Sie sind auf Seite 1von 608

Latein ist keine tote Sprache! Es gibt immer noch einen Staat, in dem Latein die Amtssprache ist.

Er hat ein Gesetzbuch und eine Verfassung in lateinischer Sprache, und er wendet sich in vielfltigen Verlautbarungen an die Vlker der Erde, die meistens auch in lateinischer Fassung verffentlicht werden. Damit wird eine erstaunliche Kontinuitt erreicht, die Sprache Ciceros ist durchaus in der Lage, ganz moderne Phnomene auszudrcken. Nur ist dies auerhalb der engeren Fachkreise kaum bekannt. Dieser Unkenntnis soll das vorliegende Buch ein wenig abhelfen. Es will an vielen konkreten, den Quellen entnommenen Beispielen zeigen, wie die vatikanischen Autoren die alte Sprache an die heutige Welt angepasst haben.

Bauer

JOHANN PAUL BAUER

WRTERBUCH
DER HEUTIGEN RECHTS- UND POLITIKSPRACHE

Deutsch .- Latein Theodisco - Latinum

TERMINORUM IURIDICORUM ET POLITICORUM NOSTRAE AETATIS


DEUTSCH LATEIN THEODISCO LATINUM

LEXICON

ISBN 978-3-935009-29-4

AM

Verlag Alma Mater


16.05.2008 10:19:39

BAUER 1.indd 1

Johann Paul Bauer

Wrterbuch der Rechts- und Politiksprache Lexicon terminorum iuridicorum et politicorum


Deutsch Latein Theodisco-Latinum

LEXICON
TERMINORUM IURIDICORUM ET POLITICORUM
THEODISCO-LATINUM
DE

JOHANN PAUL BAUER


Prof. Dr. jur. em.

Verlag Alma Mater, Saarbrcken

WRTERBUCH
DER RECHTS- UND POLITIKSPRACHE
DEUTSCH LATEIN
VON

JOHANN PAUL BAUER


Prof. (em.) Dr. jur.

Verlag Alma Mater, Saarbrcken

Die Deutsche Bibliothek verzeichnet diese Verffentlichung in der Deutschen Nationalbibliographie. Die bibliographischen Daten im Detail finden Sie im Internet unter http:/ /dnb.ddb.de

Verlag Alma Mater. 2008 www.verlag-alma-mater.de Druck: PRISMA Druck GmbH, Saarbrcken ISBN 978-3-935009-29-4 EAN 9783935009294

Geleitworte/Gruworte

INTRODUCTIO:
DE LEXICO TERMINORUM IURIDICORUM ET POLITICORUM.
I. Quid sibi velit novum lexicon? Qui de rebus vitae politicae hodiernae Latine scribere audet, mox animadvertet saepe sibi necessaria vocabula deesse. Certe, Gaius Iulius Caesar et Marcus Tullius Cicero de condicionibus et rebus gestis proprii temporis tam diserte locuti sunt et scripserunt ut nobis raro licet elegantiam ipsorum imitari. At vocabula quibus usi sint, ad novas res signandas apta non semper sunt. Quid ergo faciendum? Aut omnino taceamus oportet, aut tantum de rebus antiquis scribamus? Nobis paucis quidem, quibus cordi est curare ne lingua Latiana fiat corpus medicatum, onus dulce iniungitur, linguam dilectissimam caute et prudenter renovandi. Propugnatores linguae classicae monere licet, ne obliviscantur historiam liguae Latine mortuo Isidore Hispalensi finitam non esse. Mihi, iurisconsultus cum sim, numquam licuit studia ad textus classicos coartare. Linguam rebus ipsis novisque condicionibus aptari posse nullo negotio monstratur exemplo novi Codicis Iuris Canonici, qui anno 1983o Latine promulgatus, miraculum et iurisprudentiae et linguae iuridicae Latinae est. Novum lexicon Latinum conficere, estne ululas Athenas portare? Exstant enim pulchra et omino utilia vocabularia, a sodalibus Societatis Latinae collecta, necnon novum Lexicon Recentis Latinitatis a Libraria Editoria Vaticana Edita. Onus grave necnon dulce, ea de causa suscepi quia mihi persuasum est, fontem scatentem exstare nondum satis exploratam, unde haurire, sitimque explere possumus, id est ii textus, qui a Curia Vaticana eduntur, quibus non tantum de quaestionibus theologicis et religiosis agitur, sed etiam de rationibus vitae hodiernae politicae et oecnomicae. Lingua Latina - adhuc - est lingua officialis Curiae Vaticanae, ea de causa scriptores Curiae textus lingua antiqua venerabili reddere coguntur, quod non semper facile est, quodque prudentem accommodationem ad nostri aevi necessitates exigit. Opus nondum confectum est, numquam, dum novi textus Latini publici iuris fiunt, conficietur. Ideo ausus sum, quasi partem operum meorum benevolis lectoribus proponere. II. De rationibus quibus lexicon fulcitur. 1. Nil intestatum. Cuiusvis vocabuli vel sententiae locum indicavi. Ne totum opus nimis plenum fiat, sigillis usus sum. Ea de causa lexico elenchus sigillorum adnectitur, in quo omnes loci textus inveniuntur in quibus aliquid utile inveni. 2. Utillimum esse putabam, non singula vocabula depromere, sed coniunctiones, id est substantivum cum adictivo vel verbo, interdum etiam integras sententias, quae bene mihi conceptae videbantur. Ut singuli loci facilus inveniantur, lemmata ampla in membra redigebam.

3. Ad cautiones adhibendas, utque benevole lector me ipsum probet, locis laudatis versiones linguis modernis exaratae, in quantum mihi invenire contigit, adiunxi. Sed tantum versionibus officialibus, id est a dicasteriis Curiae Vaticanae ipsis publici iuris factis usus sum, numquam versionibus privatis. Haec ratio ea de causa commendatur, quia textus, saltem hodernis temporibus, initio lingua moderna, imprimis Italica, interdum etiam Francogallica aut Hispanica scribuntur, ita ut textus Latini ipsi quasi versiones sunt, id quod etiam eo probatur, quod textus Latini nunc saepe tardius in Actis Apostolicae Sedis proponuntur. 4. Utrum quae notiones formulaeque bonae latinitatis sint necne, non ausus sum iudicare. Ut facile lexico utendo intellegetis, etiam a scriptoribus Curiae diversae formulae adhibentur. Unusquisque lector sibi eligat. III. De lexici partitione. Lexicon divisum est in partes quinque: 1. Introductio 2. Lexicon Theodisco-Latinum 3. Appendix prima: Vocabula et sententiae quibus agitur de iure. 4. Appendix secunda: Nomina propria. 5. Appendix tertia: Registrum sigillorum Admonitio ad lectorem: Benevole lector, si invenies mendum, vel si tibi sit propositum aliquid inserendi, scribas mihi et gratus tibi ero. Prof. (em.) Dr. jur. Johann Paul Bauer

EINFHRUNG
(deutsche bersetzung)

A
abndern die Besteuerung abndern: emendare taxationem [modificare la tassazione] CIC vig. can. 1649 2; ein Dekret abndern: mutare decretum [modificare un decreto] CIC vig. can. 1718 2; ein Urteil abndern: reformare sententiam [riformare la sentenza] CIC vig. can. 1591; Vertrge abndern: derogare conventionibus [derogare alle convenzioni] CIC vig. can. 3 Abnderung Abnderung eines Dekrets: emendatio decreti [la correzione del decreto] CIC vig. can. 1734 1; die Abnderung eines Dekrets beantragen: recurrere ut decretum mutetur [ricorrere perch il decreto sia mutato] CIC vig. can. 1513 3; die Abnderung der Statuten: mutatio statutorum [il cambiamento degli statuti] CIC vig. can. 314; wesentliche Abnderungen: modificationes substantiales - LA n. 80; Abnderungsklausel clausula derogatoria [la clausola derogatoria] CIC vig. can. 38; abartig perversus [pervers] Cat. 1849; Abbau Abbau in der Natur: naturae destructiones [les destructions de la nature] Cat. 310; abbauen Feindschaften abbauen: restinguere simultates - AAS 1945, 248; Strukturen abbauen: structuras diruere [rimuovere le strutture] SRS n. 36; abberufen den Botschafter abberufen: revocare legatum [richiamare il legato] CIC vig. can. 326; von einem Amt abberufen: revocare ab officio - CIC abr. can. 195; Abberufung die Abberufung des Generalvikars: remotio Vicarii generalis [la rimozione del Vicario generale] CIC vig. can. 481 1; die Abberufung eines Botschafters: revocatio legati SOE II-2; die Abberufung mitteilen: revocationem intimare - SOE II-2; Abbild similitudo, inis, f [uno specchio] PT 303 [limmagine] SRS n. 30 [la somiglianza] MD n. 18; imago, inis, f. [un'immagine] LC n. 27; da die menschliche Gesellschaft ein Abbild des Gottesreiches werde: ut hominum societas regnum Dei similitudine referat [affinch l'umana societ sia uno specchio del Regno di Dio] PT 303 abbilden Pt. Pf. der Abgebildete: depictus [la personne dpeinte] Cat. 477; abbrechen die Schwangerschaft abbrechen: abortum procurare fetus humani [procurare l'aborto] CIC vig. can. 1049 2; abbringen die Brger vom Bekenntnis der Religion abbringen: cives a religione profitenda removere [rimuovere i cittadini dalla professione della religione] DH n. 15;

Abbruch der Gewissensfreiheit keinen Abbruch tun: nihil de conscientiae libertate detrahere [non intaccare in nessun modo la libert di coscienza] VS n. 64; abdriften das gesellschaftliche Leben luft Gefahr, in einen vollkommenen Relativismus abzudriften: socialis vita absoluti relativismi in cedenti sabulo inambulare audet [la vita sociale si avventura nelle sabbie mobili di un relativismo totale] EV n. 20; Abend die Frist zur Erfllung dieser Pflicht beginnt mit dem Abend des Vortags und luft bis zum Ende des Sonn- oder Feiertags: tempus utile pro hoc praecepto adimplendo, decurrit inde a vesperis vigilia usque ad finem diei Dominicae vel festi [il tempo utile per compiere questo precetto decorre dai vespri della vigilia fino alla fine della Domenica o giorno festivo] OE n. 15; Abendland Occidens [l'Occidente] UR n. 13; Abenteuer audax facinus [un'avventura] LC n. 100, casus mirificus [l'avventura] Iuv. n. 10; bereits von der Befruchtung an hat das Abenteuer eines Menschenlebens begonnen: ab ipsa fecundatione iniit mirificus cursus cuiusdam vitae humanae [fin dalla fecondazione iniziata l'avventura di una vita umana] EV n. 60; Aberglaube superstitio, onis, f. [la superstizione] LC n. 9; der Aberglaube ist ein Zuviel an Religiositt: superstitio excessum repraesentat religionis [la superstition reprsente un excs de religion] Cat. 2110; aberkennen bei dieser Begegnung wird den Kulturen nichts aberkannt: hac in conspiratione culturae nulla re exuuntur [in questo incontro le culture non vengono private di nulla] FeR n. 71; die Bezeichnung katholisch aberkennen: auferre usurpationem nominis catholici [ritirare lappellativo di cattolico] VS n. 116; Aberkennung die Aberkennung eines akademischen Grades: privatio gradus academici [privare di un grado accademico] CIC vig. can. 1338 2; Aberkennung der Ehrenrechte: infamia iuris - CIC abr. can. 2291; Abfall der Abfall von Gott: discessus a Deo [il volontario allontanamento da Dio] ID 175; die Fahne des Abfalls aufrichten: defectionis erigere vexilla ASS 6, 159; Abflle purgamenta, orum [i rifiuti] SRS n. 28 abfallen vom katholischen Glauben abfallen: deficere a fide catholica [abbandonare la fede cattolica] CIC vig. can. 694 1 n. 1; abfassen Akten abfassen: exarare acta [scrivere gli atti] CIC vig. can. 1474 2; einen Bericht abfassen: conficere relationem - SLL 361, componere relationem [stendere la relazione] CIC vig. can. 458; einen Fragebogen abfassen: concinnare interrogatorium - CIC abr. can. 2012 1; schriftlich abfassen: redigere scripto [redgere per iscritto] CIC vig. can. 1472 1; Pt. Pf. die eigenhndig abgefate

Abfassungszeit
und unterschriebene Bitte: petitio propria manu exarata et subscripta [la domanda redatta e firmata di suo pugno] CIC vig. can. 1034 1 Abfassungszeit tempus compositionis - D-H n. 3573 abfinden sich mit seinem Schicksal abfinden: quiescere sua sorte [rassegnarsi alla sua sorte] SRS n. 22; Abfolge die Abfolge von Kriegen: bellorum series [il ciclo delle guerre] CA n. 17; die Abfolge der Tage: ordo dierum [l'ordre des jours] Cat. 342; Abgabe annona - GdC 389, vectigal [la tassa] QA 193, vectigal impositum [el impuesto] DN 269, exactio [la tassa] CIC vig. can. 1263; eine niedrige Abgabe: vilitas annonae - GdC 389; eine mavolle Abgabe: moderata exactio [una tassa moderata] CIC vig. can. 1263; eine Abgabe auferlegen: imponere exactionem [imporre una tassa] CIC vig. can. 1263; Abgaben zahlen: vectigalia pendere [pagar tributos] DN 267 abgedroschen ein abgedroschener Ausspruch: tritum effatum AAS 1956, 11 abgehen von seinen Lehren abgehen: de doctrina sua desistere [recedere dai suoi principi] DR 95; von seinem bisherigen Urteilsvorschlag abgehen: recedere a pristina sua conclusione [recedere dalla sua precedente conclusione] CIC vig. can. 1609 4 Abgeordneter deputatus - ASS 6, 148, orator popularis [rappresentante della nazione] QA 185, orator legibus ferendis quem deputatum vocant - CIC abr. can. 139 4; legifer deputatus AAS 1966, 470, Abgeordnete des Parlaments: coetus legibus ferendis deputati [gli uomini del parlamento] Cfl n. 42; Abgesandter delegatus [un rappresentante] GS n. 76 abgleiten proruere [precipitare] VS n. 84; abgrenzen gebietsmig abgrenzen: certo territorio circumscribere [circoscrire entro un determinato territorio] CIC vig. can. 372 1; Abgrenzung circumscriptio [la delimitazione] CD n. 22; Abgrenzung von Rechten und Pflichten: terminatio iurium et officiorum [la dlimitation des droits et des devoirs] S. chr. 396; die Abgrenzung der verschiedenen Geschichtsepochen: variarum aetatum historicarum termini [la deliminazione delle varie epoche storiche] FeR n. 91; die Abgrenzung der Perikopen: circumscriptio pericoparum - LA n. 39; klare Abgrenzungen vornehmen: certos constituere fines [operare nette delimitazioni] ReP n. 17; abhalten eine Versammlung abhalten: celebrare comitia [tenere assemblea] CIC vig. can. 309 Abhaltung die Abhaltung einer Versammlung: celebratio comitiorum - CIC abr. can. 715 2 abhanden kommen amitti [essere smarrito] VS n. 84; Abhandlung commentatio [un articolo] CeP n. 118; abhngen abhngen von: stare a - PT 293, dependere a [esser dipendente da] CD n. 26; von einer einzigen Nation abhngen: ab aliqua stare natione [divenire strumento di interesse particolaristico] PT 293; die menschlichen Rechte hngen von den gttlichen ab: humana iura a divinis pendent [la dipendenza del diritto umano dal diritto divino] SP 432; in diesem Bereich hngt sehr viel von einer gerechten Gesetzgebung ab: plurimum hac in re vertitur in iustis legibus [moltssimo dipende da una giusta legislazione] LE n. 23; wovon hngt die moralische Bewertung des freien Handelns des Menschen ab?: undenam oritur moralis natura actionis hominis libere agentis? [da che cosa dipende la qualificazione morale dellagire libero delluomo?] VS n. 74; in dem Mae, in dem die Sache von ihnen abhngt: quatenus res ab iis pendet [nella misura in cui la cosa dipende da loro] EV n. 59; abhngig abhngig machen: subdere [rendere dipendente] LE n. 13; von etwas abhngig sein: inniti aliqua re [essere dipendente da] DoI n. 21; Abhngiger die von der Familie Abhngigen: homines pendentes a familia [le persone a carico della famiglia] LE n. 19; Abhngigkeit dependentia [la dipendenza] GS n. 85, subiectio [la dipendenza] LE n. 13, obnoxietas [la dipendenza] LE n. 17, coniunctio [l'interdipendenza] SRS n. 26; Abhngigkeiten: modi dependendi [le dipendenze] LC n. 14; + Subst. das System von Abhngigkeiten: ordinatio obnoxietatum [il quadro delle dipendenze] LE n. 17; + Adj. [G] gegenseitige Abhngigkeit: interdependentia [l'interdipendenza] GS n. 25, mutua obnoxietas [la recproca dipendenza] LE n. 17, mutua necessitudo [l'interdipendenza] SRS n. 9, mutua copulatio [linterdipendenza] SRS n. 38; die gegenseitige Abhngigkeit der Geschpfe: creaturarum interdependentia [l'interdpendance des cratures] Cat. 340; die gegenseitige Abhngigkeit der einzelnen Staaten: mutua obnoxietas singularum Civitatum [la reciproca dipendenza dei singoli Stati] LE n. 18; gegenseitige Abhngigkeiten schaffen: parere mutuas obnoxietates [creare reciproche dipendenze] LE n. 17; das wachsende Bewutsein der gegenseitigen Abhngigkeit zwischen den Menschen und den Nationen: maior intellegentia homines et nationes copulari inter se [la crescente consapevolezza dellinterdipendenza tra gli uomini e le Nazioni] SRS n. 38; ein System gegenseitiger Abhngigkeiten: systema mutuarum obnoxietatum [un systema di reciproche dipendenze] LE n. 17; [N] in neue Abhngigkeiten fallen: in novas servitutes immergi [naufragare in nuove forme di schiavit] LC n. 99; neue Abhngigkeiten haben sich gebildet: novae formae dependentiae inductae sunt [si sono formati rapporti di dipendenza] LC n. n. 12; [T] in einer totalen Abhngigkeit leben: vivere prorsus dediti [vivre dans une dpendance totale] LN IV-5; den Zustand totaler Abhngigkeit von den anderen hinter sich lassen: seque ab omni aliorum dicione subducere

Ablehnung
[uscire da condizioni di totale dipendenza dagli altri] EV n. 19; die traditionelle Abhngigkeit des Proletariats von den Kapitalisten: tradita subiectio opificum ex ipsis opum et pecuniarum dominis [la tradita dipendenza delloperaio dal capitalismo] SRS n. 15; [V] vllige Abhngigkeit: absoluta dependentia [una dipendenza assoluta] SRS n. 10; in eine Stellung fast vlliger Abhngigkeit bringen: reicere in condicionem dependentiae ferme absolutae [mettere in una posizione di dipendenza quasi assoluta] SRS n. 15; [W] wechselseitige Abhngigkeit: mutua obnoxietas [linterdipendenza] SRS n. 45, mutua obnoxietas ac necessitudo [uninterdipendenza] SRS n. 17; eine tiefe wechselseitige Abhngigkeit: mutua plenaque inter se coniunctio [una radicale interdipendenza] SRS n. 26; wirtschaftliche Abhngigkeiten: subiectiones oeconomicae [dipendenze economiche] SRS n. 10; + Vb. in der Abhngigkeit von jemandem bleiben: sub dependentia alicuius manere [rimanere sotto la dipendenza di qc.] CIC vig. can. 687; in Abhngigkeit von anderen leben: sub aliorum dicione esse [vivere in uno stato di dipendenza] PP n. 30; es wchst die Abhngigkeit der Vlker voneinander: hodie magis in dies populi alii ex aliis aliquatenus pendent [l'approfondirsi dell'interdipendenza tra i popoli] MM 413; Abhngigkeitsbeziehung inferioris condicionis ratio [un rapporto di dipendenza] PP n. 52; Abhngigkeitsverhltnis das Abhngigkeitsverhltnis des Dieners gegenber seinem Herrn: subiectio servi erga Dominum suum [il rapporto di dipendenza del servitore nei confronti del suo signore] LC n. 40; abheben deutlich abheben: nitide distinguere [distinguer nettement] Cat. 343; btr. sich von dieser Welt abheben: animo evolare ex hoc vero ac solido orbe [quasi uscire da questo mondo] CeP n. 56; abhelfen der Sterilitt abhelfen: sterilitati remedia comparare [rimediare alla sterilit] DoV II B 8; den zahlreichen Nten und Bedrfnissen abhelfen: aequare compluribus necessitatibus egestatibusque [rispondere in modo pi adequato a molte necessit e bisogni] CA n. 48; einem belstand abhelfen: remedium afferre malo [porre un rimedio al male] CIC vig. can. 1741 n. 5. Abhilfe medela - UAD 676; Abhilfe schaffen: remedium afferre alicui rei [porre rimedio a q.c.] DoI n. 5; abirren abirrende Formen annehmen: formas abnormes induere [assumere forme aberranti] LC n. 5 Abitur studiorum titulus qui necessarius est ad admissionem in Universitatem - Sap. c. Art. 32 1 abkapseln sich abkapseln in der Verdammung der anderen: se claudere in reliquorum condemnatione [il rinchiudersi nella condanna degli altri] UUS n. 15; abkndigen die Eheschlieung abkndigen: denuntiare inter quosnam matrimonium sit contrahendum - CIC abr. can. 1022 abkrzen Pf. abgekrzt: compendiariis litteris - PT 295 Ablauf nach Ablauf von drei Jahren: exacto triennio CIC abr. can. 426 1; bis zum Ablauf des 8. Dezember: ad plenum diem octavum proximi mensis Decembris AAS 1966, 338; nach Ablauf eines Monats: transacto mense AAS 1962, 652; nach Ablauf dieser Frist: hoc termino transacto [trascorso questo termine] CIC vig. can. 57 2; nach fruchtlosem Ablauf der Frist: si induciae inutiliter praeterlabantur [trascorso inutilmente l'intervallo] CIC vig. can. 1145 1; ablaufen excidere - CIC abr. can. 426 4; wenn drei Jahre abgelaufen sind: cum triennium excidisse contigerit - CIC abr. can. 426 2; Ableben decessus, us - AAS 1965, 710 Ableger Ableger apostolischer Pflanzung: apostolici seminis tradux [il tralcio del seme apostolico] LG n. 20; ablehnen allg. renuere [rifiutare] FeR n. 23, respuere [rifiutare] EV n. 22, repellere [rifiutare] EV n. 89, reicere [rifiutare] DoV II A 3 [rigettare] DoI n. 2; jemanden ablehnen: aliquem reicere [rejeter qn] Cat. 548, aliquem repudiare [respingere qc.] NMI n. 24; entschieden ablehnen: firmo reiicere animo [il rifiuto fermo] Cfl n. 44; ablehnen, sich einer Macht zu unterwerfen: recusare potestati subesse [rifiutare di sottomettersi alla potest] SRS n. 30; jede Unterordnung ablehnen: omnem subiectionem reiicere [respingere ogni dipendenza] DH n. 8; ablehnen iur. den Gerichtsstand ablehnen: declinare forum - CIC abr. can. 1562 2; einen Richter ablehnen: recusare iudicem [ricusare un giudice] CIC vig. can. 1449 1; einen Sachverstndigen ablehnen: recusare peritum [ricusare un perito] CIC vig. can. 1576; einen Zeugen ablehnen: reprobare testem - CIC abr. can. 1783, petere ut testis excludatur [chiedere che un testimone sia escluso] CIC vig. can. 1555; ablehnen, die Tatsachen zu offenbaren: detrectare facta exhibere - CIC abr. can. 2406 1; Pt. Pf. ein abgelehnter Beweisantrag: probatio a iudice reiecta [una prova rifiuta dal giudice] CIC vig. can. 1527 2; Ablehnung allg. detrectatio [il rifiuto] FeR n. 54, repudiatio [il rifiuto] EV n. 33; reiectio [il rifiuto] EV n. 98; die Ablehnung des christlichen Glaubens: fidei christianae ex toto repudiatio [il ripudio totale della fede cristiana] CIC vig. can. 751; Ablehnung iur. Ablehnung wegen Befangenheit: exceptio suspicionis [l'eccezione di sospetto] CIC vig. can. 1445 1 n. 3; nach Erhebung der Ablehnung: post propositam recusationem [dopo che fu proposta la ricusazione] CIC vig. can. 1451 2; nicht ohne

Ablehnungsgrund
Erwhnung der Ablehnung: nisi facta denegationis mentione [se non fatta menzione del diniego] CIC vig. can. 65 1; die Frage der Ablehnung: quaestio de recusatione [la questione circa la ricusazione] CIC vig. can. 1451 1; die Ablehnung eines Richters: recusatio iudicis [la ricusazione di un giudice] CIC vig. can. 1449 2; ber die Ablehnung entscheiden: videre de recusatione [decidere circa la ricusatione] CIC vig. can. 1449 2; der Ablehnung stattgeben: recusationem admittere [l'ammissione della recusazione] CIC vig. can. 1451 2; die Ablehnung richtet sich gegen den Bischof: contra episcopum recusatio opponitur [la ricusazione va contro il Vescovo] CIC vig. can. 1449 3; Ablehnungsgrund exclusionis causa [la causa per l'esclusione] CIC vig. can. 1555 ableiten einen Begriff ableiten von etwas: notionem promere ab aliqua re [derivare una concezione da q.c.] CA n. 41; Pass. aus dem Glauben abgeleitet werden. ex fide promanare [dcouler de la foi] LN X-3; ablenken avertere [deviare] FeR n. 28; die Blicke ablenken: oculos avertere [distrarre l'attenzione] CeP n. 78; Pass. abgelenkt sein: distrahi [distratto] CeP n. 40; Ablenkung die verschiedenen Ablenkungen wegen der Geschfte: variae ob negotia alienationes - D-H 2090 ablsen einander ablsen: sibi succedere [avvicendarsi] SD n. 25; einen Mietzins ablsen: redimere canonem - CIC abr. can. 1542 1; Pf. so wurde die biblische Hoffnung auf das Reich Gottes abgelst durch die Hoffnung auf das Reich der Menschen: hoc modo spes biblica regni Dei spe regni hominis est substituta [cos la speranza biblica del regno di Dio stata rimpiazzata dalla speranza del regno dell'uomo] SS n. 19; Ablsung die regelmige Ablsung der Regierenden: cum alii publici ministri in aliorum locum certis temporibus subeant [l'avvicendarsi dei titolari nei Poteri pubblici] PT 278 Abmahnung monitio, onis, f. [l'ammonizione] CIC vig. can. 316 2; nach vorheriger Abmahnung: praemissa monitione [premessa un'ammonizione] CIC vig. can. 316 2; abmhen sich abmhen: se iactare [dibattersi] SRS n. 31; abnehmen eine Prfung abnehmen: examen recipere CIC abr. can. 997 1; einen Eid abnehmen: iusiurandum excipere - CIC abr. can. 2041 1; Abneigung aliena voluntas [la disaffezione] FeR n. 61, repudiatio [il rifiuto] SS n. 19; aus Abneigung: aversione ductus - VAS can. 97; die Abneigung gegen den Pfarrer: aversio in parochum [l'avversione contro il parroco] CIC vig. can. 1741 n. 3 abnutzen Pf. abgenutzt: usu attritum AAS 1966, 1175 Abrede in Abrede stellen: diffiteri + aci - PD 280; etwas in Abrede stellen: aliquid infitiari [negare q.c.] VS n. 112; Abreise profectio, onis, f. [la partenza] FC n. 59; abrsten arma imminuere [la riduzione degli armamenti] PT 287 Abrstung ab armis discessus, us [il disarmo] PT 287, armorum depositio [il disarmo] GS 82, diminutio armorum [il disarmo] GS 82; arma deponenda - AAS 1983, 518; vereinbarte Abrstung: apparatus militaris imminutio ex condicto facienda - AAS 1982, 872 Absatz einen guten Absatz finden: percommode venire [trovare sufficienti sbocchi] PP n. 57 abschaffen die Atomwaffen abschaffen: delere arma atomica [la distruzione degli armi atomichi] SRS n. 20; das Privateigentum abschaffen: elidere possessiones privatas [abolire i privati possessi] QA 194; die Sklaverei abschaffen: de medio pellere servitutem - LSI 522; etwas vllig abschaffen: aliquid funditus tollere [la totale abolizione] EV n. 56; Abscheu horror [un horreur] Cat. 612; Abschiebung die Abschiebung der alten Menschen: senum exclusio a sociali vita [l'emarginazione degli anziani] EV n. 94; die Abschiebung der alten Menschen aus der Familie: senum de familia expulsio [l'allontanamento degli anziani dal nucleo famigliare] CA n. 49; abschlieen ad exitum adducere [chiudere] SRS n. 5; der Kurs ist durch eine Prfung abzuschlieen: cursus examine absolvendus est - SLL 360; einen Studiengang abschlieen: curriculum peculiare eiusdem disciplinae conficere [compiere lo speciale corso di studi] DAS 302; die Untersuchung abschlieen: claudere investigationem [concludere l'indagine] CIC vig. can. 1719; Pt. Pr. ein abschlieendes Urteil ber etwas fllen: decretoriam sententiam ferre de aliqua causa - DDAP n. 13; abschlieende Worte: verba extrema [parole conclusive] Iuv. n. 3; Pt. Pf. abgeschlossen: comclusum [concluso] SS n. 25; in sich abgeschlossen: in se clausus [chiuso in se stesso] AA n. 10; diese Lehre ist keineswegs abgeschlossen: haudquaquam clausa haec doctrina est [cet enseignement est nullement ferm] LN XI-12; nach abgeschlossenem Noviziat: exacto noviziatu [compiuto il noviziato] CIC vig. can. 653 2; noch lange nicht abgeschlossen: adhuc longe abest ut expleatur [ancora ben lontano dallessere raggiunto] SRS n. 4; Adv. abschlieend: ultimo [ultimamente] VS n. 59; Abschlu Abschlu der Beweisaufnahme: conclusio in causa [la conclusione in causa] CIC vig. can. 1599 1; nach Abschlu der Hilfeleistung: auxilio intermisso [passata la fase dell'assistenza] PP n. 73; nach Abschlu des Konzils: post Concilium

Absetzung
absolutum [dopo la conclusione del Concilio] SDL; mit Abschlu der Schulzeit: absoluto curriculo scolari [una volta terminata la carriera scolastica] GE n. 8; nach Abschlu des Studiengangs: expleto studiorum curriculo - CIC abr. can. 130 1, post expletum studiorum curriculum [compiuto il curricolo degli studi] CIC vig. can. 1032 2; nach Abschlu des Verfahrens: iudicio expleto [terminato il giudizio] CIC vig. can. 1475 1; Abschluprfung examen comprehensivum - AAS 1979, 514 Abschluzeugnis de peracto studiorum curriculo testimonium - IA 468 abschneiden jemandem den Weg abschneiden: aliquem in itinere intercipere - ASS 6, 172 Abschnitt ein geschichtlicher Abschnitt: historica aetas [il periodo storico] SRS n. 20; der vorhergehende Abschnitt der Antwort: praecedens responsionis locus [il precedente passo della risposta] VS n. 16; der erste Abschnitt der Enzyklika: prima Encyclicarum paragraphus [il primo paragrafo dell'Enciclica] CA n. 5; abschrecken einen anderen Staat von der Aggression abschrecken: deterrere aliam Civitatem ab impetu faciendo [dissuadere l'ipotetico aggressore da ogni effettiva aggressione] MM 449 Abschreckung dissuasio, onis, f. [un metodo dissuasivo] GS n. 87 abschreiben describere [descrivere] CIC vig. can. 1546 2 Abschreiber librarius [il copista] DAS 299, amanuensis [il copista] DAS 307 Abschrift transumptum - CIC abr. can. 2016, transcriptio, onis, f. - CIC abr. can. 2037 3, apographum - CIC abr. can. 2045 1, exemplum [una copia] CIC vig. can. 484 n. 3; + Subst. eine Abschrift der Akten: actorum exemplar [una copia delle atti]; CIC vig. can. 1598 1; eine Abschrift der Klageschrift: exemplar petitionis [un esemplare della domanda] CIC vig. can. 1659 1; eine Abschrift des Urteils: exemplar sententiae [una copia della sentenza] CIC vig. can. 1634 1; der Vergleich der Abschrift mit der Urschrift: collatio transumpti cum archetypo CIC abr. can. 2055; + Adj. eine authentische Abschrift: authenticum exemplar - CIC abr. can. 470 3, apographum authenticum - CIC abr. can. 2045 1, in einer authentischen Abschrift vorlegen: in exemplari authentico exhibere [esibire in esemplare autentico] CIC vig. can. 1544; in beglaubigter Abschrift: in exemplari authentico [in copia autentica] CIC vig. can. 1658 2; + Vb eine Abschrift anfertigen: documentum exscribere - CIC abr. can. 2406 2, transumptum absolvere - CIC abr. can. 2055; eine Abschrift aushndigen: tradere exemplar [rilasciare una copia] CIC vig. can. 1475 2; die Abschrift als mit der Urschrift bereinstimmend erklren: exemplum cum autographo conforme declarare [dichiarare la copia conforme all'originale] CIC vig. can. 484 n. 3; die Abschrift mit der Urschrift vergleichen: conferre transumptum cum actis originalibus - CIC abr. can. 2016; eine Abschrift zurckbehalten: exemplar retinere [ritenere un esemplare] CIC vig. can. 1475 1; abschssig proclivis - DI 11; eine abschssige Bahn: lubricum iter [una via sdruccievole] DR 105; abschwchen extenuare [diminuire] LG n. 51, hebetare [indebolire] VS n. 34, imminuere [indebolire] VS n. 95; Pt. Pf. abgeschwcht: tenuiore quadam ratione - AAS 1963, 981; in abgeschwchter Form: formam praeferens extenuatam [sotto una forma attenuata] OA n. 33; Abschwchung extenuatio [la diminuzione] SP 451, tenuatio [lattenuazione] EV n. 48; Abschwrung abiuratio, onis, f. - CIC abr. can. 2314 2 absehen von etwas absehen: abstrahere ab aliqua re [prescindere da q.c.] LC n. 75, aliquid omittere [prescindere da q.c.] VS n. 75, aliquid praetermittere [prescindere da q.c.] VS n. 95, recedere a re [prescindere da q.c.] DC n. 2, aliquid praeterire [prescindere da q.c.] ReP n. 26; von dem man nicht absehen kann: quod praeteriri non licet [da cui non possibile prescindere] LE n. 20; von der Einhaltung dieser Form absehen: discedere hac de forma [derogare da detta procedura] Stat. PAS art. IV; von Strafe absehen: abstinere a poena infliganda - CIC abr. can. 2223 3; abstinere a poena irroganda [astenersi dall'infliggere la pena] CIC vig. can. 1344; von der liturgischen Handlung absehen: a liturgica actione cessare [interrompere l'azione liturgica] CIC vig. can. 1331 2 n. 1; abseits von der Kirche abseits stehen: longe versari ab Ecclesia [vivere lontano dalla Chiesa] AA n. 9; Subst. sich selbst ins Abseits stellen: sese ipsum omnino excludere [porsi da se stesso fuori gioco] FeR n. 84; absetzbar amovibilis [amovibile] CD n. 31; absetzen vom Amt: avocare ab officio [destituire] QDS 145, amovere ab officio [rimuovere dall'uffcio] CIC vig. can. 192, removere ab officio [rimuovere dall'uffcio] CIC vig. can. 485; absetzen Urteilsgrnde sententiam in scriptis redigere [redigere per iscritto la sentenza] CIC vig. can. 1429; absetzen Waren: venditare [spacciare] QA 186 Absetzung remotio, onis, f. [la remozione] QDS 71, amotio, onis, f. [il rimuovere] CD n. 31, depositio, onis, f. - CIC abr. can. 2298 n.10, privatio ab officio [la privazione dell'ufficio] CIC vig. can. 196 1, privatio officii [la privazione dell'ufficio] CIC vig. can. 1389 1; Berufung einlegen gegen die Absetzung: appellare contra privationem [appellare

absichern
contro la privazione] CIC vig. can. 143 2; Beschwerde einlegen gegen die Absetzung: recursum interponere contra privationem [interporre un ricorso contro la privazione] CIC vig. can. 143 2; die Absetzung dem Bischof mitteilen: intimare privationem Episcopo [intimare la privazione al Vescovo] CIC vig. can. 416 absichern sich gegen eine Gefahr absichern: periculum vitare niti [difendersi contro un pericolo] CA n. 18; Absicherung soziale Absicherung: socialis cautio AAS 1971, 921; Absicht studiosa voluntas - CIC abr. can. 727 1, intentio [l'intenzione] GS n. 51, finis, is, m. [lo scopo] CIC vig. can. 1367; Def. die Absicht ist eine auf das Ziel gerichtete Willensbewegung: intentio motus est voluntatis in finem [l'intention est un mouvement de la volont vers la fin] Cat. 1752; die Absicht ist ein Element, das den sittlichen Charakter einer Handlung wesentlich bestimmt: intentio elementum est essentiale in morali aestimatione actionis [l'intention est un lment essentiel dans la qualification morale de l'action] Cat. 1752; + gem gem der Absicht der Kirche: ad Ecclesiae mentem [secondo l'intenzione della Chiesa] ReP n. 31; + in in der Absicht: volens [con l'intento di] UUS n. 64; + Subst. die Absicht des Gesetzgebers: mens legislatoris [l'intendimento del legislatore] CIC vig. can. 17; die Reinheit der Absicht: puritas intentionis [la purit d'intenzione] AA n. 8; Absicht und Sinn eines Textes: textus mens atque sententia [la mente e la sententia del testo] LG np. pr.; + Adj. die lautere Absicht: intentionis puritas [la puret d'intention] Cat. 2520; von der rechten Absicht geleitet: recta motus intentione [mosso da retta intenzione] CIC vig. can. 1029; + Vb. der Absicht entsprechen: intentioni respondere [rispondere al tale intenzione] LC n. 2; Sent. Trunkenheit, wenn diese mit Absicht herbeigefhrt wurde, um eine Straftat zu begehen: ebrietas, si sit de industria ad delictum patrandum quaesita [un'ubriachezza ricercata per mettere in atto il delitto] CIC vig. can. 1325; absichtlich ex industria [intenzionalmente] HV n. 14, consulto [volutamente] DoV I 2, data opera - CIC abr. can. 1399, de industria [di proposito] CIC vig. can. 1593 1, absichtliche grobe Unkenntnis: ignorantia crassa affectata [l'ignoranza affettata] CIC vig. can. 1325; absichtlich oder unabsichtlich: consulto inconsulte - ACSF 30; wissentlich und absichtlich: sciens et prudens - D-H n. 1504 Absichtslosigkeit gratuitas [la gratuit] DC n. 31; absolut Adj. [A] die absolute Achtung jedes unschuldigen Menschenlebens: integra cuiusque humanae vitae innocentis observantia [il rispetto assoluto di ogni vita umana innocente] EV n. 89; absolute Autonomie: autonomia absoluta [un'autonomia assoluta] LC n. 36; [G] die absolute Gleichheit: absoluta aequalitas [l'assoluta uguaglianza] DR 70; [H] ein absoluter Herr: dominus interminatus [un padrone assoluto] EV n. 52, dominus princeps [un signore assoluto] EV n. 53; der Staat als absoluter Herrscher: civitas utpote dominatrix absolutissima [lo Stato quale padrone assoluto] SP 433; [M] die absolute Mehrheit: vide sub voce Mehrheit; [P] etwas zum absoluten Prinzip machen: aliquid ponere ut principium absolutum [facere di q.c. il principio assoluto] LC n. 27; [R] ein absolutes Recht: vide sub voce Recht; [U] absolute Unzustndigkeit: incompetentia absoluta - CIC abr. can. 1558; seine absolute Unzustndigkeit erkennen: se absolute incompetentem agnoscere [riconoscersi incompetente d'incompetenza assoluta] CIC vig. can. 1461; [W] die absolute Wahrheit: veritas absoluta [la verit assoluta] VS n. 1; Adv. modo absoluto [de faon absolue] Cat. 450; eine absolut unannehmbare Handlung: quiddam funditus intolerandum [un atto assolutamente inacettabile] EV n. 63; ein absolut unzustndiger Richter: iudex absolute incompetens [un giudice incompetente d'incompetenza assoluta] CIC vig. can. 1620 n. 1; Subst. das Absolute: absolutum [lassoluto] FeR n. 41; etwas Absolutes: absolutum quiddam [un valore assoluto] FeR n. 79; die fr das Absolute offene Vernunft: ratio aperta ad absolutum [la ragione aperta allassoluto] FeR n. 41; nach dem Absoluten suchen: Absolutum illud quaerere [mettersi alla ricerca dell'Assoluto] Iuv. n. 8; der Mensch sucht nach einem Absolutem: homo quaerit aliquid absolutum [luomo cerca un assoluto] FeR n. 27; die Freiheit derart verherrlichen, da man sie zu etwas Absolutem macht: tantum extollere libertatem ut habeatur aliquid absoluti [esaltare la libert al punto da farne un assoluto] VS n. 32; das Individuum zum Absoluten erheben: absolute individuum extollere [esaltare in modo assoluto il singolo individuo] EV n. 19; Absolutheit indoles absoluta [lassolutezza] DoI n. 15; die Absolutheit der Wahrheit: absoluta veritatis indoles [lassolutezza della verit] FeR n. 95; Absolutheitswert Absolutheitswert haben: absolutum bonum attingere [avere valore di assoluto] FeR n. 72; Absolutsetzung wir stehen vor einer Absolutsetzung menschlicher Verhaltensweisen: agitur de dominatu humanarum voluntatum [siamo di fronte allassolutizzazione di atteggiamenti umani] SRS n. 37; Absolutum das phyische Leben ist kein Absolutum: corporalis vita non est bonum absolutum [la vita del corpo non un assoluto] EV n. 47; absondern segregare [segregare] PO nr. 3; Pt. Pf. abgesondert: sepositus [separato] LG n. 41 abspielen sich abspielen: usu venire [realizzarsi] EV n. 18; das Bezugssystem, in dem die Ttigkeit jedes arbeitenden Menschen sich abspielt: ambitus rationum rerumque, in quibus labor monstratur cuiusque hominis operantis [il raggio di riferimenti, nei quali si

abstrakt
manifesta il lavoro di ogni soggetto lavorante] LE n. 16; Abstand distantia [la distanza] LE n. 17, longinquitas, atis, f. [la distanza] SRS n. 21; + von Abstand nehmen von: recedere a - QA 213; der Abstand der entwickelten von der weniger entwickelten Welt: longinquitas inter duos orbes: progressiorem minusque progressum [la distanza fra i due mondi pi sviluppati e quelli meno sviluppati] SRS n. 21; + Adj. zeitlicher Abstand: interstitium - CIC abr. can. 974 1; in zeitlichem Abstand: post temporis intervallum [a distanza di tempo] LC n. 20; ohne zeitlichem Abstand: sine intervallo temporis - Cat. 264; + Vb. Abstnde eintreten lassen zwischen den nachfolgenden Generationen: intervallare generationes subsequentes [distanziare le nascit] HV n. 16; der Abstand gleicht sich aus: distantia aequatur [la distanza si livella] LE n. 17; Abstnde schaffen: distantias parere [creare distanze] SRS n. 14; der Abstand vergrert sich: distantia augescit [la distanza aumenta] LE n. 17; der Abstand verringert sich: distantia decrescit [la distanza diminuisce] LE n. 17; der Abstand zwischen Reichen und Armen wchst stndig: intervallum divitum ac pauperum augescere non cessat [l'cart entre riches et pauvres ne cesse de se creuser] LN I-7; absterben Pf. abgestorben: intermortuus - ASS 28, 710 Abstieg descensio [la discesa] DC n. 7, descensus, us [la discesa] ReP n. 16; abstimmen [1] componere rem et rem [disporre] OT 14; inter se conciliare [coordinare] CeP n. 179; modulari - AAS 1985, 461; refl. sich mit jemandem abstimmen: cum aliquo concordiam inire [accordarsi con qc.] DIM 56; Pt. Pf. abgestimmt: auf einander abgestimmte Anstrengungen: nisus concordes [lo sforzo concertato] LC n. 91; abgestimmte Programme: conspiratae rerum agendarum rationes [programmi concertati] PP n. 50 das aufeinander abgestimmte Handeln: composita opera [l'azione concertata] EV n. 79; abstimmen [2] suffragia ferre [venire alla ballottazione] QDS 63; geheim abstimmen: suffragia ferre secreto [venire alla ballottazione segreta] QDS 63; es ist geheim abzustimmen: vota secreto exprimantur - ED 389; abstimmen durch Stimmzettel: suffragia ferre aptis schedulis - Ord. Conc. Art. 38 1; abstimmen durch Aufstehen oder Sitzenbleiben: suffragia ferre surgendo vel sedendo l.c.; abstimmen durch Handerheben: suffragia ferre manum elevando vel minus l.c.; Abstimmung [1] coordinatio [il coordinamento] PC 23, rerum agendarum ordinatio [il coordinamento] UUS n. 53, conspiratio [la concertazione] CA n. 58; in geeigneter gegenseitiger Abstimmung: apta relatione inter se composita [curando la reciproca coordinazione] CIC vig. can. 239 1; wechselseitige Abstimmung: communis mutua ordinatio [il coordinamento vicendevole] DC n. 30; Abstimmung [2] suffragia, orum [i voti] QDS 142, suffragatio, onis, f. [la votazione] CIC vig. can. 119, suffragium [il suffragio] CIC vig. can. 1455 2; durch Abstimmung: latis suffragiis [dare il suffragio] QDAP n. 22; das Ergebnis der Abstimmung: exitus suffragationis - LA n. 16; das Ergebnis der Abstimmung ber die einzelnen Dekrete: exitus suffragationis pro singulis decretis AAS 1984, 883; geheime Abstimmung: occulta suffragia [voti segreti] QDS 142, suffragiorum latio secreto facienda [la votazione segreta] Stat. PAS art. XXI; durch geheime Abstimmung: per secreta suffragia [mediante la ballottazione segreta] QDS 67, per secretam suffragationem [per votazione segreta] CIC vig. can. 699 1; etwas zur Abstimmung unterbreiten: aliquid suffragationi subicere [sottoporre q.c. alla votazione] LG np. pr.; zur Abstimmung zulassen: admittere ad suffragium [ammettere al voto] CIC vig. can. 169; die Abstimmung ber Canones: canonum suffragatio Ord. Conc. Art. 48; die parlamentarische Abstimmung: legatorum suffragia [il voto parlamentare] EV n. 73; Abstinenz Abstinenz halten: abstinentiam observare [osservare l'astinenza] CIC vig. can. 1249 1, abstinentiam servare [osservare l'astinenza] CIC vig. can. 1251; die Abstinenz von Fleischspeisen: abstinentia a carnis comestione [l'astinenza dalle carni] CIC vig. can. 1251; zur Abstinenz verpflichtet sein: ad legem abstinentiae teneri [essere tenuto alla legge dell'astinenza] CIC vig. can. 1252 Abstinenzgebot lex abstinentiae [la legge dell'astinenza] CIC vig. can. 1252; das Abstinenzgebot verpflichtet : lege abstinentiae tenentur [essere tenuto alla legge dell'astinenza] CIC vig. can. 1252 Abstinenzler abstemius - CIC abr. can. 984 abstrakt Adj. eine abstrakte Antwort geben: modo abstracto respondere [dare una risposta astratta] RH n. 16; abstrakte Begriffe: notiones a re abstractae [concetti astratti] LE n. 14; eine abstrakte Betrachtung: consideratio abstracta [una considerazione astratta] RH n. 16; eine abstrakte Definition: definitio a rebus abstracta [una definizione astratta] MD n. 18; ein abstrakter Gedanke: abstrusum cogitatum [una idea astratta] OA n. 27; der abstrakte Mensch: homo abstractus [l'uomo astratto] RH n. 13; eine abstrakte Struktur: a rebus abstracta structura AAS 1968, 340; in abstrakten berlegungen: recondita quadam ratione usus [astrattamente considerato] ES 640; abstraktes Schuldversprechen: syngraphum quo obligatio solvendae pecuniae nulla definita causa suscipitur [un cambiale con cui viene assunto l'impegno di pagare un debito senza una causa definita] CIC vig. can. 285 4; abstrakte Worte: verba abstracta [termini astratti] ReP n. 13; Adv. abstrakt

