Reuven

Firstborn son of Jacob and Leah and father of the tribe of Reuven, one of the twelve tribes of Israel. His name comes from the Hebrew meaning: Look, a son. He appears in the story of the mandrakes as the one giving them to his mother (Genesis 30:14). Reuven has relations with Jacobs concubine Bilhah, angering Jacob and probably contributing to the curse of Reuven on Jacobs deathbed (Genesis 49:4). He succeeded in convincing his brothers not to kill Joseph but to trap him inside of a pit instead, to which he intended to return and rescue Joseph (Genesis 37:22). Later, when the family journeys to Egypt during the famine, he attempts to persuade his father that he should take responsibility for Benjamin while in Egypt (Genesis 42:37). The tribe of Reuven settled west of the Jordan River and agreed to join the other tribes in the war against the Philistines.

Simeon
Simeon was the second son of Jacob and Leah and father of the tribe of Simeon, one of the twelve tribes of Israel. The Hebrew meaning of his name means "God has heard that I was unloved" (Genesis 29:33). He and his brother Levi destroyed the entire village of Shechem in retribution for the rape of their sister Dinah (Genesis 34). Simeon was a part of the plot to sell his brother Joseph into slavery. After the family was invited to Egypt during the famine in Canaan, he was appointed as the individual to stay behind as collateral for Benjamin so that his brothers would return from Canaan. The tribe of Simeon lived in the southernmost part of the Land of Israel.

Judah
Fourth son of Jacob and father of the tribe of Judah, one of the twelve tribes of Israel. His name comes from the Hebrew word of gratitude. Leah gave birth to Judah and said "Now I will praise God" (Genesis 30:35) It was his idea to sell his brother Joseph to a Midianite slave trader rather than leave him to die in the pit (Genesis 37:27). He later became the spokesman for his father Jacob and his brothers when they traveled to Egypt during the famine in Canaan. He marries Shua, a Canaanite woman, and has three sons: Er, Onan, and Shelah. Judah is also involved with Tamar and has twin sons with her named Perez and Zerach.

The tribe of Judah inhabited Jerusalem during the reign of its kings David and Solomon and was later the kingdom of all of the southern tribes of Israel.

Issachar
Ninth son of Leah and father of Issachar, one of the twelve tribes of Israel. One interpretation of his name is "man of reward" (Hebrew: shcar). Issachar was the product of the mandrake incident (Genesis 30:9-18) and was involved in the plot to sell his brother Joseph into slavery. Issachar settled in Egypt after the famine in Canaan and had four sons: Tolah, Puvvah, Yov and Shimron. He receives a blessing from his father Jacob that he "bends his back to the load, working like a slave" (Genesis 49:14-15). The descendants of Issachar are men of learning according to Jewish tradition.

Zebulun
Tenth son of Jacob and sixth of Leah and father of the tribe of Zebulun, one of the twelve tribes of Israel. When he was born Leah said "God has provided me with a good dowry" (Hebrew: zvad). He was part of the plot to sell Joseph into slavery, and later one of the group sent to Egypt to buy corn. He later lived in Egypt with his three sons Sered, Elon and Jahleel. Zebulun received the blessing from Jacob of: "Zebulun shall settle the seashores; he will be a harbour for ships; his border shall reach Sidon (Genesis 49:13). The tribe of Zebulun inhabited the northern land of Canaan. Both the tribes of Naphtali and Zebulun are mentioned as brave soldiers in the Song of Deborah during the battle against Sisera (Judges 5:18).

Benjamin
Benjamin was the son of Jacob and Rachel and father of the tribe of Benjamin, one of the twelve tribes of Israel. Originally named Ben-oni, or "son of my affliction" by his mother as she lay dying in labor, his name was later changed to Benjamin, meaning "son of my right hand" (Genesis 48:14). Next to Joseph, he was his favorite son. Benjamin the twelfth son of Jacob and born after Joseph was sold into slavery. After the family was invited to Egypt, Joseph sabatoged Benjamin's sack by putting a silver cup in it and accusing the brothers of stealing. Joseph thought Benjamin would remain in Egypt but Judah offered to take his place, saying that his father would be devastated if Benjamin did not return. Jacob later blesses Benjamin while on his deathbed, calling Benjamin "a vicious wolf, devouring the prey in the morning, and dividing the spoil at night" (Genesis 49:27).

