OSNOVE MUNICIJE

Doboj; decembar, 2009. godine

Provjereno ameriko pravilo

VOJNIK MOE PREIVJETI: 30 DANA BEZ HRANE... 3 DANA BEZ VODE.... 3 MINUTE BEZ VAZDUHA....

ALI NI JEDNE SEKUNDE BEZ MUNICIJE

UVOD U MUNICIJU
MUNICIJA - Sva tijela napunjena eksplozivom ili nekom drugom materijom, koja je sposobna da na cilju izazove odreeni efekat. MUNICIJA je dio oruanog sistema, a ija je osnovna svrha neposredno obavljanje funkcije za koji je dati sistem projektiran. MUNICIJA je kompletan sistem koji sadri eksploziv, pogonsko punjenje, pirotehniku smjeu, inicijalne kmpozicije ili nbh materijale koji se koriste u vojnim operacijama ukljuujui i sredstva za razaranje.

PODJELA MUNICIJE
Municija malog kalibra do 12,7mm (ili kal. manji od 20 mm) Municija srednjeg kalibra do 57 mm (ukljuujivo i MB projektile od 60 mm , Bombe, bojeve glave i projektili velikog kal. Iznad 75 mm, Upaljai, Sigurnosni i armirajui mehanizmi, Topovski i artiljerijski sistemi, Mine i sistemi za unitavanje.

Podjela municije po namjeni

1. 2. 3. 4. Bojeva municija, Manevarska municija, Vjebovna municija i kolska municija.

MUNICIJA MALOG KALIBRA

Prema vrsti oruja se dijeli na: pitoljsku, puanu i mitraljesku municiju.

Prema vrsti zrna se dijeli na:

-municiju sa zrnom za unitavanje ivih ciljeva (lako, teko ili univerzalno zrno), -municija sa zrnom za unitavanje MTS ( pancirno, pancirno-zapaljivo, PZO zrna, ...).

Metak se sastoji od: zrna, ahure, barutnog punjenja i inicijalne kapisle.

Pomoni elementi: okviri, redenici, municijske kutije i dr.

Municija srednjeg kalibra

Za gaanje razliitih ciljeva u vazduhu i na zemlji (m/v i lako oklopna b/v). Uobiajeni kalibri: 20 mm, 23 mm, 25 mm, 27 mm, 30 mm, 37 mm, 40 mm i 57 mm. Ima vie razliitih projektila: HE projektili, oklopno probojni, zapaljivi, obiljeavajui, potkalibarni... Ova municija je uvijek sjedinjena. Pojedini tipovi imaju upaljae. Masa pogonskog punjenja je nepromjenjiva.

40 mm

40 mm bofors

Municija za PAT Oerlikon

Artiljerijska municija
Namjenjena za unitavanje ive sile i MTS, zadimljavanje i osvjetljavanje zemljinog prostora. Za ivu silu se koristi TRENUTNA granata, Za ruenje se koristi FUGASNA granata, Za ciljeve gdje se trai paradno-ruee dejstvo koristi se TF ili tempirna granata, Za ciljeve iza oklopa koristi se: pancirno, potkalibarno i kumulativno zrno.

Pancirno-obiljeavajui metak 122 mm

Dejstvo pancirnog projektila

Kumulativni metak 122 mm

Dejstvo kumulativnog projektila

Potkalibarni projektil

Dejstvo potkalibarnog projektila

BiH EoD tim u Iraku

MINE ZA MINOBACAE
Mine su aerodinaminog oblika slinog kapljici vode. Projektil se lansira iz glatke cijevi oruja. Ubrzanje i domet je manji nego kod artiljerijske municije. Voenje mine se ostvaruje preko centrirajuih prstenova (prvi cilindrini dio a drugi su vanjski rubovima stabilizatora projektila). Kod nas u upotrebi projektili od: 60 mm, 82 mm i 120 mm. Izbacivanje mine se ostvaruje preko barutnih punjenja.

MB 975 mm

120 mm bijeli fosfor

Municija za bestrzajna orua

Za unitavanje ivih ciljeva i oklopnih tehnikih sredstava. Kod veine ovih metaka ahura je perforirana po platu, a vodei prsten nazubljen. Pri opaljenju barutni gasivi slobodno otiu kroz zatvara, te ne dolazi do trzanja orua. Primjer su bestrzajni topovi 57 mm, 75 mm, 82 mm. Shodno punjenju mogu biti: TF, osvjtljavajue, dimne, ....

