Ege Akademik Bak / Ege Academic Review 9 (4) 2009: 1485-1510

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER
GLOBAL MACROECONOMIC THEORY IN MEANSTREAM ECONOMICS: CURRENT ACCOUNT DYNAMICS IN NEW OPEN MACRO ECONOMCS (NOEM) Yard. Do. Dr. S. Sevin Orhan, Pamukkale niversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi, ktisat Blm, ssevincorhan@hotmail.com

ABSTRACT
The New Open Macroeconomics (NOEM) literature in meanstream economics has developed for the last ten years. NOEM literature contends the optimal monetary policy argument and the coordination problems of optimal monetary policy in global economy. The NOEM Literature has an empirical and theoretical content that is explored the optimal monetary policy in the cross cauntries. The monetary transmission process in New Keynessian Economics disputes the small and open economy in which mark-up prices and wages are stickiness. Obstfeld and Rogoff (1995) contribution, which is based on the Mundell-Fleming and Keynesian tradition, to NOEM Literature draws attantion to the stickness of current producers export prices. Key Words: new open macroeconomics (NOEM), current accaunt dynamics, monetary transmisison mechanism, monetary shocks. JEL Snflamas: E12, F41, F42.

ZET
Yerleik iktisatta Yeni Ak Makroekonomi (New Open Macroeconomics) (NOEM) yazn son on yldr kresel ekonomide optimal para politikalar ve bu politikalarn kordinasyon sorunu zerinde sregelen tartmalar nda ekillenmektedir. NOEM yazn kresel ekonomide lkeleraras optimal stabilizasyon politikalar ve uygulamalarnn tartld kuramsal ve amprik bir

S. Sevin ORHAN

ierie sahiptir. Yeni Keynezyen ktisatta parasal aktarm sreci kk ve ak ekonomide, cret ve fiyat (mark-up) yapkanl altnda tartlmaktadr. Mundell-Fleming ve Keynesyen gelenee dayanan NOEM modelleri Obstfeld ve Rogof (1995)un katklaryla, reticinin cari ihracat fiyat yapkanlna dikkat ekmektedir. Anahtar Kelimeler: yeni ak makroekonomi, cari lemler dinamikleri, parasal aktarm mekanizmalar, parasal oklar, JEL Snflamas:E12, F41, F42.

1.GR
Bu almada, geniletici ya da daraltc parasal oklarn kk ancak ak ekonomilerde fiyatlar genel dzeyi, retim hacmi ve cari ilemler dengesi gibi reel deikenlere etkileri kuramsal olarak tartlmaktadr. Kresel dnya ekonomilerinde cari ak sorunu, temel makroekonomik sorunlarn bir yansmas olduu kadar, finansal ve parasal akmlarn bir sonucudur. Finansal ve parasal varlklarn uluslar aras dolam hz gz nne alndnda, olas bir parasal okun cari ilemler dengesi zerinde ciddi etkiler yapt grlmektedir. Bu noktadan hareketle, almann temel hedefi parasal oklar ve cari ilemler dinamikleri arasndaki ilikiyi ortaya koymaktr. Bu amala, ncelikle kapal ekonomide parann reel ekonomiye aktarm mekanizmalar ardndan, ak ekonomide parasal aktarm mekanizmalar tartlmaktadr. almann ikinci hedefi, bu ilikinin ada iktisat okullar iindeki yerinin tartlmasdr. ktisat yaznnda ak makro ekonomide parasal oklar ve cari ilemler dinamiklerine olas etkiler Yeni Keynesyen ktisat Okulunda Yeni Ak Makroekonomi (New Open Macroeconomics) NOEM ekseninde tartlmaktadr. Bu dorultuda almada NOEM modelleri Neo Klasik Sentez Keynezyen ktisatta MundelFleming Modelleri kapsamnda tartlacak, ardndan Yeni Keynesyen ktisatta Obstfeld-Rogoff (OR) ve Corsetti-Pesenti (CP) Modelleriyle karlatrlacaktr.

2. Neo Klasik Sentez Keynezyen ktisatta Kapal Ekonomide Parasal Aktarm Mekanizmalar
Kapal ekonomi modellerinde merkez bankalar izledii para politikalar yoluyla faiz oranlar zerinden fiyat dzeyini etkileyen, bir anlamda parasal aktarm mekanizmalarn yrten tek otorite saylmaktadr. Ak ekonomide ulusal merkez bankalarnn para arznn artrlmas, faiz oranlarnn belirlenmesi ve fiyatlar genel dzeyininn kontrol edilmesinde monopolc gc uluslararas merkez bankalar tarafndan snrlandrlmaktadr. Genel olarak kapal ekonomilerde parasal aktarm srecinde ykselen faiz oranlar hane halk ve firmalarn tketim ve yatrm amal kredi talebini caydrrken, cari geliri harcamalardan tasarruflara kaydrmaktadr. Finansal sistemlerde yksek faizler dn alclar iin riski artrrken, riskli mterilerin kredi taleplerinin geri evrilmesine ve sistemden kmasna neden olmaktadr.

1486

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER

Firma ve hane halk gibi dn alan dier aktrlerin yatrm ve tketim kararlar ertelenmektedir (ekil 1). Zayf finansal sistemlerde enflasyonist ve asimetrik piyasa yaps altnda yksek faizlerin beklenenin aksine, tketim harcamalarn artrd, finansal piyasalarda ters seim etkisiyle riskli mterilerin ilem hacmini ykselttii gzlenmitir. te yandan, dviz, hisse senedi ve tahvil gibi varlk fiyatlarnda ortaya kan deimeler varlk sahiplerinin ve hane halknn gelir ve servet kapasitesini 1 artrarak, tketim ve yatrm kararlarn deitirmektedir . Parasal aktarm sreci asndan petrol ve dier enerji fiyatlar ile varlk fiyatlarnda grlen artlar ksa vadede enflasyonist bir byme etkisi yaratmaktadr. Finansal varlk fiyatlar ve dviz kurunun deiimi para politikalar deiimlerine ek olarak pek ok faktre baldr (ECB, 2004, 45-46). Parasal aktarm mekanizmalar asndan dier bir ileyi de ak piyasa ilemleri yoluyla piyasa faiz oranlar zerinden yryen aktarm mekanizmalardr. Makro ekonomi yaznnda fiyat yapkanl altnda nominal faiz oranlarnn art reel faiz oranlarn ve sermayenin kullanm maliyetini artrarak, faiz kanal zerinden yatrm ve tketim harcamalarn azaltmaktadr. Bu makroekonomik ileyi Geleneksel Keynezyen ktisat yaznnda IS erisi zerinden yrtlmektedir. Buna karlk, Rotemberg ve Woodford (1997), Clarida, Gali ve Getrler (2001) tarafndan kullanlan modeller, ak ekonomilerde parasal aktarm mekanizmalarn Yeni Keynezyen paradigma kapsamnda tartmaktadr. Ando ve Modigliani (1963) tarafndan gelitirilen yaam boyu tketim modelinde servet kanal parasal aktarm yazn asndan olduka kkl bir tartma balatmtr. Bernanke ve Getrler ( 1995) dar ve geni kredi kanall analizinde varlk deerlerinin deiimi zerinden ileyen aktarm srecini AndoModiglianinin servet kanal etkisi zerinden iletmektedir. Ekonomide tketim davrannn anlalmasnda hane halknn servet stoku belirleyici saylmtr. Bu analizler yoluyla para politikalar ve faiz oranlar ile varlk fiyatlar arasndaki balant kurulmutur. Kredi kanal asndan, faiz oranlarn artran politikalarn hane halk portfynde yer alan bono ve dier reel varlklarn deerini

1 Tobinin q su yatrm ve tketimde servet etkisidir. Tobine gre q deeri, firmann sermaye yenilenme maliyetinin piyasa deerine orandr. Firmada q deerinin art, piyasa fiyatlarnn ve firmann piyasa deerinin makine ve donanm gibi yenilenme maliyetlerine gre arttn gsterir. Firma ok az varlk kararak, makine ve donanm harcamas yapabilir. Bu deerin kk olmas, firmann piyasa deerinin yenileme maliyetine gre dt, yatrm harcamalarnn azaldnn iaretidir. Genileyici para politikalarnn ardndan den faizler hisse senedi talebini ve fiyatn artrarak, tahvil talebi ve fiyatn drr. Daha yksek hisse senedi portfy firmann q deerini artrarak, yatrm harcamalarn tevik eder. Hane halk ve firmann borsada sahip olduu hisse senedi stoku, finansal serveti yatrm harcamalarn artrr (Mishkin, 1996: 2-7 ).

