12.12.

2010

KAVRAM HARTALARI
Tanm Hazrlan rnek Kavram Haritalar Puanlandrlmas zet

Kavram Haritalar

retimde eitli emalardan ve farkl grafik trlerinden faydalanrz. Kavram haritalar da bir tr grafik ve ema olmasna ramen yapm ve dayand ilkeler dierlerinden farkldr.

Kim Tarafndan Gelitirilmitir?

Kavram Haritas Nedir?

1970li yllarda Novak ve Gowin kavramlarn daha kolay renilmesi iin kavram haritas fikrini gelitirmitir. Novak ve Gowin eitli kavramlarn retimini kolaylatrmak iin eitimcilerin retilecek kavramlar organize etmeleri iin V diyagram ve kavram haritalarn gelitirmilerdir.

Kavramlar arasndaki anlaml ilikileri nermeler eklinde gstermeye yarayan ematik izimlerdir (Novak ve Gowin) Geni bir kavram bal altndaki kavramlarn birbirleriyle ilikilerini gsteren iki boyutlu emalardr (Kaptan). Kavramlar ve kavramlar arasndaki ilikileri gsteren bir emadr (Carin). retim srecinde kavram haritalar, bilgi ve kavramlar arasndaki ilikiyi hiyerarik bir yap iinde genelden zele doru grsel hale getirerek renciye somut veriler sunmay amalayan bir retim tekniidir (Beydoan).
4

Kavram Haritalar Ne e Yarar?

Kavram Haritalar Ne e Yarar?

Kavramlar daha kolay renilir, anlamlandrlr ve grsel hafza yoluyla bellee daha kolay ve uzun sreli olarak kaydedilebilir. retmenlerin kavram haritalar yoluyla renme akn dzenlemeleri kolaylar.

retmenler bu yolla rencilerin eksiklerini ve yanl kavramsallatrmalar fark ederler. Etkili, kalc, anlaml ve yol gsterici oluu renmeyi kolaylatrr. Novak ve Gowine gre harita yapma sreci yaratc bir etkinlik olabilmekte ve yaratcl gelitirmede katkda bulunur.
6

12.12.2010

Kavram Haritalarnn Faydalar?

Soyut kavramlar somut hale getirerek grsellii salar rencinin mevcut bilgileri ile yeni bilgiler aras ilikiyi glendirip btnletirir renmeyi anlaml hale getirir Edinilen bilgilerin uzun sreli bellee yerlemesine yardm eder Bir konunun snrlarnn belirginletirir

Kavram Haritalarnn Faydalar?

rencinin retimin amacn anlayp anlamadn kontrol etmeye olanak verir rencinin kavramlar aras iliki kurup kuramadn grmeyi salar rencinin kavramlar aras ilikilerde deiiklik yapp yapamadn grme olanak verir rencilerde tartmay st dzeye karr rencilere sorumluluk ykler ve onlar aktifletirir

Kavram Haritalarnn Yapm (Genel lkeler)

KAVRAM HARTALARININ YAPIMI

ncelikle kavram, nerme, apraz balant szcklerinin anlamlar rencilere aklanr. ki basit kavramla, aralarnda iliki kuran szcn nermelerinin yer ald rneklemeler yaplr ve rencilerin yapmas istenir. Birbiriyle ilikili daha fazla sayda kavram verilerek hep birlikte tepegze veya tahtaya kavram haritas yaplr renciler bu haritalara yeni kavramlar ekler.

10

Basamaklar: 1 - retilecek konunun kavramlar listelenir.

2 - Kavramlar listesinden en genel veya en st dzeyde olan szck ayr bir sayfann bana yazlr.

Eya ve olaylarn tekil rnekleri, zel adlar kavram olmadklar iin bu listeye alnmaz. lkeler ve kavramlar aras ilikiler de bu listeye dahil deildir.

Bu genel kavram olabilecei gibi bir tema da olabilir. Bundan sonra retilmek istenen ilikili kavramlar aamal bir dzende sayfaya yerletirilir. Dey dzenlemede en genel kavram en stte, eit genellikteki kavramlar ayn satrda, dierleri genellik derecelerine gre azalan srada sayfann altna doru sralanr. Kavram Haritas aamall retecei iin bu sralama nemlidir. Her kavram haritada yalnz bir kez yer almaldr

11

12

12.12.2010

3 - Kavramlar haritadaki dier szcklerden kolayca ayrt edilebilmelidir

4 - likiler, genelleme ve ilkeler listelenir. retilmek istenilen kavramlar aras ilikiler, genelleme ve ilkeler ayrca listelenir. Dzey ilerledike daha ok sayda kavramlar ieren listeler, takm halinde almalar yaplr.

Bunun iin kavramlar kutu veya yuvarlak iine alnr.

Merkez Kavram

Alt Kavram

Alt Kavram

13

14

5Kavramlar birbirleriyle ilikilendirilir.