Mine za rune bacae

Uglavnom se koriste za neposrednu borbu protiv oklopnih sredstava. Probojnost mine je oko 300 mm. Mina ne rotira na putanji, stabilizacija se vri pomou ugraenih krilaca na stabilizatoru. Mina nema vlastiti pogon, Ek dobija sagorjevanjem pogonskog punjenja mine. Primjeri: Mine za RB M57, RPG7, ...

Mina za RPG-7

Raketni projektili
RP je letjelica sa vlastitim pogonom. Nema ogranienja u dizajnu, a domet zavisi od tehnolokih mogunosti zemlje proizvoaa. Lansiranje se vri sa lansera, takoe bez ogranienja. Lanseri mogu biti cijevni, inski i lanseri nulte duine. Nedostatak je rasturanje nevoenih RP. Bojeva glava RP ima tijelo, eksplozivno punjenje i upalja. RP koji se lansiraju iz cijevi moraju imati stabilizatore na sklapanje, koji se otvaraju po naputanju lansera. Stabilizacija voenih RP je sloena . Stabilizacija se uglavnom postie uzdunom rotacijom RP.

Zolja 64 mm

AT-4

AT-4

Soyuz raketa ASTP

Municija za tenkove
Prvenstveno se koristi za borbu protiv tekih oklopljenih ciljeva (sporedno bunkeri, laka okl. vozila i vojnici). Dizajnirana na primjeni hemijske (kumulativni efekat i prirodne fragmentacije) ili kinetike energije projektila. Efekat kinetike energije zavisi od brzine projektila na cilju, prenika i gustine materijala. Postoji vie dizajnerskih rjeenja ovog tipa municije i to: trenutno-fugasna (HE), kumulativna (HEAT), pancirna ( oklopnoprobojna AP), ...

100 mm APFSDS-T, M98;

125 mm, M88

100 mm APFSDS-T

Mine i sredstva za ruenje

Mine i sredstva za ruenje pasivno ekaju ili su na cilju i aktiviraju se shodno konceptu upaljaa. Dizajn zavisi od namjene odnosno cilja za koji su namjenjeni. Najjednostavnija dizajnerska rjeenja, npr. eksplozivno punjenje sa prostorom za upalja. Mine se dijele na PP i PT mine. PP mine su zabranjene za upotrebu u skladu sa deklaracijom UN. BiH potpisnik Otavskog sporazuma. PT mine se aktiviraju: direktnim kontaktom, daljinskim putem ili putem senzora( zvuk, toplina, vibracija ..) Savremene mine obino nemaju metalnih dijelova. Obino imaju vie upaljaa, istog ili razliitog tipa.

PT mine

PODJELA MUNICIJE
1. SJEDINJENA MUNICIJA 2. RASTAVLJIVA ( POLU SJEDINJENA ) MUNICIJA 3. DVODIJELNA MUNICIJA (od 152 mm) 4. MODULARNA PUNJENJA

Sjedinjena municija
Sjedinjena municija je ona municija kod koje je tijelo ahure vrsto vezano za projektil. Koristi se kod oruja malog i srednjeg kalibra. Ostvaruje se veoma brza paljba.

Rastavljiva ( polusjedinjena ) municija

Municija kod koje tijelo ahure nije vrsto vezano za projektil. Koristi se kod oruja velikog kalibra i kod oruanih sistema kod kojih treba ostvariti razliite brzine na ustima cijevi. U ahuri se nalazi vie pogonskih punjenja pakovanih u kesice. Izborom razl. punjenja postiu se eljene brzine na ustima cijevi.

Polusjedinjena municija

Dvodijelna municija
Projektili i pogonsko punjenje se odvojeno pune u cijev oruja. To su uglavnom kalibri vei od 152 mm. Kod ruskog koncepta pogonsko punjenje je smjeteno u ahuru, a kod zapadnog koncepta pogonska punjenja su smjetena u kese u koje su pakovane vreice sa pogonskim punjenjem.

