, .

^^^^.

-^^wHf
-^

-_-

y^l

k-a*

PURCHASED FOR THE

UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY

FROM THE

CANADA COUNCIL SPECIAL GRANT

FOR

LIKGISXICS

Ad Usum
Prof.

Univ.

RN,

Dr. Bernard Tervoort SJ.

Instituut voor Doven Sint Michielsgestel

Ad usum

stud.

Praktisches Cebrbucl)/^""der

Prof. Univ. l^.N,

Kapbolldndlscben Sprache
(Burenspracbe),

Spracblebre, 0e$prd)e, Ce$e$td<e

und CUrterbud)

von

Dr. pbil. n. inarai$.i)OOdenl)ouf.

^ien und
J^.

Ceipzig.

artlebcn's erlag.
(Jllk Rcd)U vorbcballen.)

Pf
261

JUNI 01968

,i

B.

11

liofbuc^bvudevei Savl ^roiiimc, aBicn.

V -

3m 3al)re
SBuiiber
3)te

1901

eiic()ten

31t

ttttigeu im i^erlag oit "rau;^

(Einleitung,

8pracf)e

bcr Sitren.

prad)Ie:^re

nnb

gpracf)proben" bon Dr. phil. einrid) fet)er. 3)tefes SBerf 3U cr= fc^en ift feine^megg ber ^tvid meinet 23nd)e. bietet ietme^r
eine G-rgnjung ju

bem anbern

SBerfe

unb befonbere

eine gri)Berc

3(nmaf)I bon prai^proben.

Sie

gefd^icf)tlic^e

Untmicflnng

bet^

tapljonbifdien

ift

nid)t

bercf)id)tigt Jorben. DJiein

Ski

ift

bielmel^r eine fr ben praftifd)en

@elbftnnterrid)t geeignete
Ijabe
id)

rammatif nnb Seftre

berfnd)!,

jn bieten. Sesf)alb

foiueit

ale

mglid)

eine

pfjonctifc^e

Drt^o=

graptiie ansuiuenben

unb
^ier

fouft mittels 3etd)en bie klnge ber i^ofale

bafj id) meine 3d) I)abe nnr hanad) geftrebt, fr bentfd}e ^efer ein genaue^ iBitb beg fapijollnbifdjen Santft)ftem jn geben, nnb bajn fdjien mir bie bif)erige fid) genau an bie nieberlnbifc^e anfdjitefeeube Ortbograpf)ie am menigften geeignet. Surd) (Srfal}rung mei id) ja, ba bei bem gelbftunter=

auubenten.

(E

fei

ein

fr

allemal
milt.

gefagt,

(Sd)rcibmeife

niemanbem anfbrngen

rid^t

bie

'Jln'iprad}e
foll

am
nur

meiften

gd)mterigfeitcn
furj
befiaubelt.

madjt.
3)er

S^kine

^reibmeife
25ie

alfo

fein Sfl't^f'Ptet fr ebentuelle ritifer inerbenl

fefjr

6t)ntai-

ift

befd)rnfte
baf5

9ianm erbot
bie

eine eingebenbere 2:arfteIIuug. 2)au

fommt,

man

6t)utar

am
id)

bequemften burd)
bie

erg(eic^eube

Stubium

bcr anS

bem

2)eutfd)eu berfe^ten l'efeftde

3iuerf I)abe

Stde

fo

'^-nx bicfcu ^u (erneu uermag. mortgetreu mie mi)glid) miebergegcben.

Um
aUj

ha^j

Srterbnc^

nid)t jn

berfllen,

i)aht

id)

lieber in

ben 2tnmerfungen gu ben Sefeftrfen etmaige fpegietl fapf)o(Iubifd)e Spradieigeu^eiten erlutert. S)emegen ift has @(offar menig me^r

Sern I)tte id) im loffar bie nieber= rnubformen fomie bie bcutid)en gteid)Iautenbeu f^ormen angegeben, meun fid) 9tanm bafr gefunben I)tte. 3d) i)abt e ^ier nur in einigen 'J-tten getan, wo el mir befonbers mnfd)en=
ein 2Jrtert)er5eid)ui.

Inbifd)en

mert

fc^ien.


9tf
(Seite

YI
ber

(ShtfcituiiG
31:

XIII

M XV

mattf
SBerle

tft

ein 2}er3et(^iii ber mctften

Iapf)otInbtfd^er

bt-5 311111 3at)V'e

in

pradje

uiib

ber bie

2}Jei}er (Sram= 1900 erjd)ienenen Spradje gegeben.

SBettere

OueEen finb: Di Efangeli folleus Matteus. Paarl, D. F. du Toit &Co., 1895. Di penbariug fau Jesus Gristns. Mit antekeniuge deur

S. J.

du Toit. mmiiia, 1898.

Wat Gelt kan doeu. Dem- M. H. N. benba, 1898. Deur Hoogmoet mislei. 'nFirhaal deur M. H. X. benbo,1899.
Gebeurtenisse uit di Kaffer-oorlge deur P. P. ebenba, 1897. De Gezellige. benba, 1902 (G^reftomatf^ie). Firg-elykende Taalkunde fan Afrikaans
2.
Sfufi.

J. Coetser, Sr.

en

Engels.

(5-bcnbo, 1902.

Sfapftabt,

English-Cape Dutch Vocabulary by J. F. vau Oordt Bt., Jacques Dusseau & Co., 1902. Patriot Woordeboek. Afr.-Eng. Paarl, D. F. du Toit

&

Co., 1902.
,

English-Afrikander and Afrikander-English: a Vocabulary by C. N. G. Hunt, fionbon, W. Blackwood

2. Slnfl.

bandy

&

Sons.

1902.

fnr3e@rammattf. (Sbcuba,1901.) 6tne toertboe rannnatif bat bor einigen 3at)ren I)erau= nnb in ber Bloenifontein, Borckenbagen; gegeben Fraucken. nd)[ten 3ett h^irb eine anbere rantmatif in flapftabt erfdjeinen.
(3.^on berfelben 2.krfaii'erin eine
2)iefetf

2)iffertation

(^Beitrge

^aln' nod) iutrb eine 3-Drtiet3nng bon Dr. W. J. Viljoen' snr efdjid^te ber tapl)olInbiid)en prad)e,

trafsbnrg, S?arl 3. S^riibner, 1896), erid)einen. (23ergleid)e f)ier3u: Dr. H. J. oekenoogen in Album Kern, (Seite 2-15 bisi 248.
Seiben, 1903.)

3d}
allgemeinen
2)ialefttid)e
fid)tigt

'i)abt

meiner )vnnintatit ha ^ap^oEnbifdje, lute c> im gelegt. luirb, 3ugrnnbe Sejirf !^aarl gefprodjcn >erid)ieben{)eiten finb nur in geringem ilfafse beriicf=

im

morben.

3nm
lidjc
.<c>i(fc

djiffe banfc
bereitmillige

id}

bei ber orreftnr

errn S)r. aiJeijer fi" icine ftennb= nnb ber ^-irma D. F. du Toit <& Co.,
(5-rIanbniy,
if)re

$aarl,

fr bie

Slnsgaben fr meine

2(unjaf)I

benu^en jn brfcn.

VII

Jnlialt
ette

^oxmxt

V-VI
2Sott

I.

bcn Sauten.
1 1

1.

Sdpkbet
3(iiiprad)e
(i'tnfacfjc

2. 3.

iitonionanteii

i. Sonionnntciuierbtnbitngeu 13. Jr?onfonantcnaii'iintlation

15. 3>0faIbeI)nuiU3 16. 3?e(^tid)reibung

2 2 4 4 4

IL
^
17.

'^lei'ton.

m-tel

1819. SubftaittiDe. I^efnation 20-25. 23ilbung bc'o $p(ural 26-37. Slbjeie 3839. '^scrfonalprononieii 4042. ^kflejinpronomen
43. ^J^offeifipronomen 44. 3^emonrattt)prouomen 45. 9JeIatit)iironomen

56 6-7 7-9
9

910
10 10 11
11

4648. i^i'^sepronomen
49

50.

niibctmmte ^^roiiomtna

5155. 3af)(H)rter 5670. 2>erbum

71.

1112 1213 1315

15

Sonjugatton ber ^ilfserben

7275. S^oUftnbige ^arabigma

III.

1618

SBortbtlbung.
A. 2(bleitung.

7678. Seminutibe
79. ^xrn 80-84.

1819
19

2im
B. 3iiiantmenfe^ung.

1920

80-88

20-22


C. SJerbo^pIung.

VIII

eite

89 D. SBortflaffen
uiib

22
Bortgebroudj.

90, 91
IV. <t)ntai-.

22-23

55

92-102
Sa^e

23-26
27 27 27

108. SteberljDlung im 104. SBortfoIge S 105. Betonung

<Xcfc|lt(fie.

Sme-spraak (3tiegef^r(^) II. Jan Lion Cachet, Di Drank-duiwel III. Os toekomstige Folks-liet IV. Josef sy tien bioers kom k-ring koop
I.

29 35 40
iu

Egypte

V. Martji Louw augefal deur Jan Kap" VI. Faderlants-liefde VII. Ter n-gedagtenisfan Kommandant Loviw Wepener VIII. Di wint-maker Engelsman IX. Sannie Beyers X. Di steweltjies fan Sannie XI. Di prokureur sj hont
XII. Di slag fan Lang-Nek XIII. Sudermann: Die Elire. IV, 12

XIV. Sudermann: Frau Sorge XIII XV. Wat di Firstandige Meulenaar XVI. Di Hunne-slag XVn. Di lugang in di Skip XVIII. Di Preek op di Berg XIX. Jesus op Golgta

firtel

41 44 46 47 48 49 50 52 53 57 59 62 65

XX. Di (Jpstanding fan Jesus

XXI. Di Troon-Tneel XXII. Di Wilde Diir uit di Se XXin. Di Nuwe Jerusalem, fan Binne XXIV. Twe Briwe fan ou Koos Pienaar XXV. Taut Martji Heeltemaal Feranderd XXVI. Di Begin fan"n nuwe Lewe XXVII. Helena XXVIII. My eerste Liefde XXIX. Margrita Prislu XXX. Hoe Tola's Kloof Ingeneem is XXXI. Fan di Blok-huis na di Witte-liuis XXXII. Hoe di Hollanders di Kaap ingeneem XXXIII. Xiks
'?5rfcrufr5cic^m5

't

73 76 79 80 81 82 83 85 89 93 95 103 109 119 123 127 132 135

I.

"Bxi tittt

Xanimx.

1. itfp^aef.

2a
a,
b,

fap[)oUnbtfcf)c
f,

d,

e,

g,

h,

i,

j,

k,

Jltpfinbet I, m, n, o,

3Iud)

luerben

nnntigertyciie

folgenben getd^en: u, w, y. angelueubet: c (= k ober s),

tiat

bie
s,

p,

r,

t,

ch (r=g), q, qu (= kw), v (= f ), x (= ks), z (=s). 3n btclem 23ud}e luerben |ic nur in (^-igennamen unb fyremb^ mortem gebraudjt toerben.

2. cusfprac^e.

fiirj

e frs

unb lang
e

= beutfi^em

a.

in 23rett.

!fel)r

liegt glifc^en gefd)Ioffen, beutfcTjem langen e unb i in ber 9JJttte, iebod) beut e nf)er. (Unge=
fcir \inc
ce

in Serlineriicf)

meene,

e lang offen in ^r. e (a) bumpfem e in 2>ater. in geicf)Ioffener Silbe bitmpfem in offener 3ilbe i i in bin.
i

ie
ie

= in gefd^Ioffener (Silbe = gebe^nt oor unb ns = fur3 = in

=
r
9tofe.

(SlfffifcE) 2]ecf)

ober G nglif(^

m e e t.)

in

23ruber.

in bin.
ie

in

i^ier.

in offener Silbe \t^x gefd)(offene langes o, \ 00 in gefc^loffener Silbe / nal}e beutfdiem u. gebc^nt euglif^em oa in board. u !ur3 beinabe in tter. . u in offener Silbe ... 1 t" TUt. uu in gefc^loffener be /

bei-'

_ -

ee in

Seele, englifd; a in fate.

= ce in Seele. au, ou = engliicf)cm o in bone. eu = ^ in ^fjre. oe frs = u in nni. oe lang (gebclint) = n in ^vi\)u. in eu. oi == ui beinaFie = fran5|ijd)em oei in aai Snge Don eeu = ee + .
ei
eit

ai

ei

in fein.

oeil.

ai.

oei beinalje ooi

fransfifcftent oui in mouiller.

oi:

Snge on

gl. bent)c^e 58oje, oje.

3.
2}ie

f ittfac^c

(^onfonanten.
angeiprod)en

Sonionauten toerben
cf)

wie

im Sentidien;

mit folgenben i'lusnaljmen:

= 1.
2. 3.
ift

in noc^.

in id}. 3tnlautenb or fjeKen 3?ofaIen. g in gut: erger, burger. immer fdjarf ju ipred)en luie beutfc^eg ff.
d)

4. ^onfonantcntjcrinbungcn. sk luirb gciprod)en ba nieberlnbifdjc seh.

tj

luie

englifcf)e

sc

in

scold.

Hertrttt

t luie unb j fdjnelf fjinterciuanber. gefprodien einigen 6egenben in k ber nnb in anbcrcn in ch (churcli). Sie anberen onfonanten nnb f onfonanten= Perbinbungcn iuerben luie im Scutfd^en auSgefprod)en. Ter 3b= beutfdie fei auf bie [timmfjafte Jhivfprac^e bc b nnb d anfmerfiam

Jirb

(5 gef)t englifdies

in

gemacbt!
5. 2a: n nimmt gutturalen Saut (beseidjuet Q) an: aj or s in berfeiben Silbe unb luar mit l^ofaIbe!^nnng: us, mens, skuius, gus. hJ 3(uIautenb nac^ r mit Sprobofal: nieberlnbifd} doovn kar-ring. d-ring;*) kam cj Sitben= nnb luort^auelautenb im Sa^e: n-gekent. agenaam, Di lewe fan n groot man. Di gesntlieit tan sy kint. 2Bort=aujtantenb fdjman!! bie 3(ui?fprad)e. elobnlic^ mirb n nic^t gnttnral for n, d. t nnb folgenbem 2>D!ale unb fa=au= toirb c m. lautenb. S>or b nnb 2tuenat)men ju a: maus, seims, reuus (JRiiben).

>

>

*)

2a5

8tci)sn

>

ebeutet wirb

jii"

 6. uglnbifd) lang 7. d
lutrb
Ijiifig

eiic^ift
311

nii^^Iaiitenb

nk:

9iteber=

>

lank,

wrang

>

frank.

gefit

rood > voeder

rooi,

goede

nad) langen SBofnlen ber in i: Slieberlnbifd] goei-e; ober fi^ltnbet gang: koude>kou-e:

>
1?

>

foer.

S.

3ntotenb

?;tinirf}en

>

-e; Slteberlnbtid) koel.

liooge ge.

>

SJofalen fcfitninbet g: h-e, vogel fo-el.

00g ^piural
?Iber

>

kogel
nirb

Wan
ha g
iine

i}Dxt

and)

bge,

berge

(58erge)

unb bann

bcutid)e g in gut geiprDd)en.

> > >

senwe,
oor,

iilier: zeven 9. iJHeberlnbifc^ v unb f gelten inlantenb tu leven lewe, haver hawer; ober fdilntnben: over

>

>

boveu skowwe.

>

b. 5td)

bb

> ww:

dubbel

>

dnwwel, scbubben

10. j tuirb Du t)ielen l'eutcn (nurcr (f-influB bei? (Sngliidjcn) al englt|d)e j geiprodjeu. anptid)Itcf) in bcn Crten um Stapftabt unb befonber on ben lJalaien. 11. t tft aulautenb nad) f, g, k, p 9lteberlnbifd) onbescboft beskof, kracht flstrek, recept resep, Inst lus.

unb

>

>

>

krag-,

abgefaen: volstrekt

>

>

3utautenb bagegen blieb st erhalten.

Sa^er benu
9tad]

Singular bees

$]SIuraI

kwas
luirb

beeste kwaste.
eiugefdiobeu
in

biel'cm

9Jtufter

st

f(id)Ii(^

tyormen

tute:

9cicberlubiid)
S?apf)oIInbiid)

Singular boscb bos

'4-^Dlit.

i}^lural

bosseben
boste
frisscher
frister.

Slieberlubifd)
fiapI)o(Inbitd)

frisch
fris

^otnp.

Avyster. 2?er_gletd)e ferner yzer yster, wyzer tiefer Sd)tunb umfat aud) hai t ber fdttuac^en 5}]art. ^rt.: ge-hoor. ge-reken. 5tttributi gebraudjt uel)tnen fie e an unb bann fotnmt baS t toieber 23;rfd)eiu, ai t na) ftiminloien, aU d nad) ftiniml^aften ^oufonanteu: u bekende naani; n fir-

>

>

pm

woeste huis.
^or
s

id)n)iubct

hufig:

plaats

>

plaas;

dit

is

>
fie

dis.

12. 2(u5(auteub trerben ade ^onfonanten, tnjofern abfallen, erfd^rft (ftimmlos):

9tieber[ubif(

nii^t

hond koud

> >

hont,

aber '^Uural honde (honne) kout, aber koude > kou-e.

3>ergleic^e 7.


13.

^ottfonantenafftmiiatmi.

ie S3erbinbungen nd, rd, Id, rg, lg loerbcn nffimiert 311 borden > borre, zolder nn, rr, 11, rr, 11: kinders > kinuers, > sller, bergen (SJerb.) > berre, volgende > fllende.
:erl)cr gc{)rt etgcntlid) and) ts
i;

>

s.

14. in t)erf)ItniemBtg junger llbergang tft berjentge be inlautciiben dd 31: einem Saute jffiiidien d nnb r. 2)ieier bergang mirrag, finbet aud) ftatt, iccnn d nid)t in i bergebt, middag boere, firlede korrig, hoede firlere, meide,> meire. koddig 31 er hing. 2)te mctften 9(frtfaner tocrben bie bergnge obn^ol)! fie ebenfoiuenig nd, rd n\\v. in ^>5 13 nnb 14 leugnen, lpred)en al ein nieberlnbiid)e'3 v ober z. formen luie mirrag. meire uft. luerben nid)t gefdjrieben werben. '@enji){)nlid) ipred)en bieSente bon 40 3af)ren nnb barber bie urfprnglic^en ^onfonantcn.

>

> nm

>

>

15.

fJoafbe^ttuug.

2^or geliffen 'onfouanten uub .Sonfonantengruppen tritt Siofalbeijunng ein, nnb 5tnr offene Snge: a) bor gutturalem s: gs, wes, gaus, dies, gniis,

loeskyk

(fd)ielen);

auSlantenbem r unb r-2Serbinbungen: fer, pert, wert, wrde, srre (forgen); c) Segnung bes "0 or anlautenbem 1: fl, tl (reifel), ml (SJkulmurf); dj 2}e^nung be& bor ut: rnt, grnt; e) Seftnung be an ben teilen, mo frher nieberlnbifc^e nd ftanb: zonder > suner, donder > dnner. Sicfe iDel^nung ift nid^t tonfequent burdigefljrt. 3n 2Brtern furj. toic bont, niont, lont, bout nfm. ift baei fj Sluelautcnb in einfitbigcn BiJrtern nad) 3tbfatl Hon g: se fr nieberlnbifd)c zeg, le fr nicbcrlnbifd)e leg nnb lig. 2lU(^ be fr nieberlnbifd)e5 beb. sn, reg (reg-reg nnb re-re), regte, ffj 3n ben STrtern: regier (bant). ^r eine auefbvlid^e 33el)anblung ber Saute mufe fpegiell
bj ox

bermiefen luerben auf SB. 3. S.siljoen: 23eitrgc gur 6(;Jd}ic^te ber fap4)Dllnbifd)cn prad)e. StraPurger S)iffertation, 18%. e. 41 bi* 57.
i;

16. ^UdfUi^vcilinnQ.

Siiix^t

iirb

nid)t bescidjnet.

Snge i^ofale in offener Silbe 23ern)ed)ftlnngen borsubcugen, luerben

Scidjuet

mcrbcn
fie

ntd)t berboppclt.

lim
be=

cntluebcr
geteilt,

burd)

31fiit

ober bie tlbcn burd)

2?inbcftrid)
ie

besiebniigg-iucife

beibe.
beutet,

Snge

in gefdiloffener Silbe luirb burd) >erbopplnng ange=

i

dlx bei langem

fte^^t

nnb

nidjt

ii.


Offener,
gebe:^nter,

93;ofa(
erf)lt

langer

einen

@rain:

wevelt, snr, sps.

to $8ertDed)2lung ctn= f^-r bnmpfe e totrb 8 gcidirteben, treten !ann. (Buttnrale n mirb in iiemiffcn Js-en bnrdi be5eid)net. Sonftigc (I-tgentnilid)fcitcn finb im loffar jn finben.

II.

Mtxixin,

17.

^xM.
bnrdnneg
di.

Ser bcfttmmte

3trtifcl

IjetBt

ie

'O^ornt

be

nieberlnbifdien Stcntrum het, 't tuirb nnr in bcr folgen ben on= fie finb ftrnftion gebort: Hi;ir is an "t ploe-e ober au di ploe-e beim ^^^ftgen. (2>ergleid)e 98, e.).

2)er

unbcftimmte

3(rtitcl

immer gnttnral

gcfprodien: .

ift unbernberlid) "n nnb luirb ein. 3)agegen een

faft

cigcntUdjen S^eflinntion i>on einer 18. 2)efIinatiDn. fann feine lebe fein, enitt nnb 2)ati ttjerben bnrc^ 5|5rpofitiDnen umfd) rieben.

tngnlar.
JJominatit) di goei-e
(Beneti 2)atib
IHftufoti

man

ber gnte

Mann

fan di goei-e man an di goei-e man di goei-e man

bc gnten 3Jfannc bent guten 9}!anne ben gnten 3}fann.

^lUnral.
91ominatt di goei-e manne fan di goei-e mianue (Senetib an di goei-e manne Xati di goei-e manne Slffnjattti
bie

guten 9Jtiinner

ber gnten SJMnner

ben gnten 9}Knnern bie gnten Unner.

3irtifel:

benfo lautet

bie

Xeflination mit bcm nnbeftimmten

Singular.
Slominatib '2 sterk pert enetib fan 'n sterk pert an ' sterk pert atib ' sterk pert Stffnfatib
ein ftarfeS 5J5ferb
eine!o ftarfen

]]ferbe
5)3ferbc

einem ftarfen

ein ftarfcy $ferb.

9kben bie (Senetiform mit bcr ^^rpofition fan tritt bie llmfd)reibnng mit bent '^^offeffipronomen: Di boek fan Karel ober Karel sy (sa) boek arl 23u(^.

Di pop fan Maria ober Maria haar (sy) pop 2Jiarici 5|?u|)Jie. e&enfo: Wi sy boek? (SBeffeit udi?)' Di kinners hlle (sy) boeke. (SDie Sdier her inber.)
2lud) prbifati lirb btefer eneti gebraiid)t:

Di boek is Karel syn(e). (2)a Di pop is Maria hare (syne).

(SSerglcidjc aud}

S3itd)

([cij'xt

Stavl)
geijrt SJJaria.)

(2)ie

$uppe

43,

83.)

puftg lte an totrb fir (ntcberlnbifd) voor, S)atib angeicubct: Ek het dit an hoiu ober fir hom gege. (^) {)obc c tbm gegeben.) teie lir bat fid) baitii bi^i auf ha, @ebiet be 3(tfuiatii)S erftrerft. 'ilan fagt baber: Ek "t Jan gesien itnb Ek het fir Jan gesien. (3d) t)ahc 3obann gefeiten.) S}erlred}lintg tion 5)ati itnb 3(fhjfnti fdieint ^ier bic Ur= \a)c gu fein, unb giar juerft bei bcn $}2;rononnnibu. tefc fir ift nur nad) geiuiffen Sterben gebrnd)Iid). 9kd) anberen ift eg unulffig. Ciienfae' fann man ntd)t fagcn: Ek 't fir di boek gekoop (^d) l^aht has 23iid) getauft); fobalb aber fr ba 9Jomeu ha Pronomen eintritt, fagt mnu: Ek 't fir hom (ias 33nd)) gekoop.
19. benfo
fr)
beutfd)

im

20. S)ic 2JiebraI)I mirb gebtibet burd) ^tnjufgung Uou ober e. (Stnigc %\lc bon -ers ommen bor. ^ci ber Ji3tlbung be 5plnra( auf e mu^ genau auf bie Jln^IantSgcfe^e geadjtet
h)erben. (.sergleid)e

11, 12.)

21. Srter
ei(^nungcn), -eur,
-a,

-aar, -aart, -er. -el, -ier (^serfonenbe= -ing, -ling, -eui, -rm, -Im, -an, -e, -i, -oe. -o,

auf

3)emtnutt0e nebmens: leu-enaars, dronkaarts, kelders, passagiers, goewerneurs, tydings, ouderliugs, besems, derms, skelms, hoogtes, Avednwees, boompies, koedoes, sfas, jongetjies, satans.

unb

bie

slentels,

-heit, -dom. -ier (adibeseid^nuugeii), (Sad)be3cid)nnugeui, -m, -n, -t, -k, -p, -f, -1, -r, -g (tufofern nidjt unter 21 fallen) imb auf 2Sofale fie au^er ben in g 21 genannten neljmen e: paleise, domhede, ei-endomme, skarni-re (djaruicre), geselskappe, fyande, juwele, kandelre, bume, panue, katte, sakke, poppe, sk-we ( 9), balle, deure, -e ober ge ( 8); flooi-e, kraai-e ufm. 3tunal)men: ooms, maats ober niters (^ameraben).

-skap,

22. SBiJrter auf -ant, -eel, -aar

-s,

ners,

23. ^Uiralc auf -ers: kinners, lammers, kahvers, hoegoeters, spaanders, splinters. llnberedjtigt audi in: mters, klippers, branners, bogters (Singular bog), str()Uter,s, uiksnutsers, fbouners, moer-skouners. 2;ie Iner letzten finb 2d}impf= mrtcv. 3n Oiekn biefer lnn-tcr bt bie kbrjabl auf -ers t)cr= ftrtte 2?ebeutung. 3Jeben bcn ^'Ormen auf -ers tomnien Don allen
eiers,
bie

regelmigen ^bungen bor.

2{u0na^men: li-dere, gemoedere, goedere

gegen goeters

= Stebcnfadjen,

(23efi^uitgeii, ba=

bei ben 3tt gtctdjem Sinne Srtern anf -iug nnb -ling. So fagt man allgemein aiimerkings (^emerfnngein, aber ber tnbent fpridit bon feinen anmerkinge,

S^tngc) al ^iiltiirtorter. finbct man andj Sdjlanfen

antekeuiuge

(^JDtijen).

andi oiiderlings nnb oiulerlinge; sendelings linge nnterm -influfj ber ^anselfprac^e.

So

unb sende-

24. doppelte 5|];lnralbtlbnng finbet

ftc^

bei:

fron koei noi kooi

fron-e

miet (@d)ober) bet furk (@abel)

rg

(f)e)
rtd^tig bei:

.<iftoriid)

fark (nieberlnbifd) varkeu) jong (jougen)

mrre (morgen) w (wa-gen)

25. Snbftantiierte Slbjeftie bilbcn bie 9eI)rsaI)l nuf s: Hoe-feul perde liet jy? Ek't dri swartes (icbtoarje inge), bruines. (Sffiie iele ^ferbe baft bu? 3d} ijobc brei branne.)
S^cnten bie nbitantiPc,
i'lbjeftie

fnen, fo nehmen fie feine nbung: di di rj-ke (bie 9tetd)en) nfl.

nnb $orti3tpien auf ^^cx= gefangene (bie befangenen),

77.

ber

bie

S^eminntie

fiefje

76,

 28.
-s

gebraud)t bte Slbjcfttbe auf -ig. -lik, -baar, -saam; ferner bie DrbnungS3af}ltrter, bie 8uper(atte, bie ^iarti^tpia ^rfentie iiiib 5|>rteritt.
e

tuerbcn

-loos,

(nteberlfinbifd) scli),

uub

23ofaIe,

29. Cf)ne e toerben gebraud)t bie Stbieftioe auf -m, -p, -r Sufamwenfegimgeu auf -fl, bie ^ontparatiDe unb
lueldic

Stbjeftie,

gou-e ring
e

einen (Stoff bejctdinen, (ein golbener JWing).

gefgt,

anggeuommeu

goir-e.

"n

30. SBenu entp^atifc^

faun ein jebe

9(bieftiD

ein

annehmen,

5.

S.
(ein uuarttge ^tnb) (bu unarttge 5?inb!) bu bift ein gu unartige Slinb!)
(

'n stout kint jou stoute kiut

jy

is

'n alte stor;te

kind

31.

^ux Subftantiieruug

ber 2lbjeftibe gebraitdit

aj_ 2(rtifel

+ Slbjefti

mau:

auf

e.

Dis 'u mooi-e. Daar is di mooi-e. ene bj ^ad) englifc^em 2)htftev: Slrtifel Slbjefti oljne e ober een: Dis "n groot ene ober een (3)n ift ein (Sroe*). Dis di swart ene ober een (2;ie ift ba (Sdiluarje). @Ieid)faU di anuer ober di anner een (ene) bas anbete.

-^

32. Steigerung gefdiiefit burc^ iupfitguug fr ben .<ttomparatib uub -ste fr ben Superlatio:

bon

-er

groot
diep
eerlik

grter
di-per eerlikker

grootste diepste
eeriikste geleertste.

geleert

geleerder

meer unb meest

luerben feiten gur (Steigerung berluenbct.

33. UnregelmBige iSteigernng fomtut bor bei:

goet

 37. 3i> 3}ergIetd)SparttfeIn biencit mid) aj ^^oi'i'ttt as unb soos, soes (nieberlnbifd) zoo als):

Hy Hy
bj

is
is

net so groot as ek net so groot soos ek

^ompavatitn as:

Hy

is

grter as ek.

38.

f crfonafprottotttcn.
1.

^^^erfon.

Singular:
3iominattb ek
Slffuiatt
tcf}

5}?Iura{:

my

(myn)

micf)

Ss (wy) s un.
2.

iDJr

^Urfoii.
julle (juir) i^r julle (jull") eud).

91omtnntib jy (u, gy) bit jou (u) bi) 2lffuiati

3.

^erfon.
dit e dit e
liulle

Sbminatit) hy
Stffufati

er

sy
i^n

fte

(hll")

fie
fie.

hom

haar

fie

huUe (huU')

ber OenetiD, Satib unb SUfujatib mit fir fielje 18, 19. 2lffufattb Singular myn fr my ift nid)t nac^jua^^nten. 3m Jomtnatib $^UnraI merben wy unb gy, u, bon alten acuten fiufig gebraud)t. 3nt cbete immer. te fyorm bes 'Jemiuinnmy nur bei lebenbigen SBefen. dagegen tritt bie g^orm bee SQfat^hinnme ^nfig ein fr Jyemininum unb Sicntrum. jou als 9lominattb bei einem Subftantib in ber Stnrebe: jou stoutert (bu unartiger 3unge!), jou niksuuts (bn 9iic^tnu^). jou al etl)iid)er Satib: jou-wragtag (matirfjaftig).
befonbers gegen S^orgefete 39. 3n ber 5[nrebe tuirb anftatt bes 5^U-onomen bas 9lomen tbieberl)olt:

(5)]apa,

Pa, wanneer gan Pa dan Pa sy boek haal? tann tuirft bn bcnn bein 2?uc^ Ijolen?)
a

9JJan bort and) ibieber^olte 9bmen.

unb

jy,

aber lange

nid)t

fo

oft tote

hai

40. '^c^exivpvonomen.

^fefleribpronomtna gelten bie 3{ffufattbe ber ^erfonal^^ Pronomina, mit ober Dl)ne -seif (-selwers). Sig (fidj) fommt and) bor, aber uerft feiten:
3(1

Ek was
Jy was
(fir)
(fir)

10

td)

mj' (-seif)

tDQirf)e
lt)fd)|"t

midi
btd)

jou (-seif)

blt

Hy was
Sy was
Dit was
Julie

(fir)

hom
haar

(-seif) (-seif) (-seif)

er 'm)d)t fidi
fie

(fir)
(fir)

tucijd)t
tciicfit

fid)
fid}

hom

e
il}r

Os was (fir) us (-seif) was (fir) julle (-seif) Hlle was (fir) hlle (-seif) (Hy (sy) was sig (-seif).

Wh
fie

tuafd)en
tmifdit

un m)
fic^

H)afd)en
lfdit

er

fid).

ai>eiiii

luirb 6ct ber

au bem 3ufatnntenf)ai!ge bcr @a^ brten S)3erfon -seif aiigel)ngt.

nic^t

beutlic^

tft,

41. 5ll

makaar

(fie

restproteS ^^ronomcu gilt makaar: Hlle slaaii fd)Iagen eiitaiiber), ober umfd}rieben: Hlle slaan di

een di auner.
42. dJlan unterfd^eibct:

Hy seif was fir hom Hy was fir hom-self

Os was iis Os was us
seif
(-seif)

(er Wijt fid) felber).

(er tciidit fid)).
(irir liinid)cn (iptr luafd)ctt

un

felber).

um).

43. ^offeffispronottten.
a) 3ii attributiem @ebraud)e: mein, cms unfer, jou bcin, julle ener, sy (s9) fein, haar i[)r (J-cmininum), hlle il)r ('4>Inral). bj 3n prbifatiem @ebraud)e: myue, ils syii(e); jou-e (joune),

my

julle syn(e); syne, hre, hlle syn(e).

Dis my hoek; Di hoek Dis us huis; Di huis

is is

myne.
s syn(e).

'^la) bem ^orbilbe beg ^Mural finbet man and): jou-e syn, syne syn, hre syu: unb nmgcfel)rt se.

myue

syu.

(iJ;erg(etd)C

19, 31, 43, 83.)

44. |)cinott(Tfratitipronotttcit.
fli,

hier-di, di een, deus-kaut-sy biefer; jener; daar-di, di anuer een. anuer-kant-sy

so 'n fDld) ein: sulke, sukke foId)c; di-selfde berfelbe.

S)a nieberlnbifd)e S)emouftratiD='4>i"onontcn deze finbet

.nod) in

fid)

einigen ftereotDpen '.'inSbrrfen: deus-kaut (nnf bicfer Seite); fan deus(e) maant (biefen SHonat); fan deus(e) jaar (biey 3af)r); fan deus(e) week (biefe 2Bod)e); deser d-e (nen'lid)); fan deus keer, deus maal (bteSmal) uflo.

11

45, glcfatippronoten.
fyr alle (Sefc^Iec^ter ititb betbe S^Wett '"'^t. (^r ^^.^erfnneii begegnet neretnselt wi ober wi Di man fan wi "t s gepraat "t (S^er 2)kitn, oit iprod)en fjaben).

"t

(wi

dat):
ge=

bem

lir

Sef)r tocfer

tft

bte ^onftruftton In

@^en

mie:

Di ding wat us oor gepraat "t. Di ding waar "t ns oor gepraat
(Sie^e au) 48, 95.)

't.

46. 5;*'*9P'^<'tt<'meit.

wi luer? fr 5erionen;

wat lua?

fr 6acf}en;

watter, waffer (nteberlnbtfcf) wat voor) attribnttoem ebraud). watter-een, waffer-een (nieberlnbifd) wat

tuelc^er,

tn

voor een)

njeldier, in fubftanttbtertem

cbraucf).

2?etbe gelten fr 5|]erionen

welke
47.
gelten

unb Sad)en.

toelcber,

enetib wi sy
(Vr

tueffen, aber fr ad^en immer waffer-een sy. ba5 S)op^eIpronomen (2)entonftrattb 4- 9'ielattb)

tft

feiten.

wi

't,

wat.

Wi 't floben.) Wat

kan weg kom,

klaar
is,
is

flug.

CDieientgen,
fertig
tft,

bte
tft

fort

fonnten,

klaar.

0BaQ

fertig.)

48. Sie 5tberbtalformen ber TemoitftratiD=, 9telatiD= unb (^ragepronomtna toerben mit ben '4-^rpofitionen uiammengefe^t gan;? tttie im Seutfcfjen: daar-fan (baon), liier-fan (^terbon), waar-fau (lobon), waar-fan? (mooon?). (SSergletd^e 45, b'), 95).

49. ftnefiimtntc

Pronomina.
;

= ntemanb elk-een, ider-een = ein jeber; elke=jeber; gin^fein; gin-een = feiner; een-ofanner = trgcnb einer; iets = etma; niks = nid)t; n mens, mau = i-mant, jy (jou) = man.
i-mant

iemanb;

ni-mant

"n

(Sin

Sal^ mie:

Man

fann

ftd)

fo

etma faum oorftellen",

fann

lieien:

aj 'n

mens kan hom

(jou) so iets

amper

ui foorstel ni.

bj -n man cj imant

..

dj jy

kan jou

so iets

amper
se.

ui foorstel ni.

dJlan fagt"

= aJ

Hlle

IJ

Di raeuse

se.


erreus unb nerneiis:

12

50. 2tbertiial ox '^rpotioneit ferbeii iets unb niks ju

Ek weet Ek weet

fan niks nerres fan ni

\ )

^^ ^^

h- ,,;*+?= ^''^ ^" "*^^^v;;,

51. 2)te gebrud)Ii(f)ften unbefttmmten 3fl()^'i^''i"tci^ f^"^weinig-, uiin (inenig); feul, baing (Diel); partv, enige, ettelikke (einige); "n bitji (tuenig); menig (mancf)), menigte (ilfeitge), 'n paar
(ein
$]3aar);
alle,

al-di,

Iianb);

algaar

(alle);

ammal, almal (alle); aller-hanne meer (me^r); minuer (teuiger); uito.

(aller=

52. ^avbinaf')rt^fcn.
1

11 12 13 14 15 16 17 18 19 2

elf

twaalf
der-tien feer-tien fyf-tien ses-tien

seuwen-tien
ag-tien neen-tien, negen-tien

twintig

21 een-n-twintig, 22 twe-'n-twintig, 30 dertig, 40 feertig, 50 fyftig, 60 sestig, 70 seuwentig. 80 tagtig, 90 negentig, 100 lionnnert, 101 honnert-n-een. 175 honnert-fyf-"n-seuwentig, 4S0 fier-honnert-"n-tagtig (taggenrig). 1293 twaalf-houuert-dri'n-negentig, 3128 dri-duisent-fier-liounert-ag-n-twintig, 1,000.000 ('n) miljoen. 53. rbinaf^afcn. sesde
11. elfde

senwende
agste ne-ende
tiende
100. lionnert-ste

twaalfde dertieude 18. agtiende 20. twintigste 1000. duisentste

12.
1'4.

Sie bel)altcn
(^ebraud).
i;

ha

im attributien
is (di) eerste.

fotote

im

j^rbifaticn

Di

eer.ste

man.
1/2

Hy

(icl)e aiid) 28, 31.)

fierde,
Vioo
"n

54.
^,'5

2?rdie:
fier-fyfde,

'n lialf-,

kwart;

Vs

V3 een-derde; 1/4 "n seuwe-agste (seuwe-aks);

fie

^^^
Dri-

honnertste.
:?(uer V2 ('^ fyfde fan 'n dag (^/^
lialf)
einec-

merben
Jagec^.)

mit

fan fonftruicrt:

13

55. ^a^falmcrfiictt uub jufrtmmettgcfcfefc Ba^iwvtev,

erftenc-

jllctteila

gtueifacfi

= eerste, in di eerste plaas; ^ teil twede, in di twede plaas; Icljtene = teu laaste, eindelik; einfach = eeu-foudig-, enkelt; = twe-foudig, duwwelt; jelinfad) = tien-foudig, tien-duwwelt; einmal = een-mal, een keer, een slag.
teil

^evbxxnx,
teilen,

56. 2?etm ^erbum, melir nod) al bei ben anbeni ^febe= begegnen inu- jHefte ber alten ^^lejton, cnttcber aus einem @cfiif)I, ha}i manciK ikrba ftarf fonjngtert merben m)fen, ober in
X'lls

[tereotl)pen i'inebrcfen.

jngiert Serben,

normale dtcQd unb an

gilt

bic

aber, ba\^ allt ikrba fdiioad) fon= Stelle bes ^Prteritums tritt bas uut=
bie itteticrba

fd)riebene ^perfeftum.
S)ie ShtC'nflmen in

jn

f)ouptid)(id)

merben
ange=

ben Slnmerfungen gegeben toerbcn

ben

Sejeftiicten

ober

im

(MIoffar

(S fei f)ier abcrmat? baranf I)ingeir)ieictt, ba^ bie altern Seute in oiel f)i)f)erm @rabe ale bie Jngern )id) ber ftarfen ?vormcn bebienen. Sntoiefern ber (Jinflu ber .Qirdje Ijierfr erantloortlid) in, in idnoerlid) jn beftimmen. 9.1teinei- (vrad}ten ift er bcriuiegcnb gro. 3n cbeten nfro. erfudjt man anynaf)mg(os feine Spradic, fo gut ober io fd)fed)t e^ gc^t, ber nieberlnbifdien Sdiriftiprac^e ansupaffen. 2;a:^er eine auBerorbcnt(id) bunte g-ormenmiidjnng.

57. 3nfinitio unb ^^rjen haben bie gleid^e ^-orm. 2tcie (^-orni bermtegcnb ber Stamm bec^ cit'uoi-'t'^^'* bring- (nteberlnbifc^ brengen) bringen, neem (nenieu) nel)men, hoor (hooren) t)ren.
ift

e: begrwe (nieber= 58. Sinbere i^erben ^oben Stamm begraven) begraben, lwe (laven) laben, sterwe (sterven) fterben, lewe (leven) leben, drywe (dr3-ven) treiben, frj'we (wryveu) reiben, kou-e (kauTven) fauen, bui-e (buigen) biegen, sui-i? (zuigen) fangen, ploe-e (ploegen) pflgen, dr-e (droogen) trocfnen, we-e (wegen), wei-e (weiden), bedni-e (beduiden) bcbenten, finne (vinden) finben, binne (binden), bidde (bidden) bitten. 2lu ben angefhrten 3?eiipieten erfiellt, bofj im 9cieber= lnbifdien bie 3>erbeu v, g ober d Dor ber 3ufinitienbung :^abcn. Stiele Oon biejen ^erben ftaben Soppelformcn: buig unb bui-e, leef unb lewe, bit unb bidde ufl.
lnbifd)
23ei einigen einfilbigen pofalifd^en Stmmen, )ucld)e 59. fc^on nieberlnbiic^ nur n im 3nfinitio !^aben, ift n erbalten: gaan slaan, staan, doen, sien. (Sief)e andj 62, 65.)

- u i?

60.

lttt

bcin

en be Snfinttib finb

aiid) getoiffe

^Toufonanteit

gefdjliutbcn, befoitbcriS ineitu bcr iiDitfonaiit ftimmf)aft

mar:

aj -den: hou (nteberlnbtfd) houden) Iialten, ry (ryden) faf)ren. ij -gen: dra (dragen) tragen, fra (fragen), kry (krygen)

befommen.
-ven: bly (blyven) bleiben, ge (geven) geben. dj -wen: hou (houwen) bauen, sno (snauwen)
c)

fcfinaujeii.

(te^e au) 58.) 61. 93et ben folgciiben Sterben liegt ^on[onautenfcf)tniib mit 2>otalbebnung or: he (hebben) tjaben, se (zeggen) fagen, le (leggeu unb liggen) legen, liegen.
(Sin 62. Snbifatib begint, het t)at
5}}rfen
9fe[t

ber

liegt

bor

nieberlnbifd}en B. ^erjon Singular gcprt, reent regnet, in behoort

Ssoppetformen int ^srfenS bei: beginne, begint, begin be= ginnen; buig unb bui-e biegen; bit unb bidde bitten; doet unb doen tun; slaat unb slaau fcf)Iagen; staat unb staan [teften; siet
itnb sien fe^en;

gaat unb gaan

ierben

gef)en;

wort unb
~i;frtfanifd)en
ufiu.

wrre

ttjerben.

(Siebe aud) 58, 60, 65

63.
Stile

tnerbcn

im

fd^mad)

abge=

Inanbelh geboor, geneem, geeet, gekry

(2Sergkid)e aber 56) 64. @iu einfadiey $l>rteritnm fennt man im atigemeinen nur bei beii tlf?3eitmrtern. onft mirb ba nmidjrtebcne ^^erfeftum gebrandit,^ um bie .krgongenl)eit ju bejeidjuen. (Siel)e 56, 102.)

65.
^rfij ge-.

S)a Partizipium

^^-^rteriti

mirb

gebilbet

mit

beut

ie ^-orm be 3nfinitibS unb bes '^rnfens ift and) ntaB= gebcnb fr ha ^parti^ipium $J5rteriti gebring, ge-bou, gelwe. gebui-e unb gebuig, gesien, geslaan, gele. (ergleidie S^ 11.)
_

Sei gaan, staan, slaan, doen, sien finb

aHein im i^srfenS blid).
I)errfd)en bie
i?

bie

?)-ormeu mit t

3m
n.

Snfinitib

unb

it>arti5ipium ^srtcriti

g-ormcn mit

66. 93ei ben untrennbar, ufammengefetjteu Sterben fdjinanft

bie 33itbung mit ge.

ge-onthou; berinner ufm.

unb

rskeur

hieben belAve l)it man ge-belwe; onthou unb ge-firskeur; herinner unb ge-

67. 23ci beujenigen 5)]!rfij:en, bie trennbare unb untrennbare Sufammenfefeungeu bilben, tommt ge bei hai trennbaren smifdjen ^^xjh: unb l^crbum unb bei htn untrennbaren (iniofernc fic epftieren) Por ba ^rfif, - 23.: onner-ge-hou untcrgclialten; (ge-)onnerhou === nntcrfialteii; onner-ge-druk untergebriicft; (ge-)onnerdruk unterbrrft; onner-ge-gaan untergegangen; (ge-)onnergaan erfaliren.

= = =


3m
aUgemetnett
2?ei

15

btefer 3lrt fetten.

finb btc uiitreiiiibarcii Sufantmeiiieiiiitieii aubereit ntadit man feinen llnterid)ieb in ber '^tibung bey '^5artt5iptum "4>rteriti.

= bnrdj^igen bnrd)gc^ogcn deurgebring = bnrd)gebrad)t

deurgetrek
ugebradit \\v.

68.

Hlle fal

Ek

fie tuie im Sentjdjen fonftrnicrt. hoogte an (Sie greifen bie S^ije an). dink, dat huU' die hoogte afal (3d; benfe, ba fie hk

3m

Sage Serben

di

f)e angreifen).

Ek
feinen
feinen

druk sy kop

onner wtev

(3d)

britcfe

feinen

cSiopf

nnter 2affer).

Hy se, dat ek sy kop onner Avter druk (r fagt, iia\i \d) Sopf unter SBaffer britcfe). Hy se, ek druk sy kop onner wter ((Sr fagt, ic^ britcfe opf unter 2Baffer). Hlle onnerdruk ns (Sie unterbrcfen un). Jy weet, hoe"t huUe ns onnerdruk (2u lueit, luie fie uns

69.
2)iefe

unterbrcfen).

nglifci}

ge- njirb aucf) fremben SSerben orgefet: amfieren), '^artioipiunt '^rteriti ge-enjoy; call (Sefudie marfien), gecall nfm.

enjoy

(fid^

70. (Fmbitng be
getoof^niic^

'ipartigip 'ij^rfentia ift -eut. '^k iyDrm mirb nur al 3{bjefti gebrondjt. 'n Firmoei-ende reis ((5'ine m{}fame .^KeifcK Ek kyk firlangent daar-na uit (3d) fefte bem mit i^er=

fangen entgegen).

Saa

^^J;artiip

5)3rfenti inirb umfc^rieben.

(Sergfetd^e 98.)

71. s^ottjugdiott ber /siffstJcrcu.

$rfeni'.

Singular:
1.

5)LUuraI:

Singular:
ek bet jy bet by bet
ek kau
jy
id^

i}.Uural:

ek

is

ic^

bin

ns

is

f)abe

2. 3.

jy is

Julie is

ns bet julle bet

bulle bet.

by

is

bulle

is

1. 2.
.3.

ek Wort
jy wort

ic^ h) erbe

ns wort

id)

fann

ns kau
julle

by wort

wort bulle wort

julle

kan by kau

kan

bulle kan.

Singular:
1.

16

Singular:
ek hat jy hat iiy hat
irf)

Prteritum.

^Uural:
iuar

^^Utral:
us hat Julie hat hlle hat.

ek was
jy
iiy

i)

2.
3.

was was

was jile was hlle was

(JUS

l)atte

^crfcftum.

Singular:
1. 2. 3.

^Plural:
Ulis
is
\ >

Singular:
ek het jy tet hy het
"j

5|3Iural:

ek
jy

is is

g g

-^

jlle is

hy

is j

hlle

[
j

is j

I '^

nus het jlle het \ hlle hetj

"I

-g

-I

Gbenio:

SnfinitiD:
wil tooUen wort, wrre h)erben loet muffen

^^rfen:
ek ek ek ek ek
wil

$rt.:

$cr

f e f t

um

wort

moet

mag mgen
sal foUeu

mag
sal

ek ek ek ek ek

wou
werd moes

mog
sou

ek het gewil (gewo)*j ek is gewrre ek het gemoet*) ek het gemag*)

72. ^offfittbiges "^arabigwa.

$rjen.

mti:
1.

5affiD:
fc^Iage

ek slaan
jy slaan hy slaan

ic^

2. 3.

ek wort geslaan jy wort geslaan hy wort geslaan.

gilural.

i)

luerbe gefcf)Iageu

ns slaan 2 julle slaan 3. hlle slaan

1.

us wort
julle

wort huUe wort

>

geslaau.

^^erfeftum.
1.

ek het geslaan
fd^Iug,
fd) tagen
'i)abt

id)

ek

is

geslaan

ge=

gewrre
jy
is is

id)

Untrbe

2. 3.

jy het geslaan hy het geslaan

*)

hy

geslaan geslaan

gefdilagen, bin gc= fd)(agcn morbeii.

gcbraudit roerbcn.
(3cf)

Sie formen ek het gemoet ufto. nur, wenn bie ^ilfsbcrbo aeinftetienb onft 3nfiniti wie im jDeutfdjen: Ek het dit moet doen
tun muffen).

i^ait c


1.

17

2. 3.

s het geslaan juUe het geslaau hlle het geslaau

geslaan geslaan hlle is geslaan

s
is

juUe

is

\ J

gewrre.

5-itturum.
ek sal slaan
td)

tnerbe id}(agen

ek

sal
td)

geslaan wrre,

wees

Derbe gcfc^Iaoen werben.

Jutitritiii '4-^erfeftiitn.

ek

sal

geslaan

't

(he)

td)

lucrbe

(
I

gcid)Iagen fiaben

ek sal geslaan gewrre wees. 't, he ek sal geslaan gewees 't

id)

ipcrbe gef dalagen morbeitfcin-

Slonbitional
ek sou slaan
xd)

'i^srientt?.

iDrbe fdjlagen

ek sou geslaan woire (wees) id) mrbe gefd^lagen luerbeii.

5J?erfefti.
(
I

5?onbittonaI
ek sou geslaan
't

(he)

xd)

lrbe

gc?d)Iagen l)abcu

ek sou geslaan gewrre wees. 't, he ek sou geslaan gewees 't, he

id)

I
[

lurbe geid)(agenluorbcn|ctn.

Smperattu.
slaan fc^Iag

wort geslaan
Snfinittli.

iuerbe gcfdjUtgeii.

te slaan (u) fd)Iagen

geslaan

te

wrre

gefd)Iagcn

(5u) lcrbeii.

73. ber wy, gv, u fiefie 38. 3^-uturum |5erfcftitm unb i?onbttiona[ ^orm "t (= het) l)ufiger al he.

'4-^crfefti

ift

bic

3ft he aber fein tlferbuin:

ek wil he ek sal he ek moet he

\
|

niib

nie

't

(het).

j
't

dagegen ek wil gehat he ober ek sal gehat he ober

"t.

3m
tft

18

^^crfeftt

3'1'tiii'it'n
't

Avee.'^

ox

fte^e

ber 40,
74.

bie

^4-^erteftiim unb Wonbittoital unb be 311 beorsugen. Konjugation ber c)fcflefiu= unb

^^affti

SkiprofalDerba

il.

2er

negatte

^mperati

tuirb

burcf)

moet

+ ui

>

moe-ni umjdjriebcu

Xue

c mdjt

= Moe-ni
8ubjeft

dit doen ni. Jy moet dit ni doen

bei

ni.
ift

75. 'Zas

ben

unpcrinlid)en >erbcn
tft

dit:

Dit reent
Dis

(e regnet). dit isj ni

(=

waar

ni (eg

uid}t \vaf)i').

III.

1DrtlJtltiun0.

A. Ableitung.
deminutive,
SBilbung ber S^emtnutibe nnrb bie nbung -i (uieberlnbticf) -je) gebraucbt, bei Sijrtern auf f, g, k, p. s mit Sierbopplung bee. (5'nbt'onfonauten nad) fur^cm i^ofalc: kloof (2d][ud)t) brug-gi; i)ak 04>acf) pak-ki; knoop kl-fi; brug (23r(fe)

76. a)

3ur

kn-pi; bos (^ufd)) bos-si. (SInopf) bj Srter auf -t nef^nien -ji an: bont (unb) pot-ji; sloot (6raben) sl6-tji. pot (Xopf)

hont-ji;

c) Woxtcx auf i^ofale unb auf 1, n, r nad) langem unb uu= se-tji; maan (2}fonb) betontem S>ofaIe ncbnten -tji an: se (9?Jeer) broer-Tji; maan-tji; paal (Stnnge) paal-tji; broer (3.M"uber) feater-tji esel (9}fauttier) esel-tji. fester (jyeufter) dj ffiijrter ouf m nad) langem 33ofaI fgen -pi an: boom raam-pi. boom-pi; raam (^)faf)me) (23aum) ej etji (otji) mit SJerboppIuug bce (5-nbfoufouantcn ue{)men bie SBrter auf 1, m, n, r nad) furjeni, betontem :i^ofat an: lam manuelamme-tji; stal (Stall) stalle-tji; man (Camm) sterre-tji. tji; ster (Stern) 3}fauc^e Srter auf i^ofale (ffen andi ein e bor ber (Subung kooi-tji unb frou-tji unb irou-etji; kooi (iBett) l)ren: frou

kooi-etji.

befoubere im sterben be Sprad)= ki ber: kaar-tji (Karte) unb kaar-ki; bi-tji (58ifd)en) unb bi-ki uflD.
gcbiete

3n

getotffen
gef)t

egenben
in

tji

77.

er Umfang be ebrandice

ber Seminntttie

ift

im

3(frifanifd)en uiel grfscr aii in anbcren pradjcn. Xas XcminutiD 3>on iclen beutet nid)t immer Kleiu{)eit ober (SeriugfgigEcit an.

Srtern

ejiftiert

nur

bie

Scminutibform,

3.

^.: m-tji (Sdinitte);

boon-tji
Itc^e
(33oliitc),

19

3 btefen S^rrcrit ift bcr m-fprng^ untergegangen. ^efonberj l)nfig tft ber (Mebrand) beg S^eniinnti al fi'D]c= luort: sus-si (Scf)iDe[terd)en); boe-ti (^rberc^en); ska-pi (@c^f(ein,
er-tji (-rbfe).
2?cgrtff ber leinlictt gaitj

tnblein).

ber
bic

bte $}?lnra(bilbnng ber ^^emtinirioc fte^e 21.

5lbiettiiic

78. Xie

in

fnbftantttertem

cbrauc^e
(ba

fnncn
tft

Xeminnttenbnng annebmcn: Dis 'n mooi-etji fdinec- '2tnge(d)cn) nnb felbft: Dis 'n mooi enetji.

ein

2}icfc C5-nbnng n?irb fogar 3(blierbicit angebngt, unb gluar mit aberbialcni s: eftes (ein menig) neben crfeu-tjies; net-noumar (balb) neben net-nou-mar-tjies; tcitcr: ussies (foeben), soetjies unb su-tjies (langfam); amper-tjies (beinabe). 5lncb ortgruppen, icefdie a( nbftanti ermenbet merben, befommen bie S^cminntioenbnng: seuwe-jaartji (giebenjfirdien, Pimenname); heen-"u-weertji ()in=unb=t)i'ebcrd)en, 3lngenblid'd}en).

Siebe 86.

79. 2iv5 einsige lebcnbige 'l^rfir im Jlfrifaniid^en tft ge-. @ gebraud}t ^nr 2?ilbnng ber Slbftrafta Dn ocrbnlcn Stmmen: ge-ry {ha 9kiten), ge-liuil (@e(]enl). ogar: ge-heeu-"n-weer-loop {has .ftn^unb^mieber^aufen).
toirb

80. -ery (-ory) bilbet mie ba ^$:rfir ge- 3.Vrba(abftrafta: l-pery (laufen); ste-lery (ftef)Ien). (Selbft deur-Biekaar-mkery (burdieinanbcrmerfen). 23ilbungcn mit ^^^rfij -ge unb uffij: -ery fommen neben benjenigen mit l^^rjij: ober uffij bor: ge-drink-ery (iTrinferei); ge-baklei-ery (j)faufcrei). 'iiud): ge-heen-'u-weer-l-peiy (*oinnub= mieberlonfcn). 3^er einfdle Snfinititi (2?erbalftamm) luirb ate 2ScrbaI= abftraft gebrand;t: loop (i'anfen), lees (efen), buistoe-kom (ba na) )anfe kommen). 2Beiter merben 23erbalabftrafta gebilbet bnrd; 23erbofp[ung be i^crbalftammeS: drink-driuk (Xrtnferei), staau-staan (Umf)er= ftel)en) ufm.
i;81. -beit bilbet 5(bftrafta t)on Slbjeftio unb 2tbberb: swartbeit (dimrje), dronk-heit ^etrunfenl)ett), nat-beit (3(ffe). NB. Xa5 b bC'S (SufftECy wirb oft aUi g gefbrod)en; natbeit nnb nat-geit, dronk-beit unb dronk-geit. -te bilbet ::>tbftrafta bon 2IbieftiO unb 5(bberb: diep-te

(Jiefe); droog-te (2)rre).

^a^er

finb

Sopfelformeu mie droog-beit nnb droogte (3}rre)

beraus ^ufig.


sraeer-sel (Salbe).

20

-er bttbct 5lDmtna Slgeiitts: waai-er (J^-dier); r-ker fJHaiidicr).

-sei bilbct SioIIcftie ober 3nftritntenta(=3iibftaittic: bak-sel
((Sdjitb),

82. 3"i" 23ilbiiitg on Slbjettien bteiien: lamlend-ig (tuncfeltg); kinner-agtig -ig, -agtig, -erig: (finbifd)); Hotteutot-agtig (luie etil ,S>ofteiitot); buffel-agtig O'id) luie cht i^ffel benei^menb, grob); uukkerig (eigeiifiitiitg); skmerig
(fcbambaft,
titng
icf)cii).

^eiieitem

am

fjufigften begegnet -erig.

bnt bte 8ebeu=

etmaS om Segriffe be runbiuorteS babctib": siek (franf),

fiiib:

si-kerig (friiflid)). 2(nbere iiffife

-baar, -fiA, -lik, -loos, -saam.

^^ioffcifiiiprouomeu sy (sd)
?(bicftieit

83.
fiebe
i;i5

Sie enitinbilbimg mit bem fanit oft bon bcn 18, 43

auf
fic

-s

taiim
bcr

untcridneb.m merben.

dlad) 'iiant lutb 23cbeimiitg feben

eiiianbcr
in

berrafdKnb bnlid).
^'onftrnftion.

Man

fblt

aber

nod)

bcn

knitt

nnb famme-levve-se
84.

slwe-tyt.-se (an bcr Sffabcnscit, attfrnfifd)), faus-lewe-se (auc* frheren 3'-"'tcn, frbcr).

gemiffen JyKen raak: ftretfeu); links (linfe); regs (red)t); langes, langers (neben); ntirwags (nnermartet); mistes (minbcftcn); liwers (Ocber); eeuders (gicidi, egal); altemits, altemitters (Oteeidit); (ipdraas (berganf gefjenb); afdraaiis
ein -s: rats (idincll);

^nx

S^ilbnng uon Jlbnerbien bient in

skrams

([cid)t,

(bergab gef;enb); etfentjies (ein loenig,

Ieid)t)

nfio.

B.

^ufanintenrcifung.

85. 5[n 3iiHii"ineiiiei3nngen ieber 5lrt ift ba S^abbonbifdie anfeerorbentlid) rcid), bod) bcfonbcry an JominalfDmpofita. ai S?ombDftta, bercn i^orberglieb im iserbltnie eine Safn^ gn bem nad)foIgenben ftcf)t (Tatpurusa): knings-kint ^nigefinb; mans-hoet (SJannebut); boom-bas (^23anmrinbc); kar-pert, (3iig= bferb); boek-rak (23iid)erfd)ranf); baas-speuler (ber bcn 9.1fetfter
fpiett);

boek-binuev (iBnd)binbcr).
i?lrt

lieb eine 3in"ttiittncniet5nng oon Slbjcftili Snbftantio ift: ysterfark-pen (9{abel bei- Stad)el= fc^meinc); dooiemans-deur (Jrc cincS toten Jjlanncc', nmfonft)' lospit-perske (^Jsfirfid) mit loje fieenbcm Steine) nfio. bj SJominaltombofita, mo bie jmei lieber einanber foor= biniert fiub: baas-iisfauger (lleifterfifdier); reent-water (9}egcn=
ha'S'

Siompofita bicfcr liebern, moOon bann

bcftcbcn
erftc

bielfad)

anc^

brci

nnb mcbr

maffer).
cj ftompofita, bercn S.'orbcrgtieb eine abieftitid)c, abuerbiale ober bniidje nbcrc 23cftimmnng entbiilt (Karmadhraya): suikersoet (fitf? mie Sn^cr); pik-swart (fd)mar5 loie 5l>cd)); water-slang (2Bafferid)langc); ritier-grnt (@rnnb um einen B'lwfe, bnrd) ben

21

5IB angcirf)iucimiit); duisent-poot (JauienbfitB); laiig'-been ('i^erfoit mit langen 3?etnen); swart-baart ('^J^erfou mit idjiMarjem Satt); looi-haar ('^.^erion mit rotem i^aar) nftu. dj SompDfita, metdie bcn 3?cgrin Ijabenb", bcfienb", Der2ie finb lbjettiKa. iMcle on icf}en mit" anbriicfen (Bahuviilii).
bcn unter c) angefhrten i^eifpiclen geljrcn ftierlier, menn fie au rooi-baar kint (ein k'm'ii, 'aas rote ieftitfd) gebrandit tuerbcn. "n twe-gat jakhals (ein Sdiafal, bcffen .s?i3I)Ie gttjei .s?aar Iiat); n twe-boom kar (.ttarren mit (i'ingnge Iiat, ein iditaucr iUenidi); jinci Scidiieln); n -wit-pes koei (.Qnf) mit meiem '-8and)e); rooierk (rote S'^i'gct fiabenb); bant-om (einen meinen Streifen um htn 'eib fiabenb) ufm.

86.

a>on

ben

5ablreid)en

fnnen nur einige

'Jfabt

33eifpiele

aj Snbftautine: nad) ber inneren Seite); maanhaar-jakbals ()fbnenfd)afal, S?i}ena); lirkleur-mannetji (iserfarbcmnudien, (Jbanuileon); wagu-bitji (2Bart=ein=biBd)en, 2^ornenart); kau-ui-doot (ann=nid)t4Dt, 3(rt aftnc-); ou-fruu-onuer-di-kumbers (altec- Si>eib unter ber Xecfe, eine in ^Teig gebadene ^arbouabe); tan kauui-auders-heit iaxhi Sann=nid)t=anberc-=f)eit, lueit man nidit anbete fanu).
hj 'Jlbjcftioe
'7Hd)tnng,

lngeren 3iiiiietifet3ungen angefbrt tuerben: binueuaat-felskoen (jyelbfdmbe mit ber

unb 5(bi'erbien: sn-op (nad) Cften,

aufgebt);

in

bie bie

mo

bie

Sonne

sn-oimer (nadi
(bac^

il^eften,

mo

Sonne

nntcrgebt);

uuuerste-b

Unterfte

oben,

in

Xurdieinanber); deur-mekaar (burdjeiuanber, lieriuirrt); (gegen ben i>inb), wiut-af (Oor bem SiMube); op-draaut (auf= tragenb", berganf gebenb, fdimicrig), af-draaut (biuab4rageub", bergab gebenb); nder-haut (fpter); al-me-lewe, amme-lewe (all mein Seben, immer); foort-dureut (immcrmbrenb); buiten-dien (auerbem); teeus-woordig (gegcnmrtig, beut5utage); onder-tu?se (insmifdicu); broek-skeuv (mit genauer 9{ot); reg-uit (gerabeau, gcrabe); tir-goet (fr gut); flr-niet (fr ^1Hdit, nmfonft); doot-moeg (tobmbe, crfd)pft); boeg-lam (ernmttet); dol-graag (fef}r gern):

buntem wiut-op

lekker-ruik (luoblriedienb)

nfiu.

^ 87. ^erttfompoftfa.

aJ 5(bieftip (5lberb) -{- 3>erbum; hart-Iuop (fdjueU laufen, renneu, 5^^arti5ipium '^-^rteriti ge-hartlonp; faf;-hou (feftba(teu),
'iiarti5ipinm
4U"teriti

doot-gaau (fterbeu), '^^arli.^ipii '^^rteiiti fas-gebou; doot-gegaan. Z; SubftanttD i^erbum: storm-loop, s<orm-j (beftrmen, angreifen), 5i5artisipium ^^-^rteriti stonn-geloop, storni-gej: bek-lek

iWi(\\\[

(edeu,

fidi

Wi\{)t

geben, erluattenb

fteben

luie

ein

iiunb),

bek-gelek: bloet-laat (aberlaffeu), ^artisipinm $rctcriti bloet-gelaat: bok-spriug (boden, nofseu), '4-^arti5ipium '.J-^rtcriti gebokspring, bok-gespring.
'il^arti^ipium
'4?rteriti

ge-beklek

unb


c)_

22

1}?rtentt

Subftanttt): kat-kop (ausreien), 5J?arti5iptum (einem Spiere opf unb Sorberbeinc i^ufammcnbinben, b. f). ba Slnie mtttel einer L'einc an tie ~"talffev binben), '4>ttrti3ipium $|.UHiteriti ge-knihalter.

ubftantt

ge-katkop:

kui-halter

88. 3"fotnmenieungcn er(eiben Iiufig Siirjung: 9ciebcr= booragaard > bo-gert > fapI)olInbiid) boort (Cbftciarten); niebcrlnbifd) dadelyk > fap^oHnbifcf) dalk (bieeidit); nieber= lnbiid) kleine jongen > fapfioUnbifd) klei-jong > kloug (jnnger mnnlidier Jyarbiger); nieberln'nbifd) verrot fapIioUnbiidi frot (berfault, fd)Ied)t, unn); nieberlnbifdi stroo-huis > fapf)oUnbiidi struis (StrobI)tte\ maIat)ifc^=portngtefiid) mandador fapf}olI{in= bifd) mandoor (JUtfieficr) u.
lnbifcf)

>

>

C. ^et:b0vi?lutt0.
btefcm 3iiininincn^ange !ann and; bie .^erbDpp(nng 3ni allgenieinen brcft fie 2.krftrfung ober 2BiebcrI)Dlnng ane. a) ^ei Subanticn: klomp-klomp (in groen 2;rnppen, Iruppenmeife); troppe-troppe (grofse 2)tenge); trop-trop (in grofjcn
89.
\\vti

be't}anbe(t inerben.

SJJengen, fd)arenit)eiie).
b) 2?ei Jlbieftib

unb 2lbberb: gou-gou

beftnbig"); reg-reg,
aller tille)
uft.

(fe!^r

jc^nell,

im

9in):

kort-kort

(luieberfioft,

re-reg (mirflid), gewi,

crnftftnft); stil-stil (in c) 23ei 2>crben:

pert paai-paai (bu foUft "ii^x^ $ferb [treid)cln); Jy praat-praat ook heel-dag (bn fdituaBeft and) ben ganzen 3lag); Di oorlsi tik-tik (bie lUjr tidt forttualjrcub) uiiu.
di

Jy moet

@iel)e

s5

80.

^erner bient 23erboppInng gur Segeidinung bon bielen flinberfpielen: bal-bal speul (2?aII fpielen); tl-tl speul (Sreiiel ipiclen).

iscrgteidK and) foetji-foetji speul (fcln, unterm Jifd) mit ben ^fien eine Horrefponbcn.^ fliren); haant.ji-haautji speul (,*l)nd)en fpielcn", ^t\\ (Salautcn ipiclen, einem i'lbdien ben .<^">of mad)en,
ponifieren) nim.

?erbDpplnng jur ^Bilbnng bon S?(anguad)aI)mnng5UiiJrtcru: tok-tokki (i^ferart); klap-klappi unb klap-klappertji (afrifaniidic
2erd)e); pi-tjoe-tjoe nub pi-tjou-tjou (i^ogelname). S-^Serbopplnng ale (5-riai5 fr ba il>arti3ipinm ^h-ientie Serbopplung ^nr 23ilbnng bon iverbatabftraften i; 80. 2icbcrl)Dtung im Sa^3e lOH.
i;

*.)8.

D. piurtklafrcn wnbr pt^rtnchraudi.

i; 90. Snrd) ben i^erfall bcr Ts-lci'ion'enbnngen finb bie nfseren nnterfd)iebc ber berjdiiebenen 2l^ortaffcn geidimunben unb baburd) and) bie renjen 3mijd)en ilinen id)n)anfenb gemorben. 3" meitcm Umfange merben baber iSrter ber einen SHaife fr ioId)e

aubever neriucnbet
i^a-i'

23

5Ibfettungiufftre bat
^l'tes
tft

ober

bm) cfiiunb be
tine

abgeleitete iiBort btejelbe |^-orni

beii
fl)

bc Wninbiort.

befonbere bcr JyaU hei

(titcftfcf),

bcnomtnatineii i^erben.

Subftantit) aia Slbieftiu uiib itnujefcdrt: skelm, skellem btebdi); snoep (naid)f}aft); drs (biirftig); hong-er ([niugrig); skimmel (bev Sd)immel); di haar (biT? 3iUlti'^i"' ba auf ber rerfiten Seite jicfiti: di bot (baci ^i'flticv, bat^ auf ber linfen Seite ?;iclit). hj Jlbjefti al l^(bl)erb iiitb iimgefcfirt: net-jies (Iibidi,
iiieblid));

baing (febr, iel); reg-uit (gerabeaiic\ gerabe). Tie 3>erroed)ilitng luirb babitrd) erleiditert, ba\i i.'lbjeftiii

luib

Jfbuerb in ber Jvonii t^oneiiianber nid)t terfdjiebeit fiiib. cj eiibaiitii^ ale i>crb. Xenominatine. S^enomiiiatiue fniicii im 'i>lieberlnbifd)eit mit bem Sitffir -en gebilbct merben. Xa im 33uriidicn biefee -en geidjtininbcu ift, finb bic 3)enominatie ber Aorm nad) on ben runbmrtern nid)t erid)ieben. lliib, mo e not tut, fann t^eoretiid) boit eiucm icben Stomen ein XeuomiuotiD gebilbet merbeu. J-Digltd) ift e fiiftorifd) falfd) 5u fageu, bafs eubftautiba als >erba gebraud)t merben. 2er 5'Orm nad) uub tn'aftifd) fauu mau biefe 23ebauptung aber an^ nebmeu. 2>iele ber Xenomiuatibc begcguen id)Du im ^Heberlnbifdien: boek (in ein 'i^nd) eintragen, bud)en, uiebertnbifd) boeken): pos (auf bic '^oft tragen, uieberlnbiid) posten); fei (mit einem ioanU ftreifen fditagen); kapter ^mie einen faftrierten ^i^S^ttt^ocf madieu, taftriereu. >ergleid)e bcntfd) tiammeln); bril (iBriUen tragen, nieber= lnbifdi brilleu); koel (mit einer Singet id}iefeen, beid)iefeen, nieber

mm

tnbild) kogelen) nfui.

