Yaar Kemal Yer Demir Gk Bakr

Dizgi-Bask: Yelken Matbaas stanbul 1976 Yaar Kemal YER DEMR GK BAKIR ROMAN CEM YAYINEV STANBUL 1 Hasan nde, Ummahan arkada, meelie doru usul usul gidiyorlard. Hasan ellerini koynuna sokmu, ne doru yumulmutu. Ummahan hep ayaklarnn ucuna bakyordu. Hi konumuyorlard. rkektiler. Bir ku parlasa dleri kopacak gibiydiler, tetikte. Gzleri mt. Ortalk kar iindeydi. Kar dereleri tepeleri silme doldurmutu. Dnya yalnz bir aklkt. Bu kln stnde en kk bir leke bile yoktu. Bir ku, bir sinek lekesi bile. Gkyz de apa kta, gneyde Torosun ormanlnn stnde scack yeile kaan bir mavilik balk-yordu. Bu du z akln stne serilmi kck bir mendile benziyordu. Bir de uzaktan Hasanla Umna-hana b dan dm, yuvarlanan, umak iin kanat rpan, abalayan krlang yavrularn grr gibi o te bu dnyann aklna ukurova gnei gibi bir de belal gne vurmu, karlarn stne y ap da bakamazsm. Bastka, donmu, gclam kar atrdyor. Umma-hann da aya yaln, Hasann da aya yal asm gibi oluyarlar. O yzden de yryleri bir tuhaf. Daha meelie ok yol var. Hasan geriye dnd: Baksana bana kz, dedi serte. Ummahan: Ne var? diye yumuack sordu. Hasan: u ormana varr varmaz... Sonra sustu. Ummahan: Ormana varr varmaz? diye sordu. Hasan: Sylemiyeceim. Vazgetim. Varr varmaz ite. Ummahan: Sylemeee... diye, umursamad. Sanki syleyince ne olacakm yani? Hasan sert: lyn kr olur, diye kt. Ummahan bakt ki Hasan tam kavga aryor, sustu. Sana diyorum ki lyn kr olacak. Anlamadn m dediimi? Ummahan: Anladm kardam, anladm. Ne yapaym, syleme. Hasan daha da sert: Sylemem, diye bard. Gene nne eildi. abuk abuk yrmee balad. Ummahan arkasndan zor yetiiyordu. Bir zama eldi ki neredeyse soluu tap, oraca yklp kalacak. Sonra, gittike gc azalmaa, gerid d. Hasansa yryn hi bozmuyor, gittike aray ayordu. Ummahan, azck yavala Hasan, um, diyemiyordu. Geride kalrsa, Hasan gzden yitirirse basma gelecekleri biliyordu. Arkasndan komaa balad. Azck yaknlat. Sonra y gene geride kald. Gece uyurken dilerini gcrdatyordu. Uykusunda srayp, baryordu. Sonra da akamlara ka or, somurtuyor. Bir beter oldu bu olan. Byle hep dnceye dalm ocuklarn sonu kt. Bun astalklar alr alr gtrr. Bir ocuun sabahtan akama kadar ii gc dnmek mi, yand g kendi kendine durmadan trk sylerdi. imdi hi mi hi sylemiyor. Hasan kurumu bir aaca yor. Hasan, kurban olaym, azck dursana gzel kar-dam, diye Ummahan arkasndan korka korka s di. O kadar usul syledi ki, Hasan duymad. Vay fkara kardam, uunup gider. Neden sonra Hasan arkasna dnp bakt. Ummaha-n gremedi. Bir eiin iinde kalm olacak. kledi. Gne gittike kzdryor, boynundan srtndan ieri okar gibi bir scaklk doluyordu e krptrd. Elini alnna gtrd, bakt. Karn sonsuzluunda en kk bir leke bile yoktu. Ummahan, Ummahan, diye bard. Sesi uzaktaki kayalkta yanklanr gibi oldu.

Nerede kaldn Ummahan? Ummahandan incecik bir ses kt, karn aklnda dald: Geliyorum. Hasan gerisin geri, ona doru yrd. Bir tepenin stne knca durdu. Ummahan aadan, kar ibi yola yapm geliyordu. Gel kz, abuk gel, batasca. Ummahan ter iinde kalmt. Var gcn harcyordu. Yanma geldiinde soluk soluayd. Kz, dedi, ne oldu sana? Ummahan: Soluum tat. Hasan geriye dnd, gene ayn hzla yrmee balad. Ummahan arkasndan: Azck dur sana gzel kardam, soluum bir iyice tat.* Hasan durdu, onu bekledi. Bir fke gibi karn stnde duruyor, glgesi ayaklarnn ucuna d Ummahan yanna gelince: Bilsem seni getirmezdim, dedi. Kanclan kma yola, bana getirir bela. Bu szleri sylerken sesini kalnlatrd, yallar gibi elini enesine gtrd. Bu haliyle b sakal yedi kar masallarn kocasna benziyordu. Onun bu hali Ummahana her zaman dokunur, deliye dndrrd. u byk adamlk taslamas yok mu tr insan. Yapmack! Hasann her huyu iyi de, ite bu huyu ekilmez. imdi kavga etse, artk ok oldu bu olan, yaa, kavga etse, iinden yle de bir kavga etmek geiyor ki, ama orman da syleyecei eyi hi bir zaman sylemezdi ki... Ya da dnse gitse! Smkl, pis olan ieYatana da ier. Yata da kokar. Dilinin ucuna gelmiti: emikliii! Sonra byk kavga.. Hasan tepinir gibi, fke iinde dimdik duruyor, arada da elindeki kk baltann azna bapa uyor, kyordu. Bu hal Ummahan deli ederdi, biliyordu. Gene yallarn tavrn taknd, Kel Ak gibi ar ar elini enesine gtrd: Yolda olma namussuza, arsza. Akbet bana bela getirir. Bunu yle syledi ki, hi amaz, Ummahan, mmkn yok, kavga karr. Ama, bir tuhaf. Ummaha le. Ya da tmmaz gzkyor. Ne domuzdur o, ne domuz! 8 Yalnz git, yolda olma yzsze. Peki, u yalm gibi Ummahan bu kadar hakarete nasl dayanr? Baka bir zaman olsayd, Ummaha n btn bunlar hi yutar myd? Erkek olmayann yalan oktur. Eksik eteklerde hi akl yoktur. te bu ldrr onu, ldrtr. Bekledi. Gzlerini alayl alayl yzne dikti kzn. Ummahan gene ses karmad. Yalnzca ii Orospuda iman olmaz, din olmaz. Bu da m, bu da m etkisini gstermez? Ummahann gzlerinin dolduunu grd. Bir acd ki kza. Btn sylediklerine piman oldu. Va ttu: Sen benim gzel bacmsn, can bacmsn, dedi. O szleri sana sylemedim ki... Hi de sana Dedim ki kendi kendime, bakalm o szleri ona sylemediimi anlayacak m? te bunun iin s m. Ummahan sevindi: Anladm, dedi, bana sylemediini. Adam hi bacsna orospu der mi? Bildim ki bana syleme Hasann acmas bir anda fkeye dnd. inden sylendi: Senin gibi orospu bacs olursa bir pu da der, fallik de der. Birden dnd: Haydi yetmedi mi? Soluk koymadn hepsini aldn. Ayn hzla yrd. Ummahan soluunu toplamt. Kar da ayaklarm yakyordu. Hasann ardna dt. Epeyce gittikten sonra Hasan durdu, arkasna bakt. fke iindeydi. fkesini Ummahann yzne sacakt. Bir yaklasn hele o kz. Bu sefer onun burnundan gelecek. Grsn . Ummahan yaklat. Bana gelecei biliyordu. Korka korka adm atyordu. Hasan da avna atlmaa hazrlanm bir aylaa benziyordu. Bak gibi bir sesle: Ummahan kz, dedi. Sonra birden durdu, gzleri Ummahann ayaklarna gitmiti. Ummahanm kird n, ker-meden st prtk prtk olup, kertenkele srtna dnm ayaklarnda ince titremeler, eirmeler seziliyor gibiydi. Kpkrmz da kesilmiti. Hasan yumuad:

Haydi, yr Ummahan kz, dedi. Ormana varnca... Sesi, usul usul okayan, scak bir el gibi Ummahanm tm bedenini dolat. Ummahan onun yzne bile bakmad. Kzn yzne bakmamas Hasan gene kzdrd: Ormana varnca... Dudaklarn sonsuz bir tadla yalad. Ormana varnca... Bir varnca! lk Ummahan sahiden bkmt. Neredeyse patlayacakt ama, hep Hasann son gnlerdeki rahatsz hal i geliyordu gzlerinin nne. Gene aldrmad, sustu. Hasan: Ormana varnca, diye yklendi. Ummahan kzmaa balyordu. imdi syler, diye dnyordu. Svlemezse atlar da patlar. Hasan geldi, tam Ummahanm karsnda durdu. Ormana varnca... dedi. Ummahan yle bir kurnaz kurnaz glmsedi: Bana ne! Hasann tepesinin tas att: Zaten. dedi, sen byynce orospu olacaksn. Hasann hi beklemedii bir ey oldu. Ummahan karsna dikildi: Orospu olacam byynce. Bir orospu olacam ki... Bir orospu... Ne gzel! 10 j Hasan kulaklarna inanamad, nce afallad, sonra t kzd, iinden onu dvmek geti. Dvse gider babasna sylerdi. Baba de bugnlerde beter mi beter. Yanma yaklalmyor. Yalm gibi olmu adam ki, a lar amaz. Kz, dedi, seni ayamn altna almak gerektir ama, kreyle. Ormana varnca... Dudaklarn yalad. Ummahan dayanamad, kardeinin yanma gitti, elinden tuttu: Syle, kurban olduum Hasan, dedi. Ormana varnca ne olacak? Hasan bir daha dudaklarm aprdatt, ormana doru komaa balad. Ummahan da arkasndan: Ben gelmiyorum ite, dedi. Ya durur beklersin, ya da hemen buracktan geri dnerim. De bi r adm daha ileri at! Hemen geriye dnp yrmee balad. Hasan bakt ki Ummahan gidiyor. Tek bana meelie girmekten, girip orada bir zaman kalma ktan korkard. Haydi gel, diye ard. Haydi gel. Gelmem, varrm babama da bir bir anlatrm. Hepsini... Bir bir. Hasan kzd: Git cehennemin dibine. Babamn zaten can skt-lyor. Sylersen, seni u elimdeki baltayla k serim. Anam avradm olsun keserim. abuk gel! Gelmem. Bak, karmam. Yanna gelirsem... Ummahan: Ormana gidince, ne yapacan sylersen gelirim. Hasan: 11 Gel, gel hadi gel, onu da* syleyim, dedi. Ummahan: Hadi syle, diye yrd. Hazan kzmt. Gene iine gmld. Boynunu iine ekip yrd. stlerinden, sonsuz akln ortasnda kara kara lekeler serpitirilmicesine bolua, bir ku Hasann yrei burkuluyordu. inde bir sknt vard ki, tarifsiz. Kslm gzlerini ap d iye bakamyordu. Hani insan bir yaz gn, bir ovada uykudan uyanr ya, uyanr ki birdenbir e gzlerine, stne bana bir gne dolar, insan btn gcyle stne ken gnein arl nr kalr, bir trl dorulamaz, gzlerini de aamaz... te Hasann imdiki hali tam byleyd re kapanm deil, gzleri kapal deil, gzleri kslm, iki adm tesine bakamadan yryor ince, gzlerini ayor, bakyor, gzleri alyor, iine kapannca, uykudan uyanr gibi gne r sallanyor, irki-liyor, sonra gene yryor. O mavi kutan, yanar dner kutan... Hani, su kylarndaki yarlar ylan delii gibi deler, inlere kadar deler, ta dibine, topran altna gider, oraya yuvasn yapar. Yuvalarnn azn her zaman bir iek biter. Ya bir yourt iei, ya bir pampal, ya anaac iei, ya bir ksiz edemez, ite o kutan bir tane tutmal. Tutulmaz, Allahm belas ku. O kuu tutsa tutsa bir tek Koca Halil tutard. Koca Halil de iyice yaland gayri. Oca batasca, batasca da

ate olasca herif. Bu kyn bana bela. Pamukta, ukurovada ortadan yitince, kyl de hep sanm. Olu da stne Kuran okutmaz m? Meryemce tutturur: 12 r der boyuna. ite Koca Halil ne yapar yapar da o yanar dner, yer alt kuunu yakalar. Kuun kara, prlt de, upuzun, gzel bir gagas vardr. Koca Halil o kuun bam ocuklarn omuzuna nazarlk ola akar. Bu kuun bandan nazarlk takan ocua hi mi hi nazar demez. Nazar dediin onun yan yaklaamaz. Hasan anslar, onun da omuzunda gk boncuklar arasnda ylan ba kemii yannda bir uzun gag u ba aslyd. Onu Meryemceye Koca Halil armaan etmiti. Aman Meryemce, der kyller. Ocan bata, insandr, lmez olur mu? Meryemcedir bu, diretmez mi? Ona Koca Halil demiler. O Koca Halil mi? O lr m o hi? Cin taifesinden. Dinsiz imansz, alim, hrtk, drt kitapta katli vacip bir hnzr, lmez o, lmez, komular. Omuzuna bu kuun ba taklm ocuun ksmeti bol olur. Hi bir zaman o ocuk yok yoksulluk talardan kalma bir szdr bu. Atalar... Salncan maarasnda geen yl ocuklar bir kuru kafa bulmular. Gzleri, kulakla ok. Dileri ne gzel. Capcanl. Gler gibi. Bir ocuk: Atalarmz, demiti, lm atalarmz. Hasan rpermi, lm stne dnm, bir gn, demiti, benim de kafam byle olacak. Bir kork liin iine dmt. Sonra birden ocuk olduu, lmn de ona ok uzak olduu aklna gelmit cak, orta yal olacak, sonra da Koca Halil gibi olacakt. Sonra da lecekti. Bu dnce yre azck su serpmiti ama, gene de dertliydi. Kuru kafay uzun zaman unutamamt. 13 ne olacakt. lnce topraa koyacaklard. Tm bedeni ryecek, kurtlanacakt. Vl vl ku ikleri kalncaya kadar kurtlar onu yiyeceklerdi. Sonra kyamet kopacakt. Kyamet nasl ko pacakt? Bir yel esecekti yldzlardan. Sert bir yel. Dnyada son insan da kalmam. Hi bir yok. Esen yel dalar dz edecek, dereleri dolduracak, gn doumundan baktn zaman, gn ba yumurtay greceksin. Sonra insanlar yeil mantarlar gibi topraktan parmak kadar, par mak kadar fkracaklar. Hak mizan terazi kurulacak, gnah olanlar Cehenneme, olmayanlar Cennete gidecekler. Hasan, kafasn imdi, insanlarn topraktan yeniden filizlenmesi ve Cennet Cehennem stne y oruyor, Mer-yemceye Cennete nasl gidilecei stne soru stne soru soruyor. Meryemce de on a Cenneti Cehennemi ak ile evk ile anlatyor. Kuran okunur mu o gavura? Mevlut verilir mi o dinsize? O drt kitaptan koulmu iflahsza ? Uzunca Ali, eliyle anasnn azm kapatyor: Aman etme ana, eyleme ana, insan l arkasndan byle konuur mu? l ldr ana. l bu dn i eteini ekmitir. Gnahlarn byn ileme, lm adam ne kadar kt olursa olsun, cmle Koca Halil lmez. Bombo, kra pamuk tarlasnn dzlnde Koca Halilin olu Mevlut okuttu. Btn kyl Mevlud trk syler gibi Kel Ak syledi. Kadnlar onun yank sesine aladlar. Kyden bir tek ki Mevlude, o da Meryemceydi. Meryemce kylden ay14 W kurova toprana bada kurup oturdu. Kulam, diyordu, kulam duymasn o drt kitapta katli vacip murtada okunan gzelim Mevlu uhammet Hazretleri babamz bir duysa gzel Mev-ludnn Koca Halile okunduunu, gelir de, m ezarndan kalkar da, ta buralara kadar gelir de Mevludn bunlarn azndan alr... Alr da g r. Sonra kalkp yryordu. Kel An sesi de onu kovalyordu. Parmaklarn, kanatrcasna kulak , gzlerini yumuyor, dz ovada de kalka kouyordu. Ses azalacana grleiyor, uzaklaaca . Durdu, yere kapand: Allahm, dedi, koca Allahm, kurtar beni. Kurtar da sana bir tellice horoz kurban edeyi m. Bir dinsize senin gzel adamym, eliyin, Muhammediyin Mevludn okutuyorlar. u Kel A i aznda durduruverse-ne. Gcn yetmez mi bir Kel An diline, gzelcem?

Alnn bir iki kere topraa dayad, kaldrd. Terli alnna toz svand. Anamz toprak, u Kel Ak gnahlarn byn iliyor. Dilini aznda oduna dndrversene. Ak sakallma da, k yzlme oook, oook ktlk ediyor. Anamz toprak, nasl stnde barn r varl kabul edersin, etme bunlar... Nolursun anamz toprak! Bildim, iyisi de, kts de in ocuun. Be parman bei bir mi ki, kimi uzun, kimi ksa. Senin iin ksas da bir uzunu Ses geliyor, geliyor... Kalkt. Kulaklarna parmaklarn sokmu kouyordu. Karabucan byk bkne gelince kulaklarndan parmaklarn ekti. Ses geliyordu ya, o kadar al15 inmez, ir umut Delirmiti. Parmaklarn kulana yeniden soktu. Gzleri kararyor, ba uulduyordu. Aal dolanr, klarn ekti. Karanlk bir yamurdan sonra, gn alr, lt doldurur dnyay, slak yank durmutu. Birden dnya bombo, pssz geldi ona. Keski Kel Am sesi hi bitmeseydi. Bu Mevlut Koca H deil de, o murtada, o drt kitap srgnne deil de, Allahm baka bir kuluna okunsayd, doy dinlerdi. Dirisi brakmad ardn, ls de brakmyor. Meryemce kendisine acd. Topraa Meryemce boluu, sszl hi mi hi sevmezdi, lmden de ite bundan dolay korkard. ncecik, bir alt gibi bir ses, yanka, bir de kalabaln uultusu gelir gibi oldu kulak sefer kulaklarn kapatmad. Ayaa kalkt, el rpt. ki parmak akrdatp, gbek alkalad. e baknd, sterse grsnler, dedi iinden. Varsn bir iyice grsnler. Bir dinsize de Mevlut ur mu? leye doru obaya dnd. Mevlut bitmiti. Ke! Askla karlat. Kel Ak ona taklmak isted bak bakt ki, Kel Ak ona sz sylediine syleyeceine bin piman oldu. Kalabaln ortasna geldi, ortada dimdik durdu. Bir fke, bir hm gibiydi. Boynunun damarl i. Kyl, Meryemce ne yapacak diye, ona bakyordu. Sa elini kaldrd, indirecek, sze balay kken, ayaklar titredi, yere kt. Sa elini topraa vura vura: Gzelim kara toprak, varmz youmuz kl toprak, buradaki hi kimseye demiyorum, sana diy u kylnn hi birisinin yzne bakmamak, atyla itiyle bile konumamak, ocuuyla bile merha k gerek16 UA.JJ.LU.XJ. ban toprak, bu kyl tm dinden imandan km. km ki, toplanp da drt kitapta katli va murtada Mevlut okutur. Okutur da ad gzel, kendi gzel Mu-hammed Efendimiz Hazretleri nin cann skar. Bu, bu kylnn arasnda kalmazdm ama... Yallktr belimi bken. Yoksa d u gavur kylnn iinde? Sana diyorum da, bu koca kyden kimsecie azm ap da sylemiyoru prak! Bir daha, ben lnceye kadar, bu kyn karncasna bile azm amam. te sana diyorum Koca Halil tmedi. lse bile ona, o dinsize Mevlut okunmaz. Duydun mu, ahinim toprak? Ali uzaktayd. Koarak geldi, anasmn azn kapatt. Meryemce bast l. Kyller: Bu Meryemce bir iyice kudurmu dediler. Tm kylye souyor. Yalanmn da kudurmuu beter olur. Eskiden de... Eskiden de kudurgundu ama, imdi bir beter oldu. Meryemce ondan sonra bir daha hi bir zaman kylyle, kyn karncasyla bile konumad. O yanar dner kuu nasl etmeli de yakalamal? Aaca taksan meyvesi iki kat olur. Tarlaya atsan bereketi be kat olur... ukurova aalar bilseler ki byle bir ku var!.. Ormana varr varmaz... Ummahan alay ederek gld: Ormana varr da varmaz? 17 net m. Ormana varr varmaz, ite! Dilerini skt. Ko*maa baladlar. Uzakta, kar altndaki kyn her evinin bacasnda, ge doru kl bir m man szlyor, dumanlar usulca douya doru dalgalanyordu. Ormann st yanndaki kayalk da, ta telere, Toro-sa kadar ykselerek uzanyordu. Az yukary a maaralara gelinirdi, ite peri padiahnn saray bu kayalklarn arkasmdayd. Bu kayal aka ulu kayalar var derlerdi. Hi kimse de gidip bu kayalklarn arkasn grmemiti. Ekiya ile o kayalklarn arkasna gitmee korkarlarm. Bir gece Koca Halil yolunu arp da dm kayaln arkasna... Bir bakm ki, ilci bin ba

iki bin kaval bir yerde... Trl alglar. Oynayan kzlar. Ik iinde her ey. Kayalar, otla r, gkyz, yeryz bile a kesmi. Yz binlerce insan k iinde, bin trl renk iinde i grr grmez, bir kaynama olmu. Uzun boylu bir kz gelmi Koca Halilin karsnda durmu. trnaklar, gzleri k gibi parlyonnu. Niin geldin buraya insanolu? demi kz. Koca Halil kekeliyerek: ardm, demi. Kz: Hrszlktan gelmeseydin, gelebilirdin iimize. Hrszln olmasa sen iyi adamsn, has adam .. demi. Koca Halil bir iki sz syleyecek olmu, azn aar, sesi kmazm. Kz: Seni arpar, kolunu kanadn un ufak ederdim Ko1S ca Halil, ama genliine, yiitliine acdm, demi. imdi yum gzn. Koca Halil yummu gzn. Birden havalandn, gklerde szldn biliyor. Bakaca bir ey A gzn insanolu, demi peri kz. Hoca Halil gzn am bakm ki, kyn ortasnda. K dnlanm. Her eyi apak grm, ama kendisini getirip kyn ortasna koyan kz ortalarda y Hasan hemen al rp toplad. Saak gibi dar sarkm bir kayann altn kar tutmamt. gidiyordu. Kayann kknn oralar tozlu toprakt. Hasan, getirdii rplar ufak ufak krd, an kayann kuytusunda biraz durunca titremee balad. Gnee, kara ksa belki titremesi dur u. rplarn stn eliyle bir iyice bastran Hasan kibriti akt. Kibrit kutusu yepyeni, azna kadar dolu bir kutuydu. Hasan kibriti nereden almt? Ummah an soramyor-du, ama korkuyordu da. Bir kurnazlk geldi aklna. Ormana gelince, bu kibriti nereden bulduunu mu syleyecektin? diye sordu. Hasan kzd: Yok, diye bard. ok mu merak ediyorsun? yleyse syleyim, hi bir yerden almadm. Aln ndm. Git syle babama. Git syle anama da elimden alsnlar kibritlerimi. Ben de u baltay lan senin o bitli ban keseyim. Ummahan gld: 19 riti. Hasan ayaa kalkt: Bil bakalm, diye bard. Ama syleyip de bilmezsen, seni bir iyice dverim. Hem de urac Ummahanm kafasnda bir dnce imek gibi ak-t: Sen o kestiin kiraz ubuklarn verip de almadn m bunu? Hasan bunu hi beklemiyordu. Vay kpolusu, akll kz u Ummahan. Arada uzun bir sessizlik oldu. Hasan kibriti akp, allar tututurdu. allar birden parla suldan bir scaklk yayld ortala. Sen amma da titriyorsun kz Ummahan, dedi Hasan. Ayaa kalkt, uzand, eliyle tuttu kz. O gibi: Gel otur uraya da sn, olur mu? Ummahan yere kt. Hasan da vard yanna oturdu. Omuzlar birbirine deiyordu. Kayada yeil lekeler vard. Lekeler kayann dibine doru daha geniliyor, byyordu. Topran nda iki tane ak ku telei yanyana duruyordu. Toprakta trl izler vard. Hasann gz bir ar zlere takld. Keklik izi... Belli olur. Baka o boy kuun izine benzemez. Basnca ar basar iz de damga gibi kalr. Kartal izi, bir el byk-lndedir. akal izi, tilki izi, bir de ta n izi... Tavan izi toza pamuk dm gibi olur. Ban kaldrd: Biliyor musun Ummahan? Ama yemin et, kimseye syleme. Yemin et. Vallahi billahi sylemem. Anam lsn ki sylemem de... Ummahan bir an ikirciklendi, dnd. Sonra: Anam lsn ki sylemem, dedi. 20 Hasan sevindi. Yz lt, sevin iinde kald. Bu kibritten var ya, daha dokuz tane var. Kiraz ubuklarm verip bunlar aldm. Hi tkenmez On yl, on be yl gittiim yerde ate yakarm, gene de tkenmez. Ummahan da sevindi. Hi tkenmez. On yl da gider, yirmi yl da... dedi. Sesinde Hasana bir yaranma, yaltaklan

ma vard. Hasan bunu sezdi, houna gitti. Yaz bahar aylar gelince... Bak, dedi, cebinden ataln kard. Bunu da aldm. Yaz bahar ince bununla yle ok ku vururum ki... Ummahan: ok vurursun, diye ekledi. Hem de ok ok. Kibritle ate yakarz. Ben yolar, yurum, tuzlarm, piiririm kular. Hasan: Oturup yeriz. lerini scack bir kzarm, yal, kokulu et zlemi sard. Ummahan iini ekti. Hasan: Hele bir yaz bahar aylar gelsin. Hele bir gelsin, gzel bacm. Gittike birbirlerine sevgileri artyordu. Ne Ummahanm ekingenlii, ne de Hasann fkesi ka lmt. Ummahan bu durumdan faydalanmay karmad: Ormana gelince?.. Neydi o, Hasan? Hasan parman dudaklarna gtrp: Suuuusss! dedi. Biliyor musun, Ummahan, ben yle korkuyorum ki... Gelecek diye. dm patl or. Ummahan kocaman, derin, kara gzlerini Hasann gzlerine dikti. Bir eyler arad. Bakt ki, Hasann gzleri tm korkuya kesmi. Ben de bir korkuyorum ki, dedi. ok ok korkuyorum. 21 Fkara babam, ne yapacan arm. O da... Ummahan: Anam da... Hasan: Meryemce ebem hi mi bir eyden korkmaz. Ummahan: Korkmaz o, dedi vnle. Hasan: Kylylen konumuyor. Ama ben biliyorum senin-len gizli gizli konuuyor, yle mi? Yalan my Ummahan: Yok vallahi, dedi. Hi konumaz benimlen. Yalnz beni sever. Bakndan biliyorum. Hasan: Sen ona bakma, fkelenmedii zaman herkese yle gzel bakar. Ummahan Hasan kzdrmaktan korka korka: Baaa her zaman gzel, sevgili bakar, dedi. Ama Hasan atmak istemiyordu ona. Rahatt. Belki, dedi, iini ekti. Belki sana hep gzel bakar. Ama o korkmuyor. Aldrmyor. Gelecek , gelmeyecek mi? Ummahan: Benim yreimi, iki el gelmi, kavram, sk ha sk ediyor. Hasan: imdi bir iyice snalm. kindiye doru kalkarz, odunu yaparz. Gn batarken de evde oluru Sesi, Ummahann hi almad, duymad bir scaklktayd. Ummahan: Ben o kyden korkuyorum, diye dudan srd. Bir baka... Kye kurt inmi gibi. Hasan gene fkelendi: 22 Sen... Yok Hasan yok, onu demedim, diye Ummahan abuk abuk syledi. Bu tatl anlamann bozulaca orkuyordu. Hasan arkasn dnd. Ayaklar sapsaryd. Yarlmt, s srlm bir sar. Boynu upuzundu H hi bir ey yoktu dersin. Kemie yapm deri. Dudaklar incecik. stn kabuk balam. Az ar. Dileri apak, prlt iinde. Gzleri kocaman, kara. Sol duluunda, incecik bir yamk izi r. Bir damar gibi boynuna kadar iniyor. San anas merdiven kesmi. Tutam tutam, kei krk r gibi duruyor banda. Hasamn parmaklar inanlmayacak kadar uzun, ince. Ayaklar da yle. Ummahanla biribirlerine ok benziyorlar. ncelikleri, elleri, gzleri. Yalnz Ummahanm d udaklar dolgun, krmz. Kzn yz solgun, bitkin, kederli, akla kark donuk bir sar. K

u lm yz iinde krmz, parlak, capcanl. Bozkrn sar, yank gz gazelleri arasnda am Gn kavuurken evde oluruz. Ne gzel... Hasan: Ne gzel, dedi dudaklarn yalayarak. Ne gzel. Anam bekler, merak eder ya... Varsn etsin Umnahan: u adam gelse de biz de kurtulsak... Hasan: Gelse de, ne yapacaksa yapsa da kurtulsak... Hasan geldi atein ucuna, ta iine sokulurcasna oturdu. Bu sefer yanyana deil, kar kary ar. allardan para para, bir parlak cam krmzsyla, akl iinde yalmlar ince ubuklar Gzlerini trl trl hal alan yalmlara diktiler. 23 al yalm naKa our. du auua yanar geer. al atei yaktn myd, yannda ok al bulund tutmaz bir tutam aly atee vereceksin. Uzun, kark, belik belik olmu bir peri sama benziyor yalm. Hemen deiti. Birden birbiri doland, sonra hemencecik topraa, kllerin arasna yatt, kayboldu gitti. Bir kurt srs... ki kurt kulaklarm dikmi, ba havada, parmaklarnn ucuna basm, yle uzaklar gzetliyor. bir kurt, eilen, bklen, koan, yatan, kalkan, bouan, meydan savanda kurtlar. Hooop, ba kurt yerle bir... Nereye gitti, ne oldu? Daha imdi, imdi eilip bklyor, dyor, kalky aklarn dikiyor, kayann dibine, yeil beneine doru uzanyor, diliyle, aarm diliyle kay ni yalyor, sonra azck esen yel, fslt gibi esen yel onu tuz buz ediyor. Sonra yalmdan k rt daha krmz, daha incelmi, tel tel ayaa kalkyor. Sonra teki kurtlara karyor. Kurtl akar... Bir orman yeeriyor yalmdan. Orman yanyor, dalara talara ate dm, cayr cay Sonra her ey kararyor, duman kyor ortala. Yalmdan kurtlar yok oluyor. Yanan ormann y e yeller esiyor. Hasann gz bir sre ocan kalntlarndan kan dumanda. Duman bir ho kokuyor. Ya, slak tee dnce. Sonra usul usul azalr koku. Sonra yalmlar snnce de, salt duman kokar. aln aka, am aacnn, meenin, sedirin, dngelenin, kengerin, prenin duman baka baka kokar. Hasan yanndaki allardan bir tutamn daha tten ocaa srd. stne de iki kenger dikeni k sre duman ttt. Hasann stne geldi. Gzlerini yaartt. 24 atei flemee balad. Hasan bard: frme kz! Sesi bouktu. Ummahan sulu sulu: Gzne duman gitti de... ki frmede parlard. Sonra kzd: Sen de bir ho oluksun, bire barp duruyorsun. Ne oldu sana yani? Imav, kardeim sen de!... Somurttu. Ayaklarn altna plad, ocaa da yann dnd. Ocaktaki allar atrdad, koktu, sonra da hemencecik: yand. Kayaln ta ucuna yukar ince ir yalm snd. Hasan, bu bir kavak aac oldu, dedi. Uzun, gcm gcm yalmdan bir kavak a Ayaa kalkt, kyn stnden ta uzaklara bakt. Bozkr btn, aklyla serilmi, parlt ii a uzanm duruyordu. Bir tek kavak aac, ama ok uzun bir kavak aac salnp dururdu bozkr . ok uzaktayd ama, afan yeri rken o kavak aac gzkrd. Gn doarken bir yan k a. Gn atnca azck gzkr, iyice gn kzdrnca da kavak aac hi gzkmez olurdu. Bir g kalrd. Hasan kava gremedi. Dnyann akl, gnein ipiltisi dumandand. Bozkrn ipiltili dzlnde, ta bir dnya kadar dzlnde ince bir maviye alan bir duman g Dnyann teki ucunda, bu kyamet akln ortasnda kim yakar u teki atei? Orman da yok or eriler ate yakarlar m? Kayann ucuna kadar uzam yalm usul usul indi. Bir ara tam orta yerinden koptu, utu git ti, kavan yars kopup gidince yalmlar yayld, kaynamaa balad. imdi yere serilmi yzbinlerce karnca... Yere seri25 ti. Herbir ipiltisinde yalmdan karncalar. Amma da ok, amma da kaynayorlar. Nedense karncalara sinirlendi. Atee bir tutam a-J, stne de er kenger... Birden, dolud in, bir yalmdan at frlad ocaktan, kocaman bir at... stnde kvrlan, atn boynuna yatm i. Ummahan bak. Bak, kayor! diye bir lk att Hasan. Ummahan irkildi. Of, ne de gzel... Bir anda at ocaktan doludizgin szld, kt gitti. Gitti, dedi Hasan iini ekerek. Vay ben hi bylesini grmedim. Syrld gitti. Gz ap kapayncaya kadar utu da gitti. Vay ana el, ne de uan bir att, kz! Yelesi uuyordu. Tam kuyruundan koptu gitti. Ummahan:

Gene mi yalm? diye gld. Yalmdan at vard da ben niye grmedim ya? Hasan: Sen grmezsin, dedi. Ummahan: Bu gidile sen akln vdrp Vurgun Ahmet gibi olacaksn. Olacam ite, diye ayayla tozlar itti. Kt m Vurgun Ahmet? Nesi var? Ummahan d deil mi? Hasan: Kimbilir, belki de deli, dedi. Sen korkma. nat etmezsen, gzn iyice dikip bakarsan, atl r, kular, bcekleri, dalar, talar, adamlar, cinleri, oook cin var, perileri, ooook onlarn hepsini yalmdan grrsn. Yalmdan her ey olur. Su olur, su bile olur. Bir sefer b bam ocaa bir ktk koyduydu, on be gn durma26 <llIUI^Ui. xolv \J nuiuxkii/ii yxivajLi jacu. cut. ou if* fkryorlar, sonra da dz bir ovalkta kvrla kvrla akyorlard. ukurovadaki sular gibi Ummahan: Biliyorum, biliyorum, dedi. Hepsini bir bir biliyorum. Hasan: Sen benim gzel bacmsn, diye uzanarak elini tuttu. Sen benim gzel bacm deil misin? Ki sylemezsin, deil mi, yalmdan atlar grdm, karncalar, kular grdm. Vallahi yalan um. Canl gibi. Ama yalmdan. Dur, bak... Kalkt, ocaa biraz al, be tane kenger daha att. imdi iyice a da gzn, bak. Ya bir a bir kavak uzar gider. Ummahan: ok baktm, diye hayfland. ok baktm ama hi bir faydas olmad. p gibi biribirine dol n baka bir ey grmedim. Hasan l bast: A gzn de bak, bak... Bak! Bak, bak, bak... Bak bir taz uzad. te gitti. Ummahan zgn: Gremedim, dedi. Hasan: Th, ne de gzel tazyd, dedi. Ne de gzel! Bir grseydin... Gene Ummahann yanma oturdu, elini tuttu, okar-casna: Carm skma, bir gn sen de grrsn, dedi. 27 diyordu. Konumuyorlard. Dalmlard. Hasan yalmlardan atlar, kular grmyordu artk, ikis n eyi dnyordu. Belki de dnmyorlard. Kanlarna, derilerine, iliklerine ilemiti. S Kimdi bu? Neydi bu? Bir karanlk gecede, bir mezarlk myd? Gkler ynan bir yamur imei ir dev mi, bir ejder mi? Toprak m sallanacakt? Bir ulu sel gelip, btn evleri mi alp g idecekti? Kyamet gn esen yel?.. Ne ev kalacak, ne ky. Ne de dalar. Beik sallar gibi, biri gelip de topra m sallayacak? Meryemce Kar ne diyor? ok eskiden, karl dalarn arasnda bir e prak yutuvermi. insan, evleri, dkkanlar, ukurovasi, pamuk tarlas, karncalar, sular, a yutuvermi. Bir de gelip bakmlar ki, o ehir yok orada. Kim bu gelen? Kimsecikler adn azna alamyor, kimse kimseye korktuunu belli etmek istemi yor. Gittike de, gn getike de korku artyor. Kyn itleri bile rmez oldu. Topallarn s myor. Boynunu iine ekmi, gelen geene korkulu, soru dolu gzlerle bakyor. Kuun gzlerinin stnde ak bir ka gibi bir izgi mi var? Ayaklan kara m, krmz m? Yeil enkte mi? Yemyeil mi, imen yeili gibi? Mavisi gk mavisinden daha m parlak? Gagas ok mu uzun, ok mu gzel? Bu kuun baka yerine deil de, gagasna baktka bakasn gelir, ite bu ete yanar dner olur ama, yamurlu havalarda som mavi. izci Yel Veli yarm eskiden, ok eskiden. Bin yl nce yaam. Bu kuu bir severmi ki... K , durmadan, gzlerini krpmadan seyredermi. Yamurlu havalarda daha ok bakarm. Bu kuun a da, 28 cuk Jcuu aemer. Bir su akyor. Hasan tam ortasna gelmi, su hzl, alp gtrecek neredeyse. Balklar uuuy doru. Suyun dibine gn vurmu. u dam karna nasl gn vurmusa. Suyun dibi ipilti iinde k arn pul-ian yldrdyor. Hasann aya kayyor, boylu boyunca suyun iine, iri su talarnn nyor. Kapak-lanmasyla da ayaa kalkmas bir oluyor. Gzleri yeil... Burnu azck yukar. Durur, bakar. Kmseyerek, tepeden bakar. iftlik sahi torunu. Bembeyaz yz var. Hasan ona baka dnyadan gelmi bir yaratkm gibi bakar. O da H na. Hasan onunla konumak iin can atar. Taranm, l l sapsar salar var. Ayandaki u ama gene de parlyor. Pantolonu dize kadar, dzgn. Mintan lekesiz, bulut gibi. Boazna krmz bir ey balam. Bir dm alm stne. Hasan meraktan atlayacak. Bir konuabilse

olan? Olan da Hasana aknlkla bakar. Gzn dikmi kz gibi bakar. Ama hi konumaz. K onuacak, isterse kiraz ubuklarndan birisini de ona verecek. ocuk arkasn dner, tarlann seklerini tekmeleye tekmeleye eker gider. Yazk deil mi? Her tekme atta on elma dklr y pamuk fidanlarndan. Deli mi ne bu olan? Uzun Alinin gzleri falta gibi alm. Hasann btn bedeni rperdi. Nedir bu adamn ban i? Sonra titredi. Ocaa bir tutam al daha att. Ummahan onu dalgnlndan uyandrd. Gn batyor. Anam deli olur karanla kalrsak, dedi. Gerekten souk da gittike artyordu. Karanla kalrsak kurtlar gelir de bizi... 29 Sus, dedi. Sana kurt sz etme benim yanmda demedim mi? Hasann tyleri diken diken olmutu. Ne varm onun szn edince? diye direndi kz. Suuus! ldrrm seni, diye kkredi Hasan. Atee bir tutam al, iki tane kenger daha att. Sonra kayaln dibinden bir utan bir uca epeyce gitti geldi. Tozlu topraa ayaklar gmly erinde derin bir iz kalyordu. Be parman beinin izi de. Epeyce yrdkten, mavi kuu dndkten sonra geldi gene ocan bana oturdu. iimde bir korku var. O kye hi gitmek istemiyorum, dedi. Sesi alamakl, ylgnd. O kutan bin tane yakalansa... Bin tanesinin etini yeyip, ban nazarlk diye epeevre, kaz ara balayp, kyn drt bir yann evirseer, bir daha kye hi uursuzluk urar m? Neden lem bir tane kuu yakalamak zor... ite dt yerde... Srlsklam sudan knca, karsndaki yarda tane delik grmt. B bir yanar dner yamurcuk kuu delikten kp gitmiti. Ummahan: Ben de. Ah anam alamasa... Sonra da gece olmasa... diyerek derinden iini ekti. Hasan: Ackmasak da. Ummahan: Hcye, dedi. Sahi, hi ackmasak... Hasan: Ah u boaz ohnasa! Ummahan: Gne bak, gn batacak Hasan. abuk olalm. 30 Ummahnn: Kurularn, dedi. Hem yeyni olur, hem de iyi yanar. Hasan bycek bir meeye varp, baltay kuru bir dala vurdu. Balta sesi bolukta ylesine n ... Ortalk usuldan kararyor, ipiltiler gittike donukla-yor, ortalk gittike buza kesiyordu. eden kapkara bir bulut geliyordu, bozkrn stnden. Kapkara kesilmi, fkeli, kudurmu, yerd ki kar, gkteki akl srkleyerek geliyordu. Hasan: abuk topla kestiklerimi. abuk abuk. Yola delim hemen. Geliyor. Hasann iini her zamankinden de beter bir korku sarmt. Baltasn korkuyla gelii gzel sa ayaklan da yanyor. Souk da arttka artyor. Topla topla, ipe sar. Benim de ykm yap. pime sar. Anam meraktan atlar. iindeki karanlk gittike byyor. Kye gitme zaman yaklatka, byk bir felakete yakla Gagas gzel ku... Her mee dalnda bir tane. imdi havalansalar... Baltay her vurduka, meeden donmu kar paralar dklyordu. Orman, tm aalar, dallar, i, gvdeleri, toprayla donmu bir aklkt. Ummahan, Hasann kestii odunlar yerden abucak alyor, ipin stne diziyordu. Bir de krl dm kuru dallar topluyordu. Oldu, Hasan. Tamam, dedi. Hasan uykudan uyanrcasna durdu. Ar ar, sallanarak geldi, baltay yknn stne koydu. iyice sardn m? iyicene sardun. 31 gittiim yne arkan dn. Geriye dnp bakarsan seni ldrrm, ite u baltaylan seni, ite

rim. Her ormana gelilerinde, tam ayrlacaklar sra Hasan hep byle yapyordu. Nereye gidiyordu? Ura neydi? te bu bir srd. Ummahan ne kadar korksa da, gz ucuyla urun urun onun git akyor, ama Hasan talarn arasnda gzden yitiyordu. Ummahand bu... Hasan isterse onu balt ayla kyk kyk etsin, isterse lnceye kadar konumasn, gene bakard. Ama, gene de, o gidi inceye kadar yerinden kprdayamyordu. Yerine balamlar gibi, orada yle durup kalmaktan b a bir ey yapamyordu. Meraktan da lyordu. Hasan, koarak, talardan, ktklerden atlayarak gitti. Yrei kt kt atyordu. Oraya giderk p yle olurdu. Bedenini tm bir rknt, kuku, korkuya benzer, sevince benzer bir duygu sar ard. Ate yakt yeri geti, ormamn iinde ada gibi upuzun, dimdik uzam bir kayann ardn dola man yn kayaya dnk, yle kalakald. Sonra bycek bir ta, kutsal bir eye dokunur gibi, sulca tuttu dikti, bir zaman tan yerine bakt, yerde sararm, kpr kpr eden iki kar r yaratk grd. Krlmasndan korkar gibi, bys bozulacakm gibi, ta usul usul indirdi. Hasan yaklarken, Ummahan: Dneyim mi, Hasan? diye seslendi. Hasan, gvenli, iini grmlerin mutluluuyla, umursamaz: Dn,* dedi. Yk nce Ummahann srtna verdi, sonra da kendi yklendi. 32 Ummahan yolda: Hasan, dedi. Hasan durdu. Gzgze geldiler. Baktlar. Hasan: Sus! dedi, yrd. Ummahan: Hani ormana varnca syleyecektin? Beni kandrdn, diye sylendi. Hasan daha sert: Suuuss! i. 33 2 Ocan basndaydlar. Meryemce belini duvara vermi, ban gsne emiti. Kprdamadan yl rsndaki Ali ikide bir ban kaldrp anasrn bu durgun, bu ta gibi haline bakyordu. Me ke dzeliyor, kendine geliyordu ama, azn da baklar amyordu. Atn lmnden nce Merye r, ylesine evin iini enlikle doldururdu ki, zaman nasl geer kimse farkna varmazd. K eri ylesine ok ey anlatrd ki, bitmezdi. Bu kadar anlatacak gzel hikayeyi nasl bulurdu? Bu dertli gnlerde de eskisi gibi olsa... Bir olsa... imdi ta gibi, duvar gibi. Akam ezann geceli ne kadar oldu, ne kadar oldu''.. Kimse konumuyor. ocuklar kendileri ne gmlmler, durgun l gibi. Elifi dersen, baz alyor, evin icni iki szde eneltiyor er ey snyor. Ali ne yapacan, ne syleyeceini bilemiyor. Darda, bozkrdan uultular geliyordu. Bu uultular deli ediyordu Aliyi. Eskiden olsa, Me ryemce bu uul34 Dnyann dzeni bozuldu da gitti. Kyde de bir tad kalmad. Herkes kzgn demir stnde oturu gibi. Bu yl kar iyi yad. rn bol gelecek. Gelecek ama... Ali son bir gayretle: Ana, dedi, darda kurt ulumalar... Meryemce duymad bile. Ana, dedi Ali sesini yumatarak, imdi u soukta dnya donmuken, tam buza kesmiken, u e yer, ne ierler? Biliyordu ki Meryemce kurt szne dayanamaz, kurtlar stne konuur da konuur. Ali bir kurn azlk yapyordu. Meryemceyi can evinden vurmaa alyordu. Meryemce konusun da varsn u o atee, harlayp giden yalmlara, u bacaya konusun. Konusun da neye isterse ona konusun. Meryemce kurt sznden de tnmad. Ali: Ana, dedi. Bu en son bavurduu hileydi. Bunda da konumazsa, artk bir daha lnceye kadar konu-myacak demekti. Ana, diyorlar ki, Koca Halil lmemi, kyl daha ukurovadayken, o ev elip saklanm, olu kapy anca ne grsn, Koca Halil ierde uyuyup durur. Okuttuu Mevlut tti. yle deil mi, ana? Sen diyordun ki o Koca Halil lmez. Sen her bir eyleri bilirsi n. Koca Halil, yleyse, neden dar kmyor, diyeceksin. Kyly pamua ge koydu da, sefil e uta-nyormu. Bir de kyl beni para para eder diye korku-yonnus. Oluna demi ki, geldi uyarsa kyl, duyu-rursan kylye bunu, bam alr da giderim, diyormu. Diyormu ki bu kyl mmkn yok ldrr. Olu da yemin etmi ki, kul olana senin evde olduunu sylemem. Bunlar yduk diyeceksin. Zala

35 syleme... Hemen komu ambara girmi. Ben yokum, ben lym, demi. te byle ana. Meryemcede kprt yok. Bozkr gmbrdyor, Ummahanla Hasann getirdii odunlar evin iini tatl bir kokuyla sararak, la yanyor. Evin arka duvar topraa oyulmu, n duvar da amurla talardan geliigzel rlmt. Damn d ama, bu ev Alinin ta dedesinin dedesinden kalmt. Byle frtnal havalarda Ali ev ykl ye korkard. Ama bilirdi ki kn ev yklmaz. Btn ev, duvar toprayla donmutur. Evler b zlnce kerdi. Evin iki el byklndeki bir penceresi vard. Hi bir zaman da bu pence teki, uta, karanlkta, bir tek inekleri, bir danalar, keileri vard. Bir yanda da sama uruyordu. Ev souktu, mal, inei, at, koyunu, keisi ok olan evler scak olurdu. Evleri ha vanlarn soluklar str. Hayvan en ok stmak iin gerektir. Bu yl iyi bir pamuk tarlas a Ali bir inek, be tane de kei alacak, u ocuklarm byle mekten kurtaracakt. Ana, dedi, bu yl ok pamuk toplayacaz. Kar da iyi yad bu yl. ok rn olacak. Be ke acam. Bu evi stmaa yeter de artar bile. yle deil mi? Meryemce ta gibi. Ne dnyor ola? Neler geiyor aklndan? lmeden kendini ldren Meryemce nsan konumazsa, o insan l demektir. u Meryemcenin imdi lden ne fark var? Muhtar gitmi de konumu onunla. Demi ki Muhtara, yakn bir gelecekte geleceim kye, altla daki ulu, evlerindeki keiyi, inei, hzmanlarndaki ya, avrat36 larnn bacaklarndaki donu da alp gtreceim, teki kyller ne yaptlar ne ettiler de bo r. Onlar kyl de, siz kyl deil misiniz? Onlar gibi ukur-ovaya siz de gittiniz. Onlar pa muk toplad, para kazand da siz neden kazanamadnz? Sizler yalancsnz. Bir daha size bir nk bile vermem. Bekleyin, yaknda kye geliyorum. Belki yz yl var, bu kyler bizimlen al i ederler. Dedem, babam zamanndan bu yana. ilk olarak-tr ki bir kyl ukurova dn borc miyor. lk olaraktr ki kapma uramyor. Geleceim kye. Dur bakalm, o kyl yzme nasl b a yklmazsa, ben de u ellerimi keser de kpeklere atarm. Siz, Yalak kylleri, ilk olarakt ki bozulmaz bir ahdi aman bozdunuz. Yarn siz ukura indiinizde, kynz bo kaldnda on de kynz soyar soana evirirse, evlerinize ate verirse, hi amayn. ilk olarak ahdi am sizsiniz. Ktlk tohumunu bu dalara eken sizsiniz. Ali ban kaldrd: ite ana, byle, dedi. Meryemce dalp gitmiti. Kurtlarn ulumasn dinliyordu. Birden irkildi. Ban kaldrd, Ali sonra ba gsne geri indi. Pencereden bir ses geldi: Ali, Ali, a kapy. Sen misin Tabaolu? Benim, dedi dardaki ses. Ali kalkt, kapy at. iine de bir korku dt. Ta-ba bu gece yars, yle olur olmaz i Bu ite bir bokluk vard ya, Allah sonunu hayreylesin. Ne var, ne yok, karda? Taba: Kt, dedi, iini ekti. Adil efendi geliyormu. 37 Elifin kalkt yere oturdu: Naslsn Meryemce Ana? diye sordu. Meryemce aldrmad, kprdamad bile. Tabaolu aknlkla: Ali, diye sordu. Meryemce Ana daha azn amyor mu? Ali bayla, amyor iareti yapt. Ne zaman geliyormu? diye lgn, bitkin bir sesle de sordu. Khnbilir, hi belli olmaz. Belki imdi damlar. Ali: Ne yapacaz? Taba: Yetmi iki millete rezil olduk. Biz pamua gidince gelip kymz tm yerinden kaldrrsa, b mee hi hakkmz yok. Biz bozduk. Ahdi aman biz bozduk. Ali: Biz bozduk, hi bir hakkmz yok. Tabaolu:

Varsak desek ki Adil Efendiye, ey Adil Efendi, bir itir oldu, kt tarlaya dtk. stelik ge indik ukura, gelecek yl iki mislini al, desek?... Ali: Kabul eder mola? Tabaolu: Kabul etse, etse de bizi ele aleme rezil etmese. Grenei bozduumuzu yzmze vurmasa... Am kudu-ruyormu. Diyormu ki o ky zelzeleler gtrecek, seller gtrecek. O kylnn, dinsiz bana talar yaacak... Ylanlar alacak o ky, diyormu. Her biri Vurgun Ahmede dnecek o iyormu. Ali: 38 diye aresizlikle sordu. Taba: Ne akl dnlr? Bu yl gidip de bir metre bez alamadk. Bizim avrat rlplak. Evden d Ali: Herkes yle, tm ky yle. Tabaolu: Bu ii kylnn bana getiren bir Muhtar Sefer, bir de Koca Halil... Koca Halil deyince Meryemcenin ba kalkt, .dudaklar kpr kpr etti. Bir ey syler gibi lemedi. Tabaolu sz srdrd: Biliyor musun? Koca Halil lmemi. Bizden nce gelmi kye, ambarn iinde... Ali sz ald: Biliyorum, dedi. 39 3 Koca Halil yatan ambarn iine yapmt. Yalnz geceleri ikyordu dar, o da, ok sk ecesi gndz hep ambarn iinde geiyordu. Hemen hemen k yz grmyordu. Kapnn her a dan bir keye sinip, iyice bzlyordu. Kylnn onu ldreceine ylesine inanmt ki, ol etmiyordu. Olu: Baba, diyordu, sen kylye bir ey yapmadn ki... Kylye ne yaptysa Muhtar yapt. O ge amuk tarlasna o soktu kyly. Kyl sana bir ey yapmaz. Bir k bakalm, kyl sana gzy , o zaman gel saklan. Bir daha da hi kma. Koca Halil: Sen bilmezsin, diye karlk veriyordu. Sen daha ocuksun. Bu kylnn fendini bilmezsin. ttracaklar, sonra da, ite dmanmz bulduk- diye, paralayacaklar. Sea bilmezsin onlar.. de onlardan40 zin fendinizi... Baba, sen delirmisin. u ambarda gn yz grmeye grmeye ryeceksin, istersen kma. Sen Koca Halil: Burada lrm de kmam, d diyor, yorgan bana ekiyordu. Son gnlerde kulana bir eyler alnr gibi olmutu. Kyde de bir korku, tela seziliyordu. yznde de elle tutulur bir korku vard. Bir an ambardan ban karp olunu ard: Gel yavrucuum, gel, dedi. Banda bir hal var senin de. Seni de mi ldrecekler? Kim ld Kylnn de banda bir hal var. Onlar da m ldrecekler? Kim ldrecek? Balarna ta m y den mi oynatacaklarm? Kulama alnd da... Ya ben ne olacam? Bunlar benim iin byle ya eni ldrmek iin. Ne var bamzda? Oul ambarn duvarna oturup babasna ii bir bir anlatt. ite zurnann zartlad yer burada. Adil Efendi bugn deilse yarn kye gelecek, diye s Koca Halil inanmad ama, gene de yreine bir k girdi, bir su serpildi. imdi bir kurtulu udu vard. Belki kyl onu balard. Yoksa mmkn yok, bu kyl onu ldrr. Yaldr, eld amn boazn skverirler. Oluna: Yavrucuum, ben de biliyordum kylnn banda bir hal olduunu. Byk bir felaket dolat ozdu kyl. Bu kyl gayri iflah olmaz. Ama bir aresi var. Bir yolunu bulsun da Koca Hali l, kylnn parma aznda kalsn. Eer beni ldrme-yeceklerse, sz verirlerse, ben de bu i 41 grdrmeden beni paralarlar.

Baba sen deli misin, seni kim paralar? Sen dediimi iyi dinle. Sen bilmezsin, sen daha ocuksun, akln ermez. Baba, sen deli misin? Ne ocuu! Ben altmna merdiven dayadm. Olu byle syleyince Koca Halil bir sre sustu dnd sonra: Yok yok, dedi. Sen ocuksun. Akln ermez. Senin hi akim ermez bu kyllk iine. Benim bu duumu sylersen... Oul bo bulundu: Biliyorlar, dedi. Koca Halil birden bir lk att. Yandm, ldm! imdi gelirler. Kapat kapy. abuk srgle kapy. imdi, imdi... Hemen ambarn karanlna uzand, ulu da stne ekti. Tirtir titriyordu. Kanlm oldun, kanlm! Kapaaat kapy. abuk, abuk. .. Oul Koca Halilin delirdiini sand, elini bktm der-cesine sallayarak kapya gitti: Kapatyorum, kapatyorum. Kapda da bekler, kimseyi ieriye gndermem, diye kapdan alaylc Koca Halil inliyordu: Aaah, aaaah, diyordu. Aaaah, lmme sebep olan olum. Gzm diye, gzmn bebei diye by irdiim, giymeyip giydirdiim oul, ocam sndrdn. Evimi bama ykan oul! Koca Halil bekliyordu. Yrei daralarak, bir trt duyunca irkilerek bekliyordu. Ha geldil er, ha gelecekler. Her eyin suunu ona ykleyecekler. Muhtar, kyls, herkes, herkes tm s na ykleyecek, ldrnce de, 42 tC DUyUA. aUyiUJTU UIUUUIU, IVUSUllt AUlilu Hull ../.wxui, diyeceklerdi. Yoksa, o Koca Halil olmasa, bir koca kyn bana byle bir hal gelir miydi, gelmi miydi? Koca Halilin iinde iki duygu atyordu. Biri lm... lmden ok korkuyordu. Kanl, para eni geliyordu gzlerinin nne. Evin nne birikmi insanlarn ellerinde her bir paras. Bu, erinin nnden gitmiyordu. ok eskiden, ukurovada, kadnlarn birikip bir aay talarla ld eliyordu gzlerinin nne. Kadnlar kudurmu gibiydiler. Az kanl kancklara benziyorlard. dalgndz ldren kyller, Koca Halili neden ldrmesinler? Bir de, ok derinlerde, bir kendine nem verme duygusu vard. Kyl tutup da, bir araya ge lip de Muhtar Seferi bile ldrmezdi. Kim oluyordu Sefer? Dnk ocuk... Ama Koca Halil yan an alm, mr grm bir kiiydi. Hem de Aslan Aann hrszlar ba. Hem korkuyor, hem de imdi, imdi kapy amalarn bekliyordu. nde de, en bata, kudurmu g ar sprge gibi dimdik olmu Meryemce geliyordu. Vurun avratlar, diyordu. Gn bugndr. V rda-lar, vurun ocuklar. Para para edin u dinsizi. Kymz ele aleme rezil eden drt kit tli vacibi. Vurun ha vurun... Koca Halil seslice bir: Aaah, dedi. Ah Meryemce! Geti gnler. O Ib-rahimin, gzel brahimin hatr olmasayd, sen pardm, biliyor musun? Aaaah Meryemce! Bir sonbahar akam ardan aa iniyordu. nar yapraklan krmzyd. Ardna gn vurmu b lduka, hep bu geliyordu gzlerinin nne, kimbilir neden. Bir su akyordu. Suyun yz krmz klarla deli. Su deil nar yapra akyor aalara. 43 Bir al at almt, Yuxan uoKsunaen. Aim rengi nar yapraklarna uyuyor. At, altnda kanat t a uuyordu. Birden at rkt. Alk olmasa byle ilere, atm trnann dibini boylayacakt. belenmi bir adam grd. Adam yola doru inleyerek srnyordu. Attan indi, mintann yrtt, adamn yarasn sard. Sonra da adam terkisine alp srd. Adam: Beni ehirlere, doktorlara gtrme, dedi. a Bana ekiyalar ba Memo derler. O da adam Aslan Aamn evine gtrp brakt. Bu da benim kardamdr. Yaras iyi olana kadai bir iyice bakn, dedi. Sizden isterim. Teke dann eteinde imdi kar sepeliyor. Orada bir maara var. Kalkp oraya gitmeli, bir a akmal, bir de kuzu kesmeli. imdi geyik yavrular bymlerdir. Memo dalarn alc kurduydu. Koca Halilden bir haber gelse, can dmann bile balard. .. Sa olsayd da u kylye... Kyl kapya birikmi baryor: k Koca Halil, k dinsiz imansz, k drt kitapta yeri yok kyl dman! Koca Halil kapy aar m? Hele kapy krsnlar! Az sonra olan uak, kz gelin, nlerinde M uzu ykleniyorlar kapya. Kap atrdyarak alyor, krlp yere dyor. Kalabalk ieriye bir lktr kopuyor. Geriye dnyorlar, kaacaklar, korkularndan stste stste ylyor

gn. Ne olmu, kap alr almaz kyller karlarnda kendilerine dnk tfek az g alarndaki de Memo. 44 lnn stne. Kardam deil misin? Boalt Memo. Memo gler: Kurunsuz dleri koptu. Bunun yars korkudan sa kalmaz. Yazk deil mi kuruna Halil karda Sonra kyn iine kar, kubara kubara ky bir utan bir uca dolar. Kyl konumak ister. l Aamz ne olursun, krdrma bizi ekyaya... Kap ald, Koca Halil hoplad, kulak kesildi. Olu: Korkma baba, benim, dedi. Koca Halil yrei kt kt: Sen olmaz ol, baba kanls, diye geirdi iinden. Sen de o dins kyldensin. Adil Efendi bugn m gelecek? Yok baba. Ne zaman gelecei belli deil. Kylde bir topla ma var m? Kimseye gstermeden beni alr Teke damn eteine, maarann nne gtrr koyar Boran k, baba, boran k! Adam deil Teke dana, uradan uraya varncaya kadar buyar l Sen gtr beni oraya, o maaraya. Can bir arkadam Memoyu... Memo derken yreine bir cz imdi sa olsayd... u kyly tm kurundan geirtirdim. Baba, sen delirdin mi? Kylnn seni aklna bile getirdii yok. Kyl ba kays olmu zate ine dm. El seni neyleyecek? k dar, elini kolunu sallaya sallaya gez. Grenler boynun Sen yitin-ce ukurda sana bir Mevlut okuttum da tm kyl gzya dkt. Demedim mi sana bunu Koca Halil ambardan doruldu. Gzne kapdan ge45 Ulan smkl olan, kyl beni hi adamdan saymyor mu? Ben onlar pamua ge gtrmedim mi? borlu koymadm m? Benim yzmden a sefil kalmadlar m? Karnlar a, srtlar plak kal eni ldrmezler mi? Para para etmezler mi? Sen deli misin sen, smkl Hac? Kyl beni, de ir ey saymyor mu? Demek adamdan saymyor, ha? Yemeyip yedirdiim, giy-meyip giydirdiim, aslan olum, ifte yrekli smkl Hacm! Vay, vay, vay sana! Kartal gibi Koca Halilin olu caksn! Bir ara sustu. Hac glmsyordu. yorum, yorum. Bir yorgan getir. O orospu avradna s r iyice tarhana koysun. lmeden scak scak bir iyice ieyim. Hac mrldanarak: te imdi edin. Hac bu barmalarn, armalarn sonunun neye varacan ok iyi biliyordu. Sonu tten bir tarhana orbasnda biteceini biliyordu. Herkesin bir derdi olur, deirmencinink i de su... Hemen sylerim, imdicik yapar baba. Sen deminde ol. Yorgan, yorgan getir. Hac! Koca Halil gene de oluna inanmyordu. Kyl onun evde olduu rdi de nasl, nasl olurdu da gelip ldrmezdi? Yalanc Hac. Sylememitir. Mmkn, bunun h stnde yorgan, titriyerek, kula kapnn tkrtsn- da, ha geldi, ha gelecekler. Geceye kalkarak bekledi. Olmad, gelmediler. Aaaah, namussuz kyl, aaah! 46 Gelin: Baba, diye ard, t orbay indirdim. Gel de i. Seni bekliyoruz. Karanlk kavutu mu? Gece bir iyice kt m? Hac: kt baba, kt, dedi. k darya da bir bak, bakalm. Bir yanllk olmasn. Amann ha! Hac sofradan kalkp, darya kt, geri geldi. Darda bir karanlk, bir karanlk var ki, balta kesmez. Hem de gz gz grmez. Koca Halil ambardan bir ocuk evikliiyle atlad, geldi sofraya oturdu, hemen kaa sarld an kmasna yanna ynne bakmadan yumuldu. orbay deli gibi kaklyordu. orbay abucak iti, bir iyice karnn doyurdu, hi bir ey sylemeden, kimsenin yzne bakm ambarna gitti, yatann iine girdi, yorgan da bir iyicene bana ekti. Ban da bir iyi rletirdikten sonra ellerini sakalnn altnda kenetledi. Dizlerini enesine doru getirdi, bzld. Bedeni, arada titrercesine r-periyordu. Yumulmas yatan scakln artrmt. K ca Halil. nsann iinde byle byk bir korku olursa, ite bu kocaman korkuyu krk katr gc ierinde Kyl gelmez mi, vay benim smkl, fkara Hacm vay! Kyl beni bir ele geirirse havada yer e i i, bir ate yz gstermeden. Hac gibi var m? Hac iyi olandr. Yaaa, ok ok iyi kylnn ldreceini bile bile, varr gider de, babam evde ey kyl milleti, der mi? Babasn nsan, kan-

47 Memo ekiyadan bir korkar ki... Memo ekiya bilse ki Smkl Hac bu kadar kt bir kii, gel onu boazla-yverir. Smkl Hac inanmaz ki onun lmediine. Varsn inanmasn, inanmasn o. nanmayan greyim! Kim grm Mem onun ldn? Memo dalarda, Memo hi lmedi ki zaten. ki darmack, iki yumurtac onun yanma yaklaabilirler mi hi? Memo demiler ona. Kimin karda o Koca Halilin. O smkl Hacdr. Daha ocuktur. Bir iin nn ardn dnmez. Ban sonunu dnmez. Da . Kylye, babam evdedir diye sylemitir. Sylemitir o. Kocakar enesine benzer enesi. Y i bir gizli tutamaz. Akagzn oluuna benzer yrei. O sylememise, Zalaca Kar sylemiti ek. Hem de doruca Muhtar Sefere sylemitir. O sylememise, Uzunca Ali sylemitir. Bir ks ydu. Ban da evirdi. Bu ksrk kimin ksr, ne yandan geliyor demez mi? ksr tany geberesiceye sylemez mi? O kardan gelen mzmz Abdullah, Lapac Abdullah, Koca Halil bur ada, aman yakalayn demez mi? Btn bunlarn tm de sylemedi diyelim. Ya o katran kazanlar pi-esice pasakl gelin de mi sylemez. Kyl milleti kurnaz olur. Ne demiler? Kyl milletinin anas srtlansa, mmkn yok, babas demiler. Yoksa bylesi bir millet hi bir mahlukattan sadr olamaz. te bylece fetva veri di Karatopakl Hoca Efendimiz, ite bu kyl ldrmek iin geceyi bekler ki, bir iyice tadn Gece, adam ldrmek iin ok iyidir, birebirdir. Oluna seslendi: Ben biliyorum, iki gzm oul, dedi. Gzmn 48 oul, gece geeceaer beni ldrmee. Kapnn arkasna tane ar ktk koy. Meeden olsun. likten olsun. Alaman eliinden. Kurtarabi-lirsen byleyin kurtarrsn baban bu canavar milletin elinden. Ama gene de kurtaramazsn. Onlar geceyi bekliyorlar. Karanlk, lm gecesi ksn stmze. Ta gibi ar bir karanlk dsn dnyamza, tte o zaman, karanl amlya onlar evlerinden kacaklar, gelip bizim kapnn nnde teker teker duracaklar. Onlar urmakta olsunlar, gelip ylacaklar, gelip ylacaklar. Sonracma kapya dayanacaklar. a dayandlar m, kap almayacak. Kap almad m, daha zorlayacaklar. Gene almad m, du Ben bilirim, salam kapy amaa uramaktansa, duvar delmek daha kolaydr. Ben bilirim de bilmezler mi, gzmn ifte oul? Sonra ieri girince beni bir tavan encii gibi boyn racaklar. Sonra biri bir kolumdan tutacak, biri br kolumdan, karn stne, gece, karacakl r. Ellerinde klar, kyl, oluk ocuk, sakalma tkrecekler. Sonra da a kurtlar gibi ar, her bir param birisinin elinde kalacak. ini ekti: Yaaa, oul, ite dalar kartal K ilin de lm byle olacak. Ne yapalm, kader byle imi, der Koca Halil. Kylye bu kadar zi kunmu bir adam da kyl baka trl ldremez ya, aynen ukurova aasn avratlar nasl par . Adam Koca Halil gibisini ldrnce de byle drmeli. yle deil mi oul? Ama u kocam h beni ldrmeseler ne olur yani! yle deil mi, oul? Hac ne diyeceini armt. ldrecekler dese, Koca Halil korkudan lyor, sabaha kadar ya titriyor, kfrediyor, inliyor. Senden haberleri yok, seni ne yapacaklar, kyl kendi b ann derdine dt, de49 yameti koparyor. Hac gene de yumak, aldrmaz: Baba, kylnn ii bandan akm. Kasap ya derdinde ala kei can derdinde. Sen deminde ol, uyu baba. Kyl seni ne yapacak? Koca Halil kkredi: "Uu gece, hemen bu gece gelecekler, beni de ldrecekler. Para para edecekler. Sevin smk l Hac, sevin. Yediim bir lokma ekmekik de sana kalacak, smkl de smkl... Hac: Bilmem baba, dedi bezginlikle. Belki de gelirler. Gelirler de bizim duvar ykarlar. Kyl hep ektii senin yznden. Bu yl kyly a perian koyan sensin. Kyl bunu bilmez mi? Bi para para edip ldrmez mi? Koca Halil kvan iinde kald: ldrrler oul, ldrrler, ldrrler gzmn . Gel yanma da hakkm helal et. Gel ya ucuna. Gelinim de, torunlarm da gelsinler. Benim sdmden kim dmse bu kyde, hepsi gel Gelsinler de, ben gidiyorum gayri, haklarn helal etsinler. Bu kyl beni sa komaz. En sonuncu, sen de inandn oul. Deil mi, oul? inandm baba, sa komazlar. Gel yleyse ou sabaha sa karmaz bu kyl. imdiden baladlar kapmzda toplanmaa. imdi kapmz kara armz delecekler. Gzmn ifte bebei oul. ocuklar, gelin, Hacnn bir iareti stne byk altndan glerek ambardan ieriye atladlar

babasnn elini tuttu, teki elini de gelin tuttu. Koca Hal: 50 yumaciK. nisam tuuiau McaciK dit eoca vara. taci onu bildi bileli babas hi bir zaman yumak, byle dost olmamt. Koca Halilin de kaderi byle imi. Kendi kylmz elinde can v etimiz. Hacyla gelinin ellerinden ellerini ekti, ocuklar tuttu. Siz de hakknz helal ala gzllerim. Bir eliyle birinin,, bir eliyle tekinin san okuyordu. Sonra onlar bra ri okuyordu. Koca Halil, Koca Halil oldu olal hi kimsenin san okamamt. Bu da ala ahiden Koca Halil lyor muydu? Hakknz helal edin, dedi. Belki imdi gelirler-Ha geldiler, ha gelecekler. nce Hac, sonra gelin, sonra ocuklar: Helal olsun, dediler, ambardan ayrldlar, gelip oc bana oturdular. Uzun bir sre hi konumadlar. Ambardan Koca Halilin iniltisi, kfrleri g yordu. Onu dinlediler ve lm dndler. Gece yarsnn horozlan tyordu ki, Koca Halilin sesi kesildi. Usul usul, rahat, ocuklar g ibi soluk alp veriyordu. Gelinin ad Faunayd. Fatma kocasna: Bu adam bu dertten kurtarmak gerek, dedi. Yreim a ya. Szleri bir de iime dokundu ki, oturup alayacaktm az daha. Ellerini pecektim az daha, Uyku dnek yok fkaraya. Ben onu bu dertten yarm kurtarrm. Hac: Nasl? diye sordu. Fatma: Yarn grrsn, dedi. imdiye kadar ben om: hi sevmezdim de varsn eksin diyordum. Bak, am bana bunca yl ektirdi. ki szde tm yreimi alverdi, iimde ona kar hi mi hi bir 51 dertten yarn, yarn sabah kurtarrm, lazuc mtaraya. Yataa girdiler, balarm yasta koya z uyudular. Koca Halil, hi namaz falan klmazd. Klmazd ama sabah ezan okunurken de uyanrd. Uyanr i ocaa ilk odunlar Koca Halil atard. Herkes uyanr bakard ki ocakta korlu bir ate, evin ii de lmanhk. Ama Koca Halil ukurovadan dndkten, ambarn karanlna yerletikten sonradr ki, bir kere ocan ateini yakmad. Bugn can oca yle bir yakmak istiyordu ki... ine doan bir ey vard mutlak. Bir kedi ambardan atlad, geldi abuk abuk oca yakt, hemencecik ambarna girdi yatt. Bugn amma k vard. Oca batasca smkl Hac da bir fkara, bir fkara ki u evi stacak iki ba s Halil kartalnn olu deil de, sanki onun belinden dm deil de Lapacnn belinden dm Koca Halil uyandktan az sonra da Fatma gelin uyanrd. O pasakl, boynu uyuz Velicenin kz. Sonra da ocuklar, sonra da smkl Hac. Smkl Hac gelinle bir iyice d ederdi. ca Halil de bundan holanrd. Alkanlk kudurgunluktan beter. Koca Halil bekledi, bugn kavga yok. Sabahn son horozu tt, gn dodu, kavga yok. Allah Al lah, ne oldu bunlara? Olacak i deil, kavga yok. Bekledi, sabrszland. t yok. Fatma, Fatma gelin, diye seslendi. Bekledi. Ses yok. Hac yavrum, dedi. Ne oldu bu geli ne, nereye gitti? 52 UJ WJV L/JLl M varm. Bir ey mi diyecektin baba? Koca Halil: Hani diyecektim ki... dedi, sustu. Ne diyecektin baba? Hani... Hac: Ooof, sen de! Syle, ne diyecektin? Koca Halil yatandan yle bir dikeldi, sakaln tutamlad. Smkl Hac, smkl Hac, adam m oldun da bana emkiriyorsun? Daha sen dnk ocuksun, d ki, bir hal mi var banzda? Yok baba, ne hal olsun? Neden olsun? Tm kyn bandaki hal bizim de bamzda. Hani diye ... Vallahi ne dediini anlamyorum baba. Koca Halil iin iin glerek: Hacm, yavrum, dedi, bir sre durdu. Hani dedim ki... Bir sre daha durdu. Sonra birde syledi: Hani bugn gelinlen dmediniz de, banzda byk bir hal mi var dedim, merak Yok baba, dedi. Frsat bulamadk. Daha gn domadan ekmi de gitmi. Birden Koca Halil bir lk att: Kap, kap! Kapy kapat. Hac mahsustan:

Kap kapal baba, dedi. Yok, yok. Ik geliyor. O k nereden geliyor? Pencereden baba. Var kapaat!.. Kap akt. Hac kapy kapatt, geri at. 53 Koca Jta: Saol ama, smkl Hac, Koca Halili kandrma. Varp da kapatp atn kapy bir iyice kap ne, avaz kt kadar bard: Geliyorlaaar!.. Sen imdat eyle koca Muhammet. Tatl canm t Koca Allahm. Beni efaatinden esirgeme, ln iei. Tm gnahlarm bala. Ben sana de demedim mi derken, sesi sevin iindeydi. Ben sana, ben sana demedim mi, bu kyl beni p ara para eder. Kapat kapy. Kapaat! Srmele kapy. Arkasna talan y. Duymuyor musun ay ini? Belki bin kii geliyor. Duymuyor musun? oluk ocuk, gen yal, atyla itiyle tm kyl aralamaa geliyor. Geliyorlar ha... Yeti, yeti imdadma koca Muhammet. Boz atl Hzr b , o yetiemezse sen yeti. Birden sesi kesildi. Yorgan bana ekti. Oouuuvvv! yapyordu Derken, Hac, sesler, lklar, glmeler duydu. Eve doru bir kalabaln geldii belliydi. Az sonra kapy vurmaya baladlar. Fatma: Kapy a Hac, dedi. Koca Halil ambardan bard ban olan Hac. Oul deil misin canm? Bak baban ldrecekler. Ama Hac. O avradn olaca getirdi bama bu ii, ama. Baban sana kurban Hac, ama. Kul olam sana, ama. Bu yl ukurinersem, sana be adam kadar pamuk toplarm. Hi cgara da imem. Ama Hac. Hac kapya gi Ne istiyorsun Fatma, neden aaym kapy? Bu kalabalk ne? Fatma usulca: A hele a sen, dedi. Koca Halil ambardan frlad: 54 py amt. Koca Halil kocaman bir kalabaln karsnda, bol n ortasnda bir an kala kirpitirdi, sonra toparlanp, hoop diye ambarn iine atlad, yataa girdi, yorgan bana ir topak oldu. Arkasndan koskocaman bir kalabaln ky nlatan kahkahas koptu. Koca Halil buna bir iyic Etmeyin, etmeyin, kymayn tatlca canma komular. Bu yl sizi pamua ge gtrmem. Bu sefe eni, diyordu ki, kendine geldi. Ne oluyordu? Kalabalktan alayl, kahkahalarla kark szler geliyor, her biri Koca Halilin gsne hane saplanyordu. Seni i i... i i yiyecek kyl! Koca Halil, Koca Halil. Meryemce de geldi, Meryemce de... Kurtar sakaln elinden, Halil Emmi! k dar, Halil Emmi. ocuklar ii daha da azttlar. Szleri trkletirdi-ler: Halil Emmi, Halil Emmi. ukurovaya giden mi. Hep bir azdan sylyorlard. Halil Emmiii, Kuyruu telliii... Bir zaman sonra hi bir syledikleri anlalmaz oldu. ylesine cokun bir glmeye kaptrmla ndilerini, dur durak bilmiyorlard. Gmleksizolu: Adama iyilik etmee mi, yoksa onu takalaya almaa m geldik? Susun bakalm, diye fkeyle b leksizolu ok ciddiydi. Herkes sustu. 55 ni dayad: Halil Aa, dedi, Hi korkma. Senin korkun bouna. Kyl seni ldrmez. Seni sever. Sen ky yanl dnyorsun. Bu kyl hep sipahi soyudur. k oradan. Sen kmazsan, ben gelir seni . k, Halil Aam. Syledi, syledi, Koca Halil kmad. En sonunda Gmleksizolu ambarn iine atlad, Koca Hal Koca Halil bzlm bzlm bir topack kalmt. Gmleksizolu bu bir topack adam kuca rpnyordu. Getirdi, darya karn stne koydu. Koca Halil bir sre orada, karn stnde d. Sonra kukulu, ll, usul usul kpr-damaa balad, nce sa elini kara dayad, azck elini dayad, birka kere sana soluna baknd, sonra ayaa kalkt. Bir sre ayakta, kalabal

erini kirpitirerek dolatrd. Daha kalabalktan bir hareket, hi olmazsa dtnelerini bekli du. Hi bir ey yapmayacaklarn artk iyice biliyordu ama, gene de bekliyordu. Bir umut... Koca Halil kalabaln ortasnda byle beklerken, Gmleksizolu geldi koluna girdi. Bak Halil Aa Emmi, ite grdn. Kyl tam burada, tekmil oluk ocuk burada. Gznle grdn yapmadlar. Ve de ben saiken sana hi kimse bir fiske vuramaz. Ve de bir sz diyemez. Gzn stnde de kan var diyemez. Olunu ard. Olum Ahmet, gel de Halil dedeyin elini p. ocuk koarak geldi, tuttu Koca Halilin elini pt. Gel Hac, sen de p babayn elini. Hac , 56 lar, Koca Halilin elini pyorlard. Gmleksizolu: Halil Aa, bymz, dedemiz ama, yeter imdi. Soukta titriyor. Geriye kalannz gelir yar elini. Gerekten Koca Halil tirtir titriyordu. Gmleksizolu onu gtrd, ocan bandaki, Fatmann abucak yapt yatan iine yatrd: Salcakla kal, Halil Emmi, dedi Gmleksizolu. Sen bu kyn tm byk dedesisin. Allah se ik etmesin. Kalabalk gle oynaya dald. Koca Halil bir boluk iinde kalmt. Demek kyl onu hi mi hi ldrmeyecekti? Nasl olurd il Efendi belasn kim sard onlarn bana? Pamuklar bittikten, teki kyller pamua girip n sonra onlar ukura indiren kim? Dngeleye yalan syleten kim? Bugn bir oyun oynadlar. Yarm erkenden gelip paralayacaklar. Az tadyla, gle oynaya par yacaklar. O Gmleksizolunun gzleri beter. Yok, yok ldrseler hemen ldrrlerdi. Kyamete kadar bu ii yapamayacaklar. Bu kylde kan i. Kan kurumu domuzlarn. Salt clk suya kesmi yreklerin-deki. Bu kyn avratlarn al, h k soy, kyn orta yerinde, tam alann ortasnda sabahtan akama kadar gbek attr, bu kyl g esini karmaz. Ne yaparsan yap, ne ktlk edersen et, bu kyl hi bir vakit sesini karma Bir dnn, ukura ge koyuyorsun, bir damla pamuk toplayamyorlar, ite bu yzden Adile bor 57 korkuyla Adili bekliyorlar. Neredeyse beklemekten topu da delirecek deyyuslarn, o rospularn, sonra da geliyorlar bu ii balarna getiren adamn, Koca Halilin elini apur up r pyorlar. Vicdanszlar, namussuzlar, drt kitapta katli vacipler. Bu kyden hi kimsenin cenazesi klnmaz. Mthi utanyordu. Olu onu iki kere scak tarhana orbas imee ard, Koca Halil ban orba da bir gzel, bir gzel kokuyordu ki... Vay ocan bata senin orba gibi! Onlar orbay iip bitirdi. Koca Halil yorgann altndan dikizliyordu. Bakt ki ocan band n baka kimse yok, hemencecik ayaa frlad, ambarn iine atlad, keye sindi. Olum Hac, diye inledi. u ocan bandaki yata bana uzat. Hac geldi, yata kucaklad, ambarn iine getirdi, eski yerine serdi. Gel yat baba, dedi. Koca Halil: O scak scak kokan orbadan paym ayrdn m, oul? diye sordu. Hac: Ayrdm, baba, dedi. Ayrmaz olur muyum? Ben senin scak tarhana orbasn ne kadar sevdi z miyim? Koca Halil sabrszlkla: Getir getir, diye bard. orbay abuk abuk ierken: te byle, ite byle, diyordu. te byle, oul Hac. Sen kanszn birisin. Senin yerind elim, bu scak scak tten orbay Koca Halile vermem. nkleyin Koca Halil benim can dman aya beni ge koymutur. Ol sebepten Adili Ezrail 58 kyl bana bir hal etti ki, ldrmekten beter etti. Ne dedi bana? Dedi ki, Koca Halil se n bize ktlk ettin, a koydun, rezil ettin, ama biz gene de senin elini periz. Hac: Kyl kabahati sana bulmuyor, Muhtara buluyor da ondan senin elini pyor, diye onu yatt Koca Halilin fkesinin nereden geldiini artk biliyordu. Kyl onu decek, ldrecek kadar e-miti. Aralarnda uzun bir sessizlik oldu.

