Synthese der gegevens uit "Zeus"

van Arthur B. Cook (1925)

jwr47
De angst van de Kelten voor een ineenstortende hemel
De enorme angst van de Kelten voor een ineenstortend heelal moet gecompenseerd worden door
een geheiligde steunpilaar in een allerheiligste plaats: de omphalos.
Strabon en Arrianus

verhalen beide! dat de "ors gebouwde Adriatische Kelten in ##$

%.&. met Ale'ander vriendschap wilden sluiten. De (acedoni)r ontving hen daarop en
vroeg! wat hen het meest angst aanjoeg. *ij verwachtte als antwoord +u,! maar tot -ijn
verba-ing ver.laarden de be-oe.ers! dat -ij maar een angst .enden / dat de hemel hen
op een dag -ou verpletteren0
2
Andere uitspraken over de angst voor een instortende hemel
3
De nationale eed! waarmee de Kelten het verbond met Ale'ander a"sloten luidde: +Als wij dit
verbond niet heiligen,! ver.laarden -ij! +moge de hemel op ons neerstorten en verpletteren! moge
de aarde opensplijten en ons verslinden! moge de -ee uitbre.en en ons overspoelen.,
De helden van 1lster antwoordden hun .oning! die hen wilde laten standhouden in een oorlog: +De
hemel staat boven ons! de aarde ligt beneden en de -ee omringt ons. 2en-ij de hemel met een
sterrenregen neerstort in ons .amp! o" de aarde door een aardbeving uiteenvalt o" de blauwe -ee de
bossen overspoelt! -ullen wij niet van on-e plaats wij.en.
4
"
3tolem4 Soter recorded this in his histor4 o" the wars o" Ale'ander. 3tolem4! a "riend! and probabl4! indeed! hal"5
brother! o" Ale'ander! was doubtless present when this incident too. place. *is wor. has not survived! but is 6uoted
b4 Arrian and other historians. 2he &elts said: "7e "ear no man : there is but one thing that we "ear! namel4! that the
s.4 should "all on us8 but we regard nothing so much as the "riendship o" a man such as thou." &hapter 9: 2he Celts
in Ancient *istor4
: 3age $$ in Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
# &hapter 9: 2he Celts in Ancient *istor4
4 "rom the "2>in %o &uailgne!" in the %oo. o" ?einster! @2he %oo. o" ?einster is a manuscript o" the twel"th centur4A
Fig. 1: Voorgevel van de tempel te Delphi met een E
in het midden
Apollo Agyies
9n de oudheid baseert de Brie.se civilisatie op de handel. De handelsrouten -ijn ster. a"han.elij.
van Apollo. <ele handelsposten worden benoemd naar Apollo: Apollonia in 9ll4ria =AlbaniaC!
Apollonia in Acarnania =Dpirus EC en Apollonia in Aitolia
$
. De Kelten beschouwen de barnstenen
niet als de tranen van populieren! maar van Apollo
F
. Go. het eiland 2enedos direct 2roje moet bij de
handel een grote rol hebben gespeeld. De belangrij.ste handelswaar wordt niet genoemd. De
slavenhandel is echter steeds een bijproduct geweest.
*erodotus beschrij"t de handelswaar als heilige dingen! die in tarwestro gewi..eld werden. Als
handelsposten noemt hij Dodona! Kar4stos! Andros! 2enos! Delos. 3ausanias omschrij"t de
handelswaar als +de eerste vruchten,! die eveneens in tarwestro gewi..eld werden. Als
handelsposten noemt hij 3rasiai en Delos
7
. <oor de transporten werd een esta"ettes4steem toegepast!
waarbij de goederen door locale bevol.ing van de ene grens naar de andere werd gebracht.
*et heiligste der heiligen in Brie.enland is in de oudheid het heiligdom te Delphi! dat men o""icieel
aan Apollo gewijd hee"t.
Apollo Agyie s was de beschermer van de handelswegen en werd door een -uil gerepresenteerd. De
Agyie s5.ult werd door de a"we-igheid van a"beeldingen =aniconismeC ge.enmer.t. Agyie s-pilaren
bevinden -ich op de weg naar Delphi in Apollonia! Gri.os! Gl4mpe! Amra!ia
"
.
