Filistin'de Siyasi Aktörler Ve Partiler

seta
KM KMDR?
S E TA | S i y a s e t , E k o n o m i v e To p l u m A r a t r m a l a r V a k f | w w w. s e t a v. o r g | M a y s 2 0 1 2
FILISTINDE SYAS AKTRLER VE PARTILER

Editrler: SELN M. BLME, UFUK ULUTA
seta
KM KMDR?
S ay: 4 | M ay s 2 0 1 2
FILISTINDE SYAS AKTRLER VE PARTILER
EDTRLER SELIN M. BLME UFUK ULUTA YAZARLAR GLAH NESLIHAN DEMIR ZEHRA SENEM DEMIR FURKAN TORLAK SALIHA ZIYA
S E TA | S YA S E T, E K O N O M V E T O P L U M A R A T I R M A L A R I V A K F I Nenehatun Caddesi No:66 GOP ankaya 06700 Ankara TRKYE Te l : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 0 0 | Fa k s : + 9 0 3 1 2 . 4 0 5 6 9 0 3 | w w w. s e t a v. o r g | i n f o @ s e t a v. o r g S E TA | Wa s h i n g t o n D. C . O f f i c e 1 0 2 5 C o n n e c t i c u t Av e n u e, N . W. , S u i t e 1 1 0 6 Wa s h i n g t o n , D. C . , 2 0 0 3 6 U S A Te l : + 1 2 0 2 - 2 2 3 - 9 8 8 5 | Fa k s : + 1 2 0 2 - 2 2 3 - 6 0 9 9 | w w w. s e t a d c . o r g | i n f o @ s e t a d c . o r g
2 0 1 2 Ya y n h a k l a r m a h f u z d u r
F I L I S T I N D E S YA S A K T R L E R V E PA R T I L E R
NDEKLER
FILISTIN KURTULU RGT (FK) | 7 EL FETIH (FILISTIN ULUSAL KURTULU HAREKETI) | 11 TANZIM | 15 EL AKSA EHITLERI TUGAYI | 16 MAHMUD ABBAS | 18 SAEB EREKAT | 21 MERVAN HASIP BRAHIM EL BARGUTI | 23 ABDEL RAZZAK YAHYA | 25 NEBIL AAS | 26 AHMED ALI MUHAMMED KUREY | 28 YASIR ABD RABBU | 30 MUHAMMED YUSUF DAHLAN | 31 MUHAMMED EBU MAHIR GANIM | 33 NC YOL PARTISI | 35 SELAM FEYYAD | 36 HANAN ARAVI | 38 FILISTIN HALK KURTULU CEPHESI | 40 FILISTIN DEMOKRATIK KURTULU CEPHESI | 44 NAYIF EL HAVATIME | 46 HAMAS | 49 HALID MEAL | 54 SMAIL ABDUSSALAH AHMED HANIYE | 57 AHMED YUSUF | 60 MAHMUD ZAHAR | 62 GAZI HAMAD | 64 SAME HAMDAN | 66 MUHAMMED NAZZAL | 68 MUSA MUHAMMED EBU MERZUK | 70 FATHI AHMED HAMAD | 72 ZZET EL RIK | 73 SALAH MUHAMMED EL BERDAVIL | 74 HALIL SMAIL EL HAYYE | 76 MUHAMMED DEIF | 77 AHMED CABARI | 79 FILISTIN SLAMI CIHAD HAREKETI | 81 RAMAZAN ABDULLAH ALLAH | 84 FILISTIN ULUSAL NISIYATIFI | 87 MUSTAFA EL BARGUTI | 89
S E TA K M K M D R ?
TAKDM
1948den beri srailin igaline kar Filistin halknn yrtt bamszlk mcadelesi kendi siyasi yaplarn ve aktrlerini yaratmtr. 1 Ekim 1948de ilk hkmetlerini kuran Filistinlilerin, bundan sonraki srete uluslararas kamuoyundan ve Arap lkelerinden bekledikleri destei gremeyince rgtlenme ihtiyalar artm ve Yaser Arafat nderliinde Filistin halknn mcadelesinde nc hale gelecek El Fetih kurulmutur. 2 Haziran 1964te Filistin Kurtulu rgtnn (FK) kuruluu ve 1987de yaanan I. ntifada ile birlikte Filistin siyasetinin dier nemli aktr Hamasn douu Filistin mcadelesine rekabeti de getirmitir. Oslo Anlamas ile birlikte Filistin siyasetinde yeni bir evreye girilir. Filistin Otoritesinin kuruluu ve 1996da Yaser Arafat bakanla getiren ilk seimlerin yaplmas Filistinin siyasi dinamiklerini daha nemli hale getirmitir. 2006 ylnda gerekletirilen ikinci genel seimler ise tam bir krlmay ifade etmektedir. Seimlerin galibinin Hamas olmas ve iktidardan uzaklatrlmas ile balayan sre, Filistin Sorununu srail-Filistin sorunu kadar El Fetih-Hamas sorunu haline getirmitir. Bu noktada Filistinin gelecei hakknda ngrde bulunabilmek sadece srail-Filistin arasnda cereyan eden gelimeleri takip etmek ile mmkn deildir. Filistin siyasetinde yer alan aktrlere yakndan bakmak, kendi i mcadelelerini anlamak, bu aktrlerin kurumsal ve kiisel olarak savunduklar deerleri renmek gerekmektedir. zellikle Arap baharnn btn corafyay sarst son dnemde Filistinin iinden getii sreci okumak adna da bu nem arz etmektedir. Filistinde bir yandan El Fetih ile Hamas arasnda uzla adna admlar atlmakta, te yandan yeni seimler iin hazrlklar srdrlmekteyken Filistindeki siyasi dengeleri doru deerlendirebilmek daha nemli hale gelmitir. Her ne kadar Filistin, pek ok boyutu ile Trkiyede akademide ve medyada yakndan takip edilen bir konu olsa da siyasi aktrler sz konusu olduunda, bir ka n plandaki isim dnda, bu konudaki bilgi eksiklii kendini gstermektedir.
Bu eksikliin bir nebze olsun nne geebilmek iin hazrladmz Filistinde Kim Kimdir balkl almada Filistin siyasi hayatndaki en nemli siyasi yaplara ve aktrlere yer verilmeye allmtr. Bununla birlikte almann anlaml bir btnlk iinde olmas adna her aktre deinilmemi ve belli bir nem derecesi gzetilmitir. Buna karn elinizdeki alma bu haliyle Filistin hakknda Trke olarak hazrlanm olan en kapsaml kim kimdir almasdr ve Filistin siyasi hayatndaki tm nemli figrler ve temel yaplar hakknda bilgi edinebileceiniz kaynak bir eser niteliindedir. Talip Kkcan D Politika Direktr
FILISTIN KURTULU RGT (FK)
Filistin Kurtulu rgt (FK)1 bamsz Filistin devleti kurmay amalayan emsiye niteliinde bir organizasyon olup, birbirinden farkl ideolojilere sahip pek ok organizasyon, direni hareketi, siyasi parti ve bamsz figr iinde barndrr. FK iindeki en byk grup olan El Fetih dnda FKye katlan ilk gruplar George Haban kurduu Marksist izgideki Filistin Halk Kurtulu Cephesi ve bu gruptan kopan Maoist, Nasr kart Nayif Havatmenin Filistin Demokratik Kurtulu Cephesi ile Suriye Baas Partisi destekli El Saika olmutur. Bunun yan sra Filistin Kurtulu Cephesi, Arap Kurtulu Cephesi, G 17 ve Havari Grubu FK iindeki rgtler ve partilerden bazlardr.2 FKnn kuruluu Arap devletlerinin desteiyle gereklese de, rgtn daha sonra ilikileri, siyasi duruu, idari organlar ve ierdii gruplar deiim geirmitir. Ocak 1964te Arap ynetimleri, Filistinlilerin self determinasyon hakk kazanmalar amacyla Kahire Arap Birlii Zirvesinde FKnn kurulmas karar almtr. Filistin sorunu iin atlacak admlarn kendi kontrolleri altnda yrtlmesini isteyen Arap hkmetleri, Filistin erafndan Nasr yanls Ahmet ukeyriyi Filistin halknn temsilcisi olarak semitir. Arap devletleri tarafndan seilen yelerle Filistin Ulusal Konseyi oluturulmu ve bu konsey 28 Mays 1964te Dou Kudste dzenlenen kongrede Filistin Ulusal artn3 kabul ederek Haziran 1964te FKy resmi olarak kurmutur.4 1968e kadar ukeyri liderliinde ve Arap devletleri etkisi altnda gelien FKye bu tarihten itibaren El Fetih gibi silahl organizasyonlar dahil olmutur. Dier yandan
1. Filistin Kurtulu rgt Mzakere leri Departman resmi sitesi: http://www.nad-plo.org/.
2. Aaron D. Pina, Palestinian Factions, CRS Report for Congress, http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/ RS21235.pdf Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011; Palestinian radical founder dies, BBC, 26 Ocak 2008, http:// news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/7211395.stm Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 3. 1964 Ulusal art, Filistin topraklarnda yaayan ve Filistinde doup mlteci durumuna denleri ve onlarn ocuklarn da Filistinli olarak tanmlamtr. Bu arta gre FK, rdnn kontrolndeki Bat eria ve Msrn kontrolndeki Gazze zerinde egemenlik iddia etmeyecektir. 1968 art ile bu durum deierek bamsz Filistin iin silahl mcadele metodu benimsenmitir. Bkz; Palestine National Charter, http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/pid/12008 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 4. Leonard Weinberg, Ami Pedahzur, Political Parties and Terrorist Groups, (New York: Routledge: 2009), s.114; William L. Cleveland, Modern Ortadou Tarihi, ev.Mehmet Harmanc, (stanbul: Agora Kitapl, 2008). s.397; Palestinian Liberation Organization Background, http://www.un.int/wcm/content/site/ palestine/pid/12004 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011
rgt, 1967 yenilgisi sonrasnda Nasrn Arap milliyetiliinin etkisini yitirdii bir atmosferde Arap lkelerinin etkisinden karak, bamszlamaya ve g kazanmaya balamtr.5 Bu srete El Fetih, sraile kar gsterdii direnii artrarak giderek FK iinde de n plana km, organizasyon zerinde kontrol ele geirmi ve 1964teki Ulusal artn yerini alacak olan kendi grleri dorultusunda hazrlanan 1968 Ulusal artnn ilann salamtr. 1964teki ilk artta olduu gibi Arap birliine vurgu yapan 1968 art, vatanlarnn bamszlnda Filistin halknn rol zerinde durmakta ve ilkinden farkl olarak Filistinli kimliinin altn izerek silahl mcadelenin uygulanmasn savunmaktadr.6 1969da El Fetih lideri Yasir Arafat, FKnn en nemli organ olan Filistin Ulusal Konseyinin yeni bakan olarak seilmitir. 1973te FKnn yaplanmasnda deiiklie gidilerek ikincil ynetim organ olarak Merkez Konseyin kurulmas karar alnmtr.7 1967 sonras merkezi rdnde bulunan FK, rdn ynetiminin Filistin kamplarna saldrmas sonrasnda karargahn 1970te Lbnana, 1982deki srail igalinin ardndan da Tunusa tamtr. FK, 1970lerin ikinci yarsndan itibaren uluslararas alanda kabul grmeye balamtr. 1974te Arap Birliinin Rabat zirvesinde FK, Filistinlilerin tek meru temsilcisi olarak tannmtr. Ayn tarihte Arafat FK Bakan olarak BM Genel Kurulunda bir konuma yapm, FKye BM Genel Kurulunda gzlemci stats verilmitir.8 FK, 1974te kabul ettii On Nokta Program ile srailin 1948 Sava sonras elde ettii topraklardan ekilmesi talebinden vazgeip, iki devletli zm tanm ve srailin 1967 ncesi snrlarna ekilmesini ncelikli hedef haline getirmitir.9 Bu durum, FKye uluslararas alanda meruiyet kazandrrken, sraile kar tavizkar davranmas ise rgt iinde blnmeye neden olmutur. Nitekim Red Cephesi olarak bilinen ve sol militan rgtlerden oluan grup, programn sunduu iki devletli zme kar karak FKden ayrlmtr.10 Aralk 1987de balayan ntifada srasnda FK liderlerinin Tunusta bulunmalar nedeniyle olaylar zerindeki etkileri snrl kalm, Bat eria ve Gazzede Hamas ve
5. Tayyar Ar, Gemiten Gnmze Ortadou Siyaset, Sava ve Diplomasi, (stanbul: Alfa, 2005), s.337.
6. Palestinian Liberation Organization Background, http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/ pid/12004 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 7. Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations, http://www.un.int/wcm/content/ site/palestine/pid/12003, Eriim Tarihi: 11 Eyll 2011 8. Tayyar Ar, Gemiten Gnmze Ortadou Siyaset,Sava ve Diplomasi, (stanbul: Alfa, 2005), s.340. http://unispal.un.org/unispal.nsf/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/512baa69b5a32794852560de 0054b9b2?OpenDocument&Highlight=0,3237 9. On Nokta Program iin bkz; 10 Point Program of the PLO (1974), http://www.un.int/wcm/content/ site/palestine/cache/offonce/pid/12354;jsessionid=704B7796CCBC72ACC579828A2197F8B9 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 10. Helena Cobban, The Palestinian Liberation Organisation People, Power and Politics, (Cambridge: Cambridge University Press,1992), s.163-164.
slami Cihad gibi yeni rgtler glenmeye balamtr. Bu ortamda, rdn Kral Hseyinin 2 Austos 1988de Bat eria ve Dou Kudsteki egemenlik haklarndan vazgetiini aklamas sonrasnda Filistin Ulusal Konseyi, 15 Kasm 1988de Cezayirde yapt toplantda BMGKnn 242 sayl kararn kabul ettiini belirterek bamsz Filistin devletini tek tarafl olarak ilan etmitir.11 1991 Madrid Konferans ile balayan ve Oslo ile devam eden bar srecinde, I.Oslo Anlamas (lkeler Bildirgesi) ile srail FKy, FK de ilk kez sraili tanmtr.12 Anlama uyarnca geici Filistin zerk Ynetimi kurulmu, 1996da yaplan seimlerde Arafat Filistin zerk Ynetimi lideri olarak yeniden en etkin konumu elde etmitir. Ancak kurulan zerk ynetimde FK Tunustaki kadroya yer vermi ve ntifada boyunca direni gsteren yerel gruplar ihmal edilmitir. FKnn sraille mzakerelerinin de sonu vermemesi neticesinde Filistinlilerin bu organizasyona destei azalmtr.13 Filistin mcadelesinin sembol ismi Arafatn 2004te lmnn ardndan FK liderliine Mahmud Abbas seilmitir. FK Filistin Ulusal Konseyi, cra Komitesi ve Merkez Konsey olmak zere temel organdan olumaktadr. Srgndeki parlamento olarak da bilinen Filistin Ulusal Konseyi, FKnn en yksek karar organdr. Konsey, bakan semekte ve d ilikileri yrtmektedir. Ulusal Konsey dnyadaki Filistin halk tarafndan kurulan rgtler, siyasi partiler, direni hareketleri temsilcileri, Filistinli aydnlar, dini liderler ve i adamlarndan oluan 669 yeden mteekkildir ve iki ylda bir toplanr. 18 yeden oluan cra Komitesi ise Ulusal Konsey ve Merkez Konsey tarafndan alnan kararlar uygular, bteyi belirler. 1973te kurulan Merkez Konsey ise bu iki organ arasnda kpr grevi gren 60 yeli bir yapdr. Bunun dnda Filistin Ulusal Ordusu ise FKnn silahl birliklerini oluturur.14
11. M.Cherif Bassiouni,Shlomo Ben Ami, A Guide to Documents on the Arab-Palestinian/Israeli Conflict: 1897-2008, (Leiden: Brill, 2009). s. 67; Cleveland, s.398; Palestinian Liberation Organization Background, http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/pid/12004 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 12. Avraham Sela, Moshe Maoz, The PLO and Israel From Armed Conflict to Political Solution, 19641994, (New York: St.Martins Press, 1997). s.107. 13. Cleveland, s.555-556. 14. Asad Ghanem, Palestinian Politics After Arafat, (Bloomington: Indiana University Press, 2010), s.73-75; PLO Structure, http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/pid/12005 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011
10
EL FETIH (FILISTIN ULUSAL KURTULU HAREKETI)

srail devletinin kurulmasnn ardndan zorunlu ge tabi tutulan Filistinliler, mlteci olarak eitli Arap lkelerine yerletirilmilerdir. Eve dn konusunda ilk balarda Arap lkelerinin himayesine gvenmi olsalar da bir sre sonra gerek bu lkelerin konuya ilikin pasif tutumu gerekse srailin ABD ile diplomatik ilikilerinin artmas sonucu siyasi zm konusunda Arap lkelerinden umutlarn kaybetmilerdir. Bu dnemde, Kuveytte mhendis olarak alan Yasir Arafat ve arkadalar Salah Halef (Ebu Iyad) ve Halil el-Vezir (Ebu Cihad) bamszlk hedefiyle rgtlenme faaliyetlerine balayarak 1957-1959da Filistin Ulusal Kurtulu Hareketini15 (Harekat el-Tahrir el-Vatani el-FilistiniEl Fetih16) kurmulardr.17 rgt ilk yllarnda Cezayirdeki Ulusal zgrlk Hareketini (FLN) model almtr.18 1964te sraile kar silahl mcadelenin balatlmas kararn alan El Fetih, srail hedeflerine kar ilk harekatn 1965 ylnda Arafat nclnde gerekletirmitir.19 El Fetihin ideolojisi, dnemin Filistinlileri arasnda yaygn ideolojiler olan Marksizm, Baaslk ya da Pan-Arabizmden bamsz gelitirilmitir. Arap devletlerinin Filistin sorununu kendi amalar dorultusunda kullanmasna tepki olarak gelien rgt, Filistinlilerin karnn ancak Filistinliler tarafndan korunabilecei inanc ile yola km ve ideolojik bamszl, Filistinlilerin her kesiminden destek almasn kolaylatrmtr. Filistinlilik bilincinin yerletirilmesine nem veren rgt, kurulduundan itibaren Filistin
15.
Filistin Ulusal Kurtulu Hareketi (El Fetih) Resmi sayfas: http://www.fateh.ps/.
16. El Fetih, Haraket el-Tahrir el-Vatani el-Filistini almnda ba harflerin tersten okunuuyla elde edilen akronimdir. 17. Leonard Weinberg, Ami Pedahzur and Arie Perliger, Political Parties and Terrorist Groups, (New York: Routledge 2009), s.113 ; Fatah (Harakat al-Tahrir al-Watani al-Filastini), 15 Aralk 2011, http://www. mideastweb.org/palestianparties.htm#Fatah 18. Daniel Baracskay, The Palestine Liberation Organization, (California: Greenwood Publishing Group, 2011),s.95. 19. Tayyar Ar, Gemiten Gnmze Ortadou Siyaset,Sava ve Diplomasi, (stanbul: Alfa, 2005), s.333.
11
milliyetiliine ncelik vermitir.20 Filistini zgrletirmek, zgrlk hedefi iin askeri gce sahip olmak, Filistin mcadelesi yanls Arap gleriyle ve uluslararas glerle ibirlii yapmak El Fetihin mcadele prensipleri olarak benimsenmitir.21 eria Nehri boyunca mevzilenerek sraile saldrlar dzenlemeye balayan El Fetihi ne kavuturan ve glenmesini salayan Karame Sava olmutur. 1968de srail birliklerinin rdnn Karame kasabasnda bulunan El Fetih karargahn ortadan kaldrmak iin dzenledii operasyonda El Fetih gerilla savayla byk bir direni gstererek srail birliklerine ar kayplar verdirmitir. Filistinlilere umut alayan bu zaferin ardndan rgte youn sayda katlm gereklemitir.22 1967 Savanda Araplarn yenilgisi Filistin bamszlk hareketinde Kahire merkezli elit snf bir kenara iterken, sraile kar verdii silahl mcadele El Fetihin ykseliini hzlandrmtr. Bu srete El Fetih, 1964te Arap Birlii gzetiminde kurulan Filistin Kurtulu rgt (FK) ierisinde en byk rgt haline gelmi, lideri Arafat ise 1969da FKnn liderliine getirilmitir.23 Eyll 1970te, El Fetihin rdndeki etkisinin gn getike artmas ve rgtn sraile saldrlarnn lkesine zarar verdii gerekesiyle Kral Hseyin, Filistin kamplarn lkeden karmaya karar vermitir. Filistinlilerin direnmesi ile patlak veren savata on binden fazla Filistinli lm ve El Fetih bu operasyon sonrasnda karargahn rdnden Lbnana tamtr.24 Kara Eyll olarak tarihe geen bu olay sonrasnda El Fetih iinde bir grup Kara Eyll rgtn kurmutur. Bu rgtn 1972 Mnih Olimpiyatlarnda srailli sporcular rehin almas ve kurtarma operasyonu srasnda rehinelerin ldrlmesi uluslararas toplumun dikkatini rgt zerine ekmitir.25 Buna karn 1970ler boyunca Arafatn liderliindeki El Fetih, hkmet gibi faaliyet gstererek Arap lkelerindeki siyasi desteini artrmtr. Bu dorultuda 1974te Rabatta toplanan Arap Zirvesinde Filistinin meru temsilcisi olarak tannan Arafat, ayn yl BM Genel Kurulunda bir konuma yapm ve FK uluslararas alanda resmi olarak tannmaya balamtr.26 1982de srailin Lbnandaki kamplara saldrmasnn ardndan bu kez merkezini Tunusa tayan El Fetihin Filistin topraklarndan uzak kalmas nedeniyle bir iktidar boluu
20.
William L.Cleveland, Modern Ortadou Tarihi, (stanbul:Agora Kitapl, 2008), s.398.
21. Helena Cobban, The Palestinian Liberation Organisation:People, Power and Politics, Cambridge University Press:1984, s.24 22. Mark Tessler, A History of the Israeli- Palestinian Conflict, (Bloomington: Indiana University Press, 1994), s.425; Baracskay,48. 23. Cleveland, s.397. 24. Leonard Weinberg, Ami Pedahzur and Arie Perliger, Political parties and terrorist groups, (New York: Routledge.2009), s.115 25. 26. Cleveland, s.400. Ar, s.340.
12
domutur. Nitekim Aralk 1987de balayan ntifadann rgtlenmesinde farkl fraksiyonlarn, zellikle Hamasn etkinlii artarken El Fetih g kaybetmeye balamtr.27 Bu ortamda El Fetih, bar yanls tutum benimseyerek meruiyetini korumaya almtr. Kurulduundan itibaren BM Gvenlik Konseyi 242 sayl kararn, dolaysyla srailin var olma hakkn reddeden El Fetih, 1988de bu karar onaylayarak srailin varln 1967 ncesi snrlaryla tanm, Filistinin tamamn kurtarma hedefini Bat eria ve Gazzeden oluan bir Filistin Devleti kurma hedefine dntrmtr.28 1993 Oslo Bar sreciyle birlikte kurulan Filistin zerk Ynetimi ile siyasal bir parti halini alan El Fetih29, 1996da yaplan Filistin zerk Ynetimi Konseyi seimlerinde parlamentodaki 88 sandalyeden 51ini kazanmtr.30 ntifada sonras iki devletli zm savunmas, El Fetihin uluslararas alanda desteini artrrken, Oslo Bar sreciyle birlikte srail karsnda fazla tavizkar olmakla sulanmas nedeniyle kendi iinde zlmeye neden olmu, rgt ayn zamanda Filistinliler arasnda da prestij kaybna uramtr. zellikle bar srecinin baarya ulaamamasnn yaratt hayal krkl, iki devletli zm nerisinin tartma konusu bile olamayacan ifade eden Hamasn ykseliinde nemli etkenlerden biri olmutur.31 El Fetih iindeki zlme, 2004te Arafatn lm sonrasnda daha belirgin bir hal almtr. Arafatn yerine daha nce Filistin Yasama Konseyi Bakan Yardmcl grevini yrtm olan Mahmud Abbas Filistin zerk Ynetimi Bakan olurken, Faruk Kaddumi ise El Fetihin yeni lideri olarak seilmitir. 14 Aralk 2005te El Fetihin Bat eria sorumlusu Mervan Bargutinin el-Mstakbel adyla El Fetihin gen direniilerinden oluan bir parti kurduunu duyurmas ile El Fetih resmen blnmtr.32 2006 seimlerinde 132 sandalyeden sadece 43n elde edebilen El Fetihe kar33 zafer kazanan Hamasn hkmet kurmasnn ardndan, El Fetih Bat eriadaki etkinliini korumaya devam etmitir. ABD ve ABnin demokratik seimleri kazanan Hamas terr rgt olarak kabul ettii iin yeni kurulan hkmeti tanmamas ve iki parti arasndaki atmay krklemesi sonucu El Fetih ve Hamas arasndaki anlamazlk
27. zge zko, Sava ve Bar: Doksanl Yllarda Filistin-srail Sorunu, ASBF Dergisi, C.64, S.3, 2009 Ankara, s. 173. 28. Cleveland, s.398. 29. Leonard Weinberg, Ami Pedahzur and Arie Perliger, Political parties and terrorist groups, (New York: Routledge.2009), s.116 30. M.Cherif Bassiouni,Shlomo Ben Ami, A Guide to Documents on the Arab-Palestinian/Israeli Conflict: 1897-2008, (Leiden : Brill, 2009), s.66; Cleveland, s.553. 31. Jonathan Schanzer, The Challenge of Hamas to Fatah, Middle East Quarterly, Bahar 2003, s.29-38 32. Fatah officials negotiate with Barghouti, The Jerusalem Post, 14 Aralk 2005, http://fr.jpost.com/ servlet/Satellite?cid=1134309581046&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull Eriim Tarihi: 20 Aralk 2011 33. Hamas testelimus sultate min Feth, Palestine Info, 26 Mart 2012, http://www.palestine-info.info/ arabic/books/2006/5_2_06_1/5_2_06_1.htm.
13
iddete dnmtr.34 Aralk 2006 ve Ocak 2007 arasnda younlaan atmalar sonrasnda ubat 2007de iki grup Suudi Arabistan arabuluculuunda Mekkede bir araya gelmitir.35 Ancak mzakerelerden kan birlik hkmeti karar Hamasn srailin Gazzeye ynelik saldrlarna karlk vermesi sonucu bozulmu ve El Fetih-Hamas atmas yeniden iddetlenmitir. Filistin Devlet Bakan Mahmud Abbasn genel istikrarszl gereke gstererek Haziran 2007de olaanst hal ilan etmesi ve Babakan Haniyeyi grevinden azlederek yerine Selam Feyyad atamas sonrasnda Bat eriada El Fetih merkezli Filistin zerk Ynetimi ve Gazzede Hamas ynetimi olmak zere iki bal bir yap ortaya kmtr.36 Bundan sonraki srete El Fetih ve Hamas arasndaki mzakere sreci aralklarla devam etmitir. 4 Mays 2011de Kahirede bir araya gelen El Fetih ve Hamas, zellikle Msr ve Trkiyenin abalaryla uzla anlamas imzalayarak gei hkmeti kurma karar almtr.37 24 Kasm 2011de Kahirede ve 4 Aralk 2011de Gazzede tekrar bir araya gelen taraflar geici ulusal birlik hkmeti kararn yrrle koyma ve seimlerin yaplmas konusunda anlamaya vardklarn aklamlardr.38 Geici hkmetin kurulmas konusunda kan anlamazlklar sebebiyle uzlama abalar sekteye urarken, 20 Maysta imzalanan yeni bir anlamayla Hamas ve El Fetih 27 Maysta geici hkmet kurma ve seim almalarna balama karar almlardr.
34. Timeline: Hamas-Fatah conflict, Aljazeera, 4 Mays 2011, http://www.aljazeera.com/news/ middleeast/2011/05/2011549435141647.html Eriim Tarihi: 20 Aralk 2011 35. ttifag Mekke beyne Hamas ve Feth, Islam Memo, 25 ubat 2007, http://islammemo.cc/malafsahafi/Falesten/2007/02/25/34657.html. 36. Jim Zanotti, The Palestinians: Background and U.S. Relations, 8 Ocak 2010, http://www.fas.org/ sgp/crs/mideast/RL34074.pdf Eriim Tarihi: 28 Kasm 2011 Hamas takes full control of Gaza, BBC, 15 Haziran 2007, http://news.bbc.co.uk/2/hi/6755299.stm Eriim Tarihi: 28 Kasm 2011 37. Feth ve Hamas tuvekkani ittifagal musalaha fil Kahire, BBC Arabic, 4 Mays 2011, http://www. bbc.co.uk/arabic/middleeast/2011/05/110504_hamas_fatah_deal.shtml. 38. ctimaun fasailiy bi azze li inhait teraug beyne Feth ve Hamas, Felesteen, 25 Mart 2012, http:// bit.ly/GQQdSf.
14
TANZIM
El Fetihin silahl rgtlerinden biri olan Tanzim, 1995te Yasir Arafatn desteiyle kurulmutur.39 srailin igal ettii Bat eria ve Gazzeden koulsuz ekilmesini savunan Tanzim, Hamas ve slami Cihaddan farkl olarak, sekler milliyeti bir izgidedir. rgtn kurucu liderliini ayn zamanda El Fetihin Bat eria sorumlusu olan Mervan Barguti yrtm, hkmette ya da gvenlik rgtlenmesinde yer alamayan gen kuan etkinliini bu rgte kanalize etmitir.40 Hcre yaplanmasna sahip olan El Fetih merkezli Tanzim rgt, askeri eitim ve genlik kamplar eliyle rgt mensuplarn eitmektedir.41 Aksa ntifadasnda etkin rol oynayan Barguti liderliindeki Tanzim, ntifada boyunca Filistin zerk Ynetiminin yolsuzluklarna odaklanm, bu durum rgt ve Filistin zerk Ynetimi arasnda byk gerginliklere neden olmutur.42 Tanzim, FKnn merkezinin bulunduu Tunusta uzun yllar yaayp Oslo Anlamas dorultusunda Filistine dnen Filistin zerk Ynetimi liderlerini Tunuslular olarak adlandrm, Filistin mcadelesine yabanc olmakla sulamtr.Aksa ntifadas sonrasnda Tanzim rgt ve Filistin zerk Ynetimi arasnda g mcadelesi yaanmtr. Tanzimin en youn yapland yerler Beytllahim ve Nablustaki niversiteler olmutur. Merkezi Ramallah olan Tanzim her semtte, kasabada, mlteci kampnda ve her okulda rgtlenmitir. rgtn ye says kesin olarak bilinmemekle beraber 10 bin civarnda silahl mensubu olduunu tahmin edilmektedir. Tanzim, Ekim 2000de srail ve Filistin mzakere sreci tkanma noktasna geldiinde protesto eylemleri dzenlemi, kinci ntifada srasnda sraile kar youn atmalara girmitir.43 Eylemlerini Bat eria ve Gazze eridiyle snrl tutan Tanzim, Aksa ehitleri Tugaynn aksine srail kentlerinde bombal eylemlerden uzak durmutur. rgtn eylem tarz, srail askerlerini ve yerleimcileri hedef alan silahl saldrlar ve arabaya bomba dzenei yerletirilmesi eklindedir. Mensuplarnn genel olarak 25-30 ya aras Filistinli erkeklerin oluturduu Tanzimde kadnlar da yer almaktadr.44 Tanzim lideri Barguti, 2002 ylnda srail tarafndan yakalanm, mebbet hapse mahkum edilmitir.45
39. Anthony H. Cordesman, Arab-Israeli Military Forces in an Era of Asymmetric Wars, (Westport: Greenwood Publishing, 2006). s.315. 40. Barguti sraili de kartrd, Radikal, 18 Nisan 2002, http://www.radikal.com.tr/haber. php?haberno=35219 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 41. What is Tanzim?, http://www.palestinefacts.org/pf_1991to_now_plo_tanzim.php Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 42. David Pratt, Intifada the Long Day of Rage, (Havertown:Casemate, 2006). s.111; Barguti sraili de kartrd, Radikal, 18 Nisan 2002, http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=35219 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 43. Tanzim, http://www.middleeastfacts.com/middle-east/tanzim.php Eriim Tarihi:21 Aralk 2011; Cordesman, s.315. 44. Cordesman, s.316. 45. Mervan Barguti kimdir?, NTVMSNBC, 1 Aralk 2004, http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/298626.asp Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011
15
EL AKSA EHITLERI TUGAYI

