Sie sind auf Seite 1von 310

pma&;ol\pum;OD;

udk,fhtw¦KyÜwdåpmtkyfudk emrnfay;&mwGif q&mBuD;yDrdk;eif;upNyD; ]yDrdk;eif;\


yDrdk;eif;}? ]r[maqG\ r[maqG}? ]'*kefwm&m\ '*kefwm&m}ponfjzifh rSnfhac:cJUMu&m
uRefawmfhtzdkUawmh ]aomfwmaqG\ aomfwmaqG}rvkyfvdkawmhay/
bmaMumifhenf;/ olrsm;aemufvdkufjzpfrSmpdk;vdkUvm;/
[kwfygbl;/
olrsm;aemufu vdkuf&vdkuf&? a&SUuoGm;&oGm;& udk,fhpmaumif;bdkUom yxmeyg
cifAsm/
uRefawmfhtwGuf ]aomfwmaqG\ aomfwmaqG}rvkyfvdkonfuawmh uRefawmf
onf udk,fhudkudk,f aomfwmaqG Zmwfvdkufvkyfí ajrmufjrm;pGmaom [mo0w¦KawG
(Oyrm-uRefawmfyef;csDq&m? uRefawmf &kyf&Sifrif;om;? uRefawmf jyZmwfrif;om;?
uRefawmf0dwfwmaqG? uRefawmfwdkU "m;jywdkufcJUpOfu ponfjzifh) a&;cJU&um; ¤if;wkdUudk
pkaygif;xkwfa0rSomvQif ]aomfwmaqG\aomfwmaqGrsm;}[k trnfwyfoifhonf
xifygaomaMumifh/ ,cktw¦KyÜwådpmtkyfudk trnfay;&efpOf;pm;aepOf ]cspfcspforQ Zmwf
aMumif;udkuG,f? xyfavmif;um ajymprf;csifawmhw,f}[laom oDcsif;oHonf uRefawmfh
em;xJMum;a,mifvmojzifh uRefawmfhb0rSm cspfolawGvnf;rsm;pGm yg0ifaeí ]uRefawmfh
b0ZmwfaMumif;}[laomtrnfudk ovdkufyg\/
,if;ü rdwfaqGu þpmtkyfudkzwfNyD; ]]cifAsm;ZmwfaMumif;rSm ]cspfcspforQ}qdkwm
rygao;ygvm;}}qdktHU/ apmifhygtkH;Asm 'gyxrpmtkyf&Sdygao;w,f? 'kwd,tkyfwGif
Munfhyg/ aomfwmaqG pma&;q&mb0 rnfrQavmuf ujrif;aMumxoenf;/ rnfrQjrm
ayGoenf;/ ,ck &Ir0r*¾Zif;rSm tpjyKaeygNyD/
uRefawmfhtw¦KyÜwådudk þpmtkyfrsKd; 3 tkyfxkwfrnf pdwful;onf/ yxruawmh
tcktwdkif;ayghav/ 'kwd,ydkif;rSm ZmwfobifESpfyg;oGm; rif;om;ESifh rif;orD;rsm;tcef;
ESifhwlí wwd,ydkif;rSmawmh om;orD;awG? ajr;awG? tdrfarG;wd&pämefawGESifh aomfwmaqG
rif;om;BuD;tjzpfESifh b0o&kyfawG azmfEdkifvdrfhrnfxifygonf/

aomfwmaqG
23? 8? 72
uRefawmfhb0ZmwfaMumif;

,aeU/
1969ck *sLvdkifv 15&uf t*FgaeUeHeufcif; urm&Gwfaps;xJwGif touf 70ywf
vnf tzdk;BuD; tzGm;BuD;vifr,m;ESpfa,mufESifh uRefawmfonf ig;0,fMu&if; ig;onf
vifr,m;ESpfa,mufa&SUarSmufú pum;pyfrdMuonf/
olwdkUtm;vkH;onf uRefawmfhudk pma&;q&mrSef; odMuonf/ tzdk;BuD; tzGm;BuD;
onf acwfynmwwf? uRefawmf\pmzwf y&dowf/ ig;onf vifr,m;um; olwkdUtqifh
twef;tavsmuf pmzwfavh&SdMuolrsm;r[kwf/ ]]a[h olu igwdkUaps;o,fawGtaMumif;
owif;pmxJ a&;wwfowJUa[h/ owdxm;}}[laom wqifhpum;t& uRefawmfhudktav;
rcdk;Muojzifh azmufonfjzpfae&kHrQ/ onfreufpum;rdMuonfuawmh iclayguf (&efukef
tac: v,ficlav;awG) wq,fom; wusyfcJG? wydóm qJUig;usyfaps;ESifhtzGm;BuD;
onf þig;av;awG okH;q,fom;0,f&if; acgif;cgcgvnfcgcgESifh rsufESmudk &IHUrJUvsuf
]][dk a&S; t*Fvdyfacwfursm; a[m'Dvdk icl iusnf;udk usKyfwkdU&efukefol&efukef
om;u rpm;ao;aygif/ 'Dig;rsKd; a*:&if*sDukvm;bJpm;w,f}}
onfawmh touf50ausmfrQ ig;onfruvnf;
]][kwfw,f&Sifh/ usr tJ'Dwkef;u &efukefudk a&mufzl;w,f qdk&kHavmufwacguf
a&mufcJUbl;ygw,f/ tvkHu BuD;awmfwdkUtdrfrSmaygh/ BuD;awmfaps;0,foGm;awmh usr
aemufu aps;jcif;qGJvdkufcJU&bl;ygw,f/ tJ'Dwkef;u ig;a&mif;wmrSmvJ Armra&mif;yg
bl;/ a*:&if*sDukvm;awG a&mif;ygw,f/ [if;oD;[if;&Gufusawmh ukvm;rawG}}
tzGm;BuD; ][kwfoawmfh/ i&kwfukvm;awGbJ/ ArmtvGefeJw,f/ vrf;xJtdrfqdkif
uav;awGavmufyJ}}
tzdk;BuD; ]][kwfouG,fh/ tJ'Dwkef;uawmh &efukefNrdKUrSmu aps;a&mif;wm[m
w&kwfukvm; vlrsKd;jcm;awGtwGufvdkU 'dkUArmawGu oabmxm;MuouG}}
ig;onfa,mufsm; ]][kwfygw,fcifAsm/ tJ'Dwkef;u uRefawmf[m anmifwkH;buf
rSm wHigvkyfcJUygw,f/ a[m'D&efukefMunfhjrifwdkifbufrSm ig;&GJ ('dkifBuD;)awGusvJ
ukvm; awG vuf0g;BuD;tkyfMuwmygbJ}}
uRefawmfujzwfí ]]aeygtkH;cifAsm/ tJ'Dwkef;u 'Dicl iusnf;u &efukefrSm
b,faps;avmuf&SdrvJ}}
ig;onf wydómrS wrwfig;yJ? tvGefokH;rl;ygcifAsm}}
tzGm;BuD; ]]'dkUawmh 'Dig;rsKd;pm;udk rpm;cJUbl;}}
uRefawmf ]]BuD;BuD;wdkU ArmawGu tJ'Dwkef;u bmig;rsKd;pm;cJUMuovJ}}
]]ijrif;? iMuif;? ykpGefxkwfavmufrSuG,fh/ a[m'Dvdk}} wzufu aps;onfbufnTef
jyí ]]ykpGefaMumh? abmhcsdwfqdkwmrsKd; vSnfhawmifrMunfhao;bl;}}
uRefawmf]]ckawmh cifAsm? tJ'D ykpGefaMumh abmhcsdwf wydómwq,fh qJUESpfusyf/
awmf&kHvl pm;Edkifa&mhvm;}}
tzdk;BuD; ]][kwfoAsm? EdkU 'DaeUudkaomfwm bm0,fwkH;}}
]]0ufom;ygcifAsm? 'Diclav; eJeJ ESpfq,fom;uawmhaMumfpm;bdkU/ vlBuD;pm
qdkygawmhcifAsm}}
]]at;uG,fh/ umvuawmh ajymif;jyefjzpfaewmbJ/ [dka&SUacwfuqdk&if 0ufom;
[m xdyfwef;xJu aewmuG,fh/
]]0ufom;wkH;BuD; 'dkUi,fi,fu oHcsyfxdk;cJU&ao;ouG,fh}}
]][kwfw,fcifAsm/ ckawmh ]qD&Sm;0ufom;zdBudwf}qdkwJU aqmifyk'feJU 0ufom;
odu©muscJUwmawmh *syefacwfuxJu qdkygawmh}}
uRefawmfwdkUonf ig;0,fMuNyD;aemuf [if;oD;[if;&Gufwef;bufvQmufMu&if;
tzGm;BuD;u
]]a[h 'dkUvJ 0ufom;eJUtwlwacwfxJ odu©muscJUwmbJuG}}
]]atmifr,f b,fvdkvJ cifAsm/ qdkprf;ygtkH;}}
]]tck rif;BuD;u ighaemuflu aps;jcif;udkif vdkufae&w,f r[kwfvm;}}
tzdk;BuD;rSm yifpifpm;BuD;jzpfí olwkdUESpfa,mufrSm reufvrf;avQmufMu&if;
aps;xJ twl0if0,favh &SdMuygonf/ tzdk;BuD;u aps;jcif;udkifavh&Sdygonf/
]][kwfw,fcifAsm/ tJ'g tckt&G,ftxd a&SUoGm;aemufvdkuf nDw,fqdk&rSmaygh/
[J [J}}
tzGm;BuD; ]]igajymcsifwmu 'gr[kwfzl;uG,fh/ [dkt*Fvdyfacwfwkef;uqdk&ifav
'dkUtdrfxJu tdrfjyifxGuf&ifavajcvsif ra&Smufzl;uG,fh/ tJ'Dwkef;u igwkdU[m
ykpGefawmifrSm aew,f/ reufqdk&if tdrfa&SUrSm igpD;aeus vefjcm;ukvm;u a&mufaeNyD/
aps;jcif;udkif? vefjcm;ay:wufxdkif? ykpGefawmifaps;oGm; oGm;? a&ausmfaps;oGm; oGm;
ESpfjym;bJ/ tJ aps;a&muf qif;vdkufw,faemf? cRwfu&m;av; (ukvm;av; q,fESpf
ywfvnfcefU)u aps;jcif;awmif; vm,lwmbJ/ aps;xJ udk,fvdkcsifwm a&Smuf0,fNyD;vef
jcm;ay: a&mufwJUtxd vdkufydkU? wjym;bJ ay;&w,f/ tJ'Dvdk [dkacwfu 'dkUArmawG ZdrfeJU
txufwef;ususaevmwmuG}}
uRefawmf ]][kwfuJU/ 'geJUwqdwf ar;yg&apcifAsm/ tJ'Dwkef;u BuD;BuD;wdkU vc
b,favmuf&ovJ}}
olUtzdk;BuD;tm; Munfhí
]]udkwdk;? tJ'Dwkef;u &Sifhvc b,favmufygvdrfh}}
]]'dkU ykpGefawmifaewkef;uvm;}} tzdk;BuD;onf acwåpOf;pm;vdkufNyD; ]]tif; w&mh
av;ig;q,favmuf &SdtkH;rSmaygh rqifh&JU}}
uRefawmf ]]tm; tJ'Dwkef;u w&mhav;ig;q,f[m b,feJrvJcifAsm/ tckacwf
ukefaps;EIef;awGeJU wGufMunfh&if waxmifavmuf &SdaewmbJcifAsm}}
tzdk;BuD; ]]udkaomfwmajymwm [kwfAsKdU/ wcsKdUukefaps;EIef;awGeJUwGuf&if 'Davmuf
awmifrubl;}}qdkNyD; olUtr,fBuD;tm; ]]rqifh? cke ijrif;&if;aps; rif;ar;wmwydóm
b,favmufwJU}}
]]qJU&SpfusyfwJUawmf}
tzdk;BuD; ]]tJ[dkacwfwkef;uqdk b,favmufaervJ}}
]]ajcmufrl; okH;rwfyg? aoa&mausa&m t&Sm;qkH;aps;rl;wif; wusyfygbJ}}
]]tJ'gMunhfa&mh udkaomfwm/ jynfwGif;xGufukefbJ/ 'geJU udkaomfwmhpmawG
zwf&awmh udkaomfwmu &efukefZmwd r[kwfaybl;/ &efukefudk b,fESpfckESpfavmuf
a&mufovJ/ t*Fvdyfacwfaumif; rDvdkufao;ovm;}}
xdktzdk;BuD;\ txufygar;cGef;onf uRefawmfhtm; þaqmif;yg;udka&;&ef ed'gef;
ysKd;ay;vdkufjcif; jzpfygawmh\/
_ _ _
t*Fvdyfacwfaumif;

uRefawmfonf 1938 ckESpfwGif &efukefNrdKUodkU pwifa&muf&SdcJUyg\/ þtcsdefonf


jrefrmjynfü e,fcsJUt&if;&Sifpepf\ rSnfh&Tef;0if;y t&omjynfh0aom acwfor,jzpfí
t&if;&SifESifh t&if;&SifwkdU\ vufa0cHrsm; vGefpGm0ajymom,maom ]t*Fvdyfacwf
aumif;}[k ac:wGifyg\/ 80 &mcdkifEIef;aom v,frsm;u cspfwD;ukvm;vufxJa&mufukef
MuNyD/
,if;ü t&if;&SifESifh t&if;&Sifvufyg;ap (vcpm;rsm;tygt0if)wdkU rnfonf
NrdKUaevlwef;pm;xJwGifjzpfí oif;wdkU\ acgif;ykHjzwf aoG;pkyfrIudk cHaeMu&aom awmae
vlwef;pm;rsm;um; vGefpGmqif;&JvSygbdawmif;/ OyrmNrdKUrSm&Sdaom acgif;&GufAswfxdk;
aps;onfru rdrdaps;qdkifckHay:rSvSrf;í ]]a[h umum? Mum,D;a&;jym;vm;? aygifrkefUaxm
ywfokwf (okdUr[kwf eHjym;rvdkifeJU)wygJ}}[k rSmMum;aecsdefü awmu v,folrtdrfrSm
nu xrif;Murf; rusefí EdkUnSmuav;idkaeonf/
EdkUNyD; tcke ed'gef;wGif &efukefol tzGm;BuD;u ]]'dkU tdrfxJu tdrfjyif ajcwvSrf;
ravQmufcJUygbl;/ aps;oGm;bdkU vefjcm;ukvm;u tdrfa&SUrSm toifhapmifhaewmbJ}}[k
ajymcJUonf/ rSefvSyg\/ þacwfor,ü &efukefNrdKUBuD;olrsm; rqdkxm;ygESifhcifAsm/
uRefawmfwdkU aygif;wnf awmNrdKUuav;rSmyif aps;onf? pma&; pmcsDwdkU tdrfuxGufvQif
vefjcm;ESifh/ vefjcm;ESifh vefjcm;u ESpfjym;om; avQmhírjzpf/ þpum;onfrSefvSyg\/
taMumif;rSm vefjcm;onf teD;qkH;udk tenf;qkH;ESpfjym;ay;&yg\/ tqifoifhí
oufaowif&ygOD;rnf/ aygif;wnfNrdKUay:rSm uRefawmfESifh wausmif;wnf; wESpfausmf
qkHcJUbl;onfh rmvmodef;udk ar;MunfhMuyg/ olwkdUtdrfESifh ausmif;onf bma0;rnf enf;/
rEåav;ac: wjyavmuf? ,ckacwf &efukefrSmbwfpum; w*dwfavmuf? uRefawmfwkdU
awmajym ajym&aomf acG;wa[mifavmufudk olwkdUnDtrawG vefjcm;ESifhausmif;wuf
Muygonf cifAsm;/ ausmif;qif;rSmvnf; vefjcm;ukvm;u BudKvdkU/ ,if;um;txl;ojzifh
[dwf[efxkwfvdk <um;0gvdkí r[kwfay/ acwftajcudku zefwD;aeíjzpfyg\/ xdktcg
okH;rdkifrQa0;aom awm&GmrS (NrdKUxJ0ifrS cspD;rnfh) zdeyfcg;xdk;í ajcvsifBudwfcJUaom
uRefawmfu &ifoyf&Iarm&yg\/ NrdKUoljzpf&wmrsm; w,fedyfyguvm;/ igwdkU awmom;
rsm; w,fEGm;usygwum;/ aemifjzpfav&mb0rSm NrdKUom;jzpf&ygap/ ,ckb0tdrfaxmif
usvnf; NrdKUolrESifh nm;&ygap awmif;qkacRcJUaom uRefawmf/ a[m ,ckazmfjycJUaom
ckESpfrSm &efukefNrdKUBuD; a&mufcJUygNyDcifAsm;/
tv vm; vm;/ &efukefNrdKUBuD;\ nonf tvGefvSyacs\wum;/ t*FvdyfpmvkH;
ESifh rD;a&mifpkHwdkUonf vif;vdkufrSdefvdkuf/ waumufaumuf a&Smufajy;aevdkufMuonf
rsm;vnf;&Sdao;/ tcsKdUu 0dkif;BuD;ywfywfvnfaeMuonf/ armfawmfum;awGuvnf;
tvGefrsm;vSygbdawmif;/ um;[Gef;oHawGuvnf; nHnHrpJ/ atmifr,fav;[,f/
aps;qdkifawGuvnf; terw*¾/ vmyg? ,lyg? pm;yg? aomufygwpmpm atmfaeMuolawG
uvnf; pwk'domBuD;rsm; ay;aeMuonfhtwdkif;/
warQmfwac:avmufrS "mwfwdkif wwdkif? za,mif;wdkifav;q,ftm;rQ rD;uav;
rIefrIef&Sdaom awmNrdKUom;av;awGrSm tHUMo&ygonf/ uRefawmfESifh udkatmifaz
(uG,fvGefol)rnfaom oli,fcsif; ESpfa,mufMunfhjrifwdkifq&mjzpfoifausmif; abmf'g
tdrfnaea&muf/ xdknbwfpum;ESifhoGm;í &efukefNrdKUxJ avQmufvnfMuygonf/
pdwfxif w&kwfwef;avmufrSm qif;MuNyD; uRefawmfwdkU ajcOD;wnfh&m avQmufoGm;Mu
onf/ &efukefblwmBuD; a&mufonf/ ]]a[h? wefwm;BuD;ay: wufavQmufMu&atmif}}
qdkí [dkbufa&mufoGm;Muonf/ xdkUaemuf umvbuf(,ckjrefrmh*kPf&nf)vrf;rS
uefawmfav;buf a&mufoGm;Mu[efwlonf/ ]]a[h 'Dbufu odyfrpnfbl;/ jyefMuygpdkU}}
qdkawmh uRefawmfwkdUrSm tvmwkef;u jzwfcJUaom wefwm;BuD;udk &SmrawGUawmhNyD/
'Dawmh b,fae&m a&mufaeonfvnf;rod/ tjyefcufae\/ &efukefxJ wcgrQra&muf
zl;bJESifh rlv MunfhjrifwdkifrS xGufvmMu&if;u tjyefqdkvG,fygw,f/ Munfhjrifwdkif?
Munfhjrifwdkif atmfaewJU bwfpum;w,fpD;&kHbJ/
a[m? ckawmh tJ'DvdkatmfwJU um;py,f,moHudk rMum;&/ wmarGausmufajrmif;
oHawG Mum;ae&\/ onfawmhuRefawmfwkdU bmvkyfoenf;/ ]]&efukefrSm rodvdkUrsm;
[dk[dk'D'D oGm;rar;eJUuG/ awmom;qdkNyD; wcgxJwG,fNyDom rSwfaya&mh}}[laompum;
Mum;xm;onfESifh b,folUrQbmrSajymraeawmhbJ vefjcm;wpD;ac:NyD; pD;awmhwmaygh/
udkatmifazonf aygif;wnfNrdKUay:om;rdkU vefjcm;pD;wwfygonf/ pD;wm;?
Am;,m;? 'dkif;em;awG ajymwwfygonf/
[m;? tJ'Dwkef;u &efukefNrdKUay:u vefjcm;awGuvJ ysHaewmygbJvm;/ pufbD;vdk
avxdk;bD;eJUvm;As/ uwå&map; vrf;uvJ tvGefaumif; tvGefnufqdkawmhpD;&
w,ft&om&Sdoudk;/ uRefawmfwdkU aygif;wnfa&TNrdKUawmfu vrf;Murf;Murf; a&mfbmbD;
csmwmwmwkdUeJUuGmyghAsm/
tJ'DtcgrSm uRefawmfwdkUu bm&,fajym&rSef;rodvdkU pD;wm;? Am;,m;? 'kdif;em;awG
csnf; vkyfaevdkufwm a&mufNyD;om; vrf;awGxJ xyfa&mufxifyg&JU? 'Dawmhukvm;u
olUvef;jcm;pD;aumif;vdkU uRefawmfwdkU a&SmufpD;aeMuwmvdkU atmfarh[efwlyg&JU/
cg;awmifusKdufuav;wum;um;? &ifuav;armfharmfh? wifuav; aumhaumheJUajy;vdkuf
wmAsm/ olUacgif;aygif;p &Snf&Snfu avxJr,f <uufNrD;udk wef;aewmbJ/
tJ'Dvdk [dka&muf'Da&mufeJU a&SmufpD;vdkufMuwm aemufqkH;odrfjzL*kH;wHwm;BuD;
ausmfNyD;wJUaemuf za&Zmvrf;ta&mufrSm ykpGefawmifbufuvmwJU bwfpum;u
Munfhjrifwdkif? Munfhjrifwdkif atmfoHMum;awmhrS uRefawmfwdkU vefjcm;ay:uqif;cJUawmh
w,f/ odkUESifhuRefawmfwdkU ausmif;abmf'gtdrfodkU oefaumifavmufrS a&mufMuyg\/
&efukefNrdKU\ aps;OD;ayguf/ auseyfoGm;NyD/
xdkpOfu &efukefNrdKUwGif uRefawmfpwifaecJU&aom ausmif;onf &efukefwuúodkvf
qdkygu ,ckbmrQ txl;azmfjyaep&m vdkrnfr[kwfay/ odkUaomf acwåta&;ay:ausmif;
rQjzpfí 'kwd,urÇmppfBuD;jzpfuwnf;u r&SdawmhNyD/ Munfhjrifwdkifpy,f&S,f aemfrefpul;
(txl; q&mjzpfoifausmif;)[kac:ygonf/ tvGwfynmoifausmif; jzpfygonf/
Munfhjrifwdkif Am;u&mvrf;tqkH;? odkUr[kwf tpjrpfurf;yg;ESifh uyfvsufwnf&Sdygonf/
ausmif;aqmif ausmif;tkyfq&mBuD;u Od;nDbk[kac:ygonf/ olUudk,cktrsm;jynfolwdkU
odatmif rdwfzGJUay;&aomf jynfolydkifawGrodrf;rDu emrnfBuD;vSaom a&TOa'gif;rif;
txnfpufydkif&SifoaX; OD;nDbkyifjzpfygonf/ þausmif;wgif udka&T AdkvfrSL;csKyf(a[mif;)
ausmfaZmESifh uRefawmf wwef;wnf;om;jzpfcJUygonf/
uRefawmfwdkUausmif;\ abmf'gtdrfrSm vrf;tedrfhydkif; urf;em;bufwGifjzpfygonf/
xrif;pm;awmh ausmif;BuD;vrf;&Sd q&mBuD;tdrfwGifoGm;í pm;&ygonf/ tJ ,ck &kyf&Sif
'g&dkufwm ]awmuae'Gef;}vJ tJonfwkef;u udkxGef;wifaygh/ uRefawmfwdkUESifh wwef;
wnf;ygyJ/ tJ aetkH; aemufwa,muf (ajym&if pmzwfolrsm;odMur,f)apmndKpdrfh?
apmndKpdrfh/ olUemrnfu tJ'D q&mjzpfoifwkef;u rapm&DwJU/ tom;ndKacsmcifAsmh/
awmfawmfedyfwm/
'gayr,fh uRefawmf ra*:cJUrdbl;Asm/ (pdwfrqdk;eJUaemf) bmaMumifhvJqdk
ynm&Sm t&G,fwGif;[mrdkU
oifumom z,frjiif;EdkifblU
i,fpm&if;rSmwJU ckcsdefcg/
toufppfjyefawmh
qJU&Spfu,f &G,ftaey
we,fajr ausmif;aAG&dyfqDodkU
arG;r,faz aumif;appdwf&,feJU
uGyfESdyfum oGefoifvTwfavawmh
ZGwfrSdwfum yefqif0wfu,feJU
OD;nGwfcJUyg/
ysKdaxG;ar EG,fEG,faemif;udkv
udkav;aqG we,fajymif;ayr,fh
i,faygif;udkwJU ypfrcGm
cspfygwJU wrdzsm;
opömeJU uwdxm;/
cGifhvTwfaemf
usifh0wfawmf vlbkHqmifü
zlvkHatmif ynm&ygrs
opOömrSm Muif,mtvS&,feJU
pOfruGm &Tifyg&r,fvdkU
awG;qum rSefpum;&,feJU
a0;u yefMum;vdkufygoAs
av;ESrxHyg;/
tJ'g vlysKdwkef;u t[kwfwu,f pdwfygvufyga&;wJU uAsmcifAsmh/ tJ'Dwkef;u
uRefawmf[m toJruGJao;bl;/ olUwa,mufudk olUwa,mufyav/ 'geJU0gqdkvausmif;
okH;&ufydwfwmrSm olUqDudkjyefcJUw,f/
pifppfawmh 'DokH;&uf[m &efukefrSm ukvm;Arm t"du&kPf;udk uRefawmfa&Smif
vdkufwmeJUtwlwlbJ/ uRefawmfjyefvmawmh rD;&xm;ay:rSm &efukefwGif ukvm;eJUArm
owfMujzwfMuaMumif; Mum;&w,f/ Munfhjrifwdkif blwmqdkufawmh&if tvGefajcmufuyf
aewmudk awGU&w,f/ 'geJUuRefawmfwa,mufwnf; rD;&xm;wefwm;ay:u qif;NyD;
Munfhjrifwdkifvrf;rBuD; jzwftul;vdkufrSm ausmif;BuD;vrf;a'gifhwGif atmifr,fav;
acgif;jywfaewJU ukvm;tavmif;BuD;/
tJ'Dwkef;u 'Dae&mrSm tifrwefemrnfBuD;wJU uGmpdvufzuf&nfqdkifqdkwm
&Sdw,f/ vufzuf&nfqdkifqdkayr,fh ukefrsKd;pkHa&mif;w,f/ tJ'Dqdkifu ukvm;00BuD;udk
]uGmpd}vdkUac:Muw,f/ tcke acgif;jywfaewm[m tJ'D ukvm;BuD;tavmif;aygh/
uRefawmfhwoufrSm yxrOD;qkH;tBudrf 'Dvdktaoqdk;rsKd;udk jrif&jcif;ygbJ/ &ifxJwxdwf
xdwfeJU uRefawmfwdkUaewJU &yfuGufxJ 0ifawmh uif;apmifhawGu qD;ppfw,f/ uRefawmfh
udkodoGm;Muawmh urf;em;bufrSm 'Dnuif;apmifhbdkU wm0efay;vdkufw,f/
pifppfawmh uRefawmfwkdU&yfuGuf[m ukvm;&efudk bmrQpdk;&drfp&mr&Sdygbl;/
urf;em;rSm orÁmefcwfwJU aumuf&dk;a&mif;wJU ac:awm tenf;i,frSwyg; tm;vkH;Arm
csnf;bJudk;/ 'Dukvm;awGvJ ArmawGudk &efrjyK0HU&Smygbl;/ olwkdU[m olwdkUtcsdefrD
vGwf&muRwf&mudk ajy;Muygw,f/ 'DawmholwkdUtdrfawGu usefcJUwJU qdwfawGMuufawG
[m uRefawmfwdkU nuif;apmifhorm;awGtwGuf azmjcif;aomjcif;ayghcifAsm/ wenf;
awmh uRefawmfwdkUwawGudk aysmfyGJpm;bdkU zefwD;ay;jcif;jzpfaeyg\/
&efukefNrdKUxJeJU ukvm;rsm;wJUwmarGwdkU? ajreDukef;wkdUrSmom tBudwfte,faqmf
Muw,f/ Arm&yfuGufawGu oGm;oGm;ulMu&w,f/
uRefawmfjyefa&mufwJU tcsdefrSmawmh &efukefrSmtkyfcsKyfa&;u EdkifaeygNyD/
e,fawGudkom jyefUESHUoGm;wkef;/ tJ'D[m armfv0DOD;pH&Sm;pmtkyfaMumifh jzpfyGm;&wJU 1938
ckESpf ukvm;Arm (jrefrmjynfrSm aemufqkH;jzpf&wJU)t"du&kPf;ygbJ cifAsm;/
&efukefNrdKUü uRefawmf yxrOD;qkH;ae&onfrSm Munfjrifwdkif tedrfhydkif;vrf;
vIdifjrpfurf;em;wGifjzpf\/ uRefawmfwdkUq&mjzpfoifausmif;tkyf ausmif;axmifq&mBuD;
OD;nDbk\tdrfrSm ausmif;BuD;vrf;/ þvrf;ESpfckonf Munfhjrifwdkifblwm taemufbuf
txufMunfhjrifwdkifvrf;rBuD;rS jzmxGufvmMuaom vrf;NydKifESpfckjzpf\/
xdkpOf q&mBuD;r[maqGtdrfrSmvnf; þausmif;BuD;vrf;üyif/ uRefawmfwdkU
ausmif;tkyfBuD; OD;nDbktdrfESifh rsufapmif;xkd;/ 1938ckESpf jzpfav&m? 1900 jynfhzGm;
q&mBuD;r[maqGtoufrSm 38ESpfrQ/ orD; cifaqGOD;ESifh cifaqGat;wkdUrSm EdkUnSmESifh EdkUpdkU
&G,f&SdayOD;rnf/
q&mBuD;onf xdkpOfuyif ykyk00 Adkufazmif;azmif;ESifh jzpfay&m uRefawmfwdkUonf
olUtm; waphwapmif; acsmif;ajrmif;Munfh&IMuvsuf tnmom;wa,mufu q&mBuD;
tm; ]zm;tdkif;}ESifhwlonf[k rSwfcsufcs\/ pifppfq&mBuD;onf vl0wkwfwkwf?
rsufrSefESifh wkwfaumufESifh vrf;avQmuf&mwGif cefUx,foljzpfayonf/
uRefawmfwkdU\ q&mjzpfoifausmif;rSm ausmif;BuD;vrf;ESifh urf;em;vrf;a'gifh
jrpfurf;ezl;wGif wnf&Sdonf/ þae&mrS awmifbufodkU udkufw&mrQ avQmufvdkufygu
xdkpOfuemrnfBuD;cJUaom Munfhjrifwdkif aAmhwefwm;/ xdkpOfu bmaMumifhemrnfBuD;&yg
oenf;[lrl armifpnfol? rcif&Drnfaom orD;&nf;pm;ESpfa,mufonf ]aygif;&bdkU
taMumif;rqdkif? ESpfavmif;NydKif aowmat;a&m}[k þaAmhwefwm;rS vufcsif; BudK;csnf
í a&xJckefcsaoqkH;MuaMumif; xdkESpfowif;pmrsm;ü tBuD;tus,f tausmfa';,s
azmfjycJUMuaomaMumifhjzpfyg\/ jzpfprSm 'Dwefwm;ay: vmMunfhMuolrsm; pnfum;cJUay
onf/
,if;owif;rsKd;um; xdkacwfütvGef&Sm;yg;\/ (,ckacwfüvnf; 'DvdkorD;&nf;pm;
ESpfOD;NydKif aowmrsKd; b,f&SdvdkUwkH;/) olwkdUESpfa,muftaMumif;um; tvGef0rf;enf;bG,f
oem;bG,faumif;í ,if;owif;ESifh ra&S;raESmif; vli,frsm; 0rf;ajrmufzG,f? tm;&bG,f
aumif;onfum; armifyGifhaumif;ESifh roef;oef;wkdU owif;ygwnf;/ armifyGifhaumif;
tm; roef;oef;rdbrsm;u oabmrwlí tjcm;olESifh ay;pm;rnfh NrdKUv,facgifr*Fvm
yGJwGif armifyGifhaumif;u roef;oef;udk y&dowfxJrS twif;qGJac:NyD; um;ESifhwifaqmif
ajy;jcif;jzpfay\/ Sir Walter Seott \ Lochinvar ]avmfuifAm} uAsmESifh wlvS
ayonf/ armifyGifhaumif;um; ol&Jaumif; avmfuifAmtwdkif;yif/ ,if;udk q&mBuD;
rif;aqGu ]armifyGifhaumif;-oef;oef;}[laom vkH;csif;0w¦Ka&;cJUayonf/ xdkvlpGrf;
aumif; armifyGifhaumif;um; tjcm;olr[kwfay/ jrefrmjynfwGif pdrf;pm;iydESifh iHjym&nf
udk ykHrsm;? ykvif;rsm;ESifh ESpf&Snfvrsm; odkavSmifEdkifí vG,fulpGm o,f,lEdkif&ef pDrHwDxGif
cJUayaom yGifhaumif; iydiefjym&nfvkyfief;&Sif OD;yGifhaumif;ygcifAsm;/
c&D;oGm;,mOfrsm;

xdkacwfü &efukefNrdKUwGif yk*¾vdu toD;oD;ydkif bwfpum;rsm;tjyif tm&ftD;wD


ukrÜPD\ "mwf&xm;? xa&mfvDrsm;&Sdayonf/ avmfu,f&xm;awGu qJUig;rdepfwpif;&Sd
onf/
uRefawmfwkdU MunfhjrifwdkifrS &efukefNrdKUxJokdU oGm;vdkvQif rD;&xm;? bwfpfum;
odkUr[kwf "mwf&xm;udk pD;Edkifonf/ xa&mfvDum; MunfhjrifwdkifodkUra&muf/ tvkH
tm&ftD;wDvQyfppfpuf&kHrSpí &efukefNrdKUxJjzwfNyD; uefawmfBuD;bufodkUoGm;onf/
xdktcsdefrSm "mwf&xm;? xa&mfvDwdkUomvQif &yfaomrSwfwdkif&Sdí bwfpum;wdkU
rSm ,ckacwfvdk rSwfwdkifr&Sdacs/ pD;vdkolu bwfpum;vrf;wavQmufwGif pD;csifaom
ae&mrSpD;í qif;csifaaomae&mwGif qif;Edkifonf/ bwfpum;armif;tvm vlwa,muf
u vufjyvdkufygu py,f,mu ][dk;}[katmfí armif;olu xdk;&yfvdkuf\/ vlwufNyD;
]cdk;vdk;}[katmfí armif;oluqufarmif;/ pD;oluvnf; rdrdqif;vdkaomae&meD;vQif ][dk;}
[k atmfvdkuf/ wcgwnf; xdk;&yf\/ c&D;onf\qE´twdkif; pD;vdk&mu pD;í qif;vdk&m
qif;Edkifonf/
xdkacwfwGif bwfpum;wkdUrSm pnf;urf;r&Sdacs/ wpD;ESifhwpD; tNydKifarmif;Mu\/
ausmfwufMu\/ vlvkwifMu\/ NrdKUxJwGifyif wem&Drdkifav;q,fEIef;rQ armif;Muí
txGuf t&yf t&Sdefjyif;vS\/ um;xJwGif ,ckvdka&SUbufvSnfhxm;aom ESpfa,mufwGJ
okH;a,mufwGJ xdkifckHrsm;r[kwfrlí ab;ESpfzuf ckHwef;vsm;rsm;omjzpfjcif;aMumifh
vlcsif;ab;csif;,SOfpD;&av&m xdkacwfvljyufrsm;u
]]ArmawG acgif;csif;&dkufukefMuNyD}}
]]bwfpum; xdk;&yfvdkU}}
]]ArmawG ausmcsif;uyfukefMuNyD}}
]]qdkufum; ESpfa,mufwGJpD;MuvdkU}}[kjyufMu\/
xdkpOfrSm ocifrsm; EdkifiHa&;x<ucsdefjzpfav&m ,if;jyufvkH;rsKd;udk y&dowfoabm
usMuonf/
xdkacwfwGif bwfpum;xJrSm rwfwwf&yf rpD;&acs/ eHab;ckHwef; ESpfckjynfhvQif
tv,frSmxdkif&ef acG;ajcav;awGygonf/ xdkacwf bwfpum;av;awGu rwfwwf&yfpD;
vdkUvnf;rjzpfyg/ ,ckacwf ]Aif}vdk trdk;edrfhedrfh um;i,fi,fawGjzpf\/ xdkacwfu
bwfpum;pD;vQif tjyifudk enf;enf;av;rQ vufrxkwf acgif;riJU&ay/ tjyif;armif;&if;
olwkdUcsif;a&SmifykHrSm yDyDyGwfum oDumuav;rQ/ tvGefyif um;armif;usifvnfMuukef
\/ bwfpum;av;awGuvnf; ayghayghao;ao;av;awGjzpf\/ MunfhjrifwdkifESifh
odrfBuD; aps;udk qJUav;ig;rdepfbJ armif;onf/
xdkacwfü bwfpum;apmifh&onfqdkaom pum; r&Sdacs/ bwfpum;vrf;r
oifa&mufygu bwfpum;awGu oifha&SUxdk;&yfNyD; tNydKifvkac:MuNyD/ py,f,mwkdUu
oifhvufxJrSmygaomypönf;udk qD;qGJrnf/ um;ay:a&mufrS jyefay;onf/
"mwf&xm;u MunfhjrifwdkifrS odrfBuD;aps;odkU rdepfESpfq,frS tpdwfMumwwfonf/
at;at;aq;aq; oGm;vdkolrsm;? ukefypönf;ygolrsm;pD;Muonf/ "mwf&xm;wGif
]rdef;rom;rsm;om}[laom oD;oefUae&mygonf/ a&SUydkif;rSm txl;cef;ygao;onf/
&dk;&dk;wef;wyJudk ajcmufjym;? ESpfjym;c&D;udk okH;jym;ay;&onf/ xa&mfvDESifh "mwf&xm;
armif;ol vufrSwfa&mif;olawGrSm ukvm;rsm;omjzpfukef\/
_ _ _

&yfuGufwGif;,mOfrsm;

xdkpOfu &efukefNrdKUwGif bwfpum;? "mwf&xm;? xa&mfvDrsm;tjyif vrf;wdkc&D;


wGuf vefjcm;? jrif;vSnf;? &xm;vkH;rsm;&Sdonf/ (qdkufum;u 1940 ckESpfavmufrS pay:
onfxifygonf/)
ukvm;&xm;vkH;wkdUonf &efukefNrdKUv,facgifESifh Adkvfwaxmif? wmarG?
ouFef;uRef;bufwGif rsm;Muí vefjcm;onf tjcm;&yfuGufwdkUü tESUHtjym;oD;&SdMuaomf
vnf; Munfhjrifwdkif prf;acsmif;bufwGifrl vefjcm;ukvm;rsm; usufpm;cGifhr&ay/
taMumif;rSm Armydkifjrif;vSnf;rsm;\ oD;jcm;a'ovdk vkyfxm;aomaMumifhjzpf\/ ,if;rSm
b,fOya'urQ wm;jrpfay;ír[kwf/ prf;acsmif;jrif;vSnf;toif;BuD;\ pGrf;aqmifcsuf
aywnf;/ xdkpOfrSm (AdkvfcsKyfBuD; tdrfapmifhtpdk;&vufxuf &efukefNrdKUe,fwGif jrif;vSnf;
rsm; tm;vkH;ydwfyifonftxd) MunfhjrifwdkifrS bk&m;BuD; A[ef;bufodkUbwfpum;yif
rajy;qJG&/ tpdk;&u wm;jrpfay;í r[kwf/ jrif;vSnf;orm;rsm;u olwdkU[molwdkU
wm;jrpfxm;aomaMumifhjzpf\/ rnfodkU wm;jrpfygoenf;/ (*syefacwfwGif xdkjrif;vSnf;
toif;BuD;\ trIaqmifwa,mufjzpfcJUbl;aom uRefawmfu ajymjyygrnf/) jrif;vSnf;
orm;wkdUonf armfawmfum;bD;azmuf&mü tvGefusifvnfMu\/ pD;u&ufAl;cGHudk
okH;a'gifhjzpfatmifcsKd;í oHrdIwyfum ypfwdkif;axmifvkyfNyD; xdkarmfawmfum;tvmwGif
a&SUrSypfxJUvdkuf\/ oHpdkuf0ifí pD;u&ufAl;cGHuyfygoGm;vQif a&SUqufarmif; rMumrD
azmif;ueJ aygufxGufawmh\/ xdkUaMumifhbwfpum;onf jrif;vSnf;orm;wkdUudk aMumuf
Mu&ukef\/ a&S;acwf MunfhjrifwdkifrS Am;u&macsmufjzwfNyD; prf;acsmif;*dwfuwqifh
&efukefodkUoGm;aom jyefaom bwfpum;rsm;yif prf;acsmif;jrif;vSnf;toif;udk oifhwifh
atmifvkyfMu&\/ c&D;onfiSm;cJUí &efukefxJrS e,fuRHvmcJUaom ukvm;&xm;vkH;rsm;?
vefjcm;rsm;vnf; tjyefrSm vlrwif0HUMuacs/ jrif;vSnf;toif;om;rsm;onf
vufoHvnf; ajymifwwfMu\/ jzpfvdkufvQif trl;orm;rsm;\ &kef;&if;qefcwfyJ/
cH&olrSmawmh tuGJ tNyJ/ odkU&mwGif þ&yfuGufrSm vlowfrIaomfrQ
oufao&bdkUcufcJ\/

xdkacwf&efukefom;rsm;

]rEåav;pum;? armfvNrdKif tpm;? &efukef tMuGm;}/ xdkpum;onf xdkacwfxdktcg


ü &efukefom;rsm;<um;cJUaMumif;rSefuefyg\/ 0wfpm;qif,ifrIwGif &efukefNrdKUu
xdyfuae \/ a&SUuajy;\/ &efukefol &efukefom;rsm;onf tdrfüpm;p&mr&SdvQifae?
tjyifxGuf vQifawmh vSvSyyav; 0wfwwf\/ r0wfvdkUvnf; rjzpfay/ xdkacwf
xdktcgü ]awmif; tuGyf? vlt0wf}qdkonfrSm &efukefwGif tvGefrSefuef\/ taMumif;rSm
tay:tuFsDryg vQif vefjcm;ukvm;yif ac:r&ay/ aps;0,f&mwGifvnf;
t0wftpm;&Id;ususrS aps;a&mif;olu av;av;pm;pm; qufqH\/
uRefawmfwdkU ausmif;om;b0rSm NrdKUxJoGm;vQif tay:tuFsDtNrJ0wf&onf/
&I;zdeyfpD;Muonf/ acgif;udkqHyifuyf&ef aumhprwpf? ta&mifawmufatmif Aufqvif?
odkUr[kwf [J,m;u&if;vl;vsuf ajcaxmufu zdeyfESifhtnD ay;wifha&mif awmufatmif
zD;Muonf/ ,ckacwfvdk tarmufususESifh qHarG;wp raxmif? csyfcsyf&yf&yf? vkHcsnfrSm
vnf; ydk;xnfrS acguf&dk;rusKd;&/ tay:tuFsDa&mif? zdeyfa&mifESifhvnf; vdkufavsmatmif
a&G;jc,fMuao;onf/ OyrmouúvyftuFsD eufjyma&mifqdkygrl ykqdk;rD;cdk;a&mif? &I;zdeyf
vdrfarmfa&mifponfjzifh/ a&arT;eHUwaxmif;axmif;ESifh rsufESmaygif'gtazG;om;uvnf;
xif&Sm;pGmbJ/ xdkacwfrSm vlysKdumvom;wdkif; tdwfxJrSm wdkUywfyg\/ rsufESmacR;pdkUvQif
wdkUywfzdkUonf/ EdkUNyD;tay:tuFsD0wfvQif pwpfaumfvma<ua&mifwifESifh/ ,ckacwfvdk
aumfvmaxmifaxmifBuD;rsm;ESifh r0wfMuacs/ rdk;&moDESifh aqmif;&moD at;jraom
tcsdefrsKd;rSmqdkvQif bavZm ukwftuFsDESifh vnfyif;rSm rmzvmpnf;Muonf/
þodkU &Id;usus0wfNyDqdkvQif ajcvsifvnf; w,fNyD;ravQmufMuacs/ OyrmqdkpdkU/
uRefawmfwkdUonf MunfhjrifwdkifrS bwfpum;ESifh NrdKUxJoGm;\/ odrfBuD;aps; qif;NyD;
paumhaps;? odkUr[kwf tjcm;[dk[dk'D'D oGm;tHU/ vefjcm;udkpD;\/ vefjcm;uvnf; c&D;
ta0;teD;vdkufí ESpfjym; wyJ? tvGefqkH;wrl;bJay;&\/ Oyrm vlwa,mufonf
odrfBuD;aps;rS paumhaps;odkUvnf; oGm;\/ &dk;ukrÜPDodkUvnf; oGm;\/ ql;av;bk&m;odkU
vnf; 0ifzl;\/ þpOfrSm vefjcm;ukvm;u apmifhae&\/ aemufqkH;rS "mwf&xm;rSwfwdkif
udkvdkufydkU&\/ "mwf&xm;ay:ta&muf ypönf;awGuvnf; wifay;ao;\/ 'grS wrl;bJ
ay;&onf/ þwrl;uvnf; vefjcm;0g;vm;tzdkU renf;ay/ uaZmfwvkH;bdk;&ae\/ csuf
t&ufwykvif;rS ig;yJ okH;rl;&,f[mBuD;udk/ (uaZmfqdkonfrSm pdrf&nfudkac:ygonf/)
xdkacwfxdktcg0,f w&kwfbkHqdkifBuD;rsm;wGif csuft&ufESifh pdrf&nfwGJívnf;aumif;
"ed&nfESifh xef;&nfwGJívnf;aumif; a&mif;Muonf/ xdkqdkiftm;vkH;udk uRefawmfwkdU
Armrsm;u uaZmfqdkif[k ac:Muonf/ ,if;uaZmfqdkifwdkif;\ trSwfwHqdyfrSm a*:&if*sD
ukvm;onf vufwzufu Muufajcaxmuf? wzufu ykvif;udk EIwfcrf;ESifhrxdatmif
armfhaeykHrsm; aq;a&mifpkHESifhjzpfukef\/ urÇmay:wGif t&ufaopmudk EIwfcrf;ESifhrxdbJ
ykvif;vdkuf armfhEdkifol? aq;jyif;vdyfudk rD;bufu yg;pyfxJikHí aomufEdkifolum; a*:&if
*sDukvm;rSvJGí tjcm;vl&SdtHUrxif/ toif a*:&if*sDukvm;wdkU aysmfp&mjzpfaom
,if;uaZmfqdkifBuD;rsm;xJodkU a&S;acwf a&S;tcgu tvGefatmufwef;usaom *sydk;aw
avrSvGJí jrefrmvlrsKd;xJu roGm;a&mufMuay/
xdkpOf &efukefNrdKUay:rSm ArmvlrsKd;xJuvnf; aomufolenf;yg;yg\/ 0ifaiGav;
acwftavsmuf awmfawmfaumif;í aomufMuolrsm;vnf; tenf;qkH;bD,mavmufom
aomufMu\/ uRefawmfonf 1938ckESpf q&mjzpfatmifNyD;aemuf 39ckESpfrSm t*Fvdyfpm
oif&if; prf;acsmif;&yf vif;vGef;uGufopf ZvGefvrf;wGif uRefawmfhOD;av;tdrfüae\/
uRefawmfhOD;av;onf yJcl;wdkif;ynm0ef&kH;wGif vpm 220ausmf&aom pma&;BuD;jzpfí
tdrfydkifESifh aeEdkif\/ aeUpOfbD,maomufEdkif\/ tywfpOf jrif;yGJoGm;Edkif\/ xdkpOftcgrSm
uRefawmf raomufwwfao;/ wcgw&H OD;av;aomuf&mudk ygoGm;wwf\/ OD;av;
aomufavh&Sdaom qdkifrSm ,ckwm0Sm;? xdkpOfu ]b&pfpwdkvfbm;}[kac:onf/ t0if0
qifem;&Guf wHcg;av;ESpfzufrSm a':e,fvf'wfac: 0rf;bJ&kyfuav;ESpfcku rsufESmcsif;
qdkif &yfvsuf OD;xkyfcRwfum c&D;OD;BudKjyKaeMuonf/
xdktcgü OD;av;wdkU aomufMuonfrSm qifwHqdyf? MuufwHqdyf bD,mawGjzpf\/
wykvif;rs ig;rl;ajcmufrl;? ,if;okdUbDa,maomufygu MuufoGefcsOf? tmvl;aMumf?
ajryJaMumfwkdUu awmif;oavmuf tvum;&\/ uRefawmfonf OD;av;ESifhvdkufoGm;NyD;
xdkifpm;&kHru tdrfu cav;awGbdkUyg,lcJUwwfao;\/
xdkacwfxdktcgrSm ydkufqH&Sm;oavmuf tpm;taomufawGu aygrsm;vS\/
&efukefNrdKUay:rSm vcw&mausmf&olonf wdrfwdrfjrnfae\/ vcESpf&mausmf&aom
pma&;BuD;uawmfonf tdrfrSm tapcHESpfa,mufESifhae\/ reufu xrif;[if;udk npm
qufrpm;acs/ waeUvQif aps;ESpfBudrfoGm;\/ reufaps;? naeaps;? ESpfaps;? uRefawmf
ZvGefvrf; OD;av;tdrfwGifaepOfrSm þvif;vGef;uGufopftwGuf reufaps;u Munfjrif
wdkifblwmteD; 0g;c,frvrf;ESifh a&Tavmif;vrf;wdkUxdyfwGif jzpf\/ naeaps;u
rtlyifvrf;ESifh zsmykHvrf;xdyfwdkUxdyf &Srf;vrf;rBuD;wGifjzpf\/ xdkpOfuyif uRefawmfonf
a':av;ESifh aps;jcif;udkifvdkufcJUí aps;0,fwwfcJU\/ ,if;umvrSm &efukefom;awG icl
iusnf; rpm;bl;qdkwmrSefygonf/ ijrif; iMuif; tnHUqkH;ig; ig;ykPÖm;avmufrS OESifh
uufuufudkpm;Mu\/ OrygvQif rpm;ay/ trJom;aumif;aumif; pm;vdkvQif paumhaps;
oGm;0,f&\/ EGm;rwrf;r aygifom;jzLjzLazG;azG; EkEkav;rS wydómokH;rwf/ &dk;&dk;trJom;
uig;rl; ajcmufrl;/ qdwfom;odk;om;vnf; okH;rwfyJ/ xdkpOfrSm aps;bdk; wusyfokH;EdkifvQif
xdyfwef;xrif;[if; pm;&yg\/ qDu q,fydóm0ifwykH;rS okH;usyfcJG av;usyf[mbJudk;/

ewfbkHewfeef;rsm;

xdkacwf xdktcgu jywnfhwefqm&yfuGufwdkUonf vlod&SifMum; xifxif&Sm;&Sm;


&SdMuukef\/ prf;acsmif;&yf rtlyifvrf;ESifh anmifwef;vrf;xdyf&Sd oif;csKdif;ukef;a[mif;rSm
wjcrf;u aps;taygqkH; jzpfonf/ wrwfxJ udk,fhvla&/ &efukefNrdKU 17vrf; ('gv[dkZDESifh
za&ZmMum;) uawmh wusyfwef;/ þvrf;xJ oif0ifoGm;ygu tqG,frsm;u oifhtm;
tirf;r& ac:Muayvdrfhrnf/ oifonf ,cifu wcgrQra&mufzl;onf jzpfbdvnf;
]]'DrSm q&m? t&if tudkvmaeustdrfav}}
]]t&if[mav;awGtjyif tck a&mufaewmav;awGu odyfedyfwmbJ}}
]]pdwfcs&w,fq&m/ tmrcHav;awGygbJ}}
]]wufMunfh&kHMunfhyg tudk&JU/ rBudKufawmh jyefqif;aygh}}
olac:&m oiftay:xyfodkU ygoGm;NyDqdkygu aumifrav;awGu wef;pDjyayvdrfh
rnf/ Armvdk xrD0wfawGtjyif w&kwfrvdk aAmif;AD0wf? ukvm;rvdk qm&D0wf? Adkvfrvdk
*g0ef0wfawGvnf; trsKd;pkH&Sd\/ taygpm; aygif'geJU? a&arT;eHU waxmif;axmif;ESifh
rsufESmacsrsm; vdrf;jc,fvsuf oifBudKuf&ma&G;Edkifygonf/
¤if;wkdUum; pdwfrcs&/ a&m*g&wwfygonf/ oefUoefUjyefUjyefUESifh tEå&m,fuif;
uif; vSvSyvlrsKd;jcm;r &vdkyglu vrf; 40okdU <uyg/ aps;urao;bl;/ 10dcifAsmh/ *syefr
rsm;jzpfonf/ olwdkUrSm q&m0ef&Sdonf/ oifhudk yxrppfaq;Munfhí oefU&Sif;ygrS qufqH
cGifh&\/
onfvdk tawGUr[kwfbJ tayGUtzuf terf;t&IHUavmufjyKvdkygu xdkpOfu
w&kwfwef;rSm erf;&Gef;? a[mifaumif? tGefavmuf? urf;em;vrf;wGif ,leDAmq,f?
px&if; (,ckjynfolydkifodrf;xm;aom px&if;a[mfw,fBuD; r[kwfay/ w&kwfpx&if;
a[mfw,fowfowf&Sd\/) ¤if;a[mfw,frsm;odkU <uygav/
vGwfvyfa&;&NyD;aemuf zqyvacwfrSm a[mifaumif? tGefavmuf? tdkifuGrf;?
bDatpD? &efukef a[mfw,fwkdUwGif [dkt*Fvdyfacwfwkef;u uJUodkUyif trsKd;orD;rsm;
pm;yGJxdk;jcif;&SdcJUyg\/ odkU&mwGif a&S;acwfESifh uGmonfum; trsKd;orD;wdkU\ t&G,fESifh
&kyf&nf&lyum jzpfyg\/
[dkwkef;u a[mfw,fr,fqdkvQif t&G,faumif;&\/ &kyfacsm&\/ a,mufsm;rsm;
pGJrufavmuf&\/ 'grsKd;awGrs a&G;cs,fcefUxm;\/ xdkacwfu a[mfw,fr,f &kyftacsm
tnKtc&maumif; emrnfBuD;cJUonfrSm px&if;a[mfw,frS w&kwfujym;r tuifESifh
,leDAmq,f a[mfw,frS ArmrcifcifwkdUjzpf\/ olwdkUaMumifh a,mufsm;rsm; "m;xdk;yGJjzpfcJU
bl;\/
,if;a[mfw,fr,fwkdUonf vifr,m; tqifrajyvQif vnf;aumif;? &nf;pm;ESifh
uGJolrsm;onfvnf;aumif;? tcspf&l; pdwful;aygufolrsm; twGufvnf;aumif; rSDcdk&m
tm;xm;&mjzpfukef\/ olwkdUonf eHeuf 11 em&DrS n11em&Dtxd a[mfw,fwGif
vmorQ {nfhonfrsm;tm; jyKpk{nfhcH&ef wm0ef&Sdí xdktcsdefrS vGefaomf atmf'gac:í
&av\/ ,if;acwfrSm ntcef;iSm;wkdUvnf; tvGefayg\/ oifhüaiGom&Sdygap? oifbmrQ
rodaomfvnf; a[mfw,fr,fu pDpOfay;ygvdrfhrnf/
a[mfw,fr,frsm;tm; ayGUzuf erf;&IHU&kHavmufawmh oli,fcsif; ESpfa,muf
okH;a,mufavmuf aiG 5usyfavmufygvQif udpöjzpfygonf/ bD,mESpfvkH;okH;vkH;avmufeJU
ESpfem&DokH;em&Davmuf aysmfarGUEdkifygonf/ oifonf ausmif;om;vli,fav; jzpfygu
oifhxufenf;enf;BuD;aom a[mfw,fr,fu ]armifav;&JU 'Dvmwmraumif;bl;aemf/
rru rif;udkcspfvdkUajymwm}ponfjzifh oifaemufxyf rvmraeEdkifatmif qGJaqmifay
vdrfhrnf/ &G,fwl a[mfw,fr,fu awmh]armifh udkrjrif&raeEdkifawmhygbl;}[k nKacstHU/
olwkdU &lyum trlt&mrsm;uvnf; (oif vlyg;r0ao;orQ) usavmufygay\/ cH&bl;
vdkU ajymwmaemf/

xdkacwfu umvom;a&m*gaq;&kH

azmfjyyg aysmfarGUbG,f&mrsm;aMumifh oifonf a&m*g&NyDqdkygawmh/ ,ckacwfrSm


vdk yifeDpvifawG ray:ao;aomaMumifh tifrwefuk&cuf\/ y&dkufAdwfaq;wdkufodkU
roGm;Edkifolrsm; vm;&mrSm ,ckodrfBuD;aps;ESifh AdkvfcsKyfaps;tMum;&Sd av[mjyifaps;ae&m
uGufvyfBuD;rSm umvom;a&m*gaq;&kHBuD; xD;wnf;&Sd\/ onfa&m*grsKd;awGudk twGif;
vlemxm;í ukoay;onfr[kwf/ q&m0efu Munfh&INyD;aq;ay;onf/ cGJpdwfonfomjzpf
\/ atmifr,fav; bifcGJonfrsm; arhaq;ESifhr[kwf/ twif;csKyfNyD; tpdrf;cGJonf/ emvdkU
atmfav? q&m0efESifhcsKyfudkifolrsm;u qJav/ eif ujrif;aMumxtkH;[JUaygh/
xdkaq;&kHrSm q&m0efu Munfh&Ippfaq;cGifh&atmifvnf; ukvm;pma&;udk vyfay;
&ao;onf/ olUtm; vyfay;&ykHuvJ &Sif;&Sif;ygbJ vlawGrSm ckacwfvdk wef;pDpepf ray:
ao;/ olUpm;yGJa&SUrSm0dkif;tkHvsuf vufxJrSpD;u&ufAl;udk vnf;aumif;? ydkufqHwrl;
wrwfudkvnf;aumif;? oljrifatmif ajrSmufajrSmufjyae&onf/ bom;acsmu usD;uef;
rsufpdrsKd;ESifh 'gawGudk &SmazGMunfhNyD;rS vla&G;í ac:onf/ pD;u&ufAl;qdkvQif zGifhMunfh
vdkufao;onf/ iwdonf txJrSmr[kwf w,kwfawG xnfhxm;aom xdcJUbl;[efwl\/
xdkokdUolUqDrS eHywfESifh pm&Guf&awmhrS q&m0eftcef;udk tvSnfhus0if&\/ q&m0efu
ppfaq;NyD; bmbmnmnm a&;ay;vdkufawmhrS aq;cef;oGm;í aq;xnfhcH&\/ tdrfrSm
okH;bdkUaq;udk,l&\/ tJonfuay;wJU tJonfhacwfu aq;uvJ w,fteHUqdk;w,fAsm/
tdkif'dkazmif;bJ/ tJonfwkef;ursm; usKd;NyDqdk w,fvlodoudk;As/ vluGwuGweJU? anSmf
a&Smif&wmeJU? atmifr,fav; wcgusKd;rSjzifh tenf;qkH;wvudk;oDwif;/
awmuf? ckacwf yifeDpvifuawmh 'grsKd;rSm tHUavmufygoAsmhaemfh/ em&Dydkif;
twGif; aysmufwmbJ/

vrf;rawmfzdk;wkwf (odkUr[kwf) &efukefNrdKU\nbk&if

xdkacwftcgü &efukefNrdKU\nbk&ifudk uRefawmfonf bmEk&mZma'gif;pMum\


rjrifuG,f&mwGif zl;jrifcJU&avonf/ xdknol\ nDvmcHobifrSm ouFef;0wf(&[ef;
oHCm[k rqdkyg/) ESpfOD;ESifh t&ufaomufaejcif;yifjzpfygonf/
1940 ckESpfu uRefawmf oli,fcsif; ]tyg}/ ('Daumif ,ckyif&Sdygonf/)
xdkouú&mZfwGif w&Ha&mtcgü 'DaumifjrmwayGudk a*:av&m yufvufvefuscJUonf ESifh
tcspfajrjyif ajcwifp vli,fwkdU\xkH;pHtwdkif; tjyif;txef pdwfESvkH;xdckdufawmh onf
[lownf;/
]]a[h oli,fcsif;&/ igawmh tBuD;tus,fpdwfnpfNyDuG}}
uRefawmfu 'DyGJrsKd;BuKHcJUbl;aygif;rsm;NyDjzpfí
]]at; igodom;bJuG}}
]]a&S;vlBuD;olrawGuawmh ]&nf;pm;vlvk tlEkuRJcwf}vdkU ajymMuw,f/ tck
igh&ifacgif;xJrSm jzpfaewmuawmh 0gqdkza,mif;wdkifBuD;wckxGef;xm;ovdk yl&Sdef;aeNyD;
zm;waumift&Sifvwfvwf vTwfxm;ovdkbJ w'def;'def;ckefaew,fuG}}
]]at;ayghuGm/ wausmif; w*gxm w&Gmwyk'fqef;qdkwmvdk wOD;eJUwOD; cHpm;rI
OyrmjyKykHcsif; rwlMubl;ayghuGm/ igwkef;u i&efUwaumif jymvl;NyD; &ifacgif;xJ
vTwfxm;ovdk atmufarhcJU&w,fuG}}
]]uJ 'Dawmh 'Di&efUvdktaumif? zm;vdktaumif 'dkU&ifacgif;xJ 0ifckefaewmudk
b,fhES,fvkyf&rvJ}}
uRefawmfwdkU vlysKdayguf pdwful;twdkif;
]]t&ufeJU avmif;owfwmayghuGm}}
]]at; [kwfyD}}
]]EdkUNyD; avSarsm avSeJUvdkuf? aiGarsmaiGeJUvdkuf qdkwmvdk jrmarsm jrmeJUvdkuf&w,f
uG}}
]][m 'g at; rif;[m [kwfawmh[kwfw,f/ 'gayr,fh vdkufzdkUjrmu b,frvJ}}
]]xm0&tzdkUawmh r[kwfzl;ayghuGm/ wcPtwGufrSmjzifh ,leDAmq,fwdkU px&if;
wdkU tGefavmufwdkU? erf;&Gef;wkdU? a[mifaumifwkdUrSm jrmeJUt&ufupm;yGJeJUwGJaew,f
r[kwfvm;}}
]]atm&dkuf? atm&dkuf? bJ&D;*G'ftdkif'D,m/ bwf/ tJ'Da[mfw,fawGoGm;bdkU
ref;eD;u}}
]][m 'gawmh rif;udpö rif;BuHrSayghuG/ ighxDpma&;rav;wkef;u igha&TMu,foD;
aygif&w,f r[kwfvm;vdkU}}
þae&mü xdkacwfu ]xDpma&;r}qdkonfh taMumif;acwå jzwfajymcsifygonf/
xdkacwfu xDqdkifwkdUonf ,ckacwfvdk atmifqkyef? uefawmfBuD;? uefawmfuav;
ponfhemrnfawGwyfí ae&mwum tESUHtjym;oD;zGifhum vlolra&G; a&mif;csMuonf
r[kwf/ xDqdkifudk odrfBuD;aps;vdk? paumhaps;vdk tuGuftuGif;ususrSm vSvSyyBuD;
jyifqifí rdef;uav; acsmacsmvSvSawGrS a&mif;csMuonf/
,ckacwfvdk b,fqdkif b,favmuf taygufrsm;onf[k owif;pmawGxJrSm
xnfhNyD; raMumfjimMu/ rdef;uav;vSvSudkom brf;jyxm;Muonf/ tESDrdef;uav;wdkUu
vcvnf;&\/ a&mif;&aom xDpm&Gufay:rSm aumfr&Sifvnf;&onf/ xdkUaMumifh xdkrdef;
uav;wkdUonf xDvufrSwfrsm;rsm;a&mif;&atmif jrLqG,fwwfMuonf/ xduyg; &duyg;
tajymcHMuonf/
,ckacwfwGif rdef;racsmuav;awG &kyf&Sifrif;orD; vkyfcsifMuouJUodkU xdkacwfu
rdef;rvSuav;awG xDpma&;r vkyfMuonf/ xdkacwfu a*:umvom;wdkUonf odrfBuD;
aps;xD&kHwef;ESifh paumhaps; tv,fayguf0 em&Dpifatmufu xDpma&;rav;vSykHudk
owd&MuayOD;rnf/ xdkacwfu xDpma&;r a*:&ykHvnf; vG,fvSonf r[kwfyg/ wcg
pum;ajymcsifvQif xDwapmifxkd;/ aiGESpfusyf ukef&yg\/
uRefawmfonf rdkufrJpGm aiGESpfusyfpD tvDvDukefjcif;jzifh odrfBuD;aps; xD&kHrS
aumifrav;wa,mufESifh &nfiHrdonf qdkMuygpdkU/ olUemrnfu abbD/ w&kwfujym;
rav;/ vdyfpmu 108? a&Tawmifwef; (t[kwftrSefudk xkwfjyefvdkUa&;yg\/ ra&Tacsm
,ck&Sdygaomf ig;q,fausmf ta':BuD;/) olESifh uRefawmfonf pmay;pm,ljzpfMuNyD;
w,frMumvS/ olxDqdkifodkU rvmawmhojzifh olESifhESpfa,muftwl wGJxdkifavh&Sdaom
rdef;uav;udk ar;Munfhawmh ]]abbDu &SifhudkcspfoGm;&Smw,f/ 'gayr,fh olu 'DxDqdkif
&Sifw&kwf&JU r,m;i,fbJ}}[k od&onfü uRefawmftoJuGJwJUoabmaygh cifAsm/ cke
tyghudk uRefawmfajymovdk jrmarsm jrmeJUvdkufqdkwJUtwdkif; a&TMu,foD;udk aygifNyD;
pmawGUru igawGU&aoma[mfw,frsm;odkU uRefawmfoGm;cJUonf/ þenf;vrf;udk
uRefawmfu nTefjyjcif;jzpf&m tygonf acwårQ qdwfNidrfaeNyD;aemuf &kwfw&ufajymif
vufoGm;aom rsufESmESifh
]]tJ? [kwfNyD [kwfNyD/ 'Dae&mrSm ighararudk igxdkifNyD;&Sdcdk;csifw,fuG}}
]]bmvJ/ rif;araru xdkifNyD;&Sdcdk;wmeJU ydkufqHay;w,fvm;/ 'Dvdkqdk igygvdkufcdk;
r,f}}
]]tdk? Edk;/ 'Dvdkr[kwfzl;/ ighararudk igxdkifNyD; &Sdcdk;csifpdwfay:wmu igharar&JU
arhwwfwJUtwGufuG}}
]]tdk ighvcGD;wJU/ arUwwfwJUtwGufudkom xdkif&Sdcdk;&r,fqdk&if zGwfawG y'wfawG
bk&m;jzpfukefa&ayghuG}}
olonf pdwfysuf[efESifh acgif;udk&rf;vdkufum
]]w,f? 'Daumif em;a0;&efaum/ igajymwmu igharar arYwwfwJUtwGuf ig
ydkufqH&ayguf jzpfvmwmrdkU igajymwmuG/ igharar arhwwfwmu b,fvdkvJodvm;/
ydkufqHaowåmzGifhNyD; aomhrydwfzJxm;wwfw,f/ a&csKd;cgeD; em;a!mif;wdkU? vufpGyfwdkUudk
cRwfNyD; b,fae&mrSmxm;rSef;rodbJ jzpfwwfw,f/ 'gaMumifh olUypönf;awGwckckaysmuf
&if b,folUrS rpGyfpGJ0HUbl;/ oltxm;rSm;wmbJ? wcsdefcsdef jyefawGUrSmbJvdkU xifaewwf
w,fuG/ b,folrSvJr,lawmh 'DvdkbJ jyefjyefawGUaeusudkuG}}
odkUaomf tyghtar a':zGm;a&T\ pdefvufpGyfwuGif;onf rMumrDtwGif;ü xm0pOf
aysmufqkH;aomtjzpfodkU a&muf&SdoGm;avownf;/
xdkvufpGyfudk 35usyfESifh aygifí 34usyf 15yJ&SdaeaomtygESifh uRefawmfonf
&efukefNrdKUxJodkU vmcJUMuum tygu
]]'DaiGrukefrcsif; a[mfw,faphatmifwufr,fuG/ tck b,fa[mfw,fpoGm;rvJ}}
xdkacwfu aiGtpdwfokH;q,fonf renf;ygacs/ xdkpOfü uRefawmfwkdUonf
(a[mfw,faps;) wusyfwyJwef wDwHqdyfbD,mwvkH;pDrQ aomufvdkufvQifyif rl;,pf
aompnf;pdrfcHpm;&aom or,jzpfyg\/
uRefawmfu ]]cifcifhqDudk yxroGm;r,fuG}}
xdkpOfumvü ]cifcif}qdkvQif ,leDAmq,f a[mfw,fjzpfaMumif; þrSmbufü
usifvnfMuukefaom olaumif;om;wdkU odMuygukef\/ cifcifonf ,leDAmq,f\
tvSbk&ifr/
]]aemufNyD;awmh tuifhqDoGm;r,fuG}}
uRefawmfu pum;quf\/ tuifonf w&kwfujym;r? 00uufuufuav;/
px&if;a[mfw,f\ ]pwm;}jzpf\/ ¤if;px&if;rSm ,ckpx&if;r[kwf/ ]csKdif;edpfpx&if;
a[mfw,f}[k t*Fvdyfvdka&;xm;\/ ,ckvuf&Sd px&if;a[mfw,fum; xdkacwfu
Oa&mywdkufom;rsm;twGuf oufoufomjzpf\/
]]uvif vif/ tHUp,fvmv,f}}
,leDAmq,fa[mfw,fwGif taygufzufudk rsufESmjyKxdkifaeaom aiGodrf;pm&if;
udkifw&kwf\ toHonf olUvufu yxrESdyfvdkufaom acgif;avmif;oHESifhtwl ay:vm
onfü tcef;xdef;rSL;rdef;r xGufvmum uRefawmfwdkUtm; vGwfvyfaomtcef;wckodkU
ydkUavonf/
]]uJ? bmokH;aqmifMurvJ ajym}}
tygonf xdkrdef;r\ yg;udkwcsuferf;vdkufNyD;
]]wDESpfvkH;&,f? bJuif&,f cifcif&,f? okH;cktwlvTwfvdkufyg}}
]]uRefawmftzdkUawmh jreJU uyfpwefpD;u&uf}}
þpOfumv uRefawmfaomufonfrSm 3yJay;&aom uyfpwef pD;u&uf/ jru
þa[mfw,frSm uRefawmfhtquf/
jronf cifcifavmufawmh redyfacs/ odkUaomf oabmoum,aumif;\/
uRefawmfhxuf ESpfESpfrQBuD;\/ uRefawmfhtm; ]armifav;}[kac:í tjrLtacsmhaumif;\/
]a[m rrjr}
ol\wayGUwydkuf udk,fBuD;udk uRefawmfuqD;í ayGUvdkufavonf/ tygum;
olUcifcifrvmao;í rauseyf/
]]b,frvJAs? cifcif}}
jronf uRefawmfhyg;udk wcsufjyefarG;vdkufNyD;
]]aeygtkH;uG,f/ vmygvdrfhr,f/ ajymcJUygw,f}}
]]uRefawmfrSef;od&JUvm;}}
]]oljrifvdkufygw,f}}
cifcifrSm þa[mfw,fwGif vlBudKuftrsm;qkH;jzpfí olUcrsmav;rSm w'ku©/
tcef;wdkif;vdkvdk a&SmufNyD; azsmfajz&onf/ olrvmí qlMuylMuolrsm;? olUtwGufESifh
&efjzpfMuolrsm;/
uRefawmfwkdUonf xdknwGif þa[mfw,fü &efrjzpfcJU&ygay/ px&if;u tuif
twGufvnf; uawmufuqrQ rrsm;cJU&/ tGefavmufu vSartwGufvnf; rD;aocJUyg
onf/ odkUaomf aemufydwfqkH; erf;&Gef;a[mfw,fuscgrS aomufusKd;eJ bmr[kwfonfh
ieJr wa,muftwGufESifh/
tcsdefu oefaumif,HeD;aeNyD/ þa[mfw,fawGrSm n12em&DwGif ydwf&onf/
11em&DcGJvQif {nfhpJ&onf/ aemufxyfrvm&/ usefvlrsm;udkjyefbdkU w&kwfawGu vdkufNyD;
0rfeifay;&onf/ xdktcsdefü {nfhcHaom rdef;uav;rsm;vnf; enf;oGm;avNyD/
taMumif;rSm tcsKdUvnf; {nfhcH&if; aps;wnfhoGm;onfESifh atmf'gvdkufukefMu\/
a[mfw,ftay:xyf tdyfcef;rsm;udk wufukefMu\/
,if;tcsdefrSm uRefawmfwkdUtcef;ESifh rsufESmcsif;qdkif tcef;ESpfcktwGufyif ieJr
waumifom &Sdawmh\/ 'gudk [dkbuf'DbufvkMuavonf/
]]a[h MuLMuL/ ac:aewm rMum;bl;vm;}}
tygonf 0rf;acgif;oHygatmif ukef;í atmfvdkuf&m wzufcef;rS a,mufsm;oH
wcku
]]a[hMum;w,f/ rvmbl;uG}}
,if;ü tawmfrl;aeNyDjzpfaom uRefawmfhvufxJu zefcGufu olwdkUtcef;xJodkU
*vGrfueJ usoGm;avonf/
olwkdUtcef;xJrS 0kef;ueJxoHrsm;ESifhtwl
]]w,f vlyg;0vdkufygvm;/ owåd&SdvmtjyifxGufcJU}}
uRefawmfwkdUonf ykvif;rsm;udkudkifí tjyifxGufMuum
]]toifhbJ usKyfwdkUuESpfa,mufAs}}
]]igwkdUvJ ESpfa,mufyJ}}
]]tdkau? urf;armuf}}
trl;orm; ol&Jaumif;BuD;rsm; tjyifwGifrsufESmcsif;qdkifrdMuí vufrsm;jyifvdkuf
pOfrSmyif olwdkUbufu wa,mufolonf &kwfw&uf vufum;í ]][dk; [dk; cPaeMu
ygtkH; cPaeMuygtkH;}}[kqdkNyD; tyghrsufESmudkMunfhí
]]rif; pkhaxmuf OD;csefxGef;om;r[kwfvm;}}
uRefawmfwkdUu touf 20avmuf? olwkdUu 30rQjzpfMuonf/ tygu wif;rm
aomrsufESmESifh
]][kwfygw,f 'gbmjzpfovJ}}
xdkol\rsufESmonf cPtwGif; pdwfrmefavQmhoGm;um
]]tr,fav;? todjrefayvdkUbJ? rSm;MuawmhrvdkU/ uJ uJ 'dkUubJ a&Smhygw,fuGm/
vmMu vmMu 'dkUtcef;udk igurif;wkdUudk jyKpkprf;yg&ap}}
uRefawmfwkdUonf wa,mufrsufESm wa,mufMunfhMuNyD;aemuf tygu
]]aeygtkH; cifAsm;u uRefawmfwkdUeJU aqGrsKd;rdkUvm;}}
xdkolonf 0rf;omtm;& rsufESmESifh
]]atmifr,fav; aqGrsKd;avmufb,furvJuGm/ rif;tazuigh&JUtoufocif
aus;Zl;&Sifyg/ vm vm at;at;aq;aq; ajymMuwmaygh/ rif;wkdUtcef;u bDvf
ighwm0efxm;vdkufyg}}
rMumrD uRefawmfwdkU olwdkUtcef;u pm;yGJwGif xdkifrdMuavonf/ olwkdUonf
a*smfeD0g;um;udk aomufaeMu\/ uRefawmfwkdU 0DpuDraomufcsifaMumif; ajymonfESifh
bD,mESifh cdkuifESpfaumifrSmay;\/
olwkdUonf ouúvyfeufjyma&mif jrefrmtay:tuFsDrsm;udk 0wfxm;Muonf/ nOfh
tcsdefjzpf&kHru a[mfw,fcef;xJwGifyifjzpfvsuf ouúvyfOD;xkyf ecrf;jyefUBuD;udk acgif;
ay:urcsMuacs/
wa,mufolu ]]ighudk aemufawGU&if aoaomcsmcsmrSwfxm;uG}}xkdolonf
olUrsufESmudk xif&Sm;atmif OD;xkyfcRwfjyvdkufNyD; ]]a[m'Dacgif;rSmvJ xyfarG;ajymifae
w,f/ ighemr,fu armiftkef;wJU/ rif;azaz aumif;aumif;odwmayghuGm/ pufqef;u
olowfrIwkef;u rif;tazighudku,fwmayghuGm/ igowfrSef;olodwmeJU 'DtrIudk olwm0ef
r,lawmhbl;/ wjcm;trIvdkufwa,mufudk vGJay;vdkufw,f/ igu vlowform;ayr,fh
aus;Zl;awmh tifrwef odwwfygw,fuGm/ rif;azazu igaiGay;wmvJr,lbl;/
uJaomufMuuGm/ rif;wkdUvdkcsifwmvJajym/ &efukefNrdKUudk 'DtcsdefrSm'dkU ydkifw,fuG}}
trl;orm;wkdU\ avvkH;xGm;jcif;udk ,kHMunfp&mavm/ vlt*Fg&kyfrSm ykwdkufwdkuf?
wdkwdkwkwfwkwf/ rsufcGHxljcif;? tom;xlyGyGaejcif;rSwyg; tjcm;xl;jcm;aom vu©Pm
r&Sday/ olUtazmfrSmvnf; xdkenf;ESifESifyif/
]'DtcsdefrSm &efukefNrdKUudk 'dkUydkifw,f? vdkcsifwmajym}qdkaom pum;ü uRefawmfwkdU
onf bmrQxl;xl;jcm;jcm; qE´jyraebJ vlysKdaygufwkdU\ tmoDotwdkif; ,ckaomufae
csdefü jrmwa,mufpD zufxm;csifMuaMumif; ajymonfESifh tcke MuLMuLUtjyif aemuf
wa,mufudkyg csufcsif;a&mufvmapygonf/ emrnfu tqGD wJU w&kwfujym;rav;/
tqGDonf tawmfedyf\/ MuLMuLxuf trsm;BuD;om\/ xdkUaMumifhtygu
okH;aqmifyg\/ cknrSmawmh olUyGJayudk;cifAsmh/
tqGDonf &kyfacsmí w&kwfaoG;ygjcif;aMumifh rmeBuD;ípdwfwdkonf/ 'gtwGuf
yif uRefawmfwkdU olUudkaus;Zl;wif&ayrnf/ tb,faMumifhqdkvQif olUtwGufyif
uRefawmfwkdUonf xdknü &efukefNrdKU\ nbk&ifudk zl;ajrmfcGifh&cJUayonf/
taMumif;aomfum; wpxufwp trl;ydkíydkí vmcJUaomtygonf b,fxd
atmifrsm; vufujrif;vdkufonfrod? tqGDonf &kwfw&ufxatmfum Murf;wrf;aom
pum;vkH;rsm;ESifh qJa&;vdkufav\/
þwGif ]'Dtcsdef &efukefNrdKU'dkUydkifonf}qdkaom vlrdkuf udktkef;qdkolonf olUtouf
ocif aus;Zl;&Sif\om; olU{nfhonftwGuf uRwfuRwfqlatmif a'goxGufum tqGDU
yg;udkjzef;ueJvSrf;csvdkufavonf/ þrQESifh tm;r&ao;/ ]]eifigha&SUrSm igh{nfhonfudk
'DvdkqJa&;&ovm;}}[k qdkNyD; olUtay:tuFsDxJrS toGm;wayrQ&Sdaom "m;ajrSmifBuD;xkwf
um tqGD\ vufarmif;udk zrf;vdrfvdkufonfü oli,fronf qwfqwfwkefvsuf/
]]atmifr,fav; tudkBuD;&,f uRefrtrSwfwrJU owdvpfoGm;vdkUyg/ csrf;omay;
awmfrlyg tudkBuD;&,f/ &SdBuD;cdk;yg&JU}}
þrS udktkef;onf tqGD\vufvufudk vTwfvdkufNyD; ]][if; igb,folvJqdkwm
eifhudk jyoGm;&tkH;r,f}}[kqdkum "m;ajrSmifhtaESmifhESifh pm;yGJazsmif;ueJckwfvdkufonf/
pm;yGJay:u cif;xm;aomrSef tpdwfpdwfuJGoGm;avonf/ ,if;ü &efukefNrdKU w&kwfwef;
wGif vlrsm;udkyif taysmuf&Sif;avh&Sdaom w&kwfrsm;taMumif; Mum;bl;aeaom
uRefawmfwkdUrSm rl;wmuav;awGyif b,fa&mufukefonfrod? &ifwxdwfxdwf ckefaeyg
awmhonf/ rif;wkdUu av;a,mufxJ/ a[mfw,fwckvkH; w&kwfawGu trsm;BuD;/
odkUaomf w&kwf okH;av;a,muf jAKef;jAKef;'dkif;'dkif; ajy;vmaomtcgü udktkef;
rsufESmonf at;at; £ajE´&vSpGmESifh w&kwfwa,muf\emrnfudk ac:vdkufNyD;
]][dkbufcef;eJU 'Dbufcef;u pm;yGJrSm usorQ wGufcsifwGuf rwGufcsifae? igray;
bl;}}
xdkw&kwfonf jyL;jyL;ysmysmESifh
]][m udpör&Sdygbl;q&m}}
]]EdkUNyD;awmh rif;wkdUa[mfw,fu aumifrawGudkvJ b,fvdkvl b,fvdkq,fqH
&r,fqdkwm oifxm;tkH;}}
]]aumif;ygNyD q&m}}
]]at; ig'gajymcsifvdkU 'Dpm;yGJurSefudk "m;aESmifheJUxkNyD; rif;wkdUudk ac:vdkufwm/
uJ igwdkU oGm;awmhr,f}}
olu a&SUuqif;í uRefawmfwkdUu aemufuvdkufonfü uRefawmfhrSm ausmcsrf;
íyifaeygawmhonf/ 'Dvl bmhaMumifhrsm; 'gavmufAdkvfus&ygvdrfh/ wu,fhvlygbJ/
odkUaomf þrQESifhuRefawmf olUudkcsD;rGrf;rdonfrSm apmvSygao;onf/ aemufqufwGJawG
&Sdygao;onf/ MunfhygOD;/ (þae&mü pmzwfoltm; rSmxm;yg&ap/ onftaMumif;onf
vkyfZmwfr[kwfyg/ uRefawmfhudk,fawGUjzpfygonf/ xdkvlUemrnf trSefyif udktkef;jzpfyg
onf/
a[mfw,fatmuf a&mufonfü wuúpD um;wpif;udkawGUí udktkef;u um;[Gef;
udk qufumqufum ESdyfav&m a[mfw,fokH;xyfay:rS wHcg;wckyGifhvmNyD; }}um;rtm;
bl;As}}qdkí wHcg;jyefydwfoGm;\/
þwGif udktkef;onf
]]atmifr,f ighrsm; rtm;bl; ajym&ovm;/ 'Daumifb,folrsm;ygvdrfh}}[k
ajymvsuf olUvufESifh zspfxm;aom (xdkacwfü) [Gef;u a&mfbmvkH;udk zvwfceJ qGJ,l
vdkufum "m;ajrSmifESifh ZGwfueJxdk;vdkufNyD;
]]'Daumifudk cknbJqkH;r&r,f? vmoGm;MupdkU}}
ay 50 xdyf wuúpDwpif; a&mufonfü udktkef;tm; ]q&m q&m}ESifh um;'&dkif
bmawG 0dkif;vmMuvsuf
]]q&m bmtvdk&SdovJ/ bmudpö&SdovJq&m}}
]]oGm;/ [dk a[mfw,fatmufu wuúpDum; b,folarmif;ovJqdkwm oGm;Munfh
prf;}}
'&dkifbmwa,muf okwfokwf okwfokwfESifh ajy;oGm;NyD; jyefa&mufvmum
]]bwif&,fq&m}}
]]at;? 'Daumifudk cknESpfem&D ighqDvm&r,f ajymvdkuf}}
]]aumif;ygNyD q&m}}
]]at; aemufyD;}} udktkef;onf uRefawmfESifh tygudk vSnfhMunfhum ]]rif;wkdUckn
tdrfrjyefMuygeJUawmhuGm/ ighwdkUqDrSmbJ tdyfyg}}[k ajymNyD; vlwa,mufudk vufnId;xkd;í
]]a[h xGef;nGefU}}
xdkolonf tvGefoGufvuf zsufvwfpGmESifh a&SUodkUwkd;í ajcpkH&yfum
]]q&m}}
]]'D erf;&Gef;u MuLMuLeJU tqGDudk em&D0uftwGif; igwdkUtcef;ydkUxm;vdkuf odvm;}}
]]aumif;ygNyD q&m}}
xdkaemuf vlwa,mufbufodkU vSnfhjyefum
]]a[h bwkwf}}
]]q&m}}
rD;vif;aeonfh nOfhvkH;ayguf qdkifwckudk nTefjyí
]][dk tMuKwfqdkifoGm;prf;/ MuufOtvkH; 40 [zfbGdKifvkyfNyD; ighqDydkUcdkif;/ EdkUNyD;
qm;iefoD;wxkyfvJ ,lcJUvdkUajymvdkuf}}
]]aumif;ygNyDq&m}}
]]uJ 'dkUoGm;r,f um;wpD;}}
wcPtwGif;ü um;wpD; uRefawmfwkdUteD; a&mufvmum wHcg;zGifhNyD; jzpfae
onf/
um;onf ay50xdyfrS 'gv[dkZDvrf;twdkif; armif;cJUí vrf;rawmfudk csKd;onf/
xdkaemuf usKH;BuD;vrf;taemufzufodkU armif;cJUum 0dkiftrfbDat toif;wdkufteD;
a&mufonfü udktkef;rSm &kwfw&ufa&;BuD;okwfysmtoHjzpfvmvsuf
]]a[h &yfawmhuG/ 'DrSmbJ 'dkUqif;r,f}}
&efukefrSm 'Davmuf Adkvfusaeaom udktkef;\aemufrS uRefawmfwkdUu &ifarmuf
í avQmufcJUMuygonf/ odkUaomf uRefawmfwdkU tHUMo&onfum; ,cktcsdefü udktkef;rSm
wrlajymif;íaeacsNyD/ rD;xdefxdefvif;aeaom w&kwfvufzuf&nfqdkifa&SUwGif ouFef;
0wfESpfOD;ESifh vlBuD;wa,muf t&ufaomufaeaom pm;yGJteD;odkU a&mufonfü
ay50xdyfu vlwodkufa&SU bk&ifjzpfcJUaom udktkef;onf ,ck,kefvQifusKHUusKHUjzpfvsuf
uRefawmfwdkUudkyg wdk;wdk;wdwfwdwf aeMu&eftrlt&mjyNyD; ukef;ukef;uav; avQmufoGm;
Mu&onf/ reD;ra0;&Sd tjcm;pm;yGJwcka&mufrS uRefawmfwkdU vlodkufqdwfNidrfpGm xdkifMu&
onf/
b,fhES,fwkH; udk,fwdkUvl/ jcaoFhuaeNyD; ,kefuav; jzpfoGm;&wm/
udktkef;onf t&ufaomufaeaom ouFef;0wfESpfOD;udkyif &dkaoavoavm?
odkUr[kwf uwkH;qHawmufESifh touf 50cefU vlBuD;udkyif aMumuf&GHUavoavm/
xdkvlBuD;udk rD;a&mifwjcrf;ESifh tarSmifbufu aeíab;wdkuf uRefawmfjrif&
onf/ ay:vGifaom ESmwH? cdkifcHUaomar;&dk;? yd&daom EIwfcrf;rsm;&Sdonf/ olUudk,frSm
pGyfus,f0wfxm;onf/ udk,fvkH;udk,fxnf xGm;onf/
uRefawmfwdkU ,ckxdkifae&onfrSm qJUig;rdepfrQ ausmfygNyD/ udktkef;\trlt&m
aMumifh b,folurS bmrQrajym/ ysif;vSygNyD/ xkdUjyif uRefawmfwdkUrSm udktkef; trdefUxkwf
cJUaom MuLMuL? tqGDESifh MuufO [zfbGdKifwkdUudk wrf;wrdí olUudkvufwdkUNyD;
]]udktkef; 'DrSmbmvkyfaewmvJ/ oGm;MuygpdkUAsm}}
]]tdk aetkH;uG/ q&mBuD;u bmajymr,f rodao;bl;}} [kqdkí xdkvlBuD;udk ar;aigh
jyygonf/
uRefawmfu
]]'DvlBuD;u b,folrdkUvJ}}
rif; olUemrnf rMum;bl;bl;vm;}}
uRefawmf csufcsif;odw&í
]]vrf;rawmf zdk;wkwfqdkwmvm;}}
udktkef;onf olUEIwfcrf;udk vufnId;umvdkufum
]]&I; wdk;wdk;}}
aemuf q,frdepfavmufMumrS xdkvlBuD;u udktkef;udkvSrf;Munfhí ]]armiftkef;}}
udktkef; apGUueJ&yfvdkufum ]]q&mBuD;}}
]]ckn bmrsm;taMumif;xl;ao;vJa[h}}
]]rxl;ygbl; q&mBuD;}}
]]at; 'gjzifh oGm;awmh}}[k trdefUay;vdkufygrS uRefawmfwkdUonf MuLMuL tqGDwdkU
ESifhaysmfyg;&ef 0dkiftdrfbDattoif;wkdufodkU ,Gef;cJUMu&ygawmh\/
To Let
þt*Fvdyf pmvkH;onf ]iSm;&ef}[k t"dyÜm,f&Sdí xdka&S;acwfor,wGif &efukefNrdKU
ü tdrfiSm;vdkolwdkUonf rdrdtdrfa&SUwGif þodkUa&;xm;avh&Sd\/ ,if;atmufrS pkHprf;&ef
Xme/
,if;okdU To Leta&;xm;aom tdrfwdkUrSm okH;av;tdrftxd &Sdwwfukef\/ a&mif;vdk
aom tdrfqdkvQif For sale [k a&;xm;\/
tMuif vlysKdwa,mufonf vrf;rSm tysKdwa,mufudk awGUícspfpum; BudKuf
pum; vdkufajym\/ ae&yfvdyfpmudk ar;\/ cyfaemufaemuftysKdonf olodxm;aom
]iSm;&ef}tdrfvdyfpmudk ajymypfcJUwwf\/ udkvlysKdu t[kwfrSwfí vdkufavawmh xdktdrf
wGif To Let odkUr[kwf For sale qdkaompm;vkH;BuD;ESifh wdk;aewwf\/ ,if;tdrfrsKd;rSm
vlwa,mufrQ r&Sday/
xdkacwfor,wGif &efukefNrdKUrSm vlaetifrwef acsmif\/ vlOD;a& okH;odef;rQom
&Sdonf/ tdrfawGu aygae\/ tdrf&SifwkdUu tdrfiSm;udk vdkuf&Smae\/ Mum;u yGJpm;rsm;yif
xm;wwf\/ tdrfwtdrfaevdkvQif pabmfawG? qvmrDac: taysmufawG rqdkxm;ESifh
tdrfvcrSm wufaeNyD; wvjynfhrSay;&\/ tdrfvc rSefrSefay;aeaom tdrfiSm;udk tdrf&Sif
uav;pm;\/ xdktdrfwGif vdkorQudk jyKjyifvkyfudkifay;&\/ tdrf&Sifu vkyfray;aomf
udk,fh[mudk,fvkyfNyD; tdrfvcxJrS ESdrfEdkif\/ xdkUaMumifh xdkacwfu &efukefNrdKUwGif
rsm;pGmaom vlwkdUrSm udk,fydkiftdrfaqmufzdkU rBudK;pm;MubJ om;pOfajr;quf tdrfiSm;jzifh
yif aeoGm;wwfMu\/ wrifiSm;pm;&ef aqmufMuolrsm;awGum; ukvm;w&kwfawG
rsm;Mu\/ jrefrmvlrsKd;xJu enf;\/
1938 ckESpf uRefawmf &efukefNrdKUodkU a&mufaomtcg uRefawmfhOD;av;awmf
wa,mufonf prf;acsmif;&yf vif;vGef;uGufopf ZvGefvrf;wGif tdrfiSm;jzifhae\/
olonfvcESpf&mausmf &oljzpfí rMumrDü xdkvrf;xJrSmyif For sale [k a&;xm;aom
tdrfwvkH; udk 0,fvdkuf\/
uRefawmfonf 1939 ckESpf [dkuf,m;*&dwfq&mjzpfudk atmifNyD;aomtcgü
xdkacwfu jrefrmvdk oifwef;ukefqkH;NyDjzpfí e,fjyefNyD; ausmif;q&mvkyfaebdkUom
&Sdawmh\/ okdUaomf uRefawmfonf &efukefNrdKU a&mufNyD;rS t*Fvdyfpmrwwfonfudk raus
eyfEdkifbJ t*Fvdyfudk tvGwfynmoif&ef OD;av;tdrfoGm;aevdkuf\/ uRefawmfa&mufNyD;
rMumrDrSm xdktuGuf rD;avmifav&m OD;av;tdrfygoGm;av\/ tdrfajcawmfawmfrsm;rsm;
ygoGm;\/ odkUaomf ,ckacwfrSmvdk rD;ab;'ku©onf u,fq,fa&;tzGJUawG bmawG
nmawG ay:rvmay/ ay:vmp&mvnf; rvdkay/ udk,fhtdk;udk,fhtdrfudk jyefvnf
rxlaxmifrD tcsKdUu aqGrsKd;om;csif;tdrfoGm;aeMuonf/ udk,fudk;uG,f&m zkef;BuD;
ausmif;oGm;aeMuonf/ aiGaMu;jynfhpkHolrsm;u teD;ywf0ef;usif To Let a&;xm;aom
tdrfrsm;odkU oGm;a&mufiSm;&rf;aevdkufMuonf/
uRefawmfhOD;av; tdrfaxmifonf ZvGefvrf; teD;rSmyif&Sdaom o&ufawmvrf;
xJ&Sd ESpfxyftdrfwef;vsm;BuD;rSm wcef;iSm;aevdkufonf/ rD;a&tpkHESifh wtdrfaxmifvkH;
aumif;pGm aeavmuf\/ tdrfvc ESpfqJUig;usyfyJ ay;&\/
,if;odkU rD;avmifNyD;aomtcgü opf oH oGyf a&mif;olrsm;u rD;avmifcH&olrsm;
tm; vlwef;pm; tajctaeudkMunfhí tcsKdUt0uf ta<u;a&mif;Mu\/ okH;av;v
avmuf twGif;rSmyif þrD;avmifuGufrSm tdrfopfawGESifh jzpfoGm;av\/ uRefawmfh
OD;av;onf ,cif0,fonfh tdrfa[mif;xufaumif;aom tdrfudk aqmufvdkuf\/
]]t&iftdrfudk usr odyfrBudKufwmeJU tqifoifhbJ}}[k uRefawmfha':av;u ajym
\/ uRefawmfhOD;av;u olUxkH;pHtwdkif; bmwcGef;rQ jyefajymacs/
,ckxd uRefawmfhwoufwmwGif þuRefawmfhOD;av;avmuf pum;enf;oludk
rawGUbl;ao;acs/ olonf waevkH;aevkdUrS pum;wcGef;ajymcJ\/ tdrfwGif om;orD;
ig;a,muf? tdrfapESpfa,muf olUZeD;? olUa,mu©xD;BuD;ESifh vlydkuRefawmf&Sdav&m
olrnfolUudkrQ pum;ajymavhr&Sday/ om;orD;rsm;udkvnf; acsmhjrLjcif; rjyKwwf
uav;csif; &efjzpfonfhwdkifatmifrS olrjzefajz/ tdrfaprsm;udkom rsufapmif;xkd;í Munfh
vdkufwwf\/
olonf eHeuf tdyf&mux\/ aumfzDaomuf\/ NyD;vQifaq;ayghwvdyfESifh
jrif;yGJpmwtkyfudk Munfhaeawmh\/ udk;em&Davmuf&SdrS ZeD;uxrif;cl;NyD;NyD ajymí
oGm;pm;\/ pm;NyD;t0wfvJ &kH;oGm;\/ nae&kH;qif;vmawmh oleJeJaxGvm\/ þtcsdefü
olUuav;awGESifh t&if;ESD;qkH;qufqHonf[k qdk&rnf/ olonf tdrfa&SU{nfhcef;rSm wkH;vkH;
BuD;vSJae\/ uav;awGu olUtay:rScGMu\/ wufMu\/ olNidrfcHaeonf/ EIwfuawmh
bmwcGef;rQrajymacs/ ,if;odkUae&if;rS olUr,m;u xrif;cl;NyD;NyDajym\/
olxoGm;pm;\/ pm;NyD;tdyf&mxJ 0if\/
olUtdrfwGif uRefawmf wESpfausmfausmfavmuf aebl;\/ rSwfrSwf&& olESifh
uRefawmf bmpum;rQ rnfrnf&&ajymcJUbl;onfr&Sdacs/
tdrfrSmom r[kwf/ olU&kH;rSmvnf; olpum;tenf;i,f ajymonfqdkvQif olU &kH;pm
a&;rsm;u ]'DaeUrdk;&Gmr,f}[k ajymprSwfjyKMu&\/

vlwef;pm;rsm;

xdkacwfü uRefawmfaexdkif uRrf;usifcJU&m Munfhjrifwdkifprf;acsmif;&yfuGuf&Sd


vlwef;pm;rsm;rSm vcpm;xuf udk,fydkifvkyfief;orm;awGu rsm;\/ yef;xdrf?
ausmufaoG;? zdeyfcsKyfvkyfief;wkdU wGifus,fMuí vufcpm; vkyfom;rsm;onfyif pma&;
pmcsD0ifaiGudkrSDvsuf zdeyfaxmifq&m ausmufaxmifq&m? yef;xdrfzdkydkif&SifwdkUrSm emrnf
wvkH;ESifh vlcsrf;omrsm; jzpfEdkifMuukef\/ xdkUaMumifh þt&yfom; vlcsrf;omrsm;jzpfEdkif
Muukef\/ xdkUaMumifh þt&yfom; vli,frsm;onf ausmif;ynmudk rlvwef;avmufom
oifMuí vlvm;ajrmufvQif qlvG,feyfvG,fazmfjyyg vkyfief;rsm;udkom oifMum;Muukef
onf/ xdkt&yfom; ZmwdrSefvQif qif;&Jcsrf;omra&G; tdrfydkif,mydkifESifh aeEdkifMu\/
tdrfiSm;aeolwkdUrSm trsm;tm;jzifh tpdk;&vcpm; ]ysHusrsm;}jzpfMuukef\/

cufonfujrif;yJG

ZvGefvrf;ü aepOfu yxr uRefawmfhOD;av; iSm;aeaomtdrfESifh rsufESmcsif;qdkif


tdrfrS ausmufaxmifq&m udkwifhESifh cifrif&if;ESD;cJU&onf/ udkwifhrSwqifh olUnDudkjrifh?
udkoifh/
ti,fqkH; udkoifhvnf; ausmufaxmifq&m/ ykodrfvrf;rSmaeonf/ nDvwf
udkjrifhurl yef;xdrfq&m/ a&Tavmif;vrf;rSmaeonf/
þnDtudk okH;a,mufteuf udkwifhESifh udkoifhrSm b,fawmhrSacsmifvnfvnf
r&SdMu/ udkjrifhum; vlcsrf;omtjzpfESifh ,ckwdkif&Sdaeygao;\/ ausmufaxmifq&mESifh
yef;xdrfq&mrdkUvm;/ r[kwfay/ xdkacwfwGif ESpfrsKd;pvkH; vkyfief;aumif;onfyif/
okdUaomf udkwifhESifh udkoifhu jrif;orm;rsm;jzpfMuí udkjrifhu tavmif;tpm;r&Sd/ &dk;&dk;
ukyfukyf tvkyfvkyfoljzpf\/
cufonfrSm xdkacwfu ]acwfrSDolwdkif; jrif;upm;onf}vkdjzpfae\/ udkwifhESifh
udkoifhonf tywfpOfwdkif; jrif;yGJudkoGm;\/ olwkdUvdk ausmufaxmifq&momr[kwf/
ausmufaoG;orm;vkyfom;rsm;vnf; oGm;Mu\/ udk,fwdkifroGm;Edkifrl vlrsm;udkwqifhyg;
vdkufMu\/
jrif;yGJ&SdaeorQ jrif;upm;jcif;onf vlwdkif;yif vkyfoifhvkyftyfaom
vkyfief;BuD;[k rSwf,laeMu\/ waumifcsif; 0if;yav;rupm;ESifhOD;awmh? wGJyGJawmh
uHprf;xDxdk;onfh oabm vlwdkif;vdkvkyfMuonf/ xdkt*Fvdyfacwfu wGJyGJrSm
okH;aumifr[kwf/ ESpfaumif/ ]'gb,fvfwkwf}[k ac:onf/ jrif;yGJrSmpaeaeU/
uRefawmfhOD;av;vdk &kH;tvkyform;onf paeaeU aeU0uf&kH;qif;uwnf;u
jrif;yGJudkwcgwnf; qufoGm;awmh\/ xdkacwfu ]jrif;yGJoGm;w,f/
jrif;orm;bJ}qdkonfrSm emp&mr[kwf/ *kPf&Sdaom tvkyfwrsKd;yif/
OD;av;a,mu©xD;BuD;ESifh OD;av;ZeD;olUorD;vnf; wGJyGJawmh ESpfa,mufpyfxdk;aeusay/
pma&;uawmf bmuawmf nmuawmfawGomr[kwf acgif;&GufAsufxdk;aps;onfru tp
,ckacwf xDxdk;MuouJUodkU jrif;wGJyGJawmh xdk;avh&SdMuukefonf/
wenf;tm;jzifhawmh enf;enf;yg;yg; wywfwcg wJGyGJavmufupm;MuolwdkUrSm
aysmfp&mBuD;ygay/ okdUaomf aiGvkH;aMu;vkH;ESifh pD;yGm;jzpfcsifolwdkUrl 'ku©a&mufwwfMuukef
avonf/ azmfjyyg udkwifhnD udkoifhrSm oltiSm;vufcHxm;aom ausmufawGa&mif;NyD;
jrif;&IH;ojzifh tudkESpfa,muftultnDjzifh axmifrusaomfvnf; olUwoufwmrSm
vkyfief;BuD;udkif&aom ausmufaxmifq&mawmh jyefrjzpfawmhacs/ olrsm;xHrS vufcpm;
ausmufaoG;orm;av;b0ESifhom pcef;oGm;&avawmhonf/
þvlUtaMumif; uRefawmf,ck rSwfrSwf&&a&;om;aerdonfrSm xdkpOfuolUtdrfESifh
rsufapmif;xdk;rSm aumifrav;vSvS&Sdonf/ uRefawmfu olUtdrfpwnf;csí oGm;a&muf
a*:rdonf/ waeUoü olu uRefawmfhvufywfem&Dudk iSm;onf/ aemufjyefawmif;awmh
aygifNyD; jrif;avmif;ypfonf rMumrD a&G;ay;rnf[k ajymonf/ odkUaomf/

pme,fZif;

xdkacwfu owif;pmrsm;wGif jrif;yGJraumif;aMumif;udk a&;avhr&Sday/ jrif;yGJ


twGufyif olwkdUapmifa&wufvsuf&Sdonfudk;/ wywfrSm okH;&uf/ paeaeU jrif;yGJ&uf
ajy;rnfhjrif;awGESifh Edkifrnf[kazmfjyaom ]wpf}awGnTef;onf/ we*FaEGEdkifaumifESifh
avsmfaiGrsm;/ t*FgaeU aemufpaewGif ajy;rnf jrif;rsm;pm&if;/ xdkacwfu wdkif;jynfonf
tifrwef at;csrf;Nidrfoufvsuf&Sd&m vlawGtzkdU tywfpOf jrif;yGJowif;omvQif pdwf0if
pm;p&m jzpfaeonf/ owif;pmwapmifESifh wapmif rwlatmifzwfzdkUrSm tcef;quf
0w¦K&Snfrsm;omjzpfonf/ jrefrmhtvif;rSm jrrsKd;vGif 0w¦Krsm;jzifh xif&Sm;onf/
0w¦Kwdkpm; onfu ol&d,r*¾Zif;jzpf\/ Z0e? r[maqG? a&TOa'gif;wkdUu
rSefwrf;yg0ifavh&Sd\/ 0w¦Kwdk&Snfaqmif;yg;uAsmawG a0a0qmqmESifh cefUcefUBuD;
xGufonfuawmh '*kHr*¾Zif; BuD; wtkyfwusyf? ol&d,r*¾Zif;ESifh aemufydkif;xGufvmaom
jrefrmhtvif;r*¾Zif;u 8yJ (ig;rl;)? *sme,frsm;u 4yJ (wrwf)/

uavmifopfjzpf&ykH
xdkpOfu '*kHr*¾Zif;BuD;ESifh 'D;'kwf*sme,fwGif uAsmu@ygí rnfolrqdk a&;om;
ay;ydkUEdkifonf/ odkUaomf ,if;acwfuAsmwdkUum; ,ckacwfvdk av;vkH;pyfrQ r[kwfrlí
aw;xyf? av;csKd;? oHcsKd? &wkydk'fpkHBuD;rsm;jzpfí a&;&efrvG,fulMuaomfvnf; a&;aom
taMumif;t&mrsm;u tcspftvGrf; &moDOwkbGJUrsm;om jzpfonf/ tawG;tac:ryg?
um&Heabrsm;om a&;om;Muonf/
xdk'*kHacwfuAsmrsm;udk ,ckacwf rsufpdjzifhMunfhMuaomf &,fMuayvdrfhrnf/
'gaMumifh '*kHr*¾Zif;rSm uRefawmfa&;cJUaom &,fp&mr[kwfbJ &,fp&mjzpfaeaom uAsm
wyk'fudkazmfjyvdkufrnf/
uRefawmfonf rdrda&;aomuAsmudk odrf;xm;avhr&Sdaomfvnf; BuHBuHzefzef
&Sm&SmazGazG rmvmodef;u uRefawmfhqDydkUvdkufykHuawmh
&ufpJG 19? 6? 58/
tudkaqG
[dkwaeUu pmtkyfbD'dk&Sif;&if; 'k*kHta[mif;wtkyfxJu tudkaqGUuAsmwyk'fawGU
vdkU owd&pGmjzifh xkwfay;vdkufygw,f/
tudkawmhrodbl;? rmvmawmh onfuAsmawGU&wm aygif;wnfudk vGrf;vdkufwm
rajymygeJUawmh/
onfuAsm tudkaqGa&;cJUwm odyfrMumao;bl;/ tESpf 20 bJ&Sdao;w,f tudk/
tudkjrwfEdk;pGm odrf;xm;Edkifygap/
owdw&
nDrrmvmodef;
þpmESifhuAsm rmvmodef;qDu uRefawmhxHa&mufvmawmh oef;aqGutdrfrSm
&Sdaew,f/ oef;aqGu uAsmudkzwf&if; &,fNyD;wJUaemuf ]]cifAsmhuAsmu rqdk;bl;As/
acwfudkazmfjywJU uAsmbJAs}}[k rSwfcsufcsygonf/ uRefawmfuawmh cyf&Sdef;&Sdef;&,fbJ/
udk,fhausmif;eJU udk,fhemrnfawGUvdkUom udk,fhuAsm&,f od&awmhw,f/ rSwfrdawmhonf
r[kwf/ uAsmemrnfudku

axmifhESpf&m udk;qJUudk;rSm rdk;a&uBuD;


cdk;vQifqif rifjymvTm;ygvdkU
rdk;ewfbk&if &Sifr[m odMum;&,fu
tpOf&Gmjim;apvdkU ck rjywfyg/
atmf? wrifom roem;a&mhxifh vlU&yf&Gm/

t&yfwdkif;vdky
ywf0dkif;um a&,OfjzmvdkU
ajycGifom ]Adkvfuav;}&,feJU
a&0ifwm tdk raES;ygbk
anmifav;yif ysOf;rem;rSmjzifh
aemifa&;r&Tifp&m owif;pum;&,fu
a&vTm;um epfatmifzkH;wmaMumifh
aiG&Sm;wm acwfa&SmifvdkU &IH;Edkifbk
]oHwGJ}&,f ]yJEG,fukef;}iJUjyif
]aygif;wnfe,f} uGif;v,fwEIef;rSmjzifh
ESvkH;rombG,f a'0grdk;&,fu
csKef;umuG,f apGumNzdK;aomfaMumifh
uGefacsmif;qnf aygufumusKd;&w,f
(uG,f)qdk;wJUcsdefcg/

]wdkufBuD;}0if ajy&Gm&yfrSmvJ
pdkufNyD;&if a&vmwwfygowJU
a'0gewf&,fu qdk;ayGpGm
ysKd;awGrSmjzifh epfwmrvJG/
(tdkAsm)udk;ESpfawGygwJU acwftcgbJ/

pdkufc&,fukef
rdkufvSw,f onftrÁKefaMumifh
jynf&Gmukef e,fwvTm;rSmv
rMunfomykH v,form;awGjzifh
i,ftm;aemf wzdkzdkeJU
ndKwdkwdk rdk;udkMunfhygvdkU
idkrvdkvdk ysKd;ydkvJ r&SdMubk
EkH;csnfhum r&TifnId;ygwJU
ESpfaumaZm udk;qJUudk;rSmv
epfarsmum qdk;owJUqdk;vSw,f
(uG,f) wdk;qifhvdkUuJ/

uJ? q&mwkdU b,fhES,fwkH;/ tJ'D uAsmudk uRefawmfqJU&SpfESpfom;u owif;pm


awGxJ a&BuD;wJUNrdKUawG e,fawGtaMumif;zwfNyD;a&;wmAs/
tJ'Dwkef;u 'Dvdk eabum&ef uAsmrsKd;awG '*kefwdkU? 'D;'kwf*sme,fwdkUrSm uRefawmf
a&;cJUygw,f/ odkUaomf 0w¦Kpum;ajyusawmh uRefawmfb,frSma&;&rSef; rodbl;AsKdU/
ckacwfrSmvdk b,fr*¾Zif;rSmrqdk a&;om;ay;ydkUEdkifygonfvdkUvJ r&Sdbl;/
r*¾Zif;wck vSefzwfvdkuf&if ygaeusemrnf& q&mawGcsnf;bJ/ tJ ol&d,r*¾Zif;
rSm xl;jcm;wmwck ygygvmwwfwmu ]a&;ol qk&onf}wJU/ wjcm; 0w¦KawGrSmvJ
]a&;ol Z0e}? a&;ol ]yDrdk;eif;}? a&;ol ]aZ,s}ponfjzifh qdkavawmh ]qk&onf}udkvJ
uavmif emrnfvdkUbJ uRefawmfxifcJUw,f/
odkUaomf b,f[kwfrvJ/ ol&d,u rlvuavmifopfudk emrnfrxnfhao;bJ
]qk&onf}vdkU qdk&dk;udk cifAsmh/ tJ 1941 ckESpf 'kwd,urÇmppfBuD; jzpfcgeD;usawmhrS
uavmifopfawGudk 0w¦KNydKifyGJ ac:awmhoAs/ ta&G;cH&&if 15usyfxJ/ yxrOD;qkH;tBudrf
ac:vdkufwmu 0w¦KokH;rsKd;/ 1/ [mo 2/ pkHaxmuf 3/ pGefUpm;íBuD;yGm;jcif;/ yifudk,fa&;
jzpf&r,f/
udk,fh0goemtavsmuf 0w¦KawGa&;a&;NyD; oli,fcsif;awGudk vufzuf&nfwdkuf
zwfcdkif;ae&wJU uRefawmf[m 0w¦KokH;rsKd;udk wyk'fNyD;wyk'f qufwdkufbJa&;ydkUvdkufw,f/
tJ'DwkH;u ukd,fhudk,fudk b,f0w¦KrsKd;rqdk a&;wwfw,fxifaewmudkAs/
okdUaomf ol&d,[m [mo0w¦KwrsKd;bJ NydKifyGJvkyfjzpfygw,f/ uRefawmfh0w¦Kudk
npfnrf;w,fqdkNyD; y,fvdkufw,f/ (aemufawmh jyefjyifa&;vdkufum aomfwmaqG&JU
a&S;OD;qkH; ]b&ef'Dwykvif;}0w¦K jzpfvmwmygbJ/)
aemuf 0w¦KESpfrsKd;udkawmh ol&d,r*¾Zif;u ppf&dyf ppfaiGUawGorf;vmNyDrdkU puúL
tcuftcJaMumifh r*¾Zif;vJ qufxkwfEdkifawmhrSm r[kwfzl;qdkNyD; uRefawmfhqDjyefydkUvdkuf
ygw,f/ uRefawmfhpkHaxmuf0w¦K[m aemuf]&efatmif&wem}vkH;csif; 0w¦Kjzpfvmygw,f/
pGefUpm;í BuD;yGm;jcif;0w¦Kawmh udk,fh[mudk,fvJ rBudKufawmhwmeJU jyefra&;awmhygbl;/
tJ'Dwkef;u uavmifopfuav; jzpf&wJUta&; uRefawmfajymcsifygw,f/
uRefawmf[m yxrOD;qkH; [mo0w¦Kudk ausmif;pma&;ovdkbJ pmrsufESmESpfzuf
a&;vdkufrdygw,f/ aemufrSpmrludk wzufyJa&;&r,fqdkwm odawmh 'DtwGufeJUrsm;
uRefawmfh0w¦Kudk NydKifyGJroGif;awmhbJ xm;rvm; pdk;&drfNyD; ol&d,r*¾Zif;wdkufudkoGm;yg
w,f/
ckacwfrSmvdk t,f'Dwmudk vG,fvG,fawGU&w,f rxifygeJU/ ol&d,wdkufBuD;rSm
r*¾Zif;t,f'Dwm b,ftcef;vJar;NyD;oGm;/ ]t,f'Dwm}vdkU a&;xm;wJU tcef;awGUawmh
tayguf0rSm rif;aptapmifheJU/ rif;apudkajymjy/ rif;apu xdkifapmifhygOD;ajymvdkU
apmifhae&/ awmfawmfMumawmhrS vdyfjymawmifwHcg;yGifhNyD; vlwa,mufxGufvm/
onfawmhrif;apu txJ0ifoGm; oljyefxGufvmNyD;awmhrS uRefawmfhudk0ifcdkif;/
txJa&mufawmh owif;pmq&mBuD; Od;odrf;armifaygh cifAsm/ pmukef;Munfhae
w,f/ uRefawmfu olUa&SUrxdkif0HUbJ rwfwwf&yf apmifhae&w,f/ awmfawmfBuD;MumrS
olu rsufrSefay: rsufpdausmfMunfhNyD; bmudpövJar;/
uRefawmfu &ifxJw'dwf'dwfeJU tusKd;taMumif;ajymjyawmh olu ]][m? 'DtwGuf
udpör&Sdygbll;}}
'DwcGef;bJajymw,f/ olUpm oljyefNyD;ukef;Munfhaeawmh uRefawmfhrSm EIwfrquf0HU
bJ jyefcJU&ygw,f cifAsm/
onfhaemuf0w¦KawGusawmh uRefawmf pnf;urf;csuftwdkif;bJ ususeea&;NyD;
ydkUcJUygw,f/ odkUaomfvJ azmfjycJUwJUtwdkif; ppf&dyfppfaiGUaMumifh NydKifyGJrvkyfjzpfbJ 1941
ckESpf 'DZifbmv 23 &ufaeU eHeuf 10em&DavmufrSm &efukefNrdKUudk eDyGefrsm; AkH;BuJí
ydkufqH&SdvQif avmuedAÁmefjzpfwJU &efukefNrdKUawmfBuD; ysufpD;ygawmhonfcifAsm;/
t*Fvdyfacwf wcef;&yfí *syefacwf qufOD;pdkU/
ppfBudKacwf

'kwd,urÇmppfBuD;tNyD;ü uRefawmfwdkU jrefrmjynfwGif ]ppfBudKacwf}? ]ppfNyD;acwf}


[lí Armpum;ESpfvkH;ay:vm&m uRefawmfonf yxrpum;vkH;udk ueOD;ü w,fNyD;
0dxdrusvSay/ b,fhES,fcifAsm/ ]BudK}qdkonfrSm ESpfoufp&mvdkvm;bG,fudkom apmifhajrSmf
BudKqdkMuonf r[kwfygvm;/ vlrsm;pGmaoí wdkif;jynfyg ysufpD;&rnfhppfudk vlwkdUu
bmhaMumifhBudKqdk&rnfenf;/ ,if;odkUawG;awmNyD;rS wzefjrefrmjynfESifhxif[yfí pOf;pm;
Munfhjyefawmh ]ppfBudKacwf}qdkwJUonf pum;vkH;[m ArmawGtzdkU [kwfrSefaejyefawmh
onf/ taMumif;rSm uRefawmfwkdU jrefrmvlrsKd;rsm;wdkUonf 'kwd,urÇmppfudk tu,fyif
vIdufvSJpGmBudKqdkcJUMuonf/ zdwfac:cJUMuonf r[kwfygvm;/ t&if;ppfawmh udk,fhwdkif;
jynf udk,fhvlrsKd;udk odrf;ydkuftkyfcsKyfxm;aom e,fcsJUt*Fvdyfudk rkef;wD;jcif;yifwnf;/
1939 ckESpf pufwifbmvü Oa&mywcGifwGif 'kwd,urÇmppf pwifjzpfí *smreD
emZDu ydkvef? zifvef ponfh tdrfeD;csif;wdkif;jynfawG jzKwfueJ jzKwfueJ odrf;NyD;í
jyifopfjynf ruf*DaemhcHwyfBuD; usoGm;NyDqdkaomtcgü uRefawmfwkdU jrefrmvlrsKd;awG
(uReft&omawGUaeaom vlwef;pm;rSvJGí) rnfrQavmuf 0rf;omvdkufMuygeonf;/
jyifopfjynfaygufoGm;vQif t*FvefuRef;u teD;av;&Sdawmhonf/
[pfwvmonf ]]olUtvHtrSwfwHqdyfudkMunfhyg/ pMum/ usKyfwdkUArmawG ajrSmfae
MuwJU pMumrif;As/ jyifopfjynfa&mufoGm;wJU jrifuGif;jrif;ckefwdkif rif;om;BuD;wOD;OD;&JU
om;&ifvJjzpf&r,f? ajr;&ifvJjzpf&r,f/ *smreDoGm;NyD; rif;jzpfae&mu tck t*Fvdyfudk
wdkufNyD; wurÇmvkH;udkodrf;NyD; usKyfwkdUArmjynf jyefvmawmhrSmAs}}
aus;&Gma'owkdUwGif a&S;vlBuD;tcsif;csif; þtwdkif;ajymqdk0rf;omaeMu\/
xdkrS 1941ck ESpfOD;ydkif;avmufü Oa&mywGifom ruawmhbJ tm&S ta&SUawmif
ydkif;odkUvnf; ppf&dyfppfaiGUoef;vmí *syeftoHxGufay:vmonf/ t*Fvdyf tar&duef
wdkUtm; *syefuvnf; aqmfawmhrnf/ zdvpfydkif? tif'dkeD;&Sm;? rav;? ,dk;',m;? jrefrmtyg
t0if ta&SUtm&S omwlnDrQBuD;yGm;a&;qdkaom aqmifyk'fESifh pDrHudef;udk *syefu aMunm
onf/ t[kwfrSwfí jrefrmjynfom;rsm; 0rf;omMuonf/ nwdkif;nwdkif;
]cs,f&Dyef;rsm;vJ yGifhaeygNyD/ usrwdkU *syefjynfudk wcgwacguf
vma&mufvnfywfMuyg&Sif}[k aom *syef jynfrS toHvTifhcsufuav;u
em;0ifcsKdvSonf/
ArmjynfodkU rvGJraoG ppfa&mufawmhrnf[k 1941ckESpf rwfvupwifí
avaMumif;&efumuG,fa&;udk &efukefwGifpDrHMuonf/ AkH;cdkusif;wl;jcif;? ajruwkwfvkyf
jcif;? tcsufay;OMo at;OMo qJGjcif;? narSmifcsjcif;rsm;udk em&Dydkif;ESifh avhusifhay;
onf/
tJonfvdk t*Fvdyftpdk;&rSm ppftwGuftvkyfrsm;vmav? uRefawmfwdkU t*Fvdyf
rkef;aom Armvlxku 0rf;omav? atmifr,f toHvTifhXmeuawmif nn a&'D,dkwGif
]arSmifcswkef;nrSm apmifha&SmufwmvJ MuifembG,f? umuG,fa&;ay;vdkUom aus;Zl;wifyg
w,farmif&,f}qdkaom oDcsif;u vmvdkufao;/ arSmifcsaomnrsm;wGif av,mOf&Sm aom
rD;armif;BuD;rsm;uvnf; aumif;uifrSm xif;xif;BuD;xdk;onf/ 'DtcgrSm *syef av,OfyHs
vmygap[k qkawmif;olu awmif;Muonf/ *syefudktajrmfBuD;ajrSmfcJUMuonf/
,if;odkU &efukefNrdKUBuD;rSm avaMumif;umuG,fa&; avhusifhonfu ntcsdefrsm;/
edyGefrmpwmwdkU vmNyD;AkH;csawmh 1941 ckESpf 'DZifbmv 23 &ufaeU 10em&Davmuf
eHeuftcsdefBuD;Asm;/ atmufuypfwma&m xdrSefNyD; rD;cdk;wef;BuD;ESifh usoGm;wma&m
av,mOfysufNyD; *syefrsm; avxD;ESifhckefcswma&m aumif;aumif;BuD;jrif&ygonf/
uRefawmfwkdUrsm; b,favmufrdkufoenf;/ *syefu t*FvdyftaqmuftODESifh ppfzufqdkif
&ma'oawG cswmbJ/ 'dkUArmudk tm&Swdkufom;csif; nDtudkqdkxm;wmbJ/ 'dkU&yfuGufrsKd;
udk csrSm r[kwfzl;[lí aumif;uifwdkufyGJudk &kyf&SifMunfhovdk 0rf;omtm;&Munfhaeyg
onf/ pOfpm;OmPfBuD;aom vlBuD;rsm;omvQif AkH;cdkusif;xJrSm aMumuf'l;wkefaeMuonf/
onfawmh vlBuD;awGvpfwkef; uRefawmfjzifh orD;&nf;pm;awmif awGUaevdkufMuao;/
pifppfawmh uRefawmfwkdU&yfuGuf AkH;rcsvdkUomy/ Adkvfwaxmifbuf urf;em;vrf;
ESifh za&Zmvrf;? odrfBuD;aps;wdkUwGif *syefAkH;cswma&m? pufaoewfarTUwma&m vlawG
aovdkufMuwm aomufaomufvJvdkU/ &efukefNrdKUxJrSmvJ vlawGrae0HUMu/ bk&m;BuD;ESifh
uefawmfBuD; uefawmfav;&yfuGufrsm;odkU aoG;&l;aoG;wef;ESifhajy;NyD; opfyifopf&dyfwkdU
atmufrSm cdkvIHaeMuonf/ eHeuf 10em&DavmufrSpwifí em&DjyefwcsufavmufrS
at;OMoqGJEdkifonf/
xdkaeUrSpí t*Fvdyfacwf &efukefNrDKUBuD; ysufpD;onf/ pifppfawmh av,mOfysH
tvkH;t&if;ESifh vmAkH;csNyDqdkvQif avaMumif;&efudk umuG,fa&;vkyf&onfrSm tcsnf;ESD;
omwnf;/ xdkUaMumifh wu,fppfjzpfNyD; &efukefNrdKUBuD;rSm aerjzpfawmhNyDudk
onfwcsDxJESifh odMuí aemufwaeU 24&ufrSm &efukefom;awG tvkH;t&if;ESifh
udk,fhaqGrsKd; udk,fh tquf&Sd&m a'orsm;okdU xGufcGmukefMuonf/
uJ? BudKwJUppfBuD; a&mufvmygNyDcifAsm/