Dan

Son of Jacob and Bilhah (Rachel's maidservant) and father of the tribe of Dan and one of the twelve tribes of Israel. Dan was one of the brothers involved in the plot to sell his brother Joseph into slavery. Later, Dan's father Jacob sent him to Egypt to buy corn during the severe famine in Canaan. Dan receives a blessing from Jacob that "Dan shall judge his people" (Genesis 49:16). Similarly, one explanation of the name Dan is that when Rachel was convinced that she was unable to have children, she cried "God has judged me" (Genesis 30:5). The region of Dan in the Book of Judges is located in the far north of Canaan and referred to early in Genesis during Abraham's chasing of Chedorlaomer (Genesis 14:14). The tribe of Dan also settled in the southern part of the country and since the tribal territory covered both northern and southern parts of the country the expression "from Dan to Beer-sheba" indicates the entire span of the Israelite land.

Naphtali
Naptali was the son of Jacob and Rachel's maidservant Bilhah and the father of the tribe of Naphtali, one of the twelve tribes of Israel. The tribe of Naphtali settled in northern Canaan and were described as brave soldiers in the Song of Deborah (Judges 5:18). Naphtali's blessing from his father called him "a running deer" (Genesis 49:21). Naphtali was given his name because Rachel said "With great wrestlings have I wrestled my sister" (Genesis 30:8).

Naphtali
Naptali was the son of Jacob and Rachel's maidservant Bilhah and the father of the tribe of Naphtali, one of the twelve tribes of Israel. The tribe of Naphtali settled in northern Canaan and were described as brave soldiers in the Song of Deborah (Judges 5:18). Naphtali's blessing from his father called him "a running deer" (Genesis 49:21). Naphtali was given his name because Rachel said "With great wrestlings have I wrestled my sister" (Genesis 30:8).

Asher
Asher was the eighth son of Jacob and the father of the tribe of Asher, one of the twelve tribes of Israel. His mother was Zilpah, Leah's maidservant. Leah named him Asher, saying "Happy am I" (Genesis 30:13). Asher played a role in the plot to sell his brother Joseph into slavery. Asher and his four sons and daughter later settled in Egypt. Jacob blessed Asher on his deathbed, saying: "From Asher will come the richest food; he will provide the king's delights" (Genesis 49:20)

Ephraim
Ephraim was the brother of Manasseh, and the son of Joseph and Asenath, Pharoah's daughter. Jacob adopted the two sons as part of the tribe of Simeon and Reuben. Ephraim received the blessing of the firstborn, although Manasseh was the eldest, because Jacob foresaw that Ephraim's ancestors would be greater than his brother's (Genesis 48:13-20).

Manasseh
Manasseh was the son of Joseph and Asnat (Pharoah's daughter) and brother of Ephraim. Jacob adopts both Manasseh and his brother Ephraim as part of the tribe of Simeon and Reuben. Although Manasseh was technically the eldest son, he does not receive the greater blessing. Ephraim does, as Jacob foresaw that his descendants were more worthy of the blessing than Manasseh's (Genesis 48:13-20).
Ang relihiyong JUDAISMO ay tinatag ni moises.At si moises ay gumamit ng wikang hebreo na kung tawagin na eloihim.Ito ang kanilang katuruan "Mahalin mo ang iyong kapitbahay na parang sarili mo" at "Ano mang kamuhi- muhi sa iyo ay huwag mong gawin sa iyong kapwa tao. At ang relihiyong ito ay nanggaling sa islam.

