Het grote onderricht - Dxu

bewerkt naar Charles Muller door Erik Hoogcarspel

Volgens de traditie is de (korte) hoofdtekst van de Daxue geschreven door Confucius en heeft leerling er een commentaar van tien hoofdstukken aan toegevoegd. Het geschrift was eerst een hoofdstuk van de Liji, maar circuleerde ook als zelfstandig werk. De Grote Leer legt een verband tussen individuele deugden en de politieke orde in de vorm van algemene vrede (, 'tinxi png' = Gelijkheid voor iedereen). Eerst moet je jezelf ontwikkelen door het 'onderzoek der dingen'.

[De tekst] [1] De do van het grote onderricht bestaat uit het manifesteren van je heldere voortreffelijkheid, van je naasten te houden en te verblijven in volmaakte goedheid. [2] Je bent stabiel geworden als je weet wanneer je moet stoppen. Als je stabiel bent geworden krijg je innerlijke rust. Als je innerlijke rust hebt, voel je je op je gemak. Als je je op je gemak voelt, kun je nadenken. Als je kunt nadenken, bereik je je doel. [3] De dingen hebben hun oorzaken en gevolgen, zaken hebben hun eind en begin. Als je weet wat eerst komt en wat laatst ben je dicht bij de do. [4] De ouden die de hele wereld hun schitterende voortreffelijkheid wilden tonen, begonnen met hun eigen land goed te regeren. Om hun eigen land goed te kunnen regeren begonnen ze met vrede te stichten in hun eigen gezin. Om vrede te stichten in hun eigen gezin, begonnen ze met aan zichzelf te werken. Om aan zichzelf te kunnen werken begonnen ze met hun eigen geest te verbeteren. Om hun eigen geest te kunnen verbeteren, begonnen zij met hun wil oprecht te maken . Om hun wil oprecht te kunnen maken begonnen ze met hun kennis uit te breiden. Het uitbreiden van kennis bestaat uit het onderzoek van de dingen. [5] Als de dingen worden onderzocht, krijg je meer kennis. Als je meer kennis hebt, wordt je wil oprecht. Als je wil oprecht is, denk je op de juiste manier. Als je op de juiste manier denkt, ontwikkelt zich je karakter. Als je karakter zich ontwikkelt, komt er vrede in je gezin. Als je vrede hebt in je gezin, regeer je je land goed. Als je je land goed regeert, is er overal vrede. [6] Iedereen, van de koning tot aan de gewone mensen moet begrijpen dat werken aan jezelf het aller belangrijkste is. [7]Het is onmogelijk dat de bijzaken goed lopen als de hoofdzaken in de war zijn. De hoofdzaken kunnen gewoon geen bijzaken worden en de bijzaken geen hoofdzaken. [Het traditionele commentaar, door Zeng zi toegeschreven aan Confucius] ...