NrdKUysuf&efukef

uRefawmfonf 'DZifbmv 24&ufaeUeHeuf &efukefjynfxGuf&xm;ESifh Munfhjrif


wdkifrS vdkufcJUonf/ tvmhvm;vlusyfvdkufwJUjzpfjcif;/ udk,fhrdwfaqGo*F[&,f[lí twl
wuGrpD;Edkif/ rdrdwOD;wnf;Edkifonfh ypönf;txkyftydk;jzifh &&m&xm; jywif;aygufrS av;
bufaxmufí twif;wuf&onf/
aiGaMu;wwfEdkifolrsm;u armfawmfum; pD;vkH;iSm;í oGm;Muonf/ tcsKdUaiGaMu;
&Sdygvnf; um;iSm;í r&Mu/ 'DZifbm 23 &ufaeUAkH;BuJNyD;onfhtcsdefrSpwifí 24? 25? 26
&ufaeUrsm;wGif rD;&xm;vrf;? armfawmfum;vrf;? oif;abmvrf;wdkUrSm 'if;usrf;
vljynfhusyfonf/
onfae&mü jrefrmjynfon jrefrmvlrsKd;wdkU\ wifhw,frGefjrwfvSaom
pdwfapwemjy,k*f ay:xGufvmonf/ vlrsKd;bmomra&G; ,if;ppfajy;'ku©onfwkdUtm;
vrf;wavQmufrSvlwkdUu ulnDMuonf/ tpma&pm bmrQylyifp&mr&Sd/ atmf-Armjynf\
pm;eyf&du©m aygrsm;jcif; oabmw&m;/
uRefawmfonf xdk'DZifbmv 24 &ufaeU naerSm rdrd&GmokdUjyefa&mufygonf/
a&mufNyD;rMumrD xef;awmxJ xef;&nfaomuf&if;rS udk,fhudk,fudkrauseyfrI jzpfvm
onf/ xef;&nfrl;uRJckd;ay:qdkovdk xef;&nfrl;rS udk,fhpdwf&if; ay:vmonf/ uRefawmfhrSm
&efukefwGif &nfpm;rsm;&Sdygvsuf xdk&efukefol&nf;pm;ESifh tdrfaxmifpktm; udk,fh&GmodkU
bmaMumifhac:aqmifrvmcJUrdygoenf;/ ac:vQif cdkudk;&mrJUaeaom olwkdUtdrfaxmifpk
0rf;ompGmvdkufMurSm/
Munfhprf;/ AkH;BuJaewkef;u uRefawmfh&ifcGifxJ ajy;vmwJUaumifrav;/ tdrfcsif;vJ
eD;aevsufESifh bmaMumifh uRefawmf'gudk owdr&ygvdrfh/ oufouf 23&ufaeU wnae
vkH;rSm &efukefNrdKUAkH;xdwJUae&mawG vlemawG vlaoawG? wdkufNydK? rD;avmifysuf tedXm&kH
awG avQmufMunfhaecJUw,f/
uJ vlrdkufaemufrS tBuH&ayr,fh uJ cktcsdef&Sdao;w,f/ uJ xuGm/
uJ okH;uJESifh udk,fhudk,fudktm;ay;NyD; xef;&nfaomufae&mrSx? naeig;em&D
avmufqdkawmh 'DZifbmvrSm arSmifysys&SdaeNyD/ tdrfjyefa&muf tazhtuFsDtdwfxJu
&orQydkufqHEIdufNyD; ukwftuFsdav;0wf? vG,ftdwfuav;wvkH;ESifh t0wfuav;ESpfxnf
csKdif;Mum;nSyfNyD; tdrfu rodatmifvpfcJUw,f/
aygif;wnfNrdKUxJ a&mufawmhrS oli,fcsif;wa,mufudk tdrfuar;&if &efukefrSm
arhxm;ypfcJUrdwJU &nfpm;tdrfaxmifpkudk jyefac:wJUtaMumif;ajymvdkuf/
'Doli,fcsif;u tBuHay;w,f/
]]rif;? nq,fem&D&xm;apmifhae&if ysif;p&mBuD; armfawmfum;eJUvdkufygvm;uG}}
]]igh b,frathvif um;uac:rSmwkH;}}
]]atmifr,fav; rif;rodao;bl; tckjynfbufujyefvmwJU armfawmfum; cgvD
awGu '&dkifbmbJygw,f/ tJ'DaumifawGu &efukefjynf tazmfvdkcsifvdkU vdkufrvm;
vdkufrvm; ac:aeMuwmbJ/ rif; trlumumqdkifuom xdkifapmifhae}}
[kwfygonf/ xdkacwfwGif aygif;wnfNrdKUrSm emrnfBuD;aom vrf;qkHusaom
vlBudKufrsm;aom &efukefjynfvrf;&Sd ukvm;trlumumqdkif xdkifaepOfwGif rMumrD
tvGefaumif;aom qvGef;um;BuD; '&dkifbmwa,mufwnf;ESifh a&mufvmí olESifhuRef
awmftazmfjzpfoGm;onf/
olu uRefawmfhtm; ]]rif; xrif;rpm;&ao;&if rpm;eJUtkH;uG}} ('Dwkef;u uRefawmfh
t&G,fu ESpfq,favmuf/ olu okH;q,fausmfavmuf) ]]ZD;ukef;rSm igrdwfaqGwa,muf
utjyefrSm npmxrif;pm;bdkU zdwfxm;w,f/ t&ufeJU [if;aumif;aumif;Budwf&rSmbJ
uG}}
n 8 em&Davmuf&SdaeNyDjzpfaomfvnf; uRefawmfhrSm xef;&nfESifh Adkufjynfhaeí
xrif;rpm;&ao;yg/ vrf;rSmqmvQif &efukefa&mufxrif;qdkifr&SdvQif pm;bkdUMuufom;
aMumfESifh aygifrkefUrsm;0,fcJUygonf/
odkUjzifh olESifhuRefawmf armfawmfum;ay: wufcJUMuí nudk;em&DavmufrSm
ZD;ukef;NrdKUu olUrdwfaqGtdrfay:a&mufMuawmhonf/
BuHBuHzefzef jzpfrSjzpf&avAsm/ tJ'Dtdrf&Sifru uRefawmfh&nf;pm;a[mif; &nf;pm;
OD;/ uRefawmf &efukefa&mufpu (udkav;aqG we,fajymif;ayr,fh i,faygif;udkawmh
ypfrcGmqdkwJU av;csKd; a&;ydkUvdkufolaygh/) vGefcJUwJUESpfESpfausmfausmfavmufurS
uRefawmfhtoJ cGJoGm;wJUol/ uRefawmf olUtwGuf &l;rwwfjzpfcJU&ygonf/ olUa,mufsm;
uawmh uRefawmfESifh wa,mufwa,muf "m;eJUckwfowfcsifavmufatmif jzpfcJUMuwJU
&nf;pm;vkbuf/ uRefawmfwdkU pdwfxJb,fvdkaeMurvJ/ rdwfaqGpOf;pm;Munfhyg/
okdUaomf uRefawmfwdkU[m wwfEdkifoavmuf £ajE´qnfMuw,f/ '&dkifbmvkyfol
u b,fodkUb,fykH rdwfqufay;awmhvJ olwdkUvifr,m;eJU uRefawmf[m wOD;wOD; ckrSod
Muovdk NyKH;NyKH;eJU acgif;ndwfMuygw,f/
'gayr,fh olwdkUwnfcif;auR;arG;wJU xrif;[if;udk uRefawmfb,fhES,fvkyfpm;Edkif
rSmvJ/ bmrQrod&SmwJU udka&T'&dkifbmuvJ rpm;rD t&ufaomufNyD; avyef;aeygao;
w,f/ olUtajctae[m awmfawmfeJU ol'Dtdrfu xGufr,fhykHray:ygbl;/ 'geJUuRefawmf
b,folUrSEIwfrqufawmhbJ aemufaz;aemufzD cPoGm;rvdkvdkeJU olwkdUtdrfay:uqif;
NyD; ZD;ukef;blwm&kHudk vpfcJUawmhw,f/ jynfuvmwJU &xm;[m nqJUESpfem&Davmuf
qdkufw,f/ aemufwaeUeHeuf vif;tm;BuD;rSm Munfhjrifwdkifblwma&muf/
uRefawmf&xm;ay:uqif;NyD; 0g;c,frvrf;xJavQmufcJUawmh wvrf;vkH;rSm
vlwa,mufrSr&SdMubl;/ acG;awGacG;awG tpmiwfvdkU atmfae? tlae? nnf;aeMuwJU
acG;awG/
uRefawmfhjrifawmh 0dkif;vdkuf vmMuw,f/ udkufr,fvdkUr[kwfygbl;/ uRefawmfh
qDu vG,ftdwfxJrSm xnfhvmwJUaygifrkefUeJU Muufom;aMumf teHU&awmh tpmawmif;
Muwmyg/ vludk oGm;rjzpfawmhavmufatmif a&SUaemuf 0dkif;Muw,f/ wcsKdUu zufwuf
NyD; tdwftwGif; EIdufMuawmhrvdkUykHbJ/ 'Dawmh uRefawmf olwkdU&efu vGwfatmif tdwfxJ
uaygifrkefUeJU Muufom;aMumf tcsKdUxkwf zGJU&GJUNyD;cyfa0;a0;udk cGJa0ypfvdkuf&w,f/ tJ'D
tpmudk olwkdUvdkufNyD;vkaeMuwkef;rS uRefawmf 0g;c,frvrf;u &Srf;vrf;rBuD;jzwfNyD;
rtlyifvrf;xJa&mufatmif vpfcJU&w,f/
tJ rtlyifvrf;xJa&mufawmhvJ uRefawmfh &nf;pm;tdrfwHcg;u aomhcavmuf
BuD;[m uRefawmfh&ifbwf qD;aqmifhawmhw,f/
tJonftcsdef tJonfvrf;rSm wOD;wnf;&Sdaewmuawmh uRefawmfhrdwfaqGBuD;
udkwifhbJ/ udkwifh[m tJonfwkef;u toufokH;q,favmuf vlysKdBuD;/ rD;&xm;*gwfAdkvf
rdkU tvkyfurvpfEdkif/ &efukefuxGufcGifhr&ao;/ ol[m uRefawmfwdkUausmif;abmf'g
tdrfrSmbJ xrif;vcay;pm;aeol jzpfygw,f/ onftdrfBuD;rSm olwa,mufxJusefcJUvdkU
reufapmpD; oltdrfay:uqif;NyD; tdrfwHcg;aomhcwfaewkef; uRefawmfhjrifawmh tHUtm;
oifhvsufom;/ uRefawmfu tusKd;taMumif;ajymjyawmh olu
]]atmifr,fav; udkMuifaqG&,f/ cifAsm;rvJ qifvdkufwkef; [0SmjyKqdkwJUvlbJ/
vlawG aoajy;&Sifajy;toufvkajy;Mu&wm cifAsm;b,f&nfpm;tdrfu &SdawmhrSmvJAs/
usKyfwdkUrS tpdk;&tvkyf0wå&m;eJU vpfcGifhr&ao;vdkU/ uJ vm vm bk&m;BuD;oGm;Mur,f/
'DaeU *syefvm AkH;csr,f Mum;xm;w,f/ raeUu rcsbl;}}
[kwfyg\/ xdkaeUonf 1941 ckESpf 'DZifbmv 25&ufaeU/ &efukefNrdKUudk *syefrsm;
'kwd,tBudrf vmí AkH;csjcif;jzpfonf/ AkH;BuJav,mOfysH &Spfq,fESifh wdkufav,mOfESpf
q,fygonf/ eHeufq,fem&dcefUwGif pwifonf/ xdktBudrft&yfol t&yfom; 750rQ
aoí 1700cefU 'Pf&m&onf/ rD;avmifAkH;rsm;ygBuJojzifh tvkH&yfuGufrD;avmifonf/
([k vlxkOD;vS\ppftwGif;Armjynf yxrwGJ pmrsufESm 25wGifygonf/)
udkwifhac:aqmifoGm;í uRefawmfvdkufygoGm;&aom a&Twd*kHapwDawmfBuD; &ifjyif
awmfrSmjzifh eb,H/ AkH;csoH? atmufuypfoH? tay:rS r&Sif;*ef; qGJoHawGawmh wnHnH
Mum;ae&yg\/ wnifbDtdkpDESifh &efukefjrpfurf; a&eHxm;&mwdkUrSmawmh rD;cdk;awG tlxGuf
aeMu\/ bk&m;BuD;ukef;awmfay:rS r&IrvSjrifMu&\/
xdktcsdefwGif NrdKUxJvlraeMuawmhbJ bk&m;BuD; &ifjyifawmfESifh wefaqmif;Z&yf
ausmif;aqmifawGxJrSm vlpnfum;vS\/
&efukefNrdKUBuD; ysufpD;NyDjzpfí pm;aomufqdkifrsm; r&Sdawmhyg/ okdUaomf uRefawmf
wdkUrSm xrif;twGuf tcufrawGU&yg/ bk&m;ay: Z&yfwckxJü ukdwifh\rdwfaqG udk&if
BuD;wyg;&Sdí olqGrf;cHonfESifh uRefawmfwkdUtwGuf nreufpmygzlvkHygonf/ okdUaomf
uRefawmfonf a&SUqufraeawmhyg/ aemufwreuf 'DZifbm 26&ufaeUrSm a&Twd*kH
bk&m;BuD;ay:rSqif;NyD; vpfcJUygawmhonf/ ajreDukef;rSmvljynfhaeaom avmf&Dum;wpD;
awGUí twif;wG,fvdkufcJUawmh\/

bk&m;pl; ausmif;q&mjzpfcJUbl;\

uRefawmfhrdbrsm;u uRefawmfhtm; ausmif;q&mjzpfapcsifonfESifhtnD uRefawmfh


woufwmwGif cPwjzKwfawmh ausmif;q&mav;jzpfvdkufygao;\/ taMumif;rSm
uRefawmf10atmifjrifcJUaom aygif;wnfNrdKU OD;bdk;abtxufwef;ausmif;rS olESifh uAsm
0goemcsif;wlvSí uRefawmfhudk tifrwefcspfcifaom q&maomfonf (uRefawmfaomf
wmaqG rnfaom uavmifemrnf,l&mü q&mhemrnfudkxnfhNyD; pOf;pm;cJUygonf/)
uRefawmf &efukefNrdKUrS jyefvmaomtcsdefü aumif;pGmrusef;rmojzifh uRefawmfhtm;
olUae&mrSm 0ifa&mufvkyfudkifapygonf/ xdkacwfuausmif;om;OD;a& tvGefenf;av&m
8wef;? 9 wef;? 10 wef;okH;wef;aygif;rS ausmif;om; 50rQ&Sdygvdrfhrnf/ þokH;wef;udk
(8wef;ESifh 9wef;wGJí) q&maomf udkifcJUonfhtwdkif; jrefrmpmESifh ocsFmbmomwdkUudk
jy&ygonf/ uRefawmfESpfoufaom bmomrsm;yif jzpfyg\/ ausmif;q&mvcvnf;
q&maomfhtwdkif;yif 65 usyf&yg\/
Munfhav/ uRefawmfhausmif;q&myg&rDu b,favmufrsm; Mum&Snfygoenf;/
woufrSm onfwESpf 1942 ck/ onfESpfwGif wvxJ/ onfwvuvJ MunfhygOD;/
azazmf0g&DcifAsm/ rwfvqef; w&ufaeUrSm vpm 65 usyfxkwfNyD; q&maomfudk 30?
rdbudk 30ay;vdkufygw,f/ uRefawmfhwoufrSm 'g[myxrqkH;eJU aemufqkH; q&mrdbudk
vkyfauR;cJUjcif;ygyJ/ usefwJUb0wmrSm ,ckxd udk,fhudk,frStEdkifEdkifwnf;/ tazhqDrS
rMumcP aiGjyefawmif;&onfcsnf;/ edyfvdkufayh pma&;q&mb0wJU/

bDtdkifatacwf &efukef

xdkESpf rwfvqef;rSm t*Fvdyftpdk;&tzGJU &efukefNrdKUrS ajymif;a&TUí jrefrmwjynf


vkH; pmar;yGJrvkyfjzpfawmhbJ ausmif;rsm;tm;vkH;udk ydwfypfvdkufavawmhonf/ uRefawmf
onf bmtvkyfrQr&SdawmhbJ &GmwGifae&pOf rwfv 'kwd,oDwif;ywftwGif;ü &efukefNrdKU
wGif wtdrfwnf;twlaecJUaom oli,fcsif;ESpfa,muf uRefawmfhtdrfodkU a&mufvmMu\/
wOD;u 1948 ckESpfavmufubJ awmcdkoGm;cJUNyD; ,ckxd aoyvm;&Sdao;ovm; rod&
onfh ysOf;rem;om; udkatmifpdef/ olvnf; uRefawmfhvdkbJ jrefrmvdkq,fwef;atmifNyD;
t*Fvdyfpm uRefawmfESifh wausmif;wnf;vmoifoljzpf\/ wOD;u udkoefUZif/ *syefacwf
u a'gufwmbarmf\ twGif;0ef/ onfbufacwfrSm ae;&Sif;owif;pmwGifvkyfonf/
awmfvSefa&;tpdk;& xdef;odrf;a&; acwfrSmxdef;odrf;wmxJygoGm;um vGwfvmNyD;rMumrD
uG,fvGefoGm;cJUonf/ olu pvif;om;/ xdkpOfu aumvdyfausmif;om;/ odkUaomf
olUausmif;abmf'gwGifraebJ uRefawmfwdkUq&mrBuD; a':rrESifh cifrifojzifh uRefawmf
wkdU ausmif;abmf'gtdrfwGif vmaeonf/
olwkdUESpfa,muf &GmuuRefawmfhtdrf a&mufvmawmh uRefawmftHUMo&onf/
'DZifbmv 23 &ufaeU&efukefNrdKUudk *syefu aps;OD;ayguf AkH;vmcsNyD; 24 &ufaeUrSm
uRefawmfESifhtwlbJ udk,fh&yfa'o jyefajy;Muolrsm;jzpf\/
pifppfum; olwdkUESpfa,mufonf EdkifiHa&;udk avhvmvdkufpm;cJUolrsm;
jzpfonf/uRefawmfum; EdkifiHa&;udk 0goemryg/ uAsmpmayom tm&kHxm;cJUonf/ olwdkU
tm;pvif;ESifh ysOf;rem;uaeNyD; aygif;wnfNrdKUESifh okH;rdkifa0;aom uRefawmfwdkU&Gmuav;
odkU onfvdkacwfBuD; &kwf&kwf&uf&ufrSm bmudpörsm;a&mufvmygoenf;ar;awmh
udkoefUZifu ]]udk,fhvla&U 'DvdktcgBuD;rSm udk,fwkdUvli,fawG b,frSmtdrfxdkifaevdkU
oifhavsmfrvJ/ EdkifiHtwGuf wckckawmh 0ifvkyfrSaygh/ udk,fwdkU &JabmfokH;usdyf OD;aqmif
cJUwJU *syefwyfawG a&;? bdwf? xm;0,fa&mufNyD/ udk,fwdkU &efukefu oGm;BudKMur,f}}
uRefawmfwdkUonf ]ta&SUtm&S omwlnDrQ BuD;yGm;a&;} [laom *syef0g'udkoabm
usvsuf *syefu uRefawmfwdkUudk t*FvdyfuRefb0rS u,fwifvdrfhr,f/ jrefrmjynfudk
vGwfvyfa&; udk,fydkiftkyfcsKyfa&; ay;vdrfhrnf[k ,kHMunf&if;pGJ&SdonfESifh 0rf;omtm;&
uRefawmfvdkuf&ef oabmwlnDvdkufygonf/ uRefawmfomru uRefawmfwdkUESifh t*Fvdyf
pmtvGwfynmoif ausmif;aebuf uRefawmfwkdU&GmrS 6rdkifavmufuGmaom aygufarSmf
&GmrS ausmfxl;udkvnf; tusKd;taMumif;pma&;NyD; vlvTwfac:vdkufyg\/ iwdvnf;
uRefawmfhvdkbJ/ EdkifiHa&;qdk bmrQpdwf0ifpm;&rSef;rod/ rdbydkufqHokH;bdkUjzKef;bdkUavmuf
odwJUaumif/ okdUaomf oli,fcsif;rsm;ESifh &kwf&kwf&uf&uf vIyf&Sm;bdkUavmufawmh
0goemygojzifh xdkaeUbJ aygufcsvmawmhonf/
aemufwaeUreuf uRefawmfwkdUav;a,muf aygif;wnfNrdKUrSxGufcJUawmhonf/
xdkpOfü &efukefjynfoGm;rD;&xm;r&SdawmhNyD/ "mwfqDtcufcJaMumifh armfawmfum;rsm;udk
vnf; rajy;qGJEdkifawmhojzifh ewfwvif;? ZD;ukef;? BudKUyifaumuf wqifhwqifh
jrif;vSnf; ESifhyif vmcJUMu&m wdkufBud;NrdKUa&mufaomtcgü &efukefbufodkU
bm,OfrQiSm;r&awmh ay/
odkUjzifh ajcvsifBudwfcJU&\/ arSmfbDa&mufaomtcg t*Fvdyfppfwyfrsm; &efukefNrdKU
rS tNyD;tydkifqkwfcGmvmMuonfrsm;ESifh qkHavonf/ wifhum;wyf? jrif;ESifhvm;wyf?
ajcvsifwyf tpDtwef;BuD;onf waeUESifhwn Mumyg\/ uRefawmfwkdUonf arSmfbD
q&modef;BuD;\tdrfESifh rsufapmif;xdk;&Sd zkef;BuD;ausmif;rS cdkatmif;Munfh&IaecJU\/
t*Fvdyfrsm; ajy;NyDrdkUvJ 0rf;omaeMu\/
t*Fvdyfrsm;&Sif;NyD; aemufwaeUü *syefwyfrsm; a&mufvmawmh\/ uRefawmfwkdU
awGU&aom *syefwyfOD;rSm vli,fuav;rsm;jzpfMu\/ ,Ofaus;zG,f&m&Sd\/ edyGefbd&rm
Aefqdkif;? edyGefbd&rm nDtudk nDtudk[k Armvdk ajymwwfMuvsuf pD;u&uf BuHoum
MuufOwdkUudkawmh wGifwGifawmif;\/ usKyfwkdU r[mArmrsm;uvnf; MunfMunfjzLjzL0rf;
omtm;& ay;urf;Mu\/ udk,fhu,fwif&Sifrsm;[k ,kHaeMuao;onfudk;/
uRefawmfwkdU &efukefNrdKUodkU a&mufMuaomtcgü bDtdkifatwyfudk zGJUpnf;vsuf
&Sdonf/ XmecsKyfrSm tvHjybk&m;vrf;&Sd ,ckjynfolUaq;&kH/ [dk t*Fvdyfacwfu ywfuf[dk
w,f/
uRefawmfwkdUonf xdkXmecsKyfa&mufí bDtdkifatwyfxJodkU 0ifvdkufMuonf/
emrnfpm&if; ay;oGif;Muaomtcgü udkoefUZifu ocifoefUZif[kqdk\/ udkatmifpdefu
ocifatmifpdef[kqdk\/ olwdkUonf tu,fyif ociftoif;0ifrsm; jzpfavoavm
uRefawmfrodyg/ uRefawmfhtvSnfha&mufawmhvnf; uRefawmfu ocifusifarmif[k
ajymvdkufawmh\/ ausmfxl;uvnf; ocifausmfxl;[k Budwfvdkuf\/
usifarmifu uRefawmf\emrnf&if;jzpfygonf/ &efukefa&mufrS oli,fcsif;
wifaqGudk oabmusí MuifaqG[kajymif;xm;aomfvnf; ZmwdwNrdKUxJom; MuifaqG[k
uRefawmfhtm; usifarmif[k EIwfusKd;aeaomaMumifh þae&mrSm ocifMuifaqGrvkyfEdkifbJ
ocifusifarmif[k ajymvdkuf&jcif;jzpfygonf/
,if;aMumifhyif [mopma&;q&m avmif;vsmrSm [mouGufBuKH&ygonf/
uRefawmfu trnfocifusifarmif? ae&yfaygif;wnf[k ajymvdkufaomtcgü pm&if;vuf
cHolrSm uRefawmfharmfhMunfhNyD; ]]atmf om,m0wDaygif;wnfayghaemf}}[k qdk&m jrefrmjynf
rSm om,m0wDESifh aygif;wnfonfemrnfu wGJaeojzifh uRefawmfu ]][kwfuJU}}[k ajym
vdkuf&m xdkvlu uRefawmfhtm; &dSwfu[if;vkyfvsuf ]]0rf;omygw,f ocifusifarmif?
tazmfb,fESpfa,muf ygovJ}}/ uRefawmfu ]]a[m'DokH;a,mufygyJ}}
uJ? ocifoefUZif ocifatmifpdef ocifausmfxl;wdkUrSm bmrSrxl;MubJ uRefawmf
ocifusifarmifusrSbJ xdkolu 0rf;omtm;& ta&;w,lvkyfvsuf uRefawmfwkdUtwGuf
tay:xyfrSm a[mfw,ftcef;BuD;wcef; pDpOfay;ygonf/ apmifrsm;? acgif;tkH;rsm;?
oGm;wdkufaq;? oGm;yGwfwHrsm;vnf; vmydkUygonf/ edyfawmh edyfaygh/ ig
EdkifiHa&;0ifvdkuf& tusKd;ay;ykHbJ[k atmufarhvdkufrd\/ pifppfum; vlrSm;aejcif;/
xdkpOfu om,m0wD ocifusifarmifqdkwm&Sd\/ tifrweftajymta[m aumif;\wJU/
ocifxJrSm emrnfBuD; wJU/ 'gudk uRefawmf vkH;0rodcJUyg/ aemufrSudkoefUZifu
ajymjyyg\/ pifppfum; uRefawmftajcwrsKd;ajymif;bdkUyif/
uRefawmfwkdUonf bDtdkifat wyfrawmfom;tjzpf ,leDazmif;awmh b,f&Sdrnf
enf;/ tpdrf;? teD? t0g okH;a&mifjc,fvufywfuav;awGom &Mu\/ þvufywfESifh
oGm;vQif *syefESifhvnf; tqifajy\/ t&yfom;rsm;uvnf; av;pm;\/ t&yfom;qdkvdkU
xdktcsdef &efukefNrdKUv,facgifrSm vlraeMu/ qifajzzkH; &yfuGufrsm;rSmom&Sd\/ xdkvlrsm;
u vlcsrf;omrsm; jzpfMuukefonf/ taMumif;rSm xdktcsdefwGif &efukefrSm tkyfcsKyfa&;
r&Sdawmhojzifh NrdKUxJ&Sd tdrfrsm;? ukefwdkufrsm;? *dka'gifrsm;rS ypönf;rsm;udk oabm&Sd
o,f,lMujcif;jzifh olwkdU pm;0wfaea&; zlvkHaeMu\/ uRefawmfwkdU bDtdkifat
wyfrawmfom;rsm;twGuf xrif;xkyfrsm;udk olwkdUqDqifhí armfawmfum;ESifh oGm;oGm;
o,fMu&\/ olwkdUuvnf; tvum;&aomypönf;rsm;ESifh o'´mMunfjzLpGmay;urf;Muyg
\/ bDtdkifatuvnf; ukef&kH ukefwdkufrsm;rS &du©mrsm; ,lMuyg\/ xkH;pHtwdkif;
acgif;aqmifydkif;u bD,mt&ufyg ESufMu\/
xdkpOfu uRefawmfwkdU vli,frsm;tjzpfudk ajym&OD;rnf/
bDtdkifatac: ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfudk ,dk;',m;jynfrS pwifzGJUpnf;í
&JabmfokH;usdyf0ifwdkU OD;pD;vsuf xm;0,faMumif;? NrdwfaMumif; jr0wDaMumfi; zmyGef
aMumif; csDwufcJU&mü vrf;wGifzGJUpnf;cJUaom ppfonfawmfrsm;ygcJU&m &efukefa&mufvQif
BuD;BuD;ydkif;udk bDtdkifatXmecsKyf ywfufa[mfw,fwGif acwåpwnf;csí vli,frsm;udk
t*Fvdyfrufo'pf rdef;uav;ausmif;rSm aeaponf/ xdkacwfü xdkausmif;onf rsufESm
jzLydkif;om aeEdkifMuí ausmif;abmf'gaqmifrSm q&mrrsm;ESifh ausmif;olrsm;r,lEdkifí
pGefUcGmoGm;Muaom t*FvdyftokH;taqmif t0wftpm; ypönf;ypö,wdkUrSm tzdk;wef
taumif;pm;rsm;om jzpfMuukef\/
'gawGudk uRefawmfwdkU vli,fydkif;u t*FvdyftokH;taqmifawGrdkU rvdkcsif? rMunfh
csif[kqdkNyD; zsufqD;aygufcGJypfMu\/ a&'D,dkrsm;? yef;uefcGufa,mufrsm;? a&cJaowåm
rsm;/ 'Dypönf;rsKd;awG *syefa&mufvQif uRefawmfwkdUjynfrSm rvdkcsifavmufatmif
aygawmhrnf xifrdMuoudk;/ pifppfawmh *syefrsm;yif 'Dypönf;rsKd;awGudk olwdkUppfoif;
abmfawGtjyefrSm *syefjynfodkU trSwfw&,laqmifoGm;MuaMumif; aemuf uRefawmf
*syefppfXmecsKyf (,cktpdk;&tdrfawmf? t*Fvdyfacwfu bk&ifcHtdrfawmf) rSmtvkyfvkyf
&awmhrS od&ygawmh\/
uRefawmfwkdU ppfonfawmf aygufprsm;u bmawGrsm; ,lMuygovJqdkawmh
rdef;uav;abmf'gaqmifxJrS t*Fvdyfrt0wftpm; *g0efrsm;? b&mpD,mrsm;? &ifwkwifck
rsm;ESifh tjcm;trsKd;orD;tokH;taqmifrsm;udk rD;&IdUzsufqD;ypfMuNyD; Adkvfrrsm;0wfonfh
tom;uyfaAmif;AD&Snf wifyGyGawG0wf? Adkvfrajcaxmufqdkawmh Armvli,fajcESifh
awmfaeaom av'D&l;awGpD; iSufarT;pdkuf OD;xkyfawG aqmif;NyD;txufArmjynfodkU ppfcsD
wuf&mwGif ygoGm;Muawmh [,f? aomufusKd;eJ bDtdkifatwyfrawmfrSm a&mfAif[kvdk
vlawGvJ ygaeacsoaygh/
uRefawmfuawmh rSwfrSwf& tvGefvSonfh tjymxnfay:rSm ig;uav;awG
a&ul;aeykH iSufuav;awG ysHaeykH ydk;ydwfjzLpESifh yef;csKyfxm;aomtdyf&mzkH;wckESifh
rsufESmokyfy0gzsOfvdk xlxlyGyG nOfhtdyftuFsDBuD;wxnfudk ,lxm;rdyg\/ ESpfa,muf
okH;a,muf NcKHEdkifyg\/ wa,muftdyf ckwifay:rSm tem;ESpfzuf Murf;zkH;atmif
BuD;wmuvm;/
ywfufa[mfw,frSm t*Fvdyfacwfu rsufESmjzL Oa&mywdkufom;rsm;om wnf;cdk
Edkif&m uRefawmfwdkU ae&aomtcef;rSm awmfawmfedyf\/ uRefawmfhwoufwmrSm yxr
OD;qkH;a[mfw,fwGif ae&bl;jcif;jzpf\/ odkUaofmw,fNyD;rMumvdkuf&yg/ XmecsKyfrS tvkyf
wm0efawGcGJa0&mü uRefawmfhudk vufeufodrf;qnf;a&;ESifh ppfom; pkaqmif;a&;buf
wGifwm0efay;í ocifeDqdkolESifh vIdifjrpf[dkbufurf;wavQmufudk vTwf\/
t*Fvdyfppfajy;wGif awmaMumifawG vufxJ jyefUESHUaeaom vufeufrsm;udk
odrf;qnf;&efESifh ppfom; pkaqmif;&efrSm tajymta[maumif;bdkUvdk\/ uRefawmfhtm;
tajymta[maumif; emrnfBuD; om,m0wD ocifusifarmif rSwfaewmudk;/ pifppf awmh
uRefawmfhrSm y&dowf a&SUpum;av;vkH;uGJatmifrS ajymwwfolr[kwf/ ocifeDom
ocifyDyDwG,f&awmh\/
ta&;xJwarSmifh/ vIdifjrpfurf;&Gmw&GmrS uRefawmfwkdUtm; txifwBuD;ESifh
olUtdrfwGifwnf;apaom tdrf&Sifu olonf Munfhjrifwdkifom;yg/ ArmjynfvGwfvyfa&;
&NyD; tpdk;&zGJUpnf;aomtcgü olUudktrwfwae&m &mxm;yg&efawmif;cHyg\/ uRefawmf
wkdUuvnf; b,fjiif;Edkifrnfenf;/ olUtdrfwnf;? olUxrif;pm;aewm
]]pdwfcsygcifAsmh}aygh/
aemif*syefacwf uRefawmf jrif;vSnf;armif;aomtcgü xdkyk*¾dKvf uRefawmfh
jrif;vSnf;ay: ygvmcJUonfrsm;&Sd\/ uRefawmfolUudk aumif;pGm rSwfrdygonf/
oluvnf; xdkUtwl&Sdrnf/ okdUaomf wOD;udkwOD; EIwfrqufMubJ rodcsifa,mif
aqmifaeMuyg\/ wcgw&H olUyg;pyfu yGpdyGpdvkyfíoGm;wm jrif&yg\/ oabmrSm
]'Daumif ighudkrif;wdkif yiftrwf jzpfatmif rvkyfray;Edkifawmif ckjrif;vSnf;cawmh
,lbdkUraumif;ygbl;/ ightdrfwnf; ighxrif;pm;NyD;? ighavSpD;oGmwJUtaumif}[k
wGufq[efwlyg\/ uRefawmf vnf; 'gudkpOf;pm;rdyg\/ þjrif;vSnf;c wrwfig;rl;vJ
uRefawmfckHrifvSír[kwfyg/ odkUaomf ]]OD;ray;eJU aeygap}}qdkrdygu
a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm; jyefajymif;ajymrdMu& awmhrnf/ 'gudk uRefawmfu udk,fhtjzpf
jrif;vSnf;orm;b0ESifh awG;í&Sufaeaom aMumifhjzpfyg\/
olUavSESifh uRefawmf jrpf&dk;wavQmuf pD;cJUonfrSm rSefyg\/ aygif;wnfNrdKUe,f
ukef;wGif;om;jzpfaom uRefawmfwoufwmrSmvnf; yxrOD;qkH;tBudrf jrpfxJc&D;&Snf
avSpD;bl;jcif; jzpfyg\/ vSnf;Murf;ESifh BuD;vm&olrSm avSpD;&aomt&omudk ESpfoufvS
ygonf/
jrpf&dk;wavQmufwGif olUtdrfrSm'dkifcHwnf;cJUí uRefawmfwdkUwm0ef (ocifeDucsnf;
ajyma[mjcif;jzifh) udpöNyD;pD;um &efukefXmecsKyfjyefa&mufaomtcg uRefawmfhrSm
bkHaysmuf&av\/ ywfufa[mfw,f uRefawmfaecJUaom tcef;wGif *syefjyef
Adkvfwa,mufpHae\/ uRefawmfESifhtwl aecJUMuaom oli,fcsif;rsm;vnf; r&SdMuawmhNyD/
wm0eftoD;oD;jzifh e,fodkUxGufoGm;MuNyD/ udkoefUZifwa,mufom awGU&í uRefawmfu
]]uRefawmfwkdUbkHaysmufNyD/ cifAsm;b,frSmaevJ}}[k nnf;rd&m olu olUe*dktrlt,m
NyKH;NzD;NzD;ESifh
]]udk,fhvl rylygeJU/ 'Da[mfw,fxuf omwJUae&m &Sdygw,f/ vdkufcJUyg udk,farmif
&ifhapmifhaewmbJ}}
jrpfrjrifbl; rl;jrpfxifaeaom uRefawmfrSm
]][m 'DxufomwJUae&m &SdtkH;rvm; udkoefUZif&m}}
]]vmprf;yg vdkufcJUprf;yg}}
xdkpOfwkef;rSm &efukefNrdKUrSm c&d;oGm;vQif bm,mOfrSpD;p&mr&Sd? ajcvsifom/ ,if;
ywfufa[mfw,frS wd&pmäef&kHwufqif;? xdkrSt*Fvdyfoif;csKdif;jzwf? A[ef;udkvGefí
uefawmfBuD;ywfum ,cif ywfufvrf;? ,ckewfarmufvrf;wavQmufoGm;? wmarGvrf;
(bdk;pdefvrf;) vSefNyD;aemuf ,ckewfarmuf&dyfomvrf;ac: ,cifu ywfuftJAif;e,l;
vrf;xJ&Sd tdrfBuD;wtdrf/
udkoefUZifajymwm rSefvSyg\/ &cdkifvlrsKd;oaX;0wfvkHawmf& OD;ausmf (autufpf
trf) bGJU& emrnfausmf yk*¾dKvfBuD;tdrfvm;cifAsm/ NcH0if;BuD;uvJus,f? tdrfBuD;uvJBuD;?
&efukefNrdKUrSm xdyfoD;vlcsrf;omBuD;a*[mvm;/ wdkufcHrSmacgifrdk;ay: arQmfpOfbkHaqmif
awmif&Sdvdkufao;/
tay:xyfrSm tdyfcef;awGzGJUxm;ykHu wu,fha[mfw,ftwdkif; wa,mufwcef;/
uRefawmfaecJUbl;wJU ywfufa[mfw,fu tcef;xufawmif us,fvdkufao;/ tcef;wck
rSmqdk&if tdrfwaqmifrSm &SdtyfwJUtwdkif; t0wfbD'dk? {nfhcHpm;yGJukvm;xdkif? pma&;pm;yGJ?
tvSjyifpm;yGJ? zdeyfpif? tdyf&mckwif? a&csKd;cef;? tdrfom toD;oD;ESifh/
vlUjynfrSmjzifh taumif;qkH; a*[mrsKd;ayghcifAsm/
xdktdrfwGif ydkif&Sifrsm;awmhr&SdMu/ olwkdUaqGrsKd;tmuDxuf (Adokumq&m)
OD;omxGef;? olUwludkpHomESifh tjcm;&cdkifvlrsKd; wl0&D;ESpfa,mufaeMuonf/ udkpHomrSm
udkoefUZifESifh ,leDAmpDwDwGif ausmif;aebuf oli,fcsif;jzpfí olwdkUESpfa,muf qufrdNyD;
uRefawmfyg vkdufae&jcif;jzpfygonf/
xdktdrfae&wmrS wu,fhZdrfygbJvm;/ qef? qD? qm;? i&kyf? MuufoGef? iyd?
iajcmuf? vufzufajcmuf? aumfzD? EdkUqD? oMum;? axmywf? ig;aowåmESifh tjcm;tom;
Al;awGuvJ tpkkHygbJ/ tdrf&Sifrsm;u wESpfpmavmuf odkavSmifxm;cJU[efwlyg&JU/ xkdUjyif
rmvDukvm;ESifh xrif;csuf pmyGJxkd;ukvm;uvJ &Sdaeawmh tdrfBuD;tus,fBuD;rSm tay:
xyfxrif;pm;cef;u aiGarmif;udk wD;vdkufw,fcifAsmh/ tJonf aiGarmif;uav;udk
pm;yGJwvkH; oD;oefUeJUqif&kyfESpfcku ESmarmif;ESpfzuf csDrxm;w,f cifAsmh/ tJonftdrf
{nfhcef;0u &kyfykHrsKd;pkH aq;a&mifpkHeJU w&kwfa<uyef;tdk;BuD;rsm;[m vlt&yfxufawmif
jrifhao;w,fcifAsmh/
udkoefUZifESifh uRefawmf[m tr,f? wu,fhoaX;om;rsm;twdkif; onftdrf&JU
om;orD;rsm; aeMuwJUtcef;wcef;pDrSmaeMuw,f/ tdrf&SifOD;ausmfwdkU armifESHtdyfwJU
tcef;BuD;uawmh tBuD;qkH;? tcef;em;qkH;ygbJ/ wawmif ausmfausmfxlwJU py&defarGU&m
BuD;eJU/ olwkdUckwifrSm jcifaxmifwdkifr&Sdbl;/ olwkdUjcifaxmif[m av;axmifhr[kwfzl;/
A[dkcsufrwckxJ acgifrdk;u usvmNyD; ckwifBuD;wckvkH;udk 0dkuftkyfNyD; EIwfcrf;u
Murf;jyif ay:rSm ykHaew,f/ 0ifbkdUxGufbdkUawmh tv,fu xufjcrf;uGJayghcifAsm/
b,favmuf Zmzsifukefr,fqdkwm pOf;pm;MunfhMuayawmh/
uRefawmf onftdyf&mBuD;ay: tdyfcsifygw,f/ 'gayr,fh roifhavsmfbl;aygh/
odkUaomf aeUv,faeUcif; b,folrQrod&atmif uRefawmfvJ onfjcifaxmifBuD;xJ0if?
py&defarGU&mBuD;ay:rSm ypfvSJvSdrfhvl;? ckefaygufMunfhw,f/ [m? bdk;bdk;atmif tdyf&mBuD;
ygvm; [/
'DwoufrSm uRefawmfwkdU&JU yxrqkH;eJU aemufqkH; aebl;jcif;jzpfwJU onftdrfBuD;
rSmae&if; uRefawmfwkdU[m aeUpOfbJbDtdkifat XmecsKyfwnf&m ywfufa[mfw,fudk
oGm;cJUygw,f/
tJonftcsdefrSm tJ'Dywfufa[mfw,feJU ywfuftJAif;e,l;oGm;wJU vrf;wavQmuf
rSm tifrwef vloluif;rJUw,f/ aeUpOfoGm;vdkUjyefvdkUrS vlwa,mufawGUbdkU cJ,Of;w,f/
tJ tNrJwrf;uRefawmfwdkU awGUae&wmuawmh ,ckAdkvfcsKyfatmifqef; yef;NcHta&SUbuf
em;u >yefaygufav; t0uefawmfBuD; a&pyfrSm ykyfyGaewJU vlaotavmif; wckygbJ/
olUudk okwfoifr,fhvlr&Sdbl;/ acG;vJrpm;bl;/ usD;vJrpm;bl;/ bmaMumifhvJqdktJonf
ywf0ef;usif &yfuGufrSm vlaerIr&SdMuawmh acG;vJr&Sdbl;/ usD;vJr&Sdbl;/ 'if;wkdUESpfrsKd;u
vlUqDu tpm;taomufudk rSDcdkMuwmvm;/ 'Dtavmif; Xif;wpm;bkdUqdkwmuvJ
avmif;&dyfu aumif;aeawmh Vif;w[m rdk;ay:uaeNyD; rjrifEdkif&Smbl;/ 'gaMumifh
onftavmif;[mjzifh rdk;a&pm;vdkU olU[mol aysmufuG,foGm;onftxd aeoGm;vdrfhr,f
vdkU xifygw,f/
uRefawmfwkdU[m 'Dtavmif; aysmufonftxd 'Dvrf;rSm ravQmufcJU&awmhbl;/
bmaMumifhvJqdk waeUoü rpöwmatmufwdkum;0g;ac:wJU *syeft&m&Sdwa,muf
uRefawmfwdkUaetdrfudk olUarmfawmfum; vSvSBuD;eJU a&mufvmygw,f/ udkoefUZifeJU
ywfoufvdkUvm;? OD;omxGef;eJUvm; qdkwmawmh uRefawmfrajymwwfawmhyg/
rpöwmatmufwdkum;0g;[m ppfzufur[kwf? tkyfcsKyfa&;bufuyg/ olonf
'kwd, urÇmppfBuD;jzpfcgeD;wGif &efukefNrdKU*syefoHwrefbufqdkif&m aumifppf0ef/ olESifh
uRefawmf aemuf&if;ESD;oGm;awmh od&ygonf/ olonf tar&duefjynfwGif ynmoifMum;
wwfajrmufcJUí olUZeD;u tar&duefr/ xdkpOfu ,kd;',m;wGifusefcJUonf/
rpöwmatmufwdkum;0g;onf xdktcsdefrSm touf 30ausmfcefU &kyf&nfacsmarmí
Oa&maywdkufom;uJUodkU pm;0wfaexdkifygonf/ tifrwef ,Ofaus;zG,f&m &Sdygonf/
þtdrfBuD;okdUolrMumcPvma&mufí wif;epfupm;&if; uRefawmfwkdUESifh &if;ESD;MuNyD;
aemuf waeUoü uRefawmfESifh udkoefUZiftm; Armjynfvuf&SdtajctaetwGuf wm0ef
wckxrf;aqmifEdkifyghrvm;[kqdkonf/ udpörSm jrefrmjynftkyfcsKyfa&;tzGJUudk zGJU&ef? *syefu
rqGuyif BudKwif vsmxm;aom jrefrmt&m&SdBuD;rsm;udk t*Fvdyftpdk;& tzGJUESifh tdE´d,
odkUygroGm;atmif vrf;rSwm;qD; ac:iifay;&efjzpfygonf/ olESifhvnf;,cifuwnf;u
þt&m&SdBuD;rsm;ESifh BudKwifpum;&SdcJUonf/ Code Word vQKdU0Sufpum;rsm;pDrHNyD;&Sdonf/
xdkyk*¾dKvfwdkUrSm xdktcsdefü yckuúLESifh ppfudkif;avmufrSm &Sdaevdrfhrnf/ ppfaMumif;um;
t*Fvdyfwyfrsm;u qkwfcH cH? *syefESifh jrefrmrsm;u eif;wdkufwdkufwkef;/ rpöwmatmufwdk
um;0g;u uRefawmfwkdUtm; ajymaomtcsdefrSm a&TawmifwdkufyGJrS rjzpfao;yg/
xdkpOfü uRefawmfwkdU\ vuf&SdtajctaerSm tvkyfbmrQrnfrnf&&r&Sd/
uRefawmfwkdU bDtdkifatwyfxJ 0ifpOfu ppfzufvdkufrvm; tkyfcsKyfa&;bufvm; ar;awmh
at;at;aq;aq;ESifh &mxl;vdkcsifaom þazudkrsm;u tkyfcsKyfa&;buf qdkvdkufoudk;/
ppfzufqdkvdkuf&ifjzifh *syefjyef &Jabmfwa,mufa,muf&JUwyfrSm uRefawmfwkdU
ygoGm;cJUNyDaygh/ tkyfcsKyfa&;bufqdkawmh rnfrnf&&rS rzJGU&ao;wm/ uJ b,fae&moGm;
bm&mxl;&rvJ/
xkdUaMumifh uRefawmfESifh udkoefUZifonf rpöwmatmufwdkum;0g;udk ay;tyfaom
wm0efudk vufcH&ef oabmwlvdkufMuygonf/
odkUESifh rpöwm atmufwdkum;0g;onf uRefawmfhtm; olwkdU\*syefppfXmecsKyfwnf
&m t*Fvdyfbk&ifcHtdrf (,cktpdk;&a*[m)odkUac:oGm;NyD; *syefAdkvfcsKyfBuD;ESifh awGUqkHap
\/
*syeft&m&SdwdkUonf bmoabmvJrod/ uRefawmfwkdUESpfa,muftm; twGif;cH
abmif;bDav;rsm;om csefíem;MuyfESifh bmESifhwudk,fvkH;udk a&m*gppfaq;ovdk ppfaq;
NyD;rS oabmwlnDMu\/
tif; uRefawmfhukodkvf cPwjzKwfawmh qef;om;aemf/ yxrOD; ywfufa[mfw,f
ae&? 'kwd, xdkxufomaom vlcsrf;omtdrfBuD;? ,ck wwd, t*Fvdyf bk&ifcHtdrfawmf
cifAsm/
okH;rnfajrmuf a*[m

t*FvdyfacwfwGif ]bk&ifcHtdrfawmf}? jrefrmjynf vGwfvyfa&;&NyD; zqyvrS yxp


acwftxd ]orw tdrfawmf} ,ck awmfvSefa&;tpdk;&vufxufrSm ]tpdk;&a*[m}/
þwwd,ajrmuf trnfoNyD;onfhaemufwGif awmfvSefa&;aumifpD OuúXAdkvfcsKyf
BuD;ae0if;\ zdwfac:csufjzifh um,vkyfom;? OmPvkyfom;? todynm&Sif? twwfynm
&Sif? tEkynmonfwkdUomru awmaetkHMum;rS awmifolv,form;OD;BuD;? OD;av;wkdUyif
xdktdrfawmf0if;twGif; usif;yaom xrif;pm;yJGBuD;rsm;odkU wufa&mufEdkifMuNyDjzpfaomf
vnf; [dka&S;,cif t*Fvdyfrif; tkyfpdk;pOf acwfwkef;url trsm;jynfolvlxku xdktdrf
awmfESifh ywfoufí pdwful;rQxnfhtyfonfr[kwfay/
,if;odkUtajcrS t*Fvdyftpdk;& okwfajcwifí *syeft0ifü udkoefUZifESifh
uRefawmfu omreft&yfom;xJrS xdktdrfawmfxJ aps;OD;aygufa&muf&onf[k qdkaumif;
qdk&ygvdrfhrnf/
tdrfykHoP²mefum; ta0;rS trsm;jrifMuonfhtwdkif;ygbJ/ twGif;ü tcrf;tem;
wkdUum; qef;jym;yg\/ tay:xyfodkU wufaom avSum;vuf&rf; tqkH;owfrSm
usm;acgif;? atmufxyf tpnf;ta0;cef;rBuD;t0if0 tay:wnfhwnfhrSm tpG,fESifh
ESmarmif;ESifh qifacgif;&kyf xkvkyfxm;yg\/ xdktpnf;ta0; cef;rBuD;udk tay:rSaeMunfh
aomf ,ck orw&kyf&Sif&kH okH;usyfcGJwef;rS atmufikHUMunfh&onfESifh wlygonf/ tjcm;vl
aecef;rsm;zGJUykHrSm a[mfw,ftwdkif;yif/
xdkpOfu tpnf;ta0;cef;rBuD;xJwGif bk&ifcH&kH;jzpfav&m pm;yJG? ukvm;xdkif?
qdkzm? ul&Sifpdrf;pdrf;awGESifh BuD;us,fcrf;em;aypG/
udkoefUZifESifh uRefawmfhtm; þcef;rBuD;xJwGif *syefppfAdkvfcsKyfBuD;onf
uRefawmfwdkU udk,fcE¨m &kyfvu©Pmudk Munfh&Ippfaq;NyD;aemuf uRefawmfwdkUudk,fa&;
&mZ0ifudk a&;rSwfum olwkdUtvkyfwm0efudk ay;tyfygonf/
1942 ckESpf rwfv ukefcgeD;avmufjzpf&m xdktcsdefüjrefrmjynftxufydkif;odkU
t*Fvdyftpdk;&tzGJUESifh ygoGm;aom jrefrmt&m&SdBuD;tcsKdU ¤if;wkdUESifh awGUaomtcg
rpöwmatmfwdkum;0g;u olapvTwfvdkufonf jzpfaMumif; odom&ef toD;oD;udk &Gwfjy&
rnfh Code Word vQKdU0Sufpum;rsm;udk uRefawmfwdkU tvGwfusuf&ygonf/ ,if;pum;
0SufawG&NyD;aemuf uRefawmfwdkU vkyfief;ESifh c&D;pOfrsm; touftEå&m,f jzpfaumif;
jzpfEdkifaomaMumifh uRefawmfwkdU rdbae&yfvdyfpmrsm;? &nf;pm;&SdvQif &nf;pm;\ae&yf
vdyfpmwkdUudk a&;rSwf,lvdkufygonf/ þvrf;c&D; twGufp&dwfrnfrQ vdkrnfvJar;í
udkoefUZifu 500rQ ajym&m rpöwmatmufwdkum;0g;u NyKH;í 1000d(waxmif)ay;vdkuf
ygonf/ t*FvdyfaiGq,fweftkyfvdkuf topfMuyfcRwfjzpfonf/ xdktcsdefü xdkaiGwaxmif
wefbdk;um; renf;ygacs/
uRefawmfwkdUudpöum; jrefqefvS\/ onfaeU aeUcif;olwkdUAdkvfcsKyfBuD;ESifhawGU/
aemufwaeUeHeuf c&D;xGufcJU&awmhonf/ xdktcsdefrSm t*Fvdyfwyfrsm;u vufyHwef;
[dkbufa&muf? *syefu om,m0wD tkyfrdNyDjzpfí uRefawmfwkdUtm; OuúHtxdarmfawmf
um;ESifh vdkufydkUapygonf/
uRefawmfwdkUydkUaomum;rSm ppfum;r[kwf/ *syeftvHae0ef;eDeDwyfxm;aom
qvGef;um;/ vrf;wGifawGUorQ *syefppfom;rsm; tav;jyKum vrf;z,fay;Muonf/
uRefawmfwkdU vdkufydkUonfrSm *syefum;armif;orm;ESifh oufawmfapmifhppfom;wa,muf
&dkifz,fwvufESifh/ uRefawmfwkdU ESpfa,mufu aemufrSxdkif/ olwkdUua&SUrs'Dajy'Dajr 'D&yf
olwkdUyxrOD;qkH; a&mufzl;jcif;jzpfí uRefawmfwkdUnTef&m armif;&\/
xdkpOfwkef;u *syefppfom;udk uRefawmfwkdU owdxm;rd\/ [m aomufusKd;eJ?
0JawGayG;awG wudk,fvkH; yGvdkUygvm;/ aoewfyckH;ay:wifí vufESpfzufu A,fnm
pvG,fodkif;ukwfaeonfrSm 'if;udkMunfhí ]tdk? trJajcmufzkwf u aeygvm;}[k uRefawmf
wkdUu &,farmrdMu\/ xdkpOfü y,if;a&mif tqif;&Sdaom yD;,m;pf qyfjymarT;ESifh a&csKd;
aeMuonfh uRefawmfwkdUonf aemifrMumrD jrefrmwjynfvkH;wGif þ*syefvdkbJ ayG;0JawG
aygufMuawmhrnfudk tb,fvQif pOf;pm;rdEdkifMutHUenf;/
11 em&dcefUü OuúHodkUa&mufonf/ *syefppfwyfawGESifh NrdKUtajctae aumif;rGef
pGmbJ&Sdonf/ aps;qkdif? pm;aomufqdkifrsm; zGifhvSpfvsufyif/ uRefawmfwkdUESifh ausmif;ae
buf udkoef;nGefUtdrf a&mufonfü *syefum;udk jyefvTwfvdkufawmhonf/
uRefawmfwdkU OuúHrSm cPbJem;onf/ eHeufpmpm;aomufNyD; rMumrDü c&D;quf
cJUonf/ uRefawmfwkdUonf *syefESifhywfoufí pdwfcs&aMumif; udkoef;nGefUu tmrcH
ay;íOuúHrS okH;q,fodkU jrif;vSnf;iSm; ac:í&onf/ trSefyifuRefawmfwdkUrSm *syef
ppfXmecsKyfrS a&;ay;vdkufaom pmwapmifygí NrdKUt0if txGufapmifhaom *syefppfwyf
rsm;tm; þpmjyvdkufvQif udpöNyD;onf/ t*Fvdyfpum;ajymwwfaom *syefppfAdkvfuav;
rsm;ESifh awGUvQif tqifajyvSonf/ a&SUwNrdKUokdUoGm;aom olwkdUppfum;BuKHESifhawGUvQif
uRefawmfwkdUudk vdkufaponf/ tcsKdUNrdKUrsm;rSm jrif;vSnf; orm;rsm;rvdkuf&Jonfudk
olwkdUu ac:ay;onf/
þtcsdefwGif &efukefjynfvrf;wavQmufrSm t*Fvdyfwyfrsm;ua&SUrS (olwkdUtac:)
atmifjrifpGm qkwf/ *syefwyfrsm;u aemufrSvdkuf/ uRefawmfwkdUu *syefwyfrsm;aemufu
w&ufjcm;pDbJ qdkMuygpdkU/
,if;odkUvQif uRefawmfwkdUonf OuúHrS okH;q,f? om,m0wD? vufyHwef;/ rif;vS
rSm wntdyf\/ aemufaeUBudKUyifaumufa&mufawmh xdk&ufrSm aygif;wnfwGif wdkufyGJ
jzpfaeaMumif; uRefawmfwkdU a&SUodkUroGm;oihfaMumif; *syefppfAdkvfuajymí oli,fcsif;
wa,muftdrfrSm wnf;cdkae&jyefonf/ *syeftvmrSm jrefrmawGtm;vkH; aysmf&TifaeMu
onfrSm trSefjzpfonf/ b,favmufwefbdk;&SdrSef; rodao;aom *syefydkufqHawGESifh
MuufOawG MuufawGudk a&mif;csMuonf/ pifppfum; xdktcsdefwGif 0rf;a':vmESifh
q,fqifhig;qifh puúLwkdUudk b,f'if;u wefbdk;rsm;rSef;rS xdkvlpku rodMuao;ay/
t*Fvdyfwyfrsm; atmifjrifpGm tqkwfESifh *syef jrefrmwyfrsm;u atmifjrifpGm
tvdkufwGif &efukefjynfvrf;wavQmufrSm axmufBuHUqwfoabmrSm wBudrf? aygif;wnf
rSmwyJG? a&TawmifrSm tBuD;tus,f okH;csD EGJvdkufMu&onf/
uRefawmfwkdU aygif;wnfNrdKU a&mufaomtcg t*FvdyfwyfrSusqkH;aom a*:&m
ppfom;? ukvm;ppfom; tavmif;rsm;onf tykyfeHUrxGufao;/ yGNyD; zl;a&mif&kHom &Sdao;
onf/ aygif;wnfNrdKUay:rSm awmfawmfMum wdkufyGJjzpfvdkufojzifh tcsKdU&yfuGufrsm;
rD;avmifMuonf/ NrdKUolNrdKUom;rsm;onf awm&GmZeyk'frSm oGm;a&mufcdkvIHaeMuonf/
uRefawmfh&GmutdrfrSm ppfajy;{nfhonfrsm; a&mufaeMu\/
xdkaygif;wnfNrdKUrSm rpöwm atmufwdkum;0g; ay;vdkufaom wm0efudk uRefawmf
wdkU yxrOD;qkH; xrf;aqmifMu&\/ taMumif;rSm xdkpOfu &efukefykvdyfrif;BuD; OD;zdk;pudk
aygif;wnfrSm awGU&í rpöwmatmufwdkum;0g;\ trSmpum;udk OD;zdk;pu aumif;rGefpGm
vufcH\/ uRefawmfwdkUtm;aus;Zl;wifpGm xrif;weyfyif auR;vdkufygao;\/
Adkvf&efEdkif emrnfBuD;cJUaom a&Tawmif wdkufyGJonf rwfv 30 &ufaeUrSm jzpfcJU
í {NyDv 2 &ufaeUrSm uRefawmfwkdU c&D;qufcJUMuonf/ 0ufykyftxd jrif;vSnf;iSm;&NyD;
a&Tawmiftxd ajcvsifBudwfcJU&\/
wdkufyGJjzpfaomae&m a&mufonfü usqkH;aom ppfom;rsm;? jrif;rsm;? vm;rsm;?
tavmif;awGykyfyGaeMuNyD/ rD;avmifxm;aom wifhum;rsm;? tajrmufrsm;? þtysuf tpD;
tykyftyGawGMum;xJü ypönf;rsm; &SmazGaeMuaom vltcsKdUudkawGU&onf/ t*Fvdyf
tqkwfESifh *syeftvdkufrSm odyfNyD;eD;uyfaeaMumif; olwkdUqDrSod&í uRefawmfwkdUc&D;rSm
jynfvrf;twdkif; vdkufaecJUaomf udk,fhtvkyfrNyD;ajrmufEdkifawmhNyD/ uRefawmfwkdUwm0ef
rSm t*Fvdyftpdk;& tzGJUESifh ygoGm;aom jrefrmt&m&SdBuD;rsm;tm; tdE´d,odkU ygroGm;
atmifwm;qD;ac:iifcJU&rnfjzpfí *syefppfwyfudk ausmfum uRefawmfwkdUu t*Fvdyfydkif
eufxJ a&S;OD;pGm a&mufrSjzpfayrnf/ xdkUaMumifh uRefawmfwkdUonf xdknae a&TawmifrS
{&m0wDjrpfwzufurf;&Sd yef;awmif;odkU avSiSm;í ul;cJUMuonf/ avS&Sifonf w,fNyD;
rvdkufcsifay/ rlvu vlwa,mufvQif ul;wkdUc ESpfjym;rQudk uRefawmfwkdUu t*FvdyfaiG
q,fwef axmifjyvdkufrS &TifyspGm ydkUawmfrl\/
olrvdkufvnf; rvdkufcsifp&myif/ tavmif;awGu jrpfxJrSmaygavmay:ívnf;
aumif;? [dkbufurf; onfbufurf; aomifjyifawGay:rSm ykyfyGívnf;aumif; wkH;wif;
oa&m&Sdacsonf/
yef;awmif;rSm {&m0wDjrpf taemufzrfur;fwGif jynfa&TawmifESifh zdkcaemufqdkif
Xmeykdif&kH;pdkuf&m NrdKUi,fuav;jzpfonf/ xdkNrdKUü uRefawmfESifh q&mjzpfoifausmif;ae
buf oli,fcsif;&Sdonf/ vlcsif;cifrifvSí uRefawmfhemrnf&if; armifusifarmifrS
armifMuifaqGjzpfapaom olUemrnf armifwifaqGjzpfonf/
xdktcsdefü a&TawmifwdkufyGJaMumifh yef;awmif;rSvlrsm;pGefUcGmMuí tdk;apmifhtdrf
apmifhavmufom tenf;i,f&SdMuonf/ xdkvlrsm;xHrS zdk;wifaqG\tdrfudk vG,fulpGm
ar;í&yg\/ okdUaomf tdrfapmifhol&if;iSm;wa,mufrSwyg; olwkdUtdrfom;rsm; r&SdMuacs/
xdkrSwrdkifcGJrQ a0;rnfh zdk;wifaqGwdkU cdkvIH&m&Gmuav;odkU ¤if;ol&if;iSm;uyif
vdkufydkUyg\/ ae0if&Doa&mtcsdefü uGJuGmoGm;onfrSm ESpfESpfrQ MumNyDjzpfaom
oli,fcsif;ESpfa,muf jyefvnfawGU&m 0rf;omvdkufMuonfh jzpfjcif;/
olvnf; uRefawmfhvdkyif pkHaxmufpGefUpm;cef; vQKdU0SufoJzdk 0w¦Krsm;udkESpfoufcJUol
jzpfí uRefawmfwkDU\ c&D;udpöudk ajymjyaomtcgü olygvdkufcsifvS\/ okdUaomfxdktcsdef
rSm oltdrfaxmifusaeí ,refaeUuyif olUom;OD;arG;zGm;ojzifh onfvdktcsdefBuD;rSm
aoG;EkEkZeD;udk pGefUcGmroGm;oifhaomaMumifh ]]awmuf udk,fuHqdk;w,fuGm}}[k nnf;nLí
usefcJU&\/
uRefawmfwkdUrSm c&D;&ufrzifhEdkifay/ aemufwaeUeHeufyif zdk;wifaqGpDpOfay;aom
EGm;vSnf;jzifh c&D;qufcJUMu\/ þtcsdefþ EGm;vSnf;r&vQif uRefawmfwkdU aumif;pGm
vrf;ravQmufEdkifMuawmhyg/ taMumif;rSm uRefawmfwkdUonf c&D;&SnfxGufMuawmhrnfü
pmtkyfawG zwfzl;? &kyfykHawGjrifzl;aom pdwful;,Ofjzifh abmif;bDwdk0wf? ajctdwfpGyf?
uif;bwfzdeyfpD;NyD; uRefawmfwkdUaetdrfrSxGufcJUMu&m 0ufykyfa&mufjrif;vSnf;ay:uqif;?
ajcvsifavQmuf? tif;r? udk;wkwfausmf? awmifBuD;ul;xJa&mufvQifyif onfvdkoGm;ae
vmaeusr[kwfí zdeyfaygufavNyD? ajcacsmif;uav;awGrSmavSmiftdkuf zl;a&mifae ojzifh
zdeyfcRwfypf&rSmuvnf; vrf;utvGefylvSojzifh uif;bwfzdeyfudk ajcacsmif; uav;awG
tMum; "m;ESifhcGJ&\/ onfawmhrS ajcacsmif;uav;awGay:NyD; vrf;avQmuf Edkif\/
zdk;wifaqGUtdrfa&mufaomtcgü þuif;bwfzdeyfESifh ajctdwfwdkUudktNyD; pGefUcGm
vdkufMuum oJBudK;wyfzdeyfudk ajymif;vdkufMuawmh\/ EdkUNyD; Zifom; zsifxlaAmif;ADudk
vnf; r0wfvdkawmhNyD/ olwkdUonf yltdkufaom jrefrmjynfESifh rudkufyg/ uRefawmfhudk,f
awGUpdwfBudKufum; ArmvTmzdeyfpD;? twGif;cHaAmif;Awdkuav;rQ0wf? vloluif;a0;&mrSm
ykqdk;vnfyif;a&mufvdka&muf? aeylvQif acgif;NrD;NcKHvdkNcKH? taumif;qkH;aom c&D;vrf;oGm;
aywnf;/ EdkUNyD; uRefawmfwkdU\c&D;aqmifrSm wa,mufvQif jrefrm&Srf;vG,ftdwf ESpfvkH;
pD? yckH;rSmA,fnm pvG,fodkif;onf/ wtdwfu t0wftxnf wtdwfupm;p&m/
uRefawmfwdkUrSm uHaumif;onf[kqdk&rnf/ ajcaxmufzdeyfaygufem raysmuf
ao;orQ EGm;vSnf;&aeonf/ zdk;wifaqGpDpOfay;vdkufaomvSnf;ESifh uHrNrdKUodkU a&muf
aomtcg zdk;wifaqGpma&;ay;vdkufaom olBuD;om;ruftdrfrSm wnwnf;onf/
aemufwaeUreufrSm zdk;wifaqGnTefMum;vdkufonfhtwdkif;yif xdkvlu uRefawmfwkdUtm;
olUEGm;vSnf;jzifh vdkufydkUonf/
uRefawmfonf *syefppfaMumif;udkomru qkwfcGmaom t*Fvdyfwyfrsm;udkyg
ausmfwuf&rnfjzpfaomaMumifh ppfvr;fjzpfaom {&m0wDjrpf&dk;udkpGefUcGmí o&ufNrdKU
taemufzufaus;&Gmrsm;rS ukef;wGif;vrf; oGm;&acsrnf/ xdka'oum; awmifukef;awmif
apmif;rsm;wGifwnf&Sdí rdk;acgifa&&Sm;&yfuGuf pm;aomufukef txGufenf;ojzifh tvGef
qif;&JMuonf/
uHrNrdKUrS olBuD;om;ruf vdkufydkUaom waeukef oGm;&onfh&Gmw&GmodkU
a&mufonfü qif;&JvSaom jrefrmaus;&Gmrsm;udk uRefawmfwdkU yxrOD;qkH; awGU&jcif;yif/
xdka'oum; awmopfawm0g;ujzifh aygrsm;vSí tm;vkH;tdrfawGujzifh rnHUvSyg/
ajcwH&Snftdrfjrifh? 0g;uyfrdk;? 0g;x&Hrsm; jzpfMuukef\/ odkUaomf tpm;u &Sm;yg;vS\/
uRefawmfwdkU vdkufydkUolonf olUrdwfaqGtdrfodkU OD;wnfarmif;\/ a&mufaomf
xdkrdwfaqGudkrawGU&/ vSnf;jzKwfNyD; uRefawmfwkdUtm; xdktdrfay:aeapum olUrdwfaqG
udk&Sm&ef xGufoGm;\/ ,if;ü tdrf&Sifronf uRefawmfwdkUtm; MunfjzLykHray:acs/
EIwfvnf; rquf? pum;wcGef;rSvnf;rajym/ tdrfOD;cef;xdkifaeaom uRefawmfwkdUudk
rMunfhbJ jiLjiLplplae\/ udkoefUZifESifh uRefawmfrSm tawmftae&txdkif&usyfae\/
a&uav;wcGufrS awmif;raomuf0HUMu/ pifppfum; (aemufrS olwkdUtajctaeudk
xif[yfí pOf;pm;rdonfrSm) tdrf&Sifronf þtcsdefBuD;ü c&D;a0;rSa&mufvmaom {nfh
onfokH;a,mufudk xrif;auR;&rSm pdk;&GHaeaomaMumifhjzpfyg\/
okdUaomf w,frMumygacs/ uRefawmfwdkUudk vdkufydkUolESifh olUa,mufsm;a&mufvm
Muí uRefawmfwkdUudk EIwfqufNyD; olUZeD;onftm; rD;zdkacsmifxJoGm;NyD; wD;wdk;ajymvdkuf
onf/ ra&Tpmtdrfay:uqif;oGm;NyD; rMumrD NyKH;&TifaomrsufESmESifh 0ufom;wwGJ qGJí
jyefvm\/
pifppf uHrNrdKUuvdkufydkUolonf olUa,mufsm;tm; uRefawmfwkdU rnfolrnf0gawG
jzpfonf? b,fudpöESifh b,fudkoGm;Murnfudk ajymMum;vdkufaomaMumifhjzpf\/ uRefawmf
wkdUudk txifBuD;oGm;\/ t*Fvdyfajy;NyD; *syeftkyfpdk;aomtcg uRefawmfwkdUu olwkdUtm;
olaumif;jyKEdkifvdrfhrnf xifMu[efwl\/ xdknxrif;yg pm;aomufNyD;Muaomtcgü
uHrNrdKUrS vdkufydkUaomvlESifh xdktdrf&Sifa,mufsm;yg uRefawmfwkdUtm; ulnDvdkufolrsm;
tjzpfESifh rSwfwrf;wifxm;yg&ef olwkdUemrnf ae&yfrsm;udkajymMu\/ uRefawmfu
a&;rSwf&onfaygh/
xdktxJü tonf;qkH;jzpfolum; xdktdrf&Sifr\tudk zkef;BuD;vlxGufcifAsmh/ olu
aemufwaeUreufrSm olUa,mufz? vSnf; EGm;ESifhuRefawmfwkdUtm; vdkufydkU&onf/
vrf;c&D;um; awmifqif;awmifwufcsnf;jzpf\/
yxrü olwkdUvSnf;EGm;udkMunfhí uRefawmftm;r&jzpfrd\/ uRefawmfwkdUt&yfu
vSnf;xuf bD;i,f\/ 0ef&dk;vnf;usOf;\/ tJ vSnf;wHuawmh ydk&Snfae\/ xrf;ydk;ESifh
pnf;ukH;uvnf; om;a&ESifh cdkifcdkifrmrmr[kwf/ nOD;urS rQif0g;cyfEkEkudk xkívdrfNyD;
pnf;aESmifxm;jcif;jzpf&m xrf;ydk;onf a&SUwdk;aemufiif vIyfae\/ EdkUNyD;EGm;rsm;uvnf;
toufi,fír[kwf/ ADZudku yknSufrsKd;av;awGjzpf&m uRefawmfhpdwfxif þvSnf;
caemfeD caemfenfhESifh onfEGm; nSufpvDuav;awGrSm atmfr&Sdqif;&Jom;okH; taygpm;
aybJ[katmufarhrdonf/
odkUaomf b,f[kwfvdrfhrwkH;/ onfvSnf;pD;NyD; onfc&D;oGm;rdawmhrS
onfvSnf;ESifh onfEGm;awG trsKd;tpm;em;vnfrdygawmhonf/ ,if;c&D;rSm
uRefawmfwkdUqDu vSnf;BuD; EGm;BuD;rsKd;jzpfygu tvum;yif/ olwkdUvdkc&D;wGifrnf
r[kwfay/ awmifqif;awmifwuf tauGUtaumufESifh ausmufwkH; ausmufqG,f
xlajymaom vrf;jzpf&um; þEGm;yk EGm;nSufuav;awGu w,fNyD;
awmifqif;awmifwufaumif;\/ uRrf;usif\/ cGmNrJ\/ twufrSm uRefawmfwkdUu
EGm;zifatmufrS wtdtdvdkuf&í tqif;rSm olwdkUtay:u 'va[m'dk;ygoGm;\/
xrf;ydk;u pnf;BuD;rcdkifrrmbJ a&SUwdk;aemufiifaeonfrSmvnf; tvGefavsmfuef\/
wcgw&H ausmufwkH;ausmufcJrsm; nyfaeí EGm;ESpfaumifrSm a&SUaemuf qif;&wuf&aom
tcgvnf;&Sd\/ onfawmhrS vSnf;wH&Snfaejcif;udkvnf; oabmayguf\/
uRefawmfwkdUxdkif&aom vSnf;aqmifyef;uvnf; usOf;usOf;uav;/ okH;a,muf
ausmcsif;uyf zdkcaemufqdkif xdkif&kHESifhjynfhae\/ vSnf;armif; q&mBuD;um; xdkaeUeHeuf
xGufp awmfawmfat;vSojzifh olwkdU&Gmjzpf 0gaphuGJawGESifh *syfckwfapmifBuD;udk acgif;NrD;
NcKHvsuf tkef;rIwfcGufESifh aq;ayghvdyfwdk aomuf&if; vSnf;armif;bd\/ vufarmif;
avmuf&Sdaom olUajymif;zl;zuf aq;vdyfBuD;rSm tkef;rIwfcGuf pGyfxm;íawmfayawmh
onf/ EdkUr[kwfvQif awmifay:avESifh rD;zGm;awG uRefawmfwkdUudkpifrnfhtjyif awmrD;
vnf; avmifayvdrfhrnf/
olonf ,if;odkU aq;vdyfaomuf&if; vSnf;armif;&if;jzifh yg;pyf wwGwfwGwf
ajymaeonfrSm ,ck olwdkU&Gmvuf&Sd olBuD;onf raumif;/ xef;&nfaomufonf/ BuD;Edkif
i,fnSif;vkyfwwfonf/ rif;usifhw&m; 10 yg;udkem;rvnf/ em,u*kPf 6yg;udkvnf;
rod/ pmayusrf;*efvnf; rwwf/ z&kó0gZm? oyæyÜvmy0gpm &kefU&if;Murf;wrf;pGm
ajymqdkwwfonf/ xdkoltm; olBuD;t&m rxm;xdkuf/ rdrdrl &[ef;abmif raysmufydkufí
vlxGufcJUaomfvnf; ig;yg;yOöoD cg;0wfxnfuJUodkU NrJonf/ pmayusrf;*ef wwfajrmuf
onf/ xdkUaMumifh aemifwacwfajymif;onfü xdkolBuD;&mxl;udk olUtm;cefUtyfyg&ef/
uRefawmfum; vIdufjrpf[dkbufurf; ocifeDESifh vufeufodrf; ppfom;pk oGm;pOfu
yif wnf;tdrf&Sif awmif;qdkcJUaom rif;wdkifyiftrwf &mxl;udk tmrcHcJUbl;NyDjzpfaom
aMumifh xdkbkef;BuD;vlxGuftm;vnf; olBuD;cefU&ef vG,fulpGmbJ
EIwfuwday;vdkufygawmh \/
atmifr,folajymonfrsm;xJrS aemifvmaemifom; EdkifiHa&;acgif;aqmifrsm;
owdcsyfzG,fygonf/ olwkdUt&yfa'o ,ckvdk qif;&J&onfrSm rdk;acgifa&&Sm;&yfrdkU
jzpfonf/ 'Dt&yfudk a&&atmif yk*Hacwf taemf&xmrif;apmuJUodkU qnfajrmif;rsm;
azmufvkyfay;oifhonf/
olwkdUa'owGif tcsKdUae&mrSm aumufyJoD;ESHudk awmifapmif;rSm avSum;xpfvkyf
í pdkufysKd;&onf/ r,if;ac:rnfqef tvGefrmonf/ pyg;qefa&&Sm;yg;awmh Muuf 0uf
bJ arG;&efvnf; rvG,ful/ jrpfacsmif;tif;tdkifvnf; reD;ojzifh ig;uvnf; r&Sdoavmuf
yif/ xdkUaMumifh OD;ykn\ a&onfjyZmwfwGif ]r,if;aumufqef? eDwmvefESifh ioefao;
Ekwf? a&vkHjyKwfudk wvkyfu,f 00? pm;vdkuf&vQif? tm*yg;pyf? vljzpfusKd;eyfua&m}[k
onft&yfrsKd;udk&nf&G,fNyD; a&;cJU[efwlyg\/
uRefawmfwdkU ajrvwfydkif; t&yfa'orSm qif;&Jom;rsm;&SdMuyg\/ okdUaomf
xrif;ESifh iyda&wkdUp&mudkawmh 0atmifpm;EdkifMuonfom/ udk,fBudKufaom qeftrsKd;
tpm;udkvnf; udk,fha'oESifhudk,f pm;EdkifMuyg\/
olwkdUqDu qif;&JykHum; xrif;udkeyfrSefatmif jynfhpkHpGmrpm;Mu&/ ajymif;qefESifh
ck&onf/ a<u;OESifh a&m&onf/ [if;auR;um; uRefawmfhudk,fawGU r[kwfvQif uRefawmf
,kHEdkifrnfr[kwf/ iydqdkwm rjrifbl;/ xrif;yGJwGif i&kyfoD;axmif;wcGuf? qm;wcGufESifh
om pm;Mu&onf/ uRefawmfwkdUonf þxrif;yGJrsKd;awG&ufrsm;pGm pm;cJUMu&yg\/
awmfygao;onf/ uRefawmfwkdUtm; txl;{nfhonfrdkU yJBuD;a&vkHjyKwf wcGufavmuf
ygwwfojzifh rsKduscJU&yg\/ tcsKdU&GmwGif uRefawmfwkdUu raeEdkifawmhí ygvmaom
ig;aowåmudk azmufum olwkdUESifh pmap&m olwkdUonf ,cifu'grsKd;wcgrQrjrifbl;?
rpm;bl;cJUMuaMumif; 0efcHMu\/ olwkdUonf NrdKUESifh tifrwef tvSrf;a0;Muonf/
uRefawmfaqmif;cJUaom ouúvyfOD;xkyfESifh udkoefUZif\ azmhOD;xkyfudk txl;tqef;vkyf
í MunfhMuonf/ nntdyfvQif &efukef rufo'pf rdef;uav;ausmif;rS uRefawmf,lcJU
aom tdyf&mzkH;udk NcKHNyDqdkygu tjymcHwGif tjzLzsOfESifh csKyfvkyfxm;aom a&ul;aeaom
ig;rsm;? ysHoef;aeaom iSuf&kyfrsm;udk wtHUwMoMunfh&IMuonf/ uRefawmfwkdUonf
þc&D;vrf;rSm EGm;&onfhtcg&? vrf;jycsnf;&í ajcvsifBudwfonfhtcg Budwf&ESifh
tNrJwrf; c&D;yef;aeonfjzpfaomaMumifh olwkdUu rD;cGufawGESifh uRefawmfhNcKHapmif Munfh
aepOfrSmyif uRefawmf tdyfaysmfoGm;wwfyg\/
wnoü wnf;tdrf&Sif rdef;rrsm;onf uRefawmfhNcKHapmifudk 0dkif;MunfhaepOfrSmyif
uRefawmfhpdwfxJ0,f wqufwnf;vdkbJ MuufatmfoHrsm; Mum;&awmh uRefawmfhrsufvkH;
zGifhMunfhvdkuf&m uRefawmfhteD;rSm rdef;rrsm;vnf; r&Sdawmh/ rD;vnf;arSmifaeonf/
pifppfum; eHeuftm&kPfwufcgeD;rSm olwkdUtdrfu zkef;BuD;ausmif; qGrf;vSnfhusojzifh
tdrf&Sifa,mufsm;u Muufxzrf;jcif;jzpfonf/ olwkdU"avh Muufudka&aEG;vnf; razsm?
tarT;vnf; rEkwf? rD;NrdKufícsufaom Muufom;[if;/ qDuif;\/ i&kyfoD; av;pdyfuGJESifh
a&vkHjyKwfcsufxm;onfudk zkef;BuD;qGrf;[if;tusef awmifyH&dk;? vnfacsmif;&dk;?
ajcaxmuf&dk;wkdUudk uRefawmfwkdUtdyf&mutx eHeuf c&D;xGufcgeD; a<u;Oryg ajymif;qef
ra&mbJ qefxrif;csnf; oufoufauR;&m uRefawmfwkdUrSm pm;íNrdefvdkufonfjzpfjcif;/
þqif;&Jaom a'oodkUt0if uHrNrdKUrS olBuD;oruf vdkufydkUaomtdrfu 0ufom;[if;ESifh
pm;&NyD;aemuf &ufrsm;pGm i&kyfoD;axmif;ESifh? qm;ESifh yJa&vkHjyKwfavmuf pm;aecJU&&mrS
,if;Muufom;[if; pm;&jcif;jzpfygonf/ aus;Zl;wifvSygojzifh xdktdrf&Sifemrnfudk
uRefawmf ,ckwdkif rSwfrdygonf/ udkvkHaxmfwJU/ touf 30avmuf/ tck&Sdaomf
60ausmfaygh/ tdrf&Sifrdef;ri,fwa,mufu {nfh0wfauspGm uRefawmfwkdUa&SUrSm aq;&dk;
Aef;ESifh zufESifhcsay;onfudkvnf; uRefawmfrarhyg/ olwkdUt&yfxkH;pHvlwdkif;onf aq;&dk;
ESifhaq;udk udk,fBudKufovdkpyfí vdyfaomufwwfMuonf/
,if;ü uRefawmfwdkUrSm aMumifawmifawmifjzpfaeonfudk udkvkHaxmfu aq;Aef;
csaom oli,frtm; ]][JU 'D{nfhonfawGu aq;vdyfvdyfaomufwwf[ef rwlygbl;/
nnf;u wa,mufudk vdyfay;vdkufygvm;}}qdkawmh ra&Tpmu &SufpEdk;ESifh rD;zdkacsmifxJ
0ifoGm;\/ olu udkvkHaxmf&JU r,frysKdqdkudk;/ olwkdUqDxkH;pHu udk,fh&nf;pm;udkrS
aq;vdyf vdyfay;owJU/ udkvkHaxmfu yg;pyfBuD;NzJí w[J[J&,f\/
uRefawmfwdkU xdka'outxGufrSm xdk&GmonfaemufqkH;jzpf\/ taMumif;rSm
a&SUqufNyD; ukef;wGif;aMumif; awmvrf;oGm;&efrSm vrf;jyrQ ac:r&awmh/ onf&GmrS
rif;vSNrdKUudk 0ifbdkUom&Sdawmh\/ rif;vSNrdKUudkvnf; cyfnIdUnIdU vSrf;jrifaeNyD/ reufoGm;
rGef;vJGavmuf a&mufEdkif\/
uRefawmfwdkUonf rvGJra&Smifom rif;vSNrdKUudkbJ oGm;Mu&awmhonf/ vrf;rSm
Mum;&Gmw&Gm acwå0ifem;onfü rif;vSNrdKUrSm ,ckppftkyfcsKyfa&;ESifh ppfom;rsm; jynfheuf
aeaMumif;? NrdKUolNrdKUom; tenf;i,fom&SdaMumif; od&onf/ rnfodkUjzpfap uRefawmfwdkU
u t*Fvdyfppfwyfzuf a&mufNyD;aemuf a&SUausmfwuf&rnfh jzpfaomaMumifh rif;vSNrdKUqD
udkbJ oGm;cJUonf/ aeUe,fESpfem&Davmufü rif;vSNrdKUteD; awmtkyfwckrSm yefcsmyD
ppfom;uav;rsm; avmf&Dum;wpD;ESifh awGU&onf/ olwkdUonf um;&yfum o&ufyifBuD;
wyifrS o&ufoD;rsm;udk ypfaeMuonf/ olwkdUonf cJESifhypfMuonfjzpfí wvkH;&bdkU
tawmfcJ,Of;aeonf/ ,if;üuRefawmfu opfudkif;wckudk csKd;í wkwf&Snf&SnfESifh
ypfay;vdkufawmh tcdkifudk &rf;rdum 4-5-6 vkH; wcg;wnf;a<uonf/ yefcsmyDukvm;
rsm;u aus;Zl;wifvSí olwkdUpm;aeMuaom csygwDESifh yJ[if;udk cGJa0ay;onf/
uRefawmfwkdUonf reufvif;pu udkvHkaxmftdrfrS Muuft&dk;t&if;ESifh xrif;pm;
&NyD;aemuf ,ckrSwzef tpmawGU&jcif;jzpfí xdkcsygwDESifh yJ[if;vnf; ewfok'¨mrQ cHwGif;
awGUvSjyefawmhonf/
uRefawmfwkdUonf olwkdUqDu tpmpm;&NyD;aemuf NrdKUt0ifrSm ppfom;tapmifh
&SdonfqdkaomaMumifh vG,fulpGmNrdKUxJ0ifEdkif&ef olwkdUum;ESifhygoGm;atmif olwkdUum;
txGufrSm aemufuwufonfwGif wGef;csNyD; &,farmoGm;Mu\/
xdkUaMumifh uRefawmfwkdUonf udk,fhü rouFmp&mjzpfrnfh ypönfrsm;ESifh wavQmuf
vkH; <um;0gvmcJUonfh aewHqdyfESifh Al;oD;ig;aygif;aMumfpm&Gufudk tpazsmufypfcJU&awmh
onf/
trSefyif NrdKUt0ifü yefcsmyDppfom;\ ppfaq;jcif;udkcH&\/ xdkyefcsmyDrSm Armvdk
em;vnfvdkufwm rTwfvdkU? uRefawmfwkdUu (udkoefUZifae&yfudk &nfí) pvif;Zmwd
jzpfygonf/ &efukefwGifausmif;ae&mrS ,ck&efukefNrdKUysufí ZmwdXmaeodkU jyefvmcJUMu
aMumif; ajymjyawmh yefcsmyDppfom;u uRefawmfwkdUtuFsDtdwfESifh vG,ftdwfawGrSm
&SmMunfhonf/ uRefawmfhqDu "m;ajrSmifwacsmif;? udkoefUZifrSm xdkpOfu aq;ausmif;
om;jzpfí vrf;wGif vdkvdkr,fr,f tokH;cs&ef,lvmcJUaom cGJpdwfu&d,mrsm;ygonfh
aowåmuav;/ 'gudk yefcsmyDu rnfodkUem;vnfavonfrod/ a'grmefygygBudrf;av\/
]]eifwkdU[m bmausmif;om;awGvJ/ tvum; olcdk;'jrav;awGbJ/ 'DrSm Munfhprf;/
azmufxGif;bkdUu&d,m? vlowfzdkU"m;ajrSmif/ 'gawG igodrf;xm;vdkufrS jzpfr,f}}qdkNyD;
,lxm;vkdufí vlawGawmh vTwfvdkufojzifh uRefawmfwkdUrSm 0rf;om&ygao;\/
xdktcsdef rif;vSNrdKUrSm ppfom;csnf;jynfhae\/ tdrfwdkif;rSm vlr&SdMu/ tcsKdU
tdrfBuD; awGom tdrfapmifhavmuf/
uRefawmfwkdUrSm b,fuae b,fvdkoGm;&rSef;rodao;í vlBuD;ESpf cyfidkifidkifxdkif
aeMuaom tdrfwaqmifokdU 0ifum acwåwnf;cdk&yg&ef cGifhyefonf/ uRefawmfwdkU
b,fuvmí b,fudkoGm;rnfjzpfaMumif;vnf; cke yefcsmyDudkajymouJUodkU ajymjyonf/
xdkvlBuD;ESpfa,mufrSm olwkdU udk,fa&;udk,f&mESifhrdkU uRefawmfwkdUudk w,fNyD;
pdwfr0ifpm;Mu/ ]]rif;wdkU rif;bl;oGm;csif&ifawmh ukef;ay:u oGm;vdkU&rSmr[kwfzl;/
txufqefwufaeMuwJU ppfom;ppfum;awGeJU jynfhaewmbJ/ jrpfxJu urf;yg;uyf
avQmufoGm;Edkif&ifuawmh jzpfvdrfhr,f/ wHigavSawGvJ iSm;&csif &vdrfhr,f}}
xdkn uRefawmfwkdU tdyfa&;0atmiftdyfpufvdkufMuonf/ eHeufvif;tm;BuD;ü
vlBuD;rsm; nTefjyonfhtwdkif; jrpfxJqif;í jrpf&dk;udk; urf;yg;uyfNyD; avQmufcJUMuonf/
urf;ay:üum; t*Fvdyfppfwyfrsm;u tjyif;qkwfcGmvsuf/ xdktcsdefü *syefu atmifvH
avmufa&mufayvdrfhrnf/ aexGufcsdefü wHigavSav;tcsKdUudk awGU&aomfvnf; txuf
odkUvdkuf&ef iSm;ír&acs/ xdkUaMumifh uRefawmfwdkU ajcvsifavQmufcJUMu&m rGef;wnfhcgeD; ü
rif;bl;NrdKUodkUa&muf\/ rif;bl;üum; jrpf&dk;wavQmufrSm ppfom;awG txufodkU
qefwufvsuf &SdMuaomfvnf; NrdKUwGif;rSmrl at;aq;pGmbJ&Sd\/ udkoefUZif\ tod
wa,muftdrfrSm uRefawmfwdkU eHeufpmpm;NyD;aemuf rif;bl;rS 18rdkifrQ a0;rnfjzpfaom
pvif;odkU yGifhjzLv,fwdkif;jzwfum jrif;vSnf;ESpfqifhpD;í xkdnaepvif;NrdKUodkU a&mufcJUMu
av\/
pvif;onf udkoefUZif\ ZmwdNrdKU/ uRefawmf&efukefrSm t*Fvdyfpm tvGwfynm
oifaom ausmif;tkyfq&mrBuD; a':rr tdrfaxmifpkvnf; ukdoefUZifudk taMumif;jyKí
þNrdKUrSm a&mufaeMuojzifh oBuFef&ufvnf; tqkHESifh þNrdKUrSm oBuFefNyD;atmif aysmf&Tif
at;csrf;pGm em;aevdkufMuonf/
pvif;NrdKUrSm BuD;pGmaom ]azmif;vef;uef}BuD;&Sdonf/ þuefrSm MumtwdNyD;&m
pvif;NrdKUrSm iydom;ig;ESifh pm;aomufp&mrsm; xkyf&mvnf; Mumzuf? oBuFefa&ywfwm
rSmvnf; MumzufESifh a&udkxkyfí yufMuonfjzpf&m wrsKd;qef;íaeayonf/
pvif;onf ukef;wGif;usí t*Fvdyfppfwyfrsm; qkwfcGmonfESifh a0;pGmvGwfuif;
onf/
oBuFefNyD;onfü uRefawmfwkdU c&D;qufcJUMuonf/ pvif;rS qifjzLuRef;odkU
jrif;vSnf;ESifh oGm;&onf/ qifjzLuRef;rSm jrpfqdyfurf;NrdKUav;jzpfonf/ nae ae0if&D
oa&mtcsdef a&mufoGm;onfü xdkNrdKUrSm nuif;apmifhrsm;&Sdojzifh uRefawmfwkdUtm;
rouFmaom t&yfom;rsm;tjzpf zrf;qD;um xdknb,frQroGm;apbJ olwkdUuif;wJrSmbJ
tdyfaponf/ uRefawmfwdkUrSm wnf;cdk&ef tdrfr&SdonfESifh tqifoifhyif/ xdkuif;apmifh
rsm;ubJ uRefawmfwkdUudk npmauR;onf/
aemufwaeUeHeuf qifjzLuRef;rS uRefawmfwkdUtxGuf pavodkU e0vDavSBuKH
vG,fulpGmbJ &onf/
uRefawmfwkdUtm; rpöwm atmufwdkum;0g;u OD;wnfí vTwfvdkufonfrSm yckuúL
NrdKUjzpfonf/ yckuúLrSm olwkdUtvdkcsifqdk;aom eHywf 1 vl qmjrbl;&Sdonf[k ajymvdkuf
onf/
uRefawmfwdkU pav a&mufNyD;aemuf ta&SUbufurf;uacsmuf? pOfhul? yk*H anmifOD;
jzwfNyD; taemufzufurf; yckuúLodkU oGm;&mrSm avSoif;abmrsm;&Sdaeao;í rsm;pGm
vG,fulygonf/
odkUaomf yckuúLa&mufonfü uRefawmfwdkUtvkdcsifqkH;jzpfaom qmjrbl; r&Sdawmh
aMumif; ppfudkif;odkU ygoGm;NyDjzpfaMumif;od&ojzifh uRefawmfwkdUonf a&SUquf vdkufMu
jyefonf/
udkoefUZif\ ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm; &SdMuonfh yckuúLrSm uRefawmfwdkU
ESpf&ufrQ aysmf&TifpGm em;MuNyD;aemuf c&D;qufcJUMuonf/ xdkpOf yckuúLESifh jrif;NcHrSm
ul;wkdUoif;abm&Sdaeao;í uRefawmfwdkU vG,fulpGmbJ jrif;NcHNrdKUodkUa&mufcJUMu\/
okdUaomf uRefawmfwdkU jrif;NcHa&mufonfrSpí tcuftcJawGU&avawmhonf/
taMumif;rSm xdkaeUrSpí rnfonfhc&D;oGm; avSoif;abmrS {&m0wDjrpftwGif; ul;oef;
oGm;vmjcif; rjyK&awmh[k t*Fvdyftpdk;&u trdefUxkwfvdkufav\/
uRefawmfwkdUrSm jrif;NcHqdyfurf;rSm aomifwifavonf/ uRefawmfwkdUomru
jrif;NcHrS atmufodkUvnf;aumif;? txufodkUvnf;aumif; pkefqefMurnfh
avSBuD;rsm;vnf; &Sd&if;pGJae&mrS ausmufql;rEkwf&? BudK;rjzKwf&awmhay/
,if;ü jrif;NcHqdyfurf;onf wrsKd;wzkHjzpfvm\/ ydkrdkpnfum;vm\/ xufatmuf
oGm;rnfh ukefwkdUonf a&SUc&D;rqufEdkifawmhojzifh þrSmbJ ta&mif;t0,fjzpfMu&m
ukefonfrsm; ysm;yef;cwfjzpfvmMu\/
uRefawmfwkdUonf xrif;qdkifwqdkifudk azmufonfvkyfí olUqdkifrSdcdkumyif tdyfpm;
aeMu\/ aESmif;umv0,f t&uform;jzpfrnfh uRefawmfonf i,fpOfu awGUcJU&aom
qeftdwfxm;aom jrefrmulvDBuD;wa,mufudk ,ckwdkifrsufpdxJ jrifa,mif aeygao;\/
uRefawmfonf tm;tm;&Sdí olUbJxdkifMunfhaerd\/ olonfcsuft&uf aomuf&mwGif
'efzvm; tjynfhykvif;0uf? wtmwmwdwdudk wcsufxJarmh\/ armhfNyD; csufcsif;bJ
okH;wif;0ifqeftdwfBuD;udk vufESpfzufESifhrNyD; yckH;ay:ypfwifvdkufykHrSm uRefawmfwdkU
EdkUpdkUuav;wa,mufudk aumufcsDvdkufouJUokdU &Sdygayonf/ uRefawmf onf olUvdkbJ
aomufEdkifcsif? olUvdkbJ tm;&Sdcsifvdkufygbd[k wrf;wrdcJU\/ ,ckum; aomufEdkifygNyD/
odkUaomf olUvdkum; tm;r&Sd/
uRefawmf\ yifudk,f0goemrSm a&mufav&mwGif aysmfwwfonf/ wae&m&mrSm
wpkHwckaom uRefawmfhtwGuf pdwf0ifpm;p&m jzpfaewwfonf/ þjrif;NcHoif;abmqdyf
rSm aiGtxkyftxnfudkifaom ukefonfrsm;ESifh csuft&ufwjrjr&Sdaom ukvm; jrefrm
ulvDrsm;udk uRefawmftm&kHa&mufaeonf/ uRefawmfhxuf toufESpfESpfBuD;aom
udkoefUZifum; þjrif;NcHqdyfurf;rSxGufcGmbdkUom tvkyfwm0eftwGuf pdwfapmae\/
xdktcsdefwGif c&D;&SnfavSBuD;rsm; jrpfxJoGm;vmcGifhr&Sdaomfvnf; teD;ywf0ef;usif
ul;vl;aeus wHigavSuav;rsm;udkawmh ydwfyifjcif;r&Sdí uRefawmfwkdUtm; txufodkU
wwfEdkifoavmuf vdkufydkU&ef ajymMunfhonf/ avSorm;wdkUum; umvBuD;A&kwfA&ufrSm
olwkdUuawmh vdkufrydkUEdkif/ avSudkrl BudKufaps;&vQif a&mif;vdkufrnf qdkygonf/
uRefawmfwkdUrSm &efukefNrdKU uefawmfBuD;xJ avS taysmfpD;bl;onfrSwyg; jrpfaMumif;udk
qefwwfEdkifolrsm; r[kwfMu/ ppfudkif;ta&mufvdkufydkU&ef avSxkd;om; iSm;Munfhawmfh
vnf; bdef;pm;ESpfOD; ay:xGufvmonf/ olwkdUudk toufzdk;wa,mufokH;&mpD ay;cJUvQif
vdkufrnfwJU/ uJ awmfawmh/ usKyfwkdUrSm aiGajcmuf&mavmufyJ &Sdawmhwm/ wu,fvdkU
uRefawmfwkdUu aiGwwfEdkifvdkU olwkdUom;r,m;xH ay;xm;ypfcJUawmif iwdrsm;u c&D;qkH;
a&muf vdkufydkUMurnfr[kwf/ w0ufwysufESifh vpfMurnfjzpfaMumif;vnf; uRefawmfwkdU
pOf;pm;rdyg\/ xdkUaMumifh a&aMumif;rS avSavmif;ESifh oGm;&efukdvkH;0pGefUy,fvdkufNyD;
wwfEdkiforQ ukef;aMumif;avQmufMu&ef qkH;jzwfvdkuf&onf/
okdU&SdpOf okH;&ufajrmufrSm jrif;NcHatmufzuf jrpfxJrS rD;cdk;uav;wvlvlESifh
oif;abmwpif; qefwufvmaeaMumif; jrif&onf/ uRefawmfwkdU wtm;wufum ,if;
oif;abmudk apmifhMuonf/
tm;yg;/ 'Doif;abmuvJ aES;vkdufwmAsm/ wa&GUa&GUrS yDyD a&GUa&GUuav;/
wajz;ajz;eJU eD;eD;vmvdkU oif;abmudk,fxnfay:vmwm jrif&awmh olUab;ESpfzufrSm
nmawmifyH b,fawmifyH orÁmefBuD;ESpfpif;uwGJvdkUcifAsmh/
aeUv,fcif;u rD;cdk;jrif&wJUoif;abmrSm aemufqkH;naecif;awmh jrif;NcHqdyfurf;
qdkufuyfyga&m cifAsm/ ukvm;a&m? jrefrma&m ppfom;awGtjynfhygbJ {&m0wDzvdkwD
vm ESpfxyfoif;abm/ ab;ESpfzufu orÁmefBuD;ESpfpif;u vufeufcJ,rf;rD;ausmufawG
wJU/ olwkdUukef;abmiftxkd;rSm uRefawmfwkdUu oif;abmay:wufNyD; jrefrmppfom;av;
wa,mufudkar;awmh ppfudkif;oGm;rvdkUwJU/ [m tqifoifhbJ/ uRefawmfwkdUyg vdkufyg&
apqdkawmh olwkdUuufywdefudkajym/ cGifhjyK&if vdkufaygh/
uufywdef[m rsufESmjzLwa,mufyJ/ olUauAif? olUtcef;xJ 0ifcGifhawmif;NyD;
uRefawmfwkdUu oGm;ajymawmh oabmaumif;ykH&ygw,f/ vdkufygwJU/
'geJU uRefawmfwkdU[m 0rf;omtm;&eJU b,ftcsdefxGufrSef;rodwJU oif;abmay:
udk nOfhOD;wufaevdkufMuw,f/ tJ'Dnpmudk olwkdUppfom;xrif;vJ 0ifpm;vdkufMuao;
w,f/ yJ[if;eJU ig;aowåm/ tJ'Dwkef;u ig;aowåm qdkwm[m tifrwefatmufwef;us
wmuvm;/ uRefawmfwkdUu ppfom;b0rsm; oem;p&maumif;aMumif; nnf;vdkufMuao;
onf/
ntdyfMuawmh ESpfxyfoif;abmrSm ppfom;u xufatmuftjynfhtygbJ/
olwkdUu oif;abmtv,fudk OD;acgif;pdkufNyD;tdyfMuw,f/ uRefawmfwkdUu olwkdUeHab;
0ifp&mr&Sdbl;/ ajc&if;u pefU&w,f/ acGtdyfvdkUr&bl;/ pE´&D ppfom;vrf;avQmufzkdUae&m
xm;&w,f/
eHeufvif;tm;BuD;rSm oif;abmOMooH ay;NyD;xGufygw,f/ oif;abmuvJ
aES;vdkufwmAsm/ urf;ay:uavQmufoGm;aewJU vluawmif a&SUausmfwufoGm;ygw,f/
aES;rSmaygh rEdkif0efuvm;/ oif;abmay:rSm ppfom;eJUvufeufpm;eyf&du©m tjynfhygwJU
tjyif eHab;orÁmefBuD; ESpfpif;uvJ cJ,rf;rD;ausmufawGtjynfh/
wuxJ rGef;vGJydkif;avmufa&mufawmh aewHqdyfygwJU *syefav,mOfysHESpfpif;
oif;abmay:0Jvmw,f/ 'Doif;abmrSm av,mOfysHypfp&m vufeufrygbl;/ *syefAkH;cs
vdrfhrvm;/ tm;vkH;aMumufMuwmaygh/
'gayr,fh rcs&Smbl;cifAsm/ ESpfywfokH;ywfavmuf0JNyD; ysHoGm;Muw,f/
uRefawmfwdkU pdwfxJrSmawmh 'Doif;abmeJU vdkufrdwmrSm;NyDaygh/ vloGm;wm
avmufrSrjref/ aES;vJaES;ao;/ *syefAkH;&efuvJ aMumuf&ao;/
aemuf qdyfurf;wckqdkufygap? qdkufygap/ qdkufvQifjzifh uRefawmfwdkU qif;tae
&pfyJ/ uRefawmfwkdUqkawmif;wJU twdkif;bJ qdkufygonf cifAsm/ qdkufygonf/ jrif;NcHu
reufxGufvmcJUwJU oif;abm nae 4em&DavmufrSm jrif;rlqdyfurf;qdkufygw,f/
qdkufuyfwJUtaMumif;uvJ uRefawmfwkdUESpfa,muftwGufygbJ/ urf;uyfcgeD;rSm
uufywdefu uRefawmfwkdUudk olUtcef;ac:NyD; ajymygw,f/
reufuvmwJU *syefav,mOfysHESpfpif;u 'Doif;abmeHab;rSmwGJxm;wJU vufeuf
wiforÁmefESpfpif;udk jzKwfypfcJUyg/ eufjzefum olwdkUvmvdkUrS jzKwfypfcJUwmrawGU&if
'Doif;abmudk ESpf&ygvdrfhwJU/ 'DawmholUrSm txufutrdefUudk rpGefUEdkifyg/ 'gaMumifh
ppfom;r[kwfwJU uRefawmfwkdU jrefrmausmif;om;uav;rsm; qif;aecJUMuyg/
uRefawmfwkdU[m 'DrsufESmjzL uufywdefBuD;udk rsuf&nfvnfavmufatmifbJ
aus;Zl;wifrdw,f/
olUoif;abm[m jrif;rlqdyfurf;rSm MumMum ruyfygbl;/ uRefawmfwkdU csxm;cJU
NyD; xGufcGmoGm;ygw,f/
jrif;rlNrdKUrSm ESpf&ufavmufMumaewJU uRefawmfwkdU[m aemufwaeUwGif ab;wGJ
orÁmefBuD;ESpfpif;ygwJU t*Fvdyfppfoif;abmudk *syefav,mOfysHrsm;u AkH;BuJESpfjrKyfvdkuf
MuaMumif; wHigavSrsm;rSwqifh Mum;od&ygw,f/
t*Fvdyfudk *syefcsw,fqdkawmh tJ'DtcsdefrSm jrefrmwdkif;vdkbJ 0rf;omMuygw,f/
'gayr,fh BudwfNyD; 0rf;enf;&olESpfa,mufuawmh uRefawmfwkdUygbJ/
Munfhprf;/ raeUu uRefawmfwkdU pD;vmcJUwJUoif;abm/ tck a&atmufa&mufoGm;
NyDwJU/ ppfom;awGtjynfheJU/ vlom;awG tjynfheJU onftxJrSm tcsKdUt0uftoufab;rS
csrf;om&m&Murnfjzpfaomfvnf; uRefawmfwkdUtm; u,fwifvdkufayonfh rsufESmjzL
uufywdefBuD;um; olwkdUxkH;pH0wå&m;t& olUoif;abmESifhtwl epf&ayrnf/ taocH&
ayrnf/
uRefawmfwkdU 'Doif;abmu qif;wJUtcsdefrSm {NyDvaEG&moD jcpfjcpfawmuf
ylonfwum;/ jrif;rl jrpfurf;rSmaomifjyifus,fBuD; azG;vdkU/ onfaomifjyifurf;pyfrSm
opfom; oGyfrdk;p&ufuav;waqmif &Sdonf/ aomufa&tdk;pifav;wckeJU/
jrif;rlNrdKUrSm todtuRrf; wa,mufrQr&SdwJU uRefawmfwkdU[m yxrOD;qkH; 'DZ&yf
uav;ay:wufNyD; em;aeMuw,f/ eufjzef &efolzsufqD;jcif;cH&awmhr,fh wa&GUa&GUxGuf
cGmoGm;aewJU oif;abmudk Munfh&if;uRefawmfwdkU udk,fhvG,ftdwfuav;awG acgif;tkH;NyD;
wkH;vkH;vSJMuw,f/ nu oif;abmay: ppfom;awG ajcMum;rSm aumif;aumif;rS
tdyfraysmfcJUMuwmvm;/
onftcsdef t0wfEGrf;eJUvlwa,muf Z&yfay:udkwufvmwm owdjyKvdkufrd w,f/
rMumrD oljyefqif;oGm;wmjrifvdkU vSrf;Munfhvdkufawmh vm;? vm;/ trSwfrJU uRefawmf
wdkifrSmcsdwfxm;rdwJU OD;xkyfudk aqmif;oGm;vdkUyguvm;/
uRefawmf uysmu&majy;vdkufNyD; ]]a[hvl/ uRefawmfhOD;xkyf b,fhES,fokwfoGm;wm
vJ? jyefay;As}}qdkawmh olu cyfat;at;bJ? pdwfrSESHU&JUvm;awmhrodbl;/ ]]aeylvdkUaqmif;
oGm;wmygAsm a&mh}}qdkNyD; a&Sma&Sm&SL&SLyJjyefay;ygw,f/
uRefawmfOD;xkyf,lNyD; jyefvmawmh xxdkifMunfhaewJU udkoefUZifu
]]tif;? udk,fwdkU'DrSm 'Dtwdkif;aevdkUawmh rjzpfzl; a[h wae&m&m wtdrftdrf
wnf;cdkbdkU &SmBuHrSbJ}}
uRefawmfwdkU udk,fhypönf;av; odrf;qnf;vG,fydk;NyD; Z&yfay:u qif;cJUMuw,f/
wmvrf;ay:a&mufawmh ]]vm? xawmudk xawmudk}}atmfvmwJU jrif;vSnf;wpD;/
onftcsdefrSm t&ufudk vIdifvIdifraomufwwfao;/ xef;&nfawmhNrdKifNrdKifaomufwwf
aeNyDjzpfwJU uRefawmfu ]]'DrSm udkoefUZif? rdwfaqG&Smwm[m aomuf0dkif;[m tjrefqkH;
&Edkifw,fAs}} qdkawmh udkoefUZifuvJ oabmwlNyD; xef;awmufkd 'Djrif;vSnf;eJUygoGm;Mu
w,f/
uRefawmfwdkU[m jrif;vSnf;orm;udk pNyD; rdwfzGJUvdkufw,f/ xef;&nfwjrL pNyD;
qGJvdkufw,f/ ESpfykvif;0iftdk; wjrLrSwyJuvm;/ wpwpeJU'umcHwJU uRefawmfwkdU0dkif;
pnfvmNyD; aemufqkH;rSm tcifrifqkH; jzpfoGm;wmuawmh yef;xdrfq&mwa,mufyJ/
uRefawmfwkdUudk c&D;onfawGrSef; odMuawmh olUtdrfyef;xdrfzdkudkvdkufNyD; wnf;bdkU
ac:awmhw,f/ ckwdkif;jynf &kwf&kwf &kwf&kwfrSm tvkyfuraumif;vdkU yef;xdrform;awG
r&SdMuawmh olUtdrfrSm aep&mawG tus,fBuD;yg/ oabm&Sdaecsifoavmuf aeEdkifyg
w,f/ pm;a&;aomufa&;vJ rylygeJU/
edyfa[h/ olUtdrfonf aps;teD;rSmbJ/ yef;xdrfzdkydkif&Sif olUq&morD;uvJ acsmAsm/
uRefawmftBudKufawGUaew,f/ 'gayr,fh udkoefUZifuawmh a&SUc&D;qufzkdUbJ pdkif;jyif;ae
awmh ESpfnomtdyf&NyD; aemufwaeUeHeufrSm uRefawmfwkdUvdk ppfudkif;oGm;r,fh
vlwa,mufeJUqufrdNyD; avSwpD;iSm;vdkU&ygw,f/
yef;xdrfq&morD;ESifh uRefawmf[m rsufpdcsif; uscgrQ&Sdao;/ cGJ&rSm oJjrnSmcJU&
awmhw,f/ (olUudk&nfNyD; jrif;rlu jrifhjrifhrlvdkU 0w¦Kwyk'fxJrSm xnfhNyD;a&;cJUrdygao;/)
uJ? c&D;qufMupdkU/
avSxkd;om;ESpfa,mufESifh avSwpD;/ uRefawmfwkdUc&D;onfu okH;a,muf/ avSrSm
aygif;rdk;av;eJU/ xrif;[if;csufzdkU tdk;cGufyef;uefawGvJ ygcJU&JU/ uRefawmfwkdUeJUygvmwJU
c&D;onfuvJ taomuform;vm;/ avSay:rSm xef;&nftdk;Bud;wvkH;eJU/
'DavSu wHigavSav;bJ/ &GufwdkifvJ rygbl;cifAsmh/ 'Dawmh a&qefrSm urf;em;
uyfNyD; avSorm;ESpfa,muf[m wa,mufuvJ BudK;eJUqGJMuw,f cifAsmh/ uRefawmfwkdU
c&D;onf okH;a,mufuawmh vrf;rSm &&m om;ig;0,fNyD; xef;&nfav;wjrjreJU csufjyKwf
pm;aomufoGm;Muw,f/
atmifr,f uRefawmfwkdUeJUygvmcJUwJU c&D;onf[m (olUemrnfawmh arhcJUygNyD/)
uRefawmfwkdUxuf toufenf;enf;BuD;w,f/ oDcsif;0goemygw,f/ xef;&nfrl;rl;eJU
avSay:rSmwaMumfaMumfqdkw,f/ olUtoHuvJ rqdk;bl;/
]]t&ufudk tazmfvkyfum t[kwfbJ aomufvdkU aysmfawmhr,f/ tem;0,f
r,m;o,f? azsmfajzol a0;w,f/ £ajE´riJUuGufEdkifbl;? t&l;vdkpm;um aomufum vlay
vlav xif&mjzpfapuG,f/ tem;0,f r,m;o,f azsmfajzola0;w,f}}qdkvm;bJ/
þoDcsif; wydkif;wpudk ,ckwdkif uRefawmfolUqDu rSwfrdaejcif;jzpfygonf/
,if;odkUvQif uRefawmfwkdUonf aysmfaysmfyg;yg;ESifh jrif;rlrS iZGefausmuftdk;?
ausmufwvkH;wkdUudk jzwfausmfcJUNyD;aemuf &GmopfBuD;a&muf/
&GmopfBuD;a&mufawmh uRefawmfwdkUavSudk jyefvTwfvdkufNyD; &GmopfBuD;rS
ppfudkif;odkU jrif;vSnf; (&xm;vkH;)wpD;&onf/ ppfudkif;a&mufMuaomtcgürl jrif;rlrS
uRefawmfwkdUESifh ygvmcJUaom c&D;azmfudk aemufqkH;cGJcGmvdkufMuonf/
xdktcsdefwGif ppfudkif;NrdKUay:rSmxuf ppfudkif;acsmifrSm tvGefpnfum;vSavonf/
rEåav;NrdKUay:omru &efukefNrdKUrS vlukHxHaMu;&nfwwfESifh tpdk;&t&m&SdBuD;rsm;
vma&mufcdkatmif;&m jzpfaeayNyD/
ppfudkif;NrdKUrSm uRefawmfwdkU rdwfaqG&Sdonf/ xdkrdwfaqGvnf; NrdKUay:rae/ olwkdU
q&mzkef;BuD;\ acsmif(&dyfom)rSm vmaeMuí uRefawmfwdkUvnf; olwkdUESifhacsmifrSmbJ
vmaejcif;jzifh uRefawmfwkdU vkyfief;p&ayNyD/
xdktcsdefü t*Fvdyftpdk;& a&SUaeBuD;jzpfaom ,ck owdk;oD&dok"r®m OD;odef;armif
ppfudkif;acsmifrSm a&mufaeonf/ rpöwm atmufwdkum;0g; ay;vdkufaom pm&if;xJrSm
Od;odef;armifxdyfuygonf/ OD;odef;armifonf aygif;wnfom;/ uRefawmfwkdUESifh aqGrsKd;
awmfpyfonf/
uRefawmfwdkUonf olUqDodkUoGm;um uRefawmf\rdbemrnfrsm;udk ajymjyonf/
ol0rf;omonf/ uRefawmfwdkUvmcJUaomudpöESifh vQKdU0Sufpum;udk &Gwfjyawmh olem;vnf
oabmaygufonf/ rpöwmatmufwdkum;0g;\ trSm twdkif; t*Fvdyftpdk;&ESifh a&SUquf
vdkufroGm;awmhbJ &efukefodkUvpfNyD; jyef&ef oabmwlnDonf/ aygif;wnfüykvdyfrif;BuD;
OD;zdk;pESifh uRefawmfwkdUawGUcJUaMumif;vnf; ajymjyonf/ uRefawmfwkdUawGU&ef tvdk&Sdae
aom qmjrbl; xdktcsdefüuomrSm? a'gufwmodef;armifu arNrdKUteD;pcef;rSm ponf
a&mufaeaMumif;? a'gufwmodef;armifqD oGm;&efolUum;ESifh odkUr[kwf tjcm;um;BuKH
wpD;pD;ESifh pDrHay;rnfjzpfaMumif;vJ ajymjyonf/
odkU&mwGif uRefawmfwkdUrSm a&SUc&D;quf&ef vrf;r&SdawmhNyD taMumif;rSm
uRefawmfwdkUtm; OD;odef;armifBuD;u txifrSm;p&mjzpfavNyD/
þodkUwnf; OD;odef;armifBuD;ESifh uRefawmfwdkU ajyajyvnfvnfjzpfí xdknaepm
yif oluauR;arG;vdkufNyD;aemuf w&ufaeUcif;wGif uRefawmfwdkUu &efukefrS udkoefUZif
todwa,mufESifhpyfrdí ¤if;acsmifxJ vufzuf&nfqdkif wqdkifwGif ydkumupm;rdMuonf/
,if;ydkum0dkif;rSm tpdk;&pkHaxmufwa,mufygonfwJU/ þupm;0dkif;udk OD;odef;armifBuD;
'&dkifbmujrifí olUq&mBuD;oGm;wdkifawmh tzdk;BuD;a'gyGavonf/ olUbufuolawG;&m
ü 'Daumifav;awG ighaqGrsKd;a,mifaqmifNyD; ighudk *syefbuf ygaeavovm; t*Fvdyf
tpdk;&upkHprf;cdkif;wm jzpfEdkifonf[k olUwGifoHo,0ifaMumif;od&onfESifh oluvnf;
uRefawmfwkdUtm; tawGUrcHawmhbJ oludk,fol umuG,f&ef uRefawmfwkdU wpkHwckjyK
aumif;jyKEdkifojzifh wu,f 'ku©a&mufrSmu uRefawmfwkdUjzpfí xdknbJ ppfudkif;rS
uRefawmfwkdUtjrefvpfcJU&awmhonf/
aESmif;umv uRefawmfhtazESifhtwl olUtdrfodkUa&mufoGm;í a&S;jzpfa[mif;
jyefajymif;&Sif;vif;jyawmh ol&,farmygonf/ uRefawmfwkdUtm; Human Bullet
(vlusnfqef)av;awG[kajymygonf/ aemif uRefawmfpma&;q&mjzpfí tpdk;&{nfhcHyGJ?
oH&kH;{nfhcHyGJrsm;ü awGU&awmhvnf; uRefawmfhtm; ]vlusnfqefav;}[kbJ ac:avh&Sdyg
onf/
þt&monf aESmif;umvü &,fp&mjzpfcJUaomfvnf; twdwfumvrlvtcsdef
wkef;url aoa&;&Sifa&;udpöBuD;ygay/ ae0ifcgeD;'gudkodonfü uRefawmfwkdUrSm ppfudkif;
wGif eHeufrdk;aomufatmif rae0HUawmhbJ nBuD;rif;BuD;rSmyif b,favSorm;rSvnf;
atmufzufodkUpkef&ef iSm;r&awmhojzifh vlvpfaom wae&mü iSuforÁmefwpD;udk
BudK;jzKwfí a&pD;ü pkefqif;cJUygonf/
,if;avSykHoP²mefonf uRefawmfwdkU &efukef]qdyfBuD;ESifh caemifwdk pD;ygvdkUBudK?
vlndKndK udkac:awm rif;vSvlacsm}qdkaom EG,fpdk;\uAsmxJu ac:awmfcwfaom
orÁmefrsKd;yifjzpfonf/ 'grsKd;udk uRefawmfwkdUu &efukefwzufurf;oGm;&if; pD;bl;Muojzifh
ac:awmawG cwfykHjrifbl;xm;onf/ ¤if;wkdUenf;twdkif; yJUudkaygifMum;oGif;í wufESpfck
udk tcwfusifh&m a&pkefrSm csmvnfcsmvnfcsnf; arsmcJU&if; wpwpESifh olUoabmudk
vufxJawGUvmNyD; aemufqkH;rSudk,fvdk&m xdef;odrf;Edkifaom tjzpfodkU a&mufoGm;av\/
a&S;pum;onf ]cwfuGif;jyif&wmeJU &GmopfBuD;a&mufowJU}/ olonf b,fupNyD;
jyifcJUonfrod&yg/ uRefawmfwdkUrl ppfudkif;u orÁmefusifhcJU&m &GmopfBuD;ausmfrS
rawmufwacguf wwfMuyg\/ okdUaomf c&D;&Snfawmh pGrf;EdkifMurnf r[kwfí eHeufrdk;
aomufwGif atmufzufodkU pkefqif;aeaom ydef;aumavSBuD;wpD; jrifojzifh uRefawmf
wdkUvSrf;ac:NyD; olwdkUavSBuD;ay:odkU ul;cJUMuygonf/ uRefawmfwdkUpD;cJUaom orÁmefudk
olwdkUavSab; csnfay;vdkufygonf/
uRefawmfwdkUc&d;udk ajymjyawmh olwdkUavSBuD;onf {&m0wDrS csif;wGif;jrpfudkcsKd;í
a&pBudKodkU oGm;rnfjzpfaomaMumifh uRefawmfwkdUtm; csif;wGif;jrpf0teD;ü&Sdaom oNrdwf
ckHtxdvdkufcJUNyD; xdkrSyckuúLodkU oGif;oifhaMumif; vrf;nTefygonf/
jrefrmjynf&Sd uRefawmfodorQ avSxJwGif ydef;aumavSonf tvSqkH;xifygonf/
olonf 0rf;v,fjyefUjyefU OD;armfharmfh? tNrD;axmifaxmifESifh [oFm&kyfESifh wlygonf/
uRefawmfwkdUpD;cJUaom ydef;aumavSBuD;rSm tdrfaxmifpkukefonfavSBuD;jzpfygonf/
avSolBuD; avSxkd;om;rsm;tjyif avS&Sif(avSolBuD;)\om;r,m;? uav;ajr;i,frsm;
vnf;ygonf/ tdrfaxmifokH;ypönf;vnf; tjynfhtpkH? c&D;oGm;&if; rdef;rom;awG tvkyf
jzpfEdkifonfh tyfcsKyfpuf? ,uúef;pif? &pfckH? jcm;&[wfwkdUygonf/ tdrfaxmif\ wefqm
jzpfaom aMumifESifhMuufrsm;vnf; ygcJUao;onf/ bJawmifac:avSukef;ywfay:ü
tdk;rsm;ESifh wef;pDpdkufxm;aom yef;yifi&kwfyifrsm;vnf;&Sdonf/ þavSBuD; (0g)þc&D;
oGm; tdrfBuD;onf csif;wGif;jrpfESifh {&m0wDjrpf&dk;wavQmufrSm wNrdKUwNrDKUxGufESifh
a'otavQmuf &Sm;ukefa&mif;í aygukef0,fum pkefcsnf qefcsnf ul;oef;vsuf&Sdacs
rnf/ awG;Munfhíaysmfp&mBuD;/
uRefawmfwdkUonf þavSBuD;\ c&D;onf (0g)þtdrfBuD;ESifh {nfhonftjzpfESifh
waeUwmvdkufcJUum nae qNrdwfckHa&mufonfü qif;cJUMuygawmhonf/
qNrdwfckHonf &G,fi,fuav;jzpf&m 0,fjcrf;pm;aomufp&m qdkifr&Sdí jrpfurf;
ab;&Sd wHigtdrfav;wckwGif uRefawmfwkdUu aiGaMu;ay;um csufjyKwfapNyD; xdkntdyfMu
\/ aemufwaeUeHeufrSm c&D;qufcJUMuonf/
aEG&moD\ csif;wGif;jrpfa&onf ykvif;a&mifuJUodkU pdrf;jrae\/ MunfvifvS\/
at;aom toGifaqmif\/ xdka&udk jrifvQif udkifcsifpdwf? aomufcsifpdwfay:vmrdonf/
csif;wGif;ESifh {&m0wDjrpfqkH Bwd*HajrrSaeí MunfhvQif {&m0wDjrpfxJwGif xif&Sm;
pGm cGJjcm;aeaom a&ESpfrTmudk rsufpdwqkH; vSr;fjrifae&onf/ taMumif;rSm csif;wGif;jrpf
xJrS pD;xGufoGm;aom a&onf rdcifjrpfrutwdkif; ykvif;a&mifpdrf;jrvdkU/ {&m0wDjrpfu
awmh jzLazG;vdkU/
uRefawmfwkdUonf qNrdwfckH&GmrS xGufcJUMuaomtcg {&mESifh ov’mESpfckMum;
a&mufaeayonf/ xdkrS ul;wdkUavSjzifh csif;wGif;jrpf taemufzufurf;udk ul;cJUNyD;
c&D;oGm;vSnf;BuKHrsm; aemufa&mifcHvdkufcJUMuí nae ycef;BuD;okdUa&mufonf/ ycef;BuD;
rSm pmMunfhwdkufuav;wckü nuif;apmifhvli,frsm;ESifh wntdyfNyD; aemufwaeUrSm
i&kyfcif;? MuufoGefcif;? aq;cif;? ajymif;cif;wdkUudk jzwfoef;vsuf v,fuefoif;&dk;vrf;
jzifh vSrf;jrifae&aom yckuúLNrdKU ndKwdkUwdkUqDodkU ajcvsifBudwfcJUMuonf/ uRefawmfwdkUrSm
a&Al;omygí tpmrygcJU/ vrf;wGifqmvQif ajymif;zl;pdrf;EkEkawG csKd;pm;&onfrSm t&om
&SdvSonf/ xdknae yckuúLNrdKUodkU a&mufonf/ ,if;tcsdefü *syefwyfrsm; yckuúLNrdKUodkU
a&mufaeMuayNyD/ uRefawmfwkdUxuf w&ufomapm\/ xdktcsdefwGif yckuúLNrdKUom;rsm;
aeom;wus r&SdMu/ uRefawmfwdkU rdwfaqGrsm;onf NrdKUtaemufzuf ]acsmif}ü a&mufae
Muí olwkdU&Sd&m vdkufaeMuonf/
yckuúLrS &efukeftjyef c&D;um; *syefvufatmuf at;aq;pGm a&mufaeMuNydjzpf í
bmrQ tcuftcJr&SdawmhbJ vrf;yef;qufoG,frI ,mOfrsm; aumif;pGm&NyD jzpfawmh\/
,if;odkUvQif uRefawmfwkdU\ bmrQt&mra&mufaom pGefUpm;cef;BuD; NyD;qkH;cJUav
onf/ odkUaomf rpöwm atmufwdkum;0g;u auseyfyg\/ olOD;wnfvTwfvdkufonfrSm
yckuúLNrdKUwGifom jzpfí uRefawmfwdkUu ppfudkif;ta&muf? xdkrS arNrdKUteD;pcef;ESifh uom
txdyif oGm;bdkUpDpOfMuaMumif; ajymawmholu csD;rGrf;pum; ajymygao;onf/
uJ? uRefawmfwdkUa&SUquf bmvkyfMurnfenf;/
pifppf uRefawmfwdkUonf *syef\ olaumif;jyKcHvdkí olcdkif;&mpGefUpm;vkyfudkifjcif;
jzpfygonf/ odkU&mwGif olwkdUbufu (uRefawmfwdkUqE´vnf;odrnfjzpfí) jyKcsifOD;awmh
wdkif;jynfaeom;wusr&Sdao;/ tpdk;&tkyfcsKyfa&;rSvnf; rzGJU&ao;ojzifh rnfuJUodkU
&mxl;&mcHrsm; ay;tyfygrnfenf;/
odkUaomf rpöwmatmufwdkum;0g;onf uRefawmfwdkUtm; vufvTwfpy,frjyKyg/
olwkdUXmecsKyf (bk&ifcHtdrfBuD;)üuRefawmfwdkUudk &kH;wufapum aemifwGif tkyfcsKyfa&;
bufrSm uRefawmfwdkUtm; &mxl;cefU&ef &nf&G,fonf xifyg\/ Oya'pmtkyfBuD;rsm;udk
avhvmapyg\/ ,if;Oya'pmtkyfBuD;awGum; *syefonf urÇmwGif tjcm;jynfudk aps;OD;
ayguf tkyfcsKyf&rnfjzpfí jynfytkyfcsKyfa&;wkdUwGif a&;qGJNyD;om;&Sdrnfr[kwf/ t*Fvef
bk&ifcH\ tdrfawmfrS t*FvdyfOya'pmtkyfBuD;awGyg/ xdkpOfü aq;wuúodkvfwGif
q&m0efoifwef;'kwd,ESpfjzpfaom udkoefUZifonf rnfodkUaernfrod&aomfvnf;
t*FvdyfpmtvGwfynm ESpfESpfcGJrQ oif&ao;aom uRefawmfhrSmrl þpmtkyfBuD;awG
[efwvkH;yefwvkH;ESifh vSefzwfvdkufawmh 'guat? 'gu bD? 'gu pD ponfjzifh t*Fvdyf
tu©&m 26vkH;rSwyg; Oya'pum;okH;awG\ t"dyÜm,fudk bmrQ rnfrnf&& em;rvnf yg/
xdktcsdefwGif jrefrmjynfudk pDrHtkyfcsKyf&ef pdkif;jyif;aeMuaom þ*syeftpdk;&XmecsKyf
&kH;BuD;rSm jrefrmvlrsKd;qdkí uRefawmfwkdUESpfa,mufom&Sdygonf/
,if;ü udk,frpGHaom udpöwGifMum&SnfpGm onf;rcHEdkif/ [efraqmifwwfaom
uRefawmfonf udkoefUZiftm; zGifhajymNyD; vpfMupdkUqdkawmh oluvnf;oabmwlum
rpöwm atmufwdkum;0g;xH cGifhyefawmh olUcrsmvnf; igyifhrdwJUN*dK[fESpfvkH;
aomufokH;vJ rus/ ckvdk<ur,fqdk [efusvSaygh[k ,lqayrnf/ aemufaemif
tultnDvdkygu olUxH tcsdefra&G;vmEdkifygaMumif; avmu0wf pum;jzifh
*Gwfbdkifvdkufyg\/

udk,fhb0udk,fhvrf;aMumif;

uRefawmfonf þbmr[kwf nmr[kwf vkyfrdvkyf&m ujrif;aMumxcJUNyD;aemuf


bmrQ a&SUqufvkyfp&m rawGUawmhojzifh ZmwdXmae arG;&yfajrodkU jyefcJUum udk,fhrdb
tdrfrSm at;csrf;pGmaevdkufjyef\/ odkU&mwGif udk,fhb0\ oGm;&rnfhvrf;aMumif;um;
zefNyD;om; jzpfacsrnf/ xdktcsdefonf arv rdk;OD;usawmhrnfjzpfay&m om;BuD; Mo&o
&,fvdkU tm;udk;&Smaom arG;ozcifu wrdk;wGif;pm i&kyf? MuufoGefrsm; 0,f&ef aiG200d
ay;í anmifpma&;odkU vTwfvdkufyg\/ xdktcsdefrSm *syefaiGr[kwfao;/ t*FvdyfaiG/
anmifpma&;rSm jynfNrdKUatmufzuf i&kyfMuufoGefxGufaom jrpfurf;yg;
&Gmuav;jzpf\/ aemufwaeUeHeufcif;rSm aygif;wnfrS ygcJUaom (þanmifpma&;&Gm
Zmwd) OD;BuD; zdk;cspfESifhtwl [dkbufurf; xkH;bdk&Gmudk a&mufzl;atmif jrpfurf;yg;,HwGif
ausmif;om;xGif;qif;wkawmfrsm;ESifh awmtkyfxJrSm arsmufawGaygrsm;aom taumuf
awmifudk wufMunfh&atmifqdkNyD; avSESifhul;cJUMuawmh a&;NyD;om;rdkU xyfrH razmfjyvdk
awmhyg/ 1941 ckESpf 'DZifbmv 23 &ufaeU &efukefNrdKUudk *syefyxrOD;qkH; AkH;BuJpOfu
uRefawmfh&ifcGifxJ cdkatmif;cJUaom uRefawmfhvlysKdb0\ aemufqkH;&nfpm;ESifh yxrOD;qkH;
Zed;avmif;vsmjzpfaom aemfrmudk þxkH;bdk&GmwGif vkH;0rajrSmfvifh rawG;xifbJESifh
bGm;ueJ awGU&ygav\/
olwkdUonf &efukefrS yxr wnifodkU ajy;Muonf/ xdkrSyef;awmif;? a&Tawmif
wdkufyGJaMumifh yef;awmif;ysufawmh þxkH;bdk&Gm/ olwkdUae&wmrSm tdrfr[kwf/ zkef;BuD;
ausmif;Z&yf/ ,if;rS olwkdUaqGrsKd;awmf yef;awmif; XmetkyfOD;armifuav;udk taMumif;
jyKí OD;armifuav;wkdU tdrfom;wpku Z&yfwaqmif? olwkdUu Z&yfwaqmif? ab;csif;
uyfvsuf aeMuonf/ xdktcsdefwGif olwkdUrdom;pkü tBuD;qkH;om;u 16ESpfrQ&Sdao;í
acwfysufxJwGif a,mufsm;BuD; tm;udk;&mrJUaejcif;jzifh uRefawmfhudk vlvlololvkyfí
olwkdUtaru uRefawmfhtm; aemfrmh&nfpm;tjzpfESifh vufcHjcif;jzpfonf/ EdkUr[kwfvQif
acwfvnf;rysuf &efukefrSmbJqdkygu olwdkUudk,folwkdU Adkvfujym;vkyfí aoG;exif
a&mufaeolrsm;u uRefawmfhvdk awmom; iygrTm;tm; tem;rQoDcGifh&rnfr[kwf/ vlUuH
qdkwm 'DvdkbJayghcifAsm aemf/ uRefawmfhrSmvJ tJonfacwftavsmuf 'Dvdk*g0ef0wfrsKd;
&rnfqdkawmh awmfvSaygh/ [,f w,fxl;cRefwJU ighom;qdkNyD;ygvmwJUOD;BuD;eJU tazhqD
pmwapmifa&;vdkufw,f/

taz
uRefawmf'DrSm &nf;pm;eJUawGUaevdkU jyefrvmawmhbl;/ tazay;vdkufwJU aiG 200d
[m r*Fvmp&dwfyJ qkdygawmh taz&,f/ i&kyf MuufoGef[m 'DrSmvJ odyfrxl;ygbl;/
aygif;wnfrSmbJ 0,fygawmh/
uRefawmfhtwGuf tppt&m&m bmrSrylygeJUawmh/ uRefawmfhtouf 20 ausmfyg
NyD/ udk,fhajcaxmufeJUudk,f &yfEdkifygNyD/
tazpdwfcsrf;omygap
om;armif
bmrqdkxif&mvkyfwwfwJU uRefawmfhpdwfodaewJU uRefawmfhOD;BuD;[mvJ bmrQ
rajymawmh/ jyefoGm;w,f/ uRefawmfhtazuaum (þtcsdefrSm uRefawmfhtarum; r&Sd
awmhNyD/) qlqlylylvkyfNyD; vdkufac:r,frsm; atmufarhovm;/ rvkyfaygif/ cyfat;at;bJ
olu aA'iform;cifAsmh/ ausmufoifykH;av;wcsyfeJU om;orD;awG Zmwmudk aA'ifESifh
wGufMunfhavh&Sdw,f/
uRefawmfhudk ]]'Daumif 'DESpfxJrSm rdef;r&r,f/ rdef;r&NyD; qif;&J&r,f}}
EdkUNyD; uRefawmfh ZmwmrSmu tdrfaxmif okH;quf&Sdw,f olawGUxm;avawmh
'Daumif ckrdef;rwa,muf &&kHeJUawmh b,fenf;eJUrS raoEdkifao;bl;qdkNyD; uRefawmf
b,foGm;oGm; bmvkyfvkyf uRefawmfh touftEåm&,fudkawmh pdwfcsaewmaygh cifAsm/

&nf;pm;ESifh a,mu©ravmif;

tJonftcsdefrSm uRefawmfhtoufu 23ESpf/ uRefawmfh&nf;pm;u 14ESpf/


a,mu©ravmif;BuD;u 40avmuf/ okH;a,mufom; w,fNyD;MunfjzLvdkufMu/ tcspfcifqkH;
aom or,vdkU qdk&r,faygh/ Oyrm bmeJUwlovJ qdkawmh &kyf&SifZmwfum;wum; &dkuf
r,fvdkU rif;om; rif;orD;topfuav;wG ZmwfwdkufaeMuonfESifh wloaygh/ uRefawmfh
a,mu©ravmif;vsmu 'g&dkufwmBuD;/ 'g&dkufwmopf/
uRefawmfhtaz ay;vdkufwJU i&kyfMuufoGefbdk; 200d aysmhaysmhavmuf usefawmh wJU
190d udk 'g&dkufwmBuD;vufxJ ay;tyfvdkufw,f/ uRefawmfolwkdUqDa&mufNyD;
&uftenf;i,f Mumawmh 'g&dkufwmu 'dkUrsm; 'Dtwdkif; xdkifpm;aevdkUawmh rjzpfao;bl;/
ukefta&mif;t0,fav;awmh vkyfOD;rSbJqdkNyD; avSwpif;iSm;vdkU olwkdUaqGrsKd;rsm; &Sdw,f
qdkwJUtxuf o&ufNrdKUudk uRefawmfwkdU om;ruf a,mu©ravmif;vsmESpfa,muf
a&aMumif;u avSavmif;eJU wufcJUMuw,f/ avSucyfi,fi,f/ avSorm;u OD;xdkifeJU
yJUudkifESpfa,mufyJ ygcJUw,f/ avaMumif; oifhvQif &Gufwkduf/ avr&vQif urf;em;uyf
NyD; a&omu avSmfcJUMuw,f/ jynftxuf jyvdkU (aysmif;zl; emrnfBuD;wJU yvdkU) a&muf
awmh wntdyfMu&w,f/ avSorm; ESpfa,mufu urf;pyfaomifay: qif;tdyfNyD;
uRefawmfwkdUu avSay:aygif;rdk;av;xJrSm acgif;tkH; tedrfhtjrifhxm;NyD; tdyfMuygw,f/
rdcifr&SdawmhwJU uRefawmfhpdwfxJrSm tarpm; &aeNyDvdkU 0rf;omaeygw,f/
o&ufNrdKUa&mufawmh olwdkUaqGrsKd;rsm;qD okH;&ufavmufaeNyD; tjyefrSm &&mukef
i&kyfoD; (ydómcsdef rrSdwfrdawmh/) &Spftdwf0,fcJUygw,f/ xkH;bdkjyefa&mufawmh
aps;rudkufzl;/ tjrwftvGefenf;aew,f/ 'gudk 'dkUvlopfrdkU wrifESdrfwmbJ 'DrSm ra&mif;
&csifae/ 'dkU&efukefa&mufrS a&mif;r,fqdkNyD; vlvnfESpfa,muf wif;cHaevdkufMuw,f/
i&kyf MuufoGefwdkUrnfonf tdwfxJxm;u tvdkvdkysufpD;aeMuw,f qdkwmudkrodbl;/
rdk;vkHavvkH&if taumif;yuwdbJ &Sdaevdrfhr,fvdkU atmufarhMuwmudk;/
o[meJU uRefawmfwkdU[m ukeft0,fudk onfwacgufeJU&yfNyD; ra&mif;&bJ
aevdkufMu&w,f/
tJ rdk;OD;NzdKifNzdKifus *sLvdkifva&mufawmh jrefrmwjynfvkH; *syefrsm; tkyfpdk;NyD;NyD/
&efukefrSmvJ Nidrfoufat;csrf;vdkUNrdKUaevlrsm; jyefvmukefMuNyDqdkwJU owif;Mum;&awmh
uRefawmfwkdU[m avSwpif;iSm;NyD; jrpfaMumif;u pkefcJUMuw,f/ avSiSm;cu &efukef
ta&muf w&musyfbJ/
pifppf a,mu©ravmif;BuD; aps;oufomatmif a&G;iSm;wJUavS[m 0efpnfpv,f
awGeJU vlOD;a&eJU usOf;aeygw,f/ olUom;okH;a,muf? olUtarBuD;wa,mufeJUvlaygif;
ckESpfa,muf/ t0wfaowåm? tdk;cGufyef;uefxnfhwJU awmif;awGjcif;awGeJU? i&kyfoD;u
&SpftdwfeJU/ >ywfodyfaewmygbJcifAsm/
&moDuvJ rdk;wGif;/ wcsKdUae&mrSm wcgw&H vIdif;avuvJ xefygbdoeJU/ wu,f
pOf;pm;OmPf&Sdr,fqdk&if w&mhig;q,fqdkwJU avScyfBuD;BuD; iSm;bdkUaumif;oaygh/ okdUaomf
uRefawmfwkdU&JUb0 Zmwfum;opfrSm ol'g&dkufwmbJudkAsm/ onfvdk usOf;usOf;usyfusyfeJU
bJ vrf;c&D;wavQmufrsm rdk;&Gmvdkuf? aeylvdkuf? aygif;jyifbufvlu xD;aqmif;vdkufeJU
ygvmvdkufMuwm avSq&mBuD;&Ju tdrfuae NrdKUi,frSm wn? tdrfrSmwn? wGHaw;
wl;ajrmif;xJrSm tcsdefrawmfvdkU a&SUrqufEdkifojzifh avSay:rSm jcifudkifvSaomaMumifh
vkH;0tdyfraysmfEdkifwmu wn/ aygif;okH;neJU &efukefa&TNrdKUawmfudk a&mufcJUMuygawmh
onf/
a&mufprSm uRefawmf[m tlaMumifaMumifbJ/ olUtdrfxuf0,f om;rufrr,f
aqGrEG,fbJ/ tJonftcsdefwGif ,cifu t*FvdyfpmoifcJUaom uRefawmf&JU
ausmif;abmf'gtdrfu vlrsm;vJ jyefa&mufaeMuawmh ab;csif;,SOfwJUonfESpftdrfrSm
uRefawmfb,ftdrfae&rvJ a0cJGvdkUr&ao;bl;/
]]rif;wkdUcsif; nm;yvm;}} uRefawmfhtm; ar;Muonf/
]][ifhtif;? rnm;ao;bl;As}}
]]olUtarBuD;uaum ay;pm;r,fajymovm;}}
]]yg;pyfuawmh rajymao;bl;ayghAsm/ 'gayr,fh uRefawmfwkdUudk orD;&nf;pm;vdk
aecGifhjyKxm;wmbJ}}
tJonfvdk Za0Z0g jzpfaewkef;rSmbJ aemfrm&JU armifti,fqkH;av;[m uRefawmf
aewJU onfbuftdrfvdkufvmNyD;
]]udkusifaqG rmrDutdrfrSmvmaewJU}}

uRefawmfjrif;vSnf;orm;jzpf&jcif;