srailin Bat eria ve Gazzedeki varln sona erdirmek zere El Fetihle balantl olarak kurulan El Aksa ehitleri Tugay, 2000 ylnda Aksa ntifadas srasnda ortaya kan ve sraile kar silahl mcadeleyi savunan bir rgttr. slami bir rgt olmamakla birlikte Filistinin bamszl iin mcadeleyi motive etmek adna slami sylemi kullandklar ileri srlmektedir.46 sraile verilecek hibir tavizi kabul etmeyen Aksa ehitleri Tugay, srailin igal ettii topraklardan ekilmesini ve Filistinli mltecilere geri dn hakk tannmasn amalamaktadr.472002de Kudste gerekletirdii saldrnn ardndan ABDnin terr rgt listesine alnan Aksa ehitleri Tugay, yerel ve otonom pek ok birimden olumaktadr. rgtn lider kadrosu ve yaplanma biimi hakknda ok fazla bilgi bulunmamakla birlikte, Bat eria ve Gazzede ok sayda hcreden oluan bir aa sahip olduu bilinmektedir.48 Aksa intifadasnn itici glerinden biri olan Aksa Tugaynn Hamasa rakip milliyeti bir silahl rgt olarak Yasir Arafat liderliindeki El Fetih tarafndan oluturulduu ileri srlmektedir. Resmi olarak Aksa ehitleri Tugay ve El Fetih tarafndan bu balant kabul edilmese de, rgtn El Fetihin silahl kolu olduu ileri srlmektedir. Bununla birlikte Arafatn 1993te Oslo Bar sreci kapsamnda sraille anlama imzalamasna karn bu srete rgt sraile kar bombal eylemlerine devam etmitir. Ancak Arafatn lm sonrasnda Aksa ehitleri Tugay ile Filistin zerk Ynetimi arasndaki ilikiler gerilmi ve rgtn eylemleri Filistin zerk Ynetimini sraille mzakere srecinde zora sokmutur.49
46. Profile: Al-Aqsa Martyrs Brigades, BBC, 1 Temmuz 2003, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_ east/1760492.stm Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 47. Anthony H. Cordesman, Arab-Israeli Military Forces in an Era of Asymmetric Wars, (Westport: Greenwood Publishing, 2006). s.317. 48. Cordesman, s.317. 49. Isabel Kershner, Fatah Militants Lay Down Arms to Bolster Abbas, The New York Times, 22 Temmuz 2007, http://www.nytimes.com/2007/07/22/world/middleeast/22alaksa. html?ref=alaksamartyrsbrigades Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011
16
Aksa ehitleri Tugay eylemlerinde 1967de srailin igal ettii blgelerde kurulan yerleimleri ve srail askeri birimlerini hedef almaktadr.50 Bat eria ve Gazzede srail askerleri ile yerleimcilere kar ok sayda saldr ve srail kentlerinde dzenlenen bombal saldry stlenen rgt, El Fetih ve dier baz Filistinli gruplar sraille atekesi kabul ederken, atekese yanamamtr. Aksa ehitleri Tugay, srailin dnda sraille ibirlii yapt phesi bulunan Filistinlileri de hedef almaktadr.51 Ayrca 2004te, Gazze eridinde Filistin ynetiminin yolsuzluuna kar kan isyanda nemli rol oynamtr.52 Ayn yl sraile kar atekes ilan eden rgt, 2006 seimlerinden sonra tekrar harekete geerek Hamas- El Fetih atmasna dahil olmutur. Bu dnemde Gazzede Hamas yeleriyle sk sk girdii atmalarla gndeme gelmitir.53 rgtn en aktif olduu blge Bat eria olmakla birlikte Gazze eridi ve srailde de faaliyet gstermektedir.54 Ekim 2005te Filistin Babakan Ahmed Kurey, rgtn silahszlanmas iin bir plan ne srm, bu plana gre rgt yelerinin eitilerek Filistin gvenlik glerine dahil edilmesi kararlatrlmtr. Aksa ehitleri Tugaynn Bat eria ve Gazze szcleri plana gvendiklerini sylemi, ancak srailli yetkililer bu durumu pheyle karlamtr.55 Temmuz 2007de srail hkmeti ve Filistin zerk Ynetimi, sraile kar saldrlarna son vermeleri durumunda 178 Aksa Tugay yesi iin af konusunda uzlamaya varmtr.56
50. Profile: Al-Aqsa Martyrs Brigades, BBC, 1 Temmuz 2003, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_ east/1760492.stm Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 51. 52. Cordesman, s. 317-318. Cordesman, s.317.
53. Holly Fletcher, Al-Aqsa Martyrs Brigade, CFR, 2 Nisan 2008, http://www.cfr.org/israel/al-aqsamartyrs-brigade/p9127#p1 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 54. Holly Fletcher, Al-Aqsa Martyrs Brigade, CFR, 2 Nisan 2008, http://www.cfr.org/israel/al-aqsamartyrs-brigade/p9127#p1 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 55. Holly Fletcher, Al-Aqsa Martyrs Brigade, CFR, 2 Nisan 2008, http://www.cfr.org/israel/al-aqsamartyrs-brigade/p9127#p1 Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011 56. Steven Erlanger, In Gesture to Abbas, Israel Releases 255 Palestinian Prisoners, The New York Times, 21 Temmuz 2011, http://www.nytimes.com/2007/07/21/world/middleeast/21mideast. html?ref=alaksamartyrsbrigades Eriim Tarihi: 21 Aralk 2011
17
MAHMUD ABBAS
Filistin zerk Ynetimi Bakan57
Filistin zerk Ynetimi Bakanln yrtmekte olan Mahmud Abbas (Ebu Mazen) hem Filistin Kurtulu rgtnn hem de El Fetihin kurucular arasndadr.58 1935 ylnda, o dnemde ngiliz mandas altndaki Filistin topraklarna dhil olan imdi ise srailin kuzeyinde ve denetiminde yer alan Safedde domutur. 1948-49 yllarnda gerekleen Arap- srail savalarnda ailesi, Safedi terk ederek Suriyeye yerlemitir. Lisans eitimini hukuk zerine Suriyede, doktorasn ise Moskova arkiyat Enstitsnde tarih blmnde yapmtr. Rusyadan sonra Katara gitmi, oradaki Filistinlileri rgtlemi ve bu kiilerin ou kurulduktan sonra FKnn aktif isimlerinden olmutur.59 1968den beri Filistin Ulusal Konseyinin yesi olan Abbas kendisini hareketin silahl aktivitelerinden uzak tutmutur.60 Yaser Arafatn kurduu El Fetihin ilk yelerinden birisi olan Abbas, Arap liderleri ve istihbarat servis eflerinin dhil olduu bir sosyal a kurmu ve bu sayede FKnn fon salaycs olarak grlmtr.61 1980de Arafatn bakanln yapt FKnn, ulusal ve uluslararas ilikiler biriminin ba yardmcl grevine getirilmitir.62 70lerin bandan bu yana baz Yahudi ve bar yanls gruplarla diyaloa n ayak olmaya alm olan Abbasn bu lml abalar pek ok Filistinli lider tarafndan eletirilmitir.63 1990larda gerekleen Oslo grmelerinde de Abbas, bar srecinin mimarlarndan birisi olarak kabul edilmitir.64
57. Filistin zerk Ynetimi lideri Resmi sayfas: http://www.president.ps.
58. Mahmud Abbas, Al Jazeera, 28 Austos 2007, http://www.aljazeera.net/specialfiles/pages/ a3da8a84-bbae-465f-855b-6dbdbf5c846a. 59. A.g.e. 60. 62. 63. 64. A.g.e. Jim Zanotti, The Palestinians: Background and U.S. Relations, 8 January 2010, s.27 http://www.globalsecurity.org/military/world/palestine/mahmoud_abbas.htm Jim Zanotti, s.27 61. Profile: Mahmoud Abbas, BBC, 5 Kasm 2009, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/1933453.stm.
18
Arafat srgnde yalnz brakmam, uzun yllar sren srgn hayatndan sonra 1995 ylnn Eyll aynda Filistin topraklarna geri dnm, bu dnemde Gazze ve Ramallahda ikamet etmitir.65 1995 Ekim aynda o dnem srail Babakan Izak Rabinin danman olan Yossi Beilinle birlikte srail ve FK arasnda nihai bir anlama tasla hazrlamlardr, fakat 4 Kasmdaki Rabin suikastndan dolay anlama resmiyet kazanamamtr.66 1996 ylnda FKnn cra Komitesi Genel Sekreterliine seilmi olan Abba.67 2003 ylnda Filistin-srail sorununun zmnde Arafata olan gvenin azalmasyla birlikte, BM, ABD ve ABden gelen basklar neticesinde Filistin Babakan olarak greve getirilmitir.68 Arafatn gvenlik glerinin kontroln Abbasa teslim etmeyi reddetmesi ve atekese yanamamas69 2003 Eylln banda Abbasn istifa etmesine sebep olmutur.70 2004te Arafatn lmnden sonra en gl bakan aday olarak grlm, srailin Gazze saldrlarndan Hamas sorumlu tutmas ve Hamas kart sylemleri ile srail kamuoyundan destek grm ve bu evreler tarafndan Arafata gre srail-Filistin bar iin daha ok aba sarf eden biri olarak tanmlanmtr.71 Filistin-srail sorununda lml ve pragmatist fikirleriyle tannmaktadr ve silahl direniten ziyade mzakereler ve uluslararas bask yoluyla srailin ve uluslararas toplumun Filistin devletini kabul edeceine inanmaktadr.72 Ebu Mazen bu grleri ile bata ABD ve AB olmak zere Bat dnyasnn ve blgedeki mttefiklerinin desteini kazanmtr. Baz kaynaklara gre srail ile barl bir zm iin son derece esnek bir yaklam olan73 Abbas, uluslararas destein yan sra, Filistinde kentli orta snf, i adamlar ve baz aydnlarn desteine de sahiptir.74 9 Ocak 2005te oylarn % 62,5ini75 alarak Filistin zerk Ynetiminin bakan olarak seilmitir.
65. A.g.e.
66. Michael Hirsh, The Lost Peace Plan, The Daily Beast, 24 Austos 2000, http://www.thedailybeast. com/newsweek/2000/09/24/the-lost-peace-plan.html. 67. Mahmud Abbas, Al Jazeera, 28 Austos 2007, http://www.aljazeera.net/specialfiles/pages/ a3da8a84-bbae-465f-855b-6dbdbf5c846a. 68. Asad Ghanem, Palestinian Politics After Arafat A Failed National Movement (Bloomington: Indiana University Press, 2010), s.64. 69. Anat N. Kurz, Fatah and the Politics of Violence: the Institutionalization of a Popular Struggle, Succex Academic Press, 2005, s.145 70. Mahmud Abbas, Al Jazeera, 28 Austos 2007, http://www.aljazeera.net/specialfiles/pages/ a3da8a84-bbae-465f-855b-6dbdbf5c846a. 71. Mahmoud Abbas 2011, Columbia Electronic Encyclopedia, 6th Edition, p. 1, Academic Search Elite, EBSCOhost, retrieved on December 1, 2011. 72. Profile: Mahmoud Abbas, BBC, 5 Kasm 2009, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/1933453.stm. 73. Ghanem, s. 141. 74. Grahan Usher, Why Marwan Did Not Run? The Nation Weekly Journal (January 23, 2004) retrieved on November 27, 2011 from http://www.agenceglobal.com/article.asp?id=358 75. Ziad Abu-Zayyad, Ana Mahmoud Abbas (Abu Mazen): The Arafat Legacy, the Challenges, the New Perspectives, Palestine-Israel Journal of Politics, Economics & Culture; 2004/2005, Vol. 11 Issue 3/4, s.150
19
Filistinde 2006da yaplan seimleri Hamas kazanm ve bu Mahmud Abbasn liderliinin ve gvenilirliinin sorgulanmas asndan bir dnm noktas olmutur. Hamasn zorla hkmet uzaklatrlmas ve akabinde iki grup arasnda yaanan gerginliklerin ardndan 17 Mart 2007de uzla salanarak Ulusal Birlik Hkmeti kurulmutur. Ancak atmalarn devam etmesi zerine Mahmud Abbas, 18 Haziran 2007de Uzla Hkmetini feshettiini aklam, olaanst halle birlikte76 Hamasa bal silahl gruplar yasa d ilan etmitir.77 Bunun zerine Hamas Gazzeye ekilerek ynetimini ilan ederken, El Fetih ise Bat eriada ynetimi ele almtr. Ocak 2009da devlet bakanl grev sresi dolmasna ramen, Abbas grevi brakmamtr. Parlamento ve devlet bakanl seimlerinin e zamanl yaplabileceini savunan Abbas o gne kadar grevine devam edeceini aklamtr.78 Bunun zerine FK ynetimi 16 Aralk 2009 tarihinde Mahmud Abbasn Filistin zerk Ynetimi Bakanl sresini uzattn duyurmutur.79 3 Mays 2011de Msrn arabuluculuuyla salanan uzlama anlamas ile El Fetih ve Hamas geici bir hkmet kurarak bir yl iinde Filistin bakanlk ve parlamento seimlerinin yaplmasna karar vermilerdir.80 Buna gre Filistinde 4 Mays 2012de parlamento seimleri yaplmas gerekmektedir. Ancak geici hkmette kimlerin olaca ve babakanlk sorunlarnn zlememesi nedeniyle anlama halen hayata geirilememitir. 23 Eyll 2011de Mahmud Abbasn, BMye tam yelik bavurusunda bulunmas81 ve BMde yapt konuma Filistin halk nezdinde itibarn ykseltmitir.
76.
http://bianet.org/bianet/siyaset/97615-filistinde-olaganustu-hal-hamas-reddetti
77. Tek meru hkmet biziz, BBC Trke, 18 Haziran 2007 http://www.bbc.co.uk/turkish/news/ story/2007/06/070618_palestinian.shtml 78. Hamas ile El-Fetih Arasndaki atma ve Mzakere Sreci, SETA, 5 Mays 2011, http://www. setav.org/public/HaberDetay.aspx?Dil=tr&hid=75180&q=hamas-ile-el-fetih-arasindaki-catisma-vemuzakere-sureci. 79. Temdid vilayeti Mahmud Abbas, Khaberni, 16 Aralk 2009, http://www.khaberni.com/more. php?newsid=25663&catid=7. 80. Hamas tenuru nassa mahzari tefahumatil musalahatil Flstyniyye, MAAN, 30 Nisan 2011, http:// www.maannews.net/arb/ViewDetails.aspx?ID=383406. 81. Abbas yugaddimu taleben lil uzuvviyyetil kamile li devleti Flstyn bil umemil muttahide, Reuters Arabic, 23 Eyll 2011, http://ara.reuters.com/article/topNews/idARACAE78M14K20110923.
20
SAEB EREKAT
FK cra Komitesi yesi, 57
1955 ylnda Erihada domutur. Evli ve drt ocuk babasdr. 17 yanda ABDye gitmi, 1977 ylnda San Francisco Devlet niversitesi Siyaset Bilimi Blmnde lisans, 1979 ylnda ayn niversitenin Uluslararas likiler Blmnde yksek lisans eitimi almtr.82 niversite eitimi srasnda Arap renciler Birliinin bakanlna seilmitir. 1983 ylnda ngilterede Bradford niversitesinde atma zmleri zerine doktora derecesini almtr.83 1979-1991 yllar arasnda An-Najah Ulusal niversitesinde retim grevlisi olarak alm, ayn zamanda Kudsteki Al Quds gazetesi yaz ileri kurulunda yer alm ve ayn gazetede yazarlk yapmtr.84 Orta Douda atma zmleri zerine sekiz tane kitab ve pek ok makalesi bulunmaktadr. 1987de Birinci ntifada srasnda tutuklanm ve srail tarafndan yurt dna k yasa getirilmitir.85 1988de ilk kez Filistin ve srail taraflarnn katld TV programna Filistini temsilen katlan kiiden birisi olmutur.86 1993te Merkez Seim Komisyonu Bakanlna atanm, 1996da yaplan ilk seimler ncesinde bu grevden ayrlarak Erihadan aday olmutur.87 1994 ylnda Yerel Ynetimler Bakan olarak grev yapmtr. Halen Filistin Kurtulu rgt cra Komitesi ve El Fetih Merkez Komitesi yesi olan Saeb Erakat 1967 snrlarnn kabulnn ve iki devletli zmn srail ile dorudan
82. eytan Eryaha Saib Erekat, Al Watan Voice, 12 Ekim 2005, http://www.alwatanvoice.com/arabic/ news/2005/10/12/28562.html. 83. Profile: Saeb Erekat, Al Jazeera, 13 ubat 2011, http://www.aljazeera.com/news/ middleeast/2011/02/20112130949119258.html 84. Nebzetun an Sain Erekat, BBC Arabic, 16 Mays 2003, http://news.bbc.co.uk/hi/arabic/middle_ east_news/newsid_3035000/3035251.stm. 85. Palestine papers: Saeb Erekat, Guardian, 23 Ocak 2011, http://www.guardian.co.uk/world/2011/ jan/23/palestine-papers-saeb-erekat-palestinian 86. http://lawrenceofcyberia.blogs.com/palestinian_biographies/saeb-erekat-biography-1.html 87. Palestinian Biography: Saeb Erekat, http://www.palestinehistory.com/biography/palestine/ palbio47.htm
21
mzakerelere balamak iin ve bar salanmas iin elzem olduunu savunmaktadr.88 Erekat srail-Filistin sorununun zmnde bir kazanan ve bir kaybeden olmayacan, ya iki kazanan ya da iki kaybeden olacan dnmektedir.89 Son srail hkmetinin bar grmelerine kaplar kapattn syleyen Saeb Erekat, BM`ye yelik bavurusunu dorudan mzakerelere balamak iin tek yol olarak grdn belirtmitir.90 Arafata olan ballyla bilinen Saeb Erekat, 1995-2003 yllar arasnda de facto Filistin devletinin ba mzakerecisi olarak grev yapm, Oslo grmelerinde de bulunmu ve son yirmi ylda birok bar grmesine nclk etmitir.91 1991de mzakere delegasyonun bayardmcs olarak katld Madrid Bar Grmeleriyle n kazanm,92 1992 ylnda Washington grmelerine katlm fakat bir mddet sonra asl konumalarn Filistin heyetinin arkasndan yapldn ileri srerek mzakerecilik grevinden istifa etmitir. 2000 ylnda gerekleen Camp David zirvesinin ve 2010 ylnda Washingtonda gerekleen mzakerelerin ba aktrdr. 2003te Mahmud Abbasn babakan olduu hkmette Mzakere Bakan olarak grev almtr. Zaman zaman Mahmud Abbasla gr ayrlna den Erekat, bakanl srasnda Mahmud Abbas ve Ariel aronun nclnde gerekleen srail-Filistin grmelerine dhil edilmedii iin grevinden ekilmitir.93 Daha sonra bu greve tekrar getirilen Erekat, Annapolis Konferansna katlm; fakat Ocak 2011de, El Cezire Televizyonunun yaynlad ve aralarnda 1991-2010 yllar arasnda gerekleen 116 grme, onlarca e-mail ve raporun yer ald Filistin Belgelerinin Erekatn ofisinden basna szmas, Erekatn pozisyonunu zayflatm ve nitekim Mzakere Bakanl grevinden ekilmitir.94
88. A.g.e. 89. Interview with Kate Seelye, Frontline World, 9 Mays 2006, http://www.pbs.org/frontlineworld/ stories/palestine503/interviews_erekat.html 90. Interview with Annette Young, France 24 International News, 29 Eyll 2011, http://soundcloud. com/france24/the-interview-in-english-with 91.Profile: Saeb Erekat, Al Jazeera, 13 middleeast/2011/02/20112130949119258.html 92. Profile: Saeb Erekat, Al Jazeera, 13 middleeast/2011/02/20112130949119258.html ubat ubat 2011 2011, http://www.aljazeera.com/news/ http://www.aljazeera.com/news/
93. Palestinian negotiators resignation accepted, CNN, 17 Mays 2003, http://articles.cnn.com/200305-17/world/erakat_1_palestinian-official-palestinian-parliament-mohammed-dahlan?_s=PM:WORLD 94. Saeb Erekat resigns as chief Palestinian negotiator, BBC, 12 ubat 2011, http://www.bbc.co.uk/ news/world-middle-east-12440506
22
MERVAN HASIP BRAHIM EL BARGUTI

