Brabants - Woordenlijst

jwr Brabants woord 'n blaas hebben 't liegen (owe) mik (rond-)foddelen (schrik-)boks (uitkomst) verhopen (wijdweg) kitsen (zijn) schuif aak aan de kniep 1 steken aanbelangen aanfrotten aangaan aangelaat aanminnig aantoddelen aanvallen aanvallig achterna affesere afgelebberd aks al-ze-leven alevel alleman allenig alten
1 mes

Nederlands blazen kunnen liegen (je) kruis rommelen schijtbroek verhoopte uitkomst bieden (ver) spugen (zijn) mond schuit

Englisch to have a lot of breath to lie crutch muddle coward to offer a badly needed solution to spit (far) (his) mouth boat

Deutsch Viel Puste haben lgen Hosengabelung Schambereich stbern Angsthase einen erhofften Ausweg bieten (weit) spucken (sein) Mund Schiff am Messer stechen einem etwas angehen Abenteurer Gesicht lieb herum fummeln herein strzen hbsch danach sich beeilen verschlissen Axt das ganze Leben jedoch jeder alleine wenigstens

src. 8 7 6 6 6 6 8 6 8 6 8 8 8 7 6 7 1 8 1 2 7 7 7 9 7 8 9

Page 99 9 19,49 90 15 25 14 79 181,2 4 34 215 15 103 182 24 35 272 69 252 141 106 183 XXI 112146 150 XX

aan het mes steken to stab sb. to death aangaan aanrommelen avontuur gezicht beminnelijk aanrommelen binnenvallen bevallig daarna opschieten, voortmaken versleten bijl zijn hele leven evenwel, alevenwel iedereen alleen althans to concern to putter adventure face lovely to putter drop in lovely afterwards hurry up worn out axe his whole life though everybody alone at least

Brabants woord alteratie alzeleven

Nederlands opschudding altijd

Englisch turmoil, chaos always narrowing (in a scary way) (1) strange (2) nice apple tree orange blue stone strange react please bold self-confident To hurry wade

Deutsch Turbulenz immerzu bengstigend verengen (1) fremdartig / (2) artig Apfelbaum Apfelsine blauer Zierstein merkwrdig reagieren bitte frech selbstsicher Sich beeilen vorankommen waten wollenes Backsteine Brustkorb bald, sogleich Wallfahrt Wallfahrt-Route ordnen Prozession begann fast fast berdacht beklagte Belgisch bist du...?

src. 7 1 6 9 5 7 5 1 8 7 8 1 8 6 7 1 8 8 2 6 5 7 5 1 1 7 7 5 1 7

Page 19 89 49 XX 107 95 83,13 125 23,57 6 111 59 199 31 187 85 52 167 67 76 13 40 83,27 118 18 83 63 226 147

angstig vernauwen beangstigend vernauwen aorig appelaar appelsien arduin2 arigs asem geven asteblief astrant astrantig avanceren avanceren baaien bajen bakkeien bast bedinne beevaart beeweg
4 5

(1) vreemd / (2) aardig appelboom sinaasappel arduin geks reageren alsjeblieft brutaal zelfverzekerd opschieten vlotten waden baaien
3

baize bricks chest straight away, later pilgrimage pilgrim-route to organize began nearly almost covered pitied Belgian are you..?

bakstenen Ribbenkast (& buik) zo meteen, dadelijk, straks bedevaart bedevaartroute ordenen begon bijna bijna overdekt beklaagde Belgisch, Belgi ben je...?

begaaien begost bekant bekant bekapt bekloeg Bels

begankenis

optocht, processie procession

bende...?

2 blauwe hardsteen 3 dik-wollen stof 4 bedeweg 5 Begaaien of begaden zijn afgeleid van het oude zelfstandig naamwoord gaden gelijk, ook: echtgenoot. Het werkwoord begaden betekende oorspronkelijk gelijke dingen bij elkaar brengen, ordenen

Brabants woord beschot bestellen betimperen beum bezijden bezunders bibs bietsen bijgeven blakertje blaozer bleekgezicht bliek(je) blokken boekske boerenmoes boks boks boksebodem bokstes bolkers van ogen bollekes bongerd bonkschop boonstaak bortelen bortelt brassen brejen breken van het lachen brulleft bruur
6

Nederlands tussenwand beschuiten regelen bomen naast bijzonders achterwerk stelen meegeven kaarsje buks, geweer po vis(je)6 studeren boekje Boerenkoolstamppot broek broek achterste van een broek broekzak koeienogen bolletjes boomgaard Turfschop, Zodenlichter bonenstaak strompelen boldert knoeien brede

Englisch panel rusk to manage trees besides special bottom to steal give along with.. little candlelight rifle chamber pot Small fish study little book kale mash trousers trousers seat of the pants pants pocket big eyes little balls orchard big turf spade bean-pole stumble to rumble make a mess broad

Deutsch Zwischenwand Zwieback regeln Bume nebst besonderes Hintern stehlen mitgeben Kerze Gewehr Nachttopf Kleiner Fisch studieren Bchlein Grnkohleintopf Hose Hose Hosenboden Hosentasche Kuhaugen Kgelchen Obstgarten

src. 5 9 1 9 7 1 8 7 6 7 9 7 8 7 7 6 1 7 7 7 7 1 7

Page 86 XXII 71 XX 144 125 3 130 77 95 XXI 202 184 106 28 41 83 55 134 71 113 94 147 169 79 95 129 271 95 193 226 87

Schwerer Torfschaufel 8 Bohnenstange stolpern poltert kleckern breiten 7 7 1 1 1

in lachen uitbreken burst into laughter bruiloft broer wedding brother

in Lachen ausbrechen 7 Hochzeit Bruder 1 1

Het betreft een vissoort, in dit geval een zoetwatervis

Brabants woord bullen bundgras burries busselke butsen cenakel8 compassie cyclostyleren D'r bennen... da dalijk dat het mauwde datsen dazen de boks opdoen9 de mens

Nederlands spullen smelen7 jukbomen buideltje ploffen (eet- en) leeszaal medelijden stencilen Er zijn... dat ... dadelijk dat het kraakte vlekken zwammen

Englisch belongings Hair-grass yokepoles little pouch to puff (dinner- and) reading room compassion copy there are.... that... soon like howling spots to talk nonsense