Abstraktion
darlegen: modo abstracto exponere [esporre in termini astratti] PO n. 4; Abstraktion durch Abstraktion erkennen: cognoscere abstracta a rebus cogitatione [avvenire alla conoscenza per via di astrazione] FeR n. 16; abstreiten aliquid infitiari [negare q.c.] QA 216 Abstrich ohne jeden Abstrich: sine ulla detractione [senza alcuna diminuzione] HG 578; Abstriche machen von der Lehre Christi: demittere aliquid de salutari Christi doctrina [sminuire] HV n. 29; ein christliches Leben ohne Abstriche fhren: vitam ducere christianam secundum illius integritatem [vivre la vie chrtienne dans son intgralit] LN pr. Abstufung gradatio [la gradazione] ReP n. 17; in mehrfacher Abstufung: vario gradu [in vario grado] LG n. 28; Pl. gradus, uum [des dgrs] Cat. 954; abstumpfen die Geister abstumpfen: obtundere mentes - CCC 184; die Urteilskraft abstumpfen: iudicium deicere [abassare di tono il senso critico] CeP n. 53; Absturz prolapsus [la caduta] DC n. 4; absurd praeposterus [assurdo] LP 597; aberrans [assurdo] LC n. 77; ein absurder Zustand: absona condicio - UAD 699; etwas als absurd ansehen: aliquid absurdum iudicare [considerare q.c. assurda] EV n. 64; Abteilung sectio [la sezione] REU n. 61 1 abtrglich iniuriosus - D-H n. 2861 abtreiben partum abigere [disfarsi del frutto di suo seno] FC n. 71 Abtreibung abortus procuratus [l'aborto procurato] FC n. 30, abortus, us [il aborto] GS n. 27; der Entschlu zur Abtreibung: voluntas abigendi conceptionis fructum [la decisione di disfarsi del frutto di concepimento] EV n. 58; die vollendete Abtreibung: procuratus abortus effectu secuto [il procurato aborto, ottenuto l'effetto] CIC vig. Can. 1046; eine Abtreibung herbeifhren: abortum provocare [provoquer un avortement] Cat. 2271; eine Abtreibung vornehmen: abortum procurare [procurare l'aborto] CIC vig. can. 1398; Abtreibungsmentalitt mentis habitus proclivis ad abortum [la mentalit abortiva] DoV II pr; abtrennen dismembrare [dismembrare] CD n. 22 abwgen pensare - CIC abr. can. 2312 3; die negativen Folgen abwgen: aestimare damna forte consectura [valutare le eventuali conseguenze terapeutiche] DoV I 2 nota; die Folgen der eigenen Entscheidungen abwgen: consectaria perpendere propriorum consiliorum [valutare le conseguenze delle sue decisioni] CA n. 58; die Grnde abwgen: perpendere rationes [valutare le ragioni] CIC vig. can. 1750; mit anderen Gtern abwgen: cum aliis rebus perpendere [soppesare con altri beni] EV n. 68; die Argumente fr beide Meinungen, die der Befrworter wie die der Gegner abwgen: perpendere rationes utriusque opinionis, faventium nempe vel obstantium [ponderare le ragioni delle due opinioni cio di quella favorevole e di quella contraria] HG 576; Pt. Pf. abgewogen: ponderatus [ponderato] OT n. 11; Subst. unter Abwgen der besonderen Umstnde: perpensis peculiaribus adiunctis [ponderate le peculiari circostanze] CIC vig. can. 1692 2; Abwgung eine gerechte Abwgung der Gter vornehmen: convenienter haec bona ponderare [compiere una giusta ponderazione dei beni in gioco] EV n. 68; die Abwgung der als Folge einer Handlung vorhersehbaren Gter und bel: reputatio bonorum atque malorum, quae ab actione quadam praevideri possunt [la ponderazione dei beni e mali prevedibili in conseguenza di unazione] VS n. 77; abwlzen etwas auf jemanden abwlzen: transferre aliquid alio [scaricare q.c. su qc.] ReP n. 16; abwechseln sich abwechseln: vices variare [alternarsi] OA n. 37; abwechselnd die abwechselnde Prsentation vereinbaren: de alternis praesentationibus inter se convenire - CIC abr. can. 1459 1; abwechselnd mit dem Gefhrten: alternis cum socio - CIC abr. can. 934 3 Abweg auf Abwege geraten: in declinationes incidere [incorrere in deviazioni] FeR n. 49, lubricis errare viis [prendere una cattiva strada] MD n. 19; abwegig devius [fuorviante] EV n. 97; abwegige Verhaltensweisen: improbos mores [comportamenti erronei] FeR n. 83; Subst. etwas ganz Abwegiges sagen: absonum profecto dicere [ affermazione gratuita] QA 199; Abwegigkeit perversio [la perversion] Cat. 57 abwehren Gefahren abwehren: declinare pericula SQC 660; feindliche Angriffe abwehren: propulsare hostiles impetus - VN 298; ein bel abwehren: occurrere malo - VN 276 abweichen dissidere a [una frattura fra] PT 298 [distaccarsi da] HV n. 6, digredi [allontanarsi] FeR n. 75; nicht einen Finger breit abweichen von: ne transversum unguem discedere a - SQC 661; vom Glauben der Kirche abweichen: a fide Ecclesiae errare [s'carter de la foi de l'glise] LN VI-9; der Glaube weicht vom Handeln ab: religiosa fides ab agendi ratione dissidet [la frattura fra credenza religiosa e operare] PT 298; von den Grundprinzipien der Verfassung abweichen: ab ipsis recedere primariis Legum Fundamentalium principiis [allontanarsi dagli stessi principi basilari della Costituzione] EV n. 4; vom Naturgesetz abweichen: a lege naturali discordare [essere in contrasto con la legge naturale] EV n. 72; von diesen Regeln abweichen: ab hisce recedere regulis [allontanarsi da queste regole] FeR n. 18; von einem Votum abweichen: discedere a voto [discostarsi dal voto] CIC vig. can. 127 2; Pt. Pr. vom gttlichen

chten
Gesetz abweichend: a lege divina discrepantes [difforme alla legge di Dio] VS n. 59; eine abweichende Meinung: singulum Membri votum AAS 1982, 1204; Subst. das Abweichen vom Weg: declinatio itineris [la deviazione dalla strada] ReP n. 17; Abweichung jede Abweichung vom Lehramt der Kirche: quilibet digressus ab Ecclesiae Magisterio Hom n. 15; Pl. tiefgreifende ideologische Abweichungen: gravia indolis ideologicae vitia [graves drives idologiques] LN pr.; Abweichungen von Texten: vicissitudines - D-H n. 2711 abweisen reicere [respingere] CIC vig. can. 1462 1; den Antrag abweisen: petitionem reicere [respngere la domanda] CIC vig. can. 1735; die Klage abweisen: reum absolvere a petitione actoris - CIC abr. can. 1850 3, conventum absolutum dimittere [prosciogliere il convenuto] CIC vig. can. 1608 4; von vornherein abweisen: a limine reicere [respingere la domanda fin da principio] CIC vig. can. 1589 1; Pass. abgewiesen werden: repulsam ferre - AAS 1949, 42 abwenden die Augen abwenden: oculos deflectere AAS 1979, 1454; eine Gefahr abwenden: periculum declinare [eliminare il pericolo] CeP n. 53; ein Urteil abwenden: evitare iudicium [evitare un giudzio] CIC vig. ante cann. 1713 ss.; Abwendung die Abwendung von den ffentlichen Angelegenheiten: absentiae voluntas relate ad rem publicam [l'assenteismo per la cosa pubblica] Cfl n. 42; abwerten deicere [avvilire] FC n. 32; Abwertung die Abwertung einiger Grundwerte: deformatio quorundam bonorum fundamentalium [la deformazione di alcuni valori fondamentali] FC n. 6, die Abwertung der Person: deiectio personae [la degradazione] SRS n. 18 abwesend abwesend sein: absens esse [essere assente] CIC vig. can. 166 2; von der Pfarrei abwesend sein: abesse a paroecia [assentarsi dalla parrocchia] CIC vig. can. 533 2 Abwesenheit absentia [un'assenza] CIC vig. can. 395 2; auch in Abwesenheit: licet absens [bench assente] CIC vig. can. 1412; bei fortdauernder Abwesenheit des Pfarrers: absentia parochi durante [durante l'assenza del parroco] CIC vig. can. 395 3; eine sich ber ein halbes Jahr hinziehende Abwesenheit: absentia per semestre protracta [un'assenza protratta per sei mesi] CIC vig. can. 696 1; eine lngere Abwesenheit: diuturna absentia [una assenza prolungata] CIC vig. can. 665 1; eine hinlngliche Entschuldigung fr die Abwesenheit: idonea absentiae excusatio [scusare idoneamente la sua assenza] CIC vig. can. 1592 1; Abwesenheitsgrund den Abwesenheitsgrund mitteilen: absentiae rationem significare AAS 1967, 100; Abwicklung zur Abwicklung des Verfahrens: ad processum explicandum [per il compimento del processo] CIC vig. can. 1470 1 abwrgen eine Inititative abwrgen: obtruncare inceptum - CCC 184 Abzeichen insigne, is, n. [il distintivo] Stat. PAS art. VI; ein Abzeichen tragen: insigne gestare [portare un distintivo] Stat. PAS art. VI abzeichnen sich abzeichnen: adumbrari [delinearsi] LE n. 4, eine Gefahr zeichnet sich ab: discrimen emergit [si profila un rischio] VS n. 101; abziehen etwas von den Einknften abziehen: desumere aliquid de reditibus - CIC abr. can. 1427 3, etwas vom Monatslohn abziehen: detrahere portionem ab ipsa mercede singulis mensibus solvenda AAS 1968, 380; abzielen auf etwas abzielen: tendere in aliquid [mirare a q.c.] GS n. 80, ad aliquid tendere [tendere a q.c.] UUS n. 40; spectare ad aliquid [mirare a q.c.] LC n. 31; abzuben expiabilis [espiabile] ReP n. 17; Abzug deminutio, onis, f. - CIC abr. can. 1440, deductio, onis, f. - CIC abr. can. 1441; nach Abzug der Ausgaben: detractis sumptibus - RN 662; nach Abzug dieser Stimme: eo suffragio dempto [tolto quel voto] CIC vig. can. 171 2; abzglich abzglich der ungltigen Stimmen: demptis suffragiis nullis - CIC abr. can. 433 2 Achse auf der Ost-West Achse: inter orientem et occidentem [sull'asse Oriente-Occidente] LE n. 7; auf der Nord-Sd Achse: inter septentriones et meridiem [sull'asse Nord-Sud] LE n. 7; achten [1] auf etwas achten: prospicere alicui rei [far attenzione a q.c.] LE n. 18, animum intendere in aliquid [prestare attenzione a q.c.] SRS n. 10; auf eine Gefahr achten: periculum expendere [considerare un pericolo] FeR n. 88; achten [2] etwas nicht achten: aliquid nihil pensi habere [tenir pour nulle qc.] S. chr. 387; die Freiheiten achten: observare libertates [rispettare le libert] LC n. 95; die Menschenwrde achten: rationem habere dignitatis humanae [considerare e trattare come si conviene a tanta dignit] PT 299; Pt. Pr. eine die Personen achtende Ethik: ethica doctrina personis ipsis favens [une thique respectueuse des personnes] LN II-3; Pt. Pf. geachtet werden: veneratione insigniri [essere circondato da venerazione] EV n. 46; chten jeglichen Krieg absolut chten: bellum quodlibet omnino interdicere [interdire del tutto qualsasi ricorso alla guerra] GS n. 82; Pt. Pf. eine gechtete Arbeit: labor in societatis partes secundarias

achthaben
potissimum detrudens [un lavoro addiritura emarginante] LE n. 6; achthaben achthaben auf ewas: attendere alicui rei [attendere a] LG 20 Achtung aestimatio, onis, f. [l'apprezzamento] LE n. 21 [la stima] FC n. 26, cultus [il rispetto] SRS n. 26; + von Achtung von Rechten: iura colenda [il rispetto dei diritti] RH n. 17; + vor observantia erga [rispetto nei riguardi di] GS n. 3, reverentia erga [rispetto di] GS n. 27 Achtung vor dem Leben: observantia humanae vitae [il rispetto della vita umana] QDAP n. 8, cultus qui vitae tribui debet [il rispetto per la vita] SRS n. 26; Achtung vor dem ungeborenen Leben: reverentia erga vitam nondum natorum [il rispetto per la vita dei non nati] RH n. 8; die Achtung vor dem beginnenden menschlichen Leben: observantia erga vitam humanam nascentem [il rispetto della vita umana nascente] DoV tit.; Achtung vor der menschlichen Person: reverentia personae humanae [il rispetto della persona umana] CIC vig. can. 618; die Achtung vor den Rechten der anderen: iurium aliorum observantia [il rispetto dei diritti altrui] RH n. 15; das Wirtschaftswachstum mit mehr Achtung vor den menschlichen Werten verbinden: auctum quendam oeconomicum sustinere personae bonis obsequentiorem [sostinere una crescita economica pi rispettosa dei valori della persona] CA n. 16; + Subst. die Achtung einiger Grundrechte sicherstellen: de nonnullis praecipuis iuribus tutandis consulere [assicurare il rispetto di alcuni diritti fondamentali] EV n. 71; die Achtung der Menschenrechte: observantia iurium humanorum [il rispetto dei diritti dell'uomo] LE n. 16; die volle Achtung der Wrde: plena dignitatis aestimatio [il pieno rispetto della dignit] CA n. 43; + Adj. gegenseitige Achtung der Menschen untereinander: mutua inter personas observantia [rispetto reciproco tra le persone] EV n. 70; + Vb. jemandem Achtung bekunden: alicui aestimationem significare [esprimere apprezzamento a qc.] CeP n. 167; die geringe Achtung, die dieser Arbeit von der Bevlkerung entgegengebracht wird: minor aestimatio, qua labor ille sic a communitate iudicatur [lo scarso apprezzamento, con cui socialmente considerato questo lavoro] LE n. 21; achtungsvoll observanter [rispettoso] EV n. 42; adquat etwas adquat wiedergeben: aliquid consentaneo modo exprimere [esprimere q.c. in maniera adeguata] FeR n. 23; die adquate Antwort: aequum responsum [la risposta adeguata] FeR n. 29; Adddierbarkeit additionis possibilitas [la possibilit di addizione] SS n. 24; Administrator Apostolischer Administrator: Administrator apostolicus [l'Amministratore apostolico] CIC vig. can. 371 2; Dizesanadministrator: Administrator dioecesanus [l'Amministratore diocesano] CIC vig. can. 421 1; Pfarradministrator: Administrator paroecialis [l'amministratore parrocchiale] CIC vig. can. 539; Administratur Apostolische Administratur: Administratio apostolica [l'amministrazione apostolica] CIC vig. can. 372 2; adoptieren adoptare [adottare] CIC vig. can. 110; Kinder, die nach Magabe des weltlichen Gesetzes adoptiert werden, gelten als Kinder dessen oder derer, die sie adoptiert haben: filii, qui ad normam legis civilis adoptati sint, habentur ut filii eius vel eorum qui eos adoptaverint [I figli che sono stati adottati a norma della legge civile, sono ritenuti figli di colui o di coloro che li hanno adottati] CIC vig. can. 110 Adoptierender adoptans [l'adottante] CIC vig. can. 877 3 Adoptierter adoptatus [l'adottato] CIC vig. can. 110; Adoption adoptio, onis, f. [un'adozione] CIC vig. can. 1094, adoptatio [l'adozione] EV n. 93; die durch Adoption begrndete gesetzliche Verwandtschaft: cognatio legalis ex adoptione orta [la parentela legale sorta dall'adozione] CIC vig. can. 1094; die Adoption aus der Ferne: adoptatio e longinquo [l'adozione a distanza] EV n. 93; Adoptivkind filius adoptivus [un figlio adottivo] CIC vig. Can. 877 3 Adoptivsohnschaft filiatio adoptiva [la filiation adoptive] Cat. 441; Adressat destinatarius [il destinatario] Cfl n. 23: der Adressat dieses Briefes: is cui hanc epistulam do [il destinatario della presente lettera] Iuv. n. 9; die vorrangigen Adressanten der Evangelisierung: ei, ad quod potissimum evangelizatio dirigitur [les destinataires prioritaires de l'evanglisation] LN IX11; Advent der erste Sonntag im Advent: prima dies Dominica Adventus [la prima Domenica d'Avvento] TMA n. 10; Affekt affectus, us [l'affettivit] FC n. 13; seine Affekte richtig beherrschen: affectus suos recte dirigere [rettamente dirigere i propri affetti] LG n. 42; affektiv der affektive Bereich: animi affectio [la sfera affettiva] VS n. 55; Affektivitt vires affectuum [l'affectivit] Cat. 1643; Affiliation affiliatio - Sap. c. Art. 62 1 Affront der Affront gegenber jemandem: contumelia personae alicuius illata [un affronto recato alla persona di qc.] ASS 28, 196 Agent emissarius [el emisario] FiC 194 Aggiornamento opportunae inductae emendationes [opportune aggiornamenti] AAS 1962, 788, rerum accommodatio ad nostri aevi necessitates [l'aggiornamento] ES 632, accommodatio ad praesentia [l'aggiornamento] UUS n. 17;

10

Aktionsprogramm
Agglomeration conglobatio, onis, f. [l'agglomerato] CD n. 23 Aggression impetus, us [l'aggressione] MM 449; incursus, us [l'aggressione] FC n. 76 Aggressivitt ad provocandum propensio [l'aggressivit] UUS n. 42; Aggressor aggressor - ASS 6, 179; vd.: Angreifer; Agitator seditiosus homo [un agitatore] DR 68 Agnostiker agnosticus [l'agnostique] Cat. 2127; Agnostizismus agnosticismus [l'agnosticisme] Cat. 2127; der entschlossene Agnostizismus: agnosticismus deliberatus [l'agnosticismo deliberato] LC n. 27 agnostisch ein agnostisches Mitrauen: agnostica diffidentia [una sfiducia agnostica] FeR n. 45; Agrarprodukte ea quae terra gignit [prodotti agrcoli] PP n. 57 Agrartechnik technica ars agricolaris [la tecnica agricola] LE n. 21; ahnden eine Tat ahnden: in rem animadvertere - CIC abr. can. 1933 3; hnlich hnlich ist es, wenn: similiter accidit, cum + ind. [similmente avviene quando + ind.] SD n. 15; hnlich, nicht gleich: similis, non sane aequalis [simile, non eguale] MD n. 25; auf sehr hnliche Weise empfinden: admodum similiter sentire [sentire in maniera molto simile] Iuv n. 15; hnlichkeit similitudo [la somiglianza] RH n. 13 [l'analogia] SDL XIV; uere hnlichkeit: similitudo conformatioque [une ressemblance extrieure] S. chr. 396; die krperliche hnlichkeit mit den Eltern: corporis similitudo cum parentibus [la somiglianza fisica nei riguardi dei genitori] Iuv. n. 11; die Analogie weist auf eine hnlichkeit hin, lt aber zugleich der Nicht-hnlichkeit einen angemessenen Raum: comparatio enim simul complectitur similitudinem, simul congruum patitur spatium dissimilitudinis [l'analogia implica insieme una somiglianza, lasciando un margine adeguato di non-somiglianza] MD n. 25; Ahnung intuitio [unintuizione] EV n. 34; eine dunkle Ahnung wecken: obscuram suscitare exspectationem [veiller une obscure attente] Cat. 522; AIDS-Kranker laborans morbo AIDS [un malato di AIDS] EV n. 88; Akademie academia [un'accademia] CIC vig. can. 761 akademisch Amt munus academicum [un'autorit accademica] Stat. PAS art. VII; Gemeinschaft communitas academica - Sap. c. ante Art. 11; Grad gradus academicus [un grado accademico] CIC vig. can. 817; die Aberkennung eines akademischen Grades: privatio gradus academici [privare qc. di un grado academico] CIC vig. can. 1338 2; die Entziehung eines akademischen Grades: privatio gradus academici [privare di un grado accademico] CIC vig. can. 1338 2; einen akademischen Grad erwerben: gradum academicum adipisci [conseguire un grado accademico] DAS 302, gradum academicum consequi [conseguire un grado accademico] CIC vig. can. 229 2; einen akademischen Grad verleihen: gradum academicum conferre [conferire un grado accademico] CIC vig. can. 817; die Befugnis, akademische Grade zu verleihen: auctoritas conferendi gradus academici - AAS 1983, 337; akademische Grade in einer Disziplin verleihen: gradus academicos in aliqua doctrina concedere - Cep n. 71; Jahr annus academicus - Sap. c. Art. 88; das akademische Jahr beginnt: annus academicus init [l'anno accademico comincia] Stat. PAS art. XVI Akklamation proclamatio [l'acclamation] Cat. 1154; akkumulieren Gter akkumulieren: bonorum copiam congerere [l'accaparamento] HV n. 23 Akt ein Akt der Gewalt: violentiae actus [un atto di violenza] ASS 28, 197 Akten acta [gli atti] CIC vig. ante cann. 1470 ss.; die Abfassung von Akten: acta componenda [stendere gli atti] CIC vig. can. 458 sub 1; eine Abschrift der Akten: actorum exemplar [copia delle atti] CIC vig. can. 1598 1; Akten abfassen: exarare acta [scrivere gli atti] CIC vig. can. 1474 2; Akten anfertigen: acta conscribere [stendere gli atti] CIC vig. can. 484 sub 1, acta conficere [la redazione degli atti] CIC vig. ante cann. 1740 ss.; Akten aufbewahren: acta conservare [la conservazione degli atti] CIC vig. ante cann. 1470 ss.; Akten erstellen: acta conscribere [stendere degli atti] CIC vig. can. 458 sub 1; vd: Gerichtsakten, Sachakten, Verfahrensakten; Akteneinsicht nach Akteneinsicht: actis inspectis [dopo aver esaminato gli atti] CIC vig. can. 1433 Aktenoffenlegung actorum publicatio [la pubblicazione degli atti] CIC vig. ante cann. 1598 ss. Aktenschlu conclusio in causa [la conclusione in causa] CIC vig. ante cann. 1598 ss. Aktenstck actum [un atto] CIC vig. can. 1598 1 Aktie syngrapha pecuniae in administrationibus collocatae [ttoli azionari] MM 429 Aktion eine konzertierte Aktion: certa ordinatio [un'azione concertata] HV n. 30; durch konzertierte Aktion: socia compositaque opera [lo sforzo comune e concertato] PP n. 82; in voller Aktion: in actu pleno [in atto pieno] LG np. sub 4; Aktionsfeld actionis campus - AAS 1987, 64; ein Aktionsfeld steht offen: campus patet in quem industria alicuius excurrat [si presenta un vastissimo campo d'azione] FC n. 1 Aktionsplan agendi consilium [il piano di azione] LE n. 18; Aktionsprogramm ratio rerum agendarum [un piano di attivit] AA n. 20; consilia disposite agendi [un programma di azione] LE n. 11; programma actionis [un programma d'azione] LC n. 81; ein Aktionsprogramm aufstellen: elaborare rationem

11

aktiv
rerum agendarum [l'elaborazione del piano di attivit] AA n. 20; ein Aktionsprogramm durchfhren: exsequi rationem rerum agendarum [l'esecuzione del piano di attivit] AA n. 20; ein Aktionsprogramm entwerfen: ordinatam operandi rationem disponere [elaborare un piano organico di azione] AG n. 29 aktiv Adj. vitae actione pollens - AAS 1949, 42; actuosus [attivo] GS n. 7 [operoso] LC n. 60; aktiven Anteil in der Kirche haben: partes activas habere in Ecclesiae vita [avere la sua parte attiva nella vita della Chiesa] AA n. 9; unter aktiver Beteiligung der Brger: rem operose communicantibus civibus [con l'attiva partecipazione delle persone] PP n. 23; die aktive Bevlkerung: omnes actuosam vitam agentes [la popolazione attiva] SRS n. 26; aktives Wahlrecht: vox activa [la voce attiva] CIC vig. can. 687, ius electionis activum [diritto attivo di elezione] CIC vig. can. 498 1; Adv. naviter [attivamente] SRS n. 33; das Leben aktiv frdern: naviter vitam provehere [promuovere attivamente la vita] EV n. 76; aktiv an politischen Parteien teilnehmen: activam partem habere in factionibus politicis [avere parte attiva nei partiti politici] CIC vig. can. 287 2; aktiv am Leben der Gemeinschaft teilnehmen: partes actuosas agere in vita communitatis [prendere parte attiva nella vita della comunit] LE n. 14; aktiv am kirchlichen Leben teilnehmen: navam gerere operam in ecclesiali vita [partecipare attivamente alla vita ecclesiale] EV n. 95; Aktiven mit allen Aktiven und Passiven: cum omnibus emolumentis et oneribus - CIC abr. can. 1426 Aktivismus nimia industria [l'attivismo] DC n. 37; Aktivitt actuositas, atis, f. [un'attivit] AG n. 34, activitas, atis, f. [un'attivit] DH n. 8, navitas, atis, f. [un' attivit] LE n. 20; die kumenische Aktivitt: actio oecumenica [l'attivit ecumenica] UUS n. 20; soziale Aktivitt: opera socialis [l'attivit sociale] LE n. 20; die Aktivitt der Gewerkschaften gehrt in das Gebiet der Politik" navitas collegiorum opificum ingreditur politicarum rerum provinciam [l'attivit dei sindacati entra nel campo della politica] LE n. 20; eine umfangreiche Aktivitt entfalten: in ampla regione agere [esplicare una vasta attivit] CA n. 16; Aktivvermgen bona iuraque patrimonialia [i beni e i diritti patrimoniali] CIC vig. can. 121 aktualisieren ad effectum deducere [attualizzare] VS n. 25; Aktualisierung ad effectum deductio [lattualizzazione] VS n. 27; Aktualitt praesens utilitas [l'actualit] LN V-1; praesens necessitas [lattualit] SRS n. 18; diese Lehre gewinnt Aktualitt: haec doctrina vim obtinet eloquentem, quae ad hanc aetatem quam maxime pertinet [l'insegnamento acquista un'eloquenza di viva attualit] LE n. 11; die Wahrheit mit der Aktualitt verwechseln: veritatem praesenti pro utilitate permutare [scambiare lattualit per la verit] FeR n. 87; die bleibende Aktualitt dieser Unterscheidung: perennis vis huius distinctionis [la permanente attualit di questa distinzione] VS n. 70; er schreibt mit berraschender Aktualitt: nostrae fere aetatis prope singularem exprimit mentem [scrive con sorprendente attualit] EV n. 66; von geradezu dramatischer Aktualitt: tristius etiam nostra ad tempora pertinens [in una pagina di drammatica attualit] EV n. 3; eine Botschaft von hoher Aktualitt: nuntius qui magnum habet in praesentia pondus [un messaggio di grande attualit] DC n. 1; aktuell ad res accommodatum [attuale] SRS n. 10; huius aetatis proprium [attuale] FeR n. 37; huius temporis [attuale] CA n. 50; immer aktuell: semper ad tempus quod transigitur maxime pertinens [sempre attuale] LE n. 1; sie bleiben zu jeder Zeit aktuell: numquam desinent ad praesentia pertinere [non cessano mai di essere attuali] LE n. 4; heute mehr denn je aktuell sein: hodie vim suam quam maxime servare [essere pi che mai attuale oggi] DoI n. 2; aktuelle Fragen: quaedam quaestiones nostris temporibus agitatae [questioni di attualit] DoV tit.; ein aktuelles Phnomen: huius aetatis res [un fenomeno attuale] EV n. 16; die aktuelle Situation: casus re praesens [lattualit concreta] VS n. 59; Akzent konkr. accentus, us, m - SLL 345; btr. den Akzent auf etwas setzen: aliquid efferre [mettre l'accent sur qc.] LN pr. Akzentuierung einseitige Akzentuierungen vermeiden: partiales ac unilaterales exaltationes vitare [evitare accentuazioni unilaterali] DoI n. 19; akzeptieren recipere [accettare] LG n. 22, amplecti [accettare] LE n. 13, probare [accettare] CA n. 46; alarmierend etwas wirkt alarmierend: res terret animos [appare alarmante] SRS n. 18; es erscheint alarmierend: magna videtur cum perturbatione + aci [appare molto allarmante + inf.] SRS n. 25; ein alarmierendes Schauspiel: spectaculum quod animum conterreat [uno spettaculo allarmante] EV n. 17; ein alarmierendes Symptom: signum maxime conturbans [uno dei sintomi pi allarmanti] EV n. 64; Albtraum der Albtraum katastrophaler Kriege: exitialium bellorum inquietudo [l'incubo di guerre catastrofiche] NMI n. 51; Alibi die Gleichheit vor dem Gesetz kann als Alibi dienen, um offenkundige Diskriminierungen einzufhren: ipsa civium aequalitas, lege statuta, ut causa praetexi poterit iniqua et manifesta discrimina faciendi [l'uguaglianza davanti alla legge potr servire di alibi a evidenti discriminazioni] OA n. 23; Alkoholismus vinolentia [l'alcoolismo] FC n. 43 All, das universum [l'univers] Cat. 269; alle alle und jeder einzelne: singuli universi [tutti e ciascuno] LE n. 4; alle zusammen: omnes ad unum

12

alltglich
[tutti] QA 197; alle zusammen und jeder einzelne zu seinem Teil: omnes in simul et unusquisque pro sua parte [tutti insiemi e ognuno per la sua parte] LG n. 38; alle die es angeht: omnes ad quos res pertinet [tutti coloro cui spetta] CIC vig. can. 1220 1; alle drei Jahre: triennalis - SLL 361; alle fnf Jahre: quinquennalis - SLL 361, singulis quinquenniis - AAS 1986, 485; allein fr sich allein: seorsim [separatamente] LG np. sub 3; niemand kann fr sich allein leben: nemo solus vivere potest [nul ne peut vivre seul] Cat. 166; der Mensch ist nicht geschaffen, um allein zu leben: homo creatus non est ut vitam degat solus [luomo non fatto per vivere solo] FeR n. 31; allein und ausschlielich das Recht, den Papst zu whlen, steht allein und ausschlielich den Kardinlen zu: ius eligendi Romanum Pontificem ad Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinales unice et privative pertinet - VAS can. 32; alleinerziehend eine alleinerziehende Mutter: mater quae parere atque suum filium instituere non timet etiam deficiente patris auxilio [una mamma che, anche senza il sostegno del padre, non teme di mettere al mondo il suo bambino e di educarlo] EV n. 87; allenthalben passim [ovunque] LP 599; allerdings ceteroqui [peraltro] VS n. 30; Allerheiligen dies omnium Sanctorum [il giorno di tutti i Santi] CIC vig. can. 1246 1; Festus ominum Caelitum - AAS 1950, 774 Allerseelen dies commemorationis omnium fidelium defunctorum - CIC abr. can. 806 1 alles aber das ist nicht alles: nec id solum [ma c' di pi] EV n. 94; allgegenwrtig der Fortschritt wird zu einer allgegenwrtigen Ideologie: ipsa progressio fit quaedam composita doctrina, quae ubique viget [il progresso diventa una ideologia onnipresente] OA n. 41; allgemein universim [in generale] CD n. 35, in universum [in generale] OT n. 11 [pi in generale] Iuv. n. 12 [in genere] VS n. 110; allgemein betrachtet: si spectes res omnes [in generale] LE n. 13; es ist allgemein hervorzuheben, da: in universum praedicari oportet + aci [bisogna sottolineare, in generale + ind.] LE n. 15; die allgemeinen Grundstze festlegen: principia generalia delineare [fissare i principi generali] AG n. 32; die allgemeine Mentalitt: mentes communes [la mentalit comune] AA n. 19; im allgemeinen Sprachgebrauch: in recentiore hominum sermone [nel linguaggio corrente] SRS n. 14; die Allgemeine Erklrung der Menschenrechte vd. Menschenrechte; Komp. allgemeiner: universaliore ratione [pi generalmente] UUS n. 89; allgemeiner gesprochen: latiore modo [in via pi generale] LE n. 19; Subst. im Allgemeinen: generatim [generalmente] ID 177; Allgemeinbildung praecipuae communesque disciplinae [l'istruzione di base] PT 260, communis omnium cultura - CIC abr. can. 1364, cultura generalis [la cultura generale] CIC vig. can. 248; institutio ad ingenii culturam [la formazione culturale] LE n. 18; allgemeingltig allgemeingltige Ergebnisse erreichen: effecta universaliter valida consequi [il raggiungimento di risultati universalmente validi] FeR n. 75; Allgemeingltigkeit eine Allgemeingltigkeit anstrebende Reflexion: cogitatio in unversalem rem vergens [una riflessione tesa alluniversale] FeR n. 69; Allheilmittel remedium [il toccasana] EV n. 70; Allianz eine Allianz bilden: foedus excitare [creare un fronte] LC n. 89 alljhrlich annuatim - ExF 696 Allmacht omnipotentia [lonnipotenza] VS n. 41; allmhlich sensim - QAM 52, pedetemptim [pian piano] HG 565; gradatim [progressivamente] FeR n. 80; allmhlich und unaufdringlich: sensim sine sensu [a poco a poco] AA n. 13; die allmhliche Lsung: gradatim progrediens solutio [la graduale soluzione] LE n. 3; Alltag ordinaria vitae adiuncta [le circostanze ordinarie della vita] GS n. 38, cotidiana vitae adiuncta [le quotidien] Cat. 532; im Alltag: in cotidianae vitae cursu [nel quotidiano] DC n. 17; der graue Alltag: cotidiana consuetudo [un grigio quotidiano] NMI 59; in unserem Alltag: in vitae nostrae cotidianae usu [nella nostra quotidianit] ReP n. 22; der Alltag unseres Daseins: cotidiana nostrae vitae condicio [la quotidianit del nostro esistere] DC n. 5; den Geist von den Sorgen des Alltags befreien: onere sollicitudinis cotidianae mentem levare [sollevare l'animo dalla quotidiane sollecitudini] CeP n. 52; der Heroismus im Alltag: rerum cotidianarum heroica virtus [l'eroismo del quotidiano] EV n. 86; alltglich quotidianus [quotidiano] GS n. 34, usus cotidianus [la quotidianit] ReP n. 4; in der Konkretheit seiner alltglichen Existenz: in ipso cotidianae vitae usu constitutus [nella concretezza della sua esistenza quotidiana] FC n. 4; die alltgliche Erfahrung: cotidianum rerum experimentum [l'esperienza quotidiana] FC n. 84, quotidiana experientia [lesperienza quotidiana] VS n. 86; ein alltgliches Leben ohne uere Gre: vita cotidiana sine apparenti magnitudine [une vie quotidienne sans apparente grandeur] Cat. 531; das alltgliche Tun: opera penitus quotidiana [le ordinarie attivit quotidiane] LE n. 25; die alltglichen Verrichtungen: actus quotidiani [les actes quotidiens] Cat. 1724; Spl. die alltglichsten Dinge: via vitae maxime cotidinanae [les voies les plus quotidiennes de la vie] Cat. 533;

13

Alltagsdasein
Alltagsdasein cotidiana exsistentia [l'esistenza quotidiana] EV n. 86; Alltagsleben vita cotidiana [la vita quotidiana] FeR n. 25, cotidiana vita [la vita quotidiana] FeR n. 30, vita uniuscuiusque diei [la vie de chaque jour] Cat.1064; Alltagssprache communis modus loquendi [il linguaggio comune] SD n. 29 allzeit semper [en tout temps] Cat. 2668; allzu allzu oft: aequo saepius [troppo spesso] PP n. 12, nimium saepe fit ut [troppo spesso] LC 17; allzu unbedacht: modo nimis inconsiderato [in modo troppo inconsiderato] RH n. 4 Almosen stips praecaria [le elemosine] RN 669; Almosen geben: eleemosynas dare [elargire offerte] CIC vig. can. 510 4; ausschlielich von Almosen unterhalten werden: solis eleemosynis sustentari [sostenersi solo di elemosine] CIC vig. can. 264 2; ber die Verwendung der gesammelten Almosen Rechenschaft legen: eleemosynarum quas collegerit rationem reddere [presentare un rendiconto delle elemosine raccolte] CIC vig. can. 319 2; cf.: Spende; Alphabetisierung disciplina elementorum scribendi [l'alfabetizzazione] PP n. 35, alphabeticae institutionis inductio [lalfabetizzazione] SRS n. 44; Alptraum suppressio nocturna [l'incubo] EV n. 16; als als junger Mensch: quatenus adulescens est [in quanto giovane uomo] Iuv. n. 3; alt alt werden: insenescere - AAS 1985, 580; wer noch nicht 40 Jahre alt ist: qui annos quadraginta non explevit - CIC abr. can. 504; die alten Menschen: homines aetate provecti [gli anziani] EV n. 94; Subst. etwas Altes: quiddam vetus [una cosa antica] LE n. 2; Alter das Alter des Menschen: aetas [un'et] CIC vig. can. 1189, senectus, us [la vecchiaia] LE n. 21, senecta, ae [la vecchiaia] REU n. 70; das Alter eines Bildes: vetustas imaginis [l'antichit di un'immagine] CIC vig. can. 1189; das Alter eines Textes: antiquitas, atis, f. [l'antichit] DAS 315; + Subst. das Alter der Einsichtsfhigkeit: aetas discretionis [l'et della discrezione] CIC vig. can. 891; zum Alter der Einsichtsfhigkeit gelangen: ad annos discretionis pervenire - CIC abr. Can. 859 1; das Alter der Unerfahrenheit: aetatula imperita [l'et inesperta] DIM 56; das Alter des Vernunftgebrauchs: rationis aetas [l'ge de la raison] Cat. 1319; + Adj. das dritte Alter: tertia aetas [la terza et] Cfl n. 48; von ehrwrdigem Alter: veneranda antiquitate - LA n. 4; fortgeschrittenes Alter: provectior aetas - CIC abr. can. 504; das geeignete Alter: consentanea aetas [l'et opportuna] FC n. 66; ein hohes Alter: senium - CIC abr. can. 940 1; im hohen Alter: in decrepita aetate [nell'et pi avanzata] Cfl n. 45; ein hheres Alter: provectior aetas [un'et pi avanzata] CIC vig. can. 1031 3; superior aetas [un'et maggiore] CIC vig. can. 1083 2; die Menschen reiferen Alters: maturioris aetatis homines [la generazione di et pi matura] Iuv n. 15; ein Mensch vorgerckten Alters: persona annis senior [una persona pi avanzata in et] EV n. 94; wegen zunehmenden Alters: ob ingravescentem aetatem [per la troppo avanzata et] CD n. 21; + Vb. die das Alter von ... Jahren erreicht haben: qui aetatem ... annorum expleverunt [coloro che hanno compiuto i ... anni] CIC vig. can. 863; die lteren provectioris aetatis homines - PP n. 10; der lteste antiquior [il pi anziano] CIC vig. can. 352 2; von Alters her ab antiquo [dai tempi pi antichi] NA n. 2; altern senescere [vieillir] Cat. 1007; ein alterndes Volk: populus senescens [linvecchiamento della popolazione] SRS n. 25; alternativ eine vom Glauben getrennte und zu ihm alternative Vernunfterkenntnis: cognitio rationalis a fide seiuncta eamque substituens [una conoscenza razionale separata dalla fede e alternativa ad essa] FeR n. 45; alternative Lebensprospekte zum Plan Gottes: descriptiones vitae alienae proposito Dei [progetti di vita alternativi al piano di Dio] EV n. 49; Alternative optio [unalternativa] SRS n. 41; jemanden vor eine Alternative stellen: aliquem in necessitatem adducere alteram utram eligendi partem - QDAP n. 22; Alternativmodell exemplar alternum [un modello alternativo] CA n. 35; Altersabstand den Altersabstand berwinden: aetatis distantiam superare [passare sopra la distanza dell'et] AA n. 12; Altersgrenze die Altersgrenze erhhen: aetatem protrahere [protrarre l'et] OT n. 12; mit Erreichen der gesetzlichen Altersgrenze: expleta aetate iure definita [raggiunti i limiti d'et definita] CIC vig. can. 184 1 Altersheim senum hospitium - AAS 1986, 484, hospitalis senum domus - AAS 1959, 522; domus senibus destinata [la casa di riposo per anziani] EV n. 27; Altersruhegeld pensio socialis pro senectute [la pensione per la vecchiaia] LE n. 19; altersschwach senio debilitatus [affievolito dalla vecchiaia] QA 179; altersschwach sein: senio confici [in caso di vecchiaia] PT 260; Altersschwche senium [la vecchiaia] CIC vig. Can. 1004 1 Altersstufe Pl. die Altersstufen: aetates [les ges de la vie] Cat. 518; Altersunterschied aetatis distantia [la distanza dell'et] AA n. 12 Altkatholiken Veteres Catholici - EM 473 Altruismus amor alterius [laltruismo] EV n. 19; altberliefert altberlieferte Bruche: consuetudines avitae [des habitudes ancestrales] Cat. 1206;

14

Amt
ambivalent vim habens in utramque partem [ambivalente] PP n. 28 amoralisch amoralische Entscheidungen: placita in quibus recta morum disciplina silet [decisioni amorali] DR 80 Amoralismus der politische Amoralismus: politicus amoralismus [l'amoralisme politique] LN VIII-7; Amortisation amortizatio, onis, f. [l'amortizzazione] CIC vig. can. 639 5; Laufzeit der Amortisation: anni quibus credita paulatim solvantur [la durata degli ammortamenti] PP n. 54 Amt officium [un ufficio] CIC vig. can. 131 1, munus [l'incarico] CIC vig. can. 1283, ministerium [le ministre] LN IX-13; kraft kraft Amtes: vi officii [in forza dell'ufficio] CIC vig. can. 566 1, pro officio LP 613, vi muneris [in forza del suo ufficio] LG n. 22 [in virt del suo ufficio] LG n. 25; mittels mittels eines Amtes: mediante officio [mediante l'ufficio] CIC vig. can. 131 1; von wegen von Amts wegen: ex officio [d'ufficio] CIC vig. can. 1452 1; von Amts wegen der Akademie angehren: ipso suo munere pertinere ad Academiam - Stat. PAS art. IV; + Subst. [A] Abberufung vom Amt: remotio [la rimozione] CIC vig. can. 481 1; die Absetzung vom Amt: depositio - CIC abr. can. 2298 n. 10, privatio ab officio [la privazione dell'ufficio] CIC vig. can. 196 1, privatio officii [la privazione dell'ufficio] CIC vig. can. 1389 1; Anweisung eines Amtes: assignatio officii [l'assegnazione di un ufficio] CIC vig. can. 1746; die Ausbung des Amtes: muneris perfunctio CeP n. 166; in Ausbung des Amtes: in exercitio muneris [durante l'esercizio della sua funzione] CIC vig. can. 1445 1 n. 3; in Ausbung seines Amtes: pro suo munere - Syll. VI n. 44, in eius munere exercendo [nell'adempimento dell'ufficio] CIC vig. can. 333 2; die Ausbung des Amtes behindern: praepedire adimpletionem muneris [ostacolare il compimento dell'incarico] CIC vig. can. 278 3; sich in die Ausbung eines Amtes einmischen: sese ingerere in exercitium officii [intromettersi nell'esercizio dell'ufficio] CIC vig. can. 382 1; sich der Ausbung des Amtes enthalten: abstinere a munere exercendo [astenersi dall'esercizio delle funzioni] CIC vig. can. 1747 1; die Ausbung des Amtes untersagen: exercitium muneris prohibere CIC abr. can. 295 1, munus interdicere - CIC abr. can. 880 2; [B] von seinem Amt Besitz ergreifen: possessionem capere officii sui [prendere possesso del suo ufficio] CIC vig. can. 404 1, possessionem officii inire - AID 509; Bestndigkeit im Amt: stabilitas in officio [stabilit nell'ufficio] CD n. 31; Bestndigkeit im Amt besitzen: stabilitate gaudere [godere di stabilit] CIC vig. can. 522; das Amt des Bischofs: episcopatus, us - AAS 1972, 742; [E] Einsetzung in ein Amt: institutio [l'istituzione] CIC vig. can. 147, die Einsetzung in das Amt gewhren: institutionem concedere - CIC abr. can. 1466 2, institutionem dare [dare l'istituzione] CIC vig. can. 147; [G] innerhalb der Grenzen seines Amtes: intra fines sui muneris [nei limiti del suo ufficio] CIC vig. can. 638 2; [R] ein Amt mit Residenzpflicht: officium residentiale [un ufficio residenziale] CIC vig. can. 283 1; mit Rcksicht auf das anvertraute Amt: ratione officii demandati [per l'ufficio demandato] CIC vig. can. 497; [T] der Trger eines Amtes: subiectum muneris [il suggetto di un ufficio] LG np. sub 2; [U] die bertragung des Amts: provisio officii [la provvisione dell'ufficio] CIC vig. ante can. 146, collatio [il conferimento] CIC vig. can. 147; [V] die Verwaltung des Amtes: perfunctio muneris [l'esercizio del dovere] LG n. 23; der Verlust des Amtes: ammissio officii [la perdita dell'ufficio] CIC vig. ante can. 184; den Verzicht auf das Amt erklren: renuntiationem ab officio exhibere AAS 1966, 763; [Z] Zulassung zu einem Amt: admissio [l'ammissione] CIC vig. can. 147; die Zuweisung eines besonderen Amtes: concessio particularis officii [la concessione di un particolare ufficio] LG np. sub 2; + Adj. [A] ein akademisches Amt: academicum munus [un'autorit accademica] Stat. PAS art. VII; [F] ein Amt ist frei: officium vacat [l'ufficio vacante] CIC vig, can. 153 1, munus vacat [l'ufficio vacante] CIC vig. can. 191 1; [G] fr dieses Amt geeignet: huic muneri idoneus - AAS 1986, 484; die Eigenschaften, die ihn fr die Wahrnehmung des Amtes geeignet machen: dotes quae ipsum aptum efficiant ad officium explendum [le qualit che lo rendono atto a compiere l'uffcio] CIC vig. can. 378 1 n. 1; [N] neu im Amt: recens in munere AAS 1963, 843; [O] ein ffentliches Amt: officium publicum [un ufficio pubblico] CIC vig. can. 285 3; [U] miteinander unvereinbare mter: officia incompatibilia [uffici incompatbili] CIC vig. can. 152; des Amtes unwrdig: muneri impar [indegno] PT 302; + Vb. [A] von einem Amt abberufen: revocare ab officio - CIC abr. can. 195; vom Amt absetzen: avocare [destituire] QDS 145, amovere ab officio [rimuovere dall'ufficio] CIC vig. can. 192, sich ein Amt anmaen: usurpare officium [usurpare un ufficio] CIC vig. can. 1381 1, munus sibi sumere [s'arroger soi mme une charge] Cat. 1578; ein Amt annehmen: munus acceptare - CIC abr. can. 139 4, munus assumere [assumere un officio] CIC vig. can. 285 3; ein Amt anstreben: munus petere [aspirare ad un ufficio] OT n. 2; munus sollicitare - CIC abr. can. 139 4; das Amt antreten: officium adire - CIC abr. can. 188, munus inire [iniziare il suo incarico] CIC vig. can. 1283; jemandem ein Amt anvertrauen: munus committere alicui [affidare un incarico a qc.] CD n. 26; mit Rcksicht auf das anvertraute Amt: ratione officii demandati [per l'ufficio demandato] CIC vig. can. 497; ein Amt aufheben: officium supprimere [sopprmere un ufficio] CIC vig. can. 148; ein Amt

15

Amtsanmaung
ausben: munus implere - CIC abr. can. 128, munere fungi - CIC abr. can. 2027 2, munus exercere [esercitare un ufficio] CIC vig. can. 333 2 [esercitare una funzione] CIC vig. can. 756 2, officio fungi [esercitare l'ufficio] CIC vig. can. 1111 1, munus exsequi [il ministero] CD n. 30; das Amt des Notars ausben: notarium agere - AID 523; das Amt in den Grenzen der Verfassung ausben: munus intra terminos publicae constitutionis obire [esercitare la sua specfica funzione nell'ambito di quadri giuridici] PT 279; jemanden vom Amt ausschlieen: arcere aliquem ab officio [allontanare qc. dal ministerio] CIC vig. can. 1722; [B] ein Amt bekleiden: officio fungi [ricoprire un ufficio] CIC vig. can. 356; jemanden zu einem Amt berufen: promovere aliquem ad officium [promuovere qc.ad un ufficio] CIC vig. can. 149 1; ein Amt besetzen: officio providere [provvedere all'ufficio] CIC vig. can. 157; das Amt ist besetzt: sedes est plena - CIC abr. can. 312; im Amt besttigen: in munere confirmare - AAS 1979, 503; jemanden fr ein Amt bestellen: aliquem ad munus adsciscere - CIC abr. can. 2066 2, deputare aliquem ad munus [destinare qc.all'ufficio di] CIC vig. can. 425 1; jemanden mit einem Amt betrauen: mancipare aliquem officio [destinare qc.ad un ufficio] LG n. 28; [E] ein Amt einrichten: officium constituere [costituire un ufficio] CIC vig. can. 145 2; das Amt endet mit Ende der Versammlung: munus cessat post absolutum coetum AAS 1967, 92; jemanden in ein Amt einsetzen: instituere [istituire] CIC vig. can. 163, aliquem munere constituere [costituire qc. nel suo ufficio] MC 207; jemanden seines Amtes entheben: amovere aliquem ab officio [rimuovere qc. dall'ufficio] CIC vig. can. 192, removere aliquem [rimuovere qc.] CIC vig. can. 1422; ein Amt erhalten: officium obtinere [ottenere un ufficio] CIC vig. can. 274 1; das Amt erlischt: munus cessat [l'ufficio cessa] CIC vig. can. 430 1, officium exspirat - VAS can. 18; das Amt des N. erlischt: a munere cessat N. [N. cessa dall'incarico] CIC vig. can. 1420 5; das Amt und die Amtsgewalt erlschen nicht: officium et iurisdictio non exspirant - VAS can. 20; ein Amt errichten: officium erigere [erigere un ufficio] CIC vig. can. 148; [F] das Amt fortfhren: id muneris exercere pergere - VAS can. 22; ein Amt fhren: officium sustinere - ACS 39; [H] ein Amt haben: officium detinere - CIC abr. can. 1941; die Laien zu gewissen kirchlichen mtern heranziehen: laicos ad quaedam munera ecclesiastica exercenda adsumere [assumere i laici ad esercitare alcuni uffici ecclesiastici] LG n. 33; [M] ein Amt mibrauchen: officio abuti [abusare dell'ufficio] CIC vig. can. 1326 1 n. 2; [S] aus dem Amt scheiden: a munere cessare - CIC abr. can. 1573 5, officio cedere - AID 509, de munere decedere [cessare dal suo ufficio] IngrA; [U] jemandem ein Amt bertragen: officium committere alicui [affidare un ufficio a qc.] CIC vig. can. 190 1, munus concedere alicui [concedere l'ufficio a qc.] CIC vig. can. 331, officium demandare alicui [affidare l'ufficio a qc.] CIC vig. can. 497 n. 2, munus conferre alicui [affidare un incarico a qc.] CIC vig. can. 145 2; das bertragene Amt: officium commissum [l'ufficio conferito] CIC vig. can. 682 2; ein stndig bertragenes Amt; munus stabiliter collatum [un incarico conferito in modo stabile] PO n. 20; die Autoritt, die das Amt bertragen hat: auctoritas committens [l'autorit committente] CIC vig. can. 682 2; [V] ein Amt verndern: innovare officium [innovare un ufficio] CIC vig. can. 148; die mit dem Amt verbundene Gewalt: potestas quae ipso iure alicui officio adnectitur [la potest che dallo stesso diritto annessa a un ufficio] CIC vig. can. 131 1; die mit dem Amt verbundenen Rechte: iura officio inhaerentia [diritti che appartengono all'ufficio] CIC vig. can. 1333 1 n. 3; im Amt verbleiben: in officio permanere [rimanere nell'ufficio] CIC vig. can. 348 2; ein Amt verleihen: officium conferre [conferire un ufficio] CD n. 28, munus conferre [conferire un ufficio] CIC vig. can. 145 2, munus committere [affidare un incarico] CIC vig. can. 274 2; das Amt verlieren: officio cadere - CIC abr. can. 387 1, officium amittere [perdere l'ufficio] CIC vig. can. 184 1; das Amt geht verloren: officium amittitur [l'ufficio si perde] CIC vig. can. 184 1; auf sein Amt verzichten: rinuntiare muneri suo [rinunziare al suo ufficio] CIC vig. can. 332 2, abdicare suum locum [rinunciare al posto che gli spetta] RH n. 16; [W] ein Amt wahrnehmen: adimplere officium [espletare un ufficio] CIC vig. can. 152, munere fungi [esercitare un ufficio] CIC vig. can. 228 1, munus sustinere [svolgere la funzione di] CIC vig. can. 1447; [Z] zum Amt zulassen: in officium assumere [assumere all'ufficio] LG n. 24 Amtsanmaung muneris usurpatio [l'usurpazione di un ufficio] CIC vig. ante cann. 1378 ss. Amtsantritt muneris recuperatio - AID 519, officii possessio capienda AAS 1967, 101; Amtsausbung exercitium muneris [l'esercizio della funzione] CIC vig. can. 1445 1 n. 4; wegen ihrer Amtsausbung: propter acta in exercitio ipsorum muneris [atti posti durante l'esercizio delle loro funzioni] CIC vig. can. 1445 1 n. 4; sich der Amtsausbung enthalten: a munere exercendo abstinere [astenersi dall'eserczio delle funzioni di ...] CIC vig. can. 1747 1; zur Amtsausbung zulassen: in officium assumere [assumere all'ufficio] LG n. 24; Amtsbezirk ambitus seu districtus - CIC abr. can. 447 1 Amtsbrauch stilus [lo stile] CIC vig. can. 63 1; Amtsbruder frater in ministerio [un fratello nel ministero] UUS n. 95;