*syefacwf yxrOD;ydkif; &efukefNrdKUBuD; jyefvnfwnfaxmifp armfawmf,mOfrsm;


aumif;pGmr&Sd/ &Sdaomfvnf; "mwfqDr&/ xkdUaMumifh &efukefNrdKUBuD;udk jrif;&xm;?
qdkufum; rsm;ESifh jyefvnf xlaxmif&\/
tJonfwkef;u uRefawmfwkdU rtlyifvrf;xJwGif AdkvfuawmfESpfa,muf&Sd\/
wOD;u uRefawmfha,mu©ravmif;vsm *sKd;pzD;ac: rpöufpfbJ&dk;/ olUemrnf trsm;ac:Mu
wmuawmh a':bD/ aemufwOD;u rpöufpfazmfpwmac: a':cifcif/ a':cifcifonf rlv
t*Fvdyfacwfuyif olUarmifrsm;tm; jrif;&xm; axmifay;xm;onfrdkU jrif;vSnf;vkyfief;
udk tuRrf;w0ifjzpfaeí olwkdUu uRefawmfwkdUt&if &efukefjyefa&mufaevsuf
jrif;vSnf;wpD;yif 0,fxm;NyD;aeaomaMumifh uRefawmfha,mu©ravmif;tm;
]]rbD pdwful;rvGJeJU/ ckES,f jrif;vSnf;om0,faxmif/ wGufom;udkufw,f/
awmfhorufavmif;udk armif;cdkif;aygh&Sif}}
tJonftcsdefrSmAsm uRefawmfha,mu©ravmif;u jrif;vSnf;0,fEdkifwJU tqifh
twef;rkdUvdkUaygh/ EdkUr[kwf jrif;vSnf;rwwfEdkifbJ qdkufum;0,fr,fqdkvJ uRefawmf
qdkufum;orm; jzpf&rSmbJ/ bmaMumifhqdk tJonfwkef;u uRefawmf[m ]tcspftwGufjzifh
toufyifaoao}qdkwJU t&G,fudkAs/
tESDvdkqdkvQif uRefawmf&JU yxrOD;qkH; pmayAdrmefqk&wJU ]b0xdkxdk}0w¦Kwdkrsm;
[m jrif;vSnf;orm;taMumif;r[kwfbJ qdkufum;orm;awGtaMumif; jzpfaevdrfhr,fAsKdU/
pifppfawmh 1962 ckESpfrSm uRefawmf pmayAdrmefqk&bdkUudk 1942 ckESpfuwnf;u
jrif;vSnf;orm;b0udk pwif0ifa&mufcJU&wmygcifAsm/ onfpmayAdrmefqk&bdkU b0
t&if;tESD;ay;&wm[m renf;bl;cifAs/ bmbJjzpfjzpfav usKyfwdkU pma&;q&mqdkwm
us&mb0u tjrwfxkwf&rSmbJ/ uRefawmfh a,mu©ravmif;vsm yxrOD;qkH;0,fwJUjrif;eJU
vSnf;u av;&musyf ay;&ygw,f/ armif;r,fhol[m ausmif;om;b0u vmwJUvlopf
av;rdkU jrif;pdwfaumif;oabmaumif;av; vkyfMuygqdkwmeJU wu,fpdwfaumif;
oabmaumif;&SdwJU jrif;av;bJ uRefawmfpwifarmif;ESifcJU&ygw,f cifAsm/ jrif;odk; rJrJ
00 wkwfwkwfuav;rdkU ]eufMuKwf}vdkU uRefawmfwdkUu emrnfay;cJUMuygw,f/
eufMuKwf[m jrif;odk;qdkayr,fh tifrwef pdwfoabmaumif;&Smw,f/ armif;oGm;
xm;ae? tifrwef cdkif;vdkUapvdkUaumif;w,f/ olonfvdk cdkif;vdkUaumif;onfESifhtrQ
uRefawmfu rpOf;pm; rqifrjcifcdkif;rdwm ,ckxd uRefawmfjyefawG;rdwdkif; pdwfraumif;
jzpf&ygw,f/
pifppf uRefawmf[m v,form;&JUom;? EGm;eJUBuD;jyif;cJU&olyg/ EGm;taMumif;om
odygonf/ EGm;onf vSnf;wGifwaeUvkH;wyfí armif;Edkif\/ aeUv,faeUcif; tyef;ajz
cPavmufom em;&\/ odkUaomf EGm;ESifh jrif;onf rwlacs/ EGm;onfxrf;ydk;xrf;í
vSnf;udk wvSrf;csif; &kef;&onf/ jrif;uvSnf;udk vnfyif;&ifykHESifh qGJí tjrefajy;&onf/
EGm;wkdUrnfonfrSm c&D;oGm;ae&if; tayghtav; oGm;Edkifonf/ jrif;wkdUrSm tav;ygEdkif
aomfvnf; Muifi,frpGefUEdkifacs/ pifppfjrif;ü qD;onf tvGefta&;BuD;yg\/ c&D;oGm;
&if;qD;wnfbdkUudk tvGefowdxm;&onf/ &yfem;írS qD;aygufcJaevQif avcRefíay;&
onf/ qD;tenf;trsm;? 0goem;jzLovm;vJ tNrJMunfh&onf/ enf;onf
0gonfqdkygu aq;auR;bdkU rarhygavESifhawmh/
uRefawmfonf tpü 'gawGudk bmrQem;rvnfcJU/ jrif;vSnf;armif;í ydkufqH&bdkU
omMunfhcJUonf/ þpOfü Munfhjrifwdkif odkUr[kwf prf;acsmif;rS oDrfBuD;aps;udk wrwf
(ESpfq,fhig;qifh)/ jrif;waumifudk toGm;tjyef ESpfacgufaygif; av;csDrQajy;ap&m vl
ig;a,muf ajcmufa,mufwifonfjzpfí ig;usyf ajcmufusyf&rS aeUwGufudkufonfrnf
\/ uRefawmfonf þrQaom aeUwGufr&rcsif; b,fawmhrS tdrfjyefrjzKwfacs/ eHeuf
ig;em&D ajcmufem&DavmufxGufcJUí aeUwGufrudkufao;qdkygu em&Djyef wcsufESpfcsuf
txdarmif;\/ pifppfjrif;waumifudk ig;em&D (tvGefqkH;ajcmufem&D) xufydkí &xm;*Gif
rSm wyfrxm;tyfacs/ rxm;oifhacs/ 'gawGudk rodao;aom uRefawmfonf wcgw&H
qJUwem&D xdk;aeNyD/ odrfBuD;aps;rSm tdwfxJ aiGokH;usyfom&ao;onf/ tjyefvlvJ&Sm;yg;
aeNyD/ þtcgrsKd; a&ul;? uefbJUudkokH;usyfESifh vmiSm;ygu uRefawmfvdkufavonf/
'Dawmh em&Djyef wcsufESpfcsufavmufrS tdrfjyefjzKwfEdkifawmh\/ jrif;um; zwfzwfarmvdkU
vlum; aeUwGufudkufvdkU orD;&nf;pm;ru vifr,m; ruswusESifh aysmfvdkU&TifvkdU/
a,mu©rBuD; aiGtyfNyD; uRefawmf jrif;aZmif;xJ jyefqif;cJUaomtcg eufMuKwfrSm
armvGef;vSí ajrjyifwGif ajcum;,m; vufum;,m; vJavsmif;um zkwfvIdufzkwfvIduf
ESifhae&Smonf/ þt&mudk uRefawmfhtdrfom;rsm;u bmajymMuygoenf;/ ]]at;ayghuG,f
tvkyfujyefvmawmh cPwkH;vkH;yufvufvSJwmaygh}}
tvkyform;vltzdkUrSefonfxm;? jrif;tzdkU vkH;0roifhavsmfaompum;/ pifppf
&xm;rSjzKwfaom jrif;wkdUonf aZmif;xJa&mufvQif a&mufcsif; tpmawmif;&rnf/
pm;cGufudk EIwfcrf;ESifh yGwf&rnf/ xdk;vSefypf&rnf/ vlu awmfawmfESifh rauR;vQif [nf
&rnf/ ajcaqmifhjcif;? cGmaygufjcif;jyK&rnf/ odkUrS usef;rma&;ESifh nDnTwfaomjrif;/
odkUaomf eufMuKwfuav;um; uRefawmfhvufxJ a&mufNyD; 3-4vausmfuwnf;
u þodkU tpmrawmif;Edkif&kHru pnfydkif;xJtoifhjyifxm;onfudkyif olqmvGef;vSaomf
vnf; awmfawmfESifh xrpm;Edkif&Smyg/ tarmajyavmufrS xíavG;yg\/
jrif;wdkUrnfonf udk,fudkajrrSm vSJí rtdyf[k qdkMuonf/ okdUaomfyifyef;vSaom
&xm;jrif;wkdUum; ukvm;ao ukvm;armyif tdyfMuygukef\/ þpOfu uRefawmfhjrif;
eufMuKwfuav;rSmrl eHeuf 4em&D olUudk tpmazsmfauR;aomtcgü vufESifh&dkufíyif
EId;&ygonf/ þrS ol]ig}tvkyfoGm;&tkH;rSmygvm; odav&um; xípm;\/ 5em&DcGJ 6
em&D cefUü tpmukefonf/ þtcgü olESifhuRefawmfonf uRefawmfhrdef;rwpf?
a,mu©rwpf? olUtarBuD;wpf? olUom; okH;/ aygif; 6 OD;aom vlowå0gwkdUudk
vkyfauR;&ef vSnf;wyfí xGufcJU&jyefawmh\/
xdktcg0,f uRefawmfhrSm rlvjrif;vSnf; orm;wkdU\a&SU0,f &,fp&mjzpfaeyg\/
taMumif;rSm uRefawmfonf jrif;vSnf;armif;aeaomfvnf; ausmif;om;pdwfraysmuf/
ausmif;om;t0wftpm;rsm;vnf;&Sdaeí vSvSyy0wf\/ rsufESmudk a&S;acwf vli,fwkdU
xkH;pH aygif'gyif ovdkufao;\/ 'gudkolwdkUjrifvQif rsufpdqHyifarT; pl;Muonf/
avSmifMu ajymifMuonf/
]]ausmif;om;a[h *GD/ jrif;owf xGufvmNyD}}
olwkdUu uRefawmfhudk ausmif;om;[k ac:Muygonf/ uRefawmfemrnfvnf; olwkdU
rodMuao;yg/
uRefawmfMum;ygonf/ odkUaomf bmrQrajym0HUyg/ taMumif;rSm þtcgü
uRefawmfonf olwkdUESifh &efrjzpf0HUao;wum;/ olwkdUvlpkxJrS uRefawmfESifh todtuRrf;
vJr&Sdao;yg/ uRefawmfonf udk,fh&GmrS 3 rdkifa0;aom aygif;wnfNrdKUodkU jrif;vSnf;ESifh
ausmif;wuf&pOf uwnf;u jrif;vSnf;armif;enf;? Zufay;Zuf,l t&yftxGuf tauGU
tvSnfhawmh wwfcJUNyD;jzpfí 'DrSm b,folUrS q&mrwifbJ udk,fhzmomudk,f wufarmif;
cJUoljzpfygonf/ odkUaomfjrif;vSnf;ay: xdkifykHxdkifenf;awmh wu,fhjrif;vSnf;orm;ESifh
rwlao;aMumif; aemufawmh udk,fh[mudk,f odvmygonf/
jrif;vSnf;orm; pifppfawG rsufarSmufrSmawmh uRefawmf[m &,fp&mBuD;bJaygh/
tcsdefrawmf 12 em&DausmfrS uRefawmfjrif;vSnf;jzKwf&ef jyefvmaomtcgvnf; olwdkUrSm
njrif;yif xGufaeMuNyDjzpfí uRefawmfhudkjrifvQif
]]*DG ausmif;om; jrif;owfNyD; jyefvmya[h/ 'DaeU b,favmufzdk;rsm; owfcJUvJ
rodbl;}}
tjcm;wa,muf ]]jrif;rsufESmxuf a,mu©r rsufESmMunfh&wmbJuG,f/ b,f
wq,fxuf atmufrvJ}}
pifppf uRefawmfhrSm olwkdUuJUodkUyif jrif;waumiftwGuf 5usyf 6usyfrQxuf
ydkr&yg/ odkUaomf tcsdef ydkMumíjrif;yifyef;rIrSm uRefawmf\ jrif;vSnf;armif; ruRrf;usif
ao;rIaMumifhom jzpfygonf/ armif;ykHarmif;enf; aps;awmif;ykHawmif;enf; q&mvnf;
r&Sdacs/ Oyrmqdkaomf jrif;vSnf;udk atmf'gay;íiSm;tHU/ b,favmufa0;oenf;/ tjyef
vl&OD;rnfh c&D;avm/ toGm;tjyefqdktHU/ tcsdefb,favmufMumrnfenf;/ wifrnfhukef
tav;tay: trsKd;tpm;udkvnf; ar;um aps;awmif;&onf/
uRefawmfum; xdktcsdefü 'gawGudkrod/ udk,fhtdwfxJ&NyD; ydkufqHESifh aeUwGufudkuf
zdkUom csdefqwwfavonf/ wcgw&Hü oGm;&vm&rnfh c&D;onf b,fqDrSef;yifrodbJ
iSm;ol\ ]igvrf;jyyghr,fuGm}qdkpum;ESifhyif ygoGm;avonf/ olwkdUor&dk;us jrif;vSnf;
orm;rsm;um; þtrSm;rsKd;rawGUwwfacs/ taMumif;rSm olwkdUonf py,f&mb0rS '&dkif
bmb0udk ul;ajymif;Mu\/ uRefawmfum; a,mu©r\ ta&;ay:qE´jzifh '&dkifbmtjzpf
wdkuf&dkuf cefUtyfjcif;cHvmolwnf;/
xkdUaMumifh uRefawmfhrSm parmif;onfh wvtwGif;rSmyif 'ku©vSvSawGUcJUbl;onf/
wckaom eHeufcif; uRefawmfhvSnf;ay:rSm c&D;onfrsm;ESifh paumhaps;a&SU (,ck AdkvfcsKyf
atmifqef;vrf;) jzwfarmif;pOf em&Dpifa&SUü AdkvfBuD;tqifhtwef;&Sd "m;vG,fBuD;rsm;ESifh
*syefBuD;okH;a,mufu vrf;udkjzwfavQmufavonf/ uRefawmfjrif;vSnf;armif; vmaom
EIef;ESifh olwdkUvmykHrSm wzufzufu r&yfygvQif OD;wdkufqkHbdkU&Sdaeonf/ xkH;pHrSmarmif;ESif
vmaom ,mOfwkdUudk vrf;ü ajcvsifvmaom vlrsm;uom &yfa&SmifMuonf r[kwfyg
vm;/ ,ckjrefrmjynfwGif wufopfp aersKd;EG,fwkdUu uRefawmfwkdUjynfudk atmifEdkifol
t&Sifocifrsm;&,fvdkU olwkdUu r&yfavawmh uRefawmfhrSm todaemufusavNyD/ olwkdU
okH;a,muf &ifabmifwef; csDwuftvm wayrQtvdkü uRefawmfhjrif;udk qGJ&yfvdkufyg
aomfvnf; uRefawmfhrSm jrif;vSnf;armif;u ruRrf;usifao;/ eufMuKwfuvnf; jrif;odk;
rdkU tmabmifurmojzifh csufcsif;wefUueJ r&yfavojzifh 'DbufqkH;u *syefBuD;eHapmif;
udk vSnf;vufwHESifh aqmifhxdk;vdkuf&m *syefBuD;Adkif;ueJvJav\/ onfawmhuRefawmfhrSm
&kwfw&uf BuH&mr&/ ajy;rSbJ[k jrif;udkvufxJygaom wkwfESifh wtm;zd&dkuf&m jrif;u
okwfajcwifyg\/ odkUaomf eufMuKwfonf jrif;ykav;/ tajy;aumif;aom trsKd;tpm;
r[kwfojzifh aemufu twif;ajy;vdkufqGJaom *syefppfAdkvfBuD;rsm; vufxJurvGwf/
uRefawmfhtm; vSnf;ay:u twif;qGJcsNyD; uRefawmfhvufxJu jrif;&dkufaom 0g;ESmarmif;
udk,lí uRefawmfhtm; b,fjyef nmjyef &dkufygawmh\/ uRefawmfu tusKd;taMumif;
ajymqdkawmif;yefygaomfvnf; olUpum; udk,fem;rvnf/ udk,fhpum; olem;rvnfESifh
awmfawmfcHvdkuf&\/ uRefawmfu wcGef;ajymav wcsuf&dkufav jzpfaeawmh eab;u
vlrsm;u bmrSajymraeESifhawmh NidrfomcHaevdkufawmh qdkojzifh uRefawmfvufydkufNyD;
awGaevdkufygawmhonf/ wckawmfoayghAsm/ uRefawmfh[mu taumif;pm;MumyGwf
r[kwfí EdkUrdkUMumyGwfqGJvQif wudk,fvkH;cH&ayrnf/ ,ckrl rsufESm wckwnf;om
jrifraumif;atmif aoG;jcif;jcif;eDawmhrS olwdkU*syefjcif;bJ ajymqdkqGJac:oGm;Muawmh\/
eufMuKwfESifh uRefawmf b0csif;qkHvdkuf&onfum; oHo&mrSm olUtwGufvnf;
raumif;yg/ uRefawmfhtwGufvnf; raumif;yg/
tjcm; jrif;vSnf;orm;awGu ajymMu\/ uRefawmfreuftdrfu jrif;vSnf;armif;
xGufvmvQif ]ausmif;om; jrif;owf xGufvmNyDa[h}/ aeUcif;jzKwfvmvQif ]jrif;owfNyD;
jyefvmya[h}/ olwkdUpum;rrSm;ygacs/ pifppf uRefawmfonf aeUpOfyif jrif;udk wjznf;
jznf;owfaejcif;jzpfygonf/ uRefawmfhjrif; eufMuKwfuav;rSm uRefawmfhvufxJ
a&mufNyD; av;vavmuftMumrSpí reuftdrfu xGufpOfom vSvSyyav; zufajy;Edkif
í vrf;wGif c&d;onfwkdUESifhrl tedrfhtjrif htqif;twufvdkufí aES;vdkufjrefvdkufjzifh/
jzKwfcsdef tdrftjyefüum; EGm;oGm; wvSrf;csif;rQ jzpfawmhonf/
trSeftm;jzifh þowå0gav;udk uRefawmfonf ydkufqH&rI wckwnf;omMunfhí
rpl;rprf; rqifrjcif armif;rIaMumifh tarma&m*g &aejcif;jzpfyg\/ jrif;wkdUwGif þ
tarma&m*grsKd; &NyDqdkygu yifyef;atmifrarmif;awmhbJ toufomqkH;xm;um aq;0g;
rsm; auR;arG;ae&rnf/ okdUaomf þpOfü uRefawmf\ b0Zmwfq&m uRefawmfha,mu©r
um;,if;odkU rpDrHEdkifbJ aeUpOf aiG&atmifom armif;cdkif;jcif;jzifh uRefawmfhtzdkUrSm r,m;
aep aMumifaorS r[kwfbJ jrif;aocH&olygwum;/
eufMuKwftokb

av;buf av;wefpefUí vnfwHBuD; pif;pif;ESifh ajrrSmvJavsmif;aeaom


ewfMuKwf\ tavmif;udkMunfhum uRefawmfonf olESifhuRefawmfhtaMumif;udk jyefajymif;
pOf;pm;aerdonf/
jrif;a&m vSnf;yg 400d (av;&m)aom tojymESifh 0,fvmaomaeUrSm tdrfa&SUwGif
olUudk vSnf;ujzKwfNyD; tdrfxJoGif;vmaomtcg aiGzvm;xJü vufpGyfvufaumufwkdUudk
a&pdrfí toifhapmifhaeaom uRefawmfha,mu©ravmif;vsmBuD;u (olUorD;ESifhrnm;&
ao;/) uRJEGm;0,fvQif jyKavh&Sdaom jrefrmvlrsKd;xkH;pHtwdkif; jrif;\OD;acgif;udk a&Ta&
aiGa& avmif;onf/ uRefawmfu jrif;ZufoGm;udk csKyfudkifay;xm;&onf/ tm;vkH;
tdrfom;rsm;u 0dkif;MunfhaeMuonf/ igwkdUudk tusKd;ay;aomjrif; jzpfygap[k pdwfxJu
qkrGefawmif;Muonf/
eufMuKwfonf olUacgif; a&avmif;NyD;aom tcgü OD;acgif;udke;&GufawG wzswf
zswf jrnfatmifcgvdkufonf/ uRefawmfwkdUtdrf ola&mufcsdefrSm olUtoufu &SpfESpfom;
avmuf&SdNyDjzpfí jrif;trsKd;onf av;ESpfom;upNyD; tcdkif;cH&onfjzpf&m olonf
b,fESpfcgrsm; a&Ta&aiGa& tavmif;cHcJU&ygNyDenf;/ uRefawmfwkdUtdrfuawmh aemufqkH;
yg/ 'gudk uRefawmfha,mu©r\ tarBuD;u ajymvdkufao;\/
]][JU eif[dkqif;&Jom;tdrfrSmvdk 'DrSmqif;qif;&J&J rae&bl;/ aumif;aumif;ae
aumif;aumif;pm;&awmhr,f odvm;}}
(tif;? aoatmifcdkif;awmhrSm/ aoatmifcdkif;awmhrSm/)
pifppf tzGm;BuD;qdkvdkonfrSm wvrf;xJrdkU olodNyD; jzpfonfh eufMuKwf\
yxrtdrfu "edrdk; x&Hum jrif;aZmif;usyfusyfuav;xJrSm aecJU&onf/ a[m? ,ck
uRefawmfwkdU tdrfuawmh [dkacwfu &efukefjrLeDpy,f ajrcGJwrf;t& ayav;q,f?
ajcmufq,f okH;ae&mpmudk tv,fu tdrfaqmufí acgif;&if;bufuNcHvGwf/ ajc&if;
bufu armfawmfum;&kH/ uRefawmf rawmfvdkuf&aom a,mu©xD; &SdpOfu armfawmfum;
pD;cJUoudk;/
a[m? 'Dorufuav; vufxufa&mufawmh armfawmfum;&kHxJ jrif;vSnf;0if
w,f/ jrif;vSnf;rS tcpm; avQmufarmif;bkdU/
uRefawmfwkdU[m eufMuKwfudk a&mufNyD; aemufwaeU rarmif;ao;ygbl;/ a&mufp
rdkU/ ywåjrm;aoG; wyg;uav;udk tem;ay;NyD; tm;arG;bdkU w&ufwdwdBuD;rsm;awmif
xm;vdkufao;oAs/ tJ aemufwaeU reufvJusa&m uRefawmfvSnf;wyfNyD;txGufrSm
tm;vkH;tdrfom;rsm; vSnf;teD;vmNyD; aumif;csD;r*Fvm ay;vdkufMuygw,f cifAsm/
]]ydkufqHrsm;rsm;&atmif armif;cJUuG,fh}} a,mu©ravmif;BuD;\ rSmpum;/ uRefawmfu
]][kwfuJU cifAsmh}}
pqdk ,OfoudkAs? jriforQ jrif;vSnf;orm;awG rsufpdxJrSm uRefawmf[m qHyif
arT;pl;p&mygbJ/ t0wfu jrif;vSnf;orm;eJUrwl/ vlvlolol ykd;vkHcsnfeJU? ukwftuFsDeJU/
vnfyif;u rmzvmeJU/ rsufESmuvJ [dkacwfuvli,fawG pwdkiftwdkif; aygif'gtazG;
om;eJU/ xdkifykHuvJ MunfhtkH;av/ wa,mufwnf; jrif;vSnf;a&SUajccsNyD; tusxdkifvkdU/
trSeftm;jzifh jrif;vSnf;orm;ppfppfwkdUonf udk,fhvSnf;udk,fwa,mufwnf;
armif;vmaom tcgwdkUwGif þodkUb,fawmhrQ rxdkifMuay/
jrif;vSnf;ESifh EGm;vSnf; rwlwJU tcsuf&Sd\/ EGm;onf xrf;ydk;udk yckH;ay:wifí
&kef;\/ jrif;onf vnfacG odkUr[kwf &ifodkif;udk vnfyif;pGyfí a&SU&ifbwfjzifh 0efudkqGJ
\/ onfawmh EGm;vSnf;xrf;ydk;onf EGm;\yckH;ay:rSmxdNyD; ydae&\/ vSnf;OD;ayghrae&?
av;rSjzpf\/ jrif;vSnf;um; vSnf;OD;av;vnf; rav; ayghvnf;raygh taeawmfqdkrS
&kef;tm; ajy;tm; ydkíaumif;\/ jrif;vSnf;onf 0ef&dk;udk A[dkjyKí a&SUaemuftav;
tayghudk csdef&\/ jrif;\udk,fvufjyifay:rSm vSnf;vufwHpGyfaom aMumwifESifh
0rf;ywf BudK;wGJvsuf&Sd&m vSnf;OD;av;vQif aMumwif? ayghvQif
0rf;ywfBudK;uvSnf;udkxdef;xm;\/ wdkUaMumifh oifjrif;vSnf;udk aemufrS
wufvdkufaomtcg aemufodkU tenf;i,fvefoGm; NyD; twGif;xJ xdkifvdkufaomtcgü
a&SUjyefusoGm;onfudk owdjyKrdayrnf/ þodkUvSnf; u vIyf&Sm;rupm;bJ
a&SUbufcsnf;av;í vnf;aumif;? aemufbufcsnf;av;í vnf; aumif; aeygu
uRrf;usifvdrfrmaom jrif;vSnf;orm;wkdUonf ygaom0efudkvnf;aumif;
c&D;onfrsm;udkvnf;aumif; a&SUa&GUyg/ aemufwdk;yg[k ajymayvdrfhrnf/ þum;
jrif;vSnf;oabmw&m;udk em;vnfaom jrif;vSnf;orm;aywnf;/
xkdUaMumifh jrif;vSnf;orm; ppfppfwkdUonf olwa,mufwnf; armif;vmaomtcg
jrif;vSnf;a&SUrS ajccsí b,fawmhrQrxdkif/ jrif;vSnf;tv,f0ef&dk;ay: avmufrSomxdkif í
armif;avh&Sdyg\/
pvkH;a&p/ uRefawmfu 'gb,fodtkH;rSmwkef;As/ awmom;bJ/ EGm;vSnf;armif;ovdk
bJ/ a&SUutkyfcJUwmaygh/ 'gudkjrif;vSnf;orm; vufa[mif; taumif;pm;awGu Munfhí
ajymifMu\/ avSmifMu\/ olwkdUonf rnfolUjrif;vSnf;udk rnfolu yJGpm;vkyfí
rnfrQESifh rnfolu0,fNyD; vlopfrnfolUtm; armif;cdkif;rnfudk odMuNyD;om;/
]][m; [m; a&SUu oaX;xdkif xdkifvdkUygvm;}}
]]jrif;av;awmh w,fMumr,f rxifbl; a[h}}
]]ewfjynf <urSmuG}}
]]ewfjynfr[kwfzl; armif aumif;uifbkH q&ma&}}
olwkdUu uRefawmfha,mu©rrsm; ujym; c&pf,efrsm;jzpfaMumif;odMuonf/
uRefawmfvJ olwkdU uRefawmfhudk avSmifajymifaeMurSef; odyg\/ odkUaomf uRefawmfonf
b0tp i,f&G,fEke,fvSygao;\/ olwkdUESifhrzufNydKif0HUao;yg/ rMum;csifjyKum udk,fh
vkyfief; udk,fvkyf&yg\/
onfwkef;u prf;acsmif; jrif;vSnf;qdyfrSm Am;u&m;vrf;ESifh &Srf;vrf;jzpf&m yvdyf
wdkif (t*Faw ausmufxD;BuD;)udk A[dkjyKí Am;u&mvrf;ü ta&SUbuf OD;wnfonfu
A[ef;*dwf? &Srf;vrf;ü awmifbuf OD;wnfonfu &efukef*dwf/ tJonfwkef;u A[ef;
a&m? &efukefa&m jrif;vSnf;c wa,muf 25qifh (wrwf)bJ/ prf;acsmif;ESifh &efukefa0;í
A[ef;eJUu eD;onf/ okdUaomf onftcsdefwkef;u *syefacwf\ ESpfOD;prSmA[ef;u &efukef
avmuf rpnfum;ao;ojzifh &efukefoGm;c&D;onfu A[ef;xufrsm;onf/
uRefawmf jrif;vSnf;armif; usifhom;r&ao;aom &ufrsm;rSm pm;ar;yJGajz&aom
ausmif;om;av;ESifhwlygonf/ ausmif;om;av;onf b,fykpämyxrajzvdkuf&rvJ
enf;wl uRefawmfonf A[ef;*dwfyJ xdk;vdkuf&rvm;/ &efukef*dwfyJxkd;vdkuf&rvm;/
EdkUNyD; uRefawmf\ a&SUOD;ydkif; tcufqkH;rSm xdk*dwf wckckxdk;NyD; ]]A[ef; A[ef;}}
odkUr[kwf ]]&efukef &efukef}}[k atmfNyD; vlac:&efygwnf;/ pifppf pGefUpm;atmfac:vdkuf
awmhvnf; rnfolUtwGufrQ rnfokdUrQ xl;jcm;onf r[kwfaomfvnf; udk,fhvdyfjym
udk,f&GHUaewmudk ajymwmyg/ aemufqkH;awmh 0ufjzpfvQif rpifraMumufeJUawmhuGm?
udk,fhb0ESifhudk,f 'gudkbJ tm;&yg;& [J&awmhrSmbJ[k
pdwfudkqkH;jzwfvdkufaomtcgüum; vG,fulpGmbJ udpöajrmufoGm;awmh\/
yxrOD;qkH;aeU uRefawmf ajcmufusyfausmf tyfvdkufaomtcgü a,mu©ravmif;
BuD;onf vGefpGmauseyfoGm;onf/ olodxm;onfrSm pHcsdef ig;usyf? ajcmufusyf/ ,ck
uRefawmfu ajcmufusyfausmfawmif tyfvdkufawmh w,fawmfwJUighom;rufavmif;av;
aygh/ pifppfawmh uRefawmfhtm; csD;rGrf;p&mr[kwfyg/ udk,fhjrif; udk,frnSmbJ vl&wdkif;om
wifarmif;aeygu wq,f ausmfawmif &Edkifygao;/ trSefawmh jrif;onf armfawmf
um;r[kwf/ aoG;ESifhudk,f om;ESifhudk,f/ 0efESifhtm;? jrif;ESifhav;/ olESifhwef&mtxdkuf
tavsmufom cdkif;&ayrnf/ 'gudk uRefawmfu owdrrlrdcJUbJ a,mu©r rsufESm&atmif
ydkufqH&bdkUavmufom MunfhNyD; zdcdkif;cJUojzifh eufMuKwfrSm uRefawmfhvufxJa&mufNyD;
av;vavmuf tMumwGif tarma&m*g&cJUawmhonf/
tarma&m*gqdkonfrSm jrif;onf tvdkvdkae&if; armae\/ pifppf þa&m*g&ae
NyDjzpfaom jrif;udk vkH;0rarmif;bJ ypfxm;vdkuf&rnf/ odkUr[kwf rwwfomygu olUtpm
bdk; &avmuf&kHom 0efayghayghESifh wacgufwusif;avmuf armif;NyD; aq;0g;rsm; auR;arG;
uko&rnf/
uRefawmfuawmh b,f[kwfvdrfhrvJAsm/ wtdrfom;vkH;pm;bdkU jrif;waumif pHcsdef
&atmif aeUpOf twif;armif;cJUawmh crsmav; wkH;vkH;vJNyD; aoyGJ0ifyga&mvm;/
olUudk uRefawmf tarmif;&yf&wmuawmh raorDokH;&ufavmufbJ cifAsmh/
reufydkif; armif;aomjrif;wkdUrnfonf eHeuf 5em&DavmufxNyD; tpmauR;&onf/
,if;reuf uRefawmftpmauR;awmh a[mAs? nuazsmfxm;ay;wJU tpmawGawmif
ykHrysufao;yguvm;/ 'gudk a,mu©ravmif;BuD;EId;ajymawmh
]]nu rif;tpmtazsmfay;wmrSm olrBudKufwm wckckygvdkUrsm;vm;/ ck topf
azsmfay;vdkufayghuG,f}}
uRefawmfonf olUpum;em;axmifyg\/ okdUaomf eufMuKwfum; tpmpnfydkif;cGuf
udk rsufESmrS rvSnfhawmhyg/
reufvif;aomf jrif;q&mtausmfudk oGm;ac:yg\/ q&mujrif;\ em;&GufawG?
tmacgifawG prf;oyfMunfhNyD; aq;auR;yg\/ okDUaomf eufMuKwfonf aq;udkrQ rsKdrcs
Edkifawmhay/
,if;okdU tpmrpm; a&raomufyJ okH;&uf aeNyD;aemuf onfwb0rS ol 0#fuRwf
xGufoGm;awmh\/
uRefawmfwkdUonf olUudkESajrmwoMu\/ odkUaomf oludk,fudkawmh trJom;onf
rzGm;ZkHtm; 35usyfESifh a&mif;csvdkuf\/

ar&D

ar&Donf uRefawmfwkdU\ 'kwd,jrif;rjzpfygonf/ eufMuKwfraorDuyif


eufMuKwftm; oufoufnSmnSm armif;&atmifaemufxyf jrif;waumif0,f&ef ajymyg
\/ okdUaomf uRefawmfha,mu©ravmif;vsmu ]]'dkUuG,f woufvkH; jrif;vSnf;armif;pm;
MurSmrSr[kwfwm/ ,m,D cP[mbJ/ waumifawmfa&maygh}}
]]'gjzifh&if eufMuKwfu ck odyfarmif;vdkU raumif;awmhbl;/ olUa&mif;? aiGjznfhNyD;
oifhavsmfwJUwaumif 0,fyg}}qdkawmhvnf; eufMuKwftm; rlvwefbdk;\ xuf0ufrQay;
wJUvlr&Sd/
]]'g 'dkUudk oufoufESdrfwmyguGm/ 'Djrif;vJ 'djyifjrif;awGvdkbJ waeUig;usyf
ajcmufusyf&aeom;bJ}}
rSefyg\/ 'Dig;usyf ajcmufusyf&atmif uRefawmfb,fvdkarmif;&oenf;/
eufMuKwfrnfrQ yifyef;&Smoenf;/ xnfhwGufMuyg/ eufMuKwf\tarma&m*g &NyD;onfh
aemufydkif; tdrfuxGufpom av;bufajy;Edkifí vlav;ig;a,mufwifESifh wrdkifavmuf
ajy;NyDqdk eufMuKwfrSm av;bufwGJwGJrajy;Edkifawmh/ ckefaygufckefaygufom vkyfawmh\/
ukef;wufuav;qdkvQif EGm;qGJovdk wvSrf;csif;om oGm;awmh\/ 'gudk uRefawmfu
udk,fhjrif;tjzpf udk,fodvsufESifh c&D;onf rsufESmom&atmif MumyGwfESifh&dkuf&\/
eufMuKwfrSm txl;rajy;EdkifawmhbJ aemufajcESpfacsmif; ckefayguf\/ oem;wwfaom
c&D;onfu ]]r&dkufygeJuG,f/ ajz;ajz; oloGm;wwfovdk oGm;ygap}}[kqdk\/ tcsKdUt&ifvdk
aom c&D;onfu pdwftvdkrus jzpf\/ aemufaemif uRefawmfhjrif;vSnf;rpD;awmh&ef
rSwfxm;\/
,if;tjzpfudk oem;onfqdkí uRefawmfhtm; a*smufcsrnfh vlwa,mufESifh awGU&
\/ ,ckol&Sdao;\/ jynfolUarmfawmf,mOfXmerSm bwfpum;armif;ae\/ [dkwkef;u
olu ywfum; jrif;vSnf;orm;aygh/ yxr t*Fvdyfacwfuwnf;u armif;vmwm/ olu
vlvnf/
waeU oluac:í uRefawmfhtm; tvGefaumif;aom jrif;waumifESifh uRefawmfh
jrif;udk tvdkufaiGw&may;vJ&efajym\/ vJrnfqdkonfh olwkdUjrif;udk uRefawmfh armif;jy
\/ uRefawmfhtm; armif;Munfhap\/ txGufenf;enf;av;wGef;ay;&onfrSwyg; olwkdU
jrif;rSm tifrwefaumif;/ 'gudk oabmusNyD; uRefawmfha,mu©rBuD;udk ajymjy\/
þae&mü tvkyfwckudk (0g)aiGxGuf&rnfudk t&ifrvdkaom uRefawmfha,mu©r
BuD;tm; csD;rGrf;&ygrnf/ olu armifbvSeJUwdkifyifMunfhygtkH;[k ajymonf/
armifbvSqdkonfrSm uRefawmfwkdUESifhwvrf;wnf; wtdrfausmfae [dkyxr ,cif
t*Fvdyfacwfuwnf;u jrif;vSnf;orm;jzpf\/ jrif;vSnf;orm;xJü olonf
uRefawmf\ yxrOD;qkH; rdwfaqGjzpf\/ tdrfüjrif;wpkHw&mjzpfvQif olUudkbJac:í jy&\/
jrif;pmauR; enf;udk uRefawmfolUqDubJ oif,l&\/
udkbvStm; uRefawmftusKd;taMumif; ajymjyaomtcg tm;&yg;&&,fí ]]A[ef;
u axG;armifeJU xGef;&Sefr[kwfvm;/ tvum;acG;rom;awG/ cifAsm;armif;jywJU[mu
udkatmifZHBuD; jrif;usKd;rav;As/ armfawmfum;wdkufvdkU 'Pfjzpfaewm/ rlvuawmh
jrif;aumif;rav;ygbJ/ tJ'g vSnf;wyfcdkif;Edkifwm r[kwfzl;/ okH;&uf wcgavmufyJ
olUtpmbdk;av; &atmif twif;xlxlaxmifaxmif armif;&wm/ vSnf;xJxJwmplrd&if
awmh ajy;yga&mAsm/ tdrfa&mufawmh aZmif;xJwkH;vkH;bJ}}
uHaumif;ayvdkUaygh cifAsm/ tJ'Duwnf;u uRefawmfudkbvSudk aus;Zl;&Sif q&m
wifcJU&m ewfMuKwfaoNyD;aemuf waumif0,f&rnfü udkbvStm; uRefawmfwdkifyifawmh
]]tqifoifhbJAsKdU vSnf;ul;rSm awmbufa&mufaewJU jrif;rwaumif a&mif;bdkU
&Sdw,fMum;w,f}}
uRefawmfwdkUoGm;Muonf/ vSnf;ul;ESifh ra0;vSaom &Gmuav;wckrSm udkbvS
ajymaom jrif;rudk awGU&onf/ a'guf tvsm; tqHaumif;aumif;ESifh jrif;eDjrif;acsmr
jzpfonf/ jrif&kHESifh BudKufp&m aumif;onf/ udkbvSu jrif;roGm;NzJMunfhNyD; ]]&SpfESpf
udk;ESpf &Sdao;w,fAsKdU/ cdkif;aumif;&kHbJ}}
]]cdkif;aumif;r,fh t&G,fuawmh [kwfygNyD olvSnf;xJ b,fvdkaer,fqdkwm b,fh
ES,fvkyfodrvJ/ 'D&GmrSmu olUxyfMunfhp&m jrif;vSnf;rSr&SdwmbJ}}
uRefawmfuajymawmh udkbvSu
]]atmifrm/ jrif;vSnf;wyfMunfhrS od&awmhrvm;Asm/ ausmpD;Munfhodwmaygh}}qdk
NyD; jrif;rZufcGHUí wufpD;Munfhonf/ jrif;ru olUausmay:a&mufw,fqdkbJ jzL;jzL;ajzmifh
ajzmifhBuD; ajy;awmhonf/ udkbvSonf &Gm&dk;q,fudk;tdrfausmfrQpD;NyD; jyefvmum
jrif;ay:uckefqif;í ]]udkMuifaqG,lawmhAsKdU BudKufavmufw,f/ jrif;aumif;bJ/
uRefawmfaiG&Sd&if cifAsm;rajymbl;}}
qdkaps; ESpf&mhtpdwfudk ESpf&mESifhwnfhí udkbvSu vrf;w&dwfwq,f jyefay;Asm
[k w&mhudk;q,fESifh &cJU\/
xdktcsdefü c&D;onfwif armfawmfum;rsm; r&SdawmhNyD/ vSnf;ul;rSaxmufMuefU?
axmufMuefUrS 'nif;ukef;? 'nif;ukef;rS tif;pdef? tif;pdefrS urm&Gwf? urm&GwfrS Munfh
jrifwdkif? prf;acsmif;? &efukef/ jrif;vSnf;tqifhqifhoGm;&onf/ uRefawmfwkdUonf 0,fcJU
aom jrif;rBuD;udk vSnf;aemufuqGJí pD;cJUonf/
jrif;waumifudk ,if;odkU jrif;vSnf;aemufu qGJMunfhjcif;jzifh vSnf;wyfvQif
olUajcrnfrQ&Sdonfudk odEdkifonf/ olonf uRefawmfwdkUpD;cJUorQ jrif;vSnf;rsm;aemufu
BudK;rwif;bJ vG,fuloufompGm ygvmcJUjcif;jzifh a&SUuqGJajy;cJUaom jrif;rsm;xuf
ajcrnHUaMumif; odomonf/ tu,fí xdkjrif;rsm;xuf zsif;ygu olu aemufrS aumif;
aumif;rvdkufEdkifí vSnf;xJujrif;udk avQmharmif;&ayvdrfhrnf/
odkU&mwGif 0,fvmcJUaomjrif;rudk udk,fhvufxJa&mufrS olajy;ykHudk aoaocsmcsm
Munfhrdawmh b,fbufaygifu eJeJoDí cGmzsm;u ajrBuD;udk wcsufwcsuf cwfaeonf/
,if;udk uRefawmfu udkbvSajymjyawmh
]][m udkMuifaqG? cifAsm;ckrSjrifovm;/ uRefawmftpuxJu 'godom;bJ/
'gaMumifh 'Djrif;rudk ESpf&meJU &cJUwmayghAs/ 'Djrif;r 'DaumifrsKd; ajcmufjypfuif;oJvJpifqdk
&if b,frSm okH;&mu jcL;wjym;avQmhvdrfhrvJAs/ olUtaMumif; uRefawmfar;cJUygw,f/
'Djrif;rrlvu vSnf;ul;NrdKUay:rSm emrnfBuD;ayghAs/ aemuf avBuD;rdk;BuD; tusrSm
opfudkif;ydvdkU cg;'Pf&m&oGm;wmeJU rarmif;awmhbJ ypfxm;wm tck wESpf ausmfNyD/
'Pf&mu aysmufoGm;NyD/ aygifwzufqm? cGmwzuf wdkufaew,fAsm/ 'gayr,fh &efukef
u uwå&map;vrf;rSm a*guf&dkufvdkuf&if tkdauygbJ}}
]]a*guf&dkufw,fqdkwm bmvJAs}}
]]atmf udkMuifaqG jrif;vSnf;armif;wm wESpfavmuf&SdaeNyDxifw,f/ a*guf&dkuf
wmrS rodao;bl;/ tdrfjyefa&mufawmh uRefawmfvdkuf&dkufay;r,fAsm}}

jrif;oHcGm &dkufjcif;

wBudrfaomtcgü pma&;q&mwa,muf\ 0w¦Kwdkwyk'frSm uRefawmf zwfcJUbl;


onf/ olU0w¦Kudk u&kPm&oajrmufatmif azmfjy&mü jrif;vSnf;orm;wdkUonf jrif;udk
tifrwef&ufpufaMumif;? jrif;udkcsKyfNyD; cGmudk "m;ESifhvSD;onf? usm;vQmESifh wdkufonf?
oHcGmwyfNyD; oHrIdrsm;ESifh &dkufoGif;onf/ oem;zG,faumif;avpGqdkonfh oabmrsKd;a&;xm;
onf/ þpma&;q&monf jrif;oHcGm&dkufwmudk aocsmpGm MunfhrdvQif oloem;aumif;
oem;rdvdrfhrnfrSef\/ jrif;taMumif;em;rvnfaom pmzwfolvnf; oem;aumif; oem;
rdvdrfhrnfrSef\/ okdUaomf jrif;taMumif; em;vnfoltzdkU &,fbG,ftwdjzpfae\/
jrif;\cGmudkvSD;jcif;? usm;vQmwdkufjcif;? oHcGm&dkufjcif;wdkUonf jrif;udkemusifap
onfr[kwf/ uREkfyfwdkU vufonf;ajconf; vSD;ouJUodkUwnf;/ þae&mü xdkpma&;q&m
onf rsufpdomMunfhrdí pOf;pm;OmPfrokH;rd[k qdkcsifonf/ jrif;oHcGm&dkuf&mrSm oHcGm&dkuf
olonf xdkjrif;\ajcwzufudk auG;íaygifMum;xJnSyfum cGmqpfudkifNyD; "m;ESifhvSD;ae
onf/ usm;vQmwdkufaeonf/ oHcGmudkuyfNyD; oHrIdav;acsmif; wacsmif;NyD; wacsmif;
pdrfajyeajy &dkufoGif;aeonf/ 'gudk jrif;uemonfqdkygu wd&pämefbJ b,fatmifhcHae
rnfenf;/ 'DvludkwcsufxJ uefausmufxkwfvdkufrSmaygh/
olUZmwfvdkufu bD,m0rf;ywfrSmaomufNyD; aqmf'ga&maomufonf/ orD;&nf;
pm;ESpfa,muf pxa&mfb,f&DyifatmufrSm xdkifMuonf/ uarÁmZ\ ESpfqef;0,f
ydawmufyef;wkdU vef;vef;a0Muonfqdkaom &kwfwrf; pma&;q&mwdkU\ trSm;rsKd;yif/
(udk,frydkifwmudk ra&;&ef owday;vdkjcif;jzpfygonf/)
pifppfjrif;oHcGm&dkufjcif;rSm &dkufaeusjrif;rsm;tzdkU pdwfBudKufyif/ jrif;cGmvSD;jcif;rSm
xGufvmaom tydkom;rsm;ESifh txJutnpftaMu;rsm;udk jcpfxkwfjcif; jzpfygonf/
jrif;\cGm oH&dkufaomae&mrSm aoG;r&Sd/ jrif;udkremusifapyg/ jrif;udk oHcGm&dkuf&onfrSm
wvwcgodkUr[kwf cGmusraumif;aom? cGm&Syfaom? cGmwdkufaomjrif;rsm;udk t&ufESpf
q,fwcg? qJUig;&uf wcgavmuf &dkuf&ygonf/
]a*guf}qdkonfum; ajcwdkufaomjrif;rsm;udk &dkufay;&aom oHcGmwrsKd;jzpfygonf/
tzsm;rSm OD;aumhaumhav;&Sdí wdkufaomjrif;\cGmxdyfudk zkH;uG,fxm;ygonf/ ,if;cGm
rsKd;u jrefjrefukefvG,f uRwfvG,fí q,f&ufwcgavmuf &dkuf&ygonf/
uRefawmfwdkU0,fvmcJUaom jrif;rrSm rarmif;wmMumNyDjzpfí oHcGmwvkH;rQr&Sd/
xdkUaMumifh udkbvSESifh uRefawmfonf prf;acsmif;a&muf? tdrfroGm;rDyif *dwfodkUoGm;í
jrif;rtm; &dk;&dk;cGmokH;vkH;ESifh a*gufwvkH; &dkufvdkufMuygonf/
xdkUjyif tarG;rxdk;wmMumNyDjzpfí &Snfvsm;aeNyDjzpfaom olUtarT;rsm;udkvnf;
xdk;ypfvdkufygonf/ onfawmh (vlqHyifnSyfvdkufovdkaygh/) waoG;warG; ydkvSvmyg
onf/ jrif;udk okH;vwcgavmuf tarG;xdk;ay;&ygonf/
eufMuKwf\a'gufonf av;ayESpfvufravmuf&Sd&m jrif;ykav;jzpf\/ ,ck0,f
vmcJUaom jrif;rrSm av;ayajcmufvufrcefU tvsm;aumif;tqHaumif; jrif;acsm jrif;
oefUBuD;jzpf&m uRefawmfwkdU tdrfom;rsm; vGefpGmESpfoufMuonf/ aemufajcwzufqm
aeonfudk rodMuaom olwkdUtzdkU 'Djrif;raiGESpf&m[m vGefpGmrSawmfvS/ armifbvS
aus;Zl;ygbJuG,f/ a,mu©rBuD;u a&Ta&aiGa&avmif;a&if; MobmjyK\/
aemufwaeUeHeuf vSnf;wyfMunfhaomtcgvnf; jrif;rBuD;rSm uRefawmfwdkU
arQmfvifhwmxuf ydkaumif;ae\/
jrif;vSnf;jrif;wkdUwGif ]Zufat;}? ]qGJZuf}[lí ESpfrsKd;&Sd&m Zufat;rSm eufMuKwfvdk
taumif/ armif;EdkifrS ajcoGuf\/ qGJZufrSm vSnf;xGufNyDqdk olUudktxl;armif;p&mrvdk/
'vMurf;ajy;oGm;rnfpdk;í olUtm; ZufudkqGJNyD; xdef;csKyfxm;&\/ BudrfawG MumyGwfawG
aqmifp&mrvdkay/ olUtaES;tjrefrSm ZufBudK;tavsmhtwif;ay:rSm wnf\/ armif;&ol
tifrwefZdrf&Sd\/ *kPf&Sd\/
uRefawmfwkdU ,ck&vmcJUaom jrif;rBuD;um; olwkdUc&pf,mefokH; zk&m;ocif r
vdkufonfqdk&rnf/ tvGefaumif;aom qGJZufESifh armif;&onfh jrif;rBuD;/ uRefawmfwdkU
tdrfom;rsm;vdkufNyD; MunfhMuNyD; tvGefoabmusMuí r,fawmfrm&D,m\ aus;Zl;*kPf
udkatmufarhaomtm;jzifh ]ar&D}[k emrnfay;vdkufMuawmh\/
b0ESifhywf0ef;usif

þae&mü ]a&mrae a&mrom;vdk usifh&rnf}qdkaom pum;udkbJ okH;yg&apawmh/


uRefawmf jrif;vSnf;orm;jzpfvmawmh jrif;vSnf;orm;vdkbJ usifh&ygawmhrnf/
jrif;vSnf; orm;awGESifh aygif;oif;&ygawmhrnf/ olwkdUESifh a&m&ygawmhrnf/
uRefawmfyxru olwdkUESifh rdrdonf rwlrwef[k oabmxm;cJUrd\/
igonftvkyfacwåvkyfwmbJ/ igh[mig tvkyfcsdefxGufarmif;NyD; tdrfjyefjzKwf?
NyD;wmbJ[k atmufarhcJU\/ ,if;um; uRefawmfhtrSm;yif/ pifppfum; rdrdonf rlv
rnfonfhtajcrSaeí rnfonfhtvkyfudkbJ 0ifvkyfvkyf vuf&Sdvkyfaeolrsm;xuf rdrdu
rom&kHrQru xdktvkyfudk olwkdUavmuf ruRrf;usifbl;? em;rvnfbl;qdkwmrkcs
rSwf,l&rnf/ rnfonfhtvkyfrqdk q&mrjy enf;rusay/ udk,fwwfawmh
tvGeftvG,fav;yif/ rwwfcifrSm tvGefcufyg\/
uRefawmfonf rlvu rnfolUrQq&mrwifbJ olwkdUvlwef;pm;xJu rnfolUrQ
raygif;bJ ]jrif;vSnf;armif;wmrsm; b,fausmif;urS oif&wmr[kwf? cufcufEdk;Edk;}[lí
igwaum aumcJUonfrSm wESpfrjynfhcif jrif;waumif aocJUNyDaum/
]vlrdkuf aemufrStBuH&} qdkaomfvnf;]ysuftpOf jyifcP}ygbJ/ azmfjycJUonfh
twdkif; udkbvSESifh pwifaygif;oif;&ygonf/ xdktcsdefü udkbvSonf touf 35ESpfrQ/
uRefawmfu 24ESpf/ uRefawmfhxuf 10ESpfausmfBuD;aomfvnf; uRefawmfhtm; udkMuifaqG
ac:ícifAsm; uRefawmfESifh av;av;pm;pm;qufqH\/ owdjyKrdygonf/ ,if;onfyif
uRefawmfhtwGuf uHaumif;onf[k qdk&ygrnf/ taMumif;rSm tu,fíom udkbvSu
BuD;olyDyD uRefawmfhtm; rif; igESifhajymqdkygu olwkdUvlodkufxJ0ifcgp uRefawmfhtm;
tjcm;vlrsm;uvnf; xdkenf;twdkif; qufqHMuayawmhrnf/ ,ckrl udkbvS\ pwif
OD;wnfjcif;jzifh uRefawmfESifh&G,fwl? udk,fhxufodyfrBuD;oltm;vkH;ubJ
]udkMuifaqG}[kac: MuajymMuygawmhonf/ udk,fhxuftvGefBuD;olrsm;uom
]armifMuifaqG}[lí vnf;aumif;? &if;ESD;pGm ]MuifaqG}[lí vnf;aumif; ac:Muygonf/
vlUaygif;oif; qufqHrIrSm owdcsyfzG,f w&yfyif/
pifppfudkbvSonf &efukefarG; &efukefBuD;jzpfí ,Ofaus;zG,f&m jyKrlwwfonf/
vlUtaMum vlUZmwfodwwfí vdrfrmyg;eyfoljzpfonf/ rnfonfhtvTmudk rnfodkUqufqH
aygif;oif;&rnfvJ uRrf;usifoljzpfonf/ xdkUaMumifh xdkacwf xkdtcsdefü olaeaom
tdrfudkMunfhyg/ NcHESifh0if;ESifh? oGyfrdk;ysOfaxmif opfom;tdrfESifh/ olydkiftdrfr[kwfyg/
vcESifh iSm;aeonfvJ r[kwfyg/ wjym;rSray;bJ tvum;ae&jcif;jzpfygonf/ Mum;bl;
MurSmaygh/ ,cif t*Fvdyfacwfu trwf OD;atmifomqdkwm/ tJ olUtdrfydkwvkH;udkaygh/
OD;atmifom\ om;r,m;rsm;aeonfh tdrfBuD;u ESpftdrfausmfrSm&Sdonf/ xdktdrfu
vufwdkvufawmif; cdkif;p&m&Sdonfudk olvkyfay;onfaygh/
odkUaomf udkbvSonf olUtdrfüawmh ol]abmhpf}yif/ olUrSm jrif;waumif
vSnf;wpD;&Sd\/ okdU&mwGif oludk,fwdkifrarmif;acs/ tkef;jrifhqdkaom wynfhwa,muf
tdrfrSm auR;arG;cdkif;apxm;\/
udkbvSb0u awmfawmfpkHcJU\/ t*Fvdyfacwfuwnf;u jrif;vSnf;armif;cJU\/
armfawmfum;'&dkifbmvkyfcJU\/ rlvyxru olUtaz(ukvm;xifygonf/)ESifhqufvufí
bdktdrfawGrSm pm;yGJxdk;vkyfcJUbl;onf/ xdkUaMumifholonf A[kokwpkHí tajymtqdk
aumif;oljzpfonf/ oludk,fwdkif jrif;vSnf;rarmif;aomfvnf; olU'&dkifbm tkef;jrifh tdrfu
txGufrSm vrf;xdyf vufzuf&nfaomufvdkufvm&if; jrif;vSnf;wpD;pD;ay:xdkifum
olavyef;NyDqdkrSjzifh vli,fawG w0g;0g; w[m;[m;ESifh tem;u rcGmEdkifatmif &SdMu
onf/ olajymonfrsm;rSm umvom;BudKuf/ olum;armif;cJUbl;aom vlcsrf;omtxuf
wef;vTmt&m&SdawG taMumif;/ olpm;yGJxdk;vkyfcJUaom bdktdrfawGrS bdkBuD;awG bdkrBuD;
awGtaMumif;/ oif;csKdif;ukef;a[mif;rS olawmif;pm; p@mvESifh jynfhwefqmrawG
taMumif;/ oAÁxemrfaygif;pkH\/ olUA[kokwawGudk a&;om;jcif;iSmawmh roifh/
olUtbd"r®m twkH;vdkuftwpfvdkufudk azmfjy&ygrl ]avmurSm bmvlrsKd;jzpfjzpf? oaX;
jzpfjzpf? olawmif;pm; p@mvjzpfjzpf vlrSef&ifwPSmcsnf;bJAs}[l\/
udkbvSonf tajymvnf;oef\/ oluRrf;usif&mudk q&mvkyfcsifaomOmOfvnf;
&Sdí jrif;taMumif;ESifh ywfoufNyD; uRefawmfhtm; tppt&m&m oifMum;jyoygonf/
wuwJAsm? jrif;[m EGm;vdkrS r[kwfzJb/ w,f a&m*gb,xlajymNyD; aq;0g;
rjywf vdkaewmbJ/ EGm;wkdUrnfonf a&m*gb,jzpfcJ\/ cdkif;&mujyefvm
wif;ukyfxJoGif; jrufpifxJ tpmxJUay; at;a&m/ jrif;u 'Dvdkr[kwfyg/
vSnf;ujzKwfvQif yxrqD;wnf &onf/ vG,fvG,fESifh raygufvQif
vrf;qGJavQmufay;&onf/ rdk;ac:ovdk avcRefay;& onf/
tJ qD;oGm;NyDwJU/ qD;enf;ovm; rsm;ovm; jzL&JUvm; Munfhyg/ qD;enf;aeNyD;
txGufaES;onf 0geDaeNyDqdkygu qD;aqG;auR;bkdUudk rarhygESifhawmh/ xdkUaMumifh tdrfrSm
qD;aq;rjywf&Sdae&onf/ xdkUjyif ESmESifhrsufpOf;/ jrif;onf rsufESm&Snf? ESmacgif;BuD;
ESmacgif;yGrsKd;jzpf\/ ESmwzDG;zGD;rIwfaerS usef;rm\/ xdkUaMumifholUudk eHeufwdkif; tdyf&mu
txrSm ESmacgif;xJ (vlem&IwJUESmrIefUvdk)jrif;ESmrIefUudk rjywfxnfhay;&\/ rsufpOf;cwf
ay;&\/ jrif;rsufpOf;um; tjcm;r[kwfyg/ ESmrIefUudkbJ rsufpda&SUa'gifhu xnfhay;&jcif;
jzpfyg\/ rsuf&nfylawG usap&\/
jrif;aqG;auR;&onfum; cav;aq;wdkuf&onfxuf cufyg\/ vlpm;onfh
awaq;ESifhwlaom jrif;qD;aq;? 0rf;Ekwfaq;wkdUum; vufoD;qkyfeD;eD; rmvumoD;
tBuD;pm;avmufeD;eD;&Sdí ¤if;udk jrif;0rf;xJ tukefa&mufatmifcGH&efrSm-
jrif;\yg;pyfwGif a&SUoGm;ESifh aemuftHawGtMum;vufokH;opfrQ ae&mvyf&Sdae\/
¤if;taygufrS yxrjrif;vQmudk qGJxkwfvdkuf? [aeaom vQmayguf0rS aq;vkH;udkoGif;?
xdkUaemufvQmudkvTwfvdkufNyD; yg;apmifESpfzufrSvufESpfzufudk vufcv,fESifh vufnId;
oGif;um jrif;vQmay:wGif aq;udk jyefrusatmif twGif;buf r r xdk;ay;yg/ aq;onf
wjznf;jznf; jrif;cHwGif;xJodkU 0ifoGm;ygvdrfhrnf/ tif; wcgauR;vQif q,frdepfawmh
tenf;av;Mum\/ atmifr,f wcsKdUvlyg;0wJUjrif;rsm; aq;udkpm;csifa,mifaqmif?
yg;pyfxJrSmikHxm;NyD; vluvTwfvdkufawmh jyefaxG;wJUtaumifrsKd;vJ &Sdao;As/ tJ'Daumif
rsKd;usawmh aq;a&eJUazsmfNyD; 0g;usnfawmufeJU twif;csKyfudkuf&awmhoAsKdU/
uJ jrif; aq;auR;&wmvJ b,favmuf cufaeovJ/ onfhxuf vufr&Jp&m
&Sdygao;onf/ jrif;wGif tyluefvQif rMumcPjzpfwwfonfrsKd;/ uRefawmfwkdU jrif;vSnf;
orm;awGtac:awmh ]tmvl;}wJUAsm/ tmacgifrSm oGm;zkH;a&mifwmygbJ/ tay:oGm;zkH;rSm
jzpfavhjzpfx&Sdygw,f/ vlrsm;0rf;csKyfawmh jzpfwwfwmrsKd;ayghav/ okdUaomf jrif;uawmh
aumuf&dk;wkdU? ukvm;yJwdkU tpmrm0g;&wmr[kwfvm;/ 'DvdkoGm;zkH;a&mif ]tmvl;}jzpfae
awmh tpmr0g;Edkif rpm;Edkifawmhbl;/ tJonfawmh 'gudk "m;OD;xufxufeJU cGJazmuf
xkwf&r,fwJU/
onfawmh b,fvdkvkyfrvJ/ enf;u&Sdaeawmh rcufygbl;/ cJwHcRefwJU"m;avmuf
OD;cRefcRefxufxufudk tzsm;eJUtoGm; pyg;vkH;waxmufavmufay:ae&kH BudK;i,fi,feJU
avQmufywfxm;yg/ NyD;awmh vufaumuf0wfavmuf&SdwJU 0g;vkH;wdkwaxmifavmuf
jrif;yg;pyfxJoGif;? em;&GufaemufudkBudK;eJUodkif;? jrif;yg;pyf [aea&m/ tJonfawmhrS
acgif;udkEdkifatmifcsKyfNyD; cke"m;eJU a&mifaewJU tmacgifoGm;zkH;udk ZwfueJ ZwfueJ
vuf&J&JeJUxdk;azmuf? qJUudk;csufavmuf/ aoG;ykyfawG aigufueJ aigufueJ xGufvmyg
vdrfhr,f/ NyD;awmh qm;eJUyGwfvdkuftkH;/
'Dae&mrSm ]]rif;jrif; "m;'PfcsufaMumifh awmfawmfESifh tpmpm;Edkifyghrvm;}}ar;/
BudK;ajzNyD; yg;pyfxJu 0g;vkH;xkwfvdkufwmeJU csufcsif; tpmpm;wmygbJcifAsm/
'DynmawG uRefawmfonf ar&DESifhusrS udkbvSqDu wwfuRrf;&jcif;jzpfygonf/
ar&Donf ,if;vdk cPcPoGm;zkH;a&mifavh&Sdonf/ udkbvSu okH;av;cgavmuf
azmufjyawmh uRefawmfudk,fwdkif wwfvm&onfaygh/ eufMuKwfwkef;uvJ a&mifrSmygbJ/
uRefawmfurodvdkU aerSmygbJ/ eufMuKwf tpmrpm;bl;qdk jrif;q&mqDoGm;jy/ jrif;q&m
wkdUrnfonf jrif;udkem;&Gufprf;Munfh? vQmqJG tmacgifEIdufMunfh/ [m jrif;tyluefwmbJ
qdkNyD; 0rf;Ekwfaq; auR;vdkufawm hjrif;udk ESpf&ufavmufrarmif;&bl;/
0rf;Ekwfaq;bdk;vJ ukefao;w,f/ tvkyfvJysufao;w,f/ pifppfb0ESifh ywf0ef;
usifonf a&SmifuGif;ír&paumif;/ udk,fus&mb0rS udk,fhywf0ef;usifudk 0ifqHU&rnfom
jzpfonf/ udk,fr0ifqHUygu udk,fyifcH&rnfom/ uRefawmfxufaemufuspGm jrif;vSnf;
orm;b0 a&mufvmMuaom t*Fvdyfujym;rsm; uRefawmfwkdUtuGufrSm awmfawmf&Sd
onf/ olwkdUonf pdefaygausmif;om;rsm; jzpfcJUMuí olwdkUtodkuft0ef;wGif t*Fvdyfvdk
ajymMuNyD; tjyifvlrsm;ESifhrl Armvdk ryDuvmyDuvm vkyfMuolrsm;jzpfonf/ xdkacwf
ujym;wkdUxkH;pH Armudk txifao;í olwdkUb0ifum; jrifhMuayonf/ odkUaomf jrif;vSnf;
orm;rsm;u olwkdUtm; Al;,dk z&kH,dkawG[kac:onf/ wydóm wusyfrl;wif;awG[k
aemufMuonf/
uRefawmfu olwkdUt&if jrif;vSnf;orm;tkyfpkxJ0ifonf/ xdktcg uRefawmf
t0ifaemufusonf[k odvmonf/ pifppfjrif;vSnf;orm;rsm;onf tjyifbrf;tm;jzifh
&kefU&if;Murf;wrf;onf jrif&aomfvnf; olwkdUonf yGifhvif;í &ufa&molrsm;jzpfMu\/
ajym a[ma[m'dkif;'dkif; vkyf a[ma[m'dkif;'dkif;/
udkbvSrSpwifNyD; uRefawmfjrif;vSnf;orm;rsm;ESifh aygif;oif;vdkuf&m aemufqkH;
wGif jrif;vSnf;toif; trIaqmifxJrS xdyfwef;okH;av;a,mufESifh tcifrifqkH;jzpfoGm;
awmh\/
]xdyfwef; okH;av;a,muf}[k qdkrd&mü jrif;vSnf;toif;BuD;ESifh trIaqmiftzGJU
taMumif;udk ajym&ygrnf/
]prf;acsmif; jrif;vSnf;toif;BuD;}qdkonfum; rlvyxr t*FvdyfvufxufxJu
&SdcJU\/ wefcdk;MoZmvnf; BuD;cJUyg\/ Munfhygav/ 1959 ck tdrfapmifhtpdk;&vufxuf
jrif;vSnf;awGudk ydwfypfonftxd MunfhjrifwdkifrS prf;acsmif;jzwfNyD; A[ef;udk b,fbwf
pum;rsm; armif;&vdkUenf;/ (,ckrS jynfolydkifum; 16 awGqGJaeMuwm r[kwfvm;/)
,if;um; prf;acsmif; jrif;vSnf;toif;BuD;\ wefcdk;aywnf;/ b,ftpdk;&urS
prf;acsmif;ESifh A[ef;bwfpum;rqGJ&bl;[k ydwfyifay;ír[kwfay/ qGJcsifqGJMunfhMuyg/
yxr um;bD;aygufwwfonf/ aemuf um;twif;&yfcdkif;í py,f,mESifh '&dkifbm
&dkufvTwfNyD; um;rD;&IdUypfwwfonf/ vufonf &SmrawGU/ oufaor&/ vlrsm;pk &kef;&if;
qefcwfrI/
yxr t*Fvdyfacwfu MunfhjrifwdkifrSprf;acsmif;&Srf;vrf;jzwfNyD; &efukefudk toGm;
tjyefqGJaom bwfpum;rsm;yif jrif;vSnf;toif;BuD;tm; aeUpOf*dwfaMu;ay;&onf/
pifppfum; xdkpOfu jrif;vSnf;orm;rsm; tm;xm;&onfrSm Munfhjrifwdkif
prf;acsmif;rS A[ef;bk&m;BuD;odkU oGm;Muonfh c&D;onfrsm;ESifh NrdKUxJutjyef bwfpfum;
ay:utqif;ü rdk;&Gmívnf;aumif;? o,fp&m ypönf;ygívnf;aumif; tdrfodkU ajcvQif
ravQmufEDkifaom c&D;onfrsm;omjzpfygonf/
xdk&yfuGufü xdkacwfu vlukHxHrsm;uvnf; wzmvkHESpfzmvkHrQyif ajcvsif
avQmufcJMuygonf/ tdrfay:utqif; rdrdwkdUvrf;xdyfrS bwfpfum;*dwfodkUyif jrif;vSnf;
pD;wwfMuygonf/ NrdKUxJa&mufvQifvnf; odrfBud;aps;rS paumhaps;odkUyif vefjcm;pD;Mu
ao;onfr[kwfygavm/ prf;acsmif;MunfhjrifwdkifbufrSmawmh vefjcm;r&Sd&yg/ wcgw&H
NrdKUxJrS uRHygvmaom vefjcm;rsm;onfyif tjyefwGif vlrwif0HUMuay/ wifvQif
xdkukvm; 'ku©a&mufwwf\/ xdkpOfürlvyxru qdkufum; r&Sdao;acs/ qdkufum;wkdU
onf 'kwd,urÇmppfBuD;jzpfcgeD;rS &efukefNrdKUxJwGif pwifay:aygufcJUNyD; *syefacwf
a&mufawmhrS ae&mtESHUtjym;oD; qdkufum;rsm; usufpm;vmjcif;jzpfonf/
jrif;vSnf; acwfaumif;NyDjzpfaom *syefacwfwGif Munfhjrifwdkifprf;acsmif;&Sd
qdkufum;tm;vkH;onf uRefawmfwkdU prf;acsmif; jrif;vSnf;toif;0ifrsm;jzpfMu&\/
qdkufum;rsm;om r[kwfao;yg/ uRefawmfwkdU prf;acsmif; jrif;vSnf;*dwfywf0ef;usifü&Sd
aom xrif;qdkif? vufzuf&nfqdkif acgufqGJqdkif? 'efaygufyvmwmqdkifrsm;yg toif;0if
jzpfMu&\/ tdk bmqdkifvkdUwkH;/
qdkifw,f qdkifw,f/ vltrsm;oGm;vm 0ifxGufaewJU qdkif[lorQ tm;vkH;qdkifw,f
'DvkdqdkifrsKd;awGrSm wcgw&H trl;orm;awG &kwf&kwf &kwf&kwfjzpfwwfonfr[kwfygvm;/
'DtcgrSm uRefawmfwkdU jrif;vSnf;toif;BuD;\ trIaqmifrsm; vma&mufajz&Sif;rS a&SUrD;
a&m aemufrD;a&m ajyNidrf;wwf\/ EdkUNyD; 'D uRefawmfwdkU prf;acsmif; jrif;vSnf;toif;BuD;
&JU yapmufykH oHcGmxJrSm jrif;acgif;&kyfygwJU wHqdyfwyfxm;wJU qdkifqdk&ifvJbJ 'Dvdk trSm;
t,Gif;rsKd; rjzpfwwfzl; cifAsmh/ pmzwfolrsm; em;vnfa&mayghaemf/ 'gaMumifh 'dkbDukvm;
rsm;uawmifrS uRefawmfwkdU jrif;vSnf;toif;xJ 0ifMuao;w,f/ toif;0ifaMu;uvJ
rrsm;ygbl;/ vpOfaMu; ESpfpOfaMu;awG rawmif;ygbl;/ uRefawmfwkdUjrif;vSnf;orm;awG
vdkbJ/ Oyrm prf;acsmif;eJU&efukef odkUr[kwf A[ef; jrif;vSnf;cwrwfqdkygawmh aeUpOf
aMu; wrwfbJ/ ig;rl;qdk ig;rl;? wusyfqdkwusyf/ acwftavsmuf aiGwefbdk;vdkufNyD;
aumuf,lwm/ tifrwefavsmfuefwmbJ/ 'Dawmh uRefawmfwkdU toif;Bud;uvJ 'D&wJU
aiGawGudk bmvkyfovJwJU/ wESpfwcg oBuFefwGif;rSm udwådrom;rsm; &SifjyyGJBuD;vkyfw,f
As/ pm&if;ppfuvJr&Sdawmh OuúXeJU aiGxdef;u azsmifMuw,fAs/ OuúXtdrfrSmqdk
jrif;vSnf;awG okH;av;pD;As/ ekdUNyD; r,m;i,fwOD;? jrif;vSnf;wpD;vJ
0,fay;xm;vdkufao; w,f/
'DyGJrSm trIaqmifawG rpm;&wmuawmh trSefbJ/ 'gaMumifh olwkdUunnf;Mu
w,f/ vkyfp&m&dkufp&m&Sdawmh 'dkuGwJU/ pm;p&m&Sdawmh aiGxdef;eJUOuúXcsnf;bJwJU/
[kwfoav jrif;vSnf;toif;trIaqmif qdkwmuvJ &dkuf&J? ESuf&J yGJwdk;&J&r,f/ bmbJ
jzpfjzpf aiGrsm; w&m;atmifwJUacwfrSm 'dkUtoif;BuD;rSm aemufvdkufzdkU aiGawG&Sdoa[hqdk
NyD; olwkdU owådajymifwmtrSefbJ/ 'gaMumifh uRefawmfu uRefawmfeJUocifrifqkH;
jrif;vSnf;toif; xdyfwef;trIaqmif okH;av;a,mufvdkU *kPf,lvdkufjcif;yg/
olwdkUemrnf rsm;udk azmfjyygrnf/ udkarmifcif? udkodef;av;? udkjrwfom?
udkvS(þaemufESpfa,muf uawmh aoMuNyD/) olwkdUonf uRefawmfhxuf touf
okH;av;ESpfpDrQ BuD;Mu\/
¤if;wkdUteuf udkcifarmifESifh udkjrwfomonf tvGeft&ufBudKuf\/ udkodef;av;
u toifhtwifhaomuf\/ raomufzJvJ aeEdkif\/ udkvSum; t&ufvkH;0raomuf/
odkUaomftwlaygif;oif; tifrwefcifwwf\/ t&uform;awGESifhtwlvdkufNyD; jzpfp&m&Sd
vQif olua&SUu t&ifjzpf\/ twlwlpm;MuaomufMuvQif olut&if ydkufqHay;ESifhxm;
NyD;jzpfwwf\/ aiGaMu;ESajrmwGefUwdkjcif; r&Sdwwfay/ oluaoonftxd rdbom;csif;
rsm;ESifhom aeoGm;onfh vlysKdudk,fwnf;/ olUudkcsD;rGrf;bG,f aumif;onfum;t&ufvJ
raomufwwf? zJvJr&dkufwwf? rdef;rvJ rvdkufwwfay/
odkUaomf olonf jrif;udktifrwef&dkufwwf\/ &uf&ufpufpuf&dkufoljzpf\/
jrif;udk&dkufonfrSm MumyGwfESifhr[kwf/ ESpfwvufrESifh&dkuf\/ xdkUaMumifh olUjrif;awGrSm
olaigufvdkufvQif ao;zsef;zsef;yg\/ olonf jrif;vSnf;udk aES;aES;vJrarmif;wwfay/
tdrfrSpxGufonfu jyefjzKwfonftxd 'vMurf; tajy;omarmif;\/ xdkUaMumifholUteD;
0ef;usifuvlrsm;onf vrf;rrSjrif;cGmoH? vSnf;bD;oHMum;&&kHESifh ]armifvSjrif;vSnf;xGuf
oGm;ya[h}? ]jyefjzKwfvmya[h} [k rMunfhbJESifhodMu\/ olUjrif;awGrSm jrif;odk;?
jrif;ayguf av;awGjzpfí olU'PfcHEdkifjcif;jzpf\/ olUrSm uRefawmfodpuxJuyif
jrif;ESpfaumifESifh jzpf\/ azmif;0wfuav; waumif? pdkif0gav;waumif
(azmif;0wfpdkif0gqdkonfrSm jrif;\tarG;ta&mif/) ESpfaumifpvkH;bJ taoG;tarG;aumif;
t*Fgaumif;jzpf&mrS olu tifrwef &dkufwwfavawmh &Sef;&Sef;awmuf
jrif;aumif;av;awG jzpfae\/
udkarmifcifum; xm0pOfvSnf;wpD;ESifh jrif;waumifom&Sd\/ pifppf udk,fwdkif
armif;aom jrif;vSnf;orm;tzdkU vSnf;wpD;ESifh jrif;waumif awmfavmufNyD/ waeUvkH;
ESpfaumifarmif;&vQif yifyef;vS\/ olUwGifZeD;ESifh wOD;wnf;aom orD;om&Sdí
jrif;waumifESifhbJ zlvkHygNyD/ udkarmifcifESifh uRefwmf r&if;ESD;rDu olazmif;0wfremrnf
rod&aomfvnf; uRefawmfESifhcifrifrS olaemufajymif;onfh jrif;ru]wdk;pdef}/ jrif;vSnf;
orm; trsm;tjym;udk uRefawmfowdxm;cJUrdonf/ tcsKdUonf udk,fhjrif;udk,femrnfav;
awGvSvSyy? okdUr[kwf oifhavsmf&mudk ay;Muonf/ (udkbvSjrif;emrnfu ]*sKdukyf}wJU/
em;&Gufu cyfwkyfukyfaeí/ jrif;vSnf;toif; trIaqmifwa,mufjzpfol udk&\ jrif;odk;
BuD;emrnfu ]waumifbGm;}wJU/) tcsKdUrlbmemrnfrQ ray;Muyg/ ,if;okdUudk,fhjrif;udk,f
emrnfay;olESifh ray;olcGJjcm;Munfhaomtcg jrif;tm; udk,fhtdrfom;wOD;vdk cspfcifolESifh
cdkif;ap&efoufouf oabmxm;ol[lí ESpfrsKd;uGJjym;vmonf/ jrif;tifrwef&dkufwwfol
udkvSum; olUjrif;awGudk bmemrnfrQ ray;acs/ atmfvdkufaigufvdkufonfrSm ]][m;
'Djrif;? udk,fhtarudk,f}}[lí/
udkodef;av;wkdU vifr,m;um; olwdkUwGif om;orD;vnf; rxGef;um;í olwkdU\
waumifwnf;aom jrif;rav;tm; ]orD; orD;}[k ac:Mu\/ emrnfu ]rdeD}wJU/ xdktdrf
rsKd;odkUoGm;í vnfywf&vQif pdwfcsrf;omp&maumif;\/ udkodef;av;onf rlvu
ausmufaoG;orm;jzpf\/
udkjrwfomüum; bmjrif; bmvSnf;rQr&SdcJUacs/ olrsm;vSnf; tcpm;armif;om
jzpf\/ okdUaomfolUrSm r,m;ESifhom;okH;a,mufESifh/ udkarmifcifhtdrfESifh ab;csif;uyfí
jzpfuwwfqef;tdrfuav;ESifhae\/ ol\aemufaMumif;um;olonf þt&mZmwd
r[kwfacs/ t*Fvdyfacwfu bwfpum;avmurSm toif;tzGJUvnf;r&Sd/ um;rSwfwdkif
*dwfvnf;r&Sd/ um;wpD;rSm py,f,mwa,muf ESpfa,mufESifhum;tNydKifarmif;í
vlvkwif&onfjzpfay&m um;]tkHem}wdkUwGif vlrdkufvdk\/ þtaMumif;aMumifh bwfpum;
okH;av;pD;ydkifol ]tkHem}wa,mufu udkjrwfomtm; awm&GmrSac:,lvmcJUNyD; tdrfazmfr ESifh
ay;pm;xm;jcif;jzpf\/ odkUjzifh*syefacwf bwfpum;avmu raumif;awmhaomtcg
(olUtkHemvnf; ysufpD;aví) udkjrwfomwdkU vifr,m;udkarmifcifESifh ywfoufNyD;
jrif;vSnf;e,fodkU a&mufvmjcif;jzpf\/ t&ufuawmh tvGefBudKufonf/ vluawmh
tifrwefysif;ol zsif;olwnf;/ okdUaomf olUudk,folowfaoavmufatmifawmh &Sufwwf
\/ (0g)rdkufonf rnf\/ 'gayr,fhpmzwfawmh 0goemygoAsKdU/ pmwtkyfawGUvQif
bmrS rvkyfcsifawmhbl;/ (aemifwGif olUtaMumif; a&;ygrnf/)

jrif;vSnf;orm;ESifh t&uf

jrif;vSnf;orm; 75 &mEIef;avmuf t&ufaomufwwfMuonfudk awGU&onf/


uRefawmfonf þ 75 &mEIef;xJxdyfwef;u ygoGm;cJUonf/
uRefawmf\rlvZmwdu awm&GmrSjzpfí xef;&nfawmhi,fpOfuwnf;u aus;&Gm
"avh aomufwwfcJUonf/ csuft&uf ylcg;cg;BuD;awGvJ wcgw&H vlBuD;0dkif;xJ0ifNyD;
rsKdcscJUbl;ygonf/
okdUjzifh vlysKdayguf ausmif;om;b0ESifh &efukefa&mufcJUawmh wcgw&Ha[mfw,f
wufNyD; bD,maomufwwfvmonf/ aqmf'grsm;rsm;ESifh t&om&SdvSaom 0DpuDarmfhwwf
vmonf/ pGJw,fawmh r[kwfyg/ ydkufqH&SdwJUtcg a[mfw,fr,fawGESifh taysmftyg;yg
bJ/ onfwkef;u ]&rf}qdkwmuRefawmfrodyg/ bD,m b&ef'D 0DpuDavmufbJ/
,if;rS jrif;vSnf;orm;b0a&mufcJUawmh yxreufMuKwfESifhwkef;u jrif;vSnf;
orm; taygif;toif;r&Sdao;í tpr&ao;/ aemufazmfjycJUonfhtwdkif; udkbvSESifh
pNyD;taygif;toif;rsm;vmawmh bkHqdkifodkU a&mufcJUavNyD/
xdkacwfwGif w&kwfqdkifBuD;awGrSm csuft&ufESifh pdrf&nfwGJa&mif;onf/ pdrf&nfrSm
OD;&nfESifh yJU&nf[lí ESpfrsKd;&Sdonf/
xef;&nfESifh "ed&nfu qdkifowfowf? xef;&nf "ed&nfrSm &dk;&dk;ESifh? azmfhqdkUxm;
aom ]azmif}[lí ESpfrsKD;pD&Sdonf/ ]azmif}onf qdk'gygonfjzpfí zGifhvdkufaomtcg
]azmif:]ueJjrnfNyD; tjrKyfawGa0us\/ aomufvnf; aumif;\/ &ifacsmif\/ tm;?
qD;vJ aumif;w,f/
uRefawmfwkdU jrif;vSnf;orm;awGrSm pifppftanmif;orm;awGjzpf\/ jrif;vSnf;
armif;&mrSm vSnf;ay:wGifvlrsm;vQif rsm;oavmuf armif;olu jzpfovdkae&\/
þae&mü um;'&dkifbmESifh rwlacs/ um;orm;rSm um;ay: vlb,favmufusyfusyf
olUbdkUxdkif&efae&mrSm oD;oefU&Sd\/
jrif;vSnf;orm;rsm;rSmrl vSnf;ay:vljynfhvQif trdk;jyifxGufí vSnf;vufwHay:
wifyg;vTJcsdwfxdkif&\/ rSefaxmifay:xdkif&\/ rdk;&GmvQifvnf; c&D;onfrsm;udkom
vkHNcKHapí udk,fut&TJcH&\/ aeylvQif tylcH&\/
onfawmh aeylrdk;&GmcHí tanmif;xdkif&aom jrif;vSnf;orm;rSm qD;udkifvmwwf
onf/ 'gaMumifh uRefawmfhtm; taygif;toif;rsm;u ]]cifAsm; "eda& xef;a&avmuf
awmhaomufay;As}} qdk&mrS uRefawmfonf "ed&nf xef;&nfavmufpcJU&m ]rpGrf;&ifuvJ
&Sd uefpGef;cif;uvJNid}qdkbdokdU uRefawmhfeudkADZuvnf; rsKd;&dk;tavQmuf aomufcsifwJU
OmOfuav;u &SdcJU&mu wpwpESifh taomufudk BudKufoGm;vdkufykHrSm yxr xef;&nf
"ed&nf? 'kwd, pdef&nfrSonf aemufqkH; csuft&ufodkU qdkufoGm;ygawmhownf;/
ar&D rS awmufxGef;

ar&Donf tarT;ta&mif aAGt*FgESifhwuG jrif;r aumif;jzpfyg\/ odkU&mwGif olUrSm


rdarG;wdkif; zarG;wdkif; r[kwfawmh/ 'Pf&m'Pfcsufvnf;&Sdae? toufuvnf; rGef;vGJydkif;
jzpf&um; a&&Snf tm;rudk;EdkifNyD/ usjrif;omjzpf\/ uRefawmfhvufxJa&mufrS wpwp
,kwfavsmhvm\/ olUudk&NyD;ajcmufvavmuf tMumü uRefawmfwkdUonf aemufxyf
jrif;waumif0,f&ef qkH;jzwfMu\/
xdktcsdefüuRefawmfonf jrif;taMumif;udkem;vnfpjyKNyDjzpfí a&&Snfawaw
ayaytcdkif;cHrnfh jrif;rsKd;vdkcsifonf/ Oyrm jrif;vSnf;toif; trIaqmif udk&BuD;\jrif;
]waumifbGm;}jrif;odk;BuD;jzpf\/ tm;vnf; aumif; rmvnf;rm\/ tom;t&nfuvnf;
b,fawmhrS ydefonf anSmfonfr&Sd/ tNrJwrf; 00vifvif jynfhjynfhNzdK;NzdK; pdkpdkajyajy/
olUtarT;u a&Ta&mifrdkU olUudk tarT;ta&mif tm;jzifhajym&aomf ]jrif;a&T}[kac:\/
]jrif; tkef;cGH? uRef ukvm;? r,m;awmol} qdkpum;&SdbdouJUodkU ]jrif;a&T apGvQif
apG? rapGvQif jynfwefonf}[k jrif;pum; tqdk&Sdjyef\/ udk&BuD;jrif;um;
jynfwefonf[k qdk&ayrnf/ uRefawmf jrif;vSnf;orm;pjzpfonfrS onfpma&;q&mb0
a&mufonftxd olUjrif;BuD; ]waumifbGm;}rSm armif;aumif;wkef; usefcJUayonf/
xdkUaMumifh uRefawmf waumifbGm;vdkjrif;odk;BuD; vdkcsif\/ a[m &ygNyD/
waumif bGm;xuf toufvnf;i,f\/ taumifvnf; BuD;ao;\/ waumifbGm;rSm
ar&DUa'guf avmufyJ/ av;ayESpfvufrrQ jrif;yk *ifwdkjzpf\/ uRefawmf&aom
jrif;odk;BuD;uawmh av;ay ajcmufvufrxufratmuf/ ajcwHvufwH&Snf&Snf?
vnfudkif;jrifhjrifhBuD;ESifh wu,fh jrif;acsmBuD;jzpfyg\/ tarT;a&mifvnf; vSyg\/
tajy;vnf;aumif;yg\/ odkUaomf olUrSm enf;enf;tjypfqdkp&m&Sd\/ vefUcsifonf/
aps;uvnf; oufomyg\/ 220xJay;&onf/
]]tJ'D vefUcsifwmav;&SdvdkU 'Djrif; 220d xJeJU &wmayghuGm}} jrif;yJGpm;u ajym\/
]]a[h 'DrSm armifMuifaqG/ jrif;aumif;rSef&if tjypfrvGwfzl;uG/ 'DvefUcsifwmav;
avmufawmh rif;owdxm;armif;ayghuGm/ jzpfygw,f}}
[kwfuJU jzpfygw,f/ olvefUcsifonfu vrf;rSm csKdifhyuf? a&tdkufuGuf? tifzuf
¤if;t&mrsKd;awGUaomf olonfuGif;í auGUí wtm;ajy;avonf/ ,if;ü uRefawmfu
owdxm;NyD;awmh olUudkZufoyfí acsmh&kHyif/ vrf;rSm'DvdkvefUp&mrsm;awGUvQif jrefjrefyif
c&D;a&mufao;\/ þodkUawG;í uRefawmfu olUudkydkíoabmusrd\/ xdkUaMumifholUudk
emrnfay;&ef a&G;cs,faomtcg xdkpOfu uRefawmfa&;aeqJ ]&efatmif&wem}pkHaxmuf
0w¦KxJu Zmwfvdkufemrnf awmufxGef;/
awmufxGef;\taoG;ta&mifrSm OD;pGef;zkwf? vnfqH? tNrD;ESifh ajcaxmufwkdUu
rnf;í? vnfudkif;ESifhwifyg;u ndKNyD; 0rf;ydkufESifh ausmjyifu aZmfa&Ta&mif/ rvSvm;
cifAsm/ 'gayr,fhvdkU jrif;orm;awGu 'Djrif;rsKd; rudkifaumif;bl;? tarG;rrSefbl;wJU/ EdkUNyD;
aAGvJqdk;owJUcifAsm/
'gawGu 'Djrif; uRefawmfhvufxJa&mufrS ajymMuwm/ em;apmifhaAGwzufrygbl;/
oHvsufxrf;owJU/ jrif;\em;apmifhaAGqdkonfrSm jrif;\em;&GufESpfck aemufem;wGif
aAGuav; wvkH;pD&SdNrJ/ ,if;aAGuav;wkdUonf em;&GufESifhuyfae&rnf/ em;&GufESifh
a0;aomf vefUwwfonf/ a0;avvefUav/ ydkía0; ydkívefU/ xdkUaMumifh jrif;orm;wkdU
onf yxr þaAGudk MunfhwwfMuonf/
uRefawmfu jrif; okH;qufajrmufrSm þtxd rodao;bl;/ uRefawmfhjrif; awmuf
xGef;rSm vusfmbuf em;&Gufaemufü em;apmifhaAGrygbJ ¤if;tpm; t&SnfwawmifAsuf
vufw0g;cefU&Sdaom aAGvIdif;BuD;cifAsm/
tJ'g aAGoHvsufwJU (oHvsufeJUvJwlyg&JU)/ 'grsKd;ESpfzufyg&if odyfaumif;owJU/
ppfolBuD;rsm;pD;wJU jrif;wJUcifAsm/ tckwzufxJygawmh vefUwwfzswfwwfw,f/ ocifudk
cdkufowJUAskKdU/
[kwfuJU? awmufxGef;vefUykHudkvJ uRefawmf owdxm;rdygw,f/ vuf,mbufrSm
oHvsufygwJUtwGuf vuf,mbufucsnf; vefUvefUNyD; vuf0JbufudkbJ auGUwwf
aumfwwfyg\/ odkUaomf olvefUwmcPyg/ uRefawmfuZufoyfNyD; acsmhvdkuf? cPav;
eJU ajyygonf/
jrif; em;&GufwkdUrnfonf a&SU? ab;? aemuf okH;bufvSnfhí &onf/ jrif;wckck
jzpfí vefUawmhrnfqdkvQif em;&Gufa&SUodkU vSnfhNyD;rsufpdatmufpdkufMunfhwwfonf/
xdkUaMumifh uRefawmfhrSm awmufxGef;tm; olUem;&Gufudk owdxm;í armif;&onf/
BudKwifodxm;awmh BudKwif acsmhEdkifonfjzpfí rsm;rsm;vefUrSm enf;enf;vefUonf/ EdkUNyD;
uRefawmfu olUZufxdef;xm;NyDjzpfí bmrQtEå&m,fr&SdEdkif/ 'DaumifBuD;u tMurf;r&/
tacsmhBudKufoufoufjzpf\/
,if;odkU uRefawmfu olU"mwfodaeawmh olESifhuRefawmf tqifajyvdkufonfhjzpf
jcif;/ vSnf;wyfawmhrnfqdkvQif uRefawmfu olUudkoGm;zrf;p&m rvdkyg/ ]tkyfcGuf}udk
jyvdkuf&kHESifh olUzmomol vmí acgif;pGyfay;\/ (tkyfcGufqdkonfrSm jrif;vSnf;armif;&m
rSm tokH;jyKonfh yg;csyf? ZufoGm;? rsufpdumrsm; wyfxm;aom jrif;\rsufESmpGyfjzpf\/)
uRefawmfrSwyg; tjcm;olawmh ac:r&yg/
awmufxGef;onf azmfjyyg vefUwwfwmav;rS wyg; yxrwef; jrif;pm;jzpf\/
olUtm; &dkufarmif;p&mrvdkyg/ taES;tjrefudk Zufay;Zuf,lESifhbJ NyD;onf/ ar&Dvnf;
armif;&mrSm xdkenf;¤if;ay/ okdUaomf ar&Dudkum; csKdíarmif;&onf/ olu usjrif;jzpfí
0efav;ESifh c&D;&Snfudka&Smif&onf/ ,if;odkU udk,fhjrif;ESpfaumiftaMumif; udk,fodae
awmh eufMuKwfwkef;uvdk tqrwef cdkif;apjcif;jzifh rysufpD;ap&/ a&&SnfokH;oGm;&
atmif oufoufnSmnSm MuifMuifememjyKawmhrnf[k ESvkH;ydkufrdyg\/ okdUaomf pdwful;
rudkuf/ uRefawmfha,mu©ronf uRefawmfhtm; þjrif;rsm;ESifh cGJcGmypfygav\/
todkU[lrl xdkpOfwGif uRefawmfha,mu©rrSm uRefawmfhZeD;ESifh txufatmuf
touf16ESpfESifh touf 12ESpft&G,f om;ESpfa,muf&Sdav&m olwkdUESifhuRefawmfESifh jrif;
vSnf;azmfvdkufavh&SdMujcif;jzifh jrif;vSnf;armif;wwfoGm;avNyD/
xdka&mtcg uRefawmfha,mu©ru
]]armifMuifaqG? rif;udk woufvkH; jrif;vSnf;armif;cdkif;rxm;Edkifbl;/ 'dkUtrsKd;u
vcpm;rsKd;uG,fh/ vcpm; tvkyfudkbJ 'dkUBudKufw,f/ 'Dawmh vcpm; tvkyfudk&Smyg/
'Djrif;vSnf;armif;wmawmh ighom;ESpfa,mufeJUbJ jzpfaeNyD/}}
'DtcsdefrSm olESifh uRefawmfu orD;a,mu©r awmfaeavNyD/ 'DvdkbmaMumifh a&;&
ovJqdkawmh tpyxru ajymtkH;rSAs/ xkH;bdk&GmuaeNyD; olwkdUtdrfay:a&muf? jrif;euf
MuKwfaoonftxd olUorD;eJU uRefawmfeJU rnm;ao;bl;/ uRefawmfrdbaqGrsKd;rsm;ygac:
NyD; ESpfzufoabmwl r*Fvmobif qif,ifusif;ybkdUaygh cifAsm/ 'gayr,fh tJonftcsdef
rSm &efukefeJUaygif;wnf pmay;pm,lrSyif rjzpfavawmh aeUa&GU? va&GU? ESpfa&GUeJU yxrOD;
qkH;uav;udk,f0efom &a&m? uRefawmfwkdU r*Fvmraqmifvdkuf&ygbl; cifAsm/ tJ'gvJ
at;wmygbJ/ EdkUrif;wkdUvifr,m; b,fwkef;u nm;MuvJ ar;&ifjzifh ewfMuKwfaoNyD;
ar&Da&mufwJUESpfayghAsm/ tJ'gbJ uRefawmfajymEdkifygw,f/
at;av b,fvdkbJjzpfjzpf olUorD;eJUuRefawmfnm;awmh om;rufa,mu©r jzpfMu
NyDaygh/ 'Dawmh jzpfp om;rufuav;wkdU rnfonfa,mu©rpum; em;axmif&rnf[k usrf;
*efygVd vm&Sdonfr[kwfaomfvJ usKyfwdkU rdbt&if;xufawmif em;axmifMuwmbJ
r[kwfvm;/
'gaMumifh uRefawmfu tJ'DtcsdefrSm EdkifiHawmft"dywdBuD; a'gufwmbarmf&JU
twGif;0efjzpfaewJU udkoefUZifudk ajymvdkufawmh[m &vdkufwJUtvkyfrS om,m0wDNrdKU
P.W.D ac:wJU jrLeDpDy,f&kH;rSm Head Clark ac:wJU pma&;BuD;cifAsm/ avQmufvTmvJ wif&
wmr[kwfbJeJU udkoefUZifwefcdk;eJU tdrfudkcefUpma&mufvmw,f/
pma&;BuD; om;rufawmf&NyDjzpfwJU uRefawmfha,mu©ru 0rf;omvS\/ olUydk;xrD
ESpfxnfudk txufqifjzKwfay;\/ uG,fvGefol olUa,mufsm;\ ukwftuFsD ESpfxnfudk
ay;\/ &SyftuFsDvJygao;\/ uRefawmfha,mu©xD;ESifh uRefawmfrSm udk,fvkH;udk,fxnf
t&yftarmif; twlwlbJ[kajymMu\/
]]rif;tck bmrSrwwfao;ayr,fh tvkyfu oifoGm;vdrfhraygh/ BudK;pm;uG,f/
pm;a&;BuD;NyD; 0efaxmuf jzpf&r,faygh}}
om;rufESifh a,mu©r awmfawmfbJ w,kw,jzpfcJUMu\/
odkUaomf uRefawmfhrSm oufouf aomuf&SufuGJ&jcif;omwum;/ MunfhygrdwfaqG
uRefawmfvdk t*Fvdyfjrefrmq,fwef;rQ ratmifaom taumifonf &kH;okH;t*Fvdyfpm
csnf;jzpfaom [dkacwfwkef;uqdkvQif vcrJU tulpma&;awmif vkyf&bdkUcJ,Of;onf
r[kwfwkHavm/ ,ck 'g&dkuf[pf pma&;BuD;tjzpfeJU <uavawmh xdk&kH;u 0efaxmufBuD;
onf vnf;aumif;? tdkAmpD,mrsm;onf vnf;aumif;? pma&;rsm;onfvnf;aumif;
uRefawmfhtm; [oFmtkyfxJ a&mufaom usD;uef;ozG,f qufqHMuukefonf/
0efaxmufonf olUvufatmufwGif vkyf&rnfh uRefawmfpma&;BuD; crsmtm;
ar;cGef;trsKd;rsKd; xkwfavonf/
]]b,fESpfwef;atmifvJ}}
]]b,f&kH;rSm vkyfcJUbl;ovJ}}
]]'Drvmcif vuf&SdtvkyfubmvJ}}
b,f&kH;rS rvkyfcJU&ygbl;/ jrif;vSnf;armif;&mu vmcJU&wmygqdkawmh 0efaxmuf
rSm olUpma&;BuD;udk tifrwefpdwfysuf&Smonf/ pdwfnpfnpfESifh [dkvl'DvlawG qlylBudrf;
armif;awmhonf/ acwfBuD;udk qJa&;awmhonf/
uRefawmfhtm; t*Fvdyfbmomjzifh a&;xm;aom ollU&kH;upmawGudk zwfaponf/
uRefawmfrSm pmar;yGJudk tm;rem yg;rem 0ifajzí q,fwef;ratmif/ ]q,fwef;awmh
a&mufcJUol}[laom bJGUxl;udk&aomfvnf; BuD;rStvGwfynmoif&ojzifh t*FvdyfpmESifh
awGU&onfrSm ESpfESpfausmfrQ &Sdao;aomaMumifhl xdkpOfü vufa&;pmvkH;qdkvQif wcgw&H
udk,fa&;wmrS udk,fjyefrzwfEdkifatmif jzpfwwfygonf/
,if;ü 0efaxmufrif;u
]]uJ? pma&;BuD;}}(atmifr,f pma&;BuD;awmh ac:cH&ao;oAs/) ]]'Dvdkqdk&if usKyf
&kH;rSm b,fvdktvkyfvkyfrvJ}}
uRefawmfrSm udk,frodwm q&mar;jcif;cH&aom wynfhi,fuJUodkU bmrQjyefrajym
Edkifacs/
0efaxmufonf olUezl;ol&dkufNyD; xoGm;acsawmhonf/ þae&mü olonf
qefaumESpfcsyf tawmifwyfNyD; rdk;ay:ysHoGm;vnf; uRefawmfbmrQrwwfEdkifaom udpö
yg/
odkUaomf jzpfpEdk; pDpOfay;Muao;\/ xdkpOfü uRefawmfwnf;tdrfrSm okH;q,fNrdKUu
aqGrsKd;eD;pyf/ þrSmaeom;rusrD olwkdUtdrfrSm xrif;vcay;pm;rnfh tpDtrHESifh
uRefawmfhvkyfief; ykHyef;rusykHudk ajymjyaomtcg ,cktvkyfvufrJU ,cifwkef;u þ&kH;
rsKd;awGrSm vkyfcJUbl;aom vlBuD;wa,mufESifh qufoG,fay;ygonf/ 0efaxmufuvnf;
usKyf&kH;utvkyf txajrmuf&if NyD;wmygbJ[k vufcHygonf/ xdkvlBuD;vkyfEdkifrnfudk
vnf;olodonf/
,if;odkUjzifh uRefawmfhpma&;BuD;vc 150rS xdkq&mBuD;tm; 50 ay;ygrnf/ aeUpOf
&kH;oGm;p&dwf uRefawmfucHygrnf[k oabmwlMu\/
,if;rSpí uRefawmfwkdUESpfa,mufyl; &kH;wwfMu\/ eHeufpmpm;NyD; okH;q,frS
om,m0wDodkU qdkufum; wa,muf 10qifh ESpfa,muf 15qifhjzifh oGm;Mu\/ naexdkU
twl jyef\/ aeUv,fpmtwlpm;?uRefawmfu 0,fauR;&\/
&kH;tvkyfrl uRefawmfu bmrQrvkyf/ ikwfwkwfxdkifíaeonfom/ atmf vufrSwf
awmh bkrodbrodeJU xdk;vdkuf&ao;As/
t&G,fra&mufao;aom rif;om;av;udk xD;arGeef;arGqufcH&aomf ]&ifcGifydkuf
bk&ifav;}[k c:Mu\/ uRefawmfhtm;vnf; xdkUtwlyif ]&ifcGifydkufpma&;BuD;av;}[k
ac:Murnfavm/ okdUaomf tm;vkH;aom &kH;om;rsm;u uRefawmfawmhudk ESmacgif;&IHUMu\/
jyuf&,fjyKMu\/ uRefawmfhtm; olwkdUtjrifwGif yv’ifay: arsmufwwfxdkifonf[k
xifrSwfMu&kHomru uRefawmfht0wftpm;uvnf; rsufpdqHyifarT;pl;pobG,f jzpfae
ao;\/
Munfhyg/ uRefawmfhrSm ausmif;om;b0u0wfaom ydk;vkHcsnf? tay:tuFsDrsm;u
&GmutdrfrSm usefcJU\/ onfawmh a,mu©r txufqifhjyKwfay;vdkufaom xrDESifh
olUvifbdkvdk0wfcJUaom ukwftuFsD/ ,if;acwfwGif bdkvdkwifyg;zkH;aom ukwftuFsDudk
Armrsm; r0wfMuao;/ aAmif;AD0wf vlrsKd;jcm;ESifh tcsKdUukvm;rsm;om vkHcsnfESifh wGJ0wf
avh&SdMu\/ xkdUaMumifh uRefawmfjrif;vSnf;armif;&if; aqmif;&moDrSm yxrOD;qkH; a,mu©
rxkwfay;aom ukwftuFsDudk 0wfoGm;aomtcgrsm;wGif jrif;vSnf;orm; b0azmfrsm;u
uRefawmfhtm; ]tDpGwfbdkif}[k ac:Mu\/ ,ck &kH;tvkyform;rsm;um; uRefawmfhudk rnfodkU
orkwfMurnfrod/ olwkdU uRefawmfhykHoP²mefMunfhí apmif;yg;&dyfcsnfajymMuonfum;
trSef/
,if;odkUjzifh aemufqkH;wGif uRefawmf\ t&Sufenf;jcif;pHcsdef usqkH;avawmh\/
rlv&nf&G,fonfu xdktulq&mBuD;qDrS uRefawmfu wpwp oif,l&ef/
odkUaomf uRefawmfhrSm ywf0ef;usif\ zdESdyfjcif;? &Iwfcsjcif;udk cHEdkifaom pGrf;&nfowåd
eudkADZu enf;cJUjcif;aMumifh vkyfouf&uftpdwfrQrjynfhrD vpfygavawmh\/
uRefawmfvnf; tdrf&Siftm; vcxkwf&ef vTJpmay;cJUonf/ t&uf 20xGufawmh
&wef&m\/ 'gudk[dkvlBuD;tm; 50ay;í usefwmudk cifAsm;wkdU xrif;vc ,lygawmh/
(olwkdU&r&awmh uRefawmf,ckwdkifrod/)
tdrfodkUjyefa&mufvwfaomf a,mu©ronf 0rf;omtm;&c&D;OD;BudK jyK\/ tvkyf
tudkifa&m tdrf,myg aeom;wusjzpfoGm;í r,m;udkac:&ef jyefvmcJUovm;uG,f/
odkUaomf uRefawmfu tjzpfrSefudk ajymjyaomtcg a,mu©ra'gxavNyD/ 'Dvdk
taumifrsKd; orufawmf&wm &ifemvSavjcif;/ 'DtvkyfrsKd; &vsufueJU tpm,uf&if;
ywåjrm;eif;rdaom MuufzESifh wlvSavjcif;/
uRefawmfu nGwfusKd;pGm awmif;yefygonf/
]]tefwD&,f uRefawmf'Dvdk udk,frwwfEdkifwJU tvkyfudkrvkyfyg&apeJU/ jrif;vSnf;
bJ jyefarmif;yg&apawmh}}
]]tdk;? ightdrfrSmawmh rvdkawmhbl;/ ighjrif;vSnf;u ighom;awGeJUjzpfaeNyD/ rif;[m
rif;wjcm;&SmBuHarmif;csnfawmh/ 'Davmufawmif jrif;vSnf;armif;csifvS&if}}
,cktaeeJU uRefawmfjyefawG;awmh olvlBuD;rdbtaeeJUvJ rqdk;ygbl;/ oruf
uav;u vcpm;tvkyfvkyf? om;av;awGu jrif;vSnf;armif;vdkUydkNyD; 0ifaiGaumif;r,f
r[kwfvm;/ tdrfaxmifrSm pD;yGm;a&;taejzifhvJ u@uGJoGm;r,f/ 'gayr,fh uRefawmfu
olvkyfapcsifwJU tvkyfrS rvkyfEdkifwmbJ/
pifppf xdktcsdefü uRefawmf rdb&yfxHjyefbdkU oifhvSacsonf/ odkUaomf &cgp
r,m; wef;wef;pGJjzpfaeí olUorD;vJ eifwkdUvdk awm&Gmawmh wouf rxnfhEdkifaygif
qdkaomaMumifh/
,if;odkUjzifh uRefawmfhrSm 0rf;a&;twGuf tcufBuKH&avonf/ odkU&SdpOf waeUoü
vrf;xdyfu vufzuf&nfqdkifydwfxm;onfudk awGU&í ydkif&Sifu olUqdkifcef;iSm;vdkaMumif;?
vufzuf&nfyef;uef tdk;cGuf tjynfhtpkHESifh wvvQif 30d/
]][dwf? rif;udkqdk&if qdkifzGifh 15 usyfeJUbJ ay;xm;r,fuGm/ usefwm aemufrSay;}}
wGufcsufMunfhaomf tusOf;qkH; 50drQ tpjyK&kHESifh jzpfEdkifaomaMumifh a,mu©r
tm; tusKd;taMumif; ajymjyíaiGawmif;cHMunfhaomf
]][if; ray;Edkifygbl;/ t&if [kwfwdyufwd pma&;BuD;tvkyf &NyD&,fvdkU acs;vdkuf
wJU aiG 50dawmif jyefrqyfEdkifao;bJeJU}}
tvmhvm;? Munfhprf;/ a,mu©r\ ajymif;vJykH/ xdkaiGay;pOfu wESpfausmfausmf
wtdrfaxmifvkH;udk jrif;vSnf;armif;auR;cJUaom orufwa,muftm; ay;urf;rpovdk
ESifh acs;aiGjyKonf/ ,if;ü uRefawmfu txGefUwufvdkufonf/
]]atmifr,f 'grsm; acs;aiGvkyfovm;Asm/ uJ uRefawmfxkH;bdkoGm;wkef;uaiG 200d
avmufygwmudk tefwDU 190d ay;vdkufwmaum}}
]][JU tJ'gudk eifi&kwfoD;½IH;vdkU ukefNyDr[kwfvm;}}
uJ tJ'Dwkef;u orD;a,mu©ravmif;ESpfa,muf olU[m igh[m rcGJbJ pdwfwl
oabmwl vkyfMuawmh tqkH;owfrSm uRefawmfht&IH;wJUAsm/ vSvdkufyav/
tJ'D i&kwfoD;taMumif;udkvJ ajym&tkH;r,f/ &efukeftxd ygcJUwm/ a&mufawmh
taphwjcm; tcGHwjcm; jzpfaeNyD/ rIdawGuvJ wufvkdU/ b,fukefqdkifurS 0,fr,fhvlr&Sd
wmeJU ajreDukef;oGm;NyD;awmh i&kwfoD;rIefUaxmif;a&mif;wJU ukvm;rBuD;awGoGm;pyf&w,f/
olwkdUu rvdkcsifvdkcsifudk rwefwqaps;eJU a&mif;wmawmif wcgxJ tukefr,lEdkifygbl;
qdkvdkU 3 &ufrSwtdwf jrif;vSnf;ay:wifNyD; eufMuKwfeJU oGm;oGm;ydkUvdkuf&w,f/ aiGuvJ
wtdwfrS 4 usyfvm; xifyg&JU/ rrSwfrdawmhygbl;/ i&kyftdwftm;vkH;u o&ufuae
xkH;bdkxdatmif 200d avmufuscJUwm/ tJ'Dt&IH; uRefawmfwJU/ uJxm;awmh/ udk,fu
atmufuscH&rnfhtajcbJudk;/
]]aumif;ygNyD tefwD&,f/ om,m0wDoGm;wkef;u 50d/ tck 50d eJUqdk&if uRefawmf
100d jyefqyfyghr,f}}
]]atmifrm rif;uighudk EIdufwdkif;xGufwJU a&TwGif; aiGwGif;rsm; atmufarhaevm;
uG,fh/ ray;Edkifbl;}}
olvnf; uRefawmfhudk om,m0wDu jyefvmNyD;uwnf;u pdwfaxmifhíaeonf/
(yxrOD;qkH;tBudrf pdwfuGufMujcif;/) aemufNyD; okH;av;&uftwGif;rSmbJ
olay;vdkufaom ukwftuFsDrsm;udk jyef,lí olUxbDrsm;udk txufqifh jyefwyfNyD;avNyD/
'gudk uRefawmfu tvdkufuef;qdk; rodpGmaiGawmif;jcif;yif/ uRefawmf\
rdkufrJrIjzpfyg\/
xdkaMumifh a,mu©rxH aiG&&ef vufavQmhvdkuf&NyD; usefawmhftar raorDav; u
0,foGm;aom &dk;ukrÜPDrS 67 usyfcGJwef ]t,fvif}em&Dav;udk oli,fcsif;wa,muf xH
aiG 45usyfeJU aygifNyD; vufzuf&nfqdkifudk jzpfuwwfqef; zGifh&acsawmh\/
uRefawmfu ppcsif; azsmfwwfvdkUvm; r[kwfaygif/ EdkUudkrS b,fvdkusKd&rSef;rod/
xdkaMumifh uRefawmfhtm; vufzuf&nfqdkifiSm;oluyif qufay;aom rkefUvkyfaqmif;ukef;
rS umum ukvm;tzdk;BuD;wa,mufudk waeUvQif wusyfEIef; aeUpOfay;ESifh iSm;&rf;xm;&
\/ olUxrif; olpm; nvufzuf&nfqdkifydwfí jyefvQif aiGwusyfay;vdkuf&kHom jzpf\/
(vufzuf&nfwcGuf 10 qifhacwf/ *syefaiGtp razmif;yGao;/)
atmifr,f þtvkyfrsKd;u vkyfí tvsif&vmvQif aiG&if;rvdkvSawmhyg/
EdkUukvm;udk 'DaeU,l reufjzefay; ta<u;&\/ aumfzDvufzufajcmufwkdUvnf; xdkUtwl
jzpfvm\/ aq;jyif;aq;aygh qD;&Tif 0rf;Ekwfaq; ponfwdkUrSmvnf; emrnfBuD;rsm;udkom
vufiif;ay;0,f&í emrnfr&ao;wmrsm;u olwkdU[molwkdU vmydkUxm;Mu\/ olwkdU[m
olwdkU rMumcPvmMunfhMuí a&mif;NyD;orQ aumfr&SifEkwfay;/ udk,fu oufoufae
&if; jrwfaewm/
xdkpOf uRefawmfhtzdkU tcGifhta&;aumif; &jyefonfrSm þ&yfuGufwGif *syefxHrS
oMum; pD;u&ufESifh *syeftvSukefudk,fpm;vS,f &Muolrsm;rSm uRefawmfESifhcifrif&if;ESD;
olrsm;om jzpfMuukef\/
odkUESifh uRefawmfhtvkyfuav; [efusvdkufav&m 3 vtwGif;rSm em&Dav;
jyefa&G;Edkifonfhjyif vufxJrSm aiG 200 usyfcefUtzwfwifav\/
,if;tcsdefwGif jrif;vSnf;tvkyfonf ydkíydkí aumif;vm&um; uRefawmfonf
vufzuf&nfqdkiftjyif tvkyfudk wdk;csJU&ef udk,fhvuf&SdaiGESifhEdkifaom jrif;waumifudk0,f
&ef qkH;jzwfcsufcsvdkuf\/ ukd,fhvSnf;r&SdbJvnf; jrif;waumifxJ&Sdol\vSnf;udk
aeU0uf 1usyfay;í iSm;armif;Edkif\/
xdktcsdefü jrif;aps;onf xdyfwef;rS 300 usyfrQ&Sdao;&m uRefawmfhaiG 200 usyf
onf t0,frSefvQif xdkufwefaom jrif;udk&Edkif\/
uJ? uRefawmfydkif jrif;r0,frD uRefawmf oHa,mZOfNidcJUaom ar&DESifh awmufxGef;
taMumif;udk ajym&OD;rnf/
uRefawmfha,mu©rtdrfrSm rtlyifvrf;? uRefawmfhvufzuf&nfqdkifonf ¤if;vrf;
ESifh &Srf;vrf;rBuD;axmifh/ uRefawmfonf eHeuf 5em&Dtdyf&muxí vufzuf&nfqdkif
vmcJU&NyD; a&aEG;tdk;wnf&onf/ 6em&DavmufrSm vufzuf&nfqdkif vlpnfaeacsNyD/
xdktcsdefü uRefawmfha,mufzav;rsm;onf ar&Dudk 'vMurf;armif;NyD; xGufvmonfrsm;
jrif&awmh uRefawmfhrSm ar&Dtm; oem;pdwfjzifh rcHr&yfEdkifatmifjzpf&onf/ olwkdUonf
jrif;&dkufESifh jrif;vSnf;armif;tMurf;wGif emrnfBuD;aom udkvSudktm;usNyD; þodkUarmif;
aMumif; uRefawmfodonf/ pifppfar&Donf udkvSjrif;rsm;ESifh rwlacs/ udkvSjrif;wkdUonf
jrif;odk;uav;rsm;/ touft&G,fi,fi,f ajcvuft*Fgtaumif;av;awG/ ar&Du
toufvJBuD;NyD; ajcwzufrSmvJ 'Pf&Sdí cGmwdkufaeonf/ trSeftm;jzifh ar&Dudk csKdcsKd
av;ESifh oufoufnSmnSmarmif;ygrS jrif;ouf&Snfrnf/
okdUaomf aumifuav;rsm;onf olwkdUtarESifh u@aumpjzpfaeaom uRefawmfh
pum;&,fvdkU em;raxmifMu/ uRefawmfu vufzuf&nfqdkifrS vSrf;atmfajym/ pdwfayguf
aygufESifhqJ? onfvdkqdkav 'if;wkdUu t&GJUwdkuf armif;MuavESifh Mum;u uHqdk;ol
ar&DrSm waeUwjcm; ,dk,Gif;&awmh\/
rlvu ywfwvm;BuD;vdk aumhaeaom ar&DUausmon wef;&mrS ukef;pjyKavNyD/
eD&Jaom tarT;wkdUvnf; 0gusifhusifhjzpfvmNyD/ zkxpfaomtom;wkdUrSmvnf; t&dk;tqpf
ay:cJUNyD/ yxru yGwf&kHav;wkdufaom cGmwzufrSmvnf; w'kwf'kwfESifh toHMum;&
atmif wdkufaeavNyD/ nqdkvQifausmufcJESifhcwfu rD;wzswfzswf yGifhonftxdyif
jzpfaeavNyD/
aAGqdk;ygí ocifudk cdkufwwfonfqdkaom awmufxGef;um; uRefawmfvufzuf
&nfqdkifxGufí wvtwGif;rSmyif olUvufwGif;rS uRwfvGwfoGm;avNyD/
pifppfum; jrif;aAGqdk;onfrSm olcsnf;qdk;onfr[kwf/ vlqkd;rsm;ESifhawGUMujcif;
vnf;yg0ifay\/
taMumif;rSm ]qifwusifh? jrif;wusifh}qdkpum;&SdonfwGif awmufxGef;rSm wvuf
udkif oufoufBudKufol jzpfonf/ uRefawmfokH;q,foGm;NyD; a,mufzrsm; vufajymif;
vdkufonfüolrBudKuf/ xdkUjyif rpOf;pm; rqifjcifwwfaom i,f&G,folrsm;jzpfí wjcm;
olrsm;\ aoG;aqmifjcif;jzifh awmufxGef;tm; jrif;rrsm;ESifhom;wifonf/
jrif;odk;udk þodkUjyKNyD;aomtcg okH;av;&ufwmrQ rcdkif;bJtm;jzpfapaom MuufO?
axmywf? eHomykiSufaysmoD;ponfwkdUudk auR;í tm;jyefjynfhawmhrS tvkyfjyefcdkif;&\/
uRefawmfha,mufzav;rsm;u 'gudkrod/ ratudkvnf;rajym&JbJ jrif;BuD;udkaeUpOfrSefrSef
ZGwfcdkif;Muaomtcgü rpdwfrTefaeaom jrif;BuD;u uyfawmh\/
xdktcgjrif;vSnf;ormwkdU xkH;pH twif;0dkif;&dkufMuav\/
awmufwGef;obm0um; (olUrSm aAGMurf;vnf;ygí) b,fawmhrS tMurf;r&/
taumifuvnf;BuD; pdwfuvnf;cufxef&um; &dkufav ydkqdk;av jzpfawmhonf/
uRefawmfom,m0wDu jyefa&mufuwnf;u olwkdUnSOf;yef;Mujcif;jzifh awmufxGef;rSm
tawmfydefaeayNyD/ uRefawmfha,mufztBuD;ukdvnf; awmufxGef;udkufxm;jcif;jzifh
vufrxufjcrf;uGJoGm;avNyD/ (wnfhwnfhudkufrdvQif wdueJjywfEdkif\/) ,cifu
uRefawmftkyfcGufjyvQif vmíacgif;xdk;ay;aomfvnf; ,ckr&awmhNyD/ uRefawmfhudk rrSwf
rdíawmh r[kwfwef&m/ vlawGudkpdwfemaeí jzpfcsdrfhrnf/ uRefawmfhudkvnf; teD;
tuyfrcHawmhNyD/ uRefawmf NcHxJ0ifvQif olxGufajy;onf/ rajy;omvQif vludkuefonf/
udkufonf/ olUudktwif;zrf;í vSnf;wyfvQif vlav;ig;a,muf 0dkif;vkyf&onf/
odkUaomf armif;íum; r&a&;csr&/ a&SUoGm;rnfhtpm; aemufudkuefwkd;onf/
wnfhwnfhajy;rnfhtpm; ab;acsmfqif;onf/ nSyfyl;nSyfydwf &Dkufygrsm;aomf tdyfcsvdkuf
\/ eD;&mudkuef\/ rD&mudkudkuf\/ olUudkzd&dkufaevQif xrnfhtpm; pdwfBuD;rmefBuD;ESifh
vnfacGudk ukef;cJaewwf\/ uRefawmfonf awmufxGef;tjzpfudkMunfhí rsuff&nfuscJU
&yg\/ &dkuf&olrsm;u yifyef;í vufavQmhum vSnf;ujzKwfvdkufawmhrS 0kef;ueJ ckefx
vdkuf\/ ,if;odkUvQif vSnf;wjcm; jrif;wjcm; tdrfodkUjyefcJU&onfom/
aemufqkH;wGif uRefawmfh ],carmuftifqef;pf}vufajrSmufvdkuf&um tom;bdk;
ESifh a&mif;vdkuf&awmh\/
0,folum; A[ef;rS&Srf;BuD;wJU/ xdkpOfu touf 50avmuf/ t&yftarmif;
axmifaxmif armif;armif;ESifh/ vlBuD;udku aMumufp&m/ &uf&ufpufpuf jrif;ZGJcRwf
onfhae&mü emrnfBuD;0dZæmjzpf\/ okdUaomf awmufxGef;udkum; r&&Smay/ aemufqkH;ü
pdwfqdk;qdk;ESifh owfypfvdkufonf[laom owif;udkMum;&\/
uRefawmfh&ifxJrSmyloGm;onf/ uRefawmfwvufudkifwkef;u tifrwef
vdrfrmvSwJUjrif;BuD;/
uJ onfawmh jrif;rSmaAGqdk;ygí ocifudkcdkufwwfonfqdkonfum; [kwfygav
oavm/

uRefawmf\ yxrOD;qkH; udk,fydkifjrif;

]OD;[Hom}[k emrnfu tawmfcHUxnfaomvlBuD;/ olUudk uRefawmfausmif;om;


b0 yxrt*Fvdyfacwfuwnf;uyif awGUbl;jrifbl;aeygonf/ xdkpOfuawmh olUemrnf
udk uRefawmfrodyg/ prf;acsmif;xdyf ykvdyfvufjywdkifteD;&Sd naps;wef; w&kwfacgufqGJ
xrif;[if;qdkifwckü olUtoHudk wausmfausmfMum;cJU&onf/ ,if;qdkifrsKd;udk xdkacwfu
]av;brf;a[mfw,f}ac:av&m acgufqGJaMumf? qJUESpfrsKd;aMumf wcGufwrl;? tacgufuif?
tom;uif? [if;oD;[if;&GufaMumf ponfu wyGrS wyJESpfjym;? xrif;w&kwfyef;uefvkH;
ESifh ESpfjym;? w0ufwjym;? qm'g;[if;csKd? MuufoGefcsOf tvum;&av&m ydkufqHajcmuf
jym;avmufESifh xrif;weyfpm;Edkifayonf/
OD;[Homonf xdkqdkifrsKd;ü pm;yGJxdk;jzpfav&m vlwa,mufu xrif;[if;vsmrSm
vdkufaomtcg olu w&kwfvdk tus,fBuD;atmfajymvdkufavonf/ okdUaomfrSmMum;olu
acgufqGJaMumfrSm tom;rsm;rsm;xnfhygqdkvQifum; olu ArmvdkbJ ]tom;rsm;rsm;xnfh}
[lí trdefUay;ovdkatmfvdkuf\/ w&kwfuawmh b,fol bmajymajym olaMumfaeus
xkH;pHtcsKD;twdkif;ayghcifAsm/
xdkenf;¤if;ygbJ/ ]]vufzuf&nfwcGuf? rvdkifrsm;rsm;xJU}}[laom OD;[Hom\
atmfoHonf *syefacwf uRefawmfh vufzuf&nfqdkifxJodkU a&mufvmav\/
olUrSmr,m;r&Sd/ ig;ESpfajcmufESpfavmuf om;uav;wa,mufESifh uRefawmfh vuf
zuf&nfqdkifodkU tvdktavsmufa&mufvmum olUzmomol pwifulnD&if;jzifh uRefawmfu
olwkdUom;tztm; vufzuf&nftvum;wdkuf&onfh tajcokdUa&mufap onf/
olUom;uav;udkvnf; a&qGJ? xif;cGJ vufwdkvufawmif;cdkif;yg[k tyfESHavonf/
OD;[Homum; xdkpOfrSm toufajcmufq,favmuf&SdayNyD/ vlaumif0aomfvnf;
udk,fvuft*Fg roefpGrf;vSyg/ oli,fpOfu vnfyif;rD;avmifcJUíqdkvm;/ ar;aphESifh
&ifbwf wqufxJjzpfNyD; yg;pyfBuD;NyJaeonf/ tom;a&mifuvnf; ndKnpfnpfESifh
awmfawmftMunfh&qdk;yg\/
odkUaomf tajymum;aumif;\/ olonfþt&yfZmwd 'Dt&yftaMumif; olrod
wmr&Sd/ jrif;taMumif;qdkvJ atmifr,fav; olu i,fi,fav;uwnf;u jrif;vSnf;
armif;cJUwmwJU cifAsm/ tck rnfolrnf0gawGjzifh ]igoifay;vdkU wwfwmawGayghuG}/
xdkolrsm; uRefawmfar;Munfhawmhvnf; [kwfaMumif; 0efcHMu\/
'gESifh uRefawmfu vufzuf&nfqdkif xGufí azmfjycJUonfhtwdkif; aiGav; 200d
avmufpkrdawmh jrif;waumif0,fcsifaMumif; olUwdkifyifrdawmh ]]atmifr,fav;?
armifMuifaqG&,f/ 'g ighwm0efxm;vdkufyguGm}}
waeUoü jrif;vSnf;orm; wa,mufonf uRefawmfhvufzuf&nfqdkifa&SUolU
vSnf;xdk;&yfNyD; vufzuf&nfvmaomuf\/ 'Dvludk OD;[Homu ]]a[haumif rif;aeUwGuf
udkufcJUNyDvm;uG}}ar;\/ xdkvlu ]]A[ef;wacguf? &efukefwacgufarmif;cJUNyDAsm/ awmfyg
NyD}}[kqdk\/
xdktcg OD;[Homu ]]rif;a&mif;r,fajymwm 'Djrif;bJvm;}}ar;í 'Dvluacgif;ndwf
awmh ]]a[h armifMuifaqG/ rif;wufarmif;Munfhprf;uGm}}qdkojzifh uRefawmfwywfa&Smuf
armif;vdkufonf/
rqdk;bl;/ jrif;r pdwfoabmaumif;\/ olUtom;t&nf olUudk,fvkH;udk,fxnfESifh
olUajcoifhavsmfyg\/ uRefawmfonf awmufxGef;&NyD;uwnf;u em;apmifhaAGudk Munfh
wwfaeí em;&Gufaemufu aAGESpfvkH; Munfhvdkufawmh tdkauygbJ/ aAGrSefae&mrSefygbJ/
uRefawmf jrif;vSnf;ay:uqif;? vufzuf&nfqdkifxJ0ifawmh OD;[Homu ]]b,fh
ES,fvJ}}ar;í uRefawmfu ESpfoufaom trlt&mjyvdkuf\/
OD;[Homu rif;jrif; b,favmufa&mif;rvJar;í xdkvlu vufESpfacsmif;axmif
jyNyD; vufzuf&nfqdkifxJu xGufNyD;olUvSnf;ay: wufarmif;oGm;\/ 'Dawmh OD;[HomESifh
uRefawmf yGifhyGifhvif;vif;wdkifyifMu\/
]]ESpf&mawmh rsm;w,fAsm/ olUjrif;ru ydefw,fAs}}
]]'gu olUqdkaps; &Sdao;wmbJuGm/ ydefwmuawmh 'Daumifu aiGvdkwdkif; odyfcdkif;
w,fuGm/ tpmvJaumif;aumif; rauR;bl;/ rif;vdkvl vufxJa&mufvdkU oufoufnSm
nSmcdkif;r,f tpmaumif;aumif; auR;r,fqdk&if rMumcif waoG;warG;jzpfvmrSmyguGm/
'Djrif;rtoufajcmufESpfavmuf &Sdao;wmuG/ t&G,faumif;aygh}}
olwkdUaps; ESpf&m? qpfvdkufvQif avQmhOD;rnfjzpfí udk,fh0,fEdkiftm;ESifhvnf; tH0if
aeojzifh 'Djrif;rudk uRefawmfBudKufaeavNyD/ jrif;ruzswfzswfvwfvwfESifh ajcvnf;
oGuf\/ olUrSm ydefwmav; wckbJ tjypfqdkp&m&Sd\/ okdUaomftoufi,f? t&G,fEkojzifh
OD;[Homajymonfhtwdkif; udk,fhvufxJa&mufí jyKjyifvdkufvQif[laom pdwful;jzifh
]]'gayr,fh aps;awmh qpftkH;Asm}}
]]at;yg? 'Daumifudk igEdkifygw,fuG/ rif;ub,favmufay;csifvJ}}
]]w&mh ig;q,favmuf}}
]]at;uGm? 'dxufeJeJydkoifhydkaygh/ igjzpfatmifvkyfay;yghr,f}}
odkUESifh twkdcsKyfajym&aomf þjrif;rudkuRefawmf 165usyfESifh &vdkufawmhonf/

ydwfjrif;

þjrif;vSnf;orm; avmuum; vG,fvSonfr[kwfay/ ppcsif; aqmufESifhxGif;


oGm;avNyD/ uRefawmfuGJonf/ [ufwuf/ vl,kHowfí zsyfzsyfvl;&jcif;? þjrif;ru
(uRefawmfjrif;vSnf;orm;e,f a&mufprdkU rodao;aom) ]ydwfjrif;}ac:\/ emwm&Snf
a&m*grsKd;&Sdí tpmaumif;pGm rpm;/ wef;rSefrcdkif;Edkif/ w&ufjcm;rS wacgufavmufom
olUtpmbdk;rQ 0efayghaygharmif;&\/
'Djrif;&Sif uRefawmfhudk vmjypOf OD;[HomBuD;u ]a[haumif rif;aeUwGufudkufcJU
yvm;}}ar;í ]]A[ef; wacguf &efukefwacguf armif;cJUNyDAsm/ awmfygNyD}[k jyefajymonf
um;tvum;/ olUjrif;rudk tarT;nSif;pdk;pdk;BuD;aeí rsufjrifvSatmif tarG;oGm;xkd;NyD;
vrf;xdyfuom jyefvmcJUjcif;/vm;vm;? 'DvleJU OD;[Homu nDtudkt&if;udk;As/ uRefawmf
aemufrSod&\/ OD;[Homu ykHysufaeonfjzpfí olwkdU&kyf&nfcsif;udk uRefawmfrzrf;rd/
jrif;vSnf;orm;e,fy,frSm b,folrS 100d jynfhatmifay;wJUvlr&SdwJUjrif;/ 165 usyf&
vdkufojzifh nDawmfu aemifawmfBuD;udk aiGtpdwfavmuf uefawmhowJUAsm/ uRefawmfh
vufzuf&nfqdkifuawmh olwkdUom;tzudk tNyD;tydkifuefawmhqGrf; avmif;vdkufwm
ygbJ/ rdk;vif;aygufaygufvmwwfaom 'ku©dw om;tzonf jrif;r0,fNyD;aemufwaeU
reufuyifpí olwkdU[molwdkUbJ rvm&JMuawmhay/
tMuifolwa,mufonf ypönf;t0,frSm;\/ xdkypönf;onf oufrJUypönf;xuf
ouf&Sdypönf;u qdk;&Gm;\/ oufrJUypönf;u okH;r&/ b,fvdkxm;xm;? ouf&Sdypönf;um;
rvG,fawmhay/ uRefawmfhOpömrSm jrif;owå0gBuD; waumifvkH; jzpfae&um; tpma&pm
acs;ao;utp edpö"l0 wm0efBuD;awmh\/ jrif;ru tpmaumif;pGmrpm;bl;qdkaomfvnf;
rao&kHavmufawmh wkdU*Pef; qdwf*Pef; NrKHao;ojzifh aq;0g;0,fauR;&if; waeU
aomfaumif;vmEdk;Edk; npmreufpmrSefrSef tpma[mif;oGeftopfazsmfí auR;ae&yg\/
vdrfía&mif;olESifh yGJpm;vkyfoludk pdwfqdk;aomfvnf; 'Djrif;ra&m*gonfav;udkawmh
uRefawmfoem;yg\/ xdkUaMumifh uRefawmfolUudk udk,fESifhruGmjyKpkygonf/ nom tdrfrSm
xm;í reuf 5em&Davmuf uRefawmfvufzuf&nfqdkifzGifh&ef vmawmh olUudktpmcGuf
ESifhtwl tdrfrSqGJcJUyg\/ nvufzuf&nfqdkifydwfrS tdrfodkUjyefqGJcJU\/ waeUvkH;um;
vufzuf&nfqdkifa&SUu ukwfudkyifBuD;atmufrSm csnfxm;yg\/
þjrif;ruav; uRefawmf0,fvdkufNyDudk odMuaomtcgwGif jrif;vSnf;orm;wkdU
onf uRefawmfydkí pdwfraumif;jzpf&ef xdkjrif;r\ tjypftemtqmrsm;udk azmfxkwfMu
onf/
b,fq&mrS ukr&í ypfxm;&aomjrif;r/
jrif;vSnf;orm;wkdUxkH;pHrSm udk,fa&;udk,fwmESifh vGwfuif;orQ wpkHwa,muf\
tusKd;tjypftwGuf rnfolrQxkwfazmfajymjcif; rjyKMubJ tJwpkHwckudpö jzpfoGm;NyDqdk
aomtcgüum; rnSmrwm avSmifMuajymifMuygawmhonf/
]]zGm;ZkH zGm;ZkH zGm;ZkHqDom ydkUvdkufygawmh}}
vufzuf&nfqdkifa&SUrS jzwfarmif;oGm;&if; raeEdkif rxdkifEdkifatmfoGm;Muao;\/
rzGm;ZkHrSm jrif;om;&vQif a&mif;aom trJom;onf ig;pdrf;onfjzpf\/ ,cif eufMuKwf
wkef;u olUbJ tyfvdkuf&onfjzpfí olwdkUajymp&mvnf; jzpfaeyg\/
uRefawmfhrSm acgif;ikHUíom cH&ygonf/ udk,fhvufxJa&mufaeaom axG;r& tef
r& jrif;ruav;udkvnf; Oayu©mjyKxm;í rjzpfzJ aq;0g;rjywf auR;ae&ygonf/
odkUaomfaiGomukef\/ jrif;ruav;rSm rxl;jcm;/ tpmvnf; aumif;pGmrpm;? qD;0rf;
vnf;rrSef/ ESmvefxlbdkUawmh cJ,Of;NyD atmufarh&yg\/ okdUaomf owå0gwckuHwck/
taumif;ESifhtqdk;wkdUonf avmuü wausmhqDvSnfhvnfaeMu&onfjzpf&um; waeU
oü u,frnfholay:vmav\/

bvdkif;rmpwm
waeUaom aeUv,fcif;0,f t0wftpm;EGrf;yg;aom tzdk;tdkwa,mufESifh tr,f
tdkwa,mufonf uRefawmfhvufzuf&nfqdkifxJodkU a&mufvmMu\/ tzdk;BuD;rSm rsufpd
rjrif&Smacs/ wdrfov’mwkdUjzifh aMumifawmif uG,fae\/ tr,fBuD;u awmifa0S;qGJ&\/
pm;yGJwckwGif tr,fBuD;u tzdk;BuD;tm; ae&mxdkifcif;ay;NyD; vufzuf&nfwcGuf
(tzdk;BuD;bdkUom)rSm\/ uRefawmfazsmfNyD; oGm;ydkUí qdkif&SifwdkU0wå&m;twdkif;
]]rkefUaum okH;aqmifygtkH;rvm;cifAsm}}
]]rpm;ygbl;uG,f/ 'geJUarmif&ifhqdkifa&SUu jrif;[mb,folUjrif;vJuG,fh}}
tzdk;BuD; rsufrjrifuar;\/
]]uRefawmfhjrif;ygbJ cifAsm}}
]]rrmwm awmfawmfMumNyDvm;}}
]]MumygNyDcifAsm/ 'Djrif;r rrmwm b,folajymvdkufygvdkUvJ}}
]]ajymvdkUr[kwfygbl;/ tem;uyfjzwfvmawmh olUteHU touf&I&wmeJUodwmaygh}}
tvm; uRefawmf tHUMooGm;onf/
]]bBuD;u jrif;taMumif; awmfawmfem;vnfw,fxifyg&JU}}
]]usKyf jrif;aq;q&mbJ/ armif&ifhjrif; aq;rukbl;vm;}}
]]teD;tem;u jrif;q&mawGaq;0,fauR;aewmbJ/ 'gayr,fh xl;jcm;w,f r&Sdyg
bl;cifAsm}}
]]'gjzifh usKyf armif&ifhjrif; Munfhcsifw,f}}
rsufpd vkH;0rjrifolu a&m*gonfjrif; Munfhcsifw,fqdkawmh uRefawmf&,fcsifpdwf
ay:rdygonf/ okdUaomf vufzuf&nfaomufNyD; tzGm;BuD;u wGJac:oGm;í jrif;rem;
a&mufvQif uRefawmfu jrif;yg;csyfudk olUvufxJ xdk;tyfvdkufonfü tzdk;BuD;onf
jrif;r vQm qGJMunfhjcif;? tmapmifEIdufjcif;? em;&Gufudk prf;oyfjcif;? ausmudkyGwfjcif;?
0rf;Adkuf ykwfjcif;? jrif;acs;eHUao;eHUudk &I&IdufMunfhjcif;rsm;jyKNyD;aemuf
]]ZD;avQmNyD; jzpfwmbJ/ armif&ifhjrif;ra&m*gudk usKyfukEdkifw,f/ raysmuf&if
wjym;rSray;eJU}}
uRefawmf&kwfw&uf 0rf;omoGm;onf/ olajymykHqdkykHrSmvnf; ,kHMunfxdkufaom
toHMoZmygygonf/
]]aumif;ygNyD/ okdUaomf ck&IyfrS aemif&Sif;jzpfatmif aysmuf&if b,favmufay;&
r,fqdkwm trdefU&Sdyg}}
]]'gudkawmh usKyfrajymvdkygbl;/ armif&ifhpdwfeJUapwemay:rSm wnfygw,f/
armif&ifajymoHqdkoH Mum;&&kHeJU vlrjrif&ayr,fh ted,wåwa,muf r[kwfzl;qdkwm
usKyfodygw,f}}
vufzuf&nfonf jrif;vSnf;orm;av;udkrS ajrSmufvdkavjcif;[k uRefawmf
atmufarhcJUonf/
twkdcsKyfum; jrif;rav;udk olUvufxJtyfvdkufonf/ tzdk;BuD;ESifhtzGm;BuD;onf
reufESifh nae waeUESpfcgvmí aq;auR;jyKpkonf/ uRefawmfwkdUowå0gokH;OD;uHpyf
onf[kqdk&ayrnf/ jrif;rav;onf ckESpf&uftwGif;ü ododomomajymif;vJvmonf/
tpmawGwaeUwjcm; pm;vmí qD;awG0rf;awG aumif;vmvdkuf&m wpwpESifh olUtarG;
ta&mif c0JoD;ajcmufa&mifrS 0g? 0g&mrS aemufqkH;wGif teDa&mif awmufajymifvmav
awmhonf/ þum;olUtarG;ta&mif trSef/ xdkUaMumifh þjrif;rav;udk ]rda&TeD}[k emrnf
ay;vdkufawmhonf/
tpOD;jzifh [dkjrif;vSnf;q&mrsm; ac:cJUonfh ]zGm;ZkH}trnfESifhbJ tqkH;owf&awmh
rvm; atmufarhcJUonf/ ,ckum; rda&TeDESifh uRefawmfb0pcef;wGif wZmwfvrf; zGifh&
ayawmhrnf/ okdUaomf uRefawmfwdkU aus;Zl;&Sif q&mBuD;taMumif;udk azmfjyvdkygao;
onf/ xdktzdk;BuD;onf *syefacwfu &efukef jrif;vSnf;orm;wkdUe,fy,fü uRefawmfh
jrif;rav;upNyD; vlBudKufrsm;í ]bvdkif;rmpwm}[k emrnfBuD;oGm;oljzpfyg\/
rlvBudKUyifaumufNrdKUujzpf\/ &efukefü jrif;vSnf;awGacwfaumif;onfjzpfí
BudKUyifaumufu jrif;vSnf;orm;? jrif;arT;xdk;orm;? jrif;oHcGm&dkuform;awG &efukefqif;
vmMu&mü olvnf;ygvmcJUí uRefawmfhjrif;rav;rS yxrOD;qkH; emrnfxGufoGm;jcif;jzpf
ayonf/
rsufpdrjrifaomfvnf; jrif;wkDU\a&m*gaygif;pkHudk ukpGrf;Edkifonf/ tcsKdUjrif;aq;
q&mawGvdk qD;aq;wzkH? 0rf;Ekwfaq;wvuf? ESmaq;wenf;jzifh q&mvkyfonfr[kwf/
a&S;jrefrm jrif;usrf;? aq;usrf;udk aumif;aumif;BuD; uRrf;usifcJUoljzpfonf/ emrnf&if;
Od;ykjzpfygonf/ olysKd&G,fpOfu jrif;pD;emrnfausmfjzpfcJU\/ jrif;NydKifyGJ 'kef;pD;a*smfuDrsKd;
r[kwf/ jrefrmenf; tom;us? tvSpD;jzpf\/
]]armifMuifaqG&,f? usKyfusifhxm;wJUjrif;rsm; usKyfpD;vdkuf&r,fqdk&ifawmh 'Dvdk
ukef;ESD;ay: wifyv’ifacGxdkifNyD; ZufBudK;rudkifbl;uG,fh/ a[m'Dtwdkif; vufydkufxm;vdkuf
w,f}} (ol rdefUrdefUBuD; xdkifjyykHudk ,ck uRefawmfhrsufpdxJwGif jrifa,mifrdao;onf/)
]]EdkUNyD; acgif;aygif;puvJ wawmifcsvm;vuGm/ avxJrSm <uufNrD;wef;aew,fuG/
jrif;uvJ tJ'Davmufjrefwm/ 'dkUacwfNydKif&wmu jrif;tjrefwGifr[kwfzl;/ a*smfuDpwdkif
a&m? jrif; ajcusvufusa&m? vlBuD;awGu *&dkU csKd; rSwfMuwmuG}}
vlvnf; vlcefU? Oy"d&kyfvnf; aumif;oljzpfí tajymvnf;ydkifvSonf/ xdkjrif;r
av;rSpí uRefawmf\jrif;vSnf;orm; b0rSm uRefawmf\udk;uG,fqnf;uyf&m jzpfvsuf
rMumcP pum;vufqkHuscJUygonf/
jrif;\ aAGt*Fg trsKd;rsKd;? tqdk;taumif; Mueftifvu©Pm tjzmjzmwkdUudk
usrf;*eftvmrS vnf;aumif;? olUb0 udk,fawGUrSvnf;aumif; ajymjyaom tcgrsm;ü
rSwfom;p&m aumif;onfhtjyif pdwfyg 0ifpm;atmifvnf; ajymqdkEdkifpGrf;&Sdygayonf/
ocifudktusKd;ay;rnfhjrif;? tusKd;,kwfaprnfhjrif;? tdrfrSm usufoa&r*Fvm &Sdap
rnfhjrif;? tr*Fvmjzpfaprnfhjrif;? jrif;bDvl;? jrif;ykcuf/
jrif;bDvl; rnfonfrSm n tcsdefrawmf acG;uJUokdUaqmifhaMumifhxdkifwwfonf/
jrif;ykcufrSm (jrykcuf[kvnf;ac:onf/) olUudk,fudk ykcufuJUokdU vTJ,rf;aewwfonf/
xdkjrif;rsm; taMumif;ESifh ywfoufí q&mBuD;onf cspfp&m? ESpfoufp&mrsm;omru
aMumufp&m? MuufoD; arT;nSif;xp&mrsm;yg ajymwwfygonf/

uRefawmfESifhrda&TeD

uJ? aus;Zl;&Sif q&mBuD;taMumif; ajymNyD;awmh uRefawmfESifh rda&TeDwkdU ]ESpfyg;


oGm;cef;}pMupdkU/ 'Dpum;vkH;udk NyKH;csifovm;rdwfaqG/ uRefawmf\pdwfxJ ,lqcsufudk
trSeftwdkif;a&;jcif;jzpfygonf/ olonfjrif;r? uRefawmfuvlyifjzpfaomfvnf; uRefawmf
\b0wauGUZmwfvrf;wGif olESifhuRefawmfonf ta&;BuD;aom ZmwfaqmifESpfOD;jzpfcJU
ygonf/
owå0gwdkU\ awGUBuKHqkHuJGrvJGaom "r®wm ZmwfckHwdkUü pdwfysufp&m? MunfEl;
ESpfodrfhp&m? tonf;xdwfp&m? aMuuJG0rf;enf;p&m tjzmjzmwkdU&SdwwfonfhteufolESifh
uRefawmfh tjzpftysufrSmvnf; xdkt&mwdkUjynfhpkHcJUyg\/
MunfhygrdwfaqG/ ol uRefawmfhvufxJ a&mufvmwkef;u ydefydefcsyfcsyf a&m*gonf
rav; jzpfavawmh pdwfysufp&m? 0rf;enf;p&m r[kwfygvm;cifAsm/
uJ?aemuf bvdkif;rmpwmBuD; aq;pGrf;jzifh &Tef;&Tef;yy 00vifvifjzpfvmawmh
uRefawmfwkdU\ MunfEl;ESpfodrfhp&m ESpfyg;oGm;cef;av;vdkU rqdkxdkufygvm;cifAsm/
olUrsufESmav;rSm &Tifvef;í ,cifu wd&pämefwdkUxkH;pH emrusef;vQif jzpfwwf
onf rsuf&nfylawG wa0a0? rsufacs; rsuf0wfawG wayayaecJUaom rsufvkH;wkdUonf
,ckawmufyMunfvifvsuf uRefawmfhjrifvQif [nfí toHay;wwfonf/ olUpm;cGufudk
EIwfoD;ESifhxdk;um tpmawmif;wwfonf/ a&SUcGmuav; ,ufum ,ufum ocifudk
c&mwwfonf/ wd&pämefwkdUudk aocsmpGm avhvmrdaomtcgü cspfp&maumif;aom
tuGufuav;rsm;udk awGUvmwwfayonf/
uJ? ,cktajcwGifolESifh uRefawmfonf ZmwfxJuESpfyg;oGm;tcef;rSmvdk ]cspfvdkuf
MutkH;pdkU b0azmfrav;a&}vdkUqdkMuygpdkU/
uJ? uRefawmfwkdU b,fvdkESpfyg;oGm;rvJ odvm; rdwfaqG/ uRefawmfu jrif;vSnf;
wpD;udk aeU0ufwGuf wusyfay;iSm;NyD; jrif;vSnf;wyfxGufwmaygh/
jrif;vSnf;orm;wdkUrSm jrif;usef;rm0NzdK;aeaom tcgwGif vkyfief;udkifief; tayguf
tvrf;wnfhí &Tifvef;&onfaygh/
xdkUjyif rda&TeDonf a'gufav;ayrQ (eufMuKwfavmuf)taumif ti,fpm;yif
jzpfaomfvnf; olUt&G,frsKd;ü taumif;wef;xJu 0ifonf/ tifrwef oGufvufzswf
vwfíZufzsm;cwfrQrcHacs/ pdwfvJ qwfonf/
,cifu uRefawmfhudk avSmifajymifcJUaom jrif;vSnf;orm;rsm;tm; uRefawmfu
uvJUpm;jyefacsEdkifonf/
jrif;vSnf;bD;udk MumyGwf&dk;uyfí ]wwyfwyf}jrnfapum orefum&Sefum olwkdU
jrif;awGvdk vnf;csif;ausmfwuf&if ]]zGm;ZkHav zGm;ZkH/ 'DrSm zGm;ZkH[kwfao;&JUvm;/ oGm;ykHvJ
MunfhMuygtkH; udk,fhvlwkdU&/ [m; [m; [m;}}
&,farmoHESifhtwl olwkdUvSnf;udk csefypfcJUonf/
xdktcgü olwkdUu qdkMu\/ ausmif;om;uHaumif;w,f/ romuxNyD; tusKd;ay;
w,f/
þtcgwGif uRefawmf\pD;yGm;a&;vkyfief; tawmfajzmifhaeonf[kqdk&ayrnf/
eHeufydkif;rSm uRefawmfvufzuf&nfqdkifxdkifí rGef;vJGydkif;rS uRefawmfhr,m;ESifh ukvm;
tzdk;BuD;tm; qdkifrSmxm;cJUum jrif;vSnf;armif;xGufonf/
xdkpOf jrif;vSnf;orm;b0rSm atmufrusyg/ ]jrif;vSnf;q&m}[kac:Muonf/
[dka&S;t*Fvdyfacwfvdk ]a[;*gvD0gvm;}r[kwfawmh/ c&D;onfudkvnf; vdkuf&Smrae&/
jrif;vSnf;xGufvmcJUvQif udk,fBudKuf&m *dwfxdk;NyD; ]]&efukef? &efukef}} odkUr[kwf ]]A[ef;?
A[ef;}}atmfvdkufyg/ rMumrDvljynfhavonf/
vufzuf&nfwcGuf q,fqifhjzpfpOfrSm uRefawmfwdkUprf;acsmif; Munfhjrifwdkifbuf
rS A[ef; okdUr[kwf &efukefudk 25 qifh (0g)wrwf&av&m jrif;waumif xkH;pHtoGm;tv
jyef ESpfacgufqGJjcif;jzifh rlrSefajcmufa,muf wifavh&Sdí waeUvQif ig;usyfteJqkH;ajcmuf
usyfcJGtxd pDayonf/ jrif;pmzdk; ig;rwf wusyfcGJEkwf/ vlwGuf okH;usyfcGJ av;usyfusef
onf/
vufzuf&nfqdkifuvnf; aeUpOfürQ&ae&um; uRefawmfonf þESpfrsKd;aom
0ifaiGjzifh rMumrD udk,fydkifvSnf;0,fEdkifawmhrnf[k pdwful;zJ&dkufrdav\/
odkUaomf zk&m;jzpfr,fBuH a'0'wf um;,m;vkyfwwfonf wrkHU/

waeUaomn uRefawmfjrif;vSnf;jzKwfí jyefvmaomtcsdefü uRefawmfhZeD;r&Sd


awmhNyD/
]]a[h? 'dkUorD;u vufzuf&nfqdkif xdkifwJUtrsKd;r[kwfzl;/ olUtazu 0efaxmuf
t&ifhtrmBuD;uG,fh/ 'D*kPfrsm;axmufygtkH;}}
ta&;ydkifuawmf rkefU[if;cg;a&mif;aeaom acwf0,f &kH;0efaxmufuawmf
a[mif;u þpum;udkajymonf/
olUorD; vufzuf&nfqdkif xdkif&onfqdkonfrSmvnf; aumifwmpm;yGJwGif xdkifí
ydkufqHodrf;&kHyg/ tjcm;vkyfp&mwdkUrSm ukvm;tzdk;BuD;\ wm0efcsnf;jzpf\/
þrSpí 'Da,mu©ronf tajrmftjrifOmPf enf;avjcif;? wvGJqHyifaumif;
aygufavjcif;[k uRefawmf,lqcJU\/
,if;ü uRefawmfhrSmvnf; nm;cgp ZeD;rdkU rcGJEdkif rcGm&ufjzpfum olwdkUb,fydkUxm;
oenf;/ pkHprf;í oHvsifodkUvdkuf&acsawmhonf/ wcgrQ ra&mufzl;ao;aom NrdKU0,f
[dkar; onfar;ESifh aemufqkH;ü awGU&ayawmhonf/
uRefawmfhZeD;uvnf; uRefawmfhudkjrifvQif idk,dkvsuf rcGJEdkifygaMumif;? yxrOD;qkH;
uav; y#doaE¨vnf; &SdaeNyDjzpfaMumif; olUOD;BuD;? OD;av; a':a':wkdUtm;ajym\/
pifppf a,mu©r\ tpDtrHrSm olwkdUpdwfBudKuf vcpm;t&m&SdrvkyfEdkifwJUtaumif
ESifh tNyD;tydkif cGJ&efjzpfayonf/ odkUaomf xdkaqGrsKd;wdkUu uRefawmfwkdU ESpfa,muf jzpfykH
udkoem;Muí twlwuGjyefydkUonf/ a,mu©ra'gyGaeonfudk auseyf&ef olwkdUpDrHonf/
,if;tpDtrHrSm a,mu©r\ qE´twdkif; olUorD;tm; vufzuf&nfqdkif rxdkifap&/
'Dvdk aiGodrf;bdkUrS udk,fhvlu qdkifwGifr&Sdawmh uRefawmfaeU0ufjrif;vSnf;xGuf
armif;&ef rjzpfEdkifawmh/
onfawmh uRefawmfhrSm tvkyfESpfck wckcka&G;&mwGif vufzuf&nfqdkifudk jzKwfypf
&avawmh\/
,if;wGif a,mu©rpdwfBudKufygavonf/ taMumif;rSm xdktcsdefwGif olUjrif;rar&D
aomfvnf;aumif;? vSnf;armif;Edkifaom olUom;ESpfa,mufaomfvnf;aumif; tdrfür&Sd
awmhNyd/ vSnf;csnf; usefawmh\/
taMumif;rSm olUom;rsm;onf vli,frsm;yDyD ar&Dudk EdIif;qcsifhcsdefjcif;r&Sd/ rnSm
rwm armif;ESifcdkif;apMujcif;jzifh ar&Dcrsm waeUwjcm; ,dk,Gif;vmcJU&m aemufqkH;rSm
ar&Donf &xm;wyfírSrjzpfawmh/ ausmukef;onf av;udkif;uJUokdU auG;um ajcav;
acsmif;u tv,füpkaevsuf 'Pf&SdaomajcaxmufrSmrl vkH;0raxmufEdkifawmh/ 'Dtcg rSm
olUwdkUwGif 0ifaiGr&Sdawmhojzifh uRefawmha,mu©ronf olUxkH;pHtwdkif; tdrfrSm
tifrwefem;yl\/ olem;ylaom'Pfudk olUtarBuD;ESifh olUorD; (uRefawmhZeD;)rSwyg;
rnfolrQrcHEdkifMuojzifh olUom;ESpfa,mufonf ppfxJodkU vdkufoGm;Muukefownf;/
ar&Dudkrlum; 35 usyfESifh a&mif;ypfvdkuf&\/ ar&Dudk 0,folrSm a&S;acwfu
jrif;vSnf;orm;a[mif;BuD;/ olu em;vnfyg;vnfjzifh jyKpkvdkuf&vQifjzifh 'Djrif;rjyef
aumif;Edkifao;&JU/ raumif;awmif aoaom tom;bdk; 35usyfawmh &acstHU/
pifppf uRefawmfwkdUonf ar&Dtm; bvdkif;rmpwmBuD;udk jyNyD;om;/ q&mBuD;u
]]armifMuifaqG&,f jyefaumif;EdkifbdkUuawmh cJ,Of;ygNyDuG,f}}[k ajymcJUonfESifhtnDar&D
onf ESmvSefrxlawmh&Smay/ uRefawmhfa,mu©ru aemufxyfjrif;opfwaumif0,fí
uRefawmfbJarmif;ay;&\/ þodkUjzifh uRefawmfwkdU orD;a,mu©r jyefvnfyl;aygif;oGm;
Mujyefav\/

ywfvnfav;

uRefawmfha,mu©r aemuf0,fvdkufaom jrif;udk ]ywfvnfav;}[kac:ygonf/


olUemrnfum; bmrQ txl;taxGpOf;pm;rae&yg/ vSnf;wyfNyD;vQif olUudkaemufokdU
ywfvSnfhvdkufrS ajzmifhajzmifhwef;wef; xGufajy;yg\/
]qifwusifh? jrif;wusifh}qdk&mü olþokdUjzpf&onfh taMumif;um; olUudk jrif;
vSnf;pusifhpOfu vnfaAGESifhvSnf;udk tm;jyKqGJ&onfh olU&iftkH nmbufjcrf;rSm tem
jzpfcJUonf/ olUyxrydkif&Sifu av;cgvnf;om;rQ þjrif;i,fav;udk xdktemraysmufcif
bJ armif;ESifavawmh xGufpwGif þtemav;ESifh vnfaAGrdrSmudk aMumuf&Smojzifh
ola&SUokdUrwdk;yg/ xdkUaMumifh olUnmbufZufudk qGJíaemufjyefauGUvdkufjcif;jzifh
b,fbuf&iftkHESifh vSnf;udkqGJ&jcif;jzpfvsuf olUtemrxdbJ vSnf;uygvmavonf/
aemufajy;rdí aoG;yloGm;aomtcgüum; oljzL;jzL;ajzmifhajzmifhBuD; oGm;ygavawmhonf/
,if;tusifhum; aemiftemaysmufonfwdkif ygoGm;avjcif; jzpfygonf/ xdkUaMumifh
olUtm; tdrfuxGufprSmqdkvQif ajrmufzufoGm;csif awmifbufvSnfhwyf&onf/
awmifbufoGm;csif ajrmufzuf vSnfhwyf&onf/ þtaMumodaeawmh vG,fygonf/
atmufrS wa,muf qGJvSnfhay;&kHygbJ/ armif;rnfhol wa,mufjzpfaeyguvnf;
jrif;vSnf;orm;tzdkU rcJ,Of;yg/ olUwyfNyD; aemufqGJvSnfhvdkuf/ oljzL;jzL;ajzmifhajzmifh
ajy;aomtcgrS vSnf;a&SUrSudk,fu tomajy;vdkufaeNyd;aemuf vSnf;vufwHESifh
vSnf;u,fhtdrfudk vufwzufpD aemufjyefaxmufí tomav; ckefwufvdkuf/ 'grsKd;udk
uRefawmfu awmufxGef;wkef;uwnf;u uRrf;usifcJUygNyD./ ,if;odkUjyK&onfrSmvnf;
olUtusifhu tdrfu rxGufwifomygbJ/ vrf;a&mufí armif;om;usoGm;awmh rvdkawmh
ygNyD/
uRefawmfudkifcJU&aom jrif;rsm;xJwGif 'Dtaumifav;udku &Srf;jrif;/ ausmufjrif;
yk[kac:ygonf/ olUta&mifrSm azmif;0wfpdrf; 'dk;uGufjzpfí 'DtarG;rsKd;u oGufvuf
zswfvwfonf/ rmausmonf/ xdkUjyif jrif;odk;jzpfí pdwfvnf;xufavonf/
rda&TeDESifh olonf taumifcsif;wlnDonf/ uRefawmfu olwkdUESpfaumifudk ]reuf
jrif;}]njrif;}armif;&onf/
jrif;vSnf;orm;wa,muf jrif;ESpfaumif armif;&onfrSm oufomonfr[kwf/
w&ufwm 24 em&DwGif tdyfcsdefav;omem;&ygonf/ jrif;vSnf;udk rSefwef; xGufcsdefrSm
reuf 6em&DrdkU wem&DapmNyD; 5em&DrSmxí tpmauR;&ygonf/ 11 em&D 12 em&Davmuf
jyefjzKwf/
jrif;rSm EGm;ESifhrwlyg/ EGm;wkdUrnfonf cdkif;&mujyefvm bmrSvkyfp&mrvdk/
wif;ukyfxJoGif;/ jrufpOfxJ tpmxnfhauR;vdkuf&kHom/ jrif;uþodkUr[kwf/ jzKwfvQif
jzKwfcsif; wreufpmvkH; ZufoGm;udkcJxm;&aom olUyg;pyfudk vQmqGJxkwfNyD; a&aq;ay;/
0efudkqGJ&aom 0efudkxrf;&aom vufjyifay:udkvnf; t0wfa&qGwfí wdkufay;&ao;
onf/ NyD;awmhrS qD;wnf/ xdkUaemuftenf;i,f vrf;qGJavQmufay;OD;/ vlwkdUtm;upm;
yGJrsm;ü 'kef;ajy;NyD; csufcsif;r&yfem;vdkuf&bdouJUwnf;/ þudpöt00wkdUNyD;rS olUtm;
tpmuR;/
uRefawmfvnf; xrif;pm;/ xdkUaemuf njrif;udkwyfxGuf/ ae0ifrdk;csKyf 6em&D 7
em&DavmufjyefjzKwf/
tdrfa&mufrS jrif;tm;jyKpk&onfrsm;udk ,cif uRefawmfha,mufzrsm; &SdpOfwkef;u
ulnDabmf&aomfvnf; olwkdUppfxJvdkufoGm;rSrl uRefawmfwa,mufwnf;om BuJ&ygawmh
\/ jrif;acs;? ao;odrf;&onfrsm;awmh txl;azmfjyp&mr[kwfawmhyg/ odkUpOfvsuf
þjrif;vSnf;orm;b0udk uRefawmfpdwfrysufcJUyg/ rnnf;nLcJUyg/ ukd,hfuHypfcsonfh
udk,fhb0wm0efudk ausyGefcJUygonf/ ,if;b0ü usa&mufaom'ku©wdkUudkvnf; vSvSBuD;
cHcJU&ygonf/
vSnf;eif;cH&jcif;

waeUaomtcg0,f uRefawmf\ausmif;aebuf oli,fcsif; ,if;acwfü


ppfAdkvfjzpfaeolESifhawGUí xdkaeUtdrfjyefvSnf;jzKwfaemufuscJUonf/ prf;acsmif;xdyfrS
&Srf;vrf;rBud;okdU 0ifaomtcg arSmifíaeygNyd/ tdrftjyefrdkU uRefawmfonf vlvnf;
cyfaxGaxGjzpfaeí jrif;Zufudk aumif;pGmrxdef;EdkifawmhbJ oli,fcsif;ESpfa,muf pum;
wajymajymESifh vmcJUMu\/ xdktcgrSm rda&TeD rsufESmwyfxm;aom tkyfcGufonf
olUacgif;ESifh cyfacsmifacsmifaeaomaMumifh ZufoGm;u olUyg;pyfrSjyKwfae\/ 'gudk
uRefawmfrod/ tu,fwdwpkHw&m taESmifht&Sufr&Sdbl;qdkvJ bmrQrjzpfEdkifay/
okdUaomf anmifwkef;vrf;xdyf ta&mufwGif oHykH;wvkH;w0kef;0kef;usoHudk Mum;&
onfü rda&TeDrSm eudkaMumufwwfaom OmOf&Sdonfhtwdkif; wcgwnf; vefUí uqkef
pdkif;ygavawmhonf/
uRefawmfu ZufBudK;qJGaomfvnf; ZufoGm;vGwfaeNyDjzpfaomaMumifh r&awmh/
t&rf;qGJí tkyfcGuf olUrsufESmrS uRwfoGm;aomtcgü ydkqdk;ayawmhonf/
þae&mü rda&TeD tpGrf;ukefvefUum vrf;rBuD;wavQmufü ajcukef uqkefpdkif;ay
awmhonf/ ,if;udk jrif;pum;jzifh ],lajy;onf}[kac:onf/ vrf;u tm;vkH;vlawG
tvefUwMum; ab;udk&SJMuonf/ atmfolatmf? qJolqJ? uRefawmfholi,fcspf ppfAdkvfum;
*syefpm;&SnfBuD; um;,m;ESifh vSnf;ay:u 'vdrfhacgufauG; uscJUayNyD/
uRefawmfrl jrif;vSnf;orm;yDyD owd&Sdí jrif;vSnf;vufwHudk wG,fvdkufoGm;um
jrif;rrsufESmudk zrf;csKyfEdkif&ef a&SUrSqif;\/ okdUaomf jrif;r\jrefvSaomt&Sdefudk
rvkdufEdkifojzifh uRefawmf 0rf;vsm;arSmufvJí vSnf;bD;u cg;udkjzwfeif;oGm;awmh\/
jrif;ronf &Srf;vrf;rBuD;twdkif; ajy;&mrS xdkpOfu ESpfusyfcGJuGufopfac:aom
qif;&Jom;tdrfpk wJtdrfrsm;xJodkU auGU0ifum tdrftcsKdUudkwdkufNyD;aemuf o&ufawmvrf;
odkUwufajy;\/
uRefawmfESifh uRefawmfholi,fcsif;rSmrl vrf;aumif;pGmravQmufEdkifawmhbJ aemufrS
axmheJUaxmheJUESifhvdkuf&\/ o&ufawmvrf;ESifh vif;vGef;vrf;a'gifh urljrifhay:
utdrfa&SU uezsif;wdkifudk vSnf;bD;cGwdkufum jrif;r&yfaeonfudkawGU&\/ vltcsKdUu
csKyfudkifxm;\/ vSnf;bD;wzufrSm a'gufawG '*lawGusKd;yJUí ykHvsufom;usae\/
uezsif; wjcrf;,dkifoGm;\/ ,if;ydkif&Sifu udk,fhvdkbJ jrif;vSnf;orm;rdkU
udpör&Sdaomfvnf; ESpfusyfcGJuGufopfu yGwfwdkufoGm;aom tdrfwdkUudkrl tavsmfay;&\/
olwkdUt,ltqrSm ,mOfwcku yGwfwdkufoGm;ygu bmrQrusKd;yJUaomfvnf; tdrfudk
cdkufwwfonfrkdU tdrfewfrif; r[m*D&dudk uefawmh&rnfqdk\/
olwkdU&yfuGufudk ESpfusyfcGJuGufopf[k ac:onfrSm *syefacwfuAkH;'PfaMumifh [dkrS
onfrS ajymif;vmMuaom qif;&Jom;awG wJtdrfwae&mpmudk wvvQif ESpfusyfcGJ
ay;aqmufae&aomaMumifh jzpf\/ wdkufwdkufqdkifqdkifbJ xdktcsdefü uefawmhyJGwck\
tkef; iSufaysmwefbdk;rSm ESpfusyfcGJrQjzpfí uRefawmfhjrif;vSnf;yGwfoGm;onfqdkaom wJtdrf
av;ig;vkH;udk ESpfusyfcGJpD ay;vdkuf&yg\/
jrif;vSnf;bD;jyefjyifvdkuf&wmu 50ausmfukef\/ uRefawmf
jrif;vSnf;ay:uusNyD; cg;vSnf;eif;oGm;onfh 'Pfuvnf; awmfawmfMumcHvdkuf&\/
ra&TeDESifh uRefawmfjzpf&ykHu 'gwGifbJvm;wJU/ ruao;bl;cifAsm/

a[;[dk; taqmfcH&jcif;

waeUoü uRefawmfonf rda&TeDudk A[ef;wacguf? &efukefwacguf armif;NyD;í


aeUwGufudkufayNyD/ olUvkyftm;vnf; 'DaeUtzdkU ukefavNyD/ rdk;csKyfcgeD; jrif;pm0,f&if;
vrf;xdyfwGif &yfxm;wkef; jAKef;qdka[;[dk;ppfom; ckESpfa,mufa&mufvmum uRefawmfh
vSnf;udk olwkdUESifhvdkufygqdk\/
uRefawmfu þjrif;udk 'DaeUtzdkU aemufxyfarmif;rjzpfawmhaMumif; tusKd;
taMumif; ajymjyum tBudrfBudrfawmif;yef jiif;qdkygaomfvnf; tjcm;vSnf;wpD;rQ r&Sd
awmhí (&Sdyghrvm; tajctaeMunfhNyD; xkH;pHtwdkif; vpfMuwmudk;/) vSnf;ay:twif;
wufxdkifMuum olwkdU[molwkdU armif;oGm;rnf vkyfMuawmh\/ ,if;ü uRefawmfu jrif;
ZufBudK;udk ray;bJ olUbufudk,fhbuf vkMuonfwGif iwdwkdUvnf; ]]'Daumifacgif;rm
w,faqmfuGm/ rif;b,favmufrdkufvdkUvJ}}qdkNyD; t&ufrl;rl;ESifholwkdUcg;u bJeufawG
xkwfMuum ckESpfa,mufESifh wa,mufaqmfvbef awMuawmh\/
ESpfa,mufu uRefawmfh&if0ESifhausmudk a&SUaemuf bJeufESifhaxmufxm;Mu\/
usefig;a,mufu toGm;ESifhvnf;aumif; tjym;ESifhvnf;aumif;? taESmifhESifhvnf;
aumif; ckwfMu&dkufMu\/
eab;rS jrifraumif;í vmzsifol vlwa,mufudkvnf; aqmfvTwfojzifh ajy;&\/
olwkdUonf *syeftm;udk;ESifh Armtcsif;csif; rdkuf&dkif;Muolrsm;jzpf\/
uRefawmfu þae&mü aoG;ylyljzifh aocsifaoyapawmh? ighjrif;rawmh 'if;wkdU
vufxJrtyfzl;[k ZGwfaycH\/ onfvdk pdwfwif;xm;vdkufaomtcgü udk,fay: acgif;ay:
rD;zGm;wazsmufazsmuf usovdkom cHpm;&ayawmhonf/ aemufqkH;ü cHaeol oufoufudk
wzufowfvkyfí tm;&MuawmhrS todw&m;&ovdk olwkdUtcsif;csif; ]]vGef r,f
vGefr,f}}[kajymNyD; xGufcGmoGm;Muawmh\/ xdktcgü uRefawmfhrSm jrif;vSnf;vufwH
udkrSDum OD;acgif;rS rsufESmay:aoG;rsm;pD;,kdvsuf rdef;armrl;a0í usefcJUawmh\/
'kwd,tBudrf tMuyfudkifolrsm;um; edyGefrmpwmrsm;udk,fawmfwdkifjzpfawmh\/
tcsdefu jrif;rtwGufydkíyif qdk;acsonf/ aEG&moD aeUv,frGef;wnfhvkeD;jzpf\/
xdk&ufydkif;u uRefawmfonf rda&TeDudk reufcsdefom xGufarmif;í aeUwGufESpf
acguf armif;NyD; jrif;roHcGmwck uRwfoGm;ojzifh vrf;xdyfwGif topf&dkufay;aepOfjzpf\/
,if;tcdkuf *syefwodkuf a&mufvmNyD; A[ef;udkydkUyg[kqdk\/ uRefawmfu jrif;r
acR;oH&TJ&TJ a[m[JjzpfaeykHudkjyNyD; aovdrfhr,f rydkUEdkifbl;[k ajymaomtcg ]cl;&m;}vkyfMu
awmh-
[J [J olwkdUtm; uRefawmfowådrjy0HUawmhay/ (oufOD;qHydkifrsm;udk;/) okdUaomf
uRefawmf jrif;rawmh uRefawmfrnSmrwm rarmif;&uf/ rcsdwifuJ 0efudk qGJ&onfvnf;
rMunfhvdkí teD;ü toifh&Sdaeaom ]vSnf;BuKHarmif; py,f,m}ukvm; tmyem;tm;
tusKd;taMumif;ajymjyNyd;
]]uJ rif;ajz;ajz; oufomMunfhNyD; armif;ydkUvdkufygawmhuGm}}
rda&TeDonf b,favmufyJyef;yef; vlcdkif;aporQudkawmh rwGefUrqkwf aqmif&Guf
wwf\/ olUtm;&SdorQ oGm;EdkiforQawmh cdkuyfjcif;[lí olUb0woufwmrSm
wcgrQr&SdcJU acs/
,ck *syefig;aumif wifoGm;&mrSmvnf; cGmoHjyif;jyif; av;bufuJGuGJyifxGufoGm;
onf/
odkUaomf em&D0ufrQtMumü A[ef;rSvmaomjrif;&xm;wpD;u
]]udkMuifaqG? cifAsmhjrif;rav; a&wm&Snfvrf;xdyfrSm vJaeNyD}}
rda&TeDudk ESmvHxlatmif ukay;cJUaomq&mBuD;onf ]]'Djrif;rudk waeUESpfacguf
xuf b,fawmhrS ydkrcdkif;eJU/ avQmhEdkifoavmufom avQmhcdkif;yg}}[k rSmpum;&Sd\/
,ck rvTJra&Smifom jyKvdkuf&onf/
MunfhjrifwdkifbufrS vmaom yxrOD;qkH;BuKH&m jrif;&xm;ESifh uRefawmfvdkufoGm;
aomtcg rda&TeDtoufr&SdawmhNyD/
]]uRefawmfwcsufrS &dkufrarmif;bl; udkMuifaqG}} tmyem;u qD;ajym\/ ]]cifAsm;
rSmvdkufwJUtwdkif; olroGm;EdkifvdkU&yf&if? uRefawmf*syefawGudk qif;cdkif;rSmbJ/ tckawmh
a[m 'Dae&mrSm bkH;bkH;vJwJUtxd olUajc[m wcsufrSrysufzl;As/ tm*jrif;r &SmrS&Sm;
a&m}}
rda&TeDonf ol\wm0efudk toufaoonftxd xrf;aqmifoGm;&Smayonf/

tmwm;

