ARHITEKTONSKO-GRAEVINSKI FAKULTET Graevinski odsjek

KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE 2. POSTELJICA

Predavanja VIII semestar

OSNOVNI ELEMENTI FLEKSIBILNE KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE

2 do 8 cm 5 do 10 cm 10 do 60 cm

Habajudi sloj Vezni sloj Gornja podloga

15 do 50 cm

Donja podloga

Posteljica

OSNOVNI ELEMENTI FLEKSIBILNE KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE zastor od SMA

4 do 5 cm

Habajudi sloj - SMA Gornja podloga Gornja podloga

5 do 8 cm
6 do 10 cm

15 do 50 cm

Donja podloga

Posteljica

OSNOVNI KRITERIJI ZA PRAVILNO FUNKCIONISANJE KOLOVOZNE KONSTRUKCIJE

U pogledu trajnosti, konstruktivnih karakteristika, sigurnosti i udobnosti vonje kolovozna konstrukcija mora ispunjavati sljedede uslove: 1. Da je postavljena na dobru nosivu podlogu (posteljicu) i da ima dovoljnu debljinu da izdri oekivano saobradajno opteredenje 2. Da omogudi efikasno odvoenje vode sa povrine kolovoza, da sprijei prodiranje vode sa kolovoza u trup puta i skupljanje vode unutar kolovozne konstrukcije

3. Da ima povrinski sloj ravan, potrebno hrapav, otporan na habanje i uticaj atmosferilija i hemikalija

ULOGA POSTELJICE: Da ujednai nosivost posteljice, kako bi se postavila kolovozna konstrukcija konstantne debljine Da izdri, bez velikih deformacija, opteredenje koje se usljed dejstva saobradaja prenosi sa donje podloge Da omogudi saobradaj graevinske mehanizacije koja se koristi za izgradnju kolovozne konstrukcije Da sprijei priliv i zadravanje vlage u donjoj podlozi u sadejstvu sa drenanim sistemom

NOSIVOST POSTELJICE
uscs GW GP KRUPNOZRNA TLA GM GC SW SP SM SC CBR (%) 40 80 30 60 20 60 20 40 20 40 10 40 10 40 5 20

CBR 25 58 8 20 20 30 30 - 100

Kvalitet posteljice Vrlo loa posteljica Loa posteljica Posteljica srednjeg kvaliteta Dobra posteljica Odlina posteljica

ML
SITNOZRNA TLA

< 15 < 15 <5 < 10

< 15 <5

CL LL<50% OL MH
CH LL >50% OH

UTICAJ POSTELJICE Osobine posteljice u velikoj mjeri utiu na kolovoznu konstrukciju. Osnovna namjena kolovoza je da preuzme saobradajno opteredenje i da ga preko kolovozne konstrukcije prenese na posteljicu. Pri tome se specifino opteredenje mora redukovati na veliinu koja de ograniiti deformacije posteljice a time i kolovozne konstrukcije. Bolja, nosivija posteljica (npr.od kamenog materijala) moe podnijeti vede opteredenje a slabija (zemljana) manje. To je razlog zato konstrukcija na posteljici koja ima vedu nosivost moe biti slabija, i obratno. U metodama dimenzioniranja nosivost posteljice se izraava na vie naina. U teorijskim metodama koje se zasnivaju na analizi napona i deformacija u kolovoznoj konstrukciji, a koja se pri tome razmatra kao vieslojni sistem, materijali se u posteljici iskazuju preko modula elastinosti E i Poisson-ova koeficijenta n. U empirijskim metodama, koje se zasnivaju na iskustvenim opaanjima, radi se takoe sa modulom elastinosti (deformacije) ME, modulom reakcije tla K a najede sa kalifornijskim indeksom nosivosti CBR.

