2012

ISSN 0025-5939 UDK 82(05)

:
g,
, , {

{,
, g
4.
182

, g : T{ t

,
:

{ , {, ,
, , ,
, , t
: , , ,

2012

 1824.

(18241830), (18301831), (18311832), (18321841), (1842

1847), (1848), (18501853),
(18541856), (18561857), (18581859),
(18591869), (18701875),
(18761895), (18961911), (19121914),
(1921), (19221923), (19231929),
(1929), (1929), (1930), (1931), (1932), (1933
1935), (1936), (19361941), (19461957), (19581964), (1965
1969), (19691973), (19741979), (1979), (19801991), (19922004)
{t

( , )
, ,
t {t

t

t



tp t p 12
: .
2.000 , 1.000 . 100 . 200 .
355-1056656-23,
. : 21000 , . . 1,
: 021/6613-864 021/420-199, 112, : 021/528-901.
-mail: letopis@maticasrpska.org.rs
: www.maticasrpska.org.rs
:
: ,
: ,
: 1.000

. 188

2012

. 490 . 12

Sadraj

, p, . . . . . . . . . . . . . .
, p { . . . . .
, p . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
, p . . .
, t pt . . . . . . . . . . . . . . . .
, t . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
, { . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5
13
19
23
31
39
46

, p gt t
pt tpt p t II
t g{ p . . . . . .
, g t t
p { . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

71
107

p t: t
, . . . . . . . . . . .
, t . . . . . . . . . . . .
, { p t p . . .
, t . . . . . . . . . . . . . . . .
, : t . . .
, t g{ . . . . . . . . . . . . . . .
, : p g . . . .
, pt p.
, t .

122
134
148
156
159
163
166
171
179

 , { g t
tg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
, pt p
p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
, p t{ p t
( ) . . . . . . .

187
199
204

, g g (
, p) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
, t p{ ( ,
) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
, t t{ (
, p g p) . . . . . . . . . . .
, ( ,
p ) . . . . . . . . . . . . . .
, t ( ,
pt) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
, t ptt tt
( , g g g) . . . . . . . . . . .
, t (
, 1Q84) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
, t tp . . . . . . . . . . . . .

216
219
223
228
231
235
239
243

TA

,

t


pg .
pp tt
{ gt.

g ppt
t g pt
t t. t.
. {t.
.
t{. {t.
pt
g
g t .
.


.
{t g.
t.
.
{
g tt
g g.
t t.
p
t {t
{ { .

p. t
t .
{ p.
{ .
p {.

,
p
t.
p .
g
g tg.
t ptt.
t pg{ t.
{
{t.
t .
t {g
pt p .

 t .
. pt
g.
p
tg g.

ptg. t .
g.
pg
pt.
p t t
pp
{t t t
pg
t g t
g t.
tp.
p p
.
t p
p gg.
g
gg.
pp.
t.

,
g.
.
g .
.

t g
t. {t g.
t t.
t p.
pt t.
t. g.

pt. {{.
g{ g.
.
.
ptt p.
tg p pt.
t tg
t. { t.
.

,
{t {
. { .
{ .
t {.
gt.
t t
t
{t p .
. t
ptt .

 {t t
{. gt
t tp
.
ppt pp g.
t . .
t. {.
. {.
p .
t .
t {g.
g.

EVERGLADE
p.
g t.
g t g .
pt
g .
{t
g

g .
. .
tp t.
t. pg
p. { .
g {. g.
pt
t t.
p
g.

t t.

 t g
t.
. .
p g
pt.
t p.
t tt.

,
p .
t
ppt pt{t
pt.
t
.
pt. .
t .
{p g
p.
. .
tp g
p t.
t pt.

pt t g.
tt
g
gt
t .

p t
.
t tt.

10


g.
{{. { t.
p {.

,
t .
t .
t
t .
p g.
p
g. g
p. .
{ .

pt.
p. p t.
{t t
t g
t p{.
gt .
t pp .
t g
g p.
t .

. . .
. .
t { t{
g gt
{ t
.

11

 ,
p g.
t.
. g
pg.
pt .
t
g . t t.
. t. .
g
t .
tp g p.
{t .
t p .
p {.
t. .
p p{
t .
.
pt. .
g. g
t . {
. tt.
p p p.
t .

12

( )

.
. .
, , , , , .
.
, .
.
, .
. .
.
, . . , ,
.

, , : ,
. ,
.
, , ,
. , ,

.
13


.
.
.
.

. . .
. .
.
.
? .
? .
,
.
,
.
14


, .
. .
. , ,
. , , . . , .

. .
. .
. . .

.
.

.
.
, . .

. .
. .
.
.
. .
.
.
, .
!
.
15


! .
? .
. .
. .
.
. .
. . .
.
.
. . , , .

.
? ?
16

 .
, , : p {,
p pt. .
.
. , , .
, , .

. ,
.
? .
. . . . . .
.
.
. .
. -.

, . .
. . . . . .
. .
. .
. .
. .
. . .
.

. .
. . . . . , , .
. ,
.
.
17

 , .
. . .
. .
.
.
. .

!
. . , ,
. ?
?
, .
.
. , .
. .
. ,
, .
18

g,
{{

p , t
t t
,

.
g tg.
t,
, ,
, ,
{t
p t t,
t t
pt, pt pp
.
,



,

19

 p
p t.
g p p,

t t
g:
, , {

p pt
g p

p pt
g p
t
t
t {
{p
t

Brisel
t {
New Vavilon
t {
San Vavilon

20

 t {
Los Vavilon
........................................
t t
t

pt g
gt
p g
p g
p g

ROMANIA

p p p {

tp
g p

{t

21


g
t t
p
p
p
p

.
p g tt t
t
g g tg
p ( p{
g)
t pt
p { p g
{t t{ p g
t
ppt

t

p pt,
p p t, t,
g{

22

. . .
: g p .
. . . .
. , , , . , , , .
.
,
,
, . ,
-,
,
. , . , , . , , . . . .
, .
, , . . .
, . . .
. . : .
: . .
, . .
. .
. , .
? ?
,
.
23

 . .
. . , ,
. . .
. , .
. , , ,
. .
. .
. , .
. . .
. . . , ,
. . , ?
. . , ,
. . .
. . . ? . . . . .
. .
. . , ,
. . . . . .
. . . . .
. . . . . . . . .
, ,
. . . . .
, . . ,
. , , ,
, , , , ,
. . . . .
. . . . . ?
. . . .
. , . .
. .
. . . .
. . ,
. . . , , . . . . .
. .
24

 . . . .
. .
. .
. . , , 3.002
, , 234, , , , , , , , , , , , ,
, , ,
, , , ,
, , , , ,
, , , ,
, , ,
, , , . . . . , , ,
, , ,
, , ,
, , ,
, , , , ,
, ,
. . . . .
. Sony centar. . . !
. g ! . . . , , ,
, , , , , , , , . . .
.
. . . . .
, . , .
? ,
. , t
p {t g, p t.
. .
.
. t . . . g
25

 t t. , ,
. . . -,
- . . ?! ,
. t . , , , ,
,
. , ,
, t , , . .
. . , , , ,
. , .
. ?

? , .
? .
, . .
! . . ,
. . . - ,
. .
. . ,
, , , ,
, .
. .
. . . .
, .
, . , . .
. , . ,
,
. , , . , - .

, , - . , . ?
26

, , ,
. . . ,
. , , , ,
. . .
. . .
. .
. , ,
. . .
. .
. . . .
? , .

.
, , .
t. t. { .
. . t. tg
t .
, . . . .
, .
. . . , p{pt t.
. , , ,
, , . , . , , . .

. . ,
t , ... g , . ,
, , , , ,
, . , . , ,
. . . .
. Htte.
. . . . .
, .
. , . .
. p t pt
, { t p
... .
. , ,
, tg. , ,
. , ,
.
27

 . :
{ t t p. t
g t... ,
, . , ,
. . . . , , . . .

. , , .
.
p t {g p {tt . .

-.
.
.
. .
.
t p,
p . g tp t .
, . .
, , , . .
. . , . {t . ,
, : p{tt t
p{
ptp. ,
, ,
,
.
!

. . .
. . .
. .
28

 . ,
. . , . . , , .
. .
. . .
. . . .
, . . ?!
? . .
? . .
. . , . . .
. . . . . .
. . .
, , .
. , . {
t. .
, . .
. {t. , . . . ,
, . , .
. . .
, p{t . t. . .
. , .
.
,
. .
. .

. . .
,
. . t. . t . t
t , , t, . ,
t t. t , .
t t. , ,
. .
. , t
29

, . . ,
,
. t
t, , , , .
, , t . t
, ,
t p . t,

, t
. t ,
. ,
. , .
.
. .

. . pt
g , . .
. t. .
( )

30

1.
.

pt ,
t g ,
p,
p t .
t g ,
t ,
p t
pt p p .
t ,
t, , p pt
pt p p ,
, g .
t, , p pt,
, t, ,
, g ,
p.
, t, ,
p,

31

 p,
pt .

2.
,
.

p t g,
t g ,
{ p ,
t , tg .
t g ,
,
t , tg ,
t g .
,
g : ,
t g ,
{t g { g.
g : ,
p, t ,
{t g { g,
g{ .
p, t ,
{ p ,
g{ ,
p t g.

3.
, .

pt, , pt p
, , t!

32

 g tt p,
p t t.
, , t,
gt ,
p t t
pt .
gt
t g t
pt
pt t.
t g t
t , g .
pt t
g , t.
t , g ,
g tt p,
g , t,
pt, , pt p.

4.
,
.

t , { ,
p { t,
t g g t,
.
p { t,
p p ,
,
t , p .
p p ,
{t ,

33

t , p ,
p.
{t ,
t g ,
p,
.
t g ,
t g g t,
,
t , { .

5.
,
.

g , ,
t {t g ,
{ t t
t t .
t {t g .
t?
t t :
p t t!
t,
g tt ?
p t t
p !
g tt ?
t tt p.
p
g p .
t tt p.
{ t t ,
g p ,
g , .

34

6.
.

g pt {,
t p {,
t {,
{t tt {t.
p {,
p ,
{t tt {t,
t g g.
p ,
g,
t g g,
p g?
g,
t ,
p g
p .
t ,
t {,
p
g pt {.

7.
,
.

t pt, t,
g t t ,
pt t:
t , { .
g t t ,
t t ,

35

 t , { ,
g t .
t t ,
{ , , { pg,
g t ,
t p { ptg.
{ , , { pg,
t p, ,
t p { ptg,
p, g.
t p, ,
pt t:
p, g,
t pt, t.

8.
,
.

tt pt, g,
g p,
p t ,
g pp
g p,
,
g pp,
t pt g.
,
t p t,
t pt g,
p t.
t p t,
pp p,

36

 p t,
t p.
pp p,
p t ,
t p,
tt pt, g.

9.
, .

,
g {,
p t p ,
g p t{.
g {,
t g t,
g p t{,
t.
t g t,
,
t,
, g .
,
, p,
, g ,
p t.
, p,
p t p ,
p t,
.

37

10.
.

t p{ g,
{ p ,
t p ,
ptg .
{ p ,
t pt g,
tg ,
g tg.
t pt g,
pt, ,
g tg,
p .
pt, ,
p pt pt,
p ,
{ p p {t.
p pt pt,
t p ,
{ p p {t,
t p{ g.

38

( )

{ g g t
g, tpg t.
, t g,
{t p t g,
, p
g ,
g ,
g p , !
pt ,
p- p, p!
{ ,
?!
t t,
t...
( t t t!)

39


{ ,
p t pt !
g, {p :
{{, t ?
p: p g pp,
t pt { {p p tp.
p,
p !
p, p, {t ,
g , {: pt !
g p, , {
pg p. ...

,
t t .
,
{t ?
p{,
, p, p{ !
p
?
pt
t :
p,
...
( t p
g ...)