*syefacwfonf &efukefNrdKUwGif jrif;vSnf;acwftaumif;qkH;jzpf&um; aygif;wnf?


ewfwvif;? BudKUyifaumuf? rif;vS? vufyHwef;? wdkufBuD;? arSmfbD? anmifav;yif? yJcl;?
vSnf;ul;? oeyfyif ponfht&yfu jrif;vSnf;awGyg vma&mufarmif;ESifMuukefonf/
oxkHu bkHjywfawGyif a&mufvmMuavonf/
bkHjywfonf vSnf;uefUwdkwdk rwfapmufapmufESifh Munfh&wmwrsKd;yif/ &efukef
vSnf;awGum; u,fhtdrf ajccsESifh ,Ofpp&Sdonf/ jynfa&TawmifrS BudKUyifaumuf
wdkufBuD;txd jrif;vSnf;wkdUum; u,fhtdrf ajccsrygí uRefawmfwkdUu ]jAefUvSnf;}[kac:
Muonf/ 0efrsm;rsm; vlrsm;rsm; wifEdkifonf/ cdkifcefUonf/ av;vHonf/
jrif;vSnf;aps;onf &efukefrSmqkH;onf/ &efukefrSm tBuD;qkH;jzpfonf/ &efukefrS
wjcm;xGufí a0;avaps;oufomavjzpfonf/
xdkUaMumifh uRefawmf\ 'kwd,jrif;udk 0,f&ef o&ufacsmif;odkU a&mufcJUonf/
þo&ufacsmif;qdkaomt&yfonf &Gmomom NrdKUrus awmru awmfawmfacsmifusonf/
arSmfbDESifhwdkufBuD;tMum;0,f wdkufBuD;bufeD;onfü taemufpl;pl;udkoGm;aom vrf;cGJ
uav;&Sdonf/ þvrf;uav;tqkH;rSm acsmif;uefUvefUcHaeonf/ o&ufacsmif;onf
xdkacsmif;uav;eab;rSm wnf&Sdonf/ ukvm;? w&kwf? ukefpkHqdkif? acgufqGJqdkifrsm;
&Sdonf/
xdkUaMumifh NrdKUrus awmru[kqdkygonf/ jrif;vSnf;vrf;? avSvrf;qkH&m
jzpfonf/ þt&yfudk arSmfbD vSy'g;&GmrS 0g;c,frvrf;&Sd udkarmifcif\tdrfrSmwnf;NyD;
jrif;vSnf; armif;aeMuaom OD;xGef;&if udkwifat;wkdUESifhywfoufNyD;
a&mufcJUMujcif;jzpfonf/
uRefawmfwkdU&efukefrS vmcJUuwJudku udkarmifcif\ jrif;vSnf;ESifh vSy'g;&GmrSm
c&D;axmufNyD; aemufwaeU o&ufacsmif;okdU armif;cJUMuonf/ OD;xGef;&ifESifh vlquf&Sd
onf/
þrSm uRefawmfwkdU qdkifrdMuonfum; vSnf;ESifhjrif;ESifhwGJ&uf/ okdUaomf jrif;
uav; av;cgvnfom;rQ i,fNyD;vSnf;BuD;u azmfjycJUonfh ]jAefUvSnf;}rsKd;jzpfaeonf/
þjrif;ESifh þvSnf;udkum; roifhavsmfay/ okdUaomf aps;uoufomayonf/ vSnf;BuD;u
BudKufavmuf\/ jrif;uav;um; touft&G,fi,fojzifh tm;udk;cGifhudk rokH;avmuf
ao;ay/ vmrdvufp vufcsnf;jyefonfxuf &efukefa&mufawmh jrif;uav; vSnfhxkwf
rnf[k uRefawmf0,fcJUawmh\/
þjrif;uav; tarT;ta&mifu jrif;eD 'l;rJ? a0S;oif;NyD;om;rdkU oabmoum,
tvGefaumif;\/ okdUaomf olUtarT;ta&miftavsmuf jrif;aumif;xJ ra&mufay/
av;av;rSefrSeftpm;xJujzpf\/ onftxJ olUtoufuav;uEkao;ojzifh wESpf
avmuf olUtm; jrif;wef;aph rarmif;Edkifao;ay/ tjcm;jrif;vkyftm;\ w0ufrQ (0g)
waeUwacgufavmufom 0efayghayghESifh armif;Edkifao;rnfjzpfaomaMumifh olUemrnfudk
0,fNyD;uxJu uRefawmfwkdUonf t&uform;yDyD ]tmwm;}[krSnfhac:vdkufMu\/
tmwm;onf ywfv,fav;vdk jrif;yk? jrif;nSuf? jrif;trmpm;xJu r[kwfay/
vnfpwdkwdk? EGm;udk,fvdk ykuGuGESifh taumifBuD;vrf;&Sdao;í aemifwESpfavmufapmifh?
ig;ESpfausmf ajcmufESpfxJa&mufrS tm;udk;cGifudk; cdkif;&rnf/
okdUaomf uRefawmfhvufxJa&muf okH;vavmuftMumü A[ef;pmwdkufa&SUwGif
*syef ppfum; aemufNrD;&dkufcH&í nmbufvufqpfrSm BuD;pGmaom'Pf&m&onf/
wmarG zdk;pdefvrf;ü uRefawmfha,mu©r\ aqGrsKd;rsm;&Sdonf/ a&S;t*Fvdyfacwfu
ta&;ydkiftqifhtwef;rdkU jcH0if;us,fBuD;ESifh tdrfBuD;uvnf; BuD;us,fvSygonf/ xdktdrfü
tzGm;tdktysKdBuD;wa,muf&Sdonf/ a,m*D0wfonf/ waeUoü þa,m*DBuD;onf
uRefawmfwdkUtdrf a&mufvmNyD; uRefawmfh a,mu©rtm; ]]atmifr,fav;? orD;tdrfaxmif
uswmrS 'dkUrod&ygvm;/ aqGrsKd;tquf jzwfxm;wmvm;/ ararBuD;wdkUtdrfudk rvmMu
awmhbl;vm;}}bmvm; nmvm;jzifh wntdyftvGrf;o,fNyD; aemufwaeUreufrSm olUvdkuf
ydkU&if; uRefawmfwkdUtm;vkH;yg olwdkUtdrfvdkuf&ef ac:ojzifh jrif;vSnf;ay:rSm þtzGm;BuD;
&,f? uRefawmfha,mu©r&,f? uRefawmfhZeD;ESifh orD;av; xdkifEdkifpt&G,f ygcJUonf/
&xm;udk *syefppfum;twkdufü idkufceJ uRefawmfwa,mufom a&SU0yfvsm;xdk;
usonf/ vufarmif;tenf;i,fyGef;oGm;onf/ usefvlrsm; bmrQrjzpf/
jrif;vSnf;nmbuf vufwH xufydkif;usKd;í þtusKd;ESifhxdk;jcif;jzifh tmwm;vufrSm
BuD;pGmaom 'Pf&m& onf/ ESpfvavmuf vkH;0rarmif;EdkifbJ aq;ukae&onf/
,if;udk tavsmfay;onfhoabmjzifh a,m*DtzGm;BuD;onf uRefawmfhZeD;ESifh
orD;av;udk uRefawmfyg olwkdUtdrfrSm vma&mufaexdkifapygonf/
okdUaomf uRefawmfraysmfydkufEdkifyg/ xdkacwfxdktcgü a&S;acwfu t&m&Sda[mif;
wkdU\ tdrfaxmifrsm;rSm twGif;ypönf;udk tvDvDxkwfí a&mif;pm;ae&onfjzpfyg\/
aeMuwmrSmvnf; tzGm;BuD;ESpfa,mufESifh orD;toufokH;q,frQ wckvyfrwa,muf/
rdef;rom;csnf;jzpfí tacRwmqkH;okH;Muonf/ [if;udk r,fr,f&&0,fNyD; csufrpm;Mu/
EGm;EdkUESifhxrif;pm;onf/ iSufaysmfoD;ESifh pm;onf/ uRefawmfu 'gawGrpm;EdkifrSef;odawmh
rS tmvl;? yJ? ig;ajcmufavmufcsufauR;onf/
xdkUjyif tqdk;&Gm;qkH;um; 'DtdrfBuD;rsKd;rSm tdyfcef;wdkif;aemufaz;cef;&Sdí aemufaz;
tdk;xm;onf/ a&S;acwfaumif;pOf ta&;ydkiftdrfqdkawmh tapcHawG trsKd;rsKd;ESifh
aemufaz;tdk;odrf;qnfhrnfh r,fw,fukvm;vJ &Sd&rnf rkcsaygh/ ckawmhcifAsm? avmu"r®
wm &aom? vmabm? NyD;awmh ta&;ydkifrif;BuD; uG,fvGefNyD;wnfhaemuf t&aom?
tvmabmESifh BuKHBudKufcsdefjzpf&um; tapcHa0;vdkU acG;waumifrQr&Sd/ udk,fhaemufaz;
tdk;udk,faeUpOf okwfoifae&awmh uRefawmf ESpf&ufavmufyJ aeEdkifcJUygw,f/ uRefawmfh
ZeD;eJU orD;av;om csufcsif;BuD; jyef&rSm olUtzGm;rsm; tm;emygw,fqdkNyD; qJUav;ig;
&ufavmuf MumcJUxifygh/ onftwGif;rSm uRefawmfhZeD;tm; acgufqJGaMumf? xrif;aMumf
rsm; ydkUcJU&ygonf/
tmwm; vufemaepOfrSm uRefawmfonf ywfv,fav;waumifudkom armif;cJU
&yg\/ okdUaomf tmwm; jyefarmif;EdkifNyD; &ufrMumrDrSm ywfv,fav;aoygonf/
olaoykHu jrefqefvS\/ w&ufrS tarmif;rysufcJUyg/ aornfhreufrSm nu xnfhxm;
aom tpmawG vkH;0rpm;bJ wkH;vkH;vJaeonf/ jrif;q&mac:jyawmh tat;ywfNyD; qD;csKyf
0rf;csKyfjzpfwmwJU/ aq;wdkufvdkU auR;vdkUr&awmhyg/ q&mu 0rf;csLygonf/ acs;rxGufrD
toufxGufoGm;yg\/ jrif;wkdUrnfonf þodkUvsifjrefpGmvnf; aowwf\/
xdkoa&mtcgrSm uRefawmfwdkU tdrfaxmifonf waeUvQif wacgufrQomarmif;&
í w0ufrQaom 0ifaiGom&onfh tmwm;ESifh rjzpfawmhNyd/
xdkUaMumifh uRefawmfonf tmwm;udk a&mif;ypfNyD;awmh a,mu©rBuD;u aiGw0uf
pdkufjzifh &mEIef;jynfh cdkif;Edkifaom xdyfwef;jrif;waumifudk orufa,mu©rESpfOD;ydkif
0,fvdkufMuawmh\/ þjrif;emrnfudk ]wufwkd;}[k uRefawmfuay;vdkufonf/
þae&mü pmzwfolonf q&mwufwdk;udk owd&Muayvdrfhrnf/ pifppfvnf;
uRefawmfhjrif; wufwdk;rSm q&mwufwdk;\ emrnfrSwqifh vmaMumif;0efcHygonf/
uRefawmfausmif;om;b0uyif q&mwufwdk;onf uRefawmfBudKufaom pma&;
q&mwa,mufjzpfcJU\/ txl;ojzifhtrSwf&onfrSm ('*kefr*¾Zif;rSmxifonf/) ]tdkifpD
tufpf}0w¦K/ xdkacwfu tdkifpDtufpf&l;? tdkifpDtufpfudk orufzrf;vdkolrsm;tm; oa&mf
xm;onf/
oli,fcsif;ESpfa,mufonf vlavmufBuD;aom arsmufBuD;tm; tarG;rsm;&dwfí
AD;vwfom;vdk 0wfqifay;um tdkifpDtufpf orufzrf;vdkol tdrfodkUac:oGm;í 'golwkdU
tudkBuD;yg/ AD;vwfu tdkifpDtufpf atmifNyD; jyefvmcJUwmrMumao;/ oif;abmay:rSm
tat;rdcJUojzifh toH0ifaeípum;rajymEdkifao;aMumif; Zmwfvrf;qifxm;\/
eudkADZ"mwfcHu onfvdkoa&mfpmrsKd; tifrwef BudKufaom uRefawmfonf
þ0w¦Kwyk'fwnf;jzifh ]tdkifpDtufpf}ESifh ]wufwdk;}emrnfudk pGJcJUonf/ uRefawmfonf
b,ftajcbJa&mufa&muf? bmvJvkyfae&ae&? pmaypdwfuawmh udk,frScGmonf r[kwf
rlí pdwfBudKufawGUaom udk,fhjrif;udk emrnfay;&ef pOf;pm;vdkufaomtcg udk,fhpdwfBudKuf
jzpfcJUaom ]wufwkd;}udk owd&jcif;yif jzpfawmhonf/
aESmif;aomfumv? uRefawmfpma&;q&m jzpfvmaomtcgvnf; acG;aomfwmaqG?
aMumifaomfwmaqG? armfawmfum; aomfwmaqG ponfrsm; jzpfaeonfwdkUudk Mum;od
awGjrif&yg\/ þum; vlwkdU\ cifrifESpfoufrItrSwfw& jyKwwfMujcif;rsm;
jzpfayonf/

uRefawmfhOmOfqdk;

uRefawmfonf rdrdudk,frdrd qef;ppfMunfhrdonf/ pifppf uRefawmfonf vl&dk;


vlwnf r[kwfay/ wzufom;udk aemufcsif ajymifcsifoa&mfcsifonf/ rawmfwa&mf
vkyfcsifonf/ uRefawmf,aeUwdkif rarhEdkifaom t&mwckjyKcJUrd\/
uRefawmfvufzuf&nfqdkif xGufaepOf OD;[HomwdkU om;tzr&Sdonfhaemuf
udk,fhvrf;xJubJ toufqJUokH;av;ESpf&G,f armifydef&dk;ac: oli,fav;a&mufvmonf/
olUom;av;udk cdkif;ygapyg qkH;ryg[k olUtarutyfESHygonf/ armifydef&dk;wdkUrSm zatr&Sd
ay/ olUtartdkBuD;ESifh trtysKdESpfa,muf? nDri,fwa,muf/ vufvkyfvufpm;/
tdrfi,fav;wvkH;udk iSm;&rf;aeMuonf/
armifydef&dk;onf emrnfESifhvdkufatmif &dk;&kHru t&dk;vGefojzifh aygwJUbuf
a&mufaeonf/ cdkif;vdkUapvdkU aumif;onf/ tifrwefzifayghonf/ zifayghvdkufonfrS
wcgw&Hb,fu b,folUqD oGm;acsprf;qdk&kH&Sdao;? bmudpö[krajym&rD olxGufoGm;NyD
jzpfaewwfí jyefac:NyD; em;&GufqGJajym&\/ aemufawmholUtm; wjcm;cdkif;p&m&SdvQif
yxrem;&Guf odkUr[kwf vufudkqGJxm;? ajymNyD; pum;qkH;rS vTwfvdkuf&\/
armifydef&dk;onf uRefawmfhudk ]tudk tudk}ESifh tifrwefcif'/ uRefawmfvufzuf
&nfqdkifjzKwfNyD; jrif;vSnf;csnf;armif;aomtcgvnf; ]py,f,m}vdkufygwwfonf/
rdk;wGif;BuD;rSm wcgaomf uRefawmfESifhcifrifaom rdwfaqGrsm;u ]]a[h? armifMuif
aqG? rif;jrif;vSnf;u rdk;vkH&JUvm;uG}}ar;í uRefawmfu (jrif;vSnf;orm; yg;pyfudk cGifh
vTwfMuygaemf/) ]][m uRefawmfh jrif;vSnf;u rdk;vkHavvkH arxkHaxmif rSD0JEdkifygoAsm}}[k
jyefajym&m rdwfaqGrsm;u oabmus&,farm ukefMuonf/ 'gudk t"dyÜm,f em;rvnf
aom armifydef&dk;u rSwfxm;wJUNyD; waeUrdk;uav;wzGJzGJ &Gmaecsdef a&Twd*kHbk&m;
A[ef;buf apmif;wef;tqif;rSm
]]vm? vm? rdk;vkHavvkH arxkHrSD0JEdkifw,f}}[k atmfNyD; ygpif*smac:aeojzifh
uRefawmfhrSm xdkifaeaom vufzuf&nfqdkifrS tjrefxoGm;NyD; olUyg;pyfydwf&awmh\/
atmf? armifydef&dk; armifydef&dk;/ oleJUuRefawmfuawmh ]awmifiluvJ awmifil
armif;axmifuvJ armif;axmif qdkouJUokdU ygbJcifAsm/
waeUnae trJowf&kHudk trJom;wifbdkUatmf'g&í vdkufygoGm;onf/ EGm;owf&kH
xJrSm usD;csDcsD? acG;pm;pm; vTifhypfxm;aom EGm;odkacsmif;rsm;&Sdonf/ 'gudk uRefawmfu
armifydef&dk;tm; ]]a[h? [dkrSm trJtl*if;ydwfawGuG/ csufpm;vdkU odyfaumif;wmbJ/ rif;,l
oGm;NyD; rif;trawG csufckdif;ygvm;}[k ajymrdawmh wu,fyif olonfwaxG;BuD;aumuf
í oiftlavQmfBudK;ESifh qGJoGm;onf/
'gavmufawmh olUtdrfusvQif olUtrawGu odwefaumif;&JU[k atmufarhrdonf/
okdUaomf xdkn uRefawmfxrif;pm;awmh [if;wcGufonf 0g;r&/ t&ufrl;rl;ESifh
0g;rsKdomcsvdkuf&NyD; okH;wkH;avmufukefrS tdrfu rdef;rtm; ]][JU? 'D[if;u bmwkef;/
0g;vJ r&ygvm;}}ar;awmh
]]'gu usrwdkUtdrfu csufwm r[kwfygbl;/ &Sifhwynfharmifydef&dk; vmay;oGm;wm
yg}}wJU/

atmifbk

uRefawmfha,mu©rESifh uRefawmfonf wufwdk;udk pyfwl0,fNyD;onfaemuf


aps;acsmifí udk,fhvufxJ a&mufNyD; jyKjyifvdkufygu tjrwf&Edkifrnfh vSnf;wpD;ESifh
jrif;av;waumifudk a,mu©ru aiGpdkuf? uRefawmfu vlpdkuf? tjrwfudkwa,mufw0uf
jzifh 0,fvdkufMujyef\/
þjrif;ESifhvSnf;udk0,f&ef nTefMum;olrSm udkodef;av;jzpf\/ xdkjrif;vSnf;ydkif&Sif
vlBuD;rSm qif;&J&Sm\/ vSnf;udk&GufzsOfprS rrdk;Edkifí "edrdk;xm;\/ jrif;uav;udk tarG;rQ
rxdk;Edkifí okd;ESifhwlae\/
uRefawmfwdkU vufxJa&mufawmh vSnf;udk trdk;opfrdk;NyD;aq;a&mifvSvSokwfí
a&mif;vdkuf&m 0,f&if;jrif;ESifh vSnf;bdk;\okH;ykHESpfykHrQ &jcif;aMumifh jrif;av;\
wefbdk;rSm bmrQrrsm;awmhay/ þjrif;uav;udkvnf; tarG;xdk;NyD; waeUvQif wacgufrQ
a,mu©r \ vSnf;ayghayghav;jzifh oufoufnSmnSm cdkif;vdkuf&m jrif;uav;onf
ouf&G,fi,f onfhtavsmuf waeUwjcm; wdk;wufajymifvuf 0vifvmjcif;tm;jzifh
wvESpfv twGif;rSm wef;rSDaps; 'kwd,tpm;xJodkU 0ifvmav\/
Oyrm wufwdk;u yxrwef;pm;jrif;rdkU tzdk;waxmifqdkaomf olu ckESpf&mhig;
q,f &Spf&m ygwnf;/ þjrif;uav; tarG;u jrif;a&Tac: &J&Jawmufa&Ta&mif/ wufwdk;
avmuf a'gufr&Sd/ ykonfh trsKd;tpm;rdkU uRefawmfu olUudk ]atmifbk}[k emrnfay;
onf/ olvnf; wufwdk;uJUokdUyif (azmufNyD;ac:) a0S;oif;av;jzpfí olwkdUESpfaumif
tvGefoifhjrwf\/ NcHxJvTwfxm;vQif acG;ESpfaumifupm;ouJUokdU ESpfaumifom; ywyf
&yf vkH;owfupm;wwf\/ tpmauR;vQif tpmcGufxJ ESpfaumifEIDufpm;NyD; wcGufukefrS
aemufwcGufodkU twlajymif;pm;\/
uRefawmf\ jrif;vSnf;orm;b0wmrSm olwkdUESpfaumif buftnDqkH;ESifh cspfp&m
taumif;qkH;jzpf\/ olwkdUcsif;vnf; tifrwefcspfcifMu\/ Oyrm atmifbk jrif;vSnf;
wyfxGufoGm;vQif wufwkd; NcHxJrS[nfí EIwfqufvdkuf\/ jyefvmaomtcg atmifbku
[nfvdkufí wufwkd;u jyef[nf&if; NcH0acgif;jyLvm\/
okdUaomf olwkdUcspfjcif;udk Mum&SnfpGm twlwuG rxm;Edkifygacs/ olwkdUonf
uRefawmfha,mu©rESifh uRefawmfh\ tpkpyfrsm;jzpfMuay&m orD;a,mu©r(usKyfwkdUxkH;pH
twdkif;)roifhrjrwfjzpfMuonfü olwkdUudk a&mif;csí pD;yGm;cJvdkufMujcif;jzifh olwkdUvnf;
waumifwXmeqD a&mufoGm;Mu&avawmhonf/ þtcgü uRefawmfhrSm udk,fydkifjrif;
waumif 0,fEdkifaomtajcodkU a&mufvmav\/
uRefawmfhrSm tmwm;ESifh wGJ0,fcJUaom vSnf;vnf;&SdaeNyDjzpfí jrif;ydkifvSnf;ydkif
jzpfoGm;awmh\/
xdktcgor,ü &efukefNrdKUwGif rsm;pGmaom jrif;vSnf;orm;wkdUonf jrif;rsm;udkom
ru rdrdwkdUvSnf;rsm;udkvnf; trdk; u,fhtdrfwkdUwGif aq;a&mifrsm;jc,fNyD;oumv
vSnf;emrnfawG ay;xm;wwfMu\/ Oyrm ]a&Twdk;}? ]&wemrdk;}? ]BuHwdkif;atmif}? ]vS,Of
,Of} ponfjzifh trdk;eab;ESpfzufrSma&;onf/ a&SUajccs rSefaxmifwGif a&;onf/
xdkUaMumifh uRefawmfhjrif;vSnf;emrnfonf ]rdk;wdrfawmif}jzpf\/ ol&d,r*¾Zif;wGif
0w¦KNydKifyGJ0ifcJUaom uRefawmf\ yxrOD;qkH;uavmifemrnfygav/ a&mifpkHaq;okwf
qdkif;bkwfa&;q&mtm; jrif;vSnf;trdk;rSm rdk;om;rdk;wdrfrsm;ESifh a&;aponf/ tvSom;cif
Asmh/
þjrif;vSnf; ]rdk;wdrfawmif}ESifh uRefawmfonf rsm;pGmaom jrif;wkdUudkqGJonf/
taMumif;rSm jrif;vSnf;orm;b0 wwd,ajrmufESpfü wufwdk;ESifh atmifbkwdkU ESpfaumif
0,fa&mif;vdkufNyD;uwnf;u &dk;&dk;jrif;vSnf;armif;pm;aeonfxuf jrif;waumif0,fxm;
armif;pm;ae? BudKufaps;&a&mif;? aemufwaumif0,f? jrwfvQifjyefa&mif;/ þenf;uydkNyD;
tusKd;&SdaMumif; odaeojzifh jrif;vSnf;orm;wydkif; jrif;ukefonfwydkif; jzpfcJUavNyD/
xdkumvrSm *syefaiGvnf; wvxufwv yGazmif;aeNyD; jzpf&um; bmrqdkvufxJ ypönf;
a&muf? NyD; jrwfonfcsnf;jzpfonf/
vSnf;udkvnf; udk,fwdkif tarmif;enf;NyD; '&dkifbmwa,mufiSm;vdkufonf/
udkjrwfomwJU/ tJ olUtaMumif;udkjzifh pmay0goem&Sifrsm; twGufajymjy&ygOD;rnf/
udkjrwfomonf pmzwftvGef0goemyg\/ odkUaomftvGefysif;\/ zsif;\/
olUudk,f ol owfaoavmufatmifvnf; rdkufrJ\/
olUtaMumif;udk wae&mü uRefawmftenf;i,fazmfjycJUNyD/ olUrSm jrif;ydkif
vSnf;ydkifr&Sd/ olrsm;vSnf;tiSm;armif; '&dkifbmrQjzpfaomfvnf; vlcsif;&dkuf&JESuf&J &Sdjcif;
aMumifh jrif;vSnf;toif;BuD;\ trIaqmifwOD;jzpfonf/
okdUaomf olUtm; b,folurSawmh xm0pOf '&dkifbmriSm;cJUMuyg/ tqifoifh&m
acwåarmif;&jcif;omjzpfonf/ armif;crSm &orQrS Munfhay;&jcif;omjzpfonf/
pifppf jrif;vSnf;'&dkifbmrSm þodkUr[kwfacs/ &orQ\av;ykHwykH ,l&onf/
þ'&dkifbm\ wm0efrSm vSnf;wyfarmif;&kHwGifr[kwfyJ jrif;acs; odrf;&jcif;? jrif;pmauR;&
jcif;? jrif;a&csKd;ay;&jcif;? vrf;qGJavQmuf&jcif; ponfjzifh jrif;\Am[D&udpörsm;udkvnf;
jyKpkay;&onf/ udkjrwfomum; jrif;vSnf;ay: xdkifarmif;jcif;rSwyg; usefaomt&mrsm;udk
rjyKvkyfvdkacs/
olUudk '&dkifbmtjzpfESifh cefUxm;tHU/ olUwGifom;r,m;ESifh olUtdrfESifhol aeonf
jzpfí jrif;vSnf;ydkif&Sifonf olUtm;tdyf&m oGm;EId;&onf/ aeUydkif;qdkvQif vdkuf&SmNyD;
ac:&onf/ oluawmh tcsdefrSefrSef vmvdrfhrnf r[kwfay/
xdkUaMumifholUudk rnfolrQ xm0pOf '&dkifbm rcefUtyfjcif;jzpf\/ 'geJU uRefawmf
utb,faMumifh cefUtyfygoenf;/
olUwGif uRefawmfESpfoufaom t&mESpfck&Sd\/
(1) owådaumif;onf/ &dkuf&JESuf&J&Sdonf/ vufvsifonf/ txdk;towfusifvnf
onf/
(2) pmzwfonf/
eHywfwpfudk uRefawmftb,faMumifh vdkygoenf;/ uRefawmfwdkU jrif;vSnf;orm;
tvkyfonf wa,muf wa,muf Adkvfusjcif;? npfywfjcif;? nOf;yef;apmfum;jcif;rsm;
jyKwwfonf/ þt&mrsKd;wGif uRefawmf\ADZowådu atmufusrcHvdk/ okdUaomf þtcsdef
ü touft&G,fEke,fao;aom uRefawmfhrSm olwkdUvdk vlMurf;BuD;rsm;ESifh rzufNydKifEdkifyg/
xdkUaMumifh udkjrwfomudk tm;udk;&onf/ olUqDrS &dkuf&JESuf&Jaom rdkufaoG;rdkufpdwfudk
ul;,l&onf/ udkjrwfomonf a&S;t*Fvdyfacwfuyif bwfpum;ydkif&Sifwa,mufu
olUum;rsm; apmifhxdef;&ef vlrdkufpy,f,mtjzpf awmrSac:,lNyD; tdrfazmfrESifh ay;pm;
xm;&ol jzpfonf/
eHywfESpfudk uRefawmfvdkonfum; uRefawmfjrif;vSnf;orm;b0ü tcsdef&ocdkuf
pma&;avh&Sd\/ xdkacwfü pma&;NyD;b,frSvJ ydkUp&mr&Sdí olUudkbJ zwfcdkif;&\/ olu
ESpfESpfNcdKufNcdKufzwfNyD; aumif;onf[k csD;usL;wwf\/
uRefawmfhrSm udk;wef;a&mufuwnf;u uAsma&;? pma&;0goempGJcJUonf/
,ckacwfvdk a&;NyD; r*¾Zif;wdkufawGydkUEdkifonf r[kwfrlbJ udk,fh[mudk,fa&; udk,fh[m
udk,fzwfNyD; auseyfae&aom t&omomjzpf\/ xdkUtjyif taygif;toif;rsm;udk
acsmharmhzwfcdkif;um olwkdU\csD;rGrf;jcif;udkcHvdk\/
ausmif;om;wkef;u oli,fcsif;rsm;tm; olwkdUzwfvQif roum vufzuf&nfwkduf
&kHom&Sd\/ jrif;vSnf;orm; b0üum; uRefawmfhpm zwfrnfholrSm a&Txuf&Sm;\/
udk,fhywf0ef;usifrSm t&ufwdkufí zwfrnfholvJr&Sd/ jrif;vSnf;orm;xJü pmzwfcsifol
udkjrwfomwa,muftm; awGU&jcif;yif uRefawmfhtzdkU uHaumif;vSonf[k qdkcsifygonf/
udkjrwfomonf uRefawmfhudk rsufESmvdkrsufESm&zwfonfr[kwf/ olUudk,fEIdufu
pmzwf0goemyg\/ olonftwef;pm rnfrQoifcJUbl;onf rar;vdkufrdaomfvnf; pmudk
aumif;aumif;BuD; zwfwwfol? 0w¦Kt&om cHEdkifoljzpfyg\/ uRefawmfonf *syefacwf
ü &orQpmtkyfawG &Smzwf\/ olUudkay;\/ olonfpmtkyfESifhawGUvQif bmrQrvkyfcsif/
tdyf&mxJu rxawmhacs/ 'grsKd;udk uRefawmfu cGifhvTwf\/ jyefawG;vdkufvQif &,fp&m
BuD;ygay/ udkjrwfomESifh uRefawmfonf tdrfwvkH;udk pyfwlaqmufum ESpfa,muf
twlaecJUbl;onf/ xdktcgü uRefawmfa&;aompmudk olzwfaecsdefrsm;wGif jrif;acs;BuKH;?
jrif;pmauR; ponfhudpörsm;udk olUtm;rcdkif;&uf&kHru olUudk,fwGifem;aom jcif? ,ifrsm;
udkyif uRefawmfu armif;ay;vdkufao;onf/ uRefawmfonf jrif;aZmif;xJ vkyfp&m&Sd
onfrsm;udk olrodatmifvkyfypfvdkufygonf/
uRefawmfonf udkjrwfomtm; q&myDrdk;eif; a&;aom t&if;rpdkuf avSxdk;vdkuf?
udk,fh'l;udk,fcRef? om;*kPf&nf? orD;*kPf&nfponfh pmtkyfrsm;udkay;zwfygonf/ ol
ususeezwfygonf/ okdUaomf udkjrwfom\ vlysif; vlzsif;b0um; b,fawmhrS rajymif;
vJacs/ olonf pmudk zwf&kHomzwfí vdkufemusifhokH;ol r[kwfacs/
udkjrwfomü xl;jcm;aom owådwrsKd;awmh &Sd\/ tvkyfawmh
BudK;BudK;yrf;yrf;rvkyf? xrif;pm;p&mr&Sd tiwfcHrnf/ a&aomufAdkufarSmufaernf
qdkonfh pum;twdkif;yif/ olUtdrfqefr&Sdí xrif;rpm;bJ tdyf&mxJ ausmajymifBuD;ESifh
0rf;vsm;arSmufí aeonfrsm;udk uRefawmftBudrfBudrf awGUcJUbl;ygonf/
olUwGifr,m;ESifh uav;ESpfa,muf&Sdonf/ olUr,m;roif;uvnf; olvdkbJ
ysif;vS zsif;vSonf/ vifu tokH;rusí r,m;u wzufwvrf;rsm; pGrf;rvm;
ratmufarh ygESifh/ xrif;[if;csufpm;wwfonfrSwyg; tjcm;bmrQrvkyfwwfacs/
vifudkvJ aMumuf vS\/ vifuay;rS 0,fjcrf;csufjyKwfwwfí vifuray;vQif
bmrQrajymbJ vifESifh twlyif AdkufarSmuftiwfcHae\/ uav;rsm;udkum; oem;í
eab;tdrfrsm;u ac:auR; arG;Mu\/ olwkdUvifr,m;vJ ac:auR;vQif oGm;pm;onf/
rauR;vQifum; bmrQ nnf;nLoH qlyloHrMum;&bJ vifr,m;ESpfa,mufom;
at;Nidrf;pGmyif tdyf&mxJrSmyif acGaeMu\/ (wGJvJwGJrdMuwJU vifr,m;ygay/) aemufqkH;ü
tdrfeD;em;csif;rsm;u r,m;ESifh uav;awGoem;í b,fawmhrSjyefr&aom qefacs;jcif;jzifh
olwkdUAdkufarSmufjyóemudk ajz&Sif;ay;&onfomjzpf\/ udkjrwfom uRefawmfESifh
wGJrdonfhaemufydkif;üum; olwkdU tiwfjyóemray:awmhay/
1946 ckESpf uRefawmf jrif;vSnf;orm; tvkyfjyKwfí olESifhcGJcGmcJUaomtcgwGif
olUrSmjrif;waumifpm t&if;tESD;usefcJUonf/
*syeftajy; 1945 ckESpf rwfvESifh {NyDvtMum; &efukefrif;rJUwdkif;jynfjzpfcsdefü
[krf;vrf;u (*syefppfwyfodrf;cJUaom)opfawG uRefawmfhjrif;vSnf;ESifhwdkufum
udkjrwfom\wJykwfudkzsufNyD; olUae&mwGif opfom;tdrfaqmufpOfu uRefawmfwkdUESpfOD;
pyfwlydkif[k pum;&SdcJUonfhtwdkif; uRefawmf&efukefrS xGufcGmawmhrnf[k xdktdrfa&mif;
awmh 1946 ckESpfOD; uufpbDacwf t*FvdyfaiG 850 usyf&ojzifh olUudk 425usyfay;cJU
onf/ þaiGonf jrif;waumifaumif;aumif;BuD; &Edkifojzifh udkjrwfomtm; jrif;0,f
um toufarG;0rf;ausmif; jyKayawmh[k rSmMum;cJU\/
xdkUaemuf uRefawmfaygif;wnfESifh rEåav;qefukeful;aecJUí wBudrfaomtcg
uRefawmfrEåav;rStjyef &efukef0ifcJUonfü udkjrwfom\owif;udk Mum;&onf/
]]udkMuifaqG ajymcJUwJUtwdkif; oljrif;waumif 0,fygw,f/ 'gayr,fh jrif;&wJU
aeUupNyD; tkHempdwfaygufNyD; oludk,fwdkifrarmif;bl;/ jrif;acs;odrf;bkdUutp abmf'g
(tdrfvmuyf&yfaeol) wa,mufxm;w,f/ olu &wJUydkufqHeJU pwdkifusus pm;w,f?
aomufw,f/ (udkjrwfomonft&ufudkvnf; tifrwefBudKufwwf\/ b,favmuf
aomufaomuf rl;vJonf[lír&Sd/) aemufqkH;awmh vufxJaiGuav;eJeJ udkifrdwmeJU
zJ&dkufypfvdkufwm tJ'D jrif;uav;ygjyKwfua&m/ olUvufxJ okH;vavmufbJ cHygw,f/
tckawmh &efukefrSm pm;p&mr&SdjzpfNyD; olUr,m;&Gmqdkvm;? olU&Gmqdkvm; awmjyefajy;av
&JU}}
1947 ckESpf uRefawmf pma&;q&mjzpfNyD; &efukefjyefvnfqdkufa&mufvmaomtcg
ü udkjrwfomtm; olrsm;jrif;vSnf;armif;aeonfudk awGU&jyefonf/ olUr,m;taMumif;
ar;Munfhaomtcg roif;ESifhom;i,fav; armifjrpdefqkH;í om;BuD;armifpHodef;tm;
arG;pm;rnfholudk ay;xm;cJUNyD; olUwudk,fa& wum,bJ &efukefudkjyefvmcJUaMumif;/
þaemufydkif;ü udkjrwfomESifh uRefawmfonf tvkyfcsif;vlcsif;uGmjcm;oGm;bd
vnf;rMumcP uRefawmfESifhawGUí olpmtkyfrsm; awmif;zwfonf/
udkjrwfomudk vlcsif;cifrif&if;ESD;pGJ&Sdí uRefawmfhtvkyfESifh eD;pyfatmif olUtm;
pmpDpm&dkufoifbdkU ajymjyonf/ okdUaomf udkjrwfomonf tifrwefysif;olzsif;ol
jzpfonfh twdkif; 'Davmufyifyef;aomtvkyfrsKd;udk rvkyfvdk[k jiif;qdkonf/
jrif;vSnf;axmifay; &ef ylqmonf/ uRefawmfu ]]'Dwd&pämefeJUvkyf&aomtvkyfawmh
awmfygNyDAsm}}
1951 ckESpf uRefawmftxufArmjynfodkU c&D;xGufaeNyD; jyefvmaomtcgwGif
udkjrwfom olUudk,folowfaovdkufNyDjzpfaMumif; Mum;&onf/ taMumif;uawmh þrQ
ysif;olzsif;oludk oli,fcsif;&,fvdkU tdrfrSmvufcHxm;&NyD; olUtm; jrif;vSnf;armif;cdkif;&m
wGif tppt&m&m ayghavsmh&kHru olUcRwf,Gif;rIaMumifhyif jrif;vSnf;usKd;í jrif;vnf;
'Pf&m&onfü ydkif&Sifu olUudkawmfawmfbJ awmufwD;jrnfwGefvdkufonfqdk\/ 'gudk
0r&SdbJ 0dvkyfum rmeBuD;aom udkjrwfomu r[mt&Sufawmf&NyD; olUudk,fol tqkH;pD&if
vdkufygowJUcifAsm/
olESifhoifhavsmfwJU Zmwfodrf;ygbJ/

jrif;vSnf;orm;b0 ed*kH;

uRefawmfonf ]rdk;wdrfawmif}rnfaom vSnf;wpD;ESifh jrif;rsm;udk armif;onf


a&mif;onf[laom oabmrsKd; jrif;vSnf;orm;wydkif;? jrif;ukefonfwydkif;vkyfcJU&m
aemufqkH; uufpbDacwfrSm ]wdrfwvkH;}rnfaom jrif;eufBuD;ESifh ed*kH;csKyf&ef zefvmay
awmhonf/ þjrif;BuD;rSm A,fbufrsufpdwGif wdrf&Sdonfjzpfí uRefawmfi,fpOfu zwfcJU
&aom a&S;acwf '*kefr*¾Zif;xJrS pma&;q&maiGtdk;\ 0w¦Kvl&dk;BuD; wdrfwvkH; emrnf,l
rSnfhxm;jcif;ygwnf;/
wdrfwvkH;onf tvkH;txnf t&yftarmif; awmufxGef;avmufBuD;í
awmufxGef;vdkbJ jrif;odk;BuD;jzpf\/ okdUaomf awmufxGef;vdk aAGqdk; oaE¨qdk;r&Sday/
tifrwef oabmoum,aumif;\/ tvefUtzsyfr&Sd/ wae&m&mrSm AkH;awGw0kef;0kef;
csaeygap/ uRefawmfu jrif;vSnf;ay:u qif;NyD; AkH;cdkusif;xJoGm;ae? olUtm; wae&m
&mrSm &yfypfcJU? olonfraMumufr&GHU rvIyfr&Sm;ae\/ at;OMoqGJawmhrS uRefawmfu
at;usif;xJu xGufcJUNyD; wufarmif;cJU&kHygbJ/ þrQpdwfcs&aom jrif;BuD;ygay/
*syeftajy;wGif [krf;vrf;u *syefppfwyfydkif; opfawGvSnf;ESifhwifum udkjrwfom
ESifh pyfwlydkif tdrfaqmufcJUonfrSm wdrfwvkH;ESifhaygh/ xdkUaMumifh uRefawmfhwGif uufpbD
acwfü tdrfydkifvSnf;ydkifjrif;ydkifESifh jzpfcJUonf/ uRefawmfh ZeD;orD;av;wa,mufESifhyg
udkjrwfomwdkU tdrfom;rsm;ESifh yl;aygif;í twlwuGcsufjyKwfpm;aomufMuonf/
xdktcsdefrSm Nidrf;cgeD;qDrD;cGuf tpGrf;ukefawmufbdouJUodkU jrif;vSnf;armif;í
taumif;qkH;ygwnf;/ Munfhjrifwdkifprf;acsmif;rS A[ef;? &efukefodkU vlwa,mufvQif
t*FvdyfaiGwusyf/ 'DaiGwefbdk;[m renf;ygacs/ vufzuf&nfwcGuf ajcmufjym;wrl;rQ
jzpfvsuf csuft&ufwykvif;ESpfusyf&,fyg/ &xm;ay: vlESpfa,mufwufxdkifvdkuf&if
wykvif;jzpfaeNyD/ uRefawmfwkdU jrif;vSnf;orm;taomuform;csif; ajymavh&SdonfrSm
]][m udk,fhvl/ ESpfvkH;cGJ&aerS xGufa&maygh}}
]]okH;vkH;jynfhrSbJ xGufr,fAsm}}
uRefawmfwkdUonf ajcmufa,mufrSefwrf;xm;í wifonf/ xdkUaMumifh uRefawmf\
aeUpOf0ifaiGrSm ESpfq,ftenf;qkH;rS tpdwfokH;q,ftxd &cJUygonf/ onfawmhvlrsm;
raumif;wm uRefawmfu azmufvmonf/ t*Fvdyftpdk;&u jrif;yGJzGifhavawmh uRefawmf
jrif;avmif;ygonf/ uRefawmf ausmif;om;b0uwnf;u udkoefUZifESifhaygif;í
jrif;upm;wwfaeonf/
aemufqkH; twkdcsKyfajym&aomf jrif;vSnf;orm;udk jrif;uefí &SdwJUjrif;ESifh
vSnf;omru tdrfyg a&mif;ypfvdkuf&ygawmh\/
xdkrSwNyD;um; uRefawmfonf ZeD;ESifh orD;av;udkac:í ZmwdXmae arG;&yfajrokdU
jyefygawmh\/

uRefawmfwkdU om;tz

tpuazmfjycJUonfhtwdkif; uRefawmfhtazu uRefawmfhtm; aiG 200ay;í


wrdk;wGif;pm i&kyf? MuufoGef0,f&ef anmifpma&;odkU vTwfvdkuf&mrS uRefawmf &nf;pm;
awGUí xkH;bdkrSmusefcJUNyD/ xdkrS&efukefa&muf? 'Drdef;uav;ESifhnm;NyD; jrif;vSnf;armif;ae&
NyDudk tazonf vlBuKHowif;ESifh Mum;&onf/ *syefacwfrSm pmydkUvkyfief;r&Sd/ uRefawmfh
rSmvnf; jrif;vSnf;armif;&onfu aeUpOftvkyfqdkawmh &GmodkUrjyeftm;/ wESpfausmf
ausmf ESpfESpfxJa&mufawmh zatuvnf; om;qDvmcsifvmygonf/ om;uvnf; zat
qD oGm;csifaeygonf/ om;tzESpfa,muf wOD;ESifhwOD; rnfrQwrf;waeMuygoenf;/
wdkufwdkufqdkifqdkif waeUwnf;rSmyJ zatonfom;qDoGm;&ef aygif;wnfrS xGufcJU\/
om;onf zathxHjyef&ef MunfhjrifwdkifrS xGufcJU\/
vrf;rSm rawGUMuyg/
zatonf om;\a,mu©rtdrfa&mufawmh ighom; &GmrSm ighrawGU&ifjzifh jyefvm
rSmbJ[k Munfhjrifwdkifu apmifh\/ om;uvnf; ightazighrawGUjyefvmrSmbJ[k &Gmu
apmifh\/
w&ufu ESpf&uf okH;&ufajrmufawmh
om;u [m ightazawmh ighudk[dku apmifhaeya[hqdkNyD; &GmrSjyefcJU\/
zatuvnf; ighom;uawmh &GmubJapmifhaeNyD[k MunfhjrifwdkifrSjyefcJU\/
w&ufxJ wreufxJbJ/
vrf;rSmvnf; rawGUMuyg/
odkUjzifh awGUcsifvGef;Muaom om;tz tvGJBuD;vGJcJUMuNyD;aemuf ,ck om;jzpfolu
ZeD;ESifhorD;uav;wa,mufESifh jyefvmawmhrS Zmwfaygif;Mu&ygawmh\/
av;ESpfausmfrQ tdrfuxGufcGmoGm;cJUaomom;? jrif;vSnf;armif;cJU&awmh ae'Pf
rdk;'PfaMumifh rlvu jzLjzL0if;aom tom;ta&mifuav;rSm eDndKa&mif oef;aeí
trrsm;ESifh nDrrsm;uyg rsuf&nfpdkUMuonf/

qefukefonfav;

om;auR;rIr,m;auR;rIwckynm udk,fEIdufyg qdkpum;t& uRefawmfhrSm q&mjzpf


atmifxm;aomfvnf; vuf&Sdtajctaet& ausmif;q&mtvkyfr&Edkifyg/ onfawmh
tazu pOf;pm;pDrHay;onf/
aygif;wnfNrdKUu jynfvkH;Mobm qefpufydkif&Sif oaX;OD;armifBuD; (jrefrmhtvif;
owif;pm wdkufydkif&Sif) onf *syeftajy; wdkif;jynfA&kwfA&uftcsdefü &Gmu uRefawmfwkdU
tdrfrSm av;ig;ajcmufvrQ vma&muf cdkatmif;oGm;bl;ojzifh vlcsif;tifrwef cifrif&if;
ESD;aeonf/
xdkUaMumifh tazonf uRefawmfhtm; OD;armifBuD;qDac:oGm;NyD; pufxJrSm
oifhavsmfaom tvkyf rpyg[k ajymonf/
tazonf uRefawmfhtm; pufxJrSm uwåm; tulpma&;avmufupNyD; pufrefae
*smavmuf a&mufatmif &efrSef;onf/
uRefawmfuawmh yxrOD;armifBuD; cdkif;wmvkyfNyD;aemuf uRefawmfpmay0goemyg
aMumif; ajymjyí &efukefu jrefrmhtvif; owif;pmwdkufodkU ydkUay;bdkU ajymrnf[kpdwful;
onf/
okdUaomf xdktcsdefrSm atmufjrefrmjynfwGif qefrsm;ta&mif;&xdkif;aeí OD;armif
BuD;onf olUpufxJu BudwfNyD;om; qefawGrEåav;okdU oGm;a&mufa&mif;csay;yg[k
ajymjcif;jzifh uRefawmfhrSm rajrSmfvifhaom qefukefonfb0odkU a&mufoGm;&ygawmh\/
OD;xGef;&if? OD;atmifav;wkdU vufxJa&mufaomtcgü tpdk;&ESifh trIjzpfí
jynfolydkiftodrf;cH&aom aygif;wnfNrdKU ]jynfvkH;Mobm}qefpufrSm xdkpOftcgu &efukef
NrdKU jrefrmhtvif;owif;pmwdkufydkif&Sif OD;armifBuD; (,ck uG,fvGef)\ qefpufjzpfyg\/
OD;armifBuD;\wdkufonf ¤if;puf0if;xJrSmyif pufESifhrsufESmcsif;qdkifwGif&Sd\/
OD;armifBuD;onf uRefawmfESifh pwifoduRrf;pOfu touf 50 cefU tom;jzLjzL
ESifh vlykyk00 oabmoum,aumif;olljzpf\/ odkUaomf olonf ydkufqHaMu;aiGcsrf;om
vifhupm; um,okcjynfh0olr[kwf&Smay/ olUrSm oaX;emac: aoG;wdk;a&m*gu &Sdav
ojzifh pm;csifwmrpm;&/ aomufcsifwmraomuf&/ tpm;taomuf taetxdkifqifjcif
&oljzpfyg\/
avmuü vlwkdUonf aiGcsrf;omwdkif; vlcsrf;omMuonfr[kwfukef/ wenf;tm;
jzifh rdrdü&Sdaom aiGvkH;aiGcJudk rlvxuf r,kwfavsmh&/ wdk;yGm;atmifom BudK;pm;aqmif
&Gufae&aom aiGuRefaiGtvkyform;BuD; jzpfaewwf\/
taz\ qufoG,fay;rIjzifh uRefawmfESifh oduRrf;&aom 1946 ckESpfrSm uRefawmf
wkdU jynfc&dkifwGif qefawGtvGefaygaeí qefaps;raumif;ay/ txuf ArmjynfrEÅav;
NrdKUodkU ,loGm;EdkifrS aps;aumif;&\/ qefwwGJygoGm;vQif 45&uftwGif; 4-500d jrwf\/
xdkUaMumifh OD;armifBuD;onf olUpufxJu qefrsm;udk ukefonfwkdUtm; cGJBudwfcrQESifh
a&mif;ae&onfudk tm;r&EdkifbJ aps;ukef&pdrfhaomiSm uRefawmfhtm; rEÅav;NrdKUodkU
apvTwfjcif;jzpfyg\/
xdkpOfu (uufpbDacwf)rD;&xm;onf ukefwGJwefqmwdkUudk vrf;rSmwm0efrcHay/
wGJiSm;\/ wefqmay;\/ odkUaomfvrf;wGif udk,fhypönf;udk,fwGJapmifhESifh vdkuf&\/
yxrOD;qkH; uRefawmfhc&D;acgufrSm okH;wif;0if qeftdwf 150 ygwJGwwGJjzpf\/
qefwGJwwGJonf aygif;wnfNrdKUrS rEÅav;NrdKUodkUa&mufatmif ukefusaiGrenf;yg
ay/ wGJwwGJ&pdrfhaomiSm aygif;wnfblwm&kHydkifudk 100day;&\/ EdkUNyD;vrf;wGif tvDvD
ay;&onfrsm; &Sdao;\/
uHtm;avsmfpGm xdkpOfu 'dkif,m&Dpmtkyfonf ,ckuRefawmfh pma&;pm;yGJxJü&Sae
\/ [dkwkef;u yuwdrsufpdESifh a&;cJUaom vufa&;uav;rsm;udk ,ck'D*&DESpf&mhtpdwf
&SdaomrsufrSefESifh tawmfzwf,l&\/
yxrOD;qkH;tacguf wJGtwGuf tvDvDay;&aiGrsm;/
vufyHwef; 2 usyf /
ykpGefawmif 4 usyf /
>yefwHqm 2 usyf /
ysOf;rem; 2 usyf /
ompnf 6 usyf /
þodkUtNrdKUNrdKUrSm tvDvDay;&aom aiGum;tjcm;r[kwfay/ ukef&xm;wdkUrnf
onf vlpD;&xm;vdk wdkuf&dkufoGm;onfr[kwf/ vufyHwef; &efukefvdk vrf;cJG&Sdaom
blwmBuD;rsm;rSm &Srfwdefvkyfí waxmufwpcef;wGJjzKwfNyD; &yfem;xm;wwfMuonf/
xdktcg bD;wdkU0if&dk;wkdUudk wlawG*Pef;vufrawGESifh wa'gufa'guf vma&mufacguf
wwfMu\/ rD;&xm;XmeukefwGJbufqdkif&m tvkyform;rsm;/ olwkdUu 'DwGJ0uftlacsmif
aew,f? av;pdwfrcs&bl;ponfjzifh qdkif;iHUxm;EdkifMuygonf/ olwkdUESifhajyvnfygrS
wGJudk xGufrnfh&xm;csdwfay;wwfMuonf/ xdkUaMumifh ESpfa,mufwwGJ okH;a,mufwwGJ
wa'gufa'gufvmacgufNyDqdkrSjzifh bmrQajymraeawmhbJ wa,mufwusyfavmuf
ay;vdkuf&onfom/ þc&D;vrf;wavQmufrSm ompnfblwmonf tuJqkH;wnf;/
ESpfa,mufwwGJcsnf; okH;cgvmavojzifh 6 usyfawmif acsmoGm;ygonf/
þodkUay;&ef uRefawmfht&if oGm;bl;aomolrsm;u nTefMum;xm;yg\/
,if;odkUjzifh uRefawmfonf rEÅav;NrdKUodkU yxrOD;qkH;tBudrf a&mufcJUygonf/
xdkpOf rEÅav;rSm uRefawmfhaqGrsKd;rdwfaqG wa,mufrQr&Sdygacs/ uRefawmftvGefawGUcsif
aeaomolwOD;um; &Sd\/ q&mBuD;a&TOa'gif;/
*syefacwfu uRefawmf&efukefwGif jrif;vSnf;armif;aepOfuyif xdkumv ol&d,
owif;pmwdkufonf A[ef; ukwfudkif;vrf;wGif jzpfí MunfhjrifwdkifrS aeUpOfoGm;aeaom
owif;pmq&m OD;odrf;armif (,ckuG,fvGef)tqifoifhí uRefawmfhvSnf;ESifhygvmaom
tcgrsm;ü q&mBuD;taMumif;udk ar;&onf/ a&TOa'gif;u rEÅav;om;bJ/ ckES,frEÅav;
rSmbJ aeygvdrfhr,f[k q&m OD;odrf;armifu ajymxm;ygonf/
okdUaomf ,ck uRefawmfvmcJUwmu ukefonfudpö? q&mBuD;ESifh bmrQrqdkif/
udk,fhqefawGa&mif;&bdkUonf rlvyxr/ uJ 'gawG b,fvdkqufoG,fa&mif;cs&ygrnf
enf;/
okdUaomf pD;yGm;a&;vkyfief;ü ukefonfBudKufaom Opömypönf;oifhrSm&Sdaeygu bmrQ
cufcJonfr[kwfygacs/
xdkpOfu rEÅav;u qefyGJ&kHrsm;rS yGJpm;vlBudKwdkUonf ukef&xm;qdkufwdkif; blwm
rSmajccsif;vdrfaeMuonf/ xdkaeUeHeufvif;tm;BuD;rSm uRefawmfESifhawGUqkH&rnfum;
[oFmjrifhyGJ&kHrS taxmufawmfrsm;/
uRefawmfu olwdkUtzdkU rsufESmpdrf;jzpfaeonfESifh
]]'DqefawG b,fyGJ&kHcsbdkUvJcifAsmh}}
]]b,fyJG&kHcs&rSef; rodao;bl;Asmh}}
]]qefydkif&Sifu b,folvJcifAsmh}}xdkpOf qefydkif&SifESifh wGJapmifhuwjcm;pDjzpfwwf
ojzifh ]]olUudk b,frSmawGUEdkifrvJcifAsmh}}
]]'DrSmbJ awGUaeygNyDAs/ qefydkif&Sifu uRefawmfygbJAs}}
olwkdUtHUtm;oifhMuonf/ taMumif;rSm qefydkif&Sif ukefonfwkdUonf 'Dvdkyifyef;
aomc&D;udk ukefwGJESifh rvdkufMuukef/ vlpD;&xm;ESifhoGm;NyD; wGJapmifhudk ig;usyfwq,f
ay;íiSm;Mu\/ uRefawmfudk,fwdkifvnf; qefydkif&Sifppfppf r[kwfonfudk rdwfaqGtodyg/
okdUaomf uRefawmfhoabmESifh a&mif;csEdkifayonf/
olwkdUonf uRefawmfhtuJudk cwfMuNyD;
]]'DrSm yGJ&kHtquftoG,f r&Sdao;bl;vm;cifAsmh}}
]]r&Sdao;bl;As/ 'gyxrOD;qkH;tacguf uRefawmfrEÅav;udk a&mufjcif;bJAs}}
]][m? 'gjzifh uRefawmfwkdUyGJ&kHudk csAsm/ [oFmjrifh qefpufydkif&Sif oaX;OD;oufwif
a':oef;&ifqdk&if rEÅav;NrdKUrSm emrnfBuD;ygbJ/ tppt&m&m pdwfcs&ygw,f}}
]]cifAsm;wkdUpufolaX;u uRefawmfhqef b,faps;ay;rSmvJ}}
þpum;ajymvdkufrdonfESifhyif olwkdUonf uRefawmfhtm;ukefonf topfpufrSef;
udk odMuavNyD/
]]'Du qeferlem,lcJUNyD; oaX;eJUawGUawmhajymyg/ aygufaps;xufreJ&ygbl;/
wufaps;apmifhcsifw,fqdkvJ oaX;tdrfrSmaeNyD; apmifhEdkifygw,f/ tck uRefawmfwkdUeJU
vdkufcJUyg}}
]]tm;? 'DqefawG 'DwGJay: 'Dvdktwkdif;xm;cJUvdkU jzpfyghrvm;}}
olwkdU&,farmMuNyD;
]]'g uRefawmfwkdUwm0ef xm;yg/ wefqmqdkwm uRefawmfwkdUay;cJUyg}}
o[mESifh uRefawmfonf olwkdUac:&mudk txkyftydk;ESifhvdkufoGm;onf/ blwmjyif
bufa&mufawmh olwkdUrSm pufbD;udk,fpDESifh uRefawmfuqdkufum;ESifh/
olwdkUESpfa,mufteuf wa,mufu okwfajcwifoGm;onf/ wa,mufu
uRefawmfhqdkufum;udk vrf;nTefac:onf/ rEÅav;NrdKUv,facgifvrf; (eHywfarhaeonf/)
wGif olwkdUoaX;wdkufuvnf; uRefawmfwkdUoaX; OD;armifBuD;wdkufxuf ri,fygwum;/
xdkwkdufa&SU qdkufum;&yfvdkufvQif toufokH;q,fausmfrQom &Sdao;onfh
yGJuawmfudk,fwdkif xGufvmí uRefawmfhtm;BudKqdkNyD; qdkufum;cay;onf/
olwdkUwdkufezl;pnf;wGif ][oFmjrifh}[k a&;xm;onf/ olwdkUrSm rEÅav;NrdKUwGif
][oFmjrifh}ac:aom qefpuf&Sdonf/ okdUaomf ,if; 1946 ckESpfrSm rEÅav;c&dkifwGif
ppfNyD;p pyg;xGufraumif;ao;í pufrSefrSefrvnf&ojzifh olwdkUtdrfudk yGJ&kHzGifhxm;Mujcif;
jzpfonf/ xdkUaMumifh olwkdUvifr,m;udk ]yGJpm;} ]yGJuawmf}[k ukefonfac: ac:Mu&onf/
yGJuawmf a':oef;&ifa,mufsm; OD;bwifrSm xdkpOftoufokH;q,fhig;ESpfrQ &Sdrnfjzpfí
olwkdUvifr,m;onf wa,mufudkwa,muf ]wif}? ]&if}[lí tzsm;qGwfNyD; uEGJUu&
ac:MuajymMuonf/ þwifESifh &ifwGif &ifupD;yGm;a&;udk OD;pD;acgif;aqmifvkyfí
olESifhom pum;ajym&onf/
xdkaeU qJUwem&DavmufrSmyif blwmrS EGm;vSnf;rsm;jzifh olUtdrfodkU a&mufvmNyD
jzpfaom uRefawmfhqeftdwfrsm;udk Munfhí
]]armifusifarmif? rif;{nfhrx qefawGu tckaygufaps; wtdwfudk okH;qJUig;usyf
aps;&Sdw,fuG/ tJ'g tcka&mif;csifvJa&mif;? wufaps;apmifhcsifvJ apmifhtkH;}}
aygif;wnfNrdKUpufxJrSm aygufaps; ESpfqJU&SpfusyfrQom&Sdojzifh OD;armifBuD;u
okH;q,fusyftxuf&vQif jrefjrefa&mif;NyD; jrefjrefjyefcJU? aemufqefawG trsm;BuD;&Sdao;
w,f[k rSmMum;vdkufonfhtavsmuf uRefawmfonf þokH;qJUokH;usyfaps;ESifhyif a&mif;NyD;
okH;&uftwGif; jyefcJUawmh\/
blwm&kHrS yGJ&kHokdUo,faom EGm;vSnf;cudk uRefawmfu cH&onf/ yGJcu w&mvQif
wusyfcJGEIef;/
xdk&aiGrsm;udk OD;armifBuD;u rSmMum;vdkufonfhtwdkif; uRefawmfhp&dwfom csefvSyf
NyD; rEÅav;aiGwdkufrSm '&yfzf (Draft) vkyf&onf/ þ'&yfzfudk &efukefNrdKUjrefrmhtvif;
owif;pmwdkufrefae*sm (aemif zqyv ESifh yxp tpdk;&vufxufrSm b@ma&;0efBuD;)
OD;wifxHodkU 0ifay;&onf/ OD;wifxHrS aiGrnfrQ '&yfzf&aMumif;pmudkom OD;armifBuD;tm;
uRefawmfu aygif;wnfNrdKUrSm ay;&onf/
rEÅav;NrdKUrSm qefwtdwf okH;qJUokH;usyfaps; a&mif;cJU&ojzifh OD;armifBuD;u
vGefpGmauseyftm;&í aemufwacguf wGJESpfwGJESifh tjcm;wGJapmifhwa,mufygxnfhí
vTwfjyefonf/ þtacgufrSm okH;qJUig;usyfaps;awmif a&mif;cJU&jyefojzifh OD;armifBuD;
onf ydkrdkoabmusoGm;aví wwd,tacgufwGifrl uRefawmfhtm; aygif;wnfNrdKUudk
jyefrvmavESifhawmh? rEÅav;NrdKUrSmyifaeNyD; olu rjywfydkUaernfjzpfaom qefrsm;udk
a&mif;csNyD; aiGudk '&yfzfvkyfNyD;jyefydkUaeyg/
xdkUaMumifh uRefawmfonf rEÅav;NrdKUrSm oaX;\vl,kHawmftjzpfESifh pHjref;&ygav
\/
onfvdk qefawGajrmufjrm;pGm rMumcP a&mufaeaom oaX;\ udk,fpm;vS,f
awmftm; yGJpm;uawmfwdkU vifr,m;uvnf; zl;zl;rIwfMuyg\/ xrif;pm;yGJrSm uRefawmfh
udk pm;yGJxdyfu xdkifapyg\/ uRefawmfESifh rMumcPacgufu,f jyefu,fa&mufvmMu
aom aygif;wnfrS OD;armifBuD;vTwfvdkufonfh qefwGJapmifhrsm;ae&ef olwkdUwdkufacgif;&if;
u opfom;tdrfjrifhwvkH;ay;xm;yg\/
yGJuawmfu uRefawmfhtm; ]igharmif}[k ac:vm\/ uRefawmfu olUudk ]rr&if}[k
ac:awmh\/
xdktcsdefü uRefawmfhtoufonf ESpfqJUckESpfESpf&SdNyDjzpfaomfvnf; uRefawmfonf
t&G,fwifoljzpfí rsm;pGmEkysKdae\/ rdrdudk,frdrd t&G,fwifol[k ajymojzifh <um;onf[k
rxifapvdkyg/ pifppft&G,fwifjcif;onf rdrdudk,frdrd txifa&mufí azmufjyefaom
oabm&Sdwwfonf/ uRefawmfonf þ&Sdwwfaom vlpm;xJyg0ifí udk,fhudk,fudk vlysKd
vdkae\/ pufoaX; OD;armifBuD;\ nD[kvdrf\/
onfawmh yGJuawmf a':oef;&if tifrwefoabmusum ]igharmifawmh 'dkUtnm
oleJU ay;pm;&r,fuG}[kpvm\/
onfawmh onfarmifuvJ
]]tdk rr&ifhoabmbJ}}
a':oef;&ifonf atmifoG,f 0goemyg[efwl\/ olUpdwfxJ 'DpufoaX;nDudk
pufoaX;orD;eJU ay;pm;vdkuf&tedyfbJ[k wGufq[efwl\/ waeUoü pufoaX;orD;
wa,muf olUtdrfa&mufvmonfESifh uRefawmfhudk ac:jy\/ toufqJUudk;ESpfwJU/
tom;ndKacsm emrnfu ]cifrr}wJU/
cifrrjyefoGm;aomtcgü uRefawmfhudkac:ar;\/
]]b,fhES,fvJ oabmus&JUvm;uG/ aumifrav;bufuawmh ighoabmbJuG/
igNyD; NyD;w,f/
onfawmh 'DaumifuvJ
]][m rr&ifa&? uRefawmfawmh jrif&ifjrifcsif;bJuG,f cspfrdBudKufrdw,fqdkwJU
oD;csif;twdkif;bJ/ uRefawmf olUtwGufawmif uAsmwyk'f pyfrdvdkufao;w,f}}
]]atmifr,f? rif;u uAsmpyfwwfovm; qdkprf;ygtkH;/ b,fvkdvJ}}
uRefawmfu pm&GufwckxJa&;xm;wm jyvdkuf\/
wifuGuGeJU cifrr
,Ofpp rsufESm
jriforQ rufp&mi,f
&wufrSm rcsd
wcPavmuf MuifvdkufygvQif
qifudkufwmawmif cH0HUyg&JUav;/
olonf þ&Twfaemufaemuf uAsmudkzwfí &Twfaemufonfudk rod&SmbJ
&,farmNyD;
]]rif;uAsmuvJuGm qifudkufw,fvdkUbJ/ qifqdkwm tpG,feJUxdk;w,fom&Sdyg
w,f}}
]]tJ'D ]xdk;}um&Hudk ,la&;awmh raumif;wwfvdkUyg rr&if&JU}}
ol 'grsKd;awmh em;vnfonf/ ]][if; aumifav;}}[kezl;udk vufoD;ESifh &G,fonf/
tif;? oaX;rsKd;a,mif aqmif&wJU t&omwrsKd;yguvm;/
pifppfum; uRefawmfonf xdktcsdef xdkNrdKUü oaX;ESifhbJ wlaeygonf/ ESpf&ufjcm;
okH;&ufjcm;vdk av;ig;aomif;? av;ig;aomif;/ aygif;wnfu ydkUwJUqefbdk;awG? yGJuawmf
qDu ,l,lNyD; bPfoGm;'&yfzfvkyf ydkUaeygonf/
bPfu aiGvufcHonfrSm em&Djyefwcsuftxdom jzpf&maiG&NyD; bPfcsdefrrSDaom
aeUrsm;ü þaiGav;ig;aomif;tdwfBuD;udk q&mBuD; a&TOa'gif;tdrf,loGm;um wnwm
tyfESHxm;avh&Sdygonf/
xdkUaMumifh wcgu q&mBuD;u ajymbl;onf/
]]a[haumif? rif; 'Davmufrsm;wJU aiGawG ighqDvmvm tyfxm;wm igursm;
rawmfrw&m;vkyfvdkuf&ifvdkUrsm; rpOf;pm;rdbl;vm;}}
]]rpOf;pm;rdaygifAsm? q&mBuD;u pkHaxmufarmifpH&Sm; 0w¦KawG a&;wJUvl?
uRefawmfu pkHaxmufarmifpH&Sm; 0w¦KawG zwfxm;wJUvl}}
þrQaiGudk ta&;rxm;oljzpfjcif;aMumifh q&mBuD;\ woufrSwfwrf;pmtkyfwGif
olonf uRefawmfhtm; oaX;om;av;[k xifrdaMumif; a&;xm;ayonf/
q&mBuD; xifrnfqdkvnf; xifp&myg/ 'DtcsdefrSm uRefawmfu b&ef'D? 0DpuD?
bD,m 'gZifvdkuf q&mBuD;tdrfrSm csaewmbJ/
odkUaomf uRefawmfhb0um; tdyfrufyrmomwnf;/ wenf;tm;jzifh rsufvSnfhjyae
onfESifhwlygonf/
1946 ckESpf? jrefrmjynfwGif vlrsKd;aygif;pkH? tvkyform; tm;vkH;wkdU tnDnGwfqkH;
aom AdkvfcsKyfatmifqef;acgif;aqmifonfh jynfvkH;uRwf zqyv oydwfBuD;arSmufonf
ü vrf;yef;tquftoG,f tm;vkH;jywfí rEÅav;NrdKUrSm qefwtdwfudk ig;q,fausmftxd
a&mif;&av&m oydwfBuD; jyefvSefí &xm;vrf;? um;vrf;yGifhonfESifh wNydKifwnf;tvm;
vm;? atmuft&yfu qefukefonfawGu wkyfxm;aom wmwrHudk a&'va[m zGifhcs
vdkufbdouJUokdU qefawG t&rf;uma&m rEÅav;NrdKUodkU wifMuav&m wtdwf 20 usyf
aps;rQ 0,frnfhol r&Sdawmhacswum;/
xdktcgü uRefawmfhvufxJrSm qeftdwfawG ESpfaxmifausmf aomifwifaeav
awmhonf/
onfawmh aygif;wnfNrdKUrS OD;armifBuD;\ a,mufzudk,fwdkifvdkufvmum pDrHcefUcGJ
onf/
txuftnm uomrSm qefaps;aumif;onf[k Mum;onf/ qeftdwfarmfawmf
wpif; qGJEdkifonfavmuf vlwa,muf tprf;vTwf a&mif;cdkif;Munfhyg/ onftcgrSm
OD;armifBuD;qE´t& vlpGrf;aumif; a&G;vdkufonfuvJ uRefawmfbJ/
xdkUaMumifh 1946 ckESpf Edk0ifbmv 23 &uf eHeuf 10 em&DrSm qeftdwfESpf&mpDyg
aom oAÁmefBuD;ESpfpif;? 0J csdwfxm;wJU armfawmfwpif;ESifh rEÅav;NrdKU a*g0defqdyfrS
txuftnmodkU qefwufcJUygoAsm;/
onfvlpGrf;aumif;[m tnmrSmawmh uGJvdkufonf [ufwufygbJ/ uoma&muf
awmh rSef;csufESifh ESrf;xGufrudkuf/ qefwtdwf 30 usyfaps;avmufbJ&Sdw,f (ewfawmf?
jymokdqdkawmh olwkdUqDrSm qefopfuvJ ay:aewmudk/) 'D 30 usyfaps;awmifrS rsm;rsm;
pm;pm; vufiif;0,frnfholr&Sd/ onfawmh uRefawmfjrpfBuD;em;txd wufa&mif;wmvJ
(&nf;pm;wa,mufom &cJUw,f/) rpGHwmeJU uomrSmbJ qefawGtm;vkH; ta<u;ay;vdkuf
wm tJonfa<u;[m awmfawmfeJUawmif;r&awmhygbl;/
onfawmh ukef&IH;a<u;usef tdrfrjyefEdkifbJ uomrSmaomifwifaevdkufwm
uRefawmfhrSm oem;p&mbJ? rdef;r wa,mufeJU tdrfaxmifjyKae&oAs/
aemufqkH; [dka<u;vJawmif;r&/ &SdorQvJzJ&IH;vdkU uomrSmraeEdkifawmhbJ
1947ckESpf arvxJrSm aygif;wnfa&TNrDKUawmf jyefvmvdkU uRefawmfhtaz tdrf0if;xJ
0ifawmh uRefawmfhtdwfxJrSm yJaphESpfapheJU uomu r,m;i,fwa,mufbJ
ygcJUawmhoAs/
tJonf rdef;rtaMumif;awmh ]qefqkHpm; uHukefoGm;}qdkwJU0w¦K/ aiGwm&Dr*¾Zif;
rSmbJ 1961 ckESpf *RefveJU *sLvdkifv ESpfvquf 0w¦K&SnftjzpfeJU ygNyD;ygNyDcifAsm;/
pifppfawmh uRefawmfhb0[m uRefawmfhudk pma&;q&mrjzpfjzpfatmif wGef;ydkUaewmbJ/
rdef;rwa,mufeJU yJaphESpfaphbJ tdwfxJjyefygw,fqdkwm Mum;awmh OD;armifBuD;u
olUaiGawG tvGJokH;pm;vkyfw,f/ 406 eJU w&m;pGJr,f ajymavawmh uRefawmf tJ'Drdef;r
ac:NyD; rEÅav; jyefajy;wmaygh/ (aemufawmh tazhrsufESmaxmufNyD; olwu,frpGJ&Smyg
bl;/)
rEÅav;a&mufawmh udk,faep&m pm;p&mr&SdwJU tqkH;rSm 'Drdef;rudk vufrSwfcHNyD;
uomjyef oif;abmay: wifay;vdkuf&w,fcifAsm/ uRefawmfuawmh uomrSmwkef;u
udk,fha<u;&p&m&SdwJUvl rEÅav;jyef a&mufaewm olUtdrftwif; wufaevdkufawmhwm
bJ/ tJonfrSm uRefawmf pma&;q&mjzpfawmhwmygbJ/ 1947 ckESpf Mo*kwfv &Ir0
r*¾Zif;rSm pNyD;awmhaygh/
(rSwfcsuf/ / txufygwdkUonf aiGwm&Dr*¾Zif;wGif 1969 ckESpf pufwifbmv
rSpí 1970 ckESpf *sefe0g&Dvtxd 17 v qufa&;cJUNyD; aiGwm&Dt,f'Dwmu
taMumif;aMumif;aMumifh qufvufrxnfhEdkifygqdkojzifh uRefawmf 17v wdwd ra&;bJ
&yfem;cJU&m? ,ck 1972 ckESpf *sLvdkifvrSm uRefawmf\pma&;ouf 25 ESpfajrmuf aiG&wk
obifudk &nf&Gnf;í uRefawmfhb0ZmwfaMumif;udk atmufygtwdkif; jyefvnfa&;jcif;
jzpfygonf/)

aiG&wkobif

aomfwmaqGonf 1972 ckESpf arvqef;ü olUrdcif ydefcsyfcsyfudkMunfhí awmfawmf


pdwfydefoGm;\/
]]atmf rmom? rmom/ toufBuD;vmrS qif;&JoGm;&Smoaemf}}[k nnf;vnf;nnf;
nLrd\/
EdkUNyD;
]]tdk rmomwif qif;&Jovm;? iguaum ydkNyD;qif;&Jraeygvm;}}[kvnf;
olUudk,fol ajym\/ ]]wu,fqdkvQif igwkdUom;trdonf rdcifu 1972 ckESpfarvrSm 25
ESpfajrmuf aiG&wkobif? igu *sLvdkifvrSmaiG&wkobif/ rdcifonf vw&majrmuf
ESpfemajrmuf awGwkef;u tifrwefarmuf<um;cJU\/ tckaiG&wkobifv jzpfaomv
okH;&majrmufusrS t&Sdefr[yfEdkifawmhbJ ydefcsyfcsyfuav;xGufvm&onf/ tdk? igonf
0rf;enf;avpG}}[k aomfwmaqGu ajymavownf;/
t"dyÜm,fum;/
&Ir0r*¾Zif; 1947 ckESpf *RefvwGif pwifxGufcJUí ,ck 1972 ckESpf arvwGif 25
ESpfajrmuf aiG&wkobifwnf;/ aiG&wkobifqdkvQif &Ir0r*¾Zif;onf v w&majrmuf
ESpf&majrmufawGxuf BuD;us,fcrf;em;pGm xGuf&rnfudk ckawmh bmrSrxl;jcm;EdkifbJ
omrefrQ cgwdkif;xGufaeusav; twdkif;bJ 25 azmif? apmifa& 6000 xJ&,f/
tdktwdwfudk jyefvnf pOf;pm;vdkufawmh 1955 ckESpf atmufwkdbmvxkwf &Ir0
vw&majrmufwkef;ursm; azmifa& 50? pmrsufESm 400 BuD;eJU/ apmifa&u 20000
(ESpfaomif;)awmif ajzmifhcJUonf/ wu,fqdkvQif tckaiG&wkobif vokH;&majrmufonf
vw&majrmuf wkef;uxufydkNyD; BuJbdkUaygh/
okdUaomf puúLu azmifeJUapma& uefUowfay;xm;vdkU wa&G;av;rQrydkEdkif/
okdUaomf
&Ir0\ okdUaomfxufawmif aomfwmaqG okdUaomfu ydkqkd;yg\/
taMumif;rSm aomfwmaqGonf 1947 ckESpf Mo*kwfvwGif &Ir0rdcif\&ifrS
aygufzGm;cJUí ,ck 1972 ckESpf *sLvdkifvrSm 25 ESpfwm tw¦KyÜwÅdpmtkyfudk crf;em;pGm
xkwfrnf[k tm;cJxm;cJUaomfvnf; ukvor*¾rS urÇmhpmtkyfESpf[k owfrSwfaom 1972
ckESpf *sefe0g&DvrSpí ,ck*Refv þpma&;aeonfh aeUtxd uRefawmfwkdU jrefrmjynfwGif
vkH;csif;pmtkyfxkwf&ef oufqdkif&mXmeu puúLvkH;0ray;awmhygaomaMumifh? aemif
b,faomtcgrS ay;rnfvJ rod&ygaomaMumifh ,ck aomfwmaqG\ aiG&wkobifudk
olUrdcif&ifcGif ydefcsyfcsyfrSmyif vpOftyfESH&ygawmhrnfcifAsm;/
jrefrmjynfwGif woufvkH;awmh puúLrqif;&Jwef&m/ waeUpuúL&awmh pmtkyf
BuD;Bud; xkwfr,fayghAsm/ 'DtcgrSm cifAsm;wkdU zwfMunfhMuprf;/

uRefawmfb,fodkU [mopma&;q&m jzpfvmoenf;

uRefawmfonf qJUav;ig;ESpfom; t&G,f0w¦KawG pNyD;zwfrduwnf;u 0w¦Ka&;


csifpdwf ay:cJUygonf/ 0w¦Kwyk'fzwfNyD;í udk,fhpdwfBudKuf jzpfaeonfqdkvQif ,if;0w¦K
ESifh qifwl&dk;rSm; Zmwfvrf;wyk'fudk pdwful;avh&Sdygonf/ atmifatmifjrifjrif ZmwfuGuf
&dkufrdonfvnf;&Sd\/ wydkif;wpESifh udpöjywfoGm;onfvnf;&Sd\/ vufuawmh jzpfjzpf
ajrmufajrmuf rsm;rsm;pm;pm; ra&;jzpfcJUyg/ tb,faMumifhqdkaomf xdkpOfu 0w¦Ka&;NyD;
uRefawmfbmvkyf&rnfenf;/ tJonfacwfwkef;u ,ckacwfrSmvdk rnfolrqdka&;om;
ay;ydkUEdkifonfqdkaom r*¾Zif;rsm; &Sdonf[lí uRefawmfrodcJU/ uRefawmfwkdUausmif;
pmMunfhwdkufrS vpOf,laom '*kefr*¾Zif;ESifh ol&d,r*¾Zif;? jrefrmhtvif;r*¾Zif;rsm;&Sdyg
onf/
wusyfwef '*kefr*¾Zif;BuD;rSmqdkvQif vpOf '*kefcifcifav;? '*kefa&TrQm;? '*kefewf
&Sif? '*kefarmifpHol? v,fwDy@dw OD;armifBuD;? ov’m0wD wifhqkH? rEÅav;cifwkwf?
jrpfom;tausmhESifh aZ,s? nmPwdkUcsnf;jzpfí ol&d, r*¾Zif;rSmrl a&TOa'gif;? yDrdk;eif;?
r[maqG? Z0eponfwkdUjzifh ]a&;olqk&onf}qdkwmvnf; awGU&yg\/ ,if;rSm uavmif
opf0w¦Kudka&G;í qkay;onfjzpfaomfvnf; uRefawmfhpdwfxif a&S;uol&d,ykHpH (a&;ol
a&TOa'gif;)? (a&;ol Z0e) qdkbdokdU (a&;ol qk&onf)qdkawmh atmifr,fav; 'DvlU
uavmifemrnfuvJ ]qk&onf}wJU[k atmufarhcJUygonf/
jrefrmhtvif; r*¾Zif;rSmvnf; xdkenf;vnf;aumif;? jrrsKd;vGif? a&Tydefaomif;? rmC
ponfh ygaeus pma&;q&mawGcsnf; jzpfaeaomaMumifh þr*¾Zif; wdkufwkdUonf
olUpma&;q&mawGESifhol zGJUpnf;xkwfa0aeMuonf/ tjyifvla&;ydkUaomfvnf; tokH;jyK
vdrfhrnfr[kwf? ig pma&;csifvQif waeU&efukefa&mufawmhrS 'Dr*¾Zif;wdkufawGoGm;NyD;
qufoG,frSbJ[k ESvkH;ydkufcJUonf/
odkUESifh 1939 ckESpfwGif uRefawmfjrefrmvdk q,fwef;atmifjrifcJUí Munfhjrifwdkif
q&mjzpfoifausmif;odkU a&mufcJUonf/
okdUaomf uRefawmf &efukefa&mufprSm pma&;q&m jzpfcsifonfxuf &kyf&Sifrif;om;
jzpfcsifpdwfu ydkaeí r*¾Zif;wdkufrsm;udk oGm;a&muf qufoG,fjcif; rjyK ao;bJ
udk,fhnmpm;rnfh &kyf&Sifbufu vlESpfa,mufESifh aygif;rdNyD; &kyf&Sifrif;om;&l;
&l;aeygao;\/

uREkfyf &kyf&Sifrif;om; rjzpfjcif;

b,fjzpfrSmwkef; udk,fhtvkyfurS r[kwfwmbJ/


xdkpOfu &kyf&SifukrÜPDrSmvnf; ,ckacwfvdkrrsm;ay/ NAdwdoQbm;rm;? at0rf;?
yJa&mh? &efukef&kyf&Sifavmufomxif&Sm;pGm&Sd\/ ,if;ukrÜPDrsm;teuf uRekfyfonf NAdwdoQ
bm;rm;ESifh at0rf; ukrÜPDwGif tvkyfcsifqkH;jzpfí usefukrÜPDrsm;ü rvkyfzl;awmh r[kwf/
taMumif;oifhvQif vkyfrnf[k qkH;jzwfcsufcsxm;ygaomfvnf; uREkfyfESifh qufoG,frdaom
vlESpfa,mufu ajymjyonfhukrÜOPDum; NAdwdoQbm;rm;ESifh at0rf; ukrÜPDwkdUxufyif
BuD;us,frnfh rMumrD rif;om;opf? rif;orD; opfrsm;ESifh wnfaxmif awmhrnfh
]pdefwcdkif}ukrÜPDwJUcifAsm;/ bk&m; bk&m;? 'gaMumifholwkdUonf rif;om;opf &SmaecJU&m
uREkfyfudkawGU&onfrSm ]wdkif;í,ufonfh yuúvm? rdk;&GmonfESifh tqifoifh}yg
bJwJUcifAs/
xdkvlESpfa,mufteuf wa,mufudk Zmwfum;wckü vl&TifawmftjzpfESifh
cPwjzKwf jrifcJUbl;ygonf/ xdkacwfrSm at0rf; pkdifwarmhuJUokdU 'ku©dwudk vl&Tifawmf
vkyfwwfav&m azmfjyyg uRekfyf\vlrSmvnf; ajcwzufaxmheif;axmheif;ESifh olUvl&Tif
awmfemrnfu ]AkdvfusKd;}vdkUac:ygowJU/
usefvlum; b,fZmwfum;rS rygbl;ao;onfh
topfpufpufvlMurf;rif;om;ygwJU cifAsm/ vlu ykvdyfjyKwf ydefajcmufajcmufESifh
&kyf&SifxJwGif rnfodkUMurf;rnf rod&ao; aomfvnf; olUyifudk,fp&dkufum;
rdkufrJMurf;wrf;vSavpG/ Munfhprf;ygOD;/ olUtar olajymvdkufykHrsm; ]]cifAsm;BuD;u -
aphudka&Swmudk;As}}? ]]awGUu&m ae&mrSm cifAsm;BuD;u -acgif;rus,fprf;ygeJUAsm}}/
ajymr,kHBuKHbl;rS od&w,f/ Munfhjrifwdkif tkef;yifwef;&Sd olUtdrf uRefawmf
vdkufvdkufoGm;rSm olUtarESifh pdwftcefUroifhwdkif; 'DvdkbJ Mum;cJU&yg oAsm;/
pifppfawmh olwkdUESpfa,mufonf &kyf&Sifrif;om;opf &Smonfr[kwfzJ trJzrf;
aeonfjzpfay&m uRekfyfonf tJonfwkef;u awmu a&mufcgp touf 20 rQ t&G,f
w,fNyD;awmh trJpifppf {uefjzpfxdkufoudk;/ olwkdUac:&mvdkuf/ cdkif;&mvkyf/ oGm;av&m
p&dwf? aomufpm;orQydkufqH uREkfyf'umcH/
xdkpOfu uREkfyfonf t&ufaumif;pGm raomufwwfao;/ bD,m tenf;i,frQ/
olwkdUudkum; uRekfyfonf 0DpuDtm; wdkuf&yg\/ tJonfacwfu 0DpuDqdk
a*smfeD0gum;bJ AsKdU/
olwkdU uREkfyftdrfodkU vma&mufac:iifwwfonfh taMumif;rsm;um;
]]vma[h? rif; rMumrD Zmwfum;&dkuf&r,fh pwl'D,dkoGm;MunfhMu&atmif}}
(olwkdUu toufokH;q,frQ/)
&kyf&Sifpwl'D,dkwck a&mufcJUbl;yg\/
]]'dkU 'g&dkufwmrif;"mwfykH MunfhcsifvdkUwJUuGm/ vmuGm oGm;NyD; "mwfykH&dkufMupdkU}}
uREkfyfonf "mwfykH ykHpHtrsKd;rsKd;&dkufí olwkdUudkay;vdkuf&yg\/
]]vma[h? 'DaeUawmh 'g&dkufwmu rif;udk vludk,fwdkifMunfhcsifvdkUwJUuG}}
[kwfygayonf/ 'g&dkufwmu uRekfyfudk MunfhrMunfhrod&aomfvnf; uREkfyfu
awmh 'g&dkufwmudk jrifcJU&yg\/ auomBuD;eJU q&mcefUBuD;&,f/ Munfhjrifwdkif tkef;yif
wef; (atmufvrf;)u tdrfwtdrfr,f q&mcefUBuD;u acgif;&if;cef;u pm;yGJwckrSm
xdkifaew,f/
uRekfyfvlESpfa,mufu uREkfyfudk tdrfa&SUrSm ra,mifrvnf&yfaeapNyD; olwkdUu
tdrfay:udk wufoGm;Muw,f/
'DtcsdefrSm uREkfyfu q&mcefUBuD;udkrMunfh&J/ olwkdUajymjyvQif q&mcefUBuD;u
uRekfyfudk Munfhavrvm;vdkU &Id;tjynfhay;ae&oayghAsm/
]]a[harmif&if vmcJUprf;ygtkH;uG}}[k q&mcefUBuD;u vSrf;ac:vdkufavrvm;vdkUvJ
&ifxJ w'dwf'dwfayghcifAsm/
odkUaomf bmoHrS rMum;&ygbl;/ rMumrD [dkvlESpfa,muf jyefqif;vmNyD; uREkfyfudk
t&ufqdkifac:oGm;awmhwmygbJAsm/
onftaMumif;udk uRefawmfpma&;q&mjzpfí 1948 ckESpf 0efZif;rif;&mZm
jyZmwfuMuawmh q&mcefUBuD;ESifh &if;ESD;ojzifh jyefajymif;ajymjyawmh q&mcefUBuD;u
&,farmvsuf olwkdUemrnfawG xkwfazmfajymNyD; ]]'DESpfaumif[m aumif;wJUowå0gawG
r[kwfzl;As/ 'DvdkbJ &kyf&Sif&l;&l;wJU a,musmf;av;awGom r[kwfzl;/ rdef;cav;awGudkyg
olwkdU nmwkwfwwfMuwmbJ}}
rSefygvdrfhrnf/ þESpfa,mufonf wBudrfaom tcgü uREkfyftm; ]]rif;eJUwGJ&r,fh
rif;orD;tdrf oGm;&atmifuG}}qdkNyD; jrif;&xm; pif;vkH;iSm;í ac:oGm;onf/
onfae&mudk uREkfyfaumif;aumif;rSwfrdygonf/ urm&Gwf blwm&kHvrf;auGUrS
,ck urm&Gwfaps;xJodkU jzwf0ifaomvrf;? cspfwD;bk&m; uefeHab;rSm tJ'Daumifrav;&JU
tdrfae&m/ ,ckawmh vloGm;vrf; jzpfaeonf/
aumifrav;[m tJonfwkef;u qJU&SpfESpfavmuf/ w&kwfujym;rav;/
&kyfuav;u acsmoaygh/ uREkfyfudk ]tJ'g rif;eJUwGJ&r,fhrif;om;}vdkU rdwfqufay;aom
'Daumifracsmacsmav;MunfhNyD; uREkfyfpdwfxJ b,fhES,faervJ/ cifAsm;bJpOf;pm;Munfh
awmh/ t[d/
'Dvl ESpfa,mufonf tNzD;tzsef;vJ aumif;yg\/ 'Daumifrav; wnfcif;
auR;arG;wJU vufzuf&nfeJU rkefUawGpm;aomuf&if; q&mcefUBuD; pDpOfxm;onfh uRekfyfwdkU
rMumrD&dkuf&awmhrnfh Zmwfvrf;tpudk ajymjy\/ Zmwfum;emrnfu v w&m/
Zmwfvrf;rSm bk&m;yGJwdkUü taMumfpkHa&mif;aomtzdk;BuD; tzGm;BuD; vifr,m;onf
om;orD;rxGef;um;cJUí vQKdU0SufaomtaMumif;wckESifh vma&muftyfESHoGm;aom
q,fESpf&G,f orD;uav;wa,mufudk arG;pm;cJUonf/ tzdk;BuD;tzGm;BuD;onf 'Daumif
rav; a&mufonfhaeUrSpí þuav;rtwGuf wvvQif a&T'*Fg; wjym;wjym; pkaqmif;
cJU&m vw&majrmufü oHvsifbk&m;yGJawmfwGif naps; a&mif;aepOf olwkdUtaMumif;udk
odí vufaxmufcsojzifh vlqdk;rsm;u xdka&T'*Fg;jym;w&mudk 0ifa&mufvk,ufav&m
uREkfyfZmwfvdkufrif;om; udkt0Smu ay:vmwJUNyD; aumifrav;ESifh tzdk;BuD;tzGm;BuD;
vifr,m;udk u,fvdkufygowJUAsm/ b,favmufedyfvdkufygovJvdkUav/ tJ'g Zmwftp
wJUcifAsm/ usefwm q&mcefUu ajymrjyao;bl;wJU/
'Dae&mrSm aumifrav;ESifh uREkfyf[m wa,mufwa,muf wdwfwcdk; tMunfh
av;awGeJU &ifxJ zdk;usKdif;wkwfaeMuoaygh/
aemufqkH; Zmwfodrf;onf&Sdaomf tJ'Daumifrav;awmh b,ftajc a&mufoGm;
onfrod/ uREkfyfrlum; rdb qif,ifay;vdkufaom a&T0wf a&Txnfav;awGomru
aygifí&aom t0wftxnfav;awGyg cef;oGm;ygawmhownf;/
þae&mü pmzwfolu ar;ygtHU/ ]]'Davmufawmif aygaMumif&atmif rif;udk,f
rif; ZmwfvdkufjzpfEdkifr,fxifvkdUvm;}}
]][m;? udk,fhudk,fudkawmh xifwmayghAs/ tJonfwkef;u pwefUrif;om;acwf/
usKyf 'dkifAif xdk;wwfw,f/ *Rrf;ypfwwfw,f/ trlt&mvJ rSefxJMunfhNyD; trsKd;rsKd;
avhusifh cJUw,f}}
okdU&mwGif uREkfyfrSm ]onf[mawmh ig rjzpfjzpfatmif vkyfvdkufrnf}[laomf
ZGJowådrsKd;&Sdolr[kwfygacs/ vlysKdb0 rdef;rydkpOfuvnf; ]olUawmh igr&rae BudKpm;vdkuf
rnf}[laom pdwfrsKd; b,folUtay:rS rxm;cJU/ rdef;rvSvSjrifvQif BudKufwwfaomOmOf&Sd
í ig;yGufjrif&m ig;pmcsovdk a*:cJUyg\/ okdUaomf vG,fvG,fESifh&vQif& r&vQif
]awmfNyD/ eifhvdk[mawG tykH}[k ajcpkHuefcJUawmh\/
,ck uREkfyf wwd, tdrfaxmifESifh aygif;oif;aeonfjzpfí rdef;rokH;a,muf&cJU
onfrnfay\/ EdkUNyD;b,frdef;rudkrQ cJcJ,Of;,Of; ydk;yef;cJU&onfr[kwf/ EdkUNyD;b,frdb
aqGrsKd;rSvnf; wm0efray;cJUyg/ uRefawmf,lNyD;rSomvQif olwkdUodMuukefonf/ xdkUjyif
b,fykHpHESifhrSvnf; vufxyfr*FvmawG rvkyfcJUyg/ a[h? rif;eJUigeJU BudKufw,fr[kwf
vm;/ atm&dkuf qdkwJU oabmrsKd;eJUbJ udpöNyD;Mua&m/

uRefawmfpma&;q&m jzpfvm&ykHaum

azmfjycJUonfhtwdkif; uRefawmf &efukefNrdKUa&mufNyD; wESpfavmufrSm


&kyf&Sifrif;om;&l; &l;cJUonf/ onfhaemuf xdk[mudk,ftnmcH&rSef;odonfü ]at;ayghuGm?
b0qdkwm udk,fcHbufu p&wmrsKd;aygh}rSwfcsufESifhbJ tNyD;owfvdkufygonf/ þae&mü
pmzwfolu ar;apvdkygonf/ ]]tJonfwkef;u &kyf&Sifrif;om;rjzpfcJUbJ tck pma&;q&m
jzpfaewm b,f'if; oabmusovJ}}[kqdktHU/
]][m; tJonfwkef;uom uRefawmf &kyf&Sifrif;om;jzpfcJU&if cktcsdefrSm uRefawmf
tm;uscJUwJU &kyf&Sifrif;om;a[mif;BuD;rsm;vdkbJ Zmwf&HrS rSefrSefrvkyf&awmhwJU rif;om;
usBuD;jzpfaeNyDayghAsm/ a[m? tck pma&;q&m qdkwmuawmh Mumavaumif;av
a[mif;avopfav qdkwm tppfAs}}
uRefawmf &kyf&Sifrif;om;&l;pdwf ukefNyD;onfhaemufwGif e,frSmwkef;u pdwful;&SdcJU
onfhwdkif; 0w¦Ka&;&ef r*¾Zif;wdkufwwdkufwdkufawmh oGm;a&mufqufoG,fOD;rSbJ[k
BuHpnfaecdkuf ol&d,r*¾Zif;u 0w¦KwdkNydKifyGJusif;yrnf/
yxrtBudrf/ / [mo/
'kwd, / / / pkHaxmuf/
wwd,/ / / pGefUpm;í BuD;yGm;csrf;omjcif;/
qkaiG / / / 15 usyf/
uRefawmfhpdwfxJ onfaiG 45 usyfpvkH; igbdkUcsnf;bJ[k atmufarhvdkufygonf/
bmaMumifhqdk uRefawmfu udk,fhudk,fudk b,f0w¦KrsKd;rqdk a&;wwfw,f xifaewmudk;/
ajymcJUNyDaum udk,fzwfzl;wJU 0w¦KrSeforQ pdwfBudKufjzpfae&if qifwl,dk;rSm;awG pdwful;
xm;cJUw,fvdkU/ tJonfwkef;u acwfpm;cJUwJU jrpvG,f&JU pkef;? wapä? odkufordkif;0w¦K
awG? '*kefr*¾Zif;BuD;xJu udkudkav;&JU arSmfq&mrSwfwrf; 0w¦KrsKd;awGvJ uRefawmfpdwful;
cJUwmbJAs/
okdUaomf udk,fhudk,fudk b,f0w¦KrsKd; tm;tusqkH;vJ pdppfMunfhvdkufawmh
pkHaxmuf 0w¦KcifAs/ q&mBuD;a&TOa'gif;&JU armifpH&Sm; 0w¦KawGzwfNyD; w,ftm;uscJU
oudk;/
tJ 'kwd, pdwfoefwmu [mo/
odkUygaomf ol&d,r*¾Zif;&JU qE´twdkif; uRefawmf 'kwd,pdwfoefwJU [moudkbJ
yxra&;&awmhrSmayghav/
uJ b,f'if; rif;a&;rvJwJU/ udk,fpdwful;NyD;om; &SdwmawGxJu jyefpOf;pm;vdkuf
awmh/ a[m rMumao;cifurS udk,fhcHpm;rIay:rSm rlwnfNyD; ZmwfuGuf qifxm;wm
uav;/
xdkouú&mZfum; 1941 ckESpf 'kwd,urÇmppfBuD;jzpfcgeD;/ xdkpOfrSm uRefawmfonf
[dkuf,m;*&dwfac: jrefrmvdk txufwef;q&mjzpf atmifNyD;aemuf prf;acsmif; rtlyif
vrf; a':rr\ t*FvdyftvGwfynmoifausmif;odkU a&mufaeygonf/
þausmif; ra&mufrDrSm Munfhjrifwdkif&Sd OD;av; wa,muf\aetdrfwGif aecJUyg
onf/ ,if;tdrfrSm OD;av;&,f? a':av;&,f om;orD; ig;a,muf&,f? tapcHtysKdayguf
uav;wa,muf&,f? OD;av;&JU a,mu©xD;BuD;&,f aygif;ig;a,muf&Sdonfhteuf usefvl
rsm;u uRefawmfhudk tm;vkH;cspfcspfcifcif &SdygvsufOD;av;\ a,mu©xD; touf 60
ausmftzdk;BuD;u uRefawmfhudk w,fNyD;rMunfjzLvSay/ (oufouf olUorD;tdrfrSm vmNyD;
aewJU vlydkaumif? ighajr;t&if;tcsmawmifrS ausmif;abmf'grSmaewm)[k olUpdwfxJrSm
,lq[efwlonf/
rSefygonf/ e,frSm t&m&SdBuD;jzpfaom olUom;\ orD;ysKdwa,mufonf
Munfhjrif wdkif atbDtrf rdef;uav;ausmif;wGif 9 wef;abmf'gae\/
,if;ü taMumif;u jzpfcsifvmawmh uRefawmf OD;av;tdrfa&mufaomESpfrSm
þtzdk;BuD;\ ajr;ronf oDwif;uRwfausmif;tydwfwGif olUtaru &efukefvmrnfrdkU
olwkdUNrdKUodkU rjyefawmhbJ olUa':av;tdrf vmaeacsonf/ xdktcgü uRefawmfvnf;
&GmodkUrjyefawmhay/ taMumif;rSm 'Duav;ru awmfawmfacsmoAs/ okdUaomf olonf
rdkuf\/ wu,fqdk tysKdav;ESifh vlysKdav;pmay;wm tqef;vm;As/ udk,fBudKufBudKuf
w,f? rBudKuf rBudKufzl;aygh? &Sif;vkdU/ uRefawmfhvdkaumifuvJ ajymcJUNyDaum/ b,frdef;r
udkrS r&rae r&Sdygbl;/ b,favmufacsmwJU trsKd;orD;jzpfjzpf uRefawmfhudk b,fawmhrS
ESpfcgrjiif;&ygbl;/ wcgwJU udpöNyD;wmcsnf;bJ/ uRefawmfu 'Dvdkacgif;rmwJU
aumifpm;yg/ ckawmhAsm ra&Tpmu uRefawmfhawmh bmrS pum;jyefajymbl;/ uRefawmfhpmudk
olUa':av; jyoAs/ olUa':av;u olUtazBuD;jyoAs/
'Dawmh uRefawmfhcsOfaewJU tzdk;BuD;u tuGuf&NyD; a':olykefxawmhoaygh/
]]atmifrm &m&mpp ighajr;rsm;/ atbDpD'Dudk ckrS acG;BuD;rS vufay;oifovdk
oif&wJU awmom;u tdrfu tapcHavmufeJUrS rwefwJUtaumifu ighajr;rsm; r&ao
r,fqdk ckaoav/ ightdrfay:rSmawmh raoygeJU/ BuHawmoGm;NyD; rif;wGif;rif;wl;NyD;
aoacsuG}}
tJonfae&mrSmAsm tdrfuuav; vlBuD; vli,fawG tjyifoefUueJqdk em;pGifhwwf
wJU a':av;&JU twif;ajymbufawGyg a&mufaeMuawmh uRefawmf b,favmuf&Suf
vdkufrvJ pmzwfolbJpOf;pm;MunfhygawmhcifAsm/ 'geJU uRefawmfcsufcsif;bJ tdyf&mvdyf
uav;vdyf? t0wfaowåmav;qGJNyD; rtlyifvrf;u ausmif;abmf'gtdrf vpfcJUawmhwm
ayghAs/ 'Dae&mrSm vufudkifyk0g yg;pyfydwfNyD; uRefawmfhrjrifcsifa,mifaqmifaewJU [dkiwd
rvJ uRefawmf rsufapmif;wcsufcJypfcJUw,f/
]]eifawmhvm; eif/ aeESifhtkH;ayghuGm/ eif[m igvdkacsmacsmvSvSeJUudk rwefbl;/
&lem&Idufukef; vlpifrrDwJU zmusKd;eJUudk ay;pm;ypfvdkufr,f}}qdkNyD; uRefawmf&JU yxrOD;qkH;
b&ef'Dwykvif;0w¦K Zmwfvdkuf armifjzwfpudk uRefawmfhpdwfxJrSm zefwD;ypfvdkufawmh
wmbJ/
armifjzwfp[m t&ufvJ aomufw,f/ zJvJ&dkufw,f/ zmvJvdkufw,f/ tJonf
0w¦KtprSm EIwfcrf;arG;pkwfzGm;BuD;eJU OD;wkwfayg[m olUEIwfcrf;arG;rD;avmifvdkU jrefjref
jyefaygufwJU *smreDUweD jynfuvmwJU ajcokH;acsmif;&SdwJU uwåL;uwåawmif wHqdyfaq;
udk avQmuf&Sm&if; tacsmif&cJUwJU ysm;tkHwHqdyf b&ef'Dwykvif;udk olUorD;rD;zGm;awmh
aomufzdkU tdrf,lvmcJUawmh armifjzwfp[m a&m*ga[mif;xvdkU tdyf&mxJ vJae&mu
pcJUw,f/
tJonf 0w¦KxJrSm uRefawmf 'Dtzdk;BuD;udk aumif;aumif;uvJUpm;acsawmhwmbJ/
olUEIwfcrf;arT;BuD;udk rD;&IdUypfvdkufw,f/ ]tapcHeJUrSwefwJUaumif}vdkU uRefawmfhqdkcJUwJU
twGuf olUudktdrfu tapcHr 0if;MunfeJUolUorD;u xif&atmif ZmwfuGufzefwD;cJU
w,f/
pifppf tJ'DZmwfvrf; pdwful;pOfu uRefawmfckvdk 0w¦Ka&;bdkUr[kwfygbl;/ azmfjy
cJUwJUtwdkif; OD;av;a,mu©xD;BuD; pdwfemwmeJU olUudkuRefawmfhZmwfaumifvkyfNyD;
a*smufcsuvJUpm;acswmAs/ tJvdk a&a&vnfvnf uRefawmfhpdwfxJ ZmwftdrfzGJUNyD;wJUtcg
rSm 'Dtzdk;BuD; wu,fjzpfoGm;ovdkbJ uRefawmf[m udk,fhpdwful;eJUudk,f auseyfoGm;oAs/
'g[m uRefawmf&JU0goembJ/ udk,fh&yf&GmrSm 'jrrI? EGm;cdk;rIjzpfw,fqdkvJ &GmxJrSm
udk,frkef;wJUvludk w&m;cHvkyfNyD; olcdk;pkHaxmuf0w¦K pdwful;ypfvdkufwmbJ/ uRefawmfh
taz[m &GmrSm olBuD;acwåvkyfzl;avawmh vifuGmr,m;uGmudpöqdk&if uRefawmfhtwGuf
[moZmwfuGufyJ/
tJovdk pdwful;wmawG[m 0w¦Ka&;bdkU&,f r[kwfygbl;/ 0goemtavsmuf
udk,fh[mudk azsmfajzrIygbJ/
'Dvdk pdwful;ZmwfuGufawG trsKd;rsKd;&SdaewmaMumifh uRefawmf[m b,f0w¦KrsKd;
rqdk a&;Edkifvdrfhr,fvdkU udk,fhudk,fudk xifaecJUwmaygh/ tcspf tvGrf; 0w¦KrsKd;qdkwmawmh
taysmhbJ/ uRefawmf[m qJUajcmufESpfom;uwnf;u &nf;pm;awGxm;cJU? uGJcJU? NyJcJUwm/
tJ'Dtcsdef toufESpfq,fausmfawmh awmfawmf udk,fawGUcHpm;rIawG&SdaeNyDbJ/
uJ? tck ol&d,r*¾Zif;u yxrOD;qkH; [mo0w¦Ka&;&r,fqdkawmh uRefawmf tcke
azmfjycJUwJU udk,fawGUtjzpftysufu aygufzGm;cJUwJU Zmwfvrf;udk oli,fcsif;awG ajymjy
w,f/ 'Dawmh olwkdUu ]][m aumif;w,f/ a&;uG}}qdkMuvdkU uRefawmftjrefa&;NyD; ol&d,
r*¾Zif;wdkufudk a&;ydkUvdkufua&m/
okdUaomf uavmifemrnfeJU 0w¦Ku b&ef'D wykvif;eJUaomfwmaqG r[kwfao;
bl;/ rdk;wdrfawmif\ tzsm;jzwfaq;/ Zmwfvdkuf armifjzwfp a&m*ga[mif;xonfu
0w¦KpcJUonf r[kwfvm;/
'gayr,fh csufcsif;BuD; rpGHao;ygbl;cifAsm/ npfnrf;w,fqdkNyD; y,fvdkufygw,f
cifAs/ ckacwftjrifeJU Munfh&if nrfnrf;wmvJ trSefbJAs/ bmaMumifhvJqdk [dkacwfu
q&mr[maqG? q&mokc? q&m&JxGwfwkdU 0w¦KawGbJMunfhyg/ jcifaxmifcef; tom;ay;
a&;Muw,f r[kwfvm;/ 'grSvJtJonfwkef;u pmzwfy&dowf NrD;aumifaygufawGu
BudKufoAs/ uRefawmfvJ 'gaMumifh tJonf0w¦KrSm 0if;Munfydk;pdk;yufpuftdyfaeykH? EdkUNyD;
0if;MunfeJU olU&nf;pm;armifodef; tdrfaemufaz;rSm awGUMuykHudk wpfwpfcGcGcsvdkufwm/
[moxuf &m*buf rsm;oGm;oAs/ y,fvJ y,fxdkufyghAsm/
'geJU uRefawmf eHywfESpf pkHaxmuf0w¦Kawmh uavmifopfxJrSm ighavmufawmf
wJUvl ArmjynfwGif &SdtHUrxifqdkwJU b0ifBuD;eJU [dk,cif uRefawmfwdkUt&yfrSm vlowfrI
wckjzpfuwnf;u pdwful;xm;wJUZmwfvr;f;udk a&;ydkUvdkufoAs/ udk,fh0w¦KvJ awmfawmf
tm;&oAs/
okdUaomf ydkUNyD; w,frMumvSygbl;cifAsm/ ppf&dyfppfaiGUrsm;aMumifh ol&d,r*¾Zif;yif
qufvufxkwfa0Edkifrnfh tajcr&Sdawmhygí 0w¦KNydKifyGJudk &yfpJvdkufygNyDqdkwJUpmeJU
uRefawmfhpmrl jyefydkUvdkufygawmhonf cifAsm;/
tJonfuwnf;u uRefawmfpma&;jcif;wcef;&yf/ 'kwd,urÇmppfBuD;jzpf/
*syefacwfa&muf/ tdrfaxmifus/ jrif;vSnf;armif;/ ppfBuD;NyD;/ uufpbDacwfa&muf/
qefukefonfjzpf/ rD;&xm;vrf;wavQmuf jrpfBuD;em;txda&muf/ uomrSm 'kwd,rdef;r&?
qefqkHpm; uHukefoGm; 0w¦Kjzpf/
atmifr,fav; tJonfawmhjzifh uRefawmfhacgif;xJ pdwful;xm;vdkufwJU 0w¦KawG
renf;awmhygvm;/ rsKd;pkHbJ/ &mESifhcsD&SdaeNyD/ wu,fawmh uRefawmfvdkvl[m ukefonf
vkyfvdkU b,favmif;rvJAs/ pD;yGm;a&;udk pdwf0ifpm;olrsr[kwfzJ/ a&mufav&m&mrSm
udk,fvkyfcsifwmawG vkyfNyD;awGU&mjrif&m BuKH&mawG 0w¦KZmwfvrf;csnf; pdwful;aewm
bJAs/ onfawmh 'DaumifrsKd;[m pma&;q&muvGJNyD; wjcm;bmjzpftkH;awmhrSmwkH;/
okdUaomf tcsdefumvqdkwmu &dSdao;oudk;As/ oD;csdefwefrSoD;? yGifhcsdefwefrSyGifhqdk
ovdk jzpfcsdefwefrS jzpf&rSmbJ/ tJ? uRefawmf pma&;q&m jzpfcsdefwefawmh a&ueftoifh
MumtoifhqdkovdkbJ uavmifa[mif;opf rnfolrqdk 0w¦Kwdk&Snf a&;ydkUEdkifygonfqdkwJU
&Ir0r*¾Zif;BuD; ay:vm&w,fcifAs/
tJ'D &Ir0r&kyfpkHr*¾Zif; pwifay:wJU tcsdefrSmjzifh uRefawmfhb0 woufwmrSm
pdwftnpf&qkH; tcsdefuvmygbJ cifAsm/ ao&rSm raMumufavmufatmifbJ pdwfnpfae
ygw,f/ bmaMumifhvJqdk qefukefonfBuD;tjzpfeJU qeftdwfuav;&m? armfawmfcu
aiGokH;aomif;usyfeJU rEÅav;uae uomwufoGm;wJU uRefawmf[m ajcmufvMumvdkU
tdrfjyefa&mufawm htnmrSm,lcJUwJU rdef;rwa,mufeJU tdwfxJ yJaphuav;ESpfaphbJ
ygcJUawmhcifAs/
tdrfrSmuvJ t&ifr,m;eJU uav;uESpfa,muf/
onfawmh onfvdktaumifudk b,frdb b,faqGrsKd;awGu vufcHrSmwkH;/
qeftdwfydkif&Sif pufoaX;OD;armifBuD;uvJ olUaiGawG'Daumif r,m;i,f,lNyD; okH;jzKef;
ypfwmbJqdkNyD; tvGJokH;pm;rI 406eJU w&m;pGJr,fvJvkyfua&m uRefawmfhpdwfqdk;aeJU
taz[m olUom;axmifusrSm pdk;&drfNyD; &SdwJUv,fajrawG a&mif;csNyD; OD;armifBuD;aiG
ay;r,fvkyfawmh uRefawmfhwdkU &SdorQv,fuav;jyKwfawmhrSmrdkU ]]uJ taza&U? tazhrSm
onfhjyifom;orD;awG &Sdao;w,f/ uRefawmf wa,mufxJr[kwfzl;/ udk,fh&Sdwm tajc
rysufapeJU/ uRefawmfhxdkufeJUuRefawmf cHawmhr,f? rEÅav;rSmvJ uRefawmfaiGESpfaxmif
ausmf &p&m&Sdao;w,f/ tJ'Dajy;r,fAsm}} qdkawmh tazu vrf;p&dwf aiGw&may;vdkuf
vdkU uomu ygvmcJUwJU r,m;a&TvufqGJNyD; wuwJ rEÅav;ajy;cJU&yga&mvm;cifAsm/
aiGESpfaxmifusyfausmf &p&m&Sdao;w,fqdkwmu 'DvdkcifAs/ todtuRrf;
wa,mufrSr&SdbJeJU uoma&mufoGm;awmh tJonfwkef;u uomrSm yGJ&kHuvJ r&Sdav
awmh uRefawmfhqeftdwfawG xm;p&mr&SdwmeJU vdkufpkHprf;awmh aps;xJrSm oGyfrdk;ysOfum
orHwvif;cHeJU 0ufom;&kHwjcrf; tm;aew,f/ tJ'DrSm qeftdwfawG xm;Edkifw,fqdkwmeJU
aps;acgif;eJUoGm;quf&wmudkAs/
tJ'Daps;acsmif;eJU tpk&S,f,m0ifNyD; aps;aumufvkyfaewJUvlu uRefawmfeJU&G,fwl
rEÅav;om;bJ/ t&if0w¦KawGrSmwkef;u olUemrnfukd udkwifvkH;vkdUa&;cJUw,f/ tckawmh
0w¦Kr[kwf twåKyÜwåd a&;aewmrdkU olUemrnf trSefa&;awmhr,f/ udkwufjym;wJU/ ol[m
tJonfwkef;u uRefawmfhvdkbJuomrSm ukef&IH;a<u;usefeJU rEÅav;rjyefEdkifbJ&Sdaecdkuf
aps;aumufvkyfaejcif;yg/
udkwufjym;[m oabmoum,aumif;w,f/ taygif;toif;cifrifwwfw,f?
tokH;tpm; &ufa&mw,f? t&ufBudKufw,fqdkawmh uRefawmfeJU tifrwefaygif;zufrd
oGm;awmhwmvm;cifAsm/ ewfzufvdkufwJU rdwfaqGygbJ/
]]'DrSm udkwufjym; uRefawmfhqefawGawmh cifAsm;tyfw,fAsm/ cifAsm;bJ Munfh&I
om a&mif;csay;ayawmh}}qdkNyD; uRefawmfuawmh udkwufjym;eJU ywfoufvdkUbJod&wJU
rD;&xm;vufrSwfppf (,cif 0w¦KawGwkef;u udkvSaiGeJUudkatmifBuD;vdkU a&;cJUw,f/ ,ck
olwdkUemrnftrSefawGu) udkvSarmifeJU udkjrBuD;wdkUeJUaygif;NyD; rD;&xm;blwm0if;xJrSm
uRefawmfudkvSarmifeJU twlaew,f/ udkjrBuD;u olUrdef;reJUuav;ygvmcJUvdkU
tjcm;wcef;rSmaew,f/ olwkdUESpfa,muf[m uRefawmfeJU tvGefwlwmu t&ufBudKufMu
jcif;yJ/
udkvSarmifeJU udkjrBuD;[m Ak'¨[l;aeU eHeufrSm uomrD;&xm;xGuf? tJ'Dn rdk;nSif;
rSmtdyf/ Mumoyaw;aeU nae jrpfBuD;em;a&muf/ aomMumaeUreuf jyefxGuf/ tJ'Dn
rdk;nSif;tdyf/ paeaeUnae uomjyefa&muf/ we*FaEG? weif;vm? t*Fg okH;&ufem;w,f/
uRefawmf[m uomrSm aewkef; tJ'DokH;&ufrSm ydkumupm;NyD; usefwJU&ufawGrSm
olwdkUeJUtwl rD;&xm;ay:rSm vdkufaewmbJ/ tJ'DvdkufNyD; rif;bmvkyfovJar;&if rSefvJ
rSefw,f trsm;vJoabmwlr,fh tajzay;&&if ]tavvdkufaewmygbJ}cifAsm/ odkUaomf
tJ'DtavvdkufcJUwmawG[m pifppfawmh uRefawmfhudk,f uRefawmfrodbJ aemifpma&;
q&mjzpfwJUtcgrSm a&;bdkU0w¦KawG&Smaejcif;ygbJ cifAsm/ yef;csDq&monf aq;pufus&m
t&kyfjzpf qdkbdodkU pma&;q&monfBuKHawGUMum;odorQ pmjzpf&ygapr,f/
,if;uJUodkU tav vdkufae&mrS uRefawmf rdef;r&awmh udkvSarmif? udkjrBuD;wdkU
aus;Zl;eJUbJ R.S.M ac:wJU vrf;avQmuf&kHydkif OD;brl&JUtcef;rSmae&ygw,f/ vrf;avQmuf
&kHydkifqdkwmu blwmwae&mxJ wdwdususr&SdbJ uomeJUjrpfBuD;em;tMum;rSm cGifh,lwJU
&kHydkifawG ae&mrSeforQ olacwå0ifvkyf&ygw,f/ 'Dawmh olU&JUXme&if;uomblwm 0if;xJ
rSm&SdwJU olUtce;fudk jyefae&w,fbJ r&Sdygbl;/ 'gaMumifh uRefawmf[m ydkufqHwjym;rS
rukefbJeJU tdk;ydkif tdrfydkifjzpfawmhwmygbJ/
udkvSarmifu rEÅav;om;? udkjrBuD;u ppfudkif;om;/ olwkdUtvkyf rEÅav;
jyefajymif;&awmhvJbJ uRefawmf[m OD;brl&JUwltjzpfeJU olUtcef;rSmbJ qufvufaecJUyg
w,f/ onfaemuf udkwufjym;yg uRefawmfrodbJ rEÅav;jyefvpfavawmh uRefawmfu
olUqDu aiG&p&m&SdvdkU uomrSmaewm/ olr&Sdawmh olUaemufudk tjrefvdkufcJU&awmhwm
aygh/
tckeu udkwufjym;eJU uRefawmf[m ewfzufwJUrdwfaqGvdkU ajymcJUygw,f/
okdUaomf tJ'Dewfu ewfaumif;r[kwfzJ rm&fewfvdkU qdk&ygr,f/ bmaMumifhvJqdk
udkwufjym;[m uRefawmfh&JU qefbdk;aiGawG olUpm&if;jy vufusef 2000 (ESpfaxmif)
ausmf okH;ypfawmh oudk;/
'geJUtckeu azmfjywJUtwdkif; uomu r,m;eJU uRefawmf rEÅav;jyefa&mufawmh
wrmukef;u udkvSarmif&JUtdrfrSmwnf;NyD; olUqD aiGoGm;awmif;w,f/ wcgay;rSav;ig;
q,f&,f/ 'DawmhuRefawmfwkdUrSm vkH;yg;yg;NyD; wjznf;jznf; tokH;tpm;
MuyfMuyfvmawmh w,f/ udkvSarmiftdrf ae&wmvJ waeUa&T{nfhonf/ ESpfaeU
aiG{nfhonf/ onfhxuf vGefvmawmh aMu;{nfhonf/ aemufqkH; acs;{nfhonf
jzpfoGm;awmhwmayghAsm/ 'geJU uRefawmfhZeD;udk ]]uJa[h? rif;eJUigawmh ref;ajrrSm
qufaeEdkifwJUtajcr&Sdawmhbl;/ rwwf omcyfcGmcGmtajcvSyfvdkU ae&yfjyeftkH;}}qdkawmh
ol[m uRefawmfaeqdkae? aoqdkaowJU rdef;rvm;/ uRefawmf[m vufrSwf0,fNyD;
a*g0defqdyfu uomxGufwJU oif;abmay:udk wifay;vdkufw,f/
uRefawmf[m oleJUcGJ&rSmudk awmfawmfbJ &ifeifhw,f/ olUb0udkawG;NyD; uRefawmf
oem;w,f/ okdUaomf udk,frwwfEdkifawmhNyDbJ/ eHeuf a0vDa0vif;BuD;rSm uomqdyf
urf;u oif;abm xGufcGmoGm;onftxd uRefawmfvufjyEIwfqufNyD; nuioleUJ
oif;abmay:rSm twltdyfcJUNyD; wa,mufw0uf cJG,lcJUwJU tdyf&mvdyfuav;ydkufum
udkwufjym;tdrfudk jrpfurf;em;u avQmufNyD; ajcusifvmcJUawmhw,f/ trSefqdkvQif &SdorQ
ydkufqH olrudk tukefay;vdkufvdkU uRefawmfhtdwfxJ qdkufum;crQ r&Sdawmhbl;/
tJ'DtcsdefrSm uRefawmf[m aovJ ao&Jw,f/ owfvJowf&Jw,f/ tJonf
avmuf pdwfnpfaew,f/ uJ? tckuRefawmfbmvkyfrvJwJU/ vuf&SdtajctaerSm vkyfp&m
wckxJbJ uRefawmf&SmawGUw,f/
tpuwae&mrSm uRefawmf[m wpkHwckudk rjzpfjzpfatmif r&&atmif vkyfr,f
qdkwJU ZGJowådrsKd;r&Sdbl;vdkU azmfjycJUw,f/ odkUaomf ,if;tcdkuftwefUrSmawmh woufrSm
wcgay:wJUpdwf"mwfrsKd;bJ qdk&r,f/
uRefawmf[m tdyf&mvdyfuav;ydkufNyD; idkufpdkufidkufpdkufeJU udkwufjym;wdkUtdrf
ta&mufoGm;cJUw,f/ reuf ajcmufem&DavmufyJ &Sdao;w,f/ udkwufjym;[m tdyf&mu
rxao;bl;/ olwdkUtdrf atmufqifhrSm wkH;vkH;tdyfaewkef;bJ/ olUtazeJU olUOD;BuD;u
awmh tdrfa&SUpmyGJrSm vufzuf&nfMurf;wtdk;eJU/
uRefawmfhjrifawmh udkwufjym;tazu armif&if? bmudpövJwJU/ olUom;eJU
uRefawmfhudpöudk olodNyD;om;/ onfawmh uRefawmfu tdyf&mvdyfuav; eab;zkwfueJ
csNyD; wif;rmjywfom;wJUtoHeJU
]]OD;om;qDu uRefawmfhydkufqHudk awmif;&atmifwmcifAs}}
rEÅav;NrdKUu opfukefonfOD;rQm;qdkwm vlodrsm;Muygw,f/ tJ'Dwkef;u touf
ig;q,fausmfajcmufq,feD;yg;avmuf/ vlav;vkH;ajcmufzuf? oefoefBud;/ uRefawmfhudk
rsufESmxm;wif;wif;eJUMunfhNyD;
]]usKyf ray;Edkifygbl;vdkU armif&ifhudkpum;ukefajymNyD;rSbJ/ usKyfom;vJbJ armif&ifh
vdkbJ tnmwufNyD; aiGwaomif;ausmf qkH;&IH;vmcJUwmbJ}}
]]'g rqdkifygbl;av? tck uRefawmfvmwJUudpöu uRefawmfhaiGudk ay;&ifay;?
ray;&if OD;om;udk uRefawmfowfr,f}}qdkNyD; tdyf&mvdyfxJu tNrJxnfhxm;wJU "m;ajrSmif
xkwf/ toGm;qGJcRwfvdkufNyD; ]]a[m'D"m;eJU owfrSmbJcifAs}}
onfawmh vlBuD;ESpfa,muf rsufvkH;jyL;oGm;Muawmh uRefawmfu qufvufNyD;
]]'Dawmh OD;wkdUuajymr,f/ ightdrfay:wufNyD; ighom;owfr,fqdkawmh igwkdUucHae
rSmvm;/ rif;udkigu t&ifowfvdkufrSmayghvdkU/ 'grSefw,f/ 'Dawmha&mh}} "m;ajrSmifudk
olwkdUa&SUxkd;ay;vdkufNyD; ]]OD;om;udk rowfapcsif&if OD;wkdUuuRefawmfhudkt&ifowfvdkuf?
wa,mufwa,mufowfw,fqdkwmu t&ifaoeJU aemufao twlwlaoMuwmygbJ Asm
[J[J}}vdkU uRefawmf &,foGrf; aoG;vdkufw,f/ olwkdUESpfa,muf[m &kwfw&uf
bmajym&rSef; rodbJ idkifaeMuawmh uRefawmfu qufvufNyD;
]]OD;wdkU uRefawmfhrowfMubl;vm;? rowf&if OD;om;uRefawmfowf&rSmbJ}}qdkNyD;
"m;ajrSmifjyefaumufawmhrS OD;rQm;u uRefawmfhvufudk zrf;xm;NyD;
]]armif&if 'Davmuftxdawmh rvkyfygeJUuGm/ OD;wkdUu ay;csifygw,f/ tckay;p
&m aiGur&SdvdkUyg}}
onfawmh uRefawmfu 0rf;omwJUtoHeJU
]]tm;? 'Dvdkay;csifygw,f qdk&ifawmfNyD/ OD;ajymwmrSefygw,f/ ydkufqHudk ay;csifyg
w,f/ odkUaomf tckr&Sdawmhray;Edkifbl;aygh/ 'Dawmh aemuf&SdawmhrS ay;ayghAsm/
at;at;bJ uRefawmfvJ tJ'DaiGr&rcsif; 'Dtdrfu roGm;bl;As}} qdkNyD; tdyf&mvdyfuav;
,l udkwufjym; eHab;rSm jzefUNyD; apmifacgifNrD;NcKH tdyfvdkufawmhwmayghAsm/ bom;acsm
[m rEdk;ao;bl;/ nu b,ftcsdeftxd vnfxm;w,frodbl;/ tJonfwkef;u
udkwufjym;[m vlysKd/
tJonfvdk olwkdUtdrf twif;wufaeawmh yxrjzifh tdrfom;awG[m cyfpdrf;pdrf;
bJ/ bmjzpfjzpfav uRefawmfu udkwufjym; xrif;pm;&if 0ifpm;vdkufwmbJ/ onfvdkeJU
aemufawmh wpwp cifrifvmMuNyD; olwkdUtdrfom;vdk jzpfoGm;a&m/ uRefawmfhtjzpfvJ
odoGm;awmh oem;vmMuw,f/
'DvdkykHeJU tJonftdrfrSmaewkef; uRefawmfbmvkyfrvJ/ vnfp&mywfp&m okH;p&m
aiGuvJ r&Sdbl;/ qefukefonfb0wkef;u rsufESmyGifhcJUwJU yGJ&kHawG? pufydkifSif tdrfawG
oGm;vdkUvJ rsufESmrvSawmhbl;/ aygif;wnfNrdKUu pufoaX;OD;armifBuD;&JU aiGawG tvGJokH;
pm;vkyfwJU aumifuav;vdkU olwkdUtodkuft0ef;rSm owif;u jyefUaeNyD/ uRefawmf
oGm;p&mqdkvdkU q&mBuD;a&TOa'gif;wtdrfbJ &Sdawmhw,f/
'DtcgrSm uRefawmfhb0udk udk,f0goemygwJU pmaye,fypfoGif;vdkufzdkUrSwyg;
tjcm;r&SdawmhNyD/ tJonftcsdefrSm pme,fZif;rsm;vJ vIyf&Sm;vmp/ &Ir0r*¾Zif;vJ
ay:vmNyD/ wifhw,f? oef;aqG? rdk;a0? rif;&Sif? &JacgifpwJU uavmifopfawG vuf&m
zwf&w,f/ ]b,fhES,f? rif;olwkdUtxJ 0ifwkd;Edkifyghrvm;}vdkU udk,fhudk,fudk ar;vdkufw,f/
]raMumufygbl;}qdkwJU tajzxGufvmw,f/
EkdUNyD; q&mBuD;a&TOa'gif;uvJ ajymw,f/
]]a[h? rif;pmaye,f 0ifr,fqdk&if pkHaxmuf0w¦Kxuf [morsm; ra&;wwfzl;
vm;uG/ tJ'Dvdkif;u acsmifw,f armif/ Z0ewa,muf&Sdwmrif;/ olUrrSdawmif 'kwd,
avmufvdkufEdkif&if [efr,f}}
tJonftcgrSm uRefawmfu ol&d,0w¦KwkdNydKifyGJ0ifcJUwJU pkHaxmuf0w¦Kudk tBudrf
Budrfjyefa&;xm;wm vkH;csif;0w¦K&SnfjzpfoGm;vdkU ]&efatmif&wem}trnfeJU q&mBuD;
a&TOa'gif;udk wnf;jzwfzkdU ay;xm;NyD/ [mo0w¦KudkawmhuRefawmfu udk,fhudk,fudk
pkHaxmuf0w¦Ka&;q&mbJ vkyfr,fpdwful;cJUwmeJU jyefudk rMunfh&ao;bl;/ 'gayr,fh
tJonf0w¦KvJ pkHaxmuf0w¦KeJUtwlbJ uRefawmfaeav&m oGm;av&mrSm udk,fht0wf
aowåm&JU atmufqkH;xyfrSm tNrJ&SdcJUw,f/
'gaMumifh q&mBuD;u ]]rif;? [morsm; ra&;wwf zl;vm;}}ar;awmh ]]OD;BuD;&?
uRefawmfuawmh udk,fhudk,fudk bmrqdk a&;wwfw,fxifwmbJAs}}vdkUajymNyD; tJ'D [mo
0w¦Kudk jyefudkifawmhwmbJ/
tJonf 0w¦Kpa&;awmh ydkufusKH;&yfu udkwufjym;wdkUtdrfrSmbJ/ tJonftdrfrSm
pma&;p&m pm;yGJukvm;xdkifr&Sdbl;/ vufzuf&nfMurf;0dkif;zGJUwJU wef;vsm;ukvm;xdkifBuD;
ESpfvkH;eJU pmyJGMurf;BuD;wckbJ&Sdw,f/ udkwufjym;taz OD;rQm;u opfukefonf yGJpm;BuD;
qdkawmh azmiform;awGeJU opfa&mif;opf0,fvmwJU vlawGeJU {nfhjywfw,fudk r&Sdbl;/
'gaMumifh uRefawmf[m axmifxm;wJUpm;yGJ0dkif;uav; tm;wJUtcsdefrSm,lNyD; tay:u
ykqdk;av;cif; a&;&w,f/
onfvdkcsif; uRefawmfwukwfukwfa&;aewm jrifawmh OD;BuD;rQm;u ar;w,f/
(olUudkuRefawmf OD;BuD;rQm;ac:NyD/)
]]armifusifarmif rif;bmawGa&;aewmvJuG}}
uRefawmf 0w¦Ka&;aewmcifAs/ pma&;q&mjzpfzdkU BudK;pm;aeygw,f}}
]][ 'Dvdkqdk rif;[mu at;at;aq;aq;wa,mufxJ a&;&if ydkaumif;rSmayghuG/
'gjzifh wufjym;a&}}olUom;tm; ]]rif;vludk eef;awmfuRef;u 'dkUtdrfBuD;ac:oGm;vuGm}}
]][kwfuJU/ eef;awmfuRef;rSm vufESpfzufawmif ruwJUuRef;wdkifBuD;awGeJU
aqmuf xm;wJU olwkdUtdrftBuD;BuD;&Sdygonf/ vlwa,mufrS raeyg/ odkUaomf
uRefawmfu wac:avmufa0;aom udkwufjym;nD udkvSpdeftdrfrSm xrif;pm;&rnfjzpfí
,if;tdrfBuD; xuf udkvSpdefa,mu©r\ aqmufNyD;p tdrfBuD;udk oabmusygonf/
aeUtcsdefwGif tay:xyfü vlraeMuyg/ ,if;tdrfopfBuD;ay:rSmyif ,cifu
rdk;wdrfawmif\ tzsm; jzwfaq; 0w¦Kudk aomfwmaqG\ b&ef'Dwykvif;
jzpfcJUygawmh\/
rlva&;onfh tzsm;jzwfaq;0w¦Kwkef;u t*Fvdyfacwfudk aemufaMumif;cHonf/
b&ef'Dwykvif;rSmawmh *syefacwf/ ZmwfuGufZmwfvrf;awGvnf; rsm;pGmcsJUxGifypfvdkuf
&m]b&ef'Dwykvif;}ESifh rNyD;awmh/ ]r,fwyfukef;}? ]pkHaxmufarmifjzwfp}[lí okH;yk'f
a&;awmhrSbJ 1941 ckESpf uRefawmf ausmif;om;b0u OD;wkwfayg (qdkygawmh)ESifh
olUajr;rudk uvJUpm;acscsifwJU udpötqkH;owfyga&m/
b&ef'Dwykvif;rSm OD;wkwfaygBuD; wa,mufom ESH&ao;onf/ r,fwyfukef;ESifh
pkHaxmufarmifjzwfprSm olUajr;rudk rm*&ufom0ufvkyfí r,fwyfukef;bJGUay;NyD; ydefcsd
ukef;uG armifjzwfpESifh ay;pm;ypfvdkufonf/
pifppftJonf 0w¦KawG a&;aeawmh olwkdUajr;tzdk;um; r&SdawmhNyD/ ajr;ronf
uRefawmf pmay;NyD; aemufwESpfbJ ausmufBuD;aygufí aoqkH;onf/ tzdk;BuD;u *syef
acwfubJ udpöacsmonf/ odkUaomf uRefawmfhpdwful; ZmwftdrfxJüum; olwkdUonf
touf&Sifvsuf&SdcJUí olwkdUudk,fyGm; 0w¦KZmwfaumifrsm; ay:cJUayonf/
xdkrS uRefawmfpma&;q&m jzpfcJU&m 1947 ckESpf Mo*kwfvrSm ]b&ef'Dwykvif;}
0w¦K pygcJUonfjzpfí ,ck 1972 ck *sLvdkifvonf aomfwmaqG\ 25 ESpfajrmuf
aiG&wkobifygwnf;/
uRefawmfpma&;q&mjzpfvmawmh