Xiefem Xurdieinanbertaufen ber Sortflaffen tft bie(= Don ben .^ilfs^eitmijrtern in 2tu= brden mie ek is honger (idi bin hungrig, I)abc unger); ek is dvs (id) bin bnrftig, babe Surft); ek is jammer (e tut mir leib, xd) behage); ek is t'aak (id) bin id^Ifrig) 3U5ufd)reiben. daneben audi riditig: ek het bouger, dTs, jammer, laak. llmgefebvt jagt man bet fr is: ek bet klaar (id) bin fertig); ek bot koud (id) bin falt), and) niebertnbifd) ik beb koud. 5Uid) vid)tig: ek is klaar, kont.
91.
leidit

bie bufige .5ermed)iiung

IV. ^jiniax.
be^anbelt tncrbcn,
92.
biefem S?abitel ber bie St)ntaj: follen nur einige ^J^unfte in benen bie Sionftruftion be abboa'nbifd)en on ber beut)d)en abmeid)t

3u

9kgatiDn.

aj 3)ie Dlegotiongpartifct luirb micberbolt:

Dis ni waar ni (e ift nid)t roabr). Ek bet bom ni gesien ni (id) bte ibn nid)t gefeben). enn ein ^febenfag folgt, ftebt bie jmeite 3icgatiou am
be 9kbcnfat5ee:

(5-ubc

24

Hy kau ni koui, foor hy klaar is ui (er fanit iitdjt fDUinicii, beor er fertig ift). Segloffung ber jineiten 9legationSparttfeI ift ais abnoxmal
511

betraditeit.

3^a

jlueite

ui faun nitd)
ui, foor jy

daar ui uit
9Jebeiii"a^e.

kom

or bem 9Jebenfafee ftel)en: Jy sal di laaste oortji betaal "t. XVIII, 8.

311

Xac- gibt luctter i^eraiilaffimg

hj ni

einem britten

ni

am nbe

be

+ een >

Ek
lffig
ift.

't

gin (gen). gin hont gesien ni

tirb

(id)

i)abt feinen

nnb

gefeiten).

dlad) btefem 3)htfter

gin aud} gebrandet,

ni

fo

e un5U=

Ek
(id)

liet

hom gin gesien

= Ek

het

hom

ni

gesien
(id)

ni

i)abt il)n ntdjt geici)en).

Ek
uiooi ni

het gin lionger ni

= Ek

het ni houger ni

fjabe

feinen nngcr).

merben niks nnb nooit gcbrandit: Dis uiks Dis glat ni mooi ui (e ii't gar nid)t fd)n). Dis nooit waar ni Dis ghit ni waar ni (e ift gar
c> (5^mp^atifd)

nid)t luafir).

gin mirb niks gebrandjt: Dis niks gin mooi gar fein fd)ne Xing). ej Gin stuk: Ek het gin stuk gelt ni (idi t)abe gar fein (Selb). Ek het gin stuk houger ni (id)"f)abe gar feinen l^nnger). Ek keil hom gin stuk ni (id) fenne ibn abfohlt ntd)t).
(fj

2(nd) mit
ift

din^ ni

(e

ber

bie

Skgatton be Sniperatinc^

ficfie

74.

93. so: Hlle se so: dJlan fagt e.

Ek Ek Ek
94. dat,
"t.

hoor s6: ay pre ic^. dink so: ^d) meine.

gl(3

so:

3^

glaube.
so.

23ergleid)e (5nglifd):

So they say. I think

iioninnfttDuen merben uiclfad) mit dat. 't ber= bnnben. S;ie iit in gcmiffcn ^-cillen and) im 3cicberlubiid)cn ber g-a, aber bei luettem nid)t in bem lltafte, mic im '.'lfrifanifd)en.
<Ste,

Weet jy, hoe dat (hoe't^ dit moet gemaak wortV (Biffen mie e "gemad)t merbcn foK?) Foor dat (foor "t) hy kom Fan dat (fan"t) ek hom ken (fcitbem id) ibu (ebe et fommt). fennc). Toe dat (toe 't) ek dit gehoor't (aU- id) bac^ gebort batte). 8d and): -waar't; na't (nicberlitbifd) nadat); eer "r (ebe);
wi
"t:

Wi

't

kon weg kom

3'r dat

prt man

fjnfig lat:

(bicjenigen, bic lucg tonnten). Fan lat: foor lat.

95. waar-fau, daar-fan, hier-deur, daar-an uft. Jerbeu Ttcie ,s"Uin)"trnftion ift and) im 9cteberlnbiid)en (unb nripfnglid) in atteu germanifd)en 2prad)en) feljr blid).

im 2ai}t getrennt.

Di ding waar (waar

"t

fiel)e

94-)

us tan gepraat

't

(bte

Sadjc, non ber mir gerebet baben).


uteber los).

25

los

Daar koin hy uoit weer fau

Dis
{hai
nicf)tc>
ift
(li

ui [haS^

\mxh

er

nie

ding, waar so feul ontefredeuheit uit outstaan iroraus foDtet ItnsufTieben^eit entel^t). Sy wil haar uerres meer me lat troos ni (fte tuiU fidi mit
bie Sacfie,

trftcn laffeit).

Di man wat ek dit fan gehoor 't. Cbcr: Di man wi 't ( 9-1-) ek dit fan g-ehoor't. Cber: Di man fan wi (wi 't) ek dit gehoor 't. Cbcr: Di man waar (waar "t) ek dit fau gehoor 't. (2:cr ilJann, on bem id) c> ernommeit habi.) an; an wi (wi 't): So and): wat ... an; wi "t
. .

waar

(waar

"t)

an.
ift

(f-igcntmlidi

Dis
btc

di

wat hy

ber @ebraud) on di. di wat fr daar-om. so siek is (barum ift er fo traut, bai-' ift

llrfad)e fetner ranttictt).

ieoert)D(ung ber ^^erfonat^ nnb Xemonrononti na. Sy flag di waai (feine ^-tagqe mefn). VIII. 2. * lii ding di leef (ba^ Xing lebt). XXXIL 30. Di basi hy (ber funge llfeifter). XXIX. 51a. Di su di skyu lekker (Die Sonne fd)eint angener)m). (Sin f)nUcf)er 5J](eona5mn ift bie llnifrfiretbung: O&s wat Grikwas is (loir, bie mir (^riqnac- finb, utr (^rtqnas). Ous wat Afrikaners is moet saam-werk (mir, bie mir
96.

ftrati

11:^4-^

3(frtfaner finb, mir Jlfrtfaner muffen mitmirfen). Jy Avat Jan isl (bn 3of)annI)
a}ergleicf)e

XB.
Sic
.

ift

baS^ 2eutid)e: mir, bie mir; bn, ber bn. ^iefe Sonftrnftion ift eine (5tgentmltd)fett nnb fetten. ntd)t nadr^ualimen.
bee> ^'offeffi-

97. S^er Sati bc^ ^perfonalbronomens anftatt

9liebertnbifdien) mirb
2^ie

Pronomens im Xcutfdien (nnb

nur auenafimmeife gebrand)t.
mit bem '4-^Dffeffipronomen.
(i'r

im

:?lfrifanifdien
ift

gemobndje itonftruftion

bie

(i'r

f)at

Iiat nne- bas Scben gerettet: Hy het bns lewe geret. i^m bav 2(nge anc^geftod}en: Hy het sy oog uitgesteek.

98. 5}?arti5ibTnm
5ipinnt ^^rfentte mirb

5}.U-fenti.

Sie

5'0i*>"

"^c^-^

'l^artt^

im

Permenbet: klinkende tirlangent daar-na uit SaiS eigentUd)e

y!

XHfrifantfd]cn faft bnrdjmeg ale 'Jlbicfti mnnt (in '^arem, barec-' 6clb); Ek kyk
(id)
fef)e

if)m

::^5arti3ipinm

mit iscriangen entgegen). nmfdirtebcn: '^^rfenti-:^ "mirb

Avat

JTJetatibfa: bie fcftenben 3JJnner=di manne, mit pod)enbem ^>er3en mit u hart, wat klop: bie [rmcnben Sinber di kinners, wat lawaai maak.

2^nrc^

feg;
h)

Tnrd) SlbPerbtalfa:
Pernef)menb

einen

2rm

= Toen

@el}ijrt

^abenb

= Toeu

ek gehoor

't;

hy n geraas hoor.

anb
sit

26

fjaltenb

cj iird) foorbtnierten @afe: S)a faf? er ein 23iid) in ber Daar sit hy 'u hon ii boek iu sy haut ober Daar

boek iu sy haut. dj 3n abDerbinlem ebraitdi burd) 3}erboppelung be i^erbal= Soek-soek ftamntes: iicfienb lief ein unb ber bie BaIiiatt loop 'u hout oor die slagfelt. $l?feifenb ji^ritt er burd) ba> 3intnier Fluit-lluit loop hy deur di kuier. ej 3n ber umjdiriebenen Sanerform burd) an't (an di): ^d) Ek kry hoiu au 't (au di) hier drink. !i::eicnb faitb ifin 23ier trinfenb Hy sit by di tfel an 't lees. Di mese fa er beim iSd)reibtifd) is au"t ploe-e Die Sente finb beim pflgen. ibier fann and) besig mit, besig- om te gebraud)t toerben: ^'imn Srief fdireibenb: Besig mit 'u brief (te) skrywe, Besig om 'u brief te skrjnve; nad) ber 9Jhl[if Iaufd)enb an't luister uaar di musiek; besig uiit naar di musiek te luister. fj urd) 3nfiitii' of)ne te: 3(uf beut ofa Itegenb fanb id) Ek kry hom op di sfa le. 3d) fef)e ibn or ber 2re i!^n Ek sieu hom foor di deur staau. ftel)en(b)
'n

hy mit

= =

i^

99.
te

omte. 3nt

bafe

om

(= um

9fieberlnbifdien gilt al allgemeine ^^egel, gn) mit bem ^ufinitin gebraud}t mirb, menn bie

^onftruftion gerunbial ift luenn ber ^wtd angegeben mirb ber in fanialcm Sinne. 3iu S'apbonbifd^en aber fann om te in iel lueiterem Umfange gefefet merben. aU 9tegel an'DJJan fann nebmen, batl, mo nor "bem 3iifiuitit) im Deutidien ju fiebt, im Ek is bly om te hoor (ee l>lfrifanijd)en om te [teben fann. freut mid) ju erncbmeu). Dis goetom te eet (e^ ift gut jum ffcn). Jy weet, hoe om dit te doeu ((Sie Iniffeu, mie Sie e tun muffen); besig om te eet (beim (5-ffen) uim.
5ri ilfSeitmort bes ?^uturnm inirb bufig gaau 100. gebrandjt: Hoe laat gaau s ry? (Um mieiel llbr luerben mir reiten, reiten mir?) Wauneer gaau jy ophou'.-' (llsanu mirft bn [moIU] nufbren?) Hoe-fer gaau jy skryweV (Wk meit mirft bn fd)reiben'0 Wauneer gaau jy skool-toe gaauV (l^ann gebft bu [mirft Di gebeurtenis, wat s gaau bu ge^en] nad) ber Sdiule?) beskrywe (5)ie 2?egcbenl)eit, bie mir beid)reiben mollen).
. .

staau
le,

55

101.

loop gebrand)t. Hy staau heeldag 'u praat (er fdnuat ben ganzen XaQ). Wat staau jy heeldag op di bet n leV (iuao liegft bn ben ganzen 3;ag auf bem 33etteV) uim.

%Ui unb tuenn

.s^ilfgjeitlort

^um

l^Iuebrnd
fii3t,

ber

auer mirb
gebt: sit,

bie betreffenbe ^ptrion

liegt ober

3 fortlanfcnber (^-rjblung tritt toeu mit bem ba fel)lenbe ^4-^ra'teritum ein: Toeu hy hoor, dat di huis an braut was (aly er l)rte, ba]] hai- S)au brannte). Toeu hy sieu, dat dit reeut (ate; er iah, baH ey regnete). So tritt toeu mit ^4?erfettnm i'nv Uv^ "i^slucHiuamperfeftum ein: Toeu hy lirstaau t, wat gebeur was (al er begriffen barte,
102.
^Prfeni? fr

ma

gefd)e-^eu tnar).

103.

27

tttt

^icbcr^ofung

aU.

6-tne C^-igentiimlidifett be Slfrtfanifden tft bte i^orliebe fr "iscrboppefung (i^i; 80, 89, 98 d) unb iBieberfioUtng. Stcfe ilMeber= Iiolung brcft iu'getinffen Fvcii i'erftrfitng au; geiulincf) aber 2Siebcrl)D(itng ber ::)legationeparttfel 92. I)at fie feine 3?ebeutung. ^etipiele: nooit as nooit, (niemals); so waar as waar
<ficfierlicfi

wahr,
sal

3tctfeIDf)ne");

doot

is

hy doot

(er ift oftite 3icifcl

tot);
bt:

kom

hx kom

(er

fommt

geling).

3"

bieien SJetiptelen

ift

Sieberfiolung empliattidi. 3n ben fotgenben Seifpielen fiat bie 3Eteberf)oIung feinen (Sinn: in di huis in (im S^auje, in haS^ .s>auc-); uit di kmer iiit (auv bem 3inittici*)' oor di berg oor (ber beit 23erg); op di trap op (bie Jreppc fiinanf); an di mimr an (an bie itJaner); al goet al (fdion gnt) uil. Csn bieielbe S!ategorie fallen 2Iubrcfe luie: fan di trap af (Von bcr Jreppc); naar di dorp toe (nad) bem Sorfe, in Sorf); binne-kant in, binne in (innerliatb, im inneren); buite-kaut in (unter); uit, buite uit (anerfialb, nad) anfeen); onner oni (um). lang-ers ... an (neben); teen ... an (gegen); om :^ei na(ar) ... toe inirb naar) audi lueggelaffen nnb toe tiem
. .
.

9Jonten angefingt: huis-toe (nadi .^auie); skool-toe (in bie Sd)ule Kaap-toe (nadi .^^apftabt); Bokfelt-toe (um bie (i'cfe, geftorben). mau im 3)euffdien: in (5-ine f)ulid)c onftrnftion finbet
.

fiineiu;

aue

heraus;
...
af:

iagt

man: van
ufii).

bou naar
.

fierab.
.
.

?fudi

im
.

'IJieberlnbii'dien

toe;

uit

uit;

tegen

aan

104. iSorIfofgc.

Sie 2SortfoIge im Jifrifauiidicu ift mit ber beutfdieu faft burd)meg ibeutifdi. 3 einer .s?infidit meidit lie erbcblid) ab, umlid)

menu

jmei 3iif'"'fibe ^tnter fid) Ijat. Ek het honi ni kan sien ni. 3di fiabe ibn uid)t febeu fi3nuen Ek het dit ni n'il doen ni. 3d) Iiabe ee nidit tun tnoUen te wil niaak. ntadieu moUeu te durf gaan. geben brfen te mag hoor. iii3reu mgen te sal sing. fingen foUen laat bly. bleiben laffen ob id) gelungen baben mrbe of ek sou gesiug be ober gesing sou he. of ek sou gekom ... ob id) gefomuien fein mrbe wees ober gekom sou wees ufm.
bac- ^fittnort

= = = = =

= =

= =

105. 2>cfottung.

3nt 3(frifaniid)eu gilt im allgemeinen bie .^Hegel ber gcrma= nif^en Sprachen, nmltd) ba bie midjtigften 2?eftanbteile ben 2:ou

erfinlteii.

28

luib

):a

ift

im

etiifad)cit

Sl^ort bie SJurselftlbe

im isiom')tci3c[

pDiitiim tu ber Skgcl ber

bie erfte (Silbe

crfte

Jeil,

fo

ba

aUi

iiBcriidic
fanit,

ber gcrmaitiidjcn 2?ctoniiin3

ber
gniUcit

Sa

aitfgeftellt

tncrbeit

bctfs

bcn

Jon

trgt.
leidjt

3n
noit

bett

toUieii5)en

bie

afrifauiid)c 'Betonung

ber beiitidicn ab:

a/ Jemiitina auf -iu: koniiigiu, friendiu. b) 3tbl"traft auf -ery: sai-ery, stelery, dri'nkery.
cj 2;ie^4-^rfij."c

oor-unb op-: oor-sproukelik, op-merksaam

ujlu.

i^erciu3elte Srter iuie:

Tabak, kolui

ufln.

29

fcfcHiifkc.

A.
Sme-spraak.
Goei-e mrre, meneer' Hoe gaan dit jou? Dit gaan goet mit my. dauki.
oggent,, neV Ja, mar dis tmelik kout. Oiis liet daar tot nog toe ui te feul fan gehat ui.
'u
(Sitten 3JJDrp[cn, mctit

err!

Btc
{5-

gel)tc^

3l)itcu?

gef)t

mir gut, hanh.

Xooi

(5'in"fd'iter DJtorgcn, iiidit luafir?

3a, aber e ift siemlidi falt. Wix haben bi jc^t nidit :^it uicl

Waar-fau?

baon oou?
i'on bcr
Siltc

geljabt.

Fau

di

kou-e bedoel ek.

"n

Stalte,

meine

td)

^ mtig. Dis juis Avat ek udig bet. Di klimaat is uitmiiuteud. "u Meiis 1 kau ui beter rlang ui. Ek is heeltemaal tefrede daarme. Dink jv lank in Suit Afrika
te blV:'

Kou-e

AA'armte

is

hier

ge-

unb tBe

finb ^ter ninjstg.

tuac^

idi brondie. an^gc^eidjuet. 3}(an fann fein beffercs berlangcn. 3d) bin ganj aufrieben bamit.
ift

Zas tfteeben, 2as ftltma

Omtreut ses niaande. Eu gaan jy dan weer teiug naar Europa?

2^cnfen Sie lange in Sbafrifa ju erleilenV llngefnr fed)^^ 9.'Jonate. llnb geben Sie bann lieber nad)
C^niropa i^nrcf?
>offent(id).

Ek

boop

so.
'

univbc

3(nmerfuugen: man im 2;eiit*id)eit

"n me s: man. Siei)e 49. e ober hci5 gebraudjen. 93.

0:

^-jer

Is

daar euige ooreenkoms tussen di Afrikaause "u Duitse

tleV

6ibt e trgenb
Stinfd)en

toelcbe Slfinliditcit

ber afrifantfdien nnb bcr bentfd)en Spradie';^

Ja,

30

3, cj gibt eine 9}lenge SBrtcr, an benett man bte 3.^eriuanbt=

irfiaft

daar

is

'n 'n

nieuigte
i

fan

mes di famili-betrekkiug in kan sien. Hoe noem jy di seuwe d-e fan di week? Ous se: SndagiMaandag^Dliisdag, Woeusdag, Dounerdag, Frydag 'n Sterdag. Dit klink mos amper eenders?
woorde waar

fe^en famt.
bie ficbcn

'te

nennen Sie

XQt

ber SBocfte? Wix jagen: Sonntag,

liJontag,

Dienstag,
tag,

i'iitttocfi,

"Freitag

Xonners; unb Sonnabcnb.

5^a!? flingt jiemlid) ljnlid), ntd)t

faf)r?

Gan nou an mit

di jaar.

di

maaude fan

S-abren Sie, bitte, fort mit bcn

)Ut.

Goet.

Hlle heet: Jaunewri, Fewerwri, Maart, April, Mei, Juni, Juli, Augus(tus), September, Oktober, X(jfember,

iUonaten im 3af)i-"eSie beien: 3fliniar,

bruar,
DJJrj,
3lpri(,

Jsc^

Tlai,

3uni, 3uli, 2U:guft, September, Cftober, DJoDember, Sesember.

Desember.

Ek

sien,

dit is ni

moeilik

ni.

3d)

fe^e,

ba^ ee

nic^t fd^iricrtg

Hoe tel jy tot tien? 0ns se: een, twe, dri,

ses,

fier, fyf,

te gblen Sie btc- jeftu? 2Bir lagen: (Sine, gmei, bret, ier,
ift.

seuwe, ag, nege, tien,

fnf, ied;5, fieben, 3e^n.

adjt,

neun,

Dis inakkelik genoegl

Tay
nou reg

ift

leidet

genug I

Diuk

iv,

jy

sal

dit

DJtcinen

kry'?^

Ek

dink so.^

Sie, baf^ Sie e jet rid)tig toerben mad)en fnnen? 3d) benfe ivof)!.
. .

5(unterfungen;

'

waar
^

in:

fie^e

95.

^eg kry:

tun, iitad)cn, evfte^en ufir.

so

mo^I,

es, ba. 93.

C.

Het jy goet geslaap? Eegte goet, danki.

'

.'aben

Sic gut geidilafen?

)Hcd)t gut, idi banfe.

Ek

het ni goet geslaap ni. Dit spyt my. Dit sal fan-nag2 misskien beter gaan. Dis dnig 3 naar as "n mens
snags-* ni

3d) i)dbt nidit gut gefditafen.

tut mir leib. (i-tf eute 3Jad)t mtrb
"

iel(etcf)t

beffer geben.
ift

(Je

fcl)r

unangenebm, menu
id)lafc
id}

kan slaap

ni.

man
(S-
ift

nadjt^ ntdit fdilafen fann.

fctjr

Gewonlik slaap ek regte goet. Dis tyt om op te staan. Ek het nog so faak.

@euil)nlidi

gut.

Seit ,^um ^Utfiteljcn. 3d) bin nod) fo fdilfrig.

Kan

jy slaap, as die fooltjies^

sal net-nou'' opstaan.

Sijnnen

Sie

id)lafeu,

mcnn

bie

huUe mrre-liet sing?

Ek
has

2Jgel i^r Hiorgenlieb fingen'^ ^d) loerbe gleid; auffte^en.

red)t,

Stnmerfungen:
alte

^ regte: abcrbtale e eri}alten.

fe^r.

3n

btefem SBorte

ift

fan-nag

{)eute 9iad)t, bicfe 3lad)t.

31

So and): bte ^sai)v: fau-jaar; {)eute: fau-dag: btefe 2Bodie: fan deus week; Mefen l'coimt: fan deus maant; ^eute morgen: fanfaD-uaant; fan-middag. mrre; Ijeute f)eute abcnb: mittag: 3 dnig ober duag: iel)r, red)t, uerft. (9ttcberlnbti(f) danig.) * snags: nadit^. ^ fool-tjies: nteber= (5hcber(nbtjd) (cle)s nachts.) l'nbtfd) vogel-tje.-;. Sagegen iiteberlnbtfdi kogel Joirb koel ober k-el. beuio fdjroanft bie 5luc^!prad)e 5itid)eu e unb i: skre unb 6 uet-nou: gleid), balb. skri.
D.
Het jy
tyt

om mit my na

dl

S>abm Sie ^dt, mit mir nad)

~

pos-kantoor te gaan'.-" Ja, ek het. Ek ^yil 'u paar bri-we pos i (op di pos doen). Is jou hri-we gestemp?2 Ne, mar s kau hier mos

bcr

5J?oft

3U gel)eit?

3araol)i.

od) mdite ein paar 3?riefe auf bie $oft tragen.

Sinb
9lein,

3f)re 2?riefe fronfiert?

stemps2 koop?
Ja, seker. Ge my asseblief
fir

aber mir funen t)ier ?yi^ei= marfeu taufen, nidjt roa^t?

bitte,

erniH.
'n

silings

eben Sie mir,

fr einen

pennyi-stemps. Hier is her briwe. Goi hlle in di briwebus.

Sf)iIIing ^^knni)marfcn.

ier fiaben Sie oier 3?riefe. Serfen vsie fie in ben 23rieffaften.

Waar?
Buite-kant,

Waar
By

is

langers ^ di deur. di telegraafkantoor?

di

2Bo? drauen, neben ber Znv.

iTo i't ba elegrapl}enamt? 2tm 2?a^n^ofe.

di Stasi.

Ek

wil

"n

telegram na

Paarl

3d) mi3d)te nad) ber

pefdjieren (ein

5)3aarl

be-

stuur.

Jetegramm nad)

ber ^^aarl abfcftirfen).

Hier

is

di

ontfangs-kantoor.
^

>ier

ift

bie

mpfaugfteUe.

pos: Senominatio bon pos, auf bie ^^oft X'tmertungen: 2 ge-stemp: mit stamps" eriefjen. '^a^ engliid)e stamp tragen. mirb allgemein gebraud)t. se-el (nieberlnbifd) zegel) bort mau penny: 3 si-lmg: ein Sftilling SBert. feiten. cngliid) penny. langers ober langes neben, nd)ft. (9Heber= 3(ud) ou-lap genannt. lnbifd) lngs.)
'"
:

.
Wel, jy lyk ergi reisfaardig. Ja, ek gaan fan-middag na
^a\voi)i,

Wynberg
an jy mit
trein'?

toe.

di
'n

tram of mit
dis

di

want

glo te fer

om mit

kar2 te gan.

9'iun,Stefc^en ganjreifefertig au. id) fa^re ^eute nad)= mittag nad) 2^t)nberg. Sie mit ber Straen^ i5'al)ren 6'ijenbai)n? baf)n ober ber benn es ift, meine id), gu meit,. mit einer 5)roid)e gu fot)reiL

32

Ke ek Weet
Ise,

wil

met

di

treiu

ry.

9kin,

td) inill

mit ber

G'ifenbal}!:.

jy misskieu. waimeer die beste trein lirtrekV

so

SBiffen Sie ineeidit, luann ber bcqiicmftc 3itg abfl^rt?

yfein,
fo

weet ek

dit

ni;

mar

oljne lueiteres

lucijs

id)

us kan 'n tyt-tfel koop.

fnneu einen ^-al^rplan (ein urbnd))

nid)t;

nber

tuir

fanfen.

Waar kan
Hier by

ek dit kry?
kaartjies-kantoor

di

2o fann id) einen befommen? ier an ber 3^aI)rfartcnauegobe=

ftelle.

(ticket-office).3

Het
Ja,

jy di regte trein gekry?

aben te
gefunbeu? 3a, e finb

ben

rid)ttgen

^mq

daar

is

twe,

wat kort na

mekaar gaan.

Wanueer

Om
'n

lirtrek di eerste? twintig niinute foor dri.

Um

3tt)et ha, bie bid^t I)interetnanber abfhren. 2Bann fhrt ber erfte ah'^ 5ian5tg lfinuten bor brei.

Hoe
an?

laat
foor

kom hy
iier.

in

Wynberg

Unb um mie
in
Stierte!

inel lUir fontnit er

in 2t)nberg

anV

Kwart
'n

Di anner een?* Di auner een trek

^nute
foor
iier

om
in

fj'f

mi'n

dri

hier weg,

or bter. Unb ber anbere? 2;er anbere fbvt fnf Slftnuten bor brei bon btcr ab unb

kom om
Dan

nur

Wynberg.

fommt nm

Dier

ili)X

in 2Bi)n=

sou ek li-wers^ di eerste neem. Ek reken oek so. J^ou ja, goeienc dag "n feul
plesier.

berg an. 5)ann mdite id) lieber ben erftcn benn^cn. ^a benfc id) ond). 9lun alio, guten Jag unb bicl >crgngen.

Danki.

Ek

boop jou biuue-kort

weer

te sien.

Saufe. ,s>offentItd) fe^e balb mieber.

id)

Sie

Goei-en dag!

Uten Sag!
i

'.'[nntcrfungen.

erg:

fcl^r,

gnn;?.

kar:

.sTnrre.

^wcU

rbrige SBagen fini) fr bcit allgcmeincit 23erfel)r am gebrnud)ltd)ftcn. 3 ticket-oflice: g-r be:t (Snfcnbafiiiucrfelir gebraud)t uiait gciiil)nli(^ ^ li-wers: ^ j)[ anner een: fielje 31. bic englifdjcit i^lusbriicfc. goei-en dag: 3{eft ber 2}t aberbialem s (ittebevlnbtfd) liever). nteberlnbtfdien yleEton.

r.
JVIa,

moet ek skool

toe

gan?

UJama,

ninf?

id)

in

bie

@d)ule

Seker, my kint! Kan ek dan ui mar

ni,

tuis

bly

geben? eiuifs, mein Sinb! Si'aun id) benn nid)t

bleiben, ilJaniaV

jn

.^-)anfe

ma?
Waar-om
wil jy

INe,

my li-we! tuis bly?

3kin,

liUft

mein Siebliug! 2Bef)arb bn benn ankaufe bleiben V


Ek ken
goui
ni al
iiiy

3::5

3d) faiui nid)t alie. meine Slufgaben, i^cania. Tann muHt bn fie nnr fd)ncU
(ernon, inetn
.."^ungc.

lesse ui. ma.

Dan moet

jy liuUe

mar guma.

leer, luy kiut.

is

My

lesse

al-te groot,

-Tie l>lnTgaben ftnb

Jy moet ma'- jou bes doen. Jan. \Vatter2 le>se ken jy nog ui?

In

^n inc(, 'fama. ninBt nur bein icftes tun, .s^anc-. 23eld)e '.'lufgaben fannft bn nod) nidit?
nid)t,

Ek ken my Taalkunde
En hoe
lesse?
is

ni,

ma.

3d) fann bte rammattf

Tlama.
dit

mit

di

auner

Di ken ek meer of min. Mar meer of min sal ni gaan ni. Waar-om liet jy dan ni beter
geleer ni?

llnb wie ftefit' mit bcn anbeten i*(ufgaben? S)te fann ic^ niefir ober lueniger.
3lber
niel)r

ober

meniger

gel)t

Ek
'n

liet

gister te lank gespeul.

ma.

Iian bn benn nidit beffer gelernt'^ 3d) i)abc geftern 5u lange ge= iptett, 9.1fama.
ntdit.

S-secdjalb

Xou
mos

wil jy
'n

duwwele

tuis bly? Dis fout: gister

llnb

te lank gespeul, 'n fan-dag kint, neem tuis bly. Ne, jou boeke "n leer jou lesse.

bu ba^eim mtUft 2^a ift ja ein bDp= petter Jefjler: geftern ju lange
bleiben'?
gcjpielt

nun

my

unb
91ein,

fteute

baljetm

bleiben.
ntntni
I)elfcn,
gefjft

Ek
tue

gaan

sal jou help, jyl

mar

skool

mein 3unge, betne 2?d)er unb lerne

idi

beine Slufgaben,

luerbe bir

aber bn!
89.

in

bie

Sd)ule

5tnmerEungen.
wafter:
fief^e

gou- gou:

|iel;e

watter

ober

46.

G.
Het jy binne-kort fan jou fder
gehoor V Gister bet ek
"n brief fan bom gekry. Het ek ni gehoor, dat jou nioeder sieg siek is ni? Nou ni meer ni; sy is heelte-

aft
'

bu

frgUc^

on

beinern

33ater gef)ijrt?
if)m erl)alten.

3dl liabt geftern einen SBrief bon

abe
'

id)

nidit

geprt,
gei}t

ha^
if)r

bie
Dic(

gjhitter fefir franf ift?

3e^t nid)t me^r; e

b elf er.
(J-

maal

beter.

Ek

is

bly

om

dit te boor.

Wanneer

sal jy

weer fan jou

Ek

mense boor? kry elke week tyding.

jy di flleude

Wanneer tirwag
brief?

freut midi, ba i5n pren. 2Bann mirft bu lieber 9fadirtd)t Don beinen Renten erbalten? 3dl befomme jebe"odie3fadirtdit. ann ertoarteft bu htn ud^ften
2?rief?

Oor-mrre oor ag d-e.

llberniorgen ber ad]t iage.

1

3tnmerfungen.

om: fiep

99.

34

H.
Koni ns gan agter-middagbi-tji uit-ry!

'n

S?omm, iah
(5-S-

iin ^tntt najmittaq

ein btBd)cn aueretteitl tu

ioid)

Dit

is so "n mooi dag, 'u mens kau amper ni tuis bly ni; buiteu-dien het ek an 'n

ein

jd}i)ner

Jag,

friut fan belwe om fir hom te kom besoek, so gou as ek kan tyt kry. Gaau jy

my

bciimbe nid)t gu Soauie. bleiben; aufjerbcm fiabe id) einem 5'i"fiini^e neriprorf)en, [obnib ibn gu bei'ndjen tc^ 3eit finbcn fann. iiommft bn
fanii

man

Ek

saam?i ge ni om
'n

mit?
ni,

mar het

jy

3d)

I}abe

nid)t

bagegen,

aber

pert

fir

pert,

loop

ek banne?
'n

soos in di telt, 'n hoe kry bom uou so gou in di

my? Ek het 'n jy weet, mar hy

baft

bu
'i)abt
ift

3d) has
je^t
(5in

ein ^ferb "fr mtd)? giuar ein '^jnh, aber

auf

ber
inie

SBeibe
friege
I^er
id)

(im
e
bie

^elbe)
fo

nnb

fdjnell

(in

.s^nbe)?

Pert kan ek fir jou laat kry; ugelukkig bet ek net eeu saal; is jou saal by di
-liuis?

^^^ferb

fann

id)

bir

ber=

jdiaffen; nngldlid)erletje I)abe

id)

nur einen Sattel;

idi blofs

ift

betu

Sattel ba?
3otDDf)l; iucnn
ein l^fcrb

Ja; as ek mar net "n pert fan jou kan kry, is alles reg. Watter-een- gan jy fir my

Jy

ge? kan xiit-kies. Jy kan di skimmel krj^; by bet "n makkelikke gang.

befomme, fo ift nnng. Slselc^e geben?

aiia- in
luirft

Crb=

bn mir

5^u fannft lulcn. 2^u fannft bcn Sdiimmel Ijaben; er I)at

einen iciditcn (Bang. llnb meldjcc- ninimft bn benn? 3d) nefjme ba groBe braune.

En watter-een neem jy dan? Ek neem di groot bruine.s

Hoe
laat

gaan*

iis

ry?
dri ni.

Um

iiebiel

lli^r

moUen mir

Xi lter as kwart oor

Sal jy laat terug

reiten? 'JUdit ipter

brei.

aU

ein 3?iertel nad)

kom?

SBirft

bu

fpt
Ijalb

nad)
ai^t gu

^anfe

fommen?

Ek moet om
Moe-ni^

half ag tuis wees.

3d) muf3
fein.

um

anfe

Uitstekent; tot siens.

te laat

5lnc-gcgeidinet;

kom

nil
i

auf 2BieberfeI)en! >fj0mm ntd)t gu fpt!

2tumerfungen:

saam:

i(5.

fie^e
^

een ober Avaer-een: gan: fief)e 100.

fiebe
^

di

IV. 12. XVII. 8. groot bruine:

7-1.

watter 31.

fiei)e

moe-ni:

fiel)e

35

II.

Jan Lion Cachet, Di Drank-duiwel.

Hoof-stnk IT.

Di bange nag was eindelik fivby, di mrre breek an. Omstreeks een nur koiu di dokter; mar Willem was toe al baiug be-ter. iJi been fan Hendrik wert reg gespalk'. 'u toe wert hy
weggestuiir. L)auki uiggi", se bv, toen hy weg-gaan, ..iy bet daar-ums lewe geret, wat kan ek fir jou doeur" As Willem weer beter wort, laat bom dan alleen, Hendrik." Hendrik byt op sy lip])e: hy ge giu antwoort ni, mar ge haar di hant; sy fir-staan bom. Toen dit aaut wort, was Willem beter "n op, mar Brechie was in bet. Angs 'n firmoeienis, koii-e "n reent. bet bull" werk gedaan; sy was gebeel bewusteloos. ^ Sy bet Willem sien opstaan "n oek niks meer ni. Feertien da-e gaan firby. Willem sy buis was "n sikeddelik s ek. Di koors wort erger n sy buis. Brechie wert

raak an't

yl.*

Dag n nag moes by haar gewaak wrre. Oom Andries was mit irou "n kinners oorgekom cm Brechie op-te-pas. Mit Willem hat by nog gin enkel woort gepraat ni. Oom Andries
was n goei-e man, mar freselik bart-koppig.'^ Hoe sal dit mit niy fron gan, dokterV"
angstig, toen di dokter sy frou onnersoek
't.

fra

Willem

Di dokter kyk bom mit firontwaardigiug an. ,.Dis tien teun een, dat sy sal sterwe,'" hat di dokter gese, "u as sy sterwe, kan jy se, dat jy haar moordenaar was.'' lloordenaarl Di woort was denr Willem sy hart gegaan. Moordenaar! Hoe kon hy dit teu-e-spreek? Dag 'n nag tirfolg dit bom. Hy kon gin rus finde ni. Ja, di eerste dag bet hy oor-al naar drank gesoek, mar ni gekvy ni. Oom Andries hat ai di branne-wyn uit di buis laat wegueem, n Willem durf nou Dis al jare, dat hy gin dag snner branne-wyn ni koop ni.

was

ni.

Sy lewe was byna ondrgelik. Di lus na drank kwel bom hy in di kamer, so freselik, by was so gewent daar-an. dan sien by sy sterAvende frou "n sy gewete roep hom toe ..Moordenaar l" Gaan by in di foor-huis,' dan sien hy sy kinners, binne-kort moederloos deur sy sknlt. Oom Andries spreek gin woort ni. So lank as dit dag was, gaat dit nog, mar as di nag akom, was dit firskrikkelik. Di plotselinge outboudiug^ fan drank tas sy liggaam an. ^ Snagsio loop hy rnt om drank te soek. mar daar was niks te kry ni. So gaan feertien d-e firby "n dit was sy beurt" om by

Kom

sy frou t3 waak. Daar

was mar weiuig

hulp.

Hy

sou alleen wees.

bi-tji

36

Dit was 11 lieflikke, stil nag, eii Ait was of Brecliie "u rstiger slaap, mar di stilte was fir Willem odrgelik. Terwyl hy daar foor Brechie haar bet sit, kora liom di lir-ledene foor di gees. Moordeuaar hat di dokter gese, 'n hy foel, dit was di waarheit. Nou eeus'2 spring hy op 'n loop deiir di kmer hom-self 'n Hendrik "n firweBs; dan weeri2 sit2T hy 'u huil soos 'n kint. Hy foel, dat hy deur di drauk-duiwel gefange was, 'n dat, as hy mar branne-wyu hat, hy weer sou drink. Hy haat di drank, 'n smag tog daarna. Te dink maak hom half kranksinnig. Om iets te doeu te he, maak hy 'n kassi in di knier oop "n begint alles reg te sit. Op eeus spring hy agter-uit; foor hom staau'n botteli-i brannewyn. Dit wort firtel, dat 'n slang 'n fooltji kan antrek deur di krag fan sy -e: dat di fooltji magteloos is teun-oor di blik. Net soos so 'n fooltji staan2'^ Willem di bottel an-te-kyk. Di lus na drank begin hom te oor-meester.i^ Lang-saam steek hy sy hant uit, hy raak di bottel an "n bewe.i'^ Hy trek sy

hant

terug-.

Drink 'n firgeet," so klink dit iu sy hart. Hy steek weer sy hant nit, gryp di bottel an 'n haal dit uit. Sy hart klop byna hoorbaar. ^,My fy-ant," se hy half hart^'? my fy-ant, wat my oiigeliikkig gemaak 't; wat my 'n moordeuaar gemaak 'f, 'n hy tel di bottel op, of hy dit teen di grnt wou goi. Di ruik fan di branne-wyn gryp hom an, syn hele liggaam bewe. In di stilte fan di nag was dit fir hom, of hy i-mant
hoor praat
Drink," se di stem, drink "u lirgeet; sterf as 'n drouk-aart. Jy is tog lirlrel" Mordenaar! moordeuaar!" so klink dit daar biune-kant.i'* Willem byt sy lippe fas 'n ruk di bottel pe. Hy lig dit op 'n wou drink; mar daar roep sy gewete weer: Moordeuaar!" Ek kan dit ni lat bly ui," roep Willem ten laaste wanhpig, ek moet drink, al sterf ek oek!" Firwilti'J sit hy di bottel foor sy mont 'u wou drink. Willem, Willem!" klink dit half uisterent dog wemoedig2" deur di stil sike-kmer. Willem spring agter-uit. Hy kyk rnt. Sy frou v/as wakker. By di flou2i lig fan di kers sien hy, dat di koorsgloet22 uit haar 6-e tivdwyn was; sy ken hom. As fasgeuwel23 Staat hy daar di bottel fas-te-hou 'n sy frou an-te-staar. Willem!" se sy, hoor! eenmal het jy gekies; kies nou weer. Kies tussen my en di duiwel." Dit was Stil in di kmer. 'n Mens kou di getik fan di oor-lsi hoor. Brechie haar -e gliiister, haar lippe roer, nes
of sy bit.
so2s "u

Drink ii kyk om.

firgeet!"' Is dit

i-mant wat so seV Willem dog

37

liom

Laugsaam lig hy di bottel op, mar Brechie blyf^' akyk. AI hewiger wort di stryt binne-kant.

Op-ees- tiramier sy gesig. Weer tel hy di bottel op 'n goi dit teim di muur, dat di stukke glas so^^ spat. Toe fal hy op sy kui-e foor Brechie haar bet, "n gaat bitterlik aii"t huil. 2 ..Wat is dit? wat mekeer-ii jy uon?" roep Oom Andries, wat, firskrik opgespring, di kdmer istorni. Wat n-nik hier na
di firlloekte branne-wyn':'""

se sy

Brechie tel haar hoof mit "u glim-lag. Dis

op. Willem alles well"

"t

weer gekies, Fder!"

gefegt.
^

Slumerfungen.
bod)
-

gespalk:
3

gefd^ient,

daar-om:
gelDiirfit,

(liergleid)e

IV,
'^

25).

g-eheel bewusteloos: gaitj helmi^tloy.

raak aut
'

yl:

geriet iity 3^-afeIn, rebete irre,

^gewaak:

autgeblieben.
finnig.
plijlid)e
10

freselik hart-koppig:
''

furd)tbar ftarrfpfig, etgeit=

foor-huis-.

angreifen. des nachts.) ber llcadit. Cciebcrlnnbifd) i- noii 1' was sy ees .... dan beurt: er luar an ber ^ettje. ^^ smag: weer: halb balb. fc^mad)ten nad), erlangen nad). i^ uor-meester: " bottel: ^-lafdje. bermctftern, bcriultigen i' half-hart: ^^ daav "5 biunekant: bewe: gittert. balblaut. ^'' firwilt: ermirrt, luft. Fir mit 2lb= im 3nnern, im i^erjen. 20 we-moedig: betrbt, tranrtg, leftien ift ein enipl^atiic^eJ- ^^rfij. 21 flou: matt, fc^iuarf), flau. 22 koors-gloet: lyieberme^mtig. 23 fas-geuwel: 24 go: empf)atiid)e Slboerb. ^i^e. fef; genagelt. 26 mekeer ober mankeer: 25 gaat an"t huil: fing au gn meinen. 27 staan, sit, bly gelten f){er beinalje ma tft's, gtbt'tf, feblt btrV -^ so mirb ielfad) (unterm tnflnfe al )ilf3eitmrter ( 101). bc dngltfdien) im fiapbollnbifdien gebraud)t, mo mau im 9Ueber= 3c^ lnbtfdien nub ^cntid)en bac^ ^ronomeu fegt: Ek dink so
. .

(Sntbaltung. snags: nad)tc\ in

.

^ plotseliuge 2Bof)nimmcr. tas-au, S'Utniti an-tas

onthouding:

i>tnk

(,e).

93.

berjenug.
Sie bange 9tad)t mar eubltd) fjerum; ber SJiorgeu brai^ an. Ungefbr um ein Ubr fam ber Slrgt (Softor); aber ba mar Billem fdion biet beffer. ."ocnbrifS iein mnrbe in 2d)tencn gelegt, alebaun mnrbe er fortgefditdt. baute bir, 9Hd)te, fagte er beim Ji^rtgclien, bn f)aft Zsd) uns bodi haS' 'flehen gerettet, mae faitn id) fr bid) tun?" ,/iBeun tUem" miebcr beffer toirb, (afj tt)U bann in dinijt,
enbrtf".

enbrt!
reichte fbr bie
3(1^5
ec-

bifs

fid)

bie
fie

Sippen;

er

gab feine 5lntmort,

beffer

fonbcrn

S)anb;
'/Ibenb

begriff i^n.

marb,

mar

ih>itteni

uub

aufgeftaubcn,

aber 93red]te lag 3U 2?ert. 3tngft nnb Strapazen, batten t^r erf getan; fie mar gan5 bemn^tloe.
anfftefien feigen

Ahilte

nub .')iegeu Sie hatte lMUem

nub

ntdjt'g

meiter.


2>tcr,^el)n

3S

Jage gingen norber. Sisillemc-' ^:ia\i'S' mar ein 23redne tmtrbc totfran!. Sag Jicber tourbc fdiUnnner nnb fie fing an irre 51: reben. Xag, nnb dlad)t ntufjte bei geuiadjt iuerben. Onfel Stnbries luar mit %vau unb ^inbern \i-)X l)eriiber gefonnnen, 23red)ie gn t)flegen. 9JJit SBilicnt fiatte er nod] fein einzige 2BDrt gefprodjen. Dnfei Jlnbric? luar ein gnter lfenfd), aber furd)tbar ftarrfpfig. 2te mirb es mit meiner ^-rau geften, (^err) Softer?" fragte 3BilIem ngftlidj, nadjbem bcr 5lr3t feine g-rau unter=
SranlenljanS.
ind)t fiatte.

3)er
,^_n

5lr;^t

fal)
fic

\t)n

mit ntrftnng an.

3ei)n

gegen

einc^

ift
fie

luetten,

ha^i

fterben luirb,"

fnnen Sie fagcn, bafs Sie Sllbrber! 2)ae l'ort mar SiUem bnrd) bns .S^ers gegangen. DJIrber! SBie fonnte er bem miberfpredieu'c' 3?ei Jag nnb 3fadit erfotgte c^- Um. 6"r fonnte feine .'X'ufie finben. 9(m erften Jage ^atte er berall fid) nad) geiftigem etrnfe nntgcfeficn, aber nidjt gefnnben. Onfel 5Inbries l)atte alten Sdinape a'ue bem .'aufe ent=
ftirbt,

fagte ber 5fr,it, nnb menn ilir 9}{rber geiuefen finb."

fernen taffen, unb Willem burfte iet3t nidit^ fnnfen. 6'!? luaren fd)on 3af)re, hafi er feinen Xaq oI)ne 2?ranntmein gemefen mar. eine &jnften5 mar faft nuertrglid). S^a^ >erlangen nad) geiftigem etrnfe qulte i!)n fo frdjtcrlid); er mar fo baran ge= mtiljut. Slam er in bie .Kammer, fo fa!) er feine ftcrbenbe ?^'ran unb fein emiffcn rief ilim gu: 2Jirber!" (^ing er in 2D^n,gimincr, fo faf) er bie ,*[?inber, bie in fnr,'iem bnrd) feine Sdntlb mutterlocfeiu mrben. Onfel 5lubrie fprad) fein 3l\n-t. (Solange ee Jag mar, ging e nod), aber meuu bie 3Jad)t fam, mar e furd]tbar. ie pt^lidje C5'-nt{)a(tnng boni Jrinfen griff feinen S^rper (.M"on= ftitntion) an. Diadits lief er Ijerum, um etmae f;um Jrinfen sn
fuc^en, aber

bei

ha luar uiditc-' fin finben. gingen iergebn Jage imriier unb er mar an ber 9feif)e, feiner g^rait gn mad)en. (^-4 mar nnr mentg ilfe ha, er mrbe

allein fein.
33red)te

cy fdjicn, aUi idiiiefe nnanftel)(id). Sl^rcub er fo-uor 33red}ie^3 23ette fafe, fani ihm bie 2.krgangenljeit in bie Gkbaufen. D^Jrbcr batte ber Jlr^t gefagt, unb er fllte, ee

inar eine lieblidie,

ru()iger,

ftille

9tad)t,

nnb

etmac^

aber bie tille

mar

S^i^illem

fei

33a,b fprang er anf nnb fdiritt bnrd) bae Si""iier, bermnfd)enb; balb mieber meinte er mie ein .siiiib. 6-r fl)Ite', bafj er boni Jrinfteufet bcfeffeu mar, unb bafs er luieber Irinfeu mrbe, lucun er unr ^ranntloeiu Ijtte. (5-r Ijafste bae @e=
bie 2al)rl)cit.
fid)

nnb

.S^cnbrif

trnf nnb fd)mad)tetc bod) banad).

Xaz-:

enfen

ntadjjtc

if)n

sn babeu (^nm 3cittiertrcib),

ffnete er

nnb begann alle? yi orbiien. itanh eine ?5-lafd)C 3d)nap. 9Jfau cr5f)lt, ha}i bie cblange burd) bi: .'iraft iljrcr l'tugcn; baf3

balb mabufinnig. lim etiims ^,u tun einen "d)ranf im gimmcr ^slt3lid) fprang er jnrrf: nor ibm
ein
3>i)gleiu

ansiebcu

fann
biefem

ha

>gletn

or


SSHcfc

by

fali

marf)tIo

ift.

^lafdie an. gn luerbcn.

Sa

C^'beii mte fotd) ein 9}glein i^erlangcn jn trinfen fing n",

Sitfcm bte ber i()n i">err

t^angfam

ftrecfte

er

bie

anb
:^nriicf.

an,
in

er

berfjrte bie J^afi^je

nnb

gitterte.

6-r jog

bie .anb

Xrin! nnb
firccftc

i'ergtfj,"

tnte
griff

er

bie

anb am,

bie

%la\)e.

feinem bergen. unb nai)m

9lbermal
fie

:^eran.

fyaft ftrlmr pocfite fein

gentaciit Imt,

Joerj.

5icein ^-einb," fagtc er ftalblant,

glcflid)

bie

J'ti^idie

Ter

anf, aU:(Sernd)

mein ?veinb, ber mid^ uns ber niid) ^nnt iUii^rber gemadit fjat," nnb !^ob iPoUte er fie ^n 2?oben luerfen. be 23ranntmein griff U)n an; fein ganzer

ijrper gitterte. 3n ber nd)tlid)en (Stille fani e if)m ov, al ob er {enianb

^rinf," fagtc bie (Stimme, trini: unb Dergifj; ftirb mie ein Sufer. >erlDren biit bu bod)!" iUfrber, 9lirber!" flang e in feinem Snneveu. 2BilIem I)ob er auf bie Sippen nnb ffnete bie Sffdlf5Iuf bife fid) unb moUte trinfen; aber miebcrum rief fein emiffen: fie
fpred)en fjxk.

2}lrber!"

S<^

fcinn

es

utdjt

laffen,"

fd)rie

SBiUem

eubltd)

in

25er=

Stneiflung, id) mnf trinfen unb ftrbc idi and)!" SBilb fei3te er bie S'f'ifdje nu bux dJlmib unb

moUte

trinfen.

ittem, iBieml" tnte ee balb flfternb, aber traurig burd)

bas

ftiUe .^i^tanfen^immcr.

l^iUem fuftr gurcf. (5'r faf) fid) um. eine 3^rau mar mad^. Stdit ber Scrje faf) er, hafs bte "SieberbilK an if)ren 5Utgen geiuidicn iuar; fie erfannte ibn. 9Bie feftgenageft ftanb er ha, bie Tylafdie baltenb nnb nad) feiner ^-ran fdianenb. SKiUem," fprad) fie, bore! einmal Ijaft bu gem^tt, Wijk jet mieber! Sble 3iifdien mir unb beut 2;^enfel!" G' mar ftille itn Simmcr. ?Jfan tonnte ha Xidm ber llf)r boren. 58red)ie l'lngcn ftral)ften, tfjre Sippen bemegten fid), a(e ob

^eim matten

fie

betete.

Xrinf unb bergifjl" atte femanb bo gefagt? 2Biem bad)te

c

nnb

fal)

fid)

um.
t}oh

Saugfam
mf)rcnb
an.

er

bie

3'fafd)e,

3ntmer

befttger

aber Srecf)ie faf) ibn fort= unirbe ber (Streit in feinem

3nnern.
5[nf einmal Pernberte fid) fein @efid)t. Biebernm erf)ob er 5Iaid)e nnb id)Ienberte fie gegeit bie SBanb, baf^ bie Sd)erbeu bernjnflogen. 2)aitn fiel er auf bte .Vtnie Por S^rec^ieg 2?ett unb fing bitterlid) gn meinen an.
bie
ift Io? 2Ba feblt bir iclit?" rief Cnfel Jtbrie?, ber, aufgefprungen, in ha^i Simmfi" ftrmte. BoPon ried)t e bter nad) bem perflud)ten (Sd)uapy'c"' 23red)te rid)tete ibr aupt auf. Sillem ^at mieber gemciblt, Spater!" fagte fie rd)elnb. 5lHcs ift mieber in Crbnung."

2ae

erid)rod'en

in.

Ons toekomstige
1.

Folks-Iiet.

Waar Woon

Tafelberg begiii, tot fei* in di Traus-faal een ferenig folk, een algemene taal; 'n Folk foor-heen misken, i "n taal foor-heeu^ gesrDOort,^ Mar uou beroem, ge-eer in Oos, Wes, Suit 'n Noort,

2.

Di Afrikaaiise taal di klink fir s so soet; Hy* is ns moeder-taal sit in s murg "n bloet; Os ruil hom fer gin taal, al is di nog so skoon,^ Daar-foor het us gely feragting, smaat 'n hoon.

8.

Deuv eeudrag saam-geknoop

Is al di

in sterke broeder-bant fer-enigd" lant; Di lant is ruim "n kan railjoene nog befat, Di bant kau ni-mant breek raet wpeSs, gelt of wat.

burgers fry fan

Tis

4.

Europa, roem gerusf' op

Os wit s

By By
5.

jou s

is

is

jou grte prg; fir een enkel dag; plaas-gebrek^ en dik-wils'^ hongers-noot, gout genoeg; di wat wil AA'erk het broot.
al

lot" ni ruil, ni

"n Lant, getrouwe Hemel-heer! Sien gnstig ook op s nes op s fders neer! Bekroon s hande-werk, 'n skenk s w gena, En segen, li-we Heer, fer-enigd' Afrika! fAMkaaSse Gedigte

Gedenk an Folk

I.

187;i.)

foor-heen: Dorlitii, * hy: iiieberlnbtld) di ' gesmoort: unterbrrft, crfticft. frf)er. ^ ,skoon: idjn. spraak. (2>erflletcf)e 18.) Sn btefem iuite iif5cvt"t ^ gerus: lot: @eiijl)nlt(^ ru^ig. ieen. reinlich, fauber. ^ piaas-gebrek: 2o, Sdiidfal. 5p(at5inangcl, SDiangel an ;)faum. dik-wils: inclf ad), oft.
i

5(nnietfungen:

misken: berfannt.

'J

berieBung.
Unfcr 3ufiinfttge i^olfslteb.
beginnt bis inett in 3::raii'3= (birb) eine adgemeinc Sprad^e (gcjprDd)cn); ein Ssolf, iiorf)in ertaniit, eine Spradie, i)DrI)in uiiter= brrft, iei3t aber berhmt iinb geebrt int Cften, 2Beftcit, 2bcn
1.
0-J^oit

'^(0,

i0 bcr ^Tafelberg

baal

ii)of)nt

ein

ereintgte-s 35oIf;

imb

9JDrben.

unfcre 2. Sie (tfrifonifd^e brad)e fngt iin fo ni; fie ift 9}JuttevipradK; fitst un in lliJarf unb 23(ut; mir bertaufdien fie fiir feine (anbere) Sprache, luie id)on fie aud) fei; bes^alb f)abcu mir 23erac^tung, Sdiinadi niib ,s>obn gelitten.

3.

41

im
ftarfcn
ticrcinititeit

Xiird) 6-inf)cit

^itfammengcfiipft
itiiierS

finb

alle

23iirgcr ((Jiniiuilmcr)

aitbcc- frei;
brccfien.

iinnb bietet ^)faum genug luib faint nodi 'DJillioneii

'^rubcrlmnb ba fnffen; ba 3?anb

fann niemanb mit

4.

Lniffeu,

(sjelb

ober

foitft

etiuaei

2^11 faitnft, (5-itrDpa, bicl) ru{)ig

iiidit

mir luoUen unier l'^ and)

bei

beiner grofseit ^^racf}t rbmeit; fr einen einzigen 3rag nertaiifdien;

,'nngcri:not;
bei

bir gibt'c- '>4>Inl?innngeI

^5.

nnb

fter-o

nn^

gibt'c-

@Dlb genug; mer arbeiten

fi)immel!

mill, l)at fein 2?rDt.

GJebenfc nnfer ^olfe nnb Sanbe^?, getreuer )gerr im ficbe begiinftigeub auf nn luic auf bie 2>ter bernieber! frijne bie 51rbeit nnierer .STnbe, fdicnfe uuci beine nabe unb fegnc, lieber @ott, bay oereinigte ;.'lfrita!

IV.
Di Geskiedenis van Josef.
Hoofstiick VI.

Josef sy
Toe

tien

broers

kom

k-ring koop

in

Egypte.

Di tyt gaat altyt

foort.

So ook mit di semre goei-e jre.

Daav groei di foorby is, kom di seuwe siegte jave an. gini k-ring ni, "n daar was gefaar, dat di inense fau Egypte sal houger ly. Almal gaan toe na di k-ning toe en se: Uns het niks meer om te eet ui, ge iir s broot, anners gaau ns fan honger doot.'' Di k-ning sy antwoort was: Gaan mari' naar Josef, liy kan tir julle lielp."' Ja, en hy kon oek help; want Tot fau freemdc liy liet goet gesrre in di tyc fan oor-floet. lande af, ^ kom di me&se k-ring soek; mar dis niks ni, Josef het genoeg. Een dag kom daar tien manne an, ook om k-ring. Hlle kom mit e-sels "n sakke, om di k-ring in te goi,^ 'n dan op di e-sels te laai hrrlle was broers. Wi was huUe tog? Julie raai dit al, kinners; dit was Josef sy ei-e broers; net mar Benjamin was tnis* gebly, om tir Jakob geselskap te hon. Net soos^ Josef bulle sien. ken hy bulle ook som-mar'' da-delik. Mar bulle ken ui meer fir bom ni; hy was baing fir-anner, en dit was ook al so lang gelede, dat bulle bom as slaaf tirkog'' bet. En dan kou hnir oek ni cfink, dat by so 'n groot 'u ryk man is ni. Hat Josef lus gebat, om fir bulle te straf, dau bat by dit nou mooi kon doen. Tog dink hy: ek sal hlle op di proef stel, om te Di sien, of bulle nog so sieg is, as toen bulle my firkog 't. broers di kom toe "u buig diep foor Josef neer. Hy bet toe seker wel an sy droom fan di kring-gerwe gedink, wat foor sy gerf kom buig. Josef maak nes by ilr bulle ni ken ni, 'n praat regte fifriendelik teen bulle 'n se: .,Wat maak julle hier? Waar kom julle fandaan?" Toe se bulle: Uns kom fan Kanaan om k-ring te kom^ koop."' Josef se toe: Dis ni waar ni; julle is spi-oene, "n julle kom net mar kyk, waar di beste

piek
te
is,

42

in di laut in^ te fal, om na-derhant mit s oorlog ne, my liwe meneer,"" se liuUe daarop, us is amnial broers; s is eerlikke meuse. us koui mar om broot te kom-* koop." Toe firtel huir f erder an Josef, dat hll" eers mit

om

maak." ,,0g

huUe twaalf broers was; mar dat een doot is "n eeu by bulle ou fader tuis gebly "t. Toen se Josef: ..Nou goet, ek sal sien, of dit Avaar is. wat julle fir my firtel. Eeu fau julle kau ua julle laut terug gaan. om julle anner broer te gaan^ baal, en di auuer gaan slank na di trouk toe, tot by kom." Di broers bet regte baing geskrik, toeu bulle di woorde bor. Hlle weet goet, dat Jakob fir Benjamin nooit sal lat gaan ni. En toeu bulle nou reg-regio ua di trouk toe^i gaan, toe skrik bulle nog meer. Dri da-e laat Josef bulle in di tronk in 9 Sit; toe kom by seif by bulle 'n se: Weet julle. wat ek sal doeu; ek sal julle buis-toeii lat gaan: mar een moet bier bly. tot-dat julle weer kom 'n julle jougste broer saami- -bring. As
julle hom ni bring ni, dan gl ek niks. fau wat julle my firtel 't ni." Hlle T^as toe bly, dat bulle kau gaan: mar dit was tog naar, om een agter te laat bly. Toe praat bulle s6 onner mekaar 'n se: Dis Got wat s nou straf, omdat s so nbarmbartig mit Josef gebannel 't, toe s bom as slaaf firkog 't." Toe se Euben: Ek bet fir julle gese, laat Josef staan;i3 mar julle

WQ.U mosi* ni boor ni."

by sy trne
fir-blyt

om

Toe Josef sy broers s6 hoor praat. kan ni inbou ni, mar by gaat op-sy om te liuil. Hy vv-as te sieu. dat sy broers nou ni meer so sieg was ni,
:

Sy broers weet ni. dat by bulle kan firstaan ui want as by mit bulle praat. dan praat by di Egyptise taal, "n daar is 'n tolk.'^ om dit fir bulle weer oor-te-tolk. 15 Toe"t hy nou^'^ uitgebuil bet. kom by weer "n laat fas-maak om gefange te bly in Egypte; di anner fir Simeon kau nou^''^ mari' op reis gaan naar Kanaan toe."" Foor bulle weg-gaan, bet Josef an eeu fan sy knegs gese, dat by bulle sakke moet fl maak mit k-ring, 'n di gelt. wat bulle gebring"t om k-ring te koop. weer b-op in elkeeu sy sak moet sit, "n oek pat-kos '^ fir bulle moet ge. Mar di broers fan Josef weet daar niks fau ni. Toen bulle nou langes di pat afsaal "n bulle sakke oop-maak. kry ider-eeu sy gelt weer in sy sak. Hlle was firstom daar-oor "n mit-eesi^ bang oek; want bulle diuk dat i-mant dit misskien mit 'n siegte oogmerk gedaan "t. om te laat skyn.2" nes of bulle di-we was, wat-i di gelt, wat bulle fir di k-ring betaal "t, weer gesteel "t. Eindelik kom bulle dan by di buis. Ag, boe bet di ou Jakob al na sy kinuers uitgekyk all^ Hlle firtel toen fir bom alles, wat mit bulle gebeur is. In Egypte," so se bulle. ..bet s 'n groot 'n ryk meneer gesien. by bom moet elk-een kom, wat wil ko-ring koop. Hy bet s regte buffel-agtig^- bebandel en wil
eu dat bulle spyt bet fau bulle snde.

mar

ni gl, dat s eerlikke

di

mese
kvk.

is ni.

Hy

se,

is

spioeue,
fal

wat ua

beste

kas kom

om

in

di laut

in te

eu

43

uaderliant oorlog te maak. Daar-om het liy Simeou daar gehou 'n gese, as us weer wil ko-i'ing he. of as us lir Simeon kom haal, dan moet us tir Benjamiu saam-briug, 12 dan eers sal by gl. dat us fatsoenlikke meuse is."" Di arm ou Jakob was regte bedroef 'n firsla-e.23 toen hy dit boor. Ne," se by, ..Josef is doot 'n Simeon is weg, ek laat so 24 uooit tir Benjamin gaan ni; want by sal oek "n geluk kry. Ek bef dit tog baing swaar in di werelt, alles loop my teen." Hy bet daar-om 25 na-derbant lir Benjamiu laat sdmei2gaan, boe-wel dit groot moeite gekos "t, om bom daar-toe
oor-te-baal.
2 fan ni, Hcrgletdie 92b. 3t:nncrfiiiigcn: ^ gin a\ii\ 2)ici"e ibuftruftton begegnet nucf) im 9HeberInbiidien
.
.

... af

Ci^ergteidic and)

JDcutfd)e
^

on

.'.
.
.

I^erab).

goi;

(Jigcntlid)

gu i^aiife. 5J[it nieberlnbil'd) te-buis 5 Net soos: tbuis. foOalb (al^X 3lu nteberlnbtid) net zoo 6 sommar: als. sommar da-delik .^lier erftrfcnbec- X^lbucrb. ' firkog: '4^artiiptum '4?rteviti on fir-koop. {2?ergletdie iogteid). s regte: ^ (Jus kom om te kom koop, red)t, fefjr. ,06.) iu al: ber biefe in, gaan om te gaan baal, al i" reg- reg: lutrflid). i>ergleidie 89. 2.'i?!cberf}lungcn fie^e 103. " ua ... toe: buis-toe. 2)iefe toe begegnet ondi im 9iiebertn= bifdjen unb legt ber ^srpDfition 9lad)brnd bei. 3 buis-toe, doritoe, kerk-toe" uim. ift bie i^irpfition nnterbrdt, tueit toe allein '2 saam-briug, samegengenb bte SBeluegung anebrcft ( 103). gaan: >erba, meld)e im Sentfdjen unb 9iteberlnnbifd)en mit bem fberb mit, mede, sufammengefet luerben, fioben im a|)I)Dn=
mcrtcit;
Ijter

tun.

tuis:

>

bifdien geineifjttlid) saam. sme. So f)at man oppc(formen luie: me-briug unb same-bviug. me-gaau unb same-gaau. me-siug nnb " staau: 3'" 3)eutid)en mirb I)ier bleiben ober saam-siug nfi.
fein

gcbrand)t.

3^

!ftap[)Onbtfd)en

ift

staan ebenfo

l)nfig

aU

bly.

Wees fommt

nidjt bor.

\lf^

uT^}

Mafien, juritcflaifen.

'^mos:

9(m beften mirb mos im Te'itfdien burdi ftalt ober gelt luiebergegeben: 3Iber ibr moKtet Ijalt iiidit nadi mir I)ren, gelt? hieben mos
erfdjeint

mis.

immers; mos

mos

tbentifcfi

1^ 90c.). 's patkos: glaube it^. ':)3.rDt)iant fr bie jteife. 6-igentltd) Spetfc 20 skyu: " mit-ees: ^ugleid). fr beu SSeg. fdietuen, nor^ '21 22 butfelfommen, ben 5lnfdiein baben. ^vat: fiel)e 45. 23 firagtig: xoi), grob. igentUdi bffelbaft. (isergleidje 82.) 24 go: sla-e: niebergefd)lagen, betrbt, beftr,^t. Segt ber 23c= bentnng on uooit 9tadibrna bei. 3it gleidiem inne loerben 25 gebraucht: nog, net unb iele Sraftmrter. daar-om ober
"

ommers, haS^ in 33ebentung mit i^ tolk: Sonctidjer unb bolmetfdjen. (isergletdie ift. i' mar: i'^^j^ou: fest, neu: nnu, benu. nnr, bctlt,
btaleftifdien

am

Mis ift bem

eine

Suffinnnenieliung

am

nieberlnbtfdi

daar-am:

bod}.

44

V.
Martji
1.

Louwi angefal deur Jan Rap".^

liet fir

AVi

So erg geinoor

s di laaste ruk^ "u rnt geruk

Eu ge-benou?

Wi

het us fry-heit ni gespaart, Mar 'n uaarheit glat-i geinaak op aart? Dis Martji Louw.
fir

2.

Wi het Wat fir

'n

us 'n pas^ laat dra, Kaffer wort gefra

En ge-beskou?

Wi

het ns

monde

toe-gesluit?

Gin woor-tji

mag

daar wort ge-uit. Dis Martji Loiiw.

3.

Wi
Eu

het s krante^ oek gestop''

Wi
Eu

Editeur uog bwe-op In di tronk'' geliou? het s bri-we oop-gemaak al s skrywe uou bewaak? Dis Martji Loiiw.
d'

4-.

Wi het, SOGS Nero fan wel-eer, Mit kper septer geregeer,

Eu Tster-klou?'" SpaaBs' inkwisisi'i ifigefoer, Os ge-bespiet "n ge-beloer? Dis Martji Louw.

5.

Wi
Met

het di wette fau di laut foet fir-trede in di saut

En
Di regte fan
Gefoel
"n

gefirbrou?i2

di folk fir-krag,

simpati fir-ag? Dis Martji Louw.

i^,

6.

Wi

het di boer ge-rinneweer

Dat nienig ryke fan wel-eer Is arrem uou? Wi het s peit 'n os geneem
Fir kleine prys, of ge-ontfreeni?" Dis Martji Louw.
7.

Wi
Xa

het so menig een firbant Port Alfred sy dorre stranti^ En daar gehou


Fir

45

Net

maande lank, fau frou "n kiiit om hy 's Afrikaas gesiut?^'' Dis Martji Louw.
'^

8.

Wi

liet so menig tvaan nntpers Uit sere harte, wat koii bers^"

Fan man

'n frou,

Wat
En
?.

fan elkander wort geskeur in di tronk in wort gesleur?'* Dis Martji Louw.

Wi "t meer as een opreg gemoet, Mit agter-dogtigheit 19 behoet

'n

ge-wantrou?

Wi

het so nienig-een, ek fra, In snood'2o rebelli iugejaV Dis Martji Louw.

10.

Wi

het Jan Eap"", nog pure^i kint, Sy baart laat kry 'n gryse tint, Sy hare grou; Sy nek gebuig. sy rg gekrom So dat elk een daar-oor lirstoniV^^ Dis Martji Louw.

11. Ja, Martji Louw Is 'n kwaai23 ou-frou,

Mar

"k hoor, sy le op sterwe.21

i)
,

Is sy eers doot,

Dau's daar gen noot 0ns fry-beit weer te^erwe.

2luS

(>C
(Srabotf.)

Middellandsche Afrikaner".

