ALANLARIN LLMES

Genel bir deyile herhangi bir arazi parasnn eklini ve bykln belirtecek plann karlabilmesi iin gereken elemanlarn llmesi ilemine Alan lmesi denir. Bir arazi parasnn alannn llmesinde kullanlacak aletlerin seimine arazi bykl etkilidir. rnein kk arazi paralarnn llmesinde genellikle basit lme aletleri kullanlr. Daha byk arazi paralarnn llmesinde ise nivelman ve teodolit denilen optik aralar kullanlr. Arazide alanlarn llmesi almalar iki aamal olarak yaplr. Birinci aama Arazi almalar olup eitli metotlarla arazide yaplan almalar kapsar. kinci aama Bro almalar olup arazide elde edilen lme sonularna gre planlarn izilmesi, alanlarn hesaplanmas, planlarn byltlmesi ve kltlmesi yani plan leinin deitirilmesi ve planlarn oaltlmas gibi almalar kapsar. lk nce elimizde bulunan aralara ve alan llecek arazi byklne gre en uygun metot seimi yaplr. Alan lmelerinde genellikle yaplan ilem, arazi kenar uzunluklar ile detaylarn llmesinden ve geometrik alan formllerinden yararlanlarak alanlarn hesaplanmasndan olumaktadr. Elde edilen deerlerin bir lee gre kat zerine geirilmesi yani planlarn elde edilmesi ise esas amac oluturmaktadr. BAST ARALARLA ALANLARIN LLMES Genellikle kk arazi paralarnn alanlar basit aralarla llebilmektedir. lme ileminde uygulanabilecek balca metot bulunmaktadr. Bunlar; 1. izgisel Metot 2. Koordinat Metodu 3. Kark Metot dur.

1. ZGSEL METOT
Bu metodun esas, alan llecek araziyi birtakm genlere ayrmak suretiyle lmeleri yapmaktr. Bu nedenle bu metoda genlere Blme Metodu veya Balama Metodu da denilmektedir. Bu metotta bir parselin, rnein bir tarlann llmesi istenirse sz konusu tarla arazisi genlere blnr ve meydana gelen genlerin btn kenarlar llr. Arazide alan llecek parsel byk ise, ok byk alanlarn llmesinde bu metot kullanl deildir. Elimizde sadece basit uzunluk lme aralar bulunduu durumlarda bu metotla lme yaplabilir. lme ilemi iin gerekli aralar; erit metre Arazi defteri Kurun kalem Silgi Jalon Diyopterli pusuladr.

Bu metodun uygulanmasnda yaplacak ilk i, lme yaplacak arazi parasn tanmaktr. Arazinin ekli, bykl ve lmeye engel olacak unsurlar gzden geirilir. Bu i dier lme metotlarnda da esastr.

Bundan sonra arazi defterine kurun kalemle arazi eklinin bir krokisi izilir. Uzunluk lmelerinin balang noktas tespit edilerek jalon dikilir. Balang noktasndan balayarak arazi kelerine saat yelkovan ynnde olmak zere numaralar yazlr. izilecek krokinin araziye mmkn olduu kadar benzemesi gerekir. Krokideki ekillere gre arazi genlere blnr, Romen rakam ile numaralandrlr ve bu genler araziye geirilir. genlere blme ileminde meydana getirilecek gen kenarlarnn mmkn olduu kadar eit uzunluklarda olmasna ve gen alarnn byk olmasna dikkat edilmelidir.

genlere blme ilemi bittikten sonra uzunluklarn llmesine balanr. nce doru araziye aklr. erit metre ile genlerin kenar uzunluklar llr. Kenar uzunluklar ait olduu kenarn ortasna yazlr. Birinci genden sonra dier genlere geilerek son kenara kadar devam edilir. lmeler tamamlannca arazideki i sona erer. Ancak fazla hassasiyet istenen durumlarda her kenar kontrol amacyla iki kez llr. Son olarak izilecek planda kuzey ynnn gsterilmesi amacyla diyopterli pusula ile balang noktasna gelinir. Diyopterli pusulada diyopter ad verilen yarklardan baklarak birinci genin 1 2 kenar ile kuzey ynnn yapt a belirlenir ve arazi defterine kaydedilir. Arazideki uzunluklarn llmesi ilemi bittikten sonra bro aamasna geilir. Bro aamasnda llen uzunluk deerlerinde yararlanlarak heron forml ile her bir genin alan ayr ayr hesaplanr. Daha sonra genlerin alanlar toplanarak toplam alan bulunur.