16

Analphabetismus
Amtsdauer die Amtsdauer betrgt drei Jahre: officium est ad triennium - CIC abr. can. 426 1 Amtsdelikt delictum in munere exercendo [delitto nell'esercizio di un ufficio] CIC vig. ante cann. 1378 ss. Amtseinfhrung installatio, onis, f. - AID 513 Amtsenthebung amotio, onis, f. [la rimozione] CIC vig. ante cann. 192 ss.; Beschwerde einlegen gegen die Amtsenthebung: recursum interponere contra amotionem ab officio [interporre un ricorso contra la rimozione dall'ufficio] CIC vig. can. 143 2 Amtsfhigkeit Verlust der Amtsfhigkeit: inhabilitas ad munia consequenda - CIC abr. can. 2291 Amtsfhrung Rechenschaft legen ber seine Amtsfhrung: rationem reddere de perfunctione muneris AAS 1969, 480; Amtsgeheimnis secretum officiosum - CIC abr. can. 890 2, secretum officii [il segreto d'ufficio] CIC vig. can. 1455 1; die Wahrung des Amtsgeheimnisses: secretum officii servandum [mantenere il segreto d'ufficio] CIC vig. can. 1455 1; zur Wahrung des Amtsgeheimnisses verpflichtet sein: ad secretum officii teneri [essere tenuto al segreto d'ufficio] CIC vig. can. 1548 2 Amtsgewalt potestas iurisdictionalis seu regiminis CIC abr. can. 196; Amtshandlung functio, onis, f. [la funzione] CIC vig. can. 530 Amtsinhaber officii titularius [il titolare dell'ufficio] CIC vig. can. 190 2 Amtspflicht officium [l'incarico] CIC vig. can. 1457 2; zu dessen Amtspflichten es gehrt: cuius ex credito munere est + inf. - MP 768; die Amtspflichten erfllen: munia obire [sostinere le mansioni] MC 210; die Erfllung der Amtspflichten: perfunctio munerum - CIC abr. can. 465 1; die Amtspflicht verletzen: officio deesse [venir meno al suo incarico] CIC vig. can. 1457 2, ab officio suo discedere - PT 274; grobe Vernachlssigung oder Verletzung der pfarrlichen Amtspflichten, die trotz Verwarnung weiter andauert: gravis neglectus vel violatio officiorum paroecialium quae post monitionem persistat [grave negligenza o violazione dei doveri parocchiali, che persista dopo l'ammonizione] CIC vig. can. 1741 n. 4. Amtspriester sacerdos ministerialis [il sacerdote ministeriale] LG n. 10 Amtstrger minister [il ministro] CIC vig. can. 463 3, officialis [un ufficiale] CIC vig. Can. 638 2; Pl. die Amtstrger: auctoritates [les autorits] Cat. 2234; die staatlichen Amtstrger: civiles potestates [le autorit civili] VS n. 97; Amtsbertragung die kanonische Amtsbertragung: provisio canonica [la provvisione canonica] CIC vig. can. 146 Amtsverbleib retentio muneris [il conservare l'incarico] CIC vig. can. 1381 2 Amtsverlust officii amissio [la perdita dell'ufficio] CIC vig. ante cann. 184 ss.; mit Amtsverlust: amisso officio [con la perdita dell'ufficio] CIC vig. can. 143 1 Amtsverzicht renuntiatio ab officio [la rinuncia all'ufficio] CIC vig. can. 538 3; den Amtsverzicht anbieten: renuntiationem ab officio exhibere [presentare la rinuncia all'ufficio] CIC vig. can. 401 1 Amtszeit whrend der Amtszeit: durante munere CIC abr. can. 2027 2; die Amtszeit betrgt vier Jahre: munus tuetur quattuor annos [dura in carico quattro anni] Stat. PAS art. VIII, in munere perstant quattuor annos [durano in carica quattro anni] Stat. PAS art. IX; die Amtszeit verlngern: tempus quo quis in officio maneat dilatare - AAS 1968, 308; Amulett das Tragen von Amuletten: amuleta gestare [le port des amulettes] Cat. 2117; anachronistisch a nostrorum indole dierum discrepans [anacronistico] MM 452 analog ad portionem [fatti i debiti riferimenti] SRS n. 35, similis [analogo] VS n. 28; eine analoge Bedeutung haben: vim prae se ferre analogicam [avere un valore analogico] ReP n. 25; in analoger Weise: analogice [per analogia] ReP n. 31; Analogie similitudo [analogia] EV n. 5; Analogien: similitudines [analogies] LN VII-11; oberflchliche Analogien: similitudines apparentes [analogie superficiali] FeR n. 88; die Situation gewisser Lnder weist einige Analogien mit den Situationen auf, die Marx in der Mitte des letzten Jahrhunderts beschrieben und interpretiert hat: status aliquarum civitatum suadet certam proportionem cum iis quae Carolus Marx descripsit exposuitque in medio saeculo superiore [la situation de certains pays offre quelques analogies avec celle que Marx a dcrite et interprte au milieu du sicle passe] LN VII-11; Analphabet homo litteras nesciens [un analfabeta] PP n. 35, illitteratus [l'analfabeta] Iuv. n. 12, homo litterarum nescius [l'analfabeta] CeP n. 146; Analphabet sein: litterarum ignorantia laborare [essere analfabeta] GS n. 4; analphabetisch die analphabetischen Bevlkerungsgruppen: numeri hominum litteras nescientium [les secteurs encore analphabtiques de la population] LN I-5; Analphabetismus analphabetismus [l' analfabetismo] UR n. 12, litterarum ignoratio - AAS 1967, 1084, litterarum ignorantia [l'analfabetismo] SRS n. 15; die Beseitigung des Analphabetismus: amotio analphabetismi [l'eliminazione dell'analfabetismo] LC n. 92; den Analphabetismus beseitigen: litterarum

17

Analyse
elementorum ignorantiam depellere [l'eliminazione dell'analfabetismo] OA n. 2; Analyse analysis [un'analisi] GS n. 5, explicandi modus [l'analisi] OA n. 33, rerum explicatio [l'analyse] LN VII-6, indagatio [un'analisi] LE n. 2, vestigatio [un'analisi] LE n. 2, pervestigatio [un'analisi] LE n. 7, rerum enucleata enodatio [l'analisi] SRS n. 8, investigatio [l'analisi] SRS n. 16; + Subst. die Analyse der religisen Erfahrung: experientiae religiosae investigatio [lanalisi dellesperienza religiosa] FeR n. 83; eine Analyse der gegebenen Situation: analysis status rerum [una valutazione della situazione] LC n. 79; nach einer Analyse der Situation: re indagata [dopo aver analizzato la situazione] SRS n. 35; + Adj. [A] eine allgemeine Analyse: inquisitio vaga [unanalisi generale] SRS n. 37; [B] beschreibende Analyse: explicatio descripta rerum [l'analyse dscriptive] LN VII-6; [E] nach einer sehr ernsten Analyse der gegebenen Situation: post analysim, severissime peractam, status rerum [dopo una valutazione molto rigorosa della situazione] LC n. 79; [K] eine korrekte Analyse durchfhren: peragere rectam analysim [mener une analyse correcte] LN VIII-3; diese kurze Analyse: rerum brevis haec hic enucleata enodatio [la breve analisi ora fatta] SRS n. 8; [M] die marxistische Analyse: Marxistarum enodatio [l'analyse marxiste] LN ante VII, analysis marxista [l'analyse marxiste] LN VII-1; [O] die objektive Analyse der Wirklichkeit: rerum explicatio veris mundi condicionibus respondens [l'analisi oggettiva della realt] SRS n. 9; [S] eine sorgfltige Analyse: subtilis perscrutatio [una penetrante analisi] RH n. 8; einer sorgfligen Analyse unterziehen: subicere accuratiori cuidam investigationi [sottoporre a unattenta analisi] SRS n. 16; die sozialpolitische Analyse: inquisitio socialis-politica [lanalisi socio-politica] SRS n. 36; eine rein soziologische Analyse: explicatio tantummodo sociologica [une analyse purement sociologique] LN X-15; [T] die theologische Analyse: pervestigatio theologica [lindagine teologica] SRS n. 4; eine tiefere Analyse: acrior inquisitio [unanalisi pi profonda] SRS n. 36; [U] die umfassende Analyse der Lage der heutigen Welt: absoluta vestigatio condicionis, in qua mundus hac aetate versatur [l'analisi completa della situazione del mondo di oggi] LE n. 2; [V] eine vollstndige Analyse: absoluta rerum inquisitio [un'analisi completa] SRS n. 20; [W] eine wissenschaftliche Analyse: analysis scientifica [l'analyse scientifique] LN VII-2; + Vb.: einer Analyse unterziehen: subicere investigationi [sottoporre a un'analisi] SRS n. 16; analysieren singillatim explorare [analizzare] LE n. 2; etwas grndlicher analysieren: acutiorem in modum aliquid pervestigare [sviluppare unanalisi pi sviluppante] VS n. 65; etwas objektiv analysieren: aliquid ex rei veritate perscrutari [analizzare q.c. obiettivamente] OA n. 4; jedes System analysieren: inquirere quodlibet systema [analizzare ogni sistema] RH n. 6; wissenschaftlich analysieren: ad reconditae doctrinae rationem investigare [analizzare scientificamente] LE n. 1; analytisch mit groem analytischen Vermgen: acumine analytico [con grande capacit analitica] SS n. 20; Anamnese pervestigatio anamnestica - Sac. c. n. 63 anarchisch die anarchische Willkr der Einzelnen: anarchicum arbitrium singulorum [l'arbitrio ingovernabile dei singoli] EV n. 96; Anarchismus doctrina eorum qui civile regimen impetunt [l'anarchia] ASS 31, 130/138, illorum placita qui quodvis regimen evertere conantur [l'anarchia] ASS 31, 133/142, eorum doctrina qui civile regimen excludunt [l'anarchia] ASS 31 134/143 Anarchist qui civile regimen excludit [l'anarchia] ASS 31, 143/134 anatomisch anatomische Sektion inspectio cadaveris [una dimostrazione anatomica] QDS 210 anberaumen den Sitzungstermin anberaumen: assignare conventui diem [fissare la data della riunione] CIC vig. can. 1609 2 Anbetracht in Anbetracht besonderer Umstnde: attentis circumstantiis peculiaribus [considerate le circostanze peculiari] DH n. 6 anbieten jemandem etwas anbieten: aliquid alicui exhibere [offrire q.c. a qc.] UR n. 21; den Amtsverzicht anbieten: exhibere renuntiationem ab officio [presentare la rinuncia all'ufficio] CIC vig. can. 401 1; den Behinderten eine ihren Mglichkeiten entsprechende Arbeit anbieten: opus impeditis hominibus offerre secundum illorum potestates [offrire un lavoro alle persone handicappate, secondo le loro possibilit] LE n. 22; sich freiwillig anbieten: sese sponte offerre [offrirsi spontaneamente] AA n. 20; Anblick intuitus, us [lo sguardo] SS n. 47; einen traurigen Anblick bieten: maestum spectaculum exhibere [presentare un triste spettacolo] SRS n. 17 Anciennitt (s. auch: "Rangfolge") nach der Anciennitt: prout quisque in sui muneris exercitio reliquos tempore antecedit [per l'ordine di anzianit] QDS nota ad 22 andauern grobe Vernachlssigung oder Verletzung der pfarrlichen Amtspflichten, die trotz Verwarnung weiter andauert: gravis neglectus vel violatio officiorum paroecialium quae post monitionem persistat [grave negligenza o violazione dei doveri parocchiali, che persta dopo l'ammonizione] CIC vig. can. 1741 n. 4; Pt. Pr. andauernd: diuturnus [prolungato] CIC vig. can. 1364 2;

18

Anerkennung

anderer

mehr als jeder andere: magis quam ceteri [pi di chiunque altro] DIM 63; andererseits missis aliis rebus [d'altra parte] RH n. 4, ceteroqui [d'altra parte] UUS n. 53, aliunde [dallaltra parte] FeR n. 14, aliunde vero [d'altra parte] EV n. 55, pariter [daltra parte] VS n. 70, at contra [daltro canto] EV n. 74, ex alia vero parte [d'altra parte] Cfl n. 51, altera ex parte [d'altra parte] EN n. 63 [d'altro canto] DC n. 30 ndern die Statuten ndern: immutare statuta [modificare gli statuti] CIC vig. can. 505 andernfalls sin minus - CIC abr. can. 1975 1; res ita si non sese haberent [se cos non fosse] FeR n. 96; anders ganz anders: ex toto diversum [totalmente diverso] MD n. 8; nicht anders: non absimili modo [non diversamente] ID 173; anders sein: diversus esse [essere diverso] MD n. 10; aber es kam anders: sed res aliter evenit [ma le cose andarono diversamente] SS n. 28; es knnte gar nicht anders sein: aliter quidem fieri non potest [non potrebbe essere altrimenti] UUS n. 76; es geht anders zu: res se longe aliter habent [accade altrimenti] DIM 78; anders gesagt: aliis verbis [detto altrimenti] SS n. 23; Subst. die Anderen: ceteri [gli altri] UUS n. 38; der ganz Andere: absolute Alter [il totalmente Altro] MD n. 8; Andersglubiger dissidens [il dissidente] HG 565; Anderssein alteritas [la alterit] EV n. 99; anderswo alibi [ailleurs] Cat. 2794; nderung mutatio, onis, f. [la mutazione] OE n. 6, conversio, onis, f. [il cambiamento] CIC vig. can. 612; nderung der Gesetzgebung: inducta in leges mutatio [un cambiamento della legislazione] DR 95: radikale nderungen sind dringend ntig: postulantur necessariae rerum mutationes funditus penetrantes et urgentes [sono necessari cambiamenti radicali e urgenti] LE n. 21; nderungsvorschlag modus [il modo] LG np. pr.; andeuten delibare [accennare] QA 189; digito indicare - AAS 1953, 584, adumbrare [insinuer] Cat. 292; Pt. Pf. kurz angedeutet: paucis dictum [brevemento accennato] FeR n. 75; Andeutung adumbratio Hom. n. 17; hierber knnen hier nur ein paar Andeutungen versucht werden: hac de re hic tantummodo quaedam summatim praebere possumus [su questo si possono qui tentare solo alcuni accenni] SS n. 23; androhen eine Strafe androhen: comminari poenam [prevedere una pena] CIC vig. can. 1315 3 Androhung comminatio - CIC abr. can. 661 3; die Androhung einer Strafe: comminatio poenae - CIC abr. can. 2310; unter ausdrcklicher Androhung der Entlassung: cum explicita comminatione subsecuturae dimissionis [con la esplcita comminazione della conseguente dimissione] CIC vig. can. 697 n. 2

aneignen sich etwas aneignen: aliquid suum facere [appropriarsi q.c.] LE n. 12; sich geistig aneignen: cognitione arripere [assimilare sul piano della conoscenza] LE n. 12, aliquid proprium facere [assimiler qc] Cat. 170; sich innerlich aneignen: in sucum et sanguinem suum convertere [assimilare] PT 284, intus suscipere [un'assimilazione] LE n. 24; sich die Naturschtze aneignen: copiis naturae potiri [appropriarsi le risorse della natura] LE n. 12; das handelnde Subjekt eignet sich persnlich die im Gesetz enthaltene Wahrheit an: subiectum quod agit personaliter veritatem in lege sitam usurpat [il soggetto che agisce assimila personalmente la verit contenuta nella legge] VS n. 52; Aneignung die Aneignung von Gtern: bonorum appropriatio [l'appropriation des biens] Cat. 2402; anerkennen recognoscere - CIC abr. can. 1817; agnoscere [riconoscere] LG n. 34, sancire [sancire] LG n. 31, fateri [riconoscere] PT 265; anerkennen als: agnoscere ut [riconoscere quale] UR n. 3, habere pro [riconoscere come] LE pr.; ausdrcklich anerkennen: explicite agnoscere [riconoscere espressamente] AA n. 24; als richtig anerkennen: probare iusta [dar ragione a ci che giusto] RH n. 6; anzuerkennen ist, da: agnoscendum est + aci [bisogna riconoscere come] DoI n. 8; man mu offen anerkennen, da: oportet aperte fateri + aci [bisogna francamente riconoscere che + ind.] LE n. 8; Wenn jeder seine Rechte und besonders seine Pflichten gegenber den anderen anerkennt: si recte quae sint cum sua iura tum sua erga alios officia quisque fatetur [che siano sinceramente riconosciuti i recproci diritti e vicendevoli doveri] PT 266; vlkerrechtlich anerkennen: agnoscere - AAS 1983, 521; Pt. Pf. eine anerkannte Stellung haben: locum obtinere bene constitutum [avere una situazione riconosciuta] OA n. 3; eine von der Kirche anerkannte Lebensform: status in Ecclesia sancitus [uno stato sancito nella Chiesa] LG n. 39; Anerkennung allg. + Subst. die Anerkennung der berechtigten Ansprche der Landarbeiter: agnitio iustorum iurium agricolarum [il riconoscimento dei giusti diritti dei lavoratori agrcoli] LE n. 21; in Anerkennung einer gerechten Freiheit fr die weitere Erforschung der Wahrheiten: iustam tamen libertatem agnoscens in veritatibus ulterius perscrutandis [riconoscendo la giusta libert nell'ulteriore approfondimento delle verit] CIC vig. can. 386 2; die Anerkennung eines objektiven Sittengesetzes: obiectiva moralis lex agnita [il riconoscimento di una legge morale obiettiva] EV n. 70; + Adj. die effektive Anerkennung: realis agnitio [il riconoscimento effettivo] Cfl n. 39; ohne gebhrende Anerkennung: non ut par est agnitus [senza adeguato riconoscimento] LE n. 9; offizielle Anerkennung erlangen: officialem obtinere agnitionem [ricevere il riconoscimento ufficiale] Cfl n. 31; jur. die gesetzliche Anerkennung:

19

Anerkennungsdekret
iuris permissus, us [il riconoscimento legale] EV n. 17; mit kanonischer Anerkennung: approbatione canonica [l'approvazione canonica] CIC vig. can. 576; mit Anerkennung des Heiligen Stuhls: approbatione ab Apostolica Sede concessa [approvato dalla Sede Apostolica] CIC vig. can. 816 1; die staatliche Anerkennung einer religisen Gemeinschaft: communitatis religiosae civilis agnitio [la posizione civile di una comunit religiosa] DH n. 6; Anerkennungsdekret approbationis decretum [approvato con decreto] CIC vig. can. 589; anfllig Errungenschaften, die immer anfllig bleiben: progressus semper fluxi [conquiste sempre fragili] LC n. 19; Anflligkeit sich die Anflligkeit der Schwachen zunutze machen: debilium abuti infirmitate [sfruttare la fragilit dei deboli] CA n. 36; Anfang von Anfang an: a primordiis [fin dagli inizi] DC n. 23; ab ipsis initiis [sin dall'inizio] LE n. 12, ab ipsis primordiis [fin dai primordi stessi] UR n. 14, ab origine [ds l'origine] Cat. 449; der Anfang fllt in dieses Jahr: initium in hunc incidit annum - SP 414; der Anfang der Ausfhrung einer Straftat: incepta delicti exsecutio [l'esecuzione gi intrapresa del delitto] CIC vig. can. 1328 2; zu seinem Anfang zurckkehren: redire suum ad principium [ritornare al suo principio] TMA n. 6; Pl. Anfnge: primordia [gli inizi] DC n. 23; von seinen Anfngen an: inde a suis primis initiis [fin dai suoi inizi] DC n. 40; von den ersten Anfngen her: a primordiis suis [sin dalle sue origini] ReP n. 28; die Anfnge der Kirche: primitiae Ecclesiae [le primizie della Chiesa] LG n. 69; in den Anfngen stehen: in suis primordiis existere [trovarsi nei suoi inizi] AA n. 11; ein solcher Fortschritt des Bewutseins ist erst in den Anfngen: talis progressio in hominis conscientia adhuc perficitur [un tale sviluppo ancora in formazione nelle coscienze] CA n. 19; anfangen Pt. Pf. angefangen mit: initio repetito a [cominciando da] SRS n. 1; angefangen bei: initio ducto a [a cominciare da] EV n. 91; Anfnger Anfnger im Priesteramt: sacerdotes novensiles [i sacerdoti novelli] REU n. 67 1; bei der Ausbildung der Anfnger: in tironibus erudiendis [nell'ammaestrare gli alunni] HG 573; anfangs ab exordiis [inizialmente] FeR n. 26; wie wir schon anfangs sagten: ut exordiendo diximus [come dicemmo sin da principio] QP 607 Anfangsfehler vitium originis [un vizio d'origine] SRS n. 23; Anfangsgrnde in der Familie empfngt der Mensch die entscheidenden Anfangsgrnde ber die Wahrheit und das Gute: in familia homo primas et praecipuas notiones recipit de veritate deque bono [in seno alla famiglia l'uomo riceve le prime e determinanti nozioni intorno alla verit e al bene] CA n. 39; Anfangsphase die Anfangsphase des menschlichen Lebens: exordia vitae hominis [la fase iniziale della vita dell'essere umano] DoV prn Anfangsstadium primordiale tempus [la fase iniziale] EV n. 58; dieser Proze hat sein Anfangsstadium schon berschritten: haec progressio iam ex initiis certe excessit [questo processo certo uscito dalla sua fase iniziale] LE n. 14; anfechten rescindere - ASS. 28, 736; die Ehe anfechten: accusare matrimonium [accusare il matrimonio] CIC vig. can. 1675 1; angeben, aus welchem Grund oder aus welchen Grnden die Ehe angefochten wird: determinare quo capite aut quibus captibus nuptiarum validitas impugnetur [determinare per quale capo o per quali capi impugnata la validit delle nozze] CIC vig. can. 1677 3; die Wahl anfechten: impugnare valorem electionis - VAS can. 92; die Gltigkeit einer Weihe anfechten: accusare validitatem sacrae ordinationis CIC vig. can. 1708; Pt. Pf. die angefochtene Entscheidung: impugnata decisio AAS 1971, 329; das angefochtene Urteil: sententia impugnata [la sentenza impugnata] CIC vig. can. 1624; Anfechtung die Anfechtung des Schiedsspruchs: sententiae arbitralis impugnatio [l'impugnazione della sentenza arbitrale] CIC vig. can. 1716 2; die Anfechtung einer Urkunde: impugnatio - CIC abr. can. 1813; die Anfechtung eines Urteils: impugnatio sententiae [l'impugnazione della sentenza] CIC vig. ante cann. 1619 ss. die Anfechtung eines Vertrags: rescissio - CIC abr. can. 1684 1; Anfechtungsklage actio rescissoria - CIC abr. can. 1684 1; Anfechtungsrecht ius impugnandi [il diritto di impugnare] CIC vig. ante cann. 1674 anfeinden insimulare - OOE 59, hostiliter habere [perseguitare] DR 75 Anfeindung obtrectatio, onis, f. - EM 472 anfertigen ein Gutachten anfertigen: relationem conficere [far la relazione] CIC vig. can. 1578 1; Pt. Pf. die hierber angefertigten Schriftstcke: acta redacta [la redazione degli atti] CIC vig. can. 55 Anforderung Pl. Anforderungen: requisita, orum [le esigenze] PC n. 8, postulationes, um, f. [le esigenze] LE n. 1, exigentiae [le esigenze] LC n. 36; die Anforderungen des Glaubens: fidei exigentiae [le esigenze della fede] VS n. 114; die Anforderungen der sich wandelnden Zeit: novae volventis aetatis postulationes - Sap. c. pr. V; an den Menschen Anforderungen stellen: homini imponere officia [porre esigenze all'uomo] Iuv. n. 10; anfgen subicere [aggiungere] VS n. 68;

20

Angelegenheit
Anfgung die Anfgung des Namens und Siegels: appositio nominis et sigilli - AAS 1983, 400 anfhren Pt. Pf. die angefhrten Probleme: problemata supra memorata [i problemi richiamati] LC n. 96; vd.: auffhren Angabe = Aussage: falsche Angaben machen: falsum exponere - CIC abr. can. 2361, falsum asserere [asserire il falso] CIC vig. can. 1391; Angabe = Prahlerei: gloriatio [l'ostentazione] DR 89; Angabe = Erwhnung, Begrndung: mentio, onis, f. [la menzione] CIC vig. can. 895; indicatio, onis, f. [l'indicazione] CIC vig. can. 877 2; mit Angabe der Grnde: rationibus suffultum [corredato dalle motivazioni] CIC vig. can. 1458; ohne Angabe der Grnde: nullis adductis motivis [senza addurre alcun motivo] CIC vig. can. 1744 2; mit Angabe von Namen und Wohnsitz: nominibus et domiciliis rite designatis [indicandone correttamente i nominativi e i domiclii] CIC vig. can. 1612 1; ohne Angabe des Namens: nulla facta de nomine indicatione [senza porre alcuna indicazione circa il nome] CIC vig. can. 877 2; die Angaben zur Person des Antragstellers: generalia oratoris - AAS 1980, 1136; unter Angabe des Pfarrers: facta mentione ministri [fatta menzione del minstro] CIC vig. can. 895; angeben indicare - CIC abr. can. 991 1; die Grnde angeben: motiva exprimere [esprmere i motivi] CIC vig. can. 699 1; angeben, aus welchem Grund oder aus welchen Grnden die Ehe angefochten wird: determinare quo capite aut quibus capitibus nuptiarum validitas impugnetur [determinare per quale capo o per quali capi impugnata la validit delle nozze] CIC vig. can. 1677 3 angeblich ein angebliches Gesetz der Geschichte: lex quae dicitur historiae [una presunta legge della storia] LC n. 77; eine angebliche Gleichheit: asserta aequalitas [una pretesa eguaglianza] SRS n. 15; die angebliche Notwendigkeit der Gewalt: commenticia necessitas violentiae [la presunta necessit della violenza] LC n. 98; ein angebliches Mitleid: pietas fucata [una presunta piet] EN n. 105; eine angeblich wissenschaftliche Ideologie; doctrina quae scientificam se audet praebere [un ideologia che si pretende scientifica] CA n. 46; ein angeblicher historischer Determinismus: quidam historiae determinismus [un presunto determinismo storico] LC n. 74; angeboren congenitus - D-H n. 2844; ingenitus - GdC 391, nativus [nativo] CIC vig. can. 747 1, ein angeborenes Recht: vd. Recht; angeborene Neigungen: innatae appetitiones [innate tendenze dell'anima] DI 6; die angeborene Wrde des Menschen: ingenita hominis nobilitas - GdC 391; eine Verletzung der angeborenen Wrde: nativae dignitatis violatio [la violation de la dignit native] LN I-4; Angebot + Subst. das Angebot von Arbeitsleistung: operae locatio [l'offerta del lavoro] QA 204; das Angebot von Gtern: oblatio bonorum [l'offerta dei prodotti] SRS n. 28; ein wachsendes Angebot von Gtern: bonorum incrementum [la crescita dei beni] SRS n. 10; das wachsende Angebot von Gtern und Dienstleistungen: promptior bonorum ministeriorumque usurpatio [la maggiore disponibilit dei beni e servizi] SRS n. 9; + Adj. ein unversales Angebot: universalis oblatio [una proposta universale] FeR n. 48; ein verlockendes Angebot: corruptrix oblatio [un'offerta tentatrice] SRS n. 28; + Vb. ein Angebot annehmen: oblatum suscipere [accogliere l'offerta; SRS n. 19; das Gesetz von Nachfrage und Angebot: lex postulationis et suppeditationis [la legge della domanda e dell'offerta] CA n. 4; angebracht opportunus [opportuno] OT n. 12; es ist angebracht, da: congruum est, ut [ opportuno che + cong.] SCo. n. 46, prodest + inf. [giova + inf.] ReP n. 28, opportunum videtur ut [ opportuno che + cong.) Cfl n. 31; es ist durchaus angebracht: iustum est et necessarium [ quanto mai opportuno che + cong.] DC n. 32; es erscheint angebracht: opportunum ducitur + aci [appare conveniente + inf.] VS n. 5; wo es angebracht erscheint: pro rei opportunitate [secondo l'opportunit] PC n. 22; fr angebracht halten: opportunum ducere [stimare opportuno] QA 181; angehen alles, was das Leben der Kirche selbst angeht: omnia quae ipsam vitam Ecclesiae contingunt - SOE V-1; etwas, das allein ihm angeht: quod ad eum solummodo pertinet ReP 16; angehren locum habere in [avere luogo in] QDS 37; von Amts wegen angehren: ipso suo munere pertinere ad - Stat. PAS art. IV; einem Orden angehren: ad ordinem pertinere - CIC abr. can. 704 1; entgegengesetzten Klassen angehren: ad oppositos ordines pertinere [appartenir des classes opposes] LN IX-8; Angehriger Angehrige: familiares [i familiari] LE n. 9; die nchsten Angehrigen: necessitudine coniunctiores [i pi vicini] PP n. 49 Angeklagter reus - CIC abr. can. 1566 1, accusatus [un imputato] CIC vig. can. 1722; den Angeklagten freisprechen: reum absolvere [assolvere l'imputato] CIC vig. can. 1730 2; wenn ein Angeklagter von der Anklage freigesprochen wird: cum reus ab accusatione absolvitur [quando il reo viene assolto dall'accusa] CIC vig. can. 1348; der Schutz der Rechte der Angeklagten: iurium accusatorum tutela [la tutela dei diritti degli accusati] VS n. 101; Angeld arrabo, onis, m [la caparra] LC n. 58; angelegen sich besonders angelegen sein lassen: antiquissimum habere + inf. - OOE 46 Angelegenheit negotium [una questione] PC n. 23 [un'affare] CIC vig. can. 140 1; eine Angelegenheit

21

angelegentlich
behandeln: negotium agere [trattare un'affare] CIC vig. can. 140 1; die Durchfhrung der Angelegenheit: negotium peragendum [condurre l'affare a termine] CIC vig. can. 140 1; sich in eine Angelegenheit einmischen: se immiscere causae [intromettersi nella causa] CIC vig. can. 139 2; sich in die inneren Angelegenheiten einmischen: sese ingerere in regimen internum - CIC abr. can. 618, in rem publicam administrandam se interponere [un'ingerenza nella politica] PP n. 54; Angelegenheiten, die einer schnellen Erledigung bedrfen: negotia quae expeditam requirunt definitionem [affari che richiedono una soluzione sollecita] CIC vig. can. 346 2; die ffentlichen Angelegenheiten vd. ffentlich; angelegentlich perattente [con la pi grande attenzione] DH n. 15, sollicite [con sollecitudine] AA n. 10; Angelpunkt fulcimen et cardo [il perno] CA n. 21; angemessen Adj. conveniens - CIC abr. can. 476 1, consentaneus [convenevole] QA 198 [adeguato] LE n. 12 [apposito] LE n. 20, congruens [conveniente] MM 416, accommodatus [adatto] GS n. 33, congruus [congruo] CIC vig. can. 1601, honestus [onesto] CIC vig. can. 231 1; angemessen sein fr: convenientiam habere cum [avere un rapporto di ntima convenienza con] PO n. 16; es ist hchst angemessen: summopere congruit, ut [ estremamente conveniente, che] PO n. 21; [A] ein angemessener Anteil: congrua portio - CIC abr. can. 1429 1; eine angemessene Ausbildung: institutio consentanea [un'adeguata istruzione] LE n. 12; [E] den eigenen Einknften angemessen: propriis redditibus proportionatum [in proporzione del proprio reddito] AG n. 38; eine angemessene Entlohnung: aequa retributio [una giusta retribuzione] CIC vig. c. 281 1; eine Entlohnung, die der Stellung angemessen ist: retributio quae condicioni congruit [una rimunerazione adequata alla condizione] CIC vig. can. 281 1; eine angemessene Erholung: congruens operum requies [un riposo conveniente] MM 416; [F] die den verschiedenen kulturellen Verhltnissen angemessenste Formulierung: formula quae magis congruat variis culturae speciebus [la formulazione pi adeguata ai diversi contesti culturali] VS n. 53; eine angemessene Frist: vd. Frist; [G] ein angemessener Grund: proportionata causa [una causa proporzionata] CIC vig. can. 189 2; [L] eine angemessene Lsung finden: questionem congruenter solvere [trovare una soluzione adeguata] LC n. 75; [M] angemessene Mittel: consentanea remedia [rimedi convenevoli] QA 198; angemessene staatliche Manahmen: consentanea consilia publica [apposite misure legali] LE n. 20; [S] angemessene Sicherheit: congrua cautio - CIC abr. can. 1442 2; der Situation angemessen: statui congruens [adeguato alla situazione] EV n. 65; angemessene Strafe: condigna poena - CIC abr. can. 2144 2; [U] angemessener Unterhalt: unde homo decenter vitam agere potest VN 290, honesta tuitio - VN 290, honesta sustentatio [un dignitoso mantenimento] PO n. 17, [un onesto sostentamento] CIC vig. can. 1350 1, congrua sustentatio [un sostentamento conveniente] CIC vig. can. 707 2; fr den angemessenen Unterhalt sorgen: honestae sustentationi consulere [garantire un mantenimento dignitoso] PO n. 20; [V] eine angemessene Vergtung: honesta remuneratio [una onesta rimunerazione] CIC vig. can. 231 1; ein angemessenes Verhltnis zwischen Lhnen und Preisen wahren: mercedis modum ad mercium pretium congruenter referre [mantenere un'equa proporzione fra salari e prezzi] MM 421; dem Verstndnis der Menschen unserer Zeit angemessen: intelligentiae hominum huius temporis accommodatum - D-H n. 3539; die angemessene Verwendung: aptus usus [luso appropriato] SRS n. 43; [W] eine angemessene Wohnung: congrua domus [un'abitazione adeguata] SRS n. 17; [Z] eine angemessene Zeit: congruum tempus [un certo periodo di tempo] OT n. 12; innerhalb angemessener Zeit: intra modicum tempus CIC abr. can. 834 2; unserer Zeit angemessen: nostrae aetati accommodatum - AAS 1985, 607; Adv. auf angemessene Weise: debitis servatis modis - MP 795, accommode - AAS 1966, 612; consentanee [adeguato] LE n. 13, congruenter [adequatamente] ReP n. 13; die Familie angemessen unterhalten: familiam digne sustinere [mantenere degnamente la famiglia] LE n. 19; Angemessenheit convenientia [la convenienza] CIC vig. praef. XXII; angesichts prae oculis habens [davanti a] LC n. 3; coram conspectu + gen. [dinanzi a] EV n. 57, coram [di fronte a] Cfl n. 44; angesichts dieser Bedrohung: his minis perspectis [di fronte a simile minaccia] SRS n. 47; angesichts der Dringlichkeit der Probleme: instantibus quaestionibus [devant l'urgence des problmes] LN pr.; angesichts von so viel Entsetzen und Leid: tanto horrore inspecto atque dolore [di fronte a tanto orrore e tanta sofferenza] SRS n. 24; angesichts einer solchen Interpretation: prae hac opinatione [di fronte ad una tale interpretazione] VS n. 48; angesichts der Herausforderungen der gegenwrtigen Situation: coram provocationibus hodiernarum rerum condicionum [di fronte alle sfide dell'attuale situazione] EV n. 28; Angestellter officialis, is - QA 199; Broangestellter: scriba [un lavoratore di concetto] LE n. 20; leitender Angestellter: operarum moderator [il dirigente] MM 423; angewhnen assuescere [accoutumer] Cat. 53 Angewhnung assuetudo [l'accoutumance] Cat. 53 angezeigt es ist angezeigt, da: consentaneum est ut [conviene + inf.] LE n. 11;

22

Anhnglichkeit
angleichen sich angleichen: sibi adsimulare [assimilare a s] SRS n. 20 Angleichung peraequatio [la perequazione] LE n. 2; die Angleichung der Studienplne: assimulata studiorum ratio - VS 134 angliedern aggregare [aggregare] OE n. 7; eine Kirche einem Ordensinstitut angliedern: annectere ecclesiam instituto religioso [annettere una chiesa a un istituto religioso] CIC vig. can. 312 2 Angliederung aggregatio, onis, f. [un'aggregazione] CIC vig. can. 580 anglikanisch die anglikanische Kirche: Ecclesia Anglicana AAS 1966, 306, Anglicana Communio AAS 1966, 610; die Anglikanische Gemeinschaft: Communio Anglicana [la Comunione anglicana] UUS n. 24; angreifen redarguere [elevare rimproveri] GS n. 43, opprimere [aggredire] PT 291; die Religion angreifen: impetere religionem [attaccare la religione] CIC vig. can. 831 1; von innen angreifen: ab intra impugnare [attaccare dal di dentro] RH n. 4; nicht um selbst anzugreifen, sondern um die anderen vom Angriff abzuschrecken: consilio ducti non opprimendi sed deterrendi alios ab impetu faciendo [non gi per aggredire ma per dissuadere gli altri dall'aggressione] PT 291; angreifen mit der Begrndung da : accusare ex - CIC abr. can. 1965; Pt. Pf. eine angegriffene Gesundheit: infirma valetudo [l'infermit] CIC vig. can. 401 2; [una malferma salute] CIC vig. can. 539; Angreifer aggressor, oris [l'aggressore] CIC vig. can. 1323 n. 5; der ungerechte Angreifer: iniuste adgrediens [lingiusto aggressore] EV n. 57; angrenzen adiacere ad [essere confinante] PP n. 64; Pt. Pr. angrenzend: adiacens - CIC abr. can. 340 1, contiguus - CIC abr. can. 1172 2, finitimus [limitrofo] SCo. n. 36: Angriff impetus, us [un assalto] ASS 17, 257, aggressus, us [un assalto] ASS 23, 212 [un attacco] ASS 31, 145, oppugnatio [l'attacco] SP 444, conatus, us [un attacco] DR 68, impugnatio [un attacco] DAS 299 [un assalto] GS n. 23, hostilis impetus - VN 298; + gegen: Angriffe gegen das menschliche Leben: contra vitam humanam conata [attentati contra la vita umana] EV n. 3; Angriffe auf das menschliche Leben: vitae humanae insidia [attentati alla vita umana] EV n. 18; + Adj. massive Angriffe auf das Leben: ingentes invasiones in vitam [attacchi massicci contro la vita] EV n. 17; ein offenkundiger Angriff: manifesta aggressio - ASS 6, 167; durch ihre ununterbrochenen Angriffe: haud intermissis eorum conatibus [con i loro initerrotti attacchi] DR 68; die vielfltigen Angriffe, denen das Leben ausgesetzt ist: multiplices incursiones quibus vita obicitur [i molteplici attacchi a cui la vita esposta] EV n. 92; + Vb einen Angriff aushalten: impetum ferre - OOE 61; einen Angriff zurckschlagen: impetum reprimere ac refringere ASS 6, 159; Angriffe zurckweisen: oppugnationes reicere [repousser des attaques] Cat. 538; in Angriff nehmen: suscipere inceptum [intraprendere un'iniziativa] PC n. 14; opus aggredi [intraprendere un opere] LG n. 37; intellektuell: gegenseitige Angriffe: mutua obiurgatio [la mutua invettiva] ReP n. 25; Angriffskrieg bellum quo populus aliquis lacessitur [una guerra di aggressione] ES 654; Angst angor, oris, m. [la angoscia] GS n. 1, timor, oeis, m. [il timore] LE n. 1; die Angst vor sich selbst: timor ante conspectum suum [la paura dinanzi a se stesso] LC n. n. 11; in Angst versetzen: angore afficere [gettare nell'angoscia] LC n. 14; Pl. ngste: anxietudines [le ansiet] SP 417, angores, um [le angosce] DMi n. 1; es entstehen ngste und Bedrohungen: timores terrent et minae [nascono timori e minacce] LE n. 1; die ngste unserer Zeit: angores nostrae aetatis [le angoscie della nostra epoca] LC n. 96 ngstigen angere [angustiare] CD n. 13 ngstlichkeit metus [la peur] Cat. 1806; Angstzustnde angustiae status [l'tat d'angoisse] Cat. 2352; anhalten jemanden zu etwas anhalten: inducere aliquem ad aliquid faciendum [indurre qc.a q.c.] CIC vig. can. 630 5, aliquem sollicitare ut aliquid faciat [sollecitare qc. a fare q.c.] EV n. 88; Anhaltspunkt der Anhaltspunkt fr die Entscheidungen: iudicium in rebus eligendis [il riferimento per le proprie scelte] EV n. 19; Pl. Anhaltspunkte: praecipua lineamenta [punti] DR 83; wenn gengend Anhaltspunkte gesammelt sind: cum satis collecta videantur elementa [qualora gli elementi raccolti sembrino bastare] CIC vig. can. 1718 1; neue Anhaltspunkte: nova elementa [elementi nuovi] CIC vig. can. 1718 2; Anhang adnexum - AAS 1983, 336 Anhnger sectator, oris [il seguace] LP 595; assecla [il seguace] NA n. 2; fautor, oris [il fautore] GS n. 20; die Anhnger solcher Ideen: eiusmodi sententiarum fautores [i fautori di tali idee] LE n. 7; die Anhnger einer Religion: religionis asseclae [i seguaci di una religione] SS n. 2; die Anhnger anderer Religionen: aliarum religionum assectatores [i seguaci di altre religioni] EV n. 91; anhngig der Rechtsstreit wird anhngig: lis pendere incipit [la lite comincia ad essere aperta] CIC vig. can. 1512 sub 5; solange die Beschwerde anhngig ist: pendente recursu [in pendenza del ricorso] CIC vig. can. 1747 3; Anhnglichkeit die Anhnglichkeit an die Reichtmer: adhaesio ad divitias [l'attaccamento alle ricchezze] LG n. 42; die Anhnglichkeit an die Gter dieser Welt:

23

Anhngsel
affectio ad bona huius mundi [l'attachement aux biens de ce monde] Cat. 2548; Anhngsel appendix [l'appendice] UUS n. 20; anhufen Gter anhufen: cumulare bona [accumulare beni] RH n. 16 Anhufung acervatio [l'accumulazione] ReP n.16; die Anhufung von Gtern: cumulatio bonorum [l'accumulazione di beni] CIC vig. can. 634 2, die Anhufung von Gtern und Dienstleistungen: congestus bonorum ac ministeriorum [l'accumulazione di beni e di servizi] SRS n. 28; eine unvergleichliche Anhufung von Leiden: incomparabilis dolorum cumulus [un accumulo incomparabile di sofferenze] SD n. 8; die Anhufung von Reichtmern: conglobatio divitiarum - AAS 1971, 925, congeries opum [l'accumulazione di ricchezza] SRS n. 9; die Anhufung des Groteils der Reichtmer: cumulatio maximae divitiarum partis [l'accaparement de la grande majorit des richesses] LN VII-12; die Anhufung von Unrecht: cumulatae iniquitates [l'accumulation des iniquits] LN IV-6; Anhebung progressio [l'elevazione] LE pr.; anheimstellen jemandem seine Sache anheimstellen: alicui causam suam commendare [raccommandare la sua causa a qc.] LC n. 47 anhren Pt. Pf. verlangen, angehrt zu werden: loquendi petere facultatem AAS 1971, 235; Anhrung nach Anhrung der Parteien: auditis partibus [udite le parti] CIC vig. can. 1465 2 animalisch animalis proprium [animalesco] DC n. 5; Anker den Anker werfen: ancoram iacere [gettare l'ancora] SS n. 37; Anklage Allg. incusatio [l'accusarsi] RH n. 16, obiurgatio [l'accusa] RH n. 16, Anklage erheben: accusationem producere [accampare l'accusa di ] ASS 20, 25, die Verkndigung ist wichtiger als die Anklage: annuntiatio maioris momenti est quam denuntiatio [l'annuncio pi importante della denuncia] SRS n. 41; jur. accusatio criminalis - CIC abr. can. 1934, accusatio [l'accusa] CIC vig. can. 1720; actionem accusatoriam instituere - CIC abr. can. 1946 2; dem Beschuldigten die Anklage bekannt geben: reo accusationem significare [rendere nota all'imputato l'accusa] CIC vig. can. 1720 sub 1; jemanden unter Anklage stellen: aliquem accusationibus coarguere - OOE 36; wenn ein Angeklagter von der Anklage freigesprochen wird: cum reus ab accusatione absolvitur [quando il reo viene assolto dall'accusa] CIC vig. can. 1348; anklagen jemanden anklagen: accusare aliquem - CIC abr. can. 542, aliquem in causam vocare - OOE 36, redarguere aliquem [accusare] ES 626, incriminare aliquem [accusare qc.] LC n. 20, aliquem insimulare [accusare qc.] DC n. 37; jemanden anklagen wegen: postulare aliquem de - GM 149, arguere aliquem + aci - GM 148, arguere aliquem de [accusare di] LG n. 35, offen anklagen: denuntiare et reprobare [denunciar con entereza] FiC 193; die Ungerechtigkeit anklagen: denuntiare iniustitiam [denunciare l'ingiustizia] LC n. 46; zu Unrecht anklagen: insimulare [accusare] QA 217; Anklger actor [l'attore] CIC vig. can. 1721 2, accusator [l'accusatore] MD n. 14; Anklageschrift accusationis libellus [il libello di accusa] CIC vig. can. 1721 1 anknpfen an die Tradition anknpfen: aptum nexum servare cum tota traditione [in collegamento organico con tutta la tradizione] LE n. 2; ankommen beim Publikum ankommen: vulgi audientiam facere [attirare l'attenzione] CeP n. 39; ankndigen praenuntiare [annunciare] LC n. 2; ffentlich ankndigen: publice denuntiare - CIC abr. can. 998 1 Ankndigung denuntiatio - CIC abr. Can. 1184, annuntiatio [l'annonce] Cat. 554; Anlage von Geld: collocatio - CIC abr. can. 533; Fabrik officina [l'impianto] OA n. 9; anlagegem habitualis - D-H n. 2841 Anlagen dotes, um, f. [le doti] CIC vig. can. 795, facultates [le capacit] CIC vig. can. 779; dispositiones, um, f. [le inclinazioni]; OT n. 6, potentes facultates [le capacit] QDAP n. 13; + Adj. ererbte Anlagen: dispositiones a familia transmissae [inclinazioni ereditarie] OT n. 6; geistige Anlagen: dotes intellectuales [le doti intellettuali] CIC vig. can. 795, krperliche Anlagen: dotes physicae [le doti fsiche] CIC vig. can. 795; sittliche Anlagen: dotes morales [le doti morali] CIC vig. can. 795; + Vb. Anlagen entfalten: dotes evolvere [sviluppare le doti] CIC vig. can. 795, dotes expandere [esplicare le doti] GS n. 12; seine Anlagen entwickeln: excolere suas dotes [valorizzare le capacit] CA n. 34; Sent. damit die Gesamtheit der in der Menschennatur niedergelegten individuellen und sozialen Anlagen zur Entfaltung komme: ut privatae illae publicaeque animi dotes, hominibus natura insitae floreant ac vigeant [che trovano sviluppo tutte le doti individuali e sociali inserite nella natura umana] DR 79; Anla occasio, onis, f. [l'occasione] PT 300, ansa, ae [l'ansa] UR n. 14; [l'occasione] CIC vig. can. 1455 3, eventus, us [l'occasione] CIC vig. can. 761; + aus aus Anla: occasione [in occasione di] CD n. 13; aus demselben Anla: hoc idem persequens propositum [a questo medesimo scopo] SRS n. 2; + bei bei besonderen Anlssen: in quibusdam peculiaribus rerum adiunctis [in alcuni speciali circostanze] UR n. 8; bei ffentlichen und privaten Anlssen: in publicis ac privatis circumstantiis [in circostanze pubbliche e private] UUS n. 25; + zu zum Anla nehmen, um zu: proficisici ut [prendere lo spunto per] MD n. 20; +

24

annehmen
Subst. Anla oder Antrieb: occasio vel incitamentum [l'occasione] PT 300; + Vb. Anla geben: ansam dare - AAS 1988, 1497; Anla geben zum Ehebruch: causam dare adulterio [dar il motivo all'adulterio] CIC vig. can. 1152 1; den Anla wahrnehmen: opportunitatem percipere [cogliere un appuntamento] NMI n. 2; anlegen Geld anlegen: collocare pecuniam [impiegare il denaro] CIC vig. can. 1284 2 n. 6 [investire] CIC vig. can. 1305; Einknfte im Ausland anlegen: reditus apud exteras gentes collocare [trasferire all'estero] PP n. 24; Geld fr die Zwecke der juristischen Person anlegen: pecuniam in fines personae iuridicae occupare [impiegare il denaro per le finalit dell'stituto] CIC vig. can. 1284 2 n. 6 am Land: ad terram appellare - CIC abr. can. 883 2 Anleihe konkr. mutuum [la prestazione] GS n. 85, credita summa [il prestito] PP n. 47, pecuniae mutuo acceptae [il prestito] PP n. 54; Laufzeit einer Anleihe: tempus quo pecuniae mutuo acceptae sint reddendae [la durata del prestito] PP n. 54; btr.. unkritische Anleihen bei der marxistischen Ideologie: res commodatae sine iudicio a philosophia marxistarum [des emprunts non critiqus l'idologie marxiste] LN VI-10; Anliegen gewisse berechtigte Anliegen: postulata quaedam certa [alcune istanze positive] VS n. 36; sich um die konkreten Anliegen der Menschen kmmern: re virorum et mulierum condicionibus prospicere [preoccuparsi della sorte delle persone in concreto] SRS n. 7; die vorrangigen Anliegen: priores partes [le priorit] SRS n. 22; die tglichen Anliegen: cotidianae necessitates [i bisogni quotidiani] CA n. 16; anmaen sich etwas anmaen: praesumere + inf. - CIC abr. can. 2338 1, sibi sumere + inf: [la pretesa di + inf.] OA n. 33; sich ein Amt anmaen: vd. Amt; sich eine Macht anmaen: potestatem perperam occupare [usurpare tale potere] EV n. 66; sich jemandes Recht anmaen vd. Recht; sich die Rolle des Lehramtes anmaen: sibi partes doctoris assumere [s'arroger la mission des docteurs] S. chr. 391; niemand darf sich ein Richteramt anmaen: nemo arroget sibi personam iudicis [il n'appartient aucun de s'arroger l'office du juge] S. chr. 400; Pt. Pr. anma0end: superbus [presuntuoso] SS n. 42; Anmaung arrogantia, ae [la presunzione] ES 629, nimia confidentia [la presunzione] FeR n. 76, iactantia [la presunzione] VS n. 112, protervitas [la prepotenza] ReP n. 8; Anmerkung adnotatio, onis, f. [un'annotazione] DV n. 25; mit Anmerkungen versehen: instructus adnotationibus [fornito di annotazioni] DV n. 25 Annherung accessus, us [l'accostamento] OA n. 32, propinquitas [l'avvicinamento] MD n. 21; Annherungen an die Wahrheit: ad veritatem accessiones [approcci alla verit] FeR n. 70; Annahme [1] die Annahme des anderen: alterius acceptio [l'accoglienza dell'altro] EV n. 19; ein Leben, das Annahme verlangt: vita quae poscit ut benevolentia suscipiatur [una vita che richiede accoglienza] EV n. 12; die Annahme von Kapitalien als Darlehen: receptio pecuniarum tamquam opis mutuo datae [il fatto di accettare capitali a ttulo di prestito] SRS n. 19; die Annahme einer Stiftung: acceptatio fundationis - CIC abr. can. 1546 4; die Annahme eines Verzichts: acceptatio - CIC abr. can. 221; die Annahme einer Wahl: acceptatio [l'accettazione] CIC vig. can. 147; mit Annahme der Wahl: postquam Nos ad munus Pontificis Romani eligi sumus assensi [con l'accettazione dell'elezione] RH n. 2; die Annahme einer Wahrheit: receptio veritatis [laccoglienza di una verit] DoI n. 4; vd: Nichtannahme; Annahme [2] von der Annahme ausgehen: pro concesso sumere + aci [partire dal presupposto che + ind.] FeR n. 5; annehmbar annehmbar sein: accipi posse [essere ammissibile] FeR n. 88; annehmen [1] [A] ein Angebot annehmen: oblatum suscipere [accogliere l'offerta] SRS n. 19; ein Amt annehmen vd. Amt; [B] eine Bedingung annehmen: acceptare condicionem [accettare la condizione] CIC vig. can. 1743; eine Berufung annehmen: recipere appellationem [ricevere l'appello] CIC vig. can. 1443; [F] eine Form annehmen: induere formam [assumere una forma] GE n. 9, sibi sumere naturam [assumere un carattere di] LE n. 20; [G] ein Geschenk annehmen: percipere - VN 286, suscipere [ricevere] PC n. 5; ein Gesetz annehmen: legem ratam habere [approvare la legge] PT 295; Gestalt annehmen: ad effectum adduci [oggettivizzarsi] LC n. 12; [J] sich jemandes annehmen: aliquem curae habere [prendre soin de qn.] Cat. 309; [K] an Kindes Statt annehmen: adoptare in filium [adottare come figlio] AA n. 11; [L] das Leben nur unter bestimmten Bedingungen annehmen: certis dumtaxt condicionibus vitam complecti [accogliere la vita solo a certe condizioni] EV n. 14; eine Lehre annehmen: amplecti [abbracciare] LG n. 37, concurrere in [accettare] LG n. 25, excipere [accettare] LG nota, complecti [abbracciare] CIC vig. can. 748 1, acceptare [accettare] DoI n. 17; [S] eine Stiftung annehmen: fundationem acceptare - CIC abr. can. 1544 2; [T] den Titel Knig von Italien" annehmen: nomen Regis Italiae assumere [prendere il titolo di Re d'Italia] ASS 10, 482; [V] einen Verzicht annehmen: renuntiationem acceptare - CIC abr. can. 189 1; [W] eine Wahl annehmen: electionem acceptare [accettare l'elezione] CIC vig. can. 177 1, eine Wahrheit annehmen: suscipere veritatem [accogliere una verit] LC n. 4; eine erkannte Wahrheit annehmen: veritatem cognitam amplecti [aderire alla verit man mano che la conoscono] DH n.