Koca Halil: Al u orba tasn da bamdan git, smkl Hac, dedi. Sen de bu namussuz kyden deil mi Hac: Baba, kyl seni sulu bulsa paralard. Bu kyl seni ok sayar, dedi. Koca Halil: a Sahi mi sylyorsun yavru? diye yalvarrcasna sordu. Hac: Vallahi, dedi, doruyu sylyorum, baba. Koca Halil ta yrekten bir dua etti oluna: Allah seni bu dnyada da, o dnyada da yeil etsin oul. Yemyeil... dedi. Hac: Amin, diye iini ekti derinden. Yorgan bana ekti gene. Bir eylerden korkmaa balad. Aklna kylnn onu ldreceini g daha dn nasl korkard. imdi belki bir saat, iki saat urat, kanl, para para bedenini n nne getirdi, hi tnmad. Halbuki nasl rperirdi, tm bedeni nasl mgrd! Koskocaman bir boluk iinde kalmt. Ac ekiyor59 on be yl oluyordu, lm dedikleri byle mi olur acep, diye dnd. Kvranyordu. Dncesi a. elini nereye atsa bo kyordu. kp kapya, sabaha kadar durmadan barmak istiyordu. Darda, bozkrdan uultular geliyordu. Esen frtna ban oradan oraya vuruyordu. Bozkr s yle doluydu. Ulu bir deniz gibi karl bozkr, donmu bozkr ku-duruyordu. Bir sre bozkr b enliini verip dinledi. Bozkrdaki yaratklar dnd. Bu gecede, darda insanolu kalamazd men o an dnverir, kaya kesilirdi. Ya kurtlar, tilkiler, aylar neyler ki? Ya Kular? U lu dalarn kouklarndaki kartallar? Ya aka paka gvercinler? Ya yamurcuk kular? Seslice: Bu borana, ka hi bir yaratk dayanamaz. Koca Allahm sen koru, dedi, u cmle yarat. bir yavrularndr. Eliyin emei, gzyn nurudur. iyi koru onlar. En ince ayrntsna kadar kular, karncalan, gzleri boncuk boncuk sansarlar, gelincikleri eyikleri, yaban keilerini, onlarn yaaylarn, doularn, yavrularn emzirilerini, i oradan oraya koumalarn gzlerinin nne getirdi. Sonra gene bolua dt. Eli aya kesi Bunalyor, bouluyordu. Uzun bir zaman, can ekiir bir durumda, karanlk bir duvar nnde ka d. Bu bomboluktan kurtulmaa abalad. abaladka bolua, yalnzla, kimsesizlie daha Birden sarlacak bir dal, dolu bir yer buldu. Gzlerinin nnde bir kurtulu, bir sevin umu du, bir top k gibi patlad. Kyl niin dmedi, niin ldrmedi? Vay namussuz, vay alak , vay kindar kyl vay! Vay yerin gn canavarlar vay. te bu kim60 aklna geuuczu. Ne demek istiyor kyl? Aama syleyim, demek istiyor ki, sen yle alak, drt kitapta katli acip, yle dk bir yaratksn ki kyl sana, o pis tenine dokunmaa demez, diyor. Seni hi eni bir p bile saymyor. Bu da seni ldrmezse, bir ormanlk odun al da derdine yan Koca H alil, diyor. Bir de ne diyor kyl? Koca Halil, diyor bundan byle sen koca kyn byk elencesisin. Sen ken gayri kyl dn dernei, elenceyi bayram netsin. Seni syler, sana glerler, ite bu z ama, senden ylesine bir alr ki lmden de bin beter. Kyl byle yapmasayd, seni bin eydi, sana byle bir ktl yapabilir miydi? Yapamazd. imdi, u karda kyamette, alimallah bu kyl uyumuyor. Uyur mu hi! Hep Koca Halili konuuyo lar. Onu alaya alyorlar. Evden eve gidiyorlar, konuuyorlar, souuyorlar. Hep hep Koca Halili konuuyorlar. Dillerinde hep Koca Halil. Bulmular hep konuacak, alacak birisi ni... Kulaklarm nlyor. Bir adamn arkasmca konumaynca, o adamn hi kulaklar nlar m alay ediyorlar. Neden ldrmediler? lnceye kadar, kyamete kadar alay etsinler diye ldrm diler. Ne domuz kyl! Can dman. Deve kinliler, kinliler, iki dinliler, dinliler! imdi rahatlamt, iindeki boluk dolmutu. Uyudu. Sabahleyin erkenden uyand, ban gizlice ambardan kard. Gelin ocan bana oturmu, oca riyordu. Koklad, tarhana deildi. Bilirdi Koca Halilin tarhanay sevdiini, hi tarhana p iirir mi? alacak. Bundan byle artk bu evde tarhana pimeyecek. Gelinin yznde alayl b l var. Hep iinden alay ediyor. o61 hep byk altndan glyorlar. J^oca iiae guuyonar. Az sonra kapdan Hac girdi. Sevin iindeydi. Az kulaklarna varyordu. Vay smkl Hac v

basna glyor. Vay Hac vay, ku sdyle byttm, yemeyip yedirdiim Hac, sen de mi baba Tepesinin tas att. fkeyle bard: Hac! Ne glyorsun, ne alaya... Birden sustu, sesini yumat. Gzel yavrum Hac, dedi. S uyordu. Ama kendini yenemedi. Yavrum, Hacm, gel-sene yanma. Baban sana bir ey soraca k. Gel benim yrei som altndan olum. Hac, babasnn bu bir anlk deimesinden arm, ambara yaklat. Kapdan kar doluyordu ieriye. Azck da k. Nerden geliyorsun oul? Bak, kirpiklerin, kalarn, sakaln, tm donmu. Bu karda kyamette ne dolarsn, bire oul? Sonra rsn. Bu souklarda yle ok gezme, sonra hasta olursun, . Nerden byle? Adilden bir haber var m? Hac: Kyl hep bekliyor. Adil daha gelmedi. Ky hep dolatn m? Kimleri grdn? Ne diyorlar? Ne desinler baba. Oturmular bekliyorlar. Herkes patlyor. Korkudan da lyorlar. Taba ne diyor, Memet Tabaolu? Ne desin baba, hep kylye sp duruyor. Kylye kara alklar ediyor ki, kulaklarn kapat mamak iin. Bana bir kurun desin de, tam yreimin bana bir yal kurun sksnlar da, Ta szn duymayaym. Koca Halil olunun szn kesti: 62 soracam var. Hac ambara dayand, babasnn stne sarkt. Buyur baba. Olum Hac, dedi tkanarak Koca Halil, bu kyl sabaha kadar hep beni konumu. yle syle h erkenden elimi pmee Mrmrk Dursun geldi de o syledi. Mrmrk dedi ki, kyl sabaha ka mam, hep benim stme glmler. Szm edip edip hep bana glyorlar, ite bylece de bend m. yle deil mi? Baba, dedi Hac, sen akln m kardn? Hac bir eyler sezinliyordu ama, neydi? Kyl un, neden hep senin stne glsn? Kyl can derdinde. Kyl Adil gelecek diye, kahrndan l ana glecek hali mi kalm? Yeme kendini baba. Sen kylnn nesine gereksin. Kyl seni unutt itti bile. Bir yerde, bir tek szyn edildiini duymadm bile. Mrmrk Dursun da ne demee sabah sabah? O bize hi gelmez ki... Baba, inan ki hi mi hi glmedi kyl sana. Kim ne der se inanma. Koca Halil, sesinin ktnca bard: Sus, smkl Hac, yalanc Hac! Bir daha da benimle konuma... Git bamdan. Hac: Baba, sen delirmisin, dedi, dar kt. Koca Halil iyice boalmt. Yataa serildi. Yok gibi olmutu. Sa eliyle, sol elini tuttu, s Sonra kolunu srd. Kesik kesik soluk alyor, boyuna kendi kendine syleniyordu. Gelin orba getirdi, Koca Halil yemedi. Mthi bir kfr savurdu geline. Gelin karlk verme Bu daha ok deli etti onu. Akama kadar Koca Halil, byle can ekiircesine 63 r lan, pamuk tarlalarn, Koyuern yuzuue eyi, her eyi dnd, hi bir yerde kendine tutun l bulamad. Btn ky, dnyay, esen boray, yaan kar, souu kendine dman sayd, gene o kutsad. Azck kendine gelir gibi oldu. Ktlklerini getirdi gznn nne. Cehennemi getir nemde cayr cayr yann, srat kprsnden geerken ate denizinin ortasna dn... il ona glmemeleri koyduka koyuyordu. Birden bir dnce korkun bir tatllkla btn bedenini sard, ayaa frlad, ambardan kt kucaklad, teker teker pt. Gelinini de pt. Acndan lyordu. Gzel gelinim, soylu gelinim, dedi, senden bir ey istiyeceim. Bir tarhana orbas yapaca ki, stne ya koyacaksn bol bol. Nane de atacaksn bol bol. yle bir koksun ki, kokusu tm alsn. Krmz biber bulursan onu da ekele stne. Yapar msn bunu bana, gelinim? Fatma: Yaparm baba, dedi. Hem de istediinden daha da lezzetli yaparm. Koca Halil sevindi. Salarn okad: Hele ben u kyn iine bir kaym. kaym da bir dolaaym. u karda ky nasl olurmu, i

greyim, dedi. Gzlerinde mutlu, kurnaz bir lt vard. Canlanmt. Fatma iinden geirdi: Bizimki yirmi yl nce hep byleydi, dedi. imdi gene yle. Koca Halil abucak dar att kendini. Frtna yava yava oalyordu. Gecede korkun bir b imsecikler, hi bir yaratk yoktu. Donmu karn s64 Ky batan ayaa, ev ev dolat. Bir tek ey istiyordu. Onu kyden bir tek insan grsnd, y aplarda durdu. Gren olmad. Bir ocuk bile dar kmyordu. En sonunda gitti Tabaolunu a at. Tabam ask yz onu grnce ald. Buyur Halil Emmi, ho geldin sefalar getirdin. Ne var, ne yok? dedi. Koca Halil: Oturmayacam, oul, dedi. Bir ey soracaktm. Ky dolamaa ktm da... u ky ev ev g canm ekti ki! Bir ey soraym u Tabama, dedim. Tabam beni sever, dedim. Severim Halil Emmi. Gelecek mi Adil? Gelip ky soyacak m? Tabam yz karard. Ocaktaki ateten yznn yansna k vuruyordu. Gelecek, Hal Emmi. Gelecek de ky ineden iplie soyacak, Halil Emmi. Bunun hi bir mmkn yok. Buyursana ieri. imdi geziyorum, sonra gelirim Tabam. Sonra urarm. Hakkn helal et... Hakkn helal derken kvanlyd. Tabam stndeki tepkiyi bekliyordu. Taba umursamazlkla: Bir yere mi gidiyorsun, Halil Emmi? diye sordu. Koca Halil, zntl: Yok yavrum, dedi. Bu yata, bu kzlca kyamette nereye gidilir ki? Laf olsun... Sesinde alayl hava vard. Salcakla kal, Taba, diye ayrld. Tabam dememiti. Sesi de, kinl in hepinize gsteririm der gibiydi. Taba bunu sezdi. Eve gelirken tarhana kokusunu ta uzaktan ald. El65 I girdi. Fatma: Baba, dedi sevinle, sana bir tarhana orbas yaptm ki, mrmde byle gzel orba yapmad Koca Halil, gene onun salarn okad, pt. Torunlarn da teker teker barna basp pt. un uzun koklayarak pt. Sonra da hemencecik sofraya oturdu. Ka her azna gtrte bir Oooh, elin dert grmesin kzm. Ben de mrmde byle orba imedim, kzm. orbay bitirir bitirmez, hemen ambarna atlad, yataa girdi, yorgan stne ekti. Gece yarya geliyordu. oktandr Koca Halilin kula kiriteydi. Uyusunlar, hele bir iyice u yusunlar. Uyusunlar da Koca Halil ne demekmi, Koca Halil gstersin onlara. Koca Halilin kiriteki kulaklar, karncann ayaklarnn sesini bile karmazd. Kulaklar i e -nrd. O kulaklar ki onu, Aslan Aann hrszlar ba yapmt. imdi de yataktakilerin du. Uyumamm, az uyumuun, derin uykulara dalmn soluk allar baka baka olur. Derin uy rmlarn soluk allarn bekliyordu. Sevinci de iinde gittike byyordu. Hem bekliyor, he ememek, kalkp oynamamak iin kendini zor tutuyordu. lk horozlar, yani gece yars horozlar terken bakt ki, ortalkta t yok. Herkes derin uy da. stlerine l topra serpilmiesine. Haydi Koca Halil, gn bugn! Grsnler Koca Ha-lili. Grsnler Koca Halil kim! Adn sylem idiyordu, tinde lk, incecik bir rperti vard. Ambardan, hi ses karmadan darya atlad. 66 Yayla Krd yapmas, kimseye el dokundurmad bir nakl kepenei vard. Ykln en altnd deydi. Vard, abucak onu oradan kard. Kee izmeleri kapnn arkasnda hazr duruyordu. O ayaklarna geirdi. Btn bunlar bir anda oldu. Darya kt. Dar kar kmaz, onu yere rlad. Boray yeyince bir iki kere salland, sonra kendini tuttu. Heheyt anam! Koca Halil byle ok, oook boran ktan geriye kalmtr. yle deil mi, gzelim? Souk dondurucuydu. Yalak ky deil, bozkrn ucu deil buras, u oca batasca yer Teke Denei ierde kalmt. Bir de azk almamt. Azk-sz, kibritsiz yola kan yolcunun ban Kapy tkrdatmadan yeniden ieriye girdi. Sofradaki ekmei, kpteki peyniri ald, bir kn u da beline balad, kapnn ardndaki denei de kapt, darya sessizce szld. Bora gittike aztyordu. Gene ta gibi yzne arpt. Aldrmad, koarcasna, arkadan hm e dt. Koca Halil gneye, hep gneye yryecekti. Ambarda uykudakilerin soluklarn dinlerk

da belal bir frtnann olduunu, bozkrn delicesine uluduunu duymutu. Ama borann byle acan bilmemiti. Ortalk silme karanlkt. Kyn evleri zarzor farke-diliyordu. Ama olsun. Arkadan kepenee vurur. Bu kepenek ki ta gibidir. Krtler yapmtr, ieriye bir amla souk bile szdrmaz. Ky knca, drt bir yandan delicesine savuran borann ortasnda kald. Bir sre bir adm b d. Ka67 se mi? Sonra sevinci gene kabard. Kyl sabahleyin kalkp bakacakt ki... Yaaa, kalkp bakacaklar ki Koca Halil yok. Bu karda kyamette nasl gitti? Gittiyse lme gitti. Gitmediyse ge eki di. Kylnn aknln gznne getirdi, iindeki g depreti, scak rpertiler tm beden Olsun, dedi seslice, barrcasna. Varsn olsun. u tatl can bir kere kyn dna att erse daha beter olsun, isterse u ulu gkyz tm kar olup yere dsn, boran olup yeryznde Sevinerek yola dt. Dereye aa inerken bora azck azald. Bu daha ok sevindirdi onu. Ay ha abuklat. Bu havalarda abuk yrmeli. yle lmsek lmsek yrrsen donar kalrsn. Derenin dibine doru bora ylesine esmee, drt bir yandan savrulmaa balad ki, gidecei y an bakt ki gerisin geri kye doru kyor. Hemen ynn buldu, aa inmee balad. Bir z a vard. armt. Koca Halil arr m? ite armt. Dibektam bulsa yolu dorulturd silecei yerde, gittike aztyordu. Varsn aztsn. Saa vurdu, sola vurdu, bir adm ilerley mediini biliyordu. kirciktendi, iine bir korku dt. Geri dnse mi? Bu dnceden ylesine korktu ki, btn m toplad, Dibektam ynledi, oraya doru abuk abuk yrd. Boynundan aa gcl kar giri kti. Birden bir yere geldi ki, st limanlk, bora tutmuyor, Dnd ki buralarda byle yerler k. Burada bir yor-nuk almak gerek. Karn stne oturdu. ura aa Uzundere, Smbl Velinin olunun lsn baharn, Uzunderede bir kayann dibinden 68 mu, ylece aonup Kamu. i uzunu Karaan temzeaer. Gler gibiydi. yle tertaze duruyord anacakt. Uzunderede donup kalann hesab yok. Gkte bir yldz vard. Uzundereye bir kervan dmt. Yolunu arm bir kervand bu. Yld yoktu onlara. Yldza doru gittiler ha gitti-/ ler. Bir trl sabah olmad. Baharn Uzundere e kervan/ ) buldular. Atlar, katrlar, eekleri, insanlaryla ayakta, rye hazrmcasm yorlard. Bu kuytu, bu lmanlk yerden knca aada topra sarsan bir borayla karlaacan bili kadar beklese de, sabah olunca yola dse... Olmazd, olmazd. Yolcu yolunda gerek. A'r ar ayaa kalkt. Farkna vard ki usul usul donuyor, iyi ki ayaa kalktm, dedi. Dibekta az aada, onun tesinde Uzundere. Sabaha kadar byle yrrse belki Uzundereyi ge Kyl ne diyecekti? Kendini, diyeceklerdi, ala karl, ulu frtnal delice Uzunderenin ortas a vurmu, bile bile vurmu, donmu da lm, diyeceklerdi. Bulsalar bulsalar, lsn baharn ard. Donmu ont olmu. Namaz klar gibi diz km. Bunu grnce de ne diyeceklerdi? Koca H an adam, ermi insan. Bakm dnyasn bile namaz klarak deitirmi. Halbuki salnda hi d Dibektamn orasn bir trl dorultamyordu. Bir sre oralarda doland durdu. Ama Uzunderen ne gelmiti. Geri kp gitse mi? Sabaha kadar indii yokuu kamazd ki... Donup leceine, Uzunderenin dibinde bahara kadar karm altnda kalacana kendisini var gcy e inandrmaa alyordu. Bir an inand da. 69 di. Cebinde de daha almam, azna Kaaar aou or kid-rit kutusu vard. Kutuyu evden alm aklad yerden. Hrszlar ba Koca Halil bir kadnn hem de evindeki bir kadnn saklad a bulamazsa, ben ona Koca Halil mi derim? Kar da olsa kyamet de, Koca Halil yeter ki eline bir al rp geirsin, ate yakmasn bilir. Uzunderenin dibinde, bozkrdan gelen frtna daha da delirmiti. Bir yaprak gibi onu ora dan oraya atyordu. Dereye inince borann yle kmsenmez, yzde yz ldrr, dondurur cinst bir iyice anlamt. Bunu anlaynca sevinci bir an doruuna kt. Ama elleri ayaklar donma tuyordu. Bu da onu korkuttu. Birden zmk diye durdu. Artk bir frtna, kar, bora denizindeydi. Soluk bile alamyordu. Ar ar gelen lm ensesinde duydu. ok korktu. Titreyecek hali bile kalmamt. Usuldan, i arpyordu. Bu bora deil, korku adam ldrr, dedi kendi kendine. Dereye aa, btn gc bir tek yldz bile olsa yeterdi. O bile yok. Hem de gz gz grmyor. Ne demi de bu delili pm, scack yatandan kalkm, kendini bu azgn borann kucana atmt?

ite buras tam derenin ortas, lm yeri. ite dereye girenler tam buraya gelince hi bir da a darya kamamlardr. Kafasndan hep dnmek, kye geri dnmek, bu gelen lmden kurtulmak geiyordu. Tam lmn kap i. lm zordu. lm en byk boluktu. Bunu iliklerinde duydu. Barmaa balad. Uzun uzun b or, bararak derenin ukuruna ukuruna onu arkasndan bir g itiyordu. Orman nerede kalmt? Btn melekelerini toplayp ormann yerini bulmaa alt. 70 seirme iinde kald. ukurovada scak bir gnde toza batm bir dut aac glgesinde... Bir gn bir gece bir uyku ki... imdi can uyumak istiyordu. Uyuyup kalnca da, leceini biliyordu. Ama dayanlmaz bi r uyku ylesine bir saryordu ki... Soukta, urackta uyumak. Ama lm... Olsun! Bir l bebek geldi gznn nne, l bebee acr gibi kendisine acd. Oyukta var ilerde. Oyuktasn banda aa vard. Dallar kuru. Oyuktata bir ate yakp, umak. te Oyukta urada, ilerde, tede. Bora savuruyor. Uyku, lk bir su gibi sardka saryor. Dayanlmaz. Bu gittike uykuya var tadlarn en gzeli, en vazgeilmezi. Koca Halil, yllarn Koca Ha-lili, bunca kar, bunca b oralardan kalm Koca Halil bu uykunun bir lme gidi olduunu bilmez mi? Ama uyuyacak. Koc a Halil belki de mrnn en gzel tadnda. Uyku onu ar ar tm tadyla saryor. Bedenine, arlarna kadar tad yaylyor. Bora, kar bastrdka Koca Halil bir uyku cennetine doru gidiy r, uuyor. Bedeni hafifliyor. Ama gene de yrmekte. Uyku bastryor. kp kalacak. Oturmamak, uraya uzanp yatmamak iin kendini zor tutuyor. Kepenek var. Kepenee iyice sarnmal. Bacaklarn karnna ekip bir topak olmal. ylesine b pak olmal ki, dizleri burnuna demeli. O zaman, ite o zaman dardan hi bir souk ieriye emez. Sabahleyin de uykusunu alm Koca Halil, karlarn, souklarn arkada, salam, din uy Ya gece ok kar yap da altndan kamazsa. Kar scak tutar insan. Eli aya kesiliyor. Kesildi... Oturacak, yatacak. Var 71 gcn bir dana topuyor. jy^ belasn versin, bu karanlkta, bu borada da Oyuktasn yolu yle kolay bulunmaz ki... En i yisi urackta yatmak, uyumak. Uyurgezerler gibi sallanyor, oraya buraya yalpa vuruyor. Esen bora onu nereye ite rse o yne gidiyor. Oyuktata ate yakmak, byk, koskocaman bir ate... Oyuktasn aalarna bir ate vermek... koynun-daki kibritte. Atete ekmek kzarttktan sonra yemek, sonra uzanp bir uyku. Deli oluyor. Kopuk kopuk dnceler. Artk ne yne gittii belli deil. Ayakta yan uyumu. Dt decek. Koca Halil, bir yandan, bir bolua dtnn ancak farkna varyor. Kendini sert bir buzun uyor. Kolunun ardn ta yreinde duyuyor. Ac, uykunun yerini hemencecik alyor. Sol eli unu tutuyor. Kolundan lk lk bir kann eline bulatn duyuyor. Ac, dayanlmaz. Hemen a Bir sevin, a Kolum krld, eyvah! diyor. Ama kendine geliyor. Esen bora hm gibi. Borann korkunluunun ilk olarak farkna varyor. Kepenee sk skya 72 4 Zala: Kurban olduum Seferim, Sefer Aam, diyordu. Sorma bama gelenleri. Dten gzm a Uyku uyumaa korkuyorum. Yataa girmee korkuyorum. On gndr bu byle. o ukurun dzndeyim. Yukardan kara bir bulut ayor aa doru. Kara, kapkara, kara kara ka bir bulut. Hm gibi stme geliyor. Ben dmm ukurun dzne kayorum. Yel gibi de ko kesiliyor. Soluum kesilince topraktan al atlar kyor, sonra da kr atlar kyor. Toprak, diye, ortasndan ikiye ayrlyor, iinden darya atlar frlyor. Her frlayan at, doludizgi ruunu dikip ovala aa kayp gidiyor. Akasazn bataklna giriyorlar sonra. Ben de atla ulut benim ardmda. Atlara durun, bir taneniz dursun hi olmazsa, diye bar-yorum. Sizde hi insanlk yok mu, din iman yok mu, diye basbas baryorum. Yanlan topraktan boyuna na llan parlayan atlar frlyor, birisinin yelesine, tam topraktan ba karken elimi doluyoru m, at beni bir zaman uurup gat elimde yok oluverdi. Yanm ynm kouan atlarla dolu. Bir atm gzn grdm. Kocamand, a de parlyordu. Gzel gzl at, beni al nolursun, dedim. Hi biri yzme bakmad. Ortalkta, k atlarn arasnda kaldm. Bulut da yaklat, stme indi inecek. Bir ukura iyice yaptm. B ke ben topraa yapyorum. Derken, topraktan bir taz fkrd. Ben taznn stndeyim. Nas tlar, bulut geride kald. Bir baktm, taz da yok ortalarda, ukurun dzlnde tek bama ka

ot, ne aa, hi bir ey yok. Siniler sinek yok. Bir dzlk, bir ben. Bulut geliyor. Topraa ene yaptm. Bulut geldi, geldi stme indi. Her yanm karanla kesti. Bir de baktm, bir p e gibi bir k belirdi bulutun ortasnda. Pencereden yamur gibi gn yamaa balad. Kara b ortasn delmi, akar durur bir aydnlk seli. Gzlerim kamat. Ik gzlerimi yakt. Birden ulut ikiye ayrld, ortasndan bir duda yerde, bir duda gkte bir Arap kt. Korkumdan olduysa tam bu srada oldu, Sefer Aam. stmden bir rmak gemee balad. Suyun dibinde kal r de uyandm ki, pldak tere batmm. Sana on gndr biriktirdiim ya getirdim. Yirmi ta ta getirdim. te byle. Onu can kulayla, hi bir szn karmadan dinleyen Muhtar Sefer sordu: Daha var m? Zala: Daha ok amma, sen bunu syle. Sefer: Kara bulut ktle iarettir. Topraktan kan atlar, yoksul, biare, kimsesiz kalm babo ez kylye iarettir. Kylnn bana gelecek byk bir belaya iarettir. Taz, kylnn kurt 74 zayftr- Sen iyilie, kaan iyilie iaretsin. Kyl iyiliine... Gelen kara bulut Adil Efen iarettir. Gelip ky ha-rabedeceine iarettir. Bulutun ortasndaki k Adil Efendinin yre liine, bir de Muhtarnzn, onun yreine iyilik sokacana iarettir. stnden akan su, biz a geceye, bu kyl byle giderse, Taban, Uzunca Alinin ardnca giderse bizi boacak, yok e ek, bamza ta yadracak ktle iarettir. imdi o kara bulut kye geldi gelecek. Kara b i gelecek. Biz de o atlar gibi evimizden kp, kap dalara deceiz. Adil Efendi, yani k ut gelecek, kyde hi kimseyi bulamyacak benden baka. Yere yatan sen de bana iaretsin. Ben ona yalvaracam. O gk gibi grleyecek, bu ky szn tutmad. Kasabada bu kylyle kims p ona gvenmiyecek. Bunlarn hepsi iarettir. Ne yapalm bacm, baa gelen ekilir. Sen teki i syle. Sabaht. Zalaca leye kadar, kyl Muhtarn evine doluncaya kadar dlerini syledi, Muhtar de her seferinde onun dlerini hayra yordu. Zalaca sevin iindeydi ama, yreine de kara bulutun hm kmt. Dar knca ilk nne gelene: Geliyor. dedi. Kara bulut geliyor. Gelecek, bu ky batracak. Sen deli misin Zalaca? Gidin Muhtara sorun. Geliyor. Sonra bir kadn kalabalna girdi. Geliyor, geliyor, salar kknden* kesilecesiler. Bir geliyor ki hm gibi. Gidin, gidin S re sorun. Adil Efendi geliyor. Kadnlar gltler: Gelecei varsa, grecei de var, dedi bir kadn. Zalaca: Gln, gln, dedi. Gln orospular. Ba75 yiyeceinizi, stnzdeki yorgan, altnzdaki ulu alsn da grn. Kadnlar gene gltler ama, ilerinde reklenmi korku da byd. lerinden birisi alayl alayl: Gene d m grdn Zalaca?d diye sordu. Gene koynuna geyiin erkei mi girdi? Sonra geyik, ndan syrlp dal gibi bir delikanl m oldu? Sonra Adil Efendi geldi de o geyii ldrd m? keyle: Gln gln, imanszlar, yedi dvelin orospular! Gelsin de grrsnz. O ylki gibi... Bo gzlerle, kara haberi getiren Zalacann ardndan baktlar. te, gnlerden beri iin iin ikleri korku aa vurulmutu. Mmkn yok gelecek. Gelecek de... Bu yl zaten rn olmad. S buday alacakt, kab kaa, yorgan yast, hasr ulu alacakt. Haber kye bir anda yay , kz, kadn, yallar, nineler, btn kadnlar birikmiler, hi birisinden t kmyordu. G ar, hi kimsenin hi kimseye aka syleyemedii bela geliyordu. Hm gibi geliyordu. Bu h lacadan, onun dlerinden ktnn kimse farknda deildi artk. Zalaca yal pamuk ynn m getirmiti haberi? Kimsenin arayp sorduu yoktu. Adil Efendi geliyordu. Ha geldi, ha gelecek. Ba aadaki kayaln ardndan gzkt gzke ? Mal vermiti. stelik, para da vermiti. Bu kadar iyilie kar, sen de pamuk dn onun h ezsen... Adil efendiye yalvarma yakarma da para etmez. Ne olacak? 76 dan yana dndler. Uzaktan, bozkrn oradan, kyn ucundan deneine ke ke Meryemce geliy

bir umut ald. Meryemceyi grnce umutlanmalarnn sebebi neydi? Meryemcenin elinden ki? Hi bir iin gelmeyeceini, Adil Efendiye g yetirilemeyeceini herkes biliyordu. Bili yordu ama Meryemcenin geliine gene de sevinmiler, ona umut balamlard. Meryemce yanlarna gelinceye kadar yle durdular baktlar. Ne kmldadlar, ne bir ses kard Gzlerini ondan ayrmadlar. Meryemce geldi karlarnda durdu. Yz donmu gibiydi. Gzleri yumuk gibiydi. Meryemce gelince kalabalk ikiye ayrld. Meryemce ortalarnda durdu, gzlerini yere dikti . Herkes Meryemcenin konumayacan biliyordu. ldrseler azn amayacan, ylece l gi yleyse, o gelince ilerine doan bu umut, bu sevin nedendi? Hi kimsenin yzne bakmad. Souktu. Yaln ayaklar donmu karn stndeydi. Kar atrdyord zlik kmt ki kyn stne, ayaklarnn altndaki karn trtsndan baka ses yoktu. Meryemcenin drt bir yanma sktlar. Ondan bir are bekler gibiydiler. stiyorlard ki bir e daha, Geldik ya, indik ya, desin. Meryemce gzlerinde bir gt. Drt bir yanma kmelendiler. Ona demek, ondan bir soluk almak, tm dertlerine derman ol acakt. Meryemce bir iki adm att Muhtarn evinden yne doru. Kadnlar da yle yaptlar. Meryemce ni deneine dayad, gzlerini Muhtarn evine giren erkeklere dikti. Son erkek de Muhtarn e vine girince karn stne oturup deneini yanma koydu. Kadnlar da onun gibi yaptlar. Bir Muhtarn evinden bir umut bekliyorlard. 77 kalknca, hep birden tekiler de ayaa kalktlar. Meryemce Muhtarn evine doru yrd. Kadn arkasnca yrdler. Muhtarn evi azna kadar dolmutu. Saan altna dolutular. erden, erkeklerden de bir ses kmyordu. Muhtar bile azn amyordu. Bir kadn sessizlii bozdu: Bu gece Koca Halil kam. Kepeneini alm. Te-ke da maarasna gitmi, dedi. Oraya lmee gitti. Elimi keserim ki kyde el alemin iinde lmek istemedi, dedi baka bir . Konur adam, dedi baka birisi, lsn bile kimseye gstermek istemedi. Ben bilirim onu. Donmu kalabalk canland. Homurtular, mrltlar ortal ald. Her azdan bir sz km Korkusundan, lm korkusundan dar kmyordu. Kylden deil, lm korkusundan... Yal adamdr. Gece yola kmsa imdi arkasna dsek buluruz. Bir gen kadn: Buluruz, dedi. Varp gidelim. Erkekler arkasna dp bulsunlar, ya da biz gidelim. Baka bir kadn: Onun geleceini, ky gene soyacan bildi. Bildi de grmemek iin ban ald da gitti. Kadnlar hep bir azdan: ii gtrmedi. Yal bir kadn: Allah, Allah, diye bard. Bizi de ldr de bu gn gsterme. Amiiin, dediler. 78 oajcamyordu. Bundan kurtulursak, bu yaz arayp tarayp iyi bir tarla bulacaz. Ve de size sz veriyorum . Bu i inada bindi. Biz ktl elimizle yaptk. Biz kendi kendimize yaptk. Birlik olmadk birimiz ayr ba ektik. Birbirimize dtk. Birbirimize dtk, diye sesler ykseldi. Koca Halili gidip bulmal. Kurda kua yem olmas Muhtar: Yem olmasn. Kara Yusuf, sen glsn, haydi yola d. Yeil Osman, sen de. iki kii yeter. lili bulup getirin, diye emir verdi. Kadnlar; Aman, bulup getirin, dediler. Adil Efendiyi kye getirmemeli. Gelirse yzne nasl bakarz? Geldikten sonra, isterse her bir eyimizi alsn, isterse acmzdan ldrsn. Gelmesi bizi rezil eder. Rezil eder, dediler. Sonra Muhtar gene ieriye girdi. Gene balar ne dt. Yusufla Osman kadnlar yararak dar ktlar. Meryemce onlar dar knca gzlerini stlerine belirtti. Meryemcenin gzlerine bakanlar, n

ek istediini anladlar. Yusufla Osman ky kncaya kadar, dereyi aa ininceye kadar kadnlar arkalarna baktlar. ili aramaya kanlar, ak karn ltsnda birer kk nokta gibi kaldlar. Sonra karn akl Onlar gzden yitince Meryemce kalabal yara yara oradan ayrld. Onunla birlikte bir umut, bir g gidiyordu. imdi kadnlarn iinden ac bir at geiyordu. Bir 79 I zelzelede tm Koy yiKima, ay...u ^_^..,____ iekler bu bahar ararak aacak. Teke dann stnden gelen bulutlar kapkara olacak. Ka u bahar yeil olmayacak. Kuzular melemeyecek, dalar nennenmeyecek. Uzun Ali ddk alamaya cak. Bu yl dngeleler gelmeyecek. Bu yl bozkr germiyecek. Ekinler de yanacak. Kyde iki dn var bahara. Sakarcann oluyla Deli Smbln kz evlenecek. Kkr Velinin o evlenecek. Dnn tad m olur? Birden btn kadnlar aa yola dndler. nce bir mrlt koptu. Bir kmldama. Sonra dondu tar, kyller hep birden dar frladlar. Aadan ar ar, kara yamsna sarlm birisi geliyordu. Muhtar, lrcesine, kesik kesik: Geliyor, dedi. Adil Efendidir. Olan oldu. Yananda cand arma yok ama, daha daha kt. Hemen ieri girdi, kapsn kapatt. Kadnlar, erkekler, ocuk dan evlerine daldlar. Evlerine girip kaplarn bir iyice srmelediler. Ky pssz kalmt. Korku, ylgnlk kyn tana, aacma bile sinmiti. Darda hi bir ya , ne tavuk. Sanki bu ky bin yl nce boaltmlar. Evlerin bacalarndan bile duman kmyor r tek yaratk darda, o da Omarcanm topal sar kpei. Tabam evi nnde uzanm, ban n ukluyor. Aadan gelen yaml yolcu kye girince kyde bir deiiklik olduunu hemen anlad. Atn srd. Bakt ki t yok. Ama evin nndeki karlar inenmi, amurlanmt. Karn stnde taz bu yl ukurovadan dnmedi dese, bu izler ne? 80 Yolcu atnn boynuna uzanp Muhtarn kapsna seslendi: Sefer Efendi, Sefer Efendi... ierden ses ada gelmedi. Sefer Efendi, Sefer efendi! Bu tuhaf i bu. Bir tek kii brakmadan kyde, byle nereye gidebilirler? Muhtar, atlya kapal kapnn yarndan, soluunu kesmi bakyordu. Atly hemen tand. On ha gelmiti kye. Ne iin gelmiti? Bir parti ii miydi? Kplzadelerin byk oluydu bu. Adi iyle bir ilikileri olacakt. Kapy asa m? Bir zaman iini bir ikircik sard. Sonra kapy arar verdi. Adam kasabaya dndnde ky bombo bulduunu syleyecekti. Adil Efendi de ky vaya almaa gittiklerini sanacak, bu k kye uramayacakt. Ne gzel i. Sefer Efendi, Sefer Efendi! erdeki kedi miyavlamaa balad. Sefer fkeyle, dilerinin arasndan: Susturun unu, dedi. Kadnlar kediyi hemen susturdular. Atl bir zaman daha ardktan sonra umudunu kesti, atn kyn iine srd. Acaba bir canl miydi? Kplzadelerin olu kyn bandaki belay biliyordu. Bu yl pamuk dn Adil Efendiye borl Bir ky iin borcunu deyememek onursuzluun en byyd. Gelenei ykmakt. Ama baka bir beteri. Kasabadaki hi bir dkkanc bir daha bu kylye veresiye vermiyecekti, Adil Efend inin borcunu bir yl vermediler diye. Bir ky bundan daha byk su ileyemezdi. 81 IIU 1IL ivauu t-vj .iuvy,____-_ Demek ki, bu kck kasabada bu kadar zengin olabilmenin bir sebebi olacakt! Ne korkun gelenekti bu! Akl almaz. Kyller pamua gittiklerinde, kyde bir tek canl kalm du. Her eyleri, yataklar, kaplan kaaklar, rnleri, sandklarnda eyizleri, en deerli i kalyordu da, kimse kye girip yerden bir tek p bile kaldrmyordu. Bu gelenek bir kyde eil, bir sr kyde bylecene srp gidiyordu. Bir sz vard: Bu kyler boken, kyn iine r, bunu da bilmeyen kalmasn, u dalar, yollar beller de ekiyayla, hrszla dolup tasn, k olan bir kii varp da o altnlarn bir tekine bile dokunmazd. Bu ne itir ynrabbi? Bu in sanlar, nasl insanlar hey iki gzm? te byle. Tam bunun gibi. ukurovadan, pamuk topla aktan dnen hi bir ky de borcunu vermemezlik edemc7di. Ya vermezlerse ne olurdu?

Kplzadelerin olunun iinden bir ayaklanma geti. Bu yl veremezseler, gelecek yl verirler i. nsanolu bu hale getirilir, cezalarn, utanlarn byle en byne arptrlr myd? Bu Adil korkun, dedi iinden. u ky borcunu demek iin ukurovaya inmiti bu k ortas. B ek paray kazanncaya kadar dnmeyeceklerdi. Kn ne i olur ukurovada? Ne kazan olur? Adi emeli de bu 7i!m yapmasn artk u kyllere. Daha insanca, daha vumsak davransn. Bir lira ir bezi be liraya satyor. Bu kdarlkla kalsn. Bir kii bulurum umuduyla ev ev dolat. Bo, ismz. kv insann iine bir eziklik, bir rkeklik, bir korku gibi yerleivnrdu. Bu aydnlkta, bu gne vurmu karn ipilisinde gittike bir karanla, karamsarla gmlyordu. Ky az nce boaltlm gibiydi. Her yerde bir insan 82 aun te & uuu. jvl^jca. aun ayaK sesini duyunca gzlerini at. Bu atly daha ok sevindirdi. Gene ky dolamaa balad. Bozkrdan souk, dondurucu bir yel esmee balamt. Gk dupdur ydi. Nerdeyse gk bu esen yele dayanamayacak, kra gibi para para, bin para olarak, mavi mavi yukardan aaya yaacakt. Bir an, ak karn st binlerce, milyonlarca mavi kra par kt. iini gittike bir keder, bir korku, kuku saryordu. Allah Allah, bu korku neydi? Bo kyn lnn verdii bir duygu muydu? Dayanamad. Bir iki dakika daha kalsa boulacakt Boazna bir eyler tkanmt. Hemen atn doludizgin bir rzgar gibi, bir anda ky kt. At habire kamlyordu. Sanki onu ldrmek, valyorlard. Kasabann yoluna dnceye, ky gzden yitinceye kadar atnn ban ekmedi. Kyller kap yarklarndan yolcunun her yaptn yutarcasna izlemilerdi. Yzndeki akn u, kpei grnce sevincini, boulur gibi olunca yznn sarardn, sonra atn doldurup g ir ejderhadan kaar gibi kan, her bir halini, iinden her geeni yznden okumulard. Atl kyden knca, evlerden insanlar sevin iinde dar tatlar. Ky bir dn havasnda grltye bouldu ki, ky ky oldu olal bylesini grmemiti. Kpekler ryor, koyunlar meli or, bebeler alyor, horozlar tyordu. Zelzeleden nce btn hayvanlar ayaklanrlar, kyleri korkun bir grlt alr ya, ky bir zelzele ncesi halindeydi. 83 enlik admanlk iindeydiler. Muhtar: . ok kr koca Allahmza, imdilik kurtulduk. Bugnlk kurtulduk. Sonrasna Allah kerim, d Uzun Ali ddn karm alyor, on, on be delikanl da kolkola girmiler halay ekiyorla 5 Gece yarsnn horozlar tyordu. Hsne daha uyu-namt. Recep bugn gelecekti. Bir hayli geliyor, ne de Hsne onu bekliyordu. Bir acaip hal olmutu. Halbuki iki gn bulumasala r lrlerdi. Ama bu gece gelmeliydi. Kula kirite bekliyordu. Islk ha alnd ha alnacakt. Babas an uyorlard ki... Derken, inceden, ku sesine benzer bir slk geldi. Duyulur duyulmaz. Uyank da olsalar babas anas, bu sesten bir ey anlamazlard. Yrei hop etti. Ortal dinledi. Babas yata Olmaz olas, her gn l gibi uyur da bu gece dnp duruyor. Bacaklarn gerdi. Btn bedeni yalma kesmiti, kavruluyordu. Bir uyua... Tam bir ay, bir b k ay, yataa girer girmez uyur da... Bu gece inad tuttu, olmaz olas adamn. Zulm ite. Sa brszlanyordu. Islk bir daha geldi. Hsne yatandan doruldu. Babasnn soluunu dinledi. Fndk inein k 85 tirmesi duyuluyordu. Keeroe ses yu*~ ses soluk kmyor. Ne iyi. Yataxta titremee balad. Babas grse, bilse ne olacak? Gznn nne getirdi: Babas onlar bir elinde balta, teki elinde salar. Vuruyor boyuna. Kan iinde kalm tm bedeni. Kollar, bacaklar bir gerilme, bir bekleme iinde. Babasnn soluunun bakalatn farket nden atlayacakt. Babas uyumutu. Yataktan, titreyerek, usulca kalkt, kapy tkrdatmadan d. Kayann yanndaki evin aralndaki kararty grd. Recep onu hep orada beklerdi. Kotu. Rec yaa kalkp ona doru kotu. Araln ucunda biribirlerine kavutular. Kar geceyi aydnlatyordu. Bozkrdan keskin, dondurucu bir ayaz esiyordu. Her bir yer donmutu. Donmu karn trtsndan, bir de soluk alp verilerinden baka t

yoktu. Hsne Recebe sarlm, hem yanyor, hem titriyordu. Soluu yzn yalm gibi yakyordu. yles i Hsne, sanki biribirlerine yapmlard. Onun titremesi az sonra Recebe de geti. Souk yalm ayaklarn kar yakmyordu bile. Dudaklarnda tuzlu kann tad vard. Geceyi, dudaklarn unutmulard. Neden sonra kendilerine geldiler, zldler, mee baladlar. Recep Hsneyi elinden tuttu ann bo damna ekti. Yzlerine bir scak dalgas geldi kapy aar amaz. Recep daha nce b mt. Geldiler yanyana ocan bana oturdular. Isndka biribirlerine sokuluyorlard. Rece an Hsnenin bacaklarnn stne att, kucaklad. imdi Recep titriyordu. Hsne aysald, so Olmaz, dedi, olmaz. Grrler. Ben gelirken babam uyumuyordu. 86 acceye, SOIUK SOlUga: Varsn uyumasn, dedi. Varsn grsnler. Birden rlplak ol en birle-iverdi. Dardan bir geen olsayd, gecede iniltilerini duyard. Byk bir tad iin ndilerinden getiler. Ter iinde kalmlard. Altlarndaki toprak pslak olmutu. Ne kadar geti belli deil. Biri bir yana, biri bir yana dt. Kesik kesik soluk alyorlard nce Recep geldi kendine, sonra Hsne. Ocan bana getiler. imdi delicesine pyorlard lar korlu ocaa giriyor, duymuyorlard bile. Recep Hsnenin tepeden trnaa pslak bedenini du. Kzda durgunluk, kesik kesik soluk al... Derinden rpermeler. Dolgun, slak, rperen, tad fkran bedenlerini harl ocan krmzya, Krmz bakra dndryordu. Hsne kendini toparlad, Recebin plerinden kendini kurtard, ocan teki ucuna snd. R k bilmiyordu. Orada pmee balad. Bir trl doymuyordu. Hsne edemedi kendini plere bra Sevimeleri, ikisi de yorulup kmldayamyacak hale gelinceye kadar, sabaha kadar srd. Kon uacak halleri bile kalmamt. Kar karya, ocan kysna geip oturmulard. Hsne ban kaldrp Recebin yzne bakam Sevimeden sonra Hsne ocan banda bir zaman byle Recebin yzne bakamadan oturur, sonra n giyinir kaar giderdi. Hsnenin bedeni syrklar, aclar iindeydi. Tatl, taddan ldrc bir aclk. Az sonra giyi kap gitmesini bekliyordu ama, Hsne gitmedi, ocan bana oturdu. Recebin yzne gene baka . Recep iin iinde nemli bir ey olduunu anlad. Uzun uzun, kar karya, Hsnenin gzleri bin gzleri Hsnede yle kaldlar. 87 Ne var? diye usuldan sordu. Bir ey mi oldu? Sonra aknlktan az ak kalm bekledi. Hsne, bozuk, utanga, titrek bir sesle: Tam bir ay oluyor, dedi. Belki de ay... ukurdan dndk dneli... Recep: Gelemedim, dedi. Korktum. Bir hal var bu kyde. Bir kt hal bamzda... Hsne: Sana bir ey deyim mi, diye konutu. Kendi sesinden kendi de rkt, sustu. Recep: De bakalm, dedi. Ne oluyordu bu kza byle? Hsne: Buradan gidelim, dedi. Sesi ylesine bouk, lgn, kederli kt ki, lmekte olan bir insan benziyordu. Sonra birden sesi deiti. Bu kyde gayr durulmaz, yaanmaz, dedi. Kimsenin seyi grd yok. Korkuyorum. Hemen, imdi yola gidelim. Gidelim, olur mu? Recep: Gidelim ama, nereye? ukurovaya... Kaalm. Recep: Bu karda kyamette... Bizi kurtlar paralar. Hsne: Paralasn, dedi, sert. Hemen gidelim. Kalk gidelim. Recep: Gidelim ama... Hsne: Korkuyorum. Bamza bir hal gelecek. Bu kyn bana gelen hep bizim yzmzden. Ykanmyor lim. 88 Ben de korkuyorum. Gelecek. Gelecek. Gelmeden. Ky seller alp gitmeden.

Recep: Sen deli misin? dedi. Ky neden seller alp gitsin? Hsne: Bir zelzele olmadan. Recep: Ama yolda lrz. Hsne: lelim, lelim ama gidelim. Recep: Kar kyamet. ACukurova yolu da on gn eker. Yaz deil ki. \ Sustular. aresizlik iindeydiler. Gerekten de bu k kyamette, akl olan yola kamazd. Ate snmee yz tutmutu. Hsne doruldu, Recebin elini tuttu. Recebin eli buz gibiydi. Bu kyn bana gelen bela hep bizim yzmzden. Allah, belalar tm bizim yzmzden yadr Recep: Sen deli misin kz? dedi. Bu ii bir bizim yaptmz m sanyorsun kyde? Herkes yapyor ya... Bizim yzmzden. Beni kar-mazsan bir daha gelmem sana. Yaza kadar, e leninceye kadar gelmem. Sesi alacak kadar sert, inatyd. Recep: Sen deli mi oldun? diye bard. Akln m a-rdn? Gelmem, gelmem, ldrseler gelmem, tte byle. Sabahm horozlan tmee balaynca ikisi bird 89 tuttu. Hsne elini onun elinden ald, kapdan syrld kt. Koa koa evlerine geldi, yata Bedeninde daha rpertiler dolayordu. Ban yorgann altna soktu. Bir ey bekliyordu, bir ket. Korkuyor, utanyordu. Ban yastn altna soktu. 6 Meryemce erkenden geldi. Muhtar Seferin kapsna dikildi. Gzn kapya dikti. Orada ylecene kald. Hi kmldamyordu. Deneine abanrcasna dayanmt. Muhtar kapnn aralnda onu grd, iine bir rperti yayld. Gene ne istiyordu bu Allahin hi krpmadan kapya bakyor. Bu kadnn duruunda bir i var. Bir bela gibi duruyor. unun una bak! Bu ky mahvolacaksa bir bu Meryemce domuzunun bir de Ta-baolu dinsizinin yznde n mahvolacak. Taban taba-l olu olmasayd, hi bir vakit de kylnn bana byle bir h kadar kt tarlaya giremezdi. Kendi gitse, borcunu verse Adil Efendi ne derdi ola? Demiyecek miydi, hey arkada, senin paran var, sen verdin, ya kyllerin? Siz, diyecekti, kyllere bayrak oldunuz. B undan byle hi bir ky ukurova dn, size bakarak, borcunu vermeyecek, ite bu, lmden d Bundan byle ukurovaya inerken, kyde be tane, on tane beki brakmak gerek. Yoksa ky soy soana evirirler. Adil Efendi bu yl kyl ukurovadayken, kye 91 medi ya, hrszlar, soyguncular, urular da, ekiyalar, kan iiciler de grenei bozarlar. Ge irler de kyde ta ta stnde brakmazlar. Ve de yerden ge kadar haklar var. Ve de suun uhtar Seferde... Ve de imansz olu imansz Tabata. Bu iki kii birbirine dmeseydi... Yok, yok. Mmkn yok. teki kyllere rnek olsun diye Adil Efendi ne yapar yapar da, bu yl oydurur. Ve de evlerin kaplarn atee verip yakar. Bundan getik, bunu yapmad, diyelim. B u bir iki gn iinde gelir de ky tepeden trnaa kadar soyar gider. Hi mi hi gznn yam er eyin, akar suyun, esen yelin, kaynayan zelzelenin nne geilir de bunun nne geilmez. e de hi bir surette geemezsin, arkada! Bunun iin bir are, bu belaya kar koyabilmek iin elbirliiyle bir are dnmeli. Muhtar Sefer o gn bugndr yerin dibine geiyordu. Ne demekti bu! u yz altm para da k kin Muhtarnn kyls borcunu vermesin de bin yldr kurulmu bir grenei bozsun! Ne demekt uhtar Sefer kahrolmasn da kimler kahrolsun? Artk bir daha kasabaya ayak basmak yok! lnceye kadar kasaba yz grmek yok. Borcunu vere memi kyn Muhtar! Hem de kim? nl anl, yedi kyn kahyas, Hdr Kahyann olu! Haydi, m ard, kasabaya mecburi gitti diyelim, kasabada ba yukarda gezebilir miydi? insan olan insann yzne bakabilir miydi? Ama, ne olursa olsun, olan olmutu. Bugn deilse yarm Adil Efendi gelir. Hem de nasl g elir! Koca bir kartal bir sr gvercinin iine nasl dalarsa, gvercinler tyleri salarak, havliyle oraya buraya nasl karlarsa, Adil Efendi kye yle dalacak. Gelecek, evlerdeki s n ineyi bile alp gtrecek. Baka iler de olacak. Bu kyl

92 ner. JS.oyuyu a jtuymamajs. geren, rset o anaa aoiii para plk ediverirler, arkasndak ahllar da... Kafasnda imek gibi bir dnce akt: Bekiba! Bekiba! diye bekisini ard. Neredesin ulan, abuk gel! Beki hemen karlk verdi: 1 Buyur Aam, buradaym. k kye, bir ilanat ver, dedi Sefer. Herkes toplansn. Onlara syliyecek bir iki szm va diyeceim var. Beki hemen kyn ortasna gitti, balad barmaa: Duyduk duymadk demeyin! Muhtarn kapsnda be dakika iinde herkesin toplanmas gerekir. buk. Muhtarmz, hkmetimizin ba vekili Muhtarmz size byk akllar verecektir. Meryemce gzn krpmadan daha orada, ylece kapya bakyordu. Denekli glgesi karn stne onun glgesini ta telere, kyn alanna kadar uzatyordu. Sefer korkuyordu. Bu Allann belas kar boubouna kapda byle durmazd. Bir oyun yar ki bu ruta, akllar almaz. Dur bakalm, altndan neler kacak? Yanma gitti, yumack: Meryemce Ana, dedi, ayakta dura dura yoruldun. Gel de ieriye, otur. Meryemce konumad, hi de durumunu bozmad. Sefer bundan daha ok rkt: Bir itir geldi kylnn bana. Yalnz bizim tarlada deil, tm ukurovada pamuk olmad ki. u yl borlu kaldlar Adil Efendiye. yle deil mi Meryemce Ana? Analarn anas, kyn temel Meryemce Ana... Koca Halil, o olun olacak Uzunca Ali sana kurban olsunlar. Ve de kesip attn bir trnana kurban ol93 de z bir anam, yle deil mi? Kyller bekinin ars stne, evlerden boanyorlar, Muhtarn evi nne doru geliyorlard Muhtar gelen kylleri grnce: Bak kyl geliyor ana, dedi sabrszlkla. Bir diyecein varsa bam stne. stersen Koca srgn ederim. Kat da gitti ya... Bir daha bu kye gelemez ya... Gel ieri, ana, gel de k lyle konuurken yanmda dur. Meryemcenin kolundan tuttu. Meryemce kolunu hzla silkti, elinden kurtard. Muhta r fkelendi: Nedir bu bana ettiiniz? diye bard. Ben de bu muhtarl brakrm. Brakrm da kyl rsunuz benden? Ben olmasam ve de hi olmasam bu kyl toz olur. Dur burada, dur burada kylnn arasnda... Benim yanmda birinci ye gibi durmak varken... Kyl evin nnde toplanyordu. Muhtar evin nne gitti, toplanan kyly seyre balad. Ylg rku iinde geliyorlard. Hi konumuyorlard. Bebeler bile alamyordu. Hoh desen, kap gide darmadan olacak bir halleri vard. Muhtar: yeler yanma, ky kurulu yanma gelip dursun, dedi. Cok nemli bir mzakeratte bulunaca u aresini syliyeceim. Ky kurulu hemen geldi, sa yanna sraland. Btn ky, oluk ocuk, gen yal gelip evin r tek kii eksikti, o da Tabaolu. Muhtar iinden: Vay namussuz, diye geirdi. Kyn hi bir iine karmyor. Ve de hi konu n adamdan kyl rker. Tabaolu yerimize gz 94 mize gre tedbirimiz olacaktr. Biz byle ok frtnalar atlattk, yavrum Taba! Kyl sabrszlkla bekliyordu. Kalabalktan t kmyordu... Sefer, kyly usandrmamak gerekir, diye dnd. Sabr iyice taarsa dinlemez. Balad: Kymzn stnde dnen byk bir feJakettir. Byle bir felaket ikinci seferdir ki ba Kul olann, kyl olann bana gelmesin. Ve de insan olann, vatanda olann bana hi gelm biliyor, ve de bilirler, bundan tam yirmi be yl nce ukurovada pamuklar yand. Hem de o k yand. ukurova topranda ot bile bitmedi. ndik ukurovaya, vardk tarlalara ki ne greli kara, l, bir tek yeillik olmayan bir toprak. Amann niliyelim derken, dndk, kye eli bo dik. Adil Efendi o sralar ok gen. Kyl de ona bir borlanm ki... Tm teki kyl z kadar ky de bizim gibi. Aynen imdiki gibi. Geldik kye, yattk. Derken efendim, ve d e Adil Efendi, yirmi candarmaylan kye geldi. Bir de hkmet adam. Sordular bize, borcu nuz var m Adl Efendiye? Var, dedik. Bor inkar etmek, Allah inkar etmektir, dedik. De diler ki, Adil Efendi kynz haciz edecek. Neyiniz var, neyiniz yok gtrecek, dediler.

Helal olsun, hakkdr, dedik. Belki ounuzun aklnda, Adil Efendi kyde ne varsa ald. Buday, arpa, un, bulgur, tavuk, horoz, kei, inek, eek, at ne varsa ald. Bir de bir ey yapt, Kel Mustafann avradnn donunu da ald. Dedi ki, her eyi unutursunuz, avratlarn do unu aldm unutmazsnz. Ve bundan dolay da bir daha borcunuzu dememez-lik etmezsiniz. O bahara kadar, Adil Efendi kanlarla, atlarla, eeklerle kasabaya kylerden mal tad. Kyle de bir mal varm ki, bir okmu ki, tad tad da bi95 yedik, tig gog eKiner, ua.ua uaaa*. uimuum. j~~ _ _, kyde ok ocuk lm oldu. Deli Mu uunun lmne dayanamad da, Adil Efendiyi ldrmee gitti. Amann Mutan, ne yapyorsun, de e ayana dtk. Sen onu ldrrsen, kylye kim bor verir, kim giyecek satar? Hepimiz anad kalrz Adil Efendi olmaynca. Ve de Deli Mutan Adil Efendiyi ldrmedi. Allah da ona o aha verdi, ocuklarnn yerine. imdi size sylyorum ki, duydum ki Adil Efendi, arkasnda yirmi candarmaylan gene geliyo rmu. Gene kyde ne var, ne yok alacakm. Zaten bu yl o kadar verim olmad. Her eyimizi al a ok ktlk olacak kyde. Ve de gelip hepsini alacak. Ve de alktan ok lm olacak kyde. size danyorum. Adil Efendiyi kye getirmemenin mmkn yok. Gelecek aresiz, ve aresiz g k. Ve soyup soana evirecek. Ve de ocuklar, kocalar alktan lecekler. Ve de hepimiz alk krlacaz. Ve utanlarn by yzmzde kalacak. Buna karlk ne yapmalyz? Sizi ar leyin bakalm. En arkadan bir yal atld: Ky brakp gidelim. Adil gelince ky bo bulsun. ukurovadan daha dnmemiler desin, ded oynunun damarlar iti: Olamaz bu i. Bu kta kyamette ky brakp nereye gideriz? Adil e geldiimizi, ukurovadan dndmz bilmez mi ki? O zaman gelirse, bakarsa ki ky bo, o z bir ate vurup yakmaz m ki? Bu szde i yok. Birka ses birden: Ky brakp gitmekten baka aremiz yok, dedi. Ben de sizden car umdum. Ve de bizim kyl akl96 akl veremediniz, imdi beni bir iyice kulaklarnz ap, bir iyice dinleyin. Ve de dedikler mi yapn. Yapmazsanz, hi mesuliyeti stme alamam. Baharda alnz ve de ocuklarnzn am. Bana bir diyeceiniz olamaz. Bu akl bana sabah erkenden kapma gelen Meryemce Ana verdi. Herkes Meryemceye bakt. Meryemce uyuklar gibi, deneinin stne yaslanmt. Kendi adn du maz ban kaldrd, sonra deneini fkeyle iki kere yere vurdu. Ve de Meryemce Ana bu kyde en akll, en yiit, en salam bir anadr. Dedi ki bana, gzel o Muhtar olum dedi, Allah seni bu kylnn bana bir ermi gibi dikmi, dedi. Bu syledikler lye ulatr, dedi. Ben de ite imdi size sylyorum. Meryemce deneini boyuna yere vuruyor, rpnyor, vuruyor. Ne yapacan bilemiyor, dnyor kylyle konumamaa sz vermi kendi kendine, konuamyor. Muhtar da, lse bile, onun konum iyor. imdi evlere gidip arpanz, budaynz, atnz eeinizi, ineinizi kznz, yanz b neyiniz varsa, hepsini hepsini saklayacaksnz. Nereye mi saklayacaksnz, nereye mi? B en ne bileyim. Herkes saklayacak yerini bulsun. Ben de bulacam. Adil Efendinin ada mlar, candarmalar geldiinde kyde bir p bile bulamasn. Baksn ki kyn hali periann p ki eme olaraktan kyden gitsin. Kyde bir p bile bulamazlarsa, gerisini siz bana brakn, ur mu? Tamam m? Oldu mu? Dediimi yapacak msnz? Donmu, gcr gcr eden karn stndeki kadn a-yaklannm hemen hepsi plakt. Kadnlarn fi amalyd. Erkeklerin ou ceketsizdi. alvarlar bin bir 97 durmular kmldamyordular. Hepsi de p gibi inceydi. Kurumulard. Muhtar kmldamadan kalabala bakt bakt: Komular, daha ne istiyorsunuz? dedi. Arkadan o amn sesi gene geldi: Adil Efendiyi bu yl kye getirmemenin bir mmkn, aresi yok mu? di rdu. Kalabalk homurdand, kprdad, canland: Yok mu? diye her azdan bir ses kt. Muhtar: Bence yok. Ben gidip de ona, bu yl bizi bala, diyemem. Ve de desem ki, yapmaz. Bu yl b izim ky cmle kylere kt bir rnek oldu. Gidin, gidin bakaca mmkn yok, neyiniz var, ne oksa aklayn. Ben hemencecik saklamaa gidiyorum. Haydi gidip saklayn. Muhtar arkasn dnd. Meryemce fkeyle boyuna topra dd deneini onun ardnca frlatt a dedi, yere dt. 7

Kyn iini birden bir sevin dalgas sard. Herkes glyor, akalayordu. Glmeyi unutmu, almt. Bu oyun, Adil Efendi Adil Efendi oldu olal belki ona yaplm en gzel oyundu. lerinden Adille alay ederek, bir byk oyunun tadnda evlerine kotular. Herkes, nesi var, nesi yoksa, ineden iplie her bir eyini saklayacakt, yle bir sevin deliliinde, tatl b oyunun havasndaydlar ki, btn ky evleriyle, aalaryla saklamak gerek deselerdi, ne yap parlar bir yolunu bulup btn ky gzden yok edebilirlerdi. Kye giren de bakar grrd ki o ne ky var, ne de bir ey. Kupkuru, dmdz, kar altnda kalm bir bozkr paras. Koarcasna eve gelen Meryemce, bir sre evin ortasnda dimdik durup dnd. Saklanacak nesi rd ve nereye saklamalyd ki kul olan yerini bilemesin, hem de hi bir vakit bulamasn? Tahtalarn kurt yemi, dilik dilik, yol yol etmi, belki yetmi yllk eyiz sandnn nn 99 Uzun Ali, kars, ocuklar da girdiler. Uzun Ali Meryemceyi byle grnce: Ana ne yapyorsun orada yle? dedi. Meryemce ona fkeyle dnp keskin bir bak frlatt. Ana, senin cnck boncuunu almazlar. Onlarn alaca ul uval, yatak yiyecek, bir de hayva bir de kap-kacak. Senin teberine dokunmazlar bile, diye dayatt. Onlar yerine koy da kapat sandn. Meryemce ona bir daha dnp ayn fkeyle bakt. Sandkta en deerli eyi, kocas brahimin Koca Ha-lille erkeslerden aldklar bir savatl zlyd. Peygamber sylerini yazmlar. Hrszlk da olsa kutsald. Bu yz kim alr da evi evine bereket yaard. te byle, hem de gm bir yz Adil gelip de almaz m? Alr alr, takt gm hrzma byk anasndan kalmt. Ona da byk anasndan kald su gtrmez b maz m? Paha biilmez bir hrzma. Adil aklsz m? ki tane ipek krep. Biri turuncu, birisi yeil. Adil Efendinin gelinlerine yakmaz m? Ne diye almasn? Bu kadar aklsz olsayd Adil Efendi, bu kadar zengin olamazd. Bu boncuk gerdanlk, kimse bilmez ne zamandan kalmadr. Avucuna alrsn su gibi akp, lday der. Adil Efendi bunu grr grmez alimallah vurulur. Ne demeye almasn, deil mi? O kadar aklsz olsa.. tane sra bilezik. Biri sar, som altm sars, birisi yeil, birisi de krmz, yalm kr alp da ne demeye kzlarnn koluna takmasn? Bundan gzel sra bilezii nerede bulacak? ok eskiden gelinlii zamanndan, kalma bir fistan 100 karsna neden giydirmesin? am aacndan oyulmu, nakl, iinde tane ine olan bir inelii vard. Bu da m, ine d karsnn, kznn iine? Hey bire aklsz Uzunca Ali! Renkli bez paralar, bir yazma, bir yrtk beyaz barts kard sandktan, bir ipe dizilm mavi boncuk. Sandn ii yaban elmas kokuyordu. Yanna ynne rkntyle baknd, sonra elim hzla sandn kesine uzatt, mumlu bezle kask eniliindeki yass bir paray ald, hemen memelerinin arasna soktu. Uzun Aliyle kars bu eti grmediler. Bu smsk mumlu bezle sarlm muska gibi parann iinde Meryemcenin kefenl s, on liras duruyordu. Eteindeki teberileri, sand kapatp, kapnn azna getirdi. Yere bycek bir bez paras s ok eskiydi. teberilerini iine doldurdu. Kl iple dolaya dolaya, sk skya sard. teb ipten bir yumak oldu. imdi bunu ne yapacakt? Bu yuma nereye koymalyd ki? nce bacann a, kesine asmak geti iinden. Sonra, grrler, dedi. Grrler de alp gidiverirler. Uzun uzun dnd. Evi, uzun uzun gzleriyle tarad. Bir yer bulamad. Sonra tp diye aklna nnde durup duruyordu. Krlang yuvasndan pislikler dmesin, dp evi de kirletmesin di uvann altna teneke akmt. te u yuma oraya koysa kimse grmezdi. Grmezdi ama, onu o n de boyu yetimezdi. Bu tavana yetise yese Uzunca Alinin eli yetiirdi. Bunu Uzunca Al iden nasl istemeliydi? O gn bugndr, ne Uzun Aliye ne de kylye bir tek sz etmemiti. Ne kimseden bir ey istemiti. Ama imdi 101 ktk vard ama, kaldramazd. Yuma kucanda, gzlerini Uzun Aliye dikti kald. Ali ocan yanndaki keyi kazyor. Elif da ona yardm ediyorlard. Buraya unu, bulguru koyacakt. Onun kendisine, ylece durup b aktn Ali grmyordu. Meryemce ylesine sabrszlanyordu ki, sanki imdi gelecekler de ku arln alacaklar. Gittike de, farknda olmayarak kede kazma sallamakta olan Aliye yakla

Gitti gitti, Alinin burnunun dibine girdi. Ali kaldrd kazmay indirseydi bir sakatlk akt. Kazmann altnda Meryemceyi grnce: Ana! diye bard. Byle de kazmann altna gir a kazma sana deiyordu. Meryemce hi bir ey olmam gibi bir iki adm geriye ekildi. Bir oluna bakt, bir kucamda Sonra bir daha, birka kere daha bakt. Ali ne demek istediini anlamad. Sonra Meryemce btn gururunu ayaklar altna alarak, vard olunun kolundan tuttu, krlang asnn altna gtrd, elindekini oraya koymasn iaretle anlatt. Ali anasnn elindekini glmseyerek ald, damn ta-vanyla teneke arasna grnmeyecek gibi di, yi mi ana, grnmyor, deil mi? diye de sordu. Mal cann yongas. Meryemce ilk olarak yenilmi, olundan bir ey istemiti. Yznde belli belirsiz bir glmseme dolat. Evin tek dip soyundu. nceden hazrlad ine iplikle, mumlu beze sarl parasn koltuunun altna d cecik giyindi. Ali kazd derin ukura unu, bulguru, ya hzmanm, kab kaa koydu, stn de dallarla r ulu serdi. ulun stne gene dal, sonra toprak attlar. Elif, topran stn svad. Sva de hemen svann stne ate yaktlar. 102

snd. Ne yapmalyd? Kul skmaynca Hzr erimez. Hemen aklna geldi. Ambarn dibine kuyu ya koymalyd. Bir anda ambarn iindeki tahllar dar tadlar. Bu tamada onlara Meryemce de yardm e adar ambarn iine derin bir kuyu kazd. Kuyunun dibine dal serdi, stne de saman serdi. Kaln bir saman tabaka-syle rtld kuyunun dibi. Tahl uvallarla kuyuya indirdiler. Yonca ve samanla yrelediler. Yataklar, eyizlik uvallar, torbalan, neleri var, neleri yoksa iine koydular. Gene stn yoncalayp toprakla svadlar. Evin ii, sandklar, sepetler tamtakrd. Daida, kapnn arkasnda yeile alan, suyu habire szan bir am bardak, byk bir bakr sa ir tencere, iki tahta kak, su imek iin bir su kaba, bir bezin stnde iki gnlk pilav bulgur, bir avu tuz, yerde ok eski bir kilim kalmt. Eeh, artk gelsin bunlar da alrsa alsn Adil Efendi! imdi hayvanlar saklamak gerekti. Asl mesele buradayd. Ali bunu tek bana halledemezdi. Btn kylyle beraber halletmek gerekti. Elife: Hayvanlar iin kylylen konumam gerek. imdi gelirim, dedi, kt gitti. Asl tela, Hasann telayd. Duvarn kovuuna saklamt kibritlerini. Evi ararlarken, hi rini bu duvar kovuuna sokarlar, kibritlerini hemencecik arar bulurlard. Hemen kotu, kovuun nne yumuldu, kibritlerini ald, koynuna koydu, darya kt. Darda usuldan bir yordu. imdi Hasan oradan oraya vuruyor kendini, oradan oraya. Kibritlerini saklayabilece k gvenilir yer aryordu, nce damlarnn drt bir yann birka kere dolat, gve103 nazd! teberilerini nereye saklamt? Hi kimsenin, hi akl edemeyecei bir yere saklamt erini oraya koymalyd ki, kimse bulamasn. te burada, eli koy-nundaki kibritlerin stndey i, yz yl ate yakabilecek kibrit vard. Btn ky araan bu kadar kibrit kmazd. d kop yere saklar da bir daha kibritlerini bulamazsa, ld de yand. Deli. olurdu o zaman. Bo evleri, evlerin arkasndaki kayal dolat. Oralarda da kibritlerine gvenebilecek bir bulamad. Bu uzak yerlerde kibritleri gmecek, saklayacak yerler oktu ama, nesine ge rek, mal gzlerinin nnde olmalyd. O da ninesi Meryemce gibi sabrszlktan geberiyor-du. Hemen, imdi gelecekler, koynunda ki kibritlerini al-vereceklermi gibi geliyordu. Ter iinde kalmt. Bir skntdayd ki, t . Ky dolayordu. Ky ar kovan gibi iliyordu. Herkes bir eyini, en deerli maln bulunma bir yere saklamak iin var gcn harcyordu. Hasan kyde dolamadk yer koymam, deerli maln teslim edecek hi bir yer bulamamt. Sa kalmt. aresiz, geldi, sepeleyen karn altnda, duvarlarnn dibinde boynu bkk kalakald er bylece koynunda kalsa olmaz myd? Elini stnden hi ekmezdi. Ya gece yatarken ne olaca t? Ya anas grr de, bu koynundaki ikinlik ne Hasan, diye sorarsa, ne diyecekti? Bu kibr itleri ne yapmal? Kibritler koynunda ate alev olmu, tm bedenini yakyordu. Birine mi s orsa? Kibritlerini syliyecek, bu byk srrn gvenebilecek hi kimsesi yoktu kyde. Ummaha mahan da m yok? O zaten biliyor. Elleri souktan morarmt.

Ummahana da gvenilir mi ki? Ummahana sylemek104 hi bir aresi yoktu. eriye girdi. Evin ii alacakaranlkt. Ocakta st kllenmi hafif bir ate vard. Ummahan oturmu, ban gsne drm, uyuklar gibi dnyordu. Hasan usulca yanna yaklat. Omu Azck darya gelsene bacm, dedi. Sesinde bir yalvarma, bir umutsuzluk vard. Dar ktlar. Evden epeyce uzaklatktan sonra Hasan durdu, Ummahanm elini tuttu: Sana bir ey diyeceim bacm, diye kekeledi. Byk srr'n sylemek ona ar geliyordu. Se Bu dnyada senden baka kimsem yok. Hi kimsemiz yok bizim, yle deil mi? Hasann halleri Ummahan korkutuyordu zaten. Bu hali iyice korkuttu. Sana bir ey syliyeceim. Sesini kesinletirdi. Ummahan, hem ne syliyeceini biliyor, hem de sabrszlkla bekliyordu . Bunu kimseye sylersen, seni ldrrm. Hem de kyma gibi kyarm. Ummahan bu szlerin iddetinden rperdi. Yavaa: Sylemem, dedi. Hi kimseye azm amam. Benim azmn ne kadar sk olduunu sen bilmez Hasan: Bilirim, diye gvenle ona yaklat. Fslt gibi: u kibritleri nereye saklayalm? Aradm unlar koyacak bir yer bulamadm. Adil Efendi grrse hemen alr. Babam anam grrlerse... K r grrlerse kapverirler. Ummahan da onun kulana eildi: Kapverirler, dedi. Nereye saklayabiliriz? Oraca kar sepeliyordu. 105 n kaldrd. Gzleri rkekti. Sonra glmsedi. Buldum, dedi. Ban sola evirdi: te! Avlularnn bitiiindeki nar aacn gsteriy klna gelmez. Hasan sustu, gzleri aata, dald. Sonra: Kimsenin aklna gelmez mi dersin? diye sordu. Um ahan: Hi kimsenin, diye pekitirdi. Hasan ayaa kalkt: Sen burada dur. Ben gidip aaca bakaym. Biri bana bakyorsa, hemen haber ver. Aaca doru, saklanarak, rkek admlarla gitti. Birka kere aacn drt bir yann doland. S k Ummahann yanna geldi. Aata kocaman bir delik var. Ummahan nrcesine: Ben o delii biliyorum da onun iin syledim, dedi. Bu nmesi Hasann zoruna gitti: Ben yordum ama, gvenemiyordum. Aa herkesin gznn nnde. Ummahan: Gzlerinin nnde olmas daha iyi ya. Kibritleri oraya sakladmz kimsenin aklna gelm . Gzleri kurnazca parlad. Hasan: yleyse sakladmz kimse grmemeli. Aaca yaklatmz kimse grmemeli. Ummahan: Karanln kavumasn beklesek nasl olur? diye Hasann gzlerinin iine bakarak sordu. H a hi yaklamayalm da kimse bir ey sezmesin. 106 Gndzleri de aac bekleriz. Kimse yaklayor mu diye. Biri yaklarsa, hemen gider kibritl zi alr kaarz. ki ocuk rahatsz, sabrsz, birbirlerine sokulmu, baz glerek, baz derin dncelere dal rku, baz sevin iinde, karanl beklemekteydiler. Paylatklar byk srlarnn tadnda, Uzun Ali birka saat sonra eve dnd. Karsna: Hayvanlar saklayacak yeri de bulduk. Peri m ralarna gtreceiz. Maaralar, kyn mallarnn hepsini ahr da artar bile. Daha be ky alr da artar bile. Samanlar, otlar da tayacaz. Her gn kyden nbetlee be kii gidec a bakacak, dedi. Elif: Ya inekleri nasl saacaz? Ali: Samak istiyen gider saar, diye karlk verdi. Onu da dndk. Mallan dar kar! Ve karanlk kavuuyordu. Ky pssz kalm gibiydi. Ama bu sszlkta kurnaz bir sevin, Adi oynadklar oyunun sevinci evden eve dalgalanyordu. nsanlardan, kedilerden, kpeklerden baka, kyde hi bir canl kalmamt. Ne kei, ne kz, e at, ne eek, ne tavuk... Evler de tamtakrd. uvallarda un, bulgur, hzmanlarda ya yoktu . Yatak yorgan, kapkacak yoktu. Bu kadar yoksul, bu kadar hi bir eysiz ky, dnya dnya oldu olal grlmemiti. Kyn insanlarnn stba yrtk, ayaklar yalnd ama, imdiye kadar, byk ktlklarda bi , byle bir iplik eksen krk yama dklr olmamt. ocuklar, yallar, erkekler, yar pl

n de ayaklan yalnd. Kyde iki kii klk deitirmemiti: Muhtar Sefer107 lacivert ceketini giymi, ayaklarna her zamankinin aksine izmesini ekmi ve gm kstein ndan aa sal-landrmt. Tasbaolu da her zamanki giyim kuammdayd. Evi de olduu gibi duruyordu. Hi bir ey saklam mt. Hayvanlarn bile maaraya gtrmemiti. Buysa kyly deli ediyordu. Muhtar da kkr n kyn iine ksa, Taban kimse yzne bakmazd. Bakmazd deil, belki basma bir hal geti ederlerdi. Kyller diyorlard ki: Biz de Adile deriz ki, ite kyn zenginleri milyonerleri banlar. Bu Tasbaolu u Toros ard lklerinin bir milyoneri. Anadoluda krk katr yk altn olan Nemli-zade neyse, burada da T sbaolu o. Muhtar, muhtarken bir bakn evinde bir ey var m? deriz, diyorlard. Tasbaol sin batsn. Batsn da yerin dibine gesin. O her zaman ayr ba eker zaten. Bir insan bu kye gelsin de bir evin iine girsin, bozulmasn, iki gz iki eme olmasn... bunun mmkn yok. Eer o insann yrei tatan demirden deilse. Muhtar ky ev ev dolayor Pravo, diyordu. Pravo ki bin pravo. Bir ky byl az tutkun olunca o kyn srt kya t yere gelmez. Byle bir kye muhtar olmak Cennete vali olmaktan daha iyidir. Bu kad ar mal mlk, kab kaa, yata yorgan, arpay buday nasl ettiniz de, yel frd, su g anm. Pravo kylme. Size yz bin alklar. Adil Efendi gelsin de desin ki, ne kadar fkaray orcunuzu baladm. Bu yl vermeyin, gelecek yl da vermeyin. br yla da Allah kerim. Yre anlk olan adam kyn bu halini grnce hi baka bir ey diyemez ve de dnemez. 108 srgasnda donuyordu. Ve de Adil Efendi gelip bu hali grnce, evet grnce, dileyin benden ne dilerseniz. stedi niz kadar veresiye vereyim size. Siz namussuzluunuzdan deil, yoksulluunuzdan vermiy orsunuz borcunuzu, diyecek. ehir adam azck ahmaka olur. Bizim, btn kyn varn saklay edebileceimizi ne bilir ki! Aklnn ucuna bile gelmez. Adil Efendi yarn deilse br gn da r. Hazr olun vaktinize. Ve de Adil Efendiye gln. Gln ki cnz alnsn. te sizin byle ar. O gece evlerde enlik vard. Kel Ak Muhtarn evinde en belal trklerine kanat takm . San Mustafa bir tenekeyi davul gibi alyor, zurnay da Dur-duman ttryordu. Delikanllar halay ekiyorlard. fkeli Meryemce bile kalkp _ olunun ald dde gbek atacakt. Az kald azn ap ol konuacakt. Sizi baladm. nsanolu ne kadar kt, ne kadar zalim de olsa bir iyi ya-m v kti. u Koca Halil, u fkarack, diye geiriyordu iinden, u karda kyametlerde nerelere ? Bulup getirseler fkaray. Hasan da kyn sevincine katlyor, oynuyor, glyordu ama, bir akl karanlkta beze sarp a na koyduu kibritlerindeydi. Arada bir kalabalktan gizlice syrlyor, dar kyor, siner liyor, korkarak elini kovua uzatyor, bakyor ki kibritler yerinde duruyor, koarak ger i geliyor elenen kalabaln sevincine btn gcyle katlyordu. Gece yary geiyordu. Daha Hasan uyku tutmamt. Halbuki ban yasta koyar koymaz uyurd i. Neler gemiyordu ki aklndan? Ya birisi saklarken grmse... Millet elenirken belki on kere dar kmt. Ya birisi takip edip, kibritlerin yerini renmise? Um109 yok, sylemezdi. sterse kibritlerden Dirisi onun oisun. du buluu houna gitti. Ummahan yanbanda uyuyordu. Onu uyandrmaa urat. Kz bir trl uyanmyordu. Koluna bir imdik an korktu: Suuus, benim, dedi. a Uyan, uyan da sana diyeceim var. Epeyce uramadan sonra Ummahan kendine geldi. Hasan sordu: yice uyandn m? Ummahan ters: Uyandm, nolacak? Hasan: Kibritlerden birisini, istersen ikisini sana veriyorum. Kimseye sylemezsin, deil mi ? Ummahan her eyi unutup kvan iinde kald. Syler miyim ki hi? dedi. Hasan usulca kulana:

Haydi dar kalm da, bakalm kibritlere, birisi alm olmasn, teklifinde bulundu. Ummahan: Usul usul, diye yataktan kt. Kapy tkrdatmadan aalm. Nenemin kula ok duyar. Uyu Bir duyarsa... Kapy hi tkrdatmadan Ummahan at. Bir yel gibi kapdan darya szldler. Hasan elini uzatt kibritleri tuttu, okad. Orada, scack durup duruyorlard. Ummahan: Ben de bakaym, dedi. Hasan: < N bakacaksn, yerlerinde duruyorlar ite. Burada ok durmayalm. Ummahan: 110

Ummahann bu hali Hasann houna gitmedi. Azck kskand. Ama kibritlerden birisi de onundu. Haydi bak ama, ok uzun olmasn. abuk! diye, krlm, sylendi. Ummahan kouktan elini ektikten sonra Hasan elini soktu uzunca bir sre elini kibritl erin stnde tuttu. Sabaha kadar uyumadlar. Endielendiler, sevindiler, korktular, konutular. Birka kere dar kp kovua ellerini soktular. Ellerini kibritlerin stnde uzun uzun tuttular. 111 8 Hsne duvarn kesinden bir glge gibi Recebe doru kotu. Karn vurmu karanlkta iki Biribirlerinin kemiklerini krarcasna sarlmlard. ok sonra ayrlp, bo eve Recep nde, Hsne arkada girdiler. Ocakta kocaman, krmz b ir ate yanyordu. Hsne hemen soyundu. Elbiselerini ocan yanma stste yd. Glmsyordu. Bedenine atein k , ince tyl bedenini bakr rengine eviriyordu. Kalas belinden aa incelip geniliyordu. ck bir krk yoktu. Memelerini avularna almt. Dolgun memeler avularndan tayordu. tndeki ince tyler yldrdyordu. Epeyce ukur olan gbei ehvetle gerilmiti, rperir gibi murdu. Atein krmzsnda yle, azck ne eilmi duruyor, ndeki sa ayann ba parma ocan rdu. Recep hi bir ey yapmadan ona bakyor, dudaklarnda hafif bir glmseme, bir mutluluk. Bir ylerden, ar 112 1U it"";'"1""' Hsne bir an Recebe bakt. Bakt ki Recep soyunmad. Ocan bana yumuldu. Bir beklemenin ti mesin-deydi. Byk kara gzlerini am Recebe yalvarrcasna bakyordu. iki kaln kara belii krmz bakr omuzlarndan srtna aa uzayp dklmt. Bu, Recebi ordu. Hsnenin bedeninin tadn, gzelliini iine sindiriyor, gzn bu ehvet ateinden bir du Uzun bir sre tepeden trnaa kzn bedenine, en ince ayrntlarna kadar bakt. O baktka H remesi gittike artyordu. Salkl, istekli bir bedenin titremesi. Recep de usuldan titre mee balad. Byk ate bo evin iini lk bir yaz havas gibi yapmt. Recep bir anda soyundu, ocan bana bzlm kz arkadan kucaklad. Bir gece, ukurovada da Hsneyi byle kucaklamt. Pamuk tarlasnn yumack, scak topran n gmldnn farkna varmamlar, kendilerine geldikleri zaman amur iinde kaldklarn g irip ykanmlard. Bu sefer ayn iinde balamt delilikleri. Onlarn bu ilerini btn k bilsinler, aldrmyorlard. Recep yumulmu, tirtir titreyen kz tepeden trnaa pyordu. Boynunu, yanaklarn, kulaklar altndaki srtn, geni dzgn kalalarn pyor, sryor-du. Bir an geldi ki kzn titre si, her ey bitti. Yalnz derin derin soluk alyordu. Canszcasma kucana serildi. Bir sre le kald. Sonra Recebe sarld. kisi de topraa serilip kalmt. Parmaklarn bile k113 e, altlarndaki terden slanm topraa sinmiti, umana birlikte yanan ate, altlarndaki to da soluklanyordu. Recep Hsneyi elinden tuttu kaldrd. Kz ayakta duramyor, sendeliyordu. Recep onu bir sre omuzlarndan kavrayp ayakta tutmak zorunda kald.

