THEO DI NGHO TH THEO PHNG PHP CNG THAM GIA

Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Thng 11 nm 2012

MC LC
LI TA LI CM N T VIT TT TM LC GII THIU Mc tiu ca Bo co Phng php nghin cu PHN 1. TNG QUAN V NGHO TH 1. Din bin ngho th: cc o lng khc nhau 1.1. Chun ngho chi tiu ca NHTG v TCTK 1.2. Chun ngho thu nhp chung ca Chnh ph 1.3. Chun ngho thu nhp ring ca tng a phng 1.4. Nhn thc ngi dn v thay i cuc sng trong 5 nm qua 1.5. Nguyn nhn h i ln, thot ngho trong 5 nm qua PHN 2. CC KHA CNH A CHIU CA NGHO TH 2. Tnh a chiu ca ngho bn x 2.1. Thiu ngun nhn lc 2.2. Thiu kh nng chuyn i sinh k 2.3. Thiu vn x hi 2.4. Hn ch tip cn dch v cng 2.5. Mi trng sng km tin nghi v thiu an ton 3. Tnh a chiu ca ngho nhp c 3.1. Chi ph cuc sng cao 3.2. Vic lm bp bnh 3.3. Thiu ha nhp x hi 3.4. Hn ch tip cn dch v cng 3.5. Mi trng sng km tin nghi v thiu an ton PHN 3. MT S VN TRNG TM CA GIM NGHO TH 4. Hc vn v tay ngh 4.1. Hc vn 4.2. Vic lm v tay ngh 5. Tnh d b tn thng v An sinh x hi 5.1. Tnh d b tn thng 5.2. Bo him 5.3. Tr cp tin mt 6. Bt bnh ng 6.1. Bt bnh ng v kt qu 6.2. Bt bnh ng v c hi 6.3. Bt bnh ng v qu trnh 7. X hi ha 7.1. Nhn thc ca ngi dn v x hi ha 7.2. ng gp v chia s kinh ph 7.3. a dng ha dch v 7.4. Tham gia v trao quyn I III V VII 1 1 2 9 9 9 10 10 12 14 21 21 22 23 25 26 27 28 29 30 30 32 32 35 35 35 41 48 48 52 53 60 60 62 65 65 65 66 68 69

8. Cc vn c th ca ngi nhp c 8.1. Xu hng cc dng nhp c 8.2. Vai tr ca ngi nhp c i vi pht trin a phng 8.3. Lch s di chuyn, chin lc vn ln ca ngi nhp c 8.4. Cc nhm nhp c gp kh khn c th 8.5. Cc bt li ca cng nhn nhp c nhn t s liu phng vn PHN 4. HNG N GIM NGHO TH BN VNG 9. xut tho lun 9.1. Kt lun 9.2. Hng n gim ngho th bn vng Vit Nam

71 71 72 73 75 78 85 85 85 85

LI TA 1
u nm 2007, Vit Nam chnh thc l thnh vin th 150 ca T chc Thng mi Th gii (WTO). iu ny , ang v s mang n nhiu c hi cho Vit Nam, nhng ng thi cng t ra nhng thch thc, c bit trong vic m bo chia s li ch gia nhp WTO ti mi ngi dn, bao gm c nhm ngi ngho v d b tn thng. Trong bi cnh , ActionAid Quc t ti Vit Nam v Oxfam, nhng t chc lm vic lu nm h tr ngi ngho v thit thi nht Vit Nam cng vi cc i tc a phng thc hin sng kin Theo di ngho theo phng php cng tham gia t u nm 2007. Sng kin ny nhm mc ch theo di nh k hng nm cc kt qu gim ngho, gn vi nhng thay i v i sng ca ngi ngho v d b tn thng ti mt s cng ng dn c in hnh c khu vc th v nng thn trn c nc. Chng ti mong mun ng gp mt s khuyn ngh cho tho lun chnh sch ti cp quc gia, cng nh cho vic iu chnh v thit k cc chng trnh ca ActionAid v Oxfam ti Vit Nam. Chng ti hy vng Qu v s tm thy nhng iu b ch v th v trong bo co tng hp theo di ngho th 5 nm (2008-2012) ny. Thay mt ActionAid Quc t ti Vit Nam Thay mt Oxfam

Hong Phng Tho Trng i din

Andy Baker Gim c

Nghin cu ny c s ng gp ca nhiu t chc v c nhn. Cc kin, quan im, kt lun, v xut trnh by trong nghin cu ny khng nht thit l quan im chnh sch ca ActionAid, Oxfam hay t chc v nh nghin cu no c ti liu c trch dn trong bo co ny.

Li ta

LI CM N
Bo co tng hp v theo di ngho th ny l n lc tp th, v khng th hon thnh nu thiu s ng gp quan trng ca rt nhiu ngi. Chng ti xin cm n lnh o v cn b ca cc t chc ActionAid Quc t ti Vit Nam (AAV) v Oxfam ng gp nhng kin qu bu trong sut cc bc thit k, trin khai thc a, v vit bo co. Mt s cn b ca ActionAid v Oxfam trc tip tham gia cc chuyn thc a, chia s nhng kin thc v kinh nghim hu ch v phng php v ni dung nghin cu. Chng ti xin cm n s cho php v to iu kin thun li ca UBND, cc S ban ngnh lin quan cp thnh ph v cp qun, huyn ni tin hnh cc t theo di ngho th trong 5 nm qua (2008-2012). Chng ti xin cm n cc thnh vin Nhm nng ct huyn ng Anh (TP. H Ni), qun Kin An (TP. Hi Phng) v qun G Vp (TP. H Ch Minh) gm cn b S ban ngnh, cc t chc on th cp thnh ph v qun, huyn, cc cn b phng, x phi hp cht ch, dnh nhiu thi gian v n lc hon thnh cng tc thc a cng nh vit bo co theo di ngho ca tng im kho st. Chng ti xin c bit cm n cc cn b khu ph, t dn ph, thn xm cng tham gia v h tr cng tc thc a. S tham gia tch cc v iu phi nhp nhng ca cc i tc a phng ca ActionAid gm Trung tm v Ngi Lao ng Ngho (CWR) trc thuc LL thnh ph Hi Phng, Ban Qun l Chng trnh H tr Pht trin qun G Vp trc thuc UBND qun G Vp (TPHCM) v Ban Cng tc X hi x Kim Chung, huyn ng Anh (H Ni) l khng th thiu t theo di ngho th ny c thc hin thnh cng. Cui cng, chng ti xin by t nhng li cm n chn thnh nht ti nhng ngi dn ngho nam v n, nhng cng nhn nhp c, nhng thanh nin v tr em ti cc t dn ph, thn xm dnh thi gian chia s nhng thun li v kh khn trong i sng, nhng nhn xt, d nh v mong mun trong tng lai ca mnh thng qua cc cuc tho lun nhm v phng vn su. Nu khng c s tham gia tch cc ca h, t theo di ngho ny khng th thc hin c. Rt mong nhn c kin ng gp ca mi ngi quan tm2. Chng ti xin chn thnh cm n. Nhm t vn cng ty Trng Xun (Ageless) Hong Xun Thnh (Trng nhm), cng vi inh Th Thu Phng H M Thun inh Th Giang Lu Trng Quang ng Th Thanh Ha Nguyn Th Hoa Trng Tun Anh

Cc kin ng gp c th gi cho: anh Hong Xun Thnh, Trng nhm t vn, Gim c Cng ty Trng Xun (Ageless): (04) 39434478 (vn phng), 091 334 0972 (di ng), emai: thanhhx@gmail.com; ch Trn Hng ip, Cn b Chng trnh Vn ng Chnh sch v Truyn thng, Oxfam, (04) 39454362, email: thdiep@oxfam.org.uk; ch Dng Minh Nguyt, Cn b iu phi Chnh sch, ActionAid Quc t ti Vit Nam, (04) 39439866, email: nguyet.duongminh@actionaid.org.

Li cm n

III

T VIT TT
AAV ANTT BB BHXH BHYT BTXH C CLB CN CSHT CWR C&D DTTS BKK H GD-T HND HIV/AIDS HN HP HSSV KCN LL L-TBXH MTTQ Ngh nh 49 Ngh nh 67 Ngh nh 13 NHCSXH NHTG QHXH SXKD TCTK THCS THPT TPHCM UBND UNDP VHLSS XGN XHH XKL WTO ActionAid Quc t ti Vit Nam An ninh trt t Bt bnh ng Bo him x hi Bo him y t Bo tr x hi Cao ng Cu lc b Cng nhn C s h tng Trung tm v Ngi Lao ng Ngho Trung tm Hp tc Pht trin Ngun Nhn lc Dn tc thiu s c bit kh khn i hc Gio dc - o to Hi ng Nhn dn Hi chng suy gim min dch H Ni Hi Phng Hc sinh sinh vin Khu cng nghip Lin on Lao ng Lao ng v Thng binh X hi Mt trn T quc Chnh sch min, gim hc ph, h tr chi ph hc tp (theo Ngh nh s 49/2010/N-CP ngy 14/5/2010 ca Chnh ph) Chnh sch tr gip cc i tng bo tr x hi (theo Ngh nh s 67/2007/N-CP ngy 13/4/2007 ca Chnh ph, c sa i b sung theo Ngh nh s 13/2010/N-CP ngy 27/2/2010 ca Chnh ph) Ngn hng Chnh sch X hi Ngn hng Th gii (WB) Quan h x hi Sn xut kinh doanh Tng cc Thng k Trung hc C s Trung hc Ph thng Thnh ph H Ch Minh y ban Nhn dn Chng trnh Pht trin Lin hp quc Kho st mc sng h gia nh Vit Nam Xa i gim ngho X hi ha Xut khu lao ng T chc Thng mi Th gii 1 USD 20.900 VN hoc ng (ti thi im thng 11/2012)

T vit tt

TM LC
Ngho ti Vit Nam vn thng c coi l mt vn ch yu khu vc nng thn; nhng th ha nhanh chng ang t ra nhu cu gii quyt nhng kha cnh ngho c th v nhng hnh thc ngho mi ti khu vc th. Trong 5 nm qua, cuc sng ca a s ngi ngho th c ci thin, d mc ci thin cn chm. Nhiu h gia nh vn ln thot ngho nh chuyn i sinh k hiu qu v u t cho gio dc ca con ci. Trong bi cnh th ha, vic b thu hi t, thiu hc vn v tay ngh c th khin mt s h tr nn ngho kh hn, nhng cng c th gip mt s h khc c c hi chuyn i sinh k vn ln, nh xy phng tr cho thu v bun bn dch v nh. Nhiu h ngho c gng vay mn, tit kim chi tiu u t cho con n hc sau ny c vic lm n nh vi thu nhp cao hn. T l ngho th ti cc thnh ph ln ca Vit Nam mc thp nu xt n thun theo cc tiu ch thu nhp hoc chi tiu. Tuy nhin, khi nhn di gc ngho a chiu, tnh trng ngho th trm trng hn nhiu. Thiu lao ng v tay ngh, thiu kh nng chuyn i sinh k, thiu vn x hi, hn ch tip cn dch v cng, mi trng sng km tin nghi v thiu an ton l 5 thiu ht c bn ca ngi ngho bn x. Ngi nhp c ngho cn chu thm bt li c th v chi ph cuc sng cao th, thiu ha nhp x hi dn n kh tip cn cc dch v cng v h thng an sinh x hi chnh thc. Ngi ngho th gp nhiu bt li khi i mt vi a c sc trong 5 nm qua, in hnh l lm pht cao trong nm 2008 v 2011, khng hong ti chnh th gii nm 2008-2009, v suy gim tng trng kinh t trong nc nm 2012. a s ngi ngho th tip cn km vi h thng an sinh x hi, do lm vic trong cc doanh nghip t nhn nh v trong khu vc phi chnh thc. Cc chnh sch h tr bo him v cc chng trnh tr cp tin mt cn c ci tin v xc nh i tng th hng v mc h tr. Chi ph gio dc cao l mt gnh nng ln vi ngi ngho th. Hin ang c s mt cn i v cht lng ngun nhn lc (c bit l tay ngh k thut) vi nhu cu ca th trng lao ng. Thanh nin tt nghip THPT ang thiu cc thng tin hng nghip khch quan v chuyn su. Cc chng trnh h tr dy ngh ngn hn cho ngi ngho th cha pht huy hiu qu nh mong mun. Cng nhn lm vic trong cc ngnh thm dng lao ng t c trang b cc k nng c th chuyn i (khi xin vic ti doanh nghip khc). Nhiu thanh nin tt nghip cao ng, i hc kh tm kim vic lm ph hp vi ngnh hc. Ngi dn ngy cng quan tm n cc kha cnh ca bt bnh ng. Chnh sch x hi ha gip huy ng s tham gia ca ton x hi vo s nghip gim ngho, gio dc v y t. Tuy nhin, x hi ha vn thng c hiu thin v ng gp kinh ph cho cc dch v, dn n lm tng gnh nng ti chnh cho ngi ngho v gp phn gia tng bt bnh ng v tip cn dch v. Kt qu theo di ngho trong 5 nm qua cho thy, gim ngho th ti Vit Nam ang gp nhng thch thc mi v cn cch tip cn mi. Nu cc thch thc khng c gii quyt ng n, cht lng cuc sng ca ngi ngho bn x v nhp c s kh ci thin, tnh d b tn thng cao, v bt bnh ng s tip tc tng ln. Bo co ny xut tm vn cc nh lp chnh sch nn quan tm: 1. o lng ngho a chiu nhn din ng tnh trng ngho th. Cn xy dng mt h thng theo di, nh gi thng xuyn thit k chnh sch h tr cc nhm c th, trong bao gm b cng c o lng tc ng ca cc c sc n cc nhm kh khn v d b tn thng. y s l s ci thin ng k so vi cc t r sot ngho thun ty theo thu nhp vo cui nm.

Tm lc

VII

2. Thit k cc chnh sch h tr thch hp v khng phn bit i x i vi ngi nhp c, khng ph thuc vo tnh trng h khu. Cn h tr ngi nhp c v tm kim v bo m vic lm an ton, tip cn h thng an sinh x hi v gim chi ph cuc sng ti th. C th ci thin vn x hi ca ngi nhp c bng cch to c hi tham gia nhiu hn vo cc hot ng cng ng, dch v t gip, sinh hot t nhm, cc hot ng vn ha, truyn thng v php lut v cc k nng sng vi s tham gia tch cc ca cc bn lin quan. 3. Qui hoch th v phn b ngn sch da trn qui m tng dn s bao gm c ngi nhp c, nhm tng bc gii quyt s qu ti ca cc dch v nh (ch trng cp thot nc, v sinh mi trng), dch v gio dc v y t, trong u tin u t cho cc a bn ngoi vi thnh ph ang chuyn i c ng ngi ngho v ngi nhp c, nht l nhng ngi cng con nh. 4. u t mnh hn cho chng trnh gim ngho th. Vic lm ti th gn vi v tin gi v nh ca ngi nhp c ng vai tr quan trng trong chin lc sinh k a dng ha ca c dn nng thn. Do , chng trnh gim ngho th cn c phn b ngun lc thch ng hn. Cn thc hin nghim tc hng dn ca B L-TBXH v r sot ngho vi nhng h trn a bn t 6 thng tr ln, khng phn bit v tnh trng h khu v tnh trng c tr. 5. Xy dng h thng chnh sch an sinh x hi ton din, d tip cn,khng phn bit i x vi ngi nhp c khu vc th. n gin ha th tc v hp nht cc chnh sch an sinh x hi ri rc hin nay. M rng i tng c h tr mua th BHYT nhm t c mc tiu BHYT ton dn. M rng i tng c nhn tr cp tin mt thng xuyn n ton b nhm ngho li th v nhm ngho c con nh. C chnh sch tr cp kp thi cho nhm gp ri ro dn n i sng kh khn, bao gm c ngi nhp c. Nng mc tr cp tin mt t c hiu qu thc t; ng thi xy dng c ch iu chnh kp thi cc mc h tr theo din bin gi c. Xy dng c ch chi tr thun tin v c ch t vn, gim st trong cc chng trnh tr cp tin mt. ng thi, xy dng c ch theo di, phn hi v thc hin cc chnh sch an sinh x hi (thng qua cc cng c th bo co cng dn, kim ton x hi, cht vn cng khai, phn tch ngn sch a phng...). 6. Sa i cc chnh sch h tr hc ngh hiu qu, d tip cn vi lao ng ngho th, nh cc chnh sch h tr doanh nghip o to ngh cho cng nhn, chnh sch h tr cc hnh thc va hc va lm gn vi cc c s ngnh ngh dn doanh, cc hip hi doanh nghip ti th (khng nht thit ch gn vi cc trung tm dy ngh chnh thc). Tng cng cung cp thng tin hng nghip khch quan, chuyn su cho nhm hc sinh tt nghip THPT. 7. Xy dng c ch c th nhm tng cng s tham gia v trao quyn, nht l trong gio dc v y t. Kim sot cht ch vic cc nh trng vn ng cha m ph huynh ng gp cc khon khc nhau, nhm gim chi ph gio dc cho ngi ngho th. 8. Xy dng cc chnh sch hiu qu hn nhm h tr doanh nghip nh, thc y trch nhim x hi doanh nghip, thc y chnh thc ha cc hot ng thuc khu vc phi chnh thc. Cc chnh sch ny trong trung v di hn s c tc dng h tr ngi ngho, ngi nhp c gim ri ro v vic lm v tip cn tt hn vi h thng an sinh x hi.

VIII

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

GII THIU
MC TIU CA BO CO
Vit Nam thay i nhanh chng trong vng 25 nm qua. T ch l mt trong nhng quc gia ngho nht trn th gii, Vit Nam t c nhiu thnh tu to ln v tng trng kinh t v gim ngho trong nhng nm gn y. Nm 1993, c gn 60% dn s Vit Nam thuc din ngho; t l ny gim xung cn 14% vo nm 20083. Trong giai on 2007-2012, Chnh ph Vit Nam tip tc thc hin mt s chnh sch ci cch nhm a t nc ra khi tnh trng km pht trin v gip nhng h gia nh ngho cn li thot ngho. Vic tr thnh thnh vin chnh thc ca T chc Thng mi Th gii (WTO) vo u nm 2007 nh du mt chuyn bin quan trng ca Vit Nam nhm hi nhp y vo nn kinh t ton cu. t nc ang thay i nhanh chng, mang li nhiu c hi cng nh thch thc cho ngi dn Vit Nam, c bit l nhm ngi ngho c khu vc nng thn v thnh th. Nhm theo di nhng thay i m Vit Nam tri qua sau khi gia nhp WTO v thc hin cc chnh sch ci cch, cc t chc phi Chnh ph quc t gm Oxfam v ActionAid phi hp vi cc i tc a phng ti nhng tnh m cc t chc c chng trnh h tr xy dng mt mng li theo di tnh trng ngho c s tham gia nhm mc tiu: Tin hnh theo di nh k tnh trng ngho ca cc nhm d b tn thng ti mt s cng ng dn c in hnh, trong bi cnh gia nhp WTO cng vi cc chnh sch ci cch ca Chnh ph n nm 2012, nhm cung cp cc phn tch v xut cho tho lun chnh sch, cng nh cho vic thc hin cc chng trnh, d n ca Oxfam, ActionAid v cc i tc. Mc ch ca vic theo di ngho lp li hng nm l: Cung cp cc thng tin nghin cu nh tnh hu ch v tnh trng ngho v pht trin b sung cho cc s liu thng k v iu tra ngho ca nh nc v cc t chc. Xy dng mt mng li quan trc cnh bo sm nhm xc nh nhng thay i i sng ngi ngho v d b tn thng trong bi cnh gia nhp WTO v cc chnh sch ci cch ca Chnh ph. Nng cao nng lc a phng v thc y s tham gia ca ngi dn vo qu trnh theo di ngho phc v cng tc gim ngho mt cch hiu qu v cng bng. Mng li theo di ngho th c trin khai t nm 2008 ti thnh ph Hi Phng v thnh ph H Ch Minh. n nm 2009, mng li theo di ngho th c m rng thm thnh ph H Ni. Bo co tng hp kt qu theo di ngho th vng 1 nm 2008, vng 2 nm 2009, vng 3 nm 2010 v vng 4 nm 2011 c n hnh4. Bo co ny trnh by kt qu theo di ngho th lin tc trong 5 nm (t 2008 n 2012) ti 3 im quan trc thuc thnh ph H Ni, Hi Phng v thnh ph H Ch Minh.

3 4

TCTK, Kt qu kho st mc sng h gia nh Vit Nam nm 2008, NXB Thng k, H Ni, 2010. Tham kho Bo co Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co tng hp nm 2008, thng 4 nm 2009, Oxfam v ActionAid Quc t ti Vit Nam; Bo co Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co tng hp vng 2 nm 2009, thng 11 nm 2009, Oxfam v ActionAid Quc t ti Vit Nam; Bo co Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co tng hp vng 3 nm 2010, thng 11 nm 2010, Oxfam v ActionAid Quc t ti Vit Nam; v Bo co Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co tng hp vng 4 nm 2011, thng 10 nm 2011, Oxfam v ActionAid Quc t ti Vit Nam.

Gii thiu

Phng php nghin cu

Kho st lp li hng nm
im khc bit ca sng kin theo di ngho ny l kho st lp li hng nm thy r nhng thay i v tnh hnh gim ngho qua cc nm ti cc im kho st. Nhm nng ct hng nm s quay tr li nhng a im kho st, lm li bi tp phn loi h vi ng danh sch ca nm trc, phng vn lp li mt s h gia nh v doanh nghip in hnh Duy tr s tham gia lin tc qua cc nm ca cc thnh vin trong Nhm nng ct ti tng thnh ph cng gip cho vic theo di nhng thay i v tnh trng ngho theo thi gian ti cc im kho st thun li hn.

a im kho st
Ti mi thnh ph s chn mt (01) phng hoc x mang tnh in hnh v tnh trng ngho ca ngi bn x v ngi nhp c. Da vo quan h lm vic sn c ca AAV v Oxfam vi i tc a phng, cc a im tin hnh theo di ngho th c la chn nh sau: Thnh ph H Ni: theo di ngho c tin hnh ti x Kim Chung thuc huyn ngoi thnh ng Anh, ni tp trung cc doanh nghip c vn u t nc ngoi trong Khu cng nghip Bc Thng Long Thnh ph Hi Phng: theo di ngho lp li c tin hnh ti phng Lm H thuc qun ven Kin An. Thnh ph H Ch Minh: theo di ngho lp li c tin hnh ti phng 6 thuc qun ven G Vp. Trong mi phng hoc x, hai (02) t dn ph hoc thn xm c la chn tin hnh theo di ngho. Nh vy, tng cng c 3 phng/x v 6 t dn ph/thn xm tham gia vo t kho st ngho th. Mc tiu ca mng li theo di ngho khng nhm a ra cc s liu thng k mang tnh i din, m nhm cung cp cc minh chng nh tnh v kin chia s ca ngi dn phc v cho tho lun chnh sch v xy dng cc chng trnh pht trin. Do vy, cc x, phng c la chn c mc ch th hin s a dng gia cc im kho st (Bng 1). BNG 1. Cc im kho st ngho th
Phng/ Qun/ x huyn Thnh ph V tr a l Tng Tng s h Tng s Tng s T l h din gia nh nhn khu nhn ngho ti tch t thng tr thng tr khu thi im (h) (ngi) tm tr kho st (ha) (ngi) 7/2012 (%) 395 175 2,822 3,344 10,913 12,652 24,305 4,500 2.1 0.4

Kim Chung Lm H

ng Anh

H Ni

Ngoi thnh Ngoi vi th

Kin An Hi Phng

Phng 6 G Vp TP.HCM Ngoi vi th

165

2,600

14,976

14,599

1.8

Ngun: Phiu thng tin cp phng/x, s liu n thng 8/2012

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Mt s c im chnh ca 6 t dn ph/thn l cc im kho st trong theo di ngho th c nu Bng 2. BNG 2. Mt s c im ca 6 t dn ph/thn kho st
Thnh ph Qun/Huyn Phng/X T dn ph/ Thn xm Tng s h thng tr (h) Tng s nhn khu thng tr Tng s nhn khu tm tr T l h ngho cui 2011 (%) T l h cn ngho cui 2011 (%) T l h s dng nc vi (%) T l h s dng in li (%) T l h c h x t hoi/bn t hoi (%) T l h sng trong nh tm (%) T l tr em di 5 tui SDD (%) Tng s ngi ang nhn tr gip XH hng thng (theo N 67/CP) Trong : Tr em m ci Ngi cao tui c n Ngi tn tt Ngi nhim HIV/AIDS Ngi n thn nui con cn nh T l tr nhp hc trong tui tiu hc (%) 0 1 14 2 4 100 0 0 7 0 3 100 100 100 0 0 1 0 0 100 100 100 31 (20%) 0 1 0 0 3 100 100 100 5 (5%) 0 0 0 0 0 100 100 100 5 (9,4%) 0 0 2 0 0 100 100 100 18 (28%) TP. H Ni ng Anh Kim Chung Thn Nhu 950 3.685 1,9 0,7 65 100 100 0 11 21 Thn Bu 1.026 4.122 2,3 0,4 100 100 100 0,1 0,1 10 TP. Hi Phng TP. H Ch Minh Kin An Lm H T 3 (t 2 c) 156 568 0 0 0 100 100 100 0 0 1 G Vp Phng 6 T 27

T 14 T 25 (t 30 c) 166 700 130 0,6 1,2 100 100 100 0 0 4 60 240 405 0 0 100 100 100 0 0 0

64 428 490 32,8 15,6 70 100 100 0 0 2

2.743 15.878

T l tr nhp hc trong tui trung hc c s (%) 100 T l tr nhp hc trong tui trung hc ph 100 thng (%) S h ang vay cc ngun vn u i (h, tng ng % tng s h)

214 150 (15,8%) (20,8%)

Ngun: Phiu thng tin cp t dn ph/thn xm, s liu n thng 8/2012 (Ch thch: N/A khng c s liu)

Gii thiu

Nhm nng ct thc hin theo di ngho

Mt nhm nng ct v theo di ngho ca tng qun/huyn c thnh lp bao gm 15-20 ngi: i din cc i tc a phng ca chng trnh ActionAid trn a bn, nh Trung tm v Ngi Lao ng Ngho (CWR) ti TP. Hi Phng v Ban Qun l Chng trnh H tr Pht trin qun G Vp ti TPHCM. i din mt s c quan cp thnh ph nh S L-TBXH, Hi Ph n v Lin on Lao ng. i din cc c quan cp qun/huyn nh phng L-TBXH, phng Ti chnh K hoch, phng Ti nguyn-Mi trng v Hi Ph n. i din t cc phng/x, t dn ph/thn xm c la chn tin hnh kho st.

Nhm nng ct c trch nhim trc tip tin hnh cc cng vic theo di tnh trng ngho ti cc im kho st trn a bn mnh, t khu t chc, trin khai thu thp thng tin v tm tt thng tin thc a. Nhm nng ct c tp hun nng cao nng lc v h tr k thut ca Nhm t vn cng ty Trng Xun (Ageless) v cn b chng trnh Oxfam, ActionAid.

Khung theo di ngho th

Vng theo di ngho th theo phng php cng tham gia ln th nm trong nm 2012 gm 3 ch chnh lin kt vi nhau. Ch 1: Tng quan ngho th: din bin ngho th theo cc phng php o lng khc nhau, nhn xt ca ngi dn v qu trnh r sot ngho, cm nhn thay i cuc sng; nhn thc v bt bnh ng v x hi ha th. Ch ny nhm cung cp mt bc tranh chung v ngho th v ngi ngho bn x ti cc im quan trc thng qua ting ni ca chnh ngi dn v cn b c s. Ch 2: Ngho a chiu: cc kha cnh a chiu ca ngho th. Ch ny nhm tng kt cc kha cnh ngho th v cc vn mi ni lin quan n ngi ngho bn x v ngi nhp c. Ch 3: Ngho th v ngi nhp c: cc kha cnh c th ca ngho th lin quan n nhm nhp c lm vic trong khu vc phi chnh thc v cng nhn nhp c. Ch ny tm hiu v c im, hc vn, tay ngh, iu kin sng, k sinh nhai, tnh d b tn thng ca nhm nhp c ti khu vc th. t theo di ngho th vng 5 nm 2012, bn cnh vic tng kt nhng thay i trong 5 nm qua (2008-2012) ca ngho th, cn kho st k hn mt s ti trng tm c nh hng ln n gim ngho th trong bi cnh mi, gm hc vn v tay ngh, tnh d b tn thng v an sinh x hi, nhn thc v bt bnh ng, x hi ha, v cc vn c th ca ngi nhp c.

Kho st thc a
Vng theo di ngho th th nm c t chc t thng 7 n thng 8 nm 2012. Thi gian kho st thc a theo phng php cng tham gia ti mi phng/x trong vng 1 tun. Cc cng c thu thp s liu chnh l: Tho lun nhm: c thc hin vi nhm cn b phng/x, nhm nng ct t dn ph/ thn xm v vi cc nhm dn c a phng gm nhm nam, nhm n, nhm ngho, nhm khng ngho, nhm cn b vin chc, nhm thanh nin v mt s nhm nhp c (cng nhn nhp c, bn hng rong, chy xe m, th xy, m bp, ve chai). Cc cng c nh gi c s tham gia nh xp loi mc sng h, ng thi gian, bi tp ba mu, lit k v xp hng, s phn tch sinh k... c s dng hiu hn v phn ha giu

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

ngho, tiu s cng ng, din bin sinh k, bi cnh ri ro, phn hi ca ngi dn v vic thc hin cc chng trnh v d n a phng. Theo di ngho th vng 5 nm 2012 thc hin c 63 cuc tho lun nhm vi s tham gia ca 365 ngi dn, cng nhn nhp c v cn b c s, trong c 152 nam gii v 213 ph n, hu ht l ngi Kinh. Phng vn su ghi li cu chuyn in hnh: phng vn su mt s h ngho, cn ngho, thot ngho, ti ngho in hnh (trong c cc h thuc din ngho nht, ph n lm ch h), h kh, h nhp c ti mi t dn ph/thn xm hiu su hn quan nim v ngho, iu kin sng, tnh trng d b tn thng, cch chng vt qua kh khn v phn hi v chnh sch. Theo di ngho th vng 5 nm 2012 thc hin c 94 cuc phng vn su, trong c 28 ngi l nam gii, 66 ngi l n gii. Phiu phng vn nhm cng nhn nhp c: s dng mt bng hi dnh ring cho nhm cng nhn nhp c lm vic trong cc doanh nghip, tp trung vo tm hiu thng tin v c im nhn khu, iu kin sng v lm vic, tnh d b tn thng. a im phng vn ti mt s khu nh tr cng nhn trn a bn, chn mu theo phng php bt gp ngu nhin. Do c im cng nhn thng thay i ni lm vic v ni tr, nn mu iu tra nm 2012 khng lp li mu iu tra trong cc nm trc. Theo di ngho th vng 5 nm 2012 hon thnh c 180 phiu phng vn cng nhn nhp c ti H Ni, Hi Phng v TPHCM. Trong s 180 ngi tr li phiu phng vn c 55 ngi l nam gii, 125 ngi l n gii; 175 ngi Kinh v 5 ngi DTTS. Phiu thng tin: cn b theo di cung cp cc s liu thng k v phng/x v t dn ph/thn xm tin hnh kho st. Quan st trc tip v chp nh l cng c cung cp cc thng tin b sung. Phng vn cn b: Ngoi cc cng c trn y, chuyn kho st cn thc hin 10 cuc phng vn cn b cc ban ngnh cp qun/huyn. Phng php kim tra cho thng tin trong nghin cu nh tnh c s dng xuyn sut bo co, nhm c gng a ra cc nhn xt c kim chng qua nhiu ngun thng tin, nh s liu bo co ca a phng, tho lun nhm, phng vn su, s liu phng vn bng hi v quan st, phn tch ca nhm nghin cu. Bo co tng hp 5 nm ny phn nh cc kt qu kho st chnh thu c t cc im quan trc thuc ba thnh ph trong giai on 2008-2012, nhn mnh vo nhng thay i c ngi dn cm nhn v tnh trng ngho th v nhng thng ip chnh sch rt ra t din bin ngho ti cc im quan trc5. Cu trc ca bo co gm 4 Phn, trong Phn 1 nu tng quan v din bin ngho th trong 5 nm qua; Phn 2 trnh by cc kha cnh a chiu ca ngi ngho bn x v ngi ngho nhp c ti khu vc th; Phn 3 nu mt s vn trng tm ca gim ngho th; v Phn 4 l cc kt lun v khuyn ngh hng n gim ngho th bn vng ti Vit Nam.

Cc thng tin th cp c trch ngun ring. Cc thng tin khng trch ngun trong bo co ny c tng hp t ghi chp thc a theo di ngho th trong 5 nm t 2008 n 2012 ti 3 thnh ph H Ni, Hi Phng v TPHCM.

Gii thiu

PHN 1. TNG QUAN V NGHO TH

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

PHN 1. TNG QUAN V NGHO TH

Vit Nam ang tri qua qu trnh th ha nhanh chng. D bo n nm 2020 dn s th s t t l 45% tng dn s, so vi gn 30% nm 20096. th ha nhanh chng dn n ngho Vit Nam ngy cng tr thnh mt vn th, cng nh nng thn.

1.DIN BIN NGHO TH: CC O LNG KHC NHAU

Tnh trng ngho ti Vit Nam thng c o nh lng bng chun ngho chi tiu ca Ngn hng Th gii/Tng cc Thng k (NHTG/TCTK) hoc chun ngho thu nhp ca Chnh ph. Ngho a chiu cn c th nh gi nh tnh qua nhn thc ca ngi dn.