1487

S. Sevin ORHAN

drd, servet stokunu azaltarak tketim harcamalarn ve toplam talebi daraltt gzlenmitir. ekil 1. Resmi Mekanizmalar Faiz Oranlarndan Fiyatlara Doru Parasal Aktarm

Kaynak: European Central Bank, The Monetary Policy of The ECB, 2004. Bernanke ve Gertler (1995) dar faiz kanalnn geleneksel tketim ve yatrm harcamalarnn faiz esnekliinden daha byk olduu durumlarda etkili olduunu, geni kredi kanal zerinden ileyen parasal aktarm srecinin servet kanalndan daha farkl etkiler yaptn ortaya koymutur. Geni kredi kanal yoluyla varlk fiyatlarnn deimesi, ncelikle firmalarn ve tketicilerin teminatlarnn deerini etkilemektedir. yi ileyen kredi piyasalarnda dnlerin teminat deerinin dmesi yatrm kararlarn ok fazla etkilememekle birlikte, bilgi ve araclk maliyetlerinin yksek olduu az gelimi finansal piyasalarda dn ilemlerinde katlanlan risk primini artrmaktadr. Piyasa faiz oranlar zerinden yryen geni kredi kanal toplam retim ve tketim harcamalarn ve toplam talebi daraltmaktadr. Faiz oranlarn deitiren politikalarn 2 makroekonomik etkisi finansal hzlandran etkisiyle bymektedir. Geni kredi kanal gibi dar kredi kanal ya da banka dn verme kanalnn etkinlii kredi piyasalarnn iyi ileyip ilemediine baldr. Banka dnleri kanalna gre bankalarn ana fon kayna mevduat talebidir. Daraltc para politikalar banka

2 Finansal Hzlandran: Ekonomide ykselen faiz oranlar dviz kurunun ykselmesine neden olmaktadr. Yksek reel faiz oranlar reel ekonomide bymeyi daraltrken, ekonominin risk primini artrmaktadr. Yksek reel faiz ortamnn reel ekonomide yaratt olumsuz bekleyiler, yabanc sermaye kn artrarak, dviz kurunun deerlenmesine neden olmakta finansal hzlandran etkisiyle yatrm harcamalarn daraltmaktadr.

1488

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER

rezervlerinin ve kredinin hacmini azaltrken, geniletici para politikalar bankalarn rezerv hacmini artrarak, bankalarn likidite yaratma gcn artrmaktadr (Kutner and Mosser, 2002).

3. Yeni Keynezyen ktisatta Parasal Aktarm Mekanizmalar: Yeni Ak Ekonomide Parasal Aktarm Modelleri, NOEM
Neo Klasik Sentez Keynezyen (NKSK) Paradigma, ISLM analizi yoluyla kapal ekonomide Mundell-Fleming almyla konjonktrel dalgalanmalar, uluslararas ticaret hareketleri ve sermaye akmlar gibi makro sorunlar tartarak, iktisat yaznnda hzla ykselen ak makro ekonomi teorilerinin gelimesine nclk yapmtr (Rose, 2000: 7-8). Ak ekonomilerde parasal oklarn uluslar aras aktarm mekanizmalar asndan gelitirilen ilk model, Mundell (1963), Fleming (1962) ve Dornbush (1976) (MFD) modelidir. Ancak, ksa srede MFD modelleri Obstfeld ve Rogof un (1995) (OR) katklaryla parasal oklar ve cari ilemler dinamiklerinin tartld OR (redux) modellerine dnmtr. Cari ilemler Dinamikleri Redux adl alma ile Obstfeld ve Rogoff (1995), yeni ak makro ekonomide uluslararas parasal aktarm srelerinin cari ilemler dengesine etkilerini tartmtr (Malik, 2006:2). Yeni ak Makroekonomide (NOEM) genel denge modelleri, monopolistik piyasa koullarnda ve rasyonel bekleyiler altnda fiyatlarn yava ayarland, mal piyasalarnda optimizasyon davrann inceleyen dinamik ak makroekonomi modellerini kapsamaktadr. Blanchard ve Kiyotaki (1987) ile Svensson ve Wijnbergen (1989) gibi makro iktisatlar OR modellerinden nce ak ekonomi modelleriyle uramalarna karlk, NOEM yazn OR modelleri olarak anlmtr. Obstfeld ve Rogof (1995, 1996), Gali ve Monacelli (1999) ile balayan NOEM yazn, Betts ve Deveraux (2000, 2001), Chari vd. (2000), Ghironi (2000), Svennson (2000), Batini vd. (2001), Benigno (2001), Corsetti ve Pesenti (2001), Kollman (2001a, 2001b), Smets, Wouters (2001)in almalaryla ne kmtr (McCallum and Nelson, 2001: 8). NOEM modelleri olarak anlan Yeni Keynezyen kk ak ekonomi modelleri, cret-fiyat yapkanlna dayal genel denge modellerinden farkldr. NOEM yazn uzun dnemli reel kojonktr modelleri ile ksa dnemli para politikalarnn toplam talebe etkilerini tartan Keynezyen modelleri bir araya getirmitir. Bir anlamda, NOEM modelleri kapal makroekonomide ileyen Neo Klasik Sentez Keynezyen ekonomi ve Yeni-Wicksellyen para ekonomisi arasndaki ilikiyi glendirmitir (Corsetti and Pesenti, 2006:1). NOEM yaznnda Gali ve Monacelli (2002), Monacelli (2000), McCallum ve Nelson (2000), Walsh (1999) gibi teorisyenler para politikas arac olarak nominal faiz oranlarna dayanan modelleri kullanarak optimal para politikalarnn etkinliini tartmtr. zellikle Clarida, Gali ve Getrler (2001) ile Gali ve Monacelli (2002) tarafndan yaplan almalar enflasyonun hedeflendii politikalar setinin, ak ekonomilerde optimal para politikalar ilevi tadn gstererek, dviz kuruna mdahale etmeyen ve kurunun serbeste

1489

S. Sevin ORHAN

dalgalanmasna izin veren bir merkez bankas seeneini ortaya koymutur. Bu almalarda, ak ekonomide optimal para politikalarn yrten merkez bankalarnn cari ilemler dinamikleri ile refah kriterleri gibi amalarnn olmad kabul edilmitir. Buna gre, Merkez bankalarnn enflasyon hedeflemesi yoluyla, esnek fiyatlarda retimi esas alan politikalar yrtme zorunluluu vardr. Tablo 1. Makroekonomik Modellerin Gl ve Zayf Yanlar
Keynezyen Adaptif Bekleyiler Modelleri Politika deiikliklerinin ve konjonktrel oklarn etkileri tek ynl deerlendirilmekt edir. Politika yapclar genileyici politikalar yoluyla piyasay yanl ynlendirmektedi r. Mundell-Fleming Modeli, Mundell (1963), Fleming (1962) Keynezyen Rasyonel Bekleyiler Modellleri Konjonktrel sorunlar karsnda daha gereki ve dinamik analiz gelitirilmektedir. Gl teorik kurumlarn eksiklii toplam arz etkileyen politikalarn deerlendirilmesini gletirmektedir. MULTIMOD Reel Konjonktrel Dalgalanma Modelleri Ekonominin arz ynn etkileyen gl kurumlara, refahn dorudan etkilerine yer verilmektedir. Esnek dviz kuru rejimi makro ekonomik analizin merkezinde yer almaktadr. Mendoza (1991) Stokastik Dinamik Denge Modelleri Makro ekonomide toplam arz teorisi mikro ekonomik teoriye eklenmektedir. Eski modellerle zm salamak gtr.

Zayf Yanlar

Gl Yanlar

Model Trleri

GEM (Global Macro Economic Model) =NOEM Modelleri

Kaynak: Rajan, R., GEM: A New International Macro Economic Model, IMF Department, (2004:8). Yeni Keynezyen NOEM modelleri, NKSK paradigmada ileyen dviz kuru oklar karsnda parasal aktarm mekanizmalarn ak ekonomide tartmaktadr. Ksa srede modeller kresel ekonomide optimal para politikalar, para politikalarnda kordinasyon sorunu ve optimal stabilizasyon politikalarnn tartld makro ekonomi modellerine dnmtr. ada makroekonomi yaznna NOEM modelleri olarak griren analizler, FED gibi ulusal para otoriteleri ve IMF gibi uluslararas kurumlar tarafndan Kresel Ekonomi Modelleri(Global Economic Model) GEM olarak kullanlmaktadr (Tablo 1). Tm NOEM modelleri uzun dnemli konjonktr modelleri ile ksa dnemde Keynezyen varsaymlar altnda almaktadr.

IMFin Katklar

1490

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER

NKSK paradigma ekseninde gelien Mundell-Fleming-Dornbush (MFD) modellerinde parasal oklarn reel ekonomiye aktarm uluslararas ekonomide harcama-kaydrma etkisi (the expenditure-switching effect) ve gelir-emilim etkisi (income-absorbtion effect) zerinden iletilmektedir. Bu modellerde genileyici parasal oklar faiz oranlarn drerek, harcama kaydrma etkisi zerinden dviz kurunun deerini drmektedir. Dk faiz oran ve dk deerli para ev sahibi lkenin net ihracat gelirlerini artrrken, dier lkenin retim dzeyini azaltmaktadr. MFD modelleri, Svensson ve van Wunbergen(1989), Obsfeld ve Rogoff (1995) tarafndan belirsizlik, cret ve fiyat yapkanlklar balamnda gelitirilmitir. Kimin, belirsizlii ekledii yeni model (MFD-M) ekonometrik bir ereveye oturtularak, amprik almalarn bir kalk noktas olmutur (Kim, 2001a:340). MFD-M modelleri iki mekanizma zerinden ilemektedir. lk olarak, harcama kaydrma etkisine dayanan ticaret dengesi etkisi (the effect on trade balance) ya da cari ilemler etkisi. kinci olarak, d retim etkisi( the effect on foreign output) dir. Kimin (2001b) yapt almalarda ABDde yaanan geniletici parasal oklarn uuslar aras ticarette J etkisi yaratt, uluslararas parasal genilemenin ardndan ksa vadede ticaret bilanosunun bozulduu, iyilemenin ancak uzun vadede yakaland gzlenmitir. te yandan, Chiristiano Eichenbaum ve Evans (1994), eksik rekabet koullarnda cret ve fiyat srecinin tartld mikro modellerle fiyat yapkanl altnda reel konjonktr ieren tek lkeli parasal makro modelleri bir araya getirmitir. 1990l yllarn sonunda Obstfeld ve Rogoff (1995,17) OR modellerinde, kresel ekonomide ticaret yapan iki lkede ksa vadede, nominal fiyat yapkanl altnda uluslar aras parasal aktarm mekanizmalarnn cari ilemler dengesine yansmalar ve servet etkisi tartmalarn balatmtr. Bu almalarda Obstfeld ve Rogoff Modelleri noktann altn izmektedir. lk olarak, kresel ekonomide kamu harcamalar ve geici verimlilik oklarnn ticari mal talebi zerinden uzun vadede reel dviz kuruna kalc etkileri yoktur. kinci olarak, geici parasal bir okun dviz kuru ve cari ilemler blanosuna etkileri srekli bir oktan daha kktr. Son olarak, ak ekonomilerde para talebi, retimden ok harcama ve tketime baldr. OR modelleri, ev sahibi ve yabanc lkenin yer ald (iki lkeli) modellerdir. Bu modellerde tketim harcamalar, hane halk ve kamu harcamalarndan olumaktadr (Tablo 2). OR Modellerinde genileyici parasal oklar, faiz oranlarn drerek hane halknn tketim talebini artrr, dviz kuru deer kaybeder ve yabanclarn ulusal varlk talebini ykseltir. MFD modellerine benzer bir ileyi olmasna karlk, OR modedelleri daha geni bir makro ekonomik alma sahiptir. Buna gre MFD modellerine gre OR modellerinin farklar: 1. OR modellerine gre genileyici parasal oklarn ardndan hane halk cari tketim harcamalar ile cari gelire ve beklenen gelire bal olarak varlk talebini artrmaktadr.