El Fetih Bat eria Sorumlusu ve Tanzim Lideri, 52
6 Haziran 1959da Ramallahn Kuzeybatsndaki Kuber kynde, yedi ocuklu bir ailenin drdncs olarak dnyaya gelmitir. 15 yanda El Fetih hareketine katlmtr. Birzeit niversitesinde Siyaset Bilimi ve Tarih okumu, ayn niversitede uluslararas ilikiler alannda yksek lisansn tamamlamtr. Birzeit niversitesindeki rencilik yllarnda El Fetih rgtnn Genlik Hareketinin oluumuna katkda bulunmu, dnem renci konseyi bakanl yapmtr. 1978de srail tarafndan tutuklanan Barguti, 1983te serbest braklmtr.95 Barguti, 1987de srailin Bat eriay igal etmesi zerine Filistinli gruplara liderlik ederek Birinci ntifadaya katlmtr. srail tarafndan tutuklanp rdne srgn edilen Barguti, burada 7 yl kalmtr. Barguti, srgn yllarnda Ebu Cihad ile alm, El Fetihin Filistin topraklarndaki tekilatlanmasndan sorumlu olmutur. Barguti, Ebu Cihadn lmnden birka gn nce dzenledii son Libya gezisine de katlan isimlerden birisidir. 1989da El Fetihin 5. Genel Kongresinde hareketin Devrim Konseyine konseyin en gen yesi olarak seilmitir. 1994te Oslo Anlamas sonras Bat eriaya dnen Barguti, El Fetihin Bat eriadaki Genel Sekreteri olarak seilmitir. Bu dnemde 150den fazla yerel kongre dzenleyen Barguti, srail tarafndan ar darbeler alm olan El Fetih tekilatlarnn Bat eria ve Gazze eridinden yeniden toparlanmasn salamtr.96 Ayn yl El Fetihin silahl rgtlerinden biri olan Tanzimin kuruluuna da nclk etmitir.
95. Profile: Marwan Barghouti, BBC, 2 Haziran 2011, http://www.bbc.co.uk/news/world-middleeast-13628771. 96. Profile: Marwan Barghouti,Al Jazeerah, http://www.aljazeerah.info/News%20archives/2002%20 News%20archives/August%202002%20News%20Items/Who%20is%20Marwan%20Al-Barghuthi.htm.
23
1996da dzenlenen seimlerde Filistin parlamentosunda Ramallah milletvekili olan Barguti, parlamentoda siyasi ve hukuki komisyonlarda grev almtr. Filistin parlamentosundaki ilk Filistin-Fransz dostluk grubuna da bakanlk etmi olan Barguti, Fransa ile ikili ilikilerin gelitirilmesi iin almtr. Ayn zamanda Al Quds niversitesinde derslere de giren Barguti, 15 Nisan 2002de tutuklanm, Haziran 2004te mebbet ve 40 yla mahkum edilmitir. Barguti, srail tarafndan zellikle srailli sivillere ynelik canl bomba saldrlarndan sorumlu tutulmutur.97 Nitekim Bargutinin tutuklanmas olayna ilikin srail eski Babakan Ariel aron, canl olarak ele geirilmi olmas beni ziyadesiyle zmtr98 ifadelerini kullanmtr. Buna karlk Gush Shalom Bar Hareketi lideri Uri Avnery gibi Bargutiyi Filistinin Mandellas olarak tanmlayanlar da vardr.99 Bargutinin srail hapishanelerinde olmasna ramen El Fetih ierisindeki etkinlii hala byktr.100 10 Austos 2009da dzenlenen son El Fetih Kongresinde 1063 oy alarak Merkez Yrtme Kuruluna en fazla oy alarak seilen 3. isim olmutur.101 Hatta Filistin halk ve El Fetih evrelerindeki bu byk poplerliinden tr Barguti hakknda Mahmud Abbas sonras Filistin zerk Ynetimi lideri olabileceine ilikin tahminler de yaplmaktadr.102 Nitekim Bargutinin srail hapishanesi ierisinde yrtt inisyatiflerle Abbastan daha fazla etkinlie sahip olduu da dillendirilmektedir.103
97. Israel Ministry of Foreign Affairs, Statement of Indictment: Marwan bin Khatib Barghouti, 14 Austos 2002, http://www.mfa.gov.il/MFA/MFAArchive/2000_2009/2002/8/Marwan%20Barghouti%20 Indictment%20-%20Appendix-%20Terrorist. 98. Emel Surur tektubu muahedat aide minel vatanil cerih 5, Al Masry Al Youm, 25 Austos 2008, http://www.almasry-alyoum.com/article2.aspx?ArticleID=130632. 99. Uri Avnery, Palestines Mandela, New Internationalist, 1 Kasm 2007, http://www.newint.org/ columns/viewfrom/2007/11/01/view-from-tel-aviv/. 100. An interview with Marwan Barghouthi, Yedioth Ahronoth, 5 Ekim 2007, http://imeu.net/news/ printer006669.shtml. 101. Gyadatil cilil cedid fi Feth biguvvetil lecnetil merkeziyye, Al Quds, 11 Austos 2009, http:// www.alquds.com/news/article/view/id/112358. 102. Jo-Ann Mort, Why a Jailed Dissident Is Palestines Best Hope, Foreign Policy, 14 Austos 2009, http://www.foreignpolicy.com/articles/2009/08/14/Why_a_Jailed_Dissident_Is_Palestines_Best_Hope. 103. Nicole Gaouette, The Palestinian Napoleon behind Mideast cease-fire, The Christian Science Monitor, 3 Temmuz 2003, http://www.csmonitor.com/2003/0703/p01s02-wome.html.
24
ABDEL RAZZAK YAHYA

ileri Eski Bakan, 82
1929da Hayfa yaknlarnda Tanturada doan Abdel Razzak Yahya, askeri strateji zerine lisans eitimi alm ve daha sonra am Askeri niversitesinde Askerlik Bilimi zerine yksek lisans yapmtr. 1967 Arap-srail savalar srasnda Suriye ordusunda harekt subay olarak grev yapm olan Yahya o dnemde am savunmasnn kilit isimlerindendir.104 1969-1972 yllar arasnda Filistin Kurtulu rgt (FK) ordusunun bakomutanln yapan Yahya, daha sonra FK Ynetim Kurulunun askeri danman olarak greve getirilmitir. 1993 Oslo Anlamasndan itibaren srail-Filistin bar mzakerelerinin iinde yer alm, srail ile gerekletirilen birok gvenlik komitesi toplantsnda bulunmu ve 1993-1995 yllarnda gvenlik komitesine bakanlk yapmtr.105 Ayrca 1999da srail ile yaplan grmelerde Gvenlik ve Snrlar Komitesi Bakanln yrtmtr. 2002de Arafat tarafndan Filistin Gvenlik Gleri Koordinasyon Bakanlna getirilmi olan Yahya ayn dnemde ileri Bakan olarak atanmtr.106 Grevdeyken gvenlik konularnda reform yapmak istemesi ve Arafatn buna kar kmas zerine bakanlk grevinden istifa etmitir. Daha sonra tekrar greve gelen Yahya, 2002-2007 yllar arasnda Filistin zerk Ynetimi ileri Bakanl grevinde bulunmutur. Hamasn sraile kar canl bombalar ile yapt saldrlar knayan Yahya, FK ordusunun bakomutanln yrtm ve uzun sre askeri danmanlk yapm olmasna karn direniin sivil karaktere sahip olmas gerektiini savunmaktadr. 2006 ylnda Abdul Razzaq Al-Yahya Siyaset ve Militarizm Arasnda adl hatralarndan oluan kitab kmtr.107
104. Institute of Palestinian Studies, retrieved from http://www.palestine-studies.org/books. aspx?id=629&href=details&lang=A 105. Palestine Whos Who, June 18, 2009 retrieved from http://www.al-bab.com/arab/countries/ palestine/biogSZ.htm#GeneralAbdalRazzaqYahya 106. Palestinian Academic Society for the Study of International Affairs, Palestine Fact Personalities, retrieved from http://www.passia.org/palestine_facts/personalities/alpha_y.htm 107. Institute of Palestinian Studies, retrieved from http://www.palestine-studies.org/books. aspx?id=629&href=details&lang=A
25
NEBIL AAS
Dileri Eski Bakan ve El Fetih Merkez Yrtme Kurulu yesi, 74
Nebil aas 1938de Filistinli bir baba ile Lbnanl bir ailenin ocuu olarak Safedde dnyaya gelmitir. Yafada Arap Bankas mdr olan babas ile 1948de Filistinden ayrlp Msrn skenderiye kentine tanm ve 1965te Msr vatandal almtr.108 aas, skenderiyye niversitesinde iletme alannda lisans, Pennsylvania niversitesinde iletme alannda yksek lisans ve doktorasn dereceleri almtr. 1961-1965 yllar arasnda ayn niversitede iletme dersleri vermitir. 109 Doktorasn tamamladktan sonra farkl irketlerde alan aas, Cezayir, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Lbnanda hkmetlere idari ve ekonomik danmanlk hizmeti vermitir. Ayn zamanda Beyrut Amerikan niversitesinde retim grevlisi olarak alm olan aas, ayn niversitenin ktisat Fakltesi Dekanln yapm, Kahire Amerikan niversitesinde ve skenderiye niversitesinde de dersler vermitir. aas 1970de Filistin Kurtulu rgtne katlm ve 1971den itibaren El Fetihe danmanlk yapmtr. 1971-1981 yllar arasnda FKnn Planlama Blm Bakanln yrten aas, 1974te Arafatla birlikte BMye giden heyette yer alm ve BMde Filistin heyetine bakanlk etmitir. aas ayrca Filistin Ulusal Meclisinde Siyasi Komite Bakanln yrtmtr.110 aas, Madrid Konferasnda Filistin delegasyonu yesi olarak bulunmu ve Oslo Bar srecinde de nemli bir rol oynamtr. 1993te srail-Filistin arasndaki ilk resmi
108. Nebil aas, Zuhlool, http://www.zuhlool.org/wiki/%D9%86%D8%A8%D9%8A%D9%84_%D8% B4%D8%B9%D8%AB. 109. Nebil aas, Marefa, http://www.marefa.org/index.php/%D9%86%D8%A8%D9%8A%D9%84_% D8%B4%D8%B9%D8%AB. 110. Es Siyretuz zatiyye lis seyyidil vezir ed doktor Nebil aas, PNA Ministery of Foreign Affairs, http:// www.mofa.gov.ps/arabic/the_minister/dr_shaath_cv.php.
26
grmeyi gerekletiren aas, bu erevede Yosri Saridle bulumutur. Oslo Anlamas lkeler Deklarasyonunu yazan aas, Taba Grmelerinde ise Filistin heyetine bakanlk etmitir. aas 1996da Gazzenin Han Yunus blgesinden milletvekili seilmi ve Nisan 2003-ubat 2005 yllar arasnda Filistin zerk Ynetiminin ilk Dileri Bakan olarak grev yapmtr. 15 Aralk 2005te ksa sreliine Babakanlk yapm, ardndan kurulan Ahmet Kurey hkmetinde Babakan Yardmcs ve letiim Bakan olarak yer almtr. 2006 seimlerinde Han Yunustan tekrar milletvekili seilen Nebil aas, kurulan hkmette Planlama ve Uluslararas birlii Bakanlna getirilmitir. Arafatn arkasndaki diplomatik g olarak nitelenen Nebil aas, Arafat Ramallahta kuatma altnda iken onun adna uluslararas arenada grmeler yrtmtr. ABD Dileri Bakanlyla sk sk temaslarda bulunan aas, 2002 Suudi Arabistann nerdii Arap Birlii Bar Plannn mimarlarndan biri olmutur. 10 Austos 2009da dzenlenen son El Fetih Kongresinde 645 oy alarak Merkez Yrtme Kuruluna yeniden seilen isimler arasnda yer almtr.111 Hakknda yaplan eitli yolsuzluk iddialar nedeniyle112 Filistin kamuoyunda tartlan bir isim olan aas, bununla birlikte uluslararas alanda etkinlie sahip bir figrdr.
111. Gyadatil cilil cedid fi Feth biguvvetil lecnetil merkeziyye, Al Quds, 11 Austos 2009, http:// www.alquds.com/news/article/view/id/112358. 112. Flistiyn tahtel micher es Sultatul Flistyniyye ve aliyyatil muhasebe, Al Jazeera, 30 Ekim 2010, http://www.aljazeera.net/Portal/Templates/Postings/PocketPcDetailedPage.aspx?PrintPage=True&GUI D=%7BF2CE6AC3-5853-4722-A16B-359B81C1B4E8%7D.
27
AHMED ALI MUHAMMED KUREY

Filistin Ynetimi Eski Babakan, 75
Abu Ala olarak da bilinen Ahmed Ali Muhammed Kurey, 1937 ylnda Kudsn Ebu Dis blgesinde varlkl bir ailenin ocuu olarak dnyaya gelmitir. Meslei aslnda bankaclk olan Kurey, 1968 ylnda Filistin Kurtulu rgtnn El Fetih grubuna katlmtr. 1970lerin ortasndan itibaren rgtn yabanc yatrmlar ve Lbnandaki irketleri de dhil olmak zere ekonomi ynetimini devraldktan sonra rgte finansman salanmas konusunda nemli rol oynamaya balamtr. FK lideri Yasir Arafata bandan beri olan yakn olan Kurey,113 1982 ylnda srailin Lbnana mdahalesi srasnda FKnn dier mensuplaryla birlikte Tunusa gitmek zorunda kalmtr.114 Kurey, 1980lerin ortasndan itibaren rgt ierisinde adn daha fazla duyurmaya balam ve 1989 ylnda El Fetih Merkez Yrtme Kuruluna seilmitir. 1993 ylnda, Dnya Bankas Yardm Konferansnda Filistin iin hazrlad ekonomik kalknma plann sunan Kurey, ayn yl uluslararas para akn salamak amacyla Filistin Kalknma ve Yeniden na Ekonomik Konseyini kurmutur.115 1992 grmelerinde Filistin heyetine danmanlk yapmak zere Arafat tarafndan Washingtona gnderilen Kurey,116 Oslo Bar Grmelerinde zellikle ekonomi ile ilgili meselelerde kilit rol oynam ve 2000 ylnda Camp David grmeleri de dhil olmak zere bundan sonraki birok nemli bar grmesine katlm, zaman zaman bakanlk etmitir.
113. Ahmet Kurey, Islamic News, http://www.islamicnews.net/Document/ShowDoc07.asp?DocID=5 0135&TypeID=7&TabIndex=3. 114. Ian Black Palestine Papers: Ahmed Qurei, The Guardian, 23 Ocak 2011. Eriim tarihi: 21 Aralk 2011, http://www.guardian.co.uk/world/2011/jan/23/palestine-papers-ahmed-qurei-abu-ala. 115. Profile: Ahmed Qurei, BBC News, 12 Kasm 2003. Eriim tarihi: 21 Aralk 2011, http://news.bbc. co.uk/2/hi/in_depth/middle_east/2001/israel_and_the_palestinians/profiles/1932797.stm. 116. A.g.e.
28
Ekonomi, Ticaret ve Endstri Bakanl yapan117 ve 1996 ylnda seildii Filistin Yasama Konseyinin szclne getirilen Kurey, 2003 ylnda dnemin Babakan Mahmud Abbasn Arafatla g mcadelesine girmesinin ardndan istafe etmesi ile boalan koltua Arafat tarafndan atanmtr. Kurey, El Fetihin byk bir yenilgi yaad 2006 seimlerine dek Filistin zerk Ynetiminde Babakanlk grevinini srdrmtr.118 Kureyin, FK tabannda destei olduka zayftr.119 Bunda Kureyin adnn kart skandallar etkilidir. 2004 ylnda bir srail TV kanal Kureyin ailesinin sahip olduu gemi tamacl irketi tarafndan Msrdan getirilen imentonun srail tarafndan inaa edilen Bat eria duvarnda kullanldn iddia edilmi fakat Kurey bu iddialar yalanlamtr.120 Kurey ayn zamanda Filistin zerk Ynetiminin 3 milyon dolarn kendi hesabna geirmekle de sulanmtr.121El Cezire kanalnn 2011 ylnn banda yaynlad ve srail-Filistin grmelerinin ieriklerinin akland Palestinian Papers adl belgelerin birok yerinde Kureyin gergin tartmalarda kimilerine gre yattrc kimilerine gre ise tavizkar rol stlendii grlmektedir.122 Ayn belgelerde, Kureyin Tzipi Livniye Ben olsam size oy verirdim ve Condoleezza Ricea bir ziyaretinde her geliinizde blgeye hayat getiriyorsunuz dediinin gemesi uluslararas basnda genie yer almtr.123 Nitekim halen Bakakan olduu 2004 ylnda Londrada yapt bir aklamada Kurey, srail Filistin atmasn ancak byk g ABDnin bitirebileceini sylemitir.124 Kureyin 2006 ylnda yaynlanan ve Oslo Bar Grmelerini anlatt From Oslo to Jerusalem: The Palestinian Story of the Secret Negotiations125ve 2008 ylnda yaynlanan, Rabinin ldrlmesinden Camp Davide kadar Ortadou bar srecini ieriden bir gzle anlatt Beyond Oslo: the Struggle for Palestine adl iki kitab vardr. 126
117. Ian Black Palestine Papers: Ahmed Qurei, The Guardian, 23 Ocak 2011. Eriim tarihi: 21 Aralk 2011, http://www.guardian.co.uk/world/2011/jan/23/palestine-papers-ahmed-qurei-abu-ala. 118. Tucker, Spencer C., Qurei, Ahmed Ali Mohammed, Spencer C. Tucker (ed.), The Encyclopedia of the Arab-Israeli Conflict - A Political, Social and Military History; Vol. 1, A-F (California: ABC-CLIO, 2008) s. 841. 119. Profile: Ahmed Qurei, BBC News, 12 Kasm 2003. Eriim tarihi: 21 Aralk 2011, http://news.bbc. co.uk/2/hi/in_depth/middle_east/2001/israel_and_the_palestinians/profiles/1932797.stm. 120. Qurei denies helping building wall, BBC News, 12 ubat 2004. Eriim tarihi: 21 Aralk 2011, http:// news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/3481357.stm 121. Schanzer, Jonathan, Hamas vs. Fatah The Struggle for Palestine (New York: Palgrave Macmillan), s. 129. 122. Ian Black Palestine Papers: Ahmed Qurei, The Guardian, 23 Ocak 2011. Eriim tarihi: 21 Aralk 2011, http://www.guardian.co.uk/world/2011/jan/23/palestine-papers-ahmed-qurei-abu-ala. 123. A.g.e. 124. Ahmed Qurei: Only the US can bring peace to Israel and Palestine, The Independent, 10 Mart 2004. Eriim tarihi: 21 Aralk 2011, http://www.independent.co.uk/opinion/commentators/ahmedqurei-only-the-us-can-bring-peace-to-israel-and-palestine-565760.html. 125. Qurei, Ahmed, From Oslo to Jerusalem: The Palestinian Story of the Secret Negotiations (London/ New York: I.B. Tauris, 2006). 126. Qurie, Ahmed (Abu Ala), Beyond Oslo, the Struggle for Palestine (London/New York: I.B. Tauris, 2008).
29
YASIR ABD RABBU

FK Genel Sekreteri, 68
Ebu Bear olarak da bilinen Yasir Abd Rabbu 1944 ylnda Yafa da domutur. Kahire Amerikan niversitesi Ekonomi ve Siyaset Bilimi blm mezunudur.127 1968den beri FKnn sol kanadndan bir grup olan Filistin zgrlk ve Demokratik Cephesinin kurucu yesi olan Rabbu, ayn yl Filistin Ulusal Konseyine FDC delegasyonu bakan olarak ye olmutur. Rabbu, 1971 ylndan beri FK cra Komitesinde bulunmaktadr. 1990-2000 yllar arasnda Filistin Demokratik Grubu (FIDA) bakanl yapmtr. Bir dnem Filistin Enformasyon, Kltr ve Sanat Bakanl grevini yrtm olan Rabbu,128 bu dnemde basn zgrlnn yasallamasn salamtr. Yllk Filistin Kltr dllerinin kurucusudur. zel radyo ve televizyonlar kurulmasn tevik ederek, basn zerinde devlet mdahalesininin azaltlmasn salamaya almtr. Abd Rabbu 2003 ylnda eski srail Adalet Bakan Yossi Beilin ile birlikte Cenevre Anlamas erevesinde Cenevre Giriimi Platformunu kurmu ve bu platformda srail-Filistin atmasnn son bulmas iin iki devletli zm nerilmitir. lk uzlama ars yapanlardan birisi olan Abd Rabbu, 1967 snrlarna dayanan, Dou Kudsn bakent olduu bir Filistin devleti kurulmasn ve srailin bu durumda tannabileceini sylemektedir.129 Yakn zamanda yapt bir aklamada srailin yerleimleri durdurmad srece Filistinin mzakere masasna dnmeyeceini belirtmitir.130 Hamas ar dinci bir hareket olarak gren Abd Rabbu, ar sylemlerin zm getirmeyeceini savunmaktadr.131
127. Yasir Abd-Rabbu, Arab Gateway, 18 Haziran 2009 http://www.al-bab.com/arab/countries/ palestine/biogAB.htm#AdibYasirAbdRabbu. 128. International Institute for Strategic Studies Presentation of Palestinian-Israeli Geneva Accord at IISS 2 February 2004 retrieved from http://www.iiss.org/EasysiteWeb/getresource.axd?AssetID=1364&t ype=full&servicetype=attachment 129. Geneva Initiative Official webtise retrieved from http://www.geneva-accord.org/mainmenu/ Yasser-Abed-Rabo 130. International Middle East Media Center, October 07, 2011 retrieved from http://www.imemc.org/ article/62213 131. Le Temps newspaper, Interview with Yasser Abed Rabbo, July 02, 2009 retrieved from http:// www.geneva-accord.org/mainmenu/interview-with-yasser-abed-rabbo
30
MUHAMMED YUSUF DAHLAN

Gvenlikten Sorumlu Devlet Eski Bakan, 51
Albay Muhammed Yusuf Dahlan, 29 Eyll 1961de Gazze eridindeki Han Yunus kampnda dnyaya gelmitir. Ebu Fadi, lakabyla da bilinen Dahlan, Bat eria ve Gazze eridinde El Fetihin genlik hareketinin ncleri arasnda yer almtr. Filistin zerk Ynetimine bal i gvenlikten sorumlu istihbarat biriminin Gazze efliini yapm ve Filistin zerk Ynetiminin D ilikiler Biriminde almtr.132 Muhammed Dahlan, 1981-1986 yllar arasnda srail tarafndan 11 kez tutuklanm, 5 yllk bu sre zarfnda srail hapishanelerinde ara ara kalm ve bu srete branice renmitir. Hapishaneden ktktan sonra Gazze slam niversitesinde okuyan Dahlan, letme blmnden mezun olmutur. Muhammed Dahlan, 1987de balayan 1. Filistin ntifadasnn nde gelen isimlerinden olmutur.133 1988de rdne srgn edilen Dahlan, buradan Tunusa gemi oradaki Filistin Kurtulu rgtne katlmtr. 1993 Oslo Anlamas gerei srail gvenlik glerinin yeniden konulanmasna ilikin yrtlen gvenlik mzakerelerinde Filistin heyetinde yer almtr. Dahlan, srail Babakan Ariel aron tarafndan 2000 yl Kasm aynda Gazzedeki yerleimcilere saldrmakla sulanm ve lmle tehdit edilmitir. 5 Kasm 2001de Filistin zerk Ynetiminin politikalarna tepki gsterip istifa etmi, ancak Yaser Arafat istifasn kabul etmemitir. Arafat, bir kararname ile kendisini Ulusal Gvenlik Mstear tayin etmi, ancak bir sre sonra bu grevden de istifa etmitir. Bu durum Arafat ile arasn
132. Muhammed Dahlan, Al Jazeera, 3 Ekim 2004, http://www.aljazeera.net/NR/exeres/E073D749A918-4D3B-AD15-43A790CD5298.htm. 133. David Rose, The Gaza Bombshell, Vanity Fair, April 2008, http://www.vanityfair.com/politics/ features/2008/04/gaza200804.
31
am, ancak Arafatn muhalefetine ramen Mahmud Abbas tarafndan Gvenlikten Sorumlu Devlet Bakan olarak atanmtr.134 Dahlan hakknda eitli sulamalar zaman zaman gndeme gelmitir. Dnemin Filistin Kurtulu rgt Merkezi Ynetim Kurulu Genel Sekreteri Faruk Kaddumi tarafndan Filistin lideri Yasir Arafat tasfiye etme planna karmakla sulanmtr.135 Hakkndaki bir baka sulama ise srail tarafndan gmrk geliri olarak yaplan aylk 1 milyon ekelin Dahlann ahsi hesabna yatrld ynndedir.136 Muhammed Dahlan, 2007de El Fetih adna Hamas ile Gazze eridinde bir g mcadelesine girimi ve ancak bu mcadele sonucunda kaybeden taraf olarak El Fetih Gazzeden tamamen ekilmek zorunda kalmtr. Hamas liderleri Gazzedeki hesaplamadan Dahlan sorumlu tutmu ve Dahlann ad daha sonra da Hamas kart operasyonlarda gemitir.137
134. Raffi Berg, Profile: Mohammed Dahlan, BBC, 23 Nisan 2003, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_ east/2068270.stm. 135. Mahzaru ictimai Abbas ve Dahlan ve aron, Al Jazeera, 14 Temmuz 2009, http://www.aljazeera. net/NR/exeres/B215BBA0-5486-4FB1-AC82-D1D94BC3B515.htm. 136. Meleffatul fesad fi Flistyn.. el Hutvetil ula fi rhletin tavile, Al Jazeera, 9 ubat 2006, http://www. aljazeera.net/NR/exeres/81725EB7-B369-46F4-88F0-B9701472BA65.htm. 137. Ali Waked, Hamas official: PA deeply involved in Mabhouh hit, Yediot Ahranot, 18 ubat 2010, http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3851209,00.html.
32
MUHAMMED EBU MAHIR GANIM