Martji Louw: ntftedimg be englifc^en law"' ^riegSredit. 33telfad) luftrcnb ber 2^auer becHriegcn-ec^te gebraud)t. Martji: 2^emtitutt oit Martha, unb Louw: befanmer 5"<iiniennanie. 3>erg(cidie bte erfteii siuct ^dkn on 11. 2 Jan Eap: Jan Kap en zyn uiaat ift ein nieberlnbifdier Stebntcf

Slnmerfungen:

martial

fr ^btl.
5

pas:

JJittB.

i{)reub
c

glat gar. ruk ober ruk-ki ^t, :;?(ugenbltcf 6nn jeber affer mufe einen %k\\] bei \ld) tragen, unb be Stanbreditec- mar ec^ and) ber ^-atl mit ben (Suropern.
^
*
.
'

gekrante (= nieberlnbtid) couranten, krauten) 3itungen. ^ wel-eer: tronk: aus frljerer stop: etugeftet. efngnts. 10 yster-klou: mit etferner .Vi^ralle. " spaans' inkwisisi: 3ett. '^ ge-tirbrou: nad) belieben mngciprungeu 8pantj(^e Snqutfitioit. '^ ge13 ge-rinneweer: (nteberlnbtfd) geruineerd) ruiniert. mit. ^^ Port Alfred ontfreem: entfrembet, ofjue ^e^afjlung genommen. sy dorre strant: ^uxd) ha 2}JiIttr wrben unterm ^rtegSrec^t


iele

46

..imdesirables" (Uneiunfdjte), nad) ^'> Afrikans gesiut: beportiert. X^lfrtfaniicfi gennt, b. I). btejenigen entc, bte gegen ben S^rteg inaren. '^ 1' gesleur: gefcfileppt. ontpers, bers: 3Jcan eviuartet ()ter ein a. ^n 19 ngter-dog-tigheit, gnood': abbeffer agter-dog: 2)erbacl)t. -i pure: Selten im ^npIioUnbifdien. gan, idltnlid), Devrudjt. sskwaai 22iii-stom: erunmmen, fid) munbcrn. Dtg, nicf)t aU. -^ Ve op sterwe: liegt ober kwai: ftreng, fiart. kwaat bfe. in ben fegten SS^"Seute,
bte

logenannten
'lUv:t

bem

>afcn

non

SUfveb

VI.
Faderlants-Iiefde.
(Eeitz, Sestig uitgesogte
1.

Afrikaanse gedigte. S.

24.)

Leef ouner aumial,i wat daar woel, Een. "wat gin fouk fan liefde foel?
daar 'n mens mit gees so doot, Mit hart so kout as swre lootV^
Is

Fir faderlant

Gin liefde-bantl
Di

man
is

is

kont, di

man

is

dootl

2.

Hy
'n

giu ei-e lant ees^ wert;

pert,
'n foer,

Sy hart is nes 'n bees of Wat hon fan kos, "n stal,

Altyt naav di foer-sak loer.- Hom "n sy laut Firbint giu baut, As gelt "n goet, waar hy na loer.

3.

Di Staat, of hy

sy laut opreg bemin, lirloor of win, Hy bly 'n Avare Patriot Deui- dik 'n dun. deur suiaat "n spot

Mar wi

Sy lewe geef, So lank hy leef,

Fir faderlant elk" Patriot.

4.

sy laut "n folk tot eer: elk-eeu fan hom tog leer, Sy laut te min 'u hoog te ag: Want, al wort hy nou oek belag, Hy doet sy plig In elk" opsig, Eu eenmal wort sy naam ge-ag.
is

Hy

En mog

5.

47

kout
"n styf,

En

op sy graf wort dit geskryf:

le

Hier

'n

man

iiou

Hy

kog'5 sy laut 'n moedertaal. Mit ei-e bloet liet hy betaal.

Dis

(liiur

genoeg.
froeg,
leef."

Hy
6.

stierf*^ te

Ag, kou hy tog mar lauger

Mar fan
..Fir

ferraai-ers'^ wort ge-seg: iaderlant is hy te sieg; Delg uit sy naam tan dese aart,

Want

dis

Hy

hy tog so eerlik waart;^ leef te lank,

Di mit ondank Sy faderlaut so lauk bewoon.''

loot:

5lniiierfungeit: 3 ees: 23Ici.

(ntebcrlitbiid)
DOit
'il?

ammal:

ctituiat.

faufte
tcrititm

rter ttinn

(nieberlnbifd) allemaal). kog: loer: idiniit, giicft. s stiert: kocht), ^xiU ftarb.
alle
*
'"

ers: 2}errtern.

sterwe (iiteberliibtld) sterven, * waart: gciufinltd} wert.

stierf).

"

ferraai-

VII.

Ter n-gedagtenis fan Kommandant Louw Wepener.

(G-esneuwel op

Thaba Bosigo, Basutoland,

15.

Aug.

1866.)
2G.)

'enba g.
1.

Sal freemde digters ns lirhaal Fau hlle gr-te helde, En sal ek in my ei-e taal Louw Wep'uer ni lirmelde?

2.

Ne, broeders Afrikaners, ue! Os dappre bly s ei-e: Got het s Wepener gege, Waar-om sou ek dan swy-e?
hll' fan Tromp "n Nelson roem, Snlke gr-te na-me As ek mar Wepener mag noem, Dan sal ek my ni sk-me. i

3.

Laat
"n

i.

Hy is b al-mal Wat in di helde

ferre-weg, ry Staat: Hnir 't oek hnll" le-we neer-geleg, Mar tog ni fir di Frystaat.

5.

48

Hy

le

op

Thaba Bosigo,

Gin grafsteen sal hy ferge,2 Sy monument het Got gebou, Di bou-lieer fan di berge.
6.

AI moet ous dan so dik-wils bloos Fir buse arme nsi, Gediiik ;m Wep'ner, wees getroos,

En

fat

dan Aveer koe-rsi.3

F.

W. Reitz.
ui.

sk-me, gelu0[)nlid): ni skaam fer-ge (nieberlnbtfd) vergen): erlaiigen, forbern. fer ift I)ier s koe-rsi fat: ajfut f ffen. ^xni. er Stamm tft ferg.

5lnmerfiingen:

ni

-2

fein

VIII.
Di wint-maker' Engelsman.
(erfe^t aus

Pimch": The Jingo-Euglisliman.)

(eeena .
171.)

1.

Daar

is

"n laut,

wat k-uiug

kraai,
slap,

Dis mar 'n kleine bog, 2 WtiY 'n mens di lag jou sommar^

As jy

hoor, lioe hy

kan spog.*

Fir alles goet 'n wys 'n froom Ge hy hom-self kradietj^

En

as

hy

se,

Dan
Watter

iiraat jy

nou dit is reg,'" net rirniet.

laut is dit, r.iai as jy kan? Dis di laut fan di wint-maker' Engelsman.

2.

Sy

ilag di

En En

waai cor elke se heers ook oor di branners,

as jy fra: Wi is hier baas?"" Se iiy: ,,Ek 'n ni-mant anners." Dis iise se," se al sy tars"s Ous ag Avaai heen 'n weer, En laat di folk mar goet pas-op, Wat hier-teuu objekteer."

Wi
Dis
3.

sy flag

is

dit,

raai as jy

di flag fan di
is

kanV wint-maker Engelsman.

Daar

'n flukse,

dapper hart

Om
Hy

foor-deel te behaal; is "n fy-ant of 'n frint. Nadat dit honi betaal.

Daav
is

49

"n

teer-gefoelig hart
'n

Fir gelt

Sy leus^ was

goet alleen. altyt "n is uog:

..Sorg goet fir uoramer eeu."" "Watter hart is dit. raai as jy kan"? Dis di hart fan di wint-maker Engelsman.
4.

reis fan Noort tot Suit Fivlief op se 'n strant. Hy se. hy is so frees-lik ryk. Mar soek na nog nieer lant. Hy aunekseeri'J so links 'n regs, AI moet hy jou bedri, 'i En fra jy hom: ..Wi ge jou reg?" Dan se hy: ..Traaki- jou ni." "\Vi praat so groot, raai as jy kanV Dis ni-mant as di wint-maker Engelsman.

Di n-si

'.?lnnicrfitngen:
ber ii>tnb nmdit,
meiibet.

wint-maker
rebeii
liifjt.

pral^tertfd), eigentlid) jemaiib,

on

fid)

Subftantit) aiv Jlbjeftiu cr=

2ie

Jyonit bec- ctgcutltd)en 5(bicftt

(wint-makerig) fonimt

- bog: ititbebeiitenbe, miiibcr= audi uor. 2>cvglcidie 8J. 85. 06. icrttge Sing. iUelfadi aUi 5(bieftt tu ber 33ebcutung: uuub, bogt-erig (nteberlnbiidj 3^aoit bogtig, jung niip. gebraudit. 3 sommar bocht). (luebcrlubtid) zoo-maar): gerabe, betnnlie, * spog: hom-self krediet ge: fid) rhineit, prallen. ba(b. branners: Seeii (niebcrlnbifd) branding). ftols fein auf. " ^ ba^s: j^err, a.'fcifter. tars: 23[aujarfen. 2>er9leidie 23. i" annekseer: annefttert. i' bedri 9 leus: Cofiiug, Sappenfprud). 12 Xraak (nieberlnbtfi^ Het Unebcrlnbifd) bedriegen): betrgen. raakt): (S's gef}t btd) nid)t an.
'=

IX.
Sannie Beyers.
(9iac^ s8t)ron'e:

Maid of Athens.)
(e6cnba
<B.

211.)

1.

Sannie Beyers, eer ns skei, Ge my hart terug an myl

nou dit al firloor^ is. Fat dan mar al wat oor isl Foor ek weg-gaan, sweer ek nou:
Of,

Hartji, ek het lief

2.

fir

jou!

Ag.

di lokkies o-gebint.

Wat
Ag,
di

heen-'n-weer waai met di wint;

Nes Ag, di

'n mooi, per-sk8 2 sags "n rooi! -gies, hemel-bloul Hartji, ek het lief fir jou!
'n

wange rnt

"

3.

50

Mar

o,

di lippiesl
fir

Sal ek

AI niy fe een soen-tji ge;

te kort;

My

hart wil sommar* wer-stort,*

'u

Woorde kom my nou

Altyt bly ek an jou trou: Hartji, ek 't lief fir jou!

4.

Sannie, ek gaan fan jou weg, Mar, as jy so alle-nig leg, Dink om my: by jou dig by^ Sal my hart 'n siel nog bly.

Kan my
2t

liefde ooit ophou? Hartji, ek 't lief fir jou!

i

firloor.
3

liier fuitg eil: Selten firlies.

firloor: erloreii.
^

a
^

^rfeii ebenfalls

per-ska;

^Pfirftc^.

^tebeitform
^

per-ski.

som-mar. sag: faiift, lueid). 9Jebeiifornt: sal s VIII, 3.) wer-stort: berflieen, fidi ergieen. naf)e. elu^nlid^: digte-by (nieberlnbij(^ dicht-by).

(^ergletc^e

dig by:

X.
Di steweltjies^ fan Sannie.
(benba S.
1.
07.)

Pas

frou-meus^ op;3 Dit help jou net gin stuk* ni. Steek jy jou uek eers in di strop,^
altyt
fir

"u

Dan kan
2.

jy uooit los-ruk

ui.

ook mit my gewees; ui reg fan plan ui, Toe was dit lauk al klaar mit kees;^ Ek was geknoop an Sannie.
So
is

dit

Ek was

3.

Skaars" was ek ag-tieu jare out, Toe frys ek al na Sannie

;

My
i.

sak-oorlsi9

En

'k

was fan gout, ge pat fir gen mau ui.

i"

Haar ou-ers het ns uit-gelag. Huir se, ns is mar fulle-tjies, 'n Ous moet nog 'n bi-tji wag Met sulke kinner-spulletjies. ^Mar, neef, ek moet jou tog firhaal, Hoe dit mit my gebeur is: Jou tyt di kom oek nog een maal, Foor jy mooi '^ reg daar deur is.

5.

6.

51

mos. dat sy foor my Staat splinter-nuwe '* stewels. Hull"!^ mag fan kleine foerjies praat, Mar Sannie liet twe kne-wels.i'^

Ek droom
^lit

7.

Ek

an di oggenti" froe, op di skimmeU^ daar!"' Toe ry ek reg-uit Sannie toe. Om te hoor, hoe't sy uog faav.
trek
,.Saal
..Goei'
..'n

my

i^

8.

mrre, Tante mrre, Oom!-" Waar is Sannie dan?" Daar kom sy net soos in my droom, Mit di-selfde ste-wels an.

9.

Wel, ek

sal jou mar kort-af het haar toe gefr.21 Of sy my lir 'n man wil he, Toe se sy som-mar Ja!"

se,

Ek

10.

'n

Mes

di bly

tog

mar

"n

mens,

Ek weet

ni wat"s di re-de,22

Mar, soos hy kry net wat hy wes, Dan Wort hy ontefrede.

11.

Dit help nou weinig om te huil, AI het ek spyt'^s fan Sannie; Kon ek di ou ding mar rruil, Dan sou ek mar ek kan ni.

lirb
fieit

steweltjies: 2d)ni)?. Xas 2Bort stewel 3tmerfuncien: im ijJaDlioUnbifdien fr Sd)iif)e oit allerlei i.'lrt gebrauefit. 'Zod)
1

ein

Sameitftiefel

geiulinlidi

ste-weltji.
l)at

2en

gfetd^en llnter=
^

idlieb finbet

man

bei

hoet:
aiid):

I1{aint'f)t; hoe-tji:

Xamen^ut.

iroii-

mes: ^ame,
2tnn.

fflibdien, ^-rau.

2;a SBort

So

iagt

man

man-mes,
^

feinen oerd}tltd)en nieisi-meiis, .jong-mes obne

fdileditc

3icbenbebeutung.
ntd]t

pas-op:

nimm

btd)

in ad)t.

net

gar fein Stcf. 92. o klaar met kees: um mid) gcfdiei^eu. ^ strop: Sdilei.fe, Sd)linge. ' s fry ^ skaars: faum. sak-oorlsi: na: fid) beinerbeu um. ^'> Oorlsi fanu aud) eine SEanbubr jetn. ge pat Jaicfienubr.
geriiigfteu.
"

gin stnk ni:

im

(ingeutlidi:

ni: gebe ntemanb uadi, gef)e niemanb bem ege, ^- kinner^^ fulle-tjies: JyUen, ^inbcr. mid) ntd)t berbieten. i^ niooi: gut, ^^ splinterspulletjies: Stnberipiel. fd)iju, gauj. i^ HuU' ^^ kne-wels: nuwe: nagelneu. (ikrgleid)e 28.) mau. (-igeutlid) Snebel) febr groe (0-Be). im 'Dliebertnbiidjen 5.'(ucb i' oggent: kneyel toa^ ftart uub gro tft. iforgcu (uicber= i^ hoe't 1^ skimmel: lubifcf) ochtendj. sy faar: Sd^tmmet.
tir

gen man

am

laffe

5-2

2Bie e i^r
e).
20

gelit.

eto^ncftcr

tft:

Hoe gaan

dit

met

(3ie

gel)t

Tante. Uom: bte 25erianbtfcf)afteturter (Mergletdie ueef, fnfte tropfe) luerbeu telfacfi gebraiidit, wo man im Seutidien
^err,
^^-raii, fyrittetu jagt. Csn bcr (elften 3cit nel)mcii btc engliidieit '" gefr: einen ->cirat= 9(nrcbelrter Mr., Mrs.. Miss [ierl)anb. 23 ek het spyt: - rede: llrindie, rnnb. antrag gcmadit. c d)lan fagt andj: dit spyt my. ift mir leib.

>^phDi prokureuri sy hont.

((Sbenba 2. IH.)

Goei' mrre, proknreur ge my tog bi-tji^ raati My is 'n ding gebeur, hier bite op di straat. Daar kom 'n siegte hont, net Hak 3 hier foor jou deur, 'u Byt my in di been: iny broek is giat firskeur. Dit was 'n nu-we broek, en ek wil jou nou fra, Of dit ui mooutlik is soo"u keiel an te kla, Wat sulke siegte goet laat los-loop op di straat, my som-mar^ te byt, as ek hier langes i^ gaat.""

Om
Um

AVel-seker, niy ou frint dit staan jou altyt fry. fan di hont sy baas di skde weer te kry."

,,Wat dink meneer daarfan

As ek tieu

si-lings^ fra,
ni
is

tir

sal dit te baiug wees. skade fan di bees'?"

Wel al te seker Dat tien si-lings

di ei-enaar moet beskou,'' min, as hy s "n hont wil hou.""

Wel, baas, dan raak jy nou 00k net tien si-lings kwyt,'
Dit was jou ei-e hont, di het
,.My hont,

myn

so gebj't."

Mar

De, 3 AI sou di werelt ook daar-ouner moet firgaan."'

my Polio dan, het hy jou so gekry'?s as jy seker is, dan sal ek ook ni stry. fat dan mar jou gelt wat reg is, moet bestaau,

Di boeri^

di

moet toe sk-tev fan

di Iag;i"
12

fat di gelt heel fr-lik, want hy dag: 'n Prokureur mag glat wees met sy bek. Tog kyk 'n domme beer hom in di nek. n

Hy

So stap hy Aveg, mar kom net by di deui'. Stop, frint, wag, stopl'" se toen di prokureur, Dis alles goet "n wel, di skde fan my hont; Mar ek moet jou firtel. my raar di kos 'n pout.

53

si-liugs
'u

So ge my hier mar '3 gou my tien Dan skult jy my fir raat nog uet Want dit is tog mar waar:i^ wat

nou weer,

half-pont meer; reg, is moet bestaau, AI sou di wereit ook daar-onuer moet firgaan."
- bi3(nmerfungeu: i prokureur: 9iotar, (Sad)tt)alter. asseblief. eben Sie mir, bitte, dit. raat: bi-tji f)ier i^er= Kom asseblief hiev ober Korn n bi-tji hier Jttte,. tjleidje * som^ Hak foor: gerabe box, red)t bor. fommcii Sie f)ierl)er. ^ si-lings: diitling. mar: of)nc 5lrg, unerwartet. iigliid) sh ' kwyt: be-skou: bctraditeii, fjalteu fr. fapbonbiid) s. s gekry: ^ de: gefriegt, befiaitbclt. 3nterieftioit loy, abbanben. lo skter fau di lag: in fc^aenbec^ etd^ter ^ier, nimm an! i- dag: "^x" kyk hom in di nek: betrgt t^n. auc^brcd)en. i^ mar: teritnm uon denk. 'Dfcbenform oon dog. nur, b(o&.

Tji

=
'^

>

=
i-*

dit i.s tog mar waar: bcnn ba bleibt immer ma^r. Sanbmtrt. ion ^Bauern" fann in Sbnfrtfa faum bie JTJebe mit fein, obmol)! ha 'Bort boer"' ettimologifd) ibentifd) i'* langes and) Lang-ers: norbet (nieber(nbifd) lngs). 2?nner" ift.
15

Want

beer:

xn.
Di slag fan Lang-Nek.^
(21.

.Jannewari

1881.)

(Senba S. 137.)

IL
(cneral
(Sotleti- lpricf)t.)

1.

Kom, dapper man-skapp", us moet Di forte moet ont.setI3 Di Nek moet miirre uns syn wees, Di fy-ant moet lirpletl^

fort,

2.

Xa woorde wil bull" tog ni hoor, Huir le a'in w-pes neer, Mar di rebelle durf dit w,

Om
3.

s daar foor-te-keer.

.,Wat kau hll' doen? huU' 's ugetrein^ En het gin grof geskut,^

Fan

kruit "n loot' is hll' mar skaars, Dis net-nou^ uitgeput. if*

i.

gou tot reden bring Mit fuur-pyli2 'n mit bom Ous opgeslte'^ mters^^ wag
,,OBs sal huir

En

kyk, of

iLs

al

kom!

54
Dit sou
Sigi" an

5.

'n

As mar
cli

'n

grte skanne wees, enkel fort

rebels wer-ge
ni,

Dit sal
6.

us trek

fort.

Hoe-re! hoe-re!i6 di

coward

Boers'''

Di

sal dit

mrre weet!

Huir

sal di slag fan Lange-Nek So spoedig ni firgeeti"

7.

As groot-praati^ ooit "n slag kan wen, Dan was dit seker daar,

Mar

doen loop hemels-breet Seer dikwils uit mekaar.

se 'u

IV.
1.

Di sn gan op, di beugeli^ Maas, Di fy-ants-mag20 klim op; Di Boere sien dit alles an Fan bwe-fan di kop.21

2.

Mar bom

En
Stil
8.

'n fuur-pyl gns22 'n kraak bars so digte-by,

Dat buir mar om

Huir kan
Sy

hll' lewens wil23 op di piek moet bly.

ni sien,

waar of di mag nou op munt,^^ Daar-toe wort deur di moort-tuig hnll' Gin gen-blik gegunt.
aiifal

4.

Di fuur-pyl bet sy werk gedaan, Di bomnie 'n di skroot; Di laf-aart Boers bet weggeflug, f huir is almal doot.
di stem Ous weg is na Trasfaall" Ne Got, waar Boere op lirtrou.

j.

Op manne, op!" So klink

Bestiiur di bliksem-straal.
6.

En by
Dat

bet oek di
di

bom

bestuur,

huir ni kou raak; Hy is 'n Got, di graag firgeef. Maar oek 'n Got fan wraak.


7.

55

ja di Britse ruiters op. Sal uou (li Boere skiet? Een enkel sarsi,^^ net mar een,
. ,

Daar

En
8. Feiil

di

was

ni lir-niet.26

dooi-e "n

gewoude

fal,

geluk Was huir di heuwel gou-er As huir was op-geruk.

tot hiiir gToot
9.

En

af-

En

mit gefelde^'^ bajonet

Storm nog 'n duisent man, As woedent2s teim 'n kleine klomp Fan tagtig Boere an.
10.

Soos in di herfs di blre fal

En weg-waai

foor di wint,

Fal ruim twe-honnert Britte daar Heel spoedig 'n geswint.29

11.

En

net di tyt was lank genoeg, Dit was 'n fl kwartier^o Toe kry di klompi Boere hulp; Got het dit so bestier.

V.

Toe

retireer3i di fyauts-mag En mit "n witte flag

Smeek Englants dapper Generaal

Di Boere om
2.

firdrag.

32

Ter wille fan di meus-likheit Haal jou gewonde weg: Mar dde lewer ek neu ni uit, Mar wel na di gefeg.

3.

'n

Feertien-stuks^s so braaf as froom^*

Nog
4.

Betaal dit mit huU' bloet, ag-en-twintig wort gewont Fan di Trasfaalse stoet.^^

Di dooi-e eerlik in hui graf Bus daar og Lauge-nek, 'n Enkel steen-hoop wys uns an: Hier is huU' sluimer-plek.


5.

56

As stryders
Fir Got.

fir

"n

hnW lant "u goet, hnis-altaar.

Wag- liuir daar op di oordeels-dag, Le huir daar by mekaar.

YI.
1.

Roem.

Gri-kelaiit "n Rome, Juir helde firsaag, 33

roem

Wat

strydent

fir

bull'

Fader-lant

Huir lewe het gewaag.

2.

Roem,

Britte, op Lord Wellington! Romein, roem Caesars naam! Roem, Frans-man, jou Xapoleon! Os boefs'' us ni te skaam.
Oiis

3.

wys bedaart35 op Piet Joubert,3^

mit "u kleine mag Di Britse le-er het firslaau In Lange-nek sy slag.

Wat

4.

Roem, Sparta, juii dri-bonnert man, Wat in Tbermopyle

Tien-duisent Perse bet gestuit- Hnir lewe bet gege.

5.

Bon daar

fir

bnll"

"u

ere-suil,

Wat eeuwe lank nog Staat, Waar bull", getrou an Spartas

Huir lewe bet
6.

wet,

gelaat.

roem di tagtig Beere daar Mit Greyling steets foor-aan, Wat teun di duisent Britte pal" Op Lang-nek het gestaan.
Oiis

7.

Os roem di dapper tagtig man, Wat pal" stont^2 nes 'n rots; Huir bet di Rooi-es daar firj
Firbreek di Brit sy
trots.'**

8.

En

fir

Bou daar

di feertien, wat daar rus, 'n snil ter eer,

En

Om

bring us na-geslag^^ daar-by dapperheit te leer.

Lang-nek: SangpaB- '-Bergpafj ^lutidieit 3(nmerfungeit: unb Jrajisnal. etodnlidi Laing-s-nek gefcfjrieben. Laing' General Colley: bcr fDiiimait^ eng(iid)er Jiiii'il'C't"^'"^tft ein hen Xreffen oon !L'aingncf unb btereitbe engltid)e cueraf in
'

3latal

outset: 2eg= * foor-te-keer: ben laffnng bc iIf3eittorte in biefen J-nllen. getreiu: nngeiibt, nntratniert grof geskut: 2Beg ^u fperren. kniit u loot: 'i^nler nnb '^lei, 3trtttreric, fc^were efd^. * is skaars:')inb ntdit gut bericlicn.. mit. skaars: aihtnition. ^ net-nou: balb, im 5in. ber net fie^e fnapp, ungengenb. if' i' tot rede bring: IV, 24. iiitgeput: cri'c^pft, t)erbrand)r. ^^ opgeslote: ein^- fuur-pyl: J)tadete. 5ur i^ernnnft bringen. i* maters: Staraeroben (erg(eidie 23). gcfdiloffen, belagert. i' coward i*5 15 Sig Hoere: .s^nrra. (Dergleid)e 4ii). fid) i^ groot-prat: Boers. englifcb: bie feigen 33uren. 6rDi3fpred)erei. -" di tyants-mag: nieberlnbifd) des vyands 19 beugel: Jrompete. -^ ^^n bwe-fau di kop: macht bie lliacbt be fy^iii^C'-'on 22 gg-. 23 ym huU" leweusoben auf bem ,s?itgeL funifen. 24 op nmnt: wil: um ibre Sebens millen, tf)re 2eben megen. 23 sarsi: 26 fir-uiet: abfeben auf, sieteu auf. (Sl)arge, Salbe. 2s as woedeut: nnitenb, 27 gefelde: geft. fr nidity, umfonft. 29 spoedig n geswint mie mtenb. unb gefd}miub. fdinelf ^'* ^i retireer: kwartier: i^iertetftnnbe. fid) snrcfjie^eu, rettrieren. 32 lirdrag: ikrtrag, i'affenftillftanb. 33 Feertien-stuks: iiierjeljn 34 so braaf as froom: 35 stoet: (Stcf). fo tapfer als fromm. 3s i^e30 uflisaag: nnPer^agt. 37 i^oef 9)Jad)t, 3"Sbraudien. 3o pjet Joubert: ber daart: rnf)ig. erftorbene Sommanbaut^e^ -"^ gestuit: (i:inf)alt nerat ber tranSbaalfdien Jruppen f 1900. ^1 pal: ^2 stout: tun. nnerjd)iitterlidi. i)];rteritum uon feft, Rooi-es: ^totjacfen, Gngltrnber. embnd) Eooinek. staan. ^^ trots: Stolj. -"^ nageslag: 3iad)fommenfdjaft.
9}Jnjuba.
entfegt
^

Derben,

(Gefallen nnf Sltainba am 27. ^^bruar 1881. tivplet: nerniditet, beriltigt. 2?ead)te
'"

bie

'^

xni.
Sudermann: Die Ehre.
Mefr. Mhlingk.
ruoort.

IV. 12.

Lenore. Robert, het tog medely-e.

Mar lui dau tog, Theodor Mhlingk. Stil, stil. Daar 's gen gefaar meer
moorti
1

Wat

is

hier te

doen? Kurt!

Help,
ui.

Wat

wil jy nog heV Firtrekl Robert. Soe's "n dief, ni waar ni? Ja Lenore, dat jy dit weet. Ek het gelt gespaarl "n Dief is ek! Lenore. Pa, om Gots-wil wat het jiille gedaanV Robert. Goet. Dis di dag fan afrekeuing Lat s nou di balaiis op-maak ... Di balas tussen di foor-huis 'n di agter-huis. Uns werk fir julle us ge us sweet "n

58

us bloet tir julle ... In di tnssen-tyt firlei juir us susters 'n us dog'ters 'n betaal us tir liulle skaude mit di gelt, wat s fir julle firdien 't ... Dit noeiu julle weldde bewys! Ek het met n-wels en tanue r julle wius geworstel 'n gin Ek "t na julle op-gesien, soo's 'n meus belning fir-lang ni na Heiligel opsien Julie was my geloof en my gotsdiefis "n Wat het julle gedaan? Julie liet ray2 di eer fan my huis ontsteel. want eerlik was dit, ofskoou dit ook julle agter-huis was ... Di harte fan myn meuse het julle my2 ontsteel, want al was hlle ook fuile bedelaars, lief het ek bulle di kussing, waar^ ek my kop ops wou neer-le, tog gehat, om uit-te-rus fan di arbeit fir julle, het julle fan my gesteel julle het my2my faderlant ontsteel julle het niy^ di liefde teenGor di mense en di firtrou-e in Got ontsteel julle het my2 frede. di sn fan di hemel skaamte-gefoel 'n goei-e gewete ontsteel het julle fan my weggesteel julle is di diwe julle

jMhlingk. Sal ek jou deur

uitsmyf?

di

bediendes by
pal

di

deur lat

Lenore. Dit

sal ni

gebeur

ni,

Mhlingk. Wat? Jy? Lenore. Hy sal fry willig weggaan. Of pa lat my ook foor di

'n

ugekrenk hier-fen-daan

deur goi?
fir

Robert. Lenore, wat wil jy doen? Lenore. Het pa ni "n woort fan ekskuus
Gin enkel woort ni? Mhlingk. Jy 's gekl Robert. Lat bly, * Lenore!
. .

hom

ni?

Ek
.

sal
. .

met

dankbaar.

Ek laat in jou dit heit an jou terug dink, solank as ek lewe Wees geseent fir alles agter, wat bulle faderlant noem En nou faarwell
. . .

'n

Lenore. Moe-ni weggaan-nil As jy gan, neem my dan saam Robert. Lenore!

I

Moe-ni weggan-nil

Mhlingk. Wat be
Lenore. Laat my
tussen bier-di mure!
.

.?

ni alleen bly ni!

Ek

firkluim fan kou-e

.
. .

Jy is dit Jy is my faderlant ook! Kyk, ek het my fir jou aiigesmeer!^ Jy kan altyt gewees! my ni meer fan jou wegstoot ni!
. .

Mhlingk. Wat "n skandaal! Lenore. Liwe pa, s sal liwers" ni wees ni. Ek het di man lief. Fir wat julle het, biet ik hom as fergoeding an. wat ek
niks meer as

fir

fan
.

mekaar kwaat hom geneem

het.

Ek

het wel

my

sfelf ni.

As hy

dit wil he

.*

Robert. Lenore!

"

59

13.

IV.

Di Frige. Trast.
Trast.

Wat

't

hier gebeiir?
jou.
lat

Lenore. Ek dank
regte pat gewys. Robert, iimve plig maaki

my
us

ge-eerde frient, jy het iny tir us 'n nuwe fderlaut,

di
"u

Eobert. En 'n nuwe eer! Mefr. ilhlingk. Dis nou

Theodor?

di

danki

wat

os

kry,

Lenore. Pa, ma, ek fra jnll" ni om fergift'enis ni. Avant ek doen, moet ek doen. Ek foel, dit kan gin nreg wees ni. Mar ek smeek juUe: Diuk in frede an ray. Mhlingk. So? En jy dink, jy sal di hiiis firlaat, snner dat ek nr jou sal se, wi jy is? ... Jon' Waarom sal jy jou mit Trast. Ne, wag, meneer. iloeke firmoei? En dan nog in firtrou-e: Jou dogter doen ni so Di jonkiuan wort my kompajon, "n an'n siegte huwelik ni. gesien ek gin famili-betrekkings het ni, ook my erfgenaaml waarom het jy Mhlingk. Maar meneer Graaf
\vat

dan

ni

Trast. Jou ge-eerde seen asseblief

skriftelik!

^Uural olnte (i'nbitng. ^er Singular ftat getlind) man. mens. een. 8iebe ^ 25, 31. -my. * ^ -vvaar ... op: Dativus Incommodi. laat bly fiefte 95.
^

3hunerfungen:

Heilige:

' angesmeer: (Fngentlid) angeid)mtcrt, ober laat staan: laffert. ^ ^vers: fiebe bi. aufgebvnngen; an ben >a[ geiorfen. ' jou ((firoekte kind): llber jou ale ?JonnattD fiefje H8.

XIV.
Sudermann: Frau Sorge.
Toen hy
di bet sit.
,,Is

XIII.
fint

di

anner murre wakker wort,

hy sy ma foor

op?" fra hy ferwonnert. ni slaap ni," se sy met altyt klink, as-of sy om ekskuus fra,' lir Waarom ni?" fra hy.
al

ma

Ek kon
,.

haar sagte stem. wat

wat

sy se.

Sy ge hom gin antwoort ni, mar strook syn hre en giimlag treurig teen hom. Toe weet hy, dat di tweling gan firtel "t, "n dat dit di besorgtheit om hom was, wat haar ni
lat slaap
't

ni.

,,huir het

ni so erg ni. ma," se hy om haar te troos. huir "n bi-tji oor my frolik gemaak, ferder niks Elsbeth ook?" fra sy met groot. ngstige -e.
,.Dit

was

Ne, sy
ui,"'

60

'"

was

i>y

autwoort, mar

hy swyg- en

drai

hom na

toe om. MarV fra sy loa. Ek weetni,"" antwoort hy, ,.mar daar
di

muur

is 'n

maar"' d-by".

Misskieu2 doen jy haar iireg an."' se sy ma, "u kyk, dit liet sy fir jou met di meisies saam^ gestuur." Sy haal "n langerige^ ding, wat sorgfidig in sy-papier opgerl was, uit haar sak uit. ^ Daarin le 'n uit fau swart mahui-hout gedrai. 'n foor-

mar di freugde toen hy di Instrument "n tyt lang agekyk 't, se hy saggies:'' Wat fang ek nou daarme an?" Jy sal daaiop leer speul,"' antwoort sy ma, met "u skyn fan hoogmoedigheit. Dis te laat," is sy antwoort, "n hy skut sy kop, ,.ek het op di oorablik iets anners t'oor.'' Dit was lir hom, as of hy gedwing wort, om 'n dooi ding weer uit di graf uit te moet
firdwyn,
'n

sien fan blink, silwer knippe. Paul wort rooi fan skaauite "u freugde,

haal.

Nou, dit lyk, of jy jou gister weer mooi geblameer "t," se sy pa, toe "t" hy mit hom hy di kofti-tfel sme-kom.s Hy glimlag Stil by homself, "n sy pa brom iets fan gebrek an
eergefoel.

Di tweliug sy -e was groot "u dik fan di slaap, n as mekaar aukyk, straal daar "n slige lig oor huUe gesig. Di was teu-miste^ gelukkig. Di weke gan lirby. Di oes kom sonuer teeu-spoet in di skure, deur Paul sy ufermoeide foorsorg. Dit was 'n ge-seende jaar, soos daar lank ni gewees "t ni. Di fader egter bereken
hlle

hoe "tu hy di opbrings op di beste manier tir sy turfspekulsi sal kan gebriiik. Hy bly op sy ou manier bly^ grootpraat, en hoe minner meneer Douglas nou fan hom lat hoor, des te meer spogi' hy in di restauiants met di seen, wat deur di sy andeel daar-an sal ontstaan. Nou 'fii hy hom eeumaal met lirueukery iugelaat "t. moes hy elke leu-en met 'u nu-we goet-maak. AI mag meneer Douglas ook nog so lankmoedig wees, di misbruik, wat fan syn naam gemaak woit, moes hom eindelik te erg wrre. Dit was op 'n foor-middag in di laatste dd-e fan Augustus, toen Paul, wat saam mit 3Iichael Eaudszuss op di werfi2 Averk, di groot liguur fan syn buurinan dwars deur di landery-e reel-reg op di plaas sien akom. Hy skrik dit kon ommoontlik iets goets beteken. Meneer Douglas ge hom friendelik di band, mar onner sy gryshrige wenk-brou-e blits dit onheil-spellenr. .,Is jou pa tuis"?"' fra hy, 'n sy stein klink ontefrede 'n geraak.
reets,


Hy is in meneer Douglasie
pa's
tji

Gl

antwoort

di

foor-liuis,"'

dit

toestaan,
Ijy di

gan ek

niet liom's

Paul angstig, as saam^ na

toe.''
vSy

gesig fan di oferwagte gas "n bisy teen-woordigheit fan gees terug, "n begiu op sy groot-prterige manier: I'is ek moet dringent met regte goet, dat jy hier is, meneer jou praat."' "n Ek ni minner met jou ni!'' was di antwoort fan meneer Douglas, terwyl hy mit sy groot liggaam dig foor hom gan^^ staan. Wat bedoel jy daarnie, my frient. om ray naam so te
fder spring
ferle-e fan sy stoel op;

mar kry dadelik

misbruikV
Ek, jou naam

meneer

-vvat

mtig jy jou an?

"'

Paul

gan

uit!""

Fir
'n drai

my pavt kan hy mar hom na Paul toe om.

hy moet
uit,

liier bly,

antwoort Douglas,
ek
is

;Mar

seker tog nog baas in

my

meneer I"' skre di ou, ei-e huis. meneer?"

kmer.

daar-om

Paul

tirlaat toe di

In di donker gank tint hy sy ma, wat haar banne gefou-e 't, 'n met strende -e naar di deur kyk. Toen sy hom sien, bars sy in trne uit. "n frywe haar hanne. Hy sal di enigste frient, wat ons op aavde het, nog deur sy gedrag weg-j,"' snik sy, 'n sink toen in sy arms weg, 'n skrik elke slag. i* as di stemme fan di manne, wat rusii'^ maak, duidelikker haar oor tref. Kom weg, ma,"' smeek hy, ma's wort daar deur alte opgewonde. "n help kan us tog ni.'" Suner wil lat sy fer haar fan hom in haar slaap-

kamer

bring.

"n bi-tji asyn,"' fra sy, anners fal ek om." doen, wat sy hom gefra het, "n so lank as hy haar slpe i-frywe, spreek hy met harde stem teen haar, so dat sy di geskre fan di mans ni moes hoor ni. <Jp eens wort di deure gegoi "n rukki wort dit Stil, kelig stil. toen klink di gerammel fan "u ketting 'n di stem hees fan kwaatheit fan syn pa: Sultan pak hom!" Om Gots-wil, hy sit di houit agter hom an,"" skre hy "n hart-loopi"^ uit op di werf.12 Hy kom nog net betyts om te sien, hoe "t" Sultan, 'n groot. kwaai renn, naar Douglas sy keel spring, terwyl sy fder met "n peits in di hant agter-iia loop. Michael Raudszuss het sy hanne diep in di broek-sakke

Ge my

Hy

staan dit staan 1^ akyk. skre hy, ruk hom di peits uit di hant, "n wil agter di hont an, mar foor hy di twe wat staan worstel kan bereik, le di dier, ferwurg deur di kragtige haut fan di reus, op di grnt, "n r'ek sy fier bene uit.
"n

gesteek

Wat maak pa?"i3

Shimerfuiigen:
bitten.
i

62

fr:

om eksknus

um

(Sutic^ulbigintg

misskien: telleicf}t (ntebevlnnbiidi misschien nua "t 3 saam-. [ief^e IV, 12. mag schien (schieden) ee fanit gefdieljeit). * langerige: ^ uit ... uit: fief)e 103. lngttd), fielje 82. saggies: fanft, fifternb, leife; 1tef)e toe 't fr toen dat: 78. * ten-miste: 9 hly fief)e luenigften. bly. fie^e 94. ii hoe 't, nou 1" spog: prallten, gro fpredjen. "t: 101, 103. 12 werf: ^^ Meneer Douglas: hom: pa: fie^e 94. fie^e of. i^ ru-si niaak: 1^ gan: geilen. 1^ slag: jebe^ 3.1Ja(. " 39. fic^ 1" hartloop: is staan ftrciten (nteberlnbiid) ruzie). fie^e 87. staan: fte^e 101, 103.

"^

XV.
Wat
di

Firstandige Meulenaar
2a
olbmacfjerborf ni.)

firtel.

(3icf)offf,

so faul ondeugde 'n sonne sien, hart fan kwaatheit. Hy gan in di meul in, soos hy gewoon was om te doen, as hy r-erg was. En as di friendelikke Elsbeth daar teen hom lag. flrdwyn sy kwelling soos 'n miswolk op 'n herg foor di sn-skyn. Hy se fir di meulenaar: Kyk, hoe-korai is di mense tog so goddeloos, "n di huise so toi eilende! Dit is in froe-er tyt ni so gewees ni. Toen was daar flytigheit op di landery-e, opgesteltheit in di dorp, eendrag in di huise, "n rykdom in di skure. Toen wert di boere hoog ge-eer deur di stat-lui, 'n di mese het huUe ook wel di here Goldenthalers geuoem. Nou is alles omgekeer, 'n di armoet sit langeis di slegheit onner di dakke. Hoe het di ooiiog dau so feul kwaat agerig!" Di meulenaar autwoort "n se: Ous dorp het baing deur di oorlog gely, nes anner dorpe en stede. Freemde folke het hlle 2 by ons iugekwartier, "n het s foor-raat opge-eet, uns het di soldte moet dien "u lewer, wat hlle tirlang: s het di oor-heit rente 'n belasting moet betaal; us het siegte rirdienste gehat, want handel 'n tirkeer het stil gestaan, alle iukomste was firderf, "n siegte jre "n iiguustige weer het nog daarby gekom, so-dat di gras op di feit, di graan op di lant, di fragte an di bme 'n di druiwe an di wingeit-stokke omgekom 't. Mar us ngeluk is ni an di oorlog 'n di skaarsheit te wyt ni. Want anner dorpe 'n stede het uet so feul gely as uns, "n beginne tog alweer frolik huUe kop op te tel. Mar in (JUS arm dorpi wort dit by di dag erger. 3 Anner stede was in droefnis 'n armoet ouuer-gesink nes us: mar hlle rig bull' met Gots hulp daaruit op. Mar di hemel gekll us gaat nou daarin te gronde." ,,Mog Got dit firhoedel"' se Oswald. Hoekomi is dit so?" Di meulenaar: .,Dit kom daar-fendaan: di anner sp au hlle
8\vel sy

Toen Oswald op sy dorp

63

kragte iu "n sweui kaut toe; ns laat ous au di spei fau di ngeluks-branners^i oor. "n us redding an di toetal. Ja. di Avat lir bns kau help, trek s nog di-per in di draai-kolk iu.""

Wi is dif?" Ik sal dit Jon in firtrou-e onner fier -e fiitell"" se di meulenaar. As "n gemeente di kreeftegang gaan, kan jy daarfan firseker wees. dat dit 'n siegte bestuur "t. En dis by s is of self-sugtige di gefal. Di bestuurs-lede fan us distrik mese, of eefoudige, swak persoue. Twe fan hlle hou seif drink-plekke an, 'u di skoon-seiin fan di derde het ook "n kantien. * Daar-om is dit uaar huUe sin, as di mese liwers by hnlle. agter di tfel, as by di werk is. As "n gerne eute-firgaderiug opgeroep wort, dan woit dit dan in di, "n dau iu daardi drink-plek gehou, "n dan moet eiudelik iets gedriuk wrre. As di wat drs 't gin gelt het ni. dan kry hlle krediet. Kau hlle ni betaal m. dan wort fau huUe een goet-gele-e stuk grnt na di anner afgekoop. of dit tir di skit augeneem; of, wat di mese het. wort publiek tirkoop. Dan is di bedelaars klaar. Daar-fen-daan kom langsamer-haut al di fas-goet iu di banne fan "n paar ryk persone. Di wat wil gelt leeu, gaat na bulle toe "n kry dit fir twe- "n dri-duwAvele reute. So wort di behoeftige deur ogristelikke woeker ora so gou-er geriune.."n

weer.'"^
"n

Waarom

leeu
ni,

di,

wat
in

anuer plekke fra Oswald.

op
oortji
firloor.

of

di

gelt nodig het, ni li-wers di gelt stat by regskpe mese ni":"'

Omdat di mese fau anuer j)lekke 5ns gemeente gin meer wil toe-tirtrou ni;"" autwoort di meulenaar. So het

s deur di agter-lsigkeit' fau di bestuurs-lede alle krediet 'n alle hoop op freemde hulp. Umdat s^ nimant iu di stat gelt wil leeu ni. skel "u floek s mese dag-tir-dag op di stat-bewners, 'n dreig met moort 'u braut. As di stat ee-maal 'n geluk mag oorkom, dan sal dit di grootste freugde tir s skorri-morris wees, ofskoon s fan di stat nog feul tirdieste 'n aalmoese kry." ,.Dis afskuwelik,"" skre Oswald, mar s het tog nog "n tamelikke stuk dorps-grnt."' Ja, di dorps-grnt is ook belas "u Avort alleeu deur di rykei'^ gebruiki" autwoort di meulenaar; Avant as di bestuurslede "n besigheit moet firrig, 'n ispeksi-reis au di grese moet maak, gaan awys di hout Avat moet gekap wort, of anuers iets ekstra doen, dau wort op koste fau di gemeente ge-eet "u gedriuk. Daarme gaan di besitting fau di gemeente deur di kele fan di bestuurs-lede. Elke rit Avil bulle betaal he. Daarby kom, dat terwyl di ryke^^ koei-e kau ahou, "n di armeio ni, so gebruik bulle di wei-e-grut iu di bos "u op di dorpsgrut fir bulle alleeu, 'n di arme^o trek gen nut "u foordeel fan di

gemeente-goedere

11

ni."'

"

an
di hele

04

As jy dit alles weet, meulenaar, waarom se jy dit dan ui gemeente 'n pen hlle -e ni?" fra Oswald tooruig. Umdat dit uiks lielp ui!" was di meulenaar sy antwoort, ^want angesieu dat di uieeste meiise op di dorp au di rykei" gelt skult, doen di ryke, wat liuUe wil, 'n geen een durf huUe teu-e-praati2 ni. 'u as een fau iis di mont wil oop-maak teeni^ misbruike, dan raas "n gaan di skurke almal tekeer, dat 'u mes fau syn lewe byna ui seker is ni. Dit weet di bestuurslede 'n di ryke baing goet. HuUe beskou di fir-armde kerels as hlle honne, wat hlle op elk-een kau los laat, wat in hlle
in kom.'" Dis freselikl" skve Oswald. As di meiise dan gin firstaut het ni. dan behoort^s hlle tog 'n gewete 'n frees lir Got te he.'" ,,.Ja huUe behoort dit te he,'' se di meulenaar, mar waar'* Uns predikaut is 'n ou sal hlle nou dit faudaani^ kry? mau, wat fir sy salris 'n gemak sorre, altyt oor di geloof preek, fan hemel "u fau hei, 'n sy kerk-pligte tirrig soos 'u auuer sy

weg

dag-Averk, 'n as hv di gedaan 't, hom om uiks auners bekommer ni. Wat di meuse moet doen, waariu di Gristelikke deugde bestaan, 'n hoe't 'n meiis dit kau firkry 'n moet uit-oefeu dit leer hy ni. Hy gan jare-lank in gin boer sy hls ni, tesy'^ in gefal fau noot, waar 't hy geroep wrre. Getblgelik is hy gi-u wre raat-gewer, gin wre trooster ui, 'u ken di toestaut fan di families ferweg ni goet geuoeg, om ook in di huiselikke lewe lir hlle froomheit 'n ferbetering te werk ni. Di meiise g'aan uit gewooute kerk toe. di predikaut preek uit gewoonte, 'n as hlle weer uit di kerk uit is, bly dit by di gewne onliarte ni beter soos di ou-ers
'n Waar di meuse biunekant in hlle wort dit buitekant ook ui beter ui; 'n is, so is ook di kinners. Wat, deug di skoolmeester ook uiV" fra Oswald. Di meulenaar se: Fan jou pa, wat 'u Got-fresende 'u iirstandige man was, gestorwe is, gaan dit met di skool sieg. Di jongetjies "n meisies leer ter-nou-er-uoot lees, skrywe 'n reken, misskien ook "u gebet. Mar fau di ou-ers tuis leer bulle wat huir sien. nmentlik lieg 'u bedrieg, sweer 'n tloek, huige-

deugde

"n

sedeloosheit.

wort

ni,

lary, bekly i leeg-loop "n

'u

rusi-maak, losbandigheit,
i''

bedel twis

'u steel, 'u

dwwel

'n

driuk.
"u

afgus,

skiuner

kwaat-praat."

Toen Oswald

di

dinge gehoor

't,

skut hy sy kop 'u gaan

l)edroef in sy siel daar-fendaan af weg.

3(itmcrfungcn: hoe-kom: mannn, le^I)alb (miefomnit'e?). 3 erger: jd)Itmmer. Tsu bieiein Borte, luie tu burger, huUe: fid). branberge ui>u. luirb ba g al 9}fobta aeiprodieit. @iefic H.
'

^-'^

ners:
hotel.

l?DCieri.

2tc!)C

'l'i.

kautieu: Mnig.
cngliidic

iiglifd)
..bar""

<ye)i3I)iiUci)
'>

gcbraud)t

man bn

^ort

canteen. ober cinfad)

^

geriuueweer:

nieberlnbifd)

ge-ru"iueerd.

oortji:

eiite
SUiiitse.

05

gnit
^tertelpciinl).

' agter iis: achteloosheid. skorri-motri (iiieberliibtjd) schorre-moirie) Sattue Pommobi. lo ryke: ficije 2.^. '^ goedoi-e: ^lUibcl, Okfinbel. 6ter; goeters: 12 teu-e in 3'n"onniteniet3uitgen: teen, teun, Siebenjadjcii, 2'inger. 13 behoorr: i^rpcfition ititb 2(berb: gegen, siiriid:. fie()e (i2. 1^ teu-sy: 11 waar fandaan: fie!)e 95. es fei beiut, bafj. i' > bakly: nieberlnbifd) bakkeleieu ftreiten. rusi-raaak: fid)

itgltfc^

farfching.

lsigheit:

C^-ntftcUitng be nteberlnbtfdjcn
'

saufen, nieberlubifd) ruzie.

XVI.
Di Hunne-s!ag.
(3. 1^ . gd)effer, (Sffcfjarb

XIV.)

Goei-e-Frydag-mrre was augebreek. Di sterfdag fan di Firlosser wort fandag op Hohentwiel ni op di stil manier gelier, wat di foorskrifte fan di kerk firlang ui. Di akoms fan di ou-e Moengal hat alle twyfel, of di fy-ant an 'ti akom was, lat firdwyn. Nog laat in di nag het hlle krygs-raat gehou "n was ooreen-gekom om di Hunne tegemoet te trek 'n mit huUe op di 00p feit te feg. Droewig gaan di sn op, kort daarna was hy weer agter di wlke, 'n Stonnwint waai oor di laut, 'n ja di wlke, dat hnlle oor di fer Bodeuse neersink, nes of wter 'n lug een wil wrre. Nou en dau breek 'n sn-straal deiir; dit was di nog obesliste stryt fan di foor-jaar mit di mag fan di winter. Di man-skappe was fau Imlle rus-plekke opgestaan en berei
hlle r di ernstige besigheit fan di dag foor. In sy sller-kmer loop Ekkehard stil-swyent met sy haune in gebet gefoii-e. "n Eerfl opdrag ueer, te benrt gefal. Hy sou fir di fersmelde man-skappe preek, alfrens huUe in di gefeg in gaan. Nou bit hy om sterkte en 'n moedige flug fan gedagte, dat sy woort as 'n gloei-ende fonk mog wrre, wat in di harte fan ammal di tlam fan strytlus sou ablaas.
'n

op

was hom

Dit was seuwe iiur in di mrre, toen hlle op di binnefan Hohentwiel di gots-dies, foor bulle uittrek, hou. Unner di linde was di altaar opgestel, di getlugte heiligdomme staan daar-op tot troos fan di gelwige.2 Di binne-plaas wort opgeful mit gewpende man-skapj)?, man an man staan di troppe fegters, so as Simon Bardo huUe tirdeel het. Soos 'u dwwe gebrom fan dnner-weer dreun di monnikke sy foor-gesang. Di abt fan Eeichenau, mit sy toga 'n wit kruis, neem di hoogmis waar. Daarop klim Ekkehard op di tre-tjies^ fan di altaar; ontroer lat hy sy -e oor di hoofde fan di firsamelde menigte
plaas
ajJaraioogciif)oiit, aojj^oanbif*.


tyt

66

gaan, nog een-maal gaat dit deur sy gedagte, lioe 't* foor krte liy iu di eesame kmer teen-oor di hertogin hat gestaan 'u toe lees liy di efangeli fan di ly-e 'n sterwe fan di Firlosser. Laugsamer-hant wort sy stem duidelik 'n helder, hy soen di boek 'n ge dit an di dekaan, oui neer te sit op di sy-kussing; toen begint hy sy preek. sy blik slaat hy naar di hemel Byna duisent jaar is firby-gegaau, roep hy, sedert di soon fan Got sy kop au di kniis-hout het laat sink, 'n gase het: Dit is flbrog! Mar ns het fir di firlossing gin piek in ns gemoet foor-berei ni, in sonne het s gewandel, 'n di ergernisse, wat ns in di hartheit fan hs harte gege 't, het tot di hemel geroep. Daarom is daar 'n tyt fan droefheit ontstaan, naakte swels blits iis teen, heideuse msters het in di Gristenlant iiigefal. Mar in plaas fan te fra: Hoe groot is di lankmoedigheit fan di Heer, dat hy ns lief-likke fderlants-grut an sulke peste^ Avil prys ge? behoorto elkeeu op sy brs te slaan en te se: Um rede fan s firdorweheit is hnlle gestuur gewrre. En as Julie fan hlle wil lirlos wees, gedink dan an di dapper doot fan di Heilant. Gryp di hant-fatsels fau julle swels, so as hy ees di kruis gefat "t 'n naar di piek fan di kop-bene gedra Hy kyk na boon-toe' en soek jnlle ook julle Golgtha! 't, wys in di rigting fan di se sy oefers. Toen stroom sy anspraak mit woorde fan troos "n belofte ferder, sterk as di gebrul fan "n leen op di gebergte. Di ty-e wort lirful, waar-fan staan geskrewe:^ En as di duisent jre naar di ent toe loop, sal di Satan uit sy gefangenis losgelaat wrre "n uitgaan om di folke te flrlei in di uiterste di Gog en di Magog 'n hlle firsmel tot dele fan di werelt di stryt. Hlle getal is soos di saut an di se-strant; bulle trek rut oor di wy-e werelt, hlle omsingel di l-er fan Gots stryers 'n di geliefde stat. Mar fuur daal uit di hemel 'n sal huUe firteer, 'n di duiwel, bulle lirlei-er, sal in di se fan swwel gegoi wort, waar ook di dier 'n di leu-en-profeet is, 'n bulle sal gepynig wrre dag 'n nag, tot in di ewige ewigheit. En wat di prfeet op Patmos deur foor-gefoel gepenbaar het, dit is fir ris borgtog 'n firsekering fan oor-winning, as ns fan sonne gesuiwer in di gefeg uittrek. Lat bull' astorm op huir finnige perre, wat baat^ dit? Tot seuns'o fan di hei het di Heer hiall' gestempel, daarom is bull' gesig net di mombakkies" fan 'n mens syn;i2 di oes op s landerj'-e kau bulle firtrap, 'n di altre fan os kerke skende, mar di arms fan

manne, moedig iu Got, kau bulle ni oorwen ni. Dink dus daarau, dat s Swbe altyt moet foorfeg, waar om di bedrukking fan di ryk moet gestry wort; as dit op 'n anner tyt 'n gruwel in di oog fan di Heere is, op Sy dag di harnas au-te-trek - fandag sal hy ns wpeiis seen, "u stuur sy Heilige 2 tot bystant. 'n feg seif saam mit ns, hy di Heer fan

67

di heir-skre, wat di blits firpletterent fan di hemel lat neerdaal, en di gpende afgrnde fan di diepte oopsit, as di uur fan firfalling angebreek het.

Mit uitgesogte foorbeelde fan roemryke gefegte spoon Ekkebard toe sy toehoorders an, 'n menige fuis druk di spies t menige foet wort geduldig opgelig, om uit-te-trek, toen hy fan di felt-tog fan Josua tirtel, wat onner di beskerming fan di Heer een-"n-dertig knings firslaan bet in di streke annerkanti3 di Jordaan "n fan Gideon, wat onner di geklank fan
basuine in di l-er fan di Midiani'te dring, "n hnlle geja 't tot by Bethseda "n Tebbatb 'n fan di nitfal fan di manne fan Bethulie, wat na di roemryke daat fan Judith di Assyriers geslaan 't met di skerpte fan di swaavt. Tot slot roep hy uit, wat Judas di ]\Iakkabe-er tot sy folk uitgeroep "t, toen bulle by Emniaus bulle l-er opgeslaan 't teen di le-er fan Antiochus Omgort juUe dus 'n wees dapper manne, en wees bereit, teen inrre-froeg te feg teen di folke. wat ankom om us heiligdom nit-te-delg. want dis beter fir fis om in di gefeg om-te-kom, as om di skanne an us heiligdom

te

bly dit stil; 't, begint 'n gerammel 'n geraas. hlle slaan mit swel 'n skilt teen mekaar, lig di spi-se hoog op "n swaai met di li-e ou gewoonte fan toestemming. Amen! klink dit mit gedruis deur di ry-e, toe bui-e bulle di kni'-e, di hoogmis kom op 'n ent: freselik klink di hout-rtels in plaas fan di gewue klokgelui by di plegtigheit. Wi 't-i hom nog ni na paas-gebruik mit di liggaam fan di Heer gesterk 't ni, tre foor di altaar om dit te ontfang. En toe skre bulle fan di tring: Y\'pen, wpeu, di fy-ant fan di sekant af kom hll' swart an, pert "n ruiter, di fyant! neu was daar giu keer meer 'n gin rus. HuU' storm na di poort toe, of hlle fan di gees gedrywe wort; skaarsi^ kon abt Wazman nog di seen uitspreek.

anskou Amen! Di tyt fan 'n oomblik. na't hy ge-eindig

toen

Bly om te kan feg storm hlle uit di binne-plaas, in elke grter-wordende spanning fan murg 'n senings, dat dit 'n groot oomblik te gemoet gaau. En daar was fan di mon^ nikke fan St. Gallen fier-'n-sestig, fan di fan Reicheuau neentig 'n meer as fyf-hnnert fan di burger-mag. i^ By di felt-teken
hart
di

fan

di broeders fan St. Gallen loop Ekkehard; dit was 'n kruis omwonde met swart linte, agesien di banier fan di klooster agtergebly was. Op di balkon fan di kasteel staan di bertogin, 'n laat n wit doek in di lug waai. Ekkehard draai hom na haar toe, maar haar blik lirmy di syne: di afskeits-groet was ni fir hom gemeen ni.

waarts.

68

di

By di geklauk fau di trompetteis swerm Daar was nog gin fyant te sien ni.

trop foor-

Di burger-mag lirdeel liy in twe koloiume; dig an mekaar, met gefelde spi-se 'n langsaain ruk hville frentoe, fan di eerste kolom tot by di twede 'n afstant fan "n paar tre. Di beer fan
'n di maari' Fridinger foer bnlle au. Di monnikke laat by in 'n boop sme-staau 'n stel bulle in di agter-boede op. Waarom dan so? fra di abt Wazmann; by foel bom beledig omdat bom ni di eer fan di eerste afal oor-gege was ni. Toe glimlag di krygs-erfre man. Dis my keur-troepe, se by, ni omdat bulle ou-gediende soldte is ni, mar wel omdat bulle fir terugkeer in bulle warm nes feg. Uit buis, 'n plaas, "n bet firj te wees, maak di bou-e op bulle swaarste,is 'n di steke op di diepste.is Moe-ni befrees wees ni, di ergste fan di gefeg kom nog froeg genoeg by di man-skappe fan di beilige Benediktus Di Hunne bat by abreek fan di dag di klooster fan Eeicbenau outruini; di foor-rde was opge-eet, di wj'u opgedrink, di kerk geplunner: bulle dagwerk was firrig.

Eandegg

gaan deur di donker denne-bos naar Hobentoen bulle so snner op-te-pas weg galop, kom bier 'n daar 'n pert te foor-skyu; pyle 'u slinger-koels, deur ofisigbare skutters afgeskiet, tiieg in di trop. Di foorboede beginne buiwerig te Avort. Wat binner di muggi sy steek fir Julie? skre Ellak, 'n steek sy pert met di spoor, foor-wa:rts. di gelyk grnt is di piek fir 'n ruiter-gefeg. "n Dosyn fan sy manne ge by order om met di w-eiis agter-te-bly, om te Lan skermutsel met di mense in di bos. Di aarde dreun fau di boefsl-e fan di forwaarts-j-ende bende; op di gelyk grnt brei di swerm uit en storm mit geskre op di arukkende mag los. Fer fooruit ry Ellak met di ag-dr-er fan di Hunne. Hy swaai di groeu-rooi flag oor bom, mar di anner lig bom boog op in di saal, ge 'n wilde skre 'n skiet di eerste pyl-skoot af, opdat di gefeg flleus ou gebruik mag gepen wees. Di moordery fan di felt-slag begint. g Weinig baat dit di swbise fegters, dat bulle paD'' bly staan 'n terugboudende bos fan lse: was ook di ruiter-afal afgeslaan, dan kom uit di ferte 'n pyl-reent augs: balf reg-op in di sti-beuls staan di Hunne, nietteenstaande bulle perde galop; mit di teuwels oor di nekke fan di perde gegoi fat bulle krrel, di skoot is raak. Anner kom fan di kaut af agestroom we di man wat fal, as sy maters bom ni tusseu bulle in neem ni. Toe maak di lig-gewpende raan-skappe in di wi)ut plan om di Hunne in di rg antefal. Di trompettersio gy blaas roep
Hlle
rit

twiel toe.

Mar

-^

69

mar so rats20 as "n gedagte was di fy-aut liuUe by-mekaaar sy perde omgetrek, 'n pyl-reent fal neer op di aufallers, bulle steek fa?, min fan huUe loop ferder, ook liulle wort omgekautel, net Audifax marseer frentoe; di pyle g&s om hom, hy kyk ni op 'n ook ui agteruit ni, hy blaas di doedelsak. soos sy plig is: op di mauier kom hy in di middel fan di gewoel fan di fyandelikke ruiters.

Di gefeg daarbuite in di Hakte is nog in flle gang. Di swhise geledere deis amper^i terug, firmoei deur di ougewne manier fan feg. Bedenkelik kyk Simon Bardo daar oor-heen 'n skut syn kop. Di beste krygs-kunde, brora hy, wort firmors op hier-di Centaure, dit ja heen-"n-terag 'n skiet uit di ferte, of my drifoudige gefegs-lini lir niks daar is ni; dis waarlik nootskelik, dat 'n aparte kaiiittel oor di Hunne-anfal an di boek fan Keiser Leo oor di taktiek bygefoeg wort! Hy ry naar di monnikke toe 'n firdeel hll' weer in twe klompe: di fan St. Gallen moes an di regter-, di Reichenauers an di linker-kant fan di foor-hoede optrek, dau omswink, so dat di fy-ant mit di hos in di rg in "n halwekriug sou ingesluit wees. As s hlle ni omsiugel ni, bly hlle ni staan skre hy 'n swaai sy bre-e slag-swaart; foor-uit "n op ni. hlle dani "n Wilde fuur straal uit ammal sy -e. Mars-faardig staan di geledere. Nou kniel elkeen nog, tel 'n kluit fan di grnt af op 11 goi dit agter-uit oor sy kop, dat dit gewy 'n getoor sou wees deur di fderlandse grnt, dan gaat hll' in di gefeg.

So feg hlle mau om man. Firbaas22 hat di Hunue di ndderende klompe askou; gehuil 'n di sissende duiwelse geroep: hoei, hoei! was hlle anwoort op di ..media vita", en Ellak rdeel ook sy riters tot .di atal 'n roudom woet di gefeg. Deur spre agedrywe breek di perde deur di swak klompe fan alleen-fegtery begin, krag stry teen St. Gallen, woedende flugheit, germaaSse ohandigheit teen hunnise lis. Toe drink di grnt fan Hegau meer as een froom man sy bloet. Tutilo, di Sterke, le tirslaan, hy hat di pert fan 'n Hun lat stvuikel. di ruiter an di foete afgetrek "n swaai di krom-gesig deur di lug "u tirpletter sy kop teen "n rots mar 'n pyl deurboor di gvyse kustenaar sy slpe, soos triomf-gesang fan hemelse skre dreun dit deur sy gewonde harsings en hy sink neer op di lirslne fyant. Sindolt di kwaataardige, doen mit 'n wont 'n sy brs boete fir meer as een siegte poets wat hy fir sy mters gebak 2'5 het; dit baat di Skot Dubslan niks, dat hy di heilige Minwaloius belnwe het, om kaalfoet "n pelgrimstog naar Eome te maak, as


hy liom fandag beskerm gewoel uit.

7U

dra

deur-skte

huUe liom

uit

di

Toen di hou-e op di heims dreun, sues hd-el wat op 'n los leidak fal, trek Moengal, di ou, di muuniks-kap oor sy kop, om ni regs of links te kyk ni; sy speer het hy al weg gegoi.

Kom

uit

nou,

ou Cambutta,
oor
sy

ki-ri,24

wat

rg

skre by boosaardig 'n gespe fasgemaak hom firgesel, los,

di 'u

staan in di gewoel, nes 'n man wat kring uitslaan o\) di drsLangtyt al het 'n ruiter rnt-om hom gedwaal, Kyrie floer. eleison! sing di ou 'n slaan di pertji sy kop au twe stukke. Gelyk-foets spring di ruiter op di grnt, 'n ligte liou fan di krom-swel raak Moengal sy arm skrams.^^ Arri, roep hy uit. in di lente-maant is dit goet om bloet-te-laat, pas op doktertji. en slaan 'n hou mit sy stok, as-of by sy teen-stander 'n paar el diep in di grnt in wou slaan. Di Hunne-fegter ge pat r di bou, 'n af fal sy beim 'n gesig mit rooi-wangetjies kyk golweude bare mit 'n rooi lint fasgemaak bang fir bom an, firwar daar-oor been n eer by di twede slag kau ge, spring dit teen Moengal op soes "u tier-kat, di jong gesiggi wort opgelig tot foor syue, as-of bom in syu ou da-e nog geleentbeit fir 'n toen kry by 'n byt in sy wang, skerp soen sou te beurt fal dit was soes 'n frou baar 'n goet, by pak sy aSfaller om di lyf beupe. Wyk fan niy Satan, skre by, bet di bei duiwelinne ook uitgespuugV2'5 'Joe kry by 'n twede byt in sy linker- wang, oiu di lirl(3re ewe-wig^'' te herstel. Hy tre agteruit; sy lag teen eer Moengal, di hom, 'n pert snner ruiter bart-loop firby ou, sy ki-ri nog "n slag opgetel bet, sit Erica in di saal 'n ry weg soes 'n droom in di nag, as di baan kraai.

Teun di broeders fan Eeichenau lei Hornebog sy afdeling. Daar bat di doot 'n ryk oes. Di klooster-mure gliuster fer uit
as 'n berinneriug um geweidig daar op en meer as een fan di Hunne, wat in bereik fan di swels kom, merk, dat by op swbise grnt staan, waar di swaarste bou-e wilt groei, soos aarbei in di bos in. Mar ook di ry-e fan di broeders wort dunner, bier rus Quirinus, di skrywer, fir altyt fan di skryf-kramp, wat di laus in syu regter-bant lat bewe 't; daar sink "Wiprecbt, di sterrekundige, 'n Keriraold, di baas-fis-fanger, en Wittigowo, di bou-kundige wi ken bulle ammal, di uaamlse, wat 'n bly doot gesterwe bet.
di se teen di fegters,
los te slaan,
;

Om di felt-teken fan St. Gallen was 'n uitgelese klompi geskaar. Di swart linte waai nog altyt fan di beelt fan di gekruisigde, mar di stryt was swaar. Mit Avoort 'n daat fuur

.-

71

Ekkehard di mters an om palis te staan, dit was Ellak seif, wat teen huUe aiiry. Di lyke fan firslne meuse 'n perde le woes deurmekaar. Di wat nog lewe, liet hile plig gedaan, 'n waar ammal dapper is, staan gin afsonnerlikke daat, aparte Di swel fan beer roem fr-eut, b di gebeurde uit ni. Burkhard bat in di banne fan Ekkebard 'n nuwe bloet-doop onnergaan; mar te tirgeefs bat by Ellak augefal; net 'n paar bou-e bet bulle mit mekaar gewissel, toen skei di gewoel fan
di slag fir bulle twe.

Di boog-gebou-e kruis begint reets te wankel, omgns toe klink deur di ry-e 'n geroep deur ouopboudelikke pyle fan firwondering: fan di beuwel af, wat di tring fan Hobenfridingen dr, kom twe perde-ruiters augeja, freemd fan postuur 'n uitrusting. Moei-lik 'n groot fan omfang sit di een op sy pert; skilt 'n haruas was fan 'n firouderde form, mar firbleekte rguldiug toon di foorume krygsman an. 'n Gou-e baut loop om di beim mit rooi feer-bos. Di mantel waai in di wint, mit sy spies reg-gele ry by foort, "u beelt uit ou ty-e, soos kning Saul iu di psalm-boek fan Folkard, toen by uit-trek teen David. Sorgfuldig an sy sy ry di anner-een tot beskerming 'n dekking bereit, soos 'n getrou-e dies-man. Di aartsengel Michael! roep bulle in di gristelikke le-er 'n maak bulle klaar mit nuwe krag. Di sn straal op di freemde ruiters sy wpes soos 'n belofte fan oorwinning nou is di twe in di gewoel, as-of di persoon met di gou-e uitrusting 'n teen-stander wou soek. Di sou ni lank uitbly ni. Toe't^ di Hunne-leier sy skerp -e bom gesieu 't, was ook sy pert netfirgou^'' naar bom toe gedraai; di fremde ruiter sy spies gan by hom firby, reets tel Ellak sy swel op fir "n doodelikke hou. Mar di dies-man goi hom tussen in, sy bre-e slag-swaart raak net di pert fan di Hun, toe bui-e hy sy kop foor-oor 'n fang di slag, wat fir sy gebieder gemeen was, op; in di nek geraak gan di getrou-e skilrknaap di doot in. Met 'n kletterende fal sink Ellak sy pert neer op di grnt, dog eer di geluit firby was, staan di Hun weer regop; di bekende stry-er swaai sy stryt-kolf, om hom te firpletter; Ellak, di linker foet op di dooi pert geleun, druk met gespierde fuis sy arm terug, 'n probeer om bom fan di pert af-te-trek. Man om man, begin 'n geworstel fan di twe sterk manne, so dat di fegters rnt-om mit di slagtery o)ihou "n staan kyk. In di oomblik hat Ellak mit 'n listige draai sy kort halfswel, wat fllens hunnise gebruik an sy regter-sy hang, ge-

gryp, mar toen by uitbaal fir 'n nuwe slag, daal di stryt-kolf fan sy teen-stander laugsaam neer op sy kop al-hoewel^a geraak, foer sy hant nog di stoot uit dan trek dit tot in sy foor-kop, bloet oor-stroom dit, op sy oorlogspert tuimel di Hunne-afoerder neer, 'n blaas oSgewillig sy lewe uit.

^
:

Di swaart fau
di

72

Michaeli
'n

di
'n

Heer u
burger,

St.
fir

dreim

dit

uon uit
afal

mout fan mouuik

laas-te "\vauh(jpige

dring liuUe foor-uit. nog altyt is di man mit di goii-e uitDi fal fan liulle afoerder rusting di foorste in di gefeg. jaag di Huune 'u pnise skrik op di lyf, agter-uit keer hlle, agter-nit in wilde tiug.