40


, t{ , ,
gt g .
t ,
g , t , ...
t g
tp t g.
g pt p;
p pt g , !
p, p, ,
t !
g t g g, p{t
{t, , { {t.
g, t t
p t.

t t, ,
p {tt .
p ,
p.
, ,
t.
-pt ,
, .
tp t, t ,
t p;

41

 g t{ ,
p p.
t ,
p, { .
t g, p ,
t p .
, ,
g t .

, g p
t { g!
t t t t,
t , .
{t g, pg :
t , , g!
pt p {t p
g pt t!
(t, p g :
g p t{ g...)
, pt ( g p)
g {-p...

, ,
g t.
p g
, g t ,

42

t pt {t ,
{ p !
, pt,
t t g, p pt p!
g , g pg,
g t ppg;
, g t :
{t {t t !
t t , t:
, t, g t...

, , !
, p.
{, , g,
t t!
, , pt ,
t gt!
p pg
.
t
t , t ;
{t t t t,
p ptt !
, , pp t
, t!
p, , t ,
t tg pt, t!
t p:
, p?
, ,
p {t ?

43

 t: {t
g g, t{g pt?
p ,
t g !

t p pt
p t t!
pt: pt t,
p p !
, , { pp:
, g p.
, ,
, p p p!
t{ , , {{t
pt g p p!
p p p pt:
t p{ t!

p, p ,
t{ .
( t ?)
A , , tt p.
t t{ t p,
g t p?
pt g t,
t g p t t.

44

 t,
g t p.
t t p
, , {t t t !
t tg g t tt,
pt t t t.

45

, . , , . , .
, , :
. , , ,

, .
, ,
, ,
.
. , ,
,
.
, ,
.
, ,
, .
,
, :

.
:
.
46

, ,
.
: .
,
.
.
, .
.
.
, .
: .
?
, . :
, .
.
.
: ?
?
, .
: .
, .
,
. , , ,
.
.
.
.
. , .
?
.
.
. ,
.
. . ,
. . .
, . ,
.
47

, ,
:
. .
, .
.

. , , .
.
, .

.
,
.
?
. , , .
,
.
.
.
.
. , .
,
. , .
, , : , !
.
, ,
. ,
. .
, , ,
.
, ,
, .
, ,
.
.
.
, :
. . .
48

 . .
, .
, ?, . ,

. .
.
,
,
.
, .
.
.
.
: , .
,
.
.
. . , ,
.
, ,
. ,
.
, . , .
.

, ,
.
: ,
. , ,
, ,
.
: .
, , . , .
: ,
.
, . ,
.
49

 . ? ?
. , .
.
, ? . , .
.
, .

. , , .
,
, , ,
. , .

.
.
, , ,
.
. , .
,
, , ,
.
, , .
? ? ,
.
.
,
. ,

. , .
,
. , . .
, , , ,
.
50

 .
, .
, ,
. ,
,
. , .
,
. ,
. ,
. , ,
.

, .
,
.

. .
, .
.

. , ,
, ,
. ,
, ,
.
. ,
.
, ,
. .
,
,
. . , : ? ?
, .
. .
51

 ,
. .
, . .
!, , , ,
. .
!, ,
: !
, .
.
! .
, .
, . , . ! ,
. .
.
,
. ,
.
, ,
? , .
. . !
,
.
:
.
.
: , ,
,
.
.
. . ! !, , ,
.
,
. ! ! , , ! ,
! ! , , .
52

 : ! !
.
, ,
.
, ! !,
, , , . !
? ? , !
? ,
! !
!, .
. .
. ! ! , !
, .
!, , .
:
, . .
, .
!, , .
?
!
,
. .
: !
!, .
!, .
, .
.
.
,
, ,
. ,
.
, . . , . , , ,
.
53

 .
, ,
.
,
.
, . , :
?
, . , , ; ,
, , , , , ,
, . .
,
, .
, , .
! ,
, . .
,
.
, ,
. ,
, . , , ,
, , ,

,
. .
.
.
, , ,
.
, , , ,
. ,
.
: ?
, .
54

 ,
.
.
. ,
. , ,
. , . , .
,
. .
, ,
.
. .
. , ,
, . , . ,
.
.
: . , ! !
, , .
.
.
, .
.
. ,
, , .
,
.
.
, .
, ,
, ,
, .
.
, , ,
.
55

 , . ,
,
, , , .
,
.
.
.
.
. , , ,
,
. , ,
, .

,
.
, .
? ?,
.
, , .
, . , .
,
, .
, .
,
. , , .
, . : . .
, . .
. , , . , .

. ,
56

 . ,
.
.
,
,
, .
, , . ,
, , , ,

, .
. . , , .
.
.
: ! !
!
, , ,
, . : , ,
, ,
. , ,
. ,
,
. .
? .
, .

.
, . . ,
.
: ,
. . .
, . .
,
. .
, , .
57

 ,
, , .
:
. .
,
. , .
, .
. ,
.
, .
! !
. .
!
. : ,
. . ,
? .
.
.
: . , ,
.
.
, .
.
.
.
,
. ,
. .
. .
,
.
. . -
. .
. : . , ,
. ,
, .
58

 , .
. .
, .
.
. , . , .
.
, ,
.
.
, . , ,
, , ,
. , ,
.
, , :
, , !
. , .
, , .
, .
, . , .
.
.
,
. ,
.
, .

, . ,
, .
. ,
,
.
, : , ?, ,
, : , , .
59

 , :
. ,
,

.
.
, .
, . . .
, . ,
. ,
, . ,
,
.
. ,
,

. ,
. , , ,
. .
.
.
, , ,
, ,
, ,
.
, .
. . , , ,
. ,
, ,
, . ,
,

.
, .
, ,
60

, . ?
? . ,
.
,
, , , . , ,
. .

? ,
.

, , , , .
, .
: .
, .
, :
,
. ,
. . . ,
. ,
.
. ! ?
,
? ?
. ,

. .
? .
.
. , , , . .
, ,
.
, .
. .
,
61

 . ,
.

. , ,
,
.
: , . ,
. , .
.
.
, , . .
, .
. .
, . .
, .
, , .
,
.

. , , ,
.
,
, : !
, . ,
. ! .
?
, . , .
.
, , .
, ,
62

 .
,
. ,
, .
.
, , .
: . .
. ,
, ,
.
,
. ! .
, .
. , . ,
.
, . ,
, , , , .
: !

. ,
. ,
. , .
, , .
,
, ,
. ,
. ,
, .
. , .
, .
, ?
, . , .
63

 , .

.
, .
. ,
.
. ,
. , , .
, .
,
. , ,
,
,
.
,
.
. ,
. ,
.
, ...
.
. , . , . , ,

, . ,
.
, , .
, ?
, . ,
.
. ,
. .
, .
.
.
. .
. , .
, .
.
, , !
64

 .
, .
.
. !
, .
. , , !
.
, . .
,

, . , . ,
,
.
,
,
. .
, .
, .
.
, :
. .
. , ! , : ! ! !
. , . ,
, .
,
, .
,
,
.
. ,
,
.
65

 , , . : , ?,
.
, .
.
, . , .
.
.
,
. ?
, . .
, .
, , .

. ?
? ,
. ,
.
,
. ,
. .
. .
. , .
, .
: ,
, ? ,
.
, . , ,
. : ,
,
. , . .
!
! !, .
66

 , ,
. - ,
, .

. ,
. , ,
.

. ,
, . ,
.
,
. , , . ,
, ,
. .
, , , .
, , , , : ?
, , . .
.
. . , . ,
. ,
.
: , , . ,

. , ,
, ,
, .
, ,
. ,
,
67

 ,
. .
. , .
,
.
, : , , .
, .
, . ,
, ,
, , . ,
.
. .
,
. .
, , , .
, . , . , , . , ,
.
, , .
, . ,
,
.
, .
, , , . , ,
, , . ,
.
68

 , , ,
.
.
,
.

. . . , :
?
, , ? .
,
, , , . . ,
.
.
,
, . .
, . .

. , , .
, :
, g, g ? {, {!
{, g, g ? {, {!
t , pt,
t , t.

. ,

. ,
, . , , .
, ,
.
, .

69

 . ,
. .
! . .
1915

70

II

II ?
. , 1851. , p.
(1844, 1845, 1848) ,
, p.

. ,
- ,
, ( 1864. [Giuseppe
Fiorelli]1).
. , , . ,
.
, , .
1
M. Grant, Miasta Wezuwiusza, . Hanna Rowiska, PIW, Warszawa 1986,
259; L. Castiglione, Pompeje i Herkulanum, . A. Kilijaczyk, Arkady, Warszawa
1986, 70.

71


.2

t t
, ,
.
, -,

.3
. [Radosaw Pitka]

. ,
,
, , ,
.4
[Grayna Krlikiewicz]

.5
, . . ,
( ).
. 18. 19. .
2
. : D. Wierzchoowska Grski wieniec Petra Njegoa:
poetyka utworu, Wydawnictwo WSP, Zielona Gra 1986; E. Madany, Gorski
vijenac w Polsce, : Polsko-jugosowiaskie stosunki literackie, prir. J. liziski,
Ossolineum, Wrocaw 1972, 10920; Krzysztof Trybu, Mickjevieva Crna Gora, :
g{ 1, , , , 2009, . , . , . , 15967.
3
. , , ( II ,
p , . VI, p, , ,
1981, 203).
4
R. Pitka, Terminus. Rzym jako symbol trwaoci i przemijania, u:
Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae, 15 (2003).
5
G. Krlikiewicz, Terytorium ruin. Ruina jako obraz i temat romantyczny,
Universitas, Krakw 1993.

72

 ,
. . [Constantin Franois de Chassebuf
comte de Volney] Les ruines, ou Mditations sur les rvolutions des
empires .
, . (.
[Zygmunt Krasiski] [Jzef Bohdan
Zaleski]).
.
.
,
( ,
, , ).

.

(. ), (. ,
, ), (. ). .6
,
.
p t t
[Laurence Goldstein]
,

6
. .
: I. Berlin, Korzenie romantyzmu, . H. Hardy, . A. Bartkowicz, Zysk
i S-ka, Pozna 2004; M. Janion, Gorczka romantyczna, Wydawnictwo Literackie,
Krakw 2000.

73

.7 [Wolfgang Leppmann] , , , ,

.8 18. 19.
, .
, , t p t. , (. [Charles de
Brosses], [Horace Walpole]),
,
.9 .
.10 , ,
. 11 (
). , ,12 . (
).
. .13
7
L. Goldstein, The Impact of Pompeii on the Literary Imagination, Centennial
Review, 23 (1979), 22741, 227.
8
W. Leppmann, Pompeii in Fact and Fiction, Elek Books Limited, London
1968, 11.
9
W. Leppmann, Pompeii in Fact and Fiction, 80.
10
J. W. Goethe, Podrz woska, prev. H. Krzeczkowski, PIW, Warszawa 1980,
180.
11
J. W. Goethe, Podr woska, 184.
12
. . : W. Leppmann, Pompeii in Fact and Fiction, 6178.
13
J. W. Goethe, Podr woska, 180.

74

,
, .
, . . ,14
.
.15 .16
.
, , .17
[de Stal],
.
. ,
, , ,
, (
, ). .18
,
, [de Leopardi] La
Ginestra. ,
. 1755.
( , tt
).
, ,19
.
, ,
, , . , , , .
, 191.
, 187.
16
, 195.
17
W. Leppmann, Pompeii in Fact and Fiction, 93.
18
L. Goldstein, The Impact of Pompeii on the Literary Imagination, 229.
19
, 232.
14
15

75

 ,20
( , ).21
.
. Oracula Sibilina ( )
.22 , . ,
t
. , , .
- [Edward Bulwer-Lytton] p.
1834. , 23
. , -, [ ],
19. .24
( , ) .
, ,
. , .
.
,
. ,
.25
,
. , W. Leppmann, Pompeii in Fact and Fiction, 3944.
Pompeii. A Sourcebook, . A. E. Cooley M. G. L. Cooley, Routledge,
London and New York 2004, 10910.
22
W. Leppmann, Pompeii in Fact and Fiction (3839).
23
1848.
(J. Gomulicki, Metryki i owiadczenia, : C. Norwid, Pisma wszystkie,
. J. Gomulicki, PIW, Warszawa 1971, t. 3, 718).
24
, 1865.
25
L. Goldstein, The Impact of Pompeii on the Literary Imagination, 23336.
20
21

76

 19. . , [Tophile Gautier] Aria Marcella ,

.26

.
, ,
19. .
( ) .
, ,
,
.



