3.

Metoda najmanjih kvadrata

3.1. Diskretni slucaj
Neka je funkcija f zadana na diskretnom skupu tocaka x
0
, . . . , x
n
i neka je za
n m zadana aproksimacijska funkcija
(x, a
0
, . . . , a
m
).
Funkcija odreduje se iz uvjeta da suma kvadrata razlika izmedu funkcije i aproksi-
macijske funkcije u cvorovima bude minimalna, tj. moramo minimizirati S,
S =
n

k=0
(f(x
k
) (x
k
))
2
min .
Ovu funkciju S interpretiramo kao funkciju nepoznatih parametara
S = S(a
0
, . . . , a
m
).
Ocito je uvijek S 0, bez obzira kakvi su parametri. Dakle, zadatak je minimizirati
funkciju S kao funkciju vise varijabli a
0
, . . . , a
m
. Nuzni uvjet ekstrema je
S
a
k
= 0, k = 0, . . . , m.
Dobili smo tzv. sustav normalnih jednadzbi.
Ilustrirajmo to sada na slucaju kada je aproksimacijska funkcija pravac:
Zadane su tocke (x
0
, f(x
0
)), . . . , (x
n
, f(x
n
)) koje po diskretnoj metodi najman-
jih kvadrata aproksimiramo pravcem
(x) = a
0
+ a
1
x.
Greska aproksimacije u cvorovima koju minimiziramo je
S = S(a
0
, a
1
) =
n

k=0
(f(x
k
) (x
k
))
2
=
n

k=0
(f(x
k
) a
0
a
1
x
k
)
2
min .
3.1. DISKRETNI SLU

CAJ 29
Nadimo parcijalne derivacije po prametrima a
0
i a
1
:
0 =
S
a
0
= 2
n

k=0
(f(x
k
) a
0
a
1
x
k
),
0 =
S
a
1
= 2
n

k=0
(f(x
k
) a
0
a
1
x
k
)x
k
.
Dijeljenjem s 2 i sredivanjem po nepoznanicama a
0
, a
1
, dobivamo linearni sustav
a
0
(n + 1) + a
1
n

k=0
x
k
=
n

k=0
f(x
k
)
a
0
n

k=0
x
k
+ a
1
n

k=0
x
2
k
=
n

k=0
f(x
k
)x
k
,
pa je
a
0
=

n
k=0
x
2
k

n
k=0
f(x
k
)

n
k=0
x
k

n
k=0
f(x
k
)x
k
(n + 1)

n
k=0
x
2
k
(

n
k=0
x
k
)
2
,
a
1
=
(n + 1)

n
k=0
x
k
f(x
k
)

n
k=0
x
k

n
k=0
f(x
k
)
(n + 1)

n
k=0
x
2
k
(

n
k=0
x
k
)
2
. (3.1)
Za funkciju mozemo uzeti i funkciju s opcenitim baznim funkcijama

0
, . . . .
m
(x) = a
0

0
(x) + a
1

1
(x) + + a
m

m
(x).
U tom slucaju
S =
n

k=0
_
f(x
k
)
m

i=0
a
i

i
(x
k
)
_
2

S
a
j
= 2
n

k=0
_
f(x
k
)
m

i=0
a
i

i
(x
k
)
_
(
j
(x
k
)) = 0,
pa dobijemo sustav
a
0

0
,
0
+ a
1

1
,
0
+ + a
m

m
,
0
= f,
0

a
0

0
,
1
+ a
1

1
,
1
+ + a
m

m
,
1
= f,
1

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
a
0

0
,
m
+ a
1

1
,
m
+ + a
m

m
,
m
= f,
m

, (3.2)
gdje je za funkcije g i h, g, h =

n
k=0
g(x
k
)h(x
k
).
Funkcija moze i nelinearno ovisiti o parametrima. U tom slucaju cesto
mozemo jednostavnim transformacijama problem transformirati u linearni problem
najmanjih kvadrata:
30 3. METODA NAJMANJIH KVADRATA
(a) Funkcija
(x) = a
0
e
a
1
x
linearizira se logaritmiranjem
(x) = ln (x) = ln a
0
+ a
1
x, y
k
= ln f(x
k
), k = 0, . . . , n,
pa dobivamo linearni problem najmanjih kvadrata