Deutsch Sachen Schmiele Jochbume Beutelchen plumpen

src. 8 8 1 1 7

Page 30 91 128 143 96 73 95 27 79 192 74 106 77 222 92 164

(E- und) Lesezimmer 5 Mitleid kopieren Es gibt... dass... bald das es quietschte (Tatzen?)-Flecken Unsinn reden 8 7 8 1 7 7 8 8

iemand overtreffen outbid, excel wederhelft, man (as a echtgenoot, bijv. in spouse), better "miene mens" 10 half 11 koppeling dit, dat, deze deze flink, behoorlijk drab deurgeraamte zulke mensen in orde dikwijls clutch this, that, these this considerably muck the door's skeleton such people OK often

jemandem zeigen was 6 eine Harke ist Der Mensch als Ehegatte, bessere Hlfte 12 Kupplung Dieses, Dies diese gehrig Dreck Trhlzer solche Leute in Ordnung oft 1

debriatie dee dees deger derrie13 deurgeboomte dezulken dikke mik dikkels

8 1 7 1 6 6 8 7 9

54 192 27, 139 25 33 29 134 179 XX

7 Ruwe smele (Deschampsia cespitosa)

Bochtige smele (Deschampsia flexuosa) 8 -eetzaal -literaire kring -litteraire kring -zaal van het laatste avondmaal -zaak van het laatste avondmaal -eetzaal (avondmaal) 9 iemand de boks opdoen: (1) iemand overtreffen, (2) iemand de waarheid zeggen, Mandos: De Brabantse Spreekwoorden -> CuBra 10 wellicht een verwijs naar de androgyne "mens" als echtpaar, waarin man en vrouw "halve mensen" zijn 11 probably in a reference to androgynous man in which man is halved into male and female. 12 vielleicht im Bezug zum androgynen Menschen, der in Mann und Frau aufgetrennt wird. 13 getverderrie

Brabants woord diksentijd Dirk diseuse Dju doen uitschijnen doende zien Doende zijn does dof dokken doodgoei douw douwen douwen drabbik droeg ik op mij drukker durpel durske duvel duvel een hortje een lutske effe(n) eigengebakken eiges endenwijer er de weergaoi af geven er erg in hebben er niet overheen

Nederlands dikwijls Directeur vertelster Dieu laten doorschemeren bezig zien Bezig zijn hond duw betalen doodgoed, rechtschapen duw duwen duwen bezinksel ...had ik bij mij inzender14 dorpel meisje, deerne duivel duivel even, eventjes een poosje eventjes zelfgebakken zelf eendenvijver er de brui aan geven onoverzichtelijk

Englisch often director (female) speaker God

Deutsch oftmals Direktor Erzhlerin Gott

src. 1 7 5 7 5 6 8 7 8 8 8 7 8 7 6 5 5 1 1 1 7 6 1 9 8 8 1 9 9 7 6

Page 125 88 151 144 52 33 233 113 100 210 210 55 52,11 8 30 147 125 272 166 365 209 67 36 XX 31 98 92 XXI XXI 187 34

did make believe durchblicken lassen to see him busy... beschftigt sehen... To be busy dog push To pay for something righteous push To push to push muck I carried with me .. author doorstep girl devil devil a bit older ... a moment a little while quickly homemade himself ducks' pond to give up ... Beschftigt sein Hund Schubser bezahlen rechtschaffen Schub schieben schieben Bodensatz ...hatte ich dabei Urheber Turschwelle Mdchen, Dirne, Deern, Dern Teufel Teufel etwas lter... kurzzeitig eine Weile geschwind selbstgebacken selber Entenweiher die Flinte ins Korn werfen bemerken unberschaubar

een eindje ouder... wat ouder...

in de gaten hebben to notice gigantic

14 van een stuk in de krant

Brabants woord kunnen gapen er stellens mee hebben... er zeker af zijn erop stalen erpel erpels Ervoor tukken evel
15

Nederlands groot er wat mee te stellen hebben... er zeker van zijn erop lijken aardappel aardappels euvel, probleem evenveel meteen fabriekje gezicht sluier erg heel erg rijk vroomprater Vingers, tengels Hond (Fikkie) of een vos (?) zakken kwastje twijfelen, veranderen spugen, kitsen frommelen neus kapotmaken streken, poetsen frunniken kleuters fuikenboot gaan verdorie

Englisch

Deutsch

src. 6

Page 12 145 67 182 77 215 33 90 267 84 78 110 51 16 108 21 269 9 133 109 86, 133 173 28,95 77 16 27,36 35 85 50 18

to be sure it looks like... potato potatoes problem just as much immediately small factory face veil very extremely rich hypocrite, insincere person fingers dog or fox to fail tassel

sicher sein Kartoffel Kartoffeln bel ebenso viel sofort kleine Fabrik Gesicht Schleier sehr sehr, sehr reich Hypokrit Finger Hund oder Fuchs durchfallen Bschel

1 8 1 8 1 1 1 7 7 1 7 5 5 8 1 7 7 8 7 7 7 6 7 7 6 6 1 8

es sieht so aus als ob... 6

evel veul ewees fabriekske facie falie fel fel nijg rijk femelaar fikken fiks16 flatsen flosje fluctueren fluimen foddelen fok forceren fratsen frotten frutten fuikenbak gaaien gadorie

to doubt, zweifeln, change (his mind) sich ndern to spit to fumble nose wreck tricks, jokes to fumble little kids fish trap boat to be going damned spucken fummeln Nase kaputt machen Streiche fummeln kleine Kinder Reusenboot gehen verdammt

15 vergelijk: euvel 16 eventueel gecorreleerd met Duits: Fuchs en/of Fikkie

Brabants woord gadorie gans ge zaagt ge zaagt... gebeteren gedoente

Nederlands verdomme heel je zag je zag... Er niets aan kunnen doen Huishouding, bedoening

Englisch damned whole you saw you saw... cannot help Household

Deutsch verdammt ganz man sah du sahst... hilflos sein Haushalt Keine Wrter verschwenden ber... gerne haben Witze machen wie Ihr Glckspilz Spne beschlagnahmt annhern Freuden Gepflogenheiten gerne gerne erwhnen du du mach was du willst dahinten drben Glut stolz sein den ganzen Tag gut Wohnzimmer gute guter Fhrung

src. 7 7 7 6 8 8 8 9 1 7 4 1 7 1 6 6 8 5 1 1 5 7 4 1 7 6 1 6 7 1 8 7 1

Page 24 176 111 76 163 4,2 82 XXII 278 33 75 86 125 68 35 222 51 106 69 116 108 112 127 33 113 57 138 100 19 51 119