1.1. Chun ngho chi tiu ca NHTG v TCTK

Chun ngho chi tiu ca NHTG/TCTK c xy dng t nm 1993 v c cp nht theo bin ng gi cc nm c thc hin Kho st mc sng h gia nh Vit Nam (VHLSS). T l ngho th theo chun ngho chi tiu ca NHTG/TCTK gim rt chm trong giai on 2004-2008 (Bng3). L do chnh l ngho th theo cch o tin t ny i vo li, t l ngho cn rt thp nn kh gim thm. Tc ng ca cc ri ro v c sc cng lm chm tin trnh gim ngho. Ngi ngho khu vc th ph thuc vo kinh t tin mt, do chu nh hng bt li trc tip ca vic lm bp bnh v gi c tng cao trong thi gian qua. Nm 2010, NHTG/TCTK xut mt chun ngho chi tiu mi cao hn hn so vi chun ngho c s dng t nm 1993 cho ph hp vi c cu chi tiu hin ti ca h gia nh Vit Nam v bin ng gi c theo thi gian v theo vng. Theo chun ngho mi th t l ngho th nm 2010 l 6% (so vi t l rt thp l 3,3% nm 2008 theo chun ngho c). T l ngho th cao hn ti cc thnh ph nh - nhng ni c c im ging vi vng nng thn nhiu hn so vi cc thnh ph ln. Hin ti, s lng ngi ngho khu vc th chim 8,6% tng s ngi ngho Vit Nam nm 20107. BNG 3. T l ngi ngho ti Vit Nam theo chun ngho chi tiu ca NHTG/TCTK, giai on 19932010 (%)
1993 C nc th Nng thn
Ngun: Ghi ch:

1998 37.4 9.5 44.9

2002 28.9 6.6 35.6

2004 19.5 3.6 25.0

2006 16.0 3.9 20.4

2008 14.5 3.3 18.7

2010 20.7 6.0 27.0

58.1 25.1 66.4

TCTK, Kt qu kho st mc sng h gia nh nm 2008, NXB Thng k, H Ni, 2010 N gn hng Th gii, Khi u tt, nhng cha phi hon thnh: Thnh tu n tng ca Vit Nam trong gim ngho v nhng thch thc mi, thng 6/2012. C hun ngho chi tiu mi p dng t nm 2010 theo xut ca NHTG/TCTK l 653.000 ng/ ngi/thng,

Nm 2009, Vit Nam c 29,6% dn s sng khu vc thnh th so vi 23,7% vo nm 1999. Gia hai cuc Tng iu tra dn s nm 1999 v 2009, t l tng bnh qun nm ca dn s thnh th l 3,4%/nm, trong khi khu vc nng thn l 0,4%/nm. Ngun: TCTK, Kt qu Tng iu tra dn s nm 2009. Ngn hng Th gii, Khi u tt, nhng cha phi hon thnh: Thnh tu n tng ca Vit Nam trong gim ngho v nhng thch thc mi, thng 6/2012.

PHN 1. Tng quan v ngho th

1.2. Chun ngho thu nhp chung ca Chnh ph

C 5 nm mt ln Chnh ph li ban hnh chun ngho thu nhp mi tin hnh tng r sot h ngho trn ton quc, lm cn c thc hin cc chnh sch an sinh x hi. Theo chun ngho thu nhp ca Chnh ph p dng cho giai on 2006-2010, t l h ngho th gim chm mc hn 1 im phn trm 1 nm. Ti thi im cui nm 2010, Chnh ph ban hnh chun ngho thu nhp mi cho giai on 2011-2015 tng gn gp i so vi chun ngho thu nhp c giai on 2006-2010. Theo chun ngho mi th t l h ngho th ton quc nm 2010 tng gn 2 im phn trm, nhng sang nm 2011 t l ngho th theo chun ngho mi gim v mc ca nm 2010 theo chun ngho c (Bng 4). . BNG 4. T l h ngho Vit Nam theo chun ngho thu nhp ca Chnh ph, giai on 2006-2011 (%)
Chun ngho thu nhp c 2004 C nc th Nng thn
Ngun: Ghi ch:

Chun ngho thu nhp mi 2010 10.7 5.1 13.2 2010 14.2 6.9 17.4 2011 12.6 5.1 15.9

2006 15.5 7.7 17.0

2008 13.4 6.7 16.1

18.1 8.6 21.2

TCTK, Mt s kt qu ch yu t Kho st mc sng h dn c nm 2010, thng 6/2011; S liu ngho nm 2011 theo thng co Tnh hnh kinh t - x hi qu 1 nm 2012 ca TCTK trn trang webhttp://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=621&ItemID=12291 C hun ngho c ca Chnh ph giai on 2006-2010 l thu nhp bnh qun t 200.000 ng/ngi thng tr xung nng thn v t 260.000 ng/ngi/thng thnh th. T l h ngho cc nm 2004, 2006, 2008 v 2010 c TCTK tnh theo chun ngho giai on 2006-2010 c iu chnh theo trt gi ca tng nm tng ng. C hun ngho mi ca Chnh ph giai on 2011-2015 l thu nhp bnh qun t 400.000 ng/ ngi/thng tr xung nng thn v t 500.000 ng/ngi/thng tr xung thnh th (Quyt nh s 09/2011/Q-TTg ngy 30/1/2011 ca Th tng Chnh ph)

1.3. Chun ngho thu nhp ring ca tng a phng

Theo qui nh ca Vit Nam, mi tnh/thnh ph c th ra chun ngho thu nhp ring ca mnh ty thuc vo mt bng gi c v mc sng dn c tng a phng, min l khng thp hn chun ngho thu nhp chung ca Chnh ph. Cn c vo mc chi ph cuc sng ti th v kh nng cn i ngn sch thc hin cc chnh sch h tr ngi ngho ca tng thnh ph, H Ni v TP HCM lin tc iu chnh tng chun ngho ring ca mnh. u nm 2011, thnh ph H Ni ban hnh chun ngho ring cao hn gp ri so vi chun ngho chung ca Chnh ph. TP HCM p dng chun ngho ring t nm 2009 cao hn gp i so vi chun ngho mi ca Chnh ph. Ring thnh ph Hi Phng, sau duy nht mt nm 2010 p dng chun ngho ring, sang nm 2011 quay tr li s dng chun ngho chung ca Chnh ph (Bng 5). Trong bi cnh chi ph sinh hot cao cc th ln, tng chun ngho gip nhn din chnh xc hn tnh trng ngho. Chi ph sinh hot Hi Phng cao khng km g H Ni, nn chun ngho thu nhp thp ca Hi Phng c th khng phn nh c thc t ca tnh trng ngho ti y.

10

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

BNG 5. Chun ngho ca Chnh ph v chun ngho ring ca ba thnh ph ln trong tng thi k (thu nhp bnh qun: ng/ngi/thng) 2006
Chun ngho chung ca Chnh ph Chun ngho ring ca TP. H Ni Chun ngho ring ca TP. Hi Phng

2007

2008

2009

2010

2011

2012

200.000 nng thn 260.000 th 270.000 nng thn 350.000 th 200.000 nng thn 260.000 th

400.000 nng thn 500.000 th 330.000 nng thn 550.000 nng thn 500.000 th 750.000 th 300.000 400.000 nng thn nng thn 500.000 th 390.000 th 1.000.000 (khng phn bit nng thn hay th)

Chun ngho ring ca TP. HCM

500.000

Ngun: Cc quyt nh v chun ngho ca UBND TP H Ni, TP Hi Phng v TP HCM

Tng ng vi chun ngho thu nhp ring ca tng thnh ph, t l h ngho cui nm 2011 ba im quan trc tip tc gim, v hin u mc rt thp (Bng 6). Tin lng, tin cng ca ngi dn tng ln theo xu hng lm pht chung cng ng gp vo xu hng gim t l h ngho chnh thc. Ring ti phng Lm H (Hi Phng) hu nh ch cn nhm ngho li nn t l h ngho kh gim thm. Tuy nhin, Hi Phng p dng chun ngho chung ca Chnh ph, nn t l ngho s cao hn nu Hi Phng p dng chun ngho ph hp vi mt bng gi c a phng. BNG 6. T l h ngho ti cc im quan trc, giai on 2005-2011
Phng/ x Qun/ huyn Thnh ph V tr a l T l h ngho theo chun ngho c (%) T l h ngho theo chun ngho mi (%)

2005 2006 2007 2008 u cui u cui cui 2009 2009 2010 2010 2011 X Kim Chung Phng Lm H Phng 6 ng Anh H Ni Ngoi thnh cng nghip ha Ngoi vi th ha Ngoi vi th ha 6.6 3.8 1.7 5.0 5.2 3.1 2.1

Kin An Hi Phng G Vp TPHCM

3.6

1.54 2.2

0.93 1.26

0.68 0

9.1

0.51 1.28 8.1 -

0.5

0.44

5.76 2.58

Ngun: S liu r sot h ngho 2005-2011 ti cc im quan trc

Qu trnh r sot ngho ti cc im quan trc k lng hn trong 5 nm qua. Phng 6 (G Vp, TP HCM) thc hin phiu iu tra thu nhp theo mu ring ca TP HCM, chi tit ha cc khon thu khu vc th (so vi mu phiu iu tra thu nhp ca B L-TBXH c nhiu hng mc ch ph hp vi khu vc nng thn). Phng Lm H (Hi Phng) c sng kin thit k thm phn chi tiu trong phiu iu tra nhm kim tra cho thng tin do h gia nh k khai, m bo chnh xc hn. Cn b phng/x phi hp vi cn b t dn ph/thn n tn tng h gia nh nm r thc t i sng h, gim thiu tnh trng lt v st h ngho. Mt s tn ti ghi nhn cc nm 2010 tr v trc nh tnh c tin tr cp x hi vo thu nhp ca h, a nhng h mi xy nh ra khi ngho khng xt n thu nhp c khc phc.

PHN 1. Tng quan v ngho th

11

Tuy nhin, vn cn nhiu kh khn v hn ch trong qu trnh r sot h ngho ti khu vc th. Rt kh nm bt thu nhp tin mt vi cc ngnh ngh phi chnh thc, v kh kim chng thng tin t khai v thu nhp ca h gia nh. Ti liu nghip v iu tra xc nh h ngho giai on 2011-2015 ca B L-TBXH qui nh a ton b cc h gia nh sinh sng trn a bn t 6 thng tr ln khng ph thuc vo tnh trng h khu (c hay khng) v tnh trng c tr (ng k thng tr, tm tr hoc thm ch khng ng k) vo din iu tra ngho8. Thc t ti cc im quan trc, mi ch c mt s t h tm tr di hn hoc c nh t n nh c a vo din iu tra ngho. Hu ht h nhp c tr cha c xt n. C mt s l do khin hu ht ngi nhp c cha c a vo bnh xt ngho ti th. Th nht, khi nim h nhp c cha c lm r. Cc cn b c s ti cc im quan trc cho bit, h rt kh xc nh th no l mt h nhp c v khng c hng dn c th v iu ny. Trong ti liu nghip v ca B L-TBXH cng thiu mt bc qui trnh lp danh sch h r sot ngho, thiu qui nh c th th no l h nhp c. V vy, cn b c s thng ch a mt s trng hp d nhn bit l h nhp c vo din bnh xt ngho, v khng a vo bnh xt nhng trng hp kh nhn bit hn. --- Chng ti cng nhn y c nhiu ngi nhp c trn 6 thng, nu tnh ra s lng th khng km dn c h khu y. Nhng Nh nc khng xt ngho cho c nhn, m h nhp c th chng ti cng khng xc nh c, c vn bn no u, phng cng khng ch ra c. Ch nhng trng hp qu r rng ri, h c v chng con ci, c nh, hoc c nh thu lu cu y lu ri th mi a vo. Ch nhng ngi khc, k c hai b con vo lm n y chng ti cng khng th xc nhn h l h gia nh m bnh xt. (Nhm cn b Khu ph 4, phng 6, G Vp, TP HCM) Th hai, cha c c ch v quy trnh kim tra lin thng gia nng thn (ni xut c) v thnh th (ni nhp c). Cn b lm cng tc r sot ngho cc a bn th thng lo ngi h nhp c vn c xt ngho qu nh, hoc h nhp c c i sng tm b ti th nhng vn c nh ca khang trang v c cc thu nhp t nng nghip ti qu. Th ba, ti nhng a bn ven th c ng h nhp c sinh sng, nu a ton b h nhp c vo din r sot ngho s cn thm rt nhiu nhn lc, thi gian v kinh ph thc hin r sot ngho. Cn b a phng cng lo ngi khng c ngn sch thc hin cc chnh sch h tr pht sinh i vi nhm nhp c ny.

1.4. Nhn thc ngi dn v thay i cuc sng trong 5 nm qua

Hu ht cn b c s v ngi dn cho rng, i sng chung c ci thin trong 5 nm qua. Bi tp phn loi h ti 6 t dn ph v thn thuc din kho st cho thy, trong 5 nm qua nhm h c i sng i ln r rt thng chim t l 55-65%; nhm h c i sng i ln va phi chim khong 30-35%; v khong 5-10% cn li l nhm h c i sng i ln vi tc rt chm, thm ch c s t khng ci thin (Bng 7). Nhm i ln r rt thng l nhng ngi c nhiu phng tr cho thu, con ci i lm c thu nhp cao, hoc kinh doanh bun bn ln, gia nh khng ai m au bnh tt. Nhm i ln va phi c vi ba phng tr, kinh doanh bun bn nh, hoc lao ng t do nhng c ngun thu n nh v mt s h c lng hu, con ci ln c cng n vic lm n nh. Nhm c i sng i ln chm l nhng h gi c c n, bnh tt, con nh, n thn, cng vic lm thu lao ng th cng bp bnh hoc lm rung. Ring T 14, phng Lm H (Hi Phng), theo nh gi ca cn b v ngi dn, t l h c i sng i ln r rt kh thp (ch khong 25%), ri vo mt s h lm dch v vn ti c nhiu hp ng v h kinh doanh bun bn tt. Nguyn nhn chnh l a s h gia nh trong T14 thiu nhng t ph v sinh k - ch yu lm ngh t do hoc lm xch l thu nhp thp v bp bnh.
8

Ngun: trang web ca B L-TBXH: http://giamngheo.molisa.gov.vn/vn/Tinhhinhthuchien/Chidaodieuhanh

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

12

BNG 7. c im ca 3 nhm h ti cc im quan trc trong 5 nm qua (2008-2012)

Nhm 1: H c i sng ci thin r rt Kim Chung Ngun thu n nh: lm (H Ni) n kinh doanh ln (nh kinh doanh Vt liu xy dng); c nhiu phng tr; bn bun Con ci c ngh n nh, thu nhp cao Lm vn ti Lm H (Hi Phng) Bun bn thun li, c ca hng, kiot, tham gia chi h tch ly. Phng 6 Gia nh khng ai m (G Vp, TP au Nhiu phng tr cho HCM) thu, kinh doanh bun bn ln Nhm 2: H c i sng ci thin va phi C t phng cho thu hn so vi nhm 1 Kinh doanh, bun bn nh Con ci ln c vic lm Nhm 3: H c i sng ci thin chm C n, gi c, bnh tt; ng con Lm rung, khng c nh tr Mt s vng vo nghin ht

C ngun thu nhp n nh t lao ng t do Lm cng nhn trong cc nh my C phng cho thu

Thiu lao ng; m au, gi c, con nh, vng vo nghin ht Thiu kin thc lm n, khng dm vay vn. Cng vic bp bnh

C phng cho thu, Khng c hoc c t phng c lng hu cho thu Con ln c vic n nh Con ci lao ng t do H gi c, c ngi bnh tt Ngi bn x khng c nh, phi thu tr

Ngun: Tho lun nhm cn b thn/t dn ph v ngi dn, thng 7-8/2012

D cn kh khn, cht lng cuc sng ca ngi ngho th c ci thin trong 5-10 nm qua. --- 5 nm v trc chng ti khng c tin mua tht n nhng n nay dm mua tht n, kinh t trong nh cng kh hn ri. Nh giu h n 1kg tht mng, mnh th cng phn u hng ngy 2 lng tht. (Nhm ngho thn Bu, x Kim Chung, H Ni) --- Gi ngho nhng cng mn nguyn ri, trc y ngho thiu thn th, gi ngho nhng nh ca, ng s cng tt hn, trc ly g m n, gi cc chu u c i hc, mnh cng mua c tht, u (Nhm kh khn T 3, phng Lm H, Hi Phng) --- Giu, ngho nh nhau, by gi h no cng phi cho con n hc ht cp 3. (Nhm trung bnh kh T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Cn b c s v ngi dn thng phn bit ngi ngho th thnh hai nhm r rt: ngho kinh nin (h kh c kh nng thot ngho) v ngho tm thi (c kh nng thot ngho). Trong , h ngho kinh nin thng chim khong 20-30% trong tng s h ngho cn li Kim Chung (H Ni) v phng 6 (G Vp, TP HCM), v chim hu ht trong s h ngho cn li Lm H (Hi Phng) - ni s dng chun ngho chung ca Chnh ph. S khc bit gia h ngho kinh nin v h ngho tm thi th hin r nht c im lao ng. H ngho tm thi c s lao ng cao hn (2-3 lao ng), c ch lm n nhng ng ngi n theo, gp ri ro (sc khe, lm n), cng vic hin ti cha n nh. i sng nhng h ny trong 5 nm va qua c nhng ci thin nhng cn chm. --- C nh c ng con ci i hc, c nh th gp ri ro bnh tt nhng h c lao ng, c ch lm n, nu c h tr th s kh ln. (Nhm cn b T 27, phng 6, G Vp, TP HCM)

PHN 1. Tng quan v ngho th

13

H ngho kinh nin hu ht ch c 1 lao ng chnh, thng l cc h n thn nui con nh, gi c neo n, tn tt nng, khng c t ai i sng ca nhm ngho kinh nin khng c nhiu thay i trong 5 nm qua, cc chnh sch h tr rt kh c tc ng n nhm ny (Hp 1). --- Nhng h ny ch cht mi ht ngho thi, cho nhiu nhng hiu qu th khng thy u. Nn a vo din tr cp x hi thi. (Nhm cn b x Kim Chung, H Ni) HP 1. Ph n n thn ngho nht thn Bu Ch N.T.H. (sinh nm 1965) l h ngho nht thn Bu, x Kim Chung (H Ni). Chng ch mt nm 2005 do b bnh gan, hin ch sng vi con gi. V phi bn ht t th c ly tin cha bnh, lm m ma v l i o cho chng, nn hin nay ch trong mt tp lu tm khong 10m2 trn mnh t nng nghip ra thn ca anh trai chng cho mn. Tp lu tm ca 2 m con ch khng c in, khng c nc sch. Hin nay, ngun thu nhp chnh ca 2 m con ch da vo 2 so rung v s tin tr cp x hi hng thng cho gia nh. Ch dnh 5 thc t trng rau mung quanh nm bn. Ch cng mn thm rung ca ngi trong thn lm 10 thc lc, 1 so sn. Do nhng nm gn y, s lng ngi bn rau tng ln, cnh tranh nhiu hn nn thu nhp ca ch cng gim. Ch vn i lm rung v bn rau vi mong mun con i hc sau ny thot ngho. Nhng con gi ch v mc cm nh ngho nhiu ln mun ngh hc. Vic bn rau gi cng kh, ch c 10-20 m, mi m 2 nghn ng, ngy cng lm cng ch c 50 nghn ng. Con gi n khng thch hc, nm ngoi c ln lp, nm nay khng i hp ph huynh na ri, con gi chc s ngh hc nh ph m lm rau mung. X cng quan tm nhng v hon cnh o le nn nhiu h tr khng n c gia nh ch. Nm 2010, MTTQ x cng mun h tr xy nh cho 2 m con ch nhng khng c do ch khng c t. Nm 2011, hi Ph n x nh gip nh ch khoan ging nhng cng v t rung, khng c in nn ch cng khng khoan c. Do s khng tr c n nn ch cng cha bao gi vay vn. Hin nay chi tiu ngy cng nhiu do con ln d rt tn tin. Mong mun ln nht ca ch by gi l c mt mi nh gip cho i sng ca hai m con ch bt kh. Vt lm, khng c ng no tha ra, khng c tit kim, gi ci g cng t. i ch 1 bui 20 nghn ng, tiu tn lm. Chu i may qun o mi, ly u ra. Cng khng c ai cho mnh qun o c. Hin nay ch vn tp lu, ch mong c ci nh cho 2 m con kh.

1.5. Nguyn nhn h i ln, thot ngho trong 5 nm qua

Qua kho st, c nhiu nguyn nhn c th dn n i sng h i ln, thot ngho trong 5 nm qua (giai on 2008-2012) ti cc im quan trc. Tu chung li, c th gp thnh 2 nhm nguyn nhn chnh l: (i) chuyn i sinh k; v (ii) ci thin gio dc. Chuyn i sinh k Trong bi cnh th ha, nhiu h kh khn tn dng c hi chuyn i sinh k thnh cng. C nhiu hnh thc chuyn i sinh k nh xy phng tr cho thu, chuyn t xch l sang xe ti, kinh doanh bun bn nh

14

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Xy phng tr gip nhiu h thot ngho. Ti c ba im quan trc, tn dng li th gn KCN, nh my, trng hc, nhu cu thu phng ca ngi nhp c cao, khng t h mnh dn u t vo phng tr, c ngun thu n nh gip i sng i ln. in hnh ti thn Bu, x Kim Chung (H Ni) c 12 h trong danh sch ngho nm 2008 v n nm 2012 thot ngho th u c l do chnh l xy phng tr cho thu. Mt s h 5 nm trc thuc din cc ngho, n nay i sng hn trc rt nhiu do c ngun thu nhp thng xuyn t phng tr. Cch u t vo sinh k v qun l chi tiu ca h gia nh ng vai tr quan trng. Vic b thu hi t c th khin mt s h tr nn ngho kh hn v mt ngun sinh k nng nghip, nhng cng c th gip mt s h khc c c hi chuyn i sinh k vn ln, vi iu kin s tin n b thu hi t c s dng hp l (Hp 2). HP 2. H cc ngho s dng tin n b lm nh tr nn i sng hn H N.T.L (46 tui) ti thn Bu, x Kim Chung (H Ni) trc y l h ngho li ca thn. Gia nh c 4 ngi, chng b bnh thn kinh (hng thng c nhn tr cp 350 nghn ng) v 2 con gi (sinh nm 1988 hc ht lp 1, sinh nm 1994 hc ht lp 4) ngy ngy, di di do di truyn t b, hin b hc, khng c cng n vic lm. Mt mnh ch nui c gia nh mt mnh ch lm ht, cy, gt, cho b con i chn b th mnh phi i tm c b v con. Trc nm 2007 ch ch yu lm rung v chn nui sng. n nm 2007, KCN m rng ly 1,5 so rung v n b cho gia nh ch c 74 triu. Nh anh em, h hng ng vin, ch vay thm 5 triu u t xy 7 phng tr. Nm 2008 gia nh ch cn kh khn do gi phng cn thp, li phi tr n. Khi , gia nh ch cn 4 so rung, nhng 2 so do nh hng bi KCN khng cy c. C gia nh 4 ming n ch trng vo 2 so rung v 1,4 triu tin phng/thng. Nm 2009, khi gia nh bn b tr ht n, cuc sng hn rt nhiu. Gi phng tr my nm gn y cng tng gi nn thu nhp ca gia nh ch cng tng ln. Nm 2012, ch lm thm ngh trng tr. Trc khng lm phng tr, khng n, phi vay mn sut. Mi u lm phng tr cng cha n u, v gi cn thp. n nay tr n xong, gi phng tng hn cn n mt cht.
Mc sng tng i n b 1,5 so rung, c 74 triu Vay thm 5 triu xy 7 phng tr Bn nt b m v b con tr n (n t trc y do khng c tin n; n tin vay xy nh tr) Chng m nm vin Gi phng tr tng dn i sng hn

Ngho 2005 c h tr b Cc ngho

Bn b con

2007

2008 2009

2010

2011

2012

PHN 1. Tng quan v ngho th

15

Tuy nhin, t sau nm 2010, qu t xy phng cn dn. Li nhun t cc phng tr mi xy dng khng cn c nh nhng nm trc do chi ph xy dng tng cao. Tnh t nm 2005 n 2012 ti x Kim Chung (H Ni), chi ph xy phng tr tng 5-6 ln (t 3-4 triu/phng ln 18-20 triu/phng) trong khi gi cho thu phng tr ch tng 2,5-3 ln (t 200 nghn ng/thng ln 500-600 nghn ng/thng). a s h khng tip cn c vn vay u i di hn xy phng tr. Vi mt s h ngho c gng cm c t vay vn xy phng tr, h ang phi i mt vi kh khn thi gian hon vn di hn, phi chi tiu rt tit kim tr n ngn hng. --- Cch y 4-5 nm th xy phng tr cn c ch by gi kh lm, u t gn 20 triu/phng, vi gi thu l 500 nghn mt phng th n bao gi mi hon gc, li cn tr li hng thng. Anh no giu cn tin sn ri th u t c, ch anh ngho vay li l khng dm u. (Nhm cn b thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Chuyn i phng tin lm n gip i sng mt s h gia nh i ln. Tnh t nm 2008 n nm 2012, t 14, phng Lm H (Hi Phng) c 9 h chuyn i t xch l sang xe t ti nh, c nhiu u th hn v khi lng v thi gian vn chuyn. a s cc h ny phi t lo v ngun vn chuyn i bng cch vay anh em h hng, bn t, nh ngi nh th chp vay ngn hng thng mi gip, mua tr gp... Nh lm n thun li, nhiu h c tch ly v tr c ht n mua xe t, ci thin i sng gia nh (Hp 3). Ti phng 6 (G Vp, TP HCM) mt s h chuyn i xe 3 bnh t ch sang cc ngh xe m, bun bn nh t nm 2009 n nay thot ngho. HP 3. Chuyn i t xch l sang t ti gip i sng ci thin Bc .V.C (51 tui), t 14, phng Lm H - Hi Phng l trng hp in hnh i sng kh ln do chuyn i t xch l sang xe ti nh. V chng bc C. c hai ngi con, mt ngi hin ra ring. Trc nm 2007, gia nh bc ch yu bng ngh xch l. Mc d c gng xoay x nhiu cch kim tin khc nh nui g, con trai chy taxi nhng do thu nhp khng n nh nn i sng gia nh cn nhiu kh khn. Nm 2009, gia nh mnh dn vay vn cho con trai chuyn i sinh k sang chy xe ti. Tng s vn gia nh bc vay l 185 triu, trong vay h hng gn 100 triu, nh gia nh qu vay vn ngn hng thng mi 50 triu. T khi mua xe, bc cng con trai lo vic chy xe, v bc vn lm xch l. Xe ti c vic u, mi thng bc ra c hn 10 triu ng. n nm 2011, ch sau hn 2 nm mua xe, bc tr ht n. n nm 2012, thu nhp t xe ti v xch l gim mt na do th trng xy dng ti a phng nh tr. Cuc sng khng c nh hai nm trc, nhng khng cn phi tr n nn chi tiu c bn ca gia nh vn c m bo, xe ti lm cng n, tiu, 3-4 triu/thng, ngoi ra cn tin lt vt t xch l.
Mc sng tng i Chy xe ti em li thu nhp cao, hn 10 triu/thng, tr ht n tin xe Bc trai ngh lm xch l Bc gi vn chy xch l Mua xe ti nh 185 triu

Kh

Trung bnh Con trai li taxi thu nhp khng n nh 2 v chng chy xch l 2007 B nui g do thu nhp khng cao

Thu nhp gim v ngnh xy dng gim Bc gi t i xch l Vay mn gn 100 triu ca h hng Vay ngn hng 50 triu

Ngho

2008

2009 2010

2011

2012

16

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Chuyn i sang kinh doanh dch v. Ti cc im quan trc, mt s h chuyn sang bun bn, dch v nn i sng kh ln. c bit l nhng trng hp c t mt tin, c vn (c tch ly t i lm thu, c h tr t ngi thn hoc vay vn). in hnh l mt s h t lm thu chuyn sang cung ng vt liu xy dng nh nhy bn vi th trng xy dng trong qu trnh th ha. Ci thin gio dc Nhiu h ngho d hon cnh kinh t kh khn vn c gng u t cho con ci i hc. Mt s h c con ci hc tp tt, sau khi ra trng c vic lm n nh vi thu nhp kh quay li h tr cha m tr n, ci thin kinh t, a gia nh vt ln (Hp 4) (Xem thm phn 4 - Hc vn v tay ngh). HP 4. Con n hc thnh ti gip gia nh vn ln thot ngho C L.T.D, 52 tui thn Nhu (Kim Chung, H Ni) c chng mt cch y 11 nm, mt mnh c nui 2 con n hc bng vic lm thu trong ni thnh H Ni. Nm 2002, c D. i bnh vin mt hn 10 triu ng, con trai c ca c thi trt i hc, gia nh lc ny rt kh khn. Nm 2003, con trai c thi li i hcv i hc Bch khoa vi s im cao. Hng nm c phi i vay h hng, vay li ngoi cho con ng hc. n nm hc th 3 (nm 2005), con trai bt u i dy gia s t trang tri tin hc, c ch h tr thm vi trm nghn/thng. Nm 2006, con trai b biu c phi nm vin v khng i dy thm c na. C li phi lo ton b cho ph cho con nm vin, n hc nn tip tc vay li nhiu. Nm 2007, con trai c 3 cng ty h tr tin hc, c khng cn phi lo tin ng hc u nm. Cng trong nm ny, nh h hng gip cho vay, gia nh c xy c 3 phng tr. V, chun b cho con tt nghip v i lm, c vay 20 triu t Qu tn dng x mua my tnh v xe my cho con. Nm 2008, sau khi ra trng con trai c lm ti KCN Thng long. Do lm tt, con trai c c cng ty to iu kin i hc v c thu nhp cao. Nh c thu nhp n nh, con c cng gip gia nh mua sm v trang tri n nn c. Nm 2009, con trai c thi Ti nng tr nhn c hc bng tr gi 3000 USD v mt chic xe my. Sau , con c i du hc ti Php. Nm 2010, h c D. c xt thot ngho. Nm 2011, con trai gi v cho c 30 triu tr n (tin mua xe v my tnh lc ra trng) v h tr m trong cng vic gia nh v nui em n hc. Vic con trai c hc gii, c i du hc d gia nh trc y ngho cng gp phn gip c t tin hn trong thn xmi u trong xm cng c th ngng cao u.
Mc sng tng i Con hc gii, c 3 cng ty ti tr 10 triu ng trang tri tin hc ph Vay 20 triu t QTD x mua xe, my tnh cho con i lm Vay mn xy nh tr Con trai thi Ti nng tr, nhn hc bng 3000 USD v 1 xe my i du hc Php Con i hc gi v 30 triu tr n v gip gia nh

Trung bnh

Con i lm gia s, t ng hc, tin nh, tin mua thc n

Con m, khng i lm gia s

Ngho

Thot ngho Con lm cho Panasonic, c to iu kin hc tp v c thu nhp cao, gip gia nh mua sm, sa nh ca 2008 2009 2010 2011

Cc ngho

Con i hc, vay mn cho con n hc 2003 2004 2005 2006 2007

2012

PHN 1. Tng quan v ngho th

17

18

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

PHN 2. CC KHA CNH A CHIU CA NGHO TH

PHN 2. Cc kha cnh a chiu ca ngho th

19

20

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

PHN 2. CC KHA CNH A CHIU CA NGHO TH

TCTK ln u tin vo nm 2008 tnh ton ch s ngho a chiu tr em da trn s liu VHLSS9. UNDP ti tr d n H tr nh gi su v tnh trng ngho th H Ni v TP H Ch Minh vo nm 2009, p dng cch tip cn o lng ngho a chiu theo 8 tiu ch: thu nhp, gio dc, y t, tip cn h thng an sinh x hi, cht lng v din tch nh , dch v nh , tham gia cc hot ng x hi v an ton x hi10. Trong khun kh sng kin theo di ngho, bo co ca Oxfam v ActionAid phn tch s thay i cc chiu ngho mt s cng ng nng thn Vit Nam trong 5 nm (2007-2011) c s kt hp gia s liu iu tra phiu hi v thng tin nh tnh11. Bo co nm 2012 ca NHTG cp nht tnh trng ngho Vit Nam s dng cc s liu phn tch ngho a chiu tr em do UNICEF cung cp12.

2. TNH A CHIU CA NGHO BN X

Nhn thc v ngho ca ngi dn v cn b c s ti 3 im quan trc thc s mang tnh a chiu. --- Ngho n l mt dy chuyn, hc vn thp dn n cng vic km, cng vic km l thu nhp thp, ri khng c nh cng ri vo ngho. (Nhm cn b phng 6, G Vp, TP HCM) --- Ngho th ci g cng kh nh nhau, khng c tin th hc hnh, cha bnh cng vt v. Phi c ngh, c sc khe, c trnh , thiu nhng ci y th vn l ngho. (Nhm h kh khn T 3, phng Lm H, Hi Phng) --- Trng vo my so rung, vi thc rau, bnh tt, trnh thp th ngho. C vic lm n nh, mnh khe, con ci hc ln cao l khng ngho. (Nhm h ngho thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Theo cch tip cn ngho a chiu, c th tng hp thnh 5 chiu thiu ht chnh c lin quan n nhau ca ngi ngho bn x, l: thiu lao ng v k nng; thiu kh nng chuyn i sinh k; thiu vn x hi; thiu tip cn cc dch v cng; v mi trng sng km tin nghi v thiu an ton (Hnh 1). Nhn thc ca cn b c s v ngi dn v th t tm quan trng ca cc chiu ngho c s thay i trong 5 nm qua. Nm 2008, thiu lao ng c coi l chiu thiu ht nghim trng nht. Tuy nhin, nm 2012 ti 2/3 im quan trc, thiu kh nng chuyn i sinh k c coi l chiu thiu ht ln nht. L do l trong bi cnh y ri ro c sc, sinh k ca ngi ngho th rt bp bnh, vic chuyn i sinh k cng gp nhiu kh khn hn. Hn ch v tip cn gio dc cng ngy cng c ngi dn quan tm hn so vi nhng nm trc.

9 TCTK, Kt qu kho st mc sng h gia nh nm 2008, NXB Thng k, H Ni, 2010 10 TP H Ni, TP HCM v UNDP, Bo co nh gi Ngho th H Ni v TP H Ch Minh, thng 9/2010 11

Oxfam v ActionAid Quc t ti Vit Nam, Theo di ngho theo phng php cng tham gia ti mt s cng ng dn c nng thn Vit Nam - Bo co tng hp 5 nm (2007-2011), thng 5/2012. 12 Ngn hng Th gii, Khi u tt, nhng cha phi hon thnh: Thnh tu n tng ca Vit Nam trong gim ngho v nhng thch thc mi, d tho cui cng thng 6/2012.

PHN 2. Cc kha cnh a chiu ca ngho th

21

HNH 1. Cc yu t chnh ca ngho th

Thiu lao ng v k nng

Mi trng sng km tin nghi v thiu an ton

Ngho bn x

Thiu kh nng chuyn i sinh k

Hn ch tip cn dch v cng

Thiu vn x hi

Mi trng sng lin quan n nh v c s h tng c ci thin nhiu trong 5 nm qua. Hu ht nhm tho lun cho rng tm quan trng ca thiu ht v mi trng sng nm 2012 gim so vi nm 2008. Tuy nhin, thiu ht v vui chi, gii tr l mt kha cnh mi ni trong 5 nm qua. Khi i sng chung c ci thin, nhng yu t tinh thn ca mi trng sng ngy cng c ngi dn quan tm hn.