S =

S(b
0
, b
1
) =
n

k=0
(y
k
(x
k
))
2
=
n

k=0
(y
k
b
0
b
1
x
k
)
2
min,
gdje je
b
0
= ln a
0
, b
1
= a
1
.
(b) Funkcija
(x) = a
0
x
a
1
linearizira se logaritmiranjem
(x) = log (x) = log a
0
+ a
1
log x, y
k
= log f(x
k
), k = 0, . . . , n.
Drugim rijecima, dobili smo linearni problem najmanjih kvadrata

S =

S(b
0
, b
1
) =
n

k=0
(y
k
b
0
b
1
log x
k
)
2
min,
gdje je
b
0
= log a
0
, b
1
= a
1
.
(c) Funkcija
(x) =
1
a
0
+ a
1
x
linearizira se na sljedeci nacin
(x) =
1
(x)
= a
0
+ a
1
x, y
k
=
1
f(x
k
)
, k = 0, . . . , n.
Pripadni linearni problem najmanjih kvadrata je

S =

S(a
0
, a
1
) =
n

k=0
(y
k
a
0
a
1
x
k
)
2
min .
(d) Funkciju
(x) =
x
a
0
+ a
1
x
3.1. DISKRETNI SLU

CAJ 31
mozemo linearizirati na vise nacina. Prvo mozemo staviti
(x) =
1
(x)
= a
0
1
x
+ a
1
, y
k
=
1
f(x
k
)
, k = 0, . . . , n.
Pripadni linearni problem najmanjih kvadrata je

S =

S(a
0
, a
1
) =
n

k=0
(y
k
a
0
1
x
k
a
1
)
2
min .
Moze se koristiti i sljedeci nacin
(x) =
x
(x)
= a
0
+ a
1
x, y
k
=
x
k
f(x
k
)
, k = 0, . . . , n.
Pripadni linearni problem najmanjih kvadrata je

S =

S(a
0
, a
1
) =
n

k=0
(y
k
a
0
a
1
x
k
)
2
min .
(e) Funkcija
(x) =
1
a
0
+ a
1
e
x
linearizira se stavljanjem
(x) =
1
(x)
= a
0
+ a
1
e
x
, y
k
=
1
f(x
k
)
, k = 0, . . . , n.
Pripadni linearni problem najmanjih kvadrata je

S =

S(a
0
, a
1
) =
n

k=0
(y
k
a
0
a
1
e
x
k
)
2
min .
Primjer 3.1. Metodom najmanjih kvadrata odredite polinome prvog i drugog stup-
nja koji aproksimiraju podatke
x
k
0 0.4 0.8 1.2 1.6 2.0
f(x
k
) 0.21 1.25 2.31 2.70 2.65 3.20
.
Rjesenje. 1) P
1
: (x) = a
0
+ a
1
x
n = 5,
5

k=0
x
k
= 6,
5

k=0
x
2
k
= 8.8,
5

k=0
x
k
f(x
k
) = 16.228,
5

k=0
f(x
k
) = 12.32.
Iz (3.1) imamo
a
0
=
8.8 12.32 6 16.228
6 8.8 36
= 0.6576, a
1
=
6 16.228 6 12.32
6 8.8 36
= 1.3957,
32 3. METODA NAJMANJIH KVADRATA
pa je (x) = 0.6576 + 1.3957x.
2) P
2
: (x) = a
0
+ a
1
x + a
2
x
2
Ako u sustav (3.2) stavimo m = 2 i
0
(x) = 1,
1
(x) = x,
2
(x) = x
2
imamo
a
0
(n + 1) + a
1