Geen praat maken Geen woorden vuil waste no more over... maken over... words over .. geer gekken geleng gelijk gellie gelukzak gemul genaast genaken geneugte geplogenheden gre gre gewagen gij gij gij doet mer ginder ginder gloeiing glorieren goe goei-kamer goeie goeien oppas zoals jullie geluksvarken just like you (plural) lucky duck begeer, graag grappen maken like to joke

krullen, spaanders curls in beslag genomen confiscated naderen genoegens gebruiken graag graag, gaarne noemen jij jij , je je doet maar daarachter ginds gloed stralen, trots zijn goed Goede kamer pronkkamer goede goed gedrag to near delights practices glad to, eagerly eagerly tell you you do as you like yonder yonder glow to be proud the whole day well Living room good good conduct

godsganselijke dag de hele dag lang

Brabants woord golliepaop 17 Gos grauwen greuts griesel grif grif grijzel gruts haaibaai haam haam haffel hansjop hardsteken18 hark hel hel en vief zat helmen hendig hendig hendig hendig herd21 hesp22
19

Nederlands gossie grommen trots (groots) hark, harken vlug flink deftig, groots Bazige vrouw, Kenau juk

Englisch Oh Gosh to grumble proud rake, to rake quickly quickly pompous shrew yoke

Deutsch Schimpfwort Ach, Gott murren stolz Rechen schnell flink Gert zum jten vornehm

src. 2 8 7 9 2 7 1 1 1

Page 119 116 XXII 96 26 77 218 87 95 24 4 122 61,19 20 166 XXII 269 42 43 272,2 9 154 45,77 278 26 78 126

scheldwoord: paap curse

wied-gereedschap weeding tool

Herrische Frau, Mann- 8 Weib Joch Halsband (fr ein Pferd) handvoll Schlafanzug sehr hast du... quicklebendig hell und fix genug hallen, rumpeln bequem leicht fast gut, bequem Wohnkche (eine bestimmte Art) Schinken Es ziemt sich nicht... 1 6 7 1 8 6 1 9 1 1 8 1 7 7 1 5 6 8

halsband (voor een collar paard) (for a horse) handvol hansop, pyjama hardstikke heb je... levendig helder en vlug genoeg gemakkelijk gemakkelijk, goed20 bijna gemakkelijk woonkeuken (een soort) ham23 handful nightgown very do you have... vivid bright and fast enough easily easy nearly easily living room (special version of) ham to be right

hedde ge ...

galmen, klepperen to sound

het gaat niet aan... het past niet.... het hele geleng...
17 18 19 20 21 22 23

het hele handeltje

the whole thing... Die ganze Reihe...

scheldwoord; "gollie paop" = "Gallische Paus" Naar de Franse pausen uit de 14e eeuw. Oorsprong: het hart met ijzer doorsteken - hartstikke (bijwoord van hoedanigheid) - etymologiebank.nl ze zijn er geweest, zei de hark. da kan hendig zijn = dat kan best zijn een (met een haard d.w.z. turfblokken of hout) verwarmd vertrek gepekelde hespen worden met kruiden in warme luchtovens gebakken http://members.lycos.nl/lexicografie/vlaams.html

Brabants woord het pluimen heur haren hiet Hij had er deugd van histrionisch24 hoemen, hoemde, gehoemd hoen hoge mieters hoofding hort hotsebotsen hotselen hou-d-oe houdoe26 houteren huiske huiske hum hun hun eigen kunnen doen hups ie iemand lijken

Nederlands wuiven haar haren heet Het deed hem goed... histrionisch zoemen 25 kip hoge heren krantenkop poos butsen schommelen tot ziens vaarwel, tot ziens houten toilethuisje27 WC hem, hij hen zelfstandig zijn aardig hij iemand op de begrafenis voorbereiden iemand IJzeren Man Ik ben trots op je

Englisch to waive her hair hot It was good for him... histrionic to hum chicken lords heading in the newspapers A while to bump to rock bye

Deutsch schwanken ihre Haare hei Es tat ihm gut...

src. 1 7 7 8

Page 299 118 9 99 84 71 223 36 104 135 5 160 81 126 267 164 37 183 251 6 51,79 94

histrionisch, 5 theatralisch, affektiert brummen Huhn Herrschaften Zeitungskopf Weile holpern schaukeln Wiedersehen! 8 8 1 5 8 6 7 7

goodbye, see you Auf Wiedersehen; Bis 2 bald wooden toilet toilet he, him them stand on your own feet lovely he prepare somebody for the funeral someone Iron Man hlzern Toiletten-huschen Toilette er, ihm, ihn ihn selbststndig sein lieblich er jemanden fr die Leich (Beerdigung) vorbereiten jemand Eiserner Mann 1 1 7 6 7 8 8 7 5

iemes ijzeren man 28 Ik ben groots op

1 1 8

37 264 187

I am proud of you Ich bin stolz auf dich

24 zu lateinisch histrio Schauspieler 25 Henk van Rijen: mn oor hoemt zo - ik heb oorsuizingen - Woordenboek Tilburgs dialect Wil Sterenborg 26 Een alternatieve schrijfwijze voor Adieu zie: Notities bij de "Dialect Atlas van het Nederlands" (2011) 27 destijds ongetwijfeld een apart huisje met een beerput op het erf 28 Het grindgat te Eindhoven, dat tot meer met een zwembad werd uitgebouwd. De baggermachine werd de Ijzeren Man genoemd. Coolen schrijft het met een kleine letter.