4. Confucius sprak: 'Als ik over een rechtszaak hoor, ben ik als iedereen. Het zou heel goed zijn als we geen rechtszaken meer zouden hebben.' De mensen die niet oprecht zijn, zouden niet steeds maar het woord moeten hebben. Ze zouden respect moeten hebben voor de wil van het volk. Dit heet de basis kennen... 6. 'De wil oprecht maken' betekent 'jezelf niet voor de gek houden'. Het is als wanneer we verliefd worden op een mooi gezicht terwijl we een afschuwelijke stank ruiken. Het heet jezelf een rad voor ogen draaien. 'Daarom let de edele goed op zichzelf als hij alleen is'. Als de minderwaardige mens zich ontspant, kent zijn laagheid geen grenzen. Als hij echter een edele ziet, schaamt hij zich. Hij bedekt zijn slechtheid en doet zich voor als een goed mens. Als anderen op je letten, kijken ze daar glad doorheen, wat voor zin heeft die maskerade dan? Daarom zeggen we 'innerlijke oprechtheid drukt zich ongehinderd naar buiten uit. Daarom let de edele op zichzelf als hij alleen is.' ... 7. 'De ontwikkeling van de persoon is gebaseerd op de verbetering van de geest.' Als je boos bent, kun je niet juist handelen. Als je bang bent, kun je niet juist handelen. Als je iets begeert, kun je niet juist handelen. Als je je ergens druk over maakt, kun je niet juist handelen. Als je afwezig bent, kijk je zonder te zien. Je luistert zonder te horen, je eet zonder iets te proeven. Dat betekent het werken aan jezelf is gebaseerd op het verbeteren van je geest. 8. 'Het op orde brengen van het gezin is gebaseerd op het werken aan jezelf.' Als er iemand is waarvan je houdt, ben je bevooroordeeld. Als er iemand is waaraan je een hekel hebt, ben je bevooroordeeld. Als er iets is waarvoor je bang bent, ben je bevooroordeeld. Als er iemand is waarmee je medelijden hebt, ben je bevooroordeeld. Als je lui bent, ben je bevooroordeeld. Er zijn er maar weinig die van iemand houden en toch zijn zwakke kanten kennen, of die aan iemand een hekel hebben en toch zijn goede kanten erkennen. Vandaar het spreekwoord: 'Een man kent niet het kwaad van zijn eigen zoon noch de rijkdom van zijn eigen graan.' Dit bewijst dat je je gezin niet op orde kunt brengen als je niet aan jezelf werkt. 9. 'Voordat je het land gaat regeren moet je eerst je gezin op orde brengen.' Het is nog nooit voorgekomen dat een man anderen iets kon leren terwijl hij zijn eigen gezin niets kon bijbrengen. Daarom voltooit de edele de lessen voor zijn land zonder zijn huis te verlaten. Trouw aan de ouders is het middel waardoor je je keizer dient. Gehoorzaamheid aan je oudste broer is het middel waardoor je je meerderen dient. Welwillendheid is het middel waar-

door met je medemens omgaat... Als een gezin rn krijgt, wordt het hele land tot rn gestimuleerd. Als n gezin gemakkelijk in de omgang wordt, wordt het hele land gestimuleerd om gemakkelijk in de omgang te worden. Als n man vol begeerte herrie schopt, kan het hele land in wanorde geraken. Zo ver kan invloed gaan. Daarom is er het spreekwoord 'n woord kan een hele zaak winnen, n man kan het hele land op orde brengen.'... De edele vraagt van anderen niet dat ze de voortreffelijkheden hebben die hij niet heeft. Hij mag niet van anderen verwachten dat ze niet de slechte eigenschappen heeft die hij wel heeft. Het is nog nooit voorgekomen dat een man zonder rechtvaardigheid (sh , vergevingsgezindheid) anderen iets kon leren al heeft hij het zelf geleerd. Daarom is het regeren van het land gebaseerd op het leiding geven aan het gezin. ...Alleen als de keizer het goede voorbeeld geeft als vader, als zoon, als oudere en als jongere broer zullen de mensen hem volgen. Daarom wordt gezegd: 'Het vermogen om een land te regeren is gebaseerd op harmonie in het gezin.' 10. 'Vrede in het rijk brengen is gebaseerd op het vermogen het land te regeren.' Als je respect hebt voor ouderen, zullen de mensen aangemoedigd worden trouw te zijn. Als je respect hebt voor ouderen, zullen de mensen worden gestimuleerd om respect te hebben voor ouderen. Als je medelijden hebt met de zwakken en kwetsbaren, zullen de mensen hen geen kwaad doen. Daarom volgt de edele het principe van verbetering op maat. Hij geeft zijn ondergeschikten niet wat hem tegenstaat bij zijn meerderen. Hij geeft zijn meerderen niet wat hem tegenstaat bij zijn ondergeschikten. Hij geeft zijn opvolgers niet wat hem tegenstaat bij zijn voorgangers. Hij geeft zijn voorgangers niet wat hem tegenstaat bij zijn opvolgers. Hij geeft de mensen links van hem niet wat hem tegenstaat bij de mensen rechts van hem. Hij geeft de mensen rechts van hem niet wat hem tegenstaat bij de mensen links van hem. Dit is zijn principe van verbetering... De do is om de mensen te winnen en dan pas het land. Als je de mensen verliest, verlies je het land. Daarom moet de leider zich eerst druk maken over zijn eigen voortreffelijkheid. Als hij voortreffelijkheid heeft, heeft hij de mensen. Als hij de mensen heeft, heeft hij het land. Als hij het land heeft, heeft hij rijkdom. Als hij rijkdom heeft, kan hij goed werk doen. Voortreffelijkheid is dus de 'wortel' en rijkdom is de 'takken.' Als je de wortels boven plaatst en de takken onder, dan heb je een probleem met je mensen en daardoor zullen ze pakken wat ze pakken kunnen. Als je rijkdom vergaart, breng je verdeeldheid onder de