Modularna punjenja
Projektovana da zamjene konvencionalna punjenja, i dizajnirana na sasvim novim principima. Svaki modul je cilindrinog oblika sa centralnim kanalom. Pripalni sistem je ugraen u modul sa pogonskim punjenjem. Postoje samo dva tipa modula. Punjenje je jednostavnije i bre, vea brzina paljbe, produen ivotni vijek, lake vraanje nekoritenih punjenja iz cijevi oruja, laka logistika.

Struktura municije
Openito municija se sastoji od projektila i pogonske grupe . Kod raketne municije to je uglavnom jedna cjelina i zajedno se kreu kroz atmosferu. Kod art. i pjeadijske municije to su dva podsistema, koja mogu ili ne moraju initi cjelinu tokom punjenja. Samo projektil leti kroz atmosferu do cilja. Zadatak projektila je da na traenom odstojanju i u traeno vrijeme ostvari efekat na cilju. Upaljai za raketne projektile su elektronski sa sigurnosnim i armirajuim elementima za inicijaciju eksplozivne komponente i ostvarivanja potrebne zone sigurnosti.

raketni projektil

artiljerijski projektil

Eksplozivi
Eksplozivne materije su gasovite, tene ili vrste materije koje pod uticajem pogodnog impulsa prelaze u stabilna jedinjenja (gasove i vodenu paru), uz oslobaanje velike koliine toplote. Eksplozija je proces veoma brze transformacije energije eksplozivne materije iz njenog potencijalnog oblika u mehaniki rad. Temperatura produkata detonacija iznosi nekoliko hiljada stepeni Celzijusa, a pritisak nekoliko stotina hiljada bara to izaziva znaajno udarno djelovanje na okolinu.

Podjela eksplozivnih materija zasnovana na osjetljivost eksploziva

1. Jaki eksplozivi (HE) -primarni eksplozivi (veoma osjetljivi na ok, trenje, toplotu) -sekundarni eksplozivi (manje osjetljivi, ali zahtjevaju visoku energiju udarnog talasa) 2. Slabi eksplozivi -crni barut, -pirotehnike smjee, -goriva (najiri oblik slabih eksploziva, LE).

Primarni jaki eksplozivi

esto se zovu inicirajui eksplozivi, dijele se: primarne smjee i inicijalne detonirajue materije.

Primarne smjee su namjenjene da izazovu plamen (ne detonaciju) neophodan za aktiviranje manje osjetljivih eksploziva. Veoma lako i u malim koliinama iniciraju jake sekundarne eksplozive. Osnova su za izradu kapisli (to su dakl smjee). Inicijalno detonirajue materije su ekstremno osjetljive ekspl. materije. Osnovni cilj je da izazove detonaciju. Koriste se za detonatore. Izuzetno osjetljivi na lagani udar, plamen ili iskra. Visok stepen sigurnosti omoguena ispresovanosti istih u metalno ane. Iniciranjem dolazi do potpune detonacije na razmaku od svega par mm. Npz.: ivin fulminat, olovni azid, tetrazen, olovni tricinat...

Sekundarni jaki eksplozivi-brizantni

Dijele se na eksplozive za detonatorske pojanike (bustere) i eksplozive za osnovno eksplozivno punjenje. Ekspl. za det. pojanike moraju imati dovoljno energije da iniciraju osnovno punjenje. Npz. predstavnici: HMX, tetril, PETN, CH-6 i RDX. Ekspl. za osnovno punjenje se najvie koriste kod municije. Npz.: su: TNT, C-4, amatol, eksploziv D, HBX, PBX, oktol, tetril, torpex i tritanol. Rukovanje sa sek. jakim eksplozivima je manje opasno. Masovno se koriste u primjeni kod municije i u ogromnim koliinama. Mogu se aktivirati mehanikim udarom. Uobiajeno je da se iniciranje ostavruje posredstvom primarnog eksploziva. Otuda i naziv sekundarni eksploziv.

Glavne karakteristike vojnih eksploziva

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Brizantnost, Osjetljivost, Udar, Trenje, Toplota, Statiki elektricet, Stabilnost, Snaga, 9. Gustina, 10. Dostupnost i cijena, 11. Isparljivost, 12. Higroskopnost, 13. Toksinost.