Brabants woord jou ik doei ik wor... ikke in n rek in enigheid inrij inschudden intercommunaal jassen Jezus Marante, Jassus Marante joekeren joeks jullin Hendrik kabasjesbloem, klokskesbloem kaduuk kakement kakschooltje kamassen kapot kapot gaan kapot zijn kapotslaan kapotte (kip) karnalli keinder keistenen keiweg kennen keskenaodes32 kienaw
31 29

Nederlands ik doe... ik word... ik in n ruk alleen inrit inschenken interlokaal Vlug rijden afkorting van Jezus van Maria en Anna janken lol jullie Hendrik klokjesbloem, Fuchsia kapot Kaak, kaakbereik peutersoos slobkousen dood sterven dood zijn doodslaan dode (kip) canaille kinderen kasseien steenweg kunnen koude drukte Helmonder

Englisch I do... I will be ... I in one go alone entry to pour in To race short for: Jesus from Mary and Anne to yawl joke your Henry Fuchsia broken Chin area Kindergarten gaiters dead to die to be dead to kill someone dead (chicken) shrew children cobblestones paved road To can gasconade Inhabitant of

Deutsch ich tue... ich werde ... ich in einem Zug alleine Einfahrt eingieen Schnell fahren Abkrzung fr: Jesus von Maria und Anna jaulen Jux Euer Henry Glockenblume, Fuchsie kaputt Kinn, Kinnbereich Kindergarten Gamaschen tot sterben 30 tot sein tten totes (Huhn) Luder Kinder Kopfsteinpflaster Steinweg knnen Prahlerei Einwohner von

src. 9 6 6 8 1 6 7 7 8 9

Page XXIII 6 36 91 128 50 171 177 128 XXIII

long-distance call Ferngesprch

7 8 6 5 6 8 6 7 1 1 1 1 6 1 1 8 6 8 9 7

126 50 83 25 23 166 35 86 208 208 208 82 48 267 23 91 49 120 XXIII 9

29 Kom ik er nu achter dat niemand (en vooral internet) zich nog kan herinneren dat in de grensstreek tussen Nederland en Belgie de peutersoos zon 40 jaar geleden het kakschooltje werd genoemd. 30 wrtlich: kaputt gehen 31 Frans: canaille 32 Engels/Frans: gasconade

Brabants woord kiendje kiep kieren kiewen kikkelen kikkelen kippenkot klassineren klawats kleer klere33 klieskoek 34 kriskoek35 poeliepek36 schommeldrop37 sep, sjep 38 klijven klingelbuil kloeg kloeken klossen, klostsen klot klundert knaak kniep knipbeurs knoeren knoerstreng
40

Nederlands kindje kip een kier vormen keel opzetten gooien kuikelen, vallen kippenhok praten klap kleren cholera (in vloeken) drop(-water)39

Englisch Helmond little child chicken make a slit to cry to throw to fall Chicken coop, hen house blow clothes cholera (in curses) liquorice

Deutsch Helmond Kindchen Huhn einen Spalt bilden schreien werfen fallen Hhnerstall reden Schlag Kleider Cholera (beim Fluchen) Lakritzenwasser

src. 1 3 1 8 7 7 8 8 6 1 3 -

Page 123 272 92 144 18 221 76 86 46 -

kleven collectezak klaagde drinken lopen met geluid turf ziet scheel mes beurs hard rijden, vliegen zeer streng

to stick collection bag complained to drink to rumble peat

kleben Sammelbchse klagte trinken poltern Torf

1 7 5 7 7 1 9 6 6 7 7 7

300 103 90 161 9,2 9 XXI 20 34 154 53 113

(he) is cross-eyed schielt knife purse to race very grim Messer Geldbrse schnell fahren drakonisch

33 34 35 36 37 38 39 40

klerelijer, krijg de klere, klerezooi, etc. Breda Tongeren Alleen in Eindhoven en omstreken In het westen van Brabant In het oosten van brabant Zie voor de diverse dialectvarianten: Drop en Dropwater Hij greep naar zijn knaak (hoofd?)

Brabants woord knoerzen knuppel41 koeien-struiven koeieneren43 kokken komke korju kost kot krek krek krek precies of krentemik Kriek kriepen

Nederlands Hard rijden pummel, kinkel lomperik42 koeiepoep, koeflaters bedonderen kakelen kommetje, kopje verdomme kon 44 chambrette juist net als net alsof krentenbrood

Englisch To race jackass cow dung betray to cackle cup damned could booth correct just like just like currant bread

Deutsch Schnell fahren Lmmel Kuhfladen betrgen gackern Tasse verdammt konnte Bude korrekt genauso wie genau wie Rosinenbrot Wagenheber kreischen

src. 8 6 1 5 6 1 6 1 7 9 1 1 7 8 8

Page 15 5 234 50 41 122 58,76 211 72 XX 266 11 123 39 91

krik, dommekracht lifting device (jack) 1) Zingen van een to shriek kuiken 2) Zingen van gier nors zenuwachtig afgronden kruisbes suikerbieten onhandigheid schoonmaken zuiveren kuk zeggen, kikken slecht volk mond agressieve hond slechte (tijd) slecht gedrag harsh nervous abysses gooseberry sugar beets clumsiness To clean up clean up to say kuk bad people mouth bad (dog) bad (time) bad behaviour

krikkel krikkel krochten kroesel(-struik) kroten krukkigheid kuisen kuisen kukken kwaaj volk kwaak kwaje (hond) kwaje (tijd) kwaje oppas

unwirsch nervs Abgrnden Stachelbeer Zuckerrben Plumpheit subern subern kuk-sagen bles Gesindel Mund scharfer (Hund) schlechte (Zeit) schlechter Ruf

7 7 1 7 1 8 8 7 7 1 7 7 7 1

193 140 282 146 92 219 251 198 135 14 8 100 264

41 Kortooms gebruikt de vrouwelijke vorm knuppelinnetje als variant voor een pasgeboren meisje 43 couilloneren (bedonderen) van Frans couillon = klootzak, idioot en couille = kloot 42 Knuppel kan ook als scheldwoord gebruikt worden, een ander woord voor lomperik. 44 verbuiging van kunnen

Brabants woord kwatongen kweken lampbels45 landouwen langen larie leeghands lei leiendekker lemeur leste let oe iet?

Nederlands boze tongen kwaken grote petroleumlamp weilanden aanreiken flauwekul met lege handen legde dakdekker humeur laatste belet jou iets?