Di oorwinning was behaal. Mar di wat^o huUe lir 'n aartsengel hou, neergedaal uit di hemel op di flakte fan Hegau, lat sy swaar kop op di nek fan sy pert neer-sink, teuwel "n kolf Avas dit di laaste hou fan di Hun of fal uit sy hanne uit hlle tel was dit deur firstikking in di hitte fan di gefeg hom doot fan sy pert af. Sy fisier wort oopgemaak, 'n frlikke glimlag swewe oor sy geriinpelde, geweidige, grys fau di nur hou di hoof-pyu fan di ou uit di Heiden-gat kop Hy het mit 'n eerlikke ruiters-doot di firhreke fan tirop. " gange ty-e geboet, dit bewerk tir hom 'n frlikke doot. "n Swart hont loop soek-soeksi oor di slag-felt. tot hy di liggaam fan di ou gekry het, 'n lek droef-huilent sy foorkop. Ekkehard staan daar-by met trne in sy -e, 'n se di gebet Mr sy

sile-heil op.

Met denne-takkies op

di

heim trek

di

oorwinnaars naar

Twaalf fan di monnikke laat hlle hlle berg-festing terug. onner in di flakte bly, ora lyk-wag op di slag-felt te hou. En daar was in di gefeg gefal honnert-fier-n-tagtig fan di Hunue, fan di swbise burgers ses-'n-neentig, fan di fan Reieheuau agtien, fan di fan St. Gallen twintig, di ou 'n Rauchiug, sy
dieiis-man.

loop Moengal oor di feit, 'u leun op soos op 'n waudel-stok. Hy kyk naar di gefallene. Het jy gin Hun gekry, wat eentlik 'n frou is ni? fra hy au een fan di broeders. wat wag hou.

Sy wang firbonde,

sy ki-ri,23

Ne was di antwoort. Dan kau ek huistoe gaah! spvak Moengal.

9t

merfu

%^\\\xa{
5

oljnc

i an 't ankom it g c 11. (Stet)e 25. (Siibung.

fiefie
3

98 e.

di gel wige

1. Srf)rttt, trede behoort; peste: cigentltd) ^cft, auf S^^eriDiictt bertragen. " na boon-toe: nad) oben, auflnvts, gen begint: ftel)e 62. ^^^rteriti bon skrywe. geskrewe: ^artisipium igtmmel. i seuns: 9 baat: in seuns, maus, reuns (3iMiben) tua n^t's?

ntcbcriiibiirf)

tre-tjies: Seimniiti bon * hoe't: fiefte 94. 2. Stufe.

'^

n mombakkies: ntcbcrlnbtid) momba n nicfit gnttural. ift is anner'^ 'n lues syn: ftelie 18. bakkes: lca-^fe, ^-ra^sc. kant: auf bcr anbercn Seite, jenfeits; deus-kant: auf bieier Seite, iHromi^ skaars: fauni. isijxn-ger-mag: Heerbann. bteSfeite.
'

blser.
i"

73

I^ett
^^

pette ober trompetters: Irompeten. in Jrompeter

maar:
-"

(inebcrlttbtfcf)
fiefie

mager)

3H.
fiel)e

I}ager.
i^

trompetop hlle

swaarste, mnnfenb.
naf}c.
22

op

di diepste:

rats: xaid), gejifiiinnb, lirbaas: erfraiiitt, beftrt.

pal: 84.
.
.

ftanbf)aft, nid)t
21
.

-^

poets

-^ ki-ri: 25 Stab, Sicnk. 20 ujt. nteberlubifd) sclirain Sdjramme, fief)e 84. gespuug: augeipten. Dieben spuug and) bte (formen spu unb 2s net-lirgou: 27 ewe-wig: @Ieid)maB, @leid)geiDtd)t. spoe(g). im 29 alhoewel: 2" di wat: bcrjenige, ben. obiDobt. diu, halb.

ben,

Stretrfie iptclcii.

ftreiien,

amper: btU gebak: Jcfe skrams raak:

31

soek-soek:

fic^e

98

d.

2). ^\ bu Xoit ber .<^erren 2]erleger bi XXXIII So., 5)JaarI..- Iiabe id) bic fotgenbeu Stiide fr bic bungen benuBcn fnnen. Sie Sdircibmciie lueidit oon bcr in i; 16 angegebenen 3ted)t= fc^reibung eintgennaen ab.

^urd}

bte (Ste

XVU

&

ie
ei

toirb

ii

gcidiricben

t (auIaiitenb)
fir

T d
fev

g unb d
)D0
fic

ftnb 5tijd)en JBofalen erl)alten in

manchen SBrtern,
iit

)onft Peridilinbeu. ^a?i aulautenbe t (d) be ^artisipinm ^^rteriti

iiU.t

iclfac^

beibefialten.
in attributtbem @ebraud)e ftaben S-(eyion=e. 3(biefttiie 9lad)ftebenbe 9himntcrn ftcf)en auc^ in ber Sammlung: De Gezellisje: liet boek voor iedereen. 2. f?. bu Soit (So.,

&

"^aaxl 1902: III, VI, VII:

XXVIII. XXIX. XXXII. XXXIII.

XVII.
(Di eerste

toek fan Moses, genoem Genesis. S.

$aarl, 1893.

5- u 3^0'*

&

Eo.,

Yn Yni.)
in

Di ITigang
1.

di

Skip.

Toen
foor

se

Jehovah au Xoacli: 'Kom jy en jou hele huis-

2.

3.

4.

gesin in di skip, waut fer Jon het Ek gesiin berispelik Mjn augesig in di geslag. Fau al di reine fe sal jy fer jou ueem 7 pre, di manuetji en syu wyti: eu fau di ureine fe 2, di maunetji en syn wyfi. Uek fau di f-els fau di lug 7 pre, manuetji eu wyfi. om saad leweudig te hon op di augesig fan di hele aarde. "Waut oer uog 7 dge sal Ek laat reeu op di aarde 40 dge eu 40 nagte, eu elke ding, wat Ek gemaak het, sal Ek ferdelgi fau di agesig fau di grnd af.

5.
6. 7.

74

En Noach doeu alles net soos Jehovah liom befeel het. En Noach was 600jare oud. toen di wterfloed op di aarde was. En Noach gaan in, en syn seiins,2 en syn fron, en
syn seuns, sme met hom, in di skip, nit di wters fan di floed. Fan di reine fe, en fan di reine fe, en fan di f-els, en fan elke ding wat 2 en 2 gaan huUe in na Noach toe^ kruip op di grnd in di skip, uiannetji en wyfi, soos God fer Noach hefeel het. En dit gebeur na 7 dge, dat di wter-tioed op di aarde was. In di 600^*^ jaar fan Noach syn lewe, in di twede niaaud, op di 17"^ dag fan di maand, op diselfde dag, ward al di fonteiue fan di grte diipte pe-gehreek, en di festers en di reen was op di fan di hemels werd ge-pen; Op diselfde dag gaan in aarde 40 dge en 40 nagte. Noach. en Sem, en Cham, en Jafeth, di seuns 2 fan Noach, en di fron fan Noach, en di H froueiis fan syn seuns, 2 sme huUe, eu elke leweudige ding na met hom in di skip; syn soort, en al di fe na hlle soorte, en elke kruipende ding, wat op di aarde kruip, na syn soort, en alle gef-elte En huUe gaan in na sj'n soort, elke f-el na syn soort. na Noach toe^ in di skip, 2 en 2 fan alle flees wat lewesEn di wat ingaan. gaan in mannetji gees in sig^ het. en wyti fan alle flees, neet soos God fer hom gese het; eu Jehovah sluit agter hom toe. En di floed was 40 dge op di aarde; en di wters fermeerder en neem di skip op, en dit word opgelig fan di grond af En di wters neem heelteraaal di oorhand en groei op3. sterk au op di aarde; en di skip drywe op di augesig fan En di wters neem heeltemaal di oorhand di wters. op di aarde; en al di hge berge, onder di hele hemel, werd bedek; 15 eile omhoog neem di Avters di oorhand En alle flees wat beweeg op en di berge werd bedek. di aarde sterf, fan di gef-elte. en fan di fe, en fan di dire, en fan al di kruipende gediirte, wat op di aaide al wat di sem fan leweus-gees in kruip, en elke nieiis syn neus-gte had, fan alles wat op di drge grnd was, sterwe. En elke lewendige ding wat op di agesig fan di grnd was, werd ferdelg.i fan di mes af tot di fe toe, en tot di kruipende gediirte, en tot di gef-elte fan di lug, en hlle werd ferdelgi fan di aarde, en daar blyf net oor En di Noach en di wat met hom sme in di skip was. wters hou di oorhand op di aarde 150 dge.
di frouens fan

8.

agesig fan

di

9.

10. 11.

12. 13.

14.

15.

16.
^

17.
18.

19.

20.
21.

22.

23.

24.

Di Land word droog.

1.

an

Toen gedenk God an Noach, en an elke lewendige ding, en al di fe, wat met hom sme in di skip was; en God


lat "n
di

10

di aarde, en di wters sak weg; fan di diipte en di festers fan di liemele werd gesluir; en di reen fan di hemel werd teen-gehou. keer teriig fan di aarde af, en di wters 3. En di wters neein af an di eud fan 150 dge. En di skip vas in di 1^^ niaaud, op di 17*^ ^ag fan di 4. En di wters ferminder 5. maand, op di berge fan Ararat. gestddig^ tot di 10*^^ maand; in di IG'^' maand, op di eerste dag fan di maand werd di toppe fan di berge gesiin. En dit gebeur, an di end fan di 40 dge, dat Noach pe6. maak di festers fan di skip wat hy gemaak het; 7. en hy stuur di kraai uit; en hy gaan nit, heen en terug, En hy stuur 8. tot dat di wters fan di aarde af opdroog. di duif uit fan hom af, om te siin of di wters ferminder mar di duif find 9. was fan di aSgesig fan di grnd af gen rus-plek fer di holte fan syn foet ni, en keer terug na hom toe^ in di skip; want di wters was op di augesig fan di hele aarde; en hy steek syn band uit, en neem En hy wag 10. hom en bring hom in by hom in di skip. nog 7 andere dge. toen stuur hy weer di duif uit di skip en di duif kom in na hom toe teen di aand, en 11. uit;3 kyk, 'n fars-afgeplukte'^ olyftak was in syn bek: so weet Moach, dat di wters ferminder was fan di aarde af. 12. En hy w^ag nog 7 andere dge, en stuur di duif uit; en hy

wind waai oor

fouteine

2.

en

13.

kom ni weer na hom toe^ ni. En dit gebeur in di 601* jaar,

eerste

14.

in di eerste maand, op di dag fan di maand, dat di wters opgedroog was fan di aarde af. Toen neem Xoach di deksel fan di skip af, en kyk en siin,'' di augesig fan di grnd was droog. En in di twede maand, op di 27^* dag fan di maand, was di aarde

droog.
15.
16.

17.

Toen spreek God tot Noach en se: ,Gaan uit di skip uit,^ jy, en jou fron, en jou seuns, en di froues fan jou seuns, wat sme met jou is. Elke lewendige ding wat sme met jou is, fan alle flees, fan di fels, en fan di fe, en fan elke kruipeude ding wat op di aarde kruip, breng met jou sme,s dat huUe ooroedig kau aanteel op di aarde, en frugbaar wees, en fermenig-

fuldig9 op di aarde.'
18.

19. fan 20. 21.

Toen gaan Noach, en syn seuns, en syn frou, en di frouens syn seuns sme^ met hom uit; al wat leef, elke kruipende ding, en idere fo-el, al wat kruip op di aarde, na hlle soorte gaan uit di skip uit.^ Toen bouw Noach 'n altaar fer Jehovah, en neem fan elke reine diir, en fan elke reine fo-el, en offer brand-offers op di altaar. En Jehovah vuik di angenme geur, en Jehovah se in syn hart: .Ek sal ni weer di grnd ferfloek om di mehs ontwili'^ ni, want di igewing fan di hart fan di mes is boos fan syn kinds-

7(3

heid
22. soos

So lank as di aarde staan, sat saai-tyd eu oes-tyd, en kou-e en wrmte, eu smer en wiuter, eu dag eu uag, ui ophou ni.'
het
ui.

af: eu Ek Ek gedaau

sal ni

weer elke lewendige ding veruitig,

2seuns: ?(nnierfiingcn: i ferdelg: Dertilgen, erni^tcn. 3 nabiefem Sorte imrb ha n or s ntdjt guttural geiprodien. uit; op op: ber biefe 2teberf)Dluiig fie^e 103. toe; uit

3n
*

sig:

fic^,

fietje

40.
'
.
. .

'"

friidiabgelnoc^ette.

kyk

gestadig: beftitbig. 'n sien: iebratemu.

fars-afgeplukte
^

niet

sme:

nieberlanbifdi

met

telfad) ben 5)3Iag oii sarae-gaan Cmttgef^en).

utmmt im ^abbDltnbiid)eu met. me ein. So f)at man: me-gaau ober S)odi faft immer: gan jy sme? (@e^ft bu
mede.

sme

mit?).

i om di 9 fer-raeuigfuldig: erDte(fad)en, t)ermei)ren. outwil: um be 3Jknjd}en luillen. 2;icie ffoniiruftion mit outwil ober eutwil f)at fidi oou beut ^Pronomen auf ba (Sebiet be ^^omeii 9lacf) bem lUifter oou myneut-wil. lireut-wil (beutfdi aui->gebel)nt. meiiietmcgeu, ifirettoegen) fiiib onftruttioncii mie om di meus-ontwil gebilbet. Sie begegnen f)ufig in ber 33tbelberie^ung.

mes

XVIII.
(9lus:

Di Efangeli flleSs Matteus.

2.

%. bu 2oit

&:

Go., '^aa 1895.)

Di Preek op
1.

di

Berg.
(mattii.

V: 126.)

2.
3.

4.
5. 6.

7.

toen Hy di grte troppe mese siin, kliiu Hy di berg op, eu ua-dat Hy gaau sit het, kom syu leeiiiuge na Hoiu toe; en Hy open syn mond en Hy leer fer hlle en se: Slig di eeufoudig'e,! want di Koniukryk fan di Hemele is hlle syue!2 Slig di treureude.i waut hlle sal fertroos worde! Slig di sagsiuige. waut hlle sal di aarde be-erwe! Slig di hongerige en drstige na di geregtigheid, want hlle sal fersdig worde Slig di barmhartige, want an hlle sal barmhartigheid

En

bewys worde!
Slig di reine fan hart, want huUe sal God siin! waut hlle sal seuns fan God Slig di fredeliwende genoeni worde! ^ 10. Slig di wat ferfolg geworde is om di geregtigheid outwil, want di Kuiukryk fan di Hemele is hlle syne.2 11. Slig is Julie, as'di me.e fer julle sieg maak, eu met leues fer julle uitmaak fer al wat sieg is, om My outwil l 12. Ferheug fer julle en wees baiug bly. want julle loon is groot in di Hemele; waut netso het hlle di prfete ferfolg,
8. 9.
;

wat

foor julle gelewe het.

13.

14. 15.

I.

17.
18.

19.

20.

21.
22.

23.

24.

Julie is di sout fan di aarde. Mar as di sout syn sraaak ferloor het. waarme sal dit dan gesout woide? Dit deug fer niks meer ni as om weg-gegoi eu fan di mese fertrap te woi'de. Julie is di lig tau di wereld. "n Stad, Avat b 'n Mes steek op 'n berg le, kan ni ferborge bly ni. oek ni "n lamp an en set dit onder 'n skepel ni, mar op en dit ferlig almal wat in di buis is. "n foet-stuk, Laat juUe lig so skyn foor di nieuse, dat bulle julle goei-e werke kan sien, en fer julle Fder, wat in di Heniele is, ferbeerlik. Moet-ni dink, dat Ek gekom is, om di Wet en di Pr(3fete te entbinde ni. Ek is ni gekom om te ontbinde l, mar om te ferful. Want, waarlik! Ek se fer julle, totdat di Hemel en di aarde ferby gegaan is, sal daar fan di Wet ni "n jta of stippel^ ferbygaan nie, totdat dit alles gebeur is. Di man, wat dus^ een fan di geringste fan di gebde entbind, en di mese so leer, sal di geringste genoem worde in di Kuinkryk fan di Hemele. Want ek se fer julle, as julle geregtigheid ni oortioediger is as fan di Skrifgeleerde en Fariseers ni, sal julle di K(3ninkryk fan di Hemele ni igaan ni. Julie bet geboor, dat au di oue mese gese is: Jy sal ni imaud fermoor ni; mar wi 'n moord pleeg, sal gefaar loop Mar Ek se an julle, dat elkeen wat op by di Eegbank. syn broer toornig worde, sal gefaar loop by di Eegbank: en wi fer syn broer se: Eakal di sal gefaar loop by di Grte Eaad; en wi se: Jou dwaasi di sal gefaar loop tot in di Heise Fuur. As jy dan jou offeraude by di altaar breng en daar gedagte kry, dat jou broer iits teeu jou bet, laat jou offerande daar foor di altaar bly, eu gaan eers, maak af met jou broer, en kom dan en fter jou

oft'eraude.

25.

so lank as jy nog dat di teenparty jou ni altemit an di regter oorge ni, en di regter jou an di kstwel' oorge, Waarlik! Ek se fer 26. en jy iu di tronk gegoi worde ni. jou, jy sal daar ni uitkom ni, foor jy di laaste oortji betaal bet ni.s af

Maak gou-gou^
di

met jou teenparty,

met bom op

pd

is,

Oordeel oor Andere.

(TOatt^.

YTL: 1-12.)

1.

2.

3.

4.

Moet-ni "n fonuis uitspreek ni, anders word oor julle "n fonnis uitgespreek; waut di fonuis, wat julle uitspreek. sal oor juUe uitgespreek worde, en met di maat, waarme julle meet, sal fer julle gemeet worde. En wat kyk jy na di splinter in jou broer syn oog, mar di balk in jou oog merk jy ni? Of hoe sal jy fer jou broer se: ,.Laat ek di

spliiiter uithaal uit

i6

5.

6.

jou oog uit," en kyk di balk is iu juu Jou skyn-lieiligel Haal eers di balk uit jou oog uit, en dan eers sal jy goed kan siin om di splinter uit jou broer syn oog uit te haal. Moet ni di heilige dinge fer di honde ge ni, en moet juUe pereis ni fer di farkens goi ni; dat hlle dit ni eendag met hlle foete fertrap, en dan omdraai en fer juUe
oogi

ferskeur ni. Bidde, en anjulle sal gege worde soekenjuUe sal kry; Want 8. klop au, en dit sal fer julle pe-geuiaak worde. elkeen wat bidde, di ontfaug; en wat soek, di kry; en wat aklop, fer di word pe-gemaak. 9. Of Avatter mes is daar onder julle, as syn seuu fer hom of as hy om fis 10. brood fra, wat fer hom 'n klip sal ge; ]^Iar as julle, wat sieg is, 11. fra, fer hom ii slang sal ge? weet om au julle kinders goei-e gwe te ge, hoefeel meer sal julle Fder, wat in di Hemele is, goei-e gwe ge an di wat fer Hom bidde! Daarom alles, wat julle wil, dat di meuse an julle sal 12. doen, so moet julle oek an huUe doen; want dit se di Wet en di Prfete.
7.
;

{mattl).

VH:

2127.)

21.
22.

23.

24;.

_,,i!^
'

25.

26. 27.

Ni elkeen wat fer My .se: ,Here! Here!' sal in di Koninkryk fan di Hemele ingaan ni, mar di wat di wil doen fan In di dag sal baing fer My myn Fder in di Hemele. se: ,Here! Here! het us ni in Uw^ naam geprofeteer, en in w naam bse geeste uitgedrywe, en in Uw naam baing kragtige dde gedoen ni?' En dan sal Ek fer hlle penlik se: ,Ek het fer julle nooit gekeu ni; gaan weg fan My af. julle wat met julle werke di wet ferbreek het.' Want elkeen, wat di woorde fan My hoor en dit doen, Ek sal fer hom fergelyk by 'n fevstandige mau, wat syn huis En di stort-reen fal neer, en di op di rots gebou het. wter-strme kom an, en di winde waai, en slaan teen di huis an, en dit fal ni, want dit was op di rots gebou. En elkeen wat di woorde fan My hoor en dit ni doen ni, sal fergelyk worde by 'n uferstaudige man, wat syn huis op di sand gebou het. En di stort-reen fal neer, en di wter-strme kom an, en di winde waai, en slaan teen di huis an, en dit strt m, en syn fal was groot.

Stnmerfungen.
ftelje

i
.

18, 43.
i^-lccfen.
'"

om
dus:

eenfoudige: fte^e 25. ontwil: fielje XVII,

.

10.

hlle syne: stippel:

*

" kgou-gou:., fiefje 89. stwel: 5}>oIiift. ber bae (geen be (Snciid) constable. giciten ni bireft nad} "bcni ?erba anftatt anc^ (ajscnbe [ielje 92. 9 Uw: ftef)e 38.

5]untt,

alio.

'>

7&

XIX.
Jesus op Golgta.
{mattfj.

XXVH:
'n

3254.)

32.

En
Sirene,

toen hlle fer

Hom weg

breng-,

kry hlle

mau

fan

met

di

naam

fan Simon;

en

hlle pres^ fer

hom

33.
34.

35. 36.
37.

38. 39.

40.

41. 42.

syu kruis te help dra. toen hlle gekom het op 'n piek genoem Golgta, wat ge huUe fer Hom wyn heteken Kopbeen-Heuwel, met gal gem ng om te drink; en toen Hy dit geproef het, wou Hy ni drink ni. En toen hlle fer Hom gekruisig had, ferdeel hlle syn klere met l-tjiis-trek. En huUe gaan daar sit en hou wag oor Hom. En huUe sit b syn hoof syn beskuldiging op, aldus geskrywe: Dit is Jesus, di Kning fan di Jude. En daar werd 2 moordenaars met Hom saam gekruisig, een an syn regter en een an syn linker-hand. En di wat daar ferby loop belaster fer Hom, en skud huUe koppe, en se: A! jy, wat di tempel afbreek en in dri dge opbou, ferlos nou fer iou seif! As jy Gods^ seun is, kom af fan di kruis af!" En nets^o bespot di Oor-priesters sme met di Skrif-geleerde en Ouderlinge oek fer Hom, en se: Andere het Hy

om

En

.,

43. 44. 45.

Hy kan Homself ni ferlos ni! As Hy Isra-els kning is, laat Hy nou atkom fan di kruis af, en s .-al in Hom gelwe! Hy het op God fertrou, laat Di fer Hom nou help, as Hy in Syn gus is! Want Hy het mos 3 gese: ,Ek is Gods seun!' En diselfde ferwyt Hom oek di moordeferlos,

Hom saam gekruisig was. fan di sesde nur af tot di negende uur kom daar dui46. sternis oor di hele aarde. En omtrent di negende uur roep Jesus met 'n harde stem: Eli! Eli! lama sabagtani? Dit is: Myn God! myn God! waarom het U^ fer My fer47. laat? Party fan di wat daar staan, se, toen hlle dit hoor: ,.Hy roep fer Elia!"' 48. En ddelik loop een fan hlle, en neem 'n sps, en maak dit fl asj'n, en steek dit op 'n riit, en ge dit fer Hom 49. om te drink. Mar di ander se: Wag, stop! laat ons 50. kyk, of Elia kom om fer Hom te ferlos!" En Jesus roep weer met "n harde stem en ge syn gees oor. 51. En kyk, di gordvn fan di tempel skeur in twe fan b tot 52. onder; en di aarde bewe; en di rotse skeur; en di grafte in di rotse gaan pe, en feie liggme fan afgesterwe
naars,

wat met

En

53. heilige

werd opgewek.

En na

uit di rots-grafte uit-gegaan,

sj-n opstanding is hlle en in di heilige stad gekom^

en an feie ferskyn.

51.

80

Ell di

toen hile di

weid Gods seuni"

ieft

hoofman en di wat saain inet liom fer Jesus bewaak, aard-bewing siin. en wat daar gebeiir was, Waaiiik di man was hlle baing bang en se:
i

Slnmerfitngen.
beg alten eiiett^^.

pres:
^

mos;

preffen, ntiiieii. '^ hod), ja.

Gods
38.

senu:

[ief)e

XX.
Di Opstanding fan Jesus.
(Wttf). 1.

XXVni:

1-20.)

2.

laat na di Sabbat, by dagbreek fan di eerste dag fan dl week, kom Maria Magdalena, en di andere Maria, om En kyk, daar kom 'n grte aarddi graf te besiin. bewing; want 'n engel fan di Here daal neer fan di hemel af, en kom daarby, en rl di klip af, en sit daarop.

En

3.

En
nes

syn gedaante was nes di bliksera.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11. 12.
13.

1-i.

15.

16.
17.

sneeu. En uit frees fer d-je niese. Mar di engel antwoord, en se fer di frou-es; Moet juUe ni bang wees ni! want ek weet, dat julle fer Jesus soek, Hy is ni hiir ni; want Hy is opgewek, wat gekruisig is. soos Hy gese het; kom, kyk di piek, waar di Here gele het. En gaan haastig heen en se an syn leerlinge: Hy is onder di d-je uit opgestaan, en kyk, Hy gaan fer julle fooruit na Galilea toe: daar sal julle fer Hom siin. Kyk, ek het fer julle dit gese." En hlle gaan haastig weg fan di graf af, met frees en grte blydskap, en loop, om dit an syn leerlinge te boodskap. En kyk, Jesus ontmoet fer hlle en se: Wees gegroet!" En hlle loop toe en gryp syn foete en aiibid Toen se Jesus fer hlle: Moet ni bang fer Hom. wees ni! gaan heen, fertel fer myn broers, dat hlle na Galilea moet gaan, en dr sal hlle fer My siin." En terwyl hlle heengaan, kyk, enige fan di wag kom in di stad, en feitel an di Oorpriisters alles Avat gebeur is. En hlle kom by makaar, saam met di Ouderlinge, en uadat hlle raad gehou het, ge hlle an di soldate baing geld, en se: Julle moet fertel: Syn leerlinge het in di nag gekom, en het fer Hom gesteel, so lank as Ss geslaap het." En as di Gouwerneuri dit mog^ hoor, dan sal s fer hom tefrede maak, en s sal sorge dat julle fry kom." En bulle neem di geld, en doen soos fer huUe foorgese Avas. En di ferhaal is onder di Jode fersprei tot fan-dag toe. En di 11 leerlinge gaan na Galilea toe, na di borg, waar En toen hlle fer Hom siin. Jesus fer hlle bestel het.

en syn kleding wit hoin bewe di wagters en

werd nes


18.
19.

81

twyfel.

aubid hulle fer Hoiii;

mar party

En

Jesus

kom

na hulle toe en se: .,An My is gege alle mag in hemel en op aaide. - Gaan nou uit, maak al di folke tot Myn leeiiinge, deur hulle te doop in di naam fan di Fder, en fan di Seun. en fan di Heilige Gees, en deur hulle te leer om te onderhou alles, wat Ek fer Julie geordert het.

20.

kyk, Ek is met julle saam ding fan di bedeling.

En

al

di (lge tot in di folein-

3(

m e r f u n g c n.
'

Gouwerneur
-

f prid)

goe-werneur

(nieber*

lnbifd)
3

gouverneur) georder: bcfof)Icn.

Stnttljalter.

mog: Prteritum non mag.

bedeling: Urteil.

XXI.
(9tuS:

Di openbaring fau Jesus Gristus dur

(So.,

S. J.

du

Toit. T. g. bu S^ott

&

'^aa

189S.)

DI Troon-Tneel.
(Ctfeu.

IV: 110.)

en kyk, "n gepende deur in di Hemel, en di eerste stem, wat ek nes "n trompet raet my hoor praat het, se: Kom op, hiirnatoeli en ek .sal fer jou wys wat hier-na moet gebeur. En ddelik was ek in di gees, en kyk. "u Troon staan in di Hemel, en daar sit Een op di Troon. En Hy, wat op di Troon sit, was fan asiin nes 'n Jaspis en Sardius-steen; en rnd-om di Troon was 'n reent-boog. wat lyk nes 'n Smarag-steeu. En rnd-om di Troon was 21 trne. en op di trne siin ek di '24 oudeilinge sit, met witte klere an. en met goue krne En uit di Troon uit gaan weerligte. eu geluide, op hulle hoofde. en dnderslge: foor di Troon brand 7 lampe fan fuur, wat di 7 Geeste fan God is. En tbor di Troon was 'n se fau glas soos kristal; eu in di middel fan di Troon en rnd-om di Troon 4 lewende Aveseus, fl ge fan foor en fan agter. En di eerste lewende wese nes "n leeu, en di twede lewende wese nes 'n kalf, en di derde lewende Avese had "n augesig nes 'n mes, en di irde lewende wese nes "n fligeude rend. En di 4 lewende weseSs, wat elkeen H flerke had, was rnd-om en fan binne fl ge; en hulle had dag en nag gen rus ni. en se: ,Hylig! Hylig! Hylig! Herel God! Al-beheerser! AVat was, Wat is, Wat komi" Eu wanneer di lewende weses sal heerlikhyd en eer en dank toebring an Hom. wat op di Troon sit, en fer Hom, wat lewe tot in di eeu-e fan di eeu-e,2 dan sal di 24 Oirderlinge
siiu ek,

Daarna

neerfal op hlle augesigte foor Hom, wat op di Troon sit. en Hom aubidde, wat lewe tot in di eeu-e fan di eeu-e, en sal liulle krne neer-goi foor di Troon, en se:
fer
,.U is

dit werd,

iis

Here en GodI om

te

neem

di lieer-

likhyd, en di eer, en di mag; Avant wil was hlle, en word en deur

het

al di

dinge geskpe,
103.
2

Uw

huUe geskpe.''
l^terljer, ftefie

3(nnterfungen.

hier uatoe:

eeu-e

fan di eeu-e: )ellenimits.

XXII.
Di Wilde Diir
uit di

Se.
XIL: 18 XIH:
10.)

(Cffenb.

sand fan di Se. En ek siin uit dl Se uit opkom "n Wilde Diir, met 10 hrings en 7 koppe en op syn hrings lO kninklikke hoofsiiisels,i en op syn koppe nme fan gods-lastering. En di Wilde Diir wat ek gesiin het lyk nes "n luipert, 2 en syn pte was nes^ di fan 'n beer, en syn bek was nes 'n leeu syn bek. En di Draak ge an hom syn krag en syn troon en grte mag. En ek siin een fan syn koppe nes dit keel-af-gesny^ was, en, syn ddelikke wond werd genees. En di hele aarde loop ferwonderd agter di Wilde Diir an; en hlle anbid di Draak, omdat hy an di Wilde Diir di mag gege het; en bulle abid di Wilde Diir en se: Wi is gelyk an di Wilde Diir? En wi

En hy gaan

.staan

op

di

kan met hom

feg'?"'

'n mond gege, wat grte woorde en gods-lasteringe spreek; en an hom word mag gege om dit te doen 42 maande. En hy pen syn mond met lastering teen God, om syn naam te laster, en syn Tabernakel, en di wat in di hemel woon. En dit wort an hom toegelaat om te feg teen di hylige, en fer bulle te oorwin: en an hom word En mag gege oor alle ge.slagte en nsiis en tle en folke. almal wat op di aarde woon sal hom ahbid. almal fan wi di nme ni geskrywe is fan di grnd-legging fan di wereld af in di Lewes-boek tan di Lam wat geslag is. As imand re het, laat hy hoorl As imand andere in di tronk goi, word hy seif in di tronk gegoi: as imand met di swel dood-maak, moet hy met di swel dood-gemaak worde. Hiir is di flharding en di getrouhyd fan di hylige

En an hom word

Koms

fan di Bruidegom as orwinnaar oor diWereld-

mag.
fCffcub.

XIX:

1121.)

ek siin di hemel gepen, en kyk, "u wit perd, en wat daar-op sit word genoem ..Getrou en Waaragtig", en

En

Hy Hy


oefen

83

met geregtighyd. Syn ge hoof was baing kninklikke hoofsiirsels, en Hy had 'n naam geskrywe, wat nimaud ken ni as Hyself. En Hy was gekleed met n kleed, besprinkeP met bloed; en syn naam word genoem Di Woord fan God." En di legers wat in di bemel is, folg agter Hom an op wit perde, gekleed met fyn-linne, wit en ryn. En uit syn mond uit gaan "n skerpe swel, om daarme di nsiis te ferslaan: en Hyself sal fer bulle oppas nes 'n herder met "n yster-kiri. en Hyself trap di trap-bli'' fan di wyn fan di gramskaps fan Gods toorn. fan di Albebeerser. En Hy het op syn oormantel en op syn heup geskrywe "n naam: Kning fan di Knings, en Heer fan di Here." En ek siin 'n Engel staan in di sn, en hy roep met "n harde stem, en se an al di fo-els wat in di middel fan di bemel fliig: Kom biir-na-toe! Kom by makaar by di grte maaltyd fan God, so dat julle kan eet tlees fan knings, en
gerig
'n

was nes

uit en maak ooiiog fuurflain, en op syn

fan generaals, en flees fan beide, en flees fan perde, en fan bulle wat daarop sit, en flees fan almal, fan fry-e en fan slwe, en fan klyne en fan grte I'" En ek siin di Wilde iir en di knings fan di aarde en bulle legers fersmel, om oorlog te maak teen Hom, wat op di perd sit. en teen syn leger. En di "Wilde Diir werd gegryp en di false Prfeet, wat met hom sme was, wat foor syn ge di wonder-tekes gedoen bet, waarnie by ferly bet di, wat di merk-teken fan di Wilde Diir ontfang bet, en wat syn beeld agebid'-* bet, lewendig werd bulle alby in di fuur-poel gegoi, wat met swwel brand. En di rigei" werd dood-gemaak met di swel, wat uit di mond uit gaan fan Hom, wat op di perd sit, en met bulle flees werd al di fo-els fersdig.
flees

9lnnierfungen.
gerabe
ftet)e

boof-srsels: auptid)mitcf.
^

luipert

(nieberlnbifd) lui-paard): Seoparb.

inte.
*
=

87b.
"^

nes (nteberlnbtid) netals): keel-af-gesny was: eine abgefd^ntttene ^eble batte, ^ yster-kiri: eiferner Stab, besprinkel: befprengt.

<StDcf.
8

Vilbel, in bem bte 3:;raubcu gepret luerbcii. ^ agebid: gramskap: rimmigfeit, 3But. ^^^artijtptnin '4>rte= i" rige: brigen. ritt bon aubid. @eiDf)nItc^ ge-abid.

trap-bli:

XXIII.
Di

Nuwe

Jerusalem, fan Binne.

(CffenO.

XXI: 22 XXII:

21.)

gen tempel daarin ni, want baar tempel is Here God, di Al-bebeerser, en di Lam. En di stad bet sn of di maau ni ndig ni, om baar te ferlig ni: want beerlikbyd fan God ferlig fer baar, en baar lamp is di Lam.
ek
siin

En

di di

di

6*


di

84

Eu di nsiis sal iu haar lig waudel. en di kcnings fan aarde breug- liile heerlikhyd daarin. En haar poorte sal bedagsi ni gesluit worde ni; want daar sal gen nag wees ni, en hlle sal di heerlikhj'd en di eer fan di nasiis daarin En niks wat onryn is sal daarin kom ni, oek ni wi hreng. gruwelikhyd en bedrog pleeg ni, mar alleen di wat geskrywe is in di Lewes-boek fan di Lam. En hy wys fer ray 'n stroom fan LeweSs-water, helder nes kristal, wat nit-stroom uit di Troon fan God en fan di Lam. In di middel fan haar Staat an weers-kaute^ fan di rifiir di Lewens-boom, wat 12 keer [in dijaar] fragte draa, idere maand ge hy 'n ander oes^ fan fragte, en di blre^ fan di boom is tot genesing fan di nasiis. En daar sal gen foorwerp fan ferfloeking raeer wees ni. En di Troon fan God en fan di Lam sal daarin wees, en syn diisknpgte sal fer Hom diin, en hlle sal syn aiigesig s^iin, En nag sal daar en syn naam sal op hnlle foorhooofde wees. ni wees ni, en hlle het gen lig fan di lamp of lig fan di sn ndig ni; want di Hera God sal syn lig op huUe laat afstraal, en hlle sal heers as Kninge in di een-e fan di eeu-e. En hy se fer my: Di woorde is getroii en waaragtig. En di Here, di God fan di Geeste fan di prfete, het syn En-gel gestuur, om au syn diius-knegte te toon, wat in 'n krte tyds-ferloop sal gebeur. En kyk, Ek kom met haasi" Slig hy, wat di woorde, fan di foorsegging fan hiirdi boek bewaar! En dis ek, Johannes, wat di dinge gesiin en gehoor het. En toen ek dit hoor, en toen ek dit siiu, fal ek neer om te abidde an di foete fan di Engel, wat di dinge fer my wys. En hy se fer my: Pas op, moet ni! Ek is "n mede-diiskneg sme met jou en met jou broers, di profete, en met di, wat di Avoorde fan di foorsegging fan hiirdi boek bewaar. Abid God!"' En hy se fer my: Moet-ni di woorde fan di foorsegging fan hiirdi boek fersegel ni; want di tyd daarfoor is uaby. Laat di wat goddeloos is nog meer goddeloos worde, en di wat rj^n is nog meer oiiryn worde, en di wat godslig is, laat hy nog meer godslig worde, en di wat hylig is, laat hy nog meer hylig worde. Kyk, Ek kom met haas, en myn belning kom met My sme, om an elkeen te ge na-dat syn

werk
End.

is.

Ek

is

Slig

sterkte

kan kau iugaan

en di Z, Eerste en Laaste, di Begiu en di bulle, wat bulle klere was, so dat bulle wees an di LeweSs-boora eu hlle deur di poorte in di stad! Daar-buite is di honde eu di twedi
is

naars^ en di hoereerders en di moordenaars eu di afgikle-dinaars en elkeen, wat di leugeu liif het en doeul Ek, Jesus, het myn Engel gestuur. om di dinge te betuig an julle, di gemeentes. Ek is di wortel en di geslag fan Dawid, di skitterende Morge-ster.''

85

En di Gees eu di Bruid se albj': ..Komi"' Eu di wat dit hoor, laat hy se: Komi Eu di wat drs het, laat liy kom! Di wat wil. laat hy di Lewes-wter neem forniitl^ seif getuig au elkeeu, wat di woorde tau di foor-

Ek

seggiug" fan hiirdi buek hoor: As imand daavau toefoeg, God En as sal op hiiui le di plage wat in di boek geskrywe is. imand weglaat lau di vooide fan di boek fau hiirdi foorsegging, God sal syu deel wegueem fan di Lewes-booui en uit di hylige stad uit, wat geskrywe is in di boek. Hy, wat di diuge getuig, se: Ja, Ek kom met haasi""

Amen. Kom. Here Jesus Laat di genade fau di Here Jesus met almal weesi
I

' bedags: bei Stage. 5lberbtale s. 35er= s oes: x\'eers-kaute: an beiben Seiten, rnte. ^ toweuaars: * blre:" SIcittev, blaai-e: 331ntter eine ^U(^e. feruiit: fr ntdjte, umfonft. 3niiberer.

9(ntnerfungen:
84.
2

gleiche

*^

XXIV.
(Wat Geld kau Doen.
X.
deur M. H. X. X.
g. bu loit

&

o., $aarl 1898.)

Hy

Twe Briwe
is

fan ou

Koos

Pienaar.

Feertiin ddge

weer

syn kamer.

sit

by syn

ferloop. 0ns kry Eduard alleen in skryf-tafeltji. Briwe eu papire le

ferstrooi foor hom. Kommer en moedelooshyd is op syn ernstige gelaat te lees. Hy lyk in dipe gepys i te wees. Di rede fan syn ueer-slagtighyd sal juUe straks- ferneem: luister mar.^

Toen hy di Maandag-aand word hy deur Fraiis outmoet met

tuis

kom fau Groenpoort

af,

bauk, waarin hy, Eduard, was 'n gefoelige slag, eu tmelik goed bereken om enige mau 'n bedrukte gesig te laat opsit, al was hy nog so ryk, of nog Mar hoe groot di ferliis oek so min au aardse skatte geheg. mar toeu hy gister weer di was. dit was nog ni di ergste ui tyding kry, dat deur di bank-breuk^ twe frinde. fer wi hy borg gestaau het, fer di een fer dri-, en fer di ander fer twe duisend pond, oek tou op-gegoi^ het, sodat hy nou an di pen" bly, was
;

di skokkende-* tydiug, dat di 5(!00 had, bankrot gespeul^ het. Dit

hy ugenoegs tot wauhoop gedrywe. Wat moe.> hy afang'.'' Daar was gen ander uitkoms ui, as om syu pragtige plaas, di erfeuis fan syn fader, te ferkoop. Mar dau, hoe sal dit met Maria gaauV Sodra as haar ouers durf ferneem'-' in watter skrmelike omstaudighyd dat^o hy ferkeer, sal huUe hom sonder fersuim haar hand en hlle huis outse, dit was getwyfeld. AgI kou hy haar tog mar uet behou, wat ge hy dan om geld of goed! Fer homself had hy gen swarighyd ni; hy het immers twe hande en 'n kop, eu so lauk as hy dit mar het, siiu hy altyd kas om fatsoenlikii deur di wereld te kom: mar daar sal di girige, geld-

supftige

86

ou-ers fau Maria nou gen notisi fan wil neem ui.'Geldl geldl sigbare geld, dit was al wat hlle kon tefrede stel. Deur sulke gedagtes oor syn sombere foor-uitsig gekwel, di kamer inkom, en sit hy daar by syn tafeltji, toen Frans
'n

swy-end

briif

hand-skrif was en lees:

foor hom neer-goi. Hy kyk na di adres: di hom 2bekend. Hy maak dit oop met 'n sug

Flleus niyn belofte, hat ek an "n Waarde Frind, paar frinde geskrywe om n-rig'^ omtrent jon karakter en for." tuin. Di antwoorde, wat ek ontfang het, was allerguustigs Hiir kry syn gesig "n l>ly-e trek. So dat eli gen beswaar meer liet om haar band an jou toe te se ni. want ek is tot di oortuiging gekom, dat ek gen kan kry ni." beter portuuri^ fer haar, myn dogter, Hiir spenl 'n giimlaggi om syn mond. Ek ge jou dus folkme frybyd om na haar te fry." Syn gelaat helder meer en meer op. En sal dit fer ons famili in algemeen en myself in bisonder, tot 'n grute eer rekeu jou eerlang tot skoon-seun's te he." Syn bedrukthyd het heeltemal ferdwyn en het piek gemaak fer 'n uitdn;kking fan blydskap en geluk. .Met dl ferwagting om jou binne kort weer hiir te siin, bly ek met wre hoog-agting,
. .

Jou

frind,
J.

Pienaar."

P. S. Ek het met di bank-breuk fan foor-laaste week 'n groot som geld ferloor. Ek wil hoop, dat jy ni oek skde gely het ni." By di lees fan di post-skriptum'G het syn swaar-moedighyd weer terug gekom. So"! se hy by homself: bulle weet dus nog niks fan myn haggelikke psisi af ni. As di ou dit geweet het, dan ek weet ni, mar ek frees, dat di briif dau fan 'u heel ander aard sou gewees he. Mar hoe is dit mlik, dat hlle daar, ten minste fau di eerste 5000, nog niks fan kau weet ni? Ek het tog fer Maria daarfan geskrywe en het al weer 'n briif fan haar terug ontfang. Of sou sy dit dalki' fer bulle stil gehou he? Ag, jal di liwe, goei-e siil, sy weet oek mar al te goed, wat daarfan sal kom. as haar pa en uia dit agter-kom. Mar dis ferniit, want bulle sal dit tog mar froeger of lter moet hoor, Ag, myn liifste! dan is sy fer my forlre, ek foel en dan En nou moet ek dan dit in myn hart. Ag Maria! myn liifste jou tero, sagte hart gaan stukkend^^ bieek deur jou di twede Jobs-tyding^^ me te deell 0, di geld-girige mostersl as bulle fan myn geluk hoor. Ag, mog daar weer iiit-koms weesi!"
. . . . . . I

Twe
(lge

87

"u

later

ontfang Eduard
di fllende

twede

briif

fan ou

Koos Pienaar; en wel fau

inhoud.
2.

Groenpoort,

My

18

Eergister het ek fer jou "n briif geskrywe, Meneer. wat ek fertrou dat jou al sal ter band gekom he, waarin eli jou myn goed-keuriiig oor jou ferlwing met myu dogter megedeel het. Sedert is my egter, tot myn jnnige spyt, ter re gekom, dat jy, deur di freselike bank-breuk, so goed as geru-ineer is. Dit het my, boe seer tot myn leed, laat besluit om jou, an gesiin dat di noodlot jou nou so getref het, intyds te waarskuw, dat dit nou ui fer my geraais" is om 'n ferbintenis met jou en ^laria te laat deurgaan ni. Ek weet, jy is ferstandig en Tveldeukeud, en kan daar dus gen beswre teun he ni, as ek jou beleef fersoek om jou lerlootskap met myn dogter so gou as doenlik is af te breek; waut jy sal tog seif moet iusiin, dat ek haar, wat so fyn en teer opgefoed is, an gen bedelaar kan afstaan ni. Jy behoef ons oek ni met ferdere besoeke lastig te fal ni, daar dit misskiin^i onaugenme gefolge kan he. Ten slotte kan ek jou nog melde, dat Maria, fan dat sy fan jou oiigeluk en myn en haar moeders besluit ferneem het, skilik erg iigesteld22 geworde het, sodat ons fan dag di dokter moes lat haal. Sy wou nog oek fer jou geskrywe he mar ek wou dit ni toelaat ni, om ek beter gedenk het, om alle korrespondeusi op "n end te maak.

t.

t..

Jakobus Pienaar.

So "n briif het Eduard ferwag. tog daarom "u bi-tji te ergl Duif bulle

Mar. soel^s dit was

hom

fer

'n

bedelaar

uit-skelV Waarlikl so fer was dit nog ni. Hy kan hom so ni laat ferneder ni. Dtiif bulle hom belet om an syn Maria, di enigste wat hom nog oorbly. wat hom nog kon troos en moed ge, te skrywe; ja. selfs belet om haar weer te besoek? Sy, di enigste wat hy ooit liif gehad het: syn sk6ne2i ideaal, omdat
.
.

omdat

geniue gefolgel?
siiu bulle

oSangenme gefolge kan he Wat? ouanWat? wat meen hy daarby? Fer wi, fer wat hom wel an? En wil hlle hom dwjng om syn ferdit
. .
.

loofskap af-te-breek? Ne, nooit as uooitl25 jjg^ gy ^i fgj. \^q-j^ gese ni:.,. Eduard, myn liifste, fer ewig, ek bly jou getrou tot in di dood?" Was haar woorde ni hylig ni? En het hy ni fer haar gese: Maria, myn engell di graf sal ons sky, mar niksanders ui?" Daar le sy nou siik, fan bartseer^s en ferdriit, syn liifste, syn beminde. En hy mag haar ni siiu ni: ne, meer nog, hy moet seif haar hart ferbrysel en haar fermoov, deur bulle ferlwing. wat met "u hylige eed ferse-el en befestig is, te fernitig! Di hemel bewaar hom daarfoor!

88

Liwer wil liy duisendinaal fer haar sterwe, fr datio iiy dit sal doeu. Siin moet hy haar, siin sal hy haar, laat kom wat wil! Morre, mrre iiog, wil hy daar wees. Op syn kni-e wil hy haar ou-ers smeek oin tog ni so hard te wees ui: om tog medelyde te he, met hom eu niet haar, hlle euigste dogter. Hy wat soll hlle bidde, om hlle tog te ontt'erm oor syn lilaria,
op sterwe le^v fan kwelling en ferdriit, en hom haar te laat behou. Werk, werk sou hy fer haar, dag en nag; eu hy sal haar 'n gelukkige eu obesorgde lewe besrie. Hy is immers geleerd, sodat dit hom an 'u ferdiinste ni sal ontbreek ni; hv sou altyd 'n eerlikke brood-winning kon he; terwyl hy op dl geublik oek wel uit di moeilikhyd kau kom; waut syn ooms Avas almal ryk, skatryk,2s en hlle sou almal gewillig wees om hom te help Dit is nou omtreut so naasten-by,^^ wat daar, in auderhalf minuut, in Eduard syn kop omgegaan het, toen hy daar met di hande in di hare staan en di ferweuste briif lau ou Koos Pienaar oop foor hom le. (3f hy di nag kon geslaap heV Wi sal slaap ouder sulke omstandighede, as hoof eu hart altwe^o so fl is, dat huUe dryg om te breekV
.

3lnmerfitngeu:
effunlen.
gu.
*
-

gepys:

S'iad^benfen, in bftere
^

straks: balb, tu
fd)recflid),

htrgem.

luister
^

skokkeude:

erfd)tternb.

ebanfen mar: pre nur bankrot gespeul:

^ ton opgoi: aufgeben, banferott madjeu; bank-breuk: 23anfbrud). SaljlnngSunrnljig lucrbeu. 5)er 5hibrucf ift figrIid^ ^\\\ C!d)ieu= gejj^anu luirb gefl)rt an einem Xmx, ba bte Stopfe bes orbcrften cfpannS aneinanber fiipft. iu 2>orIufer (lei-er, foorlper) Ijtt ^t\m nun bie Ddifen fo fdinell laufen, bafj ber i^or= bies 'Xau. lnfer bas San ntd)t lnger behalten fanu, luirft er ec^ ineg, nnb an di pen bly: in ber Stlemuie fitzen, bn Ijeif^t tou op-goi". na genoeg: beinahe, allein fr ben Sitetl aubercr jaljlen. f= i" watter durf ferneem:, and) nur bernef)men foten. gnfagcn. dat: foor dat. ber biefe pleonaftifdjc dat fielie i^ 94. '^ sal aviI ueem: ^1 fatsoenlik: auftnbig. ''^)\a\\ fann ben (2a uotisi ueem: 2tdit ivx S)entfd)cn feiir lUit oljne wil luiebergcben. '' n-rig: ^gebcn auf, tu ^etrad)t stef)en. 9tad)rtd)t, iHnSfnnft.
'^

'J

i^ skoon-seun: dnuieger= portuur: ber fleidje, '4>affenbe, 'Partie, ^' dalk 10 post-skriptum: ::){ad}ld)rift, ^4-^oftlfrtptum. ober '^ stukkend: dalkies: bteUetd)t, etiua (an nieberlnbifd) dadelyk). ' Jobs-tydiug: ay d ift paragogifd). ^tob'cpoft. in Stcfe. 2') geraai: ^partigipinm ^prtertti bon raai: fd}ctnt mir nidit ge= 22 hgesteld: nnluoI)l, unpHlid). 21 mig^kieu: ielleid;t. roten. 23 soe: Sit^erjeftiDn mar soe: 51ber nein! 2^ skue: fdin. skoon -5 nooit a.s tnt Slap()olIubiid)cn gciu^nlid) fanber, reinltd). 22c jiart.seer: i?nmmer. nooit: nieniale.; ftel)e 103. op sterwe 2s skatryk: Haasteule: in ben leisten Si'flc" Hegen. fteinreid). by: nngef[;r. al-twe: beibe.

"

fo$n.

2'.i

'^'^

89

XXV.
Tant Martji HeeltemaaM Feranderd.
cSbenba ap. XUI.)

Frydag, onitreut 14 dage na dat Eduard syn erfeuis outfaiig het, dat hy, soos in di laaste tyd syu gewooiite Avas, net na di middag-ete "n waudeling geneem2 het uit di dorp uit. om eers laat in di agtermiddag terug te koni. Xog nooit Avas hy so mii^moedig en terneer-gesla-e ni as di dag. ^ Fer di eerste maal het hom di dag^ di trne ouwillekeurig en onweerstaanbaar uit syn ge getioei. Wi het al di trne gesiiu fau 'n man in di krag fan syn jare? Wi het seif trne gestrt, wat foort gelioei het tiit "n smart-folle hartV Nimand, as behalwe* hlle, wat dit seif ondertinde het, kan weet hoe dp di ferdriit en smarte fan so "n hart moet wees.
Dit was op
'u
.
.

Hlle,

om

kan weet, wat Eduard moet gefoel he, ween; te ween ss 'n kiyu, hulpeloos kiudji. Toen hy di aand, ltev as gewoonlik, tuis kom, kry hy "u briif fer hom op syn tafeltji, wat hy met 'n bewende band oopbreek en lees. Dit begin aldus:
en hlle alleeu,
so te

Fan Mefrou

M.

Pienaar an Mnr.

F.

Bester.
.

Groenpoort, 5 Augus 18

Hooggeagte en seer gewaardeerde Frindl^

Met bidde en smeke kom ek tot u,'' om u fergiffenis te fra fer di belediging, wat ek u augedoen het, as dit fer u uog mlik is om so 'n daad te fergewe. Duisendmaal wil ek foor u op inyn kni-e en met trne in myu ge daarom smeek, as ek slegs weet, dat ek dit daardeur fan uw edelmoedighyd en grootmoedighyd sal ferkry. U kan my gi, dat myn gedrag en handelwys teen n my tot in di diipste fan myn siil bedroef en berou, wetende",
dat u "n edele en opregte jonkman is, op wi syn^ karakter niks op te merk faU' ni, en dat u fan ryke en eerbare ou-ers

afkomstig is. So freselik het

my di belediging en -fernedering wat ek u angedoen het, dag en nag gekwel fan di dag af, dat ek nooit gen rus kon kry ni, of ek moes eers fer u hiir-di briif skrywe, om u te oortui-ei'J fan myn innig en opreg beroit, oor di roekel(3se bedagsaamhyd, wat ek in 'nflaagn fan woede en dvif begaan het. Wees dan togi^ so frindelik, myn goei-e friud, om ons mar weer te kom besoek en uw ferloofskap met ons dogter te heinuw, sy sal tog so bly wees, di arme kind, as u dit wil

doen, en ons sal u

90

met upe arme ontfaug. Deur lang- anliuu het oorgebaal om u weev in ons huis te outfang; ja fer gekry, dat hy syn toestemming gege liet tot juUe huwelik. En nou ferlang ek niks meer ni, myn beste frind, as dat u tog so gou as mlik is fan di geleendhydi^ wil gebruik maak, eer dit misskiiu fer ons dogter te laat is. Ek se: eer dit te laat is, want n moet weet, geagte frind. dat onse liwe Maria al lank op di rand fan liaar graf le. Maar u kan haar redde en liaar an ons, haar bedroefde ou-ers, terng ge, as u wil. Og, kom dan tog, al is dit mar net om harentwil, as u haar ni fan wanhoop en ferdriit wil siin ferkwyn''* en ii wisse en smartelike dood tegemoet gaan ni. Vvil dan togi2 mar om harentwil ons fergewe en fergeet, wat al ferby is, as di lewe fan ons diirbare Maria n liif is. En denk slegs an di freugde en blydskap, wat u haar en ons kan doen, en di loon, wat u daarfoor hiir en lter te wagte kan wees.

myn man hom selfs so

ek

0,

myn

edele

frind!

Ek weet

dat

ons gen beter

man

dogter sal kry ni, as wat u is; u is di enigste, wat haar kan gelnkkig, yndeloos gelukkig maak! En ag! sy ferlang tog 12 so furig na u; sy wil haar nerresi" meer me laat troos ni, en fra mar altyd, wanneer haar Eduard tog
ooit fer ons

weer

sal

kom.

In di faste fertrou-e, dat u tog 12 medelyde sal he met di jammerlike lot fan ons sterwende Maria, en di htop, dat ek in wynige dage in di geleendhydi^ sal wees om u mondelik fan myn hartelike berou oor myn skaudelike gedrag sal kan oortuig, bly ek met Avare hoog-agting,

Oiifergeetbare frind,

Uw
Hoe

nederige Dinares,^

M. Pienaar.
Jile sal misskiin fra:
is

dit dan,

di briif skrywe, inplaas fan oom simpel 10" genoeg: tant Martji was di

nou

KoosV Mar

dat tant Martji di saak is

een, wat fer Eduard weggej het, en so moes, na alle reg, sy oek weer di persoon wees, wat hom moes aiilok; waartoe oom Koos haar oek oor-

gebaal het.

Met moeite kon Eduard di briif ten ynde lees, so bly en was hy oor di hceilike t.yding. In syn eeiifoudighyd kon hy ni twyfel ni, of al wat daar staan was fan harte
angedoeni''

gemeen. In syn ferrukking oor di oferwagte geluk, het hy ni opgelet na di gedwonge, tergende, gemaakte, oordrywende toon fan di briif, waariu fyhseryis en geldsug tasbaar deurskyn ni: al syn andag was nou net op Maria, en om haar te ferlos uit
haar kommer en droefhyd
uit.

hom
ni

91

liy
"n

Sou dit oek waar wees, wat. dalk" ni? Is dit ni dalk^^
"n Eiikki2i

leesV Bedriig syii ge skne droom iii? Is dit

. . .

ni dalk>3 "n siiis-beggeliug'"" niV

Is

hy mal?

fige in beraad gestaan, toeu hy opeens deur di sondeiliiigste uitroeiiings en gebre an syn freugde begin lug te ge: Man! wat fang jy togi^ nou weer au?" fra syn ooin, wat di gedugte lawaai22 gehoor het en kom kyk het, wat daar gaande23 was. Lees oom, lees daar!"' se Eduard: eu hy hou syn oom di briif foor. ,Ehm, well" se di ou, toen hy di briif gelees het, en dit lanksaam toefou: En is dit nou 'n ding om so'n satase bohaai^i cor te maak?" ...Ja, oompi, nou "s Maria myne: nou sal ek haar kry! Myn sugte is tog ferhoord! Waar is Flink, 25 dat hy fer Dapper2i5 kan opsaal, solank as ek my antrek?" ,.Eduard! mani wat makeer 26a jy tog?i5 Hoe kau jy jou togi^ so kinderagtig gedra, jy is mos tog oek al "n mau, wat jou ferstaud het, en watter gekhyd is dit om nou Groenpoort toe te ry?" y,Ag Olim, mrre is dit dalki^ te laat, te laati As dit ni nou al reeds te laat is nil" Wees daar mar ni bang foor ni, dit sal ni so "n faart
di

het hy oor

neem2" ni!"

Ag oom, en Maria le op sterwe! ne, ne, ek moet gaau, nou moet ek gaan! ek sterf as ek langer wag! nog eenmaal moet ek haar nog 2* siin, al kan ek niks meer daar an doen ni. Mar ek moet haar red, myn Maria moet ek red!" En dit sal jy oek; mar wees tog bedaard eu denk eers, wat jy doen. Mar ek siin, di blydskap maak jou so deurmakaar, dat jy ni weet, wat jy doen ni, anders sou jy wel uit di briif gesiin he, dat di nood so hoog nog ni is ni, en dat di ou frou jou hou fer "n gek, met wi29 sy net kan maak, wat sy wil. Ne, Eduard, so swak en blind moet jy ni wees ni, jy is mos togi "n man en gen kind meer ni, en jy moet hlle toon,
dat jy dit is: wys bulle dat jy ni oor bulle ferle-e is ni, en dat jy sonder bulle kan klaar kom." Ek ferstaan oom ni, wat meen oom, wat wil oom he, dat ek moet doen; sal ek Maria an haar lot oorlaat? Xe, nooit, so nooit ni. Wag, wag, dat ek kan ry." "n Bi-tji geduld nog, Eduard. Siin jy ni, wat di duiwelse ou heks foor het ni? Bis jou geld en niks anders, wat haar
dryffeerso is."

Hoe? wat? myn geld? Watter geld? Hoe weet oom dit?" Di hele briif is fl daarfan: Fereers,3i daar se sy. wag,

waar
dag

is

dit? ja Mir:

,So

freselik

het di belediging en ferne-

dering,
af,

wat ek u angedoen het, my dag en nag gekwel, fau di dat ek nooit gen rus kon kry ni, of ek moes eers fer u

92

hiir di briif skrywe, om u te oortuig fau mjm innige en opregte berou oor di roekelose onbedagsamhyd, wat ek in "n aagii fan woede en drif begaan het.' Nou wil ek weet, as di ding haar dan so gepla het fan di dag af, waaroui het sy dan ni al lank al22 fer jou om eks* kuus^s gefra ni, dat sy dan ekspres^* eers fersuim het, tot nou dat sy tan jou erfenis gehoor het. Daaruit, meen ek, blyk dit duidelik genoeg, wat sy in di oog het.''
." moes wees wat ek jou se. En dat sy dan nog beskaamd durf wees, om jou met haar false fyhsery so

,,Ooin,

mar
so,

Dit

is

as dit so gl my,

so

heuning

om

di

mond

te av

smeer,

en

te denk,

dat jy ni sal

of siin, dat dit "u uitgedrukte boel fan skynhylige leuiiss is ni!" Ag, myn Uwe oom, wat se jy daar!" En dis ni al ni: mar di hele briif is net 'n strik om jou in te fang. En sal jy bulle nou so in bulle kwaad sterk, en jou so belaglik gedra, dat bulle jou mar fer 'n gek kan hou en met jou maak, nets'i wat bulle wil"? Ne, Eduard, na Groenpoort toe gaan jy ni. ten miuste^^ ni foor mrre ni." ,,En myn arme Maria dan, oomV dan siin ek haar mos nooit Aveer nil" Dit het di ou-kerel moeite gekos om fer Eduard m-tepraat,39 dat by tot di ander dag moes wag; mar deur di infloed, wat by in di laaste tyd op hom uitgeoefen het, was dit hom tog op di laaste nommer*" geluk; dog ni eerder ni, as
lont ruik,3''

toeu by hom nog eeus di fyne lis, wat in di briif sigbaar was, foor ge gehou, en so donker as by kon afgeskilder het. Dit was egter fer Eduard di lngste en onuithoudbaarste nag, wat by hom kon berinuer, dat hy belewe het.

?Iinncrfuuc;en.
flei'c^obcil.

(Sfieberlnbijd)

pastcrgang mad)en. 3 di dag: i'tffuiatili ber Sauer.

ift

heeltemaal: ganj, Uig. a t ift ein= 2 wandeling neem: einen heele-maal.) ilberieung bei? C5itgUid}eu: to take a walk.
i

behalwe:

nufeei*.
'=

as

bebalwe

Hooggeagte as ober behalwe allein gengt. uil.; (.fergeetbare friud ujtn. "Sie Jlnrebc unb ber 8d)Iu^ fallen u: fie{}e gan5 an ber 9toUc. 9iad}af)mung bes 9iteberlnbifdien.
pleonafttid).
''

t;

HS.

"

wetende:
bcffeit,

5)3avtiipium ^rfcuti

I)ier bereditigt.
ineifs).

Wlan um=

fdireibt
s

aud):

Umdat ek
fie^e
12

Aveet

(ineit

id)

wi syn:

18, 46.

op te merk

2.krgleid)e U8b. fal: aud) uteber=

lnbifc^ gemlinlidi is.

Saune,

10 oortui-e: bereugen. " flaag: 9titfall, i^ geleendbyd: @elcgenl)eit. tog: bod}, bitte. 1^ ferkwyn: or (5iiigefd)obcne d fniebertnbifd) gelegenbeid). ram crgelieii, af)infd)niad)teii. ^^ tog: mpf)atifd)es 3lbLierb 9itd)t i'^ nerres me: mit nid)te. lets SU Heiiuedifclu mit tog in 12. unb uiks ox ben abnerbialeu ^rpofitionen merben erres unb lo simpel: einfad). nerreus (iiteberlnbifd) ergens, nergens).

('^viUe.

1'

93

i"* fj-usery: ober augedaan: geri^rt, ergriffen. 20 siiis-beggeling: Jiticf)itng, dalk: ctia, tellctrfit. -- gedugte lawaai: -' "n rukki: ein 5hi(^cnbcfd}cn. 3ufion. 23 uaande was: tiorfiel, fur^tbarcr rm, ungeheurer rm. 21 satase bohaai sj-ijni^. |ataniid)er 2rm, Jnnuilt. ftattfanb. -'' Dapper: 'iftanic bee J1fcitbferbe. dlamt beg !3tafnedne. 2'58 ^vat makeer jy ober jou: Wivi tft mit btrV ilsaS feblt btr? 2' 2s ^og nog: "n faart ueem: fdjiimm au-ifaen, Gilc :^abeu so dryffeer: -^ rnet wi: J^riebfeber. fief^e fie^e l3. 4n.

augedoen

eud)elet.

'^

3eif)ung,

=3 ekskuus: 53er= 32 al al fie^e 103. fer-eers: erften?. 3* ekspres ober aspres: abfidjtlidj. 6-ntfd)uIbignng. 35 lont ruik: ^5 'q uitgedrukte ben i^raten, bie unte riedjen. boel fan skyubj-lige leufis: eine SJienge ausgebritcfter, beud)(eriid)er 3s ten miste: 3: net: gerabe, geiian. Sgen. loentgftcn^, aUer= *" op 39 om-praat: di laaste uomnier: auf btngs. berreben. ber leten 3flf)l/ enb(irf).
31
. . .

XXVI.
Di Bfgin fan
'n

nuwe Lewe.
itSbenba a.

XIV.)

Toen

di eerste

haan

di

mrre

in di dorpi di

ndereude

skrille koekelakoe-oel bad Dajiper al 'n tamelike skoffii agter syn rg. Groots en deftig begiu Ai;rora sig lanksaam in baar gewaad fan purper eu goud an Ednard te fertoon, tot dat sy in al baar fUe prg en beerlikbyd foor bom staan. as-of sy bom di ndering fan innig geluk foorspel. En getwyfeld bet by oek an di foor.spelling geglo, en boe nder dat by gekom bet an di fernieende geluk, boe-meer bet by Dapper tot spoed augespoor. Toen ou Koos di mrre fan di agtuur-tfel2 af opstaan, en syn knyp-briP opgesit bet om bi-tji rnd te loer op di werf, bespeur by 'n stofwolki met "n swart kl^ in di middel, wat met di pd langes di bult afkom na di buis toe. Eers kon di ou ni uitmaak, wat dit kon wees ni. mar toen dit so finnig nader kom, en by nou in di middel fan di swart kl weer 'n wit plekki ontdek, spring by di buis in om an Maria en tant Martji te rapporteer, dat Meneer Eduard Bester in antog was, en om an di mydec Orders te ge om fer bom 'n kostelike maal te bery, en toen by weer uit kom om te kyk. of Booi'' oek by di band is om di perd te fersrre, staan Eduard reeds klaar om an-te-klop. Syn eerste fraag soo"s ons seif kan weet was na Maria, mar foor dat syn bart nog drimal kon klop, bet ou Koos al di kmer-denr gepen en staan by flak foor baar: maar agl 'n skryk en rilling gaan deur al syn lede, en by bly as fersteend staan. Was dit syn Maria? AVas dit di Maria, wat by foor dri maande as "n bloeiende roos gesiin bet? Di skne en engelag-

dag akondig met syn

-i

94

tige gesig, wat liy hom foorgestel het om te ontmoet, wat nou daar foor liom op di bed le? Sy was geheel fermgerd, doodsbleek en uit-geteer, niet haar pragtige haar-lokke ferwoes en

gekam. Daar was ni baing tyd om hiiroor na te denk ni, want reeds het sy haar arms naar hom uit-gestrek. "n Lange
en innige omhelsing folg hiirop, waarin di innigste en diipste gewaar-wordings'' fan blydskap en geluk in altwe boesems oprys, en bulle di agesigte fan makaar met trne befogtig. Oom Koos en tant Martji kon hom ni genoeg prys of hom goed genoeg onthaal ni. Wel het ou Koos effentjiis suur gekj'k, en tant Martji "n skewe-bek getrek, toen hlle ferneem, dat di erfenis aniper di helfte minder was, as wat bulle eers gehoor het, mar anders het daar niks an ontbreek ni. Eduard het di Sondag daar oorgebly en het Maandag met 'n ferligte gemoed en 'n ferruimde hart afskyd geneem en huiswaarts gekeer.

Fan
skap,

di

dag af het Maria merkbaar toegeneem

in beter-

en toen bloei-maandif in di land kom, het oek di rsiis op haar wange weer terug gekom. Eduard het haar getrou al weke besoek, en toen sy geheel herstel was, het hy eendag met di ksenti' fan di ou folki2 in syn sak terug-gekeer. Fan toen af was daar fer haar en Eduard "n skner en gelukkiger leweiisbaan gepen en was di ferlede fer hixlle as 'n angstige droom. In di dri maande tyd, wat Eduard getreur en Maria op sterwe gele het, het dit egter met Frans des te beteri^ gegaan; want hy het onder-tussen na Sofl Naude gefry, en het dit gelukkiger getref as syn neef. An 9 mysiis was Frans ferloof en het almal weer afgese, tot hy ten laaste in haar, di honderdste een, i^ syn anstaande wederhelf gekry het, en op 'n mooie Sterdag in di middel fan September kon jy di twe, Fraus en Eduard, saam na di predikant toe siin stap om bulle gebde op te gG-J'" bulle sou op een-en-diselfdei6 dag trou, en so 'n dubbele bruilof met dubbele freugde fiir. Onder di gaani' na di pastriis toe kon Eduard egter ni nalaat om an syn neef di opmerking te maak: Wat kan geld tog ni doen ni!"

3(nmerfungen:
lnbtfcf)

'

skoffl: trecfd)en.
2

emtnub bon

nieber=

schi.ft (5ierte(tag).

agt-uur-tfel:

^rf)ftit(fttfc^.

liur mit

JlfcutcricOtebuiig bebeutet j^-r^ftcf, Juetl

frfjftiirft.

mau

agtgem^nltd

gegen ad)t U()r

3 biefem ^ompofttum tft ba t tvijalttn; 3 knyp-bril: 3>Dtcfer. al gcpre es jn nur. s my-de: SOfgbe. Buoi: Avei-f: -tof. kl: Jylecfen, $^Uinft. s flak: red)t. 9iame einee^ S)icubten. 5(n nicberlnbiid) bode.
man
^

fprtd)t

ti,

'

((September).

'^ blnei-maand: gewaar-wording: {J'mpfinbung. Sengmonat 12 ou folk: alte Seute, " kosent: (SinhjiHigung.

C"Itern.
'^

95
i^

ikijc

des te:

itiit

fo.

eeu:

31.
i^
[ie

i^

g-ebijcle

op

ge: ba
6ei)en.

2Iiifciebot eiu,^iirctd)en
i'

beim
di

5farrer.

berfelbc, nmitdje.
^^

duuer

gaan: lobrenb

een-'n-diselfde: gingen, unterm

pastori: ^pfarrbane.

xxvir.
(Deur

Hoogmoed
2. 5-

Misly. 'n Ferhaal deur M. H. N.

Joit

fall

&

(io.,

$aort
I.

1899.)

Hoof-8tuk
Helena.

Kan

geld of goed gelukkig maakV Ne, liifde eu liifde alleen: Dit is di eeu'ge wre band, Di maak twe harte een;

Mar waar En geld

di liifde ni bestaau,
di dryffeer is,

Daar kan gen waar

geliik ooit wees,

Dis seker en gewis.

Jan, wat fersiis maak.