Tipovi eksplozija
1. Mehanika- npr. eksplozija parnog kotla. Neprimjenjuje se u borbene svrhe. 2. Hemijska- eksplozija omoguena putem hemijske reakcije.To je egzotermika reakcija pri kojoj dolazi do obrazovanja gasova (oksidacija), proizvodi se toplota, dolazi do irenja gasa, i pojava udarnog talasa je mehaniki dio te transformacije. 3. Nuklearna- eksplozija omoguena putem nuklearne reakcije fisijom ili fuzijom.

Eksplozivni lanac
1. Eksplozivni lanac osigurava pravilnu eksploziju u odgovarajuem trenutku. Osnovni elementi su: Upalja: Sadri u sebi primarni eksploziv u obliku detonatorske kapisle sa kojom poinje aktiviranje. Detonator: Nalazi se u sklopu upaljaa ili se odvojeno ugrauje u bojevu glavu. Buster: Prelazno punjenje (buster) ili detonatorski pojanik aktivira glavno punjenje. Glavno eksplozivno punjenje: Glavno punjenje se koristi za ostvarenje osnovnog efekta destrukcije.

2. 3. 4.

Slabi eksplozivi
Slabi eksplozivi su materije kod kojih se hemijska dekompozicija vri u tanskom sloju ispod povrine reakcije i ija brzina je znaajno manja od brzine zvuka. Kao rezultat javlja se velika koliina gasnih produkata i toplota , esto praena svjtlou. Slabi eksplozivi se dijele na: -crni barut, -pirotehnike smjee i -goriva.

Slabi eksplozivi
Crni (dimni) barut je najstariji poznati eksploziv. Smjea KNO3 (74%), S (10 %) i drvenog ugljena (16%). Crne boje, razliitih nepravilnih granula, osjetljiv na udar, trenje, plamen, iskru, statikog elektriciteta, higroskopan (vlaga manja od 1 % u municiji). Vijek upotrebljivosti praktino neogranien. Brzina sagorjevanja ovisna o njegovoj gustoi. U zatvorenom prostoru sagorjevanje CB je eksplozivno Nezamjenjiv je u izradi: sporogoreeg tapina, pripalne smjee, pirotehnikih sastava, za neka vjebovna MS, vremenskih upaljaa i usporivakih elemenata. Postoji 13 klasa crnog baruta zavisno o vel. granula. No 1 (2.5-5mm) a No 13 (0.1-0.15 mm).

Crni barut

Slabi eksplozivi- pirotehnike smjee (PS)

Pirotehnike smjee: karakterie proces sagorjevanja. Postoje sljedee kategorije: osvjetljavajua i dimna, obojena i sa bijelim fosforom, traserna i dimea, zapaljiva, foto fle sastavi i zvune. PS su mjeavina gorivih i oksidirajuih komponenti. U gorive spadaju: sumpor, bor, Mg, Al u prahu i drveni ugljen. Kao oksidansi se koriste: nitrati, klorati, oksidi, isl. a vezuju ih prirodne i vjetake smole. Ugraene u municiju izazivaju smanjenje sposobnosti municije jer se mogu PS spontano zapaliti (toplota ili nepravilno rukovanje). Posebne mjere hermetizacije i posebne barijere da se sprijei uticaj okoline.

Slabi eksplozivi-goriva (pogonske materije)

Goriva sagorjevaju brzo i bez detonacije uz oslobaanje velikih koliina gasnih produkata koji se koriste za pogon projektila ( rak. ili artiljerijskih). Generalno se dijele na tena i vrsta goriva. vrsta goriva se koriste za pogon nevoenih projektila i kod raketnih sistema. vrsta goriva se dijele na: homogena (jednobazna, dvobazna i trobazna) i heterogena (kompozitna). Goriva za topove i lino naoruanje su homogena, a raketna goriva mogu biti i heterogena. Goriva za topove su bazirana na upotrebi nitroceluloze Punjenja goriva se proizvode u obliku granula i ipki. Punjenja koja imaju veu povrinu sagorjevaju bre.