.27 , p
, ,
. p , ,
.28 ,29
.
tt ppt p g p
. ,
, (
, t ).
, 238.
. , t g{ p, , 137.
28
. , t t g{ , , 1998, . 174, . 461, . 3, 582605
29
. , g{ p{t, ,
2010.
26
27

77

 ,
.

[, 12]30

. .
, , ,
:
?
?
?
? [, 1619]

, , ,
.
, p ...
.
.31 , (
, [, 24])
, , . ,
( / , [, 2627]) ,

.
. ,
[, 33]. , ,
30
II , p , . I,
, , , 1981. ,
.
31
. , g{ p{t, 75.

78

 . ,
,
, ,
.32
. (
) , .
,
,
, .
!
, .
,
, .
;
, ! [, 4247]

.
, , ,
, ,
:
, [, 6569].

, : 1897.
: , ;
, .33 g
, . ,
.
. ,
, .34 ,
,
32
33
34

W. Leppmann, Pompeii in Fact and Fiction, 36.

. , , 398.
.

79

.
, ,
, .

(, , , , [, 65]), .
:
, :
! [, 6970]

, , , - .
, , , .
,


.35
t pt t tg t g g p
, , ,
.
, ,
! ,
, ,
,
.
,
, ! (, 7177)

,
. ,
. , ,
,
. , g{ p{t, 80.

35

80

 . ?
.

.36 , , . ,
,
. , p ,
.
, . ,
.
,
;
!
, , [, 8689].

( ).
.
, .
, .
. , , .37
( , ). (
38)
, . ,
,
. p,
. , t t g{ , 596.
B. Andrzejewski, Przyroda i jzyk. Filozofia wczesnego romantyzmu w
Niemczech, PWN, WarszawaPozna 1989.
38
A. Bielik-Robson, Duch powierzchni. Rewizja romantyczna i filozofia, Universitas, Krakw 2004.
36
37

81

 ,
:
,
, , ,
, , ,
, .
[, 9599].

. ,
( , , , ).39 tg
. , .
,
.40 ,
.
p
. , , .
, ,
[, 228].
. , , ,
.41

:
, , ,
!
, , ,
. , g{ p{t, 8384.
. , g p, . , ,

39
40

1992.

41
. Pompeii. A Sourcebook,
,
(Pompeii.
A Sourcebook, 200).

82


[, 103107].

,
, . ,
, , , , . ?
, (,
115). , ,

.
-
, , , 42.
.
:
, , .
, ? , ,
j ;
(, 8992).

, . , . , .
. .
[, 115] .
( ),
, .43 , . , ,
42
, 19. 20. .

. : A. Bullock, Hitler and Stalin:
Parallel lives, Vintage Books, New York 1993, 380.
43
. , g{ p{t, 9092).

83

 . .
,
.
, ,
,
? , .
.

, , .44
p,
,
. -,
. ,

, : { .45
(
), . .


g tt t

, , .46 1821.
. , p p, , 1981,

44

93.

. , g{ p{t, 81.

: . , , , 2003, 207; .
, p (18211883), ,
45

46

84

 . , .
, , . : Vade-mecum, Assunta, Quidam,
Promethidion, t tg (Trylogia
woska), pt , t (Piercie
wielkiej damy), (Biae kwiaty), (Czarne
kwiaty).
19. , ,
. 1840. ,
(18301831). 1842. .
( ).
18521854 ( ), ( ). 1882. , .
-, , , , , . ,
t p t,
.
, . . [Zofia
Stefanowska] , , , .
.47
19. . ,
, ,
. , ,
1956, . 132, . 378, . 6, 61214. .
47
Z. Stefanowska, Strona romantykw. Studia o Norwidzie, Towarzystwo
Naukowe, Lublin 1993.

85

 , , , ( , , , , , , ).
.
,48
.49 , 50.
p.
g
(
To rzecz ludzka!..., Ziemia, 1871,
Przyczynek do Rzeczy o wolnoci sowa ).
p.

p. ,
. ,
, ,
, . ,
. , ,
[, 8].51
, . [Maciej Junkiert]
.52

48
A. Merdas, uk przymierza. Biblia w poezji Norwida, Redakcja Wydawnictw
KUL, Lublin 1983.
49
A. Dunajski, Chrzecijaska interpretacja dziejw w pismach Norwida,
Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1985. , , 19. , , .
50
: Antyk romantykw model europejski
i wariant polski: rekonesans, . M. Kalinowska, B. Paprocka-Podlasiak,
Wydawnictwo Naukowe Grado, Toru 2003; W. Szturc, Archeologia wyobrani,
Universitas, Krakw 2001.
51
C. Norwid, Pisma wszystkie, . J. Gomulicki, t. III,
Poematy, Warszawa 1971. , .
52
M. Junkiert, Marmury, grobowce i duchy. O poemacie Pompeja C. Nerwida,
: Midzy jzykiem a wizualnoci, . M. Bednarek, M. Junkiert, J. Klaus-Wartasz,
Poznaskie Studia Polonistyczne, Pozna 2008, 97104.

86

 ( ), ,
, . (, , , ):
A gdy usiadem... myl ma bdzia okoo
Bani onej, o ktrej mwi Jonasz prorok,
e da j Bg, aby mu ocieniaa czoo
Zaiste, ba podobnych tyle ronie co rok
Myliem-a gdy robak, zarwno stworzony,
Dostanie si przypadkiem wewntrz bani onej,
To nu si swarzy z Twrc!... I smutno mi byo,
e si o bani nieraz z mym Anioem-strem
Kciem... i e ludzko nie panitkiem-Boem [N, 2029].53

, , , .
, [I, 13].
, .

.
To gdy myliem, co si obok poruszyo,
A skorom si obejrza, spostrzegem na awie
Tu siedzcego ma z fizjognomi mi
Lecz mi, jak si rwnej nie spotyka prawie.
Wysoki by w ramionach szeroki i w czole,
A wos mia krtki, dobrze osrebrzony wiekiem,
Na piersiach rodzaj paszcza szytego w pkole
I upitego klamr z zakrzywionym wiekiem.
53
, , . ,

.
... / ,
, / , / , / , , , /
, / , !... , /
/ ...
.

87

Spokojnie siedzia, dwoma pierwszymi palcami

Trzymajc si za brod... dalej od drzwi grobu
Upada cie, jakoby kto szed usi z nami
I wstrzyma si... zaprawd nie czekaem obu [N, 3041].54

. , . . , ,
. , , , . , .
. , ,
( ,
, , .: A oczy mia jakoby
przecione snami, / Podesch skro tawy wieniec lask w
rku [N, 7677]55).
.
.
[Olaf Krysowski]
. ,
.56 ,
.
.
[Mircea Eliade]. ,

. ,
, .
,
.
54
, , / ,
/ / , [] . / , / , , / [ ] / . / , / ...
/ , / ... .
55
/
.
56
O. Krysowski, Pompeja Norwida glosy do interpretacji, http://biesiada.
polon.uw.edu.pl/pompeje.htm.

88

 ,
.
:
...Tu ciceron sny mi przerwa tkliwe,
Mwic, e nas czekaj osy niecierpliwe [N, 176177].57

?
.
, , . , , ,
.
, , Epimenides. , , , ,
, ,
. p
.
,
. , , . , ? [Wodzimierz Szturc]

( ).58
, ,
.59
62. .

, .
: Numidius Sandelius Messius Balbus,
.
, ( ,
, ).60
57
, /
.
58
Antyk romantykw model europejski i wariant polski: rekonesans, 453.
59
: J. L. Jr. Franklin, Pompeis Difficile Est. Studies in
the Political Life of Imperial Pompeii, University of Michigan, Michigan 2001.
60
M. Junkiert, Marmury, grobowce i duchy. O poemacie Pompeja C. Nerwida, 101.

89

 ,
. ,
.61 ,
,

( ). .
( ) ,
. , , ,
.
.
, , , , ,
( ).
:
... Dom mj do dzisiaj pokazuj co dzie,
I pustk t daleki oglda przechodzie,
I w najtajniejsze wchodzi rozwalin zaktki,
A przecie imi rzadki zazna dla pamitki... [N, 8386]62

. ,
. ( , ) . ,
, ,
.
.
p, , ,
, . ,
, ,
, .63 O. Krysowski, Pompeja Norwida glosy do interpretacji.
, / , / , / ,
.
63
,
(C. Norwid, Pisma wszystkie, . J. Gomulicki, t. VIII,
61
62

90

 , ,
,
, .64 ,
.

. ( ),
, . . , .
19. .

, ,
, .
p tt
? .
- (wieszcza)
19. . .
Grekiem bdc ja chciaem przez serce narodu
Przewia jak pie, jak akord harmonii a imi
Na rymw rym, na koniec zostawi rapsodu...
Jak nebulosy one w przestrzeniach olbrzymie,
Obejmujce wiele gwiazd przejrzyst szat,
Gdy kada grzyw trzsie promieni bogat
I za nic ma ma za czczo ciao, w ktrym pynie;
Tak chciaem, by z imieniem mym stao si w czynie.
Nie chciaem by, lecz bytw harmoni pi wieczn;
Nie chciaem i, lecz drog rozesa si mleczn...
Nie chciaem mie imienia, to jest mie je chciaem,
Ilem go nie osania, ile je zszarzaem!... [N, 95106].65
PIW, Warszawa 1971, 50).
64
R. Pitka, Hellenizacja i deromanizacja. Dylematy dziewitnastowiecznej
refleksji o antyku, : Romantyczna antiquitas. Rzymskie inspiracja w teatrze i
dramacie XIX wieku z uwzgldnieniem mediacji calderonowskiej i szekspirowskiej,
. Elbieta Wesoowska, Wydawnictwo Naukowe UAM, Pozna 2007, 15.
65
/ ,
/ , ... / , / , /
[] / , ; / . /

91


.66
. , . ,
,
, .
.
Pomn e gdy kolonii tej podniosem czoo,
Tak i o zaburzeniach wie lataa wkoo,
Wie sama z siebie wntrznym poczta dojrzeniem,
Nie yem wicej w domu, lecz pod arkad cieniem,
Na grup patrzc akcenta, coraz blisze chwili,
W ktrej si w akcent wszystko ywota przesili
I byem jako Jowisz... [N, 109115].67

59. ,
, .
.68

( 69). , , , ; / ,
... / ,
, / , !...
66
19. . , (A.
Walicki, Midzy filozofi, religi i polityk. Studia o myli polskiej epoki romantyzmu,
PIW, Warszawa 1983, A. Walicki, Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejw filozofii
i myli spoeczno-religijnej romantyzmu polskiego, PIW, Warszawa 1970). (M. Janion, M.
migrodzka, Romantyzm i historia, PIW, Warszawa 1978).
67
, / , / , / , , / ,
, / /
...
68
Antyk romantykw model europejski i wariant polski: rekonesans, 455.
69
Legion Mickiewicza. Wybr rde, . Henryk Batowski, Alina Szklarska-Lohmannowa, Ossolineum, Wrocaw 2004; J. Ruszkowski, Adam Mickiewicz i
ostatnia krucjata. Studium romantycznego millenaryzmu, Wydawnictwo Leopoldinum, Wrocaw 1996.