rdrdu olrsm;udkowfzdkUvnf; 0efrav;? rdrdao&rnfqdkvnf; trIrxm;Edkifavmuf


atmif pdwfaomu a&mufaecsdefü [mo0w¦Krsm;a&;&ef wdkufqdkifvmav&m? ,if;onf
uRefawmfvdk vltwGuf avsmfuefvSonf[k qdkcsifygawmh/
taMumif;rSm xdkpOfwGif azmfjycJUonfhtwdkif; uRefawmfonf olwyg;\ aiGajrmuf
rsm;pGmudk qkH;&IH;atmifjyKcJUonf/ tdrfrSm om;r,m;&Sdygvsuf r,m;i,fac:vmcJUrdí
uRefawmfhZeD;onfESifh rdbaqGrsKd;awG pdwfraumif; jzpfMuonf/ xdkUtjyif a<u;&Sifu
vnf; tvJGokH;pm;rIESifh uRefawmfhudk w&m;pGJrnf/ onftxJ uRefawmfhpdwfwGif rvTJom
cGJcGmvdkuf&aom r,m;i,fav;udk pdwfxJu woo/
,if;udpöt00awG arhNyD;awmh trsm;aysmf&TifrI [mo0w¦KawGa&;&r,fqdkawmh
uRefawmfhtzdkU tvGefaumif;jcif;bJ/ uJ....usm;bom; usdwfvdkuf/
atmf...avmurawmh
ajymrjycsifbk
acsmESra&
aomuaxmifxk/
onftcdkufrSmbJ
tMunfqdkufMua&mh
&Dvdkufp&m [mo tawG;awGeJU
a&;[JU0w¦K/
....vdkU udk,fhudk,fudk tm;ay;orI jyKwJUNyD; udk,fhvuf&Sdtajcudk tm;vkH;arhypfvdkuf?
,cifu tawGUtBuKHawGudk ZmwfuGufqif? pdwful;,mOf [motawG;awGrSm rdrdudk,f
rdrd ZmwfvdkufvkyfNyD; ausmfpHau;eJU wufyk [pfwvkH;wdkU om;tzudk uRefawmfzefwD;
vdkufawmhoaygh/
jzwfp0w¦Krsm; NyD;wJUtcgrSm [pfvdkUom idkvdkufcsifawmh Zmwfvdkuf ausmfpHau;/
onfhaemuf jzLjymrlvusD Zmwfvdkufom;tz wufykeJU [pfwvkH;/
,if;vdk udk,fhudk,fudk pdwfajymif;NyD; [mo0w¦KawGa&;aewJUtcg uRefawmfhrSm
bmrQ ylyifaomur&Sdbl;/ t[kwfbJ/ udk,fhpdwful;eJUudk,f aysmfaeawmhwmbJ/ taMumif;
uvJ uRefawmfa&;orQ pGHw,f r[kwfvm;/ t,f'Dwmrsm;xHuvJ a&;orQ a&T;cs,f
aMumif;ESifh aemufxyf rjywfydkUbdkU awmif;qdkawmh pmzwfol pOf;pm;yg/ uRefawmfrnfrQ
pdwf"mwf wuf<uvdkufygrnfenf;/ a&;-a&;-a&;NyD;&if;a&;/ a&S;,cifu tawG;awGeJU
aemufxyf0ifwJU tawG;awGuvJ a&;vdkUrukefEdkif/ uRefawmfonf raorcsif; pma&;&
rnfholyg/

uRefawmf\atmifajr

tcsKdUpma&;q&mrsm;onf jrefrmbk&ifacwfu rdrdonfb,faqGpOfrsKd;qufrS


qif;oufcJUygonf/ b,fpmqdkawmf b,fpma&;q&mBuD;\ tEG,fjzpfygonf[k 0ifh<um;
Muav&m uRefawmfhrSm þodkUrsKd;EG,ftm;jzifh *kPfazmfp&mr&Sdaomfvnf; uRefawmf\
yxrOD;qkH; pGHaom b&ef'Dwykvif; 0w¦Ka&;cJUonfh Xmeuum; bdk;awmfbk&m;ESifh
ywfoufaeygonf/ uJ...[ BuHzef<um;&wmbJ/
taMumif;rSm bdk;awmfbk&m;onf jrefrmjynfwGif tBuD;qkH;aom rif;uGef; acgif;
avmif;BuD;ESifh rif;uGef;apwDawmfudk wnfpOfu rif;aeNrdKUawmfrS udk,fawmfwdkif <uvm
vsuf þrif;uGef;\ wzufurf;&Gm &Gmuav;wnfí ,m,DpHjref;awmfrl&m þ&Gmudk
]eef;awmfuRef;}[lí trnfemrorkwfawmfrlcJU\/
uJ....uRefawmf bk&ef'Dwykvif;0w¦Ka&;wm tJ'D eef;awmfuRef;&GmrSmbJ cifAs/
,if;&Gmudk uRefawmf\ atmifajr[k orkwfí xdk&Gmav;taMumif; odaumif;p&m
udk azmfjy&OD;rnf/
þ&GmrSm v,f,mpdkufysKd;olrsm;tjyif opfazmiform;rsm;ESifh opfukefonfrsm;
aexdkifMuav&m? uRef;opftvGefaygojzifh vlcsrf;omwkdU\ aetdrfrsm;rSm awm&Gmav;
ESifh rvdkufatmif BuD;us,fcrf;em;vSyg\/ uRefawmfu pma&;csifonfqdkí wOD;wnf;
aeaponfrSm udkwufjym;nD udkvSpdef\ a,mu©tdrfBuD; tay:xyf/ xdktdrfonf aqmuf
NyD;cgp tdrfwufy&dwf r&Gwf&ao;í vlrsm;u yxrtdrfa[mif;rSmyif aeMuwkef;/
wdkifBuD;awGrSm uRefawmfhvufESpfzufESifhyif rywfrdaom uRef;wdkifBuD;rsm; jzpfí atmuf
xyfu vlU&ifbwfavmufjrifhNyD;? tay:xufurl atmufxyfuxuf vl 3-&yfavmuf
jrifhaeacsawmh tvGefjrifhaomtdrf[kqdk&ygrnf/ rsm;aomtm;jzifh þ&GmutdrfBuD;awGrSm
'DvdkbJjrifhMuukefonf/ bmaMumifh þodkUjrifhMuygoenf;/ taMumif;um;&Sd\/
uRefawmf þ&Gmü aeonfrSm 0gqdk? 0gacgif a&azmifazmifvrsm;wGifjzpfí jrpfa&
urf;jynfhNyD;aemuf ]a&wufvmya[h}[k ajymMuaom naerSm jrpfurf;ESifh ay 300-rQ
uGmaom &GmxJodkU a&rsm;0ifvmNyD;? eHeuftdyf&mxrSm uRefawmfaeaom tdrfaatmuf
xyfudk a&vTrf;rdk;aeavNyD/ udkvSpdefonf reufvufzuf&nfaomuf&ef avSESifhvmac:
awmhrawGUbl; rBuKHbl;aom uRefawmfrSm tHUMoaeonf/ udkvSpdefrl rxl;jcm;bJ ]]a&tck
wufaewkef;bJAs}} ajymawmh uRefawmfu ]][m..onfhxuf wufrSjzifh &Gmysufua&maygh
Asm}}
]]rysufygbl;As? uRefawmfwkdU&Gm[m ESpfwdkif; 'DvdkbJ}}
]]uJ...'gjzifhAsm...cifAsm;wkdU tdrfBuD;awGu jrifhvdkUxm;Asm? [dk...cg;apmif;avmuf
jrifhwJU qif;&Jom;tdrfav;awGrSm vlawGb,fvdkaeMuyghrvJ}}
]][J..[J...'godcsif&if ckbJ uRefawmfcifAsm;u acsmw,fqdkwJU vSoDwkdUtdrfudk
vdkufjyr,f}}qdkNyD; ,if;tdrfav;qDodkU olUavSudk avSmfoGm;í tqifha&jrKyfaeaom
tdrfa&SUwHcg;0ayguf0ü avS&yfum...
]]vSoDa&}} ac:oHESifh twl]]0l;}}[k xl;oHMum;&í uRefawmftoHvm&m armfMunfh
vdkufawmh vm;vm;.... vSoDwdkU rdom;pkonf xkwfay:rSm tqifhxdk;í aeMu\/
uRefawmfu tHUMopGm MunfhaepOfrSmyif udkvSpdefu...
]]'DESpf a&vmykH[m rsm;vdrfhr,fa[h? eifwkdUxkwfqifhrvGwfawmhbl;qdk&if 'dkUtdrf
vmae&rSmbJ}}
]][kwfw,f udkvSpdef? vm&rSmygbJ/ ckbJ a[m'gawG ,loGm;prf;yg}} qdkojzifh
udkvSpdefu avSudk olwkdUxkwfatmufa&mufatmif avSmfoGm;í vSoDu oHaowåm wvkH;
ESifh xef;acgufzmwvkH; ay;vdkufí uRefawmfu vSrf;,lvdkuf&\/
]]xrDawG ygw,f&Sifh? uefawmhaemf}}
]]tdk...xrDeJU ykqdk; bmxl;ovJ t0wfbJ[m? udpör&Sdygbl; ay;omay;yg}}
pifppfawmh olwkdU&Gm 'Dvdk a&BuD;jcif;rSm tenf;trsm;omuGm\/ ESpfpOfBuKHawGU
aeusrdkU olwkdUrSm tm;vkH;BudKwifjyifqifMuNyD; jzpfonf/
Munfhav....EGm;awGqdkvJ olUwif;ukwf trdk;tumESifh a&ay:rSm atmufu
wif;ukwfaqmufuwnf;u opfom;azmifcHxm;oudk;As/ aumuf&dk;ykHvnf; xdkenf;¤if;
bJ/ ,dktdrfomrsm;vnf; 'DvkdbJ/ olwkdUudkwjcm; a&TUroGm;atmifawmh BudK;ESifh csnfxm;&
onf/
xdktcsdefü &Gmom;rsm; tm;vkH;onfavSESifh [dk[dk'D'Dul;oef;aeMuonf/ aps;onf
rsm;uvnf; avSESifhvnfía&mif;\/
'Dvdk]txm}odoGm;awmh uRefawmfrSm aysmfíoGm;awmh\/ xdkESpfa&rSm tvGefBuD;
av&m aemufwaeUrSm vSoDwdkU rdom;pkESifh tjcm;tdrfaxmifrsm;yg uRefawmfaeaom
tdrfBuD;ay:odkU ajymif;a&TUvmMuonf/ a&uBuD;vdkuforS þtdrfjrifhBuD; tay:xyf
a&muf&efyif wawmifavmufom vdkawmhí jywif;ayguf0awGrSm þtdrfwGifvmaeMu
aom olwkdU\avSrsm;udk csnfxm;Muukef\/
xdkESpfonf 1947-ckESpfjzpf&m rEÅav;om;rsm; rSwfrdMuygOD;rnf/ NrdKUwGif;odkU
jrpfurf; usKd;aygufNyD; a&awG0ifrSmudkyif pdk;&drf&aomtajcodkU a&mufaeyg\/
uRefawmfaeaom eef;awmfuRef;&Gm tygt0if tjcm;jrpfab;&Sd &Gmrsm;u vltcsKdU
wdkUonf {uEÅjrpf&dk;awmhusKd;aygufawmhrSmbJ/ xdktcg avSawGESifh0ifí aps;csKd&SdqdkifawG
xJu ypönf;awG ,lMu&ef[k avSrsm;ESifh jrpfxJu oGm;apmifhaeMu\/
olwkdUajymom;aumif;vSojzifh uRefawmfvnf; waeUvdkufoGm;bl;yg\/ uRefawmfh
pdwful;rSm rEÅav;NrdKUxJrSm armfawmfum;vnf; pD;bl;NyD;? jrif;&xm;vnf; pD;bl;NyD;
qdkufum;vnf; pD;bl;NyD? ,ck jrpf&dk;usKd;cJUaomf avSpD;NyD;q&mBuD;a&TOa'gif;tdrf oGm;&ef
jzpf\/ aps;csKdxJ 0ifrusKH;bl;vm; ar;&ifaum? bmaevdrfhrSmwkef;/ tJonfhtcsdef
uRefawmf odyfqif;&JaewmbJ/
uRefawmf vdkufoGm;aom avS&Sifudk aumif;aumif;rSwfrdygonf/ eef;awmfuRef;
ESifh rEÅav; ul;wdkUavSorm;udkomausmfwJU/ olonf &kyfao;rif;om;jzpf&ef BuKd;pm;cJUbl;
í ZmwfoDcsif;awGvnf; trsm;BuD;&? toHuvnf; tvGefus,fí tqdkususESifh oDcsif;
w[J[Jae&m olUavSay:rSm tawmfaysmfp&maumif;yg\/ olonf jrpf&dk;usKd;rSmudk
oDcsif;qdkí apmifh\/
okdUaomf trsm;odMuonfhtwdkif; rusKd;aygufcJUyg/ 3-&ufrQom pdk;&DrfrSwfa&muf
NyD;aemuf a&wtDtDusoGm;ojzifh &mZ0ifwGif rBuKHbl;aom yGaygufBuHolwdkU vufavQmh
umjyefMuukefonf/
a&usoGm;awmh uRefawmfaeaom tdrfBuD;ay: vmaeMuolrsm;vnf; olwkdUtdrf
olwkdU jyefukefMuavNyD? EGm;wif;ukwfawG aumuf&dk;ykHawG tdrfom;awGvnf; olwkdUae&m
olwkdUjyefa&mufMuukefavNyD/
þrQ a&BuD;onfhtwGuf eef;awmfuRef; &Gmom;awGtvGef0rf;omukefMu\/
taMumif;rSm olwkdUv,f,mawGrSm Ekef;wifajrEkawG trsm;BuD;usefcJUojzifh ajrMoZm
odyfaumif;avNyD/ olwkdUonf pyg;xuf ESrf;awGajryJawG pdkufMuonfESifh olwkdUt&yfrSm
qDrsm;pGmxGufavrnf/ olwkdUt&yfxkH;pH xrif;yGJwdkif;rSmygaom ]yJa&yG}qdkonfrSm qDawG
u vufESpfvkH;avmuf tay:uae\/ yJudk rpm;csifaom uRefawmfyif BudKufoGm;\/
txl;ojzifh ,cifu rpm;bl;bJ þ&Gma&mufrS uRefawmfpGJoGm;onfrSm ]ig;acs;csuf}jzpf
\/ olwkdUqDrSm jrpfxJuig;rsm;vnf; &Muav&m? wHigonfawGu ig;ydvkyfaom
ig;rsm;rS Adkufazmufí xkwfypfaom ig;tltoJ 0rf;wGif;om;rsm;udk qDEdkifEdkifESifh
csufjcif;yif jzpf\/
udkvSpdefrdef;r t0if;onf [if;csufvnf; aumif;\/ wOD;wnf;aomord;jzpfí
uRefawmf olwkdUtdrfa&mufvmonfrSm tudkwa,muf aumuf&jcif;bJqdkvQuf? reuf
ol[if;vsm0,fbdkUjyifwdkif; ]tudkusifarmif 'DaeUbmpm;rvJ}ar;avh&Sd&m/ uRefawmfu
xyfwvJvJ ]]ig;uvDpmcsufzJ}}ajymavh&Sd\/ EdkUNyD; olwkdUt&yfac: ig;acs;csuf [k rac:
oifhbJ ]]ig;uvDpmcsuf}}[k ac:oifhaMumif;vJ tqdkjyKcJU\/
pifppfawmh ]ig;acs;azmuf} onf qkdpum;rSm ]ig;acs;}[k ac:vmjcif;jzpfonf/ EdkU
ig;acs;aum rygbl;vm;qdktHU/ ig;tlxJ igacs;ygwmayghAs? þacs;uyif cg;oufouf
uav;ESifh qdrfhjcif;jzpf\/ þig;acs;csufu qDEdkifrSvnf; aumif;&m t0if;wkdU csufvdkuf
aom qDjyef[if;rSeforQ yef;uefxJwGif tay:u qDvufESpfopfavmuf tdkifaeonfom
jzpf\/ olwkdUtdrfrSm qDqkHuvnf; &Sdayoudk;/
udkvSpdefwkdU tdrfom;rsm;tjyif þ&Gmü uRefawmf txl;ojzifh cifrifcJUonfrSm
udkuHxl;ESifh udkvSazjzpf\/ udkuHxl;u xkdpOfü touf 30-ausmf vlysKdBuD;/ rdbr&Sd/
olkUtdrfwGifolwa,mufwnf;ae\/ udkvSazu uRefawmfhxuf i,fonf/ vlysKd/ olUrdb
rsm; csrf;om\/ aemif tdrfaxmifusaomtcg rEÅav;NrdKU a&Tjynft&yfrSm a&TjynfqDpuf
wnf\/ olwkdUonf pmay0goemtdk;rsm;wnf;/
uRefawmfu rajym&bJESifh uRefawmfhudk aomfwmaqGrSef; yxrOD;qkH;odolrSm
udkvSazjzpf\/ uRefawmfonf eef;awmfuRef;wGif aeaomfvnf; t*Fvdyfvqef;p r*¾Zif;
rsm;xGufcsdefwGif rEÅav;odkU jyefavh&Sd\/ 1947-ckESpf? Mo*kwfvxkwf &Ir0rSm uRefawmf
\yxrqkH;aom 0w¦K? b&ef'Dwykvif;0w¦K ygvmawmh rEÅav;rSm 3-&ufrQMumcJUonf/
uRefawmf eef;awmfuRef;odkU jyefa&mufaomtcg udkvSazonf uRefawmfhtm; ]]a[m...
aomfwmaqGjyefvmNyD}}[k ajym\/ t0if;u em;rvnfbJae&m olonf &Ir0pmtkyfxJu
b&ef'Dwykvif; 0w¦Kudk jyef&Sif;jy\/
taMumif;rSm uRefawmfonf olwkdUtm; uavmifemrnfb,fol? bm0w¦K
a&;onf[k ajymjyrxm;aomfvnf; t0if;wkdUtdrftay:xyfrS uRefawmfa&;&if;rBudKuf
onfh pm&Gufrsm;udk atmufodkUvkH;acsí ypfcsonfrsm;udk udkvSazpmay0goemtdk;u
aumufí zwfavh&Sdojzifh þb&ef'Dwykvif;0w¦KrSm uRefawmfhvuf&m jzpfaMumif;
olodae\/ ]]t0if;&m eifwkdUtdrfopfBuD;ay:rSm pma&;q&mwa,muf aygufzGm;wmudk
*kPf,lprf;yg}}[kajym\/

tojym&rSm Xmejyefonf
uRefawmfonf eef;awmfuRef;&GmrSmaomf¤if;? rEÅav;NrdKUydkufusKH;&yf udkwufjym;wkdU
tdrfrSm¤if;? ul;csnf oef;csnfaecJUí 3-vrQMumaomtcg udkwufjym;taz OD;rQm;onf
pD;yGm;a&;aumif;vmojzifh ]&Sdawmhay;ygrnf}[laom olUuwdtwdkif; uRefawmfhaiGudk
&Sif;ay;ygonf/ uomrSm udkwufjym;tay: 2500d-wifcJUaom aiGudk olwkdUxHaepOf
tvDvD ,lokH;aiGrsm; Ekwfvdkufawmh 1900d-ausmfausmf&yg\/
xdktcsdefü olwkdUtdrfom;rsm;a&m aqGrsKd;rsm;yg uRefawmfhtm; aoG;om;vdk cifrif
aeMuNyDjzpfí olwkdUqDrSm qufvufí aevdku aeEdkifaMumif; ajymMuygao;\/
OD;rQm;u ]]aiGray;bl;qdk&if wufjym;owfr,f/ &Sd&ifay;ygr,fqdkawmh r&rcsif;
rjyefbl;qdkwJU rif;owådudk igcsD;usL;ygw,fuGm/ tckaiG&NyD;vJ igwdkUqDrSm aecsif
oavmufaeEdkifygao;w,fuGm}}qdkawmh uRefawmf olwkdUtay:rSm &SufNyD;tm;emvm
onf/ xdkUaMumifh aiG&&csif;bJ olwkdUvifr,m;tm; &Sdcdk;uefawmhNyD; udk,fhtdyf&m vdyf
uav; ydkufum olwkdUtdrfrSm xGufcGmvmcJUawmhonf/ OD;rQm; ZeD;ujzifh udk,fhtdrfom;
vdkaeNyD; tckoGm;awmhr,fqdkawmhvJ pdwfraumif;bl;[kqdkí rsuf&nfrsm;pdkUao;\/
uRefawmfh&ifrSmvJ av;vHvSygonf/
uRefawmf pma&;q&mjzpfonfvnf; 1947-ck Mo*kwfv xdkaiGrsm;&onfvnf;
þESpf þv/
1951-ckESpfü uRefawmf pma&;q&mtjzpfESifh rEÅav;NrdKUEdkifiHawmfoBuFef
zdwfMum;jcif;cH&aom tzGJUxJü ygoGm;awmh OD;rQm; udkwufjym;wdkUonf pD;yGm;a&;tvGef
aumif;í ydkufusKH;vrf;rSm wdkufBuD;wnfaqmufum armfawmfum;ESifh bmESifhjzpfaeonf/
udkwufjym;vnf; tdrfaxmifusaeNyD/ udkvSpdefESifh t0if;wkdU vifr,m;vnf; rEÅav;NrdKU
ay:odkU ajymif;a&TUum yGJ&kHzGifhí pD;yGm;a&;aumif;aeonf/ udkvSazBuD; wa,mufum;
olU&GmrSmbJ olUtdrf olwa,mufwnf; vlysKdBuD;bJ/ udkomausmfuvnf; olUavSay:rSm
oDcsif;wausmfausmfESifhygbJ/
&efBuD;atmif

uRefawmfxdkaiG&NyD; q&mBuD; a&TOa'gif;tdrfodkU oGm;ygawmhonf/ tdyf&mvdyf


uav;ydkufí qdkufum;ay:rS qif;vmaom uRefawmfhtm; q&mBuD;u OD;pH&Sm;rsufpdESifh
Munfhí-
]]udk,fhvl aiG&cJUNyDxif&JU}}
]]&wmaygh OD;BuD;&? r&bJ b,fjyefcJUvdrfhrvJ}}
]]ighvl awmfouGm}}
a':BuD;pdk;u ]]eifrdkUvdkU[,f....tJ'D wufjym;tazOD;rQm;qdkwm [dkwkef;u
emrnfBuD; vlqdk;BuD;bJ[JU}}
]][kwfr,f a':BuD; uRefawmfolUtdrfoGm; olUom;owfr,fqdkwkef;u awmuf...ig
toufBuD;oGm;vdkUayghuGm/ i,fwkef;uqdk cufw,fvdkU ajymw,fAs}}
xdkpOfü q&mBuD;onf 0w¦Krsm;a&;aomtcg oludk,fwdkifra&;bJ yg;pyfuajymay;
í vdkufa&;bdkU vlwa,mufiSm;xm;\/ xdkolrSm jynfnTefUr*¾Zif; t,f'Dwmudkbaomif;
jzpf\/ wv 60d-ay;\/
uRefawmfa&mufoGm;awmh q&mBuD;tm; ]]OD;BuD;uRefawmf vdkufa&;r,fav?
udkbaomif;udk ydkufqHay;iSm;raeeJUawmh}}
]]rif;'DrSmaetkH;rSmrdkUvm;}}
]]aetkH;r,f OD;BuD;&,f? uRefawmfvdkufa&;&if;eJU OD;BuD;qDrSm pma&;oifwmaygh}}
]]at;...[kwfNyD/ rif;ightdrfrSmaeawmh iga&;csifwJUtcsdefa&;&wmaygh}}
,if;uJUodkU q&mBuD;u EIwfu&Gwfum vdkufa&;cJUojizfh uRefawmfa&TOa'gif;
avrsKd; a&;Edkifyg\/
odkU&SdpOf q&mBuD;tdrfodkU vmavh&Sdaom ykHESdyfpuf&Sifwa,mufESifh tvkyfqufrdMu
\/ olUtaMumif;taumif;a&;p&mr&Sdojzifh olUemrnfudkawmh razmfjyvdkawmhyg/
uRefawmfESifh &G,fwlavmufbJ/
tvkyfum; q&mBuD;qDwGif [dk,cif t*Fvdyfacwfu a&;cJUaom &efBuD;atmif -
0w¦K (pmrsufESm rjynfhrpkH) tpkwftNyJwtkyf&Sd\/ 'gudkjyefa&;í pmtkyfxkwf&ef/
þtcgü uRefawmfhwGifOD;rQm; om;tzqDu 1900d-ausmf&cJUonfrS aygif;wnfNrdKU
OD;armifBuD;xH waxmifjyefydkUvdkufí 900d-rQ vuf0,f&Sdae\/ ¤if;udkt&if;jyKum
&efBuD;atmif0w¦Kxkwfrnf/ 'Dawmh q&mBuD;u 0w¦K?vkyf&orQ tjrwf3OD;tnDtrQ cGJ,l
rnf/ wu,fawmh uRefawmfwdkU b,favmuftoenf;/ [dkykHESdyfwdkufydkif&Sifudk ykHESdyfc
ay;&kHESifh NyD;aeonfr[kwfygvm;/ 'gudk tpk&S,f,m0ifvkyfckdif;í pmtkyfjzpfvmawmh
3000d-&dkufukefvQifwa,mufudk waxmifjrwfpdrfhaomiSm pmtkyfzdk; 3-usyfcGJvkyfvdkuf
\/ trSefu pmrsufESmonf 3-usyfrQ rwefacs/ xdkUaMumifh ¤if;pmtkyf a&mif;raumif;
yg/ rEÅav;NrdKUudk txufjrefrmjynfwGuf &J&ifh udkbZHtm; udk,fpm;vS,fay;í
atmufjrefrmjynftwGuf &Ir0odkU ydkUvdkufonf/
þ0w¦KtwGuf q&mBuD;onf rEÅav;udkbZHxHrS aiGrnfrQ&ao;onf r&vdkuf
onfudk rod&aomfvnf; uRefawmfrl aiG 900d t&if;pdkufonfhteufrS aiG 300daysmhaysmh
ESifh vufoD;rmrmwcsufzJ xdk;vdkuf&ygonf/
taMumif;rSm pmtkyfxkwfa0ol ykHESdyfwdkufydkif&Sifonf pmtkyfxkwfNyD;aemuf
uRefawmfwkdUqDodkU ay:rvmawmhbJ olUtdrfoGm;ar;awmh &efukefqif;oGm;onf[k
ajymonf/ xkdUaemuf uRefawmf&efukefa&mufoGm;awmh tJonfwkef;u AdkvfcsKyfaps;
taemufzufwef; tcef;eHygwf 146-&Ir0wdkufrSmbJ olESifhyufyif;wdk;aví uRefawmfu
OD;ausmfa&SUrSmbJ &efBuD;atmifpmtkyfzdk;awG b,frSmvJ ar;awmh ol,lí okH;ypfvdkufNyD;
ykHESdyfcbJ&w,f? uRefawmfwkdUtwGuf ay;p&mr&Sdawmhbl;? qdkonfESifh uRefawmfhvufoD;
onf cGyfueJ olUrsufESmodkU oGm;aqmifhawmh\/ wcsufzJ xdk;vdkuf&ygw,f? Avcsif;
rQ&ufeJU udk,fhjyefrckcHbJ idkrJUrJUav;vkyfaeawmh uRefawmfaemufxyf rxdk;&ufawmhygbl;/
opömr&Sdol[m owådr&Sdbl;/ 3-usyfcGJaps;eJU pmtkyf 1500d avmufa&mif;&wm b,fykHESdyf
c urSmwkef;/ uRefawmfu &Ir0rSm useforQ pmtkyfawGta[mif;aps;eJU ,la&mif;wm
300d-eD;yg;&vdkuf\/
txl;ojzifh tjrwf&onfum; þ&efBuD;atmif wtkyfvkH;udk q&mBuD;EIwfrS&Gwfí
uRefawmfu tptqkH; vdkufa&;vdkuf&jcif;ESifh aemifwGif &efBuD;atmif0w¦K &kyfjyZmwf
vrf; OD;aiGudkifvuf&mESifh &Ir0r*¾Zif;xJrSm ygvmjcif;yif/

cdkwkdU\obm0

q&mBuD;onf uRefawmfpwif awGUpOfu "m;wef;&Sdaq;&kHpma&;BuD;? olUwl


udk0if;armif\ wdkufcef;wGifjzpf\/ þ&efBuD;atmif0w¦Ka&;awmh vlxkowif;pmwGif
t,f'DwmcsKyf vkyfaeNyDjzpfí 83-vrf; *kPfwef&yfu vlxkOD;vSwdkUay;xm;aom
wdkufcef;wGif jzpf\/ ,if;rSm wdkufcef;[kqdk&aomfvnf; *dka'gifESifh wlygonf/ jywif;
aygufr&Sd? qdk&aomfvnf; *dka'gifESifhwlygonf/ jywif;aygufr&Sd? a&SUwayguf aemufw
aygufom&Sdí tkwfeH&Hav;bufumESifh oGyfrdk;rsufESmusufr&SdbJ vlraewmMumNyDrkdU?
cdkawG ckdawG &mESifhcsD&Sdum cdktdrfBuD;jzpfae\/
,if;cdkwkdUonf vlawGa&mufvmMuaomfvnf; vludkraMumuf? tkwfeH&Hay:ay:rSm
todkufawGESifh aeNrJ? jrL;wl;NrJ/
vlawGu cdkawGudk wtD;tD;nnf;aeMuonf[k ajym\/ b,fnnf;wm [kwfrnf
enf;/ cdkxD;u cdkrudk yufywf&pfum zdkoHay;aeMujcif;jzpf\/ oH0gorIuvnf;
pmuav;rsm;ESifh rjcm;yg/ onftvkyfzJ vkyfaeMu\/ jrifvdkUravsmfay/ EdkUNyD;eH&H av;
bufudk [dkbufonfbuf ysHvsuf&Iyf&Sufcwfaeum ysHoef;&if; acs;rsm;vnf; wAspfAspf
ygcsí uRefawmfwkDUrSm tNrJwrf; jcifaxmifatmufrSm ae&\/
uRefawmfa&mufprSm onfcdkawGawGU&awmh awmfawmf0rf;omoGm;\/ bmaMumifh
qdk 'DaumifawG[m [if;awGbJ/ atmufuae 0g;vkH;&SnfESifh odrf;odrf;&dkuf waeUav;ig;
aumif ta&qkwfqkwfay;vdkuf? rao;uaMumf/ cdkaMumfcsnf; aeUwdkif;wkwfae&/ wywf
avmufMumvmawmh q&mBuD;u-
]]awmfawmh armifusifarmifa&U? igu 'DaumifawGrif;owfaewm oabmusvkdU
Munfhaewm r[kwfbl;uG? rif;'Davmuf&dkufae&if wjcm;rsm;oGm;Murvm;vdkU? ckawmh
oGm;ykHray:bl;? 'dkUu oGm;bdkUom pdwful;&awmhr,f}}
uRefawmfvnf; cdkom;pm;&wm NiD;aiGUvmonfESifhtqifoifhbJ/
uRefawmfwkdU pma&;MuwmrSmvnf; tay:ujzwfysHNyD; acs;ygrcsatmif trdk;
a,mufwef;rSm 0g;vkH;&Snf cg;vnfuuefUvefUcsnfNyD; BudK;qJGxm;um atmufw&rf;&rf;
vkyfay;ae&\/ BuD;vdkufwJU 'ku©ES,fAsm/ þykHpHtwdkif;jzifh uRefawmfonf q&mBuD;EIwfrS
&Gwfonfudk vdkufa&;&\/ EkdUNyD; udk,fh0w¦Kudk,fa&;&\/ [pfwvkH;onf xdktdrfrSmayguf
zGm;cJUay\/

&efukefjyef

&Ir0r*¾Zif;wGif ]b&ef'Dwykvif;}ESifh ][pfvdkUomidkvdkufcsifawmh} 0w¦KESpfyk'fygNyD;


]r,fwyfukef;}ESifh ]jzLjymrlvusD}0w¦Krsm;vnf;ydkUí a&G;cs,faMumif;? aemufxyfrjywf
a&;ydkUygOD;qdkaom &Ir0upmrsm;&NyD;onfü uRefawmfhudk,fuRefawmf pma&;í toufarG;
EdkifNyD[k cefUrSef;um &efukefacwåqif;vmonfh q&mBuD;a&TOa'gif;ESifhtwl jyefcJUyg\/
1947-ckESpf Edk0ifbmv 'kwd,oDwif;ywf waeUaomeHeufapmapmwGif t&yf
&Snf&Snf touf (60)ausmf vlBuD;wa,mufESifh t&yf 5-ay 5-vufr touf(28)ESpf rQ
tom;jzLjzL w&kwfujym;ESifhwlaom vli,fwa,mufwkdUonf &efukefNrdKU xdkpOfu
paumhaps; taemufzufwef; tcef;eHygwf 146-a&SUodkU a&mufvmMuNyD; ]]&Ir0OD;ausmfudk
awGUcsifvdkUyg...}qdkaom tcg ,if;tcsdeftay:xyfcdk;avSum;i,fuav;rSqif;vmol
tom;jzLjzLrsufESm0dkif;0dkif; bJOESifhwlol touf 38 ESpfcefU&Sdvlu ]]uRefawmfarmifausmf
ygbJ...}qdkum okH;a,mufom; tNydKifoGm;rsm;udk NzJjyMuavonf/
,if;ü ol\ b,fbufoGm;wufzl;av;ESifh yg;csKdifhBuD;cGufatmif tm;&yg;& NyKH;ae
ol vli,fu vlBuD;tm; nTefjyí ]]a[m'gu q&mBuD; a&TOa'gif;ygbJ? uRefawmfuawmh
aomfwmaqGyg}}
xdktcg OD;ausmfonf ydkrdkíNyKH;&,fvsuf ]][m...awGU&wm 0rf;omvdkufwmAsm?
xdkifMuyg}}[k ae&mxdkifcif;ay;í aumfzDESifhrkefUrsm; rSmay;ygawmh\/
xdkUaemufü q&mBuD; a&TOa'gif;onf olUwnf;tdrfodkU jyefoGm;í uRefawmfrSm
&Ir0wdkufüusefcJU\/ xdkpOfu uRefawmfhvdyfpmrSm rEÅav;NrdKU q&mBuD;a&TOa'gif;rS
wqifh jzpf&m OD;ausmfESifh wifhw,fwdkUonf uRefawmfhtm;rEÅav;om;[k xifMuvsuf
naeapmif;aomtcg wifhw,fonf ]]b&ef'Dwykvif;0w¦KeJU pmaye,fxJ0ifvmwJUvludk
b&ef'Dwykvif;eJU{nfhcH&r,f}}[k a[mfw,fac:oGm;NyD; aomufMupm;Muí olUtdrfvdkuf
tdyf&ef ac:oGm;\/
uRefawmfonf xdkn olUtdrfrSm tdyfNyD;aemuf reufa&mufawmh uRefawmfhwGif
prf;acsmif; rtlyifvrf;rSm om;r,m;rsm;&SdaMumif;ajymNyD; a,mu©rtdrfodkU r&GHUr&Jav;ESifh
jyefcJUygawmh\/ uRefawmfhudk &GmrS olUtartdrfodkUjyefcJUNyD; uRefawmfhtm; a&ydwfpyg;uJU
okdU oabmxm;cJUaom ZeD;onfu...
]]atm...jyefvmao;oudk;...? [dkrdef;raum}}
]]udpö NyD;cJUygNyDuGm}}

a&;orQ ,lr,fqdkwJUvl

uRefawmfonf &efukefwGif jyefvnfaeom;wus&SdoGm;í &Ir0wdkufom;rsm;ESifh


&if;ESD;oGm;aomtcg OD;ausmfu uRefawmfhtm; ]]wjcm;ra&;ygeJU? a&;orQ uRefawmf,lygh
r,f? wyk'f 100d-ay;yghr,f}}qdkavawmh uRefawmftvGef0rf;omavonf/ rlv b&ef'D
wykvif;0w¦Kwkef;u 50d? aemuf [pfvdkUom idkvkdufcsifawmhrSm 75d? ,ck wyk'f 100d
usyfqdkawmh edyfy[aygh/ tJonfwkef;uaiG[m t*FvdyfaiG? 200 avmuf&&if wtdrf
axmif aumif;aumif;pm;avmufwmbJ/
odkUaomf ESpfvavmufbJMumygw,f/ OD;ausmf&JUyg;pyfpmcsKyf[m olU[molzsufyg
a&m/
pifppf zdk;wdxifwmu 'Darmif;a&;EdkifvS wv 3-4yk'favmuf atmufarh[efwl
onf/ uRefawmfu pma&;cgp aZmif;xJuvTwfwJUjrif;vdk 3-4&ufrSm wyk'favmuf a&;
a&;NyD;awmh olUay;avawmh zdk;ausmfvufwm;um...
]][dk...awmfNyDq&m? cifAsm;a&;wdkif;om usKyf,l,lae&&if &Ir0rSm onfhjyifpma&;
q&mawGay;bdkU aiG&SdawmhrSmr[kwfbl;}}
uRefawmfhrSmvJ tJ'Dwkef;u pOf;pm;NyD; pkaqmif;NyD; 0w¦KawGuvJ acgif;xJrSm &meJU
csDNyD;&SdaewmbJ? aemufxyftopfopfawGu &&vmvdkufao;/
wdkufwdkufqdkifqdkif ,if;tcsdefrSmbJ wifhw,fESifhudkausmfu {uEÅaumpjzpfaeMu
onf/ bmaMumifhvJrod/ wifhw,fu &Ir0vdk 2-usyfwefr*¾Zif;BuD; tNydKifxkwfrnf[k
BuHpnfae\/
]]'DrSm... armifaqG&? ywfAvpf&Smqdkwm pma&;q&mu pmrlay;rS pmtkyfxkwfjzpf
wm? 'dkUpma&;q&mawGu wnDwnGwfxJray;bJxm;&if 'if;u bmwwfEdkiftkH;rSmwkef;?
'Dawmh 'dkUu olUqDra&;bJaeEdkifatmif 'dkU[m'dkU r*¾Zif;xkwfzdkUvdkw,f}}
rSefvdkufavAsm? aoG;vGefaorSmawmif pdk;&drf&/
]]'gaMumifh tck&yfxm;&wJU igwkdU pmya'om r*¾Zif;av;udk ]pm}jzKwfNyD; ]ya'om}
eHr,feJU 2-usyfwef r*¾Zif;BuD; xkwfr,fuGm}}
þonfyifvQif 1948-ckESpf azazmf0g&Dvü ya'omtrSwf-1udk pwifxkwfa0cJU
jcif;jzpfay\/
,if;ya'omr*¾Zif;udk xkwf&aomapwemu &Ir0udktjyKwfwdkuf&efjzpfí
uRefawmfwkdUonf &Ir0udkvnf; roGm;awmh/ &Ir0rSmvnf; ra&;awmh/
ya'omwdkufonf bk&m;vrf; om"k\aetdrfwGif zGifhaepOf waeUaomnaecif;ü
rdk;a0onf &Ir0wdkufodkU a&mufaeaom uRefawmfhpmwapmifudk ,lvmonf/ trsKd;orD;
wa,mufu rdwfqufpmjzpfaeonf/
uRefawmfhudk yxrOD;qkH; csD;rGrf;rdwfqufpma&;olrSm ur®NrdKUrS bkef;awmfBuD;wyg;
jzpfonf/ ,ck 'kwd,pmrSm yxrOD;qkH;aom trsKd;orD;jzpfonf/
uRefawmf þpmzwfNyD;awmh trsKd;orD;\ae&yfvdyfpmajymjyawmh rdk;a0u ]][m..
awmifBuD;u uRefawmfhnDrw0rf;uGJbJAs}}
]]b,favmufBuD;yvJ}}
16-ESpfavmuf}}
]]edyfuJUvm;}}
]]rdk;a0ESrqdk b,frvSbJ &SdrvJ? edyfwmaygh}}
olu &Dp&mvdkajym\/
]]'gjzifh uRefawmfh&nf;pm;jzpfatmif vkyfr,faemf}}
rdk;a0u uRefawmfhtm;wu,f&nf;pm;vkyfrnf xif[efrwlay/
]]vkyf....vkyf}}[kajym\/
rMumygbl; pmtoGm;tjyef 4-5cgavmuf a&;NyD;bJ orD;&nf;pm;jzpfoGm;av
onf/ xdkUaMumifh xdkpOfu uRefawmf\ 0w¦KawGxJrSm ]]ar..ar}}[k warxJ arcJUí ,ck
uRefawmfhtdrfu ZeD;jzpfaeygownf;/
þrSa&SUqufí ]uRefawmfhb0 'kwd,ydkif;}[k orkwfvsuf uRefawmfhudk,fawGU
tcspf0w¦K&Snf a&;ygrnf/

yPmrav;csKd;
rGef;vJGrS qGrf;yGJ
'dkbDjyef c0gcs&,fu
tysKd&nfwzef eHUomawG oygvdkU
ESpfudk,fMunf&ef vmvdkUpjyefawmh
a[..igwkdUb0awGu ravsmfNyD/

&Ir0acsmol&JU
ork', aZmawGeJU
tckrSavmum? w,kw, aESmMu&ifjzifh
vlUb0oabmrSm
]'k-o-e-aom}qkdwm 'dkUrSm &Sdw,fuGJU
NrdKU&Gmtodaemf tdrfaxmif udk,fpDeJU[mrdkU
uvDurm xdktrIudkjzifh
onfwcg udk,frjyKjyapeJUawmh
awG;&Ioifhonf/

atmf ... BuKH&BuKH& bkHb0


qkH&wzef rBuHtyf&m
tcgrvdk ravsmfbl;
igudk,fawmf qGrf;yGJ
rGef;vJGrS o'´gvGefvdkU
tpmrGef vmruyfeJUawmh
nmewfr,f eudk,Of&JU
[dk,cif tysKdpifrSmv
ESpfudk,fMuifyg qdkpOfwkef;uawmh
rvdkcsif NidKjiifwJU trkef;awGeJU
ZGwf&kef;um ysKdarajy;cJUvdkU
a0;cJU& 'dkUb0udk,fpD
rvdkNyDuGJU ckwzefrsm;/

a&Smifoifhw,f
armifESifhr,f ri,fMuawmhbl;
ty,fusr,fh trIawG
,ckvdk ruGif;&ifjzifh
tukodkvfwGif;r,f b0awGjrKyfMuvdrfh
atmifr,fav; 'ku©ray;ygeJUawmh
usKyfnDrav;a&... a0;MupdkUvm;/

[m;....[m;... 'DuAsmrSmawmh wu,fom trSefqdk&ifjzifhaomfwmaqGBuD;


w,fvdrfrmygvm;vdkU atmufarhMuvdrfh/
[kwfuJU...t&G,ftavsmufayghAsm/ touf 40ausmfvmawmh vdrfrmoifhwJUtcg
rSm vdrfrm&r,faygh i,fpOfwkef;u rdkufcJUwmawGvJ trsm;BuD;&SdygNyD/ vlqdkwmtaumif;
csnf;vJ rjzpfEdkif? tqdk;BuD;vJ r[kwfEdkifbl;As/ taumif;tqdk; 'GefwGJaeMuwmcsnf;bJ/
'Dawmh tck[muRefawmfhtw¦KyÜwåd 0w¦K[mrdkU tqdk;a&mtaumif;a&m azmfjyygr,f/
txufyg av;csKd;[mjzifh ,ck uRefawmfa&;r,fh tw¦KyÜwåd 0w¦K&Snf\ wpdwf
wa'o oabmZmwfvrf;&JU rSwfwrf;twdkcsKyfygbJ/ uJ..tus,fzGifhawmhr,f/ t&G,f
wifhwJU wr,fcifhu t&ifxGuf/

q,fESpfausmfu q,fausmfouf
jrefrmjynf\&moDOwkrsm;wGif uRefawmfonf rdk;aESmif;umv aqmif;OD;aygufp
tcdkufuav;udk ESpfNcdKufvSygonf/ tyltat;rQwí pGwfpdkjcif;vnf;r&Sd/ aEGrSmrl
ylvGef;onf ajcmufaoGUvSonf/ rdk;&moDum; Moumoavmu a&ajrawmawmifwkdU onf
Murf;wrf;vSonf/ rmeBuD;vSonf[k uRefawmfxifrdonf/
rdk;BuD;awG&Gmonf/ avjyif;awGwdkufonf/ aumif;uifu jrnf[nf;onf/
vQyfppf awG vufí rdk;BudK;awGypfonf/ jrpfacsmif; tif;tdkifawGrSm a&awGuBuD;NyD;
a&pD;awGu oefvSonf/ opfyif opf&GufawGu pdrf;ndKodyfonf;vSonf/ csKHykwf
jrufyifawGu xlajymvSonf/ vlwkdUu ckwfxGif&Sif;vif;wmudk olwkdUuraMumuf?
jyefNyD;aygufNrJayguf Muonf/
a[m....tck rdk;ukefNyD; aqmif;Owka&mufNyD qdkawmhMoumoavmuBuD; rmeus
oGm;NyD/ rdk;BuD;awGr&Gmawmhbl;/ avjyif;awG rwdkufawmhbl;/ a&awGrBuD;awmhbl;/ a&pD;
awG roefawmhbl;/ aumif;uifrSm qdwfNidrfoGm;NyD/ rdk;wGif;u oefcJUwJU opf&GufawG[m
Z&mbuf ,dkifoGm;MuNyD/ csKHykwfeJU jrufyifav;awG[mjzifh vlawGu bmrS rvkyf&awmh
bl;/ olwkdU[m olwkdUbJ nId;vsoGm;Muí oem;bdkUyifaumif;aeygNyD/
1967-ckESpf aqmif;OD;ayguf/
þcsdefcg waeUaom naecif;0,f? uRefawmfonf jynfvrf;&dyfom&Sd trBuD;
a':cifrsKd;cspfwkdUtdrfrS jyefcJU&mvSnf;wef;aps;a&mufawmh uRefawmfhZeD; rSmvdkufonfh
EGm;NrD;&dk;udk0ifí0,fonf/ uRefawmfwkdU\ EdkUpdkU&G,fajr;uav;twGuf acR;rtm; jyKwf
wdkuf&efjzpfonf/ EdkUrIefUu vkHavmufpGmr&awmh rdcifEdkUtm;aumif;rSjzpfrnf/
&efukefwGif aeUv,frSm trJom;ay:í naeqdkifawGay:a&mufp vwfqwfaom
EGm;NrD;udk&onf/ EGm;NrD;&dk;udkxufydkif;csKd;í tv,frS tifzwfywfNyD;oiftl avsmfBudK;ESifh
csnfum qGJcJUonf/
urm&Gwf*wfa&SU bwfpfum;*dwf a&mufaomtcg þrSwrdkif\q,fykH&SpfykHrQ&Sd
aom uRefawmfhtdrfodkU Muyfwnf;vSaom bwfpfum;rsm;udkpD;&efr&nf&G,fyg/ naecif;
aeuav;omomrSm 'Dc&D;rsKd; vrf;avQmufí b,favmufaumif;oenf;/ vrf;ab;u
jrufcif;ay:rSm avQmufcJUonf/
xdktcgü rmefrmeusoGm;NyDjzpfaom Moumo avmuudk uRefawmfqifjcifrdjcif;
jzpfonf/ uRefawmfeif;cJUaom jrufyifuav;awGrSm oem;p&myif aumif;aeygNyD/
axmifaigufjcif;? wif;rmjcif; r&SdawmhbJ ajrrSmidkufí EGrf;vsEl;nHUvsuf&SdNyDjzpf&m
þjrufcif;ay:rSm uRefawmfxdkifvdkpdwfvnf; ay:onf/ vJavsmif;csifpdwfvnf;ay:onf/
olwkdUonfajray:rSm jrufaumfaZm cif;xm;onfhES,fwnf;/
uRefawmfonf þEl;nHUnufanmaom jrufcif;ay:rSm vufu EGm;NrD;qGJvsuf
avQmufcJU&m? wuúodkvfrdef;uav;ausmif;aqmifrsm; a&SUrdkUwuúodkvf vSysKdjzLawGudk
awGU&yg\/ okdUaomf xdktcgü uRefawmfhtouf 48-ESpf&SdNyDrdkU uRefawmfonf 40-ausmf
uwnf;u MoumoavmuBuD;\ aqmif;OD;aygufESifh wlav&m? rdk;&moDESifhwlaom
i,fpOfu pdwf"mwfawG usqif;cJUNyDjzpfí þrdef;uav;awGjrif&awmh uRefawmfh orD;
ysKduav;awGudkbJ owd&ygonf/ udk,fuvJ olwkdUtazawG t&G,fr[kwfvm;/
okdUjzifh olwkdUuav;awG rsufESmvTJcJUí aEGOD;aygufvQif ajcmufaoGU&awmhrnfh
jzpfaom oem;p&m jrufyifuav;awGudk uodkPf;&IívmcJU&m? wHwm;jzLteD; a&muf
aomtcgü &J&JeDaom rmZ'g? zifrvD,m um;av;wpD;onf uRefawmfha&SUü vrf;ab;
zJUqif;vmum uRefawmfhteD;a&mufawmh xdk;&yfvdkufNyD; ]tudkaqG}[kac:oHMum;&í
vSrf;Munfhvdkfufawmh (atmf..ra&Tcdkif) [k uRefawmfhpdwfxJa&&GwfvdkufrdNyD;rS...
]]tdk...cdkif&,f b,fuvmcJUwmvJ}}
]]8-rdkif rdwfaqGwa,muftdrfubJ? 'DteD;tem;rSm tudkaqGrsm; awGUvdrfhrvm;
vdkU Munfhvmwm tqifoifhbJ}}qdkNyD; um;wHcg;zGifhay;í ]]vmwuf...tudkaqG? tdrfvdkuf
ydkUr,f}}
]]tdk...rvdkygbl; cdkif&,f teD;uav;&SdawmhwmbJ}}
]]tdrfa&SUtxdrydkUygbl; r,m;aMumufBuD;&,f vmyg cdkifhtem;rsm; ruyfcsifawmh
bl;vm;}}
'DvdkqdkawmhvJ ]tdk...cdkif&,f}vdkU qdkNyD; olUeHab;0if xdkifvdkuf&awmh...
]]tudkaqG vufxJqGJxm;wmu bmBuD;vJ}}
]]EGm;NrD;}}
cdkifwkdUtrsKd;onf trJom;pm;onf r[kwfí &GH&SmpGm]xyfo&D;}[k qkdvdkufojzifh
tqifoifhbJ uRefawmfonf olUtm; uRefawmfhtdrf vdkufydkUrSmvnf; pdk;&drfaeonfESifh
EGm;NrD;xkyfudk um;ab;jrufcif;ay: vTwfcsvdkufygonf/
uRefawmfolUeHab; xdkifrdaomtcgü um;xJaemufcef;rSm 6-ESpft&G,f olUom;
av; wa,mufvnf; ygvmojzifh cdkifu...
]]vluav; rif;tif;,m; uefabmif&dk;BuD;ay: wufMunfhcsifw,fqdkwm tqif
oifhbJ? uJ...oGm;wufMunfhaya&mh}}qdkNyD; um;wHcg;zGifhay;vdkuf&m? uav;onf ]tdkau
rmrD}qdkum vTwfvdkufaom jrm;uJUodkU uefabmif&dk;ay:wufajy;acsawmh? cdkifonf
uRefawmfhteD;odkU wdk;uyfvmonf/ olonf uRefawmfhxuftouf 16ESpfausmfi,fí
xdktcsdefü olUtouf 32-ESpfrjynfhwjynfh jzpfaomfvnf; aiGaMu;&Sdí um;ydkifpD;Edkifolyif
jzpf&m? tNrJwrf; olUudk,fol oçxm;onfrdkU Eke,fvSyysufyif &Sdonf/
]]cdkif...a[m'Dem; um;eJU a&mufwdkif; a&mufwdkif;av tudkaqGtdrfudk 0ifcsifw,f
odvm;? 'gayr,fh tudkaqG rdef;ru BudKufr,frxifvdkU}}
]]tdk....cdkifuvJ r[kwfygbl;}}
trSefawmh wu,fbJjzpf\/ uRefawmfhZeD;aronf cdkifESifhuRefawmfh aESmif;jzpfudk
aumif;aumif;BuD;odxm;NyD; jzpf\/ bmaMumifh odonfudkvnf; uRefawmfwkdU &nf;pm;
b0awG taMumif;a&mufawmh azmfjy&ygrnf/ arESifh cdkifonf uRefawmfh&nf;pm;NydKif
jzpfcJU\/
]]tudkaqG rdef;ru tudkaqGeJU cdkiftaMumif; odxm;ovm;...[if}}
]]tdk....rodygbl;}}
b,fhES,fvkyfrvJ? rkom;rokH;vdkU? a,mufsm;jzpfNyD; EIwfrvkHbl;
tajymcHae&rSmaygh/
]]'DrSm tudkaqG}}
]]cdkif...}}
]]cdkif&xm;wJU av;csKd;av;wyk'f qdkjycsifw,f}}
]]qdkygcdkif? tudkaqGu uAsmaumif;&if BudKufwmbJ}}
]]tdk...'Dav;csKd;udkawmh tudkaqG aoaocsmcsmudkBudKufrSm? cdkifajym&Jw,f}}
]]uJ...qdkygtkH;Asm}}
cdkifonf uAsmpmay 0goemtdk;/ [dk..,cifuvnf; oltvGwfusufxm;aom
uAsmrsm;udk qdkjyavh&Sdygonf/
]]uAsmh acgif;pOfu bmvJodvm;}}
]]tdk...cdkif[mudk udk,fb,fodEdkifyghrvJ}}

]]cdkifodkU awmif;yefvTmwJU}}
]][dkuf...uRefawmf rsufvkH;jyL;oGm;avNyD/ olu rod[efjyKí ]qdkr,faemf}ajymNyD;
atmufygav;csKd; &Gwfygawmh\/

yef;rmvm wcgbJ arT;a&mhr,fvm;


vGrf;p&m uAsmaw;&,feJU
pma&;ygvdkU wifqufrnf/
armifhtwGufudkawmh
ajzmifhcsuf 0efcHaygh
vGefqefum narSmif&dyfrSmv
cdkifoZifudk ydkifcsifwJU pdwfu,faMumifh
ZGwfrSdwfcJUonf/
odkUuvdk jzpfum rSm;rdrSmjzifh
ysKdUtvdkcspfo'´gyGm;ygawmh
'dkUESpfudk,f opömxm;MupdkU&JU
arwåmw&m;eJU awmif;cHNyD
taMumif;uH nDygawmh armifhoufESif;/
cspfc&D;qdkwmu cdkif&JU...wJU
jzpfNyD;&if jyefrqkwfEdkifbl;
[efvkyfum rmefeJU wif;aomfvJ
vGefcJUwJU tcif;awGb,fvdk arhEdkifygh
awG;avhav..ataqG;awG AsmygvIdifvdkU
oufqkH;wdkif pdwf0,fyef;&vdrfh
csrf;omrIuif;....wJU/
]][kwf&JUvm; tudkaqG}}
]]tudkaqG a&;wkef;uawmh udk,fh&ifxJ cHpm;rItwdkif; a&;wmygbJ cdkif&,f}}
]]EdkUNyD;awmh tudkaqG wu,fbJ pdwfqif;&JoGm;ovm;}}
]]cdkif aemufqkH; ,wdjywf jiif;vdkufawmh tudkaqGwu,fbJ pdwfqif;&JoGm;yg
w,f? ylaqG;'ku© a&mufcJU&ygw,f}}
]]cdkif awmif;yefygw,f tudkaqG? udkif;...tckaum tudkaqG cdkifhtay:b,fvdk
oabmxm;ao;ovJ [if}} qdkNyD; olUEIwfcrf;eDeD&J&Jonf uRefawmfhyg;em; uyfvmawmh
olbmqE´&Sdonf uRefawmf bmvkyf&rnfudk odygonf/ 'gaMumifh [dkuAsm uRefawmf
a&;cJUwmaygh/
'dkbDjyef c0gcs&,fu
tysKd&nfwzef eHUomawG oçygvdkU
ESpfudk,fMuif&ef vmvdkU pjyefawmh
a[...igwkdUb0awGu ravsmfNyD/
[if...ravsmfayr,fh cktajcrSmawmh tm&wDa0;pGm a&SmifMuOf&jcif;onf¤if;? 0d&wD
txl;ojzifh a&SmifMuOf&jcif;onf ¤if;wdkU r*Fvmw&m; 38-jzmrSm jrwfpGmbk&m;u
a&SmifMuOfbdkUudk ESpfrsKd;awmif cGJa[mxm;cJUwm/ tckvdkudk,fhrsufESmem; olUrsufESm
vmtyfvmawmh ,cifuvJ uefpGef;uif;NidNyD; tpGef;txif;&SdcJUbl;olawG jzpfavawmh?
uRefawmf[m 0D&wD txl;ojzifh a&SmifEdkifygOD;rvm;/ &Ir0tacsmu ork', aZmfawGeJU?
tck wcPavmum olUudk,fxdk;tyfaeawmh psmefvnf;rysHEdkif? awmifydkUvnf; csKdraoG;
Edkifaom uRefawmfhrSm BuKHwkef;BuKHcdkuf avG;vdkufawmhrnftjyK/
tvdkav;Asm... uRefawmf\ ,if;trdkufw&m;udk olawmfaumif;ewfaumif;r
onf[k rqdkEdkifbJ vl,kwfrmtwGufacG;qdk;zsufonf[k qdk&ayawmhrnf/
taMumif;rSm ,if;tcdkufuav;wGif uRefawmfxdkifonfhbuf um;eHab;rS
acG;rmefzDoH Mum;&ojzifh &kwfw&ufEGm;NrD;owd&NyD; olUtm;ayGUzufawmhrnfh vufESpfzuf
udk 'ufpawmhb&dwf tkyfvdkufum um;atmuf ikHUMunfvdkufawmhvm;...vm; acG;waumif
EGm;NrD;udkufcsDí um;aemufzufodkU pGwfajy;avawmh uRefawmfrsufvkH;jyL; um...
]][m ygoGm;NyD cdkifa&}}[k ajymajymqdkqdk um;wHcg;uysmuoD zGifhqif;um
acG;aemufodkU w[kefxdk; vdkuf&awmhonf/
]]yg;pyfrSvnf;...
]][JU..acG;...cscJU? [JU acG;.. cscJU? [JU acG; cscJU}} 'vpyfatmfvsuf...
acG;uawmh rcsyg? wm&dk;pkefajy;aví uRefawmfvnf; olUudkrSD&ef rvG,fyg/
vlvnf; ajy;usifhr&Sdojzifh tvGefarm? 'DEGm;NrD;qkH;rSjzifh tdrfudk b,fvdkajymygrnfenf;/
b,fenf;b,fykH acG;csDoGm;w,fvdkU/ odkUaomf awmfygao;\/ a&SUrSavQmufvmaom
vlwa,mufonf uRefawmfhjzpftifudkjrifí olUvufxJrS toifhygvmaom wkwfESifh
acG;udkacsmufvSefawmhrS xdkokeau©mu EGm;NrD;udk cscJUygawmh\/
uRefawmf EGm;NrD;jyef&awmh vlrSm a[m[J jzpfaeí vrf;ab;jrufcif;ay:rSm
xdkifae&ygonf/
cdkifonf olUum;udkvSnfhí armif;vmcJUNyD; uRefawmfhteD;uyfí&yfum uRefawmfh
jzpftifudkMunfhí &,farmvsuf...
]]jzpf&av tudkaqG&,f 'DEGm;NrD;&dk;BuD; 'Davmufrufrufarmarm&SdvSwm bmvkyf
zdkUrsm;vJ}}
]]tdrfu acR;r EdkUaumif;aumif;rxGufvdkUyg cdkif&m}}
]]atmf... tudkaqGrSm tck ajr;&aeNyD}}
]]at;av}}
]]atmf...bBuD; bBuD;? 'gaMumifh tzdk;BuD;jzpfoGm;NyDbJ oem;ygw,f}}
uRefawmfu bmrQrajym a[m[JbJae&m oluqufvufí..
]]uJ..tzdk;BuD; 'Davmufarmaewm um;ay:wuf? tdrfudkvkdufydkUr,f}}
]]aeyapcdkif? tckbJ tarmajyoGm;awmhrSmyg? tdrfvJ teD;av;&Sdawmh wm}}
þwGif cdkifonf rsufESmxm;wnfum remvdkoHESifh..
]]tudkaqG[m tck rdef;rudk odyfaMumufwmbJaemf? [dkt&if yxr r,m;wkef;u
awmh tudkaqG aecsifovdkae ayGcsifovdkayG vkyfcsifovdk vkyfaewmbJ}}
tJ'gawG cdkiftodqkH;yguGm.. tudkaqG&JU t&ifyxrr,m;eJU a,mu©ru
b,fenf; b,fykHrdkU tudkaqGolwkdUeJU raysmfydkufzl;? tudkaqGUZmwmrSmvJ r,m;okH;quf
vJrS NrJrSmrdkU uomrSm tudkaqG 'kwd, tdrfaxmifuscJUNyD;NyD? tck wwd,ajrmuf ajymif;
zdkU[m cdkifbJjzpf&r,fvdkU? bmaMumifhvJqdk&if cdkifhvu©PmrSm tm,kvrf;aMumif;eJU OmP
vrf;aMumif;[m rqufzl;? tudkaqGUvu©PmrSmvJ 'DvdkbJ? tudkaqG&JU aemufqkH;
tdrfaxmif[m 'Dvdkvu©Pmcsif;wlwJU trsKd;orD;jzpf&vdrfhr,fvdkU aA'ifq&mu
a[maMumif; cdkifhudk tudkaqGajymjycJUbl;w,f r[kwfvm;}}
]]uJ...tck tudkaqGU ZeD;arhvu©Pmaum 'DvdkbJvm;}}
]][kwfw,f...tm,kvrf;aMumif;eJU OmPvrf;aMumif; rqkHbl;}}
]]'gjzifh tJ'DaA'ifq&m rSefwmayghaemf? tJ'Dwkef;uawm htudkaqG oufouf
cdkifhudkNzD;aewm? cdkifhudkvdkcsifwmeJU udk,fhtdrfu r,m;raumif;aMumif; wrifvkyfBuH
ajymaewmvdkU atmufarhcJUwmaygh? tdrfaxmifa&; tqifrajybl;qdkwmvJ cdkifem;rvnf
ao;bl;av? tJ'Dwkef;u cdkifhtoufu b,favmuf&Sdao;vdkUvJ q,fhckESpfzJ[m}}
]]edkU...tckawmhaum}}
]]tckawmh cdkifem;vnfNyD? em;vnfvdkuforS tck cdkifhb0[m tudkaqGU
t&ifr,m;BuD;eJUwkef;u tjzpfrsKd; a&mufaew,fqdkwm tudkaqG &dyfpm;rdavmufygw,f
aemf? EdkUNyD; tudkaqGu a,mufsm; cdkifu rdef;rom;rdkU ydkqdk;wmaygh tudkaqG&,f}
]]tudkaqG em;vnfygw,f? oabmaygufygw,f}}
]]'Dawmh tudkaqGcdkifhudk roem;bl;vm; [if}}
]]oem;wmayghcdkif&,f? 'gayr,fh tckvuf&SdtajcrSmu tudkaqGcdkifhtwGuf
bmwwfEdkifawmhovJ}}
]]tudkaqG tck tdrfaxmifa&;uawmh om,maeNyDaemf}}
]][kwfw,f...cdkif}}
]]0rf;omygw,f tudkaqG}}
olu um;ay:rS uRefawmfhbufacgif;xGufí uRefawmfu jrufcif;ay:rSm
tarmajz&if; xdkifvsufbJ/
pum;jzwfNyD; olUrsufESmav; tdkoGm;onfESifh uRefawmfu...
]]'DrSm cdkif...cdkifh a,mufsm;[m cdkifhudk tifrwefcspfygw,fuG,f}}
]]odygw,f olu cspfav olUudkrcspfwJU cdkifhtzdkUrSm cufavqdkwm tudkaqG
pOf;pm;Munfh&if oabmaygufEdkifygw,f}}
]]cdkifhudkvJ tifrwef tvdkvdkufygw,faemf? Munfhavt&ifupD;cJUwJU tdky,fum;
&dk;w,f a[mif;w,fqdkvdkU tckcdkifvdkcsifwJU 'Dum; rmZ'gzifrvD,mzdk;'dk; topfpufpuf
udk 0,fay;w,fr[kwfvm;? EdkUNyD; tckaqmufwJU wdkuftdrfBuD;uaum cdkifhpdwfBudKuf
r[kwfvm;}}
]]cdkifonf pdwfysufpGm rsufESmudk &IHUum...
]]tudkaqG&m? pma&;q&mBuD; wa,mufvkH; vkyfaeNyD;awmh ypönf;OpömeJU tcspf
[m qdkifovm;As? aiGay;wdkif;tcspfudk &ovm;As}}
]]'gawmh [kwfygw,fcdkif&,f odkUaomf cktajctaerSm cdkifhudk tudkaqG wdkufwGef;
csifwmuawmh cdkifhtwGuf olUudkcspfatmif BudK;pm;apcsifwmbJ}}
]]BudK;pm;cJUygNyD tudkaqG? cdkifhAdkufxJu cav;ESpfa,mufxGufNyD;cJUygNyD? r&ygbl;
aemufxyfvJ oleJUrarG;csifawmhbl;}}
]][if;...tif;}} uRefawmfonf oufjyif;&Snf&SnfBuD;csvdkufrdum ]]cdkifhtjzpfuvJ
qdk;w,fuGm 'Dvdkudk,frcspfoleJUrS nm;&avjcif;}}
]]nm;&atmif olcdkifhudk b,fvdkvkyf,lovJqdkwm cdkif tudkaqGUudk tao;pdwf
ajymjyNyD;NyDaemf? uJ tJ'DvkyfykHudku b,favmufrkef;p&m aumif;aeovJ}}
,if;tcdkuf tif;vsm;uefabmif&dk;ay: wufoGm;aom olUom;uav;u
jyefa&mufvmí uRefawmfwdkU pum;jywfoGm;NyD;? uav;um;ay:a&mufaomtcg
uRefawmfvnf; xdkif&mrSxí EGm;NrD;xkyfqGJvsuf..
uJ..tudkaqGvJ tarmajyNyD cdkifwkdUom;trdvJ oGm;Muaya&mh}}
,if;udk olu pum;emxdk;onf/
]]ESifyg tudkaqG&,f ESifyg? tudkaqGu tck cdkifhudk ESifEdkifayoaygh}}
]]cdkif...'DvdkrajymygeJU cdkif&,f? tudkaqG pdwfraumif;jzpfatmif cdkifbmvdkU
vkyfcsif&wmvJ}}
]]atmf...cdkif'DvdkajymvdkufwmeJU tudkaqGpdwfraumif;jzpfoGm;w,fvm;... 'Dvdkqdk
awmfao;wmaygh bGmAsm? bGm..bGmaemfbBuD; pdwfjyefaumif;aya&mh? uJ..cdkifoGm;r,f}}[k
NyKH;&TifpGmajymqdk&if; um;udkpufEId;í xGufoGm;awmh yifudk,fu aysmf&Tifwwfaom cdkifonf
olUom;rjrifatmif acgif;wvkH;jyLxGufvmNyD; uRefawmfhtm; zvdkif;&if;upfpf
ay;oGm;ao;\/
aemufESpf&ufajrmufü cdkifhqDu pmwapmifa&mufvm\/
21.12.67/
cdkifhudk cspfcifjrwfEdk;vSygonfqdkcJUwJU tudkaqG/
raeUujzpftifudk aoaocsmcsm qifjcifpOf;pm;vdkufawmh tck cdkif[mjzifh tudk
aqGUtzdkU EGm;NrD;&dk;wckavmufrS wefbdk;rxm;awmhygvm;/ 'Dt&dk;acG;csDajy;wmeJU tudkaqG
cdkifhtem;u 'a&maomyg;xGufcGmoGm;wmudk awG;rdwdkif; cdkif&ifemvScsnf&JU tudkaqG&,f/
wu,fvdkU 'DEGm;NrD;&dk;[m tudkaqGUtzdkU tdrfygroGm;vdkUrjzpfzl;qdk&if cdkifhrSmum;yg
om;bJ/ trJaps;oGm;NyD; tacsmif; 100-,lrvm;? cdkif 0,fay;Edkifygw,f/
'DrSm tudkaqG? cdkifrSefwmajymawmhr,f/ raeUu tudkaqGeJU awGUwm[m vrf;BuKH
vdkU rawmfwq r[kwfzl;/ cdkif 8rdkifu jyefcJUwmqdkwmvJ r[kwfzl;/ tudkaqGUudk awGUcsif
vGef;vdkU wrifvmcJUwmbJ/ yxrOD;tudkaqGaewJU vrf;xJ0ifNyD; toGm;tjyef tudkaqGU
tdrfa&SUESpfacgufjzwfarmif;&if; tudkaqGUt&dyftajcMunfhcJUw,f rjrifbl;/ 'geJU nae
cif;rSm tudkaqG vrf;avQmufwwfw,fqdkvdkU tJ'D tif;vsm;uefapmif;0ef;usifrSm
avQmuf&Sm&if;rStudkaqG tJ'DEGm;NrD;&dk;BuD;udkifvmwm awGU&wmbJ/
'gayr,fh vm&usKd;? awGU&usKd; reyfvdkufav tudkaqG&,f/
'DrSm tudkaqG? bGif;bGif;eJU&Sif;&Sif;ajymawmhr,f/ tudkaqG[m [dk;t&if yxru
tdrfaxmifeJU raysmfydkufzl;qdkwkef;u cdkif[m tudkaqG&JU tjznfhcHaysmfawmfqufruav;
jzpfcJUw,fr[kwfvm;/ cdkif emhpfrb0eJU olemjyKq&mrrsm; taqmifrSm ae&pOfu
tudkaqGac:&m cdkifvdkufcJUw,fr[kwfvm;/ wu,fawmh cdkifh&JUtouf 17-ESpf 18-ESpf
[m tudkaqG&JU &ifcGifxJrSm BuD;cJU&w,fqdk&if rrSm;bl;/
tJonfwkef;u tudkaqG[m cdkifhudk wu,farwåmppfeJU cspfcJUw,fqdkwmvJ cdkif,kH
ygw,f/ tudkaqGUudkvJ cdkifcspfygw,f/ ESpfa,mufoabmwl ,klMubdkUtudkaqG tcgcg
awmif;cHwmudk cdkifjiif;cJU&wmuawm htaMumif;ESpfcsuf&Sdygw,f/
(1) tudkaqGUrSmu a,mufcreJUr,m;eJU roifhjrwfbl;qdkayr,fh jywfjywfpJpJ
r[kwfao;bl;/
(2) cdkif[m olemjyKoifwef;udk e,fup&dwfeJU vmcJU&awmh e,fjyefNyD; 3-ESpf
wm0efxrf;aqmif&r,f/
'gayr,fh cdkif&efukefrSm &Sdaewkef; okH;ESpfvkH;vkH;tudkaqG&JU &nf;pm;tjzpfeJU
azsmfajzcJUw,f r[kwfvm;/ odkUaomf tudkaqGac:wdkif; r&bl;/ wcgw&Hjiif;qefcJU&wm
rsm;awmh tudkaqGudk cdkif,lvdkufrdrSmpdk;vdkU? azmfjycJUwJU taMumif;ESpfcsufaMumifh
tudkaqGa&U/ tudkaqGUudk pGJoxufpJGNyD; cdkif pdwfcsKyfwnf;r&rSm pdk;cJU&w,f/
wu,fawmhvJ cdkif tudkaqGUudk pGJcJUygw,f/ ckvJ pGJwkef;bJ/ tudkaqG[m cdkif&JU
yxrqkH;tcspfOD;eJU yxrOD;qkH; ('g) tudkaqGodygw,fav/
tudkaqG cdkifhqDa&;wJU av;csKD;xJu aemufqkH;tydk'f-
cspfc&D;qdkwm cdkif&JU
jzpfNyD;&if jyefrqkwfEdkifbl;
[efvkyfum rmefeJU wif;aomfvJ
vGefcJUwJU tcif;awG b,fvdkarhEdkifygh
awG;avav..taqG;awG AsmygvIdifvdkU
oufqkH;wdkif pdwf0,fyef;&vdrfh...
csrf;omrIuif;/
...qdkwm[mav? tck tudkaqGbdkU r[kwfawmhbl;/ tckcdkifbkdUjzpfoGm;NyD/ jzpfaeNyD.
tudkaqGa&U/
tudkaqG&JU om,mwJU tdrfaxmifudkvJ cdkifrzsufvdkygbl;/ tudkaqGUudk cdkifr&Edkif
awmhbl;qdkwmvJ odygw,f/ 'gayr,fh rcspfrESpfoufoleJU aygif;ae&wJU cdkif[m udk,fh
i,fcspfOD;BuD;udkawmh vGrf;w,fuJUG vGrf;w,f...odvm;/
'gygbJ tudkaqG/
tudkaqGUudk xm0pOf cspfaer,fh...
cdkif

olUpm bmt"dyÜm,faqmifoenf;? olUqE´bm&Sdoenf; xif&Sm;ygonf/


'Dpm[m uRefawmfh&ifudk awmfawmfbJ vIyfvdkufygw,f/ uRefawmf[m pma&;
q&mb0eJU &nf;pm;awmfawmfrsm;rsm;&cJUygw,f/ onf&nf;pm;awGxJrSm cdkif[m
uRefawmfhpdwfudk tvIyf&Sm;apqkH;ygbJ/ tpGJvef;apqkH;ygbJ/ oleJUuRefawmf[m rnm;cJU&
bJeJU cspfoufwrf; t&SnfcJUqkH;ygbJ/ ckwdkifrqkH;ao;bl;qdkwm Munfhav/ uJ...b,fvdk
qufMuOD;rnfenf;

þ rdef;uav;onf
uRefawmfh uavmifemrnf w[kefxdk; wufaecsdefrSm uRefawmfhxH pmjzifh rdwfquf
vmMuaom trsKd;orD;rsm;wGif þrdef;uav;onf txl;jcm;qkH;jzpf\/
trsm;tm;jzifh trsKd;orD;wkdUonf OD;aomwmaqG&Sifh-u tpcsDí uRefawmfh
b,f0w¦KawG b,fvdkaumif;aMumif;? uRefr OD;aomfwmaqG&JU 0w¦KawG tNrJzwfaMumif;?
tck pmawGzwfae&kHESifh tm;r&í vlygoduRrf;csifygojzifh rdwfqufygaMumif; qdkaom
oabmrsKd;awG a&;í olwdkUae&yfvdyfpmay;um pmjyefyg&Sifh/
onfawmh uRefawmfupmjyef\/ 'Dvdk pmjyefvdkufvdkU olu&yfraebJ tm;ae;-*sm
ae;awG zGJUzGJUEGJUEGJU vkyfvmNyDqdkawmh uRefawmf xdktrsKd;orD;oabmudk &dyfpm;rdvmNyD/
bmaMumifhvJqdk xdkpOfu uRefawmf[m rdrdudk,frdrd vlysKdvkyfí pma&;ae\/
uRefawmfh 0w¦KawGrsm aomfwmaqGZmwfvdkuf? a*:rpGHaumif? tysKdawGeJUawGUvdkuf?
a*:vdkuf? aemufaumufusvdkufqdkonfh Zmwfvrf;rsKd;awG/
uRefawmf &kyf&Sifrif;om;? uRefawmf jyZmwfrif;om;? uRefawmfyef;csDq&m?
uRefawmf 0dwfwmaqG? uRefawmfwkdU"m;jywdkufcJUpOfu paom 0w¦KawGrsm; aomfwmaqG
Zmwfvdkuf? aomfwmaqG vlysKd...Zmwfvrf;awGzGJU\/ xdkUjyif-
udkudkUuavmif aysmfp&mawG a&;ayr,fh
ysKdwkdUarmif azmfuGma0;rSmjzifh
idkvdkUawmif atmfumajy;csif&JU
tJ'gaMumifh aomfwmaqG;&,fvdkU
emrnfjyif/
bk&m;pl;ap&JU
pum;OD; yv’ifcHvdkU
tjrifrSef...EIwfacR[&rSmjzifh
oGifoP²mef &kyf&nfuvJ tvSom;ygAs
okdUayr,fh ykaAÁp Mur®mEkHa&mxifh
tcgukef...vlysKd[dkif;cJUaygh?
awGUwdkif;...a*:ygavvJ
aomfwmaqG....r[efjzpfykHu
awmf&macG iusef&pfygbJ
acG;jzpfr,fhaumif/
'DuAsm[m &Ir0r*¾Zif;xJrSm ]om"kyg&Sif}0w¦Ka&SUydkif;tprSm a&;xnfhvdkufwmbJ/
onfjyif pma&;q&mawGxuf uRefawmfwyef;omwu uRefawmfhpmu [moqdkawmh
a&;csifwm avQmufa&;Edkifw,fAsm/
tJonfawmh tcsKdUtrsKd;orD;av;awG[m uRefawmfhudk wu,fbJ vlysKdrSwfNyD;
awmh pmawGtoGm;tjyef okH;cgavmuf jyefw,fqdk&if uRefawmfwdkU "mwfykHcsif;vJNyD;NyD/
tJ'Drdef;uav;[m acsmaeNyDqdk&ifjzifh uRefawmfhaomufusifhqdk;udk rSefwJUtwdkif;ajymr,f/
uRefawmf&nf;pm;jzpfatmif vkyfua&mAsKdU/
tJonfawmh uRefawmfhtoufu 30-ywfvnfbJ &Sdao;awmh uRefawmfh"mwfykH
awGudkvSatmif EkysKdatmif? py,f&S,f&dkufay;aewmu cefUcefUBuD;"mwfykHwdkuf cifrBuD;
cifAs/ ydkufqHvJ r,l&Smbl;? aus;Zl;wifygw,f/
trsKd;orD;awG[m pmudk b,favmufBudKufBudKufAs/ pma&;q&mudkBudKufzdkUuawmh
tESDpma&;q&m[m &kyfajzmifhOD;rSAs/
tqifoifhvdkU oef;aqGjzpfykH ajym&OD;r,f/ oleJUarNrdKUu trsKd;orD;wa,muf
olU0w¦KawG oabmusNyD; rdwfquf&mu pmawG tjyefjyeftvSefvSef tmae;*smae; zGJUEGJU
Muawmh oef;aqGuvJ vlysKdudk;/ tawmfedyfaeMuw,f/ 'geJUaemufqkH;rSm uRefawmfhenf;
,lNyD;awmh "mwfykHcsif;vnf; vJa&m? trsKd;orD;u "mwfykH&ygw,fqdkwJU pmawmif
jyefrvmawmhbl;/
'gaMumifh oef;aqGudk uRefawmfu oif&w,f ]]rif; ighenf;udk,lNyD; "mwfykHcsif;vJ
wJU tvkyf b,fawmhrS rvkyfeJU? rif;u &kyfrvSayr,fh tajymaumif;w,f? 'Dawmh
vlcsif;awGUatmifomvkyfuG}}vdkU/
oef;aqG[m uRefawmfhxuf 7-ESpfi,fygw,f/ 'ghaMumifh olUudkuRefawmf rif; ig
ajymygw,f/
uRefawmfuawmh cifrBuD;aus;Zl;eJU uRefawmfhrdbrsm; aus;Zl;bJ? "mwfykHeJUbJ
pm;omygw,f/ csifjcif;tp rsufpdu} qdkwm[m &kyf&nfoabmusrS cspfw,fqdkwJU
t"dyÜm,fbJ r[kwfygvm; cifAsm/ 'gaMumifh uRefawmf &kyfacsmuav;awGrS a&G;NyD;
&nf;pm;vkyfygw,f/
odkUaomf wcgwav rSef;csufeJU ESrf;xGuf rudkufwmrsm;&Sdwwfygao;/ wcsKdU
trsKd;orD;awG[m "mwfykHxJrSm ESdyfNyD; tjyifrSmrpGHbl;As/ "mwfykHxJrSm odyfracsmayr,fh
vludk,fwdkifawGU&awmh pGJrufp&mBuD;awGvJ &SdoAs/
uRefawmfudk,fawGUBuKHcJU&wmwck tqifoifhwkef; ajym&OD;r,f/ "mwfykHxJrSm
tawmfacsmwJU aumifrav;Asm/ awmfawmhfudkacsmygw,f/ ukvm;ujym;ruav;?
"mwfykH[m &ifbwfeJU udk,fwydkif;jywf? wnfhwnfhwykH? apmif;apmif;wykH? aemufwudk,f
vkH;u xrDtuFsDeJUwykH? a&ul;0wfpkHeJUwykH? [m...&kyf&Sifrif;orD; usaewmbJAsm/ bmrS
ajymp&mr&Sdbl;/ olUtoufu uRefawmfeJU pjzpfawmh 16-ESpf? ausmif;olav;/ 'geJU
uRefawmfolUudk vlcsif;awGUbdkU BudK;pm;wmAsm ]]rmrm i,fygao;w,f? rmrmi,fygao;
w,f}csnf; wjiif;xJ jiif;aeawmh uRefawmf aemufqkH;raeEdkifawmhbl;/ pum;rajym&ae
ajymcGifh&vJ ajymcJUr,f qdkNyD; &efukefta&SUydkif;olaewJU ausmif;oGm;NyD; ausmif;qif;csdef
rSm rdef;uav;awGxJ olUudk "mwfykHxJu &kyfeJU &SmMunfhwmawGUayghAsm/ udk,fvkH;udk,f
ayguf &kyf&nf&lyum"mwfykHxJu twdkif;ygbJ/
odkUaomf racsmav; uRefawmfhudkbmaMumifh tawGUrcHcsifovJqdkwm uRefawmf
oabmaygufawmhwmygbJ? bmaMumifhvJqdk&if olUpmxJrSm ]rmrmi,fygao;w,f}qdkwJU
twdkif;bJ ydpdi,fi,fav;&,f/ udk,fvkH;udk,fayguf tcsKd;ususeJU tifrwefnSufwJU
aumifrav;udkAs/ uRefawmf oGm;Munfhawmh olUtouf[m 17-ESpfayr,fh olUudk,fvkH;
udk,fxnfu 10-ESpforD;avmufyJ &Sdw,f? uRefawmfhwouf 'DavmufnSufwJU
rdef;uav;rsKd; rawGUbl;ao;bl;/ EdkUNyD; r'&mpDukvm;ujym;vm;Asm/ rJvdkufwJUtom;u
vJ BuKwfvdkU oydwfa&mifxaewmygbJ/
'Dawmh uRefawmf oifcPf;pm,l&w,f/ ("mwfykHxJ edyfwdkif;vJ r[kwfao;bl;[JU)
vdkU/ 'DvdkbJ uRefawmfuavmifujrif;&if; trsKd;rsKd;tzkHzkH awGUcJU&wmawGudk pmoGm;tqif
oifhwdkif; azmfjyoGm;yghr,f/
,ck uRefawmf ajymjyawmhr,fh ]þrdef;uav;onf} qdkwJU uav;ruawmh
vmvdkufuxJu wrsKd;wbmomAs/ olrsm;wumvdk OD;aomfwmaqG&SifhawG bmawG
vkyfraebl;/

av;pm;cifriftyfygwJU tudkaqG/
cdkifutudkaqGU0w¦KawGzwfNyD;? tudkaqGUudk tudkawmfcsifpdwfay:vmvdkU
tudkaqGvdkU ac:ypfvdkufwmbJ/ tudkaqG pdwfrqdk;bl;[kwfvm;/ tudkaqGuvJ cdkifhudk
nDrav;vdkjyefNyD; cspfaphcsifygw,f/ cspfr,f r[kwfvm;/ tudkaqG&,f/ 'Dawmh cdkifb,f
olvJ? b,fvdk&kyf&nf? b,fvdkt&G,fvJ qdkwmod&atmif cdkifh&JU"mwfykHESpfykH xnfhay;vdkuf
ygw,f/
ckdif[m jrefrmr[kwfygbl;? ratu &Srf;trsKd;orD;? zatu yefcsmyDyg/ 'gayr,fh
cdkif[m &Srf;vdk yefcsmyDvdk wwfvdrfhr,fawmh rxifvdkufygeJU/ jrefrmpum;bJ wwfNyD;
awmh vm;&Id;NrdKU txufwef;ausmif;rS tXrwef; ausmif;olyg/
tck cdkifhtouf 15-ESpf&SdygNyD/ cdkifhtrnf tjynfhtpkHu ]jrifhaucdkif}ac:ygw,f/
tudkaqG[m cdkifajymovdk cdkifhudk nDrav;vdk cspfEdkifr,fqdk&ifjzifh tudkaqG"mwfykHvJ
ay;vdkufyg/ [m... 'DvdkrcspfEdkifbl;qdk&ifjzifh cdkifh"mwfykHawG jyefydkUvdkufyg/

'gygbJ tudkaqG/
usef;rm csrf;omygap/
0w¦KawG qxufwHydk;aumif;atmif a&;Edkifygap/ nDrav;jzpf&ef ajrSmfvifhcsuf
BuD;pGmESifh...
jrifhaucdkif(tXrwef;)
vm;&Id; txufwef;ausmif;/
vm;&Id;NrdKU/

pmtdwfazmufvdkufuxJu olU"mwfykHav;ESpfykHxGufvmonf/ wykHu ausmif;ol


*g0ef0wfuav;ESifh/ wykHu udk,fwydkif;jywf rsufESmtvSudkazmfonf/ &Srf;reJU yefcsmyD
pyfwmvm;As/ olUMunfh&wm wrsKd;av;bJ/ cspfp&mawmh aumif;ygw,f/
tcsKdUtrsKd;orD;awGqdk&if pmay;pm,ljzpfMuNyD; olwdkU"mwfykH&atmif awmfawmfudk
awmif;,l&w,f/ wcsKdU[m uRefawmfh"mwfykHom,lxm;NyD; olwkdUykHudk ray;wwfMubl;/
tck uav;rum; "mwfykHay; &Jwif;vSavpG/ &Jwif;onfhtaMumif;uvnf;
olonf xdktcsdefü tysKdabmf0ifp vlUb0udk bmrS eufeufeJeJrawG;wwf/ wu,fbJ
olUpdwful;,OfrSm uRefawmfhudk tudkawmfcsifaeí jzpfayrnf/ NrD;acgifaygufpdwfuav;
awGudk; qef;Mu,fpG/
tvsOf;oifhí a&Tref;olav; ESpfa,muftaMumif;ajym&OD;rnf/
vif; ,kef eD ESifh uRefawmfonf wacwfxJ wcsdefxJ xcJUonfjzpf&m? þrdef;u
av;ESpfa,mufonf 'Dvdkq,fausmfoufuav;awGaygh/ vif;,kefeDESifh aomfwmaqG
ESpfa,mufpvkH;udk BudKufMuowJU/ onfawmh olwkdUESpfa,muf[m wa,mufpD rdwfquf
pma&;bdkU rJcsMuowJU/
tJonftaMumif;udk olwkdUeJUuRefawmfwkdU tudkBuD;a&...nDrav;a&..jzpfMuawmh
uRefawmfhnDrav;jzpfvmwJU aumifrav;&JUpmxJrSm wcga&;vmw,f/ olwdkUcsif;rJcswm
rSm uRefawmf vif;,kefeDxufacsmaeawmh oluHaumif;wmayghwJU/ atmifr,fav;...
olwkdUrvJ pm;&aomuf&wm usaewmbJ/ trSefawmh ol[m tudkacsmacsm&w,fvdkU
&dk;om;wJUpdwfoabmeJUygbJ/ oleJUuRefawmf tJvdkarmifESrjzpfNyD; 2-ESpfavmuftMumrSm
olUtazESifh twl rtlyifvrf;u uRefawmfhtdrfudk vmvnfMuygao;w,f/ vif;,kefeD
uawmh olUnDrav;eJUywfoufNyD; rEÅav;awG bmawG a&mufoGm;ao;vdkU ]cspfnDrav;}
qdkwJU 0w¦Kwtkyf xGufcJUygao;vm;As/
pifppfawmh þrdef;uav;rsKd;wkdUonf pma&;q&mwkdUtm; 0w¦KawG ay;wwfMuyg
\/ wdkuf&dkufay;onfr[kwfyg/ olwkdUESifh ywfoufí a&;p&m awGUvm&jcif;udk qdkvdk yg
onf/
uRefawmfonf ajrmufjrm;pGm &cJUyg\/ tcsKdU0w¦KwdkUrSm cspfolwa,muftm;
cspfupm;onfh &nf;pm;pmyif jzpfaewwfygonf/ rnfolaMumifh rnfonfh 0w¦KawG
&onfudk tvsOf;oifh&mü azmfjyygtHU/
,ck vm;&Id;NrDKUrS rdwfqufpma&mufvmcJUaom cdkifonf waeUoü &efukefa&muf
vmNyD; uRefawmfhtm; 0w¦Krsm;pGmay;rnfh rdef;uav;ygwnf;/ ,ckwGif twåKyÜwåd0w¦K&Snf
tpwGifyif olzefwD;ay;onfrsm;udk rdwfaqGzwf&NyDr[kwfygvm;/
cdkifhpmESifh "mwfykH a&mufvmcJUonfrSm 1950 ckESpfwGifjzpfí onftcsdefrSm arESifh
uRefawmfu orD;&nf;pm; a&a&vnfvnfjzpfaeMuygNyD/ uRefawmfhü taMumif;t&m
BuD;i,f xl;xl;jcm;&Sdygu arhtm; ajymjyavh&Sdygonf/ xdkUaMumifh þxl;qef;aom rdef;
uav;\ pmESifh"mwfykHrsm;udk arhqDydkUvdkufygonf/
,if;onf uRefawmftrSwfrxif jyKvdkufrdonfrSefaomfvnf; aemifarESifh
uRefawmf awGUMuaomtcg ajymjyonfrSm 'Daumifrav;\ pmESifh"mwfykHawG awGU& awmh
olpdwfxdcdkufvSonf/ cdkifESifhuRefawmfrSm nDrav;a&-tudkaqGuaeNyD; wqifh
wufMuvdrfhOD;rnfudk olBudKwifrSef;qrdonf[k qdkygonf/ rSefvnf;rSefygAsmaemf/
aronf uRefawmf\ yxrOD;qkH;pm &nf;pm;jzpfí vufa&;vnf;vSonf/
&nf;pm;pma&;vnf; taumif;qkH;jzpfonf/ tjcm;rdef;uav;awG olUtm;rnfolrQ rrSDacs/
olESifhuRefawmf vlcsif;b,fawmhrS rawGUEdkifawmhbl;bJ xm;OD;awmh? olU&JU
cspfo0PfvTmav;awG zwfae&onfESifhyif auseyfavmufyg\/
erlemwck azmfjyygtHU/ ckxufxd olUpmawG&Sdaeao;/

toJeifhatmif cspf&ygwJU
arharmif&,f/
28.2.50
armifhqDu (19.2.50)aeUpmudk 22-&ufaeUu rSbJ&ygw,f/ arharmifav arhqD
ujyefpm arQmfvSa&mhr,fvdkUvJ arawG;rdygw,f/ armifhudk arxm0pOfbJ vGrf;aewmbJ
armif&JU/ armifhezl;jzLjzL0if;uav;eJU armifhqHyif aysmhacGacGuav;awGudkjzifh arhrsufpd
xJu b,fawmhrS rxGufygbl;armif&,f/ b,fawmhrS ydkifydkifEdkifEdkif erf;&ygrvJvdkUvJ
armifhezl;vSvSav;udk arwoobJ aew,farmif&JU/ pmudk csufcsif;jyefbdkU[mvJ
tdkarmif&,f pdwfnpfygw,f/ tcsdefr&bl;qdk&if armifem;vnfa&mayghaemf.../
atmf...armifu arhqDu pma&mufoifhtwJUtcsdef ra&muf&if 0w¦Kra&;Edkifawmh
bl; [kwfvm;/ 'DvdkrjzpfygeJUarmif&,f/ awmfMum armifhpmzwfy&dowfawGu arhudk
usdefqJaeMuygtkH;r,f/
uJ...tck arhqDu pma&mufvmNyD; &Tif&Tifvef;vef;eJU a&;vufp0w¦Kudk qufa&;
awmh armif..aemf/ armifhqDudk aru wcgwavrSm pmcsufcsif;rjyefEdkifwmu
armifhtay:rSm tcspfayghoGm;vdkU r[kwfygbl;armif&JU/ arwdkU rdef;uav;qdkawmhav
pdwfoGm;wdkif; udk,frygvSbl;/ cufw,farmif&JU cufw,f/
tckwavm arav-armifhudk odyfvGrf;aewmbJ tcspf&,f/ bmjzpfvdkUrSef;
rodbl;/ owd&wdkif; &wdkif; armifhqDupmawG jyefjyefzwf&vGefvGef;vdkU? tm;vkH; tvGwf
awmif &awmhr,f odvm;/ armif arhudk roem;bl;vm;[if/
armif&,f- arhudkrsm; b,fawmhrS rrkef;ygeJUaemf/ wcgwav taMumif;aMumif;
aMumifh arpmjyef aemufuswmudkvJ pdwfraumufygeJUaemf? armif pdwfaumifcsif&ifav
areJUarmif nm;awmhrSaumufygaemf/ tJ'Dawmhrs aruav pdwfaumufaewJU arhvJUvJU
0if;av;udk arh&ifcGifxJ ayGUNyD; acsmhEdkifrSm armif&JU/ tdk...tckbJ armifhudk arayGUNyD; acsmh
csifvdkufwmuG,f? bmbJ jzpfjzpfarmifhudk ar toJpGJcspfw,fqdkwm ,kHprf;yg aemfuG,f...
aemf uG,f arhtcspf&,f/
uJ....arh pm&Snf&SnfBuD; zwf&wm NiD;aiGUrsmpdk;vdkU tzdk;rjzwfEdkifwJU armifhrsufvkH;
av;awGtem;ay;vdkufygNyD/
With thounsands of kisses
armifhtcspfar

uRefawmfonf 0w¦Ka&;awmhrnf[k pmyGJxdkifvdkufvQif arhpmwapmifapmifudk


t&ifzwfvdkufonf/ xdkpmzwfNyD;aomtcgü uRefawmf\ vuf&Sdb0udk arhoGm;um
uRefawmfonf arh&nf;pm; vlysKduav; jzpfoGm;ayawmhonf/ xdktcgü arhudk OD;wnf
&nf&G,faom Zmwfvrf; ZmwfuGufrsm; a&;ygawmh\/ udk,fhcspfoludk pdwf0,fxm;&awmh
pum;vkH;awG &Tifrnfh [moOmPf? uAsmOmPfawG yg0ifawmh\/
jymjymndKUndKU? NydKUNydKUNydKufNydKuf? wdrfwdkuf wdrfom;? wdrfr,m;? wdrfhorD;?
wdrf*sD;awmfvm;? tzGm;vm;? cGJjcm;odEdkif? wdrfcdkiftdktdk? wdrfysKdESifhpyf? b,ft&yfrsm;?
oGm;rnfygcsdrfh? wvdrfhvdrfhav? aea&mifudkrl? olwkdUuzkH;? NyKH;wkH;wkH;ESifh? a&TukH;ZmqGJ?
ykvJvnfuGyf? '&Gwfwdkufvm? [m b,fhESmBuD;vJ? a&SUqD; uefUvefU? av;udkif;qefUvdkU?
oufwefUBuD;bJ? wuxJrS? azmufvTJazmufjyef? awmfvSefa&;orm;? rdk;udkwm;NyD;? rdk;om;
ukefaMumif;? a&mifpkHaygif;í? rdk;aESmif;umv jyownf;/
uJ...uRefawmfa&;csifwmuawmh a&;vdkufNyD/ rdwfaqGem;vnfvm; rvnfvm;
awmhrod? tJ'g q&m'*kefwm&m&JU uAsmrsKd;cifAsmh/ vmvdrfhOD;r,folUpum;ajyrsKd;/
uRefawmfonf þrdk;aESmif; aumif;uifoufwefUyifBuD;udk arQmfai;í Munfhaeyg
onf/
uRefawmfhrsufvkH; oli,ftdrf0,fta&Munfonf wzdwfzdwfawmufyvsuf&Sdyg
onf/ þta&Munf aMu;rkH0,f oufwefUa&mifwdkUonf &kef;&if;qefcwf jzpfaeMuyg
onf/ aumif;uiftjymudk uefUvefUjzwfum w[kefxdk; qif;vmaom oufwefUtauG;
onf uRefawmfhcspfol ]ar}wdkUtdrfeHab;u a&mifpkHyef;csKHay:okdUa&mufaomtcg &yfem;
um wkHUjyefoGm;onf/ wkHUonfhae&mü zGmueJ tyGifhtcsyftvTm txyfxyfuav;rsm;
jzpfoGm;um a0hvnfa0hvnfESifh pMumyef; oP²mefvdk ajymif;oGm;onf/ vrf;ray:üum;
&nf;pm;ylaeaom aumifrav;\ acgif;u zJjym;vdk avsmh&J&J usum wGefUae\/
þrdk;aESmif;aumif;uifESifh oufwefUa&mifatmufrSm arwdkUtdrfBuD;onf xD;xD;rm;rm;
&yfaeygonf/
q&mwm&m ta&;tom;udk wdkuf&dkuf,lí uRefawmfh0w¦K ZmwfoGm;ESifh qDavsmf
atmif tcsdefESifh ae&mom tenf;i,fajymif;xm;ygonf/ okdUaomf olUpm[efrysufyg/
uRefawmfhq&m\ ta&;tom;rSm þrQEkygonf/ qef;opfygonf/ awmf&kHwef&kHvl
em;rvnfyg/ uRefawmfvnf;em;rvnfyg/ q&mhta&;tom;rSm El;El;nhHnHU aysmhaysmh pdpd
yufusduav;vrf;avQmufaeonfESifh wlygonf/ olUpmudk zwfvdkuf&aomtcgüum;
uRefawmfhoabmt& ajym&aom &SefydefaomufNyD; vdyfudkpD;í c&D;oGm;&onfESifh
wlygonf/ (&Sefydef qdkonfrSm rl;,pfapaom t&ufr[kwfyg/ tifrwefrl;cJaom?
rsm;rsm;BuD;aomufrS rodromrl;aom 0dkifwrsKd;jzpfygonf/) xdkUaMumifh uRefawmfu
olESifh wefaom uAsmav;wckESifh q&mhudk *kPfjyKygrnf/
&SefydefaomufNyD;? vdyfudkpD;í? c&D;oGm;csifovm;/
arGUMuygukef? '*kefwm&m\ pmayopfonf? 0wfvpf
pvpftEk? OcGHrSxGuf? ajrudkzufí? yGufpdyGufpd?
yufusduvm; vrf;avQmuf[ef/
atm...udk,fhq&m csD;MuL;&wmeJU uRefawmfh0w¦KtaMumif;awmif b,fa&mufoGm;
ygvdrfh/ atmf...odNyD? odNyD/
rdk;aESmif;aumif;uifESifh oufwefUa&mifatmufrSm arwdkUtdrfBuD;onf w[m;[m;
&,faeygonf/ (vdk&if;u 'gbJcifAs/ a&SUydkif;u[mawGu q&mhtwk,lrdvdkU oufouf
ydkaewm/ uJ...uRefawmfh [eftppfu)
rdk;aESmif;aqmif;vk jzpfojzifh tiftm;jynfhNzdK; wifh&Tef;aeMuaom opfyifyef;rmvf
wkdUonf yGifhvef;vmMuygNyD/ opfoD;opfESHwdkUonfvnf; &ifhrSnfhpjyKvmMuygNyD/ &IyfaxG;
ayGvdrfaom csKHykwfEG,fyifwdkUrl a'a0gESifhtwl rmvuD;a*smif;NyDjzpfí &Iarsmfcif;BuD;rSm
&Sif;umvif;um om,mjcif;wkdU\ owdkUorD;udk rD;&I;oefUpifzGm;jrifvdkufygNyD/ tl0J...tl0J/
okdUaomf uRefawmfrSm þrQom,maom rdk;aESmif;umv\ tvSrsm;0,f r,pfrl;
Edkifyg/ (t&ufaomufrS rl;wJUaumifudkAs/) rdrdtjzpfudkom awG;um aqG;vsvs? ai;[[
av;wGwGESifh aES;uGuGBud;jzpfaeyg\/
arwdkUtdrfqDudk &J&JBuD;roGm;0HUyg/ 'gaMumifh &GHUwGefUwGefUESifh vGefUvGefUuav;
vSrf;cJUygonf/ odkUwrifhvnf; tdrfa&SUvrf;r vljrifoljrifu r[kwfyg/ aemufaz; vrf;
Mum;jzpfygonf/ ar&JUZmabmfvDawGbmawG vSrf;xm;wmrsm;jrifvdkjrifjim;/
[m.../
uRefawmf yGcsifawmh araemufaz; NcHapmif&if;u xrDvm&kwfonfESifh tqifoifh
wdk;aeygNyd/
[D...
uRefawmf tvsiftjref NyKH;vdkufygonf/
[GefU...
aronf oeyfcg; a&usJav;ESifh rsufvkH;uav; wGefUvdkufNyD;...
q&mBuD;...vlrsm;jrif&if aemufaz;vrf;Mum;avQmufNyD; EdkUqDcGufaumufw,f
jzpfaetkH;r,f}}
]]r[kkwfygbl;? arhudk awGUvdkawGUjim; vmcJUwmyg}}
uRefawmf t&JpGefUvdkufygonf/
]][kwfygw,f? aruawmh odwmaygh onfhjyif vlawGjrif&if ajymwmyg}}
]]wcsKdUvlawG jrifMuom;bJ}}
]]jrifMuawmh udkaqGUpdwfxJ b,fhES,faevJ}}
]]rajymwwfzl; arhoGm;NyD? arhudk awGUcsifvSwJU pdwf"mwfu zkH;vTrf;aewmeJU}}
]]bmudpö awGUcsifwmvJ}}
]]tJ'g ajym&rSm cyfcufcufzJ}}
]]'gjzifh b,fhES,fvkyfrvJ}}
]]cP pOf;pm;ygtkH;r,f}}
]]tdk... aemufaz;BuD;rSm 'DvdkrwfwwfBuD; idkifaevdkUvlrsm;jrif&if b,fhES,fxifrvJ}}
]]tJ'gvJ pOf;pm;p&mbJ}}
]]atmf...aeykHBuD;u [dkbufvrf;u ar&Srf;wkdU jrif&ifraumif;ygbl;}}
]]'gjzifh NcH0if;xJ 0ifcJU&rvm;}}
]]0ifcJUav}}
]]wu,faemf}}
]]tdk udkaqGUudk aru bmvdkUnm&rSmvJ}}
]]trf;...onfvdkqdk [efusNyD? b,fae&mrSmvJ wHcg;ayguf}}
]]r&Sdbl;}}
]][if...'gjzifh b,fhES,fvkyf 0if&rvJ}}
]]0if;x&Hay: ausmfwufaygh}}
]][if...b,fwwfEdkifyghrvJ arm&,f..? armifhudk aoapnTef;a&mhvm;? ajray:
ajcacsmfusrSjzifh}}
]]tr,fav; oef;aqGqefaevdkufwm? wufrsm;Munfhprf;ygtkH; udkaqGU&ifbwf
avmufjrifhwm? tv,fwef;uav;eif;NyD; ausmfwufaygh}}
]]xdyfrSm tcRefawGeJU}}
0if;x&HbJ eJeJyg;yg;awmh cRefxm;rSmaygh}}
]]rawmfwqpl;&if b,fhES,fvkyfyghrvJ}}
]]tdk-prf;rsm;wufMunfhygtkH;}}
]]tif;-'gjzifh}}
uRefawmfonf aumifrav;\cdkif;apcsuft& 0if;wef;eif;wufvdkufygonf/
okdUaomf-
]]tm..rjzpfzl; rjzpfzl; aygifcsefpl;awmhr,f}}
a&SUrausmfEdkifbJ jyefqif;&ygonf/ uav;ru a&Tpdwfawmf NidKjiif[efjzifh-
]]trav;[JUaemf}}
]]ar&JU- armifwdkU pma&;q&mawGu tEkynmorm;awGqdkawmh 'grsKd;r&bl;}}
]]EdkU... udkaqG pGefUpm;cef;0w¦KawGvJ a&;ao;qdk}}
]]'guawmh azmifwdefu pGefUpm;&wmbJuG,f? udk,feJUbmqdkifwmrSwfvdkU? pma&;
q&mqdkwm 'DvdkbJ? uGefjrLepfpma&;q&mvJbJ azmifwdefuqif;&Jom;awG oem;ayr,fh
vluawmh befaumifvkHcsnfzkwfayrSmpdk;vdkU qif;&Jom;&yfuGufxJ roGm;bl;? uJ udkaqG
NcH0if;xJa&mufatmif tBuHay;prf;ygtkH;}}
]]tdrfa&SUvrf;rbufu vSnfh0ifcJUaygh}}
]][m jzpfyghrvm;...? vlBuD;awGr&Sdbl;vm;}}
]]&Sd&Sd r&Sd&Sdav...arac:&if vm&J&rSmaygh}}
]][m [kwfwmaygh? Munfhprf; tcspfwGufjzifh toufyifaoao qdkwJUpum;BuD;
arhaevdkufwm? 'gxuf arwkdUtdrfu vrf;cg;v,favmufBuD;rSm udkaqGvrf;rjyefxGuf&if
b,fbufu eJeJav;ydkeD;rvJ? vmcJUwJUbufvm;? a&SUqufavQmuf&ifvm;}}
]]a&SUqufavQmufwm eD;r,fxifw,f}}
]]tif; 'gjzifhvmcJUr,faemf? ar tdrfa&SUuoGm;apmifhae}}
uRefawmfcspfolqD a&mufcsifaZmESifh tjrefavQmufcJUygonf/ odkUaomf q,fhav;
ig;vSrf;rQ ta&mufü acG;waumifxGufvmNyD; 0kwf...0kwf/
]]w,f aomufujrif;racG;ES,f}}
olu wu,fudkufr,fh[efrsKd;As/ yg;pyfxJrSmvJ oGm;awGtpG,fawGeJU/ xdkUaMumifh
uRefawmf aemufzuf jyefavQmufcJUygonf/ arwdkUtdrfaemuf a&mufaomtcgü arrSm
t0wfawG&kwfaewkef;/
]][if-udkaqG rvmawmhbl;vm;? bmvdkUjyefwmvJ}}
]][if-udkaqG rvmawmhbl;vm;? bmvdkUjyefwmvJ}}
]]vmrSmyg vmrSmyg [dkrwifBuD;tdrfu acG;ydefru udkufr,fvkyfwmeJU 'DbufubJ
vSnfhvmcJUawmhrvdk}}
]]tif; 'DbufrSmvJ a':zGm;tdrfu acG;waumif&Sdao;w,faemf}}
]]tdkaocgeD; ,J,JU&SdawmhwJU 'DacG;tdkBuD;awmh arharmifu raMumufa&;cs
raMumuf? wu,fvdkUoluxGufvmNyD; &efowå&kjyKr,fqdkawmif udkaqG arhudkcspfwJUaZm
eJU 'a&maomyg; ajy;vmcJUrSmyg pdwfomcs? ar tdrfa&SUuom apmifhawmfrl}}
uRefawmfrSm rdef;uav;ESifh ajymqdkqufoG,f&mwGif tjcm;pma&;q&mwdkU\
0w¦KxJu Zmwfvdkufrsm;xuf tqaygif;ajrmufjrm;pGm odrfodrfarGUarGU aysmhaysmhEGJUEGJU EkEk
xGwfxGwf&SdvSygonf/ (xdktcsdefu r&Snf&rSm&Snf? rzGJU&rSm avQmufzGJUaewwfaom tcspf
0w¦Ka&;q&mrsm;udk oa&mfjcif;jzpfygonf/)
uRefawmfonf tb,frnfaom okeau©m\ aESmuf&Sufwm;qD;jcif;udkrQrcH&bJ
vrf;ray:odkU atmifjrifpGma&mufcJUygNyD/ arwkdUtdrfa&SUqDokdU &Jwif;pGm avQmufcJUygonf/
aumifrav;u vmcJUygqdkvdkUom/
[if;...
&ifxJrSmawmh w'dwf'dwf...
a[m...
aru tdrfa&SUrSm toifhbJapmifhvdkU/
(rdwfaqG....þae&mrSpNyD; [dkae&mtxd? uRefawmfESifh ar ajympum;rsm;udk
[dk&kyf&SifxJu wifarmifeJU ar&SifESpfyg;oGm;oDcsif;vdk twif;oD;csif;vkyfí toHxGufzwf
yg? cspfrkef;rmefxJu aw;oGm;)
zdkoH/ ]]wHcg;zGifhygar&,f}}
roH/ ]]wGef;0ifcJUygarmif&,f}}
zdkoH/ ]]udkufwwfwJUacG;rsm;&Sdovm;uG,f}}
]]0kwf...0kwf..0l;..}acG;oH)
]][JU..*sufuD? [JU..*sufuD}} (aracG;armif;oH) NyD; oDcsif;qufqdk/
r/ ]]rudkufygbl;armif&,f? r[yfygbl; armif&,f? a[mif&kHa[mifyg;w,f}}
(þae&mü ]yg}u ]yg;}jzpfaeonfrSm t*Fvdyf&SfusL;efudk oGif;xm;wmrdkUAsKdU)
rif;om; (toHat; toHav;ESifh) ]]tdk avSum;uwufcJUygNyDav..? b,fem;rSm
xdkif&rSmvJar}}
rif;orD; (ar&Sifqdkonfhtwdkif; 'a&maomyg;oHrsKd;ESifh)
]]'DrSmxdkifygarmif&,f..? aq;vdyfaomufyg armif&,f..? ar vufzuf&nfoGm;azsmf
vdkufr,f}}
rif;om; (ydkíat;aq;aomtoHESifh) ]]tdk..aeyap ar? armifrqmbl;av}}
rif;orD; (ydkí 'a&maomyg;EdkifaomtoHESifh) ]]rqmaumarmif&,f aomufrSaygh
uG,f? raomufzJaevdkU b,fjzpfrvJuG,f}}
(uJ..oDcsif;awmfNyDAsKdU...? rif;orD; ESpfyg;oGm;&wm armoGm;NyD pum;ajym&dk;&dk;bJ
ajymMuawmhr,f)
aru ukvm;xdkifwvkH;nTefjyí
]]xdkifyg tudkaqG}}
]][if tdrfa&SUBuD;rSm areJUudkaqG vloljrifrSmrpdk;bl;vm;}}
]]vlol rjrifwJUae&mrSm udkaqGeJUaebdkUu roifhavsmfygbl;}}
]]t,f 'gvJ[kwfw,f? EdkU arh'uf'DeJU rmrD r&Sdbl;vm;}}
]]olwkdU NrdKUxJoGm;Muw,f}}
]]olwkdU&Sdae&ifawmh ar udkaqGUudk 'Dvdktdrfay:ac:0HUrSm r[kwfzl;aemf}}
]]rmrDUudkajymNyD;NyD udkaqG&JU}}
]][if [kwfvm;? b,fvdkajymvdkufvJ}}
]]arhudk udkaqGu cspfaew,fvdkU}}
]][Gef; aru udkaqGUudkcspfwmawmh rajymbl;aygh}}
]]tdk...udkaqGuvJ}}
]vdkao;ovm;}[laom rsufapmif;rsKd; xdk;ygonf/ 'Dawmh uRefawmfodoaygh/
]]at;...[kwfom;bJ 'Dawmh rmrDubmajymovJ}}
]]oabmwlw,fwJU}}
]]tr,fav;...[efusvdkufwm[,f? 'grsm; ajymajymu apma&maygh}}
]]ar tck xrDawG&kyfNyD; pma&;rvdkUbJ}}
]]uJ...'gjzifh tck areJU udkaqGeJU cspfaeMuNyD? vlBuD;awGuvJ oabmwlNyD?
a&SUbmqufvkyfMurvJ}}
]]vufxyf&kHaygh}}
]]tJ 'g[kwfw,f? at;-at; aetkH; 'gxuf}}
uRefawmfonf cspfolav;\ wudk,fvkH;udk ajcqkH;acgif;zsm;Munfhvdkufum..
]]ar toufb,favmuf&SdNyDvJ}}
]]16 ESpfjynfhygNyD udkaqG&JU}}
]]t,f...'gjzifh jzpfNyD jzpfNyD}}
]]tdk;...bmjzpfwmwkef;}}
]]udkaqGU rdwfaqG w&m;olBuD;wa,mufu ajymw,f? rdef;uav; 16-ESpfjynfh&if
vufxyfEdkifowJU? uJ...eufjzefbJ olU&kH;oGm;MupdkUvm;}}
þae&mwGif arhacgif;uav; vIyfcgoGm;um..
]]Edk;Edk; 'DvdkeJUawmh rjzpfbl;q&m}}
]]b,fvdkrSvJ}}
]]rmrDu tenf;qkH; aiG 3000d-ukef wifawmif;&rwJU}}
]]atmifr,fav;As}}
uRefawmfyg;pyf toHxGufoGm;onfawmh r[kwfyg/ uRefawmfrsufvkH;jyL;NyD;
idkifoGm;ygonf/
þwGif cspfolUtajcudk odvSaomarrSm uRefawmfhtuFsDpudkudkifNyD;...
]]armif&,f aiGokH;axmifqdkayr,fh armifu ESpfaxmifbJ&Sm&rSmyg/ arhrSm rmrDwkdU
rodatmif wdwfwdwfpkxm;wJU aiGwaxmif &Sdaeygw,f aemifarmifeJU areJUnm; awmh
arb,fvdkbJ ae&ae&? pma&;q&m b0rSm aiGaMu;qif;&JrSef;vJ arodygw,f? 'DaiGav;
ESpfaxmifawmh BudK;pm;&Smvdkufyg armif&,f? armif arhudk cspfw,faemf? aruvJ armifh udk
odyfcspfwmbJuG,f}}
xdkpOfua&;cJUaom 0w¦Krsm;wGif ,if;odkUvQif cspfolUudk jrL\/ [dlvlonf vludk
uvd\/ pmzwfolrsm;udk aysmf&Tifap\/
þ0w¦K wydkif;wprSm 1950-ckESpf? 'DZifbmv &Ir0wGif uRefawmf\ 43-yk'f
ajrmuf ]a&TOa'gif; xDaygufw,fqdkvdkU}0w¦Kjzpf\/
xdkpOfutrSefbJ ]a&TOa'gif;}[laom twdwfjzifh owif;pmrsm;wGif ig;aqmif;qk
aygufaMumif;ygvm\/ ,if;tcdkufrSm q&mBuD;u &efukefrSm? a':BuD;pdk;u rEÅav;rSm?
'Dawmhq&mBuD;u ]rpdk ;igheHr,feJU xdk;vdkufwmjzpfvdrfhrvm;}} a':BuD;uvJ ]]tif;..tudk
BuD;awmh xDaygufNyDaygh}}
xdktcg wynfh&if;rsm; jzpfMuaom aiGOa'gif;ESifh aomfwmaqGu 'dkUudk 5000d
(ig;axmif)pDavmufawmh q&mBud;u ay;wefaumif;&JU[laom pdwful;,Ofjzifh..
,if;0w¦K Zmwfvrf; zrf;xm;onfrSm aiGOa'gif;u uRefawmfhtm; ]]q&mBuD;eJU
awGUNyD;NyD? udk,fhvl rif;ig;axmif igig;axmifawmh aocsmaeNyDarmif}}][laom
a*smufwGef;pum;jzifh arhtm; arhrdbrsm; qE´twdkif; 3000d ukef wifawmif;awmhrnf[k
*wday;NyD; aomfwmaqGaysmfvGef;vSí ydkaiGESpfaxmifudkr&rDu olrsm;qDrS twdk;rsm;ESifh
acs;iSm;okH;ypfjcif;? a[mfw,fawGrSm ta<u;aomufpm;ypfjcif;jzifh trSefwu,fq&mBuD;
xDraygufawmh aomfwmaqG a*smufusonfh Zmwfvrf;jzpf\/
,if;odkUvQif uRefawmfonf udk,fhb0 us&m? BuKH&m? awGU&m? jrif&mwkdUudk
pdwful;jzifh ZmwftdrfzGJUí rdrdudk,frdrd Zmwfvdkufvkyfum [mo0w¦Krsm; a&;cJUyg\/
þodkU a&;aepOf? a&;aecdkufESifh awG;aecdkufwdkUrSmvnf; uRefawmfonf 0w¦KxJu
udk,fzefwnf;onfh Zmwfaumiftwdkif; aysmf&Tifaewwfyg\/ vlwkdU tdyfrufaeonfh
yrmwnf;/ odkUaomf uRefawmfhb0 pifppfum;...
vlwkdU tdyfruf yrmwnf;/
tcef;-3

(u)
odkUaomf uRefawmfhb0 pifppfum;

jrif;vSnf;orm;b0wkef;uvnf; rom,myg/ pma&;q&m jzpfvmawmhydkíqdk;\/


uRefawmfha,mu©rrsKd;onf pmayudkrarGU? pma&;q&mudk txifrBuD;? aiGudkomvQif
onf;ajcBudKufoljzpf\/ uRefawmfhZeD;uvnf; xdkenf;¤if;bJ/
uRefawmfonf rEÅav;NrdKUrS pma&;q&mjzpfcJUNyD; &efukefNrdKUjyefa&mufawmh
a,mu©rtdrfxuf jyefíwuf&aom rsufESmi,foruf wywfEGrf;av;? jzpf&um;
a,mu©r\ trdefUoHudkemcH&\/
]]a[h rif;wkdU ighudk wvxrif;vc w&may;&r,fuG...'gbJ}}
uRefawmf uomrSm aomifwifaepOfu 'kwd,om;a,mufsm;av;udkarG;onf/
xdktcg olUorD;tm; ]]nnf;vifvkyfpmr&SdbJeJU cav;ESpfa,mufeJU nnf;udk igauR;rxm;
Edkifbl;? oGm; awmu nnf;a,mu©rqDudk}}qdkojzifh olwkdUom;trdawG uRefawmfhtaztdrf
a&mufaeMuonf/
onfhaemuf uRefawmfu azmfjycJUonfhtwdkif; uomrSm rdef;rwa,muf ygvmcJU
NyD; tajcrvSí rEÅav;jyefvpf&onf/ uRefawmfhZeD; rdom;pkonf &efukefu olUtar
tdrf jyefa&mufaeMujcif;jzpf&um; uRefawmfonf a,mu©rqE´twdkif; wvw&mbJ
ay;&rnfaygh/
xdktcsdefonf uufpfbDacwf t*FvdyfawGbJ &Sdao;&m? ukefaps;EIef;onf uav;
ESpfa,mufESifh uRefawmfwkdU vifr,m;twGuf xrif;vc 100-qdkonfrSm auR;&olvnf;
rem? pm;&oluvnf; ay;xdkufygay\/
xdkUaemuf vGwfvyfa&;&NyD; jrefrmaiGjzpfvmaomtcg uRefawmfwkdUwGif wwd,
ajrmuf &ifaoG;arG;í uav;wa,mufwdk;onfESifh a,mu©ru aemufxyf 50d-wdk;um
150d-awmif;onf/ 'DawmhvJ udpör&Sdyg/ aomfwmaqG vlBudKufrsm;vmí uRefawmfh0w¦K
wefbdk;vnf; wdk;aeNyDubJ/
odkU&mwGif uRefawmfha,mu©rtwGuf wckcufonfrSm olUtm;yxrOD;qkH;tBudrfu
xrif;vcudk t*Fvdyfvqef; 10-&ufaeUü ay;rdav&m? vqef;wdkif; vqef;wdkif; xdk
10-&ufaeUwdkif; aiGray;EdkifNyDqdkvQif olr&rcsif; *sDwdkufawmhonf/ av;ig;&uf ausmf
vmvQif uRefawmfhtm; tdrfay:u armif;csawmhonf/
uRefawmfhtvkyfonf vcpm;r[kwf? aiG&csuf aeU&ufrrSefbl;qdkonfudk
olvufrcH/ ]][JU eifhudk b,folu pma&;q&mvkyfcdkif;vdkUvJ [JU? igwkdUu vcpm;rsKd;?
vc pm;tvkyfrS BudKufw,fvdkU ajymcJUNyDr[kwfvm;}}
]]aeygtkH; tefwD? uRefawmfwdkU tck tefwDqDrSm xrif;vc ay;pm;cJUwm ESpfeJU
csDaeNyD? b,fwkef;ursm; wvray;cJUwm &SdovJ? aeUrrSefbl; &ufaemufuswmrsm;om
&SdcJUygw,f}}
tJ'DaemufuswmudkbJ igrBudKufwma[h..armifMuifaqGa&U
onfawmh uRefawmfvnf; pdwfwdkvmum...
]][m rBudKufvJ rwwfEdkifbl;AsKdU}}
]]'gjzifh rif; ightdrfay:u qif;oGm;}}
]]qif;oAsm...qif;oAsm}}
...qdkNyD; uRefawmfqif;cJU\/
'Dawmh vkyfjyefao;\/
]]a[h..rif;wifNyD;&dk;vm;uG? rif;om;r,m;yg ac:oGm;uG}}
]]rac:bl;As? rac:bl;As? cif;Asm;orD;eJU cifAsm;ajr;awG cifAsm; auR;csifauR;?
rauR;csif owfypf}}
onfawmh oltwGif;buf vSnfhatmfjyefawmh\/
]][JU ... aumifrMum;&JUvm;? eifhvif awmom;u ighudkapmfum;oGm;wm[JU}}
olwkdUom;trdcsif;awmh b,fvdkjzpfjzpf? uRefawmfem;ydwfNyD; tjrefvpfawmh\/
xdktcsdefwGif a,mu©rtdrfu armif;cswdkif; uRefawmfhrSm cdkudk;&eftdrfawGu
trsm;BuD;&Sd\/ trBuD; cifrsKd;cspftdrf? rif;&Sifaemiftdrf? teD;qkH;rSm wvrf;xJ
wtdrfausmfwGifyif&Sdaom q&mrBuD; a':rrtdrf? uRefawmf\ t*Fvdyfpmoifwef;wufcJU
aom ausmif;abmf'gtdrfjzpf\/ q&mrBuD;onf ausmif;zGifhvsufyifjzpfí? abmf'g
ausmif;om;awG&Sd&m olUtdrfrSm vlwa,muf xrif;auR;&ef bmrQrcJ,Of;acs/
xdkUjyif q&mrBuD;onf uRefawmfhtm; olUausmif;om;b0rS pwifcifrifcJU&m?
aemif*syefacwf jrif;vSnf;orm;b0a&mufawmhvnf; tqufrjywf &Sdaeí? jrif;vSnf;
orm;b0wkef;u 'Da,mu©r armif;csvJ 'Dvdk vmaeus? pma&;q&mba&mufvdkU
'Da,mu©r armif;csvJ 'DvdkvmaeusbJrdkU q&mrBuD;tzdkU &dk;aeNyD bmrQqD;NyD; ar;jcif;
prf;jcif;rjyKawmh/ vmcJUjyefayghqdkonfh t"dyÜm,f tMunfhESifh cyfNyKH;NyKH;ay/
q&mrBuD;om r[kwf? 'Dvdk uRefawmfwkdU orD;a,mu©r&efjzpfMuwmawmh
w&yfvkH;rSmvJ&dk;aeMuygNyd/ bmaMumifhqdk tcke azmfjycJUonfhtwdkif; t*Fvdyfvqef;
q,f&ufausmfvdkU olUxrif;vc ray;Edkifwdkif; jzpfaeMuwmudk;/
'Dawmh wOD;aom pmay0goem&Sifu pmcsKd;xm;oAs/
[dka&SUu qlnHnH
bmoHvJ ar;/
ar;ygeJUat
aomfwmaqG olUa,mu©reJU
abmufusw,fav;..wJU/
EdkUNyD;awmh uRefawmfwkdU orD;a,mu©r b,fawmhjyefwnfhovJwJU/ tJ'DvxJrSm
xrif;vcay;NyD;&if jyefwnfhwmygbJwJU/
uRefawmfonf þyxrZed;ESifh 12-ESpfrQ uav; 5-a,muf&atmif aygif;oif;cJU
ygonf/ vifr,m;csif;wcgrQ &efrjzpfcJU&/ a,mu©reJUbJ tBudrfaygif;ra&rwGufEdkif
atmif &efyGJBuD; &efyGJi,f toG,foG,f EGJcJU&ygonf/
uRefawmfhZeD; aemfrmum; olUtarESifh uRefawmfhtMum;rSm bmrQtokH;rus? bmrQ
vnf; em;rvnf/ uRefawmfhbufu wcGef;wyg'av;rQ ulnDyg0ifray;Edkifonfhjyif
uRefawmfq&mrBuD;tdrf a&mufoGm;aomtcgü aeUpOfyif uRefawmfh pma&;pmyGJem;vmí
]]udkMuifaqG rmrDu ydkufqH r&ao;bl;vm;wJU}}
]][JU r&ao;bl;[JU? r&ao;bl;[JU? tckrS 0w¦Ka&;&wkef;[JU? oGm; eifhrsufESmjrif
&if igpma&;r&awmhbl;}}
'gtrSefbJjzpf\/ uRefawmfonf vuf&Sdb0udk arhumpma&;q&mwdkU\ orxjzifh
pdwful;,Ofpsmef0ifí pma&;&jcif;jzpfyg\/
þvdkqdk;0g;aom a,mu©rESifh 'DrQ tokH;rusaom ZeD;udk aygif;oif;&if; [mo
0w¦KawG a&;ae&aom uRefawmfrSm udk,fhudkvlysKdxifí cspfaeMuaom &nf;pm;uav;
awG\ "mwfykHESifh pmrsm;om uRefawmfhtwGuf tm;aq;rsm;jzpfyg\/
'Dae&mrSm pmzwfolu ar;csifayvdfrfhr,f/ vlysKdvdkUvdrfNyD; rdef;uav;awGudk
&nf;pm;vkyfwm aumif;ovm;uGm/ 'Duav;rawG zsufqD;&m ra&mufzl;vm;/
ra&mufygbl;/ uRefawmfvuf&Sd tdrfaxmifpGefUypfNyD; twnf,lrnf pdwfrul;bJESifh
rnfonfh trsKd;orD;udkrQ rusL;vGefcJUyg/ om"uawG jyp&m trsm;BuD;&Sdygonf/