Wat

lyi

oom Willem tog

'n lui

en lekker lewe?

daar

is

ui nog 'u nies, wat dit so lekker en gemakkelik het as di ou, in di hele dorp ni. Hy liet nou kompleet glad^ gen sorg of bekommernis ni. AI wat syn hart begeer, het hy, of kan hy he. Hoeso? Dit begryp jy: syn geldkas is fl, ja fl gou-e wiletjiiss, en klyn is di kas ni, dit kan ekjou ferseker. Hy eet

en drink net wat hy Ins, en hoef nooit 'n tinger te ferroer om doen ni, hy ly 'n koninklike lewe, dog sonder koninklike laste en kwellings. 'n Mooi groot huis het hy; fraai en na di smaak gemenbileer; met 'n pragtige tuin daar agter, waar jj* in di somertyd di seldsaamste en kostelikste fragte, en druiwe in ooriloed kan kry. Wi sou hora dit ni beny ni? Om ni ees fau al syn ander foorregte te praat ni. Waarlik, as hy non ui kan gelukkig wees ni, dan is dit syn y-e skuld. Oom Willem is wewenaar,^ moet jy weet. Tun jaar gelede'' is syn diirbare Leentji hom deur di dood ontneem. Mar syn dogter Katrina fersorg hom nou so goed, dat di beste frou dit ni sou kon ferbeter he ni. En di tiinjarige, swartgelokte krulle-bl,' Helena, met haar lewendige, donker, sprekende kykers.s en di blus fan gesondhyd op haar wangetjiis, wat so sprekend op haar oorlede^ moeder gelyk, wat fan haar weggeneem is, toen sy pas 2 nur oud was. Sy is dan di oog-appel fan haar pa, syn lus en syn fermaak; haar lewe is syn lewe,
iets te

en

haar clood sal oek syn dood wees. Ag ja, di Uwe uskuldige kind'erjare: waar-oin kau ons tog ni oiis hele lewe deiir soos kinders bly ni! Mar wat di ou in di d-e ni sou gedroora he ni, was. dat syn liwe Leeutji hom di dood son feroorsaak, sonder om haar dood te laat fooraf gaan. Katrina, wat al huwbaar was, met haar suster Leentji,
is di enigste kinders lan oom Willem Katrina het na haar ouma, fan moederskant, ^^ geheet;i" mar syn jongste dogter het oom Willem ekspres na haar oorlede'' moeder genoem, om haar naam in gedagtenis te hou, en ni te laat nitsterwe onder syn nakomelinge ni; want di naam was hom bo alles diirbaar; en as hy

nou haar naam noem of dit deur 'n ander hoor noem, dan wek dit by hom altyd di angenaamste herinnerings op uit froe-er d-e, toen daar fer hom gen mooier froutji of nointjin was, as di een,'2 wat di naam gedra het ni. Waarom oom Willem ni weer getron het na di dood fan tant Leentji ni, dit kan nimand se ni. daar dit tog ni an
wede-frousi^ en selfs jong-mysiis ontbreek he ni, wat, deur syn fan di hart is ek ni su seker geld gelok, hom hiille band ni sou geskeuk he ni. Mar getwyfeld was di liifde fer syn dogters een fan di grootste redes, wat hom daarfan weerhou en sou he-t; want di ou was baing gek na syn twe dogters, bulle ni graag onder di bnde fan "n stiifmoeder wou laat

ferfal ni.

Wat Katrina betref. dit het haar waarskynlik ook ni au fry-ers ontbreek ni, ofskoon haar persooulike hoedanighede ni feul autrekkeliksi^ besit het ni; mar di ferlydende krag fan haar geld was ruim genoeg, om alle ander gebreke te fergoed en haar fan anbidders te omring. Dog sy was een fan di wynige mysiis, AYat meer prys gestel het op di degelike fersorging fan haar fder. as om haar an 'n los-bli'^ of gewetenlse fortuinsoeker te feikoop. En oom Willem was daar ook mar bly om, want hy wou haar mar graag fer hom alleeu behou, en 'n mens
sou amper kon denk, dat di ou daar seif ook 'n handji in had om di lastige fryers fer langes i'' te hou. Mar sou oom Willem nou ook regtig so gelukkig wees, '" augesien word? as wat hy deur di oog fan di wereld foor Wel ja, as rykdora en 'n lekker lewe alleen genoeg is om 'n mensi^ gelukkig te maak, dan seker is oom Willem dit; mar daar le juis di knop, i^ dat dit ni altyd di gefal is ni; mar baing maal is dit net di teenoorgestelde; dikwils is di geld En dat dit met oom juis di oorsaak fan di grootste eilende. di gefal was, Willem ook lter nou nog ni, mar lter dit sal Julie kan siin uit di gebeurtenis wat ek nou gaan2i>

beskrywe.

Mar di ergste is nog, dat juis syn troetelkind^i di bewerker daar-fan moes wees. Alhoewel,22 dit is gaar^s ui soo 'n

97

s siiu dit in di d-elikse lewe meer groot seldsaamliyd ui gebeur. En te swaarder tref ons so "ii miskenning, naarmte--' dat25 di persoon iis diirbaarder is, en ns dit in di sorgelse kinderjre minder tau hom of haar ferwag het. Mar waarom sal ek myn lesers ook non al onndig op sulke ouangenaamhede trakteerl-'' hlle sal daar nog wel genoeg lau kry. Ons keer dus liwers tot di augenmer werkelikhyd terug. Dis "n ontsetteude warme smers-agtermiddag; soos di spreekwoord se, dat di kraaie gaap.2'' Oom Willem het pas28 opgestaan. nadat hy hom so lekker uitgeslaap het op syn hangmat, onder di groot peerboom, wat jy daar uaby syn huis siin staan. links tau di granaat-lning^i' af, Avaar di i>u gewend is om syu middag-rus te neem en "n lekker pypi Traust'aalse tabak te rook. Nou sit hy in sy ouS" groot ry-stoel op di stoep foor di deur in di skdewe^i tan 'n pri-jeel,32 wat bnig onder di las fan di heerlikste drniwe, wat di ferbygangers laat Avatertande.s" Langes hom. op "n groen-gefert'de banki, staan n koppi koffi te damp. en tussen syn kni-e staan Helena, besig^^ om haar las op te se by haar pa. ,,A. middag. broer Willem: jy sit mos alte lekker hiir!" roep opees n stem in di toordeur. Myn tyd, Berend, is dit jyl" roep oom Willem: Waar kom jy so stil eu ferwags fandaan; kruip jy dan uit di

grud uit?"
,,Ne, ek het uit di lug gefal," antwoord Berend op diselfde lughartige toon. En hoe gaan dit nog. broer Bereud. met jou en joii

familiV
kiuders.

kompelmente^^ oek fan di frou en hoe gaan dit nog met broer V^'s Oek nog goed, danki; ek kan ni kl ni." Ja, as jy ook sal moet^' kla. dan sal ek mar moet3'?
redelik, dauki!

Nog

En

Stil bly."'

oom
dit

nog met jou?" Goed, oom." Ja, dit kan ek wel siin; want

Middag, oom," se Helena nou, en steek haar handji na toe uit. A, middag, uigLeentji! ek fergeet jou glad. Eu hoe gaan
jy is so gesnd en fet antwoord haar oom, terwyl hy syn niggi 'n soen
se

soos 'n farki."

op di

wang

druk.

Ou broer,"
te-perd ingekom."

oom Willem, eu

jy het seker sommar^s

;

Ja. en ek het
di^'J

wat

jy siin, ek

myn perd hiir agter in jou stal gesit dis kom sommar^s hiir dwarsdeur di huis: want

ek het jou gehoor praat hiir foor, en di deure staan toen so mooi oop, dat ek sommar^- by di agter-deur in-geglip^*^ het. Mar waar is Katrina dan? ek het mos fandag net om haar gekom ... 0, daar is sy; middag, Kaatji."

maak?"

ooin fra Katriua, hoor het.

Middag,

Berend.

En wat

wat

die

wil oom^e dan rnet my laaste woorde fan haar oom ge-

Wel. dit is nou "n liele st6re-tji, wat jy en jou pa altwe auhoor,"' antwoord oom fan stukki tot beentji^i sal moet Berend, terwyl hy hom neerplak op di sto.d wat Helena liom
augebide het.
Leentji, loop haal fer jou ou-sussi-i2 oek 'n stoel,'" se Katriua, wat Leni onmiddelik met herydwillighyd doeu. Oom Berend Voster was di enigste y-e broer fan oom Willem, dog omtrent tun jaar jonger. Uek was hy ni so ryk as syn ou-boet43 Willem ni: mar kon daarom goed lewe. Hy had 'n mooi plaas^* 'n half-uur uit di dorp uit, met di naam fan

Blomfontyn.*^ Di naam is mooi genoeg. Eu daar was dan ook syn boerdery.^s Op di bewuste agtermiddag het hy te perd na di dorp gekom, om fan syn ou broer eu syn niggi te hoor. of hlle syn jongste seun, di twaaltjrige Willem, wat hy nou daar in di skool wou sit, by bulle in di kos-*" sou neem. Toen Katriua plaas geneem het op di stoel, wat Helena fer haar gebreng het, reg foor haar oom, en wel in di houding fan 'u magistraat wat "n getuige in ferhoor ueem, se sy: Xou ja, as oom dan met my so 'u belaugrike saak te behandel het, dan fersoek ek oom, om nou mar te begin." Ja, siin jy, myu niggi, ek het yndelik^^ mar net^^ met jou pa te doeu; mar omdat jy nou di baas speul hiir in di huis en di hele huishouding ook mar net^'' op jou rus, het ek dit myn plig gereken, om ook eers te hoor, wat jy daarfan se. en om jou toestemming ook te kry, as jy daar kans toe siin." Ag so, oom, laat ons dan nou hoor, wat oom syn fersoek^o is.'" Eeg so, di ding is net dit: ek wil mos nou fer Willem ook in di skool sit, want hy word al te groot en ondeu-end ek kan met hom niks meer anfang op di plaas** ni, dit word nou hoog tyd, dat daar ook iits in syn bwenste ferdi-ping moet geklink 51 worde: nou wou ek mar net*'-^ gehoor he, of jy en jou pa kas siin, en ni sal omge, dat hy hiir by julle tuis

kom niV
Ja.

oom,"

fal

Helena

in:

oom moet hom mar

hiir

na toe

breng, dat ek "n maat he om me te speul, want ek is nou so glad^2 alleen hiir, ek het gen een, wat ek me kan speul ni." En dat julle na makaar kan fry ook ne?"

oom!" 0 jou plattji!3 jy is nog so klyn, dan weet jy mm ook al fan fry-ery!" Ne, waar dit so gaan, wil ek ni meer praat ni. Waar moet dit alles heen. Mar nou ter ske: Siin jy kans, niggi, om Willem hiir in te neem en hom te fersrre":'" Ag, ja wat,"'* oom! fer my is dit niks, as pa net ni
Ja,

omge

ni."

y9

kg. ne wat, ^-i broer, jy kau Willem mar enige^^ dag breng; jy kon bom al reeds lank al gebreng be, dan het Leeneens ook, soos jy se, 'n maat om na te fry waut tji tog met sy is mos "n siiaakse^'^ kind, met ander mysi-kinders'"' Avil sy niks te doen be ni, net met jongetjiis wil sy altyd omgaan; so persiis^^ di teeuoorgestelde fan baar ou-siissi.-'2 Mar sy aard-'*^ ook so reg na baar oorlede^ ma." Ek frees mar net," se oom Berend, ,.dat nig Kaatji dit moeilik sal kry met so 'n kwaaijong,6o soos Willem is." , ne wat,5< oom; daar boef oom ni foor te frees ni, ek sal bom gou mak maak."i As jy dit kan doen, niggi, dan sal ek bly wees; mar ek twyfel. of dit so gemakkelik sal gaan, di Willem is 'n alteS;

stout kindl""

Xou. oom sal siin, ek sal bom gou reg oom syn mense is mar net te swak fer bom en
feul
toe."'"63

leer: laat

oom en

hom

te

Dit glo ek inderdaad ni: mar wat sal "n mes doen. as so 'n niksnuts''^ gen re bet ni?" ,,Nou. ek sal siin, of by re bet of ni, en as by dit bet en by wil ni luister ni, dan sal by gou genoeg met die knyptang'^^ kennis

maak."
'n

Oom Berend antwoord met

drge laggi sonder

iits te se.

Willem is n flinke kereltji," se oom Willem, daar steek tog lewe in bom: by is ni so dooierig. c^ soos di ou^o dorps jongetjiis ni. wat smrrens tut tun of elf uur toe in di kooie" le ni. en net fan sigarettes lewe, of liwer, wat sig dood rook daaran, four dat^s bulle nog 12 jaar oud is: daar sit moed in di fentji. by sal nog "n flukse en wakker kereltji wrde, as by
groot
is."'

mooi portuur''^^ q,j}j fer Leentji." lag Katrina. ou-sus?" Dog sus antwoord mar net met 'n blos fan kinderlike bedeesdbyd. Loop, se Afi moet fer oom Berend 'n koppi kufli breng, Leentji," se Katrina na 'n genblikki fan stilte. ,.'Se danki. niggi. Wag mar. Leni!" se oom Berend. Ek denk, dat "n tros druiwe my nou beter sal smaak as "n koppi kofti." berfat di ou. wyl by 'n begerige blik slaan op di beerlike kristal en bne-pootcs wat bukant syn kop bang. Og, oom, di kan jy eet so feul as ji lus bet,"" se Katrina, Avat opstaan om fer di (lU 'n tros af te sny. Daardi''*^ tros, Kaatji, daardi een."'^
'n

En

wat

se

Ji/.

Hiirdi een. 12 oom'?"" Ja, mar kyk, dar sit "n spinuekup'i an. maak bom tog eers af. anders byt by strakkiis'2 an jou oom syn tong las."' "n Spinnekup?"" roep Leentji; wag, dat ek bom dood maak!'' En sy trap dit dood. toen Katrina dit fan di druiwekrrel'3 afslaan. met baar klyn foetji.
IT*


Arme
skud.
teitji
(ip

100

spiunekoppi!'' se oom Willem, wyl hy syn kop skynbaar deelDemende mauiir. net om syn liif dogte pla: As jy di stuiimie diirtjiis so ferim or. dan word
"n

jy nooit 'n goei-e iiies iii." Ag, pa, dis dan so 'n lelike ding!" Mar huor. sulke druiwe eet weer frentoe.""''* se oom Berend, terwyl by di grte. rnde. geel korrels met huid en

haar op syn gemak en met di grootste handighyd di een na di ander in syn keel-derm lat af gly. Ja, mar weet oom, dis net om el- dit afgepluk het.'" se Katrina skertsend. 0 ja, dit wil ek joii goed glo; ek weet dit seif by ouderfinding," se oom Berend. Dis waar, n tros druiwe sal 'n meSs glo kan eet, al het jou fron oek tandpyn. En feral, as jy dit so tekker bet as broer Willem, wat so omring is tan al di gemakke en genoegeus, wat di aardse lewe jou kan ferskaf, en met twe
sulke liwe,

beminlike dogters,

Ag myn

glo ni; dis di jy nog ooit gesiin het. Hlle sal tog ni 'n finger ferroer fer hlle pa ni, en maak net met my. wat hlle wil." ferklaar ou Willem op 'n toon, wategter in weer-spraak was met syn wuorde. Onder sulke geselsery, "* wat fer di lesers, en feral fer di met fyue smaak begaafde leseresse, te laf en onbelangrik iits wat sal wees om hiir te herhaal, en bulle net sal ferfeel gaan di agterek, as ek dit kan help, ni graag Avil doen ni middag fer di tiirstuks ongemerk ferby. Arri ne, mar kyk: dit word tyd, dat ek so soetjiis an "6 weer moet laat fat,"'''? se oom Berend yndelik, toen hy merk, dat di skadewe fan di huis al di oorkant fan di straat al beryk het, anders sal di ou-frou dalk naderhand begin knorrig worde en denk, dat ek hiir te diip in di bottel gekyk''^

wat jou op jou weuke bediin." mag jy iou ferbeel. mar moeni twe ongehoorsaamste en yesinnigste kinders, wat
tyd. boeti!'*^ dit

het en te hoog in

di takke"^ was en deur di koustwelsso in di hotel gebreng is, waar di koningin fer sulke mese mooi laat oppas."8i Ne, dit glo ek tog ni, dat oom daar foor hoef bang te wees ni, want ek het oom nog nooit eens '*n sopi gesiin drink soos 'n regte japsnoet. *2 haar ni,"' fal Leentjii weer in. wat,

neus oral in steek.*^ Dit wil ek j(u goed glo," se oom Berend, dat jy my nog ni gesiin drink het ni, mar ek is oek ni fan di soort, wat heeldag bitji-bitji ^^ drink ni; mar as ek di dag an drink gaan, dan suip ek oek weer dat dit di moeite werd is. sodat ek weer "n ruk** kau uitkom. en dit weet jou tant Hauui goed genoeg. Nou ja, broer Willem, dan sal ek mar Maandag fer Willem breng, as jy en Katrina dit so goed-find." Ja, fer my is dit net diselfde*^', wauneer jy h(im wil breng," se oom Willem

Ja,
fall

101

uum kau hcm

ek

haar kaut daarby,

niar Maaudag breug," foeg- Katrina sal <lau t^lauk fer lioin 'u kmer
dit is

reg-maak."'

niggi

,.Nou ja.

dau sal us su maak, Middag. broer Willem."

baiug goed fan jou, Middag, Berend, groet-

nifi" tuis."'

Dauki.

Middag, Katriua:

danki oek fer jou gewillighyd

om
mar

fer

te srre."" Ag. oom, dis mos niks ui; dis geii dank groetuis^'i au taut Hauui eu di kinders."

Willem

werd

ni.

Se

Danki! Dag. Leui!" Dag\ ofiiul Se mar fan iny oek kompelmentes^ au taut Hauui ou Willem." U, jy denk mar uet om Willem! Ja, ek het dit geweet. Jou pa sal moet oplet fer juUe twe." En met di wuorde lig*^ (lom Berend boiu in di saal met di flughyd fan syn fry-da-e^ en ge syn ou trippelaar^^ di .spre.
ly: ff)rcit, leiten. 3(nincrfitiuien. golbcne 9fberd)cit @olbftitcfe.
'

wi-letjies: 49.
G

g-iad: gar.
*

g-(,u-e

jy:

'

weweuaar:
''

lUtluer

(nicberlnbifd)

man, ftel)e weduw-uaar).

" krulle-bl: ^raiiSfopf. jaar gelede: or %dm ^aijven. '* duma fan moeders8 kykers: 3(ugcn. ourlede: Licrftorbenc. kant: rofemutter Don mittterlid)er Seite; Dhitterc-mutter. 1" geheet: & tft ttte, ha^ ber ltcfte ^iinbe ben 9Jameu be^ geljelfeen iiad). loiumtcrc- oit 3>atcr]eite, unb ba?> ltefte 9JJbd)en ben 9Jauien n uointji: junge ame, ber rofsmuttcr nittcrlidicrfeitc^ befommt. 12 di een: bieieiitge. 9}Jbd)en. (yruitbinort uoi. ^^-^Iiiral uoi-eiis. i^ wede-frous: Sittuen. liiirdi-eeu. daardi-eeu fiefie Hl. 44. wedewe: ilsitine. &benfoId)e 3)DppcIbi(bnngen ftnb mans-meuse, " feul autrekkeliks frou-mese. meisi-kiud. ji^ngetji-kind uilu. biet Stetgenbe. NB. )eniti nad) feul. iets, niks. baing, min, ^^ fer langes: '^ losbl: weinig. 3^ftng, Saiigentd)!!?. auf i" foor: fiei)e 95. wat hy gute ntfernnng, eutferut. i^ daar i'^ le di kuop: ha fterft ber 'u mes: jemaub, etucu.
. .

Tun

.Vinoten.

20 g-aan beskrywe: ^'Htwi'it' "^ei' 'Sciuer. 33ergleid)e 21 troetel-kind: fiiebug, engfd) going" to describe ($5 lU). 23 gaar ni: gar uid)t. -2 Alhoewel: jebod), bennod). (Sd^onb. 2t uaar-mte: ilat: pleouaftil'd), iu bem 'Slae, je nadibcut. 27 ^at 20 trakteer: beltrtcu, untcrl)altcn, ergoen. )icf)e 91. 28 pas: io= di krai-e gaap: ba bie .'ftrdeu (bor '>q\H) gfiuen.
-'->

eben,
3"

iuft.

(lu

in

biefein

bentung. 3 auRerorbentlid) buriti; jelbft Jueuit boit 'Jltter gar uid)t bte^h'ebe ^i skdewe: @d)atteu feiu faun. ii>ergleid)e di ou dorps-jougetjs. (uteberliinbiid) scbaduw). S^erglctdje wedewe (uteberlubifdiweduwe). 32 pri-jeel: 2aube. 33 wter-taude: e mffert eiuetn ber 'i'.'htnb.

grauaat-lning: 2lllee Von ranatapfelbunicn. ebraud) Ijat nue fanitlire ober bcrd)tltd)e 23c= btciem iune tft bac^ Si^ort tu ber Uiugaugiprad)e
20


34

102

ifirc Seftioii rjerufageit,

besig:

befcf)ftigt.

[taub eleita,
obei-:
iftre

ober:
e.).

unb
35

iagtc tljre i'efttou

l)cx,

Settion
sn

Ijerfageiib

( 98,

koiupelmente: rBe, Komplimente. bruer: ftefie 39 imb 3' moet: unten 42. pleonaftifd) gebraud)t. Senn bn audj flogen irirft. SJJan fann sal moet and) ais Umfdjretbung be Konbitionalc^ anf= faffen: Senn bu and) flagen fotttcft, f)tte id) lieber gefcfitoiegen. 3s sommar: g-g ift idjtDterig, bie Sebeutungnuancen bteies Sortcsi
Juieberjugeben.
^Pferbe

er @a^

bebeiitet

ungefftr:

Xn

bift

Idd!^!

311

S)u bift JoI}I ju ^ferbe gefonmien, nid)t 39 di ^,^ daar-om (be^Ijalb). labr? (Slieberlnbifcf) zoo maar.) ^i fan stMkki tot beentji 40 in-g-eglip: eingefd)Iid)en, cingeglitten. ober fan stukki tot brokki: Don (Stdd}en 5U 23eind)en (6tcfd)en), bi in (ingelne, umftnblid) (niebertitbifd) van stukje tot beetje). ^2 ou-sussi: (Sd)rt)efter. 2)ie jngeren Stinber in ber ?^-amiIie nennen bie alteren bielfadi: ou-boet, boeta, boeti (:^rnber) nnb on-sus(si), 43 ** suster, sussi ((Sd)tr)efter). plaas: ou-boet: fief)e 42. ^^ Blomfontyn @t, of. al ^^la^name I)ufig. 23rnnienbrnnnen. 5Uid) Bloera-fontein gefd)rieben; aber get^nlidi Elom- gefprod^cn.
:

gefommen, gc(t?

*G 45

*' boerdery: 3}feierei. in cli kos neem: in bie SiJoft nebnien. yudelik bon niebcrlnbifd) eindelyk (enblidi) tnirb I)ufig iier= ledjfelt mit eentlik, eintlik (nieberlnbifdi eigenlyk) eigentlid).

@D
ieiu

and) i)kx.
'9
5'

'Midjtiq

mre ynt-lik,

in ber

fo|fer.
23itte.

mar net

pleonaftifd); nur, blo,

gdTrcibmeife be& 3^er= ^o fersoek: efud^,

bwenste fer-di-ping moet geklink wrde: in tocfmerf getrieben merbe^n mu, b. I). c mirb ^dt, '>^3 piat-ji: Sdjelm, ba^ er etma lernt. glat: ganj unb gar.
in syn
oberfteS

ne wat; ja ^^ snaakse: munbertid), fonberbar. mysikinders 9}Mbd)en. a>ergleidie oben 13. a aart na: nadjarten, bneln. *8 persiis: gcrabe, genau, prgi. 60 kwaai-jong: unartiger 3iinge, f (einer Sdielm, ?)fange. ^i mak
Spit3bube.
_

gemi;

^^ ag, ja wat; 5tud) nicberlnbifd). ag, ^^ enige: nein, gemifj nidit. irgenb meld).
'"'
:

^^ alte: gu, bnbigen, unter Stontrolie bringen. te leul toe: ermiJbncu, l'crlitidjeln, 3n nac^= '^ uiks-nuts: Jaugc^ fiditifl fein, ihm ju fefir feineu SBillcu laifen. "^ ]^nyp-tang: .VJ'ueifjangc (uieberlubifd) (k)nypnidjtc-, 9{idjtf^uut5es dooi-erig: trge, glcid)giltig, apatf)tfd). ''T tang). kooi: 2?ett. GS postuur: ber leidie, \5affcnbc, enoffc, Don gleid}em 3llter. '" daardi, hiirdi: kristal; line-pont: Jraubeuarteu. fiefje -)4. '1 '2 strakkiis: spinne-kop: pinue. tel(eid}t. '3)eminuti Don '3 druiAve-krrel: nieberlnbifd) straks, fiefje 78. Jraubcnbcere. " eet frentoe: eigentlid) it nad) Dorn, ormrt; fdimedt an^"^ -^ geselsery: geseidinet. so suetjiis an: allml}lic^, epiaubcr. "' '^ te diip in di bottel laat fat: geben, fd)icben. ficfje 78, 84.

maak:
agn.

%i)mcn, 63 laat

bom

^'>

''' kyk: 3U tief iu lav gurfen, ju biet trinfen. bdog in di takke was: eigentlid) f^od) in ben 3*i'i-''flf" *uar, angctrunfeu mar.

kiistwels:
.
.

'i^oli^iften.

(Jnglifd)

constable.

si

hotel.

waar

di

koningin laat oppas: (sjefngnic-. Tem englifdien ^2 jpsnoet: Hotel" nadigebilbet. ^migfer 9{afemei.
.

Queen's *3 neus

.
. .

103

in steek: bte dla\c

fiefie

ftecfeit
^^

bideniDeife,
gleic^.
87

89.
35.

groetnis

tuis:
^^

''^ bi-tji-bi-tji: Utd)cn-Ufi)m, in. ^<^ net diselfde: ganj ruk: 3eitlang. (Sr^e bte eute bafieim. 23ergleid)e

kompelmente oben
^9

lig

in
er

cli

fry-de: STage, attel. 9'5 tripiielaar: ^^afegnger.

al

saal: id)Uiang fid) in beit nod^ anf ^^-rcierf^eu ging.

XXVIII.

My

eerste Liefde.

[Sarae-sijraak tussen Klaas, Flori en Tysi.']

[Klaas en Flori kom fan teenoorgestelde kante fan di platforra* op Flori met boeke onder syn arm, met emstige gelaat.']

Klaas. Wel,
Flori.

Flori.

waar gaan jy?

Kan

Klaas.
Flori.
af,
^

jy ni siin ni? Ek kom fan di skool. 0, jy het al-weer op skool gebly?^ Dis niks om oor te lag- ni. Ek foel net bek-

kerel.

Klaas. Sonder om grappe te maak,6 hoe bet dit dan gekom? Flori. Hoe's dit dan, was jy ni in di skool ni? Klaas. Ne, jong, ek bet di ou-baas'^ fan middag weer
dr(iog-gespring,8 en stokkiis gedraai^ in di feld.

nit te

Flori. Hoe bet jy dit weer reg-gekry?i" Klaas. Pa bet my gestuur om di kalwers ja. en jy weet mos, boe us maak, as iis so

xiit

di

land

'n

Job" kort
by
di

four skooltyd kry. ,.Dis laaste siin fan di blik-kantiin."i2 Flori. Jong, en boe kry jy mrre jou draaiis

meester?
skool toe

Jy weet, us moet met

"n

pasi* fan Ss ou-ers na di

kom

op so

'u

dag.

Klaas. Ag kerel, ek skrywe net 'n briif met my linkerband, want jy weet, my ou-kerel'' teken mar net swak.i^ [Nou kom Tysi in en maak 'n groot lawaai^" met 'n mond-fluitji" wat
liy

hespeul. Tj-si

is 'n spot-fo-el.'*]

Tysi. 0, liwe tyd, ou maat! Hoe lyk dit, nes di boenders Jon kos afgeneem betl^^ Di skocd bet laat uitgekom2o fan
dag, neV2i

Flori. Jou krits,22 piaat jy nog? Ek skop jou net-nou; weer fan-dag, wat jy my an di pen laat ry23 bet! (Hy dryg om Tysi te slaan, mar bedwing hom. nog.) Tysi. 'n Man foel mar ni belemal in jou element ni, as jy "n ekstra uurtji by-gekry bet! Flori. Jou afgedankste kind, 2* ek bet fan jou pr-tjiis nou net genoeg. Hon nou jou mond, boor! Tysi. Ou maat, moet nou ni warm word ni, dis te laat daar-foor: jy's mos 25 nou weer los. Skool-sit26 is mos 25 jou ou
dis ni

fois-slge di

104

laai".2" [Hiir -vvord Flori kwaad, en jaag Tysi niet 'n paar skoppe en

kmer

iiit,

met

di

dink, ek
iits

is

jou maat ni!"

Fliiit-fluif*

Kl aas. Hue's
met
di

jy (lau

woorde Joii^* klyn niksnuts, moe-ni gaan hy weg.] so wann 3 op Tysi? Het hy lan

saak te doen? Flori: Kerel. moet niks fan hum praat ni, as ek hom eendag in di feld alleen kry, sal hy syn luoer fer 'n eend-fo-el aiisiin.3i Dis net deur di klyn bog,^^ j^t ek in di moeilikhyd gekom het. Hy skiit di mee,ster agter di nek met "n stuk kweper, -3 en toen word di ou uatmirlik bees-agtig^* kwaad. En jy weet, Tys kan so "n froum bakkiis^ opsit. as hy kwaad gedoen het. Toen di meester fra. wi dit is, weet hy tan niks. Ek kon my lag oor di grap ni hou ni, en toen di meester my siin lag. dog^'J hy, dis seker ek. Di end fan di affere^" was, dat ek nou eers uitkom. [Tysi kom weer fluit-fluit'^' an fan biiite met 'n uferskillige gesig.] Tysi. [Hy praat fan fr af^'.] Hoe denk jy, Flori. is dit ni ngristeiik om di sn oor 'n man syn kwaadhyd te laat ondergaan? Flori: Ou maat. jy moe-ni nnu bang word ni. UdU ek jou 'n loesing"40 belwe het. Tysi. [Hy pluk** 'n kardoes lekkergoed*- nit s^-n sak uit.] Kom. jong! laat fis di ding nou mar af-eet, *3 Avant ek het hartelik spyt, dat ek jou fan-dag di kool gestoof** het. Ander dag kan jy my weer an di pen laat ry.-3 Kl aas [An Flori]. Man, wat sal jy jou uou stink" *-' hou, di fiede kom net tepas in di gesprek. wat ons wil foer. Flori [Hard-op* en goed']. Ge di kardoes hiir! [KJaas fat di kardoes, en g^ fer elk-een tw^; nou eet hiille dit plegtig*"
Klaas steek di kardoes in syn sak, en knik fer di publiik.]^" s nou mar fan di droewige gcskidenis afwat ek met "n ander belaugerikke kwessi stap, jou oor^i wil praat. Flori. Jung, as dit ni iits belang-riks is ni, dan moet jy my mar eers laat loop, want my hart foel net sieg. Klaas. ^Xe, jongl dis net iits. wat "n mes onder sulke omstandig-hede wouderlik kan op di bene hou. ^2 Flori. Nou ja. laat ns hoor, wat jy te se het. (bitji skaam) het jy al "n noi gehad? Klaas. Flori
op, en

Kl aas. Laat want daar is

-'<',

(Flori kj'k ferbaas.;

Tysi. Ja. kerel! dis net di regte kwessi.^'^ Flori. Ek 'n noi? IJsatuurlik ni. Klaas. Dis niks natuurlik. dat 'n man ni een moet he Ek en Tys het elk-een een, of ten miste een in di oog. ni!^3 Ek weet ni, fer wi Tys sal fat ni, mar hy het my gese, hy weet Ek het uok al 'n fyn een''^ uitgesoek. Gaat jy al fan een. ook in fer di ding?


"n

105

Fluri, Mar. Klaas. wat moet 'n iiies met di goed maak'::' Mens het daar uiks an ni. HuUe doen niks as s>kre, en as jy an huUe tat. dau tjauk hlle, dat jy net in juu pas-uppeus^e

moet
he

bly.

ni.^^

Ek sal myn Ek hou uiks tau

sterre dank^".

as ek gen-een hoef te

di skde-lappers^^ ni.

Tysi. Sk(ie-lappersl is juu sustertji dau 'n skue-lapperV Flori. >s'atuurlik ui. want sy is nok al twaalf jaar. Klaas. XdU wel. het jy dau nog nooit sii 'n ni)intji'''|' gehad ni? Hlle hoef ni almal twaalf jaar te wees ni. niyne is 15. Tysi. En luyne is ook 15. Flori. 0. meen jy so eenl Ek dog. jy ineen 'u ou m-retji Dis helemaal 'u ander saak. Bewaar luy. as fau 5 of 6 jaar. ek met so "n outji^i agesmeer^^ raak. (Hy lag lekker.'v Mar wat is dau yntlik^^ di snaaksbyd^i om so "n mysi te he? Fertel

my

bi-tji.

Klaas. Ek
gefat het.

sal jou di

saak duidelik maak. as jy

''s

"n

mysi*

tat? As Flori. Mar, Klaas, kan jy dau fer huUe s. .mar hlle uou ui wil ni? Tysi. Og. hui wil altyd. hui is mar dankiof- bly, as iis huUe wil he. .\s jy dan "n mysi gefat liet. dan moet jy sweer, dat jy baiug fau haar huu. eu dit m:iet sy ook doeu. En dau moet jy haar altyd d(ip-hou.''6a um saam met haar skool toe te gaan. En as di skiol uitgaau. dan moet jy weer met haar huistoe stap. en dan moet jou mysi an jou regter kaut loop. ho >r? Flori. Dan bedank ek jou daar hartelik foor: om fau makaar te hiai. dis minder, mar oni altyd met so "n jap-suoet'j' te lo(yp. daar kom niks fau ui. Dan kau jy ni ees met andere jougetjiis .speul ni. Klaas. Dis ook ni n-dig ni. as jy "n mysi het. dau speul jy ui meer ni: daar-foor is jy te ferliif. en teen-oor ander kereltjiis. wat gen uoiefis het ni. steek dit so parmantig'^s af. as jy

na jdU mysi
Flori.

loop. en

met haar wegstap.

Xou wel. laat ek ferder hoor. Klaas Dan moet jy fer haar preutjiis'' ge om op te plak.'o pepermeute'i om an te suige. daar"s hui almal gek na."^ Tysi. A! Jong. uou dat jy fau pepermeute praat. waar is myu kardoes?^2 [Tysi fat dit en ge weer fer elk-een 'n paar en steek
dit in

syn

broek-sak.]

Flori. Preutjiis kau ek haar ge, daarfau liet ek u hele klorap. mar pepermente ge ek haar ui. Ek kry mar "u sikspeiis'3 sakgeld iu di week. Om dit fer di winkeliir te ge, betaal glad'* ni. Tysi. Hiir-di'5 in

myn sak het ek juis fer haar gekoop, byna op-gefreet het. Klaas. Dan ge jy haar mar net prent jus, dis ook goed. "" en dau kry jy fau haar 'u sak-doek''^ met jou foor-letters daar-op. Mar ek glo. fer di sak-doek moet jy s^lf srre, waiit di
wat
Julie al

lO

mysiis het iiooit gen gelcl ni. Jy kau dau mar n mi-e ge; en (li gebniik jy dan nooit, mar jy dra dit uet in jou bwenste b-tjisak.'^s Dan moet jy fer haar fry-briwe"o skrywe op lekker-^* ruik papiir in 'n mooi kom-fert, ^i eu dan moet jy haar briwe of jou hart berge, en dit nooit an imaud wys ni. Flori. Briwe skrywe! ek weet wragtag&2 ni^ -wat ek daarin moet skrywe ui. Myn ma moet my altyd help uiet di briif fer my com en tante, as huUe ferjaar.83 Xe. hoor, as jy uiks beters weet, dan gaan ek ni in fer di ding ui. Tysi. Flori! mar fry-briwe"^ moet jy tog skrywe. anders

daar gen aardighyd au ni. Denk nou uet, as jy di middag op skool moet sit. en sy kom dan fer jou 'n briif by di fester ingi! Dit troos 'u man wouderlik in jou treurighyd. In di briif, wat jy an haar skrj^we, moet jy dan sit, dat jy haar fer ewig sal liif he, en dat jy so ngelukkig is, as jy haar ni by jou het
is

'ni,

ens.s*

mysi ook.
altyd uet

Eu b-an sit jy: Allerliifste Engel", eu dit doeu jou Mar daar is nog meer. By pant-speuletjs^^ moet jy

met haar fry", en sy met jou. Flori. Ne, dauki tog daarfoor! Ek moet altyd uet met haar loop, en dau nog uet met haar fry"'. Xe, dauki tog fer my!S6 En as ek nou weer 'n ander mooi mysi siin, dan mag ek ni met haar fry ni? Ne danki tog, dan gaan ek ni daarfoor in
fry,
ni.

Klaas. Jy

mag
dit

mar

haar sal lekker^^ wees ni, daarom laat jy dit mar staan. En dan moet jy spook^o met al di kereltjiis, wat fer haar lag of fan haar skeuder,9i of huUe ni ordeutlik gedra teeu-oor haarni. Flori. Dis goed, as hlle dit waag. dau sal ek met hlle spookj" waut fan spook hou ek. Klaas. En weet jy, Flori, wat di mooiste fan alles is, gen een mag weet, dat sy jou mysi is ni, daarom moet jy altyd jou sak-doek fer "n ander wegsteek92 en jou briwe gehym hou,

jy doeu

daar-om^' yutlik^s ook met ander uoies daar-om*"a kastig ^^ ni, omdat dit ni fer

mar uatuurlik

ni fer

my

en fer Tysi

ni.

Tysi. Jy moet dit ook ui ees fer jou neus gebruik ni. Flori. Nou, wat het ek dan an di sak-doek? Klaas. Wel, yutlik'^3 niks, mar dis uet soos 'u toorhoutji,93 siin jy, di word altyd in di gehym gedra. Nou, Flori,

gaan jy

in daar-foor?

Flori. Het julle altwe al 'n mysi? wi is dit? Klaas. Di fan Tysi weet ek ni. [Tysi knip sj-n ge."] Ek het al een, as jy saam wil maak, moet jy ook een uitsoek; en as jy eers een het, sal ons makaar se, wi dit is. Flori. Goed, ek kau julle dit nou al se. Tysi. Joug, en jy is di man wat uet-unu niks fan di dinge geweet het ni. Jy lyk na "n klyn huigelaartji."^ Flori. Man, ek het een in di oog gehad, mar het uog nooit nder gestaan^'? ni, omdat ek julle draaie^^ nog ni geken het


ni.

107

^
'

Eu

(lau

is

'u

mau mar

agter-lioudend

met

di soort fau

kwessiis.^'^

Moet ek se?

(hardop). Ne, joug"! [Tysi drtik syn liand met-een op mond.] us skrywe elk-eeu syu noi haar uaam op 'u brifi, eu gui dit iu uiyn kepi'^". eu dau trek Tysi dit een na di ander uit, eu lees dit hardop.

Klaas

Flori

s,\-u

Tysi. Kapitaal!
[Tysi skeur fan di kardoes dri skoon papiirtjiis af en g an di ander tw6 ook elk-een een. Hlle skrywe di nme, ndat hvle op di grnd gaan
sit hat,

en goi

dit in di kep.

Tysi trek, en lees

af.]

Mita Venter! Mita Venter! Tysi. Mita Venter! [HuUe kyk makaar ferbaas an.] Klaas eu Fluri saam. Dis 'n piirdery.ioi Tysi. Ne, wragtag^s waar. Kyk seif.
[Hy oorhandig "'^ di
papiirtjiis.]

Klaas.

Wat uou gemaak?

stoeii'^^ fer

Flori. Ous
haar. [Hy gryp Tysi

om

di lyf

haar, en di mau en wil begin feg.]

wat wen.
jy
is

di

kry

Tysi. Ne, joug!

as ek. [Flori los hom.]

dis ui fair"^ ni,

waut

baiug grter

Klaas. Kern, ns trek

kort-stokki.io'
trek.

Tysi. Alright!" Alright!"i05

Klaas fat dri stokkiis en laat liuUe
Tysi trek di regte en skre.j

Tysi. Hiir het ek hom! [Hy

skre^ dit nit.]

Flori. Dis alles bog. lO^a [Tysi bet eerste getrek.] Waut as ek eerste getrek het, dau kon ek di regte getrek he. Tysi. Wat reg is, is reg. Klaas. Ek denk daaroom, Flori het reg. Kom, ek sal iulle 'u heter plan ge. Flori het ui baiug belaug gestel tau di begin af ui, eu Tysi het uog baiug tyd om 'n ander te soek. Ek begiu al na myu ou-kanfio'j toe draa*i, eu daarom sal ek 'u ruileryio^
foorstel.

Tysi. Maak eers jou foor-waardeSjios eu dau uderhaud besluit. Klaas. JVIyn pa slag mrre 'n bees.io'-) dau sal ek
di hriugs,

sal

ous

fer Flori

en fer Tysi

di stert

en kloutjiisno ge,

en ek kry

fer Mita.

Tysi en Flori. Top! Topli"

[Fergenoeg tre bulle af fan di tneel.]

(Ous Klyutji.)

3n
ipred)eii

biefem Stiicfe
fiat

man

bie ein gutes 23ilb ber 8prad)e, tie

finb

bret Sdiitkr,

fie

miteinanber unter bcn

jngeren euten im aEtglidien ebraudje gejprodien mirb. e-^? iei blo auf bk tekn etgentnilidjen 5lU^riirfe f)tngeH)tefen, unb bcfonber auf bie 5ilberiprad)e.

X'lnmcrfititgen.
DDlt Fluris,
(ycfid)t.
G 8
<
i

108

X^'ofeforni

Klaas

Hon
^

Tysi oit Matthys. op skuol bly: itarfifi^en,

:

platform:
'

Sf)ite.

nadibleibeit.

Nikolaas, Fbiri ^ gelaat: bek-af: erfd)pft.

ber 3Ute.
^

grappe te maak: 51t id)er3en. dvoog-gespring betrgen, an

mi-baas. (Ui-kerel:
9{aie
ff)ren.

ber

stokkies

gedraai:

'" reg-kry. " Job: id)lDn5en. mad)en, berlegen. 12 i)is laaste sien fan di blik-kantien: cnglifdl jnb. i^lnftrag. iinb bann tft er eridiirinnben; blik-kautieu: 58Iedinapf. prid)=

draai lurtlid): i8nd)t. ter: bte @ad)e berlegen. 1^ net swak: 8d)etn, ^cttd. fef)r fd)luad), id)(cd)t. i'' '' nKind-fluitji: lawaai: Crni. tekeii: fid) nnterid)reiben. i'' " di hoenders jou spit-foel: (2pa^boge(. iUcnnbbarniontfa. kd.s al'gi'ueera't: 2)ie !^ner bir bte ^oft abgenommen f)aben; 20 skool uitgekom: d^nte tft ... an. ntcbergcid)lagen. 23 an 22 krits: @d)elm, Xangentdit'?. 21 ne:"ntd}t tca^r? wa^'i di pen ... ry: bte ,f?oftett, bte 3?erant>Dortnng tragen; bte 3cd)e 24 jovi afgedankste kind: hu ermalebciter 3inige; bn bejablen. 20 sko(d-sit: 25 mos: ntd)t loabrV bod). 9kd)fi^eii tn Sdjelm.
luort.
1^

13

kry

pas:

''^a\i,

2s 27 laai: jou: fiel}e 38. Stretd). fliiiff, Sdmle. so ^vanii: ^i ^yn tluit-duit: pfeifenb, fieljc 98d. I)art, bfe. nioer fev 'n eend-fool ailsiin: Seine SJhttter fr einernte anfeben;

ber
-''

ftd)

33

^2 bog: nnbebentenber Siituflfbees-agtig: beftialifd), fnrditbnr. ^e dag: 35 froora bakkiis: 5).srteritnnt uon nnid)ittbtge2i @efid)t. ^~ ? fan fer af: Don meitent, altere: 3(ffaire, "^Sad)e. denk. ^^ loesing ge: " pluk: sieben. bnrd)prgeln. an ber Sterne. ''2 ^^ af-eet: abeffen, lute kardoes lekker-goed: 2)tc 33DnbDn. '^ *^ di koul stink: gestoof: einen Stretd) fptelen. abtrinfen. ^'^ 47 goed: hard-op: lant. gut, ntd)t ungemtd), unartig. ^"^ ^^ knik plegtig: feierlid), benn fie effen ja ab. mebr bijfe. ^'* fer di publiik: nirft bem 5}]iiblifnm jn. kwessi: (Sad^e (nieber^i ^at ^2 op di bene uor: fie!^e 95. (nbifdi kwestie). ^^ Dig nj^s he ni: (S tft gar ntdit liou: ftnrfen, 9)Iut geben. 2?ead)te niks aU:-> Itatrlid), baf? matt fein [lUbdien] bnben mnfe. ^4 fyu een: ein bortreffltdiee [iDibdjenj. >erneiitnngcmbL'erb ( 92). 5'' pas-(ippens: nt, tjank: fdjreien (nicbcrlnbifd) jankeu). ''' ^s as ek he sterre dank: mid) gldlidi fd]i3en. \Hdit geben. "'' skne-lapper: dimetter ni: mcnn id) feines ,^n babeit brandje. bebentet eigcitt= scho('n-lapi)er. 3)ac< 2Bort Itng uticberlnbifd) '" noin- tji: lid) Sd)nbflirfer. d)metterling nteberlnbild) vlinder). i ontji: 3Juibcl. 9}Jbel. 2)a$ jiueite u and) in nonni itnb niinna. C5^tgcntlid): alteS. 5(ber i>n lutrb in mand)en ^ebeutnngen gebrand)t; 2 aetwa'? ^txk-i ober >erd)tlid)e jn bejetdinen S- ^. uut ^ yutlik: etgentlicbgesmeer raak: alt beu al'j gciuorfen fricgen. ''1 somar: ol)ite meitere, snaakshyt: hai- ,Sf'omifd)c, drollige. "' danki bly: febr frob; fo frol), ha^ fie id) bante" nnr fo. '^^ doi)-hou: jap.^snoet: Jungfer iliafetueio anfpaffen. fagen. '" i>m ep '' preutjiis: Jilber. parmantig: ftolj, fed, fred).

tnfdien,

kweper:

erredjnen. fid) " Cnttte(nbirne).

"'''

'''"

''

f''

te plak: gitm Sdiffkbcii.

109

na: gern
itiib

"* bweste btji-sak: obere toor-letters: 9(nfangbud)ftaben. "^ '' lekkerIVy-briwe: Stebcbrtefe, billetdoux. riacfentaidie. "^^ ^^ wragta-: luabrtiaftig. komfert: ifitDert. ruik: parfmiert. ^^ ferjaar: 2;a -iff mirb noit moud)eit '^crfDiteii -a,- geiprod^en. 4 eus: 3lbfrsiing fr en-s-fourts. eburtetag ftaben. ufii). sc fer niy: 85 pand-speuletjiis: ^fnberfptetc. fo lueit td) beteiligt

"

gar.

siks-pes: engltfd) fiaben. '''> hiir-di: btefe, fief)e 44.

'3

"'^ ' pepermente: ^fetfernliseii. is gek "^ glad: six-pence. gaiis

'''

sak-doek: 2:oidientud}.

*'^ daars" daar-om: tuofil, jlnar. bin; foiueit e^ mtd) angebt, s' ^ lekker: angcncl)ni; kastig-: aber, glar. om: beebalb. '^" spook: ftd) fditagen, lekker bebcntet angcnef)nt in jeber ,S)infid)t. '''" skender: erlenniben. weg--steek: geljeini balten, fcditen. "* knip ^ toor-huutji: ge: iutnfen. 3fliii'ei"6o^3erfted'en. o huigelaartji ^' nder 95 fair (englifd}): gered)t end)Ier. staan: f^-igrli(^ fid) eine <Sad)i nbcr anfeben, fid) DJlbe geben, ^s draai-e: ^9 agter-houdend: crfnnbigen. kniffe, treid)e. i"i piirdery: i" kep: (englifd) cap) !iUl3e. 23e= .^nrrfbiiltcnb. '"^ stoei: ^o- oor-handig: bcrretd)en. trgerei, ditrinbel.
:

i*^' kort-stokki trek: ba Coc- jieften berintttel "'^^ bog: alright (eng(ifdi): gnt, abgeniad)t, redit. i^t i-uery: i''6ou-kant: nadi bcr alten Seite, Janfd). llnfinn. "'^ stert i'"- "'^ foor-waardes: 'n bees: Cd)fe. 33ebingungen. top: toppi abgema(^tl kloir-tjiis: dilang nnb ^-fee, $?lanen.

ringen, fmpfcn.

StDdd)en.

i"-

XXIX.
Margrita Prifislo.
('n

Historise Tneel-stuk

ixit

di

Tyd

faii di

grte Trek, deiir S.

J.

du Toit.

Paarl

1897.

2tufgefii[)rt in

$aarl im 3;amiar 1897.)

Derde Bedryf.i
tent

Sesde Tf ereel.2 (Nog in di Boere-lager by Mooiritiir. di fan Kommandant Potgieter op di een lioek, eu di fan syn seiin
'

ander lioek fan di Tneel. * oos Potgieter en Krisjan met hlle geweers op, en set dit teen di tent neer: haal liuUe bandeliirs af en set di oek neer; hnlle gaan op tw6 feld-stoeltjiis sit, stop huUe pype en steek dit an met di tondeldoos. ) Koos Potgieter. Jong, ek siin daarom'' nou, bulle bet baing meer gemaak fan "n leeu, as hy regtig is. Hy is glad ni so freselik, as bulle dit gemaak bet ni. Hy liet oek mar'' syu lewe liif, en as hy kaiis kry om te laat-fat, s dan spaander^* hy oek mar.'' Hy bet oek mar^ ontsag fer di meus-gediirte.io Ek denk ni, hy sal somarn di eerste rusi soeki^ met 'n mes ni. Krisjau Joubert. Ja, mar jong,!^ dit hang net daaifan af, af hy honger bet of ni. As by baing wild en fl-op kos het, dan sal hy ni somar'i spook'^ met 'n mes ni; mar

Koos op

di

.Joubert koni

110

l)as-op. as hy houger het, dan liaal hy jou oa fan di juk af. en fersigtig dan mar, i^ as hy fer jou alleen kry langers i^ di pd.

Mar wag. kerel, i" ek wil met jou ander ding gesels.i* Jy weet, ek is baing ferliif op Margrita Prislo. Jong, i3 sy is tog 'n alte gwe^-^ mysi. Mar sy is mos ferloof an Pieter Botha in di Ou-Klni.i^ en nou wil sy fan niks en fan ni-mand anders weet ni. Mar jy is mos 'n lang-kop knpi, ^o wat fer alles "n plan liet, ge jy nou fer my raad. hoe ek moet maak.
oor
"n

Koos Potgieter.

Krisjan Joubert.
ding net
kaal'^i ferteL

anders kan ek ni raad ge ni. Koos Potgieter. Ne, man. daar is niks bisonders tot nog toe ni. Ek het eers met haar ma gepamperlang. 22 en an di ou-noi23 persentjiis^i gege en so, 23 en dit lyk fer my, sy heeltemaal op my band. Sy het dan oek n goei-e woortji is fer mj' gedoen by Margrita en ek het seif perbeer om daar-dikant toe uit te praat.^ Mar dis net ferniit. Sy goi di ding net baing fer. en wou somar'i weg loop, as ek 'n woord daar-fan se. Krisjau Joubert. En wat het jy toen ferder gemaaky Koos Potgieter. Ne. niks bisonders ni, ek het fer Swartland2' laat dl-os goi.-^ Mar hy se oek mar", di klyn-noi^s huil nog altyd oor di ander klyn-bsi.23 Mar ek het ier hom gese, hy moet fer my paljas^s ge, en hy sou syn worteltjiis^o

Ja,

mar dan moet

jy

my

di hele

in di feld

gaan soek. Krisj an Joubert.

paljasI29

Ek

Ag ne, jong;i3 wat maak met di bog^i sal jou 'n beter plan ge. Hoe-lank is bulle nou al
trek?32

weg met Piet Retief syn Koos Potgieter.

agterna.
is

Dis nou net33 Krisjan Joubert. Xou kyk, nou

8 dge.

gan s twe te-perd

Os het mos baing famili onder bulle, en myn plan oek al lank om Natal te gaan kyk. Mar nou gan ns hui wys-maak,34 dat Pieter Botha same met "n klyne trek^s and" kom^j was, mar dat bulle ferkeerd getrek^e het. en dat di Kaffers hui fermoor het, en twe man het te-perd uitgejaag, en di tyding by iis lger gebring. En s sal di stri so mooi uit-dink met dag en datum, wanneer en waar en hoe dit gebeur is. dat bulle dit sal moet gl. Dan sal Margrita Avel eers n bitji ferdritigs'' wees, mar dan is jou tyd^s om fer haar te fertroos. as jy dan net rappad^'a genoeg is. Koos Potgieter. Ne. man, di slag is jou plan daarom^ ni moiii ni. Kyk, ek het fer haar al te liif om fer haar nog meer smart an te doen. Sy sal freselik ferdritig^" wees, as sy so 'n tyding kry. En dan kom di leugen tog mar" naderhand uit. Ne, so oneerlik wil ek daarom^ ni wees ni. Ek het fer haar baing liif, mar met so "n bedrog wil ek haar daarom ni fang ni.

Krisjan Joubert.
wat ek weet.

En

so

gou

Ja, mar dis daarom di beste plan As jy haar sal dit ni uitkom ni.

mar
eers
liet.

111

dan sal s wel "u ander dan weet ek gen raad

Mog

dit lter uitkom.

ui

plan kry. fer jou ui.

As jy

dit

wil doen ni.

Koos Potgieter.
moet gaan?

Mar

sal

jou ou-kereP'J wil he. jy

al

Krisjan Joubert.
same.''i

ja.

ek was mos uou

amper^o

Xou kyk. dan moet s daarora Koos Potgieter. net gou begin, anders is huUe trek^a al te fer, en dan wurd dit moeilik en gefaarlik om fer hui te perd agterna in te haal, en dan wil Qs ou-mese^-' straks^- oek ni meer fer s laat gaan ni. Jy weet, jou ma is mar altyd baing oiirustig oor jou. Krisjan Joiibert. Nou kyk. mrre moet s di ding kant en klaar maak. en oor-mrre, dou-foor-dag. i^ moet s di

feld laat skeur.^^

Koos Potgieter
i.s

'alleen,

daarom n slimme rakker.^^ skelm. "n Mens kan hom ni

daardm''
di klyn-ni^^

nadat Krisjan fertrek is; Krisjan j)ig ^et jammer, hy 's 'n bitji altyd fertrou ni. ^Vlar ek wil
:

tog
:

al

te

graag

maak? Mar ek moet ou Swartland

een kant op di tneel en roep)

he. Hoe sal ek nou sy paljas^s oek he. fHy gaan

my basil^s Koos Potgieter. Kom hiir,

Swartland.
Swartland.
Hiir-s!-i6

Swartlandl Swartlandl

kom

hiir-s.^'5

Ja,

jou ou skelml

waar

is

myn

paljas?29

Allematti,*' basi, baing kesoeke; daaromme basi. Hiir-di wortelki^^ di basi hy^i=^ dra so omme sy nekke (di worteltjs is in 'n klj-n sakki met foorslag riimpiis*' om), enne di snuife di basi hy gi biki inne di kljTi-

kekry.

noi23 haar kosse of koffi

(di

snuif
di

is

in di dop-'" fan 'n wilde frug).

Daune

di klyn-basi

salle sine,

klyu-noi sal

somarre" lope

agtere di basi aune.01

jou

Xou de 1^2 Swartland, daar is fer stuk tabak; en as ek di klyn-noi kry, dan ge ek fer jou 'n moiii persent: mar as ek haar ni kry ni, we jou gebeente, jou ou kanialli.3 Swartland. Danki, basi! Naante, basil (Hy fertrek.) " Koos Potgieter (alleen). Nou het ek twe stringe an myn boog.^i Xou moet di ding reg kom. Wag mar, Margrita, ns spreek makaar nder. (Di Tneel ferander.)
"n

Koos Potgieter.

Sewende Tafereel.
Ijos-rand."

(in Piet Retief

s.v-n

lger by Siker-

Foor

di tent fan

Eetief op feld-stoeltjiis te

Klaas Prinslo sit hy en sjti frou en Piet ge-sels;" Margrita breng koffi en hlle twe

rook daarna onder

so

di ge-sels.)'*

Klaas Prislo.
kaal

afgebrand

is

Dis nou baing sieg dat di feld hiir deur di Kaffers. Ofis sal nou fereers ni


het, is daar

112

kau ferder deurtrek ua Natal t(ie ni waut four dit gereeut uou gen kos fer ons fe ni. Piet Eetief. Ne, mlik is dit uek mar goed so. Myn plan is nou om di lager hiir tp laat. en met nf 6 man as 'n kommissi^o eers na di klompi Eugelse smouse*" an ili Baai^s te gaan, om fer huUe te pols^s omtrent Dingaan eu di ruil fau di land en te siin, wat s alles by hlle kan kry. eu dan ua Dingaan seif te gaan om te siin, of hy di land an us wil afstaan, en so kan ek met-een^o seif siin, hoe di land

lyk uek. 61

Dis "n goeie plan. As jy wil he. sal een fan myn seuns me-stuur. 'i Piet Eetief. Ja, as dit us geluk^ um Natal fan Dingaan te ruil of te koop eu 'u yge se-hwe te kry, dan trek net-nou meer as di helfte fan di Afrikaners uit di u-Kl6uii* agter us an, waut dis tog uou daar ou-uit-huudhaar. Klaas Priuslo. Ja, daar is baing fan myn famili e frinde, wat sal agter-na kom. Os moet dan mar'' net "n plan maak om fer hlle 'n fertroubare berig weg te kry. (Margrita hoor dit met blykbare welgefalle an in di deur fan di tent.) Joggoni Prislo (kom op di tneel half ferfaard)." Het pa gehoor, daar is weer so 'n moord gebeur? Klaas Priuslo. Ne. myn kiud. waar dan? Eu hoe

Klaas Prislo.

ek

seif me-gaan,''i of

dan gebeur? Joggom Priuslo. Dis n klyue trek fan mense wat agterna gekom het. eu een fau Salkats''' syu kommandos het bulle almal fermoor, net Gert Greyliug en Willem Pretorius het teperd uit-gejaag, eu half ferhougerd is bulle in Potgieter syn
is

dit

lager aiigekom.

Eu wi was almal in di trek? PriSslo. AI di nme kau ek ni onthou^ ui; ek het oek mar net ugtig gehoor. Mar buiteu di familiis Greyliug eu Pretorius was daar 'ui'6 Piet van Resburg, en Willem de Jager oek by. eu dan Pieter Botha oek. Eagel Priuslo. Watter Pieter Botha? Joggom Priuslo. Oom Haus Botha syu seun. s froegere buurman. (Margrita PriSslo, wat al di tyd in di tent-deur staan luister het, draai
Klaas Priuslo.

Joggom

onder l)lykbare ontroering dadelik om en gaan in di tent. eu haar ma gaan oek agter-na.) Piet Retief. Wi het dau di tyding gebring? Joggom Priuslo. Koos Potgieter eu Krisjau Joubert is 'n klyue rukki gelede te-perd iugekom met di berig. Piet Eetief. Waar is bulle? Joggom Prislo. Ek denk, bulle is uou juis na oom sy tent toe. Piet Eetief. Ne, wag, dan wil ek eers alles gaau

uit-hoor.

Klaas Priuslo.

113

Ek

gau oek saam.^i

(Piet Eetief

en KJaas Prinslo fertrek.)

(in di tent-deur). Joggom, breng 'u bitji Jou arme suster Margrita le flou'^'? fan ferdriit nuv di berig, wat jx gebreug het fan Pieter Bdtha sy dood. Kom belp fer my ora fer haar te lwe.es

Eagel Priuslo

water.

(Di tneel ferander.)

Agste Tafereel.
Piet Retief en

(Di

wning fan Tubbs an

by
di

di Baai.
sit

Tnbbs

sit gesels.)

Tubbs (groet Waar faudaan kom

liet

fer Piet Ketief

inkom, laat

hom

eu

fra)

di rys

dan?

Piet Eetief: Myu lger staan b-op Drkesberg, eu ek mar met 'u kommissi afgekum om te kuui kyk, hoe di land

en of s met julle biir an di Baai kau haudel drywe. s hiir kan kry. Tubbs: 0, julle kau hiir by us alles kry: kofli, suiker, klersi'-'9 eu skiit-goed, '^o geweers en uet wat julle wil he. Os kry gedurig gued fan Algoa Baai en audere plekke af met di skippe.'i Mar fertel my eers, is dit waar: julle het Salkats heeltemaal ferdrywe uit di land uit? Piet Rutief: ja, hy i.s cor di Krokodil Rifiir geflug, en us het s fe en alles, wat hy gerowe het. terug geueem. Tubbs. Mar waar-om kom julle ni hiir in di land woon ui? Dis so 'n pragtige land. Dan kan julle hiir 'n Republiik stig. Hiir het julle "n mooie se-hwe alles. ''^ Piet Retief. Ja, mar di laud behojrt mos^^s an Diugaan. Denk jy, hy sal di land au s wil ferruil?
biir lyk,

Eu wat

Tubbs.
hy tog
ni.

Al-te seker, want hiir di foorste land gebruik

Piet Retief. Mar het di Engelse Regering dan gen reg op di Baai ni? Want kyk, di Kaap met al di onderhrig^3 an di Engelse oorgemaak. hede" is mos Tubbs. Ja, mar in di 30 jre tyd het Eugeland ni alleen gen reg op di land laat gelde ni, mar Lord Gleuelg, di Minister, het uitdrukkelik ferklaar, dat hy met di laud hiir uiks wil te doen he ui. Ek sal fer jou di koerante'''* ge, wat ek met di laaste skip outfaug het. dan kau jy seif lees. Piet Retief. En sal julle tefrede wees, as us fer julle 'n stuk grnd ge hiir an di Baai?

Tubbs.
di

Al-te seker.

laud kom bewoon. handel nek.

Dan kom

Oiis sal mar' bly wees, as julle hiir tog beskaafde meuse, en
sal di

En wat denk jy, Piet Retief. wees om met Dingaan te onderhandel?

beste manier

 lU Tubbs. Xe. ek denk, julle moet mar reg-uit na hom toe gaan, en fra om di land te ruil, so fer as julle dit wil he. Op uns hulp kan julle reken. Piet Eetief. Nou ja, dau gaan ek hiir-fandaan af reg-uit soon-toe."^

(Di

Gordvn

fal.)

sy froa

(Klaas PrLuslo syn tent. Hy en wat Margrita bring.) Eagel Prinslo. Ag man, ek weet tog ni wat dit is ni, mar ek foel tog so gerus oor Joggom en almal, wat sme is met di Generaal na Dingaan toe. Dis al oor di tyd, dat huUe moes terug gewees he. As hlle mar ni straks'^ fermoor is deur di kaffers ni. Klaas Prinslo. Ag ne, frou, jy maak fer jou ferniit iigerus. Hlle sal wel fandag of mrre krn. (Sarel Cillie kom by, gaan sit en neem oek koffi.) Neef Sarel, my frou is al baing ngerus oor Retief en sy meuse, jy moet tog fer haar 'n bitji troos en moed ipraat.

Dertiiude Tafereel.
sit

foor dl tent koffi te drink,

Mar. Xeef Klaas, ek foel seif ni gerus Sarel Cillie. 0ns mese wil oek fer my ni hoor ni. In-plaas-fan" by-makaar te bly, soos di Generaal gerder het, tot hy terug kom. ferspry'!^ huUe nou oor di hele land in klyne klompiis. Klaas Prislo. Ja, mar Neef Sarel. dis mos nou frede met di Kaffer, dis fer di meHse tog so lastig met di baing fe by makaar: daarom wat hlle uit makaar ferdeel.'s Mar, Xeef Klaas, ek is nog al di tyd Sarel Cillie. ongerus. En ek is ni 'n bygelwige^'' mens ni, soos jy weet. Mar fan-morre, toen ek myn dagboek uithaal om iits daarin an te teken, fal daar 'n druppel bloed foor my op di blad-sy, waar ek skrywe, en tot nou toe weet ek ni, waar dit fandaau kom ni. Mar ek denk, s moet fandag plan maak om di mese by makaar te breng, en "n perde-kommando uit te stuur om te gaan kyk, waar Piet Eetief en syn mese bly. Margrita Prislo. Ja, Oom Sarel, doen dit tog. Ek
ni.^

is

tog oek so gerus.

(Daar fal skte in di

ferte.)

Hoor, daar skiit hlle. Dis seker Klaas Prislo. Eetief en syn mense wat akom. Sarel Cillie. Ja, as dit ni iits ergers is ni. Mar kom, S gaan kyk. CHnlle tw6 fertrek. Di skte hon an en kom nAder.) Margrita Prislo. Ag ma, daar is iits ferkeerd. Dis ni 'n saluut. wat Eetief en syn mese skiit. en gereelde sarsiis.^i wat di la-ers antwoord ni. Dis 'n deur-makaar-fegtery.^"-

115

Eagel Priuslo. Ja. myn kiud. ek frees oek, dis di Kaifers, wat us afal. Mar se liwe Here het us al so dikwils uit hlle haude ferlos; Hy sal us uou oek wel bewaar. DaSter (kom net an met 'n emmer wter). Myn liwe ni, dis waar, wat Swartland syn dl-osse-s gese het. Dis 'n freselike krrel-en-fisiir gewerskaf s3 fan dag. Ek woii nog tiiig, mar di Kaffers is al rud-om iis. Di bse is alnial op huUe perde met hile roers,*-! mar di Kaffers is te feul, en us is ferdeel in klyne klompiis, en di w-es is ni in la-ers ge-

trek oek
is,

ni.

Eoep al di froues, wat in us la-er en laat iis seif di wa-es met iis ei-e hande in 'n kriug- trek en toeslaan, so lank as di bse di Kaffers buite-kaut teen hou. DaSster. Ag, myn liwe noi, dis nou te laat. Hoor noi dan ni hlle skiit en skre hiir in di la-er ni? Di Kaffers is 'JLy kruip al tussen di meuse. Fan dag is us almal dood. agter di tent onder 'n hoop hout.) Margrita Prislo. Ag ma, ek gaan bidde om bewring. (Sy gaan in di tent. Di skitery en geskr is al flak*' b3-. Hester Prinslo gryp nou 'n byl en gaan in di tent-deur staan. Met
by-makaar,

Ragel PriSslo.

kom 'n party'^ Kaffers ge"wpend met asse-gaaie op di tneel, paar gaan direk na di tent, di ander soek in andere rigtinge. Eagel Prinslo kap eers een Kaffer dood met di hyl, mar di ander steek haar dood met hal asgaai-e, en sleep haar uit di tent-deur uit en goi haar op di tneel. Nou storm bulle di tent in en steek Margrita Prinslo binne-kant dood. Daarna sleep bulle baar uit en goi baar oek op di tneel neer. Di skitery kom al nder; tw6 Kaffers fal op di platform" deur di k-els. Pas" is di Kaffers een-kant fan di tneel af, of Pieter Botha met ^nige gewpende manne kom di ander kant op.)
'n alarni 'n

PietBotha.
is

So,

nou flug hlle!

gedoen, di moord is gepleeg. Dis freselik. Piet Retief is nou seker oek fermoor met sj'u 70 man, en al di l-ers met froueus en kinders, so fer as s deur gekom het, is uitgemoor. Kerelsl juUe moet oplet, as di Kaffers mog omdraai, moet ns almal by makaar spring, dat bulle ni ferder kan moor ni. Hiir-di is mos di wa en di tent fan Mar ek wil eers kyk di Prislo's. Ja waarlik, dit is Tant Hessi Prmslo. ag hoe freselik (Hy kniel by Margrita, wat op baar gasig le, en tog! En di! draai fer baar om.) Ag, ek het Ag hemel! te-laat! te-laat! net te laat gekom! Sy is dood. Ag, was ek tog mar 'n bitji eerder, dat ek haar kon ferdedig het met myn laaste druppel KaU dit bloed. (Hy lig baar boof op en foel baar bart en pols.) (Hy luister wees? - Is dit so? Dis nes haar hart uog klop! met syn oor op baar bart.) Ja, dank! sy lewe! sy lewe nog! Ag, hemel, laat haar tog nog net een woord met my praati Laat sy my nog net een-maal afikyk! Laat sy nog net weet, dat ek di laaste kus op haar sterwende lippe gedruk het. (Hy soen haar.)

Mar

di

kwaad


Ja, haar

116

Al-te-mit

moml kum

is

sy

nog warm. Breng wter, laat ons haar lwe. nog weer by.^^

Daiister (spring onder die lioop hoiit uit). Hr is Dauster! (Hy gryp di emmer wter en breng dit an.) Daster lewe nog! Allematti, hasi! hoe-kum het jy tog ui eerder gekom ni? Di kljm-noi23 het baing getreur oor JOU. (PietBotha en di ander lwe fer haar.) Ja, di klyn-iioi sal weer reg kom. Swartlaud sy Ja, kyk, sy dl-osse het daarom di slag^o di waarhyd gese. kom by. Myn nonn^s niyn nomii! kyk, hr is di klyn-bsi^s

nou.

Ek

Piet Bot ha.

ken jy
hand

het ms''3 fer jou gese. Ja, dank, sy

kom weer

by.

Margrita,

my nog?
Margrita

hom

oni syn nek te sit, wil soen, waar-in

.
.

myn
is

Pieter in jou arms.

ferhoor.

Priiislo. Ja. (Sy maak 'nfloue" pging om haar waarin hy haar help, en sy g6 'n tken, dat sy hy haar te gemoet kom.) Ja, Pieter, Laat my nou mar sterwe Ek was jon getrou
.
.

Ne, jy sal ni sterwe ui. Myn gebed sal lewe. (Hlle gferhaar'nbitjihrandewynen wter.) Dauster. Ja, di fuur-water^^ sal di klyn-noi23 weer

Piet Botha.
Jy
reg-ruk. ^^

Sarel Cillie.

(Kom

in

met Klaas
:

Prinslo.

