Skoppensboer: ’n Rex Reynecke-roman

Vir Tammy

1

Katvoet kruip hy uit sy skuilplek terwyl hy die omgewing bespied vir tekens van gevaar. Instink dryf hom egter om nie té lank te talm nie, want in hierdie omgewing word vars kos nie lank gelos nie. Dan skiet hy vorentoe, met pote wat klein powwe modder opskop as hulle hom deur die slik dryf – tot op die denimlangbroek. Daar verander hy blitsig van rigting, na waar die reuk van vars bloed hom lok. Klein lugborrels wat aan die denim vasgeklou het, word vrygestel as hy daaroor klouter, sweef dan stadig die hoogtes in, na die oppervlak toe, waar hul individualiteit verlore sal gaan wanneer hulle met die atmosfeer herenig word.

Die reuk van menslike urine verskerp as hy teen die broekspyp op beweeg en hy talm ’n oomblik lank by die kruis om die bron daarvan te verken. Hongerte dryf hom egter voort en hy ruik skaars nog die urine toe hy klouter oor die duikersgewigte wat om die middellyf vasgegespe is. Sy pote vind nouliks vasklouplek op die naakte vel van die midrif. Hy beur egter vorentoe, tot by die harige borskas waar rooi vloeistof uit twee ronde gate sypel om met die troebel water te meng. Hy steek vas en toets die vlees om een van die gate. Te taai. Hy probeer ’n ander hoek. Dan versteen hy.

’n Donker skaduwee wat nader sweef. Hy sak af, sy pote styfgespan, gereed om na skuiling te skiet as hy moet. Die skaduwee neem ’n vorm aan. Die baber draai egter weg en gly weer stadig die dieptes in, meer geïnteresseerd in die soeke na ’n wyfie om mee te paar as om uit te kyk vir kos. Hy ontspan eers wanneer die baber deur die donkertes ingesluk word, maar besef dié ryke fonds is nie meer sy eie nie. Binnekort gaan dit krioel as die ander ook hul honger kom stil.

Hy versaak die taai vlees om die twee gate en skiet vorentoe. Uit ondervinding weet hy waar om die sappige vlees te kry. Teleurstelling wag egter op hom, want hy sien hoe klein vissies reeds om die lippe saamkoek. Hulle val weg daaraan sodat die tande geleidelik ontbloot word – die doodsglimlag. Ver bo hom dreun die enjin van ’n skiboot, met die skaduwee wat oor die slikbedekte bodem flits, tot die onderwater-stilte weer oorneem. Hy kies koers na die kant van die kop; die regteroor. Sukses!

Hy slaan sy wit knyper om die sagte lob, skeur dan ’n stuk van Casper de Witt se oor af. Dieselfde oor wat oomblikke tevore sy laaste woorde gehoor het. ’n Strofe van dekades gelede, uit die pen van Eugène Marais:

Want swart en droef, die hoogste troef … oor ál wat roer, is Skoppensboer.

Nie die eerste keer dat Casper de Witt daardie strofe gehoor het nie. Inteendeel, voor vandag het hy hom in dié woorde verlustig. Die doodsberig. Met gevoel in ’n afgemete tempo voorgedra om die twee doodskote aan te kondig. Die double-tap, soos hulle dit genoem het. Twee skote kort opmekaar. Altyd in die naakte bors, want Skoppensboer wou sien hoe naby aan mekaar hy die twee wonde kon kry. Casper moes gereeld met die verchroomde CZ75 peuter om die resultate te verbeter. Die snelleraksie verfyn, met verskillende kompensators eksperimenteer, ander grepe aanskroef, alles sodat die twee gate nader aan mekaar gebring kon word. Hy het nooit kon droom dat hý vandag die teiken sou wees nie. Want Casper de Witt het twee groot foute begaan. Die eerste was om geld te verduister in een van die geldwassery-skemas wat hy vir Skoppensboer bedryf het. En die tweede was om te veel Klippies-en-Coke te drink – want toe word sy tong los.

2

Die swart Audi S5 sweef deur die draaie van Kalkbaai terwyl Rex Reynecke die pragtige omgewing bewonder. Die radio-omroeper van Kfm kondig Tammy se nuutste treffer aan en die onheilspellende kombinasie van klavier- en klokkespel verdoof die V8 waar dit Muizenberg se kant toe luier. Voor hy die N1 na Johannesburg aandurf, wil Rex die Kaap ’n laaste keer inneem. Die seelug wat deur die oop venster inwaai, herinner hom aan gelukkiger tye. Met Leigh. Sy was ’n strandmens. Lief vir die see. En vir seekos.