Jednobazna goriva (JG)

Upotrebljavaju se kao gorivo za municiju (pitolj-top). Osnovni sastojak je nitroceluloza (preko 90 %). Ostalo su aditivi i plastifikatori ija je uloga usporiti proces starenja (difenilamin), smanjiti toplotu sagorjevanja (dibutilftalat) i hidroskopnosti (dinitrotoluen). Osjetljivost na udar zavisi od procenta N2, veliine punjenja i povrinske obrade (poliranje sa centralitom i grafitom). Za smanjenje bljeska koristi se kalijevsulfat. JG mogu detonirati ako se iniciraju sa jakim eksplozivom od 50-100 gr ili istovremenim paljenjem velike koliine JG (vie tona). JG osjetljivo na sunevu svjetlost, te se mjenjaju mehanika svojstva i boja, a rezultat je starenje goriva. Uz pravilno skladitenje rok upotrebe je 30 godina uz redovne kontrolne preglede.

Nitroceluloza (NC)
NC- dobija se djelovanjem nitrirajueg agensa (smjesa
N i S kiseline) na celulozu-kratka pamuna vlakna visoke istoe. NC je lako zapaljiva i brzo sagorjeva pri emu moe prijei u detonaciju. Posebno lako zapaljiva suha celuloza i nju je zabranjeno prevoziti. NC se moe prevoziti samo ako je sadraj vlage 20-30%. NC namjenjena za izradu lakova se moe prevoziti ako umjesto vode sadri etilni alkohol u koliini 25-30 %. U zemljama biveg Varavskog pakta kod topova prednost se daje upotrebi dvobaznih goriva.

Dvobazna goriva za topove (DG)

DG su smjea NC i nitroglicerina. Upotrebljavaju se kao goriva kod pitolja i minobacaa. Loe osobine su prevelika erozija cijevi usljed visokih temperatura i bljesak na ustima cijevi. Osnovne sirovine za izradu DG su: NC, nitroglicerin, stabilizator, elatinizatori,modifikatori balistikih svojstava i modifikatori barutnog potencijala. Nitroglicerin koristi se kao elatinizator NC do 43 %. Nitroglicerin je tekui brizantni eksploziv. Malo topljiv u vodi.Veoma osjetljiv na udar. Prevoz doputen samo u obliku otopine u otapalu u koncentraciji do 5%. Stabilizatori-(centralit), za dodatno elatiniziranje, manje krtim u irokom opsegu ( upotreba -40-+50 celzijusa).

Modifikatori balistikih svojstava spreavaju pojavu nestabilnog sagorjevanja. Modifikatori barutnog potencijala mijenjaju (smanjuju) toplinu sagorjevanja. Zbog toga (erozija cijevi) se DG sa visokim sadrajem nitroglicerina koriste kod oruja sa glatkom cijevi (minobaca). Dvobazna raketna goriva koriste se kao pogonsko gorivo. Pored NC i nitroglicerina raketna DG sadre i aditive koji osiguravaju traene balistike osobine. Raketna DG imaju vei sadraj stabilizatora od artiljerijskih goriva, te je gornja granica upotrebe 15 godina. Pored uobiajenih analiza provjerava se i kompaktnost punjenja (ultrazvuk ili rendgenografski) da se otkriju pukotine. Sferina goriva- posljednjih godina nezamjenjiva za municiju malog kalibra kod koje se trai velika poetna brzina projektila. Imaju vei procenat NC (80 %).

Trobazno gorivo (TG)

Osnovna karakteristike smanjena toplota sagorjvanja i temp. sagorjevanja, a time i erozija cijevi i poveana kol. gasnih rodukata. Tri aktivne komponenete: NC, nitroglicerin i nitrogvanidin. Nitrogvanidin se dodaje radi smanjenja bljeska. To je eksploziv male energije detonacije i topline i jedan od nejneosjetljivijih ekploziva na udar. TG se koristi za tenkovske topove, topove vel. Kalibra i brodske topove. Dodaci proiruju podruje funkcionalnosti.

Dodaci trobaznom gorivu (aditivi)

Stabilizatori- poveava ivotni vijek, Plastifikatori- potpomau elatinizaciju NC, Ohlaiva- smanjuje temperaturu plamena, Podmazivanje povrine- bolje teenje goriva, Inhibitori- smanjuju bljesak, Sredstvo za debakarisanje- uklanja ostatke bakra nastalog od vodeeg prstena, Sredstvo protiv habanja- smanjuje eroziju cijevi topa, Ujednaavanje povrine-smanjuje brzinu sagorjevanja povrine punjenja.