5
k=0
x
k
+ a
2

5
k=0
x
2
k
=

5
k=0
f(x
k
)
a
0

5
k=0
x
k
+ a
1

5
k=0
x
2
k
+ a
2

5
k=0
x
3
k
=

5
k=0
f(x
k
)x
k
a
0

5
k=0
x
2
k
+ a
1

5
k=0
x
3
k
+ a
2

5
k=0
x
4
k
=

5
k=0
f(x
k
)x
2
k
,
pa iz

5
k=0
x
3
k
= 14.4,

5
k=0
x
4
k
= 25.0624,

5
k=0
f(x
k
)x
2
k
= 25.1504 imamo
6a
0
+ 6a
1
+ 8.8a
2
= 12.32
6a
0
+ 8.8a
1
+ 14.4a
2
= 16.228
8.8a
0
+ 14.4a
1
+ 25.0624a
2
= 25.1504
.
Rjesenje sustava je a
0
= 0.2475, a
1
= 2.9337, a
2
= 0.769 pa je polinom (x) =
0.2475 + 2.9337x 0.769x
2
.
3.1. DISKRETNI SLU

CAJ 33
Programska realizacija
p1 ListPlot0, 0.21, 0.4, 1.25, 0.8, 2.31,
1.2, 2.70, 1.6, 2.65, 2.0, 3.20, PlotStyle PointSize0.02
0.5 1 1.5 2
0.5
1.5
2
2.5
3
Graphics
Slika 3.1.
Fit0, 0.21, 0.4, 1.25, 0.8, 2.31,
1.2, 2.70, 1.6, 2.65, 2.0, 3.20, 1, x, x
0.657619 1.39571 x
p2 Plot0.6576190476190477` 1.3957142857142855` x, x, 0, 2
0.5 1 1.5 2
1.5
2
2.5
3
3.5
Graphics
Slika 3.2.
34 3. METODA NAJMANJIH KVADRATA
Fit0, 0.21, 0.4, 1.25, 0.8, 2.31,
1.2, 2.70, 1.6, 2.65, 2.0, 3.20, 1, x, x
2
, x
0.2475 2.93366 x 0.768973 x
2
p3 Plot0.2475000000000004` 2.9336607142857134` x 0.768973214285714` x
2
, x, 0, 2
0.5 1 1.5 2
0.5
1
1.5
2
2.5
3
Graphics
Slika 3.3.
Showp1, p2, p3
0.5 1 1.5 2
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
Graphics
Slika 3.4.
Primjer 3.2. Odredite vezu oblika (x 1)
a
= 2(3y + 5)
b
za podatke
x
k
1.30 1.35 1.40 1.50 1.58
y
k
5.10 4.00 2.60 1.00 0.33
.
3.1. DISKRETNI SLU

CAJ 35
Rjesenje. Linearizacijom dobijemo
a ln(x 1) = ln 2 + b ln(3y + 5) ln(3y + 5) =
ln 2
b
+
a
b
ln(x 1),
pa ako stavimo
y
k
= ln(3y
k
+ 5), x
k
= ln(x
k
1) i a
0
=
ln 2
b
, a
1
=
a
b
imamo linerani problem najmanjih kvadrata

S =

S(a
0
, a
1
) =
4

k=0
( y
k
a
0
a
1
x
k
)
2
min .
Pripadna tablica za x
k
i y
k
je
x
k
1.204 1.0498 0.9163 0.6931 0.5447
y
k
3.0106 2.8332 2.5494 2.0794 1.7901
pa je
n = 4,
4