F= S=

S(S a ).(S b).(S c) a+b+c 2

( Heron forml)

F = genin alan (m2) S = gen evresinin yars (m) a,b,c = gen kenar uzunluklar (m) rnek: I nolu genin alann hesaplayalm. 2

SI = FI =

30.90 + 40.70 + 50.00 2

= 60.80 m 628.20 m2 dir.

60.80(60.80 30.90).(60.80 40.70).(60.80 50.00)

Ayn ilem dier genler iin ayr ayr uygulanarak FII , FIII , FIV , FV , FVI alanlar da bulunur. Her bir gen iin hesaplanan alanlar toplanarak toplam alan bulunur. F (Toplam Alan) = FI + FII + FIII + FIV + FV + FVI dir.

2. KOORDNAT METODU
Bu metodun esas bir noktann ve bir dorunun yerini dik koordinatlara gre yani apsis ve ordinat eksenine gre belirtmektir. Bu metotta arazi lmesinde kullanlan koordinat sistemi matematikte kullanlan koordinat sisteminden farkldr. Bu metotta kullanlan koordinat sisteminde saa ve sola giden eksen(y) ordinat ekseni, yukar ve aa giden eksen (x) apsis eksenidir. Koordinat metodu ile alan llecek arazinin yaklak ortasndan bir apsis dorusu (hatt) seilerek araziye geirilir. Arazi snrlarnn ke noktalarndan bu apsis dorusuna dikler (ordinatlar) inilir. Bu diklerin uzunluklar ile diklere ait apsis dorusu zerindeki dikme ayaklarnn apsis balang noktas arasnda kalan uzunluklar llr. llen bu uzunluk deerlerine gre arazinin alan bulunur. Bu metodun uygulanmas iin uzunluk lme aralarna ek olarak dik inme aralarna da gereksinim duyulmaktadr. lme ilemi iin gerekli aralar; erit metre Mimari gnye veya prizma Arazi defteri Kurun kalem Silgi Jalon Diyopterli pusuladr.

Bu metotta da yaplacak ilk i araziyi tanma ve arazi defterine kroki izme ilemidir. Sonra bu araziden bir apsis dorusu geirilir. Apsis dorusunun seilmesinde aadaki zelliklere dikkat edilmelidir. 1. 2. 3. Apsis dorusu mmkn olduu kadar arazinin ortasndan gemeli, bylece inilecek dikler aa yukar eit olmaldr. Apsis dorusu arazi uzunluuna paralel olmal, bylece inilecek dikler 60-75 myi gememelidir. Apsis dorusu mmknse arazinin iki ke noktasndan geirilmeli, bylece iki noktadan dik inme ilemi ortadan kaldrlr ve hesaplamada kolaylk salanr. Apsis balang ve son noktas birbirlerini serbeste grebilmeli yani arada engel bulunmamaldr.

4.

Bu belirtilen zelliklere uygun ekilde apsis dorusu seildikten sonra kroki zerine iaretlenir ve araziye geirilir. Apsis dorusunun araziye geirilmesinden sonra arazinin ke noktalarndan dikler inilir. Dikme ayaklar kk kazklarla numaralanarak belirlenir. Bu ilem bitince uzunluk lmesine balanr. Apsis dorusunun balang noktasndan balanarak dikme ayaklarna kadar uzunluklar balang noktasna gre llerek bulunan deerler kroki zerine apsis dorusuna dik olacak ekilde yazlr. Apsis dorusuna ait son lme deeri, altna izilen ift izgi ile belirtilir. Apsis dorusu lmnden sonra ordinat lmelerine balanr ve llen deerler ordinat zerine paralel olacak ekilde ortalanarak yazlr. Ayrca kontrol amacyla apsis ve ordinat uzunluklarna ek olarak dier kenar uzunluklar llerek krokiye kaydedilir. izilecek planda kuzey ynnn gsterilmesi amacyla apsis dorusunun balang noktasnda, apsis dorusu ile diyopterli pusulann gsterdii kuzey yn arasndaki a belirlenir ve arazi defterindeki kroki zerine kaydedilir. Arazideki uzunluklarn llmesi ilemi bittikten sonra bro aamasna geilir. Bro aamasnda llen uzunluk deerlerinden ve geometrik ekillerin alan formllerinden yararlanlarak alanlar hesaplanr. Arazi almalar srasnda oluan ekiller dik gen ve yamuk olduu iin, bunlarn alanlarnn hesaplanmasna ilikin eitlikler aada belirtilmitir. a.h x .y = 1 1 2 2