9n de oudheid vre-en met name de Kelten! dat de hemel hen op het hoo"d .an vallen! wat door
.unstmatige -uilen -oals meibomen! 9rminsuls! -uilen van Diana respectievelij. Agyie s moest
worden tegengegaan.
Meibomen en Irminsuls lij.en ster. op de -uilen van Diana respectievelij. Agyie s. 9n "eite -ijn de-e
-uilen ontworpen om het heelal te dragen. De (eibomen gelden daarnaast oo. als
vruchtbaarheidss4mbolen
H
.
De E-inschrift op de omphalos van Delphi
10
Gp de oude omphalos =navelC te Delphi! die door I. &ourb4 H# is gevonden! is een letter JD+ en het
woord "ga" =Brie.s: Baia8 Aarde8 naam van de godin van de AardeC en nog een vierde letter JZ+
gegri"t

. Gver de-e letter D hee"t 3lutarchus oo. al in de oudheid een bericht J2he D at Delphi+
geschreven! waaruit blij.t! dat de Apollo5priesters de bete.enis van de-e letter JD+ destijds al
hadden verloren.
:
Gver die letter JD+ -ijn al tallo-e studies gepubliceerd! maar de-e baseren op het idee! dat het
heiligdom te Delphi vana" het begin der tijden een Apollo5tempel is. Dit blij.t echter niet het geval
te -ijn
#
.
*et heiligste heiligdom
4
te Delphi blij.t drie religieu-e "asen te vertegenwoordigen. De oudste "ase
bestaat uit de verering van Zeus Aphesios en e !hemis =BaiaC! die wordt gevolgd Dion4sos5
periode. Dion4sos bete.end +nieuwe god, =K Dios nysosC. Gp de Dion4sos5periode volgt de
Apollo5periode.
$ near Laupactus
F ?ucianus in het boe. On Amber or Swans. Geciteerd op: page 4M4 in Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9
=1925) b4 Arthur %ernard &oo.
7 %4 the time o" the Gd4sse4 the island was alread4 "amous as the birthplace o" the twin gods Apollo and Artemis.
M 2he ver4 name Ambracia alread4 indicates Amber5trading
H Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
N 2he D59nscription at the Gmphalos o" Delphi / published :$ O $ O:N4
2he D59nscription at the Gmphalos o" Delphi 5 Lotes =C
: 2he (eaning o" the D at Delphi
# 2he D59nscription at the Gmphalos o" Delphi 5 Lotes =C
4 Zie de schets 2he *oliest Spot in All *ellas 5 Lotes =#C
Apollo is dus een laat.omer in Brie.enland en beschi.t over een .osmopolitisch .ara.ter
$
. Apollo
stamt uit het *4perborePsche land ten noorden van Brie.enland! een gebied aan de
barnsteenroute
F
. Zeus en Be -ijn daarentegen -uiver *elleense godheden.
Gorspron.elij. was de tempel dus een Zeus5 Q Be5tempel! waarin de omphalos wellicht al vana"
het begin een aan "eus =als hemelse godC en e !hemis =de aardgodinC gewijd instrument vormde
7
!
waarin de navelstreng van Zeus werd bewaard
M
.
De ingegraveerde letters +D, en +Ba, behoorden dan wellicht oo. een aan Zeus en Baia toegewijde
inscriptie! die op diverse munten uit de oudheid als de letter +D, vereeuwigd is.
?ater hee"t men drie letters =een houten! daarna een bron-en en uiteindelij. een gouden letterC +D,
vervaardigd en op de tempel aangebracht.
9n een oud stu. marmer hee"t men 9G1 respectievelij. 9D RZ ingegraveerd
H
. De-e inscripties lij.en
op de namen! die Dante in Divina commedia 5 3aradiso! &anto SS<9
:N
als de eerste namen van Bod
hee"t vermeld. 9n de oudheid was het .ennelij. oo. gebrui.elij. als godennaam een vocatie" ZD1!
