Een Citytrip naar Krakau

jwr1947

23 november 2011 woensdag Het ondergrondse Krakau

De vlucht Stuttgart-Krakau met de Germanwings verloopt voorspoedig. Voor de rit van het vliegveld naar het centrum kiezen wij de openbare busverbinding. De kaartjes zijn goedkoop en wij kunnen tot het eindpunt blijven zitten.
Hotel Polski Pod Biaym Orem

Het uitstekende Hotel Polski Pod Biaym Orem is gemakkelijk te vinden in de nabijheid van de Florianspoort, direct naast oude stadsmuur. Vanuit het hotel kan men de centrale markt van de oude stad Stare Miasto, binnen enkele minuten te voet bereiken. Tegenover het hotel, naast de Florianpoort ligt de schildersmuur, waar studenten van de kunstacademie 'driestuiverschilderijen' te koop aanbieden.
De lakenhal

Er is 's middags nog voldoende tijd voor een verkenning van de binnenstad rond de lakenhal van Krakau die zich bevindt op het centrale plein Rynek Gwny. In de hoogtijdagen (12de tot 15de eeuw) was het een centrum voor internationale handel. Er werden met name specerijen, zijde, leder en was uit het Oosten verkocht en de exportproducten textiel, lood en zout uit de Wieliczkazoutmijn. De hal bestaat sinds ca. 1250 uit een dubbele rij marktkramen neergezet met een doorgang in het midden die 's nachts aan beide zijden wordt afgesloten. Rond 1300 werd de doorgang overdekt. Voor 1358 liet Casimir de Grote de lakenhal vernieuwen in gotische stijl met een lengte van 108 meter en een middenpad van 10 meter breed. Tegenwoordig worden er in en rond de lakenhal vooral souvenirs, sieraden en ambachtelijke producten verkocht. In de kelder en op de eerste etage zijn musea gevestigd. In de kelder kan men zich in het ondergrondse Krakau leren kennen. De tentoonstelling beschrijft de oude systemen der waterleidingen, wegen en diverse handwerken. Naast de Lakenhal ligt ook de Mariakerk met het beroemde veelkleurige houten hoogaltaar van Veit Stoss. Vanaf een van de kerktorens klinken elk uur de tonen van een op trompet gespeelde melodie van vier noten, dat wordt afgebroken ter herinnering aan een overval, waarbij de trompetter werd gedood. Op het Rynek Glowny-plein staat ook de Adalbertkerk: het oudste historische gebouw van Romaanse architectuur in Krakau.

24 november 2011 donderdag De Wawel Kathedraal

De Wawel is een heuvel in Krakau in Polen. De heuvel heeft een hoogte van 228 meter en ligt op de oever van de Wisa. Op die heuvel bevinden zich talrijke historische gebouwen. De belangrijksten zijn de kathedraal en het koninklijk paleis. De kathedraal werd rond 13201364 gebouwd. Hier zijn de Poolse koningen gekroond en ook begraven. Bij hoge uitzondering zijn ook Jzef Pisudski en Wadysaw Sikorski, en de nationale dichters Adam Mickiewicz en Juliusz Slowacki in de kapel begraven. Ook de Poolse president Lech Kaczyski en zijn vrouw zijn na een vliegtuigongeluk1 op de Wawel bijgezet. In de torens bevinden zich diverse enorme klokken, o.a. de Sigismundbel (een nationaal symbool van Polen, 1520), met een gewicht van 9360 kg, die 50 km ver reikt. Het luiden van deze klok is een riskante job voor een dozijn sterke mannen.

Fig. 1: Gigantische klepel met klok

1 De vliegramp bij Smolensk

25 november 2011 vrijdag Joodse wijk Schindlerfabriek

De Joodse wijk Kazimierz

Op weg naar de emailleerfabriek van Oscar Schindler De Joodse wijk Kazimierz vormde eens een aparte stad, maar is nu in Krakau gentegreerd. Tijdens WO II is de wijk grotendeels uitgeroeid. In deze wijk zijn ook scenes uit de film Schindler's Lijst opgenomen. Wij bezoeken de Izaak Synagogue, waar Maximilian Redlich bij een inval van de Gestapo op 5 December 1939 werd neergeschoten, omdat hij weigerde Tora-rollen te verbranden.