Bu haldeyken bile Hsne dirildi, bedeni byk bir rpermeyle gerildi, Recebin kucana sokul du. Recep de bu kendini verie kaptrd kendisini. Gene yere dtler. imdi artk iki beden bir olmutu. Birbirine karmt'. Bu iki yapm, karm beden l birbirinden ayrlmayacakt. Onun kan ona, onun kan ona akyordu. Elleri ayaklar, kimin el i, kimin aya belli deildi artk. Kimin yreinin kan kime akyor belli deildi. Bedenleri birbirinden ayrld zaman ty gibiydiler. Bir ince yel esse, ikisini de ak, kk r gvercin ty gibi alp uzaklara gtrebilecekti. Recep gene Hsneyi kucaklayp kaldrd. Islak beden, kollarndan aa birka kere kayd. Sabaha karyd ki kendilerine geldiler. Hsne hemencecik giyindi. Recep de giyindi. Hsne gene Recebin yzne bakamyordu. Ona yle geliyordu ki bu iten sonra Recebin yzne baksa b by, btn tad bozulacak, te bu yzden buna cesaret edemiyordu. Hi bir zaman da edemiyece . lrd de bu byy bozmazd. Recep, giyinir giyinmez Hsnenin her zamanki gibi kap gideceini sanyordu. Bakt ki Hsne, geen seferki gibi geldi gene ocan banda oturdu. Gzlerini ocan j yalmlarna dikti. Uz ikleri yanaklarn glgelemiti. Terli, domur domur yz pespembeydi. Dudaklar nar iei k llurundayd. Recep gzn ondan ayramyordu. Oldum olas Recep, ta ocukluktan bu yana onun yzne hep du n 114 n <juU11 hayran bakmt. imdi, geen seierju g rumasn bekliyordu. Konumasna da deli oluyorau. Bekledi, bekledi, Hsne ban kaldrp bir sz etmedi. Recep ne syliyeceini bilmiyordu. Bir sz sylemeli, ok gzel bir sz bulup sylemeli ama, sylemeli, nasl sylemeli? En sonunda, yrei daralarak, ocuka bir kekeleyile: yi oldu... Kyl hep... Bu yl pamuktan sonra... Seni alr ukurovaya... Hsne byk bir mutluluk iinde glmsiyerek gzlerini ateten ayrmyordu. ukurova kyden daha iyi. Bu k kyamette gidilmez ki... stersen, gzn pamua gittiimizd i dnmeyiz. Ben traktrclk bellerim. Traktrcye ok para veriyorlar orda. Ben azck bilir ten. Hamit Usta dedi ki, ben, dedi, seni iki ylda traktrc eder karm. Bu kta kyamette dlr de gidilir mi? Kurtlar bile inlerinden balarn darya karamyorlar, yle deil da buyar lrz. Bu k kyamette, u koskoca Toros da alr da sa salim ukura varlr m aylan gelsin de grelim. Hsne, gzleri kora kesmi atete, dudaklarnda bir mutluluun glmsemesi, tatl tatl, yum yokmu gibi susuyor. Recep kalkt, o da glmsyordu. Yandaki yl odunlardan en kurularn seti, ocaa a bir ho, ac, slak koktu. Gene geldi yerine oturdu. Oturduktan sonra kalkt geldi, Hsneyi kulaklarnn altndan pt. Hsnenin ii lk lk kabard. Delice bir cokunlua gittike onu saryor, byyordu. Ilk, mutluluk dolu bir cennete boyuna kayyordu. Recep g erek: Sabahleyin dil gelecek, arkasnda elli candarma. 115 kasna baka baka, arm, deli olmu dnp gidecek. Ondan sonra da... sterse gelecek yl v ermesin. Baka dkkanc m yok? Kyl nasl saklad her eyini, deil mi? Bizim saklayacak hi iz yoktu. Ben saklayacak bir ey aradm, bir ine bile bulamadm saklayacak. Bir zoruma gitti ki... Yoksulluk imdiye kadar bana byle koymamt. Baktm ki, aradm ki, Adilden sakl yacak hi bir eyim yok... Biz de bu k ukurova-dan dnmiyeceiz. Traktrc olacam. Yatak lacam. Bir de aynal sandk alacam. Bir de radyo alacam. Bir de... O kylerin Adil Efen bir gn olur ky basar da, bizim de saklayacak malmz olur. yle deil mi? O konutuka Hsnenin yzndeki mutluluk artyordu. Bunu gren Recep de boyuna konuuyordu. Alt aydnlk, lk, dupduru bir ay. Ulu narlarn altndan, ak, prl prl akltalarn irmi Hsne. Bu akan, aydnlk mutluluun iinde eriyor. ukurovada byk baheler var. Sar portakall. Byk, ulu baheler. Bir gece bahelere kaa i? Hsnenin terli yz pespembe. Gzleri harlayan atete. Dudaklarnda eksilmiyen bir glmseme. Belki gz, pamuk zamann beklemeyiz. Yaz bahar aylar, Hdrellez gn gelir gelmez, el el , deriz ukurun yoluna. Dnya ayr imen, dnya iee kesmi... Hsnenin elini tuttu. Hsne gzn ateten ayrmadan ona dnd. Recep onun yznn tm mutlul

sevindi. Elindeki eli iyice skt. Scack el, avucunda ona doru akt, yreine girdi. Yaz bahar aylar hele bir gelsin, dedi. 116 ycu. uaua aym u gCIMIl, DU~ geiSin, Cl. geilmez bir istek vard. ayaa Kirpiklerinin glgesi yanana fesinde dayanlmaz, nn \ Sabahn horozlan tmee balad. Hsne tikti. Gzleri yerdeydi, yordu. Elele tutuup, kapdan darya ktlar. Hele yaz bahar aylar bir gelsin, bir gelsin. i Ayrldlar. 117 9 Gneli, aydnlk bir sabaht. Gk dupduruydu, lekesiz. En kk bir yel fisiltisi de yoktu. usuz bucaksz karlar ipileiyordu. Grltl bir k seli akyor derdin bozkrn stnden. Kyller, kyn ortasna, evlerin nne, oraya buraya, bek bek toplanmlard. Sz konular ep onu konuuyorlard. Ha geldi, ha gelecekti. Az sonra Adil Efendinin kye gireceine yl esine inanmlard ki... Bir tanesi bir haber mi getirmiti? Adil Efendi falanca gn falan ca saat geliyorum, diye adam m gndermiti? Yok. Ama geleceine inanyorlar, hep gelince nasl davranaca stne sz ediyorlard. Gzlerinde kurnaz, kazk atmlarn prlts... Gelince, ky... Vah fkara Yalakllar vah, diyecek. Size kasabadan devirme yapp da yle g eydim. f\k ky fakir olur, olur ama bu kadar da olur mu? Borcunuzu istemee utandm si zden, diyecek. Gelenei mi bozdunuz, varn bozun. Helal olsun. 118 -T ----------------- deil gelenei, dinini bile bozar, diyecek. te Adil, byle diyecek. Bir de ne diyecek? Toplann bama kadersiz, ksmetsiz kyller, toplann da hep birlikte de nize bir are bulalm. Bulalm, diyecek. nsan yrei bu! Adil Efendinin yreinin yerinde ta olsa eritir. Eritir de deler geer. Kyller kyn ortasnda bir sre bekleip konutuktan sonra, gneye, kyn dna, kasaba yo . Yolun yeri bile belli deildi, kar rtmt. Dereden aadan kacak yolcuyu bekliyorlard e, boynunu uzatm, bir bekleyi kesilmiti. Bir tan stne oturmu, umaa hazrlanan bir erine benziyordu halleri. Tabaolu da bekliyordu. Bu oyunun sonunun neye varacan merak ediyordu. Adil, ky byle grdnde, kyn byle tamtakr olduuna inanacak myd? Bunca yln Adil E Kye girer girmez, ,kyn her bir eyini sakladn hemen biliverirdi. Kyl milleti ahmak o ilerde. Belki de ahmak olmaz ama oyun oynar. imdi u kocaman ky bir ocuk oyununda. unl ara bakn, oyunlar iinde ne kadar da mutlular. Btn bunlar azck mutluluk iin yapyorla Efendinin ky bombo grmesinin verecei mutluluk iin. Haydi diyelim Adil kyn bu kadar yoksul olduuna inand. Byle bir kye bir daha gvenir de eresiye bir p verir mi? leye kadar konuarak, elenerek, barp ararak beklediler, leden sonra onlar usan b usul usul dald. Kyller de mutluluklanyla bir-kte bekleme yerini brakarak, birer ikier lerine daldlar. 119 mi, boynunu uzatm bir tek Meryemce kald. Meryemce gn batmcaya kadar, sonra karanlk kav uuncaya kadar orada kald. Umudunu iyice kesince yerinden kalkt, deneine ke ke eve dnd. yleyse bugn neden gelmedi Adil Efendi? Kendi kendine glmsedi. Bugn gelmesi gerekli de a... Mallar bugn sakladk diye, bugn gelecek deil ya. Belki yarn gelir. Yarn gelmezse, gn gelir. Meryemce bugnk beklemeyi sevmiti. Bu gece kyl sakin uyudu. yle fazla grlt en olmad. Evden eve gidip gelmeler, toplantlar da olmad. ! Sabah erkenden gene uyandlar. Bugn mutlaka g lecek diyorlard. Birka kadn, nlerinde Mer yemce, gidi kyn dna, kasaba yolunun ucuna oturdular. Gene akama doru Meryemce tek ba ada kald. Sonra akam olup gn kararnca deneine ke ke evine dnd. Gene:

Bugn dedik diye, bugn gelecek deil ya, yarn gelir, dedi iinden. O gece de sakin uyudular. Sabah oldu. Gneli, aydnlk bir sabaht. Gk dupduruydu, lekesiz. Meryemce, yannda ocukla yal kadnlar kyn dna gitti, kasaba yolunun ucuna oturdu. 10 2 Hayvanlar maaralara gitti gideli ky bir ho olmutu. Bir kere evler snmyordu. Bir eyler yitirmilerdi. Bir de tamtakr evlerden korkuyorlard. Da banda kalmlarn, derin ormanl in yalnzl. Meryemce morca danay severdi. Onu ok zlemiti. Bu zlemini yle aa vurmuyor, yolu brak ra gitmiyorsa, krlang yuvasnda duran hazinesi yzndendi. Malnn mlknn krlang yuva s ona bir gven, iine bir scaklk veriyordu. Of, diyordu, u lanet herif bir gelip gitse de, biz de kurtulsak! Bir sabah gene evden kt. Herkes onu gene her zamanki gibi yolun ucuna oturacak, gzle rini yola dikecek sanyordu. Baktlar ki Meryemce ynn ormana dnm, maaralara doru ap asna ocuklar dt. Bata da Hasan. Bunu kadnlar grd. Onlar da Meryem-cenin ardnca gitt Meryemce orman geti, Peri maaralarna vard. 121 hayvanlara saman, yonca veriyorlard. Bizim mallar hangi maarada? diye iaretle inek saan gen bir kadna sordu. Kadn yolu gs . Meryemce maaraya girerken lk bir hava arpt yzne. Epeydir unuttuu mays kokusu geldi b a. Morca dana kedeydi. Yoncalarn stne yatmt. Bu lo kta daha da gzeldi. Vard ba ayr ayr pt danay. Dana ayaa frlad. Meryemce bu kyn karncasyla bile konumamaa yemin etmemi olsayd, danayla konuacak, ona an olduum danam diyecekti. Dnd. Bu maaralar kimin? Bu maaralar koca Allahmizm. yleys ayla konuabilirdi. Peri milleti vard buralarda. Vurgun Ahmedin kars da imdi yancaznda abilirdi. Maara, maara, dedi. koca Allahmn maaras! Perilere armaan gelen maara, ben bu morca edim. Kimseciklere, morca danaya sylemiyorum, sana sylyorum, morca danann kokusunu A llah evlerden eksik etmesin, yle deil mi maara? Morca danam da bizi zlemitir, yle deil mi maara? Maara, maara, sana sylyorum, morca danaya deil, u adam gelsin gitsin, hemen gider gitmez, ben de gelirim de morca danam alr eve gtrrm. Salcakla kal maara. Morca danay bir daha pt, birka kere yannda ynnde dnd. Salcakla kal maara, dedi. Morca danam sana emanet. imdi belki kye gelmitir o. Varay deyim. Dar kt. Sanki btn kyn kadnlar buradayd. Herkesin sevdii bir morca danas var, dedi, iinden. Bakn hele nasl dklmler Periler albuysam ki, eskiden hi bir kadn yaklaamazd bura122 yacaklar. Yola dt. ocuklar arkasndaydlar. Bata da Hasan. Meryemce bakt ki onunla birlikte kyde en kadnlarn hi birisi yok arkasnda. Elindeki deneini havada sallayarak, haydi gelin, g delim. Belki gelmitir kye o. abuk gidelim, demek istedi. Hi bir kadnn aldrd yoktu. ne kzne, kimi keisine, kimi de tavuklarna bakyordu. Meryemce fkelendi. Gelmeyin elmeyin, dedi iinden. nallah imdi gelmitir. Siz de grmezsiniz. Kye gelir, bir saat b urmadan geri gider. nallah yle olur. Yrd. Drt bir yannda yryen ocuklar cvl cvld. nsanolunun, belki de en gze iniz, byk byk, uzun mrl olasnz ocuklar. Benim ak gvercinlerim. Bunu ocuklara s ama o olmaz olas yemin azn dilini balyordu. Keski etmeseydi o yemini. Yemini batsn Sanki ne vard yemin edecek. Varsn, Koca Halile Mevlut okutsunlar. Ne oldu sank i? Rezil oldular. Koca Halil de kat gitti. Karlarn altnda kald. Ama o lmez. Baharn kar ar erir, varr grrler ki Koca Halil karlarn altndan dipdiri km, uyanm. Ne domuzdur uz! O lme gider mi hi? imdi kye varp grrsn ki delikanllar onu bulup getirmilerdir. Orman geerlerken bakt ki Hasan gizlice ocuk kalabalndan syrlp baka bir yne gidiyo mezlikten geldi. Ne yapacan da merak etti, gzn stnden ayrmad. Hasan kayalarn arkasna saklana saklana bir yere, gizli bir yere gidiyor. Yreine tp et ti. Bu ocuun da saklad bir eyler vard. Ama koca ky dururken, neden 123

olurdu ki? Hasan vard uzun kayann dibinde durdu, eildi. Meryemce onu iyice gryordu. Hasan bir ta uttu, nce okar gibi yapt, sonra var gcn harcayarak ta kaldrd, dikti. Bu ocuk, bu i ir deri bir kemik ocuk o kadar kocaman ta nasl kaldrd da dikti? Hasan tan altna gzl ikmi bakyor, yz deiiyordu. Az sonra ta geri yerine indirdi, abucak oradan uzaklat. rada Meryemcenin onu gzetlediinin farkna varmt. Korkmad varsn grsn, dedi. Az dili sin, az dili yok ki sorsun. Kye girdiklerinde anladlar ki kyde hi bir deiiklik yok. Ne gelen var, ne giden. Yalnz oca Halili aramaa giden delikanllar, onu bulamamlar, eli bo dnmlerdi. Meryemce iki du arasnda kald. Bu olaya sevinse mi, yerinse mi? Kyn iinden giderken Muhtar onu karlad: Sana bir ey deyim de beni iyi dinle. Meryem Ana. Sen benim anamsn. Ve de z bir anam. Bu kyde bir az kara var. Bu kyde, bu kyn ok byk dman var. te bu dman gitmitir Adil Efendiye, demitir ki ona, gitme kye. Kyl yoksa saklad... Ve de Muhtarlarnn emriyle. Bu az kara kim olabilir, Meryemce Ana? Kul ana eildi. Sana bir ey syleyim mi? Tabaolunu drt gndr kim grd? Drt g m? Btn kyl maln mlkn saklad da, o neden saklamad? Ben bile sakladm. Bir koca de koskoca Hdr Kahyann olunun evinin byle tamtakr olmas ne demektir? Bilir misin bunu? Bana bu bile vz geldi. Kylm ne yaparsa, ben de onu yaparm, dedim. Ve de malm mlkm, k altnlarn, babam Hdrm altn 124 I mu? Kylm iin bu utanca katlandm. Tabaolu bir zrnn bile neden saklamad? imdi anl elmedi kye? Ve de hi bir vakit mallarmz saklyken gelmeyecek. Anladn m? Meryemce, anladm dercesine ban sallad. Tabaolu bunu yapar myd? Bir anda, Tabaolunun Adile gidip kye gelme dedii kye yayld. Ama bu kyde herkes birbi lesine bilirdi ki... Tabaolu bunu yapar myd? Bu soruyu kendi kendine kimse sormadan e demezdi. Bu sz Muhtar iin ksayd, Sipahi budalas Gmlek-sizolu iin, Delice Bekir iin ksayd, Ama Tabaolu? De de, azck dur. 125 11 Muhtar, kyn fkesini bir yere, Tabaolunun stne yneltmek istemiti ama becerememiti. uz kyl ona toz kondurmuyordu. Sefer, Allah bir bilir gibi biliyordu ki, elinde tutt uu tan ta olduunu bilir gibi biliyordu ki bu ii Taba Memet yapmtr. Ama kyly nas bkmt. Pamuu da batsn, Muhtar da, borcu da batsn. ki gn sonra Muhtar bir baka haber ald ama hi armad. Btn yakn kyler, btn kasaba neleri var, neleri yok sakladklarn renmiti. Nasl renmilerdi? Kim ulatrmt bu ha Gene Muhtar biliyordu ki bu kylerde hi bir ey gizli kalmazd. Utanyordu. Yapt bu iten u. Tm Yalak ky rezil olmutu. teki kyler, kasaba... Artk insanlarn yzne hi bakamya ya da hi gidemiyecekti. Onu gren kyller, kasaballar stne glecekler, arkasndan onunla edecekler, anasna avradna seceklerdi. Sanki kasabal saklamyordu maln, vergi geldii za126 hayvanlarn dalara karmyorlard. Ama bunu hkmete yapyorlard. Kendileri iin can vere . Mutlaka bu ii Adil de duymutu. Duymutu da ap diye yere tkrmt. Tkrmt de: u ins . Dnyadaki tekmil yaratk adam olur da, u insanolu adam olmaz. nkleyin i st em-ni nim u kylye ettiim iyilie bakn, bir de onlarn ettiine! Ban yana yne birka kere daha yere ap diye tkrm: Kusacam geliyor, kusacam! diye barmt. Kyl de iyice zvanadan kmt. Artk kadnlar yemek piirmiyorlar, erkekler hayvanlara ba cuklar oyunlarn brakmlard. Kimsenin eli ie gce varmyor, azn baklar amyor. Ky leri kasabadaki yolda. Yedisinden yetmiine btn ky soluunu tutmu kasaba yolundan gelece k umut n, kara felaketi utan iinde bekliyor. Kazk atmann kurnaz sevinci umu da gi Herkes Adil Efendiyi konuuyor, onu dnyor. Adil Efendiyi konumayanlar kimse dinlemez ol u. Dlerinde Adil Efendi, hayallerinde Adil Efendi. Bir gn geliyor, kasaba yolunun ucundaki kayalkta bir tek kii, Meryemce kalyor. Bir gn bakyorsun btn ky orada. Birden gzlerine aadan doludizgin gelen atl hayaletleri ili e kayaln stnde donup kalyorlar. Kesseler, kimseden bir damla kan akmayacak. Sonra dei riyorlar. Kayaln stnden kye, ormana, aadaki koyaa il yavrusu gibi dalyorlar. G r kayalkta kimsecikler kalmyor.

Bir de bakyorlar ki ne gelen var, ne giden. Kasaba yolu bombo. Gzlerini outuruyorlar. Grdkleri d m hayal mi? Sonra gene beklemee balyorlar. Birka gn dur-127 vazgeip, evlere kapanyorlar. Kyn stn kurun gemez bir karanlk gibi Adil Efendi rtm. Kyn sevgisinde, korkusunda anda, oyunurda yalnz Adil Efendi var. Beklemek belalayor. Dayanlmaz hal alyor. Hasan sorarsanz, onun ba bin belada. Aacn ko-vuundaki kibritleri Ummahanla birlikte he gece birka kere yokluyor. Bir keresinde babalar onlar yakalad: Nereye bu gece yars, nereye gidiyorsunuz? diye sordu. Hasan da, Ummahan da tutuldu kald. Azlarndan bir tek sz kmad. Ali sordu sordu, onlar yalnzca sustular. Sonunda vazgeti: Allann bin belalar, dedi, ne haliniz varsa grn. Ben karmam. kn dar, gidin gece gibi karda donup ln. Hasan karar verdi. Artk kibritlerini darda aacn kovuunda tutmayacak. eriye tad, es erletirdi. Ama bir trl ii gtrmyordu. Adil Efendi artk gelmeyecekti, gelmeyecekti ama, bir gn gelirse... ap diye kyn iine der de ilk olarak, Meryemcenin evidir diye kendi e lerini ararsa... O da kibritlerini karamazsa... Birka gece kibritini yatana ald. Birka gn de koynunda tad. Kibritleri alvarnn e, beline frdolay diziyordu. Ama gene de belli oluyordu. Kibritler bir ikinlik yapyor du. Hasan: u adam bir gelse de kurtulsak, kurtulsak, diyordu. Btn kyl de byle sylyordu. 128 Bu adam artk gelmeyecek mi? Varp gitsek de ayana dsek, tm syledikleri yalandr, Y ok yoksuldur, gel de halini gr, desek. Saklayacak bir pmz yok ki saklayalm Adil Efend . Gel de kye halimizi gzlerinle gr, desek, gelmez mi ki? Gel de canmz, ocuklarmz al bu yl bu iten vazge, istersen gelecek yl, pamuk dn tm kazancmz senin olsun, desek tsek ki, bu yl ukurun en verimli tarlalarn, gece demeyip gndz demeyip, biz toplayacaz ki kyllerin be misli, on misli toplayacaz, tm kazancmz da sana vereceiz.. Ne dersin fendi? Kul skmaynca Hzr erimez. Yeti imdadmza Hzr gibi, yrei iyilik dolu Adil E alamaz m ola? Bu kyl lanet yaratktr Adil Efendi. Bekleye bek-leye bir delilik kara orku, bu bekleme... iinde Adil asn yutarak bekleme, kyly zvanadan karacak. imdide az kanl kurda dnd, Adil Efendi! Kylye de kzyordu. Bu kylnn az sk olsa, kim diyebilirdi ki her bir eyleri saklanm a burada. Azlarn yayarak, glerek, gelsin Adil Efendi, gelsin de grsn. Gelsin grsn ki bir tek p bile bulamasn. Namussuz kyl! Bu kylyle i yaplmaz ki... Aln bakalm, gelm Ve gelmeyecek. atlayn, patlayn, geberin. Bekleyin kpekler, bekleyin. Gznz drt, gzn gznz on alt oluncaya kadar bekleyin. Bekleyin kafirler. Bekleyin ha bekleyin! 129 12 Muhtar ky kurulunu gndr toplam, konuuyordu. Bundan baka Delice Bekirle, Gmleksizle anla, Uzunca Aliyle de konumutu. Korkmasa, kendisiyle konuacan bilse Tabaoluyla da k kt. nemli bir karar vermesi gerekti. Bu yle bir karard ki, bir Muhtar, Cumhurbakan bil e olsa tek bana byle bir karar alamazd. Hangi kylye dncesini asa: Ne diyelim Muhtar, sen bilirsin Muhtar, diyorlard. Yeter ki gelsin de Adil Efendi, n e yaparsa yapsn. Yeter ki onu getirmenin bir yolunu bul. Yolu yordam yok. Bir tek yolu var. Onu da yapmaktan baka are yok. Hemen hemen btn kyn, Tabaolunun bile, dncesini rendikten sonra nemli, kesin kara a, birinci ye Zekeriyay gndermiti. Ze-keriya Tabam teyzesi olu olurdu. Onunla da yetin emi Zalacay gndermiti. Zalaca Tabam karsnn teyzesi olurdu. 130 sesini, kasabaya giderken giydii pantolonu ceketi giydi. Kravatn da balad, bir iyice d e tra oldu. Bekiyi ard. Beki karsnda hazrol durumuna geip durdu:

Buyur efendim. Sefer: Sen var olasn bekiba, diye onu okad. u Toros kylklerinde senin stne bir bekiba emi keserim. Ve de bir iyice keserim. imdi ok nemli bir arma yapacaksn kylye ki, kim inde kalmasn. Herkes bizim kapya dolusun. oluk ocuk, gen yal. yle bir arma ara bile ne var, ne yok, diye bizim eve gelecek. Anladn m? Anladm Muhtarm. B^kci asker gibi rap diye bir selam verdi ve asker gibi dn yaparak, kyn iine kotu. Ses Kei A' n sesi gibi yankt. Ve beki ok gzel bir arma yapyordu. Bir anda Muhtarn evinin n doldu. Tabaoglu bi le andn bozup gelmiti. Btn kyller ku er, Muhtarn konumasn bekliyorlard, ilerinde gzel bir umut belirtisiyle kark merak v a kalabalktan t bile kmyordu. Kyn stn sanki bir toz bulutu rtm. Gk duru, dnya aydnlk, karlara gne vurmu. Bir alkta. Her ey, insanlarn bedenleri, hilim hilim, paavra giyitleri bile bu aydnlkta bir iyice yunmu, arnm. Ama gene de kyn stnde bir toz bulutu, ar bir toz frtnas varm nsanlara. Muhtar evinin kapsndan kar kmaz, btn balar ona doru uzand. Birden, kalabalktan se . Bir anda o derin sessizlik yrtld. 131 bartlar. Meryemce en ndeydi. Muhtarn burnu dibinde. Gzlerini am, azndan kacaklar yutacakm du. Muhtar boazn temizledi. Birka kere ksrd. Sonra durdu, gzlerini teker teker kal ln stnde gezdirdi. En sonuncu geldi Taban stnde durdu. Btn sevgisini gzlerine to dosta bakt. Biliyordu ki imdi kyl bir yar delilik iindeydi. En kk bir srmede ba ilirdi. rnein, paralayabilirlerdi onu. Karn stne yatrp, ayaklarndan tutup srye latrabilirlerdi. Tetikte olmal ve usturuplu szler etmeli. Omuzlarn gerdi, sa ayan ne uzatp birka kere yere vurdu. Karatopakl Hoca gibi enesi bir daha, bir daha ksrd. Az nceki dncesine piman olmutu. Bugnlerde de amma korkaklamt. Bu kyde ona doku bir yiit kar myd? Kyl senin korktuunu bir sezerse, korkarsan hemen de sezer, o zaman tekmil ktlkleri yap ar. Azgn bir kpek bile senin ondan korkmadn anlarsa, stns saldramaz. Korkmak yok. l lip dikilse de korkmak yok. Korkmak yar lmektir, ite bu kyl salt namus belas, salt kor kudan bu hale geldi. Ve de arkadalar, ve de komular ve de emmiler. Ve de can bir kardalarm, yrekten yoldala , diye grledi. Sesinde en kk bir korku, bir titreme bile yoktu. Sesi dik, efkatliydi. mkl bir hal karsndayz. Karsndayz, diye bartlar. Bu, Muhtara daha byk bir g, bir zevk verdi. Neyimiz var neyimiz yok gtrdk sakladk. Hem 132 dar sakladk. Bu iyi gzel, yiite bir itir. Tm Trkiye Cumhuriyetinin polisleri, candarma ar, izcibalar, hem de kayptan haber veren ermi hocalar gelip de ky ara-saJard, bir bile bulamayacaklard. Ben bundan dolay kylm yorum. Sizleri candan kutluyorum. Byle s l deil Toroslarda, dnyann hi bir lkesinde bulunmaz. Ama iler kt gitti. Dediimiz olm dediimiz kuu vurmad. Btn kasaba, yakn kyler, herkes bizim kyn bu kahramanln duy ladmz, buradan ta ukuro-veya kadar duyuldu. Bunu Adil Efendi de duymutur. Bu yzden ky elmedi. Bekledik bekledik, perian olduk. Onu bekliyoruz. Gnler oluyor bekliyoruz, gelmiyor. Beklemekten ldk geberdik. Kalabalk mrldand: ldk geberdik. imdi namusumuzu kurtarmak gerekir. Herkes bilmeli ki, dnya bilmeli ki Yalak kyls alaca klsna alacan vermemek iin hi bir ey saklamaz. Biz de hi bir ey saklamadk. Ne diyel layalm? Gelsin nemiz var, nemiz yoksa Adil Efendi alsn gtrsn. Biz, hi bir eyimizi sakl madk. Her eyimiz ortada. yle deil mi? Bu yakn kylkler, o kasabadaki parti dmanlarm san iine kamayahm diye bu byk iftiray bize atyorlar. Bu adam, Adil Efendi, kye gelirdi. Mmkn yok gelirdi. Ben onu bilirim. Canndan vazgeer e hakknn bir zm'ndan vazgemez. Amma ve lakin, stmze atlan bu kuru iftiray duymutu kladmz duymutur. O da kahr edip gelmemitir. Frsat kollamaa, bize bir ktlk yapma bir ktlk. Ne ktlk yapabilir, diyeceksiniz. O ehir adamlarnn yapaca ktlk akla m ki

133 Her ne ise, cmle alem bilsin ki biz hi bir eyimizi saklamadk. Adil gelsin de neyimiz var, neyimiz yok alsn gtrsn, isterse biz btn mallarmz alp gtrelim, gtrelim de kapsna yalm. Ama yeter gayri. Yeter! atlayp leceiz. Ya da bir delilik yapacaz. Kalabalk birden patlad: Bir delilik karacaz. Bu adam kye getirmenin aresini bulmal. Gelir, belki de hi bir eyimizi almaz. Ama bu ut n iinde hi bir zaman yaayamayz. Trk milletinin asaletli soyuna bu yakmaz. Gelsin, gelsin de altmzdaki minderi, stmzdeki yorgan, kaplmzdaki saham, duvarda as yamalk diktiimiz ineyi, yal verdiimiz kpei de alsn. Yeter ki gelsin. Gelsin de kyde en iplie hi bir ey koymasn. Yeter ki gelsin. Gelsin de bizi bu ikenceden kurtarsn. ste se ocuklarmz da alsn. Bir tatlca canmz var, onu da alsn. ok heyecanlanmt. ok, ok sylemek istiyordu ama szn ou da kyly bktrrd. imdi Adili kye getirmek iin elimden geleni yapacam. Ky Kurulundan kiiyi ona gndereceim eceiz ki, ya gel hakkn al, ya da bu yl gelmeyeceksen gelmeyeceini syle. Bizi bu yl ba , senin byk anndan asil kanndan beklenen byk bir insaniyetliktir. imdi szm balyorum. Hemen evlere daln. Bilin ki biz alacakldan mal kanmadk. Ve d armayz. Millet de mekten bkt. Gle gle kardalarm, canlarm, emmilerim, hsmlarm leyim, Adil hemen bugn bizim ondan mal134 bu haberi kyn iindeki, 'kyl"d^anTo yzden de haberi Adile ulatrmaca, tetndln^nra koy kurulunu Adile yollarn, Haydin selam etle. 135 13 Meryemce koarcasna eve geldi. Bu i hi houna gitmemi, onu fkelendirmiti. Kylye Muhta raa taa, kurda kua veryansn ediyordu. Krlang yuvasnn altna geldi durdu, gzn oradaki knna dikti. Sabrszlktan atlyo mdi gelecek, kye gelir gelmez de Uzun Alinin evi nerede diye soracak, doru eve gel ecek, elini uzatacak, krlang yuvasndaki teberileri hemen alacakt. knm ne yapp yap urtarmas gerekti, tekiler daha eve gelmemilerdi. Az sonra Hasan ieriye girdi. Meryemce Hasana iaret etti. Hasan: Benim boyum oraya yetmez ki, dedi. Meryemce ellerini kucana balayp, boynunu bkt kald. Gzlerini krlang yuvasndan hi i yukardan grnmez bir el uzanacak, teberilerini ekip gtrecekti. Gzlerini oradan bir ay a, kapp gtrecekti. 136 Ah, dedi, boyum azck daha uzun olsayd, onlar oradan hemen indirirdim, iki yl sonra ol d, boyum azck daha uzun olurdu. Babam gelsin de... Meryemce homurdand. Kedeki kt gsterdi Hasana. Keye gittiler, birisi ktn bir ucundan, br teki ucu getirip, Meryemce stne kacak, krlang yuvasndaki knm alacakt. altlar alt Hasan: Oraya kadar yuvarlayalm, dedi. Canlarm dilerine takp koca kt yuvarlamaa altlar. Bu srada da Aliyle Elif ieriye ek: Ne yapacaksnz o kt? dedi. Yuvadakini mi istiyorsun ana? Hemen indiririm. Ayak parmaklarnn stne dikildi, yuvadaki kn ald, soluk solua daha ktkle uraan an mce inatla sarld kt hemen brakt, knn kucaklad. zledii bebeine kavuan bir Kapnn eiine oturdu. knn at, nce kndan fistan ald, srtndaki fistann stne hrzmay burnuna, gerdanl boynuna takt. Peygamber szleri yazl yz de parmana ge iki ipek krepi stste bana balad, hemen kyn iine kt. Hi bir eve gitmek niyetinde istiyordu. Onu bylece giyinmi kuanm grenler: Meryemce Ana gelin olmu, diye ona sz attlar. Ah Meryemce Ana bir konuabilseydi, bir ko nua-bilse de a gibi szlerini yreklerine oturtabilseydi. Ne are ki... Kader byle imi d Meryemce Ana. 137 baa dr buldu. Aliyle Elif ambardaki tahl karmaa alyorlar, ocuklarn dleri Ummahan:

Ver, diyordu. Benim malm deil mi? Bu kta kyamette her gece ben onun iin uyumadm. Se irlikte gece sabahlara kadar bekledim. Ben beklemesem, sen de korkar darya kamazdn. On lar da gelir oradan karrlard. Ver hakkm. Hasan: Vermem, diyordu. Dokuz tanedir. Sekiz tane olursa olmaz. Gene senin olsun da, hepsi bir arada kalsn. Ummahan: Malm deil mi, alr koynuma koyarm. Ver malm. Vermezsen zorla alrm. Sen uyursan, gece iribirlerine giriyorlar, dmee balyorlard. Meryemce: t enikleri, diyordu iinden, yeyin bakalm biri-biiinizi. A kpekler gibi paralayn. Sonunda dlerine daha fazla dayanamad, gitti onlar ayrd. Hasann burnu kanyordu. A e: Elif, diyordu, ne olur ne olmaz, u tahln yardan ou yine kuyuda kalsn, iki sahan, d alm. Ya hi hi karmayalm, olur mu? Elif: Olur, diyordu. Meryemcenin iindeyse bir korku vard. Adil gelir de bir insann stndekileri soyup alabi lir miydi? Patlyordu. indeki bu kurt onu yiyip bitiriyordu. Kime sorabilirdi? Muhta ra sorsa, kendini bir ey sanar da aleme, Meryemce geldi de bana byle byle sordu diy e yayard. 138 sileri, aklna gvendii adamlar gzden geirdi, en sonunda Tabaolunda karar kld. Hemen itti. Tabaolu ocam banda somurtup oturuyor, yzne konan sinek bin para oluyordu. Mery i grnce ayaa kalkt, ona yer gsterdi. Meryemce oturma-d, ona, gel kapnn aydnlna di yapt. Tabaolu aydnla geldi. Meryemce bir tuhaf klktayd. Tabaf iinden bir glme tap tap geliyordu ama, kendini na gldn Meryemce bir sezerse, alimallah lnceyedek onun yzne bakmazd. Niin byle gi i pslenmiti bu kadn? Bu Nuh Aleyhisselamm kaynanas. Bu halde bir olaanstlk vard ve enin gelii de sebepsiz deildi. Meryemce, nce kulaklarndaki kpeyi, sonra kolundaki bilezii, burnundaki hrzmay, banda pleri, stndeki fistan gsterdi. Kulandaki kpeyi kard, kasabaya dnd ynn, el kol anlatt. Tabaolu Adilden sz ettiini anlad ama ne demek istediini anlamad. Adil gelecek, bunu anladm ama, gelince ne olacak onu anlamadm. Meryemce stndeki fistan gsterdi. Soyunur gibi etti. Sonra stndekileri toptan soyar gib i etti, bir kn yapt. Tabaolu: Ana, dedi, sen kylnn yerdeki karncasyla bile konumamaa anditin. Hakkn var. Ama be gibiyim. Ben de diyorum ki bu kylnn sidiine basan uyuz olur. Bu kyl lanetlenmi bir ky m bitmi bir kyldr. Eek bir kyldr. Bak bak, dn sakladklar mallar bugn nasl k 139 olaym. Haydi konu benimle. Meryemce bayla sert bir olmaz iareti yapt. Hi bir vakit byle bir ey olamaz. Yenide k istediini uzun uzun anlatmaa koyuldu. Tabaolu bu sefer anlar gibi olmutu. Yani sen demek istiyorsun ki ana, Adil kye geldiinde bu stndekileri soyar alr gtrr m emek istiyorsun deil mi? Meryemce gld, Tabaolunun elini tuttu, yreinin stne gtrd, bastrd. Tabaolu: Hi korkma ana, dedi. Adil bu yl bu kye gelmez. Gelemez. Gelse de hi bir kanun yasasnd tresinde insan soymak yoktur. stn ban altn dolu olsa senin stnden yarm parasn bi kyl kor-kudaa delirmi, seni de delirtmiler. Var git keyfine bak gzel anam. Meryemce rahatlad. Tabaolunun elini birka kere yreinin stne gtrdkten sonra oradan eldi. Geldi ki ne grsn, ocuklar daha dyorlar. Onlar gene ayrd. Her ikisinin de sa ra, iaretle, bir daha drseniz karmam, dedi. Ali mallarnn bir ksmn, belki onda birini dar karttktan sonra Lapac Halile gitti. ere deil de Lapac Halile? Uz, yava bir adamd Halil. Mallar sakladklar gn, kyl hemen maln akama kadar, darda bir p komamacasna saklam, rahatlamt. Yalnz Haliin eik oymas, kapamas tam on be gn srmt. imdi de, eikliin yanna oturmu ar ar, gzle ra skyordu. Belki bir saatte ancak el kadar bir toprak paras syrabiliyordu kuyunun a Bu gidile belki bir ylda mallarn darya karamayacakt. 140 suzer agznaan aoKuurce-

sine: Saol karda, dedi. Urayoruz. unu bir karalm bakalm. Yaknda geri gmeriz. yle Ali: - yle karda, dedi. Allah kolaylk versin. Hem de bin kolaylk. Meryemcenin byle giyindiini gren kadnlar, yer altndan kardklar en gzel giyitlerini, lklarm giyindiler, taktlar taktrdlar, srdler srtrdler. Ky bir bayram havasna r, bundan ok memnundular. Kyl karacan karm, saklayacan saklamt. Ama szmona karmlard. Gene eski da ar, die gelen varlklar hep sakl kalmt. Ama kendilerini bile inandrmlard ki sa , bir zrnk varlklar bile yer altnda kalmamt. Peri maarasndaki hayvanlara gelince, onlar oraya almlard. Artk bundan sonra kyameted mallar maaralarda kalacakt. Adil gelirse, varsn hayvanlar oradan alsn. Sakladklar yo ki... Hi konumadan byle bir anlamaya varmlard. imdi gene Adili bekliyorlard. Bu sefer gnl rahatl, ve o kadar byk utan duymadan bek rd. * 141 14 Gn, Kel An gnyd. Alt ayda, ylda, iki ylda Kel An byle cokun gnleri olurdu. pskl takard. Her zaman da pskln biri mavi, biri sar, birisi de krmz olurdu. Baka z azn ucundaki pskl bir ak pskldr. Pskl leince, herkes bilirdi ki Kel Ak byk co uyulmadk, grlmedik trkler, destanlar syleyecek, hikayeler anlatacaktr. Kel An ba her zaman olduundan daha kalabalkt. pskl gren bu gecede bir olaan Kel Ak byle gnlerde yerine oturduktan sonra tam bir saat sazna dzen verirdi. Sazn ok^ sazn severdi. Her haliylen sazna tepeden trnaa tutkun olduu belli oluyordu. Bu gece bir ayaz geceydi. Gkte m yldzlar, donmua bir prltya gmlmlerdi, tek t akyor, kyn evlerinin, yalnz kalm aalarnn, derimevine, Kel Aa gelen insanlarnn stne uzatyordu. 142 6 y uuun, aana ok atn, dedi. Ate harlasn, ate delirsin. Bu da onun huylarndan birisiydi. Yaz olsun, k olsun bir yannda byk bir ate yanmyorsa rini en gzel syliyemezdi. Atee ktk stne ktk attlar. Kel Ak saz kucana yatrd, dikeldi, sustu kald. Byle bir zaman, gzleri yumulmu, kend olarak kalacakt. Bu, Kel An bir oyunu deildi. Oyun olsa herkes sezerdi. Birisinde sezm ez, ikisinde sezmez, onuncusunda sezerdi. Neden sonra Kel Ak saz usul usul kucana ekti, bir kere tele dokundu ve balad. Uzun uz kendinden gemi, saz ald. Birdenbire de kesti: Bugn kssadan hisse almak gndr. Heheeey, tellice turnalar. Gzlerini kalabaln stnde gezdirdi. Kalabalk bir azdan: Heheeey, tellice turnalar! dedi. Dedem Karacaolan<n, dedem Pir Sultann, dedem Dadalolunun ba iin. Heheey, tellice turna ar. Bugn de dedem Krt As Abdale Zeynikinin ba iin... Heheeey, tellice turnalar. Hehee ba boranl dalar! Abdale Zeyniki'nin ba iin. Yolu yordam iin. Heheey, karl dalar, tellice turnalar. Ask sazna bir el daha vurdu, sze balad: Abdale Zeyniki derler bir er kii. iki gzden de yoksun byk bir ask kii. Daa tasa. kurd usa trk syler. O, baka aklara benzemez. Sabahtan akama, akamdan s9b<?M kadar durmadan syler. Bir akar su akmaktan hi bir vakit usanmaz, akmas hi bir zaman durmazsa Abdaln da sz kesilmez, trks durmaz. Yolda belde, ovada krda, ormanda kayada, insan iin143 yaratk bulursa, onun stne syler. Uzun syler. Bir trk syler ki, krk gn krk gece syler de gene bitmez. Abdaln trksn gelen hi bir ak balayp da bitirememitir. Trklerini Krte syler. Krte syler ama, emi de, Rusu, ngilizi de ne dediini anlar. Bu bir srr hikmettir kimse bilemez, ite bu Abdal her gece gn kavuurken trkye balar, gn atarken daha gnn ucu grnr grnmez se Bu Abdale Zeynikinin de hi grmedii, gremedii, elini dokunduramad bir sevgilisi var. alarken, ne trl bir trkye balarsa balasn, gn batarken sevgilisine bir trk syler. n sonra geer. Bir de gece yars, hangi trky sylerse sylesin, keser trky, sevgilisi

Bir de gnn ucu grnmeden az nce trksn keser, tam gn atarken, sevgilisinin trksne de bylece biter. Heheeey, tellice turnalar. Kalabalk: Heheey, karlca dalar, dedi. Gar turnalar. Kel Ak saza yumuldu. Bu ssz yolda, ycrdamlyarak yryen Abdaldr. Byk dalarn, geni ovalarn, brt bcein sanlarn adr. Bir karanlk gece kmt stne. Tas gibi ar bir gece. Omuzlar bu kar geceye tutunarak yrr. Bu ssz ova dmdzdr. Abdal altmn gemitir. Yolda trksn s an gremez. Gecesini yordamlyarak, gecesine tutunarak yrr. te bunu da bylece syler. Is ir dnyada, yapayalnz kalmtr. Hi bir yaratk soluk bile almaz, kprdamaz. Abdaldan bak 144 t Dir oya*.. uecesn jcesereic yrr. Yolunda bylecene yrrken, ayana scack, yumuak bir canl deer. Elini uzatr alr. Baka Ku dediin uar. Bunun da bana bir hal gelmitir. Bunun da omuzlarnda ta gibi ar bir e olmutur ki buna? Kuu kucana alr, bir kye girer. Kyller onun basma birikirler. Abdal sorar: Bu ne kuudu Ne hal gelmitir bana? Kyller Abdaln kucanda sk skya tuttuu, barna bast kua derler. Bunun bir kanad yaral, bir kanadnn da ucu kopmu, derler. Bu artk lnceye kada maz. Bu hal Abdala ok koyar. Demek ki byle ha, der. Benim gzlerim yok, gremem. Onun kanat lar yok, uamaz. Bu dnya dolu dnya. Gzlerim olsa ieklerini atrrdm. Denizlerini dalgalandrr, yamurl arn parlatr, gnn dourturdum. Karl dalarna ben karn, ltsn verirdim. Bcekler m. Uan kulara yuva yapar, yavrularna ben yem verirdim. Halbuki omuzlarmda bir karanlk , ar gece. Karanlk iinde dnp durmaktr iim. Kanatlan olsa turnann, uzak, derin sularn stnden geerdi. Byk ehirlerin gnde kanat d. Van gl onun kanad olurdu. akmak tandan bir da var derler, onun stne gider konard Bu turnalar bir mr boyu bahar yaarlar. Nerde bahar, oraya tanrlar. K yz, yaz yz g ri bahar kokar. te imdi, belki ilk olarak k grecek. Kan, souu tanyacak. k. kader bir yerde birlemitir. Abdal turnay alr, bir daa ekilir. Yaz bitmek ze* 145 kilr, szlr, bahar lkesine gider. Abdal grmez ama, lk la turnalarn geiini du Abdal turnay karsna koyar. Gn batarken trksne balar. Gnn batt nasl bilinir. Ab etinde duyar. Gn batarken, artk trkye sevgilisiyle balamaz. Turnayla balar, turnayla bitirir. Abdal sabahlara kadar, gn atmcaya kadar turna stne syler. Turna iin, insanla ra, ulu dalara, anamz topraa, akar sulama, verdeki karncaya, sudaki bala, gkteki yld er. Karanlk gecesine syler. Turna karsnda onu dinler. Bir gn, be gn, bir ay, iki ay syler. Durmadan syler. Aalar, iekler, bcekler, anamz ile gelir. Bir sabah, gn doar. Abdaln trks biterken bir acaip hal olur. Birdenbire Abdaln gzleri nnde bir k patlar. Abdal n iddetine dayanamaz. Yllardr iinden kamad dnp e dklmesine dayanamaz, topraa kapaklanr. Korkusundan gzlerini aamaz. Bir sre canszcas opraa kapaklanm kalr. Sonra usul usul dorulur, gzlerini aar. nnde dnya alr, ilki mavi gkvzn grr. Hayran kalr. Lal ebkem kalr. Sonra gzn indirir, topraa bakar. T dii karncalar, iekler, otlar. Toprak dourgan bir ana gibi zengin, ehvetli... Topraa da hayran bakakalr. Eilir topraa, per. Bu arada, turna nndedir, onu hi grmez. Sonra bir de bakar ki, telli turnas nnde dump d rur. Gzel telli turna. Onu tutmak, okamak iin elini uzatr. O elini uzatr uzatmaz turn a kanat rpar, havalanr, uzak gklere gider. Abdal onu usuz bucaksz gkte, bir 146

rirGn atyordu. Kel Ak sazna son bir kere daha dokundu. aHeheeey, tellice turnalar, Abdaln turnalar, dedi. Bu kssadan da hisse alanlar nsn. Abdaln hikayesidir bu. te bundan sonra dedem Krt Abdal lnceye kadar k stne trk etlemi. Dedem Krt Abdaldan, bu kssadan hisse alan nsn. Heheey klar, heheey, tellice ar. He-heeeyt... insanolu nsn. nsn, diye bard kalabalk. Kel Ak yorulmutu. Sazn pt, yanna koydu. Saz aalara, dizinin oraya aa kayd.

147 i Daha gn atmadan, tan yerleri yp gelir, ak karn stne krmz klarn salarken kyl m, Hdrellezi karlyorlard. Meryemcenin byle giyinmesi, teki kadnlara rnek olmutu. Hepsi Meryemce gibi en gzel giy itlerini giymiler, takp taktrmlar, kyn alanna dolumulard. Gn atarken, kyn ii rdu. Kzlar balarna kk aynalar takmlard ve doan gnn nlaryla aynalar avkyordu Delikanllar kol kola girip Uzun Aliye gitmiler: kar ddn de bize bir iki hava al, A emilerdi. Ali de hemen yerinden frlam, kyn alanna gelince ddn belinden karp almaa bala durmulard. Kzlar da tef alp, trk syleyerek baka bir kede oynuyorlard. Dn gece trksn syleyip bitirmi Kel Ak da daha hzn alamam, o da yallar bana 148 sylyordu. Kyl bunca aylk acsn unutmu, skntsn stnden atm gibiydi. Bu, ikinci bekleyiin sonuydu. Artk herkes bugn Adil Efendinin geleceine yzde }'z inany rdu. Herkesin maln sakl yerden kardn Adil Efendi duymam olamazd. Sakladklarn o rn niin o gn duymasnd! Duyar duymaz da, arkasnda candarmalar, niin kye damlamasn? Muhtar Sefer diyordu ki: Bizim kyl gibi asil bir kyl yok. Ve de yeryzne byle gzel bir kyl milleti, byle ca ar hi mi hi gelmemitir. Canm kurban olsun bu kyn yoluna. imdi o, imdi o Adil gelince grecek? Kyly iki gz iki eme greceine, byle sevin iinde grecek. Arada srada da iinden bir kt dnce geiriyordu. Ya Adil gelmezse, ya bugn kylnn mal en kardn duymamsa? Bu dnceyi hemencecik kafasndan kouyordu. Gelmemek olmaz. Duym yok. O kylere alarn ylesine kurmutur ki, burada sabahleyin bir kaplumbaa ts-lasa, ora o, leye varmadan duyar. Haberi oktan, daha dn, gn kavumadan almtr ve de yola dmt Kendi kendine bile yalan sylediinin farknda deildi. leye kadar, glerek sevinerek beklediler. Tam leyin, sevin lklar kopararak kasaba y dkldler. Sonra baktlar ki, ne gelen var, ne giden. Neydi, hangi haberdi onlar byle ka saba yoluna koturan? Elleri bo dnnce sevinleri azald, ama umutlan kesilmedi. 149 kildiler. Gene bo kt. Ama akam olup gn kavuuncaya kadar umutlar kesilmedi. Karanlk k adr ki... te o zaman olan oldu, umutlar kesildi. Elleri brlerinde kalm, yorgun argn ne vardlar. Hi kimseden t kmyordu. Tutup hepsini teker teker kessen bir damla kanlar ayacakt. Kurumu kalmlard. Muhtar fkeden kuduruyor, ellerini beline dayam, evin bir ucundan br ucuna, ylgn gidip eliyordu. Kk kars ocan bir kesine sinmi, ukurova dn dourduu ocuunu ppl boran uluyordu. Donmu karn atrtlar byyor, dnya sarslyordu. Muhtar boyuna: Bu olmad ite, bu olmad, Adil, diyordu. Her eyin iyi de, ite bunu iyi yapmadn Adil dimiz. Kyl milletiylen hi bir zaman oynanmaz. Bunu bylece bilesin arkadam. Sen ok rezi , aalarn aas bir adamsn biraderim. Sen kylme ikence ediyorsun. Benim de stme ge a Adil Efendi. imdi kyly nasl korkuttumsa, saldmsa yreklerine alaca korkuyu, yarn da kar senin namna btn borlarn balarm, Adil Efendi can birader. Balarm da sen avuuyun iini yalarsn. Ben gelenek melenek bilmem. yle iler takmam, yiidim. O kadar da eek bir yaratk deilim. Ben yle geleneklerle kyly kandrrm. Ve de ukurovaya giderken bo beki dikerim. Senin de bize hi bir zararn dokunamaz aslanm. Ve de senin borcunu inka r ederim. Kyl Adil Efendiden bir zrnk bile almad derim. Ben inkar basnca, sen de hangi ta bykse ban oraya vurabilirsin. Ve de hi bir tatan sana bir imdat gelemez. Ve de gid bundan sonra da Krlangolundan, can bir dmanndan ahve-ri ederim. Sen bana komisyon o tan yzde bir veri150 istedi. Senin bundan haberciin oldu mu, yz gzl, bin kulakl Adil? Sanki Adil Efendi karsndayd, ona konuuyordu. Acaba karsnda olsa byle ak ak konu Amma velakin, seninle yenmi yemeimiz, iilmi suyumuz var. Amma velakin sen bugnk ii kt ettin. Gelmemekle yreimde, kylnn yreinde onulmaz yaralar atn. Bari yarn sabah r kapanmaz ama gene de bir ey. Sana bir diyeceim var kardeim. Sen beni bilirsin. Ben Krlangoluna yalnz bizim ky gtrmem, arkama takarm on be ky, krk ky ve alt Sana teberiyi sakladlar diye kim haber ulatrd? Sonra kardlar diye gene gzelce haber ulatrd? Hemen gelsin diye, sana, hemen bugnden tezi yok gelsin de iini grsn diye, k m haber ulatrd? Karndaki adamn sz it sz, eek sz deil. nsann hatr yoksa yan

tr yok? Bana bir cevap versene Adil. Koskoca bir muhtarn szlerini, u Toros kylklerinin biricik Muhtarnn szlerini, sen byle demez misin ve de szlerini byle kulak ardna bir k sz gibi nasl atarsn? Benim szlerimi kulak ardna atamazsn. Ne dersem o olacak. Yoksa z rarl, hem ok zararl karsn. Kaba aacn grlemesi dal iledir. Bir adamn yan yresi ol ne yapabilir ki? Se-" nin, benim gibi dostlarn olmazsa, sen tek basma ne yapabili rsin ki? Hakas, sen olmasan bizim de halimiz duman ya... Maln varsa da, dnya kadar p aran olsa da ne fayda! Bu olaydan sonra senin ocana bir incir aac dikmek boynuma asl b ir bor olsun. imdiye kadar ok kzacak iler yaptn, kzmadm. Sana bu yl kye gelme, dedi ali duman, dedim. Gelirim, dedin. Ge151 dun. Bu yl gelir de o kyly tepeden trnaa soyarm, dedin. Peki, gel de soy, dedim. Ama k gel. Kyly usandrmadan, deli etmeden gel, dedim. Gelmedin. Kyl maln, canm saklad, lmedin. imdi kyl maln kard, gene geliniyorsun. Bak, sana bir eyler syleyeyim karda, bu iten sen zararl kacaksn. Hem de mahvolacaks r eyi kabul eder de kendisiyle oynamay kabul etmez. imdiye kadar bana ok iler, ktlkle aptn, sana hi bir sebepten kzmadm. imdi sana kzyorum. Babamn kanlsna fkelenir gibi rum. imdi seni ldrebilirim. Dn ki, arkadam, bir dn ki bir kyl milleti, zavall y mi seni beklerler. Kurbanlk koyunlar gibi... Hani kurbanlk koyunlarn srtlarn boyarlar, boynuzlarna krmz ipler balarlar, ondan sonra da keserler. te bugn bu kyl milleti b nlk koyunlar gibi sslenip pslenip seni bekledi. Ellerinde ne var, ne yok sevinerek, dn bayram, sana vereceklerdi. A kalp leceklerdi, ama gene seviniyorlard, gel ceksin diye. Dnya dnya olal bylesi nerede grlmtr? Nankr Adil, ekmeksiz Adil, syle, grlmtr? Kt Adil, saygsz Adil, bir dnya kadar maln var. Nereden aldn bu mallar? H , ben de mi bilmem bu kadar serveti nasl yaptn? Almteriyle olur mu bu, Adil? imdi sana hakasn syleyeyim mi Adil? ukurovaya her yl o dayanlmaz sar scaa, almaa inen, o iten, krlan altm kyn tm emei sende birikir. Bilmez misin bunu sen, Adil? Sen bunu yap alydn. Kylnn bu sevinli hali, dn bayramla soyulmaa gidii, ala gidii... il. Bende yrek var. Ben kylm severim. Bendeki yrek demircilerin rs gibidir, i bu yrek bile dayanamad da kylnn bugnk 152 Al da, bu gzel kylnn yreinin iine, en scana sok, Muhtar Sefer, dedim, ite sen da gelmelin, Adil. Gelsen de bugn kyly ineden iplie soyup soana evirseydin, sevincind deliye dnerdi kyl. te imdi bu kylnn ne yapaca belli olmaz. imdi senin namma borl bir zrnk bile borcunuz yok desem, tyleri kprdamaz, sevinmezler bile. Umutlarn k . Umut krmak kt bir itir Adil! Sen kyl milletini bilmezsin. Bir gn olur lme gle gl r, bir gn olur bayram alaya alaya karlarlar. Bu da insanlarn elindedir. te sen bunu din bugn Icye gelmemezlik etmezdin. Ve de ne olursa olsun, ben de bu olaydan sonra borlarn balayacam. Ondan sonra da sen bana elinden geleni yap. Kyly byk ike tamam. Nasl m balarm? Bak Adil, senin sar defteriyin hi bir kymeti kanuniyesi yok Var m noterden tasdikli senedimiz? Yok. yleyse basarm inkar. Ve de ondan sonra da ok ykseklerdeki sayglarm sunar, kara gzlerinden perim, Adil. Oldu mu? Yrdke, gittike iine sknt basyordu. Bir eyler yapmalyd. Mmkn yok, bir iler g e kyly toplayp, borlar silindi, tmden baland denmez ki. Gelsin benden alsn Adil. Vallahi de balayacam, billahi de! Hem de babamn maln ba am. Hem de bir gzelce balayacam. Ya yirmi candarmayla birlikte gelirse? Gelsin be! Mu rlar kiral Sefer onun bir aresini bulamaz m? Bulamazsa yleyse ne demee muhtarlar kira l olmu? Sar bir defter alt st. Ne istersen yazlr. Ben noterden tasdikli senet isterim e de borcumuz yok derim, yerinde kalakalr, yle deil mi? Adil de toplasn, zplasn. Ulan ne gzel, 153 Gz kr olsun ki felein, bu kck kye ba olup-sun. Yoksa balk glne gre bydne g e eden bir ba olurdun. Btn bunlar, balama dncesi, hem de babasnn maln balar gibi balama dncesi ldi. inde bir korku, onulmaz bir sknt vard. Haydi borlar baladk diyelim, bundan sonra Krlang gvenir de alveri eder miydi? Ka dman gzyle bakmaz myd? Adile, krk yllk kaplarna bunu yapanlar, bizlere neler yapm mezler miydi? t itin kuyruunu srmaz. Ve de hi bir vakit. Bu gece u kocaman Yalak ky uyumayac , kederden. Bir ey, bir iyilik yapmal u kylye. Evin iinde drt dnyor, aresizlik iin du. Admlar da gittike abuklayor, bir anda kar duvara varp geriye dnyor. Varp geri

... Ama azndan da drmyor: Ne olursa olsun balayacam. Hem de babamn z mal gibi. Kendini inandrmaya alyor. Bunun iin de var gcn harcyor. Balayacam, balayacam, balayacam... Skntlarn bu szlerle boaltyor ar abuk sylemek mmknse o kadar abuk sylyor. Sonunda dili dama kurudu. Bir yorgunluk geldi stne. Korkmaa balad. Bundan sonra bu ky tabilirsen tut. Doru Tabaa akacaklar. Bentlerini ykm azgn sular gibi. Bu kadar bekleme en, bugnk sevinten sonra bir eyler olacak. Bir frtna geliyor, gelecek. 154 nda bir gzelce patlayacak. Bir gn, bir gece insanlar iin iyi gitmemise, o gnn kendisinden de hayr bekleme. u da esene bak! Neredeyse bozkr topra tayla kknden skp alp gtrecek. Ky de havalara yacak. Yer sarslyor. Bu esen bora ne byle? Bora ne, bu bora ne, bora ne byle? imdi de bu uursuz dnceye ykleniyor. Ne yaparsa yapsn, iindeki sknt gittike byyo orkuya varp dayanyor. Kyl yarn sabah erkenden kalkm bakm ki, ne grsn, Adil Efendi yirmi candarmayla birlik ortasnda durup durur. Kyller onu orada ylece durmu bekler bulurlar. Omuzlarna kar yam , ilerine byk, ok byk bir korku der. Sonra azck sevinirler. Sonracma efendim, i ene titremee balar. Titrer, titrer, titrerler. Sonra titremeleri durur. Usul usul f kelenmee balarlar bu sefer de. Yava yava bir araya gelirler. Birbirlerine sokulurlar . Koyunlar gibi birbirlerine sokul ha sokul ederler. Sonra daha da sokulurlar. B ir araya, bir araya gelirler, gelirler... Bir iyice, bir topak olduktan sonra yldrm gibi toparlanp Adilin stne derler, orada patlarlar. Daldklarnda artk Adil yoktur. zck kan damlas, belki bir bacan. bir kolun bir paras, belki burnun yars... Koskocama l nereye gitti? Candarmalar nereye giderler? Kyl Adilin basma dnce, neye uradklarn b yen candarmalar balarn alrlar, bir anda ky karlar, giderler. Kyller yorgun, Adil yok. Kyllerin kollan yle-cesine yanlarna sarkm. Balan da gsle acaklarn bilmez bir halde kyn alannda durmu kalmlar. imdi, eli tfekli, ya da denek 155 trr. Nereye isterse oraya ekip gtrr. Ulan Adil, ulan namussuz, senin u kylye ettiin... Aaah, ettiin! Bu gece, bu esen borana kar, rlplak dan kmal. Hem de karn altna yatmal. nsan Ama bu bora insan dondurur. Kar adamn iini bir daha tr. Kann ilemez eder. ilemez eder, ilemez eder. Hem sylyor, hem de daha hzlanarak yryor. Boulacak gibi. Ustste soluk alyor. Gzlerini karanlk kaplyor, ba dnyor, kendini darya atyor. Karanlk, esen bora rrak diye yz lduu yerde kalakalyor. Karanlk, gcl kar... Dondurucu souk... Sefer hemencecik kapy kapatp ieriye giriyor. Biraz ald ama, gene iinde sknt. Skntsnn bymesinden korkuyor. inden imek gibi geti: Kr Ismailin kz... oktandr konumadk. Kr Ismailin kz der irdi. Bir scaklk lk lk tm bedenine yayld. Sarslmaa balad. Elleri titriyordu imd l bir rpermedey-di. Karma: Yatr yatn- kucandaki ocuu da beie. Hemen yatr. Yatr da doru Kr Ismailin evine git . O fkara kza da bir ey yapmadk. abuk al gel! Kadm Seferin bu hallerini bilirdi. ocuu men beie yatrd, dar frlad. Bir an ge kalsayd, Sefer onu ldrmekten de beter ederd sndan: abuk abuk git, hemen al getir, dedi. 156 toplayarak kotu. Sefer gidip geliyor, ii iine smyor. liklerine kadar ehvet kesilmi, an bedenini bir rperme dolayor. Gelse, gelse... inde bir de korku var. Ya kz gelmeden ehveti dinerse... Trk sylemee balad. kide bi pyordu. Her kapy ata ieriye karla kark bir boran giriyordu. Byk kars, ocuklar ocakln drt bir yanna sralanmlar, hi konumadan ylecene, gz re dikmilerdi. Sefer onlar yle sklm pklm grnce sinirlendi: Haydin bakalm, diye grledi. Doru yataklara. Haydin hi birinizi gzm grmesin. Kadn ok barma Sefer, dedi. Derdin ne, ite kalktk, yatmaa gidiyoruz. Derdin ne? Derdim senin lyn kr! Git yat! Kadn: Gene kudurgunluun stnde Sefer. Gene ne oldu sana? diye bir ho bakt. Sefer sustu. Birden farkna vard ki yava yava zlyor. Kendini yle bir yoklad, bakt

nden biraz nceki tad ekiliyor. Kr Ismailin kz... Amann anam!.. Kap ald, nce kz, arkasndan kars, ikisi ile bir n k ieriye girdi. Sefer kz elinden tuttu. Eli eline deer demez de btn bedenini bir ngma ald. Bir rp rine kadar onu titretti. Gel, dedi, gel benim gzel kzm. Gel benim usul boylum. Gel benim cn alamayp da perpe e157 Gel de yarana bir merhem olalm. Kz gtrd, ocan bana oturttu. Kendi de yanma oturdu. Karma da: Sen de, dedi, git ieriye. ocuu al da git. Kzn ifadesini almam gerekiyor. Kadn ocuu beiiyle kucaklayp, arkadaki blmeye tad. Syle, syle... abuk syle! Kz artk almt. Ne syliyeceini biliyordu. Eskisi gibi, yani ilk gnler gibi lrcesine Almt ya, gene de azck utanyordu. Syle kzm syle! Syle ceylanm! Syle, syleki... Artk sylemek kzn da houna gidiyordu. Seferle birlikte artk o da bir ho olup kendinden eiyordu. O kyden brahim var ya... Ge brahimi. Orasnn gereklii yok. Onlarla harman komusuyduk. Harman da ge. aBeni kandrd, seni alacam diye. Ge, ge oralarn da, maaraya gel. Seni arkadayla birlikte maaraya getirdiler. Maara a , baaa aslm kaykanatla doluydu. eri girdiniz. eri girdik. brahim ieri girer girmez ukuruma el att. Ben teslim olmadm. Aramzdaki d dar srd. Sonra arkada geldi, ona da teslim olmadm. Muhtarn yz yanmaa balad: Syle syle, abuk syle! Kz durdu. O da tadn karyordu. Gzlerini szd, glmsedi. Her yannn ehvete kestiini Syle syle! . 158' den oaau. Arkada gitti. Ben gidiyorum, bu Allahin beteri kzlan uraamam. Sen ne yaparsan yap! Ben bir sevindim ki o gidiyor diye. Benim gzm brahimde. ibrahim stme atld. Bir de baktm nde bak. Elbisemi kesip bir anda beni rlplak koydu. Maarann kapsnn aznda ate y gtrp atee att. Yanncaya kadar da beni brakmad. Sonracma bana sarld. Ben kendimi um. O da rlplakt. Yalm gibi scakt, yanyordu teni, tenime dedike. Bir yakyordu, u kyordu! Ben yava yava daya-namyordum, zlyordum. Deli olacaktm. Sefer titremee bal Sonra, sonra? abuk abuk. Sonra ne yaptnz? Kz aldrmad. Ayn rahatlkla, tadn ka Deli, deli olacaktm. Bu erkek teninin tad da hi bir eyde yok. Teni tenimi yaktka kendi den geiyordum. Bir baylrsam stme kecek, bana her eyi yapacak, kzlm alacak. Bayl da, diyorum iimden. yle houma gidiyor ki, kendimi de brakamyorum. brahim bana sarldk or. Kemiklerim atr atr ediyor. Derken kendimi koyveriverdim. Bir baktm, maarann tozlan iine serilmiim. brahim sarldka sarlyor. Sarl, sarl, sarl... Kz da titremee bala Sarl, sarl, sarl... diye sabrszlkla sylendi. Kz: Sarl, sarl, sarl... Koy vermiyorum, teslim olmuyorum. Yz, soluu yalma kesmi, yakyor yalma kesmi. Gzlerinde bir tad var. Gzlerine dayanamadm. zlverdim. zl, zl, 159 Yeter, diye bard. Kz elinden tuttu, actacak kadar skt. Sonra kz kucaklad. Kz onun geni kollarnda bir i. Darda bozkrn boran gmbrdyordu. 160 16 Uzun Ali ocan bana oturmu, karsndaki anasna: yle deil mi ana? diye soruyordu. Adil Efendi ki, mal mlk bir dnya kadar yeri tutmu, sabann ars tm onun, bizi mi dnecek? Biz bu yl vermezsek borcumuzu gelecek yl verir belki de hi aklnda yokuz. Biz burada kendi kendimize gelin gvey oluyor, mal saklayp,

mal karyoruz. Bir de aylardr Adili bekliyoruz. Adil gelmez. Gelseydi, imdiye kadar ok tan gelirdi. Onun gelmesi eskidendi. Onun gelip de be on kuru iin ky soymas eskidendi. O zamanlar Adil Efendi baldrplam birisiydi. Metelie kurun atyordu. O zamanlar gelir yard da, yakard da... Ya imdi? Bizim telamz bouna ana. yle deil mi? Tavan daa ksm olmam. Ya Adil Efendinin bu olan bitenden hi haberi yoksa ana? yle deil mi? Meryemce konumuyordu, azn amyordu. Ama 161 Fkara, garip, aklsz olum Ali, el hi hakkndan vazgeer mi? sterse dnya kadar mal olsu nolu hi doyar m? Adil gelecek, hem de gelip karaku gibi, bir yalm yamuru gibi kyn st ak. Ky soyup soana evirecek, lme are var da buna hi bir are yok. Aklsz, deliba o ah dilim dnse de konusam, konusam da sizin aklsz banza bir bir ak] koysam. Dilimi d enler, olmaz olaslar, gelecek Adil! Hakl hakkndan vazgeer mi? Beklemekten geberecekl er. Nedir derdiniz? Bu olacak. nne geemezsin. Bataslar, olaca, byle nefesinizi tutmu beklersiniz? yle mi, ana? Bu kadar zengin adam, yer gk onun, ne diye gelsin de bir fkara ky soysun, yle deil mi ana? Soyar soyar. Hem de nasl soyar! Soyarken de sevincinden patlar. Ali ayaa kalkt birden. Gittike, anasna syleyip de karlk alamadka bozuluyordu. Boran kuduruyordu. Bozkrdan Torosa doru korkun bir hltyla borann akt duyuluyordu. Ali ayakta bir zaman ikirciklendi, sonra hzla kapya gitti, at. Yzne arpan rzgar nerde onu yere serecekti. Sendeledikten sonra toparland. Koarak Ta-ban kapsna vard. Kap larndan k szyordu. Ben geldim Memet karda, diye ieriye seslendi. Kap ald. Ocan bana bada kurdular kar karya. Mee odunu oca billur krmzs bir kz brakm l geliyor, kzn krmzsn alp yerinde apak bir yalm brakyordu. Sonra da kzler kl ba 162 tan rmt ocakln stn. amurla svamt. Duvarlar da ak toprakla svalyd. teki ev arlarna hi benzemiyordu. Yerden be kar yukarsna kadar da trl trl naklanm-t. U le dallarn vermi aalar, iee durmu orman, kaan geyikler, atlar. TabaoJu bir dnya Tam ocakln alnnda, orta yerinde de byk bir Mustafa Kemal resmi aslyd. Banda kalpa ar kalkkt. Yzne inceden, alay eden bir hal taknmt. Tabaolu ona baktka, iinden er bir duygu geiyordu. Ona gre Mustafa Kemal iyi adamd, hem de babayiit bir k iiydi. Azck da alayc. Bu neden byleydi? ok almt. Varm younu bu millete vermiti oymular, millete gavu diye ilanat vermilerdi. ok ey yapm, ok engeli am... Ama b yn vard, bir yapamad ii vard. stesinden gelemedii... Yoksa bir insan byle incede oturup da dnyaya glmezdi. Hi kimseye belli etmeden. Tabaolu Aliye bakt. Sknts yznden belliydi. Taba: Ne o, Ali? diye sordu. Sesinde alayc bir hava vard. Ali: Hayrlar, diye karlk verdi. Bir sre gzlerini ocan kzlerine dikip konumadlar. En s Bir ey dnmeli. Bu kyl kahrndan, sabrszlndan lecek, dedi. Geldim ki sana, u k Adil olacak domuz ky soymaa bile gelmiyor. Sana geldim ki seninle yarn kasabaya gid elim, varalm Adile, arkada diyelim hal keyfiyet byle byle. 163 alacan gelecek pamua, nmzdeki pamua brak. Byle giderse bu kyl bana bir i getir ekya olacaklar, yallar kavga edecekler. Tm kyl birbirine decek. imdiden baladlar. veriyordu ki, balasayd nne bir ayda geemezdin. Korkuyorum Memet karda, yazk olacak k ... u Adil gelecekse gelsin. Gidip syliyelim. Ne dersin? Tabaolu ar ar doruldu. Gzlerini Alinin gzlerine dikti. Gzleri tm karaya kesmiti. onulmaz keder vard. Dudaklar gerilmiti. Bu kyl var ya, bu kylnn anasn avradn, dardan ufan, ocuunu mleini... Anla kyl iin trnam kesip de atmam. Kendi den alamaz. Brak sarhou dene kadar gitsin. iimi yapsayd da, Stl geekte Muhtara kar gelseydi de, Miralayn olunun ot bitmez if seydi, bu haller bana gelmezdi. Var git yoluna Ali karda, benden bu kye hayr yok. atla sn patlasn, varsn biribirini ldrsn bu namussuz kyl. Bundan byle ben bu kyn hi bir Hi mi hi karmam. Bir mmknn bulsam bu kyde bir gn bile kalmam, kalmayacam da... Ba lmaz, gp baka kye gideceim. Bundan byle bu kyde in* san yaayamaz. Ben bouluyorum. S mem, sen naslsn ama... Ben... Gece yarsnn horozlar tnceye kadar bir daha ne o konutu, ne de o.

Drt be kere uzakta, bozkrn stnde top gibi bir grltnn patladn duyup irkildiler. Tabaolu kylnn Muhtardan yana oluunu bir trl yutamamt. Deli oluyordu. Be alt yl lelerini getir u kylnn gznn iine 164 ki? Bu kylnn bana ok iler gelecek ki, ne iler! A!i ayaa kalk, bacaklar uyumutu, yere basamad bir zaman. Topallyarak kapya giderken: Kal hayr ile karda, dedi. Hakkn var. Hem de yerden ge kadar. Tabaolu fkesinden patlayacakt. Bir azn asa sabaha kadar durmadan baracak, bu kyl Gle gle Alim, dedi. Skma camn. ipi koparm-caya kadar eksinler. Aliyi yakasndan tutt e giderse aklm karacam. Ali: Aman karda, dedi. Ne diyorsun sen byle? Bozkrdan esen bora azttka aztyordu. Kapy Taban elinden alp kapad. Taba kapy Gle gle Alim, dedi. Skma cann, ipi koparn-caya kadar eksinler. Ali koarak evine geldi. Elif onu kapda karlad. Bir felaket gelince balarna, Elif hep b e kap arkasnda bekler. Alinin eli kapya deer demez kapy aar, yzne bir ho, gcengin Onu yle grnce Alinin d koptu: Ne var, ne oldu? diye hemen sorup ieriye dald. Bakt ki anas ocan yannda yatyor, yor grtlana kadar ekmi. Gzleri kapal, almnda ter taneleri. Ne oldu? Kapy at dar kt. Ben de ayak yoluna kyor dedim. Sonra dalmm, bir de kendime g or nerdeyse. Baktm ki anam daha gelmedi. Nedir, nerede derken ktm dar. Darda bir bor a, insan ayakta duramyor. Top gibi patlyor bora kyn ortasnda. ktm dar, ayak yolun 165 Hasana haber verdim. Ummahan da bizimlen geldi. Dtk kyn iine, ora senin bura benim, bt ky aradk. Sonra komulara sorduk. Kimsede, hi bir yerde yok, anam. Birden aklma geldi, bu kar kyden kamasn, dedim. Yola dtm. Kasaba yolundaki kayalara gelince, sa yanmda k bir karart grdm. Karn stne, kayann kuytusuna bzlm. Ana dedim, ses yok. Bir daha, .. Ses yok. Yanna vardm ki, anam b-zldke bzlr, titredike titrer. Hemen srtma ald ve. Ali anasnn yanna oturdu, elini ellerinin iine ald. Gemi olsun anam, dedi. ok ok gemiler olsun. Karsna dnd: Elif, dedi. Hemen bi . Anam ierse kendine gelir. Bunu duyan Meryemce, usuldan inledi, sa kolunun stne dnd. 166 17 Dn geceki boradan eser yoktu. Prl prl, duru bir gn almt. Donmu kar, gz atrmaya ordu. Uzaktaki, ta bozkrn ortasndaki kavak aac yanndaym, elini uzatsan tutacakmm gi amt. Dallarnn stndeki donmu karlar, neredeyse, bir yel fisidese dklverecekmi gi e lk ki, bir mays ortasnn iekli gnlerinden. Neredeyse bahar, tekmil tomurcuklaryla p erecek, u donmu kan silip sprp, alp gtrecek. Hasan ierden glerek kt. Bacaklarn dizlerine kadar emremiti. Kk baltas, ipi elind Anas: Kurban olaym Hasanm, bu seferki odunlarn azck canl olsun. Ocaa koyar koymaz bitiveriy u teki getirdiklerin. Ummahan: Ben de gideceim, dedi. Hasan: 167 Git, dea. uenme gcuc ut, mm^v &______o__ te koskocaman orman nnde. Ummahan alams alams: Ana, diye burnunu ekti, ben onunla gitmek istiyorum. Hasanlan gitmek istiyorum. Syles ene! Elif sesini dildetirdi: Kz da birlikte gtr. O da bir yk yklenir. Kt m, iki yk odun getirirsiniz. Hasan: Gtrrm ama, hi konumasn. Vr vr, bam iiriyor.

Ummahan: Azm amam, dedi. Yola dtler. Kaplarndan ayrlr ayrlmaz komu-. lannn ocuklar da onlara katld. Hasa byle? diye sordu. ocuk: Ormana oduna gidiyoruz. Onlar byle toplu gren ocuk daha katld. Ky karlarken bir de arkalarna baktlar k tm ocuu geliyor. Hi bir ocuk konumuyor. Ama ylesine abuk yryorlar ki, sanki arkalarndan bir canavar s yor. Ormana geldiklerinde soluk soluaydlar. Hepsinin de ayaklar yalnd. Daha dinlenmeden birbirleriyle gremee baladlar. Erkek ocuklar greiyor, kzlar saklamb yorlard. Herkes elinde baltayla, iple gelmiti. yice kara be-lendikten, azlar, burunlar itikten ir iyice yorulduktan sonra odun kesmee baladlar, ylesine dalmlard ki ormana, ne dal ne gvde, hi bir ey brakmyorlard. ekirgeler gibi geiyorlard ormann stnden. 168 stne oturup dnmee baladlar. Vakit leyi geiyordu. Birden iki ocuk arasnda bir kav klar ayrmadlar. Bir sre seyrettiler. Bakt ki ocuklar onlar kimse ayrmyor, onlar da k iklerinden kavgay braktlar. Hasan gitti, gene o kayann dibine ate yakt. Atei yakar yakmaz kibritini hemen saklad. ocuklar Hasanla birlikte gzlerini atee dikip, seyrettiler. Hi bir ey gremediler: Bu ate de neyimi ki, hi bir ey yok. Ne koan atlar, ne cerenler, ne de am pamuk tarla di bir ocuk. tekiler de boyun kvrp: Bu ate de neyimi ki! dediler. Bunu bu ocuk nasl, nereden duy diye Hasan fkelendi, Ummahana senden kmtr, dercesine bakt. Ummahan: aVallaha... dedi. Ben hi kimseye... Hasan: Susss, yapt. fkesini iinde tutarak, ar ar, hi oral olmayarak atei elleri, ayaklaryla datt. So ytusundan sine sine, kimseye grnmemee alarak, kukuyla yanna ynne baknarak ilerleme lar onun her deviniini olduu gibi izliyorlard. Ummahan da bir aacn ardna saklanm, en k-prdaym bile gzden karmyordu. Hasan biliyordu ki bu kadar kalabalkta onu bir gren olacak, tann bana da bu yzden bir er gelecek. Kayann dibinde uzun bir sre durdu. Bugn tan altn gidip grmemesi gerekti. gelirdi, baka bir gn tek bana gelir bakard. Ama yle merak ediyordu ki tan altn gr edemiyecekti. elime uzun 169 Yalmlar grmeyenler, tan altnda ne var ne bilecekler? Sonra da herkes kendi havasnda. K msenin ona bakt yok ki... Gene de kukuyla drt bir yanna bakyor, kayaln dibinden sr liyordu. Onu seyreden ocuklar soluklarn tutmular, sabrszlkla onun byle nereye gittiini gzly sann srnerek gitmesi ok uzun srd. Sonunda byk kayaln arkasna kendisini koarak at emen onunla birlikte, yaylarna baslm gibi kayaln arkasna atladlar, aalarn, kayala landlar. Hasan ayaa kalkt, drt bir yanna baknd, sonra dimdik, kavak gibi uzam gitmi yann altna geldi. Birden eildi, oradaki byk ta kaldrd, altna bakt. Bir sre gzler en ayrmad. Byleiimi gibi orada kalakald. Sonra kutsal bir eyi yerine koyarm-casna, okar gibi ta yerine indirdi. Kukuyla, korkuyla drt bir yanma baknp hemen oradan uzakl O uzaklar uzaklamaz da aalarn ardndaki, allarn arasndaki ocuklar yerlerinden frl en ocuk ta bylenmi gibi bir kutsallkla ar ar kaldrd. ocuklar bir soluk kesilmi liyorlard. ocuk ta kaldrd dikti. Tan stndeki karlar yere dt. Tan altndan kara bir toprak kt. Toprakta damar damar, soluk, sarmtrak, ak kkler vard cik bir kk dikili duran tatan ayrlmam, gerili duruyordu. Kara, besili, yal toprak kr ocuklar, kocaman alm gzlerle baktlar, sonra ta olduu gibi dimdik brakp ekildiler ocuklar bir dnce almt. Ne vard acaba bu tan altnda da onlar gremiyorlard? Hasan, ocuklarn tan kaldrp alma baktklarn, 170 anndan uzaklar uzaklamaz, Hasan geldi, bir sre ta-sn banda durup topra seyretti. S asma elini tasn stnde birka kere gezdirdi. Sonra ta tuttu, usul usul yere indirdi, tek ocuklar gene durmular, Hasan gzetliyorlard. Hasan ta yere indirince, tan yanna diz , hi kprdamadan yle kalakald. Birden ocuklar korkun lklarla barmaa baladlar. Hasan lklara gzlerini at. o , biribirlerinin srtna biniyorlar, yerlere, karlarn iine yuvarlanyorlar, deliriyorlar

d. Hasan ayaa kalkt, tandan uzaklat, ellerini beline koyup dalgn dalgn onlara bakma Belki de bir saatten fazla boutular. Bouanlar arasnda Ummahan da vard. Hasan iinden: Ben ona gsteririm, diye geirdi. Byle kocaman kocaman olanlarla oynar m de bana, hi sormadan. Sonra teki ocuklarla birlik olup benim tam gzetler mi? Hasan ormana varp ykn srtlad, hi kimseye bir ey sylemeden yola dt. Yz askt. Hasann yola dtn gren ocuklar da odun yklerinin yanma geldiler, yklenip hemencecik Btn dertleri Hasana yetimek. Koaraktan yetitiler. Veli, kuru, esmer, incecik bir ocuktu. Omuzlan bzkt. Her an, her eyden korkar bir hal i vard. Hasana yaklat: Grdm, dedi. Amma da gzel ey. Iktan gzleri vard. Ba yldr yldr ediyor, balkyo hemen grnmez oldu. Yaa, yle oldu ite! Hasan ona yle bir tepeden bakt, glmser gibi yapt, ban evirdi. Veli buna alnd: 171 yemcenin pis torunu. Baban da bir uzun ki, uzam da, kavak gibi, ta ge kadar gitmi. yle de adam olur mu yani? Hasan ayaklarn abuklatrd. gdsyle seziyordu ki bu Veliyle imdi atsa tm ocukl erini krncaya kadar dvecekler. Veli bunu bilmese ona zaten atamazd ki... Arkasndan ulaan Veli korkuyla: Kusura bakma arkada, dedi. Tan altndakini grmediimi yzme vurdun sandm da... Ben g eil mi? Hasan ses karmad. Veli: Sana bir ey soracam, dedi. Bu kasabadaki adam gelecek mi ki, dersin? Hasan bir an durdu, yalm gibi gzlerini onun gzlerine dikti. Veli gzlerini kard. Gelecek, diye fkeyle syledi. Gelecek... Bir gelecek ki, kye de ate verecek. Daha bir hzla yrd. Sonra hemen durdu, kulak kabartt. Kyden inanlmaz bir grlt geliyo nki btn ky boazlyorlard. Ky ylesine lk layd. Veli: Adam geldi, Hasan, dedi. Ky tm boazlyor. Btn ocuklar bir azdan: Geldi, geldi, dediler. Koyunlar gibi biribirlerine sokuldular. Sonra yklerini indir diler, stne oturdular. Kulak kesilmiler, kyden gelen grlty dinliyorlard. Gne batdaki dan ardna doru eilmiti. Da lt iinde kalmt. Ilt iinde kalm 172 tike de hzn arttryordu. ocuklar ne konuuyorlar, ne de kprdyorlard. Gittike de biribirlerine sokuluyorlar. Birden, znk diye, kydeki grlt, bakla kesilir-cesine kesildi. Ortal deli edici bir s k ald. ocuklar biribirlerinin yzlerine bakamyorlard. Veli mrldand: Hepsini ldrdler, yle mi Hasan? Hasan iini ekti: ldrdler, dedi. 1/3 Y -- * 18 yle oturup kalmlard. Gne batm gitmi, ortal ktr ktr bir ayaz almt. dke lard. Kulaklar da kirite. Kyden bir t sesi gelse duyacaklar, ama ky inanlmaz bir sess ik iinde. Gdl Memedin olu dayanamad: Ben gidiyorum arkadalar, dedi. Varsn ldrr-lerse beni de ldrsnler. mekten ldm. a gelsin. Bir sre bekledi. Bakt ki kimse kprdamyor, fkeli, hnl bir sesle: Gelen varsa gelsin, dedi yeniden. Gene kimse kprdamad. Bir sre durdu, gene bekledi. Gelen varsa gelsin!

Ayan yere vurup kye doru abuk abuk yrd. ocuk kalabal geride, uzakta kalnca, ka nce iine bir korku dt, olduu yerde durdu kald. Ne bir adm ileriye, ne de geriye gidebi iyordu. 174 ,u,vma gtn uunuu, n du" ey sylemeden gelip yknn stne oturdu. Ama gittike, eli aya onuyordu... Az sonra dileri akrdamaa balad. Birden bir di akrts ald ortal. Hem du. Korkun durumlar geiyordu gzlerinin nnden. Hasan bir at lei gryordu. Bir sr, balan ta boyunlarna kadar kana bulanm kpek bu at ralyorlard. Sonra yeil imenlerin stnde krmz kan lekeleri, bir apak iskelet kalyord Veli de hep srtm kelleler gryordu. ocuklar bir karanlk, bir rkn dnyaya girdike giriyorlard. Durmu tam on bir. yandayd. Sar, seyrek salar dimdikti. akr ela gzleri cam gibi, kp akard. yle uzaktan baknca, yalnz iki geni omuz olarak gzkrd. Ayaa frlad. Karn stnde plak ayaklaryla tepindi: Ben ate yakacam, diye bard. sterlerse buraya gelsinler. Gelsinler de grsnler. Don oruz ulan! Sabaha kadar burada hepimiz kkrdarz. Hasan da ayaa kalkt: imdi koarak geriye, ormana gidelim. Kayalarn arkasna ate yakarz. Kimse de grmez. Odun ok. Ummahan, teki kzlar: Odun ok, dediler. Baka sz eden olmad. Bir ocuk srs canlarn dilerine takmlar, yaln ayaklaryla donm an bak gibi esen azgn yelin nnde geriye ormana kouyorlard. Ormana gelir gelmez Durmu: Hasan, dedi, kar kibritini de u kayalarn or175 ^^ . ____,__, ___ de tutmaz. ayu !L"-uria) kuru odun toplayn. abuk abuk! Kasann elinden kibriti ald, aalardan bir iki kuru dal kopard. Uzun kayay doland, kuyu ibi yere geldi. Burasn ne ynden eserse essin yel tutmazd. abuk, diye bard Durmu kayalarn arasndaki kk alana yamur gibi kuru odun yad. Durmu kk kk krd n parlad. Atein stne ok ok odunlar ydlar. stndeki ateten karlar czrdyarak eriyordu. ocuklar atein iine sokulurcasma karn stne k-melenmilerdi. Gittike snyorlar, donmu aklarna kan yryordu. Korkulan, meleri getike, b-yyordu. Hi birisi, hi bir zaman b arda kalmamt. Velinin iindeki korku gittike byyordu. Ama korkusunu sylemek de istemiyordu. Sonra bou lur gibi oldu. Sylemese delirecek. Birden patlad: Ya imdi kurtlar gelir de hepimizi yerse? Hasan: Kurtlar atee gelemez, dedi, kesip att. Veli: Gelir, diye dayatt. Btn ocuklar, hep bir azdan: Gelemez, diye bardlar. Veli korktu, sustu. Susmasa, hep birden stne ykleneceklerdi. Hep bir azdan gelemez dediler ama, korktula da... Hepsinin iinde ha kurtlar geldi, ha gelecek diye bir bekleyi vard. Uzun bir sre gzlerini yanan atee dikip sustular. Odun kalmaynca, sessizce kalkp odun topladlar. Bir yana kayalar kadar odun ydlar. Ate dt 176 v. un A.uijs.uua, orjc dit yalnzlktayd. Hasann nnden, yalmdan bir ceren srs, sonra da bir ylk at geti. Bunlar ocuklara g a bakt ki sras deil... Baksalar bile grmezler. Grseler bile aldrmazlar. Kurtlar neredeyse imdi dklrler. ocuk etini kurtlar ok severmi, yle syler bykler. G a dnp baknca, kayann stnde uuup duran glgeler gryor. Bir de karanlkta, kayalarn tlar, kurtlarn arkalarnda durmu eli tfekli adamlar... Hasan dnp dnp arkasna bakyo ar da hemen hemen yle.