9D1! o" 9G1 toe te passen
:
. De-e godennamen -ijn allemaal uiterst .ort en bestaan voornamelij.
uit .lin.ers.
Stelling: De letter +D, "ungeert in de naam Zeu en 9D1 als de centrale letter +A, in 9AT!
respectievelij. * in R*< =UehovaC.
9n vele gevallen worden goden =-oals de de ;omeinse scheppergod Uanus en de door &aesar in -ijn
oorlogsbericht +Balli), vermeldde Keltische god DisC met twee ge-ichten a"gebeeld
::
. De
tweeslachtigheid suggereert de begin5 en eindletters van namen =bijvoorbeeld de 9 en T in 9ATC als
antipoden o" tweelingen
:#
te beschouwen. ?eicester en A6uileia schijnen een belangrij.e centra van
dit soort religies geweest te -ijn.
$ Source: page 4$H in Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
F Source: page 4HF in Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
7 Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
M 3age M4N in Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
H 9n the Lame o" Zeus 5 Lotes =:C
:N source : Divina commedia 5 3aradiso! &anto SS<9
: Vuotation =in BermanC "rom: 3. Kretschmer in lotta HNH i. :7 ".
:: Uanusli.e Deities 5 Lotes =4C
:# Source: page #7M in Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
Janus
Uanus o" Uan =met de twee ge-ichtenC werd door #uvenalis als oudste 9talische god beschouwd en
was de voorganger van Uou5piter
:4
. 9n de Dorische taal werd Uan als Zan uitgespro.en. Zan was de
hemelse god op Kreta
:$
! die later overgaat in Zeus.
Uanus! Uan en Zan waren oorspron.elij. niet antropomor"
:F
. Aanvan.elij. werd Uanus a"gebeeld als
een dubbele poort met -uilen / als een heelal! dat als a"da. op vier -uilen rust en wel wat lij.t op
een ;omeinse ereboog
:7
. ?ater werd Uanus a"gebeeld met twee ge-ichten! staande onder de ereboog.
9n de ge-ichtsvorm werden vaa. antipoden a"gebeeld: met baardO-onder baard! blond versus
don.erharig! etc. waarmee men wellicht het contrast tussen de dag en de nacht s4mboliseerde.
De hemelse pilaren werden later door tweelingen -oals de dios$uren gepersoni"ieerd. 7ellicht lag
daaraan het in-icht ten grondslag! dat de platte aarde met een over.oepelend! door vier -uilen
gedragen da. nu verouderd was en door een nieuw concept met een helle dag en een don.er nacht
moest worden vervangen.
(er.waardigerwij-e is steeds een van de tweelingen -wa..er dan de ander. Arthur %ernard &oo.
suggereert! dat dit ster.tecontrast oo. als de opdeling in twee geslachten mannelij. Q vrouwelij.
hee"t geleid
:M
. Als voorbeeld noemt hij Apollo en Artemis.
Be-ien de bete.enis van de hemelpilaren is er wellicht oo. in de namen van Uanus en Zan een
aanwij-ing van een s4mbolische steunpilaar aanwe-ig! die als drager in het woord aanwijsbaar is.
De letter +D,! die op de omphalos =navelC was ingegraveerd! s4mboliseert m.i. de .ern =+de navel,C
van de namen Zeus en Ueu5piter.
De-e .ernletters -ijn dan vergelij.baar met de centrale letter +A, in +Uan, en +Zan,! respectievelij.
+9AT,! respectievelij. +*, in U#< =UehovaC! die later door een +D, in Zeus en Ueu5piter!
respectievelij. een +G, in Uou5piter werd vervangen.
*et letters4mbool +A,! de eerste en belangrij.ste letter van het al"abet! is dan in de et4mologie
toegepast als oorspron.elij.e dragende pijler in +Uan,! +Zan,! +9AT, als het s4mbolische heelal.