Englisch bad tongues quack petrol-lamp grassland to hand, to reach nonsense did lay roof tiler mood last Is something preventing you from... to suffer like scent box to lurk watch my man, husband maggot, larva each other each other poaching trip damned nuns to howl with in the meantime little girl

Deutsch bse Zungen quietschen Petroleum-leuchte Weideland reichen Nonsens legte Dachdecker Stimmung letzte hindert dich etwas?

src. 5 1 1 6 9 8 9 5 7 9 7 9

Page 37 266 19 67 XXII 107 XX 33 96 XXII 5 XXII

with empty hands mit leeren Hnden

lijen lijk lodereindoosje46 loensen lozie 47 m'ne minsch maai malkander malkander mardies 48 maseurkens49 mauwen mee meepesant meiske

lijden gelijk lodereindoosje gluren horloge mijn man, echtgenoot made elkaar elkaar verdomd nonneke, kloosterzuster janken met en passant, tegelijkertijd meisje

leiden wie Duftdose lauern Uhr mein Mann Ehegatte Made einander einander Wilderei-Zug verdammt Nonnen, Schwestern jaulen mit zugleich Mdchen

7 5 6 7 1 9 8 1 7 9 1 5 7 1 2 7

10 38 5 169 85 XXI 134 263 151 XXII 207 69 62 9 204

marande, meroode strooptocht

45 lampe belge - grote petroleumlamp (afkomstig uit Belgi) 46 Onder de naam lodereindoosjes ( l' eau de reine = koninginnewater) namen de zilveren geurhouders van 1760 tot halverwege de 19de eeuw een grote vlucht. Ze werden modevoorwerpen voor zowel mannen als vrouwen. 47 men heeft kennelijk hor uit horloge weggelaten 48 Mardies : donderdag, van Mars; en Thor, de god van de donder ? 49 Fr. ma soeur (aanspreking van ~) zuster, ; Ook in W-Vl. maseur, maseurke

Brabants woord mekaar melktuit menens menneke mertdag met veel gusto metsers middelerwijl middelwijl mieter mieters mik mik mik(-deeg) moer mok
52 50

Nederlands elkaar melkbus ernst mannetje marktdag smaakvol metselaars intussen ondertussen lijf, lichaam hoge heren kreunen brood51 boterham brood(-deeg) moeras(-drab) Aftands schaap mondharmonica Mon Dieu kan potverdomme moeten molenaar Karnemelk, pap, melk kreupelhout moe aanstaande onverholen evenredig, insgelijks lorgnet , neusknijper

Englisch each other milk can serious little man market day tasteful masons In the meantime meanwhile body lords to moan bread piece of bread dough muck Old sheep harp Oh, my God can, jug damned must miller Milk thicket tired coming (soon) plain equivalent, in a similar way lorgnette

Deutsch einander Milchkanne ernstlich gemeint Mnnchen Markttag gewrzt Maurer Mittlerweile mittlerweile Krper Herrschaften sthnen Brotlaib Butterbrot Brot(-Teig) Bodensatz Altes Schaf Mundharmonika Mein Gott Kanne verdammt mssen Mller Milchbrei, Milch Kleinholz mde bevorstehend unverhllt in hnlicher Weise Lorgnon, Zwicker Tuch

src. 7 6 7 7 9 5 1 8 6 8 1 7 1 7 6 6 8 7 8 1 8 8 7 8 1 9 5 7 7 5 1

Page 96 46 138 5 XXII 49 225 65 31 201 214 28 92 54 76 32 65 168 63 15 69 33 87 126,2 1 18,75 XXII 71 144 46 108 210

mieuwen

mondmuziek monjeu moor motdorie Motten mulder mulk mutserdhout muug nakend53 nakend navenant neusnijper neuzik
50 51 52 53

doek, als halsdoek scarf

vergelijk ook opsodemieteren > ophoepelen met een spleet in het midden Als dier van Duits: nhern

Brabants woord neven neveneen Niet zo spits komen nieverens nijpen, neep nondedju54 nondedomme Nondetonnere nooddruft nooit niet oe oe omvademen onbesnut Onguur55 Ons koningin Ons soldaten ons vader onwijs ooft oorwats op m'n staoi op rak openkieren opjuinen opjuinen optassen ouw been over de baan kunnen over de weg gegaan komen paardenhaam pakkendrager

Nederlands naast naast elkaar Niet zo nauw komen... nergens knijpen, kneep verdomme Nondedju ( Nom de Dieu) nondedomme armoede nooit jou(w) U, gij omsluiten onbeschoft schrikwekkend Onze koningin Onze soldaten mijn vader gek fruit oorvijg staande Op stap, op weg opwinden opjutten opstapelen oude benen overweg kunnen over de weg aan komen lopen paardenjuk bagagedrager

Englisch alongside

Deutsch nebst

src. 6 7 8 9 8 3 8 8 8 6 9 1 8 8 6 8 8 7 8 7 7 9 8 7 8 7 1 9

Page 47 4,2 61 XX 121 196 201 235 49 XX 165 108 73 76 133 127 145 167 146 179 XXIII 103,2 205 4 44 71 XX 39 73 116 103

next to each other nebeneinander ...doesn't matter... Es ist nicht so wichtig... nowhere to squeeze damned damned damned poverty never you(r) you (singular) To enclose shameless awful Our queen Our soldiers my/our father mad fruits slap in the face standing upright On the road to excite to sting to stack old legs get along with someone to come walking along the road yoke for horses bicycle rack nirgendwo kneifen verdammt verdammt verdammt Notdurft, Armut niemals Du, dein Sie umschlieen unverschmt ungeheuer Unsere Knigin Unsere Soldaten mein/unser Vater verrckt Obst Ohrfeige stehend Auf Achse vorsichtig ffnen erregen anstacheln aufstapeln alte Beine

op een kier openen to slightly open

sich vertragen knnen 5 auf der Strae gehend 6 kommen Joch (fr Pferde) Gepcktrger 1 8

54 French: nom de Dieu 55 Onguur is ontstaan uit het voorvoegsel on- en het Middelnederlandse gehuer, dat 'lief' of 'vriendelijk' betekent.