Fig. 2: Geld helpt niet tegen het verlies van de tijd...

Deutsche Emaillewaren Fabrik

De Deutsche Emaillewaren Fabrik is in feite een oorlogsmuseum, waarin Krakau centraal staat. Het museum bevindt zich in de kantoorgebouwen van de oorspronkelijke fabriek. De diverse exposities behandelen onder meer de Duitse invasie, het Poolse verzet, het Joodse getto van Krakau en het verzet van Oscar Schindler tegen de Nazis. De tentoonstelling is modern opgezet met vele audiovisuele middelen.

Fig. 3: Potten en Pannen uit Schindler's fabriek

Sonderaktion Krakau2

Op 6 November, 1939, werden 144 professoren en assistenten door de SS-er Bruno Mller onder het mom van een lezing in de collegezaal 66 van het Collegium Novum gevangen genomen. De toespraak van de Duitser wordt in het Schindlermuseum afgespeeld.

2 Sonderaktion Krakau

26 november 2011 zaterdag Wawel, universiteit en kunstmuseum

De Wawelburcht

Allereerst staat er een bezoek aan de imposante Staatsvertrekken (State rooms) der Wawelsburcht op het programma. Na de aftocht van de Oostenrijkse en Duitse bezetters heeft men de nogal uitgewoonde ruimtes zeer goed gerestaureerd. De meeste vertrekken zijn voorzien van plafonds met cassetten en bekleed met kostbare wandversieringen, zoals wandtapijten uit Brussel.

Fig. 4: Galerijen van het koninklijke slot

Sapiehas Evangeliary

In het opengeslagen Sapiehas Evangeliary en andere afbeeldingen, kan men de symbolische rode kleuren van Zeus, God, Adam aflezen. Ook Nimrod (met de lange gevlochten baard) wordt in het koninklijke paleis op wandtapijten in het mannelijk rood gekleed afgebeeld. De kleuren rood en blauw komen in Poolse manuscripten veelvuldig voor. Ook in andere boeken o.a. de The Florian Psalter3 Erazm Cioek's Missal, Psalterium enzovoorts is de afwisselende toepassing van het mannelijke rood en vrouwelijke blauw in opeenvolgende regels opvallend.

Fig. 5: Psalterium ( Biblioteka Narodowa public domain Domena publiczna ) ac., franc. Ok. po. XIII w. Pergamin. Ilum. 15,5 x 10,5 cm. K. 170 + VI. Opr. pocz. XIX w., aksamit

3 More precious than Gold, pagina 14 & 15. Calendarium Parisiense. Manuscript in Latin, illuminated. The fourth quarter of the 14th century. Parchment, 24.5x18 cm, 6+II lvs. 18th century binding, leather. Call No.: rps II 3309,

Fig. 6: Hemelse bewoners in Rood en Blauw (1350)

De oude Universiteit Collegium Maius

Het Collegium Maius vormt de basis van de oudste Poolse universiteit (rond 1364). Hier leerde ook Copernicus, die door de heliocentrische theorie4 over het zonnestelsel onsterfelijk is geworden. Deze gedachten betekenden 60 jaar na zijn dood een omwenteling in het wetenschappelijk denken en in ons wereldbeeld (de Copernicaanse revolutie). Op vaste tijden 5 speelt een mechanisch aangedreven beeldengroep op de binnenplaats van het Collegium Maius de intocht Gaudeamus Igitur der professoren.

Fig. 7: De oude Universiteit Collegium Maius

4 gepubliceerd in zijn De revolutionibus orbium coelestium 5 Dagelijks om 9.00, 11.00, 13,00, 15.00 en 17.00 Uur.

Het Sukiennice Museum

Het Sukiennice Museum is een dependance van het Nationale Museum in Krakau, dat op de bovenste verdiepingen van de Lakenhal bevindt.
Maria als spinster

Het schilderij van Maria las spinster (Our Lady the Spinner, 1897) van Feliks Cichocki Nacz beschrijft Maria in de traditionele kleuren rood en blauw.