Jacob's twelve sons are first mentioned in the order of their births, in Genesis 29:3130:24 & 35:16-20. o Leah (elder wife): 1) Reuben, 2) Simeon, 3) Levi, 4) Judah; later also 9) Issachar, 10) Zebulun o Bilhah (Rachel's slave): 5) Dan, 6) Naphtali o Zilpah (Leah's slave): 7) Gad, 8) Asher o Rachel (younger wife): 11) Joseph, 12) Benjamin Manasseh & Ephraim sons of Joseph, whose descendants figure prominently in the later history of Israel Moses and Aaron leaders of the Israelites at the time of their migration out of Egypt and wandering in the Sinai desert Kings David & Solomon the two greatest rulers of the united Kingdom of Israel, from about 1100 to 930 BCE Tribe of Levi becomes known as the priestly tribe, since all cultic & temple officials had to belong to this tribe

Tribe of Judah becomes known as the royal tribe, since all later Kings of Judah were descendants of King David

Mga Ebreo
Mula sa Wikipediang Tagalog, ang malayang ensiklopedya

Para sa ibang gamit, tingnan ang Ebreo (paglilinaw). Ang mga Ebreo (Ebreo: , ivrim, "mga tumawid"), ayon sa Tanakh at sa Bibliya, ang isa sa mga pangkat etnitkong naninirahan sa Kanaan mula noong tagumpay ni Josue sa pananakop at hanggang sila'y sakupin ng mga taga-Babilonya at ipinatapon. Nahati sila sa labindalawang lipi, ang bawat isa inapo ng mga anak na lalaki ni Jacob. Dahil nasakop din nila ang timog-silangan ng Asya Menor ng Anatolia, minsan din itong tinuring bahagi ng Asya Menor. Nang maitatag ang Kaharian ng Israel, sinimulan silang tawaging mga Israelita (Ebreo: , yisra'eli). Ang mga natira sa mga Israelita pagkatapos ng pananakop ng Asirya ang naging ninuno ng mga kasalukuyang Hudyo.

Katawagan[baguhin]
Ang artikulong ito ay hindi sumisipi ng anumang sanggunian o pinagmulan. (Hulyo 2009)
Tumulong sa pagpaganda ng artikulo sa pagdagdag ng mga sipi sa mga makakatiwalaang pinagmulan. Ang hindi matiyak na nilalaman ay maaaring mapagdudahan at matanggal.

Maaaring nangangahulugang "tumawid" ang salitang Ebreo, at tumutukoy sa mga taong Semitiko na tumawid sa Ilog Euphrates. Maaari din na "ang mga puno ng alikabok" ang kahulugan nito, ang tribu na nanggaling sa ilang, o ang "alikabok ng lupa", dahil sa propesiya, magiging kasing dami sila ng alikabok. Hinango ng mga Hebreo ang kanilang pangalan kay Eber na kinilalang ninuno ni Noah. Sa Lumang Tipan mababasa ang kasaysayan ng mga hebreo.unang nabuo ang Hebreo sa lupain ng Canaan, ang sinasabing "Lupang Pangako". Sa paglipas ng panahon, ito ang tinatawag na Palestina at sa kasalukuyan, kilala ito bilang Israel at Jordan. Isang makitid na piraso ng lupain ang Palestina na hindi aabot sa 242 metro ng haba. Matatagpuan ito sa timog ng Penisyo at nasa kanlurang hangganan ng Mayabong na Gasuklay. Binubuo ito ng dalawang rehiyon. Tinutubigan ng Ilog Jordan ang hilagang bahagi nito. Kung kaya nakapagtatanim ang mga Hebreo ng oliba, ubas, igos at mga butil.

Kasaysayan[baguhin]