25

annektieren
1; Pt. Pf. die von der Vollversammlung der UNO angenommene Universelle Erklrung der Menschenrechte: Professio Universalis iurium humanorum a Foederatarum Nationum coetu rata habita [la Dichiarazione Universale dei Diritti dell'uomo approvata in Assemblea generale] PT 295; Sent. die Kultur hat die Mglichkeit in sich, die gttliche Offenbarung anzunehmen: cultura habet in se facultatem suscipiendi divinam revelationem [la cultura ha in s la possibilit di accogliere la rivelazione divina] FeR n. 71; die Wahrheit annehmen: veritatem suscipere [accogliere la verit] LC n. 4; annehmen [2] so drfen wir annehmen: sic opinari possumus [cos possiamo supporre] SS n. 46; jede Seite mu bei ihrem Gesprchspartner einen Willen zur Vershnung annehmen: utraque pars conicere debet voluntatem reconciliationis in eo quocum sermocinatur [ciascuna delle parti deve deve presupporre una volont di riconciliazione nel suo interlocutore] UUS n. 29; das anzunehmen ist notwendig: quod necessario admittendum est [il che si deve necessariamente ammettere] LG np. sub 3; annektieren attribuere regionem suae dicioni - OOE 58 Anomalie anomalia, ae [un'anomalia] LE n. 8 anonym anonymus - CIC abr. can. 1942 2; eine anonyme Kraft: quaedam sine nomine vis [una anonima forza] LE n. 1; anonyme Krfte: vires sine nomine [forze anonime] LE n. 14; zwei anonyme Krfte: duae vires sine auctore [due forze anonime] LE n. 13; ein anonymes Leben fhren: veluti sine nomine vivere [la vita nell'anonimato] EN n. 58; anonymes Leben leben: vitam sine nomine traducere [trascorrere un'esistenza anonima] FC concl.; ein anonymes Subjekt: subiectum sine nomine [un soggetto anonimo] LE n. 13; fast immer anonym bleiben: fere semper sine nomine fieri auctorum [diventare quasi sempre anonimo] ReP n. 16; vd. namenlos; Anonymitt ignoti nominis obscuritas [l'anoniminato] FC n. 43; in die Anonymitt absinken: in ignota decidere [scadere nell'anonimato] CA n. 49; anordnen praecipere [comandare] CIC vig. can. 618, [ingiungere] CIC vig. can. 68; durch Dekret vorher anordnen: praestituere decreto [stabilire con un decreto] CIC vig. can. 1582; die Beweiserhebung anordnen: probationem disponere [ordinare la prova] CIC vig. can. 1600 1; die Einleitung des Prozesses anordnen: disponere causae instructionem [stabilire l'istruttoria della causa] CIC vig. can. 1677 4; die Vollstreckung des Urteils anordnen: edicere sententiam exsecutioni mandari debere [stabilire che la sentenza deve essere mandata ad esecuzione] CIC vig. can. 1651; eine Zusammenkunft anordnen: indicere conventum [indcere un convegno] CIC vig. can. 95 1; Anordnung ordinatio [la disposizione] LG n. 20 [il dispositivo] CIC vig. can. 34 2 [il regolamento] CIC vig. can. 94 1; eine Anordnung beachten: ordinationem servare [osservare il regolamento] CIC vig. can. 1602 3; einstweilige Anordnung: inhibitio exercitii iuris [l'inibizione all'eserczio di un diritto] CIC vig. can. 1498; Anordnungen erlassen: ordinationes statuere [stabilire delle direttive] CIC vig. can. 944 2; eine Anordnung geben: ordinationem dare, ut [dare disposizione che + cong.] LG n. 20; anormal eine anormale Situation: vitiosus rerum status [una situazione anormale] SRS n. 22 anpassen accommodare ad aliquid [compiere adattamenti] SCo. n. 62; die Gewohnheiten den Anforderungen des Apostolats anpassen: componere observantias cum requisitibus apostolatus [adattare le osservanze alle esigenze dell'apostolato] PC n. 8; den heutigen Bedingungen anpassen: aptare ad hodiernas condiciones [adattare alle odierni condizioni] OE n. 9; die alten Methoden der eigenen Lage anpassen: applicare methodos antiquos suis condicionibus [applicare i vecchi metodi alla situazione propria] GS n. 87; die Struktur der heutigen Zeit anpassen: accommodare structuram temporibus nostris [adattare la struttura ai nostri tempi] GS n. 44; Normen anpassen: normas aptare [adattare le norme] CIC vig. can. 587 4; Pt. Pf. angepat an: aptatus alicui rei [congruo] CD n. 13; eine immer angepatere Organisation: convenientior temperatio [un'organizzazione sempre pi adeguata] EV n. 56; Anpassung aptatio, onis, f. [l'adattamento] SCo. n. 24, accommodatio [la revisione] GS n. 86 [un aggiornamento] SRS n. 21 [l'adattamento] LE n. 14 [un accomodamento] EN n. 5, adaptatio, onis, f. [l'adattamento] GS n. 91; uere Anpassung: exterior aptatio [un adattamento esteriore] LC n. 97; Vernderungen, die eine schnelle und bestndige Anpassung erfordern: mutationes, quae postulant, ut iis vitae ratio cito assidueque accommodetur [mutamenti che reclamano un adattamento rapido e costante] OA n. 15; Anpassungsproze accommodationis processus AAS 1969, 619 anprangern exprobrare [stigmatizzare] LE n. 1, incusare [denunciare] LC n. 46, denuntiare [denunciare] LC n. 74, reprehendere [denunciare] CA n. 18; Anpreisung suasio, onis, f. [la suggestione] IM n. 9 anraten suggerere [suggerire] CIC vig. Can. 1733 2; Subst. auf jemandes Anraten: suadente aliquo [sduit par qn.] Cat. 415; Anrecht auf etwas ein Anrecht haben: ad aliquid ius habere [avere diritto a q.c.] LC n. n. 13;

26

Ansehen
anreden affari aliquem [far parola a qc.] QP 595 anregen excitare [stimolare] OT n. 2, [suscitare] OT n. 20; instimulare [far opera di stimolo] CeP n. 170, invitare ut [inviter] Cat. 283; zum Nachdenken anregen: attentos facere [retenir la rflexion] LN XI10; das philosophische Denken anregen: philosophicas vestigationes lacessere [provocare il pensiero filosofico] FeR n. 51; Pt. Pr. anregend: incitans AAS 1987, 138; Pt. Pf. angeregt vom Geiste brderlicher Solidaritt: motus spiritu solidarietatis erga fratres suos [spinto da un senso di solidariet verso i fratelli] PO n. 21; Anreger instimulator - CeP n. 73; Anregung impulsio - ACSF 40, impulsus, us [un impulso] AA n. 26, suasio [un suggerimento] RH n. 19, suggestio [il suggerimento] Cfl n. 2; Anregung fnden in etwas: consilium sumere ex aliqua re [trovare la sua ispirazione in q.c.] FeR n. 72; Anregungen vorbringen: consilia deferre [avanzare proposte] LE n. 14; Anreiz stimulus [lo stimolo] LE n. 7; Anruf Anruf des Gewissens: conscientiae dictamen [il dettame della coscienza] LG n. 16 anrufen den Heiligen Stuhl anrufen: recurrere ad Sedem Apostolicam [far ricorso alla Sede Apostoica] OE n. 4; das Berufungsgericht anrufen: provocare ad tribunal appellationis [adire il tribunale d'appello] CIC vig. can. 1644 1; Anrufung die Anrufung des Heiligen Stuhls: provocatio ad Sedem Apostolicam [il ricorso fatto alla Sede Apostolica] CIC vig. can. 1417 2; Ansammlung eine Ansammlung von Personen: concursus personarum [il confluire di persone] UUS n. 9; Ansatz rerum dispositio [l'impostazione] SS n. 21; von diesem Ansatz aus: hac profectus a definitione [ partir de cette approche] LN III-3; Ansatzpunkt coniunctio [laggancio] FeR n. 99; Anschauen das Anschauen: spectatio CeP n. 53; anschaulich eloquenti sermone [in modo eloquente] EV n. 41; anschaulich werden: evidnens reddi [rededersi evidente] SS n. 6; auf anschauliche Weise: figuris vivis [in maniera plastica] FeR n. 22; die Landarbeit, durch die sich der Mensch auf anschauliche Weise die Erde untertan macht: labor agricolaris quo homo eloquenter subicit terram [il lavoro agricolo, nel quale l'uomo in modo tanto eloquente soggioga la terra] LE n. 21; Anschauung die religise Anschauung: opinio religiosa [l'opinione religiosa] HG 564; Anschauungen: sententiae [gli opinioni] VS n. 4; die Irrtmer jener philosophischen Anschauung: illius philosophicae opinationis errores [gli errori di quella visione filosofica] FeR n. 60; das Christentum bewirkte eine grundlegende Umwlzung solcher Anschauungen: Christiana religio hac in causa notiones radicitus mutavit [il cristianesimo ha operato qui una fondamentale trasformazione di concetti] LE n. 6; Anschein species, ei [un'aria] DR 89; entgegen dem Anschein: licet contrarium verum esse videatur [nonostante le apparenze] TMA n. 23; entgegen allem Anschein: quamvis res contrariae esse videntur [contro tutte le apparenze] RH n. 5; dem Anschein nach: secundum rerum speciem [all'apparenza] DR 88; anscheinend specie [apparentemente] Iuv. n. 12, quod videtur [che sembrerebbe] EV n. 14; sie erfllen anscheinend ihre Pflichten: utique officiis satisfacere videntur [sono apperentemente fedeli all'adempimento dei loro doveri] DR 94; Anschlag [1] ein Anschlag am Kirchentor: affixio ad valvas ecclesiae - CIC abr. can. 1025; Anschlag [2] einen Anschlag auf das Leben durchfhren: vitam attentare [attentare alla vita] DoV I 5; die derzeitigen Anschlge auf das menschliche Leben: minationes, quae hodie vitae humanae insidiantur [gli attuali attentati alla vita umana] EV n. 68; neue Anschlge auf die Wrde des Menschen: novae rationes dignitatem hominis temptandi [nuovi formi di attentati alla dignit dell'essere umano] EV n. 4; anschlieen sich weitere Lnder anschlieen: sibi conglobare alias civitates [aggregare intorno a s altri Paesi] SRS n. 20; ein Kloster einem Ordensinstitut anschlieen: consociare monasterium alicui religiosorum instituto [associare un monastero a un istituto di religiosi] CIC vig. can. 615; sich anschlieen: sibi aggregare - CIC abr. can. 720; sich einer religisen Gemeinschaft anschlieen: communitatem religiosam ingredi [aderire a una comunit religiosa] DH n. 6; sich dem Votum eines anderen anschlieen: accedere ad votum alicuius [accedere al voto di qc.] CIC vig. can. 127 2 n. 2; Pt. Pf. ihm ist angeschlossen: eidem adnectitur [ad esso annesso] REU n. 100; Anschlu aggregatio - CIC abr. can. 722 1 Anschluberufung Anschluberufung einlegen: incidenter appellare [incidentalmente appellare] CIC vig. can. 1637 3; Anschuldigung criminatio [un'accusa] DR 84; falsche Anschuldigung: insimulatio [la calunnia] ID 161 anschwrzen infuscare aliquem - AI 41 Anschwrzung criminatio [la denigrazione] ID 179; Ansehen im Ansehen stehen: dignitate honestari [essere segnato dal prestigio] EV n. 46; ohne Ansehen der Person: quavis personarum acceptione posthabita CIC abr. can. 364 2, sine ulla personarum acceptione - CIC abr. can. 459 2, omni personarum acceptione deposita - CIC abr. can. 1393 2, omni personarum acceptione remota [esclusa ogni preferenza di

27

ansehnlich
persona] CIC vig. can. 524; abstineant a quavis acceptione personarum [si astengano da qualunque preferenza di persone] CIC vig. can. 626; ohne Ansehen von Person und Rang: nulla personarum aut condicionum habeatur acceptio [non si faccia alcuna preferenza di persone private o di condizioni sociali] SCo. n. 32; einer Sache in der ffentlichen Meinung Ansehen verschaffen: publicam apud opinionem illi menti fidem facere ac rationi [accreditare la causa nell'opinione pubblica] EV n. 17; in hohem Ansehen stehend: magni aestimatus [avere un posto di rilievo] CeP n. 28; ansehnlich ein ansehnliches Vermgen: lautum patrimonium [un lauto patrimonio] RN 654 Ansicht aestimatio [la sottolineatura] FeR n. 69; seine Ansicht aufgeben: de sua sententia iudicioque desistere - NG 247; die Vielfalt der Ansichten: pluralitas opinionum [la pluralit di vie concrete] LC n. 80; subjektive Ansichten: subiectivae opinationes [vedute soggettive] ReP n. 25; Ansinnen einem Ansinnen stattgeben: postulatum admittere [legittimare una richiesta] EV n. 72; anspielen auf etwas anspielen: alquid suggerere [suggrer qc.] Cat. 728, aliquid innuere [acennare a q.c.] SS n. 2 Anspielung mentio [unallusione] FeR n. 36; Ansporn incitamentum [lo stimolo] FeR n. 81, incitamenta, orum [lo scuotere] SP 414, causa instigans [l'incitare] LE n. 25; aus eigenem Ansporn: suo proprio incepto [agir de sa propre initiative] Cat. 2442; fr etwas Ansporn sein: stimulos alicui admovere ad alquid faciendum [constituire uno stimolo per fare q.c.] LC n. 57; ein Ansporn zu schpferischer Arbeit: stimulus operam creatricem praestandi [uno stimolo alla creativit] LE n. 5; dem Schuldigen einen Ansporn zur Besserung und Heilung anbieten: incitamentum reo subdere adiumentumque ut corrigat sese ac redimat [offerire al reo uno stimolo e un aiuto a corrigersi e redimersi] EV n. 56; anspornen exstimulare [mettere sprone a] DAS 313 [stimolare] OA n. 26, concitare [stimolare] CA n. 48, stimulare [stimuler] Cat. 932; jemanden anspornen: stimulos addere alicui [spronare qc.] PP n. 70; die Brder durch sein Beispiel anspornen: fratres exemplo suo stimulare [essere di stimolo ai fratelli col suo esempio] LG n. 13; zur hchsten Verwirklichung anspornen: summam perfectionem propellere [sospingere alla pi alta realizzazione] FeR n. 108; Ansprache contio, onis, f. [il discorso] QP 606; allocutio, onis, f. [un'allocuzione] SCo. n. 76 ansprechen jemanden ansprechen: aliquem appellare [parlare a qc.] UUS n. 65; Anspruch [1] allg.: ius, iuris n. [il diritto] LE n. 20, titulus [el ttulo] DN 75, expostulatio [la rivendicazione] FeR n. 72; + auf Anspruch auf Gehorsam und Respekt: oboedientiae observantiquae titulus [el ttulo de acatimiento y respeto] DN 265; ohne Anspruch auf Vollstndigkeit: non omnibus numeris absolutum [senza pretendere di essere completo] LC n. 99; + Adj.: die berechtigten Ansprche der Arbeiter: iura opificum [i giusti diritti degli uomini del lavoro] LE n. 20; gesteigerte Ansprche: increbrescentes necessitates [le accresciute esigenze] HV n. 2; + Vb.: Anspruch erheben auf etwas: exigere aliquid [rivendicare q.c.] GS n. 9; der moralische Anspruch erreicht jeden Menschen im Innersten: moralis postulatio tangit intimos cuiuslibet hominis sensus [listanza morale raggiunge in profondit ogni uomo] VS n. 3; die Krfte bermig in Anspruch nehmen: vires immoderate absorbere [assorbire le forze] OA n. 46; fr sich das Monopol in Anspruch nehmen, die Produktionsmittel zu verwalten und ber sie zu verfgen: sibi vindicare unam auctoritatem administrandi instrumenta bonorum effectionis, iisque utendi [rivendicare per s il monopolio dell'amministrazione e della disposizione dei mezzi di produzione] LE n. 14; einen Titel in Anspruch nehmen: titulum sibi tribuere [s'attribuer un titre] Cat. 447; Vd.: Herrschaftsansprche; [2] Jur. actio, onis, f. [l'azione] CIC vig. can. 1270, ein dinglicher Anspruch: actio realis [un'azione reale] CIC vig. can. 1270; ein persnlicher Anspruch: actio personalis [un'azione personale] CIC vig. can. 1270; Anspruch auf Schadensersatz: actio ad reparationem damnorum [l'azione per la riparazione dei danni] CIC vig. can. 1062 2; wenn der Anspruch eines Glubigers hinreichend feststeht: dummodo de creditoris iure satis constet [purch consti sufficientemente del diritto del creditore] CIC vig. can. 1497 1; anspruchsvoll obstringens [impegnativo] MD n. 18. indolis exigentis [di carattere esigente] NMI n. 30; ein anspruchsvoller Dialog: impellens dialogus [un dialogo esigente] FeR n. 105; die anspruchsvolle Festigkeit dieses Gebots: urgens huius mandati firmitas [lesigente fermezza del comandamento] VS n. 115; Anstalt persona moralis non collegialis - CIC abr. can. 99, vd. Lehranstalt anstecken contagione inficere - UAD 696; sich von einer bestimmten Haltung anstecken lassen: habitu quodam pollui [lasciarsi contagiare da un atteggiamento] VS n. 105; Pass. angesteckt werden: infici [essere intaccato] DR 105; Pt. Pr. ansteckende Wirkung: contagionis effectus [l'effet de contagion] Cat. 2385; Ansteckung contagio, onis, f. [il contagio] MC 202; vor Ansteckung bewahren: a contagione prohibere [guardare dal infezione] ES 639, ex contagione vindicare [immunizzare dal contagio] ES 647

28

Antinomie
anstehen das jetzt Anstehende: res conveniens hoc momento [la cosa conveniente al momento] DC n. 31; Anstellung Anstellung von Arbeitnehmern, vd. Beschftigung von Arbeitskrften; Anstifter mandans - CIC abr. can. 2209, qui ad delicti consummationem inducit - CIC abr. can. 2209 3, instigator [l'instigateur] Cat. 1237; Anstiftung instigatio [listigazione] VS n. 1; Ansto [1] incitamentum [un incitamento] UR n. 19, impulsu, uss [la spinta] FeR n. 42 [un impulso] NMI 43, impulsio [limpulso] VS n. 7; einen neuen Ansto erwarten: novam impulsionem exspectare [aspettare uno slancio nuovo] EN n. 2; Ansto0 [2] offendiculum - D-H n. 1829; Anla zum Ansto sein: scandali occasio esse [tre occasion de chute] Cat. 548; Ansto erregen bei den Guten: offensionem habere apud bonos - GdC 386; was bei den Glubigen Ansto erregen knnte: quod in fidelium scandalum vertere possit [che pu suscitare lo scandalo dei fedeli] CIC vig. can. 277 2; ein Stein des Anstoes werden: secum scandalum ferre [comportare uno scandalo] EV n. 74; anstig salebrarum plenus - DIM 71 anstreben etwas anstreben: aliquid prosequi niti [impegnarsi a perseguire qc.] DH n. 8, praeoptare aliquid [desiderare] GE pr., aliquid affectare [avere come scopo] LE n. 18; ein Amt anstreben: munus sollicitare - CIC abr. can. 139 4; die Weihen anstreben: ad ordines sacros aspirare - CIC abr. can. 972 1; Anstrengung nisus, us [lo sforzo] GE pr., virium contentio [lo sforzo] LE n. 11, conatus, us [lo sforzo] SRS n. 26, navitas [lo sforzo] EV n. 100; virium contentio [lo sforzo] LE n. 11; ausdauernde Anstrengung: perseverantia in conatu [la persvrance dans l'effort] Cat. 1839; stndige krperliche Anstrengung: continuus corporis nisus [lo sforzo fsico contnuo] LE n. 21; es bedarf einer auerordentlichen Anstrengung damit: singulare quodddam postulabitur conamen ut [sar necessario uno sforzo straordinario per] CA n. 28; Pl. Anstrengungen: conamen [gli sforzi] GS n. 61, opera diligentiaque [gli sforzi] SRS n. 12, molimenta, orum [gli sforzi] SRS n. 32; Anstrengungen machen, da: enixe adlaborare ut [fare di tutto perch] GS n. 60; Anstrengungen machen, um zu: incepta inire, ut [far sforzi per] SRS n. 49; dies erfordert Anstrengungen: requirit nisum et conatum [richiede sforzi] CA n. 15; aufeinander abgestimmte Anstrengungen: nisus concordes [lo sforzo concertato] LC n. 91; mit grten Anstrengungen: maxima contentione - UAD 691; kollektive Anstrengungen: collectivum conamen [sforzi collettivi] GS n. 61; wirksame Anstrengungen: munus effective datum [un impegno effettivo] LC n. 85; ohne allzu groe Anstrengungen: non nimiis viribus in id impensis [senza sforzi eccessivi] SRS n. 12; zahlreiche gewaltige Anstrengungen sind zu unternehmen: plurimi ingentesque conficiendi sunt conatus [numerosi e ingenti sono gli sforzi da compiere] VS n. 98; Anstrich den Anstrich eines miverstandenen Gefhls von Altruismus geben: colore inficere aliquo iniqui amoris alterius [colorare di un malinteso senso di altruismo] EV n. 19; Antagonismus discrimen, inis, n. [l'antagonismo] DR 70; der Geist des Antagonismus: antagonismi spiritus [lo spirito di antagonismo] Cfl n. 31; antasten das menschliche Leben antasten: attentare vitam humanam [attentare alla vita di un uomo] IeB 544; die kulturelle Identitt eines Volkes antasten: attentare culturali populi identitati [attentare all'identit culturale di un popolo] LC n. 75 Anteil portio - CIC abr. can. 1429 1; aktiven Anteil haben am Leben der Kirche: partes activas habere in Ecclesiae vita [avere la sua parte attiva nella vita della Chiesa] AA n. 9; Anteil bekommen an etwas: in partem venire alicuius rei AAS 1966, 338; Anteilnahme etwas mit starker Anteilnahme erleben: intimo intentoque affici sensu [vivere con intensa partecipazione] UUS n. 72; Antennenwald antemnarum silva AAS 1957, 961 Anthropologie anthropologia [l'antropologia] LE n. 4; die materialistische Anthropologie: anthropologia materialistica [un'antropologia materialistica] LC n. 75; anthropologisch der anthropologische Horizont des Problems: prospectus anthropologicus qaestionis [l'orizzonte antropologico del problema] ReP n. 13; anthropomorph die anthropomorphe Redeweise von Gott: anthropomorphicus de Dei loquendi modus [il modo antropomorfico di parlare di Dio] MD n. 8; Anthropozentrik anthropocentrismus [l'antropocentrismo] DMi. n. 1. anthropozentrisch anthropocentricus [antropocentrico] DMi n. 1 Antichrist anti-christus [l'anticristo] SS n. 19; antichristlich eine antichristliche Strmung: opinatio christiano nomini contraria [una corrente anticristiana] UUS n. 1; Antike antiqua tempora [l'et antica] LE n. 6, die Rckkehr zur Antike: reditus ad Antiquitatem [il ritorno all'antichit] LC n. n. 6; anti-life mentality habitus animi vitae adversus [una mentalit contro la vita] FC n. 30 Antinomie antinomia [l'antinomia] GS n. 56; zur Antinomie werden: in antinomiam converti [trasformarsi in un'antinomia] SRS n. 28; die Antinomie zwischen Sittengesetz und Gewissen: dissidentia inter legem moralem et conscientiam [lantinomia tra legge morale e coscienza] VS n. 32;

29

antireligis
antireligis eine antireligise Gesetzgebung: leges religioni adversantes [una legislazione antireligiosa] FC n. 52 Antisemitismus antisemitismus [l'antisemitismo] NA n. 4 antisozial eine antisoziale Verhaltensweise: habitudo societati contraria [un atteggiamento antisociale] FC n. 76 Antithese die Antithese von Gut und Bse: repugnantia inter bonum et malum [l'antitesi tra il bene e il male] Iuv. n. 13; antithetisch inter se pugnans [antitetico] SRS n. 20 antizipieren etwas anitizipieren: aliquid in antecessum ascipere [anticipare q.c.] SS n. 4; Antlitz das kulturelle Antlitz: humani cultus natura [la fisionomia culturale] SRS n. 22 Antrag preces, um, f. - CIC abr. can. 534 1, petitio [la petizione] CIC vig. can. 48, [la domanda] CIC vig. can. 1589 1, [la richiesta] CIC vig. can. 1647 1, instantia [l'istanza] CIC vig. can. 1434; + auf auf Antrag: ad instantiam - CIC abr. can. 162 2, rogatu CIC abr. can. 1793 2, ad petitionem [dietro domanda] CD n. 38; auf Antrag einer Partei: ad instantiam partis [ad istanza della parte] CIC vig. Can. 1452 1, ad partis instantiam [ad istanza della parte] CIC vig. can. 1616 1; auf Antrag der Parteien: petentibus partibus [a richiesta delle parti] CIC vig. can. 1465 2, proponentibus partibus [su proposta delle parti] CIC vig. can. 1575; nur auf Antrag der Parteien: nisi petentibus partibus [se non lo richiedano le parti] CIC vig. can. 1465 1; Antrag auf Dispens: preces pro dispensatione - CIC abr. can. 991 1; der Antrag auf Wiedereinsetzung in den vorigen Stand: expostulatio pro restitutione in integrum - CIC abr. can. 1603 1, petitio restitutionis in integrum [la richiesta di restitutio in integrum] CIC vig. can. 1647 1; + Vb. den Antrag abweisen: petitionem reicere [respngere la domanda] CIC vig. can. 1735; einen Antrag aufgeben: petitionem deserere [abbandonare la richiesta] CIC vig. can. 1552 2; einen Antrag stellen: petitionem proponere [presentare una domanda] CIC vig. can. 1501; einen Antrag zulassen: instantiam admittere - CIC abr. can. 1839; den Antrag an den Papst richten: petitionem Summo Pontifici inscribere AAS 1972, 246; vd.: Bittgesuch; Antragsgegner pars conventa [la parte convenuta] CIC vig. can. 1701 2 Antragsteller orator [l'oratore] CIC vig. can. 1701 2, pars oratrix [l'oratore] CIC vig. can. 1703 1; actor DPM can. 2 n. 1 antreiben stimulos admovere navitati - UAD 692, impellere [spingere] AA n. 4 antreten ein Amt antreten: vd. Amt Antrieb incitamentum [impulso] MM 412; motus [il movimento] FeR n. 24; aus einem inneren Antrieb: impulsione quadam actus interna [per un impulso interiore] ReP n. 4; aus eignem Antrieb handeln: suos incipere actus - Cat. 1730; Antrieb erhalten: urgeri [ricevere impulso] PC n. 6; Antwort + auf die Antwort auf die Frage: responsio interrogationi [la risposta allinterrogativo] FeR n. 12; eine vollstndige und zutreffende Antwort auf die Frage geben: reddere perfectam atque accommodatam responsionem quaestioni [dare una risposta completa e adeguata all'interogativo] MD n. 29; die Antwort auf diese Frage hngt eng von den eben erwhnten Grundstzen ab: responsio huic interrogationi stricte conectitur cum principiis modo expositis [la risposta a questa domanda strettamente dipendente dai principi ora ricordati] DoV II B 5; + Adj. die letzte Antwort: responsum extremum [la risposta ultima] FeR n. 23; + Vb. [E] die Antwort ergibt sich sozusagen aus der Frage selbst: dicas responsionem quodammodo eadem ex materia emergere, qua facta sit interrogatio [la risposta emerge, si pu dire, dalla stessa materia, di cui costituita la domanda] SD n. 18; [F] die Antwort auf die Frage formulieren: responsum explicare ad quaestionem [expliciter la rponse la question] Cat. 282; [G] eine abstrakte Antwort geben: modo abstracto respondere [dare una risposta astratta] RH n. 16; eine bis ins einzelne gehende Antwort geben: particulatim respondere [dare una risposta particolareggiata] RH n. 6; eine gewaltttige Antwort geben: violenter respondere [dare una risposta violenta] SRS n.10; jeder Mensch mu diese Antwort geben: haec responsio ab unoquoque homine elici debet [ogni uomo deve dare questa risposta] CA n. 13; [H] diese Situation hat verschiedene Antworten hervorgebracht: effecit haec ita nata condicio responsa variantia.[la situazione venutasi a creare ha dato luogo a diverse risposte] CA n. 19; [S] Antworten suchen: responsiones quaerere [cercare risposte] SD n. 5; dort mu man die Antwort suchen: ibi responsionem conquiri oportet [qui occorre cercare la risposta] LE n. 27; antworten mit Gewalt antworten: vi resistere [rispondere con violenza] SRS n. 10; auf eine Frage antworten: respondere interrogationi [rispondere alla domanda] VS n. 12; auf eine Herausforderung antworten: respondere provocationi [rpondre au dfi] LN V-1; anvertrauen concredere aliquid alicui - CIC abr. can. 1322 1, committere aliquid alicui [affidare q.c.a] MC 210; das seiner Leitung anvertraute Volk: populus moderationi suae creditus - SNP 564; sich jemandem anvertrauen: fidem ponere in aliquo [affidarsi a qc] FeR n. 32; committi alicui [affidarsi a qc] FeR n. 32; Gott vertraut den Menschen dem Menschen an: Deus homini hominem committit [Dio affida l'uomo all'uomo] EV n. 19, Gott, der Schpfer, hat den Menschen der Frau anvertraut: Deus Creator hominem

30

anzeigen
mulieri concredidit [alla donna Dio Creatore ha affidato l'uomo] Cfl n. 51; jemandem seine Sorgen anvertrauen: sollicitudines in aliquem deponere [confidare le sue preoccupazioni a qc.] OA n. 6; Subst. das Anvertrauen des Menschen an den Menschen: hominis demandatio homini [laffidamento delluomo all uomo] EV n. 76; Anwachsen das schnelle Anwachsen der Bevlkerung: maturata natorum incrementa [una crescita demografica accelerata] PP n. 37; das Anwachsen der Menschheit: augescens numerus hominum [l'aumento della popolazione] AA n. 1; anwachsen jur. accrescere - CIC abr. can. 1481 Anwalt jur. advocatus [l'avvocato] CIC vig. can. 1445 2; sich einen Anwalt bestellen: advocatum sibi constituere [costituirsi un avvocato] CIC vig. can. 1723 1; btr. sich zum Anwalt machen: causam suscipere [farsi l'avvocato di] PP n. 4 Anwaltshonorar retributio pro advocatorum et procuratorum opera solvenda - CIC abr. can. 1909 2, honorarium advocati [l'onorario dell' avvocato] CIC vig. can. 1649 1 sub 2; Anwaltsttigkeit patrocinium [il patrocinio] CIC vig. can. 1489 Anwrter der Anwrter auf den bestndigen Diakonat: adspirans ad diaconatum permanentem [il candidato al diaconato permanente] CIC vig. can. 236 Anwartschaft ius ad rem [il diritto alla cosa] CIC vig. can. 178 Anweisung vd. Instruktion; anwenden einen Gegenstand anwenden: adhibere [adoperare] PC n. 20; ein Gesetz anwenden: vd. Gesetz; Normen anwenden vd. Gesetz; Gewalt gegen den Papst anwenden vd. Gewalt; + auf: einen Grundsatz auf das Leben anwenden: principium vitae accommodare [applicare un principio alla vita] FeR n. 68; eine Lehre auf etwas anwenden: doctrinam referre ad aliquid [lapplicazione di questa dottrina riguarda q.c.] EV n. 72; die Grundstze auf die lokalen Verhltnisse anwenden: applicare principia ad diversas regionum condiciones [applicare i principi alle diverse situazioni locali] GE pr.; eine Lehre anwenden: doctrinam ad effectum deducere [l'applicazione della dottrina] IM n. 23, ad effectum adducere [l'applicazione della dottrina] PT 301; + entsprechend die Regeln entsprechend anwenden: aptare regulas alicui causae [adattare le regole a q.c.] CIC vig. can. 1613; sind entsprechend anzuwenden: congrua congruis referendo [fatti i dovuti adattamenti] PO n. 1; + nicht: eine Vorschrift nicht anwenden: praescriptum neglegere [trascurare il disposto] CIC vig. can. 1645 2 n. 4; Pt. Pf. angewandte Forschung: indagatio rebus applicata [la ricerca applicata] LE n. 5; Anwendung: applicatio, onis, f. [un'applicazione] FC n. 8; Anwendungen: inductiones [gli applicazioni] EV n. 89; auf Anwendung dringen: applicationem urgere [sollecitare ad applicare] LC n. 68; die systematische Anwendung von Gewalt vd. Gewalt; Anwendung eines Gesetzes: vd. Gesetz; die konkrete Anwendung: applicatio concreta [l'applicazione concreta] LC n. 79; die Vorschriften finden Anwendung auf diese Flle: applicantur praescripta iisdem causis [a queste cause si applicano le disposizioni di] CIC vig. can. 1403 2; die Anwendung der Technik: rei technicae applicationes [le applicazioni della tecnica] DoV intr. n. 1; die Anwendung des Evangeliums auf das soziale Leben: Evangelii socialis usus [l'applicazione sociale del Vangelo] UUS n. 74; Anwendungsformen applicationes [le applicazioni] DoV intr. n. 3; Anwendungsweise modus applicationis [il modo di applicazione] CIC vig. can. 32 Anwesende adstantes [i presenti] Stat. PAS art. XXI, alle beim Proze Anwesenden: omnes assistentes iudicio [le persone presenti al giudizio] CIC vig. can. 1470 2 Anwesenheit assiduitas, atis, f. [la presenza] FC n. 69; jemandes Anwesenheit erfordern: alicuius praesentiam postulare SOE IX-2; Anwesenheitsliste pagella quae singulorum interventum ostendit [il foglio di presenza] Stat. PAS art. XXI; praesentiae schedula - Ord. Conc. Art. 15 4; Anwesenheitspflicht officium praesentiae ReP 16; Anzahlung arrabo, onis, m! [la caparra] LC n. 58, primitiae [les prmices] Cat. 735; eine Anzahlung auf diese Freiheit: praeceptio libertatis [un -compte de cette libert] MG 9 Anzeichen Anzeichen wahrnehmen: signa agnoscere [reconnatre des signes] Cat. 1578; allzuviele Anzeichen deuten darauf hin: nimiis signis ostenditur + aci [troppi segni indicano + ind.] ReP n. 18; Anzeige delatio - CIC abr. can. 894, denuntiatio [la denuncia] CIC vig. can. 1390 2, significatio - VN 282; dem Oberen eine Anzeige machen: denuntiationem praebere Superiori [presentare una denuncia al Superiore] CIC vig. can. 1390 2; die verleumderische Anzeige eines Delikts machen: caluminosam delicti denuntiationem praebere [presentare una denuncia calunniosa per un delitto] CIC vig. can. 1390 2; anzeigen jemandem etwas anzeigen: aliquid ad aliquem deferre - CIC abr. can. 1897 1; jemanden anzeigen bei jemandem: aliquem alicui denuntiare CIC abr. can. 2336 2; den Verzicht seitens des Delegierten dem Deleganten anzeigen: significare renuntiationem delegati deleganti [far conoscere la rinuncia del delegato al delegante] CIC vig. can. 142 1; flschlich anzeigen: falso denuntiare [falsamente denunciare] CIC vig. can. 1390 1; Pt. Pf. es ist

31

anziehend
angezeigt, da: consentaneum est ut [conviene + inf.] LE n. 11; anziehend anziehende Ideen: doctrinae illecebrosae [idee attraenti] DR 95; Anziehungskraft allectatio - LV 504; attractiva vis [la forza di attrazione] NMI n. 10, vis alliciens [l'attrattiva] Iuv. n. 16, attractiva virtus [lattrattiva] VS n. 60, attractio [l'attrait] Cat. 1765; die groe Anziehungskraft des Materiellen: res materiales magis alliciunt [la maggiore attrattiva di ci che materiale] LE n. 13; die Anziehungskraft der groen Stdte: vis attractiva magnarum urbium [l'attrazione dei centri urbani] OA n. 8; anzweifeln in dubium devocare [mettere in dubbio] VS n. 33; Apokryphen textus deuterocanonici - LA n. 36; Apologetik die traditionelle Apologetik: translaticia apologetica ratio [l'apologetica tradizionale] HG 564; Apostolat apostolatus, us [l' apostolato] AA n. 16 Apostasie abalienatio [l'apostasia] SP 437; Apotheke medicamentarii taberna AAS 1987, 1276 Apotheker medicamentorum compositor AAS 1954, 536, aromatarius AAS 1954, 537, pharmacopola AAS 1985, 459, medicamentarius [il farmacista] LE n. 26; Apparat apparatus, us [lapparecchiatura] EV n. 64; der brokratische Apparat: apparatus chartographicus [l'apparato burocratico] SRS n. 15 Appell rogatus, us [l'appello] SRS n. 23, appellatio [la chiamata] LC n. 28, compellatio [un appello] VS n. 7, invitatio [un appello] MD n. 24; einen Appell richten an jemanden: aliquem instanter urgere [costituire un urgente appello a qc.] LC n. 71, aliquem compellare [rivolgere un appello a qc.] CA n. 60; einen Appell an alle moralischen und geistigen Krfte richten: animorum vires incitare [fare un appello alle forze morali e spirituali] DR 104; auf den Appell antworten: rogatui respondere [una risposta allappello] SRS n. 6; die Kraft eines Appells an das Gewissen: vis conscientiae revocandae [la forza di richiamo alla coscienza] SRS n. 4; sie wei, da ihr Appell nicht immer von allen wohlwollend aufgenommen werden wird: hunc suum clamorem novit non ab omnibus benigne semper exceptum iri [sa che questo suo grido non sar sempre accolte favorevolmente da tutti] CA n. 61; appellieren an jemanden appellieren: appellare ad aliquem - CIC abr. can. 2332, sollicitare aliquem [interpellare qc.] SRS n. 13; an die geistigen und moralischen Fhigkeiten appellieren: vires spirituales et morales excitare [fare appello alle capacit spirituali e morali] LC n. 75; an die ethischen Fhigkeiten der Person appellieren: compellere ethicas facultates personae [faire appel aux capacits thiques de la personne] LN XI-8; Approbation eine ausdrcklliche Approbation erhalten: explicatam habere adprobationem [avere un'approbazione esplicita] Cfl n. 31; vd.: Genehmigung approbieren approbare [approvare] LG np. sub 3; Apriori die ideologischen Apriori werden bei der Lektre der sozialen Wirklichkeit vorausgesetzt: sententiae a priori captae praeponuntur ipsi cogitationi condicionis verae societatis [les apriori idologiques sont prsupposs la lecture de la ralit sociale] LN VII-6; apriorisch ex antecapto iudicio [aprioristico] LE n. 14; apriorische Stze: sententiae a priori captae [les a priori] LN VII-6 aprioristisch aprioristische Annahmen: praemissae gratuitae [assunti aprioristici] FeR n. 84; ra aevum [un'ra] LC n. 6; Arbeit [1] Allg. labor [il lavoro] QA 221, opera [il lavoro] OT n. 9, opus (operis, n.) [il lavoro] FC n. 6; + durch: durch Arbeit: laborem exercens [mediante il lavoro] LE pr.; durch Arbeit und fr weitere Arbeit: per laborem et ad aliud opus faciendum [mediante il lavoro e per un ulteriore lavoro] LE n. 12; + Subst. [A] die geringe Achtung, die dieser Arbeit von der Bevlkerung entgegengebracht wird: minor aestimatio, qua labor ille sic a communitate iudicatur [lo scarso apprezzamento, con cui socialmente considerato questo lavoro] LE n. 21; der Adel der Arbeit: operis nobilitas [la nobilt del lavoro] SS n. 15; die richtige Auffassung von der Arbeit: recta notio operis [la retta concezione del lavoro] LE n. 22; schlechte Ausfhrung von Arbeiten: opera male peracta [les travaux mal faits] Cat. 2409; [B] die Bedeutung der menschlichen Arbet: pondus operis hominum [l'importanza del lavoro umano] TMA n. 22; die neuen Bedeutungsgehalte der Arbeit: novae significationes laboris humani [i nuovi significati del lavoro umano] LE n. 2; die Bezahlung der Arbeit: remuneratio operis [la remunerazione del lavoro] LE n. 19; die Beziehungen zwischen Arbeit und Kapital: necessitudo inter hominum opus atque caput pecuniae [i rapporti tra lavoro e capitale] TMA n. 22; [D] die subjektive Dimension der Arbeit: pars subiectiva laboris [la dimensione soggettiva del lavoro] LC n. 85; die Arbeit in ihrer vollen menschlichen Dimension anerkennen: laboris agnoscere integrum pretium prout postulat dignitas humana [riconoscere il lavoro secondo la sua piena dimensione umana) LC n. 96; [E] die Arbeit, die sie tun, hat besondere Ehre: labor quem sustinent nobilissimus est [il loro lavoro nobile] MM 436; das gerechte Entgelt fr die geleistete Arbeit: aequa remuneratio operis quod est patratum [la giusta remunerazione del lavoro che stato eseguito] LE n. 19; der Ertrag seiner Arbeit: operae suae proventus [i frutti del suo lavoro] PP n. 48; [F] die Frchte der Arbeit: fructus laboris [i frutti