Fig. 8: Maria als spinster van Feliks Cichocki Nacz

Nero's fakkels

"Neros Torches" (Pochodnie Nerona, 1877), is een enorm schilderij van Henryk Siemiradzki. In dit schilderij zijn (afgezien van de in het geel geklede dragers) vrouwelijke personen hoofdzakelijk met een blauwe en mannelijke personen met een rode kleurencode gekleed, zodat de schilder zich vrij streng aan de androgyne symboliek (rood = mannelijk, blauw = vrouwelijk) heeft georinteerd. De goddelijke Nero is voorzien van een purperen doek, die in de kleur de combinatie van rood en blauw symboliseert.

Fig. 9: De goddelijke Nero is voorzien van een purperen doek

Fig. 10: "Neros Torches" (Pochodnie Nerona)

Fig. 11: Details in "Neros Torches" (Pochodnie Nerona)

Het meisje van Bronowice

Girl from Bronowice, 18931894 is een klein, intiem schilderij met betoverende kleurschakeringen van Aleksander Gierymski.

Fig. 12: Girl from Bronowice van Aleksander Gierymski. Voor het avondeten kiezen wij weer ons favoriete restaurant Chimera Salatbar, 31-008 Krakau, waar men uitstekend kan dineren. Het personeel bestaat (zoals vrijwel overal in Krakau) uit enthousiaste, jonge studenten, die allemaal prima Engels beheersen. Men kan niet alleen voor ongelofelijk gunstige prijzen goede salades bestellen, maar ook prima vis- en vleesgerechten kiezen.

27 november 2011 zondag Het archeologische museum

De Zbruch sculptuur

Voor de terugvlucht heb ik nog drie uur de tijd voor een bezoek aan het archeologische museum te Krakau. Op zondag is het museum van 10 tot 14 uur geopend. De toegang is op deze dag gratis. Eerst bezoek ik de fraai uitgevoerde presentaties van de mummies. Daarnaast wordt er een relatief omvangrijke reeks munten gepresenteerd. Op de tweede verdieping volgt het glansstuk van het museum in de vorm van de Zbruch sculptuur, die men ook wel wiatowid ze Zbrucza noemt. Volgens de archeologen moet de sculptuur verfresten vertonen, maar aan het origineel is niets waarneembaar. In een bericht wordt vermeld, dat de kleurstoffen zich in holten laten traceren. Men kan de oppervlakten in het vrij zwakke licht van de belichting van het museum dan ook niet goed waarnemen. De expositie Klein-Polen in de prehistorie en vroege Middeleeuwen 6 wordt goed gedocumenteerd met landkaarten, waarop men de handelsroute voor de barnsteen kan aflezen. Tussen 250 voor Christus en 100 na Christus verloopt deze handelsweg direct van de Oostzee via Krakau naar de hoge Tatra, waar zich de route in een westelijke tak naar Aquileia aan de Adriatische kust en een oostelijke tak naar de Zwarte Zee opsplitst.

Malopolska in Prehistory and the Early Middle Ages

Baba poowiecka

Fig. 13: Baba poowiecka ze Stadnicy Op de derde verdieping bevindt zich een merkwaardige zandstenen beeld, dat een vrouwelijke persoon afbeeldt en met Baba poowiecka ze Stadnicy wordt aangeduid. In het museum staat de verklarende tekst alleen in het Pools ter beschikking. In het bereik der lendenen kan men verfresten zien, die een oorspronkelijk veel intensievere kleuring met de primaire kleuren rood en geel aanduiden. Het beeld lijkt qua stijl wel wat op de Zbruch sculptuur, die eenzelfde soort hoed draagt en eveneens geverfd moet zijn geweest.

