SISTEMA

BOLESTI NERVNOG

NEUROLOGIJA

Neurologija je medicinska disciplina koja prouava oboljenja nervnog i miinog sistema jer i kod jednog i kod drugog sistema odnosno oboljenja javljaju se slabosti ili potpune oduzetosti miia (pareza i paraliza). Modani ivci: 1. u. Alfactarius 2. u. Opzicus 3. u. Oculomotorius 4. u. Trochlearis 5. u. Abduceus 6. u. Facialis
7. u. Vestibulo-cochlearis

8. u. Glossopharyngeus 9. u. Vagus 10. u. Accessorius 11. u. Trigeminus 12. u. Hypoglossi

NERVNI SISTEM

Nervni sistem je odgovoran za cjelokupnu motoriku, omoguuje komunikaciju sa vanjskim svijetom za vlastitu unutanju sredinu, upravlja radom unutanjih organa i lijezda za unutanjim luenjem. ine za CNS, PNS i autonomnog nervnog sistema. CNS smijeten je u kotanom oklopu i na taj nain zatien od mehanikih povreda, a ine ga mozak i kimena modina. Mozak je smjeten u lobanjskoj upljini (cavum cranii) koja je sa atorom malog mozga (tentorium cerebelli) podijeljena na prednju upljinu u kojoj su smjeteni prednji odnosno zadnji mozak. Mozak dijelimo na prednji (prosencephalon) i zadnji (rhombencephalon). Prednji mozak ine: veliki mozak (telencephalon), srednji mozak (mesencephalon) i meumozak (diencephalon). Zadnji mozak ine: pons, medulla oblongata, cerebellum.

VELIKI MOZAK (telencephalon). Veliki mozak ine lijeva i desna hemisfera koje su meusobno spojene uljevitim tijelom (corpus callosum). Svaka od ovih hemisfera ima svoju medijalnu, donju i bonu konveksnu povrinu. Dubokim ljebovima hemisfera je podjeljena na pet lobusa i to eoni (frontalni), tjemeni (paruetalni), zatiljni (occipitalni), sljeponicu (temporalni) i na dnu lijeba (operkulum) lei skrivena insula ili rejlovo ostrvce tronglaste povrine. Centralna upljina velikog mozga su lateralne modane komore. Graen je od bijele i sive mase i potpornog tkiva. Sivu masu velikog mozga ine kora (cortex) i subkortikalne sive mase (corpsusu triatum substantia nigra).

MEUMOZAK (diencephalon). Spaja obje hemisphere velikog mozga i prestavlja prednji i najvii dio modanog stabla. Centralna upljina diencephalona je tri modana komora. Idui dole na diencephalon se nastavlja mesencephalon koga ine kraci velikog mozga i tegnentum. Centralna upljina mu je kanal koji povezuje treu i etvrtu modanu komoru. SREDNJI MOZAK (mesencephalon). Srednji mozak se prema dole nastavlja u most, a distalnije na most se nastavlja medulla oblongata. I most i medulla oblongata ine pod etiri modane komore, krov ini mali mozak. MALI MOZAK smjeten je u zadnjoj lobanjskoj jami. ine ga lijeva i desna hemisfera malog mozga i sredinji dio crv (vermis) graen je od bijele i sive mase. Sivu masu ini kora malog mozga i subkortikalne sive mase od etiri jezgra. MEDULLA SPINALIS smjetena je u vertebralnom kanalu. Dugaka je oko 41-45 cm, debljine oko 1 cm. Malo spljotena u prednjem dijelu.U zadnjem smijeru iz nje izlazi tridesetijedan par spinalnih nerava i to osam vratnih, dvanaest grudnih, pet slabinkih, pet krstanih i jedan trtini par. Na njoj razlikujemo dva proirenja: cervikalna (intumescentia cervicalis) koje se protee od etvrtog vratnog do jednog odnosno drugog torakalnog kraljeka i lumbalno proirenje koje se protee od desetog torakalnog do prvog lumbalnog. Proirenja predstavljaju nakupine nervnih elija iji nastavci formiraju periferne nerve za gornje odnosno donje ekstremitete. Medulla spinalis zavrava se suenjem (concisom) na ijem vrhu se nalazi splet ivaca oznaeni kao (Cauda equina) konjski rep. Zavrava sa rudimentarnim ostatkom posljednjeg trtinog ivca Filum terminale. Na poprenom presjeku graena je od bijele, sive mase i potpornog tkiva.

Kroz sredinu prolazi centralni kanal Medulla Spinalis.