Kod uzoraka koji se isputuju u laboratoriji pod uslovima ogranienog bonog irenja, modul elastinosti se izraava kao:
=

gdje je: E modul elastinosti s1 - vertikalno glavno naprezanje s3 - horizontalno naprezanje n - Poisson-ov koeficijent e - deformacija u smjeru s1 S obzirom na to da je opteredenje kolovozne konstrukcije, pa i posteljice, dinamiko, ispitivanja se obavljaju i pod dinamikim opteredenjem. Uzorak se optereduje ponavljajudim devijatorskim naprezanjem odreene veliine i frekvencije, pri emu se mjeri elastina deformacija. Modul elastinosti (esto ga zovu i rezidijalni modul) Mr odreuje se kao: = gdje su: sd devijatorsko naprezanje s1 - osovinsko naprezanje Opit se vri u triaksialnom s3 - bono naprezanje aparatu er - elastina deformacija

1 2 3 1

Kod terenskog ispitivanja modula elastinosti (mada je ispravnije u ovom sluaju govoriti o modulu deformacije) uobiajena su ispitivanja krutom krunom ploom. Ispitivanje se sastoji u utiskivanju ploe u posteljicu pri emu se mjeri odgovarajuda deformacija pri odgovarajudoj sili. Moduli deformacije posteljice mogu se odrediti po Businequ-ovoj teoriji homogenog izotropnog elastinog poluprostora prema formuli:
= 2 (1 2 )

ili po Burmister-ovoj vieslojnoj teoriji po formuli:

2 =

gdje je: a radijus ploe C koeficijent krutosti ploe p specifino opteredenje ispod ploe wo vertikalna deformacija pri opteredenju p n Poisson-ov koeficijent Fw koeficijent deformacije

Ispitivanje se obavlja tako da se opteredenje postepeno povedava i mjere pripadajude deformacije. Rezultati se nanose u dijagram i izraavaju kao: -sekantni, prosjeni odnosi naprezanja i deformacije izmeu poetne i neke konano odreenje granice naprezanja, -tangentni, koji predstavljaju odnose naprezanja i deformacije u nekoj posmatranoj taki. Modul stiljivosti (MS) prema JUS.U.B1.046 odraava na odreeni nain nosivost tla, meutim ne primjenjuje se neposredno u metodama za dimenzioniranje kolovoznih konstrukcija, ved vie za definisanje nosivosti i kontrolu izrade posteljice.

Nosivost posteljice za dimenzioniranje krutih kolovoznih konstrukcija izraava se tzv. Modulom reakcije tla K koji se odreuje opitom pomodu tzv.velike krune ploe prenika 76 cm i izraunava se iz opteredenja pri deformaciji od 125 mm.
Kalifornijski indeks nosivosti CBR razvijen je u SAD tokom II svjetskog rata radi dimenzionisanja uzletno-sletnih staza na aerodromima. Naelo ispitivanja je penetracija klipa odreenog presjeka odreenom brzinom u uzorak, uz mjerenje sile pri odreenom prodiranu. Proizvedeno naprezanje se zatim uporeuje sa naprezanjem potrebnim da se klip za istu veliinu utisne u etalon materijal (tucanik). CBR je empirijska vrijednost jer nije poznato kakva su naprezanja i deformacije u posteljici pri odreenoj vrijednosti CBR.
10

Korelacija pokazatelja nosivosti i deformabilnosti tla i slojeva nevezanog zrnastog kamenog materijala
Dinamiki modul elastinosti E (Mpa) 30 Modul reakcije podloge K (MN/m3) 25