Ang unang rekord ng pangalang Israel (bilang ysrr) ay umiiral sa Merneptah stele na itinayo para sa Paraon na Ehiptong si Merneptah c. 1209 BCE. Nakita ng mga arkeologo ang "Israel" na ito sa mga sentral na matataas na lupain bilang isang kultura at malamang ay politikal na entidad ngunit isa lamang pangkat etniko sa halip na isang organisadong estado. Ang mga ninuno ng mga Israelita ay maaaring kinabibilangan ng mga Semita na tumira sa Canaan at ang mga Taong Dagat. Ayon kay McNutt, "Malamang na ligtas na ipagpalagay na sa isang panahon noong Panahong Bakal I(ca. 1200 BCE), ang isang populasyon ay nagsimulang kumilala sa kanilang mga sarili bilang Israelita na nagtatangi ng sarili nito mula sa mga Cananeo gaya ng mga marka na pagbabawal ng pagpapakasal sa ibang lahi, isang pagbibigay diin sa kasaysayan at heneolohiya at relihiyon. Noong mga 1920, ang ideya ng pananakop ng mga Israelita sa Canaan ayon sa Aklat ni Josue ay hindi sinusuportahan ng rekord na arkeolohikal. Wala ring ebidensiya na ang mga Israelita ay nagmula sa Ehipto ayon sa Aklat ng Exodo. Ang mga Israelita ayon sa mga arkeologo ay mga katutubong Cananeo. Ayon sa mga skolar at arkeologo, ang mga ebidensiyang arkeolohikal ay nagpapakita na ang mga Israelita ay hindi mga monoteista(gaya ng isinasaad sa Bibliya) mula pa sa simula ng pagkakatatag nito kundi mga politeista.[1] Ang politeismo ng mga Sinaunang Israelita ay nag-uugat mula mga politeistikong relihiyon ng Sinaunang Malapit na Silangan at narereplekta sa mga ilang aklat ng Tanakh gaya ng paggamit ng salitang Hebreo na 'elohm na anyong plural ng Eloah na anyo ng El na isang pangkalahatang salita para sa diyos sa mga relihiyong Semitiko.[2] Ang ebidensiyang arkeolohikal ay nagpapakita sa panahong ito ng isang lipunan ng mga tulad ng baranggay na sentro ngunit may mas limitadong mga mapagkukunan at isang maliit na populasyon. Ang pagpepetsa ng mga labi sa mga kasaysayan ng Israel ayon sa Bibliya ay ginawang mahirap sa kawalan ng bibliya ng mga mapepetsang pangyayari at sa hindi maasahan at magkaayon na panloob na kronolohiya. Walang mga labing materyal na natuklasan na maasahang naghihiwalay ng mga lugar ng Israelita mula sa mga hindi Israelita(Cananeo) sa mga pinakaamaagang panahon.[3] Ang unang Kaharian ng Israel ay itinatag noong ca. 1000 BCE. Ayon sa Bibliya, ang imperyo ni Solomon ay sumaklaw mula sa Euphrates sa hilaga hanggang sa Dagat Pula sa timog. Gayunpaman, ito ay hindi sinsuportahan ng mga ebidensiyang arkeolohikal.[4] Ayon sa Bibliya, kasunod ng kamatayan ni Solomon noong ca. 900 BCE, nagkaroon ng alitan sa pagitan ng hilagang bahagi ng Israel na na binubuo ng 10 mga lipi ng Israel at ang katimugang na pinamumunuan ng Herusalem. Ito ay humantong sa pagkakahati ng Israel sa dalawang mga kaharian: ang hilagang Kaharian ng Israel at ang timog na Kaharian ng Judah. Ayon sa mga arkeologo, ang aktuwal na Kaharian ng Judah ay hindi katulad ng inilalarawan sa Bibliya bilang isang makapangyarihang kaharian dahil ang kaharian ng Judah ayon sa mga ebidensiyang arkeolohikal ay hindi higit sa isang maliit na tribo. Sa panahong ito, ang mga ebidensiyang arkeolohiyal ay nagpapakita ng mga tensiyon sa pagitan ng pangkat na komportable sa pagsamba kay Yahweh kasama ng mga lokal na diyos gaya nina Asherah at Baal at sa mga sumasamba "lamang" kay Yahweh.[5][6] Ang pinakamatandang mga aklat ng Tanakh(bibliya) na isinulat noong ika-8 siglo BCE ay nagrereplekta ng alitang ito gaya ng Aklat ni Hosea at Aklat ni Nahum. Ang paksiyong monoteista ay tila nagkamit ng