32

arbeiten
del lavoro] LC n. 86; die Frchte seiner Arbeit genieen: sui fructibus operis frui [godere i frutti del proprio lavoro] CA n. 48; [M] die Mechanisierung der Arbeit: machinarum inductio in opus faciendum [la meccanizzazione del lavoro] LE n. 5; [O] die Organisation der Arbeit: laboris temperatio [l'organizzazione del lavoro] PP n. 26; die konkrete Organisation der Arbeit: vera compositio operis [la reale organizzazione del lavoro] LE n. 16; die Organisation der menschlichen Arbeit: operis humani dispositio [l'organizzazione del lavoro umano] LE n. 18; die schlechte Organisation der Arbeit: male ordinatus labor [la distorta organizzazione del lavoro] Cfl n. 43; [P] die Arbeit als Proze: labor quatenus est series actionum [il lavoro inteso come processo] LE n. 6; [Q] die Quellen der Arbeit: operis fontes [le fonti del lavoro] SRS n. 18; [V] die Verteilung der Arbeit: distributio laboris [la distribuzione del lavoro] LE n. 1; der Vorrang der Arbeit vor dem Kapital: prioritas laboris supra opes [la priorit del lavoro sul capitale] LC n. 84; [W] der Wert der Arbeit mu mit dem gleichen Mastab gemessen werden: pretium operis eadem metiendum est regula [il valore del lavoro deve essere misurato con lo stesso metro] LE n. 23; [Z] die Zivilisation der Arbeit: laboris cultus [la civilt del lavoro] LC n. 81; + Adj. [D] disziplinierte Arbeit: bene temperatus labor [il disciplinato lavoro] CA n. 32; [E] eintnige Arbeit: opus sine varietate [un lavoro monotono] LE n. 8; [G] eine Arbeit ist gefragt: opus expetitur [il lavoro ricercato] LE n. 8; geistige Arbeit: labor cum opere ingenii [il lavoro intellettuale] LE n. 5, opus ingenii [il lavoro intellettuale] LE n. 24; [H] harte Arbeit: asper labor [un duro lavoro] LE n. 21; [I] intellektuelle Arbeit: intellectus opus [il lavoro intellettuale] LE n. 14; [K] krperliche Arbeit: labor corporalis [il lavoro corporale] QA 221, labor cum opere corporis [il lavoro fisico] LE n. 5, opus, quod potissimum manibus fit [un lavoro prevalentemente manuale] LE n. 5, opus, ad quod exercitatio corporis in opifice requiritur [un lavoro che richiede da parte del lavoratore l'impiego delle forze fisiche] LE n. 6; kreative Arbeit: opera creatrix [la creativit] LE n. 5; [M] manuelle Arbeit: manuum labor [un lavoro manuale] LE n. 8, opus manuum [il lavoro manuale] LE n. 24; [N] niedrige Arbeit: opus ad servitium maximopere pertinens [il lavoro di servizio] LE n. 6; [S] schpferische Arbeit: opera creatrix [la creativit] LE n. 5; [S] selbstndige Arbeit: labor qui proprio marte assumitur [un lavoro svolto indipendente] GS n. 67; [T] die tgliche Arbeit: labor quotidianus [il lavoro giornaliero] LG n. 34; [U] mit unermdlicher Arbeit: per industriam et laborem [con indefesso lavoro] DR 104; unselbstndige Arbeit: labor qui ab alio conducitur [un lavoro svolto subordinatamente] GS n. 67; + Vb. [A] jemandem eine Arbeit anbieten: offerre opus alicui [offrire un lavoro a qc.] LE n. 22; eine Arbeit aufnehmen: er hat seine Arbeit schon aufgenommen: operi iam insistit - AAS 1983, 137; eine Arbeit ausfhren: opus facere [eseguire un lavoro] LE n. 6, opus patrare [l'esecuzione del lavoro] LE n. 6; [B] das Kapital bedingt die Arbeit der Menschen: opes capitales laborem hominis condicionibus astringunt [il capitale condiziona il lavoro dell'uomo] LE n. 13; befhigt zur Arbeit: habilis ad laborem [capace del lavoro] LE pr.; [E] entlohnte Arbeit: labor retributivus [un lavoro retributivo] LE n. 19; die Arbeit erleichtern: incrementum laboris secundare [facilitare il lavoro] LE n. 5; [L] Arbeit leisten: gemeinschaftliche Arbeit leisten mit: sociam operam praestare alicui [aiutare qc.] OT n. 9; die geleistete Arbeit: labor completus [il lavoro che viene eseguito] LE n. 19, opus quod est patratum [il lavoro che stato eseguito] LE n. 19; [N] einer Arbeit nachgehen: labori insistere [essere impiegato] LE n. 5; [U] die Arbeit unterbrechen: ab opere per intervalla cessare [far una pausa] MM 459; [V] eine verachtete Arbeit: opus hominem in societatis partes secundarias detrudens [un lavoro marginante] LE n. 6; eine Arbeit verrichten: laborem patrare [compiere un lavoro] LE pr., opus patrare [compiere un'opera] LE pr., laborem exsequi [compiere un lavoro] LE pr., incumbere ad opus [eseguire un lavoro] LE n. 6, laborem perpetrare [compiere un lavoro] LE n. 6, opus implere [effettuare un lavoro] LE n. 20; jede vom Menschen verrichtete Arbeit: quivis labor, quem sustinet homo [qualunque lavoro eseguito dall'uomo] LE n. 6; Sent. seine Lage durch Arbeit verbessern: suas levare condiciones operis auxilio [migliorare la propira condizione mediante il lavoro] CA n. 52; die Arbeit als eine Art Ware" betrachten: tractare laborem quasi quandam mercem [trattare il lavoro come una specie di merce] LE n. 7; eine Arbeit, fr die weder eine besondere Ausbildung noch spezielle Voraussetzungen erforderlich sind: genus operis, ad quod peculiaris eruditio et peritia specialis non requiruntur [un tipo di lavoro, per il quale non sono necessari una particolare istruzione e speciali qualificazioni] LE n. 12; vd.: Feldarbeit, Handarbeit, Kurzarbeit, Landarbeit; Arbeit [2] Akad. schriftliche Arbeit: scriptio - SLL 351; eine preisgekrnte Arbeit: opus praemio coronatum [un lavoro premiato] Stat. PAS art. XXVIII arbeiten opus facere [lavorare] LE n. 16; fr das Institut arbeiten: operam impendere pro instituto [dedicare la propria attivit all'istituto] CIC vig. can. 718; der Mensch mu arbeiten: opus officium est scilicet hominis obligatio [il lavoro un obbligo cio un dovere dell'uomo] LE n. 16; mit Konsequenz arbeiten: congruenter operari [lavorare con coerenza] RH n. 6; arbeiten zur Befreiung vom bel: moliri liberationem a malo [lavorare per la liberazione dal male] DoI n. 19; Pt. Pr. der Arbeitende: is qui

33

Arbeiter
laborem exercet [chi compie il lavoro] LC n. 85; der arbeitende Mensch: homo operi deditus [l'uomo del lavoro] LE n. 19, qui sustinet labores [l'uomo del lavoro] LE n. 9, homo in opere versans [l'uomo del lavoro] LE n. 17, homo labori addictus [l'uomo del lavoro] LE n. 17, homo labori deditus [l'uomo del lavoro] LE n. 17; die arbeitenden Menschen: homines operantes [coloro che lavorano] LE n. 20; die arbeitenden Massen: operariorum multitudines [le masse dei lavoratori] DR 98 Arbeiter artifex [il lavoratore] DR 93, operarius [l'operaio] QA 195, opifex [il lavoratore] LE n. 5; Arbeiter in den Bergwerken: metallarii et fossores in fodinis [i minatori nelle miniere] LE n. 9; Arbeiter an Hochfen: ferri aerisque opifices furnis fusoriis addicti [i siderurgici accanto ai altiforni] LE n. 9; Arbeiter in den Steinbrchen: lapicidinis se exercentes [i minatori nelle cave di pietra] LE n. 9; Arbeiterbewegung opificum Motus [il Movimento operaio] CA n. 16; Arbeiterfrage quaestio opificum [la questione operaia] LE n. 2, quaestio artificum [la questione operaia] CA n. 3; die sogenannte Arbeiterfrage: quaestio operaria, quae dicitur [la cosiddetta questione operaia] LE n. 8; Arbeiterhochschule universitas operaria [l'universit operaia] LE n. 20; Arbeiterklasse opificum genus [gli operai] RN 642, operaria plebs [la classe operaia] DR 94; ordo operariorum [la classe operaia] LE n. 11; Arbeiterschaft artificium [la maestranza] QA 225, plebs operaria [il mondo operaio] LE n. 8, ambitus laboris [il mondo del lavoro] LE n. 20, ordo labori deditorum [il mondo del lavoro] LE n. 11; Arbeiterstand aus dem Arbeiterstand kommen: ex operariae plebis ordinibus esse [appartenere alla classe operaia] DR 106; Arbeitervereine consociationes opificum - SQC 657, operariorum societates - SQC 660; Arbeitgeber dominus [il padrone] RN 641, herus [il padrone] DR 91, operum conductor [il datore di lavoro] QA 179, [il padrone] DR 93, moderator [il padrone] QA 201, officinae dominus [il padrone] DR 92, conductor operis [l'imprenditore] GS n. 68 [il datore di lavoro] LE n. 7, conductor operariorum [l'imprenditore] LE n. 11, conductor [il datore di lavoro] LC n. 83; Arbeitgeber sein: partes operum conductorum agere - MM 460 Arbeitgeberverband sodalitium herorum [un'associazione padronale] QA 189, consociatio operis conductorum [l'unione dei datori di lavoro] LE n. 20; Arbeitnehmer qui operam ex condicto praestat [un lavoratore dipendente] CIC vig. can. 1286 n. 2, mercenarius [l'operaio] RN 641, opifex [l'operaio] RN 659, [il lavoratore] LC n. 83, operarius [l'operaio] RN 659, artifex [l'operaio] RN 659, operam locans [un prestatore di lavoro] QA 199, locator [un prestatore di lavoro] QA 205, homo operi addictus [l'uomo del lavoro] LE n. 17, in labore versans [l'uomo del lavoro] LE n. 20, homo operi deditus [un uomo del lavoro] LE n. 20 , homo labori addictus [l'uomo del lavoro] LE n. 20, homo in opere versans [l'uomo del lavoro] LE n. 20, homo labori deditus [l'uomo del lavoro] LE n. 20; Arbeitnehmer desselben Berufszweigs: opifices qui eodem munere iunguntur [lavoratori uniti dalla stessa professione] LE n. 20; Arbeitnehmer sein: partes opificum agere - MM 460 Arbeitnehmeraktionre socii pecuniarii operis [il cosiddetto azionariato del lavoro] LE n. 14; Arbeitnehmerverband collegium opificum [un'associazione di lavoratori] LE n. 20; Arbeitnehmerverbnde: consociationes et collegia opificum [organizzazioni sindacali] LE n. 20; Arbeitsamkeit navitas [l'operosit] CA n. 27, sedulitas [la laboriosit] CA n. 32; Arbeitsalltag labores quotidiani [les travaux quotidiens] Cat. 2172; Arbeitsbedingungen condiciones laboris [le condizioni del lavoro] GS n. 27, condiciones operam suam praestandi [le condizioni del lavoro] GS n. 60, operarum condiciones [le condizioni di lavoro] HV n. 2, condiciones operis faciendi [le condizioni di lavoro] LE n. 8, condiciones in quibus opus fit [le condizioni di lavoro] LE n. 8, operis condiciones [le condizioni di lavoro] SRS n. 18; die Arbeitsbedingungen festsetzen: statuere condiciones operis [fissare le condizioni di lavoro] LE n. 17; Arbeitsbereich regio operis [il campo di lavoro] SD n. 29: Arbeitsbeschaffung provisio ne copia operis deficiat opificem [provvedere che all'operaio non manchi mai il lavoro] RN 668 Arbeitsbeziehungen relationes laboris [i rapporti di lavoro] LC n. 83, laboris rationes [i rapporti di lavoro] SRS n. 33; Arbeitseinknfte redditus qui ex labore vel ex iuribus cum labore coniunctis oriuntur [redditi che hanno come fonte il lavoro o diritti fondati sul lavoro] MM 427 Arbeitsemigration migratio ob laborem, quae dicitur [l'emigrazione per lavoro] LE n. 23; migratio operis causa [l'emigrazione per lavoro] LE n. 23; arbeitsfhig operis capax [capace di un'occupazione] LE n. 18; Arbeitsfhigkeit capacitas ad opus faciendum [la capacit al lavoro] LE n. 5; laborandi facultas [la capacit di lavoro] SRS n. 39; capacitas ad opus faciendum [la capacit al lavoro] LE n. 5, operis potestas [la capacit di lavoro] CA n. 28; die

34

Arbeitslosigkeit
Arbeitsfhigkeit d. h. die Fhigkeit wirksamer Teilnahme am modernen Produktionsproze: facultas operis faciendi; id est efficax participatio hodierni cursus bona gignendi [la capacit di lavoro cio di participazione efficiente al moderno processo di produzione] LE n. 12; Arbeitsfeld campus operis faciendi [il cantiere del lavoro] LE n. 8, provincia laboris [il campo di lavoro] LE n. 13 Arbeitsfertigkeit habilitas ad opus faciendum [l'attitudine al lavoro] LE n. 5 Arbeitsgelegenheit facultas operarum suscipiendarum [l'occupazione] PT 275, opportunitas operis [la possibilit di lavoro] FC n. 81, operis occasio [un'occasione di lavoro] CA n. 48; jemandem eine Arbeitsgelegenheit verschaffen: alicui facultatem operam suscipiendi praebere [offrire un'occupazione a qc.] PT 275 Arbeitsgemeinschaft laborum societas [collaborare] LG n. 23, associatio [un'associazione] PC n. 22, consortio laboris [la comunit di lavoro] CA n. 32, operis communitas [comunit di lavoro] CA n. 49; Arbeitsgert instrumentum ad opus faciendum aptum [lo strumento di lavoro] LE n. 7; geeignete Arbeitsgerte: apta instrumenta [attrezzi appropriati] LE n. 21; Arbeitsgesetzbuch Codex laboris [il Codice del lavoro] LE n. 11; Arbeitsgesetze leges ad laborem pertinentes [leggi sul lavoro] SRS n. 43; Arbeitsgestaltung modus laborem praestandi [il modo di lavorare] GS n. 53 Arbeitshypothese hypothesis operis [une hypothse de travail] LN VII-13; Arbeitsinstrument operandi subsidium [uno strumento di lavoro] OA n. 33; Arbeitskameraden operis participes [compagni di lavoro] DR 100 Arbeitskampf conflictus in labore [un conflitto di lavoro] GS n. 68; vd. Arbeitsniederlegung, Streik; Arbeitskollege laborum socius [el compaero di trabajo] FiC 199 Arbeitskraft i. e. omnes homines qui laborem proprium locare solent: labor-vis [la forza lavoro] LE n. 7; Arbeitskrfte operae [la forza-lavoro] LC n. 7, copiae operis [la forza lavoro] SRS n. 18; die Beschftigung von Arbeitskrften: operarum locatio [l'affidare i lavori] CIC vig. can. 1286 sub 1o; Arbeitskreis circulus operatorius; die Beitrge im Plenum und in den Arbeitskreisen: interventus in aula et in circulis - AAS 1985, 434 Arbeitskultur cultus operis [la cultura del lavoro] CA n. 15; Arbeitsleistung opera [il lavoro] QA 204; labor ab opifice peractus [il lavoro eseguito dall'operaio] LE n. 11; die erbrachten Arbeitsleistungen: operae ab opifice praestitae [le prestazioni che sono eseguite dal lavoratore] LE n. 13; Arbeitslohn merces laboris [la debita remunerazione del lavoro] LE n. 15, merces pro opere solvenda [la retribuzione del lavoro] FC n. 24, salarium [il salario] LC n. 86; den Arbeitslohn bemessen: dimetiri opificum mercedem [determinare la rimunerazione] MM 408; arbeitslos arbeitslos sein ab opere vacare cogi [la disoccupazione] MM 414, invita operis vacatione premi [la disoccupazione] LE n. 8; Arbeitslosenversicherung coactae ab opere cessationis cautio [le assicurazioni contro la disoccupazione] CA n. 15; Arbeitsloser homo opere destitutus [il disoccupato] LE n. 18, operarius coacte otiosus [il lavoratore disoccupato] LE n. 18; die Arbeitslosen: qui a laboribus vacant [forze di lavoro lasciate libere] MM 433; homines opere carentes [la disoccupazione] SRS n. 18 Arbeitslosigkeit operis vacatio [la disoccupazione] MM 404, invita operis vacatio [la disoccupazione] LE n. 8, coacta cessatio ab opere [la disoccupazione] LE n. 18, coacta vacuitas laboris [la disoccupazione] LE n. 18, invita vacuitas operis [la disoccupazione] LE n. 18, invita operis vacuitas [la disoccupazione] LE n. 21, coacta operum vacatio [la disoccupazione] Iuv. n. 12, carentia operis [la disoccupazione] SRS n. 49, coacta vacuitas lucrosorum operum [la disoccupazione] CA n. 15; + Subst. im Fall der Arbeitslosigkeit: si quis vacare cogatur ab opere [in caso di disoccupazione] PT 260; Vorkehrungen fr den Fall der Arbeitslosigkeit: cautio si forte desit opus [la previdenza in caso di disoccupazione] CA n. 19; + Adj. allgemeine Arbeitslosigkeit: operis penuria in universum [la mancanze di occupazione in genere] LE n. 18, sektorale Arbeitslosigkeit: operis penuria in certa quadam laboris regione [la mancanza di occupazione in un determinato settore di lavoro] LE n. 18; sektorale oder regionale Arbeitslosigkeit invita cessatio ab opere ad artes sive ad regiones quod attinet [la disoccupazione professionale o regionale] OA n. 9; steigende Arbeitslosigkeit: increbrescens ab operibus vacatio - NI 393; die wachsende Arbeitslosigkeit: crescens penuria occupationis [la crescente disoccupazione] Cfl n. 43; zeitweilige Arbeitslosigkeit: coacta cessatio ab opere ad tempus [la disoccupazione temporanea] LE n. 1; + Vb. die Arbeitslosigkeit bekmpfen: adversus coactam cessationem ab opere contendere [agire contro la disoccupazione] LC n. 18; der Gefahr der Arbeitslosigkeit entgegentreten: obviam procedere

35

Arbeitsmangel
periculo invitae vacuitatis operis [contrapporsi al pericolo della disoccupazione] LE n. 18; Arbeitsmangel operis penuria [la mancanza di lavoro] LE n. 18 Arbeitsmarkt operae mercatus - QA 187, mercatus quem dicunt laboris [il mercato del lavoro] QA 204; Arbeitsmethoden brutale Arbeitsmethoden anwenden: operarios ad exantlandos labores dure crudeliterque adigere [l'uso di metodi brutali per fare i lavori] DR 69; Arbeitsmglichkeit fons laboris [l'occasione del lavoro] GS n. 66, laboris occasio [l'occupazione] GS n. 67, facultas laboris suscipiendi [la possibilit del lavoro] LE n. 8, operis facultas [la possibilit del lavoro] LE n. 18; die Arbeitsmglichkeit ist beschrnkt: facultas laboris suscipiendi coartatur [vengono limitate le possibilit di lavoro] LE n. 8; Pl. Arbeitsmglichkeiten: operis occasiones [le offerte di lavoro] CA n. 19; die vielfltigen Arbeitsmglichkeiten: multiplices operis facultates [le molteplici possibilit del lavoro] LE n. 18; ein reiches Angebot an Arbeitsmglichkeiten schaffen: copiosae praebere operis opportunitates [portare ad una offerta abbondante di opportunit di lavoro] CA n. 15; Arbeitsniederlegung operum intermissio [il blocco del lavoro] LE n. 20, cessatio ab opere [lo sciopero] LE n. 20; Arbeitsordnung ratio operis faciendi [il sistema di lavoro] LE n. 12 Arbeitsorganisation constitutio humani operis [l'organizzazione del lavoro] SRS n. 20 Arbeitspapier instrumentum laboris ReP n. 4; Arbeitsplan calendarium laboris [il calendario dei lavori] CIC vig. praef. XXV; den Arbeitsplan aufstellen: elaborare rationem rerum agendarum [l'elaborazione del piano di attivit] AA n. 20; Arbeitsplatz quaestuosae operae commoditas [l'opportunit di lavoro] QA 194, laborandi opportunitas [l'opportunit di lavoro] QA 201, locus operis faciendi [il posto di lavoro] LE n. 18, operis faciendi copia [il posto di lavoro] LE n. 22, sedes laboris [un posto di lavoro] LC n. 85, fons laboris [il fonte di lavoro] SRS n. 26; + Subst. Arbeitspltze fr Behinderte: operis faciendi copia hominibus praepeditis consentanea [un posto di lavoro per una persona handicappata] LE n. 22; der Mangel an Arbeitspltzen fr Arbeitsfhige: penuria locorum operis faciendi pro hominibus, qui illud suscipere valent [la mancanza di posti di lavoro per i soggetti che di esso sono capaci] LE n. 18; + Adj. ein fester Arbeitsplatz: opus stabile [un lavoro stabile] FC n. 66; + Vb. einen Arbeitsplatz bekommen: opus adipisci [avere un lavoro] LE n. 18; einen Arbeitsplatz finden: opus reperire [trovare un posto di lavoro] LE n. 18; einen Arbeitsplatz schaffen: efficere operis faciendi copiam [creare un posto di lavoro] LE n. 22; neue Arbeitspltze schaffen: efficere novas sedes laboris [la creazione di nuovi posti di lavoro] LC n. 87; Arbeitspltze sichern: sedes laboris consolidare [il consolidamento di posti di lavoro] LC n. 87; allen einen Arbeitsplatz sichern: omnibus laborem praestare [assicurare a tutti un'occupazione] LE n. 18; jemanden einen Arbeitsplatz verschaffen: laborem tribuere alicui [dare un'occupazione a qc.] LE n. 19; jemandem den Arbeitsplatz wegnehmen: occupatione aliquem privare [sottrarre l'occupazione a qc.] LE n. 5; den Arbeitsplatz frei whlen: opus libere obire - PT 261; Sent. die Schaffung von Arbeitspltzen ist eine vorrangige soziale Aufgabe: creatio novarum sedium laboris est praecipuum officium sociale [la creazione di posti di lavoro un compito sociale primario] LC n. 85; Arbeitspolitik politica norma operis [la politica del lavoro] LE n. 17, operum disciplinae [le politiche lavorative] EV n. 90; dem Staat obliegt eine gerechte Arbeitspolitik: Civitatis est iusta statuere consilia de labore [lo Stato deve condurre una giusta politica del lavoro] LE n. 17; die Arbeitspolitik der einzelnen Staaten: publica de labore consilia singularum Civitatum [la politica di lavoro dei singoli Stati] LE n. 17; die lokale Arbeitspolitik: consilia de labore cuiusque loci [la politica locale del lavoro] LE n. 17; eine ethisch richtige Arbeitspolitik betreiben: constituere politicam normam operis ethica ratione [stabilire una politica del lavoro corretta dal punto di vista etica] LE n. 17 Arbeitsprodukt id quod labore gignitur [il prodotto del lavoro] LE n. 5 Arbeitsprogramm rerum agendarum programma AAS 1980, 360 Arbeitsproze laboris cursus [il processo del lavoro] LE n. 6 [il processo lavorativo] LE n. 19; cursus operis faciendi [il processo del lavoro] LE n. 15; die Arbeit als Proze: labor quatenus est series actionum [il lavoro inteso come processo] LE n. 6; Arbeitsrecht laboris ius [il diritto del lavoro] MM 406 Arbeitsschichten alternae operarum vices [i turni di lavoro] DR 73 Arbeitssicherheit das Recht auf Arbeitssicherheit: ius operis faciendi in rerum locorumque adiunctis et tali effectionis modo, quae corporis valetudini opificum non officiant [il diritto ad ambienti di lavoro che non rechino pregiudizio alla sanit fisica del lavoratore] LE n. 19; Arbeitssitzung studii sessio [la sessione di studi] CIC vig. praef. XXV; Arbeitssttte officina, ae [l'impresa di lavoro] SRS n. 9, rerum adiuncta operis faciendi [l'ambiente di lavoro] LE n. 19;

36

Argumentation
Arbeitstag dies laboris [la giornata di lavoro] LE n. 21; lange Arbeitstage: diuturni dies laboris [lunghe giornate di lavoro] LE n. 21 Arbeitsteilung operae divisio [la divisione del lavoro] QA 187, operum divisio [la divisione del lavoro] QA 215; partitio operis [la divisione del lavoro] SRS n. 43; die internationale Arbeitsteilung: gignendarum opum inter populos partitio [la divisione internazionale della produzione] OA n. 43; Arbeitstext instrumentum laboris - ReP n. 4; Arbeitsunfall adversus casus circa ipsum laborem [un incidente sul lavoro] LE n. 19, casus adversus cum opere faciendo conexus [un incidente collegato alla prestazione lavorativa] LE n. 19 Arbeitsunlust laboris impatientia - UAD 679 Arbeitsverhltnis conductio, onis, f. [l'impiego] GS n. 65, ratio operis faciendi [il rapporto di lavoro] LE n. 17, nexus laboris [il rapporto di lavoro] LE n. 23, relatio laboris [la relazione di lavoro] LC n. 83; Sicherheit des Arbeitsverhltnisses: securitas in conductione [la sicurezza dell'impiego] GS 65 Arbeitsvertrag operae conducendae locandaeque contractus [il contratto di offerta di prestazione d'opera] QA 199, contractus operae [il contratto del lavoro] QA 199, operae conductio ac locatio - QA 204, laboris foedus [il patto di lavoro] QA 207, de locando opere pactio [il contratto di lavoro] MM 405, pactio operarum [il contratto di lavoro] MM 408, operis contractus [il contratto di lavoro] LE n. 16; einen Arbeitsvertrag schlieen: de opera locanda et conducenda pascisci [concludere un patto di lavoro] QA 207, operis contractum pacisci [stipulare un contratto di lavoro] LE n. 16; beim Abschlu von Arbeitsvertrgen: in operarum locatione [nell'affidare i lavori] CIC vig. can. 1286; die Gestaltung des Arbeitsvertrags: modus, quo contractus operis componitur [il modo in cui si forma il contratto di lavoro] LE n. 16; Arbeitswelt ambitus operis faciendi [il mondo del lavoro] LE n. 1, ambitus laboris [il mondo del lavoro] LE n. 20; Arbeitswille operandi voluntas [la volont di lavorare] LE n. 18; Arbeitszeit spatium operis - SQC 659, laboris spatium [il tempo di lavoro] GS n. 61, tempora operibus tribuenda [i tempi del lavoro] EV n. 90, operis horaria [gli orari di lavoro] CA n. 15; eine krzere Arbeitszeit haben: operam habere breviorem spatio - GdC 389; die Arbeitszeit verkrzen: operi tempus contrahere GdC 389, laboris spatium imminuere [la diminuzione del tempo di lavoro] GS n. 61 archaisch in archaischer Ausdrucksweise: modo pervetusto cogitata proferendi [con un modo archaico di manifestare il pensiero] LE n. 4; vetustatem resipiens [larcaicit] EV n. 7; Architektur architectura [larchitettura] FeR n. 24 Architrav superliminare [larchitravo] FeR n. 1 Archiv archivum seu tabularium [l'archivio o tabularium] CIC vig. can. 173 4; in den Archiven liegen: in archivis iacere - AAS 1958, 646; vd. Geheimarchiv; Archivar archivi custos - AID 512 rgern jemanden rgern: alicui stomachum movere [indispettire qc.] ReP n. 6; rgernis scandalum [lo scandalo] CIC vig. Can. 1328 2; Def. das rgernis ist eine Haltung oder ein Verhalten, das den Anderen zum Bsen verleitet: scandalum habitudo est vel agendi modus qui alium ducunt ad malum faciendum [le scandale est l'attitude ou le comportement qui portent autrui faire le mal] Cat. 2284; fr jemandem ein rgernis sein: aliquem offendere [scandaliser qn] LN IX-13; rgernis ist entstanden: scandalum evenit [ne derivato scandalo] CIC vig. can. 1328 2; rgernis erregen: scandalum movere [suscitare scandalo] GS n. 29; rgernis geben: scandalum dare [dare scandalo] CIC vig. can. 1394 1; es ist ein unertrgliches rgernis: in famosum intolerandumque flagitium transit [diventa uno scandalo intollerabile] PP n. 53 Arglist mit Arglist: consiliorum calliditate - S. chr. 398; dolo [per dolo] CIC vig. can. 67 2; arglistig dolo [con dolo] CIC vig. can. 1098; arglistig tuschen: dolum patrare CIC abr. can. 1685; dolo decipere [raggirare con dolo] CIC vig. can. 1098; arglistig getuscht: dolo circumventus - CIC abr. can. 1694 1; arglistig verschweigen: dolose reticere - CIC abr. can. 637; arglistige Tuschung: dolus [il dolo] CIC vig. can. 125 2; auf Grund arglistiger Tuschung: ex dolo [per dolo] CIC vig. can. 125 2 Argument animadversio - CIC abr. can. 1969; argumentum [una ragione] HV n. 14 [un argomento] CIC vig. can. 699 1; ratiocinatio [la forma argomentativa] FeR n. 66, argumentatio [largomentazione] FeR n. 75; die Argumente: argumentationes, um, f. [les arguments] LN X-1; Argumente gegen: animadversiones contra - CIC abr. can. 1968; Argumente anfhren: argumenta adducere Hom n. 1; Argumente einfhren: animadversiones edere - CIC abr. can. 1969; ein eindeutiges Argument: argumentum evidens [un argumento evidente] CIC vig. can. 1541; Argumente objektiv diskutieren: excutere argumenta iudicio obiectivo [discuter les arguments objectivement] LN X-3; die Kraft der Argumente: argumentorum vis - PD 291; das Argument verliert seine Kraft: argumentum vim suam amittit [l'argomento perde la sua forza] LE n. 15; Argumentation ratiocinium [il ragionamento] HG 574, ratiocinatio [il ragionamento] LE n. 13, argumentatio [l'argomentazione] DC n. 28; die theologische Argumentation: argumentatio theologica

37

argumentativ
[largomentazione teologica] FeR n. 86; es bedarf keiner langen Argumentationen: diuturnis colloquiis non indiget [non ha bisogno di lunghe argumentazioni] FeR n. 32; argumentativ per modum argumentationis [in modo argomentativo] FeR n. 66; die in argumentativer Hinsicht erzogene und ausgebildete Vernunft: ratio argumentationibus exculta et figurata [la ragione argomentativamente educata e formata] FeR n. 77; argumentieren ratiocinari [argomentare] FeR n. 43; ernsthaft und wissenschaftlich argumentieren: modo serio doctoque argumentari [argomentare in maniera seria e scientifica] FeR n. 86; nach den Regeln der Vernunft argumentieren: secundum rationis regulas argumentari [argomentando alla luce della ragione] FeR n. 104; Argwohn ein wachsender Argwohn gegenber der Vernunft: diffidentia in dies validior quod attinet ad ipsam rationem [una diffidenza sempre pi forte nei confronti della stessa ragione] FeR n. 45; argwhnen suspicari - CIC abr. can. 2058; Aristokratie optimatium dominatus [instituciones aristocraticas] DN 262 arm tenuioris fortunae [di modesta condizione economica] GE n. 10; Komp. rmer: egentior [pi povero] SRS n. 28; Subst. die Armen: qui tenuiore fortuna utuntur [i poveri] DR 88, indigentium plebs [i poveri] DR 89, pauperes, um [i poveri] GS n. 1; die Schwachen und Armen: infirmi atque inopes [i deboli e i poveri] - RN 658; die rmsten omni ope destituti UAD 695 Arm seinen Arm zurckhalten: brachium suum inhibere [trattenere il suo braccio] DC n. 38; die Arme zum Himmel recken: brachia ad caelum attollere [tendere le braccia verso il cielo] EN n. 53; Armee eine zum Kampf angetretene Armee: castrorum acies ordinata [une arme range en bataille] S. chr. 392; Armenrecht gratuitum patrocinium [il gratuito patrocnio] CIC vig. ante cann. 1649 ss. armselig ein armseliges Leben: tenuissima vita [un tenore di vita meschino] QA 195 Armut exiguitas rei domesticae - MN 693; die materielle Armut: rerum egestas [la povert materiale] CA n. 57; Arrest dinglicher Arrest: sequestratio [il sequestro] CIC vig. can. 1496 1; Arrivismus ambitionus excessus [l'arrivismo] Cfl n. 42; arrogant superbe [con arroganza] ID 171; Arsenal armamentarium [un arsenale] GS n. 80 Art Schriften jeder Art: scriptiones omne genus - OOE 53; jeder wieder auf andere Art: diversi quidem diverse [in modo invero diverso gli uni con gli altri] UR n. 21; Arzt der behandelnde Arzt: medicus a curatione - AAS 1983, 400; als Arzt ttig sein: medicam artem exercere - CIC abr. can. 985; rzteschaft medicorum coetus [il personale medico] DoV II B 7; Aschermittwoch feria quarta cinerum [il mercoled delle Ceneri] CIC vig. can. 1251; Aspekt aspectus, us [un aspetto] GS n. 53, ratio [l'aspetto] SRS n. 1, rei facies [un aspetto] LE n. 6, facies [un aspetto] LE n. 10, significatio [un aspetto] LE n. 10; Pl. Aspekte: rerum aspectus [gli aspetti] SRS n. 14; + Subst. einige Aspekte der Lehre przisieren: distincte designare aspectus quosdam doctrinales [precisare alcuni aspetti dottrinali] VS n. 5; die Aspekte und Momente des Lebens des Menschen: vitae humanae elementa ac tempora [gli aspetti e i momenti della vita dell'uomo] EV n. 1; bei der Behandlung einiger Aspekte der heutigen Zeit: cum rationes quaedam expendentur rerum istius aetatis [in seguito all'esaminare taluni aspetti della realt contemporanea] CA n. 11; Aspekte der Wahrheit: aspectus veritatis [aspects de la vrit] LN XI-13; Aspekte des Wirklichen: elementa rerum ipsarum [aspetti del reale] FeR n. 82; + Adj. der deontologische und moralische Aspekt des Problems: ratio deontologica et moralis [l'aspetto deontologico e morale] LE n. 19; ein entscheidender Aspekt: aspectus decretorius [un aspetto decisivo] Cfl n. 64; einen gewissen historischen Aspekt haben: certa quadam veste historica indutum esse [avere il suo determinato aspetto storico] LE n. 13; die ideologischen Aspekte: ideologicae rationes [les aspects idologiques] LN VII-6; positive Aspekte: commoda [gli aspetti positivi] SRS n. 26; positive Aspekte haben: utiles admittere aspectus [comportare aspetti positivi] CA n. 32; positive und negative Aspekte: facies positivae et negativae [aspetti positivi ed aspetti negativi] FC n. 6; der praktische Aspekt: adspectus practicus [l'aspetto pratico] LC n. 2; der theoretische Aspekt: adspectus theoricus [l'aspetto teorico] LC n. 2; ein bisher unbekannter Aspekt: antehac invisa facies [un aspetto inedito] EV n. 4; unter verschiedenen Aspekten: non iisdem rationibus [sotto diverso aspetto] DR 91, secundum varias rationes [secondo i vari aspetti] LE n. 1; ein wesentlicher Aspekt: aspectus essentialis [un aspetto essenziale] UUS n. 31, pars pernecessaria [un aspetto essenziale] EV n. 52; wesentliche Aspekte: essentiales rationes [les aspects essentiels] LN XI-17; + Vb. neue Aspekte beleuchten: collustrare novas rationes [illuminare aspetti nuovi] SRS n. 1; man kann verschiedene Aspekte unterscheiden: discerni valent variae rerum rationes [on peut distinguer divers aspects] LN VII-7; einige wesentliche Aspekte anfhren: praecipua quaedam elementa commemorare [ricordare alcuni aspetti essenziali] EN n. 7; Assistent Univ. assistens - AAS 1979, 504

38

aufbrechen
Assistenz medizinische und soziale Assistenz: subsidia providentiae medicae et socialis [l'assistenza medica e sociale] EV n. 15; Astrologie astrologia [l'astrologie] Cat. 2116; Asyl refugium [un refugio] FiC 190, Asyle fr die Armen: perfugia excipiendis pauperibus [asili per i poveri] CA n. 57; Asylrecht ius asyli - CIC abr. Can. 1179 Atem zu Atem kommen: respirare [reprendre souffle] Cat. 2172; Atemzug bis zum letzten Atemzug; usque ad spirationem ultimam [fino all'ultimo respiro] Cfl n. 48; Atheismus der organisierte Atheismus: atheismus organice dispositus [l'ateismo organizzato] RH n. 11; der politisch strukturierte Atheismus: atheismus intra politicam quandam compagem ordinatus [l'ateismo strutturato in un sistema politico] RH n. 11; der programmatische Atheismus: atheismus secundum certas agendi rationes expositus [l'ateismo programmato] RH n. 11 Atheist qui Deum esse negat - CCC 180, atheus [un senza Dio] DR 96; atheistisch atheus [ateo] DR 66; ein atheistisches Regime: regimen Deum negans [un rgime athiste] LN XI-10; Atmosphre ambitus [un atmosfera] EV n. 101; eine Atmosphre familirer Liebe: ambitus familiae amore vivificatus [un atmosfera vivificata dall'amore] GE n. 2 atomar die atomare Gefahr: periculum atomicum [il pericolo atomico] SRS n. 27; atomare Strukturen: structurae atomicae [strutture atomiche] FeR n. 106; Atomenergie atomica vis [l'energia nucleare] MM 412 Atomkrieg bellum atomicum [la guerra nucleare] LE n. 2, dimicatio nuclearis [la guerra nucleare] TMA n. 22; wenn ein Atomkrieg ausbricht: si bellum atomicum confletur [l'eventualit di una guerra nucleare] LE n. 12; Atomwaffen atomica arma [armi nucleari] PT 287, atomica belli instrumenta [armi atomiche] PT 287; eine Kategorie von Atomwaffen: armorum atomicorum genus [un tipo di armamenti nucleari] SRS n. 20; eine Konvention ber die Abschaffung von Atomwaffen: consensio de armis atomicis delendis [un accordo sulla distruzione degli armi atomiche] SRS n. 20; Atomwaffen verbieten: interdicere atomica arma [mettere in bando le armi atomiche] PT 287; die unglaublich angewachsenen Vorrte an Atomwaffen: arma atomica incredibilem usque in modum coacervata [le arme atomiche accumulate fino allincredibile] SRS n. 24; unglaubliche Geldbetrge werden fr die Produktion von Atomwaffen ausgegeben: incredibiles pecuniarum summae impenduntur in atomica fabricanda arma [cifre vertiginose sono impiegate per la produzione delle armi nucleari] Iuv n. 15; Atomwaffenexperimente atomicorum instrumentorum experimenta belli causa suscepta [esperimenti nucleari a scopi bellici] PT 287 Attentat attentatum - CIC abr. can. 1854; ein Attentat auf den Frieden: adgressio contra pacem [un attentato contro la pace] EV n. 101; Attest attestatio [l'attestato] CIC vig. Can. 826 2 Attribut attributum [un attribut] Cat. 268; Audienz um eine Audienz bitten: audientiam petere AID 503 audiovisuell audiovisuelle Instrumente: instrumenta ad auditum et visum nata [mezzi audiovisivi] CeP n. 95, instrumenta audivisiva - Sap. c. Art. 55 1 aufarbeiten systematisch aufarbeiten: ordinare [la sistemazione] RH n. 5 Aufbau der Aufbau der Gesellschaft: societatis aedificatio [la costruzione della societ] SRS n. 15; im Aufbau befindliche Industrien: nascentia operosa artificia [industrie nascenti] PP n. 61; der Aufbau der Kultur: cultura contexenda [il costruire della cultura] EV n. 92; Aufbau in der Natur: naturae constructiones [les constructions de la nature] Cat. 310; der Aufbau des Reiches Gottes: aedificatio regni Dei [l'dification du Rgne de Dieu] Cat. 395; der Aufbau des Studiums: ordo studiorum [la struttura degli studi] OT n. 19; der Aufbau eines Textes: compositio - AAS 1964, 716; den Aufbau der Welt verstehen: scire dispositionem orbis terrarum [connatre la structure du monde] Cat. 283; der hierarchische Aufbau: constitutio hierarchica [la costituzione gerarchica] LC n. 20 aufbauen struere [costruire] LE n. 1; die Gesellschaft baut auf Gewalt auf: societas ipsa in violentia est condita [la socit est fonde sur la violence] LN VIII6; Aufbegehren rebellio [la rvolte] Cat. 2515; ein gewaltiges Gefhl des Aufbegehrens hervorrufen: violentum seditionis sensum alere [alimenter un violent sentiment de rvolte] LN VII-12; aufbereiten Nachrichten aufbereiten: rerum nuntios digerere [redigere le notizie] CeP n. 21; Pt. Pf. philosophisch aufbereitet: philosophice elucubratum [elaborato filosoficamente] FeR n. 46; aufbewahren asservare [conservare] CIC vig. can. 535 1; Akten aufbewahren: conservare acta [la conservazione degli atti] CIC vig. ante cann. 1470 ss. Aufbewahrung asservatio AAS 1967, 566 aufblicken zu jemandem aufblicken: aliquem suspicere - UAD 680; aufbrechen unter dem Druck neuer Produktionssysteme brechen die nationalen Grenzen auf: novis efficiendarum rerum rationibus impellentibus, nationum fines quodammodo dehiscunt

39

aufdecken
[sotto la spinta dei nuovo sistemi di produzione si fendono le frontiere nazionali] OA n. 44; aufdecken eruere [mettere in luce] VS n. 84; etwas aufdecken: aliquid patefacere [rvler qc] LN I-3; Heresien und Irrtmer aufdecken: retegere haereses et errores - QC 2: Trugschlsse aufdecken und widerlegen: captiones detegere et refellere - D-H n. 3278; aufdrngen jemandem etwas aufdrngen: alicui aliquid iniungere [imporre qc. a q.c.] DC n. 31; die Probleme, die sich heute aufdrngen: quaestiones quae hodie premunt [i probleme che oggi si impongono] FeR n. 92; Pt. Pr. die sich aufdrngende Kultur: praepotens cultura [la cultura invadente] VS n. 88; aufdringlich importunus [importuno] CA n. 58; ein aufdringlicher Einflu: praepotentes virtutes [un influsso invadente] EV n. 24; Aufdringlichkeit importunitas [limportunit] FeR n. 14 Aufenthalt commoratio, onis, f. [la permanenza] CIC vig. can. 271 3, [la dimora] CIC vig. can. 177; den Aufenthalt gebieten: commorationem imponere [imporre la dimora] CIC vig. can. 1722; den Aufenthalt verbieten: commorationem interdicere [proibire la dimora] CIC vig. can. 1722; vorbergehender Aufenthalt: commoratio precaria AAS 1971, 443; wenn der Aufenthalt lnger dauert oder endgltig wird: si longior producatur vel definitiva evadat commoratio - AAS 1969, 61 Aufenthaltserlaubnis licentia commorationis [la licenza di permanenza] CIC vig. can. 271 3 Aufenthaltsgebot praescriptio commorandi in certo loco [l'ingiunzione di dimorare in un determinato luogo] CIC vig. can. 1336 1 n. 1 Aufenthaltsort locus ubi homo degit [il luogo della permanenza] OE n. 21, locus commorationis [il luogo della dimora] CIC vig. can. 1409 2; der Ort des tatschlichen Aufenthalts: locus ubi actu commoratur [il luogo ove di fatto dimora] CIC vig. can. 1409 1 Aufenthaltsverbot prohibitio commorandi in certo loco [la proibizione di dimorare in un determinato luogo] CIC vig. can. 1336 1 n. 1 auferlegen eine Abgabe auferlegen: imponere exactionem [imporre una tassa] CIC vig. can. 1263; den Aufenthalt an einem bestimmten Ort auferlegen: imponere commorationem in aliquo loco [imporre la dimora in qualche luogo] CIC vig. can. 1722; eine Bue auferlegen: paenitentiam imponere [imporre una penitenza] CIC vig. can. 1358 2; einen Eid auferlegen: iusiurandum deferre [imporre il giuramento] CIC vig. can. 1728 2; jemandem eine Steuer auferlegen: imponere alicui tributum [imporre un tributo a qc.] CIC vig. can. 1263; das Naturgesetz ist jedem Menschen auferlegt: naturalis lex omni homini imponitur [la legge naturale si impone ad ogni uomo] VS n. 51; Auferlegung die Auferlegung von ffentlichen Lasten: irrogatio onerum publicorum [l'imposizione dei pubblici oneri] RN 656; Auffassung sententia [il parere] CIC vig. can. 1578 1, notio [il concetto] LE n. 22 [la concezione] LC n. 13, opinatio [un asserto] FeR n. 63; Pl. Auffassungen: opinationes [le tesi] FeR n. 87, asseverationes [le affermazioni] DoI n. 4; + nach nach dieser Auffassung: hoc in rerum prospectu [in questa prospettiva] UUS n. 61; + auf Grund auf Grund dieser Auffassung: rem ita animo concipientes [dato questo modo di intendere] LE n. 6; + Subst. [A] die richtige Auffassung von der Arbeit: recta notio operis [la retta concezione del lavoro] LE n. 22; [B] die christliche Auffassung von der Befreiung: christianus liberationis conceptus [la conception chrtienne de la libration] LN V-5; [E] ein Gegensatz zwischen zwei Auffassungen von der Entwicklung der Menschen und Vlker: repugnantia inter diversos duos progressionis gradus verum potius diversos inter duos conceptus ipsius progressionis hominum populorumque [unopposizione tra due concezioni dello sviluppo stesso degli uomini e dei popoli] SRS n. 21; eine andere Auffassung von Eigentum: alia possessionis notio [un' altra concezione della propriet] CA n. 4; [F] die Auffassung des Fortschritts: conceptus progressionis [la concezione dello sviluppo] SRS n. 21; [G] die Auffassung von der Geschichte: ratio historiae intellegendae [la conception de l'histoire] LN VIII-2; [L] die verschiedenen Auffassungen vom Leben: diversae vitae opinationes [le diverse conzezioni di vita] FeR n. 69; eine totalitre Auffassung des sozialen Lebens: ratio totalitaria vitae socialis [una concezione totalitaria della vita sociale] LC n. 95; [M] die Auffassungen vom Menschen: de homine visiones [le visioni delluomo] VS n. 98; die christliche Auffassung vom Menschen: christiana consideratio personae [la visione cristiana della persona] EV n. 88; zwei unterschiedliche Auffassungen vom Menschen duae inter se diversae aestimationes hominis [due visioni diverse delluomo] SRS n. 20; die zutreffende Auffassung vom Menschen und seinem Wohl: notio homini eiusque vero bono consentanea [una concezione adeguata dell'uomo e del suo vero bene] CA n. 36; [P] die richtige Auffassung von der menschlichen Person: rectus personae humanae conceptus [la corretta concezione della persona umana] CA n. 11, recta personae humanae notio [la retta concezione della persona umana] CA n. 46; eine Auffassung der Philosophie: philosophiae notio [una concezione filosofica] FeR n. 88; [W] die Auffassung von der Wahrheit: conceptio veritatis [la conception de la vrit] LN VIII-7; die parteiliche Auffassung von der Wahrheit: factiosa veritatis notio

40

Aufgabe
[la conception partisane de la vrit] LN X-1; + Adj. abweichende Auffassungen: sententiarum discrimina [le differenze dei pareri] CIC vig. can. 1578 1; demagogische Auffassungen: consilia turbulenta [concezioni demagogiche] SRS n. 26; eine zu enge Auffassung: conceptio nimis arcta [una concezione troppo limitata] SRS n. 15; falsche Auffassungen: conceptiones erroneae [conceptions errones] Cat. 2726; die richtige Auffassung von etwas haben: compertam habere rectam de aliqua re notionem [avere la sana concezione di q.c.] MM 471; unterschiedliche Auffassungen: diversae opinationes [la diversit di vedute] ReP n. 2; + Vb. zu einer anderen Auffassung gelangen: diversam obtinere persuasionem [raggiungere una convinzione diversa] SS n. 7; Auffassungsvermgen dem Auffassungsvermgen angepat: captui accommodatum [appropriato all'intelligenza] CIC vig. can. 1564 aufflammen flammescere [svilupparsi in fiamma] SP 417; auffordern invitare aliquem ut [invitare qc a] CIC vig. can. 1745 n. 1 Aufforderung invitatio [invitare] CIC vig. can. 1744 1, cohortatio [l'esortazione] MD n. 24; einer Aufforderung nachkommen: expostulationi satisfacere [rispondere alla richiesta] CT n. 4 auffrischen das Gedchtnis an etwas auffrischen: recolere aliquid [richiamare q.c.] CIC vig. can. 1565 2 auffhren referre - CIC abr. can. 1, recensere [enumerare] CIC vig. can. 1354 1; Pt. Pf. er ist unter den nicht aufgefhrt: inter non recensitus est - CIC abr. can. 519; Subst. alle Aufgefhrten: omnes recensiti - CIC abr. can. 198 2; Auffhrung eine ffentliche Auffhrung: publicum spectaculum [uno spettacolo pubblico] CIC vig. can. 1369 Aufgabe [1] munus, eris, n. [una missione] DR 71, [un compito] CIC vig. can. 501 3, [la funzione] CIC vig. can. 436 1, [l'incarico] CIC vig. can. 533 1, officium [il compito] GE pr. [il dovere] CIC vig. can. 810 1, missio [il compito] GS n. 52; Aufgaben: munia, orum [i compiti] CIC vig. can. 407 3; + ist es ist seine Aufgabe: sui muneris est [ suo compito] LE n. 1; da dies nicht seine Aufgabe ist: quod quidem sui muneris non est [non essendo questo compito suo] DR 83; es ist eine dringende Aufgabe: necesse est illud intare, ut [si impone il compito urgente di] TMA n. 57; + Subst. [A] Aufgabe der zustndigen Autoritt ist es: auctoritati officium est [ dovere dell'autorit competente] CIC vig. can. 810 1; in der Ausfhrung seiner Aufgabe: in officio suo persolvendo [nell' assolvere il proprio dovere] CIC vig. c. 796 2; [D] die Durchfhrung der Aufgaben: perfunctio munerum [l'adempimento degli incarichi] CIC vig. can. 533 1; [E] die Erfllung der Aufgaben: munerum adimpletio [l'attuazione degli impegni] GS n. 21; die Aufgabe der Erziehung: munus educationis impertiendae [il compito educativo] LC n. 94; [F] die Freistellung von der Ausbung von Aufgaben, die dem klerikalen Stand fremd sind: exemtio ab exercendis muneribus a statu clericali alienis [l'esenzione dall'esercitare incarichi estranei dallo stato clericale] CIC vig. can. 289 2; [U] sich der bernahme ffentlicher Aufgaben nicht versagen: negotia publica gerere non recusare [non ricusare le cariche pubbliche] AA n. 14; + Adj. [G] seiner Aufgabe gewachsen sein: muneri par evadere - SOE pr.; einer Aufgabe gewachsen sein: muneri suo implendo non impar inveniri [non essere impari al proprio compito] PC n. 18, muneri par esse AAS 1969, 633; [L] eine langwierige Aufgabe: longae constantiae opus [une oeuvre de longue haleine] Cat. 2342; [] die ffentlichen Aufgaben: negotia publica [le cariche pubbliche] AA n. 14; [S] eine soziale Aufgabe erfllen: munus sociale exercere [la funzione sociale] DR 92; [U] eine untergeordnete Aufgabe: munus subordinatum [una funzione subordinata] LG n. 62; [V] eine verpflichtende Aufgabe fr den Menschen: obligans hominem officium [un compito impegnativo per l'uomo] EV n. 52; die vorrangige Aufgabe, die den Erfolg aller anderen bedingt: munus praecipuum et anteponendum, a quo ceterorum exitus dependet [il compito prioritario, che condiziona la riuscita di tutti gli altri] LC n. 99; [W] die wahre Aufgabe: germanum munus [la missione genuina] DR 81; + Vb. [A] jemandem eine Aufgabe anvertrauen: munus committere alicui [affidare un compito a qc.] PC n. 14; eine gewi schwierige Aufgabe wird den Priestern auferlegt: difficilis sane provincia sacerdotibus imponitur [un'opera certamente ardua s'impone ai sacerdoti] QA 226; [B] jemanden mit einer Aufgabe betrauen: aliquem officio mancipare [destinare qc.a un ufficio] LG n. 28; mit besonderen Aufgaben betrauen: instruere aliquem peculiaribus muneribus [conferire a qc. funzioni peculiari] CIC vig. can. 436 2; mit unterschiedlichen Aufgaben betraut: diversis officiis mancipatus [destinato a diversi uffici] LG n. 28; [D] eine Aufgabe durchfhren: muneri obire [assolvere il compito] PC n. 14; [E] eine Aufgabe erfllen: munus adimplere [adempiere l'incarico] CIC vig. can. 274 2, munus exsequi [svolgere un compito] GS n. 4, munus expedire [assolvere un compito] CeP n. 164, implere mandatum [l'adempimento del mandato] LE n. 4; Aufgaben erfllen: obire munia [sostinere le mansioni] MC 210, sustinere munera [svolgere i compiti] PT 278; eine Aufgabe entsprechend erfllem: munus debite explere [debitamente compiere un compito] AA n. 13; die Aufgaben schlecht erfllen: perperam procurare munia [adempiere male i suoi