Visoko energetska goriva

Nitrogvanidin je zamjenjen sa RDX za toppovska goriva (velike brzine projektila). Nedostatak- intenzivna erozija topovske cijevi zbog visokih temp. produkata sagorjevanja. Ranjivost- pri sluajnoj inicijaciji dovodi do detonacije.

Kompozitna goriva (KG)

Kompozitna raketna goriva su standard u raketnoj tehnici za vojnu upotrebu. KG se sastoje od: oksidatora, veziva, metala u prahu (goriva komponenta.) i aditiva. Kod KG goriva komponenta i oksidanti su fiziki odvojeni (razl. molekule). Tek u gorivu su vrsto povezane vezivom komponentom. Oksidatori- hemijske materije bogate kisikom. Koriste se nitrati metala i nemetala (LiNO3, NaNO3, KNO3, KClO4, MgClO4...)

Kompozitna goriva (KG)

Veziva- imaju zadatak da pog.punjenju osiguraju dobra meh.svojstva u irokom temperaturnom rasponu, da izdri naprezanja pri promjeni pritiska u komori rak.motora, da izdri djelovanje inercijskih sila tokom lansiranja projektila i osigura hemijsku stabilnost tokom stokiranja . Kao veziva se danas koriste polimerni materijali-zadravaju svojstva elastinosti u temp.podruju upotrebe.

Kompozitna goriva (KG

Metali u prahu- u sagorjevanju reagiraju sa kisikom iz oksidatora pri emu se oslobaa velika koliina toplote. Dodavanjem metala u prahu poveava se i gustoa goriva i dobijamo stabilnije sagorjevanje. Najee se primjenjuje Al u prahu, a mogua je upotreba i Li, Be, Mg ... Aditivi- se dodaju radi dobivanja konanih svojstava komp.goriva. Kao aditivi se koriste plastifikatori, umreivai i katalizatori polimerizacije, antioksidanti i balistiki modifikatori. Dodaju se i jaki eksplozivi (heksogen i oktogen) radi poboljanja energ.karakteristika.

Put aktiviranja goriva (PAG)

Slian aktiviranju eksplozivnog punjenja. Produkti sagorjevanja izazivaju porast pristiska nuan za pokretanje projektila unutar cijevi topa. PAG se sastoji od inicijatora (udarna igla), kapisle, pripale i goriva. Aktiviranjem pripalne smjee poinje sagorjevanje. Vreli produkti sagorjevanja stvaraju pritisak za normalno sagorjevanje goriva koje dalje sa svojim vrelim produktima pokree projektil kroz cijev topa. Savremene tehnologije omoguavaju da se dobije odreena temperatura i pritisak u cijevi.

Konfiguracije oblika goriva (KOG)

KOG zavisi od tipa oruja, ahure i konfiguracije sistema punjenja. Promjenom povrine sagorjevanja sa vremenom postoji: degresivno sagorjevanje punjenja povrina sagorjevanja se smanjuje. Punjenje ima oblik cilindra, trake, ueta, ploice i sfere. Neutralno sagorjevanje punjenja- povrina sag. (iznutra i izvana) ostaje nepromjenjena. Punjenje je sa perforacijom u obliku zvijezde. Progresivno sagorjevanje punjenja-povrina sagorjevanja se poveava. Punjenje viestruko perforirano ili u obliku rozete.

Upaljai
1. 2. 3. 4. 5. 6. Upalja- je podsistem projektila. Sastoji se od: izvrnog mehanizma (udarne igle), Inicijalne detonatorske kapisle, Prenosnog eksplozivnog punjenja, Sigurnosno armirajuih ureaja, Detonatorske kapisle i Bustera ili detonatora.

Funkcije upaljaa
Da zadri sigurnim oruje u cjelini, Da projektil sigurno napusti oruje, Da omogui armiranje upaljaa (pretpostavke da upalja djeluje), Da prepozna ili detektuje cilj, Da pokrene proces detonacije bojeve glave, U specifinim uslovima da usmjeri pravac detonacije.