malaking impluwensiya noong ika-8 siglo BCE at noong ika-7 siglo BCE, batay sa pinagkunang Deuteronomistiko, ang pagsambang monoteistiko kay Yahweh ay tila naging opisyal na narereplekta sa pagtatanggal ng larawan ni Asherah mula sa templo sa ilalim ni Hezekias. Ayon sa mga skolar at historyan, sa panahong ito nang ang pagsambang monoteistiko ay nagmula.[7] Binaligtad ng kahalili ni Hezekias na si Manaseh ang mga pagbabagong ito at ibinalik ang pagsambang politeistiko at ayon sa 2 Kings 21:16 ay inusig ang paksiyong monoteistiko. Si haring Josias ay muling bumalik sa monolatriya(pagsamba lamang sa isang diyos ngunit pagkilala sa pag-iral ng ibang mga diyos). Ang Aklat ng Deuteronomiogayundin ang ibang mga aklat ng Tanakh ay isinulat sa panahon ng pamumuno ni Josias. Kaya, ang mga huling dalawang dekada ng panahon ng kaharian ng Israel hanggang sa pagsalakay sa Herusalem ng noong 597 BCE ay nagmamarka sa opisyal na monolatriya ng diyos ng Israel. Ito ay may mahalagang mga konsekwensiya sa pagsamba kay Yahweh gaya ng sinasanay sa pagkakatapon sa Babilonia at sa teolohiya ng Hudaismonng Ikalawang Templo. Ayon sa Bibliya, ang Kaharian ng Israel(hilaga) ay umiral bilang isang independiyenteng estado hanggang 722 BCE nang ito ay sakupin ng imperyong Assyrian samantalang ang Kaharian ng Judah(timog) ay umiral bilang independiyenteng estado hanggang 586 BCE nang ito ay sakupin ng imperyongBabilonia. Nang talunin ng imperyong Persian ang Babilonia, ang Israel ay sumailalim sa pamumuno ng imperyong Persian at pinayagan na makabalik ng Persia ang mga Israelita sa Judea. Ang modernong analysis na literaryo ay nagmumungkahi na sa panahong ito nang binago ang pinagkunang pambibig at isinulat upang ipaliwanag ang pagkakatapon ng mga Israelita bilang parusa ng diyos dahil sa pagsamba sa ibang mga diyos.[8] Iminungkahi na ang striktong monoteismo ay umunlad sa pagkakatapong ito ng mga Israelita sa Babilonia at marahil ay bilang reaksiyon sadualismo o quasi-monoteismo ng Zoroastrianismo ng mga Persian.[9][10] Ang mga skolar ay naniniwala na ang Hudaismo ay naimpluwensiyahan ng relihiyong Zoroastrianismo[10] ng Persia sa mga pananaw ng anghel, demonyo, malamang ay sa doktrina ng muling pagkabuhay gayundin sa mga ideyang eskatolohikal at sa ideya ng mesiyas o tagapagligtas ng mesiyanismong Zoroastrian. Inilarawan ni Zarathushtra sa kanyang Gathas ang isang saoshyant(tagapagligtas) na benepaktor ng mga tao

The Promised Land was now conquered, 600 years after God had promised Abraham that his seed would become a nation. God had promised blessings, stating that if the people followed Him faithfully, they would be the head, not the tail in the world, and be at the top and never at the bottom (Deut. 28:1-14; 30:110). All that the Israelites needed

to do was obey God. However, they did not obey God. The blessings they could have had were forfeit.
Ang Hudaismo (Kastila: judasmo; Ebreo: , yahedut) ang kulturang pampananampalataya ng mga Hudyo. Isa ito sa mga kauna-unang naitalang pananampalatayang monoteista at isa rin sa mga pinakalumang tradisyong pampananampalatayang sinusundan pa rin hanggang sa ngayon. Ang doktrina at kasaysayan ng Hudaismo ay ang pinakamalaking bahagi ng batayan ng ibang mga pananampalatayang Abraamiko, kasama na ang Kristyanismo at Islam. Sa gayon, naging isang pangunahing pwersa ang Hudaismo sa pagsasahugis ng daigdig. Ang kanilang naging simbolo ay ang Bituin ni David; sa kasalukuyan ang kanilang simbolo ay ang isang aranyang may pitong sanga, na tinatawag na menora.
Mga nilalaman
[itago]