Hy

16 di

tw6

hlle regter-hande in makaar, en se) Mj'U kiuders, God het fer julle sme-gefoeg,4i en gen meus sal fer julle sky ui. Hr is gen preek-stoel, of formuliir. of bruids-pak ndig ui. Hr is 'n bloedsbruilof.3^ So 'u huwelik is in s land nog ni gesluit ni. (Komin, enfal op syn kni-e fbor di tw6.) Koos Potgieter.

met oneerlikke middele perhart de win. Dit was uit wer-maat^ fan liifde. Fergeef my tog, Pieter, dat ek fer haar smart, en fer jou ureg agedaan het. Mar nou weiis ek jou dubbel geluk. Sy was jou getrou. Krisjau, jou skuld is fergewe. (Hy le sy Sarel Cillie. tw6 hande op di hoofde fan Pieter en Margrita.) Myu kiuders, God Segen julle! Julie weersiin is 'n fertroostende ster in s donkere lydes-nag, en 'n foor-teken, dat ons uasionale trou en flharding netso^'' sal beloon worde. Hy het julle ferwagtiug ni beskaam ni, en sal s oek ni ferlaat ni. Fer di getroue is God oek getrou. (Klaas Priiislo en Willem is al di tyd gekniil by di lyk fan Ragel Prinslo. Margrita Prinslo le in di arme fan Pieter Botha, wat by haai" kniil, Sarel Cillie sy hande op huUe tw6 syn hoofde. DaSster kyk dan'* na syn noi, en dan' na syn klyn-noi. *' Di gordjm fal.)
Ag, fergeef
beer ^^ het
tog, Margrita, dat ek

my

om jou

SsiefeS tcf helianbelt ein tapttel an bem ^aiiberleben ber Voor-trekker'" (^4>iDnieve'), btc in htn ^aljxtn ISB-l bt 1838 au ber .fa^-ifolonte md) bem ^lorbcn ^ogcn nnb bie S^olonie 9}atal, bte 9kpub(ifeii STraueaal unb Cranje^Jtetftaat gri'tnbcten. S^ie ^er-

foiten fiitb iianen

117

^^kt 9{ettef luiivbe mit 70 Wiann fitftorifc^. on bem Su^i'ftfiuptlmg Ttittiaan tu bcffeit auptftabt ermorbet im ^al)xc 1838. dlad] bicfem 3)torbe berfielen bie S^affern bie iim= lierftTeifcnbeu Jyamilien unb in 3 Xagcn tourben bon if)nen uid)t meuiger al 600 ermorbet. 9)Jnner, fyrauen unb inber

^tnmerlungeu.
Sjene,
Ii(f)en
i?tuf tritt.
^

i 2 bedrj-f: 2lft, 2lnf5ug. Mooi-rifiir: 9kbenflufe ber Xugefa

tafereel:

im nrb=

?tataL

tuneel: 3?f)ue.

tondel-dods ober tontel-doos:

fyeuer^eug. ^(edjbdife mit 3uubcr, ber burd) einen 5'itn^eu bon <2ta^l unb 5veuerftein angeftecft mirb. 'fan fieftt biefes g-euer3eug nod) bereinjclt; aud) unter ben 2?auern im (S-IjaB :^abe id) e ge= ' " daar-om: aber, hod). laat-fat: mar: nur, gemi. ie^en.
'*

aue-jureien.

'*

spaander:

auereien,
i

spaander:
2}leuicf).

II

Span, Splitter. somar: leicht,

Senominati on mes-gedrte: 31cenid)eutier

flie[)en.

ofine

12 in.si soek: streit fu(^en. 1* spook: fedjten, rciten. ^enominatib 2lnrebe unter Jrcunben. i^ fersigrig dan mar: nimm bidi bann blo bon spook (Spuf). i" langers ober lange.s: in 21(^1; fei bann nur auf ber .*ut. auf bem SBege, unterroegS. (figentUdi neben bem 2Begc (uieberlubiid) 1' lngs). kerel: fterl, .S^amerab, ^-rennb; fiefie aud) oben 13. Kerel f)at nie fdjlecftte 'Jkbenbebentung. 9}lan gebraudjt ee biet fr i^a g-we: anftiinbig, gut, gauj. is gesels: ptaubern. SlJann1^

i^eranlaifung, ofine 3trg nfm. i^jong: junger ilanierab, g'i'eunb.

Ou-K616ni:
fi'opf,

.'S'apfolonie.

langen

fing,

ergnlilen,

ofjue

langkop knpi: ublein mit einem 21 ^aal fertel: ruubmeg 22 gepamperlang: burd] glatte llmftnbe crsfilen.
20

gefd)eit, fc^arffiunig.

23 ou-noi: SBorte, ednneidielei bemegeu, befdjma^en. alte Same; klyn-noi: junge Same; nni: grau, .s?errin, Sltbdien; non-ui: junge A5errin; baas: S)Jetftet, err; ou-baas: alter 9JJeifter; klyu-baas ober klyu-bsi ober basi:' junger SJteifter. Sie 5-rau be aufe tft ou-noi, menn eine Xoditer bc-? .^aufes (klyn-noi. nouni) bn ift. (So ift aud) baj 2.ierlillni bon n-baas ju klyu-baas unb bsi. 2* persen-tjiis 20 daar25 -^ go; @efd)enfd)eu. unb fo'meiter. di-kant t^e uit tft praat: nad) biefer Seite l)iu 3U fprecf)eu, bon 2t Swart-land: otten= biefer Sod)e ju reben; fielie auc^ 103.
:

tottenfned)t.

23 (Ii.qj. g,j\. i;tiii3dielbeiuc merfen. Sie .VTaffern geben bor, auf bicfe SBeife bie 3"fu"ft liffeu 5u fiiunen. Wlaw gebraudit bajn eine 51nalil Mnc^elbcine unb mirft fie auf eine J-ldje. 3tu il)rer Sage nnb i:^rent 2]erf)ltniio gueinauber mirb bann mal)rge=

fagt.

Sie erfunft bes Sorte uufic^er. tma bon dobbel (mrfelu) 29 paljas: 3iiiibermittel, nnbtis (Dcf)fe)? SJtau jagt a\i&) dl-ossi. ^o wm-teltjs: STalijmau. SBurjelu, an beuen ba 3'''i'&i^''^tittel 3i ^2 prpariert merben foll. trek: bog: uuni?, unfiuuig.
Sanbererug. S^ergleic^e foor-trekker (bie erften S[nmanberer). '^ an d' kom: ^^ wys-maak: 3^3 net: gerabe, juft. meife machen. se ferkeerd fie^e 98e. getrek: in bie berfef)rte 9iid)tung _ge= ^s dan is jou '" ferdri-tig: betrbt, traurig, gogen, gemanbert.

tyd: bann
.^orbe.
ift's

118

fd)arf)"innig.

na^e.

^sa rappad: fing, geidjetbt, fr bid) dt, clcijenlieit. ctofinltd] iibftniittt): gefdieibter erl, ^Qaljn im -Jo 39 ou-kerel: bcr 5([te, alter c^^crr, Sater. amper: bei= ^i sme: ficfje IV, 12. -"^ " dou-foorstraks: ielleic^t.

bor STage, bor 3:au itnb 3:ag, in aller err= ** di feld laat voor dag en dauw). skeur: fic^ britden, idjieben, aU'^n'ei^en, fid) auf ben 2Beg machen. -e liiir-s: 45 rakker: Si'ad'er, @d)elin, Itftigc $erfon. liierter, ha 4" allematti, Ijahtn ie es. iitftcllitng bes leberlnbiidjen alle'^ wortelki: maclitig, and} alla-magtig: liehil .S"?inniie(. 9Br= foorslag riimpiis: (Streifen gcfd)nitten auv geldien, fie^e 7. einem eigen?^ jitbereiteten eber; foor-slag im egenfa^e gn agterslag ift ber orberfte 2^eil ber ^citfdie, ber auy foldiem L'cber ^' agrere dop: 8d}alc. aune: l^inter ^er. beftef)t. 51 a iiy: 2Sieberf)ohing bes ^rononicn fielic 96. 2)iefe (Sbred)= be S!affernbebienten nntcrfdjeibet fid} bcfonber bnrd) ha Joeife
eigentlid)

dag:

Xau

gottfrf)e

(niebcrliibifd)

'''J

'>'

unntige, epitbetifdie e xtnb il^re lodere i)ntaj. Ilbcrjet lautet bie teile uiie folgt: iBcim ^tmmel, i'ceifter, idi ijaht icl gefudjt, aber e bod} gelriegt. S^tefe Surjel foU ber ^err um ben S'al^ tragen unb ba ipulner (diuupftaba!) in bie pcife ober btn affce ber jungen S^ame tun. ^anu mirb ber 91Ieifter fclien, ha^ bie 2>ame
'"'"^ karnalli: de: Ijier, ba Ijaft bn e^o. ^4 twe stringe au uiyn diurfc, @d)elm (fran3i3fild) cauaille). boog: ^mci ebnen am Bogeu, 5ti'et SJttel in ^Bereitfdiaft baben. ^o kommissi: 55 Suiker-bos-raud: Crtc-uame. 3n'^i-"^uicl)bgel. ^t smouse: ^^ Baal: -)a'nbler, DJcaufdiel. 5luld)UB, Jlborbnnng. '"^ ^iort 3(atal, Xurban. pols, Senontinatio on pols (^ul):

il)m nadilanfen tuirb.

'jo met-eeu: ju gleidier Qcit. lioe di land lyk auSforfcbeu. oek: mie ba 2aiib ausfielt and); ma fr ein Sanb e ift. ^3 feil'aard: ^4 Salkats: 62 geluk: cnt)eJ3t, erfdjredt. gelingen. "s outhou: ber .tiuptling ber SOfatabele 3}(0filifatie. fidi erinnern. *"' * lwe: 66 "u: tlou: in Dbinuadit. ins 'eben ein geiuiffer.
'^i

prdbringen,

6-' klersi: iHetbcrluaren (uieberlnbifd) laben. "^ skippe 'O skiit-goed: kleerage). SJhntition, ^riegsDorrat. "^ mos: "^ alles: and}, in ben Sauf. ober skepe: djiffe. '^ koerante ober kraute: 3citungen. immerbin, ja, bod), nid)t luabr. '6 straks: 'S souu-toe: iel= bortbiu (uieberlnbifd) zoo-hen toe). '" '^ ferspry intraufiti: iu-plaas-fan: auftatt. etma. letd)t, '^ ferdeel intraufiti: fid) erteilen, fid) ncrbreiteu, fid) berteilcu.

-" ^^ sarsiis: albeu. bygelowig: abcrgliinbifd). deur-mekaar-fegtery: ungeregettec^ mpfeu; i^anbgenienge. 83 k(rrel-"u-fisiir gewerskaf: ytrtfd)aften mit SLUfier, Sleinge)el)r= ^4 roers: *5 flak by: in 2?d)ien. !ambf; korrel: >orbifier. ^" platform: ^e party: ber un(^fteu 9fl)c. Slbteilnng, Slienge. "'^ ^^ altemit kom sy nog weer by: S5iel= pas: faum. Sbue.

au-'bef)ueu.

82

leicbt

lebt

fie

uod) luicber

auf.
''^

fd)triad).

fuur-wter:

^'euevaiaffer,

redjt

mnd)en, nenbeleben.

^^ flou-e: slag: btemal. ^^ reg-ruk: 3?ranutmeiu. ^^perblueds-bruilof: 331utbod)5eit.

^o

dl


beer:
^artijtpiiim
s"
.

119
ge;
probiert.

i^i^teritt

ofine

bermal. dan: halb

net-.so:

cbeitfo,

in

gleid^er

'd\i

ower-maat: 98 dau
.

halb.

XXX.
Hoe
Tola's Kloofi Ingeneem
is.

(Gebeurtenisse uit di affer-oorlge fan Coetser Sr., ^aatl, 2!. g. bu 2oit

1834, 1S35 ujro. deirr P. P. J.

&

So., 1S97. S. 4^.)

Nadat Stocks gyn gtad oorwonne was, werd ons kamp^ ferplaas na Breakfast Vlei. Toen werd di fe, wat buit gemaak was, na Peddie^ gestuur. Ook werd prtisiis^ fer di troepe fandaar gehaal, swel as ammunisi. Intussen werd 'n patrolji onder kaptyn Hamley gestuur. om di landstreek ski)on-te-inaak, ^ daarfan-daan tot na Rademeyers Poort." Sommige fan di fyand werd gesiin en andere gedood deiir di patrulji-manne. Naderhand kom di patrolji terug na di kamp toe. Di fllende dag werd weer 'n patrolji gestuur onder kaptyn Gilman, om di landstreek skoon te maak, fan frt Wiltshire tot an di oefers fan di Keiskama. Di fyand werd op "n af.stand gesiin; Di aand kanip* di patiolji in u draai^ fan di Keiskama riliir; an di een-kant was 'n diip slo( ti" en an di ander-kant di wal fan di rifiir. Di soldate maak toen hout by-makaar fer huUe aand-ete huUe was frlik en plesirig. Alles was stil by di fyand. Di Fingoes'i was an di een-kant fan cU kamp geplaas
;

en di soldte an di ander-kant. Dit begin uet donker te w^rde, toen hlle an di aand-ete sit. Met-ees begin di fyand op bulle te fuur fan alle kante. Ddelik werd order gege, om plati- op di grond te le, en kni-hoogte te fuur. Ook al di fre werd doodgemaak, 13 mar di kamp was so fl rcok, dat niks kon gesiin worde ni. Na enige minute was di skermutseling ferby en alles was weer stil. Onder di geskiit werd fan di blikke, " waar-uit di stukkend geskiit. soldate besig was om kofti te drink. Een soldaat had juis di blik met kofli fuur di mond um te drink, toen "n ko-el daar 'n paar uwelkme gte deuri^ boor. Sommige rebelle roep onder di geskiit Sse man-skappe toe: kiuders, julle sal fan-aand ni julle sopperio ..Julie ferd iekkeri" eet ni.'" lulle lag en praat hard, i* heel digteby. i Di kaptyn wou 'n hewige fuur op hlle laat open, dog ek het h(jm af geraai. omdat dit fer.spilling fan ammunisi sou wees, daar bulle te gemakkelik ferskas was. Gedurende di nag was Nimand fan us was dood of gewoud ni. Di kaptyn alles Stil. geef toe Orders om froeg di fllende mrre te trek na di kant fan di kamp. Ek raai tuen an, dat di man-skappe eers moet ontbyt neem,2" wat gedaan werd. An di outbyt ge ek di kaptyn an di band, dat hy enige soldte en Fingoes an alby-2i kante fan di kamp in di digte bosse moet fersteek, want di

fyaud
SD,
liet di

120

gewooute om, as 'n mes 'n kamp feiiaat, te kom daar wat te aas 22 is. So gese, so gedaan.23 j)[ onge man-skap marseer^^ iu militere orde terug na di hoofkamp te Breakfast Vlei. HuUe gaan 'u rand25 op, en ja-wel, toen di daar kom di Kaffers soldate omtrent duiseud tre fer was, 00k, suder enige kwaad te fermoede, na di piek waar di kamp was. Sommige se an hlle mters: kyk, of daar baing bloed le, want ous ket party doodgeskiit." Ouse man-skap het gewag. totdat hlle net mooi tussen-in was. en fuur toen fan weerskante. Fvf werd gedood en fersky-e gewond. OSse soldate roep toen di fyand toe: hiir is neu bloed fer julle, kom haal Julie dooi mese."' Di fyand was denr di ferwagte afal so ferOuse manskap skrik, dat deur hlle gen skot gelos werd ni. kom toen terug na Breakfast ^lei. Di flleude mrre fra hy my, hoe di geweer, wat hy my se geleen het, my befal. Ek antwoord: heel goed." Wel," ,,di rifle2Q het my dertig guintjiis^" hy, ( 31, 10 s.) in Engeland gekos, mar ek wil dit jou tot gedagtenis25 gg^ en as "n blyk fan wardeering fer jou grte dnste. Xatuurlik het ek di geskenk met dank ageneem. Wat ndig was fer di troepe, kom toen an fan Peddie. Op n fraag fan di KornepSj wat nou ferder moet gedaan worde, raai" ek hom om fannag om 12 uur di kamp op te breek29 en te gaan na Tola's Kloof, omtrent dri uur marseer-* fan hiir. Op syn ferdere fraag, waarom us dan in di nag moet o])breek, antwoord ek: omdat dan al di spi-oene weg is. Ek raai toen ook, dat us weer iiioet terug gaan na di ou kamp, waar s Stock syn stad geneem het. Dit is toen gedaan. Orders werd gege om di troepe te ferdeel in fr afdelings, om Tola's Kloof an te pak.^" Di kanon werd gebreng op di piek, waar di kloof afsak^i na Vis-rifiir, om daardeur di tr jepe te beskerm. By breek fan di dag was di kanon op syn bestemde piek. Di troe))? kry Order om met di kanon te skt tot op 'n sekere afstanil en ni ferder ui. Di kanon los di eerste skot en stuur di ko-el in di stad fan di rebelle. Toen di kanon-kels en fuurpyle in di stad fal, blaas di trompet as teken fan foorwaarts"". Onder proteksi fan Di afal was fer di di kanon stroom di soldate di stad binne. fyand geheel onferwags. 'n HeAvige fuur werd fan alby-kante gecjpen, totdat fersky-e fyande gedood werd. Hlle flug toen na alle kante en di troepe agterfolg bulle. Di fe, wat di Kaffers
of

geflug het, werd buit gemaak. Di stad was binne 'n krte tyd ferbrand. Di troepe kry toen Orders om terug te gaan na di kamp, en met terug-gaan an een-kant fan di kloof deur digte bosse, werd een fan di grootste raads-manne fan Tola gedood. Fan us kant was ni een gedood of gewond ni. So werd Tolas stad

me

ingeneem.

121

Di tollende aand kom daar 'n espres^^ fan Sir Harry Smith an Korneps Percival, dat hy fer di Kornel en fer my n-es te ontirmet te Mancazana. Di kamp Averd fer twe d-e ferplaas na Victoria, en s gaan met enige uffisire na Mancazana, waar ns di Gouwerneur ontmoet. Di Gouwemeur en Kornel Percival sit toen op 'n wa te praat, en Percival ferhaal an di Gouwerneur, dat ek get:e het: Vis-rifiir-Bos sou skoon wees in 8 da-e tyd. en dit is geskiid. Di Gouwerneur staan toen op, swaai syu hoed en se: Well done, Percival !"3i en se ferEk het jou ni gestuur om di bis skoon-te-maak ni, mar der: net dat jy di fyand moet helet om oor te kom en teen my te

werk

in Waterkloof."

Gouwerneur by Fort Cox ontmoet. By di sit di grte fronte fan Macomo. Di Gouwerneur se au my: Ek het hiir-di frou gefr, of dit di komberssv fan haar man is, wat na di .slag in Waterkloof gefinde is. As antwoord fr sy sl-weg terug, of daar "n man in Begiyp, hoe durf sy so parmantig^? met my di kombers was. praat! Ek weris dat haar man gesueuweld^a isl!" Di Gouwerneur had l kennis genoeg fan di Kafier-nsi ni, anders sou hy geweet he, dat di frou fan 'n opperhoof haar hger in rang rekeu, as di Gouwerneur is. Fan di Gouwerneur gaan Ss na Fort Hare, waar di

Daarna het s
fan
'n

di

dissel-buoms

perde-w

musiik-koi|)s fllens Order "n mooi stuk gespeul het ter ere fan Kornel Percival en syn man-skappe. Toen gaan us na Post^^ Victoria, waar di soldte rantsoene->i kry fer ses d-e. Daarna kampeer s te Fort Wiltshire. Di ander dag begin s di bosse skoon-te-maak, wat tot oor Keiskama moes gedoen werde. Di kanon is na Cibegha gestuur, en moes daar wag tot akoms fan di troepe, wat in drl parte fer.leel werd. Di foetgangers'*^ onder Kornel Percival gaan an di linkerkant, di perderuiters en Fingoes agter Keiskama reg-af na di junksi^^ fan Cibegha. Di fyand werd hiir en daar op 'n afstand an 't flug^i gesiin, as wanneer met lank k-els^^ op hlle geskiit werd. "n Menigte Te Cibegha het mili-laude.J6 krle-*" en hutte werd ferbrand. ons een dag gerus. Na s toen uog enige da-e besig gewees is met di ferniil fan di Kaffer-besittings en gedurige ferpldsing

fan di kamp, dan hiir en dan daarheen, kampeer s yndelik te n. 1., Fort Cox, waar al di komandos by makaar son kom di fan Sir Harry Smith, Kornel Hyre. Kornel Percival, di 6^*^ en di 74**^ egimente fan Keiskamahoek. Te Fo;t White is 200 slag-beeste fan di troepe gesteel, so kry Kornel Percival Order fan di Gouwerneur om di diwe in di Amatola*'^ op-te-spoor en di fe terug te breng. Di 74^*'' Kegiment moes op diselfde expedisi an di kant fan Keiskamahoek uitgaan, tot di twe afdelings makaar ontmoet in di Amatola. Ek was by Kornel Percival. Di Amatola bosse is 'n fresilike dig begroeide woud. Toen Ss di oggend in di bosse besig was


om
'n
fast^'-*

122

stukki te eet, skre di Kaffers fer ons: Waarom breakJulie so lank, is julle hout nat? Os wag fer julle!" Met eeus bopr ons 'n freselik geskiit'" an di kant fan Keiskamahoek. Euige genblikke daarna siin s di 74^*'' Regiment cor

bergi na s kant toe afkom. HuUe bad "n bewige gefeg waar enige fan di man-skappe sueuwel, dog met bebulp fan s man-skappe (di 12"^^ Regiment) werd di fyand ferslaan. Di 74^**^ Regiment gaan toen met di dooi-e en gewonde terug na di kamp te Fort Cox. Di 12<* Regiment onder Kornel Percival blyf besig in di linkerkant fan Amatola om di bosse skoon te maak. Os is dikwils angefal deur di fyand, wat elkemaal^' terug geslaan werd. Fan di gesteelde beeste bet s 130 weer afgeneem fan di fyand, waarme ons na Fort Cox terugkeer.
'u klj'n

met

di fyand,

3(nmerfiingen.
rtlid)feiten
SllbaiU), biefer
S"Di"t

i Tola's Kloof: Kloof Sd)tlbernng Itetien in ben

S^ergfc^Iud)!.

Sie

I^eitttgen

Stftriften

23eaufort,

SSictorta 6"a[t,
fiiib

^^ebbie,

Stocfenftrom unb

i:itig=SBtIliam5tDton.

3)te i^orfUe

aue

beni Staffernfrtcge
^

uon

1850.
4
^

Stock:

9kme

einc Siaffernliuptlingy.

kamp:
"J

Sager.

S^ciefaiua %hii)t. skoon-te$patrouiUc. Po.jrt: S^^forte, 2?ergpnfe. ma-ak: (Dom Jeinbe) gu laiibent. 8 kamp: lagern. ^ draai: 23tegung, Krmmung. "' sloot: (Sjraben. i- piat 11 Fiugoes: op di grnd: platt auf ber .STaffernftamm.
S^iftrift ^lutfdjcn
?vi)l)

Peddie:

bem @reat
^

unb bem

prfisiis:

SJhtitbborrte.

palrolji:

"'^

rbe.

13

dood-gemaak:
i^

gettet, anftgelfdjt.
.
. .

"
lo

auio 2Bct|3tiIe($.

daar

deur:

supper,
SBrtcrn.
in

Slbenbbrot.
S>erglctdje
i

(Suglifd)

>

fiel:)e

95.

blikke: ^Sedier sopper: englifd^

afritantfd)

troks,
i'

englifd)

trucks

o in gcbrudiltd}en (jtcrluagcn). elbft

luirb
iljnen

yynmnicnnamen.

lekker:

mit

@enu|;

nic^t

i-' beel lag. praat bard: laut lariicn unb fpredien. 20 ontbyt neem: frbftiiden. S)cm gang in ber dlljc. -i alby-kante: an englild^en to take breakfast" nadigebilbet. 23 0 gese, so gedaan: 22 aas: beiben Seiten. aojen, erbeuten.

fd)meden. digte-by:

21 marseer: inaridjteren. gejagt, getan. 2i rand: si-ling (sbillmg). s. a.5ergl.

26

rie

(englifd)):

2?d)fe.

guiuea. olbmnse gedagteuis: pni ?(nbeufen. 3"' an-te-pak: anzugreifen. 33 kornel: Dberft. 32 expres: (Eilbote. Unterm (S-inflnfs be Cmg^ eiulmlid) fagt man kobuel. lifdjen ift ha^ r f)ier entftanben. ^^ dissel-boom: 3J well done, Percival!: brapo, trcfflid), ^4.^crciLial! 3g grte frou: .anptfrau, erfte ^-rau; benn bte Huptlinge 3)eid)lel. 3pamiantig: unPerfduimt, kombers: Xcrfe. !^atten me^^rere. "' 39 gesneuweld: Post: militumgetomnien, gefallen. fred). -12 foet-gangers rantsoeue: ^IJationeii. 5>'nJ3= rtfdier ^often. " an't juuksi: 3iifnn""cnflu6, Slinbung. bolf, Infanterie.
engltfd)
'^ :

afrifanifc^ nglifdi sb 2tnlnfer etneS Serge. 27 gmu-tjs: nieberla'nbtidi guin-je, ^^ tot im 2Bert Pon 21 (Sdilling. 20 ^amp op-te-breek: i'ager abbredjen. =1 afsak: finfen, abnebmen, ninben.

>

flug: auf ber 5^itd)t;

ficl)e

123

'^ as wanueer met lank k-els bcm '^aUc iinirbcu fie mit i?iigeln, nad) ^'Irt oon .'aulnen, befdjDffeii; as wauneer ift 'i'kidjafiiniing bc 9JteberInbiid)en. eJfinlid) lagt man: 'n dan, "n tue, waar na. As wanneer fann aiid) bebculen: al ob, al lenn, fobalb al. ^' knile: " mili-lande: JJcaiSfelber. ^ Amatola: !5?afferuftbte.

98e.
in

op huUe geskiit werd:

iinb

cbirgSfctte.

^'>

break-fast:

frbftcfcn.

(nglifd).)
^i

^o

geskiit:
j"cbeymat

emebrfcuer; fiefie (nieberlnbiid) telkenmale).

Sdnefeen,

79.

eike-maal:

XXXI.
Fan
(Fan
di Blok-liuis

di

Blok-huisi na
di Witte-huis.

di

Witte-huis.i

Di Lewe fan J. A. Garfield, oorl6de President fan di Ferenigde State fan Noord- Amerika. Paarl, 1885.)

na

Kap.
eerste

XIII.
siek,"

seg di moeder tuen di bedaard was. Ja. ma, ek is siek, en dis jiiis^ daarom wat ek huis-toe gekom het, ek sukkel-i niet di kuors en is regte ferswak. Dit was net moeilik om di hele pd te loop." Hoe lank is jy al siek?" fraag di moeder besorg. Dis ni so lank ni; dis nng mar "n week." .,Mar ek het altyd gelicor, "n meSs kry op se ni koors'u bi-tji

Mar James, jy lyk2 regte freugde, na di ontmoeting,

siekte^ ni."

A, mar ek was ook nooit op di se gewees ni. Ek was kanaal-boot fan neef Amos Letcher." En toen ferhaal James al syn onderfindings, mar di non-kenrigstec nog, hoe nhy hy by' syn dood was, toen hy di laaste maal in di wter gefal het. en hoe di Here hom gendiglik gered het. Di moeder luister met gespanne andag na di ferhaal fan haar seun: toen hy klaar had, roep sy uit: 0 myn kind, hoe het ek tog menigmaal fer jougebede,^ en nou siet ek, dat di Here myn gebede^ ferhoor het." Ja liwe moeder, God het dit gedaan, Hy alleen, en daarom wil ek myn lewe ook an Hom toewy." James kon ni feul meer se ni. Ook di hart fan di moeder was fl freugde. Nog nouit het sy sulke woorde uit di mond fan haar seun gehoord ni. In di grte freugde fergeet sy efenweli" ni, dat hy siek is, en dit was nou al fer oor midder-uag. Jy moet fan-nag liwer nou niks meer fertel ni, myn kind, jy moet nou mar eers gaan slaap, dan kan ek nirre froeg sien, wat ek fer jou kan doen." So gaat James na bed; en moeder Garfield ook, mar ni om te slaap ni, ne, daar-foor was haar freugde te groot. Di hele nag ferdiep sy haar in di wonderbre wege fan di Here,

op

di


wat

124

ter haar so heerlik en slig is, eu uitloop op di ferhring fan haar gebedes en di ferheerlikking fan di fry-e geude Gods. Nou had sy dau ook hoop, dat haar furig ferlange nog eenmaal sal ferfuld worde: haar kind "n prediker fau di Efangeli te sien. Froeg, foordag,!! di ander-dag mrre,i2 terwyl di wachters

foor reeds

Gods wniug" nog an di hemel skitter, was di moeder weer foor di kooi fan haar kranke seun. Hy shxap gerus, en daar-om wag sy, tot di eerste strle fan di op-gaande sn Terwyl sy in gyn kmer skyn, en gaat toen weer na hom. binne kom, word hy wakker. Het jy goed geslaapV fraag sy. .,0 ja, regte lekker, soos ek in gen week geslaap het ni. Gister-aand het ek net^^ moegi* gefoel, raaar nou foel ek
feul beter."

Di dag was hy ook Averkelik fei beter. Syn moeder kamilleis en nog wat anders i^ en meen toen, dit sal nou wel gaan. Mar ne, di tollende dag was hy weer netis regte siek en gefoel hewige pyn in di sy. Moeder Garfield siet, dat dit ndig was om 'n dokter te laat kom, en doet dit ook. Di dokter kom en find, dat James mar ernstig siek is. Weke sterk joug-kereU^ magteloos op lank leg di anders so flukse, syn kooi. Fer hom was dit 'n swre beproewiug. daar dit di Mar eerste maal in syn lewe is, dat hy reg-regis siek word. toe onderflnd hy ook di tere, sorgende liefde fan 'n moeder, soos hy had. En diselfde God, di hom uit di wter gered het, het hom nou ook weer uit di siekte ferlos. Di Here bestraf di koors en langsamer-haud word James beter. Hoe gelukkig is dit tog, James, dat jy tuis gekom het net^i foor di siekte," seg syn moeder een mrre, terwyl sy foor syn kooi sit te spin
geef

hom

i''

Ja,

raa,

dis seker.

Mar

al

was

di

koors ni

gekom

ui,

dan sou ek tog huis-toe gekom het."

Jy was dus foor-nemeus di kanaal-boot op-te-geV" ja, en dit was ook flles di raad fan neef Amos. Hy se, di goei-e God het my te feul talente gege, om dit te begrwe in sulke besighede, as waar-an ek gewerk het." Neef Amos het groot gelyk. Hy het jnu na myu hart raad gege,'' seg moeder Garfield met "n glimlag. Toen God di nag myu lewe spaar, het hy dit tog seker gedaan met di doel, dat ek dit an hom moes wy. Dink ma ook ni so ni?" Ja so is dit, myu kind, as s ni blind is foor di leidiuge fan Gods foorsinigheid, dan leer s lewes-lesse uit elke leweSs-erfring. Dat di goddelse kaptein jou so ontfang het, toen jy op di skip wou dies neem, was ook ui buite goddelikke bestuur ui. Hy het jou fer di se-lewe bewaar. Gods foor-sinigheid gaat ni slegs oor di grte, mar oor alle dinge."


Ja
studeer.
di

125
op. di

Ook sou ek
Here
ni

se

ge ek nou
"n

Mar kan

mes

ook dien

graag- wil as

gaan Regs-

geleerde?"2i fraag James. Wel, ek dink so, mar fer my kom dit foor, dat daar gen heerlikker betrekking is, as fau "n wre Efangeli-prediker. Di beste is egter om jou gelieel in di bnde fan Gods foorsinigheid te stel; dan sal Hy f erder wel di pd wys." Di eerste week in Nfember sou di wiuter-skool Oranje weer begin, terwyl as onderwyser angesteld werd een22 meneer Samuel Bates. Hy was "n jonge-man fan feul bekwaamlieid en daarby 'n opregte Gristeu, wat plan had eendag leeraar te werde in 'n gemeente der Discipelen".

di eerste maal by di Weduwe Gareld in Imis kom, maak by op baar reeds 'n gnstige indruk en werd by baar lertrouweling.23 Sy fertel bom alles tan James; fan syn redding, syu siekte, syn keus, en foor-al di beerlikke ferbring fan baar gebede. Soos Hanna froeger, bad sy James an di Here gebeilig; mar sy bad di middels ni om bora syn bestemming te laat bereik. Bates kon baar goed ferstaan, want by seif was ook "n Samuel" en Avil studeer sonder di ndige middels 2s fan syn ou-ers te kan ferwag. Meneer Bates is 'n regte goei-e mens," seg moeder Gavfield an James, nadat by fertrokke^s was. Dit ferwonder my ni. dat syn leerlinge baing fan bom bou." .la, ma, ek bou ook baing fan bom; ek boop mar, by sal dikwils bier kom sit 'n praat. Ek sou baing graag by bom wou skool gaan." Dit sou ek ook weiis, mar dit kan nou ni. Mar wat jy wel kan doen, is om bom na te folg, daarin, dat by skool-bou, om in syn studeer-koste te foorsien." Di omgang met Bates bet James goed gedaan. Hoe langer boe meer word by an bom ferbonde^s, en toen Bates bom teen di einde fau di winter di foorstel doet om met bom na di skool in Cbester te gaan, was by ddelik klaar. Di besluit bet by gebeel uit ei-e wil geneem, en dit was ook di keerpunt in syn tot-nog-toe oiibestendige jongelings-lewe. dnig bet Bates dit ook beskou, toen hy seg: Jy bet geseg: ek sal gaan, en dit wys jou op di grte doel fan jou lewe. Di keerpunt in myn lewe was, toen ek beslte bet om te gaan studeer, en di genblik bet ek gefoel, dat dit di roeping fan myn lewe is." Toen di saak dus beslte 25 was, werd di middels 21 besproke,25 om di doel te bereik. James wou Sterdags en in syn fry-e ure met bande-arbeid in syn beboeftes foor-sien, en begeer di beboeftes so min mlik te maak. Met weinig moeite baal by syn neefs, Willem en Hendrik Briynton, oor om met bom saam te gaan studeer.

Toen Samuel Bates

Albei het ook

ffler ferlof

126

Hlle kryg fan bulle

bamg

fan leer gehou.

Geauga Seminari te Cbester te besoek, wat bulle ook angeraai werd deur meneer Bates. James bet egter nog een foorsorg-maatreel geueem, nmelik om fan 'n dokter te ferneem, of syn gestel geskik was fer studi. Net was daar 'n sekere^o Dr. obinson in di omtrek, en James, sonder om fer imand daar iets fan te se, gaat
di

om

om bom

fan di persoon te laat ondersoek. Dr. Robinson bet seif lter bier-omtrent di fUende geskrywe: Hy was armuedig gekleed, in 'n linne broek,^" wat hom beelwat te kort was. Di mou-e2'* fan syn baatjisa i^om

mar

onder-kant syn ellebge. Syn faal, plat boed was te sieg om nog te dr, en toen by dit afhaal om my beleef te groet, kom 'n bos^o geel baar te foor-skyn, wat agter oor syn kraag bang. Ofskoon by daar so snaaks^i uitsiet, bad by tog 'n befallige en beskaafde foor-kme, en was flug en
'n bietji

byna

angenaam

in syn maniere."

Wi is jy?"" fraag di Myn naam is James

jy

dokter. Garfield. uit Oranje."

0, dan ken ek jou moeder, en bet jou ook gesicn, toen SOGS 'n bbetji32 in haar arms geleg't." Ek kom om u as dokter te raadpleeg, of "n lewe fan studi sal goed of kwaad wees, want ek bet boor se, dat dit ougesnd is fer sommige gesteile." Dit was," so ferbaal di dokter ferder, "n erstige genblik fer my. Fan myn uitspraak sal nou di leweSs-loop fan di jongeling afhang. Hy sag my an met groot fertrouwe, as of hy in myn ge wou lees. Ek ondersog^^ gyn hoof, syn longe; foel syn pols, bestudeer syn ge. Hy bad 'n gesonde gestel en Na 'n kwartier leg ek myn band o]) syn alles befredig my. skou-er en seg: ,gaat jou gang, frind, folg mar di ispraak fan jou eergefoel, en jy sal in my altyd 'n frind finde, as jy my mog ndig be. Studeer mar fluks, wees mar ni bang om jou te oor- werk ni, en jy sal jou pd wel finde.'"' James bedank di dokter en gaat na buis. Ek sou wel ferlang, dat ek "n beter pak klere fer jou

nog

bad,"
bi-tji

seg

sj-n

di ou-e egter

reg-maak;

moeder, mar dit kan nou ni anders ni. Ek sal di mou-e^s en broeks-pype^* sal ek 'n

langer maak.'" Dit was diselfde klere, waarme by by di dokter Avas, mar hy seg: .4g, dis daarom^s goed genoeg."' Di plan was ook om mar fer bulle seif te srre; dit sou natuurlik goedkper^s uitkom. Met moeite kryg juffer Garfield omtrent 11 dullars bymakaar, en daarme moes James gaan begin studeer.

Mar fer imand soos James Garfield, wat gen lekker-^" bek of swier-bl3s was ni, was dit ook al genoeg, en by was daar beel tefrede me, want syn plan was om meer te ferdien.

SCnmerfungen:
ireieS
juft,
i

127

33IocfI)tte;
-

Blok-lus:
$rftbentcit.

Witte

Huis:
jiiis:
:

au, 2of)itung be
*
'^

lyk:

fd^eineit.

eben.

3^teber.

' koors-siekte sukkel: (etbeit an, crfraitfcit ftit. " nou-keurigste: genau, getreu, lorgfiilHg. nby
.

^ gebede: by: fiefie 95. ijsarti5ipium 5)3rterttt ou bi(l((ie). i efeu-wel: 9 gebede: eBete. aber, bod), utcf)tbeftoiiieutger. 11 foor-dag: or 2agcaubrudi. 12 anderdag mrre: aut 9}?orgcu i^ uet: nur, ober; fefir. be anbern Sage^, am na'd)ften 3)2orgen. " moeg: nibe (niebertnbtid) uioe(de). S)a g tft paragogijd). i^ -wat anders: i' 15 kamille: Mamille. ukse: et\va> anberC'?. i^ jong-kerel i regfiint, frfttg. junger 9Jfaun, 3ngltng. 20 j^et: 21 regsreg: lirflid); fiebe 89. eben, juft, gerabc. 23 ter22 een: geleerde: ;)fed)tsge[ebrter, Surift. ein getoiffer. 24 middels: 25 fertvokke, trouweling: ber 25ertrante. 3}Jttte(. ferbonde, beslte, besprke: ^art. ^X^ra't. bon fertrek, ferbinde, 2" 26 'n sekere: besht, bespreek. linne broek: ein geiDtffer. 2s so 29 leinene oie. mou-e: 2irmel. baatji: ^adt. i^os: si snaaks: ^2 bbetji S3iiid)el. fontifd). ober bwetji: 58abt}, 3t broeks^3 ondersog: !:]i^rterttuni on ondersoek. (Sugling. ^e goed-koper: 33 daar-om: pype: ofenbeiue. bd). billiger. 3'' ^s swier-bl: lekkerbek: Sedfemtaul, 2erfergal)n. Sdjluclger,
:

ausfd^lDeifenbe ^^erfon.

XXXII.
Hoe
Myn
di

Hollanders

dl

Kaap iiigeneem
Grikwa.

't.

(Fertel deur oii Danster,^ 'n

liwe bsiis, glo fer my, So waar as waar2 di waarhyd is; Ous Grikwas het toen nog gebly2a Dr, waar di grte wter is, Ja s wat Grikwas is. s

Een dag
'n

sit us by di Plat Kop,* Jul Duus-folk^ roepo hum nou di Kaap,

Ding kom uit di wter op, Daar waar di sn al aand'' gaan u Wit ding, nes 'n skaap.

slaap;

steek weg sy kop.i'^ Eers was hy klein en laag en plat, Os kyk en kyk; hy rys" syn kop En rys 12 al hoger op.

Hy kom op lt diselfde Waar saaus^ di sn

gat,

128

Di ding kom der, hy word groot Os Grikwas kom toen by makaar: Os raak al sii-tjiisi3 in di nood:

Di ding

di lyk

mos reg-reg

naar;*-*

Ja, bsiis, dis so waar.

OSs hll toen raad, en os bou raad;i5 Party 16 flug bang-bang i" na di kraus ;is En by wat Kiwiitis was 3 word kwaad,

En
"n

se:9 Jul 's gek! Dit Grte wter-gans!"

is

'n

gans!

OSs se toen: Ja", want by is mos, 2' Kaptyu mos,2'5 by wat Kiwiit is;^ Hy roer syn kop nes 'n foor-os,2i Tuen by s se, wat dat dit is, Ja, by wat Kiwiit is.^
us wat Grikwas was. ^ s kyk, Os kyk, 15 di ding word banja22 groot; En altyd lelikker by lyk;' Os word nou reg-reg in di nood: Os denk, s moet nou dood.23

En

Toen fou di ding syu flerke op, 24 En hy ge klyntjiis af een-kant, 25 En s bou toen fer bom mar 26 dop, 2" Hy ge meer klyntjiis anderkant,25 Hui sak af 0(.r di rant. 29
Os kyk, s kyk, wat Grikwas was, Os siin di Idyntjiis en s beef; Os weet nou nog ni, wat dit was,
Dit lyk fer s, di ding di^ Wat somar^i klyntjiis geef.
leef,

Di

klyntjiis

En En

kom, bul komi^ nou an, s wat Grikwas was,^ s kyk.

in di klyntjiis sit

Duusman,

naar en aardig fer s lyk, 32 Toen s bul reg bekyk.

Wat

Di Duusfolk^ kom, bul waai di doek. Hui waai en wys di koper-draad; Hui wys di koper. waai di doek;^^

Maak

tekens, tekens, piek fan^i praat;

di

Hui wys

kperdraad. i^


En

12;)

iis wat Grikwas^ was breng fet. Tamaai^ fet skaap en bok en bees:^^ Hui ge ons klyntji kpei-s-i net. Ous ge tamaai fet skaap en bees: Ons was nog dorn gewees.

En

bul wat Duusfolk is. bul se. Dis waar. wat Daiister jul fertel. Hui wys toen. bul wil grnd oek be. So klyn mar nes 'n beeste-fel, Dis waar. wat ek fertel.

Hor nou, boe skelm Hui sny di fei in

di

Duusfolk

is,

riimpiis^" rnd,

En

net so lank, as di riiui is. Se bulle toen: dis bulle grond!

Hui meet

als^ in di rund.

s wat Grikwas was loop weg. bua bou raad. en s bou raad; Ons maak toen plan, ons Avil nou feg: Want s was nes "n slang so kwaad. En us bou lang tyd raa(\.

En

En

Maar foor s met bakly^' begin. Daar laat di Duusfolk fat^" en

loop;

Hui kruip weer in di klyntjiis^^ iu: Di gruot ding raaak syn tierke oop. Daar laat di Duusf >lk loop.^'

En

En

iis wat Grikwas was. s se: Duusmannersl^i jul bet iis gepiirl"*^ s bou raad en s oorle:" ,.Kom jul ooit in iis land weer biir,

Dan

frek^ jul almal biirl"

En

ons wat Grikwas was maak plan. Ous maak toen reg jus boog en pyl, Ous smeer di slang syn gif daar-an, Os slyp tpen skerp di fuur-klip byl, Wi Grikwa is, bet pyl.^'^

En by wat Duusman is bly weg! Dl nuwe maan kom twaalf-maal weer; En s wat Grikwas is wil feg; Mar Duusman by''* kom nou ni weer;

Hy weet

glo, ^^

^y kry

seer.^^

En

130

us wat Grikwas was, us wag, 0ns kyk, eu kj^k, di ding moet kom; En wi'intig,48 ja, us kyk een dag, Ous siin liom uit di gat'^ uit kciui; Dis hy! iis keu fer honi.

Uns se: Duusmau! jy fvek fau dag! Jon harfilag,-''' lewer, long umet waail
Hiir in di sand sal us jou ^'lag, En op di fuur jou fet uit-braai!

Jou harslag uioet nouwaai!"'

Di ding fou Aveer syn flerke op, Hy ge weer klyntjiis af, een kaut. 2^ En ons hou toen fer hom weer dop,2s Hy ge weer klyntjiis, auderkant,28 Hui sak af (lor di raut.29

Di klyutjiis kom, Lul kom uju in, Di Duusfolk waai, hui waai di liag (Jus siin groot kper^ le daar in; Os Grikwas Avas toen bly, s lag, En dog, s sal nou wag.
5*^

En

us wat Grikwas was raaak plan, Os wil eers di groot kper^iJ kry; En dan frek jy net gou, Duusmau!

Dan

sal us jou au riimpiis sny; Di Duiwel sal jou ryl

Di Duusfolk maak toen tekens weer; Hui Avaai di doek, liul swaai di liand Hui wys. iis nioet hui help di-keer^i Groot kper uit-sleep op di land, Daar op di drge sand.

En hy wat

Eu

wit-mes^2 ig, In-eug tou;" span us in=^ en skre toen: Trek! dan sal us mooi^^ handel nou!" En us trap fas,^^ dat us wou frek; Dis b os fuurmaak-plek.

Hy

^'^

Di Dnusfolk skre, hui maak lawaai; Os trek; hui steek fuur agter^'^ an; di derrems waai; Di kper hoes;^ En in di lug di laaste man!Gi Wat leef. di havd-loop, wat hy kan.

En hy wat
Uus merk toeu

181

Kiwiit Avas eu ek, eers, us is g-epiir:^eins hole- tot liiir-sof'S by di piek; En fan di tyd af boerc^ oiis biir,
Hiir by di Groot-riliir.cs
(Toit in Ous Klyutji'.)
Xtcje
l5'r^f)Iniui

i'CAc

bic .*oiiber
bc^>

bae i?ap

in

SBcfit?

gc=

nommcii
iiitb

Iinbcii"'

im

l'citiibe

.\>ottcntottcin
'bell

iitbt

ein

(^riana Ci'Jiifdjrnfjc Don iBci^cii gutce 23tlb oit bcv Spvadji;, uc fic

farbigen, bic uon .s^ane anc^ afrtfaniid) reben, tjciproclicn tivb. obre .s>anptnici'f male finb: Sieberbolnng bcr 3i3e; etgentni:^ Iid}e Cvbaung ber Srter, lfangef an ^kbenit^en, nnb befonbcr bie emobnbeit, i>ai- inb nid}t beim red)tcn llcameu sn nennen '.'Inf lonftige Ci-tgentiinUidifeiten mirb bie au'^geprgte 2?ilberiprad)e. in ben l*(nmerfnngcn uermteien luevben.
unter

^Hnmerfnngen:
i*Jort

i
'-

Daster:

SJame

bei?

n'jljlcrcv

Xac--

so waar as waar: ma!)rf)afttg n.ial)r, bebeutet Xnjer. ^a gebly: geiiiolint; bly (bleiben) bat bufig bie ^6=liebe ^ 103. ^ s wat Gnkwas if<: by Avat beutung bon luofincn, uenueilen. Kiwiit was ufiu: mir, bie mir riqua fiub; er, ber fiimiit. 23e= mir (^riqnac-," ber iiimiit" nim. t^ %. liebte llmidireibung fr ^ Duustolk ober Plat Klip: fladicr Wipfel; ber 2:a_fe(berg. Diesfoll^; Duusman ober Diesmau: aUnieberlaubifd) Duutscbe volk. Diftscbe vdlk: Dmitsehe man. Dietsche man: beutfdjej 2>oIf, beuridier 3.)caun. So merbcn bie 3lfrifaner beute uod) bon htn ^Vcittcialter bie bie nicberlnnbifdic Spradje farbigen genannt, s o-at: al aau: jeben 5lbenb. JJietsc. roep: rufen, nennen. saaus: abenb', am 5{beub (nieber= f)Ie, Sod). .^ier ber Cjeau. i" di sn steck weg syn kop: 2?ead)tc lanbifd) (do)s av<iud.s). bic emijbulid): di sn syn kop weg-steek: bie 2l>DrtfoIgc. ii rys syn kop: fein >onpt er= Sonne ibr t'anpt nntcrbitcft. '^ '^ al su-tjies: allmblid), fdion; i-y^;: [tcigcn. fieben. i' lyk reg-reg v^ uaar: fiebt mirfd) nnbeimlid) au. 84. fief)e ' us' bou rad: :i?eacl)te-^ bie SBicberboinng jum 5(iibrnd ber
'->

^m

''

''

mieberboltcu anbluug.
nugftlid), fiefie'g

'

103.

i^

party: einige, biete. kraus: frauj im i^erge.

S^tcbit3.
^i

i'

baiig-baug: ^'' Ki-wiit:

tbor-os: iDrodife. - banja ober baing: jcfjr. Sie borberften Cd)icn cincS Wcipanns. -^ tbu ... 2^ ,iood: ftcrbeu. op: entfalten, (9}Jn(abifd) baujak.) 25 \^y g(. klyntiiis af een-kant: 3luf ber einen Seite nuc'breiten. gibt cc- S?(eine ong. X. I).: Sie 2?oote mcrbeu in 'Baffer gelaffen. 27 26 mar: dop-bou: bcob^ nur, meil mir ntdjt nnbcr tonnten. -^ anuer-kaut: auf ber anbereu Seite. ad^ten, im 5(uge bcbalten. 29 bul sak af oor di rand: fic fteigen ber bic (Sd)iff)Seite bcrob. ' 3'5 somar: of)ne mei di ding di; Duusman by: fiel)e 96. ^- naar "n aardig fer s lyk: tere, of)ne llmftnbe. bie nn

5^ny ort bebeutet :}famc ber S-fjrcrs. 20 jjjog. j^,f(,^ allcrbings, jamof)!. kievit).

(iicberlnbifd)


uiil^etiutidi uiib cfeUiaft id)etneii.

mi

33 Kper, (li)ek: Mupfer, Jiidi aU piek fan: anftatt. So aiidi (in) plaas fan. bitrd) llitb bertvaguiig bev e (Ijttebertnbtfd) iu plaats van), ^ tamaai: fetu" Don piek auf plaas i)at man and) ple.s fau. flrofe. 35" ijkaap, bok, bees: Sd)afe, Si^S^'i/ ^Hiitber. iH(e Samuicliurtev ''' klyutji kper: Iiaben bie bret ^fonnatie feine ^iiralenbitng. grot kper: fletne Ciiantttt .Sfiipfer; grole Cuaiititoit ,^:tpfer. klyntji mufj man folgcnberiueiie anffnffen: er bad)te au klyn stukki, klyn bi-tji nnb Iingtc bie emtnnttenbung bem ^^(bjeftiu an unter ^" ^s a\ riimpiis: Streifen, innnerliin. SBegfaffuug be-? 9iomene. *" laat tat, laat loop: au^reifjen, fidjten, ab= 39 bakly: ftveiteu.

aiibeleiare.

^*

3ief)en.

'

^^

Duusmanuers:

2)iefee

er.s

aU

^Mnralenbnng begegnet

anberen Subftantien nnb bat euipf)atifd)e Sebentnng: 3. 23. klippe nnb klippers; t'-boune nnb f-bonners (58ngabnnb); ^'^ ^- gepiir: betrogen. oor-le: nikuutsp unb niksnutsers ufn). ^'' wi Grrikwa i^<, het pyh berlegen. * frek: fterben, Uerredeu ^r, o-io; gtanbe idi, lneneid)t. ein jeber rigna bat feine 51.5feile. 4" 's wrintig: ladrbaftig. (3d)on kry seer: Selb gefd)ef)en. ^'' haruieberluDifd) warentig- al^ .*riraft)uort an^^ waaracbt.ig.)
aud)
bei
.slag:
51

-ingeioeibe.
bie
54

getoetbee,

man

Gigenttidi biejenigen Jeile bee tierifd)en (5'tn= ^^dog: ijsrteritnm on (link. effeu tann.
(j-nroper.
^'
^3

di-keer:
:

bieeuiat.

2^nue.

span

''Avit-mes: 2Bcier, in: anfpaunen, Ooiipannen.

tou:

mooi: fd)u, gut.

5 trap fas ansi aer Mad)t jietjeu. bo us fiuiruiaak-plek: -^^ agter: btuten; ber nnfere JStaft; mir mareu bem uid)t gemadifen. -") kper hoes: bae^ broujene @eid}t5 I)uftet: au gebort jn steek. o di derrems Avaai: ''^ di bie 2)rnte flogen. mirb abgefeuert.

>'

laast.e
C3

man:

ein jeber;
<"*

ber le^te 'tann.

''2

hol:

laufen,
'

flicben.

biirs:

bjerber.

boer:

i.'anbmtrtfd)aft treiben.

Groot-

rifiir:

DvanjefluB.

(Oorspronkelikke Opstel.)
(ii:

X
'

XXXIII.
Niks.

De
is

Gezelli^e. T.
'n

?f.

tu 3oit

&

60., 'X^aaxl 1902. 2.

12:.)

wonderlike iits. Dit het soms grter betekenis. as 'n mens dink: en soms beteken dit weer baiug nrnder, as 'n ,nies met di lngste fertoog. - di meeste tyd. di andagrigste en ferstandigste toehoorders met di grootste bekwaamhyd en vvelsprekenhyd en di beste bereidwillighyd fan di wereld kan uitle. Niks beteken soms so min, dat n mens dit ni kan duideliker maak, as om mar liwer gen woord daar-oor te se ni. Want sdra as jy dit wil gau^ uitle. nioet jy bewys-gronde anfoer. en dis mos dan tog iits, sodat "n meus'* niks son ureg andoen ora dit te gaan uitle, as jy wil bewys. hoe min dit beteken. Dus as imand fer us fra. war. niks is. dan is di beste om gen antwoort te

Niks


ge en net stil te bly, oek kau oiihou, dau
sudev
is

133

As
'n

te roer.^

meus

<

jou^ asem

di beste; want s-dra iy^ di inhiste beweging" of iits iiiaak, dan is dit al meer as niks. Hoewel di jievsoou alteiiiif' kau diuk, dat jy besky-e is, sal dit Tog di besre uiauiir wees oiu houi dit uit te le. Dit is n waarhyd. wat di kiuders oek weet. waut toeu di meester'' eeudag t'er di kiudtn-s tVa: wat hui maakV se di een: ,,Niks, uieester!"

dit

uog

l'ia hy: Wat is uiks?" Waar-op di kiud autwoort: Maak uieester syu ge toe, dau sal uieester dit siiu." Lu ek diuk, di kiud uioes seker 'u prys gekr\' he. Mar as us wil autoou, hoe feel uiks souis kau wees, dan kau s oueiudig baing bewyse afoer. Is'eem b"' diselfde getal lau di uieester eu kiud. lu di afwesighyd tan di uieester het di kiuders tog seker allerhaude katte-kwaad^ agerig. 3Jisskiin ink uit-gegoi, of inakaar gesoeu, en sulke diuge uieer. Nou as al di dinge uioes opgeskrywe wees. dau sal dit 'u hele trop diuge wees, eu tog tat di kiud dit alles sme iu di woord niks. Of as imaud dit uog ni iusiiu ui, laat s 'n ander foorbeeld ueeui. Seg byfoorbeeld, '" dat "u paar u jougetji

Toeu

eu 'u uiysi au di fryi' is. Dau mag di een al-te-mit'' moedwillig of per ogeluk fer di auder iits se, waar-oor di ander hoin op 'u auder geblik gruweliki^ sou ge-erg he; mar dan se hy: ..l3is mar niks." Hy is niisskiin in syu hart so kwaad soos 'n gytji,i3 wat'^ jy di stert afgekap het; as dit syu fyand wa.*. wat dit fer houi gese het, dau sou hy hom al-te-uiit ouderkauti^ syu foorkop, bkanti^ gyn neus en tussen syu ge uiet "u flle fuis geslaau het, dat di sterre duig"' helder foor syu ge geskyu het iu di helder dag-lig. Mar nou dat dit 'n sekere auder personn is, nou kc hy; Dis mar niks.'' Dus iu di gefal betekeu uiks ou-eindig feel. In so "n gefal is niks Ins n baiug goei-e ding. Aniperi^ nes sout. Want di kiud het gese: Sout is di ding, Avat di flees laat bederwe. as jy dit ui daarin goi ui.''i3 En as di beledigde persoou ui iu di gefal niks gebruik ni, dan kou dit oek di hele ding bederwe. So sou "n mes uog baing beAvyse kau ahaal oui an-tetoon, hoe feel niks sorns kau Avees. Maar niks is soms oek baing beter as iits. Ja, soms is' niks baing beter as 'n menigte goed. As imaud ryk is eu baing geld eu goed het. sal hy u man bejamuier, Avat niks het ni. Mar dis ui altyd di gefal ui. Dis soms baing beter om niks te he. Es ek en myn maat saaui kAA'aad gedoen het, en hy kry u afgedaukste pak sla20 eu ek kry niks, dau is uiks baing beter. 'tf as myn buurman taud-pyn iu syn foete, hoof-pyu iu syu hande, Avinter-foete^i syn kop het, eu daarby nogly au di hopster-jops22 en pappe-lellekoors,-^ eu ek makeer niks,. dau is uiks tog al-te feel beter. Dus hoop ek, jul sal almall met my saam steni. dat niks "u Avonderlike iits is.
''^

lHiiiiterfu!tc]eit:
^

IIU

gau
uitle
:

oorsproukelikke opstel: Ortgtnat=XHuf=

^ -^vil

^a^.

fertoog-. 23eictefiUn'ung.

gan

brcft
^

Sauer
lueils:

alte: auflegen luerben luiU; aii,5ii(egcii l)eriitd)en >uill. ^ suuer te roer: oljne fid) jou. jy: fief}e i^ 49.
^'

"u

al-te-iuit: iclletd)t.
ertuliittc

"

meesten
^

Scfirev-

^^''-

bciucgen. ber olncje ?>aK;

511
i'^

ber oben
12

%aU.

foovijeeld:
11 Avat:

5UUI 23cifpie[.
gveulid),
'^

katte-kwaad: Unfug, 5)3offeu. " an di fry: am A-vcieu; fiebc

is
ij

i;

by98 e.

giuwelik: ber
.

fiivdjtcriid).

gy-tji:
'^

fletuc &ibed)ieuai't.

bie flouftruftion fiebe

95.

ouuer-kant: unter;
i"

))kant: ber.
. .

dnig:
tl)nt

fcbr,

auBerorbentltd).

dar di sterre
bel(=

daglig-: S^a^

bie

Sterne jebr tlnr or bcu 5(ugeu bei

.

1^ amper: bei= f)abcu linirben. ^^ Sout goi ni: (Salj t[t hai-' Tiug, lucldH' unbe, ungeffir. barctu tut. e nidit uerberben lt, luenn mau iDtty ^de'ifd) "2" "u afgedankste pak sla kry: tditig burdigepriigelt loerbeii.

Iid)tent STage

getankt

(gefd)teucn)
. .

21

vvinter-fopte:

^-roftbculeu.
.'^Ivaufbeit.

22

hopster-jops,

pappelellekoor,>:

irgeub eine nevmeiute

185

lolTar,
C'vf lruiuicii:
tiefte

'Jcebeiifornteii

fiiib

eiitgeflaniniert.

5tiicl)

bie

ftnrfev .sioiijugntioit

kt

beii jerOeii.

iit Stvtd)

intt

folgenbem

ober -e (-S. -e) bei beit 3}ominibii gibt bie '^-^liiralbbiing an. ben Jlbjeftineu ift bie Jonu in attributieiit cbiaiidie aitfge* Bo bei beii iHbjeJtitien ein Strid) Dt}ue 23itd)ftabeu ftebt, ift fftrt.
-s
23ei

bie 5lttributtfonn ber '-|>rbifntii)toviit gleid).

Steigentngstovnieit

fiitb

nur

eveinjett angegeben.

nnb 'i^2;rteviti ift an(autenbe d (t) nietfad) geid)>unben. 2)e()alb -de ober -te fr attribntioen ebrand), luo int prbifatiocn ebrnuriic fein d (t) erfdicint.
Sei ben
^>^i;arti5ipicn jjirfenti

3Jbl.

= = 5)eutfd). m. = Jyransfifd}.
St.

':)cieberlnbifd;.

O'ingeflamnterte g^ornien mit 91bl., Sst., %x.

finb bie

runb^

formen bee fapbonnbifdien SSorte*. Sie rmifdien ,3iffei' ertueifen anf bie Sefeftcfe. 5(lfo X, 4 l'efeftcf X. SInmerfnng 4. SBegeu ber Sdireibung ift bie 2?emerfnng 3. 78 jn bead)ten. 6- ift alib li ftet nnter ie, y oft nnter ei, fer- nnter lir-. an=
lantenbce -d unter
-t ^u fnd)en nfm. 5(bleitungen finb meiften^ unter beut Stammiuort, menfeBungen unter beut erften, bnnfig andi nnter bem

3"f?ttt= iioeiten

fiebe

anfgefiitjrt.

lo

A.
aaluioes, -e, SUmoicit. aau, fielje au.

afgrnt, afguns,

-e,

Slbgrunb.
'Jktb;

i.Hbgnni't,

-tig,

neibifd).

aandeel, -e, 2(iUei(, 3(ttte. aans, aasies, aasts, balb,

eben,

afkomstig (uur prcibitatt), I)er= r^renb, abftammcnb. afmaak, afgemaak, fidi Per=
Jrnen, afylnk, afgepluk, pflcfen,
lefen.

aaut.

aaude, Slbciib, (fenaant), lanuaaut

lad)t;
f|eiite

ab=

(gistrgister-aant 3ibenb; aant), neftertt 3lbeitb; mrre -, morgen 2lbeiib; saaus, abenbe; guei-n-aaut, guten 2lbenb. aarbei, -e, rbkeve.
aar.le,' -s,
(f-rbe,

afrekening,

-s,

3lbred)nung, 2Ius

gleic^nng. afsaal. afgesaal, abfatteln.

afskeit,

^obeit.

aardiglieit, -hede. Spa, Sd^crj; tir di -, ^iim Spaf^. aart, 2Irt, Statur, aart. 3Serb. gcbeilieu, nad)arten, ab nein, aarts, -e, iibifd); -gesint, \otltlid)

^(bidneb; -sgroet, 2tb= id)tebgrnB afskilder, -ge -, malen,

afskmvelik, -ker, -ste,

tid),

-e, fd)eufe=

grBlid).

gctiunt.

aarts-engel, -e unb -s, -rsengel. abt, -e, %ht. e tft abuis, -e, '^ci)kx; dis

nnrid)ttg.

afslaau, -ge-, abfd}lagen, Per= merfen, au^icblflgcnafsonderlik, -ke. abgefonbert, gc= trennt, befonber. afstaan (stout af), afgestaau, bergeben, aufgeben, afgesterwe (afgeafstervve, storwe), abfterbeu, auefierben,

adres, -se, 3tbreffe. af, ab, binab at'gebraut, afbraut. brennen, an'3brennen.
ftldeling, -s
iBejirf.

untergeben;
niebcr=

idinnid)cr

merben
lier=

(Don

/s-rcnnbfdiaft nfm.).
C-lJbl.

attel, -ge-

altilleu),

unb

-e,

2lbtetlung,

nntcrnetjmen, nbbcbeu.
altrek, afgetrek (afgetrokkeu), absieben, bernuter^icben; afge*

affere,
f)eit,

-s,

65efd)ft,
Jlbj.

3lngc(egen=

^a<i}t, i.'rni.

trokkeu,
2up.,
lier=

3lbi.,

afgedankste.

ag.

fhidjt, Dernniuid)t.

vS'iteii-, arf);

^^^-

.^crftreut.

k)oy.

geben @iel

ft

>a^!

wat,
'^^)tf;

afgly, afgegly. abgleiten, ftreifeu. afgot, -gde, 3tb^ott; -.sdinaar,

-s,

Cuatidil ad) \vas\ -^^6' ag. 3flf)i'"v arf)t;

-tuur,
J5^rl)ftcf.

enbiener.

XXIII,

ag, ge-ag. craditen

-tin;-.

137
i-ubidder,
3lnbeter, li.erefjrcr,

aditeii,
;

niciueii;

tir-.

-;<,

-telik,

nerditlidi;

iieracfitiiiuv,

hoog-ag,

Iiod)ad)tcn,icf)eeii;-ting,.S^od)=

ad)tung. ag, Sitbft. iHdit; -ge, 5ldit geben, aiifiinffeii; -slaan '.'ld)t geben.

agte^r

lsig. -e. nndi(ifig; -heit,

anbit (aubidde), ga-aubit (augebede), anbeten, abiet (aubide), augebiet (augebde), anbieten, anblaas, augeblaas, antad)cn(augeaiibreek, aiigebreek brke), tagen, anbredicn

lfadUiftgfcit,

Uiiorfid)tigfeit.

ander

agterbly (bleef agter), agtergebly (agtergeblewe). 5ur(f= bleiben, l)tiiterbleiben; agtergeblewe, f)tuterblteben (bnrd) bell Xob). agteidogtig. -e. niitrauifc;
-heit, ^IvglUbn.

-half, (anner), aiibcr; anbcrtbalb: -kant. ienicit, anf ber anbern Seite di - dag. am
;
;

aitbern Jage -man, ein IHnbercr. anders, anberc-, ericbieben, fonft. afal, -p, Slngiiff, iHnfall. autal. aiigefal, angreifeu.

antaller,

-s,

l'lltgrcifer.

agterhoede, 3kd)I)iit. agterhoudent, -de. 5nritcfba(tenb,

id)rt)eigiain.

aufang, antang,

-e.

Einfang, 2?eginn.

agefaug,

anfangen,
fiif)ren,

agterkom.

agterhiiis, -e, tnterl)an'3. -ge-, entbccfeii,

beginnen, anfoer. augefoer,

ge=

an=

fbren.

luahr luerben.

aufoerder,
llhirfimittag.

-s,

5"f)rei",

33efcf)I*

agtoimiddag, -d-e,

baber.

agteina, btnterber. agteruit, ,^uvd:, rncfiurt?. kelig, -e, fd^recfltd), ^n^lid), iinangenebni. al. all, ne: 3{bD. id}on, bercit^J,
oblobl:>ILI_,

anlnur, angefnnr, anfadien, an=

retten, oiifbornen.

aiigenaani.
fllig,

-e,

amjenefim,

ge=

gemtlidi.
UU'il.

angesieu, ha,

103. -les, alle; -leeu, -lenig, allein,

Siebe

age.sig, -te. @efid)t

agus, angegns,

aitfd)iuirreiT,

einfam; -mal, alle; -moleAve

leven),

ammal.
('iltbl.

alle,

al

myu
-toos,

immer;
-de,

-tyt,

immer. albeheersent,
idienb.

aiifnmmen. angs, -te, 31ngft, (Sorge, angstig. -e, ngftd), beforgt. augej, forttreiben, biauj,
i"dileunigen, antreiben,
ankli'i.

allbelierr=

angekl,

anflogen,

be=

albeheerser. -s, .'lUbei^errfci^er. alturQs, beiior, cbe. algenieen. -e, allgemein. 2lbb.
geiDbulidi.

id)nlbigen.

ankoni (kwaui an), augekom augeknie ), anfommen, nabeii

(

ankommende. nd)fte,
alok,
allergnitig;

folgenbe.

alhoewel, oblDbl.
allergiiiistig,
-s, -e,

augelok,

anhieben,

an=

locfen.

2up.,

allergnftigft.

altaar. -re, l^lltar. altemit(s). altemitters,

leidit,

ieU

auratig, agemtig, fid] an= mafeen, Slniprnd) madjen anf. aumerk, augemerk, bemerfen,

dma.

anmerfen.

auiper, anipert)ies, beinaf)C, fnft. an, aan, an, bei, in; an 't, 98e.

aumerking,

-e

itnb -s,

;:i^emcr*

fung. iVcrgl. 23.

138
annekseer, ge-. nuneftiereii. auraak, -ge-, beriif)ren.
arjg-, -ge-, aiiricf)teii, aitfiiliren.

baing

(banja), meer. meeste. (SRat. banjak) n kerel. ein famoferferl; -danki,

biet, iel)r.
:

aurnk, -ge-, angreifen, anfallen.

ause. -ge-, anfacien,
bcrirfitcn.

bank

febr, fierslidjeu

^an'i.

ansien.

aiisien, Slnfe^en, dtiii)m. -ge-, anfefien, idiauen.

bjouet. -te, !i3ajonett. bakkies, -e. @efid}t, 5fle-

bakklei

auskon, -ge-, anfdianen. aiismeer, -ge-. an ben

luerfen, aufbringen,

S:>aU

auspoor,
fpornen.

-ge-,
-e,

anfadjcn,

an=

(baklei), ge-, fed}ten, raufen, balans, -e. Sifanj. balk. -e. halfen, balkou. -s, a3alfDn, Sdtan. bandelier, -s nnb -e, ianbelier,
^4-^atronentaid)e.

anspraak,

9tebe.

anstaar, -ge-, anfinden, gaffen. ansteek, -ge- (angestke), an=

ftedfett.

bang.

antas, -ge-, antaften, angreifen, anteel, -ge-, gd^ten, erjengeu, fic^ bermel^ren. antrek, -ge- (augetrokke). f(et=
ben,
ansiei^en^

bang, ngftltd;. banier, -e. ?sal)ne, 5J?anter. banki. -es, iuid^eu. bankrot (baukroet). banfertt; speul. 23anferDtt madjen bant. -de, S3anb, ^'gnug. -e. barmhartig. barmf)er5ig;
.

-kelik,

ein=

-beit. 23arm!^erigfeit.
bar.s (bers). ge-.

pfinblic^.

berften, blasen,

antwoort, -tie, 2fntlort. antwoort, ge-, antworten; be-, tirautbeanttorten, taugen; woordelik, berantlortlid). anwys. -ge- (augewese), geigen,
angetgeu, anmetfen. apart, -e, getrennt, befonber. arbeit. Strbeit, Seit arent. -de, 5(bler.

basuin,

-e.

b-tji. -es.

trompete, ^ofanne. 3ade.

bt--

bedaar, (ge)-, rn^ig luerben,

rnl)igen, ftiUen.

bedeestheit. (Sc^d)tern{)eit.

bedek

(ge)-, bebecfeu, berl)e^len.

bedelaar, -s. 2?ettler. bedeling! -s. (Serid)t, SBeltgeridit. bedenkelik, -ke, bebeuflid), ge;
fbriid).

arm, -er, -ste. arm, armoede, 2lrmnt.

artseny,
-e,

elenb.

bediende.

-s,

58eb/cnte,

Sienft

5(r3uet.

sem,

-s,

2ltent,

eift;

bte,

haal,

bedoel (ge)-. meinen, be^mecfen;

-ing, 3}orneI)men, ^wtd. bedrieg. (ge)- (^bedrge), bc= trgen, ta'nid)en. bedroef(t). -de, betrbt, traurigbedrog. bedrigery-e. 23etrug, 2rug, Jufdjung. bedrukkiug. -s. llnterbrdung, dlot bedruk(t), -e, bebrndt, traurig;
-heit,
iJJot,

atmen, asgaai (assegaai), -e, SSurffpie. aspres, fiefje ekspres. als je blieft). asseblief OMl
bitte!

asyn,

fffig.