mensen. Als je rijkdom verdeelt, breng je mensen samen. Als er dus verkeerde woorden naar buiten gaan, komen daardoor de verkeerde worden naar binnen. Zo gewonnen zo geronnen...Wat kun je echter doen als je een man hebt die jaloers is op de bekwaamheden van anderen en een hekel aan ze heeft? Als hij een hekel heeft aan wijzen, maakt hij het hen moeilijk en zorgt dat ze nergens verder mee komen. Vormt hij geen gevaar? Hij kan mij en mijn kleinzoons of de mensen immers niet beschermen. Alleen een man met rn kan zo'n minister verbannen uit het rijk van het midden en hem wegsturen om bij de wilde stammen te wonen. Vandaar het spreekwoord: "Alleen de man met rn kan van de mensen houden en een hekel aan ze hebben.' Als je een waardig mens ziet en je kunt hem niet bevorderen, of niet de hoogste positie geven, is dat een belediging. Als je een slecht functionerend mens ziet en hem niet ontslaat of wel ontslaat, maar niet wegstuurt, is dat een noodlottige vergissing. Als je houdt van iets waar de mensen een hekel aan hebben of als je een hekel aan hebt aan iets waar de mensen van houden, dan negeer je de menselijke natuur en je kunt er zeker van zijn dat je jezelf er veel schade mee toebrengt. Daarom bereikt de heerser de grote do door trouw en vertrouwen en verliest hij deze door trots en hooghartigheid. Er is ook een duidelijke do om rijkdom te verkrijgen. Als er veel producenten zijn en weinig consumenten, als de productie snel gaat en het verbruik langzaam, dan zal er altijd voldoende aanbod zijn. Een mens met rn vergroot zijn rijkdom om zichzelf groot te maken. Wie rn mist maakt zichzelf groot om zijn rijkdom te vergroten. Het kan niet zo zijn dat een machthebber rn belangrijk vindt terwijl de onderdanen een hekel hebben aan rechtvaardigheid. Het kan niet zo zijn dat als het volk rechtvaardigheid belangrijk vindt dat dan de taken niet goed worden uitgevoerd. Het kan dan niet zo zijn dat de vergaarde belasting niet in het bezit blijft van de machthebber... Als iemand een land regeert of een clan waar alles gaat om het vergaren van rijkdom, moet hij wel onder de invloed staan van een minderwaardig mens. Hij kan deze man wel erg waarderen, maar als deze man de zaken regelt van het land of de clan, dalen de rampen uit de hemel neer en hij zal veel schade ondervinden van zijn medemensen. Als er eenmaal een goed mens wordt gevonden, kan deze weinig uitrichten. Vandaar het spreekwoord: 'Een staat heeft er geen voordeel van te profiteren, zij heeft voordeel van rechtvaardigheid.'