CBR % 3

Njemaki propisi Ev1 (Mpa) 9 Ev2 (Mpa) 15

Modul stiljivosti Ms (Mpa) 12

4
5 6 7 8 10 15 20 30

10
11 13 16 18,5 21 28 33 44

17
19 22 27 31 36 48 (75) 55 (85) 110

40
50 60 70 80 100 150 200 300

13,5
14,5 17 21 24,5 28 37 44 58,5

34
38 43 47 50 54 65 74 94

40
50 60 80 100

58
68 78 93 105

130
150 160 180 190

400
500 600 800 1000

77
90 105 125 140

115
136 160 187 215 11

Krune ploe sa pripadajudom opremom, prenika 300, 450, 600 i 760 mm

Standardni ureaj za ispitivanje CBR

12

Prenik krune ploe treba da iznosi 300 mm, a debljina najmanje 25 mm. Na ploi se moraju nalaziti tri nosaa za postavljanje mjernih ureaja (2), prsten za povezivanje (3), i dodatne pomodne ploe (4). Na donjoj strani navedene pomodne ploe treba da postoji otvor kako bi se omogudilo mjerenje pomodu jednog mjernog ureaja (ureaj za mjerenje pokreta). Kako bi dodatnu pomodnu plou bilo mogude postaviti stabilno i na centar, na nosivoj ploi je potrebno predvidjeti odgovarajudi lijeb. Napravama za opteredenje treba obezbijediti opteredenje i rasteredenje krune ploe po stepenima. Navedene naprave se sastoje od sljededih komponenti: - pumpe za ulje pod pritiskom sa ventilom za regulaciju pritiska, - crijevo pod pritiskom, i - hidraulini klip. U cilju postizanja savrenog prenosa opteredenja, na hidraulini klip treba postaviti dvostranu arku. Ukoliko je neophodno, klip je mogude produiti odgovarajudim elementima, s tim da duina ne smije predi 1 m. Zahvat klipa treba da iznosi najmanje 150 mm. Mjerni instrumenti koji slue za mehaniko i/ili elektronsko mjerenje opteredenja takoe predstavljaju sastavni dio naprave za opteredenje (tanost mjerenja sa najvie 1% odstupanjem).

13

Mjerenje statikog modula deformacija Ev

Prilikom mjerenja statikog modula deformacije pomodu krute krune ploe, opteredenje je potrebno povedati sve dok se ne postigne slijeganje od 2 mm, ili normalan napon ispod ploe do 0.5 MN/m2. Opteredenje treba izvriti na najmanje est nivoa, s tim da razlika izmeu dva uzastopna nivoa bude ista za cjelokupan opseg opteredenja. Ukoliko je tokom ispitivanja utvreno da su prvobitno odreeni intervali izmeu uzastopnih stepena opteredenja preveliki ili premali, potrebno ih je na odgovarajudi nain izmijeniti. Prelaz sa jednog nivoa opteredenja na drugi treba izvesti u minuti. Prilikom opteredivanja i rasteredivanja, sljededi stepen (nivo) opteredenja je mogude primjeniti samo ukoliko razlika u slijeganju, koja se oitava na pojedinim mjernim satovima, nije veda od 0.02 mm. Na jednom nivou opteredenja, opteredenje mora biti konstantno. Ukoliko se mjerenja izvode pomodu tri mjerna sata, prvo oitavanje treba izvriti 10 sekundi prije isteka vremena za ekanje. Panju je potrebno obratiti na injenicu da se opteredenje ploe, po zavretku prvog oitavanja, stalno povedava u jednakim vremenskim intervalima. Ukoliko je, grekom, ploa opteredena vie nego to je bilo predvieno, opteredenje se ne smije smanjivati. Meutim, navedeno preopteredenje je potrebno evidentirati. Prema pravilu, nivoi (stepeni) opteredenja moraju biti sljededi: za koherentno tlo 0.02 to 0.03 MN/m2 za mijeani materijal 0.03 to 0.04 MN/m2 za ljunak 0.05 to 0.06 MN/m2 za drobljeni kamen 0.06 to 0.07 MN/m2 Rasteredenje krune ploe treba izvesti u tri stepena: do 50 %, 25 %, i 0 % maksimalnog opteredenja. Nakon to je izvreno potpuno rasteredenje, potrebno je ponovo izvesti krug opteredenja, meutim, ne do posljednjeg ve samo do jednog nivoa opteredenja posljednjeg u prvom krugu.