OVOJNICE CNS. Mozak i kimena modina su smjeteni u kotanom oklopu koji prua dobru mehaniku zatitu. Idui iz vana prema unutra, mozak i kimena modina su obavijeni sa tri ovojnice. Odmah ispod kosti je sedefasto bijela tvrda modana ovojnica sastavljena iz dva lista koji su u predijelu glave vrsto srasla, a u vertebralnom kanalu mjestimino razdvojena. Ispod nje se nalazi srednja modana ovojnica arachnoidea i konano na samoj povrini modanog tkiva, koja duboko ulazi u ljebove CNS, je mekana ovojnica ili pia matea. Izmeu ovojnica mozga se nalazi tri prostora: 1. epiduralni prostor izmeu dva lista tvrde modane ovojnice u kome se nalaze krvni sudovi, 2. izmeu tvrde i srednje ovojnice subduralni prostor ispunjen vezivom i krvnim sudovima 3. izmeu srednje i unutranje ovojnice je subarahnoidalni prostor ispunjen sa liquorom koji je u komunikaciji sa centralnim upljinama mozga i kimene modine VASKULARIZACIJA MOZGA. Mozak krv dobiva putem dva sliva prednjeg karotidnog i zadnjeg vertebralnog sliva. PREDNJI KAROTIDNI SLIV. ine ga unutarnje karotidne arterije, grane zajednike karotidne arterije koje nakon ulaska u lubanjsku upljinu na bazi mozga i prolaska kroz tvrdu ovojnicu daju veliku onu arteriju a.oftalmiku koja dovodi krv u oko, te arterije za veliki mozak a.cerebri anterior koja sa krvlju snabdijeva najvei dio donje strane hemisfere, te najistureniji dio frontalnog renja, najveu arteriju mozga a.cerbri media, koja snabdijeva krvlju najvei dio konveksiteta hemisfere medijalne strane, sve subcorticalne sive mase, meumozga i srednji mozak i prednje komunikativne arterije arteria communicans anterior, koji lee na bazi mozga koje sa istovremenim zadnjim arterijama, granama vertebralnog sliva ine Willisov estougao najveu anastomozu (vezu) prednjeg i zadnjeg sliva. Po nekima 30% krvotoka se moe nadoknaditi preko tih veza. VERTEBRALNI SLIV. ine ga vertebralne arterije, grane najee lijeve i desne potkljune arterije koje su usmjerene prema gore, nazad i ka sredini, i nakon ulaska u lobanjsku upljinu meusobno se spajaju, formirajui basilarnu arteriju koja lei u istoimenom lijebu produene modane i porisa dajui sitne granice za stablo, a zatim se dijeli u gornje i donje arterije za mali mozak (a.cerebralis superior, et inferior) i zadnje komunikativne arterije arteria communicans posterior, te arterije za occipitalne renjeve velikog mozga a.cerebri pasterior. ETIOLOGIJA NEUROLOKIH OBOLJENJA. Etiologija je disciplina koja se bavi prouavanjem uzroka nekog rada, to je u maem sluaju uzroka neurolokih oboljenja. Brojni su uzroci koji mogu dovesti do neurolokih oboljenja i sve ih svrstavamo u: 1. 2. 3. 4. 5. mehanike povrede infektivna oboljenja intoksikacije metaboloki i endokrini poremeaji alergijska i autoalergijska oboljenja

6. nasljedni poremeaji 7. poremeaji razvoja 8. tumori KLASIFIKACIJA NEUROLOKIH OBOLJENJA. Neuoroloka oboljenja u meunarodnoj klasifikaciji bolesti i uzroka smrti deset revizija (MKB 10) smjeteni su u estom poglavlju oznaeni G i brojevima od 00-99. MKB10 je izdala SZO 1991.god. i sve njene lanice su dune pridravati se ove klasifikacije. U okviru estog poglavlja bolesti nervnog i miinog sistema su razvrstane u deset podpoglavlja. Znaaj klasifikacije je prvenstveno u lakem sporazumijevanju meu zdravim radnicima, lakoj dijagnostici, uspjenijem lijeenji i rehabilitaciji oboljelih. 1. 2. 3. 4. Upale CNS Sistemske atrofije koje prvenstveno djeluju na CNS Ekstrapiramidni poremeaji kretanja Druga degenerativna oboljenja CNS 5. Demijelinizaciona oboljenja CNS 6. Epizodina i paroksizmalna oboljenja 7. Oboljenje nerava, korijena i pleksusa 8. Polineuropatije i drugi poremeaji PNS-a 9. Oboljenja mioneuralne veze i miia 10. Cerebralna paraliza i drugi paralitiki sindromi PNS. ine ga periferni nervi, 12 kranialnih (u.oftalmicus, opticus, oculamotoris, trochlearis, vestibulo-cahlearis, glossopharyngeus, vageus, accesorius i hypoglossal) i 31 par spiralnih ivaca (8 cervikalnih, 12 toracalnih, 5 lumbalnih, 5 sakralnih i 1 coccigealni ivac). AUTONOMNI NERVNI SISTEM. Bez nae volje upravlja radom unutranjih organa i lijezda sa unutranjim luenjem. ine ga simpaticus i parasimpaticus koji su meusobni antagonisti. OPTI SIMPTOMI I ZNACI OTEENJA NS. Mogu se svrstati u sljedee grupe:
1. Znaci deficita ili negativni simptomi odgovaraju privremenom ili trajnom gubitku