F=

(Dik gen iin)

F = Dik genin alan (m2) a (y1) = Ordinat uzunluu (m) h (x1) = Apsis uzunluu (m) (a + b) .h 2 ( y1 + y 2 ) . ( x2 x1 ) 2

F=

( Yamuk iin)

F = Yamuun alan (m2) a,b (y1, y2) = Ordinat uzunluklar (m) h ( x1, x2 ) = Apsis uzunluu (m)

ekil I gen II Yamuk III gen IV gen V Yamuk VI Yamuk VII gen

Apsis ( xn+1 - xn ) (m) 20.45 0 = 20.45 39.20 - 20.45 = 18.75 56.80 - 39.20 = 17.60 56.80 - 45.70 = 11.10 45.70 - 24.38 = 21.32 24.38 - 14.55 = 9.83 14.55 0 = 14.55

Ordinat ( yn + yn+1) (m) 5.40 + 0 = 5.40 13.40 + 5.40 = 18.80 13.40 + 0 = 13.40 16.90 + 0 = 16.90 16.90 + 17.45 = 34.35 17.45 + 28.25 = 45.70 28.25 + 0 = 28.25

2F=( xn+1 - xn ) ( yn + yn+1) + (m2) - (m2) 110.43 352.50 235.84 187.59 732.34 449.23 411.04 2478.97 2F = 2478.97 m2 F = 1239.48 m2

3. KARIIK METOT llecek arazi parasnn nispeten daha byk olduu durumlarda kullanlan bir metottur. Bu metot adndan da anlald gibi izgisel ve koordinat metodunun birlikte uygulanmasdr. Bu metotta arazi paras hem genlere blnr hem de dikmeler inilerek dik gen ve yamuklara ayrlr.

ekilden de grld gibi arazinin ortasnda bir gen oluturulur. genin her bir kenar apsis dorusu olarak gz nne alnarak genin dnda kalan arazinin ke noktalarndan apsis dorularna dikler inilir. Elde edilen ekil kroki zerinde gsterilir. Bir balang noktas seilir ve saat yelkovan ynnde olmak zere numaralandrlr ve uzunluk lmelerine geilir. Uzunluk lme ilemleri her iki metotta olduu biimde yaplr. Son olarak balang noktas ile apsis dorusunun kuzeyle yapt a diyopterli pusula ile belirlenir ve arazi defterine kaydedilir. Arazideki lm ilemleri sona erdikten sonra bro aamasna geilir ve ortada yer genin alan izgisel metotta kullandmz heron forml ile darda kalan alanlar ise koordinat metodunda kullandmz geometrik formller kullanlarak hesaplanr. Her iki metotla hesaplanan alanlar toplanmak suretiyle toplam alan bulunmaktadr.

METOTLARIN KARILATIRILMASI
Arazide alanlarn llmesinde kullanlan metotlardan sonuncusu olan kark metot dier iki metodun birlikte kullanlm biimi olmas nedeniyle karlatrma d braklmtr. Dier iki metodun stn ve sakncal ynleri ortaya konmutur. izgisel metotta sadece uzunluklar lldnden ayrca dik inmeye gerek olmadndan lmeler daha kolay yaplabilmektedir. Bu metotla yaplan lme ve izimler kontroll olarak yaplamad gibi lme hatalar da hata yaplan noktada kalmayp dier noktalara da etki etmektedir. Ayrca bu metotla yaplan lmelere gre arazi paras alanlarnn hesaplanmas uzun ilemleri gerektirdiinden daha zordur. Koordinat metodunda ise mimari gnye ve prizmalarla dikmelerin inilmesi tecrbeyi gerektiren bir ilemdir. Bununla beraber yaplan lmelerin kontrollerinin kolayca yaplabilmesi, lme srasnda gzden kaan hatalarn izim srasnda ortaya karlabilmesi ve hatalarn dier llen noktalara etki etmemesi ve son olarak ta alan hesaplamalarnn kolayca yaplabilmesi nedeniyle izgisel metoda gre daha uygun ve pratik bir metottur. Bu nedenle arazideki alan lmelerinde genellikle bu metot tercih edilmektedir.