1491

S. Sevin ORHAN

2. Genileyici parasal oklar ticarete taraf olan her iki lkenin retim dzeyini artrarak, kresel ticaret hacmini ykseltmektedir. 3. Ak ekonomide genileyici parasal oklarn cari ilemler etkisi (cari ak) ksa dnemlidir. Uzun dnemde cari ilemler dengesi hzla iyilemekte ve parasal oklarn her iki lkede reel etkileri olumlu hale gelmektedir. 4. MFD modellerinde retim OR. modellerine gre dsaldr. Toplam talebin toplam arz at durumlarda fiyat ayarlamalarnn ok hzl etkilendii gzlenmitir. Keynezyen ktisatta gerek MF modelleri gerekse MFD modellerinde ekonominin ksa dnemden uzun dneme doru nasl uyumlanaca sorunu yeterince cevaplandrlamamtr. Ksa dnemde fiyat dzeyi sabitken, uzun dnemde para arznn srekli deimesi fiyat dzeyini ve dviz kuru deerini drmektedir. OR modellerine gre srpriz bir parasal ok karsnda reel ve nominal dviz kuru hzla frlayarak, uzun dnem dengesinden sapmaktadr (Rogoff, 2002: 20). 5. OR modelleri yoluyla Keynezyen iktisatta olduka nemli bir tartma olan reel faiz oranlar ve parasal aktarm mekanizmalar arasndaki balant ne karlmtr (Brondo, 2000: 3). Betts ve Deveraux (2000) ve Kim (1999) ABD de yaanan genileyici parasal oklarn ticarete taraf olan lkelerde retim artlaryla sonulandn gzlemlemitir. Kimin almalarnda genileyici parasal oklarn ardndan her iki lkenin reel faiz oranlarnn dt, retim, tketim ve yatrm harcamalarnn artarak, toplam talebi ve retimi artrd gzlenmitir.
3

3 Cari ak, genel olarak cari ilemler dengesinde gelien bir an sonucudur. Kresel ekonomide cari ak sorunu retim, harcama ya da tasarruf dengesi reel ve finansal nedenlerle gelien ok boyutlu bir sorun haline gelmitir. retim ve harcama dengesi asndan cari ak, toplam retim dzeyi (GSMH) ile zel ve kamu yatrm harcamalar arasndaki farkn bir sonucudur. Ya da toplam retim dzeyi (GSMH) ile zel ve kamu sektr toplam tketim harcamalar arasndaki farkn sonucudur. Tasarruflar asndan bakldnda cari ak, zel ve kamu tasarruf yetersizliinin bir sonucudur. zel tasarruflar firmalarn finansal varlk hacmini artrmak amacyla kulland finansman kaynaklardr. Firmalar, borsa yoluyla ulusal ya da yabanc hisse senetlerine ynelerek lkenin ulusal ve yabanc varlk stokunu artrr. Tasarruf dengesi asndan cari ak sorunu zel tasarruf birikimleri ve bte kaynaklar yoluyla, yatrm ve tketim harcamalarnn, yeterince finanse edilemedii bir durumu gstermektedir. Bir baka adan cari ak sorunu lkenin net yabanc varlk dengesini gstermektedir. zellikle kresel ekonomilerde cari ak sorununu net yabanc dn artnn bir sonucu olarak yaand gzlenmitir. Srdrlemez cari ak net yabanc bor stokunun srdrlemez dzeye gelmesinin bir sonucudur (Roubini, 1998a:7). Cari akla ilgili son kavram ise, kamu ve zel tasarruflardan her ikisinin yetersiz olduu durum veren ikili ak (twin deficit) durumudur (Roubini, 1998b: 9).

1492

Tablo 2. Ak Ekonomide Parasal oklar ve Aktarm Modelleri: MF, MFD, MFD-M ve OR-CP Modelleri
Parasal oklar ve Aktarm Modelleri

MFD MF

MFD-M

OR-CP

Temsilciler

Hicks (1937) R. Mundel M.Fleming(1962)

(1963)

MF + Dornbush (1976 ), Svensson ve Von Wijnbergen (1989)

Okul lar

Neo Klasik Sentez Keynezyen Paradigma Tam sermaye hareketlilii, Uluslar aras tam parasal ikame. Mali dengesizlikler gz ard edilir. Dalgal kur analizi.

Neo Klasik Sentez Keynezyen Paradigma Serbest dviz kuru, Dviz kuru esnek ve fiyatlara gre daha oynaktr. Fiyat yapkanl var, fiyat ayarlama srecinde arlk dviz kuru. Bekleyilere uyarl yava seyreden fiyat ayarlama sreci.

MFD ve Eichenbaum, Evans (1995), Clarida ve Gali (1994) Grilli, Roubini (1995), Chari (1998), Kim ve Roubini (2000), S.Kim (2001), Faust, Rogeis (2003), Scholl, Uhlig (2005), Sachs (1991), Bett ve Devereux (2000ab) Yeni Keynezyen Paradigma

Obstfeld, Rogoff (2000), Blanchard ve Quah (1989), Harrison, Millard, Benigno, Corsetti, Pesenti, Koray, Mc Millian (1999),Kollman, Smets, Wouters (2001), Lee, Chinn (2006), Lee, Menzei(2006), L. Fisher, H.S Huh (2002), Lane (2001) Yeni Keynezyen Paradigma

Varsaymlar

cret ve fiyat yapkanl, Ticaret hadleri ve reel faiz ilikisi, Stokastik genel denge modelleri.

Rasyonel bekleyiler, cret fiyat yapkanl, Yava ayarlanan fiyatlar, Monopolc rekabet, Dinamik genel denge, Uyumsuz stokastik oklar.

S. Sevin ORHAN

Parasal oklar ve Aktarm Modelleri

MFD MF

MFD-M

OR-CP

Mekanizmalar

Harcama Kaydrma ve Gelir Emilim etkisi. Parasal genileme oku, faiz der, reel kur deer kaybeder, harcama ve yatrm dzeyi artar, milli gelir art ithalat talebi artar, cari denge bozulur. Parasal genileme, faiz der, kur deer kaybeder, ihracat toplam talep artar. Ticarete taraf lkede ihracat artar (beggar-thyneighbour effect).

Ticaret Etkisi (cari ilemler etkisi) D retim Etkisi. Harcama ve Gelir Etkisi.

Ticaret Etkisi (cari ilemler etkisi), D retim etkisi, Bumerang etkisi, Ak ekonomide cari ilemler ve servet dinamikler. D ticaret dengesi bozulur. Yabanc retim der. Gelir emilim etkisiyle ticaret dengesi geniler. Da ak ekonomide (ABD) faiz aral daralr, ithal mal talebi ve d retimi artar.

Dviz zerinden ilemler etkisi

kuru cari

Kaynak: Yazar tarafndan gelitirilmitir.

Etkileri

Ksa dnemde gelir emilim, uzun dnemde harcama kaydrc etkisi. G6 ve ABD d ekonomilerde genileme (spill over) etkisi.

Harcama ve Gelir Etkisi. Parasal genileme, faiz der, Ksa dnemde cari ak, uzun dnemde byme.