In elke lag ’n sug van pyn, kom dit oor die radio. Hierdie kusstrook was Leigh se gunsteling. Vishoek – waar hulle kon sonbrand en in die branders baljaar. Simonstad – waar hulle die vlooimark vir winskope gefynkam het en hartseer na die standbeeld van Just Nuisance gestaar het, vasgevang in die storie van dié Deense hond se unieke lewe as seeman in die vloot. Kalkbaai – waar hulle nie genoeg kon kry van al die viswinkels se kos nie:

Die beste vis ter wêreld, volgens haar.

Moenie laf wees nie, het hy gespot. Jy kon nog nie ál die vis in die wêreld geproe het nie.

Net pagters ons van stof en dons. Die lirieke herinner hom daaraan dat die lewe slegs tydelik is. Trane biggel oor sy wange. ’n Onsigbare hand klem weer om sy hart; die pyn waarteen hy so gereeld moet veg. Oor alles hou die wurm wag en stof en as is al wat bly.

Hy trek die knoppie op die deurpaneel en die venster sny die see se reuke af. Hy skakel die radio af en dwing sy gedagtes in ’n ander rigting tot hy die afrit na die M3-snelweg neem. Die V8 brul toe hy die petrolpedaal intrap. Hy hoor die drukaanjaer se gefluit as dit die lug vinniger na die silinders forseer om die verbranding van petrol en suurstof aan te jaag. Voel hoe die krag van die versnelling hom teen die sitplek vasdruk. Dit bring effense verligting. ’n Glimlag wat om sy mondhoeke vorm. Die Kaap en al sy herinneringe lê agter hom. Voor hom wag die gewoel van Johannesburg.

* * *

Niel Campher sit op die Persiese tapyt in sy Sandton-dakwoonstel, ’n glas Johnnie Walker Blue Label onaangeraak voor hom op die koffietafel. Hy loer na sy polshorlosie – die kort wysertjie van die Breitling is net duskant die 7 en die lang wyser op 11. Vroegaand en hy is glad nie honger nie. Onder normale omstandighede sou hy reeds in ’n spogrestaurant aan sy voorgereg gesmul het. Maar vanaand is nie normale omstandighede nie; vanaand is hy erg ontsteld; vanaand voel hy hoe die lewe wat hy tot nou geken en aan gebou het, verbrokkel.

Sy oë val op die BMW-sleutel wat langs die whiskyglas lê. Die rooi Z4 sal vanaand in die motorhuis bly. Hy sal nie soos ander Vrydagaande aan die onwettige straatwedrenne deelneem nie. Of die opgewondenheid beleef wanneer die polisie opdaag en almal die hasepad moet kies nie. Hulle kon hom nog nooit vang nie. Die pote was te dom daarvoor. Maar weer eens is vanaand … anders. Die feit dat die Z4 ’n gesteelde voertuig is, het dit in die verlede vir hulle nóg moeiliker gemaak om hom te vang. So hoe het vanaand gebeur? Hy was so versigtig.

Sy oë dwaal verder oor sy dakwoonstel. Van die Pierneef-skildery na die groot 3D-platskermtelevisie. Die wynversameling teen die muur. Hy maak dit al jare bymekaar. Sal hy ooit daarvan drink? Die spyt druk in hom op. Al die gesoek en bewaar van goeie wyn, net om dit nooit te geniet nie. Hy moes dit gedrink het. Wat gaan nou daarvan word?

Die gedreun en geborrel van die jacuzzi op die patio herinner hom aan goeie tye … met wilde vroue. Soos die keer toe hy drie gelyktydig daarin gehad het, poedelnakend. Sy eie driekamp met ’n blondine, ’n brunet en ’n rooikop. Die grand slam. Hy moes hard werk om hul inhibisies af te breek. Al sy sjarme inspan om hulle te bekoor. Te vlei. Tot die natuurlike drange opgevlam het, met alkohol die olie op die vuur. En was dit die moeite werd! Alles het daar in die jacuzzi gebeur, waar die vier van hulle met die grasie en tydsberekening van ’n gesinkroniseerde swemspan beweeg het. Met hand- en beenbewegings wat die liggaam vorentoe projekteer in die soeke na euforie. Tot al vier hygend na asem die jacuzzi verlaat het om hul energievlakke met vars vrugte en kaviaar op beskuitjies aan te vul. Skaam-skaam het die drie sy dakwoonstel die volgende oggend verlaat, nie een lus vir koffie of ontbyt nie. Hý het homself met ’n Harley-Davidson beloon.