Brabants woord pangen pardoes partje patroon

56

Nederlands schieten plotseling klein stukje chef angstige Peelbewoners paars paardenmarkt slaan proces puree , brij stamp, stamppot gevangeniscel klap por, klap bedriegen staren glas infanterist gegoten sculpture Halsversiering, choker slordig slootbladeren pofbroek ploffen gezicht taal woorden vinden vlooienmarkt sier-kopje flinkheid

Englisch to bang suddenly a small part chief

Deutsch knallen pltzlich ein wenig Boss

src. 7 8 7 5 7 6 6 1 6 2 8 7 6 9 8 8 8 5 8 8 6 7 1 7 8 1 5 1 1 8 1 7

Page 123 168 94 122 177 23 35 84 30 42 13 65 XXIII 85 93 33 39 255 73 77 4 95 190 155 92 51 272 113 248 106 19

Peelhazen prs perdenmert peren perses petasie petazzie petoet peut peut pieren pierogen pint piot plaasteren beeld plastron plichtvergeten plompblaren pofboks poffen postzegel praat prating weten prondelmarkt pronkkomke pronterigheid puren putmik radheid

timid inhabitants ngstliche of the Peel Peelbewohner purple horse market to hit process Pure stew, hotchpotch jail blow blow to cheat stare ~ pint glass Infantryman cast sculpture Violett Pferdemarkt schlagen Prozess Brei, Pree Eintopf (fester Brei) Gefngniszelle Schlag Stupser betrgen starren Glas Infanterist gegossene Skulptur

Decoration, ascot Plastron careless ditch leaves bloomers pop up face language find words flea market ornamental cup stoutness schlampig Wasserbltter Pluderhose, Puffhose verpuffen Gesicht Sprache Wrter finden Flohmarkt Siertasse Beherztheit Heraus gewinnen, destillieren Schpfeimer Geschwindigkeit

winnen, destilleren to extract putemmer snelheid bucket (at a pit) speed

56 in achtste druk van de Meulenhoff-editie van 1963 staat m.i. een drukfout partoon

Brabants woord rapalje redderop Remund rewasie ribbekas Richard zijn pak Rikken57

Nederlands herrieschoppers beredderaar Roermond (stad) ribbenkast Richard's pak rikken

Englisch hooligans cleaner Roermond (city) chest Richards' suit

Deutsch Randalierer, Randale Aufrumer Roermond (Stadt) altes Zeug Brustkorb Richards Anzug

src. 5 9 1 1 7 7 8

Page 135 XXI 89 11,62 75 17 212

rommel, brandhout old stuff

Brabantian game Brabantisches of cards for 4 Kartenspiel mit 4 players Personen to slip red To run around around quarrel To scratch shy to crawl rutschen rote Rund rennen rundum Krach kratzen scheu kriechen

roetsen roje ronddazen rontelom ruzing scharren schauw schavelenschiefelde/ schavelde scheelte schelft schiefelen schietmotten schoefel schoefel schoefelen scholk schoon schoon, skoon schop58 schoren schottelslet schravelen schreuwt schrieken

roetsjen rode rondrennen rondom ruzie krassen schuw kruipen

7 1 8 1 1 8 1 7

115 90 181 94 50,78 128 53 173

scheelheid zolder wegschoppen schietmotten schoffel schoffel schuifelen schort mooi mooi schuur stutten vaatdoek opkrabbelen schreeuwt krijsen, misbaar

strabismus attic to kick caddisflies hoe shovel to lurk apron beautiful beautiful tiny barn support dishcloth to struggle up cries to shriek

Schielen Bhne, Dachboden wegtreten Kcherfliegen Scheufel Schaufel schleichen Schrze schn schn Schuppen sttzen Spltuch mhsam aufstehen schreit kreischen

7 1 6 7 1 7 7 1 4 7 1 1 2 7 1 8

80 138 13 140 77 130 46,96 113 12 278 144 95 113 92

57 Rikken of rieken is een Brabants kaartspel dat ook in Belgi gespeeld wordt. Het wordt met vier spelers gespeeld. De regels zijn (nogal) variabel.
58 van Duits: Schuppen

Brabants woord schrijbeens schruwen schuifie schulp schuppen, schuphanden secuur seffens sepkatjes siepoog59 simpen sjappie sjeeske sjezen sjoer skaw60 skeet skeletike skeren skot slip 61 slipjas sloeberantie sloeberen sloerie sloren slurf slurfen
59 60 61 62

Nederlands maken schrijlings, wijdbeens schreien, huilen schuifje beugel ( klomp-riem) enorme handen in orde even drop siepelend oog, druiloog janken Vreemde (lompe) kerel wagentje Zakken voor een examen (bon-)jour scheet skeletachtige scheren schot schoot trouwpak slurpdrank slobberen troep sloeries slungel sijpelen

Englisch astride cry small slide bracket big hands OK quickly licorice watery eye cry loafer small wagon

Deutsch rittlings weinen Kleiner Schieber Bgel (fr Holzschuhe) Schaufelhnde in Ordnung kurz Lakritze (-Ktzchen) wssriges Auge weinen Bummler Wgelchen

src. 8 1 8 1 7 7 8 8 7 1 8 7 8 8 7 7 5 7 7 1 8 7 8 7 5 8 7
62

Page 8 206 36 129 19 54 96 3 113 113,1 4, 87 23 54 120 86 12 139 93 196 111 69,26 96 49 168 15 51 31 16

To fail (an exam) Nicht bestehen (Examen) (good) morning fart skeleton-like shave interior wall lap wedding suit slop to slurp dirt bitches gawky boy to seep (guten-)Tag Furz skelett-hnliche rasieren Wand Scho Hochzeitsanzug Geschlabber , Schlrfgetrnk schlrfen Dreck Schlampen Lulatsch sickern

siepelen: 1) Langzaam afdruipen 2) Onmerkbaar doorlekken 3) Sijpelen ... Onvertaalbaar kan van alles betekenen Engels: lap ? Grammatisches Wrterbuch der deutschen Sprache

Brabants woord slurk Smelen smiespelen smoken smook smoorlijk snatsen

Nederlands slok Bundgras, buntgras fluisteren roken rook gloeiend Onrijp fruit eten, vooral in groote hoeveelheden63 sneden erwtensoep sneuvelen papiersnippers sneren, grijnzen stiekemerd stukje land met schokkende bewegingen (snot-)verdorie neus gezicht spetteren speculaas spelen sprietje proesten loten ondanks wankelen caf stokjes hout lange benen

Englisch swig grass to whisper to smoke smoke burning hot eat unripe fruits

Deutsch Schluck Gras flstern Zigaretten rauchen Rauch glhend unreifes Obst essen, insbesondere in mengen schnitten Erbsensuppe zerbrechen Papier-Schnitzel grinsen Kriecher Stckchen Boden schlotternd verdammt Nase Gesicht hervorholen funken Spekulatius spielen Grashalm niesen (mit Wasser) Strohhalm ziehen trotz schwanken Kneipe Holzstecken Stelzbeine

src. 6 8 7 7 8 7 7

Page 87 109 60, 102 16 144 79 197

snejen snert sneven snidselkes snieren snierkerd sniertje grond snokkend64 snotdomme snotfabriek snuitwerk spaaien speieren speklaas speulen spierke spiersen (met water) spiertje trekken spijts stalperen staminee stekske steltpoten

did cut split pea soup break down paper-shreds to sneer sneak a small piece of land shaky damned nose face sparkle speculoos play blade of grass sneeze (with water) to draw straws lest to stagger pub wooden sticks peglegs