Sastavni dijelovi upaljaa

Dijelovi upaljaa MK27

Upalja RGM

Podjela upaljaa
Sa stanovita opaanja i prepoznavanja cilja postoje upaljai na: 1. Udar ili kontakt sa ciljem, 2. Ambijent (osjetljiv na promjenu okoline i reaguje na promjenu dubine), 3. Vremenski, 4. Blizinski, koji mogu biti: Akustini, Magnetno-statiki, Hidrostatiki i Elektromagnetski (minijaturni radarski set)

Podjela upaljaa
Prema nainu dejstva upaljai se dijele na: 1. Udarne, dejstvuju usljed otpora prepreke ili ove sile i sile inercije. Za T, F, TF, kumulativne, pancirne, dimne i zapaljive projektile. 2. Tempirne, dejstvuju poslije izvjesnog vremena u odreenoj taki na putanji granate. Primjer PA projektili. 3. Duplodejstvujue, dejstvuju na putanji prijektila ili poslije udara u zemlju. Ovdje su objedinjeni tempirni i udarni mehanizmi.

Podjela upaljaa Klasifikacija upaljaa po lansirnom oruju:

1. 2. 3. 4. 5. 6. Upaljai za cijevna oruja-art. sa i bez rotacije Raketni upaljai, Upaljai za bombe, Upaljai za mine, Upaljai za voene rakete, Upaljai za torpeda.

Armiranje upaljaa c-ef silom

UTMAH-1

Upalja AU-18 za art. projektile

Upalja za runu bombu

Satni tempirni upalja

Pakovanje upaljaa

ahure
ahura slui za smjetaj barutnog punjenja i sadri kapslu i pripalni sistem. Osigurava zaptivanje barutne komore oruja, te olakava i ubrzava punjenje i pranjenje oruja. Oblik i konstrukcija ahure zavisi od toga da li je ona dio sjedinjene, rastavljive ili dvodijelne municije. Duina ahure kod municije malog i srednjeg kalibra blie identificira municiju. (5.56x45 mm) ahure sjedinjene municije velikog kalibra sline su ahurama za streljaku municiju. Postoje mesingane, eline, polusagorive (ahura ima dno od metala) i sagorive ahure (modularna punjenja), radi utede prostora u tenku i eliminisanju neugodnih mirisa.

ahure
Mesingane ahure- najvie se upotrebljavaju. 68-72 % mesing, a ostalo je bakar, cink, eljezo i olovo. Radi se dubokim izvlaenjem. Ista ahura se moe upotrijebiti min. 5 puta. elina ahura- moe se koristiti 2-3 puta ista ahura, a poslije reparacija obavezna je kontrola. Tee odravanje od mesinganih. Polusagorljive ahure- poslije opaljenja samo dno ahure sa kapslom ostane. Sagorivi dijelovi se smatraju energetskim dijelom municije. Sagorljive ahure- oruje ima zatvara sa dobrom hermetizacijom. Savremeni tenkovski topovi uglavnom koriste polusagorljive ahure.

ahure

ahure

ahura

Oznake na ahuri

Oznaavanje dna ahure bojom i igovima

Kapsle
Aktiviranje pog.punjenja kod municije malog kalibra vri se pomou inicijalne kapsle. Sastoji se od tijela i inicijalne smjese. Ona se utiskuje u leite. Hermetizacija-lakiranjem. Kod topova 20-40mm isto se koriste inicijalne kapsle upresovane u leite. Vea im je masa i dimenzije. Kod art.municije koriste se topovske kapsle TK. Mogu biti udarne, elektrine i kombinovane. Kombinirane se koriste kod oruja velikih kalibara. TK se dodaje plamenik za pripaljivanje pog.punjenja. Ako nema plamenika onda na posebnu pripalu i sa nje na pog.punjenje (slike). TK se utiskuju ili uvru u dance ahure. Utiskivanje je jeftinija varijanta, nedostatak je zamjena istih. Elekt. kapsle su pogodnije jer se mogu izvesti zatvorene.

Inicijalna kapsla E-79

Topovska kapisla M66

Topovska kapisla KV-13U za 122 mm

Obiljeavanje topovskih kapisli

kapsle

DK-8

EK 40-63

Pakovanje municije

Slovna i brojna oznaka baruta

Obiljeavanje barutnog punjenja

Pakovanje metaka 7.62x51

Pakovanje municije

Obiljeavanje sanduka (JNA)

Obiljeavanje sanduka (JNA)

Pakovanje PA municije

Pakovanje PT mina

Pakovanje PT mina

Pakovanje metaka 122 mm

Stokiranje na otvorenom