1 Pinagmulan 2 Hudaismong Separdi 3 Hudaismong Askenasi

3.1 Hudaismong Ortodokso

o o

3.1.1 Hudaismong Haredi 3.1.2 Makabagong Ortodokso

3.2 Hudaismong Repormista 3.3 Hudaismong Masorti

4 Mga sanggunian 5 Mga panlabas na kawing

o o

5.1 Separdi 5.2 Askenasi

5.2.1 Ortodokso 5.2.2 Repormista 5.2.3 Masorti 5.2.4 Rekonstruksiyonista

Pinagmulan[baguhin]
Ang unang rekord ng pangalang Israel (bilang ysrr) ay umiiral sa Merneptah stele na itinayo para sa Paraon na Ehiptong si Merneptah c. 1209 BCE. Nakita ng mga arkeologo ang "Israel" na ito sa mga sentral na matataas na lupain bilang isang kultura at malamang ay politikal na entidad ngunit isa lamang pangkat etniko sa halip na isang organisadong estado. Ang mga ninuno ng mga Israelita ay maaaring kinabibilangan ng mga Semita na tumira sa Canaan at ang mga Taong Dagat. Ayon kay McNutt, "Malamang na ligtas na ipagpalagay na sa isang panahon noong Panahong Bakal I(ca. 1200 BCE), ang isang populasyon ay nagsimulang kumilala sa kanilang mga sarili bilang Israelita na nagtatangi ng sarili

nito mula sa mga Cananeo gaya ng mga marka na pagbabawal ng pagpapakasal sa ibang lahi, isang pagbibigay diin sa kasaysayan at heneolohiya at relihiyon. Noong mga 1920, ang ideya ng pananakop ng mga Israelita sa Canaan ayon sa Aklat ni Josue ay hindi sinusuportahan ng rekord na arkeolohikal. Wala ring ebidensiya na ang mga Israelita ay nagmula sa Ehipto ayon sa Aklat ng Exodo. Ang mga Israelita ayon sa mga arkeologo ay mga katutubong Cananeo. Ayon sa mga skolar at arkeologo, ang mga ebidensiyang arkeolohikal ay nagpapakita na ang mga Israelita ay hindi mga monoteista(gaya ng [2] isinasaad sa Bibliya) mula pa sa simula ng pagkakatatag nito kundi mga politeista. Ang politeismo ng mga Sinaunang Israelita ay nag-uugat mula mga politeistikong relihiyon ng Sinaunang Malapit na Silangan at narereplekta sa mga ilang aklat ng Tanakh gaya ng paggamit ng salitang Hebreo na 'elohm na anyong plural ng Eloah na anyo ng El na isang pangkalahatang salita para sa diyos sa mga relihiyong [3] Semitiko. Ang ebidensiyang arkeolohikal ay nagpapakita sa panahong ito ng isang lipunan ng mga tulad ng baranggay na sentro ngunit may mas limitadong mga mapagkukunan at isang maliit na populasyon. Ang pagpepetsa ng mga labi sa mga kasaysayan ng Israel ayon sa Bibliya ay ginawang mahirap sa kawalan ng bibliya ng mga mapepetsang pangyayari at sa hindi maasahan at magkaayon na panloob na kronolohiya. Walang mga labing materyal na natuklasan na maasahang naghihiwalay ng mga lugar ng [4] Israelita mula sa mga hindi Israelita(Cananeo) sa mga pinakaamaagang panahon. Ang unang Kaharian ng Israel ay itinatag noong ca. 1000 BCE. Ayon sa Bibliya, ang imperyo ni Solomon ay sumaklaw mula sa Euphrates sa hilaga hanggang sa Dagat Pula sa timog. Gayunpaman, ito ay hindi sinsuportahan ng [5] mga ebidensiyang arkeolohikal. Ayon sa Bibliya, kasunod ng kamatayan ni Solomon noong ca. 900 BCE, nagkaroon ng alitan sa pagitan ng hilagang bahagi ng Israel na na binubuo ng 10 mga lipi ng Israel at ang katimugang na pinamumunuan ng Herusalem. Ito ay humantong sa pagkakahati ng Israel sa dalawang mga kaharian: ang hilagang Kaharian ng Israel at ang timog na Kaharian ng Judah. Ayon sa mga arkeologo, ang aktuwal na Kaharian ng Judah ay hindi katulad ng inilalarawan sa Bibliya bilang isang makapangyarihang kaharian dahil ang kaharian ng Judah ayon sa mga ebidensiyang arkeolohikal ay hindi higit sa isang maliit na tribo. Sa panahong ito, ang mga ebidensiyang arkeolohiyal ay nagpapakita ng mga tensiyon sa pagitan ng pangkat na komportable sa pagsamba kay Yahweh kasama [6][7] ng mga lokal na diyos gaya nina Asherah at Baal at sa mga sumasamba "lamang" kay Yahweh. Ang pinakamatandang mga aklat ng Tanakh(bibliya) na isinulat noong ika-8 siglo BCE ay nagrereplekta ng alitang ito gaya ng Aklat ni Hosea at Aklat ni Nahum. Ang paksiyong monoteista ay tila nagkamit ng malaking impluwensiya noong ika-8 siglo BCE at noong ika-7 siglo BCE, batay sa pinagkunang Deuteronomistiko, ang pagsambang monoteistiko kay Yahweh ay tila naging opisyal na narereplekta sa pagtatanggal ng larawan ni Asherah mula sa templo sa ilalim ni Hezekias. Ayon sa mga skolar at [8] historyan, sa panahong ito nang ang pagsambang monoteistiko ay nagmula. Binaligtad ng kahalili ni Hezekias na si Manaseh ang mga pagbabagong ito at ibinalik ang pagsambang politeistiko at ayon sa 2 Kings 21:16 ay inusig ang paksiyong monoteistiko. Si haring Josias ay muling bumalik sa monolatriya(pagsamba lamang sa isang diyos ngunit pagkilala sa pag-iral ng ibang mga diyos). Ang Aklat ng Deuteronomiogayundin ang ibang mga aklat ng Tanakh ay isinulat sa panahon ng pamumuno ni Josias. Kaya, ang mga huling dalawang dekada ng panahon ng kaharian ng Israel hanggang sa pagsalakay sa Herusalem ng noong 597 BCE ay nagmamarka sa opisyal na monolatriya ng diyos ng Israel. Ito ay may mahalagang mga konsekwensiya sa pagsamba kay Yahweh gaya ng sinasanay sa pagkakatapon sa Babilonia at sa teolohiya ng Hudaismonng Ikalawang Templo. Ayon sa Bibliya, ang Kaharian ng Israel(hilaga) ay umiral bilang isang independiyenteng estado hanggang 722 BCE nang ito ay sakupin ng imperyong Assyrian samantalang ang Kaharian ng Judah(timog) ay umiral bilang independiyenteng estado hanggang 586 BCE nang ito ay sakupin ng imperyongBabilonia. Nang talunin ng imperyong Persian ang Babilonia, ang Israel ay sumailalim sa pamumuno ng imperyong

