Prvi deo predmet i metod sociologije

Osnovni metodoloki pravci u sociologiji

POZITIVIZAM

Najstarija i najuticajnija metodoloka struja u sociologiji jer je njen utemeljiva Ogist Kont Prvo i osnovno naelo pozitivizma prirodne i drutvene nauke treba na isti nain da istrauju pojave koje izuavaju Prema Kontu, saznanje, kao i ljudsko drutvo, prolazi kroz tri stupnja: teoloki, metafiziki i pozitivni

POZITIVIZAM

Kont Ljudski um se okree pozitivnim, iskustvenim injenicama, koje se mogu ulima opaziti. One su izvor naunog saznanja kako u prirodnim, tako i u drutvenim naukama Stvarna znanja su samo ona koja poivaju na posmatranim faktima. Dirkem drutvene injenice treba da se posmatraju kao stvari Neopozitivisti sociologija se mora okrenuti samo onim delovima stvarnosti koji su dostupni objektivnom posmatranju; u istraivanju ljudskog ponaanja, ona mora da se osloni na egzaktne metode prirodnih nauka, prevashodno na matematike metode

POZITIVIZAM

Stjuart Dod svaku situaciju ine 4 osnovna elementa: vreme, prostor, ljudska populacija i indikatori (fiziko-organski, bioloko-organski i kulturni). Kont i Dirkem naelo o integrativnoj funkciji nauke u drutvu nastojanja da se doe do praktinih i drutveno konstruktivnih znanja, za reavanje praktinih problema u drutvu Pozitivizam je pruio znaajan doprinos konstituisanju modernih drutvenih nauka, posebno sociologije. Ipak, fetiizira ulogu empirijskih injenica i time neopravdano redukuje predmet istraivanja nauke i uproava stvarnost

ISTORIZAM METOD RAZUMEVANJA

Javlja se kao kritika pozitivizma krajem XIX veka Zaetnik istorizma je Vilhem Diltaj. Za razliku od prirodnih pojava, duhovne (drutvene) pojave su deo oveka Diltaj drutvene nauke tee razumevanju pojava , odnosno utvrivanju znaaja i smisla drutvenih dogaaja na bazi individualnog doivljaja i njegovog izraza Diltaj nauno saznanje ljudskih pojava odvija se kroz trijadu: doivljaj, Izraz i razumevanje

ISTORIZAM METOD RAZUMEVANJA

Rikert osovni cilj drutvenih nauka je da otkriju istorijsku osobenost dogaaja, a ne njegove opte karakteristike Rikert zalae se za izgradnju celovitog i univerzalnog sistema vrednosti koji bi sluio kao osnova za jedinstveno tumaenje drutvenih pojava Istorizam prvi uveo i razvio VEBER

ISTORIZAM METOD RAZUMEVANJA

Veber Za razumevanje subjektivnog znaenja ljudskog delanja potrebno je: Unutranji smisao kojim se tokom delanja rukovode pojedinci Pobude (motive) kojima se pojedinci rukovode u svom delovanju Razumevanje znaenja i smisla racionalnih oblika ljudskog delovanja je isto intelektualni proces

ISTORIZAM METOD RAZUMEVANJA

Veber - nauno saznanje mora biti: smisaono adekvatno i uzrono adekvatno Veber razumevanje drutvenih pojava (3 oblika):

Aktuelno razumevanje konkretnih individualnih i grupnih akcija u istorijskom prilazu Priblino ili proseno razumevanje aktuelnog znaenja drutvenih masovnih pojava Idealno-tipsko razumevanje drutvenih pojava kao optih pojava odreene vrste

ISTORIZAM METOD RAZUMEVANJA

Idealni tipovi su mentalne konstrukcije naunika koje se odnose na drutvene pojave, a isu ograniene na jedan istorijski period ili jedno drutvo, nego se javljaju u raznim drutvima i kulturama To su apstraktni teorijski modeli koje naunik gradi idealizacijom, tj preuveliavanjem i prenaglaavanjem bitnih, konstruktivnih osobina odreene vrste pojava ili ponaanja

ISTORIZAM METOD RAZUMEVANJA

Veber smatra da idealni tipovi imaju istu funkciju u naunom objanjenju kao i nauni zakoni, jer su zakoni koje su postavile socioloka i ekonomska teorija, po njemu, najbolji primer za idealne tipove Tvorci istoricizma su drutvene pojave svodili na psihiku delatnost pojedinaca, zanemarujui njihovu praktinu i drutvenu primenu

MARKSISTIKA DIJALEKTIKA

Dijalektika, kao nain spoznavanja i objanjavanja sveta zaet jo u antici Dijalektiku kao celovit sistem razvio Hegel Pet kljunih principa za razumevanje i objanjenje dijalektikog kretanja:
1. 2. 3.

4.
5.

Princip totaliteta Princip razvojnosti Princip jedinstva i borbe suprotnosti Princip prelaska iz kvantiteta u kvalitet Princip prevazilaenja negacija negacije

MARKSISTIKA DIJALEKTIKA

Marks i Engels prihvatili Hegelove dijalektike principe Svako dijalektiko saznanje kree se od neposrednog posmatranja ka apstraktnom miljenju i od ovog natrag, ka praksi Praksa nije samo osnov naunog saznanja, nego je i glavni kriterijum njegove istinitosti Naa saznanja su nuno ograniena i relativno istinita

MARKSISTIKA DIJALEKTIKA

Princip totaliteta drutvena stvarnost je celina iji su delovi meusobno povezani i uslovljeni Princip razvojnosti stvarnost je dinamina celina, kompleks procesa, a ne gotovih stvari. Drutvene pojave imaju svoj nastanak, razvoj i istorijsku perspektivu Princip jedinstva i borbe suprotnosti svaka drutvena pojava sadri dva elementa momenat identiteta (jedinstva) i model diferencijacije (razlika). Jedinstvo je relativan, a razlike su apsolutni moment, razvijaju se u polarne, a zatim nepomirljive suprotnosti gde se konfliktom ukida staro i uspostavlja novo stanje

MARKSISTIKA DIJALEKTIKA

Princip prelaska kvantiteta u kvalitet drutveno-istorijsko kretanje se odvija tako to postepeno kvantitativne promene (evolucija) na odreenom stupnju dovode do nagle promene kvaliteta, revolucije Princip prevazilaenja (negacija negacije) to je stvaralako razreenje protivurenosti ukidanje negativnog i odravanje i dalji razvoj pozitivnog

MARKSISTIKA DIJALEKTIKA

Marks je nauku tretirao kao kritikorevolucionarnu snagu ona kritikom analizom postojeeg stanja otkriva unutranje tendencije njegovog menjanja i prevazilaenja Prema marksistima, nauka ne sme biti vrednosno neutralna, mora da se bori za opte ljudske vrednosti i interese