Birden bir ocuk bararak ayaa kalkt: Geliyorlar. Duydunuz mu? Btn ocuklar, o anda hemen ayaa frladlar. Birbirlerinin stne kayaln kuytuluuna y Birbirlerinin yreklerinin atlarn duyuyorlard. Bir iki ocuk alamaa balad. Sonra hep birden alatlar. Sesler gittike yaklayordu. nsan sesi duymak onlara gven vermiti. Alamalar azald. Daha imdiden birka ocuun ala burunlarn ekmee balamlard. Birden, kayann arkasndan apak bir ses geldi: ocuklar... ocuklar sesi hemen tandlar. Bu, Durdumann sesiydi. Sesi tanr tanmaz, gene hkrmaa ba Sonra Uzun Alinin, arkasndan Deli Bekirin, sonra Osmancanm sesi geldi. Sonra btn se sler birbirine kart. Kayal bir sevin l doldurdu. ocuklar babalarna sarldlar. 177 y aJttiKiar ocan oana sraamuo. ogaatuuu VmO,F yaktlar. Isndlar. Hi kimse ocuklara, bu zamana kadar niin ormanda kaldklarn sormad. ocuklar da sylemed Ve hi kimse ocuklar bu gece niin ormanda kaldlar renemedi, bilemedi. Her ocuk kendine gre bir sebep uydurdu. ocuklarn ounluu sebep olarak, Hasann kaldrp akt ta syledi. Bu ta iini belki Veli, belki de Ramazan uydurmutu. Belki de baka bir mt ortaya. A-ma btn ocuklar tan altnda grdklerine, can kurtaran gibi sarldlar. 178 1! Daha gn domamt. Velinin anas olunun stne eilmi, gzlerini falta gibi am, olu Ocak yeni tutumutu daha. Ta kaldrd... Haa, taa gitmeden nce, Hasan yanna ynne baknd, ama bir iyice baknd grmyor. Ben Hasandan, ormana geldike hilele-niyorum. Bir ii var Hasann. Hasan gitti g itti, bir kayann altnda durdu, yanna ynne baknd, hemen eildi, ta kaldrd, altna b ncecik de kapatt. Ormandan ayrld. Ondan sonra ben gittim, ta kaldrdm. Birden gzlerimi e bir k patlad, sonra gzm hi bir ey grmez oldu. Bunu geldim ocuklara syledim. ocuklar da baktlar. Her biri bir ey grd tan altnda.. ltndan bir arym. O ta, altndan arya giden yolun kapsym. Ben kapy gremedim. , ta kaldrr kaldrmaz, k bir top oldu da, geldi alnmn ortasnda patlad. Hi bir ey ... Biz de oturduk, sabaha kadar, tan altn179 masalard, biz de o adamlar grrdk. Kadn daha tarhanay ocaa koymadan dar kt, ormana doru yola dt. Ormana gelip, uzun kayann o yana dnnce ne grsn, kyn btn kadnlarnn, erkeklerinin tane bile ocuk yok. Koarak, kalabal yararak, tan yeri sand ukura yrd. Bakt ki hi bir ey yok. Ne t Yalnz, karn aklnn ortasnda, kapkara, damarl bir ukur duruyordu. Hi kimse de gzn ayramyordu. Nerde? diye yanndaki kadnlara sordu. Gzn kr m, ite orada, dediler. Kadn bakt bak : Bu tan yeri, dedi. Ta nerede? Uzun kayann, uzaktaki dibini gsterdiler. te o. Kadn taa gitti, eildi, elini okarcasna tan stnde gezdirdi, evirdi evirdi: Bu muymu? Bu muymu? diye dudak bker gibi yapt. Sonra doruldu. Kim getirdi bunu da att aya? Gnah deil mi? Ne biliyorsunuz bu tata bir ey olmadn? Bizim gzmze gzkmez. o , bize gzkmezler. ocuklar, melek saflndadr da ondan. Ben kaldramam, gelin, gelin de t ine koyalm. Amann bamza bir i gelir. Siz deli misiniz? Kadnlar rktler. Hemen yardmna kotular. Ta incitmeden kaldrdlar, usulca yerine koydu Ta koydular ama gene de gzlerini oradan, ayramadlar. Tatan bir ey, bir k bekliyorla Meryemce kadnlarn arkasnda kalmt. Deneine km, taa deil, kadnlarn hallerine ba arn arasndan yrd. Tan yanna geldi, 180 --------_va...Vll JU1UU13UJUI , _ w bir eyler mrldanyordu. Ne sylediini duymak iin kadnlar kulak kesildiler. Hh, delice Hasanm da, yiidim benim. O hep talarla, kularla, anlarla oynar. Bilmez ki a klsz kyl! Mrltsndan hi kimse bir ey anlamad. Meryemce taa iki kere daha, g uktan sonra, dnd, kye doru yolland.

Birden bir grlt patlad kalabalktan. Hem kye doru yryorlar, hem bararak tartyorl bir ses kyordu. Kye yaklarlarken, iki kadn arasmda bir kavga patlak verdi. Azck gayret etseler, durum dnknden daha kt olacakt. Nedense, bugn kadnlar tutumak istemiyorlard. Belki de kavga ymulard. Zaten kadnlarn bkkn bir halleri vard. emeden dnerken Hdnn kznn testisinin kulpu kopmu, yere den testi parampara olmutu un kars grm, Vah, demi, ne gzel testiy-mi. Bu szleri duyan testi sahibi kz cin kadna. Kadn da ona sm. Sasaa, babaa gelmiler hemen. Derken kzn akrabas kadnla en kadnn akrabas kadnlar, arkasndan erkekler... Btn ky birbirine girmi, yoruluncaya, aya kadar, sabahtan akama kadar dmlerdi. Kyllerin ou yaralanmt. Kk de olsa, de. te ocuklarn dn duyduklar grlt, bu dn grltsyd. Kyn kysna gelen kadnlar topluluu orada durdu. Hi birisinin kye girmei can istemiyo ne yapacaklard? Kyn ucunda bir sre beklediler, bartlar, tarttlar. Sonra da koarc er. Herkes evine gitti. Var, var... O tan altnda bir eyler var. 181 buydu. Velinin anas olan ard: Grmediler. Hi kimse tan altndaki kapy grmedi, dedi sevinerek. Hele u iler yats e, hi kimseye haber vermeden kalkar, oraya gider, ta kaldrr, altn kapy buluruz. Veli, gzleri parlayarak: Bir iyice buluruz, dedi. Altn kap meselesi bir anda btn kye yaylmt. Ve herkes kapy grmek iin, ocuunu el nin karanlnda kimseye gzkmeden, ormana gitmee hazrlanyordu. Ama bir olay buna frsat di. Altn kap birka gn iinde unutuldu gitti. Hi kimse bir daha ormandaki tan adn bil Ta, kap, orman, bir varm bir yokmua gmld. Bir tek kii ta unutmad, onu yreinin klna geldike iini lk lk bahar sevinci, bir sevda rpermesi doldurdu. O da Hasand. 182 Tabaolu fkeden kuduruyordu. Dnk kavgada kars bandan arca yaralanmt. Kadn ate Tabaolunu bir korkudur almt. Ya kadn lrse? Bir sr ocuk... Kim bakar? Yeniden evle mesine ama, ocuklara ana gibi kim bakabilir? Ana gibi yar olmaz, Badat gibi diyar olmaz. Gitmi, yak yapsn diye Meryemceyi armt. Bu Allann belas kar da hi mi hi k ak m, lecek mi bir sylese... Kuduruyordu. Sanki bu kylnn ettii yetmiyordu. stelik de ga ediyor, birbirlerini yiyorlar. Meryemce de iyi yapyor ya. Gerekten bu kylyle, bu kadar aklsz insanlarla konumaa dem r o Seferin arkasna... Sz verdiler, gene dtler. Sefer de onlar ald gtrd ot bitmez b aya. Borlarn deyecek bir tane pamuk bile alamadlar topraktan. Sonra da borlarn demey hale dtler. Behey aklsz kyller, sizi bu hale getiren, srtnzdan geinen Seferdir! D un arkasndan ayrlamazsnz. Siz pamuk 183 uramamlar! Meryemce ana, avradn yaras nasl? Meryemce, iyidir ldrmez gibisine ban sallad.'. ab balam ocaa gidiyor, ocaktaki is tutmu, kalay amp yer yer krmz bakr km tence bir eyler alyordu. Ocakln yannda yklk, ykln nnde uvallar. Sa kede yufka ekmein selesi asl. Oc ini gibi amurdan yaplm. Sininin ii kl dolu. Ocakta ate. Ocan banda da bir keye bzlp kalm ocuk. Analarnn yaralanmasnn Kap, evi ikiye blyor. Ocaklk taraf ev, br yan da ahrlk. Ahrda iki inek, bir tosun, , kzler, iki kei. Sonra da bir kede tavuk kmesi. Kapnn tam karsmda saman yn. Ormana gitmeli, u keilere biraz dal bulmal, yoksa acndan lecek fkaralar. Evin ii saman, eki, tere benzer bir hayvan kokusu. Bir de taze sr pislii kokusu. Kaynayan tencereden bir am ormannn bahar kokusu geliyor. imdi btn kokularn stnde Mer -nin binbir iekten, binbir aatan toplayp bir araya getirip, ocaa koyduu yaksnn koku ann iliklerine kadar iliyor. imdi bu koku kaplara, duvarlara, pencerelere, u kede yata hayvanlara, samana, ocan kllerine, isli damn tavanna sinse, sinse de bir daha gitmes e! Bin yl, bin be yz yl gitmese. Btn ky byle gzel koksa... Yaan kar, esen boran by .. Meryemce tencereyi ocaktan indirdi, hastann yanna getirdi. Bir bez parasnn stne scak, manl yaky abuk abuk bir kakla srd. Hemencecik elindeki 184 ^____ , ---------- ~~ "". yj.&m>. mu, yiau.

Sonra dilerini skp yzn buruturdu. Yznn tm adelderi gerildi, yle kald. Yanyorum, lyorum, diye inledi. Tabaolu: Meryemce Ana... dedi. Meryemcenin ii tatl bir rpermeyle balkd. Aaah, konuabilseydim na gzel, yrekten, yrek stc szler syleseydim, Tabam. Bu yaky Meryemce Anadan ba rda. Bin iekten bin deva karamaz kimse, Meryemce Anadan baka, yavrum. Kurun yaras da o sa, al klcn yaras da olsa, senin Meryemce Anayn yaks hemen iyi eder o yaray. Bizim nmann yak ocadr. Bu ocaa yak yaplacak otlar, iekler Allah tarafndan verilip geli am, Tabacam. Meryemce Ana sana kurban olsun. Yaaa, Tabacam, benim akll olum, aaah, k lseydim de sana gzel, szler syleseydim, diye iinden geirdi. Sonra ayaa kalkt, bayla Tabaa sevgiyle, hoa kal, dedi. Taba: Ne gzel ediyorsun da u kylylen konumuyorsun ana, dedi. Bu kyl belasn buldu. Daha Hem de bir bulacak ki... Vay anam vay! Meryemce gene bayla, gzleriyle onu onaylad, kt gitti. Tabaou arkasndan bakt. Dah n kz gibiydi. Yaln ayaklaryla karn stnde ylesine de abuk yryordu ki... Analarn anas Meryemce Ana, bir tek adama benzer sen varsm bu kyde, dedi arkasndan. Tabam iinde bir sknt vard. Baz fkeye geliyor, atlayacak gibi oluyor, baz da fkesi sefer de skntdan patlyordu. Dnden beri, kars yaralandndan) 185 yordu bu kylye. Hem Seferin arkasna dp kurak tarlaya gidiyorlar, hem de ite byle kork ylgnlk iinde bekliyorlard. Gzlerine uyku girmiyor korkudan, kylnn. Neredeyse biribir i ldrecekler. Tabam gittike fkesi kabaryor, bir delilik nbetine giriyordu. Elinde bir vzeri olsa, gider ,kyn ortasnda durur, evden her kan kyly acmadan vururdu. Karsnn basma gitti, elini alnna koydu: Naslsn? diye sordu. Kadm inliyerek: lyiceyim, dedi. Peki, bu karsnn suu neydi de, bu namussuz kyl bu hale koymutu onu? Durun hele, daha bi birine nasl girecek birbirlerini nasl krp geirecekler? Grenler, bu Tabaolu bir ho olmu diyorlard. Sahiden de bir tuhafl vard Taban. S r bir gecede tm kyly kandrp kendine evirmiti ya, ite o zamandan beri Tabaolu o Ta Bir de Tabaolu sanki bu kyden deildi, bu kyde yaamyordu. Sanki drt bir yanndakiler eil, birer ta, birer aa, birer para toprakt. Dten sonra Muhtarn evinin nnde btn bir ky, atyla itiyle toplanmt ya, aralarnda da Tabam ta kendisi. Kye kahreden, kye ksen ki Tabaoludur. Bir yaz gelsin, bu k bi un bir daha bu kyde oturmayacak olan Tabaoludur. im- diye kadar bu kyden Kel Hasandan b a kimse kamam, bylesine kimse elini ayan kesmemitir. Ama Tabaolu bu ii yapacak. Y lar gelince, bir gece evine ate verip kyden kp gidecek. Kalsn kyl, kalsn bu alaklar Muhtaryla birlikte. 186 teri olsunlar. Kylnn ne yapaca, ne edecei hi belli olmaz, gu kyl milleti yedi yanda bir ocuk gib r ya aa, ne de yukar... Tam yedi yanda. nceleri, Taba kylye yukardan, tepeden bakyor, ne syler ederlerse yalnz alay ediyordu. Verimsiz tarlaya girip de pamuun ok az olduunu, hemen hemen hi olmadn grnce ocukla vinmi, apkasn havaya frlatm, kylnn gz nnde kendini yere atp, pamuk tarlasnn takla dnmt. Bir de korkun kahkahalar atarak: Ben demedim mi? diye grlemiti. Bu Sefer-len, bu Delice Bekir sizin ananz avradnz bi ddkler de sizi ot bitmez tarlalara srer? Haydi bakalm, toplayn bakalm! Bir tek pamuk kozas bulabilirseniz, toplayn! Kyller onun smelerine saymalarna kulak tkamlar: Hakk var Tabam, demilerdi. Hem de yerden ge kadar hakk var. Ne etse, ne eylese, ne akk var. Hem de onun dedii kt. Bu Muhtar sizi ot bitmez tarlalara srer de, avucunuzu y alarsnz dedi, dedii de kt. Her ne dediyse o oldu. Bu Taba kadar... Deme-yin keyfine, erse desin. Yok pamuu baaklayp bitirinceye kadar Taba nne gelen kylyle, byk olsun kk olsun, aolu deil, bir ylan. Bir a dilli. Her sz bir avu a. Damlasn yutan iflah olmaz am elie alm, yutuyor. Pamuk bitip de, kendinin eline, kylnn eline bir ey gemeyince de Taba olduu gibi dei 187

Xk. U1.. ******* diini. Azn da baklar amaz. . Gz gelip de kye dndklerinde, birden umulmadk bir olayla, Adil Efendinin korkusuyla ka rlamlar. Tabaolu bu sefer de bambaka bir insan olacak kadar deimi, dili zlm, , sabahlardan akamlara kadar konumutu. Bu sefer ne alay ediyordu, ne de sitem. Dpedz saldryor. Dilinden durmadan alar akyor, kyde alamadk kimse koymuyordu. Daha, daha kt olsun bu namussuz kyl. Beterin beteri olsun, diyordu. Baz gnler, ta sabahtan kyn ortasna dikiliyor, hncn, fkesini kusuyor ha kusuyor. Kyller, boyunlar bkk onu dinliyorlar. Sonunda: Bu Taba gayri bir iyice kudurmu, diyorlar, korkuyla onun yanndan ayrlyorlard. Elleri geldiince de yanma yaklamamaa alyorlard. Hele dnk dte de kars yaralannca... Bu kylnn artk Tabam dilinden ekecei var. kyly iflah eder mi ki... Bir fkeye gelmi ki Taba... fke kudurtmu ki onu... Ama Tabam hakk var. Sylesin syleyebildii kadar. Bu Tabata bir eyler var. Herkesin iine bir phe girmiti. Bu Tabata?.. Bu kyn stnden kular bile gemez oldu. Sizin yznzden. Kyn tama bile, otuna, topra rduna, karncasna bile bir uursuzluk kt. ' Sizin yznzden. Varolsun Muhtar Sefer! r yiit. i188 gkteki ku, yuvasndaki brt bcek bile dayanamad. Allann azsz, dilsiz yaratklar day u kyn haline, balarn aldlar, ektiler gittiler. Sizin yznzden. Bir atl grseniz ka orsunuz. Aa yoldan gelen kii grseniz... Evleri kapatp da ky boaltan sebepsizler! Sizin yznzden! Bu kyn toprana bir daha yamur dmeyecek. Kan yalm olaraktan yaa en. Bereket yerine rezillik, gzellik yerine ktlk, varhk yerine yokluk yaacak. Ekinler yanacak. Bu kye bir daha ekmek girmeyecek. Krmz buday yz grmeyeceksiniz. Ekinler ya ak. Sizin yznzden! Bu ky bunlarn hepsine mstahaktr. Bu ky salgmlar, seller, hrtkle eler alp gtrecek. Bir gn bakacaksnz ki u ulu bozkrdan binbir yeil ba, binbir atal L krmz gz ... Yzbin ylan gelip ky dolduracak. Adm atamayacaksnz. Adm atsanz bile secek. Aldnz hava a, itiiniz su, yediiniz ekmek, yattnz yatak, gezdiiniz toprak ba, bulutu, yldz a... Her ey aya kesmi... Sizin yznzden! Ky yle bir hale ge ahn kular bile gemez oldu. iki aydr gklerdeki kulara baktm. ok ku srs grdm ki e yollarn deitirdiler. Neden ki dersen, bu kyde korku var, ylgnlk var, lm var, salg u kuken bile, bilin ki byle kt bir durumlara katlanamaz. ok ar grdm ki, bizim kye y ulu bir duvara arpm gibi duruyorlar, vzldap birbiri stne ylyorlar, sonra yollar yne, kyn uzana gidiyorlard. Cehennemden kaar gibi, hem de v-zldaarak bizim kyden k Oooh, bin kere oh! Oh ekerim size ki, oooh! nallah yarm deilse br gn Adil gelir de av larnzn 189 UU11UUU -oa^u________ den avratlarnz alr. Mal sakladnz. Sefer Efendi, saklayn dedi de sakladnz. Sonra k Efendi karn dedi de, kardnz. Sefer sizinle oynuyor. Siz kendi kendinizle oynuyorsunuz. Daha atlayacaksnz, patlayacaksnz. Adil hepimizle oynuyor. Altm kyn, bir kasabann g Adil avratlarnz alr gtrr de kasabada satar. Hem de yok pahasna satacak. Ooooh ekeri Yz kere oooh! Avratlarnzn k ak kalacak. Bunu gznzn nne getirin bir kere bakal n! Ne greceksiniz? K ak bir avrat srs! Adilin arkasnda, kasaba arsnda. Beendin r, yle deil mi? yle deil mi, Muhtar Seferin akll, namuslu kylleri? Siz de evlerinizin kesine, karanla saklanr, utancnzdan avradnzn yzne bakamazsn i bin rezil olursunuz. Ulan, diyemezsiniz, bu yl kt pamua dtk. Bu yl bizden vazgel Ad diyemezsiniz. Adil de vazgelmezse, o dazlak kafasn iki tan arasna alp ezemezsiniz. He m de akll Muhtarn kafasyla birlikte. Grenek bozulurmu, varsn bozulsun. Ky bo kald urular, ekiyalar gelip ky yeriyle yurduyla gtreceklermi, varsn gtrsnler. iki beki siniz kye? Grenek batsn. Byle rezil bir grenek yerin dibine batsn. Bir daha da Adi lden alveri etmezsiniz. Ne bu korku, bu utan, bu ylgnlk? Bu kyn tana toprana, aacna suyuna, dana deresine, itine atma, yer altndaki soluca kuuna, tilkisine akalna bir korku sindirdiniz ki her eyden rkyor. yi dinleyin behey namussuz kyller! Bu yl korkusundan bahar gelmeyecek. Gelse de otlar bitmiyecek. Aalar, allar, dalar, ormanlar tomurcuklanmayacak. 190

t mayaca*. Atlar, koyunlar, keiler dourmayacak. Dour-lar da l douracaklar. Avratlarn kalacak Ksr kalmaz doururlarsa iflah olmayacak dourduklar' Bu kyn sulan akmayacak. Ak a da kan hk, amur olup. akacak. Daha kt olun. Beterin beterine uzayn! Bu Taba size edi yldr syler de syler, iyiyi de syler kty de. Siz hep ktye gidersiniz. Olmaza gid ' Sizin klavuzunuz karga demedim mi? imdi gene syl-yorun. Aldrmayn, varsn gelenek mi, nek mi, bozulsun. Bozulsun da cehennemin dibine gitsin. O Adil bir korkutmu ki... Korkunuzdan erkekliiniz decek, kadn-hnz kapanacak. Son olarak sylyorum size, korkma lere girip saklanmayn. Atn korkuyu ylgnh stnzden, insan olun. ukurovada insan gi nlar grdnz. Askercilikte ehirler, ulu denizler grdnz. Hi duundunuz m bu denizle lu bozkrn sonu nerede biter? Denizlerin arkas nereye dayanr? Gn nasl doar, nasl batar arkasnda ne var? Radyo nasl sylyor, ku nasl uuyor, hi dndnz m? Hele kars da yaralandktan sonra... Taban diline dayanabilirsen dayan. Kyller, ne sylerse sylesin, Tabaa hak veriyorlar. fkeleniyorlar, cann almak istiyorl nu bomay, ldrmeyi ilerinden geiriyorlar... Ama... Taba da imdi kyde bir rknt, bir korku... Yava yava Adil Efendiyi unutup, Tabatan ekecekse. Herkese yle geliyor. Kutsal bir yaratktan rker gibi rkyorlar artk ondan. O aar amaz, sanki btn dedikleri olacakm, oluyormucasna kyly irkiltiyor. Ylan derse, e, kylye yle geli191 bekleyenler de kyor. Kyller Taba nerde grseler kayorlar. Tek selamet yolu kamak. Bu adam ldrmeli. Bu adam... Bunu byle dnmeyen, iinden geirmeyen bir tek kyl yok kyde. ocuklar bile oyunlarnda biribirlerine: Bu Taba ldrmeli! Bu Taba kesmeli, diyorlar. Ama hi bir zaman, hi bir kii Tabaa dokunamayacak. Sanki ona yaklaan tutuup kl olacak. lerini kaldrsalar elleri tutmayacak, ona doru yrseler bacaklar ekmeyecek. Dokunan deil ktlk etmeyi dnen deil, onun sznn stne sz koyan bile beterin becerine urayacak. Karsnn yaras azdka, Taba da azttka aztyordu. Azndan kpkler salyordu. En iyi arkada Uzun Ali birka kere Tabam evine gidip, etme eyleme, reva grme bu al di mn. Vazge bundan, kyl senin basma bir hal getirir, diyecek oldu, Tabam akl bandan g kprd, az daha Aliyi evinden koacakt. Taba konutuka kylnn rknts, korkusu, saygs artyor, onun sesi, al, acl sesi ki Taba, bu ky, ky oldu olal hep byle konuur. Taba olmazsa, bu ky de ky olmaz. yl geliyor onlara. Bir yandan Adil Efendinin korkusu, bir yandan Taba. Ky iki cendere arasnda. Ezildike eziliyor, bou-ituyor. 192 21 Hsne hemen yataktan frlad, yordamlyarak kapya doru geldi. Bir ara eli kzn srtna de etiriyordu. Kapy aarken kzn boynuzunu tuttu. Darda kl bir gece vard. Ak kara kes yz bile karn aklmdayd. Bo eve kotu, ierde, ocakta ate yanyordu. Ocan banda Recep onu bekliyordu. Hsne akt ibiydi. Paralarcasma Recebin stne atld. Bu gece Recep de ondan beterdi. U saattir akta , Hsnenin plak bedeninden baka bir ey dnmemiti. Nasl oldu, nasl olmad, onlar bile farkna varamadlar. ki plak beden bir anda birleti. nde taddan atlayacak bir gerilme. Terlemi, kzarm, kvranan bedenlere yalmlar vuruyor. B denler domur domur olmu krmz bakrn tadnda. Hsne bir lm gibi inliyor. Recebin soluu kesik kesik, bir yalmda. Recep scak, yumack bir topra dnyor. Bir karpuz tarlas getiriyor gz nne, karpu 193 puz kabuklan. Iltl, yeile, maviye turuncuya alan kanatlaryla krmz kuakl arlar. A ine kadar incecik, sar, yumack tyler iindedir. Birden, altndaki kadnn delirten, atlatan scakl, yumakl... Recep ok eyler dnyor ve kadn, dudaklar aralk, inliyor. Gzleri akm. Recep dnyor ki, kyl saklarken, saklayacak mal yoktu. Kyl maln yeniden karrken, Bu ona koyduka koyuyor. Yalmlar stlerinden geiyor.

Salkl, zlemli, korkulu, ktr ktr bir insan birlemesi. Ve kadn tutamad ln b Recep Hsneyi elinden tutup kaldrd. Hsnenin dik, sar tyl memeleri hi bozulmamt. Rec ri byle capcanl grnce hi bir ey yapmamlar gibi ie yeniden balamann cokunluunda g iki beden bir anda birleti. Hsne: Ben duramam, diyordu. Recebi elinden tutmu: Bu kyn, bundan byle tm kadnlar k Baharnda iekler amayacak. Topra yeermi-yecek. Salgnlardan gidecek herkes: Zelzeleler cek bu ky. Haydi, haydi, imdi, imdi kaalm. Kimse ldrmez bizi. Kimse bulamaz bizi. Hem abuk abuk. Bak boham da getirdim. Darda hava da dmdz, yaz havas gibi. Bizim iin! S ezsen ben tek bama giderim. Kadnlar ksr kalacak, ksr, ksr, ksr kalacak! Doursalar . Ben gayri bu kyde kalamam. Senin de saklayacak bir pn bile olmad bu kyde. imdi imdi aydi abuk gidelim. 194 ry; o^^y^vcA. uuyur, coKunuJctan tasan, hi? bir ey dinlemeyen, tkanan Hsne hemen szn yor, ellerine sarlm titriyor: imdi imdi! diyor. Bu kye ylanlar yaacak. Krmz gzl yz bin ylan yaacak, gelip h kuruyacak, ineklerin st kesilecek. Kadnlar ksr, ksr, ksr kalacak. Haydi, abuk abuk Recep: Bu karda, kta kyamette... iki adm gitmeden bu-yar kalrz. Bahar gelsin de... Bahar gelmeyecek. Haydi, haydi, abuk abuk! Kadnlar ksr kalacak. Koca Halil? Koca Halil donmad. Donan bir adamn ls bulunur. Onun ls nerde? Yal bir adam, yal kendini karlara vurdu. Kadnlar ksr... Haydi, abuk. Bahar gelince... Gelmeyecek. Karlar eriyince... Erimeyecek. abuk ol, abuk! Koca Ha lar altnda kalan ls... kmayacak. Bohas sa elindeydi, teki eli sk skya Recebi tutmutu. Alnnda da terler tomurcuklanm Recep birden havaya, Hsnenin dayanlmaz, drt bir yanlarn sarm kap gitmek isteyen hava ptrmt kendisini. O da gitmek istiyordu ama, bu geceden, kardan korkuyordu. Korkuyu b ile dnemez olmutu imdi. Hsne onu nereye ekse alr gtrrd. Bu hava iinde Hsne Cehe u denizin ortasna atlmaa gitse, arkasndan tp tp giderdi. Bylenmi gibi. Gene de d yn kalmt. Bahar gelsin hele, hele bir gelsin. Karlar erir erimez, hava lr l195 maz... uu aucct ujuuu ._,_~__,_,__ maz. Koca Halil donup leceini bilse, gider miydi hi? Yal bir adam, bu karda... abuk abuk.. r lk gibi: Ksr kalacak, ksr, ksr, ksr kalacak! Recebi elinden tuttu darya, geceye srkledi. Gece akt, ltlyd. Hi bir geceye, tek irisine benzemiyordu. Souk, yzlerine bir bak gibi indi. Yoldalard. Ky ne zaman ktla ne zaman dtler, ne zaman bu kadar yol aldlar, farknda bile deillerdi. Hsne sevinten , Recebin eline sarlp pyordu. Gidiyoruz, bu cehennemden kurtuluyoruz. Sana bir ey syliyeyim mi, Adil Efendi yarn ky e gelecek. Kyn tm kadnlar da ksr kalacak. Hepsi hepsi ksr kalacak, s Recep konumuyor, dnmyor, bylenmi srkleniyordu. Erkenden, erkenden, daha gn madan kye gelecek, soyacak, soyacak. Kyde yiyecek bir par kmek bile brakmayacak. O zaman biz ne yerdik? Btn ky acndan lecek. Kadnlar da lene ka ksr kalacak. Hsne, Recebin elini gsne ekti, bastrd; lecekler, ksr kalacaklar ylesine abuk yryordu ki, Recep arkasndan yetiemiyordu. Elleri ayaklar mt ve a i karn trtsn duyuyordu. Alibastjya geldiklerinde gn domasayd, mmkn yok donar lrlerdi. Gn doarken, Hsne gne doru dnd, ellerini ge at, duaya balad. ok kr kurtarana, diye de duasn bitirdi. Karlara, uzaktaki yatk dalara tanyerinden altn sars bir k dklyordu. Gn azck kal 196 dan mr k sen nJcrd. Karlara iki uzun glge serildi. Gn arkalanndayd. Glgeleri karlar oyarak, kapkara, nleri nce ilerliyordu. Hsne sk skya, sanki Recep elinden kaacakm da onu bir daha yakalayamayacakm gibi onu a sarlmt. imdi Recep olmasa, Hsne ona sarlmasa, bir adm bile atamayacakt. yle yorgu bitmiti. Uzaklarda, yaknlarda bir tek ky bile gzkmyordu. Teke dann tam altna gelmilerdi. Ac enin, o ekip gtren havas yok olmu. Recep byden kurtulmu, kendine gelmiti. Artk d

Korkma, dedi. u srtn arkasnda kyler var. Kar geliyor, arkas boran ya, kara bulutlard ke da gzkmez oldu ya, korkma. Boran gelmeden, biz bir ky tutarz. Ben buralarn iyi b Hsne alams: Ama boran ha geldi, ha gelecek. Ortalk gittike kararyor. Benim de dizlerimde derman kalmad. Teke dann doruuna doru bam kaldrd: Baksana, dedi. Recep: Kyler de o kadar uzak deil, diye onu glendirdi. Borana tutulsak bile, bir kye ular Hsne: Tutulursak ne yaparz? Ben yolu karrm. Hsne kendisini glendirmee alyordu. lecekler, ksr kalacaklar. Ksr, ksr, ksr. Habire bunu sylyordu. Recep: Ne sylyorsun boyuna Allahakna? diye sordu. Hsne: 197 lanlar zor Kurtulurlar. Gittike ortalk kararyor. Nerdeyse gne bile kapanacak. Bir ara ortalk kapkara kesildi. Sonra da ald. Dzln ortasnda, Teke dann dibinde yalnzlar ve aresizler. Ne ku, ne bcek, ne kpek tek iki insan insafsz doann ortasnda, sonsuzluunda. Birden hava gene karard. Recep kzd: Ksr kalacak, ksr kalacak... Ne ksr kalacak? Kim acndan lecek? Sen deli misin, akln batsn, o Taba batsn. Hsne dikleti, lgn bir sesle: Ksr kalacaklar Recebim, hem de ok ksr kalacaklar. Kylere yaklatk m? Daha gn atmadan btn kyn dilinde, ksz Recep Hsneyi karm. Hsnenin anas lk iyor. Recebin kimi kimsesi yok ki yasn tutsun. Kyde bir kaynama, bir at havas, azck da sevin. Hain, alttan alta bir sevin. Meryemce ne yaptrm, uzaklara bakyor. Evinden darya kmayan Tabaolu darya iki adm atyor. Adm altndaki hain sevin ka Sen yerin dibine bat, sen eey ky! u fkaralar, diyor, bu karda kyamette sizin yznzde Ne zaman kmlarsa km olsunlar, hi bir kye ulaamayacaklar. Bu gece kamlarsa, hi imkan yok. Kar altnda kalacaklar, lecekler. Bir anda kyn iine yayld: 198 Sevdal olduklarn... Bylesine biribirlerine yandklarm... Bu kara borana, bi kyam ni vuracak kadar... Kaacak kadar... Sevdiklerini... Her gece, bo evde yatp kalktklarm bilmiyen yoktu. Biribirlerine bu kadar yandklarn... Kimsecikler bilmiyordu. Teke dann stnden ovaya, gndouya doru hm gibi kara bulutlar salyordu. Kapkara d iyordu. Bu yel, en deli bir boran yeliydi. Bir ift at bulmal. Bir ift iyi at nerede? Bu kyde var m ki? Karasevdallara ulamal. Ulap da kurtarmal onlar. Boran geliyor. Gelmese bile, bu gece de onlarn stlerinden geerse donarlar. Koca Halilden beter olurlar. Meryemcenin aylardr ilk olarak sesi duyuldu. Bo bulunmutu. Beter olurlar, dedi, sonra da konutuunun farkna varnca disiz enesiyle dudaklarn kan kadar inedi. Nerden ktklar, kim olduklar belirsiz, kyn ortasnda ata binmi iki delikanl duruyordu imdi gider, karasevdallar bulur, getiririz, dediler. Atlar kyn iinden aa doludizgin srdler. Kyn gz stlerindeydi. Bir umut gibi kyn 199 d, onlar konutu.

Hsnenin babas: Ahdim olsun, diyordu, kurtulup gelirlerse, onlara bir tek kt sz bile etmiyeceim. u al danam da ayaklarnn dibinde keseceim, kurban edeceim onlara. Onlarla konuacam, onlara ceim. Yarabbim yeter ki kurtar onlar. Kar, kuluk vakti balam, leye doru daha da artmt. imdi borana dnmt hava' Dondur l bir boran, yle bir boran ki iki metre teyi gremiyorsun. Borana bakp bakp fkelenen Tabaolu: Bu kyde kalp yaamaktansa, borana atlp lmek yedir, diyordu. Bu kyn stnden... Ve balyordu korkun, ldrc nakaratna. Btn fkesini kyn suratna kusuyordu. 200 22 ylesine bir boran, bir frtna tutmutu ki yeryzn,, gkyzn, darda kimse kalmam, he yarklarndan, el kadar pencerelerinden dary seyrediyorlard. Halbuki kyller darda ne erse bitsin, kar olsun kyamet olsun, byle darya bakmazlard. Bugn gz gz grmez bir g ziyordu. Karki ev bile gzkmyordu. Ni'in gzlerini dar dikip byle bakyorlard? D n borandan baka bir ey yok ki... nce Gmleksizolu grd. Kapnn aralndan, ona gremedi gibi geldi. Gzlerini uuturdu, lerine inanamad, ince, uzun boylu karart borann nne dm, kayarak, yaprak hznda aa diyordu. Gmleksizolu: Bu kpolusu da kudurmu, dedi. O yle konuurken, karart geriye dnd, bu sefer de yukar doru kayd gitti. 201 Kpolusu donacak, dedi. Ama onu peruer koi rurlar. Belki imdi bile kanatlarn st milerdir. Derken, bir daha, kayarak aa szld karart. Sonra da iyice gzden irad gitti. Gmleksiz bir sre daha, gzlerini kap yarndan ayrmadan darya bakt. Ortalk gittike gittike aztyordu. Atein karsna, bacaklarn gerip oturdu. u Adili varp ldrmekten baka aresi yok. Amma velakin ok yaldr Adil. Yal adama el eksizolu soyuna yakr bir i deildir. Gomlek-sizolu soyu bunca ba kesmitir, kellelerde eler y-celtmitir, amma velakin yal bir adama, bir eksik etee, bir ocua, bir fkaraya e aldrmamtr. Adil byk bir zulm ediyor. Bu ky cendereye sktryor, sk ha sk ediyor em de onu ldren hi bir gnaha girmez. Hem de yarn maher gn, Adili ldren sorgusuz sua nnete uup da gider. Amma velakin Gmleksizolu oca elli yan gemi bir yarata el sre kan ocadr. Dededen oula, u dalarda sorul sorul kan aktmtr. Adilin iini bitirmek de soyunun son kalntsna der. Bu kyden bir tek kii, bir tek insan bile ldrlmemitir. H ral var, dalarnda kiral var. Gmleksiz soyu da bir dalarn kiralyd. Amma velakin Adili z. ki yl nce olsayd, ya da on yl nce, Gmleksiz soyu onun cann Cehenneme gnderirdi. On yandaki olunu ard: Olum, dedi, durdu dnd, sakaln okad. Bu dnyada Gmleksiz soyu kim? Olan hemen atld, kurulmu gibi: Byk lkelerin kiral var. Perilerin, cinlerin kiral va da bilumum kiral var. Gmleksiz soyu da 202 ocann son ouyuK aacym. Bilumum dalar stne hkmm geer. Fakirin dostu, aann dman inden alm fakire vermitir. Gmleksiz oca ta gider de Krolunun koyiidi Demircioluna mirciolu ki, drt nal iki parma arasnda ezerekten krmtr. Bu Adil Efendinin yaamas i, yasa ddr. Amma velakin Gmleksiz soyu onun kzlca kann ala topran srtna dkemez ya gekinlere kyamaz. Gmleksiz yasasn bozdun mu gzn kr olur, hem de de uursuzluklar . Gmleksizolu olunun elinden tutup hzla kendine ekti. Varol olum, dedi. Hi bir vakit, bilesin ki, gl yerinden su eksik olmaz. Hem de bilesin ki, eskiden de kurt enii kurt olur. Varolasn, saolasn olum. Adilin kann iebilseydik ksiz an gkleri tutard. ocuk, sz babasnn azndan ald: Amma velakin Gmleksiz soyu yasl kimselere el sremez. Babas: Katiyen el sremez, diye pekitirdi. ocuk: Ohhoo! diye nd. O Adilin ya daha kk olsayd, Gmleksiz soyu onu gkyznde paral Gmleksizolu ban bir o yana bir bu yana evirip:

Aaah, dedi, byk bir frsat kard Gmleksiz soyu. Kim koymu bu olmaz olas yasay, ha mu? ocuk: Suss, dedi. Gmleksiz soyu ne istediini bilir. Sus, baba, gnaha girme. Gmleksiz soy neylerse gzel eyler. Nilemise, gzel ilemi. Baba: 203 gna dayad. ocuk biliyordu ki artk susmas gerekti. O da kzn yanna gitti. kz yatmt. Upuzun boy cuk bu upuzun boynuzlar okamaa balad. Gm-leksizolu daha fazla dayanamam, maaralarda lmiti. Saklamadan sonra, bu kz kye gelen ilk hayvand. Gmleksiz kapnn yarndan gene darya bakt. Bakt ki ne grsn, o deminki karart eve d Bir an iinden geirdi. Periler ne demilerdi? Vurgun Ahmet, demilerdi, var git de Gmlek size misafir ol, o byk bir soydur. Hem de insan soyunun vncdr. Vurgun Ahmet daha kapya germeden Gmleksiz kapy at: Buyur karde, diye bard. Soylu Gmleksizin evine ho geldin. Soylu sipahinin evine ho Seni bana misafir diye peri milleti gnderiyor. Yoksa sen kimsenin evine misafir olmazsn. Seni bana gnderenler sa-olsunlar, varolsunlar. Bam stnde, gzm stnde yerin elip safalar getirdin. Vurgun bu szlere kulak asmad. Geldi, kapdan adm ierde durdu. Hilim hilim stba kar ksizolu ona yaklat: Gelsene karde, otursana, buyursana, dedi! Vurguna daha ok yaklaam Vurgunun bir bak onu olduu yere iviledi. Vurgun balad: Kar altnda kaldlar, dedi. Sevdallar dondular. Sonra Gmleksize dnd: Sen de bu kyde itisin, diye bard. Bunu, bylece bararak birka kere gene syledi. Sonra usul usul, ala ileyen bir sesle szn srdrd. Gmleksiz soyu, it soyu. En aalk, palavrac bir soy. i yals 204 vu^.u utac j vu^.u utac bu soya? Szmona Gmleksiz aas hep gmleini fakir fkaraya verirmi de kendi gmleksiz ge on iki ay gmleksiz gezermi. Hepsi yalan! ylesine fkaraym ki, bir mr srtna giyecek amam da Gmleksiz demiler. Sipahi soyuymu! Bu soyun hi bir vakit at olmad ki, sipahi o n. Yalanc! Gmleksiz soyu, gmleksiz korkak bir it soyu. Kellelerden kale yapmak yle du rsun, Gmleksizin korkak soyu bir tek karnca bile ldrmemitir. Daha da iyi etmiler ya. K ellelerden kale yapan soy batsn. Bununla nen yalanc adamn dili kurusun, gz grmez olu . u ocuu kandrma. Senin gibi deil, adam gibi olsun. Senin o yalanc, pis sipahi soyuna, fkara Gmleksiz soyuna bir ey demiyorum. Ba yalanc! Arkasn dnd: Sevdallar katlar, kar altnda kaldlar. dedi, komaa balad, hemencecik de gzden irad ordu. Gz atrmyordu. Gmleksiz, oluna dnd: Delidir, dedi. Deliler ok yalan sylerler. Gmleksiz soyu da dalarda adam koymam, dor an dolaydr ki Gmleksizden ok korkarlar. Yalan, yalan, yalan... Deliler hep yalan syle rler. Oradan kaan Vurgun, doru Kstolunun evine dald: Kar altnda kaldlar, dedi. Sevdallar buydular. Kstoluyu da derseniz, bir smkl, bir . Bu dnyada yaamas fazladr. Hem de eek kafaldr. stne giydii bir gmlei, ayana di er de gene eskitmez. Herkesin iti be on yl yaar, Kstolunun iti krk yl yaar. Hi kp ni bile kaldrmaz bir it soyudur. Kst soyu uyuuk. Uyuuk, 205 lar, kar altnda kaldlar! Bundan sonra kapsndan ieriye rzgar gibi dald ev, Lapac Halilin eviydi. Lapac daha e ki kuyunun stn ayklyordu. Cmbzla alr gibi topra iki parmayla alp yana koyuyordu. Vurgun: Sevdallar katlar, kar altnda buydular, dedi, sonra da Lapacmn banda durdu, onun ar eyretti. Kolay gelsin, dedi. Sonra da kzd, alnnn ortasna, tuuu diye kocaman bir tkrk att. Lapac ona aknlkla bakakald. Gzn ona dikmi, bir trl ondan alamyordu. Vurgun bu bo baklardan tiksindi, hemen frlad: Sevdallar katlar, kar altnda ldler! ite bu Lapaclar, o Kstler byleydiler. Bunlar karde ocuklarydlar. ift srdkleri sab

ta dedelerinin dedelerinden kalmt. Baka bir insan elinde bir saban yldan fazla dayana az, eskir. Kstolu ylesine ar, temkinli yrr ki, aya bir taa, bir aa kkne taklmaz. Bir kar apraa mmkn yok basmaz. Lapac da yle. Ta tan madan evden kar, gn le olunca tarlaya varr. kz koar, iki hat eker ve hem Lapac da yle. Kstolunun, Lapacnn babalan, dedeleri de byleydi. Oular onlardan da beter kacak. K aati bu. Evlerinden sabahleyin ayrlacak olsalar, len vakti ancak Muhtarn evine yetiebilirler. Pamukta herkes yirmi kilo pamuk toplar da, bunlar ancak bir kilo toplarlar. Vurgun Ahmet oradan da Kr Ismaile gitti, ieriye 206 jcorktular. Uzun, kumral sakallan buz tutmutu. Kalar, salar buz gibiydi. Vurgun korktuklarn anlad: Korkmayn, korkmayn dedi. Ben adam yemem. Kar altnda kaldlar, sevdallar ldler! Sen k na ulan, benden korkacana. Boynuzun da amma bym. Muhtar kzn bir eyler eyliyor. Habe az olur mu? ki karnn stne, nc olarak senin kzn alacak. Sen de buna ok seviniyors kars olacak diye. Siz kt adamlarsnz. Kzn iki karl Muhtara vereceine, Kel Velinin e. Fkara gnensin. Bol bolamad bir kala kucaklasn. Bu ky salgnlardan, uyuzlardan, selle den gidecek. Kar altnda kaldlar, sevdallar ldler! Kr ismail, kars, tekiler ses karmadlar. Vurgun ayn hzla evden darya atld. Hemen rt, gzden kayboldu. Vicivici Mustafamn evi sa batayd, kaps da ak-* ti. Vurgun ieriye dald. Sevdallar ldler, kar altnda kaldlar! Adilden korkanlar, karncadan rkenler... Sen de o mu ocan bana, yan gelip durmusun. Taaklarn atee vermisin. Muhtar gavurunun klesi turnay gznden, kaan tavan art ayandan vurmusun. Sen de bu kyl gibi kt, kt kyl ar altnda kaldlar, sevdallar buydular! Vicivicinin fkeli bir adam olduunu, bir eline geirirse suyunu karacan biliyordu. Syl emez hemen dar frlad. Holo hooo, diye bir lk att. Bana gelecei biliyor, ylesine kayordu ki! Gene Viciv yetiti, bir tokatta onu yere serdi. Borann altnda brakp evine dnd. 207 daki ilk eve dald. Kar altnda kaldlar, sevdallar buydular! Allah Vi-civicinin belasn versin. Evi bark, o ocuu kar altnda kalsn. Bu ky yldrmadan gitsin. Ylanlar yasn kar yerine. Bundan sonra kszolann, Tebdilhavann, Boklu Hasann, Uzun Alinin, arksz Muradn, kyde a teker teker herkesin evine gitti. Muhtarn evine gittiinde karanlk basyordu. Muhtar karsna alp tam iki saat syledi. Ta babasndan balad. Krk yldr kyde geen hi bir o . Her olay inceden inceye anlatyordu. Bu Taba seni ldrecek, dedi en sonunda. Bararak: Kar altnda kalacaksn, Tabam elin n, diyerek evden frlad. Kyde hi bir ev kalmamt uramadk. Muhtarn evinde de ky kurulundan kii vard. br iki misafir. imdi Tabaa gidiyordu. Ar ar, saygl bir yry vard. Eve gelince bir an saygyla k ul usul kere kapy pt. Kapy Taban olu at. Vurgun ieriye girdi. Vard, evin ort a, sakal daha da apak kar iinde kalmt. Sakalmdaki, samdaki, byklarmdaki buz parala m, salkmlamt. Vurgun kara batmt. Sanki ieriye bir kardan adam giriyordu. erde, yaral kadnn yanma oturmu Meryemce, bym gzlerle Vurguna bakyordu. Kye dnd emiti. Ocan teki yannda Uzun Ali, Zalaca Kar, kke Dakurdu, Uyuz Mahmut, Durduman, bi Kel Ak oturmular konuuyorlard. , Taba kede, duvara srtm dayam, ylecene du-sruyordu. 208 sini teker teker nasl giydirdiini biliyorlard. Vurgun, ar ar, gzleri yerde, geldi, bir an Tabam karsnda durdu. Ba yerde: Kar altnda kaldlar, sevdallar dondular! dedi. Sesi bir inleme, bir at gibi acl kt se gzleri doldu. Vurgun gzlerini yerden kaldrd, Tabam gzlerine dikti: Bu kye bahar inmeyecek. Ekinler bitmeyecek. Avratlar ksr kalacak. Bu ky seller, zelzel

ler alp gtrecek. Lanetler, ylanlar yaacak. Bu ky imdiye kadar lp yitmediyse, eey Ta nin yznden, senin yzn suyu hrmetine! Birden eildi, kere topra aprtyla pt, hemen srad, bir anda kapdan kt. Kapy boran, frtna doldu. Ta ocaa kadar geldi. Ocan iine kadar den kar paralan czrdad. Uzun bir dalgnlktan uyanan Tabaolu, gzleri dolu dolu mrldand: Ahmedim, yavrum, delim, ermiim, garibim. Ky ev ev dolap sen Vurgunun, Taban evine gelince kere Taban huzurunda yer pt az sonra btn kye yayld. O gece kyller uyumadan, sabaha kadar Tabaolu-nu, Vurgunu konutular. 2Q9 23 Mmkn yok bu Tabaolunda bir i var. iki elimi atee sokarm ki, bu adamda bir eyler var btn kye sen Allahm divanesi, Peri Padiahnn i gveysi Vurgun, gelir de onun nnde t ? Bir de o kutsal szleri syler miydi? Bir de Taban insan deli eden o szleri kimin az bilir? Dnya dnya oldu olal byle okkal szleri hep ermiler etmilerdir. ki gndr Tabaa kimse uramyordu. O da dar kmyor, karsnn yarasyla urayord dnn yaralar iyilemee yz tutmutu. Kyl gndr Tabaa yanamyordu ama, uzaktan uzaa onu gzetliyor, onun her deviniini i nde ne konutu, karsna, ocuklarna ne syledi, nasl oturdu, nasl kalkt, ne yedi, ne it ini, hepsini biliyorlard. Tabaa kar da gittike korkulan artyordu. Gittike de ondan ba ir ey konumaz, dnmez oluyorlard. 210 tup, ayaklarnn ucuna basa basa yaklayorlard evine. Ve elleri ayaklar korkudan zngr z triyerek, onun evinden uzaklara kayorlard. Ve Tabaolu bir eyler sezmi hi dar kmyordu. O da gelen bir felaketin korkusunun a er geliyordu, kylde kendini ilgilendiren bir hareket vard ama neydi? Hep kukulu, kor kulu baklarn altindayd;. Srtna bak gibi saplanan baklarn... Bir gn evden kacak, Uzun Alilere gidecek oldu, yar yoldan dnmek zorunda kald. ylesine uhaf baklarn arl altnda kald ki, tarifsiz. Bykler neyse ne, onlar kendilerini tut ygularn, ne de olsa, dizginlemee, belli etmemee alyorlar. ocuklar, bu Allann belala ce ylesine korkuyorlar, siniyorlar, kayorlar, kaacak delik aryorlar ki... Tabaolu da dnyor ki, bu kylde bir i var. Kylnn bir bildii var. ki elimi atee umu, tutumu olaan deil. ocuklar byklerin gizlediklerinin aynasdr. Neden yle korkuyla , sonra da il yavrusu gibi dalp karlar? Hele beklemeli. Sonu neye varacak bunun? Bu kyn stne ta yaacak, ta yaacak, dedi. Nereden biliyor? u Toros lkesinin altm kynde de kadnlar ksr kalacak, koyunlar, inekler, ksraklar ya cak, topraktan hi bir ey filizlenmeyecek, u dalarn yeili uup gidecek, yerinde yangn g kayalar kalacak, kayalar un ufak olacak, bir zehir duman iinden dalar gzkmeyecek, de di. 211 esen rzgar esmez olduunda, topraktaki tohumun atlak 1 \' mas durduunda boy atan filiz kuruduunda, insan elini ' ayan oynatamaz olduunda, yani dnya ldnde, Eu> drelle bir dnya kurulmayacak, yeni, taze bir dnya kurulmayacak. Bu dnya mahvolacak, dedi; Ne reden bildi? Bu Tabaolunda ok i var. ukurova pamuk ekmekten vazgeecek, vazgemezse de pamuun ot a vurduruyor, toplarken de makinaya toplatacak. Bu, bugn deilse de yarn byle olacak. ukurova yok artk. ukurovadan umudu kesmeli. Kesmeli, bamzn aresine, bu dalarda gei a bakmalyz, dedi. Nereden bildi? nsanolu sever. Bir lokma k iin lr, cann verir. Byle giderse, stmze rtt u karanlklar bitmiyecek. Biz lenedek karanlk iinde kalacaz, dedi. Nereden bildi? u boz, u verimsiz, u ot bitmez, u yangn yeri toprak, at diye atlayacak. Tam orta yerinden. inden yalmlar akp, u bozkr gl gibi dolduracak. Bu gln yangnndan Torosun tepesinde de durulmayacak, dedi. Nereden bildi? Bu Tabaolunda bir eyler var, var ama, ne? Kular, anlar, uaklar korkularndan bu kyn miyorlar, geemiyecekler, dedi. Nereden bildi? Herkes maln saklad da, o saklamad. Adil gelmeyecek, dedi. Nereden bildi?

Vurgun Ahmet kyn tmne teker teker, ev ev sd, sonra geldi de Taban evinde kere t 212 tmda kaldklarm, sonra da buyduklarn syledi. ;\ > Nereden bildi? Yava yava gnler getike Taba, kylnn kafasnda sorulayordu. Sorular gittike oal tutulacak bir hale geliyordu. Hele Taban evinden artk kmamas, iin tuzu biberi oldu. imdi, u anda artk Taba kyde, evinde yoktu. Taba bin yl tede yaam, bu kyn, bu d Bu Taba iini, azck bir gayret etseler, bir adm daha atsalar, bir sonuca, can attklar nuca ulatracaklar ama, kimse bu adm atmak cesaretini kendinde bulamyor. Zalaca gecede en az iki kere Tabaolu stne d gryordu. Taba stne grd dleri b acak, hayra yorduracak olmu, Muhtar tarifsiz kzar aktan onu yanndan komu: Bir daha Taba stne d grrsen bana gelme. Evime, kyme bu adamn dleri uursuzluk g O da dayanamam, dlerini nne gelene anlatmaa balamt. Kyller onun Taba stne g ard. Zalaca bundan byk bir kvan duyuyordu. Muhtar Sefer gibi kimse dn yora-myordu a un. Dinlemeleri, byle candan dinlemeleri ok gzeldi. stmde bir adr. Karanlk adr. Yanm ynm bir su gibi bir karanlk sarm. Karanlk d lk gkten aa inip bama bama geiyor, Ben yumuluyor, yatyorum, yere upuzun uzanyorum iyor. ndi, indi yerle bir oldu. yle ar bir karanlk ki soluk alamyorum. Boulacam, eli kesiliyor, derken karanlk ortadan kl gibi kesildi, at diye iki paraya blnd. O aralk soluk aldm. Kendi213 me gelince, ne greyim; ivuamg el. Gzelcene bir el. Karanl kesen k, oradan szlp g el kimin eli, bu elin arkasndaki yz kimin yz? Gittike yaklayorum, ama yze bakamyoru erim kamayor. Tm yeil a kesmi bir yz. Sandan tanyorum. Bu yz kimin yz? Taba um. Karanlk stmden bir sel gibi akp gidiyor, ekiliyor. Sonra da uyanyorum, dar kp eliyorum ki, ne grem... Ne grdn? ite Zalaca burasn sylemiyor, kendine byk bir sr olarak saklyor. Kyl de burada bir i anlyor. Kukular da gittike byyor. Taban evinde gece vakti ne grlr ki? Zalacay sktryorlar ama, azndan bir tek sz : Susun, susun kurbannz olaym. Bana syletmeyin. Sonra azm erilir. Ellerim kollarm, aya kuru aalar gibi kuruyup suyu ekilir. Amann orasn bana syletmeyin, d diyordu. te buras stne Zalaca sylemedike her kylnn kafasnda bir d, yar gerek, yar haya niyordu. Ve hi kimse kafasndaki hikayeyi, d kimseye sylemiyordu. Gnler getike Taba uzaklayor, byleiyor, dleiyor. Ne dedi? Taba ne dedi? Bir gece bakmsn ki stmzde karanlk yok. Yldzlar, ay yok. s mler. Taba ne dedi? Bir sabah kaik-m bakmz ki stmzde mavi gkyz yok, ekip alm osun orman yok, ekip alm gtrmler. Adile gelince, ya gelir, ya gelmez, dedi. Nereden bildi? 214 24 Muhtar Seferin banda trl iler vard. Kr Ismailin kz da hi aklndan kmyordu. Artk nc kars yapmaa bir iyice karar vermiti. Bu kark, bu kt, skntl gnlerde bu k Bu karanlk gnlerin olmutu kz. Ba sklnca ya onu artyor, ya kzn evlerine Adil gelmiyordu, gelmeyecekti de. Bu yzden kyde de iler habire ktye gidiyordu. Kyl ken isinden adm . adm uzaklayordu. Bunu gzyle gryor, kulaklaryla duyuyordu. Bunlar hep A zprl yzndendi. te imdi de banda Tabaolu olay. Kyl adam yava yava, gn getike ermilie itiyo Adil. Kyl byle anlarda sarlacak dal arar. Trl trl dala sarlr, brakr. En sonuncu s ala sarlr, sarldka sarlr, her bir eyini daln gcne verir, dala snr. Bir dal bul al yaratr, sonra da sarlr. Kyl dalsz edemez. Hi bir umut kaps bulamad. Bulamaynca Tabaolu kurnaz, akll adam, kylnn bu halini alad kylye kutsal kitap gibi smee, lanetleme-e, kyl de ondan korktu. Bir de divane Ah215 f mee ogreu ki, uuyc uuyt y^, wma ~~ &~* ~~------topra p. Ondan sonra kyl atei ald. Varsa da yoksa da Tabaolu. Bu byle giderse, by ee benzer, en byk dman Tabaolu kendisini bir ermi ilan ettirip, u Toros dalarnn insanlar, l dedii yerde lrler, kal dedii yerde kalrlar.

Bir gn bakmsn ki, byle giderse, Tabaolu ne demi? Demi ki kylye, u Muhtar bu ky kesinden srgn edeceksiniz. Byle giderse, hi bir vakit kyl onun sznden kmayacak. Adi lip iki ift sz etmezse, i ktye gidiyor. Hem de ok ktye. Yakam Tabam elinden kurtara aba da yakasn kylnn elinden hi bir vakit kurtaramaz. Ky kurulu yeleri, birinci ye Kurt Fak, ikinci ye Zibidik Muslu, nc ye Kadir Zincird e Halil Klesizolu, bir de Muhtar Sefer oturmular, babaa vermiler, byyp giden Tabao , buna bir are aryorlard. Zibidik Muslu: Elimizde hi bir kanuni takibat yasas iin delil yok. Tabaolu evinden bile kmyor, ki e evine almyor. Meryemceden baka, dedi. Sefer: Hesapl adam, kurnaz bir er kii. ini biliyor. Ama ben onun akibetini Murtazanm akbeti g ibi yaparm. Ve de onu stanbuldan deniz suyu almaa yollarm. Bunu bylece bilsin Tabazade , ac badem. Ve de ac biberim. Muslu: Elimizde kanuniyet yasas delili yok. Delil olmaynca, imdilik hi bir ey yapamayz. Sonra Murtaza gibi deil bu. Murtaza az var dili yok bir fkara. Tabaolu yle mi ya? Bir koca ars akrabas, yars da ona tapt tapacak. Ondan korkulur. Hepimize bu kyde 216 bkm, aunyaaan umudunu kesmiken, ondan korkulur. Muhtar Sefer, iini ekerek, ylgn: Ko dedi. Bu i ktye gidiyor. Kyl her giin biraz daha Taba ermi mertebesine karyor. B l. Bir sabah gzn aacak, bakacaksn ki Taba ermi olmu km, herkes bast yerin top e pirincin tan, elinden gelirse. Adil mutlaka gelmeli. Kylye grnmeli. "Gelmeli, hi ol sa, kylye demeli ki bu yl alacam istemiyorum. Ben sylersem inanmaz, sen sylersen inan . Taba sylese kyl gene Adilin gelmeyeceine inanmaz. Alacam bu yl baladna inanm ler. Bu ite bir kmaza girdim ki, kmaz derim sana. lle de Adil Efendi gelecek. Ben sizi nlen Adil Efendimize gelemeyeceim. Msait dmez. Siz gideceksiniz, diyeceksiniz ki, ha l keyfiyet byle byle. Gelmezse olmaz. En byk dmanmz ermilik payesine ykseltiliyor. baolu, Tabaolu bu kyden kan ilk kvlcmdr. Sonradan ate olup tm Toros lkesini s i olmadan, amann yetisin. Aradan gn geip, Taba ermi ilan edilince, ite o zaman ge ur, gelmese de... O zaman isterse hi gelmesin. Ya da gelip ky ineden iplie soysun. Bi r fark etmez. Haydi salcalan gidin, salcalan gelin. Kydeki olanlar, mkl halimizi v bir bir arzedin. Syleyin ki onun kutsal ellerinden perim. Siz de varr varmaz elinde n^ pmeyi ihmal etmeyin. Houna gider. Gle gle, yolunuz ak olsun. Yarm sabah erkenden... Yz sararmt. Gzlerini habire kirpitiriyordu. Saklanacak bir yer, bir kuytuluk arayan bi hali vard. O kadar ok konumutu ki yorulmutu. Bu Tabaolu olay ona o kadar koymutu k hafta gece gndz ondan sz etse gene usanmazd, iinden szler tap geliyordu. : ' <-r ', ' " ' ' 217 Kylye fkeleniyordu. Bunca yl klesi 01, ner Dr ilerine kpekler gibi ko, onlar iin el sok, onlar yznden bana olmadk iler gelsin, sonra da sana dman kesilip, en byk can yapsnlar! Bakn arkadalar, diyordu Adil Efendi. Size sy-leyim ki bugnlerde ben hi bir ekilde k mem. Ne olursa olsun, isterse kyamet kopsun, gelemem. Gelip kylnn maln mlkn haczedem elip, alacam bu yllk baladm da diyemem. Ve de iime gelmez. n-kleyin, efendime s Sizin haberiniz olmad m? Nereden olacak? Haberiniz olamaz. Olmamas daha iyi. Ben d e kye niin gelemem sebebini hi bir vakit kimseye syliyemem. Sefer biraderime benden selam sy-liyesiniz, diyesiniz ki, Adil diyor ki durumlar ok karktr. Ve de ktdr. O be e dediimi anlar. Kylye hi dokunmasn. Yattrsn onlar. Syleyin ki ona, Adil "j* yor ki, deyin, uyuyan ylann kuyruuna basmasn diyor, deyin. Durumumuz ok sarslptr. Bir Yalak ky meselesi karmasn bamza. Nasl bilirse, bu Yalak ky iini yle idare etsin plmayacak iler yapmtr. Her bir gelenei bozmu, altm kyn altmna kt bir rneklik e, o kyden kimse pamuk dn yanma uramamtr. Sonra da, ben geleceim diye korkmu, ltna, kayalklara, kuyulara saklamtr. Hayvanlarn da Peri maaralarna saklamtr. im, geri karmtr. karmtr grnp, hi bir ey karmamtr. Ben < o kye, arkamd . Korkumdan deil. Ben bir can iin kimseye minnet etmem. O kye hi bir vakit ayak basm am. Ben o kye gcendim. Ben j Yalak kylsn ocuklarm gibi severdim. Ama imdi -s orum. Hi bir vakit de sevemem. Onlarn yzne 218 D uana uaMiim. w jujyue ne olup, ne Ditiyor, ben gunu gnne biliyorum. Ve de byk bir at kolluyorum. Ben Adil oldum olal, malm kimseye yedirmedim. Yalak kylsne de, bir yll n de olsa, yedirmem. Hi bir vakit Adilin maln kimse yiyemez. Yerse, kemik gibi boaznd

a kalr. Sefere syleyin bunun stnde durmasm ve de her zaman bana, gelsin gelsin diye haber yollamasn. Bu gnlerde ben o kye gelemem, niin gelmediimin sebebini de syleyemem. Belki bir ay, belki iki ay sonra, hava bana uygun gelirse kye gelirim. Ve do alc k u gibi o nankr kylnn stne inerim. Can biraderim Sefere de syleyin ki, ona da syleyec r iki szm, bir iki sitemim var. Syleyin ki ona, bir daha benim yzme bakabilecek mi? B en geleceim zaman bilirim. Bana her gn haber stne haber yollamasn. Gelemem. Niin gelem m, sebebini de kimseye syleyemem. Ama Sefer bilir ki ben kimsede cm brakmadm, aldm. alak kylsnden de alacam. Bir uygun zaman bulur bulmaz hakkm o ahlaksz kylnn burnun fitil, fitil de fitil getireceim. Bu yaptklar nankrl onlara detmesini Adil bilir ve her zaman bilmitir. Sefere syleyin ama bugnlerde hi bir ey yapamam. Parmam bile kp am. Sebebini de, kellemi kesseler, kimseye syleyemem. Ama bir frsat bulursam, v ay babam vay, o kylnn elimden ekecei var. Sefere syleyin ki, iki kara gzlerinden hasre le perim. Ben bu gnlerde evimin kapsndan dar bam bile uzatamam. Sebebini de sorarsa vakit kimseye syleyemem. imdi size, Sefere soruyorum. Yalak kyls bir bayram gn, bir H llez gn gibi giyinip kuanp benim yoluma neden dkld? Bir insan, insan olan bir insan al caklsn, hacze gelen alacaklsn byle karlar m? Haydi giyindiler, kuandlar diyelim, dar neden oyun oynadlar? Sefere syleyin ki ben o kadar aklsz deilim. Ben onu dost bil irdim, iki 219 J ~-J J gesin. Herkesten her eyi beklerdim de, borcunu veremeyince Yalak kylsnn bu hale gelece ni beklemezdim. Ben o kye gstereceim. Gstereceim ki gstereceim! O ky bir gn'grecek. ki, neye uradm bilemeyecek. imdi size syleyim, Sefere selam edin. iki mbarek kara gzlerinden perim. Kyly yatt kylnn elinde krlmaz bir mee sopas varm. Sonra da her evde bir tabanca varm. Her g krk kii... Sefer ky idare edemiyor. Bana Yalaktan her gn kt haberler geliyor. Ben kork am, hi korkmam, isterse Yalak kynn her evinin nnde bir mitralyz, bir havan topu olsun, korkmam. Ben o kylye iyilikten baka ne yaptm ki yle giyinip kuanp, takp taktrp be lar? Kylerine girmemi istiyorlar... Ben kye gelmeyince de kederlerinden lgna dnyorlar. Onlarn ne yapacaklarn ben bilirim, sezerim. Ama zaman beklerim, onlarn bana kara bir f elaket gibi inecek, yurtlarn yuvalarn darmadank edecek zaman beklerim. Sefere selam syleyin, iki kara, gzel, mbarek gzlerinden perim. Bu yllk btn selahiye a veriyorum. Bu yl Yalak kyls utancndan, borcunu veremediinden alveri etmedi. Gelip debilirler. teki pamukta da tm borlarn deyebilirler. Yalnz Sefere syleyin ki, kylle a ikier er gndermesin. Teker teker gelsinler, istediklerini veririm. kier er gelirler hele kalabalk gelirlerse... Aman, nasl gelirlerse gelsinler. Gelsinler de bu k rlpl lmasnlar. Onlar benim kyllerim, kardelerim. Ben onlar iin alyorum. Bunu bylece bils kretsinler, dua etsinler, ben arkama yz tane silahl adam, ekiya hepsi de, alrdm, geli m kye, ama dndm. Dndm ki bu kyl benim kylm. Azck 220 Lil, JZ,larn bile anadan doma soyardm, soyardm da kyn iine brakiverirdim. Onlara yiyecek bir a ekmek, bir damla su brakmazdm. Yatacak yataklarm, altlarndaki kl ullarn bile alrd yanlar da arkamdaki yz silahl ekiyaya vurdururdum. Canm skmasnlar. Arkam-' da yz sil yayla yarm gelirim. Ama zarar yok. Et trnaktan ayrlmaz. Bu kyl benim kylmdr. Sefere selam syleyin. Ona selahiyet veriyorum. ki mbarek gzlerinden perim. Kyl beni b giyinip kuanp, bayram sevincinde ne sebepten beklerdi? Sefere selam syleyin, o kyn ta ltn olsa, topra cevahir olsa, gel al Adil deseler, gelemem. Neden gelemem, sebebini de kimseciklere syleyemem. Evet, imdi son szme geliyorum. Bunu bylece Yalak kylsne tebli edesiniz. Biliyorum bu muk toplayamadlar. Ol sebepten de borlarn veremediler. Bunda fkelenecek ne var? Gelsi nler, dkkanm onlara ak. istedikleri kadar mal alsnlar. Gelecek pamukta ikisini birlik te derler. Benim Yalak kyllerine umudum tamdr. Siz de imdi doru dkkana gidin, istedii i aln. Mutlaka aln. Almazsanz bir daha yznze bakmam. Doiu dkkana. Olur mu? Sefere selam syleyin, gzlerinden perim, ben hi kimseden korkmam. Bunu Yalak kyls, bt ba bylece bilsin. Korkmam, korkmam! iki katl, a boyal, byk salonlu, sekiz byk odal bir konakt Adilin kona. Konan al sidii kokusu geliyordu. Adil odann duvarna srtn dayam, ayanda mesti, bacaklarnda lacivet pantolonu, yelek c altm kordonlu bir saat.

Adilin dileri altm. Kocaman bir gbei, sarkk, kr 221 tra olmu. Her hareketinden telal olduu, bir eylerden, grnmez bir eylerden korktuu besbelli. Bu m elini eteini dnyadan ekmi, mal mlk, dnya varl umurunda deil, korkusunun kozasnda r. Korkudan yumulmu, bir topak olmu. Bugnlerde onu kim grmse, Adil Efendi o kiinin st bu izlenimi brakmtr. Bir de bu iten bir kurtulur da selamete erersem... der gibi bir hali var. Ben bu dnyaya gsteririm, der gibi. imi, morarm gz altlarna bakarsan, bizim Adil gnlerdir uyumam dersin. Korkun bir f az bir korku yzne reklenmi, orada ylece durup duruyor. Salcakla, salcakla gidin kardelerim benim. Ben hi kimseden korkmam, Allahtan baka. K tmayn. Zaten akl bandan gitmi bir kyl. Bamza byk iler aarsnz. Amann nolur, k dkkanmda ne var ne yok alsnlar. Koca Halil Aa biraderime de selam syleyin. Onun bu by iyiliini mrm olduka unutmayacam. Onun da gzlerinden perim. Onun borlarn, olunun an unutmayn, kylye syleyin,, gelsinler, dkkandan canlar ne kadar isterse o kadar alsnl r. Nasl olsa gelecek yl verirler. Her yl byle kesat gitmez ki... Syleyin hi zlmesinle enim tarafmdan. Yalak kyls benim z bir kardelerimdir. Gle gle. Doru dkkana gidin. S kana sizden kr almasmiar. Deftere sermayesine yazsnlar. Bu yl btn Yalak kyne krsz ve um. Balarna byk felaket gelen kardelerimize bu kadar yardm ok deil. Sefere syleyin, gzlerinden perim, hi stme varmasn, ben o kye gelemem. Sebebini de sorarsa, kimsecikler syleyemem. 222 25 arksz Murat syledi. Kel Ak onaylad. arksz Murat ne diyordu? Bu Taba soyu baka bir soydur. Bu ky nankr kydr de Taba soyunun deerini bilmez. Yok soyu gibi var m? Bir de byk bir huyu var bu Taba soyunun. te bunu ben bilirim, kimseci ler bilmez. Bu Tabalar btn erkek ocuklarnn adn Memet koyarlar. Bakn size sayaym. B met. olu var, nn de ad Memet. Bu Taba Memedin babasnn ad, onun da babasnn ad emetti. Taba slalesi yeryzne indi ineli Memettir. Bunda bir i vardr. Muhtarmzn gze de-bunda bir srr hikmet gizlidir. Bu ky akl banda bir ky olsayd, bu Taba slalesin akmazd. Hem de hi bir zaman. Ben her bir eyleri bilirim ama, bu kyde beni kimse dinl emez. Varsn dinlemesinler. Benim de umurumda m? Bu Tabalk nereden gelir bu soya? ite en nemli yer buras. Bunun stnde kazk akp dur de 223 ne su serpe. arau yyy Taba milleti demiler. Neden sorup aratrmazsnz, ey budalaca millet? Neden sorup aratr da, ayam, z ona gre denk almazsnz, ey ahmak adem oullan? Bu Tabalk nereden gelir bu iyordu. Nereden gelir, nereden gelir? Bu Tabalar hep dalar stne alrlar. Bunlar yce dalar eridir. Tm yce dalar stne hkm yrtrler. Kurtlar kular, tilkiler, akallar, aylar, lardan sorulur. Btn bunlarn ulusu Taba soyudur. Siz bilmezsiniz, ben bilirim. Ben bil irim de, bu srr ilahiyi hi kimseciklere demem. imdi sras geldi de atm azm. Gzelc oyunun. Bir gn dalarn ulusu byk Taba, bunun dedesinin dedesinin dedesi ilk Memetlerden birisi yukar gidiyormu. Bir de ne grsn, boazna kadar taa kesmi bir adam. Alt yan ta, st alayan glen, bir ba. Byk kara gzleri var. Peremi alnna dm. Aln azck terli. Bi ada da bu srada, bahar derim sana. Dalar, iekler, aalar ninnileniyor. Ulu Taba, alt yam, elleri ayaklar, gvdesi taa kesmi delikanlya yaklayor. Nedir sen in- diye soruyor. O da bana geleni anlatyor. Diyor ki, bir byc sevdiime ak oldu. Be ale getirip sevdii^ mi elimden ald. Sen ki bu dalarn ermii Ulu Memet Efendimizsin, bu l bakalm derdime bir derman. Ulu Memet, bulurum diyor. Elini grnmezlere uzatp, Cenne tten bir nar ubuu koparyor. Topraa kapanyor akama kadar dua ediyor, dua bittikten sonr a nar ubuuyla kere ta bedene vuruyor. Birden gvde zlyor, insan bedeni oluyor, et o Ulu Memet Efendimiz sevincin- den deli oluyor. Sonra bir de bakyor ki, adamn ba ta 224 ha kt ettik, diyor Ulu Memet Efendimiz. Topraa kapanp sabaha kadar dua ediyor. Sabah yelleri eserken bir de bakyor ki hi bir ey olmam. Karsndaki ta kafa olduu gibi dur

r. Ulu Memet Efendimiz kzyor, diyor ki bu adamn ba ta olmaktan kurtulsun, sevdalsna k un da benim bam ta olsun. Birden, ba ta oluyor. Sevdal delikanl da talktan kurtulup e gidiyor, kavuuyor. imdi diyeceksiniz ki Ulu Memet Efendimiz, imdiki, bu Taba Memedin dedesinin dedesi ne yapt diyeceksiniz? Az almaz ki dua etsin, gz yok ki grsn, akl yok ki dnsn. Kul a banda ta olmu bayla kalakalm. Bereket ki bedeni kutsal beden. Dan kurdu kuu, y plan ays onun bedenine dokunamaz. Bir gn bakmlar ki Ulu Memet Efendimizin iki avucunun ortasnda iki katmerli gl am. Gller kocaman, karanlktan ar ar kar gibi durulmu u gller bysdr. Ulu Memet Efendimiz bir akl etse de gll avularn bana srse, ba k. Akl yok ki dnsn, bu gller benim avucumda neden bitti, desin. Tam bu srada bana, o , gelmi bir karaku konmu, gzlerini gagalamaa balam. Gagaladka da ban sallarm. ana gtrm, gln bir yaprann ucu bana demi. Dedii yer talktan km, ku gag eliyle birden bam tutmu. Ba tmden ta olmaktan kurtulmu. Ulu Memet Efendimiz de oraya ece uyumu. Kye gelmi, bandan geenleri bir bir anlatm da kimseyi inandramam. Kyl Poyraz: Bana bak, dedi, arksz Murat. Allahm bir belas adam. Bu Tabaolunun bandan olla 225 f hi dze inmezmi. Bir gn oraya km, kurda kua, cmle da yaratna ermi olmu, bir da itiini ona kurtlar kular, teki da yaratklar getirirlermi. te bu onun bandan gem uyduruku olu uyduruku, yalanclar ba; Ta-ba slalesine yklyorsun! arksz Murat: Sen bilmezsin, senin akln ermez. te, o da banda kalan Molla Ahmet deil, Molla Memetti Hem de Tabaoullarmn birincisidir. Tozo Poyraz: a Allah senin belam versin, yalanc, dedi. Laf bol batasca. Murat: Yalanc sensin, diye karlk verdi. Allah senin slaeyin bin belasn versin. Sonra da : a Ben mi yalancym, Tozo mu? Kyller: Sen dorusun, dediler. Hem de oklava gibi. Tozo yanl biliyor. Ya da bilerek yalan syly De ki ona, behey aklsz, kafadan gayri msellah adam, yleyse, o dada byle bir i olmam u soya neden Taba demiler? Behey, bire gayri msellahlarn msellahlan. Haydi syle bakal de Murat. O Molla Ahmet deil, adyla sanyla Tabaolu Molla Memettir. Milletin ulu soyunu inkar edi ce ne geecek elimize? Hem de bizim Tabaolunun z bir atasdr. Baz kendini bilmezler varsn inkar etsinler. Ne geecek ellerine bakalm? Hem de yksek bir atasdr. Bu ta olma ii onun bandan gemedi de, neden bu soya Taba dediler? nsanda akl var. Ba n 226 Amenna, biz atamzdan dedemizden bunu bylece duyduk. Dediler. Tozo Poyraz bakt ki millet hep arkszn dedii yana. Netse neylese, azyla ku tutsa aksi mseyi inandr amayacak. Ta olma hikayesi bir iyice tuttu. Bu hikayeyi hi olmazsa bir bakasndan iki kere duym ayan kalmad. Herkes de iki kere, frsat bulduka karsndakine anlatt. Bu arada, bir ka gn de Erciyesteki evren hikayesi btn ky sard. ocuklarn, bebelerin a Bu hikayeler Tabaolunun kulana kadar da gitti. Tabaolu: Vallahi billahi soyumdan byle bir adam ktn bilmiyorum. Bence bizim soyda byle bir ad k. Benim bildiim o dalar ulusu Molla Ahmettir. Erciyes dana kan da dedem deil, Lokman ekimdir. Bunu da cmle alem bilir, dedi. Tabaolunun bu szlerini duyan kyller nce ok kzp, salladlar kfr: Kudurmu bu kpolu. Soyuna sopuna kurban ol^ sun o! O adam olsayd zaten, bu ky bu h ale gelmezdi, | dediler. Sonra dnp yumadlar: Ne diyebilirdi ki fi- j kara? Beni oyum yeri g yaratann z bir kardei di- / yemezdi ki... Alak gnll gzelcemiz. nkar e ne gelir fkaranm elinden? I ok eskiden, ama ok eskiden bir Taba Lokman

varm. Onun da ad Memetmi ama, herkes ona hnerle227 olu yznden dnyada hastalk kalmam, hepsi kalkm. O ada dnya mutlu bir dnya olmu. yaayanlarn dnyas. Bir ikayet varsa o da lmdenmi. Taba Lokman bu ii nasl yapar da btn hastalklarn dermann bulurmu? Bunu da yedisinde kadar herkes biliyor. Bu Taba Lokman Memet byk bir gezginciymi. Doudan batya gezmedik lke, tabannn demed kalmam. Her gittii yerde otlar, aalar, iekler, kkler, topraklar, akar sular, kayalar onunla konu-urlarm. O yanndan geerken bir iek ban kaldrr, azck dur Lokman Ta leyeceklerim var. Ben tekmil gz hastalklarna iyi gelirim. Adm sorarsan... Adn sylemi ila olacan sylermi. Lokman bir yandan iein adn yazar, bir yandan da o ieklerden a doldu-rurmu. Gezdike grdke, kulaklarnda fslt. iekler, cmle bitkiler, tekmil do Taba Lokman bu kyden olurmu, teki atalar gibi. En ok da Torosu dolarm. nk cmle bitkilerin hepsi de Torosta varm. Lokman Taba ok yorulmu. Geze geze can km. Yelin, sznn ilacn aryormu. Her get niyormu, btn hastalklara yzlerce ila bulunuyormu ama bir trl yelin, sznn ilac bu da inat etmi, bu iin arkasn brakmam. O da senin, bu ova benim, akar sular, ulu orman gemi. Torosun tepesine, kayalna km. Yldzlar iri iri kayalklarn stne sarkyorm can km. Uyuyakalm. Bir de tan yerleri madan, inanlmaz bir grltyle uyanm. Gz anatlarndan. Binlerce 228 lan cupucu uuyun. ur goz var. u gzden aa grltuy- je sular dklyor, aalara ini da glleiyor. Yeil bir gl oluyor. Lokman Taba bakar ki, gkten szlen kartallar doru y e..- Batp kyorlar. Gln st, drt bir yan, drt bir yanndaki kayalklar, gkyz kapk . Ortal kanat sesleri, lklar doldurmu. Glde-jci rpnt, dalgalar gibi. leye kadar bu byle sryor. Kartallar szlp gelip, kartallar gle giriyor, ykanyorlar, gidiyorlar. Sonra gkte, kayalklarn sivrisinde kartallarn oyunu balyor. Bir kartal birden yumuluyor , yuvarlak bir top oluyor, korkun bir fsltyla gkyznden yeryzne doru, kurun hzyla bir onbe yirmi metre kala kanatlarm ap doruluyor. Bu hzda kendini toparlaya-mayp yere klan kartallar da var: Buradaki kartal lleri, ounlukla byle lm kartallarn lleridi ikindiye doru gln kysnda, iinde, kayasnda, gnde bir tek kartal bile kalmyor. Cml uvalarna ekiliyorlar. Ortalk boalnca Taba Lokman kalkp gln kysna gidiyor. Gl Ta e geliyor: Ya Allahn iyi kulu Lokman, beni iyi dinle. Aradn aradn ama, aradn da sonun buldun. Benim sularm yele, szya iyi gelir. Benim sularma girip ykananda yel sz kalmaz, iyi dinle beni. Sulanma giren, u kylarmdaki kartallarn braktklar tylerin altndan d da yabana atmasnlar. O yadan bir parmak alp szlayan yerlerine srsnler, sulanma girip 'ktan sonra. Taba Lokman bunu da yazyor defterine, ite imdiki Torosun kayalndaki Ka k dedikleri yele, szya deva sular Taba Lokman bulmutur. 229 punu silip spren Taba Lokman oiume ae are aramaa kalkm, bulmu da. Yoksullua da are lkm, bulmu da... Taba Lokman Sultan, nce Erciyese gitmi. Erciyeste bir iek var. Erciyesin doruunun ucun a aar. Bu koskocaman bir iektir. Bu iein saatten saate, andan ana, gnden geceye rengi eiir. ounlukla aka alan bir bal rengi. Arkasndan klandrlm. Bu iee yaklap, uzaktan olsun kokusunu alan her insan, her yaratk, hi bir zaman hastala maz, lrse de hastalksz, ok yalannca, kt diye lr gider. Bu iee yaklaabilen her k tluluklar dnyasnda yaar. Bir mr, dnyas cennet olur. Yok, yoksulluk yanna urayamaz. H insan da bu insana ktlk edemez. Bu iein bir hneri daha vardr. Bu dnyada bu iek lme bir aredir. te bunu da bile okmandr. Bu iein yapraklarndan birine dokunan, onun glgesinde bir an duran lmezlie vuur. yleyse, btn insanlar neden varp da yapraklarna dokunmazlar, bir an glgesinde d rmazlar? Bu iei, ulu yapraklarnn uzunluu bir kavak boyunda olan iei bir evren bekler evren iein drt bir yanm, dan doruunu frdolay sarmtr. Yirmi drt saatin ancak bir bu an ne zamandr, gece midir, gndz mdr, belli deil. Bu an bulup da iee ulamak... adar hi kimse iee ulaamamtr. Bu evren ldrlemez mi? Hi bir zaman, hi bir trl bu Bir yolunu bulup, para para edip, etini deirmende tsen, yellere savursan ununu, yakp k etsen, kllerini yele versen, geri gelsen ki Erciyese, evren dorua dolanm yatar. Dnya kurulduundan bu yana iein glgesinde yatan evren ldrlr m?