De dubbele bijl
Go. de dubbele bijl
:H
schijnt volgens Sir Arthur Dvans de tweeslachtigheid van de oude goden te
hebben ges4mboliseerd
#N
. Arthur %ernard &oo. leest uit de munten een huwelij. tussen de hemelse
god en de aardgodin als basiss4mbool der tweeslachtigheid a". De dubbele bijl is oo. een belangrij.
s4mbool op het eiland 2enedos
#
! dat met Delphi in verbinding staat
#:
.
(et de overgang van het bron-en naar het ij-eren tijdper. werd de (inoische Kronos door de
*elleense Zeus vervangen! die oo. het s4mbool van de dubbele bijl er"de.
De-e s4mbolische er"enis wordt verduidelij.t door de dubbele bijl als s4mbool op de munten van
2enedos! die gepaard gingen met de a"beelding van een mannelij.e hemelse god en een aardgodin:
2enes =o" 2ennesC en %emithea
##
.
:4 Uanusli.e Deities 5 Lotes =4C
:$ Source: page #4$ in Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
:F Leither Zan nor lanus was! to begin with! anthropomorphic. 5 3age M4N in Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol :
3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
:7 ;etrospect 5 Lotes =FC
:M ;etrospect 5 Lotes =FC
:H ;etrospect 5 Lotes =FC
#N 3age F$# in Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
# 3age FFH
#: ;etrospect 5 Lotes =FC
## ;etrospect 5 Lotes =FC
De bijl geldt oo. als s4mbool voor -owel de geslachtsdaad van de hemelse vader en de aardgodin
als de voortplanting
#4
. 3enelope paste wellicht een s4mbolische +huwelij.stest, toe! waarbij -ij een
pijl door : opgestelde bijlen liet schieten
#$
.
De dubbele bijl is wellicht oo. de voorloper van het labarum5s4mbool voor &hristus met de chi en
rho5letters
&'
.
ggdrasil !dit gedeelte "ordt in #$eus# niet behandeld%&
9n het s4mbool van de Rggdrasil
#7
her.ennen wij de-el"de wereldpijler =de a'is mundiC! die
overigens door Arthur %ernard &oo. niet eens wordt vermeld. De Rggdrasil wordt traditioneel een
+es, genoemd! maar is waarschijnlij. oorspron.elij. een altijd groene ta(us geweest
#M
.
De letter )! die )s$ ="ash tree"! +es,
#H
C wordt genoemd! hee"t in de Bermaanse talen een bij-ondere
bete.enis en bete.ent in het oud5Dngels *et+ ges$hiedenis+ $eremonie+ gebrui,+ hu*eli-,
4N
en in het
oude Loors +alti-d+ eeu*ig,.
9n het Loors is ) in en.ele dialecten een persoonlij. voornaamwoord van de eerste persoon
en.elvoud =ego5pronomenC
4
! dat althans volgens Morris .*adesh het belangrij.ste woord is. <an
Swadesh stammen de .*adesh lists! waarin het ego5pronomen op de eerste plaats staat.
9n de Bermaanse talen s4mboliseert de / 0 ligatuur C =a 1 e 2 )C de wereldpijler 3ggdrasil! die men
in het oud5Dngels in beduidende woorden *et+ ges$hiedenis+ $eremonie+ gebrui,+ hu*eli-, en in het
Loorse dialect als ego5pronomen 04i,56 terugvindt.
#4 page F77
#$ 3age FHN
#F 3age FNM in Zeus a Stud4 in Ancient ;eligion <ol : 3art 9 =1925) b4 Arthur %ernard &oo.
#7 De wereldpijler Rggdrasil werd door de rune Eih*a7 ges4mboliseerd! die oo. wel Eoh genoemd werd en als +R, or
+D,! respectievelij. +Di, werd uitgespro.en. 2oegepast wordt de rune meestal voor .lan.en als 8 o"wel ).
#M een venijnboom =2a'us baccataC
#H Dssenhout werd in de oudheid .ennelij. als hout voor het ma.en van speren toegepast.
4N la*! s$ripture! $eremony! $ustom! marriage
4 $ % 9 ="irst5person singular personal pronounC=dialectal! mostl4 "ound in 2rWndelag! northern Lorwa4! and parts o"
western and southern Lorwa4C.