Hy raak bewus van hoe hard die mat onder sy sitvlak is en hoe sy rug pyn van die ongemaklike posisie waarin hy teen die rusbank aanleun. Ja, vanaand is nie normale omstandighede nie. Vanaand is daar groot fout. Want die poliesman langs hom stink na ou sigaretrook. En die boeie maak sy gewrigte seer.

* * *

Tafel vir een? vra die kelnerin by die Primi Piatti. ’n Mooi rooikop meisie met ’n vriendelike glimlag. Haar borsmaat opvallend in die styfpassende hempie met die lae hals.

Ek ontmoet iemand, antwoord Rex en konsentreer om haar in die oë te kyk. Is daar dalk ’n knorrige outoppie met ’n welige snor hierbinne?

Ja, oom, hy sit daar agter, antwoord sy glimlaggend.

Dit verbaas Rex hoeveel die woord hom ontstel. Oom! Wie de hel is haar oom? Hy is pas ag-en-dertig en mense sê hy lyk selfs jonger. Dra sy ouderdom blykbaar goed.

Hy kry Horst Faber agter in die restaurant, waar hy fronsend ’n artikel in Beeld sit en lees. Sy groot gestalte wat een kant van die vierkantige tafel volsit.

Môre, Horst, hoe lyk dit vanmôre? groet Rex vriendelik. Probeer nog van daardie oom vergeet.

Sit! antwoord Horst, kennelik in een van sy buie. Rex glimlag innerlik vir sy hanteerder – Norst, soos hy agter sy rug genoem word. Hy skuif oorkant hom in. Dan val sy oë op die deur agter Horst. Twee groot oranje sirkels, een met ’n pyl, die ander met ’n kruis, wat aandui dat die mans- en damestoilette daaragter skuil. Sy gesig vertrek as die herinnering by hom opkom: sy tweede ontmoeting met Leigh toe hy nog in die koshuis was. Na die katastrofe van die eerste ontmoeting het hy homself voorgeneem om sy eer te herstel as hy haar weer sien. Toe kom dit te onverwags. Hy het by die nuwe restaurant in Potchefstroom opgedaag, gereed om saam met sy huiskomitee te kuier. Hulle het reeds by ’n tafel vir hom gesit en wag. Hy het hul aandag getrek, beduie hy gaan eers toilet toe, met ’n vinger na die twee deure links van die voordeur gewys.

* * *

Rex besef die huiskomitee gaan hom ’n strafdop gee oor hy laat is en hy wil dus nie nog tyd verspil nie. In sy haas neem hy nie behoorlik kennis van die twee simbole op die toiletdeure nie. Hy stamp die deur op regterkant oop en storm in terwyl hy solank sy ritssluiter aftrek. Twee wasbakke in ’n marmertoonbank beslaan die muur op linkerhand en ’n ry toilette is oorkant die wasbakke ingerig. Hy sien geen krippe nie, besef meteens hy is op die verkeerde plek. Voor hy kan omdraai, spoel een van die toilette en die grendel skuif oop. Dan stap sy uit – Venus self. Leigh Edwards glimlag as sy hom sien.

Hallo, prim van Veritas-manskoshuis. As jy die damestoilette wil gebruik, moet jy seker eers weer jou outfit van nou die aand aantrek, of hoe? spot sy terwyl sy die kraan oopdraai om hande te was.

Hy is sprakeloos. Voel hoe hy bloos. Haar oë dwaal na waar hy nog met sy hand op sy oop ritssluiter staan. Sy lig haar wenkbroue vraend. Hy spring om terwyl hy sy gulp toemaak. Idioot! berispe hy homself. En haar prim-opmerking was ’n lae hou. Een wat hom tot oorgawe dwing, die oorwinning hare nog voor hy kon skerm.

Toe hy terugdraai, leun sy met haar regterheup teen die marmerblad aan, arms gevou. Gewapen met haselneut-oë wat hom vaspen. Haar blonde hare stroom oor haar skouers, ’n oorwinnaarskleed. Verruklik.

Sy dra ’n noupassende roomkleurige romp wat net die regte lengte is. Daarby ’n wit bloesie en ’n baadjie dieselfde kleur as die romp. Haar hoëhakskoene is ook roomkleurig. ’n Fyn goue kettinkie en bypassende oorbelle rond die uitrusting mooi af. Sy is nie net beeldskoon nie, maar stylvol ook. Hy weet die stryd is verlore, maar hy moet iets sê.