230 i uyuduu zaman bulmu, iee dokunmu. Fakat, dokunmu oradan ayrlacakken, evren onu grm. ldrecekken kyamam ama lm bysn bozmu. E saym, Taba Lokman lmden kurtulacakm. imdi de bizim aramzda olurdu. Bu Tabaolunun dedesi, o Taba Lokmann baka bir ii daha var. Btn dnyay gezmi. Geze a kendini sylemi. Ama o bir iek aram ki, kimseye sylemez. Yllar yl, kula kirite bir ey syleyen bir iek kmam. Sonra ukurovaya gelmi, yllarca orada da aram. Sonra sa km ki, ne grsn, bir dnya kadar eitli ot, bitki, iek. Torosu da ta ta, ot ot, ir gn Tarsusun stbalarmdaki yaylaya gelmi. Artk da yalanm, yorulmu. Bir nar varm Altndan bir gz kaynarm. O sudan imi Taba Lokman, narn altnda, bir ta yastk yap Tan yeri id yacak. Taba Lokman erken uyanm. Ortalk koyu karanlk. Birden narn d r ses kopmu. Oradan bir k patlam. Bir an drt yan yle aydnlanm ki, karncann aya r ses: Ben lmn ilacym. Lok-^ man: ok kr, demi, bunun da aresini bulduk. Ve d an inmi, gelmi Mi-sis kprsne, btn insanlara ilanat vermi. lmn aresini buldum, d rikmiler, birikmiler, yer gk insan olmu. Taba Lokmann azndan kacak sz beklerlerm fterde yazlym, okuyaym derken, ak bir kanat gelip deftere vurmu, defter Ceyhan rmana Bu Tabaolunun byk atas ite bu Taba Lok231 kurt olur. Muhtar Sefer iin sonunun nereye varacan artk bilip duruyordu. Olan olmutu, btn bu hik ler, masallar Tabaa varmak iindi. Muhtar Sefer biliyordu ki, bittec-rbe sabitti ki btn ermiler ortala ktlk yllar, salgn yllar karlmlardr. Son rnei de Murtaza. F caz bu namussuz kyller barta barta ermi ululuuna karmlar, bana da bu ii am Ama btn bu hikayeleri Taba kendisi karttryordu, i ok kurnazca rlyordu. nce bir yor, sonra br dedesi Lokman Hekim oluyordu. Millet de, bile bile, btn bunlara inanmaa , umut balamaa dnden hazrd. Gene bittecrbe sabitti ki byle hallerde, bountulu, skntl gnlerde bu iler birdenbire r sabah, gzn am bakmsn ki, olan olmu, dnya alkanyor. Bu sefer dededen baladlar masayd, byle uzun uzun her ey soy sop stnde dolap durmazd. Aaah, Adil bugn gelse, dese ki, arkadalar, baladm. Ya da sizi soyacam dese, Taba ha ecik yutard. u adamlar hi olmazsa gelseler. Onlar gelinceye kadar kyly oyalamak iin bir ey yaplmaz Byle giderse, bugn deilse yarn i patlak verecek. Bir are... balad. Ermilik hikayeleri gibi yaylyor. Bu olmaz olas Zalanm dleri de iin tuz ya bir belal d grdrp de, bir gn, iki gn oyalanamaz m kyl? Ya da... 232 26 Bundan iyisi can sal, ama tutar m? Halk nasl' olsa Kr smailin kzyla ilgiyi biliyor. rse, gzleri. Taban stnden bu yana ekebilir mi? Bu kyl belli clmaz ki, belki eker. mli ilerle hi ilgilenmez de bu incir ekirdeini doldurmaz bir olayla bir yl, iki yl ura Dn yapabilseydi, bu evlenmede hi olmazsa iki gn kyly oyalayabilirdi. Bu iki gnde de aya gidenler, belki de onlarla birlikte Adil Efendi gelirdi. Ama, evlenirken, btn kylye bir ziyafet ekmek, hi de yabana atlr cinsten bir i deildir. Kr Ismaili evine ard. aknlndan, ne yaptn bilmiyordu. Halbuki Kr smailin yan Amaaan, bu kt gnlerde. Kusuruma kalma ismail Aa, dedi. Seni ayama ardm. Olacak deil ama, gnler kt. zun szn ksas, Allann emriyle, Peygamberin kavliyle kzn istiyorum. nc karm olarak yapacak. imdi bizim byk avratla Zala233 da nikahmz kyacak. Ne diyorsun bu ie? Kr smail: Allahn emri, Peygamberin kavliyse bastne. Ama bu kz ben byttm. Bunca yl yedirdim i itler aldm ona. Bunun iin bana birka kuru balk vermeyecek misin? diye boynunu bkt. Muhtar: Kzn kzolan kz deil ki... Ben de biliyorum, sen de biliyorsun, cmle alem de biliyor. B kim ahi? Allaha dua et ki stesine ben senden para istemiyorum, diye sitemli sylendi . Kr ismail almayacak diye korktu: Allann emriyse bam stne. Peygamberin kavliyse bam stne. Bir kzsa, senin ayaklarna rim, dedi. Gnder de dnrclerini, alsn getirsinler

kz. Muhtar, Kr smailin bu yumaklma sevindi: Bak, dedi, smail Aa, senin de erefin var. Millet anana avradna smesin diye, kzyn ana buzal bir inek veriyorum. Bir de be yz lira para vermi oluyorum. nei baharda bana ri vereceksin. Yani satm olacaksn. Bylelikle durumu kurtarrz. Bir koskoca Muhtar da me ccanen bir kz alm olmaz. Kr smail: Saol, saol Muhtarmz, kymzn can daman! diye ellerine sarld. Kz hemen alp gelsi Muhtar: Bir de senin kzm iin, senin erefin iin kylye yarn sabah bir byk ziyafet ekeceim. itiyle atyla btn kye bir ziyafet ekeceim. Drt kei keseceim, on kazan bulgur a yapt m? Senin kzn dnlden daha dnle evlenecek. yi mi? 234 saol, iyi, dedi. yi. Babamz... O gece Muhtar, iki karsnn stne nc syle gerde l Akt. Btn kyl hemen o gn olay duydu. Ama kimse tnmad bile. Olaan sayd geti. Herkes Kr uhtarn ilgisini biliyordu. Kz syletip syletip aka gelerek titrediini, sonra da bir gn ice coarak kz kucana alp, kanlarnn nnde yatana gtrdn herkes biliyordu. Sabah erkenden keiler kesildi, ocaklar yand, kazanlar vuruldu ocaklara. Yemekler p iti. Ziyafete btn kyl davetliydi. Herkes tkabasa yemek yedi. Yemekte, herkes Tabaolu nun soyu stne konutu. Bu ziyafet gzleri Tabaolundan baka yne evirecei yerine, daha anlar Tabaou stne itti. Bu ziyafet olmasa, hi bir zaman btn kyl byle bir araya g Tabaolunu konuamazd. Muhtar deli oluyordu. Bu da skmemiti. Skmedii yle dursun, tam aksi olmu, Tabaolunun ya srmt. Bu Tabaolundan artk kurtulu yok. Bu gidile nce bu ky, sonra da tekmil Toros kylkle geirecek. Kyl onun bir dediini iki etmeyecek. Karatopak-l Hocadan da beter olacak. Mu rtaza gibi sapkn, aklsz, saf deil ki iki candarmann nne katp tmarhaneye gn-deresin. giderse, yaknda Tabaoluna deil Muhtar, iki candarma, tm Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti b okunamaz. Klna bile deemezler. O zaman ite ldn gndr Muhtar Sefer Efendi! Muhtarlk n kkn grrsn de muhtarl gremezsin. Bir de tatlca cann kurtaramazsn. Tabaolu, Muhtarn katli vaciptir, varn aresine bakn desin. Yeter ki byle bir sz azndan ks 235 ederler, toz! Taba soyu stne hikayeler ktka, bydke Seferin korkusu da bu gelimeyle birlikte b r tek yolu vard, o da Adil hemen imdi kye gelmeliydi. Bakaca, kurtuluun hi bir mmkn kalmamt. Muhtar gene de umutsuz gayretlerini srdrp gtryordu. Adamlarna, akrabalarna btn bu h rin uydurma olduunu sylettirmek istiyordu. Adamlar onun yannda amenna bu hikayeler uydurmadr, diyorlar, kyn iine knca da onun telana, korkusuna glyorlard. Kylye, itirmi, bize byle byle syledi, diyorlard. Bunu haber alan Muhtar da fkeden kplere bin r: Ahde sadk, ahde sadk bir halis dost kalmam. Herkes Tabaa alyor. Alak kyl, namus yapn bakakm, ne geecek elinize?' Sizi soysun soana evirsin de, grn bakalm, diyor, ky r, nne gelene: Yahu bu yalan ne yalan, byle yalan grlm m? Koskoca Lokman Hekim nasl Tabam dedesi o edesi olur da nasl Erciyesin ieinin yanma varrm? Siz aklnz m kardnz? Tabaol . Gence yalya, olua ocua, nne kim gelirse, onu tutuyor, konuuyor, konuuyor. Kyller, onun bu telann sebebini anlyorlar, iten ie buna seviniyorlar, ona, onun bitip nmeyen szlerine hi karlk vermeden, boyun krp ondan uzaklayorlar. Aliyi aryordu. Meryemcenin olu, can dman Aliyi. Sabahtan bu yana kere evine gitmi bu amt. En sonunda Aliyi kyn ortasnda yakalad: Bu ne itir Ali? dedi. Duydun mu neler oluyor? 236 Yoook, dedi. Duymadm. Neler oluyor ki? Aman Ali aklm m yitirdin sen? Kyn stne bi niyor ki, felaket derim sana. Millet Taba ermi yapyor. Duymadn m Koca Lokman Hekim, Ta -n dedesiymi. Daha neler de neler. Btn bunlar Tabaolu kendisi kartyor, kye adaml Kyn stne, btn Toros lkesinin stne Karatopakl Hocadan da beter olacak. Karatopakl H azsa bizim gibi insand. Baksana Tabah soyunda kimler varm? Lokman Hekim! Yaknda bu s

oya iki peygamber de bulmazlarsa aarm. Bundan sonra da bu aklsz Taba Memedin sonu y ishane, ya tmarhane. Bunu hep beni yoketmek iin yapyor. Ona syle ki, deil ermi, peygam ber de olsa, ben mahvolmadan onu mahvederim, ben rmeden onu ldrrm. Bir de sana syleyim yi Ali, benim yerime bu kye sen Muhtarsn. Benim yam gelip geti bile. urada be on yl . Sen ki ok gensin, Muhtarl sana vereceim. Bu sana erkek sz. stersen Kurana da el ba yemin ederim, ite bu sebepten, bu Tabaolu, senin nne bir engeldir. Seni Muhtar yapma z. Bunun nne gemez, bu ii daha yol yaknken bitirmek, kyly uyarmak, bizim vatani, yks ilumum devlerimiz arasndadr. Ve de tam byledir. Hkmet byle bir adamn bizim kyd nca ky topa tutar. yle deil mi? Aliyi sol omuzundan tuttu, gzlerinin iine gzlerini dikti: Syle, dedi. Sen akll bir adamsn. Syle, Lokman Hekim Taban byk atas m? Bunu ner sylemi, hangi kitap yazyor? Sylesene. Syle, sen akll adamsn. Ali: Bilmem ki... 237 mkl Taban nasl Taba dedesi olur? Sen buna inanyor musun? Bilmem ki... Yahu, lmn ilacn bulan o ulu kii byle bir aya yaln kiinin atas olabilir mi? Bil Yahu Lokman Hekimin kars var myd ki, bu Ta-baolu gibi rezil, ekmeksiz, utanmaz bir to u olsun. Ali kzd: Belki vard, dedi. Sen ne biliyorsun? Hangi defterde yazyor olmad? imdi Ali, bana bak. Akln bana al, elini yce vicdanna koy, u bizim fkara Tabaolu n torunu olabilir mi? Ali tok bir sesle: Belli olmaz, dedi. Belki olabilir. Aba altnda er yatar derler. Kimde ne olduu bilinme z ki. Muhtar tuttuu omuzu teye itti. Hepiniz bir kumpanya olmusunuz. Hem de eyh Said isyan hazrlyorsunuz hkmete kar. Siz onu ermi yapn, milletin bana bela olsun, ben e de ona yapacam bilirim. Ali sakin sakin: Elinden geleni ardna koyma, dedi, Muhtar Sefer Efendi. Oradan uzaklat. Muhtar arkas n: Sizin inat, deli soyunuz batsm, dedi. nat Meryemcenin yaban soyu. Grrsnz banza Hi bir umut yoktu, Adilden baka. Bir gelse Adil, onlarn ermii bir anda toz olurdu. Yeti Adil, yeti babam. Mahvoluyorum. Sen de bir238 ecek. Yeti aslanm. Kul olaym yeti! Bu ie, Taban ermilii patlak vermeden, bir are bulmal'. Yoksa nne geilemez. Taba a bi kurnaz, yiit, mert cesur, hem de gzn daldan budaktan saknmayacak kadar cesur bir k iidir. Arkasnda tm Xoros lkesinin kylsn kendisine tapar grnce, yapmayaca yoktur. uhtarna, deil Adil gibi bir kasaba tccarna, koskoca Trkiye Cumhuriyeti Hkmetine kafa t tar. Kafa tutar da teye bile geer. Bu Taba teki ermilere benzemez. Ba skrsa tfe em ermi, hem ekiya... Vay anam vay! u dalarda deil Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti, koskoca Amerikan Devleti atom bombasyla gelse gene yakalayamazlar onu. Torosta bir tek c anl kalncaya kadar onu korurlar, ele vermezler. Gzn a Adil, gzn a ey Hkmet, bu gelen Tabaolumdur ki, arkasnda vilayeti, drt var. lkesi de gittike byyor. Baa kamazsn bununla... Patlad patlayacak. Bundan sonra arda bize yaamak haram, arkada. Tatlca canmz ki bugne dek bir iyice koruduk, bundan so nra alc kurtlara pay olacak. Hi baka aresi yok. Bu kylnn gzn ondan ekmeli. Kyn bana yle byk bir i amal lan unutmal. imdi zelzele olmal, tm evler yklmal. Bir hafta, hi olmazsa bir hafta ky ine gelip de Taba dnemez. Ama ondan sonra daha bir gle, ayrlmamasya sarlr Tabaa Bir ekiya etesi olmal, bir gece ky bastrp, tm kylnn ayaklarn, ayak parmaklarnn abankini daha ok yaktrmal. O zaman gene bir hafta kazanabilir insan. Ama sonra? i bu k rteye gelince, Taba da kyly bylesine krkleyince Taba bu 239 gece Tabam bir aresine bakmal ve de Tabaolu it-iaf edilmeli. Kurtulmann bakaca hi yok. Delice Bekire hemen bekiyi gnderdi. Bu kyde elinden i gelir, byle can pazar oyunu olan ilerde gvenebilecei baka kimsesi yoktu. Bir de has adam Ali mer vard. mer yiit ocu , her ii azna yzne bulatrrd. u Delice Bekir hele bir gelsin bakalm. O ne diyecek b Byk bir mkl hal karsndayz, Bekir karde. Tavan yamac geti geecek. Bir geerse, dn. Hi bir faydas olmaz. Delice Bekir:

Olmaz karde, dedi. Hi olmaz. Hem de tavan yamac geti geecek. Bana bir bela geliyor r yaratn basma byle bir bela gelemez. Sefer ald, iini ekerek, ackl bir sesle: Gelemez ki gelemez, dedi. imdi yarn deil patlak verip resmiyete dklnce, korkusundan hi kimse onun klma bile dokunamaz. Dokunm ak ne demek ola ki, kimse yanna bile varamaz. Sen bile, ben bile, onun zibidi Taba olduunu bildiimiz halde adm besmelesiz azmza alamayz. Tavan yamac gemeden bu gece T etmeliyiz. Bu gece Taba teki dnyay mutlak boylamal. O boylamazsa arkada, biz boyla-dk mektir. Ne diyorsun? Bir yolunu bulabilecek miyiz? ikimiz bu ii yapabilir miyiz? Silahn dolu, sen muhkem misin? Delice Bekir sapsar kesildi. Dudaklar titremee balad. Muhtar bunu grd, alayl alayl: Ne o? dedi. Ne o, arkadam, skmad m? Benzin, l ben i bir anda. Ne o arkadam? Yoksa korkuyor musun Tabatan? 240 Korkuyorum, dedi, lgn. Muhtar kzd: Nesinden korkuyorsun, o itin? diye bard. Delice Bekir: Ya sahiden Lokman Hekim soyundan geliyorsa, ya sahiden ermi falansa, onun Allah biz i iflah eder mi? Ona kurun skacakken, adamn eli kolu kurursa ya! Adamn eli kolu tutm azsa ya... Muhtar: Allah topunuzun belasn versin, avrat yrekliler, diye bard. Bu olan cmle ktlkler Hncn alamad: Tuuu sana, tu sana, tuuu sana, diye kere yzne tkrd. Haydi git evine, gir orospu ka na. Bu gece benim, bu adam itlaf etmem vaciptir ve de boynuma bortur. Azndan tek sz ka sa, seni de itlaf ederim. Ben onu itlaf etmezsem gn sonra Taba beni itlaf eder. Hayd i, haydi, haydi kalk evine. Yreksiz deyyuslar! Delice Bekir boynunu bkt: Korkuyorum ama, istersen gene de seninlen gelirim, i resmiyete dklr de Taba kyn ermi sa, ikimizi de ldrr. Muhtar Delice Bekirin elini tuttu: Sen hi korkar msn? Sen benim can bir kardam-sn, dedi. Delice Bekir, gene korkuyla: Hani dedim ki, bu Tabaolu... Belli olmaz ki insanolu... Kimde ne olduunu kim bilir? Ha ni dedim ki, ermi mermi olur da, onun vebali kkmz kurutur. Korkum oydu. Mademki o biz i nasl olsa ldrecek. Ne 241 f/A Defol git buradan. Defol da orospu karyn koynuna git! Ben de seni adam gibi bir ada m saydm da... Defol, gzm grmesin seni! Tabaolundan, o mendebur rezilden Allah hi ermi ar m? O eytandan hi ermi olur mu? Be Allahn aklsz kulu. Basbas baryordu. Muhtarn da iinde, bir trl yze karmak istemedii bir korkusu vard. Murtazay tmarhane ndarma, stanbuldan dnerken Glek boaznn stnde bir kazada lmt. Btn millet de onun ii zulme yormutu. Tabatan ermi olmaz, olamaz! eytan ne kadar peygamber olursa, o da o kadar ermi olur. y e deil mi? Sen Taban hi namaz kldn grdn m? Grmedim ama, bu ermiler namazlarm gizli klarlarm. Ne yaparsa yapsn, Taba ermi olamaz, olamaz, olamaz arkada, olamaz! Kendini inandrmaa alyordu. Delice Bekir: Sen karyorsun onun ermiliini. Kim ona ermi der ki? Atas Lokman olann hepsi ermi mi Nereden karyorsun ermii? Nereden mi karyorum? dedi Muhtar. Biraz da kendi kendine syledi. Sahiden nerden kary Ortada fol yoktu yumurta yoktu. Sahiden nereden karyordu bunu? Ve de bu tela, korkus u neydi? Sen Tabaa ermi dediklerini hi duymadn deil mi? Bir mucizat gsteriyor muymu? Byle bi ana alnd m? Ona ermi gzyle bakyorlar m?

Hi duymadm. Kulama alnmad. O gzle de hi bakmyorlar. Yalnz ondan ok korkuyorlar. 242 ite bu kt, dedi. Korkmak kt. Oraya doru gidiyor i ya, iyi biliyorum ya, hele bir g kleyelim; Elimizi kana bulamayalm. Yalnz, sen bu gece yanna bizim Ali meri de al, k ky dna, kyn stne doru on, on be kurun salla. Kimseye grnme. Delice Bekir sevinerek: Olur, dedi. Bu kyn stne sabaha kadar tetik akarm. Delice Bekir gittikten sonra, gene Muhtar bir korku, bir dncedir ald. Ya yarn hemencec ik yaylrsa... Bu ii Taba yapyorsa, tez elden bir mucizat karr. Yok, kendisi yaymyorsa... mkan yok i yayyor, nce kyly lanetleme, sonra Vurgun Ahmedin huzurunda topra pmesi... Bunlar he urulu dzen. Tilki Tabam dzeni. Sonra Taban k mucizesi. Kim uydurdu bunu? Kim uydur baka? Sonra Lokman Hekim ii. Yama yok, bu kadar da yutulmaz. Eek olan eek gene yutmaz . Dur bakalm, insan gider de Tabaoluyla konuursa, bu plan o mu eviriyor, yoksa kyl m or, anlayamaz m? Allah bilir ya, belki de kyl uyduruyordun fkara Taban haberi bile yoktur. Uydururlar, uydururlar bu domuzlar. Balan dara gelince neler uydurmazlar ki... Peygamberi bil e mezarndan kaldrp Yalak kyne getirirler. Uydururlar da u fkara Taban ban nara y yapp da fkaray perperian eylerler. Eer byle yapyorlarsa, i kolay. Kurtulu kolay. Ama apyorsa, o zaman tehlike byk. Hemen ayaa kalkt. Acaba Taba kendisine kap243 yi aar myd'.' nee or gece m v onun evine gittiini grmesin de... Taba yiit adamdr. Ne olursa olsun, evine kim gelirse gelsin, ona kapy amamazlk etmez. Yatsya doru evinden kt. Tabam evine geldi. Kapda boazn temizledi, sesine sevgi, sa u: Memet karda, a kapy. Ben Muhtar Sefer. Seni grmee, seninle bir iki ift sz etmee gel i. Allah Allah, neydi bu basma gelenler? Heyecandan tkanyor, eli aya kesiliyordu. Yrei de kt kt gsn douyordu. Tabaolu: Buyur Sefer Aa,s diyerek kapy at. Ho geldin, safalar getirdin. Glmsyordu. Gzleri rak vard. Bu gece vakti, bu adamn derdi neydi? Sefer ocan basma oturur oturmaz balad: uydun mu olan biteni? dedi. Bu kyl senin bana bir i aacak. Arkada, ben sana dma . Allahm hi bir yaratna ve de hi bir Mslmana dman olamam. Kylm demek, z bir karda en de bana akraba olursun. Bugn ol sebepten ben sana geldim. Baktm ki durumun tehl ikede, baktm ki gme gidiyorsun, baktm, ki bu kyl senin basma byk felaketler aacak. Va dedim, yardm elimi Memet kar-dama uzataym, onu bu felaketten kurtaraym, dedim. Vic danm szlad da, kendimi tutamadm. Dedim ki, kendi kendime, bir adam mahvoluyor, Sefer , bir ocak snyor, arkada, yeti imdadna Taban. O seni dman sayarsa da, daha yenice k basma getirdi, yuvarlanmadan tut elinden, kurtar onu, dedim. te byle dedim de s ana geldim. Taba akn, kukulu, merakl: Ho geldin, saf alar getirdin. Sao karda. Bilmez miyim s 244 du. Taba saf saf: Yok, dedi. Ne var ki? Gene bir bela m geliyor kyn bana? Muhtar: Bela ki, ne bela! Ne bela ki bela. Hem kyn, hem benim, en by de senin bana. Sahi hi en haberin yok mu? Taba: Vallahi yok, dedi. Ne ola ki? Avularnda ifte gller biten, ba ta olup da avularndaki gller deince gene ba ba Taba deil mi? Eskiden sylerlerdi byle bir masal, dedi Taba glerek. imdi neden karyorlar acep? Bundan haberin yok muydu? Vallahi billahi yok.

Baka bir ey daha var. u nl doktorlar piri Lokman Hekim var ya, senin byk deden olurmu ky alkalanyor. Haberin yok mu? Yoook, bunu nereden uyduruyorlar? Bu bir iyicene uyduruk. Muhtar Sefer onun ellerini tuttu, gzlerini gzlerinin iine dikti: Gerekten haberin yok mu bu olan bitenden? Lokman Hekimden, Tabatan, teki olan bitende n? Btn bunlarn, ve de sonunun neye varacandan? diye sordu. Tabaolu: Yok, dedi. Ama ne var bunlarda? Ben yle byk bir felaket grmyorum. Kyldr, ha syles lesinler. Ne olurmu ki... Her gn bir ayak stnde bin yalan uydururlar. 245 bir Den goremcu. v aj domuz kyls, diye geirdi iinden. Sen ne beter kylymsn! imdi karda, ben sana bu ii anlatrsam, korkudan dudan uuklar da, bu kyl seni nereye e yapmak istiyor anlaynca bu kylye lanetler yadrrsn. Bundan sonra sen benim z bir kar Bu kyn en soylu adamsn. Bak, benim yam geldi geiyor. Be on yl sonra benim yerime Mu sen olacaksm. Ben elimi sana vereceim. Sana sz veriyorum, bu yl pamuk tarlalarn sen b ulacaksn. Sen arayacaksn. Delice Bekir deil, sen arayacaksn. Hem de komisyonunu sen alacaksn. Ve de bu komisyondan bir kuru bile istersem, benim gzme dizime dursun. Tabao : Ben, dedi, hi bir ey istemem. Yeter ki kyl bir daha bu hale germesin. Muhtar sesini y tti: Ve de kylmz, u benim kara canm saiken, hi bir zaman bir daha bu hale gelmeyecek. uku en ok pamuk veren tarlalar bizim iin olacak. Bu kyl zengin olacak. Bir daha bu kyl Mi alayn olunun iftliine adm atmayacak. Sana ve kylme ve de namus sz veriyorum. imdi g senin bandaki byk felakete. Yzne ackl bir hal verdi. Gz ukurlarna iki damla ya i l sesiyle: Karda, dedi, senin iin ok kt ve kurtuluun az. Elinden gelen gayreti gst yandn gnn resmidir. Bunun nne yalnz sen geebilirsin. Ben elimden geleni yaptm, Lokm m Araptr, hi bir zaman bizim Taban atas olamaz, dedim. nanmadlar. Yzme gldler. Bu Bu kyl seni Murtaza gibi yapmak istiyor. Bu hazrlk da onun hazrl. imdiden nne g 246 i gamoer gelse o tule nne geemez. Hkmetin, Adilin de "* *'' gz stmzde. Tarikat kuruyorlar diye, bizi hapse, Mehdi olmu diye de seni tmarhan yollarlar. Kymzn gl ad da ktye kar. Bir dn, bu iin sonunu bir dn, kardam nu ne felaket, lmden beter. Taba, yz sapsar olmu: Bir eyler sezinliyordum, dedi, sezinliyordum ama, iin bu kadar ilerlediini, buraya kad ar vardn bilmiyordum. Byleyse kt. Ne yapmalym, bilmem ki... Git yleyse. Ortala k syle. Benim soyumda ulu, ermi yok de. Taba: nanmazlar, dedi iini ekerek. Baka bir yolunu bulmal. Muhtar: Akll, kurnaz adamn hali baka, dedi. Sonunu hemen grdn. Yaklaan byk felaketi grd den iyi bilirsin. Btn ermiler ktlklarda, salgnlarda, harplerde kar. Bizimkiler Sarka p ederken bu dalarda her gn bir Mehdi kyordu ortaya. Sen bilmezsin, sen o gnlere erime in ama, duydun. gnlerde her kyn iki Mehdisi vard. Kyl Allaha deil, onlara sarlm, onlara balamt. Harp bitti, Yunan harbi de sona erdi. Ondan sonra da btn Mehdiler unutu lup .gittiler. Kendilerine o gnlerde taplan Mehdiler sonradan kylnn yzlerine bakmadn kahrlarndan ldler. Geriye kalan da kap baka diyarlara gittiler. Bir ksm da adam l hdi de bana elli kiiyi toplayp ba kaldrd, hkmet de yakalayp hepsini ast. Bak, sana aba karda, bu gnler kyn skntl, lm kalm gnleri. Sana tutunacak dal diye sarlyo ler 247 ta yukardan ayaklarnn dibine, amurun iine atarar. r>a-na baksana, bu domuzlar hi namaz klarlar m? Baksana bu gnlere! Cemaat olup, imamsz namaz klyorlar. Yarn skntdan kur urtulmaz Allah kke Dakur-dundan baka aklna getiren kalr m? Adil gelince, korkular s er. Sen de ortada, eer tmarhaneye, hapisaneye gitmemisen, dmdzlak kalrsn. Arkandan da rmie, evliyaya bak, diye glerler. Ben sana kym iin, kendim iin, senin iin sylyorum. nne ge. Taba, byk bir dncenin arl altnda: Btn bu dediklerin doru, dedi ii yreine, kafasna koymusa nne geemezsin. Bir are?

Karlkl dnceye daldlar. Uzun bir sre sonra Sefer ban kaldrd, ocaktaki gzleri dikti: Bir tek are var, o da sen hemen bu geceden tezi yok, bu ky brakp ukurovaya gideceksin, edi. Ben baka bir yol gremiyorum. Taba gld: O zaman daha kt olur, dedi. te o zaman gr ermii... O zaman Isa gibi ge umadm k Gene sustular. Taba dnyordu ki bu Sefer neden bu kadar korkuyor? Bunun bir sebebi olac k. Sebebi de, ben ermi olunca ona ktlk edeceimi sanyor. Buna da iten ie seviniyor, g Ama o lr de beni ermi yaptrmaz bu kyde. Bama trl iler aar. Her bir tehdidini sav akalm, sonu neye varacak? Sefer de dnyordu ki safla vuruyor kpolu-su. Her ey onun bann altndan kyor. B yldr btn hnerlerini gsterdi. Bu da son hneri. Dur bakalm, sonu neye varacak? Bylece, gzlerini ocakta yanan atee dikmi, Ta248 broeu iiMiuncr. i ajtnarnaan, evin arkasndan iki tfek patlad. Sonra ate srd gitt Muhtar: Basldk, ky bastlar! diye ayaa frlad. Sende bir tfek, kurun yok mu? Git getir. He Tabaolu: Bende tfek, kurun ne gezer, dedi. Ben eve gideyim, eve gideyim. Onlara kar koyaym. Yoksa gelip hepimizi boazlarlar. Frlad. Muhtarla Delice Bekir arasndaki arpma, bu gece-bir satten fazla srd. Kyl ne olup bitt n farknda-deildi. Bu haldeki bir ky ekiyalar gelip de basyorlard? Borcunu verememi bi .. Evinin penceresinden karanla, nereye olursa olsun ate ediyordu. Ama bu iten hi bir ol umlu sonu beklemiyordu. Kyl, bu geceki baskndan bir iki saat yle bir sz edecek, sonra ene Tabaoluna geecekti. Skt kurunlar boa gidiyordu. Bu geceki i botu. Kyly Ta mli, ok nemli bir olay gemeliydi kyde. Ama nasl bir olay gemeliydi? Birden buldum diye , ayaa frlad, elindeki tfei yere att. Tabam evine doru kotu. Sefer kurun skmaktan vazgeince, Delice Bekirle-mer de kestiler. Tabaolunun alan kapsna bir sevin boran gibi giren Sefer: Ky kim basyorsa, dedi, ite grdn, yarm saatte sesini soluunu kestim, ite gznle g rdam. Gznle grdn ki ben kylm iin can 249 duran Taba, vard byK Dr coKumuKia Kucaxiacu-Buldum, dedi, buldum, Memet kardam! ice buldum. Seni de kendimi de, gzel kylm de bu beladan kurtar dun. Ve de bir iyice kurtardm, canm. Bundan sonra seni kimse ermi yapamaz. steseler de yapamazlar. Ve de l seler de yapamazlar. Ooh, kurtulduk. Cokunluktan tkanyordu. Taba brakt. Hele bir ot , kendimi toparlayaym. Kendime geleyim. Bulur bulmaz koarak geldim. Az daha yklp lecek tim. Bunu bulduumdan dolay ylesine burcum buland. Daha soluunu toparlayamam, derin derin soluk alyordu. Tabaolu: Saol Sefer karda, dedi. Senin kylmz, beni dndn bilirim. Bu szlerdeki alay Sefer sezdi ama aldrmad. Ta-baa, aray soutmadan, sordu: Bir insan ne yapmal ki, ne ktlk etmeli ki bu dnyada ermilik mertebesine kamasn? Gzlerinde kurnaz, tongaya bastrmlarn zalim parlts vard. Taba karlk verdi. Seferin sz nereye getireceini hemen anlamt: Ne ktlk yaparsa yapsn, bir insann yapt ktlkler Allah indinde balanr. te o i ine, yapt iyiliklerden dolay ykselebilir. Bir Arap... dedi, sz Sefer ald: Bunda ok dorusun, dedi. Yerden ge kadar hakkn var. imdi ben seni dnyorum. Bir k u kyl yakan braka... Bir adam hrszlk yaparsa, bir adam rza geerse, bir adam ehli hay la, ya da vahi hayvanatla cima ederse, bir adam katil olursa, 250 Taba: Belli olmaz, diye souka karlk verdi. Sefer atelendi: Nasl belli olmaz? Seni bir eekle cima ederken ya-kalasalar, kyden de on kii seni eein de grse bylece, seni ermi mertebesine kartrlar m? Hi belli olmaz. kartacaklar varsa kartrlar. Sana bir teklifim var. Bu eek, ksrak, i. Genlik zamannn ii. Bu yatan sonra adam da ldre-mezsin. En kolay hrszlk. Ama se pamazsn. Geriye ne kald? Irza gemek, ite bunu yapabilirsin. Yapabilirsin ne demek, b ir houna gider ki... Gld. Senin bu yann kyde bilmeyen var m? Bu kyde, pamuk tarlala

lamadn kz var m? ite tam bu srada seni cima halinde bir kadnla ky ynetim kuruluyla e baskn ederekten, kylnn gz nnde yakalarsak, senin ne ermiliin kalr o zaman, ne bi bu yzden, sen de, ben de, kyl de kurtulur. Sen de hi olmazsa bir gzelce gn yaam olu Ve de kadn hazr. Gzeller gzeli, Delice Bekir kardamzm avrad. Delice Bekir zaten kad bir iini biliyor. Sana da bu yzden hi bir vakit dman olmaz. Bu ii yapmadan nce, Delic Bekire yle bir tlatrm. O konutuka Tabaolu sararyor, fkeden eli aya titriyordu. Birden patlad: Sende hi utanma yok mu, Sefer? dedi. Sende hi onur yok mu? Sen hi insan deil misin? in an olmadn bilirdim ama, bu kadar alak, aalk bir kii olduunu bilmezdim. Utanmasan h tanmasan katil ol, utanmasan git eekle, kpekle, ksrakla, dadaki domuzla cima et, diy eceksin. Dedin ya.. Bana bak Sefer. Seni bir tela alm. Neden korktuunu iyi biliyorum . Ben lsem 251 l beni ermi eg, yg jp yzden de bama ne gelirse gelsin. Bama sen, ne geti-rirsen getir. Ben senin neden kork tuunu biliyorum. Hi cann skma, kyl benim gibi bir adam ermi yapmaz. O az var, dili lar arar ki istedii yne eksin, ona istediini yaptrsn. Ermi dediin azck divane, saf Kyl bana ermi derse, beni ermiliime inand-rabilir mi? Kyl bunu bilmez mi? Kyl imdi e Dakurduna, desin ki bu gece senin eviyin nnde yanan bir top k grdk, sen erdin desi men erdiine inanr o fkara da. Sen hi zlme ve de hi korkma ve de bana byle pis iler t etme. Aramz bozulmasn. Sefer bakt ki Taba ok fkelendi, hi bir teklifini de kabul et ek: Ama, dedi, bana gelecekten, ipten kimse seni kurtaramaz. Taba: Kurtaramasn. Sefer: Kyl senin gibisini ermi yapmaz ya, btn o masallar kylnn diline sen veriyorsun. Gece rna ezberletip, gndz kyn iine yneltiyorsun. Taba: / Yalan! diye bard. Sefer: Ben doru olduunu biliyorum, dedi, ayaa kalkt. Kendi den alamaz. Kendi den alamaz nden, boynunu ipten kurtaramayacaksn. Kendi den... Taba ayaa kalkt. Neredeyse Seferin yakasna yapp, onu sarsacak, yakasn yrtp tokatl Sefer evindeydi. Bu yzden fkesini tuttu. Bir can deil mi unun ba sonu? Hepsi bir can. 252 cein? Sefer: ii buraya kadar getirip dayadiysan, yal ipi gze aldysan, hi bir diyeceim olamaz. Ve d lnn bana karyn, ocuklaryn, ve de benim bama gelecekleri dnp hepsini gze aldy u bozkrn tesine. Anamzn babamzn, sevdiklerimizin mezarlar buralarda kalr, kalr da u , yerle bir olur gider. Bunlarn hepsini gze aldysan bir diyeceim yok. Tabaolu: Aldm, dedi. fkesinden kuduruyordu. Sefer onun fkesinin farkndayd. Gittike de bydn gryordu. Bir ara bakt ki artk Ta kendini dar zor att. 253 fi 27 Grelim doan gn neyler, neylerse gzel eyler. Gece sklan kurunlarn bir tepkisi olacak m Sabah erkenden Sefer kyn iine adamlarn yollamt. Zalaca Karya da bir gzelce d grd kyn iine salvermiti. Bu d Tabaolu aleyhindeydi ve irkindi. Zalaca Kar alm a emee dili varmamt. Hi bir zaman da hi kimseye bu d sylemeyecekti. Amaaan, bu Sefer iim adam! Zalaca byle bir d grmemiti ki... Byle bir d gerekten de grse, kimseye s ten bile utanyor, Sefere kzyordu. Seferin adamlar da az buz deildi. Kyn iine girmiler, Taba aleyhine duyulmadk szler ikayeler uyduruyorlard. Taba hrszlk m yapmamt, yetimlerin hakkn m yememi, en ik a m gememiti! Taba genliinde yalnz be yalnz hayvanat vahiyeyle ve hayvanat ehliye

erdi. Karatopakl Hoca olmasa, onun bu iten kur254 kaptrm, gece gndz onun ardnca gidermi. Karatopakl Hoca dua etmi de, Tabal bu pis sn kurtarp insan soyuyla cima etmee balam. O za-man da sekiz yanda kzlara musallat nalar babalar taciz eyleyerekten korku iinde yaatm. Ve de olan ocuklarna tasallut et Byle bir adamn soyunda ermi olabilir mi? Byle bir adamn dedesi olabilir mi Lokman Heki m? Byle bir adam insan iinde yaamaa layk deilken, nasl olur da... Vurgun Ahmedin varp nnde yeri pmesi de baka trl aklanyordu. Vurgun her eve gitmi, kusurlarm herkesin yzlerine vurmu. Tabaa gelince, onun nnde to demekmi bu? u demekmi ki, bu dnyada herkesin kusuru var. Herkesin kusuru yzne vurulab ilir ama, seninki vurulamaz. O kadar ok kusurun var ki seninr eeey Tabaolu, sen sorg usuz sualsiz Cehennemliksin. Onun iin bu dnyada yalnz be yalnz senin nnde toprak plr dan baka senin iin bu dnyada hi bir ey yaplamaz. Sen o dnyada yle bir hale deceksin keceksin ki, insan soyu adma, bu dnyada senin nnde topra pmekten baka bir ey yaplama Seferin retip kyn iine sald adamlar her evde, her toplantda, her insana bu minval olup akyorlard. Konuuyorlar, dilleri iinceye, azlarnda tkrkleri kuruyuncaya kadar rd. Btn bu konumalar, uyduruklar kylnn bir kulandan girip, bir kulandan kyordu. ksi bir etki yaratyordu Grelim, doan gn neyler, neylerse gzel eyler. Sefer bu doan gne gveniyordu. Azck bir kalm255 ileyip gtrd hikayeler... Sonra dn gece sklan kur-unlarn hi mi bir etkisi olmayacak Taban dn geceki davran onun yreine haner gibi saplanmt. Artk bu sefer sava ba sava tekilerin hi birisine benzemiyordu. Bu bir meydan muharebesiydi. iki yandan b irisi tekini imha edecekti. Bu gnler lm kalm gnleriydi. Allah ya ona, ya ona verecekti . Bu gnler kelle oyunu gnleriydi. Ve Taba imdilik gvenli admlarla zafere yaklayordu. aktan yle bir bakarsan, imdilik, u anlk zafer onundu. Aaah Adil, yeti kulun klen olaym. Yeti ki, Taban bu oyunu da sfra dsn. Bugn yet etimezsen... Biliyorum banda ok byk bir hal var. Yoksa beni krar miydin, bir szm ik miydin? Bilmez miyim seni! Can bir kardam, yoldam de-_il misin? Ah, bugn gelebsen. Ky Ynetim Kuruluna da ne oluyordu? Gideli ka gn oluyordu? Ne ileri kabilirdi? Niin ge zlerdi? Dn .geceki boran yollar iyice tkam myd? Teke dann bulutlar yol mu vermezl n umudu kestik. Bari Ynetim Kurulu gelse. Her eyi brakp, kasabaya gitmek, Adilin ayana kapanmak, her bir eyi, byk meydan muharebesini bir bir sylemek var ama, buras braklma . Tabaolu kyde tek bana bir saat bile braklmaz. Sonra, Adilin banda bir byk hal v n, neylesen gelecei yoktur. Hele dur bekleyelim. Ulaklar, dostlar, canlar, arkadal ar kyn iinden ne haber geti->recekler? nce Ksack Musa geldi. Ksack Musa, Seferin kydeki birinci adamyd, ksz bymt. O b ar. Sonra Muhtara snm, Muhtar da onu 256 i eveuuumiu. joi ue imeceyle, kylye onun iin bir ev "***" yaptrmt. Onun iin varsa da Muhtar, yoksa da Muhtar. Muhtar olmasa, Ksack M saya bu dnyada yaanamaz gibi gelirdi. Sefer: Syle Musam, dedi, dnk kurun sesleri iin, ky basan ekiya iin ne syleniyor kyde? Ksack Musa sekiz yanda bir ocuk gibi kckt. Zayft, derisi kemiine yapm, avurd zaman saryd. Her zaman da telal bir hali vard. Sanki az sonra birisi gelecek, ona ktl erin en byn yapacak. Ate stndeydi. Diyorlar ki, bu ekiya da ne biim ekiyaym? Buldu buldu da borlu ky m buldu soyacak? hmak ekiyaym ki, atesiz ocaktan kz almaa gider? Bundan baka, dn gece sklan kurunla etmediler. Dnk kurunlar, vz gelmi onlara. ini ekti: Bugn de gene herkesin dilindey da Taba soyu, yoksa da Taba soyu. Bir tanesi de dedi ki... Bunu kke Dakurdu dedi. kk di ki, slalesi byle kerametli olann kendisi de bo olamaz. Olmamak gerektir. Orada ne kadar kyl varsa, amenna dorudur, slalesi byle olan bir adam hi bir vakit bo olamaz, iler. Demek byle dediler? te en kts bu. Baka bir ey istemez. lk kvlcm pamuk ynna, emez, dedi. idam fermanmz yazlp durur, ipimiz boynumuza geip durur. Ben adamm biliri dum olas bu kke dedikleri dinsiz, Allahm be vakit namazl, ay orulu kulu, Allahm kulu l, Tabalnm kuludur. Tabal ilk kvlcm kime attracam bilir. Bu adamda derya kadar a r. Ama karsndaki de bo deil. Bunu bylece bilsin o. Musam, yavrum, bu getirdiin havadis iyi. Soyu iin kan baka masallar var m? Olacak. Bu alma, planl

257 bir alma olduundan, ne gu atlmazsa, bu masal oca yanmazsa olmaz, unutulur. Ol I se Tabaolu her gn ortaya yeni birka masal skmak zorundadr. Syle bakalm, bugn de hangi Taban atasym? Ksack Musa: Hangi ermi olduunu bilmem ama, bir dedesi varm ki Taban, hi bylesi dnyaya gelmemi . Sefer: u sizin sylediklerinize, Taban hrszlna, ci-masma, rza gemesine ne diyor kyl? sordu. Ksack Musa gene iini ekti: Ne der bu namussuz kyl, ne diyebilir bu alak insanlar? Aaa ne diyebilirler, Tabaa toz kondurmuyorlar, bu sylenilenlerin hepsi de uydurma, diyo rlar. Bir daha o kapy hi kimseye atrmyorlar. Ky o hale gelmi ki, Taba aleyhine bir bir ey syliyemiyorsun. Sefer: Olan oldu, dedi. Gayr olan oldu. dam fermanmz yazlp durur, daraacmz alanda kurulu Taba, eline frsat geer gemez tm Hdr Kahya soyunu bu kyden srgn eder, perian eder . Ksack Musa, tekiler korkuyla, eder diye ba salladlar. Kurtulu yok. Bu gidile hi bir kurtulu yoktu. kke Dakurdu barut fsna ilk kvlcm atmt. Neredeyse f patlad patlayacak. Ondan reyle Muhtar Seferin ve akrabalarnn ve taraftarlarnn ve bu aklsz kylnn bana gelece Sefer, Taba slalesi stne kartlan btn hika258 ycc uuup yajtr-yorlard ki bu imanszlar, hikaye derim sana! Bu hikayelerin katlin n olduunu bilmese Sefer, nne gelene anlata anlata bitiremezdi. Ksack Musaya: Anlat bakalm, Musam, dedi. Bugn de Taba soyu neler yapm? Sana bir ey soracam, bun Bu hikayeleri kim karyor, ilkin kim yayyor? Ksack Musa: Sen unuttun, dedi. Bana demitin ki, ilk renecein kimse bu hikayeleri karan kimsedir, in. Ben en ok bnunla uratm, bir trl hikayeleri kimin kardn bulamadm. Sanki hikay rn kulana toprak anlatyor, kaya, aa, esen boran, kopan frtna, yaan kar anlatyor. Be u bozkrdan alayp esiyor. Bu hikayeleri kartan o kadar ok altm, bulamadm. Btn d da alsalar bulamazlar. Her eyi bulurlar, bu hikayeleri kimin kardn bulamazlar. Sef Bilirim, bulamazlar, dedi. Trkler de yle. Onlar karanlar da kimse bilmez. Bilinenle es bilir de, bilinmiyenleri kimse bilemez. te bu Taban, u bizim kyden Taban Memet var ya, ite onun dedesi... Dedesinin dedesi u Tabaolu derler, btn soyun erkeklerinin ad da Me-mettir. Sonuna kadar gidersen, bu so yda belki bin tane Memet bulursun. Kazda, derler bir da var, batda, deniz kysnda. Sar Kz ermii orada yatar, ite bu Ka ulu 259 K Varm. VJ 40111011101 uu UUUYUV.U. uu tw^ . __ . ,.. varm. Bir tanesi Kazdamda, bir tanesi de u bizim To-rosta. Torostaki bizim u Taba Meme in dedesi, Ulu Taba Memet... teki de Kazdandaki Sar Kz. O dadan bu daa bu iki can haberleirlermi. Birisi ne yer, ne ier, nasl yatar, nasl kalk r, teki grrm. Sar Kz kularn ermiiymi. Bizim Ulu Taba da geyiklerin. Sar Kz bir yerden bir yere y lerce eit, binlerce renk ku gkyznde ulu bir k iinde bal-krm. O Kazdamda yrrke drt bir yann, yer gk, otlar, aalar, yldzlar kutan gzkmez olurmu. Sar Kz, ad da stnde, sar altn salar bir su gibi omuzlarndan akarak, Kazdamda dola kl gzleri varm ve dudaklar nar iei rengindey-mi. Sar Kz on sekizinde kzolan Bizim Taba da genmi. Yakklym. Kumral, kvrck sakallan gsndeymi. Uzun boylu, g uzluymu. Bir geyiin srtnda o da senin, bu da benim uar- m. Bir gn gelir geyikler ermii arkas ce atal boynuzlu geyikle ukurovann dzne inermi. Onun geyiklerine hi bir insan, hi bir banc yaratk dokuna-mazm. Geyiklerin yuvalarnda yatar, onlarla birlikte yer iermi. ti ii de ne ki, azck geyik sd, yaban bal, bir avu buday, iki damla uymu. Bir gn bir ku gelip, geyikler ermiinin karsna bir kayann stne konmu. Ku o kadar g r renkliymi ki, Cennetten km sanrsn. Ulu Taba bu karsna gelip konmu gzel kutan

Boyuna da iinden geiriyormu, varp u gzel kua dokunmal, tylerini okamal, diyormu. ndan da, ya ku bu okamadan incinirse, diye korkuyor260 tutuyor, gzel kuun tylerini okuyor. Tyleri okarken, bir de bakyor ki, ne grsn, nadnn altnda bir kck altn kutu. Kutuyu ayor ki, iinde bir tutam apak pamuk. Pamuu bir gz atyor ki, orada kvrlm bir tek san sa teli. Ulu Taba bu kuun nereden, ne iin ni anlyor. Kutudan sar sa telini alyor, tel upuzun bir tel, bir zeytin yaprana sarp bo nuna asyor. Sonra uzanp kyamete kadar snmeyecek Krklar ocandan bir kz alp kutuya, pa e koyuyor. Sonra da kutuyu kuun kanadna koyup, onu selametliyor. Krklar ocann kz, Sar amuunu yakmyor. Geyikler ermii Ulu Taba bununla demek istiyor ki, siz bana pamuklar g ibi yumak olduunuzu sylersiniz, biz de size Krklar ocann atei gibi yandmz sylem bizim ateimiz sizin pamuk yumaklndaki aknz yakmaz. Ku varp San Kza kutuyu veriyor. Sar Kz kutuyu anca lal- ebkem kalyor. Diyor ki, bu h zden daha ak, hem bizden daha ermi. Varp biz onun ayana gidelim de eiine yz srelim. Bu anda da geyikler ermii gnl gzyle bakyor ki, Sar Kz tekmil kularn bana toplam yznde kaynayorlar, arkasnda ak bir bulut uunup geliyor. Amann bu bize yakr m ki, d mizi abuk tutmazsak, Sar Kza rezil kepaze olduk demektir. Hem de tekmil yarata... Gey iine atlyor, geyik kayan bir yldz gibi dadan daa atlayarak yola dyor. Kayan bir yld Bir ara Taba Sultan arkasna bakyor ki, ne grsn, arkasnda binlerce geyiklik geyik srl arkasnda yzbinlerce yldz akp gelirler. Geyikler yldza, yldzlar geyiklere karm. B aha bakyor ki arkasna, ne grsn, koca Toros da ta topra, kayas, aacyla, akar sula ekmil yaratk261 Ulu Taba bakyor ki, bir koca aunyay am San Kza karc gidiyor. Byle olmaz, diyor ke . Sar Kzn yreine bir ey gelir, bak der, kendisini bana ermilerin ermii olaraktan gst iin da ta yanma katp da geliyor. Byle dnyor ve Torosa, ya kutsal da, sen burada e gelmene izin vermiyorum, diyor. Ve Toros orada duruyor. O sebeptendir ki Toros un bir ucu gelmi zmire vurmutur. Gkyzndeki kaynaan yldzlara da, gzel yldzlar, siz gkte kaim, diyor. Yldzlar da olduklar gkte kalakalyorlar. O sebeptendir ki, ukurova g eri yldzla delidir. Yldzlar stste kaynap durur. Derken iki sevdal ermi, Antalyada, Yanartata birleiyorlar. O, gece gndz yanan Yanarta, bu byk bulumann kyamete kadar yanan ateidir. Yanartam yand yerde dnya evine giren Kazdama gidiyorlar. Torosa geliyorlar. Kular geyikler Kazdanda kaynayorlar onlar gelin ce, Torosta kaynayorlar. Geyikler ulusu Taba, Sar Kza diyor ki: Sen lrsen senin yatrn Kazdann doruu, ben orosun doruu olacak. Senin yerin kularn aras, benim yerim geyiklerimin aras. Bylece kavli karar ediyorlar. Sar Kz diyor ki: Darlma, gcenme, bizden doacaklar Torosta kalacaklar iin, bu Torosa bir armaan etmem ge ekiyor. Ulu Taba: Hakkmdr, yap! diyor. Soyunun byyecei topraa ne yapsan hakkndr. Sar Kz Kazdandan bir avu toprak alp Toros eteklerine serpiyor: Bu topraa ta ekseler, ta yeersin, meyvesini ver262 Ve ukurova topra byle oluyor. Bir de Kazdandan bir ceviz fidan alyor, getirip Torosun dana, ukurova yoluna dikiyor: Bu aa insan soyu sktka yardmcs, ksz kaldka, olsun. nsanlarn yardmn Ceviz byyor, baz k olup ge ayor. nsanlar, balan dara geldike ondan dilek diliyor larn yardmclar oluyor. Bu, kyamete kadar byle gidecek. ite bu geyikler ulusu, Sar Kzn kocas Ulu Taba bu bizim Memet Taban z atasdr. te bu yzdendir ki, u Toros kylklerince geyik vurmak gnahtr. Neden ki dersen, geyikler ulusu bizdendir de ondan. du. Sefer: Kyller bu hikayeye inandlar m? diye sorMusa: Yok, dedi. Hi kimse inanmad. Bu ermi, dediler, ne Taban dedesi, ne bir ey. Byle bi m ama, ok eskidenmi. stelik de Sar Kzlan evlenmemi. Bu iin yalan urada ki Sar Kz evlenmemi, kzoan kz olaraktan Krklara karmtr.

Sefer: te tam yandk, dedi. lm fermanmz boynumuza aslp durur. Buna inansalard, i re di muhkemleti. Dur durabilirsen Taban nnde. Dur bakalm. Bir ulu sel geliyor ki, hepimi i alp gtrecek. Odada oturanlara, hepiniz kn diye Sefer bir iaret 263 Sefer: Yavrum Ali mer, sen kal, dedi. Sen kal ki sana bir diyeceim var. mer geriye dnd, ocan yanma oturdu. Hep nne bakyordu. Sefer, daha kasabadan gelecek haberi bekliyordu. Adilden umudunu iyice kesmiti ya , gene de bekliyordu. Bu kadar gecikmelerinin bir sebebi olacak, diyordu. Belki Adil onlara, bir iki gn bekleyin de beraber gidelim, demiti. Ky Ynetim Kurulu bir iy i mutu getirecek ama ne zaman? Bugn gelseler, i tamam. Yarma kalrsa, sanmam ki, artk. .. Kafesteki ku umu olacak. Gn kavuuncaya kadar umutla bekledi. Fakat grnrlerde kimsecikler yoktu. Ne gelen vard, ne giden... Grelim doan gn neyler, demiti. Neylerse gzel eyler, demiti. Hi de gzel eylememiti. G , saat be saat, her ey her an ktye gidiyordu... Her an. bu byk sava Taba kazanyordu Akam olur, gn kavuur kavumaz iine bir korku, byk bir lm korkusu dt. Taba geceki sonra, hele bundan sonra onu hi bir zaman ba-lamayacakt. Tatl cancazn alacakt. uk r, daha da ok kadnlar, onlara ktlk eden aalar, hep bir araya gelip para para etmiyor d? Paralanan aadan ortada en kk bir para bile, bir damla kan, bir trnak bile kalmyor dam un ufak ediyorlard. Taba bunu bilmez miydi? Duymam myd? yle yaptrmak houna git ? Houna gitmez de ne demeye ermi olmaa kalkyordu? tekiler gittikten sonra aralarnda bir sessizlik oldu. mer zaten azn ap da iki tek ik etmezdi. Sefer de konumad. Kr smailin kz getirdi akam yeme264 Yemei yedikten sonra Sefer: merim, dedi, i baa dt. Bunca yl, harl harl Kabe oca gibi yanan Hdr Kahya oca caa, bu cmle fakirlere ksmet saan ocaa, bu erefli, bu asil kanl, bu Osmanl paalarn aa incir dikecekler. Bu oca sndrmek iin uramayan kalmad. Bu kyden olsun, baka kyl n, bu oca ykmak iin saldranlar ok ok oldu Evvelallah, bir de Hdr Kahya ocann seni eri sayesinde biz bu saldrlarn hepsini bir vuruta defettik. Bu Tabaoluna gelince, ser ilirsin ki, tam yedi yldr bizimle urar. Zaten bu Taba soyu oldum olas bizimle urar bu Tabam saldrlarn tek bama bertaraf eyledim. Hdr Kahya soyundan, hi birinizden b rdm istemedim imdiye kadar. ok kr Hdr Kahya soyundan da kt adam kmad. Bir kale g birleip durur. te imdi, bugnlerde, dmanmz, her bir arelere bavuran dmanmz, inanlmaz, akla ge urmutur. Bu are, arelerin en can alcsdr. Tek bana yedi yl benimle baa kamayan Ta atn bulunca, kendisini ermi ilan ettirecek. Gnlerdir, gzlerim birer da kartal gzleri i stndedir. Ermilii ylesine bir planla hazrlyor ki, akllar durur. merim, sen de akl sindir, cmle Hdr Kahya soyu gibi. Sen de olup biteni gryorsun. O ermi ilan edilince,btn kyn insanlar bylelikle eline geince, syle bakalm, bu adam bize ne yapmaz? Bize r okur mu? Hdr Kahya slalesini ortadan kaldrr m, kaldrmaz m? Syle! mer, sert: Kald 265 um er: Bizim onu... iyi bildin. Hay bin yaayasn. Ama bunu ne trl yapacaz? mer: Gider ldrrm, dedi. Sen yeter ki beni Hdr Kahya soyuna kabul et. Kabul ettim gitti. Ve de sen ba Hdr Kahya soyusun! Sonra da ekledi: Hayr mer, hayr, arn-ay kullanp, belini incitmeyeceksin. Saman altndan su yrteceksin ki, kimsenin haber olmaya... Taba yle bir ortadan kaldracaksn ki, kimseler bilmeye, duymaya. mer: Orasn ben bilmem, dedi. Nasl dersen, yle yaparm. Bak yavrum mer. Ben adam ldrmeyi hi mi hi sevmem. nsan yaps Allann zenip bezenip y ir yapsdr. Ben ona kyamam. Ama baa gelen ekilir. Bana, haydi yalnz bana olsa gene ney em ne, btn soyuma, btn ocama gz dikmi bir adam ben cie yaatamam. Vurgun Ahmet ne de i o gn sen de vardn burada. Bu szn en byk tan sensin. Senin lmn baka hi bir ey an elinden olacak, dedi. Sen de bunu kuiacklarnla duydun, ben de duydum, tekmil bir

koca dnya da duydu. te ben bugn una karar verdim ki, benim lmm Taban elinden olmay , heyecanland, boyun damarlar iti: Ve de onun lm benim elimden olacak. Bu gece onun t a cann, o daha ermilik tacn giymeden nce Cehenneme gndereceiz, dedi, ayaa kalkt : Gel buraya, dedi. eriki odaya geti. mer de arkasndan yrd. 266 dim ft.uuum. ocu viu-ci du i ok Koay. sonra Du la-bam ermilie doru gidii de iimi , sesini Uzunca Alinin sesinin tpks yapabilir misin? merin byk bir marifeti vard. Sesini deitirir, kimin sesini isterse onun sesi gibi yapa rd sesini. Uzun Alinin, Taban, Gmleksizin sesi gibi ederdi, isterse Meryeccs gibi, tpk nun gibi konuabilirdi. Dinleyen de bu mer mi, Meryemce mi, anlayamazd. Tpksn yaparm. Oldu. imdi biz soyunup, don gmlek kalrz. Korkma korkma, neyimiz var neyimiz yok donun gmlein altna giyeriz. meyiz, korkma. Ben mekten korkmam. istersen, hi de soyunmayz. Birer ak kefen gibi stmze araf sararz. Ama araf elimize nr. Yzmz isle boyayp bamza birer ak yazma sararz. Gece yars olunca varrz. Taba n sen, sesini de Uzunca Alinin sesi gibi yaparsn. Taba kapy aar amaz, u uval bana dereye aa gtrrz. Orada boup, Krkuyuya atarz. Sonra da kye gelip, Krklar Taba nu yayarz. Oldu mu? mer: Oldu ama, dedi, kars ne olacak? Biz Taba Krkuyuya gtrnceye kadar, karsn kapd rek. Karsnn azna mendili doldurup, saman otu doldurup tutacak birisi... Sefer: Amcan senin aklna kurban olsun, yiidim, dedi. Haklsn, ikimiz Taba alp giderken... karsnn azn tutsun ki, kylye haber verip de kyameti koparmasn. Byle ileri yabanc Kendi ca267 mer: Hi kimse yok, dedi, kabararak: Sefer: . Ne ksr, ne evliya bir soyumuz varm ki, koca bir soydan bir kadn tutacak bir kii bul ruz. mer gene ayn tonla: Yok, dedi. Bir de ben olmasaymm... Doru yavrum. Bir de s anmm-sim. Sen olmasaymn ben de tek bama bu ii yapamazdm. Taba da soyumuzu kuru Sana bir ey syleyim mi? dedi, durdu. Sefer: Syle, syle, dedi. Sende akl var ki, ton kadar. mer: Bir nc adam, kardamz da olsa iimize kartrmayalm. Sefer: . Doru. Can pazardr bu. mer: Karsn da alr gider, onu da Krkuyuya atarz. Sefer: Yazk deil mi kadna, onun ne suu gnah var? mer: O da onun kars olmayayd. Haydi oldu, diyelim, kocas ermi olurken nne geceydi. Hayd rmi oldu diyelim, Hdr Kahya ocana gz dikmeyeydi. Sefer konumadan, heyecandan yorulmu ekleri bir iyice yokla bakalm. Bir tutukluk falan etmesin. Sonra da k havaya bak, n asl hava? Bylesi gnlerde hava ok ie yarar. Hele k da bak darya. mer kt, geri g 268 .UUUvuuou ^umumili geuyor. bu gece n bir canl ksarda barnamaz. Kurt ku, ay tilki, heps yuvasnda. mer. Buyur. u adam ldrmek ok kt. yle deil mi? Yoook. ok kt, ok. Ama, neylersin ki... yle deil mi? Deiiil. f Adam ldrmek kt deil mi? Yoook. Sen hi adam ldrdn m, mer? ldrmedim. ldrmedim ama, yle ldrmek istiyorum ki. Ta onu ldrdm herkese syleyebilirim, yle deil mi? Sefer bard: Sen deli misin? dedi. Byle bir ey kul olana sylenir mi? Tabam akrabalar kan davas g mi? Hkmet bizi yakalamaz m? yleyse, sen az geveklik yapacaksn, ben bu iten vazgetim akacktan syledim, dedi. Bir iyice akacktan. Byle iler lnceye kadar kimseciklere s r rahatlad: Sylenmez yavrum, dedi. Haydi git de tfeklere bak, ben azck uraya uzanaym. Gece yars n terken gel beni uyandr. Sedire uzand, gzlerini yumdu. i iine smyordu. Bir ara btn bedenini bir rperme ald k ne biim bir i? Skacaksn boazm, skacaksn, skacaksn, gzleri darya prtleyecek. ecek, gerilecek. rpmacak, deli gibi rpnacak. Sonra gene bir iyice gerilecek. Sonra da birden zlverecek. Balyacak soumaa. Sonra kaldrp Krkuyuya atacaksn. Ne var bunda? gz pek olan.

269 \jue ya^ja.. un . U Y_, r dnyada bu ii kimsecikler yapamaz. Bir tek mer yapar. Vaz m gemeli bu iten? Gidip Taba alvarmah m? Sen benim canma, malma, <rzma, Muhtarlma dokunma, bu ermilik iinde ben d a yardm edeyim. Seni yedi cihann ermii yapaym kaym. ok inat bir mahlukattr. Kabul n seferki gibi insan evinden koar. Rezil eder. Koyunu kuzuyu, inei kz, kuu keiyi, her bir yarat boazlyorlar da tyleri bile kpr n ldrmee gelince... Gene eli aya titremee, btn bedeni zlmee balad. Ya Krkuyud arsa... Onu gtrrken bir tanesi grrse... Sonra mahpusane... Sonra ip de var bu iin ucun da... Vazgese ne icap eder ki? Varsn Taba yaasn. Ne zarar dokunur ki? Ne zarar m dokunur? lduunun daha ilk gn der ki mmetine: Varn u dinsiz Muhtar paralayn da gelin. Kyl i evden alrlar, karlar kyn alanna, para para, un ufak ederler. Ka yl oluyor? Sefer irdi. Zaman pamuk zamanyd. Belki on be yl oluyor. Bir kyde bir aann pamuunu topluyorl ukurovanm dalara yakn yerlerinden birisi. Pamuk tarlas tam kyn kyc-mdayd. Ky evl duvarlarmdan balyordu tarla. Bu kyn evleri, ta topra, her eyi, ne varsa kyde aann ileri karmak istiyor, kyller de kmyorlard. Aayla kyl arasndaki cebelleme iki yl Btn ky bir ikindi st pamuk topluyorlard. Az nce Aa gelmi, onlara, kolay gelsin dem Aa, pamuu kyn alanna kadar, evlerin avlularna, ev aralarna kadar ekmiti. Pamuu evle vlularnda top-ruyorlard. Birden, kyden bir grlt koptu. Grlt de270 6j p uugruculr- Aa, on adm nde kamaa urayor arkasnda belki yz, be yz kadn onu ta yamuru lyorlar. Sonunda ulatlar. Kadn kalabal birden Aann stne kartallar gibi kapand. nk kaldlar. Sonra lk la, kapandklar gibi aldlar. Her biri bir yana kayordu e bir sessizlik oldu ki, sinek kanadnn sesi duyuluyordu. Vardlar baktlar ki, ne grsnle r. Aadan bir bacak, kan iinde bir kol, bir de daha kanayp duran,, kan toza bulaan gsn rs. teki paralan nerede? Mezara koymak iin aradlar, aradlar da bulamadlar. ite bu, ukurovada bir kyde, btn Yalak kylsnn nnde oldu. Sonradan haber geldi ki A dnlara er ay gn vermiler. Bu olaydan sonra Adil bir daha kylere kmamt. imdi anslyordu bunu. Adil, Adil karda Ulan, ulan, bunun, bunun iin korkup da gelmemi olmasn? Olur mu olur. Aradan ok uzun b ir zaman geti. Geti ama, bylesi yksek bir olaylar insanolu unutamaz. Ve de hi bir vaki aklndan karamaz. iki ay ukurovada pamuk topladlar, iki ay Aann kan szan, toz iindeki yarm gs gzleri itmedi. Aann, gzlerinin nnde byle para para ediliini yllarca unutamadlar. Vurgun Ahmet ne dedi, arkada dedi, senin lmn Taban yznden olacak, dedi. Divane sz sznden, ermi sznden daha makbul bir szdr. Onun iin nne gemek gerektir. Paralanma r. Bu gece ne olacaksa olacak. Baka hi bir aremiz yoktur. Hi hi yoktur. Kendini kandrma S efer! Muhkem ol, korkma Sefer! Ya Taba senin tatlca cann alacak ya sen Taban cann a i bu kerteye geldi, dayand. Bunun bakaca yolu yoktur, arkada. Ne olursa ol271 sun, bu gece taarruz senin emuc. nun uc my un tBU1JI gelemeyeceine gre, baka yolu yok . Allah kahretsin, pe_ ki bu titreme ne, bu yrek eziklii ne? Aann kan szan yarm gsn grnce ii bulat-,m, gzleri kararp ba dnm, kulakla e stne stlk yle bir kusaca geliyordu ki... Kendini kmsyordu: Ulan Sefer, diyordu. Sana m kald adam ldrmek? stelik de sen ld ... mer ldrecek. Eee, ne istiyorsun? u yree bak, yree! Yrek deil, Krt pnar... Sa zgemeli bu iten. Vazgemeli ama, mere nasl sylemeli? Sylemesi kolay. Bir ermie el kalk . El kaldrann eli kurur. mer de znk diye yerinde durur kalr. Kprdayamaz bile. Bu Taba soyu gerekten ermi olmasn! Gld. Ermi olsayd, onda azck ermilik olsayd, er, neler yapmazd ona! Taba vicdansz, merhametsiz bir kiidir. nsann gznn yana bak Ya bugnlerde ermi olmusa? Yok, yok, kpekler ermi olur da, o olamaz. Hi namaz klmaz, s ik de oru tutmaz. Karlar gibi beddua etmekle adam ermilik mertebesine ulaabilir mi? Bu kadar akrabas var. lsnn, kayboluunun arkasn aramazlar m? Aaah, bu gece ldrmek z masayd onu. Bir hafta, bir haftack vakti olsayd, gider dadaki ello ekiyay bulur, aya panr, bu ii ona yaptrrd. Zaten ekiyann ii ne, adam ldrmek. Birden bakt ki, ne kusaca geliyor, ne de ba dn-

yor. ldrmeli mi? Vurgun Ahmet ne dedi? Ya o, ya sen? Hazr, gc yerindeyken... Yatt yerden frlad: mer! 272 J tt tecek. Az kald. Haydi, soyunup giyinelim. Hemencecik soyundular. Ceketlerini, alvarlarn alta giyip, donlarn, gmleklerini ste ge iler. Is ana akamdan hazrd. Yzlerini, ellerini, boyunlarn, kulaklarn bir iyice boy Muhtar: Ne olur, ne olmaz, birer de ak araf alalm, dedi. Ak kefen karsndakinin elini ayan Dars yle bir karanlkt ki adm atamazdn. Duvar gibi karanlk. Bir de bora, bir de frt inanlmaz. Borann iddetinden Sefer bir iki kere yere kapakland. mer onu yerden kaldrd. Seferi gene titreme almt. Alr ya. ocuk oyunca m bu, adam ldrmee gidiyor. Hem de t olan bir adam ldrmee gidiyor. Elektrik fenerini aldn m? Yanmda. Kurun aldn m? Yz elli tane. Benim de var. Feneri hi yakma. Byle karanlkta evi bulabilir misin? Elimle koymu gibi. mer. Buyur aam. Biz ldrmesek, o bizi... Hem de bir koskoca oca sndrecek. Vurgun ne dedi? ldrecek. Seferin bacaklar titriyor. Neredeyse serilip kalacak. Hi mi hi can adam ldrmek istemiy or. Ama Tabam evine yaklatka kini artyor, fkesi byyor. Seferin de beklemedii bir ey oldu. O sanyordu ki 273 mad. imdi, u anda Taba elceiziyle board da ty bile kprdamazd. Uzun Alinin sesini duyunca irkildi, tfeine sarld. Karsnda kapy vuran meri grnce i ierden Tabam karsnn sesi geldi: Sen misin, Ali karda? Memedi mi aryorsun? Akamdan beri bekliyorum, gelmedi eve. Bana b ir hal mi geldi ola? Kapy at. Elinde ra vard. Ak kefene brnm iki kiiyi grr grmez bir lk atp ka mer hemen kapy omuzlayp at, Sefere de: Halil Emmi, u kapy tut da, kimse darya girdi. Sefer geldi, kapnn ortasnda durdu. Bir elini bir yanma, br elini teki duvarna dayad. Syle, diyordu ierde, syle kanck. O kocan olacak kpek nereye kat? b Elinde elektrik feneri ambara, ykle, ahra, her bir yere bakyordu. En sonunda ocaa eili , feneri bacann ime tuttu, aadan yukar bacann iine de bakt, yok. Nereye gitti Taba u kalm, karlk vermiyordu. Syle, nereye gitti? O bize gerek. Sylemezsen ldrrm. Bir dipikte kadn yere serdi. Kadndan bir iniltiden baka ses kmad. imdi, meri bir korku almt. Hemen dar kt, kapy kapad. Kaalm, dedi. O nde, Sefer arkada, Seferin evine kadar kotular. 274: ocaa soicuiduiar. ***** Neden sonra kendilerine geldiler. Ama merin iindeki korku bydke byyordu. Her yeri, ambar, ykl, ahr, her yeri, yata, uvallarn iini, her yeri aradm. Bacan yoktu. Bu gece nereye gider? Soluu tayordu. Daha fazla konuamad. Gzleri de bymt. Sefer her eyi kabullenmiti. Gerekten, bu gece yans nereye gider? 2S Bu gece, gece yars horozlar terken, kapnn tek t-kyla uyandm. Sonra da kapdan Uzun A

esi geldi. Bu gece yars Uzun Ali Aam ne istiyor diye kapy atm. Baktm ki karmda ak l a brnm, dev gibi iki adam. Srtlarnda tfekler. Yzleri kmr karas. Gece karas gibi y tpk Uzun Ali Aam. Ama onun misli, be misli uzun, iri bir adam. teki de Koca Hali-le b nziyor, ama Koca Halilin belki on uzunluunda bir adam. Ulu bir kavak aac gibi uzam da gitmi. Korkumdan azm dilim tutuldu. Ne syleyeceimi ardm. Uzun Ali Aam gibisi, Ta diye sordu. Ben de, ierde uyuyor, dedim. eriye girdi, yataa k tuttu. Baktm ki Memet a yok. Halbuki az nce teni tenime deiyordu. Yanmda ml ml uyuyordu. Uzun, dev gibi ad i buradayd dedim. Adam, yok, dedi, ite yok, kam. Dedim ki, nereye kaar? Biz kapd evin kapdan baka kacak yeri yok ki! Adam, yleyse evi bir iyice aramalym, dedi. Ben bakalm, dedim. Adamn srtnda kocaman bir 276 di ki, evin iinde iki bklm dolayordu. Evin her yerini, ambar, ahr, bacay, her bir ye arad, aramadk bir san delii koymad evde. Adam iyi bir adama benzemiyordu. Bulsa Memedi hemen ldrecekti. Bulamad, nasl bulamad, Memet nereye gitti de onu bulamad? Ben atm buna. Adam, aaah, dedi, bulamadm. Bulsaydm onun o tatl cann Cehenneme gnderirdim. B edim ki adama, bire gzel kardam, yzn kapkara. Sen Uzun Ali Aamn donunda gelmisin biz e. n misin, cin misin? Insen de, cinsen de Uzun Ali Aamn donunda gelen adam hi can b ir arkada Memedine kyar m? Adam dilerini gcrdatt. Dileri gk grler gibi grledi. B Aaah, dedi, o Taba bu gece elime bir geseydi... Sonra darya kt. Dar-da yle b r gk sallanyordu. Adamlar Teke dana doru yollandlar. yle uzandular ki, o gz gz gr a bile karartlar belli oluyordu. Onlar gzden iyice raymca ben de eve girdim, evin ke b ucan, her bir yerini aradm. Bizim Memedi koydunsa bul. Yer yarld da yere mi geti? st dam kalkt da ge mi ad? Memet yok. Yataa girdim ya, beni de uyku tutmaz. Sabaha karyd kap vuruldu. Amadm. Korkumdan yerimden kalkmadm. Derken Memedin sesi geldi. ime bir k dt. Amann bu da Memet donuna girmilerden olmasn! Kap boyuna vuruluyor. Memet boyuna, rat l msn, a kapy! diye baryordu. Ne olursa olsun dedim sonunda, vardm kapy at Memet. mekten tirtir titriyor. Donmu. st ba kar iinde. Aynen ocuklarn yaptklar dnm. Kendisini ocan basma dar att. Bu gece olan biteni ona olduu gibi anlattm. Derin e dald. Hi bir ey sormad, sylemedi, kalkt, darya kt. Nereye gidiyorsun Memet? d 277 Gene kara batmt, tirtir titriyordu. imdi evde, gzlerini ocan kzlerine dikmi, kp uruyor. Azna bir lokma ekmek att yok. Kadn bunu nce Meryemceye, Uzunca Aliye, sonra' teki kyllere anlatt. nne gelene anlatt gelenler, yitikten gelen ulu kiilerdi ama, yitikten gelen ulu kiilerin omuzlarnda tfek ne arar? Bu gelenler, ba skm kye yardm iin gelen Taban dedeleri, atalardr. yleyse Taba neden kat? Bu kadar uzun boylu insan olur mu? Ancak grnmezler bu kadar uzun olurlar. yilik iin g eldiler. yleyse srtlarndaki tfekler ne? Grnmezler, insanlar tfeklerle ldrmezler, arpverirler. yilik iin geldilerse Taba neden kat? Bunlar Tabaa ne yapacaklar, ne syleyeceklerd di ki, arkada, bu kyl mazlum, yoksul, az var dili yok bir kyl. Eline vurup azndan lo lyorlar. Bu ky sana teslim, sana emanet. yleyse1 srtlarnda tfek ne geziyordu? Belki zlerin ekiyas bunlar da. nsanlarn ekiyalan olur da, grnmezlerin ekiyas neden olmas Neden olmasn? Akl var, yakn var. Grnmezler Taba gelip de ararlar m? Onun nerede o zler mi? Gerekten onlar ermi kiiler, onlar grnmezlerse, onlardan neden kaar Taba? Ama bu kadar da, on Uzun Ali boyunda da, yz de kapkara adam olur mu? tlnsanolu bu kadar uzayp, irileip, Koca Halil donuna, Uzun Ali donuna nasl girer? 278 jt jvoca i-a Kat gitti. U gece Uzun Ali de evindeydi. Grnmezlerden bakas olamaz, olamaz. yleyse Taba neden kat? Neden karlara gmld Bilemediniz. Taba kamad. Bir yerlere de gmedi. Dar kt. Grnmezlere de grnmeyi Doru. Sonra grnmezlerle bir olup Teke dana gitti. Sonra karlara batm, geri geldi. Sonra gene ardlar. O da gitti. Sabaha kar geri geldi. Ona ne syledilerse grnmezler, gzlerini kzlere dikmi dnp durur. Byleleri hep kzlere bakarlar.

Bu gece ak libas giyinmi iki kii Taban evine geli, onu ziyaret etmiler. Taba da gr aralarna almlar, Teke dandaki grnmezler sarayna ;trmler, orada konuup halle tirip evinin nne brakmlar. Yalancktan kar iine sokup karmlar ki, herkes onun yry ittiini sansn. Muhtar bunu duyunca lgna dnd. Ulan ite o iki kii benimle merdi, Taba ldrmee git e bulamadk, anas onu kadir gecesi dourmu da, tatlca can kurtuldu, diyemiyordu. u namus uz nasl kurtulmutu? Neyi, nasl sezmiti de dn gece evinden uzaklamt? Her eyden de na cecik faydalanyordu? Karsn kyn iine drm, millete nasl masallar yutturuyordu? Muhtar, Taban dn gece Uzunca Alinin evinde olduunu bu sabah renmiti. Hem de hi durma yatmadan sabaha kadar babaa verip konutuklarn ren279 misti. Uzun Aliyi gzetlettii aaam uu sauan &^>r uom biteni en ince ayrmna kadar ona an latmt. Allah bu kylnn belasn versin. ldrmee gider, ak dona brnrsn, ermi olurs inin evinde sabaha kadar, scak yalmn banda snr, onlar onu grnmez edip Teke dana k yok, bu kylyle baa klmaz. Bu ky brakp gitmeli, kasabada kck bir dkkanck am Bu kyn de anna yazk deil mi? Millet demez mi ki, koca Hdr Kahyann olunu barndrmad gitti de kasabada dkkanc oldu, demez mi? Bu da bir kyl iin lmden beter deil mi? Bir adm, bir adm, bir adm kald. Kyl o adm da att atacak. Taba ldrmee gidenleri suz kyl, Taba ermi de yapacak, peygamber de... Bunun bir aresi. Yeti bire Adil, yeti kulun olam! Bir tek ilac sensin bu iin. Yeti imd adma karda, no-lursun. Eline ayana dtm karda... Hi olmazsa bugn Ynetim Kurulu yel r, iyi kt bir haber getirseler. Ah u ky batsa. Taban dedii gibi, zelzele olsa. Bu kyde ta stnde ta kalmasa. Batan vlerin altndan dumanlar kyor. Konumayan Meryemce baryor, beni kurtarn, ben Meryemce ni sen Meryemceydin, hani sen bu kyn karm-casyla bile konumazdn? Seni kurtarmak yok. Geber orada, kal orada domuz, kal! Aalar damlardan frlam, btn km damlan kar rtm lli kiiyi gemiyor. O da Seferin akrabalar. Ali mer, karlan, ocuklar, kardeleri... Ada r... Hayvanlar kalm. Peri maaralar kmemi. O da Seferin sayesinde. Behey namussuz kyl r sylemeseydi siz hi akl eder miydi280 i n* """"' "o^vainaii maaraya sajcamay; ite bu zelze-***~^ lede sizinle birl ikte geberirdi. yilik bilmez kyl. Ev ev, yklm ky dolayor. Bir damn altndan Kstoiunun sesi geliyor. Sefer, bunu kur pnyaya o kadar zararl bir mahlukat deil. Onu kurtaryorlar. Kar yayor. Uzaktan, ok der nlerden, bir damn altndan kke Dakurdunun iniltisi geliyor. Eeey, kke Dakurdu, hani se ennete gidecektin? Yemez imez, Hacca gitmek iin para biriktirirdin? Yatmaz uyumaz, gece demez gndz demez, namaz klar oru tutardn? te gzel Cennetine gidiyorsun. Kurtar e ne barp durursun? Haydi haydi, bu kke Dakurdunu da kurtaralm. Varsn Cennetine biraz ha ge gitsin. Bu gelen kimin sesi? Yar lm bir adamn sesi. Koskoca damn btn topra stne km. N sonra havaszlktan ya da kprdarken stne toprak inecek boulup lecek. Bu kimin, kimin g iniltisi? Nasl da kalm topran altnda? Bu benim ermi Tabamm sesi. Hani sen ermitin n her gece Teke danda grnmezlerin saraynda, onlarn ku s-d bile eksik olmayan sofral Halk bylecene kandrrdn? Neden kaldn dam altnda? Neden kamazsn? Grnmezlerin gelip lceizinden tutmazlar, yalanclarn yalancs! Bunu buradan karmak gerekmez. Bu insan soyuna ve de mazarrat bir mahlukattr. Orada kalsn ve de lsn. Ateler iinde yanyor, korkun bir zelzeleyi, lm, aynen olmucasna b liklerine kadar yayordu. Bu gece Taban evine ayn klkta gitse, evi kurun-lasa, namussuz kyl bu sefer ne kulp t Grnmezler de kurun skar derler miydi? mer. Buyur. 281 Ne yapalm umer.' rsu auuu atuyu. uuua o^ bile ermi, grnmez olduk. Tabam evine gid " lik onu ldrmee gidince. Ya doru drst, ona dosta gitseydik, peygamber olurduk. yle d mi? yle amca. Bu gece onu ldrsek, bir yere sktrp? Bu gece onu hi bir yerde bulamayz amca. Neden?