2.1. Thiu lao ng v k nng

Thiu lao ng vn l hn ch c hu ca h ngho bn x. Bi tp thng k ngun nhn lc ca h ngho (theo chun ngho thu nhp ca tng a phng) nm 2012 cho thy, h ngho thng thuc din c ngi tn tt, m au di ngy, ph n n thn, gi c. Mt s h c ngi vng vo ma ty, cuc sng rt kh khn. in hnh nh ti thn Nhu, x Kim Chung (H Ni), trong s h ngho nm 2012 th 100% ch c 1 lao ng chnh, 40% c ngi gi c, hn 70% c ngi m au di ngy hoc tn tt. Tng t ti phng Lm H (Hi Phng), gn 80% h ngho ch c 1 lao ng chnh (trong 60% l ph n n thn) v 80% c ngi m au hoc tn tt. Thiu hc vn v tay ngh ngy cng c ngi dn quan tm. Cc nhm tho lun u thy r nhng hn ch ca lp ngi ln tui (trn 35-40 tui) trc y khng c hc hnh nn gi ch lm cng vic ph thng bp bnh, i sng kh khn. Hu ht ngi dn cho rng, hin nay lp tr cn c hc vn t nht ht bc THPT khi i xin vic lm (xem thm phn 4 - Hc vn v tay ngh). --- By gi lao ng m khng hc hnh hn hoi l khng n thua. i u m bo cha ht cp 3 th ng c ngh n xin c vic. Tm tui 35 - 40 ngy xa khng hc hnh g gi kh lm. (Nhm nng ct thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) --- Trc th hc ht cp 2 l i lm c, ch cn xt n sc khe, ch by gi th lm cng nhn cng cn ht cp 3. Gi h ngho cng thc hc hn trc. Gi khng c trnh khng lm c g c. Nm 2008 khng i hi cao v cht lng nhn lc, 14-15 tui c cht tay ngh l ngi ta nhn ht, gi th kh nhn. Hi xa xin vic d hn, gi th kh xin hn ri (Nhm nng ct T 27, phng 6, G Vp, TP HCM)

22

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

2.2. Thiu kh nng chuyn i sinh k

Ngh nghip khng n nh l mt nguyn nhn chnh dn n tnh trng ngho tm thi ca nhm ngho bn x (c sc lao ng nhng thu nhp thp v bp bnh). Ti nhng a bn ngoi vi th nh Lm H (Hi Phng) v phng 6 (G Vp, TP HCM) ngi ngho thng lm nhng cng vic bun bn nh, ph bn qun, ph h, lao ng theo ngy, xe m... Do trnh hc vn thp, thiu k nng tay ngh nn ngi ngho kh c th chuyn i sang cc cng vic thuc khu vc chnh thc c mc thu nhp n nh hn, cng nh kh tip cn vi h thng an sinh x hi. Ti a bn ang th ha nh x Kim Chung (H Ni), nhng thnh vin h ngho, trong a phn l ph n, vn lm nng nghip ang phi i mt vi nhiu kh khn do t sn xut ngy cng thu hp, h thng ti tiu b ch tc. Trong 5 nm qua, ngh nghip ca ngi ngho c s dch chuyn theo hng a dng hn (Hnh 2). Mt s ngh mi pht sinh bn cnh nhng ngh c. Ti thn Bu v thn Nhu (Kim Chung, H Ni), nm 2012 s ngi ngho lm nng nghip gim mnh so vi nm 2008; mt s ngh mi ni ln nh cho thu phng tr (mi h ngho ch c 2-3 phng do din tch t hp v thiu vn), bun bn nh, nu n, cng nhn, trng tr Ti t 27, phng 6 (G Vp, TP HCM), do c li th gn cng vin nn s ngi ngho chuyn sang bn gii kht, tp ha tng mnh. Ti phng 6 (G Vp, TP HCM) trong nm 2010 hon tt h tr cho cc i tng c xe 3-4 bnh t ch thuc din phi nh ch tham gia giao thng13. Ton phng c 18 trng hp c h tr, trong c 7 h ngho c h tr 7 triu ng/xe, 11 h cn li c h tr 5 triu ng/xe. Tt c nhng h ny khng tham gia chng trnh hc ngh do ln tui, ch c 2 h c phng n chuyn i sang xe lam v xe m vay u i 10 triu ng t Qu gim ngho, s cn li ch nhn phn h tr cho khng v t chuyn i sang chy xe m, bun bn nh. n nm 2012, c 4/7 h ngho thot ngho. Ngi ngho c vay vn thun li hn trong 5 nm qua, gp phn gip cho mt s h chuyn i sinh k v ci thin cuc sng. Qui m vn cho h ngho vay tng ln, ph bin mc 10-30 triu ng/h, so vi mc 5-10 triu ng/h cch y 5 nm. Vay vn ca NHCSXH. Ti cc thn/t dn ph u hnh thnh t vay vn to thun li cho ngi dn vay vn t NHCSXH. Hai ngun vn c nhiu ngi tip cn nht l vay SXKD v vay HSSV. Mt s kin ti x Kim Chung (H Ni) cho bit, nhng h ngho vay vn HSSV s rt kh vay thm ngun SXKD. Hn na, mc vay t NHCSXH cn thp. Thc t ti phng Lm H (Hi Phng), hu ht h ngho khng c nhu cu vay vn hoc khng tip cn c ngun vn SXKD ca NHCSXH. Ti phng 6 (G Vp, TP HCM) t gia thng 6/2011 NHCSXH sit cht i tng vay, ch cho vay mi i tng h ngho theo chun ngho quc gia - thp hn rt nhiu so vi chun ngho ca ring TP HCM. Thc t ti TP HCM hu nh khng cn h ngho theo chun quc gia, nn vic tip cn ngun vn ny cng gp kh khn.

13

Quyt nh s 548/2009/Q-TTg ngy 29/4/2009 ca Th tng Chnh ph

PHN 2. Cc kha cnh a chiu ca ngho th

23

HNH 2. C cu vic lm ca thnh vin h ngho ti im quan trc, 2008 - 2012

Thn Nhu - H Ni 2008
Nui c 5% Trng tr 5% M cua- bt c 5% V sinh mi trng 5% Lm thu t do 5% My xt 5%

Sa cha xe p 5% Bn hng thu 3% Nu n khu cng nghip 22% M cua- bt c 3% Lm thu t do 10%

Thn Nhu - H Ni 2012

Th y thn bn 3%

Nng nghip 40%

Nng nghip 70%

Ph h 14%

Thn Bu - H Ni 2008
Ph h 3% V sinh mi trng 3% Bo v 6%
Trng tr 4% Phng tr cho thu 15% V sinh mi trng 7%

Thn Bu - H Ni 2012
Ph h 4% Cng nhn 4%

Nng nghip 55%

Nng nghip 88%

Bun bn nh 7%

Xe m 4%

Phng Lm H - Hi Phng 2008

Sa xe p 5% Xe m, li xe 10% Bun bn nh 15% Cng nhn 5%

Phng Lm H - Hi Phng 2012

Sa xe p 5% Xe m, li xe 10%

Bun bn nh 15% Cng nhn 20%

Lao ng t do 45%

Thu lm ng nt, osin, ra bt thu 20%

Lao ng t do 30%

Thu lm ng nt, osin, ra bt thu 20%

Ngh khc (MC, bo v, bn v s, trch c, c t) 11%

T dn ph 27 - TP HCM 2008
Ph h 22% Ph bn qun 2% Xe m 2% Bn gii kht, tp ha 13%

Nhn vin nh hng 4% Bn rau 5% Th sn, th in 5% Cng nhn (may, c kh, dc) 36%

Ngh khc (MC, bo v, bn v s, trch c, c t) 7% Nhn vin nh hng 7% Bn rau 14% Th sn, th in 7% Cng nhn (may, c kh, dc) 4%

T dn ph 27 - TP HCM 2012
Ph h 18% Ph bn qun 3% Xe m 4% Bn gii kht, tp ha 36%

24

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Vay vn Qu tn dng. M hnh Qu tn dng x ti x Kim Chung c nh gi l thnh cng nht trong 6 m hnh ca huyn ng Anh (H Ni) nh s tin huy ng ln t 60 t ng. Nh c vay vn t Qu v s dng ng mc ch, nhiu h trong x c i sng i ln. Tuy nhin, s h ngho tip cn vi ngun vn cn hn ch, do Qu thng u tin nhng h c t ai rng v c hng sn xut kinh doanh kh thi. Vay vn t Qu Gim ngho c trin khai kh thnh cng t nhiu nm nay ti phng 6 (G Vp,TP HCM). Tnh n thng 6/2012, c 59 h ang vay vn ti Qu, trong khong 70% h vay vn mua xe my; 15% bun bn; 10% m rng kinh doanh, chuyn i ngh, XKL; 5% hc ngh. Theo thng k ca cn b XGN ca phng, t 2008 n 2012, c 15 h vay vn t Qu xy nh tr v hin tr ht n. Tuy nhin, tnh trng chm tr li v n ng vn xy ra i vi mt s h ngho. Mt s h ngho khc v lo ngi khng bit lm g tr n nn khng dm vay t Qu.

2.3. Thiu vn x hi
Ngi ngho th c mi quan h x hi hn hp, v tnh trng ny cha c nhiu ci thin trong 5 nm qua. Mi quan h x hi ca ngi ngho ch yu trong gia nh h hng hay vi nhng h cng gia cnh trong phm vi hp. Ngi ngho thng ngi tip xc vi nhng nhm c iu kin kinh t kh hn mnh. Ti cc vng ngoi vi th ha, li sng cng ng lng x ang phai nht dn, thay bng li sng th bit lp ai bit nh ny. gim chi ph, ngi ngho phi ct gim cc chi ph x hi cng lm cc mi quan h ca h tr nn hp hn. --- C lng ny mnh ch chi vi mt ch cng i, ch y c 3 con ang n hc, cng ngho nh mnh. Thng ct chung, cy chung, m bc nhau. Hai ch em gip nhau v cng cnh. (N.T.H, h ngho thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) --- Ngi ngho m bc ln nhau, ngi giu th ng ca then ci, cn ngi ngho ch chi vi ngi ngho cng hon cnh vi nhau. Cng ti mnh mc cm, mnh ngho khng tip xc vi ngi ta thi. (Nhm h ngho T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) Mt s hot ng chia s, gip ln nhau c li cho ngi ngho. Ti a s im quan trc, cc hnh thc gp qu ca cc on th thng qui m nh. Ring ti phng Lm H (Hi Phng), qu tit kim ca cc chi hi Ph n pht ng t 2007 n nay kh mnh, 18/20 chi hi c tng vn qu 400 triu ng cho ph n ngho, ph n kh khn vay. Ti Lm H cn c hnh thc chi h14 gip nhau vn lm n c nhiu ngi hng ng. Li th ca chi h l linh hot, tin li cho ngi tham gia; khi cn tin ngi chi c th xin rt trc. S tin gp h hng thng ty vo kh nng ti chnh ca tng nhm chi, t vi trm nghn n vi triu ng. Chi h gip cho nhiu h gia nh c mt khon tin nht nh u t hoc chi tiu vo nhng cng vic ln. Ngi ngho cn rt hn ch tham gia vo cc hot ng x hi ti a phng do t ti, mi lo cm o go tin hng ngy, thi gian lm vic ko di v tht thng, i lm v mt mi. Ngi ngho khng thng xuyn tham gia hp t dn ph. Nu c i hp, ngi ngho cng thng ngi nghe th ng, t khi pht biu kin,hoc ch pht biu khi c cc vn nh hng trc tip n i sng ca h. Mt s h ngho cho rng, h t i hp v t nu kin v thy mnh khng c nhiu tin ng gp nn khng dm pht biu kin hoc kin ca mnh khng c lng nghe.

14

Chi h (cn gi l phng) l hnh thc vay vn gia cc c nhn vi nhau theo kiu huy ng v tr gp. y l mt giao dch dn s v vay mn ti sn, c php lut cho php v c qui nh ti Ngh nh 144/2006/N-CP. Chu trnh giao dch ca h tnh theo bt, c bt ko di 1 nm, 2 nm ty theo s lng ngi tham gia bt h . S tin ng gp hng thng, th t ngi ly tin u c h tha thun thng nht. C h ngi ly tin trc phi tr li, c h khng li.

PHN 2. Cc kha cnh a chiu ca ngho th

25

--- y c lm tr s, lm ng tui i hp mt bui. H bo biu quyt th tui ng . Ngh mnh u c ng c bao nhiu, ton nh lng ging b con ht. H giu h ng nhiu hn c h ni, mnh ni cng khng ai nghe. (Nhm h ngho T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Trn thc t, s tham gia cc hot ng chung ca ngi ngho th ph thuc rt nhiu vo s quan tm ca chnh quyn, on th a phng, c bit ph thuc vo s nhit tnh v cch vn ng, thuyt phc ca t trng t dn ph.

2.4. Hn ch tip cn dch v cng

Hn ch trong tip cn dch v gio dc, y t ca ngi ngho so vi ngi kh gi ti khu vc th thng xut pht t nguyn nhn thiu ngun ti chnh v thiu quan h x hi. Gio dc: Hu ht bc cha m ngho ti cc im quan trc rt quan tm n vic hc hnh ca tr. Ti cc im quan trc khng ghi nhn s phn bit gia tr em trai v tr em gi trong tip cn gio dc ph thng. Trong 5 nm qua, c ba im quan trc khng xy ra tnh trng tr em trong tui Tiu hc v THCS phi ngh hc gia chng do hon cnh gia nh kh khn. Tuy nhin, tr em ngho gp nhiu thit thi trong vic hc tp. Do thng phi ph gip cha m nn thi gian hc hnh v vui chi ca tr em ngho c hn. Gia nh kh khn nn cc em thng t i hc thm, vic mua sm dng hc tp cng hn ch. Mt s cha m ngho mi kim sng hoc cha m khng ha thun dn n t i hp ph huynh hc sinh, khng kim tra bi v thng xuyn khin tr l l vic hc tp. Ngi ngho th gp nhiu kh khn trong vic chi tr cc chi ph gio dc. Vo thi im u nm hc nhng bc ph huynh ngho phi rt vt v lo tin ng hc cho con, nhiu trng hp phi vay n, ng ri rc lm nhiu ln hoc chm np n tn cui nm. Nhiu h ngho khng kh nng u t cho con hc ln cao, ch yu c gng cho con hc ht bc THPT ra i lm (xem thm phn 4 - Hc vn v tay ngh). Mt s chnh sch ca Nh nc c nhng tc ng tch cc n gio dc ca tr em. Vic xy dng, ci to trng lp tng bc khc phc tnh trng qu ti ca cc trng hc. Tr thuc h ngho vn c min tin hc ph. T nm 2010, chnh sch h tr chi ph hc tp theo Ngh nh 49 gip h ngho trang tri c mt phn cc khon ng gp cho nh trng bc hc ph thng. Chnh sch vay vn u i cho HSSV ca NHCSXH gip nhiu h ngho, h kh khn c tin u t cho con n hc bc trung cp, cao ng, i hc. Th tc vay HSSV tng i n gin, mc cho vay cng c iu chnh tng ph hp hn vi mt bng gi c (hin nay l 1 triu ng/thng). --- t hc cao ng k ton 2 nm ri, lc u khng mun i hc v nh khng c tin. c vay ngun HSSV, vay 4 k ri, may c ngun ny . Lc trc (2010) vay ngoi 4 triu ng tin hc cho con, sau vay ngn hng tr n. Trong nm 2011, vay vn HSSV c 8,6 triu (2 t), cho con t n hc. Nh Nh nc gip , nu khng vay vn HSSV chc phi vay ngoi li cao lm. (T.T.L, khu ph 4, phng 6, G Vp, TP HCM) Ti phng 6 (G Vp, TP HCM), lp hc tnh thng do cha K Quang (t lp 1 n lp 5) v trng THCS An Nhn (t lp 6 n lp 9) t chc vn pht huy hiu qu. Thi gian hc linh ng, thng vo bui chiu v bui ti sau khi cc em i lm ph gip cha m v. Cc em tham gia khng phi ng hc ph v c nh trng h tr sch v. Chng trnh hc ca cc em tng ng vi chng trnh ang ging dy ti cc trng nn gip cc em thun li khi i hc v c th tham gia cc k thi vt cp. Y t: Ngi ngho vn gp bt li khi khm cha bnh bng th BHYT ti cc bnh vin, do bn thn h thiu tin trang tri cc chi ph pht sinh, do tnh trng qu ti ca cc bnh vin, do s chnh lch v cht lng dch v v thi i x gia ngi ngho v

26

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

ngi giu. Nm 2012, bnh vin G Vp (TPHCM) m thm 2 c s khm cha bnh cho ngi dn nhng tnh trng ngi dn i t sng sm ch khm cha bnh vn tip tc din ra. Ngay tuyn y t phng/x, vn tn ti tnh trng qu ti. Ti x Kim Chung (H Ni) v phng Lm H (Hi Phng), tnh trng ny trm trng hn trong 5 nm qua, c bit trong nhng t tim chng cho tr em di 6 tui. Trm y t x Kim Chung (H Ni) c ng k khm cha bnh ban u theo th BHYT, nhng ph thuc vo vic cp pht thuc ca BHXH huyn. Do s lng ngi khm ng nn khng thuc, Trm thng phi chuyn bnh nhn i cc tuyn khc. Ring Trm y t phng 6 (G Vp, TP HCM), mc d c u t trang thit th v nhn lc, c th p ng c nhu cu khm t 300500 lt bnh nhn/ngy nhng s lng ngi n khm ti Trm rt t (trung bnh 500 lt ngi/thng). Nguyn nhn ch yu l do trm khng phi l im khm cha bnh ban u cho i tng tham gia BHYT, ngi bnh thng n thng cc bnh vin cp qun v thnh ph. Cc dch v khm cha bnh min ph rt c li cho ngi ngho. Chng trnh hng nm ca cc trm y t khm bnh min ph cho ngi gi, khm ph khoa cho ph n thu ht kh ng ngi ngho. Phng khm ng y t thin ca cha K Quang (G Vp, TP HCM) tr thnh im n quen thuc i vi ngi ngho ca qun G Vp. Ti y, ngi ngho c khm, cha bnh v pht thuc min ph, bao gm c t vn min ph v HIV/ AIDS. Nhiu h ngho ti Phng 6 cho bit, y l loi hnh dch v y t chnh m h s dng khi au m v kh hi lng v cht lng khm cha bnh cng nh thi ca cc lng y ti y.

2.5. Mi trng sng km tin nghi v thiu an ton

Ngi ngho thng sinh sng trong cc hm su, cm dn c bit lp, ven , ven ngha trang... vn l nhng ni thot nc km, ng s ly li vo ma ma, in nc khng m bo. Trong 5 nm qua, CSHT ti cc im kho st c ci thin nhiu nh u t ln ca Nh nc, v mt phn do ngi dn t ng gp. Nm 2008, c ba im quan trc u cha c nc sch, th n nm 2012 nc sch c lp n tng nh. Nm 2012, a s cc tuyn ng dn sinh c b tng ha. Dch v thu gom rc thi hot ng tt hn gip ci thin v sinh mi trng. S thay i trong 5 nm qua v CSHT th hin r nht ti T 14 phng Lm H (Hi Phng). Nm 2008, ngi dn T 14 ch c ng t ly li v phi dng chung cng t in tng vi gi in gp 3-4 ln gi bnh thng; n 2012 ng chnh qua t v a s ng ni t c lm mi, cc h gia nh c lp cng t in ring khin ngi dn rt phn khi. Cht lng nh v ti sn c bn ca h ngho ci thin ng k trong 5 nm qua. Tnh trng nh tm b, rch nt ti cc im kho st hu nh khng cn. a s h ngho sng trong cc ngi nh cp 4, mi fibro xi mng, din tch trung bnh 30-50 m2. Hu ht h ngho cng c cc c c bn (tivi, xe my, in thoi), tuy nhin c ca h a s l c gi tr thp, mt s h c gng mua c mi theo hnh thc tr gp. Chnh sch h tr v nh (qu chng dt, nh i on kt, nh tnh thng, vay vn u i sa cha nh) c nhng tc ng tch cc n vic ci thin nh ca h ngho. Ti phng 6 (G Vp, TP HCM), nh qu h tr chng dt v vn vay u i t Qu pht trin nh TP HCM15 nhiu h ngho sa cha, nng cp nh , mt s h ngn phng cho thu c thm thu nhp. Ti phng Lm H (Hi Phng), nm 2011 MTTQ, hi Ph n h tr 3 nh i on kt do vn ng cc mnh thng qun ng gp.
15

Qu pht trin nh TP HCM l t chc ti chnh nh nc trc thuc UBND TP HCM, cho ngi c thu nhp thp vay vn 15 triu ng/h nng cp, sa cha, ci to nh vi li sut 0,6%/thng. Ngi vay vn phi tham gia tit kim v tr gp li v gc hng thng trong thi gian 3-5 nm. Trong giai on 2009-2012, c 42 h ti phng 6 vay vn t Qu ny vi tng d n l 630 triu ng.

PHN 2. Cc kha cnh a chiu ca ngho th

27

Tuy nhin, mt s t h ngho c hon cnh c bit gp kh khn v nh . Ti xm Cha, t 27 (phng 6, G Vp, TP HCM) hin ang vn c 4 h bn x ang phi thu nh tr, trong c 2 h tr ngay trn chnh mnh t ca mnh bn i do trc y qu tng thiu. Ti thn Bu (Kim Chung, H Ni), c 1 trng hp hai m con h ph n n thn ngho phi dng mt tp lu khong 10m2 trn t rung sinh sng. Nhng h ny khng c iu kin tip cn vi nhng h tr v nh ca chnh quyn, on th. Cn nhiu mt yu km v CSHT v qui hoch xy dng ti cc im kho st vn cha c gii quyt. Nhiu on ng trc ni xm, lin xm vn l ng t, rt ly li vo ma ma. Tnh trng ng lt cc b nng do thot nc km vn xy ra khi tri ma to. Mt s quy hoch treo v n chm thc hin cha c nhiu chuyn bin trong 5 nm qua, in hnh l quy hoch khu cy xanh v cng vin ti phng 6 (G Vp, TP HCM). Tr s UBND phng Lm H v Trm y t ca phng Lm H (Hi Phng) vn ang phi thu nh dn, trong khi ch cng trnh tr s mi (khi cng trong nm 2012). Ti cc im quan trc c rt t khng gian vui chi cng cng cho tr em. Tr em ngho chi bng ng ph hoc ti nhng khu t trng nhng thng b bo v t dn ph hoc mt s gia nh trong khu dn c ngn cm. Tnh trng nhim mi trng do ngun nc thi, kh thi t cc nh my vn l vn bc xc ca ngi dn, trong c h ngho. Trn a bn x Kim Chung (H Ni) v phng Lm H (Hi Phng) tp trung nhiu nh my, x nghip gn khu dn c ng c. H thng thot nc mt cha hon thin, nn xy ra tnh trng ng thng xuyn. Ti phng Lm H (Hi Phng), ngun nc thi t cc nh my cha qua x l chy qua khu dn c nh hng n sc khe, tm l ca ngi dn. c bit ti x Kim Chung (H Ni), ngi dn lo lng v mi trng sng b nh hng lu di bi tc ng ca cc nh my trong KCN Bc Thng Long gn . --- Trong 5 nm qua, mi trng nh hng trm trng. Nm nm v trc, mng mng trong veo, c nhiu. Gi th ton nc thi en. Ti thy 10-15 trng hp thn Bu cht ton do ung th, a s cht di 60 tui. Lng kh thi khu cng nghip cng nhiu qu... (Nhm h trung bnh thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Tnh trng s hu nh t bp bnh, cha c s vn kh ph bin trong nhm h ngho. Ti T 14 phng Lm H (Hi Phng), gn 90% ngi dn cha c s t nhiu nm nay. Nguyn nhn ngi dn khng lm s do t thiu ngun gc hp php, giy t vit tay, thu lm s qu cao, mt s t h c t phm vo hnh lang an ton iu, v do ngi dn thiu thng tin v th tc. Ti T 27 (phng 6, G Vp, TP HCM), a s h ngho cha c s do trn t ca cha Ph Chiu ct cho hoc nm trong qui hoch cng vin. Khng c s nn ngi dn kh c c hi th chp t ai vay vn ngn hng pht trin kinh t. An ninh trt t l vn rt quan tm ca ngi dn trong 5 nm qua, c bit ti x Kim Chung (H Ni). S lng ngi nhp c ngy cng ng, tiu cc x hi (l , c bc, trm cp) ni ln gy tm l lo lng cho ngi dn. Nm 2011, x Kim Chung l mt trong 10 x/phng c xc nh l trng im v an ninh trt t ca thnh ph H Ni. X thnh lp t t qun ca cng nhn nhp c v an ninh trt t vi s tham gia ca ch nh tr lm t trng, di s qun l ca cng an huyn ng Anh. M hnh t c nhng kt qu bc u, tnh hnh an ninh trt t nm 2012 c m bo hn.

3.TNH A CHIU CA NGHO NHP C

Nu xt n thun v thu nhp, ngi nhp c thng khng thuc din ngho do c sc lao ng v thng chm ch lm n. a phn ngi nhp c u c thu nhp hng triu ng mi thng tr ln, cao hn so vi chun ngho. Tuy nhin, khi nhn di gc ngho a chiu, tnh trng ngho ca ngi nhp c trm trng hn nhiu.

28

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

--- H c thu nhp cao hn nhiu ngi y, so vi chun 1 triu th h khng ngho u. Nhng h kh hn, khng giao lu g, hc hnh thit thi hn mnh nhiu. Khng ngho tin ti nhng ngho ci tinh thn. (Nhm nng ct T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) Tnh trng ngho nhp c ti cc im quan trc th hin 5 chiu thiu ht chnh: chi ph cuc sng cao th; vic lm bp bnh, ri ro thng trc; thiu ha nhp x hi; hn ch tip cn dch v cng; mi trng sng km tin nghi v thiu an ton (Hnh 3).
HNH 3. Cc yu t chnh ca ngho nhp c
Chi ph cuc sng cao

Mi trng sng km tin nghi v thiu an ton

Ngho nhp c

Vic lm bp bnh

Hn ch tip cn dch v cng

Thiu ha nhp x hi

3.1. Chi ph cuc sng cao

Chi ph cuc sng tng cao trong khi thu nhp khng tng tng xng l kh khn c nhc n nhiu nht trong nhm ngi nhp c ti cc thnh ph. Gi phng tr trong nhng nm va qua lin tc tng do lm pht chung v nhu cu thu tng. So vi nm 2008, gi phng nm 2012 tng khong hn 2 ln (Bng 8). Ngi nhp c ti cc im kho st vn ang dng chung cng t tng v phi tr gi in tha thun vi ch nh mc cao, khong 2.500-3.500 ng/kWh; cha ghi nhn trng hp no ngi tr ( chung theo phng) c hng mc gi in nh h thng tr16. BNG 8. Gi phng tr ti cc im quan trc, 2008 - 2012 (ng/thng)
7/2008 Kim Chung (H Ni)17 Lm H (Hi Phng)18 Phng 6 (G Vp, TP HCM)19 250,000 700 800,000 7/2009 250 - 300,000 350,000 900 - 1,000,000 7/2010 350 - 450,000 400 - 500,000 1,200,000 7/2011 450 - 500,000 600,000 1,300 1,400,000 7/2012 500 - 550,000 700,000 1,500 1,600,000

16

Thng t 05/2011/BCT ngy 25/2/2011 ca B Ti chnh quy nh: c 4 ngi ti nh tp th, nu c th k khai c (cn c vo giy ng k tm tr di hn) th c tnh l mt h gia nh p dng gi bn l in sinh hot bc thang. Nu khng k khai c th tnh mc gi 1.651 ng/kWh (l gi bn l in sinh hot ca bc thang t 151-200 kWh). 17 Din tch t 8 10 m2, mi fibr, nn xi mng hoc gch hoa loi r, khng c gc xp, cng trnh ph chung. 18 Din tch khong 12 m2, mi fibr, nn gch hoa, khng c gc xp, cng trnh ph khp kn 19 Din tch khong 15 m2, mi fibr, nn xi mng hoc gch hoa loi r, c gc xp (khong 7 m2), cng trnh ph khp kn.

PHN 2. Cc kha cnh a chiu ca ngho th

29

Xu hng ngi nhp c c 2 v chng cng con nh ti cc thnh ph (khng gi con v qu cho ng b nui nh trc y) ang tng ln. Theo s liu phng vn cng nhn nhp c, hin c khong 70% cng nhn c con nh con sng cng vi cha m, ch c 30% gi v qu. Cc cp v chng c con nh thu phng tr ring s phi tr tin thu cao hn so vi thu phng tr chung theo dy. H phi trang tri chi ph chm sc v cho tr i hc kh cao. Thc t ti cc im quan trc, nhng h nhp c kh khn thng ri vo h cng 2-3 con nh, b m lm ngh lao ng ph thng (Xem thm phn 8 - Cc vn c th ca ngi nhp c). C nhiu khon ngi nhp c phi chi tiu nhiu hn so vi qu nh, gm chi ph in thoi, qun o v cc chi ph x hi nh thm hi m au, mng m ci, sinh nht ca ng hng, bn tr... S tin nh k gi v nh gip gia nh cng l mt gnh nng chi ph ca mt s thanh nin nhp c c gia nh kh khn qu. Sau khi tr i cc khon chi ph, hu ht ngi nhp c ch cn li ngn qu chi tiu rt tn tin cho lng thc - thc phm v cc nhu cu thit yu khc. Kho st ti cc im quan trc cho thy, ba n ca a s ngi nhp c rt m bc.

3.2. Vic lm bp bnh

Cng nhn nhp c trong 5 nm qua phi i mt vi a c sc nh lm pht (nm 2008, 2011), khng hong ti chnh th gii (2008 - 2009), suy gim tng trng kinh t (2012), lm bc l r tnh bt n nh ngh nghip ca nhm ny. Trong bi cnh ri ro, mt s cng nhn mt vic hoc thiu vic lm phi tm cng vic khc hoc v qu. Nhng bt li v hc vn v tay ngh l gc r ca vic lm bp bnh ti th. Nhu cu ca c dn th hin nay cng khc trc. Mt s ngh gim hn nhu cu khin ngi nhp c phi chuyn sang cc cng vic khc, v d nh xch l, m bp do... Thu nhp ca nhm nhp c lm cng vic t do ph thuc vo cc yu t thi tit, ma v v tin cng trnh. Chnh sch qun l th ngy cng cht ch cng nh hng bt li n nhm nhp c lm ngh bn hng rong. Xu hng thay i hnh vi tiu dng ca ngi dn th c nguy c nh hng bt li n ngh bun bn nh/bn hng rong. Ngy cng nhiu ngi mua sm ti siu th do lo ngi v vn cht lng, v sinh an ton thc phm; gi c ca cc siu th cng khng cao hn bn ngoi. Ngay ti x Kim Chung (H Ni), n nm 2012 c 4 siu th mini. --- Gi th mua siu th nhiu hn hn trc. Siu th Big C, Co-op Mart nm np ngi vo. Quanh y thi tnh s 4-5 ci siu th ri. Ngi ta mang tin triu sm, ch thiu ci g vt th vo ch mua thi. Siu th gi khng thiu th g, gi c cng khng mc lm, nhiu ci cn r hn ch na, cht lng m bo hn ch. (Nhm nng ct T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) Cng ging nh ngi ngho bn x, ngi nhp c phi a dng ha sinh k. Mt s cng nhn nhp c lm ngh bun bn nh, ngi chy xe m lm thm gi, ngi bn hng rong bn thm mt hng hoc lm thm ngh ph c thm thu nhp... nhng vn l nhng cng vic phi chnh thc tnh bp bnh cao.

3.3. Thiu ha nhp x hi

Thiu ha nhp x hi l kh khn c th ca ngi nhp c, trong bi cnh Vit Nam vn gi h thng h khu v cn nhiu th tc, chnh sch gn vi h khu (d gim nhiu so vi trc). Khng c h khu v khng c bnh xt l h ngho, ngi nhp c kh da vo cc thit ch chnh thc, kh tip cn vi h thng an sinh x hi ti th. Mi quan h x hi ca ngi nhp c thng ch gii hn trong khu nh tr, nh my, bn b lm vic v anh em ng hng. Mng li phi chnh thc ny rt quan trng vi ngi nhp c. Nhng ngi n trc gip nhng ngi n sau tip cn thng tin vic lm; gip n nh cuc sng, lm quen vi cng vic trong giai on u chuyn n th.