El Fetih Merkez Ynetim Kurulu yesi, 75
1937de Kudste dnyaya gelen Muhammed Ebu Mahir Ganim, 1948de srail devletinin kurulmasnn ardndan ailesi ile birlikte srgn edilmitir. El Fetih saflarnda siyasete balayan Ganim, halen rgtn Merkez Ynetim Kurulunda yer almaktadr.138 Ganim, Filistin halknn haklarn savunma ve bamsz bir Filistin devletinin kurulmas iin yola kanlarn nclerindendir. 1957de El Fetihin kurucu yeleri arasnda yer alan Ganim, El Fetih saflar ierisinde askeri kanatta komutan olarak grev alm ve Filistin Kurtulu rgtnn kuruluuna nclk etmi isimlerdendir. Ganim, Yasir Arafata olduka yakn isimlerden birisi olmutur. Bununla birlikte 1993 Oslo Bar Grmelerine kar km, Filistin ve srail taraflar arasndaki ilk kez dorudan gerekleen bu mzakerelere muhalefet etmitir. Ganim, tm Filistin topraklarnn srail igalinden kurtarlmasn savunmu ve uzun yllar da Tunusta srgnde kalmtr.139 Ebu Mahir Ganim, Bat eriaya 29 Temmuz 2009da dnm ve El Fetihin Beytllahimdeki Genel Kongresine katlmtr. Ganim, bu kongrede i blnmelerle bouan ve Hamas ile rekabete kilitlenmi El Fetihin toparlanmasnda nemli bir destek olarak ne kmtr.140 El Fetih ierisindeki blnmeler zelikle FKnn Tunusta yaayan siyasi bro bakan Faruk Kadduminin Abbas Arafatn lmne karmakla sulamasndan kaynaklanmtr. Bu nedenle de Ganimin Bat eriaya dn El Fetih lideri Mahmud Abbasa destek olarak okunmutur. Beytllahim Kongresinde El Fetihin 21 kiilik Merkez
138. Muhammed anim Ebu Mahir, Al Jazeera, 3 Austos 2009, http://www.aljazeera.net/news/ pages/fa5ddaaf-8538-4e2f-847d-19c72e2ac1f8. 139. 140. A.g.e. Maan News Agency, 29 Eyll 2009.
33
Ynetim Kurulu ile 123 yeli konseyi seilmitir.141 Ganim, bu kongrede 1368 oy alarak seilen listenin en banda yerini almtr.142 Ganimin nemi zellikle son yllarda artmtr. Zira yaklaan Filistin zerk Ynetimi Bakanlk seimleri iin Ganimin ad Muhammed Dahlan, Nasr el Kudve ve hapisteki Mervan Barguti gibi ne kan isimler arasnda yer almaktadr. u anda Abbasn yardmcs konumunda bulunan Ganimin bylesine nemli bir grevin doal aday olduu dnlmekte143, ancak kendisinin byle bir adaylkta bulunup bulunmayaca bilinmemektedir.
141. Helga Baumgarten, Who Will be Arafats True Successor?, Carnegie Endowment for International Peace, 13 Ocak 2010, http://carnegieendowment.org/sada/2010/01/13/who-will-be-arafat-s-truesuccessor/6bbd. 142. Gyadatil cilil cedid fi Feth biguvvetil lecnetil merkeziyye, Al Quds, 11 Austos 2009, http:// www.alquds.com/news/article/view/id/112358. 143. Ali Waked, Who can replace Abbas?, The American Task Force on Palestine, 6 Kasm 2009, http:// www.americantaskforce.org/daily_news_article/2009/11/06/1257483600_10.
34
NC YOL PARTISI
Filistinde kurulan en yeni ve en kk siyasi partilerden birisidir. El Fetih ve Hamas arasndaki gerilimlerle tkanan Filistin politikasnn nn amak ve mevcut ikilemden kurtulabilmek sylemiyle ortaya kmtr. Kendisini merkez parti arayna bir cevap olarak sunan YP sekler izgisiyle bilinmektedir.144 16 Aralk 2005te kurulan partinin liderleri Filistin Babakan Selam Feyyad ve Hanan Aravidir. Parti 2006 ylnda dzenlenen Filistin seimlerine katlm, partinin seim kampanyasn Sami Abdulafi yrtmtr. nc Yol Partisi, bu seimlerde % 2.41lik bir oy oran elde etmi ve 132 sandalyeli Filistin parlamentosunda sadece 2 vekillik kazanabilmitir. 15 Haziran 2007 tarihinde Filistin zerk Ynetimi lideri Mahmud Abbas, Hamas hareketinin Gazze eridini ele geirmesine tepki olarak yeni bir olaanst hal hkmeti kurmu ve hkmetin bana da YP liderlerinden Selam Feyyad geirmitir. Abbasn bu tercihinde gerek Feyyadn Batl devletler nezdindeki kredibilitesinden yararlanma, gerekse de teknokratlardan oluan grece tarafsz bir kabine ile Filistin tabannda destek salama abas etkili olmutur. Bununla birlikte Bakan Abbas asndan bu tayin, muhtemel bir rakibin ypratc olaanst artlarda ar bir sorumluluk altna sokulmas olarak da okunabilir. Selam Feyyad, bu srete Bat eriada grece istikrarl bir hkmet performans ortaya koyabilmi, zerk Ynetimi ierisinde bulunduu darboazdan kurtarmak noktasnda gayret gstermitir. Bu greceli iyilemede srailin Bat eria ile Gazze arasnda ekonomik uurum yaratma ve bu yolla Hamas halk nezdinde El Fetihe kar zayflatma politikas da etkili olmutur. Feyyadn grevini srdrmesi fikri, El Fetih- Hamas grmelerinde de ele alnm, El Fetih yukarda belirtilen nedenlerle Feyyadn grevini srdrmesine taraftar olmu ancak bu neri Hamas tarafndan kabul grmemitir.
144. Et Tenzymatis siyasiyye fi Flstyn, Fateh, 6 Nisan 2011, http://www.fateh.dk/index. php?option=com_content&view=article&id=12895:----1&catid=106:2010-07-11-20-43-39&Itemid=336
35
SELAM FEYYAD
YP Lideri ve Filistin zerk Ynetimi Babakan, 60
1952de rdnn Deir al-Ghasun ehrinde doan Selam Feyyad, Bat eriada bymtr. Feyyad, 1975te Beyrut niversitesinden mezun olmu, 1986 ylnda Texas niversitesinde ekonomi doktorasn tamamlam ve daha sonra ABDnin Missouri eyaletinde Federal Reserve Bankda almtr. rdndeki Yarmuk niversitesinde dersler veren Feyyad, 1987de Dnya Bankasna girmi ve 1995 ylna kadar ABDde yaam, daha sonra 2001 ylna kadar IMFnin Filistin temsilcisi olarak grev yapmtr. Batl hkmetlerin Filistindeki yolsuzluklarn bertaraf edilmesi iin bask yapmas zerine Haziran 2002de Arafat tarafndan Selam Feyyad Ekonomi Bakan olarak atanmtr.145 2005 ylnda kamu harcamalarna gereinden fazla bte ayrld gerekesi ile kabineden ayrlan Feyyad, nc Yol adn verdii kendi partisini kurmu ve 2006 seimlerine bu partiyle katlm, ancak %3n altnda oy alan partisi kendisiyle birlikte ancak iki milletvekili karabilmitir.146 Mahmud Abbasn 2007 ylnda Hamasla ortak hkmet kurma kararyla birlikte Feyyad bu hkmette Maliye Bakan olmay kabul etmitir. Ayn yl El Fetih-Hamas atmas sonrasnda Hamasn Gazze eridinde kontrl ele geirmesinin ardnan Abbas mevcut hkmeti lavetmi ve Feyyad kurulan olaanst hkmette Babakanla getirilmitir. Feyyad bu hkmette, fiili olarak Dileri Bakanl ve Maliye Bakanln da yrtmtr.147 2009 ylnn Mart aynda Hamasla El Fetihin yeniden bir birlik hkmeti kurmasnn yolunu amak zere istifa eden Feyyad, bu abalar bir sonu vermeyince Mays 2009da grevine dnmtr.148 2011 ylnda El FetihHamas grmeleri bir
145. Tucker, Spencer C., Feyyad, Selam, Spencer C. Tucker (ed.), The Encyclopedia of the Arab-Israeli Conflict - A Political, Social and Military History; Vol. 1, A-F (California: ABC-CLIO, 2008) s. 363-4. 146. Schanzer, Jonathan, Hamas vs. Fatah The Struggle for Palestine (New York: Palgrave Macmillan), s. 196. 147. Schanzer, Jonathan, Hamas vs. Fatah The Struggle for Palestine (New York: Palgrave Macmillan), s. 196. 148. Kershner, Isabel Palestinians Reappoint Prime Minister Who Had Quit, The New York Times, 19 Mays 2009. Eriim tarihi: 22 Aralk 2011, http://www.nytimes.com/2009/05/20/world/ middleeast/20mideast.html?ref=global-home.
36
kez daha ivme kazanm ancak Abbasn Feyyadn babakanl konusunda diretmesi ve Hamas tarafndan Batya ok yakn olduu gerekesiyle bu nerinin reddedilmesi grmeleri tkamtr.149 Bunun zerine Feyyad, anlama ve birliin salanmas iin grevinden istifa edebileceini aklamtr.150 Selam Feyyad, Filistinin ncelikle ileyen kurumlara sahip effaf bir devlet yapsna sahip olmas gerektiine inanmakta, bunun nemini Filistinin almas gereken tek derdi srail igali olsun szleri ile ifade etmektedir. Feyyad, ileyen ve birbirine bal olan kurumlar ina etmenin Filistin devletini ilan etmek iin nemli bir nart olarak grmektedir.151 2009 ylnda, srail igalinin de sona ermesi amacyla, iki yl iinde devlet kurumlarnn tamamnn kurulmas iin bir plan aklamtr.152 Filistin brokrasisine dzen gelmesi ve Filistin ekonomisinin d yardma daha az muhta olmas Feyyadn baars olarak nitelendirilirken,153 kendisinin gvenirlii ve saygnl nedeniyle, Filistine yaplan d yardmda art olmutur.154 Feyyadn Filistin silahl rgtlerinin hi birisine ye olmamas ve iyi bir kariyer yapm olmas zellikle Bat lkelerinde takdir edilmesini salamaktadr. sraille kalc bir zmden yana olan Feyyad 2007 ylnda bir rportajda Filistin ve sraillilerin birlikte yaamak zorunda olduklarnn apak ortada olduunu, Filistinlilerin de srailliler gibi hr bir ekilde kendi devletlerinde yaama haklar olduunu dile getirmitir.155 Bununla birlikte sraile kar iddetin Filistin halknn ulusal amalaryla aktn ve Filistinli mltecilerin srailde deil fakat mstakbel bir Filistin devletine yerleebileceklerini sylemesi zellikle Filistin ierisinde ciddi anlamda eletirilmitir.156
149. Hamas: Fatah Reconciliation Hindered By Selam Feyyads Prime Minister Candidacy, The Huffington Post, 13 Temmuz 2011. Eriim tarihi: 22 Aralk 2011, http://www.huffingtonpost. com/2011/07/13/hamas-fatah-reconciliation-hindered-Selam-Feyyad-prime-minister_n_896830.html. 150. Selam Feyyad signals he may resign for sake of Palestinian unity, Haaretz, 14 Kasm 2011. Eriim tarihi: 22 Aralk 2011, http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/Selam-Feyyad-signals-hemay-resign-for-sake-of-palestinian-unity-1.395549. 151. Feyyad, Selam Why Im Building Palestine, Foreign Policy, Aralk 2010. Eriim tarihi: 22 Aralk 2011, http://www.foreignpolicy.com/articles/2010/11/29/why_im_building_palestine. 152. Blair, Tony Selam Feyyad, Time, 29 Nisan 2010. Eriim tarihi: 22.12.2011, http://www.time.com/ time/specials/packages/article/0,28804,1984685_1984864_1984897,00.html. 153. Selam Feyyad, The New York Times, 25 Ocak 2011. Eriim tarihi: 22 Aralk 2011, http://topics. nytimes.com/top/reference/timestopics/people/f/Selam_Feyyad/index.html. 154. Manji, Irshad Theres a light in the Palestinian darkness, The Globe and Mail, 4 ubat 2011. Eriim tarihi: 22 Aralk 2011, http://www.theglobeandmail.com/news/opinions/opinion/theres-a-light-in-thepalestinian-darkness/article1893593/. 155. Selam Feyyad, The New York Times, 25 Ocak 2011. Eriim tarihi: 22 Aralk 2011, http://topics. nytimes.com/top/reference/timestopics/people/f/Selam_Feyyad/index.html. 156. Thrall, Nathan Our man in Palestine, The New York Review of Books, 14 Ekim 2010. Eriim tarihi: 22 Aralk 2011, http://www.nybooks.com/articles/archives/2010/oct/14/our-manpalestine/?pagination=false.
37
HANAN ARAVI
nsan Haklar Aktivisti ve Filistin Ulusal Konseyi yesi, 66
8 Ekim 1946da Filistinin Nablus kentinde Filistinli Hristiyan bir ailede doan Hanan Aravinin babas Davut Mikail FKnn kurucularndandr. Beyrut Amerikan niversitesinden (BA) mezun olduktan sonra 1967 sava patlak vermi ve Aravi Filistin direniine katlmtr. Beyrutta mlteci kampndayken lkesine dnmesine izin verilmeyen Aravi orada Filistinli renciler Genel Birliinin szcln yapmtr. Aravi ayrca mlteci kampndaki kadnlarn rgtlenmesinde ve yabanc gazetecilerin kamplara girmesinde rol almtr.157 1970de Rnesans Edebiyat zerine yksek lisansn tamamladktan sonra srail, Filistin vizesini reddedince BA tarafndan kendisine teklif edilen Virginia niversitesinde Karlatrmal Edebiyat zerine tam burslu doktora programn kabul etmitir. 1973te ailesinin yanna Bat eriaya dnm ve Birzeit niversitesinde ngiliz Dili Blmn kurmutur. srail ordusunun renci protestolarn durdurmak iin niversiteleri periyodik olarak kapatmaya balad srada Aravi, Birzeit niversitesi Genel Yardm Komitesi/nsan Haklar Hareketi Projesini hayata geirmi, kadn gruplar oluturarak kadnlarn evlenecei erkei seebilme zgrl, boanma hakk ve mal paylam gibi konularda haklarn elde edebilmeleri iin almalar yrtmtr.158 1987 ylnda Birinci ntifadaya katlan Aravi, srail ile bar grmelerine ve siyasi komitelere dorudan katlarak igale kar olan sraillilerle irtibata geme gibi faaliyetlerde aktif olarak bulunmutur. Aravi ayrca Avrupa ve Kudste gerekletirilmekte olan Filistinli ve srailli kadnlar bar aray iinde konulu konferanslar dizisine, eitli aktivitelere ve hareketlere katlmtr.159
157. 158. 159.
Hanan Ashrawi, Baker Institute, http://bakerinstitute.org/personnel/inactive/hashrawi. Hanan Aravi, MBC, http://nas.mbc.net/blog.php?b=75481. Hanan Ashrawi, Baker Institute, http://bakerinstitute.org/personnel/inactive/hashrawi.
38
Hanan Aravi 1991-93 yllar arasnda Orta Dou Bar Srecine Filistin Heyetinin Resmi Szcs olarak ve 1991-92 yllar arasnda Madrid Bar Konferansna da Filistin Liderlik Heyeti yesi sfatyla katlmtr. 1993 ylnda Oslo Bar Grmelerinin ardndan istifa ederek Filistin Hkmetinde yer almay reddetmi ve Vatandalarn Haklar iin Filistin zgrlk Komisyonunu (PICCR) kurmutur. srail ve Filistin topraklarnda ilenen insan haklar ihlallerini aratrm ve bir yandan da uluslararas basnn bilinlendirilmesi iin aba gstermitir.160 Aravi, 1996 ylndaki Filistin seimlerinde Kuds blgesinden seilerek Filistin Meclisine girmitir. ki yl Yksek Eitim ve Aratrma Bakan olarak grev yapm daha sonra istifa ederek 1998 ylnda Kudste insan haklar, zgrlkler, demokrasi adna almalar yapabilmek ve devletlerin karlkl bilgi paylamn salamak amacyla Kresel Diyalog ve Demokrasi in Filistin Giriimini (MIFTAH)161 kurmutur. Aravi 2001de kinci ntifadaya da aktif olarak katlm ve bir protesto esnasnda el bombas patlamas sonucu bacandan yaralanmtr. 2006 ylnda nc Yol Partisinden aday olarak seimlere katlan Aravi tekrardan meclise girmeyi baarmtr. Hanan Aravi 2009 ylnda, Filistin Ulusal Konseyi yesi olmu ve bylece Filistin tarihinde en st merciye ulaan kadn olarak tarihe gemitir. Halen MIFTAHn bakanln srdren Aravi MENA ve UNRISD gibi nemli kurululara danmanlk yapmtr.162
160. 161. 162.
A.g.e. Miftah Arapada anahtar anlamnda gelmektedir. Hanan Ashrawi, Baker Institute, http://bakerinstitute.org/personnel/inactive/hashrawi.
39
FILISTIN HALK KURTULU CEPHESI

Filistin Halk Kurtulu Cephesi,163 Filistin Kurtulu rgt ierisinde yer alan en byk ikinci organizasyondur. Arap Milliyetiler Hareketinin bir uzants olarak 1967 ylnda Filistinli politikac George Habe tarafndan Filistinli grubun birletirilmesi suretiyle kurulmutur.164 rgtn kuruluunda aktif rol oynayan dier isimler Ebu Ali Mustafa olarak tannan Mustafa Ali Zibri, Vedi Hadad, Ahmed El Yemani, Hseyin Hammud ve Muhammed el Kadi olmutur. 1968 ylnda FKye katlan rgtn kuruluundan 2000 ylna kadar Genel Sekreteri George Haber olmutur. 2000 ylnda rgtn bana Ebu Ali Mustafa gemi, 27 Austos 2001de Aksa ntifadas srasndas Ebu Alinin srail gleri tarafndan ldrlmesi zerine yerini u anda rgt yneten Ahmed Saadat almtr. 165 FKHC Ebu Alinin ldrlmesine yant olarak srail Turizm Bakan Rehavam Zeeviyi ldrm, srail ise buna yeni genel sekreter Ahmet Saadat Filistin Ynetiminin kontrolndeki Eryaha hapishanesinden kararak cevap vermitir. Ahmet Saadet srail makamlar tarafndan 30 yla mahkm edilmitir.166 FHKC siyasi pozisyonunu kapitalizm ve Bat kartl zerine kurmutur. srail ile mzakere politikasna kar kan rgt, sraili ortadan kaldrmay hedeflemekte ve bu amala eylemler dzenlemektedir. rdn topraklarnda kurduu kamplarda ok sayda Filistinli militan eiten rgt, sraile kar en sert eylemleri gerekletirmektedir. FHKC, zellikle 70li yllarda srail uaklarn karma eylemleriyle adndan sz ettirmitir.
163.
Filistin Halk Kurtulu Cephesi Resmi sitesi: http://www.pflp.ps/.
164. El Cebhetu abiyye li tahriri Flstiyn, Palestine History, http://www.palestinehistory.com/arabic/ biography/palbio.htm. 165. Popular Front for the Liberation of Palestine, BBC.co.uk, (January 26, 2008), retrieved 23 December, 2011 from http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/1604540.stm 166. Efrat Weiss, Israel sentences PFLP leader to 30 years in prison, YNET, 25 Aralk 2008, http://www. ynetnews.com/articles/0,7340,L-3644555,00.html.
40
Filistinli rgtler arasnda uak karma eylemlerini ilk balatan FHKC, ayn zamanda Filistinde ilk fedai eylemleri balatan rgt olarak da bilinmektedir.167 1969 ylnn ubat aynda Nayif el Havatime liderliinde yaanan blnme sonucu zayflayan rgt, 1970 ylnda rdndeki Haimi Krallnn Filistinlilere indirdii darbeyle de ikinci byk yarasn almtr. 1972 ylnda Suriyeye yakn baz isimler de rgt bnyesinden ayrlrken, ilerleyen dnemde Ahmed Cibril de kendisine bal bir grupla FHKCyi terk etmitir. Bu dnemde FHKC ile FKnn ilikileri de bozulmutur. FHKC, 1973 ylndan itibaren FKnn lml tavrna kar tepki gstermi ve bu tavr nedeniyle 1974 ylnda FK Yrtme Kurulundan karlmtr. Ancak 1981 ylnda tekrar FKye katlm ancak bu Arafat liderliindeki El Fetih ile FHKC arasndaki anlamazlklar gidermeye yetmemitir. 1982 ylnda Lbnann igali srasnda iki rgt arasndaki anlamazlk daha da derinlemitir. rdnle yaplan grmelere kar kan FHKC Arafat kartlar iin nemli bir adres haline gelmitir. Bununla birlikte Filistin sahasndaki blnmenin daha da derinlememesi iin FKya paralel ikinci bir yapnn oluturulmasndan da geri durmutur. FHKC, uzun yllar silahl altyapsn Irak BAAS Partisinin snrl yardmlaryla korumay baarrken, 1978den itibaren Libyadan da silah yardm almaya balamtr. Sovyetler Birliinin k sonras g kaybetmeye balayan rgt, 90l yllarda desteinin ve gcnn byk bir blmn Hamasa kaptrarak giderek klmtr. 1996 seimlerini boykot eden FHKC, balarda Filistin Hkmetini tanmazken 1999da Kahirede salanan bir uzlamayla hkmeti tanyarak Arafat liderliindeki ynetime katlmtr.
167. El Cebhetu abiyye li tahriri Flstiyn, Palestine History, http://www.palestinehistory.com/arabic/ biography/palbio.htm.
41
AHMET SAADAT
FHKC Lideri, 59
Ahmet Saadat, 1953 ylnda Filistinin Bat eria blgesinde el Bire kynde dnyaya gelmitir. 1967 ylnda renci hareketleri bnyesinde ulusal mcadele saflarna katlan Saadat, 1969 ylnda Filistin Halk Kurtulu Cephesi yesi olmutur. Saadat, 1969 ylnda 3 aylna tutuklanm, 1970 ylnda ikinci kez tutuklanarak 2 yl 4 aya mahkm edilmitir.168 Saadat bu tarihten itibaren bir ok kez hapse girmitir. 1973te 10 aylna yeniden tutuklanm, 1975 ylnda da yaklak 2 ay hapiste tutulmutur. Saadat, 1975 ylnda hapishanede girdii snavlarla Ramallahtaki BM Filistinli Mltecilere Yardm Kuruluunun (UNRWA) retmen Kolejinden mezun olmutur. Saadat, 1976 senesinde ise bir kez daha makhum olmu ve 4 yl hapis yatm ve ardndan 1985te 2,5 yl, 1989da yaklak bir yl, 1992te ise 13 ay daha tutuklu kalmtr. 1995-1996 yllar arasnda ise 4 kez daha tutuklanmtr.169 Saadat, Filistin Halk Kurtulu Cephesi saflarnda gerek hapishane ierisinde gerek hapishane darsnda pek ok grevler stlenmitir. Hareketin 1981 ylnda dzenlenen 4. Kongresinde Genel Merkez Komite yesi seilmitir. 1993 ylnda o hapishanedeyken dzenlenen 5. Kongrede de Genel Merkez Komite ve siyasi bro yeliini korumutur. 1994 ylnda hareketin Bat eria sorumlusu olmutur.170 2001 ylnda Aksa ntifadasnda srail zel Kuvvetleri tarafndan Filistin Halk Kurtulu Cephesi lideri Ebu Ala Mustafa ldrlm, bunun zerine Ahmet Saadat hareketin bana gemitir. Ayn yl srail Turizm Bakan Rehavam Zeeviyi ldrtmekle sulanm, bunun zerine Yasir Arafata snm, Arafat da srail makamlar ile yaplan pazarlklar
168. Ahmet Saadat, Al Jazeera, twoyearintifada/2002/9/9-23-5.htm. 169. 170. A.g.e. A.g.e. 10 Mart 2004, http://www.aljazeera.net/in-depth/
42
sonucu Saadat ABD-ngiliz gleri kontrol altndaki Eriha hapishanesinde tutmay kabul etmitir.171 2002 ylnda Filistin zerk Ynetimi tarafndan tutuklanp Eriha hapishanesine koyulan Saadat, burada ABD-ngiliz glerinin kontrol altnda kalmtr. 2006 ylnda ABD-ngiliz gleri gvenlik artlarn gereke gstererek cezaevinden ekilmi ve cezaevi srail gleri tarafndan baslp Saadat ele geirilmitir. srail makamlar 15 Mart 2006da Saadatn yarglanacan aklam, 25 Aralk 2008de Saadat srail Askeri Mahkemesi tarafndan 30 yla mahkm edilmitir.172 Hamas Hareketi, 2011 yl Ekim aynda yrtlen Gilad alit takas anlamasna Ahmet Saadat da dhil etmeye alm, ancak srail taraf bu talebi kabul etmemitir.173 Ahmet Saadat, evli ve drt ocuk babasdr.174
171.
A.g.e.
172. Efrat Weiss, Israel sentences PFLP leader to 30 years in prison, YNET, 25 Aralk 2008, http://www. ynetnews.com/articles/0,7340,L-3644555,00.html. 173. Paul Danahar, Timing key to Shalit release deal, BBC, 12 Ekim 2011, http://www.bbc.co.uk/news/ world-middle-east-15273212. 174. Ahmet Saadat, Al Jazeera, twoyearintifada/2002/9/9-23-5.htm. 10 Mart 2004, http://www.aljazeera.net/in-depth/
43
FILISTIN DEMOKRATIK KURTULU CEPHESI

