Tehniki fakultet aak Predmet: Mainski elementi

Saric Milan 254/2011 - 1 - Smer: Mehatronika

III PROJEKTNI ZADATAK

PRORAUN ZUPASTOG PRENOSNIKA


Proraunati zupasti par 1-2 cilindrinih evolventnih zupanika sa pravim
zupcima datih u sklopu prenosnika iz II prijektnog zadatka. Poznati su sledei
podaci:
Snaga elektromotora: kW P
em
13 =
Broj obrtaja elektromotora:
1
min 1700

=
em
n
Prenosni odnosi prenosnika: 8 . 2 =
k
i , 4 . 5
2 1
=

i , 1 . 4
4 3
=

i , 9 . 4
6 5
=

i
Koeficijenti iskorienja: 97 . 0 =
k
q , 98 . 0
2 1
=

q , 99 . 0
4 3
=

q , 97 . 0
6 5
=

q
Ugao kinematskog konusa zupanika: =

0
2 1
|
Faktor preoptereenja: 1 =
Faktor duine zupca: 15 =
Materijal pogonskog zupanika: .0545
Broj zuba pogonskog zupanika: 21
1
= Z
Potreban stepen sigurnosti: 2 = s

1. Materijal pogonskog zupanika .0545 (Tabela 4.19):

Koeficijent izdrljivosti pri gnjeenju: MPa k 5 . 2 =
Tvrdoa po Brinelu: MPa HB 1500 =
Osnovni doputeni napon savijanja: MPa
sdoz
100 = o

2. Prema izrazu za proraun izdrljivosti bokova zubaca dobija se
raunska vrednost modula:

3
1
2
2 2 1
2 1 1
2 1
* * * *
* ) 1 ( * * 22 . 6
e

z k i
i P
m
d

+
=
Snaga na manjem zupaniku:
kW P P
k em
35 . 12 98 . 0 * 97 . 0 * 13 * *
2 1 1
= = =

q q
Broj obrtaja manjeg zupanika:

min
14 . 607
8 . 2
1700
1
obrtaja
i
n
n
k
em
= = =
Ugaona brzina manjeg zupanika:

1 1
1
54 . 63
30
14 . 607 * 14 . 3
30
*

= = = s
n t
e
Dozvoljena vrednost koeficijenta izdrljivosti:
MPa
s
k
k
d
25 . 1
2
5 . 2
= = =
Tehniki fakultet aak Predmet: Mainski elementi
Saric Milan 254/2011 - 2 - Smer: Mehatronika
Raunska vrednost modula:
mm m 57 . 5
54 . 63 * 21 * 15 * 10 * 25 . 1 * 4 . 5
1 * ) 1 4 . 5 ( * 10 * 35 . 12 * 22 . 6
3
2 6
3
2 1
=
+
=

Na osnovu raunske vrednosti modula, usvaja se prva vea standardna
vrednost (Tabela 4.12):
mm m 6
2 1
=

3. Geometrijske mere zupastog para:

Zupanik 1:
Prenik podeonog kruga:
mm m z d 126 21 * 6 *
2 1 1 1
= = =


Prenik temenog kruga:
mm m d d
a
138 6 * 2 126 * 2
2 1 1 1
= + = + =


Prenik podnonog kruga: mm m d d
f
6 . 111 6 * 4 . 2 126 * 4 . 2
2 1 1 1
= = =



Zupanik 2:
Broj zubaca veeg zupanika:
4 . 113 21 * 4 . 5 *
1 2 1 2
= = =

z i z , usvojeno 113
2
= z
Prenik podeonog kruga:
mm z m d 678 113 * 6 *
2 2 1 2
= = =


Prenik temenog kruga:
mm m d d
a
690 6 * 2 678 * 2
2 1 2 2
= + = + =


Prenik podnonog kruga:
mm m d d
f
6 . 663 6 * 4 . 2 678 * 4 . 2
2 1 2 2
= = =



irina zupanika: mm m b 90 6 * 15 *
2 1
= = =


Osno rastojanje: mm
d d
a 402
2
678 126
2
2 1
2 1
=
+
=
+
=

4. Izbor materijala veeg zupanika:

) 400 300 ( ) ( ) (
1 2
= HB HB
MPa HB 1200 300 1500 ) (
2
= =

Na osnovu (Tabele 4.19) usvaja se elik .0545 sa sledeim karakteristikama:

Koeficijent izdrljivosti pri gnjeenju: MPa k 5 . 2 =
Tvrdoa po Brinelu: MPa HB 1500 =
Osnovni doputeni napon savijanja: MPa
sdoz
100 = o