14

Statiki modul deformacije Evs Osnovu za izraunavanje statikog modula deformacije Evs predstavlja jednaina:
Evs 0,75 p s D

U cilju odreivanja nosivosti osnove, statiki modul deformacije Evs2 treba izraunati na osnovu ove jednaine; za procjenu sabijenosti materijala, takoe treba proraunati statiki modul deformacije Evs1 i omjer Evs2/Evs1. Vrijednosti s se uglavnom odreuju u podruju ujednaenog toka slijeganja osnove pri opteredenju u nivoima (stepenima). Navedeno podruje je uglavnom sljedede: za prvo opteredenje izmeu drugog i petog nivoa,i za drugo opteredenje izmeu drugog i estog nivoa. Na crteu su prikazane vrijednosti za izraunavanje modula deformacije:
Evs1 0,75 p 1 D s 1
Evs 2 0,75 p2 s 2 D

Navedene granine vrijednosti slijeganja s i opteredenja p mogude je vidjeti iz zapisnika o mjerenju.

15

Mjerenje modula stisljivosti ME Ravnomjernim porastom opteredenja krune ploe potrebno je stvoriti pritisak za prvi nivo (stepen), tj. 0.05 MN/m2 (vrijednost koja se oitava na mjerau pritiska treba da iznosi 0.05 MN/m2 pritisak uslijed vlastite teine konstrukcije). im se postigne napon za ovaj nivo, slijeganja je mogude oitati na mjernim satovima na sljededi nain: - za koherentno tlo nakon 3, 6, 9 minuta, itd, - za nekoherentne materijale nakon 2, 4, 6, 8 minuta, itd. Oitano slijeganje je potrebno evidentirati na odgovarajudi nain. Opteredenje za naredni nivo (stepen) moe poeti im slijeganje nakon 3 ili 2 minute iznosi manje od 0.05 mm. Vrijeme opteredenja, potrebno na prvom nivou opteredenja (npr. 9 minuta) treba takoe zadrati za svaki naredni nivo (stepen). Primjenjuju se sljededi stepeni (nivoi) opteredenja: -na temeljnom tlu stepenom od 0.05 MN/m2 do konanog opteredenja od 0.25 MN/m2 - na posteljici stepenom od 0.1 MN/m2, od 0.05 MN/m2 do konanog opteredenja od 0.45 MN/m2 - na nevezanom nosivom sloju stepenom od 0.1 MN/m2, od 0.05 MN/m2 do konanog opteredenja od 0.55 MN/m2. U osnovnoj jednaini za izraunavanje modula stiljivosti
ME s D

potrebno je razmotriti vrijednost s koja je utvrena u sljededim obimima napona: - za temeljno tlo i nasipe izmeu 0.05 i 0.15 MN/m2, - za posteljica izmeu 0.15 i 0.25 MN/m2, - za nevezani nosedi sloj izmeu 0.25 i 0.35 MN/m2.
16

Vrijednost CBR Vrijednost CBR treba izraunati pomodu osnovne jednaine

CBR

100

uvoenjem vrijednosti napona , koje su izmjerene prilikom utiskivanja klipa do odreene dubine 2.54 mm ili 5.08 mm, i standardizovanih vrijednosti za drobljeni kamen: U obzir je potrebno uzeti niu vrijednost CBR. Ukoliko je krivulja slijeganja konkavna na poetku opteredenja, polaznu taku slijeganja je potrebno ispraviti pomodu tangente u taki skretanja krive

17

UREENJE TEMELJNOG TLA 1. 2. 3. 4. SABIJANJEM VERTIKALNIM DRENOVIMA GEOSINTETICI STABILIZACIJA

18

1. SABIJANJE Pod ovim radom podrazumjeva se mehaniko sabijanje mainama prirodnog tla da bi ono moglo preuzeti opteredenjeod nasipa, kolovozne konstrukcije i saobradaja (na dijelu puta u nasipu) odnosno od kolovozne konstrukcije i saobradaja (na dijelu puta u usjeku). Radi ocjene kvaliteta obavljenog sabijanja ispituje se stepen zbijenosti u podnosu na standardni Proktor (sz) ili modul stiljivosti (Ms) odreen krunom ploom 300 mm na najmanje svakih 1000 m2 posteljice. 1. Zemljani materijali (sve gline i prainasta tla) 1. za nasipe do 2 m sz =97%, Ms=20 MN/m2 2. nasip vii od 2m sz =92%, Ms=20 MN/m2

2.

