VIII PREDAVANJE

Vrste priloga u arhitektonskom projektu - osnove

Crtanje osnove
Osnova nekog objekta je crte nacrtan u prvoj ortogonalnoj projekciji. Objekat ija se osnova crta preseen je zamiljenom horizontalnom ravni na visini oko 1 m od poda osnove koja se crta. Ta ravan see prozorske otvore, jer su najee parapeti nii od 1 m. Deo objekta koji se nalazi iznad ravni preseka se *uklanja*. Ovako preseen objekat gleda se odozgo (projektuje se zracima upravnim na horizontalnicu), zbog ega je ovo I ortogonalna projekcija. Preseeni zidovi crtaju se debelom linijom i rafiraju se ili se boje u zavisnosti od kog su materijala. Svi ostali elementi koji nisu preseeni, a vide se u ovoj projekciji crtaju se punim tankim linijama. Sve to se nalazi iznad preseene ravni, a vano je za razumevanje projekta crta se isprekidanim tankim linijama.

Zamiljena horizontalna ravan kojom je preseen objekat na visini od 1 m od poda osnove

Razliite horizontalne ravni kojima je preseen objekat osnova prizemlja i osnova krova

Pravilno prikazivanje stepenita u osnovi je posebno vano, jer je to sloen konstruktivni elemenat koji se mora precizno projektovati, nacrtati i izvesti. Ako bi se stepenite preseklo istom horizontalnom ravni kao itava osnova, onda bi presek bio po jednom stepeniku. Meutim presek stepenica u osnovi crta se po kosoj liniji pod uglom od 450 u odnosu na stepenike.

Osnove u idejnim projektima

Idejni projekti sadre osnove svih razliitih spratova objekta: osnovu podruma, prizemlja, tipskog sprata, krova. Svi crtei crtaju se u razmeri 1:200, a ako je objekat manji (individualna stambena zgrada) u razmeri 1:100. Na njima je prikazana osnovna ideja funkcionalnosti (namene prostorija) i konstrukcije. Osnove u idejnom projektu kotiraju se osnovnim merama, tako da se lako mogu odrediti dimenzije prostorija i otvora. Kotirana je ukupna duina i irina objekta, kao i svi njegovi delovi i ispadi.

U osnove se upisuju visinske kote. Kota poda prizemlja uzima se za relativnu nulu ( 0,00). Ostale visinske kote odreuju se u odnosu na kotu poda prizemlja. U svakoj prostoriji oznaena je njena namena i ucrtan raspored nametaja i sanitarnih ureaja. Prozori i vrata ucrtani su bez zubaca i osovinskih oznaka. Kod vrata se ucrtava pravac otvaranja. U osnovi treba oznaiti mesta na kojima su uraeni preseci debelom crta-taka linijom. Crte osnove sadri tablice sa povrinama prostorija u objektu.

Grafika prezentacija osnova u idejnom projektu

Grafika prezentacija osnove u idejnom projektu

Grafika prezentacija osnova u idejnom projektu

Grafika prezentacija osnova idejnog projekta na plakatu

Osnove u glavnom projektu

Glavni projekat sadri crtee svih razliitih osnova: osnovu temelja, podruma, prizemlja, tipskog sprata, potkrovlja i krova. Svi crtei crtaju se u razmeri 1:100, a ako je objekat manji (individualna stambena zgrada) u razmeri 1:50. Osnove glavnog projekta su razraene osnove idejnog projekta sa mnogo vie podataka i detalja. Osnove glavnog projekta kotiraju se tako da se vide dimenzije celog objekta, njegovih ispada i udubljenja, rastojanja izmeu osovina otvora, dimenzije svih prostorija, dimenzije zidova sa otvorima, oznaenim pravcem otvaranja vrata, ucrtanim dimnjakim I ventilacionim kanalima. Oznaena je namena prostorija, obim i povrina svake prostorije, kao i vrsta poda. Ucrtani su sanitarni ureaji. Ucrtana su stepenita sa veliinom gazita, usponom i smerom kretanja, oznaeni strelicom u smeru penjanja. Obeleene su visinske kote u prostorijama i na uglovima objekta u odnosu na relativnu nulu kote prizemlja. Oznaene su vrste materijala. Na crteima osnove glavnog projekta upisuju se pozicije iz statikog prorauna. Uobiajeno je da se pozicije obeleavaju na sledei nain: konstrukcije iznad podruma od poz 1do poz 99; konstrukcije iznad prizemlja od poz 101 do poz 199; konstrukcije iznad prvog sprata od poz 201 do poz 299 itd. U osnovi se oznaavaju konstrukcije koje su iznad te osnove, odnosno konstrukcije koja lei na zidovima ili stubovima prikazanim u toj osnovi. Stubovi i zidovi se oznaavaju isto kao i konstrukcija koju nose, npr. stub sa oznakom S101 je stub prizemlja i nosi konstrukciju prvog sprata odnosno konstrukciju oznaenu sa poz 101 do poz 199. U osnovama se moraju ucrtati linije preseka debelom crta- taka linijom.