k=0
x
k
= 4.4079,
4

k=0
x
2
k
= 4.1684,
4

k=0
x
k
y
k
= 11.3514,
4

k=0
y
k
= 12.2627.
Iz (3.1) a
0
= 0.7647, a
1
= 1.9146 pa je trazena veza
(x 1)
1.7354
= 2(3y + 5)
0.9064
.
Zadaci za vjezbu
1. Metodom najmanjih kvadrata odredite parametre p i q tako da funkcija
y =
1
px
2
+q
najbolje aproksimira tablicu:
x
k
0 1 1.5 2
y
k
1 0.5 0.4 0.2
. (rj. y =
1
0.963x
2
+0.879
)
2. Odredite funkcionalnu zavisnost oblika
x
ax+b
koja najbolje aproksimira tablicu:
x
k
15 20 30 40
y
k
15.4 16.3 17.2 17.8
. (rj. y =
x
0.524x+0.17
.)
3. Odredite vezu oblika (x 1)
a
= 4(2y + 1)
b
ako je
x
k
1.30 1.35 1.40 1.50 1.58
y
k
5.10 4.00 2.60 1.00 0.33
. (rj. (x 1)
4.115
= 4(2y + 1)
1.3934
.)
36 3. METODA NAJMANJIH KVADRATA
4. Odredite vezu oblika y =
1
ax+b
ako je
x
k
4.48 4.98 5.60 6.11 6.62 7.42
y
k
4.15 1.95 1.31 1.03 0.75 0.63
.
(rj. y =
1
0.468x1.843
)
5. Metodom najmanjih kvadrata odredite vezu oblika y = ae
bx
za podatke
x
k
0.5 1 1.5 2 3
y
k
0.1 0.2 0.5 1.9 4.2
. (rj. y = 0.13e
1.54x
)
6. Za funkciju y = f(x) zadanu tablicom, pravac dobiven metodom najmanjih
kvadrata ima jednadzbu y = 3x + 4. Izracunajte vrijednosti od a i b ako je
tablica dana s
x
k
0 1 2 4 7 9
f(x
k
) 0 4 3 a 30 b
. (rj. a = 35.8, b = 20.2)
7. Za funkciju zadanu tablicom polinom prvog stupnja dobiven metodom naj-
manjih kvadrata ima jednadzbu 10y 17x + 11 = 0. Izracunajte vrijednosti
od a i b ako je tablica dana s
x
k
0 2 3 4 6
y
k
0 1 a b 8
. (rj. a = 0, b = 11)
8. Zadane su tocke T
0
(1, 1), T
1
(2, 3), T
2
(4, 2) i T
3
(6, 4). Nadite tocku u kojoj se
pravac p
1
(x) za kojeg je izraz

3
i=0
(y
i
p
1
(x
i
))
2
minimalan sijece s pravcem
q
1
(y) za kojeg je izraz

3
i=0
(x
i
q
1
(y
i
))
2
minimalan. (rj. T(3.25, 2.5))
9. Metodom najmanjih kvadrata odredite vezu oblika x
a
y = b ako su podaci
dani tablicom
x
k
1 2 3 5 7
y
k
5.1 1.2 0.4 0.26 0.073
, te za tako dobiveni a i b
izracunajte

4
i=0
(b/x
a
i
y
i
)
2
. (rj. x
2.0713
y = 4.9594,

4
i=0
(b/x
a
i
y
i
)
2
=
0.0393)
10. Koristeci metodu najmanjih kvadrata odredite vezu oblika (ax)y = bx ako su
podaci dani tablicom
x
k
2.1 3.1 4.0 4.9 5.7
y
k
62 8.7 6.2 4.9 4.3
. (rj. (1.984x)y = 3x)
11. Odredite funkcionalnu zavisnost oblika y = e
a
x+b
koja najbolje aproksimira
tablicu:
x
k
0 1 2 3
y
k
1.65 1.4 1.28 1.22
. (rj. y = e
0.983
x+1.952
)
12. Odredite vezu oblika a2
x
+ b3
y
= 1 ako je
x
k
1 0 1 2 3
y
k
0.7 1 1.4 2 2.6
. (rj.
2.326 2
x
+ 1.133 3
y
= 1)
13. Metodom najmanjih kvadrata odredite vezu oblika ax + by = xy ako je
x
k
1 1 2 3
y
k
1.1 1.7 4.8 15.1
. (rj. 6.71x + 5.02y = xy)
14. Metodom najmanjih kvadrata odredite vezu oblika x
y
a
= b ako je
x
k
10 100 1000 10000 10
5
y
k
2 1 0.6 0.5 0.4
. (rj. x
y
= 98.914)
3.2. NEPREKIDNI SLU