normalne funkcije (presjecanjem mjeovitog nerva daje gubitak motorike i serizibiliteta u njihovom inervacionom podruju) 2. Nadraajni ili pozitivni znaci posljedice su nadraajnog dejstva lezije (pritiskom na senzitivni nerv javlja se bol) 3. Znaci oslobaanja vide se kada lezija uklanja normalnu inhibitornu ulogu koju je oteena struktura ranije imala (povreda ekstrapiramidnog puta daje pojaan tonus i pojaane reflekse) 4. Fenomen adaptacije i kompenzacije javlja se kao nadoknada gubitka jedne funkcije drugom (oduzetost desne strane kod denjaka, lijeva strana postepeno preuzima funkciju desne)

MOTORNI SISTEM omoguuje odravanje ravnotee nasuprot dejstvu vanjskih sila, te pokrete pojedinih dijelova tijela i organizma u cjelini. ine ga: piramidni i ekstrapiramidni sistem. Piramidni sistem je odgovoran za voljnu motoriku, a ekstrapiramidni za nevoljnu i refleksnu motoriku. PIRAMIDNI SISTEM, ine ga motorna kora (primarna girus precentralis) i sekundarna kora (girus paracentralis). Motorna kora graena je od dinovskih motornih elija iji nastavci formiraju piramidni puti zavravaju na motornim elijama jedara kranijalnih nerava u modanom stablu, prethodno se ukrstivi. Vei dio vlakana piramidnog puta nastavlja dalje prema dole i na granici produene i kimene modine 95% vlakana se ukrsti. Odlaze u bone vrpce kimene modine kao put tractus korticospinalis lateralis i zavrava na motornim elijama prednjih rogova kimene modine odgovarajuih segmenata. 5% vlakana se ne ukrsti na granici izmeu produene i kimene modine, nastavi se sputati vrpcama kimene modine kao tractus corticospinalis medialis i zavravaju na motornim elijama prednjih rogova kimene modine, prethodno se ukrstivi. Miini sistem je izvrni organ motornog sistema. SENZIBILITET. To je svjesno prepoznavanje draenja perifernih zavrnih organa impulsa to nastaju njihovim draenjem, koji se prenose putem perifernih nerava do cerebrospiralne osovine i zatim senzitivnim putevima do senzitivne kore u kojoj se vri prepoznavanje i sinteza. Senzibilitet stavlja individuu s okolinom i sopstvenom unutranjom sredinom. Senzibilitet dijelimo na: 1. Povrni eksterocitivni, koji prima impulse s povrine tijela, iz koe i sluznice za dodir, bol i temperaturu, 2. Duboki proprioceptivni koji prima impulse iz dubljih tkiva i obavijetava o meusobnom poloaju dijelova tijela, orjentaciji tijela u prostoru, osjeaj vibracija, pritisku i bolu u dubokim tkivima, 3. Visceralni interoceptivni senzibilitet, koji prenosi senzacije iz unutranjih organa. Povrni senzibilitet se prenosi putem tri neurona. Prvi neuron ine ganglijske senzitivne elije spinalnih ganglija, zadnjih spinalnih korijenova, odnosno senzitivne ganglije kranijalnih nerava. Drugi neuron ine senzitivne elije zadnjih rogova medulla spiralis, odnosno senzitivne elije jedara kranijalnih nerava koje ine tractus spinothalamic, kome se prikljuuju senzitivna vlakna jedara kranijalnih nerava i zavravaju na prednje lateralnom jedru talamusa. Trei neuron ine senzitivne elije talamusa i njihovi nastavci koji formiraju put tractus talamocorticalis, ija vlakna zavravaju na senzitivnim elijama kod senzornih kortikalnih centara (girus postentralis). Prvi neuron za duboki senzibilitet su ganglijske elije spiralnih ganglija i ganglija kranijalnih nerava i njihovi nastavci koji nakon ulaska u medullu spinalis, odnosno u zadnje vrpce se penju prema gore kao fasciculus gracilis et fasciculus cuneatus i zavravaju na istoimenim jedrima poetnog dijela produene modine i to njene stranje strane. Drugi neuron senzitivne elije ovih jedara i njihovi nastavci nakon ukrtanja formiraju lemniscus medialis ija vlakna zavravaju na prednjem lateralnom jedru talamusa. Lemniscus medialisu u modanom stablu se prikljuuju vlakna iz senzitivnih jedara kranijalnih ivaca. Trei neuron je tractus talamo corticalis.