41

Aufgabenbereich
compiti] LE n. 14; eine soziale Aufgabe erfllen: munus sociale exercere [la funzione sociale] DR 92; eine Aufgabe erfllen fr: partes praestare alicui GdC 393; unfhig, die Aufgabe zu erfllen: suis officiis impar [inadeguato al suo compito] CA n. 48; zu einer Aufgabe ermchtigen: approbare ad munus [approvare all'incarico di] CIC vig. Can. 1428 2; [H] sie haben die Aufgabe: eis creditum est, ut ... [hanno l'incarico di ...] DAS 308; die Theologie hat heute eine doppelte Aufgabe: hodie duplex ad theologiam pertinet munus [oggi un duplice compito spetta alla teologia] FeR n. 92; ich halte es fr meine Aufgabe: meum esse arbitror [ritengo di dovere] MC 193; [L] Aufgaben lsen: quaestiones resolvere - CIC abr. can. 131 2; eine neue Aufgabe ist zu lsen: obeundum prostat novum munus [abbiamo un compito nuovo da assolvere] UUS n. 80; [M] eine Aufgabe mibrauchen: munere abuti [abusare di un compito] CIC vig. can. 501 3; [O] die Aufgabe obliegt jemandem: munus pertinet ad aliquem [l'ufficio compete a qc.] OE n. 24; [S] die Gegenwart stellt die Kirche vor eine schwierige Aufgabe: nostris diebus arduae hae sunt Ecclesiae partes [la Chiesa oggi si trova di fronte al compito immane] MM 460; [U] eine Aufgabe bernehmen: munus suscipere [accettare un incarico] CIC vig. can. 274 2; ffentliche Aufgaben bernehmen: in partes rei publicae administrandae venire [partecipare attivamente alla vita pubblica] PT 296; der Staat mu um des Gemeinwohls willen immer grere Aufgaben bernehmen: bonum commune exigit, ut maiora usque munera publicae auctoritati demandentur [le funzioni sempre pi ampie che il bene comune domanda ai poteri pubblici di svolgere] MM 429; eine Aufgabe bertragen: munus committere [affidare un incarico] CIC vig. can. 274 2, munus concredere alicui [affidare un incarico a qc.] CD n. 29; jemandem eine Aufgabe bertragen: munus demandare alicui [lasciare l'ufficio a qc.] LG n. 20; jemandem Aufgaben bertragen: munia committere alicui [affidare compiti a qc.] AA n. 24, munia demandare alicui [demandare compiti a qc.] CeP n. 174; eine Aufgabe unternehmen: opus aggredi [fare una cosa] UR n. 19; sich einer Aufgabe unterziehen: munus obire [assolvere un compito] PC n. 11; [V] sich in seiner Aufgabe verfehlen: a munere deficere [venir meno al suo incarico] CIC vig. Can. 253 3; seine Aufgaben vernachlssigen: sua munera neglegere [dlaisser ses tches] Cat. 2046; [W] eine Aufgabe wahrnehmen: munus implere [svolgere il compito] CIC vig. can. 501 2; Aufgaben wahrnehmen: munera obtinere [interessarsi dei compiti] REU n. 124 2; sich einer Aufgabe im ntigen Mae widmen knnen: muneri pro necessitate vacare - AAS 1956, 24; [Z] jemandem eine Aufgabe zuweisen: alicui officium attribuere [assegnare un compito a qc.] LC n. 71; Aufgabe [2] Schule: pensum - SLL 360; Aufgabe [3] jur. die Aufgabe allen Besitzes: relictio omnium, quae quis possidet [labbandono di tutto ci che qc. possiede] VS n. 17; Aufgabenbereich ein erweiterter Aufgabenbereich: munerum provincia amplificata AAS 1964, 291 Aufgabenteilung divisio munerum [la ripartizione degli impegni] GS n. 75 aufgeben [1] jemandem etwas aufgeben: alicui aliquid assignare [assegnare q.c. a qc.] VS n. 59; aufgeben [2] etwas aufgeben: aliquid derelinquere [abandonner qc.] Cat. 83; alles aufgeben, um sich der Armut und Keuschheit zu widmen: omnia dimittere, ut paupertatis et castimoniae statui se dedat [lasciare tutto per mettersi in stato di povert e di purezza] Iuv. n. 8; seine Ansicht aufgeben: desistere de sua sententia iudicioque - NG 247; einen Antrag aufgeben: deserere petitionem [abbandonare la richiesta] CIC vig. can. 1552 2; ein System aufgeben: relinquere systema [abbandonare un sistema] PO n. 20; aufgeben, was in diesen mtern berholt ist: dimittere ea quae in illis ministeriis obsoleta sunt - MQ 530; es aufgeben, die Wahrheit zu suchen: veritatem inquirere desistere [abbandonare la ricerca della verit] FeR n. 47; aufgeblasen tumidus [superbo] DI 12; Aufgebot das Aufgebot der Eheschlieung: publicatio matrimonialis [la pubblicazione matrimoniale] CIC vig. can. 1067; aufgebracht exulcerato animo [dall'animo esacerbato] RN 663 aufgeschlossen aufgeschlossen sein fr etwas: animum pandere alicui rei [aprire l'animo a q.c.] AA n. 20 Aufgeschlossenheit exauditio [l'ascolto] Cfl n. 54; eine groe kumenische Aufgeschlossenheit: magna oecumenica apertio [una grande apertura ecumenica] UUS n. 72; aufgreifen resumere [riprendere] FeR n. 44 nota; etwas aufgreifen: aliquid deprehendere [cogliere q.c.] VS n. 16; eine Aussage aufgreifen: sententiam recinere [riecheggiare un'affermazione] UUS n. 86; eine Frage aufgreifen: quaestionem agere [affrontare un problema] FeR n. 80; etwas von neuem aufgreifen: aliquid iterum repetere [riprendere q.c. nuovamente] SS n. 15; wieder aufgreifen: retractare - CIC abr. can. 1989; ein Thema aufgreifen: argumentum perpendere [affrontare un tema] CA n. 10; aufgreifen und neu darlegen: iterare et enucleare [riprendere e sviluppare] CA n. 6; aufhalten sich aufhalten: degere [vivere] CIC vig. can. 665 1; commorari [dimorare] CIC vig. can. 12 3; sich in einem Gebiet aufhalten: versari in territorio [trovarsi in un territorio] CIC vig. can. 12 2; sich tatschlich aufhalten: actu versari [trovarsi attualmente] CIC vig. can. 12 2, actu commorari [attualmente dimorare] CIC vig. can. 12 3; sich auf

42

aufleuchten
Zeit aufhalten: ad tempus versari in aliquo loco [trovarsi temporaneamente in qualche luogo] CIC vig. can. 383 1 aufhngen jemanden aufhngen: aliquem laqueo suspendere - CIC abr. can. 985 aufheben [A] ein Amt aufheben: supprimere officium [sopprimere un uffcio] CIC vig. can. 148; [D] ein Dekret aufheben: rescindere decretum [rescindere un decreto] CIC vig. can. 1739; ein Dekret teilweise aufheben: obrogare decreto [abrogare il decreto] CIC vig. can. 1739; das sptere Dekret hebt das frhere auf, soweit es diesem widerspricht: decretum posterius tempore obrogat priori, quatenus ei contrarium est [il decreto successivo abroga il precedente, nella misura in cui gli contrario] CIC vig. can. 53; [F] einen Feiertag aufheben: abolere diem festum [abolire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1; [G] die religisen Genossenschaften gnzlich aufheben: penitus extinguere religiosas familias - Syll. VI n. 53; ein Gesetz aufheben: abrogare legem [abrogare una legge] CIC vig. can. 6 1; Gewohnheiten aufheben: submovere consuetudines - CIC abr. can. 5, supprimere consuetudines [sopprimere le consuetudini] CIC vig. can. 5 1; [I] ein Institut aufheben: supprimere institutum [sopprmere un istituto] CIC vig. can. 584; [P] eine juristische Person aufheben: supprimere personam iuridicam [sopprimere una persona giuridica] CIC vig. can. 120 1; das Privateigentum aufheben: everti possessiones privatas [abolire la propriet] RN 642; eine Prozehandlung des Richters aufheben: rescindere actum a iudice positum [rescindere un atto posto dal giudice] CIC vig. can. 1451 2; [S] eine Strafe aufheben: auferre poenam [togliere la pena] CIC vig. can. 1359; [U] ein Urteil aufheben: reformare sententiam [la riforma della sentenza] CIC vig. can. 1639 1; [V] eine Vereinbarung aufheben: abrogare conventionem [abrogare la convenzione] CIC vig. can. 3; die Canones des Codex heben die vom Apostolischen Stuhl mit Nationen oder anderen politischen Gemeinschaften eingegangenen Vereinbarungen weder ganz noch teilweise auf: Codicis canones initas ab Apostolica Sede cum nationibus aliisve societatibus politicis non abrogant neque iis derogant [i canoni del Codice non abrogano le convenzioni stipulate dalla Sede Apostolica con le nazioni o con le altre societ politiche n ad esse derogano] CIC vig. can. 3; Aufhebung die Aufhebung der einzigen Niederlassung eines Instituts: suppressio unicae domus religiosae [la soppressione dell'nica casa di un istituto] CIC vig. can. 616 2; die Aufhebung der Orden: abolitio regularium - QC 8; die Aufhebung des Privateigentums an den Produktionsmitteln: abolitio possessionis privatae instrumentorum ad bona gignenda [l'eliminazione della propriet privata dei mezzi di produzione] LE n. 14; durch Aufhebung des Privateigentums an Produktionsmitteln: possessione privata instrumentorum ad bona gignenda ablata [mediante l'eliminazione della propriet privata dei mezzi di produzione] LE n. 11; nach der Aufhebung des gegenseitigen Kirchenbannes: oblivioni datis excommunicationibus [relegando nell'oblio le scomuniche] UUS n. 42; Aufhebungsklage actio rescissoria [l'azione rescissoria] CIC vig. can. 126 aufhetzen das Volk aufhetzen: populum excitare - CIC abr. can. 2337 1 aufholen den Rckstand aufholen: explere tarditatem [colmare il ritardo] SRS n. 12 aufhren aufhren, etwas zu tun: intermittere aliquid facere [cessare di fare q.c.] VS n. 28; aufklren die Menschen ber etwas aufklren: docere homines de aliqua re [la diffusione di un'appropriata informazione] PP n. 37 aufklrerisch philosophische berlegungen aufklrerischer Natur: illuminismi notae philosophicae [connotazioni filosofiche di tipo illuministico] SRS n. 27; Aufklrung die Aufklrung: illuminismus [l'illuminismo] DC n. 3; das Europa der Aufklrung: Illuminismi Europa [l'Europa dell'Illuminismo] SS n. 19; das Jahrhundert der Aufklrung: tempus Illuminismi [il secolo dell' Illuminismo] LC n. 6; die Zeit der Aufklrung: tempus Illuminismi [il periodo dell'Illuminismo] LC n. 13; der Rationalismus der Aufklrung: rationalismus illuministicus [il razionalismo illuministico] CA n. 13; aufkommen [1] neue Formen der Ungerechtigkeit kommen auf: novae iniustitiae formae instaurantur [si instaurano altre forme di ingiustizia] OA n. 45; aufkommen [2] fr Schden aufkommen: damna sarcire [risarcire i danni] CIC vig. can. 1515; Aufkommen das Aufkommen von totalitren Regimen: adventus regiminum totalitariorum [l'avvento di regimi totalitari] LC n. 78 Auflage mit den erforderlichen Auflagen: iniunctis de iure iniungendis - CIC abr. can. 2254 1; unter der Auflage: iniuncto onere + grd. - CIC abr. can. 2254 1; mandatum [la decisione] CIC vig. can. 1357 2; Auflagen nachkommen: mandatis stare [attenersi alle decisioni di qc.] CIC vig. can. 1357 2 auflehnen sich gegen jemanden auflehnen: obsistere alicui [ribellars a qc.] EV n. 36; die Natur lehnt sich gegen den Menschen auf: natura homini obsistit [la natura si ribella alluomo] SRS n. 30; Auflehnung seditio [la sdition] S. chr. 388; eine radikale Auflehnung: capitalis rebellio [una ribellione radicale] VS n. 86; aufleuchten elucescere [manifestarsi chiaramente] LG n. 5; aufleuchten lassen: in luce ponere [mettere in

43

auflsen
evidenza] LC n. 70; eine Hoffnung leuchtet auf: auspicium affulgit - UAD 697 auflsen trans. delere [sopprimere] RN 641, dissuere [dissolvere] FC n. 32, dissipare [disgregare] FC n. 37; das Konzil auflsen: dissolvere Concilium [sciogliere il Concilio] CIC vig. can. 340, die Ehe auflsen: matrimonium solvere - CIC abr. can. 1069 2, matrimonium dissolvere [sciogliere il matrimonio] CIC vig. can. 1141; refl. eine juristische Person lst sich auf: persona iuridica dissolvitur [una persona giuridica si scioglie] CIC vig. can. 120 1; das gesellschaftliche Leben lst sich nach und nach auf: socialis sensim vita dissuitur [la vita sociale progressivamente si disorganizza] CA n. 25; Auflsung disgregatio [la disgregazione] Cfl n. 6; die Auflsung einer Ehe: dissolutio matrimonii - CIC abr. ante cann. 1118; der Auflsung preisgegeben werden: ruere in dissolutionem [essere votato alla dissoluzione] VS n. 101; die Auflsung des Ehebandes: dissolutio vinculi [lo scioglimento del vincolo] CIC vig. ante cann. 1141; die Auflsung der Versammlung: coetus absolutio - ED 389; die Auflsung eines Vereins: extinctio - CIC abr. can. 1490 1; die Auflsung der religisen Orden: excidium ordinum religiosorum [lo scioglimento degli ordini religiosi] ID 171; der Tod bringt die Auflsung der ganzen leibseelischen Persnlichkeit des Menschen mit sich: mors secum infert disiunctionem totius personalitatis psychicae-physicae hominis [la morte comporta la dissociazione dell'intera personalit psicofisica dell'uomo] SD n. 15; Auflsungstendenzen disgregationis vires [le forze di disgregazione] Cfl n. 27; aufmerksam ein aufmerksames Nachdenken: intenta meditatio [unattenta riflessione] FeR n. 98; etwas aufmerksam durchlesen: aliquid intento animo perlegere [leggere q.c. attentamente] Iuv. n. 13; einen aufmerksamen Blick auf etwas richten: aliquid perspicaciter observare [rivolgere uno sguardo penetrante a qc.] ReP n. 4; jemanden auf etwas aufmerksam machen: aliquem monere + aci [avertir qn que] Cat. 1033; Aufmerksamkeit animi attentio [l'attenzione] LE n. 1, ponderatio [l'attenzione] EV n. 4; + Vb. [E] jemandes Aufmerksamkeit erregen: excitare attentam alicuius mentem [occupare l'attenzione di] LE n. 2; mit groer Aufmerksamkeit erwgen: attente considerare [esaminare con grande attenzione] NA n. 1; die Aufmerkamkeit der ffentlichen Meinung erwecken: omnium mentes devocare [richiamare lattenzione dellopinione pubblica] SRS n. 5; jemandem Aufmerksamkeit erweisen: alicui attentionem praestare Hom n. 15; [F] sie finden keine entsprechende Aufmerksamkeit: haud curiose ostenduntur [non trovano adeguata attenzione] EV n. 26; [L] die Aufmerksamkeit auf etwas lenken: admonere de aliqua re [attirare l'attenzione su q.c.] OA n. 7; animum convertere ad aliquid [richiamare l'attenzione su q.c.] LE n. 17; animos revocare ad aliquid [richiamare lattenzione su q.c.] SRS n. 13, animos in aliquid convertere [richiamare lattenzione su q.c.] FeR n. 67, attentionem dirigere ad aliquid Hom n.2, animi intentionem in aliquid inducere [attirare lattenzione su q.c.] VS n. 33; [R] die Aufmerksamkeit auf etwas richten: animum alicuius convertere in aliquid [richiamare l'attenzione di qc. su q.c.] DR 95, aliquid excipere ac prosequi [accogliere e seguire] IM n. 1, animum intendere in aliquid [concentrare l'attenzione su q.c.] LE n. 6 [rivolgere l'attenzione verso q.c.] Iuv. n. 10;; animum advertere ad aliquid [rivolgere l'attenzione a q.c.] LE n. 18; mentem intendere in aliquid [concentrare lattenzione su q.c.] EV n. 11; unsere Aufmerksamkeit richtet sich auf animus insistit noster in aliqua re [la nostra attenzione si ferma su q.c.] SRS n. 20; etwas in das Zentrum der Aufmerksamkeit rcken: aliquid in media mentis intentione ponere [porre q.c. al centro dell'attenzione] EV n. 85; [S] Aufmerksamkeit schenken: assiduitatem praebere - AAS 1985, 419; jemandem besondere Aufmerksamkeit schenken: alicui particularem attentionem praestare [riservare un'attenzione particolare a qc.] Cfl n. 46; diesem Problem besondere Aufmerksamkeit schenken: in hoc problema semper peculiariter mentem intendere [dedicare una speciale attenzione a questo problema] LE n. 10; einer Sache besondere Aufmerksamkeit schenken: aliquid peculiari animi intentione observare [prestare particolare attenzione a q.c.] FeR n. 105; einer Sache jede erdenkliche Aufmerksamkeit schenken: prorsus in rem intendere curam [portare ogni attenzione a q.c.] UUS n. 101; [V] entsprechende Aufmerksamkeit verdienen: congruam mereri ponderationem [meritare unadeguata attenzione] FeR n. 91; [W] einer Sache besondere Aufmerksamkeit widmen: alicui causae peculiari cura incumbere [dedicare peculiare attenzione a q.c.] DoI n. 2, rem perattente considerare [riservare una particolare attenzione a q.c.] Cfl n. 2; einer Sache gengend Aufmerksamkeit widmen: sufficientem curam intendere in aliquam rem [dedicare sufficiente attenzione a q.c.] OA n. 8; [Z] die Aufmerksamkeit auf sich ziehen: considerationem admovere [attirare l'attenzione] LC n. 2 nota 2; einer Sache Aufmerksamkeit zuwenden: animum advertere alicui rei [rivolgere il pensiero a q.c.] LG n. 30, ad aliquam rem attendere [considerare q.c.] DH n. 1; einer Person Aufmerksamkeit zuwenden: ad aliquem animum vertere [rivolgersi a qc.] LG n. 14; etwas besondere Aufmerksamkeit zuwenden: peculiarem considerationem addicere alicui rei [riservare speciale attenzione a q.c.] EV n. 63; jemandem besondere Aufmerksamkeit zuwenden: peculiarem attentionem

44

aufrtteln
ad aliquem dirigere [rivolgere un'attenzione speciale a qc.] EN n. 72; einem Problem die Aufmerksamkeit zuwenden: animos convertere ad quaestionem [rivolgere la sua attenzione ad un problema] LE n. 22; Aufnahme [1] susceptio [l'accoglienza] FC n. 26; die Aufnahme in ein Institut: admissio in institutum [l'ammissione in un istituto] CIC vig. can. 268 2; die Aufnahme von Mitgliedern: receptio membrorum [l'accettazione dei membri] CIC vig. can. 307 1; die Aufnahme als Kandidat: adscriptio inter candidatos [l'ascrizione fra i candidati] CIC vig. can. 1034 1; gastliche Aufnahme: hospitalitas [un'accoglienza] FC n. 43; Aufnahme [2] die Aufnahme beim Publikum: breite Aufnahme finden: late exceptum esse [riscuotere una larga accoglienza] PT 289; die Fhigkeit, offen zu bleiben fr die Aufnahme des Neuen: facultas patendi novitatibus suscipiendis [la facolt di rimanere aperte allaccoglienza del nuovo] FeR n. 71; Aufnahmefhigkeit capacitas suscipiendi [la ricettivit] SS n. 33; aufnehmen [1] jemanden aufnehmen: aliquem excipere [accogliere qc.] EV n. 93; ein Mitglied aufnehmen: excipere [l'ammissione] QDS ante 247 ss. [accogliere] AG n. 38, cooptare [annoverare] CD n. 10; adlegere - CIC abr. can. 109; jemanden in die Kirche aufnehmen: recipere aliquem in Ecclesiam [accogliere qc. nella Chiesa] CIC vig. can. 11; jemanden in ein Institut des geweihten Lebens aufnehmen: admittere aliquem in vitae consecratae institutum [ammettere qc. in un instituto di vita consecrata] CIC vig. can. 597 1; aufnehmen [2] den Dialog aufnehmen mit jemandem: colloquium habere cum aliquo [entrare in dialogo con] AA n. 14; einen Rechtsstreit aufnehmen: iudicium suscipere - CIC abr. can. 1713; die Verteidigung aufnehmen: patrocinium suscipere [intraprendere la difesa di qc.] DAS 300; aufrechterhalten einen Verwaltungsakt aufrechterhalten: sustinere actum administrativum [sostenere un atto amministrativo] CIC vig. can. 41 aufregend fulgidus [esaltante] VS n. 106; aufreien das Tor aufreien: portam reserare [spalancare la porta] EV n. 36; aufrichten die Fahne des Abfalls aufrichten: defectionis erigere vexillum - ASS 6, 159; die Fahne des Aufruhrs aufrichten: attollere rebellionis vexillum - ASS 6, 158 aufrichtig eine aufrichtige Freundschaft: authentica amicitia [unamicizia sincera] FeR n. 33 Aufrichtigkeit sinceritas [la sincerit] AA n. 4, animi sinceritas [la sincerit d'animo] OT n.11; candor [la limpidezza] ReP n. 31; Aufruf compellatio [il richiamo] FeR n. 48, invitamentum [l'appello] ReP n. 6; + Subst. der Aufruf zum Besitzen und Gebrauchen der geschaffenen Dinge bleibt immer gltig: evocatio ad creatas res possidendas iisque ad utendum semper valet [lappello al possesso e alluso dei mezzi creati rimane sempre valido] SRS n. 30; der Aufruf zur Einheit: ad unitatem cohortatio [l'appello all'unit] UUS n. 1; ein Aufruf des Geistes: impulsio Spiritus [un appello dello Spirito] FC n.4; ein Aufruf das Gute zu tun: vocatio quaedam ad faciendum bonum [una chiamata a compiere il bene] VS n. 59; der Aufruf zur Solidaritt und gemeinsamen Handeln: invitamentum ad eiusmodi necessitudinis coniunctionem ineundam et ad actionem communem suscipiendam [un appello alla solidariet e all'azione comune] LE n. 8; der Aufruf zur vollen Wahrheit: vocatio ad plenam veritatem [la chiamata alla verit piena] FeR n. 71; + Vb. auf den Aufruf antworten: invitationi responsum addere [rpondre cet appel] LN XI-2; keine christliche Gemeinschaft kann sich diesem Aufruf entziehen: nulla christiana Communitas potest se de hoc arcessitu subducere [nessuna Comunit cristiana pu sottrarsi a tale appello] UUS n. 16; der Aufruf ist an die Arbeiter ergangen: invitamentum opificibus est adhibitum [l'appello lanciato agli uomini di lavoro] LE n. 8; dem Aufruf folgen: monitioni obsequi [accettare l'appello] ReP n. 10; den Aufruf an jemanden richten: rogatu aliquem compellere [rivolgere lappello a qc.] SRS n. 47, convocationem convertere ad aliquem [rivolgere l'appello a qc.] Cfl n. 2; aufrufen zur Einheit aufrufen: de unitate commonere [portare in s il richiamo all'unit] UUS n. 14; zum persnlichen Handeln aufrufen: excitare actionem personalem [stimolare l'azione personale] GE n. 8; die Untergebenen zum Ungehorsam aufrufen: provocare subditos ad inoboedientiam [eccitare i sudditi alla disobbedienza] CIC vig. can. 1373 Aufruhr seditio [la rivolta] PP n. 28; zum Aufruhr anstiften: concitare seditiose multitudinem [il perturbamento dei popoli] RN 641; blutiger Aufruhr: cruenta seditio [una sanguinosa rivolta] DR 84; die Fahne des Aufruhrs aufrichten: rebellionis vexillum attollere - ASS 6, 168, signa perduellionis attollere Mir 37; den Aufruhr schren: seditionem induere [trasformare in ammutinamento] RN 649 Aufrhrer seditiosa plebs - QAM 370, seditiosorum grex [la schiera di sediziosi] LP 601, seditiosi homines [i sovversivi] DR 102 aufrsten bellica instrumenta praemoliri - NI 395, bellica arma parare [creare armamenti] PT 286; apparatum militarem augere [l'ampliamento degli arsenali di armi] SRS n. 10 aufrtteln das Gewissen aufrtteln: excitare conscientiam [risvegliare la coscienza] SRS n. 17; die aufrttelnde Sorge fr die Armen: sollicitudo animos

45

Aufrttelung
exstimulans de pauperibus [la preoccupazione stimulante verso i poveri] SRS n. 43; Aufrttelung incitamentum [lo scuotimento] SP 414 Aufsatz exercitatio componendi - SLL 343, compositio - SLL 363 aufsaugen absorbere aliquid [assorbire q.c.] LC n. 64; das Bestreben des totalitren Staates luft darauf hinaus, die Menschen in sich aufzusaugen: omnia moderans absolute Civitas homines exsorbere contendit [lo Stato totalitario tende ad assorbire le persone] CA n. 45; aufschieben differe [differire] CIC vig. can. 151; ulterius procrastinare - LA n. 133; aufschieben bis: diferre in id tempus quo CIC abr. can. 967; committere ad diem statuendam [rimandare a tempo determinato] Stat. PAS art. XXIII; die Eheschlieung aufschieben: differre matrimonium [differire il matrimonio] CIC vig. can. 1080 1; die Taufe aufschieben: baptismum remorari - AAS 1980, 1140; Pt. Pr. aufschiebende Einrede: exceptio dilatoria [un'eccezione dilatoria] CIC vig. can. 1459 2; aufschiebende Wirkung haben: effectum habere suspensivum [avere effetto sospensivo] CIC vig. can. 700; ein Rechtsmittel mit aufschiebender Wirkung: recursus in suspensivo - CIC abr. can. 498; Aufschlag {Kleidung} reflexus, us - AID 501 aufschlagen ein Buch aufschlagen: librum volvere [sfogliare un libro] UUS n. 25; ein Buch, das fr jeden von uns aufgeschlagen ist: liber unicuique nostrum reseratus [un libro spalancato per ognuno di noi] Iuv. n. 14; aufschlieen eine Wahrheit aufschlieen: veritatem recludere [esplicitare una verit] FeR n. 66; aufschlureich gravis [molto eloquente] LE n. 6; dies ist aufschlureich fr das Wesen echter Entwicklung: quae quidem res naturam luculenter aperit veri profectus [fenomeno, questo, particolarmente indicativo della natura dellautentico sviluppo] SRS n. 17; ein hchst aufschlureiches Zeichen: indicium summopere significans [un segno sommamente indicativo] SRS n. 18; eine aufschlureiche Formulierung: significantia verba [una significativa formula] SRS n. 43; Aufschneiderei venditatio [la vantardise] Cat. 2481; Aufschub dilatio - CIC abr. can. 2149 1; ohne Aufschub: nulla interposita mora [senza indugio] IM n. 13, dilationem nullam recipiens - AAS 1980, 573; die Zeit des Aufschubs: dilationis terminus - CIC abr. can. 1840 2; Aufschwung progressus, us [lo sviluppo] LC n. 14 impetus, us [lo slancio] FeR n. 58; Aufsehen Aufsehen erregen: in mundo rumorem facere [faire du bruit dans le monde] Cat. 1723; jegliches Aufsehen meiden: gloriationem omnem a se arcere [evitare ogni ostentazione] DR 89; aufsehenerregend celeber [clamoroso] EV n. 86; Aufsicht vigilantia [la vigilanza] CIC vig. can. 305 1; unter Aufsicht: sub vigilantia - CIC abr. can. 603 1; die Aufsicht anordnen: vigilantiam praecipere - CIC abr. can. 2311 2; jemanden der Aufsicht unterstellen: aliquem vigilantiae submittere - CIC abr. can. 2311 1; jemandes Aufsicht anvertrauen: alicuius vigilantiae committere [affidare alla vigilanza di qc.] CIC vig. can. 615; der Aufsicht unterliegen: subesse vigilantiae alicuius [essere soggetto alla vigilanza di qc.] CIC vig. can. 305 1; unter der Aufsicht des Ortsordinarius: advigilante loci Ordinario [sotto la vigilanza dell'Ordinario del luogo] CIC vig. can. 806 2; Aufsichtsrecht ius invigilandi [il diritto di vigilare] CIC vig. can. 806 1 aufstacheln quasi stimulis excitare [aizzare e stimolare] DI 11; die Massen aufstacheln: turbas ciere - CIC abr. can. 2337 1 Aufstand perduellio - Resp. 137; der Aufstand gegen jemanden: rebellio contra aliquem [la insurrecin contra alguno] FiC 196; der revolutionre Aufstand: seditiones et motus [l'insurrezione rivoluzionaria] PP n. 31 aufstauen viel Ha und Groll hat sich aufgestaut: odia multa et inimicitiae increverunt [molti odi e rancori si sono accumulati] CA n. 27; aufsteigen sozial aufsteigen: gradatim proficere [l'ascesa] PT 267; die Aufstieg ascensio [l'ascesa] DC n. 7, ascensus, us [l'ascesa] ReP n. 16; im Amt: ascensus, us [l'accesso] CIC vig. can. 1030; der soziale Aufstieg: provectio [la promozione] LE n. 19; Aufstiegsmglichkeit facultas progrediendi [la possibilit di promozione] LE n. 22 aufsuchen jemanden aufsuchen: invisere aliquem AID 503 auftauchen das Thema Entwicklung und Fortschritt" taucht in allen Gesprchen auf: de argumento auctus et profectus omnes loquuntur [il tema dello sviluppo e del progresso sulla bocca di tutti] RH n. 15; Subst. das Auftauchen der materialistischen Philosophie: ortus philosophiae materialistarum [il sorgere della filosofia materialistica] LE n. 13; aufteilen sich in Gruppen und Untergruppen aufteilen: distrahi in minores coetus vel manipulos [dividersi in gruppi o sottogruppi] LE n. 20; Aufteilung die Aufteilung der Welt: discidium orbis [la divisione del mondo] SRS n. 10 Auftrag [1] mandatum [il mandato] CIC vig. can. 229 3; + Subst. nach Magabe des Auftrags vorgehen: procedere ad mandati normam [procedere a norma del mandato] CIC vig. can. 42; im Auftrag des Oberen ein Geschft des Instituts ttigen: de mandato Superioris negotium instituti gerere [concludere affari dell'istituto

46

per mandato del Superiore] CIC vig. can. 639 2; + Adj. der frhere Auftrag: anterius mandatum [il mandato anteriore] CIC vig. can. 141; ohne vorherigen Auftrag: nisi praecesserit mandatum [salvo non ne abbia avuto prima mandato di ...] CIC vig. can. 1405 2; + Vb. den Auftrag ausfhren: muneri satisfacere AAS 1983, 403; auer es steht der Auftrag entgegen: nisi mandatum obstet [a meno che non si opponga il mandato] CIC vig. can. 1428 3; den Auftrag erfllen: praeceptum implere [l'adempimento del mandato] LE n. 4; Auftrge erfllen: explere mandata [adempiere i mandati] CIC vig. can. 364 n 8; den Auftrag zur Lehre erhalten: mandatum docendi recipere [ricevere il mandato di insegnare] CIC vig. can. 229 3; jemandem einen Auftrag geben: mandatum conferre alicui [affidare il mandato a qc] DoI n. 1; eine Austragung in Auftrag geben: pregnationem committere [commissionare una gestazione] DoV II A 3; den Auftrag widerrufen: mandatum revocare [revocare il mandato] CIC vig. can. 141; Sent. ein Delegierter, der auf andere Weise, als im Auftrag angegeben ist, seinen Auftrag ausfhrt, berschreitet nicht die Grenzen seines Auftrags, wenn nicht die Weise vom Deleganten selbst zur Gltigkeit vorgeschrieben ist: Fines sui mandati excedere non intellegitur delegatus qui alio modo ac in mandato determinatur, ea peragit ad quae delegatus est, nisi modus ab ipso delegante ad validitatem fuerit praescriptus [non si reputa che il delegato oltrepassi i limiti del suo mandato se compie ci per cui fu delegato in modo diverso da quello determinato dal mandato, a meno che il modo non sia stato imposto per la validit dallo stesso delegante] CIC vig. can. 133 2; vd. Sendungsauftrag; Auftraggeber mandans [il mandante] CIC vig. can. 1486 2; auftreten so vor allen auftreten: atque hac sub ratione coram omnibus se exhibere [in tal modo presentiarsi a tutti] EV n. 78; vor Gericht auftreten: consistere in iudicio [comparire in giudizio] CIC vig. can. 1550 1; in einem Rechtsstreit fr jemand auftreten: suscipere iudicium in nomine alicuius [incaricarsi del giudizio a nome di qc.] CIC vig. can. 1508 3; in einer Fernsehsendung auftreten: in emissione televisifica comparere [prendere parte a una trasmissione televisifica] CeP n. 106; die Armen treten in verschiedenem Gewande auf: pauperes multiplicem prae se speciem ferunt [i poveri appaiono sotto diverse specie] LE n. 8; in einer Gestalt auftreten: in figura subsistere [presentarsi sotto la forma di q.c.] CA n. 12; auftreten lassen: inducere [mettere in scena] ReP n. 6; Subst. das Auftreten der Grounternehmen: interventus magnarum domorum [l'apparire di grandi imprese] LE n. 7; das Auftreten des Menschen: hominis apparitio [l'apparition de l'homme] Cat. 283; das Auftreten der Vierten Welt: ortus Quarti Mundi

[lapparizione del cosidetto Quarto Mondo] SRS n. 16; Auftrieb neuen Auftrieb bekommen: reviviscere [riprendere vigore] CA n. 29; die historischen Studien erhielten einen starken Auftrieb: historica studia valde excitata sunt [fu dato vigoroso impulso agli studi storici] FeR n. 58; Aufwand sumptuositas [la sontuosit] SCo. 124; bermiger Aufwand: effusi sumptus [gli sprechi] PP n. 84, nimius sumptus [le gaspillage] Car. 2409; aufweichen die Prinzipien der Moral aufweichen: infirmare principia doctrinae moralis [il rilassamento dei principi della morale] RH n. 6; [indebolire i principi della morale] RH n. 6 Aufwendungen Aufwendungen machen fr: bona conferre in aliquam rem [vengono assorbite risorse economiche a tale scopo] PT 286; vergebliche Aufwendungen machen: incassum sumptus effundere - VC 258; die Aufwendungen tragen: sumptus ferre CIC abr. can. 1477 1, impensas ferre - CIC abr. can. 1477 2; aufwerten die mtterlichen Aufgaben aufwerten: ab integro aestimare munera materna [la rivalutazione dei compiti materni] LE n. 19; Pt. Pf. etwas wird aufgewertet: aliquid proprium momentum recuperat [qc est remis en valeur] LN IX-10; Aufwertung promotio [la promozione] LE n. 19; aufwiegen aufgewogen werden: repensum iri [essere compensato] QA 216; Aufwiegler instigator - ASS 6, 167, turbulentus homo [il mestatore] DR 97; aufwhlen bis ins Innerste aufgewhlt: perturbatus [boulevers] Cat. 1226; aufzhlen enumerare [elencare] Iuv. n. 6, summam facere [sommare insieme] UUS n. 14, recensere [elencare] VS n. 13; im einzelnen aufzhlen: particulatim recensere [enumerare in forma particolareggiata] LE n. 2; Aufzhlung index [un elenco] SD n. 7; aufzeichnen schriftlich aufzeichnen: scripto consignare [scrivere] DV n. 9, consignare litteris [redatto] DV n. 21; in actis referre - Ord. Conc. Art. 48 3 aufzwingen extrinsecus imponere [imporre dal di fuori] MM 444; den anderen Menschen seine Auffassung von dem, was wahr und gut ist, aufzwingen: iniungere reliquis suam de veritate notionem et de bono [imporre agli altri uomini la sua concezione della verit e del bene] CA n. 46; Auge + in, im in seinen Augen: iuxta eius sententiam [ai suoi occhi] LC n. 41; Auge in Auge: facie ad faciem [face face] Cat. 2576; in die Augen fallen: oculos percellere [ferire gli occhi] QA 210, oculos ferire [ferire gli occhi] Iuv n. 15; etwas nher ins Auge fassen: propius inspicere in aliquam rem [considerare

47

Augenblick
q.c. pi da vicino] Cfl n. 27; etwas im Auge haben: aliquid respicere [mirare q.c.] CA n. 54; + vor etwas vor Augen fhren: aliquid ante oculos ponere [mettere q.c. in rilievo] UUS n. 15 [mettere q.c. in luce] ReP n. 6;; etwas vor Augen haben: aliquid alicui observatur [avere q.c. davanti agli occhi] RH n. 14, aliquid prae mentis oculis habere [tenere q.c. davanti agli occhi] LE n. 17, aliquid in oculis ferre AAS 1956, 551; sich etwas vor Augen halten: aliquid prae oculis habere [tenere q.c. presente] CIC vig. praef. XX, alquid ante mentis oculos ponere [rendersi conto di q.c.] SD n. 14; + Adj. aufmerksame Augen: arguti oculi [occhi penetranti] NMI 58; + Vb. die Augen ffnen: ex oculis caliginem discutere [aprire gli occhi] SP 445; die Augen auf jemanden richten: oculos in aliquem conicere [guardare in direzione di qc.] Iuv. n. 1; richten wir die Augen nicht auf die Vergangenheit, sondern auf die Zukunft: non ad praeterita, sed ad futura tempora mentis oculos convertamus [lasciamo il passato e rivolgiamo gli occhi verso l'avvenire] SP 439; die Augen schlieen vor den Irrtmern: connivere erroribus [la connivenza] QA 216; etwas mit neuen Augen sehen: oculis novis respicere aliquid [guardare q.c. con occhi nuovi] UUS n. 23; uns steht klar vor Augen: luculenter oculis observatur nostris SP 414; etwas aus den Augen verlieren: aliquid praeterire [perdere di vista q.c.] UUS n. 58; etwas nie aus den Augen verlieren: numquam aliquid e conspectu amittere [mai perdere di vista q.c.] UUS n. 15; die Augen vor den Gefahren verschlieen: obstringere oculos coram periculis [coprirsi gli occhi davanti alle minacce] Iuv. n. 13; Augenblick punctum temporis [il determinato momento] ReP n. 14, temporis momentum [la minute] Cat. 260; + fr fr einen Augenblick: momentanee [pour un instant] Cat. 555; nicht fr einen Augenblick: ne uno quidem temporis momento [neanche per un momento] RH n. 9; + in in diesem Augenblick: illo temporis vestigio [il momento] SS n. 33; in jedem Augenblick: quovis temporis momento [in ogni momento] EV n. 81; in dem Augenblick, in dem das Ei befruchtet ist: simul atque ovum fecundatum est [dal momento in cui l'ovulo fecondato] EV n. 60; + von von diesem Augenblick an: iam tunc [fin da allora] EV n. 60; quo ex horae momento - ASHG 207; + Subst. das Wollen des Augenblicks: subitanea voluntas [la volont di un momento] LC n. 25; der Genu eines Augenblicks: alicuius momenti voluptas [il piacere di un istante] DC n. 4; + Adj. ein entscheidender Augenblick: decretorium tempus [un momento-chiave] RH n. 20; der gegenwrtige Augenblick: praesens momentum [il tempo presente] LG n. 35; der geschichtliche Augenblick: historicum tempus [il momento storico] VS n. 112; die letzten Augenblicke der Existenz: extrema vitae temporis momenta [gli ultimi istanti dell' esistenza] EV n. 46; augenfllig augenfllig sein: manifesto patere [levidenza] EV n. 60; Augenflligkeit evidentia [l'evidenza] EV n. 96; Augenma temperantia [la misura] HG 576 Augenschein inspectio - CIC abr. can. 1570 2; richterlicher Augenschein: recognitio iudicialis [l'ispezione giudiziaria] CIC vig. ante cann. 1582 ss.; in Augenschein nehmen: inspicere rem [ispezionare q.c.] CIC vig. can. 1582 augenscheinlich quod facile est pervidere - MM 414, quemadmodum fere oculis tenemus [come noto] MM 426; quemadmodum patet [evidentemente] LE n. 10; Augenzeuge testis de visu - CIC abr. can. 2020 3, testis oculatus - CIC abr. can. 2020 6; testis qui de visu proprio testificatur [la testimonianza fatta per aver veduto personalmente] CIC vig. can. 1572; oculatus testis [il testimone oculare] MD n. 16; ausarbeiten Normen ausarbeiten: instituere normas [l'istituzione di normi] PO n. 20; weiter ausarbeiten: fusius evolvere [sviluppare ulteriormente] GE pr. Ausarbeitung elaboratio [l'elaborazione] CIC vig. praef. XXVI; ausbeuten premere emolumenti sui causa [opprimere per utile proprio] RN 649, abuti (labore) [sfruttare il loro lavoro] DR 89; exspoliare [sfruttare] GS n. 71, aliena opera male uti [lo sfruttamento] OA n. 23; quaestui habere (hominem) [lo sfruttamento] LE n. 9, (opera hominum) ad suum quaestum abuti [lo sfruttamento] LE n. 11, perverse uti [sfruttare] LE n. 23, Menschen unrechtmig ausbeuten: homines iniuste praedari [ingiustamente spogliare gli uomini] LC n. 42; Pass. ausgebeutet werden: immodico quaestui servire - CCC p. 178; quaestui haberi [venire sfruttato] LE n. 21, quaestui esse [essere sfruttato] CA n. 33; Ausbeuter is qui omnia quaestui habet [lo sfruttatore] RH n. 15; Ausbeutung vexatio [lo sfruttamento] QA 186, quaestus ex operariorum labore dolose perceptus [lo sfruttamento dei lavoratori] PP n. 21, iniquus quaestus ex hominibus factus [lo sfruttamento] OA n. 33, perversus quaestus ex opifice factus [lo sfruttamento] LE n. 8, quaestus iniquus [lo sfruttamento] Iuv n. 15, quaestus immitis [lo sfruttamento] CA n. 41; abutens quaestus [lo sfruttamento] CA n. 41; die Ausbeutung des Nchsten: pravus usus, quo alii quaestui habentur [lo sfruttamento altrui] ReP n. 8; verschiedene Formen der Ausbeutung: variae formae iniqui quaestus [varie forme di sfruttamento] LE n. 17; die verschiedenen Formen der Ausbeutung: abusus varii modi [le diverse forme di sfruttamento] SRS n. 15; die menschliche Arbeit vor der Ausbeutung bewahren: laborem humanum a perverso quaestu, cui facile habetur, prohibere [preservare il lavoro dallo sfruttamento] LE

48

Ausdruck
n. 11; unmenschliche Ausbeutung: abusio inhumana [uno sfruttamento inumano] CA n. 33; der Vorwurf der Ausbeutung: accusatio abusuum [l'accusation d'exploitation] LN I-7; ausbilden formare - AAS 1964, 879; conformare [preparare ed addestrare] DR 100, conformare ad [avviare a] GE n. 1, instituere [formare] CIC vig. can. 232, zum geistigen Leben ausbilden: efformare ad vitam spiritualem [formare alla vita spirituale] CIC vig. can. 235 2; die Schule bildet aus und erzieht: schola instituit et educat [la scuola istruisce e educa] Iuv. n. 13; fr den Krieg ausbilden: rebus bellicis instituere [addestrare alla guerra] CA n. 18; Pass. ausgebildet werden: efformari [ricevere una formazione] GS n. 88, institutione conformari [acquistare una formazione] PP n. 68; Pt. Pf. angemessen ausgebildet: congruenter institutus - CeP n. 164; entsprechend ausgebildet: apte formatus [convenientemente formato] AA n. 25; Ausbildung institutio [la formazione] CIC vig. ante cann. 232 ss., formatio [la formazione] CIC vig. can. 661, conformatio [la formazione] OT n. 4, instructio [l'istruzione] GS n. 87; + Subst. die Dauer der Ausbildung: duratio institutionis [la durata della formazione] CIC vig. can. 659 2; die fr die Ausbildung des Klerus Verantwortlichen: quotquot cleri conformationi praeponuntur - ACSF 39; eine Ausbildung, die nicht auf die von den echten Erfordernissen der Gesellschaft verlangten Leistungen oder Dienste ausgerichtet ist. institutio, quae non dirigitur ad certas officii vel ministerii formas veris societatis necessitatibus postulatas [un'istruzione che non orientata verso i tipi di impiego o di servizi richiesti dai veri bisogni della societ] LE n. 8; + Adj. eine entsprechende Ausbildung: institutio consentanea [un'adeguata istruzione] LE n. 12; naturwissenschaftliche Ausbildung: institutio scientifica [una preparazione scientfica] CIC vig. can. 234 1; praktische Ausbildung: institutio practica [la formazione pratica] CIC vig. can. 660 1, formatio practica [la formazione pratica] CIC vig. can. 661, institutio technica [la tecnica] PC n. 18; theoretische Ausbildung: institutio doctrinalis [la formazione dottrinale] CIC vig. can. 660 1, formatio doctrinalis [la formazione dottrinale] CIC vig. can. 661; + Vb. eine Ausbildung erteilen: institutionem impertire [impartire una formazione] CIC vig. can. 252 1; eine technische, theoretische und charakterliche Ausbildung erteilen: arte, doctrina et moribus instruere [preparae tecnicamente, culturalmente e moralmente] IM n. 15; Ausbildungsstufe educationis ordo [il livello di istruzione] SRS n. 15; eine hhere Ausbildungsstufe superior educationis ordo [un livello superiore di istruzione] SRS n. 15; Ausbildungszeit tempus formationis - AAS 1980, 1136 Ausbildungszentrum sedes institutionis [la scuola] CeP n. 93; ausblenden celare [macherare] SS n. 23; Ausblick hier erffnet sich der Ausblick auf: aperitur prospectus + gen. [si schiude la prospettiva di] MD n. 11; ausbrechen ein bewaffneter Konflikt bricht aus: pugna armatorum cooritur [un conflitto armato scoppia] RH n. 8 ausbreiten trans. dilatare [la diffusione] GE n. 8 [dilatare] PC n. 5 [estendere] AA n. 4 [diffondere] AG n. 6; refl. sich ausbreiten: gliscere [diffondersi] DIM 64, dilatari [dilatarsi] QA 210, diffundi [diffondersi] GS n. 6, dissipari - UAD 695, serpere per universum fere mundum [dilatarsi] PP n. 9, grassari [proliferare] EV n. 23, proferri [l'estensione] CA n. 19; es breitet sich aus: frequentius usque evenit, ut ... [ sempre pi diffuso il caso di ...] FC n. 82; der Krieg breitet sich aus: bellum dissipatur - UAD 695 Ausbreitung dilatatio [il svilupparsi] AG n. 4, expansio [l'espandere] AG n. 40; die fortschreitende Ausbreitung der Kirche: progrediens Ecclesiae diffusio [il progressivo diffondersi della Chiesa] DC n. 22; Ausdauer assiduitas [la tenacia] VS n. 1, patientia [la pazienza] CA n. 38, perseverantia [la perseveranza] SD n. 23; mit Ausdauer: perseveranter [con perseveranza] GS n. 82; Ausdauer in Anstregungen: perseverantia in conatu [la persvrance dans l'effort] Cat. 1810; ausdehnen ein Privileg ausdehnen: privilegium extendere - CIC abr. can. 67; Pt. Pf. ausgedehnt: extensus [esteso] LE n. 17; Ausdehnung die geographische Ausdehnung: extensio geographica [l'estensione geografica] Cfl n. 26; die Ausdehnung der Industrie: auctus quaestuosae industriae [l'espansione industriale] OA n. 9; in Ausdehnung begriffen sein: distendi [andarsi dilatando] EV n. 4; in Anbetracht der Ausdehnung des Phnomens: habita ipsius amplitudinis rei ratione [tenuto conto dellestensione del fenomeno] SRS n. 17 ausdenken sich etwas ausdenken: confingere aliquid QAM 371 Ausdruck vocabulum [il termine] HG 566, vox [l'espressione] LE n. 24, ostensio [l'espressione] FC n. 17, dictio [l'espressione] SRS n. 14, testificatio [unespressione] EV n. 15; der Ausdruck Befreiungstheologie": locutio illa: theologia liberationis: [l'expression thologie de la libration] LN III-3; der Ausdruck Volkskirche": dictio Ecclesiae populi [l'expression glise du peuple] LN IX-11; Subst. Ausdruck der Person: expressio personae [l'espressione della persona] LC n. 82; sie