1494

6. NOEM modelleri nominal dviz kurunu kullanarak, fiyat oluum srecini tartmaktadr. Lucas taraftarlarnn giriimleriyle parasal aktarm srecinde fiyat yapkanl bata olmak zere, retim, tketim ve nominal yapkanlklar tartlarak, Lanein (2000) modellerinde uluslar aras mal ve hizmet ticareti ile uluslararas finansal piyasalar ieren modellere dnmtr. 7. MFD modelinde R. Dornbushun (1976) dengeden sapan dviz kuru analizi fiyat yapkanl ve rasyonel bekleyiler varsaym dnda almasna karlk, OR modellerinde parasal oklar karsnda mal piyasalarnda fiyatlarn olduka yava uyum salad, dviz kurunda dengeden sapmann rasyonel bir sre olduu grlmektedir. MFD ve OR modellerinde ana ileyi Keynezyen mekanizmaya dayanmaktadr. Ulusal fiyatlarn mal piyasalarn hzla temizleyememesi, bir anlamda uyumlanamamasna toplam talebin tam istihdam dzeyinden sapmasna neden olmaktadr. NKSKeynezyen modellerde olduu gibi NOEM yazn gelir emilim ve harcama kaydrma etkileri zerinden ilemektedir. Dornbush (1976), Eichenbaum ve Evans (1995), Kim ve Roubini (2000), Faust ve Rogeis (2003), Scholl ve Uhlig (2005) tarafndan yaplan almalarda parasal oklar ve uzun dnem denge dviz kuru hedefi tartlarak, parasal oklarn nominal dviz kuruna benzer etkilerine rastlanmtr. Backus (1995), Baxter (1995), ve Obstfeld ve Rogoff (2000) NOEM yaznnda yapt almalarda, parasal oklarn uluslararas aktarm srecinde miktar sorunsaln ne karmtr. Yaplan amprik almalar ak ekonomide uluslar aras retim korelasyonun tketim korelasyonundan byk olduunu gstermitir. Ak makroekonomide parasal oklarn uluslararas aktarm srecinde uluslararas retim ve tketim korelasyonu makroekonomi asndan nemli bir bilmece (puzzle) haline gelmitir. Amprik almalar MFD ve OR modellerine gre harcama kaydrma etkisinin farkl sonular verdiini gstermektedir. NOEM modellerinin kullanld almalarda uluslararas makroekonomik sorunlar farkl bilmeceleri (puzzles) ortaya koymutur (Landry, 2005:4).

1.Miktar bilmecesi: Backus (1995), Baxter (1995) ve Obstfeld ve Rogoff

(2000) tarafndan yaplan almalar, uluslararas retim korelasyonunun tketim korelasyonundan byk olduunu gstermektedir.

2. Dviz kuru ve ithal mal fiyatlar ilikisi: Dornbush (1987), Obstfeld ve

Rogoff (2000), Obstfeld (2002) tarafndan yaplan almalarda, dviz kuru zerinden ithal mal fiyatlarnn global harcamalar etkiledii grlmektedir.

3. Parasal Genileme ve Kresel Toplam Talebin Art: Sim (1992), Kim

(2001), Faust ve Rogers (2003) tarafndan yaplan almalar ABDde yaanan

S. Sevin ORHAN

geniletici parasal bir okun uluslar aras toplam talebi artrarak, gelimi lkelerde yaylma (spill over) etkisi yaratt gzlenmektedir. Kresel ekonomide nomina dviz kurunun etkisi deimitir.

4. Geniletici parasal oklar ve J Erisi Etkisi: Betts ve Deveraux (2000)

ve Kime gre ( 1999), ABDde yaanan parasal bir genilemenin ABD ve dier lkenin piyasalarnda faiz oranlarn drd, retimi ve toplam talebi artrd uluslararas ticarette J etkisi yarattn gzlemlemitir. JBetts ve Devereux (2000) ve Kim (2001) tarafndan yaplan almalarda, ABDde yaanan genileyici parasal bir okun kresel ekonomide uluslararas parasal genilemeye yola aarak, ksa vadede ticaret bilanosunu bozduu, ekonominin ancak uzun vadede iyiletii grlmektedir. Yeni NOEM modelleri de Keynezyen modellerde ileyen gelir emilim ve harcama kaydrma etkileri zerinden ilemektedir. Dornbush (1976), Eichenbaum ve Evans(1995), Kim ve Roubini (2000), Faust ve Rogeis (2003), Scholl ve Uhlig (2005) tarafndan yaplan almalarda parasal oklarn uzun vadede denge dviz kuru hedefi zerinde harcama kaydrma ve gelir emilim etkileri baskndr.

5. Parasal ok ve Dengeden Sapma: Dornbushun (1976) dviz kurunda

dengeden sapma hipotezinin ardndan, Eichenbaum ve Evans (1995) dviz kurunda dengeden sapmann yl sreyle erteleneceini gzlerken, Kim ve Roubini (2000), Faust ve Rogers (2003) ve Scoll ve Uhling (2005) dengeden sapmann daha ksa sreli etkiler yaptn gzlemitir. Dornbush (1987), Obstfeld (2002), Obstfeld ve Rogoff (2000) tarafndan yaplan almalarda, dviz kuru zerinden ithal mal fiyatlarnn deiimi kresel toplam harcamalar etkilemektedir. Benzer sonular, Sims (1992), Kim (2001), Faust, Rogers ve Swanson (2003) tarafndan yaplan almalarda da gzlenmitir. Obstfeld ve Rogofa gre, eksik rekabet piyasalarnda para politikalarnn cari ilemler bilanosu gibi ekonominin reel yn zerinde gl etkileri vardr. Piyasalar fiyat yapkanl koulu altnda ilemektedir. Bu modellere gre, merkez bankasnn varlk piyasasnda yaanan dengesizlii dikkare alarak, cari ilemler dengesini gzeten para politikalarn izlemesi gerekmektedir. Cari ilemler dinamikleri yalnzca eksik rekabet piyasalarnn neden olduu eksik risk paylamndan etkilenmemekte, faiz paritesi dikkate alndnda risk pirimi farknn neden olduu byk retim aklarndan etkilenmektedir (Malik, 2006: 6). Gnmzde NOEM modelleri, dviz kuru ve cari ilemler dinamikleri, eksik rekabeti varlk piyasalar monopolistik rekabet koullar ve nominal fiyat yapkanl altnda uluslar aras parasal aktarm srecini tartmaktadr. Modern makroekonomi yaznnda firmalarn bte kst altnda retim ve fiyatlama davran gz ard edilerek, dvz kuru ve cari ilemler dinamiklerini tartan parasal aktarm modelleri vadr (Bowman and Doyle, 2003: 2).

1496

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER

4. NOEMde Dviz Kurundan Ulusal Fiyatlara Gei Sreci

Geleneksel ak ekonomi modellerinde parasal oklar karsnda dviz kuru hareketleri uluslararas nispi fiyatlar uyumlandran istikrar arac ilevi grmektedir. Bu modellerde nominal dviz kuru reel kuru etkileyerek, dnya piyasalarnda ulusal mallarn ucuzlamasna ve kresel talebin artmasna neden olmaktadr. Modellerde dviz kuru hareketlerinin harcama kaydrma etkisinin merkezinde yer almasnn nedeni budur. Geleneksel ak ekonomi yaznnda ulusal paraya gre fiyat uyarlanma sreci yavaladnda ya da engellendiinde, parasal oklar karsnda dviz kuru uluslar aras nispi fiyatlarn istikrarn etkilemektedir. Bu srete, faiz oranlarnda bir deiim karsnda, nominal dviz kurunun dmesi reel kurda da dmeye yol aarak, dnya piyasalarnda ulusal mallarn ucuzlamasna neden olmakta, dviz kuru zerinden harcama kaydrma etkisi kresel toplam talebi ynlendirmektedir NOEM yaznnn ilk modelleri saylan Mundell-Fleming modelleri mal ve i gc piyasalarnda eksik rekabeti piyasa davran ve nominal cret/fiyat yapkanl gibi piyasa baarszlklarn gz ard etmitir. 1990l yllarn banda NOEM modelleri eksik rekabet yaplar ve cret fiyat yapkanl sorununa dikkat eken genel denge modellerini gelitirerek, ak ekonomi yaznn ne karmtr. NOEM modellerinde cret ve fiyat yapkanl altnda parasal oklarn dviz kuru ve cari ilemler etkileri olduka geni boyutta tartlmaktadr. NOEM yaznnda fiyat ve cret yapkanl tartmas bu gn devam eden iki temel sorunun altn izmektedir.

4.1 Birinci Tartma: LCP ve PCP Fiyatlama:

Makroekonomi yaznnda parasal oklar karsnda fiyat ayarlama sreci ya ulusal para cinsinden ya da retici lkenin paras cinsinden iletilmektedir. Reel dviz kuru dalgalanmalar ticari ve ticaret d mallarda satn alam gc paritesinden sapmalara neden olduu iin alternatif bir fiyatlama modeline ihtiya duyulmutur. Obstfeld ve Rogof (2000)a gre firmalar, genellikle retici lkenin parasna gre (producer currency pricing) (PCP) fiyatlamay tercih etmketedir. Bu nedenle, redux modellerinde PCP yapkanl kullanlmaktadr. Redux modellerinde fiyatlar tm mallar etkilemektedir. Buna karn, Betts ve Devereux (1996, 2002a, 2000b), Devereux ve Engel (1998, 2000), Kollman (2001), Chari, Kehoe ve McGrattan (1998) ve Bergin ve Feenstra (2001) gibi teorsiyenler firmalarn alc lkenin paras cinsinden (consumer currency pricing) (LCP) fiyatlamay kullanmaktadr. Obstfeld ve Rogof (1995a), Gali ve Monacelli (2002), Clarida, Gali ve Gertler (2001), Corsetti ve Pesenti (2001a, 2001b), Sutherland (2000, 2002) tarafndan yaplan almalarda, retici lkenin parasna gre (PCP) fiyatlama yapan lkelerde, para otoritesinin ulusal fiyatlarda hedefleme politikalarna yneldii ve dalgal dviz kuru rejimini setii gzlemitir. Ak ekonomide retici lkenin parasna gre fiyatlama yaplrken, hzla dviz kurundan tketici fiyatlarna doru