ISPITIVANJE DUBOKOG SENZIBILITETA. Karakteristike oteenja centralnog motornog neurona: 1. Pojaan toreus hipertonija 2. Pojaani refleksi hiper-refleksija 3. Nema atrofije miia sem u sluaju dugotrajnog inaktiviteta 4. Prisutni patoloki refleksi KARAKTERISTIKE OTEENJA PERIFERNOG MOTORNOG NEUORONA 1. 2. 3. 4. Smanjen tonus hipotonija Hiporefleksija ili arefleksija Prisutna atrofija Nema patolokih refleksa

ISPITIVANJE SENZIBILITETA - POVRNI SENZIBILITET - DUBOKI SENZIBILITET Postoji vie metoda ispitivanja dubokog senzibiliteta, a kliniki se najvie primjenjuju: 1. Proba prst nos, peta koljenom. Ako postoji oteenje dubokog senzibiliteta, cilj se podbacuju ili prebacuje. 2. Tandem hod je hod po pravoj liniji stopalo do stopala. Ako postoji oteenje senzibiliteta dolazi do skretanja lijevo ili desno ili pacijent pada. 3. Rambergova proba bolesnik postavi noge jednu uz drugu, ruke uz tijelo, zatvori oi. Ako postoji lezija u sredinjem dijelu malog mozga, bolesnik se rui. MIINI REFLEKSI. Miini refleks je odgovor miia na vanjsku dra bez uea nae volje i uvijek isti na podraaj istih refleksa. Miinih refleksa imamo onoliko koliko i miia. Da bi miini refleks bio mogu potrebna je ouvanost refleksnog luka koga ine:
-

Miino vlakno, Afererntni neuron, Primarnni refleksni centar u zadnjim rogovima medulla spinalis, Inter neuron koji spaja primarni refleksni centar u zadnjim rogovima medulle spinalis i motorne elije u prednjim rogovima Eferentni neuron koji spaja prednje rogove i miino vlakno (nastavci motornih elija prednjih rogova medulla spinalis).

Miine reflekse dijelimo na fizioloke i patoloke. Fizioloke reflekse dijelimo: -povrne, kono miine i duboke miine reflekse. Ispitivanje miinih refleksa na gornjim i donjim. Na gornjim ekstremitetima ispitujemo refleks tricepsa, brachi bicepsa i brachio radialis. Na donjim ekstremitetima ispitujemo refleks quadriceps femoris, m.triceps surae (ahilov refleks) i Patelarni refleks. PATOLOKI REFLEKS. Patoloki refleksi se ne javljaju kod neuroloki zdrave osobe, a javljaju se kod patolokih stanja CNS-a. Najee kliniki koriteni i koji sigurno ukoliko je pozitivan, ukazuje na oteenje centralnog motornog neurona, je refleks Babinskog. Izvodimo ga isto kao plantarni refleks i dobijemo dorzifleksiju palca stopala i lepezasto irenje ostalih prstiju. Ukoliko je Babinski nejasan, koristimo modifikaciju po Oppenheimu. Izvodi se tako to kaiprstom i palcem uz pritisak idemo niz koljeninu kost uz istovremeno izvoenje plantarnog refleksa. Ako postoji najminimalnija oteenja centralnog motornog neurona modifikacijom po Oppenheimu, Babinski je pozitivan.