Persian at pinayagan na makabalik ng Persia ang mga Israelita sa Judea. Ang modernong analysis na literaryo ng Tanakh ay nagmumungkahi na sa panahong ito nang binago ang pinagkunan na pambibig at isinulat upang ipaliwanag ang pagkakatapon ng mga Israelita bilang parusa ng diyos dahil sa pagsamba [9] sa ibang mga diyos. Iminungkahi na ang striktong monoteismo ay umunlad sa pagkakatapong ito ng mga Israelita sa Babilonia at marahil ay bilang reaksiyon sa dualismo o quasi-monoteismo ng [10][11][9] Zoroastrianismo ng mga Persian. Ang mga skolar ay naniniwala na ang Hudaismo ay [9][11] naimpluwensiyahan ng relihiyongZoroastrianismo ng Persia sa mga pananaw ng anghel, demonyo, malamang ay sa doktrina ng muling pagkabuhay gayundin sa mga ideyang eskatolohikal at sa ideya ng mesiyas o tagapagligtas ng mesiyanismong Zoroastrian. Inilarawan ni Zarathushtra sa kanyang [9] Gathas ang isang saoshyant(tagapagligtas) na benepaktor ng mga tao.

Hudaismong Separdi[baguhin]
Ang Hudaismong Separdi ang uri ng Hudaismo ng mga Hudyong nagmula sa timog at at Sa kasaysayan, mas naging kaugalian ng mga Separdi na makihalubilo sa pangkalahatang populasyon kung ihahambing sa mga Askenasi, na mas susceptible sa pagbubukod mula sa mas malawak na lipunan dulot ito ng magkakaibang klimang pangkultura at pampananampalataya na kinagalawan ng dalawang pangkat na