6 Kavram Haritas Basit Olmaldr

Kavram haritasnda iki kavram arasndaki ilikiyi gstermek zere iki kutu bir izgi ile balanr. liki bu izginin zerine birka kelimelik bir ibareyle yazlr. Bu iliki haritadaki kavramlardan en az birini ilgilendiren bir nermedir. likiler ve ilkeler kutulanmaz. Baz hallerde ilikinin yn nemli olduu iin belirtilecek iliki yn ok ile gsterilir. likileri iermeyen bir kavram haritas daha ziyade bir ak diyagramna benzer; retimde yeterince etkili olmaz.

Kavram haritas gereinden fazla iirilmemelidir. Harita balangta basit tutulmaldr. Harita ok sayda kavram, ilikiyi ve ilkeyi ieriyorsa nce en nemli elemanlar topluca gsteren bir genel harita, sonra genel haritann blmlerini ayr ayr gsteren ayrntl haritalar yaplmaldr

15

16

Basit Kavram Haritas

rnek Kavram Haritalar

18

12.12.2010

Basit Kavram Haritas

Madde le lgili Bir Kavram Haritas

19

20

Kavram Haritasnn Kavram Haritas

Bitki le lgili Bir Kavram Haritas

21

22

YANLI Kavram Haritas

YANLI Kavram Haritas

Bu KAVRAM AI dr.

Bu Madde Dnm Analizi Ak emas

23

24

12.12.2010

Kavram Haritalarnn Puanlandrlmas

Kavram Haritalarnn Puanlandrlmas

Novak ve Gowin(1984) Kavram haritalarnn deerlendirilmesinde eitli alternatifler sunmulardr. renciler kavram haritas yapma konusunda yeterince deneyim edindikten sonra belirli ilkelere dayanlarak haritalar planlanabilir ve puanlanabilir. Kavramlar, kavramlar aras balantlar ve rnekler puanla deerlendirilir.
26

Puanlamada Uyulacak lkeler

Hiyerari Genel Kavra m Balant kelimesi

Daha Az Genel Kavram

Merkez Kavram Genel Kavra Balant kelimesi Balant kelimesi m

Daha Az Genel Kavram Daha Az Genel Kavram

Balant: Anlaml-Doru her balant iin 1 puan Hiyerari: Verilen genel kavramdan sonra gelitirilen her hiyerarik dzey iin 5 puan (Hiyerarik yapnn doru sralamada olmas artyla) apraz Balantlar: Hiyerarik dzenler arasndaki doru apraz balantlarn her biri puanlanr. Bu tr balantlar genelde okla gsterilir. Eer balant iki ynlde geerliyse 10 puan tek ynl geerliyse 2 puan verilir. rnekler: Kavramlarn altna yazlan her doru nesne ya da olay rnek iin 1 puan verilir.

Balant kelimesi

Balant kelimesi Balant kelimesi Balant kelimesi

zel Kavram zel Kavram zel Kavram

Balant kelimesi

Balant kelimesi Balant kelimesi

zel Kavram zel Kavram

zel Kavram

Balant kelimesi

rnek

rnek

rnek

rnek

rnek

Hiyerarik Kavram Haritas Deerlendirme Modeli

27

Puanlama (Hiyerarik Kavram Haritas Modeli)

Kavram haritas modelinde: 11 iliki, 3 farkl hiyerari, 2 apraz balant ve 5 rnek yer almaktadr. Buna gre; Balant says puan (Geerli ise) = 11x1 = 11 Hiyerari(Geerli ise) = 3x5 = 15 apraz Balantlar(Geerli ve nemli se) =2x10 = 20 rnekler(Geerli se) = 5x1 = 5 Toplam = 51 puan

Alternatif Bir Puanlama

Dier bir puanlama sisteminde ise, retmen rencilerin yapt kavram haritalarn doru deerlendirebilmek iin kendisi bir anahtar kavram haritas hazrlar. retmen bu Haritay kriter olarak kullanarak her doru cevabn % sini bulur, renci haritalarn da buna gre deerlendirebilir. Bu durumda baz yaratc rencilerin 100 puann stne kabilecei dikkate alnmaldr (Novak ve Gowin; 1984).

29

30

12.12.2010

Puanlama renciyle Birlikte Yaplabilir Puanlamalarn rencilerle birlikte yaplmas kavramlarn arasndaki ilikilerin yeniden gzden geirilmesi iin bir olanak yaratacaktr.

ZET

Kavram haritalar bir olay veya konuyu topluca gsteren, kavramlar, kavramlar aras ilikileri ve ilkeleri ksaca belirten aralardr. Doru yaplmalar halinde retimin her basamanda kullanlabilir. Haritalar tm snf etkinliinde veya kk grup etkinliklerinde rencilerin katlmlaryla gelitirilebilir. Kavram haritalar dinamiktir. ocuk yeni deneyim kazandka, haritaya yeni kavram ve ilikiler eklenebilir. Haritadaki ilikiler daha derinliine incelendike yeni kavramlar ve ilikiler ortaya karlabilir.
32

31