CAJ 37
15. Metodom najmanjih kvadrata odredite vezu oblika a
x
b
y
= 10 ako je
x
k
-2 -1 0 1 2
y
k
1.6 1.3 1 0.7 0.4
. (rj. 1.99
x
10
y
= 10)
16. Odredite vezu oblika x
a
y
2
= b, ako je
x
k
1 2 3 4 5
y
k
1.4 1 0.8 0.7 0.6
. (rj.
xy
2
= 1.8)
3.2. Neprekidni slucaj
Ako je funkcija f zadana u svim tockama nekog intervala [a, b], onda se funkcija
kvadratne greske S denira pomocu integrala
S(a
0
, a
1
, . . . , a
m
) =
b
_
a
[f(x) (x)]
2
dx min,
gdje je (x) = a
0
+ a
1
x + + a
m
x
m
.
Za linearnu funkciju (x) = a
0
+ a
1
x pa onda imamo
0 =
S
a
0
= 2
b
_
a
[f(x) a
0
a
1
x]dx,
0 =
S
a
1
= 2
b
_
a
[f(x) a
0
a
1
x]xdx.
Dijeljenjem s 2 i sredivanjem po nepoznanicama a
0
, a
1
, dobivamo sustav
a
0
(b a) + a
1
b
_
a
xdx =
b
_
a
f(x)dx
a
0
b
_
a
xdx + a
1
b
_
a
x
2
dx =
b
_
a
xf(x)dx,
a
0
=
b
_
a
x
2
dx
b
_
a
f(x)dx
b
_
a
xdx
b
_
a
xf(x)dx
(b a)
b
_
a
x
2
dx
_
b
_
a
xdx
_
2
,
a
1
=
(b a)
b
_
a
xf(x)dx
b
_
a
xdx
b
_
a
f(x)dx
(b a)
b
_
a
x
2
dx
_
b
_
a
xdx
_
2
. (3.3)
38 3. METODA NAJMANJIH KVADRATA
Za funkciju s opcenitim baznim funkcijama dobijemo sustav kao i u (3.2) samo sto
je sada sklarani produkt za dvije funkcije g i h deniran s g, h =
b
_
a
g(x)h(x)dx.
Primjer 3.3. Metodom najmanjih kvadrata aproksimirajte funkciju f(x) = e
x
na
intervalu [0, 1] polinomom prvog stupnja.
Rjesenje.
1
_
0
xdx =
1
2
,
1
_
0
x
2
dx =
1
3
,
1
_
0
e
x
dx = e 1,
1
_
0
xe
x
dx = xe
x

1
0

1
_
0
e
x
dx = e e + 1 = 1,
pa iz (3.3) imamo
a
0
=
1
3
(e 1)
1
2
1
3

1
4
= 0.87, a
1
=
1
1
2
(e 1)
1
3

1
4
= 1.69,
iz cega dobivamo (x) = 0.87 + 1.69x.
Zadaci za vjezbu
1. Metodom najmanjih kvadrata aproksimirajte funkciju f(x) = ln x za x [1, e]
polinomom prvog stupnja. (rj. (x) = 3.71 + 2.31x)
2. Funkciju f(x) = x
2/3
aproksimirajte metodom najmanjih kvadrata polinomom
prvog stupnja za x [0, 1]. Na osnovu toga priblizno izracunajte
3

0.16. (rj.
(x) = 0.9 + 0.15x,
3

0.16 0.51)
3. Funkciju y = x
1/3
aproksimirajte metodom najmanjih kvadrata polinomom
prvog stupnja za x [0, 1]. Nacrtajte graf funkcije i dobivenog polinoma. (rj.
(x) =
3
7
+
9
14
x)
4. Metodom najmanjih kvadrata aproksimirajte funkciju f(x) =

x 1 na in-
tervalu [2, 5] polinomom prvog stupnja. (rj. (x) = 0.41 + 0.33x)
5. Metodom najmanjih kvadrata aproksimirajte funkciju f(x) = cos x na inter-
valu [1, /2] polinomom prvog stupnja. (rj. (x) = 0.22 + 0.81x)
6. Metodom najmanjih kvadrata odredite polinom prvog stupnja za funkciju
f(x) = |x 1| na intervalu [0, 2]. (rj. (x) = 0.5)
7. Metodom najmanjih kvadrata aproksimirajte funkciju f(x) =

x za x [0, 1]
polinomom prvog stupnja. (rj. (x) = 0.27 0.8x)
8. Metodom najmanjih kvadrata aproksimirajte funkciju f(x) =