POMONE DIJAGNOSTIKE METODE NEUROLOGIJE LIQUOR Liquor je bistra bezbojna tenost iju grau ine 99% voda i 1% ostali sastojci (eer, bjelanevine, elektroliti i elijski elementi mononuklearni kojih normalno u cm3 liquora ima 35. Povean broj ovih elija se zove pleocitor. U zdravog odraslog ovjeka ima 140-180 cm 3 liquora. Najvanija mu je mehanika uloga mada ima neznatnu metaboliku ulogu. Liquor se stvara u horoidnim pleksusima bonih komora i to 50% sekrecijom, a 50% liquora se stvara filtracijom iz tkiva mozga. Nalazi se najveim dijelom u subarahnoidalnom prostoru. Mozak potpoljen u ovu tenost jednostavno pliva u njoj. Da bi liquor dobili u dijagnostike svrhe potrebno je uraditi lumbalni ili suboccipitalnu punkciju. LUMBALNA PUNKCIJA Indikacije za lumbalnu punkciju su dijagnostike pretrage liquora. Kontraindikacije su infekcije koe ili drugih tkiva u podruju punkcije te tumori zadnje lobanjske jame koji zbog nagle dekompresije mogu dovesti do protruzije malog mozga i do nagle smrti. Suboccipitalna punkcija se vrlo rijetko radi. Od drugih dijagnostikih metoda koriste se: -

Radiografija CT MR Ventrikulografija Cerebralna audiografija Mijelografija Elektrodijagnostika, Elektroencefalografija (EEG), ehoencefografija Biopsija. LOKALIZACIJOM MEDULLI

BOLESTI I POREMEAJI SA PRETENOM SPINALIS - POVREDE MEDULLAE SPINALIS

Kimena modina moe biti povreena direktno povrede otrim predmetom, metkom ili geleri granate ili indirektne povrede posredstvom prljenova. POTRES (CORNOTIA) KIMENE MODINE To je najlaki vid povrede, a nastaje kao rezultat pada sa visine ili kao rezultat udarca tupim predmetom u predijelu kime. Makroskopskim i mikroskopskih promjena na tkivu kimene modine se ne vidi. Kliniki se manifestuje osjeajem bola motornom slabosti. Poremeajem u senzibilitetu ispod nivoa lezije. Simptomi su prolaznog karaktera, traju najvie 72 sata, rijetko due i ne ostavljaju nikakve posljedice. Lijeenje je mirovanjem, eventualno analgeticima.

KONTUSIJA (NAGNJEENJE) KIMENE MODINE Obino je rezultat teih povreda kimenog stuba, odnosno povreda prljenova koji sekundarno zbog pritiska oteuju tkivo kimene modine. Ispod nivoa lezije dolazi do oteenja motorike senzibiliteta uz pojavu bolova razliitog intenziteta. U zavisnosti od stepena nagnjeenja razliit je i intenzitet oteenja motorike senzibiliteta. Simptomi mogu trajati sedmicama pa i mjesecima uz trajne posljedice. Lijeenje hirurko (ako postoje prelomi) i dislokacija prljenova ili dijelova prljena i simptomatska. DIREKTNE POVREDE KIME MODINE One su najee posljedica uboda noem, metkom ili gelerom granate. Povrijeeni pada kao pokoen zbog potpune oduzetosti donjih ekstremiteta koja je flacidnog ili mlitavog tipa. Miini tonus je snien ili je potpuno ugaen. Senzibilitet je ugaena za sve kvalitete, monotorni refleksi ugaeni, funkcija sfingtera oteena. Ova faza se naziva fazom spiralnog oka koja traje do par sati, a zatim se razvija spastina paraplegija sa svim znakovima oteenja centralnog motornog neurona. INDIREKTNE POVREDE KIMENE MODINE One su rezultat povreda kotanog dijela vertebralnog kanala koji sekundarno dovode do povrede medulla spiralis usljed obavljanja okreta nakon povrede. Najee se deavaju u mirnodopskim uslovima (saobraajne nesree, rudarske nesree, pad sa visine). UPALE KIMENE MODINE Najee su izazvane virusima, neto rijee bakterijama i drugim uzronicima. Ukoliko se upalni proces iri u transferzalnom smijeru i zahvata cijelu povrinu jednog segmenta govorimo o transferzalnom mijelitisu. Ako upalni proces zahvati nekoliko segmenata tada govorimo o difuznom mijelitisu. Najei uzronici mijelitisa su virusi i to iz gripe arbo virusa. Kliniki pored znakova opteg infektivnog oboljenja (opta slabost, gubitak apetita, gubitak tenosti i preznojavanje) javljaju se i neuroloki znaci u poetku bolesti, trnjenje i parastezije donjih ekstremiteta, miina slabost koja obino prelazi u teku, paraparezu ili paraplegiju. Javljaju se bolovi koji su du zahvaenih nerava (pojasni bolovi u predjelu eludca i bolovi du oba ekstremiteta). Senzibilitet je oslabljena ili ugaena za sve kvalitete. LIJEENJE. Ako se radi o bakterijskom mijelitisu ide se ciljano sa antibiogramom i antibiotik na koji je bakterija najvie osjetljiva. Kod virusa uglavnom idemo sa simptomatskom terapijom eventualno i sa kortikosteroidima.