30

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Ti cc im kho st, ngi nhp c rt t tham gia vo cc hot ng x hi ti a phng. C nhiu l do dn n ngi nhp c t tham gia vo cc hot ng x hi: cng vic nng nhc, cng thng, thi gian ko di, hay v mun; tp tnh lu ng cao, thng xuyn thay i ch lm v ch tr; quan h x hi phm vi hp trong nhm ng hng, bn tr; xu hng tit kim ct gim chi ph x hi; khng c t dn ph v cc on th mi tham gia Hn na, k hoch ca phn ln ngi nhp c l dnh dm tin sau mt thi gian s v qu, do h thng u tin duy tr cc quan h x hi qu nh hn l pht trin cc quan h x hi thnh ph. Thiu ha nhp x hi cn xut pht t nh kin ca mt b phn ngi bn x vi ngi nhp c. Bn cnh vic tha nhn nhng nh hng tch cc ca dng ngi nhp c, ngi dn bn x thng kt ni s gia tng cc vn t nn x hi, tc ng , rc thi ba bi vi dng ngi nhp c. --- Ngy xa y cuc sng yn bnh, cc chu nhp c n lm cho ngi dn c ng ra ng vo nhng phc tp cng nhiu. Nhiu nh gi phi nhc con ci khng cho chi vi cng nhn s hc nhau yu ng sm. M t nn gi cng nhiu hn trc. Ngy no cng thy my ch xinh xinh din o hai dy l cc nh cng ht va. (Nhm h ngho thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Tham gia vo cc t nhm, CLB c th gip ngi nhp c ci thin vn x hi. Trong 5 nm qua, ti cc im quan trc c nhiu nhm hot ng dnh cho ngi nhp c, do cc on th v cc chng trnh pht trin h tr thnh lp. V d: Nhm cng nhn nhp c, CLB nh tr, Nhm cng nhn vt kh, CLB ng b chu ngha ca cc t nhm, CLB l to ra nhiu hot ng sinh hot nh k gip ngi nhp c c giao lu vn ha, tip thu nhng kin thc v php lut v cc k nng sng. Tuy nhin, hot ng ca a s nhm v CLB ngi nhp c ti cc im quan trc khng bn vng, khi khng cn h tr thng tan r hoc hot ng cm chng (Hp 5). HP 5. Cc t nhm, CLB cng nhn nhp c kh duy tr Ti x Kim Chung (H Ni), tng thnh lp 10 nhm cng nhn nhp c nh s h tr ca C&D (5 nhm thnh lp 2008, 5 nhm thnh lp 2010) do hi Ph n x iu phi. Mi nhm c khong 30 cng nhn tham gia. Nhm t chc hp hng thng tho lun v cc ch m cc thnh vin cng quan tm v sinh hot vn ngh. Tuy nhin, n thng 7/2011 cc nhm cng nhn nhp c tm ngng hot ng vi l do chnh l khng cn h tr. Hin nay cc nhm cng nhn nhp c c duy tr thng qua qun l ca cc trng ng20. Tuy nhin hot ng hin nay ch c t chc 3 thng/ln v lng ghp vo cc sinh hot ca Hi ph n nn khng thu ht c nhiu cng nhn tham gia. Ti phng Lm H (Hi Phng), CLB thanh nin nh tr c thnh lp t nm 2009 do on phng ph trch. Hot ng ch yu ca CLB l t chc cc bui giao lu, vn ngh, tuyn truyn v CSSKSS, an ton giao thng, tham gia cc hot ng xung kch tnh nguyn vo dp thnh lp on gip nhm cng nhn nhp c trn a bn c nhiu c hi hn trong vic nng cao vn x hi. Tuy nhin, t u nm 2011, CLB thanh nin nh tr tm ngng hot ng, do on phng thiu kinh ph, v do cc thnh vin ngi nhp c khng c thi gian hoc thiu nhit tnh tham gia. Ti phng 6 (G Vp, TP HCM), mt nhm Cng nhn vt kh (khong 30 thnh vin) v ba nhm Ph n nhp c (mi nhm 15-20 thnh vin) c thnh lp t nm 2006. Cc nhm t chc hp hng thng cng tm hiu v cc k nng sng
20

Mt ch nh tr ln c phn cng lm t trng t t qun ca cng nhn nhp c v an ninh trt t, p dng th im ti Kim Chung t nm 2011

PHN 2. Cc kha cnh a chiu ca ngho th

31

(chm sc sc khe sinh sn, bnh ng gii, phng chng bo lc gia nh, HIV/ AIDS, k hoch chi tiu) v sinh hot vn ngh. Cc thnh vin trong nhm cn h tr nhau trong cuc sng hng ngy. Tuy nhin, t nm 2010 n nay cc nhm ny hot ng tht thng, s lng cng nhn tham gia khng y do bn vic hoc do thay i ch .

3.4. Hn ch tip cn dch v cng

Hn ch v gio dc, y t l bt li chung ca ngi ngho. V gio dc, do trng cng lp qu ti nn cc trng thng u tin tuyn tr em bn x. Nhiu tr em nhp c (c bit bc hc Mu gio) phi hc cc trng dn lp vi chi ph cao hn (v cht lng nhiu ni km hn). V y t, tnh trng qu ti tuyn y t x/phng vn tip tc xy ra ti Kim Chung (H Ni) v Lm H (Hi Phng) nn mt s tr em nhp c khng c hng y dch v. Mt s tr em nhp c phi v qu tim chng hoc tim theo dch v do cha m cha bit thng tin v th tc ng k tim chng ti phng cho tr, do trm y t thiu vcxin... Ngi nhp c lm ngh t do vn t quan tm n BHYT t nguyn. Gi mua BHYT lin tc tng nn ngi nhp c phi cn nhc vi cc khon chi ph khc, hoc h cha nm c thng tin v ni mua. Ngi nhp c vn la chn t i mua thuc ngoi khi gp bnh thng thng, ch n bnh vin khi c bnh nng. i din cc trm y t x/phng v cc nhm n nhp c cho bit, vic khm ph khoa ca ph n nhp c lao ng t do rt hn ch mc d vi thi gian lao ng ko di, kh nng mc bnh ca ch em kh cao.

3.5. Mi trng sng km tin nghi v thiu an ton

Nhng bt li v iu kin sng thng gn lin vi xu hng ct gim ti a chi ph cuc sng th ca ngi nhp c. Nhiu ngi nhp c chn sinh sng ti nhng vng ngoi vi c s h tng cha ng b, c gi t r, gi nh tr r. Nh cht chi, nhim mi trng, thot nc km, ng s ly li, in nc cht lng khng tt v gi cao, an ninh trt t khng m bo l nhng kh khn chung ti nhng vng ngoi vi ny. Ph n nhp c chu nhiu thit thi hn so vi nam gii khi mi trng sng khng tt. V d, ph n gp bt tin hn nam gii khi s dng khu v sinh v khu tm dng chung. Nhng kh khn v mi trng sng gim bt nhiu ti cc im quan trc trong 5 nm qua nh nhng ci thin v CSHT v nh . Mc d vy, v la chn ni da trn chi ph thp nn nhiu ngi nhp c vn phi chu nhng thiu ht v mi trng sng. Khong 2-3 nm gn y ti cc im quan trc c nhiu phng tr xy m rng hn v din tch, y hn v trang thit b nhng hu ht ngi nhp c vn chp nhn sng ti nhng phng tr cht lng thp vi gi r hn. --- V chng ch vn sng nh c thi. Cng mun nhng y quen ri, phng mi p hn gi cao hn, hai v chng lm lng thp qu khng chu ni. (N.T.T, T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) --- My nm nay nh xy theo kiu chng tng nhiu, phng c rng hn nhng cng nhn th khng thch lm v gi cao hn. Gia nh th nhiu, cc chu c thn n vn thch phng c hn. (Nhm nng ct thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Ngi nhp c ti x Kim Chung (H Ni) v Phng 6 (G Vp, TP HCM) vn ch yu dng nc ging khoan do chi ph s dng nc my kh cao (ti Kim Chung, mc gi nc my p dng i vi kinh doanh nh tr l 12 nghn ng/m3). Nc ging khng qua h thng lng lc nn c nguy c b nhim do gn khu cng nghip (x Kim Chung, H Ni) hoc gn ngha a c (phng 6, G Vp, TP HCM).

32

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

PHN 3. MT S VN TRNG TM CA GIM NGHO TH

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

33

34

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

PHN 3. MT S VN TRNG TM CA GIM NGHO TH

Phn ny s trnh by mt s vn trng tm ca gim ngho th, cn c bit quan tm trong giai on ti, bao gm: hc vn v tay ngh, tnh d b tn thng v an sinh x hi, bt bnh ng, x hi ha, v nhng vn c th ca ngi nhp c ti th.

4. HC VN V TAY NGH
4.1. Hc vn
Ti c ba im quan trc, gio dc ngy cng c ngi dn quan tm. Ngay c nhng h kh khn cng c gng cho con n hc, nhiu h coi y l hng thot ngho. Thnh tchph cp gio dc l mt trong nhng minh chng cho n lc ny, phng Lm H (Hi Phng) v phng 6 (G Vp, TP HCM) ph cp bc THPT, ring x Kim Chung (H Ni) ph cp bc THCS. Trnh hc vn ca cng nhn nhp c trong mu kho st nm 2012 c s ci thin r rt so vi mu kho st nm 2008. Nm 2012, 53% cng nhn tt nghip THPT, so vi nm 2008 ch c 30% (Bng 9). T l cng nhn n tt nghip THPT nm 2012 (62%) tng mnh so vi nm 2008 (28%), trong khi t l cng nhn nam tt nghip THPT nm 2012 khng thay i so vi nm 2008 (u l 33%). BNG 9. Trnh hc vn ca cng nhn nhp c (%)
Kim Chung (H Ni) 2008 Khng i hc/ cha tt nghip tiu hc Tt nghip tiu hc Tt nghip THCS Tt nghip THPT Tt nghip THPT v qua trng dy ngh/CN k thut Tt nghip trng Trung cp Tt nghip C, H 2012 0 0 2 81 5 7 5 Lm H (Hi Phng) 2008 0 0 25 33 12 23 7 2012 0 0 11 37 17 13 22 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 2008 2 3 47 27 3 8 3 2012 0 1 37 42 1 12 7 Trung bnh 2008 1 3 38 30 7 16 5 2012 0 1 16 53 8 11 11

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2008 v 2012

La chn sau khi tt nghip THCS Ti cc im quan trc, a s cc em hc tip ln THPT, ch c t l rt nh cc em dng hc. Ti t dn ph 14 (Lm H, Hi Phng), trong 5 nm qua ch c 2 trng hp ngh hc sau khi hc ht cp II; cn ti t 3 (Lm H, Hi Phng) trong 5 nm qua khng c em no dng hc cp II. Ti x Kim Chung (H Ni), cn b khuyn hc cho bit ton x hng nm ch c khong 5% hc sinh ngh hc khi ht cp II. Nhng em dng hc bc THCS i lm kh tm c vic lm tt, gp nhiu hn ch trong vic nng cao hc vn tay ngh. Theo kin ca cc nhm thanh nin, nhng bn dng hc bc THCS thng thuc h gia nh ngho, ng con, b m khng c iu kin u t cho con n hc hoc t quan tm n vic hc ca con ci, dn n cc bn c hc lc yu. Xu hng l cc bn nam ngh hc bc THCS nhiu hn cc bn n.

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

35

--- Ba m em khng c thi gian, b b con y cho ng b, ln ln cht ng b v qu th l t chi vi nhau. C khi khng hc ti i nh bi m b m khng bit. Hc ht cp II l may lm ri y, by gi c nh cng khng gii quyt c g, n l qu trnh ri. (.V., T 14, phng Lm H, Hi Phng) --- Nh em tm anh ch em ln, em l p t, cc anh ch trc cng i lm ph thng thi. Tnh hc ln cp III nhng khng c, i lm lun ph ba m. (N.V.D, khu ph 5, phng 6, G Vp, TP HCM) Nhng bn ngh hc bc THCS thng i lm lao ng t do hoc lm trong cc xng nh (giy da, may mc, lm thch rau cu, ti ch nha), cng vic vt v v thng khng c m bo v cc ch BHXH, BHYT v cc phc li x hi khc. Thi gian lm vic ca cng nhn ti cc xng nh thng di hn so vi cng nhn lm vic trong KCN hoc doanh nghip ln. Thu nhp ca lao ng trong cc xng nh cng thp (ch khong 2-2,5 triu ng/thng) nn kh dnh tin u t tip cho hc hnh. Mi quan h hn hp khin thng tin ca nhm ny rt hn ch; h cng t ch ng hi cc thng tin v hc ngh. --- Hc cp I, cp II ch xin lm cc xng gia cng thi, hoc i lm t do c chng hay ch. C cp III th xin c vo my cng ty Nh nc vi lin doanh, ch m bo hn. (Nhm thanh nin lao ng ph thng T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) La chn sau khi tt nghip THPT i vi hc sinh tt nghip THPT c bn hng la chn chnh: (i) hc nhng trng i hc tp trn; (ii)hc cc trng H tp di, C, trung cp chuyn nghip; (iii) i hc trng ngh; (iv) r ngang i lm. T l thanh nin bn x tt nghip THPT hc ln nhng trng H tp trn khng nhiu. Cc nhm tho lun thng chia cc trng H ra thnh 2 nhm: tp trn v tp di. Tp trn l nhng trng quc gia ln, c im thi u vo cao, c truyn thng o to nhiu nm. Sinh vin tt nghip nhng trng ny c kh nng xin vic cao hn do cht lng o to c cho l tt hn. Tp di l nhng trng dn lp, trng mi nng cp t C ln H cc tnh, cc vng vi im u vo thp hn, truyn thng o to cn t, cha c ngi dn v cc nh tuyn dng tin tng. --- Vn bn khng c nhng ti em ai cng bit l c hai loi trng. Trng tp trn kiu nh Kinh t, Khoa hc t nhin, Bch khoa, S phm k thut, Y dc, ton nhng trng im vo cao, xin vic ng ngnh d. My ng i hc dn lp, chuyn t cao ng ln, hay Quy Nhn, An Giang u l trng loi hai, tp di ht. (Nhm thanh nin T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Hu ht hc sinh sau khi tt nghip THPT u mong mun hc ti cc trng H tp trn nhng thc t s lng c i hc ti cc trng ny cn t. C x Kim Chung (H Ni), mi nm ch c khong 1/10 trong s em i hc Trung cp, C, H c vo hc ti nhng trng H ln ti trung tm thnh ph. Cht lng hc ph thng cn thp c cho l l do chnh khin s vo cc trng H ln khng nhiu. --- y hng nm m vo my trng xn th t lm, m trn u ngn tay. Ti v cht lng ca my trng ph thng Ng Tt T, Bc Thng Long y cn thp, cc chu thi vo trng i hc ln th khng im. (Nhm cn b x Kim Chung, H Ni) Ngc li, t l thanh nin bn x tt nghip THPT i hc cc trng H tp di, cao ng, trung cp chim s lng ln. Cc trng ny ang c gng nng cao cht lng o to; c bit quan tm n vic dy k nng mm (lm vic nhm, giao tip), ting

36

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Anh, vi tnh, hoc t vn cho cc em i hc ti cc trung tm bn ngoi, thm ch coi vic c cc chng ch k nng l tiu chun tt nghip. Tuy nhin, mt s nhm thanh nin phn nh vic dy v hc k nng mm, ngoi ng, tin hc cn mang tnh hnh thc, cht lng thp. --- Trng em hc hai lp k nng giao tip v lm vic nhm l bt buc. Mun ra trng phi c chng ch ny. Nhng m khng thc cht lm, giao tip hc 3 bui thi l c chng ch ri. (Nhm thanh nin T 14, phng Lm H, Hi Phng) T l thanh nin bn x tt nghip THPT i hc cc trng ngh cn thp. Ti phng Lm H (Hi Phng) v x Kim Chung (H Ni), hc ngh sau khi tt nghip THPT ch l s la chn ca mt s t thanh nin. Tm l trng bng cp, lo ngi cht lng o to ngh thp v kh kim vic lm ph hp sau khi hc ngh c coi l nhng l do chnh khin a s cha mn m vi cc trng ngh. --- Ch c ngh l hc ngh xong hn g vi nhng ngi cp III khng? Em khng nh l khng. Gi m ch o to h lin kt g c, hc xong c m bo g hn c, ch nh by gi hc xong cp III o to vi tun vi c ngi hc vi nm ra khng khc g nhau, ch n nhau ci thm nin lm vic thi. (Nhm lao ng ph thng thn Bu, x Kim Chung, H Ni) --- Ti em qu cha tng ngh n vic phi hc ngh, i hc ngh th i hc trung cp hay cao ng cn hn. (Nhm thanh nin T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) Ring ti phng 6 (G Vp, TP HCM), theo nh gi ca cn b c s v ngi dn, s thanh nin i hc trng ngh chnh quy sau khi tt nghip THPT tng ln (d cn mc thp) trong 5 nm qua. Mt s hc sinh ch ng tnh n vic i hc ngh do: c t vn t nh trng THPT; s khuyn bo ca cha m; mt s trng dy ngh trn a bn TP HCM c nh gi l o to c uy tn, hc sinh sau khi tt nghip trng ngh p ng c vi yu cu cng vic ca cc doanh nghip. --- Hc trng ngh Cao Thng hoc trng Tn c Thng cn hn my a i hc Trung cp chuyn nghip nhiu. Hc ngh xong n xin c vic lun, ch my a hc Trung cp kia cn kh lm. Con ti cng vi my a bn n r nhau thi trng ngh. Ti thy th chc n nn cng ng vin chu. (Nhm cn b phng 6, G Vp, TP HCM) T l thanh nin hc xong THPT r ngang i lm khng cao cc vng th. Ti phng Lm H (Hi Phng) v phng 6 (G Vp, TP HCM), c di 10% thanh nin bn x hc xong THPT r ngang i lm, y thng l con em h ngho hon cnh kh khn khng th i hc tip hoc thi khng vo C, H. Tuy nhin, t l thanh nin hc xong THPT r ngang i lm kh cao ti cc vng ngoi thnh. Ti x Kim Chung (H Ni), c khong 1/3 s hc sinh hc xong THPT i lm ngay. C nhiu l do khin cc bn thanh nin ti x Kim Chung (H Ni) i lm ngay sau khi hc xong THPT. Th nht, c hi lm vic ti cc KCN c sc ht kh ln (c tin ngay, thun tin gn nh). Nhm cn b x cho bit, trc khi KCN m rng nm 2006, hc sinh ti Kim Chung sau khi tt nghip THPT thng c gng thi vo mt trng C hoc H, nu khng th nm sau thi li. Th hai, nhiu ngi lo ngi xin vic lm sau khi tt nghip cc bc hc C, H gp kh khn. Th ba, tm l cho rng con gi khng cn hc qu cao vn cn tn ti. Nhiu em gi i lm ti KCN sau vi ba nm th lp gia nh. --- Em thy i lm ngay cng hay, ngi cc tnh cn x v mnh lm thu, mnh y c nh ca hn hoi sao khng i lm. Em thy i hc cao xong v kh xin vic lm, li xin my ci vic nh KCN th cng chn. (Nhm thanh nin lao ng ph thng thn Bu, x Kim Chung, H Ni)

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

37

--- Hc ln cao th con trai n cn gng c, ch con gi th khng ci l xin i cng nhn, lm u u 1, 2 nm th ly chng. (Nhm nng ct thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Hu ht thanh nin cho rng t bn thn h quyt nh vic ngh hc. Tm l mun kim tin sng t lp l l do chnh khin nhiu thanh nin mun i lm ngay sau khi tt nghip THPT. Bng 10 cho thy, 84% cng nhn nhp c c trnh THPT trong mu kho st 2012 cho bit h t quyt nh ngh hc, 74% cho rng l do ngh hc chnh l mun kim tin. BNG 10. L do ngh hc v Ngi nh hng n quyt nh ngh hc ca cng nhn nhp c trnh THPT, 2012 (%)
L do ngh hc L do Chi ph hc qu cao qu khng c trng cao, khng mun i hc xa Khng thy hc cao thu c nhiu li ch Cn kim tin Thch lm vic thnh ph hn l i hc Khng hc gii nn khng mun hc tip Khc Trung Nam bnh 23 0 1 74 5 18 4 6 0 6 78 6 11 5 N 27 0 0 73 5 19 4 Ngi nh hng n quyt nh ngh hc Ngi nh hng B m/gia nh Bn b Hng xm qu nh T bn thn quyt nh Khc Trung Nam bnh 15 3 2 84 2 17 0 0 83 0 N 14 4 3 85 3

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2012

i vi cc bn thanh nin nng thn khng hc tip m di c ra thnh ph lm cng nhn, chi ph hc C, H rt ln cng l mt l do quan trng. S liu phng vn cho thy, 23% cng nhn nhp c c trnh THPT cho rng h dng hc sm v l do chi ph hc tp cao. N gii nhn mnh n l do ny hn so vi nam gii (27% so vi 6%). Ti cc im quan trc, nhng sinh vin ngoi tnh theo hc C, H ti cc thnh ph ln thng phi chi ph ti thiu 2,5 - 3 triu ng/thng (chi ph cn cao hn nu sinh vin theo hc cc trng bn cng, dn lp). y l s tin kh ln so vi a s gia nh nng thn. Nh chnh sch cho vay u i i vi HSSV, nhiu gia nh bt lo lng hn v kinh ph cho con i hc. Tuy nhin, mc vay hin nay (1 triu ng/thng) mi p ng khong 1/3 tng chi ph hng thng ca sinh vin. --- Hc cp III xong em khng thi i hc, em khng mun i hc na m mun i lm. B m bo d kh khn my cng cho em i hc c nhng em khng mun kh b m. Bn b em hc xong cng r nhau xung H Ni lm gn ht. Lc y chng em ch a no ngh n hc ngh g ht c, ch ngh l kim tin ngay thi. (H.T.H, cng nhn nhp c, x Kim Chung, HN) Lo ngi xin vic lm kh khn cng l l do c mt s nhm thanh nin ti x Kim Chung (H Ni) v phng Lm H (Hi Phng) cp n. Nhiu bn tr lo ngi kh xin vic lm do khng c quan h, quyn th.

38

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

--- Hc trng xn th xin vic d ch cng hc cng ngnh m cao ng th kh xin lm, hoc xin c th nhng vic khng thch lm. Nh ch h em hc cao ng k ton Xun Mai mt 3 nm xong v khng c vic, gi xung y bn hng qun o c c hn 2 triu mt thng. Ngy trc em cng thch i hc k ton nh ch nhng thy ch th em nn qu. Em i lm cng nhn KCN lng cn cao hn ch. (N.T.A. dn tc Mng, x Kim Chung, H Ni) --- Em bit nhiu bn hc xong gi bng b khng, ch lm c g hn nhng ngi khc. Hc i hc m thng thng, li thn c th c th kh lm. Mnh lm thc t ngoi i nhiu khi kim thnh qu nhiu hn nhiu. (Nhm thanh nin lao ng ph thng thn Bu, Kim Chung, H Ni) Ngoi ra, mt s thanh nin cho rng i lm ngay cng l mt cch lp nghip, trong qu trnh h s hc thm nng cao hc vn v tay ngh. --- By gi khng nht thit phi vo H, ai cng i hc H ht trn th ly ai lm cng nhn, em c c th thi 2-3 nm cng nhng em khng thch. Em c i lm vi nm , lm n c tin vn em tnh tip, lc tnh i hc ln cng cha mun. (Nhm thanh nin lao ng ph thng, T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) Hc sinh THPT ngy cng c nhiu c hi tip cn thng tin hng nghip hn, nhng vn thiu nhng thng tin khch quan v chuyn su. Tho lun vi cc nhm thanh nin ti phng 6 (G Vp, TP HCM) cho thy, hin nay hc sinh c nhiu knh thng tin tham kho v ngnh hc. iu ny c s ci thin r rt so vi cch y 5 nm. Nhm thanh nin nhp c cho bit, thi im h tt nghip THPT trc y c rt t knh thng tin hng nghip. Lc , sch Nhng iu cn bit ca B G-T xut bn trc mi k tuyn sinh C, H gn nh l knh duy nht vi h. S t vn ca cc trng trung cp, C, H cng tr thnh mt knh thng tin i vi hc sinh trc mi k tuyn sinh. Tuy nhin, nhiu trng a thng tin mt chiu thiu khch quan (Hp 6). HP 6. Hin tng lon thng tin hng nghip Ti c ba im quan trc, cc nhm thanh nin u cp n vic cc trng trung cp, C, H v cc trng THPT gii thiu v trng mnh. Khi gii thiu, cc trng lun cp n nhng th mnh ca trng mnh, t khch quan. Hi cui lp 12, trng H Hi Phng v trng em gii thiu ngnh kinh t em cng thch, sau li my trng na li gi t ri v em cng thy hay hay. Trng no ni cng hay, h ha khi no ra trng s gii thiu vic lm. Nhiu thng tin qu, em ch bit u m ln. (Nhm thanh nin T 3, phng Lm H, Hi Phng) Mt s bn hc xong C, H phn hi rng, nu lc tt nghip THPT c thng tin khch quan hn v th trng lao ng th c th lc cc bn chn trng khc. Nm no h cng gi t ri v, bn em ai cng c. Ch bit h o to th no nhng ni hay lm, no hc xong s gii thiu vic lm cho. Sau my nm em mi bit, nghe h t vn th ng l cht. (Nhm thanh nin thn Nhu, x Kim Chung, H Ni)

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

39

Hc sinh ti khu vc th tip cn thng tin hng nghip thun li hn so vi hc sinh ti khu vc ngoi thnh/nng thn (Bng 11). BNG 11. Xp hng cc knh thng tin hng nghip i vi hc sinh
Th t 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Hc sinh th Bo ch, internet T vn hng nghip ca Thnh on, nh trng Sch Nhng iu cn bit ca B G-T Cha m Ngi thn c trnh hc vn cao T vn trc tip ca cc trng H T ri, t gp ca mt s trng C, H Ngy hi vic lm cho thanh nin Cc chng trnh th lm sinh vin ca mt s trng H Hc sinh nng thn Sch Nhng iu cn bit ca B G-T Ngi thn c trnh hc vn cao hin ang lm vic ti th Internet T ri, t gp ca mt s trng C, H

Ngun: Tho lun vi 4 nhm thanh nin ti phng 6, G Vp, TP HCM, 8/2012

Nh c nhiu thng tin hn, vic la chn ngnh hc ca thanh nin ti khu vc th c nhng chuyn bin tch cc trong thi gian gn y. Ti phng 6 (G Vp, TP HCM) v phng Lm H (Hi Phng) hc sinh chn ngnh hc theo hng ngy cng a dng hn thch ng vi th trng lao ng rng ln ti cc thnh ph. --- Cch y khong 3-4 nm, hc sinh ngi thnh ph chy theo ngnh k ton, kinh doanh, ngn hng, xut nhp khu nhiu. Gi th khc ri, chng n chn ngnh a dng lm. Chng n thy my ch hc k ton ra m vic cng khng tt lm. C kh cng nhiu a chn v thy nhu cu cn nhiu, ngay G Vp y cng kh nhiu vic lm. (Nhm nng ct T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) --- My nm nay qu thi i hc hi ra u cng thy Qun tr kinh doanh, k ton khng . H chy theo xu hng x hi nhiu m hng bit ng ngi hc th ly g ra m lm, cnh tranh cao lm. Nhng trn ny h khc, c ngi chn kinh t, ngoi thng. Tm tm thi c kh, mi trng, in... Nhng ngnh ny thnh ph c nhiu nhu cu, ra l ht veo . (Nhm thanh nin c trnh cao T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) i vi mt s h kh th, cha m c vai tr quan trng trong vic hng nghip cho con ci. S nh hng ny c tnh cht lu di, cn c trn hc lc ca con ci, kinh nghim bn thn, tim lc kinh t gia nh, v c sn quan h xin vic sau ny. H ngho thng vn cho con ci t tm hiu l chnh. --- y, em no sp thi l cha m ngi ta xem t hng nm trc, xem trng ny, hi trng kia. Ch u nh nng thn, u tt mt ti, c bo con thch trng no th thi trng y. C mun cng khng nh hng c. Suy t bn thn mnh ra th mnh thy l thit thi hn cc bn thnh ph nhiu qu. (Nhm thanh nin nhp c T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) i vi thanh nin ngoi thnh/nng thn, vn cn rt t knh thng tin hng nghip. Trong nhiu trng hp, tm gng v s t vn ca mt vi ngi cng qu hc tp v lm vic thnh t ti thnh ph c nh hng ln n vic la chn ngh nghip ca

40

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

hc sinh nng thn. Ngay ti x Kim Chung (H Ni) - ch cch trung tm H Ni cha n 20 km, vic tip cn thng tin hng nghip ca thanh nin bn x khng kh hn so vi thanh nin nng thn. Khong 5 nm tr li y, mt s trng C, H c t chc cho hc sinh THPT ca x tham gia bui t vn hng nghip. Tuy nhin, do s lng tham gia c hn (mi lp c vi bn tham gia) nn sc nh hng cng khng ln. S thit thi v thng tin ca hc sinh ngoi thnh/nng thn dn n nhiu ngichn ngnh hc khng ph hp. Khng t sinh vin sau 1 nm hc H mi bit mnh chn sai ngnh hc v thi li ngnh hc khc; c ngi hc vn bng 2 nhm xin vic theo ngnh hc mi. y l s lng ph v thi gian, tin bc i vi thanh nin v gia nh h. --- Em ti lm a hc xong nm nht mi bit ngnh y khng ph hp, c a c thi sang trng khc. Ci y khng t u. Hc sinh thnh ph khc hn, h bit h cn hc g r hn mnh. (Nhm thanh nin nhp c T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) C nhng trng C, H s hc sinh th thi vo t do bit rng c hi vic lm khng hp dn nh trc, trong khi s hc sinh nng thn do t thng tin nn vn thi vo nhiu. --- Hng Hi my nm nay y c ai hc u, th m ngi bn Thi Bnh nh em c thi m m, ai cng bo Hng Hi lm tin. y sau v Vinashin l bt i nhiu, li v Vinalines na cng t ngi thi vo trng Hng Hi. (Nhm thanh nin nhp c, phng Lm H, Hi Phng) Tuy nhin, cn mt b phn thanh ninvn trng bng cp C, H, ch quan tm ti vic chn trng va sc thi, t quan tm n c hi vic lm sau tt nghip. --- i vi nng thn, c ngi con i hc l rt mng ri, t ho vi hng xm lng ging ri, chuyn vic lm khoan hy tnh. Ba m u c bit nhiu ngi cng kh lm ch, c bng m c gip g u. (Nhm thanh nin trnh cao T 27, phng 6, G Vp, TP HCM)

4.2. Vic lm v tay ngh

Tm l mun lm trong khu vc cng ca thanh nin ti khu vc th gim so vi trc y. Hin nay, cc bn thanh nin ti cc im kho st thng hng n vic lm ti khu vc t nhiu hn, do: (i) C hi vic lm nhiu hn, c nhiu la chn; (ii) Yu t quan h nh nhng hn khi xin vic so vi khu vc cng; (iii) Ch i ng cho ngi lao ng da trn hiu qu cng vic v nng lc l chnh; (iv) Tnh nng ng ca khu vc t - s dch chuyn vic lm (nhy vic) ca ngi lao ng gia cc cng ty sau qu trnh tch ly kinh nghim d dng hn so vi khu vc cng. Mt s bn cn cho rng, nhng bn tr ch mun lm trong khu vc cng thng c phn nng lc hn ch, li vo quan h v tin bc ca gia nh. --- By gi my ai ngh n Nh nc na, em thch lm bn ngoi v bn ngoi ly cng vic nh gi nng lc m vic ch khng m gi. Em lm xut nhp khu 9h ti hng mnh cn trn my bay th mnh cn phi i. y l trch nhim, ch khng nh cng chc m gi ch khng m vic. Ch ngi li, thch hng th mi thch lm Nh nc thi. (Nhm thanh nin T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) --- Vic lm y nhiu, doanh nghip khng thiu, trn H Ni cn phong ph hn. Lm cng ty ny c kinh nghim mnh chuyn cng ty khc thoi mi, c nh th m ln ch khng i n tui thng chc nh Nh nc. (Nhm thanh nin T 14, phng Lm H, Hi Phng) Vic p dng nhng kin thc hc vo cng vic sau khi ra trng cn hn ch. Hu ht thanh nin trnh Trung cp, C, H qua phng vn u cho rng, h gp nhiu kh

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

41

khn thch nghi vi cng vic. Nhng ngi hc cc trng k thut phn nn nhiu nht do hc l thuyt nhiu, t c hi thc hnh, my mc phc v ging dy lc hu. --- Em hc Cao ng Giao thng hn 3 nm m c hn mt nm cui l hc chuyn ngnh, 2 nm trc ton hc mn c bn. Khoa em ng l ra hc xong l mi ngi i lm nhng cng ty sn xut t hoc xng sa cha t. Nhng i tuyn bn em kh p ng c lm. Ngi ta cho ci xe Camry 3.0 b hng ra bo sa l tc ngay. (T.V.T, nhn vin kinh doanh, thn Bu, x Kim Chung, H Ni) --- Em khng em c g my kin thc t trong trng ra ngoi thc t. Trng th hc my mc ca nm bao nhiu n gi lc hu lm ri. (.T.L, sinh vin tt nghip trng ngh, T 14, phng Lm H, Hi Phng) Mt s nh tuyn dng ti G Vp (TP HCM) cho rng, ang tn ti s mt cn i ln gia nhu cu th trng lao ng v cht lng ngun nhn lc. Cc doanh nghip tuyn dng lao ng v ngnh k thut cn nh gi cao cht lng lao ng thanh nin tt nghip mt s trng ngh c uy tn hn l nhng ngi tt nghip C, H (cng chuyn ngnh) do c kin thc thc t hn v yu cu mc lng ph hp vi doanh nghip hn. Mt s sinh vin la chn i lm thm trong qu trnh i hc. Cc bn thng i lm thm v cc lnh vc lin quan n ngnh hc ca mnh sau ny c kinh nghim v k nng thc t. --- Mnh lm tuyn dng mnh cng c cht nh gi ring, cng l sinh vin kinh t nhng t H Ni, Hu vo y khc vi sinh vin hc ti Si Gn nhiu. y nng ng, t tin hn nhiu. Phn nhiu va chm thc t ri nn i lm thch nghi c ngay. (P.V.T, nh tuyn dng, T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) Nhiu thanh nin hc xong trung cp, C, H phi i lm tri ngh, thm ch i lm cng nhn tay ngh thp. C hn 20% cng nhn nhp c (hu ht l lao ng tay ngh thp) trong mu kho st nm 2012 tt nghip trng trung cp chuyn nghip hoc C, H. Mt cu sinh vin khoa kinh t vn ti bin ti Hi Phng sng ti T 14, phng Lm H (Hi Phng), hin ang lm cng nhn ti mt doanh nghip cho bit, khong 80% lao ng ti cng ty c trnh t Trung cp tr ln, tuy nhin, ch c khong 10% trong s l lm cng vic qun l, cn li vn ang lm cng nhn. --- Ch gi em hc ngnh Quan h quc t, chuyn ngnh Chnh tr quc t. Hc xong gi ch i lm Khu cng nghip, hng lng ging nh ngi tt nghip cp 3. Em thy ph qu... (Nhm thanh nin thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) Cn b v ngi dn ti cc im quan trc a ra nhiu l do khin thanh nin i lm tri ngnh. Th nht, nhiu ngi theo hc nhng ngnh nhu cu th trng hp do lc chn ngnh cha tnh ton k. Th hai, nng lc cha p ng c nhu cu th trng do cht lng o to ca cc trng cn thp. Mt s ngi chn ngnh hc khng ng vi kh nng ca mnh nn khng thc s tm huyt vi ngh. --- Hi ng k thi em c ng k thi, cng cha bit hc xong th lm g. i hc ri mi bit mnh khng thch lm, nhng m lao th theo lao. Sau khi ra trng em i lm cng nhn vin thng, cng ch hn g so vi nhng ngi hc xong lp 12 c cng ty o to mt thng, lng cng ging nhau thi. Doanh nghip khng u tin g, trng th o to bn em thy khng ra thy th cng chng ra th. (H.., nhn vin kinh doanh, thn Bu, x Kim Chung, H Ni)

42

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Th ba, do thiu quan h hoc tin bc xin vic ng ngnh hc. L do ny c cp n nhiu hn ti x Kim Chung (H Ni) v phng Lm H (Hi Phng), t c cp n ti phng 6 (G Vp, TP HCM). --- Em bit nhiu bn hc xong gi bng b khng, ch lm c g hn nhng ngi khc. Hc i hc m thng thng, li thn c th c th kh lm. Mnh lm thc t ngoi i nhiu khi kim thnh qu nhiu hn nhiu. (Nhm lao ng ph thng thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Ring ti phng 6 (G Vp, TP HCM), nhiu ngi cho rng, h chp nhn i lm tri ngnh v c mc thu nhp cao hn. --- Thnh ph c nhiu cng vic, c th hc ci ny ra nhng thy ci khc khng lin quan lm nhng thu nhp cao hn th lm. Mnh hc thit k thi trang nhng thy k ton hay hay, thu nhp tt th li lm. C ngi thn nh mnh nn c gip . (.T.V, T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Theo a s cc nhm tho lun, nhng thanh nin tt nghip THPT khng kh tm c vic lm ti cc nh my, KCN. H thng xin vic thng qua gii thiu ca ngi thn/bn b ang lm vic ti doanh nghip, tip n l qua thng bo tuyn ngi treo/ dn ti cng nh my, thng bo trn cc phng tin thng tin i chng (Bng 12). BNG12. Cc knh thng tin gip cng nhn nhp c bit n cng vic hin ti (%)
Knh thng tin Ngi thn/ bn b ang lm vic ti gii thiu Qua thng bo tuyn ngi trn cc phng tin thng tin i chng Qua thng bo tuyn ngi treo/ dn ti cng nh my Qua c quan/dch v gii thiu/ mi gii vic lm Ngi ca doanh nghip v qu/ ni lm vic trc tuyn Nh bn b/h hng c quen bit vi doanh nghip Khng bit/khng nh Kim Chung Lm H Phng 6 (G Trung Nam N (H Ni) (Hi Phng) Vp, TP HCM) bnh 80 12 42 5 0 0 2 72 10 5 3 0 12 0 58 27 8 2 0 2 0 70 16 18 3 0 4 1 66 11 9 4 0 9 0 72 18 22 3 0 2 0

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2012

Tuy nhin, theo kin ca mt s nh tuyn dng ti G Vp, lao ng khng c hc vn v tay ngh s ngy cng gp kh khn khi i xin vic, do hin nay cc doanh nghip u tin lao ng c hc vn v tay ngh hn. i din Hip hi Doanh nghip va v nh qun G Vp (TP HCM) cho bit, trong bi cnh kinh t kh khn nm 2012, nhiu doanh nghip phi ct gim nhn cng, i tng ct gim ch yu l lao ng ph thng tay ngh thp.