92


.
, , . (
) (
-). ,
, ,
.
.
... nagle gsto poczuem na twarzy
Sypany mak... a z dala piorunw deszcz guchy...
........................
I czucia te, co bol, gdy przechodzisz w duchy...
Taki to Jowisz ze mnie!... to rzekszy, Poeta
Znika z wolna, jak w bkit toncy kometa [N, 135140].70

. .
, ?
vita contemplativa, t t.
.
.
Konsulem bdc, znaem, co jest prawda gminna
I jakie wrztki, jakie rozruchy si szerz;
Sprawowa wic, jak bstwa rka dobroczynna,
Myliem...
Powana wzgarda rzeczy gminnych sza przede mn,
Na bok! woajc pewny-m i konsul ze mn. [N, 144147,
152153].71
70
/ ... ... / , /
!... , / , ,
.
71
, , / ,
; / / (...) /

93


. , , .
. ,
I stao si... e nagle poznaem na twarzy
Sypany mak-a z dala piorunw deszcz guchy,
Ciemno, ktra jak ogie obejma i parzy,
I czucia te-co bol, gdy przechodzisz w duchy...
Taki to Jowisz ze mnie!... [N, 166170].72

, , , . ,
, . ?
,
.
p

.73 ,
: Taki to Jowisz ze mnie! (
). ?
, .
,
. . , 19.
.

.
.74 , / .
72
... / , / , , /
, ... / !...
73
A. Merdas, uk przymierza. Biblia w poezji Norwida, 130.
74
(Pismo wite Starego i Nowego Testamentu, .
Micha Peter and Marian Wolniewicz (Ksigarnia w. Wojciecha, Pozna 1975), II)

94


, ,
. ,
, ? ,
, .

, . .
: , ,
, .
, ,

, ?75

,
. ,
, . . ,
, , .

, .
.
, ( ).
, . , , .

, .
( ). ( ,
), .
.
[Wojciech Pikor] (W. Pikor, Dlaczego Jonasz ucieka
przed Bogiem?, Przewodnik Katolicki 41, 2008.).
75
.

95

 .
,
19.
. . .
, .
.
.

,
19.
.
(, , 19. )
.
,
.
, , .
,
, , .76 . , , ,
, . . .

, (
), . , .
,
vita activa vita contemplativa, .
, . ,
. p
, , ,
.
76
[Marta Piwiska] (M. Piwiska,
Juliusz Sowacki od duchw, Open, Warszawa 1999).

96

 p p
, ,
,
.
,
, . ,
,
, .
Cyprian Kamil Norwid, Pompeja

, p

T zabaw trudn da Bg synom

ludzkim, aby si ni trapili. Ecclesiastes, I 13

p g
g. p, I 13

I
Do arku, ktry suy za Pompei bra m,
Wiedzie ulica Grobw, niby cmentarz
dugi;
A groby s rozlicznych ksztatw: jedne
same,
Udzielnych groby osb, inne mieszcz
sugi,
Gladiatory aktory inne rodom caym
Powicone... I s to budowle kami enne,
Czsto sklepione, z wnijciem i siedze niem maym,
Gdzie mio jest upay oszukiwa dzi enne...

I

,
, ;
:
[] ,
;
,


... e ,
, e ,
...

Takim jest grb kapanki Mammii:

krga nisza
Z kamienn aw wklso obchodzc
murw;
Tam siedzc, radowaem si, e taka
cisza!...
Zaiste jeli w cise atomy marmurw
Przenika istno jaka, od miertelnych lejsza,
I bdzi tam po nienym labiryncie
gbi,

:

, ;
, !...
,
, ,
,

97

To rado jej w upay musi by nie

mniejsza...

...

Jest bowiem chd wilgotny i ten, co nie

zibi,
Ale obejma zewntrz wieoci
modziecz,
I czyni, e nie dziwisz si piersiom z
marmuru,
Ani bluszczom, co chodzc po nich,
czoa wiecz...
W tym to chodzie usiadem pod
wklsoci muru.
A gdy usiadem... myl ma bdzia
okoo
Bani onej, o ktrej mwi Jonasz prorok,
e da j Bg, aby mu ocieniaa
zoo
Zaiste, ba podobnych tyle ronie co
rok
Myliem a gdy robak, zarwno st worzony,
Dostanie si przypadkiem wewntrz
bani onej,
To nu si swarzy z Twrc!... I smut no mi byo,
e si o bani nieraz z mym Anioem strem
Kciem... i e ludzko nie panitkiem Boem.

,
,

,
, ,
, ,
...
.
...
,
,
,

,

, , ,
,
, !...
,


... .

To gdy myliem, co si obok

poruszyo,
A skorom si obejrza, spostrzegem na
awie
Tu siedzcego ma z fizjognomi
mi
Lecz mi, jak si rwnej nie spotyka
prawie.

, ,
,


, [ ] .

Wysoki by w ramionach szeroki i w

czole,

98

A wos mia krtki, dobrze osrebrzony

wiekiem,
Na piersiach rodzaj paszcza szytego w
pkole
I upitego klamr z zakrzywionym
wiekiem.

, ,
[ ]
.

Spokojnie siedzia, dwoma pierwszymi

palcami
Trzymajc si za brod... dalej od drzwi
grobu
Upada cie, jakoby kto szed usi z
nami
I wstrzyma si... zaprawd nie
czekaem obu.

,
...

,

... .

Wszelako, e mj ssiad oblicze mia

sodkie,
Nie wstaem z miejsca innej szuka
samotnoci,
Ale jak dziewcz, ktre z sob gra w
stokrotk,
Skubaem li, nie patrzc na tych
jegomoci.
Wtem ssiad mj, wskazujc na cie,
rzecze: Czeka
Poeta, czeka... Na to ja: Gotowym,
panie!
Ustpi miejsca... Lecz on, z uczuciem
czowieka,
Ktremu si podoba w danym zosta
stanie:
Zaniechaj rzecze czeka nie miejs ca, lecz chwili,
W ktrej si spotykamy i teraz, jak
dawniej,
Kiedymy tu za czasw oddalonych
yli...
Na to ja, mylc, e s me jacy sawni,
Wrceni z grobw, bardzo uczuem si
lichym,
I nie wiedziaem, dalej jak cign
rozmow,

,

,
, ,
,
, .
, ,
, :
, ... : , !
... ,
,

:
,
,
, ,
...
,
,
,
,
, ,

99

I czyli cign, albo pozostawa

cichym...

[] ,
...

Ciekawy byem dobrze starca

uwaaem,
Mierzc profil z znanymi biusty wiel kich ludzi,
Myliem spyta, ale spyta chcc
zadraem;
e jest jednake drenie, co odwag
budzi,
Wic, skubic li mj: Panie rze kem rad bym wiedzie,
Z kim szczcie mam zamienia sowo
i tu siedzie?
A on mi na to: Zwano mi miasta kon sulem,
Przeoonym; jeeli chcesz, to niby
krlem,
Bo nie wiem, jak si godno ta dzisiaj
tumaczy;
Imi za moje Balbus rwnie go
niech raczy
Zamieni to zwierzenie... Wic ja rz kem: Cieniu,
Dosy bdzie, gdy- powiem, e jestem
z narodu,
Ktremu ywot cieniw... w p-nie...
w bez-imieniu
Nieobcym jeste przeto nawykem od
modu
Sposobu-bycia, ktry nie zaciy to bie...
To za wiedzc, c mwi zreszt o
osobie?!

,

,
, , , ;
, , ,
,
, ,
,
?
:
,
, ,
,
, ;
,

... :
,
,
... ...

,

,
...
,
?!

Wic on, na awie miejsca oszczdzi szy sporo,

Podnis rk, woajc: Poeto!... sid
z nami...
I wszed modzian w krokiem stanow czym, lecz skoro,

,
,
, : !...
...
, ,

100

A oczy mia jakoby przecione snami,

Podesch skro tawy wieniec
lask w rku,
Ni to, aeby wesprze krok, ni to dla
wdziku,
Lecz jako czowiek ga amicy w
podry,
eby j w pierwszej lepszej porzuci
kauy...
Tak wszed i usiad... Balbus rzecze:
Gocia mamy.
Na co Poeta: Dobrze!a ja: Wic si
znamy
A on: Dom mj do dzisiaj pokazuj co
dzie,
I pustk t daleki oglda przechodzie,
I w najtajniejsze wchodzi rozwalin
zaktki,
A przecie imi rzadki zazna dla
pamitki...

,
,
,
,
...
... :
.
: ! :
?
:
,

,

,
, ...

To mwic, lask ziemi rusza nieprz tomnie,

Nie do Balbusa mwic dalej, ani do
mnie...

,
,
,
...

II
Imi?... medal!... ktrego zazdro
lew stron,
A praw kropla potu, ez lub krwi, z
koron...
Medalem rzucam (tutaj lask z lekka
rzuci)
I patrz, ktr stron wiatu si
obrci...

II
? ... ! ...
[] ,
[] , ,
...
(
)
,
...

Tu pocz ziemi nog rusza nieprz tomnie,

Nie do Balbusa mwic dalej, ani do
mnie...

,
,
...

101

III
Grekiem bdc ja chciaem przez
serce narodu
Przewia jak pie, jak akord harmonii
a imi
Na rymw rym, na koniec zostawi rap sodu...
Jak nebulosy one w przestrzeniach ol brzymie,
Obejmujce wiele gwiazd przejrzyst
szat,
Gdy kada grzyw trzsie promieni
bogat
I za nic ma ma za czczo ciao, w
ktrym pynie;
Tak chciaem, by z imieniem mym stao
si w czynie.
Nie chciaem by, lecz bytw harmoni
pi wieczn;
Nie chciaem i, lecz drog rozesa si
mleczn...
Nie chciaem mie imienia, to jest
mie je chciaem,
Ilem go nie osania, ile je zszar zaem!...

III

,
, ...
,
,
[]


, ;

.
,
;
,
...
,
,
,
!...

Tu pocz ziemi nog rusza nieprzy tomnie,

P do Balbusa mwic dalej, a p do
mnie...

,
,
...

IV
Pomn e gdy kolonii tej podniosem
czoo,
Tak i o zaburzeniach wie lataa
wkoo,
Wie sama z siebie wntrznym poczta
dojrzeniem,
Nie yem wicej w domu, lecz pod
arkad cieniem,
Na grup patrzc akcenta, coraz blisze
chwili,

IV

,

,

,
,
,
,
,

102

W ktrej si w akcent wszystko

ywota przesili
I byem jako Jowisz...

...

V
...A jednego razu
Zza miasta wracam, kdy czytaem Pla tona,
A myl mam jako desk wieego ob razu,
Ktr ku socu malarz zwraca, gdy do kona,
Jaskraw, lecz niezgrabnie trzyma si
dajc...
Tak id z myl niby obraz wiey
schnc...
I dochodziem, gdzie dzi po zamanym
murze
I po kolumnach poznasz Izydy pod wrze.
Zielone byo wiosny szmaragdem i
puste
Na wschodach sta leniwy klucznik z
winnym gronem,
Rwc ziarna i rzucajc w miechu na
rozpust,
Gdy tu, wdzie, ibisy ze skrzydem
czerwonem,
Z wygit szyj z ciemnej wzlatujc
zieleni,
Wieszay si po jasnych marmurach
przedsieni...
Szmaragd trawy, czerwono ptakw,
miejsca cisza
Sprawiy e spoczem, kpic wzrok
strudzony,
Jak muzyk, ostatniego gdy dotkn
klawisza
I spocz na nim, duchem caym zach wycony,
I nie wie ju, czy goni wibracje odlege,
Suchowi miertelnemu wicej nie
podlege,

V
...
, ,


, ,
[], ...
...
,


.
[]

,
,
,
, , ,
,
,

...
, ,
, ,
, []
, [ ]
,
,
,
,

103

Czy wraca ciaem w spokj materii

czy marzy?...
Tak byem nagle gsto poczuem na
twarzy
Sypany mak... a z dala piorunw deszcz
guchy...
..............................
I czucia te, co bol, gdy przechodzisz w
duchy...

...


...
...
..............................
,

Taki to Jowisz ze mnie!... to rzekszy,

Poeta
Znika z wolna, jak w bkit toncy ko meta.

!... ,
, ,
.