49

ausdrcken
sind Ausdruck des Atheismus: atheismum produnt [sono espressioni dell'ateismo] LC n. 27; die Ausdrcke fr derartige Begriffe: huiusmodi notionum vocabula [le espressioni di tali concetti] HG 566; dieser Ausdruck und der zugrunde liegende Begriff haben verschiedene Bedeutungen: haec vox et notio, quae ei subiacet, sane varias habent significationes [l'espressione e il concetto, che ad essa sotteso, hanno invero diverse significati] ReP n. 16; + Adj. die flieenden und unbestimmten Ausdrcke der neuen Philosophie: fluxae ac vagae novae philosophiae dictiones [le espressioni fluttuanti e vaghi della nuova filosofia] HG 567; mit einem etwas gewagten Ausdruck: si ita loqui fas est [pour employer une expression un peu hardie] Cat. 684; der juristische Ausdruck: legalis expressio [l'espressione giuridica] LC n. 45; ein moderner Ausdruck: huius aetatis locutio [unespressione moderna] SRS n. 30; dieser Ausdruck ist heute schwer anwendbar: eiusmodi locutio difficulter hodie adhibetur [lespressione oggi difficilmente utilizzabile] FeR n. 77; + Vb. [A] auf das Bischofskollegium wird der Ausdruck Krperschaft" angewandt: de Collegio Episcoporum adhibetur vocabulum Corpus [per il Collegio dei Vescovi si usa anche la parola Corpo] LG np. Sub 1; [B] etwas zum Ausdruck bringen: alquid exprimere [exprimer qc] Cat. 343; die Grnde zum Ausdruck bringen: exprimere motiva [esprimere i motivi] CIC vig. can. 699 1; dieselbe berzeugung zum Ausdruck bringen: eandem exprimere opinationem [esprimere la stessa convizione] EV n. 35; eine tiefe Wahrheit zum Ausdruck bringen: altam testificari veritatem [esprimere una profonda verit] FeR n. 22; die Wrde der Person zum Ausdruck bringen: personae dignitatem exprimere [esprimere la dignit della persona] EV n. 71; [F] Ausdruck finden: significari [essere espresso] UUS n. 78; seinen Ausdruck finden: recipere propriam affirmationem [trovare la sua espressione] RH n. 11, suam invenire expressionem [trovare la sua espressione] Cfl n. 38; [K] zum Ausdruck kommen: ostendi [trovare la sua espressione] LE n. 5, singnificari [esprimersi] MD n. 26, exprimi [s'exprimer] Cat. 288; [V] den Ausdruck fr einen Begriff verfeinern: notionis vocabulum perpolire [perfezionare la espressione di un concetto] HG 566; um den heute blichen Ausdruck zu verwenden: ut hodierna utamur locutione [per adoperare il termine oggi in uso] SRS n. 32; wie der Ausdruck es selbst nahelegt: quem ad modum dictio suadet ipsa [comme le terme lui-mme le suggre] LN III-4; Sent. es ist bekannt, da die Kirche bei der Verwendung derselben Ausdrcke nicht immer bestndig war: notum est Ecclesiam in iisdem vocibus adhibendis non semper constantem fuisse [ noto che la Chiesa non stata sempre costante nell'uso di quelle medesime parole] HG 566; ausdrcken die theologische Konzeption des Problems ausdrcken: quaestionem ex theologica ratione pertractare [esprmere la concezione teologica del problema] RH n. 17 ausdrcklich Adj. eine ausdrckliche Ermchtigung: expressa facultas [dare espressamente facolt] CIC vig. can. 1482 1; ausdrckliche Formulierungen: expressis verbis conceptae affirmationes [esplcite formulazioni] LE n. 7; ein ausdrckliches Mandat: explicitum mandatum [un mandato esplcito] AA n. 20; eine ausdrckliche Vereinbarung: expressa conventio - CIC abr. can. 570 1; Adv. expresse [espressamente] CIC vig. can. 4, expressis verbis conceptum [esplicito] LE n. 7, nominatim [nominatamente] CIC vig. can. 9, signanter [distintamente] LG n. 58, claris verbis [espressamente] DC n. 32; explicite [esplicitamente] LC n. 41, modo explicito [de manire explicite] Cat. 447; de industria [espressamente] TMA n. 47, explicato modo [in modo esplicito] MD n. 26, consulto [espressamente] SS n. 9, expressis verbis [esplicitamente] SS n. 10; sei es ausdrcklich, sei es einschluweise: sive explicite, sive implicite [sia esplicitamente sia implicitamente] HG 568; obwohl er diese Frage nie ausdrcklich behandelte: quamvis dedita opera eiusmodi quaestionem numquam agitaverit [bench non abbia mai trattato espressamente la questione] AAS 1950, 765; diese Worte beziehen sich nicht ausdrcklich auf die Arbeit: ea dicta non expresse ad laborem referuntur [queste parole non si riferiscono esplicitamente al lavoro] LE n. 4; es wird ausdrcklich gesagt, da: signanter dicitur + aci [ detto espressament che + aci] LG np. sub 2; ausdrcklich nennen: nominatim mentionem facere [nombrar esplicitamente] DN 270; ausdrcklich mibilligen: diserte improbare - D-H n. 2712; es sei denn, da im Codex ausdrcklich etwas anderes vorgesehen ist: nisi expresse Codice aliud caveatur [a meno che non sia disposto espressamente altro dal Codice] CIC vig. can. 5 1; wenn nicht etwas anderes ausdrcklich vorgesehen ist: nisi aliud diserte provideatur - LA n. 101; Ausdrucksform loquendi ratio [il modo di esprimersi] HG 565, exhibendi forma [la forma di espressione] FC n. 44, forma qua res exprimuntur [la forma espressiva] UUS n. 19, expressio [l'expression] Cat. 2699; eine Tradition der Nchstenliebe, die schon in den zwei vergangenen Jahrtausenden unzhlige Ausdrucksformen gefunden hat: tradita caritas quae duobus millenniis iam elapsis plurima habuit signa [una tradizione di carit che ha avuto gi nei due passati millenni tantissime espressioni] NMI 50; Pl. Ausdrucksformen: expressiones seu declarationes [les expressions] LN II-2; patefactiones [les expressions] LN II-4, lineamenta [formes d'expression] Cat. 835; mehr oder weniger angemessene Ausdrucksformen:

50

ausfhrlich
explanationes plus minusve aptae [espressioni pi o meno adeguati] VS n. 31; kulturell geprgte Ausdrucksformen: expressiones peculiares culturaliter propriae [des expressions particulires, culturellement types] Cat. 1202; knstlerische Ausdrucksformen: artis expressiones - Cat. 1156; ausdrucksstark vim significantem habens [avere una sua eloquenza] LE n. 8; expressus [espressivo] FeR n. 33; ausdrucksvoll am ausdrucksvollsten: modo maxime significativo [de la faon la plus significative] Cat. 1239; Ausdrucksweise loquendi ratio [il modo di esprimersi] SDL XXII, expressionis forma [la forme d'expression] Cat. 28; eine einheitliche Ausdrucksweise: expressio unitaria - LA n. 5; die gebruchliche Ausdrucksweise: loquendi ratio recepta [il modo di esprimersi gi di tempo usato] HG 565; eine genaue Ausdrucksweise fr die Normen: accurata normarum expressio [l'espressione accurata delle norme] SDL XXIV; neue Ausdrucksweisen finden: novos cognoscere modos [conoscere modi nuovi] Cfl n. 48; auseinanderfallen Subst. disgregatio [la disgregazione] CIC vig. praef. XXII; auseinanderreien in opposita distrahere [spingere in direzioni opposte] GS n. 4 auseinandersetzen sich mit etwas auseinandersetzen: quaestionem experiri de aliqua re [affrontare il problema di] FeR n. 41, rem tractandam suscipere [prendere q.c. in considerazione] CA n. 42; sich mit einer Frage auseinandersetzen: quaestionem pertractare [affrontare una questione] FeR n. 96; sich mit einem Problem auseinandersetzen: quaestionem obire [affrontare un problema] CA n. 42; sich mit der Wahrheit auseinandersetzen: se cum veritate componere [confrontarsi con la verit] FeR n. 1; sich mit den Forderungen der modernen Welt auseinandersetzen: cum hodierni mundi necessitatibus contendere [confrontarsi con le istanze del mondo contemporaneo] FeR n. 60; sich mit etwas auf korrekte und angemessene Weise auseinandersetzen: alicui rei occurrere recte et congruenter [affrontare q.c. in modo corretto e adeguato] MD n. 28; Auseinandersetzung controversia, ae, [la controversia] GS n. 56; concursus opinionum [lincontro di opinioni] VS n. 113, contentio [la lotta] CA n. 59 [il confronto] ReP n. 2; die Auseinandersetzung der Kirche mit den Kulturen: Ecclesia contendit cum culturis [il confronto della Chiesa con le culture] FeR n. 70; wissenschaftliche Auseinandersetzungen: doctorum disceptationes [i dibattiti scientifici] EV n. 60; auf dem Hhepunkt dieser Auseinandersetzung: in huius contrapositi culmine summo [nel momento culminante di questa contrapposizione] CA n. 4; die Auseinandersetzung ber die Wahrheit vom Menschen: de hominis veritate collatio [il confronto alla verit dell'uomo] CA n. 50; auserwhlen auserwhlte Mnner: lecti viri [escogidos instrumentos] FiC 192: Subst. Auserwhlter electus [un eletto] EN n. 57; ausfertigen jede Amtsbertragung mu schriftlich ausgefertigt werden: cuiuslibet officii provisio scripto consignetur [la provvisione di qualsiasi ufficio sia consegnata per iscritto] CIC vig. can. 156; Ausfertigung exempar authenticum - CIC abr. can. 1819, authenticum exemplar - CIC abr. can. 1890; documentum authenticum [una copia autentica] CIC vig. can. 487 2, exemplar [una copia] CIC vig. can. 1208; durch Ausfertigung eines Schriftstcks: actis redactis [con la redazione negli atti] CIC vig. can. 55; eine Ausfertigung des Urteils: exemplar sententiae [un esemplare della sentenza] CIC vig. can. 1615; in zweifacher Ausfertigung: duplici exemplari exaratum - LA n. 16; Ausflucht eine bequeme Ausflucht: commoda excusatio [un comodo pretesto] OA n. 37; Pl. ohne Ausflchte: sine ambagibus [senza sotterfugi] EN n. 79; Ausformung die Ausformungen dieser Gedankenrichtung: consectaria illius cogitandi viae [les productions de ce courant de pense] LN VI-9; ausfhren [1] vd. exportieren; ausfhren [2] ad effectum deducere [realizzare] GS n. 43, eine Arbeit ausfhren: facere opus [l'esecuzione del lavoro] LE n. 6; ein Gesetz ausfhren vd.: Gesetz; Reskripte ausfhren: rescripta exsequi - CIC abr. can. 368 2; er fhrt die Beschlsse des Rates aus:a Consilio statuta exsequitur [d esecuzione alla deliberazione del Consiglio] Stat. PAS art. VIII; einen vorbedachten Plan ausfhren: conceptum iam propositum perficere [porre ad esecuzione un premeditato disegno] ASS 31, 140/132; tatschlich ausfhren: re ipsa efficere - S. chr. 402; etwas weiter ausfhren: aliquid enucleare - MM 403; ausfhrende Gewalt vd.: Gewalt; Pt. Pf. wenn die Sache noch nicht ausgefhrt ist: si res adhuc integra sit - CIC abr. can. 61; [3] asseverare [affermare] FeR n. 19 ausfhrlich fuse [con ampiezza] DR 94, fuse lateque [lungamente] UUS n. 12; etwas ausfhrlich kennen: aliquid fusius cognoscere [conoscere a fondo] AG n. 26; etwas ausfhrlich darlegen: aliquid diffuse explicare [esporre diffusamente] SRS n. 25; etwas ausfhrlich darstellen: aliquid abunde exponere [esporre q.c. ampiamente] CA n. 22; Komp. ausfhrlichere Nachrichten: nuntii latiores [notizie pi ampie] NMI n. 18; ausfhrlicher darlegen: aliquid enodatius explicare - MM 411; clarius edicere [esplicitare ulteriormente] FeR n. 79; etwas ausfhrlicher erlutern: fusius agere de aliqua re - LE n. 7; magis enucleate [avec plus de dtails] S. chr.

51

Ausfhrlichkeit
386; ber etwas ausfhrlicher sprechen: copiosiora de aliqua re enuntiare [pronunciarsi pi ampiamente su q.c.] SD n. 23; von etwas ausfhrlicher sprechen: aliquid uberius exponere [parlare pi diffusamente di q.c.] LP 605; Ausfhrlichkeit etwas mit einer gewissen Ausfhrlichkeit darlegen: satis largiter aliquid exponere [esporre q.c. con una certa ampiezza] VS n. 115; Ausfhrung exsecutio [l'esecuzione] CIC vig. can. 33 2; in der Ausfhrung seiner Aufgabe: in officio suo persolvendo [nell' assolvere il proprio dovere] CIC vig. c. 796 2; die Ausfhrung von Dekreten: vd: Verwaltungsakt; bei der Ausfhrung der Gesetze: vd.: Gesetz; bei der Ausfhrung der Ttigkeiten: in rebus expediendis [nella trattazione delle questioni] CIC vig. can. 365 2; die Ausfhrung einer Straftat vd: Straftat; zur Ausfhrung bringen: aliquid perficere adniti - QAM 369; zur Ausfhrung gelangen: exsecutioni mandari [essere mandato ad esecuzione] CIC vig. can. 34 1; vd.: Vollstreckung: Vollzug; Ausfhrungen Ausfhrungen: die obigen Ausfhrungen: res supra expositae - AAS 1983, 118; die bisherigen Ausfhrungen erklren, weshalb: quidquid nunc dictum est, explicat cur [tout ce qu'on vient de dire explique pourquoi] Cat. 1561; ausfhrungsbedrftig ein ausfhrungsbedrftiger Verwaltungsakt: actus administrativus in forma commissoria [un atto amministrativo fatto in forma commissoria] CIC vig. can. 37 Ausfhrungsbestimmungen normae exsecutoriae AAS 1972, 249 Ausfhrungsverordnung eine Ausfhrungsverordnung erlassen: decretum generale exsecutorium ferre [dare un decreto generale esecutivo] CIC vig. can. 31 1 Ausfhrungsvorschriften normae exsecutoriae AAS 1966, 466; Ausgabe die Ausgabe eines Werkes: editio operis [l'edizione di un'pera] CIC vig. can. 829; die kritische Ausgabe: textus ad criticae artis normas concinnatus [il testo secondo le norme della vera crtica] DAS 304, editio critica - AAS 1958, 656; die Neuausgabe: nova editio [la nuova edizione] CIC vig. can. 829 Ausgaben erogationes [le elargizioni] CIC vig. can. 493, expensae [le spese] CIC vig. can. 638 2, sumptus [le spese] CIC vig. can. 398, expensum [le uscite] CIC vig. can. 493; Ausgaben machen: expensas facere - CIC abr. can. 532 2; auergewhnliche Ausgaben: sumptus extra ordinem QDS 133; zu den Ausgaben beitragen: in expensas conferre - AID 512; berhhte Ausgaben: immodica dispendia [dpenses excessives] Cat. 2409; die notwendigen Ausgaben begleichen: sumptus quos opus est oppetere [affrontare le spese necessarie] NMI 53; berflssige Ausgaben sumptus superflui [spese superflue] CIC vig. can. 398; das Geld, das nach Bestreiten der Ausgaben brig bleibt: pecunia, quae de expensis superest [il denaro eccedente le spese] CIC vig. can. 1284 2 n. 6 Ausgabensteigerung sumptuum augmentum [la crescita delle spese] CA n. 48; Ausgang den Ausgang vorhersehen: eventum praevidere [previdere l'evento] CIC vig. c. 1326 1 n. 3; ein glcklicher Ausgang: prosper exitus [uno sbocco felice] OA n. 3; auf einen glcklichen Ausgang hoffen: de ultimo eventu confidere [nel felice esito finale sperare] SRS n. 47; Ausgangshafen portus profectionis - ExF 659; Ausgangspunkt origo et caput disserendi [il punto di partenza] LE n. 12; initium [l'avvio] TMA n. 6 [il punto di partenza] MD n. 7; etwas zum Ausgangspunkt nehmen: iinitium sumere a re [prendere spunto da q.c.] MD n. 15; Ausgangstext textus primigenius - LA n. 21; ausgeben [1] Geld ausgeben: pecuniam erogare - CIC abr. can. 630 3; Geld fr die Werbung ausgeben: pecuniam nuntiis laudativis corrogare [impiegare capitali nella pubblicit] CeP n. 62; ausgeben [2] sich als authentischer Sprecher des Wollens der Armen ausgeben: sese praebere germanum interpretem voluntatis pauperum [se donner comme le porte-parole authentique de l'aspiration des pauvres] LN II-2; ausgeglichen in einer ausgeglichenen Weise: animo sereno effectum [fatto in modo sereno] ReP n. 25; sich zu einer seelisch ausgeglichenen Persnlichkeit entwickeln: crescere in hominem animo aequabili praeditum [svilupparsi come persona psicologicamente equilibrata] LE n. 19; Ausgeglichenheit die Ausgeglichenheit bewahren: animum aequabilem servare [conservare l'equilbrio] RH n. 3 ausgehen von etwas ausgehen: proficisci ab aliquo [partire da q.c.] CA n. 22; von dem Standpunkt ausgehen: principio niti [partir du prsuppos que] LN X-3; Pt. Pr. ausgehend von: initio capto a [partendo da] UUS n. 78, initio sumpto a [iniziando da] Iuv. n. 7, sumpto initio a [partendo da] FeR n. 59; ausgehend vom Wort Gottes: initium ex Dei verbo sumens [partendo dalla parola di Dio] FeR n. 73; ausgeprgt ein ausgeprgter Pluralismus: perspicuus pluralismus [uno spiccato pluralismo] NMI n. 55; Ausgleich eine Sicherheitsleistung zum Ausgleich von Schden: cautio de damnis resarciendis [una cauzione sui danni da risarcire] CIC vig. can. 1499 ausgleichen temperare [l'equilibrio] MM 417, librare [equilibrare] FC n. 66; Streitigkeiten ausgleichen: componere dissidia - QAM 375, Gegenstze ausgleichen: reconciliare opposita [conciliare le

52

Ausnahme
posizioni opposti] HG 564; einen Haushalt ausgleichen: publici aerarii administrationem et dispensationem compensare [equilibrare le economie] PP n. 57; der Abstand gleicht sich aus: distantia aequatur [la distanza si livella] LE n. 17; ausgliedern dismembrare [dividere] CIC vig. can. 122 Ausgliederung dismembratio - CIC abr. can. 1421 ausgraben effodere [scavare] DAS 300; Ausgrabung Pl. Ausgrabungen: effossiones [gli scavi] DAS 305, explorationes [gli scavi] DAS 305 ausgrenzen secludere [emarginare] CA n. 44; Pt. Pf. ausgegrenzt: a societate exclusus [emarginato] EV n. 32; Ausgrenzung exclusio [l'emarginazione] CA n. 26, derelictio [l'emarginazione] CA n. 42, segregatio [l'emarginazione] NMI 50; die verschiedenen Formen sozialer Ausgrenzung: varia genera exclusionis a societate [le varie forme di emarginazione sociale] EV n. 32; aushandeln das Aushandeln der Preise: aestimanda pretia [le trattative] PP n. 61 aushndigen die Sache dem Klger aushndigen: tradere rem actori [dare la cosa all'attore] CIC vig. can. 1655 1; eine Abschrift aushndigen: tradere exemplar [rilasciare una copia] CIC vig. can. 1475 2; Aushilfe die Aushilfen der Politik: ea omnia quae politica periclitatur doctrina [gli espedienti politici] SP 446; aushilfsweise suppletorie [in veste di supplente] Cfl n. 23: aushhlen vacuefacere [svuotare] DoI n. 18; ausklammern das Problem der Freiheit ausklammern: quaestionem de libertate praetermittere [prescindere dalla questione della libert] VS n. 34; auskotzen eructare - D-H n. 770 Auslagen die Auslagen erstatten: expensas refundere [rifondere le spese] CIC vig. can. 1571 Ausland sein Vermgen im Ausland anlegen: reditus apud exteras gentes collocare [transferire all'estero] PP n. 24; Auslnder alienigena [lo straniero] GS n. 85 auslndisch exterus - IA 470; das auslndische Kapital: capita pecuniae alienis ex nationibus [le capital d'origine trangre] LN VII-12 Auslandsverschuldung die Auslandsverschuldung der rmeren Lnder: debitum externum Nationum pauperiorum [il debito estero dei Paesi pi poveri] CA n. 35; ausleben sich ausleben: arbitratu seipsum explicare [effondersi arbitrariamente] ES 637; Subst. das Ausleben einer Neigung: propensionis expletio Hom. n. 3; auslegen [1] Gesetze auslegen vd. Gesetz; die Schrift auslegen: explanare sacram Scripturam - CIC abr. can. 400 1; das Glaubensgut auslegen: exponere depositum fidei [esporre il deposito della fede] CIC vig. can. 747 1; authentisch auslegen: authentice interpretare [interprter de manire authentique] Cat. 375; auslegen [2] Bcher zum Verkauf auslegen: exponere [esporre] CIC vig. can. 827 4 Ausleger interpres AAS 1964, 716 Auslegung explanatio [l'interpretazione] DAS 298, explicatio [l'esposizione] DAS 310, interpretatio [l'interpretazione] CIC vig. can. 16 2, expositio [la spiegazione] HG 570 [l'esposizione] PC n. 1; klassenbedingte Auslegung: classis explicatio [interprtation de classe] LN X-8; willkrliche Auslegung: libido interpretandi - VN 188; sie behaupten, allein die richtige Auslegung zu haben: nativam gloriantur se habere unos interpretationem [pretendono possedere l'unica genuina interpretazione] DR 69; Auslegung des Gesetzes vd. Gesetz; Auslegungskriterium interpretandi regula [le critre d'interprtation] LN X-8; Auslieferungsvertrag conventio de tradendis profugis [il trattato di estradizione] ASS 15, 602 auslschen die Erinnerung auslschen: memoriam alicuius rei restinguere [spegnere ogni ricordo di] DR 75, das Leben auslschen: vitam exstinguere [sopprimere la vita] QDAP n. 26; die ganze Menschheit auslschen: delere radicitus genus hominum [l'estinzione dell'umanit] CA n. 18; auslosen sortitu ducere [estrarre a sorte] QDS 56 Ausma ein groes Ausma annehmen: latius increbrescere [assumere certe dimensioni] LE n. 18; ein weltweites Ausma annehmen: ad universam coniunctionem inter homines hominum magnopere pertinere [acquistare dimensione mondiale] SRS n. 9; ausmerzen eliminare [eliminare] UR n. 4; falsche Interpretationen ausmerzen: falsas interpretationes removere [eliminare false interpretazioni] UUS n. 38; Ausnahme + ohne ohne Ausnahme: sine exceptione [senza eccezione] MD n. 25, sine ulla exceptione [senza alcuna eccezione] RH n. 2, nulla admissa exceptione [senza alcuna eccezione] VS n. 97; mit Ausnahmen: aliquibus exceptis [salvo eccezioni] EN n. 58; + Vb. vorbehaltlich der unten aufgefhrten Ausnahmen: salvis illis exceptionibus quae infra ponuntur - AAS 1958, 635; Ausnahmen von den theoretischen Regeln begrnden: exceptiones in regulas generales inducere [fondare delle eccezioni alla regola generale] VS n. 56; eine Regel durch Ausnahmen einschrnken: regulam exceptionibus extenuare - VN 288; eine Ausnahme erfordern: exceptionem exigere [esigere una eccezione] CIC vig. praef. XXII; den Charakter einer Ausnahme haben:

53

Ausnahmebedingungen
naturam prae se ferre exceptionis [rivestire un carattere di eccezionalit] ReP n. 32; Ausnahmen vom Grundsatz des Privateigentums machen: aliquid excipere privati dominii principio [eccezioni possono essere fatti al principio della propriet privata] LE n. 15; keine Ausnahme zulassen: nullam accipere exceptionem [non ammettere alcuna eccezione] VS n. 67; Ausnahmebedingungen condiciones singulares [condizioni eccezionali] VS n. 92; Ausnahmefall casus exceptus - CIC abr. ante can. 1990, extremus casus [un caso estremo] CeP n. 86; Ausnahmegesetz exceptionis lex [una legge di eccezione] ASS 23, 210 Ausnahmerecht rei publicae iura ampliora ultraque solita [il diritto eccezionale] SP 435 Ausnahmeregelung eine Ausnahmeregelung zum Nachteil der Kirche treffen exceptionem decernere in Ecclesiae detrimentum [crear una excepcin en dao de la Iglesia] DN 266 ausnahmslos semper et pro semper [senza alcuna eccezione] VS n. 82; sine exceptione [senza eccezioni] EV n. 75; nulla exceptione adiecta - ReP n. 10; ausnahmsweise ad modum exceptionis [a modo di eccezione] CIC vig. can. 647 2 ausnehmen excipere [escludere] CIC vig. can. 427 1; Pt. Pf. wenn nicht ausdrcklich ausgenommen: nisi quis expresse excipiatur - CIC abr. can. 198 1; sind durch Gesetz ausgenommen: lege eximuntur CIC abr. can. 283 3; ausntzen jemanden ausntzen: aliquem quaestui habere [sfruttare qc.] LE n. 21; alle gesetzlichen Mglichkeiten ausntzen: omnia experiri quorum lege habituri sint facultates [valerse de todos los medidos legittimos que por disposiciones legales quedan a su alcance] DN 272; Pt. Pr. die Gelegenheit ausntzend: datam occasionem nacti [approfittando di] DR 102; Ausnutzung die Ausnutzung der lokalen Konflikte: abusus pugnarum localium [la strumentalizzazione di conflitti locali] SRS n. 20; Ausshnung reconciliatio [la riconciliazione] ReP n. 4; auspeitschen flagris caedere - LSI 522 ausplndern expilare - OOE 55 Ausprgung der Totalitarismus in seiner marxistischleninistischen Ausprgung: totalitarismus sub marxiana et leniniana specie [it totalitarismo nella forma marxista-leninista] CA n. 44; ausreichend modestus [discreto] EV n. 87; ausreichend fr: par ad [che basti a] QA 200; ist erforderlich und ausreichend: requiritur et sufficit [si richiede e basta] CIC vig. c. 1634 1; eine ausreichende Menge von Gtern anbieten: bonorum sufficientium dare copiam [offrire una quantit di beni sufficienti] CA n. 36; ausreifen Pt. Pf. ausgereift: maturus [maturo] LE n. 10; eine noch nicht ausgereifte Frucht: fructus acerbus [un frutto immaturo] Cfl n. 42; eine Gesellschaft, welche noch nicht die ausgereifte Form einer Nation angenommen hat: societas quae ad maturam formam nationis nondum pervenerit [una societ che non ha ancora assunto la forma matura di una nazione] LE n. 10; ausrichten auf das Gemeinwohl ausrichten: in bonum intendere commune [orientare verso il bene comune] CA n. 43; Pt. Pf. auf die Wahrheit ausgerichtet sein: ad veritatem vergere [essere orientato verso la verit] FeR n. 49; Ausrichtung eine Ausrichtung geben: directionem imprimere [imprmere la direzione] GS n. 4: die Ausrichtung der Arbeitspolitik: inclinatio publicorum consiliorum de labore [l'orientamento della politica del lavoro] LE n. 18; die Ausrichtung unseres Lebens und Handelns: ordinatio nostrae vitae nostrique modi agendi [l'orientation de notre vie et de notre agir] Cat. 282; die praktische Ausrichtung: intentio practica [l'orientation pratique] LN X-3; die theoretische Ausrichtung: intentio speculativa [l'orientation spculative] LN X-3; ausrotten evellere - QAM 372, delere - LSI 522, exterminare [lo stermnio] GS n. 79; Irrtmer ausrotten: evellere errores - D-H n. 3155; mit der Wurzel ausrotten: radicitus evellere - QAM 372 Ausrottung gentis internecio [far scomparire] PT 283, exterminium [l'extermination] Cat. 2313; die Ausrottung ganzer Vlker planen: consilia capere integras gentes necandi [pianificare lo sterminio di interi popoli] CA n. 17; ausrufen zum Knig ausrufen: renuntiare regem [proclamare re] QP 600 Ausruf exclamatio [le cri] Cat. 371; ausrsten instruere [attrezzare] PC n. 1, parare - PT 287; Pt. Pf. ausgerstet fr: instructus ad [attrezzato per] PC n. 1; ausgerstet mit Atomwaffen: paratus in atomicis instrumentis - PT 287 aussen disseminare - AAS 1987, 138; Aussage [1] Allg. sententia [l'affermazione] SRS n. 9, doctrinae argumentum [il contenuto] LE n. 24, enuntiatio - D-H n. 4406, pronuntiatum [l'affermazione] UUS n. 8, adseveratio [l'affermazione] CA n. 22, affirmatio [l'affirmation] Cat. 450; + Subst. der Sinn einer Aussage: sensus enuntiationis - AAS 1964, 716; + Adj. [D] eine besonders deutliche Aussage: significantior enuntiatio [un enunciato particolarmente significativo] MD n. 7; dogmatische Aussagen: dogmaticae pronuntiationes [gli enunciati dogmatici] FeR n. 95; [M] metaphysische Aussagen: affirmationes metaphysicae indolis [affermazioni di carattere metafisico] FeR n. 88; [P] gewisse philosophische Aussagen: quaedam

54

Auenminister
philosophicae asseverationes [talune affermazioni filosofiche] VS n. 29; angeblich philosophisch begrndete Aussagen: placita, quae philosophice habentur valida [asserti ritenuti filosoficamente fondati] FeR n. 55; Sent. es kann vorkommen, da die echte Aussage einer Stelle zweideutig bleibt: fieri potest ut germana alicuius loci sententia permaneat anceps - D-H n. 3298; + Vb. eine Aussage machen: asseverare [l'affermazione] SRS n. 9; die Aussagen, in denen sich die Lehre der Kirche artikuliert: enuntiationes quibus Ecclesiae doctrina componitur [le proposizioni nelle quali si articola linsegnamento della Chiesa] FeR n. 66; dergleichen Aussagen zeugen von: similes asseverationes produnt [semblabes affirmations refltent] LN IX-3; Aussage vor Gericht depositio testis [la deposizione di un testimone] CIC vig. can. 1573; eine Aussage vor Gericht machen: deponere in iudicio [deporre in giudizio] CIC vig. can. 1508 2; vd: Parteiaussagen aussagen aussagen ber: deponere de [deporre su] CIC vig. can. 1573; Pt. Pr. der Aussagende: deponens [chi ha disposto] CIC vig. can. 1567 2 Aussageweise modus dicendi [il linguaggio] GS n. 62, dicendi ratio [il tenore dell'espressione verbale] LG np. pr. ausschalten die Macht ausschalten: elidere potestatem [annullare la potest] LG n. 27; den Gegner ausschalten: adversarium de medio tollere [eliminare l'avversario] LE n. 20, adversarium tollere [ottenere l'eliminazione dell'avversario] LC n. 77 ausscheiden berholte Bestimmungen ausscheiden: supprimere praescripta quae obsoleta sint [sopprmere le prescrizioni che non siano pi attuali] PC n. 3 Ausschlag bei Stimmengleichheit gibt die Stimme des Vorsitzenden den Ausschlag: in paribus utrimque suffragiis Praesidis sententia praeponderat [in caso di parit prevale il voto del Presidente] Stat. PAS art. IX ausschlaggebend ein ausschlaggebender Grund: causa motiva [la causa motivante] CIC vig. can. 63 2 ausschlieen dies schliet nicht aus, da: hoc non impedit quin [ci non toglie che + cong.] LE n. 9; jemanden von einem Amt ausschlieen vd.: Amt; jemanden aus der Gemeinschaft ausschlieen: excludere aliquem a communitate [excludere qc.dalla comunit] LC n. 66; jemanden aus dem Staat ausschlieen: extorrem facere aliquem e Re Publica [escludere qc. dalla Civit] SP 424; jemanden aus der Vereinigung ausschlieen: dimittere aliquem a consociatione [dimettere qc. dall'associazione] CIC vig. can. 306; einen Sachverstndigen ausschlieen: excludere peritum [escludere un perito] CIC vig. can. 1576; jemanden vom Studium ausschlieen: excludere - AAS 1979, 504; Menschen aus der Verteilung der Gter ausschlieen: homines a bonorum partitione submovere [escludere gli uomini dalla distribuzione dei beni] SRS n. 10; Pt. Pr. ausschlieend: eine ausschlieende Einrede: exceptio peremptoria [un'eccezione perentoria] CIC vig. can. 1462 1; Pt. Pf. ausgeschlossen: seclusus [emarginato] FC n. 77; sich ausgeschlossen fhlen: exclusum se sentire [sentirsi escluso] EV n. 98; Subst.. Ausgeschlossener: exclusus [un escluso] EV n. 18; ausschlielich Adj. exclusivus [esclusivo] CD n. 20, exclusorius [exclusivo] HV n. 8; exclusoria ratione SD n. 11, ihre Kultur ist nicht die einzige und nicht die ausschlieliche: eorum civilis cultus neque unicus tamen est putandus neque aliorum cultuum fastidiosus esse debet [La loro civilt non n unica n esclusiva] PP n. 72; eine ausschlieliche Bedeutung: exclusiva significatio [un significato exsclusivo] DoI n. 15; ausschlieliche Befugnisse: facultates privativae - CIC abr. can. 631 2; die wichtigste und ausschlieliche Dimension: ratio princeps et esclusiva [la dimension principale et exclusive] LN X-5; ausschlielicher Gerichtsstand: forum necessarium - CIC abr. can. 1560; ein ausschlieliches Recht vd. Recht; Adv. unice [esclusivamente] VS n. 47; er ist ausschlielich zustndig: ad eum exclusive spectat - AAS 1972, 245; solche Grundstze knnen nicht in ausschlielicher Weise angewendet werden: huius ordinis principia non possunt adhiberi exclusoria ratione [i principi di quest'ordine non si possono applicare in modo esclusivo] SD n. 11; Ausschlieung exlusio [l'esclusione] LE n. 19, [l'emarginazione] FC n. 27 Ausschlufrist fatale legis, id est terminus perimendis iuribus lege constitutus [un termine costituito dalla legge per la perenzione dei diritti] CIC vig. can. 1465 1, peremptorius terminus [un termine perentorio] CIC vig. can. 1596 3; innerhalb einer vom Richter zu bestimmenden Ausschlufrist: intra terminum a iudice statuendum [nel termine perentorio da stabilirsi dal giudice] CIC vig. can. 1484 2; ihm ist eine kurze Ausschlufrist zur Vorlage seiner Beweise zu setzen: assignato ei brevi ac peremptorio termino ad probationes suas exhibendas [dopo avergli assignato un termine breve e perentorio per presentare le sue prove] CIC vig. can. 1596 3 Ausschreitungen tumultus [il tumulto] DI 11; sich zu Ausschreitungen hinreien lassen: tumultuando peccare [tumultuando peccare] DI 11 auen nach auen: ad extra [al di fuori] RH n. 4; von auen: extra [dall'esterno] Iuv. n. 11, extrinsecus [dallesterno] VS n. 43; Auenbeziehungen die Auenbeziehungen der Kirche: relationes Ecclesiae ad extra [le relazioni della Chiesa ad extra] CIC vig. praef. XXIV; Auenminister Administer ab exteris negotiis - AAS 1968, 309

55

Auenwelt
Auenwelt mundus externus [il mondo esterno] MD n. 9; uerer ungeachtet der ueren Einflsse: quantumque apud eum valent externae sollicitationes [qualunque siano le influenze che si esercitano su di lui] PP n. 15; uere Umstnde: externa rerum adiuncta [circostanze esteriori] HV n. 16; uerer Zwang: externa coercitio [la costrizione esteriore] LC n. 25 auergerichtlich extraiudicialiter; eine auergerichtliche Zeugenaussage: extraiudiciale testimonium - CIC abr. can. 2033 1; das auergerichtliche Gestndnis: confessio extraiudicialis [la confessione extragiudiziale] CIC vig. can. 1537, confessio extra iudicium facta [la confessione extragiudiziale] CIC vig. can. 1542; ein auergerichtliches Verfahren. modus procedendi extraiudicialis [un procedimento extragiudiziale] CIC vig. can. 1144 2 auergesetzlich auergesetzliches Gewohnheitsrecht: consuetudines praeter ius vigentes [consuetudini fuori del diritto vigenti] CIC vig. can. 5 2; auergewhnlich auergewhnliche Ausgaben: sumptus extra ordinem - QDS 133; ein auergewhnliches Elend: insueta indigentia [una miseria non consueta] DR 69; mit auergewhnlicher Wucht: singulari quadam vi [con una singulare forza] VS n. 46; auerhuslich einem auerhuslichen Erwerb nachgehen: laborem retributivum extra domum suscipere [assumere un lavoro retributivo fuori casa] LE n. 19; uerlich innerlich wie uerlich: interius exteriusque [interno ed esterno] HV n. 28; uerlicher Zwang: externa coercitio [l'esteriore coercizione] ES 643, vis ab extrinseco illata [una violenza inferta dall'esterno] CIC vig. can. 125 1; einen Gegenstand nur uerlich berhren: rem externa ratione attingere - AAS 1980, 364 uerlichkeiten ea quae specie tenus aestimantur [las exterioritades] FiC 194 uern trans. exhibere [mostrare] LG n. 12; Wnsche uern: expromere optata [esprimere dei voti] CIC vig. can. 343; refl. sich uern: patere [manifestarsi] VS n. 71; auerordentlich magni ponderis [davvero grandioso] GE pr.; eine auerordentliche Sitzung: sessio extraordinaria [una Tornata straordinaria] Stat. PAS art. XVIII uerst uerst dringend: quam primum solvendum [estremamente urgente] PT 292; Subst. bis zum Auersten gehen: extremo consilio descendere ad [giungere alla misura estrema di] EV n. 56; uerung die verschiedenen uerungen des Nihilismus: variae nihilismi indicationes [le diverse espressioni del nichilismo] FeR n. 81; aussetzen [1] den Vollzug eines Verwaltungsaktes aussetzen: intermittere exsecutionem actus administrativi [interrompere l'esecuzione di un atto amministrativo] CIC vig. can. 41; Subst. die Aussetzung der Vollziehung: suspensio exsecutionis [la sospensione dell'esecuzione] CIC vig. can. 1644 2 aussetzen [2] sich einer Gefahr aussetzen: sese periculo committere - CIC abr. can. 973 3, periculum obire [correre un rschio] RH n. 6; aussetzen [3] einen Preis aussetzen: ponere praemium [istituire un premio] Stat. PAS art. XXV; aussetzen [4] ein Kind aussetzen: exponere - CIC abr. can. 748; jemanden dem Tode aussetzen: aliquem morti exponere [esporre qc. alla morte] DoV I 5; Pt. Pf.. ausgesetzt ein ausgesetztes Kind: derelictus infans [un bambino abbandonato] FC n. 74; [5] stets haben sie etwas am Papst auszusetzen: habent semper aliquid quod pontifici succenseant [ils ont toujours quelques reproches formuler contre le Pontife] S. chr. 398; Aussicht die Aussicht auf Besserung: melioris condicionis exspectationes [le prospettive di miglioramento] EV n. 65; jede Aussicht auf Gesundheit scheint sich zu verschlieen: quilibet salutis conspectus obserari videtur [ogni orizzonte di salute sembra chiudersi] EV n. 46; der Mensch wird geboren mit der Aussicht auf den Tag seines Todes: homo nascitur, cum dies mortis iam prospicitur [l'uomo nasce con la prospettiva del giorno della sua morte] Iuv. n. 5; aussichtslos inanis [senza speranza] SS n. 36; Aussonderung segregatio [la mise part] Cat. 1538; Aussperrung operum coacta cessatio - UAD 678 ausspielen gegeneinander ausspielen: opponere inter se [opporre] LC n. 57 Aussprache [1] pronuntiatio - SLL 345, ratio pronuntiandi - SLL 345; Aussprache [2] ohne vorherige Aussprache: nullo praecedente speciali tractatu - VAS can. 66; nach Aussprache: praehabita disceptatione - Ord. Conc. Art. 3 aussprechen trans. eine Beleidigung aussprechen: exprimere iniuriam [pronunciare una ingiuria] CIC vig. can. 1369; eine Erklrung aussprechen: proferre declarationem [far una dichiarazione] CIC vig. can. 1707 2; refl. sich aussprechen ber etwas: sententiam suam aperire de aliqua re [pronunciarsi su q.c.] LC n. 2; Pt. Pf. in einem ausgesprochen kollegialen Geist: spiritu insigniter collegiali [in uno spirito squisitamente collegiale] SDL XII; Ausspruch effatum [il pronunciamento] FeR n. 53; Ausstand secessio opificum [lo sciopero] RN 658

56

Ausbung
ausstatten eine Bibliothek ausstatten: ditare bibliothecam - SLL 358; jemanden mit etwas ausstatten: instruere aliquem aliqua re [fornire qc. di q.c.] LG n. 5; jemanden mit einer Vollmacht ausstatten: instruere aliquem facultate [con la facolt di] CIC vig. can. 517 2; Pt. Pf. ausgestattet mit: praeditus aliqua re [rivestito di] LG n. 25; mit besonderen Befugnissen ausgestattet: specialibus instructus facultatibus [fornito di speciali facolt] CIC vig. can. 403 2; mit den erforderlichen Befugnissen ausgestattet: congruis praeditus facultatibus - AAS 1986, 481; vd. wohlausgestattet; Ausstattung dotatio [la dote] CIC vig. can. 1305; instrumenta, orum [l'attrezzatura] DAS 302; ausstellen eine Urkunde ausstellen: redigere documentum [redigere un documento] CIC vig. can. 1208; ein Zeugnis ausstellen: litteras testimoniales dare - CIC abr. can. 545 1 Ausstellung res ad spectandum propositae [la mostra] QP 594, expositio [la mostra] DR 67 Aussterben vom Aussterben bedrohte Tierarten: genera animalium, quae ne exstinguantur periculum est [specie animali minacciate di estinzione] CA n. 38; ausstoen reicere [emarginare] LC n. 68 Ausstrahlung fulgor, oris, m. [un irradiamento] MD n. 1, irradiatio [un'irradiazione] Cfl n. 28; die Ausstrahlung der Person: personae invitamentum [il fascino della persona] VS n. 8; Ausstrahlungskraft irradiatio [l'irradiazione] ReP n. 29; mit Ausstrahlungskraft: radiosus [risplendente] GS n. 52; ausstrecken sich nach etwas ausstrecken: se ad aliquid protendere [protendersi verso di q.c.] SS n. 12; ausstreichen oblitterare [cancellare] QA 214 Austausch reciprocae commutationes [linterscambio] SRS n. 43; der Austausch der Errungenschaften: acquisitionum permutatio [lo scambio delle conquiste] FeR n. 101; der Austausch von Gaben: donorum permutatio [lo scambio di doni] UUS n. 57; ein fruchtbarer Austausch zwischen den Kulturen: ferax culturarum permutatio [uno scambio fecondo tra le culture] FeR n. 69; der Austausch der Gter: bonorum permutatio [gli scambi dei beni] OA n. 7; der Austausch von Wirtschaftsgtern: reciproca bonorum oeconomicorum permutatio [il reciproco scambio dei beni economici] LE n. 17; die Logik des Austausches gleicher Werte: ratio permutationis rerum parium [la logica dello scambio degli equivalenti] CA n. 34; ein Austausch, in dem beide Teile zugleich geben und empfangen: commercium, in quo utraque pars dat simul et accipit [uno scambio in cui l'una e l'altra patre simultaneamente d e riceve] AA n. 14; ein dauernder Austausch: indesinens commercium [un continuo scambio] Cfl n. 20; austauschen Kenntnisse austauschen: rerum cognitiones permutare CeP n. 45; austauschbar transmutabile [interscambiabile] SS n. 2; austeilen dispertire [distribuire] LG n. 7; Almosen austeilen: erogare eleemosynas - QC 8 austilgen den Namen austilgen: delere nomen - VN 294 austragen trans. ein Kind austragen: filium alvo continere [portare il figlio in grembo] DoV II A 1; einen Embryo austragen: embryonem gestare [portare in gestazione un embrione] DoV II A 3; pass. ausgetragen werden: ferri in sinu [essere portato in grembo] DoV II A 3; Austragung die Austragung des Embryo: gestatio embryonis [la gestazione dell'embrione] DoV I 6; eine Austragung in Auftrag geben: pregnationem committere [commissionare una gestazione] DoV II A 3; Austragungselternschaft cognatio ex praegnatione [la paternalit gestazionale] DoV II A 2; austreiben exturbare a suis sedibus - EM 465 Austreibung die Austreibung der Juden aus Rom: Iudaeorum depulsio ex urbe Roma [l'espulsione dei Giudei da Roma] TMA n. 5; austreten relinquere communitatem religiosam [recedere da una comunit religiosa] DH n. 6; aus einem Institut austreten: egredi ab instituto [uscire dall'istituto] CIC vig. can. 688 1; Austritt discessus, us [l'uscta] CIC vig. can. 241 3; der Austritt aus einem Institut: egressus, us ab instituto [l'uscita dall'istituto] CIC vig. ante cann. 686 ss. Austrittserlaubnis indultum discendendi [l'indulto di lasciare l'istituto] CIC vig. can. 726 2 ausben eine Aufgabe ausben: munus exercere [esercitare una funzione] CIC vig. can. 756 2; ein Amt ausben: vd. Amt; einen Beruf ausben: artem colere [coltivare un arte] PT 260; Einflu ausben: influere in [exercitare il suo influsso] DR 91; geistigen Einflu ausben: animos movere [esercitare un influsso] SRS n. 26; auf die Gestaltung der Welt einen grundlegenden Einflu ausben: primarium momentum habere ad mundum conformandum [esercitare un fondamentale influsso sulla formazione del mondo] LE n. 11; sie ben die Entscheidungsgewalt in der Gesellschaft aus, ohne Eigentmer zu sein: etsi dominium eis deest, sed imperium adest in societate [pur non avendo la propriet, esercitano il potere nella societ] LE n. 14; ein Gewerbe ausben: negotiationem exercere [esercitare l'attivit affaristica] CIC vig. can. 286; vd. Gewalt, Recht; Ausbung die Ausbung eines Amtes: vd. Amt; bei der Ausbung der beruflichen Aufgaben: in artibus

57

Auswahl
sustinendis [nellesercizio delle funzioni professionali] EV n. 69; die Freistellung von der Ausbung von Aufgaben, die dem klerikalen Stand fremd sind: exemtio ab exercendis muneribus a statu clericali alienis [l'esenzione dall'esercitare incarichi estranei dallo stato clericale] CIC vig. can. 289 2; Ausbung des Glaubens: exercitatio fidei [l'esercizio della fede] FC n. 78; die Ausbung der Religion: exercitium religionis [lexercizio della religione] DH n. 3; Ausbung einer Sendung: missio exercenda [attuare la missione] CIC vig. can. 204 1; Ausbung eines Rechts: vd: Recht; die Ausbung der Freiheit vd.: Freiheit Auswahl [1] Personen: die Auswahl der Amtstrger: delectus, us magistrorum - Syll. VI n. 45; Auswahl [2] Dinge: electio [la scelta] IM n. 9 auswhlen seligere [scegliere] CIC vig. can. 512 2, deligere [scegliere] CIC vig. can. 460; auswhlen aus: seligere ex [scegliere tra] CIC vig. can. 1428 1; durch ausgewhlte Delegierte: per delegatos selectos [attraverso scelti delegati] AG n. 30; jemanden wegen seiner persnlichen Eignung auswhlen: industriam personae eligere [scegliere l'abilit specfica della persona] CIC vig. can. 43 Auswanderer domo emigrans [el emigrado] FiC 194, migrator - AAS 1969, 618, migrans [il migrante] FC n. 77 [l'emigrante] CIC vig. can. 568 auswandern ad exteras regiones demigrare - ExF 676, demigrare de suis in alia loca [emigrare] MM 411, semigrare a suis ad alia loca [emigrare] PT 286; exteras expetere plagas AAS 1969, 615; der Staat, aus dem man auswandert: Civitas unde migratur [il Paese dal quale si emigra] LE n. 23; Auswanderung migratio [l'emigrazione] LE n. 23 auswrtig exterus - CIC abr. can. 2269 2; Subst. die Auswrtigen: externi [gli stranieri] LP 599; auswechseln Personen auswechseln: mutare personas [sostituire le persone] CIC vig. can. 1450; eine Sache auswechseln: substituere rem pro re [la sostituzione di cose] SRS n. 28 Ausweg einen Ausweg aus dieser Situation finden: effugium reperire aliquod iisdem e difficultatibus [trovare una via duscita alla situazione] SRS n. 16; der letzte Ausweg: extremum remedium [l'ultimo rimedio] LC n. 79; ausweichen einer Frage ausweichen: interrogationem declinare [sfuggire alla domanda] EV n. 10; einem Problem ausweichen: quaestionem aufugere [chapper la question] Cat. 385; Ausweis insignita tessera [la tessera di riconoscimento] DR 90; jemanden mit einem Ausweis versehen: aliquem tessera munire - ExF 673 ausweisen [1] jemanden ausweisen: profectionem denuntiare alicui - ASS 6, 158, discedere iubere aliquem - IA 467, a patria deturbare aliquem AAA 322, aliquem extorrem facere [bandire qc.] DR 75; auswisen [2] ausgewiesen durch Verwaltungserfahrung: rerum gerendarum experientia commendatus [degno di fiducia per esperienza nel trattare gli affari] CIC vig. can. 478 1; Ausweisung relegatio [il confino] CIC vig. can. 412; ausweiten trans. einen Gedanken ausweiten: amplificare [ampliare] LE n. 6; refl. sich ausweiten: dilatari [allargarsi] Iuv n. 15; sich fortwhrend ausweiten: continenter latius patere [allargarsi di contnuo] RH n. 19; Pt. Pf. das Gebot brderlicher Liebe ist ausgeweitet auf alle Menschen: fraternae caritatis mandatum ad omnes homines prolatum est [le commandement de l'amour fraternel est tendu tous les hommes] LN IV-8; Ausweitung dilatatio [la dilatazione] LG n. 35; auswendig etwas auswendig knnen: aliquid memoriter novisse [conoscere q.c. a memoria] Iuv. n. 6; auswendig lernen: memoria discere [la mmorisation] Cat. 2688; auswirken sich auf etwas auswirken: consectaria sua secum affere ad aliquid [avere le sue conseguenze per q.c.] SRS n. 15, in aliquid redundare [ripercuotersi su q.c.] VS n. 51; sich auf den Proze der Entwicklung auswirken: intervenire cursui progressionis [inserirsi nel processo dello sviluppo] SRS n. 36; sich auf die ganze menschliche Familie auswirken: ad totam humanam familiam redire [ripercuotersi sull'intera famiglia umana] ReP n. 16; Auswirkung impulsio [lincidenza] FeR n. 3, repercussus, us [la ripercussione] ReP n. 15; Pl. Auswirkungen: ea quae inde consequuntur [le ripercussioni] SP 434, consecutiones [le conseguenze] EV n. 24, consectaria, orum [le ripercussioni] SRS n. 10, effectus [le ripercussioni] SRS n. 25; + auf effectus recidentes in aliquid [ripercussioni su q.c.] SRS n. 25, Auswirkungen haben auf: redundare in aliquid [avere i suoi riflessi in q.c.] GS n. 4, momentum habere ad aliquid [influire su q.c.] LE n. 1; Auswirkungen auf das gesellschafliche Leben haben: consectaria habere in vita sociali ordinanda [ripercuotersi sull'organizzazione della vita sociale] LC n. 35; Auswirkungen haben auf die staatliche Gesellschaft: in civilem societatem redundare [ripercuotersi nella societ civile] DoV II A 2; die Auswirkungen solcher nderungen auf das menschliche Zusammenleben analysieren: investigare eventus eiusmodi mutationum in hominum convictu [analizzare le conseguenze di tali cambiamenti sulla convivenza umana] LE n. 1; die Auswirkung ihrer Handlungen auf das soziale Leben: effectus qui eorum opera consequitur quod attinet ad vitam socialem [la ripercussione della loro azione nella vita sociale] OA n. 20; + Subst. die Auswirkung der Massenmedien: efficacitas instrumentorum communicationis socialis