Filistin Kurtulu rgt ierisinde yer alan en byk nc Filistinli organizasyondur. Marksist-Leninist izgide siyaset yapan silahl rgt, Filistin Halk Kurtulu Cephesi ierisindeki Marksistlerle ulusalclarn arasnda yaanan tartma sonras 1969 ylnda kurulmutur.175 Nayif el Havatime liderliinde birleen Marksistler nce Filistin Halk Demokratik Kurtulu Cephesi olarak daha sonra da Filistin Demokratik Halk Kurtulu Cephesi ad altnda faaliyet gstermeye balamlardr. 1975 ylnda ise rgtn ad Filistin Demokratik Kurtulu Cephesi olarak deitirilmitir.176 FDKC, k itibariyle in-Sovyetler Birlii mcadelesini eletirmi, fikri ve siyasi bamszln ilan etmi ve Filistin sorununu ncelik kabul ettiini duyurmutur. rgt, 1974e kadar Filistinlilerin bamsz devlet kurma ve geri dn hakkn tanmam olan in ve Sovyetler Birliini knamtr. Irak BAAS Partisiyle gergin ilikileri olan FDKC, FKnn aamal ulusal program olarak 1974te kabul ettii bildirgeye itiraz etmi ve buna kar Red Cephesinin kuruluuna nclk etmitir. Bu srete FDKCnin silahl kanad olan Filistin Ulusal Direni Tugaylar da srail hedeflerine kar pek ok eyleme imza atmtr.177 1978te Suriye ve Iraktaki BAAS Partileri uzlam, bunun zerine Red Cephesi bnyesinde toplanan bata FDKC olmak zere eitli Filistinli rgtler 1979da amda dzenlenen bir konferans sonras FKye geri dnme karar almlardr. 1980li yllarda El Fetih ierisinde derin ayrmalar yaanm, buradan kopan baz isimleri bnyesine katan FDKC ile Suriyedeki BAAS Partisi arasnda ciddi bir gerilim domutur. Pek ok yesi Suriyede tutuklanan FDKCnin nde gelen yneticileri 1993e kadar Cezayir, Tunus, Kbrs, Amman ve Yunanistan arasnda srgn hayat yaamtr.178
175. El Cebhetid Demogratiyye li Tahriri Flstiyn, Al Hawer, http://www.ahewar.org/m.asp?i=9.
176. El Cebhetid Demogratiyye li Tahriri Flstiyn, Palestine History, http://www.palestinehistory.com/ arabic/biography/palbio.htm. 177. 178. A.g.e. A.g.e.
44
Bu arada FDKC, 1991de dzenlenen Madrid Konferans srecine kar km, buna karlk Suriye bu sreci desteklemi ve FK ierisindeki El Fetih kanad Madrid Konferansnda ba ekmitir. Dier taraftan Sovyetler Birliinin yklmas, slami Hareketlerin Filistin sahnesinde ykselmesi ve kendi ierisinde yaad ayrmalar ve Abd Rabbunun bir grupla rgtten ayrlmas sonras FDKC ciddi lde taban kaybetmitir. 1993te Oslo Anlamasna da kar kan FDKC, buna ramen srail hedeflerine kar silahl eylemlerini azaltmtr. Aksa ntifadas srasnda srail hedeflerine ynelik silahl eylemlere girien rgt, 2005 ylnda dzenlenen Filistin Bakanlk seimlerine katlm, gsterdii aday Teysir Halid yaklak 27 bin oyla toplam oylarn % 3,35ini almtr.179 FDKC, gnmzde zellikle Suriye ve Lbnandaki Filistinli kamplarn yan sra Gazze eridi ve Bat eriada zayf da olsa belirli bir etkinlie sahiptir. rgtn lideri Nayif el Havatime Suriyede yaamakta ve rgtn Suriyeden mali ve askeri destek ald iddia edilmektedir. FDKC adna 2009dan bu yana Macide el Msri, Filistin hkmetinde Toplumsal ler Bakan olarak grev yapmaktadr.180
179. Dr. Halid aban, El ntihabatur riasiyye el Flstyniyye, Merkezut Tahtit el Flstyni, http://www. oppc.pna.net/mag/mag17/p1-17.htm. 180. Mahmud el Zeyn, Macide el Msri, Al Hewar, 5 Austos 2010, http://www.ahewar.org/debat/ show.art.asp?aid=224758.
45
NAYIF EL HAVATIME
FDKC Lideri, 77
Nayif el Havatime, 1935 yl Kasm aynda rdnn el Salt kentinde dnyaya gelmitir. Havatime ailesi Filistin, rdn ve Suriye topraklarnda ok sayda mensubu bulunan geni ve kkl bir ailedir. Havatime lise eitimini rdnn bakenti Ammanda Hseyin Klliyesinde tamamlam, niversite eitimine ise Kahirede Tp alannda balam ancak siyasi nedenlerle bu eitimini tamamlayamamtr.181 Havatime, henz 16 yandayken Arap Milliyetiler Hareketine katlm ve 1948 yenilgisine tepki olarak balatlm bu hareket ierisinde rdn ve Bat eria tekilatlanma sorumluluunu yklenmitir. 1958 ylnda bu hareket yer altna ekilmi ve Havatime de bir sre gizlenmek zorunda kalmtr. Bu dnemde hakknda rdn makamlar tarafndan idam karar kartlm ve pek ok arkada da tutuklanmtr.182 Bu srete gizlice ama oradan da Lbnann Trablus kentine geen Havatime, Lbnana Amerikan glerinin yerletirilmesi projesine kar silahl mcadeleye katlmtr. Lbnanda i uzlamann salanmas sonras Badata srgn edilmi ve Arap Milliyetiler Hareketinin Irak apnda sorumluluunu stlenmitir. Havatime burada Abdulkerim Kasm ynetimine kar muhalefet ettii gerekesiyle 14 ay tutuklanm, Baas Partisinin gerekletirdii darbe sonras dar kabilmitir. Bu dnemde Birlik Gazetesini kartan Havatime, bu sefer yeni rejime muhalefet ettii iin tekrar tutuklanmtr. nce Msra, oradan da tekrar Lbnana srlen Havatime hakknda ikinci bir idam karar Irakta kartlmtr.183 Bir sre sonra Yemende ngilizlere kar verilen bamszlk mcadelesine katlan Havatime, Yemendeki sol hareketlere ilham kayna olmutur. 1967 yenilgisi sonras ve
181. Hawatmeh: the Politician, DFLP, 20 Mart 2012, http://www.dflp-palestine.net/english/about_ dflp/nayef_hawatmeh.htm. 182. 183. A.g.e. A.g.e.
46
rdnde kan genel aftan da yararlanmak suretiyle rdn ve Bat eriada yeniden bir rgtlenme abasna giren Havatime, Filistin Halk Kurtulu Cephesine katlmtr. Parti kongresinde kendi grlerini ortaya koyan Havatime istedii sonucu alamaynca 22 ubat 1969da Filistin Demokratik Kurtulu Cephesini kurmutur.184 1970 ylnda rdn makamlar ile Filistinliler arasndaki gerilim trmanm, Filistin direniine kar sava ilan eden rdn, Havatimenin l yahut diri yakalanmas iin bir karar kartm ve bunu gerekletirene de dl vaat etmitir. 1973 ylnda Filistin Kurtulu rgtnn programnn belirlenmesi konusunda mcadele veren Havatime, Filistin halknn geri dn, kaderini belirleme, bamszlk gibi haklarnn tannmas iin uramtr.185 Havatime, Filistinli gruplarn 1982 ylnda Lbnandan kartlmas sonras da FK bnyesinde kan atlaklara direnmitir. Oslo Bar srecine kar kan Havatime, daha sonra El Fetih lideri Yasir Arafat ile barm, srail Devlet Bakan Ezer Weizmann ile rdn Kral Hseyinin cenaze treninde tokalamtr. Havatimenin Weizmannla tokalamas Arap ve Filistinli evrelerde byk tepki grmtr.186 Arap Bahar srecini destekleyen Havatime, bu baharn Filistinde de etkileri olacan savunmakta ve Arap devrimlerinin tm diktatr rejimleri devireceini sylemektedir. Filistin saflarndaki blnmenin srail igalini derinletirdiini belirten Havatime, 2012nin Filistin iin Birlik yl olaca ngrsnde bulunmutur. Hamas ve slami Cihadn da FK gibi kuatc bir yap kuramadna dikkat eken Havatime, Filistinde saflarn yeniden sklatrlmas gerektiine dikkat ekmitir.187 Havatime, Filistin sorunu zerine yazd kitaplaryla da tannmaktadr. lk kitabn Filistin Direni Hareketlerinin Krizi hakknda yazan ve 1969 ylnda yaynlayan Havatimenin yaklak 30 kitab bulunmaktadr. Havatime bu kitaplarnda Filistin sorunu, Lbnann igali, FK, Camp David ve Oslo sreleri zerine ieriden yapt derinlikli analiz ve eletirileriyle dikkat ekmitir.188
184. 185. 186.
Nayif Havatime, Al Hawer, http://www.ahewar.org/m.asp?i=208. A.g.e. A.g.e.
187. El Hululul emniyye fi Suriye feilet, Al Raya, 19 Ocak 2012, http://www.raya.com/site/topics/ article.asp?cu_no=2&item_no=618160&version=1&template_id=43&parent_id=42. 188. Nayif Havatime, Al Hawer, http://www.ahewar.org/m.asp?i=208.
47
48
HAMAS
49
Filistin slami Direni Hareketi (Hareketul Mukavemetil slamiyye), ksa adyla Hamasn kuruluu, Filistinli kanaat nderi eyh Ahmet Yasin tarafndan 1987 ylnda ilan edilmitir. Hareketin ilan srecinde Filistinlilerin Siyonist ofr Hadisesi olarak adlandrdklar olayn byk etkisi olmutur. 6 Aralk 1987de srailli bir kamyon ofrnn, Filistinli iileri tayan bir kamyona arpmasyla 6 Filistinli lm, 2 Filistinli yaralanmtr. Sz konusu olay Filistin halknda byk bir infiale neden olurken, bu ortamda eyh Ahmet Yasin, Hamasn kurulduunu aklamtr. Hareketin kurulu bildirgesi de ilk olarak 15 Aralk 1987de Filistin halkna ilan edilmitir.189 Bununla birlikte Hamasn yneticileri hareketin kklerinin 1940l yllara kadar gittiini ve aslnda bir Mslman Kardeler (hvan) hareketi olduklarn190 ifade etmektedirler. Bu dorultuda Hamas, Filistindeki Mslman Kardeler hareketi mensuplarnn daha nce farkl isimler altnda rgtlendiine dikkat ekmektedir. Nitekim, Filistindeki hvan yeleri Filistin sorunu konusunda daha nceden de sra Topraklar Murabtlar ve slami Mcadele Hareketi gibi gruplar altnda etkinlik gstermilerdir.191 1948, 1967 ve 1973 savalarn yaayan Hamasn kurucusu eyh Ahmet Yasin, uluslararas toplum araclyla Filistin Devletinin kurulacana dair midin yitirildii dnemde silahl bir direni balatmann gerekliliine inanmtr. Bununla birlikte Arap-srail savalarnda Araplarn pe pee yenilmesinin ardndan Arap Milliyetiliinin taban kaybetmesi ve slami Hareketlerin ykselie gemesinin de Hamasn kurulmasnda nemli bir etkisi olmutur. eyh Ahmet Yasin, birinci Filistin ntifadasnn artlarnn olutuu zeminde slami kadrolar bir at altnda toplayarak ve Filistin halkn silahlandrarak bir direni hareketi balatmay hedeflemitir.192 Kurulduu 1987 ylnda gerekleen birinci Filistin ntifadas srasnda nemli rol oynayan Hamas hareketi, gerek Gazze eridi ve Bat eria, gerekse 1948 snrlar ierisinde yaayan Araplarn halk ayaklanmasna katlmn salayan organizatr rol stlenmitir.
189. 190. 191. 192. Nebzetun an Hareketi Hamas, Quds Day, http://www.qudsday.com/hamas1.html. Misagu Hareketi Hamas, http://bit.ly/rldlme. Nebzetun an Hareketi Hamas, Quds Day, http://www.qudsday.com/hamas1.html. A.g.e.
50
Cami cemaatinin youn bir ekilde intifada srecine katlmasn salayan Hamas, birinci ntifada srasnda seslendirilen sol sloganlara, slami sloganlar da ekleyerek intifadaya dini bir nitelik kazandrmtr. Bu dnemde Hamas yeleri tarafndan Filistinde duvarlara yazlan slami ntifada, Mbarek ntifada, Mescitler Devrimi, nan Sava ve lahi Kader gibi sloganlar bunun en iyi gstergeleridir.193 Bu srete Hamasa kar tepkisi sert olan srail gvenlik gleri, 1989 ylnda eyh Ahmet Yasin dhil olmak zere hareketin pek ok liderini tutuklamtr. srail gvenlik glerinin yrtt youn kovuturma, tutuklama, bask ve srgnlerden sonra 1991 ylnda ortaya kan rgtn askeri kanad zzettin Kassam Tugaylar (Ketaib zzettin Kassam) srail hedeflerine kar hafif silahl direni balatmlardr. zzettin Kassam Tugaylarnn Gazze eridindeki liderleri Salah ehada, mad Akl ve Mahmud el Mebhuh, Bat eriada ise Yahya Ayya olmutur.194 1991 ylnda rgtn srailli bir askeri karmas zerine dnemin srail Babakan zhak Rabin, 415 Hamas yneticisini toplu olarak Lbnana srgne gndermitir. 1993 ylnda Hamas yeleri ile srail askerleri arasndaki atmalar daha da iddetlenerek, srailli yerleimcilere kar Filistinlilerin direni eylemleri artmtr. 1994 ylnda srailli yerleimci Baruch Goldsteinin gerekletirdii el-Halil saldrsnda 30 Filistinli lm, 100 Filistinli ise yaralanmtr. Buna karlk Hamas, Filistin topraklarnda igalci konumundaki tm sraillileri meru hedef ilan ederek operasyonlarnn kapsamn geniletmitir.195 Hamas, srail Babakan Ariel aronun 1000 kadar asker eliinde Mescid-i Aksa ziyaret etmesiyle 2000 ylnda patlak veren ikinci Filistin ntifadas srecinde etkinliini daha da artrmtr. Hamas lideri eyh Ahmet Yasin ve bir sonraki lider Abdulaziz Rantisi bu dnemde dorudan srail gvenlik glerinin operasyonlarna hedef olmular ve hayatlarn kaybetmilerdir. Bunun zerine kitlesel eylemlerdeki rolnn yansra silahl kanadnn kapasitesini de artran Hamas, Kassam fzesi olarak bilinen fzeleri sraile kar kullanmtr. Aksa ntifadas srecinde gvenlik sorununun srail ordusunun verdii ok sayda kaypla zirve yapt srailde, turizm en alt seviyelere dmtr. Bu srete Hamas, Filistin lideri Yasir Arafat ile de koordinasyon ierisinde olmutur.196 2000de balayan ikinci ntifada srecinde byk g kazanan ve Filistin halk tabannda poplerlii artan Hamas Hareketinin siyasi brosu, 2005 ylnda Filistin
193. brahim Muhammed, Tark Muhammed, Hadisu iarat anil ntifada ve ma yeteallagu biha, iaratul ntifada, s. 64, http://www.palestine-info.info/arabic/books/shearat/sheaarat.pdf. 194. 195. Nebzetun an Hareketi Hamas, Quds Day, http://www.qudsday.com/hamas1.html. A.g.e.
196. Khaled Abu Toameh, Arafat ordered Hamas attacks against Israel in 2000, Jerusalem Post, 29 Eyll 2010, http://www.jpost.com/MiddleEast/Article.aspx?id=189574.
51
Genel Seimlerine katlmaya karar vermitir. Seimlere katlmasyla Hamas bu anlamda bir siyaset deiikliine gittiinin mesajn vermitir. Nitekim Hamas 1996 ylnda gerekleen seimlere, eletirdii Oslo srecinin bir paras olarak grd Filistin zerk Ynetimine meruiyet salad gerekesiyle katlmamtr. Hamasn 2005te Filistin seimlerine katlma kararnn ardndan rgtn askeri kanad zzettin Kassam Tugaylar sraile kar operasyonlarn durdurmutur. Bu erevede Hamas Hareketi de siyasi olarak daha fazla n plana kmtr.197 26 Ocak 2006 tarihinde ilan edilen Filistin Genel Seimleri sonulara gre Hamas 132 sandalyeli Filistin meclisinde 76 sandalye ile ounluu yakalamtr.198 Ancak seimler sonras Hamas ve El Fetihin dier Filistinli rgtlerle bir araya gelerek Ulusal Birlik Hkmeti kurma giriimleri baarl olamamtr. Bu noktada hem blgesel hem de uluslararas basklarn etkileri byk olmu, Hamas liderliindeki Filistin Hkmeti bir trl uluslararas toplum tarafndan kabul grmemitir. Bu srete El Fetih ve Hamas arasnda trmanan gerilim zzettin Kassam Tugaylarnn Gazze eridine dzenledii operasyon ile El Fetih glerini blgeden kartmasyla sonulanmtr. Bylelikle Hamas fiili olarak Gazze eridini kontrol altna almtr.199 Buna karlk El Fetih de Bat eriada kontroln en st dzeye kararak Hamasn buradaki etkinliine son vermitir. Bu mcadele neticesinde Filistin fiilen ikiye blnm, bu blnmlk uzun sre devam etmitir.200 Hamas-El Fetih ayrmas bir iktidar mcadelesi olduu kadar, zellikle bar srecine ilikin iki grup arasndaki ideolojik farkllklarn da mcadelesidir. 1948de Filistin topraklarnda ilan edilen srail Devletini tanmayan Hamas, barn ancak 1967 snrlar erevesinde yaplacak bir atekesle mmkn olduunu savunmaktadr. Hamasa gre srail igaliyle mcadele snr mcadelesi deil varlk mcadelesidir. Bu anlamda Smrgeci Bat ve Siyonist projesi olarak grd srail ile mzakereleri de bir vakit kayb ve Filistinlilerin haklarn kaybettirme arac olarak nitelendirmektedir. Hamas, srail, Filistinlilerin haklarn ve geri dn hakkn tanmak durumunda olduunu ileri srmektedir.201 Filistin-srail mcadelesinde tek zmn mzakerelerle gerekleecek bir bar olduunu syleyen ABD ve Avrupa lkeleri Hamas bir terr rgt olarak kabul
197. Tedaiyat fevz Hamas fil intihabatit teriiyyetil Flstyniyye 2006, Merkezud Dirasati erkl Evsat, Ocak 2006, http://www.palestine-info.info/arabic/books/2006/5_2_06/5_2_06.htm. 198. A.g.e. 199. Hamas tuidu bi tahriri azze, BBC Arabic, 14 Haziran 2007, http://news.bbc.co.uk/hi/arabic/ middle_east_news/newsid_6751000/6751405.stm. 200. Cadullah Safa, el Ingsamul Flstyni cziyyun em amil, Safsaf, 4 Nisan 2012, http://www.safsaf. org/word/2012/april/12.htm. 201. Nebzetun an Hareketi Hamas, Quds Day, http://www.qudsday.com/hamas1.html.
52
etmektedir. Bununla birlikte bata Avrupa lkeleri olmak zere pek ok Batl devlet Hamas ile mzakere halinde olduklarn gizlememektedirler. Bata Msr olmak zere Mslman Kardeler geleneiyle anlamazlk ierisinde olan Arap lkeleri ise uzun sre Hamasa ynelik blokaj uygulamlardr. Ancak Arap Bahar sonrasnda Mslman Kardeler kkenli hareketlerin Arap lkelerinde siyasi etkinlik kazanmalar dengeleri Hamas lehine deitirmi durumdadr. Gnmzde Hamasn siyasi brosunda Halid Meal, Dr. Musa Ebu Merzuk, Sami Hatr, Dr. Mahmud Zahhar, Nizar Ivazullah, Dr. Halil el Hayye, zzet Rik, mad el Alemi ve Muhammed Nezzal gibi isimler bulunmaktadr.202 Abdulaziz Rantisinin 17 Nisan 2004te ldrlmesi sonras siyasi bro bakannn Filistin topraklar dnda olmas gerektii gr Hamas ynetiminde destek bulmu ve merkezi Suriyede bulunmasna karar verilen siyasi bronun bakanlna Halid Meal seilmitir. Arap Bahar srecinde halkn reform taleplerini iddet kullanarak bastran Esad ynetim ile Hamasn ilikileri zedelenmi ve Hamas liderlerinin byk ksm Suriyeden ayrlmtr.203
202. El Mehketbus Siyasi, Hamas Info, http://www.hamasinfo.net/ar/Default.aspx?xyz=U6Qq7k%2b cOd%2fF7pkgJUE53N3pZngd29Ep72bbrnp%2ftpD8UAmj8endR6klQCkIeyJnBVjLCogm9OI87H%2fIpB XvMm3qzNfOl9zx. 203. Gyadetu Hamas aderet Suriye, As Safir, 27 ubat 2012, http://www.assafir.com/Article.aspx?Ar ticleId=2721&EditionId=2086&ChannelId=49674.
53
HALID MEAL
Hamas Siyasi Bro efi, 56
Halid Meal 1956 ylnda Ramallahn Selvad kazasnda domu ve ilkrenimini burada tamamlamtr.204 Ebul-Velid205 olarak da bilinen Halid Meal, 1967de srailin Bat eriay igal ettii Alt Gn Savandan sonra ailesiyle birlikte Kuveyte g etmitir.206 Orta ve yksekrenimini burada tamamlamtr. 15 yandayken Mslman Kardelere katlm ve Kuveyt niversitesinde fizik okuduu yllarda slami Hak Listesi isimli grubu kurmutur. 1981 ylnda evlenen Meal, yedi ocuk babasdr.207 1983 ylnda, dier Arap lkelerinde yaayan ve Hamasn daha sonra Bat eria ve Gazze liderliini yapacak olan isimleri bir araya getiren Meal, Hamasn kuruluunda nemli bir rol stlenmitir. eyh Ahmed Yasin o dnemde seyahat yasandan dolay bu toplantya katlamamtr. Ahmed Yasin, Mealin bu katksndan hi bahsetmese de, bu toplant Hamasn kurulu stratejisinin belirlendii toplant olmutur.208 Meal, 1987 ylnda resmi olarak kuruluundan 1991deki Krfez Savana kadar Hamasn Kuveyt temsilciliini yapm209 ancak Krfez Savanda rdne g etmek zorunda kalmtr. rdnde siyasi olarak daha aktif ve tannr olmaya balayan Meal, Hamasa Filistin dndan destek vermeye devam etmitir.210 1996 ylnda, Siyasi Bro efi olan Musa Ebu
204.
Halid Meal, Palestine Info, http://www.palestine-info.com/arabic/hamas/leaders/khalid.htm.
205. Knyesi. Knye, kinaye kelimesinden gelmektedir. Birisini st kapal bir ekilde zikretmeye kinaye denir. Knya Ebu Bekir, bni Abbas gibi isimlerde olduu gibi genellikle baba ad yahut oul adyla kullanlr. Araplarda knye, kiinin ismi kadar sk kullanlr. 206. 207. Halid Meal, Palestine Info, http://www.palestine-info.com/arabic/hamas/leaders/khalid.htm. Halid Meal, Palestine Info, http://www.palestine-info.com/arabic/hamas/leaders/khalid.htm.
208. Zaki Chehab, Inside Hamas: The Untold Story of Militants, Martrys and Spies (London: I.B.Tauris,2007),s.28 209. Jim Zanotti, Hamas: Background and Issues for Congress, CRS, (Aralk 2, 2010), s.51, Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/R41514.pdf 210. Khaled Hroub, Hamas, A Beginner Guide (London:Pluto Press, 2006),s.134
54
Merzukun ABDde tutuklanmasnn ardndan onun yerini alarak Hamasn srgnde olan en nemli lideri konumuna gemitir.211 25 Eyll 1997de, sonradan Mossad ajan olduu ortaya kan iki kii zehirlemek suretiyle Meale bir suikast giriiminde bulunmutur. Halid Meale bizim olumuz diyen rdn Kral Hseyin, bu olay zerine ABD Bakan Bill Clintonu arayarak srail Bykeliliini kapatmakla tehdit etmi, ayrca Netanyahudan da tedavi iin panzehir gndermesini talep etmitir. Bu srete srail ile rdn arasnda rdn gvenlik gleri tarafndan yakalanan ajanlarn serbest braklmasna karlk eyh Ahmed Yasinin serbest braklmas konusunda anlamaya varlmtr.212 Bu olaydan sonra ABD ve srail, Kral Hseyine Hamasn rdndeki faaliyetlerini durdurmas iin basky artrm, Hamas ve rdn otoriteleri arasndaki ilikiler iyice bozulmu ve Kral Hseyin Hamasn rdn ubesini kapatarak Halid Meali snr d etmitir.213 Meal hafta sren ran ziyaretinin ardndan tekrar rdne dnm, fakat dner dnmez arkadalaryla birlikte tutuklanmtr.214 Ksa bir sre cezaevinde kaldktan sonra serbest braklan Meal nce iki yl Katarda kalm, 2001 ylnda da ama yerlemitir.215 Halid Meal, seyahat etme yasa olmad iin Hamasn en st dzey diplomat misyonuyla rgtn dier lkelerle ve uluslararas organizasyonlarla d balantlarn glendirme grevini stlenmitir.216 Meal, yurtd gezileri srasnda siyasi destek dnda Hamasa mali destek de toplamay baarm, rnein Nisan 2006da ran ve Katardan 100 milyon dolarlk bir yardm almtr.217 Meal, Hamasn 25 Ocak 2006daki seim zaferinden sonra ngiliz gazetesi Guardianda yaynlanan yazsnda Hamasn dil bir bara hazr olduunu yazmtr. Meal yazsnda sraile gnderdii mesajda Topramzn elimizden alnmasn ve ulusal haklarmzdan mahrum edilmeyi asla kabul etmeyeceiz fakat uzun vadeli atekes ilkesini kabul
211. 212. 213. 214.
A.g.e., s.134 Chehab, Inside Hamas: The Untold Story of Militants, Martrys and Spies, s.116-119 Hroub, Hamas, A Beginner Guide, s.134 Chehab, Inside Hamas: The Untold Story of Militants, Martrys and Spies, s.120
215. Jim Zanotti, Hamas: Background and Issues for Congress, CRS, (Aralk 2, 2010), s.51, Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/R41514.pdf 216. Jim Zanotti, Hamas: Background and Issues for Congress, CRS, (Aralk 2, 2010), s.51, Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/R41514.pdf 217. Eben Kaplan, Profile of Khaled Meshal,CFR, (Temmuz 13,2006), Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://www.cfr.org/terrorist-leaders/profile-khaled-meshal-aka-khalid-meshaal-khaleed-mashal/ p11111
55
etmeye istekliyseniz, artlar grmeye hazrz218 diyerek Hamasn artlarn ortaya koymutur. ubat 2007de BBCye verdii bir rportajda srailin 1967deki snrlar kabul etmesi, srgndekilerin eve dnme haklar dhil tm Filistinlilerin haklarn tanmas ve yerleimleri boaltmas halinde uzun vadede snrl bir atekesin mmkn olabileceini belirtmitir.219 Siyonistlerle Yahudi olduklar iin deil igalci olduklar iin savayoruz220 diyen Meal srailin varlnn bir gerek olduunu dile getirmi ve srailin varl sorun deil, asl sorun Filistin devletinin var olmamasdr demitir.221
218. Halid Mishal, We will not sell our people or principles for foreign aid, Guardian, (Ocak 31, 2006), Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://www.guardian.co.uk/world/2006/jan/31/comment. israelandthepalestinians 219. Transcript: Khaled Meshaal interview, BBC, (ubat 8, 2007), Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4693382.stm 220. Erturul Aydn, Hamas Politikas: Halid Mealle Rportaj, Dnya Blteni Aratrma Masas, (Aralk 2010), Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://www.dunyabulteni.net/file/2010/halid-messal-ileroportaj.pdf 221. Conalt Urguhart, Hamas leader acknowledges reality of Israel, (Ocak 10, 2007), Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://www.guardian.co.uk/world/2007/jan/10/israel1
56
SMAIL ABDUSSALAH AHMED HANIYE