A Balbus jeszcze mwi z spokojem

czowieka,
Co koczy czyta, pewny, e lampa nie
czeka.
Lecz widzc, ile jeszcze pali si pow inna...
..............................
Konsulem bdc, znaem, co jest
prawda gminna
I jakie wrztki, jakie rozruchy si
szerz;
Sprawowa wic, jak bstwa rkad broczynna,
Myliem wag on z gwiazd, co cza sy mierz,
Na lasce mojej nieraz trzyma mi si
zdao,
I bez liktorw miejsca przechodziem
gwarne,
Jak ktry bg nietkliwe naraajc
ciao
Na mde zamachy, znane podstpy i
marne...
Powana wzgarda rzeczy gminnych
sza przede mn,
Na bok! woajc pewny-m i kon sul ze mn.

,

, ,
,
,
...
..............................
, ,

,
;

,
,

,
,

, ...

,

.

104

 Tak szedem raz, gdzie konia opodal

trzymano,
Bo wanie miaem zwiedzi odlege
wizienie,
A dzie by pikny; ludzie, poczt
widzc znan,
Wylegli z krzykiem: Balbus niech ma
powodzenie!
Co ja prawic w gr wzniesion
dzikczyni,
A lew cugli sigam...
...powietrze zociste
Owiao mi rk chmur widziaem w
lawinie
I rnych wity rne chry uroc zyste,
Tu tam byskawicami z cieniu wyry wane,
A ko mj szala, w bruki bijc coraz
ciszej,
Jakby na bonia wchodzi wci za sypywane,
A ja milczaem czujc, e nikt ju
nie syszy...

,
,

,
, ,

: !
,
...
...

,
,
,
,
,
,

...

VI
I stao si... e nagle poznaem na
twarzy
Sypany mak a z dala piorunw deszcz
guchy,
Ciemno, ktra jak ogie obejma i
parzy,
I czucia te co bol, gdy przechodzisz
w duchy...
Taki to Jowisz ze mnie!...

VI
...


,
,
,
, ...
!...

VII
...To Balbus rzek potem,
Znikajc z wolna, czy si z Poety ci niem,
Jak wkna dwa obokw w jeden spar tych grzmotem

VII
... , ,
, ,
,

105

I osrebrzonych jednym ksiyca pro mieniem...

I znikli...

...
...

VIII
...Tuciceron sny mi przerwa tkli we,
Mwic, e nas czekaj osy niecier pliwe.

VIII
... ,

.

106

, , pt , p (1983). a ; , ,
, ,

,
.
, ,
: , p,

, ,

,
.
p , p ttt, ,
/ .
107

/ , ,
.
,
, (), ,
, , , ,
, .
?

ppt, -

p, ,
, , , !1

,
, p (. . .)
.2
/

( ), . , , !
;3 () ,

, , t (.
. .), .4
, ,
; , ,
, .
., p, 1987, 5.
, 5.
3
.
4
.
1
2

108

 , . , ptptg ,
; , . t,
, ,
.
p
,
,

(Szabadka, . ).
,
, ,
. , ,
, , , , ( 5).
,
,
,
. p t t, ,
.
,
,

,
.

109

,
. , ,

,
,
, - , .
, , , , ? , , . ,
, ,
, , () , , , , ,
.
, , ? ,
, , . () .
, ; ,

, () ,
- ,
.
110



( ) ,
.
( ) , ,
, ()
.
,
,
pg , , ,
,
, , , .

, , ,
,
,
- .
p - , ( ), . . ,

,
, ,
. , , , : (p, .
. .) , , , . ;
111

 6 (. . .). , .
,
. ,
p ,
, , , .
ttg
, , .
,
/ -,
,
: , - , , , , () ,
.

,
... . p, { pt pt gg t,
{t ,
7 (. . .). , p
,
; , , , ,
p{ t {
pt8 (. . .). p,
, 35.
, 38.
., t , 2007, 63.

6
7
8

112

 , , ,
, .
, : , , ,
;
. :
; ,
.9
, , . , ;
:
, ?
, . ,
,
?
, , , ,
. , , ,
, . , ,
p (), , ,
() (, ); , , , ,
., p, 1995, 165.

113

 , , . , ;
: ,
,
; ,
...
, - ... : ;
, , .10
, ,
() , -
, ,
. , ,
,
, , ( ),
.
,
,
;
, , tt p t , ,

, ,
, .

,
, 163164.

10

114

 ,
:
, , ... - ,
, , , , ...
.11 , ,
, ,
, .
,
.

, , ,
,

, ,

.
, , , ()
, .
() , .
, ,
,
.
., p, 122.

11

115

 ,
, : , , ...
p , , , , ,
t t ,
, p, t12 (. . .).
, , , , t t. .13

( ),
, / . , ,
, /
, ()
, ,
. gg,
, /
, .
t ttt, , . ,
,
, 18.
, 15.

12
13

116

 .14
,
pt,
,
. ,
, ,
,
, . ( )
,

. , , , , ,
/,
, ,
, , :
. , ,
,
, , , ,
, ,
.15
, , ,
, ,
,
. - , ,
, , , ,
.
t tt p
, ,
, ,

14
15

Lacan ., crits, London 1977, 165.

., p, 352.

117

 , , , .

, (.
, ). ,

, : ,
.
, , ()
, p, , .
, ,

,
, , , .
, ?
,
,
?
,
, ,
:
... t
, , , ... ; t
{ ... t {t 16 (. . .).
,
, 124.

16

118

 . , ,
,
, , ,
, .


, 17; ,
, , . , ,
,

, .18 ,
,
,
tg tt, -
,
, , , , ,
.19
, : ,
, . , ,
tg , tg t ... 20 (. . .).

, , , ,
., t {tt t t, 1987.
., g p{t, 2011, 113.
19
, 3339.
20
., ?, : , 1958, 168.
17
18

119

, , , , ,


.
,
, g p, , ,
, .21
, - tg t, , . ,
, ,
,
,
, - , ,
, , t t (. . .).22 ,

t t,
,
,
, . ,
,
.
21
,
, , , ,
, , ,
,

, ,
.
22
., pttt, 2000, 45.

120

, - t
t , ,
, , ,

- .
, ,
. ,
, ( ), ,
, / ,
, ,
. ,
,23 , , , .

,
( p ) ,
.
.
23

., gt , 1967.

121

: *

,
, . ,
, 5/7/5
, .
, (18671902), , , , (5/7/5)
, g ,
. , (16441694), (17161783)
(17631827),
.
, , g, , . , , : t ( ),
5/7/5/7/7 . ( ), ,
, , . t , , , ,
5/7,
7 . , .
, , ,
*

, .

122

 , , .
p g (712), 112, {,
, 128 .
,
,
, ,
,
. , , - .
, (VI .),
{, ,
g p
( . 2),
. ,
, 5/7-5/7-5/7...5/7-7 .
,
.
t , p g t
p g. pg p g pt , p{
p:

.
,
,
,
, ,
,
, .
,
,

,
,
,
,
,

,

123


.

,

,

,

!

,
, .
({, . 96)

, (710784),
, {
( p). 4.500 , , 759.
, . , (265), , t (4207).
,
5/7-5/7-7 , , , , ,
. , , , , .
, ,
, ,
(VII .):
p pp p g g :
,
,

.
,
:

,

124

 .
,
,
!
({, . 2)

, ,
, , , , ,
(?785). , , { .
t , p g , pt p:


,
.

,
,
, .

.
,
,



,
, ,
, !

,



,
,


, .

125

 ,
,
, .
t p

,


.

,
, !

.
({, . 15071509)

t
, .

,
,

.
({, . 4097)

, (7941192),
,
, . t , . , ,
, , , ,
.
{
( t p), {.
905. , . 1.100
, ,
: , , , , (
126

 ), () .
, .
{, . , 5/7-5/7-7 5-7/5-7/7 . , , , . ,
{,
{, , t.
: , ,
.
(825880),
. , ,
. . :
,

,

.
({, . 53)

:


.
({, . 294)


;
, ,
!
({, . 410)

,
, :

127

 .
({, . 411)
,

.

.
({, . 747)


,

, .
({, . 861)

,
. XIV
{, , . , , .
, ,
t .

,


.
({, . 1088)
, ,
!


.
({, . 1091)


.
,

128

 .
({, . 1092)


,

.
({, . 1093)

, ,
, , ,
, 1192. ,
, .
. ,
,
. , ,
,
,
, , .
,
{ ( t p),
{. 1205. , .
{, , , . 5/7/5-7/7 ,
.
, , . , p :


.

.
, XII .
( {, . 361)

129

 .

.
g, XII .
( {, . 362)
,

.

.
, XIII .
( {, . 363)

:
(5/7/5) (7/7);
,
, , . (5/7/5),
.
(1118
1190). , , , , .
. :


.
,
.
( {, . 262)


,

.
( {, . 793)

{ ,
130

 . , . g,
.
, , . p g, 5/7/7, ,
(5/7/7-5/7/7):
t p , t{ pt t
, p p:

, ,
?

, , :
,

, , !
( p g,
, . 184)

g, ,
, (
).
,
, (5/7/5)
(7/7). { t, :
p pt t, t , , g t { t t
t p:


,

.
({, . 1635)

131

, ,
, .
, ,
. ,
g.
, , g. .
() 5/7/5 (
), 7/7 ( ),
.
, (5/7/5) ,
, . , ,
.
, .
, . , , g { (1356.),
( 2200),
.
{,
(11621241) (11801239), ,
,
(14211502) {
( g t).
, , ,
, , . , , , ,
.
g , ,
g.
g,
, g.
, ,
, . ,
{ ( g t),
, , ,
. , , , (7/7):
132

 ,
.

(5/7/5):
;
,
, .

.
() (14731549):
,
.
, .

tg
p, ,
, , (. 48). ,
, .
: ,
. , , . ,
, , .
, , ,
,
, , , . ( ), (16031867). , ,
.
, , ,
, .
, ,
, , , ,
, ? . .

. .
.
133

,
.
, , , .
. ,
, , , , ,
, ,
, ,
, , ,
,
,
,
; , .

.
.

,
.
, , , : , . , . , ,
, , , .
.
,
.

134

 , , . , , .
, ,
,
, , , , , ,
, , , ,
. , , . ,
: , ,
, , , , ...
, ,
, .
. , ,
: , ,
. , , , ,
,
( ). , , . , {.
.
. : . , ,
, .

, , ,
,
, .
, , ,
.
.
, , , ( ).
:

135

 , ,
. ,
.
, !
,
.

( ), ,
.
,

.

, .
, {, , .
, , , , , , , . . .
, .

, .
, ,
( ).

.
.

, , .
, . , , ,
. .
, , ,
. . ,
,
136

 , ,
, , .
. ,
(). , :
!

.

, , .
, . ,
, , ,
, , , . ,
;
, , . , .
, , , , , ,
, .
.
, .
, .

.
.

, ,
. , , :
,

,
.
, !

137

 , ,
,
, ,
, .
, , , , ,
. ,
.
, , , , . ,
.

.
.

, , .
.
, .
. !,
, :

!
.

. , , :
, ,
.
,
, , . , ,
,
, , , .

;
.

138

 ,
, , , .
/ . , . , ,
. , ,
, . ,
, , .

:
.

, .
, , , .
(), . , , - .
: ?
: , ,
,
, , , , :

:
.

, , ,
, , , .
,
, , .
, ,
, , ,
:
139

t p{ p , t
p, g tg, , t g g t t {tp t .

.
.

, , , .
. .
,
,
. , : , ? , . , , ( ),
.
, , , .
, , , . :
, ,
, ,
, . .

,
.

. , , , .
, ,
, , .
. , . . .
, ,
, . ,
140

 , . ,
.

!
.

.
. , ,
, .
,
, . ,
, . , , .
, . ,
, . . ,
,
, ,
, , , , . , , , .
,
, , , :
, , ,
.
. , ,
, . ,
( ) (
), , :
,
?
.

.
141

 . , ,
.
. , ,
, , ,
, , , , :
/ . , , , , , ,
, .
pt , , t, p p: / t , /
t{!, p t:

;
.

.
, . - .
. ,
, .