Gedag dis die manstoilette, brom hy.

Julle is die een met die pyltjie, sê sy, steeds smalend.

Ek het nie mooi gekyk nie, kap hy terug. Dink sy regtig hy ken nie die verskil tussen die simbole vir mans en vroue nie?

Hy draai om en storm uit. Stamp sy handpalm teen die pyl-simbool op die ander deur. Dit vlieg oop. ’n Tiener wat by een van die krippe staan, hop van die skrik toe die deur teen die muur klap. Kyk grootoog na hom.

Jammer, brom Rex. Die seun trek sy gulp toe en stap ’n draai om hom, waarna hy vinnig uitglip sonder om hande te was, higiëne kennelik minder belangrik as om dié omgekrapte ou te vermy. Rex gaan staan voor een van die wasbakke. Gluur homself in die spieël aan. Wat is fout met hom dat die vroumens so ’n verlammende effek op hom het? Dit was die tweede keer dat sy hom gekelder het. Maar ook die laaste, want volgende keer sál hy sy naam in ere herstel!

* * *

Hoe was die Kaap? onderbreek Horst sy gedagtes.

Rex merk dat hy in ’n sakeluim is en antwoord net: Duur.

Horst se wenkbroue lig; klaarblyklik is hy onkant betrap deur Rex se skielike slegte luim. Dit skeel Rex min. Horst kan maar voel hoe dit is om aan die ontvangkant te wees. Horst se mond gaan oop, maar hy keer homself klaarblyklik om iets te sê.

Koffie? vra hy effens vriendeliker.

Altyd, antwoord Rex met ’n gedwonge glimlag.

Horst roep die kelnerin nader en bestel twee koppies koffie met warm melk. Hoop jy’s gereed vir die volgende projek, dis ’n riller, gaan hy voort, sy groen oë op Rex.

So ons kan nie eens ons vorige sukses vier nie? Die Kaapse koerante het ons lof besing met Dos Santos se skuldigbevinding.

Al wat hy egter van die groot man af kry, is ’n halwe glimlag, skaars sigbaar onder sy dik snor.

‘Een van die eerste suksesvolle vervolgings van rampokkery’, het hulle berig. Dis min dat die media ons op die skouer klop. Gewoonlik is dit net hoe sleg en korrup die polisie is, druk Rex verder.

Net nie grootkop kry nie. Dit was nie net jou inligting wat die saak deurgetrek het nie, die ondersoekbeampte en ons beriggewers het baie gehelp.

Rex vervies hom weer. Dis nie dié man se taak om hom nederig te hou nie. Hy besef alte goed dat die projekte spanpogings is en dat Horst ook ander mense se hanteerder is – agente én beriggewers. Mense wat Rex glad nie ken nie en ook nooit sal ontmoet nie. Hy verkies dit in elk geval so, want dan bly sy eie identiteit geheim.

Horst tuur vir ’n wyle voor hom uit en skud dan sy kop. Rampokkery, sê hy hardop, meer vir homself as vir Rex. ’n Nuwe misdaad. In die ou dae sou ons hulle vir diamantsmokkelary aangekla het en klaar, hierdie fênsie misdaad maak glad nie vir my sin nie.

Rex probeer om nie te glimlag nie. Op twee-en-sestig is Horst ou-skool, uit die dae toe die kurrikulum nog tikmasjiene, telegramme en bankboekies ingesluit het.

Dis nie ’n nuwe misdaad nie. Die Amerikaners het dit al van die vroeë sewentigs af op hul wetboek. Hulle noem dit RICO.

Ja, man, ek weet! Racketeer Influenced and Corrupt Organizations Act. Ek kan ook googles.

Google, korrigeer Rex voor hy homself kan keer. Verdra dan maar die gluur wat hy ontvang.

Waar is die handeling in dié misdaad? Dit maak nie sin nie.

Die handeling lê in die deelname aan die misdadige onderneming. Die beskuldigde hoef nie sy hande vuil te maak nie, solank hy homself net met die onderneming vereenselwig. Die Amerikaners kon Al Capone destyds net vir belastingontduiking vervolg, want as hoof van die onderneming het hy nie self die misdade gepleeg nie. Nou is deelname aan die kriminele onderneming voldoende.

Twee predikate misdade binne tien jaar. Hoekom twee, en hoekom tien jaar? wonder Horst.