1497

S. Sevin ORHAN

yansyan (pass-through) nispi fiyat etkisi ortaya kmaktadr. Bu yolla, PCP fiyatlamaya dayanan modellerde dviz kuru optimal para politikalarnn nemli bir arac haline gelmitir. Ak ekonomide parasal aktarm srecinde esnek kur ve kura elik eden para politikalar tartmann merkezinde yer almaktadr. Son yllarda kresel ekonomide, sabit kur sisteminde beklenmeyen bir verimlilik oku karsnda fiyat uyum srecinin olduka zor iledii gzlenmitir. te yandan, fiyatlarn alc lkenin parasna (LCP) gre (consumers currency price) belirlendii lkelerde sabit dviz kurun tercih edildii grlmektedir. Amprik almalar, nominal fiyatlar ulusal para cinsinden fiyatlandran ve dviz kuruna ayarlayan gelimi lkelerde, harcama kaydrma etkisinin daha gl olduunu gstermektedir (Devereux 2004:12). Beets ve Devereux (2000), Devereux ve Engle ( 2000, 2001, 2002) tarafndan yaplan almalar, LCP fiyatlama yapan ekonomilerin parasal aktarm srecinde ulusal fiyatlarn dviz kuru hareketlerinden etkilenmediini, risk paylamnn srdrlebilmesi iin sabit dviz kuru politikalarnn zorunluluunu ortaya koymaktadr. Amprik almalar, LCP fiyatlamada birka nemli noktann altn izmektedir. Tam/ mkemmel LCP fiyatlamada ksa vadede reel ve nominal kurun uyum iinde olduu grlmektedir. Musa (1986) ksa vadede dviz kurundan tketim mallarna doru ok kk bir etki gzlemitir. Ancak, Goldberg ve Knetter (1997) tarafndan yaplan almalar, ABDde dviz kurundan toptan ithal mal fiyatlarna doru bir gei olduunu ve ksa vadede tketici fiyat endeksine gre daha byk etkiler yaptn gzlemitir. Bu gelimelerin ardndan, Neves ve Rebelo (2000), Burstein, Eichenbaum ve Rebelo (2002), McCallum ve Nelson (1999,2000) ile Corsetti ve Dedola (2002) toptan ithal mal fiyatlarn tketici fiyatlarndan ayran yeni modeller gelitirmitir. Obstfeld (2001) ve Engel (2002), ulusal ara mallar ve ithal ara mallar kullanan firmalarn ticaret d tketim mallarnn retiminde PCP fiyatlamann en iyi yol olduunu gstermitir. Tketim mallar fiyatlarnn yapkan olduu ekonomilerde, dviz kuru deiiminin tketici fiyatlarnda etkili olmad, ancak ticaret hadleri zerinde etkili olduu, bu durum karsnda firmalarn talebinin ulusal mallar ve ithal ara mallar arasnda deitiini gzlemitir. Yeni NOEM modellerinde retici lkenin parasna gre fiyatlama (PCP) tercih edilmektedir. Bu modellerde ihracata konu olan mallarn fiyatlar retici lkenin parasna yapkandr. Ulusal para ithal mallarn nominal fiyatlar ve dviz kuru hareketleriyle birlikte hareket etmektedir (Landry, 2005:2-5). Keynezyen ekonomide parasal aktarm tartmalar fiyat ayarlamalar ve dviz kuru hareketleri zerinde younlamasna karlk, Yeni NOEM modellerinde parasal aktarm tartmalar ak ekonomide fiyat ayarlama srecinde zamanlama sorunu ve uluslar aras makro ekonomik dalgalamalar zerinde younlamtr. retici fiyatlarnn geerli olduu piyasalarda, geniletici parasal bir okun ardndan, uluslararas retim korelasyonun tketim korelasyonundan gl olduu; ertelenmi bir overshooting (dengeden sapma) srecinin yaand; uluslararas ticarette J-erisi dinamiinin ve enflasyonist srecin ne kt gzlenmitir.

1498

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER

Obstfeld-Rogoff (2000) modelleri (OR) ile balayan, Corsetti-Pesenti (2001; 2005a; 2005b) tarafndan gelitirilen (CP) modelleri iki noktada MF modellerinden farkldr. lk olarak, NOEM modelleri makro ekonomide mikro kurumlarn inasna ve ilevine nem vermektedir. Ekonomide tm birimlerin optimizasyon eiliminde olduu, hane halknn beklenen fayday maksimize ederken, firma iin maksimum deeri artrd n grsne dayanmaktadr. kincisi, NOEMde genel denge analizi, ak makro ekonomi ve ticaret yazn arasndaki balanty kurarak, uluslar aras ekonomi yaznnn tek bir at altnda toplanmasn hedeflemitir. Corsetti ve Pesenti yabanc firmalarn dviz kuru hareketlerine karlk, ulusal fiyat endeksi hazrlayarak, NOEM yaznnda alternatif bir model gelitirmitir. Yeni CP modeli tam PCP fiyatlamadan farkllamtr. Redux modellerinde dviz kurundan ithal mal fiyatlarna doru bir etki (pass through) ilemektedir. Dviz kurunun %1 deimesi, tketim mal fiyatlar yoluyla ayn oranda ithal mal fiyatlarna yansmaktadr. Tam LCP fiyatlamada ise, dviz kurundan ithal mal fiyatlarna doru gei yoktur, ksa dnemde fiyatlar genel dzeyi dviz kurunun deiiminden etkilememekte, dviz kurunun deiimi ithal mal talebini deitirmemektedir. Corsetti ve Pesenti (2002) modelleri, oklu denge olasl zerinde almaktadr. CP modellerinde dviz kuru deiiminin az olduu ekonomilerde, firmalarn LCP fiyatlamaya gittii ve para otoritelerinin dviz kuru oynakln dk tutmay tercih ettii, dviz kuru oynaklnn yksek olduu ekonomilerde ise, firmalarn PCPyi tercih ettii ve para otoritelerinin esnek kur rejimini setii gzlemlenmitir. Dier modellerden farkl olarak NOEM modellerinde, parasal aktarm srecinde reel ve finansal varlklar yer almaktadr. Benzer ekilde, parasal aktarm srecinde LCP ve PCP tartmasnda, ticari ve ticari olmayan mallarn ayrm ile enflasyonist hedefleme etkisi modellere eklenmitir (Malik, 2006:4). LCP yerine PCP fiyatlamann tercih edilmesinde optimal stabilizasyon politikas ilevi ne kmaktadr. PCP hipotezne gre fiyat yapkanl durumunda para politikas esnek fiyat srecini gerektirmektedir. Optimal para kuralna gre, CPI ithal mallarn nispi fiyatlar dalgalanrken, merkez bankas GDP deflatrn stabilize ettiinden, uluslar aras deikenlere yansyacak para politikasna gerek kalmamaktadr.

4.2. kinci Tartma: Fiyat Yapkanlna Kar cret Yapkanl:

NOEM yaznnda parasal oklar karsnda fiyat veya cret yapkanlndan hangisinin daha aklayc olduu zerine tartmalar srmektedir. Obstfeld ve Rogoff (2000) tarafndan yaplan almalarda fiyat yapkanlnn cret yapkanlndan daha etkili olduu grlmektedir (Bergin, 2002: 2). Redux modelleri nominal cretlerin mkemmel esnek, rn fiyatlarnn yapkan olduu varsaymyla hareket etmesine karlk, Corsetti ve Pesenti modelleri (2002 ile Obstfeld ve Rogoff (2000) yapkan cretler ve esnek fiyatlarla almaktadr.

1499

S. Sevin ORHAN

5. NOEM Modelleri ve Cari ilemler Dinamikleri

1980 sonras ak ekonomi modellerinde cari ilemler dengesi, lke yerleiklerinin dnyann geri kalanndan ald ya da verdii dnler karsnda toplam tketim harcamalarnn dzenlenme giriimi olarak alnmtr. Lane ve Milesi-Feretti (2002a,b) optimal para politikalarnn cari ilemler etkilerini, ekonominin net yabanc varlk pozisyonu ile uzun dnemde reel dviz kuru arasndaki ilikiyi gzeterek aklamaktadr (Ghironi, 2003:2). Buna gre, CAt = r t At + Yt Ct It Gt, dir.

CAt: cari ilemler, At: net yabanc varlk akm, Yt: GDP, It: yatrm harcamalar, tasarruf ve yatrm farkn gstermektedir. Buna gre, cari denge CAt, Qt = Yt It Gt. Qt: net gelirden yatrm harcamalar ile kamunun mal ve hizmet harcamalar karlandktan sonra zel tketimden elde edilen faiz d geliri gstermektedir. Burada hane halk geliri yaam boyu gelir hipotezinden retilmitir. Bu durumda cari ilemler net gelirden geici sapma durumudur. CAt = Qt Qtp, Qtp: beklenen net gelir dzeyidir. Amprik almalar, tketicilerin srekli parasal oklar karsnda harcamalarn dzenleyemediini, ancak geici oklar karsnda tketim harcamalarnn dzenlendiini gstermektedir. Bu nedenle, retim, yatrm veya kamu harcamalarna ynelik geici oklarn cari ilemler dengesini etkiledii, srekli oklarn cari ilemler zerinde etkili olmad grlmektedir. Obstfeld ve Rogof (2000, 2002) parasal oklar ile cari ilemler ilikisini, ticari ve ticari olmayan mal ayrm yapt modellerde, tam olmayan dviz kuru-fiyat etkisini dikkate alarak tartmaktadr. Buna karlk, Corsetti ve Pesenti (2001b) parasal ok tartmalarn tam ulusal ikame esneklii koulunda, cari ilemler dinamiklerini gz ard ederek srdrmektedir. CP modellerinde, tam ileyen varlk piyasalar koulunda sistemin mkemmel risk havuzuyla iledii, lkelerin varlklarnn oklara kar sigortaland varsaylmaktadr. CP modellerinde cari ilemler bilanosu deimediinden ticarette kazanl taraf olmad gibi, tam ulusal ikame esneklii koulunda cari ilemler dengesi asndan her hangi bir soruna rastlanmamaktadr (Corsetti ve Pesenti, 2001a, 2001b). Gnmzde CP ve OR modellerinde verimlilik belirsizlii karsnda istikrar politikalarnn etkinlii nemli bir tartmaya neden olmaktadr. Uzun dnemli CP-OR modellerine gre, ev sahibi lkede esnek fiyat ileyiinde pozitif bir arz oku, lkenin piyasa fiyatlarn drerek, dnya fiyatlar zerinden ulusal ve yabanc talebi artrmaktadr. Aksine, fiyat yapkanl durumunda beklenmeyen verimlilik oklar daha dk emek talebine ve istihdama neden olmaktadr. Redux modellerinde Corsetti ve Pesentiye gre cari ilemler dengede iken, ulusal mallarn yabanc fiyatlarnda gelien olas artlar yabanclarn ulusal mallara talebini azaltrken, ihracat gelirini deitirmeden cari ilemler dengeni