1 + x na in-
tervalu [0, 3] polinomom prvog stupnja. (rj. (x) =
16
15
+
44
135
x)
3.3. TRIGONOMETRIJSKI POLINOM; FOURIEROV POLINOM 39
9. Metodom najmanjih kvadrata odredite polinom prvog stupnja za funkciju
f(x) =
10
x
2
+10
na segmentu [1, 1]. (rj. (x) = 0.97)
10. Metodom najmanjih kvadrata aproksimirajte funkciju f(x) = 3
x
na intervalu
[1, 1]. (rj. (x) = 1.21 + 1.23x)
11. Metodom najmanjih kvadrata odredite polinom prvog stupnja za funkciju
f(x) = sin |x| na intervalu [/2, /2]. (rj. (x) =
2

)
3.3. Trigonometrijski polinom; Fourierov poli-
nom
Ako na intervalu [0, 2] za bazne funkcije
k
(x) uzmemo trigonometrijske
funkcije
{1, cos x, sin x, cos 2x, sin 2x, . . . , cos mx, sin mx}
tada je aproksimacijska funkcija trigonometrijski polinom m-tog reda:
T
m
(x) = A
0
+A
1
cos x+B
1
sin x+A
2
cos 2x+B
2
sin 2x+. . .+A
m
cos mx+B
m
sin mx.
Za opceniti interval [0, 2L] bazne su funkcije
_
1, cos
x
L
, sin
x
L
, cos
2x
L
, sin
2x
L
, . . . , cos
mx
L
, sin
mx
L
_
, (3.4)
a trigonometrijski polinom
T
m
(x) = A
0
+ A
1
cos
x
L
+ B
1
sin
x
L
+ A
2
cos
2x
L
+ B
2
sin
2x
L
+ . . .
+ A
m
cos
mx
L
+ B
m
sin
mx
L
.
Za k, l N
0
vrijedi
2L
_
0
sin
kx
L
sin
lx
L
dx =
1
2
2L
_
0
_
cos
k + l
L
x cos
k l
L
x
_
dx.
U slucaju da je k = l, onda je prethodni integral jednak

1
2
_
sin
k+l
L
x
k+l
L

x
_

2L
0
= L.
Ako je k = l, onda je jednak

1
2
_
sin
k+l
L
x
k+l
L


sin
kl
L
x
kl
L

_

2L
0
= 0.
40 3. METODA NAJMANJIH KVADRATA
Drugim rijecima vrijedi
2L
_
0
sin
kx
L
sin
lx
L
dx =
_
0, k = l,
L, k = l,
k, l = 1, . . . , m,
Na slican nacin, pretvaranjem produkta trigonometrijskih funkcija u zbroj, mozemo
pokazati da je
2L
_
0
cos
kx
L
cos
lx
L
dx =
_

_
0, k = l,
2L, k = l = 0,
L, k = l > 0,
k, l = 0, . . . , m,
te takoder, da je
2L
_
0
sin
kx
L
cos
lx
L
dx = 0, k = 1, . . . , m l = 0, . . . , m.
Iz ovog se dobije da je matrica sustava (3.2) za bazne funkcije (3.4) dijagonalna pa
njegovim rjesavanjem za koecijente polinoma dobijemo A
0
=
1
2L
2L
_
0
f(x)dx i
A
k
=
1
L
2L
_
0
f(x) cos
kx
L
dx, B
k
=
1
L
2L
_
0
f(x) sin
kx
L
dx, k = 1, . . . , m.
Trigonometrijski polinom u kome su koecijenti odredeni na ovaj nacin zovemo
Fourierov polinom m-tog stupnja, a koecijente Fourierovi koecijenti.
Greska aproksimacije s Fourierovim polinomom je