Daar moet darem ’n patroon van rampokkery wees; twee misdade binne tien jaar kán op so ’n patroon dui, mits die vervolging ’n verband kan bewys. In Dos Santos se saak het die hof beslis dat die herhaalde en voortdurende handel in ongeslypte diamante ’n patroon van rampokkery daargestel het, en dat Tony’s Auto Spares voldoen het aan die onderneming wat deur POCA vereis word. Dos Santos se deelname aan die onderneming was voldoende vir sy skuldigbevinding aan rampokkery, al kon ons glad nie bewys dat hy ooit ’n diamant vasgehou het nie.

Julle youngsters met al jul akronieme, vererg Horst hom weer. Watse POCA is dit met jou, dis die Wet op die Voorkoming van Georganiseerde Misdaad. En dan gebruik jy nog die akroniem vir die Ingelse naam van die wet ook. Die rollende r’e en ronde o’s verklap Horst se gebrekkige Engels. Wat word van vandag se jeug?

Rex glimlag. Een oomblik is hy ’n oom en die volgende ’n jeugdige. Hy merk egter op dat Horst vandag buitensporig geïrriteerd is. Wonder wat die oorsaak kan wees.

Jou inligting het baie gehelp om die betrokkenheid … jammer, die déélname … van die beskuldigdes te bewys. Ek is net bly ons hoef jou nie self te laat getuig het nie. Want dan was jou cover daarmee heen, en jou dae as agent seker ook.

Rex lag innerlik vir die Engelse woord wat Horst gebruik nadat hy so pas die suiwerheid van sý taalgebruik bevraagteken het.

Ja wel, Al Capone was gelukkig om nie in vandag se dae ’n mafioso te wees nie, hulle sou hom hard gestamp het met hierdie wetgewing, sê Rex selfvoldaan.

Mafioso, laat hoor Horst weer ingedagte. Dit bring ons by jou volgende projek. Hy leun terug in die stoel. Rex, hierdie is die big league. Dis ’n versoek van die Valke. Ek dink jy is die beste man vir die projek. En dit bou op wat jy met Dos Santos se saak in die Kaap gedoen het. Maar ek is bekommerd oor die omvang daarvan. Dit is ’n uiters gevaarlike infiltrasie. Laat die Dos Santos-saak soos ’n teepartytjie lyk.

Ek is nie bang nie.

Ek weet. En dit is presies wat my bekommer. Hierdie laissez-faire-houding wat jy met betrekking tot jou lewe het.

Die kelnerin kom aangestap met hul koppies en ’n beskuitjie op elke piering. Die reuk van die varsgebroude koffie gee Rex ’n gevoel van genoegdoening. Daar is ’n rukkie stilte terwyl hulle melk en suiker ingooi. Horst maak eers seker die kelnerin is buite hoorafstand, dan:

Die Valke is op soek na ’n persoon wat as Skoppensboer bekend staan. Die probleem is dat hulle net weet dat dit een van die groot visse in georganiseerde misdaad is. Niemand kon ons nog sê wié nie. Horst roer sy koffie om en om.

Hoe is dit moontlik?

Ons weet te min, Rex. Ons ken net sy bynaam en weet dat dit iemand is wat baie invloedryk is. So, dis waar jy inkom. Horst bly die koffie roer, en Rex kry steeds die gevoel dat daar iets anders is wat hom pla.

* * *

Jy’s lekker diep in die moeilikheid.

Niel hou niks van kaptein Januarie van die Valke nie. En om dinge te vererger sit hy op die ongemaklikste stoel ooit, in ’n kamer sonder kleur. Die mure vertoon die een oomblik grys en die volgende bruin. Daar is slegs een muurbehangsel, ’n foto van die president van Suid-Afrika. Langs dit is ’n koperplaatjie wat aandui dat die foto van die nasionale kommissaris van die Suid-Afrikaanse Polisiediens veronderstel is om daar te hang, maar tans is daar ’n blok verf wat minder verbleik is as die res van die muur. Hulle kan self nie verdomp byhou met wie hul baas is nie. Die vloer is geteël met donkerbruin Novilon; hier en daar sit roomkleurige teëls omdat die bruines waarskynlik uit voorraad was toe herstelwerk gedoen moes word.