1500

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER

deitirmemektedir. Obstfeld ve Rogoffun redux modellerinde n grd srekli etki CP modellerinde ortadan kalkmaktadr. NOEM modellerinde ulusal nominal oklardan kk ve ak ekonomilerin daha ok zarar grd ve ticaret hadlerinin bozuldu, buna karlk, byk ekonomilerin retim ve istihdam dzeyinin artt gzlenmitir (beggar-thyself effect). CP modellerinde dviz kuru oklar rekabeti develasyonlarn aksine, yabanc lkenin ticaret hadlerini bozmamakta, geniletici para politikalarndan ncelikle yabanc lkeler yararlanmaktadr. CP modelleri geleneksel NOEM modellerinden farkl olarak, genileyici ulusal mali politikalarn ticari taraflara zarar vereceini ngrmektedir. Ksa dnemde mali oklar ulusal talebi artrmasna karlk, ulusal enflasyon ve istihdam dzeyi arasndaki elikiyi deitirmekte, uzun dnemde mali balantlar ticari taraflara zarar vermektedir (Corsetti and Pesenti, 2001: 4).

6. NOEMde Parasal oklar ve Kresel Etkileri:

NOEM yaznnda optimal para politikalar ve cari ilemler dinamikleri arasndaki iliki, kk ve ak ekonomilerde, yapkan fiyat varsaym altnda ekonomiye retim, talep ve parasal oklar verilerek tartlmaktadr. Farkl trden oklarn enjekte edildii modellerde, oklarn cari ilemler dengesi ve reel kur zerinde etkileri gzlenmitir. Bu modellerde retim oku, talep oku, nominal oklar, geici oklar (parasal oklar) (temporary-monetary shocks) ve srekli oklar (verimlilik oku) (permanant-technology shocks) gibi ok trleri kullanlmtr. NOEM yaznnda kullanlan ok tanmlamalarna gre, farkl lke guruplarnda yaplan almalar nda hazrlanan tabloda ((Tablo 3) parasal oklarn cari ilemler zerine benzer etkiler yapt gzlenmektedir. 1.Blanchard ve Quah (1989), Obstfeld ve Rogof (1995), Betts ve Devereux (2000), Chari vd (2002) ve Lee ve Chinn (2006) tarafndan yaplan almalar, geici oklar (parasal ok) karsnda reel kurun deer kaybederek, cari ilemler bilanosu zerinde istatistiksel olarak anlamsz ve ksa vadeli etkiler yaptn ortaya koymaktadr. Buna karn, Lane (2002) nominal bir ok karsnda cari ilemler dengesinde uzun vadeli etkiler gzlemitir. 2. Clarida ve Gali (1994) ve Obstfeld (1985) tarafndan yaplan almalarda, ak ekonomide IS-LM modellerinde, zellikle uzun dnemde PPP (satn alma gc paritesi) nominal yanszlk (nominal neutrality) kullanlmtr. Geleneksel Mundell-Fleming modellerinde olduu gibi ksa dnemde fiyat uyumlanmasnn yava seyrettii, uzun dnemde fiyat ayarlamalarnn yapld grlmtr. Prasad (1999), Clarida ve Gali (1994) PPP kullanlarak, ticaret bilanosunu ekledii modellerde nispi fiyatlarn ve reel kurun PPPye yaylma hznn olduka yava seyrettiini gzlemitir. Bu modellerin ortaya koyduu bulgulara gre, reel kurun ve dier nispi fiyatlarn deimesi nedeniyle retim dzeyi nominal oklardan etkilenmemekte, nominal okun uzun vadede reel kur zerinde bir etkisi grlmemektedir.

1501

S. Sevin ORHAN

3. Lee ve Chinn (1998) amprik almalarda, cari ilemleri kapsayan ve PPP kst altnda ileyen SVAR modellerinde uzun vadede nominal oklarn reel kuru etkilemediini gstermitir. 4. Prasadn ( 1999) G7 lkelerini kapsayan SVAR modelinde reel retim, reel dviz kuru ve ticaret dengesi ilikisi gzlenmitir. Modelde yabanc mal talebi, reel dviz kuru ve ticaret bilanosunu etkilediinden retim dzeyi, ulusal retimin yabanc mal retimine oran olarak alnmtr. Fisher ve Huh (2002) Prasad ve Gable (1998) ile Lanein (2001) modeline benzer ekilde, yabanc mallarn talep endeksini G7 lkelerinin reel GDPlerinin ortalama ticari arl olarak hesaplayarak, her bir lkenin ortalama ticaret hacmi iinde arlklarn bulmutur. Reel dviz kuru, G7 lkelerinin arlkl ticaret ortalamas olarak alnm, iki yanl reel dviz kuru, fiyat deflatr olarak ulusal ve yabanc tketim mallar fiyat endeksi kullanlarak hesaplanmtr. Nispi retim ve reel kurun hesaplanmasnda ayn ticari arlk alnmtr. Reel kur, ulusal tketim sepetinde yer alan mallarn fiyatlarnn yabanc tketim sepetinde yer alan mallarn fiyatlarna oran olarak alnmtr. Bu nedenle, bu orann art reel bir deer kayb anlamna gelmitir. ktisat yaznnda J-erisi etkisi konusunda elde edilen bulgular olduka karmaktr. Genellikle, literatrde fiyat-kur ve hacim etkileri amprik olarak tahmin edilmektedir. Krugman ve Boldwin (1987) son eyrekte, Artus (1975), Helkie ve Hooper (1987) ise ilk eyrekte J-erisi etkisini gyakalamalarna olmalarna karlk, Moffett (1989) ve dierleri bu etkiyi gzlememitir. Bacchetta ve Gerlach (1994)a gre ithal mal fiyatlarnn yavaa dviz kuruna ayarland durumlarda J-erisi etkisi domu, ithal mal fiyatlarnn artyla birlikte etki gelimitir. 5. Koray ve Mc Millan (1999) ulusal ve yabanc endstriyel retim, ulusal ve yabanc mal fiyatlar, ksa vadeli faiz oranlar, reel ticaret dzeyi ve nominal dviz kuru deikenlerini kullanarak benzer sonular elde etmitir. Modelde rezervler (NBR) ve Federal Fon oranlar (FFR) alternatif iki para politikas deikeni olarak kullanlmtr. Bu iki deiken yoluyla para politikalarnn makro etkileri gzlenmitir. almada ABDde parasal ilemlerin faiz oran ve ticaret bilanosunu gecikmeyle etkiledii, finansal entegrasyon dzeyinin bu aamada nemli hale geldii gzlenmitir. Benzer ekilde, finansal piyasalarda yaanan bir deime faiz oranlar ve dviz kuru yoluyla ticaret bilanosunu etkilemitir. Modelde daraltc NBR oku geici negatif bir ok olarak alnm, oktan 9 ay sonra retim ve fiyat dzeyinin sfrn altna indii gzlenmitir. Sonuta, daraltc bir NBR oku kuru deerlendirirken, maksimum etkinin 6 ay iinde gelitii grlmtr (Koray and Mc Millian, 1999: 934). 6. Lane (2001) ak makro ekonomide yapkan fiyat kst altnda gelitirdii modellerde, uzun vadede nominal oklarn reel kura ve ticaret bilanosuna etkileri gzlemitir. Bu modellerde tketim fonksiyonuna giren ticari ve ticaret d mallar arasnda ikame esnekliinin sabit olduu kabul edilmitir. Lanein modelinde, ksa vadede pozitif nominal bir okun, ticari mallara gre ticaret d

1502

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER

mallarn fiyatlarn ve reel kurun deerini drd drd, ticaret d mallarn retimini artrd gzlenmitir. Her iki mal gurubunda reel kurun deer kaybna bal olarak, ikame etkisi (ticari ve ticaret d mallarn tketim esneklii) ve gelir etkisiyle (ticari ve ticaret d mallarn bu gn ki ve gelecek tketimlerinin esneklii) tketim daralmtr. Lanein analizi ticari ve ticaret d mallarn gelir ve ikame etkilerinin bykl ile ilgilidir. Ekonomide gelir esnekliinin ikame esnekliinden byk olmas, her iki mal gurubunun cari tketimini artrmaktadr. Bu sre cari ilemler bilanosunda ak yaratmaktadr. Uzun dnemde ise, ticari mallarn tketiminin azalarak, ticaret bilanosunun dengeye yneldii, cari ilemler sorunun zld gzlenmitir. kame esnekliinin gelir esnekliinden byk olduu ekonomilerde, ticari mallarn tketiminin azald, ticari ve cari ilemler bilanosunun dengeye geldii gzlenmitir. Uzun dnemde, reel kurun deerlendii, ticaret bilanosunda dengesizliin azalarak, cari ilemler sorununun zld grlmtr. kame etkisinin gelir etkisinden byk olmas durumunda nominal bir okun reel dviz kuru ve ticaret bilanosuna etkisinin uzun vadeli olduu grlmtr.