MENINGITIS Upale modanih ovojnica mogu biti izazvane virusima, bakterijama i gljivicama. Najee su virusne upale. Kod upale modanih ovojnica razvijena klinika slika javlja se tri simptoma: 1. Ukoen vrat 2. Glavobolje 3. Povraanje Ukoen vrat se javlja kao rezultat rigidnosti vratne muskulature to mehaniki imobilizira vratnu kimu i na taj nain je titi od istezanja kako kime tako i korijenova i spreava pojavu modanog bola. Glavobolje su uporne, stalne, izrazito jake i bol se moe iriti du kimenog stuba sve do donjeg ekstremiteta. Povraanje je u mlazu i bez nagona. Uz navedene simptome javljaju se i poviena temperatura i opta slabost i malaksalost, senzibilitet za sve kvalitete oslovljen, motorna slabost po perifernom tipu. Pozitivni su i drugi memingealni znaci. NEUROSIFILIS Spada u grupu parenhimatoznih oboljenja. U posljednje vrijeme ovo je rijetko oboljenje. Uzronik je treponema pallidnim i prenosi se seksualnim kontaktom. Neurosifilis moe da zahvati bilo koji dio CNS-a, ali najea lokalizacija je donji tarakalni i gornji slabinski segment modane kimine. Patoloki proces zahvata zadnje snopove i zadnje korijenove i javlja se umjereno zadebljavanje meninge na tim mjestima. ee se javlja kod mukarca nego kod ena. Period inkubacije je 8-12 godina mada bolest moe da se javi i 1-30 godina, makar primarnog sifilisa. Najee se javlja u etvrtoj ili petoj deceniji ivota. Kliniki se manifestuje promjenama na zjenicama. Zjenice su nejednake anizokorine, ne reaguju na svjetlost, ouvane reakcije na akomodaciju i konvergenciju (Angel Robinsonov znak), to je patenomino za sifilis. Javljaju se pojaani bolovi u visini oteenih korijenova segmenata motornih slabosti ispod nivoa lezije (donji ekstremite), tonus miia oslabljen, refleksi snieni (najprije se gasi ahilov refleks, a zatim i patelarni). Zbog oteenja dubokih senzibiliteta javljaju se ataksija, hod je nesiguran, slian hodu pijanog ovjeka. Ako doe do zahvatanja optikog nerva moe da nastupi sljepilo. Na zglobovima se javljaju promjene uz pojavu atrofije i otoka. Serum je pozitivan na treponemu (VDRLT) LIJEENJE: antibiotici, lijek izbora penicilin. MULTIPLA SKLEROZA Oboljenje pogaa sve dijelove CNS-a, karakterie se rasutim aritima demijelinizacije na ijim mjestima buja formirajue sklerozne ploe, po emu je bol i dobila ime. Karakterie se fazama poboljanja i stabilizacije bolesti pri emu sadanje poboljanje ne dostigne nivo prethodnog to ukazuje na stalno napredovanje bolesti. ee oboljevaju ene i to u periodu od 15 do 30 godina ivota. Oboljeva 1:1500-2000 stanovnika. Najee se javljaju u podrujima umjerene kontinentalne klime, odnosno oko 23 paralele geografske irine, gdje spada i Bosna i Hercegovina. Uzrok bolesti je nepoznat, ali se smatra da infektivnim, alergijskim i autoalergijskim genetski faktor i psiholoke traume imaju znaaj u nastanku ove bolesti. Simptomi se obino poinju javljati u treoj ili etvrtoj deceniji ivota, mada su zabiljeeni

sluajevi i kod osoba mlaih od 14 godina. Bolest obino poinje osjeajem umora i nakon lakeg fizikog napora slabostima naroito u donjim ekstremitetima, trnjenjem u stopalima, te kratkotrajne pojave dvoslika (diplopsia). Kod razvijene klinike slike karakteristian je ________________ simptoma: mistagmus intencioni tremor i skandiran govor. Tonus i miini refleks su oslabljeni. Pareze rjee paralize miia. Vistagmus su ritmiki nevoljni pokreti onih jabuica i intencioni tremor je fini tremor koji se javlja kod pribliavanja cilju. Skandiran govor je izdvajanje pojedinih slogova i naglaavanje u rijei. Liquor nije pato__________. Dijagnoza se iskljuivo postavlja na osnovu MR. Bolest ima progresivan tok. LIJEENJE: visoke doze kortikosteroida, imunosufersivi.