Twee ander stoele staan in die vertrek. Een van hulle word deur kaptein Januarie gebruik wanneer hy sit, wat nooit baie lank is nie. Wanneer hy opgewonde raak, spring hy op om heen en weer te marsjeer soos ’n sersant-majoor wat sy troepe op ’n paradegrond uittrap. In die ander stoel sit sersant Vermaas, wat nog nie ’n woord geuiter het nie. Waarskynlik die good cop, want Januarie is beslis die bad cop. Tussen Niel en die twee speurders is ’n staal-opvoutafel wat oorspronklik grys was, maar nou deur roeskolle verkleur word. Op die tafel lê die polisiedossier van die ondersoek teen hom. Kaptein Januarie loop juis nou weer soos ’n kapokhaan op en af.

Jy gaat een of ander convict baie hêppie maak. ’n Mooi wyfie vir hom wees, sê Januarie met ’n breë glimlag. Mooi babyface soos joune. En jy’s in good shape. Gim seker elke aand by die Virgin Active, nè?

Ek swem, fluister Niel, maar dit voel nie of hy deel van die gesprek is nie.

Inteendeel, alles voel vir hom onwerklik. Asof hy sy liggaam verlaat het en net ’n toeskouer is. Dit kán mos nie met hom gebeur nie!

Skielik klap sersant Vermaas hard op die staaltafel en Niel hop soos hy skrik. Hy is dadelik kwaad vir homself. Hy mag nie wys hy is gespanne nie. Hy moet sterk staan, alles is nog nie verlore nie.

Ons het jou op ’n paar klagte, ou pel. Geldwassery, rampokkery, bedrog, korrupsie, vervalsing en uitgifte, diefstal van ’n motorvoertuig. Jy gaan lekker lank sit, pappie. Teen die tyd wat jou vonnis uitgedien is, vlieg ons rond in spaceships, sê Vermaas met ’n grynslag.

Die rillings hardloop deur Niel se lyf. Sy mond is droog. Hy voel lighoofdig. Hy mag nie sy bewussyn verloor nie.

Kan ek asseblief water kry? Die skorheid in sy eie stem verbaas hom.

Albei polisiemanne lag bloot vir hom.

Skielik vlieg die deur oop en ’n lang man met grys hare stap die vertrek binne. Die twee polisiemanne spring orent. Kolonel! groet hulle.

Uit! blaf hy. Ek wil met die verdagte praat, gee hy dan ’n halwe verduideliking.

Kaptein Januarie se houding verander meteens. Vir wat, kolonel? Hierdie is mý saak!

Januarie! Die man se stem bewe van woede. Trap jy nou mooi in jou spoor, want Vermaas sal jou senior wees teen die tyd dat ek met jou klaar is. Verstaan jy my mooi?

Die twee speurders storm uit, met Januarie wat egter buite die deur omdraai. Hierdie is nie die laaste nie, kolonel, ek sal na die generaal toe gaan as ek moet. Ek het my gat af gewerk om hierdie bliksem te vang!

Die kolonel klap egter die deur in sy gesig toe. Hy gaan sit in een van die stoele en blaai tydsaam deur die saakdossier.

Na ’n lang ruk verbreek Niel die stilte met ’n senuagtige: Wat gaan aan? Hy voeg haastig ’n kolonel by om so gedweë en respekvol moontlik voor te kom. Iets sê tog vir hom hy gaan van hierdie gesprek hou.

Campher, sê die kolonel eindelik. Ek dink jy sal saamstem dat jy nie tronkmateriaal is nie.

Niel knik. Hoop vlam in hom op. Die kolonel kom orent en gaan staan voor die venster. Sy grys kuif blink in die sonlig. Dan haal hy ’n sakdoek uit sy broeksak en vee sy bril se lense daarmee skoon.

Jy lyk nie na die tipe wat by die tronkbendes sal inpas nie. Hy inspekteer sy handewerk in die sonlig. En weet jy wat noem die gevangenes iemand wat nie by ’n tronkbende aansluit nie? Druk die bril terug op sy gesig.

Ja, kolonel, ’n Fransman.

’n Fransman, Campher. En wat dink jy gebeur met die oorgrote meerderheid Fransmanne in ons tronke?

Hulle oorleef nie, kolonel.

Hulle oorleef nie, Campher. So het jy al ooit gewonder by watter bende jy sou aansluit, as jy moes tronk toe gaan?

Niel bly lank stil. Die kolonel staar steeds by die venster uit, hande agter sy rug gevou. Hy wag geduldig op Niel se antwoord. Maar Niel wil nie antwoord nie. Wil nie aan die tronk dink nie, want hy voel hoe ’n angsaanval hom wil beetpak. Die kolonel kom sit weer oorkant hom.