1503

Tablo 3. NOEM Modellerinde oklar

Yeni Keynezyen Modelleri
Clarida, Gali (1994) Koray, McMilan(1999)

OR

ok Tr
Nominal ok Daraltc parasal ok

okun Etkisi
Reel kur ve nispi fiyatlar nominal oktan etkilenmez. Reel kur deerlenir.

Etkinin Sresi
Uzun vadede nominal okun reel kura etkisi yok. J Erisi Etkisi, ulusal para deer kaybeder, ksa vadede ticaret dengesi bozulur, Maksimum etki 6 aydr. oklarn uzun vadede Nominal reel dviz kuru ve ticaret dengesine etkisi yoktur. Ksa dnemde cari denge etkilenir uzun dnemde etki azalr. kame etkisinin gelir etkisinden byk olmas reel kuru, uzun dnemde ticaret dengesini etkiler. Nominal ok uzun vadede reel kur ve ticareti etkilemektedir. Ksa dnemde tketim fonksiyonu zerinden cari ilemler bilanosuna, uzun vadede reel dviz kurunu etkilemektedir. Ksa vadede cari ilemler, uzun vadede reel kur etkilenir.

Model
SVAR VAR

Uygulama
Farkl lke guruplar ABD

Prasad (1999)

Nominal oklar

Reel kurda deer kayb

SVAR

G7

Lane (2001)

Pozitif reel ok

Fisher, Huh (2002) Lee ve Menzei (2006)

Pozitif nominal ok Parasal ok. Dviz kuru etkisi kktr.

Reel kur deer kaybeder, kame etkisi gelir etkisinden byktr. ki etki tketimi daraltr. Ticari mallara gre ticaret d mallarda fiyat der. Uzun dnemde reel kur deerlenir, cari dengeye geri dn yaanr. Reel kur deer kaybeder Uzun vadede net yabanc varlk talebini ok az etkiler. Ticari mal fiyatlarnn dengeye gelmesi zaman almaktadr. Reel kur deerlenir

SWAR

G7

SVAR SVAR

G7 G7

Lee ve Chinn (2006)

Teknolojik ok

(verimlilik)

VAR

G7

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER

Yeni Keynezyen Modelleri

OR

ok Tr
Parasal ok

okun Etkisi
Dviz kuru net yabanc varlk talebi ok az etkilenir,

Etkinin Sresi
(1998) ksa dnem cari ilemler ve reel kuru etkisi uzun dnem kadar gl deil. (2006)Ksa vadede cari ilemler uzun vadede reel dviz kuru etkilenir. Ksa vadede cari ilemler etkisi anlamszdr. Dviz kuru ve cari ilemler etkisi

Model
SVAR

Uygulama
G7

Lee ve Chinn (1998-2006)

Blanchard, Quah(1989) Obstfeld, Rogoff(1995)

Parasal ok Yeni ak makro ekonomide uluslar aras parasal aktarm mekanizmalar Parasal ok

Kur deer kaybeder. Teorik OR modelleri

Teorik Teorik

Teorik Teorik

Betts, 2001)

Deveraux

(2000,

Pricing to market koulunda (PTM), kurun harcama deiim etkisi ar kur hareketinin etkisini azaltr.

Bergin (2002)

Parasal, Teknolojik, yapsal, yabanc faiz, yabanc talep oklar Parasal genileme oku ve mali oklar

Corsetti and Pesenti 2001a 2001b

Ksa vadede parasal ok nominal ve reel kura etkisi var. Ulusal paraya gre fiyat yapkanl etkili. Teorik CP modelleri

lkeler aras tketim korelasyonu azalr retim korelasyonu devam eder. Genileme oku, ulusal para deer kaybeder, ulusal mal talebi ve ihracat artarken, yabanc refah azalr, ulusal refah dzeyi artar (beggarthy-neighobour effect) Parasal oklarn ksa dnemde nominal/ree kura %60-%70, uzun dnemde nominal kura %20-40, reel kura %40-%60 tahmini hatayla etkilidir. Parasal ve dviz kuru oklarnn cari ilemler etkisi gz ard edilir. Kresel ticaret geliir.

Yeni Keynezyen Okul, OR modelleri

ki lke, PTP fiyatlama (price-tomarket)

NOEM modelleri VAR Teorik

Avustralya, Kanada ngiltere Teorik

1505

7.Fisher ve Huh (2002: 498), G7 lkelerinde uzun vadeli yapsal oklar ve ksa vadeli talep oklar ile bunlarn dnda kalan geici, nominal-parasal oklar fiyat yapkanl koulunda tartmtr. almada nominal oklarn reel kura ve ticaret bilanosuna etkileri incelenmitir. Clarido ve Gali (1994), Obstfeld (1985), Prasad ve Gamble (1998) tarafndan yaplan almalarda uzun vadede satn alma gc paritesi (PPP kriteri) altnda reel retim ve reel kurun nominal oklardan etkilenmedii grlmtr. te yandan, Fisher ve Huh (2002) nominal oklarn reel kura ve ticaret dengesine uzun vadeli etkilerini ortaya koymutur. Fisher ve Huh (2002: 518) G7 lkelerinde reel dviz kuru ve ticaret dengesini tartt SVAR modelinde PPP kst kullanmamtr. Modelde Lanein (2001) bulgularna benzer sonular elde edilmitir. Nominal oklarn uzun vadede reel kur zerinde etkili olduu, pozitif nominal bir okun reel dviz kuru zerinde hem ksa hem de uzun vadede etkili olduu gzlenmitir. Pozitif nominal ok reel kurun deer kaybna yol amtr. 8.Bergin (2002) Avustralya, Kanada ve ngiltereyi alan kk ve ak ekonomi modelinde, parasal oklar cret ve fiyat yapkanl altnda tartmtr. Modelde parasal oklara ek olarak, teknoloji oku, yabanc faiz oku, yabanc talep oku ve tketici zevklerinde deimeye yer veren yapsal oklar kullanlmtr. Bu yolla, NOEM genel denge modeli, monopolc rekabet piyasalarnda cret ve fiyat yapkanlnn yaratt men maliyetleri dikkate alnarak kurulmutur. Berginin yapt genel denge modeli, temel fonksiyon altnda ilemektedir. lki, toplam talep fonksiyonu, ulusal para ve ulusal para cinsinden nihai mal talebi, yabanc para cinsinden yabanc mal talebi ve nominal cretten i gc talebinden olumaktadr. kincisi, monopolistik piyasada retim yapan firmann fonksiyonu, burada firma d ve i piyasaya dnk ara mal retirken, ithal ettii mal i piyasada yeniden satmaktadr. Parasal oklar karsnda firmann hem ulusal para cinsinden hem de yabanc para cinsinden fiyat ayarlamalar incelenmitir. Her iki trde de fiyat ayarlamalar ekonomiye men maliyetleri yklemektedir. Bu yolla, NOEM genel denge modeli men maliyetleri altnda parasal oklar ve cari ilemler dinamiklerini analiz etmektedir. ncs, hane halk talep fonksiyonudur. Bu fonksiyonda, nominal cretlerden emek arz fonksiyonu ile reel ve parasal balans fonksiyonu kullanlmtr. Hane halknn para talebi fonksiyonu tketime ve faiz oranlarna baldr. Modelde tm oklar birbiriyle ilgili olmakla birlikte, parasal genileme oklarnn arl byktr. Parasal genileme oklar, talep oku, faiz oku gibi yapsal oklar etkiledii gibi politika yapclarnn deien ekonomik koullara kar uyumu asndan nem tamaktadr. Konunun dier bir boyutu da parasal oklarn etkiledii cari ilemler dinamikleri karsnda optimal para politikasnn seimidir.

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER

Her lkede sonular parasal oklarn cari ilemler zerinde etkili olduunu gstermitir. Parasal oklarn nominal kura etkileri ksa dnemde %60-%70, uzun dnemde %20-40 dzeyinde gereklemitir. Parasal oklar reel kuru ksa dnemde benzer aralklarla, uzun dnemde %40-%60 tahmini hatayla etkilemektedir. Parasal oklarn reel kur zerindeki etkilerinin nominal kurdan daha yksek olduu, LCPde fiyat yapkanlnn PCPye gre daha etkili olduu grlmtr (Bergin, 2002: 20). 9.Lee ve Chinn (2006; 258) yapt almalarda, teknolojik yenilik gibi srekli bir okun (verimlilik oku) reel kuru deerlendirdii, bu etkinin uzun vadeli olduunu gzlemlemitir. Ekonomide olas bir verimlilik okunun ksa vadede cari ilemler dengesi zerinde, uzun vadede reel kur zerinde etkili olduu grlmtr. 10.Lee ve Menzei (2006; 266), Kanada, Fransa, Almanya, talya, Japonya, ngiltere ve ABDyi kapsayan G7 gurubunda yapt SVAR modelinde, monopolistik rekabeti piyasada fiyat yapkanl altnda, parasal oklarn reel kurda ve cari ilemler zerinde etkilerini tartmtr. Modelde parasal oklarn cari ilemler dengesine etkileri hane halk tketim fonksiyonu dzeyinde alnmtr. Tketim fonksiyonunda net yabanc varlk talebi, ticari ve ticaret d (tradable-non-tradable) mal sepeti fayda fonksiyonu dzeyinde yer almaktadr. Fiyat yapkanl altnda karar veren tketici iin fayda seeneklerinin, net yabanc varlk talebini etkileyen faiz oranlarna gre deitii gzlenmitir. almada, parasal oklarn net yabanc varlk talebini uzun vadede ok az etkiledii, dviz kuru zerinde daha kk etkiler yapt grlmtr. Parasal oklarn ardndan ticari mal fiyatlarnn dengeye gelmesi zaman almtr. Lee ve Menzeinin bulgular, parasal oklarn cari ilemler bilanosuna etkilerini ksa dnemde tketim fonksiyonu, uzun vadede reel dviz kuru zerinde yrdn ortaya koymaktadr.