Kaar. Onu ldrmenin hi bir aresini bulamayacak myz, mer? Senin iin bu da, onun iin sana so . Herkes bir iten ok iyi anlar. Sen de adam ldrmek iinden anlarsn. Ne dersin mer? Onu ldrmenin mmkn yok. imdi varsan da, o ocan banda otururken sksan kurunu yreciinin bana, ne olur? tte gzlerini atee dikmi, ourup durur. Ne dersin mer? Gpegndz yle mi? Ne olacak? Gpegndz. Ben seni kurtarrm. Bir iki yl ya yatar, ya yatmazsn. Btn ky A rim ki nefsini mdafaa iin ldrdn onu. Haydi imdi. Olmaz m? Gpegndz yle mi? Adam ldrmek ha? O kadar zor mu mer? Adam ldrmek bu! Tavuk kesmee benzer mi? Yoksa mer, yoksa sen de mi korkuyorsun? Taba-n ermiliine sen de mi inandn? Yoook! yleyse? Gpegndz? Gpegndz! Ne olur yani? mer sustu. Sefer sordu sordu, mer ona bir karlk vermedi. 282 Korkaklar, diye bard, imanszlar. Ulan, yalan olduunu sen gznle grdn ite. Seninle mi ettiler, ite kulanla duydun. Gece Taba sabaha kadar Uzun Alinin evindeymi. Daha ne orkuyorsun? mer karlk vermiyordu. Ban emi Seferin kfrlerini, bitmeyen tkenmeyen kfrlerini d Babasndan anasndan daha ok emeim geen mer. Karakollarda candarmalarn elinden aldm, deftere yazmadm, z olum gibi giydirip kuattm, yemeyip yedirdiim, yeryznde tek g duum dalm, umudum dediim, lrken benimle bile lr bildiim, gz pek, yiitlerin yiidi vrum me- . rim, sen de mi? ylesine yalnz sanyordu ki kendisini, neredeyse ak diye yere decek, bir daha da dorulam yacakt. nsann bir yerde, bir ite tek bana kal lmden de beterdi, ite lm dedikler suz bir yalnzlkt, aresizlikti. Adil onu brakmt. Kyller onu brakmlarda Akrabalar yan iziyorlard. mer, merken bi Bu dnya yaamaa demez, pis, iren bir dnyayd. Bu kadar alak insan arasnda yaamaktans k daha iyiydi. Artk bir tek umudu kalmt. O da Ynetim Kurulunun iyi bir haberle gelmes i. Onlar da kt haberlerle gelirlerse... ite o zaman... Ne olurdu, ne olurdu yani, imdi gitse de ocann banda Taba vuruverse? Ne, ne olurdu y En azndan bir on be yl yerdi. On be yl da onun iin lm demekti. O zaman Muhtar kim olu ? Kim olacak, dil vermez Meryemcenin boyu devrilesi olu Uzun Ali. Taban arkasnda o va r. Tabala bizi biribirimize drp, parsay o toplayacak. Hesab bu! Vay anasn! Ne yapmal? 283 JS.UlUa U uvuoiu, j _ __J-miler. O da demi ki, kendi iimi kendim grrm de ol sebepten, demi. te olum Sefer, se ndi iini kendin greceksin. Adilden kt bir haber gelince, o umut kaps da kapannca, on b yl gze alp kendi iini kendin greceksin. Bunun bakaca bir aresi yok. Meryemcenin olun gelince, onun iin de bir kolaylk dnlr. Ne yapmal, baa gelen ekilir. O gece Seferin gzne bir damla uyku girmedi. Yatakta kvrand, kudurdu durdu. Dnyadan, b u kt, nankr, alak, insanlktan km insanlardan ireniyordu. Bu Taba belasn da bir latrsa, bu insanlara birka ac sz vard. Ve de dmanlarn o zaman elinden ekecekleri va Gelin artk, gelin artk, diye sylendi. yi haberle mi gelirsiniz, kt haberle mi? Ama y gelin artk. Gelin de, biz de bamzn aresine, u Tabam elimizle bir icabna bakalm. G kardalarm! 284 Frtna savuruyordu. Bu sabah darda hi bir canl yoktu. nsanlar balarn kapdan dary a ne kedi, ne kpek, hi bir yaratk kalmamt. Ulu dalarn koca kartallar, uzun, usuz bucaksz maaralarna ekilmiler, gl balarn darda kopan kyameti dinliyorlar. Kurtlar, tilkiler inlerindeler. stste kvrlp yatml ktan tek korunma areleri. Gnlerce a kalsalar, bu boran da byle srp gitse, hi bir yarat dar kamaz. Her frtnaya dayanan bozkrdaki o tek kavak aac bu sabah, mmkn yok, kr ulu bir atrt iinde.

nce, daha yaarken buz haline gelmi kar, frtna, kum gibi oradan oraya gtrp yyor. B lannda, bir de bakyorsun, bir tepe gibi ykselivermi. te bylesine bir boranda soukta, boynunu ta omuzlarnn hizasna ekmi bir kii, gzlerin yldrm gibi bir kapdan teki kapya kouyor. Kapdan kapya, yumulmu koan adamn ta yak etre ya285, unu mmkn yok anlayamazsn, tsu kii vemuum. l gc avclktr. Onun dediine bakl herkesten daha iyi geinip gidiyor. Koyunu keisi, at inei yok amma, elinde gl gibi zc naati, avcl var. u Toros lkesinde, kendi dediine bakarsan, ondan daha iyi sansar tuza an yoktur. u koca Torosun tm sansarn bir tek kii yakalamtr, o da Memidik. Memidie a edik diye, akala benzedii iin dememiler, usta bir sansar avcs olduundan dolay ona bu eksiz lakab takmlardr. Kyn en ksa boylu adamdr. Kzlarn, ne zaman uzayacaksn Memi gitti. ki parmak daha uzarsan ben de sana varrm Memidik, demelerini hi duymaz. Ban , uzaklap gider. Memidik bir gn uzayacaktr. Adam bir gnde uzamaz ki... Ar ar, yava Zaten Memidik, Uzun Alinin, Gmleksizolunun boyu gibi bir boyu da hi bir zaman istem ez. Aman Allah etmesin, onlarnki de boy mu? Bir alamet. Yeri g tutuyor. Memidiin babas, daha Memidik alt aylkken lm, Memidiin anas o gn bugndr dul. Anas i: Hi cann skma yavrum, der. Senin baban dal gibi uzun adamd. Daha senin yan ne ki? Se , hem de yle bir uzarsn ki... Kzlarn laf atmalarna bakma, onlar boyu ksalara deil, ya byle laf atarlar, der. Mernidik buna bir gn, iki gn inanr, sonra yle tepeden trnaa kendisini bir szer, yok r., uza-sayd imdiye kadar bu boy uzard. Ne yapalm, bizini boyumuz da ksaysa, sansar av clnda insann bir iine yaryor ki! Bir yere kvrlyorsun, ne sansar gryor, ne de ku. > . 286parmak bile bymyordu. Memidik insan iine gittike daha az kyor. Kendisini gittike da daha ok veriyordu. Peki, bu karda kyamette, bu adamn derdi ne? Evden eve kendisini atyor? ilk nce gzleri falta gibi alm, korkmu, eve geldi. Anasna hemen, ayakta anlatmaa ba a buz kesmiti, iine ekilmi boynu sanki orada donmu kalmt. Memidik mekten bir top Grdm, diyordu, ite yle. Gzleri prtleyip dar uruyor, dudaklar uzuyordu. Anas Memidik, yavrum, diyordu, u styn bayn karn silk, ocan bana otur da yle anl sabaha kadar mekten nasl ldn, kimbilir? Memidik anasnn belki on kere dndrp eviri eri duymuyordu bile. Grdm, diyordu. te yle. Hilafm varsa iki gzm nme aksn. Parmaklarn gzlerinin stne bastryor: te bu gzle grdm. Bunlarla, bunlarla grdm. e inanmaz ama, ite ben grdm. Bir grdm ki, grme derim sana. Nasl da grdm. Bir ben gr de... Kim grd, hi kimse grmedi. Bir ben grdm. u iki gzm ksn ki, nme aksn ki g ... Akam olurken, gn bir yan parlad. ak dedi, parlad. Gn bir yan. Vay anam vay, d bir i var, dedim, iime korku dt... Ama bu gece tuza kuracam. Bu koca, yeile alan ansar geleceine iarettir, dedim. Drt yere, drt sansar delii azna drt tuzak kurdum. Bi tna balad. Ben akildim Periler maarasna, yaktm atei, verdim odunu, 28? N rine karyor, octc un guuuu., !**.._____o dm ki, gzlerime inanamadm. Bir iyice atm gzlerimi bir daha, bir daha baktm, gzle anamadm. Bir de ayaz vard, bir de ayaz ki, ayaz ylesine ayaz ite. Kayalar donmu, soukt an kayalar atr atr ediyor. Karn akl, deliren geceye vurmutu. Tam sansar gn. Drt s adn, Memidik, diyordum iimden, ite tam bu gzlerle grdm. Sylerim, herkese, yere ge, k kua sylerim. Kellemi kesseler sylerim. arplp da ont olsam sylerim, ite bu gzlerlen baktm topraktan bir inilti gelir. Topraa bakp korktum, insan yalnz olunca toprak in ler, inler ama, bylesini grmemi, duymamtm. Bir baktm, kayalklardan bir uultu gelm d. Bir baktm, yerin gn, kayalklarn, ormann, esen borann uultusu iniltisi birbirine et kopup durur. yle bir korktum ki, tarifsiz. yle bir korktum ki yreim azma geldi. Az daha srseydi bu uultu, ben korkumdan lrdm. Bir de baktm, ne uultu kald, ne bir ey... tna kald, ne bora. Ne ayaz kald, ne souk. Ortalk lmanhk, gllk glistanlk oluverdi. ecesine benzedi gece. Drt bir yandan taze iek kokular gelmee balad. Amann ne oluyo bu da nedir derken, aadan yukar gelen, srayarak gelen, her biri iki adam yksekliinde i top k grdm. Iklar kyden aa, bayra yukar oynayarak gelip durur. Dnya aydnlk

de, koku iinde kalp durur. Ortalk ylesine aydnlk ki, karncann izini grrsn. Derken eyim, derken derken... te, bu gzlerle grdm. Bu gzlerle grmeseydim, inanmazdm. Derken, rken, yedi top k srayarak bana doru gelmekte olsun, bir de baktm klarn nnde ak l eil bir adam gelip durur. Adam da drt bir yanma ylesine k sayordu, yedi top k yan 288 aman na, near du Karart, derken ha... Kimdir ki bu karart, derken ha... te bu gzlerle grdm. Bu benim gzlerimle bir iyice baktm. Baktm arkasnda yedi top k, nde yeil bai dam k saarak bana doru geliyor. Ha anam ha, ha karda ha, balad elim ayam zangr zan . Bu adamda bir i var, dedim kendi kendime. Bu bir ermi kii olmasn, dedim kendi kend ime. Bu, arkasnda yedi da gibi, yedi top takp da gelen, dnyay bir anda byle lma bir ermi olmaz da ne olur ki... Ulan d m gryorum yoksa ben, dedim. Etime bamn ucu okundum, bacam yand. Byle de d olur mu, Memidik karda? dedim. Ben d m hayal mi dem d, bir de baktm, o yedi op k arkasnda... O yeil bal adam, nmden geip Teke dan de bak-m, bir de baktm ki ne greyim? Adamn yz, btn bedeni klar iinde balkyp dur n yedi top da, adam da yitirdim. Dnya yle bir karanla batt ki, byle bir karanl e bir koyu karanlk ki, nah u ta gibi ar. Sonra ne greyim? te bu gzlerle grdm. Ne d aldi. Birden toplar gibi bu ulu karanln ortasndan bir top k patlad. Ben n iddet klandm. Bir sre bam topraktan kaldramadm. Iklar ylesine patlad, sald ki, ez oldu. Gzlerim bir iyicene kr oldu sandm. Yumulduum yerden bir trl dorulamyorum. G mi de amaa korkuyorum. Yreim bir atyor ki, kt kt! Korkudan atlayacak. Bu karanln o bu patlayan klar ne ki? Yer mi yarld da, yerden patlad, yldzlar m yukardan aa a dir ki bu bama gelen? Kyamet mi, bir muci-zat m? Ne olursa olsun, ben gzm aamyorum. aralayp, ucuyla bakmak istiyorum, ya 289 yrm m amayaym m, derken, gzmn aralndan baktm ki, ne greyim, arkasnda yedi top ayacan bir adam, karmda durup durur, ite bu gzlerle grdm. Karmda duran uzun adam. S am kmldad, aa kye doru yrmee balad. Uzun bir adam. Ben gene karanlk iinde kald aadan, yukar doru klar gene yalmlanarak gelir. Pervazlanarak gelir. Saydm, tam yed edi yldz gibi, yerde srayp, yedi Arap ksran tay gibi koarak, oynayarak, adamn ard er. Her top k kocaman. Arka arkaya da sralanmlar... En arkadaki en kls... Ikl bal adam, yeile keser. Adamn iinden, bandan, gzlerinden, giyitlerinden, bast yerd r k salp durur. Gece, karlar, Teke dann doruu, kayalar, bir de baktm ki, her bir yan yeil a kesmi yeil k fkrr. Gzlerim kamayor. Kamayor, yeniden yeniden kapatp ayorum. Derken, Vay anam vay! Iklar bana yaklayor! Kasam, kap gitsem, kaacak zaman yok. Korkumdan dil boazma kam. ldrseler, bir tek sz edemem. Yerden de kalkamyorum. Beni bir ter basm iindeyim. Bir de baktm ki, karart tam nmde. Gene eski durduu yerde durur. Ne greyim ir baktm ki, nmdeki kim? Yzne bakamazsn, yle gzel. Kim? Taba Efendimiz. Yaaa. Ta imiz. Arkasnda yedi top , yedi kheylan at gibi. Tm bedeni de yeile kesmi. Her yann erden gkten de klar yaar. Sana kul olaym Taba Efendimiz, bizi bala, dedim. Dedim Korkumdan da ne yapacam bilemiyorum. Varaym, diyorum, varaym da Taba Efendimizin aya apanaym. Beni, bizi, anam, kyly bala kulun olayn, diyeyim. Kalkamadm, dizimin b 290 rj jvn gu, arsasnda szlp giden top klar, szld de gitti. Tam poyraza benziyordu, bylece, u gzlerimle grdm. Teke dann doruuna doru szld de, ad da gitti. Szl alamadm. Az sonra, bir de baktm ki, Teke dann ba yalp yalp eder. ite koa koa eve g Memidik bunu bitirir bitirmez, anasnn dur Memi-dik, demesine aldrmadan dar frlad. Gn kuluk olmutu. Frtna gene sabahki gibiydi ama, kyller sokaklara dklmler. Evden e gelmeler, anlatmalar. Dur durak bilmeden Memidie yeniden anlattrmalar. Bugn kyn en mu tlu gn. Herkes bu hikayenin tadnda, iliklerine kadar bu hikayeyi duyuyorlar. Kyn gzel konuanlar, bir, bir daha, bir daha anlatyorlar. Ocak baslarna toplananlar, birken , k be oluyorlar. Ocak balndaki topluluklar gittike oalyor. 291 30 Memidik grdn anlatmaa Muhtarn da evine gidiyordu ama ksz Duran nne geti: Sen deli misin Memidik? dedi. Muhtar u syle-dikleriyin bir tekini bile duyarsa seni ld . Memidik bylece Muhtarn evini pas geti. Hikaye birka koldan birden, annda Muhtara ulat. Muhtar lgna dndrd. Artk olan olmu patlak vermi, resmiyete dklmt. Korktuu bana gelmiti. Artk Adil isterse gelsin, is

mesin. Gelirse cehennemin dibine gelsin, giderse de gene oraya gitsin. Gle gle yolu var. Ne yapalm, dedi Sefer kendi kendine. ekeceiz. Baa gelen ekilir. Artk Tabaolunun kldan ince, pamuktan yumaktr. Ne isterse onu bize yapabilir. Bu Memidii syleten kimdi? te bu nemli. Memidik ksz bir ocuk. Tabam da hi adam de ze akraba gelir... Bu Memidikle bir i yaplabilir. 292 byyordu. Bekiye: abuk u Memidii bana ar, dedi. Germek istemezse, karakoldan celp var, de... Zorla al . me-ri ard. Belki gelmez, dedi, o it soyu. Gelmezse, al kucana getir. Hi olmazsa Nasl bildim bugn adamn ermi olacan? Yandk m mer, ldk m, battk m? mer, ba yerde, bekiyle darya kt. Sefer, Memidii sabrszlkla bekliyordu. u deyyu tna almal, kemiklerini krp un ufak etmeli. Nereden kardn bunu, nereden kardn bu ark top kl Taba? Taba m bu adam, bire smkl olan? Onun adna Karacadan klar evl m olu sersem, klar evliyas gece olsun, gndz olsun arkasnda yedi top kla dolamaz m jklar evliyas olmu, behey smkl Memidik! Seni ayamn altna alp da ezmek yok mu, be tsiz ksz! Memidik bu klar evliyas hikayesini nereden duyup Tabaa uydurmutu? Taba ezberletmi o bunlar bir bir Memidiin azndan skmek var. Yoksa bu ksz, bu elimsiz olan salt kendin rmek iin mi uydurdu bu hikayeyi? Ya da d m grd? Ya da?... Ya da?... Taba onun gzne suretinde mi gzkt? Her ne ise, bu Memidie bir ceza vermek gerek ki, bir daha hi bir kimse byle bir yal an uyduramasn. Beklerken, Memidie fkeleniyor, onu ldrecek kadar fkeleniyor, ama Memidiin incecik boyn u, szgn, dalgn gzleri, elimsiz bedeni gznn nne gelince fkesi geiveriyordu. Ama onun nesine gerek bu ilere girmek! Bu ilere 293 ama, belki birka gn daha srklenirdi. MemaiK oma-sayd. yle deil mi? Stn ocama, mahveyledin beni Menrdik. Yaktn, Memidik. Bitirdin beni, kl eyledin, Memid Boynun ince de olsa, bir deri bir kemik de kalm bulunsan, cezan ekeceksin... Memidiin kendisine yapt ktl dndke fkesi artyor, artyordu. Ellerini yumruk ya kesi ite o hale gelmiti. Tam bu srada nde Memidik, arkada bekiyle msr kapy ap geldiler. Sefer onu grr grmez Memidie gitti. Memidik, Seferi prtlemi gzlerini, sararm yzn, fkeden titriyen dudak -sine stne yrmesini grnce hemencecik evin kesine snd, oraya bzld. Sefer tam onun yanna varnca kendisine geldi. Eer yumruunu indirecek olsayd, Memidik o luverirdi. Ya da bir daha kendisine gelemeyecek kadar sakatlanrd. Kendi kendine: Am an, aman, ne yapyorsun Sefer? Bir uval inciri bok ediyorsun, diye sylendi. Memidiin yanna varr varmaz, bir an durdu: Yavrum Memidiim, ho geldin evime, kardam, Adam btn evleri dolar da, Sefer amcasnn evine gelmez mi, delim? Ben de seni ardm bir iyice anlatasm. Memidik aknlk iinde kalmt, ne yapacan, nasl davranacan bir trl kestiremiyord , bir anda nasl deiip yumack olmutu? Korkusundan hala rpertiler geiriyordu. Ne oldu sana yavrum, ne bzldn yle kecik-lere? Gel yavrum gel. Gel de bana u grdkler atver. Memidik yava yava kendine geliyor, iine bir gven 294 yordu. Onu elinden tuttu, ocan yanna gtrd: Avrat, diye bard. Kr Ismaiiin kz, Memidik olumuza bir ay... Kadn ocaktaki aydanlktan bir bardaa ay dkt, iine de iki eker atp krlm bir kak ie verdi. Sefer imdi glyor, sevgiyle karsnda ay imekte olan Memidie bakyordu. Memidik de ona glyordu. Ve Memidik iinden geiriyordu: Hep de yalan. Bu kyl tm yalan sylyor zaten. efer amca kt adam m? Adamn ondan iyisi can sal... Sefer amca can adam be. lkin, yl baknca insan korkutuyor, rktyor, ama yanna yaklanca gryorsun, can adam. Bu kyl

ite bu kyl iyi adam deil. Hem de hi iyi adam deil, bu kyller. Nesi var yani Sefer amc te ne gzel adam. Ne de gzel glyor. Byle gzel glen adam hi kt adam olur mu? Ben d nra Sefer amcadan yana olmazsam... ite... stelik de Sefer amca bizim akrabamz. A-na mn days olurmu. Yani z days deil de dayl. Olsun, gene akrabamz deil mi? Memidik ban kaldrd, gzleri yaarmt, ii sevgiyle doluydu. Babas da sa olsayd, anc adar severdi babasn. imdiki, u karsnda duran Sefer amcas kadar, iinden, onun boynuna onu kucaklamak, ellerini pmek geiyordu. Btn sevgisini gzlerine toplayp Sefere bakt: Sefer amca, dedi, sen anamn dayssm, daymsn. Ben bundan sonra, senden yanaym. lnceye kadar sen ne dersen, onu yaparm. Memidik ocuksulamt. imdi yedi yanda bir ocuu yayordu. 295 Seter en uzam, onun sauunu, ^_.___ _ Tabii, dedi, sen benim z yienimsin. Ama siz bizden uzak durursunuz. Bunun sebebi ne k i ola? Halbuy-sam ki ben sizi z bir akrabam diye barma basmm ki, sana oul, anana kzm m. Seferin iinde bir imek akt. imdi kylye bir oyun oynayacakt ki, felek de maallah des ir oyun ki oyun. Memidik, Taban yedi kl masaln karan Memidik byle avucunun iinde hey babam. Allann bu gzelce gn de varm! Kurban olam akl veren Allaha. Vay babam vay! i kyl nasl dize gelecek! Yaasn Memidik, olum Memidik. Memidie byk sevgiyle bakyor, okuyordu. Yaa, Memidiim, benim akll, uslu kardam, yiidim, seni benden uzak tutan dmandr. Dm . Et trnaktan ayrlr m kardam? Sen benim kardamsn. Ayn kandan, ayn zdensin, benim ne derse desin, ne uydurursa uydursun, sen benden ayrlamazsn. yle deil mi kardam? Memidik ban yerden kaldrmadan, bayla yledir yapt Sevgiden, ilgiden erimiti Memidik. Kanat takm uuyordu sevinten. Hi kimse ona, adam old u olal bylesine davranmam, ona byle candan szler sylememiti. Akraba bakayd. Tabii, gibi var m? Dmanlarn gz ksn ki ksn. Bu dmanlar, deil akrabalar biribirinden, lar. Babay ouldan, anay kzdan, sevgiliyi sevgiliden ayrrlar. Lanet olsun dmanlara. Kusuruma kalma Sefer amca. Senin bu kadar iyi, bu kadar insan bir adam, bu kadar akraba sever bir insan olduunu kimse bilmiyor. Sefer iini ekti: 296 jcvum, ueu. ustumzdekk gzelce Allah biliyor ya... Memidik ban kaldrmadan: Doru, dedi. Biliyor ya. Sefer: u grdn Tabal iini bana anlatsana... Neler grdn, neler iittin. Bir bir anlat ki, mli bir itir. Bana ok gerektir. Hkmetimize, devletimize,. Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti demokrasisine ok ok gerekli bir olumadr Tabal ii... Memidik sevincinden artk drt keydi. Kyn ba, hem de kyn en iyi adam, hem de z day isinden grdn anlatmasn istemiti. Hem de Trkiye Demirkrasi Hkmetine ok gerekli bi nin anlatacaklarn, demiti! Balad anlatmaa. Anlattka couyordu. Cotuka bir sel gibi szckler azndan akyordu. I boyuyken kavak kadar uzuyor, yediyken yirmibe oluyor, elli oluyor. Sonra u aadaki ova , Teke dann karl yamalar binlerce top kla, yzbinlerce top kavak aac yksekliind de ulu Tabaolu? Memet Efendimiz, arkasnda yzbinlerce topkl orman.y-Ja, da ta ova yamalar tutmu k or-nanyla Teke dana doru szlp gidiyordu. Iklar,. Taba sz Elinden gelse, Memidik Taba da bin tane Taba. yapacakt. ylesine comutu. Nedense Tab tane Taba olarak kald. Ama onun da boyu bir iki metre azad. Memidik uzun uzun, en ince ayrntsna kadar grdklerini anlatnca rahat bir soluk ald. Ter emiti: te byle oldu, bu ii bylece grdm Sefer amca, dedi. Nasl, beendin mi? Memidik kvan iindeydi. ok gzel, bu sefer hep-297 mest, hayran aznn iine bakp kalmt! ok gzel syledin. ok beendim Memidiim ya, bu anlattklarn doru deil. Memidik ard, bir ho oldu. Ona ilk olarak kyde birisi doru deil bu anlattklarn, diyo ok doru, olduu gibi syledim. Nah u iki gzm nme aksn ki, bu gzlerle grdm, vallah Sefer: Sus, yemin etme Memidiim, yavrum. Ben senin daynm. z bir daymm. Sen bu anlattklarn d durdun. Ama ne gzel uydurmusun. Memidik kpkrmz kesildi, yz yanmaa balad: Vallahi billahi uydurmadm. Na, bu gzlerle gr'dm.

Sefer bakt ki bu yoldan olmayacak, Memidii dn-dremeyecek, baka bir yne evirdi. Olum, yiidim, ben sana bir iyice uydurdun demiyorum. Sen byle bir d grdn maaralarda en. nnde de ate yanyordu, atee baktn, k oldu. Bir -aa kararts vard atein arkas benzettin, Taba oldu. ite byle oldu. Sen d grdn. Memidik: Ben, dedi, onu da snadm. D m gryorum ola, diye kendi kendime sordum. Tenime ban acd, kan akt. Anladm ki sahici dnyadaym, d de grmyorum. Karmdaki de Tabaolu Me Sefer kzd: Efendimiz deme u ite, dedi. Memidik: cHaa haa, diyerekten dualar okudu. Haa haa. -Sonra azn eilir, Sefer amca, tvbe, tv i. 298 Tabata bir eyler varsa?.. Yok, yok, dedi sonra. Olamaz onda, bir ey olamaz. Glmsedi: Bir ey olmaz yavrum. Taba ermi olamaz. O kadar ok gnah var ki... Sen d grdn. D grmyorum. Bak, ba soktuum yer de ite buras... alvarm emredi, yaray gsterdi. Seferin sabr tamt; Yalan, diye bard. Memidik ina esle: Yalan deil amca, yalan deil. Ben sana sylyorum ki, ite gzlerimle grcHm. Hi yal ur mu? Sefer: Yalan, dedi. Hem ete bin kere yalan. Aralarndaki bu sava uzun srd. Memidik onu in maa alyor, Sefer de btn bunlar onun grmediini, uydurduunu, ya da, bu grdklerinin sini istiyordu. Sefer en sonunda bakt ki olmayacak, ocuk sylediklerinden dnmeyecek. Bak, dedi, yavrum, haydi btn bu dediklerini kabul edelim, hepsine inanalm. Ama o kla i Taba deildi, olamazd. Sen onu Tabaa benzettin ama, sonradan bir de baktn ki bana ben iyor, o yeil k saan adam. Sonra bir de baktn ki^ne Tabaa ne de bana benziyor. O adam ye kadar, ne grmln, ne de bilmiiin var. Memidik, yumak, kurnaz, bilmi: Yok, Sefer amca, yok, dedi. O adam tam Ta-bat. ki gzmlen grdm. Tabasa bile, kylye ev ev dolap, benim sylediim gibi syleyeceksin. 299 Syleyemem amca, syleyemem, dedi. O adam Tabat. Sefer: Sen benim yienim, canm cierim, kardam deil misin, syleyeceksin. Kylye byle syleye dik: Ben koca bir kylye yalan sylemem, dedi. Sonra bana yalanck olu yalanck, derler. ln r da adm byle anarlar. Kimsenin yzne bir daha bakamam. Ben imdi gidip de kylye desem k mk grmedim, yle bir adam da yok, o adam Taba deildi, dersem, beni drverir k kyde koymazlar, bana ite bakar gibi bakarlar. Anam bile benimlen konumaz. Ben seni ok sevdim. Babamdan daha ok. Senin iin her bir eyi yaparm ama, bunu benden isteme, i ki gzm nme aksn ki, ite bu gzlerle grdm. Sen de gnaha girme. O arkasnda bir k o p olmu k ormanylan dalara doru akp giden Taba-olu Efendimizdi. Sefer: . Bana doru syle, diye kt. Dorusunu syle, Memidik. Sen yalan uyduruyorsun. Sonra ersen, ne icabeder ki... Ne kaybedersin ki? Kyl de sana hi bir ey yapmaz. Yavrum, sa na sylyorum, sen bu sylediklerini inkar etmezsen, hi olmazsa o nndeki adam o deildi de ezsen... Hdr Kahya soyu ld. Ben de ldm, sen de ldn... Nasl ldklerini, leceklerini Memidie bir bir anlatt. Sonra: Haydi bizim ldmzden getik, ya hkmetin, ya kasabann onuru, ya kymzn gl ad? Hep tarlar. Tarikatn, Mehdilerin, hkmetin bunlara ne kadar 300 I bir dinsize kaplm bir ukurova kynn, oluk ocuk, , kars kzanyla be yl nasl hapislerde inlediini anlatt. ite Memidik, kyl Tabaa senin anlattn bu uydurma masaldan sonra kapld. Kyn bana , Taba da asarlarsa, bunun hepsi senin uydurduun bu masal yznden olacak. Belki de hkm btn ky yerle bir eder, yurdunu datr. Duymadn m, hani o kyler gibi yapar. Bu da seni olur. Frsat elde iken, bir yalan syledim de. Onu da demezsen d grmm de. Kyly de ku kellesini de. Memidik, kendisine nem verilmi kiilerin gveniyle, tepeden:

Ama ben ite bu gzlerle grdm. Top top olmu k ormannn nndeki Taba Efendimizdi. Sefer gittike sertleiyordu. nce tehdit etti. Onu hapislerde rteceini syledi. Salt, k tarmak iin. Taba fukarasnn bu ite hi bir gnah yoktu. Onu da kurtarmak gerekirdi. Yaz miydi fkaraya? Bir ky, bir kasaba iin bir ocuk, smkl bir Memidik hapislerde rm, M uyard. Akrabadr diye, yrei kz kz olup yanard ama, elinden ne gelirdi? Syleyecek misin, Memidik yavrum, ne dersin? Ky, kasabay, Toros lkesinin onurunu kurtar mayacak msn? Memidik: ite bu gzlerle grdm, dedi. Ben yalan syleyemem. D de grmedim. Yarasn gene at in tan... Sefer sertletike sertleti. Sonra kfretmee, onu la- . netlemee balad. Sonra da onu l dit etti. Anasnn biricik olu deil miydi, nasl kyacakt tatl canna? 301 Memauc ner eyi g,uz.c aum? Yapamam, dedi. Bunu ben hi bir zaman syleyemeyeceim. Kelle itse de... ite bu... Sefer yalvarmaa balad. ller gibi yalvaryordu. Memidii yceltiyor, kutsuyordu. Sen gen bir adamsn. Ben geldim geiyorum. Sen benim ocuum yandasn, ite bu Sefer seni emidiim. Senin ayaklanyn altn per Memidik, Sefer amcan. Ve de olunu ldrdm ocana d me. Ne istersen yaparm. Ne istersen veririm, diye bitirdi szn. Memidik: Yapamam, diye bir tek szckle karlk verdi. u be paralk ocuun bir tek szyle hayat namussuz olu namussuz dayatyordu. Ne vard sanki... Kyl ona ne yapard ki? Korkma, diy u, korkma. Kylden deil, Azrailden bile korkma. Arkanda da gibi Sefer amcan var. Teklifler yapt, onu everecek oldu. Mal mlk sahibi yapacan syledi. En sonunda Muhtarl edeceini de syledi. Memidik gene: Yapamam, dedi. Muhtar durmad, syledi syledi, yel kayadan ne anlar, ocuk Nuh dedi de Peygamber demedi. Sefer bakt ki iyilikle bu ocua bu ii yaptrmann mmkn yok. Yavrum Memidik, kendi den alamaz. Bu sz hi duymuluun var m? rk dii skerler. Hi r atarlar. Ktle ktlkle karlk vermeli. Bu makbul sz de bilmiliin var m? Kan kam k makbul bir szdr. Ykar gtrr. Duymuluun var m? Karndaki adamm can senin302 ..__o^^i^w uil suiuur. rmim var m? Memidik ban topraa emi, yznde hi bir kprt yok. Ta kesilmi, Seferi dinliyor. Sef li aya titriyor. Ve Sefer dnyor. Bir kocaman adamn hayat u bir parmak boyundaki sm nde, iki dudann arasndan kacak bir iki szce bal. O da nekes plmu, sylemiyor. O bard. Sesteki fkeden, hmdan Memedik korktu, bzld, ban kaldrd, umutsuzcasma onun gzle r Aam. mer yavrum, bu Memidik kardamz, gzel Hdr Kahya soyu can biraderimiz, bizim canmz, ndisinin, kylmzn cann kurtarmak iin iki tek szck sylemee raz gelmedi. Bu Memidik aha yakn akrabadr, ikiniz de adasnz. Biribirinizin dilinden daha iyi anlarsnz. Al Me gtr en aadaki odaya, orada konuun. Ama d, kavga istemem. Hele grlt hi istemem. dedi mere bir iaret akt. mer dar kt, elinde kocaman bir mee sopasyla geldi, serte, Memidiin kolundan tuttu: Yr bakalm, diye onu ocan bandan ekti, kaldrd. Seninle bir iki laf edelim bakalm, teyzeolu. Mee sopasn, merin sert halini grnce Memidikte afak att. Gzlerini Seferin gzlerine dikmi, ondan bir imdat bekliyordu. mer, bir yandan onu aadaki odaya srklyor, bir yandan da dilerinin arasndan kfrediyo midiin gzleri daha Seferde. Can kmaynca umut kmaz. Bir kurtulu bekliyor. Odann kaps ce mer onu arkasndan ieriye ylesine itti ki, Memidik odann ortasnda yere kapakland. m soukkanl, vard Memidi303 iunroad, m m g f midigin s,-t,na ind.rd,. re kapaklan'"- mer di|e v gcyle W

sopaS,.., MOTidik, * sop r M.mid indirdike kz**

bo gzlerle ne oluyor ^* fe. :eyi anlad. Bedeni oy esme-.*^ s"? b hi gayret m, gerek Ulan soyu boklu, konusana. D m, gerek mi? lde ses var, Memidikte ses yok. Ulan ben de seni, buradan sa karrsam. Ulan anam avradm olsun. D m, gerek mi? Tata ses var, Memidikte ses yok. Ulan karda, teyzeolu, sen hi konumayacak msn? Az nce yalan atarken, yalan atp oca gibi akyordun. Konusana teyzeolu. Nolursun konu. Elini ayan peyim konu, yoksa seni ldrp de Peri maaralarna gtrp atacam leini. Haydi karda, haydi teyzemin gzel ol Nedir, alt st, dibi ba bir szck... Kylye varp diyeceksin ki, ben d grdm de ger diyecek ki kylye, bu deli olan d grm. Ben evimde horul da horul, ml da ml uyuy Sen yalanc kmayacaksn ki... Haydi karda, konusana ulan. Konusana it olu. Konusana u ek. Bak, sen aynen bir uyuz ite benziyorsun. Kuyruu korkusundan palancnn arasna kstrm r uyuz ite. Titriyorsun korkundan. Haydi karda, syleyiver nolur? Bir tek sz. lr msn? S nin azndan kacak bir tek szckle Hdr Kahya soyu kurtulacak. Yalan da sylemeyeceksin. mi insan? Ulan yalanc, ulan uyduruku olu uyduruku, ulan bir adamn arkasnda bir k orm r mu? O yrdke, u karda kyamette k orman da onun ardnca dalarn doruuna yrr m? Konumuyor musun? Ha, konumayacak msn? Ben de, ben de seni ldrrm karda. Derini de y da. iine de saman doldururum arkada. Seni para para ederim, yiidim, teyzemolu. Sen de eni bilirsin. Ne var yani, nolur sylersen? Sefer amcan ierde, benim iin ne diyecek, bir Memidii yola getiremedi, diyecek. Benim 305 304 de seni kyk kyiK emcm Bwv^.. ____ kmca demeliyim ki, azndan sz getiremedim ama, al sana kellesini getirdim. Memidii birden bir titreme ald. Dileri de birbirine kenetlenmi almyordu. Azn m almyor karda, azn m? Sana bir su vereyim mi? Gitti bir su getirdi, tas Memidiin dudaklarna dayad: , dedi, haydi i. Su iyi gelir. Konumazsan, seni kaza geiririm, anladn m? Byle titreme, bilmem ne, para etmez. A azn... Memidik bir iki kere gayret etti, gayret ettii halinden besbelliydi, ama azn aamad. me , dudaklarm aralad, tas dilerine dedirdi, salarndan tutup ban geriye att, suyu az Su dudaklarndan enesine, boynuna, stne aa akt. mer: Vay anam avradn olan, sen ne inat bir peze-venkmisin! Ben de bu suyu iiririm, aznda sz alrm. Alamazsam da seni sa koymam. Ter iinde kalmt. Memidii syletmei yle bir tutkuyla istiyordu ki... Btn bedeni yalm ne biim adamd, ne biim bir deliydi ki bir sz iin cann veriyordu da azn amyordu. Bak, ben senin azn nasl aarm... teki odaya geti, eski bir kr bakla geri dnd. M ba dileri arasna sokmaa alt. Memidik habire titriyor, az bir trl almy az kan iinde kald, bir trl dilerini atramad. Memidiin azndan boanan kan gmlei ile kana boyad. 306 sesle: uurau. Alamakl bir Yani ne istiyorsun benden Memidik? dedi. Neden sylemiyorsun karda? Kimden korkuyorsun ? Ben sana ne yaptm ki? Syle be karda! Ben seni neden ld-riyim yani? Adam ldrmek iyi b r ey deil ki... Haydi karda... Yalvard, yalvard, ne kadar yalvardn mer de , bilmiyordu. Birden Memidiin stne sald

balad. Delicesine, kudurmu bir kurt gibi Memidiin neresi azma geerse orasn snyordu Kendine geldii zaman, Memidikte ses seda olmadn grd, korkuya kapad. Bir ara ne yapaca a doland, durdu. Sonra abucak odaya geti, bir kova suyla dnd, kovay Memidiin stne bo ti. Heyecanla, gzlerini Memidiin yzne dikip bekledi. Memidik neden sonra usulca gzler ini at, aar amaz meri bir sevin ald ki sonsuz. Hemen Memidiin stne atld, onu pme Karda, karda, diyordu boyuna onu perek, karda, karda, lmedin ok kr. lmedin yle ki imedin. istersen hi syleme. Bana ne. Belki de grdn... Taba yle grdn. Ben gnaha lki de arplrm. Karda, karda kusuruma kalma. Sana bir daha bir fiske bile vurmam. Sen y eter ki lme. Memidik gzlerini kapaynca merin yrei azna geldi. Bu Memidik lrse, onu eek cennetine r, en az, en az, bir on be yl verirlerdi. Bir de Taba ermi-se o zaman kuru bir aa gib li aya, tm bedeni kururdu. Ermilerin kerameti oktur. Karda, Memidik karda, nolursun a gzlerini, o gzelce gzlerini. Seni bir daha hi mi hi ki... Nolursun lme karda. Bekledi. Korku iinde, yrek arpntlar iinde... 307 Gzlerini solmu, Kan ^mu^ j,____ den sonra, Memidik gene gzlerini at, inlemee balad. mer sevinle: Yaa bire Memidik karda, dedi. Sana bir daha elimi srersem, elim krlsn. lmeyeceksin ni azat ettim. Odadan kt, Seferin yanna vard. Soluk soluayd: ld Memidik, dedi. ld de imdi az luk ald. Bu szlerin Muhtar stndeki tepkisini bekliyordu. Sefer glmsedi: una bak, dedi, u koca herife! Arama da korkmusun be! Nedir bu halin? Ben de, avur zavu runa bakardm da seni yrekli bir ey sanrdm. Sana syleyitn ki, olum mer, insan ksm ye tekmil yaratktan daha dayankldr. yle kolay kolay lmez. ok mu ddn? mer telandan, az nceki perian halinden utanm: yle ok ddm ki, kere ld. Azn amyor ki... Yalvardm, ayan ptm, hi bir ey para etmedi. Ben de ddm. Sefer gene glmseyerek: merim, yavrum, sen ok acemi bir uaksn. o-kak bucann uzatmal karakol onbas olsayd , bir avu ii kadar da adam, iki dakikadn onu blbl gibi ttrrd. Ve yemin stne yemin e i. Sen daha ok acemisin arkada. Sitaj grmen gereklidir. Ve de benim yanmda kurslara gitmen gereklidir. Haydi, d nme de grelim, u ta yrekli Memidii... Memidiin baucunda durdu, glmseyerek bakt, sonra yz birden deiti, barmaa bal Alak adam, alak adam. ldrmsn ocuu. 308 i,wj ooua ucmeuim m jci Jcavga etmeyeceksiniz. imdi senin elini kolunu balatr, karako la gnderirim. lnceye kadar orada kalrsn. Yazk deil mi u gencecik adama? ldrmsn f mer neye uradn bilememi, gzlerini krptrp duruyordu. mer'in aknlm, bu aknln altnda kendisine doru ykselen fkeyi, kini gren Sefer t: Be alak, bu hale getirilir mi bu yavru? stelik de akrabamz. Ne istersin? Varsn sylemes in yavru... Ne yapalun, bizim akrabamz canmz, dedik. Cannz ksn, dedi. Ne yapalm? yl ... Eildi, elini bana koydu, salarn okamaa balad: Vah vah, vah vah, ldrmsn yavruyu... Sen bunu ok kt yaptn. Arkada, ben kanun adamy iyim ve de anayasay ben korurum. Ol sebepten yaptn bu fiiliyattan tr seni anayasamzn ine teslim ederekten inim inim inleteceim... Hele bu ocuun bana bir hal gelecek olurs a; ben da seni anayasa ar cezasna vererekten idamlk hkmn tasdik ve talep eyleyeceim k doru, dosdoru ipe gidesm... Ve evet, ve de byle! Salarn okuyor, zntsn gstermek iin elinden gelen numaray yapyor, kvranyor. ocu , iki gznden iki damla ya da dkecek: Vay yavrum vay! Bu canavar seni ne hale getirmi! Vay benim yrekli, akll, iyi yavrum v ay! Seni byle canavarlarn eline teslim etmemeliydim. Su bende. Suun asl by bende. Be l, beni ldrmeli mer yerine. O canavara byle gl gibi ocuk teslim edilir mi? A yavrum, y dim, yreklim, sen de istediini syleyiverey-din ya... erde syleyeydin de, dar knca

309 din. Sende hi aicu yo*, mu. ^.^^^_____ yer mi yavrum? Ayaa kalkt. merin elinden tuttu. Sevin iindeydi: Bu i benim evimde oldu. Ben gene de stme bir mesuliyetilik alamam. Sen benim evimi le keledin. Yarn bu i duyulursa, millet ne diyecek? Diyecekler ki Muhtar evine ocuklar ar , lnceye kadar doduruyor. Gene barmaa balad: Sen benim erefimle oynayamazsn. Ve d an arkada. Haydi, azn gzn sil ocuun ve de ila yaptr. Odadan kt. mer de arkasndan gitti. Sefer: Bu it olu itte hi bir ey yok. akal ldye vuruyor namussuz. mer: Sahi mi? diye sevindi. Deli misin sen? diye Sefer gsn kabartt. By-leleri Koca Halil soyudurlar. Hi bir zam azsn. Attn, dayak yanma kabr. Sence sylemeyecek mi? Hi sylemeyecek. yleyse unun azn gzn iyice sil. Sildikten sonra, azck paavray yaa batr, ve parmaklan arasna sktr. mer: Anladm, dedi. Duur... Bu kadar deil. Bir de gazete kad al. Onu da teki ayak parma arasna koy, ate emidik kardasn gz hemen almazsa, ben de bir ey bilmem. Almazsa da korkma. Bu gece, l evinin arkasna atarsn. Belki kanunun yasas yolundan bir ey karrz. Bu i Taba oluza ir gzda olur. Ateledikten sonra bana haber ver. 310 uuu;a gu, C11I1UC _ x.______, *.*,* su dolu bir kova, bir para bez vard. Memidiin azndaki yzndeki, her bir yerindeki kanla sildi, kurulad. Bu arada Memidik bir iki kere gzlerini at kapad. mer opu hem temizliyor, hem de: Duur, diyordu. Az sonra senin anan avradn... Azck bekle bakalm. Bekle de gresin ki, bucak! Vay uyduruku vay! Vay Taban iti vay! Azck bekle hele. Bekle ki, neler gresin! B kle ki, bu mer senin u yalanc, orospu canl bana ne getirecek! Bekle hele bekle! Cebinden bir paavra kard. Yandaki sahanda azck gazya vard, ona bulad. Gazete kad d. Paavray sa ayam baparma arasna soktu, kad da sol ayam. nce sa aya, sonra e kat ayn anda parlad. mer bekledi. Hi beklemedii bir ey oldu. Memidik birden, gerilm r yaydan frlar gibi bararak ayaa frlad, geri yere dt. Yerde kvrand durdu. mer hemen Sefere kotu. Sefer teki odada bekliyordu. Bararak ieriye girdi: Ne yaptn bu ocua gene, ne yaptn? mer masum masum: Hi bir ey yapmadm. Bard, ayaa frlad, dedi, sonra da geri dt. Aferin, azn gzn temizlemisin. yi bu. imdi kaldr onu. Varsn evine gitsin, fkara. vimde byle ey istemem. mer, Memidii elinden tuttu, ayaa kaldrd. Memidik birka kere salland ama gene ayakta ka d, kapya doru yrd. mer: Vay, dedi, vay! Vay, anasn avradn! Demek 311 D evine byle sag semmc giuijwou... ______ ___ t w medin? Demek sen Taban ermiliini grdn? stne yrd. Sefer hemen elinden tuttu: imde kavga d istemem, dedi. Memidii elinden tutup, salarn okad: Yiidim Memidik, d grdn deil mi? Memidik bakt ki post elden gidecek: Beni, dedi, bu mere ldrttrm r amca! Sefer: O sana bir ey yapamaz, dedi. Kellesini keserim onun. D grdn deil mi? Brak amca, brak da ben anama gideyim. Her bir yamm szm szm szlyor. Vay yavrum vay! Vay vicdansz mer vay! grdn deil mi? Bilmiyorum. Ben hi bir ey grmedim. Bunu kylye syler misin?

Sylerim. Kuran stne yemin eder misin? Ederim. Ben de senin iki kara gzlerinden perim. Tuttu, Memidii iki gzlerinden pt. Sonra: Kur ir de el bassn Memidik, dedi. mer hemen Kuran getirdi. Gerek deil dt... Taba deil, baka bir adamd. Bunu yarm sabah kylye syleyeceime, raktan yemin ederim. Haydi syle, elini de bas. Memidik: Syleyemem, dedi. Vallahi amca, u iki gzlerimle grdm. Basarnam. Sefer bam sallad: 312 ^uuun. umern elinden kurtulmak iin yapyordun... Gece sabaha kadar bylecene, Seferle mer, ocukla uratlar. Memidik bir trl, ld bitti, ra oldu da, Kurana el basmad. Sabaha kadar yalvardlar, dd-/er, ikence ettiler, Memidik dediinden amad. Frsat bulduka Seferi inandrmaa alyordu: Arkasnda bir k orman... O kadar dayaktan sonra, Sefer ona syle, der demez, balyordu aa: ki gzm nme aksn, anam lsn ki bu gzlerle grdm. Gece, Memidiin anas iki kere Seferin evine gelip olunu sordu. Sefer ikisinde de: lk akamdan geldi, dedi, masalm, grdn, dn anlatt, sonra da ben sansar tuza i. Eve hi mi uramad? ok gzel bir d gr m senin olun, karln verdi. 313 Ocan stnde sa var. Ev duman iinde kalm. kadn nlerindeki tahtalarn stnde yufka caktaki san stne yufkalar serip piiriyordu. Dumandan tr kadnlarn gzleri ya iinde. San altndan dumanla kark yalmlar dary un kokusu evin iini alm. Bu koku ta uzaktan bile bir evde ekmek piirildiini belli ede r. Ev bugn dn evi gibi. Kadnlarn elleri, yzleri, giyitleri un ve hamur iinde. Sefer bugn yataktan ge kalkt. oktan beri yataktan bylesine ge kalkmamt. Demek ki bu sabaha kadar hi uyumamt. Gzleri i i, yz kabarm, sar. Hava amt. Sefer dar luya yzn kurulayarak ieriye girdi. Evin iini doldurmu duman, gzlerini yakt. Tu Allah bin belasn versin, dedi. u ekmek yapma gn de... nsan nereye gideceini bile Bu dumandan... 314 ^1^, halde. u Memidik yznden btn umutlan suya dm, sevinci kursanda kalmt. Ve de arasna katlmt. Onu tahtndan bugnlerde lm bile indiremezdi. Kyn kutsal olarak anacakt. Seferin iinden ac bir kskanlk rzgar geti. Bir insann bana devlet kuu dediin ite u Toros kylklerinin hemen hepsinden seferberlikte, daha nceleri, Yunan sava sralarnda rge ktlnda birer ikier ermi kmt da, u Yalak kynden byle bir ulu kii kmamt Ahmet olayd, onu hemen ermi yaparlard. Hemen hemencecik yaparlard. yleyse imdi neden V urgunu semediler de Taba setiler? Vurgun Ahmet yar plak, kardan, gneten yanm, sa kara, kederli, byl gzleri, kvr kvr uzam kumral sakallar ile bu ie bu kyde en uy a nereden kt yleyse? Bunca yl, bunca ktlklarda, savalarda, ermi kmad da bu kyden, imdi nerden kt? u durulacak bir i. Cann verdi de, lm seve seve gze a!d da tkrdn yalamad. Tabai erinden yalan syledii belliydi. Ikl hikayeyi dpedz uydurduu, sonra da bir jyice inand ydi. nce Tabam arkasnda yedi top k, sonra yirmi be top k... Sonra k orman... I k yeniden her anlattka oalyor. Bereket ki sesi sadas kesildi, uzun bir sre azn kola aamaz Memidik. Yoksa, Allah gstermesin, her gn Tabam ardndaki k oala oala, yer Ulan ne olurdu yani, ne olurdu Memidik, bir syle-seydin, ben, ben yalan syledim de seydin! te o zaman Taban aya suya ermiti. 315 Memidc beuc ae soyeu. nu pm u^.^_______ rakolun uzatmal onbasnn eline geceydi o, su gibi syletirdi. Memidik de kyn ortasna g yalan, yalan syledim diye basbas barrd. Ne talihsiz ba vard u Seferin. Bu ite her ey onun ktl iin alyordu. Adil, kyl ki karnca, gkteki ku, sudaki balk bile sz birlii etmiler Taba karsnda yenilsin, b

n diye onunla urayorlard. Bu kadar gcn karsna bir insan aklda Eflatunu zaman, gte , kurnazlkta ismet Paa bile olsa kamazd. ksa bile ite bylece rezil olurdu. u Memidiin ne suu vard da olan bu hale, yar l bir hale getirmiti. O deli merin eli de ocukcaz ont ettirmiti. imdi Kr Ismailin kz, aadaki odada olana tabiblik yap Memidiin bulunduu odaya girdi. Kr Ismailin kz ocuun baucuna oturmu, onun bana sla ordu. Sefer sordu: Gzn hi at m avrat? dedi. Kr Ismailin kz: At, dedi zntyle. Konutu da... Ama ok yanyor. Su istedi, su da verdim. lmeyecek. Sefer: Ne yapalm, diye oradan uzaklat. Kendi yapt, kendi grd cezasn. lrse lr. Bu hikayeyi Memidik uydurmasa, sanki bakas uydurmayacak myd? Byle hikayelerin ylesine talibi oktu ki... nsanlar byle hikayeler uydurmaa, uydurduklar hikayelere inanmaa, ina ndktan sonra byk bir esriklik iinde bakalarna anlatmaa, onlar da inandrmaa can atar ylersin ki byle bir uydurukuluk insanolunun huyunda var. kasca, kuruyasca huyunda var. 316 eydi. Bir ky, bir insan kurtarmak iin o da bir insaniyetlik yapsayd, iki dudann aras syleyiver-seydi, ne yitirmi olurdu ki, hi. t olu it, lsn ve de bir iyice gebersin. Bugn hava ak. Belki kasabadakiler gelirler. G rden beri u hava nasl gitti! iki adm teni gremezsin. Her ey, her ey, hava bile ona kar Tabala birlik. Ulan herif gerekten ermi mi ne? Hava ak olsayd, kasabaya gidenler oktan gelmi olurlard. Onlar da adam m, ortalk cehen olsa bile parmak teni bile gremesen, mademki bir adamn yaamas bir tek habere bal, ne yapar yapar da o haberi ulatrr. Neyse, hepsinin alaca olsun. ieriye girdi, teki odaya geti. Yataa bir girse hemen uyuyacakt, iinde, yreinin urac ahatsz eden, boazn skan bir eyler vard. Bir eylerden, grnmez bir eylerden korkuyor bir korku iliyordu iine. Bu yuttuu korku as kanma karyor, usul usul iliklerine kada ordu. Birden kendini toparlad. Tabatan bu kadar ok mu korkuyordu? Bunu kendi kendine sylemee utand. Belki imdi bile, istedii olsa, u gidenler iyice bir haberle gelseler, i di bile u Tabam nne geilirdi. Bu kyl milletinin sa solu belli olmaz. Bakarsn ki Ad onlara iyi davranm, onlar da ikinci gn Taban ermilii, Memidiin, hikayesiyle alay etm mtr. Bunu dnnce biraz rahatlad, ii aydnland. Nerdee o gnler, aaah, nerdee o tali umutsuzlua dt. Ne Adil gelecek, ne de kyl bu adamn arkasn brakacakt. u kadnlar da hep ekmek yapacak gn ters seerler. Adam ieriye giremiyor ki... Dumandan d eli oluyor. Duvarn gne gelen yanna oturdu, ban yere eip 317 dncelere aw. ouuUiit. ~Y___, .__. derse, Taba onu balar myd? Mmkn yok ba-lamazd. Ama iyi adamd o. yi adam ama bir gc, stnl insan melek de olsa kullanmazlk eder mi? Taban iyilii stne, ktl stne dnp dnp dnrken, nedense iinden geti, ban salland. Heyecandan tkanyordu. Kasabaya giden Ky Ynetim Kurulu yeleri karsndayd. M tlu, yzleri sevin iinde glmsyorlard. Sefer, onlara kotu: Syleyin, diye bard. zr dilemeyin. Neden ge kaldnz biliyorum. yi mi, kt m h yi, ok ok iyi, dedi, sonra ekledi. Bu ylki btn borlar baland. Sen de kyde Adil sin. Kyl imdi gidip Adil Efendiden istedii kadar mal alabilecek. sterlerse Adil bor pa ra da verecek. Adil dedi ki, bu dkkanlar, benim neyim var, neyim yoksa Sefer Efen dinin. Yalak kylsnn emrinde. te bak! Sr-tndakini indirdi, bohay at: Biz aldk b Sefer gzlerini bohadaki bezlere, basmalara dikti. Gzlerini krpmadan bakt. Baktka sarar r, baktka sararyordu. Dudaklar titreyerek: ok kr Allahma, ok kr Allahtna, dedi. Bugnleri de grecek, byle bir aydnla Dnd, evinin duvar dibine gelince meldi, srtn duvara dayad, ban da elleri arasna ald. ok. kr, ok kr, diyordu boyuna, yaradana ok kr. Kasabadan gelen Ky Ynetim Kurulu yeleri de 318 | elleri arasna almlard. ^ Sefer bir sre byle kaldktan sonra, yayma baslm-

casma srad, ayaa frlad, ieriye, Memidiin yatt odaya girdi, stne eildi, efka ydu: Memidiim, yavrum, dedi, senin atein falan yok. yilemisin. imdi seni azat ediyorum. O seni benim evimde azck hrpalamsa kusuruma kalma. Benim haberim yok. imdi sana sylyoru bugnden tezi yok, git kye krk bin tane yalan uydur. De ki, ben Taba Teke dann ban lumum Toros dalarnda arkasnda yetmi bin gnele dolar grdm de, gene para etmez. Ha ola. Ne istersen syle. ki szle bir kasabay, bir ky kurtarabilirdin. Nekeslik ettin. i di sana kimsenin ihtiyac kalmad. Haydi, gle gle. Var git anana. Karsna dnd: Giyinsi n kp gitsin. Syle ki ona, anas onu kadir gecesinde dourmu. Yoksa, imdiki haber gelmes i, ben onu merin elinden alamazdm, dedi. Hemen anasna gitsin Memdik. Ky Ynetim Kurul a duvarn dibine melmi oturuyordu. Sefer: Aalar, diye balad. Bu verdiiniz mutu, mu-tularm en gzeli. u dnya, dnya olal, u olal beri hi bir insan ve de hi bir zaman byle bir mutu almamtr. pin altnda ve de olan bir adama, sen aslmayacaksn, var git evine deselerdi, o adam imdi benim sevin diim gibi sevinemezdi. Var olun, sa olun... Ama arkadalar, size bir azck ksknm. nsan bir haberi alr da ayn gece, ne yapp yapp da Seferine yetitirmez mi? Zekeriya: Amma velakin, dedi. Amma velakin, kar yollan rtm, kapamt. Tipiden gzn ap da iki 319 dii Sefer Aaya vereyim dedim. kere kar iine, boazma kadar gmldm. Sonuncusunda az d um, kurtardlar. Hakkn var, kusura kalma. Bu mutuyu sana kasabadan buraya uan ku bile getiremezdi, dedi. Yoksa byle mutlu bir haberi... Sefer: Aldrmayn, olan oldu, biten bitti. imdi ie kye ok usturuplu bildirmek, yle tadyla tuz bildirmek gerektir, dedi. Zekeriya: yledir, diye onaylad. yle olmak gerektir. Sefer: imdi acele etmeden, beni dinleyin. Bu ie byk bir len gerektir. Kyl deli olacaktr du Taban btn gayretleri yand, suya dt ki, suyun dibine batt. Duydunuz mu, ermiliini etti. Taba. Grr o. Ben ona ermi nasl olur yaknda gsteririm. imdi ben bu len iin zrlyorum. Sizler birer keiyle katlacaksnz. Bu, Allah bizi bu beladan kurtard diye. All hmza sunduumuz kurbanmz olacak, hem de kylmz bol bolamad yemek yiyecek, et yiyecek.. kylye siz hi bir ey sylemeyin. Yalnz avratlarnz, akrabalarnz kyn iine saln. aberin ne olduunu merak etsin. Merak etsin ki, meraktan atlasn. Ve de ben konuurken, tm kyl azma girsin. Haydi evlerinize. Keileri, hemen bize gnderin. Yarn lene yce . Ky Ynetim Kurulu koa koa evlerine dald. Aldklarn karlarna, ocuklarna bir an nc lard. Sefer: Bekiba, diye bard. Beki hemen karsnda bitiverdi. 320 Duydun mu Ynetim Kurulunun dediklerini? Bu bir... yleyse imdi k kye. De ki, de ki... Ha... Sefer Muhtarmzn size bir mutusu var ki, hi ya benzemez. Duyunca aklnz oynatacak, deli divane olacaksnz. Ve de bu gzel mutuyu Sefe imizin gzel dilinden yarn sabah, gn rken duyacaksnz. Yarm, sabahn ilk ldarm bek in. Beki bir kou kyn iine gitti. Bu haberi vermese zaten atlar, patlard. Seferin syledii r gzelce bard. Sonra yeniden yeniden bard. Bkp usanmyordu. Akam oldu, yats oldu, rozlan tt, beki ev ev, insan insan sylyordu. Bekinin bu cokunluu kylde merak uyandrmt. Bu gece ilk olarak, belki bir an iin Tab rn unutup, Muhtarn mutusu stnde konutular. Daha gn atp, tan yerleri madan yediden l oradayd, merin eliyle para para olmu Memidik bile oradayd. Ayakta duracak halde dei , o baka. Anasna tutunmutu. Muhtar grtlam temizledi, gsn gerdi, sa ayan ne att, balad konumaa. Bu haliyl uratm kumandana benziyordu. Adilin gnderdii haberi ballandra ballandra, bire bin katarak anlatt. Anlattka couyor, uka anlatyordu. Adil bu kyn babas, kardei, dostu, her bir eyiydi. te byle, diye, szlerini leye yakn bitirdi. u ocakta pien danann, keilerin parasn da Adil verecekti. Kimin hatr iin? Elbette kar

iraderi Seferin hatr iin. Kylnn sevincine diyecek yoktu. Muhtar szlerini bitirir bitirmez kazanlarm bana tle di321 __, c___ ye Kaaar go ? deil, be ky yese tkenmez yemekler... Sefer kalabaln arasnda Taba aryor, bir trl onu bulamyordu. Bulamadka da kzyor, Krdm m kanadn kolunu Taba! Bitirdim mi seni? Son hnerini de boa kardm m? atla patla Taba... 322 Tam gndr Taban evinin nne bir ak ku konmu, kocaman bir ak ku, kprdamadan duruy rtal byklnde var. Bu ku ne TorosJarda, ne de ukurovada imdiye kadar grlm deil. B gz mavi, bir gz altm sars. Adilden haber gelir gelmez, ak ku havalanp gzden , kayboluyor. Hh! Taba olmasayd da, Adilin o ta, o canavar yreini yumuatp insan yrei yapmasayd kadar o Adil deil miydi? Taba Efendimiz bir soluk sald kasabaya aaya, Adil eriyiverd Bir gece bir ak gvercin donuna girmi Taba Efendimiz, varm Adilin penceresine konmu. A pencereyi am ki, ne grsn, orada bir ak gvercin durup durur, gzlerinden de ate saar. in dile gelmi, demi ki Adiie, eeey Adil, sen hi duydun mu? Duydun mu ki Sakarcalm kadn lar bir ukurova aasn bir anda toz ettiler? Sen ki cann seversin, gelme Yalak kyne. 323 I Sen ki, ocuklarn seversin, bu yl borlarn bala, sen ki kasaban seversin, kyl a var. Haber gnder ki gelip alsnlar. Bu yl ok pamuk toplayacaklar, iki yln borcunu bird en derler. Sefer de zort atyor. Tabamzm yz suyu hrmetine. Yz suyu... Taba ilin. Ak gvercin, yalm saan gzleriyle bir bakm ki Adile, Adil korkusundan altna iemi. Ak demi ki, gnder Yalak kylsn, dkkanm da, canm da onlarn. Bunu duyar duymaz, sevincin atlarn rpm gvercin, kye umu. Kyn stne mutuluk, sevin sam. te bu sebepten aalar, analar, baclar, kyl gnden bu yana bir deliksiz uyku uyuyor k derim sana... Taba Efendimiz bu kyde olduka, bu kye hi bir musibet giremeyecek. Adil gelemeyecek. Salgnlar uramayacak. Ylanlar yamayacak. ermemezlik etmeyecek. iekler aacak, otlar bitecek. Toprak da bereketinden atlayacak. Bu kyn kadnlar ksr kalmayacak. kiz douracak. Bir de Sefer kabarr. Ben ettim bu iyilii kylye, der. Nankr olu nankr. Taba olmasa... Muzr olu muzr. Aaah Taba Efendimiz olmasa... 324 | ilmiyor. Geilmiyor ki, geilmiyor. O Adil gelseydi de kye, grseydi. Grseydi ki dnya ka buca de geleceine de bin piman olsayd. Btn bu, kyde sylenen szler, konuulduktan birka dakika sonra, her zamanki gibi Sefere u atrlyordu. Sefer bu szlerden her birini duyduka ileden kyor, evin iinde deli gibi dnyor, kyly ordu. Amann, bouluyorum, su! diye bard bir ara. * Yetiin bouluyorum. Yz mosmordu. Darda tipi vard, iki adm ileriyi grmezdin. Yar bir baygnlk geiren Sefer: Ynetim Kurulunu ar bekiba, dedi inleye-4. rek. Taba Efendimizin himmeti olmasayd, ondan kork-masayd Adil gelir altmzdaki ulu, stm gan alrd. Eskiden aidiydi. A piirdiimiz tencereyi...

 orba kan... Bir avu bulgurumuzu alrd. Bir ekmeklik unumuzu... Avradmzn donunu alrd. Almt zaten. Ky Ynetim Kurulu az bir zamanda geldi. Hepsinin stba kar iinde kalmt. Sefer: Ben gidiyorum, dedi. Doru Adile gidiyorum. Bu byle olmaz. Bu kyl deli divane. Ben Adil gideyim 325 ler, dedi. ^ Etme, eyleme, kyl bu yl ok ekti. Kimsenin ak-h banda deil, dediler. Etme eyleme! Sefer: Avratlar, gocuumu getirin. Gzlm, balm verin. Bir skca giyinip, hemen yola dme t vermemeli zamana... Karlar, Ynetim Kurulu yeleri yalvardlar yakardlar, Sefer onlarn szlerini duymad bile Bu karda kyamette yola dlr m? Donar lrsn... Daha dereyi bile geemeden. Koca Halil m? Hsneyle Recep gittiler, dndler mi? Gidecek-sen, hava alsn da yle git, dediler. Sefer: Duramam, diyordu. Yreimin ban bir ate, bir yalm sarm ki duramam. Bu kylnn nank liyim. Kapdan hmla kendisini darya att, tipinin ortasna dald, az sonra gzden yitti. Arkasndan karlar aladlar, lk attlar. Kr Is-mailin kz ardnca bir zaman gitti, ye larna sarld. Sefer aldrmyor, grmyor, duymuyor, yryordu. Tabam yz suyu hrmetine ha? Vay alaklar vay! Vay namussuz kyl vay! Ne yapsan yaranama O hzla Uzundereyi buldu. Uzundereden korkuyordu. Burasn knca tipi deil, isterse kyame opsun, vz gelirdi. Ama Uzundere belal, yer, kanl yer. Kulaklar uulduyordu. Sanki bann iine bir kovan ary doldurmular. Tan yerleri iiyordu ki Oyuktaa geldi. Tipi de azt-tka aztmt. Duracaa da benzemiyord 326 _..o___*~~ 6ui(; uu ae yaKmalc, tipinin durmasn beklemek gerektir, diye dnd. Dizlerinde g kalmamt. kirciktendi. Dizlerindeki bu kalan gle, maarada dinlenmese, ka a ulaamaz myd? Kendini yoklad bu halle kasabaya ulaamayacakt. Maaraya doru komaa ba sndan, tipi, krba gibi indiriyordu. Maarann ii yarasalarla doluydu. Salkm salkm aslmlard, irendi. indeki yalm da habire byyor, durma Sefer, yeti Adile. u namussuz kylye gster gste rdu. Maarada birazck bile duramad, hemen darda azttka aztan tipinin kucana att ke Demek yle ha! Demek btn emekler boa! O Adil mi? Korkak... Aalk! Taba Efendimiz... in musibeti defeder. Tipi daha aztmazsa, bu akam kasabada olmak gerektir. Ak ku? Ad ilin ta yrei... Grsnler, pamuk olan yrek, gene nasl ta olurmu! abuk abuk gidiyor, o bile yetmiyor, bazan kouyor, kounca baz aya kayyor, yere dyor dyor, kouyor. indeki yalm, kin, fke as byyor, byyor. Sefer bu gle deil boraya, zelzeleye, st boansa, ona bile kar koyar. imdi tipi kardan, yzne yzne vuruyor, ve Sefer yan yan, sa yann tipiye verip yryor 327 33 te beni bu hale getirdiler, diye szn bitirdi Memidik. Tabaolu: O, arkasnda k orman olan adam ben miydim, iyi bak yzme, dedi. Memidik, yandan ynden onun yzne bir iyice bakt, sonra kesinlikle: Sendin, dedi. Taba yleyse sana bir ey syleyim, Memidik, dedi, ben o gece ite urada, u Ali kardasn arka tamn iinde yatyordum. Uyudum da, beni uykumda Krklar alp gtrdler desem, o gece saba r da gzme uyku girmedi, iyi bak yzme, bir yanllk olmasn. Baka birisini bana benzetme ! Belki kl adam senin ok uzamdayd da, benim gibi grdn. Memidik: ki adm temdeydi, dedi, hem de tpk tpksna sendin, Elini uzatp mintannn yakasn

328 Yznden fkran yeil ktan dolay olsa gerek. Memidik, Taban karsnda, ulu bir komutann, bir evliyann karsnda durur gibi saygyla Gzlerini yerden kaldrmyor, arasra, kaamak, ona baknca ulu bir daa bakar gibi bakyord Uzun Aliyi ocuun bu hali keyiflendirmiti. inden: Ulan, diyordu, u bizim Memet karda n, ermi olmasn? ite ocuk gzleriyle grm, ne demeye yalan sylesin? Memet karda, diye Ali, sesinde bir bakaldrma atlyla sordu: Memidik neden yalan syl ki Krklardan birisi senin donuna girerekten onun gzne grnmtr. Tabaolu: Ben de Memidik yalan sylyor demedim ki, diye zr diler bir havayla konutu. Memidik: Ben Memet daym ite bylece, olduu gibi grdm. Hi bakas olamaz. Alams alams, oyu nuuyordu. O Sefer bana dedi ki, Memidik, dedi, sana, dedi, eer grdn adamn Tabaolu n, dedi, sana iyi bir kz alacam, tarla vereceim, ev yapacam, dedi. Ben de dedim ki, it bu iki gzmle grdm, ben yalan syleyemem. Ik ormannn nndeki Tabaoiuydu. Onlar da dar ddler. ite bu hale getirdiler. Neden ldrmedi' ler bilmem. Uzun Ali Tabaa: ocuk seni gzleriyle grm. Ne yapsn grmse,, yalan m sylesin? diye sitem etti. Mem Vallahi Ali day, ite buydu. Ben neden yalan syleyim? Bu Taba daym bir gnlk yoldan g 329 zntsn belirtti. D de grmedim. Etime bak soktum. te yaras. Bu, drdnc seferdi gsteriyordu. Taba boynunu bkt, glmseyerek: Ne yapaym, dedi, belki de haberim olmadan ermi Memidik onun zntsn grnce kederlendi: Belki de ermi olmadn. Oradan bir yere gidiyord rdna dtler, sen de arkana dnp bakmadn. Iklar da gremedin. Ama bana yalan syletmey gzlerimle grdm, inann bana. Bana yalan syletmeyin. Memidiin sesinde korku, yalvarma vard. Arada srada iinden geiriyordu: Bunlar da Sefer gibi yapmasnlar! O zaman Memidik dayanamaz ki... Oluverir. Yalan sylese de unlann e linden kurtulsa m? -% Bana yalan syletmeseniz iyi olur, dedi. Bana yalan syletirseniz, ne geecek elinize ? Tabam yz gittike aslyordu: Bama ne gelecek, senin bu masaln yznden, biliyor dedi. Memidik: Ben lrm, dedi. Bir de siz dverseniz beni imdi, ben yaamam, lrm. Nolursunuz dvmey in, yalan syletmeyin bana. te bu gzlerle grdm. Tabaolu iini derin derin ekti: Aaah, dedi, Memidik, aah! Beni mahvettin. Ocam snd esen de sylemesen de... Memidik onun bu halini grnce iyice korktu, telaland: Bana izin veria de gideyim. Hastaym. Her bir yanm krdlar. Krdlar da un ufak ettiler. anama gi330 vararak bakt. Uzun Ali glmseyerek: Git Memidik, dedi. Madem hastasn, anan da bekliyor, git aslanm. Demek demeyecek, ldrneyeceklerdi. Elindeki denee ke ke, ayaklarn sryerek, btn bedeni acdan kvranarak kapdan da Ali yzn aclatrarak: u ocuun haline bak, ne hale getirmiler fkaray! Sefer u senin ermiliinden dolay l rkuyor ki, korkusundan d kopuyor. u ocuun haline bak! Taba: Kasabaya gitmi. Gitmi ki, Adil kylnn borcunu balamasn. Gitmi ki, gitmi ki bu yl ermesin. Kyl benden biliyor. Bu kyl de, dedi, deli vallahi. Ali: Bu Sefer de amma aklsz. Senin ermiliin gzn bu kadar dndrmese, bu adam byle, kendin cek ilere kalkmazd. Aklsz Sefer senin ermiliinin nne gemek iin elinden geleni de ge de yapyor. Aklsz herif bilmiyor ki, bunun nne, sen de dahil, hi kimse, hi kimse geem cek. Kyl bir kere takm kafasna. Memidik deseydi ki, benim u anlattklarmn hepsi yalan sini ben canm istedi de uydurdum, siz de' ahmaklnza doymayn, inanverdiniz, deseydi, k vz gelirdi. Yahu Memet karda, diye glmsedi, u sende sahiden ermilik olmasn? Yoksa k adamn stne bu kadar dmez. Tabam iinden bir tel czzz etti: Ali karda, dedi, yumack, adam sen de alaya

331 karyor bama. Ali kzd: a Sen deli misin? dedi. Akln m kardn? Sefer korkusundan deli oluyor. Sen ermi olursu u dinsizin katli drt kitapta vaciptir diye fetva verirsin, diye korkuyor. Hem de byle bit fetva vereceksin. Taba: Benim bama byk iler gelecek. Eer Sefer bylesine korkuyorsa, o ne yapar yapar da bam ge-lirir, dedi. zgnd. Durdu, dnd: te imdi anlyorum. imdi imdi anlyorum, evime ler olduunu... Ak kefenlilerin... Ali: Ben de anladm, dedi. imdi anladm.^/ay anasn! Bundan byle, geceleri hep bizde kalacak zde kaldn da kimse bilmeyecek. Evde, dededen kalma bir de mavzerim var. Beli... Tabaolu: Baka are var m, Ali karda? dedi. Uzun Ali: imdi kasabaya gitti. i kartracak. Senin, Meh-diliini ilan ettiini ona buna syleyece apishaneye, ya da... Allah etmesin... seni gndertmeye alacak, dedi, iini ekti. Tabaolu: Her bir boku yiyecek, diye aresizlikle syledi. Ali: Belki ermisin de bizim haberimiz yok. Bir dua et de u namussuz kasabaya ulaamasn. Kar altnda kalsn, dedi, inanm. Tabaolu gld: Adam alaya alma allahakna, Ali karda. Ermilik nerde, bizim gibi mendeburlar nerde! 332 uzun ah: Kimbilir, diye iini ekti gene. nsan kendisini bilmez ki... Belki Allah yannda makbul b r yann vardr. Yrein temizdir, hi kimseye ktlk etmedin. Yedi yldr da u adamlan d iin. Sen bir dua et hele. Belki tutar. Tabaolu: Etme Ali, hi olmazsa sen etme! dedi. Benden ermi olur mu? Bu srada ieriye Hasan girdi. Yan yan, korkuyla Tabaa baktktan sonra, yutkunarak: Baba, dedi, ben Ummahanla oduna gitmek istiyorum, anam izin vermiyor. Evde de odun kalmad. Ali: Darda hava nasl? diye sordu. Hasan rkntyle Tabaa bakarak: ok iyi, gnlk gnelik, karln verdi. Gidin yleyse... Hasan bir daha Tabaa bakp, koarak evden kt, darda, elinde balta, ip onu bekleyen Umm yanna geldi: Grdm, dedi. Taba grdm! Erimi. Gzleri bir ho. Babamla kar karya oturmular, Yola dtler. Ormana doru koarcasna yryorlard. Ky knca yavaladlar. Hasan: Sefer ok korkuyormu. Tabam cinlerden bir ordusu varm ki... Ohooo, kocaman bir ordu. Ci lerin boyu, na u kadarm yaa, dizime kadarm yaaa... ok glym cinler. Taba demi ki bir emredersem, u da alr da teki dan stne koydururum, diyormu. stersem Muhtar Sef Efendiyi alr da 333

Teke dann kayalna asarm, oyormu. aen ep ne dnyorsun byle? Ummahan: Dnyorum ki... dedi, sustu. Hasan: Ne dnyorsun, sylesene orospu, dedi. ok sertti. Ummahan aldrmad. Dnyorum ki, senin o yalmlarda grdklerin . de cin olmasn! Hasan onun stne atld, salarn yakalad^ Cin olur mu, domuz? dedi. Dpedz yalm! Yal an: Brak beni, diye salarm elinden kurtarmaa a-lt. Cin deil, yalm. Hasan:

Ha yle syle, diye salarn brakt. Ormana geldiler. Hasan gene o eski ate yakt yere gzlerini yalmlara dikmiti. Ummahan en iyi niyetiyle yalmlara bakyor, yalmlarn izdii r ekli karmyordu ama, bir ey de gremiyordu. Sonunda fkelendi: Grmyorum, grmyorum ite, diye bard. Gzm yrtarcasma ayorum, krpmadan orum. Hasan yksekten ald: Gremezsin, dedi. Grmek iin gz gerek. Bunlar cin olsayd grrdn. nkleyin sen bir c Senin anan cad, dedi. Hasan: Cad olursa olsun. Varsn olsun. Benim anamsa, senin de anan, diye karlk verdi. Ayaa lkt, sertle334 ______ .vu,, ucu. oiaururum gittiim yere bakarsan. Ummahan: Hi canm skma, diye, onu umursamaz, konutu. Tan altna bakmaa gidiyorsun. Sanki o ta meyen kalm gibi! Altnda iki damar kk var,, azck kara toprak var. Bombo ite. Hasan elini sallad: Azck bekle hele, bekle ki gresin. Gresin ki o tan altndan neler kacak, neler ki nel , dudaklarm lezzetle yalad. Koarak tan yanma gitti, kaldrd, altna bakt, ta gene yerli yerince oraya koydu. Ummah Nolursun, ben de bakaym, Hasan, dedi. Be senin bacn deil miyim? Hasan yumak: Gel bak, deyince, Ummahan onun boynuna sarld. Koa koa taa geldiler. Hasan ta kaldrd Karsna geip oturdular. Sanki ok nemli bir eyler oluyormu gibi tan yerinde, gzleri ayrmadan bakmaa baladlar. Bir sre byle baktktan sonra, Hasan ayaa kalkt,. ta yerine kapatt. Mutluydular. Hasan Ummahan elinden tuttu: Kalk Ummahan, akam oluyor, dedi. Odunumuzu toplayalm. Souk da geliyor. Baka bir gn, b iyice, sabahtan akama kadar seyrederiz. Ummahan: Hi doymadm, seyrederiz, dedi. Ky gene kaynayordu. Muhtar neden kasabaya gitmiti? Bu ite bir ktlk, bir bit yenii va htar Sefer demiti ki: 335 447 na haber yollad ki, dkkana yle eskisi gibi koca Yalak kynn tekmil kadnlar birikip cekler. Bu y giyitleri erkekler alacak. Dkkanmn kapsnda deil bir kadn, be yanda bi le grsem Yalak kynn hi bir adamna bir metre bez bile vermem. Erkekler gelecekler, o da toptan deil. Bir gn on kii, baka bir gn on be kii... Byle byle %ip alacaklar. Adil tiyor, demiti. Ne demek istemiti? Btn bunlar konuuluyordu ama, kk bir topluluk da sevinerek kasabaya gitmee hazrlanyor Bu i biraz da kadnlarn arna gidiyordu. Biraz da merak ediyorlard. Adil bu yl erkekleri kandu-acak myd? Fabrika yan, rk mallar m verecekti erkeklere? Meryemce konusa, hem iye syler, Adil kadnlardan, kadnlarn onu paralamasndan korkuyor, derdi. Adili iyi tanr bunca yl insanlar stne deneyi vard. Taba da merak ediyordu. Sefer gitti kyl de gidiyor. Adil bu iki arada ne yapacakt? Ge ce sabaha kadar, yreini temizleyip, Sefer kar altnda kalsn, Adilin yanna ulaamasm diye dua etti. Bu duas kabul edilir de, yolda Seferin bana bir hal gelirse, ite o zaman Memidi-in kendisini klar nnde grdne inanacakt. Kyl me diyordu? Ate olmayan yerd ordu. Eer Sefer kar altnda kalrsa, kendinde, atein harl harl yandna inanacakt. Ve d lduunu kabul edecekti. Acaba ermiler nasl kiilerdi? Bunu ilk olarak dnd. Belki de tpk kendisi gibi insanlar ne hal ise, yalanda belli olacakt. Ermi mi, deil mi? 336 34 Geceleri Alinin evinde kalacakt, yle karar vermilerdi ya, Taba dnd tand, bundan v i ba bir byk belaya girmesine girmiti. Kurtulu yoktu. Varsn Alinin ba belaya girmesi fer de gelip onu ldrrse ldrsn. Bakalm nasl ldrecek? Taban, o burnundan kl aldrmayan, lanetler savuran fkesinden de bir iz kalmamt. imdi rza diyen bir dervi gibi mtevekkildi. Kendisi iin karlanlara uzaktan bir seyirci gibi bakyor, glmsyordu.

Memidik yedi top k hikayesini kye yayd zaman glm: imdilik arkamza yedi top k taktlar. Az sonra yedi top k bir k orman oldu. Teke . Memidik sayesinde gklerde uup duruyoruz, demiti kendi kendine. Bu i bununla, Me-midi kle kalsa iyi. Hele bekleyelim, bakalm daha neler neler kacak altndan! Artk evinden darya hi kmyor, eve de Aliden, Meryemceden baka kimseyi almyordu. Byl 337 447 ten, hkmetten, deliler damndan ok korkuyordu. En zoruna giden, herkes ona bir tuhaf bakyordu. yle azck ekingen, korkulu, karard^ by Kars, ocuklar bile byle davranyorlard. Tabaolu karmakark duygular iindeydi. Bir an geliyor ne olup ne bittiini bir trl kav , sonra kendine gelince kendisiyle kylyle alay etmee balyordu. u kyl, ne deli kyl, canz yana adamlar, benim ermiliim nerede, umuluum nerede? En kk ocuunu ok seve salarn okard. ocuu kucana alp okamak istedi. O, elini ocua uzatr uzatmaz, disini anasnn kucana att. Bu olaylardan az sonra kendisine geldi, yanna ynne yle bir baknd. Kars, teki ocukl durmular, bym gzlerle, aknlk iinde, rkntyle, byk bir saygyla kendisine baky du ki... ite yapayalnz kalmt, fkeyle bard: Siz deli misiniz? dedi. Deli deli misiniz? Siz de mi inanyorsunuz o yalanlara? O gn, bugndr hi evden ktm m? Karda kyamette, gece yars Teke dann banda ne iim var? arsnz? Adam deil bu k gn, yaz gn ksa Tekein bana, donar lr. O kyl iyicene k mi oynattnz? te gryorsunuz, adam gibi adamn. Ne m var gtmde, ne de ormanm. O gryor. Anladnz m? Bu kadar barmasna utand. Ne oluyordu? stedii kadar barsn, hi bir eyi deitiremeye Bu barmadan sonra durgunlat, alay etmee balad: Erdim ben, diyordu. Bir iyicene erdim ki, yle338 u jt, saoah erkenden Teke dam sa elime alp gtryorum. Grmediniz mi? Nasl grmezs Teke dan alp gtryorum. ukurovann dznn ortasna oturtuyorum. ukurovahlar, sabah i anca bakyorlar ki karlarnda ge am gitmi, ala karl bir da. aryorlar. Bu ko e koydu buraya, diye ukurovada kyametler kopuyor. Kyler, kasabalar bu da grmee kouyor . Sonracma, akam olur, gn kavuurken Teke dan sol elimin stne koyup getiriyorum yuyorum. ukurovallar bir de bakyorlar ki sabah gelen da, akam olunca uup gitmi. Bu ie ok ayorlar. Ben de bu da ukurovaya kimin tadn hi kimseye sylemiyorum. Bu yapt aka, uydurduu da masal houna gidiyor, hikayeyi anlatrken glmekten knlyord bu glmekten de bir anlam kardnn farknda deildi. Tabaolu rendi ki evde, bu aka olsun diye syledikleri, syleyip gldkleri hemen kye y diye alnyor. te bundan bir iyice rkt, kzd. Ulan kyl, dedi, ne yaparsan yap beni hi bir zaman ermi yapamyacaksn. Kul Murtaza gib iler damna, Vurgun Ahmet gibi dalara dmeyeceim. leceim de byle olmayacam. 339 447 olur. l ova olur. Taba Efendimiz demi ki, uem m bu yl bu kje ylan yayordu. Dur, y l ya* ratk dedim, yamad. Kadnlar dourmayacak, ksr kalacaklard. Etme ya gzel Al edim, vazgeti. Adil Efendi gelmesin, demi Taba Efendimiz, gelirse mmkn yok yolda l k, demi Taba Efendimiz. Benden selam syleyin Adile, gelip de bizim kye o tatlca cannda olmasn, demi. Bela bir gelince bin gelir. Toptan gelir. Evde aka olsun diye syledikleri kyde, bir e bin katlarak: Etme eyleme avrat, trnana kurban olaym. Sana dedim ki bu ky kudurmu. Sen de mi? Bizim anza bir hal getirecekler bu yalanlarla. Yoncaln Kul Murtaza-s gibi deliler damna... de, ne olursun, bu yalan ocana odun tama. Ben ne ermiim, ne bir ey. Kadn hi konumadan bartsn at, ban onun nne uzatt: Ya benim yaram? Elin deer demez iyileti. Bu da m yalan? dedi. te bunun stne Taban eski fkeli hali stne geldi, kplere bindi: Behey Allahn belas kan, diye bard. Ben mi iyi ettim ban? Meryemcenin ilac iyi etm olas kan. Demek ben ermiim ha?

Kadn: Bam... dedi. Taba: Ban yerin dibine batsn, dedi. nndeki ak ba iteledi. Bu yalan ocann birinci tututurucusu bu kadnd. Onun nne gemeliydi ilkin. fkesi ind Hemencecik de buldu. Sakin sakin: nernalde ben iyice ermi olacam ki... yle deil mi, kan? Kadn kvanl: yle, kurban olduum Memedim, dedi. Sen yle bir ermisin ki, yedi kat gn stne km ermiler hi bir zaman ermiliklerinin farkna varamazlar. Taba: imdi yleyse beni dinle, dedi. Bundan sonra bu eve Ali kardatan, Meryemce Anadan baka k mseyi almayacaksn. Olur mu? Kadn: Olur ama, dedi, komudur, nasl git derim? Taba szn srdrd: Darda, kyn iinde benden hi mi hi sz etmeyeceksin. Soruyorlar. Sorunca da... imdi sana sylyorum, kar. Eer benden sz edersen iyidir, ktdr, uyudu uyand, gitti ge en, bil ki ben ermiim, seni arparm, ont ederim. Gzlerini de karrm, teki dnyada yer nem yaparm. Kadn korktu. Nerdeyse ayana kapanacakt: Etme bana bunlar, Memedim, Efendimiz, dedi. Hi azm amam. Taba bu buluundan kvanl, ermilik ie yaryor, dedi iinden. Biliyordu ki artk kadn endisi iin bir yerde bir tek sz bile syleyemeyecekti. Taba karsna ermiliini kendi diliyle syledikten sonra, kadn iyice bakalat. Onun ses duysa btn bedeni rpermeler iinde kalyordu. Taba gittike umutsuzluklara dyor, hi bir kurtulu yolu bulamyordu. Kyde onun ermili 341 340 ey gelmez miydi ellerinden? Gelmezdi. Bu azgn koylu... Varp da Krklara karan Taba- Efendimiz, bu dnya, bu alak dnya, bu pis dnya daha yer yorsa senin yzn suyu hrmetinedir. Yaaa, yle ite, onun yznden yklmyor bu dnya. Ulu en, grnmezlerden olan Taba Efendimiz. gn, gece evinm nnde ateler yanar durur Yalmlar altn olan kutsal atekr. Biz gr zmiiz meer. Oldum olas, anasndan doduundan bu yana kutsal Taba Efendimizin kutsal evl nin nnde, hi snmeden, kutsal ateler yanar dururmu. Bu atei kimler yakarm? Krk tane iseli, yeil sarkl ermi yakarm. Bu ateler yanarken, yaa, yanarken u ulu bozkrdan, boz anmdan... onun evine... Onun evine kimler mi gelirmi? Her gece bozkrdan, bozkrn karl arndan, baharndan, ieinden kimler mi karm? Kimler mi Taba Efendimizin hizmetine ge Ak libaslar giyinmi, ak badem iekleri gibi tepeden trnaa iek am binlerce... Binlerc kz... Kzlarn balarnda yldz gibi iekler... Gelirler Taba Efendimizin kapsna. inin nne, gelirler kutsa1 atein yresine, sabahlara kadar uuarak oynarlarm. Onlar o rlarken, ak badem iekleri gibi am binlerce ergen olan da... gelirler... uuan kzlara rm. Her ge^e bozkrdan kopup gelen ak, kl iekler kim? Krk atei yakanlar, sabaha k enler kimler? 342 .^ix gctc, laoa Efendimizin can Cenneti ekmi. Sen misin can Cenneti eken? Gzlerini a , karsnda uzun kanatl, tane kzolan kz. Tutuver-miler elinden, yum gzn Taba Ef Az sonra da a gzn Taba Efendimiz, demiler. Gzn am bakm ki, kars, z bir kar gelmedi diyormu. Gecesi bile gndz gibi. Her bir yeri k iinde. Ya, bal, st akar ovalarndan, Kenan diy e. Bir de akar suyu var, hep arap olaraktan akar. insan, iince esrk yapar. Bir de da llan hep meyve dolu aalar. Bir de hep bahar olurmu, k yaz yok. Taba Efendimiz demi oradan hi kasm gelmedi. Kanatl kzlar arm, beni hemen kye ulatrn demi. Az lamayacakm. Kanatl kzlara demi ki, beni kyme abuk ulatrn. Ben orada olmaynca ky bana bir hal gelir. Beni abuk ulatrn kye. Ben canm Cennete atm, kurtarmm, neye ian halde kalnca... Ol sebepten Cenneti, kyls iin brakp gelen Taba-mz... Taba Efendimiz akam buradan kalkp, gece yans Kabeye varyor. Peygamber Efendimizin trb ne yz sryor, sabaha kar da kye dnyor.