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

43

--- Cc doanh nghip gi u tin lao ng c tay ngh t cu mnh, ci thi ch da vo lao ng ph thng sp qua ri. Cng ty K.T ca ti c hn 100 lao ng gi ct ch cn 60 thi, nhng lao ng khng c tay ngh chng ti nh phi cho ngh. n hng khng c buc phi ct gim lao ng nhng phi u tin lao ng lnh ngh, h mi chnh l u th gip mnh gim gi thnh sn phm v mong cnh tranh c trn th trng. (T.Q.V, ch tch Hip hi doanh nghip va v nh qun G Vp, TP HCM) Cng nhn nhp c ch yu hc c tay ngh k thut ti ni lm vic. Ngoi ra, mt s t cng nhn cho bit h cn hc c cc k nng khc nh ngoi ng, vi tnh, kin thc qun l, cc k nng mm(Bng 13). BNG13. Cc k nng cng nhn nhp c hc c ti ni lm vic (%)
Loi k nng Tay ngh k thut Ngoi ng (ting Anh/Nht/Hn...) Vi tnh K nng tnh ton/c vit c bn Cch vn hnh, qun l doanh nghip, qun l cng nhn K nng mm (lm vic nhm, gii quyt vn , giao tip) Khng hc c k nng g Kim Chung Lm H Phng 6 (G Trung Nam N (H Ni) (Hi Phng) Vp, TP HCM) bnh 82 7 0 7 7 12 3 65 3 5 7 5 8 25 87 5 5 2 10 3 7 78 5 3 5 7 8 12 86 6 4 0 4 7 11 74 5 3 7 9 8 12

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2012

a s cng nhn nhp c khng nh gi cao cc k nng hc c ti ni ang lm vic, do h ch quen lm mt khu trong dy chuyn cng nghip. Bng 14 cho thy, 38% cng nhn nhp c lm vic ti 2 doanh nghip tr ln trong mu kho st nm 2012 cho rng, k nng hc c t doanh nghip trc khng gip ch khi h n lm vic ti doanh nghip sau. BNG14. K nng hc t doanh nghip trc gip ch cho cng nhn nhp c khi n doanh nghip sau (%)
Kim Chung (H Ni) Gip ch nhiu Gip ch t Khng gip ch 31 19 50 Lm H (Hi Phng) 23 31 46 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 6 83 11 Trung bnh 20 42 38 Nam 23 42 35 N 18 42 40

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2012

44

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Khi cng nhn mi vo, doanh nghip thng dnh thi gian t 1 tun n 2 thng o to ngh cho h. Tuy nhin, nhng hng dn ny ch tp trung vo nhng k nng c bn cng nhn c th lm tt cng vic ti dy chuyn mnh tham gia, t c ngha nu chuyn sang dy chuyn khc hoc chuyn sang doanh nghip khc. --- Lm y l quen tay thi, hng dn 1 tun l c th lm c. Ngy ny qua thng khc lm ri quen tay thi ch em thy khng phi k nng g c. Em lm chuyn sn xut chp, cho em sang chuyn khc em cng phi hc li t u. Nu mun sang cng ty khc lng cao hn th em cng hc li t u thi. (H.T.T, cng nhn nhp c, x Kim Chung, H Ni) Mt s cng nhn nhp c cho bit, iu gip ch nht i vi h khi chuyn vic t cng ty ny sang cng ty khc l tc phong lm vic cng nghip. lm quen c vi ni qui lao ng nghim ngt ca cng ty, cng nhn thng mt khong 2-3 thng u. Trong thi gian ny, mt s ngi khng thch nghi c phi xin ngh vic. Khi cng nhn quen vi tc phong cng nghip, vic xin vic v thch nghi ti cc doanh nghip mi d dng hn. --- Ci s nht y l gi gic, chm 1 pht cng tnh thnh na bui, nhiu ln b tr lng nn em rt kinh nghim. Quen ri th i u trong KCN cng lm c vic. (N.T.A, dn tc Mng, x Kim Chung, H Ni) Bng 15 cng cho thy, c hn 1/3 cng nhn nhp c trong mu kho st 2012 cm thy kh tun th ni qui ca cng ty. N cng nhn cm thy nhng ni qui ny kh tun th hn nhiu so vi nam cng nhn. BNG 15. Cc ni quy cng ty cng nhn nhp c kh tun th, 2012 (%)
Phng 6 (G Trung Nam N Kim Chung Lm H (H Ni) (Hi Phng) Vp, TP HCM) bnh T l cng nhn cho bit ni quy cng ty kh tun th Nhng ni quy kh tun th: i lm ng gi Khng ni chuyn trong sut gi lm vic Khng ngh lu (gii lao, ngh tra) B pht tin khi sn phm b li, hng hc Khng s dng in thoi di ng trong gi lm vic Mc trang phc bo h lao ng trong gi lm vic Khc
Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2012

76

25

18

36

19

46

18 68 21 61 71 5 0

33 20 87 47 20 7 7

0 25 33 75 8 25 8

18 49 38 60 48 9 3

17 3 58 42 17 3 3

19 58 34 64 55 1 0

t cng nhn ch ng a ra xut v cc kha o to chuyn su. Tuy nhin, khi c thc y, h u nhn thy cn phi c nhng kha hc chuyn su nng cao trnh v d dng thch nghi khi chuyn sang doanh nghip khc.

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

45

Nguyn vng, mong mun Sau khi i lm mt thi gian, nhiu cng nhn tay ngh thp s tm cch hc tip nng cao hc vn, tay ngh theo hnh thc va hc va lm. Mt s trng to iu kin cng nhn c th theo hc c. in hnh l trng Trung cp k thut Bc Thng Long (Kim Chung, H Ni). Hin nay, trng c khong 90% hc sinh theo din va hc va lm. Nh trng o to 3 ca/ngy, to iu kin cho hc sinh ng k thi gian hc ph hp vi thi gian i lm. Con em h ngho th, con em nng thn c hon cnh kh khn thng t c c hi i hc H ngay sau khi tt nghip THPT, v vy va hc va lm l mt hng i c nhiu thanh nin la chn. Do phong tro XHH gio dc ang m rng, c hi hc b tc, ti chc, lin thng ca cc bn thanh nin rt thun li. Vic i lm mt thi gian sau mi i hc tip cng gip thanh nin nh hng ngh nghip r rng hn. --- Him con em h ngho i hc i hc lm. Thng th tt nghip cp III xong th va i hc va i lm. Gi c n 60% l va hc va lm. Trc th t l thp hn nhiu, h khng ch trng my. H i lm ri nn bit ngnh g l ph hp vi mnh hn. (Nhm cn b phng 6, G Vp, TP HCM) Nam cng nhn thng c iu kin hn nng cao hc vn, tay ngh hn so n cng nhn. Qua trao i vi mt s bn n thanh nin ang lm vic ti KCN Bc Thng Long (Kim Chung, H Ni), sau thi gian 8 - 12 ting lm vic hng ngy, h rt kh khn tip tc hc tp. Mt s bn n khi c chng phi dnh thi gian chm sc gia nh nhiu hn nn t c thi gian hc. --- Bn em l n lm kp 12 ting mi xong, d thi gian th git qun o, n ung thi l khng cn cht thi gian no. C bn lm cng em trc cng i hc k ton nhng gi th ngh ri, mt qu, khng c thi gian m theo. (Nhm cng nhn thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Ngay c mt s thanh nin c trnh Trung cp, C, H cng tch cc hc lin thng, ti chc nng cao hc vn (trong c nhng ngi i hc hp thc ha bng cp hn l thc s nng cao kin thc lm vic). Thng thng, ch cn 1,5 nm vi ngi tt nghip C, 2-3 nm vi ngi tt nghip Trung cp l ngi hc c c mt tm bng H. Ring nhm thanh nin nhp c lao ng t do t c nh hng quay li i hc hoc chuyn sang lm khi doanh nghip. H thng lm lao ng t do thnh ph cho n khi lp gia nh, hoc qu tui khng th tip tc lm th quay v qu lm n. --- Ti em th ch lm t do nh ny thi, c t vn sau ny v qu lm n, khng ngh hc hnh g c. (Nhm thanh nin lao ng t do T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) Hiu qu chnh sch h tr dy ngh ngn hn Ti ba im quan trc, nhiu chng trnh dy ngh ngn hn c trin khai nh chng trnh dy ngh cho lao ng nng thn (theo Quyt nh 1956/Q-TTg), n h tr ph n hc ngh (theo Quyt nh 295/Q-TTg), chnh sch h tr hc ngh cho lao ng thuc h ngho ca qun G Vp, TP HCM Trn thc t, hu ht thanh nin khng ho hng vi cc chng trnh hc ngh ngn hn d c s h tr t Nh nc (min/gim hc ph, h ngho c h tr kinh ph hc tp, c gii thiu vic lm sau khi hc xong... ). Nm 2012, Phng L-TBXH qun G Vp phi hp vi Trung tm dy ngh qun t chc Chng trnh dy ngh cho ngi ngho. Tuy nhin, ngay t bui truyn thng gii thiu v dy ngh rt t ngi i (phng 6 khng c h ngho no tham gia). Qun phi giao ch tiu cho mi phng c 2 em i hc nhng khng t, c qun ch c 6 em tham gia.

46

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

C nhiu l do khin con em h ngho khng tham gia vo cc chng trnh dy ngh ngn hn (3 thng), nh: (i) Ngi ngho phi lo i lm c ci n trc mt, khng th ngh lm d ch trong mt thi gian ngn; (ii) H thch va lm va hc, hc ngh ngay ti xng hn l theo cc lp hc ngh chnh thc; (iii) Ngi dn cha tin tng v cht lng ca cc lp o to ngh ngn hn. Nhiu ngi cho rng, thi gian o to ngn (3 thng) cha cho hc vin thnh tho tay ngh. Thc hin Ngh nh 49, nhng em tham gia hc ngh chnh quy di hn cng c nhn nhiu h tr (gim 50% hc ph i vi hc sinh tt nghip THCS i hc ngh). iu ny gip gia nh gim mt phn chi ph v l ng lc cho cc em hc sinh i hc ngh. Tuy nhin, vic gii quyt u ra cho dy ngh vn cn nhiu kh khn. Hin nay c mt s sng kin nhm ci thin hiu qu hc ngh ngn hn. Ti G Vp (TP HCM), nhng lao ng ang hnh ngh t do nu c nhu cu nng cao tay ngh c th tham gia cc lp ngn hn ti cc trng Trung cp ngh, Trung tm dy ngh. Cch dy ca nhng lp ny l dy theo nhu cu, hc vin thy thiu k nng g th b sung k nng . Theo kin ca lnh o mt trng dy ngh ti qun, s lng hc ngh ngn hn theo hnh thc ny tng trong 2-3 nm gn y. --- Trng c gn 30 lp ngn hn vi cc ngnh ngh t ct tc, nu n, trang im c du... Nhng ngi i hc y hu ht i lm ri, gio vin dy theo nhu cu, h cn ci g th mnh dy ci . Gio vin nhng lp ny u c kinh nghim thc t rt tt mi p ng c ch khng lan man l thuyt ngi ta khng hc. (i din trng Trung cp ngh Quang Trung, G Vp, TP HCM) Mt sng kin na l n phi hp gia Hip hi Doanh nghip qun G Vp v Hip hi dy ngh nhm xy dng cc chng trnh dy ngh. Tuy nhin, n ny mi bt u trin khai (Hp 7). HP7. Lin kt gia Hip hi doanh nghip G Vp vi Hip hi dy ngh Theo ng T.Q.V, ch tch Hip hi doanh nghip va v nh qun G Vp (TP HCM), th trng lao ng hin c tnh trng mt cn i gia cht lng lao ng v nhu cu ca doanh nghip. Nhiu doanh nghip phi b chi ph, thi gian o to li cng nhn vin. T u nm 2012, Hip hi Doanh nghip G Vp trin khai n o to ngh c s lin kt vi Hip hi dy ngh. Hip hi dy ngh s t chc tuyn sinh v cung cp ni dy l thuyt cho hc vin. Hip hi Doanh nghip cung cp gio vin l nhng lao ng xut sc trong cc cng ty. Mc hc ph d kin tng ng vi cc trng ngh trn a bn Thnh ph. Hc vin va hc va thc hnh ngay ti cc cng ty trong Hip hi. Khi bt u lm c vic ti doanh nghip, cc hc vin s c thu nhp nht nh. Sau khi tt nghip, Hip hi Doanh nghip s gii thiu vic lm cho hc vin ngay ti cc cng ty trong Hip hi hoc cc doanh nghip khc ti TP HCM v cc tnh ln cn. ng V. cho bit: Hip hi c quan h vi tt c Hip hi Doanh nghip trn a bn TP HCM v nhiu tnh khc. Vn vic lm cho lao ng qua o to khng thiu v c cam kt h tr.

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

47

5. TNH D B TN THNG V AN SINH X HI

5.1. Tnh d b tn thng
Trong 5 nm qua, ngi ngho th phi ng u vi nhiu c sc lin tc v ng thi. Trong , ng k nht l lm pht cao (in hnh nm 2008 v 2011)21; khng hong ti chnh th gii cui 2008 - 2009; v suy gim tng trng kinh t trong nc nm 2012. S tng gi in, gas, thc phm, chi ph y t v hc hnh lm cn kit ngn qu ca ngi ngho, ngi v hu, ngi thuc i tng BTXH. Khi thu nhp tng khng tng xng vi mc lm pht, phn tch ly ca h ngho cng gim, do tnh d b tn thng cng tng khi gp nhng c sc, c bit l chi ph y t. Trong cn bo gi, cc c s bo tr x hi - ni tip nhn, chm sc ngi gi v tr em c hon cnh c bit cng gp nhiu kh khn. Ngi nhp c ti cc khu vc th thuc vo nhm chu tc ng mnh nht ca gi c tng. Bn cnh chi ph tng cho lng thc, thc phm v dch v n ung, nhm ngho nhp c cn phi tr chi ph cao hn cho thu nh tr, in. Nhm bun bn nh, bn hng rong phi mua hng vi chi ph cao hn, nn khi tng gi bn th s lng khch hng gim nh cc ngh bn hoa qu, ph, bn, h tiu, nc gii kht, qu vt... Nhm nhp c c con nh cn phi chu cc khon chi ph pht sinh cho con tr nh tin sa, bm, tin hc, gi tr Do phi dnh thi gian chm sc con ci nn ph n nhp c c con nh t lm tng ca, tng gi dn n thu nhp thp hn. chng vi gi c tng, ngi ngho bn x v ngi nhp c p dng nhiu bin php, nh gim chi tiu ti a, lm thm gi hoc thay i hnh vi mua sm (Hnh 4). Ngi nng thn di chuyn ra thnh ph ph thuc nhiu hn vo qu nh nng thn. Nhiu ngi v qu ly go, rau, trng ln thnh ph n gim chi ph. Nhiu cp v chng nhp c xa qu phi mi b m hoc ngi thn qu ln thnh ph trng con nh gip. HNH 4. Nhng bin php chng ca ngi ngho bn x v ngi nhp c trong bi cnh gi c tng u nm 2011

21

Ch s gi tiu dng bnh qun nm 2008 tng 22,97% so vi nm 2007, trong ch s gi lng thc tng 49,16%, ch s gi thc phm tng 32,36%. Ch s gi tiu dng bnh qun nm 2011 tng 18,58% so vi nm 2010, trong ch s gi lng thc tng 22,82%, ch s gi thc phm tng 29,34%. Ngun: trang web ca TCTK(http://www.gso.gov.vn).

48

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Cc doanh nghip cng gp nhiu kh khn trong cn bo gi. Gi nguyn vt liu, nhin liu, nng lng, vt liu xy dng, tin thu a im... u tng. p lc cnh tranh ngy cng ln nn nhiu doanh nghip khng th tng gi hng ha v dch v b p chi ph tng. Mt s doanh nghip phi gim qu lng v cc tr cp khc cho cng nhn vin. Khng hong ti chnh th gii tc ng mnh n nhm cng nhn lm vic trong cc ngnh xut khu. Nhiu doanh nghip Vit Nam v doanh nghip c vn u t nc ngoi trong cc ngnh giy da, may mc, lp rp in t phi ct gim cng nhn vi s lng ln trong giai on qu 4/2008 n qu 2/2009. Nhng cng nhn cn li khng c tin tng ca, nhiu ngi ch c nhn 50-70% lng c bn do phi ngh dn vic, lun phin ch vic. Nhiu cng nhn tr v qu hoc i tm cng vic khc. n gia nm 2009, khi n hng bt u phc hi, cc doanh nghip li trong tnh trng thiu lao ng, mc bin ng cng nhn rt cao. N cng nhn l nhm d b tn thng hn so vi nam cng nhn trong bi cnh khng hong. N gii thng tp trung trong cc ngnh thm dng lao ng - nhng ngnh nhy cm hn vi bin ng ca th trng xut khu. N cng nhn cn gp nhng bt li c th nh c bu, sinh con nn d b mt vic lm hn so vi nam cng nhn. Nhiu cng nhn nhp c quay v qu khi mt vic lm. Mt s ngi tm vic lm ti cc khu cng nghip, cc doanh nghip gn nh. Mt s ngi bm tr li thnh ph, lm nhiu ngh khc nhau nh bn hng rong, ph h, ph gip nh hng Phng n th ba ca mt s cng nhn khc l va i lm va tip tc i hc vn ha v hc ngh. Phn ng ngi bun bn nh, bn hng rong cho rng thu nhp ca h nm 2009 khng tng, thm ch l gim do nhiu ngi cnh tranh (trong c cng nhn tht nghip chuyn sang bun bn nh) v nhu cu gim. Suy gim tng trng kinh t trong nc nm 2012 c bit gy kh khn cho cc doanh nghip hng ti th trng ni a. Nhiu doanh nghip ngng kinh doanh nhng do cc th tc ph sn phc tp nn vn tn ti trn danh ngha. Ti G Vp (TP HCM) v Kin An (Hi Phng) thy r bc tranh ny. i din Hip hi Doanh nghip va v nh qun G Vp cho bit, s thnh vin ca Hip hi gim t hn 100 gia nm 2011 xung ch cn 60 hi vin gia nm 2012. Cn b LL qun Kin An cng cho bit, khong 30% s doanh nghip trn a bn qun gp kh khn k t cui nm 2011, nhiu doanh nghip trong s ngng hot ng. --- Cha bao gi chng ti kh khn nh th ny. K c lc gi u vo tng ngt tri chng ti vn sng c. Nhng n gi th mt na s thnh vin mt tiu, h cht lm sng ri nhng th tc ph sn phc tp nn c tn nh vy. Nhng anh cn li cng cn k vc thm ri. (i din Hip hi Doanh nghip va v nh qun G Vp, TP HCM) Cc doanh nghip chng kh khn bng cch ct gim nhn cng. Nhiu doanh nghip va v nh phi ct gim ti 50% cng nhn. V d, mt cng ty sn xut bao b ti qun G Vp (TP HCM) c 120 cng nhn nhng t u nm 2012 gim xung ch cn 60 cng nhn. S cng nhn b ct vic thng l cng nhn mi vo lm, tay ngh cn thp. Vic tuyn mi cng nhn t u nm 2012 ca doanh nghip va v nh rt hn ch. Ring khu vc doanh nghip u t nc ngoi hng ti th trng xut khu (nh cc cng ty Nht Bn ti KCN Bc Thng Long - H Ni) cng vic vn tng i u, vic lm v thu nhp ca cng nhn ti y khng b nh hng ln. Lao ng khu vc chnh thc. Lao ng c hc vn, tay ngh cao v lm lu trong doanh nghip t chu nh hng ca suy gim, do cc doanh nghip vn c gng m bo ch cho h. Lnh o mt s doanh nghip va v nh cho bit, vic gi chn cng nhn c tay ngh, kinh nghim l rt cn thit m bo s lng v cht lng cho cc n hng; ng thi y cng l i ng nng ct cng ty phc hi sn xut sau ny.
PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

49

Cng nhn tay ngh thp lm vic trong nhng ngnh hng ti th trng ni a (xe my, c kh, nha, bao b) ti cc im kho st thiu vic lm trm trng, mt s b mt vic lm, s cn li thng khng tng ca nn gim thu nhp. i din LL qun Kin An (Hi Phng) cho bit, c hn 3.000 lao ng trn a bn qun mt vic lm, hn 10.000 lao ng khc ch c thu nhp ti thiu. S liu phng vn cng nhn nhp c nm 2012 cho thy, gn 1/3 s cng nhn cho bit thu nhp b gim st so vi bnh thng (nm 2011 ch c 14%). Trong , n cng nhn v cng nhn mi vo lm vic dng nh b nh hng nhiu hn (Bng 16). BNG16. Tnh trng gim thu nhp ca cng nhn nhp c, nm 2012
Trung Nam bnh B gim thu nhp trong 12 thng qua (%) S thng b gim thu nhp % thu nhp b gim 29 2.6 18 24 2.3 16 N 32 2.8 19 Lao ng lm vic ti Lao ng lm vic ti DN di 18 thng DN t 18 thng tr ln 46 2.2 17 24 2.9 20

Ngun: S liu phng vn cng nhn nhp c nm 2012

Hn mt na s cng nhn b gim thu nhp so vi bnh thng trong 12 thng qua cho rng, l do l do doanh nghip thiu vic lm. Ti Lm H (Hi Phng), gn 2/3 s cng nhn nhp c b gim thu nhp v l do ny. Ring ti Kim Chung (H Ni), l do c nhn nh m au ln hn so vi l do doanh nghip thiu vic lm (Bng 17). BNG17. L do cng nhn nhp c b gim thu nhp, nm 2012 (%)
L do Bn b m Nh my thiu vic lm Bn c iu chuyn sang v tr khc Bn b tr lng L do khc Kim Chung (H Ni) 63 44 0 25 6 Lm H (Hi Phng) 32 63 0 5 0 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 26 53 5 5 16 Trung bnh 39 54 2 11 7

Ngun: S liu phng vn cng nhn nhp c nm 2012

Ngy cng nhiu cng nhn la chn cch v qu lm ti cc KCN gn nh hoc lm cc cng vic khc. Hin nay, cc KCN xut hin ti nhiu vng nng thn. Theo nhn xt ca i din LL qun G Vp (TP HCM), t cui 2011 n u 2012, khong 20% cng nhn nhp c trn a bn qun v qu, a s vi mc ch lm vic ti cc KCN gn nh. Kt qu phng vn cng nhn nhp c cng cho thy, ang c mt xu hng kh r cng nhn b v qu lm cho cc doanh nghip gn nh. Cng nhn nhp c gim gi tin v nh so vi trc. Hn 1/2 cng nhn nhp c trong mu kho st 2012 cho bit khng gi tin v nh trong nm nay (Bng 18).

50

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

BNG18. T l cng nhn nhp c khng gi tin v qu, 2008 v 2012 (%)
Nm 2008 2012 Kim Chung (H Ni) --40 Lm H (Hi Phng) 37 55 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 45 68 Trung bnh 41 54

Ngun: S liu phng vn cng nhn nhp c nm 2008 v 2012

Cng thng trong quan h lao ng gim i trong bi cnh kinh t kh khn nm 2012. C thnh ph Hi Phng trong 8 thng u nm 2012 ch c 1 cuc ln cng ca cng nhn. Trong khi , ch ring 4 thng u nm 2011, thnh ph Hi Phng c 16 cuc nh cng (ch yu trong cc doanh nghip giy da, may mc) vi nguyn nhn su xa l thu nhp thp. Lao ng khu vc phi chnh thc. Nhu cu xy dng gim mnh, tc ng ln n vic lm ca lao ng t do lin quan n ngnh xy dng nh ph h, bc vc, xch l Ti ba im quan trc, nm 2012 hu nh khng c nh dn xy dng mi (trong khi nm 2011 nhiu nh xy mi). Mt s h mi chuyn i t xch l sang t ti hin ang cn vay vn ngn hng gp rt nhiu kh khn, h phi xoay x nhiu ni, thm ch vay li cao bn ngoi c tin np li hng thng. Mt s ngi bi quan cho rng, nu tnh hnh ny cn ko di, nhng h mi chuyn i sang t ti c kh nng trng tay. --- Nm nay kh khn cc k lun, t khng c vic, xch l khng c vic, c thng m ch i c c 2 ln. Ngi ta khng p ph, xy dng th t vi xch l cng i nt. Nm ngoi cn mt t ch nm nay th cht c khu ny lun, v khu ny ch yu lm xy dng nhiu m. Nm ngoi m c 10 th nm nay ch c 1 thi, t khi n Tt xong n gi thy du hiu ri. Bc vc nm nay tin cng khng tng m cn r hn vn phi nhn, phi cnh tranh c vic. Vic nh mi nm nhn 3 triu nhng nm nay 2 triu cng phi nhn. ng mi chuyn sang t l mt nht, xoay cc ni c tin tr ngn hng, thiu th vay li cao bn ngoi, 1 triu th mt 3 nghn mt ngy. C th ny th bn xe sm tr ngn hng. (Nhm h trung bnh T 14, phng Lm H, Hi Phng) Ngi dn tht cht chi tiu trong khi s ngi bn hng tng ln khin thu nhp ca nhm bun bn nh, hng rong b gim. Ti ch Lm H (Hi Phng), s ngi bn hng tng ng k, a phn l cng nhn cc nh my trn a bn mt vic lm. Cng nhn thng ch bn nhng mt hng cn t vn. --- Cha bao gi ch bn chn nh nm nay, hng khng ln m khng ai mua. Ngi khc cng th, dn khng mua l chnh, mt phn cng l ng ngi bn qu. Ch Lm H ngi u c n n ko v, cng nhn mt vic ra lm nhiu. H bn my m rau, qun o c, hoa qu cui ch, vn vi trm m thu li vn nhanh. Nhng nhiu ngi bn th ny nn cng ch c bao nhiu. (P.T.L, T 15, phng Lm H, Hi Phng) Nhu cu th trng trong nc gim cng nh hng n cng vic ca nhm bun bn ve chai. Ti phng 6 (G Vp, TP HCM), nhiu ngi lm ve chai tm thi chuyn v qu hoc lm cc cng vic khc. Ngi lm ngh xe m cng kh khn do c nhiu dch v chuyn ch cnh tranh, khch hng gim. --- Lm n km cha tng thy, nm ngoi gi cao nhng cng v mua cao bn cng cao, nhng gi th bn gi thp nhng khng mua gi thp c v cnh tranh nhiu, c khi 1-2 trm ng ngi ta cng la ngi khc bn. khu tr nh ti nm ngoi gn 20 ngi, gi khng cn ti chc ngi, h v qu hoc i kim ci khc ch lm ve chai khng c n. (Nhm nhp c T 27, phng 6, G Vp, TP HCM)
PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

51

 i ph vi kinh t kh khn, ngi lao ng t do thng phi tm cch lm thm gi, nhng nhiu ngi vn khng c thu nhp tng ng nh cc nm trc. --- Em i lm ve chai gi i sm, v mun, tng mi ngy 2-3 ting m cng khng bng mi nm v gi bn thp qu. Ngy trc 7h ti mi i, gi 5-6h chiu i ri. (Nhm nhp c T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) Vn ng ng gp. Suy gim kinh t khin cho vic vn ng doanh nghip tham gia cc hot ng XHH, h tr ngi ngho kh khn hn nhiu so vi mi nm. i din MTTQ qun Kin An (Hi Phng) cho bit, c nm 2011, qun vn ng cc doanh nghip trn a bn h tr xy dng c 51 cn nh tnh ngha, nhng n thng 8 nm 2012 mi ch vn ng c 3 cn. Mt trn t quc, cc t dn ph cng gim hoc ngng vn ng ngi dn, mnh thng qun lm cc cng vic chung c s trong nm 2012. --- Trc kinh t kh vn ng c nhiu ch, n cui 2011 v 2012 vn ng kh hn, v gi cng l kh khn chung, trc h ng h 10 triu, nay cho 300-400 ngn. (Nhm cn b phng 6, G Vp, TP HCM) --- Mt phn ba s doanh nghip trn a bn qun gp kh khn gn gii th, nh hng n vn ng gim ngho. Tin ng h cho cc hot ng gim hn. (Nhm cn b qun Kin An, Hi Phng)

5.2. Bo him
Bo him x hi. BHXH t nguyn cn kh xa l vi ngi dn. Lut BHXH c ban hnh t nm 2006 nhng a s ngi dn lao ng ph thng c hi u khng bit n Lut ny. Mt s ngi c bit n Lut nhng cha nhn thy li ch ca BHXH, trong khi ngi lao ng t do thu nhp thp thng ch ngh n cuc sng trc mt. Vic ng BHXH bt buc c s khc nhau gia cc doanh nghip. Vi nhng cng ty nc ngoi hoc cc doanh nghip ln th hu ht cng nhn u c ng cc loi bo him. Nhng mt s doanh nghip t nhn quy m nh vn trn trnh trch nhim ng bo him cho ngi lao ng. Bo him y t. Vic cp pht th BHYT min ph cho cc i tng h ngho, i tng chnh sch c thc hin kh tt ti cc im quan trc. Th BHYT c ngha rt ln vi nhng ngi c bnh mn tnh, iu tr di hn phi nm vin (Hp 8). HP 8. Th BHYT gip ch cho h c ngi m au thng xuyn i bnh vin Ch T.K.L. 55 tui sng cng v v mt con gi nhiu nm T 23, phng 6 (G Vp, TP HCM). Ngun thu nhp chnh ca gia nh l quy bn nc ma, thnh thong v ch ct rau mung em ra ch bn. Nm 2006, sau mt trn st cao con gi ch b bnh thn kinh, thng xuyn phi vo bnh vin rt tn km. Nm 2007, nh ch c xt h ngho v c cp th BHYT min ph. T khi c th BHYT gia nh ch c phn ln chi ph cha bnh cho con gi. Ch chia s: T khi c th bo him y t cng c nhiu. N b bnh thn kinh nn hay ln cn lm, c thng ln cn 3-4 ln, thng ny khng i th thng sau cng phi i. Ra vo vin lin tc. C th BHYT nn ch ch phi ng 20% thi, t ri n i vin ch phi ng c 300 nghn ng. Thng xuyn ln vin khm v nhn thuc. Nm 2012, i sng gia nh ch kh hn, li c phng h tr lm nh chnh sch, nn ra khi danh sch ngho, con gi ch c h tr 50% mua th BHYT. Bn thn ch cng mua th BHYT phng thn khi m au bnh tt.

52

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Vic mua BHYT t nguyn ca ngi dn ti cc im quan trc tng ln trong nhng nm gn y. Ti phng Lm H (Hi Phng) v phng 6 (G Vp, TPHCM), s th BHYT bn c tnh n thng 6/2012 gn bng tng s th ca c nm 2011 (Bng 19). Theo kin ca cn b chuyn trch ti cc phng/x kho st, s lng ngi tm tr mua th BHYT t nguyn cng tng dn. BNG19. S lng th BHYT t nguyn bn ra ti cc im quan trc
Kim Chung (H Ni) Tng s th nm 2010 Tng s th nm 2011 S th tnh n 6/2012 166 265 105 Lm H (Hi Phng) 500 959 826 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 936 960 826

Ngun: S liu do cn b chuyn trch ca phng/x cung cp, 2010 - 2012.

Tuy nhin, s th BHYT bn ra cn qu nh so vi qui m dn s ca mi a phng. i tng h cn ngho cng rt t ngi mua th BHYT d c h tr 50% gi mua th BHYT22. Nhiu ngi dn cha nhn thc c tm quan trng ca th BHYT (thng ch mua BHYT cho ngi gi, ngi au m thng xuyn). Gi mua th BHYT lin tc tng (theo mc lng c bn) cng lm hn ch s lng ngi mua BHYT. Nhiu ngi cha nm c thng tin v u i khi mua th BHYT t nguyn theo h gia nh23. Nhiu ngi dn lo ngi mt nhiu thi gian ch i v cht lng khm cha bnh bng th BHYT khng m bo. --- Mua cho chng mt chic, con l phi mua trng ri, cn mnh th khng mua v chng m hn mnh. Khng bit thng tin l mua c gia nh th c gim, loa bo l ai mua th mua ch khng bo l c gim. C c gim th thanh nin khng mua, ch yu l ngi gi, ngi cao tui, ngi m mi mua ch thanh nin tr th t mua lm. (Nhm h trung bnh T 14, phng Lm H, Hi Phng) Trong 5 nm qua, cc on th, cc hi bo tr, c s t thin vn rt tch cc vn ng kinh ph t cc mnh thng qun v doanh nghip h tr ngi tn tt, m ci, nhim HIV, nhim cht c da cam... trn a bn. Ring ti phng 6 (G Vp, TP HCM), hng nm c sng kin vn ng ngun t Hi bo tr bnh nhn ngho ca Thnh ph cp khng khong trn 10 th BHYT cho cc thnh vin thuc h cn ngho (c mc thu nhp 8-12 triu ng/ngi/nm) c hon cnh kh khn.