B.
baai, -e, ^udjt, 29ai. baart, -de, 23art.

i^nmmer.
(ge)-.

bedvving.

besiuingeu,

baas, bse. err, 3Jleifter. baat. ge-, nufeen, frommen.

sumen, bnbigen.
beef(be\ve).ge-. jittern, id)aneru.

beelt. -de. iBilb, ilcoiiuiiient.

loi)

been. bene, 23etii, Miiodjeii. beer. bere. 23v; G'ber. b9-erwe, ("e)-, beerben,
bees, -te, ^eftie, :}ttni)ief), Od)\. bees-agtig, -e, bcftialiid), fiird)t= bar, fef)v.
befal, befat.
f

belofte, -s. 2.^erfpred)en, C^Jelbbe. beloof (belwe, bl). (ge)-, er=

bemin,

fpred)cn, uerbetfjen, jnfagen. lieben; -de. ber, bie

(vjeliebte;
feiig,

-lik,

Iteblid),

I)olb=

gefallen, ijalkn, beidjliefsen, mit ffen, inne babcn. beteel. befef)Ien, bcfet)(igcu. beteilig. fid)ern, fidicr madieu.
.

nebenliirbtg. bende. -s, 33anbe, liaffe, STrnpp. benon ('libi benanwen). (ge)-,

beengen, nnterbriidcn. beny. (ge)-. beneiben,,inif5gi3nnen. beraad, 3?eratiing, berlegnng.

bereik, bereik.

reid)en,

bet'el.

befeie,

!i3eftiit,

Cvbve;
-t'oer-

2?cvctd),

anfonunen mad]t, i^crab=

-hebber,

23efet)l-5(iabcv;

mgen,
bereken,
fcl)cn.

der. ?5f)rer, 2^cfel)l5l)abev. befestig-, (ge)-. bcfeftigen, feftftellen,

(go)-,

beredjuen,

befttitigen.

berg.

befolking, SJeblfeinng. befrees, -de. furd)t]am, ngftlid) befvy, (ge)-, befreien, begaaft, -de, begabt, talentoU. begerig. -e, begierig, f)abfitd)ttg. begin. 2?cgtun, ^Jlnfang. begin (J}?rcit. beyuu), (ge)- (begnne), beginnen, anfangen; -sei. -s. 5lnfang, '4-^rin5ip. behaal,(ge)-,gen)innen, erlangen,

-e, 2?erg; -festing, '.J3ergfeftnng; -pas, 23ergpaBbereitwilligheit, 23erettnnUtgfeit, Stebensiuiirbigfett. beroem. -de, beriif)nit. besien, (ge)-, fef)cn, be|"id)tigen dis te e fomnit baranf an. bpsig,-e. befd)ftigt; -heit,-liede.

@efd)ft, Sunt, besit. (besete), befitjen; -ter, -ting, tgentnicr; JBefi^cr,

befommen. behalwe, anfser; alles

Juentger al.

nid)t

Sefi^nng. beskaaf, -de, 5tbtfiert. beskon. (ge ), befd)anen, anfcf)en,

befid)tigeit.

beboeftig, -e. bebrftig. behoet, be()iiten. bek. -ke, 9Jhinb,3Jhin(,(2d)nabel; glat mit di fprad)geiuanbt;

beskrywe (beskryf),
.

(beskrewe), befd)retben, nnifd)reiben. beskuldig. befd}nlbtgcn, be*

3td)tigen; -ing, 33efd)uibigitng.

-af,

tobmbe, abgeftodjen.

bekommer,

fid)

fniniern,

\\<i)

beslnit.
fid)

(beslte). befdjUeBen,

etniaffen auf. bekroou, belof)nen, befransen,

entid)lieen.

bernollfomnnten. belag, .aneladjen;

-lik, tdjer=

beslnit, -e, 23efd)lnB. besorg, -de, beforgt, besorg (besrre),

nngftd). beforgen,
^ild)t

Itd).

berrtd)ten,
-e,
,

anefiif)ren,

belang,
belas.

Sntereffe. belaften, beanftvagen;

lftern, befd)inipfen,

-ting, 8tener.

belastet,

geben anf. besorgtheit, -hede. Sorge, 5lngft. (besog), besoek, bejndien,

I;eimfnd)en.

Derfdintd^eit-

besoek.

-e, 23efnd);

-ing, Strafe,

beledig, (ge)-, beleibigen; -ing,

^Seletbtgnng.

,'eimfnd)nng. bespenl, befpie(en,fptelcn anf.

140

"bespi(de),
acftteu.

iptoiiiercn,

bcb=

Seite;
trjlid).

kort,

in

furjeni,

fpotteii, nuslad)eu. bespot, bciprengen. bespriukel, fae[tel)en, cjtftieveit. bestaau, bestaan, (5'j;tl"teu5, 2?e|"ianb. bestel, beftellcn, nnorbncn,

biuue-plaas, -e. tDf. bisouder, bcfonberio,

apart,

bcjonber,

eiiirid)tcii.

bestuur, -, regieren, bermalteii,

Bovftcljcii, birigtereii.

bit (bidde). i>e- (-ebedf). beten, bitten, flebfu; -nur, 33etftube. meiise, bi-tji, -es, bidien; "n hier, tuenig i'eutc; kom 'u

tomnicn

Sie,

bitte,

I)ierl)er.

bestuur,

besture, Stegierung, SJerroaltnug; -slid, -lede, 2.^er=

laltunginitglieb.

XL

2.

beswaar,
fttgeit,

oufbrbcu, bel= bebrngen, bet, bedde, beddeus, 33ett; sterf-,

.

bebri'icfeii,

blaas. ge-. blaicn. blameer. ge-. blauiicien, tabeln. blat, blaai-e, Seite, 3'-'i*i"i9blat, blde (Idare), J^latt.
blik,

-ke,

i^Iid;

(igen-,

ooni-,

Sterbebett,

beteken,
beter, betref,
)".

beseidjnen, bebenten. goet. (betroffe), angelten, be=

,

Jlngenblirf. blik, -ke, i^Ied),

anoo

= Selb,

blikseui,

-s,

^life.

treffen,

betuig.

tvelneifen.

beuget,

J^ronipctc. beurt, -e, 3ietl)enfolge; dis uiy id) bin an ber 3ieil}c; om di
s,

bejengen, aui^fagen,

bliksem, ge-, ben, bliksemstraal, -e, 2?liftraI}I. blink, ge- (geblonke), glnscn,
jdnininern, lend)ten.
blits. 33iil3blits, ge-,

bligen. bloei, ge-, bluten; blljen.

bet ?itc\i}i nad); beurt-beurt, fal, belegen* abincdiielnb ; te -eliugs, ber beit bejdieren;

bloet,

i^Iut;

-arm,

blutarm,

:;)ieil)e

nadi.

bewaak, bewaar,

beindicn,beobad)ten.
ben)al)ren,
be[)tcn,

aufbcnia(}ren. bewe, fie^c beef.

bewerk,

beluirten,

fteUigen,

niglid)

bemerf^ nmdjen, be=

-dor^tig, blntbrftig; bloedig, blutig; -rooi, blutrot; bloetfirwant, -e. 'i^erianbter. bloet-doop, 2?luttaufc. bloet-laat, -ge-, ;^ur iHber laffcit. bloos, ge-, errten, blos, -se, (i-rrteu, Sd)ainrte.

arbeiten, bauen, bewoon, beioftnen.

munter, bly, frol), , -heit. -t-skap. ^'^''i'^f

bly, es freut midi.

liciter;
*'^
'.

i^

bewoner,
lotjner.

-s,

Semot)uer,

(Sin*

bewus,
bewys.
bewys,

-te,

bemut;

-teloo.s,

betufetlosi, in

OI)nmad)t. (bewese), beieifeu,

bly (blyf. blywe), e- (geblewe), nenucilen, mo^ncn; bleiben, laat laffeit. fid}tbar, blykbaar, fdjeinbar,
,

bentlid).

erieifen, beftcitigen.
-e.

b, bwe. oben, auf, ber;

-op,

Setnei, Sd)cin.

bidde, fiebe bit. innen; binne, inncrbolb, in, -kant, innerI)olb, au ber inneren

oben auf; -kaut, oben, ber, ge-, boek. 3?ud); boek, -e, eintragen; boek-hou, burfien,

boekgehou, bnd)^alten.


boer,
-e.
-,

Ul
bruit, de, 23raut: -spak, irantflei; bniilof, -te, ipodj^eit. buffelagtig, -e, bffelbaft, grob,

koalier, i'anbltrt;

-clery

anbiirtfc^aft, i.'aiibgut. XI, 15.

bof>-,
l>(bi.
II.

9.Hctevei,

Siibft,

'^^(ut.

bog'iinbe=

buig

(bui-e),

ge-

(gebge),
anfeer,

ters,

iitcf)t'iiu(5tg,

itnbcbeitteiib;

unbebeiitenber

lJenfcf),

biegen, )id) neigen, buite. au|5en, brausen;

beittenbee "2;ing. VIII, 2.

bohaai, boehaai, nrm, Tumult. bom, -me, S?ombe. bombar(leer,ge-, beicf)iefecn,bom=

barbieren. bootskap. -pe, 23otid)aft, ^la)'

ant5crbalb; -ndien, anfjerbem; -kanr, aii\ictt, anfjerbatb; -laut, 2tucdaub.

burger,

-s,

Brger ;-mag,58rger=

niadjt, .*eerbaun.

xm.
boo.^, bse, bfe, fd)(ed)t.
-e, boebaft, lut.b, graiifam. borg. -e. 3?rge, etfel; staan, brgen fr; -tog, 2?rgid)aft bottel, -s ((J-ngl. bottle), ^flaidie. bou, ge-, bauen; -Leer, l'frd)tteft, Saumeifter; -kundig, -e, axd)i-

boosaardig,

teftonifdi.

-ne. s, 91ad)bar. by, bei, in ber 31nfie, nntueit; -na, beinabe, -naaui, 2?einame; fir-, norbei; na-, in ber iUbe. by, -e, 2?iene; -nes, 2.Meiicnftoif. bybel, -s, 23ibel. byfoeg, -ge-, sufgen. bygelwig, -e, aberglnbiid). bykoni, -ge-, reid)en, ju fid) fommen, |id) mieber erbolen, genefen.

buurman,

braaf, brwe,

braH,
(9cbl.

gut,

artig,

byi, -e, 2?eil, 5(rt.

brander.
Syetle,'

-s

b randing).

Soge.

bysaak, -ske, 9tebenfad)e. byt, ge(gebete), beien,

bytyts (batyts),
beizeiten.

brandewyu, brannewyn, ^oguaf,

Sc^nap.
braut, ge-, brennen, erbrennen; -hout, 33rennf)of3; -offer, -s,
2?ranbo|)ter.

id)mer5en, tueb tun. in guter

^dt,

ge- (gebrke), brcdjen, Serbredjen; -goet, gerbred}lid)e SBare. breet, brede, bre-e, breit, brief, briwe, 23rief; -kaartji,
breek,
5}?oftfarte;

D.
daar, ha, bort; luetl; daar-uit, -tan ufiu., 48; daar "t, ^4.

daar-om (daar-am). barnm, e?

I)alb; bod), inirflid), moljl.

briwe-bus,

23rief=

taften.

broek.

-e, ^lofe, Seintleib;

-sak,

)oientajd)e.

broer

(broeder), -s, 33ruber; broederlik, brberlicb-

ddelik, -ke, g(eid), balb. dag, d-e, 2'ag; -boek. Jage= bud); -breek, ^tnge^anbrnd). dag. fiebe dink. dageliks, -e. tglid). dak, -ke, 1)adi.'
dal, dle, Stal.

brom, ge-, murren,

brummen, fummeii,

dalk,

broot, brde, SBrot, fiaib; -sgebrek, 2?rotnianget; -winning,

llnterfialt.

bruin,

dalkies (5JbI. dadelyk),' etma, balb. damp, ge-. bampfen, nerbnnften. dan, bann, bcnn, bod); "n
nietteicbt,

broun,

fa(b;

-mens,

g-ar biger.

wau, bann unb mann, danig (danag), iebv, atg, gemi^.

142
<laukbaarbeit, Janfbart'cit. (lauki, id) banfc; ilaiiki-bly
dig, -te,

XXVIII,
(lapper.
feit,

6(i.

dauki, -es. Xaiif.

.tapter; -beit.
Xntiliii, ^clt.

rJapfev::

(latum.
(legelik,
lid),

-s.

bidjt, bidjt ,^utammeu=^ gebrngt, dig-hy, digte-b.v, bidjt bei. digstuk, -ke, Xidjtiucrf, cbic^t. digtev, -s, Sidjter. dikwils, oft. di-uaar, -s, 2:teucr, 2?ebienter.

(leelnejiieiit.,

-de. miticibicj.
grihiblid),
IidII=

diiiaves,

-,*e.

3?ieueriu, i^cbiente.

-ke,

ftnbip, paffeiib, iinivbiij, {nui]:=

aufrtd)tici,

bt:bcr.

dekkiiig-, -s, 2?ebecfitiig, liaittcl

deksel,

-s,

2)crfe(.
;j!aniic, ftie-

deuuebooni, -bnio,
fer; -bos,

ding, -e, Sing, Sadicdiuges, ber Xtnge. diuk (dag), y-e- (gedag, gedog), beuten, meinen; be-. fid) be= beuten, berlegen; tirdag, -te, berbd]tig;ge(iiukaii,gebenfen.
dis dit is. diselfde, berfelbe.
dit, es,

XanucitiDalb.
dri.

derde,

ficfic

deug, -de, STiigciib. deug, ge-, taugen,

dem-, -8, 2;iire. deur, bux), bei, boii, mittele, deurboor, bitrdjboljveii, biird)=

75. ilobbel (dowwel), ge-,

fpiele) fpieleu.

(^ajarbs

ddelik, -ke, tblid).

b}-iiigeu.

deurbring,

-ge-

(deurgebiag),
(deurgebroke),
riu=

biird^briiigcrt,

siibriiigeii.

deurbreek, -gebiird)brcd)cii.

doedelsak, -ke. Xubclfarf. doek, -e, Xnd). doel, doeleiudes. ^H-^c^i Sit-'^doeleinde, -s, 3''-'cddoen, ge- (gedaau). tun, mad)eu, -lik, mglid); 59, 02, 6^1
;

deiirgaau, -ge-, blirdjgef)cn, ftaiibe foinmcn.

goet
dof.

gut tun
fd)liiad),

te

-,

rm,

^.?(nffe[)eu.

deuimakaar
narr,

(deuniiakaai)
iit

dowwe,

niatt,buuipf.

biird)eiitniiber,

buntem iffitrr^

deursien, -ge-, burdjicfjeu, ber=

fef^eu.

deuiskyn,
di,

-ge-,

butdjldjciueu,

dog, bod), jebod), aber, dogter, -s, Joditer. dtikter, -s, Jlrjt, Softor. dokter, ge-, ben nr^tlidjcn 2?cruf aueben, berintjd)cii (bou l'cin
ujm.), bottern.

burd)idnuiuieru.
bcr, bie, ba?;
biC2i,

een,

btefer;

hierdi,
di,

3I, 44; daarber gteji-in: cnn ntig, im

jener;
iioots,
;

^fcftc

des

ber oi, 28; dol-osse mittclft metfngen. doiidei' (dimer), Bonner; -slag,
3fliierlitrfel
.staffern.

d()l-os,

-se,

XXIX,

teniouenioot, fanuT, mit genauer '^lot. dief. diwe, 2)icb.

'"tiotfaUc

Sonnerfdjlag; -wee)'. Sonner^

netter,

clnltter.

dieu, ge-, bleuen,

dieskueg,
diensnian,

-te,

S;ten[tfned)t.

doiler (dnnev). ge-, bonneru. doot, dooi, tot. doot. Job; -sl)leek, tobbletc^; dooi-erig. g(etd)= apntt}ifd),
giftig,
trcig.
^iii)i

-ne,

Siener, Sienft=
-s.

manu,
diep.

tief;

-te,

Xtefe.

dopho, -ge-, beobadjten, geben anf, abpaffen.


dor.
ili-f!.

14H
duiwel.
-s,

biirv, tvcfeii.

Xeufet;

-se,

teuf-'

(lorp, -e,

Xorf. Surft; ek

is

(het)

lifc^;
.

td)

dim,

be -t. Derteufelt, ncrrdt. bnn.

,

liabe 3:iirft.
ilvs.
(lrs,

durf, ge-, brfen, Inagen.

tiitrftig.

ge-, breicf)cn.
-e.

duur, teuer. dur, ge-, baucru.

,

ilrstig.

biirfttg.

duwwelt. duwwele
bei), botJpelt.

(Dibt.

dnb-

(losyu. -e, S^itBcnb.

ih. ge- (gedrge), tragen; ge-,

hene^meii
i^tegung. Iraai, ge-, biegen, brefjeii; -kolk,
-p,

dwaas, dwaas,

-e,

Jor, 9tarr.
,

trtd)t.

ilraai.

-e. Strubel, trbel. ilraak, drke. 2ra(f)e.

dwarsdeiir, gcrabe binburd). dwiDg,ge- (gedwoiigej. ^iningen, ntigen.

drauk, -e, geiftiges (Setrnf; -dunvel. Sauftcufel; an di wees. 3ecf)eu, ein Jrinfcr fein.

E.
edel,

ebcl, ebelnittg, erijaben;

dveiiu.
IjaUeii,

ge-,
brci;

brfjnen,

tutcber:

-moedigheit. roBuiut.
editeur. -e unb -s, ^'ebafteur. tlr (irin^S eeD, eine, ein; nad) beut 5lnbern ; eeudag, eine Sage; -drag, tntrad)t, Ci'ini=

dri.

crfc^neu. -foudig,

breifilrf);

derde. brttte. dringeut, -de. briugenb,briuglid).

driuk. ixe3ed;cii;

(gedrouke),
-er.

gung;
-keev.
eiuj't,

-ders,
einft;

cibnlid),

gleid};

trtufcn,

S^cfjcr;

-piek.

Srfjcitfe;

drouk,

-mal. einmal, cinft; -slag, einmal, einft; ->.

bctrunfen;

-maak,

druukaait. Jriufcr, Jrunfeubolb.

bcraufcfieu;
-se,

mal; eens
op-,
einfarf).

op

n tyt,
einmal,

einmal;
plijfeltd).

auf

droefenis, trbnt.

Scf)Uter5,

)&c-'

eenfoudig,
eer,

droelLoit,
>^unmier.

-liede,

2?ctriibtf)cit,

eerbewyse, 9hibm.
48.

(S^re, 3lnfc^en,

eentlik
-e.

(eintlik),

cigcntUd).

dioewiy.

trb,

traurig,
bi'irr;

XXVII,
eer.

ld}merlid).

dvoMg. dr-e. trocfen, Surre,

-te,

drooui. dvme, J^rauut. drooiii, ge-, trumen,

drniwe. Stauben; -krrel, Srau^

benbeere,

ge-, ebren; -baav, feufd), ebrbar; -t'ol, ebrenoll; -gefoel, brgefbl; -lik, ebrlid}; -suil, dbrenfule. eer, elje, bcDor; -gister, t)or= gefteru; -lang, balb.
eer8, erft; tir-, orlctnfig. eerste, erfte.

druppel, -s, Sropfeu. dryf (drj'we), ge- (gedrewe),

treiben, fliegen,

efangli, -es, bangeliunt.

effe(n),

effeutjies,

ein

iuenig,

dryfteer.
diuf, -we.

-lere, Srtebfeber,

3?e-

etmac-.

lueggrunb.

egter aber, bod).

eindelik, enblid). eint, fiel)e ent. ek, ekke, td).

Saube.

duisent, taujenb; -e, Sauienbe. duisternis. -se, i^tnfterntS.

144
ekskuus, -kuse, SBerjei^ung, nt= fd^ulbigung.

famili, -es, lyamilie, SJeriuanbte; tan. eriuanbt mit; -be-

ekskuus! ^arbon! ekspres (aspres), abfid)tltd^.

elk,
-e,

trekking, 3.^ermanbter.
fan, bon. 48. tan, nbft., 5i"iI'Ctta'"e-

jeber,

alle;

jeber;

-mal,

-een, ein -slag, -keer,

fang,

ge-,

fangen,

feftnebmen,

jebesinal.

greifen;

elkaar, elkander, eiiianber. eilende, -s, lenb. eiomer, -s, Gtmer. enig, -e, einzig, trgenb ein;
einige; -eeu, luer and)

gefangene, @efan= gener; gefangeuis, efngnie.

-s, 5}?bavifer,

fanse-er,
-e,

A^endiler.

fark. -e, -ens, Sdituein. fars, (9JM. versch), frifd), neu.

enkel,

-e,

einzig,

einig,

immer, menig;

fas.

-te,

feft;

-genwel,

feftge=

gin

fein einzig.

enkel, 3lb., allein, nnv. enkelt, -de, einfad),

-goet, nnbemeglidje ,*abe; -bou, -ge-, feftl^alten; -maak, -ge-, btnben, fgen; -steek, -ge-, anfjeften, befe=

nagelt;

ent

(eint),
-se.

-e,

(S-nbe,

Strerfe,

ftigen,

ften.

(2titcf,

Snge,
(^Tbgnt,
(f-rbfdiaft.
(J-i'be.

erfenis,

fatsoeulik, -ke, ad)tbar, ad)ten= tuett, angefefien, anftnbig.

fe,

etfgenaam, -name,
erg,
-e,

mij.
nieer,

arg,
fir-,

je^r;

id)limm, fnrd^tbar, rgern,

feel (feul).
fie!^e

meeste,

biel;

ergernis, -se, 9lrgerni, 35crbrnfe,

l>Int'to^.

baiug. feerbos, -se, -te, Jyeberbnfd).

feertien, biersebn.
feg.

erkenteliklieit,
fenntlid)feit.

^Danfbarfeit, r=

ge-

(get'ogte),

fed)teu,

einstig, -e, ernft, ernft'^aft. erreiis (ergens), irgenblO.

ftreiten,

fdmpfen;
fid)er.

-tery,

6e=

fed)t, 3^cd)ten.

erwe

feilig, -e,

(erf),

ge- (ge-orwe), erben,

beerben,
esel, -s, gjlanitier.

feit. -de. )yelb,

3Beibgang; -slag,
3^-eIb3eidien

g^elbid)lad)t; -stoel, 5-eIbftnbl;

eeu, eeuwe, ^a^rftnnbert. ewewig, -te, @leidjgemtd)t.

-tekeii.

"Jynbiic,

emg,

-e,

einig,

forttljrcnb,

-tog, g^clbsug. feuster. -s, ^-enfter.

fer,

tntmerml^renb.

meit, fern; -(ve)- weg, bei tcitem; fer- weg, meit meg; ferte, ^-crne.

ferf, 5'flrbf-

faak, f^Ifrig; ek is (liet) bin )d)lfrtg. faar, ge-, fahren, fegein;

'n

id)

ferg, ge-, erlangen,

fers,' -e,

orbern.

liop

ferwe

i&cvv, 'Xcft. (ferf), ge-, frben, malen,

faar jyV
faart,
-e,

luie

gel^t'^'V

f5''a^rt,

(Jile;

anftreid)en.
feul. fiebc feel. Her, ier; -de. vierte,
fier,

neem,
faarwel!

bereilen,
Ieben)o{)I!

ge-, feiern,

fder, -s, Spater; -lant, .sater= (anb. fderlantse. batertnbifd).

figuur, -e. ?5^igur, 3eid)en. finnig (finnag). -e, fdinell, rafdj. fir-ag. (ge)-. berocbten.


tiraimev.
{j^e)-.

U5

tirful.

iiberu,

fid)

nbent.
firarin, -de, ueraimt.

erftten, au^f^ren, 3 (?nbe fbren; -ling, 6-rfitUung,

,

i^ofiUinmg.
Hergeben, lugritiibe geben, tirgange. Dergattgeii, ortg.
.

firban, (gei-, erbaniieit. (tivboriie). oerbevgeii, fiibeig-,

firgaau.

erbefilen. (ye)-, firbeter.

ficf) befiern; ^yen'ening. firbiude. (gtO-

bei'ievit,

aite-ing-.

tirgeefs, -e.

beffeni;

nergeblid), uuifouft. tirgeet. (ge)- (^tirgete), ergeHen. (tirgeleke), tirgel5'k. l'er=<

(firbomle).
i^iiiiMC\

tiev=

gletd)en.

biiiben, sitiammeiifiigeii.

tirgenoeg.
"iiU

-de,

nergniigt,

31t

rbiuteiiis.

-se.

liaiij, 5?erbtnbiing. firbleek, (ge)-. erbleidieu, b(eid)

trieben, tirgiffenis. 'i^er3eibimg. tirgoet (lirgoede).

erfetjen,

loevbeii.

Tfa geben,
firgoediug. '-ria. tiiguldiug, iiergolbung.
tiiheerlik.
tirlieiig,
i'er=

tirborge. gebeini.

tivbreek, (tirbrkeKlierbi"ed)eit,
lfcn.

ftrbreke, 58erbvedieit.
firbi'uii,

ert)erriid)eu
iierljinbcru,

(ge)-.

erbcrbeii,

tirlioede,

freuen,
.

Vov-

ettetn.

iirbryse!,

beugen,
,

,^crid)mctterii.

tirlioor, 'i>erI)Dr, gertditlidie Unter=^

fivby. Dovbei, orbev.

indjung.
firja (iirjaag),

fiibygaau. -ge-, tirbygauger. -s.

gebenbc.
tii-by!.ter.

oriibergeben.
bei"

3>in"ber=

fivjaar,

uorjtigen.
feiern,

eburtc-tag
.

criutneit, beftrst

tirkeer. S^erfebr. tirkeer. iierfeljren,

fidi

be=

madKii.

lirdedig. uerteibigcii. tirdeel, (ge)-, erteilcii, auc^reilcit. firdelg. nertilgcii. firdien, (ge)-. uerbieiten; -.ste,

finbeu. lirklaar,

crfiaren,

fiiub

tun,

2?erbtenft, ebalt.

firdiping.

-s,

Storfiuerf.

tivkwyu.
tirkoop, firkrag.

bebaupten. tirkluim, (ge)-, totfriereu.

(firkog).
.

iierfaufen.

iierle!3eu, frcUefn an.

.

firdorweuheit, 2.>erbovbeuf)ett. firdiag, tirdr-e, i^ertrag, ber=

einfunft.
fiidi'iet.

id)utad)teu,

iierid)mad)ten,babiu= vox (^raui er=

lirdritighede. i>crbiUB,

geben, tiriaug, uerlangcn, fid) lehnen, firlede. i'ortg, ergangen.

lirlege.

firdritig. -e. traurig, tiimmernoll,

lirlei.

verlegen, crfbren.

elenb. firdryf (tirdrywe).

(tirdrewe),

rlief, -de. erliebt; tirliet

("Itbl.

neem
fur=

ertretben, luegjagen. firerg, -de, gergert, bic.

firfeel.

voorliet lieb nc(}men.

-e.

uemeu).

lirlies.

i^erluft.

langletleii.

tirlies,
tirlig,

firtloek,

erflitdieu, eriDnfdjen;

-ig. ^-hid), iiertiiuidiitng.

firt'olg.

er(eid)teru. firloofde. 'i^ertobte(r).

.

fiebe tirloor.

uerfolgen.
^ap^oUnitifcb.

firloofskap. -pe. i^crlobung.

'HHaznii'^ ooiev.liO)it,

10

14

tir.'ipvy,

iioop.
gcfteii,

bitc^mcu, iuniibcr=
ncilicrcii.

crgefien.
.

ftreucn,

fid)
,

anebrcen, auebebnen.
yerftebeit-

aite=

firloov,
'firlos.

firstaan,
3?efvciev.

crlicii,
-s. -<.

Licfvcicii.

firstaiulig.
tivstrooi.

lirlosser,

(i-rlicr,

lirWwig.
Jirly.

iUn'Iobuiig.

lirsuim.
laffen.
fidj

-e.
.

fing,

ncrftnbig.

^erftreuen.

erfnnien,

nad)=

iicrff)reit.

ftnneerder,
nieiireu.

meliven,

nie firmelt. lirmi'iiigfuldiy.

.

beii.

uermcdrcit,

fidi

nermebrcu.

lirmimler. firmoei,
iitbcn.

.
.

abucf)iiicn.

erjbten. iierjigeritng. tirtrap, gertreten, lirtre. gertieten. (tiitrokke). nbreifen. firtroos. trften.
tivtel.
.

tiitvging,

-s.

tirfcrek,

enitbcii,
cniiorbcii.

fid)

ev=

tirtrou.

ncrtrancn.

ftnnoor,
linnors,'

tirtrou-e, Jertranen.

firtroubaar,

^nberla'ffig.

ueridimcnbeii.

lirmy, liruedev, finieem,

ericbrigcii. (lirume).
.

berineibeii.

tirwagtiug. nung.
firwar.
bev

-s.

(S'riuartnng, ."off^

t)ermtfc()en, bcriuicfeln.
.

itefnnen,

erfinibigeii.

tirneukevy.-e. 2?etnig, Sd)tutnbel.

livuiet, ninioiift.
tirnitig.

tirwens. nermiuifdicn. tirwoudeving. Uinber. tirwnrg. iDrgen. firwyt, (tirwete). iHnl)alten,

ueriitduen.
eiit:

boricrfen,
fis.

3)oiMniirfc

mad-,en.
,'\-tfd)er,

firoiitwaanlig. -de. emprt,

ruftet.

-se,

^-ifd);

-langer.

tiruov:<aak.

livoudev.
alten,
tirplet,

. ,

Slngter.
.

eriiriad)en.
alt
lucvbeii,

fisier,

-s.

Stifter, .'h'idjtforn.

ber=

flaag,

fl-e.

Jinbfto,

iHiifall,

3tnbrnd)

(Don

i.'eibenjd)aft

tirpletter,

sertriimnierii.
,

nfro.).

erqiietjd)Cii,

^cx-

tlag, fl-e, Jylagge, A-nbne; -di'er.

lirroev. tirruil,
livraai,

malmen,
.

nerraten.

ak.
fid)

A-nftnentrger. flad), eben, untief.

.

bemegen,
tanfd)cn,
,

regen.

Hak

firsdig, tirsmel,
tirsegel,

nmtanfd}eii.
snfani=

befrtebtgen, ftttgen.
,

. ,

fommeln,

gerabe; rabe bor. riakte, -.^. benc. flam, -nie. Jyfiiii'iiH'5lbn.

llees.
5'fctfd).
/"yliigcl.

-tonv.

ge=

menfommen.
livsekev,

fdiltef^en, berfiegchi.

flerk. -e.

Dcrfidiem.
3ini<i)crnng.

floek. -e.

;^-Indi,

iiermiinld)niig.

rirrekeriug, -s,

tirsigtig

fiefie

tbovsigtig.

floek, ge-. findien, f(f)impfen. floet, -de, Jylnt.

ilou.

fivslge. livsld-e. bcftiirst. tirskaf, nerfdiaffen.

id)iiind),

abgemattet, er=

firskeur, serreien. tirskrik, -te. erid)rec!t.

.

Wmt.
flug, f^-Iud)t; f(iid)teii. flugheit, @cfd)aiinbigfeit.

firskyii,

erfdieinen.
'$flE9f<

firsorgiiig,

i^erforgnng.

flugtig, -e. fldjtig. tluister, ge-. ^liifterii.

147
foovreg, -to, innrcdit. foorse. -, meic-ingen, propijc.^cicn. loor.segging'. -s. ii^eiefagnng. Iborsigtig. -e. norfiditig. tborskyii. iiorjdicin.

riuit.

-e.

Alte.
(2(bl.

rinks.

-e.

liuys). eidjcibt,

biebev, fd)iiell.
llytiiilieit,
^"^-Ict^.

foel. g-e-.

fiililcit,

ipiiveu.

loer, Juttei; -sak, -ke, Juttcviacf. foet, -e. 5iiB; -r^tuk, -ke, ^nt^
geftcU.

tborsorg,

5'iii'i'-''i''U'-

tborstel, -le, iioridilag. tborstel. -ge-. lunftcUen.

foort,
fort,
imriurt'^,

togel

(t'-el).

-s,

3?ogeI.
i)oll =

nne bcni

f], noll.
folhviiia'.

(fnlbvai:).

bringen, uoUfliven.
fiileiiiiliyiug-,
-s,

iserl'oUfritbi

SBcge! foertsek ("?ibL vourt. zfg ik). fort! nfd) bid)! (ju .s^nltbeni. foortekeu. -.*. >oru"idicn, Ciiien.
tboniit, Liorunrtcv

giuig.

ge-, folgen, fulgens. folleus.

folg-,

midi,

sufolgc

tboruitgaau. -ge-, gebetbcn. fooruitgang. -e. 5ortfd)rttt.

.

folhanliiia-.

-?;.

2?cliarrlirf)tcit.

fooruitsig, -te.

?(uyficf)t.

lolk. -e, i>oIf, l'lvbeitcv.

folkme, oUftnbig,
floii,
t'oiik,

Luillfonintcn.

icbiiignng. tbrwaart?;, porauirtei.

-s,

tborwaarde.

t'olmaak, -tp. nollfonniien.

retd)ltdi,

tborwerp.
formulier,
fort, -e,

-e.

6egcnftanb.
^ornutlar, L'itanei. 5eftnng. liuf, i>ernigen
(i)elb=

nbevflffig.

tbreiitoe. :?(bo. iioriorte.

-e.

-e,

Jitnfc-

foimis, -se. Urteil, Strafe, fouteiu, -e. 3?rnnncn, Cuede.

tbov. or, benor, ebe. fooraf, iiorbcr, im orane.

^soi't,

fortnin,
freier,

-e,

-soeker,
frede.
lid),

(yfiicfc^iger,

foorafgaan.

-i;e-,

lioranegeI)cn,

-s. /"s^rieben;

-liwent. frtebanelnbifd).

rbergebeii.
tV)or-an. 3ut)orbcrfr, oran.
t'oorbeelt. -de, li^cifpicl, isorbilb.

friebfertig.

freemt, -de. frenib,

toorberei. lunbcreiten. foonleel, -dele, isorteil. tbordeiir, -e, Oorbcrc Jiire. tborgesaug-, -e. i^orgcfaug. foorgefoel, 3]iorgefbI. foorbe. bat foor. foorgebat. iior= baben, beabfiditigen. foorbeen. Drfer, friiber. foorhoeile. 3>orbut. foovjaav, -jre. 3>oriaf}v, 5tiifi=
.

frees, ge-. fiirditcn, fid} fiircbteu. freselik, -ke. frditerlidi.

friut (frient). -de, ^'Vennb.

fi'oeg-,

-e,

frt).

frlik, -ke. frof), fv^Itd). fro(im. -e. fromm,

froonibeit, (yronimfjeit. fron, -e, -es. -ens, ^-ran, 2Seib; -meiis, 2."i?eib; wede-. SBitte.

X.

2.

trug, -te. 5'nid)t, Obft.

liitg.

frugbaar,
-ge-,

Dcrfperren, abluarten, Gniibalt tnn. foorkenr. iorjug. tboi-kop. -pe, Stirn, foorlaa.ste, orlegte. foorletter, -!^, 3lnfangbiic^ftabc. foorraat. -vade, i^ovrat,^robiant.

foorkeer.

frnd)tbar. fry. ge-, freien, fid) bemcrben fry, -e, frei; dit staan jou
.

nm.

Sic fnncn.
frybeit. -bede, 5'Tetbett. frywillig, -e, freiuuUig.
fll,

fdinuiig.
-sl-e',

fuisslag,

^-auftfc^tag.

10*


fuiir, fuve,
Jyei'ei";

14:8

gedrag.
-poel. %tntx'9iacfcte.

^4?enel)men,

i^erfabren.

gedruin. Sraufcn, i^enlen, 8d)als

(en,

lle; -pyl. l'cf)(unb, fyaut. -de. 'g-einb.

i^rni.

gedug.

-te.

td)tig,

fnrditerlid),

t]t fnf; -de.

fnfte.

fynsery, encl)elei.

G.
gaaf,

empfinbtid) (^iieberUige). gees, -te, @ei)"t, Sinn, ?Jhit, <Spnf; -telik. geiftlidi. gefaar, -fre, @efaf)r; -lik. ge=
fbriid).
felHerfvei,

ywe.

^ut,

gefal.

-le.

^all, 33orfnII.
;

tcf)tig.

gaan (gau).
ge{)en,

(^^ritt.

ging), ge-.
-

ditV inie falireu; hoe gefit'eV i? 59, 62, 65.

gefauge, gefangen gefangene. befangener, gefaugeuis, -se. efjignie. gefeg, -te, @cfed)t; -slini, t=
fed)telinte.

gaap.
g-aar,

g-e-.

gJinen, flnffen.

gan^

unb

gar;

-ui.

gar

nid}t.

gefel, -de, gefllt, gcfentt. gefoelig, -e. empfinblid).

gal, alle, gang'. -'. ang, Horvibov; in flle in Dollem (^ange.

gwe. ge {^vt.

(Sabe, lalent. gaf). ge- (gegewe).

fid)

-geben; om-. gebeente, -s. gebergte, -s.

lette.

S^noci)en,

fnunevn mn. erippe. ebirge, 3?erg=

gefolg, -e, Jyolge, efolge. geflgelik, folgltd), beeftalb. gefoolte (gefgelte). bie l^gcl. "n al. geheel. -hele. gan^; gnsd), PoUftnbig. gebuil, Webeul.

gebet, -bede. Okbet.

gebeur. geid)eben,i)Dvfoinnien. -r^e. gebeurtenis, (Meid)e()nie,

,

CvreigntS, S3orfal(.

gek, -ke, 'Xor, 9iarr. gek, tridjt, begierig; gek wees na, gern baben; jy > gek. bn bi|"t Perrdt; -heit. llnfiiui, ^lbfinn, "Xorbeit, (Spa. geklauk. Salinen, Xon, iiJlang.

gebider, -s, (SJebietev, iQtvx. gebot, -bde. ftebot. gebrek. -breke. Jyebter, 'JJ^tngel. gebroui. -rae. enntrre, 06=
jumje.

gelaat, -lte, @efid)t, l^lngefid)!. gelde, ge- (gegolde. gelten, gelede. porber, porig.
gelegeulieit(geleentlieit).-lu''de,

elegenbeit, 23ecinenilid)feit.

gebrnik. gebruik.
gttte.

-e,

gebvand)en.

gellt, -ledere, lieb,

.'h'eibe.

ebraud), :^rand},

gebrul. ebrll.

geloof, lanben. gelop (galop), gelt, -de. elb;

jdittg,

galoppieren,
-girig.

bab
.klaffe,

gedaaute, -s. ?s-ovni, Wefta, Spuf. gedagte. -s, ebante, Sinn;

geisig;

-kas,

ito)fenid)ranf;
id)ttg.

-sugtig,

gelb=

kry. gebenten, fid) erinnern, gedagteui.s. -se. (Mebd^tntc-, ?ln= benfen. gedierte, -s. etier, Untier. (gedag), gebenden, fid) gedink, erinnern.

geluk. gelingen, geluk. lud, (Mliicfi-fa;

.

-kig,

glrflid),gldlidiericiie

liiduninfd);

feul(s)
'-.

-weSs.
.

uiel

lud,
Unfall.

Seien;

Unglcf,

- U9
gelyk.

erleid),

eben,

flnrfi;

geweev.

-e.

-s,

eipclir, i^diic.
geialtig,
heftig,

-tbets. mit bcibcn

gelyk. hneln,

Se"gleid)cii,

geAveldig,
ungeftin.

-e,

(geleke),
(vjemnd),

geweu,
2?cqucni=
-tiv-

gemliueu an;

-t.

gc=

gemak.

-ke.

lu^nt.

lirfltett.

gemeente,
gadering-.
luug.

-s.

Ocir.eiiibc;

gewerskaf, Jnmult, JBirtjdiaften, gewete. -s, cuffeu; -loos, ge

miffenlo, rud)loc^. gewillig, -e, inillig, bereit; -heit,
2?crcittiigfeit.

(^cnietnbebcrianim^

gemo^r. -dere. gende, @nabc,

generaal,
-e,
-s.

cmiit,

Sinn,

3>cr5cil)ung.

cncrnl.

geuesiiig, -s, cnciiuig, i?etliing. -p. geiioeg. genug, gengcnb;

-US, iiergiigen.

gewoel, @enni(il, Iumu(r, L^irm. gewoon. gemobut. gewooulik, -ke. gembulid). geworstel, ^fingen,

gewy,
gefvnnft,

-de,

geicifit,

geiinbniet.

gepeins. geraak,

:i)fad)benfcn, 3{difinnen.

giii (g9u,

gau). fein; -eeu. feiner.

-te,

iicvlet,

beicibigt, geveijt.

gerammel,
geregelt,

einfiel, eflivr. regcl* -de. regulr,

mig, geregtigheit, @ered)ttgfett. gerf. -we, (Barbe, gerig. -te, @erid}t. geriiHpelt. -de, runeg,
runzelt,
-p.

92. girig. -e, geiig. gister, geftern; eov-, orgritcrn. gla.s, glase. la, Szedier, glimlag, ge-, Id)cln. glinster. ge-, glnzen, id)iunuern,
ftrahlen.
gli'i,

ge=

ge-, (9lbl. glauben, meinen;

gelooveu),

hy

.sal

geriug. gering, geroep. Jhifen, T^eidiret. gerus, -te. rnfiig, ftill, unbeforgt. gesag, (vjewalt, Tiad:)i, 'HutO'
ritt.

kom,

er

fommt

nmlirfdjeinlid).

goddelooi, -e, gottl'?, fdilimm. goet, -dere, iBefi$, @ut. goet, -ers, Xing, Siebeuiad)en.

goet, goei-e (beter, beste), gut,

gesels,

plauberu.

luof)!;

geselskap. -pe. (Seiellfdjaft. gesig. -te, efidit, 3Iufidit.

gesint, -de.
sftlnng.
gefinnt.

goei-e mrre, guten goei-en dag, guten Jag. 2iel)e I.E. 6; -keuring,
2J{orgen;
33eifaU;

geskidenis, -se,

@eid)id)te,

(i-r=

!tUigung, gutgelegen,

-gele-e,

geskreeu. C^eidiret, efieuL gesknt, dJefdie, .tanonen. geslag. -te, @eid)led)t, Jyamilie. gespe, -s, gd)naUe.
gespier, -de,
frarf,

goetskiks, gutmillig. goetsmoets, guten SC'hitee,

fiditlidi.

ob='

goi

(gooi). ge-, merfcn, tun, icen; Aveg-, legterfeu; plat-,

Irftig.

niebermerfen, aureiBeu.
fovt*

gestdig.
mfirenb.

-e.

laugfam,

geswint, -de. geirf)minb,

getroTi,
-e.

eilig.

golweut, -de, Uiogenb, luaenb. gs, ge-. iummeu. gordyn, -e, isoraug, (SJarbine.
gotfresent.
-de,

getiijge,

treu;
,

-beit.

^reue.

gottevfrditig,

Beuge.
2)uft.

fromm,
gotslig.
-e.

gew.

-e.

(SJerurf),

fromm.


g-otsdieus, -te.
Itgiou.
(Sotte'-'bictlft, ^)fc-

15U
haat, ge-, baffen. haat. htelik. iJoB; boebaft, Pcrbaf^t.

ba'Hlidi,

gotslastering.
.

->,

Okitteolfte^
goii-goii.
i)iit.

riing.

haggelik,
,

-ke,

gou.

gefbilid),

bc =

idjiiell,

rofd);

benflid).

baib; net tirgou, im gowt. @oIb.

g-our. g'ou-e. glbcii.

half,

hahve.

biilb.

haudel. ge-. bnnbein, uerfabven. haudel, ianbel; -wys. -e. ,s>anb=

-s.

g'ouwerneur
(2tattf)alter.

(guewi-nieuv).

liaudiglieit,

graat', grihve,

Spaten,
(^Jetvei^c.

hing, 3?enebnien. ^cbcnbigfeit, Rianbtbeit.

(]k--,

graan. grne.

haiii^-,

graf. -te, reib,

ge- (gehange), bangen, benten.

-te,

bnngcn,

gramskap. 3'-''i""f vain. grauaat, -c (5jrniiatapfcl. grap, -pe, gpaB, Scfieiw

gras, rtie. groei. ge-. )ad)ien. groetenis, niHg-rof,

haugmat.
haut,
-fatsel.

.s^ngcniatte.

haiide.
riff,

hamie,
^enfel;

.S^ailti;

-ge-.skrif,

meen,

bnnbgemcin;

^-)anbfd)rift.

grwwe,

grob,

rof),

biiimp.
llr=

grndig, grnb(id).
grnt. -de.
fad)c.
(5)niiib,

23obeii,

hrig, -e. bnarig, behaart, harnas. -se unb -te, ^Ifiiftnng. harsing, -s. Okbivn. hart, -e, i^crj; -seer. betrbt, ^er^eleib; -elik. bei'^lirf'hart, -de,
liartji.
Ijart, id)iuer, idnuievig.

grntleggiug,
(^ruitbleguiig.

-s.

GJriiiiblilig,

groot. gro, lang, grootheit. -liede, 6rBe. grootmoedig. -e, groBbergig.

,

i>tV3d)en, iL'iebling. liartloop, -ge- unb ge-. rennen,

-es.
lie
't). ^^irat. hat. ehat, haben. ?Ue.s'->ilfc'5eitiuort bnfig fr Avees (fein), liebe i^i^ l,

laufen, (het,

grootpraat,
pral^len.

-ge-,

groBJpvcdieii,

grootpraterig, -e, pratilerifd). grte. -s. rHc. grou. grau, grcie. grnwelikheit, -bede. @rau)aiii=

71, 73. heel, fiebe geheel. heelteuial. gau,^.

heen. bin;
ber; heerlik,
-heit,

!eit,

(Mrciiel.

"u

"u terug. bin nnb weer, bin nnb ber.

grjp.
grys,

gr-

(ge^gri'pe).

greifen,

-ke,

berriid),

rei,^enb;

faifen.

,S^-)errIid)tcit.

-,

gran, (Wreiv.

gun, ge-, gnnen,

guiis, -te, OJnnft, CiSefallen; -tig,
gtiftig.

heers, ge-, berrfdicn. hees. beifev. ge-, heet, beifjen,

genannt
bi^ig,

Iverben.

heet.
liaal, ge-,
liaaii,

-e.

beif],

iininn,

bolen.
,s>abn.
.S^aav.

feurig, lieg. ge-. binben, fniipfen, betten;

haue, haar, Lre,

ge-,

lieb
-s,

gewonnen,
.sSeiben.

gcfniipft.
-iiif,

heideu.
.v^aft,

haas

{i)lt>i.

haast).

b'ile

heilig,

-e.

beilig;

-doin.

-tig. eilig.

.s>eiligtnm.

ll

hoop,
%^l.

heilig-,

ge-,

ueifieii,

Iieili^eit.

tirwagtiiin.-. .Ooffiiiiug;

heirskaar. -skre. heks. -e. .s>erc.

.s?cen*if)av.

-toi.

bffiiuiigvuou.

heldemoet. 2^apfevfcit. heim. -s. )elnt. ge(geholte ). help. ittjeii, frommen.

halt, -de. eli).

(jelfcit,

hoop. hpe. \-)aitfen, iWeiige; ly hpp, ijaufeiiuieifc. hoor, ge-, brcii, ucniehmeii, gcbord}en; -haar, brbar; yeiioia'.saam. geborfaiu.

hemel. -s, Fimmel; -blou, ftim^ metbfau: -shret't. ielir teit.

herder.
hertV.
-s.
.<tvt.

hpeloo>. -e. boffnuiigeloe. hring, -s. orn. hon. ge-. balteii, fafieii,
balten.

feft=

.erblVc.

hu,
eriiiiierit,
fidi

heriuner.

-e. ieb.
-.s,

cv=

houdiug.

!)altiiiig.

iimcrit; -ing'; (fTiiiiienuig.

hern.
herstel.

evneiicni.
(ii)iebcr)l)en'telleii,

hont. -e. )0l3. hnigelary. -e. .S>eiidielei. huil. ge-, beulen, meinen,
huis. -e. .sSaue; -tue. itad) .s>auie; -altaar. auealtnr; -gesiii.3-a=
milic;

flenefen,

feilen,

heuning. -s. itoiitiiheup. -e. i^fte. hemvel. -s.^ gel.

hier, hier; -di. biefer
liier,
i:;

ii\
^

-.so.

l)ierl)er.
"r

idmltcn; tung. hui wer ig.

hullp.

-hou. batii'biiltcn, -houding, .^aiicdjaU

-e,

hue hoe, lie; hoednig-.

lute

9-1.

^:)Utr.

Don hy. ^ 88,

unliig, sgentb. 43.

U'ie

bejct)affeii.

XV.

1.

hulp. -e. -)Ifc; -eioiis. blftoC'. huAvbaar. -e. betratefiibtg, mann*

bar.

hoeddnigheit, -hede. (5'igen)dinft. hoef [ge)-. brnurfKii. hoek. -e. (Jcfe. hoener (hoender), -s. A^iibn. hoereerder, -s. .saurer,
hoet. -de. !>QUt. holte, -s. .bhnui, Jiefe. hom. 3lft boii hy. houg-er, i^iiuger; ek het (is)
id) r)abe'ij)inuier;

huwelik. -ke.

>eirat,

.Siodi^ett.

*
ide, -e, 3bee.

1.

ideaal. ideale, 3beal. ider. jebe; -een. ein jeber.

iets.
ctjoac-.

-ig.

l)ungrig.
.S*-)aupt=

imaut, "jemanb,
in, in,

einer.

>?

i'-^.

hoof. -de. .\>aupt; -mau.

ein,

Ijeretn;

in

^n-

mann; -pyu.Wopfiucbj
hoog. h-e. bod),
hoogagtiiig.

-iersel,
-ag-,

Stopfidimiict; -.tuk. apitcl.

evbiibcii;

-dien, luenu, alv. inderdaat. in ber Jar.

iufal, -le, (Einfall,
iufal, -ge-. einfallen.

iammen;

bod)ad)teii, idiBcii.
.s?od)ad)tuiig.

infoer. -ge-, einfiibren.

iiit'rywe, -ge<l)(bl.

hoogmis, i>od)meiie.

inwryven),
i^or^
^nriirf*

hoogmoedig.
mutig; -heit,

-e.

ftolj,

bod)=

einreiben,

.^lodnnitt,

Stols.

iugewing,
^"d)tag,

-s,

(yingebung,
cinbalteit,

hooii, bol)i\. hoou, ge-. bbiteii, id)iiuibeii.

i>fnregnug.
-ge-.

inhou.
41?;

hoop. ge-,
te

bffeii,

eriuartcn;

boffentlid).

Iialten,^be5U)tngen. iSja. -ge-. eintreiben-

iSkoms. -le. (Jiitfiinfr, (JeI)Qlt. inkwartier. -ge-. ciitfluartlcrcn.

inkwisisi. -es. onfluitition.
ifilaat.

152

kaal,
abeill=

-ge-,

etniaffen,

fid)

mneeiu.

geben mit. -gencl}meii.

(iugeiiuie),

, fof)I, nadt, blo; -foet, barfu. kaart, -e. ^ortc; -ji. -es, iya^r* tarte, Eiltet; -kautoor! ^a^r-

innig-, -e. innig, ficvjlidf).

insluit,

icfilteBen,

(iugesbJte), -genmfaiTcu.
fid)

be=

fortenan^gabcftelle. kafter, -s. Jrjaffcr. kalf, kalwers. .'hilb.

I.

E.

3.

kmev.
kau.

-s,

5?annncv,

^iwn'-''-"-

inspan, -ge-. nnipanncn,

ftrengcn.

an=
ein=

il?rat.

kon.

ge-

(gekon),
brfett,

fnnen, iniftanbe

fein,

instort.
fallen.

-ge-.
-e.

cuiftrjen,

istn;ment.
intre. -ge-.
is.

3inietantreten,

mgen, kanou, -ue. anoiie. kas, -e, @e(egenl}eit. n klaav. kant -e, Dianb";

fig

eintreten,

intyts. 5ur rcd)ten 3ci^ beizeiten.

ficbe

unb

fertig.

wees.

kantieu, -e, S^antinc, Sd}enfc. kap, ge-, ^aucii, baden, fllen,

kapittel. kar, -re.
-s. ilarre,

iwers. irgenbiro.

Kapitel. Xroidife.

J.
ja, ja.

karakter, -s. (5bavafter. kardoes, -e, Xte. il^xtouche.)

jagen,
treiben.

car-

ja (jaag),
fid^

ge-

karnalli,

-es

i/^-x.

cauaille),

eilen.

jaar. jre. ^ahx; 3of)r; fllende 3af)r; tau deus

lirlede,

tau-.
.

bie

ndifte^i

bie'5
.,

t'rige

3abr;

uorigc

3at)r; -liks. jl)rlid}; skrikkel -gety. ^a^re^^ , Sd)altjat)r;

^eit.

jammerlik, -ke. jnnnerltd), tran^

rig.

Sdinft, Sdinrfc, Iangcni^t. kas, -te, Sdjranf, .VJaffe. kasta(g). angeblid), ja. "sni Xtn. gebraudit man ioUen". kasteel, -e, Sdjlofe. keel, -e, ^ef)Ic, icaUken, ge-, fenncn, miffen; -nis. StenntniS, 2ifienid)aft. kerel, -s, JSerl (obnc idilcdjte

Skbenbebeutnng).
-e,

japsuoet,

Jungfer

9taiciei.

jongetji, -es. Einige, ^nabe.

jonk. joug, jnng; -man, liiig; -tVou oimgfer.

iota. -s, ^sot, Jitel.

rsiiiig=

kevs, -e, er^e. ketting. -s. Siette. keuvtvoep. -e. aueerlefcnc Irnppe. kies O^^rt. koos), ge- (gekse),
J^Ien. kint, kinders,
-s,

Jon.
juis.

3lff.

on

,jy.

i5

38, 48.

kinuers.
.

'mb;
r

jui^. -te, gevedit, riditig.

2lbt).

finbifd).

juft,

eben,

gerabe;

kinderagtig,

tinbifd).

juistemeut. eben.
;iuk. -ke,

^od).
i)?Iura(

juUe

(juir),

yon

jv.

^^ 38, 43. jy, bit 38, 43.

kinderlik. -ke, tinblic^. kinderspulletji, -es, ^tnberf))iel, kintsheit. ;^ingenb. 2tocf, enle, .^^nitttel. kiri, -es. kl (klaag). ge-. f lagen, murren.

153
klaar.

kompaiijou. -s, cjclle, pagnon. kompleet, -e, PoUftnbig.

@rnfe, (Empfehlung,

fertig;

mit Kees.

um

Siom*

ihn gdd)el)cit. klediug. itfcibiiiig, Skib.

klersi. -es. Jttlcibinigeftoff. klein. fkiii, gcrtiifl. kletter. ge-. flivven.

kompliment (kompalment),
koms.
i^lnfnnft.

-e.

klimaat. -e, ^limn. klink (5J>r't. klonk. ye- (geklonkei. ffingeii, tnen, id)aUcu; klinkende uumt. baxc Gtib.
klip.

kning, -s, jitnig. kuinklik, -ke. fijnig(id). kniukryk, -e, SrJuigretd). kustwel. -s. ^oUtft.
kooi, -e. Sett, ojc. kooi; -e, to^l.

-pe, -pers. Stein, flippe, klok. -ke, 3anbnl)r; @(ocfe, -gelni. locfcngctute.

koop (^vt. kog), ge- (gekog).

faufen;
feil,

klomp. -e. .s>aufen, 3}Icnge, ^JJaffe, Jruppe; klomp-klomp. l)aiifen=

lucifc,

te

p
.

perfanfcn,

trnppcniueifc.

koors,
rtfd).

-e,

klooster, -s, ^lofter. klop. ge-. tlopfeu, podien, id)Ia= gen, pemirrcn, iibcrtrerfen. klon, -e, .^?Iauc, iV?taUc.

JDphu^S

lieber; -siekte, lieber, -i?: -agtig, fiebe=

kht. -e, Sd)oUe. knpi, -es, Eublein.

kneg. -s. I?ned}t, X'luficlicv. knewel, -s, 9tiejc, etiuasanev^^

rrbentitdi groes, knik. ge-. nicfea, roinfcn.

kop. -pe, S^opf, .^aitpt, ipfel, -been. Sd)bel. kper, Jtfupfer. koppi, -es, ^gel. koppi, -es. Tfec^en.
k<3ring,
Sirn, Setgen; Storngarbe, krrel hon. fielen,

-gerf,

knip. -pe, JaU-

korrespondesi,
.

-es,

^orrefpon^

knoop.

-e.

ba

li^t

Stnoten; daar le di bcr .knoten, ba

ben^, 33riefn)cd)fel. kort. - fnr5; -af. fd)arf, betenb

-kom, mangeln,
kos. -te. toft, Spetfe; in di

liegt bie

2d)ii>ierigfeit.

knoop. ge-. tnpfea^ l)eften. knorrig, -e, turrenb, Icid)t

bar, mrriid).

neem,
ret;5=

in bte .^oft

knyptang.
koerant.
kofii,

-e.

3"gc-

fan. auf koste. Soften; op Soften, kostelik, -ke, fftlid), teuer.

ko\i-e,

ne&mcn.

-e,

3eitiing.
-tfel,
5?affeettid).

koersi. 9Jfut, (Sonragc.

JSaffee;
-rae,

kou-e

(9}bl.

Mite; tir-, erf ltet, kauweu), ge-, faueii;

kolf. -we, otben.

kolom.

kom

,*^oIonne, Spalte, kwara). ge- (gekme). fomnien; kom nsloop. geficn tr!
(5)]rt.

her-, mieberfaueu. kons, -e, Strumpf. kont,.kou-e, falt. kraai, ge-. frl)en. kraai, -e. ^r*^e.

kraak.
reien,

ge-,
-te.

frac^en,

pla?en,
-tig,

kommandant, -e, Sonnnaubant. kommer. '1^1. bekommeringe. Kummer, Sorge, iUot.

kommisi.
fion.

krag.

firoft,

Strte;
ficd);

frfttg, ftarf.

-es. Sluftrag,

firmmti^

krank,

-e,

franf,

-heir.

i^tranffteit;

-sinnig. maf)nftrtnig

IM
kraut, fielje koerant. krediet, 5?rebit. kreef, -te. .V^UHiutei; ^vebegaitg.
kristal, trtftaU. hnniuti; kroui.
laai. ge-. laben.

laat.

ge-,

iaV]cn,

^utaficn;
luirl

-tegaiig.

us loop! geben

laat. lter. laaste, fpt; lioe

nm
-yesig,
laf.

mieDiel

llbr? teu laa^^te,

snlet, enblid).

^Tinumgefidit. krom. ge-. ftd) friiuinicii.

lawwe,

geiftfoc^ ge)d)ntarf(oe,

kroon, -e, .^roite. kruip, ge- (gekrpe). friedieu.

kruis, -e. ^reiij. kruisig, ge-, freiiigeii. kruit, $iii(er. krulbl, ^raiifopf. kry (kryg), ($prt. kreeg), gt(gekrege). Kriegen, erhalten, sla .sMcbc empfangen; reg frtegen, geprgelt luerben

fabe; -aart. -s. ^vetgli'Ullag, ge-, lad)en.

lger (l-er),

-s.

iL'ager.

lank. lang, lang; -kop. gcidicibt, fing; -saam. lang) am.

langerig,

-e.

lnglid).

langer.s (langes), entlang, Innge, neben,

lanknioedig, -e, langmtig, langsi'imerhaut. allnuiblid).

lumg,

-s.

SIttee.

anc-finbig
-e,

frtegcn; seer

luerben,
.

^itvecbt

fidi tievle^eit.

kryg,

Srieg; -serfre. fvieg: -skuiule, Sli"iege= 'crfal)ven; fnitbe; -f^raat. ^riegvvat. kus. -te, ^nnft, !L'tft; -tenaar.
itnftler.

lans. -e, Sanje, SpietV laster, ge-,fd}mbcn,bcid)tniincn, lftern; -iug. i'fternng.

lastig. -e. lfttg,|trcnb,mt)iam

fal,

ftren, binbern.

lawaai, Srni.

lwe
iffeu.
bje,

(laaf).

ge-.

laben,

er=

kus^iug,

-s.

fritdien.

kwaai. kwaat,

gef^vlid),

joniig.
bie,

ledig, -e. mig, fanl.

leef,
fiebe

erger,

ergste,

lewe.

Sovntg.

kwaataardig.
bosliaft.

-e, bfc, geft)v(idi,

kwaatheit.

$8of)eit,

3oi"-aal,
-e.

kAvjong, ^ange,

I'angenid)ts.
3.^iertel=

kwavt.
ftnube.

-e.

isjevtel;
-ier. -e,

a^iertetjatjr;

kwel, ge-. gnfen, plagen, fiim=

inern, fingen nni.

leeg, le-e, leer, leer, ge-. leljren, lernen; -liu--. Sdjler. lees, ge-. leien. leeu, -8, L^mc. lei, ge-, leiten, fhren. leidak, -ke. 2d)tcferbadi. lekker, gut, angenet)m, Iccfer; -goet, 33onbonc'. lente, J-rbling, l'enf^; -nuuuit.

kweper,
kwessi,

-s,

Ouitteuibivne).

L'cnsmonat.
les.
lea.

-es,

kwyt, toe;

raak,

^yragc, (Bad)t.

lo werben.
{

ge-, lfdien, ftillen. -se, Slnfgabe, l^eftton, L'cbre,

kyk

i'^vt. keek).

ge-

gekeke),
;

SBarnnng.
leser. -s, t'efer. leseres, -se, 2efertn.

-gndtn,
^^.^npiKe.

fdnrnen,

leben

-er.

laaf,

fiefjc

lwe.

laai, -e, tretd).

leu-en, -s, Sge; -prfeet, iigcn= propbet. leim. ge-. .lebnca, aulel^ncu. laus. -e. S^ohing, aJiotto, Sprnd).

155

levve. -US. i.'ebeu.-

leib

tnn,

prgeln; groot-, erdoot-.

ti)ten;

lewe

(leef), gc-. leben.

-e.
lebeiibii],

stehen;
lebhaft.

goet-,
-tve.

leweiulig,

gutmadicn.
niaal

leweusboek.

iiid) bee l^ebens. leweu-igees, @eift bee SebeU'o. lewor. ge-. liefern.
lief.

liwe. lieb;
-lik.
-te.

hi. lieben;

IKal; -tvt. 2iner. uiaau. mue. lUonb.

anal)l5cit,

imal).

-<le,

iL'ieLie;
lii;-.

lieblid).

idn.

lig-.-re.lcid)t,d)t; wel-.i)ielleid)t.

maaut, -de, ilJonat. maar, fiebe mar. raaat. mtf. ilutf). maat. inters. niaats.
unipan. ui-rr (uiger.uiwer). bniin, mager,
uiai;-

feefelle,

lig-gaam. -s. .Krper, iL'etdmani. lig-gewpen, -df. ieid)rbc>i>affnet. liut. -e. iBanb.
links.
lip.

.bagcr,

-.

Itnfcv

C^vrt. niog). i;e- (geuiog),

-tf.

-i>e.

^ippe.

uii)gen, biirfeu.
iiiui;-.

Srrcid); -tig. liftiiv liwers. lieber. loer, ge-. giirfen, fdiauen. lukki. -e.s. iirfdien. loot, Jte ; -klfur. bleifarbig. loon. -e. L'olin, i^e^abing. loop. ge- gelpe ). laufen, geben hart-, rennen ; lat . anereien.
lis, -te, Stft,
!

^l'iad)t,

(sieiiutlt; ..-tig.

gcumltig, niiid)tig; dor-. ber^

nutdit.

magistraat.

--.

'.HnitC'riditer.

nutliuibout, ajiabagonibolv mak. :^ai)ni; -niaak. ^nbnteu,

biibigcu.

los,

niakaar

(mekaari.

(^^ibl.

nial-

loi', lofe, lorfer;

-bndig.

auefd)ieifeiib, lie^crItd); -laat.

(oelaffcn, freilaffcn; -ruk. ab=

fomnien.
losbol, -le, i?ebeniaiin.
lot.
Sl^oc',

kaar). eiuanber. uiker. -s. tfadier, Sd)pfer. niakkelik ii;emakkelik) -ke, gemdilid), begueni, leidu.
.

mau.

-u*-.

->.

yiann.

C^nttte,

2d)irfial.

ltji.
lui'.

-es.

2oe.

DJcanniduift; -netji. -es. I'iniidien; -skap. -pe. 3Jtannid)aft.

fant.

manier.

-p. SDianier,

i^eife.

luipert. -de, ^.'eoparD. luister, ge-, ^rcn, lanid)cn, ge= bordieu.

Ins. -te. l'nft, iu'rgngen, ftetft;

uiantel. -s. Stlfantel. uiarseer. ge-, iuarfd}ieren.

-tig.
ly.

luftig,

lus. ge-. lften, gern

baben.

marsfaardig. -e. uiarfdibcreit. mar (maar). aber, ioubern, blofr, s-mav, oljne '^Irg; fiebe MII, H; XXVIl, 38; XXVill, 65;
11; - net. nur, btidi; net nou im Tai, balb. maskie. ftel)e misskie.

ge- (gelede). leiben, lydensnag. l'eibeU'nadit.

lyk. -e.
lyk. gl'-,
il'cidH'-

XXIX,

gleidicn,

finlidi

fein,

ui-tji

(niama-tji).

'ilihtuiad)en.

fdieineu, lun-foninien.

me

Ciltbl.

mede. mee).

mit,

fU-

fammen.

M.
m.
"s.

niedeel. -ge-. mitteilen, eriblen. mededieskeg. -te. j^oUcge.

?Jiania, l^hitter.

niaak. ge-.
ffnen;

39. J^ nutdieu, tun; .i)-, tue-. iddicBeu; seer-.

medely-e. 'Htleib. meester. -s. iJetfter, meet. sre-. meifen.

,s>err, li.'ct)rci\

156
meisi,
joiig'

nioet.
'il^rcit.

-es.

a)}bcl}cit;

moes,
;

go-.

junges 9}(bd)cu, 39fvau.

meneer,
)!faxux.

-e.

idlbt

mynheer.
.s>err,

nieneei'),

mein

s^txx,

muffen; moe-ni 94. moet, lliut, 3:apferfeit -(,s)w]llig, mutmillig, abfid)tlidi. mlik (uioontlik), (5ibl. ungelik,

meng.

ge-. niiidien.
niand}er.
;

mgen tlik).
mombakkies,

moglidi,
-e,

iiielleid)t.

meuig, -e, nmndi; -eeu. menigte, -s, >Jcngc "n

^-rage.

di

mag
.

der

moudelik. -ke. mnblidi.

nionnik. -ke, IJndi.

auerorbentlid}
"n

inel.

meiis. -e. 3)Jenidi;

man;

mnster.
"Binfter.

-s,

Ungetm,
-e,

llnbing,

meuse,

man
bruin

mcnf(^Itd); wit

swait
'3!

49; -elik, (htvoper;

.

monument,
mooi,

9.)(onument.
lieblid};
bift

^-arbiger;
X'Irbeitcr,

jou meiise. bctnc

'4>Iuval

(5'Itern, i^cntc.

and):

l){ann)d)aften.

een, einer! praat,

,

fd)n,

jy's 'u

bn

mir
fiiv;

ouc^

fpredien

-weer,

nienselikheid, 9!)fenidilid)fcit. nierkteken, -s, 3eid3en, iDJertmal. luestuur, -ge-, mitfenbcn. lueubileer, ge-, mblieren,

fd)i?nes SBetter.

moor. ge-. ermorben, morben, gnlen (on Xieren). moordenaar. -s. 'iJrber.
moordev}-. lce^elei. uiooittuig. -e. tobbringcnbc
21>affen.

meulenaar,
micldag.

-s,

S)JtIer.

-d-e.
-s,

3)iittag;

-ete,

Wittageffcn.

morge

(mrre.

-ns.

lilUorgen;

middel, middel.
niiu.

JJittel.

-ster, llcorgenfrern:

lHtte.

minder (miuuer), minste,

jd)led}terer Cnalitt.
-e.

morgeu; morgen;
friif).

smorgens, fan mrre. ^ente oggent. morgen

luentg; tan miinier kwaliteit,

DU

mos

(mis), 3;

(9lbl.

immers. ommalir? IV.

78.

minuut (m8nuut),

l'iinntc.

mers),

ja, nid)t

U;

misbruik, -e, ajJiBbvand). miskeu. ober ge-. Dcvfennen, mifcnnen. mismoedig', -e, entmntigt. misskie (maskie), obmo^I. misskieu ilbl. misschien), liicl=

XIX,
mnggi,

XXIX,

-es, SJlcfe,

Sdmafe.

inunt, ge-, sielen anf, beSiluerfcn, mnjen auf.

ctma. XIV, 2. miswolk. -e, 3iebeImoIfc. mit (9{bl. met). mit, iantt. moedeloos, -e. entmntigt, nieber= geid}Iagen ; -heit. 6'ntmntignng.
Icirf)t,

murg, Maxt. muur. -e. Janer, my. 3(ff. t)on ek.

myl,
-e,
IlJeile.

iiiall.
i^

43.

N.
'n

moeder.
terlos;

-fi.

lllJuttev;

-loos.

mut-

(ge>i)t)nlid)n),
iffcr.

ein,

ein

ge=

groot-

(vjromuttcr;

-taal, Hlhitterfpracfie.

moeilik, -ke. id)Uiterig, miibjnm,

reigbar;
-beit.

moeite.

-s.

3Jtbe;
foftcn.

Sciimievigfcit. kos. lihibe

nifld)cn,

^ 31. "n (en\ unb. n, nai)t; -hj. in ber ')ll)c\ -genoeg. nngefbr. na. nad); -derhant, fpter; -dink, nadifinnen.

l:

ua

(iiar,

naar),
nacft,

iiad),

lU,

in bev

Slngenbtide;

mar
:t.

nnr; ugl.

jRtd)tung:

naarmate. ^ac{)^em.
entbtHt,
bar.

XVI.
49;
net. -te,
-jies.

-iS:

XXV.

;^7:

XXVil.
nett;
nett,

naakt.

-e.

XXIX.

uaani. -e. 9{ame: -luos. iinmeiilLvj, unzhlbar, naar. fietic na. naar. uitb -e. efeUiaft, itn=

pitnft(id),

genau,

genau,

gefdieit,

fd)irflid).

neus,

-e.

3lak; -gat.
i)2.

lliafeulod).

fietmlid); -beit,

(vfel.

ui (uiet), nidjt.

naaste. udjfte,
uiigefliv.

^JJadjbav;
-s,

-nby,
3iagct,

nietteeustaaude.
adjtet.

beffen

unge:
-gi,

u-el (ugel. iiwel), ^

uig,
uikr;.

-te.

5Jid)te,

O'onfine;

MraUc. nag. -te, noeslag.

Xeni. bajn X. 20.

:i)iad)t.

-te. !}cad)fonimenid)aft,
-gt^-,

nidne; -uuts. Iaugcnid)t>>. ninumt. nienianb.

'Ifadiielt.

nimmer,
nac^iogen,

nie.

nj (njaag),
2?erfo('gung.

ndig,

-e.

noem.

lie. brand)en. ntig; ge-. nennen, I^eien; be-.

nknieling-. -e. 'iliiKtfomnie. nrig. -te. ^IJadindit. nsi. -es. liiattoii, i^oIf; -ouaal, national,

natnur, -e. 3{atnr, uwel, tiefte nel.

ne. nein, ne. nidit roabrV

ernennen, nog, lueber nog. nod); nug y. noi^; -maals, nDd)niali\ roiebernm; -tans. bodi, jcbod);
. . .

'ilxt-

tot
nui.

toe, bis

iet?t.

-eus.

?Jifbd)en,

^ungfvan,
23;
-ntji.

.verrin.

XXIX.
-s.

neem

(^rt. uam),ge- (genoine),

I^hbdien.

nefinten, fan'en.

nuuimev.

^icuntniev, S^^fl^-

neer. nicbev, ^n 3?oben.

uoiirt. 'Jcorbeu, nvblid).

neerdaal. -ge-, berabfteigen.

ueerfal.
-ge-.
niebcvfailen,

jn

3?obcn fallen,
neerle. -ge-. niebcrlegen. neeiijlak. -ge-, fid) fegen, fid) 5u 'iBoben werfen. neer.*ink. -ue(neergesonkei, nieberiinfen, tnbie5?nie finfen. ueerslagtig, -e, niebergefdjlagen,
betrbt,

noot. uootsakelikbede. 'Jkit; -Int. Sdnrffal; -.-kelik. ntig, not= meubig.