1 6 6 1 7 6 6 6 8 7 7 7 1 7 1 7 7 8 5 1 8 1 7

267 44 4 137 151 20 55 43 16 12 16 195 92 171 281 168 32 210 109 281 91 272 79

te voorschijn halen produce

63 Loquela (Wdb.) [1907]; CORN.-VERVL. - tegenwoordig is snatsen: snuiven 64 1) Rukken 2) Zich met schokken bewegen

Brabants woord stiefelen Stiel stikkeling stikker stokske Stoten, stiet, gestoten Stram strekelen strekels striep strooispieren subiet subiet taaftere
65

Nederlands lopen stijl (?) stokje Stoten, stootte, gestoten strak uiers streep strohalmen vlug vlug vanmiddag, na de middag tachtig zwijgende instemming (met het touw) luiden tandwiel Kop koffie zakdoek als de sodemieter Tot zichzelf zeggen vannacht

Englisch walk style (?) little stick to push tight tits stripe pieces of straw quickly quickly this afternoon eighty silent consent

Deutsch stiefeln Stil (?) Stckchen stoen stramm Zitzen Strolche Streifen Stroh-stengel schnell schnell heute nachmittag achzig stillschweigende Zustimmung

src. 7 8 8 1 7 8 8 1 1 1 1 1 7 2 1 5 5 6 8 1 1 8 1 1 7 7 8 6

Page 123 128 206 129 81 85 163 234 268 72 277 92 4 274 89 15 56 19 179 270 62 272 314 74 18 31 36

rekels, deugnieten rascals

tachentig tacite consent tampen 66 tandrad Tas koffie tasneuzik, tesnuzzik te mieter67 Tegen zijn eigen zeggen tenacht tengelwerk tes tes tesneuzik tetteren

ring the bell (with (mit dem Seil) luten a rope) cogwheel Cup of coffee handkerchief right now say to yourself tonight Zahnrad Tasse Kaffee Taschentuch Sacktuch sofort Sich sagen heute nacht Fachwerk Tasche Hosen- oder Jackentasche Taschentuch Krach machen

vakwerk met hout half-timbered en mortel constructions zak jaszak, broekzak zakdoek lawaai maken pocket pocket handkerchief to make noise

65 afgeleid van: this afternoon 66 tamp = touw; de kerkklok tampte verwijst vermoedelijk naar aan het touw trekken 67 vergelijk: opsodemieteren ophoepelen

Brabants woord Teyeganske tiet tijdens de missie tissen todden toeten toffelen toornen torrentieel69 tt tot zijn eigen komen tot zijn eigen komen traanogen

Nederlands steeg in Helmond vrouwenborst tijdens de mis harrewarren lompen toeteren ratelen68 kwaad zijn overvloedig tod, poetslap tot bezinning komen bijkomen met tranen in de ogen kijken Groene kaart tuit-lippen boomstomp problemen bedelaressen uitmesten horloge70 weerom avondschemering van tijd tot tijd gaandeweg varkentje vastgrijpen nemen, pakken (?) vinden

Englisch

Deutsch

src. 7 8 5 8 7 6 1 7 5 7 7 7 7

Page 162 207 84 84 111 49 265,3 94 30 13 198 48 21

alley in Helmond Gasse in Helmond tit (female breast) (weibliche) Brust during Mass to nag rags blow the horn rattle to be angry massive rag to become conscious to become conscious to be looking with tears in the eyes Carnet kissing lips stump trouble gipsy ladies whrend der Messe zanken Lumpen hupen klappern zornig sein wolkenbruchartig Putzlumpen zu sich kommen zu sich kommen mit trnenden Augen sehen Grne Karte Kuss-Lippen Baumstumpf Schwierigkeiten Bettlerinnen

Triptiek troeslippen tronken trubbel trutten uitschieten uurwerk v'rum valavond van tijd toe tijd van-liever-lede varkske vatten vatten-viet-gevat veie veinden

8 7 1 7 1 7 5 1 5 1 7 6 1 7 5 1

91 150 143 59 59 153 118 142 97 132 185 82 234 5 92 92

to clear away the ausmisten dung watch again twilight in the evening in due time little pig to clutch take, pick up (?) find Uhr wiederum Abend

from time to time von Zeit zu Zeit allmhlich Schweinchen greifen nehmen, fassen (?) finden

68 -klungelen -knoeien -ranselen -slaan -tasten -beuzelen . De procedure staat op pagina 296 uitvoerig beschreven. 69 Frans: torrentiel, torrentielle [-qsjl] Wildwasser; pluie f torrentielle Wolkenbruch m 70 Het was (althans vroeger ?) gebruikelijk een naaste op het sterfbed zijn horloge te schenken

Brabants woord verinneweerd verjaren verkneukelen verpinken verrek verrek!71 Verrekes, verrekt verrekt72 verrig 73 verschieten verschieten verschieten verwittigen verzwonden74 veurt vief vijnen vinnig vinnigen virago visroei voetbalkistjes voor geweld voortwassen

Nederlands verruneerd jarig zijn verheugen reageren Val dood, verdomme verdraaid, verdomd! Heel erg doodgegaan klaar schrikken schrikken schrikken laten weten verdwenen voortaan vlot vinden vlug vinnig zeggen Kenau hengel voetbalschoenen met alle macht verder wassen; verder gaan met wassen opkamer75 vuil vuil klap