(Hamas Ynetimi) Babakan, 50
smail Haniye, 1962de Gazze eridinde ati mlteci kampnda domutur. Gazze slam niversitesinde Arap Dili Blmnde eitim grmtr. 1989da ntifadaya katld gerekesiyle srail tarafndan yl hapse mahkum edilen Haniye, mahkumiyet sonras 1992 ylnda 400 kadar Hamasl ile birlikte Lbnana srgne gnderilmitir.222 1993te Gazzeye dnmesine izin verilen Haniye, Gazze slam niversitesinde dekanlk grevine balam ve ayn dnemde Hamas renci Hareketinin liderliine getirilmitir.223 1997de Hamas lideri eyh Ahmed Yasin hapisten ktktan sonra Haniyenin Hamas iindeki siyasi pozisyonu giderek ykselmi ve 1999 ylnda eyh Ahmed Yasinin yardmclna getirilmitir. Bu yaknlk, 2003te srailin hava saldrsnda ayn camide bulunduu eyh Yasinle birlikte yaralanmasna yol amtr.224 eyh Ahmed Yasinin 2004te srailin dzenledii bir suikast sonucu hayatn kaybetmesinin ardndan smail Haniye, Hamas liderlik kadrosunda n plana kmtr. 2006da Filistin Yasama Konseyi seimlerine Deiim ve Reform Listesi ile siyasi bir parti olarak katlan Hamasn Genel Bakanln yrten Haniye, Hamasn bu seimlere katlmasnda ve partinin seim kampanyasnn yrtlmesinde nemli rol stlenmitir. Hamasn seim zaferinin ardndan El Fetihle ya da dier gruplarla koalisyon iin anlaamayan Haniye, Mart 2006da kabinesini Hamas yeleri ve baz teknokratlar ile kurarak Filistin zerk Ynetiminin Babakan olarak greve balamtr. Greve balamasndan itibaren, ABD ve AB Filistin zerk Ynetimine ayrdklar fonlar kesme tehdidinde bulunmulardr.225
222. smail Haniyye, 19 Kasm 2011, http://www.aljazeera.net/news/pages/4efe119f-61f6-4f8b-ad4021094e9cae8a. 223. A.g.e. http://www.aljazeera.com/ 224. Profile: Ismail Haniya, Al-Jazeera, 19 ubat 2006, archive/2006/02/20084916260799585.html Eriim tarihi: 28 Kasm 2011
225. Profile: Hamas PM Ismail Haniya, BBC, 14 Aralk 2006, http://news.bbc.co.uk/2/hi/4655146.stm Eriim tarihi: 28 Kasm 2011.
57
2006da ofisini hedef alan saldr sonrasnda ABDye, Filistinlilere dzenledii saldrlara son vermesi iin sraile bask yapmas arsnda bulunmutur.226 Bu dnemde El Fetih ve Hamas arasnda atmalar ba gstermi Filistin Devlet Bakan Mahmud Abbas iddetlenen atmalar ve genel istikrarszl gereke gstererek olaanst hal ilan ederek, 14 Haziran 2007de Haniyeyi grevinden azletmi ve yerine Selam Feyyad atamtr. Ancak bu karar Filistin yasalarna aykr bulunarak Yasama Konseyi tarafndan onaylanmamtr.227 Bunun zerine Hamasn Gazzede fiili kontrol ele geirmesi ve Filistin zerk Ynetiminin kontrolnn Bat eria ile zorunlu bir ekilde snrlanmasyla birlikte iki bal ynetim domu ve Haniye babakanlna Gazze eridinde devam etmitir.228 Haniye, Filistinin bamszln kazanmasnda siyasi mcadelenin nemine duyduu inanc, Hamasn 2006 seimlerine katlmasndaki etkin abasyla gstermitir. Ancak silahl mcadelenin de paralel srdrlmesi grn savunmutur. Bu dnemde, tavrna ynelik eletirileri Hamasn savunma gcnde aktif olup parlamentoda da siyaset yapmasnda bir eliki grmyorum szleri ile cevaplandrmtr.229 Haniye ayn zamanda srailin iddete son vermesi durumunda Hamasn da iddeti sonlandracann da altn izmektedir.230 Haniyenin Filistin Devletine ilikin gr Kudsn bakent olduu 1967 ncesi snrlarnn tannd tam bamsz bir Filistin devletinin kurulmas eklindedir. 2006 seimlerinden sonra srailin 1967 ncesi snrlarnda kurulacak bamsz Filistin devletini tanmas halinde sraille geici bir atekes yaplacan sylemitir.231 Bu balamda Oslo Anlamalarn bamsz Filistine ynelik zme giden yolda bir adm olarak deil aksine Filistin mcadelesinde byk kayp olarak nitelendirmektedir. El Cezireye 2006 ylnda verdii bir mlakatta bu sreci Oslo bize daha ok yerleim yeri, daha ok igal, daha ok askeri barikat, daha ok yoksulluk ve bask getirdi eklinde
226. Jamie Chosak, David Jacobson, The Palestinian Legislative Council A Handbook, (Washington:The Washington Institute for Near East Policy, 2007),s.6. 227. Isabel Kershner, Taghreed el-Khodary, Abbas Swears In Emergency Government, The New York Times, 18 Haziran 2007, http://www.nytimes.com/2007/06/18/world/middleeast/18mideast.html Eriim tarihi: 28 Kasm 2011; Opinion of lawyer who drafted Palestinian law, Reuters, 8 Temmuz 2007, http:// uk.reuters.com/article/2007/07/08/uk-palestinians-law-text-idUKL088016620070708 Eriim tarihi: 28 Kasm 2011 228. Jim Zanotti, Hamas: Background and Issues for Congress, CRS Report, 2 Aralk 2010, s.19 http:// www.fas.org/sgp/crs/mideast/R41514.pdf , Eriim tarihi: 28 Kasm 2011. Hamas takes full control of Gaza, BBC, 15 Haziran 2007, http://news.bbc.co.uk/2/hi/6755299.stm Eriim tarihi: 28 Kasm 2011 229. Hamas PM frontrunner Haniya a pragmatic radical, Daily Times, 18 ubat 2006, http://www. dailytimes.com.pk/default.asp?page=2006%5C02%5C18%5Cstory_18-2-2006_pg4_15 Eriim tarihi: 28 Kasm 2011 230. Profile: Ismail Haniya, Al-Jazeera, 19 ubat 2006, archive/2006/02/20084916260799585.html Eriim tarihi: 28 Kasm 2011 http://www.aljazeera.com/
231. Asad Ghanem , Palestinian Politics After Arafat A Failed National Movement, (Bloomington: Indiana University Press, 2010), s.158.
58
eletirmitir.232 Filistin-srail atmasnda zmszln Filistinlilerden deil srailin mzakere srecini kesintiye uratmas ve anlama imzalamaya yanamamasndan kaynaklandn savunmaktadr.233 Haniye sraile kar sert sylemlerine karn, Hamasn genel profili iinde deerlendirildiinde pragmatist ve diyaloga ak bir isim olarak grlmektedir. Bununla birlikte mzakereler iin ncelikle srailin Filistinlilerin haklarn tanmas gerektii dncesindedir.234 Haniye, Gazzedeki sorunlara srgndeki liderlerden ok daha pragmatist yaklam ve sraile kar iddeti savunmaya devam etse de ama ve taktiklerde daha orta yolcu olmutur.235 Aralk 2010da dzenledii bir basn toplantsnda, Filistinli semenlerin onay vermesi halinde, Hamasn srailin varln reddeden tutumuna ramen, hkmetinin Kudsn bakent olmas ve Filistinli mahkmlarn serbest braklmas kouluyla 1967 ncesi snrlar iinde bir Filistin devletinin kurulmas iin referanduma gitmeyi kabul edeceini aklamtr.236
232. Profile: Ismail Haniya, Al-Jazeera, 19 ubat 2006, archive/2006/02/20084916260799585.html Eriim tarihi: 28 Kasm 2011
http://www.aljazeera.com/
233. Jamie Chosak, David Jacobson, The Palestinian Legislative Council A Handbook, (Washington:The Washington Institute for Near East Policy, 2007),s.7. 234. Profile: Hamas PM Ismail Haniya, BBC, 14 Aralk 2006, http://news.bbc.co.uk/2/hi/4655146.stm Eriim tarihi: 28 Kasm 2011 235. Jim Zanotti, The Palestinians: Background and U.S. Relations, CRS Report, 8 Ocak 2010, s.37, http://fpc.state.gov/documents/organization/137185.pdf Eriim tarihi: 28 Kasm 2011 236. Hamas vows to honor Palestinian referendum on peace with Israel, Haaretz, 1 Aralk 2010, http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/hamas-vows-to-honor-palestinian-referendum-onpeace-with-israel-1.328234 Eriim tarihi: 29 Kasm 2011
59
AHMED YUSUF
Siyasi Danman, 62
Ahmed Yusuf, 1950 ylnda Gazzede domutur. 1973 ylnda El Ezher niversitesinde makina mhendislii okumak zere Kahireye gitmitir. Mezuniyetinden sonra Krfez lkelerinde medya sektrnde almtr. Ahmed Yusuf, Colorado Devlet niversitesi ve Missouri niversitesinden yksek lisans dereceleri aldktan sonra Colombia Devlet niversitesinde doktorasn tamamlamtr.237 Hamas liderlerinden Musa Ebu Merzukun da bir sre alt, Hamasa yaknlyla bilinen ABD merkezli dnce kuruluu United Association for Studies and Researchn direktrln ve Middle East Affairs dergisinin ba editrln yapmtr.238 Yusufun Haniyenin danmanln yapmas iin Amerikadan Gazzeye arlmasnda akademik kariyeri ve medya bilgisi etkili olmutur. Daha sonra Haniye tarafndan Dileri Bakan Yardmcl grevine de getirilen Ahmed Yusuf, Hamas iinde asl katksn genellikle kritik konularda Haniye ve hkmet adna yaplacak aklamalar yazarak veya bunlar ynlendirerek vermektedir. Sakinlii ve lmll ile bilinen Yusuf, Hamasn dnyadaki dier aktrlerle iliki ierisinde olan lml yz olarak deerlendirilmektedir. Yusufun bu tutumu Hamas ve El Fetih arasndaki tartmalar zirveye ulat zaman iyimser tavrn devam ettirerek arabuluculuk roln stlenmesinde de etkili olmutur.239 Hamas ve El Fetih birlikteliini Filistinin gelecei iin nemli bulan Yusuf Hamas blnm bir Gazze istemiyor demitir.240 Hamasn bildirgesinin uzun yllar nce Filistin topraklarnn Filistinlilerden alnmas zerine yazldn syleyen Yusuf, Hamas eylemleri zerinde belirliyici olmaya devam etmekle birlikte, rgtn gnn gerekleri
237. Osama Al-Essa, The Smiling Face of Hamas, Asharq AlAwsat, (Temmuz 14, 2007), Son Eriim Tarihi Kasm 24, 2011, http://www.asharq-e.com/news.asp?section=3&id=9575 238. Harold Brackman, Hamas: Yesterday, Today and Tomorrow, The Simon Wiesenthal Center, (Mart 2011), s.16, son eriim tarihi: 24 Kasm 2011, http://www.wiesenthal.com/atf/cf/%7B54d385e6-f1b94e9f-8e94-890c3e6dd277%7D/Hamas_YESTERDAY_TOMORROW.PDF 239. Osama Al-Essa, The Smiling Face of Hamas, Asharq AlAwsat, (Temmuz 14, 2007), Son Eriim Tarihi Kasm 24, 2011, http://www.asharq-e.com/news.asp?section=3&id=9575 240. Ahmed Yousef, Hamas doesnt want a separate Gaza, Daily Star, (ubat 18, 2008), Son Eriim Tarihi Kasm 24, 2011, http://www.dailystar.com.lb/Opinion/Commentary/Feb/18/Hamas-doesnt-wanta-separate-Gaza.ashx#axzz1f1HYBjyt
60
dorultusunda ideolojik olarak esneklik gsterdiini de savunmaktadr.241 Bununla birlikte iki devletli zme taraf olmayacaklarn, sraili ancak 1967deki snrlara ekilmesi ve yerleim yerlerini boaltmas halinde resmen tanyacaklarn sylemektedir.242 Yusuf, bu dorultuda barn 1967 ncesindeki snrlara dayanmas gerektiini syleyen ABD Bakan Obamaya243 iki kez mektup yazm fakat cevap alamamtr. lk mektubunda Obamann Kahire ve stanbulda yapt konumalarda Mslman corafyaya bar ve refah getirme konusunda kararl olacan vurgulamasnn ABDyi Filistin-srail konusunda bir yol ayrmna getirdiini belirten Yusuf, Amerikann bylelikle Arap halklar nezdindeki srail yanls imajn deitirebileceini ifade etmitir.244 kinci mektubunu ise Filistin BMnin 194.yesi olmak iin Gvenlik Konseyine bavurusunu sunmadan nce gnderen Yusuf, Bakan Obamaya Btn dnya izlerken Filistinin devlet olma talebini nasl reddedebileceksiniz? sorusunu yneltmitir.245 Hamas Taliban ve El Kaideye benzetenlere cevaben Yusuf, ak grl, elini tan altna koyan, deitiren, laiklerle iyi ilikiler kuran, demokrasi ve insan haklar iin alan, ak toplumdan yana bir model olarak tanmlad Recep Tayyip Erdoan Modelini benimsediklerini belirtmitir.246 Trkiyenin tarihsel konumuna ve rolne hayli nem atfeden Yusuf, bunun Msrn yerini almak demek olmadn, Msrsz bir Arap dnyas olamayacan ancak Dou-Bat ilikileri balamnda Trkiyeye farkl bir rol dtn ileri srmtr.247 Yusuf ayrca Arap Baharnn Filistin sorununun zm ve bamsz bir devletin kurulmas srecini daha da hzlandracan savunmaktadr.248
241. Ahmed Yousef, Hamas Charter: Vision, Fact and Fiction, The Palestine Cronicle, (Ocak 23, 2011), Son Eriim Tarihi Kasm 24, 2011, http://palestinechronicle.com/view_article_details.php?id=16576 242. Hamass foreign policy, The Economist, (Temmuz 30, 2009), Son Eriim Tarihi Kasm 24, 2011, http://www.economist.com/node/14140786 243. Mark Landler ve Steve Lee Myers, Obama Sees 67 Borders as Starting Point for Peace Deal, NY Times, (Mays 19, 2011), Son Eriim tarihi Kasm 24, 2011, http://www.nytimes.com/2011/05/20/world/ middleeast/20speech.html?pagewanted=all 244. Ahmed Yousef, An open letter to President Obama, Maan News Agency, (Haziran 2, 2010), Son Eriim Tarihi Kasm 24, 2011, http://www.maannews.net/eng/ViewDetails.aspx?ID=289214 245. Audacity to Change: Open Letter to President Obama,Ikhwan Web, (Eyll 22, 2011) , Son Eriim Tarihi Kasm 24, 2011, http://ikhwanweb.com/iweb/index.php?option=com_ content&id=32326%3Aaudacity-to-change-open-letter-to-president-obama&Itemid=891 246. Yeni vizyon Erdoandan, Hrriyet, (Haziran 10, 2010), Son Eriim Tarihi Kasm 24, 2011, http:// hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/printnews.aspx?DocID=14979879 247. Akif Emre, Hamas nereye?, Yeniafak, 26 Mays 2011, http://yenisafak.com.tr/Yazarlar/?t=26.05. 2011&y=AkifEmre. 248. Ahmed Yusuf el mustearus siyasi li smail Haniyye: Vusulul slamiyyin seyuaccilu bi igametid devle, Al Ahram, 31 Aralk 2011, http://digital.ahram.org.eg/Policy.aspx?Serial=754969.
61
MAHMUD ZAHAR
(Hamas Ynetimi) Dileri Bakan, 67
Hamasn st dzey yneticilerinden biri olan Mahmud Zahar, 1945 ylnda Filistinli bir babann ve Msrl bir annenin ocuu olarak Gazzenin Zeytun blgesinde dnyaya gelmitir. Kahire niversitesi Tp Fakltesinden mezun olduktan sonra Ayn ems niversitesinde uzmanln genel cerrahi alannda yapmtr.249 Msrda yaad dnemde bir Arap milliyetisi olan Zahar, verdii bir rportajda bu dnemde Abdunnasra duyduu hayranlktan bahsetmektedir.250 Gazzeye dndkten sonra yeni kurulan Gazze slam niversitesinin Tp Fakltesinin bana getirilen Zahar, bu dnemde Mslman Kardelere katlmtr. Hamas kurma fikrinin temelleri de bu yllarda atlmtr. Daha sonra Hamasn nc kadrosunu oluturacak Abdlaziz Rantisi ve eyh Ahmed Yasin ayn zamanda niversitede alma arkadalardr.251 1989 ylnda eyh Yasinin tutuklanmas nedeniyle Rantisi ile birlikte Hamasn gayri resm liderliini yapan Zahar, 1992 ylnda Lbnana srgne gnderilmitir. Zahar, Gazzeye dndkten sonra Hamasn Genel Szcln stlenmi, bu dnemde hem srail hem Filistin ynetimleri tarafndan birok kez tutuklanm ve aylarca hapishanede kalmtr.252 eyh Yasinin zellikle son dnemlerinde zel doktorluunu da stlenen Zahar, 2004 ylnda nce eyh Yasinin ardndan Rantisinin srail kuvvetlerince ldrlmesinin
249. Mahmud Zahar, Al Jazeera, 18 Nisan 2004, http://www.aljazeera.net/news/pages/11564a376e93-4bb2-81ab-437f77128b28. 250. Beverley Milton-Edwards ve Stephen Farrell, Hamas: The Islamic Resistance Movement (Cambridge: Polity Press, 2010), s. 36. 251. Profile: Hamas Mahmoud Zahar, BBC News, 27 Ocak 2006. Eriim tarihi: 29.11.2011, http://news. bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4653706.stm. 252. Mahmud Zahar, Al Jazeera, 18 Nisan 2004, http://www.aljazeera.net/news/pages/11564a376e93-4bb2-81ab-437f77128b28.
62
ardndan Hamasn Gazzedeki liderlerinden biri olmutur.253 2006 seimlerinde kendisine muhtemel babakan gzyle baklmasna ramen, bu greve Haniye gelmi254 ve Zahar, Hamas hkmetinde Dileri Bakanl grevini stlenmitir.255 Zahar, Hamasn genel duruuna uygun olarak, srailin 1967 snrlarna ekilmesi, varlnn tartlmas ve Filistinlilerin geri dn hakk olmas gerektii gibi temel konularda bandan beri ayn duruunu korumaktadr. 1988 ylnda imon Peres ile Hamas adna yapt grmelerde de yukarda belirtilen noktalar dile getiren Zahar,256 bu grlerinden taviz vermekkte ve ayn ekilde savunmaya devam etmektedir.257 2008 ylnda The Washington Times iin kaleme ald bir makalede, bar grmelerinin ancak srailin 1967 snrlarna geri ekilmesi, igali sona erdirmesi, Gazze ve Bat eriadan btn askerlerini ekmesi, Kuds usulsz bir ekilde sahiplenmekten vazgemesi, uluslararas snrlar ile deniz ve hava sahasna uygulad ambargoyu kaldrmas durumunda balayabileceini belirtmi ve bu n artlarla birlikte, mltecilerin memleketlerine geri dnmelerinin salanmasnn grmelerin temelini oluturacan da eklemitir.258 Grlerindeki deimezlik nedeniyle Zahar, fikirlerinden kesinlikle taviz vermeyen biri olarak grlmektedir.259 Zahar, 2003 ylnda evine yaplan bir srail saldrsnda byk olunu, 2008 ylndaki bir baka saldrda ise kk olunu kaybetmitir.260
253. Drt lideri de suikasttan kurtuldu, Milliyet, 28 Ocak 2006. Eriim tarihi: 29.11.2011, http://www. milliyet.com.tr/2006/01/28/dunya/dun04.html. 254. Peter Michael Picucci, Terrorisms Operational Code: An Examination of the Belief System of AlQaeda and Hamas, yaynlanmam doktora tezi, University of Kansas, 2008, s.103. 255. David Kenner, Enemies of Peace, Foreign Policy, 6 Ekim 2011. Eriim tarihi: 29.11.2011, http:// www.foreignpolicy.com/articles/2011/10/06/enemies_of_peace?page=full 256. Beverley Milton-Edwards ve Stephen Farrell, Hamas: The Islamic Resistance Movement, s.59. 257. Hamas accepts 1967 borders, but will never recognize Israel, top official says, Haaretz, 11 Mays 2011. Eriim tarihi: 29.11.2011, http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/hamas-accepts1967-borders-but-will-never-recognize-israel-top-official-says-1.361072 258. Mahmoud Al-Zahar, No Peace Without Hamas, The Washington Post, 17 Nisan 2008. Eriim tarihi 29.11.2011, http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/04/16/AR2008041602899. html?nav=rss_opinion/columns. 259. A Hamas hardliner The prickly defiance of Mahmoud Zahhar, The Economist, 31 Ocak 2008. Eriim tarihi: 29.11.2011, http://www.economist.com/node/10609550?story_id=10609550. 260. Mahmud Zahar, Al Jazeera, 18 Nisan 2004, http://www.aljazeera.net/news/pages/11564a376e93-4bb2-81ab-437f77128b28.
63
GAZI HAMAD
Dileri Bakan Yardmcs, 47
Gazi Hamad, 1964 ylnda Tel Avive yakn Yibna kynde dnyaya gelmi,261 uzun yllar Refah mlteci kampnda yaamtr. Asl meslei veterinerlik olan Hamad, anadili olan Arapann yan sra akc bir ekilde branice ve ngilizce bilmektedir. Hamad, 1982 ylnda Mslman Kardelere katlm ve kuruluundan itibaren Hamasn ierisinde yer almtr. Bu dnemde srail tarafndan tutuklanan Hamad, 1989-1994 yllar arasnda hapishanede kalm ve bu sre ierisinde akretimle bir Amerikan niversitesinden yksek lisans derecesi almtr. Hamad, Hapishaneden ktktan sonra bir sre Al-Watan gazetesinin editrln yapm, daha sonra 1997 ylndan itibaren bakan olduu ve Hamasa yaknlyla bilinen slami Kurtulu rgtnn haftalk Al-Risalah gazetesinin editrln stlenmitir.262 2006 ylnda Hamasn iktidara gelmesiyle birlikte hkmet szcl grevine getirilen Hamad, daha sonra halen yrtmekte olduu Dileri Bakan Yardmcl grevine atanmtr. Gazi Hamad, 2006 ylnn Haziran aynda Ramallah merkezli Al-Ayyam gazetesinde yaynlanan bir makalesi ile uluslararas basnn dikkatini ekmitir. Bu makalede Hamad, srailin 2005 ylnda Gazzeden ekilmesinden sonraki sreci ele alm, Gazzenin anarinin boyunduruu ve ekyalarn hkmdarl altnda bulunduunu ve bu durumun tek sorumlusunun igalciler olmadn sylemitir. [srail] igalin[in] irkinlii ve vahilii hakknda yazmayacam, nk bu bir sr deil diyen Hamad, Gazzedeki dzensizlik ve yolsuzluun nedenini Filistinlilerin kendilerinde aramalar gerektiine vurgu yaparak, suu bakalarna atmann kendilerini aptallatrdn yazmtr. Gazze eridinde hukuksuzluun hkm srmesini zellikle burada faaliyet gsteren ve ou El Fetih grubuna yakn militan gruplara balayan dnemin hkmet szcs, sraile yaplan roket saldrlarnn faydasnn da sorgulanmas gerektiini savunmutur.263
261. Al Jazeera Mubasher program, Al Jazeera Arabic, 24 Temmuz 2010. Eriim tarihi: 24.11.2011, http://www.youtube.com/watch?v=34uQfQ8vgeY. 262. Amal Jamal, Media Politics and Democracy in Palestine, s.79. 263. Steven Erlanger, From Hamas Figure, an Unusual Self-Criticism, The New York Times, 28 Austos 2006. Eriim tarihi: 24.11.2011, http://www.nytimes.com/2006/08/28/world/middleeast/29mideastcnd. html?pagewanted=1&ei=5094&en=6a9276fccdc690d9&hp&ex=1156824000&partner=homepage&ad xnnlx=1322056873-EPltMcG/XtqLX/6Lk7YA2w
64
srailin Gazzeye yapt bir saldr sonras, sraili insanlarn deil, hayvanlarn yaad bir lke olarak nitelendiren Hamad, Hamas ierisindeki lml kanat ierisinde grlmektedir. 1967 snrlar dhilinde, Kudsn bakent olduu iki devletli bir zme destek veren Hamad, Hamasn sre ierisinde deitiini ve daha pragmatik ve realist olduunu savunurken, radikal ve arc bir parti olmadklarn, yalnzca lkelerini igalden kurtarmak ve uluslararas toplumun bir paras olmak istediklerini belirtmektedir.264 Nitekim 2006 seimlerinden sonra iktidara gelen Hamasn nasl bir yol izleyeceine dair kaleme ald bir baka makalesinde, Hamasn dier slam hareketlerden farkl olarak siyasi ve sosyal anlamda lml bir slam anlayna sahip olduunu savunmutur.265 El Fetihi halk ve i meselelerden uzak olarak deerlendiren Hamad, hedeflerle ilgili gerek bir fikir birlii ile siyasi ve askeri mcadele arasnda dzgn bir denge ile yeni bir Filistin stratejisinin266 belirlenmesi gerektiini savunmutur. Hamad, Hamas ve El Fetih ile Gilad alite kar esir dei tokuu grmelerinde de nemli rol oynamtr.
264. Hamas: We will accept long-term truce if Gaza borders opened, Haaretz, 29 Ocak 2009. Eriim tarihi: 24 Kasm 2011, http://www.haaretz.com/news/hamas-we-will-accept-long-term-truce-if-gazaborders-opened-1.269116. 265. Ghazi Ahmad Hamad, The Challenge for Hamas Establishing Transparency and Accountability, DCAF (2006). Eriim tarihi: 24.11.2011, http://www.dcaf.ch/DCAF-Migration/KMS/Publications/TheChallenge-for-Hamas-Establishing-Transparency-and-Accountability. 266. Jensen, The Political Ideology of Hamas, A Grassroots Perspective, s. 43.
65
SAME HAMDAN
D likiler Sorumlusu ve Siyasi Bro Lbnan Temsilcisi, 47
same Hamdan 1965 ylnda Gazzedeki Bureij mlteci kampnda domutur. Liseyi Kuveytte okumu ve niversite eitimi iin rdne giderek Yermk niversitesi Kimya blmnden mezun olmutur.267 niversite yllarnda slami hareketler iinde aktif olarak bulunan Hamdan, lisansn tamamladktan sonra almak zere tekrar Kuveyte giderek Irakn igaline kadar orada kalmtr. Hamdan, 1992-93 yllarnda Hamasn Tahran ofisinde asistan olarak alm ve 1994te resmi temsilcilie ykselerek bu grevi drt yl srdrmtr.268 rann FK ile gemie dayanan ilikilerine ramen Hamasn Tahranla ilikilerini gelitirmeye almtr.269 1998 ylnda Hamasn siyasi brosunun Lbnan temsilciliine atanan Hamdan, halen bu grevi devam ettirmektedir.270 2010un ortalarndan itibaren Hamasn d ilikiler sorumlusu olarak Beyrut ve am arasnda faaliyetleri de yrtmektedir. Hamdan, 22 Austos 2003te George W. Bush tarafndan aklanan zel Kresel Terristler listesinde ismi geen alt Hamas liderinden birisidir.271 Hamdan, Filistinli gruplar arasndaki diyalog grmelerinin ounda Hamas temsil etmi, zellikle El Fetihle diyalog grmelerini yrten ekipte yer almtr. Bu grmelerde Hamdan, iki grup arasndaki blnmeye son verilmesi iin, El Fetihin sraille gvenlik alanndaki ibirliini sona erdirmesini, Hamas yelerine ynelik siyasi
267. Osama Hamdan, WebGaza, Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://www.webgaza.net/ palestine/people_profiles/Hamdan_Osama.htm 268. Jim Zanotti, Hamas: Background and Issues for Congress, CRS, (Aralk 2, 2010), s.52, Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/R41514.pdf 269. Zaki Chehab, Inside Hamas: The Untold Story of Militants, Martrys and Spies (London: I.B.Tauris, 2007), s.142 270. Varagatu amel lil ustaz Usame Hamdan, Merkezuz Zeytune lid dirasat vel istiarat, 11 Aralk 2010, http://www.alzaytouna.net/permalink/4602.html. 271. Chehab, Inside Hamas: The Untold Story of Militants, Martrys and Spies, s.159
66
tutuklamalara son verilmesini ve 2006 seim sonularnn tanmasn art komutur.272 Mahmud Abbasa gvenmediini saklamayan Hamdan bu gvensizlii Mahmud Abbas Bat eriadaki yerleimler konusundaki baarszlndan sonra manevra yapmakta, Hamasla diyalog kurmay deil sadece ortak hkmet kurmay amalamaktadr szleriyle ifade etmitir.273 same Hamdan, Guardian gazetesinde yazd yazda da FKnn Filistin mcadelesine ihanet ettiini, Oslo grmeleri dorultusunda yaplan bar mzakerelerinde asl amalarnn iktidarda kalmak ve sre ierisindeki rollerini devam ettirmek olduunu savunmutur.274 sraili tanma ve anlama konusunda Hamasn net bir tavr olduunu belirten Hamdan, tarihsel zmn 1967 ncesindeki snrlar, tek devlet, seimler ve 15 yl boyunca ina edilecek gven ortamnn ardndan yaplacak bir anlama olduunu ifade etmitir.275 Hamdan, Hamas ve El Kaide benzetmelerine de kar kmaktadr. Buna cevaben Hamas Siyonistlerle mcadelede kendine has stratejiler kullanmaktadr. Hamas El Kaidenin aksine silahlarn sadece igalcilere yneltmektedir demitir. 276
272. Hamas lideri: Abbas manevra yapyor, Haber 7, (Mart 21, 2011), Son Eriim Tarihi Kasm 28, 2011, http://www.haber7.com/haber/20110321/Hamas-lideri-Abbas-manevra-yapiyor.php 273. Hamdan yettehimu Abbas bi tatilil musalahatil Flstyniyye, Al Youm Al Sabe, 24 Nisan 2011, http://www.youm7.com/News.asp?NewsID=397620&SecID=88. 274. Osama Hamdan, The Palestinian cause has been betrayed. But no more, Guardian, (Ocak 26, 2011), Son Eriim Tarihi Kasm 28, 2011, http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/jan/26/ palestinian-cause-betrayed-Hamas-initiative 275. Enter Hamas: The Challenges of Political Integration, Crisis Group, (Ocak 18, 2006), s.20, Son Eriim Tarihi Kasm 28, 2011, http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/Middle%20East%20North%20Africa/ Israel%20Palestine/Enter%20Hamas%20The%20Challenges%20of%20Political%20Integration.pdf 276. Hamdan: Hamas and Al Qaeda Are Incompatible, IkhwanWeb, (Haziran 10, 2006), Son Eriim Tarihi Kasm 28, 2011, http://www.ikhwanweb.com/iweb/index.php?option=com_content&view=artic le&id=4129&catid=86&Itemid=799
67
MUHAMMED NAZZAL
Siyasi Bro yesi, 49
1963te Ammanda doan Muhammed Nazzal aslen Bat eriann Kalkilya ehrindendir. Orta renimini Kuveytte tamamladktan sonra Pakistanda Karai niversitesinde kimya eitimi grmtr. 1989da Hamasa katlan Nazzal, 1992de rdn temsilcisi olarak atanmtr. 1999 ylnda Hamas rdne yasa d yollardan silah getirmekle sulandnda Nazzal da bu sulama kapsamnda snr d edilmitir. Nazzal, halen Hamasn siyasi bro yesi grevini yrtmektedir.277 Nazzal, zellikle 2006 seimlerinden sonra iddetlenen El Fetih-Hamas atmasnda diyalog yanls tutum sergilemitir.278 Bununla birlikte, El Fetihi ve dier Arap partilerini Hamas Filistin siyasetinden dlamak iin Siyonist bir ajanda yrtmekle sulamaktadr.279 Ayn zamanda ABD ve mttefiklerini, Filistinlilere ve Filistin ynetimine, srail Devletini tanmas iin antaj yapmakla da sulayan Nazzal, bunun asla kabul edilmeyeceini, Gazzede NATO veya baka herhangi bir g istemediklerini sylemektedir.280 Nazzal, sraile kar iddet kullanlmasnda Hamasn meru gerekeleri olduunu savunmaktadr. El-Cezireye verdii bir rportajnda Hamasn sivilleri hedef alan intihar saldrlarna ilikin srailde on sekiz ya alt ocuklarn ve yallarn dnda kadn erkek
277. Muhammed Nazzal, Palestine Info, http://www.palestine-info.info/arabic/hamas/leaders/ nazzal.htm. 278. Doha Debates Special Event: Hamas meets Fatah, 15 Mart 2010, http://www.thedohadebates. com/debates/debate.asp?d=74&s=6&mode=speakers Eriim Tarihi: 24 Kasm 2011, Nazzal: Hamas ready for inter-Palestinian talks without preconditions, 3 Kasm 2007, http://www.palestine-info. co.uk/en/default.aspx?xyz=U6Qq7k%2bcOd87MDI46m9rUxJEpMO%2bi1s7JKnrwxFJzu%2bGLABL CHTvskEnthxkKvUakgdsJEgfML79GqEea%2flxIYlKUYv4%2fS4UjeMKqooPrhvA%2f5II5aGvFiiiMuhF1vaXXy6ASZC9n0c%3d Eriim Tarihi: 29 Kasm 2011 279. Nazzal: Libya mediating between Hamas and Fatah, 16 ubat 2010, http://www.ikhwanweb. com/article.php?id=23200 Eriim Tarihi: 29 Kasm 2011 280. Muhammed Nazzal Dnya Bltenine konutu, 13 ubat 2009, http://www.dunyabulteni.net/ index.php?aType=haberArchive&ArticleID=66523 Eriim Tarihi: 29 Kasm 2011
68
silah altna alnm bir toplum olduunu, acil durumlarda ve sava durumunda askerlik hizmeti iin arldklarn bu yzden srailin igalci halknn da sava olduunu dolaysyla intihar saldrlarnn sivilleri hedef almadn savunmutur.281 Nazzaln Filistin devletine ve srailin meruiyetine ilikin gr ise geici zm odakldr. Bu balamda Nazzal, srailin igal ettii topraklarda kurulacak Filistin devletini bamszla giden ilk adm olarak grmektedir. Ancak bu geici bir zmdr, srailin uzun vadede varln ise kabul etmemektedir.282 Nitekim Nazzal, srailin tannmasnn Hamas iin siyasi intihar olacan aka ifade etmektedir.283 Filistin- srail atmasnda zm, srailin Filistinlilerin haklarn ve bamszln tanmas artna balayan Nazzala gre ancak bu koul salandnda srail- Filistin sorununa ilikin mzakere sreci balayabilir.284
281. Mohammed M.Hafez, Manufacturing Human Bombs The Making Palestinian Suicide Bombers, (Washington D.C.:US Institute For Peace, 2006), s.29. 282. Ziad Abu Amr, Islamic Fundamentalism in the West Bank And Gazza, (Indiana: Indiana University Press, 1994), s.52. 283. Nazzal: Recognizing Israel is political suicide for Hamas, 26 Eyll 2006, http://www.ikhwanweb. com/article.php?id=3396 Eriim Tarihi: 29 Kasm 2011 284. Hamas: srail tam bamsz bir Filistini tanmal, Hrriyet, 5 Mart 2006, http://hurarsiv.hurriyet. com.tr/goster/printnews.aspx?DocID=4026947 Eriim Tarihi: 29 Kasm 2011
69
MUSA MUHAMMED EBU MERZUK