m
=
2L
_
0
_
f(x)
m

i=0
_
A
i
cos
ix
L
+ B
i
sin
ix
L
_
_
2
=
2L
_
0
f(x)
2
dx 2L
_
A
2
0
+
1
2
m

i=1
(A
2
i
+ B
2
i
)
_
.
Primjer 3.4. Aproksimirajte funkciju f(x) = x, x [0, 2] trigonometrijskim poli-
nomom prvog stupnja.
Rjesenje.
T
1
= A
0
+ A
1
cos x + B
1
sin x, A
0
=
1
2
2
_
0
xdx = ,
3.3. TRIGONOMETRIJSKI POLINOM; FOURIEROV POLINOM 41
A
1
=
1

2
_
0
x cos xdx =
1

x sin x

2
0

2
_
0
sin xdx = 0,
B
1
=
1

2
_
0
x sin xdx =
1

x cos x

2
0
+
1

2
_
0
cos xdx = 2,
pa je
T
1
(x) = 2 sin x.
Greska aproksimacije je

1
=
2
_
0
x
2
dx 2[
2
+
1
2
4] =
2
3
3
4 8.
Zadaci za vjezbu
1. U smislu srednjekvadratne aproksimacije odredite trigonometrijski polinom
drugog stupnja T
2
(x) koji najbolje aproksimira funkciju f(x) = x 1 za
x [0, 2], te odredite gresku te aproksimacije. Izracunajte f(0)T
2
(0), f(1)
T
2
(1), f(1.5) T
2
(1.5). (rj. T
2
(x) =
2

sin x
1

sin 2x,
2
= 0.16)
2. U smislu srednjekvadratne aproksimacije odredite trigonometrijski polinom
drugog stupnja koji najbolje aproksimira funkciju f(x) =
_
x, x [0, 1]
2 x, x [1, 2]
,
te odredite gresku te aproksimacije. (rj. T
2
(x) =
1
2

4

2
cos x,
2
= 0.33)
3. Odredite trigonometrijski polinom prvog stupnja koji funkciju f(x) = x
2
, x
[0, 2] najbolje aproksimira u smislu metode najmanjih kvadrata. (rj. T
1
(x) =
4
3

2
+ 4 cos x 4 sin x)
4. Odredite trigonometrijski polinom prvog stupnja koji funkciju f(x) =
sin x, x [0, 2] najbolje aproksimira u smislu metode najmanjih kvadrata.
(rj. T
1
(x) =
1
2

cos 2
2

cos 2+1
1
2
cos x
sin2

2
1
sin x)
5. Odredite trigonometrijski polinom prvog stupnja koji u smislu metode na-
jmanjih kvadrata najbolje aproksimira funkciju f(x) =
_
1, x [, 0)
1, x (0, ]
.
(rj. T
1
(x) =
4

sin x)
6. Odredite trigonometrijski polinom prvog stupnja koji u smislu metode na-
jmanjih kvadrata najbolje aproksimira funkciju f(x) = | sin x| na intervalu
(, ). (rj. T
1
(x) =
2

)
7. Odredite trigonometrijski polinom prvog stupnja koji najbolje aproksimira
funkciju f(x) = |x| na intervalu [, ] u smislu metode najmanjih kvadrata.
(rj. T
1
(x) =

2

4

cos x)
42 3. METODA NAJMANJIH KVADRATA
8. Odredite trigonometrijski polinom prvog stupnja koji u smislu metode na-
jmanjih kvadrata najbolje aproksimira funkciju f(x) =
_
1, x [0, 1]
1, x (1, 2]
.
Odredite kvadratnu gresku te aproksimirajte i nacrtajte grafove funkcije i
polinoma. (rj. T
1
(x) =
4

sin x)