7. SONU
NOEM yaznnda ekonomiye farkl oklar enjekte edilerek, oklarn cari ilemler ve reel kur zerinde olas etkileri deerlendirilmektedir. NOEM modellerinde genellikle geniletici ya da daraltc parasal oklarn uzun vadede reel kuru, ksa vadede ise cari ilemler dinamiklerini etkiledii gzlenmitir. NOEM genel denge modelleri (OR ve CP), Yeni Keynezyen ktisatta rasyonel bekleyiler altnda monopolistik piyasa koullarnda, yava ayarlanan mal fiyatlama srecini, optimizasyon davran altnda inceleyen, dinamik ak makro ekonomi modelleridir. Ak ekonomide parasal oklarn uluslar aras aktarm mekanizmalar asndan gelitirilen ilk model, Mundell (1963), Fleming (1962) ve Dornbush (1976) (MFD) modeli, Obstfeld ve Rogof un (1995) katklaryla parasal oklar ve cari ilemler dinamiklerinin tartld OR (redux) modellerine dnmtr. Cari ilemler Dinamikleri Redux adl almada Obstfeld ve Rogoff (1995a), yeni ak makro ekonomi kapsamnda uluslar aras parasal aktarm srecini tartmaktadr.

1507

S. Sevin ORHAN

Obstfeld-Rogoff (2000) modelleri (OR) ile balayan, Corsetti-Pesenti (2001; 2005a; 2005b) tarafndan gelitirilen (CP) modellerinden oluan NOEM modelleri makro ekonomide mikro kurumlarn inasna ve ilevine nem vermektedir. Ekonomide tm birimlerin optimizasyon eiliminde olduu, hane halknn beklenen fayday maksimize ederken, firma ve yneticisi iin maksimum deeri artrd n grlmektedir. Bu modellerin dier bir zellii, genel denge analizi yoluyla ak makro ekonomi yazn ve ticaret yazn arasndaki balanty kurarak, uluslar aras ekonominin tek bir at altnda toplanmasn hedeflemi olmasdr. Bu noktadan hareketle, NOEM modellerinde kresel ekonomide uluslar aras parasal oklar karsnda optimal para politikalarnn etkinlii tartlmaktadr. Koray ve McMilan (1999), daraltc parasal oklar karsnda reel kurun deerlenerek, J etkis yarattn ve etkinin alt ay srdn gzlemlemitir. Lane (2001) ikame etkisinin gelir etkisinden byk olmas durumunda nominal bir okun reel dviz kuru ve ticaret bilanosuna etkisinin uzun vadeli olduunu ortaya koymutur. Fisher ve Huh (2002) Lanein (2001) bulgularna benzer sonulara ulamtr. Pozitif nominal bir okun reel dviz kuru zerinde hem ksa hem de uzun vadede etkili olduu gzlenmitir. Pozitif nominal ok her lkede reel kurun deer kaybna yol amtr. Lee ve Menzei (2006), ksa dnemde parasal oklarn tketim fonksiyonu yoluyla cari ilemler bilanosu zerinde, uzun vadede reel dviz kuru zerinde etkili olduunu ortaya koymutur. Lee ve Chinn (2006) teknolojik yenilik gibi srekli bir okun (verimlilik oku) ksa vadede cari ilemler dengesi zerinde, uzun vadede reel kur zerinde etkili olduunu gzlemitir. ABD piyasalarnda balayan, ardndan AB lkeleri, in gibi Asya lkeleri ile kresel ekonominin genelinde resesyonist sreten kurtulmak amacyla uygulanan genileyici parasal oklarn (faiz politikalarnn) kresel ekonomide toplam talep zerinden cari ilemler dengesine etkileri kanlmazdr. zellikle, byk cari akla yaran, uluslararas yabanc varlk stokuyla cari a srdrlebilir dzeyde tutmay hedefleyen lkelerde, faiz oklarnn kresel etkileri nmzdeki onlu yllarda n grlmeyen srprizler yaratabilir.

KAYNAKA
Bergin, P.R. (2003). Putting the New Open Economy Macroeconomics to a Test, Journal of International Economics 60 (1):3-34. Bernanke, B. S. ve Gertler, M. (1995). Inside the Black Box: The Credit Channel of Monetary Policy Transmission. Journal of Economic Perspectives, IX, 4, 27-48. Borondo, C. (2000).International transmission of monetary shocks with ntrest rate rules, Working Paper, University of Valladolid, Spain.

1508

YERLEK KTSATTA KRESEL MAKROEKONOMK TEOR: YEN AIK MAKROEKONOMDE (NOEM) CAR LEMLER DNAMKLER

Bowman, D., Doyle, B. (2003). New Keynesian, Open Economy Models and Their Implication for Monetary Policy, Board of Governers of Federal Reserve System, International Finance Discussion Papers. No: 762, March. Corsetti, G. (2007). New Open Macro Economics RSCAS Working Papers 2007/27, European University Institute, 07/27. Corsetti, G., Pesenti, P. (2001). Welfare and Macroeconomic Interdependence, Qarterly Journal of Economics, 116 (2), 421-45. Devereux, B, (2003). Should The Exchange Rate be a Stock Absorber, Journal of International Economics, 62, 359-377. Devereux, M., Engel, C. (2001). Monetary Policy in the Open Revised Exchenge Rate Flexibility and Price Setting and Exchange-Rate Flexibility, Review of Economic Studies 70 (October 2003): 765-83. ECB, 2004, European Central Bank. The Monetary Policy of The ECB. Faust, J. Rogers, Swanson, E. Wright, j. (2003). Identifying The Effects of Monetary Policy Shocks on Exchange Rates Using High Frequency Data, NBER Working Paper, 9660, pp. 44. Fisher, L.A., Huh, H.S. (2002). Real Exchange Rates, Trade Balances and Nominal Shocks: Evidence for the G-7, Journal of International Money and Finace, 21(2002), pp. 497-518. Ghironi, F. (2003). Understanding Macroeconomic Interdependence: Do We Really Need to Shut Off the Current Accaunt?, Boston College Working Papers in Economics Kim, S. (1999). Do Monetary Policy Shocks Matter in the G-7 Countries? Using Common Identifying assumptions about monetary policy acroos Countries, Journal of International Economics, 48, pp.3 87-412. Kim, S. (2001a). International Transmission of US.Monetary Policy Shocks: Evidence From VARs, Journal of Monetary Economics, 48, pp. 339-372. Kim, S. (2001b). Exchange rate Stabilization In The ERM: Identifying European Monetary Policy Reactions. Journal of International Money And Finance,Economics, 48, pp. 339-372. Koray, F., McMillanm, W.D. (1999).Monetary Shocks, The Exchange Rate, and the Trade Balance, Journal of International Money and Finance, 18, pp.925940. Kutner, N. K. Mosser C. P. 2002. Monetary Transmission Mechanism: Some Answers and Further Questions, FRBNY Economic Policy Review.

1509

S. Sevin ORHAN

Landry, A.E. (2005). Expectation and Exchange Rate Dynamics A StateDependent Pricing Approach. Job Market Papper, Boston Universiy. Lee, J, Chinn, M.D., (2006). Current Account and Exchange Rate Dynamics in the G7 Countries., Journal of International Money and Finance, 25(2006), pp.257-274. Malik, H.; (2006), Monetary-Exchange Rate Policy and Current Account Dynamics, SBP-Research Bulletin, 2(1), McCallum, B., Nelson, E. (2001). Monetary Policy for an Open Economy: An Alternative Framework with Optimising Agents and Sticky Prices, External MPC Unit Discussion. pp. Paper No: 5, November. Mishkin, F. S. (1996). Understanding Financial Crises: A Developing Country Perspective, Working Paper, National Bureau of Economic Research, Working Paper, No: 5600, May, pp.9. Obsfeld D, M., Rogoff, K. (1995). Exchange Rate Dynamics Redux, The Journal of political Economy, 103(3). Rajan, R. (2004). GEM: A New International Macro Economic Model, IMF, Research Department. January. Rogoff, K. ( 2001). The Failure of Emprical Exchange Rate Models; No Longer New, but Still True, Economic Policy Web Essay No:1, October. Rogoff, K. (2002). Dornbuschs Overshooting Model after Twenty-Five Years: International Monetry Funds Second Annual Research Conference MundellFleming Lecture. IMF Staff Papers. Vol. 49, IMF annual research Conference, pp. 1-34. Rose, A.K.; (2000), A Review of of Some of the Economic Countribution of Robert A. Mundell Winner of the 1999 Nobel Economic Prize in Economics, January 27, Haas School of Business, Berkeley, CA, USA, 94720-1900. Roubini, N. (1998a). An Introduction to Open Economy Macroeconomics, Currency Crises and the Asian Crisis Part I: Basic Concepts, Currency, Capital Account and Foreign Debt Accumulation, Stern School of Business, New York University, New York. Roubini, N. (1998b). An Introduction to Open Economy Macroeconomics, Currency Crises and the Asian Crisis Part II: International Indicators. Balance of Payments, Capital Account and Foreign Debt Accumulation, Sustainability of Current Account Deficits, Nominal and Real Exchange Rates and International Interest Parity Condition, Paper. Stern School of Business, New York University, New York.

1510