Siyasi Bro Bakan Yardmcs, 61
Musa Muhammed Ebu Merzuk, 1951 ylnda Gazzede Refah mlteci kampnda domu, lise renimini Gazzede tamamlam ve lisans eitimi iin Kahireye gitmi, Hilvan niversitesinde makine mhendislii okumutur. Eitim sonras almak iin Birleik Arap Emirliklerine gitmi ve orada be yl kalmtr. 1981 ylnda ABDye giden Merzuk, yksek lisansn Colorado Devlet niversitesi Endstri Bilimlerinde tamamladktan285 sonra 1991de ayn niversiteden doktora derecesini almtr. Doktorasnn ardndan Kuzey Virginiada Hamasa yaknl ile bilinen United Association for Studies and Research isimli dnce kuruluunda almaya balamtr. Ebu Merzuk Kutsal Topraklar Kurtulu ve Kalknma Fonu286 kurucusu ve bakan olan Hasan Elainin kz ile evli ve alt ocuk babasdr. Merzukun lise yllarnda balayan siyasi aktivizmi Amerikada olduu yllarda pek ok slami organizasyonda grev almasyla birlikte iyice ykselmitir. Filistin slami Birlii, Amerikan slam likiler Konseyi ve Kutsal Topraklar Kurtulu ve Kalknma Fonu gibi kurulularn faaliyetlerinde yer alan Ebu Merzuk, bu kurulular araclyla Hamas illegal olarak finanse etmekle sulanmtr.287 Merzukun Gazze, Msr, Krfez lkeleri ve ABD arasnda seyahat zgrlne sahip olmas, onun Hamasn kurulu aamasnda dier yelere gre daha rahat davranmasn salamtr. Ebu Merzuk pek ok Hamas liderinin tutukland Birinci ntifada sonrasnda, ABDde oturma izni olmasnn salad imknlar da kullanarak Hamasn Gazze kolunun d ilikilerinde kilit bir rol oynam ve Hamasn bu
285. ed Doktor Musa Ebu Marzuk, Palestine Info, http://www.palestine-info.info/arabic/hamas/ leaders/abomarzouq.htm. 286. Merkezi Teksas olan ve ABDnin en byk slami yardm kurulularndan birisidir. Oda Filistinliler olsa da Kosova ve Bosnadaki Mslmanlara da yardm gndermektelerdir. Vakf ayrca lm mhendislerin yetim ocuklarna da maddi destek salamaktadr. 287. ed Doktor Musa Ebu Marzuk, Palestine Info, http://www.palestine-info.info/arabic/hamas/ leaders/abomarzouq.htm.
70
lkedeki finansal balantlarn salayan kii olarak itibar kazanmtr. Ebu Merzuk, 1989 ylnda srail saldrlarndan fazlasyla etkilenen Hamas yeniden yaplandrmtr.288 Hamasa verdii hizmetler sonucunda 1992 ylnda rgtn siyasi bro bakan olarak seilmi ve rdne gitmitir.289 FKnn iki devletli zm nerisine dayanarak gelitirdii Siyasi Bro Giriimi -SBG fikri dier Hamas yeleri tarafndan eletirilmitir.290 Pragmatist bir lider olarak tanmlanan Merzuk, organizasyon ve operasyon kabiliyeti ile n plana kmtr. 25 Temmuz 1995de New York Havaalannda terrizm suuyla tutuklanm ve 1997 ylnn Mays ayna kadar Amerikan hapishanelerinde tutuklu kalmtr. srail balarda ABDden Merzukun kendilerine verilmesini talep etse de, daha sonra Hamasn misilleme yapmas ihtimalini gz nne alarak bu talebini geri ekmitir.291 Merzukun tutuklanmasnn ardndan yerine Halid Meal siyasi bro bakan olarak atanmtr. Musa Ebu Merzuk, 1999 ylndan beri Hamasn Siyasi Bro Bakan Yardmcs grevini yrtmektedir. 2004 ylnda ABD mahkemesi Ebu Merzuku bir kez daha Hamasn koordinasyonunu salamak ve finansal aktivitelerini yrtmekle sulamtr.292 Ayn yl ABD, amda yaayan Ebu Merzuku adaletten kaan birisi olarak nitelendirmi ve hakknda tutuklama emri karmtr.293 Merzuk, 16 Austos 2007de Guardianda yaynlanan yazsnda Hamasn diyaloa hazr olduunu fakat hem srailin hem de uluslararas toplumun Hamas mfrit olarak tanmlamaktan vazgeerek tarafsz bir tavr taknmas gerektiini ifade etmitir.294 Ebu Merzuk, son yllarda Hamas ve El Fetih arasndan yrtlen diyalog almalarnda Hamasn grup bakanln yrtmektedir. sraille yaplan tutuklu deiimi anlamasnda ve sonrasndaki srete Hamas adna aklamalar Ebu Merzuk yapmtr.295
288. ed Doktor Musa Ebu Marzuk, Palestine Info, http://www.palestine-info.info/arabic/hamas/ leaders/abomarzouq.htm. 289. A.g.e. 290. SBG temel noktaya iaret etmekteydi: 1.Siyonistlerin Gazze eridi ve Kuds dhil Bat eriadan kmalar; 2. Gazze, Bat eria ve Kudsteki yerleim yerlerinin boaltlmas; 3. Filistin iinde ve yurtdnda zgr genel seimlerin yaplmas ve seilenlerin igalcilerle mcadelede tek muhatap olarak kabul edilmesi. Bkz; Hroub, Hamas, A Beginner Guide s.136 291. Jim Zanotti, Hamas: Background and Issues for Congress, CRS, (Aralk 2, 2010), s.51, Son Eriim Tarihi Kasm 18, 2011, http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/R41514.pdf 292. Aaron D. Pina, Fatah and Hamas: The New Palestinian Factional Reality, CRS, (Mart 3, 2006), s.2, Son Eriim Tarihi Kasm 11, 2011, http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/RS22395.pdf 293. Chehab, Inside Hamas: The Untold Story of Militants, Martrys and Spies, s.151 294. Mousa Abu Marzook, Hamas is ready to talk, Guardian, (Austos 16, 2007), Son Eriim Tarihi Kasm 23, 2011, http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2007/aug/16/israel.foreignpolicy 295. Nour Samaha & Roxanne Horesh, Prisoners dilemma: Swap stirs controversy Al Jazeera, (Ekim 12, 2011), Son Eriim Tarihi Kasm 23, 2011, http://www.aljazeera.com/indepth/ features/2011/10/20111012182756680834.html
71
FATHI AHMED HAMAD

ileri Bakan, 51
Hamasn nde gelen liderlerinden biri olan Fathi Ahmed Hamad, 1961 ylnda Gazzenin kuzeyindeki Beyt Lahiyada domutur.296 Gazzenin kuzey blgesinde zzettin El Kassam Tugaynn komutan ve ayn zamanda Hamasn en yksek kurulu olan ura Konseyinin iletiim sistemleri sorumlusu olarak grev yapmtr. Hamasa bal olan ve uydudan da yayn yapan El Aksa TVnin kuruculuunu ve yneticiliini stlenmi olan Hamad, Hamasn tekilatlanmas ierisinde zellikle medya, iletiim ve halkla ilikiler konularnda bata gelen isim olmutur. 2006 seimlerinde Filistin Yasama Konseyine seilen Hamad, 2009 ylnda Gazze Sava esnasnda srailin hava saldrsnda ldrlen ileri Bakan Said Sayyamn yerine atanmtr. Gvenlik gleri zerinde nemli bir etkiye sahip olan Hamad, bu gc nedeniyle Hamas ve hkmet ierisinde ayrcalkl bir konum elde etmitir.297
296. http://www.pmo.gov.ps/index.php?option=com_content&view=article&id=122&Itemid=53 Eriim Tarihi: 28 Kasm 2011 297. Yezid Sayigh, Policing the People, Building the State: Authoritarian Transformation in the West Bank and Gaza, The Carnegie Papers, February 2011, http://carnegieendowment.org/files/gaza_west_ bank_security.pdf s.3
72
ZZET EL RIK
Siyasi Bro yesi ve Basn Szcs, 62
zzet El Rik, 1960 ylnda Bat eriann El Halil ehrinde domu, 1967 ylnda ailesi ile birlikte Kuveyte g ederek 1990 ylna kadar burada ikamet etmitir. Kuveyt niversitesi Siyaset Bilimi Blmnden mezun olan El Rik, daha sonra rdne gemi 8 Kasm 1999da rdn, Hamasn lke iindeki brosunu kapatp siyasi faaliyetlerini yasaklaynca baz Hamas yeleriyle beraber bir sre Katarda ikamet etmitir. El Rik, Siyasi Bronun ama tanmasyla birlikte ama yerlemitir.298 El Rik, Hamasn silah brakmamasna ynelik eletiriler karsnda, sraille silahl ve siyasi mcadelenin birbirinden farkl olduunu, Hamasn herhangi birisinden vazgemeyeceini ve silahl mcadelenin igal altndaki btn Filistinlilerin meru hakk olduunu savunmaktadr.299 zzet El Rik, Hamas ve El Fetih uzlamasna ilikin olarak ise, Bat eriada Hamas yelerine ynelik siyasi tutuklamalar ve El Fetih kontrolndeki hapishanelerde bulunan Hamas yelerine ynelik basklar son bulmadka uzlamaya yanamayacaklarn ve grmeleri boykot edeceklerini ifade etmitir.300 Bu tavr 2011 ylnda Kahirede yaplan grmelerde de Hamas iin ncelikli olmu, El Rik bu sorunun zlmemesinin negatif etkileri olacan bir kez daha vurgulamtr.301
298. Mohamed zzat er Rig, Hamas Info, 30 Ocak 2011, http://bit.ly/GTEch8. 299. Resheq: The popular resistance is no substitute for the armed resistance, Latest Midwest News, (Kasm 27, 2011), Son Eriim Tarihi Kasm 29, 2011, http://mideastnews-danmike.blogspot.com/2011/11/ resheq-popular-resistance-is-no.html 300. Hamastan boykot tehdidi, Hrriyet, (Kasm 4, 2008), Son Eriim Tarihi Kasm 28, 2011, http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/printnews.aspx?DocID=10269190 301. Resheq: Hamas committed to unity, seeks end to political arrests, The Palestinian Information Center, (Haziran 14, 2011), Son Eriim Tarihi 29 Kasm 2011, http://www.palestine-info.co.uk/En/default. aspx?xyz=U6Qq7k%2BcOd87MDI46m9rUxJEpMO%2Bi1s7iu%2B7e348chfa6W9deInIuhMwU9bkDS/ vIhQy8gDKn5bq/VI17crbGrkxzkApKadgRaJWqOWOznELR4uqVj5gr/RHBcaSfikGP5rjXUyq3U0%3D
73
SALAH MUHAMMED EL BERDAVIL

Hamas Szcs, 53
Salah Muhammed El Berdavil, 1959 ylnda Gazze eridinin gneyindeki Han Yunustaki mlteci kampnda dnyaya gelmitir.302 1982 ylnda Filistin slam niversitesinden lisansn, 1987de Kahire Arap Aratrma ve Ettler Enstitsnden yksek lisansn alm, 2001 ylnda doktorasn tamamlamtr.303 Bir dnem Gazze slam niversitesinde hocalk yapm ve kurucusu olduu Al Risala isimli haftalk gazetenin ba editrln yrtmtr. slami Kurtulu Partisinin (Al Khalas) kurucu yeleri arasnda yer alan El Berdavil, 1999 ylnda Filistin Kurtulu rgtne katlmtr.304 Hamasn Han Yunus resmi temsilcisi olan Berdavil, ayn zamanda Filistin Yasama Konseyi yesi ve Hamasn szcsdr.305 Bu grevi nedeniyle Hamas anlatmak iin zellikle Avrupa lkelerine birok ziyarette bulunmutur. El Berdavil, 1967 snrlar, Kudsn Filistin devletinin bakenti olmas ve geri dn hakk gibi konularda dier Hamas yeleriyle hemfikirdir. sraili tanmann siyah-beyaz bir mesele olmadn ve Hamas, sraili tanmas durumunda iyi ya da tanmamas durumunda ise kt olarak deerlendirmenin doru olmadn savunmaktadr. sraili tanma konusunun ayrca bir muamma olduunu sylemekte ve uluslararas kamuoyunun kendilerinden hangi sraili, 1967 snrlarna gre sraili mi, yoksa igal
302. Mohammed Omer, Dr. Salah Al Bardawil: Hamas Voice to Europe, Washington Report on Middle East Affairs, Haziran 2006. Eriim tarihi: 29.11.2011, http://www.wrmea.com/archives/ July_2006/0607026.html. 303. Es siyretuz zatiyye li rumuzi Hamas fil meclisit terii, Al Watan Voice, 17 ubat 2006, http://www. alwatanvoice.com/arabic/news/2006/02/17/37421.html. 304. Mohammed Omer, Dr. Salah Al Bardawil: Hamas Voice to Europe, Washington Report on Middle East Affairs, Haziran 2006. Eriim tarihi: 29.11.2011, http://www.wrmea.com/archives/ July_2006/0607026.html. 305. Salah Al Bardawil, Webgaza. Eriim tarihi: 29.11.2011, http://www.webgaza.net/gaza_strip/ khan_younis/people_profiles/Bardawil_Salah.htm.
74
ettii topraklarla birlikte oluan sraili mi? tanmalarn istediinin belirsiz olduunu savunmaktadr.306 El Berdavil, Mahmut Abbasn BMye sunduu Filistin devletinin tannmas teklifine ise muhalif olan isimler arasnda yer almaktadr. Bu nerinin kabul edilmesi durumunda, Filistinlilerin geri dn haklarn kaybedecei ve Kuds zerinde hak talebinin ortadan kalkaca gerekesi ile Mahmut Abbasn giriimini sert bir dille eletirmektedir.307
306. Mohammed Omer, Dr. Salah Al Bardawil: Hamas Voice to Europe, Washington Report on Middle East Affairs, Haziran 2006. Eriim tarihi: 29.11.2011, http://www.wrmea.com/archives/ July_2006/0607026.html. 307. Bardawil: UN bid puts right of return at risk, Occupied Palestine Blog, 15 Eyll 2011. Eriim tarihi: 29.11.2011, http://occupiedpalestine.wordpress.com/2011/09/15/bardawil-un-bid-puts-right-ofreturn-at-risk/.
75
HALIL SMAIL EL HAYYE