(c)
uRefawmfESifh yxrOD;qkH; eD;pyfol

olum;pmESifhrdwfzGJUvmolr[kwf/ vludk,fwdkif vmawGUoljzpfonf/ 1948-ckESpf


ya'omr*¾Zif; xkwfaepOfu wckaom vqef;&uf pmtkyfxGufp tcsdefwGif bk&m;vrf;?
ya'omr*¾Zif;wdkufwnf&m (om"k)tdrfodkU touf tpdwfrQcefUrSef;&aom trsKd;orD;
wa,muf a&mufvmonf/ ykHyef;rSm NrdKUolr[kwfay/ ukefypönf;txkyfawG tjynfhxnfh
xm;aom vufqJGjcif;wckudk acgif;ay:&Gufvmonf/ &kyf&nfum; w&kyfaoG;pyfí tom;
jzLNyD; 0g0if;aom rsufESmESifh acsmarmvSyoljzpfonf/
xdktcsdefü xdktdrfrSm puf&dkufaeaom ukvm;av;armifvSrS vGJí tdrfa&SUcef;wGif
uRefawmfwa,mufxJ&Sd&m tpOD;wGif olUudk om"ktdrfvmaom {nfhonf[katmufarhí
olUacgif;ay:ujcif;udk ulcsay;&if;..
]]b,folU awGUcsifvdkUvJ? tdrfom;awGawmh r&SdMubl;cifAs}}
xdktcgonf aEG&moD aeUvnf 2-em&Davmufjzpf&m? yltdkufvSojzifh olonf
olUacgif;zkav;ajzí acR;rsm;udk okwfvsuf...
]]uRefr 'DtdrfvmwJU {nfhonfr[kwfygbl;&Sifh? ya'omwdkufudk vmcJUwmyg}}
]]atmf...bmudpö&SdvdkUygvJ? xdkifyg cifAs}}
uRefawmfhpdwfwGif pmrlydkUxm;oljzpfí olUpmrltaMumif;ar;awmhrnfxifum
pmrlqdkwmuvnf; &kwfw&uf &Sm&vG,fonf r[kwfí pdk;&drfpdwfjzifh ar;rdonf/ atmf..
awmfygao;&JU/
]]wjcm;udpö r[kwfygbl;&Sif? ya'omr*¾Zif; wtkyf0,fcsifvdkUyg/
onfawmhrS &ifxJrS tvkH;BuD;usoGm;um...
]]r*¾Zif;[m aps;xJ b,fpmtkyfqdkif 0,f0,f&om;bJ/ 'Drsm; tyifyef;cHvmvdkUAsm}
]]atmf..'Dqef;uaz;rkefU 0,f&atmifvm&if;eJU eD;aevkdUyg}}
]]atmf...[kwfvm;? 'gayr,fh uRefawmfwdkUu &efukefrSm wOD;wnf; udk,fpm;vS,f
ay;xm;awmh wdkufuaeNyD;awmh 'DvdkwtkyfpESpftkyfp ra&mif;&bl;cifAsmh? 'gayr,fh 'gudk
rodvdk UaeylBuD;usJusJ tyifyef;cHvmwJU vludkawmh uRefawmfu tvum;ay;vdkufygr,f
cifAsm}}qdkNyD; tHqGJxJu toifh&SdaewJU pmwtkyf xkwfay;vdkufoaygh/
'Dawmh olu pmtkyfudk tjrwfwEdk;udkifNyD;...
]][if...tm;emp&mBuD;&Sif? ydkufqHawmh ,lrSaygh&Sif}}qdkNyD; toD;zkuav;ESpfckESifh
uefUvefUydwf&aom olUom;a&tdwfzGifhawmh (pmyGJrSm rsufESmcsif;qdkif xdkifaewmbJ)
uRefawmfu jyefydwfvdkufNyD; (vufcsif; xdoGm;w,fav... wrifvkyfwmbJ)
]]rvkyfygeJUAsm? uRefawmf rsufpdpGHaeygtkH;r,f}}
'Dawmh olu NyKH;vmonf/ olUoGm;av;rsm;vnf;vS\/
]]uRefrav..ya'om r*¾Zif;udk odyfBudKufwmbJ? vpOftNrJ0,fzwfw,f}}
]][m..'gjzifh&if 'Dvdkvm0,frae&bJ pmtkyfu tdrfudk tvdkvdka&mufvmatmif
vkyfygvm;}}
]]b,fvdkvkyf&rvJ &Sif}}
]]ya'omtzGJU aMumfjimudk rzwfzl;xifw,f}}
]]atmf.. zwfrdw,f zwfrdw,f [kwfyg&JU&Sif uRefrtckbJ toif;0ifoGm;csifw,f?
tJ'Dya'omtzGJUwm0efcH aomfwmaqG&Sd&JUvm;? olUvJ uRefrawGUcsifw,f}}
]]bmudpö&SdvdkUvJ}}
]]atmf-olU0w¦KawGu odyf&D&awmh olU&kyfu b,fvdkvJ Munfhcsifwmaygh}}
þae&mü uRefawmf yDwdjzpfoGm;um wdkuf&dkufrajzao;bJ-
]]uRefawmfeJU cifAsm;eJU ESpfa,mufpyf xD xdk;vdkufcsifoAsm}}
]]bmjzpfvdkUvJ}}
]]cifAsm;[m odyfuHaumif;w,fAs? cifAsm;vdkcsifwJUqE´[m csufcsif;jynfhaewmbJ}}
odkUwdkif ra&T&dk;av; em;rvnf&Smao;/
]]bmjynfhwmvJ&Sif}}
]]cifAsm; ya'omtzGJU0ifcsifw,f? EkdUNyD; aomfwmaqGudk awGUcsifr[kwfvm;}}
]][kwfuJU}}
]]tck awGUaewmbJ 5 rdepfausmfoGm;NyDAs}}[k vufuem&Dudk Munfhajymvdkuf onf/
onfawmhrS ol &kwfw&uf tHUtm;oifhoGm;NyD; csufcsif;bJ tm;&yg;&NyKH;vdkuflum-
]][m..q&m}]qdkNyD; pmzwfolESifh pma&;q&mwdkU xkH;pH&kwfjcnf;bJ &if;ESD;aomtoGif
odkU aqmifoGm;avonf/
]]eHr,f b,fES,fhac:vJ}}
]]rMuifa&Tyg}}
]][m..udk,fwdkUESpfa,mufawmh armifESrawmif jzpfEdkifaeya[h}}
]]b,fvdkvJq&m}}
]]uRefawmfhvleHr,fuvJ armifMuifaqGudkAs}}
ol &J&ifhoGufvufvmum-
]]'Dvdkqdk [efuswmaygh q&m?uJ ya'omtzGJU0if&atmif 0ifaMu;b,favmuf
ay;&rvJ}}
]]6vr*¾Zif; 6-tkyfzdk; 12-usyf? wESpfwGuf 24-usyf}}
uRefawmfonf tHqGJxJrS ya'omtzGJU0if vufcHpmtkyfudkxkwfonf/ olu ydkufqH
tdwfxJu aiGudkxkwfonf/
]]q&m...wESpfwGufzJ 0ifcJUr,f}}
]]aumif;wmaygh}}
þ (aumif;wmaygh)rSm t"dyÜm,fESpfck ygonf/ taMumif;rSm xdkpOfu
uRefawmfwkdU ya'omvkyfom; pma&;q&mrsm;onf pma&;cwjym;rSr,lbJ wefbdk;udk
ya'om&S,f,m0if pkaiGxm;í avmavmq,ftm;jzifh vkyfc wv 100d pDom ,lMu&&m
'Dvqef;rSm uRefawmfwjym;rsr&ao;/ 'DaeUaiGudkifom"u pmtkyfzdk;aiG oGm;awmif;ae
onfudk uRefawmfxdkifapmifhaejcif;jzpf\/ þodkU wvw&mqdkaomfvnf; b,fawmhrS
vkH;ueJ &onfr[kwf? ESpfq,fpD tpdwfpD vD&av&m? a[m-'Daumifrav;qDu toif;
0ifaMu; 24-usyf &vdkufNyDqdkawmh uRefawmf'Dem;xdkif;om"kudk tcsdefukefcHNyD; apmifhaep
&m rvdkawmhay/
xdkUaMumifh aumifrav;u oGm;&ef[efjyifawmh uRefawmfu twGif;cef;ü
puf&dkufaeaom ukvm;av;tm;...
]]a[;..armifvSa&....}}
]]tudk...}}
]]igoGm;awmhr,fuG...? 'dkU pma&;q&mxJu ay;aeus pma&;q&mawG pmtkyfvm
awmif;&if rif;bJay;NyD; pm&if;rSwfxm;vdkufuGm}}
]][kwfuJU...tudk;}}
þpOfwGif olUjcif;&Guf&ef acgif;zkjyefvdyfaeaom uRefawmfwdkU ya'omtzGJU0if
topf pufpufuav; rMuifa&Ttm; olUacgif;zkvdyfqGJí jyefqefUvdkufNyD;..
]]acgif;ay:&Gufraeprf;ygeJU? wuxJ awmolrBuD;usaewmbJ}}
olu rsufESmcsKdcsKdav;ESifh uRefawmfharmhMunfhí..
]]acgif;ay: r&GufvdkU vufu rqGJEdkifbl; q&m&JU}}
]]qGJEdkifatmif vkyfay;rSmaygh ay; a[m'Dtxkyf BuD;BuD;ESpfckudk ]]qdkNyD; uRefawmf
,lvdkufum...]]vdkufydkUrSmaygh oGm;csifwJUae&mudk b,fxdatmifoGm;rvJ? {0&ufawmif
xdyfudkvm;? a&&Sm;wJU oJuEÅm&oGm;rvm;? aerjrif a&jyifcJwJU ajrmuf0ef&dk;pGef;udkvm;}}
olonf tvGefoabmuspGm EIwfcrf;udkrzGifhbJ usdwfí&,fjcif;rsKd;jzifh toHxGuf
atmif&,fvdkufNyD;..
]]q&muawmh tajymodyfygwmbJ? 'gaMumifh pma&;q&mjzpfwmbJ}}
]]tajymygvdkU pma&;q&mjzpfwm r[kwfygbl;Asm ta&;awmfvdkUyg}}
]][kwfygowJU&Sif...q&mhawmh uRefrrEdkifawmhygbl;}}
,if;odkUajymMu&if; olujcif;qGJ uRefawmfutxkyfESpfckydkuf? om"ktdrfuxGufNyD;
vrf;ay:avQmufvmMu&if; uRefawmftvdkcsifqkH;aom ,mOfudk&Smonf/
rMumrD awGUygNyD? vefuwfpwm vrf;xJrS bk&m;vrf;bufxGufvmaom vefjcm;
wpfpif;? uRefawmfvSrf;ac:vdkufonf/
]]a[;...vefjcm; cgvD[J...}} (xdkpOf &efukefrSm vefjcm;&Sdao;\/)
]]tjcm;qyf}}qdkNyD; rMumrD uRefawmfwdkUa&SUawmfarSmufjym;jym;0yf a&mufvmawmh
onf/ ukvm; vefjcm;cs&if 'DvdkbJ/
]]wuf rMuifa&T aeylw,f ajcylw,f? ukvm;pD;&if tm;BuD; trsm;BuD; oufom
w,f}}
ol uRefawmfhMoZmoH jiif;EdkifpGrf;r&Sd/ rMumrD uRefawmfwdkUrSm oGm;aeusvmaeus
ESpfa,mufuJUokdU vefjcm;ay:rSm [ef<um;armfum../
olonfvefjcm;ay:wGif olUeHab; uRefawmf0ifxdkifvdkufpu rsufESmrSm &SufaoG;
uav;zsef;oGm;aomfvnf; ukvm;uvnf; tajy;aumif;í avuav; aoG;awmh rMumrD
&SufaoG;uav;ajyoGm;um olubJ pum;ponf/
]]q&mu tckeu usrudk jcif;awmif;BuD;acgif;ay:&Gufwm awmolrBuD;usaewm
bJwJU}}
]]EdkU r[kwfzl;vm;}}
]][kwfygw,fq&m&JU usrawmolrbJ? tcke tzGJU0ifvdyfpmay;wJU
'DNrdKUxJutdrfu usrwdkU aqGrsKd;tdrf? usrwdkUaewJU&Gmu ydkUprif;ra&mufzl;? pmwdkufeJU
pmay;pm,lvkyfvdkUr&bl;? anmifyifav;qdyfuaeNyD; wGHaw;vrf;twdkif;avSeJU aeU0uf
c&D; oGm;&w,f}}
xdktcg uRefawmfonf vufywfem&dudkMunfhí..
]][m...3em&DausmfaeNyD? 'gjzifh 'DaeUjyefvdkU rjzpfawmhbl;aygh}}
]]b,fjzpfawmhrvJ}}
]]'gjzifh tckb,foGm;rvJ? aps;0,fvdkUNyD;yvm;}}
]]NyD;ygNyD 19-vrf;tdrfudk oGm;r,f}}
xdkUaMumifh bk&m;vrf;ESifh usKH;BuD;vrf;qkH a&mufaomtcg uRefawmfu vefjcm;
ukvm;tm;...
]]a[h 'dkif;em;acsmif;}}
ukvm;u nmbufauGUvdkufNyD; cPMumaomtcgolu..
]]q&m...qif;ae&pfcJUawmh}}
]]tdk...bmvdkUvJ? tdrfod&atmifav...tdrftxd vdkufydkUr,f}}
]]rjzpfzl;q&m..rjzpfzl;...rjzpfzl;}}
]]bmaMumifhwkef;}}
olcPav;awGaeNyD;rS
]]q&meJUusr tckvdk ESpfa,mufwJG vefjcm;pD;vmMuwm aqGrsKd;awGjrifrSjzifh}}
onfawmhrS uRefawmfowdjyKrdum...
]]tm;....[kwfom;bJ[...'dkUvkyfykHuvJ}}[k uRefawmfhpdwfxJrS udk,fhudk,fudk ajymrdNyD;
ukvm;tm;...
]]a[h...bm;,m;&yfcdk;}}
b,fbufyvufazmif; uyf&yfcdkif;NyD;? qif;vdkuf&awmhonf/ olonf ukvm;tm;
]]pD;wm;a*smif;}}[k ajymNyD; uRefawmfhudk NyKH;NyKH;uav; vufjyoGm;onf/
aemufaeUwGif ya'omwdkufokdU olUqDrS pmwapmifa&mufvmonf/
tudkav;&Sifh....
'DvdkbJ ac:yg&apawmhaemf/ tudkav;u raeUu ajymw,frdkUvm; armifESr awmif
jzpfEdkifaeNyD}vdkU/ tJ'g usrodyfoabmusoGm;wmbJ tudkav;&,f/ tudkav;u tJvdk
ajymvdkufcsif;bJ usrpdwfxJrSm tudkav;vdk cspfoGm;wmbJ/ usrudkvJ nDrvdkUac: r,f
r[kwfvm;/ ac:yg tudkav;&,f/ nDrrSmav [dkwkef;u tudkav;vdkU ac:cJU&wJU
tudkwa,muf &SdcJUygw,f/ tckawmh *syefacwfubJ qkH;oGm;&SmygNyD/
raeUu tudkav;eJU awGU&awmhrS tudkpm;&NyDvdkU nDrodyf0rf;omoGm;wmbJ
tudkav;&,f/ nDrtudk&Sd&ifvJ tudkav;t&G,favmufaerSmbJ/ tudkav; touf
b,favmufvJ/ nDru 26-ESpf/
nDrrSmav tck tartdkBuD;eJU armifav;wa,mufeJU &GmrSm ukefpkHqdkifzGifhxm;yg
w,f/ tck&efukefvmwm[m ukefawG0,f&atmifyg/ reufukefawGudk avSeJUwifNyD;awmh
jyefr,f/ tck 'Dpmu tudkav;eJU cJGcJUNyD; 19-vrf;tdrf a&mufa&mufcsif;qdkovdk
a&;wmygbJ/ EdkUNyD;pmodrf;csdeftrDxnfhcJUr,f/
wckajymcsifw,ftudkav;/ nDrqDudkpma&;r,fqdk&if 19-vrf; tdrfvdyfpmeJU
rxnfheJU/ olwkdUuazmufNyD;zwfwwfw,f/ w&kwfawG/ nDreJUtudkav; 'DvkdqufoG,f
Muwmudk BudKufr,f r[kwfzl;/
'Dawmh nDrwdkU&GmvJ pmwdkufu raygufawmh pmjyefraeygeJUawmh tudkav;&m/
EdkUNyD; ya'om r*¾Zif;udkvJ olwkdUtdrfvdyfpmeJU rydkUeJUawmh/ nDrudk,fwdkifav
xGufwJU&uf owif;pmxJ aMumfjimNyD; aemufwaeUrSm 'DaeUvmcJUwJUtcsdefrsKd;
ya'omwdkufudkvmcJUr,f/ tudkav; apmifhaeaemf/
tudkav; udk,fpdwfESpfjzm usef;rm csrf;omygap/
nDr Muifa&T
xdkrSwNyD;um; olESifh uRefawmfonf vpOfr*¾Zif; xGufwdkif;awGUMuvsuf? xdkUjyif
olvv,f&ufrsm; ukef0,fvmvQifvnf; csdef;qdk pma&;um avSqdyf vmBudKapvsuf
uRefawmfwkdU ESpfa,mufonf tifrwef &if;ESD;oGm;Muav\/
ol ukef0,fvm&mudk uRefawmf avQmufvdkufonf/ rkefUtwlpm;Muonf/ &kyf&Sif
twl MunfhMuonf/
oltacgufwdkif; tacgufwdkif; uRefawmfhudk olwdkU&Gmudk vdkufvnf&efac:onf/
vdkufvmNyD; at;at;aq;aq; pma&;yg tudkav;&JU/ ararudkvJ nDrtudkpm;
&NyDvdkU ajymxm;NyD/ araru Munfhcsifw,f ac:cJUygwJU/
nDr tudkav;udk aysmfatmifjyKpkygr,f/ tudkav;BudKufwJU t&ufvJwdkufygr,f
tudkav;&JU/
okdUaomf uRefawmf rvdkuf&Jyg/ olUavSqdyftxd avSxJta&mufvdkufykdU&kHom/
Munfhav? olUavSudku ukefawGtjynfheJU/ c&D;onfu olwa,mufwnf;&,f/
c&D;a0;oGm;wJU &efukef oAÁmefawGudkvJ rdwfaqGjrifbl;rSmaygh/ pD;oltwGuf rdk;vkHavvkH
aygif;rdk;eJU yJUydkif;u wufESpfacsmif;ESifh avSmfcwfolu tNrJwrf; rwfwwf/ vIdif;av;u
vnf; wzswfzswf/
tu,fwd oleJU uRefawmfESpfa,mufwnf; 'Daygif;rdk;av;xJygoGm;rnfqdkygu
þaeU0ufc&D;BuD;wGif tudkav;&,f nDrav;&,fqdkaeMuwJU þb*Fvm;armifESronf
bmjzpfoGm;rnfenf;/
onfawmh uRefawmfolUudkwu,f ,lEdkifovm;/
b,f,lEdkifrSmwkef;/ a,mu©reJU xrif;vc 150d awmif rSefrSefray;EdkifvdkU
w0kef;0kef; jzpfaeMuwm/
EdkUNyD; 'Da,mu©rrsKd;uvJ 'DudpörsKd;jzpfvm&if Nidrfaer,frxifaveJU/ atmifr,f
av;...awmif;vdkufr,fh uav;p&dwf/ uRefawmfhpdwfuvnf; uRefawmfhom;orD;av;awG
awmh wm0efrJUrjyKEdkif/
xdkUaMumifh uRefawmfu ]]tudkav;rSm ya'om wm0efawGeJU tvkyfu rtm;vyf
atmifrsm;vGef;vdkUyg nDr&,f}}[lí [líom ESpfodrfhí vTwfvdkuf&yg\/
pifppf wu,fvnf; uRefawmfhrSm tvGeftvkyfrsm;vSyg\/ ya'ompwif
wnfaxmifpu rdk;a0ESifh oef;aqGygcJUaomfvnf; rdk;a0uyxr? oef;aqGu 'kwd,?
a&SUqifhaemufqifh xGufcGmoGm;Muonf/
'Dawmh wifhw,fu ajym\/
]]olwdkUr&Sd 'dkUbdkUcsnf;aygh armifaqG&m? BudK;pm;vdkufprf;}}
[kwfuJU...olUpum;emcHNyD; BudK;pm;vdkuforS uRefawmfhwoufwmwGif þodkU
pdwfyg vufyg vkyfcJUaom tcgrsKd;rBuKHcJUbl;ao;/ aemifvJ þodkUvkyfEdkifawmhrnf
r[kwfacs/ xdkpOfu touf 29-ESpf? ,ck 50-ausmfcJUNyD/
Munfhyg/ tJonfwkef;ursm; eHeufrdk;aomuf tvif;a&mufonfqdkvQifyif
vG,ftdwfwvkH; vG,fum uRefawmfhtdrf rtlyifvrf;rS rD;&xm;blwmausmfí Munfhjrif
wdkif tdk;bdkvrf;&Sd wifhw,ftdrfodkU a&mufcJU&onf/ wcgw&H oltdyf&mrSrxao;/
q&morm;udk acsmif;oHay;í EId;&onf/
]]a[h....armifaqG vmyvm;a[h}}qdkNyD; oltdyf&mrSx udk,fvufokwfoifNyD;
vufzuf&nf pm;yGJrSmxdkif? pm&Gufw&GufjzefUNyD; uRefawmf'DaeUvkyf&rnfh vkyfief;pOfawG
a&;ay;av\/ erlemwck jyygrnf/
(1) ighpmrludk yef;csDudkav;qDudk oGm;ay;? rdef;rykHvSvSqGJcdkif;? raeUu umvm
jc,fcdkif;xm;wJU ykHawGudk,l bavmufwdkufydkU/
(2) vrf;rSm OD;b*srf;tdrf0if? [dkaeUu ajymwJUykHNyD;&if wcgxJ,loGm;/
(3) OD;b*srf;qDu ykH&&if csufcsif; rSef&dkufcdkif;/
(4) tJ'DtwGif;rSm bavmufwdkuf xdkifraeeJU? OD;tkef;vGiftdrfoGm;tkH; ykH&&if,lcJU/
(5) NyD;wJU bavmufawG,lNyD; om"kqDoGm;ay;? olUudktjref&dkufcdkif;/
(6) 'DaeU q&mwufwdk;qDu pmrl&r,f ajymw,f? olUtvkyfwdkufoGm;? &&if
pef;vGifqD,loGm;NyD; acgif;pnf;qGJcdkif;/
(7) pef;vGifqDrSm [dkaeUu qGJcdkif;xm;wJU q&maZ,s&JU aqmif;yg;acgif;pnf;ykHNyD;
&if bavmufwdkufydkU/
( tif;vsm;vrf; ykHESdyfpufudkoGm;NyD; azmifzGJUaewJUpmrl tydktvdk jzwfp&m
jznfhp&m&Sd&if ighqD,lcJU/
(9) om"kqDrSm 'DaeU aiGb,favmufa&mufovJar;? w&mausmf&&if 50d-,lNyD;
OD;aiGudkifoGm;ay;? t&iftyfxm;wJUykHawG tjrefqGJygvdkUajym/
(10) bavmufwdkufjyefoGm;NyD; rSef&dkufNyD;om;ykHawGudk umvmjc,fbdkU yef;csDq&m
awGqD jyefydkU? tcsdef&&if 'DaeUtNyD;jc,fcdkif;? tem;uxdkifae? NyD;&if tjrefbavmuf
wdkufydkU/
þum; q&mwifhw,f aeUpOfcsay;avh&Sdaom uRefawmfhtvkyfZ,m; erlem
ygwnf;/
uRefawmfoGm;&aom Xmersm;udk azmfjyygrnf/ yef;csD OD;udkav; tdrfu 9-vrf;?
OD;b*srf; tdrfu 13-vrf;? bavmufwdkufu vGpövrf;? OD;tkef;vGifu 39-vrf;? OD;aiG
udkiftdrfu yef;qdk;wef;/ pef;vGiftdrfu a&ausmf/ q&mwufwdk; tvkyfwdkufu
pywfvrf;/
þae&mawGudk uRefawmf yifhul,SufouJUodkU acgufuJUjyefuJU oGm;&ygonf/
oGm;&ykHrSm Oyrm OD;b*srf;tdrfrS vGpövrf;uJUodkU c&D;rsKd;um; bwfpfum;vrf;jzpfí
um;pd;&ygonf/ teD;tem;ESifh [dkacsmifonfacsmifwkdUudkum; qdkufum;? vefjcm;crwwf
Edkifí ajcvsifcsnf;oGm;&onf/
ajcukefvlyef; tjzpfqkH;rSm wifhw,f\&kH; okH;xyfwdkufavSum;xpf 70-ausmfudk
wuf&qif;&jcif;jzpfygonf/ olonf xdkpOfü jyefMum;a&;&kH;rSm tvkyfvkyfvsuf&Sdygonf/
olUqDudk uRefawmfwaeUvQif ysrf;rQjcif; ESpfacgufavmuf a&muf&ygonf/
oluawmh xdkifNyD; Z,m;csay;&kHyg/ nae&kH;qif;aomtcgü olya'omwdkuf
(om"ktdrf) okdUa&mufvmNyD;/ uRefawmfhvkyfief;rsm;udk pdppfygonf/ olxifoavmuf rNyD;
ajrmufcJUaomf tvkyfayghavsmhonf[k rmefrJygonf/ uRefawmf acgif;ikHUí cHcJUygonf/
þtvkyfawG Mum;xJrS uRefawmfonf ya'omtzGJUwm0efcHjzpfí tzGJU0ifawGxH
pmjyef&ygao;onf/ olwkdUpmrlawG zwf&ygao;onf/ uRefawmf0w¦K a&;csdefrSm
noef;acgifausmf wa&;edk;wGif jzpfygonf/
uRefawmfonf bmaMumifh þrQBudK;pm;ygoenf;/
ya'om r*¾Zif;onf 1948 ckESpf? azazmf0g&Dvupxkwf&m? yxrOD;qkH; 3500d-
NydKufueJ ukefoGm;onf/ aemuf 4000d-aemuf 5000d-aemuf 6000d-onfvdkcsnf;
axmifESifhcsDwufaeawmh uRefawmfwkdUb,favmuftm;&Sdp&m aumif;aeygoenf;/
pma&;q&m tm;aumif;aom ya'omonf rMumrD &Ir0xuf a&SUausmfí BuD;yGm;&awmh
rnf/
xdktcg ya'omydkifwdkufBuD; 0,fvdkufrnf/ armfawmfum;BuD;pD;vdkfufrnf?
uRefawmfwdkU wawG ,ckvc enf;orQ aemifcgrS twdk;csí ig;&mwaxmifpD ,lvdkufMu
rnf/ ya'omydkif armfawmfum;onf tvkyfcsdefwGif tdrfvmac:í tvkyfqif;tdrfjyef
ydkUvdrfhrnf/ aemif uRefawmfwdkUwawGtoufBuD;í ra&;EdkifrcRwfEdkifaomtcgvnf;
bmrQylp&mrvdk/ ya'omwdkufBuD;onf om;pOfajr;quf wnf&Sdaernfjzpfí &S,f,mESifh
yifpifvcESifh 'l;ESHUaebdkUom &Sdawmhonf/ uRefawmfwkdU aoaomfrSvnf; þya'om
vkyfief;BuD;udk tkwfjrpfcscJUol uRefawmfwkdU "mwfykHodkUr[kwf
ykHwlqDaq;yef;csDum;BuD;awG rSm ya'omwdkufcef;wGif tNrJwap&Sdaeayvdrfhrnf/
uRefawmf&nf&G,fcsufum; þya' omr*¾Zif;vpOf atmifjrifaomf aemufxyftywfpOf
*sme,f? aemufwqifh aeUpOf ya' omowif;pmtxd xkwfOD;rnfudk;/
pdwful;,Ofqdkwm ydkufqHwjym;rS ray;&bJESifh w,faumif;wmbJAs/ pifppf 'gawG
[m wifhw,f&JU &nf&G,fcsufrsm;jzpfygonf/ tu,fwd olom
t*FvefroGm;jzpfzl;qdkygu owif;pm*sme,ftxd ra&mufaomfvnf; &Ir0avmufawmh
atmifjrifvdrfhrnf[k ,ckwdkif uRefawmf,kHMunfygao;\/
okdUaomf pdEdÅwH BuHwdkif;vnf;rjzpfMuonfrdkU? wifhw,fonf tarausmfa'G;awmf
vGrf;onfhES,f 1948-ck Edk0ifbmv 20-&ufaeUwGif jrefrmjynfu xGufcGmoGm;uwnf;
u uRefawmfwdkU ya'omvkyfief;onf z&dkz&Jjzpfav&m? aemufqkH;rSm uRefawmfwkdU\
pdwful;,Of taqmufttkHBuD;onf avxJwGif aMurG aysmufuG,foGm;avownf;/

(*)

vpOfvmaeus rMuifa&Tonf uRefawmfhtm; bk&m;vrf;&Sd om"ktdrfwGif rawGU&


aomtcg uRefawmf\aetdrfvdyfpmudk ar;í pdrf;acsmif;odkU vdkufvmav\/
'Dawmh rif;tdrfa&muf? rif; om;r,m;eJUawGUvdkU udpöNyD;oGm;a&mr[kwfvm;[k
ar;bG,f&Sd\/
[ifhtif;-aomfwmaqGu 'grsKd;bufrSmawmh w,fuHaumif;w,fAs/ bmaMumifhqdk
ya'omu vpOf&aeus aiG100dr&uwnf;u uRefawmfhrSm 0ifaiGcsKdUwJUum a,mu©rESifh
yGJBuD;yGJaumif; EGJxm;NyDwnf;/
xdkn uRefawmftdfjyefawmfawmfaemufus\/ nOfhvJtawmfeufaeNyD/ rdk;awGu
vnf; &Gmaeonf/ uRefawmft&ufvnf; rl;aernfqdkwmawmh ajymp&mrvdkygbl;aemf/
uRefawmftdrfa&SUwHcg;acguf\/ ZeD;emrnfac:\/ bmoHrQrMum;ojzifh owdkU
tdyfarmusaeMuovm;[k wHcg;udk ememxk\/
pifppfawmh xdkvt&uf 20-ausmfaeNyDjzpfaomfvnf; a,mu©rtm; xrif;vc
75-usyfrQom ay;&ao;&m? usefaiG 75-usyftwGuf a,mu©ru rauseyfcsuf&Sdaeí
olwkdUom;trdwdkifyifNyD; wrifrMum;csifa,mif aqmifaeMuwmudk;/
'Dawmh 'DaumifuvJ bm&rvJ om0bJ? vufeJU wHcg;xk&wm tm;r&awmh tdrf
atmufqif;? tkwfcJusKd;wckaumufvmNyD; tjyif;txefaqmfawmhwmaygh/
]]eifwdkU tdrfom;tm;vkH; em;yif;aeMuovm;}}[lívnf; xyfumxyfumatmf\/
aemufqkH;awmh a,mu©rtoHxGufvm\/
]][JU eiftdrfeJU,meJUrwefbl;? tJ'D avScg;wufrSmtdyf}}
'Dawmh uRefawmfa'gojzpfum olUemrnfac:í-
]]'DrSma':bD uRefawmfu acG;uwufawmh tdyfwJUaumifpm;rsKd; r[kwfzl;AsKdU}}
]]igwHcg; zGifhray;awmh eifbmwwfEdkifvJ}}
]][m odaprayghAsm}}
tJonftcgrSm olUrwfawmfarmif? uRefawmfhZeD;\ OD;av;u uRefawmfhtm;
oifMum;ay;vdkufonfudk owd&vm\/
uG,fvGefol uRefawmfha,mu©xD;\ emrnfrSm t*Fvdyfvdk qpf'eDbm&dk;jzpfí
olUwGif t,f&dwfbm&dk;rnfaom nDt&if;wa,muf&Sd\/

olwkdUaqGrsKd;

1946-ckESpfü uRefawmftnmodkU qefukefonftjzpfESifh oGm;aomtcg a,mu©r


vnf; 0rf;omtm;&jzpfvsuf/
]]a[h uomrSm rif;OD;av;&Sdw,fuG? v,f0efBuD;? olUeHr,fu t,f&dwfbm&dk;?
'gayr,fh tckjrefrmvdk OD;b&dk;vdkU ac:w,f v,f0ef OD;b&dk;qdk&if
ar;vdkUvG,fygw,fuGm? olUqD oGm;jzpfatmifoGm;? aemfrma,mufsm;qdk&ifrif;udk
cspfygvdrfhr,fuG,f...}}
[Gef; cspfvdkufyghAsm-tm;BuD;/
uRefawmf armfawmf uomNrdKUqdyfurf;odkU uyfaomaeUrSmyif uRefawmfhwGif
tjcm;todtuRrf;vnf; r&SdonfESifh þOD;b&dk;tdrfrSm wnf;cdkoifhaomf wnf;cdktHU[k
armfawmfpufq&mESifh qvifudk uRefawmfhwynfhrsm;tjzpf NcH&Hvsuf (olwkdUuvJ
uRefawmfuwvrf;vkH; auR;arG;wdkufjyKvmawmh uRefawmfhudk q&m...q&meJUvJ ac:Muo
udk;/)
NcH0wGif (v,f0efOD;b&dk;)[k qdkif;bkwf&Sdaom OD;b&dk;\tdrfxufa&mufvQif yxr
tdrfa&SUcef;wGif olUZeD; a':pdefpdefudk awGU&í uRefawmf *sKdpzD;ac: a':bD\oruf
aemfrm\a,mufsm;jzpfaMumif; ajymNyD; ]]tefu,f&Sdygvm;}}qdkawmh &SdaMumif;ajymNyd;
olUtcef;xJ 0ifoGm;w,frMumygbl;/ jcaoFh[def;oHBuD;ESifhwlaom...
]]'DtrsKd;awGightdrfay:rwufapeJU igbmrSaemufxyf pyfpyf,Suf,Suf rvkyfcsif
bl;/ tck csufjcif; tdrfay:u qif;oGm;yap}}[laom wtm;ukef atmfoHBuD; xGufay:
vmavownf;/
uRefawmfwkdUrSm &kwfw&uf rsufvkH;uav;awG tNyJom;jzpfMuí a':pdefpdefonf
tvGeftm;emaom rsufESmESifh jyefxGufvmum uRefawmfhtm;...
]]onf;cHyg armif&if&,f? ol olUtudkeJU ywfoufNyD;tifrwef pdwfemaevdkUyg/
rMumrD a'go ajyoGm;ygvdrfhr,f? udkb&dk;u vlaumif;pdwfwdkBuD;yg? cPapmifhaeyg}}
'Dawmh uRefawmfu..
]]udpör&Sdygbl; cifAsm? uRefawmf'DrSmaevdkU roifhawmfygbl;? tefu,fom
ajymvdkufyg? tefu,fudk a'goxGufatmif vmvkyfovdkjzpfaewJUtwGuf uRefawmfu
awmif;yefcJUygw,fvdkU}}
b,fhES,fAsm..vl vlcsif; wa,mufwa,muf rjrif&ao;bJeJU 'Davmufawmif
[def;a[mufaewm/
]]usKyfOD;av; v,f0efBuD;tdrf oGm;r,fAs}}[k [efBuD;yefBuD;ESifh ac:vmcJUaom
wynfhESpfa,muftm; uRefawmfb,fvdkrsufESmxm;&rSef;rodawmhbJ? xdktdrfay:rS qif;cJU
&ygawmh\/

uRefawmfonf bk&m;ocifu vGwfvdkufolwJU

xdkrS ESpfvavmuf MumaomtcgwGif uomaps;xJu qHyifnSyfqdkifrSm uRefawmf


qHyifnSyfaepOf? touf 50-ausmfrQ cefUrSef;&aom cefUcefUx,fx,fvlBuD; wa,muf
onf uRefawmfhtm; aoaocsmcsm tuJcyf Munfh&IaeaMumif; rSefxJrS olUudkjrifae&
onf/ uRefawmfonf qHyifnSyform;ESifh oduRrf;aeNyDjzpfí &,fumarmum pum;ajym
aeonf/ xdkUaemuf olauseyfoGm;[efESifh xGufcGmoGm;onf/
odkUaomf uRefawmf qHyifnSyfNyD;í qdkifxJu xGufvmcJUaomtcgü xdkvlBuD;ESifh
rsufESmcsif;qdkif awGU&um olonfNyKH;csKdaom rsufESmESifh...
]]armif&if qpf'eDorD;aemfrmha,mufsm;qdkwm r[kwfvm;}}
uRefawmfu ]][kwfygw,f cifAs}}
onfawmh oluRefawmfhvufudk vSrf;udkifum..
]]ighrdef;ru trSwfonm aumif;ayvdkUa[h? rif;utom;jzLjzL b,fbufyg;rSm
yg;csKdifhBuD;eJUoGm;wuf py,fzl;av;eJU ajymxm;vdkUayghuGm? EdkUr[kwf&if
rif;udkigawmif;yef cGifh&awmhrSm r[kwfvdkU? pdwfcsrf;omawmhrSm r[kwfzl;?
vmygighwl&,f? ig[m qpf'eDnD t,f&dwfyg? igtusKd;taMumif;ajymyg&ap}}qdkNyD; teD;&Sd
vufzuf&nfqdkifxJodkU ac:oGm; um olUtudk &mZ0if &Sif;jyygonf/
olUtudk qpf'eDonf tvGef&dk;onf? tifwef tonf/ raorcsif; r,m;ESifh
a,mu©r\ nSOf;qJjcif;'Pfudk cHoGm;&onf/
]]Munfhyg ighwl&,f? t*Fvdyfacwfu ightukd[m &kH;0efaxmuf? vc 500-ausmf
&ygw,f/ tJ'gudk olwjym;rudkif&bl;? vcxkwfwJUaeUqdk&if olUa,mu©rBuD;u &kH;udk
vdkufvmNyD;awmh&if qpf'eDu vufrSwfxdk;&kHbJ? aiGudkvufzsm;eJUrxd&bl;? a,mu©rBuD;
u tukef,lw,f? tJ'Drdef;rBuD;&Sdao;vm;uG}}
]]&Sdao;w,f cifAs}}
]]xl;bwf}}[k t*Fvdyfvdk ajym&if; pm;yGJvufESifhcyfjyif;jyif;ykwfvdkufNyD; ]]ighwl&,f
qpf'eDudk okH;bdkUpGJbdkU aiGray;bl;wJU? reufxrif;pm;? &kH;oGm;wJUtcgrSm "mwfAl;eJU
aumfzDeJUrkefU aeUv,fpmpm;bdkU ay;vdkufowJU? &kH;oGm;wJUtcgrSmvJ a,mu©rBuD;u
vdkufydkUowJU? &kH;a&mufawmh oleJUum;'&dkifbmeJUjyefoGm;owJU? nae&kH;qif;awmhvJ
'Da,mu©rBuD;u um;eJUvdkufvmNyD; BudKowJU}}
]]tJ'gawmh uRefawmfolwdkUaqGrsKd;awGqDu Mum;NyD;ygNyDAsm? tefu,f tudku
vcaumif; vlui,fawmh aemufr,m;i,fawG bmawG ,lrSmpdk;vdkU? a,mu©rBuD;u
apmifha&SmufwmwJU cifAs}}
]]awmuf.. rif; ightudk rawGUvdkufzl;? 'Davmuf&dk;wJUtwJUvl? r,m;eJUa,mu©rudk
jym;jym;0yfatmif aMumuf&wJUvlu 'grsKd;pdwful;awmif xnfh0HUrvm;uGm? EdkUNyD; ightudk
[m b,favmufnHUovJqdkwm ajym&tkH;r,f? olUudkokH;bdkU ydkufqHray;awmh vlqdkwm
taygif;toif;eJU vm;vuGm? rdwfaqG oli,fcsif;awG auR;p&m arG;p&m ay;p&m
urf;p&mr&Sdawmh/ r,m;qDu aiGrawmif;0HUbJ? aiGacs;pm;wJUvlawGqDrSm atmf'dref
pmcsKyfeJU aiGwkd;BuD;ay; acs;okH;owJU? tJ'g[m wpwpeJU umvMumvmawmh 'DaiGawG
jyefray;vdkU rjzpfwJU tajca&mufawmhrS r,m;zGifhajymawmh vifaxmifusrSmpdk;vdkU 'Dqyf
p&m a<u;awmhxkwfay;NyD; (eifrdkufvScsnfvm;? eifaemuf'DvdkvkyftkH;rvm;)qdkNyD;
olUr,m;eJU a,mu©ru om;trdESpfa,mufnSyf&dkufMuowJU? tJ'gudk ihgtudku cHw,f
wJUuGm? avmurSm ajymomajym& ,kHEdkifp&m&Sdao;vm;}}
uRefawmfu rJU&GJUum acgif;cgvdkufygonf/
]]aemufqkH; twdkcsKyfajym&&ifuGm ightudk[m tJ'Dr,m;eJU a,mu©raMumifh
pdwfnpfNyD;awmh a&m*g&NyD; toufi,fi,feJU aoawmhwmygbJuGm? 'gaMumifh ighpdwfxJ
rSm ightudkudk 'if;wdkUom;trdowfwm}} (tHudkBudwfvufndI;udk aigufaigufaxmifum)
]]'if;wkdUudk igwoufvkH; cGifhrvTwfzl;? 'if;wdkUtrsKd;tEG,fqdk&if em;rSavoH rMum;csifbl;
vdkU ighpdwfxJrSm tcJraMujzpfaew,f? ightudktaMumif;ig pOf;pm;rd&if; a'goxGufw,f?
'if;wkdUom;trd owd&wdkif; vnfyif;nSpfcsifw,f? 'gaMumifh tJ[dkaeUu
rif;a&mufvmvdkU *sKdpzD;qdkwJU eHr,fvJMum;&a&m igcsufcsif;a'gojzpfNyD;
ajymvdkufrdwmyguGm? wu,fawmh olwdkUtrI[m rif;eJUbmqdkifovJ? tJ'g
aemufrSpOf;pm;rdNyD; pdwfraumif;jzpfvdkufwmav? 'Doli,fawmh igawmif;yef&rS
pdwfcsrf;omawmhr,fqdkNyD; ighrdef;rqDrSm rif;ykHoP²mef ar;NyD; &SmcJUwmMumygNyD? tckrS
awGU&vdkU uJ...tefu,fudkcGifhvTwfygawmh wlawmfarmif &,f}}
uRefawmfhvufudk qefUwef;ay;vdkufygonf/ oltm;&yg;& zspfnSpfvIyf,rf;NyD;
aemuf...
]]uJ...rif;eJUaum tJ'D[mrawG b,fhES,fwkef;? oifhjrwf&JUvm;}}
uRefawmfonf rJUNyKH;jzifh acgif;udk ,rf;vdkufNyD; uRefawmfha,mu©raMumifh
jrif;vSnf;orm; jzpfcJU&ykHESifh &efjzpf&ykHtcsKdUudk ajymjyygonf/
]]'gayr,fh uRefawmfuawmh tefu,ftudkvdk olwkdUvkyfwdkif;rcHbl;}}
]]'DvdkrSayghuG}}
uRefawmfvnf; udk,fhb0a[mif; jyefajym&wm pdwfygvufyg&Sdvmí-
]]Munfhprf; uRefawmfha,mu©r[m b,favmuf,kwfovJ? uRefawmfu
olajymwdkif; rcHbl;? olenf;vrf;ruswmawG jyefjyefESHawmh wcgwav? olUvufaumuf
0wfavmuf&SdwJU aq;ayghvdyfBuD;udk rD;&Jaeatmif zGmNyD; uRefawmfhaemufausmudk aqmifh
xdk;w,fAsm}}
]][m...oGyfoGyf...oGyfoGyf}}
]]'Dawmh uRefawmfu b,fcHvdrfhrvJ? rdef;rom;rdkU uRefawmfvufoD;eJU ypfrxdk;
aomfvJ teD;rSm&SdwJU cav;awG ,laqmhxm;wJU ausmufcJeJU aumufaygufvdkufwm
tckxufxd woufvkH;raysmufr,fh trm&Gwf[m olUb,fbuf rsufckef;rSm &Sdyga&mvm;}}
olonf uRefawmfESifh &Idwfu[if; vkyfjyefum...
]]'DvdkrSayghuGm...olUtarBuD;eJUaum a[h}}
]]'DtzGm;BuD;awmh uRefawmfu rESH&ygbl;? awmufxGef;aqmfxnfhwm tck toH
aumif;aumif; rxGufawmhbl;? tufwufwufBuD; jzpfaeNyD}}
]][kwfvm;a[h awmufxGef;qdkwm b,folvJuG}}
jrif;cif;As? jrif;odk;BuD; 220-usyf ay;&w,f? uRefawmf0,fay;wm}}
]]b,fvdk aqmfxnfhwmvJ? uefvdkufwmvm;}}
]][m... 'Djrif;odk;BuD; uefvdkufr,fqdk tzGm;BuD;wcgxJ acgif;jyKwfoGm;rSmaygh/
'Dvdk ruefygbl; jrif;BuD;u oabmaumif;ygw,f tjzpfu 'DvdkcifAs? tzGm;BuD;u
olUorD; jrif;&,fqdkNyD; reufapmapmrSm jrif;aZmif;xJ0ifNyD; jrif;acs;usKH;avh&Sdw,f?
'Djrif;BuD; oabmaumif;rSef;odawmh ol&Jaew,f? tJ'DaeUreuf jrif;BuD;&JU
aemufajcaxmufem;rSm oljrif;acs;odrf;aewkef; jrif;BuD;u ,if&JudkufvdkU ajcaxmufudk
aemufvSef ajrmufvdkuf wmrSm cGmu tzGm;Bud; v,fpdudk uefrdwmcifAsm? tzGm;BuD;[m
yefvefvufoGm;NyD;awmh wcgxJ toHvJ 0ifoGm;a&m? em;vJxdkif;oGm;w,fcifAs}}
ol 0rf;omtm;&jzpfum-
]][m...w,fedyfvdkufygvm;uGm? cke rif;ajymwm 'Djrif; b,favmufay;&w,f}}
]]220-usyf cifAs}}
]]awmuf...ESpfaxmifh ESpf&mwefw,fa[h? wu,fbJ}}
]]tJ'g cifAsm tzGm;BuD;u uRefawmfhudk b,fvdktjypfajymovJ qdkawmh (MuifaqG
[m ighudk 'Dvdkvkyfr,fhjrif;rsKd; wrif&Sm0,fay;wm)wJU/ uRefawmfhaMumifh olem;xdkif;NyD;
toH0ifoGm;NyDvdkU olUom;awGqD pmwdkpm&Snfa&;oAs? b,foleJUawGUawGU uRefawmfh
aMumifh olem;xdkif;oGm;&w,f/ toHysufoGm;&w,fvdkU ajymoAs/ MumawmhuRefawmfvJ
aomufjrifuyfvmwmeJU (at;...[kwfw,fAsm? 'DvdktzGm;tdkBuD;udk toH0ifem;xdkif;oGm;
atmif uefwJUjrif;rsKd;udk uRefawmfr&ru wrifpkHprf; ar;jref;NyD; 0,fvdkuf&wm)vdkU
ajymvdkufa&m}}
olUaygifol vuf0g;eJU ykwfum
]]at;..BudKufouGm? tJ'DvdkrSaygh? ightudkuawmh rif;vdkr[kwfzl;? EGm;uG...EGm;uG?
rif;uawmh olUvdkrcHeJUaemf? qpf'eDvdk toufwdkoGm;tkH;r,f}}
]]rcHygbl; tefu,f&m? pdwfcsyg}}
]]*Gwf}}ol uRefawmfESifh&Sdwfu[if; vkyfjyefum ]]odkifhufpf [ufAJif;? a*gh'fqJifh ,l
wl ygepf&Sf oJif;rf}}
Good. Thanks Heaven. God send you to purnish them.

t"dyÜm,frSm aumif;w,f? aumif;uifbkHudk aus;Zl;wifw,f? bk&m;ocifu olwkdU


udk tjypfay;bdkU rif;udkvTwfvdkufwmbJ/
þpum;udk ,ckpma&;aepOf jyefpOf;pm;rdawmh uRefawmf\ jrif;vSnf;orm;b0
taxGaxGudk a&;om;xm;aom ]b0xdkxdk} 0w¦KwdkawG pmayAdrmef qkay;aomESpfu
q&maZmf*sD uRefawmfhtm;ajymaom pum;ESifh EIdif;,SOfMunfhrdonf/ q&maZmf*sDajym
onfrSm ]]'D0w¦KawG 'Dvdka&;Edkifwm[m rif;vdkaumifudk t*Fvdyfvdk God's spy bk&m;ocif&JU
olvQKdvdkUac:w,fuG}}wJU/
uJ...tcke rpöwm t,f&dwfbm&dk;ajymaom pum;eJUqufpyfvdkufawmh uRefawmf
[m olwkdUbk&m;ocif&JU *sdrf;pfbGef;jzpfaeyga&mvm;/ aomfwmaqGqdkawmh 0075aygh
cifAsm/
uJ...0075-a&? olwkdUbk&m;ocif&JUwm0efudk xrf;aqmifvdkufygtkH;/
(C)

onfae&mrSm tydk'fcJG (*)ui tpem;udk jyefaumuf&r,f/ tJonfae&mrSm


uRefawmf[m ta&;avmBuD;cJUw,f? a,mu©reJU uRefawmfajymwJUpum; usefaew,f/
yxruRefawmfatmufuscH awmif;yefygao;w,f/ b,fvdkvJqdkawmh aemufqkH;awmh
a,mu©r toHxGufvm\/
]][JUeifh...tdrfeJU,meJUrwefbl;? zGifhray;Edkifbl;..}}
onfawmh uRefawmfu awmif;yefao;\/
]]cifAsm;orD;eJUtwlrtdyfeJUqdkrtdyfygbl;Asm...wjcm;tdyfygr,f tefwD&,f}}
taMumif;rSm uRefawmfha,mu©ronf uRefawmfhtay: olpdwftcefUroifhbl;
qdkaomtcg olUorD;tm; ]]vm-igeJUtwltdyf}}[kac:í uRefawmfwkdUvifr,m;csif;
wtdrfxJyif cGJíxm;wwf\/ 'Dawmh olUorD;uvnf; olUtarpum;em;axmif&\/ 'Dvdk
csnf; &ufMumvmawmh vli,fawGbJAsm? raeEdkifvdkU orD;&nf;pm;vdk a&csKd;cef;xJ tcsuf
ay;awGUMuawmh tJonftcgrSm nnqdk odyfNyD; tdyfraysmfwwfaom cketzGm;BuD;u
olUorD;oGm;NyD; EId;ajym\/
]]*sKdpDa& a[m'DrSm}}
b,favmufqdk;0g;oenf;/ rdwfaqG pOf;pm;Munfhyg/ tJonfhnu
uRefawmfþodkU awmif;yefaomfvnf; r&/
]]eifhudk igtdrfxJ t0ifrcHEdkifbl;/ tJ'D avSum;wufrSm bJtdyf}}
'Dawmh uRefawmfa'gojzpfum olUemrnfac:í...
]]'DrSm a':bD? uRefawmfu acG;uwufawmh tdyfwJUaumifpm;rsKd; r[kwfzl;AsKdU}}
]]ig wHcg;zGifhray;awmh eif bmwwfEdkifvJ}}
]][m...odaprayghAsm}}qdkNyD; uRefawmf vrf;xdyfu acgufqGJqdkifudkoGm;? qdkifydwf
aeNyDjzpfwJU w&kwfudk wHcg;zGifhcdkif;? t&ufwykvif;eJU zvfcGufwvkH;udk,lcJUNyD; vrf;rSm
awGUwJU ESpfydómavmuf&Sdr,fh ausmufcJBuD;wvkH;udk aumufcJUonf/
a,mu©rutdrfxJa&mufawmh t&ufudk ESpfcGufqifh armhvdkufNyD; oltdyfwJUacgif;
&if;cef;x&Hudk ausmufcJeJU wcsufNyD;wcsuf aygufawmhwmayghAs/
ausmufcJjyefusvmvdkuf? aumufaygufvdkuf...
'kef;ueJ...'kef;ueJ....'kef;ueJ...
EIwfrSvnf;...
]]'gu qpf'&D bm&dk;twGufuG..}}
]]'gu t,f&dwfbm&dk;twGufuG...}}
]]'gu aomfwmaqGuG...}}
w'kef;'kef;aygh.../
armvm&if cPem; t&ufwcGufarmhvdkuf../
t&ufuav;awGawGeJU vkyf&wmvJ aysmfvmoAs/
'gaMumifh t&ufarmh&if; em;&if; oDcsif;qdkvdkufao;/

rdk;awGvJ rpJbJ wzGJzGJ &Gmaeonf


aomfwmaqGvJ cJwcJESifh oJoJrJrJ xkaeonf/

wem&DavmufMumvmawmh oltdyfcef;u ysOfawGwcsKdUuGmxGufvma&m/


'DawmhrS ra&TacsmBuD; ukef;atmfawmhoAsKdU/
]]atmifr,fav;...t&yfuwdkU&JU? rdef;rom;csnf;aewJU 'Drkqdk;rtdrfudk 'Daumif 'Dvdk
apmfum;aewm MunfhaeMuawmhrvm;...}}
tdrfeD;yg;em;uvlawG emrnfawGvJ olac:oAs/
'Dawmh emrnfwausmfausmf tac:cH&wJU vlawGvJ raeomawmhbl;/ a&mufvm
MuNyD; tusKd;taMumif; ar;awmh uRefawmfuajymjyw,f/
]]uRefawmfjyefvmw,f? wHcg;zGifhray;bl;? rdk;awG&Gmaew,f? wjcm; todrdwfaqG
tdrfoGm;bdkUvJ tcsdefr&Sdawmhbl;..}}
onfawmh a,mufsm;BuD;wa,mufu...
]][kwfom;bJ a':bD&JU? olUtdyf&moltdyfzdkU wHcg;zGifhay;rSaygh...}}
]]atmifr,fav; zGifhray;0HUygbl;&Sif? tck tdrftjyifuawmif ol'Davmufvkyfae
wm tdrfxJa&muf&if usrudk owfawmhrSmygbJ..}}
þwGif vl&G,fwa,mufu..
]]'gawmh cifAsm;ydkNyDAsm}}
t&ufuawmh tpOfojzifh uRefawmfhbufu ygbJ/ ,cif olUvifudk olwkdUnSOf;qJ
vdkufwmvnf; odMuí armifMuifaqGvdkaumif oruf&wm[m olwkdU0#fvnfwmbJ[k
MobmjyKaeMuolvnf;rsm;vnf; &Sd\/
trsm;uyif olUtdyf&m oltdyfygap...wHcg;zGifhay;vdkufyg ajymMuaomfvnf;
oljywif;aygufu acgif;jyLNyD; olUowfrSmpdk;vdkU rzGifhEdkifaMumif;om ajymaeonf/
þwGif xD;awGESifhvmMuaom vltkyfxJwGif uRefawmfh ]emeD}vnf; ygvmí..
]]uJ..uJ.. armifMuifaqG? emeDUtdrfvdkuftdyf? vm.vm? [JUwudk,fvkH;vJ &TJ&TJpdkvdkUyg
vm;.. [JUaemfrma&.. olUt0wftpmvJbdkUawmh ay;vdkuftkH;}}qdkawmh..
]]olUaowåm tNyD;csay;vdkuf}} qdkaom a,mu©rtoHESifh a&SUqifhaemufqifh bkH;ueJ
uRefawmfhom;a&aowåm atmufusvmawmh\/
þrSpí uRefawmfonf emeDtdrfom; jzpfoGm;avonf/ emeDqdkonfrSm uRefawmfh
udk t*Fvdyfpmoifay;aom q&mrBuD; a':rrjzpfygonf/ uRefawmfuolUudk cspfpEdk;
]emeD}[kac:ygonf/ emeDonf uRefawmf\ God Mother jzpfygonf/ ArmvdkqdkvQif
0rf;remrdcifaygh/ olUausmif;aepOfu¤if;? jrif;vSnf;orm; b0rSm¤if;? pma&;q&mjzpf
vmaomtcg¤if; emeDonf uRefawmfhrdcifuJUodkU tpp t&m&mrSm tm;udk;&ygonf/
t*Fvdyfacwfu (acwfopf t*Fvdyfpmoifausmif;)[k trnfwyfí t*Fvdyfpm
wpfckxJ oifaomfvnf; ,ckrl bmompkHoifojzifh uRefawmfu jrefrmpmudkwcsdef,lí 9-
wef; 10-wef;awGudk oifay;&ygonf/
uRefawmfhtdyf&mESifh pma&;pm;yGJum; þpmoifcef;xJrSmbJ xrif;pm;yGJESifhuyfvsuf
&Sdygonf/
rMuifa&Ta&mufvmaomtcsdefrSm acwåausmif;qif;xm;í uRefawmfwdkU xrif;
pm;awmhrnf[k xrif;jyifaecdkuf uRefawmfu uif;raumhay:rSm wkH;vkH;vSJum tem;,l
aepOfjzpfygonf/
rMuifa&Tonf yxru om"ktdrfxJ ar;vmcJUaom vdyfpmtwdkif; tdrfeHygwf-17?
a,mu©rBuD;tdrf a&mufoGm;av&m uRefawmfhr[m&efolrBuD;u..
]]aomfwmaqGqdkwm 'dkUodvJrodbl;? Mum;vJrMum;bl;bl;}}[k atmfvTwfvdkufí
,if;udkMum;aom ausmif;olrav;wa,mufu rMuifa&Tudk uRefawmfhqDac:vmcJUyg
onf/
olUcjrmrSm aMumuf&GHUaomrsufESmav;ESifh...
]]tudkav;&,f...b,fvdkrdef;rBuD;vJ rodbl;? usrudk a'gowBuD;atmfvTwfvdkuf
wm &ifawGudkwkefa&m...}}
uRefawmfu &,farmum...
]]tJ'g pdwfaemufaewJU rdef;rBuD;uG? Opöm&l;rBuD;...}}
]]atmf..[kwfvm;..}}
]]tudkav;tdrfu aemuf rSwfxm;? a[m'D tdrfeHygwf 11}}qdkNyD; a&wcGufcyfay; í
]]a&mh-a&mh tvefUajyoGm;atmif a&eJeJaomufvdkuf? eJeJav; aomufaemf... tckbJ
xrif;pm;&r,f}}
olu r&GHUr&J rsufESmav;ESifh..
]]aeygap...tudkav;&,f usr}}
olUpum; rqkH;rD uRefawmfu...
]]nDr rpm;&ao;ygbl;? cgwdkif;vdkbJ tudkav;eJU om"ktdrfrSmawGU&if qef;uzD;
oGm;NyD; udk,fwdkU pm;aeus r[kwfvm;? tckawmh 'DrSmbJpm;? NyD;awmh&if [dkwkef;uvdkaygh?
&kyf&SifoGm;MunfhMur,f? *vkyf&kHu um;aumif;w,f}}
xdkpOf teD;ü &Sdaeaom emeDtm;jyí.
]]a[m'g tudkav; tarbJ? emeDolu uRefawmfhpmaynDraygh}}
emeDu NyKH;&,fum-
]]at;..'dkUtdrfrSm xrif;pm;bdkUawmh bmrStm;remeJUuJGJU? ausmif;abmf'gbJ?
vlwa,mufESpfa,muf 0ifpm;vdkUawmh bmrSudpör&Sdbl;}}
emeDonf uRefawmf\ b*Fvm;nDrawGudk odNyD;om;/ em;vnfNyD;om;/ uRefawmf
\ pm&nf;pm;wdkU\ "mwfykHrsm;udkvnf; &orQ uRefawmfu b,fol b,fNrdKUu[k
emeDtm; jyoavh&Sdygonf/ emeDonf uRefawmfhb0udk em;vnfoljzpfygonf/ ]]armifMuif
aqG[m ausmif;om;wkef;uxJu &nf;pm;rsm;vdkufwm? jrif;vSnf;armif;wkef;uvJ olUrSm
&nf;pm;awGeJUbJ? tck pma&;q&mjzpfawmh te,fe,ft&yf&yfu rdef;uav;awGudku
olwkdU[m olwkdUpvmMuwm}}[k olU0rf;remom;udk *kPfwifíajymwwf\/
oludk,fwdkifum; tysKdBuD;/ emeDonf &kyfacsm\/ acwfynmwwf B-A-D-T/ okdUaomf
tdrfaxmifrjyKcJUacs/ olUarG;csif;xJwGif olu tBuD;qkH;jzpfí olu ynmtkyf vkyfum
olUarmifrsm;udk ausmif;xm;ay;cJUonf/ [dk,cifu wdkif;jynfuodcJUMuaom twGif;0ef
OD;pdefMunfESifh oHtrwfBuD; OD;pdefbGm;wdkUonf emeD\armifrsm;jzpfMuukef\/
emeDü xl;jcm;onfrSm b,fausmif;ol ausmif;om;rqdk olUausmif;rSm wcgaeNyD;
vQif olUudkwoufvkH; cifrifoGm;awmhonf/ olUtm; tpOD;ü ]q&mrBuD;}[k ac:Muaomf
vnf; rMumrD ]emeD}[kbJac:Muawmhonf/ t&yfxJuvnf; ]emeD}vdkUbJ ac:Muonf/
,cktcgü tvGwfynmoifausmif;awGudk awmfvSefa&;tpdk;&u ydwfypfvdkufí emeD
ausmif;raxmif&awmhaomfvnf; uav;awGudk y&dkufAdwfusL&Sifay;onf/ ,cifu
olUwynfhrtcsKdUonf emeDudktm;usí tysKdBuD;rsm;tjzpfESifh tvkyfvkyfum emeDtdrfrSmbJ
vmaeMuolrsm;vnf; &Sdao;\/
emeDudk ausmif;ol ausmif;om;awGu bmaMumifh 'gavmufcspfMuoenf;/ emeD
onf olUausmif;olausmif;om;wdkUtm; ausmif;vc? xrif;vc b,fawmhrSrawmif;/
ausmif;om;awGu udk,fhwm0eft& ay;csifay;Mu/ ray;csifvJaeav/ EdkUNyD;olUqD ydkufqH
acs;í awmif;ívnf; b,fawmhrS jiif;qefonfr&Sd/ ay;vdkufonfcsnf;/ olUausmif;
om;rsm;om r[kwf/ t&yfxJu qif;&Jom;rsm;vnf;vmNyD; awmif;prf;yg/ acs;prf;yg/
emeDqDur&onf[lí r&Sd&ay/ emeDür&Sdbl;? ray;Edkifbl;? racs;Edkifbl;[laom pum;vkH;
r&Sdacs/
EdkUNyD; emeDudk txl;csD;usL;bG,fwck&Sdao;onf/ emeDonf ocFsmtifrwefawmf\/
OmPftvGefaumif;\/ Oyrmwckjyrnf/ a&S;,cifacwfu ydkum upm;MuonfrSm
txl;tqef; r[kwfacs/ ydkumupm;olrSm acwfrSDonf qdk&rnfavmuf/
we*FaEGaeUwdkif; emeDtdrfrSm ydkum0dkif;&Sdonf/ 10-csyfydkumudk emeDonf
b,fawmhrS zJawG udkifMunfhraeay/ a0NyD;onfqdkvQif olwcgwnf; MunfhNyD; okH;ykHykHí
pm;yGJay:arSmufxm;vsuf? teD;ü&Sdaom wynfhudk pmjyae\/ olUtvSnfha&mufawmh
zJcsyfawG vSefrMunfhbJESifh pm;p&m&Sdpm;vdkuf? ypfp&m&Sd ypfvdkuf/ abp&m&Sd abvdkufESifh
b,fawmhrS MuefUMumpGm pOf;pm;aeonfr&Sdacs/ uRefawmfvnf; ausmif;om;wkef;u
ocFsmawmfol? OmPfxufol jzpfygonf/ okdUaomfemeduJUodkU zJcsyfawG arSmufxm;NyD;
rupm;Edkifyg/ toGufvufqkH; upm;Edkifol wa,mufawmh jzpfygonf/
xdkUjyif emeDudkwcgawGUbl;qufqHbl;vQif cifrifoGm;Muolrsm;om jzpfonf/
tb,faMumifhenf;/ emeDUpdwf"mwfudku awGUorQvlawGudk cspfcifMuifemwwfaom
aMumifh jzpfyg\/ emeDonf vlwdkif;udk cGifhvTwfwwf\/ bmrqdk cGifhvTwfEdkif\/ emeDESifh
uRefawmfESpfaygif;rsm;pGm twlaecJUonf/ wpkHwOD;tm; emeDjypfwif ajymqdkcJUonfudk
uRefawmfwcgrQ rMum;bl;cJU/
uJ...[dknu uRefawmfwdkU orD;a,mu©r jzpfcJUMuonfhudpörsKd;/ a&TyGJvmawGu
trsKd;rsKd;a0zefMu&m emeDuawmh ]]armifMuifaqGvJ tjypfrqdkygbl;? rbDuvJ olUpdwfeJU
olbJuG,f? vltrsKd;rsKd; pdwftaxGaxGaygh}}wJU at;pufpufuav; emeDonf tajymtqdk
vnf; tifrwefnifom\/
uRefawmfhb*Fvm; nDrav;rMuifa&Tonf azmfjycJUonfhtwdkif; uRefawmfhqD
a&mufvmonf/ emeDeJUtwl xrif;pm;oGm;onf/ aemufrMumrD pmwapmifa&mufvm
onf/
olonfemeDtm; uRefawmf\ wu,fhrdcifrSwfí tudkav; araronf tifrwef
cspfp&maumif;aMumif;? pdwfoabmxm; tifrwefaumif;vdrfhrnf jzpfaMumif;? tudkav;
[m 'DtarrsKd;om;jzpf&wm tvGefukodkvfaumif;aMumif; ponfjzifh/
xdkUjyifemeDbdkUvnf; pmwapmif? xdkaeUu rajrSmfvifhbJ emeDeJUtwl xrif;pm;&
wm tifrwefaus;Zl;wifaMumif; emrnfrodí tudkav;ac:wJUtwdkif; ]emeD}[k a&;rd
onfudk cGifhvTwfygrnftaMumif;? emeDudk rdcifuJUokdU cspfcifí olUtm;vnf; orD;uJUodkU
cspfygrnfhtaMumif;/ ¤if;jyif olwkdUt&yfwGif a&xGufypönf;rsm;tjyif bmawGnmawG
&Edkifí tvdk&Sdwm pma&;írSmvdkufygu ,lvmcJUrnfhtaMumif;/
emeDonf ¤if;pmzwfNyD;..
]]'Doli,frav;[m &dk;&dk;om;om;av;uGJU? &kyfuav;uvJ acsmw,f? cspfp&mav;
bJ}}
'Dawmh uRefawmfu ]]emeDrcspfwJUolrsm; vlUjynf&Sdao;vdkUvm;Asm}}
aemufESpfywfrQ Mumaomtcgü rMuifa&T a&mufvmjyef\/ olUvufqJGjcif;xJrSm
a&csKd ig;ydxkyfu wydómavmuf? ig;&HUajcmuf BuD;BuD;vSvSu 5-aumif? EdkUNyD;
uRefawmfhbdkUESifh emeDUbdkUuw¦Dygzdeyfu ESpf&H/
,if;ypönf;awG emeDa&SUcsí zdeyfudk,lum emeDajcaxmufem;csvsuf-
]]pD;Munfhprf;yg emeD awmf&JUvm;vkdU}}
emeDudk vlwdkif;ubJ emeDac:í emeD oabmusaMumif; uRefawmfu olUqD
pmjyefNyD; jzpf\/
emeDu pD;MunfhNyD;...
]][m tawmfbJa[h? aus;Zl;wifygw,f uG,f}}
]]tudkav; ararudk usru uefawmhwmyg? EdkUNyD;...a[m'D a&csKdig;yduav; usr
udk,fwdkifvkyfwm? pdwfBudKufig;awG a&G;NyD;awmhig;cl? ig;usnf;? ig;z,f? ig;Muif;vkH;?
ig;ckH;r? ig;arGxdk; pkHa&mbJ? a&csKdig;yd[mav tJvdkig;pkHrSaumif;wm? emeDpm;Munfhyg?
BudKuf&ifusraemufwcg vmawmh,lcJUygtkH;r,f}}
]]aus;Zl;wifygw,fuG,f}}
xdktacgufrSm rMuifa&T0wfvmaom txl;py,f&S,fbJ/ a&TvufaumufawG
trsm;BuD;eJU/ qGJBuDK; b,ufESifh a&Tajcusif;BuD;uvnf; 0wfxm;vdkufao;/
uRefawmfu &kyf&Sif&kHa&mufawmh bmaMumifh 'Davmuf0wfpm;vm&wmvJ ar;awmh
'D&efukefrSm r*Fvmaqmifvm&if;rdkUygwJU/ trSefawmh b,f[kwfrvJAs/ emeDudk
acR;rawmfcsifatmifvdkUaygh/ uRefawmfodwmaygh/
rMuifa&Tbufuvnf; uRefawmfhudk wdkufwGef;aeolwa,muf &Sdygao;onf/
b,folvJqdkawmh olU&JUazmufonfavSq&mBuD; bBuD;ref;aygh/ rMuifa&TwdkUeJU aqGrsKd;vJ
awmfowJU/
olESifh uRefawmfrSm rMuifa&TtjyefwGif uRefawmfvdkufydkU&jcif;? rMuifa&TxH pma&;
vQif avSqdyfodkUvmí olUudkay;&jcif;wdkUaMumifh oduRrf;cifrif &if;ESD;aeygNyD/
uRefawmf olUqDu pmay;aom tcgrsm;wGif-
]]a[h bBuD;u awmom;ayr,fh &efukefaeUwdkif;a&mufaewm? rif;wkdUb*Fvm;
armifESrvkyfaewm igodygw,fuG? b,fawmh ,lMurvJ}}
]]bBuD;&,f uRefawmfh tvkyfu 0ifaiGodyfraumif;ao;vdkUyg}}
]]atmifrm..Muifa&Tvdk rdef;ru rif;vdkaumifrsKd; woufvkH;xdkifpm;rvm;? vkyfauR;
Edkifygw,fuG? ES,fES,f&& rdef;cav;rSwfvdkU rif;ES,f? rif; olwkdUtdrfvdkufMunfhprf;? ukefpkH
qdkifBuD;eJU [nf;vkdU? wacgufwacgufudk ukefokH;av;axmifbdk; 0,fwmuG}}
'Dawmh uRefawmfu ]]rdef;rvkyfpm pm;wJUvlpm;rsKd; r[kwfygbl;Asm}}[k [efeJUyefeJU
ajymvdkuf&aomfvnf; pdwfxJürl igvGwfvGwfvyfvyfqdk b,favmuf aumif;vdrfhrvJ[k
wrf;wvdkufrdygonf/
taMumif;rSm xdktcsdefwGif uRefawmfhrSm om;orD; 3-a,muf&SdaeygNyD/ olUorD;udk
ypfí aemufZeD;,lygu a,mu©rBuD;onf uav;p&dwfawmif;rnfrkcs/ ]]eifcav;p&dwf
omay;Edkif&if eifhvdk t&uform;0#fu uRwfwmaygh}}qdkpum;&Sd\/
tu,fwd uRefawmfu aemufr,m;,lNyD; om;orD;p&dwfray;Edkifí w&m;pGJygu
uRefawmfhrSm 0ifaiGrSefaomvcpm; r[kwf,lí ray;bJ xm;vdkUjzpfEdkifaomfvnf;
uRefawmfhom;orD;awG 'ku©a&mufMuawmhrnf/ rdcifrkqdk;rESifh orD;vifypfru rauR;Edkif
rarG;Edkifygí olwdkUc&pf,ef omoemjyKtzGJUudk rdbrJUuav;rsm; tjzpfESifh ay;tyfypf
vdkufrnf/ okdUr[kwf olwdkUaqGawG rsKd;awGu cGJa0arG;MurnfqdkvQif....ponf ponfrsm;
udk awG;í uRefawmf &ifav;vSonf/ 'grsKd; pOf;pm;rd&kHESifh &ifylvSonf/ uRefawmf\
*kPfodu©mESifh zcifwa,muf\ wm0efysuf&acsawmhrnf/ om;orD;arG;NyD; rauR;bJ
ypfoGm;aomzatwa,mufonfum; vlr[kwfawmhay/ uRefawmf wd&pämeftjzpfrcHEdkif/
xdkUaMumifh xdktcsdefrSm rMuifa&Tudk uRefawmfr,lEdkifyg/ xdkpOfwGif 1950-ckESpf jzpf&m?
uRefawmfh0w¦Kwyk'frS 200-usyfom &Ir0u ay;ao;\/ EdkUNyD;OD;ausmfu wvwyk'fzJ,l
\/ ,if;umvrSm a&;uGufuvnf;&Sm;\/ jr0wDawG-aiGwm&DawG ray:ao;/ &Ir0wck
bJ pmrlc NrdK;NrdK;jrufjrufay;\/
usKyfwdkU ya'omuvnf; jyKwfcJUNyD/ þya'omrS&cJUaom b*Fvm;nDrav;
rMuifa&Tom uRefawmfhrSm tzwfwifaeí olUtwGuf pOf;pm;&awmhonf/ odkUaomf
odyfrylyg/ avmurSm tp&SdvQif tqkH;&SdNyD;om;/ tponf olU[molzefwnf;vmouJUodkU
tqkH;onfvnf; olU[mol zefvmwwfonf/ tcsdefuav;udk apmifh&efom&Sdonf/
rMuifa&T uRefawmfhqD? emeDtdrfodkU 3-4acgufavmuf a&mufNyD;aemuf? emeDESifh
vnf; cifrifoGm;awmh uRefawmfESifh aocsmNyDavmuf olrSef;qonf/ uRefawmfu olUudk
b*Fvm; tudkrSef;odygonf/ aoG;om;rpyfzJeJU b,fhES,fudavompdwf"mwf uif;pGm
vlcsif;cPcP csdef;awGU aeEdkifygrnfenf;/ waeUaeUawmh uRefawmfonf olUtm;&ifcGif
xJ oGif;í cspfa&;qdkvdrfhrnf[k olrSef;qxm;ayrnf/ olvmwdkif; vmwdkif;vnf;
uRefawmfhtm; emeDUtdrfwGif awGU&ykHrSm pma&;pm;yGJwvkH;ESifh wa,muftdyf uif;raumh
av;ESifh 'dawmh oluRefawmfhudk vlysKdbJxifaeonf/ ,if;ü ol\&dk;om;rIav;udk azmfjy
vmavonf/
ol 'kwd, aemufqkH;a&;aompmrSm-
...tudkav;udk usr rajymbJxm;vdkU rjzpfwm? NrKHxm;vdkUroifhwm wckudk
nDrav; aMumufaMumuf&GHU&GHUeJUbJ xkwfazmf&awmhrSmbJ/ nDr 'Dae&mrSm qufa&;&rSm
0efav;vdkufwmav... 'gayr,fh rajymrNyD; rwD;rjrnfrSmrdkU ajymygawmhr,f tudkav;
&,f/
bmvdkUqdkawmh nDrav;[m tysKdppfppf r[kwfawmhbl;/ *syefacwfu touf
19-ESpfrSm tdrfaxmifuscJUbl;w,f/ 'gayr,fh 3-vavmufbJ aygif;vdkuf&ygw,f/
nDrav; rkqdk;r jzpf&ygw,f/ om;orD;vJ r&vdkufygbl;/
'gygbJ tudkav;&,f/ nDrav;tay: tudkav;pdwfxJ tckb,fvdkjzpfoGm;ovJ
[if..ajymprf;/
þar;cGef;rSm oluRefawmfhxHrS bmudkajrSmfvifhí ar;onfudk pmzwfol &dyfpm;rdyg
rnf/ okdUaomf olvdkcsifaom tajzudk uRefawmfray;Edkifyg/ olu &dk;om;awmh uRefawmf
uvnf; &dk;om;&ygawmhrnf/
uRefawmfhtajzrSm-
nDrav;&,f....
'dkU[m armifESrvdk cspfMuwmbJuG/ nDrav;[m rkqdk;rçruvdkU b,fESpfckvyfzJ
jzpfaeae? vifbJ&Sdaeae? bmjzpfao;ovJuG/
EdkUNyD; tudkav;uvJnDrudk zGifhajym&tkH;r,f/ tudkav;[m vlysKdr[kwfzl;/ nDrudk
vdrfcJUwm/ tckzGifhajymr,f/ nDrav; yxrOd;qkH;tacguf rtlyifvrf;xJvmcJUawmh
tdrfeHygwf (17)udkoGm;ar;wm/ tJ'gtudkav;&JU a,mu©rtdrfbJ/ nDrudk atmfvTwfvdkuf
wmvJ tudkav;&JU a,mu©rqdk;BuD;bJ/ ol&l;wmr[kwfygbl;/ tJonfwkef;u tudkav;eJU
ol&efjzpfxm;vdkU olpdwfqdk;aewm/ tckxufxdawmh oleJUjyefNyD; roifhjrwfao;bl;/
olUtdrfudk tudkav;cJeJUxkvdkU eH&HawG usKd;uGmukefwmjyefjyif&wm olaiGawmfawmf
ukefoGm;w,f/ 'geJUtcJrausjzpfaewkef;bJ/
'gygbJ/ tudkav;wdkU tdrfaxmifa&;u rom,mygbl;/
olUqDu aemufqkH;pmrSm
tudkav;...
tJonfvdkqdk&if nDrtudkav;qdvmvdkU b,faumif;awmhrvJ/ tudkav; rdef;ru
txifvJG tjrifvJGjzpf&if ydkqdk;Muvdrfhr,f/
'Dawmh wdkwdkeJU&Sif;&Sif;bJ ajymygawmhr,f tudkav;&,f/ tudkav;nDrudkcspf&if
nDrqDudk tudkav;vmcJUygawmh/ bBuD;ref;udk ajymxm;vdkufr,f/ tudkav;om vmr,f
qdk&if onfhjyifvlwa,mufrS rwifeJUawmh/ tudkav; avSay:a&mufa&mufcsif; xGufcJU
yg/ wpif;vkH;c ay;ygr,fvdkU...
tJ'g tudkav;eJUnDr aemufxyf qufqHrI[m tudkav;ay:rSm rlwnfwmbJ/
tudkav; rvmbl;qdk&if nDrvJ rvmawmhbl;/ pmvJ 'gaemufqkH;pmbJ/
tudkav; nDrudk cspf&dk;rSef&if nDrqDudkom tudkav; vmcJUygawmh tudkav;
&,f/
nDrarQmfaer,f...
nDr ru cspfwJU Muifa&T
uJ..ol&Sif;&Sif;bJ uRefawmfhudk csJUvif;csf vkyfvdkufavNyD/
uRefawmf vufajrSmufvdkufyg\/
'Dae&mrSm pmzwfolu ]]rif;ES,fuGm..pwkef;uawmh pcJUNyD;awmh aumifrav;
oem;p&m}}[k uRefawmfhudk tjypfwifcsifwifayrnf/ rwwfEdkifbl;/ uRefawmfhtajctae
vJ rdwfaqGodNyD;om;/ pwmuawmh uRefawmfh0goembJ/ EdkUNyD; uRefawmfu &nf;pm;awG
eJU 0w¦K&SmwJUtaumif/ aemufvJvmygvdrfhOD;r,f trsm;BuD;/
þrdef;uav;ESifh uRefawmfhtaMumif;udk 1959-ck? azazmf0g&Dvxkwf &Ir0rSm
uRefawmfh&JU 141-yk'fajrmuf0w¦K ]c&D;wjzwf&ifuvSyf}emrnfeJU a&;cJUNyDav/ [dkwkef;u
0w¦Kqdkawmh ZmwfoGm; wrsKd;wzkHaygh/ olUudk tvGrf;eJUtqkH;owfxm;w,f/
wu,fawmh taqG;rif;om;BuD; jzpfvdkufolu uRefawmfyg/ rMuifa&TeJU
uRefawmftqufjzwfvdkufNyD; 7-vavmufMumwJUtcgrSm waeUcif; olUudkumvfwef
(,ck,kZe)&kyf&Sif&kHa&SUrSm wa,mufwnf; rwfwwf&yfaewmawGU&vdkU olu rjrifao;
bl;/ uRefawmfu 0rf;omtm;&? olUvufuav; udkifvdkufNyD; ([kdwkef;u vufwGJavQmuf
aeusbJ) ]nDr}vdkU ac:vdkufawmh? ol&kwfw&uf vefUoGm;NyD; olUvufudkqwfueJqGJ&kef;
um pdk;&GHUaom rsufESmav;ESifh avoHwdk;wdk;av;jzifh...
]]tudkav;...usr tdrfaxmifusaeNyD}}
]]a[ [kwfvm;...b,foleJU}}qdkawmh ESpfusyfcGJwef;rSm vufrSwfwef;pDaeaom
w&kwfujym;wa,mufudk jyygonf/ uRefawmfESifh &G,fwlavmufyJ/
]]atm}} uRefawmfoufjyif;csvdkufum/
]]b,favmufMumyvJ}}
]]ESpfvavmufbJ&Sdao;w,f}}qdkNyD; olUrsufESmav;tdkoGm;um ]]tudkav;udk nDr
5-vwdwd apmifhcJUw,f? aeUwdkif; bBuD;ref;avStjyefudk qD;BudKcJUw,f}}
]]pdwfraumif;vdkufwm nDr&,f? olu b,fuvJ}}
]]19-vrf;xJtdrfubJ? oleJUvlBuD;awGu ay;pm;bdkUpDrHcJUMuwmMumNyD? tudkav;
eJUnDryxrOD;qkH; ya'omwdkufrSm awGUNyD;tudkav; nDrudkvefjcm;eJUvdkufydkUwJUaeUupNyD;
olUudkusrjiif;cJUwm? tckawmh tckawmh}} ol idkoHygvmNyD; oGm;awmh tudkav;
oGm;awmh..oGm;awmh}}
uRefawmfvnf; 0rf;enf;oHxGufvmum..
]]bmvdkU 'gavmufawmif ESif&wmvJ nDr&,f}}
]]tudkav;eJU nDr [dkwkef;u jzpfcJUMuwmudk olodxm;w,f..od&JUvm;}}
]]atmf...}}
uRefawmfrSm þ(atmf)av;wvkH;ESifhyif olUtem;u xGufcGmcJU&ygawmh\/
31-vrf;a&mufawmh olUudk uRefawmfjyefMunfhvdkufao;\/ oluvJ uRefawmfhudk
Munfhaevsuf/ uRefawmfhpdwf0,folonf ,cifwkef;uxuf ydkívSaeonf[k atmufarh
rdonf/ uRefawmfaemufqkH; vufjyEIwfqufvdkufNyD; wm0gbm;xJodkU 0ifcJUonf/
]]a[h..u&pf&Sfem;? tBuD;wvkH;eJU csdpfwyGJ}}
uRefawmfwdkU vufpGJawmf bGdKifukvm; u&pf&Sfem;um; tvGefvl&nfvnfonf
jzpfí-
]][m...q&m 'DaeU 0daooxl;vScsnfh? q&mwa,mufxJ tBuD;wvkH;? EdkUNyD; q&m
aomufaeustcsdef 5-em&DvJ rxdk;ao;bl;}}
xdkacwf xdktcgü bGdKifwkdUonf pm;yGJteD;ü rwfwwf&yfae&um t&ufiSJUay;&
onf/ qdk'g0,fay;&onf/ azmufonftBudKufudk odwwfonf/ uRefawmfonf t&uf
udkqdk'gav;q pyfaomufavh&Sd&m xdkaeUawmh...
]]a[h u&pf&Sfem;? t&ufzefcGuf w0ufxnfh? qdk'gw0ufxnfh }}
olonf uRefawmfwckck jzpfvmNyDudk odí-
]][m..q&m}}
]][m...q&mraeeJU? igajymwJUtwdkif;xnfh? EdkUNyD; rif;ightem;rSm raeeJUawmh?
igvdkcsifrS ac:r,f}}
]]tudkav;udk nDr 5-vwdwd apmifhcJUw,f/ aeUwdkif; bBuD;ref; avStjyefudk
qD;BudKcJUw,f}}
]]ESpfvavmufbJ&Sdao;w,f}}qdkNyD; olUrsufESmav;tdkoGm;um ]]tudkav;udk nDr
5-vwdwd apmifhcJUw,f? aeUwdkif; bBuD;ref;avStjyefudk qD;BudKcJUw,f}}
]]pdwfraumif;vdkufwm nDr&,f? olu b,fuvJ}}
]]19-vrf;xJtdrfubJ? oleJUvlBuD;awGu ay;pm;bdkUpDrHcJUMuwmMumNyD? tudkav;
eJUnDryxrOD;qkH; ya'omwdkufrSm awGUNyD;tudkav; nDrudkvefjcm;eJUvdkufydkUwJUaeUupNyD;
olUudkusrjiif;cJUwm? tckawmh tckawmh}} ol idkoHygvmNyD; oGm;awmh tudkav;
oGm;awmh..oGm;awmh}}
uRefawmfvnf; 0rf;enf;oHxGufvmum..
]]bmvdkU 'gavmufawmif ESif&wmvJ nDr&,f}}
]]tudkav;eJU nDr [dkwkef;u jzpfcJUMuwmudk olodxm;w,f..od&JUvm;}}
]]atmf...}}
uRefawmfrSm þ(atmf)av;wvkH;ESifhyif olUtem;u xGufcGmcJU&ygawmh\/
31-vrf;a&mufawmh olUudk uRefawmfjyefMunfhvdkufao;\/ oluvJ uRefawmfhudk
Munfhaevsuf/ uRefawmfhpdwf0,folonf ,cifwkef;uxuf ydkívSaeonf[k atmufarh
rdonf/ uRefawmfaemufqkH; vufjyEIwfqufvdkufNyD; wm0gbm;xJodkU 0ifcJUonf/
]]a[h..u&pf&Sfem;? tBuD;wvkH;eJU csdpfwyGJ}}
uRefawmfwdkU vufpGJawmf bGdKifukvm; u&pf&Sfem;um; tvGefvl&nfvnfonf
jzpfí-
]][m...q&m 'DaeU 0daooxl;vScsnfh? q&mwa,mufxJ tBuD;wvkH;? EdkUNyD; q&m
aomufaeustcsdef 5-em&DvJ rxdk;ao;bl;}}
xdkacwf xdktcgü bGdKifwkdUonf pm;yGJteD;ü rwfwwf&yfae&um t&ufiSJUay;&
onf/ qdk'g0,fay;&onf/ azmufonftBudKufudk odwwfonf/ uRefawmfonf t&uf
udkqdk'gav;q pyfaomufavh&Sd&m xdkaeUawmh...
]]a[h u&pf&Sfem;? t&ufzefcGuf w0ufxnfh? qdk'gw0ufxnfh }}
olonf uRefawmfwckck jzpfvmNyDudk odí-
]][m..q&m}}
]][m...q&mraeeJU? igajymwJUtwdkif;xnfh? EdkUNyD; rif;ightem;rSm raeeJUawmh?
igvdkcsifrS ac:r,f}}
]]tudkav;udk nDr 5-vwdwd apmifhcJUw,f/ aeUwdkif; bBuD;ref; avStjyefudk
qD;BudKcJUw,f}}
þpum;onf uRefawmfhpdwf0,f xdcdkufvSonf/
wu,fqdk tusKD;taMumif;udk igpma&;bdkU aumif;w,f/ ckawmh rif;&ufpufvGef;
w,f/
tdk....tJonfwkef;u rif;olUqDudk tJ'DpmrsKd;vJ ra&;&ufzl; r[kwfvm;/ tvdkvdk
wjznf;jznf;eJU arhoGm;vdrfhr,fvdkU aecJUwmr[kwfvm;/
at;..rif;vdk aumifuawmh arhrSmayghuGm/ &nf;pm;awG trsm;BuD;eJU[mudk?
olUcrsmav;awmh tckawmif idkoHav;ygvdkU/
a[h...'gawG awG;raeeJUawmh/
t&ufaomufrSm aomufuGm...aomufuGm../
aomufNyD;oDcsif;qdk/
xdkUaMumifh uRefawmft&ufcGufjynfhudk armhcsvdkufNyD; pdwfxJrSm oDcsif;&Gwf\/
t&ufudk tazmfvkyfum t[kwfzJ aomufvdkUaysmfawmhr,f/ tem;r,f...wyg;
r,f azsmfajzol a0;NyD/
[,f...olUbJ owd&jyefNyDaum/
,cifwkef;uqdkvQif rMuifa&TESifh uRefawmf 3-em&DcGJyGJMunfhNyD; &kyf&SiftjzKwf?
'Dwm0Smbm;xJ [dkwkef;u&SdcJUwJU oD;oefUcef;xJ0ifNyD; uRefawmft&ufaomufawmh rMuif
a&Tu eHab;u tjrnf;pm;vdkUaygh/ tckawmhav olUvifvufrSwf,lwm apmifhaew,f/
[Gef; tck olUtaumifu b,favmufcsrf;omovJ/ ESpfusyfcJGwef;u
vufrSwfwdk;vdkU/ igeJUwkef;uqdk&if rMuifa&T b,f'Dvdk[kwfrSmwkef;/ udk,fu ydkufqHcsrf;
omwJUaumifr[kwfayr,fh tNrJwrf; 'DpD 3-usyfcGJwef;ubJ/ bmaMumifhqdk tNrJwrf;
arwåmvufrSwfu &oudk;/ yav'D,H&kHqD udka&Tabmf? *vkyf&kHqdk udkausmfrif;? vrf;jzwf
oGm;wmjrifwmawmif xGufvdkufvmNyD; ]]q&mMunfygtkH;? 'Dum;aumif;w,fq&m}}[k
wdkufwGef;wwfMuyg\/
EdkUNyD; vufrSwfay;wJUukvm;uaum uRefawmfhrSm jrmygvmw,fqdk&if olodaeNyD;
*vkyf&kHqdk&if aemufydwfqkH;jypfucef;em;uyfaewJU axmifh/
arSmifrdkufrdkuf acsmifBudKufMuwJU t&G,fawGudk;/
EdkUNyD; rD;rSdwfvdkU &kyf&SifjyNyDqdkawmh uRefawmfb*Fvm;armifESr[m
yg;csif;uyfoGm;NyD
]]tudkav;}}
]]nDr}}
]]cspfvm;[if}}
]]odyfcspfzJ}}
tJ'g b,fvdktcspfqdkwmudk t&G,fysKdrspfwJU uRefawmfwkdUu...
xkwfazGum EIwfacRrajymaomfvJ
cspfwm arwåm oabmawGu
raem udk,fpD odMuordkU
a[m[dkqD rxdatmif owdaqmifvdkU&Sm;cJUMu
rrSm;wJUb0rSmjzifh wnfcJUonf/
atmf...ork',aZmawGeJU
tckrSESajrmNyD; vk&r,fh oabmqdk&ifjzifh
'k-o-e-aom a[haomfwmaqG&JU
rif; olUr&aumuGm
&Ir0wJUtacsmawG rif;rSm wykHwyifeJU
ukefpifatmifawmif rif;rokH;Edkifygbl;uGJU/
[m...[kwfom;bJ/ ar&,f cdkif&,f? ouf&,f? wif&,f? eDvm&,f? oDwm&,f
*Dwm&SdwfawGcsnf;bJ/ edkUNyD;ausmhwdkU EGJUwdkUaum/ tdk...trsm;BuD; rif;rSm&Sd&ufom;eJU/
'D[mrav;wa,muf ESajrmraeygeJUawmhuGm? olUtdrfaxmifeJUoljzpfoGm;ygNyD/ udk,frpm;
EdkifwJUtpm; olrsm;0g;yapayghuGm/ rif;aumifrav;awGUcJU&vdkU pdwfraumif;jzpfaewm/
avSarsm avSeJUvdkuf? aiGarsmaiGeJUvdkufqkdwmvdk jrmarsmawmh jrmeJUbJvdkufayghuG/
rif;tdrfu pma&;pm;yGJxJrSm rif;&nf;pm;pmawGeJU "mwfykHawG trsm;BuD;bJ/ tJ'gawG
jyefMunfh/ jyefzwfygvm;uG/
tm;...[kwfom;bJ/ aomfwmaqG 'Davmuf MumMumaqG;raeEdkifbl;/
]]a[;..u&pf&Sfem;a&U}}
]]qyf}}qdkNyD; teD;vm rwfwwf&yf/
]]a[h..'Dykvif;vufusefudk puúLeJUywfay;vdkufuGm}}
]]tjcm;qyf? q&mhrsufESm tckMunfoGm;NyD? a&mufvmpwkef;u bmjzpfvmvdkUvJ
q&m}}
]]ig aqG;vmwmuG? 'gayr,fh igvdkaumifu MumMumaqG;vdkUvJ r&ygbl;uGm?
pdwfysufygw,f}}
tcef;-4

(u)
toJuGJwJUt&G,f

ynm&Sm t&G,fwGif;[mrdkU
oifumom z,frjiif;Edkifbl;
i,fpm&if;rSmwJU ckcsdefcg/
toufppfjyefawmh
q,fh&Spfu,f &G,ftaey
we,fajr ausmif;abG&dyfqDodkU
arG;r,faz aumif;appdwf&,feJU
uGyfESdyfum oGefoifvTwfavawmh
ZGwfrSdwfum yefqif0wfu,fESifh
OD;nTwfcJUyg/
ysKdaxG;ar EG,fEG,faESmif;udkv
udkav;aqG we,fajymif;ayr,fh
i,faygif;udkwJU ypfrcGm
cspfyg&JU wrdzsm;/
opömeJU uwdxm;/
cGifhvTwfaemf
usifh0wfawmf vlbkHaqmifü
zlvkHatmif ynm&ygrS
oOömrSm cifnmtvS&,feJU
pOfruGm Muifyg&r,fvdkU
awG;qum rSefpum;&,feJU
a0;u yefMum;vdkufygoAs
axG;ESr xHyg;/

uRefawmf vlysKdayguf &efukefa&mufwJUESpfu uRefawmfhcspfOD;olodkU a&;ydkUvdkufwJU


uAsm0g EkEk av;csKd;uav;ygbJcifAsm/ olu 14-ESpf? uRefawmfu 16-ESpfom;rSm
pwifBudKufvm cJUMuwm uRefawmf 19-ESpfom;rSm ol[m uRefawmfhtoJudk
cGJypfvdkufwmygbJcifAsm/ (olUudk]cspfaomod*Ø}vdkU 0w¦Ka&;NyD;NyD/)
pifppfawmh toufi,fi,feJU &nf;pm;xm;wJU vlawG[m toJuGJ&rSmcsnf;aygh
cifAsm/ bmaMumifhvJ qdkawmh ]orD;unm? tcgrvifh ]£w¦d&lyH-"eH}qdkxm;awmh olwdkUrSm
u vif,lbdkUu w,fvG,foudk;As/ uRefawmfwdkU a,mufsm;awGrSmawmh ynmoiftkH;[
NyD;awmh tvkyf&SmtkkH;[/ rdef;rwa,muf&bdkUta&; awmfawmfav;cufom;As/
EdkUNyD; uRefawmfh&nf;pm;OD;uvJ 4-ykH 3-ykHw&kwfaoG;ygawmh olU]tw,f}[m
uRefawmfhvdk awmuv,form;om;udk b,fenf;eJUrSoabmrwlbl;/ t&ufqdkifuaZmf
qdkifydkif&Sif taygifqdkifydkif&Sif axmifuJBuD; qdkawmh olUorD;eJU uRefawmfjzpfrSef;vJ oda&m
olwdkUvdk w&kwf0ufowfvdkifpifpD 0ufaxmifrSL;om;eJU ay;pm;vdkufoAs/
tJonftcsdefrSm uRefawmf &l;rwwfcHcJU&w,f/ uRefawmfhtoJuGJcgpuqdk&if
uRefawmf[m rdef;rrSeforQ pdwfemNyD;awmh vlysKdBuD; tjzpfeJUbJ woufvkH; aeoGm;awmh
rvdkvdk? ouFef;bJ qD;awmhra,mifa,mif? pdwfabmifbifcwfNyD; aemufw,frMumygbl;?
&nf;pm;qdkwm wa,mufxJxm;vdkU raumif;bl;? rsm;rsm;xm;rS pdwfat;&r,f/ ]rdef;rqdk
wm aqmif;avyrmnd? twGif;oabmrwnf? ajymif;vJwwfonf}vdkU cifarmif&ifqdkcJU
wJU twdkif;? uJ..tJvdk wa,mufajymif;vJoGm;wJUtcg? udk,fhrSm vufusefawG&Sdaew,f
qdk&if bmylp&mwkef;/ tJonfvdkpdwful;NyD; wcgxdNyD;vdkU cJrSefbl;wJU
pmoli,fvdkjzpfaewJU uRefawmf[m &nf;pm;awG &oavmuf ajAmufxm;awmhw,fAsKdU/
&efukef{&d,mu e,fus,fwmbJAsm/ &nf;pm;rsm;rsm;xm;vdkU&w,f/
Munfhjrifwdkifaps;xJu txnfonf rav;? atbDtrfausmif;u 9-wef;ausmif;ol?
odrfBuD;aps;u xDvufrSwfa&mif;wJU w&kwfujym;rav;? vomvrf;
pdefar&Dua'pD..ponfjzifh ayghAsm/ e,fuNrdKUuav;awG rSmqdk b,f'Dvdk&rvJ?
wa,mufxm;vdkufwmeJU wNrdKUvkH; owif;jzpfaeNyD/
tJvdk uRefawmfhrSm &nf;pm;awGrsm;aeawmh b,folUudkjzifh igr&&ifraeEdkifawmhyg
bl;qdkwJU pdwfrsKd;vJ r&Sdbl;/ [m...b,folUudkawmh igwu,frvdkcsifbl;? taysmfbJqdkwJU
pdwfrsKd;vJ rxm;bl;/ uJ..'gawGxJu ezl;pmygwm wa,mufa,mufeJUawmh nm;rSmbJvdkU
pdwfydkif;jzwfxm;vdkufwmbJ/
wuxJ &r,fh&awmh uRefawmfaewJU emeDtdrfeJU wtdrfausmfu aemfrmav/ olUudk
uRefawmfpçwkef;u 13-4ESpf tysKdawmifrjzpfwjzpfxifygAsm/ olUudkr&t&BuHw,f
vJr[kwfygbl;Asm/ ppfBuD;jzpfvdkU &efukefNrdKUysufNyD; tm;vkH;&nf;pm;awGeJU
uGJuGmoGm;MuNyD; awmh anmifpma&;udk i&kwfMuufoGef 0,f&atmifoGm;&if;eJU
taumufawmif Munfh& atmifvdkU ajc&SnfNyD; xkH;bdkbuf ul;oGm;&if;eJU wuxJ
rarQmfvifhbJeJU aemfrmawGUNyD; nm;oGm;wmAs/
]]jrif;vSnf;orm; b0wkef;uvJ armifMuifa&Tu &nf;pm;rsm;wmbJ}}vdkU emeDu
ajymw,frdkUvm;/ tJ'gu t*Fvdyfacwfu vufusefawGvJygw,fAs/ bmaMumifhvJqdk
uRefawmfwkdU[m cspfvufprwkH;cif AkH;awGw0kef;0kef;csvdkU uGJcJUMu&wmvm;As/ wa,muf
wa,muf opömazmufMuvdkUrSr[kwfbJ/ wOD;eJUwOD; pdwfemMunf;p&mrS r&SdMubJ/
wuxJ &efukefNrdKUBuD; at;aq;oGm;vdkU *syefacwfrSm jyefawGUMuawmh tajctaet&
wcsKdUvJ tdrfaxmifawGusvdkUayghAsm/ odkUaomf 'Di,fucspfawG[m (uRefawmfuolwkdU&JU
tcspfOD;vJ jzpfcsifjzpfaer,fayghAsm) usm;aoaomfvJ usm;a&rajymif;bl;qdkwmvdk
cspfpdwfawGu rys,fMuawmh apmifhxdef;oifhoavmuf apmifhxdef;MuwJU &nf;pm;w0rf;uGJ
&nf;pm;wckvyfawG jzpfukefMuwmayghAsm/ tr,f tJ'gvJ t&omwrsKd;cifAs/ uRefawmf
urdef;uav;awGudk r&ufpufwwfzl;/ trsKd;orD;qdk&if oem;vJ oem;? tm;vJemwwf
w,f r[kwfvm;/ 'Dawmh 'Daumif&nf;pm;rsm;w,fvdkU t&yfu tajymcH&jyefa&m/
tJ...tck pma&;q&m jzpfvmjyefawmhvJ rdwfaqGwkdUodMuwJUtwdkif;bJ? wuxJ
&efukefuom r[kwf/ tNrdKUNrdKUte,fe,fuyg vmMujyefoAs/
tcke uRefawmfa&;cJUw,f? rMuifa&Tav;eJU ywfoufNyD;av-
]ork', aZmawGeJU
tckrS ESajrmNyD;awmh
vk&r,fh oabmqdk&jzifh
'k-o-e-aomuGJU aomfwma&U
a[...olUr&aumuGm..
rif;rSm &Ir0 tacsmawG wykHwyifeJU}vdkU udk,fhudk,fudk *kPfwifcJUw,f
r[kwfvm;/
tJ'D ]&Ir0tacsm}qdkwmrSm t"dyÜm,fESpfrsKd;&Sdygw,f/ wrsKd;u 'DvdkcifAs/ þrdef;u
av;awG uRefawmfhqD yxrOD;qkH; rdwfqufvmMuawmh OD;aomfwmaqG? odkUr[kwf q&m
aomfwmaqG? odkUr[kwf udkaomfwmaqG? &Ir0r*¾Zif;wdkuf? 146-paumhaps; taemuf
zufwef;? &efukefNrdKUvdkU vmMuoudkAs/
'Dawmh uRefawmfu pmwapmif jyefvdkufNyD;vdkU aemufwcg olu zGJUzGJUEGJUEGJU
vkyfvmjyefNyD/ Oyrm OD;aomfwmaqGac:&wm &Snfygw,f? udkaqGvdkUbJ ac:awmhr,f
aemf? EGJUu tcktoufb,favmufbJ &Sdao;w,f? udkaqGum toufb,favmuf&SdyvJ
[if? bmnmeJU vkyfvmNyDqdk&ifjzifh uRefawmfolUoabm odNyD/ uRefawmfh&JUrtlyifvrf;
emeDUtdrfvdyfpmay;vdkufNyD;awmh "mwfykHxnfhvdkufw,f/ udkaqGUtouf odcsif&if tJ'D
"mwfykHMunfhNyD; cefUrSef;aygh/ EGJUvJ udkaqGUqD "mwfykHay;vdkufygqdkwmrsKd;/
tJonfenf;rsKd;eJU olwdkU"mwfykHawG &vmawmh acsmwmedyfwmudka&G;NyD; uRefawmf
u&nf;pm;jzpfatmif vkyfw,f/ w,fNyD; ykHrvmbl;qdk&if rdwfaqGavmufeJUbJ &yfoaygh
Asm/
tJ'gaMumifh olwkdU[m &Ir0u wqifhvmordkU &Ir0u uRefawmfa&G;,lwJUtwGuf?
&Ir0u ay;wJU ]&Ir0 tacsm}/ ya'omu &wmudk ]ya'omtvS}ayghAsm/ odkUaomf....
ya'omuw,fNyD; touf&Snfvdkufwmr[kwfvkdU? &Ir0ubJrsm;ygw,f/ tcke azmfjycJU
wJU rMuifa&Tav;uawmh ya'omu&wJU ya'omtvSaygh/ a[m..tcktJ'Dya'omtvS
av;[m uRefawmfhqdu a<uuma<uum<uoGm;NyD r[kwfygvm;/ 'gaMumifh olUtwGuf
uRefawmf t&ufqdkifxJ 0ifcJUNyD; ykvif;azmufaomuf&mu ykvif;puúLywfapum
jyefxGufcJUonfupNyD; uRefawmfhZmwfvrf;qufygonf/
w0ufausmfausmf &rfykvif;eJU uRefawmftdrfjyefa&mufw,fqdk? uRefawmfhcgwdkif;
EIef;rSeftwdkif; qdk'gav;qeJU wcGufaomufvdkufNyD; uRefawmfpma&;pm;yGJ 0ifxdkifvdkuf
w,f/
tJonftcsdefr,f uRefawmfhtajctae ajym&OD;r,f/ uRefawmfeJUaemfrm&JU zl;pm
[m 12-ESpfMum&r,f? cav; 5-a,muf arG;&r,f/ tJonftcsdefrSm 4-a,mufom
arG;&ao;wJUtwGuf uRefawmf a,mu©rBuD;eJU jyefvnf oifhjrwfNyD; olwkdUtdrfay:
jyefa&mufaejyefNyDAsKdU/ bmaMumifhvJqdkawmh ]cspfyef;ESpfcdkif}0w¦KeJU ]yy0wD}vkH;csif;ESpftkyf
a&SUqifhaemufqifh xkwfvdkuf&awmh olUxrif;vcawG tm;vkH;ay;EDkifwJUtjyif? uRefawmf
ausmufwkH;eJUxkvdkU ysufpD;oGm;wJU olUtdrfeH&H jyefjyifc usorQvJ uRefawmfuay;vdkuf
oudkAs? [J..[J/ uRefawmfhrSmvJ aiGav;u azmaew,f/ tJonftcgrsKd;rSmqdk&ifav....
uRefawmfha,mu©rBuD;u uRefawmfhudk odyfcspfwmbJAs/
]]rif;...raeUu 0,fvmwJU acgufqGJaMumf odyfaumif;wmbJuGm? 'DaeUaum
rif;bm[if; 0,fcsuftkH;rvJa[h}}
uRefawmfhrSm ydkufqH&SdaevQif uRefawmfonf udk,fhpdwfBudKuf[if; udk,fwdkif0,f
udkifwdkifcsufí pm;wwfygonf/ onfawmh aumfw&mrBuD; cHwGif;awGUoaygh/
uRefawmfonf olwdkUESifhb,fvdkyif oifhjrwfaeapumrl uRefawmfhpma&;pm;yGJudk
awmh emeDUtdrfrSmbJ tNrJxm;onf/ pmoifcef;xJrSm ausmif;om;awG qlnHaewkef;?
uRefawmfhrSm a&;Edkifaomfvnf; olwdkUtdrfrSm ydkufqHjywfí a,mu©rBuD; jiLplNyDqdk&ifawmh
uRefawmfbmrQ a&;r&awmhay/
xdkUaMumifh uRefawmfhpma&;pm;yGJudk olwkdUtdrfrSm rxm;? odkUtwGuf uRefawmf
bmawG a&;aeonf? bmawG vkyfaeonfudk aemfrmb,fawmhrSrod? odatmif pkHprf;csif
wJUpdwfrsKd; OmPfrsKd;vJolUrSmr&Sd? olodwmu aiGbJ/ uRefawmfbm0w¦KawG a&;aew,fqdk
wmvJ oluzwfavh&Sdwmr[kwf/ pmqdkwm zwf&aumif;rSef;odwJUtrsKd;r[kwfacs/
olUtarvJ xdkenf;¤if;bJ/
xdkUaMumifh uRefawmfonf pma&;q&mwa,muf taetm;jzifh pmayudkjrwfEdk;wJU
uRefawmfh0w¦KawG csD;rGrf;ESpfoufwJU rdef;rrsKd; aemufxyfvdkcsifonftrSef/ tcsdeftcgESifh
tcGifhta&;udk BudKwifBuHqqJ/

(c)

pmESpfapmif

xdkaeUu uRefawmfpma&;pm;yJG xkdifvdkufaomtcgü &nf;pm;pmwapmifESifh


b*Fvm;nDr\ pmwapmifa&mufaeonf/
rdwfaqGonf &nf;pm;pmawGudk a&;bl;rnf zwfbl;rnfjzpfaomfvnf; uRefawmfh
vdktaumifrsKd;rSmom &Sdwwfaom b*Fvm;nDrwkdU\ pmrsKd;udkum; awGUbl;aumif;rS
awGUbl;ayrnf/ xdkUaMumifh vGefcJUaom tESpf 20-ausmfu pmwapmifudk ul;,lazmfjy
vdkufygtHU/
vm;&Id;NrdKU
5-4-51
tudkaqG....tudkaqG....tudkaqG....tudkaqG....

tr,fav;awmf ac:vdkuf&wm/ tudkaqGbmai;idkifaewmvJ/ tudkUaqGU&nf;pm;


udk vGrf;aevdkUvm;/ tudkaqGUrSm &nf;pm;&Sdovm;/ &nf;pm;&Sd&if a,mif;ravmif;udk
Munfhcsifw,fq&m/ "mwfykHydkUvdkufprf;/
wu,fbJ..wu,fbJ..cdkifodcsifw,f/ tudkaqGUrSm &nf;pm;&Sdovm;? &Sd&if&Sdw,f
ajymaemf...rnm&bl;/
bmvJ tudkaqGu cdkifhrSmaumvdkU ar;csifovm;? ar;yg/ cdkifuawmh &Sif;&Sif;bJ
ajzrSmbJ/ r&Sda&;csr&Sd/ ckvJr&Sd? aemifvJr&Sd? b,fawmhrSvJ &Sdrnfr[kwf/ cdkifu 'grsKd;
em;vJrvnfbl;? 0goemvJrygbl;? taruvJrBudKufzl;/
[Gef;...cdkifhudk aemufydk;wJUaumifawG trsm;BuD;&Sdw,fodvm;? 'if;wdkU*&kpdkufaygif}}
]]'gxuf tudkaqG&m? a[m'Dvm;&Id;NrdKUrSm ae&wm cdkifysif;w,fuGm...tudkaqGwdkU
&efukefNrdKUBuD;a&mufbl;csifw,f? uJ..cdkifvmcJU&ifav tudkUaqGUtdrfrSm ac:xm;r,fvm;?
xrif;auR;r,fvm;? &kyf&Sifjyr,fvm;? ajymprf;...ajymprf;}}
]]atmf...raeUu cdkifwdkUNrdKUrSm rdk;awG&Gmvdkufwm tudkaqG&m? tck {NyDvqef;qdk
awmh oBuFeftBudKrdk;ac:r,fayghaemf? cdkifav rdk;a&awG rdk;&GmxJrSm csKd;w,f? EdkUNyD;csrf;vdkU?
tdyf&mxJrSm apmifNcKHauG;aeawmh bmvdkUvJrodbl; tudkaqGUudk owd&vdkufwmuGm? nae
4em&DeJU 5em&DavmufrSmaygh? tJ'DtcsdefrSm tudkaqG bmvkyfaevJ ajymprf;?
t&ufaomufaeovm; b,frdef;rvdkufNyD; aemufydk;aeovJ}}
]]cdkifar;wmawG tukefajzaemf? pmjrefjrefjyef'gbJ}}
tudkaqGcspfwJUnDr...
cdkif...

olb,folvJqdkwmudk pm&Iol odNyD;ygNyDaemf? olUpmtoGm;tvmudkMunfhyg? ESHNyD


pkwfonf ajymif;0rSmvmem;aeNyD/ odkUaomf...uRefawmfolUudk &nf;pm;rvkyf&Jbl;? oltJ'D
pma&;awmh 16-ESpfxJ a&muf&kHbJ&Sdao;w,f? olUrSm (aemuf...vlcsif;awGUawmh od&wm?
tm,keJU OmPvrf;aMumif;rqufwJU uRefawmfhvdk vu©Pmjywf) xif&mudkZGwfw&Gwfvkyf
wwfwJU owåd&Sdw,f/)
olUudk uRefawmf &nf;pm;vkyfvdkuf&if wuxJ &efukefvdkufvmvdkU olUtouf
rjynfhwmeJU bmeJU 'ku©vSvSBuD;a&mufEdkifoAs/
odkUaomf...BuHwdkif;vJrjzpf? rBuHbJESifhvnf;jzpfwwfonfrdkU olESifhuRefawmf[mav
nm;bdkU zl;pmrygcJUaomfvJ onf0w¦KtprSm azmfjycJUwJU uAsmtwdkif;bJ/
'dkbDjyef c0gcs&,fu
tysKd&nfwzef eHUomawGoçygvdkU
ESpfudk,fMunf&ef vmvdkUpçjyefaygh
a[h..igwdkUb0awGu ravsmf...
]]atmf..igudk,fawmf qGrf;yGJrGef;vGJrS o'¨gvGefvdkUtpmrGef vmruyfeJUawmh
'umrav;a&U &yfwef;u&yfMupdkU}}qdk&wJU tydkif;qdkufcJUw,f/
uRefawmfh tw¦Kywådudk 3-ydkif;cJa&;r,f? yxrydkif;u aiGwm&Dr*¾Zif;rSm 17-v
a&;cJUNyD; tck yk*Hu pmtkyfxkwfw,f? tck[mu 'kwd,ydkif;? onf'kwd,ydkif;rSm tJ'D 15
ESpforD;av;u uRefawmfeJUpçcJUwJU cdkif[m t"duZmwfaumifjzpfvmw,f/
odkUaomf...'DZmwfaumifrif;orD;ra&mufrD Zmwf&Hrif;orD;awGuvJ uRefawmfhrSm
&Sdao;As? uJ..tJonfwaeUxJrSm a&mufvmwJU &nf;pm;pmwapmifuawmh rdk;aumif;NrdKUu
ausmif;q&mrcifAs? cdkifhvdk i,fi,f&G,f&G,f rjzpfpavmufuav;r[kwfygbl;? "mwfykHxJ
rSm awGU&wm x,fx,ft,ft,fBuD;ygbJ? emrnfu rjrvGifwJU? olUudkol
]vGif}vdkUa&;NyD; uRefawmfhudk ]aqG}vdkUac:ygw,f/ pma&;vJ nufoAs Munfhav

rdk;aumif;NrdKU
4-4-51
aqGa& aqGUudkvGifwdk;wdk;av; em;em;uyfNyD;ajymvdkufcsifw,fuGm? bmvJ..odvm;?
]aqGUudkvGif odyf odyfodyfcspfwmbJ}vdkU? 'DawmhaqGu vGifhudk zuferf;rSmbJ r[kwfvm;/
erf;apcsifw,f aqG&m...vGifuvJ jyeferf;csifw,f? Munfhprf; vGifwdkUpmcsif;cspfMu
wm MumNyDaemf? vlcsif; wcgrSrawGU&ao;bl;? Love exists not without hope.
tcspf[m ajrSmfvifhcsufr&SdbJeJU wnfNrJraebl;vdkU t*Fvdyfpum;&Sdw,fr[kwfvm;?
aqGeJUvGif awGU&atmifBuHMupdkUuGm/
'DrSmaqG onfESpfEdkifiHawmfoBuFef rEÅav;rSm usif;yr,f r[kwfvm;? 'Dawmh
jrpfBuD;em;ucsifraemyGJwkef;uvdk pma&;q&mawGyg zdwfawmh aqGygvmcJUtkH;r,f
r[kwfvm;/
awmuf¿ tJ'D jrpfBuD;em; raemyJGwkef;u aqGcsdef;&ufom;eJU vGifrvmEdkifwm
emvdkufavjcif;aqG&m? tJ'D&ufydkif;rSbJ vGifuemrusef; jzpfae&w,f? aeraumif;&ufeJU
twif;zspfnSpfNyD; vmr,fpdwful;ygao;w,f? 'gayrJU vGifhvlrrm&kyfBuD; aqGjrifawmh
pdwfysufoGm;rSmpdk;vdkU od&JUvm;/
a[m...tckawmhav vGifhusef;rma&;[m bJ&D;zpfbJaqG? tJ'DEdkifiHawmfoBuFefrSm
rEÅav; vmjzpfatmifvmcJUyg/ vGifawmh aEGausmif;ydwf&ufrSbJ qufqufvmcJUrSmbJ?
rEÅav; a&mufawmh &J&ifhOD;bZHBuD; pmtkyfqdkifudk ]qifwm}xm;NyD; csdef;Mur,f? vGif[m
rEÅav; 0ufpvDausmif;rSm 10-wef;atmifcJUNyD; tJ'Dausmif;rSm rlvwef;q&mr vkyfcJU
bl;wmbJ? ESpfa,mufxJ vGwfvGwfvyfvyf awGUMubdkUvGifpDrHr,faemf/ aqGbmrSryleJU/
qufqufvmjzpfatmifom BudK;pm;ygaemf...tcspf&,f/
ESpfa,mufxJqdk&if armif&,f.....
arT;arT;rsm;pGmESifh
armifhxm0pOf vGif

tcef; (5)

(u)

jrefrmEdkifiH pma&;q&mtoif;
1948-49-50-51-52 ESpfrsm;wGif ppfNyD;acwf jyefvnfwnfaxmifaom jrefrm
EdkifiH pma&;q&mtoif;onf tiftm;taumif;qkH;ESifh wuf<uvIyf&Sm;qkH; jzpfonf/
pma&;q&m jyZmwfrsm;vnf; ESpfpOf uçí atmifjrifvSonf/ 1949-ckESpf umaX;&kHrSm
uçaom ]ewfoQifaemif}jyZmwfrSm tatmifjrifqkH;jzpfonf/ vlpnfum;vGef;í &Jtapmifh
vmae&onf/
rif;om; a&Tnmarmif? rif;orD; arEGJUESifh tysKdawmfvkyf&ef tjcm;rdef;uav; 5-
a,mufom &kyf&Sife,frS ac:,liSm;&rf;í usefZmwfaumifrsm;rSm pma&;q&mrsm;omjzpf
\/
tJonfwkef;uqdk&if
ewfawmfvrSm *aZmfwjrjreJU
uRefawmfwkdUwawG aysmfMuyg;Muonf
Zwfuc wn 10-vJ &oudk;/
þ ewf&Sifaemif jyZmwfwGif uRefawmfu 'Db&efwdk (ipifum)ESifh wGJbuf
yifv,f"m;jy qDanSmfyifwdk vkyf&onf/ xdkpOfu uRefawmfonf *Gif;bm;upm;wkef;jzpfí
&iftkyfum;um;ESifh vufarmif;<uufom;rsm; awmifhwkef;jzpfonf/ abmif;bD&Snf 'l;acgif;
acgufESifh yifv,f"m;jy0wfaom tuØsvufwdk tpif;usm;ESifh rsufpdwzufydwfESifh
yifv,f"m;jy "m;aumufBuD; cg;csdwfum vufarmif;<uufom;rsm; xkwfí &dkufxm;aom
"mwfykHrsm;udk uRefawmf\ pm&nf;pm;Od;rsm;jzpfaom ]ar}ESifh ]tcke ]vGif}wdkU&Muonf/
olwdkUtifrwef oabmusonf/
q&mBuD; a&TOa'gif;uyif ]]atmifrm ighaumif tJ'DykHpHeJU Zmwfpifay:rSm jrif&
awmh awmfawmf udk,fvkH;udk,fxnfvSygvm;a[h}}[k csD;rGrf;cJU\/
xdkpOfu r,f'*kef arat;xHrSvnf; ]]udkaqG 'Davmufabmf'DvSaewm armifbJGU
&atmif NydKifyGJ0ifygvm;? tJvdkqdk armifbJGU& pma&;q&m udkvlacsm jzpfoGm;rSmaygh}}[k
ol\ csD;rGrf; rdwfzGJUpmwGif a&;vdkufao;\/
ppfppfawmh uRefawmfu wef;bm;? *Gif;bm;om upm;í 0dwfrçolr[kwfojzifh
udk,fxnf tay:ydkif;uom awmifhNyD; atmufydkif;u awmifholr[kwfacs/
odkUaomf uRefawmfu arat;xHodkU ]]udkaqGu ArmjynfrSm tjcm;armifbJGU&r,fh
vlwa,mufudk taESmifht,Suf ray;csifygbl;/ pma&;q&mtjzpfeJUbJ awmfygNyD}}[k
jyefpmxJrSm xnfha&;vdkufao;\/
pifppfvnf; uRefawmfonf armifbJGU& 0dwfrçwJUvlawGvdk aygifvkH; wkwfuGuG
ykHoP²mefBuD;awGudk vSonfrxifacs/ xkHxdkif;xdkif;BuD;awGESifh trsKd;orD;awG oabm
awmh rnfodkUrod/

pma&;q&m toif;ESifh tpdk;&


xdkpOfu z-q-y-v tpdk;&onf pma&;q&m toif;udk txl;acsmharmh
aygif;oif;\/ uRefawmfwkdU jyZmwfuvQif 0efBuD;tzGJUodkU vufrSwfwapmifvQif w&mESifh
oGm;a&mif;\/ 0efBuD;csKyfu tpjyKí udk,fwdkifvma&mufMunfh&Ium tm;ay;tm;ajrSmuf
jyK\/
xdktcsdefrSm ]txuf jrefrmjynf pma&;q&m toif;}[lí rEÅav;rSm oD;oefU&Sd
ao;&m? 1951-ckESpf azazmf0g&DvxJwGif 0efBuD;csKyfonf txufjrefrmjynf pma&;q&m
toif;udk &efukefodkU zdwfac:\/ pma&;q&m toif;om r[kwf/ txufjrefrmjynf
owif;pmq&m toif;vnf; ygav&m &efukefu pma&;q&m? owif;pmq&m? toif;
rsm;u {nfhcHaumfrwDzGJU&\/
,if;umvrSm uRefawmfonf pma&;q&m toif;\trIaqmifwa,mufjzpfaeí
{nfhcHaumfrwDxJyg&av&m? [m..[efusvdkufwJU jzpfjcif;/ ,if;owif;pmq&m pma&;
q&mawGudk &efukefNrdKU&Sd oH&kH;toD;oD;u nwdkif;yif zdwfac:ojzifh uRefawmfwkdUrSm
]bkef;aeU qufrl;}aygh/ udk,fraomufzl; rpm;bl;ao;wJU 0DpuDawG 0dkifawG? Oa&my tpm;
tpmawG b,fESpf&ufMum wG,fcJU&ovJawmif rrSwfrdawmhygbl;/
aemufqkH;bdwf EIwfquf {nfhcHyGJuawmh aeUv,fcif;rSm 0if'grD,mxJu 0efBuD;
csKyf tdrfrSm O,smOfvufzuf&nfyGJ/
þvufzuf&nfyGJ tNyD;ü tm;vkH;vlawG jyefMuawmhrnf[k vIyfvIyf&Sm;&Sm;
jzpfMuonfwGif tBuHorm; uRefawmfonf 0efBuD;csKyftem;oGm;um olUvufudk ZmwfueJ
udkifvdkufNyD; wcgrQ pum;rajymbl;bJvsuf olUvlay:vlaZmf vkyfenf; pmtkyfxJu
twdkif; tifrwef &if;ESD;onfhtrlt&mjzifh-
]]'DrSm tudkBuD;? tudkBuD;wdkU tpdk;&tzGJU[m azazmf0g&Dv 12-&ufaeUrSm ucsif
jynfraemyGJudk oGm;rvdkU r[kwfvm;? 'Dawmh uRefawmfwdkU pma&;q&mtoif;udkyg ac:yg
vm;Asm? pma&;q&mawG[m 'DyGJrsKd;a&mufoifhwm avhvmoifhwmaygh}}
'DawmhrS 0efBuD;csKyfu uRefawmfhaphaphMunfhum...
]]at;...at;...rif;b,folvJuG}}
]]uRefawmf aomfwmaqGyg}}
]][kwfNyDa[h..rif;ajymrSbJ igvJ pdwful;&w,fuG? oGm; oGm; [dkrSm udkoefUoGm;ac:
vdkufprf;}}
xdkpOfu ,ckukvor*¾ twGif;0efcsKyfa[mif; OD;oefUu 0efBuD;csKyf\ twGif;0ef/
OD;oefUeJU uRefawmfuawmh &Ir0rSm pma&;abmftjzpfESifh odNyD;om;bJ/ wcgxJ OD;oefU
vufudk qGJNyD; ac:cJUawmhonf/
aemufwaeUwGif jyefMum;a&;XmerS ucsifjynfwGif usif;yaom0efBuD; qrm;
'l;0g;aemif\ raemyGJodkU jrefrmEdkifiH pma&;q&m toif;rS 4a,muf? owif;pmq&m
toif;u 4a,muf? txufjrefrmjynf pma&;q&mtoif;u 4a,muf? owif;pm
q&mtoif;u 4 a,mufvdkufcGifhjyKaMumif; ausnmvdkufavonf/
udk,fhtoif;ESifudk,f vla&G;Muawmh uRefawmfuawmh 'DtcGifhta&;&atmif
zefwD;wJU [D;&dk;bJAsm/ eHywf0rf;aygh/ usef 3a,mufu OuúX '*kefwm&m&,f? aiGxdef;
trBuD;*smae*sKd&,f? trIaqmif wa,mufjzpfwJU rif;&Sif&,f olwdkU[molwdkU usdwfa&G;
vdkufMuoaygh/
'gaMumifh uRefawmf ]zdk;aomfwm pE´mvudkuG,f}}0w¦Ka&;awmh olwdkU 3a,muf
uRefawmfhZmwfaumifawG jzpfaewmaygh/
tJonftcgrSm uRefawmf yxrOD;qkH; av,mOfysHpD;bl;jcif;ygyJ/ 22a,mufpD;
'gudkwm av,mOfAs/ tJonfwkef;uawmh jrefrmjynfrSm tBuD;qkH;eJUtaumif;qkH;ayghAsm/
uRefawmfwdkU &efukefuxGufvmcJUNyD; rEÅav;uq&mawGudk csrf;jrompnf
av,mOfuGif;rSm acwåqif;NyD; ac:&onf/
[m...tJonfraemyGJrSm ucsift&ufawG? acgif&nfawGu azmjcif;aomjcif;udkAs?
uRefawmfwkdUvdk aomufwwfwJU vlawG[m aeUrvif; nrvif;bJ/

raemyGJusif;yykH..
raemyGJonf ucsifac: *sif;azmvlrsKd;wkdU\ uRJudkowfNyD; ,ZfylaZmfaom olwdkU
&dk;&m ewfyGJjzpfygonf/ vlwdkU0dkif;0ef;uckefMu&ef uGif;us,fus,f tvnfwnfhwnfhrSm
pdkufxm;aom raESmwdkifudk aq;jc,fykHrSm vSyvSayonf/
þraESmyGJodkU ucsifjynfrSm&Sdaom &GmtoD;oD;u 'l;0g;(olBuD;)rsm;onf udk,fh&Gm
om; tzGJUtoD;oD;ESifh vmMuí olwdkU[molwdkU 0g;rsm;? opfi,frsm;ESifh wJBuD;wJi,frsm;
xdk;aeMuonf/ olwdkUwGif ,ZfylaZmf&ef uRJayguf uRJi,frsm;ygcJUonf/
olwdkU,ZfylaZmfMuykHrSm uRJudkajcvuf rwkyfaESmifbJ ,ZfwdkifrSm cdkifcdkifcsnfí
vlawGu0dkif;NyD; vSHeJUxdk;Muonf/
uRJvJusNyD;aoaomtcg ta&udkcGmNyD; aygifawGvufawGudk tacsmif;vdkuf
ckwfvSD;,lMuí tacsmif;vdkufyJ rD;zdkBuD;rsm;jzifh zkwfuifí zJU&GJUpm;Muonf/
'l;0g;BuD;rsm; tcefUpm; pm;Muonfum; toJESvkH;awGudk cyfao;ao;wkH;? i&kyf
MuufoGef? qD? qm;ESifh 0g;usnfawmufxJxnfhí aumufnSif;usnfawmufvdkrD;zkwfNyD;
pm;Muonf/
rusufwusufayghAsm? [m...t&ufeJUawmh odyfaumif;wmbJ? uRefawmfwdkUvdk
{nfhonfrsm;udk olwdkUwJxJoGm;vQif 'grsKd;ESifh {nfhcHygonf/
ucsift&ufonf tvGefjyif;ygonf/
ucsifvlrsKd;wdkUonf a,mufsm;rdef;r tm;vkH;aomufMuonf/
'l;0g;BuD;wa,muf\ wJodkU&efukefrS owif;pmq&mtjzpfESifhygvmaom tdk;a0
udkndKjrBuD;ESifh twloGm;Muygonf/ Murf;jyifay:wGif wifyv’ifacGxdkifí wG,faeaom
'l;0g;BuD;onf uRefawmfwdkUtm;vnf; olUa&SUrSm xdkifapí usnfawmufzkwf? uRJtoJESvkH;
[if;ESifht&uf {nfhcHygonf/
olwdkU aomufpm;ykHvnf; cefUvSyg\/ olUa&SUwGifxm;aom a&tdk;xJrS t&ufawG
udk 'efzvm;BuD; tjynfhtjynfhcyfay;\/ uRefawmfwdkU wa,mufwcGufcyfay;\/
'l;0g;BuD;onf ¤if;'efzvm;tjynfhudk a&aomufovdkwcsufxJ tjywfarmhypf\/
uRefawmfwdkUvnf; olUenf;wl armhvdkufawmh atmifr,fav;As? ESpfusKdufokH;usKduf
ESifhjyefcs&\/ tjrnf;0g;&\/
'l;0g;BuD;u&,fí olUvdkbJ tjywf&Sif;&efajym\/ uRefawmfwdkUrwwfEdkifyg?
vufumí &ifylvSNyD[k &ifbwfykwfjy&\/ 'l;0g;BuD;u tm;&yg;&&,fí oluawmh
aemufxyfcGufjynfhBuD; csvdkufjyef\/
þ'efzvm;tjynfhrSm wtmwm&Sdyg\/ uRefawmfonf þcGufxJrS w0ufomom
rQ ukefygonf/ vla'gifpdkif;um 'l;0g;BuD;tm; uRefawmfhvnfyif;u rmzvm jzKwfí
vufaqmifay;cJUonfom rSwfrdygawmh\/ OD;ndKjrBuD;udkvJ owdr&awmh/ raemuGif;xJ
a&mufoGm;NyD; tJ'Dnuvdkufwmav...qrm;'l;0g;qif0g;aemifBuD;eJUvJ vlcsif;b,fvdku
b,fvdk awGUoGm;Muw,f rajymwwfygbl;? ESpfa,mufom;wGJNyD; uvdkufMuwm
uRefawmfh woufwmrSm wcgrS 'Davmufrubl;ygbl;? raemuqdkwmuvJ
vlwdkif;uEdkifygw,f/
olwkdUucsif twD;tursm;uvJ olwdkUqrm;BuD;udk,fwdkifuaewmrdkU uRefawmfwdkU
oGm;av&m aemufu wD;vdkufaeMuoAs? ESpfa,mufom; ucsifjrefrm cspfMunfa&;
jrL;aeMuwm b,favmufMumw,f rodawmhygbl;Asm aemufqkH;rSm 0efBuD;csKyfudk,fwdkif
aemufuvdkufvmNyD;..
]]a[h..awmfMuawmhuG? awmfMuawmhuG...aomfwmaqG awmfawmhuG? rif;wdkU
ESpfa,mufpvkH; odyfrl;aeMuwm? yifyrf;vSNyD}}[kajym&if; aemufu atmfac:vdkufvmNyD;
qrm;BuD;ESifh uRefawmfhudk vlcsif;twif;qGJac:? uRefawmfhudk armfawmfum;ay:wifNyD;
ukefonfawG wnf;cdkcef; jyefydkUcdkif;oAs? uRefawmfrrSwfrdbl;? reufrS tdyf&muEdk;awmh
udk,fhtdyf&mxJ a&mufaewmod&w,f/ [m....vludk,fawGvufawG emvdkufwmawmh
rajymeJUawmh? tDpvHa0a&m?
qrm;BuD;uawmh rSwfrdvdrfhr,fAs? bmaMumifhqdk reufusawmh uRefawmfhqD
vlvTwfNyD; 0DpuDwvkH;vmydkUcdkif;w,f 'DawmhrS uRefawmf0DpuDeJU ]ypfrDtyf}vdkufvdkU vljyef
vef;vmw,f/
qrm;'l;0g; qif0g;aemif[m rmefrme [dwf[efr&Sd/ vlwdkif;udk cspfcifwwfNyD;
tifrwef pdwfESvkH;xm;aumif;wJUvlBuD;yg/
olUudk uRefawmf yxrOD;qkH; jrifbl;onfu 1947-ck ESpfOD;ydkif;ujzpf\/ xdkpOfü
uRefawmfonf uomESifhjrpfBuD;em;udk acgufuJUjyefuJU ul;oef;aepOf waeUaom
naecif; jrpfBuD;em;blwmodkU rD;&xm;0ifvmawmh olvlBudKvmwmjzpfvdrfhrnf/ wGJwdkif;
udkavQmufMunfhae\/ þwGifjrpfBuD;em;NrdKUol EdkifiHa&;0goemygol uRefawmfESifh rdwfaqG
jzpfaeonfh ucsifjrefrmujym; trsKd;orD; a':oef;Munfu ]]tJ'g
qrm;'l;0g;qif0g;aemif aygh? ucsifjynfe,fpnf;&kH;a&;twGuf
AdkvfcsKyfatmifqef;&JUvlaygh? AdkvfcsKyfudk,fwdkif oleJU vmawGUoGm;w,f}}[k ajymjyygonf/
xdktcsdefü qrm;BuD;\ t0wftpm;rSm tjcm;ucsifqif;&Jom;rsm;ESifhbmrQrjcm;
yg/ ykqdk;'l;acgif;avmufESifh ajcaxmufrSmzdeyfr&Sday/ qif;&Jom;wkdU\ajcz0g;rSm zdeyf
rvdkyg/ yuwdtm;jzifh NrdKUvrf; awmvrf;b,fudkjref;&rvJ vIdif;BuD;avSatmuf? awmif
BuD; z0g;atmuf a&muf&onfh awmifay:om;awGubJ/
xdkpOfu uRefawmfvnf; omrefukefonfrQ? ,ck þraemyGJBuD;rSmawmh pma&;
q&m aomfwmaqG tjzpfESifh vnf;aumif;? qrm;BuD;u ucsifjynfe,f 0efBuD;tjzpfESifh
vnf;aumif;? ESpfa,muf wGJuçvdkuf&awmh uRefawmfrsm;pGm*kPf,lrdonf/ ,if;eHeufu
olvmydkUcdkif;aom 0Idufavb,f 0DpuDudkaomuf&if; uRefawmfjynfvnf pOf;pm;rdonf/
[J..[J tJonfraemyGJwkef;u &,fcsifwmav;wck owd&ao;? ,ck awmfvSefa&;
tpdk;&vufxufrSm urÇmt&yf&yfodkU awmfawmfa&mufzl;cJUNyDjzpfaom q&mwufwdk;onf
xdkpOfu jynfwGif;rSmawmif [dk[dk'D'D odyfNyD;a&mufzl;jcif;r&Sdao;? þraemyJGwGifolu
owif;pmq&mtjzpfESifh ygvmcJU&m oGm;&cgeD;ü olu uRefawmfhudkar;onf/
]]a[haumif...rif;u jrpfBuD;em;rSmaecJUbl;w,f? 'DvrSm jrpfBuD;em;&moDOwk[m
b,fvdkvJa[h}}
]][m..txufArmjynfxdyfzsm; aqmif;Owk odyfat;wmayghq&m...a&cJw,f
qD;ESif;usw,f? taEG;xnfawmh q&m wwfEdkifoavmuf,lcJU}}[k uRefawmfuvSdrfh&m
[m...at;wJUEdkifiHoGm;wJU olUrdwfaqGawGqDu iSm;&rf;vmvdkufwm ukwftuØs? qG,fwm?
avmif;ukwf wxkyfwydk;BuD;ygAsm/
jrpfBuD;em;vJ a&mufua&m uRefawmfhqJawmhoaygh/
]]ujrif;r taumif? ighoufouf a*smufcsw,f? ay;prf;..rif;tay:tusØav;bJ
ig0wfawmhr,f}}
olu uRefawmfhajympum;t& qG,fwmESifh ukwftusØbJrjywf 0wfae&awmhrnf
atmufarhí ol0wfaeus tay:tusØrSm ,lrvmcJU/ awmfygao;&JU uRefawmfhouúvyf
yg;yg;tay:tusØav;u awmfw,fawmhr[kwfzl;ayghav? olUudk,feJU MuyfMuyfuav;
0wfvdkUjzpfaeoAs/
jrpfBuD;em;[m ajrjyefUNrdKUbJ/ &efukef&moDOwkESifh bmrQrjcm;yg/
uRefawmfuawmh þyGJwGif abmif;bD&Snf? &Syfvuf&SnfESifh eufuwdkifpnf;\/
,if;onf 0wfaeus jrefrmvdkxuf ydkNyD;EkysKdonf[k xifrd\/ taMumif;rSm uRefawmfh
xuf i,faom&nf;pm;ESifh csdef;xm;onfr[kwfygvm;/ xdkUjyif&efukefuvmcJUaom tkyfpk
xJwGif vGifjrifvQif? oJoJuGJuGJjzpfatmif uRefawmfhabmif;bDbma&mif? vnfpnf;rnfodkU
[k ]at;av...vGif aqGU"mwfykHawGvJ jrifbl;aeNyDbJ? vG,fvG,frSwfrdEdkifrSmaygh? vGifhudkvJ
aqGjrif&if od&rSmaygh? wck xl;jcm;atmifawmh vGifh&ifbwfrSm ESif;qDyef;eDeD wyGifhxdk;cJU
yg? vGifhqDu jyefpmudk ajrSmfvifhbdkU tcsdefr&Sdawmhbl;? obufcgbJ &efukefuxGufrSm
vGif qufqufvmcJUaemf../
jrpfBuD;em;ESifh rdk;aumif;onf &efukefESifh wdkufBuD;rQuGmí rD;&xm; aeUpOf&Sdojzifh
uRefawmfwdkU wnf;cdk&dyfomem;odkU csOf;uyfvmrnfh touftpdwfrQ udk,fvkH;udk,fxnf
awmifhawmifh? &ifbwfyef;eDeDESifh trsKd;orD;udk uRefawmfaeUpOfarQmfcJU\/
odkUaomf ay:rvm/ txufwGif azmfjycJUonfhtwdkif; xdktcdkuf olemrusef;
jzpfaeaMumif; uRefawmf&efukefjyefa&mufrS olUpm&í od&onf/
a[m...,ck xdkrS ESpfvrQtMum wzef EGJ&rnfh EdkifiHawmfoBuFefyGJudk olu csdef;av
NyD/ udkif;...aomfwmBuD;BuHprf;/
odkUaomf þwyGJrSmawmh uRefawmftpdk;& {nfhonfawmftjzpfESifh vdkuf&ef cJ,Of;
avNyD/ taMumif;rSm raemyGJrSmwkef;uvdkbJ tpdk;&u pma&;q&m toif;u 4-a,muf
zdwfyg\/ odkU&mwGifuRefawmfu raemyGJ oGm;xm;awmhoBuFefyGJEGJbdkU tcGifhta&;r&SdNyD/
xdkUjyif ,cif raemyGJwkH;u tD;pDrDwifESifh usdwfvkyfvdkufonfudkvnf; pma&;q&m
rsm;rauseyfí ,ckoBuFefyGJwGuf oif;vkH;uRwftpnf;ta0; ac:&onf/
uRefawmfu udk,fhudk,fudk twif;tqdkoGif;ygao;\/
]]ESpfyGJ qufrvdkufoifhbl; qdkwm[m tjcm;vlawGtwGuf oifhavsmfrnfjzpfayr,fh
uRefawmfhtwGufawmh cifAsm;wdkU >cif;csufxm;oifhygw,f}}
]]a[h...aomfwmaqG rif;ubmaumifrdkUwkef;uG}}
pma&;q&m toif;tpnf;ta0;[m 'DvdkbJAs/
]]em;axmifygav usKyfajymjyygr,f cifAsm;wkdUpma&;q&m toif;udk [dkwkef;u
tpdk;&u bm*&kpdkufovJ? tpdk;&tzGJUbmvkyfvkyf b,foGm;oGm; cifAsm;wkdU pma&;q&m
zGwfusm;toif;BuD;udk zkwfavwJUig;yd&Sdw,fvdkUawmif atmufarhcJUwm r[kwfbl;? tJ'g
vGefcJUwJU raemyGJwkef;urS 0efBuD;csKyfqDudk uRefawmfu pay;cJUvdkU vl&mol&m oGif;NyD;
tck oBuFefyGJvJ ac:&rSef; odoGm;wJUtjzpfudk qdkufa&mufvmcJUw,f r[kwfvm;/
]]onfawmh cifAsm;wdkU pma&;q&mtoif;BuD; 'DtcGifhta&;&atmif pwif zefwD;
ol[m..uRefawmfbJ jzpfwJUtwGuf 'DoBuFefyGJrSmvJ uRefawmfbJvdkufxdkufwJU taMumif;
pdwfaumif;ESvkH;aumif;&Sdol rSeforQ trSefw&m;udk ESpfoufjrwfEdk;olrSeforQ trsKd;ESifh
wdkif;jynfudk cspfolrSeforQ}}
]]a[h..a[h...awmfawmf...rifh[mu 'dkUawGbJ vl,kwfrmawG jzpfatmif}}
]]EdkU r[kwfzl;vm;}}
]]awmfuGm..awmfuGm..0efBuD;csKyfqDrSm rif;u pcJUw,fqdkwmawmh rSefygw,f?
tJ'geJU oGm;av&mrSm rif;ucsnf; tNrJwef;qdkawmh}}
]]tNrJwrf;vdkU uRefawmfrajymygbl;? 'DoBuFefyGJav;wpfckygbJ? uRefawmfhrSm ta&;
BuD;wJU udpö&SdvdkUyg/ aemuf0efBuD;csKyfu pma&;q&mwoif;vkH; ewfjynfydkUw,f qdkawmif
uRefawmfrvdkufbl;? cifAsm;wkdUcsnf; oGm;Mu}}
]]awmfAsm...udkaomfwmaqG? tcsdefukefw,f? ESpfcgqufawmh b,folrS rvdkuf&bl;
OuúXvJ rvdkuf&bl;? aiGxdef;ol rBuD;vJ rvdkuf&bl;? uJ..onfhjyifvludk tqdkoGif;Muyg?
udk,fhudk,fudk tqdkroGif;&bl;}}[k twGif;a&;rSL;vif;,kefeDu qdkavojzifh wa,muf
wa,muf cifrifolcsif; vufwkdUí yifhMu&m? ,if; 4-a,mufteuf oef;aqGESifh
rif;atmif? usefESpfa,mufawmh rrSwfrdawmhyg/
olwkdUudk rSwfrdonfh taMumif;uvnf; 'if;wdkUqDu oBuFefvdkufcGifhudk wq,frS
pNyD; w&mxd ay;0,fcJUyg\/ w&musyf wdwdqdkaomtcgü rif;atmifBuD;u a&mif;rnf
jyKygao;\/ okdUaomf uRefawmfu udk,fwwfEdkifoavmuf tck vufiif;awmh 50usyfbJ
ay;Edkifr,f? usefwmudk aemufrS qdkawmh rif;atmifBuD;u ]]rif;vdk aumifqDu aemuf
xyf &bdkUqdkwm uawmhuGm? a[h..aomfwmaqG a&Ttdk;ay;r,fqdkNyD; xGufajy;wJU ajracG;
udk apmifhaewJU ykPÖm;avmuf igrrdkufygbl;uGm? [m;...[m;...[m;...[m;}}
odkUESifh uRefawmf pdwfysufvufysufjzpfNyD; olwdkUESifhcGJcGmxGufvmcJUawmh\/
,cif raemyGJwkef;u uRefawmf vlpGrf;aumif;vkyfí &nf;pm;udk <um;cJUEdkifyg\/
Munfhprf; vGifwa,mufudk armifawGUcsifwmeJU wjcm;vl 15-a,mufygaumif;pm;oGm;Mu
yg\/ pifppfolwdkUonf trSefudkodygu vGifhudkaus;Zl;wifxdkufvSonf/ armifuawmh
]tcspfeJU}awGUbdkUqdk&if bmrqdk rjzpfjzpfatmif vkyfrSmbJ ponfjzifh? &nf;pm;wdkUrnfonf
olUcspfol ajymorQ tm;vkH;,kHMunfwwf&um;? uRefawmf tm;&yg;&BuD; <um;cJUygonf/
a[m..,ckawmh 'DvlpGrf;aumif; zGwfusm;jzpf&ygawmhrnfvm;/
bwf-Edk;-eJAm; bD-at zGwfusm;? vlpGrf;aumif;[m vlpGrf;aumif;bJ/ vlpGrf;
aumif;wdkUrnfonf BuH&nfzef&nfvnf;&Sdí uHaumif;olvnf;jzpf\/