5. Dozvoljeni napon savijanja zubaca zupanika:
Tehniki fakultet aak Predmet: Mainski elementi
Saric Milan 254/2011 - 3 - Smer: Mehatronika


sdoz k ds
o o * =
Obimna brzina:
s
m n d
V 04 . 4
60
14 . 607 * 10 * 126
60
* *
3
1 1
= = =

t

Faktor radnih uslova:
55 . 0
04 . 4 5
1 * 5 *
1
2 1
=
+
=
+
=
V a
a a
k

Faktori a
1
i a
2
su usvajaju saglasno sa tabelom (Tabela 4.16):
5
1
= a - faktor finoe obrade
1
2
= a - faktor tanosti sklapanja optih radnih uslova

MPa
sdoz k ds
55 100 * 55 . 0 *
1 1
= = = o o
MPa
sdoz k ds
5 . 49 90 * 55 . 0 *
2 2
= = = o o

6. Naponi usled savijanja zubaca zupanika se izraunava prema
sledeem izrazu:


c
e

o
* * * *
* * * 637 . 0
3
z m
P
s
u
=

Snaga veeg zupanika:
kW P P 10 . 12 98 . 0 * 126 *
2 1 1 2
= = =

q

Faktor oblika zubaca (Tabela 4.14):
13 . 10 21
1 1
= u = z
88 . 7 113
2 2
= u = z

Parcijalni stepeni sprezanja (Tabela 4.13):
785 . 0 21
1 1
= = c z
925 . 0 113
2 2
= = c z

Ukupan stepen sprezanja:
035 . 1 925 . 0 785 . 0
2 1 2 1
= + = + =

c c c

Minimalni stepen sprezanja:
25 . 1
min
= c

Faktor sprezanja:
828 . 0
25 . 1
035 . 1
min
2 1
= = =

c
c

c


Ugaona brzina veeg zupanika:
Tehniki fakultet aak Predmet: Mainski elementi
Saric Milan 254/2011 - 4 - Smer: Mehatronika
2
1
2 1
e
e
=

i
1
2 1
1
2
76 . 11
4 . 5
54 . 63

= = = s
i
e
e
min
43 . 112
4 . 5
14 . 607
2 1
1
2
obrtaja
i
n
n = = =

Odgovarajui naponi savijanja u podnoju zupca zupanika:
MPa
z m
P
s
6 . 22
828 . 0 * 54 . 63 * 21 * 15 * ) 10 * 6 (
1 * 13 . 10 * 10 * 35 . 12 * 637 . 0
* * * *
* * * 637 . 0
3 3
3
1 1
3
2 1
1 1
1
= =
u
=

c
e

o
MPa
z m
P
s
06 . 17
828 . 0 * 76 . 11 * 113 * 15 * ) 10 * 6 (
1 * 88 . 7 * 10 * 1 . 12 * 637 . 0
* * * *
* * * 637 . 0
3 3
3
2 2
3
2 1
2 2
2
= =
u
=

c
e

o

MPa MPa
ds s
55 6 . 22
1 1
= < = o o
MPa MPa
ds s
5 . 49 06 . 17
2 2
= < = o o

Poreenjem dobijenih vradnosti sa dozvoljenim vrednostima, moe se
zakljuiti da je sa stanovita dozvoljenog napona savijanja u podnoju zupca modul
ispravno usvojen.

7. Prenik vratila na mestu montae manjeg zupanika dobija se saglasno
izrazu:

mm
P
d
r
91 . 48
54 . 63
10 * 35 . 12
* 0131 . 0 * 0131 . 0 0131 . 0
4
3
4
1
1
1
= = = =
e

mm d d
r
834 . 44 91 . 48 * 15 . 1 * ) 2 . 1 1 . 1 (
2 1
= = =
Na osnovu izraunate vrednosti usvaja se standardni prenik (Tabela 5.1):
mm d 45
1
=

8. Izbor klina za vezu zupanika i vratila:

Na osnovu usvojene vrednosti prenika vratila, a saglasno (Tabela 5.6) usvaja
se standardni klin bez nagiba (JUB M.C2.060) sa sledeim dimenzijama:

mm b 14 = ; mm h 9 =
mm t 5 . 5 = ; mm t 6 . 3
1
= (za glavinu zupanika uraenu sa zazorom)







9. Merni broj zuba:
Tehniki fakultet aak Predmet: Mainski elementi
Saric Milan 254/2011 - 5 - Smer: Mehatronika

5 . 0 ) 20 (tan *
1
1
+ = o
t
inv
z
z
w

01049 . 0 20 = = inv invo
70 . 5 5 . 0 ) 01049 . 0 364 . 0 ( *
14 . 3
21
1
= + =
w
z
Na osnovu izraunate vrednosti usvaja se najblia celobrojna vrednost:
6
1
=
w
z

10. Mera preko zuba:

) * ) 5 . 0 ( * ( * 20 cos *
1 1 2 1 1
o t inv z z m w
w
+ =


mm w 32 . 93 ) 01049 . 0 * 21 ) 5 . 0 70 . 5 ( * 14 . 3 ( * 94 . 0 * 6
1
= + =