'ynthese
*et boe. Zeus van Arthur %ernard &oo. =H:$C is nog steeds goed leesbaar en bevat enorm veel
uitste.ende a"beeldingen! maar wordt ontsierd door een gigantisch aantal voetnoten.
*et boe. documenteert de "ascinerende geschiedenis van de ;omeinsOBrie.se handel en de
bijbehorende religieu-e ontwi..eling van UanusOZan als de pijlers van het heelal! diens navolgers
Uou5 respectievelij. Ueu5piterOZeus! die uiteindelij. door nog jongere goden werden vervangen.
De angst voor een instortende hemel moest gecompenseerd worden door een heilige steunpilaar in
een allerheiligst voetstu. =de omphalosC.
De in Delphi gevonden omphalos =navelC was wellicht een s4mbolische wereldpijler! waarin de
navelsnoer van Zeus werd bewaard. De navel was de +as, van de hemel! d.w.-. de dragende
wereldpijler. 9n het Dngels is een +nave, een ronddraaiende as! bijvoorbeeld van een wiel.
De pijlers van het heelal -ijn als s4mbolen nog steeds in de meibomen -ichtbaar! die men in
Duitsland nog in vele dorpen als vruchtbaarheidss4mbolen .an waarnemen. 9n latere "asen der
religie -ijn de-e door s4mbolische tweelingen -oals Apollo en Artemis vervangen.
De letter +D,! die op de omphalos =navelC was ingegraveerd! s4mboliseert m.i. de .ern =+de navel,C
van de namen Zeus en Ueu5piter.
De-e .ernletters -ijn dan vergelij.baar met de centrale letter +A, in +Uan, en +Zan,! respectievelij.
+9AT,! respectievelij. +*, in U#<
4:
=UehovaC! die later door een +D, in Zeus en Ueu5piter!
respectievelij. een +G, in Uou5piter werd vervangen.
*et letters4mbool +A,! de eerste en belangrij.ste letter van het al"abet! is dan in de et4mologie
toegepast als oorspron.elij.e dragende pijler in +Uan,! +Zan,! +9AT, als het s4mbolische heelal.
9n de Bermaanse talen s4mboliseert de $ = ligatuur C =a 1 e 2 )C de wereldpijler Rggdrasil! die men
in het oud5Dngels in beduidende woorden *et+ ges$hiedenis+ $eremonie+ gebrui,+ hu*eli-, en in het
Loorse dialect als persoonlij. voornaamwoord van de eerste persoon en.elvoud 04i,56 terugvindt.
Daarmee is de wer.elij. bete.enis van de letter +D, te Delphi m.i. met de .ern.lin.ers in de namen
+UAL,! +ZAL,! +9&1,! +Z&1,! +U'1,! +9AT,! +U#<, en +$, a"doende ver.laard.
De oorspron.elij.e wereldpilaar +A, =in +UAL,! +ZAL,C veranderde in het ;omeinseOBrie.se
territorium in de loop der tijden in een +D, o" +G, =in +9&1,! +Z&1,! +U'1,C en in het Bermaanse
cultuurberei. in een ligatuur +X,. 9n het *ebreeuwse s4steem is de centrale .lin.er een +A, =in
+9AT, respectievelij. +U#<,
4#
C.
Inhoud
De angst van de Kelten voor een ineenstortende hemel..................................................................
Andere uitspra.en over de angst voor een instortende hemel.....................................................
Apollo Ag4ieYs ...............................................................................................................................:
De D5inschri"t op de omphalos van Delphi......................................................................................:
Uanus.................................................................................................................................................4
De dubbele bijl.................................................................................................................................4
Rggdrasil =dit gedeelte wordt in "Zeus" niet behandeld0C...............................................................$
S4nthese...........................................................................................................................................F
4: <olgens de (ater lectionis .an men de *e =+*,C in +U*<, als Z! [! \! ]! ^ le-en! meestal echter als ( o" e
4# <olgens de (ater lectionis .an men de *e =+*,C in +U*<, als Z! [! \! ]! ^ le-en! meestal echter als ( o" e