FUNIKULARNA MIJELOZA To je degenerativno oboljenje kimene modine perifernih nerava i mozga. Uzrok bolesti avitaminoza B12. Vitamini B12 se rasporeuje preko sluznice eludca te najee oboljenja sluznice eludca dovodi do ove bolesti. Cianokobalamin (B12) igra znaajnu ulogu u metabolizmu proteina, sintezi eritropoezi, te u ishrani nervnog tkiva. Patoloki proces kod funkcionalne mijeloze najee zahvata zadnju polovinu bonih snopova, zadnje snopove i zadnje korijenove spinalnih nerava. Kliniki se manifestuje miinim slabostima ispod nivoa lezije. Po tipu oteenja centralnog motornog neurona zbog zahvatanja zadnjih vlakana uz pojavu oteenja perifernih motornih neurona zbog zahvatanja zadnjih korijenova spiralnih nerava. U poetku miini refleksi pojaani, pojaan tonus, senzibilitet je oteen po tipu oteenja dubokog senzibiliteta zbog zahvaenosti zadnjih snopova opteen je i senzibilitet taktilne diskriminacije. LIJEENJE: davanje vitamina B12. AMIOTROFINA LATERALNA SKLEROZA Javlja se sporedino izmeu etrdesetih i ezdesetih godina ivota, ee kod mukaraca. Radi se o kombinaciji spiralne miine astrofije i degeneracije piramidnih puteva. Javlja se astrofija precentrali girusa i medulla oblongate. Vlakna piramidnih puteva su degenerativno izmijenjena naroito u cervikalnom segmentu. Astrofija nervnih elija u prednjim rogovima kimene modine te astrofije motornih elija u jedrima kranialnih nerava modanog stabla. Klinika slika je obiljeena astrofijom i pojaanim tonusom miia. Javljaju se fascikulacije (nevoljne kontrakcije i trzaji pojedinih miinih vlakana). Javljaju se ak i u miiima koji nisu paretini. Zbog atrofije miia ___________ i jednjaka oteano je gutanje. Naroito su izraene atrofije miia ake i podlaktice. Nakon toga se razvija spastina parapareza donjih ekstremiteta. Bolest napreduje mnogo bre nego sama spiralna miina atrofija i bolest ima lou prognozu i samo jedna treina preivi vie od 5 godina. Terapija je simptomatska. LIRINGO MILIJA I BULMIJA To je oboljenje iji je patoloki substrat stvaranje upljina u kimenoj, odnosno produenoj modini. Uzroke nastanka dijelimo u primarne (poremeaji u razvoju) i sekundarne koji su rezultat trome kimene modine na ijem se mjestu nakon resorpcije oteenog tkiva stvara

upljina. Najea lokalizacija su donji cervikalni i gornji tarakalni segmenti. Izuzetno rijetko donji dijelovi su oblongate. upljine su uspunjene ukastom seroznom tenou iji pritisak na okolno zdravo tkivo moe poveati leziju. Prve klinike manifestacije su smetnja senzibiliteta i motorike na gornjim ekstremitetima (zahvaeno cervikalno proirenje). este su opekotine na akama kod ena te povrede aka kod mukaraca. Vrlo brzo se javljaju atrofije miia. Zbog estih povreda javljaju se kontrakture zglobova obje ake. TUMORI ETVRTE KOMORE Najei ___________________ koji zbog zatvaranja otvora na etvrtoj komori dovode vrlo rano do povienog intracran pritiska to se manifestuje povraanjem, glavoboljom i stazom papile optikog ugla. Ponto cerebralni ugao zatvaraju sa zadnje strane prednja strana cerebralna, bona strana porisa i medulla, a sa prednje strane piramida sljepoone kost. Ispunjen sa cerebrospiralnom tenou i u njemu se nalaze kranijalni nervi 5-11, a labirinti i Dandijeva vena. Najei tumori su neurinom i to najee akustinog ivca. Prvi simptomi prisustva neurinoma je um u uhu (tinitus). Tumor je benigan, veoma sporog rasta. Zbog kompresija na okolne nerve moe da izazove simptome od strane odgovarajuih nerava ili struktura.