Nekoherentni materijali i mijeani materijali (kameni materijali, mijeani kameni i zemljani materijali, glinoviti ljunci, zaglinjene drobine i sl.) 1. za nasipe do 2 m sz =100%, Ms=25 MN/m2 2. nasip vii od 2m sz =95%, Ms=25MN/m2

19

2. VERTIKALNI DRENOVI U sluaju slabe posteljice, male debljine ili debljeg sloja na kradem potezu puta, moe se ukloniti materijal mainama do vrstog tla te nasuti materijal odgovarajudih karakteristika. Kao jedno od rjeenja moe se primjeniti sistema vertikalnih drenova (bunara) ispunjenih pijeskom ili ljunkom kroz sloj temeljnog tla do vrstog tla, tako da nasip praktino lei na ipovima. Pjeani drenovi utiu na ubrzanje primarne konsolidacije posteljice i temeljnog tla, a mogu biti djelotvorni u pojaanju tempa povedanja tangencijalne vrstode i osiguranja stabilnosti pod opteredenjem, koje ne bi moglo preuzeti vrlo meko tlo sa poetnom konsolidacijom. Uobiajeno se rade drenovi prenika od 15 do 75 cm Razmak drenova je od 2,0 do 6,0 m.

20

21

3. GEOSINTETICI Primjena geosintetika u izgradnji puteva ima za cilj poboljanje nosivosti. U odnosu na klasinu ulogu geosintetika (razdvajanje i filtracija) redukcija deformacija je najvanija osobina (smanjenje diferencijalnih i ukupnih slijeganja) . Funkcije geosintetika su sljedede: 1. Razdvajanje (razdvaja dva materijala koji se ne smiju mijeati (posteljicu od tampona) 2. Noseda funkcija (prima dio ili potpunu zateudu silu - npr. Kao armatura za ojaanje nasipa, armatura u kolovoznoj konstrukciji) 3. Zatitna funkcija (titi graevinske konstrukcije od dejstva erozije, vjetra, vode) 4. Filtracija (filtracija podzemne ili povrinske vode) 5. Kapilarna funkcija (sloj kroz koji se drenira voda kod vertikalnih drenaa)

FILTRACIJA

RAZDVAJANJE

OJAANJE

22

FIZIKE KARAKTERISTIKE GEOSINTETIKA masa se izraava po jedinici povrine (kg/m2 i krede se od 0,1 do 1,5 k/m2) postojanost poliesteri otporni na dejstvo UV zraka, poliolefini mala otpornost na UV zrake mehanika otedenja (ivotinjsko nagrizanje, abrazija, istezanje) hemijski uticaji od kiselog ili alkalnog tla, kiselina mikroorganizama premazi, agensi u proizvodnji veliina pora (otvora) kod netkanih tekstila do 50 mm kod tkanih od 150 do 600 mm debljina geotekstila kod pritiska od 2 kPa debljine su od 1,5 do 4,2 mm kod pritiska od 20 kPa debljina je od 0,5 do 2,0 mm kod pritiska od 200 kPa debljina je od 0,9 do 3,3 mm

23

MEHANIKE KARAKTERISTIKE GEOSINTETIKA otpornost klizanja izmeu geosintetika i tla (ograniava se klizanje materijala tla preko geosintetika ili klizanje geosintetika u tlu ugao otpornosti izmeu tla i geosintetika (d) simbolie otpornosti klizanja geosintetika usljed dejstva zateudih sila. Uporeuje se sa uglom trenja materijala tla koji ga okruuje (F). Odnos je obino d/F = 0,75 do 1,00 otpornost na zatezanje i deformacija geotekstila netkani bz=15 40 kN/m, e=30 do 70% tkani bz=50 150 kN/m, e=3 do 30% otpornost geosintetika na cijepanje, orijentaciono bc=0,90 3,40 kN otpornost geosintetika na proboj