(c)

umuG,fa&;0efBuD;aomfwmaqG

1951-ckESpf EdkifiHawmfoBuFefudk rEÅav;NrdKUü usif;y&m {NyDv 12-&uf oBuFef


tBudKaeUwGif &efukefr*Fvm'kHavqdyfrS eHeuf 9em&DwGif wpif;? wem&DcGJí rEÅav;NrdKUodkU
av,mOfESpfpif;xGufacsrnf/
þESpfpif;teuf yxrtpif;rSm z-q-y-v tzGJU0ifrsm; EdkifiHawmfoBuFefudk
qifEGJ&ef? 'kwd,tpif;rSm owif;pmq&mESifh pma&;q&mzGwfusm;rsm; vdkufygMu&rnf/
xdkpOfu av,mOf&kH;atmufrS av,mOfuGif;xJodkU oGm;Mu&ef *dwfa*gufrSc&D;
onfawG emrnfac:avh&Sd&m? z-q-y-vtzGJU0ifawG emrnftoD;oD;ac:Mu&mü-
]]OD;baqG}}[k ac:vdkufaomtcg vufqGJtdwfuav;ESifh aomfwmaqGu
0ifoGm;\/
]]AdkvfrSL;atmif}}[k ac:vdkufaomtcgü rif;&Sifaemif0ifvdkufvm\/
uRefawmfwkdUudkMunfhNyD; z-q-y-vrsm; tHUtm;oifhMuonfü rif;&Sifaemifu
]]OD;baqGeJU AdkvfrSL;atmifwdkUu vlpGrf;aumif;awGbJ? olwkdUu aomfwmaqGeJU rif;&Sif
aemif&kyfjzpfatmif ajymif;wwfw,f qdkwmvJ cifAsm;wkdUodxm;Muyg}}[k cyfwnfwnf
ajymvdkuf\/
taMumif;rSm oef;aqG rif;atmifwdkUESifh uRefawmfaps;rwnfhaomaeU nae
rif;&SifaemifESifh uRefawmf twlt&ufaomufMuaomtcgü uRefawmfu tusKd;
taMumif;udk ajymjyaomtcg olu...
]]a[h....zdk;aqG rif;qE´jzpfEdkifwm wcsuf&Sdw,fuG}}
]]b,fvdkvJ}}
]]OD;baqGeJU AdkvfrSL;atmif[m eufzefreuf yxr av,mOfeJUvdkufzdk Uemr,fay;
xm;w,fuG? tJ'g olwdkUu rvdkufzJaemufaeUrS 0efBuD;csKyfeJU twlvdkufr,fqdkvJjzpfw,f
uG? 'Dawmh tJ'gudk 'dkUtckoGm;NyD; ajymMunfh&atmif? OD;baqGuvJ rif;udkcspfygw,fuG}}
OD;baqGESifh uRefawmfrSm rif;&SifaemifESifh ywfoufíbJ r*dkvrf; cspfwD;xrif;qdkif
rSm wcgrQ xrif;twlpm;bl;ao;onf/ rif;&Sifaemifum;.. OD;baqG\tdrfawmfayguf
vl,kHawmf wHcg;r&Sd "m;r&Sd 0ifEdkifxGufEdkifonf/
odkUESifh uRefawmfwdkU OD;baqGtdrfa&mufoGm;Muí tusKd;taMumif;ajymjyawmh
OD;baqGu olUudk,fpm; uRefawmfvdkufoGm;&ef vG,fpGmbJoabmwlavonf/ 'Dawmh
rif;&Sifaemifu...
]]uRefawmfvJ aomfwmaqGeJU twl vdkufoGm;csifw,f? AdkvfrSL;atmifudkvJ
aemufaeUrSvdkufzdkU ajymay;ygAsm}}
onfawmhvnf; OD;AaqGu olUyifudk,f at;pufpuftoHeJUbJ...
]]&ygw,fuG? igrvdkufawm hAdkvfrSL;atmifvJrvdkufygbl;? rif;wdkUESpfa,mufvdkuf
oGm;Muaygh}}
,if;odkUjzifh uRefawmfwdkU[efusvmjcif;jzpfygonf/
rEÅav; csrf;jrompnfavqdyf qdkufaomtcgü &efukefu z-q-y-vawGudk
rEÅav; z-q-y-v rsm;uvma&mufBudKqdkaeMuav&m uRefawmfwkdUESpfa,mufjrifawmh
]][if...pma&;q&mawGeJU oif;pmq&mawGu aemufav,mOfwpif;eJU oyfoyf
vmr,fqdkNyD; 'Dpma&;q&m ESpfa,mufu b,fhES,f z-q-y-vawGxJ ygvm&wmvJ?
qGrf;qefxJ <uufacs;a&mvdkU}}
'Dawmh uRefawmfu ]]Muufacs;xJ qGrf;qefa&mwmygAs? cifAsm;wkdUudk *kPfjyKcsif
vdkU tck usKyfvmwm[m aomfwmaqGtaeeJU r[kwfbl;? cifAsm;wkdUumuG,fa&; 0efBuD;
OD;baqGtaeeJU? a[m'D rif;&Sifaemifu vTwfawmf OuúXBuD; AdkvfrSL;atmif}}[kajymNyD;
rif;&Sifaemiftjzpf tppftrSefudk &Sif;jyawmh xdkpOfrEÅav; z-q-y-vtzGJUrS twGif;
a&;rSL;? aemiftrwf OD;aX;<u,f[k emrnfausmfvmaom ,ck udk,fwcsrf;avief;jzwfí
'ku©dwjzpfaeaom udkaX;<u,fu..
]]uJ..udk,fhvlwdkU usKyfwdkUuae&mcsxm;&r,f? udk&ifwdkUESpfa,mufu z-q-y-v
{nfhonfvkyfrvm; 'grSr[kwf pma&;q&m {nfhonfvkyfrvm;}}
]]b,fvdk jcm;em;rSmrdkUvJ}}
]]jcm;em;rSmawmh trsm;BuD;bJ? zqyv {nfhonfudk usKyfwdkU rEÅav;toif;u
wa,muf waeUwq,f? ckESpf&uf wGufay;r,f/ pma&;q&mqdk&if 'DrEÅav;pma&;
q&mtoif;u zGwfusm;bJ? b,fvdkauR;r,farG;r,frodbl;? aebdkUwdkufcef;awmif olwdkU
uref;uwef; &Smaewkef;bJ? usKyfwkdUrSmawmh zqyv toif;wkdufu tqifhoifhbJ}}
]]'gjzifh wckar;yg&aptkH;? uRefawmfwkdUu zqyv {nfhonfvkyfNyD;awmh
'Dzqyv toif;wkdufrSm rwnf;vdkUaum jzpfovm;}}
]][m...jzpfwmaygh? trsm;BuD;jzpfwmaygh? BudKufwJU todrdwfaqGtdrf oGm;aeEdkifyg
w,f? wm0efawmif uif;ao;}}
]]aumif;NyD 'gjzifh uRefawmfwdkU zqyv {nfhonfbJvkyfr,f}}
uRefawmfhpdwful;rSm olwkdUqDu aiG,lNyD;awmh a&Tref;pma&;q&mtoif;u {nfhcH
&mwGif oGm;a&muf pm;aomufaebdkUjzpfygonf/ trSefbJ udkaX;<u,f ajymonfhtwdkif;
a&mufwJUaeUrSmyif olwkdUu wa,mufudk waeU 10-usyfEIef;ay;ygonf/ odkUaomf 7-
&ufwGufqdkNyD; 70-usyfr&bJ olwdkUxkH;pH 10-usyf acgif;ykHjzwfí 60-usyfbJ&ygonf/
odkUaomf uRefawmfwdkUbmrQrajymyg/ zqyvwdkif;vJ 60-usyfbJ&wmbJ/
aemufwem&DrQ Mumaomtcgü &efukefu pma&;q&m owif;pmq&mawGygaom
av,mOfqdkuf&m? uRefawmfu rEÅav; pma&;q&m toif;ESifh BudKqdkaeawmh oef;aqG ESifh
rif;atmifonf uRefawmfhtm; wapäudk jrifvdkuf&ouJUodkU jzpfoGm;Mu\/ raeUnae
ubJ uRefawmfu olwdkUudk,fpm;vdkufzdkU vufiif; 50-usyf? ta<u; 50-usyfay;cJUao;
onfr[kwfygvm;/
uRefawmfonf rif;&Sifaemiftm; uRefawmfhtwGuf zqyvaiGudk ,l&ef zqyv
awGESifh xnfhvdkufNyDjzpfí pma&;q&mwdkUudk xm;&mae&modkU vdkufcJUav\/
xdkwdkufa&mufNyD; rMumrD acsmarmvSyaom ujym;trsKd;orD; wa,mufonf
uifr&mwvkH;ESifh a&mufvmonf/ uRefawmfonf olUudkjrifvQifjrifcsif; rSwfrdonf/
olu vnf; rSwfrd[ef&Sdonf/
olonf rEÅav;NrdKUcefUcefUBuD; "mwfykHwdkufydkif&Sif trsKd;orD;"mwfykHq&mr
cifrBuD;? uavmiftrnf ywåjrm;cif[k ajymjyí uRefawmfwkdUpma&;q&mrsm;udk
wa,mufpD emrnfazmfí rdwfqufa&;&mü uRefawmfhemrnfajymvdkufawmh cifrBuD;onf
olUvuf urf;ay;um..
]],l;... aomfwmaqG}}
]]&ufpf rdkiftdk;*Jvf}}
,if;odkU ajymvdkufonfht"dyÜm,frSm olESifhuRefawmfonf ,cifuwnf;u awGUNyD;
jrifNyD; odNyD;om;/
taMumif;rSm 1946ckESpfwGif uRefawmf qefukefonftjzpfESifh rEÅav;NrdKU
[oFmnTefU qefpufydkif&Sif OD;oufwif? a':apm&ifwkdU\ [oFmnGefUwdkufrSm wnf;cdkaepOf
xdkpOfu tysKdaygufrQ&Sdao;aom cifrBuD;onf qdkifu,fpD;um a':apm&ifxH qef0,f
vmavh&Sd&mü uRefawmfu rsufpduscJUonf/ oluawmh rod/ olvdkcsifwJUqefydkUvdkuf&ef
rSmMum;NyD; uRefawmfu ]]rr&ifa&... uRefawmfrEÅav;rSm yxrOD;qkH;rsufpduswmuawmh
olbJ cifAs? emrnf b,folwJUvJ}}
]]w*¾eufpfwJU Armvdk cifrBuD;}}
]][m..wifuGuG[D; &ifuvJ BuD;wJU cifrBuD;eHr,feJU vdkufayhAsm}}
]]'gayr,fh rif;aemufusoGm;NyDuGm? olUrSm tdrfaxmifeJU}}
]][dkuf}}qdkvdkufrdNyD; ]][kwfrSmayghav 'DavmufvSwJUtrsKd;orD;[m tysKdouf
&SnfcJom;bJ}}
xdkpOfu (uRefawmfuawmh rsufpduscJUonf/ oluawmhrod/)[k tckeu a&;cJU&m
cifrBuD;onf aomfwmaqG pma&;q&mtjzpfESifhum;? uRefawmfh0w¦KawG tvGefBudKufvS
aMumif;ajymonf/ aemufwaeUnaerSm olUum;udk,fwdkifarmif;vmí uRefawmfhtm;ac:
NyD; olUum;ay:wufapvsuf? um;xGufaomtcgü...
]]'dkU..aomfwmaqGudk um;wifoGm;NyDa[h}}[k atmf[pfcJUonf/ cifrBuD;onf
xdkpOfu &J&ifhí aysmf&Tifwwfaom rdef;uav;jzpfcJUonf/ olU"mwfykHwdkuf tay:xyfodkU
ac:oGm;NyD;? toifhjyifxm;aom t&ufyGJESifh {nfhcHonf/ tjcm;trsKd;orD;wa,mufvJ
ygonf/ olwkdUvnf; tenf;i,fpDaomufMuvsuf cifrBuD;u..
]]udkaqG...aomufaomaomuf? bmrSraMumufeJU udkaqGUudk t&ufwdkufNyD; cifwdkU
u bmrSrvkyfzl;? pdwfcs}}
olUtazmfu-
]]cifhvludk rl;atmifwdkufNyD; olUtdwfxJu ydkufqHEIduf,l&atmifuvJ udk,fwdkU
ck&if;xm;wJU t&ufwykvif;bdk;rS &yghrvm;rodbl;}}
cifrBuD;u-
]],l-olUqDu ydkufqHawmh rajrSmfvifheJUq&m? azmifwdefwacsmif;bJ &Edkifvdrhfr,f?
r[kwfzl;vm;..udkaqG? azmifwdefawmhyg&JU r[kwfvm;}}
tm* oli,frawG? olwkdUonf [mo pma&;q&mudkrdkU &,fp&mawG ajymMuonf/
'Dawmh uRefawmfuvnf;..}}
]]pma&;q&mbJAsm...wacsmif;awmh &Sdwmaygh}}
]]tJ'Dazmifwdefu a[mif;rsm;aeNyDvm;}}
[m..vkyfjyefNyD/
ra[mif;bl;As/ uRefawmfh azmifwdefu trsKd;aumif; tJAm;vwfpfwif;bJ}}
xdkUaMumifh tJ'Dnu cifBuD;atmfwdkwGif uRefawmfa&;cJUonfrSm...
wcgawGU&kHeJU
jrmESpfayGU&,fu MumtajyU&,feJU
ref;olawG eef;rleJU axhw,fAs?
rarhaygif onfwoufrSmjzifh
t&ufudk tazmfokH;awmhr,f
bkef;aeU qufrl;/
....[k rl;rl;eJUbJ jzpfuwwfqef; a&;ypfcJUawmhonf/
xdkrSpí cifrBuD;ESifh uRefawmfonf cifrif&if;ESD;cJUMuNyD;? aemufrMumrD ol&efukef
ajymif;cJUí cefUcefUBuD; "mwfykHwdkufzGifhaomtcg? uRefawmfvdkorQ "mwfykHawG &dkufay;yg
onf/ (,cifurl yef;csDOD;udkudkav; "mwfykHwdkufu &dkufay;ygonf/)
cifrBuD;u ajymavh&Sdygonf/
]]udkaqGUudk cifBudKufwJU ykHrsKd; &dkufay;&if b,ftrsKd;orD;rBudKufzJ aevdrfhrvJuGm}}
wJU/
]]*&efwD udkaqG? a*:wkdif; pGH&r,f}}

(*)

arQmf&ol vGrf;vSygNyD
xdkESpf a&Tref;oBuFef pnfum;vSykHudkawmh ra&;awmhygNyD/ uRefawmf\ udk,fa&;
udpöom azmfjyygawmhrnf/
vGifa&mufvmvQif udkbZHqDudkom oGm;yg? olu uRefawmfhqD vdkufydkUygvdrfhrnf
[k pma&;xm;ojzifh uRefwmfonf b,faeU b,ftcsdefü b,frSm&Sdaernf[k udkbZHtm;
ajymMum;xm;&ygonf/ xdkpOfu uRefawmfu pma&;q&mrsm; wnf;cdk&mESifh q&mBuD;
a&TOa'gif;aeaom q&mjrrsKd;vGiftdrfodkU ul;csnf oef;csnfae&m? xdkae&m ESpfcktMum;ü
&Sdaom udkbZH\ &J&ifhpmtkyfqdkifodkU 0if0ifNyD;]]uRefawmftck pma&;q&mawG a*[m oGm;
r,fAsKdU}} jyefvmcJUawmhvnf; ]]uRefawmf tck q&mvGiftdrf oGm;NyDAsKdU}}][k rjywfrSm..rSm
ypfcJU&\/
odkUaomf vGifonf oBuFefyGJ NyD;onftxd a&mufrvmbJ ESpfqef; 2-&ufaeUrS
uRefawmfhemrnfESifh udkbZHqdkifodkU pma&mufvmonf/

rdk;aumif;
12-4-51
aqGa&...
aqG...aqG...aqG...vGifhudk tjypfwifawmhuGm...wifawmh/ vGifawmh aqGpD&ifovdk
cH&awmhrSmbJ/ vGif...aqGcsdef;wJU&uf bmaMumifhrvmEdkifovJqdkwmudk aqGU&ifcGifxJ
a&mufrSbJ toem;cHygawmhr,f/ tckawmh rajym0HUbl;....aqG vGifhudk rkef;oGm;rSmpdk;vdkU..
EdkUNyD;awmhvJ tckvGif[m b,f&ufrS rEÅav;vmEdkifr,fqdkwmvJ rajymEdkifao;bl;
tJ'g bmaMumifhvJqdkwmvJ aqGU&ifcGifxJa&mufrSajymyg&ap/ aqGvufpeJUbJ rEÅav;
ubJ apmifhaeygOD;aemf/ vGif vmEdkif&if vmEdkifcsif; csufcsif;BuD; uqkefaygufvmcJUr,f
qdkwmawmh pdwfcs/ awGUMuawmh&if vGiftjypfeJUvGif aqGpD&iforQ cHygr,f/
aqG...vGifhudk oem;yguGmaemf/
armifhudkawGUbdkU wpuúefUxuf wpuúefUeD;eD;vmNyD[k arQmfvifhvsuf....
armifhxm0pOf..vGif
(P.S &ifxJ ylvdkufwmuG,f? touf&,f...)
xdktcgü uRefawmfhpdwf0,f? ][if..aygufwJUezl;l rxl;awmhNyD}}[k oBuFef{nfhonf
awG {NyD 12 &ufrS 18 &uf ESpfqef; 3-&uf jyefMu&rnfudk uRefawmfrvdkufawmhNyD/
xdktcgü rEåav;rS &efukefodkU av,mOfvufrSwf vdkcsifolawGrsm;ae&m? uRefawmfh tjyef
vufrSwfudk arSmifcdkaps;ESifh a&mif;awmifjzpfaewm/ odkUaomf udk,fhtod jzpfaeonfESifh
ol0,fvQif usrnfhaps;&if; 110-usyfESifhbJ a&mif;vdkufNyD; a,mu©rBuD;tm; xdkvwGuf
ay;&ef xrif;vcusefaiG 50-usyfudk rif;&Sifaemiftm; ay;vdkufyg\/ 'grSvJ aemfrm
em;csrf;omr,f/
[JU..'DvdkqdkawmhvJ zqyv ighaiG 170-usyfawmif tvkyftauR; jyKoGm;yga&m
vm;[k 0rf;ajrmuf &Tifvef;pGmavqdyfrS uRefawmf wnf;cdk&m q&mjrrsKd;vGiftdrfodkU&xm;
vkH;BuD;ESifh a*smif;cJUav\/
q&mBuD;a&TOa'gif;onf 1950-51ckESpfu &efukefNrdKUausmufajrmif;&yf? oDwm
vrf;wGif tdrfwjcrf; iSm;ítawmfMumrQ aecJUNyD;aemuf? 51-ckESpf rwfvavmufu
rEÅav;odkU jyefoGm;cJU&m? xdkpOfrSm oltdrfiSm;í r&ao;/ q&mjrrsKd;vGiftdrfrSm aeav&m
uRefawmfonf q&mBuD;\{nfhonftjzpfESifh¤if;? q&mvGif\ {nfhonftjzpfESifh¤if;?
vif;EdkUvkyfí xrif;0dkif;ESpfckwGif BudKuf&m0dkif; 0ifpm;awmh\/ t&ufawmhq&mvGifu
tNrJwdkufw,fAs/ tJonfwkef;uq&mvGifrSm *spfum;awmif &Sdvdkufao;/ vlwzufom;
udk cspfcifwwfí arwåmapwemxm;&mü q&mvGifvdk vlonf tvGef&Sm;aom vlrsKd;
jzpf\/ uRefawmfh tw¦KyÜwådb0rSwfwrf;a&;&mwGif tvsOf;oifh&mü aus;Zl;&SifawGudk
aus;Zl;qyf&ygrnf/ xdkUaMumifh...
uJ..]vGif}av;taMumif; acwå&yfNyD;awmh aus;Zl;&Sif ]vGifBuD;}taMumif;/

tcef;-6

q&mjrrsKd;vGif

uRefawmf q&mjrrsKd;vGifudk toufjyefoGif;ygrnf/


uRefawmfhq&morm; todrdwfaqGrsm;xJwGif q&mvGifonf t&kyfqdk;qkH;?
tusnf;wefqkH;jzpfyg\/ odkUaomf þodkUt&kyfqkd; tusnf;wefonftrQ olUpdwfESvkH;u
aumif;rGefjzLpifvS\/
&dk;&dk;ajym&vQif uRefawmfonf i,fpOfuwnf;u tcspftvGrf; 0w¦KrsKd;udk 0goem
rygí uRefawmfonf pGJaomq&mvGif\ pmzwfy&dowfrjzpfcJUacs/ &Sif;&Sif;qdkaomf q&m
rwifcJUbl;/ q&mBuD; a&TOa'gif;rSa&TOa'gif;/ xdkUaMumifh uRefawmfonf qefukefonf
olaX;om; a,mifa,miftjzpfESifh¤if;? zGwfusm;tjzpfESifh¤if;? rEÅav;rSm aepOf q&mvGif
xH oGm;a&muf awGUqkHoduRrf;rIudk rjyKcJUacs/
odkU&mwGif wOD;wOD;cspfcif&ef uRefawmfwkdU\b0yg&rDuygav&um;/
(1) uRefawmfonf pma&;q&maygufptjzpfESifh 1947-ckESpf Edk0ifbmvrSm
rEÅav;utjyef q&mvGifESifh &xm;ay:rSm awGUqkHcJU&onf/
(2) tcke azmfjycJUonfhtwdkif; rdk;aumif;u cspfoludkapmifh&ef uRefawmfa&Tref;rSm
wnf;cdk&awmh q&mBuD;a&TOa'gif;ae&m q&mvGiftdrfodkU a&mufcJU&onf/
uRefawmfonf &Ir0ü0w¦K ESpfyk'fygNyD;aomtcg tcsKdUydkUonfrsm;udkvnf; a&G;cs,f
xm;NyD;jzpfí &efukefjyefum pma&;jcif;jzifh toufarG;awmhrnf[k pDpOfcdkufü? q&mBuD;
a&TOa'gif;u ]]a[h igvJ &efukef vdkufcJUtkH;r,fuG? rif;b,faeUjyefrvJ}}
]]q&mBuD;BudKufwJUaeUoGm;r,fav}}
]]at;...at;...igpOf;pm;tkH;r,fuG}}[kqdkNyD; aemufwaeUnae olvrf;avQmuf&mu
jyeftvmwGif...
]]a[h armifusifarmifa&U? igawmh 'kwd,wef;u 'umcHr,fhvl awGUNyDuG? eufzef
reuf&xm;eJU? rif;vJ tJ'D&xm;eJUbJ vdkufaygh}}
]]OD;BuD; b,folu 'umcHrSmwkef;}}
]]jrrsKd;vGifuGm}}
uRefawmfonf tb,fwGif 'kwd,wef;u pD;EdkiftHUenf;/ wwd,wef;rS vdkufyg
vmcJUí ausmufq,fblwmqdkufawmh q&morm;rsm; bmrsm;0wfBuD;0wfi,f jyKp&m&Sdyg
oenf;[k olwdkU\ 'kwd,wef;xJ wufoGm;awmh q&morm;BuD; ESpfa,muf
ykavmifwif; aeMuoAs/ jrif;jzLwHqdyf 0DpuDESifh/
uRefawmfu q&mBuD;tm;...
]]OD;BuD; bmrsm;vkyfay;p&m&SdovJ}}qdkawmh q&mBuD;u..
]]at;..'dkUjynfhpkHygouGm}}[k ajymwkef; q&mvGifu-
]]q&mBuD; 'Doli,fb,folvJ? &kyf&nfav;uoefUygbd}}
]]usKyfwynfh pma&;q&maygufpaygh? olU0w¦KESpfyk'f &Ir0r*¾Zif;xJrSmygNyD;NyD?
vleHr,f armifusifarmif? uavmifeHr,fu aomfwmaqG}}
'Dawmh q&mvGifu 0rf;omtm;&..
]]aomfwmaqG? usKyfolU0w¦Kzwfzl;wmaygh? tifrwefawmfwJU oli,fbJ}}qdkNyD;
uRefawmfhtm;...
]]vm udk&if aomufwwf&JUr[kwfvm;}}
'Dawmh q&mBuD;u ]]olaomufwwf&JUvm; ar;vdkUawmh q&mvGif&,f rdacsmif;
av; a&ul;wwf&JUvm; ar;ovdk jzpfaeawmhwmaygh? uJ..vm..vm..armifusifarmif xdkif}}
uRefawmfu q&mBuD;cGifhjyKrS xdkif0HUum wa,mufwcGufpD q&mvGifu uRefawmfh
tm; uGefu&ufusLav;&Sif;vkyfí armhNyD;Muaom tcgü-
]]q&mBuD;&,f ...uRefawmfhraeUu q&mBuD;wynfhwa,mufygtkH;r,f ajyma&m
aygh? uRefawmf 'D'kwd,wef;ubJ vufrSwf0,fvdkufrSmaygh? ckawmhvJ rxl;ygbl;'DrSmbJ
udkaomfwm aomuf&if; pm;&if; aysmfaysmfyg;yg; aeaya&mh? vufrSwfppfvm&if usKyf
Munfhajymr,f? udk&ifhypönf;yg&ifvJ oGm;,lcsnf}}
q&mvGif\ cifrif &ufa&mwwfykHudk xdkrSpí uRefawmfodawmhonf/ q&mvGif
onf þtcgü NAdwdoQbm;rm;\ txufjrefrmjynf &kyf&Sifudk,fpm;vS,frdkU 0ifaiGaumif;
aeonf/ 0DpuDrS wvkH;NyD;wvkH;/ aqmf'gawGuvJ aowåmvdkuf/ a&cJAl;ESifh c&D;aqmif
,lvmcJUoudk;/
1951-ck rEÅav; EdkifiHawmfoBuFefESpf uRefawmfq&mvGiftdrf a&mufoGm;aom
tcgürl q&mvGif 0DpuDrudkifEdkifawmhNyD/ NAdwdoQbm;rm;ESifh uGJcJUNyDjzpfí 'DZlZmqdkifcGJ
tdrfrSm aq;qdkifzGifhum vifr,m;ESpfa,muf a&mif;cspm;aomufae&onf/ odkUaomf
qif;&JMuyfwnf;onfr[kwf/ olUbD&dkxJrSm jynfwGif;jzpft&ufESifh aqmf'gawGawmh rjywf
&Sdonf/ q&mvGifonf rEÅav;'dkif,mrDuyif b&ef'Dudk aomufí uRefawmfu
&rfaomufavh&Sdojzifh olu uRefawmfhtwGuf &rfykvif;rsm; 0,fxm;wwfygonf/
xdkpOfü uRefawmfrSm rEÅav;wGif t&ufr&Sm;yg/ BuD;yGm;csrf;omí wdkufaqmufNyD;
armfawmfum; pD;aeaom udkwufjym;tdrf oGm;aomufrvm;/ rEÅav;ydkufusKH;vrf;rSm yGJ&kH
zGifhxm;aom udkvSpdefESifh t0if;wkdUtdrf oGm;aomufrvm;/ udkbZHxH ]&rfwykvif;eJU
bJuifwjcrf;0,fay;vdkufprf;}}[k qdkufum;orm;ESifh pma&;vTwfvdkufrnfvm;/
xdkUaMumifh uRefawmfonf &efukefNrdKU a,mu©rtdrfrS rEÅav;q&mvGifha*[m
a&mufvm&onfrSm i&JrSewfjynf ajymif;vm&ouJUodkU jzpfaeyg\/
xdktcsdefü xdktdrfrSm q&mvGifwdkUwGif vuf&Sdom;orD;r&Sd/ ]wkwfyG}rnfaom
jrefrmacG;pdwfwdkwdk taumifBuD;ESifh olwkdUvifr,m;ESpfa,mufbJaeMuonf/
q&mvGifuawmf rraomif;onf q&mvGif&kyfqdk;oavmuf acsmarmvSyí
oabmoum, aumif;vsuf? umvom;rsm;ESifh umvom; qefqefaexdkifajymqdkonf/
umvom;rsm;qdk&mü wjcm;vlawG r[kwfay/ q&mvGiftdrfrSm owif;pmq&m toif;
wkdufjzpfí owif;axmufawG w&kef;&kef;aejcif;jzpf\/
q&mvGifonf xdkESpf uRefawmfawGU&aom tcsdefrS pNyD; usef;rma&; raumif;
awmhacs/ acsmif;w[Gwf[Gwf qdk;aewwfvsuf t&ufuav;0ifrS enf;enf;oufom
onfqdkum olUb&ef'Dudk waeUvkH; wpGwfpGwf aomufaeonf/ olrl;w,f[lí r&Sdawmh
NyD/
olacsmif;w[Gwf[Gwf qdk;&if; 'DZlZmacsmif;qdk;aysmufaq; a&mif;&ykHu &,fbG,f
aumif;\/
]]t[Gwf..t[Gwf..usKyfacsmif;qdk;wmMunfhNyD;awmhjzifh t[Gwf..t[Gwf 'Daq;
aumif;vScsnfqdkNyD; t[Gwf...t[Gwf aq;a&mif;wJU q&mBuD;uawmh t[Gwf..t[Gwf
wwGwfwGwfaeygvm; ratmufarheJU? t[Gwf...t[Gwf usKyfa&m*guawmh t[Gwf..
t[Gwf ZD0u vlUjynfjyefvmNyD; ukawmifrSt[Gwf-t[Gwf r&wJU0#femMur®memcifAs?
t[Gwf..t[Gwf}}
q&mvGifonf olUtoHao; toHanmifav;ESifh pum;ajymaumif;ol? pum;ajym
nufol jzpfyg\/ olpum;ajymvQif em;axmifírNiD;? EdkUNyD; tajymtqdkvnf; tvGef
,Ofaus;odrfarGU\/ olonf uRefawmfvdk oli,fudkrS rif;igrajym/ ]udk&if}]udk&if}]udkaomf
wm} ]zdk;aomfwm}[kqdkí olUudk,folrS ]usKyf}[kajym\/

q&mvGifhudk odyfcspfol

q&mvGiftdrfodkU reufwdkif; reufwdkif; q&mvGifxuftoufBuD;ykHay:aom vlBuD;


wa,mufonf bdkifpu,fBuD;pD;um vmavh&Sd\/ rraomif;onf þvlBuD; twGuf
vufzuf&nfESifh rkefUutNrJjyifxm;&\/
xdkvlBuD;u tcsdefrSefrSef a&mufvmum aomufpm;NyD;aemuf q&mvGiftm; ]]q&m
'DaeU uRefawmfhbmcdkif;p&m&SdovJ}}
q&mvGifu ]]r&Sdygbl;cifAsm}}[k ajymaomtcgü ]]uRefawmfhcGifhjyKyg}}[kqdkNyD;
olUzdeyfa&m bdkifpu,fyg xm;cJUNyD; xGufoGm;\/ naerS jyefvmum zdeyfESifh bdkifpu,f
udkpD;NyD; jyefavh&Sd\/
uRefawmfu 'DvlBuD; (olUemrnfarhaeonf)taMumif;ar;Munfhawmh olonf
a&S;,cif t*Fvdyfacwfu ydkUpfrif;jzpf\/ xdktcsdefrSm jrrsKd;vGifu emrnfvQrf;vQrf;
awmuf pmzwfy&dowfqDu csD;rGrf;rdwfzGJUpmawG wzGJzGJa&muf/ 'DvlBuD;u aeUwdkif;a&muf
xdkUtjyif-
]]usKyfwdkUacwfu tckarmif&ifwkdUacwfvdk r*¾Zif;awGurrsm;bl;? tm;rudk;&bl;?
ESpfyJwef? av;yJwef? &SpfyJwef vkH;csif;0w¦KawGeJU aeUpOfowif;pmrSm tcef;quf0w¦KawG
eJU aeUpOfowif;pmrSm tcef;quf0w¦Ka&;&awmh usKyfuaeUwdkif;aeUwdkif; a&;ydkUwmrSm
olUbJtm;udk;&oAs? usKyfna&; olu pmwdkufzGifhcsdef vm,l? tJonfuxJu pNyD;
usKyftdrf reufwdkif;vmcJUwm tckxdbJ udkaomfwma&U}}
q&mvGifu 'DydkUpfrif;BuD;tm; &uf&ufa&ma&m ay;urf;cJUrnfudkawmh uRefawmf
ar;aep&m rvdkawmhyg/
þwGif rraomif;u-
]]'DrSm q&mvGif? usKyftdrfudk reufwdkif;vmvdkU awmfrajymygeJU}}qdkNyD; uRefawmfh
tm; ]]'DrSm aomfwma&...rif;q&m &efukefudkoGm;aew,f? 'grSr[kwf wjcm;c&D;xGuf
aew,fqdk&if udk,fawmfjrwfBuD; vmawmfrrlawmhygbl;cifAs? wcgwav tdrfa&SUa&muf
vm (q&mra&mufao;bl;vm;ar;) (ra&mufao;bl;)qdk&if okwfueJ xGufoGm;a&m?
uJ..'DrSm Munfhprf;aomfwm? rif;jrifwJUtwdkif;bJ? aeUpOfaumfzDvufzuf&nfeJU rkefUyGJjyif
ay;&wmuig? wu,fqdk&if q&mr&Sdwkef; q&muawmf uRefawmfbmvkyfay;p&m&Sdao;
vJ ar;bdkUraumif;bl;vm;? ckawmh ar;aygifawmf? tdrfawmif vmazmfr&awmhbl;?
olUq&mrS olUq&muGighrsm; touf&Sdw,fawmif atmufarhwm r[kwfzl;}
q&mvGifu &,farmae\/
uRefawmfu ]]tck olUzdeyfeJU bdkifpu,fxm;NyD; b,fudkoGm;wmvJ}}
]]bk&m;rSm waeUvkH;oGm;aewm}}
]]r[mjrwfrkedudk r[kwfvm;? awmfawmfa0;om;bJ? bmvdkUbdkifpu,fpD;roGm;vJ}}
]]atmifr,f..olUvJ MunfndKwJUvlawG&Sdw,farmif? tJ'Dbk&m;vrf;ajy;wJU
bwfpfum;orm;awGu olUqdk&if b,folurS ydkufqHr,lMubl;}
xdkvlBuD;onf q&mvGifaoonftxd aeUpOfrjywfvmcJUí ]]q&m'DaeUuRefawmfh
bmcdkif;p&m &SdovJ}}[kar;jref;cJU\/
uJ...oifhwGif þrQcspfcif&dkao av;pm;ol&Sdygovm;/
q&mvGifum; vlvlcsif;uom r[kwf? wd&pämefrsm;uvnf; cspfcifMuao;\/
q&mvGifonf oDv&ifawGudk qGrf;qefavmif;avhr&Sdaomfvnf;? aeUpmuav;
awGESifh iSufuav;awGudk qefyufauR;\/ &SOfhuav;awGudk xrif;auR;\/ opfoD;?
iSufaysmoD;auR;\/ olwkdUtwGuf oifykwfpifuav; jyKvkyfxm;\/
q&mvGif tvkyfrSm pmuav;? iSufuav;awG tpmauR;&mwGif jyóemr&Sdaomf
vnf; &SOfhawG auR;&mrSm olUwGifatmf&aiguf&ao;\/
taMumif;rSm (uRefawmf&SdpOfcdkuf owdjyKrdonf) &SOfhtBuD;qkH;waumifonf
Adkvfus\/ oifykwfpifrSm olwaumifxJ vmpm;NyD; 'djyiftaumifi,fawGudk rmefzDí
olUtem;vmvQif udkufudkufvTwf\/
onfawmh q&mvGifrSm 'Daumif tpmpm;aeonfudk Munfhae&\/ ol0NyD;rpm;
awmhbl;? odkUaomf oifykwfay:u roGm;bJ onfhjyifaumifawGudk tNrD;wzGm;zGm;?
apmif;arG;waxmifaxmifESifh rmefzDaeNyDqdkygu q&mvGifu 'DaumifqDoGm;um-
]]a[haumif...rif;pm;NyD;&if oGm;awmh? olrsm;&ef&SmraeeJU? rif;awmhaemf awmfawmf
pdwfESvkH;ykwfwJUaumifBuD;? rif; t&dkufcH&awmhr,f}} qdkNyD; 'D&SOfhausmudk
olUvufnId;av;ESifh &dkufvdkufawmhrS udk,fawmfjrwfu okwfawmfrl\/ 'DawmhrS tjcm;
&SOfhawGvmpm;&\/
þ&SOfhawGudk q&mvGifzrf;í&onf/ uRefawmfhudkrlum; tem;uyfrQrcHMu/

AGwfuvkH vifr,m;
waeUaomtcgü q&mvGifxdkifaeaom tdrfa&SUpm;yGJwGif AGwfuvkHuav;
ESpfaumif vmem;í q&mvGifu rraomif;tm;-
]]ratBuD;a&...a[m'D rif;cav;awGvmaeMuw,f/ qefuav;,lcJUygtkH;uGm}}[k
vSrf;ajymvdkufí rraomif;u qef,lvmNyD; tdrfa&SU yufauR;vdkufawmhrS oGm;pm;Mu\/
q&mvGifu uRefawmfhtm;-
]]aomfwm...tJ'D AGwfuvkHESpfaumif b,f'if;txD;vJ b,f'if;trvJ odvm;}}
uRefawmfvnf; wd&pämefudk tawmfavhvmoljzpfí-
]][dkbufaumifu txD;? 'Dbufutr r[kwfvm;}}
]]at;.[kwfw,f 'gayr,fh olwdkUi,fvifi,fr,m;r[kwfzl;uG? txD;av;u
rkqdk;bdk? trav;u aemufr,m;}}
]][m...q&m b,fhES,fvkyf odvJ}}
]]'DtxD;uav;[m t&ifr,m;eJUwkef;uxJu 'dkUtdrfrSmvmpm;aomufaewm?
olwkdU0&if jyefoGm;Mua&muG? aemufqmrSvmMuw,f? pkHwGJb,fawmhrSrcGJbl;? waeUawmh
udkaomfwma&..trçav; ygrvmbl;? txD;av;waumifxJ? ola[m'Dpm;yGJay:rSm
tawmfav;wzswfzswfeJU vl;vdkufvSdrfhwm...yg;pyfuvJjrnf&JUuGJU? olUiSufrav;udk
wa,mufa,mufu ypfvdkuf cwfvdkufygvdrfhr,f..oem;p&m tifrwefaumif;w,f?
oabmuawmh olusKyfudkvmNyD; wdkifwmajymwm jzpfygvdrhfr,f? aemufqkH;awmh a[m'D
usKyf&ifbwf pGyfus,fEIwfcrf; ajcav;ukyfvmem;NyD; usKyf&ifbwfudk tawmifav;
wzswfzswfcwfNyD;awmhrS ysHoGm;w,f? wv udk;oD;wif;avmuf olay:rvmawmhbl;?
aemufqkH;rS tckaumifrav;eJU jyefvmwmudk&if&JU}}
q&mvGif\apwem
25-11-62
aomfwm
owif;pmxJrSm zwf&onf/ trIjzpf&if aiGvdkw,f/ udpöudk rar;vdkbl;/ aiG&Sd&JU
vm;/ r&Sd&if T.M.O eJUydkUvdkufrnf/
bvGif
q&mvGifonf pmudkwdkwdkESifhvdk&if;oma&;onf/ þpmuRefawmfhqD a&mufvm&
aom udpöum; 1962-ckESpf? Edk0ifbmv 22-&ufaeUnwGif uRefawmfhtdrfajc&if;tdrfu
tzGm;BuD;tm; uRefawmfuykvif;ESifhaygufí &kH;a&muftrIjzpfaeaomaMumifh owif;pm
rsm;xJ ygoGm;í jzpf\/
þudpöudk pmzwfolrsm;tm; ,ck uRefawmfhb0rSwfwrf;usrSbJ &Sif;&awmhrnf/
onftzGm;BuD; trIwdkifonfrSm uRefawmfuaomufpm;rl;,pfNyD; taMumif;rJU
oufouf olUudkykvif;ESifhypfcwfygonf[kqdkonf/
uRefawmf t&ufrrl;bl;awmhrqdkyg/ naewdkif; rl;aeusbJ/ taMumif;uawmh
&Sdyg\/
'DtzGm;BuD; tdrfaemufaz;wnfhwnfhrSm NcHuGufvyfwck&Sdonf/ olu rwefwq
aps;ESifh 0,faeonf/ ydkif&Sifu ra&mif;/ 'gudk uRefawmfu uRefawmfholi,fcsif;
(AdkvfMunf) ,ck tif;pdefygwD,lepf OuúXAdkvfBuD; armifMunftm; ESpfaxmifESifh0,fay;
vdkufonf/ þrSpí 'DtzGm;BuD; uRefawmfhudk&efnId;odkawmh\/ uRefawmfwdkUtdrfom;rsm;
ESifh rac:rajymawmhbJ uRefawmfhtaMumif; tremyajymawmh\/
xdkpOf AdkvfMunfrSm yJEG,fukef;rSmaeí opfESifhvuform;awGvTwfí tdrfaqmuf
ap\/
þtzGm;BuD;tdrfonf rlvuwnf;u aemufaz;NcHxJudk olUrD;zdkwHpufNrdwf
wawmifavmuf0ifatmif aqmufxm;\/ NcHydkif&Sifu &dk;om;&kHru 'DtzGm;BuD;udkvnf;
aMumuf&GHUírajym0HUMu? olu ydkufqHav; awmfawmf&Sdí t&yfxJ aiGwdk;acs;pm;aeolrkdU
qif;&Jom;wkdU tay:ü MoZmvJ&Sd\/
olUudk awmfvSef&Jolu uRefawmfwa,mufbJ jzpfaeoudk;/
vuform;awG tdrfaqmufaeMuawmh olvkyfykHrSm olUtdrftay:xyf rD;zdkcef;u
aeNyD;awmh tnpftaMu;a&awG wrifwumusL;aeaom olUwHpufNrdwfrS wzsef;zsef;
oGefcsaeonf/ vuform;awG olUNcHpyfuyf&if; avmif;cs&if;rdkU vuform;rsm;u
uRefawmhvmwdkif\/
uRefawmfu olBuD;tm; oGm;wdkif\/ vuform;rsm;tvkyf vkyfrjzpfEdkifavmuf
atmif jzpfaeonf/ 'gaMumifh a&awGroGefcsbkdU? odkUr[kwf a&wHavQmufvkyfzdkU oGm;ajym
ay;yg[k awmif;yef\/
[dkuf...'DtzGm;BuD; 'DolBuD; bm*&kpdkufvdrfhrvJ? olUa<u;u olBuD;tay:
awmfawmfrsm;&Sdaewmudk;/
]]igu olBuD;rsm; aomuf*&kpdkufvdkU}}[k uRefawmfMum;atmif wrifajymNyD;
ydkíoGefcs\/
uRefawmf'kwd,txpf vkyfao;\/
AdkvfMunfuawmf a':Munfvnf; a&mufaecdkufjzpfí rlvNcHydkif&Sif a':a&ayg&,f
uRefawmfhZeD;&,f? a':Munf&,fokH;a,muf 'DtzGm;BuD;tdrfay: oGm;NyD;ajymbdkUcdkif;\/
xdkaeUn 7-em&Davmuf uRefawmftdrfjyefa&mufawmh rD;zdkcef;xJ 'DtzGm;BuD;
tdrfbufuyfaewJU jywif;aygufem;rSm uRefawmfwkdU vifr,m;ESpfa,mufpum;ajymMu
w,f/
]]ar 'DuaeU armifajymwJUtwdkif; oGm;ajymvm;}}
]]ajymw,f...tr,fav; bmjyefajymw,frSwfvJ? ighoabmwJU? nnf;wkdUightdrfay:
uqif;oGm;MuwJU}}
,if;tcdkufrSmbJ 'DtzGm;BuD;u uRefawmfhtdrfjywif;aygufeJU wnfhwnfh? olUtcef;
jyKwif;aygufrSm uRefawmfwkdUudk yrmrcefUrsufESmBuD;eJU bGm;ueJ ay:vmawmh uRefawmfh
aMumiftdrfay:u iefjym&nf ykvif;ESpfvkH;[m uRefawmfawmif aumif;aumif;rodvdkuf
&ygbl;/ 0kef;0kef;eJU wvkH;NyD;wvkH; xGufoGm;Muwm wvkH;u wHcg;abmifrSefNyD; vnfyif;
usKd; atmufydkif;u tdrfatmufusoGm;w,f? aemufwvkH;uawmh olUtcef;xJ 'g&dkufzJ
0ifoGm;w,f/
wu,fawmh 'Dykvif;awG[m olUudkrrSefygbl;/ uRefawmfaumif;aumif;odygw,f/
aoaocsmcsm rSefapcsifwJUpdwfeJU csdefypfwmrSr[kwfbJ/ uRefawmfu a'goBuD; tifrwef
vufjrefwJUaumifrdkU...
tu,fíom uRefawmfaoaocsmcsm csdefypfvdkUykvif;omolU&ifbwfrSefr,fqdk&if
'gBuD; b,foufomrSmwkef;? 10-ayavmufuGmwmbJ?
tckawmh olUrSm b,fwkef;ujzpfxm;wJU 'Pf&ma[mif;rSef;rodygbl;? nSyf&dk;
atmufem;rSm uRefawmfhykvif;rSefygw,fvdkU pGJcsufwifw,f/ q&m0efuvJ wkH;aomt&m
0w¦KeJU xdcdkufrdwm jzpfEdkifw,fvdkU xGufw,f/
trIrSm olUbufu oufaoav;a,mufawmif xnfhxm;w,f/ olUorD;&,f?
olwdkUtdrftdkBuD; ysufpD;wm vmjyifaewJU vuform;okH;a,muf&,f? 'Dvuform;
okH;a,mufteuf q&mBuD;wa,mufom tJ'DtcsdefrSm nolUqDvuform;c r&ao;vdkU
ay;rvm; apmifhaewm/ ESpfa,mufu naeuwJu jyefoGm;MuNyD/
aemuf...udkazodef; tdrfaqmufawmh uRefawmftJ'Dvuform;awGbJ iSm;ay;vdkU
tukefzGifhajymNyD; uRefawmfhudk awmif;yefMuygw,f/ olUtdrfrSm tcif;jzpfcsdef&SdaewJU
vuform;BuD;uvJ olbmrSodvdkuf jrifvdkuf&wmr[kwfygbl;/ 'DtzGm;BuD;udkvJ
tJ'Dtcsdefu bmrS xdcdkuf'Pf&mr&Sdygbl;wJU/ olUqDu vuform;c &p&m&Sdwm oloif
wJU twdkif;rxGuf&if ray;bl;qdkvdkUwJU/ vl&dk;awmom;BuD;awGcifAs/
uRefawmfuawmh b,foufaorS rac:ygbl;/ tJ'D&kH;u pma&;awG a&SUbwfawG
u uRefawmhfpmzwfrdwfaqGawGjzpfaeawmh uRefawmfolwkdU&kH;a&mufvmwmudkbJ awGUbl;
jrifbl;&vdkU 0rf;omaeowJU/ 'DtrIuvJ uRefawmfhtwGuf bmrSrjzpfEdkifygbl;wJU/ tzGm;
BuD;&JU pGJcsufMunfhNyD;awmh b,fvdkxGuf&r,fqdkwmvJ oifxm;Muygw,f/
'DtzGm;BuD;&JUpJGcsufu ]]aomfwmaqG[m tvGeftuRHaomufpm;rl;,pfNyD;awmh
olUudk taMumif;rJUoufouf ykvif;ESifhypfygw,f}}qdkawmh olU[mudku redyfawmhbl;/
olUtjypfol zkH;csifvGef;tm;BuD;aewmudk;/ 'Dawmh uRefawmfu oifMum;xm;wJUtwdkif;..
]][kwfygw,f uRefawmftvGeftuRH rl;aeygw,f? tJ'Dykvif;eJU ypfvdkufrdw,fqdk
wmawmif *wfuuRefawmfhvmzrf;rSbJ od&ygawmhw,f}}vdkU olUpGJcsuf0efcHvdkufawmh
olqifxm;wJU oufaoawGawmif ppfp&mrvdkawmhbl;/ 6-vtwGif; aumif;rGefpGmaeap
[laom pD&ifcsufeJUbJ NyD;pD;oGm;ygawmh\/
,if;odkUjzifh 'DwdkufyGJrSm uRefawmfatmifjrifonf[k qdk&rnf/ bmaMumifhqdk
uRefawmfykvif;eJU nOD;ydkif;rSm ypfvdkufwm aemufwaeUeHeuf apmapmrSmbJ AdkvfMunfNcH
buf usL;aewJU olUwHpufNrdwfudk a&wHavQmufwyfNyD; AdkvfMunfNcHxJ a&rusatmif vkyf
awmhoAs/ olUpdwful;u'DvdkcifAs/ uRefawmfu olUudk tJ'DwHpufNrdwfa&uswJUudpöaMumifh
ypfw,fvdkUqdkr,f/ 'Dawmholu r[kwfygbl;/ tdrfrSmvmMunfhEdkifygw,f? 'Da&wHavQmuf
wyfxm;wmbJ? b,favmufMumygNyD? a[m'Dvuform;awG oufao&Sdygw,fvdkU tuGuf
qifwmudkcifAs/ tm* tzGm;BuD;/ odkUaomf avmuü trSefbufuom atmifjrif&\/
,if; tusKd;taMumif;awG jynfhjynfhpkHpkH q&mvGifqD pma&;vdkufawmh q&m
auseyfoGm;ygonf/
aomfwm
tJ'Dpdwf tJ'DowådrsKd;awG q&mcsD;rGrf;w,f/
bvGif
uJ-aus;Zl;&Sif q&mvGiftaMumif; NyD;awmh cspfol]vGif}taMumif; jyefqufygrnf/
xdkrQruao;/ þtzGm;BuD;tm; uRefawmfvufvGefajcvGef usL;vGefjyKrdonf/
uRefawmfhpdwfxJrSm NrKHaeaom tjcm;taMumif;rsm;vnf; &Sdao;\/ olUtdrfrSm tapcHr
av;wa,muf xm;avh&Sd&m uRefawmfwkdU olUtdrfteD;odkU ajymif;vmcJUaom ESpfrSm
tkH;usifrnfaom tysKdaygufrav; acsmarmaom &kyf&nf&Sd\/
tzGm;BuD;onf þtapcHrav;rsm;udk nSif;qJaom nmOf&Sd\/ xrif;udk0atmif
rauR;? tapcHrawG tysKdjzpfNyD; 0vSvm&ifcufw,f? ocifudktmcHNyD; vifaemufvdkuf
wwfw,f[laom olU0g'jzifh olUNcHaygufudk arG;jrLvmaom tkH;usif acsmarmvSyvm
onfudk r&Ipdrfh/ xdkUaMumifh tkH;usifudk wzkH;zkH;&dkufvsuf xrif;udk 0pGmrauR;? ,if;udk
tkH;usifuraeEdkifvdkU cdk;pm;awmh ]olcdk;r}[kqdkNyD; vnfyif;udkeif;í eIwfcrf;udk tyfESifhxdk;
\/
,if;owif;udkMum;awmh tzGm;BuD;r&Sdwkef; uRefawmfwkdUu tkH;usifudk ac:ar;\/
tkH;usifu þrQyifruyg olUudk,fcE¨mESifh &ifom;rsm;udkyg emusifatmifjyKygao;onf[k
uRefawmfhZeD;tm;ajymawmh uRefawmfwdkUtvGefw&m u&kPmoufMuonf/ eif'Dtdrfu
xGufajy;ygvm;? eifhrSmaqGrsKd;r&Sdbl;vm; ar;awm armfvNrdKifbufrSm&Sdygonf/ odkUaomf
olb,fub,fvdkoGm;&rSef;rod? armfvNrdKifa&muf&ifawmh oGm;wwfygonf EdkUNyD;
c&D;p&dwfu wjym;rSr&Sdyg/
'Dawmh uRefawmfwdkUu aiGtwGufawmh ryleJU? 'dkUay;r,fajymNyD; armfvNrdKif
&xm;ay: ta&muf vrf;p&dwftjynfhtpkHESifh aemufaz;tdrfu vlysKdBuD; udkuHnTefUtm;
ydkUcdkif;vdkuf\/
tzGm;BuD;onf tvGefw&m rcHr&yfEdkifjzpf\/ uRefawmfwdkUpeufrSef;odoGm;awmh
xdkrSpNyD; oluRefawmfwkdUudk trsufodkonf/
]]ighudk bmrSwfovJ[JU...ighvifu a&Twdkufpm&if;0if[JU? a*smhbk&ifrif;jrwf&JU
a&Tem;awmf ayguf[JU}}[k uRefawmfhudkMum;atmif wrifatmfajymavh&Sdojzifh uG,fvGefol
olUcifyGef;u rnfolenf;pkHprf;Munfhawmh [dkacwfu pmwdkufAdkvfwJUAsm? tJ'gaMumifh
a&Twdkufpm&if;0ifwJU? olUom;rsm;u &SufMuí tar'gawGrajymygeJUqdkvnf;r&? om;awG
udk jyefrmefrJ\/
xdkUjyif uRefawmfwkdUtm; qJykHuvnf; ynmom;yg\/ uRefawmfwdkUtdrfu acG;rsm;
olUtdrfbuf oGm;aomtcg...
]][JU..*rsif;rtdrfuacG;awG}}'gu uRefawmfhrdef;rudk wG,fwm/ uRefawmfhwG,fykH
uawmh ]][JU aomuf*rsif;rtdrfuacG;awG? eifwkdUocif t&uform;u eifwkdUudkaMumfNyD;
t&ufeJUNrD;bdkU ightdrfvmNyD; ighacs;pm;Muwmvm;wJU}}
uJ..olUpum; t"dyÜm,f b,favmufwmoGm;ovJ? 'Drdef;rBuD;u taumif;buf
om rawmfcsifae&r,f? onfvdkwzufom; ESHbdkUuawmh awmfoAs/
uRefawmfrSm udk,fpdwful;r&onfh pum;oGm;rsKd;yif jzpfaeí olUcsD;rGrf;NyD; NyKH;rd
onf/
odkUaomf...uRefawmfwdkU aqmif&Gufcsufum; udk,fh[mudk,f rk'dwmjzpf&onf/
taMumif;rSm av;ig;ajcmufESpfrQ Mumaomtcgü tkH;usiftm; &efukefNrdKUrSmbJ csrf;om
aom vifa,mufsm;ESifh acsmarmvSyaom ZeD;tjzpf AdkvfcsKyfaps;rSm rMumcPawGU& onf/
vGefcJUaomESpfuyif olUuav;ESpfa,mufESifh uRefawmfwkdUtdrf vma&mufvnf
ywfao;\/ olUrSmvuf0wf vufpm;awGtjynfh/

tcef;-7

tyltat;
vGifqDu olb,faeUrEÅav;odkU vmEdkifrnfudk uRefawmf awmfawmfESifh&ufcsdef;r&
ao;acs/ taMumif;jycsufvnf;razmfjy/ uRefawmfh&ifcGifxJ a&mufrSbJ zGifh[awmif;yef
0HUygrnf[k vQKdU0SufoJzdk vkyfxm;onf/
onfawmh uRefawmfrSm ydkí pdwfapm&onfaygh/
xdktckdufrSm a&Tref;NrdKUu yltdkufonf? arNrdKUajymif;umtdrfiSm;í waEGcdkrnf[k
q&mBuD; a&TOa'gif;u pDpOfonf/ arNrdKU&Sd olUwynfhrsm;xHpma&;í tdrfiSm;aponf/
nHawm&yf0,f ESpfxyfwdkuf? atmufxyf wv 50-usyfESifh &vdkUajymif;awmh uRefawmf
vJygoGm;oaygh/
tJonftcgrSm uRefawmfarNrdKUodkU yxrOD;qkH;a&mufzl;jcif;/
ae&mXmewckckodkU yxrOD;qkH;tBudrf a&muf&onfrSm udk,fhtzdkUopfí? tef;í?
ae&xdkif&? Munfh&&I&? vnf&ywf&t&om&SdvSonf/ MumoGm;awmh? odkUr[kwf tacguf
tacguf tcgtcg a&muf&awmh &dk;ítDí oGm;awmhonf/ bmESifhwloenf;/ vifr,m;
ESifhwlonf/ nm;pawmh [J..[J..cifAsm;wkdU odMuwJU twdkif;ygbJ/ aemufawmhbmjzpfvm
oenf;/ w,f...'D[mr igrajymvdkufcsifbl;/
xdkUaMumifh uRefawmfarNrdKUa&mufprSm arNrdKUtaMumif; pmzGJUcJUonf/
pm&Iolrsm;cifAsm? tck uRefawmfESifh ]vGif}taMumif;udk 1951-ck? Zlvdkifv &Ir0
trSwf 50-rSm ]tyltat;}trnfeJU 0w¦Ka&;cJUygw,f/ tJ'gtrSefr[kwfygbl;/ tck
jyefzwfMunfhyg/ NyD;awmh uRefawmftrSefudk a&;jyygr,f/

,cifta&;ESifh ,cif0w¦K
arNrdKU&moDOwkum; rEÅav;ESifh qefUusifbufusvSonf/ rEÅav;onf i&JjynfESifh
wlí arNrdKUu ewfjynfESifhwlonf/ [m...bGmAsm/ 'Dvdkqdkawmh a&Tref;om;awG i&Jom;qdk
&m a&mufaevdkU a&Tref;olawGu olwdkUajcusif;eJUcRwfNyD; uRefawmfhudkaygufrSm pdk;&ao;
onf/ arNrdKUoluvJ olwdkUNrdKUewfjynfeJU wlw,fqdkawmh ]&Sifu uRefrwdkU bmvdkUqdkcsif
ovJ}}ar;NyD; &efawGUrSm aMumuf&ygao;onf/ xdkUaMumifh tjcm;OyrmESifh EIdif;yg&ap/
rEÅav;&moDOwkonf ]a,mu©r}ESifh wlí arNrdKU&moDOwku ]c,fr}ESifhwlygonf/
('gawmh ESpfzufpvkH; emp&m&Sdr,f rxifaygifAsm/) taMumif;rSm a,mu©rwdkUrnfonf
aMumufp&maumif;í c,frwdkUrnfonf cspfp&maumif;ukef\/ tb,foludk rqdkar;
Munfhyg/ a,mu©reJU c,frrnfol qufqHcsifoenf;/
]olUtdrfxuf0,f? orufozG,f? vGefnId;i,f\/ ygy[defjyZmwfwGif a&;cJUaom
OD;MuifOom &Sdao;ygvQif ]olUtdrfxJ0,f? cJtdkyrm? &Tifvef;yg\/[k aemufqufwGJa&;&ef
tBuHay;vdkyg\/
xdkUtwl uRefawmfhrSm rEÅav;wGif orufozG,fjzpfaeí arNrdKUa&mufrS cJtdkjzpf&
ygonf/ yxra&mufpürl c,frESifh rsufESmaMum rwnfhao;ouJUodkU tat;'Pf rcHEdkif
í tdyf&mxJ wauG;auG;ae&ygao;onf/ okH;av;&ufMumrS tom;usoGm;um ZdrfawGU
ygonf/ pma&;bdkUaumif;? pdwful;vdkUaumif; rEÅav;wGif ]ref;oBuFef}0w¦K a&;bdkUpdwful;
cJU&m tp&Smr&/ arNrdKUa&mufrS 'kwd,ajrmufaeUrSm ZmwfuGufay:awmhonf/ q&mBuD; eJU
uRefawmfeJU tNydKifcsMuonf/ olwyk'f udk,fwyk'f/ wvtwGif;ü wa,muf 4-yk'f
NyD;vdkufMuonf/ 'Dawmh a':Munfpdk;u wNyKH;NyKH;aygh/ ]om;tzESpfa,muf usdwfvdkufMu
prf;} wcgwcg tem;vmí ajrSmufay;onf/
a&csKd;vQif aeylylxGufí csKd;&onf/ 'gawmifrS ZdrfESifhrcsKd;Edkif/ &l;&l;&SJ&SJESifh tjref
yGwfum oyfum NyD;&onf/ q&mBuD;url w&ufjcm;? odkUwdkif a&aEG;ESifhpyfí/
arNrdKUrSm tpOfavat;wdkufaeonf/ pma&;vQifrSefjywif;awG ydwfxm;&onf/
&kwfw&uf yGifhoGm;í trSwfwrJU av0ifvmvQif a&cJa&ESifh ywfvdkufovm; atmufarh
&onf/ wcgwcgü qif0ifwdk;vdkufovm;rsm; qdkvdkufcsifonf/ pm&GufawG zdxm;vdkuf&
wmu &ifwydkuf? vdkufaumuf&tkH;rSmu jzefUBuJ/
udk,frSmacR;rxGuf/ pGyfus,fwxnfudk 3-4&uf0wf/ uRefawmfjzifh a&mufp
tom;awGywfí a[Zvif0,fvdrf;&onf/ tdyfíaysmfonf? pm;íNrdefonf/ arNrdKUaEG\
aeUv,fcif;onf &efukefaqmif;wGif; eHeufcif;ESifh EIdif;,SOfEdkifonf/ tdk...arNrdKUrSm tdrfxJ
ae&if; eHeufcif;? aeUcif; tyltat;rjcm;em;ygbl;av/
eHeufOD; vrf;avQmuf&m0,f xif;&SL;awm? odkUr[kwf ,luvpfwyfyifawG teD;
jzwfavQmufoGm;&aom tcg olwdkU,eHUu oif;ysHUvSygbdonf/ &ifwGif;rSm at;ípdrfhí
oGm;ygonf/ &Sif;í vif;íoGm;ygonf/ txl;ojzifh tm&kHaMumawGudk vef;qwfapyg
onf/ vrf;avQmuf&if;ckefcsifysHcsifpdwfyif ay:vmayonf/
arNrdKUwGif ukuúdKyifr&Sd? uRefawmfwdkU ajrvwfydkif;wGif raygufaom tyifat;
wdkUom &IarQmfcif;rSm rif;rlaeMuonf/ nHyif? xif;&SL;yif? ,luvpfwyfyif? qpfvfAm;
tkwf tp uRefawmfwdkU ajrvwfom;awG emrnfrac:wwfaom tjcm;tyifrsm;? yif&dk;
yifpnf &Snfvsm;onf/ &Guftkyfudkif;cufawGESifh jrifhrm;aeonf/ NrdKifusaeonf/
NrdKif\atmufajc0,f pdrf;jraom jrufcif;jyif? xdkjrufcif;jyifwGif yef;Eka&mif
tqif;&Sdaom Lily of the valley ac: *rkef;yifwrsKd;wkdUu wefqmqifaeonf/ vrf;e
ab;wmpyfxdatmif {nfhcHaeonf/ ESJatmfvHykHoP²mef 6-&Guf,Sufxm;aom olwdkU\
yGifhzwfwdkUrSm &Srf;rysKduav;\ yg;uJUodkUeDaoG;vkaeonf/ rif;uawmf\ ezl;uJUodkU
acsmrGwfygonf/ ausmif;oluav;\ vufz0g;uJUodkU El;nHUygonf/ &eHUrSm oefUpifaom
EdkUpdkUt&G,f uav;i,f\ yg;rdkUuav;uJUodkU oif;w,fvdkUqdk&kHav;...
wu,fqdkawmh olwdkU[m arNrdKUrSm *kPfti,fqkH;yg/ bk&m;yef;awGvJrwif? pmyGJ
vJrxdk;? tysKdwdkUuvJ ryef? yef;NcHO,smOfawGrSmvJ tcGifhta&;ray;? b,fay;Muvdrfh
rwkef;/ arNrdKUrSmu ESif;qD? *E¨rm? ZDZ0g? a'vD,mpwJU tjcm;emrnfBuD; tausmftarmf
yefwumh aZmfawGu aygvSayoudk;...
b,fMunfhvdkuf....Munfhvdkuf 0J,mrSm yef;Avm NcH,mr&Sd? ajr&Sd? NcH&Sd? yef;&Sd?
vlpdkuf vQifpdkuf? rpdkufvQif olwdkUzmom tavhusyGifhvdkufavonf/ yifvkH;uRwf
yGifh&rnfqdkvQif yef;yifawG rqdkxm;ESifh yef;trsKd;trnf r0ifaom opfyifrsm;yg
yGifhMuonf/ tdk..tqkH; ukefajymrnf vrf;ab;tao;trTm; rIdcsOfyif uav;awGutp
yGifhMuonf/ yGifhyGifh tukefyGifh arNrdKUolawGvJyGifh? zGifhzGifhum;um; wkH;wkH;vkH;vkH;
&SdMuonf/
arNrdKU&IarQmfcif;rSm tuGufr[m? Avmr&Sd? opfyifNrdKifeef;? yef;NcKHvTrf;í yef;yGifh
vlyGifhtrsKd;rsKd; tyGifhawGESifh wifhwifh&Tef;aeownf;/
yef;aygwJU yef;awmNrdKU/
tyGifhaygwJU tjrifausmNrdKU/
(1) cspfaqGwdkUa&..
arNrdKUudkra&mufzl;&ifjzifh...
a&mufzl;atmif wcgvmcJU...
omwJUNrdKifeef;...
(2) tat;...&yfygAs
at;"mwfu,f...avajyESifí?
avajywGif rmvmeHUawGu?
oif;ysHUBudKifvQrf;...ygwJU...
cif;oefUNrdKifeef;/
todrdwfaqGr&Sdayvnf; ta&;rBuD;yg/ wnf;tdrfawGaygygonf/ a&S;,cif
t*FvdyfawGpHcJUí t*FvdyfqefaomNrdKU/
yef;rsKd;pkHvJaygonf/ tysKdawGvJacsmonf/ rdef;raps;vnf; oufomvSonf/
ig;aomif;ukefavmuf wifaomif;EdkifvQif rdom;zom;yDyD &vdrfhrnf? wu,fyg/
]][JUvdk...zdk;bZH..bmudpö}}
arv 4-&ufaeUwGif rEÅav;&J&ifh OD;bZHu zkH;vSrf;qufí uRefawmfu arNrdKU
armfawmf,mOftzGJUydkif zkH;rSjyefajym&onf/
]]cifAsmhyg;pyfu t&ufapmfeHvdkufwmAsm}}
]]raemufprf;ygeJUav...uRefawmf arNrdKUa&mufrS t&ufraomuf&bl;As? taumif;
ajymprf; bmudpö}}
]]a&Tbdku cifAsmhcav;r a&mufvmNyD}}
]]a[...}} &ifxJwGif 'dwfueJyif jzpfoGm;um...
]]edyf&JUvm;..}}
]]acsmw,fAs}}
]]cifAsm;wdkU tnmrsufpdeJU ajymwmvm;}}
]]cifAsm;wdkU pma&;q&m rsufpdeJUudk obmawGUavmufygowJU? q&mjrrsKd;vGifu
ajymw,f}}
]]q&mvGifu ajym&ifawmh q&muawmf rraomif;vdkrsufvkH;jyL;aervm; rodbl;?
oleJUb,frSmawGUvdkUwJUvJ}}
]]olUtdrf t&ifoGm;ar;wm}}
]]tck cifAsm;qdkifvmw,fvm;}}
]][kwfuJU...}}
]]olwa,mufxJvm;}}
]][ifhtif;..ta':BuD; wa,mufeJU}}
]]ta':BuD;uaum edyf&JUvm;}}
]][m..cifAsm;[muvJ}}
]]ta':BuD;u cifAsmhbdkUav}}
]]touf 50 ausmfBuD;Asmh}}
]]ausmfwm bmjzpfovJ}}
]][m ..awmfAsm}}
]]aumifrav;u uRefawmfhudk b,fvdkar;ovJ}}
]]aomfwmaqG aoyvm;wJU}}
]]tnmom; vlyg;r0eJUaemf? taumif;ajymprf;? uRefawmfhtwGuf b,fvdkrSmcJU
ovJ}}
]]rrSmao;bl;? cifAsmhudk wdkuf&dkuf ajymcsifw,fqdkvdkU uRefawmfu tckzkH;qufay;
&wm}}
]]EdkUolu tckb,frSmvJ}}
]]'Dtem;rSmbJ &Sdw,f}}
]]tdk...'geJU cifAsm;u pdefaumif; ausmufaumif;a&mif;acG;usKd;uefUvefU vkyfae&
ovm;? uRefawmfwdkUcsif; tck qufay;ygawmhvm;}}
]]a'gorBuD;ygeJUAsm? olu tckolUta':udk aps;&kHxJoGm;bdkU acsmhvTwfaewkef;rkdUyg?
a[m..a[m..ta':BuD;oGm;NyD? olvmNyD...}}
]]cifAsm; z,fay;awmh}}
]]aumif;ygNyD...}}
uRefawmfacwårQ qdkif;oGm;NyD;aemuf..
]][Jvdk 'gvif jrifh}}
]]aetkH;As... 'guRefawmfbJ}}
]][m..'Dtnmom;ES,f? cifAsm;u bmaMumifwmvJAs}}
]]aMumifwm r[kwfzl;As? olUta':u vrf;ra&mufrS ydkufqHarhcJUvdkUwJU?
jyefawmif;aevdkU tckay;aeygNyD}}
]]aemufNyD; cifAsm;u a0;a0;z,fay;aemf? uRefawmfwkdUcsif; vGwfvGwfvyfvyf
ajym&atmif}}
]]pdwfcsygASm..'gavmufawmh uRefawmfem;vnfygw,f}}
]]at;..vnfygrSbJ? 'grSrvnfvJ e&if; 75-csufavmuf}}
]]tdk...aqG}}
&kwfw&uf rdef;uav;oHav; ay:vmojzifh uRefawmfvGefUueJyif yckH;wGefUvdkuf
rdum...
]][if..jrifh}}
]]aqGuvJ vlcsif;rawGU&ao;bl;? a'goBuD;vdkufwm? b,folUBudrf;aewmvJ}}
]][dk..tnmom;udkyg tckoloGm;NyDvm;}}
]]jrifhtem;rSm r&Sdawmhbl;}}
]]jrifh b,faeUu a&mufcJUwmvJ}}
]]'DaeUbJ}}
]]aqGUqDudk bmvdkUBudKBudKwifwif ra&;vJ}}
]]&kwfw&uf vmcJU&wmarmif}}
]]b,fESpf&uf ae&rvJ}}
]]'DaeU av;&ufaomMumaeU? ckESpf&uf weif;vmaeUrSm jyef&r,f}}
]]EdkU..aqGeJU b,fawmh b,fae&mrSm awGUMurvJ}}
]]we*FaEGaeU reuf 8-em&D 0ufpvD rdef;cav;ausmif;xJudkvmcJU}}
]]tdkau...'DtcsdefrSm qdk&ifaEGausmif; ydwfxm;vdkU ausmif;om;awGr&Sdbl; rIwfvm;}}
]]'gaMumifhaygh armifarmif}}
]]tJ'Dausmif;u tapmifhawGeJU jrifheJUodovm;}}
]]jrifh q,fwef; atmifcJUwJUausmif;bJ armifarmif}}
]]uJ...tck jrifhtoHvJ Mum;&NyD? &kyfykHoP²mefvJ "mwfykHxJrSm jrif&bl;NyD?
tom;a&mifbJ b,fhES,faeovJ rod&ao;w,f? a&Tbdkoeyfcg;vdrf;vdkU 0g0gnufnuf
jzLaerSmayghaemf}}
enf;enf;&,fvdkufNyD;-
]]rjzLbl; armifarmif? tdk;rJwkH;BuD;vdkbJ rJaew,f}}
]]jrifhav;uawmhuGm...awGUrS t&rf;BuD;zuferf;ypfvdkuftkH;r,f}}
]][ifh..aemf armifarmif odyfawmh roJ&bl;aemf}}
]]jrifh EIwfcrf;uav; zkef;0uyfvdkufprf;? aqG'Duae pkyfvdkufprf;r,f}}
]]Munfhprf; Munfhprf;? oltckawmif [ifh'DvdkqdkjrifhaMumufw,f q&m? tawGU
rcH&Jbl;}}
]]jrifha&}}
]]&Sif}}
]]we*FaEGaeU b,fae&m}}
]]tdk...arhoGm;NyDvm;? aoaocsmcsmrSwfxm;tkH;? 0ufpvD rdef;cav;ausmif;&Sifh?
reuf 8-em&D? arv 6-&ufaeU}}
arv 5&ufaeU eHeufwGif uRefawmfonf ]ref;oBuFef}0w¦Kudk tjreftqkH;owf
um 10-em&DcefUü *spfum;ESifh qif;cJUonf/
]]aumifav;a&mufNyD; aemufwaeUjyefcJUaemf? eif arNrdKUaeNyD;vdkU rEÅav;aejzpfrSm
r[kwfzl;? [dka&muf&if ylvGef;tdkufvGef;vdkU tpm;ysuf ttdyfysufeJU rsufuGif;acsmif
uav;eJU jyefvmrSm igjrifa,mifao;w,f? wevFmaeUxdatmif apmifhraeeJU? 0w¦Kudk
bZHydkUcdkif;? aiGom,lNyD; jyefcJU}}
uRefawmfrSm 0x¦KydkU&ef udkbZHqD aiG,l&ef[kajymNyD; vmcJU&jcif;jzpfygonf/
[kwfyg\/ a':BuD;pdk;ajymvdkufonfhtwdkif;yif 21-rdkif ausmfvQifyif uRefawmfhudk,frSm
ylvmavNyD/ arNrDKUq,fem&DcefUyif at;vSí 0wfvmcJUaomqG,fwmudk cRwfvdkuf&NyD/
awmifajcatmuf ajrjyefUa&mufaomtcgü &SyftuÐsMu,foD;awGudk jzKwfvdkuf&NyD?
um;ay:wGif cHpm;&aom avrSmvnf; avyl/ arNrdKUa&mufrS rpdkUcJUaom acR;wdkUvnf;
NydKufNydKufusavNyD/
pifppfarNrdKUESifh rEÅav;armfawmfum;vrf; 42-rdkif[ka&;xm;onf qdk&aomfvnf;
trSefrSm Crow's fly 24 miles usD;iSufuJUodkU wnfhwnfhBuD; ysHqif;cJUaomf 24-rdkifrQom
&Sd\/ 4-ESifh 2-taetxm; vGJaeonf/ vrf;auGUawmifywf tqifhtxyfawGaMumifh om
c&D;ydkaejcif;jzpfonf/ odkU&mwGif arNrdKUonf rEÅav;xuf ayokH;axmifcefU ydkjrifhae \/
xdkUaMumifh þrQtyltat; jcm;em;&jcif;jzpfygonf/
aerSvTwfvdkufaom tyl&Sdefonf ajrjyifü pGJ0ifcdkatmif;\/ tyljyef\/ odkUtwGuf
ajrjyifESifh eD;uyfaomavrSm tylrsm;&onf/ ajrjyifESifh uGmcJUaomf tylyg; vsm;vmonf/
ajrjyifESifh a0;cJUaomf at;vmonf/ a0;avat;av/
arNrdKUawmifay:odkU wdkufcwfa&muf&SdvmcJUaom avxkonfajrjyifrS ayokH;
axmifausmfuGm t&yfrSjzpfownf;/
awmif;ukef;a'ookdU at;jcif;onf þoabmw&m;/
uRefawmfpD;vmcJUaom *spfum; rEÅav;NrdKUxJodkU a&mufvQifyifc&D;onf
wa,mufuajym\/
]]usKyfawmh tckn'DrSm b,fenf;eJUrS rtdyfEdkifbl;/ udpöNyD;NyD;csif;jyefwufr,f}}
tjcm;wa,muf ]]usKyfvJ wu,fvdkU tcsdefeJaeawmif 21-rdkifjzpfjzpf jyeftdyf
r,f}}
]]&SifwdkUtzdkUawmh [kwfrayghav? usrawmif arNrdKU 4-&ufaerdwmeJU "mwfysufNyD;
ydkylw,fvdkU xifae&NyD? arNrDKUawmh aEG&moDrSm edAÁmefygyJ&Sif}}
a&Tref;olwa,mufu axmufcHvdkuf\/
uRefawmf q&mjrrsKd;vGiftdrfodkU a&mufaomtcg bmEIwfqufpum;rQ rajymEdkifrD
vufxJu vG,ftdwfuav;udk zkwfueJcs? &SyftuÐsudkZufueJcRwfvdkufNyD; teD;&SdrdwfaqG
wa,muf ,yfawmifudk twif;qGJvkvdkuf&onf/

aemufwaeU..../
0ufpvD rdef;uav;txufwef;ausmif;[k qdkí awmfawmfcrf;em;BuD;us,fvdrfh
rnf xifcJUygonf/ odkU&mwGif ppf'PfcHcJU&ayonf/ yxrrl&if; orefwvif;ay:rSmom
x&Hum 0g;uyfrdk;taqmuftOD;ESpfck&Sdonf/ aemufzufü txyfESifhysOfum tkwf<uyfrdk;
wck&Sdonf/ opfyif t&dyftm0goBuD;BuD;rm;rm;r&Sd/ a&SUbufü xaemif;yifuav;wyif
om uRefawmf trSwftom;xm;cJUrdonf/
OD;bZHESifh uRefawmfonf þopfyifuav;atmufrSm t&dyfcdkum tajctaeudk
Munfhonf/ ajcmufuyfvSygonf/ tm;vkH; taqmuftODawG jywif;aygufrS zGifhrxm;Mu?
twGif;ü vl&Sd[efrwl/ vufsmbuf wef;vsm;ü vlBuD;wa,muf a&eHokwfaeonfudkom
jrif&onf/
]]udkbZHa&...olra&mufao;bl; xifw,f? cifAsm;em&D Munfhprf;}}
&Spfem&Drwfwif;/ odkU&mwGif ref;aeonf usJusJBuD;ylaeNyD/ uRefawmfhrsufESmü
acR;rsm; ,dkpD;vmNyD/ eHab;ywf0ef;usifudk arQmfMunfhvdkufygaomf xaemif;yifuav;awG
[dkwyifonfwyifjrif&yg\/ odkU&mwGif xaemif;yifwkdUum; vlUpdwfudk tat;"mwfray;
Edkif/ usJawmufawmuf aea&mifatmuf0,f ol\ ao;ai,faom t&Gufuav;awG
vIyfaeykHrSm avxkxJü tyl"mwfawG tvkH;tcJESifh &SdaMumif;azmfjyaeonfESifh wlygonf/
[kwfyg\/ vIyf&Sm;aeaom av,mOfwGif tyl"mwfawG vdIif;xaeonf[kyif jrif&ovdk
&Sdygonf/
uRefawmf rEÅav;odkU &efukefrSvmcJUbl;yg\/ rEÅav;wGif uvmtwefMumpGmyif
aecJUbl;yg\/ odkU&mwGif xdkpOfü þrQylonfrxifcJU? ,ckum; ylvSacsonf/
taMumif;rSm uRefawmfonf arNrdKUrS vmcJUaomaMumifhjzpf\/ Oyrm jy&aomf
a&at;udkudkifNyD; a&aEG;xJvufvQKdvQif ydkylonfxif&bdodkU/ þumv0,f uRefawmfonf
arNrdKUNrdKifxJwGif cdkatmif;cJUNyDjzpfaeí udk,fwGif;odkU arNrdKU&moDOwk 0ifum uRefawmfrSm
arNrdKUvljzpfaeNyD a&S;,cifuuJUodkU (jyefvnfíaeom;wus rjzpfao;orQ) tyl"mwfudk
rcHEdkifawmh/
csdef;qdk&m vmcJUaygh
nSmEGJUaMumh 'gvDa&/
pmzGJUawmh wm&Snfrav..
em&DawG vGefaES;/
awGUMubdkU tcGifhomNyD
jrifhunm qD;BudKyav;/
þum; uRefawmf eHeuftdyf&mx? a&csKd;NyD;p t0wfvJpOfü rsufESmay:aygif'g
&dkuf&if; pyfqdkrdonfjzpfygonf/ ,ckum; þodkUr&Tifvef;awmh? eHeufyif &ifhusufaeNyD
jzpfaom ae&Sdef\ atmufü vlrSmwpwpom nId;EGrf;ívmonf/ odkUaomfcspfoludk awGU
csifaZmESifh pdwfapmí wif;xm;ygonf/
]]a[m..udkbZHa& vmNyD? [dk[mbJ xifw,f}}
rvSrf;rurf; ajr&muGufvyf0,f ykodrfxD;aqmif;um uRefawmfwkdUqDodkU wl&lvm
aeaom vkHrysKd wa,mufudk Munfhí ajymvdkufygonf/
udkbZHonf vSrf;íMunfhum Za0Z0g rsufvkH;ESifh..
]]r[kwfbl;xifw,fAs? cifAsmh aumifrav;u onfhxuf t&yfjrifhw,f}}
odkUaomf uRefawmfonf wjznf;jznf;eD;vmaom uav;r\ ajcvSrf;ykHudk
tuJzrf;um...
]][kwf&r,fAsm...udkbZH? uRefawmfu rjrifbl;ao;ayr,fhvdkU uRefawmfhtwGif;pdwf
rSm tvdkvdkodvmw,fqdkygawmh}}
uRefawmfhpum; qkH;onf\ ra&S;raESmif;yif oli,fronf ausmif;0if;xJodkU
csKd;0ifvmum uRefawmfwkdUqdodkU tNyKH;yef; yGifhvdkufavonf/
udkbZHvnf; ol\ oGm;oHacs;wufBuD;awGudk jyum...
]][m...[kwfw,fAs}}
]]uJ...cifAsm; jyefawmh}}
]]bk&m;NyD;vdkU jirf;zsufyvm;}}
]]rD;eJUawmif &IdUypfcsifw,f}}
odkU...uRefawmfwdkU cyfwdk;wdk;ajymaepOf jrifhonf uRefawmfwkdU xaemif;yifuav;
atmufodkU a&mufvmum xD;uav;udk csvdkufNyD;..
]]tm;...ylvdkufwm? a&mufaewm awmfawmfMumyvm;}}
jrifhxuf q,frdepfyJ apmw,f}}
]]'gjzifh uRefawmfjyefr,faemf}}
udkbZHu EIwfqufav&m uRefawmfu-
]]<uAsm..<uAsm...jrefjref}}
udkbZH NyKH;BuJBuJBuD;ESifh xGufoGm;aomtcg jrifhu uRefawmfhudk apaphMunfhí
&,fygonf/ uRefawmfuvnf; rsufvkH;csif;qkHí &,fvdkufygonf/
atmf...rjrifbl;wJU &nf;pm;csif; awGUMuNyDaemf/
uRefawmfwkdU rsufvkH;awGrSm þt"dyÜm,f ay:ygonf/
wa,mufudk wa,mufaphaphMunfhMuygonf/ yDwdpdrfhaeMuygonf/ ]cspfcsif;
'kwd, rsufpdu}/
Munfhae&kHeJUrS rNyD;ao;wm uRefawmfu pum;pygonf/
]]jrifha&..'Dtkwfuav;awGay: xdkifMupdkUvm;}}
xaemif;yifuav; ajc&if;rSm tkwfusKd;ykHuav; &Sdygonf/
þrS olonf uRefawmfhrsufESmrS rsufpdcGmum...
]]atmf...b,faumif;rvJ aqG? ausmif;cef; wckckxJ 0ifMuwmaygh}}
]]wHcg;awG tukefvkH; ydwfxm;wmbJ}}
]]zGifhxm;wm waygufaygufawmh &Sd&rSmaygh vmygaqG...}}
olu uRefawmfha&SUrS OD;aqmifoGm;ygonf/ yxrtxuf&Sdaom taqmuftODudk
oGm;í MunfhMuygonf/
]]'gjrifhwdkU aecJUwJU abmf'gaqmifaygh}}
odkUaomf þtaqmifü wHcg;wckrS wGef;r&acs/ uRefawmfu aemufzufu
wef;vsm;wck jyefMunfhvdkufNyD;...
]][dkrSm wHcg;uav;wck [aew,f jrifha&}}
]][kwfNyD...aqG? tJ'DbJ oGm;MupdkU&JU}}
twGif;odkU a&mufaomtcgü uav;wdkif; ukvm;xdkifuav;awG xyfqifhpkykH
xm;onfudk awGU&onf/ uRefawmfu ESpfckudk qGJcsvdkufum..
]][m zkHcsnf;bJ jrifha&}}
]]'Dtcef; raumif;ao;ygbl; aqG? onfhjyif tcef;oGm;MuygpdkU&JU}}
0ifvmcJUaom wHcg;udkydwfNyD; olu a&SUrS uRefawmfu aemufu tjcm;wcef;odkU
ul;Muygonf/ þtcef;rSm uav;ti,fqkH;awG ae&mjzpf[efwlygonf/ ukvm;xdkif
r&Sd/ eH&HeHab;ü pDwef;xm;aom ausmufoifykef;wifckHuav;awGay:wGif wa,mufxdkif
oifjzL;vdyfuav;wckpD&Sdonf/
jrifhonf tcef;xJwGif toifh&Sdaeaom wHjrufpnf;ESifh orefwvif;jyifae&mü
zkHvSJum oifjzL;uav; ESpfcsyfudk cif;vdkufNyD;...
]]aqG...xdkif}}
uRefawmfrSm aemufydwfzdeyfESifh jzpfaeí waumufauG;wifyg;qpfcs xdkifvdkuf
onf/ olu zdeyfcRwfí uRefawmfhvuf0Jab;ü ,SOfum ykqpfwkyfxdkifvdkufonf/
uJ...bmajymí bmjyKMurnfenf;/
uRefawmfawmh tawG;xJü þtwdkif;yif 0ifvmonf/
ywf0ef;usifu qdwfNidrfvSonf/ avmuBuD;0,f uRefawmfwkdU ESpfa,mufwnf;
om&SdbdodkU/ odkU&mwGif wpwp&ifhusufaeaom BuJBuJawmuf aea&mif\ atmufwGif
ajcmufaoGUaom taqmuftOD tajccHrSm rD;avmifxm;aom wrefwvif;a[mif;
tay:u trdk;0g;uyfawGrSm tyl"mwfaMumifh aumhaumhvefaeonf/ tcsKdUae&mrSm
aeajymufuGufyif xdk;aeonf/ eHb;x&HawGrSm a&eHokwfNyD;p? taygufawGu tm;vkH;
ydwfvdkU/ (zGifhcsifí rzGifh0HU/ eHab; eHbDu jrifrSm pdk;&ao;onf/) þtxJrSm
orD;&nf;pm; ESpfa,muf/
þae&mü pdwful;,Oftcspf0w¦Ka&; q&mwa,mufudk uRefawmfudk,fpm;
]oabm&Sd a&;prf;uGm}[k vTJay;vdkufcsifonf/ olrnfodkU zGJUEGJUavrnfrod/ pifppf
uRefawmfhtjzpfrSefudk azmfjy&aomfum;? uRefawmfrSm þtcsdefwGif cspfolESifhcsdef;qdkolwkdU
\xkH;pHtwdkif; befaumifvkHcsnf ouúvyftuÐs? aemufydwfzdeyfwdkUESifh rEÅav;"mwf
rodovdk pwdkifBuD; 75-ydómvkyfí vmrdonfjzpfav&m? vlrSm tae&txdkif&
Muyfvsuf (rdwfaqGvnf; 0wfaumif;pm;vSESifh yltdkufaom or,udk BuKHbl;ygvdrfhrnf/)
uRefawmfhoabmusajym&vQif wcgxJtay:u tuÐsawGvkHcsnfawGcRwf? twGif;cH
abmif;bDuav;ESifhom oifjzL;ay: wkH;vkH;vJSwJUNyD; ]uJ-rt0Sm ,yfomcwfprf;uGm}[k
ajymvdkufcsifygawmhonf/
wu,fqdkawmh rdwfaqG 'Dvdk vifr,m;ajym ajymvdkUjzpfrvm;? tckrS yxrpawGU
MuwJU orD;&nf;pm;csif; orD;&nf;pm;wkdU bm0om jyK&ayawmhrnf/
uJ..orD;&nf;pm;wdkUbm0 qdkjyefawmhaum b,fvdkub,fvdkwJUwkef;? awGUaeus
r[kwforQ wa,mufESifhwa,muf qufqHrIrSm vG,fygovm;? rvG,fyg/ rvG,fyg/
uRefawmfhudk,fawGUomru Mum;bl;wmawGygajym&vQif 'DvdkyxrtBudrfrsKd; awGrSm
txpfxpf taighaighawG? tvGJvJGtacsmfacsmfawG? vlcsif;cGJNyD;rS ][,f-igbmajymvdkuf&}
qkdwJU aemifw&rIrsKd;awG? apmapmu BudKwifBuHpnfxm;orQ MuufaysmufiSufaysmuf
aysmufukefwmrsKd;awG/
uRefawmfjzifh ,ck uRefawmfhudk,f uRefawmfyif tHUMoaeygonf/ uRefawmfh
touft&G,frSm ri,fyg/ vlysKdaygufuav;rQ r[kwfawmhyg/ þuJUodkU uv;rrsKd;ESifh
þuJUodkU yxrtBudrf awGUjcif;rsKd;onf ,ckrSm eHygwf 1 r[kwfaMumif; usef;usdefajym&J
ygonf/
'geJUawmifav uRefawmfhrSm vlcsif;ESpfa,muf ,SOfxdkifMuNyD; olUudkiJUMunhfvdkuf
w,f/
]]'dkU 'DrSmESpfa,mufxJ bmvdkU vmxdkifaeMuygvdrfh[if}} uRefawmfhacgif;xJü
þtar;rsKd;yif ar;vdkufrdygonf/ ]avmuBuD;[m bmoabmwJUvJU? bmvkyfMurSmwJUvJ}
[k cyfav;av; pOf;pm;aE&mrS ]bmvkyfMuwmvJvdkU a&yufMuwmvm;vdkU}qdkaom rqD
rqdkifpum; &kwfw&uf 0ifvmNyD; trSwfwrJU NyKH;vdkufrdygonf/ (wu,fyg?
udk,fhudk,fudk bmt"dyÜm,fvJ qdkwm ,ckwdkif awG;r&ao;yg/ uRefawmfrSm
&Twf&Twfajymifajymif taumifrdkU bJvm;awmhrod/)
þuJUodkU tNyKH;vdkufwGif zsmay: Murf;ydk;&Smovdk ae&if;rS uRefawmfhrsufESm
tuJcyfae[efwlaom jrifhu...
]]bmNyKH;wmvJaqG}}
uRefawmfhrSm tajz&MuyfvSygonf/ rajzbJaeívnf; rjzpf? odkUaomf..uHtm;
avsmfpGm owd&vdkufonfESifh..
]]atmf..udkbZHBuD;ajymwmudk awG;rdvdkUyg}}
]]olu b,fvdkajymvJ[if}}
]]jrifh [dkuvmawmhav}} þae&mü ,ck ezl;awGU 'l;awGUwGif uRefawmfhudk,f
uRefawmf [dkwkef;u pmcsif;qufcJUwmvdk ]armif}bJajym&rvm;? ]aqG}bJ ajym&rvm;?
'grSr[kwf ]uRefawmf}bJ ajymvdkuf&rvm;? ]udk,f}bJajymvdkuf&rvm; awmfawmfudk
pdwfxJa0oGm;ygao;onf/ NyD;rS oluRefawmfhac:ykHudk owd&onfESifh t&JpGefUum ]]aqGu
a[m[dkrSm jrifhvmNyDqdkawmhav? tr,f-olu r[kwfygbl;wJU? cifAsmhaumifrav;u
onfhxuf t&yfjrifhw,fvdkU ajymw,fjrifh&JU}}
uJ-uRefawmfhpum;[m b,favmufav;eufygovJ? ta&;BuD;ygovJ? pOf;pm;Mu
ygcifAsm/ 'g[mb,favmufav;eufygovJ/ 'g[m orD;&nf;pm;pum; tppfvdkUac:yg
w,f/
uav;ruvnf; 'gudkbJ pdwf0ifpm;vSpGmESifh..
]][if..[kwfvm;? oluawmifrrSwfrdbl; [dkaeUu awGUbl;&JUom;eJU}}
]][kwfw,f rrSwfrdbl;jrifh&JU? aqGuom ]tdk-cifAsm;bmajymajym 'g uRefawmfh&nf;
pm; tppfrStppf [kwf&r,f}vdkU ajymvdkufwmaygh}} (eJeJydkvdkufonf? rdwfaqGtodyg)
[kwfw,favjrifh&JU? aqGpdwfxJrSmu tvdkvdkodaewmbJ? tJUvdkajymaewkef;rSmbJav
jrifhu aqGwdkUqD NyKH;NyD; 0ifvmwm 'DawmhrS ieJBuD;u [m-uRefawmfvGJwmayghwJU ol&IH;
oGm;w,f}}
uRefawmfu udkbZHtm; EdkifvdkufykHudk tom;,lajymygonf/ w,f BuD;us,fvdkuf
wJU atmifjrifrIBuD;udk;As/
'gudkbJ acG;rom;eJU acG;rorD;u oabmMuvGef;vdkU wa,mufwa,muf
[uf[uf yufyuf NyKH;aeMuonf/
]]jrifhuvJ aqG 8em&DrS a&mufyghrvm;vdkU pdwfwapmapmeJU vmcJU&wm}}
]]atmifrm b,fra&mufzJ aerSmvJjrifh&,f}}
þodkUajymNyD; bmqufajym&rSef;rodí acwårQ pum;jywfaeonf/ aemufrS
BudK;pm;yrf;pm; tuGuf&Smum EdkU..jrifhtck 'Dwa,mufxJvmcJUawmh jrifheJUtwlvmcJUwJU
ta':udk bmajymcJUvJ}}
uJ-MunfhtkH;av? uRefawmfhar;ykHvJ? tdk;urylpavmif;uyl? 'gudkodcsifvdkU
ESpfa,mufom; &efukefeJUa&Tbdk csdef;awGUMuwJUtwdkif;/
]]'DvdkaqG&JU? jrifhnmcJUwmu}} (tr,f oluvJ þjyóemudkbJ ta&;wBuD;cifAs)
'DaeUu we*FaEG aeUav? we*FaEGaeUqdkawmh jrifhwdkUausmif;u q&mrawG ppfpwmawG
bk&m;&Spfcdk;ausmif;wufr,f? tJ'Dawmh jrifhu bk&m;&Spfcdk;ausmif;rSm q&mrawGeJU
awGU&atmif oGm;tkH;r,fvdkUajymNyD; vmcJUwmaygh}}
uJ..BuD;us,fpGmaom jyóemBuD;wckum; ajz&Sif;oGm;acsNyD? aemufbmqufOD;rnf
enf;/ atm..uRefawmfowd&NyD/ olu 'DvmcJU&ykHudkajymawmh uRefawmfuvJ &efukef
uae rEÅav;a&mufcJU&ykH #DumcsJU&avOD;awmhraygh/ 'grS olUudk uRefawmf b,favmuf
cspfw,f? b,favmuf BuHcJUzefcJU&w,fqdkwmawG odap&atmif xdkUaMumifh...aqGrEÅav;
vmcJU&ykHudkvJ BuHBuHzefzefjrifh&JU}}[k tpcsDum rif;&SifaemifaMumifh ygwDudkuyfNyD; vdkufcJU
&ykHawG ajymjyawmhonf/ oluav;rSm uRefawmfajymorQ pdwf0ifpm;pGm em;axmifonf/
wtHUwMoESifh pkwfwoyfoyf &ifwrryif&Sdvdkufao;onf/
odkUESifh uRefawmfhrSmvJ ajymp&mukefa&m? vlrSmvJ zwfzwfarma&m? tcsdefuvJ
10-em&DausmfoGm;NyD? tyl&SdefuvJ &ifh&ifhusufaeNyD? uRefawmfh&SyftuÐsrSmvJ acR;awGeJU
0uf0ufpdkaeNyD/
jrifhcE¨mudk,fudkvJ uRefawmf Munfhvdkufygw,f olUEdkifvGeftuÐs wif;MuyfMuyf
uav;rSmvJ &TJ&TJpdkvdkUygbJ? odkU&mwGif olUrSm uRefawmfuJUodkU yifyef; EGrf;e,f[efr&Sd?
taMumif;udk&Smaomf...olu a&TbdkuvmcJUonf/ uRefawmfu arNrdKUuqif;cJUonf/ a&Tbdk
ESifhrEÅav;rSm &moDOwkcsif;twlwl? tylolESifh tat;aumif/
armifwvSnfh r,fwausmhqdkbdodkU uRefawmfhpum;qkH;aomtcgü olu *vJU,lyg
onf/ olajymwJUpum;vJ MunfhygtkH;rdwfaqG/ yltdkuf&wJUtxJ a&TbdkrD;avmifwJU
taMumif;/
[kwfayonf/ olUtzdkUrSmawmh olwdkUNrdKU olwdkUtdrf rD;avmifwJUudpö? Mumuvnf;
rMumao;? olUcspfoludk olajymcsifvSayrnf/
uRefawmfonf olpdwfyg0ifpm;pGm ajymaeaom olUrsufESmykHo@meftrlt&m
uav;udk aphaphMunhfum em;axmifae&mrS tyl"mwfaMumifh eD;aoG;vkaeaom yg;jyif
rdkUrdkUuav;udk rsufpdpdkufrdí olUudk,f&eHUoif;ysHysHuav;udk tm&kHcHpm;rdonfwGif orD;
&nf;pm;wdkUbm0 ayGUzuferf;&IyfrIudk owd&vmonf/ erf;csifpdwfay:vmygonf/
uJ..erf;csifpdwfay:awmh b,fvdkerf;rwJUvJ/ taMumif;rMum; owdray;bJeJU
olUyg; uRefawmfhESmacgif; ajy;uyfvdkuf&kHwJUvm;/ r[kwfao;yg/ uRefawmfonfavmuf
rtao;yg/ yxr q&mpjE´vdkvdk bmvdkvkdESifh olUnmbuf vufz0g;uav;udk
aumufudkif vdkuf&ygonf/ olpum;ajymaewkef; tawmfMumuav;rQ yGwfoyf,k,ae
NyD;aemuf olU0Jbuf yckH;udk uRefawmfhb,fbufESifh qGJ,lvdkufum udk,fcsif;a&SUaemufxyf
í olUyg;jyifESifh uRefawmfhESmacgif;tyfvdkufygonf/ uRefawmfhpdwfxJü tpyxrjzifh
olenf;enf;yg;yg; &kef;uefvdrfh OD;rvm;atmufarhygonf/ odkUaomf cspfaomjrifhonf
rjiif;qef&kHru? uRefawmfhESmacgif;trSef;tqwGif vrf;w0ufüyif olUyg;ESifhqkHvdkuf
aMumif; odvdkuf&\/ t"dyÜm,frSm (rdwfaqGem;vnfNyD;ae&ifvJ cGifhvTwfyg) olUyg;onf
c&D;w0ufodkU vmBudKvdkufjcif;jzpfygonf/ uRefawmfhESmacgif; olUyg;tdkUuav;xJodkU
jrKyfoGm;pOfü olpum;ajym&yfoGm;ygonf/ uRefawmftoufwatmifh &IvdkufNyD;aemuf
xGufoufudkxkwf&ef cGmvdkuf&ygonf/ yg;csif;tyfxm;vdkufygonf/
jrifh\yef;Eka&mif EIwfcrf;uav;udk uRefawmfjrifygonf/ uRefawmf,cifzkH;ESifh
pum;ajymcJUpOfu¤if;? a&;aom pmawGxJrSm ¤if; ]jrifh EIwfcrf;uav;awmh awGUrS t&rf;
BuD; pkwfypfvdkuftkH;r,f}[k taemufEdkifiH &kyf&SifawGMunfhí¤if;? [dkq&m onfq&m
a&;aom tcspf0w¦K pmtkyfawGzwfí¤if;? t[kwfBuD;rSwfum Budrf;0g;cJUbl;onfudk
owd&ygonf/ wu,fqdkawmh EIwfcrf;csif; pkwfrIrSm rvG,fulyg/
wa,mufESifhwa,muf tawmfBuD; ukwf&zuf&rnf/ wG,f&wuf&rnf/ roufrnSm
zspfnSpf&rnf/ tay;t,l &Sd&rnf/
uJ..'DtcsdefrSmawmh uRefawmf'grsKd; jyKEdkifyghrvm;/ jyKvdkpdwf&Sdyghrvm;/ 'Davmuf
awmif yl&tdkuf&wJU txJ/
xdkUaMumifh uRefawmfonf rdrd pdwful;vGefí Budrf;0g;xm;cJUonfwdkUudk vufavQmh
vdkufum jrifhEIwfcrf;udk pkwf&efrBuDK;pm;awmhyg/ olum; rawGUbl;ao;í pdwful;,Of
uav;ESifh ajrSmfvifhaumif; ajrSmfvifhayrnf/
odkUaomf uRefawmfrwwfEdkifyg/ ylu yltdkufvSNyD/ ,ckykqpfwkyfuav;awGESifh
udk,fcsif; Muufajccwf a&SUaemufxyfí uyfxm;&onfrS yxrx<uvdkufaom
pdwfuav;aMumifhom/ wjznf;jznf;ESifhawmh NiD;ívmygonf/ om,mrIukefí
vmygonf/ bmwJUwkef; umr*kPfqdkwm/
]pifppf vlwdkU\cE¨mudk,fonf yx0D awaZm tmayg 0ga,m "mwfBuD;av;yg;ESifh
wnfaqmufxm;onf/ rdrdwdkUaexdkifaom a'o\&moDOwk tavsmuf cE¨mudk,fvdko
avmuf þ"mwfav;yg; rQwaevQif aeíxdkifí aumif;onf/ usef;rm&Tifvef;onf/
tm&kHig;yg; t&omcHpm;Edkifonf/ cHpm;vdkpdwf&Sdonf/ odkU&mwGif þ"mwfav;yg;rS wckck
wGif ,kwfavQmhvQif¤if;? ydkvGefvQif¤if;? vlrSmaeíxdkifíraumif;awmh/ &omtm&kHwdkUudk
rcHpm;Edkifawmh/ cHpm;vdkpdwfr&Sdawmh}[k Mum;bl;ygonf/ &kyfu pdwfudk zefwD;rIayaygh/
,ck uRefawmfrSm arNrdKUwGif aexdkifcJUonfh rdrdcE¨mudk,f? vdkonfxufydkaom
awaZm"mwf vGefuJrIaMumifh jzpf&rnf/ uRefawmfa&S;u cspfpdwf<uí wrf;wcJUonfh
nmEGJUysKdpif jrifhav;wif? a&T&ifawmfatmuf? ykHUykHUuav;a&mufaeygvsuf? ayGUzuf&Iyferf;
pdwfxifwdkif; Murf;í touf&SLyifyef;ojzifh ]awmfprf;ygtkH; armifarmif&,f}[k nKoH
uav;rQ rMum;cJU&avwum;..
þtaMumif;udk jyefajymif;í uRefawmfb,fawmhrS aemifw&ygoenf;/
rGef;wnfh 2-em&D xdk;avmufrS cspfoljcif; tEdkifEdkifcGJcJUum uRefawmf rEÅav;rSm
raeEdkifawmhojzifh todrdwfaqGawG EIwfqufcJUNyD; arNrdKU&xm;pD;í c&D;w0uf
awmiftwufa&mufrSjzpfygonf/ þtcsdef þae&mwGif &moDOwkat;í uRefawmfh
udk,frSm "mwfav;yg; nDrQoGm;avNyD/ jrifhESifhawGUcJU&ykHudk woojzpfavNyD? uRefawmf
rajymcJUrd? rjyKcJUrdonfh taMumif;t&m tcsuftvufawGudk wNyKHwacgif;BuD; owd&
avNyD/
ta&;xJ wJGtwGif;rSm nm;cgp ZeD;armifESHu ygvmao;onf/ olwdkUpkHwGJrSm
wa,mufudk,fwa,muf arS;í¤if;? wa,mufvuf wa,mufudkifí¤if; uEGJUu,
aeMuonf/ awmifapmif; &IarQmfcsif;udkMunfhum MunfEl;aeMuonf/ wcsufwcsufü
eHab;uvlawG toufxGufukefNyD[k ,lqovm;rod? yg;csif;yif tyfaevdkufMuao;
onf/
]awmuf...rif;wkdUESpfa,mufawmh igwkdUtcke awGUcJUwJUae&mrsKd; ydkUvdkufcsifw,f
uGm} uRefawmfhpdwfxJü usdwfrEdkifcJr&ESifh a&&Gwfvdkufrdygonf/ ]jrifh&,f... jrifheJUaqG tck
vdk ae&mrsKd;qdk b,favmufaumif;rvJ}}
uRefawmfhpdwfxJü ydkí,lusKH;r&tjzpfqkH;rSm ntdyf&m0ifwGifjzpfygonf/
jrifhuav;ESifh cGJcJU&onfudk ESajrmwoo aeonf/ [dkvSnfh'Dapmif;ESifh tdyfvdkUraysmf?
usdwfrEdkifcJr& ,ckaersm; oGm;íjzpfvQif jrifhtdrfwHcg;ykwfíEId;NyD;-
]]vmygawmhhjrifh&,f... rdboabmeJU ESD;aESmygtkH;r,fvdkU aeUcif;uajymcJUwJU
pum;awG ajymif;vTJvdkufNyD; tckbJcdk;&m vdkufcJUygawmhuG,f}}
aemufwcgawGU&atmif BudK;pm;NyD; onftwdkif;ajymawmhrnf/
odkUaomf...3-&ufajrmufü jrifhqDu pma&mufvmygonf/

jrifhudkpmeJUomcspfEdkifcJUwJU
pma&;q&mBuD;&Sifh...
jrifhav [dkaeUu vlcsif;cGJoGm;NyD; tdrfjyefa&mufaomtcg tdyf&mxJ0ifí ezl;ay:
vufwifpOf;pm;rdygonf/ aqGUrSm ,cifu jrifhudk cspfvSygw,fvdkU pmtwefwef zGJUEGJUcJU
ayr,fh ,ckvlcsif;awGUMuawmh jrifhudk aqGwu,f rcspfEdkifaMumif; aqGUudk,fawGU odoGm;
NyDvdkU jrifhawG;rdygNyD/ [kwfw,fav? jrifhvdk tnmolrwa,muf aqGrcspfEdkifwmvJ tHUMo
p&mr[kwfygbl;? jrifhtrSm;omjzpfygw,f/
vlcsif;awGU&wmrSm aqG,cif jrifhqDa&;cJUwJU pmawGeJUuGmvSygw,f/ aqG&,f..
'DvdkqdkvJ [dkausmif;cef;xJ r0ifrDubJ ]jyefMuygpdkU}vdkU ajymvdkufygawmhvm;uG,f...
bmvdkU 'Davmufawmif 4-em&DavmufBuD; tcsdefukefcHae&wmvJ? 'gayr,fh aqGUtrl
t,mawG[m jrifhtay:rSm xkH;wrf;pOfvmt& 0wfaus0wfukef BudK;pm;jyKrlaew,fqdk
wm jrifh,ckodygNyD/
uJ...'Dawmh aemufqkH;ajymMupdkU aqGa&/ aqG jrifhudk rcspfEdkifrSef;vJ aqGUudkaqGod
oGm;NyD/ jrifhuvJ rajrSmfvifhawmhygbl;/ [dkwkef;ujzifh aqGUudk wifpm;NyD;awmh jrifhudkcspf
aewJUvl? jrifhrdbu oabmwlaewJUvludk jrifhjiif;y,faecJUw,f/ tckawmh aqG&,f...
odyfpma&;aumif;wJU pma&;q&mBuD;&,f.. ]udk,fcspf}r&SmawmhbJ ]olcspf}eJUbJ rdbpum;
em;axmifawmhr,fvdkU qkH;jzwfcsufcsvdkufNyD&Sifh/
uJ...&yfwef;u &yfMuygpdkU/
jrifh
uJ-NyD;\/
aomfwmaqG
4-6-51

uJ-tJonf0w¦KqkH;NyDaemf/ aomfwmaqG\ ,cifvuf&mrsKd;[m 'DvdkbJ/ pifppf


uRefawmfhtjzpfrSefESifh qefUusifbufa&;xm;jcif;jzpfygonf/
tb,faMumifhenf;/
xdkpOfu uRefawmfwdkU\tjzpfrSefudk xkwfjyefvdkU vnf;pmzwfoltzdkU bmtusKd;&Sd
tHUenf;/ xdkUaMumifh Zmwfvrf;udkwrsKd;qifNyD; [mo0w¦Kjzpfapum &moDOwkaMumifh
vlrSmyifyef;EGrf;e,faeí zdkrqufqHrIyif csKdU,Gif;&aMumif; o&kyfazmfxm;\/
'gudkyif uRefawmfrSm ]uHaumif;csifwJUacG; ajy;&if;[yfrd} qdkouJUodkU 'D0w¦K
oabmobm0usonf[k csD;usL;jcif;cH&\/ trBuD; cifrsKd;cspfurl ]]rif;&JU]tyltat;}
0w¦K[m bm;ewfa&Sm&JU ARMS AND THE MAN eJU oabmcsif;oGm;wlw,fuG? tJ'DrSm a&Sm&JUZmwf vdkufu
ppfAdkvfav;uG? wdkufyGJrSm olUbufu&IH;vdkU udk,fvGwf&kef;ajy;&awmh
tdrfwtdrfay:wufNyD; tcef;xJ0ifykef;&awmh tJ'Dtcef;xJrSm tifrwefacsmarmvSywJU
trsKd;orD;av;udkawGUw,f? ppfAdkvfuav;uacsmawmh aumifrav;u cspfMunfcsifw,f?
'gayr,fh aumifav;[m ppf&IH;vdkU aoajy;&Sifajy; ajy;cJU&awmh yifyef;vGef;vdkU bmrS
rvkyfEdkifbJ tdyfaysmfoGm;a&mwJUuG? tJ'g rif;0w¦KxJu oabmbJuG}}
'Dawmh uRefawmf&,fcsifonf/ uRefawmfu a&SmZmwfvdkufvdk ppf&IH;vdkU ajy;vmwJU
aumifrSr[kwfbJ/ jyifopfvlpGrf;aumif; 'Gef*Grf;vdkvlbJ/
tJ'Dwkef;u uRefawmf tppftrSefudk ra&;wJUtaMumif;tcsufuvJ 0w¦KawGxJrSm
uRefawmfhudk,fuRefawmf vlysKdvkyfNyD;awmh aemufqkH;owfrSm rpGHvdkufwmeJUbJ Zmwfodrf;
w,fr[kwfvm;/ tck0w¦KrSmvJ uRefawmfu vlysKd&nfawmif rysufvdkuf&bJ jrifheJU
uGJoGm;w,f r[kwfvm;/
tJ'g[m oufouf uRefawmfwdkU[m tysKdav;eJU vlysKdav; [efaqmifNyD;a&;wm
As/ tppftrSefuawmh 'DvdkAsKdU.../
tcef; - 8