Osnova u izvoakom projektu

Planovi za izvoenje ili palirski planovi crtaju se u razmeri 1:50 na pausu. Kopiraju se u dovoljnom broju primeraka. Sadre potpune podatke o objektu, jer se na osnovu ovih planova izvodi objekat. Sve mere koje su upisane u palirski plan su zidarske mere, mere *golih* zidova bez zavrne obrade (malterisanja i oblaganja). Na osnovama palirskih planova obeleene su tanim merama sa dve decimale ukupne duine i irine celog objekta i njegovih delova, dimenzije svih pojedinanih prostorija, debljine svih zidova i stubova, poloaj irina i visina svih prozora i vrata. Uz svaki stolarski objekat drveni prozor ili vrata crta se jednostruki krug, u koji se upisuje broj koji oznaava tip prozora ili vrata po predmeru. Uz bravarske prozore i vrata stavlja se dvostruki krug u koji se upisuje broj objekta po predmeru. Na osnovama palirskog plana ucrtani su dimnjaki i ventilacioni kanali, kao i ljebovi za instalacije. Obeleene su visinske kote gotovih podova u odnosu na pod prizemlja, relativnu nulu. Upisane su vrste podova, oznaen obim, povrina i namena svake prostorije. Obeleene su pozicije prema statikom proraunu.

Obeleavanje zidova u palirskom planu

Zidovi od opeke obeleavaju se punim debelim linijama; armirano betonski se rafiraju unakrsnom rafurom ili se boje plavo-zelenom bojom; staklene i drvene pregrade koje se mogu pomerati crtaju se tankim linijama.

Osnova prizemlja

Osnova temelja

Osnova krova

Obeleavanje prozora u palirskom planu

Za svaki prozor treba jasno nacrtati nain otvaranja (spolja i iznutra), nain ugraivanja (sa zubom ili bez zuba), vrstu prozorskih krila, parapetnu niu, dimenzije prozora, visinu parapeta, poloaj prozora u odnosu na zidove i druge otvore i broj iz predrauna u jednostrukom ili dvostrukom krugu. Prozor po JUS standardima

Obeleavanje vrata u palirskom planu

Za svaka vrata u palirskom planu treba oznaiti dovratnik, prag, poloaj i veliinu otvora, pravac i nain otvaranja krila, broj iz predrauna u jednostrukom ili dvostrukom krugu. Vrata po JUS standardima

Obeleavanje dimnjakih i ventilacionih kanala u palirskom planu

Stepenite u palirskom planu

U palirskim planovima stepenite mora biti jasno nacrtano, detaljno kotirano i obeleeno. Kote obeleavaju duinu i irinu stepeninih krakova. Linija penjanja se crta po sredini stepeninog kraka sa strelicom u smeru penjanja. Na podestu i na spratu upisuju se visinske kote u odnosu na kotu prizemlja relativnu nulu. Stepenice su preseene linijom po 450 u odnosu na stepenike. Od te linije vide se stepenice nieg sprata. Stepenice svake etae oznaavaju se brojevima od 1-n. Obeleavaju se i pozicije svih konstruktivnih elemenata stepenita po statikom proraunu. Ucrtani su i oboreni preseci, kako bi konstrukcija stepenita bila potpuno jasna.

Stepenite u palirskom planu

Primeri osnova individualnog stambenog objekta

Skica osnove objekta