24

HIDRAULIKE KARAKTERISTIKE GEOSINTETIKA Vodopropustljivost mjeri se proticanjem vode u litrima u sekundi preko jedinice povrine (l/m2*sec) netkani geotekstili (zavisi od klase i tipa geotekstila) za pritisak vode od 20kPa vodopropustljivost je 90 do 180 lit/m2 za pritisak vode od 200 kPa vodopropustljivost je 50 do 140 lit/m2 Prodor vode kroz geosintetike (permitivnost) mjeri se prodorom vode upravno na ravan geotekstila pod konstantnim hidraulikim pritiskom (0,01 do 5,00 1/sec) protok vode kroz geosintetike (transmitivnost) Protok vode kroz geotekstil daje protok koliine vode kroz podunu ravan geotekstila pod konstantnim hidraulikim pritiskom (od 1*10-8 do 5*10-5) porometrija (osobina kojom se odreuje dimenzije pora geotekstila i kredu se od 10 do 600mm)

25

Prednosti: -osiguravaju jedinstvenu debljinu nosivih slojeva kroz cijelo vrijeme izloenosti opteredenju i spreavajudi mijeanje nasipnog materijala u fino granuliranu podlogu - poboljavaju nivo kompaktnosti nasipnog materijala to daje bolju i jednoliniju raspodjelu opteredenja - povedava stabilnost podtla zbog bre konsolidacije i redukuje dugotrajna slijeganja - posjeduje ujednaene mehanike i hidraulike osobine ime se stvara otpor na otedenja kod polaganja

26

Razvijeni su novi geosintetski proizvodi koji u sebi ujedinjuju funkcije razdvajanja, filtracije i ojaanja. Kompozitnog su sastava, netkani tekstil (uloga filtarcije i razdvajanja) titi poliestersko pletivo koje se koristi za ojaanje. Takvi materijali su idealni za armiranje zemljanih struktura gdje se sredu srednje ili sitno-zrnaste estice tla a koje su esto prisutni a osjetljivi su na pritisak porne vode. Visoka vrstoda ovih geosintetika stabilizuje podtlo a istovremeno ojaava nosivi sloj.

27

PRIMJENA GEOSINTETIKA PRI RAZDVAJANJU MATERIJALA U NASIPU Pri izradi prvog sloja nasipa, na kontaktu autothonog terena i nasipa puta, kada je prirodni teren dovoljno nosiv da primi opteredenje od trupa puta, ali se eli sprijeiti mijeanje materijala, tada geosintetici imaju sljedede funkcije: podjednako rasporeuju teinu nasipa na samonikli teren spreava koncentrisani prodor vedih mineralnih estica nasipa u prirodni teren proputa i filtrira vodu iz autothonog terena koja se konsolidacijom istiskuje na povrinu terena, ime se spreava stvaranje i dejstvo pornog nadpritiska u podltlu nasipa prima i podnosi zateude sile koje se javljaju na kontaktu izmeu trupa puta i samoniklog tla, U posteljici trupa, kada se eli razdvojiti tamponski sloj od posteljice razdvaja materijale kolovozne konstrukcije (tampon) od materijala tla od kojih je sagraen zavrni sloj nasipa puta prima zateude sile na kontaktu donje nosede podloge kolovozne konstrukcije i nasipa puta U trupu puta, kada dolazi do promjene materijala od koga se gradi nasip (razdvaja sitnozrne i krupnozrne materijale
28

UPOTREBA GEOSINTETIKA KOD SANACIJE PODTLA Ojaanje nedovoljno nosivog tla Nedovoljno nosivo prirodno tlo ima sljedede karakteristike: Zapreminska masa < 17 kN/m2 poroznost n>60%, koeficijent poroznosti e>1,50 vlanost w > 25% granica plastinosti Wp>30% granica teenja Wl>50% indeks plastinosti Ip>20% indeks konzistencije Ic <0,25 indeks teenja It >1,00 sadraj organskih materija >5% ugao unutranjeg trenjaf <12 Poissonov koeficijent v0,50 kohezija c < 15 kPa nosivost tla na pritisak bp <30 kPa modul elastinosti E < 3 Mpa modul stiljivosti Mv < 2000 kPa Osim ovoga, tlo moe imati tetne sastojke koji utiu na mehanikae osobine: magnezijev oksid (MgO) koga u tlu ne smije biti vie od 5% kalcijev oksid (CaO) koga u tlu ne smije biti vie od 10%
29