, , , .
, , .
, ,
. , , ( ). , ,
, : ,
, / ! , .
,
. , ,
, , .
.


.

142

 , , , , , t . , ,
, , ,
.
.
, .
.
. , : , , , . -, , ,
. . . ,
, , , , ,
, , ,
, , , , . , ,
, .
, ,
, ( ).
( ), . , ,
,
,
. ,
. , ,
. , , , : / / .
, , ,
.
, ;
, ,
, , ,
.
143

 . , ,
, ,
.

, . . : , .
, .
, , ,
. . , .
, , .
.
. , .
,
, . ,
,
, . : , ,
, ;
, ;
, , , ;
, , . , , , , ,
. , .
, ? , ?
, .

. , , ;
,
, ,
, , ,
. ,
,
144

 , ,
.
.
,
, !

, , . ,
, .
.
.
, . , ,
, , , . ,
, , , ,
. , ,
.
,
,
, , ,
, , , , .
, , , ; ; , .
, ,
. , , , .
,
, ,
. , , , , ,
. .

,
.
145

 ,
, ( )
. ( ), ,
. . , ,
, , , . , ,
, , , .
, . / , . ; ,
.
:

.

.
.

,
. ,
. , , , ,
,
. , ,
, , .


.
p p: (16441694),
, , , , ,

146

 ,
, .
.
, 1684, ,
1694, ,
. ,
, .
, , ,
.
.
,
. , . ,
, , , ,
,
. .
1689, .
,
. , , ,
. t
.
, , ( ) ( ,
).
.
. ,
, ,
.
. . ,
, .
t , .
, . , . , , .

{

147

p (, 2008)
,
(16441694). , . ,
, ,
,
,
. , , .
, ,
() , .
, .
,
, .
5, 7 5 ( ). ,
. , . , , p ,

(. 34).
, 5 7
. (7941186) ( ), 5-7-5-7-7 . (11861600)
g, ,
, XIV XV .
, ,
. , ,
( ) (5-7-5 ).
( ), .
148

 , . ,
, , , .
XVI g,
g, (, ),
.
. ,
. , . ,
, , ,
, . , .
,
(g) ().
, g, ,
, , , . g,
(, ). , , . (
). , .
, ,
, , .
, ,
.
,
. XVII
, , , . XIX
.
XIX ,
(18671902)
, .
, . ,
149


, . ,
, .

.
, ,
. p
, , . , , .
1644. ( ),
, .
1656. , , ().
( ). , , .
, (16241705).
, , 1665. .
,
(15711653). ,
.
.
1666. ,
, ,

. 1672. g { (ai i).
. ,
.
( ).
{ ( ), .
, 1675.
,
(16051682), . ,
.
150


, . .
, . , ; . 1680.

.
1680. ,
, .
{ ( ), , .
, , .
, 1683. {
t (Minashiguri).

, , , .
, , . p.
. () , 1683. .
.
, , , ,
{ ( ).
, , .
. 1688. , ,
.
, 1684. , . , ,
151


, :


. (. 57)

t
t (Nozarashi kiko). (Fuyu no hi). .

, ,
. , , ,
. , , , .
.
.
, , ,
.
,
:
.
:
. (. 16)

, ,
,
. ... :
,
(. 16).
,
,
152

, .

.
, :


. (. 49)

, , .
, , (
) . , .
1687. , , { ptg
(i n kbumi).
:
.
p

, . , . .
,
.
.
. ,
, , ,
. .
1684. ,
.

.
153


. , , , (. 101).
, t
(ku n hsimichi)
, 1689. . ,
. ...

(. 101).

, , , .
, ,
1691. . , , ,
, , , . (), :

.
. (. 28)

, ,
1694. , . , , , , .
, , . ,
,
, ,
. .

.
, ,
.
154

 ,
. , ,
.
. ,
, . ,

, . . , .
,

p, . , , ,
. , ,
.
, . .
,
. , ,
. ,
,
, . , .
.
, .
.
, ,
.
155

, ?
, () . :
, ,
, , , , .

.
, ,
, . ,
,
, , ?
,
, ?
(16031867)
p p (, 2011)

. ,
, , , , .
, , ,
, (16441694)
(17161783). , , ,
. , ,
, , , , , ,
,
156

 , , .
,
,
. , p p ,
.
, , . ,
, , , , .
: ,
,
. . , , , ,

, .
, , , ,
,
.
, ,
. , , , p
p .
,
, (
), , ,
,

. , , , ,

, . /
.
157

, ,
, , . ,
, , ,
, (
), ,
.
, ,
, , ,
,
, , ,
, , , ,
, , ? , , p p
.
.
, , .
p p
.
, , ;
, , g, . , , , .
, , , , ,
. , , ,
( , ,
, ). , :
158

 !
,
.

, , , ,
, , ,
,
19841994, ?
, ,
,
, , , t t,
, .
, , , . ,

, .
,
, .

:
( , , 1999)
(17161783), . ,
, , .
, ,
. , :
159

 .
, ? .
, , , .
, , . , . g , , : ,
.
. ,
,
.
, . , ,
, . , , , . , , :
.

- .
(1769)


, .
(1762)

160

-
, .
, , , .
, ,
,
.
. ,
,
. ,
.
, .

,
, .

.
,
.
, ,
. , ,
, .

.
, (18861942).
, , .
.

, :
.
(1774)

161

 ,
.
g
:
.

, .
, . , ,

. , ,
.

.
.
,
.
. , , ,
.
,
. , .
, , .
,
,
. ,
.
.
, ,
, ,
162

 .
,
,
.

t g{ (, 1994; 2. , 2003) XX .
- . , , .
, ,
,
.
17 , 5-7-5.
,
.
. .
, . , , , , , .
.
g,
.
.
,
163

 .

17 .
. . , () , , ; , , , , , ;
, , , , ,
; , , , , , , , .
. .
t g{
. , ,
.
.
, , . ,
.
, . , , ,
. . (). . ,
, , ,
.
.
. XX
. ,
,

,
.
164

 . ,
, ,
, ( ).
,
. , ,
.
.

, , ,
,
,
.
.
.
. , .
, , , .
, . .
. , ,
, , 5/7/5
, ,
.

165

:
1.
, :
(, 2008) ; ,
. , ,
. , , , .
;
8. , . ,
.
,
, .
: , ,
,
. ,
, {, ,
. , ,
.
, , ( ) , , . ; ( , , ). , , . , , ,
166

 , , . , ,

.
. ( .) ( )
, . , .
,
,

- ,
; . .
, ,
,
( 1945). , ( ).
,
.
.
,
,
( , ), .
.
,
. , ,
. , : . ,
, .
167

 ,
, ( ).
, .
: - ,
, ,
, ,
. ,
.
. , , .
( ); , .

; ,
, .
.
:
,

(, ).
. . , (, ,
).


:
, , , . ,
. , , , .

168

 : ,
,
.
2.
. , , .
p t (, 2008),
. , .
,
.
, ,
, , , , , .
, ( -)
. , ,

. .
-
, .
, , ,
, . . . . , , , ,
, -, , .
169

 ,
. ,
. . .
, .
, , , . . ,
, . ,

. ,
, .
, ,
, . .
( ) , ( , , ) . , . (
, ,
.), , , . ,
, -, ,
, . . ,
,
.
170

(18671916)
.
, , , , ,
. , ,
:
.
,
.
, , , 1905. 1916. . ,
,

. , , , , , t
, .
,
. , , , ,
. ,
, . , , , ,
. , , -
. ,
, .
171

 , ,
, , . , .
,
, , . . , ,
. , , ,
, .

.
. (16031867) (. kanshi)
. , . , , ,
,
. (18681912), ,
{
.

,
.
, 207, . , ,
,
. , ,
. ,
.
,
.
,
172

 . , , , , .

, . ,
.
,
. ,

. , ,
, ,
, .

, ,
. , , : , ,
, .

.
. , , .
,
, ,
. ,
1910. ,
. ,
, .
.
, , , .
173

,
, ,
.
, , , , .


. 1910. ,
, : , . ,
, .


.
( g , , 2006)

, ,

. ,
, . , ,
, .
, , ,
. , . , ,

, . , .
.

.
(g )

174

 ,
,
,
. :
, , , . , ,
.
,
:
.

, , t t (1916). , , ,
.
, ,
.

,
. , ,
. :
,
.

(. furyu), .
. .

,
, .
. ,
,
, .
175

 ,
, ,
. , , ,
. , , . , .
, , . ,
, ,
.
g (Omoidasu koto nado),
,
. -,
, ,
. ,
. ,
, , . , ,
, , .
;
, ?
;
, .
, ;
, .
, :
.
(12. 1916)

, , , ,
. ,

176

 . ,
, , , . , . ,
, , . , , ,
, .
, -
, .
(mondo), Biyanlu (.
Hekiganroku). . ,
,
. , , , (sottaku doji).
, , , . , ,
.
,
,
.

, {tt.
, , .
,

. ,
177


. , ,
.

.
,
-
, .
.

,
,
, . , e , . ,
, .

.

, , : .
,

, . , , .
,
,
,
.
.
.
?
.
, ;
, .

178

 , .
, .
(20. 1916)

,
, ,
. ,
.
, , , . , .
, , . , ,
,
. , ,
. ,
, .
, , , , . , . ,
.

1899. .

179

 , 1914. . ,

{t (urokusai no nikki, 1925).
1920. , .
. , 1924.
o (18981947),
Bungei jidai ( t).
, Shinkankakuha (
).
, ,
. Bungei jidai Izu no odoriko ( , 1926), . , , 146,
(tanagokoro no shosetsu).
, ,
, . , , , .
.
. ,
,
.
, (Yukiguni),
1934, 1947. . II ,
(Genji monogatari,
1008). , 1946. ,
, Ningen (t). 1949. 1952. ,
, (Senbazuru). p (Yama no oto,
1954), eijin (t g, Shincho, 1951, Go sei-gen kidan, 1954);
izuumi (, 1954); Nmureru bijo (p pt, 1961);
ot (t, 1962); Utsukushisa ta kanashimi to (pt tg,
1964) ataude ( , 1964).
, , 1961. .
180

, ,
1959. 1968. . , t, , ,
.
1972. .
1.
(Senbazuru), 1952. ( , , 2008), 1968. . , . , , , . . , . ,
.
,
(. 142)
. , (. 122).
, , .
. ,
, .
, .
, .
.
, , , . . . , .
181


. , , , .
, , . , ,
. ,
,
. , . , , ,
.
. , ,
, , .

, ,
... (. 88). .
,
, . ,
, , (. 61). , . , . , , .
.
, . .
,
. , . .
: , (tatemae),
(honne). , , .

182

 . ,
.
, , , ,
. , ,
.
. ,
.
. , ,
. , ,
.
,
(. 108).
.
.
,
.
.
. , , .
.
, .
. ( ) ,
. ,

,
, .

, .
(. 137). ,
, . .
,
183

 , , , .

,
.
, , . , . ,
, . . , , , .
.
, , (. 141).
2.
pt tg (Utsukushisa to kanashimi to, 1964) (
, , 2010)
, ,
. , .
. .

,
.

, .

. , .
. ,
,
. ,
, (. 9).

.
. .
.
184

 ,
(. 10). , , . , , .
.

, . ,

, . , .
.

tg{ . , ,
, , . ... , , , . ,
. , (. 32).
.
, , .
, . , ,
. ,
(. 41).
. .
. ,
.
. ,
, ,
.
, ,
.
. ,
. , .
185

, , , . .
.
. ,
. , . , , , , .
, .
:
,
(. 108).
.
: ,
(. 107). , ,
. ,
,
.
, . , ,

.
(. 167). ,
.
. , ,
. , ,
.
. , . , .
186

 .

.
,

.
. .

, (. 106).
pt tg , : , ,
, . , , , .
.
,
, , , . ,
.

,
1945. .
. , . ,

, .
187


. ,
,
,
.
, ,
. .
,
. 8 15 , Little
Boy ( ). , , . . ,
. 11 2
, . ,
.
,
, .