Bir de Taba Efendimizin eli aya, tm bedeni yeillenmi. Bahar imeni gibi. Bu yeili ki temizler, bir de ocuklar. ocuk gibi ar insanlar. Bir gece, hani o ulu ceviz var ya, ite o, tm k olmu. Hani Sankzn Kazdamdan getirip eviz 343 O gece gz g^7; karanlk varm. Kar da ynnden at diye bir ey ir atrt. Ev^d nslar ki, bir ulu aa, szlp gelir. Szlm Efendimizin evi ** rurmus. srada,

.Bu attnyormu, Gnba fl hr gb g dm yana bak^ *** oyarak ^ vanm Taba orada> ylene evi stnde salnp duaar edercraT Efendimiz dig6rsn, ,e. rmu azndan... Hep. ye k.pan,r kapanmaz havada 5^: gna doru am, gitmi. CHU ylesine bir bal "'*- ^ |fendimiz bu bakm,5 ki, nnde ta kovanMl- J^ ^ ot bal'srmemikenbenbalyiyemem. 344 Yemek yemee de hi bir muhtal kalmam. Her gn* ona Badattan bir tek hurma gelirmi, i dimiz her gn bu tek hurmay yermi. Bir tek hurma, ona yetermi de artarm. Varp da Krklara karan Tabam, sana kurban olaym. Eiine yzm sreyim. Efendim, Sul zelzeleden gitmediyse, senin yznden... Otlar bitecek, iekler aacaksa, ekinler baaklana cak, sular akacaksa, bahar gelecekse... Varp da Bingl dalarna kan kim? Taba Efendimiz. Krolunun lmez Kratn bular aktan nbir pnar iinden seen kim? Varp da o suyu ien, itikten sonra da suyun banda baylp, ngl dann tepesinde kalan kim? Taba Efendimiz. Ayldktan sonra da stnde bir bulut dol etii yerlerde imen yeerten, iek atrtan, her ayan attka topraktan k fkrtan Krklar maarasna varan, orada yeil libasl Krk ermi, Krk lmez tarafndan saygyla kar klarn bann ayaa kalkp da, ho geldin. Bu makam senin makamndr, buyur, gel otur, diy verdii kii kim? Taba Efendimiz. Teke dann tam doruuna perilerin saray yapp da, hem de sradan bir saray yapp da, buy otur Efendimiz dedii, Krklarn, ermilerin ba kim? Kim olacak. Taba Sultanmz. Btn bunlara glp de: Bu namussuz kyl benit 345 ^y^m^akgnll bir -mis kii dan sevgi-mz kim? Yerin gn, dinimin dreg. Taba Efend: a I 346 Kulun kurbann olan Taba Efendimiz, diyordu Fatmaca Kar. Allah seni bir gnderdi bize, lere derman, yoksullua umut diye gnderdi. Nekes olma kurban_ olduum. Nekes olma gzel Allahmm adam. Nekes olma Sultanm, gzelim. Allah seni umutsuzlara umut, hastalara il a diye gnderdi. Sen de bilirsin ki gzel Tabacam, bu kz ocuu yedi yldr yatar. Hi bi i bir hoca, hi bir cindar para etmedi. ukurovanm Gk Doktoru bile grd, o bile para etme di, gzel Tabacam. Tam umudum kapanmken ite, o zaman Allah seni gnderdi. Allah bu tkar bu yedi yldr yataklardan kamaz kzm yzne gld de seni gnderdi. Sen de Allahn emrini tirmeyip, nekeslik ediyorsun. Ben biliyorum, Allah seni bu fkara kz iyi et diye gnde rdi. Sen de Allahm emrini yerine getirmiyorsun. stersen getirme. O koca Allah gzle rini iyicene am, yakardan bakyor. Bakyor da senin bu kt hallerini gryor. Sen de bu k tmezsen, elindeki ermiliini alp kke Dakur-duna verecek. Nekes olma Tabacam. Bu Fatmac enin 347 o gzelce, pamuktan yumack da, glden narin elini Koyuver. Koyuver de u fkara kzcaz da dna eriver-sin, yiidim. Ne eksilir hazinenden, elini u kzcazn bana koyuverirsen? Hay

acam, yap u iyilii. Ban yukarya kaldr da bak, sen grrsn, koca Allahmz gzel gzl or. A kapy da darya k, u kzcaz yolunu bekliyor, kapy asn da Ta-bacamz, eli n beni kurtarsn, diyor. Karn stndeyim sabahtan bu yana. Ayaklarm d. Hasta kz da d, donacak. Donup du, ykld da gidiyor. Ne olursun gel artk. Ne olursun a kapy. Nekes olma, hazinenden ne gider? Fatmaca gn rken, srtnda on sekiz yanda kzyla Taban evine gelmiti. Taba kapatmt. Fatmacanm halini biliyordu. Kz yllardan beri hastayd ve iyilemiyordu. Taba i duyan Fatmaca, ite, demiti, Allah kzmn yzne gld. Derdine derman olaraktan Taba a stne kan hikayeleri bire bin katarak, kyde akla evkle anlatanlardan birisi de Fatma d. Ve Ta-baa drt elle sarlmt. te bu Tabaca da, ermez olasca, ermi Tabaca da nekeslik ediyor, u elceizini kzn ba rdu. Hem koymuyor, hem de dar kp bir tek sz bile etmiyordu. Ben fkarayrn diye mi yapmyorsun bu ii? Bir zengin gelseydi kapma, sen de koarak gelir, deil elini srmek, onun hastasn kucaklardn. Sen bir ermi kiisin, sylesene, Allah indi zengin fkara var m? stelik de gnahlar ok olduundan zenginler Cehennemde yanacak. Onla Cehennemde mallar yakacak. Herkes malnn okluu kadar yanacak. Fkaralara gelince onlar d oruca 348 gMer. rsr ae ermi olmusun, sen bunu bilmez misin Tabaca? u kzn bana elini sr de, bu yl ukurovada pamuktan kazandmzn hepsini sana vereyim tek ineciim, Fndk inek var, istersen onu da sana vereyim. Etme bu nekeslii Tabacam. Tabaolu ierde, kadm darda, bylesine konutuka deliye dnyor, avaz avaz barmamak i tuyordu. Baz, kan beynine kyor, kpkrmz oluyor, baz eli aya titriyerek sapsar kesi aolu iyi biliyordu ki, elini kzn bana bir srse, bir daha kyllerin elinden lnceye k ulamyacakt. Ama kadn da karn stne km, kzn yatam da duvarn dibine sermi, orac itmiyor, ha-bire yalvaryordu. a Tabacam, kul kurban olduum ermiimiz. Allah-mzn gzel ermii, elisi, ad gzel Muham yolda, ne olursun, a kapy. Sen de kapy amazsan, ben de bu kapdan gitmem. Bir hafta, y gitmem. Bu hasta kz da, ben de u senin kapnda kar altnda kain-, buyar lrz. Sen de bu un altndan kalkamazsn, ermi Tabacam. A kapy, nolursun... Sonunda, Fatmaca kapy yumruklamaa balad. Taba artk buna dayanamazd. fkesini yenemed la ap dar frlad. Niyeti kadm kolundan tutup, uzaklara atmakt. Kar stnde iki insan esi indi. Tam bu srada kadn da onun ayaklarna atlm, arklarn pyordu. Fatmaca bac, diye inledi, vallahi billahi ben ermi deilim. Brak yakam. Gzel sesine kurban olduum, diye karlk verdi Fatmaca. Gzel sesini duydum ya... Ermi de ermi olma, u kzm bana o kutlu elini koyuver, nolursun... 349 Ah, inanmyorsunuz ki, ah inanmyorsunuz ki ben ermi deilim. ok mendebur, ok rezil, drt taptan ko-ulmu bir mendeburum. Seferin dedii gibi, trl trl hayvanlarla cima ettim, hr yaptm, kzlarn rzma getim. Byle bir adamdan ermi olur mu? Faunaca: Yalan, yalan, diye ayaa kalkt. Bunlarn hepsi yalan. Sen Allann kadar temizsin. A ban olduum. u kzn bana elini bir koy, nolursun... stersen o dedikleriyin hepsi ol, yet r ki elini kzn bana koy. Sana ne istersen veririm. stersen be tane horoz kurban ederim . Taba bakt ki kadmn elinden kurtulu yok, hemen ieriye kat, kapy da arkadan srmeledi Faunaca onu elinden bylece kolaycack karnca fkelendi: Senin gibi ermi batsn da yerin dibine gesin, diye kapy yumruklad. Seni gavur olu ga ni din dman, seni domuz. O Allahmz da ne diye byle bir domuzu ermi eder de milletin ba bela gnderir? diye barmaa balad. Birden kendine geldi. Ermi bir kiiye byle sz sylenir miydi? Byle slr myd? Ermile d. Sabrl olmak gerekti. Korktu. imdi dili aznn iinde kuruyup odun olacakt. Alamaa balad: Kurban olaym, kurbanlar olaym, beni bala Tabacam! Nolursun Tabacam! Olmadk iler e eyecek szler syledim, yiidim. Ama sen de ok kzdrdn. Elini kzn basma koymadn. Bal anlaryn altm pem, bala... Sen de beni balamazsan, ben de kendimi ldrrm. 350 _ -.^ui/u1uu. aryor, a-| ryor, hkinyordu. Kyn kadnlar, ocuklar, merakl erkekleri epeevre Tabam evini bir yeni ay biiminde k biteni seyrediyorlar, sonunun neye varacan merakla bekliyorlard.

Fatmacanm sonunda sesi soluu kesildi, kapnn nne ylverdi. Uzun bir sessizlik oldu, be arm saat. Durmu seyredenler ylecene bekliyorlar, kimse Tabam evine doru bir adm atp y aamyordu. Ne konuuyorlar, ne kprdyorlar, ne de bir ses karyorlard. Bir ksm melm Kendine gelen Fatmaca: Sen de bu kzn bana elini srmezsen, beni de balamazsan, ben de bu kapdan lnceye ka Bak, bak Tabacam, bak bak havaya, boran kar geliyor,, boran kar... Bu gece bu kzla n ben bu kapda kalrsak, donar da lrz. Sen de Allah indinde bizim kanlmz olursun. Vrvr, boyuna konuuyordu. Tabaolu ierden, sanki bir faydas olacakm gibi: Vazgel ben ca bac, diyordu. Vallahi yalan, billahi yalan. ki gzm nme aksn ki ben ermi deilim. n karyorlar. Etme eyleme, d yakamdan. Hi bir faydas olmaz biliyorum. yleyse sr elini hastamn, kzmn bana... Tabala Fatmaca arasndaki sava byle srd i kabullendi. nat kadn aklna takmt bir kere, geceyi bu eiklikte geirecek, kz d donacakt. inde sorumluluk duydu. Gerekten bu iki kiinin kanls olacakt. Bir de, belli irsiz, kendine bile syleyemedii bir merak duyuyordu. Elini srnce, kz acaba iyi olacak myd? yle bir haldeydi ki neredeyse alayacakt. Kendisini 351 vard kapy at, kza doru eildi, elini kzn bana koydu, orada bir zaman tuttu. Kzn oldu. inden geirdi: Allahm, dedi, ne olursam olaym, u kz inanm gelmi mademki, se . Dudaklarnn kprtsn gren Fatmaca ayaklarna -kapand: Seni gnderene kurban olaym, Tabacam, dedi. Seni Allah gnderdi. Kzmn yzne gld de... Ayaklarn brakt, kalkt ellerine sarld. Taba onun elinden kurtulup, eve kat, kapy ykten kurtulmucasna rahatlad. imdi artk, iyi olsa da bu kz, iyi olmasa da hastalar akn balayacakt. Ne yapmal, bunun nasl gemeliydi? Fatmaca sevin iinde kzn srtlad, yata kucana ald, Tabam kapsn bir daha ptkt ayrld. Fatmaca oradan ayrlar ayrlmaz, Taba darya frlad. Dardaki kalabalk daha dalmam kart: Durun dalmayn, size bir iki szm var, dedi. Kalabalk donmucasma, akn, tuhaf bir ya sma ona bakt kald. Taba bu tuhaf baklarn arl altnda bocalad, kekeledi, terledi. can bilmeden bir o yana bir bu yana yrdkten sonra, kendini azck toparlayabildi: Vallahi, dedi, ben hi ermi deilim. Benim iin, soyum iin karlanlarn hepsi bir yala , sizin gibi bir gnahkar kulum. mrmde namaz klmadm. Gizli gizli oru yedim. Hayvanlarla cima ettim. ukurovada pamuk hrszl yaptm ki, Koca Halilden beter. Rak da, arap da i za da getim. Her bir boku yeyip, het ibir ktl yaptm. Koca Halilden ermi olur da bende 352 tw* wxm usun aa iimize yarasn. ylesi de bu kyde var. Ad da kke Dakurdu. Gnde be vakit namaz klar. Bir ay deil, alt ay oru tutar. Allann bir sevgili kulu. Kim kard beni ermi diye? Arkamda yedi k varm da, uuyormuum da... Gld: Bakn bakalm, nerede k? Bakn hele... Bakn hele bakn: Ik deil, p bile yok. Beni b onu kt olacak. Siz beni seversiniz. Bana ktlk etmeyin. Beni, byle giderse ya deliler d amna atarlar, ya da mapusaneye gtrrler. Ya da ipe ekerler. Yazk deil mi bana? Konutu, konutu, konutuka ald. Drt yanndaki kalabalk gittike byyordu. Duyan geliy iyordu. Evlerde kimse kalmamacasna Tabam bana doluuyor, Taba, btn inandrma gcn disini yerin.dibine batrarak, konuuyordu. Her szn de: Byle bir adamdan ermi olur mu? diye sorarak bitiriyordu. Kylnn onu onaylamasn, amenna, byle bir adamdan ermi olmaz demesini bekliyordu. Kimseci de azn amyordu. Gn kavuuncaya kadar byle konutu. Szn bitirirken mutluydu. Byle bir adama da bu kyl se desin! Kalabaln iinden geti, evine yolland. Donmu kalm kyller ona fkeyle, kinle baktlar rkna varmt. Tabala birlikte, aylardr yapp donattklar dnyalar yklp gidiyordu. B ar... Taba evine girip, kapsn karanln yzne kapattktan' sonra bile kalabalk oldu 353 bir yel esmee balamt. Ne yapacan, ne edeceini Dilemez, bu Taba karsnda arm gittike hzlanarak esen yelin sesinden baka hi bir yerden t kmyordu. Bir ses, diri bir yal kadn sesi yardma yetimesey-di, belki kyn kalabal sabaha kadar

, Taban evi yannda, kprdamadan, bylece durup kalacakt. Siz deli misiniz, hangi ermiin ermi olduunu sylediini duydunuz? Bunlarn hepsi ermilik ini inkar ederler. Gnl alak kiilerdir bunlar, diyordu kadn. Bu szler karanlklarnn stne bir k gibi dkld. Kim grd ki imdiye kadar erimi erimiliini sylesin? Biz de amma deliymiiz! Tabaa inandk da gittiydik. Az daha gnaha giriyorduk. Ve Ta kt sz karanlar: Tvbe tvbe! Bin kere tvbe! dediler. Gnahmz bala. Sen bizi y bizi. Suun yars bizdeyse, yars da sende, dediler. 354 36 Oooh, artk kurtulmutu. Bu iten bu kadar kolay kurtulabilecei de hi aklna gelmiyordu. C anm, ate olmayan yerden duman kar m? Azck ermilik bulsalar bir adamda hi yakasn b n, kyller? O kadar konumu konumutu da, o kadar kendisini ktle-miti de, o namussuz k r tanesi kp da: Sen kendini ktlyorsun, gzel Tabam, sen byle birisi deilsin, olamazsn da, dememit uun gnden beri tanrz, karda leke var, sende yok, dememiti. Kuzu kuzu dinlemiler, ondan hemencecik vazgeiver-milerdi. Bugnlerde onlara bir ermili k gerekti. Belki imdiye kadar da bir ermi bulmulard. Bulamadilarsa, Yamur Dedenin yatr da bir keramet bulacaklard. Yamur Dedenin yatr uzakta, bozkrla Toros arasna skm, kra bir tepenin stndeydi. krn kylleri gelip ona horoz kurban ederler, ondan yamur dilerlerdi. Yamur Dede yalnz h roz 355 1C1 HUH axiailll ^a^iuwi Yamur Dedenin ok ileri, efsaneleri vard. Yamur Dede btn ilerinde bir baka Hzrd. D onun elindeydi. Kar o yadrr, frtnay o gnderir, yamuru o dindirirdi. Sular o tarr zkrn bereketini o gnderirdi. Ktlk yllar, vay Yamur Dedenin bana gelene! Kfrn bin atrn nnde, drt bir yannda alayan, dnen, ona alk eden binlerce a kyl... Bu yl neden Yamur Dedeye sarlmadlar da, Taba setiler? Ya kke Dakurdu, ya Yamur Dede... Ne yaparlarsa yapsnlar, ne halleri varsa grsnler, Ta akay ellerinden bir kurtard ki, pir kurtard. Kyl insan canavara benzer. Az nce gklere karp, Tanrya e ettiini, iine gelmeyince amura batrr. Batrr da gznn yana bakmaz. nsan, bu kadar yceltip, arkasna top top n takp gklere salverdii ermiinin yakasn bir iki szde brakverir mi? Velev bu szler miin ta kendisi de olsa... Taba, yedi yllk Muhtar Sefer savanda bile, btn yenilgilerine bu kyl sebep olduu ha oniara bu kadar kzmamt. Ben rza getim, demiti. Bu kyl rza gemediini bilmiyor m , rak, arap itim, hayvanlarla cima ettim, demiti. Bu ileri yapmadn kyl bilmiyor m anesi kp da, kendine kara alma, seni biz biliriz, dememiti. Ama her eye karn, ne olursa olsun, kurtulmutu ya... Bir tanesi kp da byle deseydi, k n yakasn brakr myd! iyi ki sylemedi. Meryemce konua-bilseydi sylerdi. Sylemek deil bile koparrd, iyi ki konuamyor, iyi, iyi, iyi gitmiti iler. 356 ^ Bir daha byle bir bela da gelmeyecekti bana. Bunu atlatmt ya... Evin ii karanlkt. Ocaktaki odunlar yalm veren cinsten deildi, iin iin yanard bu odu r. Bu Toros etekleri kyleri gene iyiydi. Hi olmazsa ocaklarnda k yapacak odunlar vard. B de ipiltileri vard, am rasndan. u bozkr kyleri odun bilmezdi. Odun yerine tezek yakar d. Tezein de yalm oJmaz. Bozkr kylklerinde gn kavuur kavumaz, silme bir karanlk Evlerin ii d ayn karanlkta... Hi bir k karanl delmezdi. Bir Krt airinin ded ayalanm bir karanlk kerdi gecelerine. am ras da ktan saylmaz. Ne kadar yakarsan yak, uzun srmez ki... ray az yaks brakr. Iktan sayimaz. Yalnz Muhtar Seferin evinde bir gaz lambas vard. Karanlktan yorulmu Taba: Avrat, dedi, bir iki am ras yak da, yzn grelim. Yok mu? Kadn hi konumadan kalkt, iki para ray tututurdu. Tututurdu ama, gene de biribirleri mediler. Taba iinden geirdi: O her gece evin stnde szlp duran aa gelse de u baca

se bugn. Ne gzel olur. Gelse de, bu gzel gnde or ocuk bir kere olsun biribirimizin yz icene grsek. Kendi kendine gld. Gelse de k aac evin stnde dururdu. eriye girmezd Eeee, avrat, dedi, ok kr u ermilikten de kurtuldum. Kylylen bir konutum, bir konu onlarn gznden bir drdm ki, onlar da baktlar ki byle bir adamdan ermi olamaz, yakam Bugnlk braktlar ama, u bizim evin stne gelip her gece konan k aacndan korkuyorum elir de, 357 gene evin stne konarsa, onu da kyl grrse, ouun abam boa gider, kyl gene yakam br i*" te o zaman o kylye yapacam bilirim. Yok, yok, ne olursa olsun artk kyl ben i yapmaz. Kars da kyl gibiydi. Pel pel, baka dnyalardan, u Toros ormanndan kp gelmi, grlm akar gibi bakyordu. Taba karsnn kendisine bir tuhaf baktn biliyordu ama, bylesine deildi. Nah, sana, bire avrat, dedi glerek. Bu beladan da, deliler damna, eek cennetine gitmek ten de kurtulduk. Adil de imana geldi. Ky soyaca yerde, stelik bor veriyor. Ne iler ol u bu yl! Sefer de gitti gelmedi. u Seferin gidii hi de houma gitmedi. Kylnn bana bi gibi. Bana yle gelip durur. Kzd: Neden konumazsn, be kadn? diye bard. Dilini ylanlar m yedi? Kadn bam nne edi. ocuklar da tpk analar gibi bakyorlard Tabaa. Taba bunlarn umutla kark korku gryordu. Acaba kyl ona bundan sonra doru drst, eskisi gibi bakabilecek miydi? Taba bu sefer de iin ktye gittiini yava yava anlyordu. Bu iin ortas yoktu. Artk k gibi olaan insan gzyle bakamazd. Ya ermi edip bana ta takacakt, ya da yerin dibine akt. Az nce aralarndan ayrlrken nasl bir dmanlk emberiyle evrilmiti! Nasl da ir ! Bu duyguyu ta cierinde duymutu. imdi ne olacakt? Yarn sabah kyn iine ktnda kimse onun yzne bakmayacakt. Ona s lard. Onu hi bir zaman balamayacaklar, ona kendilerini aldatm bir dolandrc gzyle 358 ^uvuuu. jouluu umutlarnn yknts olarak, en gzel eylerini ellerinden alm, ocuklar akacaklar, gn getike de fkeleri artacakt. Sonu da bir derede bitecekti. Tabain ba ta lmi lsn bulacaklard obanlar. Ve cinler, periler ezmi olacakt bu ba. Bir tek kurtulu yolu vard bundan sonra, o da kylnn Taba adam yerine koymayp, onunla etmesi... Ama Taba biliyordu ki onunla kimse alay etmeyecekti. Keski ermi olarak ka lsayd. Syledii szlere bin piman oldu. Ulan, diyordu kendi kendine, ulan eek kafal T gnn beylii beylik. Hazr kyl seni ermi yapmken, ne der de nne geersin? Ulan eek k ilirsin kendinin ermi olup olmadn. Kyl gzyle grp iman etmi ki sen ermisin. Ne de bunun? ite o zaman da kyl senin azna sar, seni bu kyde, bu dnyada yaatmaz. Ulan e bana bir devletkuu konmu ki, devletkuu derim sana... yle bir devletkuu ki ahn, padi giliz kiralnn basma konmaz. Kyllere de ki, u Toros dam alp ukurovaya tayn de, al e yaktn, u ryesi dilinle yktn, eek kafa Taba. Eek kafa, eolu eek kafa! Gnlerdir, kendisiyle, kylyle savamaktan yorulmutu. Aman, dedi, ekiyer kuyruunu gitsin. Ne olursa olsun artk. sterse gtrp yarn sabah a Bu dnceye varnca, karanlk yz d. Birden btn bedeninde tatl bir rperme uyand. Y uyumulard. Dardan grlt geldiini ilk olarak farketti. Kalabalk daha dalmam myd Hem de a kpekler. Gitti kapy srmeledi. Bedeni gittike lk lk bir ehvete dalyordu. u bandaki hengamenin iinde, onu unut359 mutu. Bir anda kars gzne yle guze gozuKiu ju... Ama kars sahiden gzel kadnd. Gzl ala diri memeleri ne gzeldi! Gzleri ekik, kapkara, derindi. Kadn arkasndan kucaklad. K dn rpnarak kendisini onun elinden kurtard. Frlad, gitti evin teki kesine snd. T d. Kadn keye bzlm tirtir titriyordu. Halbuki, eskiden Taba ona sarlmaya grsn, ka , scack olur, kendisini Tabaa her yan, eti, kemii, yrei, her bir eyiyle, aktan ilik kadar slanm verirdi. Taba bu durumun neden ileri geldiini anlyor: Kz sen deli misin, sen deli misin? demekt n baka bir ey yapamyordu. Karsnn bu haline hem kzyor, hem de seviniyordu. Bir ara glmee balad: Kz, dedi, peygamberler bile kanlaryla yatarlar. Btn ermilerin, ermiler ermii Hzr

di. Hem de karsyle ylesine ok yatarm ki Hzr babamz, kar elinden elaman demi de ka miz Efendimizin bir sr kars, krk tane cariyesi vard. Peygamberimiz de hepsiyle yatard. Anladn m? Kadna gene sarlmak istedi, kadn gene evike elinden kurtuldu, kapya doru kat. Kz, deli misin, deli misin sen? Taba kars katka azyordu. Bir ara kadn tuttu, yat memelerini emmee balad. Kadn bu haldeyken bile bir yolunu bulup elinden kurtuldu. A ma Taba kadnn peini brakmyordu. Aralarnda uzun bir cebelleme oldu, kadnn eli aya mu gibiydi. Kadn o haldeydi ki Taba. lyor sand, kadn brakt, yzne su serpti. Tela a dnd. Neden sonradr ki kadn kendine geldi. Taba da rahat bir soluk ald. 360 I JNeydi bu bana gelen yarabbi? Kars onunla yatm""**yor, ocuklar ona yaklamyorlard. Yahu kar, diyordu. Vallahi ne ermiim, ne bir ey. Allah senin gzn kr etmesin kar. S i oldun? Kadna azck bir yeri dokunsa kadn bir titremedir alyordu. Sabaha kadar uyumadlar. Taba sabaha kadar konutu. Ama karsn bir trl ermi olmadna rka szde koca bir ky inandrmt da, u lanet kary bir trl inandramyordu. Gn aarr, kck, el kadar pencereden ieriye klar szarken Taba diini skp: Aaah, bir ermi olaydm. Aaah, olaydm o zaman gsterirdim sana. Seni ont ederdim. Dilini aznda odun ederdim. Yetmi yanda kar ederdim seni. Hi bir ey yapmasam, o aklsz ban sokardm. Yazk ki ermi deilim. Hi bir gcm yok. Elimden ne iyilik, ne de ktlk gelir. Darya kt. Darya kmasyla ieri girmesi bir oldu. Yz sapsar kesilmiti. Ondaki bu deiiklii gren kars korkuyla sordu: Ne oldu, ne var? Taba inler gibi: Hastalar, dedi. Kadn darya kt. Darda, duvarn dibine, karn stne yataklar serilmi, birka hasta y ar sepeliyordu. Aadan, kyn iinden de kadnlarn, erkeklerin srtnda bir takm hastalar ard. Kadn sevinle ieriye dnd. Yz mutluluk iindeydi. Gzlerini kocasna dikip bekledi. Tab kl balam ocaa dikip kalmt. Neden sonra kendine geldi: 361 I u hastalar ieriye al, dedi. uene Demek ki gene... Kadn hastalar ieriye ald. Az sonra btn ev yrtk, partal, pis pis kokan insanlarla dolm Kimi kimi be yllk yatalak hastalard. Kiminin yaamasndan umut kesilmiti. Tabaolu iyi gelmezse, artk iyilemelerinin hi bir mmkn kalmayacakt. Ta-ba ellerini kavuturd e candan, Allaha snarak, bu zavalllarn cmle hastalklardan arnmalar iin dua etti. Te er her hastann banda durdu, duasn yzlerine fledi. O duasn flerken hastalar gzlerini ap ona minnetle, sevgiyle, umutla bakyorlard. Taba teker de onlarn salarn okad. Hastalarn sahipleri hediyeler getirmilerdi. Taba hi birisini almad. Bana gelenler bundan sonra bir imdik tuzdan baka bir ey getirmesinler, dedi. Yoksa dua larm Allah indinde kabul olmaz. Bir imdik tuz bir yksn yar doluudur. 362 Meryemce, etekleri esen bozkr borasnda, ak barts dalgalanarak kyn iinden kouyordu. bah onun nereye, niin kotuunu biliyordu. Onun kotuunu gren kadnlar, kzlar, gelinler a dtler. Bir anda kyn btn kadnlar kyn alannda topland. Meryemce alanda durdu, ba ara bakt. Her halinden belal bir fkede olduu belliydi. Yere eildi, karlarn arasndan bi ar inke ta ald. teki kadnlar da eilip inke talar aldlar. Gen kadnlar bu talar dular. Meryemce Seferin evine yneldi. teki kadnlar da. Hi birisinden t kmyordu. Durg algasz bir suya benziyorlard. Meryemce btn hzyla gitti, Seferin evinin kapsna aband. Arkasndan da kadnlar... Kap er onlarn byle hmla gelilerini grm, kapy sr-meledikten sonra bir de arkasna koca amt. Uzun bir sre kapy zorladlar, kap gene almad. Baktlar ki yle oldum olas gle kap 363

kildiler, kapy talamaya baladlar. Seferin evinin stne yamur gibi ta yayordu. Sefer ierde, mavzeri elinde bekliyor, d patlyordu. Mavzerde be tane mermi var. Bir an da ldrse ldrse, be tanesini ldrrd. Karnca srs gibi kadn. Geriye kalanlar da, o rn un ufak ederlerdi. Bir ara, kadnlarn stne yukar birka el ate etmeyi dnd. Sonra bundan vazgeti. Birka ay dnd, bundan da vazgeti. Hani kurtlarn stne bir damla kan srarsa biribirlerini y irlermi ya, o hesap... O zaman azgn canavarlara dnen kanl kadnlar Hdr Kahya slalesind ta ta stnde brakmazlard. En dorusu, elde tfek, sonucun neye varacan beklemekti. Kurtulu yoktu, biliyordu ama ge ne de can kmaynca umut kmazd. Krlp bir yan alm kapnn delik yerinden talar ocakla kadar gidiyordu. Talardan bi bacana dedi. Kadnn baca iti. Krlmcas-na aryor, kadn alklar ederek rpn latktan bir gn sonra, kyllerden on, on be kii Adil Efendinin dkkanna mal almaa gitm k seviniyorlard. Onlar ne beklemilerdi de, gzel Allah Tabam himmetiyle onlara neler v ermiti! Glerek dkkana girdiler. Adil Efendinin kardeinin olu Rza Bey hayretle onlarn yzne bak rdu: Siz Yalak kyls deil misiniz? Eeee, ne iin geldiniz? Borcunuzu vermee mi geldiniz? Ky ekelediler: Hani Adil Efendi haber gnderdi de... Size bir ey deyim mi arkadalar? Deil size bor ve k, bahar gelir gelmez, dalar yeerir yeermez, Adil 364 ___ . - autu c Dir eyinizi, tm varnz da soyup aiacak. Adil Efendinin gzne gzkmeden... Rza Efendi sonra kylleri dkkann arkasna ekti. Meseleyi onlara olduu gibi batan sona anlatt. Muhtar bana gelecekleri biliyordu ama iin bu kadar abuk patlak vereceini, her eyi kend i stne bu kadar kolaylkla ykacaklarn bilmiyordu. Bu yzden daha kyller kasabaya ulam kye dnd. Kadnlar ii duyar duymaz... nce bir aknlk geirdiler, sonra Mer-yemce orta ... Sefer, kurtulu yok, diyordu kendi kendine. Alc kurt gibi saldryorlar. Ben de elimdeki u beliylen onlardan ellisini ldrmeden bu tatl can teslim etmem. Gelsin er bakalm. Gelecekleri varsa, grecekleri de var. Bu arada kadnlar Seferin evinin nnde bir adam boyunda bir ta bei yapmlard. imdilik ki talardan hi kullanmyorlard. Seferin evine attklar talar, hemen oradan yerden a ar talard. Evi talama leye kadar bylece srp gitti. Kap iyicene krld, sonra da ald. Kap alnca, Sefer cann diine takp, elindeki mav-zeriyle dar kt, kendini kapnn arkasna att. Tfein namlusunu kadnlara doru evirdi. Hi kprdamadan, duvarn siperinde asnda uzanm duruyordu. Seferi byle, her eyi gze alm gren kadnlar da, ellerinde talan kalakaldlar. Ve gzler de, ondan kck bir kprdama bekliyorlar. Ve Sefer durumu iyice bildii iin ta kesilmi, i kprdamyor. Gzlerini bile krpmyor, dersin. l gibi. kindi oldu, ne bu yanda en kk bir kprt, ne de 365 yapamyorlar. Can pazar. Sefer batmakta olan gn bekliyordu. Yrei kt kt atyordu. Kafas apaydnlk, her eyi en ne kadar dnyordu. inden, inallah inallah bir kprt olmaz, diyordu. Gn batncaya .. lm bir pamuk ipliine balyd imdi. imdi gkten lk la bir ku srs gese, ka ki tfei mfei dinlemezler, gelir onu paralarlard. Bir gkgrlts, bir boran, bir kpek mdiki durumlarndan alabilirdi. Sefer bir kprt olmasn diye yrei aznda, habire dualar okuyordu. Bir gen adam olsayd Seferin yerinde, elindeki tfee gvenip kadnlarn stne ate ederdi. , o ate edince kadnlar kaacaklar. Sefer bilirdi ki tam bunun tersi olur. ilerinden b iri ikisi vurulsa da, bei onu lse de, kaacaklar yerde stne yryebilirlerdi. Zaman, ko ilirdi. Belki de bir kurunda kaarlard. Ama ounluk yrrlerdi. Kalabaln byle kinli i an dnd az grlmtr. Arkada, ierde, bir kedi durup durup miyavlyordu.

Bereket ki kadnlar kedi sesini duyacak kadar yaknda deillerdi. Seferi deli ediyordu bu ses ama, bir trl de, unu susturun, diye seslenemiyordu. Kardaki kadn topluluu keskin bir klcn azna benziyordu. Gittike de byyordu kalabalk. Kadnlarn boylar da uzuyordu. Bir horoz tse, bir kpek havlasa, ierlerden bir erkek gelip seslense ii tamamd. Bu erkeklere de ne olmutu? Neredeydiler? Kadnlar salverip ortala, kendileri eve saklan mlard demek. Bir erkein gelip de kadn topluluuna bir ey syleyemeyeceini biliyor. O y eini salam tutuyordu. Bir 366 one gelmesi kadnlar harekete geirebilirdi. Sefer yay gibi gerilmi, bir gnee, bir kar gittike byyen, devleen kadnlara bakyordu. Kadnlar gittike donuyorlard. Ona yle gel ki, ite urada, evinin nnde u kadnlar Teke dann kayalar gibi donup kalacaklar. Gn aa doru sarkyordu. Sefer sabrszlktan atlyordu. Haydi karda, haydi gzel gneim, aslanm, bat-ver, diyordu. Haydi bat! Tepeden trnaa ter iinde kalmt. Bu soukta, bu ayazda. Elinden gelse, u inmekte olan gnei Teke dann arkasna ekip indiriverecekti. u kadnlarn nndeki, bir kaya paras gibi dimdik, kaskat duran Meryemce gnein batna alacakt? Byle donmu mu kalacakt sonuna kadar? Gn batmadan mutlaka bir ey yapacakt Mery mce. O gzn daldan budaktan saknmazd. Saknmasn domuz kan. lk kurunu, hem de alnnn o o yiyecek. Meryemce de ilk kurunu kendisinin yiyeceini biliyordu. Biliyordu da bir trl kprdanamyo du. Allahim, diyordu, Koca Allahm, yreime azck g ver. G ver de unun stne yrym. Bir yryebilse, biliyordu ki Sefer ka kadn ldrrse ldrsn, gene ondan, ocuklarndan, vinden bir para bile kalmayacak, toz olacakt. Belki de onlar stne yrrken, Sefer korkus undan elini tetie bile dokun-duramayacak, bir tek kurun bile skamayacakt. Akksram kadnlar rzlarna geen Beylerin stne yrmler. Adam ekmi mavzerini, bir he rkmamlar, yrmler stne. Bey bir tek 367 bararak kamaa Daam. js.auma uo. 01^^^^__ p, bir anda paralayvermiler. Seferin nerdeyse soluu kesilecek. Gn geldi Teke dann bana oturdu. Bir trl aa inm Tepede oturdu kald. Karlara kzllk vurdu. Kardaki kadnlar daha bydler. imdi yar ay Sefer bir ara Meryemceye dald. Bu kadn kendisine neden bu kadar kin balamt? Bu kadn he bir eyi gryordu. Bin gz vard. Birden farkna vard ki gne batyor. Darda kzarm m. Batyor, batyor... Bu Meryemce olmasayd, bugn bu kadnlar yrmezler miydi? Yrmezle anlar bile ba isterler. Hele insanolu hi basz olamaz. Bu canavar Meryemce, kan iici Me ryemce... Batyor, batyor... Batt! Kadn kalabal bir alaca karanlk iinde kald. Sefer, kendisini tutmasa, daha tehlikenin d rup durduunu bilmese sevincinden havaya frlar, akr akr gbek atard. Bir ara boulur gibi oldu. Korktu. Baylyor muydu? Kesik kesik, stste soluk alyordu. Ar a kendine geliyordu. Kadnlar gittike karanlk iinde kalyorlard. Onlar kprdamadika, dalmadka, kadnlar , hissederlerdi. Onlar dalmadka tehlike ve de berdevamd! Kalabalk iyicene karanla kart. Sonra ince, lgn sesler gelmee, karanlkta kprdamala Sonra kara srtnen yaln ayaklarn bouk sesleri geldi. Az zaman sonra da orada, evin nnd ki alanda kimsecikler kalmad. Sefer: > Yarabbi! Sana ok kr, diye ayaa kalkt. Elleri 368 1 ^ * -6uiiu ucue yatrnda be tane telli horoz kurbanm olsun. Gzlerini kst, donup kalm kadn kalabalnn az nce boaltt alana bakt. Ortalkta h u. Demek ki, hemencecik dalp gitmilerdi. Bir incecik karart sallanp duruyordu alanda y a, insan olamazd. ncecik, sallanan karartya bakt bakt, karanlkta bir ey seemedi. Bakmaktan, gzlerim yle bir yorulmu ki... diye iinden geirdi. Bir tek kadm? Bir tek ka

. Varsn kalrsa kalsn, dedi. Ne gelir ki elinden. Frtnay atlattk. Halbuki Meryemce olduu yerden kprdamam, deneine dayal, orada ylece kalakalm, dal gittiklerinden bile haberi olmamt. Bu yenilginin suu tm kendinin stndeydi. Azck dah li bir kadn olsayd, tatlca canna kyabilseydi, imdi Seferin yerinde yeller eserdi. Sefer imdi, hemen imdi gidip Yamur Dede yatrna telli kurbann kesmek istiyordu. Hemen, u karl, bu souk gecede gidip... Ama bunun mmkn olmadn da biliyordu, ii iine smyo Kyl kadnlarn bu tam yenilgisiydi. Bir daha byle bir topluluk onun stne gelemiyecekti! ir insan yenilirse bir daha, bir daha gelirdi... Kalabalk yenilirse, bir daha bir araya gelmesi ok zor olurdu. 369 38 Sefer bu beladan yakasn kolay kurtarmt. Eeklik etmiti. Hem de eekliin byn etmi i. Fkara Taba kendisi de kylye yalvarm yakarm, ben hayvanat ehliye ve hayvanat aylarla kurtlarla cima ederim, benim yakam brakn, benden ermi olmaz, demi, kendini el inden geldiince, dilinin dndnce aalam ama bu kyl bana msn dememi, fkarann ya plan ya... Kendisini aalatarak ara satmak istiyor ya... Demek istiyor ki, ben byle k mnayip bir adam olsam bile ermilik tahtna kar otururum. Yerini salamlatryor ya... Ama yazk deil miydi kylye? Adil hazr alacandan vazgemiti. stelik de bor veriyordu. zmann bir alemi var myd? Kyl de bunu bir daha unutur muydu? Nefsine, hrsna kaplp ok yapmt. Kt, kt... Ya Adilin karsndaki hali? Gt pmekle dudak kir-lenmezdi ama... Gene de mnasipsiz bir it . 370

wiuu uiuuruum, ycelerden yce ocana dtm Adil Efendi. Beni ldr Adil Efendi. Seni o im ki? beni ldrsen bile, sevgiden kanun senden yne akar, Adil Efendi. Bizim kyn borcu nu balama. Bu yl bir daha bor verme. Hem de gel, karlarnn donlarna kadar soy ky. K ann olam Adil Efendi. Adil Efendi bu teklifi duyunca derecesiz arm, sebebini sormutu. Sebebini de sorarsan, sana deil, hi kimseciklere syleyemem. Bu isteimi yerine getirme zsen beni de ite urackta ldr. Bu isteimi yerine getirmezsen, ben de bam bu eie koy kanm senin eviyin iine aktrn. Sebebini de sorarsan, sana deil, hi kimseciklere syl Bir gn akama kadar Adile yalvarm, ayaklarn pm, nnde gzya dkm, Adili sznden Ben, diyordu Adil, tkrdm yalamam. Ancak ve ancak yalatrm. Adilin konumalarndan byk bir korkusu olduunu anlamt. Adil kylden korkuyordu. Hem de korku deil. Darya, arya kamayacak kadar korkmutu. Bu adam, bunca yln kurt Adili yle durup dururken bu mazlum, bu az var dili yok kylden orkmazd. Bunda bir i vard. Sznden dnmeyii insanlndan deil, bu sonsuz korkusundand rkudan kurtarmak gerekti. Adil bu korkudan kurtulursa, her isteini yerine getirir di. Sefer de btn gayretini bu korkuyu gidermeye harcad. Bu ii de yoluyla yordamyla ya pmalyd. Adil kylden korktuunu Seferin sezdiini bilmemeliydi. Yoksa inatlar, sznden Bu kyller on para etmez, diye balad. Ky371 __,__ sokan ki kyl milletidir. Be kuru mistir. Hi dostluu, saaas.au yumu. x^~>b* u ot bitmez kra toprak iin babasn boazlayan ki kyl milletidir. Yirmi be kurua, kz kyl milletidir. Ad gzel Muhammede sen, onu adamdan bile saymayp, yerine Taba geti en, dinsiz imansz, kyl milletidir. Korkak olan, canavar olan, ahmak olan... Kan cieri be para etmeyen... Bir tavan bilir misin Adil karda, bir tavan kadar rkek olan, kyl letidir. Hele bir araya gelip de toplannca, bir koyun srsnden daha sessiz olan, bu p is kyl milletidir. Hele ehirli adamn grnce, ejderha grm gibi arplan, kaacak deli klsz kyl milletidir. Eline vurup, yllar yl azndan lokmasn aldmz alak insan so , ezik kyl milletidir. Bunlar bir korkarlar ki, yeryzndeki hi bir yaratk bunlar kadar korkmaz. Ylandan, karncadan, ormandan, topraktan, kardan, frtnadan, cinden, pe riden, karanlktan, yldzlardan, yldrmdan, ateten, akarsudan korkarlar. Kulardan bile er. Hele ehirli adamndan? Bunca yllk tecrben var. Sen kyly benden daha iyi bilirsin. Daha uzun uzun konutu, kyllerin alakl, daha da ok korkakl stne rnekler verdi. K er bir ktlk beklenirdi. nsan soyunu korkaklktan daha ok alaltan hi bir ey olmamt Kyl milleti de insanlar iinde en korka olduundan... Adil, kyllerin korkakln, bu yzden teki insanlara ktlk yapamayacaklarm duyduka y

lar? Kadnlar korkaklkta erkeklerden bin kat daha stndler. Bir gk grlemesinde ok kad inin bann zlp yere dtklerini grmt. Kyl kadnlar, yalnzca biraz fazla grlt r korkuturdu. 372 Kim bu hale getirmi, bu korku cehennemine itmiti Adili? Tp, diye Seferin aklna dt ve A ile sordu: Koca Halil, hani bizim kyden Koca Halil hi urad m sana Adil karda? Adil yere bakt, bu soruya karlk vermedi. Seferin buna niin sorduunu o da anlamt. Acaba, acaba Koca Halil uram myd? Sefer artk iyice inanmt ki uramt. Korkusu kknden kesilen Adil ayaa kalkt: Sefer karda, dedi sonunda, ben o kylye gsteririm. Bir zrnk bor vermek deil, onlar bile sokmayacam. Ve de bahara gelerek, kanlarnn donuna kadar soyacam. Hakkm deil mi, cam alacam. Bu sonu Sefer iin byk bir mutluluktu. Taba-nz m yumatt Adilin yreini? Aim ite y , Adilin hemen imdi gelip ky soymasn bekliyordu ama, Adil bu souk havalarda mmkn yok zd. Ne yapalm, varsn bahar olsun. Gelsin de tek, varsn baharda gelsin. Bu sevin iinde hi dnmemiti. Kyl bunu renince ne yapacak diye aklndan geilmemiti iti ama aldrmamt. Kyl ksmnn elinden ne gelirdi ki... Sefer kylden korkmazd. Onun konuan bir koyun sryd, iki szde istediin yere eker gtrrdn, ite Seferin yanl h kadnlarn tatlca canm almalarna bir gz ap kapama sresi kalmt. Nasl dmt bu tongaya? insan hi bir zaman hrsnn, coup gelen yreinin elinde oyuncak bir ii akl terazisine vurmal. Bu belay, bu kabarp gelen lm atlatmt ya, Ta-ba ermi mi olur, evliya, peygamber mi sn ol373 sun. Tatl dille ylan bile deliinden karrsn, demiler. Kyl ksm tatl dili, gzel s karsnda iki klah sallar, sen ermilerin ermiisin dersin, nnde iki yatp yuvarlanrsn rir. Krk yllk dmannsa da seni balar. Bu kylnn kzgnlnn nne nasl geecek? ite imdi asl mesele bu. u Adile gitse de b olurdu sanki? Yalvarsa deil, korkutsa... Soluk solua gitse de, bu kyller canavar old ular, hepimizi ldrecekler, benim bama byle byle iler getirdiler, dese... Adil korkusun an donuna eder: Aln gtrn. Btn dkkanlarm sizin olsun, derdi. Alimallah derdi, ylesi utu kylden. Hele kadn sz, bir araya gelip de saldran kadm sz duydu muydu? Hakk da v in, az kanl canavarlar gibi nasl da geliyorlard insann stne? Sefer korkusundan daha rperiyordu. Ya bir daha gelirlerse? Bir daha gelirlerse, a rtk toptan lm kabullenerek geliyorlar demektir. O zaman nlerine geilmez. Ne top, ne tf k, ne de ismet Paann gkyzndeki jetleri geebilir. Kardan candarma gzkt. Eve geliyorlard. Seferin d koptu. Az daha ak diye yere de utundu. Btn bu oraplar kendi eliyle rmt kendi bana. Tabaolunu kskanyordu. Kyl a deli oluyordu. Btn ileri o kskanlk ejderhas yaptrmt ona. Candarmalar geliyorlar, Taba alp gtrecekler. Candarmalar Taba alp gtrnce, bu ky a batasca Meryemce ile babaa kalmayacak m? Onlar da bir gn onu dar bir zamannda yakal zlar m? Balarnda Meryemce olmasa neysem ne. Meryemce hi bir zaman yenilgiyi kabul et mez. Gzel bir frsat kollar, bulunca da yklenir. Bekleyemez miydi? Karakola gitmi, 374 canuarma Komutan yzba krye Tabam ilerini, onun kard hikayeleri bir bir anlatm Demek bu atom anda da ermi ha? Demek bu uzay anda da Mehdi ha? Ben o Mehdinin kemikle i krarm da, leini kpeklere atarm. Bu ada ha? Yzba nerdeyse fkesinden alayacaJct. imdi, imdi candarma gnderip getireceim onu. imdi imdi... Kylmzn gerilii bu Taba lanclarn yznden. Geberteceim onu. Bu devrim Trkiyesinde Mehdi ha? Osmanl ermii ha? Yzbann fkesinden Sefer bile korkmutu. ite bu gelen candarmalar Taba alp gtrmee gelen candarmalard. Taba alp gtrecekl e, be gn be gece deceklerdi. Salt Taban ermilii yznden, bakn hele Seferin bana neler gelmiti. Kyl Adilden dol atlatmt. Bundan sonra da bu yzden gelecek ktlklerin nne geebilirdi. Memidik yedii a unutacak myd? Bu yarm adamlarn almalar ok zalimce olur. imdi bir de Taba geli akolda dayak yer, lmden kurtulursa, o tatlca cann Azrail olur alrd. Sert olduu zamanl ok sert adamd Taba.

Selamnaleykm Muhtar. Aleykmselam Cumali Onba. Sizin kyde bir peygamber tremi, sen onu ihbar etmisin Muhtar, onu almaa geldik. Demek bizim Taba peygamber olmu ha? Akll adamd. Byle saptacan hi aklma getirmezdim. K astalar geliyormu ha? Tabam eli bir deince, o hastalar iyi oluyorlarm ha? Sefer: Hele buyurun, oturun hele. ( 375 Cumali Onba: Yok yok. Oturmann sras deil. Yzba peygamberi hemen istiyor. Sefer ne yapacan arm, ellerini uuturuyor. Cumali Onba, Taba gtrmesen olm Bu szleri zor syledi. Candarmalarm Taba gtrmelerini o kadar istiyordu ki... Bunun nn meliydi. Dn akam Taba evinden darya kt, ermi olmad stne, bizim gibi kul olduu stne net verdi. Bu szler de azndan istemeyerek dklmt. Cumali Onba: Sen deli misin? dedi. Hem gider yzbaya ihbar edersin, hem de imdi byle yaparsn. Yzb mir verdi. Ne pahasna olursa olsun alp gtreceim. Yzba dedi ki, kyl mukavemet edecek hemen bana bildir, bl alp gelirim. in kesin olduunu anlaynca Sefer bakala. Ne etse eylese, ne sylese Taba gtrecekle hi bir g geemiyecekti. Yzba kesin emrini vermiti. Hayr, diye bard. Hayr, Cumali Onba. Ben bu kyn Muhtarym. Onu elimden alamazsn ketidir. Cumali Onba gld: Anladm Muhtar,, dedi. Ne trl bir oyun evirdiini anladm. Taba gittikten sonra, sen uyorsun. Kyl seni yemesin diye. Bir yirmi be liralk halleder bunu. Yoksa kylye ilan ed erim ki Muhtar ihbar etti Taba. Yirmi bei hemen imdi. Sefer koarak ieriye girdi. Elindeki kat paralan sk skya tutuyordu: 376 Al, Onba, dedi. Anam sd gibi hell olsun sana. Cumali Onba: imdi bar Muhtar, barabildiin kadar. Sefer usulca Onbann kulana: Taban evine yollanalm. Orada barrm, kyameti koparrm, alar, szlarm, yerlerde s icam var, Onba. Ben sana mdahale-ederken, bir iki dipik salla yle omzuma... Ben baylm i yaparm ama, aldrma... Onba: Amma da souk... ok dm be Muhtar, dedi.. Sefer: Saol Onbam, bunca yllk tuz ekmeimiz var.-Saol! Taban evine doru yollandlar. Gtremezsiniz, diye baryordu Sefer. Bu kylk ve de ben size Tabamz vermeyiz. Can iz beni ve de kylm ld m sanyorsunuz? Kyl bir dayansa, bir Taba vermemee kalksa... Onbaya yz lira bile verirdi. Yzba bi mayla gelse de tm ky hapisaneye doldursa... Onbaya usulca: Kyl mukavemet ederse, sana yz elli lira, dedi.. Onba glmsedi. Sen ettireceksin. Kyller kaplarn azna kmlard. Taban kapsna gelince de byk bir kalabalkla kar Dalm serseriler, diye kt Onba. Sonra da: Memet olu Memet Taba, sem karakoldan istiyorlar, k dar, dedi. Sefer hemen atld: kma Taba karda, elinde tevkif mzekkeresi,. 377 I ve girme ilam yok. kma! Seni alp gtremez, uye bard. Kyller koarak Tabam kapsna kadar geliyorlar, orada ylece durup kalyorlard. Meryemc ayanm, bir kadn kalabalnn nnde duruyordu. Taba, en gzel bayramlk elbisesini giyinmi kuanm, darya kt. Yznde alayc bir g Buyur, Onbam, dedi. Seni yzba istiyor. Haydi gidelim. Sefer: Olamaz, olamaz, diye bard. Bu kyn cann gtremezsin. Sen Tabaa dokunamazsn. Doku rur, kt sz sylersen dillerin rr. Hi bir kanuni yasa selahiyetin yoktur. Gtremezsin, den alamazsn Tabamz. Bu bizim ky yayorsa, byle yerinde duruyorsa, onun yz suyu h

lardan, ylanlardan, zelzelelerden gitmiyorsa, onun yz suyu hrmenedir. Taba omuzundan u: Ben de onu gndermem, dedi. Elimden alabilirsen al onu, dedi. Taba omuzunu silkip on n elinden kurtard. Taba nde, candarmalar arkada yrmee baladlar. Sefer birikmi kyl kalabalna dnd: Sizde hi kan, hi insanlk yok mu? Bakn ite gz . Ne duruyorsunuz? Ne, ne, ne duruyorsunuz? Btn ky, oluk ocuk birikmilerdi. Kimseden t kmad. Ne donmu bakyorsunuz yle? ite gtryorlar. Canmz, Efendimizi gtryorlar. Tabam nne geti: Dur, diye bard. Dur, gitme Su 378 jtme gzelimiz. Benim lmn stnden gemeden, bu kyden seni kimse karakollara gtremez. Bu srada, ona yaklaan Onba var gcyle dipii omuzuna yerletirdi. Sefer bir lk atar tnde kvranmaa balad. Onba ylesine indirmiti ki dipii, Sefer yalancktan deii ger Sefer ayaa kalkt, sallanyordu: Sizde din iman yok mu? diye candarmalarn ar-kasnca ar ar yrmee balam kyllere gayreti, kyl gayreti yok mu? Dilerini skarak, omuzunu tutuyordu. Kyl kalabalm yararak, nde giden candarmala-ra gene saldrd. lmn stnden gemeden... Onba gerildi gerildi, zaten gl bir adamd, var gcyle dipii indirdi. Sefer bararak ldrdler beni, ldrdler. Yetiin kyllerim, dedi. Onba: Bu gidile seni ldreceim, Sefer, diye glmsedi. Dilerini skt: Seni deyyus. Bir daha gelirse, gerekten sakat brakrcasna, onu ldrrcesine vuracakt. Sefer kalkamyor, gerekten kalkamyor, yerde srnyordu. Kyller ona acmayla bakp, yann candarmalarn arkasmca akyorlard. Ne olursunuz, beni kaldrn, diyor, yalvaryordu. Kaldrn, kaldrn... Bir ara gz mere iliti: mer yavrum, sen de mi bu kyl gibi gavur oldun? Beni yerden kaldr. Kaldr da var git Tab ermiimizi candarmalarn elinden al. mer geldi, hi konumadan onu yerden kaldrd. 379 orada brakt gitti. mer bu ite onun bir oyun oynadn biliyordu ama, ne oynuyordu anlaya Gndermeyin, gndermeyin ermiimizi. O giderse bu ky batar. Batar, batar... Bir iki kere daha hamle edecek oldu, fakat korktu. Bu Cumali Onba da tm insafsz bir kiiydi. Vur deyince ldryordu. Etraflarnda dnp duruyor, ama onlara bir trl yaklaamy adan gz korkmutu. Umudunu da kesmiti. Deil Taba gtrmek, urackta yatrp kessele et kimsenin ty kprdayamayacakt. O da sessiz sessiz candarmalarn ardnca giden kalabala katld. nde Taba, ba dimdikti. Yz azck sararmt ama, aldrmaz bir hali vard. Ne yapalm, er gibi bir hali vard. Ftursuz yryordu. Kyn dna karlarken Sefer bir lk dah|i atp candarmalarn stne saldrd. Cumaliye diye yalvarrcasna bakyordu. Bu sondur, diye de Cumali var gcn koluna toplamt. Dipi . Bir atrd oldu. Sefer: Of yandm, dedi, gitti. Bu sefer kyller varp onu karlarn stnden kaldrdlar. Gzn atnda bakt ki kyl on aklam gitmiler. Gittiler mi? Alp gtrdler mi? diye inledi. Ayaa frlad. Ayakta duramyacak haldeydi. C larn ardnca bard: Onu gtryorsunuz, szm tutmadnz. Ona bir ktlk etmeyesiniz, b ir fiske vurmayasnz... Yoksa karnz dul kalr, ocuklarnz l doar. u Toros lkesi zel eller alr gtrr, yangnlara urar. Trkiye Cumhuriyeti byk felaketlere urar. Amerikanl de avratlarmz alr 380 _,_ wv^uuwj^u.. yjua un parmanz dokunun da sizi greyim. Muhtar Sefer demedi demeyin.. . Gzel Taba-cam, Efendimiz, gle gle git de, gle gle gel! Cann skma, senin tyne b k dokunamaz. Sesi zayflad, inledi, duyulur duyulmaz: Gle gle, dedi. Gle, gleee. tne ybverdi. te bunda yalancktan baylmt Sefer. Kyller karga tulumba yapp onu karlardan kaldrdlar, evine kadar, t karmadan, bir tek e etmeden tadlar.

Yalnz, uzakta, kalabalktan ayr bir yerde topallayarak yryen Memidik, Seferin bu halle rini grdke, dilerini skarak, kendi kendine, slk gibi syleniyor: Bin yzl, iki bin yzl Sefer, senin Sefer gibi yalanc, anan, avradn, soyunu sopunu, da fan, evrenden byn... diyor, souyordu. 381 Sefer kyn iine dm yap grlyordu. Kyly ktlyor, onlara beddualar ediyordu. Gtrdler, diyordu. Koca bir kyn iinden aldlar da gtrdler. candarmack geldi, g . Gzmzn n, ekinimizin bereketini, tarlamzn yamurunu, ineimizin sdn, kovanlar rmanmzn yeilini, karlarmzn dourganln, Allahm gzelce kulunu aldlar gtrdler. , bir beni ldrdler. Sarl kolunu gsteriyordu. Onbann son dipiinde kolu kmt, ve Kel Ak kk kolu ye ordu ki, acsndan Seferin gSzlerin-den yalar geliyordu. Yreime iliyor, acs yreime iliyor, diyordu. Siz de benimle birlik olsaydnz, o onb da deliler damna gtremezdi. Byle etini kyma edecek kadar demezdi. Gtrp de canmz 382 Bu eeey namussuz kyl den sonra Tabaolunun o nl alk geliyordu. Hani, kadnlar ks amur yamayacak, diyen alk. Sefer nne gelene bu alk taddan atlarcasma, mest olarak kliyordu ki ky, bu alk duyunca gene altst olacak, Tabam boalan ermilik tahtna kendi urtacak. Ama kyl bana msn demiyordu. Ta yrekten, sesinin en gzel yeriyle alklar kopa-ryordu. Ama anlyor ki bu namussuz kyl ir kulandan girip, bir kulandan kyor. Netse neylese faydasz. Bu kyl Tabata ne grmt de ona byle sarlmt? Alk m, ite ondan da gzel sylyo . Aaah, Tabam dnya gzyle bir daha grsem, onun ayaklan dibine yatar, kul kle olurum. B yu, ve de... Ky, bir az olup, ve de azn kapatmt. Kyden t kmyordu. Kyde en kk bir kprt am ekilmiti. Herkes kydeki btn yaratklar kabuklarna ekilmiler. Ve kyde ev aralarnd n kopup gelen ulu yelin, borann, karn sesinden bakaca ses yok. Hani kar usul usul y aar ya, bcek kanatlarnn birbirine srtn gibi bir ses karr ya, ite kyde byle bir r bile havlamyorlar. Horozlarn da tt yok. Dnya dnya oldu olal byle bir yas grmemitir. Vay, senin anan avradn kyl gibi... B namussuz, kan cieri on para etmez deliler dam tutuu iin... Bu ne yas, bu yahu? Kyn ortasna kp sabahtan akama kadar basbas barmak istiyordu. Bir iki kere denedi de. or383 nin iinden, derisinden kopuyordu. Kopuyordu ama orta- "-ya bir canl kp da onu dinlemi yordu. Sefer yrtnd, bard, ard, kimse duymad bile. Akl bandan gidip kylye ana ptu, arkasna baka baka evine kat, kapsn srmeleyip tfeini eline alp bekledi. Ha geld a geleceklerdi. O belal fkesiyle en nde Meryemce gelecek, kapy kuracaklar. te bu sefer onu tam haklayacaklard. Bekledi bekledi, ne gelen oldu, ne giden. Bu kyl ksm, dedi. Hkmete, inn smete, Mustafa Kemale, daa taa, Onba Cum ad gzel Muhammede, Allaha, kitaba, ge -denize, topraa karncaya ve de Muhtarlar Sefere Bu -kyl bir ksm ki, Meryemceden beter. Bir daha bu kylnn gnl bu dnyaya dorulamaz abuuna ekildi. Ne haliniz varsa grn, dedi. Ve de bundan sonj ra kskn kyl de hi bir surette kara| mam. Varn ksn de dnyaya, geberin kpekler! Bu hal nasl bitecekti, bu kylnn yz nasl glecekti? Kyn iinde baz haberlerin, hikayelerin dolatm sanyordu. Bu hikayeleri, artk azna almaa korkuyordu. Deliler damna atmlar Taba... Deliler damnda binlerce deli varm. Derken, efendime syleyim, deliler dam, bir de bakmlar ki, ortadan kayboluvermi. Btn deliler ayazda kalmlar. Taba karnca oradan, dam .da gelmi yerine oturmu... Kylnn artk byle masallara bile aldrd yok. Eskiden olsa, mal bulmu Maribi gibi hiikayelere. Bu kyl bu lm uykusundan nasl uyanacakt? 384 v^v^^u ;u.u uu uunyaaa. u Koy usuz bucaksz, sessiz, eski bir mezarla benziyordu. Bir sabah Sefer gzn grltyle at. nsan, kadn, kpek, horoz sesleri birbirine karm

yerini gn, uzaktaki bozkr doldurmutu. Hemen yataktan frlad. Daha gn domamt. Do unu srmalayan cklar vard. Bozkrdan ayaz esiyordu. Ne olmu, ne olmu Ne olacakt? Ne olduunu o da biliyordu. Ve ii bildii iin de yrei arparak Taban evin ordu. Tabam evine gelince canl, hareketli, glen, sevinli, baran aran bir kalabalkl evinin kaps akt. Kalabal yararak ak kapdan ieriye dald. Tabaolu ocan bana dikmiti. Sefer hemen kendini yere atp Taban ayaklarna kapand: Ho geldin Efendimiz, ermiimiz, gzelimiz, dedi. Ho gelip safalar getirdin, ad gzel Mu din elisi. Ho geldin dalmzn iei, ormanmzn yeili, sularmzn alts! Tabaolu ban yle bir ar ar kaldrd, irentiyle ona bakt, sonra gzlerini gene a Kapdan kan kyller sevindiler: Yz vermedi, konumad, dediler. Bu, yz vermedi, konumad sz azdan aza bir sre bir sevin l gibi dolat durdu. Taba Efendimiz, o onba senin o gzel tatlca cann incitti mi? Glden nazik, ipekten yu ine dokundular m, o herifler? Ben de korkumdan lyordum, Efendimize, gzmzn bebeine bir yapacaklar diye. ok kr, ok kr! Sen gittin gideli bu ky ldyd, 385 Yreimize kan gibi girdin. Ve de bizi hayata Kavuturdun. O sylyor, sylyor, ta kesilmi Taba dnp bakmyordu bile. Sefer istiyordu ki Taba on tsin. Bu edecei bir tek sz bile kydeki durumunu salamlatracakt. Ama o nekes olmutu. B tek sz dilerinin arasndan karmyordu. Ama, dedi sonunda, ama Taba Efendimiz, seni candarmalar alp gtrrlerken... Bunu o ka a sylyordu ki yalnz Taba duyuyordu, ite o zaman yalnz ben aladm, rpndm. Bu sen ile oynamad. Candarmalar beni dipikle ylesine ddler ki bak koluma, kolum kt. Kurban trnana, bana bir sz et. Sz et de dost olalm. Sz et de beni rezil etme u kadar kylye sana dostum, senin hizmetindeyim bundan sonra. Beni bala. Yaptm tm ktlkler senin m Bir daha yapmayacam. yi, dinine bal, kylsne dost, yalnz kylsn dnen bir insan gzel azndan bir iki sz ksn. ksn da u kyl iinde rezil olmayaym. Haydi kurban. e insan yrei yok mu Efendimiz? Yrek yerine bir demirci rs m tarsn barnda, Efendimi numayacak msn? Sen de konumazsan... Kyller kapdan ieriye girmiler, onun usul usul Tabaa ne sylediini duymak istiyorlard kadar yava sylyordu ki Sefer... Konu benimlen. Sonra senin iin kt olur. Ulan kt olur, herif, kt olur. Deil ermi, p olsan ben de seni yerim Taba. Bu tatlca canm da senin uruna koydum Taba. Bir sz et, etmezsen, sen de grrsn, Taba Tabaolu! ite burasn iyi belle, bundan sonra Allah ya ir, ya bana... 386 rakip ayaa frlad. Bana da, bana da Sefer demesinler, senin o ermi hakkndan gelmezsem. Koarak, ba yerde, kalabal yarp kendini evden darya att. O, sz syledii srece olsun, ayaa frlayp katnda olsun, Taba bir kere olsun gzn am, hi de kprdamamt. Dardaki kyller birer oh ektiler. Vard ayaklarn pt de, dnp yzne bakmad. Bizim Taba Efendimiz... Sefer kendisi iin btn sylenecekleri kulayla duymu gibi biliyordu. Byklarn ineyer i, tfeini asl olduu yerden indirdi, kucana ald, iine kurunlan srd... Darya do a eiklikte ylece kalakald. lm fermann ite bugn yazmt Taba. Bir daha, bu durumdan sonra, kylnn yzne nasl boyu ona yapmak istedii rezillik bu deil miydi? Cana can, diyordu Sefer. Beni yaarken ldreni, ben de ldrmeliyim... Ama sras var. f kan zararla oturur. Her ii plan dairesinde grmeli. Bak, hkmet bile plan yapmadan bir ie girmiyor. Hkmet, hkmetken... Gtrd, tfei yerine ast. Yzba onu nce hmla, ldrecek bir fkeyle karlamt : Demek, demiti, demek sen Mehdiyi zaman oldun? Demek, bu atom, bu uzay anda? Ulan mende ur, diye barmt, millet aya gidiyor. Kerametle deil, fen387 rup, halk kandryor ve halk bu amur, bu zillet, bu Ka^ ranlk, bu yoksulluk, bu c ehalet iinde byle yzyllar kalsn diye onlara kerametler gsterip, byler yapyorsun. Ben

eni bu yirminci yzyln hatr iin ezerim. Ezim ezim ezerim. Ulan bu halk daha maara an an, bunlar on bin yl nceki, elli bin yl nceki gibi yayorlar. Hi bir deiiklik yok. Bi sen kyorsun, onlar bylerinle Afrika kabilelerinden daha geriye atyorsun. Yazk,deil m millete? Bu ktl, bu millete ne iin yapyorsun? Azck faydan iin. yle deil ini? Birk ksana, da gibi adamsn, alsana. ite bu sz Taba zvanadan karm, ayaa kalkp barmt: Yzbam, yzbam, demiti, byle ar, byle ldrc konuma. Bir insan konuturmadan r da asarsan yle as, kesersen yle kes. istersen de kuruna diz. Kanm sana anam sd gibi helal olsun. Ama beni konutur. Konuaym da ben nasl Mehdi oldum, onun dibini ban anla. Bu szler stne yzbann fkesi inivermi : yleyse Muhtar Sefer yalan m sylyor? diye alm bandan geenleri. Doru doru, dosdoru anlat. Taba oturmu, ii bandan sonuna kadar, hi bir yerini atlamadan anlatmt. O anlattka yzba deimi, yumuam, sonra da acmaa balam : Bu ite sana bir yardmm dokunabilir mi, Memet birader? demiti. Nasl'kurtulacaksn bu b n? Senin iin zor bir i, arkada. Taba boynunu bkm: Benim kurtuluum, demi durmu. Benim kurtuluum?... demi durmutu. 388 Bana bak Memet, ben yasa adamym, diye karlk vermiti. Sen akll bir adama benziyorsu re bu belaya srklenmi, sele kaptrmsn kendini. Bu beladan kurtulmann da yolunu gene se ulacaksn. Sana bu ite, senden baka kimse yardm edemez. Sen bu gidile ktye gidiyorsun. en sana bir t veremem. Ama bir daha byle karma gelirsen, halktan en kk bir ey bile am, seni ezerim. Sana lm aratrm. Bunu da bylece bilesin. Taba, oradan bitmi, ylm korku iinde ayrlmt. Nasl kurtaracakt yakay? Kye bu dnceyle gelmiti ki, ne grsn, evinin cn maher. Geleceini nerden, ne zaman hab d da hemencecik kapya birikmilerdi? Kalabal grr grmez, iinden ky, karsn, ocuk a, o da biliyordu ki kaamazd. Ky brakabilirdi. Karsn, ocuklarn da... Bir eyi bra k eyden vazgeemezdi... Bir tek, bir tek... Onu kendi kendine bile sylemiyordu. Kalabala yrd ve kalabaln sevgi gsterisine kendini brakt. Ayaklarna kapanyorlar, ini, ayaklarn pyorlard. Yzba, Taba Efendimizi grr grmez ayaklarna kapanm. Kusurumu bala Taba Efendim iin kt dnmtm. Taba Efendimizin alnndan bir top k km, pencereden frlam nna konmu. Yzbann gzleri kamam ki, Tabaolu, sen bu an ermii, umudusun, demi nsanlara umut ver, salk ver, bet bereket ver topraa, demi. Yzba ok iyi, temiz st emm insanoluy-mu. ite, Yba bu top duyarsa... Daha gelir 389 ite! Neden yakasn brakmaz bu insanlar? Bakt ki olacak gibi deil, kapy ardna kadar at. Sonra da gzlerini kzlere dikti. Tam b a da Sefer gelip ayaklarna kapanmaz m? Gece basnca, kalabalk dald ama, hastalar gelmee balad. Tabaolu onlar ieriye ald r teker konutu, hepsine gler yz gsterdi. Hepsinin teker teker elini tuttu. Elini alnl arna koydu. Sonra da Kbleye dnp diz kt, btn bu hastalar iyi olsunlar diye yrekten d balad... Koca Allahm, diyordu, bunlar bana, seni diye gelmiler. Yannda kl kadar deerim varsa, i kpeklerinle bir tutuyorsan, madem ki bunlar bana gelmiler, ben onlara bir umudum , iyi et onlar. Ve ayaa kalkt, duasn teker teker hastalarn yzlerine fledi. teki kylerden, Torosun iindeki, bozkrn uzan daki kylerden, ta uzaklardan hastalar gel balamt Taban ulu ocana. Hastalar geliyorlar, dertlerine derman bulup gidiyorlard. T alar, sarallar, romatizmallar, yelpikliler, sinirliler, yatalaklar, stmallar, ylanck mlar, cinliler, veremliler geliyorlard. Tabaolu okumaktan, ylesine yoruluyordu ki... H stalara hep gece bakt iin, btn gece uyuyamaymca gndzleri uyuyordu. Bu yzden de artk onun yzn kolay kolay gremiyordu. Her hastadan bir cmck tuz alyordu ya, bu bir cmck t plana toplana kocaman bir yn olmutu. Hele u Yalak ky kt almt. Burnu kanayan, di nei, eei yiten soluu Tabata alyordu. 390 wiciu oros Kylklerinden birinden bir kzolan kz getirmiler Tabamza. Kz srma sal

m. yleymi ama, velakin yedi yldr yataktayms. Bacaklar kuru aalar gibi olmu, yatarm arna Tabamiz elini srm, bacaklar kupkuru, bana msn dememiler. Dualar etmi, Koca yalvarm, bacaklar gene kupkuru. Sonra km Teke dann bana, gn, gece dua etm acaklar gene yle. Kza da bir acm ki... Bir acm ki... Kz da bir gzelmi ki... Taba tsal, o Allahtan baka hi kimsenin nnde yere dmez, o top kl alnn eilip kzn b kzn bacaklarna deer demez, kz frlam ayaa kalkm, yryerek kyne gitmi. Dilsiz Memet Ali bozkrn ortasndaki ukurca kyden bir oban. Yirmi yanda ya var ya y Bir karl gece de kurtlar srsne saldrmlar. Koyunlarn yarp , yemiler. Koyunlarn y kurtlara, elindeki deneklen boumu. Sabahleyin onu baygn bulmular karn stnde. Uy ormular ki Memet Ali sylemez. Dili yok ki sylesin. O gn bugndr Memet Ali sylemez. Tab getirmiler, azna tkrvermi. Balam Memet Ali blbller gibi konumaa... Yedi yllk stmal Alaca Kemal. Her yl onu stma tutar. Bir gn tutar. Bir gn brakr, bi . u-kurovada, fikara bu yzden pamuk toplayamaz. Taba onun burnuna bir tutam pamuu zey tinyana batrp yak391 m. O gn bugndr, Alaca Kemali bir daha stma tutmam. B Yetmi yanda. Zalim Mustafa tam tamna yetmi yanda. Otuz be yandan beri kr. Taba klarn yarasa kanadyla kartrp stne okumu. Onu da yakm. Duman Zalim Mustafann gz emencecik gz alm. Daha byle bir sr hikyeler almt ortal. Bu hikayeler btn Toros kyllerine, bozkra aylmt. Kasabadan bile aresiz hastalar geliyordu Tabaa. Hkmet adamlarndan baka, her s Taba ermiin macerasn sylyor, biliyordu. rnein Yzbamn kars btn bunlar biliy . Taba kendisine gelip de iyi olan hastalar grme-yinceye kadar ermiliine inanmad. O yata ak, bacaklar kurumu kz bir hafta sonra karsnda dimdik, ter- taze grnce sevincinden Dilleri zlenleri, kulaklar alanlar grd. Karn aryanlar, eli deince arlarn kir d olu grd. Btn bunlar azck solukla, bir el dokunuuyla oluyordu. Ermi falan deildi, yle herkes gibi dpedz insand ama, yleyse bunlar neydi? Tabaolunu ne giren, onu rahat brakmayan, bocalatan buydu ite. Bu kadar kyl, klar grenler, aalar, yollar, ylanlar grenler, iyi olan hastalar, h r392 iard? Ama ok da iyi biliyordu ki arkasnda bir k ot-, manyla o boranh gecede Teke da ayd, Teke dann banda yazn bile durulmaz, souktan, insan donar lr, mmkn yok dona nsan bir yere gidip gitmediini bilmez mi? Ya her gece gelip evin stnde duran ktan ziyaret cevizi? Bir kii iki kii deil, evin s en ziyaret cevizini ktan olarak btn ky grm. Biri ikisi yalan syledi diyelim, koca b adam da yalan syler mi? Haydi, koca bir kyn adam da gzn kr edip yalan syledi diyeli iyaret cevizinin k saarak To-rosun bandan bu yana aarak geldiini gren teki kylerin ne diyelim? Bu ite bir hikmet, bir srr ilahi var, ama ne? Bir adam ermi olur da kendisinden kendinin haberi olmaz m? Belki de olmaz. Ama pey gamber peygamberliini, Hzr Hzrlm bilmiyor muydu? Ermiler lmezler imi. Durup beklem lm... I 393 40 Kyller azttka azlmlard. Acaba Yzbann yreine bir iyilik mi serpen olmutu? Olmu hali, iyileen hastalan, her gn gelen giden yzlerce kiiyi duysa Yzba ne derdi ola? Ne d yecekti, kemiklerini krard. Eek cennetine atar, sonra da deliler damna gnderirdi. Bir tehlike daha belirmiti. Evi yklacakt. Eiinin alt bir kuyu gibi derinlemesine kazl e giren artk eikten atlayarak giriyordu. Byle giderse Tabaolunun evine girilemiyecekti bile. Kim karmsa karmt. karmaz olsunlar. Tabalmn eiinden bir avu toprak ald iydi, bire veren tarlan bire on, bire yirmi verirdi. Bozkrdan akn akn insanlar gelip bir avu toprak alp gidiyorlard. Yalak kylleri bir avu, iki avu deil, tarlalarna avu lusu eik topra serpmilerdi. Dnya dnya olal, bir ermiin sonunun iyi oduu-nu gren var m? Ya daraacnda can verir, erisini yzerler. Tabaolu bunun sonucunu bilip duruyordu ama, 394 8c -* hanesi buydu. Ama halkn ona gsterdii bu kutsallama ilgisi houna gidiyord u.