POREMEAJI FUNKCIJE CEREBELUMA I OBOLJENJE CEREBELUMA Mali mozak je smjeten u zadnjoj lobanjskoj jami i zajedno sa mostom oblongatom ini zadnji mozak. ine ga lijeva i desna hemisfera i sredinji dio crv (venus). Graen je od bijele i sive mase potpornog tkiva. Bijela masa je sistematizovana u puteve. Sivu masu ini kora. ENCEFALITIS To je upala modanog tkiva, najee uzrokovana virusima. Razlikujemo dvije grupe: primarni encefalitis izazvan direktnom infekcijom tkiva, najee virusnim ili nekim drugim infektivnim ageusima i parainfektivni encefalitis koji je rezultat imunoloke reakcije CNS-a na optu virusnu ili drugu upalu, ili je rezultat postvakcionalne reakcije. Kod primarnog encefalitisa upalne reakcije su uglavnom u sivoj masi, dok kod parainfektivne se proces odvija na mijelinskoj ovojnici odnosno u bijeloj masi. Klinike se manifestuje simptomima opte upale praen glavoboljama razliitog intenziteta, povraanju, poremeajima svijesti razliitog stepena, u nekim sluajevima poremeajima percepcije, miljenja, panje, pamenja. Neuroloki deficit u smislu poremeaja motorike i senzibiliteta je razliit. Dijagnoza se postavlja na osnovu klinike slike EEG i CT. Terapija: ako je pacijent u komi postupa se po pravilu postupka sa komatoznim bolesnikom. Daju se antiendematozna sredstva, simptomatska terapija. Kod virusnog antibiotici mogu da se daju preventivno. Bakterijski je vrlo rijedak.

EPILEPSIJA Epilepsija je naglo nastala i prolazni poremeaj funkcije mozga koji isto tako naglo prestaje i ima tendenciju ponavljanja. Dijelimo je na simptomatske iji je uzronik poznat i idiopatsku iji je uzrok nepoznat. Smatra se da na hiljadu stanovnika ima 3,7% oboljelih od epilepsije i da se na sto hiljada bolesnika u toku jedne godine javi oko 31 novi oboljeli. Tri su osnovna etioloka faktora u nastanku epilepsije: 1. Individualna predispozicija 2. Postojanje epileptogene lizije 3. Lokalni i generalizovani elementi promjene ili biohemijske koje djeluju na epileptogenu liziju. Najei uzroci su traume, tumor i infektivna oboljenja mozga, cerebrovaskularni poremeaji, oboljenja srca koji su izvor embolije CNS-a. S obzirom na napade, odnosno kliniku sliku, epilepsije dijelimo na: 1. Generalizovani napadi (Grand mal i pti mal) 2. Parcijalni napadi 3. Epileptiki status GRAND MAL u narodu poznata kao padavica ili velika epilepsija. Napad prolazi kroz tri faze: Tonika koja poinje iznenada sa gubitkom svijesti, padom obino na lea uz spazam svih miia. U ovom periodu javlja se krik zbog kontrakcije raspiratorne muskulature i izbacivanje zraka pod velikim pritiskom. Pacijent prestaje disati i cijanotian je. Ova faza traje 15-20 sekundi. Na kraju ove faze tonus miia poputa. Javlja se najprije tremor koji prelazi u toninokonine reakcije koje su ritmine i sinhrone. Pacijent uspostavlja disanje, normalnu boju lica, na ustima se pojavljuje obino krvava pjenica, a zbog poputanja sfiknter esto dolazi do umokravanja. U ovoj fazi pacijent dolazi svijesti. Faza traje 30-60 sekundi, nakon ega nastupa faza relaksacije u kojoj pacijent obino zaspi. PTI MAL (apsaus) je kratkotrajni prekid kontinuiteta svijesti pri emu zapoeta radnja se nakratko zaustavlja ili refleksno nastavlja. Traje par sekundi i za taj period osobe imaju amneziju.

STATUS EPILEPTICUS To je stanje kada jedan epileptiki napad bez svog prethodnog zavretka, prelazi u drugi ili se pri napadu ponavljaju i vremenskom periodu kraem od pet minuta. Ukoliko se terapijski ne intervenie i ne prekine se __________ zbog iscrpljenosti respiratorne muskulature dolazi do zastaja disanja i smrti. Parcijalni (ogranieni) epileptiki napadi su ogranieni napadi koji mogu biti ili toniki ili tonino klonini. Obino ogranieni na jedan dio tijela ili na polovinu tijela. Ponekad se ovi ogranieni epileptiki napadi mogu proiriti na cijelo tijelo, te dobijamo generalizovan napad. LIJEENJE:1. pravilna ishrana sa dosta vitamina, apsolutna zabrana alkohola, manje unoenje soli, tenosti i izbjegavanje tekih fizikih napora, digih izlaganja suncu. 2. od antiepileptika daju se derivati barbiturata (fenabarbiton), derivati karmabazepina (tegretol), valproine kiseline na balproat, te antiepileptici novijeg reda.