, , .
,
, .

(genbaku
bungaku).
, , , , , .
.
, ,
, , . ,
188

 ,

.
, , , , ,
, , .
pt g ppt p tg ( , ,
, , 2000) .
, ,
.
:
, . ... . (
),
, , ,
.
(19311945) (, . 7).

(19051951). ,
,
. ,
. ,
.

(Chinknk, 1949), ,
pt. , pt, (Shingn
n kuni, 1951), . ,
: ; ,
189

 ,
(. 15 16). ,
.
,
.
, , , .
t (Ntsu n hn), 1947.
, .

, :
(. 23). ,
, , ,
. .
, , ,
,

. , ,
, , :
. (. 30) , ,
-
. !
p (kitsubat, 1951), ,
. . , , , . (18981993),
,
160 , , . , .
. ,
.
.
190

 , (Snshu, 1929),
.
, {
(uroi m, 1966), .
.
(19061963)

.
{ (Shikabane no machi,
1948), (Ningen ranru, 1951), (Han ningen,
1954), g p (Yunagi no machi to hito to,
1955) . , .
, . . , . .
({).
, (Hotaru, 1953).
,
,
,
, , :
.
, (.
81); , :
(. 73).
, pt (Kum n kiku, 1959),
(1930),
. ,
191

, . ,
,
. ,
.

. , . , (. 88).
(19261992)
. 1994.
p (Znshin shostsuk), . ( n i). .
.
( , . 130).
, .
(19041998) , .
,
. . , , , , , .
, .
(Ir n ni ).
. :

. (. 143).
, ,
192

 . , ,
, .
,
.
, (Gishiki). , .
, ,
.
,
(. 163). , :
, !
, !
!
!
, !
!
, ! ! (. 172 173)

, . (1931).
. pp (Ningn n hi, 1966)
, Yusi.
.

,
.
, : ,
. .
, (. 196). ,
. ,
(. 198). ,
193

 ,
.
, , ,
.
, t (Shi n kag, 1967). :
, ;
; ; . , ,
,
(. 222).
pt
(kikn, 1978) (1930). , , .
, {. ,
(1975)
t t (atsuri n b), (1983)
(1990), (2005). , , .
, . ,

,
. ...
, 9.
(. 250). . ,

.

(. 261),
1945. .
194


,
,
,
. ,
.
,
, .
.
{ (uri m) ( , , 2011) ,
.
(18981993),
,
.
, . 1917. ,
.
, , .
, ,
, . , , .
,
, .

. , , , . (Snshu, 1929)
, (n njir
hyryuki, 1937), .

, ,
(Hn n mchi, 1942). , 1950. , pt g p pt
(Yhi tich).
,
195

 ,
.
1945. , {, , ,
. ,
, 1966. . ,
,
.
{ a
. , .
, ,
. ,
. . (19041980)
(19011992) , . , ,
. , . ,
. , , .
, .
, , ,
.
,
. .
,
, , , , .
196


.
. 1950.
, , ,
, , 1945. . ,

.
, .
,
, .
Shinch,
1965. 1966. , . , (i n kkkn), . ,
,
,
. , ,
, .
, . . ,
, , ,
. , ,
. .
.

,
.
.
197

. . ;
;
,
; ,
;
; , ,
;
...
. : . . ... ,
, (.
67). ,
,
. , .
: . ,
, ?
:
(. 174).
, , ,
.
. { , . , , , . . , .
, ,

198

. .

- .
, , ,
.
, ,
.
, ,

. {:
.
, , . , .
, ,
.

-

, ( )
,
.
. .

,
.
( t)

,
199

 ,
.
, ,
,
, , . , , ,
(
p
, t pp ),
,
, ( t, p p, g
t, gp g pt t
pt ).

,
. , , ,
, t.
, , .
, ,
,
.
(/////)
( p)

, , .
, ,
, :
, , ,
.
, , ,
. ,
.
, (
)

200

 (
)
( t)

,
,
p ptp pt,
, t{ t tt
:
,
(t{ t tt / tt)

,
, . g
g,
, pt tt p. ptt
g p,
,
.
,
. g
, .
, ,
t t. , ,
, , . , .
p
, g t
pg tg :

?;
.
( t)

201

, (
t) pg ,
- , ,
.

( ) ,
( ),
,
.

, , ,
, ,
, . , t{ t tt / tt, ,
:
, ,
, , ,
...








(t{ t tt / tt)

, , , , , .
, , ( )
. ,
202

 {t pt, , ,
(
, , ) :
...



,
( )

, ,
, ,
. p p, :

.
,
...
(p p)

203

g { jem

ja ,
, ,
. 1941.
, .
: , p p;
; , Ex ponto
; t t;
: M ,
p; , ; p
g; .
p-pg p-pg .
2004.
2009. .
,
{t p .
:

: { t
t, p tg .
t p t{ g { t p . t t{ p.
p, , p {t?
{ : . ,
204

 . ,
, , , ,
.
. , ,
, .
.

, , , , : 1931. ,
, . : , ,
. ,
, , , . . .
t g : , p { t, ,
{ p t. p
g. pt { g t
t { ?
: t
. . , : p.
56 , t
1933. 1944, 2007. ,
. .
. t, ,
.
, , ,
.
{ {, p . t g
?
205

 .
. ,
.
t g ptt ( 1945), p g t p, { t p.
t t p g?

. , 1963,

, ,
, .
t p { g 1963. g, g t
t t, t t gt. t p t tt g?
, .

, .
t t , g
. p t
p{, t, t . p t { p p p p t{?
: , . , : . , , , :
/ , / / . / , / ... , . , , ,
, ,
206

 . ,
.
, .
, ,
.
t p , p
t, , , 17 g t 5-7-5.
g tp g p,
p. p p t p
(g-), t t p g{
. tg, g{t, p,
pt tg .
. , .

.
. , 17. ,
: ... , .
, .
, , , , . ,
, , , , .
{ g tt p p { 1928. g?
g .
, , . ,
tg p ,
, ,
.
pt
t g p , p { 207

t. t g p{
, ?
! , ! , , , 1992,
( ) ,
,
, , , , ... ? . . ,
, , . , 1994, , ,
t g{ .
p {t g
. t t p t,
. g {tp . t, t g p p (,
2006); t g p { p p p t.
p {t { t t p
p p t?
.
,
. , , .
, . .

. ,
, : . ,
,
,
.
, , ,
208

 . : , ; ;
; ; ; ;
. , ,
, , , , .
:
{: p, : g p p.
{ g t g , p p (16031867), t t
g{ . t g, tt :
pt {tg , t p p pt{ { pt
t . t {t {
t p t?
,

17. . ,
, ,
, , ,
,
. ,
. . , . , , . , .
(16441694) . . ,
,
209

 , .
p p .
,
, .
(g 2005),
p t p t{ tg . p t t{
t?
.
.
, ,
. ,
.

. ()
. ,
. , ,
, . ,
, . , ,
, .
t : t t
!
, ,
. , ,

. , , . , , . .
p . p, t
t p, ,
t pt?
210

 , . , . , , ,
. . , .
.
, , . , , :
/ / .
, , . , .
.
.
.
.
p tt, p t, t t , t
. t?
, , , ? , , , .
,
,
, , .
, , , , .
,
, . , . t t , .
. , ,
, , ,
,

.
, , . ,
211

 ,
.
t , , g{.
t g, p g {g pt
. t {t t t t?
,
, . .
, ! ,
, ,
, .
.

.
. , , , , , .
. , ,
, , ,
.
{t 17. g p 19. ,
t , . t t p, pt p t
t t{ tg, { tt { g{
g t t?

. ,
({) t , t , ,
.
, ,
212

 . ?
, ?
, . . ,
, , .
p: p pt
g t tg {t p g t. t p ptg t g (, gt, 2011). t
tt?
, .
,
p
g,
. , ,
.
. .
t t pg p-pg, p-pg . t g, g g pg ?
, ,
. : .
. ,
. , .
, , ,
.
213

 ,
. ,
,
.
t g 1991. g p
p , t p t t{t. t, p, p?
, , t 15.
1936:
, . , . ,
,
. ,
,
, , , ,
.
,
.
,
,
. ,
.
, ,
, .
t p p t 2011. g?
, ,
11. . , , , ,
214

 .

.
, ,

t .
( ). , .
.
, ,
,
: ; , . . , ,
, ,
. , ,
, . ,
, , ,
. . , ,
. .
. , ,
.
, 250
, ( 16 ). . , , .

, ,
. .
, ,
. , , , .
8. (1689),
, . , .
. ,
. .

215

, p, , , 2009

. .
1924. , , 1941.
, . ,
. ,
, . , , , . . gp . (1951).
p 1962. .
t (1967). , p,
. 1977.
.
p .
,
.
, .
, .
, , .
, . , , , , .

216

 ,
.
, . . ,
, ,
, .
. : .
.
. ,
.
. , , .
, . , , ,
. .
, .
.
, . p . .
, , ,
, . ,
:
. , . ,
( ,
) . ,
.
. ,
, , , .

,

217

 . , ( ). ,
. ,
,
,
. . , ( ).
, .
. , ,
. , :
.
, ,
.
. . ,
, . . , .
. ,
.
, . ,
, .
. . , , . , , :
, ,
.
. , . , .
, , , , .
p, ,
. :

218

 ; ; ,
, .
?
( , , ),
?

, , ,
, 2005

1947. , , ( ).
, t (Shincho),
, , .
, (Shayo),
, ajozoku ( ),
.
. , , , ,
, , .
,
, .
, . , , . , , , ,
. ,
. ,
, .

219

 ,
, , ,
. (19061955), ,
. , , .
, ,
(. Recreation and Amusement Association, RAA)
.
, ,
.
.
, , .
, ,
, . , .
, . , . ,
, , .
,
. ,
. ,
.
, , , ,
, . ,
,
,
.
,
.

.

220

 ,
. , ,
. , , .

, , ,
, , .
, , , , . , (. t),
.

. ,
, , .
, , ,
. , . , . ,
,
.
.
, ,
. , . , , . , , ,
. ,
. ,
. , , , , , .
, , .
,
.
(1946).

,
. ,

221

 , , .
.
, .

, , , .
. ,
.
, , .
, ,
, . ,
, .
.
, ,
.
, . .
, .
. , ,
. , .
,
.
.
, , . , . , , .
.
, , , : , ,
, ,
, . , ,
, . ,
. . , ,
( , p pt).

222

 ,
, -
.
, 13. 1948. ,
, .
.
, , , ,
.
.

. , , , ,
. , , .


- .

2004

, p g p, ,

, p g p,
2004. . , , ,
. , , .
,
post mortem
, . ,
, , p g p, ,
. ,

223

, ,
, .
,
,
.
. , , , .
, . . .

20- , ,
, .
, . , , .
, , :
,
, , . ,
, . , ,
,
.
, , , , , . , , , .
. ,
, , . , ,
. , , ,

.
, , ,

224


. , , : t, t t. , , .
, ,

, ,
, .
19. , ,

. , , ,
, , .
, (1909). ,
,
,
(1921). , ,

.
20- ,
, , . , .

.
, .

. 1920. ,
: ; ,
. ,
pt, , ,
{t. , , , , ,

225

 , . , t , 1923. .

.

, :
. ,
, . ,
.


. t p (1925). ,
,
, .
, : , .
,
. , , . ,
, ,
, .

, , t,
. , , . ,
, . , .
,
. p g p
,
. , , .
, .

226

 ,
. ,

. , , .
, . , .
p g
Mavo, .
,
,
. , t, t t. , ,

. , , .
, . ,
,

,
.
, ,
20. .
: , . , .
, ,
: , , ? , ,
.

227


, p ,
, , 2008

(1945), , , , , . , . 1975.
,
. , , .
, ,
.
, , tt tg t (Natsu no asa no
seisoken, 1984). 1987.
, t (Still life), 1988. .
. p (Hahanaru shizen no oppai), 1993.
. t (Mashiasu
Gili no shikkyaku), . 2000. t (Hana o hakobu imoto).
2007. ,
2010. .
, , . , t (Iraku no chiisana hashi o watatte). ,
2002.
,
.
.