Englisch ruined

Deutsch vergammelt, ldiert

src. 1 7 7 5 8 3 8 3 1 8 1 7 5 5 9 8 9 7 8 5 8 7 1 5

Page 277 93 113 84 248 185 92 62 270 145 40 108 XXI 39 XXI 5,6 108 93 61 97 120 279 92

to celebrate one's Geburtstag haben birthday to be happy react damned damned! badly died ready to be startled frighten to be scared to let someone know lost henceforth rakish to find quickly to say snappy shrew fishing rod soccer-boots mighty continue the bathing (upper) room dirty dirty blow sich freuen reagieren verdammt verdammt! Schlimm, schwer verreckt, gestorben fertig erschrecken erschrecken erschrecken wissen lassen verschwunden fortan flott finden geschwind keck sagen Mannweib Angel Fuballschuhe auf voller Kraft weiter waschen

voutekamer vuns vunzig waai

71 73 72 74 75

(hheres) Zimmer dreckig dreckig Schlag

5 5 8 7

45 82 171 180

idee: verrekken kan eventueel ook van de rekbank stammen, waarop de veroordeelde verrekt werd. van Duits: fertig idee: verrekken kan eventueel ook van de rekbank stammen, waarop de veroordeelde verrekt werd. van het Duits: verschwinden kamer die iets hoger ligt dan de andere

Brabants woord waaien Wablief? wasschen wedervaren weduwman weeromkomen wegkrassen werd wiegelen wiek wiek wiek-oren wieken wieken Wieliekie Loeki77 wielingen wiempke wijer Wind (in de banden) wiske wissen witkwast woepen
78 76

Nederlands slaan Wat alstublieft? voor de gek houden ervaring weduwnaar terug komen op weg gaan, ophoepelen waard wiebelen zijtak oor zeiloren janken zwaaien Velikiye Luki (?) straaltje (?) verder Lucht (in de banden) briefje (Duits: "Wisch" ?) vlechtwerk

Englisch to hit What, please? to make a fool of... experience widower to come back

Deutsch schlagen Was bitte? zum Narren machen Erfahrung Witwer wiederkommen

src. 7 8 9 8 1 7 1 1 6 1 7 7 7 7 6 1 1 9 8 1 1 1 6 1 7 7 1 1

Page 32 212 XX 168 267 51 281 89 58 130 9 79 32 143 48 305 72 XX 103 74 90 278 48 125 53 72 269 90

to get on the way sich aufmachen, verschwinden worth wiggle branch ear jug ears to cry to sway Velikiye Luki (?) trace (?) further Air (in tires) a note (?) basket-work wert wackeln Seitenzweig Ohr Segelohren jaulen schwenken Velikiye Luki (?) Restlicht (?) weiter Luft (in den reifen) Zettelchen , "Wisch" (?) Flechtwerk Pinsel zum Weieln springen

kwast om te witten brush to paint white springen to jump

worde het jonkske als het jongetje wakker... wakker wordt... wouen wuft zat zee wilden lichtzinnig genoeg zegde

if the child wakes Falls das Kind wach up... wird... wanted frivolous enough said wollten frivol genug sagte

76 vermoedelijk ook opkrassen als bevel: kras op: in de betekenis hoepel op 77 Kortooms beschrijft een route van Wieliekie Loeki naar Moskou - de plaatsnaam bestaat vermoedelijk werkelijk: Velikiye Luki, een plaatsnaam in Rusland 78 De Wielingen is de zuidelijke hoofdgeul die naar de Westerschelde voert.

Brabants woord zeelke79 zeikmier80 zeveren zibbedeeske

Nederlands touwtje zeikmier zeuren kwezelachtig persoon ; naef, suffig vrouwtje zeuren soppen, soppende geluiden maken (geluiden bij het) spannen wat hem betreft zever

Englisch a tiny rope Formica rufa Linn. Hgela. to talk nonsense exaggerated, trifling person to grumble produce sopping sounds to tighten as far as it concerns him slaver Very drunk small river attic such to smoulder wedding suit easy now... wiggle to faint

Deutsch ein kleines Seil, ein Seilchen Seichameise81 Unsinn reden trottelige Frau

src. 1 6 7 2

Page 304 16 120 -

ziemelen ziepen82 ziepen 83 zijnentwege zijver

murren aufsaugende Gerusche machen kneifen seinetwegen sabber Schwer besoffen kleiner Fluss Dachboden so schwelen Hochzeitsanzug sei nur ruhig... schwanken sich schwach fhlen

7 6 1 8 1 8 6 1 5 7 8 1 7 7

211 25 296 98 111 167 68 86 116 18 255 166 51 169

Zo zat als een maai Zo zat als een tor (made) zoeike84 zulder zulk zulten zwaluwstaart zwie85 maar stil... zwiebelen zwijmelen riviertje zolder zo smeulen trouwpak wees maar stil .. zwabberen, waggelen zich flauw voelen

79 uit het Duits: Seil (?) 80 Zeikmier; meerv. zeikmieren. Hoogd. Seichameise. Bij KiL. eene roode mier, die bij haren steek. een vocht achterlaat, dat men mierzeik noemt. 81 (die ~) plur. die -n, ein Nahme der rothen Ameisen von mittlerer Gre, welche ihre groen Haufen in den Gehlzen bauen, und sich durch einen empfindlichen Stich rchen, wobey sie eine Feuchtigkeit hinterlassen, welche der groe Haufe Ameisenseiche nennet; Formica rufa Linn. Hgel 82 hun doornatte laarzen zoepten bij iedere stap 83 In deze context gaat het echter om de bijbehorende geluiden. Coolen heeft het woord speciaal gekozen vanwege de bijbehorende klanken. 84 zuwe, zeuj, zoeike, DU: Sule uit: Asten 85 als verbuiging van "zijn"

Sources
Source-nr. 1 Source Keuromnibus by Antoon Coolen ( published by AP 1964): 2 "De goede moordenaar" (1931), "Hun grond verwaait" (1927), De man met het Jan Klaassenspel (1933)

a contest the most beautiful Brabantic woord86 http://nl.wikipedia.org/wiki/Noord-Brabant http://www.brabantsdagblad.nl/ other unspecifiied sources http://nl.wikipedia.org/wiki/Brabants Telemachus in het dorp (1947), Marnix Gijsen Beekman & Beekman, book 1 - De gebroeders Beekman, Toon Kortooms (1946) Beekman & Beekman, book 2 - Internaat, Toon Kortooms (1949) Beekman & Beekman, book 3 - De mannen Beekman , Toon Kortooms (1950) Uit de toelichting bij de verhalen (door Drs. W.H.Th. Knippenberg) in Uit de Meierij - schetsen uit het Noordbrabantse volksleven (1977), J.N.G. Shngen, ISBN 90 233 0358 X

3 4 5 7 8 9

86 Het Brabants Dagblad, het Eindhovens Dagblad en BN/DeStem (2005)