De op de Euraziatische steppe gevonden beelden uit de perioden van het Neolithicum tot de Middeleeuwen zoals de Baba poowiecka heten algemeen Babami. De sculptuur werd in de Oekrane gevonden door Ernest Rohoziski. Het beeld dateert uit ongeveer de twaalfde/ dertiende eeuw. De standbeelden waren behoren niet tot de categorie grafstenen, maar tot de heilige objecten - voorstellingen van goden of voorouders en helden. Na het schoonmaken van het object werden de sporen van verflagen en kalk mortel zichtbaar. Er werden sporen van verschillende pigmenten gevonden: wit (wit kalksteen), geel (oker geel), rood (rode oker), blauw (smalt, Pruisisch blauw), bruin (gebrande omber), zwart (black plant), en aniline kleurstof. Dit suggereert dat het standbeeld - nu wit en romig, de natuurlijke kleur van kalksteen - polychroom werd uitgevoerd en/of in de negentiende eeuw door de ontdekkers is geverfd7.

De terugvlucht

Voor de rit naar het vliegveld kiezen wij voor de laatste Zlotys een taxi. De terugvlucht met Germanwings verloopt voorspoedig. Op het vliegveld te Krakau vind ik een nieuwe informatie met betrekking tot de air passengers rights, waarin een en ander aan nieuwe rechten is toegevoegd.

Fig. 14: nieuwe rechten 1. Men heeft nu ook recht op informatie. Na mijn ervaringen8 met de miserabele organisatie op Heathrow betwijfel ik of British Airways zich daar aan houdt en neem eerder aan, dat zij deze rechten gewoon ignoreert. Waar men immers al jarenlang de efficinte isolatie der passagiers van het personeel heeft geoefend, is een marginale verbetering immers al een revolutie, die men in Engeland pas over 1000 jaar mag verwachten. Aan deze verbetering hebben zich al jaren allerlei organisaties de tanden uitgebeten. Ook de EU kan daaraan niets veranderen...
7 Vertaald uit de beschrijving Baba poowiecka ze Stadnicy van Radosaw Liwoch 8 Heathrow's Dagboeken.

2. Ook heeft men recht op een overboeking. Dat houdt ik voor een lachertje. Zoals duidelijk blijkt is British Airways bij een Act of God gewoon dagenlang niet aanspreekbar. Hoe moet men dan overboeken? Omdat iedere gestrande passagier op zich al een Act of God is, kan de airline diens vragen gewoon ignoreren, de telefoons afschakelen en tot de orde van de dag (small talk van het grondpersoneel onder het genot van een sigaretje) overgaan. 3. Als derde recht wordt het recht op hulp genoemd. Daarover kan ik ronduit in een lachbui uitbarsten. In geval van een panne (een zog. Heathrow Hassle) is gewoon niemand van British Airways bereikbaar. Waar kan men dan hulp aanvragen? Men ontvangt na een eindeloze reeks brieven, mails en telefoontjes hooguit een afwimpelende dreigbrief van een advocaat, die alle rechten met hoger geweld (Act of God) van de tafel veegt. Deze rechten kan men zich sparen. Het is zonde van het papier. 4. Het vierde recht is het recht om zijn klachten te uiten. Ja, dat ontbreekt er nog aan. Van dit recht wil ik hier graag even gebruik maken. Het is een schande, dat een dergelijke firma als British Airways, die mij nog steeds honderden ponden schadevergoeding schuldig is, nog steeds passagiers mag vervoeren! Lees het klachtenbericht in de Heathrow's Dagboeken9 nog maar eens door om de details te bestuderen. Men kan in deze tekst gewoon Imperial Airways door British Airways vervangen. 5. Het vijfde recht beschrijft de rechten der invaliden, die dezelfde behandeling mogen verlangen als de gewone passagiers. Nou, als men als invalide zonder drinken, eten, overboekingsmogelijkheden, contactmogelijkheden in een steenkoude hoek met een slaapplaats op de marmeren vloer wil worden gedumpt, dan kan men gerust British Airways boeken. Gelukkig is ons ook op deze reis een Heathrow Hassle bespaard gebleven. Krakau is een bijzonder interessante stad met een sympathieke, jonge bevolking. In de vier dagen hebben wij veel bewonderd van wat er uit het rijke verleden in het oude handelscentrum bewaard is gebleven.

9 ondertitel: waar elke vorm van service ontbreekt...