(Minami no shima no Tio),
() . , ,
t . ,
1992. .
,
, ,
. , ,
, .

228

 , , .
. ,
.
.
.
,
.
,
. ,
,
, , .
, ,
.
, : , , .
. , :
. ,
. , ... (. 127). , . ,
.
.
. , . , .

. , . ,
. ,
.
.
.
. ,
(. 110).
, ,

229

 . , , , ,
.
,
.
, , , . (.
149). . ,
, .
, , . , ,
,
.
,
.
, , .
, . .
, ,
. , , , ,
, . , ,
, ,
, (.
185). . .
,
.
, , . , . , ,
,
,
(. 197).
,
. .
. , (. 196).

230


. . ,
.
, , , , () .
, , , ? , , .

, pt, ,
, , 2010

, t tp{t,


. pt.
, 20. 2010. .
,

. .
, , . . 1986. ,
. 2007.
.
, ,
, .
.
,
1931. . , ,
1938. . . .

231


,
, , .
,
, , ,
.
, , .
, 1973.
, ,
, .
. 1975.
, . ,
.
. , t .
, ,
.
, .
.
,
- , -
.
. .
,
,
. , , .
.
, , .
,
g p (1951). : g
g (1960), { (1982), t (1986), , , (1988), p (1996),

232

, g (2003), pg (2004) .
, ,
, .
.
(1971) tg ,
(1983), (1997), (1998. 2008) . , 1998.
.
.
,
.
. pt.
a ,
.
g p
. .
,
. .
, .
,
, ,
.
: ? (
). , .
. ,
, .

( g p t?).
, .
,
, ,

(g p) .
, .
,
,
. . ,

233

 , . , 1986.
t. , . , .
. ,
(g p). , , .
. , , . ,
: , .
.
pt. ,

. , , ,
. , .
,
. t ppt, , . ( ). , ,
, , ,
( pt).
.

. ,
( g t). ,
.
,
.
, , . ,
( ),
, , , . t , .
, . ,

234

 . ,
(t t). , ,
. ,
.
, ,
.
pt Summer Time: p ,
tt p 27. . , . ,
, . ,
, . , :
... ,
,
...

, g g g, ,
, 2005

g g g (1949)
1988. , { {.
{ { (1987), , ,
, , , . The Dells, . ,
, .
,
g g g
, . ({ p t,
p t ). , , , ,

235


. ,
,
-. , ,
.
,
. ,
, ,

.
,
. ,
.
, , .
,
. .
, , ,
, .
. ,
, ,
.
, .
,
.
, ,
. , ,
,
.
, , , . , : , . , -,

236

 ,
.
:
, , .
- ,
, , . ,
, ,
.



.
, , , -:
. , ,
. . , ,
, .
,
. ,
,
. , ,
. , ,
, . , , ,
.

,
. , ,
, , .
, . ,
. ,

237

 .


.
,
.
, .

.
,
,
-, , .
, , , . , ,
, - -, . , ,
.
. ,
, . . , ,
,

. ,
,
. , .

. ,
, , ,
- .
, .

238

 .

, .
, , .
, .
, g g g , , .

, 1Q84, III, , 2010; III, 2011

,
.
. ,
, -, (
).

. , ,
, , .
,
( , , ),
. ,
. ,
, . , - ,
, ,

239

, .
, , , ,
,
. 1984.
1984, .
, , , ,
.
, , ,
.
,
. ,
, ,
, ,
, 1Q84, . (
Q , , 1984. 1Q84.
.) , . ,
, ,
t
. , ,
. , ,
1Q84. , , , , ,
.
, ,

. ,
.

1Q84,
reciever, , t .
, , 1Q84. . , ( ),

240

 .
, , , .
. ,
.

*
. ,
, , . ,

,
. ( ) ,
,
.
, ,
, ,

. , , ,
. , ,
,
, .
, , .
,
.

, . ,
,
, .
,

241

 . , , , .
, , , .
.
.

.

,
. ,
,
,
. , , . . ,
( )
.
, 1Q84. . , ,
. ,
,
.
, 1984. . . . 1984.
.
, .


, . .

242

(, 1644 , 1694), ,
, . , t .
, 1985. .
, . : , 2009;
t, 2011.
, 1977. .
, . : t
g ppt{ tt pp pg g (19131932), 2011.
, 1966. . ,

.
. : p t
, 2008. : , p t t
t p , 2002;
: , 2002; , 2004; t ( . .
), 2008; { g p ( . ),
2008; t p { t p p ( . , . . ),
2008; p g ( . . ,
. , . ), 2008; t
gt ( . . ), 2010. ,
g p ( . ), 2011.
, 1954. , .
. : t t, 1980; t, 1983;
t , 1985; tp gt, 1988; t
g , 1989; g{t, 1992; tt, 1994;
(), 1997; p, 2002; g ppt, 2005;
p, 2007; t, 2009; tt (), 2010.
t t , 2002.
p, 2006.

243

 , 1951. .
. : tt p, 1978;
t, , 1984; { g 1854, 1985;
, 1987; g , 1989; p t p , 1991; t p g
p p, 1993; p g p
p, 2002; pt g , 2003; p g , 2006; g t p,
2007; , 2007; , 2007; t t p,
2010.
M , 1981. . , .
, . : ,
(), 2003; , The Little Box, 2004;
, p, 2006; . , Selected Poems, 2006;
, On Cause and Sense, 2007; , A Bow of
the Bird of Paradise, 2007; , p p, 2011.
: , p, 2004; , t , 2008; , {t: t
t {t, 2010.
, 1974. . , , , .
. : , pt ( ), 2004; , g g g ( ),
2005; p g ( . . ,
. , . ), 2008; t p {
t p p ( . , . . ), 2008.
, 1954. . , , . : t , 1978; , 1980; , 1985; g{, 1990; , 1993;
t , 1994; g, 1995; t p p , 1995;
t, 1996; t, 1997; , 1998; {, 1999; t
t (), 2002; , 2004; tt (
), 2005; { t, 2008; ( ),
2009; t, 2011. : , {t t { t, 1989. : pt, 2007; ,

244

2012. : {, 2009. : t pt,

1989; g, 1998; {, 2004. : p t, 1984. : , 1988.
: ( . ), 2008.
(TOMASZ EWERTOWSKI), 1985.
, . . .
.
, 1956. , . 1981.
, . , ,
. : Tori no
tameni (t), 1995; Ubusuna rodina (, ubusuna), 1999; Bara,
mishiranu kuni (, t), 2001; Hisoyaka na asa ( t),
2004; Atosu, shizukana tabibito (t, t pt), 2008; Mio hayami
( ), 2010. : t, 2001;
, ubusuna, 2004; , , 2005; g, 2008. : Sokokara aoi yami ga sasayaki ( t),
2003. : p g p, 2004.
: , Wakaki hi no kanashimin ( ), 1995;
Shisha no hyakka jiten (p t), 1999; Niwa, hai ({t,
pp), 2009. : , t
tp{t, 2007; , pt, 2010. : t g{ p p, 1994,
2003.
, 1941. , .
1963. . (. , . , . .),
(. , . , . . , . .),
.
t g{ p (
. . ), 1994. p-p pp t gt pg , 2003.
, 1974. , . , ,
, . , .

245

 , 1978. . ,
. : tpt, 2011;
{, 2011.
, 1946. . , , . : t , 1966;
, 1973; t, 1978; , 1986; , 1993; {
, 1993; , 1993; { t, 1995; p t, 1995; tptt , 1996; ,
1998; g, 2001, , p, 2002; ,
2002; t , 2004; p, 2006; g, 2008;
t t (), 2009; , t (), 2010; t
g, 2010. : t t ,
1976. - : pg p:
g t 1, 1994; pt : g t 2, 1997; t p, 1999; tt: g t 3, 2001; t
, 2003; t t, 2006; gt , 2010;
g {g, 2010.
(, , 1862 , 1922). ,
, , .
I
. ,
1884. 1888. .
1907. .
. ,
, .
Maihime (g, 1890).
,
Gan ( g, 191113).
1912. , . , Okitsu Yagoemon no isho (
g), (rekishi shsetsu),
. Abe ichizoku
( , 1913), Gojingahara no kataiuchi ( t g, 1913), Sansho Dayu ( {, 1915) Takasebune (
, 1916).
(shiden)
. (. .)

246

 , 1978. .
, , . : pt p, 2004. : t p
, 2009; t t t p t, 2009.
, 1940. , .
, () g. , , . : t, 1965; g, 1970;
Kyberno, 1970; t , 1971; p,
1971; tp{t, 1971; -pt, 1972; p p, 1972; t gt p, 1973; g
g, 1974; t, 1977; t p, 1978;
g, 1980; Textum, 1981; g, 1982; Chinese erotism, 1983;
Nokayt, 1984; , 1985; t g, 1986;
t (), 1987; { pp {,
1988; Soupe de cerveau dans l Europe de l Est, 1988; , 1989;
, 1990; , 1991; ,
1991; p, 1991; {. , 1992; g{t {
pt, 1994; tpt, 1994; t, 1994; gt, 1994; p , 1995; {,
1995; , 1997; t, 1998; t t,
1998; pt p t, 1999; , 2000; g,
2001; g, 2002; t g p, 2005; t, 2006;
t, 2006; , p ( . ),
2007; t , 2007; p g p, 2009;
pg, 2009; g, 2010. :
{t t p{t, 2000; {t , 2005; , 2006; t p, 2007; , 2007; g-, 2007;
{, 2008; g, 2009; g
p, 2010. , : g, 1979; tp
{, 1984; -, 1986; g,
1990; , 1992; g g, 1993; ,
1994; t, 1995; t t, 1995; gtg, 1996; Signalism Yugoslav creative movement, 1998; Miscellaneae,
2000; t g, 2003; g, 2004;
, 2011; g (19791983), 2011; g, 2012. : { {t, 2001; ,
2003. . (www.miroljubtodorovic.
com; mtodorovic2.blogspot.com)

247

 , 1947. . , , , , (),
-, (), (). : t p{t, 1988;
t , 1989; t t p. t
tg p{t, 1990; t, 1994; . t tg t p,
1997; t t, 2000; { .
t ptp p t{t t
tg, 2001; {t, t, gt, 2003;
t p{t, 2004; pt g p
g t, 2004; t pg p{t,
tg, t, 2006; gp, 2009; g
t t ,
2011; t t, 2011. : {t , 2000. : t p, 1989;
, 1990; -t g p, 1991; {, 1992;
tt p, 1992; , 1992; Cool memories,
1994; g, 1994; tg{t g {, 1995;
pt , 1995; pt, 1996; g t
t, 1997; g g, 1998; p, 1998; t ttt, 1999; t ptt, 2000;
t , 2001; g, 2002; t g , 2002; Paul
Celan, 2002; g t, 2004; t,
2005; g pg. t{t p g,
2008; p, 2008; (), 2009; pg
gg t, 2009; t / Erneute Vergeblichkeit,
2009; bungen im Zweifel, 2010; , 2011.
, 1970. . ,
. : , g, 1992; {t,
1994; t g, 2007; t, 2007;
, 2012. : g , 1990; t
{, 1998; t, 1999; p, 2003;
t, 2006; t tt p pt t,
2008; pt, 2009; p pt
, 2011; t pt, 2012.

248

CIP
,
82(05)
/ ( ). . 48, .
115, . 1 (1873)
. : , 1873.
24 cm
. 1824. . . :
ISSN 0025-5939
COBISS.SR-ID 7053570

t { p
tp t p 12
.
2.000 ,
1.000 , 100 .
_______ tp t p.
,
____________________________________________________________
____________________________________________________________
: _____________________________________________________
: ______________________

295-1234397-90 ( ),
. , , .
: (021) 6613-864; 420-199/. 112,
: , 21000 , . 1, e-mail: letopis@maticasrpska.org.rs