Oorsee: Die drama

OORSEE

TERTIUS KAPP

TAFELBERG

Oorsee is vir die eerste keer opgevoer by die Clover Aardklop Nasionale Kunstefees in September 2013. Die geselskap was:

Regisseur: Wolf Britz

Vervaardiger: Saartjie Botha

Kostuums: Lucy Jane Turpin

Klankontwerp: Pierre-Arnold Theron

Beligtingsontwerp: Albert Snyman

Produksie-assistent: Elisha Zeeman

Verhoogbestuurder: Alma Rossouw

Produksiebestuurder: Jaco Notnagel

Akteurs

Mossie: Gerben Kamper

Jos: Brendon Daniels

Eeufeesia: Nicole Holm

Abrie: Geon Nel

Canola: Karli Heine

Verskeie stemme praat saam in hierdie teks – lesers sal die invloed kan raaklees van onder andere Sławomir Mrożek, Marek Piwowski en Janusz Głowacki, William Shakespeare, Sint Brandaan, John Milton, J.M. Coetzee, Stanisław Lem, Leon Schuster en Moses. Direkte aanhalings word in die teks aangedui.

Met dank aan Marguerite Robinson, Maja Jagielska, Natalia Brzozowska, Willem Anker, Liezl Dick en Francois Smith, asook aan Cormac MacAindir vir die hulp met die Esperanto-gedeeltes.

DEKOR

Die ruimte waarin die handeling geskied, is ’n skip onderweg na ’n onsekere bestemming. Alles is geroes. Op die dek is daar ’n verslete strandsambreel, die kraaines van ’n skeepsmas wat die gewig van een akteur kan dra (en wat vir die epiloog dalk ook ’n boom kan word), ’n skipstuur, ’n groot kis wat ook dien as tafel, ’n waterherwinningsmasjien, ’n aantal klokkies wat in die wind kan lui en ander snuisterye wat oor die jare versamel is. Dalk is daar ’n olyfboompie. Eetgerei soos borde, glase, messe of vurke kan op verskillende plekke hang. Die dekor kan óf realisties, óf as lighartige parodie aangewend word.

KOSTUUMS EN GRIMERING

Die kostuums laat ’n mens dink aan iets tussen ’n postapokaliptiese strandpartytjie en ’n Dürer-skildery. Almal se hare is gekoek en vol sout en vuilgoed. Almal is sonverbrand, sodat die oues gesout en gehard lyk en die jonges blakend gesond. Parodieë van strand- en swemdrag kan gedra word, byvoorbeeld halwe sonbrille of -hoede. Karakters se uitrustings kan verband hou met hul funksie op die skip.

KARAKTERS

Mossie (Marius Waterboer)

’n Ontnugterde volksvader, so oud soos die berge. Hy kan digters vrylik aanhaal. Hy het ’n leerbaadjie, dalk handgemaak, styf van al die sout, maar dra dit nie noodwendig altyd nie. Hy het ’n vishaak wat ook as kruk en kierie dien, en soms as wapen. In hom skuil ’n potensiële gesinsmoordenaar. Hy is ’n samestelling van kaptein Hermanus van Wyk, Jan Spies en N.P. van Wyk Louw. Sy aksent is Namakwalands, wat sy abstrakte woordkeuses ongewoon laat klink. Wanneer hy groot woorde gebruik, spreek hy hulle versigtig en nadruklik uit, sonder om die indruk te skep dat hy daarmee sukkel – trouens, hy kan dit dalk met ’n mate van ironie doen.

CANOLA se pa.

Jos (Josua Verfkan)

’n Lang, brandmaer burokraat. Hy oorleef op geloof en alkohol. Hy vrees ’n sikliese beskouing van die geskiedenis, en sy gemoedstoestand wissel tussen oordadige optimisme en volslae moedeloosheid. Sy alkoholisme is duidelik sigbaar aan sy geel gelaatskleur. Hy probeer om ABRIE en CANOLA nader aan mekaar te bring, maar kyk self wellustig na haar. Hy praat Dominee-Afrikaans.

EEUFEESIA se man en ABRIE se pa.

Eeufeesia Verfkan

’n Formidabele, gemoedelike, maar ook honger volksmoeder. Sy is die spil waarom die spul wentel. Huisvriende met tant Sannie van The Story of an African Farm. Sy maak haar eie vroulikheid dikwels die gespreksonderwerp. Langs haar lyk ’n man soos Jos soos ’n swakkeling. Sy is direk en pragmaties. Sy praat ’n gemoedelike noordelike Afrikaans met melodieuse intonasies.

JOS se vrou en ABRIE se ma.

Abrie (Abraham Verfkan)

Effense boepie. Dra miskien ’n ou, verslete WP-trui. Goed met sy hande. Dom maar nie kwaadwillig nie. ’n Slagoffer van sy drifte. ’n Quasimodo. Hy praat plat hedendaagse Afrikaans.

JOS en EEUFEESIA se seun.

Canola Waterboer

Yo-Landi Vi$$er as sy op Noag se ark was. Sy is intelligent, nukkerig, naïef en oënskynlik onbewus van haar begeerlikheid. Sy dra ’n Voortrekkerkappie, sjoebroekie en ’n reddingsbaadjie. Die oogappel van haar pa, en die kragopwekker tussen die ander karakters. Sy praat Afrikaans met ’n effense Kaapse aksent.

MOSSIE se dogter.

Daar word doelbewus geen aanduiding van karakters se velkleur gegee nie.

1

Dit is donker op die verhoog. JOS neurie Sal ons ou vriende ooit vergeet. MOSSIE hoes, ’n lui emfiseemhoes wat ’n mens laat ril. Die ligte gaan aan terwyl JOS ’n kurkprop van ’n bottel laat afskiet. MOSSIE staan eenkant op sy kruk en leun voor iets wat lyk na ’n selfgemaakte braaitoestel. Die vlamme speel oor sy gesig. CANOLA sit in die kraaines en kyk deur ’n gebreekte verkyker; kort-kort prop sy ’n olyf vanuit ’n bakkie op haar skoot in haar mond. EEUFEESIA sit onder ’n verslete sonsambreel en waai haarself koel.

EEUFEESIA Nou is ons waaragtigwaar op ons laaste.

JOS Sal ons ietsie drink …?

EEUFEESIA Ja, hygend hert, hierdie son suig die laaste klamte uit my uit.

MOSSIE praat