5.3. Tr cp tin mt
t theo di ngho th vng 5 nm 2012 ch trng tm hiu nhn thc ca ngi dn v cn b c s v cc chng trnh tr cp tin mt. nh gi cc chng trnh hin ti Hai chng trnh tr cp tin mt chnh c thc hin ti cc im quan trc l tr cp cho cc i tng BTXH theo Ngh nh 67 v Ngh nh 13; v h tr chi ph hc tp theo Ngh nh 49. Ngoi ra cn c chnh sch tr cp tin in cho ngi thu nhp thp. Ring TP HCM nm 2011 cn c chnh sch h tr t xut cho h ngho BKK (thu nhp di
22

Mi y, Nh nc quyt nh tng mc h tr t 50% ln 70% chi ph mua th BHYT cho ngi thuc h gia nh cn ngho (Quyt nh s 797/Q-TTg ngy 26/6/2012 Th tng Chnh ph). Trong l trnh thc hin BHYT ton dn, B Y t ang xut cc mc h tr mua th BHYT cao hn cho nng dn, sinh vin, h cn ngho, h mi thot ngho 23 Mc ng khi mua th BHYT t nguyn theo h gia nh: Ngi th nht trong h gia nh mi thng ng bng 4,5% lng ti thiu chung; t ngi th hai, th ba, th t ng ln lt bng 90%, 80%, 70% mc ng ca ngi th nht; t ngi th nm tr i mc ng bng 60% ca ngi th nht.

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

53

8 triu ng/ngi/nm) vi mc 100 nghn ng/ngi/thng v nhm i tng BTXH vi mc 50 nghn ng/ngi/thng trong 9 thng. Tc ng. Tr cp tin mt theo Ngh nh 67 v Ngh nh 13 gip cc i tng BTXH c mt phn chi ph sinh hot. TP HCM nng mc h tr c bn ln 240 nghn ng/thng t cui 201024. TP H Ni cng nng mc h tr c bn cho cc i tng BTXH ln 350 nghn ng/thng t cui 201125. Ring TP Hi Phng vn gi mc h tr 180 nghn ng/thng theo Ngh nh 13 ca Chnh ph. Tuy nhin, theo hu ht cc nhm tho lun, mc h tr cn thp so vi mt bng gi c hin nay; rt t nhm cho rng nhng h tr ny c th c tc ng thc t n gio dc, y t. Ch c mt s nhm ti a bn cn mang c trng nng thn nh x Kim Chung (H Ni) cho rng mc tin h tr BTXH 350 nghn ng/thng hin nay c th c dnh dm h tr thm hc hnh cho con ci. --- B ti hn 80 tui, Nh nc cho 180 nghn mt thng, tin ny ch b mua tru, thi thong mua n sng thi, khng lm c g vi ngn y tin mt thng c. (V..Q, phng Lm H, Hi Phng) --- Chng tn tt, mi thng nh nc cho 350 nghn, c khi 2 thng ly mt ln, khi no ng tin hc cho con cng c mn trng vo. (Nhm ngho thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) H tr chi ph hc tp theo Ngh nh 49 gip h ngho gim c mt phn cc khon ng gp cho nh trng. Vi cch p dng tr lun s tin h tr vo khon tin ng gp gip cho h ngho c p lc lo tin hc cho con vo u nm hc. Ti phng 6 (G Vp, TP HCM), h tr chi ph hc tp theo Ngh nh 49 c thc hin cng vi cc h tr khc ca mnh thng qun v nh ti tr gip h ngho gim c chi ph hc tp. --- Con ti a hc cp I, a hc cp II u c nh trng thng gim cho mt na tin ng hc u nm, nu khng th cht, chng m, mnh m, nh ch trng vo rung thi. (N.T.H, h ngho thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) --- c gim mt na tin ng gp u nm, cc chu cng c pht sch gio khoa min ph na, gia nh gim c mt khon tin ln u nm ri. (N.T.K.P, n thn nui con nh phng 6, G Vp, TP HCM) i tng h tr. Theo ngi dn ti cc im kho st, i tng hng li theo chnh sch tr cp tin mt cn hp, cha bao qut c nhng i tng kh khn cn tr gip. Hu ht h gp ri ro t xut nh au m, tai nn khin i sng i xung khng c tr cp hng thng. Hu ht ngi nhp c cha c tip cn vi cc chnh sch tr cp tin mt ti ni tm tr, phi v qu lm h s. L do c cn b cc phng/x kho st a ra l khng chc chn ngi c hng h tr ti qu hay cha. Thc t vic i li v qu lm th tc nhn tr cp ca ngi nhp c rt kh khn, c bit ti TP HCM c nhiu ngi thot ly khi qu rt nhiu nm. Ring ti phng 6 (G Vp, TP HCM), ngi nhp c trn 80 tui tm tr di hn c xt nhn h tr ti a phng, vi iu kin c xc nhn ca a phng ni ng k h khu thng tr. Ti mt s a bn ng dn c, khu r sot cn st i tng. Ti x Kim Chung (H Ni), mt s i tng thuc din hng tr cp tin mt nhng khng bit thng tin lm
24 Quyt nh s 87/2010/Q-UBND ngy 22 thng 12 nm 2010 ca UBND TP HCM. 25

Quyt nh s 34/2011/Q-UBND ngy 16 thng 11 nm 2011 ca UBND TP H Ni.

54

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

n xin c h tr. Cc thn trong x u rt ng dn (mi thn khong 2-3 nghn ngi) cha k ngi nhp c, nn cn b thn kh nm r mi i tng. --- Ngi ta c lm h s th mnh mi bit c, thn ny dn vi nghn khu, chia khu ng, khu Ty, li bao nhiu ngi tr nn kh m bit ht c hon cnh ngi ta. (Nhm nng ct thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Lm h s. Theo quy nh, ngi thuc din hng tr cp phi t lm h s. Tuy nhin, mt s ngi khng nm c thng tin, mt s khng th t lm h s nh quy nh, mt s khc cha ch ng lm th tc do ngi tn chi ph, ngi va chm vi cc c quan hnh chnh. Ti mt s a bn, cn b chnh sch ca x/phng hoc cn b thn/t dn ph thng lm gip h s cho cc i tng. --- Bo trng hp ny ln phng, cn b chnh sch phng s lm h s gip. Ch cn cc c gi hay ngi tn tt th cng kh lm, gia nh h cng ngi va chm, cng khng bit lm th no cho xong nn nh trn l nhanh nht. (Cn b t dn ph phng Lm H, Hi Phng) Mt s ngi tn tt nng nhng thiu xc nhn ca bnh vin, do gia nh cha ch ng a i khm hoc do cn b cn b a phng thiu hng dn c th v cc th tc. Mt s th tc cn kh tn thi gian v chi ph. V d, i tng tm thn phi i khm bnh v bnh vin theo di t 1 1,5 thng mi c kt qu. --- i khm tm thn th phi vo bnh vin y theo di hn 1 thng mi c kt qu c. Thi gian y tin ai lo y, thuc thang n ung vin, ri cn vic nh. Vo y cng vi ngi in ngi nh ta cng lo ch, c khi ang bnh nh li thnh bnh nng. (Nhm cn b x Kim Chung, H Ni) Thng tin. Thng tin tuyn truyn v cc chng trnh, d n ti khu vc th thng qua loa truyn thanh hoc hp thn/t dn ph, tuy nhin hiu qu ca cc knh thng tin cn thp. Ti x Kim Chung (H Ni), khi c hi v chnh sch h tr chi ph hc tp cho con em h ngho (theo Ngh nh 49), hu ht ngi ngho u khng bit, h ch bit l nh trng gim tin ng hc cho gia nh h, cn l do v sao c gim th h khng bit. Mt s h cn cho rng, nh trng thng nn gim chi ph cho con em h. T trng t dn ph, trng thn ng vai tr quan trng trong vic cung cp thng tin v h tr ngi dn lm h s hng tr cp. Ti nhng thn/t dn ph c cn b nhit tnh, st sao vi cng vic s gip cho cc i tng hng li t b st, lt. Tuy nhin, t trng t dn ph/trng thn cng ch bit mt s thng tin (khng chi tit) v Ngh nh 67 v 13, v bit rt t thng tin v Ngh nh 49 v cc chnh sch h tr khc. Hnh thc chi tr. Vi chnh sch h tr chi ph hc tp theo Ngh nh 49, ti cc im quan trc vic chi tr thc hin thng qua nh trng. Cc trng thng tr trc tip tin h tr c nm (630 nghn ng/hc sinh/nm hc) vo cc khon ng gp ca hc sinh. Khi tin h tr chuyn v x, x s chuyn thng sang pha nh trng. Cch chi tr ny thun li cho h ngho v gim c ni lo tin ng hc u nm. Tuy nhin, cch ny cng gy kh khn cho cn b chnh sch x/phng v hin nay c qu nhiu chnh sch XH vi cch thc lm h s v thanh ton khc nhau. --- Hin ang phi lm 2 loi h tr cng mt lc, mi loi li mt kiu khc nhau. M y ch l mt mng thi ch Chnh sch cn nhiu mng khc na nn thy rt mt. (Cn b chnh sch x hi x Kim Chung, H Ni) Vi chnh sch tr cp tin mt cho cc i tng BTXH theo Ngh nh 67 v Ngh nh 13, cc im quan trc u p dng hnh thc chi tr trc tip cho ngi hng li ti tr

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

55

s phng/x. Ngi c nhn h tr, c bit l ngi gi thy hnh thc ny ph hp nht vi mnh v tnh s hu cao, c giao lu gp g mi ngi. --- Ngi gi con chu lo ri, nhng thch c tin ring, c tiu g mnh thch, c khi mua qu cho chu cng khng phi xin ai. Mi thng ra phng lnh tin li c gp g mi ngi, tin ra ch chi cng thoi mi. (Nhm BTXH, phng 6, G Vp, TP HCM) Tuy nhin, mt s ni c s linh ng trong cch chi tr. Ti x Kim Chung (H Ni), thn Nhu xa trung tm x nn cn b chnh sch x v tn tr s thn pht tin. Ti t 14 phng Lm H (Hi Phng), t trng t dn ph ln phng nhn gip v v mun gip ngi gi, ngi tn tt trong t phi i li. kin, xut v thit k chng trnh tr cp tin mt trong tng lai Cch xc nh i tng th hng. Tt c cc nhm u khng nh, xc nh i tng th hng nn cn c vo nhiu yu t gia cnh, khng ch xt trn thu nhp. Cc nhm ti x Kim Chung(H Ni) cho rng, i tng hng li nn bao gm nhng ngi gp ri ro bnh tt, c ng con nh i hc, hon cnh gia nh kh khn. Nhm cn b phng Lm H (Hi Phng) nhn xt, chun ngho hin nay qu thp, nu cn c vo y xt i tng c nhn h tr th nhiu trng hp kh khn s b b qua. --- C anh tm thn ch lm c g cho gia nh nhng nh anh khng phi h ngho th cng nh vy thi. Nhng nu c tr cp th cng i mt phn chi ph, coi nh nui c ming anh ta th nh cng vn ln d hn. (Nhm cn b x Kim Chung, H Ni) --- Ti cng thy, anh c tp trung mi cho ngi di y l khng n, cn thm c nhng nhng ngi trn trn mt cht cho i sng h kh ln. Cho anh tn tt khng lm n g 500 nghn mt thng l rt qu, nhng cho anh khng tn tt nhng my a con i hc, nh neo ngi th h cn qu hn, my nm sau anh thy nh h khc hn y. (Nhm cn b phng Lm H, Hi Phng) Theo kin ca cc nhm tho lun, nhng i tng sau y ti cc khu vc th nn c hng tr cp tin mt hng thng: tn tt, tm thn hin ang hng tr cp theo Ngh nh 67 v Ngh nh 13. H --- Nh nc vn ang h tr ngi tn tt, tm thn theo ci 67 (Ngh nh 67), h l kh nht ri, h tr l phi. (Nhm nng ct T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) ngho th ti Hi Phng (l do l chun ngho thp), gia nh thiu lao H ng hoc c ngi m au thng xuyn. --- Anh h ngho y th khng thot c ri, nn cho h hng tr cp coi nh nui h. (Nhm cn b phng Lm H, Hi Phng) khng may gp ri ro tai nn, m au bnh tt nng (khng nht thit thuc H h ngho), mt i lao ng chnh. --- H mt i lao ng chnh th kh khn khng t ni, ging nh l khng cn chn i. H tr nhm ny cho con ci h c ch trng vo m i ln. (Nhm nng ct T 3, phng Lm H, Hi Phng) gia nh c kinh t kh khn (lao ng t do, thun nng nghip c thu nhp H thp) nhng c ng con nh ang trong tui i hc, do chi ph hc tp khu vc th rt ln.

56

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

--- Cn nht l i tng ny, h hng mi l c ngha nht. i ngi lm cha lm m lo nht l hc hnh cho con, gi ci g cng i ln, nh ngho m nui con n hc th kh khn bi phn. C tin h tr c nh l cu cnh cn g. (Nhm nng ct thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) --- Lm lao ng t do kh, thu nhp thp, con ci mun ng hc m khng c tin. H tr nhm ny l ph hp h lo cho con n hc. (Nhm nng ct T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) gi nhp c c hon cnh kh khn. y l i tng hin ang nm ngoi N cc chng trnh tr cp tin mt ca Nh nc. --- Nhng ngi thot ly hn qu hng vo y th cng nn xt n h. C nhiu h kh khn lm, ci nh rch ri, trong nh ch c g, cng nh mnh y thi, m c khi ngho hn v phi thu nh. (Nhm ngho T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Mc tr cp ti thiu. Bn thn nhm ngi ngho, nhm BTXH thng khng mun xc nh mc tin h tr ti thiu cho gia nh mnh. H cho rng, chnh sch tr cp cho bao nhiu l qu by nhiu, khng dm i hi. Bn thn h ngho thng c tm l c nhiu tiu nhiu, c t tiu t, nn hi th no l ti thiu h cng kh xc nh. --- Trn cho bao nhiu l qu ngn y, gia nh khng dm i hi. Tin vo nh kh nh gi vo nh trng, bit bao nhiu l t, bao nhiu l nhiu. Khng c th em vn phi xoay bng c ch khng c thuc chng khng sng c, con khng i hc c. (N.T.H, h ngho thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) --- Hi cng kh lm, c thng tiu 4 triu, m c thng 1 triu cng xong. Ni chung l c bao nhiu tiu ngn y, khng c th bt n bt tiu i. Nh nc xt cho c bao nhiu gia nh rt trn trng. (Nhm h ngho T 14, phng Lm H, Hi Phng) Mc tin 500 nghn ng/h/thng c tt c cc nhm cn b x/phng v thn/t dn ph ti Kim Chung (H Ni) v Lm H (Hi Phng) a ra. Vi x Kim Chung (H Ni), l do a ra l s tin trn mua go v rau cho mt h gia nh 4-5 khu (khong 400 nghn ng/thng), s cn d dng u t cho hc hnh ca con ci. Vi phng Lm H (Hi Phng), l do l s tin ny tin in, nc v gas ti thiu hng thng cho mt h gia nh. Ring cc nhm ti phng 6 (G Vp, TP HCM) cho rng mc tr cp ti thiu phi 1 triu ng/thng mi c th c m bo 4 nhu cu ti thiu l: in, nc, go, gas. Nu c khon tin ny, nhng h gia nh kh khn s yn tm lm vic v c hng thot ngho. --- Nm ri Qu XGN phng cng h tr nhng h ngho di 8 triu BKK mi khu 100 ngn mt thng ri. H tr cng khng thm vo u. Nu Chnh ph c chnh sch khc m cng ch h tr nh vy th khng thnh, v mc ch ca mnh l mong h vn ln ch khng phi cung cp thm h sng qua ngy. Nu vy th phi 1 triu, ngi ta m bo c nhng nhu cu ti thiu mi ngh xa hn c. (Nhm cn b phng 6, G Vp, TP HCM) Tm hiu mc ch s dng tin tr cp ca ngi dn cng l mt cn c xc nh mc tr cp ti thiu. a s nhm tho lun cho rng ngi dn s s dng tin h tr trc ht trang tri cc nhu cu i sng thit yu hng ngy (Hnh 5). C th, c 18/19 nhm cho rng ngi c nhn h tr s s dng mua go, 15/19 nhm cho rng s s dng tng cng thc n ci thin dinh dng cho gia nh, 12/19 nhm cho rng s s dng ng tin in, nc v gas cho gia nh. Vic s dng s tin tr cp u tin

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

57

u t cho gio dc, y t, pht trin kinh t gia nh t c nhc n hn (gio dc: 4/19 nhm; y t: 3/19 nhm; pht trin kinh t gia nh: 2/19 nhm); l do a ra l s tin tr cp nh, trong khi chi ph cho hc tp ca con ci, cha bnh cho ngi m au trong gia nh v u t pht trin kinh t cn s tin ln hn nhiu. --- Tin h tr ca Nh nc nu l 500 nghn th ti dng tr in nc trc , hc hnh th tnh bng ngun khc. in nc l c nh, mnh tr c th ci khc lo d hn. (Nhm h kh khn T 3, phng Lm H, Hi Phng) HNH 5. Th t u tin s dng tin tr cp hng thng (gi nh)

Ring ti x Kim Chung (H Ni) - a bn cn mang nt nng thn, a s cc nhm khng nh s u tin s dng tin tr cp cho hc hnh ca tr em. --- Mun u t cho con i hc vt ln. i mnh c lo go khi i. By gi phi lo ch cho cc con. (Nhm BTXH thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Tt c cc nhm tho lun v ngi dn c phng vn u cho rng, khng c s phn bit nam n trong vic s dng tin tr cp. Ring nhng h kh khn thng c xu hng u tin gio dc cho con t hn vi l do nhng ngi con u trc y phi ngh hc sm, h mun con t c u t nhiu hn thay i cuc sng gia nh. --- Mnh c tin s u t cho thng t v anh ch n thit thi ri, ch hy vng vo n hc hnh kh ln lm mt mt c nh. (Nhm ngho x Kim Chung, H Ni) Ph n c cho l ngi gi tin tr cp hiu qu hn so vi nam gii, v ph n vn l ngi gi tin trong gia nh. Tuy nhin, cc nhm ngi dn cng cho rng cc quyt nh chi tiu cn c ng thun ca c ph n v nam gii trong gia nh. --- Ph n cn kim hn, ph n gi tin l hp hn c. Ch c iu tiu l phi tiu chung, c cng khai l khng sao c. (Nhm h kh khn t 3, phng Lm H, Hi Phng) Phng thc chi tr v theo di tc ng. Cch chi tr ti tr s phng/x c hu ht nhm cho l ph hp nht, l do l:

58

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

gi ngho th thng hay di chuyn, ch c nhn tin phng mi xc N nhn c chnh xc h c cn ti a bn hay khng. --- Ngi ngho y hay di chuyn lm, h i lm n hay i u cng t khai bo vi chnh quyn. C ngi hin trong danh sch ngho t ti nhng h i u ti khng bit. (Nhm nng ct t dn ph 27, phng 6, G Vp, TP HCM)

u nhn tin ti tr s phng/x, ngi dn s thc c y l khon tin N h tr ca Nh nc. --- C gi tin v x, c trn c di, l quy lut ri, qua cn b ri mi n dn, th mi danh chnh ngn thun (Nhm ngho thn Bu, x Kim Chung, H Ni)

n b a phng d t vn cho ngi dn hn v cch s dng tin h tr, v C c th theo di s tin s dng nh th no. --- Chuyn tin qua phng l hp l nht v nh th chng ti mi bit l h s dng tin nh th no, khng ai qun l ri th tin y cng i u mt tiu ht thi. (Nhm cn b t dn ph 27, phng 6, G Vp, TP HCM)

Khi c gi mt s cch chi tr khc, a s cc nhm cn b phng/x, t dn ph u cho rng, cch chi tr qua bu in (c bu t mang n tn h gia nh) cng kh thun li cho h gia nh v khng phi i li. --- Mang n tn nh l l tng nht ri. My ch em ngi ta cng ngi ln x ly tin. Nhng m phi khng mt ph c, c my trm m mt ph th cng kh. (Nhm nng ct thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Mt s h ngho li khng quan tm nhiu n cch chi tr nh th no. Vi h, iu ct yu l h c nhn tin, khng tht thot. --- Cch lm th no khng quan trng, min l tin ca Nh nc cho l c. (N.T.H, h ngho x Kim Chung, H Ni) Hu ht cc nhm u cho rng, cn thit c ngi t vn, hng dn cho cc i tng c nhn h tr v: (i) c ngi t vn mi qun l c vic s dng tin h tr, trnh tht thot; v (ii) ngi c nhn h tr thng l nhng ngi lm n kinh t km hn nhng h khc nn cn c t vn tm hng gim ngho ph hp. Ngi thc hin t vn. Tt c cc nhm cn b u cho rng, nn giao cho on th (v d, Hi Ph N) phi hp vi t trng t dn ph t vn v cho rng y l nhm nm r nht i sng ca tng h gia nh, nn c th hng dn tt nht. Tuy nhin, hu ht cc nhm ngi dn cho rng, cn b XGN l ngi t vn ph hp nht v cho rng cn b XGN l ngi t vn ph hp nht v cc cn b ny c chuyn mn. Ring nhm h kh khn T 3, phng Lm H (Hi Phng) cho rng, h thy khng cn thit phi c ngi hng dn cch lm n. L do h a ra l bn thn h cng bit cch lm n nhng v sc khe km nn i sng mi kh khn, h cho rng cn b Nh nc c th gii nhng cng vic bn giy nhng cha hn hn ngi dn trong thc t sn xut kinh doanh.

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

59

6. BT BNH NG
Ba dng bt bnh ng (BB) chnh c cc nhm nu ln l BB v kt qu (tp trung vo kt qu kinh t cc kha cnh thu nhp, chi tiu v ti sn), BB v c hi (tp trung vo tip cn gio dc, y t v vic lm) v BB v qu trnh (vai tr ca quyn th v quan h). Cc nhm u cho rng cc dng BB lin quan cht ch vi nhau, tuy nhin mi nhm c nhn thc khc nhau v cc dng BB.

6.1. Bt bnh ng v kt qu
Phn ln cc nhm th nhn thc v BB da trn chi tiu v ti sn hn l da trn thu nhp. L do l ngi bn ngoi kh nhn thy thu nhp trong nn kinh t tin mt th. Ring ti x Kim Chung (H Ni) - ni cn mang tnh cht nng thn, ngi dn vn c on c thu nhp ca cc h gia nh khc nht l thu nhp t phng tr, nn mt s nhm (cn b, h trung bnh/kh) ti y vn nhn thc v BB da trn thu nhp l ch yu. --- Nhn vo chi tiu bit ngay u l h ngho, u l h giu, h ngho lao ng c ngy l Tt, khng c thi gian m gii tr, c chng th i do cng vin ri v, i ch th cm ln ra ch, c thy ai xch ti nilon rau, u v l h ngho. H giu th vui chi, gii tr, du lch nc ngoi, hi h, c i mua sm th vo siu th, i bng t (Nhm h trung bnh T 27, phng 6, G Vp, TPHCM) --- Bt bnh ng nhn vo cch chi tiu v ti sn nh ngi ta th r hn. Thu nhp th khng bit ngi ta i lm kim c bao nhiu tin c. (Nhm thanh nin lao ng t do T 14, phng Lm H, Hi Phng) --- Thu nhp l nhn u tin. i chi hi nh my c my phng tr. Nh no c 30-40 phng tr th kh hn ri. Nu khng c phng tr l ngho qu ri. (Nhm h kh thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Cc nhm th nhn vo khc bit ngh nghip gii thch chnh lch giu - ngho. Ngi c vic lm n nh, v tr cao hoc kinh doanh ln (ch c nhiu phng tr, cn b Nh nc hoc qun l doanh nghip) c c hi sung tc hn. Ngi lao ng t do thu nhp khng n nh nn vn kh khn. C ba im quan trc u l nhng phng/x ven , do qu trnh th ha l tc nhn quan trng lm tng chnh lch v kinh t. Trc y, i sng ca ngi dn tng i ng nht. Tuy nhin, sinh k ca ngi dn tr nn a dng sau khi th ha. Mt b phn kp thi chuyn i sinh k vt ln. Mt s h khng tn dng c c hi chuyn i i sng vn kh khn. --- Ngy xa khu ng ny ai dm ni mnh giu u, quanh i quanh li vi so rung vi con ln thi. T ngy thu hi t mi thy vnh nhau y ch. ng quen bit rng i bun t, dng li thi cng c tin trm triu. C nh lm cy cnh bn vo ni thnh my nm nay lm n ln lm. Nhiu nh c phng cho thu cng hn. Ch chng ti vn lm rung th ngho vn hon ngho. (Nhm ngho thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Din tch t c coi l mt yu t quan trng tc ng n BB kt qu khu vc ven th. Nhng h c nhiu t c th chuyn nhng ly tin u t vo kinh doanh hoc xy phng tr cho thu. --- y giu nht l nhng ng lm t, ngy xa t ny l ao m, Nh nc phn cho v y mnh ro li nui con ln con g. Ai ng sau ny gi t ln cao nh th, ngi dn chuyn sang xy phng tr cho thu. C nh ct 1 - 2 bn i ly vn lm n. Gi nh giu y phng tr nhiu, c ngi thng thu 30 - 40 triu nh

60

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

chi. Ngi ngho bn xm Cha th ngy xa khng phi khng c t nhng bn i m khng bit s dng tin, ngh ngng th bp bnh nn ngy cng ngho. (Nhm nng ct T 27, phng 6,G Vp, TP HCM) Chnh lch gia ngi nhp c v ngi bn x. Vi ngi nhp c, i tng so snh ca h thng l ch nh v nhng ngi bn x m h gp gn ni sinh sng v lm vic. Cc nhm nhp c thng cho rng, ngi bn x c c hi thun li pht trin kinh t hn so vi h, v ngi bn x khng mt chi ph thu nh tr v c th tn dng li th t ai to thu nhp. --- Ti em thy ngi t qu ln kh giu lm, quanh nm tr, lm bao nhiu th tin nh tr vi in nc cng ht phn na ri. Ngi y h lm nhn nh m cng n, t rng xy nh tr cho thu. My ngi ngho y ngn phng ra mi thng cng c tin triu. (Nhm thanh nin nhp c lao ng ph thng T 25, phng 6,G Vp, TP HCM) Ngi nhp c cn phi tr gi in, gi nc cao hn nhiu so vi ngi bn x. --- Bn em cm nhn thy bt bnh ng vi ngi bn x, v d mnh phi mt tin thu nh, cn tin in, tin nc mnh l ngi tr li phi tr cao hn so vi ngi y, h c hng theo gi ca Nh nc. (Nhm cng nhn nhp c phng Lm H, Hi Phng) Hu ht cc nhm cho rng, trong 5 nm qua BB v kt qu ang tng ln. Ti vng nng thn ngoi thnh ang chuyn i mnh nh Kim Chung (H Ni), a s cc nhm nhn vo BB tng i nhiu hn, h thng cho rng ngi giu v ngi ngho cng tin nhng tc tin ca h giu nhanh hn h ngho. --- Bt bnh ng v thu nhp tng ln. Do xut pht im ngi giu rt cao, ngi ngho xut pht im thp. C ngi giu v ngi ngho cng tin nhng ngi giu tin nhanh, ngi ngho tin chm. (Nhm thanh nin thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Ti cc vng th ngoi vi tng i n nh nh Lm H (Hi Phng) v phng 6 (G Vp, TP HCM), cc nhm nhn vo BB tuyt i nhiu hn. --- Tui tin c 3-4 ln, h ch cn tin c 1-2 ln l cng b xa mnh ri, ging nh tui t mi du ln mi tn th h t nh 2 tm ln nh 5 tm, tui t i b sang mua c xe my th h b xe my mua c xe hi y. (Nhm ngho T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Tt c cc nhm u by t thi chp nhn BB v kt qu kinh t, vi iu kin BB bt ngun t cc yu t chnh ng nh c vn, nng lc, trnh , ch tin th, bit chp nhn ri ro, chm ch. Tuy nhin, h khng chp nhn BB do cc yu t khng chnh ng m c (nh li dng c quyn c li, lm dng quyn lc, tham nhng, trn thu, bun lu). --- y c nh 40 phng tr. Ngi ta giu cng giu thm. Nhiu khi t an i ng vin, chp nhn ngho. X hi phi c ngi giu, ngi ngho, c ngi khn, ngi ngu, mnh chp nhn ci hn. Chp nhn bt bnh ng, mi ngi mt s phn. (Nhm nhn tr cp BTXH thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) --- Ngi ta giu do ngi ta c kh nng, mnh chp nhn, cn mnh trnh vn ha thp, ai lm c bao nhiu th c khng ghen t, v h giu l do c ti ca h. Nhng nhng ngi giu ln khng chnh ng th khng thch c, nh bun bn tri php chng hn. (Nhm h ngho T 14, phng Lm H, Hi Phng)

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

61

6.2. Bt bnh ng v c hi
BB trong tip cn gio dc c thu hp trong 5 nm qua theo cm nhn ca cc nhm tho lun. Nhiu h ngho coi vic hc hnh ca con ci l mt hng thot ngho v chu u t cho gio dc. Chnh schph cp gio dc t c nhng kt qu kh quan (Bng 20). BNG 20. Ph cp gio dc ti cc im quan trc
Bc hc ph cp Kim Chung - H Ni Lm H - Hi Phng Phng 6 - G Vp, TP HCM THCS THPT THPT Nm 2010 2008 2003

Khi so snh gia nng thn v th, mt s nhm cho rng, mc hc vn nng thn c ci thin nhiu v ngy cng gim khong cch so vi th. S thanh nin nng thn c hc ln cao ng, i hc ngy cng nhiu trong 5 nm qua. BB v tip cn gio dc gia ngi bn x v ngi nhp c c nhn thc rt r ti cc im quan trc. Nhng ngi nhp c c con nh ang theo hc ti th cho bit h chu nhiu thit thi so vi ngi bn x. Do qu ti, cc trng cng lp thng xt cho con em ngi bn x trc, ngi nhp c thng phi gi con theo hc cc trng dn lp vi chi ph cao, hoc gi con v qu hc. Mt s ngi nhp c ti x Kim Chung (H Ni) cho bit, h phi chu mc ng gp cho nh trng cao hn so vi ngi bn x. --- Ngi nhp c lc no cng kh khn. Chnh quy h xt ngi c h khu trc. Ngi nhp c cho con i hc t thc, ri ro cao, chi ph cao m cht lng cha bng c. (Nhm thanh nin lao ng t do T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) --- Lc u con nhp hc ng tin xy dng cao hn ngi a phng, mnh phi ng 500 nghn cn ngi y ch ng 300 nghn. Nh trng bo mnh ni khc n nn phi ng cao hn. (Ch B.T.T, cng nhn nhp c x Kim Chung,H Ni) Chnh lch v cht lng gio dc c nhiu nhm khc nhau nhc n. a s nhm bn x cho rng, cht lng gio dc ven thp hn so vi ni . L do l cc trng khu vc trung tm thnh ph c gio vin gii hn, c truyn thng hn so vi cc trng ti ni h ang sinh sng. Do , nhng h kh gi ti x Kim Chung (H Ni) thng cho con theo hc ti cc trng trong trung tm H Ni, cn con em h ngho thng ch hc ngay ti a phng. Ti Lm H (Hi Phng), nhiu ngi dn cng cho rng cht lng ca cc trng ti cc qun ni hn hn so vi qun ngoi vi Kin An nn nh giu thng c gng lo cho con em hc ti nhng trng ni . --- Trong x c nhiu chu sang bn H Ni hc lm, nh giu, b m hiu bit nn mun u t cho con t b. Sang y gio vin gii hn, trng ngi ta c truyn thng ri nn con mnh cng d kh ln. Con em nng dn chng ti th cho con hc trng lng thi. (Nhm ngho thn Bu, x Kim Chung, H Ni) --- Sang bn kia cu Nim l thy cht lng khc hn. Bn ny nh no c iu kin cng chy bng c cho con sang y hc. Nh no bnh bnh mi con chn chn bn ny. (Nhm nng ct T 3, phng Lm H, Hi Phng)

62

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

Cc nhm nhp c cm nhn rt r chnh lch v cht lng gio dc gia nng thn v th. Chnh lch ny th hin cht lng gio vin, s u t ca gia nh cho gio dc ca con ci, c s vt cht trng hc, iu kin tip cn thng tin ca hc sinh nng thn so vi thnh ph. S lng hc sinh nng thn hc xong THPT ngy cng tng nhng s nng lc thi vo cc trng H quc gia tp trn (c cho l c cht lng tt hn) ti H Ni v TP HCM chim t l rt thp, a phn theo hc cc trng trung cp, cao ng hoc i hc cp vng/tnh. --- Hc sinh qu cng nhiu ngi c i hc cc trng i hc TP HCM nhng so vi hc sinh thnh ph th lm sao bng c. Hc sinh y c vi ngi tt nghip cp III th c 1 ngi i hc i hc, qu th vi chc ngi mi c mt ngi, cn li theo hc my trng by b. (Nhm thanh nin T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Chnh lch gia ngi giu v ngi ngho i vi cc dch v gio dc cao cp c cho l ngy cng tng. Ngi giu c iu kin kinh t nn u t cho con em nhiu hn so vi h ngho. H thng la chn trng im, lp chn cho con em mnh, trong khi ngi ngho thng ch cho con hc theo ng phn tuyn ca ngnh gio dc. Nhng dch v gio dc chi ph cao (trng quc t, hc ting Anh vi ngi nc ngoi, du hc...) hu nh ch dnh cho con em h kh giu. --- Nh mnh th hc thm ting Anh ti trng thi khng c tin ng, c gio nhc kho nhiu ln. Con nh ngi ta th v hc ting Anh vi ngi Ty hc ph hng my triu mt thng. Mnh ngho mi thy bt cng n c t tm b. (Nhm h kh khn T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Nhiu ngi ngho v ngi nhp c cho bit, bin php kh d thu hp BB cht lng gio dc l tch cc u t cho con ci i hc tt hn. Ti cc im quan trc, nhiu h rt kh khn nhng vn c gng lm thu, vay mn cho con i hc thm, hc ting Anh. --- Con mnh phi i hc thm u u, nh c tin hc thm trung tm thnh ph, mnh ngho cho con hc thm ti trng. Mnh i lm h, cy thu cng ch v cho con i hc thi. (Nhm ngho thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) BB trong tip cn y t ang tng ln trong 5 nm qua, y l vn bc xc c nhiu nhm cp. Ngi ngho thng khm theo BHYT nn cht lng dch v mc ti thiu, trong khi ngi kh gi khm dch v nn c hng dch v cht lng cao hn. Nhiu ngi cn phn nh thi phn bit i x ca nhn vin y t. Ngi giu c tin phong b nn thng c nhn vin y t quan tm hn. --- H c tin hay khng c tin n bnh vin l bit. H ngho th xp hng t sng ti ti, BHYT th thi hng bt, thuc thang cng hng bt, mun thuc ngoi tt phi ra ngoi mua, ngi ngho ly u ra. H giu th khi xp hng, thi th khi ni, b tin ra l nhanh v thuc tt M h giu gi cng n nhng bnh vin tt nh Anh V, Hng c, tt nhng gi cng cht. H ngho ai dm vo nhng ch ? Khng chp nhn c. (Nhm trung bnh T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) --- Bt bnh ng y t trong 5 nm qua ngy cng tng, cng trm trng. Ngi c tin khc vi ngi khng c tin. Chnh sch Nh nc th tt nhng thc thi th bt cp. Vo bnh vin anh no c tin bit ngay, sn n t cng bnh vin vo trong, k c bnh vin cng hay bnh vin t. C tin th ph cng khng bng qu. (Nhm h kh v trung bnh thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Hu ht cc nhm cho rng, vic phn ha dch v y t theo kh nng chi tr l tt yu. Nhng c ngi dn v cn b c s u bc xc vi s thi phn bit i x trong tip cn dch v y t v cho rng khng th chp nhn.