cspfvGef;vSol

vGifonf [dk]tyltat;}0w¦KxJu jrifhvdk tysKdt&G,fi,fi,fuav; r[kwfyg/


uRefawmfESifh awGUMuawmh olUtouf 27 ESpf? uRefawmfu 32ESpf? udk,fvkH;udk,fayguf
xGm;xGm;tdtdESifh jynfhjynfhESpf/
olESifhuRefawmf awGUMuonfrSm 0ufpvD rdef;uav;ausmif; rlvwef;pmoifcef;
xJrSmbJjzpf\/ olonf þausmif;rSm q&mrvkyfcJUbl;í ae&mxdkifcif;udk olbJpDrHzefwD;
xm;\/ aEG&moD ausmif;ydwfxm;ojzifh pmoifcef;awGrSm vloluif;rJUae\/ tayguf
awG tm;vkH;ydwfxm;\/
olESifhuRefawmf awGUMuonfrSm arvv,favmufrSm jzpf\/ csdef;qdkaomaeUvnf
1-em&Dwdwdususü ola&mufvmaomtcg olUvufwbufu ykodrfxD;apmif;vkdU?
wbufuvufqGJjcif;/
ESpfa,mufonf wa,mufwa,mufawGUawGUcsif; NyKH;vdkufMuaomtNyKH;um;
woufrS wcgom BuKH&rnfhtNyKH;rsKd;qdkxkdufayonf/ pmcsif;umvMumpGm &nf;pm;jzpfNyD;
MurS csdef;awGUMu&onfrSm uRefawmfwdkUvdk vlrsKd;rSmom BuKH&aomtcGifhta&;rsKd;jzpfyg
onf/
uRefawmf olUvufqGJjcif;udk qd;,lvdkufum-
]]bmawGrsm; ,lvmvJvGif&,f}}
]]txJusrSzGifhMunfhayghaqG&,f? vm..vm}}[kqdkNyD; pmoifcef;wHcg;wGef;zGifhvdkuf
onfü tvdkufoifh yGifhoGm;NyD;ESpfa,mufpvkH; txJa&mufawmh olrif;wkH;xdk; ydwfvdkuf
onf/
NyD;vQif olUvufqGJjcif;xJü tay:u zkH;tkyfNyD;ygvmaom aumfaZmyg;yg;av;udk
tqifoifhbJ ESpfckqufxm;aom pm;yGJay:rSm cif;vdkufonf/ olUjcif;xJrSmum;... b&ef'D
tao;wvkH;? aumfzDAl;ESifh a&cJ"mwfAl;i,f? 0ufom;aygif;? *syef,yufav; wck...
]]'gawGu vGifeJUaqGU aeUv,fpmav? a[m'guawmh tBudKuf}}
]]tdk..aeylylBuD;rSm? aeUcif;BuD; aqGraomufwwfygbl;av}}
]]'gawmh armifhoabmbJ? aqGtckawGUawmh vGifhudkpmxJuvdk cspfovm;[if}}
]]tm;..odyfcspf t&rf;cspfzJ}}ajymajymqdkqdk...
]]aqG..erf;..erf; vGifhudktm;&yg;& zuferf;prf;yg? NyD;rSvGifbmaMumifh
oBuFefwGif;w wkef;urvmEdkifw,f? aemufNyD;bmaMumifhawmfawmfeJU
&ufcsdef;ray;Edkifw,f qdkwJUvGifh tjzpfawGudk ajymjyr,f}}
uRefawmfonf tm;&yg;&BuD; wcsDwarmif;ayGUzuferf;&IyfvdkufNyD;...
]]uJ..ajymawmh}}
]][ifhtif;...[ifhtif; aqGaemufwcgerf;ygtkH;}}
]]tdk..b,fhES,f vGif t&ifvdkaewmvJ? waeUcif;vkH;erf;Mu&rSmbJ r[kwfvm;}}
]]r[kwfzl;...r[kwfzl;? vGifhtjypfudk ajymvdkuf&if aqG[mvGifhudk qufNyD;cspfawmh
rSmr[kwfzl;}}
]]tvdk...bmaMumifhvJAsm}}
]]wcg erf;ygtkH;vdkUqdkae}}
(uJ[m ra&TuJ)[k pdwfxJrSmqdkNyD;..
olvnf; uRefawmfhudk tm;&yg;& tirf;r& jyeferf;yg\/ onfterf;wkdUonf
wa,muftcspfukd wa,mufcefUrSef;Edkifyg\/ vGifonf uRefawmfhudk wkefaeatmif
cspf&Smayonfwum;/ &ifcsif;tyf&mü olUESvkH;om; w'kwf'kwfckefaeonfudk uRefawmf
awGUod&\/
ESpfa,mufom; tirf;r& terf;w0awGESifh EGrf;vsoGm;aomtcgrS olu uRefawmfh
&ifcGifrSDvsuf...
]]uJ..armifh&ifcGifxJvJ a&mufNyD? armifhterf;awGvJ&NyD? vGifhtjypfudk ajymawmh
r,faemf? vGifajymaewkef;rSm armifwcGef;wyg'rS rajym&bl;/ armifhyg;pyfudk ydwfxm;
r,f}}qdkNyD; olUvufzsm;av;ESifh uRefawmfhEIwfcrf;zdí-
]]aqGa&..vGif[m tysKdr[kwfzl; odvm;? rkqdk;r? orD;av;wa,mufeJU? tJ'Dcav;
tazaowmu 4-ESpf&SdNyD? orD;av;toufu 5-ESpf? vGif[m touf 20-u
tdrfaxmifuswm? 22-ESpfrSm tJ'DorD;av;arG;w,f? cav;uodyfrusef;rmcsifbl;? aqGqD
udk oBuFefwGif;u rvmEdkifwm aemuf&ufcsdef; awmfawmfeJU ray;Edkifwm[m tJ'Dcav;
zsm;aevdkUbJ aqGa&U...em;vnfyvm;}}qdkNyD; oluRefawmfh&ifcGifxJrS ZufueJ cGmxGufvdkuf
um-
]]uJ...aqG? vGifhudkcspfao;&JUvm;? rcspfawmhbl; r[kwfvm;}}
'Dae&mrSm uRefawmf bmvkyf&rnfenf;/ rdwfaqGodygonf/ odkUaomf uRefawmf
uawmh wu,fhcspfxmrSm arwåm*&kPmaESmNyD; 'va[mwdk; ayGUzuferf;&Iyf? vJavsmif;
vl;vSdrfhawmhwmaygh/ olpmyGJESpfvkH; qufNyD;aumfaZmcif;xm;wmuvJ awmfawmf
us,fjyefUygonf/
]]uJ...vGifu armifhudk 'Dvdk&dk;&dk;om;om; zGifhajymvmawmh ydkvdkUbJcspfvmw,f
,kHvm;}}
]],kHw,farmif...,kHw,f? armifhESvkH;om;u 'dwf'dwfckefaewmudk vGifawGU&w,f?
tcspfqdkwm ESvkH;ckef&r,f? &ifwkef&r,fwJU? t*FvdyfpmawGxJrSm zwfzl;w,f? vGifawmh
ckrS udk,fawGUbJ? aetkH;armifhyg;pyf r[eJU}}qdkNyD; olUvuf0g;av;ESifh uRefawmfhEIwfcrf;zd
jyefNyD; ]]wvif&NyD;wJU rkqdk;ru 'Dpum;ajym&vm;vdkU armifqdkcsifqdkvdrfhr,f? 'DrSm
em;axmifygarmif&,f? vGif yxrvif&wm[m rdbay;pm;wmyg? 'DvdkESvkH;wkef &ifckef
tcspfrsKd;eJU nm;Muwm r[kwfygbl;/ wu,fawmh armif[mvGif&JU tcspfOd;ygarmif?
armifhudk b,fvdkb,fykH awGUqkHNyD; cspfvmw,fqdkwmudk ajymjycsifygw,f? armifem;
axmifcsifvm;}}
]]tdk..cspfolpum;qdkwm Mum;vdkU0w,f..tDw,fb,f&SdrvJ touf&,f? ajymajym}}
]]1947-ckESpfrSm vGif&JUcifyGef;qkH;w,f? 'DawmhvifaowJUrdef;rqdkawmh yl&aqG;&
wmayghav/ tJ'DrSm vGifupmzwf 0goemygawmh armif&JU ]b&ef'Dwykvif;}0w¦KupNyD;
awmh aomfwmaqGudk pJGcJUwm? yxrOD;qkH; rdwfqufpm ]OD;aomfwmaqG &Sifh}uaeNyD;awmh
tck armifh&ifcGifxJ a&mufaeNyDav? vifaop aomu y&da'0rD;udk armif&JU[mo0w¦K
awGu Nidrf;ay;w,f? tJ'DrSm pmomru vlygBudKufcJUwmbJ? EdkUNyD;awmh vGifajymr,f
,kHygaemf}}
]],kHygw,f tcspf&,f}}
]]vGif[mav ausmif;olb0u &nf;pm;rxm;cJUbl;ygbl;? aemuf rdbu ae&m
csxm;awmhrSbJ olwkdUay;pm;wJUvGifh&ifxJrSm w'dwf'dwfckefvdkufwm? armifu ighawGUawmh
olUpmawGxJrSmvdk cspfygtkH;rvm;? ya'omr*¾Zif;xJrSm armifa&;cJUwJU ]tESD&ly}0w¦KxJu
]pma&;q&m vSy}vdkU ppfudkif;acsmifrSm "mwfykHvdrfay;xm;wJU tusnf;wefrBuD;? tJ ...
eHr,fawmifarhaeygNyD? olwkdUESpfa,mufvdkrsm; jzpfaevdrfhrvm;? tJvdkqdkvJ armifu
t&ufawmh BudKufw,f? vGifhudkrcspfEdkifvdkU a&SmifxGufoGm;r,f vkyfawmh (aqG&,f
'Dt&ufuav;awmh aomufoGm;ygtkH;) ay;r,fvdkU a[m'Db&ef'Dykvif;uav;0,fcJUwm?
armif tckaomufr,fvm;[if zGifhvdkufr,f}}
]]tdk...vGif aeUcif; aeylylBuD; armifraomufzl;}}
]]a[m'D "mwfAl;xJrSm a&cJvJygw,f armif&JU}}
]]a&cJvJ AdkufxJa&mufawmh ylwmbJvGif&JU}}
]]'gjzifh vGifeJUtwl aumfzDaomuf? ESpfem&Dawmifxdk;oGm;NyD? armifaeUv,fpm
qma&mhr,f? vGifvJ qmvmw,f? cspf&erf;&wmvJ yifyef;om;yJaemf armif? aumfzD
aomufzdkUawmh yef;uefygrvmcJUbl;/ 'D"mwfAl; tzkH;eJUbJaomuf&rSmbJ? wcGufxJqdkawmh
armifwusKduf? vGifwusKduf 0ufom;aygif;vJ armifwudkuf? vGifwudkuf tJ'Dvdkqdk
armifo'Dvm; [if}}
]]uJ...'gjzifh vGifh aumfzDcGuf cPcsxm;tkH;? armifhvnfyif;zufprf;}}
uRefawmfwkdU tawmfMum EIwfqdwfaeNyD;rS...
]]uJ..'Dvdk EIwfcrf;csif;pkwf? vQmcsif; uvdaewJUolcsif;u wa,mufwa,muf
ro'Dw,fqdkwm &SdygtkH;rvm;}}
]]atm&dkuf...'grS vGifh cspfarmifarmifuG? aumif;vdkufwm touf&,f? vGif
usrf;usdefqdk usdefajymygr,f? vGif[m vif&NyD; cav;wa,muf arG;cJU&w,f? 'Davmuf
tcspf&JUt&omudk rawGUcJUbl;ygbl;? olUudkav aqGUvdkvJ pdwfygvufyg
vGifrcspfcJUygbl;/ ,kHygaqG&,f a&mh..a&mh armifupaomufvdkuf?
cspfoufaoawGjy&wmeJU aqGav;arm vSa&mhr,f}}
uRefawmfwkdUonf þodkUarmifwusKduf r,fwusKduf aomufpm;ae&if;rS uRefawmf
onf uRefawmfhwm0efudk owd&vmNyD;-
]]vGif vGifuawmh vGifhtaMumif;ajymNyD;NyD? aqGuvJ aqGUtaMumif; ajym&awmh
r,f}}
olonf rsufvkH;BuD; 0dkif;0dkif;ESifh rsufawmif ykwfcwf ykwfcwf vkyfum...
]]ajymyg armif}}
]][ifhtif; ck rajymEdkifao;bl;? aumfzDaomufNyD; vGifhudk pdwf&Sdvuf&SdBuD; zuferf;
NyD;rS ajym0HUr,f}}
]]bmvdkUvJ}}
]]cke vGifhvdkaygh? aqGUtaMumif; vGifodoGm;awmh aqGUudk vGifrcspfawmhbl; jzpfrSm
pdkvdkU}}
olonf wcpfcpf &,fvdkufNyD;..
]]'DtwGufawmh pdwfcsygarmif? vGif[m ri,fygbl;? aqGUudk tEÅdrtqkH; awG;xm;
NyD;om;yg? aqGUtay:cspfwJUtcspfawmh b,fvdkenf;eJUrS vGifrysufbl;? pdwfcsvufcsom
ajymprf;yg armif&,f}}
]]'gjzifh ajymr,f? aqG[m vlysKdr[kwfzl;}}
vGifonf cGufxdk;cGufvef&,fvsuf...
]]atmifr,fav;..q&mBuD;? q&mBuD;vdk vlu vlysKdajymvdkU usKyfu,kHr,f..,kHr,f?
'Dvdk &kyf&nfrsKd;eJU 'Dvdkxufxufjrufjruf vlrsKd;[m 'Dtouf 'Dt&G,frSm rdef;r b,fESpf
a,muf &NyD;yvJom &Sd&r,f}}
]]rSefwmajymr,f ESpfa,muf&NyD;NyD cifAs}}
]]enf;ao;w,f? 10-a,mufavmuf &NyD;NyDqdkawmifvGif,kHw,f}}
]]'DvdkqdkvJ vGifu aqGUudkcspfr,f}}
]]cspfrSmaygh armif&JU? [dkrdef;rawGeJU bmqdkifawmhovJ? tck aqGu vGifhudk
cspfaeNyD? vGifu aqGUudkcspfaeNyD? tcspfqdkwm ESpfa,mufxJudpöyg armif&JU}}
]]'gayr,fh cufwmuvGif&,f armifhrSmu vuf&SdtdrfaxmifeJU}}
]]'Dtxd jzpfvdrfhr,fvdkUvJ vGifpOf;pm;NyD;om;yg}}
]]'Dawmh...'Dawmh}} uRefawmfhpum;aES;ae&m? oluqufí ]]&J&Jomajymprf;yg
armif&JU? armifvGifhudk r,lEdkifbl;? ,lvdkUrjzpfzl; r[kwfvm;}}
]][kwfygw,f}}
]]'gudk vGifurylygbl;armif? tcspfqdkwm tdrfaxmifrSmqkH;w,f? vufxyfvdkuf
jcif;[m a,mufsm;eJU rdef;rwdkU&JU cspfzef0gaerif;BuD; rGef;wnfhoGm;wmbJ? aemufrGef;p
vGJNyD; aeusbdkUbJ &Sdawmhw,f/ xm0pOf tJAm;vwfpwif;vAf qdkwmuawmh armifa&..
rnm;bJ orD;&nf;pm;b0bJ? 'gaMumifh vGif[m armifh&JUarSmifxJu cspfoltjzpfeJU
&moufyefaeoGm;r,f}}
]]tzdk;wefvdkufwJU tcspf&,f}}
]]armifhwm0efu armifvkyfaeustwdkif;bJav? armifh0w¦KawGxJrSm vGifhudk&nfpl;
NyD;awmh vGifem;vnf Edkifr,fhpmoGm;pmvmrsKd;eJU vGifudkacsmhyg jrLygarmif? EdkUNyD;awmh
[dkwkef;utwdkif;bJ cspfo0PfvTmawG rjywfa&;aeMur,fav? tcGifh&wJUtcgrSm 'DvdkbJ
csdef;awGUMur,fav? tJvdkqdk avmuBuD;rSm b,favmuf t&om&SdovJ armif&,f? 'grS
tDwme,fvAf}}
]]armifawmh tcspftbd"r®m q&mr&aeyga&mvm;}}
]]vGifhtbd"r®mudk armif oabmrusbl;vm;}}
]]odyfus...tvGefus}}
]]armifhbufu remygbl;aemf}}
]][m..vGif armifhudk 'Dvdkajymwm raumif;bl;uGm}}
]][J..[J vGifu usDpm;wmygarmif&,f? rsufrmefawmfnId;ygeJU cdkudk;olyg}}
olu uRefawmfh&ifcGifxJrSaeí rdk;a'0goDcsif;udk wdk;wdk;av; nnf;aevdkufao;
\/ rqdk;bl; oDcsif;qdk 0goemyg[efwl\/ toHaumif; tqdkusbJ/
]]vGifeJUarmif apmapmuawGUMuNyD; nm;&&ifaumif;rSmaemf}}
]]'guawmh rjzpfEdkifwmbJarmif&,f? armifu atmufArmjynfrSm arG;w,f? vGifu
txufjrefrmjynfrSm arG;w,f &efukef,leDAmpwDrSmvJ rqkHMubl;}}
]]armif aumvdyfrS ra&mufcJUwmbJ}}
]]r<um;ygeJU odygw,f? 'gaMumifh armifpma&;q&m jzpfawmhrS vGifu armifhudkod
&wmbJ? 'dawmh vGifurkqdk;r aqGutdrfaxmifus? tckcav;b,fESpfa,mufeJUvJ}}
]]av;a,muf}}
]]aemufxyfvJ arG;tkH;rSmaemf}}
þodkUajympOf olUrsufESmxm;ESifh olUpum;rSm uRefawmfhtm; ceJUaomt"dyÜm,f
ygaeonf/ xdkUaMumifh uRefawmfu pum;vTJí..
]]tJonftaMumif; rpOf;pm;csifygbl; vGif&,f? armif[m armifhtdrfaxmifeJU
raysmfygbl;? a,mu©rBuD;u olUwdkUacwftawG;tac:eJU armifeJUpdwfoabmcsif;
rwdkufqdkif? olUorD;u tvGeft tvGefzsif;? xrif;[if;vJ rcsufwwfzl;? aps;emvJ
r0,fwwfbl;? usKyf&wJUrdef;r nHUykHawmh ajymjycsifao;w,f/ vGifem;axmifr,fvm;}}
]]armif ajymcsifwmom ajymygarmif? armifh&ifcGifxJuaeNyD; armifhtoHMum;ae
&&if vGif&Ju avmuedAÁmefbJaygh}}
]]armifuvJ udk,fhtaMumif;awGudk cspfola&SUtHxkwf&wm t&omygbJ? 'gaMumifh
ajymcsifwmyg? ra&TpmnHUykHu olUudkaps;0,fcdkif;w,f qdkygawmh? okH;ckxufydk&if pma&;
ay;vdkuf&w,f/ Oyrm-qDutpdyfom;? MuufoGefig;q,fom;? i&kyfoD;ajcmuf wq,f
om;? ukvm;yJig;q,fom;? EdkUqDwvkH;qdkygawmh? tJ'gawGa&;NyD; aiGq,fwefw&GufeJU
vTwfvdkuf? jyefvm&if olUvufqGJjcif;xJrSm rSmvdkufwJUypönf;awGeJU ydkwJUydkufqH
vufxJu qkyfvdkU? tJ'g 'DuqD;ar;? ]][JU ydkufqHb,favmuf ydkao;bJ? rSmvdkufwmawG
tukef& &JUvm;}}qdk&if ]]rodbl;...a[m'DrSm}}qdkNyD; vufqGJjcif;eJU olUvufxJ ygvmwJU
ydkufqHudkay; w,f/
]][if..olu bmrodbl; ajymwmvJ}}
]]tpkH&ovm;? r&ovm; ydkufqHb,favmuf jyefygvmovJqdkwmudk rodbl;
ajymwm vGifha&U}}
]][if olu b,fvdkaps;0,fvdkUvJ}}
]]ukefpkHa&mif;wJUvludk tdrfua&;ay;vdkufwJU pmeJUaiGeJUtwl tyfvdkufw,f/ olu
todwa,mufa,mufeJU awGUajymcsif&majymae? aps;onfu tm;vkH;csdefwG,fNyD; olUaps;
jcif;xJxnfh ydkwJUydkufqHjyeftrf;awmh ola&wGufvJraewwfbl;? wcgxJ jyefvmcJUwmbJ}}
]]'DavmufawmifbJvm; aqG&,f}}
]]tr,fav;...em;axmiftkH;? 'gyPmr &Sdao;w,f/ cke[mu tlwm? twm?
zsif;wmaemf rodwwfvdkufwmrsm;uvJ wcg armifwdkU&Gmu vli,fig;a,muf? vlysKd
aygufawGayghuGm armifwdkUtdrfa&mufvmMuw,f? xrif;pm;csdefjzpfaew,f? rauR;&if
rjzpfbl;? 'Dawmh olUtarBuD;tdrfrSm wtdrfom;vkH;pm csufxm;wmu 'DawmuvlysKd
ayguf ig;a,muf b,fenf;eJUrS ravmufbl;? tdrfom;awG pm;bdkUawmh jyefcsufr,f?
{nfhonfawGt&ifauR;r,fpDpOfw,f? 'Dawmhaumifav;awG pm;aewkef;rSm armifu
aemfrma&oGm;? vrf;xdyfu w&kwfacgufqGJqdkifrSm xrif;csnf; ESpfusyfzdk;0,fcJU?
aemufaz;uoGm; aemufaz;u jyefwufvdkU rSmvdkufw,f? NyD;awmharmifu xrif;pm;cef;
jyefNyD;awmh a[haumifawG tm;remeJU tm;&yg;&pm;MuyguG? bmnmajym&wmaygh
'DaumifawGuvJ c&D;yef;vm xrif;uqmqmeJUqdkawmh BudwfvdkufMuwm xrif;ZvkHxJ
tdk;xJu tukefxnfhxm;wm NydKufueJ NydKufueJ 'Dawmh armifhrSmaemfrmjrefjrefjyefvm
ygapqkawmif;eJU &ifxJw'dwf'dwf? ZvkHxJvJajymifa&m? tdrfa&SUxGufNyD; vrf;qD Munfh
vdkufw,f? aemfrmht&dyfta,mifrS rjrif&bl;? 'geJU armiftdrfay:u ujymu&mckefqif;?
emeDtdrfu rD;zdkxJ0if bmrajymnmrajym csufNyD;om; xrif;tdk;rç,lNyD; aemufaz;ayguf
u jyefwufvmNyD; {nfhonfawG tcsdefrSD xrif;xnfhay;vdkuf&ygw,f vGif&,f}}
EdkU..armifhr,m;u bmvdkU jyefra&mufao;wmvJ? acgufqGJqdkifu a0;vdkUvm;}}
]]armifwdkU&efukefu ]vrf;xdyfwif}qdkwm[m b,fa0;rvJ vGif&m? toGm;tjyef
tvGefMumvS ig;rdepfaygh? tJ'g {nfhonfawG tm;vkH; xrif;pm;NyD;vdkU {nfhcef;rSm
aq;vdyfyg aomufaeMuawmhrS olvIyfwkwf vIyfwkwfeJU xrif;xkyfqGJNyD; a&mufvmw,f
vGif&JU? 'geJU armifu rD;zdkcef;xJ 0ifoGm;NyD;([JU..bmhaMumifh 'DavmufMumae&vJ)ar;awmh
w&kwfrdef;reJU olpum;aumif;aevdkUwJU? 'gbJ jyefajymw,f? 'DrSm {nfhonfawGeJU
b,fvdk jzpfaew,fqdkwm olodvJrodbl;? ar;vJrar;bl;? olUrSm bmrSrjzpfovdkbJ}}
]]tr,fav;awmf? armifa'gorxGufbl;vm;? olUydwfr&dkufbl;vm;}}
]]a'goawmh xGufwmayghvGif&m? 'gayr,fh olU&dkufaevdkUvJ bmxl;awmhrSmvJ?
NyD;aeNyD[m tydkbJaygh}}
]]atmf...armifhrdef;ru oem;p&maumif;avmufatmif ysif;yg nHUygvm;uG,f}}
]]tJ'g vlrIudpöudk rodwwfwm? ol&owådt&mvJ ajym&tkH;r,f? Oyrm tdrfa&SUu
olUcav;wa,muf avScg;ay:u vdrfhusvdkU 'kH;ueJ 0kef;ueJ idkoHMum;&NyDqdk&if em;ESpf
zufydwfNyD; (tr,fav;..u,fMuygtkH; t&yfuwkdU? usrom;av; aoygNyDawmh) atmfNyD;
cav;u tdrfa&SUrSmusw,f? olu tdrfaemufaz;buf xGufajy;w,f}}
]][if...b,fhESmwkef;}}
]]olu 'Dcav;bmjzpfaeovJ? aoG;&J&J oH&J&J jzpfaervm;? rMunfh0HUvdkUwJUvGif&m?
tJ'g onfhjyifvlu cav;udkxlxç xlrç ygrS oluvm&JoAs}}
]]&Sm;ygharmif&m? 'Da,mu©rrsKd;eJU'Drdef;rrsKd;...'DavmufMum aygif;aewmvJ tHUyg&JU}}
]]rtHUeJUvGif? armifhrSm om;orD;awGu &Sdaeawmh wu,fvdkUarmifu olwkdUpGefUcGm
NyD;awmh aemufr,m; ,lr,fqdk&ifcav;awG p&dwfarmifu Edkifatmifay;Edkifay;? ray;&if
olwkdUbmvkyfrvJ odvm;? olwkdUu c&pf,ef&dkrefuufovdyfawG? armifhom;orD;awGudk
olwdkUrpf&Sifu atmfzifpul;vfydkUypfvdkufr,f? 'Dawmhtm;vkH; c&pf,efawG jzpfukefa&m/
'grSr[kwf olwkdUaqGrsKd;xJu cGJa0arG;Muvdrfhr,f? 'Dawmh armifhom;orD;av;awG[m
wuGJwjym;pD jzpfukefMur,f? 'ghtjyif armiftckxufxd owd&wdkif; toJemwmwck&Sd
ao;w,f? tJ'DtrsKd;xJ armifhcav;awG a&mufoGm;rSmodyfpdk;w,f}}
]]bmvdkvJ armif}}
vGifonf uRefawmfhvufarmif;acgif;tkH;í uRefawmfh&ifcGifrSm vJavsmif;um?
uRefawmfhtm; ,yfcwfay;vsuf uRefawmfajymorQ pdwf0ifpm;pGm em;axmifygonf/
]]1948-ckESpf &JabmfjzLawGawmcdkwJUESpf? ocifEktpdk;& &efukeftpdk;&jzpfwJUESpf?
wjynfvkH;rSm vrf;yef;tquftoG,fawG jywfvdkUpmtkyfxkwfa0a&;awG ysufawmh
armifwdkU pma&;q&mawG 0ifaiGjywfMua&m? onfawmh xrif;vc wvausmfausmf
ray;Edkifawmh a,mu©ru olUtdrfay:u ESifcsyga&mAsm? armifuawmh bmudpö&SdvJ?
armifhrSm &efukef pm;tdrfaomuftdrfawG trsm;BuD;? olUxrif;vc ray;EdkifuwJu rpm;
ygbl;? tJ'garmifqif;oGm;&kHeJU tm;r&bl;? eifhr,m;eJU eifhom;orD;awGyg ac:oGm;?
igrkqdk;r[JU? eifhvkyfpmawGudk auR;rxm;Edkifbl;}}
]]'DvdkbJ ajymovm;}}
]][kwfw,f...vGif}}
]]uJ..qufajymygarmif}}
]]olUorD;eJU olUajr;awGyg ESifcsaeawmh armifuajymw,f? 'DrSm tefwD? uRefawmf
raoao;ygbl;As? EdkUNyD;...wdkif;jynfuvJ 'Dvdkcsnf;aerSm r[kwfygbl;? pmtkyfacwfjyef
aumif;awmh tefwD&JUxrif;vcawGudkawG...tm;vkH;wpk wNyKHxJ ay;bdkUuRefawmf uwd
xm;ygw,f? 'ghrS r[kwf uRefawmfu pmra&;EdkifawmhvdkU aiGr&Edkifawmhbl;qdk&if
uRefawmfhtazqDrSm jyefawmif;ay;r,fAsm? uRefawmfhtaz[m awmrSvlcsrf;om
wa,mufqdkwm olUtdrftefwDa&mufzl;w,f/ tefwDtod? tckawmif pmwdkufupm
oGm;jzpfw,fqdk&if M.O eJUydkUbdkU rSmvdkufEdkifygw,f? 'gawmif r&bl;vGif&m? armifolUtdrf u
qif;oGm;awmh olUorD;t&if; acgufacgufudkbJ wylyl *sDwdkufaew,f? (eifhvif
aomufqHu b,fawmh&rSmwJUvJ? eifwkdUudkauR;rxm;Edkifbl;)qdkwmrsKd;awG tJonfvdk
jzpfaewkef;rSm wnifu olUarmifrdef;r olUa,mif;ra&mufvmw,f? olucav;awGudk
cspfwwfw,f/ 'Dvdk om;trdawG ylnHylnHjzpfaewm awGU&awmh olUwlrudk oem;NyD;
cav;ESpfa,mufeJU olUtdrfudk ac:oGm;w,f? tJonf tcsdefrSm armifhorD;tBuD;qkH;
'ify,faqGu 4-ESpfausmfausmf 5-ESpfxJrSmayghav? ausmfausmfaqGu ESpfcgvnfausmf/
]]tJ-olwdkUom;trdawG oGm;wm wvavmufMumawmh armifucav;awG vGrf;
wmeJU wnifudk vdkufoGm;w,f? wreufcif; armifuarmifhtdyf&m uifrawmhay:rSm
pmzwfaewkef; tJ'Dtdrf&SifawG&JU orD; 13-4ESpf&G,f tysKdaygufruav armifha&SUarSmuf
rSmbJ oltvSjyifaewmudk 'ify,fvfaqGu cav;yDyD oGm;MunfhrdwmeJU bmrajymnm
rajym cav;yg;udk zsef;ueJ &dkufvdkufwmav armifhorD;av; t&G,feJUrvdkufygbl;?
jyif;xefvGef;vSygw,f vGif&,f}}
]]Munfhprf;..armif...ck ajym&if;awmif idkoHygvmw,f}}
]]armifhorD;av;udk armifvufzsm;eJUawmif r&G,fcJUbl;ygbl;? wu,fqdk cav;
tjypf&SdvJ wifyg; cyfpyfpyfuav;&dkufaygh? ckawmh armifu ([JU...bmjzpfvdkU'DavmufBuD;
&dkuf&wmvJ [,f)qdkawmh (&dkufcsifvdkU)qdkNyD;tcef;xJu xGufoGm;w,f}}
]]rdkuf&dkif;vdkufwmaemf}}
]]'geJUarmifu ighom;orD;awGudk 'DvdktrsKd;awGeJU rxm;Edkifbl;qdkNyD; olwdkUratyg
jyefac:cJUw,f? tJonftcsdefrSm armifu ]cspfyef;ESpfcdkif}vkH;csif;0w¦K a&;NyD;aeNyDrdkU
OD;ausmfqDu aiGawmif;NyD;awmh uJ..(a,mu©rBuD;a&U cifAsm; xrif;vc usorQ&Sif;)
'Dawmh wnifu vdkufvmcJUwJU olUa,mif;ryg tem;rSm&Sdaeawmh (a[h...armifMuifa&T
rif;rSmaiG&SdaeNyDbJ rif;r,m;eJU cav;awG ightdrfrSmpm;oGm;wmvJay;tkH;)qdkvdkU ([m....
BuDKufoavmufajym) qdkNyD; wv 50-usyfEIef;eJU &ufwGufygay;vdkufw,f?
tJvdkay;vdkuf &wm armifodyf0rf;omw,f? bmaMumifhqdk&if armifhom;orD;awGudk
olwdkUtrsKd;xJu b,favmufMum auR;arG;xm;cJU&w,f qdkwmrsKd; &mZ0ifrSm
pmwifrcHEdkifbl;}}
þwGif uRefawmfhrsufESmudk wpdrfhpdrfhMunfhum uRefawmfajymorQ pOf;pOf;pm;pm;
em;axmifaeaom vGifu uRefawmfh&ifcGifrSxum-
]]jyprf;...armifhvu©Pm}}
]]tr,f..vGifu vu©Pm Munfhwwfovm;}}
]]0goemygw,f..armif&m}}[k qdkNyD; uRefawmfhvu©Pm Munfhvsuf ]][m;..w,f
acgif;rmwJU vlbJuGm? b,folUpum;rS em;raxmifbl;? xif&mjrif&m pGyfvkyfwwfwJU
vlrsKd;? usef;rma&;vrf;aMumif;BuD;uvJ aumif;vdkufwmuG,f}}
]][kwfw,f? armiftrSwf&rS zsm;w,fqdkwm b,fvdkrSef;awmif rodbl;}}
]]ajymprf;...armifharG;aeU ckESpfouú&mZf}}
]]Armvdkvm;}}
]]vGifuvu©Pmawmh t*FvdyfpmtkyfawG zwfxm? aA'ifawmh ArmvdkbJ oifxm;
w,f}}
]]1281-ck? uqkefvqkwf 13-&uf nOfhoef;acgifausmf 1-em&D? weif;vmaeUxJ
ta&mufaygh}}
olUwGif toifhygvmaom rSwfpkAvmpmtkyfwGif tuGufawG jcpfwGuf&if;...
]][if;...wevFmom; odkufzGm;? aomMumeHxGef;w,f? rqif;&Jbl;? aiGuawmh r&Sd
r&Sm;bJ? txl;ojzifhuawmh w,fjrmpGHwJUvlbJuGm? at;av 'gaMumifh vGifawmif
rdk;aumif;uvmcJUNyD; ck armifh&ifcGifxJ a&mufae&wmvm;? aemufNyD;awmh r,m;okH;quf
As? wwd,r,m;eJUusrSNrJr,f? armifaysmf&Tifr,fwJU}}
]][kwfvm;..vGifhvdkbJ aA'if0goemygwJU armifhtazua&m? q&mpjE´ua&m? tJvdk
r,m;okH;quf wwd,rS NrJr,f a[mwmbJ}}
]]atm..aqGUudk pjE´a[mbl;ovm;? ola[mwmajymprf;armif? vGifhtjrifeJU
wdkufMunfh&atmif}}
xdkpOfü q&mpjE´emrnfwufpjzpf\/
]]olokH;csuf a[mw,f? wpfu armifaemuf&r,fh r,m;[m csrf;om&r,f? olaX;
orD;jzpf&r,fwJU}}
]][m...'gawmh q&mpjE´&rf;NyDuGm? armifhrSmu wwd,r,m;&NyD;onfü pdwfcsrf;
om udk,fcsrf;om &Sd&r,f? 'DavmufzJqdkEdkifw,f? aiGcsrf;omwJUr,m;&vdkU csrf;omvm
r,fvdkUrajymEdkifbl;? armif[m aiGrufwJUvlr[kwfzl;? EdkUNyD;awmh armifhZmwmrSmu
b,folUudkrS rrSDcdk&bl;? udk,fh'l;udk,fcRefbJ}}
]]wck&Sdw,fvGif&JU tJonfwkef;u aemufrSpjE´jzpfwJUpmayAdrmef bmomjyefXmeu
udkpef;armif[m vu©Pmynmudk avhvmoifMum;wkef;bJ? pjE´qdkwm udkif&dkudk,fawGUawG
bmomjyefwJU uavmifeHr,fbJ &Sdao;w,f? tJonfwkef;uolu ya'omwdkufudk rMum
cP vmavh&Sdavawmh tJonftcsdefrSm armifu uAsmpmay 0goem&Sif olaX;orD;
wa,mufeJU bm0vdkwdkwdk jzpfaewm oluodaevdkU}}
]]tJ'gaMumifh q&mpjE´ &rf;wmvdkU vGifajymwmaygh? 'grsKd;rSm ab;tjrifeJU
txifudk xnfhra[m&bl;? 'DtxJrSm tawGUoma[m&r,f? uJ..aemufNyD; eHywfESpfolbm
a[movJ}}
]]armif&kyf&Sifbuf a&mufNyD;awmh o&kyfaqmifolwa,muftaeeJU ydwfum;ay: rSm
emrnfBuD;&tkH;r,fwJU...}}
]][m..'g[kwfEdkifw,f vGifawGUw,f/ 'gayr,fh armifrSmu pmaybuf odyftm;
aumif;aew,f? 'gaMumifh armif[m &kyf&Sifbufa&mufawmif cPwjzKwf taysmf
avmufzJ? uJ..wwd, olbma[mvJ}}
]]EdkifiHjcm;oGm;&r,fwJU}}
]]'guawmh aoG;xGufatmif rSefwmaygh armif&,f? wcgawmifrubl; a[m'D
Mu,fawGu jyxm;w,f}}
]]aeygtkH;vGif&,f ar;prf;yg&ap? 'Dvu©Pm aA'ifynmawG[m ArmjynfrSmay:cJU
wm? MumNyDaemf? a&S;Armbk&ifacwftqufqufubJ}}
]][kwfwmaygh armif}}
]]uJ...'Dawmh&if Armjynf[m EdkifiHjcm;eJUtquftoG,fr&SdwJU acwfwkef;uqdk&if
armawG uHZmwm vu©PmrSm EdkifiHjcm; oGm;&r,fhjyuGuf r&Sdbl;vm;Asm}}
vGifonf olUudk,f odrfhodrfhvIyfatmif &,farmum..
]]atmf..armifarmif tawG;acgifvdkufwm [dkwkef;u vlawG vu©PmrSmvJ &SdwJUol
&SdcJUwmaygharmif&JU}}
]]uJ..'jzifh&if uif;0efrif;BuD; acwfrwdkifrDu ArmawG b,fEdkifiHjcm;rsm; a&mufMu
ovJAsm}}
]]pma&;q&mBuD;...pma&;q&mBuD; 'Dae&mrSm ]ynm&SdowdjzpfcJ}jzpfoGm;NyDuG? 'DrSm
armif [dkwkef;uArmjynf[m cktajceJUwlovm;? [Hom0wDu wvdkif;okH;&yf? &mrnjynf?
tv,fydkif;u oa&acwå&m? txufu ayguúH&mr? tJ'gawG[m wjynfeJUwjynf EdkifiH
jcm;awGaygh armif&JU}}
þrS uRefawmfoabmaygufum..
]]tm;...[kwfNyD...[kwfNyD awmfvdkufwJU vGifav;&,f? armifcspfvdkufwmuG,f?
ay;prf; 'DEIwfcrf;av;}}
]]armif...armif odyfuJw,fuGm}}
]]vGif...armifhcspfvm;}}
]]odyfcspfwmbJ armif}}
]]'Dawmh ckevGifajymw,f? armifhrSm wwd,tdrfaxmif&Sdao;w,fqdkawmh tJ'g
vGifrjzpfEdkifbl;uG,f? aA'ifq&mrBuD;&,f}}
]]b0Mur®mqdkwm rajymEdkifbl; armif&JU}}
]]trSeftwdkif; armifajym&&if tckcsdefrSm armif[mvGifhudktcspfqkH; urÇmay:rSm
tcspfqkH;bJ 'Dawmh}}
]]'gudk vGif,kHygw,f? armif[m rdef;r wa,mufxJudkbJ oJoJrJrJcspfwwfygw,f?
'gayr,fh pGJpGJNrJNrJr[kwfbl;?
]]vGif...b,fvdk ajymwmvJ}}
]]&Sif;ygw,f...tckarmif vGifhudkoJoJrJrJ cspfaew,f? 'gayrJU vGifeJUcGJoGm;NyD;
aemufwa,mufudk awGUjyef&ifvJ vGifhudkarhoGm;NyD aemuf[mudk oJoJrJrJcspfjyefa&m/ tJ'g
armifhZmwmrSm jyaewmbJ? armifrnmcsifeJUawmh}}
uRefawmfhpdwfudk uRefawmf 0efcHvdkuf&NyD;..
]]'gu 'DvdkvGif&JU armif[mav yxrOD;qkH; &nf;pm;OD;eJU toJuGJNyD;vdkufuwJu
rdef;rwa,mufxJudk pGJpGJNrJNrJcspfwm raumif;bl;? &nf;pm; &oavmufxm;r,f? 'grS
wa,mufopömazmufoGm;&if bmrSylp&mr&Sdbl;? usefwmawGtrsm;BuD;eJUvdkU udk,fhudk,fudk
rylaqG;&atmif vkyf&wmvGif&JU}}
]][m; [m; 'gu armifvkyf,lvdkU &w,frsm;xifaeovm;? armifhZmwmrSm udk,fu
cspfolawGodyfrsm;aew,f at;av? 'DZmwmrsKd;&SdwJUvluvJ? 'Dpdwful;rsKd; ay:rSmaygh?
armifhudk&r,fhol[m awGUawGUcsif; rvTwfbJ zrf;,lEdkifrSmbJ}}
]]'gjzifh vGif tckarmifhudk r,lEdkifbl;vm;}}
]],lEdkifw,f..,lEdkifw,f vGifu vGwfvGwfvyfvyf rkqdk;rbJ? uJ..armif vGifhae&yf
jzpfwJU rdk;aumif;udk vdkufEdkifrvm;? 'grSr[kwf armifhXmae &efukefNrdKUudk vGifhac:oGm;Edkif
rvm;}}
[dkuf...onfawmh uRefawmfrsufjzLqdkuf&acsNyD/ uRefawmf\ pmayusufpm;&m
jzpfaom &efukefNrdKUESifh om;orD;av;awG\ a0;&modkU uRefawmfroGm;Edkif? vGifhudk&efukef
ac:bdkU qdkwmuawmh &SdwJUom;r,m;rS xrif;vcrSefrSefay;EdkifbdkU tawmfBudK;pm;ae&
onf/
xdkUaMumifh uRefawmf oufjyif;&SnfBuD; csvdkufawmh...
]]uJ..q&mBuD; rjzpfEdkifbl; r[kwfvm;? tifrwef om;orD;oHa,mZOf BuD;wJUvl
armifeJUvGif[m tawGUapmaew,f? odkUaomf vGifhrSm aA'iftjriftm;jzifh ajrSmfvifhp&m
wck&Sdw,f? jzpfEdkif rjzpfEdkifuawmh uHbJ}}
]]b,fvdkvJ vGif}}
]]tJ'gajymvdkUrjzpfbl;? roifhavsmfbl;armif? uJ onfawmh 'DudpöawGtajym&yfNyD;
awmh vGifeJUawGUwkef;awGUcdkuf aysmfaysmfyg;yg;aygharmif&,f? a&mh-armifBudKufwwfwJU
t&ufaomuf? vGifvJ eJeJaomufr,f}}qdkNyD; olykvif;eJUa&cJAl; zGifhay;ygonf/
uRefawmfaomufwdkif; vufESvkH;avmuftBuHrSm olu,l,laomuf\/ ,if;odkU
ESpfa,mufom; t&ufaxGvmawmh tcspf'D*&D jyif;xefvmMuonf/
uRefawmfwdkU odyfaysmfaeMuonf/ aysmfvQifuRefawmfuAsmpyfcsifpdwf ay:vm
wwfonf/ xdkUaMumifh...
]]uJ..vGifa& udk,fwdkUrcGJcGmcif uAsmwyk'favmufpyfwl pyfvdkufMu&atmifuGm}}
uRefawmfh &nf;pm;rsm;xJwGif vGifonf uAsm0goemtygqkH;ESifh uAsma&;
taumif;qkH; jzpfygonf/ xdkUaMumifh olonf ]uAsm}qdkaomtoH Mum;&onfESifh olUuydk
u&dkjzpfaeonfrsm;udk jyKjyifum...
]]aumif;wmaygharmif? armifh uAsmOmPfvJ vGifod&wmaygh}}
]]'gjzifh cke vGifaA'ifwGufwJU pmtkyfzGifhuGm}}
uRefawmfonf azmifwdefudkzGifhawmh vGifvnf; olUazmifwdefudkzGifhum..
]]uAsm eHr,fb,fvdkay;rvJ}}
]]aqGawmh 'Dvdk udk,fhcHpm;rI uAsmrsKd;qdk&if a&;NyD;rSeHr,fay;wwfw,f}}
]]'gjzifh aqGyxr pçayawmh}}
uRefawmfrSm 'gudkpOf;pm;vdkufrduwnf;u tcsKdUpmvkH;awG acgif;xJ0ifa&mufNyD;
jzpfí...
taMumif;t&muawmh tckvGifeJUaqG&JU vuf&SdtajctaebJ? uJ-pça&;r,f?
vGifvdkufa&; armifuajymr,f}}
]]tdkau..&,f'DbJ}}
aqG/ / rvTJom cGJcGm&yfMurSmrdkU
toJnmudk qGJumjzwfonfhES,f...
vGif/ / wqwfqwfemvSw,f
(oluquf\/)
aqG/ / ]]tJ..[kwfNyD uJaemufwydk'fu...
atmf..a&TnmvGif&JU
vGif/ / ]][kwfwmaygharmif vGifu tnmolrayudk;? qufygtkH;&Sif}}
aqG/ / atmf..a&TnmvGif&JU
/ aqGomvQif bk&ifwyg;qdkvQifjzifh
vGif/ / ajy&GmwcGifrSm txift&Sm;[mrdkU
aqG/ / ]]tJ..[kwfNyD}}
/ oZifnSm Muif,mwyg;udkvS
vGif/ / pOfruGm MuifemwJUw&m;awGeJU
aqG/ /]]tm; rjzpfbl;/ MuifESpfvkH;xyfw,f? EdkUNyD;tpu rvTJom cGJcGm&awmhr,f
vdkU pcJUw,fr[kwfvm;}}
vGif/ / ]][kwfw,f? aqGU[mvJ aqGpyfawmhuGm}}
aqG/ / oZifnm Muif,mwyg;udkv
cspfwm arwåm opömawGxm;umy?
vGif/ / ]][m 'Dvdkqdk odyfaumif;wmaygh armif}}
aqG/ / wqdyfav y#doaE¨yGm;ygvdkU
vGif/ / ]]atmifr,fav; vefUp&mBuD;ygvm; armif&,f}}
aqG/ / zGm;oaemf om;awmfjzpf&ifawmh
vGif/ / ]]cspfp&mav; aerSmarmif}}
aqG/ / acsmunmudk awmrSmrypfEdkifbk
&ifESpfudk &if0,fydkufygvdkU
vdkufcJUawmh armifheef;awmf
vGif/ / ]]ESrawmfudk a&Tjynfawmf ac:awmfrlr,fvm;}}
aqG/ / ]]ac:rSmaygh ESrawmf&,f? uJ wwd,ydk'fu..
odkUuvdk ajymumMum;NyD;awmh
rysKdUwysKdU acsmunm wyg;udkv
vGif/ / ]][m..armifh[m b,fhESmwkef;}}
aqG/ / ]]atmf..vGifu rkqdk;rqdk? 'DvdkbJa&;&rSmaygh}}
vGif/ / ]]rSefw,f..rSefw,f awmuf armifeJUtawGUaemufusvkdU vGifaps; usoGm;
w,fuGm uJqufygarmif}}
aqG/ / a[m'D ywåjrm;vufpGyf (puúLpav;acGvdkU) vuf0,f0wfvdkU armifxm;
cJUr,faemf a&TjynfawmfodkU jyefcgoGm;
vGif/ / ]]atmifr,fav; vGrf;p&mBuD;ygvm; armif&,f}}
aqG/ / ckrsm;jzifhAsm
&Ipm;yg trsm;odMuygwJU
vGif/ / wyg;u0d aomfwmaqGrSm
aqG/ / ]]a[hvGif udk,fhudk,fudk 'Dvdk od'¨drwif&bl;uG
rSwfxm; ESdrfcs&wmrsKd;}}
EGm;iwd aomfwmaqGrSm
arQmfp&mav bmr&Sdygvm;
awG;awG;Munfhawmh
aqG;aqG;rcsd&ygwJU
axG;wrda&U
vGif/ / ]]&Sifh...&Sifh}}
aqG/ / acG;odzGwfusm;/
vGif/ / ]]aeprf;ygtkH; armifhuAsmu oem;p&mvm; &Dp&mvm;}}
aqG/ / ]]tacsmjyeful;uGm? tJ'DawmhrS aoaocsmcsm zwfMunfh? uJ..armif&Gwf
ay;r,f? vGwfoGm;wJU ttkyftcHawGvJ jyefnSd&r,f? vGifvdkufa&; uAsmeHr,fu..
oJjrnSm
rvTJom..cGJcGm&yfMuawmhrSmrdkdU
toJnSmudk...qGJum jzpfonfES,f
wqwfqwfemvSoaemf/
atmf...a&TnmvGif&JU
aqGomvQif bk&ifwyg;qdkvQifjzifh
ajy&TmwcGifrSm txift&Sm;[mrdkU
oZifnSm...Muif,mwyg;udkv
cspfwm...arwåm opömawGxm;umy
ESpfyg;raoG...pvsm;acGnm;MuvdkU
edyfwarrSm..y#doaE¨yGm;ygí
zGm;oaemf...om;awmfjzpf&ifawmh
acsmunmudk.....awmrSmrypfEdkifbk
&ifESpfudk &if0,fydkufygvdkU
vdkufcJUygh armifha&Teef;udk
jref;<ubdkUac:/
odkUuvdk ajymumMum;NyD;awmh
ysKdUwudk,f...acsmunmwyg;udkv
a[m'D..ywåjrm;vufpGyf
armifhvufu cRwfNyD;awmh
rifhvufrSm0wfvdkU
armifxm;cJUaomf...
a&TjynfawmfodkU jyefcgoGm;/
ckrsm;jzifhAsm
&Ipm;yg...trsm;odMuygwJU
EGm;iwd aomfwmaqGrSm
ac:p&mav...bmr&Sdygvm;
awG;awG;Munfhawmh aqG;aqG;
rcsd&ygwJU
axG;wrda&..acG;odzGwfusm;/
vGif/ ]]atmifrmav; armifhuAsmu oem;p&mvdkvdkeJU &Dp&mygvm;? 'gaMumifh
armif[m [mopma&;q&m jzpfwmudk;}}
]]armif [mo pma&;q&m jzpfwm'gaMumifhr[kwfygbl;}}
]]EdkU...bmaMumifh}}
]]tdyfrufNyD;awmh jzpfwm}}
]]b,fvdk tdyfrufwmvJ}}
]]1947-ckESpfuaygh? odMum;rif;u armifhtdyfrufxJvmNyD;awmh a[h..armifa&TwJU
ighAE¨KurÁvm jrausmufzsmwif;vdkU xdkifrjzpfawmhbl;uGmwJU? 'Dawmharmifu bmjyKvdkUvJ
qdkawmh? [dk...txufArmjynf rdk;aumif;NrdKUu rjrvGifqdkwJU q&mrav;wa,mufuGm?
olUvifaovdkU ylaqG;'ku©a&mufaew,f? tJ'gudk rif;u aomfwmaqGqdkwJU eHr,feJU
[mo0w¦KawGa&;NyD; azsmfajzvdkufyg qdkwmeJU}}
uRefawmfhpum;rqkH;rD uRefawmfhudkayGUzufum...
]]tJ'gawGaMumifh aqGUudkvGifcspf&wm}}[kqdkNyD;
uRefawmfu xdwfvefUwjcm; jzpf[efvkyfum...
]]atmifr,fav; vGifaqGUudk bmvkyfwmvJ}}
]]cspfvdk Uerf;wmav}}
]]tr,fav; vGiferf;wmuvJ armifhudk EdkUpdkUcav;av; usaewmbJ}}
]]EdkU...b,fvdk erf;&rSmwkef;}}
]]a[m'Dvdk}}[kqdkNyD; uRefawmfolUudk,fudk cyfMurf;Murf;av;wGef;vSJNyD; vnfyif;udk
yg;pyfeJU ikHUpkyf? vQmESifhuvdí oGm;ESifh remrusifudkuf/
wrdepf ESpfrdepf okH;rdepf av;rdepf ig;rdepfru watmifhwarmBuD; MumoGm;awmh
rS EIwfcrf;u >ywfueJ vTwfvdkufNyD; olUudk,fqGJxlum-
]]uJ..vGifh vnfyif; rSefxJ Munfhprf;}}
olUvufayGUtdwfxJrS rSefudkxkwfí Munfhvdkufawmh ol\jzL0gaom vnfwdkif
b,fbufjcrf;rSm '*Fg;uGif;avmuf eDndKndKt0dkif;/
]]tJ'g armifhtcspfwHqdyf x&d'frwf? av;ig;q,f&ufavmuf raysmufawmhbl;}}
]]ol tvGefoabmusvsuf-
]][m odyfaumif;wmbJuGm? 'Dbufjcrf;rSm aemufwck xyfvkyfay;tkH;}}[k
a&Tvnfwdkif iJUvmawmh-
]][ vGif 'g[m rvG,fbl;aemf? 'Dawmifausmfrwufatmif armifhpdwfudk odyfcsKyf
xm;&oaemf}}
]]vGifvJ wlwlbJaygh armif&JU? uJ...ckrS bmxl;awmhrSmvJ? [if...ol}}
]]vGif...rdkufNyD}}
]]armifu vlvdrfrmBuD;aygh}}
]]vGif...}}
]]uRefawmfu oH&Snf qGJac:vdkufí olu xdkUtwl-
]]armif..}}
uRefawmfwdkU ESpfa,muf rsufESmcsif;tyfMuum rsufpdcsif; odyfNyD; eD;uyfoGm;Mu
onf/ zdkESifhronf þrQ yl;uyfvGef;vSpGm MunfhMuawmh bmrQ rjrif&awmhbJ arSmiftwd
usoGm;av\/
tcef; - 9

arSmifxJucspfol
rdk;aumif;?
arv 21 &uf?
1950-ckESpf/
vif.....vif.....vif...vif....armifa&..
uJ..tck vGifu armifhudk 'Dvdkac:EdkifNyDr[kwfvm;/ arNrdKUu 0ufpvDausmif;xJrSm
armifeJUvGifeJU 3-&ufquf vifr,m;t&m ajrmufcJUNyDav/ 'D 3-&uf[m
odyfNyD;enf;wmbJuGm/ tdrfu uav;a&m*gxjyefNyD qdkwJUpm ararhqDu vmwmeJU
vGifrjyefcsifbJeJU jyefoGm;&wm/ wu,fqdk&ifav..ausmif;awG jyefrzGifhrcsif; rEÅav;rSm
aqGeJUaecsifwm/
vGifhorD;uvJ tm;BuD;csLcsmw,fuGm? olUtazeJUwlwmbJ/ olUtaz&JUtm,k
vrf;aMumif; u odyfnHUwm/ 'gaMumifh apmapmudpöacsmwm/ vGifeJUoleJUnm;uwnf;u
olUvu©Pm MunfhNyD; awmh 'Dvl toufr&Snfbl;qdkwm odom;bJ/ ararwdkUu
ay;pm;vdkufvdkUom/ tdk...oleJU nm;NyD; awmhrSvJ olUvu©Pmudk vGif Munfh&wmbJav/
'geJU ajym&tkH;r,faqG? a&S;vlBuD;awG[m om;orD; tdrfaxmifcsawmhr,fqdk&if
owdkU om;eJU owdkUorD;avmif;&JU arG;aeU arG;v? ckESpf ouú&mZfawGwzufeJU
wzufar;NyD; wGufcsuf MunfhMuw,f/ jrefrmaA'ifrSm vlawG[m eu©wftm;jzifh e*g;wdkU
bDvl;wkdU ewfwdkU qdkwmawG &SdMuw,f r[kwfvm;/ tJ'gcsnf; rwnfh&if ray;pm;Mubl;/
EdkUNyD;touftwdk t&SnfeJU pdwfp&dkufvJ aA'ifu jyEdkifawmh a&G;cs,fMuw,fav..'gudk
ckacwfvlawGu ]atmufatmhzf'dwf} a&S;&dk; t,ltqBuD;vdkU qdkMuaomfvJ wu,fawmh
vkyfoifhw,farmif/ 'gayr,fh a&SmifvJGr&wJU uHw&m;uvJ &Sdao;w,fav/
tck armifeJUvGifeJU uHw&m;[m b,fvdkvJ rodao;bl;/ vGifwwfwJUaA'if
vu©Pm ynmeJUawmh twdtusrajymEdkifao;bl;/ vGif[m..rdef;rwefrJUeJU t&ufawmif
aomufNyD;awmh b,favmuf pGefUpm;vdkufovJ/ armifu vGify#doaE¨ &SdoGm;rSmudkpdk;w,f
(udk,fu &Sifbk&ifvJ r[kwfzl;? ywåjrm;vufpGyfay;cJUNyD;? om;awmfav;zGm;&if
a&Teef;awmfvdkufcJUvdkUvJ rac:Edkifbl;) wJU/ armifajymcJUw,f? rpdk;&drfygeJU armif&,f/
vGifhZmwf vGifEdkifatmifubdkU pdwful;NyD;om;yg/
armifhpdwfxJrSm udk,fr,lbJeJU rvGefap&bl;vdkU qkH;jzwfxm;wm vGifodygw,f/
'gayr,fh vGifhrSm tBuHtpnfwckeJUrdkU armifhudk r&-&atmif ,lcJUwmbJ/
tJ'gawGvGiftckawG;NyD; toJ ,m;vdkufwmuGm/ EdkUNyD; pdwfxJuvJ woopGJwm..pGJwm/
tJ'DpGJwmudkav cGJcGm&awmh armifhudkrEÅav;rSm raeeJUawmh? vGifhudkcspf&if
&efukefudkbJ jyef&r,fqdkwm bmaMumifhvJodvm;/
[Gef;...armifhrSm rEÅav;rSm b*Fvm;nDrawG &Sdw,fqdkwmodvdkU od&JUvm;/
tJ'Daumif rav;awG[m..EIwfNidrfw,f atmufarhvdkUvm;/ armifhqDu
pmawGeJUarmifh"mwfykHjyjyNyD; olwdkUcsif; <um;Muao;wm/ vGifwnf;wJU &yfuGufxJu
rdef;uav;awGodMuw,f? od&JUvm;/ vGifh tcspfqkH; oli,fcsif;udk
armifeJUawGU&atmifvmwJU taMumif;zGifhajymawmh oluvJ b,faumif rav;eJU
armifb,fvdkqdkwmajymjyw,f/ 'gaMumifh vGifr&SdwJUaemuf? armifrEÅav;rSm rusef&pf
cJUatmif jyefcdkif;wmbJ/ &Sif;yvm;/ armif vGifhpum;udk em;axmifwJUtwGuf
0rf;omygw,f aus;Zl;wifygw,f/
vGif aemufwaeUreuf jyef&r,fhnOD;rSmav..eef;awmf ta&SUawmifaxmifh
pdefyef;yifBuD; atmufu BuH&nfqdkifrSm oli,fcsif;eJU xdkif&if; pdwful;&vdkUvGifpyfcJUwJU
uAsmav; zwfygtkH; armif&,f/ aiGwm&D&JU uAsmavmufawmh raumif;bl;aygh/
&dw,frxifygeJU armif/ t[kwf ajymwmyg/ aiGwm&Dudk vGif..uAsm
q&mrwa,muftaeeJU av;pm;ygw,f/ uJ..zwfprf;..
(1) qef;okH;&ufv? ckH;rsufpvnf;
romhwom? ref;aovmxuf/
(2) &Ha&Ttvm;? eu©wfrsm;vnf;
cpm;rysuf NydK;NydK;jyuf/
(3) ref;n,Hcif;? avajyoGif;onf
usKH;wGif;bufrS nSif;nufnuf/
(4) nSif;nufavwGif
r,fha&TbGifonf
r&TifEGrf;vsuf aqGarmifhwGuf/
uJ..pmawmfawmf&SnfoGm;NyD/ armifzwf&wm arma&mhr,f/ vGifhqD pmjyef&ifawmh
&SnfEdkif oavmuf &Snfatmifa&;ygarmif&,f? armifhpmawG[mjzifh
toufr&SLEdkifwJUvlemeJUwlwJUvGifh tzdkU atmufqD*sif"mwfawGygbJ/
uJ...awmftkH;r,faemf.....
With Everlasting love, thousands of kisses. wishing to be in your arms again and
again and for-ever.

armifhxm0pOf vGif
P.S armif&JU Love Making trade marks awGudk araru jrifawmh ]][JU....jrvGifeifhvnf
yif;eJU &ifnGefUueDndKndK tuGufawGu bmvJ}}ar;vdkU ]]bmjzpfw,frodygbl; arar&,f?
rEÅav; aeuylvGef;vdkU tyluGufawG xGufwmjzpfygvdrfhr,f}} ajymvdkuf&w,farmif&JU?
udkvlvGefBuD;/
tif;...olvJ pma&;aumif;w,fAs/ ausmif;q&mrudk;/
vGifeJU uRefawmftJonfvdk tmae;-*smae; a&;wJUpmawGom azmfjyae&&if
pmwtkyfBuD; jzpfoGm;r,fAs/ 'gaMumifh oleJUuRefawmfeJU Zmwfvrf;rSm
ta&;BuD;aompmtcsKdUbJ azmfjyygawmh r,faemf...
rdk;aumif;?
ZGefv 19&uf? 1951ESpf/

armifa&...armif...armif....armif
qyfjymonf vifaysmufqdkovdk zkwfylrD;wdkufzJ ajymvdkuf&&ifjzifh vGifcJavorQ
oJa&us jzpfoGm;NyDuGm....
bmvJ odvm;armif? vGif&JU pGefUpm;cef;BuD;eJU wnfaqmufcJUwJU ajrSmfvifhcsuf
ausmufawmifBuD;[m tpdwfpdwf trTmrTmuGJoGm;NyD; armif/
b,fvdkvJ qdk&ifvGifeJU armifyxrOD;qkH; awGUwJUaeUu vGifajymcJUwm
rSwfrdao;vm; (vGifhrSm ajrSmfvifhcsuf wck&Sdao;w,f)'Dawmh armifu (b,fvdkvJvGif)vdkU
ar;awmh vGifu (tJ'gajymvdkU rjzpfao;bl;vdkU)vdkU ajzcJUw,f r[kwfvm;? tck
zGifhajymawmhr,f/ armif&JU Zmwm rSm vGifwGufMunhfvdkufawmh armifhrSmom;orD; 5-
a,muf jrifw,f? tck 4-a,mufyJ&Sdao; awmh usefwa,mufudkvGifeJU arG;vdkufr,f/
vGifhZmwmrSmuvJ aemuftdrfaxmif &Sdao;w,f jyxm;awmh? tJ'DtBuHtpnfeJU
vGifhwudk,fvkH;udk 3-&ufwdwd armifhudkykHtyfcJUwmarmifa&U/ odkUaomf
uHMur®muray;awmh &ifaoG;rwnfvdkufbl; armif&,f/ vGifhBuDK;pm;rI[m tv[ó
jzpfoGm;a&m/
vGifh pdwful;uav vGify#doaE¨&&if armifhqDpma&;ac:r,f? vGifhrSm
vifaumifray:wJU tjzpfra&mufatmif vlBuD;pkH&meJU todtrSwfjyKwJU udpövkyfr,f/
om;orD; oHa,mZOfBuD;wJU armif[m EdkUNyD;vGifhudk wu,fcspfaewJU armif[m
b,fenf;eJUrS rjiif;bl;vdkU vGif-,kHw,f/ [kwfw,f r[kwfvm;....armif/
tJ'Dudpö NyD;awmh&if armif[m...rdk;aumif;rSmvGifeJU aygif;oif;vdkU aecsifae?
&efukef jyefcsifjyef/ vGifeJU aer,fqdk&if armifhydkufqH vGifwjym;rS rvdkbl;/
armifhpm;aomufrI wm0ef vGif tukef,lw,f/ &efukefu armifhom;r,m;awG
twGufawmh? armif'Du a&;ydkUwJU 0w¦KawG pmrlc &Ir0rSm olwdkUxkwf,lyapaygh/
tJ'Dpdwful;eJU armifawmiftHUMooGm;r,fh vGifhpGefUpm;cef;BuD;udk
vGifvkyfvdkufwmav? ckawmh 3-&ufxJ vifr,m; vkyfvdkuf&ygvm;/ vif..vif
armif&,f? arhawmharhbl; arhbl;? woufarhbl;/ armifaum arhEdkifyghrvm;[if? armifh
tw¦KyÜwÅd a&;jzpf&if xnfha&;yg? vGif&Sdae ao;vJ zwf&atmif/
vGif y#doaE¨r&awmhrSef; odwJUaeUuav pdwfxJwxdwfxdwfaeawmh edrdwfawG
bmawG awmif vGifpOf;pm;rdw,f odvm;? b,fvdkvJqdk&if aemufqkH;&ufrSmav
aqGUvu©Pm tao; pdwf wGufcsifvdkU armifhvufz0g;ESpfzuf ykHpH,lawmh armifh
azmifwdefu rifa&m? vGifhazmifwdef u rifa&m? ukefyga&mvm;? tJ'gudk tckawG;rdawmh
atmf...ezl;pmukef rifcef;}}qdkwm tJ'DuxJ u edrdwfygvm;...[JUvdkU}}
tck armifhvu©Pmudk aoaocsmcsm wGufMunfhawmhvJ armif&JU
aemufzl;pmbufuvJ aemfrmvdkbJ bmomjcm;&Sifh/ EdkUNyD;vGifvu©PmZmwm
MunfhjyefawmhvJ vGifh aemuftdrfaxmif [m tEkynmonf rjzpfEdkifbl;/
'gaMumifh armifeJUvGif aygif;&bdkUawmh vGifpdwfavQmhvdkufygNyD/
[if;...uHudk vluBuHvdkU zefvdkUr&ygvm; armif&,f/
odkUaomf...okH;&ufnm;cJU&wJU armifhr,m;av;u armifhqDrSm
txl;awmif;cHcsifwmu awmh tcktcgrSma&m? aqG aemuftdrfaxmifjyKwJU tcgrSma&m?
vGifhudkav ]arSmifxJucspfol} ]pdwfxJur,m;}vdkU oabmxm;NyD; tckvdkbJ
cspfo0PfvTmawG a&;ygarmif/ armifh0w¦KawGxJ u aeNyD;awmhvJ tcGifh&wdkif; tckvdkbJ
vGifhudkacsmhygjrLygarmif/
vGifhZmwmrSmygwJUtwdkif; vGifaemuftdrfaxmifjyK&&ifvJ tJ'Dvludk b,fenf;eJUrS
cspfEdkifrSmr[kwfzl;armif/ bmaMumifhvJqdkawmh armifu vGifhtoJESvkH;xJrSm
udef;atmif;aeNyD/ b,fawmhrSvJ jyefxGufawmhrSm r[kwfbl;? vGifu wa,mufqdk
wa,mufxJbJ cspfwwfolyg armif&,f/
armif...t*Fvdyf &mZ0ifrSm zwfbl;rSmaygh/ Quean mary of England t*Fvdyfbk&ifr
ar&Dav/ aocgeD;awmh olUrdbbdk;bGm;vufxufwunf;u ydkifcJUwJU jyifopfjynfu
Calais uav;NrdKUudkvJ ppf&IH;vdkU pGefUvdkuf&cgprdkU ]olaovdkU olUtoJESvkH;udk cGJMunfh&ifjzifh
olUa,mufsm; emrnf Philip qdkwJU pmvkH;&,f/ Calais qdkwJU pmvkH;&,f
olUtoJjyifrSmaqmufeJU xGif;xm;ovdk jrif&r,f} qdkwmav armif&JU/ tJvdkbJ
armif..tckES,frsm; vGifaooGm;vdkU vGifh&ifcGJMunfhr,f qdk&ifvJ vGif&JUtoJjyifrSm
]aomfwmaqG}qdkwJU vGifcspfr0EdkifwJU pmvkH; tu©&m[m txif;om; aerSmygarmif/
tdk...awmfygNyDarmif&,f? vGif pma&;&if; &ifawGylvmvdkufwmuG,f/
with eternal love

armifhxm0pOf vGif

rdk;ukwf
atmufwdkbmv 3 &uf? 1951/
armifa&...armifarmif...
armiftdyfrufqdk;rsm; rrufbl;vm;uG,fh/ a&SmifMuOfvdkU r&wJUb0uHu
zefwJUtwdkif; vGifhudk vGif aA'ifa[mcJUwJUtwdkif;bJ tck armifcspfol[m olrsm;&ifcGifxJ
a&mufoGm;&ygNyD armif&,f/
ararpDrHwm? arar pdwfcsrf;omatmif vkyf&wm/ 'Dvlu ydkufqHcsrf;omw,f?
olvJ rkqdk;zdkbJ/ pdwfESvkH;awmh aumif;ygw,f/ odkUaomf cspfwm[m pdwfESvkH;aumif;wm?
aiG&SdwmeJU rqdkifbl;aemf/ armifodygw,f/
oleJUaygif;oif;&wm 7-&ufajrmufrSm 'DpmarmifhqDudk a&;wmbJ/ tpOD;awmh
vGifeJU armif[m arSmifxJucspfol? tdyfrufxJu vifr,m;awGbJ/ armifhudktodray;bJ
jrKHaer,f atmufarhcJUao;w,f/ ckawmh raeEdkifawmhbl;armif/ udk,fhcspfoludk
vQKdU0Sufxm;wm[m opöm azmufwm jzpfraebl;vm;/ cspfoludk rSefwmtoday;&r,f/
EdkUNyD; oleJU&rS armifhudkvJ ydkvGrf;vm w,f/
t&ifaqGUudk vGifajymcJUtwdkif;bJ/ 'Dvludk vGifcspfvdkUr&ygbl;uGm/
vGifhtcspfuawmh armifhqDrSm tjrpfwG,faeNyD/ a&TUajymif;vdkUr&awmhbl;/
oleJUr,lcifrSmav armifeJUvGifjzpfysufcJUwmudk tukefzGifhajymw,f/ tckvJ pmay;
pm,l awG vkyfaeMuw,fvdkU pdwfysufoGm;rvm;vdkU/ rysufzl;armif/ (vlqdkwm
twdwfawmh &SdMuwm csnf;ayghwJU) atmifrmolu/ 'DawmhvGifu (twdwfrubl;? tck
ypöKyÜefrSmvJ armifeJUpmcsif; qufMuOD;rSmbJ/ &Sifusrudk ,lcsifrS,l) qdkwmvJ (tdk udk,fu
toufBuD;awmh vGifhtvdkvdkuf &rSm)vJ ajyma&m? vGifa'goxGufNyD; (&Sifusrudk
vGifvdkUrac:ygeJU? ararac:ovdk jrvGifbJac: yg? ]vGif}qdkwmu urÇmay:rSm
armifwa,mufxJac:bdkU od&JUvm;vdkU)r&cifu &efawGUwm awmif 'Dvl
pdwfrysufzl;armif&m/ olu touf 35ESpf? vGifxuf 6-ESpfBuD;w,f/ t&kyfqdk;xJ
uawmh r[kwfygbl;? oluvGifh&kyfudk rufNyD; aiGeJU0,f,lwJU t"dyÜm,fygbJ armif&m/
araru orD;udk aiGeJUa&mif;w,f/ awG;rdwdkif; odyfpdwfysufwmbJ armif&m/
'DrSm armifeJUvGif[m vifr,m; jzpfcJUNyDaemf/ 'Dawmh pum;ukefajymcsifw,f?
oleJUvGif[m narSmifarSmiftdyf&mxJ wa,mufwa,muf rjrif&wJU tcgrSmolUudk
armifvdkU pdwfESvkH;oGif; Munfhw,f/ r&ygbl;/ rom,mygbl; armif&m/
vlcsif;rSrwlbJudk/ He is unedu cated aiGom em;vnfwJUukefonf/ He does't know how
to make love; He knows only for himself.

armifem;vnfa&mayghuGm/ 'geJUav vGifwcgwcg pdwful;&&if vnfyif;rSm?


&ifbwfrSm? &ifnGefUrSm? rifeDeJU rifeufeJUpyf? eDndKndK ta&mifeJU armifvGifhudk tcspfwHqdyf
cyfESdyfvdkufwJU ykHrsKd;awG? tJonfae&mawGrSm aq;jc,fxm;w,f/ 'Dawmh olu
('gbmvkyfwmvJ)wJUar;w,f/ vGifu rajymygbl;/ (em;rvnfbJeJU rodcsifprf;eJU)vdkU
aigufvdkufw,f/
vGifu tJonfvdk armif&JU tcspfwHqdyfawGvkyfNyD; rSefxJMunfhae&awmh [dk3-
&ufuav; jyefawG;NyD; aysmfvmwwfw,f armif&JU/ b,fawmhrS jyefr&EdkifawmhwJU 'D 3-
&uf vGifarmifhudk vGrf;wdkif; tJ'DarmifhtcspfwHqdyfawG cwfESdyfwmbJ/
tJonfwkef;u onfxufqufNyD; &ufrsm;rsm;ae&r,fqdk&if
vGifhtBuHatmifrSmaemf/ ckawmhtdrfu uav;rdcsLcsmav;aMumifh/ tck 'DvleJU
,ljzpf&wmvJ? olUya&m*ygw,farmif&JU/ bmaMumifhvJodvm;/ armifhudk
zGifhrajym&ao;bl;/ armifpdwfraumif;rSmpdk;vdkU/ 'Duav; rqkH; rDu emwm&Snfav;/
aq;trsKd;rsKd; q&mtrsKd;rsKd;eJUukvdkuf&wmav/ tJonfawmh tckvlu
ararudk&uf&ufa&ma&m aiGacs;yga&m/ 'if;u 'D,kefjrifvdkU 'DcsKHxGifwmudk;/
vGifhvcav;eJU olUa<u;awmfawmfeJU jyefrqyfEdkifrSef;vJoda&m olararhudk
em;azmufawmhwmudk;/ 'gygbJ armif&,f/ b0uHrvSwJU rdvGiftjzpfu-
odkUaomf ol[m vGifhcE¨mudk,fudkbJ&r,f/ pdwfudkawmh b,fawmhrSr&bl;/
vGifhpdwf uawmh xm0pOf armifhqDrSmbJ/ w&ufxJeJU woufpGJwJU armifhqDrSmbJ/
uJ-vGif[m armifhudkb,favmufcspfw,f/ b,favmufpGJw,fqdkwm armifodNyD/
'Dawmh armifu vGifhudk ([dkwkef;uvdk cspfao;&JU jrwfEdk;ao;&JUvm;/ ]arSmifxJucspfol}
]pdwfxJur,m;} vdkU oabmxm;Edkifao;&JUvm;/
tdk...tdk..onfvdkar;rdawmh armifhtay: wif;rm&m a&mufoGm;ygw,f/
wu,fawmh vGifu armifhudk awmif;yef&rSmyg/ armifvGifudk oem;yguGm cspfygtkH;uGm/
pmo0PfawGeJU armifh0w¦KawGeJU acsmhygjrLygtkH;armif&m/ vGif[m
tckodyfNyD;tm;i,faeygw,f&Sif/ awmfOD;r,f armif/
With countless Kisses

armifhxm0pOfvGif
xdkUaMumifh uRefawmf 1961-ckESpf? Edk0ifbmvxkwf &Ir0wGifygaom
atmufyg0w¦Kudk a&;cJUyg\/

tcef; - 10
jyefvnfawGUqkHonfwdkifatmif
wcgawGUol&JU? MumMumavarhygbl;/
]]cspfpGmaom ]wD} [dkNrdKUudkajymif;oGm;aMumif; pmawmh&yg&JU? owdarhvdkUbJvm;?
wrif t&GJUwdkuf wmbJvm;? tJ'DNrdKUu ]wD}vdyfpm ygrvmawmh armifhrSm pmrjyefEdkif?
]wD}qDuvJ aemufxyf pmrvm/ waeUwaeUeJU wa&GUa&GUMumcJUNyDaum/ trSefajym&rSmjzifh
armifhrSm ]wD}udk vGrf;wJU pdwfeJUbJ wjznf;jznf;aqG;ajrU ausrGNyD; trIefUuav;awGjzpf?
tJ'DtrIefUuav;awGu avxJ vGifhyg/ ]wD}udk wrf;wçwJU pdwfeJU ]wD}qDa&muf/ ]wD}u
touf&SLvdkufawmh ]wD}ESmacgif; xJ0if/ tJ'DtcgrSm ]wD}uvJ a&ajymif;ajrajymif;rdkU
ESmap;aevdkU ][yfcsKd;}vdkU acsvdkufawmhurS armifhcE¨mudk,f trIefUuav;awG[m ]wD}ESyfeJU
uvyfpnf;jzpfNyD; armifh&kyfvkH;jyefay:um wlESpfjzm jyefvnfawGUqkH&rSmvm;/
ESpfroufv,f vSrsufjc,f&,f}}
]]xDG}}
uRefawmfonf vlaumif;ppfppfrS uHqdk;rdk;arSmifusí oef;aqGjzpfum
&Ir0pm;yGJwGif xdkifvsuf txufyg ]aqG;ajrUausrG trIefUjzpf}pmudk a&;aepOf
aemufrSudkausmf\ pufqkyfoHudk Mum;vdkuf&onfESifh &kwfw&ufjzifh vefUzsyfoGm;um
olUrsufESmudk orifvnfjyef MunfhvdkufNyD; ]]bmazmufjyefwmvJAs udkausmf? 'gtcspftEk
y#davmr&kyf0g'av? cifAsm;aoaocsmcsm zwfNyD; yvm;}}
]]zwf&ao;ygbl;? usKyfzwfwmu tay:qkH;waMumif;bJ? cifAsm;a&;wm[m
tifrwef trsm;wumeJU qefUusifw,f? Aef;armfwifatmif pum;vkH;eJU ajym&&if
cifAsm;[m ]qefUusif buf&JU r,m;ygom;bJ..}}
uRefawmfrsufvkH;jyL;um....
]]tr,fav;...tr,fav; udkausmf cifAsm;pum;[m tifrweft"dyÜm,fjynfh0
av;eufvSyguvm;? bmhaMumifh usKyfudk 'DvdkpGyfpGJEdkifwmvJ? udk,fh&Jabmftcsif;csif;
&Sif;&Sif;bJajymyg &J&JBuD;a0zefyg? bmrSraxmufrnSmygeJU}}
]]rnSmygbl; rnSmygbl;? cifAsm;a&;wJU tay:qkH;pmaMumif;udk jyefvnfqef;ppf
Munfhyg? trsm;wumu wDçudk&GHUMuw,f? cifAsm;usrSbJ ]cspfvSpGmaom wD}qdkawmh
xGD...cifAsmhpm zwf&wmeJU usKyfjzifh tefcsifw,fAsm}}
þwGifrS uRefawmfrSm NyKH;vmEdkifygawmhonf/ tpOD;jzifh udkausmfwGif [dkolwdkU
udk,folwdkU vuf0JqdkolwkdU\ ewfqdk;0ifum uRefawmfhudk acsrIef;wdkufzsufavawmhrnf
vm;[k xdwfvefUrdwm trSefjzpfygonf/ ,ckrS pdwfat;oGm;um...
]]atmf...udkausmf&JU uRefawmfa&;wmu t*Fvdyfpm (T)wDudkajymwmyg/ ]wD}qdkawmh
uRefawmfh&nf&G,fcsufrSm ]odef;}vJjzpfEdkifw,f/ ]oef;}vJjzpfEdkifw,fayghAsm}}
odkUwdkif udkausmfu rsufvkH;udkNzJjyefum-
]]Asm...wDu odef;vJjzpfEdkifw,f? oef;vJjzpfEdkifw,f}}
olonf tHUMo[efjyKum ]]at;av-Ak'¨bmomw&m;awmfeJU Munfh&ifjzifh owå0g
rSeforQ b0xdkxdk ajymif;Edkifavawmh wDuaeNyD; odef;ru oef;ru pGefwdkU Murf;ydk;wdkUvJ
jzpfEdkifayraygh}}
a>rayG;ydk;xd þwGifrS uRefawmf olUjyufvkH;udk od&Sd&í xdkifae&mrS aigufueJx
vdkufNyD;-
]]uJ-udkausmf cifAsm; r*¾Zif;rSm cifAsmh[moeJUbJ cifAsm;0w¦KawG a&;xnfhaeay
awmh? usKyfvmq&mrwifeJU? aomufylvJr&SmeJUawmh? usKyfzmomusKyf udk,fht&yfjyefNyD;
ygwDav;bmav;0ifNyD; EdkifiHa&;orm;a,mifa,mif bma,mifa,mif vkyfpm;aeawmh r,f?
tckacwf 'gbJaumif;w,f}}
ajymajymqdkqdkESifh uRefawmfu ajcvSrf;jyifav&m? udkausmfonf uRefawmfhyckH;ESpf
zufudk udkifí...
]]uRJNrD;rwdkprf;ygeJU q&mBuD;&m? uRefawmfu cifAsm;pdwf&TifatmifvdkU wrif&Dp&m
vkyfwmyg}}
odkUwdkif uRefawmfu olUvufawGudk z,fcs&if;...
]]rvdkbl;Asm-rvdkbl; avmurSm usKyfuom olrsm;udk&Dp&mvkyfr,f? olrsm;u
usKyfudkrvkyf&bl;As}}
]]aumif;ygNyDAsm..aemufrvkyfygbl;? uJ-tck a&SUvtwGuf cifAsm;0w¦Ka&;ygawmh}}
]]cifAsm;uvJ 0w¦Ka&;wmudk ae&mra&G; tcsdefra&G;cdkif;aewmbJ? 0w¦Ka&;&wm
[m z-q-y-v trwfudk rJay;&ovdk vG,fw,frsm; atmufarhaeovm;? pOf;pm;&
ao;w,fAs}}
]]pOf;pm;ygAsm pOf;pm;yg? aemufuscsif usyap? 0w¦Kaumif;&ifNyD;a&m}}
]]aumif;raumif;awmh b,ftmrcHEdkifrvJAs? acgif;xJu xGufvmwmudk &rSmbJ}}
]]uJygAsm...a&;rSma&;yg? a&mh...pD;u&uf}}
uRefawmfonf olUpD;u&ufudk,lvdkufNyD;-
]]tdk..tck ra&;Edkifao;bl;av? pdwf&Tifatmif &kyf&Sifwck oGm;MunfhtkH;r,f? ay;
ydkufqH}}
þwGif udkausmfu ,ckrS owd&[efESifh-
]]atmf...raeUu rdef;uav;ESpfa,muf vmw,fAsm? aomfwmaqGudk
awGUcsifvkdUwJU}}
]][if [kwfvm; .... awmfawmfedyf&JUvm;As}}
]]ESpfa,mufpvkH;vSw,fAsm..? atmf..wa,mufu cifAsm;eJUawGUbl;NyD;om;qdkwmbJ?
pum;ajymawmh 0JwJwJeJU? olwkdU 'DaeUvmMutkH;r,fvdkU ajymoGm;w,f}}
rnfolrnf0genf;qkdonfudk uRefawmfodygNyD/ xdkUaMumifh xdkaeUb,frSroGm;awmh
bJ oluav;udkapmifh&if; pmyGJwGifxdkifum 0w¦Ka&;ygawmhonf/ emrnfu ]]jyefvnfqkH
awGU&onfwdkifatmif}}
uRefawmfonf aeUv,faeUcif;rsm;ü bm;wGif bdvd,uf bD,mwnf;[laom
bDokH;vkH;ESifh tcsdefjzKef;avh&SdaMumif; rdwfaqGodNyD;jzpfygvdrfhrnf/
xdkaeU em&DjyefESpfcsufcefUwGif uRefawmfrl;vdkufbm; (Moon Light Bar)bdvd,ufckH
eHab;ü MuLwHudkifum rdrdtvSnfhudkapmifh&if;? b,fbufyg;apmifu pD;u&ufudkcJvsuf?
EIwfcrf;nmbufjcrf;rS bD,mzefcGufudk armhaepOf w,fvDzkH; bJvfwD;oHMum;&NyD;aemuf?
bGdKifwa,muf uRefawmfhqDodkU a&mufvmum...
]]q&mhudk pum;ajymcsifvkdUwJU...}}
uRefawmfonf bD,mudkrsKdcs&if;
]][Gef [Gef}}
xdkUaemuf bGdKifudkzefcGufay;cJUNyD; zkH;odkUoGm;í udkifvkdufum-
]][JUvdk}}
]]q&m}}
]]ay:tl;vm;}}
]][kwfuJU}}
]]bmudpö}}
]]BuD;BuD;bk&m;&,f tckbJa&mufvmw,fq&m}}
]]a[...}}
&kwfw&uf uRefawmfhrsufckef;ESpfzufonf txufodkUjrifhwufoGm;um bD,mpkwf
aepOfrS b,fbufaxmifhu tcJrysufcJUaom pD;u&ufonfyifvQif uRefawmfhyg;apmifrS
jyKwfusoGm;awmhonf/ ay:tl;u BuD;BuD;bk&m;ac:olrSm rnfolygenf;/ tjcm;ol
[kwfyg&dk;vm;/ a&Tref;u a':BuD;pdk;ayghcifAsm/ uRefawmfolUemrnfMum;&onfESifhyif
&ifxdwfaeygNyD/
]]q&mhudk ckcsufcsif; awGUcsifowJU}}
]]at; at; jzpf&r,f? aumif;NyD aumif;NyD}}
xdkUaemuf uRefawmfonf upm;azmfrsm;udk cGifhyefum rMumrDü rdrdtdrf&Sd&modkU
um;udk tjyif;ESifcJU&avonf/
uRefawmf\ tdrfa&SU{nfhcef; wa,mufxdkifqdkzmay:wGif a':BuD;pdk;onf
cefUcefUBuD; wnfNrJvsuf&Sdonf/
]][vdk..a':BuD;? [dkuvlawG usef;usef;rmrm &SdMuygpaemf? udkBuD;0if;armifaum
ykvif;raxmifawmhbl;qdk OD;bZHwa,mufazmufjyefNyDvdkU Mum;w,f}}
uRefawmfu &Tef;&Tef;yy EIwfqufygonf/ odkUaomf...a':BuD;pdk;onf uRefawmfh
pum;udk *&krpdkufbJ rsufESmxm; cyfokefokefESifh...
]]rif;...xdkifprf;yguG,f}}
uRefawmfrSm rsufESmaouav;ESifh ikwfwkwfjzpfoGm;&awmhonf/
a':BuD;pdk;rSm ,ckrSyif rEÅav;rSav,mOfysHESifh a&mufvmjcif;jzpfí olUrsufESmwGif
ta&;BuD;aom udpöwck&SdaMumif; azmfjyvsuf&Sdonf/
]]ig odyfpdwfrcsrf;romjzpfae&w,fuG,f..'gaMumifhrif;qD igvmcJUwmbJ}}
]]bmudpövJ a':BuD;}}
]]rif; tcktawmtwGif;rSm tm;aew,f r[kwfvm;}}
]]b,ftm;rvJ a':BuD;? tckbJ bdvd,ufxdk;ae&if;u a':BuD;a&mufw,fqdkvdkU
jyefcJU&wm}}
a':BuD;onf &kwfw&uf rESpfrsKdUaom trlt&mjzpfoGm;um? uRefawmfhpum;udk
jzwfí..
]]tdk...bmr[kwfwJU tvkyfawmfprf;? 'Dwywf ESpfywftwGif;rSm ta&;BuD;wJU
udpörsm; &Sdovm;ar;wm}}
]]b,f...a&SUoDwif;ywf twGif;vm;}}
]][kwfw,f...}}
]]tm..a':BuD;ES,f...trsm;BuD;&Sdwmaygh}}
]]bmawGvJ}}
]]b,fb,ftwdtusawmh ajymEdkiftkH;rvJ odyfrsm;w,f}}
]]bmawGrsm;ovJ}}
]][dk...[dk...oDwif;uRwfrSmeJU r*FvmawGaqmifrSmeJU...tJ EdkUNyD;...uRefawmfh
oli,fcsif; cifarmifMunfav... olxDaygufvdkU t&ufqdkifzGifhwmrSm ocifEku 'DzGifhyGJrsKd;
awmh igrvmcsifbl; qdkvdkU uRefawmfubJ olUudk,fpm; olUvdkvnfyif; ykwD;pGyfNyD;...rwm;
rjzpfvdkU wm;xm;wJUBudK;udk rjzwfrjzpfvdkU uwfaus;eJUjzwfay;&r,f?
EdkUNyD;.."mwfykHeJUbmeJU owif;pmawGxJ ygvmr,fav}}
]]awmfprf;yguG,f...t"dyÜm,fr&SdwJU[mawG}}
a':BuD;onf pdwfr&SnfEdkifawmhbJ ]]bmrSqufajymraeeJUawmh...rif; reufzefcg
awmifBuD;udk oGm;&r,f}}
uRefawmf rsufvkH;jyL;um...
]]Asm...awmifBuD;udk.}}
]][kwfw,f...&Srf;jynfawmifBuD;udk}}
]]bmvdkUvJ..}}
]]rifh nDawmfarmif cifatmif0if;u tck tJU'DrSma&mufaevdkU}}
bmudpöeJUvJ...oltpdk;& 0g'jzefUcsDa&;tvkyf vufcHvdkufvdkUvm;}}
]]b,f[kwf&rvJ? rEÅav; vmuçwJU jyZmwfrif;orD;wa,mufudk wef;wef;pGJjzpf
NyD; vdkufoGm;wm}}
]][if..[kwfvm;}}
]][kwfw,f? tckawm hightay:wm0efusaewmaygh}}
]]bmwm0efusp&m&SdvJ a':BuD;&m? olpGHol&vdrfhraygh}}
]]t&rcHEdkifbl;[JU? t&rcHEdkifbl;}} a':BuD;rSm &kwfw&uf rsufESmeDoGm;vsuf
]]'dkUrsKd;&dk;xJudk 'DvdkZmwfrsKd; zufcGufpm;awG ta&mrcHEdkifbl;[JU}}
]]tckacwf rsKd;&dk;&,f r[kwfygbl; a':BuD;&,f}}
]][kwf[kwf r[kwf[kwf 'Dvdkzmwfpifay:wufwJU[mrsKd;udk rvdkcsifbl;}}
]]'gawmh pma&;q&mawGawmif wESpfwcg uçMuao;wmbJ a':BuD;&m}}
]][JU..'gu t&l;xMuwm[JU? olwdkUtoif;&HykHaiG&atmif t&l;xMuwm? rif;pum;
&SnfraeeJU? igcdkif;wmom vdkufoGm;}}
]]vdkufoGm;NyD; [dkus uRefawmfu bmvkyf&rSmvJ}}
]]cifatmif0if;udk r& &atmif jyefac:cJU}}
]]olUaumifrav;yg ygvmr,fqdk&ifaum}}
]][JU....rif;udk 'DudpöcJG&atmif vTwfwmbJ? ar;ae&ao;ovm;}}
]][m...a':BuD;&m}} uRefawmfacgif;ukwfum...
]]uRefawmf 'grsKd;awmh rvkyfcsifbl;Asm}}
]]bmrvkyfcsifwmvJ}}
]]olwkdUcspfjcif; cGif;&r,fqdkawmh}}
]]tr,f...BuD;us,fvdkufwm? olUtarwkef;uvJ ig'DvdkbJcGJcJU&w,f odvm;}}
]]b,folU tarwkef;uvJ}}
]]cifatmif0if; tar}}
]][if...tefwD rvSjrifh&,f}}
]][kwfw,f}}
]]b,foleJU BudKufvdkUvJ}}
]]'Dvdk Zmwform;wa,mufeJUaygh}}
]][if...aemufawmh bmjzpfvJ}}
]]bmjzpf&rvJ...cifatmif0if; taz armifb0if;eJU 'dkUuay;pm;vdkufwmaygh}}
]]a':BuD;wdkUawmh i&JBuD;rSmbJ}}
]]bmvdkU BuD;&rvJ}}
]]olrsm;cspfjcif; cGif;wmBuD;udk}}
tr,fuG,f...tcspfqdkwm t"dyÜm,fr&Sdygbl; wnfNrJwJUt&mrSr[kwfwm..rif;tef
wD[m armifb0if;udkaum aemufusawmh b,favmufcspfovJ? armifb0if;udkaum
aemufusawmh b,favmufcspfovJ? armifb0if; aovdkUi,fi,f&G,f&G,fuav;eJU rkqdk;r
jzpfwmawmif tckxdaemuftdrfaxmifrjyKbJaew,f r[kwfvm;}}
[kwfygonf tefwDrvSjrifhrSm cifatmif0if;wa,mufarG;NyD;aemuf touftpdwf
rQü vifaoonfyif ,ckwdkif aemufxyf tdrfaxmifrjyKbJ Aef;armfNrdKUwGif ausmif;q&m r
vkyfum rkqdk;rb0ESifh aeygonf/
]]tck olUom;taMumif;aum tefwDrvSjrifhodyvm;}}
]]b,fodtkH;rvJ/ cifatmif0if;u rEÅav; vmae&if;jzpfawmh ighwm0efusaewm
aygh/ vSjrifh pdwfraumif;jzpfrSmpdk;vdkU igtaMumif;rMum;ao;ygbl;/
rif;qDomvmcJUwmbJ? tJ'grif;wkdUnDtudkcsif; MunfhompDrHayawmh?
igwdkUnDtrcsif;wkef;uawmh iguaqmif &GufcJUNyD? udk,fhrsKd;&dk;*kPfudk
tNrJwrf;apmifhxdef;&w,f/ wwfEdkifoavmuf umuG,f&w,f uGJU}}
a':BuD;ajymonfhpum;udk uRefawmfem;vnfygonf/ oabmusvufcHygonf/
odkUaomf olrsm;cspfjcif; cGif;&rnfqdkawmh ,ckwdkif vlysKdBuD;b0ESifh ae&aom uRefawmfhrSm
pdwfr&Jyg/ xdkUaMumifh...
]]a':BuD;&m..'Dudpörsm; uRefawmhfqDbJ wul;wuvmae&ao;...? [dku udkBuD;
0if;armifwdkU udkatmifBuD;wdkU cdkif;vdkufNyD;a&m}}
]][JU...olwdkUrSmu tvkyfrtm;Mubl;[JU/ igeifhqDvmcJUwJUtaMumif;u}} a':BuD;
onf uRefawmfhudk rsufapmif;cJí tHBudwfum ]]yxrqkH; eHygwf (1)u t&ifvSjrifhwkef;
u iguaqmif&GufcJUwmvdk? aemufvli,fydkif;rSm eifu umuG,fw,fqdkwJU *kPf,lapcsif
vdkU[JU/ (2) tcsufu cifatmif0if;eJU eif[m nDtudkcsif;ru t&if;ESD;qkH; oli,fcsif;vJ
jzpfw,f/ (3) tcsufu eif[m bm;eJU bdvd,ufuvJGNyD; onfhjyif bmrSrvkyfzl;vdkU
aqGrsKd;u ajymaeMuw,f}}
]]aeygtkH; a':BuD;}} uRefawmfupum;jzwfí ]]'gawmholwkdU t&rf;ajymMuwmyg/
uRefawmf[m we*FaEGaeU aeUwdkif; ]0gwGif;okH;vywfvkH; oHCmawmfrsm;qGrf;vkyfauR;&ef}
vdkU t&yfxJvQmuftvSLcHwJUtoif;rSm udk,fhrsufESmjrif&if tm;emxnfh xnfh&r,fh
tdrfawGudk a&SUqkH;u pm&if;pmtkyfudkif0ifcJUwJU vlwa,mufygAs/ r,kH&if vrf;xdyfu
t&yfvlBuD; OD;b&Sifudk ar;Munfhyg/ uxdefcif;bkdUvJ 'DtdrfawGbJ twif;tvSLcH&tkH;rSm
bJ}}
uRefawmfu ydkifydkifEdkifEdkifBuD;yif ajymvdkufygonf/ odkUaomf a':BuD;u rsufarSmif
ukwfum...
]]awmfprf;...eifh awmifpOfa&r& pum;awG? eifhudk igaemufqkH;ajymrSmu eif
awmifBuD;udk roGm;csifrae&? igtrdefUeJU cdkif;w,f? 'gbJ}}
uJ...ywfydwfua&m? uRefawmf bmrQajymp&m r&SdawmhuNyD/
a':BuD;pdk;rSm olUemrnfESifhvdkufatmif ae&mwumwGif BuD;pdk;onf/ olUa,mufsm;
tay:wGif Adkvfusonf/ aqGrsKd;awGudk MoZmay;onf/ uRefawmfhudk trdefUxkwfonf/
oljzpfcsifwm[lorQ jzpfap&onf/ OyrmjyK&aomf eef;rawmf r,fEk\orD; qifjzLr&Sif
ESifh wlvdrfhrnfxifonf/ rdwfaqGodygvdrfhrnf/ qifjzLr&Sifonf rif;wkef;rif;BuD;\
om;awmfav;q,fausmfudk NzdKcGif;í rdrdorD;awmf pkz&m;vwfESifh arwåmrQaeaom
oDaygrif;om;udkrif;jyKaponf/ xdkUjyif jrefrm&mZ0iftqufquf waumif;tbd&mZrS
pí bk&ifqdkvQif rdef;rawG vdkcsiforQ,l&aom pHepfudk y,fzsufum om;rufawmf
oDaygtm; rdrdorD; pkz&m;rSwyg; tjcm;rdzk&m;rxm;&atmif cs,fvS,fawmfrlonf/
oDaygrSm ygawmfrlonftxd wvifwr,m;yif/ tm*rdef;rygay/ a':BuD;pdk;rSm þvdk
rjzpfrae pDrHudef;ü qifjzLr&SifESifh uRefawmfu OyrmEIdif;ygonf/ xdkUaMumifh tMuif
okawoD pma&;q&m yk*¾dKvfwkdUonf qifjzLr&Sifygonfh jyZmwfudk uçrnfjyKygu &kyf&nf
trlt&m tajymtqdkudk tuJzrf;&ef uRefawmf\a':BuD;pdk;udk vma&mufMunfh&IMuyg
ukef/
þodkUyif Oyrmwiftyfaom a':BuD;pdk;\ trdefUudk Mum;&NyD;aemuf uRefawmfhrSm
&ifxJüyif uwkefu,ifjzpfum ay:OD;toifhcsvmaom aumfzDcGufudk wusKdufrQarmh
vdkufNyD;rS...
]]ay:OD;a&}}
]]q&m..}}
]]igreufzef awmifBuD;udk oGm;&rwJUuG}}
]][kwfuJUq&m? uRefawmftckebJ avaMumif; udk,fpm;vS,fqDudk zkH;qufvdkufyg
NyD}}
]]EdkUNyD; t0wftpm;aum}}
]]taEG;xnfawGtm;vkH; toifhjyifNyD;ygNyD}}
]]0-q-*-& udkvJ rarhygeJUa[h}}
]]pdwfcsyg..q&m}}
a':BuD;pdk;u rsufvkH;NzJum
]]a[..eif &Iyf&Iyf,Suf,Suf EdkifiHa&;ygwDawGxJ 0ifaejyefyvm;? bmvJ 0q*& ?
ocifEkygwDvJ r[kwfbl;}}
uRefawmfrsufvkH;jyL;oGm;ygonf/ pifppf uRefawmf\ 0-q-*-&rSm 0DpuDESifhqdk'g
&rfESifh *sif*smbD,m wkdUudkajymjcif;jzpfygonf/ odkUaomf uRefawmf&kwfw&uf uHtm;avsmf
pGm tBuH&í..
]][0Sm a':BuD;&JU? 0uf-0ufaygifajcmuf&,f? q-qvwf&Guf&,f? &Smvuma&&,f
*-a*gif;tkH;? t,f-[kwfygbl;? *Pef;&,f pm;bkdUawG ajymwma':BuD;&JU}}
]]tdk..&Iyf&Iyf,Suf,Suf? eifh[mawG [dka&muf&if a&ajymif;ajrajymif; awGUu&mawG
rpm;eJU? tpp t&m&mqifjcif? [dkw,f aumif;aumif;rSwJ}}
]][kwfuJU a':BuD;}}
]]EdkUNyD; [dkt&yfrSm rdef;rawGudk owdxm;? tysKdacsmacsmawGU&if auGUa&Smif}}
]]pdwfcsyg a':BuD;? uRefawmf 'grsKd;vJ 0goemrygygbl;}}
a[mAs- uRefawmfrSm bD,mykvif;wdkU\ 0dygwfudkvnfavNyDvm;/ taMumif;rSm
uRefawmfonf bD,mykvif;awGudk z&pf*s,f (tat;aowåm)xJxnfhum tat;pdrfí
aomufcJUygonf/ ,ckawmifBuD;NrdKUrSm at;pufvSygonf/ uRefawmfz&pf*spf',fudk
a&mufaeonfESifh wlvSygonf/
aus;Zl;jyKí uRefawmfwdkU ajrjyefUom;awGtzdkU awmifBuD;NrdKUonf z&pf*spf',fjzpf
onf[k qdkyg&apawmh/
z&pf*spf',f olawGudkvnf; (awmifBuD;ol awmifBuD;armif[k rqdkcsifyg? &dkif;onf
xifygonf/) acsmarmvSyMuygonf/ z&pf*spf',fxJ xnfhxm;aom MopaMw;vd,
yef;oD;BuD;rsm;uJUodkU jynfhazmif;&Tef;tdvsuf &Sdygonf/
rdk;wzGJzGJ&Gmaeonf/
avwjzL;jzL;wdkufaeonf/
ywf0ef;usifopfyifawGu pdrf;ndKUaeonf/
&moDOwkrSm wpdrfhpdrfh at;pufaeonf/
uRefawmfonf [dkw,fwnf;cef;ü aeom;wus &SdNyD;aemufyxr bmrQpdwfrul;
Edkifao;bJ 0DpuDudk aomufvdkuf&onf/
eHeufpm pm;NyD;aomtcgü aoG;av;í tdyfcsifvmonf/ tdyfcsifí tdyfvdkuf
aomtcgwGif acgufueJ aysmfoGm;onf/
tjyifbufrS wa'gufa'gufESifh wHcg;acgufoHMum;í Edk;aomtcgü rsufpdrzGifhcsif?
rxcsif? wudk,fvkH;av;vH xdkif;rIdif;vsuf&Sdonf/ þuJUodkU cHpm;rIrsKd; wcgrQrBuKHbl;cJU/
þtBudrf yxrjzpfonf/ uRefawmfhudk,fyif uRefawmfþrQ ttdyfMuL;bdoavm[k
tHUMordonf/
tjyifrS wHcg;acgufoluvnf; wa'gufa'gufESifh tm;remyg;rem acgufygbd
onf/
xdkUaMumifh tdyfcsifrl;wl;oHESifh...
]]b,folvJ}}
]]bGdKif..}}
]]bGdKiftvkyfr&Sdbl;? usKyfbmrSrvdkcsifao;bl;}}
]]r[kwfbl; q&mhtwGuf tBuHOmPfay;bdkU refae*smuvTwfvdkufvdkUyg}}
]]bmudpörsm;ygvdrfh}}
uRefawmf tdyf&mrStEdkifEdkif BudK;pm;xum? wHcg;zGifhay;vdkufNyD;? olUudkrQ aoao
csmcsm rMunfhEdkifbJ tdyf&modkU jyefvSJvdkufonf/
]]q&m qufrtdyfygeJUawmh}}
]]bmvdkUvJ usKyfodyftdyfcsifaewmbJ}}
]]tdyfcsifwdkif; tdyf&if q&mzsm;vdrfhr,f}}
]][kwfvm; usKyfudk,fawGvufawG tifrwefav;vHw,f? bmvkyf&rvJ}}
]]xNyD; a&csKd;vdkufyg? a&aEG;eJU toifhpDrHxm;ygw,f? EdkUNyD; uGDEdkifeJU aumfzDwcGuf
aomufNyD; tjyifudk vrf;avQmufxGufyg? wjcm;t&yfu a&mufvmwJUvlawGqdk&if
'D&moDrSm 'DvdkbJtBuHOmPfay;&ygw,f}}
]]aus;Zl;wifygw,f bGdKif}}
þae&mü tdyf&mrSx&jcif;? a&csKd;&jcif;? uGDEdkifaomuf&jcif;wdkUrSm uRefawmfhtzdkU
tawmfyif cufcJaomtvkyfjzpfygonf/ þudpöawGudk BudK;pm;yrf;pm; atmifjrifNyD;
aemufü taEG;xnfxlxl0wfum vrf;avQmufxGufcJUygawmhonf/
tcsdefrSm 3-em&Dxdk;NyD;avNyD/
uRefawmf\ajcvuft*FgwkdUrSm wpwp ayghyg;vmí pdwfvnf;wjznf;jznf;
&Tifvef;vmavonf/
wrdkifrQ avQmufrdaomtcgwGif uRefawmfha&SUwnfhwnfhü xl;qef;aom yef;csDum;
wcsyfudk jrif&ygonf/ ykHo@mefrSm pdrf;ndKUaom opfyifwkdU\ aemufcHum;jzifh jymvJU
aom *spfum;wpD;\ a&SUwGif eD&Jaomuav;ru ukef;ukef;uGuGvkyfaejcif;jzpfygonf/
tHUbG,faom z&pf*spf',fol aywum;/ bmt"dyÜm,fayenf;/ uRefawmfteD;odkU
a&mufaomtcgü um;acgif;xJ vufEIdufaeonfudk awGU&ygonf/ atmf um;pufysuf
vdkUyguvm;/
z&pf*spf',folonf uRefawmfhudk acgif;armfí Munhfvdkufygonf/ olUrsufcrf;wkdU
onf olUvkHcsnfuJUodkU &J&JeDae\/ olUOD;acgif;rS Muufrwrf;ravmuf&Sdaom a'vD,m
yef;uvnf; vQrf;vQrf;awmufaeygonf/ olUrsufvkH;wdkUrSm jyL;us,f0dkif;puf\/ rsufckef;
arT;wdkUrSm ausmufprf;a&nSduJUodkU pdrf;ndKUí yg;tkdUwdkUrSm uav;wifyg; Murf;ydk;udkuf
xm;onfhES,f? yef;a&mifjc,fayownf;/
z&pf*spf',folwkdU\ udk,fvkH;udk,faygufvSyykHudk csD;MuL;&vQifum; ]þEdkUqDwGif
rvdkuftjynfhygonf}[lbdodkUom &Sdacsawmhrnf/ xdkUaMumifh uRefawmftxl;rjyKawmhNyD/
]acsm acsm awGU&if auGUa&Smif}}[laom a':BuD;pdk;\ pum;udk owd&ygonf/
odkUaomf uRefawmfonf teD;odkU worwfwnf; a&mufoGm;um-
]]bmrsm; uRefawmf ulnDEdkifygovJ}}
rsufawmifaumhBuD;udk 0ifhvdkufum
]]&Sif um;jyifwwfygovm;}}
uRefawmfrkom; rajymyg/
]]eJeJuav;rS rwwfygbl;}}
]]'gjzifh <uayawmh? atmf aetkH; aetkH;? usrqDydwfw,fxifvkdU tJ,m;awmh
qGJxm;w,f? wGef;pwwfeJU &vdrfhrvm; wGef;ay;prf;yg}}
olonf pufzkH;udkydwfí um;ay:tus wufxdkifavNyD/ uRefawmfrSm udk,fhavm
uGwfESifhudk,f wGef;&avNyD/
uRefawmfum;trsKd;rsKd;udk pD;cJUygonf/ woufESifhwudk,f þvdk wGef;&aom
um;udk rqdkxm;bd? ][ef',fvf}vSnfh&aomum;udkrQ rokH;cJUyg/ wum;EGrf;vQif
wum;vJ cJUyg\/
odkUaomf um;BuD;um;vS tNydKifpD;Muaom &efukefNrdKUBuD;ESifh reD;onfh z&pf*spf',f
oludkum; uRefawmfcGifhvTwfygonf/
rMumrDü uRefawmfhaus;Zl;jzifh olUum;pufEId;í ]odkif;usL;}[kqdkum xGufoGm;av
onf/ uRefawmfzwfzwfarmí usefcJUonf/
odkUaomfolESifh uRefawmfum; aemufqufwGJZmwfvrf; &Sdacsao;\/ taMumif;rSm
uRefawmfonf þaeUnaeNrdKUxJ jyefa&mufí [dkw,fwckudk0ifum rae*smtm;
cifatmif0if; emrnfudk ar;aepOf r[0Sm uRefawmfteD;odkU a&mufvmum NyKH;&Tifaom
rsufESmxm;ESifh...
]]q&mBuD; usr bmrsm;ulnDEdkifrvJ}}
uRefawmfu jyefíNyKH;vkdufNyD;..
]]usKyfuawmh um;puf&yfaewmr[kwfzl;/ vlwa,mufudk&SmaewmbJ/ Aef;armf u
cifatmif0if;qdkwmrsm; rawGUrdbl;vm;}}
]]'Demrnfawmh Mum;awmifrMum;bl;bl;}}
]]uJ..'gjzifh <uaywmh? atmf...aetkH;...aetkH; ...}}
uRefawmfu &,farmum olvnf;jyefí&,fvsuf ]]'DNrdKUrSm&SdwJU [dkw,fawG
wnf;tdrfawG nTefprf;yg}}
]]aumif;ygNyD usr um;eJUvdkufydkUygr,f}}
]]wGef;&tkH;rSmvm;Asm}}
]]aemufum;wpif; vJcJUygNyD}}
rMumrD uRefawmfwkdUonf um;ay:a&mufí oluum;armif;&if;..
]]q&mBuD; 'Dt&yfu r[kwfzl;aemf}}
]]&efukefuyg uRefawmfheHr,ft&if;u q&mBuD;r[kwfygbl; at;aqGwJU}}
]]atm...OD;at;aqG usreHr,fu apmrlrl}}
]]tdk..cspfp&maumif;wJU eHr,fuav;bJ}}
olonf yg;uav; tufatmifNyKH;í..
]][kwfvm; OD;at;aqG 'D&moD 'Dt&yf vmcJUwm[m udpöxl;&Sd[efwlw,f}}
]][kwfw,f tckeajymwJU nDawmfarmif cifatmif0if; twGufzJ}}[kqdkNyD;
uRefawmf\vm&if;taMumif;udk ajymjyygonf/
]]atm... jyZmwfrif;orD;rkdU oabmrwlEdkifwmvm;/ 'gayr,fh aumifrav;jrifMu
&ifawmh oabmusMurSmbJ? tifrwefacsmw,f}}
]]rapmrlrlavmufawmh vSr,frxifygbl;}}
]]tdk..rlrl rvSygbl;&Sifh}}
xdkUaemufü uRefawmfwdkU [dkw,fwckodkUa&mufí {nfhonfpm&if;udk ar;Muonf/
cifatmif0if; emrnfudk rawGU&/
]]olu jyZmwfrif;orD;aemuf vdkufvmw,f qdkawmh jyZmwform;awGeJUrsm; twl
aevdrfhrvm;/ olwkdUwnf;wJUae&m oGm;ar;NyD;yvm;}}
]]ar;NyD;NyD tjyif[dkw,fwckrSm wnf;w,fvdkU ajymvdkufw,frlrl&JU}}
]]EdkU..OD;at;aqG wnf;wJU[dkw,frSmaum}}
]]a&mufa&mufcsif;bJ pm&if;MunfhNyD;NyD}}
]]'gjzifh tjyiftdrf wckckrSm wnf;vdrfhr,f xifw,f/ ar;p&m [dkw,feJU wnf;tdrf
awmh ukefNyD}}
]]uJ..'Dvdkqdk aemufrSbJ at;at;&Smawmhr,f/ rlrlusKyfwnf;wJU [dkw,fvdkufNyD;
npmpm;yg}}
]]cGifhjyKygOD;at;aqG [dkw,ftxdawmh vdkufydkUygr,f}}

xdkaeUn 9-em&DcefU uRefawmfnpmyg pm;aomufNyD;í tdyfcef;odkU wufcJUaom


tcgwGif uRefawmf\ wzufcef;rS MumyGwfoH wazsmif;azsmif;ESifh em;rcsrf;omp&mudk
Mum;&ygonf/ bmudkrsm;&dkufaeygoenf;[k em;uyfíaxmif&m rnfonfht&m0w¦KudkrQ
r[kwf/ avxJwGifom w&Trf;&Trf;jrnfaejcif;yifjzpfonf/ om;a&MumyGwf tBuD;pm;
jzpf[efwlonf/ þtoHrSm tjcm;tjcm;tcsdefrsKd;ü em;axmifcsifp&m jzpfaumif;jzpfrnf
rSefaomfvnf; ,ckuJUodkU &moDOwk at;at; z&pf*spf',foludk awG;ítdyfcsifaeaom
uRefawmfhtzdkUrSm tawmfyif tcH&cufvSygonf/ xdkUaMumifh em&D0ufrQtmumü quf
vuf onf;rcHEdkifawmhbJ olUtcef;a&SUqDodkU wufcJUawmhonf/ wHcg;ü Mr. Wilson [k
pmuyfxm;onfudk awGU&onfESifh uRefawmfonf ESpfcsufokH;csuf xkvdkufNyD;..
]]rpöwm 0Dvfqif}}
olu toHcyfrmrmESifh..
]][l; tm,l;..}}
AdkvfoHygygESifh jyefar;ygonf/ uRefawmfuvnf; t*Fvdyfbmomjzifh...
]]cifAsm; wzufcef;uvlyg}}
]]a&mh...'gjzifh *Grf;xkyf}}
jywif;ayguf wxGmcefUyGifhí txkyfusvmNyD; jyefydwfoGm;ygonf/
]]tdk...usKyfem;nnf;w,fvdkUrS rajym&ao;ygvm;}}
]]cifAsm;...'gbJajymrvdkU r[kwfvm;}}
]]rSefw,f}}
]]'gaMumifhvJ usKyfcifAsmhem;qdkUbdkU *Grf;toifh0,fxm;wmbJ}}
]]cifAsm; bkrajymygeJU}}
]]usKyfvkH;0rajymcsifygbl;? cifAsm;udk tm;emvdkUom jyefajymae&wmyg? usKyfavh
usifhcef; ysufygw,f}}
]]cifAsmh MumyGwfoH&yf&if &yfawmh/ r&yf&if usKyfrefae*smudk oGm;wdkif&vdrfhr,f}}
]]refae*sm tazudkoGm;wdkifacsyg}}
]][if olUrSm taz&Sdao;vkdUvm;? olt&G,fawmfawmf BuD;aerSbJ}}
]]tdk...w,ftlwJUvlbJ? usKyf 10-em&Dtxd cGifhawmif;xm;w,fAs? cifAsm; oGm;wdkif
vdkUtydkbJ uJ uJ em&D0ufavmufbJonf;cHyg usKyfudk taESmuft,Suf ray;ygeJUawmh}}
MumyGwfoH wazsmif;azsmif; jrnfjyefawmhonf/ uRefawmf vufavQmhvdkuf&awmh
onf/ 10-em&DrS olUpum;twdkif; &yfpJí uRefawmf apmrlrludk tdyfrufcGifh&ayawmh
onf/
eHeuf rdk;aomufwGif uRefawmfonf t0wftpm;udk pwdkifusus jyifqifavonf/
taMumif;rSm xdkaeUcifatmif0if;udk &Sm&mü apmrlrlygvdkufí ulnDrnfjzpf\/ odkU&mwGif
uRefawmftcef;udk aomhcyfNyD;í rsufESmvSnfhvdkufonfwGif rpöwm0Dvfqiftce;frS
cifatmif0if; xGufvmonfudk jrif&ojzifh 0rf;omtm;&jzpfum...
]]a[h cifatmif0if;}}
ol uRefawmfhudkvSnfhMunfhum tHUtm;oifhvsuf..
]][if..udkudk}}
]]rif;b,frSmwnf;ovJ? tckb,folUqD vmwmvJ? rpöwm0DvfqifeJU rif;eJUod
ovm;}}
]]rpöwm 0Dvfqifqdkwm uRefawmfaygh}}
]][if..'gjzifh rif;nu ighudk*Grf;xkwfay;wmaygh}}
]]tdk..'g udkudkvm;}}
]]at;ayghuGJU? igrif;toH rSwfrdygbl;uG,f}}
]]uRefawmfuawmh udkudkjzpfvdrfhrvdkU b,fvdkrSrpOf;pm;Edkifbl; udkudkb,fvdku
b,fvdk a&mufvmwmvJ}}
]]ight&if rif;uajymuG,f}}
]]uRefawmf urÇmay:rSm tacsmqkH;aumifrav;eJU cspfaew,fudkudk&JU}}
]]tacsmqkH;vkdUbJ rif;tqkH;tjzwf jrefvScsnfhvm; tckawmfMum ihgqDvmr,fh
r'DvJ apmifhMunfhygtkH;}}
]]tdk;..}}
olonf 0rf;omtm;& uRefawmfhyckH;udk zufvdkufum-
]]udkudkvJ 'DudpöeJUbJvm;? 'gjzifh awmifBuD;NrdKU[m udkudkeJUnDnDtbdkU odyfr*Fvm&Sd
aewmaygh? vm vm atmufxyf vufzuf&nfcef;qif;NyD; at;at;aq;aq; ajymMu
&atmif}}
pifppf uRefawmfolwkdUcspfjcif;udk cGif;&efvmaMumif; ajymjyvQif olrnfrQ 0rf;enf;
csdrfhrnfenf;/ uRefawmfrajym&ufyg/ aemufrSMunfhí pDrH&ayawmhonf/
vufzuf&nfcef;ü xdkifrdMuaomtcg uRefawmfu..
]]rif;nu MumyGwfwazsmif;azsmif;eJU bmvkyfaewmvJ}}
]]a*gufcsKduçusifhaewm udkudk&JU}}
]]bmvkyfzdkUvJ}}
]]jyZmwfrSm u bdkUav}}
uRefawmf a':BuD;pdk;pum;udk &kwfw&uf awG;rdí rsufckH;&IHUum..
]]a[ rif;udk,fwdkifawmif ZmwfckHay:wufawmhrvdkU}}
]]'Dvdk udkudk&JU? tck uRefawmfcspfaewJU aumifrav;u jyZmwfrif;orD;? olUtaz
u tzGJUydkif&Sif? tJ'g olwkdUvdk obifynmeJU toufarG;EdkifwJU vljzpfrS olUorD;eJU ay;pm;
Edkifr,fqdkvdkU? uRefawmfuvJ udkudkodwJUtwdkif; i,fi,fuwJu tqdk tuç 0goemygcJU
wm? tck pdwfygvufyg BudK;pm;vdkufawmh rcJ,Of;ygbl;? atmifjrifygvdrhfr,f? 'DaeU
uRefawmfwdkU ]zl;vf&D[mZ,f}bJ udkdukdygvdkufMunfhaygh? uRefawmfha,mu©ravmif;BuD;eJUvJ
rdwfqufay;r,f? uRefawmfZmwfckHay:rSm pGef&ifjzifh udkudkUnDjyZmwfrif;om;vJjzpf tacsm
qkH;aumifrav;eJUvJnm;a&m}}
ol0rf;omtm;& ajymygonf/
]]EdkU..rif;wcgrS ruç&ao;bl;vm;}}
]]b,fuç&tkH;rvJ? 'DNrdKUrSm jyZmwf&kHr&Sdawmh &kyf&Sif&kHudk ZmwfckHjyifae&w,f?
raeUurS NyD;w,f? eufzefu puçMurSmbJ}}
,if;onftBudKuf0,f &Tef;&Tef;yatmif 0wfqifxm;aom uRefawmf\ z&pf*spf',f
ola&mufvmonfESifh xdkif&mrSxvdkufNyD;..
]]a[m..rlrla&? &Smp&mrvdkawmhbl;? awGUr,fhawGUawmh [dkbufcef; onfbufcef;
olUt*Fvdyfemrnf ajymif;xm;vdkU? a[m'DrSm olygbJ}}
cifatmif0if;onf xdkif&mrSxí rlrludk ukvm;xdkifwvkH;ay;um..
]]uRefawmfvJ awmifBuD;a&mufawmh Armabmif;bD0wfawGjrifwmeJU Adkvfemrnf
,lypfvdkufwmbJ}}
okH;a,mufom; NyKH;&,fMuum toD;oD; xdkifMuNyD; uRefawmfurlrltwGuf pm;p&m
rsm; rSm,lygonf/
]][kwfw,f? 'DaeUZmwfwdkufwm vdkufMunfhMuyg? rrlrltm;&JUr[kwfvm;}}
]]tm;ygw,f Zmwform;awG MunfhcsifwmeJU tqifoifhbJ udkcifatmif0if;&nf;
pm;awmh usrjrifbl;NyD odyfacsmw,f}}
uRefawmfu ]]rlrlavmufawmh racsmbl;xifygw,f}}
]]trav; rlrleJU EIdif;awmifrEIdif;ygeJU}}
]]b,fhES,fvJa[h cifatmif0if;}}
]]wrsKd;pD vSMuwmbJ udkudk&m}}
xdkUaemufü uRefawmfwdkUonf rlrlUum;ESifhyif jyZmwf&kHodkU a&mufMuum
cifatmif0if;u uRefawmfwkdUtm; olU&nf;pm;ESifhvnf;aumif;? olUa,mu©ravmif;ESifh
vnf;aumif; rdwfqufay;ygonf/
emrnfBuD; jyZmwfrif;orD; jrodef;wifrSm ajymyatmifacsmvSayonf/ olUbcif
OD;bqifrSm touf 50-cefUxif&onf/ t&G,fESifhMunfhvQif vlacsmBuD; wa,mufay/
Zmwfwdkuf Mu&mwGif cifatmif0if;rSm toHaumif;olvnf;jzpfonf/ tajym tqdk
trlt&mü ausmif;uyGJrsm; wkef;uyif emrnfBuD;cJUoljzpf\/ ,ck MumyGwf&dkufí
u&aom a*gufcsKdurSmvnf; olwdkUtzGJUom;rsm;yif 0rf;omtm;& Mobmay;Muukefonf/
uRefawmfESifh rlrlonf ig;usyfwef;rS Munfh&if;rlrlu..
]]udkaqGUnD odyfawmfwmbJ}}
]]'Daumif wu,fjyZmwfrif;om; jzpfoGm;awmhrSmbJ}}
]]aumif;wmaygh}}
]]vlBuD;awGtjrifeJUawmh odyfqdk;wmaygh? jyZmwfrif;orD; ,l&kHwifrubl;?
oludk,fwdkif Zmwform;jzpfoGm;tkH;r,f}}
]]tJU'g udkaqG b,fhES,fvkyfrvJ}}
]]a':BuD;pdk;uawmh r&&atmifzsufzdkU vTwfvdkufwmbJ? 'gayr,fh olwkdUcspfjcif;
cGif;bdkUawmh pdwfr&Jbl;? 'Dvdkqdk jyefawmhvJ a':BuD;pdk;u qltkH;r,f}}
]]a':BuD;pdk;qdkwm b,folvJ? udkcifatmif0if; tarvm;..}}
]]r[kwfbl; ta' aqGrsKd;xJ AdkvfvkyfaewJU rMoZmBuD;aygh}}
]]EdkU.. udkcifatmif0if;rSm rdb r&Sdawmhbl;vm;}}
]]olUarar&Sdw,f Aef;armfrSm}}
]]'gjzifh olUararudk oHBudK;&dkuf ac:vdkufygvm;? olUom;ol zsufcsif&ifvJzsuf?
oabmwl&ifvJ ay;pm;yapaygh? olUtar udk,fwdkifqdkawmh udkaqG wm0efvGwfoGm;
wmaygh}}
]][m..[kwfvdkufwm rlrl&,f}} uRefawmfonf olUudk &Tef;&Tef;pm;pm;Munfhum...
]]ay:tl;qdk&ifvJ 'DvdkbJtBuHay;rSmbJ}}
]]ay:tl;u b,folvJ}}
]]udkaqGUwynfhav}}[kqdkNyD; ay:tl;\ tBuHOmPfaumif;ykHawGudk ajymjyygonf/
]][if..'Davmufawmif awmfwJUvludk awGUcsifvdkufwm}}
]]waeU..awGU&rSmaygh rlrl}}

uRefawmfonf a':BuD;pdk;xH cifatmif0if;\ tajctaetaMumif;t&m tm;vkH; udk


a&;vdkufí olUtarqDodkUrl ]cifatmif0if;twGuf tvGefta&;BuD;onf? tjrefvmcJU yg}[k
aMu;eef;&dkufvdkufjcif;jzifh tefwDrvSjrifhrSm ESpf&uftMumü Aef;armfrS a&mufvmay
awmhonf/
uRefawmfonf olUom;\jzpfaxGudk ajymjyNyD;..
]]tJ'g tefwD b,fvdkoabm&ovJ}}
]]tefwDU olabmxuf rrpdk;ucufw,f}}
]]uRefawmfvJ olUaMumufae&wmbJ}}
]]olwdkUcsif;zsufvdkUaum &ygtkH;rvm;}}
]]olwdkUcsif;awmh cJ,Of;r,fxifw,f? aumifrav;tazBuD;qDoGm;NyD; vlBuD;csif;
om pum;ajymayawmh}}
xdkaeUeHeufydkif;ü cifatmif0if;wdkUrSm nu jyZmwfuí tdyfaeMuojzifh om;trd
csif; rawGU&ao;ay/ uRefawmfhoabmuvnf; rawGUapcsifyg/ tefwDrvSjrifhtm; rlrlwdkU
tdrfwGif wnf;apvsuf vlBuD;csif; wm;jrpfcJUí udpöNyD;ygu olUtarvmrSef; cifatmif0if;
rodatmifjyefapygonf/ odkUrS uRefawmfhtay:wGif vnf;aumif;? olUtar
tay:wGifvnf;aumif;? cifatmif0if;\ vufiif;&efawGUvGwfacsrnf/ aemuf
aoG;at;rSaomfum; ta&;r&SdawmhNyD/
xdkUaMumifh tefwDrvSjrifhudk t0wftpm;jyifqifapygonf/ tefwDrvSjrifhrSm
touf 40-ausmfNyDrSefaomfvnf; om;wa,mufomarG;cJUjcif; i,fi,f&G,f&G,fESifh
rkqdk;rjzpfcJUjcif;? uav;rsm;ESifhom qufqH&aom ausmif;q&mrb0ESifh aejcif;wkdU
aMumifh t&G,fESifhrvdkufatmif EkysKdvSayonf/
uRefawmfwdkUonf OD;bqiftcef;a&SUodkU a&mufMuí uRefawmfuwHcg;acgufvdkuf
jcif;jzifh twGif;rS 0ifcJUyg[k ajymoHMum;&am
uRefawmfwdkUonf OD;bqiftcef;a&SUodkU a&mufMuí uRefawmfuwHcg;acgufvdkuf
jcif;jzifh twGif;rS 0ifcJUyg[k ajymoHMum;&onfü uRefawmfu ]]tefwDjywfjywfzJajymaemf}}
[k wD;wdk;rSm&if; ESpfa,mufom; a&SUaemuf 0ifoGm;Muonf/
OD;bqifonf xdkif&mrS aigufueJxum tefwDrvSjrifhudk tHUMopGmESifh Munfhvdkuf
onf/ tefwDrvSjrifh rSmvnf; OD;bqifudk Munfhum Muufaoaoí aeonf/ uRefawmf
tHUtm;oifhaepOfrSmyif wcPtwGif;ü OD;bqifu...
]]tdk;..jrifh}}
]]tr,fav;..udkqif}}
tvdk...bk&m;../
ESpfOd;om; wa,mufudkwa,mufajy;í zufMuawmhonf/
]]tdk...jrifh...jrifh}}
]]tr,fav;...udkqif...udkqif}}
]]arhbl;aemf}}
]]jrifjrifcsif;rSwfrdygw,f armif}}
]]tESpftpdwf&SdNyDaemf}}
]]okH;&ufawmifpGef;oGm;NyD armif&JU}}
]]tdk;...tcspf...tcspf}}
]]udkqif...udkqif...}}
]]woufrawGU&awmhbl; xifxm;wmaemf}}
]]aeEdkifvdkufwm armif&,f...jrifhwdkUqDrsm; jyefrvSnfhawmhbl;}}
]]jrifhwdkUpkHwGJ jrif&awmh? armifhtoJ uRrf;oGm;rSmayghuG,f}}
]]olaowm tESpf 20-ausmfNyDaum}}
]][if...}}
]]aemuftdrfaxmifrjyKbJ apmifhaecJUw,f}}
]]tvdkav;...armifeJUwlvdkufwmuG,f}}
]]r[mjrwfrkedbk&m;BuD; a&SUarSmufrSm opömjyKcJUMuwm rSwfrdao;&JUvm;}}
]]woufarhyghrvm;uG,f../ aoawmif ]]jrifh}}qdkwJU eHr,fuav;eJU toufxGuf
rSmbJ}}
]]0ufpvDausmif;xJrSm awGUMuwkef;u odyftdkufwmbJaemf..}}
]]jrifh rsufESmudk acR;okwfay;cJUwJU vufudkifyk0gav;awmif tcktxd
armifhaowåmxJrSm odrf;xm;ygao;w,f..}}
]]usKH;a'gifhu BuH&nfqdkifa&mufawmh...pdefyef;yifBuD;atmufrSm avwjzL;jzL;eJU
at;w,faemf}}
]]usKH;a&uvJ vIdif;uav;awG wzswfzswfeJU Mumyef;awGawmif qif;cl;csifw,f
vdkU jrifhuajymao;w,f}}
]]tJ'Dwkef;u jrifhu BuH&nfokH;cGufawmif aomufvdkufw,faemf/ armifu ESpfcGuf
xJ&,f}}
]]tdk;..tESpftpdwfawmif ausmfoGm;yguvm;}}
]]'gayrJU jrifhpdwfxJrSm raeUuvdkbJ armif&JU}}
]]jrifh&kyfuvJrajymif;bl; [dkwkef;uvdk 0wkef;vSwkef;bJ a[m'Dcg;uav;[mav}}
]]zufyg zufygarmif jrifhudkvGwfxGufroGm;ygapeJUawmh}}
udkif;..touf 40-ausmfBuD;awGawmh jrif;awG? qif;awGjzpfNyD; oJMuuJMuNyD/
uRefawmfhudk &Sdw,fvdkUratmufarh jrifhvJrjrifMuawmhNyd/
uRefawmfhta': 0upfupfudk [dkvlBuD; zufaewm uRefawmfrMunfh&ufawmhyg/
0ifNyD;jzefajz&rnfh udpörsKd;vJr[kwf? &efjzpfwmqdk&ifjzifh [dkvlBuD;udk 0if&dkuf&acsao;/
,ckawmh uRefawmf bmrQrwwfEdkifawmhbJ acgif;idkufpdkufESifh rsufESmvTJcJU&ygawmhonf/
b,favmufrsm; tcspfevH xaeMurvJ? xMuprf;ygap/ uRefawmfEIwfrSa&&Gwf
um uRefawmfhtcef;odkU jyefa&mufonfü tdyf&may: ypfvSJvdkufawmhonf/
odkUwdkif...ajzmifhajzmifhrS pdwfnpfcGifhr&ao; a':BuD;pdk;\pm pm;yGJay:a&mufae
onfudk jrif&onfESifh vJS&mrSxí zwfvdkufygonf/
[JU...taumif
eifhudk cifatmif0if; tjzpfoepf tpD&ifcHcdkif;bkdUwif vTwfvdkufwmr[kwfbl;/
b,fvdk&atmif zsufovJ? zsufEdkifrzsufEdkifighajym/ eifrwwfEdkif&if igvmcJUr,f/
vSjrifhwkef;u igaqmif&GufcJUoa[h/ olUom;MurS tuRHrcHEdkifbl;[JU/

tusKd;taMumif; jrefjrefpmjyef/
a':pdk;

a':BuD;pdk; rnfrQa'goBuD;aeonfudk rdwfaqGMunfhygawmh? olUpdwf"mwftiftm;


onf rEÅav;rSawmifBuD;odkUyif a&mufvmonf[kxifygonf/ uRefawmfh&ifrSm w'dwf'dwf
ckefvmygonf/
b,fuJUodkU pmjyef&ygrnfenf;/ awmifBuD;ol awmifBuD;om;awG þ&moDacR;r
xGufMuaomfvnf; uRefawmfhezl;wGif acR;pdkUcJUygNyD/ z&pf*spf',fxJu acR;puf/
þtBudKuf0,f tjyifrS wHcg;acgufoHMum;&onfESifh
]]b,folvJ}}
]]uRefawmfyg}}
cifatmif0if;toH/
]]0ifcJU..}}
olUrsufESm NyKH;BuJBuJuav;ESifh 0ifvmí
]]udkudk..udkudk..}}
]]bmvJ}}
]]udkudkU udk tHUMop&majymrvdkU}}
]]rajymygeJU}}
]]wu,fyg? udkudkawmh odyftHUMorSmbJ? tcke uRefawmfeJU jrodef;wifeJU olUtaz
tcef;xJ trSwfrJU0ifoGm;awmh olUtazu b,folUudk zwfaewmawGU&w,f rSwfovJ}}
]]rif;tarudk r[kwfvm;}}
]][if..udkudkodaeNyD}}
]]at;..awmfawmh}}
]]olwkdUuvJ i,fcspfa[mif;awG qdkbJudkudk&JU? tJ'gtck olwkdUvlBuD;csif;a&m?
uRefawmfwkdU vli,fcsif;a&m? orD;ay; rat,l vufqufMubdkU ajymNyD;NyD udkudk&JU}}
]]uJ..uJ. cifatmif0if; igwa,mufxJ aeprf;yg&apuG,f? udpöwcktwGuf
OD;aPSmuf&Iyf vGefvGef;vkdUyg}}
olxGufoGm;aomtcgü uRefawmf atmufygpmudk aumufía&;awmhonf/
pkHq,fjzm xdyfrSmrdk;í &dkaoav;jrwfpGm tpD&ifcHygonf...a':BuD;pdk;cifAsm;/
'Du tajctaerSmawmh uRefawmfwdkUzGm;av;apm ajymwJUpum;vdkbJ..]jzpfykH ysufykH?
uifrGef;csKH? iykHESr? um;&m;cG}qdkwmusaeygNyD/ a':BuD;pdk; udk,fwdkifvmí a0zefokH;
oyfawmfrlygawmh/
a':BuD;\
wlcspfuav;...
at;aqG
þpmudk a&;NyD;aemuf? uRefawmfonf a':BuD;pdk;ra&mufrD? &efukefodkU tjrefvpf
&rnf jzpfaomaMumifh? cspfaqGuav; rlrlqDodkU EIwfquf&ef xGufcJUownf;/
tcef;-11

arSmifxJucspfol vlrdoGm;jcif;

þ0w¦Kwyk'fxJrSm uRefawmfonf &nf;pm;ig;a,mufudkMuLygonf/ jrLygonf/


yPmrrSm OD;ausmfudkuvdygao;onf/ 'gu uRefawmfh[dkwkef;uykHpH/ (,ckjyefzwfawmh
&Sufrdonf/) xdkpOfu uRefawmf [mo0w¦Krsm;a&;aomtcg uRefawmfhpdwfonf t0wf
pkwfvJ udkufcsif? tom;wkH;vJ pm;csif? t&dk;awGUvJcJcsif? aMumifawGMuufawGjrifvJ
zrf;vdkufcsif ponfjzifh jrifjriforQ udk,fhpm;p&m upm;p&mcsnf; atmufarhaeaom
av;ig;ajcmufv&G,f acG;oli,fav;ESifh wlygonf/ Munfhav..cke ]]jyefvnfqkHawGUonf
wdkifatmif}}0w¦KrSm udk,fh&nf;pm;awG udk,facsmhjrL&if;jzifh b,folawG bmawGudkajymifyg
aemufygao;oenf;/
þ0w¦KZmwfvrf;rSm ]vGif}udktxl;jyKí pdwful;xkwfxm;aomfvnf;? Zmwf&Hrsm;rSm
tjcm;&nf;pm; av;a,mufudk OD;wnfao;onf/
awmifBuD;ol apmrlrlrSm ,ck uRefawmfhtdrfu ZeD; ('Dpma&;aepOf oltck rD;zdk
aqmifrSm&SdyghAsm;) arjzpf&kHru? rlrlrnfaom tjcm;&nf;pm;tm;vnf; &nfpl;onfrdkU
'D0w¦KxGufNyD;awmh olUqDu (atmifrav; armif&,f... rlawmh 'DwcsDrSm awmifBuD;ol
jzpfoGm;& jyefyga&mvm;? aemufb,ft&yfrsm;
ydkUtkH;rvJ&Sif..ukvm;jynfawmhrydkUvdkufygeJU armif&,f....rlu ukvm;pum;
rwwfvdkUyg)ponfh pmrsKd;a&mufvmonf/
jyZmwfrif;orD; jrodef;wifrSm ]jr}ygaom pm&nf;pm;udk &nf&G,fí þ0w¦KrxGuf
rD olUqDodkU (tcspfa&...aemufv0w¦KrSm armifu cifatmif0if;? jru jrodef;wif)[k
BudKwif pma&;xm;&\/ ppjcif; T [k a&;xm;aom ]ouf}udkum; Zmwfvrf;wGif
abmifr0ifEdkifawmhí a&SUydkif;rSm OD;ausmfESifhwGJNyD; yGJxkwfvdkuf&\/ olUauseyfrIvJ tjynfh
&yg\/
þ0w¦KrSm uRefawmfu jyZmwfq&m Od;bqiftjzpfESifhvnf;aumif;? vGifu
ausmif;q&m rBuD; a':vSjrifhtjzpfESifhvnf;aumif;? Zmwfaygif;xm;awmh vGifonf
tifrwefoabmusvsuf atmufygpm a&mufvmyg\/

rdk;aumif;
Edk0ifbm 3-&uf? 1951/
OD;bqif&Sifh...OD;bqif
q&mr a':vSjrifh&Sdvm;/ acG;MunfhygtkH;.../ [if... tdrfxJu bmoHrSvJ rMum;bl;/
jyefaygif;xkwfcgp tcspfemvef xaeMurSmayghav/
armifa&...armif..armif...
vGifawmh tJ'DvdkbJ a&;vdkufcsifw,fuGm/ armiftm;BuD;wwfEdkifw,f..../ tJonf
vdkrsm; wu,fjzpfvm&if b,favmufaumif;rvJaemf...tdk....rjzpfvJ tckpdwful;,Of&wm
t&ombJ? armifh tJonf 0w¦Kzwf&awmh vGifaysmfvdkufwmav/ tck txyfxyf
zwfwmav? b,fESpfcg &SdaeyvJawmif rajymEdkifawmhbl;/ [dkvlvJ ,lzwfw,f? ol&dyfrd
oGm;[efwlw,f? rsufESm raumif;bl; raumif;aumif;av rwwfEdkifbl;/ pxJuolUajym
xm;om;bJ armifeJU orD;&nf;pm;ru vifr,m;awmifjzpfcJUygw,fvdkU EdkUNyD;pmvJrjywf
tquftoG,f&Sdaew,f/ ckvJ&Sdw,f/ aemifvJ &Sdaer,fvdkU olUudkpum;ukef ajymxm;
om;bJ/
armif...vifvdkU ac:vdkuftkH;r,fuGm? vifvif&,f/ vGifhtwGuf tJonf0w¦KrsKd;
rsm;rsm;a&;ay;ygaemf/ armifh'D0w¦KrSm tqkH;rowfao;bl; (a&SUvwGif a':BuD;pdk; b,fvdk
zsufonfudk qufa&;ygOD;rnf)qdkxm;w,f/ b,fpkHwGJ zsufrSmvJ? cifatmif0if;eJU jrodef;
wifudkbJ r[kwfvm;/ OD;bqifeJU a':vSjrifhawmh jyefrcGJvdkufygeJU armif&,f/ tJ'gu
armifeJUvGif jzpfaewmr[kwfvm;/ 'Dvdk pdwful;,OfurÇmeJUbJ armif arSmifxJucspfol
pdwful; xJu r,m;av; aysmfawmhr,fuGm/
wmhwm armif ....armif..vifvif/
armifhxm0pOf vGif
P.S tJonf 0w¦Ktquf a&SUvzwf&r,faemfarmif/

odkUaomf...rnfolrQ b,fawmhrS rzwf&awmhay/ ,ckwdkif þ0w¦Ktqufudk


&SmazGaeol vli,fwa,mufudkawGU&ao;\/ (14.7.72)aeUu uRefawmfonf þudk,fh
b0ZmwfaMumif; a&;ae&if;? wu,fhtjzpfudk tajccHNyD; ajymif;jyefa&;xm;aom 0w¦K
wyk'fudk owd&onf/ ]]tyltat;}}olUudk jyefxnfhNyD; trSefudk&Sif;vdkuf&vQif aumif;rnf/
pma&;q&m\ y&d,m,f udkvnf; pmzwfolrsm; odoGm;aponf/ [kwfNyD/ xdkUaMumifh
uRefawmfh0w¦Kpm&if;pmtkyf vSefí þtyltat; 0w¦K&Smawmh 1951-ckESpf Mo*kwfv xkwf
&Ir0r*¾Zif;trSwf 50-wGif awGUonf/ xdkUaMumifh nae 1-em&Davmuf
pma&;&mrSxcJUNyD;? wuúodkvf pmMunfhwdkufodkUoGm;um &Ir0trSwf 50-udk
acwåiSm;onf/ vSefvdkufí þtyltat;0w¦K jrifvdkuf&awmh þrdef;uav; twGufzJ/
uRefawmfa&;cJUaom ]jyefvnfawGUqkHonf wdkifatmif} 0w¦Kudk owd&jyefonf/ odkUaomf
þ0w¦K&Ir0trSwf b,favmufvJ/ uRefawmfr&SmcJUrd/ xdkUaMumifh uRefawmfa&;cJUwJU
]jyefvnfawGUqkHonf wdkifatmif}0w¦K[m &Ir0trSwfb,favmufrSm ygvdrfhaemfvdkU
pOf;pm;&if; EIwfrSnnf;nnf; nLnLajymvdkufrd&m? teD;&Sd vli,fav;wa,mufu
uRefawmfhrsufESm zswfueJ MunfhvdkufNyD;-
]]OD;av;u q&maomfwmaqGvm;}}
]]at;uG}}
]][m....tqifoifhvdkufwm? uRefawmftckbJ tJ'DOD;av;&JU ]]jyefvnfawGUqkHonf
wdkifatmif}}0w¦KzwfNyD; a&SUvqufr,fqdkvdkU tJ'D0w¦Ktquf vdkuf&Smaewm}}
]]r&SmeJUuG? rqufvdkuf&bl;}}
]]bmvdkUvJ...OD;av;&,f}}
]]aemufrS ajymjyr,fuG? tJ'D0w¦K&Ir0trSwf b,favmufvJ ajymjyygtkH;}}
]]54-uRefawmf tckbJ oGm;,lvdkufr,fav}}qdkNyD; pmMunfhwdkuf bD&dkxJrS
olvG,fulpGm ,lvm\/
þpmESpftkyf acwåiSm;aMumif; uRefawmfvufrSwfxdk;cJUNyD;? pmMunfhwdkuf
tjyifbuf xGufcJUMuaom tcg olvdkufvmcJUí-
]]OD;av; uRefawmfu t&ifu Adkvfwaxmif owif;pm t,f'DwmcsKyf Adkvfxdef
vif;&JUom; armifaZmfvif;yg? uRefawmfhOD;av;a&;wJU 0w¦Ktm;vkH;tpkH&Sdw,f? OD;av;vdk
csifay;r,f}}
uRefawmfolUudk Munfhí..
]]aeygtkH;uG? rif;Munfh&wm touf 20-jynfhykHray:ao;ygbl; iga&;cJUwmu
tESpf tpdwfausmfNyD}}
]][kwfygw,f..uRefawmfpmzwfwwfwJU t&G,fupNyD;awmh OD;av;pmawG pGJoGm;
vdkufwm? 'Dawmh OD;av;pa&;onfu ,aeUxd OD;av;&JU0w¦KawG &SmNyD; pkxm;ygw,f?
OD;av; b,fr*¾Zif; *sme,frSmrqdk a&;cJUwm tukef&Sdygw,f? tcke jyefvnfawGUqkHonf
wdkifatmif tqufbJ &SmrawGUjzpfaewm}}
]]awGUrvm;uGm igrS ra&;jzpfcJUwm}}
]]bmvdkU ra&;jzpfcJUvJ OD;av;&,f}}
uRefawmfonf olUtm; tcke vGifESifhuRefawmfhtaMumif;udk wuúodkvfy&0kPfü
ESpfa,mufom;vrf;avQmuf Mu&if;&Sif;jyvdkuf&onf/
xdk0w¦Kqufra&;jzpfonfh taMumif;um;? txufazmfjyyg vGif\pmESifh
waeUwnf; a&mufvmonfh olUa,mufsm;\pm/

q&mOD;aomfwmaqG cifAsm;...
q&monf Ak'´bmom jrefrmvlrsKd;[k uRefawmf,kHMunfygonf/ ,ck q&mr
rjrvGifonf uRefawmf\umrydkif r,m;jzpfaeonfudk q&modygonf/ odkUpifvsuf
q&mu rjrvGifESifh vifr,m;vdk pmrsm;a&;om;aeMuonfudk pOf;pm;oifhygonf/
rjrvGifESifh uRefawmfrnm;cifu q&mESifholjzpfcJUorQudk tukefajymjyygonf/
,ckvJ pmcsif;qufoG,faeonf/ aemif (uRefawmfESifhnm;NyD;vJ)qufoG,fOD;rSmbJvdkU
ajymonfudk uRefawmfu olUcspfvGef;tm;BuD;awmh ruefUuGufcJUyg/ uefUuGufvdkUvnf;
&rnfh rdef;rpm; r[kwfyg/
odkUaomf..uRefawmfhpdwfxJxifonfu rjrvGifu rdef;rom;? i,fvnf;i,f&G,fol
q&muawmh EdkifiHausmf pma&;q&mBuD;vJjzpf i,f&G,folvnf;r[kwfí rjrvGif uRefawmfh
umrydkifr,m;jzpfoGm;&ifjzifh &yfwef;u&yfoGm;vdrfhrnf[k ajrSmfvifhcJUonf/
odkUaomf...,ckum; &yfwef;u r&yfonfhjyif pmcsif;qufoG,f&kHrQrubJ
þ]jyefvnf awGUqkHonfhwdkifatmif} 0w¦Ka&;vdkufawmh uRefawmfrnfodkUcHpm;&ovJ q&m
pOf;pm;yg/ uRefawmf[m q&m&JU pmzwfy&dowf wa,mufyg/ EdkUNyD; uRefawmfwdkU NrdKUrSm
q&meJUrjrvGif taMumif;odxm;Muawmh 'D0w¦K zwfNyD;wJUvlawGuqdk&if uRefawmfhudk
]armifb0if;}wJU ]rif;b,fawmhaorvJwJU/ rjrvGifudk ]rvSjrifh}wJU ]udkbqifudk
jyefvnfawGUqkHonfwdkifatmif apmifhaeaya&mh}vdkU aemufMuw,fcifAs/
q&m uRefawmfhae&mu0ifNyD; pOf;pm;apcsifygw,f/
uRefawmfolUpmudk qHk;atmifyif rzwfEdkifawmhyg/ udk,fhyg;udk,f b,fjyefnmjyef
wzsef;zsef; &dkufypfvdkufrdawmhonf/
uRefawmfrdkufw,f? 0w¦Kaumif;bdkUeJU udk,fhcspfolacsmhbdkUbJ pOf;pm;w,f/
[dkwzufvl b,fvdkjzpfrnfudk vkH;0rawG;awmrd/
uRefawmfvGifhqDudk cgwdkif;vdk zGJUzGJUEGJUEGJU pmjyefawmhrnfhpdwful;udk
zsufqD;ypfvdkufum? &ifxJwvIdufvIdufESifh ZGwfrSdwf&awmhonf/

Edk0ifbmv 7-&uf? 1951-ck/


rjrvGif
uRefawmfeJUrjrvGif&JU qufoG,frIawGudk &yfwef;u&yfypfrS jzpfawmhr,f?
uRefawmfhudk ]armif}awG ]vif}awG ac:raeeJUawmh/ rjrvGiftdrfrSm ]vif}tppfBuD;&SdNyD;om;/
'DrSm rjrvGif/ udk,fhvifudk,f cspfzdkUBudK;pm;yg/ r&bl; r&SdEdkifygbl;/
aemifom;orD;&&if cspfvmrSmygbJ/
uRefawmfhudkawmh arhypfvdkufyg/
udk,fhpdwful;,Of om,mrI twGufeJU wzufom;pdwfrcsrf;omrI? t&Suf&aprIudk
rjyKoifh yg/ rpOf;rpm;jyKrdonfh uRefawmfhtrSm;udkvJ aemifw&aMumif; cifAsm;vifxH
0efcsawmif;yef vdkufygNyD/
rjrvGif...uRefawmfhqD aemufxyfpmra&;ygeJU uRefawmfhpmvJ 'gaemufqkH;[lí
rSwf,lyg/
usef;rmygap
aomfwmaqG

þpmudk olUvifpmESifh yl;wJGydkUvdkufygonf/ odkUwdkif ra&TpmqDu aemufwapmif


vmao;As/ tHUa&m/ oluRefawmfhudk cspfvGef;vSw,fAsm/

rdk;aumif;
10-11-51
aqG...
]vifawG]armif}awGrac:&bl;qdkawmh ]aqG}vdkUawmh aemufqkH;taeeJU
ac:y&apuG,f/ [dkpmudk aqGUpdwfxJu b,fvdkcHpm;NyD;
ZGwfa&;&w,fqdkwmrdvGifodygw,f/ tJ'Dpm rdvGifzwf& awmh
rdvGifb,fvdkjzpfr,fqdkwmvJ aqG...awG;rdaerSmygbJ/ uJ...aqGudk odyfodyfcspfwJU vGif[m
aqG&JUpum; (0g)trdefUudk em;axmifvdkufemygawmhr,f/ 'DawmhvGifudk qkay;wJUtaeeJU
aqGUqD uwckawmif;cHcsifygw,f? bmvJqdkawmh aqGNyKH;aewJU yg;csKdifhBuD; cGufcGufeJU
ab;cyfapmif; apmif; 3 _2 vufrykHudk 12-vufrykHBuD;csJUNyD; vGifhqDydkUvdkufyg/
'gudkawmh [dlvluvJ (olUajym jyvdkU) oabmwlygw,f/ {nfhcef;rSm rcsdwfygbl;/
vGifhtdyfcef;xJrSm xm;rSmyg/ w&dkwao xm;rSmyg/
tJ'gaqGUqDu vGifhaemufqkH; vdkvm;csufygbJ/ 'gNyD;&if
aqGUpum;vGiftm;vkH;em;axmif NyD; aqGUykHBuD;MunfhNyD; aqGU0w¦KawGbJ zwfygawmhr,f/
aqG...rsm;rsm;pmawG a&;Edkifygap/
armifhxm0pOf...vGif
P.S a[mawmh... ]armif}qdkwmav; trSwfrJUa&;vdkufrdjyefNyD/ cGifhvTwfygawmf/
,if;onfol\ aemufqkH;pm r[kwfao;acs/ ol\awmif;qdkcsuftwdkif;
uRefawmf\ "mwfykHay;ydkUvdkufNyD;aemuf? 6ESpfrQ Mumaomtcgü olUqDu
wzefvmjyefao;onf/

uRefawmf\yg;csKdifh
rjrvGif\ ESpfoufpGJrufjcif;cH&aom uRefawmf\yg;csKdifhonf rdarG;wdkif;
zarG;wdkif;r[kwf? uRefawmfhtaztarrSma&m? arG;csif;aygufazmfxJrSma&m?
wa,mufrQyg;csKdifhrygcJUacs/ uRefawmf wa,mufom 9-ESpf 10-ESpfom;avmuf&SdrS
þyg;csKdifhudk aumuf&jcif;jzpfygonf/
onfyg;csKdifh&ykHajym&aomf vluJU&JUp&mawmh jzpfvdrfhxifyg&JU/ bmaMumifhqdk
'Dvlrr,f t&G,fuav;ubJpNyD; rçESifhygwfoufí ayGcsifwJUaumifayudk;/
uRefawmfhwGif uRefawmfhxufwESpfBuD;aom atmifxGef;NrdKifac: tudk0rf;uGJ
wa,muf&Sd cJUygonf/ (16-ESpfom;u aoqkH;oGm;onf/)

a½S;acwf awmuav;wdkUbm0
uRefawmfwdkU&Gmu bkef;BuD;ausmif;rSm jrefrmpm 7-wef;txd
oifaomavmu"mwf ausmif; ac:ygonf/ teD;ywf0ef;usif&Sd &Gmrsm;u
ausmif;om;rsm;yg vmaeMuav&m wrdkifrQ a0;rnfjzpfaom ]ulBuD;}&Gmuvmaeonfh
]r&Sif}ac: aumifrav;onf &kyf&nfoem;urm;av; ESifh cspfp&mawmfawmfaumif;onf/
tJonfwkef;u olu 8-ESpf uRefawmfu 9-ESpf armifxGef;NrdKifu 10-ESpf/
uRefawmfwdkU ausmif;wufcsdefrSm reuf 10-em&D? 12-em&Dqif;? wem&Djyefwuf?
nae 4-em&D tNyD;qif;/
tJonfawmh 12-em&DeJU wem&Dausmif;jzKwfxm;csdefrSm
uRefawmfwdkUvifr,m;vkyfwrf; upm;MuwmygbJ/
NrdKUtac: 'gqdkrkHUpm;qif;csdefy/ odkUaomfuRefawmfwdkU awmrSmawmh rkHUonfur&Sd?
&SdvJ 0,fpm;EdkifMuwmrSr[kwfzJ? udk,fhtdrfudk,fjyefNyD; xrif;Murf;pm;Mu&ygonf/
ckeaumifrav; ]r&Sif}tdrf&Sd&m ulBuD;&Gmuawmh wrdkifrQa0;ordkU
olUtdrfrjyefEdkif&Smbl;/ 'Dawmh uRefawmfeJUatmifxGef;NrdKifu tdrfjrefjrefjyef
udk,fhtdrfrSm&SdwJU xrif; [if;zufeJUxkwfcJU NyD;? 'Daumifrav;eJU
vifr,m;vkyfwrf;upm;&if;rS xrif;twlpm;Muw,f/
vifr,m;vkyfwrf; upm;w,fqdkawmh txift&Sm;r[kwfwrf;w&m;awG
,kwfMuw,f rxifvdkufMuygeJU? oluav;ui,foGm;vJNyD;&kH py,fESpfpkHrQ rikHao;bl;/
'gjzifh rif;wdkUb,fvdkupm;MuowJUvJ/
uRefawmfwdkUbkef;BuD;ausmif;0if;BuD;u tus,fBuD;As/ 4-{uavmuf&Sdygr,f/
onftxJ rSm opfyifawG? xef;yifawG? csKHzkwfawGuvJ rsm;vSygbd/ 'Dausmif;NcHBuD;
t*Fga'gifh acsmifusus u rdk;eHcsKHzkwf[mjzifh awmfawmfBuD;w,f/ olUatmufrSmu vl4-
5a,muf 0ifaeEdkifavmuf atmifus,fjyefUyg\/ rdk;vkH avvkH tkyftkyf0dkif;0dkif;BuD;
uRefawmfwdkUazmufxm;wJU xGufayguf 0ifayguf wckbJ&Sdw,f/ 'gudk uRefawmfwdkUu
tdrfvkyfMuygw,f/
odkU...aeUcif; ausmif;qif;NyD;vdkU atmifxGef;NrdKifESifh uRefawmf
xrif;xkyfuav;awGeJU okwfokwfokwfokwf jyefvmMuawmh&if 'Daumifrav;u
'DcsKHzkwfxJa&mufESifhaeNyD/ uRefawmf wdkUupm;ykHu 'DaeUaumifrav;eJU
uRefawmfvifr,m;vkyfw,fqdk&if? atmifxGef;NrdKifu ol&if; iSm;? oleJUaumifrav;eJU
vifr,m;vkyfwJUtcg uRefawmfu v,fxGefoGm;? wa,mufwvSnfh waeUpD/
yxr uRefawmfwdkU bmvkyfMuowJUvJ? awm&GmxkH;pH? tdrf&Sifvifr,m;a&m?
ol&if;iSm; a&m? ZeD;vkyfolu xrif;[if;jyifay;vdkU twlwlpm;Muw,f? pm;NyD;wJUtcgrSm
ol&if;iSm;vkyfwJU vlu xef;vufEGm;w&SOf;eJU zvfawmifa0S;xGefudkqGJNyD;
v,fxJoGm;wJUoabm rdk;eHcsKHzkwfu a0;&mudk xGufoGm;aya&mh? 'Drdk;eHcsKHzkwfxJ
vifr,m;vkyfol ESpfa,mufxJ usefcJUawmh bm&,f vdkUr[kwfbl;? uRefawmfu
uRefawmfhtazu uRefawmfhtarudkajymwJU pum;rsKd;awGolu olUtazu
olUtarudkajymwJU pum;rsKd;awG ajymMuw,f? pifppfawmh cav;wkdUbm0 pdwful;
,OfMuwmayghav/
odkUaomf bmrQ t&G,fra&mufMuao;bJeJU 'Dvdkvifr,m;oP²mefvkyfMuwmudk
rdef;u av;awmh b,fvdkaer,frodbl;/ uRefawmfwdkU a,mufsm;uav;rsm;uawmh
pGJrufom,mrI jzpfMuw,f/
'gaMumifh oDwif;uRwf ausmif;ydwfNyD; jyeftzGifhrSm 'Daumifrav;eJU
vifr,m;rvkyfMu &wm t&uf 20-avmufMumaeawmh 'DaeUolt&ifvkyfr,f?
igt&ifvkyfr,feJU r,m;vk&if; nDtpfudkESpfa,mufom; owfvdkufMuwm uRefawmfu
i,fi,fwkef;u &efjzpfw,fqdk&if w,fNyD; tudkufoefwmvm;? olUvufarmif;udk
yg;pyfeJU ukef;cJawmhwmbJ? 'Dawmholu tkwfcJusKd; wck aumufNyD;
uRefawmfhb,fbufyg;udk ydwfxkvdkufwmAsm wcgxJ aoG;aigufawmufyef;yga&m..
Munfhprf;...uRefawmf b0tusKd;ay;ykHrsm; tJonftemvJ usufua&mh uRefawmfhrSm
&Dvdkufawmh yg;csKdifhBuD; cGufcGufay:awmhwmbJAsKdU/
uJ...onfawmh 0rf;wGif;yg r[kwfbJ tJonfvdkenf;eJU jzpfay:vmwJU
'Pf&myg;csKdifh[m rsKd;&dk;vdkufp&mvm;? vdkufovm;? rvdkufzl;vm;/
[m...vdkufw,fAs? aemfrmu arG;wJU uRefawmfhorD;tBuD;qkH;rSm? uRefawmfwGif
atmifxGef;NrdKif tkwfcJusKd;eJUxkay;wJU b,fbufwzufxJ&,f? orD;usawmh
b,fa&mnma&m ESpfbufpvkH; NyKH;vdkuf&if xifxif&Sm;&Sm;BuD;
arG;uwnf;uygvmcJUw,f? 'gaMumifh uRefawmfh orD;emrnfudk olUzGm;at
ujym;rsKd;wkdUu Dimple 'ify,fvf (yg;csKdifh yg;cGuf)qdkwJU t"dyÜm,feJU zatemrnfyg
]'ify,fvfaqG}vdkU rSnfhoAs/ pifppfawmh tqif;&lyHrSm ZeD;onf&JU pGJrufwJU pdwfay:
wnfygvdrfhr,f/

&kyfESifhpdwf
uJ....onfyg;csKdifhudpörSm ]'ify,fvfaqG}u uRefawmfeJU arG;wJUuRefawmfhorD;?
uRefawmfh aoG;rdkU xm;ygawmh... odkUaomf uRefawmf\ &nf;pm;a[mif;
rjrvGif&JUom;uav; rSmygvmwmu tHUMop&mraumif;bl;vm;/
azmfjycJUonfhtwdkif; rjrvGifESifh uRefawmfonf 1951ckESpf ukefcgeD;avmufu
vlcsif; pmcsif;tquftoG,fjywfMuNyD;aemuf arESifhuRefawmfnm;NyD; 3-ESpfrQ tMum
1957-ckESpfü rjrvGifqDu pmwapmifa&mufvmygonf/

rjrvGif\tcspfed*kH;
pmtdwfudkazmufí twGif;upm&Gufacgufudk jzefUvdkufawmh okH;cgvnf&G,f
om;a,mufsm;av; wa,muf\ "mwfykHygvmonf/ cav;onf
ab;wdkufcwfapmif;apmif; tm;&yg;&BuD;&Dae&m yg;csKdifhcGufcGuf xifxif&Sm;&Sm;ESifh...
olUpmrSm..
aqG
vGifhvufa&;udk rSwfrdao;&JU r[kwfvm;/ tJ'D"mwfykH b,folUom;xifovJ/
vGifeJUudkxGef;jynfhu arG;wJUom;yg&Sif/ 'gayr,fh zata&m rata&mrSmr&SdwJU
yg;csKdifhBuD;eJU aqGeJUrwlbl;vm;[if/
'Dyg;csKdifheJU om;uav;arG;awmh aqGa&? vGifa&m ola&m odyf0rf;omMuwmbJ/
vGifu bmaMumifh0rf;omovJqdkwmawmh aqGUudk txl;ajymp&mrvdkygbl;av/ olua&m
bmvdkU 0rf;omovJqdkawmh... ]]a[h rjrvGif rif;cspfvSygwJU
aomfwmaqG..ighom;jzpfNyDuG}}wJU ]]uJ..onf awmh rif;vJighudkcspfNyDr[kwfvm;}}wJU/
trSefbJaqGa&m..vGiftck olUudkcspfoGm;ygNyD/ aqG&JU aemufqkH;pmxJrSm
(udk,fhvifudk,fcspf zdkUBudK;pm;yg)qdkwm ygw,fr[kwfvm;/ b,fvdkcspfatmif
BudK;pm;&ovJodvm;/ vGif olUudkrcspf EdkifwJUtaMumif; yxrpOf;pm;awmh
ol[maiGom&atmif&SmwwfwJU pD;yGm;a&;orm;? acwfynm vJ rwwfbl;?
pmayA[kokwvJr&Sdbl;? vGifxuf tqifhtwef;edrfhw,fvdkU xifaew,f? 'gaMumifh
olUudkrcspfEdkifwmbJ? 'Dawmh olUudktqifhtwef;jrifhvmatmif jyKjyifay;rSbJqdkNyD;awmh
vGifu t*Fvd&Sf wDcsmr[kwfvm;aqG&JU? wynfhawGudk tdrfrSmac:NyD;
t*Fvd&SfusL&Sifay;&if;eJU &SifvJ BuD;rS&,fvdkU&SufraeeJU ynmqdkwmb,fawmhrS
tcsdefaESmif;w,fr&Sdbl;? vdkufoif}}qdkvdkU olvJ vGifhpum;udk em;axmifNyD;
BudK;pm;yef;pm;oifwm tckqdk&if olt*Fvdyf0w¦KawG bmawG aumif;aumif;zwfwwfaeNyD
aqGa&U/ vGifeJUpmaytaMumif;awGbmawGvJ aqG;aEG;EdkifNyD? 'gaMumifh
olUudkvGifwef;wlxm;EdkifvdkUrdkU? EdkUNyD; udk,fhpum;tppt&m&m em;axmifwJUvlrdkUvdkU
olUudkwu,fbJcspfoGm;ygNyD aqG&,f/
aqGvJ tck aqGwrf;waewJU ZeD;rsKd; ]ar}udk&NyDrdkUvdkU aqGUrSmom,maom
tdrfaxmif wnfaqmufrdNyDr[kwfvm;/
aqGaysmf&Tifygap..udk,fpdwfESpfjzm usef;rm..csrf;omygap../
aqGtck vdkif;ajymif;NyD;a&;vmwJU b0o&kyfazmf0w¦KawGvJ vGif
tm;BuD;BudKufw,f/
wcgwkef;u ]]vGif}}
uRefawmfvnf; olUpmudk zwfNyD;0rf;omvSygonf/ aoG;rpyfaom
uRefawmfwlom;av; \ "mwfykHudkvnf; uRefawmfhom;orD;awG "mwfykHrsm;ESifh
a&maESmíxm;vdkufygonf/

Das könnte Ihnen auch gefallen