Botiisi

(uutisi).
l'ldit.

iiitiv

5litfuierf=

faniteit,

jei5t, uon. uun,ieet, balb; uer mar, fo, balb, gerabe; lu-r

balb,

neeituimel.

-ge-. nieberfinfen. liege (ne-e). neun, uek. -ke. ^tacfen, .s?alcs rudi-, kyk. be= Gngtnber; in di trgen. nek. -ke. ^Bergpa.

uou, (lhl. iiauw). eng, fd)mal; ternouernout, mit geuaucriiiot, mit ?JJitlie, faum; beuout. -de,

im

Diu.

uubeaucm,
fdimiil.

liugftlid),

briirfeub,

mit. uuttiabede. i^orteil, Dib; lid)feit, DiUBcn.

nerges

(uerreiis), nirgenbe.

nes. -te. llJeft. net. nnr, eben, fcbr; -firgou. 9hi; -nou mar, foeben,

nuus. Dladiriditen, Dlenigfeit. uuusgirig. neugierig. mint. nuwe. neu.

im
int

mnvejaar.
iiyt.

'Dieuiahr.

Dtetb, .vaH-

ls omtrek.
-ge-

umigetitikke),
nnigcljen,
rcf^

nicbcrreicn,
objekteoi-.

ge-.
oi^g.

(5-iiiipnidi

er=

Wort mcuben,

fcbrcn.

^ebcii, ciniucnbcn.

umtrent. nngefbr; daav

in

-e,

ficfie

oefeu, ge-. ben, nuebcn. oefer (oewer). -^:. Ufer, :)ioilb. oek, ti)t ook.
oes. ge- (9Jb[. oiig-steu). cvntcii. iies^ -te. (dritte; -tyt. (i-rntescit.
uf. ob,
. .
.

ber (Segenb, in ber -)\[K. uon; ber, mitrent C^^^rnp.), daar-, baritfaer.
ou-, un=.

nuaangenaani,
nel)m.

-uiiie,

nnangc=

ober; of

ut\

eiitiuebcr

ofibaniibartig, -e. nnbnrnilienigunbeda^aam. -sme. nnaditiam,

leid)tfinnig,ad)tlocs -beit.:.>ld)t=
lofiflfcit,

utt'er,

ober, ge-. opfern.

-s,

iL'eiditfinn.

(tlfer,

Cpfer.

(iribekent. -de, nnbefannt, nnbc^

(ifskouu, obidioii, Uncuiol)!.

(lg

Wim.
obelaiigrik. -ke. nnuiiditig. ofibeleelt. -de, grob, nnf)flidi. luberispelik, -ke, nntabclliaft,
fel)lerfrci.

(ag). adil
:>(mjeublicf.

oomblik. oggeut. -de, ?JJorneii

genblik.

C^cbl. uchteudj; soggefii. uiorgeite; tau

om,

fjciite

l'iorcieii;

-?ter,

ilJorgenftern.

olyftak, -ke, Clbainu^iocic;.

mit,

obeskaanit. -de nnueridintt. (lubeedvdf, -u\ grob, nn[)flidi. nnbcfiimmcrl, onbesoigt. -de.
forgenfrci.

Iierum;
-ge-.

<>n\

mit

^'fid)

99.

ondaukbaar.
iniibrefieit,

-e

nnb

nitbanf

umdraai,

itnibreljen,

jurcffchren.

uinfal. -ge-, umfallen, oiiigaau, -ge-. nerfcrcu,

bar; -beit. llnbanf barfeit. onder (nimer). unter, unten, ondertiude, (nuderfondei. er=
fahren, oudertiudiiig. -e. (5'rfabrnng. ondergaau. .nntergcfien, leiben,

llm=

gang i}oben. umge, -ge-, fid) flimmern,

oiiigekeert, -de,
nmgefeljrl,

im

onderhandel. ge )-. nnterbanbeln.

(

degenteii. omgus, ge-,

(iiiderbrigbeit.
umfcl)iirren,
(-ge-),

l>lbl)ngigfeit,

um=

fumjcn.

&chkt. onderhou,
fialten.

(ge)-, unterf)alten, er=

omgort, ge-,
grtcii.

nmgiirtcn,

(ndersink. -ge- (cnidergesoiike),

nnterfinfen, finfen.
finfcn.

onikantel. -ge-, jU i^oben merfcn,

fallen,

onikoni. -ge-, nmfonunen.

onu-iiig^
(g.)-;

ouderskeit, -de. llnterfdiieb. (uudersog), (geiondersoek,

ein=

nmringen,

uuter)ud)en, prfen,

id^Iiet3en.'

ondersoek,
i^srfnng.

-e.

Untcrfndiung,

omsingel, Cgei-, eiafdilieen.

omstauiliglieit. -hede. Uniftanb,
2>erl)ltnie.

ondertusse. in5n)ifd}en.

nuderwys.
nngefiifir,

(ge-)

(onderwe.se),

omstveeks. mi)c.

in

ber

nnteriueifen, lehren, ondeug. -de, ^e^^Ieff iiar.er,

Un=

oiuswiiik. -ge-. nmfcftiwenfcn.

tngenb.

159
ondeiigeiit (rudeimt). -de. axnci, imgc^ogeii, idialfhnft. lUdragelik. -ke. iiimueftelilid). nnduiiU'lik. -ke. iinbeiulidi, itit=
flar, evuiirrr.
."iMriiiooit. -<le. iiucriniibet, iiiicr=

wu

outbieek.

(gel-

(nutbruke).

fehlen, mangeln oii. ciutefrede. uitsiifriebeii.

oiitt'ang.

(ge)-.

evbnltcii, lmiip=

fangen, oint'enn. (gci-.

fid)

erbarmen,

miiblid).

ontfreeiii. (ge)-. entfrcinben, eiltiiitticr.^acjt.

liisaai:. -de.
nulirskillig.
tiincii, -e.

forglo-J,

mibe

meuben, fteblcn. outhou, (gel-, in (^ebanfen be=

ballen, fid) erinnern, eriiineni. iiutmoet, (gel-, begegnen, treffen, nntueem, (ge)- (uiitmime). cnt: nebnien, fteblen, rauben, ontpers. (gel-, erpreffen, ab5iinngeii.

bereilt, toUfiifiii.
-e.
iinbeioiiiieii,

nfitiv.-taiulig. tridit,

uiierfahvcii.
-te.

fitirwag.
i?lbu.

uiienucirtcl

-s,

iiitcmiaitct.

iltViudflik.

-ke.

uiifrciiiiblidi,

grob,
ilgeliiur.

-de.

luuicbuiibcii,

loe,

KUtroert, -de. gcrbrt, getroffen, outvoeviug. -e. lvvid)ttcriiiig,

ldit feftijebiinbeii.

emtebeiuegung,

:?liifregung.

ungeduldig, e-. uiigcbiUbig. ugekveuk, -te, iiiujefvnft. ugeluk. -ke, Unfatl, ilMber^
'

iiutruim. (ge)-. rumen, nntsag, 51d)tung, ')fefpeft, J^-urd}t. (intse (ontseg). (ge)-. ablagen,
Pcrrtjeigern.
oiitset, (ge)-.

iiuirttgfcit;

-kig.

iiiigliicflidi.

pfigeDieik. -te. ititbemevft, iuigc=

ncfjtet.

befreien,

entlegen,

bie ielagernng

aufbeben,

nugestelt.
plicfl-

-de,

unuiobl,

1111

outsetteut, -de. cntfelidi. ontstaau, (ge)-. eutfteben.

iintsteel.

ugetreiii. -de, gebt,

geiife.

iiurratlitcvt, uit

(ge)-. (oiitstiUe),

eiit=

njeitben, fteblcn,

beranben.
-bare.

figetwyfelt. -de, uiiSlueifcUiaff,

ijugewillig,
-e.
uiiiuillig,

iiimithouhaar.
fteblid).

nnanc =

iiii\veer:taaubaar,
trge,
luiberfte^Iid).
uitdirti'tlid?.

-bare, nil-

iifigristelik, -ke.

fignustig.
-lieit.

-e,

ungnftig.
itnbe=

uiiliaudig, -e. iiitgefd)tcft, pdtilip;

Ungeic^irflidjfeit,

oinvillekeiirig, -e, nnunfrlid). IM lg, -e, (5ge, 2(nge. nok' (oek, ok), and),

onm,
ocip.

-s,

icfeu. oiiheilspelleiit. -de.

f)o(feiiec-.

iiiimblik, fiebe
inibci(t)er=

lieieiib.

Cnfcl, Cbetm. genblik. nnb pe, offen,

ffnen, -ge-,

auf;

-maak.
uiiaiiffir(id).

nuophuudelik, -ke, nnveg. unrcd)t.

oopbreek,

(oopgebroke),

urein. unrein, uniauber. Snistig, e-, ngftUdi, beforgt,

anfbrecben, ijft'nen. nor. ber; -m(aT\ bermorgen;

-al(s), berall, oor, (3re, )i)x. iMirdeel, -dele. Urteil;

unrubig.
us.
9}oin.

imb

Ml

'^L ju ek.
aiif=

-sdag,

i^off.

>4?ron.

38, 43.

-Tag bee jngften .(Seriell.

(M.r-eeiikoras,
-te.
ilberetnftiin=^

mtbinde. (ge)- (^untbonde).

lijien,

lfen, frcinmi^en.

miing, ?lbnlid)feit, 3?ertrag.


corfloet, -de. llberflitB.

160
pse.
-ge-.

beriagen,

fnbtgen.

orkom, -ge- (oorgekme).

berfoniinen.
..

I}er=

op.sig. i/lufftd)t.
opf>luit,

oorkums,

-te,

llbevetnfiiiift.

opslaau. -ge-. auffd)lageu. -ge- (upgeslte).

fperren, Derid)tteBen. pstaau. -ge-. aufftebcn,
ftc^

etn=
er=

orlog-, -l-e, Stneg. oorlsi, -es (9(bl. liorloge),

oormeester, berifttcien. oorsaak, -ske, Urfad)e, (^nuib.

,

Ul)r.

beben,

opstaudig,
aufrieben.
(

-e,

aufrbrert)d), un=

oortji, -es (91b(. ooitje), Riinje

1/4

^penni).
-te.

p. auf.

opbrmgs,
opdraant,
mfant.

(i-rseugitii,

iii^vo-

buft, (5-rtrag.

ipstanding. iHuferftebung. opstel, -ge-, anffteUen. op.stopper, -s, ^-auftfdjlag, ,v>ieb. iptel, ('libl. (iptellen). -ge-,
aufsblen.
uptel. -ge(3lb(. optillen). auf= beben, burdjprgcln. optrek. -ge- (opgetrokke). an^^

fdjvge,

bergauf,

opdrag,

-te, 5(uftrag.

pdroog (opdi-e),

-ge-,

an^^

trocfueu, bertrorfnen. penbaar, -bare, offenbar, ffeut=

rden, nber sieben.

opwek.

m.
penlik, -ke, ffeutlid). opfallent, -de, auffaenb. opfoet (-foede). -ge-, eriebeu. pgesteltheit. (Sauberfeit, 3lieb=
(^

-ge-. aufR'ecfeu, regen, anreihen,

auf=

urder, -s. rbre, i^efebl. Order, ge-. bcfcblen.

OS, -se, d)i:.

ou.

fidifeit.

(lutji. .^oieliunter: ?([ter. out. ou. alt.

cipgewonde, , auf geregt, uerocv cphef, -te, 2(ufief)en. opbelder, -ge-, erflreii.

ouer. -s, (iiteru. ouderliug. -s unb -e, ber iKltec (in ber J$ttrd)e).

ophou, -ge-, aufboren;

tnftanb balteu.

erljebeu,

ougediende.

-s.

2?eteran.

opklim, -ge- (opgeklumme), be=

fteigen,

binauftletteru.

opkoni,

(opgekme), fammelu, fprie^eu.

-ge-

fid)

pa,"-as, Spter, 5papa; ou-,

@roH^
einige,

Pater.

oplet, -ge-, aufpaffeu. oplig, -ge-, aufbeben, pinaak, -ge-, aufbeben,

niad)en.

paar. pre. >^aar; 'u

ein
'4-*aar.

auf^

pak. -ke. 'iiarf, iBnbel, 2roi5. pak. ge-. anfpaden, fangen.'

pal,

opmerkelik, -ke, auffaenb. oppas, -ge-, 3(d)t aufpaffeu, geben auf. ^mberatiu: oppas
1

feft,

uiier>d)tterlid).
Sitiil-'f^'^

paljas,
traut,

3ii"l^'fi''"'ftfl/

unb pas-iipl
opreg, -te, aufrecbt, rid)tig. oproep, -ge-. juiannnenberufen,
oufrufeu. oprl, -ge-, aufrollen, einu'irfedt. opruk. -ge-, aurd'eu.
cpi^aal. -ge-. fatrelu.

pamperlang (pamperlani),
idiuieid)e(n,

ge-. burdi Sdinteidieln

pmes.

SU erreicbeu fndien. -ise, panifd).

pantspel. -le, 'ij^fnberipiel. papier (pampier). -e. '4-*apier,

5dn"iftiid.

liarmantig- (parmantig), -e,

fred).
fecf,

161

pleeg, ge-,
fhren, plegtig. -e,
3-eter,

tnn,

begeljeit,

ttu3=

parf. -e. Xdl, Moi. party (party). -e, ^^artei; -keer, meuse. einige einftmalis
i.'eiite,

feterltcft,

ernft; -lieit,
(^-rnft.

Jeter Udifeit,

piek.

geroiffe l^eiite.

-ke. fan di

pas, -se. -te. ^a^, 23ergVaH. pas, ge-. paffen, gedienten,

op

di

^[a^, ^-kd, Stette;

af,

gleid),

btreft;

pas-oppens.
^IJeljnten.

bae

fid)

in

?td)t

plesier 2>ergnitgen; gnitgen!

fieven;
-ig.

fofort, anf ber Stelle, (palsier). -e. ^^^laifiev,

t'eul

oiel i?er=
fid)

maak,

aniit-

pat. paai-e, ^^^fab, SBeg;

gmot

harde

.s^ecrftrae.

numter, frob, ge= mtlid), angenebtn; he, fid)

patkos. JHetfebebaif.
patriot, -te, i)5ntriot. pelgrim. -s. iBafalirer. pelgrimstog. -te. iBallfa^rt.

amiifieren. plig, -te, '}^fiid]t.

pen.

-ue.

Jyeber,

gjflodi;

an

di

blv.

^-ebeifpie;

XXIV/7:
^^^enni).

XXVI.
penny.

23.

ploeg. ploe-e, 5)>flng. plotseling, -e, pl8lid|. plunder. ge-. plnbern. poets, -e, Streid), Spa^; 'n bak. einem einen Stretch
fpielen.

-s ((I'ngl.

peuuy).

peperinint, -e. '^-^feffermiuje. perbeer (probeer), (ge)-, pro=

bieren, erfnd)en.

pging,
pijot,

-s

nnb

-e.

i^crfud).

pte, ^^fote.

portuur

persent, -e, (SJefd)enf. perske, -s, ^^firfid). persneel, '4>erfonal. persoon, -une. $erfon; inans-, fruus-, ergl. X. -1. persoonlik. -ke, perfcinlid).
pert, -de,

(pertiiur), -tire, ber @leid)e, ber 5l.5affenbe, ^Uirtie. pos. -te, ^4>oft, l^orpocn; -kantoor, -kar. i|j;oft= 55oftanit; inagen; -pert, ^4-^oftpferb.

perre. 'i^vfevb; te hings-, ^engft 3n ^iferbe; merri-. Stnte;reim-. Jikllac^, kar-. ry-, ))idtSugP^t-'rb; pferb foor-,:}Uempfevb,J)fbeI'c=
;

pos, -te, Stelle, 3lnit. pos. ge-. anf bie "i^oft tragen, postuur, -ture. f^eftalt, 't^-iqm. praat. ge-, fprec^en, fagen, rebeit;

groot
fpred)en; fpred^en;

prablen, groft^ fr einen kwaat bel reben,

,

muoi

berlenmben.
prterig, -e,
fc^tt)afebaft.

fitljrer.

perderuiter. ^Heiter, 9teiteret. pertgerus. -te, Doftiinbig rni)tg.

pes. -te.
)\^iit.

prg.

-te. il>rac|t; -tig, prdjtig,

grofjartig.

pierdery,
plaas.

-e,

Streid),
5lafe,

Joppei'et.

fan, anftatt; -gebrek, 5j];la8mangel.

ftattfinben; in

tinde.

plse.

S^nnbgut;

predikant. -e, Sfarrer. preekstoel. -e, an.^el. prent (print), -e, 23ilb.
ge-, pres, brncfen.
preffeu,

jtuingen,

plan, -ne, plane, i^ian.

plat-ji,
-es.

prijeel, -jele, aube.

Scftalf,

3d}elm,

Spibnbe.
platform, ^^ne,
-s

((fngl. platfurm).

probeer, fiel)e perbeer, proef, -we, 'iprobe, 2>erfnd); op stel, di anf bie i^voht

5{atf)eber,

Sa^nfteig!

ftetlen,

prfen.

11

162
proef
(pioewe), ge-. proben, prfen, foften. prfeet. lete, '4-^ropf)et. profeteer. ge-. propfiC5den. pry?. ge- (geprese). prciicn, iofaen, ic^gen; -ge, aufgeben, stel. fahren laflen; op

rebelli, -es, Jifftaub, e-mpijrung.

redding,

-s, (Errettung, Selig= niad)ung. rede, -s, Siebe, llrfadie, @rnnb. reelreg (regelreg), bireft, regel=

red]t.

reenagtig,

-e,

regnerifdi.

id)en.

psalm,
bucf).

-s, )jifalnt;

-boek, (iJcfangffentlicfi,
ali-

reeiiboog, -b-e. Stegenbogcu. reenr. ge-, regnen. 62.

reets, 3lbb. fdjon.

piibliek.

-bke,

gemein befannt.
pnbliek. ^J^ublifum, 6ef)r. puur. pure. lauter.
pyl.
-e.
i)ifett;

reg. -te, gerabe. reg. -te,

redjt,

rid}tig,

ma()r,
Jefe^,

Siedet,

Cuifiif

-skoot,
foltern,

'4-^fet(=

3o. regbauk,
ridit.

-e,

erid)tef)of,

6e=

fcf)U.

pynig.

ge-.

qulen,

peinigen, pynlik, -ke, peinlid), fcfjmerslic^.

regeer, (ge)-. regieren, fierrfc^en. regering, -s, .'Regierung, .sierr=

fdiaft.

pyp,
pyts,

-e.
-e.

S)3fetfe,

dtoi)X.

^^:itidje.

regle, -ge-. ^uredit legen, orbneu; -niaak, 3uredu maci)en, orbnen. reg-op, gerabe; op-. aufredet,

anfrid)tig.

reg-reg
raai,

(re-re), richtig, inirflid).

.s!)aub

ge-,

raten,
treffen,
ui.

erraten,

ner=
in;
niid)
,

muten.
raak,
dit

ge-.

geraten
gef)t

1U3. regs. redjt'o, bie reelle brand)enb.

Uly
in

es

nid)t an;

denrmekaar

irre

uierben,
raten.

ikrroirrnng

ge=

raak. getroffen; -skiet. treffen -skout. JrcfffdmB. raas, ge-. lrmen, toben. raat, rde. raatgewings, dit] ge, raten, 3fat geben, raat, rde, ''Mt, 9tatC'berfamni=
.

5ured)t feen, orbnen; -skpe. red)t)d)affen. regier, -s, Stiditer. regtig, -e. mirflidi, umljrbaftig; 'n -e kerel. ein ganzer fterl. reg-uit, gerabeauJ.

reg-sit.

rein, -e, rein, fanber.

reis, -e,
fertig,
Steife;

-faardig,

rcife=

reis, ge-, reifen,

lung.

rakker. -s. ^acfer, Schelm. rant. rande. 3ianb,Saum, iiantc;

2?erg^albe, SInelnfer, 2?oben=
erfiliung, ?gel.

rapat. rapat,

-s. "tditiger

ilfeufdi,

Por=

trefflidier .Merl.

reken. ge-. redjnen, rcd)nen auf, beredmen, fid) oerlaffen auf; reken! benfen Sie fid}! rente. -s, ^mi\ Steuer. republiek. -blike. Stepublif. respek, Stefpett, !2(d)tnng. restaurant, -e. -s. Sfeftanrout.
ret. ge-. retten, erretten.

(3(bi.), td)tig, id)nell,

gefdieit, fing,

renn,
Staffel,

-s.

2allad); -hont, Stube,

Stiefe.

rtel, -s, rats.

d}narre,

reus, -e,
riet, rite,

fc^ncU, fnf, ^nrttg.

8d)iIfrol)r, 2?infe.

I(i3

ry, -e, ^{eifie, Serie, (Jlieb. ry,

lilier (refier), -e.

Js-Iil.

ligting, -e.

-s,

Jfiditnng.
{Tibi, ruiuieren),

ge- (gerede),

reiten, ffjren;

rinneweer. gerit.

ruinieren, jugrnnfce rid)ten.

-Te.
9{itt,

-pert, ^Wcitpfcrb; -tuig, gitlji" di duiwel sal jou liierf;

mlixt.

.S3oIe

roem, ;Huf)ni, '!^xtk\ 2ob. roem. ge-, rhmen, ficf) ritf)ntcn,

prafilen.

ryk, ryk, -e, ryp, ,

btd)
,

ber .s^eufer!

rcid).

d\cid).
reif.

roep.

ge-.

rufen;

-ing,

3hnt,

o.
voer. roer.
-s. @ciiiet)r, 2?iicf)ie;

S.
')hiber.

ge-.

beiuegen,

fidi

be-

wegen,

riilireu;

hartroerent,

saai, ge-. fen, ausftreuen. saak, ske, 2ad}C, S)iug,

fd)dft, ^){ed)tefall.

(.^c-

rhrenb. rnr. -de. runb. -om. uuilier,

fiin
ri

5(bli.

um,

f)crnni;

saal,

-s,

Sattel;

um;

-lodj),
;

nm=

saam (sme),

op-, fatteln. mit. IV, 12; XVII,

Iierlanfcn, nmfjerftreifen

-pluk,

8; tesme. 3uiamnien.

unb

f)er

fd^tteln.

of.

'Manb.
be-

saamkom. -ge-, niitfontmen, ju^ lammenfommen, fid) teriani=

mein,
i'erfamuttung. spike, eiprnd), lluterrebuug, 3i'-''icgcipi'd). sag, -te, fanft, meid), saggies, fanft, leife. sagsiunig. -e. milb, fanft.
-te.

roof (rwe). ge-, rauben, rauben, pliiuberu. rook, .9}aud). rook. ge-. raudien.
rots, -e, ^-elfen.

smekouis. smespraak,

nig,

-te,

dtMtn

^ 24;

terug,

^nrcf.

raik. ge- (gerke), (9fb(. ruikeu

unb riekeu),

riecfien.

niik. -e (ilibl. renk), (Serud). ruil. ge-. taudjcu.

ruil. -e,

sak. -ke. Jafdie, 2ad. -e, Jafdjcntud). sakgelt, 3:af(^engelb. sakoorlsi, -es. Safdjeuufir.

sakdoek,

Umtanjdi, Janidi,,s>nube[.
-e,

sal

':\^xt. soll,

fllen,

.'C'tlfy^.

be

vuilery.

(^etanid)c,

bc\c^

'Xauidieu.

ruim.

gerumiii, meit, um= faugreic^; -genoeg, niel)r aUi

.

71, 72. salris, -se, &ci)ait. saliiut, -lute, Salbe,

fd)UB.

^nturume.

Salnt=

genug, ruimte. -s.

gefedit. ruiv, -ke.

sme,
^)Jount.

fief}c

saam.

ruiter. -s, ^Weiter; -gefeg, 3{etter=

3iig,
i^ielien.

sant, -de, Saub. sarsi, -es (^-r. Charge), 3(ugriff. stau, -s, Satan, 2^eitfcl.

swel,
se,
-e,

-s,

Snbet,

Sd)li)ert.

nik, -ke. 3ctt, Seile. rukki. -es. 3eit, ^lugenblid.

rus,
i)Juf)e,

See,

llJeer;

up

auf

^Waft.

ru?, ge-. rufien,

ruliig,

auru^en; ge-,
fttlf.

unbeforgt.
Streit,
fid)

beut 'i'Jeere; -siek, feefranf; -kat, lintenfifd}. se, )\^xt. sei, ge- (geseit), fagen, reben, fpredien; s) gese, so

nistig. -e. rufitg,

rusi, -es.

3^"^

.S^aber;

maak.

f^anfen.

getan; af-, gefagi, geben; abfagcu, einen Sorb l'oor-, borfagen, meiefageu.

gedaau.

11*

1(54

skaamte,

sedeloosheit, Stttenlofigfett. sedert, fett, feitbem. segen (seen), -inge. Segen.

Sdiam,

33cfd)nitl)eit,

Sd)iid)ternbeit.

skaamtegefoel.

Sdjantgefiil^t.

Segen (seen)^ ge-,

iegneit, fludieit.

sekel, -s, (Stcftel. seker, fieser, unsiuetfclfjaft. seif (selwers), )elb, felbft. selfsugtig, -e. fetbftfiidjtig. seltsaam. -sme, iefteil. seltsaamheit, -hede, Scrteiifjeit. sening, -s. 5{evt), @e(iiic. senewe, -s (5t(. zeiiuw), 9krb; -agti'g. nerDs. septer, -s, 3epter. ses, ied)S; sesde, fed)|'te. seun, -s, Sof)it. sewe (seuwe), fiebeii seiiwende,

skaar, skre. Sd)ar. skaars, feiten, rar. skaars. ?[bli. fanni. skaarsheit, llJangel, Selten'^eit. skde. Sdiaben, ^erluft. skdevve, -s, (9tbl. schaduw), Sdjatten. skandaal, -dle, Sfanbal,

Sdjanbe. skande, Sd)anbe;

-lik. fd)nblidi.

skter, ge-, tant lad}en. skat, -te, Sdiafe; -ryk,

reid).

ftein=

ftebte.

siek, txmt siekte, -s. Hranffteit. siel, -e, Seele; -eheil,

.

skei, ge-, fdjeiben, trennen, skel, ge-. idielten, fd^impfen.

skelm,
skelui!

-s,

Sd)elnt,Sd)nft, Sd)alf.
,

fdjehnifd),

id)alfbaft,

@eeleit=

biebifd).

fieil.

skend(e), ge-. befd;bigen, ber=

feigen,

sien (^xt. sag), ge-,

obad)tcti,

be^

le^en.

sig,

59,

Dcrfteben, begreifen 62, 65; tot -s. anf

Siebcrieljen.
fid).

skeuder (skander), ge-, er= lenmben, ble nadireben, skink, ge- (geskonke), fdbenfen,
eingieen,

sigbaav,

40.

nnb

-e, [id)tbar,

sn=

skeuk (skink). ge- (geskonke).

fd)enfen, geben,

fcbenbs. sikelik, -ke. frdnflid). -e {(vngl. sixpence), siksijeiis,

mnmt

=
.

1/.,

Sbitting.

siling, -s (b"-ngl. Shilling). ^JJitnse

skep, geskpe. fdiaffen, er^engen. skepj ge-, lffeln, aneid)pfen. skepper. -s, Sd) Opfer, skepsel. -s. efdiijpf, reatnr,
:ii^efen.

maxi

silwer, Silber. silwer, filbern.

skermutsel, ge-, idjarnntcCin. skermutsel, -s, Sdiarmii^el,

ijslnfelei.

simpati, 3t)ntpatbte, illcitleib. simpel. . ctnfad), albern, etn=

faltig,

sing,

ge-

(gesonge),
,

fingen,

fummen. sinsbeggeling

Sinneetu=

fc^uug. sis, ge-, 3tf(^en, faufcn, fd)tirren. skaara, befdimt, idien, fdiitd)= id)nte tern; ek is id) mid), id) bin id}iid)tern. skaam, ge-, fidi fd)men.

skerp, fdinippifd), fdiarf, beienb; -te, d)nrfe,Sd)neibe. skerts, -e, Sdier^, Spais. skerts^ ge-, fdierf^en, ipaen. skenv, ge-, reiften, jerrcinen. skiet, ge- (ge.skte), jcliieBeu; -goet. Sd)tet5bebarf.
,

skilik. -ke. plt?lid), fdinell, bolb,

anf einmal,
skilt,

-de,

Sd)tlb;

-knaap,

Sdiilbtrger.

165

skimmel, skimmel.
skink.

-;:.

3clninmcl.
.

grau;

roui

skyn.

.'Woticfiimntel.
ficfie

Sdiein, 3{nfdicin; -baar. -dooT. idieiubar; Sd)eiutob; -heilig. id)einbeilig,bendilcrif(^.

skeuk.

slaaf. slwe.

SflnDc.

skip, skepe. Sd}iff, Stampfer, .skitery. Sditccit. skitter. ge-. glnzen, glciRcn.

skoelapper. -s. 2cf)nicttcrling. skoen, -e, Scf)uli. skok. -ke. Sto, Sdilng, (Yvfdittcnmg. skok. ge-. entfcBcii, cn'direcfcii,
nnftOBen, iJlrgcvni geben.
sk<iol.

slaap. ge-. id)Iafcu. slaap. edilaf; -kmer, 2d}Iaf= jinnner. slaap. slpe. 3d)Infe. slag. sl-e, 6d)Iag, i^icb,

-swart, Sdilad}t, Mal; 2d)Iad)tidiiucrt;-felt,6d)lad)t=

felb.

i<laug.

skule, Sd)iile; nadifieen; -gaau. in

oji

bly,

slap.

-e.
.

Sdilangc. matt, id}Iaff,

fc^Iedjt,

niiibe,

Mc Sdmlc

gcf)cn; -hon. llntcrridit geben; -meester, Sdnilmeifter.

trge, sieg. -te.

fdjliinut,

nn=

skoou.

fauber,
;

rein,

idin;

-maak. reinigen -seun,8d)ioic=

gcriofin.

fbig: -heit, gd)lcd)tl)eit, Iln^ fnbigfeit;-maak.fd)lcd)tutad)en, tabclu, oerlernnbeu; -s. nur;

-se.

bie

af)rl)eit fagen,

ait5=

fdiclten.

skuot. skte, Sdnifs; Sdio. kop, ge-. einen J^nRtritt geben,

skoni-morri, skram(s).

sleur, ge-, inegrciBeu. slim, gefcfteit, fing,

^4^i)bel,
.

(^cfinbcl.
geftreift;

Icidit

slinger, -s. <^dilcubcr, -koel, sidilcnbcrfugel.

slot. -te.

4>'-'"i'fU

-raak. ftreifen, idirnnnncn.

skre (skri). ge-.

skrif. -Te.

idjreicn,

rufen,

Sdilu, Sdilo. sluimer. ge-. fd)Iunnncrn; -piek,

Sdirift. skriitelik. -ke, fdiriftlid}.

2d)hnnmcrplae

^)hii)efttte,

!>krifgeleerde,
lefirter.

2(^riftgc=
er=

skrik.

ge-

(geskvdkke).

rab. smaak. smke. efdjmacf. smaat. i>erfdimlning. smag. ge-. fdimac^ten nadj,
fcfinen

fid)

idirccfen,

skrmelik.

anfidirecfen. -ke. fdjditeru, idjcn.

nadi.

smart,

-e.

Sdjmcr^, eib;

-fol^

skroot. gdirot, Sarttidic.

idinicrslid}.

skryf (skrywe), ge- (geskrewe),

idirciben.

smeek, ge-, flei^en. smoor, ge-, crftirfen,

fd)>oeIen.

unterbriidfeii,

skryfkramp,
skryttfel,
-s.

-e.

Sdireibfrauipf.
3c^rift=

gdircibtiidi.

smrreiis, morgeU'S.

skrywer,
fteller.

-s.

2d}rciber,

smous,
snaaks.
-heit.

-e,
-e.

.s^aufiercr,

i>{anfd)cl.

foinifdi,

sknlt,

-de.

Sdjulb;

-bewys,

ba?

fonberbar; S^roUige, Seit-

Sd)ulbbrtef. skulr, ge-. ic^ulbig fein, fdjulbcu. skurk, -e, 2d}nrfc, i^agabnub. skutter, -s. Sdic

famfeit. suik. -ke.

gdiludi^eu, 'Seuf5er. nik. ge-. idiludi^en, feufsen. ?noot. snde. fdinbe, gemein.
S(3.

skure. Sdienne. skyn, ge-, fdieinen, orfommcn.

s-kiiur,

fo,

auf
I.

bicie Sl^eife,

mirflid)"^

93.

A.

2.

, ;

16G
S-as (soos, soes),
berarttg;

tuie;

-dnig,

spies, spise.^Spiefe, Speer.

-dr.

fobalb;
io
(l)in),

-mar
olnie

spioen, -e, Spion, Spber.

splint(er), -s,

(sommar).

nur

Span.

luettercS, Dftiie llinftitbe, Dlnie

2lrg, Ietd)t, ja.

VIIL

3,

XXVII.

38, XXVIIL 65. XXIX, 11. soelv (^rt. sog),' ge- (gesog),
fud;en.

soen, -e, Sinfi. soen, ge-, fiiffeit. soet, ff5, brau, nrtig.

splinternnut, -nuwe, nagelneu. spoedig, -e, balbig, eilig, balb. spog, ge-, prablen, fid) rbnten. spus, -e. Sd}tanint. spook, spke, Spnf, Ojeift. spook, ge-, fpnfen, fediten. spoor. spore, Sporn, Spnr,
el'eis.

soetjies, fie^e siitjies.

soldaat, -dte, Solbat.

spot, bespottinge, Spott. spot, ge-, fpottcn, befpotten;

-fool, SpafjPogel.

solder

(sller), -s, 8petd)er, ad)bobeii,(3tocflerf; -kmer, 3:;urmftube.

spreek

som,

-me,

Siiimiie,
ficbe

iiiatfjema;
so.

tifdje

31iifgabc.

somar (sommar),
soraber,

ge- (ge(^4-^rt. sprak). sprke), ipred)en, lagen, reben -woort, Spridilort. spring C^xt. sprong), ge- (gespronge), fpringen, fpiengen,
fpalten.

bfter, buiifel, fc^tt)er=

geiuiffe,

mutig,

sommige,
sri, -ne,

einige,

etUdje.

sprinkhaan, -baue, enfdirecfe. spriuglewendig, -e. friid) nnb

^cbauern; bebanern, bereuen, spyt, ge-, bebanern, dit my, e tut mir spytig, -e. Sdjabc.
gcfnnb. spyt, 'ytcm,

(Sonne; -skyn, Sonnen^

fd)etn.

nde (sune),

be,

nbe.

sndig, ge-, fiinbigen. sonder (snner). obne, fonber. Sonderling, -e, fonberbnr. soort, -e, Sorte, 3lrt.
spi, -es,
fr.

renen;
leib.

d;nap5.

sorg (srre), ge-, forgen, forgen

sorg, sorge,@orge,5(ng[t -fuldig,
;

stau {'^vt. stont). ge-. i':el)en. 59, 62, 65, 101; laat iaen; staan-staan. H8, d; af-, abfditagcn, abgeben; tir-.

forgflttg, forgfam. sout, (Satj.

perfteben; op-. aufi"teben. staar, ge-, anftarren, ftarr ieben.

stat,
sl:ede,

Stabt;

-bew^mer,
ftedieu,

spaander,

s-,

Span, Sdinigel.

spaar, ge-, fpareu, aufiparen. spalk, -e, Sd)ieue. spalk, ge-, fdiienen, )et3en; oop iueit anftnn. .spanning-, -s, Ungeiuif5l)eit,Span=

Stabtbetuoliner. ge- (gestke). steek,

ftecfen.

nnng.
spekuisi, -es, Spefnlation,
lln==

steek, steke, Sttd). Steel, ge- (gestle). fteblen. steen, stene. Stein, ^acfftctn; -boop, Steinbanfen.
steets, ftete, immer, stel. ge-, [teilen, legen, iegen. stem,"-me, Stimme; -reg. Slntbl^
red)t.

ternet)mnng. spei, -le, Spiel. speul, ge-, jd)er^en Spielen, -goet, Spielzeug -maat. Spiel= genoffe; -etji. ^pie!.
;

Stern, ge-, ftimmen, n)t)len.

Stempel,

-s,

Stempel.

IG'i

Stempel, ge-. ftemiielit. ster. -re. Stent; sy sterre dank,

ficf)

liociitcf)een.
(

sterf (sterwe). ge- yestorwe). nerbeii;-dag-.3terbetng, Jobee= -eling. tag; -elik. fterblidi;
Sterblicfier.

strook, ge-, yaffen, gesiemen, iibereinftimmen. strop. -pe. i^alfter, Strid'. struikel. ge-'. ftolpern, ftraud)etu. stry. ge- (gestrede), ftretten,
ftmpfen, saufen. -s. Streiter, Muifer. stryt. -de. Streit, ihrmpf, i^aber;

stryder,
-kolf.
luft.

sterk.

ftnrt,

frftig,

icfituer,

beiBciib; -te. Starte, Sraft.

Strcitfolb; -lus, Strett=

sterk. ge-. ftrteii, fid) urfen. sterrekuudig-. -e. nftvonomiid). steun. ae-. fteit, iinterft^en.

stuit. ge-. (5-inbalt tun,

hemmen,

stewel.

-s.

Stiefel.

stibeul (stabeul). -s (^tbl. stjgbeugel). Steigbgel. stiefnioeder. -s. Stiefmutter. stig-. ge-. errid)ten, erbauen.
Stil.

snriidbalten, lUriidbrangeu, Periperren. stuk. -ke. Std, Jeit; n of,

ein Stder. stukkent. -de. cntjiuei, gebrod)en. stuur. ge-. id)tdeu, fenbeu; be-

ruing; -te, maak. berubtgeu,

,

ftiti,

SttUe;

(bestier). perlualten.

ftilleu;

stuur.

sti'ire.

^)tuber,
Iiart,

Steuer,
fdi'uierig

bly, fdiiueigeu.

styf, -we,

fteif,

stippel. -s, Jyled. stoel. -e, iStubl.

stoep.

-e. erhbte Jeaaffe Hor beu atteu Kufern, -ctuH.

sug, -te, Seufzer, sug. ge-. feuf^en. suie, fangen, suiker. 3uder. suiwer. fanber,

stoet. -e. 3119, 2'raiu. stok. -ke. Stod.

reiit,

nnge=

flfc^t.

stokki. -es.
stoiu,

Stddien, Steeteu;

suiwer, ge-, fubern, sulke (sukke), iold).

reinigen,

-es drai. fdiiunseu.

ftuutm,

bumm, arm.
ner^iuberu,

stop,

ge-, fiopfen, (Stnbalt tuit.

sus, Sdjloefter (>toieform). sussi. -es. Sd)!uefterd)en. sut-jies (soetjies), tangiam,

leife.

stri. -es. @eid;irf)te, 'Jabel, (5t=

3f)Iuttg.

suur, fauer. swaai, ge-, fd)iriingen.

,

swaar,
ftiirmeii,

;
,

fcbhJer,

fdUierig,

Storni, ge-,

erftrmen.

m biflut

-nioedig. f dnuermittig.

stortreent, Regengu, stout. -e unb uuartig, unge= sogen, stowe, ge-. bimpfen, idimoreu. straal. strle. Strabt. straat. strte, Strafe, straf. Strafe. straf, ge-. ftrafen, jditigen. straks. strakkies. batb, eben, im Tai; ieUeidit, etma. strant. -de, Stranb, Ufer, i?fte. streek. streke. fegenb; Stretc^.

swaart. -de, Sdjmert.

swart,
swak.

fd)iad^, 5art.

swriglieit,
,

-hede,
fdjlarj.

5e)d)ierbe.

s-wwel. Sdjlefel.

sweer, ge- (geswre), fd)turen. sweet, ge-. id)iui6eu. swem. ge- (geswomme), fdjiuimmen.

swerm. swewe.
sy.
fte

-s,

Sdimarm,

9}Jenge.

ge-. fditoeben. 38.

strik, -ke. .Quoten, Jatiftricf.

sy(n) (sa), fein 43, 18.

;,

sy, -e, eite, i^lantt. sy, -papier, Seibe;

168

teer,

gart,

fanft,

inttleibig;

feibcnes

-gefoelig, snrtlid}.

Rapier,

tegemoet. entgegen; -gaau. ent=

gegengeben, teken. ge-. seidinen, untergeid^nen,
unterid}reiben.

sympati, ficl)e simpati. swyg-, ge- (geswege), id)lr)eigeit.

teken.

-s,

T.
taal, tle, prad)e, .^ebe;

^cidien, dieibe.

telegram (telsgram). -me. Xc;

Rooi
bcid)c;

-graaf.
lor.

Jelcgraiib

nglifcf);

-knde,

@ram

-kant

Xelegrnpbcnflmt;

matxt.

talak (tAvak\ -ke, ^abaf.

tlel, -s,
2:iirf), Tabelle, tafereel. -rele. jene, 2?ilb. tak, -ke, S'i^ciQ/ -^; lioog in

-grateer, bebeid)iercn. tempel. -s, Jenipel. tent. -e. 3el^ terg(e), ge-. qulen,
necfcn.

plagen,

di

takke.

betriinfeii.
^Tafttf.

taktiek, -tike,

tmelik.(tmeiitlik),-ke.5icnilid).

(9}bl. teniedergeslagen). uicbergcidilagen. tevnouernoot. fnnm, mit genauer

temeergesl-e

tang,

-e,

3ange.

?Jot.

tant, -de, ^a^n; -pyn, 3oI)nJe^. taute (tanta). -s. '^antt. X. 20. tars ((fngl.), ^Iaiijacfen.
tas,

terug (trug),
-deius.

jurcf,

-ge-.

rrfmrtv; meidien; -gaan,

ieidicn,rrfuirtsgebeii, jnrcf= geben, nbnebmen; -ge. 5nrrf=

ge-.

bevl)rcn;

-baar,

bc-

rfirbar.
te, in; al

aUjit, iel)r;

um

99;

des

om
,

-bnu. jurdbalten; geben; -kom, -keer, ^uriicffebren; i^urcffommcn ; -koms. 3iivrf=

fnft,

unifo,

bcfto.

tedoen, 2xm, Sluffebcn, 9J}f)e. teen (tegen. teun, tuun). ('Jfbl. legen, teugeu). gegen, luiber, nnd) unten, 3niantnien= ^sn
fefenngcn: te-e, teu-e.

terwyl. mbrenb, feit, bn. teu-el (teuwel), -s. gaunt/ Sflf ' tien. jebu; -de', sehnte; --tuks,
5ef)n tcf. tier. -e. -s (^ifbl. tyger),

liger,

XV,

12.

Seoparb; -kat. Jigerfaee.

tik. ge-. tidcn.

teenloop (teu-e-loop). -ge-. ent*

gcgengefien; dit loup my teu-e, CS ge'^t gegen mid}, tc^ Iiabe
5)Scd).

tik. eetik.
tiut, -e.
titei, -s.

lirftacf.

Jvarbe.
Xitcl.

teenoor, gegenber, lor.

tittel, -s. 5?nnft.

teenpraat (teue-), -ye-. miber*

ibtec^en.

tjank, ge- (9{bl. jaukeu). beuten,

fdireien.

teenspoet, -de, 9}{tBgeid)icf. teenstander, -s, 2Biberfa(^er, egner.

toe.

5n,

gcfdiloffen;

mit

e,

teenswoordig, gegeuirtig, l)mU

gntage.

teenwordigheit, @egenn;Qrt, Stn

rticjcnbeit.

geidilojfcnen '.?lugeu; tot bis jet; dorp nog ins Xorf. nad) bem Xorfe, 108. Siebe aud) toen. zubereiten. toeberei. toebring, -ge- (-gebrag), ^n^

mit

tefrede, aufrieben.

bringen, 5ufianbe bringen.

169
toedtien,
niQdicii,

traak. ge- (^1cM. het raakt), c^

gebt an. VIII. 12. traan, trne. Jvnc. trakteer. ge-. beinirtcn.

-ge- (toegedaan),
TrfilicBcn,

511=

f)in?iiifgcn.

toedoen,

>crniilafiiiiin, i^ciftanb.

tefal, -le, 3faU, Ihifall. toefirtrou, ancrtraiicn. toeflug, -te. 3iifl'irf}ttoefoeg.-ge-.3nfgcit, I)iii5iifgeii. toege. -ge-, cinftinnncn.

trap,
tre.

ge-,

treten,

sertrctcn;

-sgewyse. nntbltd).
-e. -tji, Jritt, Sdjritt; Sd)rittd)en, Stnfe. tref. ge- (getroffe), treffen, anf=

tuehuorder.

-s.

.^rer.

toekoms,

-te.

3itfiiiUt.

fallen,

toelaat. -ge-. siilafjeii. toemaak. -ge-. fdiliecn. tiie(n). boitii, ha, baniat'?.

trein. -e. 6'ifenba^n, 3ng; -spour, cleie. trek. -ke, 31UL .'ang, uft,

toeneeui. -ge- (toegenme), 311= ncfimcn, aiadjfen. toese. -ge-, jufagen, ucrfpvcdien. toeslaan, -ge-. ^uidilagcii, per=
ftegeln.

Jrain, ^'Ineianbernng. trek. ge- (getrokke), hieben, absieben, uu-gsiefien,

-heit, S^ranrigfeit.

manbern.

treur, ge-, tranern; -ig, tranrig;

toesluit,
irfilieeii.

-ge-ge-,

(t legeslte).

toestaan,
natten.

erlaitlicit,

gc=

trionifgesang,-e, Jrinmpbgefang. trippelaar. -s, 3c^ter. troetelkind, -ers, iebting, Qkh'

lingc-finb.

toestant, -de. ^uftanb.

toesToiuming,
(frlaiibiiie.

-s,

3"innmiug,

trompet, -te, i^orn, Jronipete. trompetter, -s, .S^orn, Xronipcte.

trouk, -e, (^efngni. troon, trne, 2;^ron.
truds, Jroft. tr<ios, ge-, trften; getroos, oljne ?lrg, rnbig, luirflic^, \vai)x=
baftig.

tog. bodi, fo=unc=iD, intv. tuga. -as, Stola, Jtmtisfleibuiig.

tulk. -e. Xcilmetidicr. t>lk. ge-. bolmctidieii. XXIX. 5. tneel. -nele. 3(itftritt, i^l^uc,

Sjcne, ::^ilb. tong. -e. SiiiiO-'/ Sprad)e. tonteldoos, -dse. Si'ii'^crbc^fe. toon, tne, Jon, Siiigiueifc. toor, ficfie twer. toornig. -e. ^orntg. t>p! lopp!
top. -pe. (iJipfer. tren (tring). -s, rurnt. tot, bie; nog toe, bie je^t; hier toe. bi f)terf)cr; -dat. bi ba. tuu, -e. Xan, Seil, Seine;

trodster, -s, Jrfter. trop, -pe, 5J{enge, Sdjar, anfcn, Irnppe; trdp-trup, ^aufcn=
mcife. tros. -se,

3?iinbel,

.s^anfcn;

druiwe, Beintranbe.
-e, ftol,

tr.its,
tr.its,

borfimtig.

trou.
troll,

Stolj, >Dd}mnt.
.

tren.

ge-, bei raten,

tuiu, -e. arten, tuis {dlhl thuis), 5n faxiU, ha-

opgoi.

XXIV.
-s.

6.

beim, tussen.

tifdien,

twenaar.

3anbcrer.
ge-.
iinbern,

instuifdien;

nnter;
in,
^irilfte.

in-,

bajtnifdjcn.

twer

(toor).

bc=

twaalf. 3tlf; -de,

sanbern,

bc^citn;

-lioutji,

twe.

Sinei; -de, gineite; -ling, -e.

3anberi"tocf.

3.ii(ling.


twis, -te, 3*uift, Streit,
t^^is^ ge-, 5anfen, ftretteii.

1711

uitlewer. -ge-. auvlieferu. uitmaak, -ge-, an^ntad^en, ^balten

be=

twyfel, giueifel. twyfel, ge-, gieifeln;

jtcifeln.

be-,

uitmunteut.

fr, idietten fr. -de, anege^eidinct.

tvt.

ty-e,

-elik,

tyde, 3eit, 5(Iter; temporr, eitlid), siir

-fersuini,
3'-'itl'erIuft;

3ett;

uit lefeu, -ge-, aucntbeii. uitput. -ge-, erfdipfen. uitrek. -ge-, fid) ftreden, be^nen.

fidi

-sfirloop. 3fityerlaiif.

uitroep,
f'^i-)

-ge-,

ausrufen,

aut=

tyJig,

-e,

3U

guter

3*^*^;

fd)reien: -ing, Jlucn'uf.

intseittg.

uitrus, -ge-.ausruben; auc-rftcu,

tyding.
trge,

-s,

tytsaam,

3hid}rid)t, Sertc^t.
,

ecjuipieren.

langfam,

faul,

uitry, -ge-, auereitcu, auc-fabreu, Jeiud)e fpa^icren fat)reu ,

uiad)en. uitskel, -ge- (geskolde), fd)etten. uitsmj't, -ge-, biiw'-ic^meifeen,

tyttfel, (Stitnbenplan.

U.
uit,
aiiiS,

I)erait,

Herlaufen,

um,

aun)erfen. uitsoek, -geausiei'eu.

(gesog),

lubfen,

getau. uit, ge-, ueru. iiitbars, -ge-, ausbrechen,

berften.

uit.spreek, -ge- (gesprke), ans-

Ios=

reben, au'fpred)en. iiitspu (uitspuug). -ge-.

ipurfeu, auipeten.

auc-;

uitblaas, -ge-. auf-btafen. uitbrei, -ge-, ausbreiten, er= Jueiteru, au^bcliueu. uitdelg, -ge-, crtilgen. iiitdrukkelik, -ke, auebrcflid).

uitsteek,
:^etd)nen.

-ge-

(gestke).
ftdi

reidjen, berDorfted}en,

aue= au=

uitdrukkiug, -.'<, 9lbrurf. iiitdrywe (uitdryf). -ge- (uitgedrewe), anc-treiben, liiuau=

jagen,

uitstekent, -de, auijge^eidinet; uitstek. auc-ge^cidmct, by mciteni. bei auBerorbentlid),

uitstel.

-ge-.

auffdjiebeu,

l'cv-

nad)lifigen.
-s,

uiteiude,

i^nhi,

Sd^In^;

-lik,

uitsterwe, -ge- (gestrwe). aue=

fterbcu, t)er]d)Uiiuben.

enblid), fdiliefslid).

uiterste. iiHerfte.
uitfal, -le, ^luefall.

uitfoer, -ge-, ausfbreu. uitgelese, auyge= au^crleien, tu ab It. uithaal, -ge-, beran!^oIen, fein
2?efte tun. uithuil, -ge-, anstueinen. uitkies, -ge- (uitgekse).
lefen,

uitstuur, -ge-. aucM'd)irfen. uittog. -te, 5[u5ug, iHueiuaubcs rung.

uittrek. -gei^ieben,

(getrokke). ansausfleiben.aueiuanbern.

uitwy, -ge-. lueitlufig reben. nur, ure. Stuube.

au=

aneibteu.
-te, Sfettung, i>(ngang.

W.
fpl^en,

uitkoms,
uitkyk,

-ge- (gekeke),

onfeI)en.

uitlag, -ge-. belad)en, anIad)en.

w. w-es, SBagen. w (waag), ge-. tuageu, brfeu. waai. ge-. tebeu.

171

waak. ge-.
be-.

luad^en,

aufbleiben;

wter.

-s.

3aiTer,

Okluffer;

bciuadieii,

ftteii;

-saam,
riditig;
uial)r=

-ig. lffcrig.

)uad)iam, ad)t<am.

wterfloet.

waar.

-e.

\vai)v,

-de. SlUiff erflut -strucui. -strme. SBafferftrom.

lifierig

-lieit. iri>al)rf)cit; -agtig-. lualu";

watertaut.

fiaftig,

tuirfUd);

-neem.

ge-. madien.

ben

S)tnnb
voor),

nehmen; -skynlik.
Itdi.

ia()rid)cin=

watter

(Avaffer), (9{b[.

wat

waar.

mo''< ioljin; -oni.

luarnm?

lueldiV i05 fr? -een (5lbl. wat viHir een), tueldier? 4(3.

-heeu. ber?

ni)l)in?

-fandaan, luo=

week, weke, 2Bod)e; fau deus

SBodje; tirlede. torige Hrige il^odjc. ween. ge-. lueinen.
.

waarde, -s, SScrt. waardeer. ge-. bodiidilsen. waardig, -e. nnirbig. waaiiik. -ke. loabrnd), wa^xbaftig.

bteie

weer.
Aveer

l^etter;

-lig.

3?tte;

n-,

eU)itter.

(Mhl.

waai-e.

-ge-.

Umbringen,

pro=
ge-,

pbejetcn.

waarsku
umrnen.

(waarskou).

heeu 'u nur nnb weerbou,

bern.

bin nnb tnteber, ab. 3nriidbalten, bin=

.
.

weder),

lteber;

waffer. ftebe watter.

wag. wag.

-te,

iladit,

ge-. Bditer.

'i^ocn. umrten; -ter.

weersien, -ge-. luteberfeben; tot -s. auf Bieberfeben. weerskante. beibe weiten.
-s.

wakker. maak.

luad),

luerfen;

umder, emftg; wort,

weerskyn, Steberfdjein. weerspraak, tberfprnd). weerstaau, intberfteben.

Avees (4>rt. was), gefein,

ge^vese).

anfiad)en.

Avandel, ge-. geben, -stok. Spa3terftocf.

fpa^teren;

wees. wese,
-liuis.

2i>aife; -kint, Satfe;

wang.

3Bange. wanliciop. waulipighede. 3>er= -hupig. giDetflnng; uer^iuei^

-e.

il^aenban^. weet C^vt. wis). ge- Cgewete, gewis). ltffen; ge^vete. @e=
uitffen.

feinb.

weg, we-e, SBeg, Strae; weg,

lueg, fort,

wanh.iop. ge-, Dev^lueifeln.

ncrloren.

wankel.

wanueer

ge-, lundetn, lunnfen. (waiinar). mann, alc>.

wegflug. -ge-. entfeben, flieben. Aveggaan, -ge-, fortgeben,

weggiii,
terfen.

want. benu, metl, aU. wantiMU. ge-. mitrauen.

Avpen,
-s,

-ge-,

fortraerfen,
teglaffcn,
in

iDeg=
aitv-

SBaffe, iiHippcn.

weglaat. -ge-,
laffen.

wpen, ge-,

luaffnen, beiuaffuen.

warm.
liy

is

luanu, bei, geret3t;

,

Avegsak,

-ge-,

ben

33oben
t)er=

er

ift

angebufelt;

-te. itee; -heit.

Sfm.

finfen (uon iBaffer). AA-egsteek. -ge-. Verbergen,

ftecfcn.

was, ge-.'mafdien. was. fiebe wees. wat. JyrageUj. Juae;

t>a^.

?>tel.

ber, bie,

AA-egsteel, -ge-, fteblen. AA-egstoot, -ge-. oerftofjen,

ab-

4.5,

46, 47, 48.

fto^eu.

172

wegstap,
gel)cn.

-ge-,

abmarfc^iereii,
fDrtgeI)eit,

fortf(^rettcn,

Wcq-

wil, -le. 21MIIC, l?uufdi; ter wille fan, um nullen; -skrag, 2BiIIeni:fraft; willig, gewillig,
. . .

wegstuur, fortfdjicfcit, t)erid)tcfcn. wegtrek. ali3tcf)eit, abfal)ren.

bereitiillig;

outwil),

mynentwil XVII, 10.

(iny

wegwaai,
wejnig,

-ge-, fortlcf)cn. wei-e, ge-, leiben.

wil (^4>rt. wou), mollcu, mgen,

ge- (gewou),

Sup.

-e ('omp. minder, miiiste unb ininste),

,

menig. wel, mm,

iamof)!;

luo^I,

gut,

ja;

ja-,

wilderni.s, -se, SBfte. willekeurig, -e, miUfrlidi. wilt, 2ilb. wilt, -de. milb, nngesbnit, uu:

-faart,

jffi^lfa^rt;

bdubig.

-af, iroftlfiabciib.

weldaat, -dde, JBo^Itat.

wingert, -de. Betuberg; -stok,

dithe.

weldenkent, -de, D^lbeitfcub. weldoeiij, -ge-, guttun, ioI)ltun. weldra, Imlb.

weleer, frher, oilier. welgefalle. Bofilgefalleu. welkoni. luifouinicu. welseker. ficf)cr, geiife, siueifello.

Winkel,

-s,

Saben;

-ier,

sian^-

mann,

.trnier,

wius, -te, eiinnu, l?-rtrag. wint, -de, Wxnh -niker, pral}* lertid), rnbmrebig. Winter, -s, Sinter.
;

wemoedig, wen, gewinnen),

luiuben.

-e, iuef)nitig, betrbt,

wis,

-se,

gcnii

wis, [ie^c

(gewnne),
gcltnucn
,

(3{bl.

weet).
wissel, ge-, ied)ieln, nbern. wit, mett3. Wdedeut. -de. lutenb. woeker, 2nd)er. Woeflsdag (Woen.'^dag), a}Jitt=

ber=
i>lugen=

wenkbrou (wiukbrou),-e,
braue,

wens, weus,

-e, SSuiifdi.

ge-,

jnid)eu;

-elik,

mod).

lt)nid)cnlert.

werelt, -de, elt, (S-rbc. werelts, -e, ineltlid). werf. 2Bieie, 5>of-

werk, -e, SBcrf, ^'(rbctt. werk. ge-. arbeiten; -t'olk,

better;
-elik,
luirfltd);
2litrfltd)feit.

l>ir=

-heit,

wces, -te, mft, unbebaut, woestyu, -e, iBiifte. woet, 2But. woet, ge-, lufjlcn, aufriil}ren, fid) eilen, tummeln, woder, -s, lUtnber; -lik, \vm\berlidi -bar, munberbar, fon;

berbar; -tekeu, JBunberseidien

-Averk, lUinber.

werskat; ge-, luirtfc^often. wert, mert ( wert, fiebe wort). wese, -ns. Sein, 2iefen. wesenlik. -ke. lefentlid).
wet, -te, @efe(3; -tig,
reditmfetg.
gcfc^jHrii,

wuing, -s, SBobnung. wont, -de, iBunbe.

wodD,

w(int! ge-, eriunben. ge-, loljnen; by-,

aicbiien; gewoon(t),

bei;

gemobnt;

wewenaar.
23?iticr.

-s (9{bl.

weduwnaar),

wuouhuis, SSobnnug.
wiinit.
sjireek-, -de. Sort; Spridiinort; ja-, "saiuort, 3"= ftimmung; ne-, 2>erneinnng, ilkigernng; Hoek-. 2diimpf=

wi, l^ragepron. ivcx'i wiel, wile. JWab; wiletji,

fleincs JHnb,

-es.

iifnje, (IJelb.

; ,

178
lort;
"n

wys, -e, SBeiie, 3JieIobie. wys, ge-(gewese), toeifen, geigelt;

-heit, SBeifieit.

mooi

(goei-e)

doen, fr (l'iueit ipvedien, ein gute SBort einlegen; op my fau ef r, anf ' C?"^ixn(ort. Wrstel, ge-, ringen. wurt (W(M'de, wrre), ilJrnt. wert, ge-, luerben. 71. wortel. -8, snrjel.

wyt.

wy-e.

lueit,

breit;

-te,

iSreite.

yl,

ge-,

irre

wou. [iel^e avU. wout. -de, SBalb. wraak. Avrke, 9tad)e;

rad)Htd)tig.

fieren;
irre,

ant

fpredjen,
,

II,

pfianta^ 4; -hoofdig,

la^nfinnig.
fpnrlic^, bitnn.

-sugtig,

yl,

wreek. ge- (gewroke), ri^en. wy. ftee (liis.

wyri, -es (lbi. wyfje), Scibdjen.

ys, @tg; -koiit, eiSfalt. ys. ge-, i'dianbern; -elik, fitrdj^ terUd), fdjanber^aft. yster, -s, (infen; .S^nfeifen;

Wyk, ge- (geweke), wyn, -e, SBein.

wy.s,

Jeidjen.

eiiern;

-fark,

Si^tueinigel;

leife, fccf, fred)

-maak,

yfer

-kluu, eiferne ^raUe. (ywer), ifer, (J-mfigfeit

-e,

tuetHmad)en.

ywerig,

eifrig, fteiHig-

174

A.Hartleben'sBibliothekder Sprachenkunde.
Gediegene Lehrbcher fr den Selbstunterricht.
Englisch.
6.

Aufl.

Von
2

brook. Geb.
2 Mark.

R. Clair20 h

^Dnisch.
stiou.
.

2.

Aufl.

Vou
2

Geb.

.J.

C.

Poe-

20 h

Franzsisch. 4. Auflage. Vou L. Schmidt-Beauchez. Geb. 2 20 h =^ 2 Mark.

7. Aufl. Von L. Fornaari. Geb. 2 20 // 2 Mark. Russisch, b. Aufl. Vou B. 31anasse witsch. Geb. 2 ii 20 2 Mark. ^Spanisch. 4 Aufl. Vou J. 31.

Italienisch.
s

2 Mark. Hebrisch. 2 Aufl. Von B. Man a s s e \v i t s c h. Geb. 2 20 h 2 Mark. Lateinisch. 2. Aufl. Von Dr. H. Veruer. Geb. 2 20 h 2 Mark.

=
C.

Schwedisch. 2. Aufl. Von Poestion. Geb. 2 K 20

2 Mark.

J.
//

=
=

Avale s. Geb.
2 .Mark.

20 h

=
=
/*

Deutsch
C.

(fr

Wied.

Auslnder). Vou Geb. 2 20 ^

^Ungarisch.

5.

Aufl.

Grg.

Geb.

Von

Ferd. 20 h
B.

2 Mark.

^Rumnisch.
2 Mark.

8.

Aufl.

Vou Th.
jS"

2 Mark. Polnisch. 4.

Wechsler. Geb.
Aufl.

20

Von

nussewitsch. Geb. 2

X 20
h

Ma-

2 Mark.
(5.

Bhmisch.

Aufl.

Kunz.
2 Mark. Bulgarisch.
iiiazal.

Geb.
2.

K K

Vou Karl
20

Umgangssprache. 2. A. Seidel. Geb. 2 20 k 2 Mark. ^Arabisch. 3. Aufl. Von B. MaJapanische

Aufl.

Vou

uassewitsch. Geb.
Aufl.

20 h

Vou

Fr.

VvF.

Geb.
2.

20 h

=
K

2 Mark. -PortugiesisQh.

=- 2 Mark. Slovakisch. Von Geb. 2 20 h

=
=

G.

3Iarsall.
2 Mark.

Aufl.

Vou
2

Altgriechisch.

Von W. Schrei-

Booch- Arkossy.
20 h

Geb.

2 Mark.
H.

.-Neugriechisch.

Aufl.

Wied.
2

Geb.

Von
20
h

=
K

C.

ber. Geb. 2 20 2 3Iark. Von A. Seidel. Neupersisch. Geb. 2 20 h 2 Mark. Franzsisch fr Post- und Tele-

Mark.

grapheubeamte.

4.

Aufl.

Serbisch-Kroatisch. H. Aufl. Von " 20 ^. M. E. Mu/.a. Geb. 2 2 Mark. Volapk. Von J. Lott. Geb. 2 20 h 2 Mark. Von D. Hollndisch. 3. Aufl. Haek. Geb. 2 20 A

R. V. ZloAv.

Geb. 2
Aufl.

Vou
20 k
J.

2 Mark.
2.

..-Norwegisch.

Poestion. Geb. 2
2 Mark. Chinesisch.
2 Mark.
2.

K 20
20

Von

C.

Aufl.

Kainz. Geb. 2

Vou
h

C.

Mark.

Trkisch. 3. Aufl. A"on C. Wied. [Finnisch. Geb. 2 2 Mark. Geb. 2 : 20 /i

Vou M. Wellewill.
20 h

2 Mark.

A. Hartleben's

Verlag in Wien und Leipzig.

175

A.Hartleben'sBibliothekder Sprachenkunde.
Gediegene Lehrbcher fr den Selbstunterricht.
,Slovenisch.
2.

Aufl.

Von

C.

Petik. Geb.
2 Mark. Suaheli. Von

2 it 20 A

J.

Italienisch.
.T.

A. Seidel. Geb. 2 20 h 2 Mark. Sanskrit. 2. Aufl. You Dr. E. Fick. Geb. 2 20 h == 2 Mark. iVlaiayisch. You A. Seidel. Geb. 2 iv 21) / 2 Mark. Armenisch. Yon C. Kainz. Geb. 2 A' 2(1 h 2 Mark. Kleinrussisch (ruthenisch). You M. MitrufauoAvicz. Geb. 2 20 h 2 Mark.

= =

Die Hauptsprachen

Deutsch-Sd-

west-Afrikas. You A. Seidel. Geb. 2 A' 20 h 2 Mark. Siamesisch. You Dr. F. .J. Wers,^ hoveu. Geb. 2 20 h 2 Mark. javanisch. A^n Dr. H. Bobatta. Geb. 2 a: 20 h 2 Mark. Hindustani. You A.Seidel. Geb. 2 20 A 2 Mark. Vulgr-Arabisch. You A. Dirr. Geb. 2 20 k 2 Mark. Annamitisch. Yon A. Dirr. Geb. 2 20 h 2 Mark. Mittelhochdeutsch. You C. Kaiuz. Geb. 2 A: 20 2 Mark. Englisch. (Fr Kaufleute.) Yon A. Seidel. Geb. 2 20 h 2 Mark. (Fr Kaufleute.) Franzsisch. Yon A. Seidel. Geb. 2 A: 20 k 2 Mark. Kroalisch. 2. Aufl. Von M. E. Muza. Geb. 2 20 h 2 Mark. Syrisch- Arabisch. Yon A. Seidel. Geb. 2 20 A 2 Mark.

= K
=

2 Mark. Englische Chrestomathie. You Dr. H. Bobatta. Geb. 2 20 h 2 Mark. Chrestomathie. Neugriechische 20 h Yon A. Seide 1. Geb. 2 2 Mark. Methode theorique et pratique de Langue Russe. (Russiisclie Grammatik fr Franzosen.) Par L. Lemounier. Geb. 2 20 h 2 Mark. Ungarisch. (\\v Kauf leute.) Von Ferd. Grg. Geb. 2 20 A 2 Mark. Spanische Konversations-Sprache.

(Fr Kauf leute.) Von Uberosler. Geb. 2 A 2) h

=
=

Dr. E. 20 A

You Garcia da Luna uud Hnucher. Geb. 2 K

Grammatica

K
X

2 Mark. tedesca. (Deutsche Grammatik fr Italiener.) Von Sigisni. Peroch. Geb. 2 20 h 2 Mark.

Deutsch-schwedische Br'ef- und Konversationsschule. Yon C. AVied. Geb. 2 20 A 2 Mark. Russisch -deutsche Handels- Korrespondenz. Von L.A.Hauff. Geb. 2 2 Mark. 20 h Lehrbuch der modernen franzsischen, deutschen und rumnischen Konversation. Yon A. Frank. Geb. 2A'20 2 Mark. Hebrische Konversations-Gram-

2 Mark. 20 h Grammatik der deutschen Sprache fr Ungarn. \o\\ Ferd. Grg. Geb. 2 20 A 2 Mark.
-

matik. Geb. 2

You

.J.

Eosenberg'

A. Hartleben's

Verlag in Wien

und

Leipzig".

17()

A. Hartleben's BibliothekderSprachenkunde.
Gediegene Lehrbcher fr den Selbstunterricht.
Magyarische Sprachlehre. Von Ernst Krebsz. Geb. 2 A' 20 ^
Deutsch-russisches Wrterbuch. Von K. Andrejew. Geb. 2 20 h 2 Mark. Russisch -deutsches Wrterbuch. Von K. Andrej ew. Geb. 20 2 Mark. Norwegisches Lesebuch. Von .J. C. Poestinn. Geb. 2 A 20 h 2 Mark. PanStenographie fr alle Si>racheu. Von A. Dirr. Geb. 2 20 2 Mark. Italienische Grammatik. Von H. Krieg. Geb. 2 A' 20 2 Mark. Neusyrische Schrift- und Umgangssprache. Von .T. RoseuMark. 20 b e r g. reb. 2 Deutsche Sprachlehre fr Polen. Von W. S zczaAvinski. Geb. 2 20 h 2 Mark. Grammatik der samoanischen Sprache. Von H. Xeffgen. 2 3[ark. 20 h Geb. 2 Lehrbuch der deutschen Sprache

2 Mark.

Altfranzsisch.

Von

Dr. E.

Non-

nenmacher.

Geb. 2 A' 20 h

2 Mark.

2K

Grammatlca francese. (Franzsi.sche

Grammatik

fr Italiener.)

Sigism. Per och. Geb. 2 Mark. 2 20 A Lehrbuch der deutschen Sprache fr Russen. Von W. Szcza-

Von

winski. Geb. 2
2 Mark.

20 h

/'

Franzsischer Briefsteller fr den Auslandsverkehr der Postmter. Von E. V. Zu low. Geb. 2 2 Mark. 2a A Kroatisch-deutsches Wrterbuch. Von Janko Marak. Geb. 2 A' 2 Mark. 20 h

h^2

assyrische Sprachlehre und

Keil-

schriftkunde. Von J. Rosen2 20 ber^-. Geb. 2 Mark. KonversaDeutsch - serbisches tionsbuch. 2. Auti. Von J. V. 20 Ji Popovie. Geb. 2 2 Mark.

Bhmen. Von R. Jiiik und 20 h V. Svrovv. Geb. 2 2 Mark. georgische (Crusinischei Sprachlehre. Von A. Dirr. Geb.
fr

Deutsch-kroatisches Wrterbuch. 20 h Von J. Marak. Geb. 2 2 Mark.

20

2K

2 3Iark.

Deutsch - franzsisch chinesisches Konversationsbuch. Von

Altenglisch (Angelschsisch). Von 20 h E. Sokoll. Geb. 2

Hseh Chi Tschuug.

2

2 Mark.

Hausanisch.
(;eb. 2

K
7v

Von

E. C. Marre. 20 h 2 Mark.

Samaritanische Sprache und Literatur.

Von

J.

Geb. 2

20

Rosenberg.
2 Mark.

20 h 2 :\Iark. Japanische Schriftsprache. Vim 20 h A. Seidel. Geb. 2 2 Mark. Kaphollndische Sprache (Burensprache). Von Dr. N. MaraisHoogenhout. Geb. 2 .S: 20 2 Mark.

(ieb.

A.

Hartleben's Verlag" in

Wien und

Leipzig.

PF
361 H6

Hoogenhout, Nicolaas Marals Praktisches Lehrbuch der kaphollndischen Sprache

PLEASE

DO NOT REMOVE
FROM
THIS

CARDS OR

SLIPS

POCKET

UNIVERSITY

OF TORONTO

LIBRARY