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

63

--- Thi th bo anh giu anh i bnh vin xn, anh dng thuc tt hn l quyn anh, anh lm ra tin anh hng th. Nhng thi ca bc s l khng thch. Cng l ngi, ngi ta li l ngi ngho kh, n bnh vin m c nh n my n ca quan, ci g cng tin. Nh th l sao ch, khng th nh th c. (Nhm nng ct T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) BB v tip cn vic lm c nhiu nhm quan tm, c bit l nhm thanh nin. BB vic lm gia khu vc cng v khu vc t. Cc bc cha m x Kim Chung (H Ni) v phng Lm H (Hi Phng) vn c tm l thch con ci lm cn b ti khu vc cng hn so vi khu vc t, vi l do cng vic gn nh, nhn nh, n nh. S lng vic lm trong khu vc cng khng nhiu trong khi nhu cu ln dn n nhiu ngi da vo quan h hoc tin bc c c vic lm. Nhm h ngho v thanh nin kh bc xc vi dng BB ny, cho rng ngy cng tng. --- Vo hnh chnh Nh nc th phi c tin. Cc b ny dm giao tip vi ai m xin. Ph thuc vo tin, quan h ngy cng tng ch khng bt. Con mnh c hc xong i hc c mun v a phng lm cng kh. (Nhm nhn tr cp BTXH thn Bu, x Kim Chung, H Ni) --- Hc i hc cng kh xin vic, con mnh nm nay hc nm 2 i hc, tnh dn tch tin m chy cho n. Nhng nh mnh ly u ra tin, m c tin th cng khng quen bit. Mun quen bit th c 2 kiu, mt l ngi nh khng th phi phong b tht dy s c ngh p. Xu th ny hin ang tng ln. (Nhm h ngho T 14, phng Lm H, Hi Phng) Ring ti phng 6 (G Vp, TP HCM), cc nhm cho rng vai tr ca quan h, quyn th trong tip cn vic lm gim i, do c hi lm vic ti khu vc t rt rng ln ti thnh ph. --- Ra trng n u l hu nh i lm n . C t trng hp by gi phi chy vo Nh nc lm, tr trng hp xin vo Tng cng ty. (Nhm cn b T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) --- y th khc, lm bnh vin Nh nc khng c th chng n i lm bnh vic t nhn, khng c na th i lm phng khm. Va i lm va i hc, nhy vic nh tm ti, v khi hc ln v c kinh nghim th h chuyn ch c thu nhp v i ng tt hn. (N.V., cn b Khu ph 4, phng 6, G Vp, TP HCM) BB vic lm gia ngi bn x v ngi nhp c c th hin trn kha cnh c hi tip cn thng tin v th trng lao ng. Ngi dn th c c hi tip cn thng tin tt hn so vi ngi dn nng thn, v vy vic la chn ngh nghip ca h tt hn. --- H u trn sn nh, mnh l ngi trn sn khch, t qu ln y km h nhiu. H quen bit nhiu hn mnh, mnh ch c my ngi cng qu cng kh ging nh mnh. (Nhm thanh nin T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Mt s nhm tho lun cho bit, vn c mt s cng vic ti thnh ph c u tin cho ngi c h khu. BB vic lm gia ngi bn x v nhp c c cho l khng hp l, v mt s nhm tho lun cho rng Nh nc cn c nhng can thip nhm gim BB ny. --- Xin i lm, ngi ta mun gi ngi h khu thnh ph v h lu di. Hai tay ngh bng nhau nhng mnh khng c c nim tin bng ngi bn x. (Nhm cng nhn nhp c phng 6, G Vp, TP HCM) BB vic lm gia ngi c trnh cao v trnh thp c nhng nhm thanh nin lao ng ph thng cp n. H thng cho rng, ngi lao ng c trnh nhn h hn v c thu nhp n nh hn so vi ngi lao ng chn tay.

64

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

--- Trnh cao lm vic nh nhng, trnh thp lm vic nng nhc. V tin th em lm ph h ngy cng hn 200 ngn, anh ch khc i lm vn phng cng c th hoc hn cht thi. Th nn chp nhn. Vn l ti em, mun nhn h th rng m hc ln na. (Nhm thanh nin lao ng ph thng T 27, phng 6, G Vp,TP HCM)

6.3. Bt bnh ng v qu trnh

BB v qu trnh c cho l ngy cng tng trong 5 nm qua. Cc nhm tho lun thng nhn mnh n vai tr khng chnh ng ca quan h, quyn th v tham nhng, coi y l yu t bao trm, nh hng n cc dng BB khc. Ti cc im quan trc l khu vc ven th, vai tr ca c quyn c li, tin bc c c bit nhn mnh trong BB v c hi vic lm trong khu vc cng (xem mc 6.2 trn). Ngi c quan h, quyn th ngy cng giu hn do tip cn vi nhng ngun lc v thng tin thun li hn. Ti x Kim Chung (H Ni), nhng ngi u c t ai vt hn ln trong qu trnh th ha, ngc li nhng ngi mt t li chu nhiu thit thi trong chuyn i sinh k. --- Ngi ta c quan h bit ch mua t bn sang tay cng c tin. Mnh khng c nh vy vy thi. (Nhm h kh khn t 3, phng Lm H, Hi Phng) --- Bo mi thng lng Nh nc 2-3 triu sng th no m ngi ta lm nh tng, t c my mnh, h quen bit nhiu hn, d kim tin hn mnh. (Nhm h ngho thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) a s cc nhm u khng chp nhn cc dng BB do s dng quan h, quyn th khng chnh ng gy ra, coi y l bt cng x hi. --- Khng chp nhn c nhng ngi li dng quan h m ln chc, kim tin t t ai, chy vic cho ngi khc. Khng chn ci ny li n dn n bt cng ton x hi. (Nhm h ngho thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Ring cc nhm thanh nin c trnh cao Lm H (Hi Phng) v phng 6 (G Vp, TP HCM) nhc n vai tr tch cc ca vn x hi di dng tn dng cc mi quan h, quen bit trong xin vic lm khu vc doanh nghip t. H nh gi cao cc mi quan h da trn kha cnh thn quen, ng hng gip gii thiu vic lm m khng phi da trn tin bc. --- Mnh c a em hc xong cha c vic, c bn b gii thiu bo ch n c tuyn vic ph hp, lng cng c nhc em v ng k. Cng phng vn, nu trng ch mi mt ba nhu l xong, khng tin bc g. Nh th l gip nhau pht trin. (Nhm thanh nin trnh cao T 27, phng 6, G Vp, TP HCM)

7. X HI HA
X hi ha (XHH) trong pht trin a phng, gio dc, y t l chnh sch ln ca Nh nc. Theo ngi dn v cn b c s ti cc im quan trc, XHH c nhng tc ng hai chiu c tch cc v tiu cc n gim ngho v bt bnh ng ti khu vc th.

7.1. Nhn thc ca ngi dn v x hi ha

Nh nc v nhn dn cng lm, chung tay ng gp l cch hiu ph bin nht v XHH ca tt c cc nhm tho lun, th hin di dng ngi dn, nh ho tm v doanh nghip chia s kinh ph vi Nh nc trong xy dng CSHT, trong gio dc, y t v cc cng vic khc a phng.

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

65

--- Ngh n x hi ha l Nh nc bao nhiu phn trm, ph huynh bao nhiu phn trm, Nh nc v nhn dn cng lm. (Nhm cn b x Kim Chung, H Ni) a dng ha dch v l cch hiu ph bin th hai v XHH, ch yu trong cc nhm cn b, ngi trung bnh/kh gi v thanh nin. Theo cch hiu ny, XHH l c thm nhiu loi hnh dch v gio dc, y t ngoi Nh nc ngi dn la chn. --- X hi ha cng l c thm t nhn lm y t, thm trng dn lp, bn cng. (Nhm thanh nin T 14, phng Lm H, Hi Phng) Ring kha cnh tham gia v trao quyn ca XHH c rt t nhm cp.

7.2. ng gp v chia s kinh ph

XHH trong xy dng CSHT. Trong 5 nm qua, ti cc im quan trc c nhiu hot ng xy dng CSHT t ngun tin XHH, nh lm ng ng xm, lp ng nc, cng t in, n chiu sng... Ti x Kim Chung (H Ni), khong 70% h thng ng xng c c b tng ha trong 2-3 nm tr li y da trn ng gp ca cng ng. Mc ng gp ty tng on ng t 3-7 triu/h; c nhng h kh gp ln ti 30-40 triu ng. Nm 2012, x Kim Chung xy dng ngha trang trn 4 t ng, trong thnh ph h tr 800 triu ng, s tin cn li vn ng doanh nghip v ngi dn ng gp. Ti phng Lm H (Hi Phng), trong 5 nm qua c khong 20 doanh nghip ng h 1,2 t lm 100m , nng cp mt ng. Cc h gia nh cn hin t, gp hn 10 t ng xy dng CSHT. Ring T 14 phng Lm H thc hin tt vic vn ng b con cng ng gp t lm dc ln , bin s nh, hoc gp thm vo ngun kinh ph ca Nh nc lm ng ng, in sinh hot Phng 6 (G Vp, TP HCM) cng y mnh vn ng ngi dn gp tin lm ng hm, lm tr s t dn ph --- ng trong thn hu nh l b con t lm vi nhau, c on Nh nc h tr, c on khng. Nh kh, nh giu u c gng ng gp. C ng i li cng tin, nh ngy xa kh lm. ng gp c tho lun trc nn ng thun ng. (Nhm cn b thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) --- By gi thay i nhiu. Dn ng gp mi nh 1 ng h c hng gi in Nh nc. ng s p hn trc nhiu. Ai cng t nguyn ng gp, mnh ngho cng c gng. (Nhm h ngho t dn ph s 14, phng Lm H, Hi Phng) XHH trong gim ngho. Thng qua cc cuc vn ng Ngy v Ngi Ngho, Qu Mi m Tnh thng, Qu Xa i Gim ngho, nhiu h ngho, h kh khn c gip v nh v i sng. Vo cc t l Tt h ngho, h kh khn u c qu ca phng/x t ngun XHH. Nhiu mnh thng qun, doanh nghip, c s tn gio (in hnh l cha K Quang ti qun G Vp, TP HCM) cng chung tay h tr ngi ngho bng nhiu hnh thc. Mt s hot ng quyn gp nhm h tr chuyn i sinh k cho ngi ngho c ngi dn nh gi cao. in hnh l sng kin h tr xe my cho ngi ngho chy xe m ti phng 6 (G Vp, TP HCM) gip mt s h ngho ci thin cuc sng (Hp 9).

66

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

HP 9. Sng kin h tr xe my to iu kin cho ngi ngho vn ln H gia nh ch N.T.P. 38 tui ti T 27, phng 6 (G Vp, TP HCM) c 4 ngi, gm 2 v chng v 2 con trai (con ln 15 tui hc ht lp 6 ngh hc; con nh ang hc lp 4). Ch lm ngh bn bnh m, chng ch lm bc xp nhng nm 2009 anh phi b vic do m rut tha. Chi ph cha tr bnh cho anh rt tn km, ch phi vay ngoi 30 triu nng li v mn thm ca h hng 10 triu. Chng ch sc yu chuyn sang chy xe m, nhng do xe c nn hay hng v t khch. Nm 2010, t dn ph thy anh ch kh khn nnbnh xt vo h ngho. Nh anh c th BHYT c tin thuc khm. Nm 2011, UBND phng 6 c sng kin vn ng cc mnh thng qun gip 3 gia nh kh khn trong Phng, trong c anh ch, mi gia nh 1 chic xe my cn tt tr gi 10 triu ng. Nh c xe mi, anh chy xe m cho thu nhp cao hn trc. Anh ch cn c vay qu XGN ca phng 5 triu tr bt n ngoi. Chng ch tm s: C xe mi khng phi sa; xng tn t hn; i an ton hn; khch kh tnh cng i, trc xe c th sa hoi, i li tn nhiu xng, nhiu ngi kn xe li khng mun i, i li km an ton gi n cng gip tng thm thu nhp mc d khng nhiu, mnh cng cm n phng quan tm gip , gi nng ma cng cho n vo trong nh, bo v k lm. Trc y, anh ch phi dng nc v in nh hng xm, phi tr 3000 ng/s in. Nm 2012, anh ch lp c ng nc, ng in ring. Con ln cng chu kh i lm thm ph tin gip b m.
Mc sng tng i Chng m rut tha Vay nng li 30 triu Vay HPN 3 triu Xt ngho c BHYT tin thuc khm cha bnh Vay qu XGN 5 triu tr bt n li cao c nhn h tr xe my Chy xe m c thu nhp cao hn trc Con ln i lm thm

Ngho

Cc ngho

Con trai c ph gip m bn bnh m Chng mt sc lao ng, chuyn sang ngh xe m, thu nhp thp 2007 2008 2009 2010 2011

C in, nc my ring 2012

XHH trong gio dc l vn c cc nhm tho lun cp n nhiu nht. Cha m hc sinh thng c huy ng ng gp nhiu khon tin phc v nhu cu thit yu ca hc sinh nh nc ung, n bn tr, giy kim tra..., ci to, tu b trng lp, mua sm dng, trang thit b dy v hc, t chc hot ng ngoi kha nh Qu cy xanh, Qu phong tro, Qu x hi ha, Qu h tr gio dc, Qu cha m hc sinh... V c bn, x hi ha gip ci thin trng lp, nng cao iu kin hc tp cho hc sinh. Mt tri ca XHH v ng gp v chia s kinh ph. Lo ngi ln nht ca ngi dn l nhiu khon ng gp trong phong tro XHH qu ln so vi thu nhp ca h ngho. Mt s hot ng v nguyn tc c min gim cho h ngho nhng v coi l trch nhim, v t i, v lo con ci xu h vi bn b, e ngi thy c khng quan tm ti con mnh... nn h ngho vn c chy vy tin ng gp. Hu ht cc nhm tho lun cho rng h chp nhn vic ng gp v coi cc hot ng XHH l c ch cho cng ng. H ch khuyn ngh chnh quyn, on th nn can thip mc ng gp ph hp vi h ngho. --- Hp thn thng nht mi h ng ba triu, thn ng ra lm c hn hai nm ri. Mnh ngho cng vn ng, khng thiu ng no, khng c th vay mn m

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

67

ng. Lm ng ng nhiu nhng l tt cho dn nn mnh ng h, nhng mc ng ph hp l c. (Nhm ngi ngho thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) --- X hi ha l tt yu ri, c trng hc xp x cng thng con. Ch mong Nh nc c quy nh r ng cho ph hp, cn nh giu h gp nhiu k h. (Nhm h kh khn t dn ph 14, Lm H, Hi Phng)

7.3. a dng ha dch v

XHH gip n r cc loi hnh dch v trong 5 nm qua. Trong gio dc, c s pht trin h thng cc trng (cng lp, dn lp, bn cng, t thc, trng quc t) v cc loi hnh o to (chnh quy, ti chc, t xa, hc thm). Trong y t, c s pht trin ca nhiu loi hnh y t nh phng khm a khoa, bnh vin t nhn. Mt s bnh vin c b phn dch v vi trang thit b cht lng tt hn. V gio dc. a s nhm tho lun cho rng, a dng ha cc loi hnh gio dc gip m rng c hi tip cn gio dc cho tr em. Trc y, khi ch c h thng trng cng lp, t l hc sinh hc ln cc bc hc cao hn ch hn. a dng ha cc loi hnh o to gip m rng c hi hc tp cho nhiu i tng kh khn khng c iu kin hc chnh quy, h c th va hc va lm. --- Trc kia, mi qun ch c mt trng cp III, chu no hc gii hn mi vo c. By gi th nhiu trng hn, khng im vo trng cng th vo bn cng, dn lp. (Nhm nng ct T 27, phng 6, G Vp, TP HCM) --- Trc kia cht vt mi thi c vo trng i hc, cao ng thi cng khng d. By gi th ngi ta mi mnh i hc, c im sn l cc trng c giy gi i hc. (Nhm thanh nin T 14, phng Lm H, Hi Phng) V y t. XHH y t to iu kin cho cc dch v y t t nhn pht trin (phng khm t, bnh vin t, hnh ngh y dc t nhn, khm dch v), to iu kin cho ngi dn c nhiu la chn ni khm cha bnh thch hp vi iu kin kinh t ca mnh. Ti nhng a bn c h thng bnh vin t pht trin mnh t lu nh ti phng 6 (G Vp, TP HCM), ngi dn nht l nhm h kh/trung bnh cho bit nhn chung cc bnh vin t c dch v tt, thi nhit tnh v tnh trng nhn phong b c gim thiu. Bnh vin t hin cng c nhn khm cha bnh theo BHYT, lm tng s cnh tranh gia bnh vin t v bnh vin cng c li cho ngi bnh. Tuy nhin, ti nhng a bn h thng bnh vin t mi pht trin nh ti phng Lm H (Hi Phng), ngi dn vn ch yu n cc bnh vin cng do chi ph thp hn. Mt s ngi dn phn nh c tnh trng bnh vin t lm qu nhiu xt nghim (c th khng tht cn thit), y ph ln cao gy kh khn cho ngi ngho, ngi t c kh nng chi tr. Mt tri ca XHH v a dng ha gio dc, y t. Ngi dn phn nn rng XHH to ra xu hng thng mi ha qu mc hot ng gio dc. Nhiu mt tri ca gio dc pht sinh, nh hc thm trn lan, chy trng chy lp, a phong b cho gio vin... --- X hi ha phi xem li. Hin nay tiu cc chy trng chy lp ph bin chng t nhiu trng cht lng cha c. Tnh trng hc thm ngy cng ph bin, 10 nm trc hc thm ch c mc , nay cc chu hc ngy hc m, khng c ngy ngh. Chu ti ch c chiu th 7 l ngh, cn ton i hc, c bui 2 ca, chy x. Khng hc trng li hc nh c, hc nhiu m khng c thi gian lm bi. Hc thm cng cn thit nhng phi va phi. (Nhm cn b T 3, phng Lm H, Hi Phng)

68

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

XHH cn c cho l gp phn to ra s mt cn i tha thy thiu th trong gio dc. Nhng nm gn y, c qu nhiu trng i hc tuyn sinh vi iu kin d hn trc. Sinh vin i hc ra trng nhiu nhng kh xin vic kh khn ng ngnh hc. --- Gio dc cn gn tt nghip i hc gn vic lm, v d trng Cng nghip qu nhiu ngi ra, chy theo , trc 3 ngi trong lp i hc, nay i tr ha, ph cp ha i hc ri, nhng vic ra li chng c. (Nhm h trung bnh kh T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Cc h gia nh phi dnh ngun chi tiu ln cho cc dch v gio dc v y t, c bit l khi cha bnh nng hoc khi hc ln nhng bc hc cao. iu ny to ra nhng tc ng tiu cc i vi h ngho v h kh khn. --- Nh ch cy 5 so, mi nm thu hn 1 tn thc, trng rau mung gn 1 so, mi ngy thu 7 chc ngn. Ch trng vo ngn y thi, u nm hai a mi a ng hn 1 triu ch vay mn t tung. Ch thy ngy cng ngho i. (Nhm h ngho thn Bu, x Kim Chung, H Ni) --- Thi mnh th lo mi ci hc ph vi xy dng, gi ra nhng khon g g mnh khng hiu. M chng mnh xa lm rung c 6 ngi con ngy xa a no cng c n hc n cp III mi thi, nu m thi i ny c lm rung nh m th con tht hc ht. ng gp khng tng ni. (Nhm h ngho thn Bu, Kim Chung, H Ni) Nhiu chnh sch h tr ca Nh nc vi h ngho v gio dc, y t kh th hin c ngha thc t, trong bi cnh chi ph s dng hai dch v ny ngy cng tng mnh. --- Con h ngho i hc th c h tr 70 nghn mt thng, tnh c nm ch c hn 600 nghn, khng mt phn ba tin ng u nm hc. Chnh sch h tr l tt nhng khng km c cc khon ng gp th cng khng thm vo u c. (Nhm cn b thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) XHH gio dc, y t dn n s hnh thnh dch v 2 cp. Trong gio dc, ngi c tin c th cho con em theo hc ti nhng trng im, trng quc t; trong y t ngi c kh nng chi tr s c khm dch v, chn bc s gii, dng thuc c tr t tin.Theo a s nhm tho lun, thi phc v c s khc bit do nh hng ca XHH, v nhng ngi c tin c i x tt hn so vi nhng ngi khng c tin. --- Mun chy vo trng tt cng mt vi triu. Mnh ngho tin u m chy? H kh chy cho con vo trng im, trng tt, khng c tin con mnh hc trng y thi. (Nhm h ngho T 14, phng Lm H, Hi Phng) --- H giu c tin mua thuc c tr, thi ca y bc s i vi h cng n cn hn; h ngho ch t sng ti ti, khng c tin gy chn cng khng quan trng bng cc bnh khc, c ngi . Khng c ngi nh, , khng c phong b th i vy. (Nhm h kh T 25, phng 6, G Vp, TP HCM)

7.4. Tham gia v trao quyn

Cc nhm u cho rng, xy dng CSHT nh da trn s ng gp ca ngi dn l hot ng c s tham vn, phn hi, gim st hiu qu nht. Khi lm mt cng trnh CSHT no thng thng qua nhiu cuc hp bn dn ch, thng nht kin ca ngi dn. Trong qu trnh thc hin, Ban gim st nhn dn c thnh lp, gm cn b thn/t dn ph v nhng ngi dn c hiu bit, trch nhim. Ban s thc hin nhim chc nng kim tra, gim st hot ng xy dng v thng bo li cho ngi dn qua hp thn/t dn ph (Hp 10). Cc cuc vn ng ng gp h tr ngi ngho, ngi kh khn cng c thc hin kh minh bch, ai ng gp bao nhiu u c nu danh sch cng khai.

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

69

HP10. Ban gim st xy dng gip tng cng s tham gia ca ngi dn Ban gim st xy dng cht dn phng khu ph 4 (phng 6, G Vp, TP HCM) Thng 3/2011, khu ph 4 xy dng cht dn phng vi s tin vn ng hn 100 triu ng. Mt ban gim st c bu ra gm 6 ngi (Chi y, cn b khu ph, t dn ph, hi Cu chin binh, ngi dn), c phn cng mi ngi gim st mt ngy, m bo cng khai minh bch (mua vt t u c so snh gi, c ha n, c quyt ton ti chnh thng bo trc dn). Trong qu trnh xy dng, do nh thu lm x g ngn hn so vi thit k nn Ban gim st yu cu lm li. n thng 4/2011, cht dn phng khu ph 4 hon thnh. Qua vic xy dng cht dn phng nng cao c vai tr gim st cng ng, tng cng s tham gia ca ngi dn vo cc hot ng x hi ca a phng. Ban gim st cng trnh lm ng v cng thot nc ti t 14 (Lm H, Hi Phng) Nm 2011, T dn ph 14 vn ng ngi dn ng gp 91 triu, hin 13m2 t cng vi ngn sch Nh nc lm ng b tng di 300m v lp t 400m cng thot nc (tng tr gi cng trnh khong hn 700 triu ng). Thng qua hp dn, t thnh lp Ban gim st gm 3 ngi (2 ngi dn c kinh nghim xy dng v chi hi trng Cu chin binh ca t). Ban gim st thng xuyn kim tra vic thi cng v s dng vt liu ca th. Mt s on thy khng t yu cu, Ban gim st yu cu bn thi cng lm li. Mt ngi dn chia s: Gim st nh th ny cng trnh trc cha bao gi c, b con vui v mnh cng c lm ch. Nhng mnh khng c bn v thit k nn ch gim st theo kinh nghim thi. Cng trnh do tin Nh nc l ch yu, dn mnh ch c mt phn nh thm vo thi nn khng th i hi c c hp ng, thit k c. Mt tri ca XHH v tham gia, trao quyn. Thc t thng ch c cn b c s, ngi kh gi ng gp nhiu tin ca l c nhiu kin v vic xy dng CSHT ti a phng. Ngi ngho kh nng ng gp thp nn thng t ti, rt t khi pht biu, ch biu quyt ng theo s ng. --- Mi lm ng nm ngoi, hi hp lm ng, nh ny khng i hp, mnh ch c nhiu ng gp nn cng ch c kin. Mi ngi quyt ht c ri, quyt nh lm ri, mnh sao cng c. Mi nh ng 3 triu ng, nh mnh kh khn khng c tin, mnh ch ng c 1 triu ng, lng c 1,5 triu ng, ng coi nh l ht thng lng y. (L.T.T, h ngho thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) Trong gio dc, hu ht cc hot ng XHH u t nh trng a xung, rt t tng xut pht t pha ph huynh. Ban i din cha m hc sinh trn thc t cha i din cho nhm cha m ngho. Bn thn cha m hc sinh thng ngi pht biu kin v ng gp tin v cho rng kin ca mnh khng c trng lng, hoc ngi c kin tri chiu s nh hng n vic hc tp ca con mnh trng (Hp 11). --- i din ban ph huynh (ng ny c iu kin) nu ra bao nhiu mi ngi ng by nhiu, do ngi khng dm kin. Mnh i hp cho chu, v ni vi con du l b nh pht biu v ng gp g m nhiu th, con n ni lun thi thi b ng pht biu, ngi ta nh du chu b th kh n. (Nhm cn b T 3, phng Lm H, Hi Phng)

70

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

--- Gio dc ng gp gi nhiu qu. Nhiu nhng khi i hp ph huynh cng chng ai dm c kin, ch ngm b hn lm ngt. (Nhm trung bnh kh T 27, phng 6, G Vp, TPHCM)

HP11. Ban i din cha m hc sinh ch yu ng vi vic ng gp Anh M.T. t dn ph 14, phng Lm H (Hi Phng) hin ang c con hc cp II, l mt thnh vin ca Ban i din cha m hc sinh. Nm hc 2011 - 2012, trng ca con anh c tng xy li tng ro xung quanh trng. Trong cuc hp vi nh trng, trong Ban i din c nhiu kin khng ng vi tng ny v cho rng tng vn cn mi, v nu xy li s tin ph huynh phi ng gp s rt ln (khong 500 - 700 nghn ng/hc sinh). Tuy nhin, khi biu quyt, hu ht u gi tay ng . Sau vi nm tham gia Ban i din, kinh nghim anh rt ra khng c kin g l tt nht. Lc xut th phn i nhiu nhng khi biu quyt th ng phn ln. Gi trong ban ph huynh c c ri, dn mnh th a dua, thy ngi ta ng th mnh cng ng Ngi khng c kin g mi l ngi c kinh nghim i hp. Bit ni ra cng ch gii quyt c g, tt nht l ng tin. Ngoi ra, mt s khon ng gp lp i lp li hng nm mua mt loi thit b, dng ging nhau. Theo mt s ph huynh hc sinh, nhiu loi thit b, dng khng th hao mn hoc b i trong vng mt nm hc c. iu ny c th dn n s nghi ng tnh minh bch, cng khai vic s dng tin ng gp ca nh trng.

8.Cc vn c th ca ngi nhp c

8.1. Xu hng cc dng nhp c
Cc dng nhp c n cc im quan trc kh a dng. Ti x Kim Chung (H Ni), ngi nhp c n t khong 30 tnh, hu ht pha Bc v Bc Trung b. Sau mi k thi tt nghip PTTH hng nm, hc sinh mi tt nghip t cc tnh Ph Th, Bc Giang, Hng Yn, Thi Nguyn, Thanh Ha v Kim Chung tm vic lm trong KCN rt ng. Ti phng Lm H (Hi Phng), ngi nhp c thng n t cc cc huyn ngoi thnh hoc tnh gip ranh nh Thi Bnh, Hi Dng. Ring ti phng 6 (G Vp, TP HCM), ngi nhp c n t rt nhiu tnh thnh trong c nc. C s phn ha v vng min, gii tnh ca cc dng nhp c theo tng ngnh ngh. iu ny th hin r ti phng 6 (G Vp, TP HCM), ni a dng cc dng nhp c nht trong ba im quan trc. Ngi n t mt s tnh pha Bc nh Vnh Phc, Ph Th chuyn lm ngh thu lm ve chai, ph h, bn hng rong; ngi t cc tnh min Trung lm cng nhn, bn v s, ngi n t cc tnh min Ty Nam B chuyn phc v ti cc nh hng. C nhng ngh c nam v n u lm nh cng nhn, bn v s. C nhng ngh hu nh ch c nam gii lm nh bo v, m bp, xe m, th h... C nhng ngh ph n lm l ch yu nh ve chai, gip vic nh, ph bn qun... Trong 5 nm qua, xu hng n ha dng nhp c th hin r nht vic tng s lng ph n n thnh ph lm cng nhn trong cc KCN, lm ph bn qun v gip vic nh. Xu hng di c theo nhm ng hng kh ph bin. a s ngi nhp c ti cc im quan trc thng da vo mng li anh em h hng, bn b ng hng tm kim vic lm v ch . --- Trc y em c ch rut ra lm trc, sau ch ko ra lm cng. Xin vo cng ty cng thun tin. Nhiu ngi thng qua bn b, h ni ch ny thiu ngi mai

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

71

vo lm, mnh n l ngi ta nhn ngay. Nhiu ngi lm mt thi gian quen vic li ko anh em, bn b ra lm cng. (Nhm cng nhn nhp c phng Lm H, Hi Phng) S lng ngi nhp c ti cc a bn nm 2012 tng ln so vi nm 2008. Tng s ngi tm tr ti x Kim Chung (H Ni) tng t khong 20.000 ngi nm 2008 ln 24.300 ngi nm 2012, hin hn gp i s ngi thng tr trn a bn x. S lng ngi tm tr ti phng 6 (G Vp, TP HCM) tng t 12.000 ngi nm 2008 ln 14.600 ngi nm 2012, hin bng xp x s ngi thng tr trn a bn phng. Ring s lng ngi nhp c ti Lm H (Hi Phng) tng ln ch yu thuc nhm i v trong ngy, nn khng c con s thng k c th. Mc d dng ngi n tng, v d do KCN m rng qui m nn cn thm cng nhn (x Kim Chung H Ni) hoc do trn a bn c thm cc trng C, H nn tng s sinh vin tm tr (phng 6 G Vp), nhng li c mt dng ngi i khi cng ngy cng tng v qu kim vic hoc tm kim vic lm ni khc. S lng ngi nhp c i v trong ngy cng tip tc tng ti cc a bn kho st trong 5 nm qua. Xu hng ny th hin kh r ti x Kim Chung (H Ni) v phng Lm H (Hi Phng). Nhiu ngi dn ti cc a bn nng thn ln cn n cc khu vc ven th lm cc ngh t do nh bun bn nh, chy xe m, lm ve chai, ph d cng trnh... theo hnh thc sng i ti v. --- So vi 5 nm trc, lng ngi nhp c t cc a phng ln y tng nhiu, hu ht ngi cc tnh n ng; ngi Vnh Bo, Tin Lng l nhiu, ngoi ra cn c ngi Hi Dng, Thi Bnh, Nam nh. (Nhm nhp c lao ng t do, phng Lm H, Hi Phng)

8.2. Vai tr ca ngi nhp c i vi pht trin a phng

Nhn xt chung ca cn b v ngi dn ti cc im quan trc l, ngi nhp c n sinh sng v lm vic em li nhiu li ch cho ngi dn bn x. Ngi nhp c ang lm nhiu cng vic cn thit th m ngi bn x khng mun lm (nh ph h, gip vic nh, thu gom ph liu, bn hng rong...). phc v nhu cu ca ngi nhp c, cc loi hnh dch v nh cho thu nh tr, bun bn nh, trng gi tr... pht trin rt mnh. in hnh ti thn Bu (Kim Chung, H Ni), s phng tr nm 2012 tng gp khong 1,5 ln so vi nm 2008 (Hp 12). --- Ngi nhp c mang li rt nhiu thun li cho ngi dn a phng, nh c ngi nhp c nn hu ht cc dch v ti a phng u pht trin. Nhiu nh trc y lm nng nghip, chn lm tay bn. T khi c ngi nhp c n chuyn sang bun bn, cho thu nh tr, c cuc sng nh cng nhn vin chc... (Nhm cn b x Kim Chung, H Ni)

29

S liu n thng 8/2012 do cn b vn phng - thng k (phng 6 G Vp, TP HCM) v cn b dn s (x Kim Chung H Ni) cung cp.