Hele : Krklara karan Taba Efendimiz, bu dnya, bu alak, bu pis dnya yerinde duruyorsa daha. yzn suyun hrmetinedir. Yaaa, yle ite. Senin yznden yklmayacak bu dnya. Bu temeli kimselerden, grnmezlerden olan Tabamz, demiyorlar m? Taba eriyordu. imdi bu kyl ona tapyordu. Gzel Muhammedin adn nasl candan anyorlarsa, onun da adn llatrarak, yle candan anyorlard. Bazan dalyor, iinde bir hafiflik, bir ocuk sevinci.. u olup uuyor gidiyordu. Parmam bir kmldatsa, kyl Muhtar Seferi toz ederdi. Yalnz bu kyl deil, Toros kylle eri... imdi kylye, toplann, gidip kasabay basn, varn Adili ldrn, dese, hemen, bir s eden ldrrlerdi. imdilik ne istese, ne sylese yaptrrd kylye. Hkmete kar ayaklan le bile kyl ayaklanrd. Yaknda onun nn teki kasabalar, tm Toros, tm bozkr kylkleri de duyacakt. Yedi iklim ylacakt n. n Halepten ama, Adana'dan istanbul'a ulaacakt. Bedeni, bunlar dndke byk eriilmez bir tad iinde kalyordu. Byle zamanlarnda ne ha ordu! Bir ara dalyor, iyice dalyor, kendini basbaya ermi sayyordu. Bu kadar, bu kadar insan yalan m sylyordu? Niin yalan sylesinler? Bir mecburiyetleri mi var? En kk de ol bir bildikleri, grdkleri olmal bunlarn. Ate olmayan yerden duman kmaz. Bu houna gitti abire syleniyordu : 395 Ate olmayan yerden uman ncmaz, uumu Vuv-maz. kmaz da kmaz. Evin stne akamdan sabahlara kadar k salyor. Gelip de evin stnde dnp duran Ziyare ndan baka kyde bunu grmeyen tek kii kalmam. Kar da grm, ocuklar da. Btn kyl ya elim. Bu da m yalan? Bir gece darda kalp evin stne k saldm grmek gerek. Beklemek gerek. Salyor mu am. Salmyorsa, ite o zaman... Bann aresine bakarsn. Salmyorsa bu dirilen hastalar i, ok nemli. O zaman ite hi kimseden korkmazsn. Ik salyor, ona hi phe yok. Ama beklemek, grmek de gzel deil mi? Bir adam evinin s ur? Salyor, inand, iman etti. Salt salyor, ok mu parlak, bekleyip onu grmek gerek. Y mmkn m var, k salmaz olur mu? Bir an geliyor iinde ermiliini bir iyice ilan ediyor. kp kyn ortasna, kyly bana lara dnya stne, yaamak, sevda, toprak, k stne altn szler syleyecek. Bu dnce ka i zor tutuyor. Kyn ortasna kmamak, bu iten kendisini caydrmak, kanatl szler sylemem e kendisini zor tutuyor, ylesine bir g harcyor ki, her yan acyor. Bu nbetten sonra da an ter iinde kalyor. Btn bedeni doulmu, ezilmi gibi. Kendini, kendi haline brakyor. aat, iki saat az yukar yatp, gzlerini isli tavana dikiyor. Bedeni gittike yumuuyor. Ge ginlii geince de iindeki sevin byyor. Bu onun hi bir zaman tatmad, sarho eden, del r sevintir. Ona yle geliyor ki elini uzatsa Teke dann doruunu okayacak. Ikl, karl doruunu... 396 m duun yerde dur, bugn dnyann stne gitme dese, gitmeyecek. Tanyeri orada ylece, tatl, aca, sisli, kokulu, toprak kokulu, i kokulu kalverecek. Kyamete kadar kal dese, gene kalacak. u k kyamet gn, u karda boranda, varsa gitse tedeki ormana: Ey orman, yapraklan, des n yapraklanacak. Gz ap kapayncaya kadar yapraklanacak. Une lsn, dese, ortalk gnl ys gn olacak. Varsa gitse, u uzayan, u kar altndaki bozkra, elini karlarn stne koysa... Kapatsa gzl ni. Karlar erisin. Erisin de bozkr topra tepeden trnaa iekle donansn, gneler asn se, gzn anca gr-verecek ki dedikleri hep olmu. Birden kendini yoklad. Deliriyorum, deliriyorum, diye sylendi. Hzl hzl soluk almaa b oazna bir eyler tkand, sonra geti. Akama gene hastalar doluacaklard. Bir ooof ekti, iten, derinden. Sonra da uzun zaman k ndi kendine gld. Yemeyi imeyi bile unutmutu. Kars, ocuklar, onun bu delimsek hallerim hi bir ey karm lerini drt ap izliyorlard. Gittike de korkulan, sayglar b-yyordu. Kars onun bu hallerini kimseye anlatamyordu. Ta-baolu ondan konumamasn istemiti. Ve grdklerini anlatamamaktan neredeyse atlayacakt. Aaah, Taba izin verse de bir anlatsa, bir anlatabilse... Taba-olunu dinlemeyip anlatacakt ama, kendisinin, ocuklarnn bana ler geleceinden, Taban onlar arpacandan korkuyordu. 397 41

Tabaolu iinden: Bu gece, diyordu, bu gece, bu iin dibini ban reneceim. Ermisem rmi deilsem bamn aresine bakacam. Sonra, bu kyl ayama kapand gnleri unutur da i Memet diye bana ad takar da bir mr boyu arkamdan glmser. Ben deli deilim, hem de st kimseyi gldrecek kadar ahmak... Geceyi sabrszlkla bekliyor, dar kyor, ieri giriyordu. Btn kyn gznn arln a, en kk kprtsn bile izliyorlar, her hareketine trl trl anlam veriyorlard. Onun bir harekette bulunmuyor, yle eli kolu bal durup duruyordu. Gndzleri evden hi kmyor, Aliden baka da kimseyle konumuyordu. Uzun Aliye de artk eskisi gibi iini ak ak dkem u. Onun bile gzlerinde bir kuku grnyordu. Ali bile, ona yaklarken, kutsal bir eye, Ku a, bir eyhe, bir ocaa yaklar gibi yaklayordu. Alinin bu hale gelmesi onu deli ediyordu ama, elinden bir i gelmiyordu. 398 yle dnyay kendine dman, yle yapayalnz sayyordu ki, neredeyse oturup, ocuklar gibi bu eke eke alayacakt. Eli aya kesilmi, kafese konmu, hi bir aresi kalmam bir aslana du kendisini. Elinden hi bir ey gelmez, ama ondan gene de korkulur. Btn yalnzlktan, kimsesizlikten alama halinden de birden syrlyor, kendinde byk bir g u. Ne isterse yapabilirdi. Sleyman gibi kurda, kua, akan suya, esen yele, ormana, biten bitkiye, aan iee, atlayan tohuma sz geebilirdi, insanlar, Muhtar Sefer bile, in ad halde, onun ayann dibinde toprak oluyorlard, istese, azck akln harekete geirse Torosu, bozkr hkm altna alabilir, insanlara istediini yaptrabilirdi, insanlar ona ina orlard. Elbet bir ey grmlerdi de, bir ey biliyorlard da inanyorlard, Yok yere de by y kmazd ki ortaya... Baz da kendinden rkyordu. Ya ermise? insan nasl ererdi acaba? Kimbilir, belki de trl t ererdi. Son zamanlarda hep d gryordu. Uzak, hi bilmedii bir dnyann dleriydi bunlar kular, otlar bakayd. Gkyz bir tuhaft bu dlerde. Her an bir baka renge boyanyordu. trl byyorlar, iekler hi grlmedik biimde ayorlard. Dleri, dlerinin dnyas a ortak yan vard. Bu dnyalar, hep ktand. Aalarn iinden, gvdelerinden, yapraklarnda r fkr-yordu. Trl renge giren gklerinin arkasndan klar geiyor, toprandan yukar k seli ge ayordu. Tabaolu uyandktan sonra da bu d dnyasmi uzun bir sre yayo Ermi oldu olal, bu evde ok horoz sesi duymutu. Bu kapda belki gnde yirmi otuz tane hor oz kurban ediliyordu. Kesilen horozun ban da evin duvarna asyor399

trl byklkte horoz oaya uumuu. uuy^.^ }^^^ horoz balarndan nak nak olmu, gz u kurban kesen kyller, nekes domuzlar, horozu kestikten sonra ban duvara asyorlar, ger sini piirip yiyorlar, ya da evlerine geri gtryorlard. Kurban dediin byle mi olurdu? Ke ildii yerde braklr, ya da oradaki fkaralara datlrd. Kurban kesenlere bunu bildirme da kestikleri kurbafun hi bir faydas olmazd. Ama kurban kesenler ylesine fkara kimsele rdi ki, ounun belki de bir tek horozdan baka hi bir eyleri yoktu. Ta-baolu kzd, ke dine sylendi: yleyse kurban kesmesinler. Kesip de Allah kandrmasnlar, iki yzllk bu n etini, kurban edenler yiyemez. Bunu bylece bildireceim. Bildireceim derken, iin e bir ac kt ama, kendini yendi. Evin yannda ynnde her gn bir sr horoz kesiyorlar kse, ndeki bo samanlkta piirip yiyorlar, kendi ocuklar da dudaklarn yalayarak, a gz her gn bu yenen, bu kesilen horozlara azlar sulanarak bakyorlard. te bu insafszlk, Babalar ermi olmusa, bu ocuklarn suu neydi? Hele bu geceyi bir atlatsn, ite o zaman... te o zaman yapacan bilirdi. Eer ermi olmu cuklarn nnde azlarn aprdatarak etleri yiyenlere bir diyecei olacakt. O iki yzlle anlara. Bir daha kurban ettikleri horozlara dokunamyacaklard bile. Hava aydnlkt. Gkte el kadar bir bulut paras bile yoktu. Uzakta, Teke dann bana yukar gkten bir grlt geldi. Ban kaldrd, tane jet u ilmi gibi dmdz, kl bir yol brakarak gi400 _____j-^w ec/uujiez oiauiar. Yollar gkte bir sre salnd kald. Tabaolu glmsedi: Bizim Uzun Ali bunlar grdm'ola? dedi. ok sever bunlar. Syleye syleye bitiremez h . kindi oldu. Uzak kylerden srtlarnda, eeklere bindirilmi, sallara koyulmu hastalar akn u grnd. Kyl dardan gelen hastalar iin Tabaolunun evi yanndaki iki samanl bo olmasnlar diye. Sln Dervi de bu evlerden birisinin kesine hemen bir dkkan avermiti

hirdir ne keramet, el abukluu marifet. Sln Dervi gelen kalabal grr grmez, ii by a gitmi, zm, eker, pekmez, incik emcik alp getirmiti. yi, ok iyi alveri ediyordu. iderse Sln Dervi iki ylda kasabada kocaman bir dkkan sahibi olabilirdi. Dkkn at aa ah kylye Taban bir kerametini duyuruyordu. Dardan gelen her kylye de, alveri etsi ce durup dinlenmeden Tabam bir kerametini anlatyor, onun yznden iyi olan hastalarn adl arn, nasl iyi olduklarn sayp dkyordu. Sln Derviin samanln kesindeki dkkan Taba sihirinin yand, Taba bysnn drt Ne sylerse sylesinler, diyordu kendi kendine, ne keramet, ne sihir, ne by uydururlarsa uydursunlar, i bu gecede. Bu gece dediklerim olmazsa, ben de onlara gsteririm ermii . Onlara da, analarna da gsteririm! Bu geceye ok gveniyordu. Bu gece olumlu bir gece olacak, Taba bir daha inmemesine er milik tahtna kp oturacakt. Gece oldu, hastalar birer ikier gelmee baladlar. Tabaolu artk tedavi eklini geli . Sln 401 Dervie mum smarlam, gcmu } tann ba etrafnda kere dndryor, sonra mumda bir tutam pamuk yakyor, hastaya koklat a da mumu hastaya fletiyordu. Daha trl trl, her hastaya gre bir trl tedavi tr uydurmutu. Suyun iine kocaman.bir czrdad srece bir elinde mum, hastann gzlerinin iine gzlerini krpmadan dikiyor, ba Baz hastalar eiklikten ocan bana kadar emekleterek yrtyor, bazsna tek ayak stnd dolatryordu. Kimine yarasa ls koklatyor, kiminin burnuna, alnna ylan boynuzu dedii ik sryordu. Bunlar ona Meryemce vermi : Bunlar, her derde deva ilalardr ki iyi kimselerin elinde can kurtarr, demiti. Meryemce konumamt, bin trl iaretlerle yukardakileri Tabaa anlatmak iin belki bir saatten f Tabaolu ona : Konu ya Meryemce, dese, andn bozdum artk dilin alsn, dese, Meryemce konuurdu. Ama t diini skm, ona konu dememiti. Onun da bir sebebi vard. Gece yary at gitti de daha hastalarn ard arkas kesilmedi. Gnler gittike de hasta ak . Gittike de oalacakt. Uzak, daha uzak kylerden duyan gelecek, duyan gelecekti. Hastalarla birlikte dertliler de gelmee balamlard. imdi az geliyorlard ama, bir kere y l etmesinler. Onlardan kurtulu zor olacakt. Dnya bir dertliler dnyas. Dertsiz insan y ok... Baktlar ki bir dert dinleniyor, ite o zaman... btn dertliler gelecekler. Yz bul amamlar, sevdiklerine kavuamamlar, a yoksul kalmlar gelecekler. Topraklar bire bir v enler, topraklar akp kaya kal402 m m, tm verimini yitirmiler gelecekler. Katiller, hrszlar gelecekler. Tabaolu gnlerdir, gece uykusunu unutmutu. Tabaolu kurmutu. Gece yars horozlan tt ortadan yitecek, Uzun Aliye gidip onun kepeneini, kee izmelerini alacak, u tedeki ren in iine sinip, kendi evini gzetliyecekti. Bekleyemedi, tam horozlar terken, bir yolunu bulup darya frlad. Darda biak gibi kese ayaz arpt yzne. Bu ayazda darda, kepenekle de olsa, bir saat bils kalnmazd. Ne yapac Belki hemen istediini grr, ayazda bir dakika bile beklemezdi. O da olmazsa, nne bir ate yakard. Ate yakard ama, ya grrlerse? Ali kepeneini, izmeni ver, dedi. Bir i e kibrit ver. Ali: Nereye? demedi. Bu soukta, tilkilerin bakr s>t-~ bu ayazda, bu gece darya r I lrsn,. demedi, hemen getirip kepenei, izmeleri verdi. Balf aklma dt, o ip verdi. Gle gle, bile demedi. Kasan da uyumamt. Evlerinde uzak kylerden Tabaa umucu gelmi misafirleri vard. Hasan hemen koynundan kibritini kard, ona uzatt. Taba bakt, bu yepyeni, azna kadar d ritle dolu bir kutuydu. Bana m veriyorsun? diye, Hasann salarn okayarak glmsedi. Mutluluk iindeydi. Hasan keskin, dik bir sesle : Sana veriyorum, dedi. Bal bana sard, izmeleri ayaklarna geirdi, kepenei srtna ald kt gitti. Ali ar Bu bir yerlere gidiyor ya, Allah vere de mese...* 403 Meryemce, nah sana, o r mu ki, uct^amv }^,___ bakt, eliyle olunun srtna vurdu. Hasan: Baba, dedi, onlar ne rler, ne de yanarlar, ne onlar sel gtrr, ne yldrm arpar. O lmaz. Ylan bile sokmaz onlar.

Meryemce Hasan kucaklad, pt. Taba geldi, ykk renin iine, bir tan stne ot en yana dnd. Gzlerini evinin stne dikti. Belki karrm diye gzlerini krpmyord kt kt atarak evinin stne yaan bekliyordu. Ha yad, ha yaacakt. Bir de, . . bir alnp duran ktan ziyaret aacn bir grse... Herkes gryordu da, tekmil kyl gryordu da, o neden grmesin? Bir sre byle bakt kald. Gzleri suland souktan, gzlerini krpt. Sonra mendilini kar doru szan yalar sildi. Yalar neredeyse yznde donup kalacakt. Daha imdiden byklarn kn yerleri buz tutmutu. Eeee, nerde k? Hani, gece sabaha kadar evin stne durmadan salan k nerde? Hani evin ceye oyulmu gibi duran, pervazlanp dnerken k saan ziyaret cevizi nerde? Ik yaarken en bir ku sesi gelirmi. ncecik, slk gibi, duyulur duyulmaz bir slk sesi... Ziyaret cev zi de evin stne salnp dnerken ylan akmas gibi bir fslt duyulurmu. Elleri, ayaklar mee balad. Gzn evden ayrmyordu. Bir de bakt ki evin nnde karar zma krek, evin eiini kazp duruyorlar. Tuh, Allah belanz versin deyyuslar, dedi. Evin eiinin altn kuyu gibi ettiniz. Byle , evin n duvar tm kecek. Bir gn ev de stme yklverecek. oluk ^ocuumla bir ermil lah kah404 dan. Ulan ben de bugn bu , bu aac grmezsem... Ulan ben de ermi olursam bir daha ana . Uzaktan gryor ve ii gidiyordu. Eikliin topran torba torba doldurup gtryorlard. Hay Allah kahretsin. Ulan bunun bir torbas da bir, bir avucu da... Gtrn ulan, istedii niz kadar gtrn. Ermi olsam da olmasam da bunu iyi bilirim. O l topraklara deil ermi t a, peygamber, Allah topra da gtrseniz, diriltemezsiniz. O topraklar lm, diril-mez Aklszlar, dedi, aklszlar. Evimi ykacaksnz. Sinirlendi. dke sinirleniyordu. Ei du. Her eyin nne geerdi de, bu eiklik toprann alnmas nne nasl geerdi? ylesine sinirlendi ki, geldi boazna bir yumruk tkand : Size gsteririm, diye ayaa kalkt. Oturduu yeri grmesinler diye yolunu deitirip evin a doru doland. Birden, evin arkasndan karlarna kverdi. Adamlar, onu grr grmez, don sonra da kendilerini yere atp ayaklarna kapandlar. Tabaolu en kaln, en gvenli sesiyle: Kalkn, dedi. Size bir diyeceim var. Adamlar he ladlar. On bir kiiydiler. Taba sa eliyle, teker teker hepsinin alnma dokundu. Bu eik topran yerine dkn. Bu bereket topra deil. Ben aradm aradm size bir bereket . Gidin oradan toprak aln. Aln da tarlalarnza serpin. Ama oradan da Hdrellez gn topra lacaksnz. Baka bir gn alrsanz ie yaramaz. Hdrellez gn oradan aldnz topra tar r iyi insanlar-sanz, bire iki veren topranz, bire on verir. Haydi, buradan ekilin... Tabaolu arkasn dnd, karanla kart gitti. 405 kapda kimsecikler yoktu. Gzlerini gene evin usune uijl-ti. Artk imdi k yaacakt. Ziy vizi de geldi gelecek. Belki imdi Teke damm stnden bu yana szlp geliyordu. Ayaa kalk e dana doru bakt, ne gelen var ne giden... Titremee balad. Eli de donmutu. Parmaklarn oynatt. Bir sre sonra uyuuk parmaklar a Bir ate yaksa m? Bu n yap yaaca yoktu. Bir iki gn nceden odunu nereden alacan ucak odun ald, rene getirdi, ray tututurdu. Odun hemen yalm almad. Taba bir sre f a kald. Neden sonradr ki ate yalanland ve Taba atei iki bacann arasna alp oturdu, evinden ayrmyordu. Grnmyor, yamyor ite k. Yalanclar. Ik iyi kimselere gzkr. Ermi olan ermi bir grmez mi? Ziyaret cevizi ok uzaktan geliyordu. Arada bunca yol var. Ia gelince... ilk nce u dala ardnda belirir k. O dalar da buraya ok uzak... Bu n girmedii yer yok. Uzak, engin sularn dibine bile girer. Askerlikte bir su grmt derlerdi adna. Bakr rengi, krmz, kra, ot bitmez kayalarn arasndan akyordu. Derin, d derin krmz kayalarn ta altndan, yeil, yemyeil akyordu. Uzaktan bir imen eridi gibi vurunca yeili su gibi parlyordu. Ormanlar, Mekke, Medine, hani her gece gittiimiz yer... Bir de bu n banda grrlerse, gryor-lardr, yarn kimbilir ne uydururlar? Belli... Yanma yz bin bakire, ak libasl kz kleyip, ortasnda ktan Taba, kzlarn kucaklarnda! Bir onba vard. Muhtar Seferden de beter... nat 406

bir er kalrsa ben lrm. Ve herkesi iki gnde bir sra dayana ekerdi. Meryemce Kar ne tuhaf bir kadn! Nasl bakmt yzne kepenei isterken? Bakrlarn arasndan akan Murat suyu bir an gelir, btn bakrlar da yeillerdi, krmz bak ar, suyun yeilinden kan klarla yeillenirdi. Kulana bir hrt geldi. Ylan akmas gibi. Bir de ku sesi... Ik nerde, aa nerde? Top sevindi. Neredeyse beklediklerini grecekti. Yrei kt kt atyor, sabrszlndan soluk bi du. Bekledi, btn bedeni gerilmi bekledi... Iklar gremedi. Benim gzlerimde bir eyler var, dedi. Yoksa sesi gelir de kendisi gelmez mi? Kulana boyuna hlt, bir de duyulur duyulmaz, kesik kesik bir ku sesi geliyordu. Kulak k bartt, bu sesler nereden geliyordu? Bozkrdan bu yana geliyordu. Ynn o yana dnd, n, karl topraktan, evlerden, kasabann stnden, peri maaralarndan, nereye dnse oradan bi hlt geliyordu kulana... H h, h, h... Vay anasn! Ya bunun nerede? nndeki atete bir tek kz bile kalmamt. Artk titreyecek hali bile yoktu. Bir ara btn kaskat kesildi, sonra da zld. Bir uykusu geldi ki, dayanlmaz. Gzlerini kapasa dalvere ve burada ykk renin iinde donup lecek. Sabahleyin onun lsn bulan kyller de Krkl iyecekler. stemiyerek, gzlerini evin stnden ayrmayarak, ar ar ayaa kalkt. Dizleri atrrdad. ulaklarnda hlt, ama k mk yok grnrlerde... Bunda bir i var, dedi... Bir ey var. Yoksa bu hlt ne? Iklar rkt, dedi sonra da. kt de gzkmedi. 407 alamazd. Kuyuya derdi. Sabah olsa da u ukuru doldursa... Avrat, diye bard, a kapy. Kap o anda ald. Kuyunun stnden ieriye-atlad, ocaa kotu. Neredeyse, ocan iine gir n stne bedenini gerdi. Tirtir titriyordu. Kars: Ermiler de bu kadar r mym? diye iinden geirdi. Tvbe, tvbe! 408 42 Gece, dnk gibi ayaz deildi, aydnlk deildi. Gkyzn kara, kapkara bulutlar rtm, boz skecek gte bir boran esiyordu. Bu gece hibir yaratk, kurt, tilki, sansar, hi bir yarat yuvasndan* darya ban bile uzatamazd. Bu karanlk, ta gibi, duvar gibi, elik gibi bir karanlk. Dnya kurulduundan berinin kara nlm bir araya yp, bu geceye vermiler. Tabaolu, dn aydnlkt da gece, klar on ce tamam. Iklar nme serilecek, ite ondan sonra grsn u Toros lkesi, grsn ki ermi n Ate de yakmyordu. Belki klar ateten korkmulard da kamlard. Gzleri evin stnde tam saattir bekliyordu. Birden kulana hlt ve ku sesi geldi. Se heyecanndan ayaa kalkt. Gcl boran ona yle arpt ki az daha yere dyordu. Ik grn Gzlerinin nnden bir an, ksack, incecik bir an k balkmas geti... Sonra her ey kara 409 i Ik! dedi. Ik... Sevindi. Ik ha? Demek bu kylnn sylediklerinin tm de doruyd iindeki kutsal ate byd, geniledi, kland. Kendine gveniyordu artk. Sarho gibiydi. grmt... Kulaklar uulduyordu, ba dnyordu. H! H... Murat suyu yeil ortalk. Bakr kayalarda kara ylanlar vard. Akyor, akyor bitmiyorlard. Ak bir bulut sca n kavruluyordu. Glgesi yeil suyun stne dyordu. Su aa akyor, bulut glgesi yukar d Hh! H! Kendine geldi. Bir an grmt. Hani adam zorlu bir tokat yer de gzlerinin nnde imek ak rinin nne klar salr, ite yle. Bu olmad, dedi. Bir daha, ama daha uzun grrsem, tamam. Demek ki iyice ermiim. Oturdu yerine. Kepenek, balk, kee izmeler para etmiyordu. Bozkr souu hi bir ey dinle , iine iliyordu. Souktan donacak, baylacak hale geldi, gene de brakp gitmedi. Gittike yku da bastryordu. Uyku bastrdka kulaklarndaki uultu artyor, ba dnyordu. Bir bayku tt. Taba buna irkildi. Bana bir ktlk gelecekti. Birden, candarma komutan a sz vermiti ki, evliyalk etmeyecekti. Halbuki evi dolup tayordu. Hastalar sayrlar, de rtliler... Yzba bu sefer onu bir eline alrsa, kemiklerini kracakt. Un ufak edecekti. keli bir adamd. Ne diyordu? Bu atom devrinde, bu iler! diyordu. Hakk vard adamn. Hem de yerden ge kadar. Bu atom mu ne devrinde, insanlar gk-Jerde yzerlerken... Sen gel

de k bekle burada! 410 Bu bayku hayrsz bir i. Uursuzun uursuzu. Netse neylese, benim suum yok, evimize doldul r dese, Yzba dinlemezdi. Hi hi dinlemez, onu gn, gece ldresiye derdi. Sonra d atar, daha sonra da deliler damna gnderirdi. Aaah, u bir iyicene grse, gzleriyle. cevizinin evin stnde s-zldn grse, ite o zaman Yzba, Hkmet, dnya vz gelirdi, etsin, derisini yzsn, trnaklarm eksin, btn mafsallarn krsn vzgelirdi... Bu dnya onra insanlar ona ne yaparlarsa yapsnlar, etine, cismine yaparlar, ermiliine dokuna mazlard. u insanlarn bu yeryznde zulmettikleri ermi yalnz kendisi olmayacakt ki... Y e, binlerce, Allahm ermiine insanlar ayn ktl etmemiler miydi? Allahm gzel peygamberi Efendimizi karp Ar dann bana, bir abanoz aacna elinden ayandan ivilememiler m orada, Ar dann souunda brakp gitmilerdi. sa peygamberimiz de orada, eli aya iv onup kalrrri da, hk dememi, kimseye yalvarmamt. Aaah, ah! u bir daha iyicene, iki gzmle g-rebilsem, ben bilirdim yapacam... Bir ara bedenini iddetli bir titreme ald. Sarslyordu. Evin en kk bir kararts bile gzkmyordu. Glge gibi bile. Her ey karanla batm gitm yerini yordamlyor, gzlerini aabildii kadar am, boynunu uzatm, kp gelecek b Ft, ft! Ft, ft, fut... H! H, h! Kulaklarnda, gelen ktan bir suyun hlts, kuun sesi. Bu ses durmadka, Taba korkma muttu. Daha ne istiyordu, grmemi miydi? Yok, yok! Bir iyice grmeliydi. 411 n baygnd. Eviyle renin aras ancak yz adm ekerdi. Srne srne, ancak gn doduktan a ulaabildi. Elleri donmu yanmt. Taban donduunu Meryemceye ilettiler. Meryemce koarak geldi, ellerine ila yapt. Yoksa T an parmaklar derdi. Meryemce kendi kendine konutu : Ermiler, lmezler de donar mym? Donar da Mer-yemcenin i acndan imdat umar mym? iine bir kurt dmt. Taba bunu onun gzlerinden anlad. Bu gece de bekleyeceim . Eer bir iyice gremezsem, ben de bu ermilikten vazgeip, ba . Ya grrsem Meryemce? ite o zaman sana da syleyecek bir iki szm var Meryemce... geirdi. 43 . Taba, rende yere kapanm: Haydi ya Allah, gster u , diyordu. Sana yalvaryo a karma koca Allah. Senin elinden her i gelir. Gsteriver, ellere gsterdiin u , ba iver. Ben senin bir ermiin, bir iyi kulunsam gster. Yoksa u fakir fkaray aldatyorum. B ak, aadaki evler ifa isteyen hastalar, sayrlar, dertlilerle dopdolu. Haydi koca Allah rm, gster kocamanln. Kocamanlarn kocamansn, yeri g yaratan, u Taba alemler st n da ermiliime inanaym, senin iyiliklerini yeryzndeki insanlara ileteyim. Sen de bana gstermezsen, ben de senin, iime doan gzelliklerini, iyiliklerini insan emem. Ermiliimi de hi bir zaman kabul etmem, istifa ederim. Ynn Kbleye dnd, namaza iki rekat namaz kldktan sonra ayaa kalkt, ellerini havaya at, duaya durdu. Haydi koca Allah, gster n da yreim inansn. -112 413 Uzun uzun dua etti. Kar frtnas onu boacak kadar sert esiyordu. Yzne gzne krba gibi vuruyordu. Bereket v i bugn, iyice sarlm sarmalanmt. Donmu ellerini Mer-yemce yn oraplar, bezler, fanila riyle bir iyice sarmt. Duadan sonra iemesi tuttu. Sa omuzunu duvara dayayp iedi. Sidii yere der dmez donuyo Bozkr gmbrdyordu. Uultulu bozkrdan top patlar gibi sesler geliyordu. Bu gece ya burada donar lrm, ya da n grrm ya Allah. Gster n. Gstermezsen Kulana ok hafif bir h h, sesi geldi. Yrei hoplad. Haydi! Gzlerini karanlkta prtletircesine amt ama k falan grd yoktu. Tek banayd. ukurova dzlnde yryordu. Yan yn ekin tarlalaryd. Ekinler baakta, f lk esiyordu. Parlak gnein altnda ekirgeler, renk renk, boy boy uuuyordu. Birden gky aranlk bulut gibi ekirgelerin rttn grd. Bir kyl yolun kysna diz km, ellerin Ya Allah, diyordu, eer sen Allah gibi Allah-san u ekirgeleri tarlama uratma. Bundan b a hi tarlam, hi geimim yok. iki gn sonra ayn yoldan geri dnyordu. ekirgeler bulut buluttu. Bir tek yapra, baa,

am, dipten tra edilmi tarlann ortasnda yzkoyun bir insan yatyordu. ekirgeler bir e sna girerlerse ite byle yaparlar, toprak stnde en kk bir yeillik komazlar. Yoldan sa lanm ortasnda yatan adamn yanna vard. Eildi, topraa karm yzne bakt. Yz pslakt Allah onun tek geimine e414 a___e----viuu?, muasra du nale getirmiti. Usulca*" ck adamn yanndan ayrld. ukurova topranda kara, boz, sapsar, altn sars gibi incecik, uzun ok ylanlar... Ne tu hi ok ylan grmemiti o zamana kadar, bir incir aac dibinde grd ilk olarak, incir aac e bir eme vard. emenin yan yn keskin kayalk. Kayalkta keiler uyuyor. Birden gzne bine uzanm, aynen altn prltsnda bir ubuk iliti. Altna ya da deerli bir madene benz doru yrd, eildi, elini uzatt, ubuu alacakken ubuk kmldad, kmldamasyla, zzz as bir oldu. Bylece havada on be, yirmi metre gitti, kayalklarn arama dt, gzden ira bu acaba? Ylana benziyordu, canlyd ama bu prlts, rengi, inpelii neydi? Bir buuk met oyunda, ok gibi ince. Geldi, bana gelenleri kyllere anlatt. Kyller: O emenin banda ondan bir iki deil, bir sr var, dediler. Onlara ok ylan derler. Demek ok ylan buydu? Kyller, bu yzden o emenin yanma yaklamazlar, suyunu imezler. Bu ermi bir emeydi. Byk, byk, hi topra gzkmeyen, stnde ot bile bitmeyen bir kayal yalk deil, ukurovann ortasnda ykselmi, kayadan bir da. Stmallar, boazlarna bir yufkay ortasndan delip geirirlerse, yufka eriyinceye kadar da den su d-knrlerse, stmalar geer. Bu emenin suyu baars-na, yele, teki btn arl e bu kayalklarn stnde rlplak yatanlarn yanna hi bir zaman, hi bir hastalk uram Bu emenin o kadar ok hneri var ki saymakla bitmez. Bir maarann iindedir su. K olsun, olsun, gece olsun, gndz olsun, hava gneli olsun, kapal ol415 au, yalklara vurur, ka halkalanr. Kulana gene hlt geldi. Ayaa kalkt. Esen yel onu sallad, kepenei vurup at. Tabao kapad. Sk skya da sarld. Ht ht, sesi de geldi. Taban yrei ktrdedi. -Bugn k gelecekti. Ayakta bir sre b Ziyaret cevizi Teke dann stnden nasl szlp gelecekti? Haberi olsa da aac uzaktan k grse... Bekledi, bekledi... Tm bedeni bekleme kesildi. Bu k yayordu evinin stne. He ulu ukurova yamurlar gibi. Ceviz aac klanp geliyordu. Hem .de hi ayrmamacasna evi duruyordu. Ad gzel Muhammedin yrd topraklar ayr imen, iek aar. stnde her zama o bulutun glgesi altnda gider nereye giderse, ad gzel... yleyse bir ermiin evinin st o da geceleri, neden k yamasn? Ulu ceviz neden gelmesin evine? Bu dnyaya ok iyi insan gelmi, ok iyi insan ermilik mertebesine kmtr. Ermiler gkte ki... Onlar da bir anadan doarlar. Peki, kendinin neyi vard? imdiye kadar hi bir ktlk yapmam, Seferden baka hi bir ins krmam, kimseye kt bir sz bile sylememiti. Elinden geldike de herkese iyilik etmiti dr da Seferin karsnda kylnn yenen hakk iin urayordu. Byle temiz, byle karncay ah yolundan ayrlmam bir adam neden ermilik mertebesine ykselmesin? stelik de bu kadar kyl yalan m sylyordu? Kars onunla artk yatmyordu. Aklsz m kar? Onun can istemez nun kerametlerini grmt. Boyuna da gryorlard. yleyse o neden kabullenmiyordu ermilii? Bir kere Yzbaya sz vermiti. stelik de bunun undan ok 416 ama, sonu kt geliyordu. imdiye kadar duyduu btn ermilerin sonu ya daraac ya zindand in de derisini yzyorlard. Dine aykr diye. Ben, dedi, bir ermi olsam, ne derimi yzdrrm, ne de daraacma giderim. Kyl beni ele ... Hak, adalet zere yrmelerini isterim. oun aza eklenmesini isterim. Kimse kimseyi e zmesin, soymasn, hak yerini bulsun isterim. Btn ermiler bunu istememiler miydi? te kelleleri de bu yzden gitmiti ya... Zenginden fakire vermek istemeseler, kim onlarn derisini yzerdi, kim onlarn tylerine dokunurdu ? Kimse onlarn tylerine dokunamazd ama, ermi diye de hi bir fkara onlarn yzlerine bakma Ermii ermi yapan fkaradr. Fkaralar ermilerden tm dertlerine, hastalklarna, sayrlkl ulluklarna derman ararlar. Zulmlere, ldrmelere, harplere kar koysun isterler. Ermilere bu yzden sarlrlar. Bir ermi de dediklerini yapmazsa eteini brakrlar. Dediklerini yapn da, kelle gider. Hkmetin iine gelmez.

Korkuyorsun Taba, korkuyorsun olum, dedi kendi kendine. Korkuyorsun da geceler gecesi eviyin stnde k grmee kyorsun. Sen ermi olmusun olum, hem de Allahm bir gzelce e verilen Cennetin kadrini bilmiyorsun, yavrum. Bu dnyada da, o dnyada da... Varsn ke llen gitsin, derini yzsnler. Ne kar! Her ermiin bana gelen budur. Ama bu insanlar seni kyamete kadar yreklerinin iinde saklarlar. Trbe yaparlar ki, her gn gelip eteini perle . Korkma Taba, ermiler sonsuza, lmsze varmlar, lmden korkmazlar. Varsn Yzba da. ver-meseydin... Ia gelince, grmt ite. Azck, azck bir 417 da o ermi oluyordu? Bir smkl kyl! Bir sre, gzn evin stnn karanlndan ayrmadan ikircik iinde kald. Ermilikten, sm tti geldi. Bir trl karar veremiyordu. Mer-yemce Anaya m sorsayd acaba? Bu da nasl sorulurdu? Meryemce Ana ben ermi miyim ola? Ne dersin, denir miydi? Merye mce Ana buna glmez miydi? Hi bir ey dinlemem, dedi seslice. Allah beni ermi yapp kullarnn arasna iyiliini sa dermise, n da gndersin. Buysam da donsam da gn atncaya kadar n bekleyecei iimden istifa edip, bam alr da giderim. Tekmil Toros kylleri gelsin, yalvarsn yakars terse bana kanat taksnlar, yz bin bakire oynatsnlar kapmda, kabul etmem. I bir greyi rse derimi yzsnler. isterlerse her gn bir param kesip itlere atsnlar. Ik grmezsem m abul etmem, bam da belaya sokmam. Kaar giderim. Kimse de beni bulamaz. Bulabilirler mi? Bana inat Taba demiler... Antep kylkleri nere, buras nere? Mslm avu iyi ocu ilise k-yndendi. Askerlikte kouta yataklar yanyanayd. abucak arkada olmulard. Birli r-yazar olmular, bir szc yazdklar gn sevinlerinden deliye dnmlerdi. Sonra avu k gitmiler, srmalar birlikte takmlar, sonra da ayn ble verilmilerdi. Bir gn de kasa armaklarn kesip, biribirlerinin kanlarm emmiler, kan kardei olmulard. Antebin Kzlkilise kynden Mslm avua gidince kim onu bulabilirdi? Suriye snrna da ya rse kaaklk da yaparlard. Askere alnmadan nce Mslm kaakym. Dnnce kaaklk ya 418. _yw.unmc cuyorau. Belli olmaz, insanoludur bu. Belki de eve gittii gn kaakla balam Yzne yn bal bir iyice bir daha sard. Boran iddetlenmi, hm gibi bozkrdan bu yan adar gl bir kii olmasa nne katp, srkleyerek kasabann ovasna kadar gtrecekti. Sabaha daha ok vard. Bu soukta gn yncaya kadar beklemek! Eer bu gece donmazsa, k aman ermitir. Periler, melekler gelip korumulardr. Uzaktan, byk, esen yelin nne dmcesine bir hlt geldi kulana... H! H! Taba k da arkasndan geliyor diye sevindi. Hlt gittike yaklayor, yaklatka by len bozkrn ulu ejderhas olmasn? Erciyesi bekleyen ulu evren olmasn, diye iinden geirdi renden atlad, eve doru yrd, evin drt bir yann drt kere doland. Hlt byyere urdu. Eikliin kuyusunu daha doldurmamt. Kuyu aklna geldi. eriye girerken telala kuyu eliydi. Bir sre bekledi, hlt geliyordu ama k grnrlerde yoktu. Eyvah! dedi, kardk. Ik buradan evin altndan grnr m ki! Koarak rene gitti, gzlerini evin stnn karanlna dikti. Hlt bir ara kesilir gibi o Allah bin belasn versin, diye sylendi. Tuh, kardk. Kimbilir bir daha ne zaman Souk, kar, boran gittike bastryordu. stndeki kepenek bir yazma gibi incelmiti sanki. eli aya yava yava donuyordu. Artk dayanamayacakt. Keskin souk cierine iliyordu. B ate yaksa, ate < 419 bu korkun boranda yanmazd ki... Yansa Die ki... Hafif bir hlt duydu... ite geliyordu. Sevindi. Sonra hlt kesildi. Bu k da batsn. Gelecekse gelsin. Amma da nazlanyor! Birden btn umudunu kesti: Ben ermi olsaydm, bu kadar yalvardm Allaha, deil , gnei, ay, yldzlar bile gn araym gideyim de scack yatama yataym. Ben, hi hi ermi deilim. Ermi olanlar bylesi m? mekten geberirler mi? Dileri birbirine arpmaa balad. Dilerini skyor, skyor du titremenin. Ermi olanlar da byle titrerler mi? Kepenee iyicene sarlp, srtn renin duvarna dayad. lse de donsa da, grnceye k ada bekleyecekti. Buradan bir yere ayrlann Allah bin belasn versin! Dilerinin tkrts, titremesi gittike azalyor, bedeni zlyordu. Tatl da bir uyku, l sul usul drt bir yanndan ykseliyor, onu saryordu.

Bir eyler, bir leylek srs, katar hayalliyordu. Gkyzn lk tatl leylekler almlar. ekler tm kapamlar maviyi. Kocaman, Toros da kadar bir top hlt k iinde yzyor le an, ayaklar... Bozkrdan gene bir hlt geldi kulaklarna. Taba azck canland. Evin stn yle bir a gene hltl, leylekli, kl hayallerine dald. O gkteki Toros da kadar kocaman bir t giriyor, leylekler kyor. Uaklar giriyor, pamuk tarlalar kyor. Bir ara o top nn 420 Jer, her ey silindi. Bir karanla gmld Taba. Bir sre byle karanlkta kald. Bedeni uyutuka uyuuyordu. Kalkaym da gideyim, scak yatama gireyim. Bu n gelip gelecei yok, dedi. Ama yerind bile. H! H! sesleri gittike byyordu. afan yerleri att atacak. Taba byk bir hltyla gzlerini at, birden evinin stnd top n balkdn grd. Artk da grmt, daha ne istiyordu? abalad abalad, dorulamad bile. Uyku bastrd ocaman bir top k, uyudu. Az sonra da kulana karsnn sesi gelir gibi oldu. Bir dte miydi? Gene abalad. Karsna emeliydi. Kendinden geti. Gzn at zaman le oluyordu, ocan bandayd. Yannda Meryemce, Uzun Ali, Hasan, Umma kars vard. Ah': Az daha sabah olmasaym buyacakmsm. Sabah olmasa da bacm seni rende bulmasaym... Geld , sende ses soluk yok. Korktum. Anam ardm. Anam sana sabahtan bu yana ila stne ila y dedi. Tabaolu mutlu mutlu glmsedi. 421 44 Yzba: Muhtar Sefer, dedi, ok iyi biliyorum ki, sen bu adama dmansn. Onun iin syle e inanmyorum. Sen o adama o kadar dmansm ki, elinden gelse hemen urackta, gzmn nnde nle grtlan paralayarak ldrrsn. Ama gene de senin sylediklerinde bir gerek pay var Bunun iin en gvendiim cardarmay kyl klna sokup, hasta diye, onun evine gnderece a, ermilik iine karmayacana dair sz vermiti. Yiit, mert bir adama benziyordu. Akll a... Ben birka tane ermi grdm. Bu adama hi benzemiyorlard. Her ne ise... Senin dedikle rin karsa, ben o adam bir daha Toros toprana ayak basmamak suretiyle buralardan srgn e erim, nce kemiklerini bir iyice krarm. Sonra, bir yolunu bulur hapishaneye... Daha sonra da... Ama Muhtar, bir de dediklerin kmazsa gerisini sen dn. Ona yapacam ktl ni sana yaparm. Muhtar Sefer gvenli bir tavrla: Razym Yzbam, kr Beyim, dedi. Dedikle422 im grrlerse candarmalarn, verecein tm cezalara candan ve de gnlden razym. Sefer bunu Tabaa yapmamalyd ama bir trl fkesini yenemjyordu. Ayana kapanp da, onun sz bile sylememesini bir trl yutamyor, balayamyordu. Elindeki btn kozlar oynuyor ceye kadar da oynayacakt. Artk bunun tesi yoktu. lmden tede de ky yoktu. Bu i ya herr merroya gelip dayanmt. Altta kalann can ksn. Ama ne olursa olsun Sefer korkuyordu. inde bir korku kurdu ki, onu kemir ha kemir ediyordu. Btn bu ihbarlar kyl anlamaz myd? Anlar da Meryemcenin bakanlnda stn i? Bir de Taba saknlr bir kiiydi. Bak kemie dayannca, ondan korkulurdu. Gz kzn ilir, adam bile ldrrd. Bir de bu Tabaolu ya erimi, ya Krklara karm, lmezler ar bir kutsal kiiyse? O zaman i borma boktu. te o zaman Sefere ne bu dnyada, ne teki dny da rahat vard. Bu dnyada lm, teki dnyada da Allahn sevgili, ulu, kutsal ermiine sayg sur etti diye, zulm elti diye lmlerin lm. Sefer gzyle gnnese inanmazd. Tabam eli dedikten sonra ayaa kalkm be tane, tam be k hastay gzyle grmt. Ya Memidik? lnceye, ba-ylmcaya kadar dayak yemi, sznden dn , yalan sylese, neden sznden dnmesindi? mer bile yemin iip ant veriyordu ki Taban ev salan klar, grleyip gelen ziyaret cevizini grm. Yakn, z bir arkada, adam, Ta rini sylemiyordu ama, Taban adn besmelesiz azna almyordu. Karlan bile ona, yanlarn kt sz syletmiyorlard. Btn bunlarda az da olsa bir gerek pay yok muydu? 423 dmanm olacana dostum olsaydn ya... Seninle Toros lkesi stne krallm ve de sadraz

dim? Bir frsat ki bir mrde ancak bir kere geer ele. Bundan sonra da Tabaoluyla zor barrd. Ayan pm, nnde yerlere kapanmt da, de mamt. Eer ermi bir kiiyse Taba, nce onu decek olan Yzba kry ont eder. Sonra gtren adr ki ona sra gelir. O zaman da Allah kerim bir yolunu bulur. iki gn olmutu kasabadan geleli. Ve candarmalar yrtk prtk, hasta kyl klnda bir gec gelmiler, ona okunmulard. Taba yatakta yatyordu ama, candarmalara gene okumutu. Canda malar da boaltlm evlerde, teki kylerden gelen kyllerle kalmlar, Tabam btn marif le grmlerdi. Seferin gzne o gn bugndr uyku girmiyordu. Sabahlara kadar, trl dncelerin karanln madan dnerek inliyordu. Ne ynden baksa ii i deildi ve hali periand. Hi bir kurtulu y a yoktu. Bir an geliyor, mthi bir pimanlk iinde kvranyordu. Ne etmi eylemiti de o gnlerde bu iti. O gnlerde daha ermi de deildi Taba. Bu yzden Allah indinde cnhal da dmezdi. N i o, Tabam ermi olduunu. O da hepimiz gibi Allahm kulu. stelik de gnah byk bir Allah u. Kimin aklna gelir ki o, ulu, ermi bir kii olacak. Hastalan iyiletirip, tarlalara bereket salacak. Akan sular durdurup evinin stne k yadracak. Bereket ki Taba gtrmee gene Cumali Onba gelecekti. Bu sefer elli lira verdi miydi Onb onun ihbar ettiini sylemezdi. stelik Onbadan Taba u424 -* ekti ki, artk yle ldrrcesine vurmasn. Her iin bir yolu yordam var. Cumali dmancasma vuruyordu ona. Frsatn bulmutu ya. Adam dediin adam, dost dediin M| dost, yle elini hzl, yksek kaldrr, ama indirirken yumB ak indirir ki incinmesin. Bunlar dost deil, adam deil. P oluk ocuk. [ Tanyerleri rken Cumali karsndayd. Arkasnda^ da iki candarma vard. Elli liray kabul etmem, diyordu. Bu kadar i karl iin elli lira az. Yz elli, tam y isterim. Biliyorum, bu yz elli lira senin hayatn kurtaracak. Bir kuru aa kabul etmem. en bilirsin. o Etme eyleme, iki ayam bir pabuca sokma, diyordu. Bu kadar tuzumuz ekmeimiz, iilmi s muz var seninle, Onba! Bir kuru aa olmaz. Neden vermeyesin yz elliyi? Ben senin canm kurtarmyor muyum? imdi n cann, benim elimde deil mi? Bu kyl biz Taba alp gtrdkten sonra seni paralamaz m Olsa verirdim. Yok ki yz elli liram. Yutturma, Muhtar! Vallahi billahi yok. Anam avradm olsun ki yok. Sen bilirsin. Yoksa yok. Benim syleyeceim bir ey yok. Yz lira olmaz m? Cumali Onba kzd: Yahu, diye bard, ben senin cann kurtaryorum,, sen de elli liray ok buluyorsun. Ell bir can. Bu kadar da ucuzu, nerede grlm? Sefer: Suss, susss, ayan peyim barma, diye Onbann koluna yapt. yleyse ver yz elliyi. Hakkm deil mi? Barrm 425 da atmayacam. Hzl kaldrp yumak indireceim dipi- " i. Az m maharet ister? Sefer bakt k olacak gibi deil, ieriye gitti, elinde bir deste parayla dnd, yanma ynne k rkek baknd, paray usullack Onbann cebine indirdi. Elli lirasn da kardan bor aldm. Onba, Allahn seversen, o seferki gibi lmne vurma yava... yle usturuplu vur ki herkes benim lmme vuruyorsun sanmal. Onba glmsedi. Bu Taba gerekten erimi, lmez kiilere, Krklara karm bir kutsal, rata iyilii dokunduu gibi, Onba Cumaliye de iyilii dokunuyordu ite. Teekkr ederim, dedi Onba, Sefer Efendi Aa, beni fazla yormadn. D nme de... Bak, nne birikmi. Btn ky... Neden? Sefer: Korkma, dedi. Azlarn bile amazlar, t karmazlar. Ermi Tabatan talimat almlard Cumali:

Biraz ge gitsek olmaz m? Bir kahve i... Cumali vazgeti: Taba oktan ierde hazrlanm bizi bekliyordur. Bu toplanan kyl?.. Sefer: Hi korkma. Onbam, dedi. Sana syledim ya, izin vermez Taba. O izin verseydi, sizi de de imdi burada oktan paralard kyl. Onba, Taban evine yryordu ama admlarnda korku vard. Daha eve yaklamadan kapya k a karlad. Ayakta duracak hali yoktu. Onbann geldiini duyar duymaz hemen yataktan frla 426 " beklemiti. Gn ayaz gsteriyordu ya, hava dnecekti. Teke dann doruu bulut topluyordu. Taba ac a Buyur Onbam, dedi, elini uzatt. Onba onun elini skt. Eeee, Taba Efendi, gene seni gtrmee geldik. Yzba bu sefer ok kzgn. Szn tutmaya baka bir ey demiyor. Zor kurtulursun bu sefer onun elinden. Haydi, hemen yola delim . Onba candarmann elindeki kelepeyi ald, Taban bileklerine geirdi, ite bu srada evin i kalabalktan bir uultu koptu. Kalabalkta olaanst bir kaynama oldu. Meryemce, elinde , gelip nlerine dikildi. Taba, Onbann kulana eildi: Aman Onbam kelepeyi kar, bunlar azd, ben bile nne Onbann yz kpkrmz kesildi, hemen kelepeyi kard. Taba gzlerini kalabaln stnde uzun uzun gezdirip, ellerini Onbann elinde duran kele O, , ellerini uzatr uzatmaz, kalabalktan gene bir homurtu ykseldi. Onba kelepeyi arkasndaki candarmaya uzatrken, Taban elini usulca itti. Taba nlerine dt. Yz solgundu. Yeni kasketinin altndan bir kakl paras alnma dklm ederliydi. Hep nne bakyordu. Onlar yrrlerken, teki kylerden gelmi umucu-lar, hastalarn Tabaa koarak getiriyorlar lara dokunmasn, bir eyler sylemesini, okumasn istiyorlard. Her hasta geldike Taba d efkatle hastann ban 427 sonra yryordu. Yz balk gibi donuk, hareketsiz. , Kalabalk gene eskisi gibi t karmadan, nde Mer-yemce, arkalarndan yryordu. Kyn alan a bam yerden kaldrd, arkaya dnd. Kalabaln iinde gzleriyle bir aratrma yapt. Ar yz daha da kararp kederlenerek, ban nne eip yrmesine devam etti. Ama bir trl bu halde kalamyordu. Ban evirip evirip aratryor, bulamyor, yz gitti Kyden karken yz birden aydnland. Nerdeyse durup glecekti. Muhtar Seferi grmt. Sef rak kalabala doru geliyordu. Geldi geldi, kendisini kaldrd Taban ayaklarna att, aya zini pmee balad. Taba durmu glmseyerek, yar alayc, onun hallerini seyrediyordu. Sefer hem ayaklarn pyor, hem inleyerek: Tabam, efendim, sultanm, u canm almadan s efer gtremeyecekler. Vermeyeceim onlara seni. Onba dedi ki bu gidiin' son gidimi. e, senin ahvalini renmee kyl klna sokarak candarmay hasta diye gndermi. Sen de i, okumu, flemisin. Candarmay kyl sanaraktan... Felaket, felaket, felaket! Adam hi ca rmaya okur mu? Taba bunu bilmiyordu. Bilse bile artk umurunda deildi. imdi bile, Onba e ka hastaya okumutu! Artk Yzbann elinden kurtulu yoktu. Atom a diyordu da bak miyordu. Yzbann elinden kurtulsa bile onun yzne nasl bakacakt? Sz vermi, sznde d ayakta duracak hali yoktu. Candarma meselesini de duyunca bir iyice bozuldu. Ner edeyse yere dp, karn stnde uzanp kalacakt. Bundan ok korkuyordu. Byle bir ey olur rmalarn hali dumand. u kalabalk bir anda candarma428 xam lau uuuvcrru. e o zaman aykla pirincin tam. Bu tehlike onu kendine getirdi. linden kurtarp yrd. Sefer durmuyor, baryor aryor, sylyordu. Cu-mali Onba onun bu halinden ireniyor, k du. Gerildi, gerildi Yaradana snp Muhtarn belinin ortasna bir dipik indirdi. Dudaklar rasndan da tkrr gibi: Hakketti pezevenk, diye sylendi. Bel kemii krlsn da, aylarca yatsn... Seer hemen yere dt. Yerde, ba kesilmi bir tavuk gibi rpmyordu. Bir iki kyl varp deliyordu. Sarsak sarsak yryerek, gene arkalarna dt. Beni ldrdler, sultanm, efendimiz. Gitme, ka! Seni ldrecek Yzba kr. Deliler dam e gnderecek. Kyller, aln sultanmz kurtarn onu... Gidip Tabaa sarlacakt ama beli krlm gibi dayanlmaz bir acyla aryor, korkusundan b

yaklaamyordu. Onba, Cumali Onba, byle mi konumutuk? Adam bunca yl evinde ekmek yedii, bu kadar, b , bu kadar paa... Hi kyar m? Sende din iman yok mu? ldr beni, ldr beni... Bu l duyan kyller, bir an irkildiler; Sefer gsn at, koarak candarmalarn nne geti, nlerine dikildi: Gtremezsiniz. Buna izin vermem. O giderse bu ky iflah olmaz, batar. Viran olur, salgn lardan gider. Elleri gmleinin yakasnda, gsn atka ayor. Gsn germi, Cumalinin nnde duruyor radana gene snp indirdi. Sa gs429 i.'!1 i orada sa omzunun stne yumulup uunmaa balad. Bir yandan canyla urarken bir yandan da kylnn hi bir hareketini gzden karmyordu. ndan yana geiyor, candarmalara neredeyse saldracaklar. Biraz daha gayret, az daha ama, bu kpolu Cumali de krmadk yerini brakmayacak. Taba da bu hali seziyordu. Seziyor dnyordu. Kalabalk birden patlarsa, nne bir daha g di. Uunan Sefer, ne olursa olsun bu frsat karmayacakt. Byle bir frsat bir daha ele gemez ann diine takt, bir daha Taban stne atld. Ky kt kacaklard. Cumali dipii i yapt. Seferi de eliyle yle bir yana itti. Kalabala dnd, eliyle, yle drt yanma ha reti yapt. Neredeyse yalmlanacak kalabalk, sessiz, patlamaa hazr kalabalk, onun dediin yapt, drt bir yanma duvar gibi halkaland. Taba Seferi de gtrd, be alt adm uzaa d ra dnerek, gzlerini teker teker kyllerin stnde gezdirdi. Ban yere eip bir sre d d, lgn bir sesle; Hakknz helal edin, dedi. Beni hoa tuttunuz, beni kutsayp sevdiniz. Allah da sizi ho sevsin, sevindirsin. imdi ben gidiyorum, ya gelirim, ya da bir daha gelemem... Be lki sizi bir daha hi gremem. Yzndeki keder elle tutulacak gibi btn bedenine dalm, her bir yerinde reklenmiti sa man adam kendini tutmasa alayacakt. Kalabalk da ayn minval zereydi. Onlara da dokunsa n alayacaklard. Ban yere emi. Taba bir sre byle kald. Sonra bam kaldrd. imdi n eser kalmam, kaya gibi sertlemiti. Belki sizi bir daha hi gremem! Bu szleri kere stste syledi. Sonra sesini ykseltt 430 ' recekskuz. Sizden bunu istiyorum. Bu isteimi yerine getirmezseniz banza belalar ge lecek, Allann Cehenneminden ikmamacasna yanacaksnz. Uzun uzun konutu. Balarna gelecek ktlkleri sayd dkt. Karlarnz ksr kalacak, ekin ayacak, dedi. Azna ne geldiyse syledi. Gene kylye fkelendii zamanlar gibi comutu. Ka bir kulak kesilmi onu dinliyordu. Dileim udur ki, iinizde uygunsuz, drt kitapta katli vacip birisi var. ite, imdi ben on n ihbar stne karakollara gtrlyorum. Btn gzler Sefere evrildi. Dileim udur ki, bu drt kitapta katli vacip kiiyi, drt kitapta katli vacipse de ldrmey ksiniz. Bu drt kitapta katli vacip murtat, yalanc, bin be yzl adam kim? Muhtarnz Sefer Efendi, ite urada duruyor. Kalabalktan kinli homurtu ykseldi. Sizden dileim udur ki, e kadar bu kyn karncas bile, kpei kedisi bile onunla konumayacak. Karlar, ocuklar, r bile, bu kyden, baka kylere de duyurun, kasaballara da syleyin, benim byle syledi eryzndeki cmle yarata syleyin, baka kylerden de kimsecikler bu lanetli adamla konuma . Konuanlar da onun kadar lanetli olacaklar. Kim konuursa onunla, konuanla da kimse konumayacak. Bir de hi bir zaman bu lanetli kii bu kyde Muhtarlk yapamayacak, kabul etmeyeceksiniz. Hkmet, partiler, onu Muhtar yapmak isteyecekler, siz kabul etmeyeceksiniz. Benim dileim ite bu kadar. Salcakla kaim, hakknz helal edin... Bir d ha ya gelirim, ya gelmem. Candarmalarn nne dt, evik admlarla abuk abuk yrmee balad. Sefer olduu yerde, kurumu kalmt. Yz apakt.. 43] gzleri gibi olmutu. Kalabalk ona bakmad bile. Yanndan ynnden Ta-ban arkasnca aktlar. Taba kyden epeyce uzaklatktan sonra, arkasna dnd: Hakknz helal edin, dedi.

Kalabalk bir azdan bard: Helal olsun. Candarmalarla Taba gzden rayncaya kadar, orada durdular, arkasndan baktlar. Sonra kye er. Sefer olduu yerde kalakalm, daha orada canszca-sma dikilip duruyordu. Kye dnen kalabalktan bir tek kii bile ona dnp -de bakmad. Vebadan kaar gibi, lmden bi ondan uzaklayorlard. 432 45 Scack bir yel, keskin bir dalga gibi geldi geti. Hava gittike kararyordu. Cumali Onba an gzle Tabaa bakt. Cin gibi bir adamd bu. Nerden, nasl ermi olmutu? Hoca falan da de . Her insanda, her yaratkta bir kutsal yan vard. Vard ama!.. Cumali Onba Sivasn Alevilerindendi. Pos bykl, bir okumu, bir dnm adamd. Yeryzne insan yarat gibi deerli hi bir yaratk gelmemiti. Allah bile insan suretinde li ederdi. Al-lahtan sonra, belki de ondan nce yerin gn yaratcs insand. Allah bir grnrd. Ve o k tekmil insanlarda vard. Belki bir gn iyilerin iyisi bir insanda gzk r ki Aleviler insana ve a secde ederlerdi. Bunu Tabaolu da bilirdi. Belki Allahn ondayd. Belki kyl onda bu grmt. l hi kimseye, bo yere bylesine sarlmazd. Erimi olsa da, olmasa da, Taba yreinin ta de-433 dnya olmaz, bu dnyada ne varsa kendisiyle var duygusunu elle tutulur hale getirm ee alyordu. Ama bir trl bu duyguya yaklaamyordu. Varyor varyor, kutsalln snr eltiyor, ama bir anda, tuz buz olmucasma, her eyi yitiriyordu. Kutsallnn snrna varn kanatl bir mutluluk balkyordu. te bu sralar ona Yzba kr, deliler dam, hapisane vzgeliyordu. Ama Yzbaya sz vermiti. Yzne nasl bakacakt? Sznde durmamt, insan ermi olsa da, insan dediin de sznde dururdu. Hem candar-malarn nnde yryor, hem de iindeki utanc g ordu. Yzba krnn esmer, bykl yz hi gzlerinin nnden gitmiyordu. Varnca, Yzba alara bakmadm, elimi eteimi, ayam ptrmedim, frklk etmedim mi diyecekti? Diyem bu yaptklarmn karl olarak bir imdik tuzdan bakaca bir ey almadm diyebilirdi. Ama ydi? De de ldrrd. Bu kr Bey kasabaya gelmi en dayak yzbayd. Karakola girip imse yoktu. Tabaolu dayak yemeyi de kendine yediremiyordu. Bu hale gelmi, Allahn, kyll rin gznde bu mertebeye ykselmi bir kiinin dayak yemesi, dayaktan kan iemesi, ayaklarn orarmas, yryemez hale gelmesi olacak ey miydi? I da grmt. Hem de evinin stnde. imdi u anda grdne kesinlikle inanyo gnler, yatakta, ikircikliydi. Byle bir adama... Belki Yzbaya da byk bir ktlk gelirdi. Ne bilsin adam? I grd inanmazd. Kyden bu yana arkalarna kocaman, sar bir oban kpei taklmt. Onlar brakmyordu. Ta 434 wm ve Taba bu kpei ok severdi. Cumali, teki candannalar ne birbirleriyle, ne de Tabala, yol boyunca azlarn ap bir t etmemilerdi. Belli ki Cumali Onba da ondan ekiniyordu. Taba onun kendisine bir ho bakt , buna da ayrca seviniyordu. Karamuun ormanna geldiler. Aalarn dallar, g-desi karla svanmt. Orman kl bir a karanlk orman imdi gn ortasmdayd. Bir k harmanyd. stlerinden karanlk bulut glge Ilk yel gene esti. Teke dann ba karardka kararyordu. Cumali Onba endieliydi. Kar birdenbire tutacakt. O, bu Toros eteklerini iyi bilirdi. inden geirdi, ulan Taba, ermi bir ulu kiiysen, gesene u karm nne! Sonra sevgiyl Ortalkta hi bir canl yoktu. Ne ku, ne hayvan, ne de bitki... Her ey bir aklkt. Ortasn getikleri orman usuldan hrdyor, yaprak dker gibi arada srada, dallarndaki donmu kar rdu. Para para... Daha orman kmalarna ok vard. Bir korkudan kaarcasna kayorlard. Birden, stlerini T ar kara bir adr gibi rtt, ortalk alacakaranlk oldu. Yalnz aalarn donmu gdelerin prltlar... Gk atlarcasma gmbrdedi. Sonbahar gkleri gibi. Sadan, soldan, ortadan, yandan, binbir y den lk, serin, aonmu yeller esiyordu. Ormann dallarndaki karlar savruluyordu. Bu arad a da gcl bir kar sepelemee balad. Cumali Onba ilk olarak konutu: Yandk, bittik, dedi. Bu boran balad gibi srerse...

... 435 dndan geliyordu. Burada hi maara falan yok mu? Sen yerlisin, sen bilirsin, Memet dost, dedi Onba Tabaa Taba iinden geirdi, u Kzlbalar gibi de scak kanl insanlar yok bu dnyada, dedi. uk dini, sevgi dini... Bunlar her bir ilerini sevgi stne kuruyorlar. nsana tapyoruz, pyoruz diyorlar ama yalandr. Bunlar insan sevgisine, dnya sevgisine tapyorlar. Dnyann sevgisi de deil mi? Korkusu bydke Cumali Onbaya gveni artyordu. Bir trl Yzbann karsna kmak ist aya yalvarsa, beni brak urada, Yzbaya gtrme dese, brakr gtrmezdi. Kar balaynca, nallah, diye geirmiti iinden, inallah kasabaya ulatrmaz bu boran da kalrm ve de donar lrm. Bunu yrekten istemiti. Var, dedi, var Onbam, ekinme, var. u ilerde, Gkburun kayalnn arkasnda Krmaara ar. Kar altnda kalmadan oraya yetiiriz. Kar gittike hzlanyor, ortalk gittike kararyor, yeller gittike azgmlayordu. Ve yeller soldan, binbr ynden esiyordu. Kayalklar trmanarak, soluk solua Krmaaraya ktlar. H aktlar, sndlar. Kpek de atein yanna, maarann tozuna yatmt. Maarann ii dumanla ini yaartt. Cumali Onba: yi ki ok azmz var, dedi. Taba glmsedi: Bana gnlk azk koymular. Onba: Burada gn de kalabiliriz, be gn de, dedi. Yemeklerini yediler. Kar frtnaya evirdi. Frtna 436 m aalardaki, dzlklerdeki, gkteki karlar alp dadan daa savuruyordu. Ormana fr atrt dmt. Sanki btn orman kkten skyorlard. Cumali Onba: Vay, babam vay, diyordu. Frtnann da bylesi-ni... Byle giderse bir haftada kurtulamay maaray da Memet dost gstermeseydi, biz bugn deriyi tuzla-mtk! Taba sabrszlktan atlyordu. Kararn vermiti ve geceyi bekliyordu. O yzden bam kald un Onbann yzne bakamyordu. Hi de konumuyordu. Candarmalar ona ne sylerse sylesinler ki szckle karlk veriyor, sonra susuyor, kendi dnyasna gmlyordu. Maarann iini az zamanda odunla doldurmulard. Orta yerde kocaman bir kz yalmlanp duruy u. Ate bu hale gelince duman yapmaz. Maarann ii scackt. Kapy byk talarla rp k Akam yemeini de yedikten sonra uyudular. Taba uyankt. Onlarn uyuduunu grnce ayaa k line sard, maarann yan rtl kapsndan darya kayd. Arkasnda bir trd duydu, dn Kendini tutmasa, hzla yzne arpan bora onu yere serecekti. Orman atr atr ediyor, uult rman dolduruyordu. Taban bu sefer ayaklarnda kee izmeleri ve srtnda kepenei yoktu. a, souk da kydeki geceledii zamanlarn boran souu gibi deildi. Teke dann etei ve !... stelik yeni yataktan kalkm Taba halsizdi. Hzla, maaradan aa dzle indi. Dzlkte akna dnd, san solunu ard. Bir sre rdu. O kadar sert esiyordu boran. 437 Taba daha kendindeydi: Bu benim yaptm delilik, diyordu. Buna kendi kendini ldrmek derler. Sonra her eyi, yapt delilii kabul ediyordu: Yzbann dayan yeyip insanlktan kma ezil olmaktansa... Bylesi lm daha yedir... Yedi ama, lm de bir trl gze alamy kp duaya balad. Bu frtna durup da, sa kalrsa ermi bir kii olduuna inanacakt. Y edecek, insanlara iyilik, bereket, salk datacakt. Allahm, diyordu, ben senin sevgili, ermi kulun deil miyim? stersen beni burada dondur. Sen bilirsin. Ayaa kalkt. Dizlerinde u kadarck derman yoktu. Geri maaraya, candarmalar a gitmeyi dnd. Boran yle belal esiyordu ki, bu boranda maaraya kamazd. Bu halde, di itreyen hasta bir adam deil, sapasalam bir adam bile maaraya kamazd. kmaya gc yetse maarann yolunu mmkn yok bulamazd. Dileri biribirine vurmaa balamt bile... Bir zaman, yne falan bakmadan, kararlama, bir arafa doru gitti. Buralarda yle yksek kayalklarda deil, kayalarn eteinde, dzln ucu larn maaras namnda kk bir maara daha vard ki, ad stnde, insan korumayan, kck larda da olmalyd. Yaknlardayd ama, maara hangi ynde kalmt? Btn ynleri armt. l bulsa da, ynn bulabilseydi, o zaman lse de gam yemezdi. Bulunduu yer yoldu. Yolun sa kayalk, solu dzlkt. Bir yana dnd, yrd, yrd. Yrd .. Geriye dnd, bir kayaya arpnca sevindi. imdi kuzeyi bulmalyd. Kuzeyden gelip gneye

iyorlard. Buyuklarn maaras yarm saat ilerdey438 varcu orman... Aalar gneye eik olurlar. El yordamyla be alt tane kn yoklad, yn e doru kouyordu. Soluu kesiliyor, yere kapaklanyor, kalkyor gene kouyordu. Kapaklanyor kalkyor, kouyor. Sar kpek arkasnda. Yreinin kan ekiliyor, dondu donacak... Tam donacakken toparlanyor, kouyor... Bir ara k alkacak gc kendinde bulamad... Buyuklar maarasnn yaknlarna geldiini biliyordu ama, a lkp da maaray aratracak, bulacak halde deildi. leri doru, cann diine takm, var g rdu. Kpein soluu ensesindeydi. Bu da ayrca gcne g katyordu. Donma alemetlerini bedeninde iyice duyuyordu. Bacaklar artk uyumaa balamt. Bedenini k amyor-du. Orman uulduyor, aalar kkten sklrcesine biri-biri stne biniyordu. Birden, bir imek n aydnland. Tabaolu sevincinden deli olacakt. Buyuklar maarasnn sivri kayas grnm unun dibindeydi. Ipslakt btn bedeni. Bacaklar hi ilemiyor, belden aas tutmuyordu. Donma ar ar y u kyordu. Bir de uyku... Uykuyu cannn derinliinde duyunca, Tabaolu korktu. lm kap rlarn rttnn farkna varnca kmldad, var gcn ellerine toplad, maaraya doru sr Kpek yanndayd, o da onun gibi ar ar, srnr-cesine yryordu. Taba cebindeki kibrite dokundu bir ara. Bu kibrit Hasannm kibriti. Bana yadigar, dedi. ii scak bir sevgiyle doldu. 439 46 Karlar erimee balad. Ev aralarndaki sel yataklarndan gbreye, samana karm sapsar su ak akyor, kyn plak ocuklar bu kirli sularn iinde oynuyorlard. Kyn iinden pis, kirli, dalarn koyaklarndan kpkrmz, aydnlk, billur kar sular byl urdu. Bahar patlad patlayacakt. Kar sular dereleri, sel yataklarn, koyaklar doldururken, her yl da evlerdeki unluklar biter, alk balard. Ve kyl Adil korkusundan bin beter, bir de bahar korkusu beklerdi. Adil korkusu bir bu yllkt, bahar korkusu her yl. Bu korkuyu da yrekten skp atmak iin ir g yetmezdi. Tabaolunun ermilik gc bile. Evlerdeki unluklar her yl biraz daha erken biterdi. Bundan yl nce on be nisanda biten unluk, bu yl bir nisanda bitiyordu. Bir gn gelecek, artk k ortasnda bitecekti. Yl yl kt geliyordu, nce evlerdeki ocuk says, kydeki insan says durmadan artyordu. Sonra 440 toprak da gittike verimini yitiriyordu. Koca Halil ne derdi? Babam zamannda bire otuz veren bu toprak, imdi bire be bile vermiyor. Torunum zamannd a bire bir bile vermeyecek, dnya ktleip, insan pileiyor, derdi. Koca Halil azck iiriyordu. Bu topraklar hi bir zaman bire otuz veremezdi. Ama bu gidil e bire bir verecei doruydu. Bire birden sonra da hi vermeyecek, bu toprak yangn yeri gibi stnde ot bitirmeyecekti. Bu da nemli bir gerekti. Yaknlardaki kylerin hali de byleydi. Hele ieri, bozkr kylerinin hali beterin beteriydi . Oralarn topra daha imdiden ald tohumu vermemee balamt. Kyller bundan hi korkmuyorlard. Bu ii mesele yapp stnde konumuyorlard bile. nk t i ar ar yitiriyordu. Bir gn topran hi vermediini grdklerinde app kalacaklard. nce Gmleksizolunun unu bitti. Kyn iindeki kar sular daha ekilmemi, akp duruyordu. H lk nce hep Gmleksizolunun unu biterdi ama, bu yl ok erken bitmiti. Un bitince, btn k izolunun iinden bir trl koparp atamad korkusu da bir anda uup giderdi. Gmleksizolu srasnda akll adamd. Unu biter bitmez ylesine sevindi ki... Bir ku gibi h edi. Neredeyse kanat takp uacakt. Her yl byle olurdu. Biz, dedi, btn k Adili, Adil korkuunu deil, ite, bu gn, evdeki unun bitim gn ko z. Adil de bahane. O kadar bahane deildi Adil ama. Her k ilerinde byyen bahar korkusu belal bir korkuydu. Gmleksizolu, unu bitince, her bahar gider arkada Kstolundan aJrd. Kstolunun unu b er Lapacdan alrd, Lapacnn bitince... Byle byle, btn 441 kyn unu hemen hemen ayn gnlerde Ditera. umanm saklayp da bakalarna vermeyenler de var ma bunlar bir aznlkt. Birka kiiydi. Byle yapanlarn da unsuz kalmalar muhakkakt. O za arndan lseler, kimseden bir avu un alamazlard. Hasat zaman gelince de herkes ald unu, ald yere ne bir avu eksik, ne de bir avu fazl

i verirdi. Her bahar n Meryemceyi byk bir keder alrd. Bu yl kederi ifteydi. Hem bahar geliyordu, m Adil. Denize mi kaarsn, domuza m? Ktlk yllar gibi bir yl bu yl. Ktlk yllar gerekten ne yerlerdi de hasat gnlerine u r? Alktan le le mi? ok kr bu yl alktan len olmad. Bahara ulatlar. Neredeys Toprak yeerene kadar unluu evde tutabildin mi, korkma. Toprak yeerince hasada kada r madmak kar kaynatr, tuzlar yersin. Kuzu etinden lezzetli olur. Cack kar, kuzu kula car kar... am aalarnn kabuunu soyup yalabuk yaparsn. Yalnz bir insan yaatmaa , d yeter. Ama btn bunlar umut kaps. Karanlk korkularna baharn sald k. Bilirler ki, ekmein ni hi bir ey tutmaz. Ktlk yllarnda baz zel aalarn tomurcuklarn toplayp ekmek ya erini tutar m ki... Ne gezer! Gerek olan, bahar Adilden daha korkuyla bekledikleridir. Alk korkusuyla birlikte kar sular kesildi. Karlar ekilir ekilmez topran altndan taze, k, salkl, ktr ktr bir yeillik patlad. Bozkrdan esen yeller gnelendi. Ilk lk ol erine, kokular gnderiyordu. Koca Halilin lsn Uzunderede arayanlar, nn stne en kk bir iz bile bulamadlar, l 442 . paralam derken, millet buna inand inanacakken, ncecik kynden bir haber geldi. K Halil o kye gitmi, postu bir eski arkadann evine sermi, bir daha da kye dnmek istemem Yalak kyne, kyn tana toprana, kzna ksrana, Muhtarna, Tabama durmadan syor diyormu. Yoksa o kyl beni para para edecekti... Para para edip de her param bir dala aklard, diyormu. Yook, haklan da var. Kim olsa, hangi ky, hangi insan olsa onlarn ya ptklarn yapard. nkleyim ki, efendim, gl yzlme syleyeyim ki, ben onlar pamua g balarna bela ettim, diyormu. Ama ellerinden katm kurtuldum. Adilden de ben onlar kurt ardm. Nasl kurtardm, bir Allah bilir, bir ben bilirim, diyormu. Bir iki sz syledim, Adil dize geldi. Ben de o kylye yaptmn kefaretini dedim. Ama o kye gidemem, gitsem g , kye girer girmez beni gkte piirip, kurda kua pay ederler, diyormu. ncecikten gelen haber byle. Sonra buna benzer bir haber, ta Torosun yamacndaki Srmel i kyden geldi. Orada da Koca Halil kylye atp tutuyor, Yalak kynn karlan tm orospu, h dn bir douruta drt ocuk dourur, yallara da bu yzden yiyecek ekmek, iecek tarhana , diyormu. Daha baka kylerden, Kulardan, Kargnden, rencikten ayr ayn haberler geliyor, Koca Halil stne trl rivayetler dolayordu. Bir ey vard ki, bu kadar sylentiye bakarsan, Koca Ha ar altnda kalmam, donup l-memiti. Ama lsn dirisini de kimsecikler grmemiti. Hsney elince, karlarn erimee balad gnlerde, Buzdere kynden bir ocuk onlar kyn yz elli mkl koyanda grm. Salar upuzun Hsneyle geni omuzlu Recep yere diz kp oturmular lerine sk skya sarlmlar. o443 cuk onlar byle grnce sevimelerini seyretmek iin bir alnn ardna saklanm, beklemi, d var, ne de kmldayaca... Korkarak alnn arkasndan onlara bir iki kk ta frlatm lar gene kprdamamlar. ocuk da kzm, onlara boyuna ta atmaa balam. Seninkilerde ge . Derken ocuk allarn arkasndan kp yanlarna gelmi. Gelmi ki, ne grsn, biribirleri dallarn aralarnda, kucaklarnda daha zlmemi buzlar. Koarak kye gelmi haber vermi. gn nce sevdallarn llerini getirdiler. Kyde bu sevda, bu lm stne trk yakmayan kzlar, gelinler, yal kadnlar birer at sylediler sevdallara. Meryemce bile kendi kend bir sr at mrldand alayarak... Tabaolundansa o gn bugndr bir haber alnmad. Ne sevdallar gibi kar altndan ls k ibi hakknda rivayetler geldi, imi timi bellisiz oldu. Yalnz Cumali Onba Yzbaya, nne gelene olay yle anlatt: Boran tuttu. Ortalk koyu bir karanla kesti. Bu anda kulama bir ses geldi: Ya Ali, ya A li... Ya dnyann ... Tabaolu nde, biz arkada yryorduk. Birden sesle birlikte nm n gibi dalara doru akt. Ben, Taba, Taba, Taba Me-met, dedim. Hi ses yok. Sabaha kad yok. Orada gn ymcaya kadar bekledim. Taba yok. u ka-darck hilafm varsa oluumu ocu Ali beni sofrasndan kosun... imdi bahar nyd, hava gneli, lmanlkt. Gnee, bahara serilmi kadnlar duvarlarn di r, ip eiriyorlard. Gnete, parlak renkli, krmz, ince bacakl buzalar sevinle oradan orlard. Yourt st boldu. Aaah Adil Efendi derdi, aaah, un 444 aer olmasa...

uugaz btn ks alamettir. Kyde en kadnlar evden eve kz dfa ok alacakaranlkta yldz yldadr. IT Akam stleri kyn ii 47 Bir sabah gzlerini atlar ki, bahar gelmi. Bozkrn bahar byledir, byle birden geliveri Bozkrda bahar ldrmt. Her ylkinden bin beter. Kayalar, sular, da ta, yer gk yemyei an tepeden trnaa kokuyordu. Ninnileniyordu. Bir sr de ak ku doldurmutu dallan. Bozkrn bahar ge gelir. iekleri de daha ge aar. ieklerin saplar bir parmak boyunda ksa, kt olur. Bozkr ieklerinin renkleri alabildiine parlaktr. Krmzysa, byle bir yerde grlm deildir... Sars, mavisi, turuncusu da yledir. Gece karanlnda bile gzk eskindir. Bu yzden, stnde iek olsun olmasn, eil, bozkr topram kokla, mis gibi ko r avu toprak alp koynuna koy, gnlerce, ac, keskin, ba dndrc bozkr iekleriyle koka amacasna topraa sinmitir koku. Hasan sevincinden yerinde duramyordu. Haydi kz, haydi k , diyordu Ummahana. Hadisene kz! Amma da... 446 Dursana ulan, diye bard eraen. vaua^ m? imdi darya karsan, o bitli ban... Ben de darya kmam. Hasan yumad: Hadi k, dedi. Sen benim gzel bacmsn. Hadi k. Ummahan: Geliyorum ama... Hasan: Hadi gel... Sana ne istersen veririm. Bol bir gne vard. Topraktan usul usul buular ykseliyordu. imdi toprak kaynayordu. Korkun bir uyann cmbndeydi. Bcekler, kular, arlar, kurtlar, tilkiler, k uykusu , ylanlar, kaplumbaalar iftleiyorlard. rmcekler sineklerin, kular rmceklerin, kular kk kularn ar-dmdaydlar. Yuvalarn am karncalar kprtsz gneye serilmi llan, yapraklan bcekleri, kular biribirine girmilerdi. Orman topra, bozkr krac bi ilite, bereketli bir ehvette, bir dour-madavdi. Dourmann, ehvetin, taze taze diriliin, kaynamann, devinmekten delirmenin sevincinde, gerinmesindevdi toprak. Bozkrn topra, ormann kavas, aac v>esine kendini brakmlm, zlmenin tadmdayd k en pamuk yumuaklna batard. Yukardan bir ta atsan kavasnn stne, kayaya gmlrd. Boncuklu anlar, sanca arlar, bal anlar incecik kanatlaryla gnein ipiltisinde binlerce vdi. atlad atlayacak cicek tomurcuklarnn drt yannda binlerce, yzbinler-ce dnp duruv uuyorlar, bir an nce ieklerin almasn bekliyorlard. Her tomurcuun etrafnda binlerce 447 remeleri. ocuklar ormana doru kouyorlard. Hasan: Bir deve yapacam, dedi. Bir deve ki hi bozulmayacak. Devemi am aacndan receim. Ummahan: Bana da yap. Hasan kzd: ingene, dedi. Sen de her grdn istersin! Ummahan onun nne geti, eliyle gsnden ir eeksin. Eek olmasan benim kibritimi verirdin. Eek olmasan, o karl gecelerde uykus uz kalarak kazandm kibritimi verirdin. Ben olmasam, senin de kibritlerini herkes ala rd. Hasan boynunu bkt: Ne are ki gene alacaklar. Adil gene gelip kibritlerimi elimden alacak. Bekledik de ne oldu? diye iini ekti. Ummahan: Ne biliyorsun? dedi. Hasann nnden ekildi. Hasan: Grmyor musun, babam gnlerdir hi sz etmiyor, nne bakp duruyor. Yanna yaklalmyor Ummahan: Yok, dedi, Adil hi gelmeyecek. O, baharda gelmezmi.

Hasan: Sus, diye bard. Sus! Pis kz. Deli etme beni. Adil gelmese babamn yz byle olur mu? S hi byle l gibi grdn m? Adil gelecek, hem de kibritlerimin hepsini alacak. Koynundan i kibrit kard: Al, 448 rr Ummahan inanmayarak, korkarak, bir zaman ikir-ciklendi. Elini kibritleri almak ii n uzatsa, Hasan kibritleri geri eker miydi? Hasan: Alsana kz, dedi. Ummahan ona bir trl inanp elini uzatamyor, kibritleri alamyordu. Bunun iin btn k ka ilerdi de, Hasan deil bir kutu bir tek kibrit bile vermemiti. Al, diye grledi Hasan. Alsana kz! Adilin olacana senin olsun. Ummahan Hasann gzlerine bakt, orada onunla alay eden bir hal grmedi. Elini usulca uz att. Aaa, kibritler avucundayd! Gzleri yaard. Bir sre ne yapacan bilemedi. Kalakald lindeki kibrite, bir Hasana bakyordu. Bunlar iyice benim mi? yice senin, dedi Hasan, krgn. Adilin olacana... Ummahan glmee balad. Glmesi bir trl bitmiyordu. Hasan, karsnda durmu, onun glmesi ordu. Yz ciddiydi, aknlk iindeydi. Bir ara gz-gze geldiler. Hasan da glmee balad de karlkl glyorlard. Biribirlerine bakp bakp glyorlard. Mutluluk iindeydi Sahi, benim mi? kisi de? Hasan: kisi de, dedi. Koarak ormana geldiler. Hasan eski ocann yerine odun tayp stiiste yd. Kurumu dall r besledi. imdi atei yakmca ne gzel kokacakt,.. Bahar odunlar bir baka, bir gzel koka Kayann yanna oturdu. 449 ce yz aslyor, sonra da vazgeiyordu. O kabna smaz hali gene stndeydi. Ar ar cebinden bir kutu kibrit kard, kut^Ti at, iindeki kibritleri kucama dkt. K lerden beer onar bir araya getiriyor akyordu. Be on kibritin bir araya gelmesinden kan yalm byk oluyordu. Hasan bu yalma gzlerini dikiyor, krpmadan, yalm s-nnceye kadar s iyor, yznde bir eit mutluluk, ac. Yz andan ana deiiyor, bir acya, bir bolua, bir iyordu. Birinci kutuyu yakt bitirdi. kinci kutuyu da yakt. Ummahan gzleri kocaman kocaman ol mu, ta kesilmi ona bakyordu. Bakyor, bir ey syliyemiyordu. Bir ara: Yeter Hasan, yeter kardeim, diye farknda olma-' yarak, Hasana yalvard. Sonra hemen su stu. Hasan btn kibritleri yakp bitirdikten sonra Um-mahana: Seninkileri de ver, dedi. Ummahan, yayma bas:Jm;casna yerinden frlad: Vermem, dedi. Sen delisin. Delisin, deli in! Hasan da ayn eviklikle yerinden frlayp onun stne atld. Aralarnda ldrrcesine Hasan ylesine bir tutkuyla istiyordu ki kibritleri, kibritler iin can verircesine bouuyordu ki, az sonra Un-mahann elinden kibritleri ald. Ummahan bu boumada trnaklar asann yzn gzn yrtmt. Hasann yz kan iindeydi. Durmadan da kanyordu. Ama onun b ktu. Yere gene bada kurup oturdu, kibrit kutularnn ikisini de kucana boaltt. Soluk so d. Bu sefer top top yakyordu. Yalmlar patlar gibi fkryordu. Eli de yank iindeydi. 450 "mu sun s-amu ur juonue onunaeKi oca tututurdu. Elini enesine dayayp yalmlara dald. yalmlarda byle bir sre kalakald. Birden bir lk att. Dalm gibi Ummahan irkil-di: Bak bak, baksana kz! Ziyaret aac! Taba amcann evinin stne inen... Bak bak, bak! Ayr iyor... Grmedin mi? Grmyor musun? Ummahan ksm, krgn: Grmyorum. Hi hi grmyorum. Hasan gene dald. Ate yand geti. Hasann gzleri ocaa dikiliydi. Neden sonra kendine geldi. Tm bedeni doulmu gibi aryordu. Ayaa kalkt, bir iyice kollar uzun uzun aarak gerindi. Kalk ayaa Ummahan, dedi. Arkan dn. Kprdarsan, arkana dnersen, seni ldrrm. Kayalarn arasndan kayarak, sine sine, sivri kayann yanma vard. Tann yannda bir sre d

i kald. Tama umutla, sevgiyle kutsal bir eye bakar gibi bakyordu. Eildi, ta birka ker kad, sonra iki eliyle tuttu kaldrd. Kaldrr kaldrmaz da vurulmucasma yerinde durdu kal e yapacan bilemedi. Ta dikti. Gzlerini bir trl tam yerinden ayramyordu. Yz gitti utlulua gmlyordu. Dalar, talar, aalar, kayalar, toprak iiyor. Hasann bedeninden mut sevin fknyordu. Ummahan, diye bard. Ummahan gel! Sesinde yle bir sevin vard ki, Ummahana da geti. Koarak geldi. Hasann bakt yere bakt karde imdi gzlerini tam yerine dikmiler, bakyorlard. Belki, imdiye kadar, hi bir ins iyi bir olay karsnda bylesine mutlulua brnmemiti. Tan yerinde daha yeni am iek, kara topra451 gin. yuzune yaslanm auruyorau. rsrs Krmz, paraK or billur krmzs... Yalm yalm. risi de sar, ekin sars, gne sars, sapsar, billur sars... Uzun boyunlu. Birisi de ma edikeni mavisi, cam gbei, gk mavisi, deniz mavisi, yalm mavisi, billur mavisi... Uzu n boyunlu. Hasan Ummahamn gzlerinin iine bakarak sordu: Grdn m? Grdm. n de? a Grdm. TRK SANATILARI DZS Istanbul L HALK K7PHA*'ES Df' VERMC hOLlu Kayt t'o 452 Btn Hikayeler akral Efe Teneke Baldaki Tuz Demirciler ars Yusufuk Yusuf Ortadirek Yer Demir Gk Bakr lmez Otu Bin Boalar Efsanesi nce Memed I nce Memed II Bir Bulut Kaynyor Bu Diyar Batan Baa Anadolu Efsanesi Arda Efsanesi Nazik Alet Mahmut ile Nigr nsanlar Uyanyor Bir Adam Olmayz Damda Deli Var Vatan Saolsun Yedek Para Koltuk Tore? Canavar Gdgd Murtaza 72. Kou Eskiri Dkkn Orhan Kemal'in kbal Kahvesi Karadenizin Kycmda Btn Hikyeler Yaar Kemal 20.

Yaar Kemal 20. Yaar Kemal 10. Yaar Kemal 25. Yaar Kemal 35. Yaar Kemal 45. Yaar Kemal 35. Yaar Kemal 35. Yaar Kemal 35. Yaar Kemal 25. I Yaar Kemal 35. Yaar Kemal 35. Yaar Kemal 40. Yaar Kemal 20.__ Yaar Kemal 10. Yaar Kemal 10 Aziz Nesin 12.50 Aziz Nesin 12,50 Aziz Nesin 20. Aziz Nesin 20.__ Aziz Nesin 15.- Akiz Nesin 20.__ Aziz Nesin 12.50 Aziz Nesin 15.__ Aziz Nesin 12 50 Aziz Nesin 20. Orhan Kemal 25. Orhan Kemal 10. Orhan Kemal 25. Nurer Uurlu 20. Rfat lgaz 12.50 Fahri Cell 20. Bu Dnyadan Nazm Geti Va-N'lara Mektuplar Dnyadan Bir Atl Geti Alman Emei Kara Vagon Beyaz. Trk Harran Reo Aa Sahipsizler Kaak ahan Evlilik irketi Yaralsn Kanayan Direin Tepesinde Yoz Davar te Yandaki Cennet Ttn Yorgunu Byk Yolculuk Buhurumeryem Acenta Mirza Kalpaklklar 352. Sokak Haziran Sansaryan Han Sergi Vatan Millet Sakarya Yazsz izgiler Direnmeler Btn Eserleri Btn Eserleri Btn Eserleri Prangalar Eskittim Yolculuk, zlem, esaret ve Kavga iirleri Frtnayla Borayla Denenmi Arkadalklar Hayatmz stne iirler H Vala /NUicuuu

Nzm Hikmet Bekir Yldz Bekir Yldz Bekir Yldz Bekir Yldz Bekir Yldz Bekir Yldz Be Bekir Yldz Erdal z Erdal z Zeyyat Selimolu Talip Apaydn Talip Apaydn Talip Apaydn Kmuran ipal Kmuran ipal Osman n Samim Kocagz Cellettin etin Seluk Baran Demirta Ceyhun Ferruh Doan Yaln etin "^m u TRK ttR Tahsin Sara Nazm Hikmet Nazm Hikmet Nazm Hikmet Ahmed Arif Ataol Behramolu Nihat Behram Nihat Behram Refik Durba Cengiz Bekta 10. 10. 10. 10. 10. 10. 10. 10. 10. 20. 10. 7.50 20. 10. 15. 5. 6. 7.50 25. 10. 7.50 Cilt I 20. Cilt n 20. CUt m kyor Yaar Kemal _ Yer Demir Gk Bakr