ATMOSFERA Osnovna prirodna svojstva Vazduni omota kojim je pokrivena Zemlja naziv se atmosfera.

Danas se uglavnom smatra da gornja granica atmosfere lei na visini od 4 do 5 000 km i pod uticajem granine atmosfere se zajedno sa Zemljom okrede oko zamiljene ose. ivot ovjeka se ne bi mogao zamisliti bez tog sastavnog omotaa zemlje. Najoptimalniji uslovi za ivot ovijeka upravo postoje na . . . . . . . . .,litosfere, hidrosfere i egzosfere. Atmosfera ima veliki znaaj za Zemlju. Ona je titi od pretjeranog dnevnog zagrijavanja kao i od suvinog zahlaenja. Kad nebi bilo atmosfere, prilike na Zemlji bi bile iste kao i prilike na Mjesecu. Stanje i promjene u prizemnim slojevima atmosfere prouava meterologija fizika atmosfere. Sastav atmosfere Vazduh predstavlja mehaniku smjesu razliitih gasova. U donjim slojevima atmosfere preovladava azot (duik nitrogen) 78%, kisik 21%, ostali plinovi 0,09% (helij, argon, ugljini dioksid) Vertiakalna struktura zemlje Atmosfera nije jednolina u svom sastavu. Njen sastav temperatura se mijenjaju sa povedanjem udaljenosti od Zemljine povrine. Standardna podjela atmosfere na njene visinske slojeve glasi: - Troposfera to je najnii sloj atmosfere, njena granica na polovima je od 7 10 km, a na Ekvadoru od 18 20 km. U troposferi temperatura opada sA visinom. Troposfera predstavlja okvir svih vremenskih promjena koje se dnevno deavaju. - Stratosfera prostire se iznad troposfere do 80 km. Ovaj sloj na poetku ima jednake temperature a sa vedom visinom u tzv mezosferi temperatura naglo pada i do 800C. Ova sfera je posebno znaajna zbog pojave ultravioletnih pojava koje su znaajne za ivot ovjeka. - Jonosfera je graena od jona (naelektrisanih estica), prua se do 100 km visine i temperatura joj stalno raste. Gasovi u ovoj sferi su naelektrisani i stoga dobro sprovode naelektricitet. Nebo u jonosferi je potpuno crne boje, a povremeno se javlja i polarna svjetlost. - Egzosfera dopire do gornje granice atmosfere gdje je vazduh maksimalno razrijeen. Temperature su veoma visoke, a posebna karakteristika je pojava tzv srebrenastih oblaa u egzosferi. Glavni klimatski elementi

U to spada: - Temperatura - Padavine - Vlanost vazduha - vazduni pritisak Temperatura je zasigurno najvaniji klimatski element. Pod njom se odrava toplotno stanje nekog tijela. Izraava se stepenima a mjeri se termometrima. 0 100C Celzijusov 0 - 80R Reumirov 12 - 212F Farenhaitov Celzijusev termometar se uglavnom koristi u vedini zamalja evrope i svijeta. Reumirov termometar je uglavnom prisutan u Kanadi i Rusiji, dok se Farenhaitov termometar koristi u Anglokanskim zemljama (SAD i Britanija. Vlanost vazduha Najvaniji pokazatelji vlanosti vazduha su apsolutna i relativna vlanost. Apsolutna vlanost predstavlja koliinu pare izraene u gramima u jednom m3 vazduha. Relativna vlanost predstavlja stepen vlanosti vazduha vodenom parom i izraava se procentima. Instrumenti za mjerenje vlanosti vazduha su: - psihrometar - hidrometar - hidrograf .... ... .. . se sastoji od 2 vertikalno postavljena termometra, suhog i vlanog. Vlanim termometrom se gubi toplota uslijed isparavanja vode.Ukoliko je vaduh suhlji isparavanje je vede i vlani termometar pokazuje nie temperature u suncu. Na osnovu razlike izmeu Sunca i vlanosti vazduha, pomodu specijalne tablice se odreuje vlanost vazduha. MAGLA Maglu ine sitne kapljice kondezovane vodene pare koje lebde u prizemnom sloju vazduha smanjujudi vidljivost na manje od 1 km. Pema nainu postanka dijele se na: - radiacione - aduentativne One se obrazuju usljed nodnog zagrijavanja i prizemnog sloja vazduha. Najede se javljaju u jesenjim i zimskim mjesecima. Ove magle nekad znaju sadrabati i estice dima i adi i druge produkte izbaene iz fabrikih dimnjaka tada se obrazuje dim smog. Ovaj tip magle potpuno paralie saobradaj kao i kompletan ivot u tih nekoliko dana.

Aduentativne mag.le . . . . . . pri kretanju tplih vazdunih masa preko hladne povrine i to uglavnom u zimskom periodu godine. Oblaci -nastaju kondenzacijom i sublimacijom vodene pare u slobodnoj atmosferi. Graeni su od sitnih kapljica vode i estica leda. Izmeu magle i oblaka nema neih sutinskih razlikka. Magle su ustvari prizemni oblaci. Oblaci se meutim razlikuju po izgledu, visini i sastavu. Prvu pravu i jedinu klasifikaciju oblaa dao je englesi klimatolog Henrik Govar 1__3. On oblake svrstava u 4 osnovne grupe: - perjasti (cirusi) - gomilasti (komulusi) - slojeviti (stratusi) - kini (nimbostratusi) Padavine -predstavljaju izluene oblike vodene pare koje se na zemlji javljau u tenom i vrstom stanju. Prema nainu postanka padavine se dijele na: - visoke (kia, snijeg, krupa, grad) - niske (rosa, mraz, inje i poledica) Kia je najedi i najvaniji obli visokih padavina i nastaje kondenzacijom vodene pare u viim dijelovima atmosfere. Snijeg nastaje sublimacijom vodene pare uglavnom kkad su nise temperature. Krupa predstavlja bijele kuglice leda koje padaju iz olujnih oblaka u proljede, a grad predstavlja krupne kristale ledda koji nanose velie tete poljoprivredi. Rosa nastaje pri tihim ljetnim nodima kada je hlaenje zemlje veoma brzo i uglavnom se javljaju u blizini rijeka. Mraz se javlja u vidu ledenih kristala veoma razliitih oblika. Nastaje pri vedrim zimskim nodima kad su temperature ispod nule. Inje predstavljaju mali kristali leda i uglavnom nastaje zimi na granama drveda. Poledica nastaje kad kine kapi padaju na zemlju ija je temperatura ispod 0. Instrumenti za mjerenje padavina su: kiomjer, totalizator, pluvijograf. Pluvijograf najtadnije izrauna koliinu kie.

Vazduni pritisak -predtavlja teinu vazdunog stuba na povrini zemlje, odnosno to je pritisak suhog vazduha u nivou mora od 45 C pri temperaturi od 0C snagom 1033 gr ili 760 mm a po novim 760 mb (milibar). (anticiklona svaki broj iznad 760, ciklona obratno) Usljed razlika u vazdunom pritisku dolazi do horizontalnih kretanja vazduha u atmosferi odnosno do vjetra. Prema nainu postanka vjetrovi mogu biti: - stalni (pasati, antipasati u sj. Africi) - periodini (monsuni mogu biti zimski i ljetni) - lokalni vjetovi (u jednom lokalitetu) skoajac u Bihadu vardavac u mMakedoniji koava u Beogradu fen najpoznatiji lokalni vjetar, duva u Bavarskim alpama, u narodu se jo kae snjegoder. Jaina vjetra se prikazuje u boforima a mjeri se vildovim vjetrokazom.