72

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

HP 12.Cho thu phng tr tr thnh thu nhp chnh ca ngi dn ti thn Bu (Kim Chung - H Ni) Thn Bu hin c 1026 h thng tr, trong hn 800 h c phng cho thu. H nhiu nht c khong 50 phng, h t nht c t 3-5 phng. Hin c khong 16.000 ngi nhp c ang tm tr trn a bn thn, ch yu lm cng nhn ti KCN Bc Thng Long. Gi cho thu tr hin dao ng t 500-600 nghn ng/phng/thngvi phng tr rng khong 8-10 m2. Thn Bu trc y l thn nng nghip. T khi KCN Bc Thng Long i vo hot ng (2003), mt s h gia nh trong thn bt u xy phng tr cho thu. n nm 2005-2006, KCN m rng, lng cng nhn v a phng nhiu hn, s lng phng tr tng mnh. Thu nhp t phng tr tr thnh ngun thu nhp chnh ca h gia nh trong thn. Ngoi ra, ngi dn trong thn cn c thm cc ngun thu khc t bun bn hng ha, dch v phc v nhu cu ca cng nhn nhp c. Hin nay, nhu cu thu tr vn tng trong khi din tch t trng hn ch, khong 50 h trong thn xy nh tr 2-3 tng. Din tch v ni tht ca cc phng xy mi c ci thin hn, c gi cho thu cao hn mt cht so vi loi phng tr c. Tuy nhin, vic c qu ng ngi nhp c cng gy ra nhng p lc nht nh v v sinh mi trng, gio dc, y t v ANTT. Theo c tnh ca Cng ty V sinh mi trng x Kim Chung (H Ni), lng rc x ra bnh qun mt ngy trong nm 2012 ca ring thn Bu l 15 tn, cao gn gp i so vi cch y 5 nm. Lng ngi nhp c ngy mt tng trong khi c s vt cht, nhn lc khng p ng kp cng gy ra tnh trng qu ti ti cc trng hc, trm y t. T nn x hi (trm cp, nghin ht) tng ln ti Kim Chung (H Ni) trong nhng nm gn y cng c cho l h ly ca lng ngi nhp c tng nhanh. --- Kh khn ln nht hin nay ca trm l khng c tnh c s lng tr nhp c i tim chng hng thng. Thi im tim chng, nhiu gia nh mi n nghe tin cng a con n tim gy ra tnh trng qu ti, thiu vacxin (i din Trm Y t phng Lm H, Hi Phng) --- Mi lo s mt l mi trng, th hai l t nn trm cp v nghin ht, k xu tr trn vo cng nhn, ngi thu nh. Thanh nin a phng cng d b li ko, nh hng. (Nhm trung bnh kh thn Bu, x Kim Chung, H Ni) Mt s ngi bn x cn c ci nhn kh nh kin vi ngi nhp c. Ti x Kim Chung (H Ni), ngi bn x thng khng c nhiu thin cm vi n cng nhn nhp c v cho rng mt s ngi n mc khng kn o, cch sinh hot khng n np. Nhiu bc ph huynh khng mun cho con em mnh giao lu vi nhm n cng nhn nhp c.

8.3. Lch s di chuyn, chin lc vn ln ca ngi nhp c

Phn ln ngi nhp c n thnh ph theo s gii thiu ca ngi nh, bn b ng hng. Ban u h nhn c s gip ca ngi thn v ch , tm vic lm. Ngi nhp c chp nhn lm nhiu cng vic vt v, thi gian ko di hn so vi ngi bn x khng mun lm. Mt ngi c th lm nhiu cng vic ph khc ngoi cng vic chnh thc. Mt s thanh nin tt nghip THPT c gng nng cao hc vn tay ngh c thu nhp cao hn. C s thay i v phn cng lao ng trong gia nh trc v sau khi n th. Khi cn qu, hu nh mi cng vic nu n, git gi, chm sc con nh... do ngi ph n m nhim. Nhng khi c hai v chng cng ra thnh ph lm n, hai v chng s cng chia s cng vic nh (Hp 13).
PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

73

HP 13. Phn cng lao ng hp l trong gia nh nhp c Anh V.V.H sinh nm 1982, qu tnh Vnh Phc vo TP HCM t nm 1997 lm nhiu ngh khc nhau nh bm ga my la, bn bnh gi... Nm 2004, anh v qu ly v l ch T. Nm 2005, hai anh ch quay li TP HCM v tm tr ti khu ph 4, phng 6 (G Vp) cho n by gi. Khi quay li TP HCM, anh quyt nh chuyn sang lm m bp v ngh ny c thu nhp cao. Cng vic ca anh thng i vo lc 7 gi ti n na m. Lc u cha c con, ch i lm ve chai (cng thng lm t na m). Nm 2008, anh ch sinh con gi, ch chuyn sang i thu mua ve chai vo ban ngy. Hai v chng thay nhau lm vic nh v chm sc con nh, ban ngy v i lm th chng nh trng con, v ngc li n ti chng i lm th v nh trng con. Thu nhp ca hai v chng cng tm n, mi nm anh ch gi v qu v tit kim c vi chc triu. Nm 2010, khi con gi c hn 1 tui anh ch cho con v qu ng b nui gip. Cui nm 2011, nhn thy ngh m bp khng c khch, anh chuyn sang lm ngh thu mua c. Ban ngy hai v chng cng i lm, bui ti v cng phn loi hng ha. n nay, sau 7 nm tr li TP HCM, anh ch c lng vn hn 200 triu ng gi ngn hng.
Chng chuyn sang mua c

Mc sng tng i

V qu ly v

Sinh con Tr li TP HCM

Vo TP HCM Trung bnh

Ngh m bp t vic

Kh khn

Lm nhiu ngh 1997 2004

Chng m bp, v lm ve chai 2005

V chuyn sang thu mua ve chai

2008

2011

2012

Tnh bt n nh trong cng vic ca ngi nhp c kh cao. H thng khng c nh trong mt cng ty (cng nhn), mt ngh (lao ng t do). Tnh lu ng ngh nghip ca ngi nhp c cng cao khi nn kinh t khng n nh. Trong 5 nm qua, nhiu ngi nhp c di chuyn t thnh ph v cc vng ngoi hoc nng thn. Ti phng 6 (G Vp, TP HCM), cng nhn nhp c c xu hng chuyn dn ra cc tnh pha Bc do thu nhp khng p ng c chi ph cuc sng. Hin nay ti cc tnh pha Bc cng c nhiu khu cng nghip thu ht lao ng. Mt s ngi mun v gn nh lm gn gi gia nh, cho con n hc. Ti Kim Chung (H Ni) v Lm H (Hi Phng), ghi nhn mt s trng hp mi chuyn t min Nam quay li pha Bc lm vic. --- L do chuyn vic ra ngoi ny cng v gia nh, mnh mun chuyn v cho gn nh. Trc y lm trong Si Gn, lm cng nhn c kh theo ma v. Gi vo cng ty giy T.. lm b phn c nhit, cng vic trc mt cng n nh, cuc sng cng ch bnh bnh thi. (Nhm cng nhn nhp c, phng Lm H, Hi Phng) --- Nm nay lm n km i, cng nhn th lng hng gim i, vic t, so vi 6 thng u nm ngoi th gim 20% lng vic. Ngi v qu cm cu, ngnh xy dng

74

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

nm nay cng nhn v qu nhiu. (Nhm cng nhn nhp c T 25, phng 6, G Vp, TP HCM) Bng 21 cho thy, mt na s cng nhn nhp c trong mu kho st nm 2012 cho bit c hin tng cng nhn b v qu. Ngoi nhng l do ph bin v kh khn ti th (chi ph cao, lng thp, p lc cng vic cao), c 44% cho rng cng nhn b v qu l do c doanh nghip qu tuyn lao ng. BNG 21. T l cho bit c cng nhn b v qu, 2012 (%)
Kim Chung (H Ni) T l cho bit c xu hng cng nhn b v qu L do: Lng thp Chi ph cuc sng th tn km p lc cng vic C doanh nghip qu tuyn lao ng Tn dng li th sn c (gn nh, go sch, rau sch) L do c nhn (ly v/chng, b m m au) 65 10 11 37 84 88 88 21 7 76 93 59 83 52 83 89 33 39 0 81 90 68 44 20 72 Lm H (Hi Phng) 48 Phng 6 (G Vp, TPHCM) 30 Trung bnh 50

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2012

a s nhng ngi tnh k v qu lu di thng l cng nhn nhp c c con nh, khng c kh nng a ngi thn ln trng con hoc khng tin gi con thnh ph, hoc nhng ngi c nh v qu lp gia nh, chm sc b m gi yu (Hp 14). Cng nhn n nhp c trn 40 tui b mt vic hoc t ngh vic cng c th v qu. HP 14. Xu hng v lm vic ti cc KCN gn nh ca cng nhn Ch C.T.T, 31 tui, qu H Nam theo bn b vo TP HCM t nm 2001, hin ang lm cng nhn ti cng ty may Gamex Si Gn. Sau 11 nm xa nh, ch ang c nh quay tr v qu lm vic v tin chm sc gia nh. Ch cho bit, hin nay cng c nhiu ngi lm cng nhn trong Nam mun chuyn ra Bc lm gn nh do chi ph cuc sng cao, mc thu nhp khng p ng . nh thng 3 sang nm v nh, v lm ti khu cng nghip Duy Tin gn nh. Vi li do b m gi yu nn v lm gip b m, ch ht hp ng ri ra thi. Bn b ch trong ny cng ra ngoi c ri, khng cn ai trong ny. Ngoi Bc cc ph cp khng bng trong ny nhng khng mt tin nh, tin tu xe i li.

8.4. Cc nhm nhp c gp kh khn c th

Nhm gia nh c con nh
Xu hng c 2 v chng nhp c cng con ci ang tng ln, c bit l khi tr cn nh. B m nhp c mun gi con gn tin chm sc, gio dc vi iu kin tt hn qu. Ti x Kim Chung (H Ni) nhng gia nh cng nhn gi con li thng trong

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

75

tui hc Mm non hoc lp 1, lp 2. Ti phng 6 (G Vp, TP HCM), tui i hc ca tr nhp c ph bin l Mm non v Tiu hc. Vi tui ca con ln hn, nhiu gia nh chn phng n gi con v qu hoc c nh cng v qu. --- Cng nhn c con nh ngy cng ng, khng c iu kin th mi gi chu v cho ng b, cn li th u gi li y. (Nhm cng nhn nhp c thn Nhu, x Kim Chung, H Ni) Nhm c con nh phi thu nh tr ring rng hn vi chi ph cao hn. Nhiu ch nh tr ti x Kim Chung (H Ni) cho bit h c tm l hn ch cho gia nh c con nh thu do ngi n o, iu kin sinh hot phc tp hn so vi ngi c thn. Trong 5 nm qua, cuc sng ca nhm nhp c c con nh ngy cng kh khn do chi ph cuc sng tng cao (Hp 15). La chn ca nhiu gia nh nhp c c con nh l a b m hoc ngi thn t qu ln trng con gip trong lc i lm. Ti x Kim Chung (H Ni), mt s gia nh phi gi con nhm tr gia nh. Mt s trng hp khc 2 v chng phi thay i gi lm lch nhau c thi gian nh chm sc con. HP 15. Kh khn ca nhng gia nh lao ng t do c con nh Gia nh ch N.T.L. ngi nhp c qu Vnh Phc ang sng ti T 27, phng 6 (G Vp, TP. HCM). Ch L. lm ngh thu lm ve chai, chng ch lm ph h. Ch c 2 chu, chu ln nm nay 4 tui (ang gi nh ng b ngoi chm sc), chu nh 2 tui ang cng b m. Anh ch phi nh mt ngi em h ang lm vic trong thnh ph v cng ph chm sc con nh. Hin ti, thu nhp hng thng ca ch c khong 3 triu ng, cng thm thu nhp ca chng khong 3,5 triu ng. Nm 2012, nh tr tng gi ln 1,2 triu ng cng thm tin in, nc khong 300 nghn ng. Ch cho bit, chi tiu ca c gia nh mi ngy ch dm trong 100 nghn ng, dnh tin mua sa, n cho con. Ch dm chi 100 ngn tin n ung mi ngy, mt thng cng ht 3-4 triu ri. Cn li mua sa cho con, nhiu khi khng , phi vay mn tm ngi n ngi kia. Khi c hi v nhng d nh trong tng lai ca gia nh, ch cho bit n u hay n , v ngh ca mnh lc c lc khng. Tuy nhin, nu cuc sng kh khn hn, ch c th tnh n chuyn a c gia nh v qu sinh sng.

Nhm va hc, va lm
y l nhm tp trung ch yu cng nhn tr, mong mun hc hnh tm c hi vic lm tt hn. Trong s khng t ngi la chn lm cng nhn nhp c nh l bc trung gian tm c hi hc tp ti thnh ph. S lng cng nhn va hc va lm tng ln trong 5 nm qua (xem thm phn 4 - Hc vn v tay ngh). Nhm ny t c thi gian tng ca, thm gi trong khi va phi lo chi ph cuc sng va phi trang tri cc chi ph hc tp. H thng khng c tin tit kim, nhiu khi phi nh s h tr ca ngi thn qu. Thi gian ngh ngi ca nhm ny cng rt hn ch (Hp 16).

76

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

HP 16. Nhng n lc ca cng nhn va hc va lm Anh M.C.T, qu ti Thanh Ha vo TP HCM t nm 2006 sau khi tt nghip THPT. Do khng thi i hc nn anh quyt nh vo TP HCM lm cng nhn. Anh va lm va n thi, nhng thi i hc ln 2 khng trng, anh ng k nguyn vng vo trng Trung cp ngh Cng nghip. Sau 2 nm hc trung cp, anh quyt tm hc tip lin thng ln Cao ng. Trong sut thi gian hc, anh vn i lm cng nhn. Anh cho bit ngi i lm kh khn mt th mnh va hc, va lm kh gp 2-3 ln. Mt thng thu nhp t cng vic ti xng c khong 3 triu ng. Tin hc ph mi thng l 600 nghn ng, chi ph nh tr v n ung ht hn 2 triu. Nh vy hng thng anh khng cn khon tit kim no cho bn thn. Mi khi c chi ph pht sinh anh li phi nh s h tr ca b m t qu. Kh khn nhng anh T. cho bit s tip tc c gng hc cho xong c c hi tm c cc cng vic khc tt hn. Mnh quyt tm i hc, ch c hc mi thay i cuc i c. Khng quyt tm l khng hc c u, nhiu khi i lm v mt lm n lp ch mun ng nhng vn phi c. Mnh lm cng vic ny v c th xin ngh sm c, chu tin t mt t nhng c thi gian i hc. Sau ny hc xong c ci ngh ri mun v qu m ci ca hng lm in lnh cng d. nh hng ngh nghip ca hu ht cng nhn sau khi hc xong l mun tm c cng vic tt hn ti cc c quan, x nghip khc. Nu khng tm c vic lm c thu nhp cao ti thnh ph, mt s d nh quay tr v qu tm vic khi c mt trnh nht nh. Nhm dn tc thiu s S thanh nhin nhp c l ngi DTTS n lm cng nhn tng ln trong 5 nm qua, ghi nhn ch yu ti x Kim Chung (H Ni). Xu hng nhm cng nhn l ngi DTTS tng ln l do: (i) cc cng ty ti KCN tng tuyn dng lao ng ti cc a bn min ni; (ii) thanh nin DTTS bt u mnh dn di c theo mi lin h ng hng, anh em, bn b xung lm vic trc. Theo thng k ca cn b ph trch mng dn s x, trn a bn x Kim Chung hin c khong 15 dn tc t cc tnh min ni pha Bc n sinh sng v lm vic ti y. Trong , ng nht l dn tc Ty, ngoi ra c c nhng dn tc khc nh Mng, Nng, Cao Lan... Hu ht ngi DTTS v a phng lm cng nhn u l thanh nin tt nghip THPT, nhanh nhn, ni ting Kinh lu lot. Thi gian u do cha quen vi tc phong lm vic cng nghip v li sng, sinh hot thnh ph nn nhm DTTS gp nhiu kh khn. H thng co cm trong mt khu tr, i lm cng nhau. Sau mt thi gian h quen dn vi cuc sng th. Hu ht thanh nin DTTS khng xc nh lm cng nhn lu di thnh ph, h mong mun sau ny s tm c cc cng vic khc ti qu hoc KCN gn nh. Nhm c gia nh qu l h ngho, phi gi tin v gip gia nh Vi nhng ngi nhp c c gia nh qu thuc din h ngho/h kh khn, p lc gi tin v gip gia nh ln hn so vi ngi khc. H thng phi tit kim chi tiu ti a, chp nhn n ung v sinh hot kham kh hn nhng ngi khc. Ti phng 6 (G Vp, TPHCM), nm 2012 gi thu mua h, lng hng mua c t nn nhiu ngi bn ve chai phi tng thi gian lm vic m bo cuc sng v c tin gi v gip gia nh. Vi mc thu nhp trung bnh t 2-3 triu ng/thng nhng nhiu ngi vn phi dnh dm gi khong 1 triu ng/thng v nh cho con ci n hc. H chp nhn sng trong nhng khu nh tr tp trung vi iu kin sng kh ti tn c mc gi thu thp (khong 350 nghn ng/ngi/thng gm c tin in) c tin gi v nh.

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

77

8.5. Cc bt li ca cng nhn nhp c nhn t s liu phng vn

S liu phng vn 180 cng nhn nhp c ti 3 im quan trc gip lm r thm 6 chiu thiu ht c th ca cng nhn nhp c theo cm nhn ca chnh h: iu kin sng km tin nghi v thiu an ton; iu kin lm vic bt li; thiu tip cn an sinh x hi; vic lm, thu nhp bp bnh; chi ph cuc sng cao th; thiu ha nhp x hi (Bng 22). BNG 22. Bt li a chiu v tiu ch trong tng chiu i vi cng nhn nhp c
Chiu bt li 1. iu kin sng km tin nghi v thiu an ton 2. iu kin lm vic bt li 3. Thiu tip cn an sinh x hi 4. Vic lm, thu nhp bp bnh Tiu ch o lng trong tng chiu T l cng nhn gp kh khn v iu kin sng T l cng nhn gp kh khn v iu kin lm vic T l cng nhn khng ng BHXH; hoc T l cng nhn khng c th BHYT T l cng nhn c thu nhp b gim st t xut t 2 thng tr ln trong 12 thng qua

5. Chi ph cuc sng cao th T l cng nhn khng c tin gi v nh 6. Thiu ha nhp x hi T l cng nhn khng l thnh vin ca Cng on; hoc T l cng nhn khng nhn c s gip no khi gp kh khn.

Hnh 6 cho thy, chi ph cuc sng cao v thiu ha nhp x hi l 2 chiu thiu ht cao nht theo cm nhn ca cng nhn nhp c. C 4/6 chiu thiu ht theo cm nhn ca cng nhn nhp c trong mu kho st nm 2012 tng so vi mu kho st nm 2009, c th l cc chiu iu kin sng km tin nghi v thiu an ton, iu kin lm vic bt li, thiu ha nhp x hi v thiu tip cn an sinh x hi. HNH 6. Cc chiu thiu ht theo cm nhn ca cng nhn nhp c, 2009 - 201230(%)

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2009 v 2012

78

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

iu kin sng km tin nghi v thiu an ton

iu kin sng ca cng nhn nhp c cn gp nhiu kh khn. Bng 23 cho thy chiu thiu ht v iu kin sng theo cm nhn ca cng nhn nhp c trong mu kho st nm 2012 tng nh so vi mu kho st nm 2009. Ba vn cng nhn phn nn nhiu nht v iu kin sng l din tch nh cht chi, xa ni vui chi gii tr v mi trng nhim/km v sinh. x Kim Chung (H Ni), t l cng nhn cm nhn cuc sng km tin nghi v an ton kh cao (65%). H thng sng trong phng tr theo dy, din tch nh (di 10m2 chung 2-4 ngi), tng mng, mi fibro nn rt nng bc vo ma h. ANTT phc tp cng l mt mi lo ca cng nhn nhp c Kim Chung. phng Lm H (Hi Phng), nhiu ngi chp nhn thu phng tr xy t trc nm 2000 tng b ngm nc, b nc km v sinh. BNG 23. Thiu ht v iu kin sng, 2009 2012 (%)
Kim Chung (H Ni) 2009 2012 38 65 Lm H (Hi Phng) 20 22 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 5 2 Trung bnh 21 29

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2009 v 2012

iu kin lm vic bt li
Cng nhn nhp c ti cc im quan trc ch yu lm vic trong cc ngnh thm dng lao ng nh lp rp in t, may mc, giy daBng 24 cho thy, chiu thiu ht v iu kin lm vic theo cm nhn ca cng nhn nhp c trong mu kho st nm 2012 tng nh so vi mu kho st nm 2009 ti Lm H (Hi Phng) v phng 6 (G Vp, TP HCM). Ring Kim Chung (H Ni), t l ny khng tng nhng vn mc cao nht trong 3 im quan trc. Bn vn cng nhn phn nn nhiu nht v iu kin lm vic l nh hng bt li v nhit , hi ha cht, khi bi, nh sng, ting n, thiu thng tin v quyn v ngha v ca ngi lao ng/ngi s dng lao ng, qu ng cng nhn so vi khng gian lm vic, v cng vic nhm chn/cng thng/khng c iu kin vui chi gii tr. BNG 24. Thiu ht v iu kin lm vic, 2009 2012 (%)
Kim Chung (H Ni) 2009 2012 47 47 Lm H (Hi Phng) 25 30 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 10 27 Trung bnh 27 34

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2009 v 2012

Thiu tip cn an sinh x hi

T l cng nhn trong mu kho st khng c ng BHXH, khng c th BHYT kh cao. Ti phng 6 (G Vp, TP HCM) v Lm H (Hi Phng), nhiu cng nhn lm vic trong cc c s t nhn, xng sn xut nh khng c hng cc ch phc li x hi thit yu, v tnh trng ny c xu hng tng ln trong thi gian qua trong bi cnh a c sc. Ring ti Kim Chung (H Ni), cng nhn nhp c hu ht lm vic trong cc doanh nghip c vn u t nc ngoi (ch yu l cng ty Nht Bn) trong KCN Bc Thng Long c m bo kh tt cc ch phc li x hi theo lut nh(Bng 25).

PHN 3. Mt s vn trng tm ca gim ngho th

79

BNG 25. Thiu ht v tip cn an sinh x hi, 2009 2012 (%)

Kim Chung (H Ni) 2009 Khng c ng BHXH Khng c th BHYT 2 15 2012 3 5 Lm H (Hi Phng) 2009 40 27 2012 53 35 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 2009 35 55 2012 63 62 Trung bnh 2009 26 32 2012 40 34

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2009 v 2012

Vic lm, thu nhp bp bnh

Tnh trng cng nhn khng c hp ng lao ng ch yu xy ra ti cc xng t nhn, c s sn xut nh hoc i vi lao ng lm vic theo ma v. Tuy nhin, tnh trng ny gim ng k trong mu kho st nm 2012 so vi mu kho st 2009. C hn 20% cng nhn nhp c trong mu kho st nm 2012 c thu nhp st gim t 2 thng tr ln, t l ny khng c nhiu thay i so vi mu kho st 4 nm trc. Trong , nguyn nhn ch yu l do doanh nghip thiu vic lm (Bng 26). BNG 26. Thiu ht v vic lm, thu nhp bp bnh, 2009 2012 (%)
Kim Chung (H Ni) 2009 Khng k hp ng lao ng Thu nhp b gim st t 2 thng tr ln 0 42 2012 0 20 Lm H (Hi Phng) 2009 25 23 2012 18 28 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 2009 32 13 2012 3 20 Trung bnh 2009 19 26 2012 7 23

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2009 v 2012

Chi ph cuc sng cao th

T l cng nhn khng gi tin v nh gip gia nh chim trn 50% trong mu kho st nm 2009 v 2012 (Bng 27). a s cng nhn nhp c c hi cho bit, sau khi tr ht cc khon chi ph tin thu nh tr, tin in, tin nc, n ung hng ngy... h cn rt t tin tit kim cho bn thn v tin gi v nh. BNG 27. T l cng nhn khng gi tin v nh, 2009 2012 (%)
Kim Chung (H Ni) 2009 2012 57 40 Lm H (Hi Phng) 42 55 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 67 68 Trung bnh 55 54

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2009 v 2012

Phn tch k hn cho thy, thu nhp hng thng ca cng nhn nhp c trong mu kho st nm 2012 tng hn hai ln so vi nm 2008, tuy nhin vn thp hn so vi mc tng chi tiu trong cng thi k. C th, tng thu nhp bnh qun mt thng theo gi hin hnh ca cng nhn nhp c trong mu kho st nm 2012 tng khong 105% so vi nm 2008; nhng tng chi tiu c nhn (khng tnh khon tit kim cho bn thn v tin gi v gia

80

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

nh) tng ti 115% trong cng thi k. Trong bi cnh , cng nhn nhp c phi hn ch khon tin gi v gia nh v tin tit kim cho bn thn. Nm 2012, tin gi v v tin tit kim cho bn thn ch chim 22% tng thu nhp (nm 2008 l 26%)(Bng 28). BNG 28. Thu nhp - chi tiu hng thng ca cng nhn nhp c, 2008 2012
n v tnh: 000 VN (nghn ng), gi hin hnh

2008 Tng thu nhp(=1+2+3) 1. Tng chi tiu c nhn Thu nh n ung Qun o i li Vui chi, gii tr Chi ph x hi, hiu h Mua sm c nhn Chi khc 2. Tit kim cho bn thn 3. Gi v gia nh 1.677 1.247 197 526 77 84 51 127 62 123 196 234

2009 1.863 1.435 259 565 113 124 78 132 82 82 165 263

2010 2.180 1.679 369 666 97 129 80 158 77 103 209 292

2011 2.777 2.328 438 951 154 138 91 223 107 226 260 189

2012 3.448 2.684 459 1.097 167 181 108 246 136 290 364 402

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c, nm 2008 - 2012

Thiu ha nhp x hi
Bng 29 cho thy, t l cng nhn khng phi l thnh vin ca cng on kh cao, c bit l ti phng Lm H (Hi Phng) v phng 6 (G Vp, TP HCM). Qua kho st, hu nh khng cng nhn no nu ln c mt v d c th v vai tr ca cng on trong vic i din v bo v li ch chnh ng ca h. Tnh c lp thp ca cng on cng l mt mi quan tm ca cng nhn, do cc cn b cng on thng cng l cn b qun l trong doanh nghip, c cc ch doanh nghip tr lng. Khi gp kh khn, cng nhn nhp c ch yu da vo s gip ca bn b, ng hng song ch yu vn l ng vin v tinh thn. BNG 29. Thiu ht v ha nhp x hi, 2009 2012 (%)
Kim Chung (H Ni) 2009 Khng l thnh vin ca Cng on Khng nhn c gip khi gp kh khn 27 30 2012 3 31 Lm H (Hi Phng) 2009 38 35 2012 63 23 Phng 6 (G Vp, TP HCM) 2009 53 8 2012 67 57 Trung bnh 2009 39 24 2012 44 37

Ngun: Phiu phng vn cng nhn nhp c nm 2009 v 2012

PHN 4. Hng n gim ngho th bn vng

81

82

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

PHN 4. HNG N GIM NGHO TH BN VNG

PHN 4. Hng n gim ngho th bn vng

83

84

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

PHN 4. HNG N GIM NGHO TH BN VNG

9. XUT THO LUN
9.1. Kt lun
Trong 5 nm qua, cuc sng ca a s ngi ngho th ti cc im quan trc c ci thin. C s h tng tt hn, nh ca khang trang hn, ti sn gia nh nhiu hn, hc hnh ca tr em c quan tm hn. Nhiu h gia nh vn ln thot ngho nh chuyn i sinh k kp thi trong bi cnh th ha v u t cho gio dc ca con ci c vic lm n nh vi thu nhp cao hn. Ngho th ti cc thnh ph ln ca Vit Nam mc thp nu xt n thun theo cc tiu ch thu nhp hoc chi tiu, k c khi tng chun ngho. Tuy nhin, khi nhn di gc ngho a chiu, tnh trng ngho th trm trng hn nhiu. Kt qu theo di ngho th trong 5 nm qua tip tc khng nh rng, thiu ngun nhn lc, thiu kh nng chuyn i sinh k, thiu vn x hi, hn ch trong tip cn dch v cng, mi trng sng km tin nghi v thiu an ton l nhng hn ch, bt li c bn ca ngi ngho bn x. Ngi nhp c ngho cn chu thm bt li c th v chi ph cuc sng cao th, thiu ha nhp x hi dn n kh tip cn cc dch v cng v h thng an sinh x hi chnh thc. Ngi ngho th gp nhiu bt li khi i mt vi a c sc, in hnh l lm pht cao trong nm 2008 v 2011, khng hong ti chnh th gii nm 2008-2009, v kh khn ca kinh t trong nc nm 2012. a s ngi ngho th tip cn km vi h thng an sinh x hi, do h thng lm vic trong cc doanh nghip t nhn nh v trong khu vc phi chnh thc. Cc chnh sch h tr bo him v cc chng trnh tr cp tin mt cn c ci tin v xc nh i tng th hng v mc h tr. Chi ph gio dc cao l mt gnh nng ln vi ngi ngho th. Hin ang c s mt cn i v cht lng ngun nhn lc (c bit v tay ngh k thut) vi nhu cu ca th trng lao ng. Thanh nin tt nghip THPT ang thiu cc thng tin hng nghip khch quan v chuyn su. Cc chng trnh h tr dy ngh ngn hn cho ngi ngho th cha pht huy hiu qu. Cng nhn lm vic trong cc ngnh thm dng lao ng t c trang b cc k nng c th chuyn i (khi xin vic ti doanh nghip khc). Nhiu thanh nin tt nghip cao ng, i hc kh tm kim vic lm ph hp vi ngnh hc. Ngi dn ngy cng quan tm n cc kha cnh ca bt bnh ng. Chnh sch x hi ha gip huy ng s tham gia ca ton x hi vo s nghip gim ngho, gio dc v y t. Tuy nhin, x hi ha vn thng c hiu thin v ng gp kinh ph cho cc dch v, dn n lm tng gnh nng ti chnh cho ngi ngho v gp phn gia tng bt bnh ng v tip cn dch v.

9.2. Hng n gim ngho th bn vng Vit Nam

Kt qu theo di ngho trong 5 nm qua cho thy, gim ngho th ti Vit Nam ang gp nhng thch thc mi v cn cch tip cn mi. Nu cc thch thc khng c gii quyt ng n, cht lng cuc sng ca ngi ngho bn x v nhp c s kh ci thin, tnh d b tn thng cao, v bt bnh ng s tip tc tng ln. Bo co ny xut tm vn cc nh lp chnh sch nn quan tm: 1. o lng ngho a chiu nhn din ng tnh trng ngho th. Cn xy dng mt h thng theo di, nh gi thng xuyn thit k chnh sch h tr cc nhm c th, trong bao gm b cng c o lng tc ng ca cc

PHN 4. Hng n gim ngho th bn vng

85

c sc n cc nhm kh khn v d b tn thng. y s l s ci thin ng k so vi cc t r sot ngho thun ty theo thu nhp vo cui nm. 2. Thit k cc chnh sch h tr thch hp v khng phn bit i x i vi ngi nhp c, khng ph thuc vo tnh trng h khu. Cn h tr ngi nhp c v tm kim v bo m vic lm an ton, tip cn h thng an sinh x hi v gim chi ph cuc sng ti th. C th ci thin vn x hi ca ngi nhp c bng cch to c hi tham gia nhiu hn vo cc hot ng cng ng, dch v t gip, sinh hot t nhm, cc hot ng vn ha, truyn thng v php lut v cc k nng sng vi s tham gia tch cc ca cc bn lin quan. 3. Qui hoch th v phn b ngn sch da trn qui m tng dn s bao gm c ngi nhp c, nhm tng bc gii quyt s qu ti ca cc dch v nh (ch trng cp thot nc, v sinh mi trng), dch v gio dc v y t, trong u tin u t cho cc a bn ngoi vi thnh ph ang chuyn i c ng ngi ngho v ngi nhp c, nht l nhng ngi cng con nh. 4. u t mnh hn cho chng trnh gim ngho th. Vic lm ti th gn vi v tin gi v nh ca ngi nhp c ng vai tr quan trng trong chin lc sinh k a dng ha ca c dn nng thn. Do , chng trnh gim ngho th cn c phn b ngun lc thch ng hn. Cn thc hin nghim tc hng dn ca B L-TBXH v r sot ngho vi nhng h trn a bn t 6 thng tr ln, khng phn bit v tnh trng h khu v tnh trng c tr. 5. Xy dng h thng chnh sch an sinh x hi ton din, d tip cn, khng phn bit i x vi ngi nhp c khu vc th. M rng i tng c h tr mua th BHYT nhm t c mc tiu BHYT ton dn. M rng i tng c nhn tr cp tin mt thng xuyn n ton b nhm ngho li th v nhm ngho c con nh. C chnh sch tr cp kp thi cho nhm gp ri ro dn n i sng kh khn, bao gm c ngi nhp c. Nng mc tr cp tin mt t c hiu qu thc t; ng thi xy dng c ch iu chnh kp thi cc mc h tr theo din bin gi c. Xy dng c ch chi tr thun tin v c ch t vn, gim st trong cc chng trnh tr cp tin mt. ng thi, xy dng c ch theo di, phn hi v thc hin cc chnh sch an sinh x hi (thng qua cc cng c th bo co cng dn, kim ton x hi, cht vn cng khai, phn tch ngn sch a phng). 6. Sa i cc chnh sch h tr hc ngh hiu qu, d tip cn vi lao ng ngho th, nh cc chnh sch h tr doanh nghip o to ngh cho cng nhn, chnh sch h tr cc hnh thc va hc va lm gn vi cc c s ngnh ngh dn doanh, cc hip hi doanh nghip ti th (khng nht thit ch gn vi cc trung tm dy ngh chnh thc). Tng cng cung cp thng tin hng nghip khch quan, chuyn su cho nhm hc sinh tt nghip THPT. 7. Xy dng c ch c th nhm tng cng s tham gia v trao quyn, nht l trong gio dc v y t. Kim sot cht ch vic cc nh trng vn ng cha m ph huynh ng gp cc khon khc nhau, nhm gim chi ph gio dc cho ngi ngho th. 8. Xy dng cc chnh sch hiu qu hn nhm h tr doanh nghip nh, thc y trch nhim x hi doanh nghip, thc y chnh thc ha cc hot ng thuc khu vc phi chnh thc. Cc chnh sch ny trong trung v di hn s c tc dng h tr ngi ngho, ngi nhp c gim ri ro v vic lm v tip cn tt hn vi h thng an sinh x hi.
GPXB s: 1415-2012/CXB/35/03-43/H

86

Theo di ngho th theo phng php cng tham gia - Bo co Tng hp 5 nm (2008 - 2012)

c AAV-OXFAM-071212/AMV

Oxfam 22 L i Hnh, H Ni Vit Nam T: 04 - 3 945 4362/ 04 - 3 945 4406 Fax: 04 - 3 945 4365/ 04 - 3 945 4405 Email: oxfaminvietnam@oxfam.org.uk

ActionAid Vietnam Tng 2, ta nh HEAC 14 - 16 Hm Long, H Ni Vit Nam T: 04 - 3943 9866 Fax: 04 - 3943 9872 Email: mail.aav@actionaid.org