UTICAJ VLANOSTI NA POSTELJICU

Tla neosjetljiva na mraz

Nosivost posteljice u %

Tla osjetljiva na mraz

Mart

April

Maj

Juni

Juli

Avgust

Septembar Oktobar

30

SANACIJA PODTLA PRIMJENOM GEOSINTETIKA PODRAZUMJEVA

iskop humusa ispod noice nasipa debljine sloja od 0,20 do 0,50 m iskop samoniklog nedovoljno nosivog tla, debljine prema proraunu stabilnosti nasipa. Obino se autothono tlo iskopava dubine 0,60 do 2,00 m po obimu iskopanog rova, za temelj bududeg nasipa polae se tkani geotekstil sa vrstodom na zetezanje pri lomu od bz=60 do 120 kN/m i dilatacijom pri vrnoj vrstodi e<20% preko poloenog geotekstila nasipa se krupnozrni mineralni agregat u jednom ili vie slojeva. Sloj krupnozrnog materijala treba biti debljine koja je iznad povrine samoniklog terena za 20 do 30 cm preko izraenog temeljnog sloja nasipa od krupnozrnog mineralnog agregata radi se nasip u slojevima kao za sve normalne sluajeve

31

4. STABILIZACIJA Osnovni tipovi stabilizacije, osim mehanike, su: cementna bitumenska krena Stabilizacija cementom se satoji od usitnjavanja tla (ljunkovitog, pjeskovitog ili bilo kog materijala) i njegovog mijeanja (pri optimalnoj vlanosti) sa cementom. Koliina cementa se krede od 2 do 15% (100 do 200 kg cementa po m3 pjeskovito-ljunkovitog materijala. Koliina vode potrebna za vezivanje cementa je 20% od koliine agregata i cementa zajedno (oko 220 litara po m3 za pjeskovito-ljunkoviti agregat). Ugraivanje se obavlja pomodu finiera ili runo (tada se mora dodatno valjati) u slojevima najmanje debljine od 10 cm. Postupak stabilizacije kreom je identian postupku stabilizacije cementom. Stabilizacija bitumenom je slina postupku spravljanja i ugraivanja stabilizaciji cementom. Prvo se materijal usitni, onda izmjea sa vezivom na bazi bitumena (razreeni bitumen ili bitumenska emulzija) u koliini od 2 do 4 % (izuzetno do 10%) tj. oko 4,5 lit/m2.
32

Granine krive prosijavanja za zrnaste materijale stabilizovane cementom.

Veliina otvora sita 50 mm 37,5 mm 20 mm 10 mm 5 mm 2,36 mm 600 mm 300 mm 75 mm % prolaza po masi 100 95-100 45-100 35-100 25-100 15-90 8-65 5-40 0-10

vrstoda na pritisak poslije 7 dana bi trebalo da bude izmeu 5 i 7 N/mm2. Uede koliine cementa po masi zavisi od granulometrijskog sastava (kod pjeskovitog ljunka ili drobine iznosi od 3,5 do 7% a kod pjeskovitih i prainasto-glinovitih materijala od 7 do 10%. Poissonov koeficijent malo zavisi od debljine sloja i priblino iznosi 0,20.

Modul elastinosti (GPa)

Dinamiki
Stabilizovano zrnasto tlo Stabilizovano prainastlo tlo, PI<10 18 7 1 23 27 30

Statiki
10 4 0 13 19 34

Srednji
14 5 0,5 18 23 2733

Orijentacione vrijednosti modula elastinosti za cementom vezane materijale

Stabilizovano glinovito tlo, PI>10 Stabilizovano pjeskovitoljunkoviti materijal Normalno mravi beton Jai mravi beton