Hamas Siyasi Bro yesi, 51
Halil smail El Hayye, 1960 ylnda Gazzede dnyaya gelmitir. 1986 ylnda Teoloji alannda lisans derecesi aldktan sonra, 1990 ylnda rdn niversitesinde yksek lisansn ve 1997 ylnda Sudandaki Kuran- Kerim ve slami limler niversitesinde ise doktorasn tamamlamtr. Uzun yllar slam niversitesinde dersler veren Hayye, bu niversitede eitli grevlerde bulunmutur.308 smail El Hayye, 1991 ylnda srail tarafndan tutuklandktan sonra yl hapiste kalm, 2006 ylnda ise yaplan Genel Seimlerde Filistin Yasama Konseyine seilmitir. Hamasn iktidardan uzaklatrld srete, 2009 ylnda El Hayye, Gazzeden Mahmut Zahar ve Nizal Awadallah ile birlikte, Hamasn Suriyedeki siyasi brosuna ye olarak seilmitir. srail saldrlar sonucunda nce bir ocuu len Hayye, evine gerekletirilen baka bir hava saldrsnda ise btn aile fertlerini kaybetmi, kendisi saldr esnasnda evde bulunmad iin kurtulmutur.309 El Hayye, Hamasn slam anlayn lml olarak nitelendirmekte ve hogr, adalet ve eitlik slamn benimsediklerini sylemektedir.310 srail ile ancak Bakenti Dou Kuds olan, 1967 ncesi snrlara sahip bir Filistin devleti ve dnyann her bir yanndaki Filistinlilerin memleketlerine geri dnme hakknn verilmesi durumunda on yllk bir atekes imza atacaklarn syleyen El Hayye, bununla birlikte srail devletini tanmayacaklarn aklamtr. Hamasn geri dn hakk konusundaki stratejisinin El Fetihinkinden farkl olduunu syleyen El Hayye, bunun uygulamaya konmasn srailin sonunu getirecek hamle olarak grmektedir.311
308. Es Siyretuz zatiyye lid doktor Halil el Hayye, HAMAS INFO, 30 Ocak 2011, http://www. hamasinfo.net/ 309. Halil el Hayye el Gaidul mucahid, Aqsa TV, http://www.aqsatv.ps/?section=op&pid=5&opi=op_ details&did=99. 310. Lawrence Wright, Letter from Gaza Captives, The New Yorker, 9 Kasm 2009. Eriim tarihi: 29.11.2011: http://www.newyorker.com/reporting/2009/11/09/091109fa_fact_wright?currentPage=all 311. Hisham Abu Taha, Hamas proposes 10-year truce, no recognition of Israel Arabnews.com, 20 Mays 2010. Eriim tarihi: 29.11.2011, http://arabnews.com/middleeast/article55528.ece.
76
MUHAMMED DEIF
zzettin Kassam Tugaylar Komutan
Asl ad Muhammed brahim el Msri olan Muhammed Deif, Gazzenin Han Yunus kasabasndandr ve 1965 doumludur.312 Gazze slam niversitesinden mezun olan Deif, 22 Temmuz 2002de bayardmcln yapt Salah ehadenin suikast sonucu hayatn kaybetmesinden sonra Hamasn askeri kanad olan zzeddin el Kassam Tugaylar komutanlna ykselmitir.313 Deif sakin, sabrl, inanl ve tedbirli oluuyla bilinmekte, ayn zamanda vaktini boa harcamayan, sadelii seven ve ibadetini srekli yapan bir insan olarak tanmlanmaktadr.314 Medyada ok grnmeyen bir figr olan Deif, gizemini 27 Austos 2005te yaynlanan ve siluet halinde grnd video kasete ramen korumaya devam etmitir. Kasette srailin Gazzeden geri ekilmesi ardndan aklama yapan Deif, Bizim topraklarmz igal ettiniz. Hamas silah brakmayacak ve haritadan silinene kadar sraille mcadeleye devam edecek demektedir.315 Deif ayn videoda silah brakma ars yapan Mahmud Abbas da Gazzeyi bamszlna kavuturanlarn silahlarna dokunmaya alan herkesi uyaryoruz, bu silahlar anayurdumuz igalden kurtulana kadar kullanlacak szleri ile uyarmtr.316 Deifin akl hocas zzettin Kassam Tugaylarna bal eylem grubu komutan olan, Hamasn bomba yapcs olarak bilinen ve 1996 ylnda bir suikast sonucu hayatn kaybeden Yahya Ayyatr. Deifin de silah yapm takmna dhil olarak ksa menzilli el Kas312. Muhammed Diyab brahim el Msri, Baddawi, http://www.baddawi.com/forum/showthread. php?t=8001. 313. Alexandra Silver, Hamas Leaders, CRF, (ubat 10, 2006), Son Eriim Tarihi Kasm 11, 2011, http:// www.cfr.org/palestinian-authority/Hamas-leaders/p9811 314. Jeroen Gunning, Hamas in Politics, Democracy, Religion, Violence (London:Hurst&Company, 2007), s.127 315. Chehab, Inside Hamas: The Untold Story of Militants, Martrys and Spies, s.62 316. http://www.nytimes.com/2005/08/28/international/middleeast/28gaza.html?pagewanted=all, 28 Austos 2005, Son Eriim Tarihi 11 Kasm 2011
77
sam fzelerinin yapmna katk salad bilinmektedir. Deif, patlayc uzman olmadan nce Ebu Halid takma ismiyle eylemlere katlmtr. Ayyan lmnden sonra da intikam almak iin Tel Aviv ve Kudsteki saldrlarnn yneticiliini yapmtr. srail Gvenlik Glerine gre Deif, El Kassam Tugaylarnda donanml, iyi eitilmi ve mcadeleye motive edilmi en az 5000 asker yetitirmitir.317 Deif, 1996dan sonraki bombal saldrlarndan sorumlu tutulmu ve 10 yldan fazla bir sre srailin arananlar listesine kalmtr. Deif, srailin arananlar listesinde olan ilk Filistinlidir.318 2000 ylnda ksa bir sre hapiste kalm daha sonra cezas ev hapsine evrilerek Nisan 2001de serbest braklmtr. Austos 2001 ve Eyll 2002deki bombal helikopter saldryla birlikte kendisine toplam be kez suikast dzenlenmitir.319 Eyll 2002deki saldrda Deif yaralanm ve sakat kalmtr.320 12 Temmuz 2006da srailli asker Gilad alitin yakalanmasnn ardndan Muhammed Deifin de aralarnda olduu st dzey Hamas yetkililerinin toplant yapt eve srail tarafndan bir kez daha saldr dzenlenmi, Deif suikasttan kurtulmay baarmtr.321 Deifin karlat suikastlar ve ald hapis cezalar kiisel otoritesini ve poplerliini artrmada etkili olmutur.
317. Steven Erlanger, Shadowy Hamas Leader Threatens Israel and Abbas, NY Times, (Austos 28, 2005), Son Eriim Tarihi Kasm 11, 2011, http://www.nytimes.com/2005/08/28/international/ middleeast/28gaza.html?pagewanted=all 318. Shaul Mishal ve Avraham Sela, The Palestinian Hamas, Vision, Violence and Coexistence (New York:Colombia University Press, 2000), s.74 319. Muhammed Diyab brahim el Msri, Baddawi, http://www.baddawi.com/forum/showthread. php?t=8001. 320. Chehab, Inside Hamas: The Untold Story of Militants, Martrys and Spies, s.62 321. Hiyam Noir, Mohammad Al-Deif: Immortal Martyrs, The Free Library, (Eyll 13, 2008), Son Eriim Tarihi Kasm 11, 2011, http://www.thefreelibrary.com/Mohammad+Al-Deif+-+Book+Release%3A%22+ Immortal+Martyrs+%22-a01073899911
78
AHMED CABARI
zzettin Kassam Tugaylar Gazze Komutan
1960 ylnda Gazzede domutur. Gazze slam niversitesi Tarih blmnden mezun olan Cabari, medyada fazla grnen bir figr deildir. 13 yl srail ynetimi, 2 yl da Filistin zerk Ynetimi tarafndan hapiste tutulmutur. Cabari, tutuklu Filistin askerlerinin salnmas iin en iyi yolun srail askerilerini karmak ve tutuklamak olduunu dnmekte ve btn Filistin askerleri serbest braklana kadar bu ekilde mcadele etmeye devam edeceklerini ifade etmektedir.322 Bu ama dorultusunda Muhammed Deifle birlikte El Kassam Tugaylarnn cephaneliinin gelitirilmesine yardmc olmaktadr.323 Hamasn siyasi kanadna muhalif dncelere sahip olan Cabari, sraile kar roketli saldrlarda bulunmutur. Ahmed Cabari 2008 Aralk ayndaki srailin Gazze saldrsndan sonra Filistinli roket uzman Ebu Sisiyi yeni bir askeri akademi kurmakla grevlendirmitir. 2004n Austos aynda srail, Cabarinin evine roketli saldr dzenlemi Cabarinin akrabas olan iki Hamas yesi ve bir slami Cihad yesi ldrlmtr. Cabari bu saldrdan yaral olarak kurtulduktan sonra 12 Temmuz 2006da Hamasn siyasi liderlerinden Avid Selminin evindeki toplant srasnda bir kez daha saldrya uram ve bundan da kurtulmutur.324 Ahmed Cabari, Haziran 2006da Kerem alom kapsndan Hamas tarafndan karlan srailli onba Gilat alitin tutuklamas operasyonunu ynetmitir.325 Ekim 2011 de Msrn arabuluculuuyla yaplan tutuklu deiimi grmelerini de Hamas adna yrtm olan Cabari, Takas Anlamasn Hamas temsilen imzalayan isimdir.326 Cabari, bugn askeri olarak Gazze eridini kontrol eden kii ve Hamasn Genelkurmay bakan olarak bilinmektedir.327
322. Ahmad Al-Cabari before kidnapping Shalit: We succeeded after many tryings, Al-Qassam, (Mays 5, 2007), Son Eriim Tarihi Kasm 15, 2011, http://www.qassam.ps/interview-1466-Ahmad_Al_Cabari_ before_kidnapping_Shalit_We_succeeded_after_many_tryings.html 323. Zaki Chehab, Inside Hamas: The Untold Story of Militants, Martrys and Spies (London: I.B.Tauris,2007), s.208 324. Zaki Chehab, s.208 325. Ahmed el Cabari,.. el mufavizul anid, Felesteen, 19 Ekim 2011, http://www.felesteen.ps/index. php?page=details&nid=25516. 326. Ahmet al Cabari Er reculul agva fi Hamas, Al Akhbar, 13 Ekim 2011, http://www.al-akhbar.com/ node/23566. 327. Men yettehizul garar fi Hamas, Asharq al Awsat, 13 ubat 2009, http://www.aawsat.com/details. asp?section=45&article=506843&issueno=11035.
79
80
FILISTIN SLAMI CIHAD HAREKETI
81
Filistin slami Cihad Hareketi, 1970li yllarn sonlarnda Msrda eitim gren Filistinli niversite rencisi bir grup gen tarafndan kurulmutur. Hareketin kurucusu ve ilk genel sekreteri Dr. Fethi ikaki olmutur. ikaki, Malta adasnda srailin gizli servisi Mossad tarafndan ldrlm, yerine Suriyenin bakenti amda ikamet etmekte olan Dr. Ramazan Abdullah allah genel sekreter olmutur.328 rgtn komuta kademesinin de uzunca bir sredir Suriyede yaad ve randan mali ve askeri destek ald bilinmektedir. slami Cihad Hareketi, silahl direnii Filistinin kurtuluu iin yegne yntem olarak grmektedir. rgtn askeri kanad olan Kuds Seriyyeleri gerek 1948 snrlar gerek 1967 snrlar ierisinde srail hedeflerine kar pek ok operasyon gerekletirmitir. Yine rgt, srailde hem sivil hem de askeri hedeflere ynelik dzenledii fedai eylemleri ile bilinmektedir.329 slami Cihad Hareketi, Oslo Anlamasn ve bu anlamaya dayal olarak ortaya kan yaplar kabul etmedii iin pek ok kez Filistin zerk Ynetimi ve El Fetih hareketi ile kar karya gelmitir. Nitekim rgt, gerekletirdii eylemlerle 1993 ylnda srail ile Filistin arasnda yaplan Oslo Bar Anlamasn baltalamakla sulanmaktadr.330 slami Cihad Hareketi, Filistin sorununu, slam mmeti ile srail arasndaki bir mcadele olarak okuduunu ifade etmektedir. rgt, nehirden denize kadar Filistin sloganyla hareket etmekte, sraili tanmamakta ve tanmay da dini olarak haram saymaktadr. sraili bir smrge projesi olarak kabul eden rgte gre bu kapsaml bir medeniyet atmasdr.331 ABD, 11 Eyll saldrlar sonras El Aksa ntifadas srasnda slami Cihad Hareketini terrist rgtler listesine eklemi ve bu dorultuda mttefiklerinden de rgte kar tavr
328. Hareketul Cihadul slami, Al Jazeera, http://www.aljazeera.net/specialfiles/pages/4beb69e91a72-4d4e-8553-974a19d90932. 329. A.g.e. 330. Holly Fletcher, Palestinian Islamic Jihad, Council on Foreign Relations, 10 Ekim 2008, http:// www.cfr.org/israel/palestinian-islamic-jihad/p15984. 331. Hareketul Cihadul slami, Al Jazeera, http://www.aljazeera.net/specialfiles/pages/4beb69e91a72-4d4e-8553-974a19d90932.
82
almalarn beklemitir.332 Filistin sathnda Hamastan sonra en etkili ikinci slami Hareket olarak bilinen slami Cihad Hareketinin ileri gelenleri, Hamas gibi Mslman Kardeler Cemaatinin yansra 1979da meydana gelen ran Devriminden etkilenmilerdir. 2003 ylnda, Filistin slami Cihadn 8 lideri hakknda, uluslararas otoritelerce dava alm ve 50 ayr sulama yaplmtr. Fakat bunlardan sadece biri (Sami El-Aryan) tutuklanp mahkemeye karlmtr.333 Bu sulamalardan bazlar, intihar eylemlerine tevik etme ve bu saldrlar dzenleme eklindedir. Fakat El-Aryan bu sulamalarn hibirini kabul etmemitir.334 slami Cihad da Hamas hareketi gibi FK bnyesinde yer almayan Filistinli rgtler arasndadr ve El Fetih ile bu erevede yrtlen mzakerelerin bir parasdr. Hamasn Gazze eridini ele geirmesi sonras slami Cihad Hareketi ile Hamas arasnda da eitli sorunlar yaanm, slami Cihad Hareketinin dier gruplarla koordine olmadan srail hedeflerine gerekletirdii saldrlar Gazzede eitli gerginliklere neden olmutur. Bununla birlikte Hamas lideri Halit Meal ile slami Cihad Hareketi lideri Ramazan allah arasndaki temaslarla pek ok gerilim nlenmitir.
332.
A.g.e.
333. Holly Fletcher, Palestinian Islamic Jihad, Council on Foreign Relations, 10 Ekim 2008, http:// www.cfr.org/israel/palestinian-islamic-jihad/p15984. 334. Feds: Professor by day, terror fund raiser by night, CNN, 21 ubat 2003, http://edition.cnn. com/2003/US/South/02/20/professor.background/index.html.
83
RAMAZAN ABDULLAH ALLAH

Filistin slami Cihad Lideri, 54
Filistin slami Cihad rgt lideri olan Ramazan allah, 1958de Gazzede domutur. 1981de Msr Zagazig niversitesi ktisat blmnden mezun olan allah, burada Filistin slami Cihadn kurucusu Fethi ikaki ile tanmtr. allah, 1980lerin ortasna kadar El Ezherde ekonomi dersleri vermi, sonrasnda Msrdan ABDye geerek siyaset bilimi ve ekonomi eitimi almtr. Daha sonra ngiltereye yerleen allah, 1990da Durham niversitesinde bankaclk ve ekonomi zerine doktora yapmtr. 1991de ABDye dnen allah, Gney Florida niversitesinde drt yl boyunca misafir profesr olarak grev yapmtr. Ayrca Dnya slami almalar Giriimi adl bir dnce kuruluunda da alan allah burada Political Readings dergisini yaynlamtr.335 allah, sevilen bir hoca ve yumuak tavrl bir entelektel olarak tannmtr. Fethi ikakinin Mossad tarafndan dzenlenen bir suikast sonucu ldrlmesinin ardndan, 1995te ikaki yerine merkezi amda bulunan Filistin slami Cihadn bana seilmitir. allah, slami Cihadn Bat eria ayann da kurucusudur. Orta Dou lkelerinin ekonomisi zerine pek ok makale yazm olan allah, Arapa, branice, ngilizce ve az seviyede Yidi bilmektedir. amda yaayan allah, 2006dan beri FBIn en ok aranalar listesinde bulunmaktadr.336 Ramazan allah verdii bir rportajda Madrid ve Oslodan bu yana Filistinin hibir ey kazanmadn ifade etmitir. allaha gre iki devletli zm srailin gvenlik ihtiyalarn karlamaya ynelik bir admdr ve u an gelinen noktada iki devletli zm hayata geirmek imknszdr. ki devletli zm fikrinin ldn ve Filistinliler
335. Ramazan allah, Asharq al Awsat, 24 ubat 2007, http://www.aawsat.com/details.asp?section=4 &issueno=10305&article=406327&state=true. 336. Pearson, Erica. Shallah, Ramazan Abdullah (1958). The Sage Encyclopedia of Terrorism, 2nd ed.. Ed. Gus Martin. Thousand Oaks, CA: SAGE, 2011. 539-41. SAGE Reference Online. Web. Retrieved on December 28, 2011
84
iin bir felaket olduunu337 ifade eden allah, mevcut artlar altnda bamsz bir Filistin devletinin kurulamayacan savunmaktadr. Tek devletli zmn Filistinlilerin haklarn almalar asndan daha iyi olduunu sylemektedir. eriata dayal bir rejimden yana olduunu belirten allah, bu tr bir rejimin insanlara zorla dayatlmamas gerektiini ve kararn halka braklmas gerektiini savunmaktadr. sraile kar direniten ve savamaktan yana olan allah, srail-Filistin atmasn medeniyetler atmas olarak tanmlamaktadr. srail-Filistin sorunu iin zmn ncelikle uluslararas toplumun srailin igalci ve illegal bir g olduunu kabul etmesinden getiini syleyen allah, ancak bu durumda barn salanabileceini savunmaktadr. 338
337. Interview with Ramazan Shallah, October 14, 2009 Two State Solution is a Disaster Retrieved on December 29, 2011 from http://www.aljazeera.com/focus/2009/10/2009101451842607440.html 338. Interview with Ramazan Shallah, Reported by Scott Atran and Robert Axelrod, The Journal of The Terrorism Research Initiative (TRI), vol.4 issue 2, May 2010, pp.3-9. Available: http://www.scribd.com/ doc/32007946/Volume-IV-Issue-2
85
86
FILISTIN ULUSAL NISIYATIFI
87
Filistin Ulusal nisiyatifi339 Filistinde kurulmu toplumsal ve siyasi bir harekettir. Bat eriadaki kurucusu Dr. Mustafa el Barguti, Gazze eridindeki kurucusu Dr. Haydar Abdulafi, Kudsteki kurucusu ise Prof. brahim el Dakkaktr.340 17 Haziran 2022 tarihinde341 balayan hareketin ncleri arasnda yer alan isimlerden bir dieri ise Filistin asll dnr Edward Saiddir. FU, genel olarak sol-sekler entelekteller ve baz eski Filistin Halk Partisi yeleri tarafndan ynetilmektedir. Filistin snrlar ierisinde sivil toplum faaliyetleri yrten grubun gl d balantlar vardr. FU, bu balantlar zerinden Filistine ynelik yardm programlarnda aktif kpr rol oynamaktadr. FU, kendisini Filistin siyasetinde demokratik nc yol olarak tanmlamakta ve Hamas-El Fetih ikilemine kar kmaktadr. FU yaynlad kurucu bildirgesinde srail hapishanelerindeki esir ve tutuklularn serbest braklmasn, dnyann eitli lkelerinde yaayan Filistinlilerin rolnn etkinletirilmesini, sivil toplum kurulularnn glendirilmesini ve Filistin halkna uluslararas halk destei iin kampanyalarn yrtlmesini kendisine hedef olarak belirlediini duyurmutur. FUnin amalar arasnda igale ve yeni yerleimlere kar direnip mcadele etmek, mltecilerin haklarnn da korunduu tam bamsz bir Filistin Devletinin kurulmas da vardr.342 FUnin Filistin ierisindeki etkinliini 9 Ocak 2005 Bakanlk seimlerinde Bargutinin elde ettii %19,48lik oy oran gstermektedir. Barguti ayn yl Mays aynda dzenlenen yerel seimlerde de %10 civarnda bir oy alabilmitir. Ocak 2006 genel seimlerinde 2 milletvekili kartan FU, 2007de kurulan Ulusal Birlik Hkmetine katlmtr. FU, son olarak sadece Bat eriada dzenlenmi olan 29 Eyll seimlerinde buradaki 104 belediyeden 18ini kazanmtr. FU, Edward Said zerinden yurt dnda, zellikle Avrupada yaayan Filistinliler nezdinde belirli bir etkinlik salam olsa da rdn, Lbnan ve Suriyedeki Filistin kamplarnda gzle grlr bir destee sahip deildir.
339. Filistin Ulusal nisiyatifi Resmi sitesi: http://www.almubadara.org
340. Muessisu el Mubadaratil Vataniyyetil Flstyniyye, http://www.almubadara.org/new/pdfs/ moaseseen.pdf. 341. Anil mubadara, al Mubadara, 17 Haziran 2002, http://www.almubadara.org/details_ar.php?id= ej4479a2789y4pgbx30gq. 342. Min beyani ilanil Anil mubadara, Al Mubadara, http://www.almubadara.org/new/template. php?id=16.
88
MUSTAFA EL BARGUTI
Filistin Ulusal nisiyatifi Genel Sekreteri
Mustafa el Barguti, 1970li yllarda genlik ve renci hareketleri ierisinde yer almtr. 1979da arkadalaryla birlikte salk alannda gnll bir mcadele hareketi olarak Filistin Tbbi Yardm rgtn kurmutur.343 I. ve II. ntifada srelerinde aktif rol oynayan Barguti, igale ve srailin ina ettii duvara kar yrtt kitlesel eylemlerle adndan sz ettirmitir. 1996da srail gvenlik glerinin at bir ate sonucu yararlanan Barguti, pek ok kez srail makamlar tarafndan tutuklanmtr. Barguti bu srete Filistin halkyla uluslararas dayanmann salanmas iin almalarda bulunmutur.344 Mustafa Barguti, srailin ina ettii rk duvar uluslararas mahkemeye veren ve bu amala Laheye giden Filistin heyeti ierisinde yer almtr. Mahkemenin Filistin halk lehine verdii karar tm Filistinlilere nemli bir moral destek salamtr. Bu srete srail hkmetine kar uluslararas yaptrm ve izolasyonlarn artrlmas iin eitli lobi faaliyetlerinde bulunmutur.345 Barguti, 1989dan beri Medya, Salk Politikalar ve Kalknma Enstitsn ynetmektedir. 1992 ylnda Kuveyt ve Krfezden srgn edilen Filistinlilere i bulma programn kurmu, Engellilerin Kazanlmas Ulusal Programna nclk etmitir. Madrid Bar konferansnda Dr. Haydar Abdulafi nclndeki mzakereci heyette yer almtr. Ancak 1993 yl Nisan aynda mzakerelerin seyrini protesto ederek heyet yeliinden istifa etmitir.346
343. Dr. Mustafa el Barusi, Muessisu el Mubadaratil Vataniyyetil Flstyniyye, al Mubadara, http:// www.almubadara.org/new/pdfs/moaseseen.pdf. 344. A.g.e. 345. A.g.e. 346. A.g.e.
89
2005 ylnda bakanlk seimlerine aday olan Dr. Barguti, ald yaklak % 20lik oyla ikinci olmutur. Barguti ayrca 2006 seimlerinde Bamsz Filistin Koalisyonunun da lideri olarak almtr. Barguti, gnmzde pek ok sivil toplum kuruluunun faaliyete gemesi ve bu kurulular arasndaki koordinasyonun yrtlmesi noktasnda nemli figrlerden biridir ve halen Filistin parlamentosunda milletvekilidir.347
347. A.g.e.
90
Filistinin gelecei hakknda ngrde bulunabilmek sadece srail-Filistin arasnda cereyan eden gelimeleri takip etmek ile mmkn deildir. Filistin siyasetinde yer alan aktrlere yakndan bakmak, kendi i mcadelelerini anlamak, bu aktrlerin kurumsal ve kiisel olarak savunduklar deerleri renmek gerekmektedir. zellikle Arap baharnn btn corafyay sarst son dnemde Filistinin iinden getii sreci okumak adnda da bu nem arz etmektedir. Filistinde bir yandan El Fetih ile Hamas arasnda uzla adna admlar atlmakta, te yandan yeni seimler iin hazrlklar srdrlmekteyken Filistindeki siyasi dengeleri doru deerlendirebilmek daha nemli hale gelmitir. Her ne kadar Filistin, pek ok boyutu ile Trkiyede akademide ve medyada yakndan takip edilen bir konu olsa da siyasi aktrler sz konusu olduunda, bir ka n plandaki isim dnda, bu konudaki bilgi eksiklii kendini gstermektedir. Bu eksikliin bir nebze olsun nne geebilmek iin hazrladmz Filistinde Kim Kimdir balkl almada Filistin siyasi hayatndaki en nemli siyasi yaplara ve aktrlere yer verilmeye allmtr. Bununla birlikte almann anlaml bir btnlk iinde olmas adna her aktre deinilmemi ve belli bir nem derecesi gzetilmitir. Buna karn elinizdeki alma bu haliyle Filistin hakknda Trke olarak hazrlanm olan en kapsaml kim kimdir almasdr ve Filistin siyasi hayatndaki tm nemli figrler ve temel yaplar hakknda bilgi edinebileceiniz kaynak bir eser niteliindedir.
S E TA | S YA S E T, E K O N O M V E T O P L U M A R A T I R M A L A R I VA K F I Nenehatun Caddesi No: 66 GOP ankaya 06700 Ankara TRKYE Te l : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 0 0 | F a k s : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 9 0 w w w. s e t av. o rg | i n fo @ s e t av. o rg S E TA | W a s h i n g t o n D . C . O f f i c e 1 0 2 5 C o n n e c t i c u t A v e n u e , N . W. , S u i t e 1 1 0 6 Washington, D.C., 20036 Te l : 2 0 2 - 2 2 3 - 9 8 8 5 | F a k s : 2 0 2 - 2 2 3 - 6 0 9 9 w w w. s e t a d c. o rg | i n fo @ s e t a d c. o rg

Filistin'de Siyasi Aktörler Ve Partiler

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Originaltitel

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Filistin'de Siyasi Aktörler Ve Partiler

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

seta

FILISTINDE SYAS AKTRLER VE PARTILER

FILISTINDE SYAS AKTRLER VE PARTILER

FILISTIN KURTULU RGT (FK)

EL FETIH (FILISTIN ULUSAL KURTULU HAREKETI)

Filistin Ulusal Kurtulu Hareketi (El Fetih) Resmi sayfas: http://www.fateh.ps/.

William L.Cleveland, Modern Ortadou Tarihi, (stanbul:Agora Kitapl, 2008), s.398.

EL AKSA EHITLERI TUGAYI

MERVAN HASIP BRAHIM EL BARGUTI

ABDEL RAZZAK YAHYA

AHMED ALI MUHAMMED KUREY

YASIR ABD RABBU

MUHAMMED YUSUF DAHLAN

MUHAMMED EBU MAHIR GANIM

144. Et Tenzymatis siyasiyye fi Flstyn, Fateh, 6 Nisan 2011, http://www.fateh.dk/index. php?option=com_content&view=article&id=12895:----1&catid=106:2010-07-11-20-43-39&Itemid=336

157. 158. 159.

160. 161. 162.

FILISTIN HALK KURTULU CEPHESI

Filistin Halk Kurtulu Cephesi Resmi sitesi: http://www.pflp.ps/.

167. El Cebhetu abiyye li tahriri Flstiyn, Palestine History, http://www.palestinehistory.com/arabic/ biography/palbio.htm.

FILISTIN DEMOKRATIK KURTULU CEPHESI

184. 185. 186.

Nayif Havatime, Al Hawer, http://www.ahewar.org/m.asp?i=208. A.g.e. A.g.e.

Halid Meal, Palestine Info, http://www.palestine-info.com/arabic/hamas/leaders/khalid.htm.

211. 212. 213. 214.

SMAIL ABDUSSALAH AHMED HANIYE

MUSA MUHAMMED EBU MERZUK

FATHI AHMED HAMAD

SALAH MUHAMMED EL BERDAVIL

HALIL SMAIL EL HAYYE

FILISTIN SLAMI CIHAD HAREKETI

RAMAZAN ABDULLAH ALLAH

FILISTIN ULUSAL NISIYATIFI

Das könnte Ihnen auch gefallen