Hudaismong Askenasi[baguhin]
Ang Hudaismong Askenasi ang uri ng Hudaismo ng mga Hudyong nagmula sa hilagang Yuropa. Sa mga nakaraang dalawang dantaon nahati ang mga Hudyo ng hilangang Yuropa sa ilang mga kilusan o denominasyon; ito ang kabaliktaran ng sitwasyon sa mga Hudyong Separdi, na bagaman iba-iba ang [12][13] mga pananaw ay nananatili pa ring nagkakaisa. May ibat ibang pagkaunawa ang bawat isa sa kung anong mga prinsipyo ng paniniwala ang dapat angkinin ng isang Hudyo, at kung paano dapat mamuhay ang isang Hudyo. Hindi tulad sa mga denominasyong Kristyano, hindi pundamental na napapaghati ng mga pagkakaibang pandoktrinang ito ang mga kilusang Hudyo, na tuluyan pa ring nagsasanib sa ilang mga isyu. Hindi pambihira, halimbawa, ang pagsimba ng isang Hudyong Masorti sa isang sinagogang Ortodokso o Repormista.

Hudaismong Ortodokso[baguhin]
Ang Hudaismong Ortodokso ang kilusang Askenasi na naniniwala sa tradisyonal na interpretasyon ng Hudaismo.

Hudaismong Haredi[baguhin]
Ang Hudaismong Haredi (Ebreo: , "Hudaismong takot") ang sangay ng Ortodoksiya na may makitid na interpretasyon ng Hudaismo. Kilala rin sila bilang ang mga Ultraortodokso.

Makabagong Ortodokso[baguhin]
Ang Makabagong Hudaismong Ortodokso ang kilusang Askenasi na, tulad ng Hudaismong Haredi, [14] tinatanggap ang pagkabisa ng batas Hudyo. Gayumpaman, naiiba ito sa Haredismo sa pagtanaw nito sa batas Hudyo hindi bilang isang di-nagbabagong katawan ng mga batas na isinulat ng mga rabino ng mga Sinauna at Gitnang Panahon kundi, tulad ng anumang tradisyong buhay, bilang isang katawang [15] nagbabago at hindi nahihiwalay sa mga realidad ng sitwasyon o panahon. Sa ganito, sila ang kilusang pinakamalapit sa Hudaismong Separdi.

Hudaismong Repormista[baguhin]
Ang Hudaismong Repormista ang kauna-unang modernong sangay ng Hudaismong Askenasi. Hindi [16] nito tinatanggap ang pagkabisa ng batas Hudyo. Nagmula at napaunlad ang kilusang ito sa Alemanya at ngayon ito ang pinakamalaki sa Hilagang Amerika. Maaari itong tukuyin [17] [18] bilang Hudaismong Progresista /Progresibo , habang sa Nagkakaisang Kaharian binubuo ng Hudaismong Repormista at Hudaismong Liberal ang Hudaismong Progresista.

Hudaismong Masorti[baguhin]
Ang Hudaismong Masorti o Hudaismong Konserbador /Konserbatibo ang kilusang Askenasi na, [14] tulad ng Hudaismong Ortodokso, tinatanggap ang pagkabisa ng batas Hudyo. Gayumpaman, naiiba ito sa Ortodoksya sa pagtanaw nito sa batas Hudyo hindi bilang isang di-nagbabagong katawan ng mga batas na isinulat ng mga rabino ng mga Sinauna at Gitnang Panahon kundi, tulad ng anumang tradisyong [15] buhay, bilang isang katawang nagbabago at hindi nahihiwalay sa mga realidad ng sitwasyon o [21] panahon. Binibigyang-tanaw ng mga Masorti ang mga rabino ng kasalukuyan bilang kasing-mabisa ng [14] mga rabino ng mga Sinauna at Gitnang Panahon.
[19] [20]

diaspora
diaspora n 1: ang katawan ng mga Hudyo (o Jewish komunidad) sa labas ng Palestina o modernong Israel 2: ang pagpapakalat ng mga Hudyo sa labas ng Israel; mula sa pagkawasak ng templo sa Jerusalem sa 587-86 BC kapag sila ay desterado sa Babylonia hanggang sa kasalukuyan 3: ang pagpapakalat o pagkalat ng isang bagay na orihinal naisalokal (bilang ng mga tao o wika o kultura)