58

Autonomie
[l'efficacia degli strumenti di comunicazione sociale] IM n. 22; Folgen und Auswirkungen: consectaria effectusque [les consquences et incidences] LN IX-6; die Schwere der Auswirkungen: gravitas consectariorum [la gravit des effets] LN IV-14; + Adj. fortdauernde Auswirkungen: diuturnae consecutiones [durature conseguenze] MD n. 10; die konkreten Auswirkungen: directae consecutiones [le dirette conseguenze] CA n. 5; negative Auswirkungen: effectus adversi [un effetto negativo] SRS n. 21; negative Auswirkungen auf die Leistungsfhigkeit des Unternehmens haben: efficientiae oeconomicae administrationis nociturum esse [avere riflessi negativi per l'efficienza economica dell'azienda] CA n. 35; + Vb. die Auswirkungen zu spren bekommen: effectus percipere [risentire gli effetti] SRS n. 20; die Auswirkungen der Krise spren, welche die menschliche Gesellschaft erschttert: ictibus esse obnoxius ex illo orientibus discrimine, quo hominum societas concutitur [trovarsi esposto ai contraccolpi della crisi che scuote la societ] OA n. 3; Auswchse intemperantiae [eccessi] CA n. 48; Auswchse schleichen sich dort ein: vitia eo irrepant [si infiltrano certe irregolarit] LE n. 8; auszeichnen sich durch gute Lebensfhrung, Klugheit und Fachkenntnisse auszeichnen: bonis moribus, prudentia et doctrina fulgere [rifulgere per buoni costumi, prudenza e dottrina] CIC vig. can. 1428 2; sich als hervorragenden Philosophen auszeichnen: ut philosophus eximius eniti [segnalarsi come grande filosofo] FeR n. 74; Auszeichnung insigne honorificum [un'insegno] CIC vig. can. 1336 1 n. 2 Auszug (aus einem Buch) excerptum - CIC abr. can. 1392 2 Autarkie rerum suarum sufficientia seu autarkia [l'autarchia] LE n. 17, autarchia [l'autarcha] LC n. 26; die Autarkie des Ich: autarchia sui ipsius [l'autarcha dell'io] LC n. 26 authentisch authenticus [autentico] CIC vig. can. 487 2; authentische Abschrift: authenticum exemplar CIC abr. can. 470 3, apographum authenticum - CIC abr. can. 2045 1, documentum authenticum scriptum [una copia autentica manoscritta] CIC vig. can. 487 2; in einer authentischen Abschrift vorlegen: in exemplari authentico exhibere [esibire in esemplare autentico] CIC vig. can. 1544; authentisch auslegen: authentice interpretari [interpretare autenticamente] DV n. 10; das Gesetz authentisch auslegen vd. Gesetz; die authentische Interpretation des Gesetzes vd. Gesetz; ein authentisches Vorbild: germanum exemplar [un autentico modello] FeR n. 78; Authentizitt authentia [l' autenticit] DAS 309, indoles authentica [l'autenticit] Iuv. n. 7; Autoerotik autoerotismus [lautoerotismo] VS n. 47; autokratisch tyrannicus [autocratico] DR 80; automatisch automatarius [automatico] SRS n. 27, ultro continuoque [automatico] EV n. 62; diese Eigenschaft ist nicht automatisch gegeben: haec indoles non est insita [questo carattere non automatico] EV n. 70; wirtschaftliche Mechanismen, die, obgleich vom Willens des Menschen gelenkt, doch fast automatisch wirken: machinationes oeconomicae quae licet ab hominibus regantur, suapte tamen fere sponte et ultro agunt [meccanismi economici i quali, bench manovrati degli uomini, funzionano spesso in maniera quasi autonoma] SRS n. 16; Automatisierung die Automatisierung der Produktion: automatariae operationes bonis parandis [l'automatizzazione nel settore industriale] MM 412; die generelle Einfhrung der Automatisierung in vielen Zweigen der Produktion: increbrescens inductio automatismi in multos campos effectionis bonorum [l'introduzione generalizzata dell'automazione in molti campi della produzione] LE n. 1; autonom Adj. iure proprio utens [con diritto proprio] QA 204, nulli obnoxius [autonomo] FC n. 6, sui iuris [autonomo] Iuv. n. 11, autonom sein: sui iuris esse [essere autonomo] FeR n. 75; eine autonome Korporation: consortium iure proprio utens [una corporazione con diritto suo proprio] QA 204; Adv. autonoma ratione [autnonomamente] VS n. 55; Autonomie autonomia [l'autonomia] CIC vig. can. 323 1; suis legibus vivendi potestas [lautonomia] SRS n. 45, sui iuris condicio [l'autonomia] CA n. 25; + Subst. Autonomie der Leitung: autonomia regiminis [autonomia di governo] CIC vig. can. 586 1; Krperschaften mit echter Autonomie gegenber der Staatsgewalt: corpora, quae statu fruuntur sui revera iuris respectu publicarum potestatum [corpi che godano di una effettiva autonomia nei confronti dei pubblici poteri] LE n. 14; die rechte Autonomie des Denkens: cogitationis recta autonomia [la corretta autonomia del pensiero] FeR n. 75; + Adj. absolute Autonomie: autonomia absoluta [un'autonomia assoluta] LC n. 36, die absolute Autonomie des Staates: rei publicae iura, absolutissima nullique prorsus obnoxia [l'autonomia assoluta dello stato] SP 437; + Vb. Autonomie genieen: autonomia gaudere [godere di autonomia] CIC vig. can. 323 1; suis legibus regi [l'autonomia] MM 417; wirkliche Autonomie gegenber der Staatsgewalt genieen: statu frui sui revera iuris respectu publicarum potestatum [godere di un'effettiva autonomia nei confronti dei pubblici poteri] LE n. 14; die Autonomie, ber das eigene Leben zu entscheiden: potestas propriae vitae disponendae [lautonomia di disporre della propria vita] EV n. 68; ber sein Leben in vollstndiger Autonomie entscheiden: de propria vita decernere secundum plenam ac planam sui iuris

59

Autonomieanspruch
condicionem [decidere della propria vita in piena e totale autonomia] EV n. 64; Autonomieanspruch der moderne Autonomieanspruch: recens autonomiae postulatio [listanza moderna di autonomia] VS n. 36; Autonomiebereich einen eigenen Autonomiebereich besitzen: suo frui immunitatis ambitu [godere di una propria sfera di autonomia] CA n. 45; Autopsie die Autopsie von Leichen zur gerichtlichen Untersuchung oder zur wissenschaftlichen Forschung ist sittlich zulssig: cadaverum sectio et inspectio moraliter potest admitti legalis indagationis et scientificae investigationis causa [l'autopsie des cadavres peut tre moralement admise pour des motifs d'enqute lgale ou de recherche scientifique] Cat. 2301; autoritr die autoritre Demokratie: imperiosum democratiae genus [la democrazia autoritaria] OA n. 37; ein autoritres Regime: regimen imperiosum [un regime autoritario] SRS n. 44, regimen auctoritatis imperiosae [un regime autoritario] CA n. 29; Autoritarismus praepotentia [l' autoritarismo] EV n. 70; Autoritt auctoritas [l'autorit] CIC vig. Can. 631 1; Def. als Autoritt" bezeichnet man die Eigenschaft von Personen oder Institutionen, aufgrund derer sie den Menschen Gesetze und Befehle geben und von ihnen Gehorsam erwarten knnen: auctoritas appellatur qualitas propter quam personae vel instituta hominibus leges ferunt atque mandata, et ex parte eorum oboedientiam exspectant [on appelle autorit la qualit en vertu de laquelle des personnes ou des institutions donnent des lois et des ordres des hommes, et attendent une obissance de leur part] Cat. 1897; + Adj. die staatliche Autoritt: publicae potestates [il potere] RH n. 17; die staatlichen Autoritten: rei publicae moderatores [i pubblici poteri] LC n. 76; die Notwendigkeit einer festen staatlichen Autoritt: necessarius vigor publicae auctoritatis [il necessario vigore dell'autorit pubblica] RH n. 17; Beschwerde einlegen an die zustndige Autoritt: recurrere ad auctoritatem competentem [ricorrere all'autorit competente] CIC vig. can. 700; + Vb. die Autoritt des Oberen annehmen: suscipere auctoritatem superioris [accogliere l'autorit del superiore] OT n. 11; Autoritt in Anspruch nehmen: auctoritatem sibi vindicare [rivendicare l'autorit] GS n. 43; jemandem eine besondere Autoritt anvertrauen: alicui auctoritatem credere [confier une autorit qn.] Cat 553; die hchste Autoritt besitzen: supremam auctoritatem obtinere [avere la suprema autorit] CIC vig. can. 631 1; die Autoritt liegt beim Heiligen Stuhl: auctoritas est apud Apostolicam Sedem [l'autorit risiede nella Sede Apostolica] SCo. n. 22; die Autoritt steht ihr zu, weil: auctoritas ei obtingit quod: [lautorit le deriva da] FeR n. 6; jemanden an der Autoritt teilhaben lassen: alicui partes in auctoritate tribuere [donner part l'autorit qn.] Cat 551; dem Rechte seine Autoritt zurckgeben: sua auctoritas iuri redintegrare [restituire al diritto la sua autorit] LC n. 16; die Autoritt bricht zusammen: auctoritas corruit [l'autorit cessa di essere tale] EV n. 72; dem Staat eine nahezu unbegrenzte Autoritt zusprechen: imperium paene infinitum rei publicae attribuire [assegnare allo stato un'autorit illimitata] SP 437; autoritativ pro sua auctoritate [autorevolmente] QA 186; Autorittszeichen anchronistische Autorittszeichen: obsoleta signa auctoritatis [des signes anachroniques d'autorit] LN IX-13 axiologisch die axiologischen Grundlagen: fundamenta ordinis officiorum et debitorum [fondamenti di ordine assiologico] FeR n. 89;

60

beachten

B
Bagatellen farrago, inis, f. - SLL 349 bahnen den Weg bahnen: viam reserere [aprire la via] EV n. 63; Baldachin baldachinum - CIC abr. can. 1455 banalisieren reddere vulgarem [banalizzare] FC n. 37 Banalisierung die Banalisierung der Sexualitt: vulgaris sexualitatis subaestimatio [la banalizzazione] EV n. 97; bangen es ist eine Aufgabe, die uns bangen lt: munus est hoc quod contremiscere nos facit [ un compito che ci fa trepidare] NMI 54; Band Band der Freundschaft: amicitiae necessitudo [un rapporto di amicizia] CIC vig. can. 245 2; die Bande von Fleisch und Blut: carnis sanguinisque necessitudo [i legami della carne e del sangue] EV n. 93; die engen Bande: arta coniunctio [il legame intimo] FeR n. 63; engste Bande: vincula strictissima [strettissimi vincoli] DoI n. 17; ein organisches Band: vinculum organicum [un legame organico] RH n. 17; das natrliche Band: naturale foedus - CIC abr. can. 133 2; ein unauflsliches Band: vinculum indissolubile [essere indissolubilmente legato a qc.] LC n. 80; das Band, das zwischen den Eheleuten besteht: vinculum, quod inter coniuges intercedit [il legame esistente tra i coniugi] DoV II A 2; ein Band festigen: vinculum solidare [rafforzare un vincolo] SP 428; Bank argentaria, ae [un istituto bancario] MM 441, bannen eine nie ganz zu bannende Gefahr: periculum quod numquam omnino profligari potest [un pericolo mai totalmente eliminabile] DC n. 28; Bannertrger die Bannertrger des Kommunismus: communismi praecones [i banditori del comunismo] DR 73; Barbarei barbaries [la barbarie] ASS 20, 23; ein Rckfall in die Barbarei: in efferatis mores recidere [la ricaduta nella barbarie] PP n. 79, ad barbariem reditus [ritornare ad uno stato di barbarie] EV n. 14; barbarisch barbarische Vlker: barbarae gentes [i popoli barbari] DR 76 Barett biretum [la berretta] AID 501 Bargeld numerata pecunia - CIC abr. can. 1415 2 Barmherzigkeit miseratio [la compassione] VS n. 95; Barriere Pl.: limites, um, m. [le barriere] SRS n. 24; steuerliche Barrieren: limites cum taxationibus conexi [barriere tariffarie] SRS n. 24; auf unberwindliche Barrieren stoen: offendere in limites insuperabiles [imbattersi nell'ostacolo di barriere insuperabili] SRS n. 24; in Personen und Institutionen eine Barriere schaffen, die nur schwer zu berwinden ist: condicionibus astringere personas et institutiones,

victu difficilibus [creare in persone e istituzioni un ostacolo difficile da superare] SRS n. 36; vd. Handelsbarrieren; Base patruelis [la cousine] Cat. 2212; Basis basis [la base] LN X-15; die Beziehungen auf eine vertragliche Basis stellen: pactiones legitime initae omnibus descriptis officiis easdem rationes moderentur [le relazioni siano rette da contratti regolari con obblighi recproci] PP n. 70; von der Basis her einen Proze der Bewutseinsbildung auslsen: operam educativam promovere capillarem [un'opera educativa capillare] Cfl n. 42; der Glaube gibt dem Leben eine neue Basis: fides novum fulcrum confert vitae [la faede conferisce alla vita una nuova base] SS n. 8; Basisgemeinde communitas a basi appellata [una comunit di base] EN n. 58; Basisgemeinschaften die neuen kirchlichen Basisgemeinschaften: novae communitates ecclesiales a basi [le nuove comunit ecclesiali di base] LC n. 69; Basisgruppe coetus a basi qui dicitur [un groupe de base] LN XI-15; Bauarbeiter aedificator [l'edile] LE n. 26 bauen construere [costruire] SS n. 35; Bauer agricola [il contadino] PP n. 27 Baulast onus (ecclesiae) aedificandae - CIC abr. can. 1469 1 Baumeister btr. operator [un artefice] LC n. 52; Baumeister des Friedens: operatores pacis [artefici di pace] LC n. 52; die Liebe ist die Baumeisterin der Gemeinschaft unter den Menschen und unter den Gemeinschaften: amor artifex est communionis inter personas interque Communitates [l'amore artefice di comunione tra le persone e tra le Comunit] UUS n. 21; Baumstamm arboris stipes - AAS 1983, 112 Baustelle opificii aedificatorii sedes [un cantiere edile] LE n. 9 Bauwerk aedificatio [un edificio] LG n. 6, aedificium [un edificio] Cfl n. 13; Bauwesen constructionum provincia [il settore delle costruzioni] LE n. 9 beabsichtigen in animo habere [avoir pour but] LN pr. beachten recte servare [osservare] IM n. 261; die Gesetze beachten vd. Gesetz; die Anordnung des Gerichts beachten: servare ordinationem tribunalis [osservare il regolamento del tribunale] CIC vig. can. 1602 3; die Frmlichkeiten des weltlichen Rechts beachten: sollemnitates iuris civilis servare [osservare le formalit del diritto civile] CIC vig. can. 1299 2; die oben dargestellten Grundstze mssen beachtet werden: necesse est mens attendat ad principia, quae supra sunt exposita - LA n. 31; nicht beachten: nihili

61

beachtlich
facere - CIC abr. can. 1952 2; man beachte aber, da: attendatur tamen, ut - AAS 1964, 881 beachtlich ein beachtlicher Teil: notabilis pars - CIC abr. can. 580 3; ein beachtlicher Fortschritt: notabilis progressio [un notevole passo avanti] UUS n. 44; Beachtung unter Beachtung von: respectus habeatur alicuius rei [pur respettando q.c.] RH n. 1; die strenge Beachtung der Gerechtigkeit: observantia iustitiae exacta [il rispetto rigoroso della giustizia] SRS n. 26; die Beachtung der Gesetze vd.: Gesetz; unter Beachtung der rechtlich vorgeschriebenen Frmlichkeiten: servatis sollemnitatibus iure praescriptis [osservate le formalit stabilite nel diritto] CIC vig. can. 1540 1; einer Sache die notwendige Beachtung schenken: necessariam considerationem intendere in aliquam rem [prestare la necessaria attenzione a q.c.] CA n. 38; Beamter publicus minister [il funzionario] PT 276, officialis, is [un officiale] CD n. 9, civitatis magistratus [il pubblico magistrato] CIC vig. can. 1548 2; ein unterer Beamter: officialis minor - DPM can. 5; die unteren Beamten: minoris ordinis administri [gli impiegati] DR 104; ein hherer Beamter: officialis maior - CIC abr. can. 1435 1; hhere und niedere Beamte: Officiales maiores et minores [gli Officiali maggiori e minori] IngrA; Beamter der Universtitt: officialis - Sap. c. ante Art. 36 bengstigend ein bengstigendes Gefhl: anxius sensus [un sentiment angoissant] LN VI-3; beanspruchen exigere [rivendicare] GS n. 9; sibi vindicare [pretendere] FeR n. 51; etwas (intellektuell) beanspruchen: contendere + aci [prtendre] LN X-9; Rechte beanspruchen vd.: Recht; seinen Reichtum fr sich allein beanspruchen: ad suum tantum usum divitias sibi deponere [riservare a suo esclusivo uso le ricchezze di cui dispone qc.] PP n. 48; er beansprucht, die geistige Wirklichkeit zu einem berflssigen Phnomen zu machen: sibi sumit veritatem supernaturalem ad quiddam supervacaneum redigere [pretende di ridurre la realt spirituale ad un fenomeno superfluo] LE n. 13; beanstanden nota censoria afficere [censurare] EV n. 23; beantragen instare ut [fare istanza perch] CIC vig. can. 1506, exigere ut [esigere che + cong.] CIC vig. can. 1624; eine Abnderung des Dekrets beantragen: recurrere ut decretum mutetur [ricorrere perch il decreto sia mutato] CIC vig. can. 1513 3; einen Dispens beantragen: dispensationem petere [chiedere la dispensa] CIC vig. can. 1699 1; beantworten eine Frage beantworten: responsionem reddere quaestioni - SD n. 18 beaufsichtigen vigilare pro [vigilare + acc.] DIM 56; invisere [visitare] CIC vig. can. 305 1 beauftragen delegare [delegare] IM n. 21; Pass. beauftragt sein, zu: officio astringi ad + grd. [avere la missione di] UUS n. 98; Pt. Pr. die beauftragende Behrde: auctoritas committens AAS 1966, 771; Pt. Pf. der beauftragte Richter iudex delegatus [il giudice delegato] CIC vig. can. 1442; Beauftragter deputatus [il deputato] SCo. n. 84, mandatarius [un mandatario] CIC vig. can. 310 Beauftragung commissio AAS 1966, 771, deputatio [un incarico] CIC vig. can. 230 2 [la deputazione] Cfl n. 23: Beauftragungsschreiben litterae deputationis - CIC abr. can. 314 bebauen die Erde bebauen: colere terram [coltivare la terra] LE n. 5, arva colere [coltivare le terre] CA n. 57; Bedacht mit Bedacht: cogitate - Sac. c. n. 58; consulto [volutamente] LG n.p. sub 2 bedacht bedacht auf: intentus ad [intento a] LG n. 28; auf etwas bedacht sein: propendere ad aliquid [orientarsi a q.c.] CA n. 39; Bedarf der lebensnotwendige Bedarf: summae necessitates [i bisogni elementari] MM 439; der objektive Bedarf: verae necessitates [le oggettive esigenze] LE n. 17; vd. Bedrfnis; bedauerlich deprecandum [deprecabile] UUS n. 2; bedauerliche Folgen: dolendi effectus [deplorevoli conseguenze] RH n. 6; einen bedauerlichen Irrtum begehen: miserandum errorem committere [incurir en una dolorosa ofuscacin] FiC 196 Bedauern attritio [l'attrizione] ReP n. 31; bedenken in animo defixum habere + aci [ricordarsi che] DR 88; seine schmerzliche Vergangenheit neu bedenken: recognoscere acerba sua praeterita [riconsiderare il suo doloroso passato] UUS n. 2; Bedenken ohne Bedenken: incunctanter [senza alcuna esitanza] DV n. 19 Bedenkzeit induciae ad deliberandum - CIC abr. can. 1122 1; induciae ad respondendum [un intervallo di tempo per rispondere] CIC vig. can. 1145 1; eine angemessene Bedenkzeit gewhren: congruum temporis spatium ad deliberandum concedere AAS 1966, 780; nach fruchtlosem Ablauf der Bedenkzeit: si induciae inutiliter praeterlabantur [trascorso inutilmente l'intervallo] CIC vig. can. 1145 1; bedeuten dies bedeutet: cuius sententiae vis est haec [il che signfica] PT 289; dasselbe bedeuten: idem valere [essere equivalente] HG 566; was bedeutet in diesem Fall communio"?: quid communio in hac re sonat? [che cosa vuol dire in questo caso: comunione?] Cfl n. 19; bedeutend significans [significativo] FeR n. 14; bedeutende Entwicklungen: praestantes progressus [importanti sviluppi] FeR n. 76; bedeutsam significans [significativo] LE n. 2; nicht weniger bedeutsam sein: haud minoris signi ac

62

Bedeutung
momenti esse [essere non meno significativo] OA n. 41; Bedeutsamkeit sie alle haben eine eigene und einzigartige Bedeutsamkeit: omnes propriam et singularem habent eloquentiam [tutti hanno una propria e singolare eloquenza] UUS n. 24; Bedeutung [1] eines Wortes: in demselben Sinn und immer in derselben Bedeutung: eodem sensu eademque semper sententia - D-H n. 3541; + Subst. das Verhltnis von Bedeutung und Wahrheit: necessitudo inter significationem et veritatem [il rapporto tra il significato e la verit] FeR n. 94; + Adj. [A] in abgeleiteter und sekundrer Bedeutung: sensu derivato et secundario [in un senso derivato e secondario] LC n. 75; der Ausdruck hat offensichtlich eine analoge Bedeutung: verbum significationem hic habent aperte analogicam [l'espressione ha un significato evidentemente analogico] ReP n. 16; [E] die eigentliche Bedeutung: propria significatio verbi [il significato proprio della parola] CIC vig. can. 17, sensus proprius et primus [il senso proprio e primario] LC n. 75; die eigentliche Bedeutung der Worte: propria verborum significatio [il significato proprio delle parole] CIC vig. Can. 36 1; die etymologische Bedeutung: sensus etymologicus [le sens tymologique] Cat. 2515; [K] wir verwenden dieses Wort in seiner klassischen Bedeutung: vocabulum vi sua classica adhibemus [diciamo nel significato classico della parola] QA 193; [N] man gibt ihnen eine neue Bedeutung: sub iisdem novus subicitur sensus [on leur attribue une signifcation nouvelle] LN X-9; [O] die objektive Bedeutung eines Wortes: verbi vis congruens cum rebus ipsis [il valore obiettivo di un vocabolo] SRS n. 14; [U] in bertragener Bedeutung: translata significatione [nel valore figurativo] DAS 311, translata verborum significatione [in senso figurato] DAS 311 [metaforicamente] MC 234; dieses Wort hat in den heiligen Schriften unterschiedliche Bedeutungen: in Sacris Scripturis huic voci diversae subiciuntur significationes - AAS 1979, 941; die ursprngliche Bedeutung: significatio primigena [il significato originario] FC n. 8; [V] dieser Ausdruck und der zugrunde liegende Begriff haben verschiedene Bedeutungen: haec vox et notio, quae ei subiacet, sane varias habent significationes [l'espressione e il concetto, che ad essa sotteso, hanno invero diverse significati] ReP n. 16; die volle Bedeutung: ultima significatio [la porte ultime] Cat. 444; in der vollen Bedeutung des Wortes: plena atque integra verbi significatione [secondo il pieno ed integrale significato della parola] MC 207, secundum propriam plenamque verbi significationem [nel pieno senso della parola] LE n. 13; [Z] eine zweifelhafte Bedeutung: dubius intellectus - D-H 1407; Bedeutung [2] einer Sache, eines Geschehens: significatio [il significato] HG 565, momentum [l'importanza] GS n. 7; [il rilievo] RH n. 11 [la portata] LC n. 2; + von von Bedeutung ist, da: significans est + aci [ significativo + cong.] MD n. 11; von Bedeutung sein fr etwas: pondus habere ad aliquid [essere rilevante in ordine a q.c.] VS n. 37; + ohne ohne Bedeutung: significatione exutus [spoglio di significato] DoI n. 17; + Subst. die Bedeutung der menschlichen Arbet: pondus operis hominum [l'importanza del lavoro umano] TMA n. 22; die Bedeutung der Liturgie: significatio liturgiae [il significato della liturgia] UUS n. 45; die Bedeutung des geistlichen Dienstes: momentum ministerii sacri [l'importanza del ministero sacro] CIC vig. can. 233 1; die Bedeutung des Geschfts: gravitas negotii [la gravit dell'affare] CIC vig. can. 127 3; wegen der Bedeutung der Sache: propter rei gravitatem - AAS 1972, 245; im Bewutsein der Bedeutung der Sache: cum momenti conscientia - SLL 343; Texte von grter Bedeutung: textus maximi ponderis [testi della massima importanza] UUS n. 13; + Adj. [A] Fragen von allergrter Bedeutung: summi ponderis quaestiones [questioni della massima importanza] VS n. 4; von allgemeiner Bedeutung: momentum universale prae se ferens [di importanza veramente universale] SCo. n. 111, cui inest pondus generale [di portata generale] LE n. 1; [B] die besondere Bedeutung dieses Ereignisses: propria huius eventus significatio [la signification spcifique de l'vnement] LN IV-3; einer Sache besondere Bedeutung beimessen: alicui rei peculiare tribuere momentum [dare una particolare importanza a q.c.] ReP n. 26; dies ist von besonderer Bedeutung fr die Kirche: id ipsum peculiarem vim habet pro Ecclesia [ci riveste un particolare significato per la Chiesa] Iuv. n. 1; [E] in seiner eigentlichen Bedeutung: ex sua essentiali significatione [nel suo significato essenziale] MD n. 9; entscheidende Bedeutung: vis decretoria atque momentum [l'importanza decisiva] LE n. 13; entscheidende Bedeutung haben: praegrande momentum habere [essere di importanza decisiva] LE n. 1, significationem terminalem habere [possedere un significato definitivo] LE n. 6; von entscheidender Bedeutung sein: vim habere decretoriam atque momentum [avere un'importanza decisiva] LE n. 13; einer Sache die erste Bedeutung einrumen: rei primarium momentum tribuere [attribuer qc. l'importance premire] LN pr.; [F] fundamentale Bedeutung: primarium momentum [un'importanza fondamentale] LE n. 21; [G] von nicht geringer Bedeutung: haud parvi momenti [di non pccola importanza] SRS n. 3; groe Bedeutung erlangen: magnum pondus habere [assumere grande importanza] SRS n. 33; von groer Bedeutung fr unser Leben: magni momenti pro nostra vita [d'une grande porte

63

Bedeutungsgehalt
pour notre vie] Cat. 268; es ist von grter Bedeutung: res maximi momenti est [ di suprema importanza] DIM 51; summi refert, ut [ di somma importanza, che ] FC n. 78; von grter sozialer Bedeutung: quae summum prae se ferunt momentum sociale [di maggiore rilevanza sociale] LE n. 18; von grundlegender Bedeutung sein: induere primarium momentum [rivestire una importanza fondamentale] LE n. 21; dies ist von grundlegender Bedeutung: hoc summi profecto interest [ci di fondamentale importanza] MD n. 27; von grundlegender Bedeutung ist hierbei: momentum vero praecipuum prae se hac de re fert [un'importanza fondamentale ha al riguardo] MD n. 23; eine grundlegende und entscheidende Bedeutung: momentum primarium et decretorium [un'importanza fondamentale e decisiva] LE n. 3; [O] das Thema hat eine kumenische Bedeutung: quaestio ostendit momentum oecumenicum [il tema ha una portata ecumenica] LC n. 2; [P] die politische Bedeutung: momentum politicum [l'importanza politica] AA n. 12; in seiner positiven Bedeutung: pro sua positiva significatione [dans sa signification positive] LN IX-9; [R] rechtliche Bedeutung: momentum iuridicum [una rilevanza giuridica] CIC vig. Can. 535 3; [T] es ist von tiefer Bedeutung: magni momenti est [ profondamente significativo] ReP n. 20; voll tiefer Bedeutung: altae significationis plenus [carico di un grande significato] LE n. 6; [V] vielfltige Bedeutung haben: multiplici significatione commendari [rivestire un molteplice significato] Iuv. n. 1; einer Sache vorrangige Bedeutung zuerkennen: rei momentum agnoscere primi ordinis (reconnatre qc. une importance primordiale] Cat. 2064; einem Ereignis vorrangige Bedeutung zumessen: maius pondus aidicere aliqui eventui [accorder une importance majeure un vnement] LN X-5; seine volle Bedeutung erreichen: plenam suam significationem attingere [raggiungere il suo pieno significato] LC n. 49; seine volle Bedeutung gewinnen: plenum suum intellectum consequi [acquistare pieno significato] EV n. 1; [W] die wahre Bedeutung: germana significatio [il vero significato] EV n. 97; von weltweiter Bedeutung: vim habens in universo mundo [di portata mondiale] SRS n. 26; + Vb. [B] einer Sache Bedeutung beimessen: momentum tribuere alicui rei [dare importanza a q.c.] LE n. 7; [E] die Bedeutung einben: momentum amittere [perdere limportanza] SRS n. 9; [H] Bedeutung haben fr etwas: pondus habere ad aliquid [avere rilievo per q.c.] FeR n. 76; [S] die Bedeutung schwchen: vim elevare [togliere la forza] DI 4; [V] die Bedeutung verringern: extenuare significationem [redurre il significato] HG 565; die christliche Bedeutung der Armut verstehen: concipere vim christianam paupertatis [concevoir la signification chrtienne de la pauvret] LN III-3; [U] an Bedeutung alle anderen bertreffend: quae nostris hisce diebus tanti intersunt quanti interesse possunt [che attualmente supera tutte le altre per la sua vitale importanza] DR 100; [Z] einer Sache Bedeutung zumessen: multum deferre alicui rei - CIC abr. can. 105; einer Sache besondere Bedeutung zumessen: alicui rei peculiare momentum tribuere [attribuire una speciale importanza a q.c.] Iuv. n. 1; vorrangige Bedeutung zumessen: maius pondus adicere alicui rei [accorder une importance majeure qc.] LN X-5; Bedeutungsgehalt die neuen Bedeutungsgehalte der Arbeit: novae significationes laboris humani [i nuovi significati del lavoro umano] LE n. 2; Bedeutungsinhalt eindeutige Bedeutungsinhalte ableiten von: sensus univocos eruere ex [dedurre significati univoci da] DoI n. 18; Bedeutungslosigkeit inanitas [insignificanza] VS n. 106; sich selbst zur Bedeutungslosigkeit verurteilen: semet ipsum multare abiectione [condannare se stesso all' insignificanza] EV n. 48; bedeutungsreich eine bedeutungsreiche Geste: actio abundans significatione [un gesto ricco di significato] UUS n. 72; bedeutungstrchtig significans [significativo] FeR n. 84, significativus [significativo] Cfl n. 51; Bedeutungsunterschiede discrimina significationis LA n. 52; Bedeutungsvielfalt significationum multitudo [la molteplicit di significati] DC n. 2; bedeutungsvoll es ist bedeutungsvoll: significans res est [ significativo] UUS n. 89; es ist sehr bedeutungsvoll: est res significantissima [risulta quanto mai significativo] ReP n. 4; bedienen eine Maschine bedienen: attendere ad machinam [attendere alla macchina] LE n. 5; refl. der Papst bedient sich der Behrden der rmischen Kurie: Romanus Pontifex utitur Romanae Curiae Dicasteriis [il Romano Pontfice si avvale dei Dicasteri della Curia Romana] CD n. 9 bedingen sich gegenseitig bedingen: ab invicem pendere [essere interdipendenti] GS n. 25, invicem se praesupponere [presupporsi a vicenda] DC n. 25; Pt. Pf. bedingt sein: temperari [venire condizionato] FC n. 30; das Kapital bedingt die Arbeit der Menschen: opes capitales laborem hominis condicionibus astringunt [il capitale condiziona il lavoro dell'uomo] LE n.13; bedingt sub condicione [sotto condizione] CIC vig. can. 1743 Bedingtheit die kulturelle Bedingtheit aller sittlichen Normen: omnium moralium normarum culturalis coercitio [il condizionamento culturale di ogni norma morale] VS n. 47; Pl. causae condicionesque [i condizionamenti] LE n. 17; die kulturellen Bedingheiten dieser Zeit: condiciones culturales illius temporis [i condizionamenti culturali del momento]

64

bedrohen
TMA n. 35; die zahlreichen Bedingtheiten, von denen die Freiheit des einzelnen Menschen abhngt: innumerabiles condiciones inter quas singulorum hominum operari debet libertas [gli innumerevoli condizionamenti, in mezzo ai quali la libert del singolo uomo si trova ad operare] CA n. 25; offenen und verborgenen Bedingtheiten ausgesetzt sein: condicionibus adstringi apertis abditisque [essere esposto a condizionamenti aperti od occulti] CA n. 46; Bedingung [1] allg. + unter unter diesen Bedingungen: his positis condicionibus [a queste condizioni] LC n. 69, his impletis condicionibus [a queste condizioni] ReP n. 26; nur unter bestimmten Bedingungen: quamvis quaedam insint condiciones [pur a certe condizioni] EV n. 70; unter einschrnkenden Bedingungen: condicionibus adstrictus [soggetto a condizionamenti] LC n. 31; unter entsprechenden Bedingungen: opportunis servatis condicionibus [alle opportune condizioni] LE n. 14; unter sehr schweren Bedingungen: versantes in condicionibus difficillimis [in condizioni molto difficili] LC n. 98; + Subst. Bedingungen fr ein menschenwrdiges Leben: condiciones humanae personae dignae [condizioni di vita degne della persona umana] LC n. 88; + Adj. [A] von ueren Bedingungen abhngen: dependere ab externis [dipendere da fattori esterni] GS n. 44; [B] bessere Bedingungen schaffen: inducere aptiores condiciones ad ... [creare delle condizioni migliori per ...] LC n. 31; [G] die geschichtlichen Bedingungen: rerum gerendarum condiciones [le esigenze storiche] SP 431; gnstige Bedingungen schaffen: propitias suppeditare condiciones [creare condizioni propizie] DH n. 6; [M] menschenunwrdige Bedingungen: condiciones indignae plane homine [des conditions indignes de l'homme] LN XI-10; [N] die naturgegebenen, geschichtlichen, politischen und sonstigen Bedingungen: condiciones naturales, historicae, civiles, et aliae [i condizionamenti naturali, storici, civili ecc.] LE n. 18; eine notwendige Bedingung: condicio pernecessaria [una condizione indispensabile] OA n. 40; necessaria condicio [una condizione necessaria] LC n. 26; die notwendigen Bedingungen erfllen: condiciones implere necessarias [verificare le condizioni necessarie] CA n. 46; + Vb Bedingungen schaffen: condiciones ponere, ut [creare condizione affinch + cong.] LC n. 84; Bedingungen unterworfen sein: condicionibus astringi [essere condizionato] ReP n. 16; vd.: Arbeitsbedingungen; Grundbedingung; Bedingung [2] jur. condicio [la condizione] CIC vig. can. 42; + Subst. eine Bedingung, die in der Vergangenheit liegt: condicio de praeterito [una condizione passata] CIC vig. can. 1102 2; eine Bedingung, die in der Gegenwart liegt: condicio de praesenti [una condizione presente] CIC vig. can. 1102 2; eine Bedingung, die sich auf die Zukunft bezieht: condicio de futuro [una condizione futura] CIC vig. can. 1102 2; + Adj. eine ausdrckliche Bedingung: condicio adscripta [una condizione espressa] RN 661; eine fundamentale Bedingung: essentiale praesuppositum [un fondamentale presupposto] Cfl n. 17; die Bedingungen sind gegeben: condiciones dantur [ricorrono i condizioni] CIC vig. can. 961 2; eine stillschweigende Bedingung: condicio tacita [una condizione sottintesa] RN 661; eine wesentliche Bedingung: condicio essentialis [una condizione essenziale] CIC vig. can. 42; + Vb. einem Verwaltungsakt eine Bedingung beifgen: condicionem apponere in actu administrativo [apporre una condizione nell'atto amministrativo] CIC vig. can. 41, condicionem adicere in actu administrativo [aggiungere una condizione nell'atto amministrativo] CIC vig. can. 39; solange diese Bedingung nicht eintritt: usque dum haec condicio non habeatur [finch questa condizione non sar attuata] DR 72; die Bedingung erfllen: condicionem implere [adempiere la condizione] CIC vig. can. 42; die Bedingungen sind erfllt: condiciones adimpletae sunt [le condizioni sono adempiute] CIC vig. can. 41; die Bedingungen festlegen, die zur Gltigkeit und Erlaubtheit von Rechtsgeschften erforderlich sind: condiciones statuere ad validitatem liceitatemque negotiorum requisitae [determinare le condizioni richieste per la validit e la liceit degli atti] CIC vig. can. 506 1; bedingungslos nulla posita condicione ReP n. 6, nulla inducta condicione [incondizionato] EV n. 77; die bedingungslose Achtung: absoluta observantia [il rispetto incondizionato] VS n. 90; bedrngen premere [assillare] CD n. 13, [travagliare] HV n. 19; die Christen bedrngen: ingruere in Christianum nomen - FR 137; Pass. von Furcht und Verzweiflung bedrngt sein: timore ac desperatione sollicitari [essere minacciato dalla paura e dalla desperazione] ReP n. 22; Pt. Pr. eine bedrngende Frage: urgens quaestio [une question pressante] Cat. 309; Pt. Pf. in uerst bedrngter Lage: in impeditissimis rebus constituti - AAS 1949, 43 bedrohen minitari - QAM 370; Pt. Pf. bedroht sein: urgeri [essere minacciato] RH n. 15, minis premi [essere minacciato] EV n. 77; ernstlich bedroht sein: serio pericolo exponi [essere seriamente compromesso] SRS n. 14, sich bedroht fhlen: minationibus subici [sentirsi minacciato] EV n. 32; bedrohtes Leben: vita minis vexata [situazioni di vita minacciata] EV n. 41; eine solche Existenz wre stets von Angst und Furcht bedroht: eiusmodi exsistentia metu et anxietate infestaretur [una smile esistenza sarebbe minacciata costantemente dalla paura e dallangoscia] FeR n. 28;

65

bedrohlich
bedrohlich Adj. bedrohliche Willkr: minax arbitrium [larbitrio minaccioso] EV n. 39; Adv. minaciter [minacciosamente] DR 67; Bedrohung tentamina minacia [le minacce] DR 66, minae [le minacce] LE n. 1, minatio [la minaccia] SS n. 35; + Subst. [A] die Abwehr einer Bedrohung: responsio minationibus alienis facta [la risposta a una minaccia altrui] CA n. 23; [L] Bedrohung des Lebens: minatio vitae [la minaccia per la vita] FeR n. 18; minationes [le minacce] CA n. 36; die Bedrohungen des Lebens: minationes in vitam [le minacce alla vita] EV n. 26; die Bedrohungen gegen das Leben: minae adversus vitam [le minacce contro la vita] EV n. 73; [Z] die Situation ist beladen mit Bedrohungen fr die Zukunft: rerum adiuncta in posterum multa pericula portendunt [la situazione gravida di minacce per l'avvenire] PP n. 64; ein Zustand der Bedrohung: minax condicio [uno stato di minaccia] RH n. 15; + Adj. unter stndiger Bedrohung stehend: minae constanter impendent [ tenuto sotto costante minaccia] SRS n. 38; die wechselseitige Bedrohung: mutuae minae [una minaccia reciproca] LC n. 15; + Vb. die Bedrohung vermehren: minas augere [aumentare le minacce] LC n. 15; bedrcken inique opprimere [opprmere] PT 282; der Mangel an Arbeitspltzen bedrckt in vielfltiger Weise die Jugend der ganzen Welt: operis faciendi penuria multis modis iuveniles generationes totius mundi premit [la mancanza di posti di lavoro travaglia in forme diverse le giovani generazioni di tutto il mondo] Iuv. n. 12; Pt. Pr. bedrckende Sorgen: sollicitudines animum exagitantes [angosciose inquietudini] RH n. 15; in bedrckender Wiederholung: cum deprimente quadam repetitione [con avvilente ripetizione] EV n. 7; bedrfen der Besttigung bedrfen: indigere confirmatione [necessitare di conferma] CIC vig. can. 179 1; indigere ratihabitione AAS 1967, 96; Bedrfnis Sg. necessitas [il bisogno] RH n. 18, indigentia - D-H n. 3477; + sein es ist mir ein Bedrfnis: quaedam me tenet necessitas + grd. [sento il bisogno di] NMI n. 2; Bedrfnisse res necessariae [la necessit] DI 6, res ad vitae usus necessariae [i bisogni della vita] RN 661, necessitates, um [le necessit] CIC vig. can. 231 2; [i bisogni] SRS n. 22; + befriedigen die Bedrfnisse befriedigen: necessitates explere [soddisfare i bisogni] RN 644, necessitatibus satisfacere [soddisfare ai bisogni] QA 202 [soddisfare alle necessit] LE n. 4 [appagare i bisogni] LE n. 13, necessitatibus occurrere [affrontare i bisogni] PO n. 21, necessitatibus providere [provvedere alle necessit] CIC vig. can. 231 2, necessitatibus subvenire [provvedere alle necessit] QA 200 [sovvenire alle necessit] CIC vig. can. 222 1, necessitates expedire [risolvere le necessit] SRS n. 44, necessitates explere [il soddisfacimento dei bisogni] CA n. 19, necessitatibus satis facere [soddisfare i bisogni] CA n. 31, necessitatibus respondere [rispondere ai bisogni] CA n. 34; die materiellen Bedrfnisse befriedigen: corporeis necessitatibus satisfacere [soddisfare le necessit materiali] SRS n. 10; die menschlichen Bedrfnisse befriedigen: satiare necessitates humanas [il soddisfacimento dei bisogni umani] CA n. 36; die menschlichen Bedrfnisse gebhrend befriedigen: humanis necessitatibus iuste satisfacere [soddisfare i bisogni umani debitamente] CA n. 35; der Mensch arbeitet, um die Bedrfnisse seiner Familie zu befriedigen: homo laborat ut necessitatibus subveniat familiae suae [l'uomo lavora per sovvenire ai bisogni della sua famiglia] CA n. 43; die primren Bedrfnisse befriedigen: praecipuis necessitatibus vitae consulere [soddisfare i bisogni primari] OA n. 9; ein Bedrfnis wahrnehmen und befriedigen: necessitatem intellegere eandemque explere [intuire e soddisfare un bisogno] CA n. 32; menschliche Bedrfnisse, die unbefriedigt bleiben: humanae necessitates quae non satiatae manent [bisogni umani che rimangono insoddisfatti] CA n. 34; + Subst. Bedrfnissen Rechnung tragen: necessitatibus obviam ire [dare risposta ai bisogni] Cfl n. 41; die Bedrfnisse der Wirtschaft: necessitates oeconomicae procurationis [i bisogni dell'economia] SRS n. 22; die Entdeckung neuer Bedrfnisse und neuer Mglichkeiten, sie zu befriedigen: deprehendendae novae necessitates novaeque viae satisfaciendi eis [individuare nuovi bisogni e nuove modalit per il loro soddisfacimento] CA n. 36; + Adj. die fundamentalen menschlichen Bedrfnisse: fundamentales humanae necessitates [i bisogni umani fondamentali] CA n. 34; gesteigerte Bedrfnisse: adauctae necessitates [aumentate esigenze] GS n. 63; knstliche Bedrfnisse: artificiosae necessitates [necessit artificiali] SRS n. 29; die primren Bedrfnisse: praecipuae necessitates [i bisogni primari] MM 435; die tieferen Bedrfnisse der menschlichen Person: personae humanae maximae necessitates [le necessit della persona umana pi profonde] SRS n. 33; die wirklichen Bedrfnisse: necessitates quae habentur [le reali necessit] SRS n. 44; seine Bedrfnisse sind bescheiden: pauca sunt eius postulata [i suoi bisogni sono pochi] CA n. 36; sekundre Bedrfnisse: secundariae necessitates [i bisogni secondari] CA n. 41; + Vb. auf vielfltige Bedrfnisse antworten: variis respondere necessitatibus [corrispnadere a esigenze diverse] Cfl n. 29; Bedrfnisse ausfindig machen: necessitates explorare [andare alla scoperta dei bisogni] EV n. 90; die eigenen Bedrfnisse deutlich machen: suas necessitates significare [prospettare i propri bisogni] SRS n. 39; den Bedrfnissen entgegenkommen: necessitatibus occurrere - LA n. 5; einem menschlichen Bedrfnis entsprechen: exigentiae

66

befinden
humanae respondere [corrispondere all'esigenza umana] AA n. 18; falsche Bedrfnisse erzeugen: falsas necessitates parere [creare delle necessit fittizie] CeP n. 60; neue Bedrfnisse entstehen: novae necessitates oriuntur [insorgono nuovi bisogni] CA n. 36; das Bedrfnis verspren zu: animadvertere necessitatem + grd. [sentire lesigenza di] VS n. 8; Sent. Jeder nach seinen Fhigkeiten, jedem nach seinen Bedrfnissen: unusquisque pro suis viribus laborem impertiat suum, pro suisque necessitatibus opes recipiat [ciascuno d secondo le sue forze e riceve secondo i suoi bisogni] DR 71; Bedrfnisbefriedigung die Art und Weise der Bedrfnisbefriedigung: modi ad usus sedandos [le modalit del soddisfacimento dei bisogni] CA n. 41; bedrftig egens [bisognoso] CA n. 57; Subst. der Bedrftige: egenus [il bisognoso] CA n. 58; die Schwachen und Bedrftigen: multitudo egena [i deboli e i bisognosi] RN 659; die am meisten Bedrftigen: egentiores [i pi bisognosi] MD n. 21; Bedrftigkeit indigentia [i bisogni] RN 668 beeidigen den Zeugen beeidigen: testi deferre iuramentum [far giurare il testimone] CIC vig. can. 1562 2 beeindrucken oculos ferire [colpire] FeR n. 16, permovere [impressionare] EN n. 69, animum permovere [colpire] DC n. 24; Pt,. Pr. auf beeindruckende Weise: permoventi modo [in modo toccante] SS. n. 28; beeinflussen afficere aliquid [incidere su q.c.] PT 291 [influire su di q.c.] FeR n. 71; influxum exercere [influire su] GS n. 5, momentum habere ad aliquid [influire su q.c.] LE n. 17, aliquid insidere in animis [incdere in] FC n. 76; jemanden beeinflussen: aliquem movere [muovere qc.] IM n. 1; sich beeinflussen lassen: temperari [lasciarsi condizionare] FeR n. 55; sich nicht von irdischen Erwgungen beeinflussen lassen: non terrenis opinationibus moveri [non lasciarsi influenzare da terrene considerazioni] SP 420; Beeinflussung impulsio [la sollecitazione] EV n. 59; subornatio [la subornazione] CIC vig. can. 1600 1 sub 2; beenden die Aufgabe des Ausschusses ist beendet: commissio a suo munere cessat - AAS 1982, 1204 Beendigung nach Beendigung seines Dienstes: post expletum munus [al termine del suo incarico] CIC vig. can. 540 3; beengt beengte Wohnverhltnisse: domicilii angustiae [la ristretezza degli spazi abitativi] EV n. 94; beerdigen sepelire corpus [sepellire il corpo] CIC vig. can. 1176 3, tumulare [tumulare] CIC vig. can. 1180 1 Beerdigung humatio - ACS 13 Beerdigungsritus ritus funeris [il rito funebre] LG n. 29; befhigen jemanden befhigen: aliquem congruum efficere [rendere capace] FeR n. 48; Pt. Pf. rechtlich befhigt zu: iure habilis ad [abilito giuridicamente a q.c.] CIC vig. can. 1057 1; befhigt zur Arbeit: habilis ad laborem [capace del lavoro] LE pr.; befhigt werden zur Teilnahme am sozialen Leben: conformari ad vitam socialem participandam [essere preparato a partecipare alla vita sociale] CIC vig. can. 795 Befhigung die Befhigung haben zu: aptitudine gaudere ad [avere la capacit per] LG n. 33; die entsprechenden Befhigungen haben: congruis qualitatibus praeditus esse - AAS 1986, 483 befangen suspectus [sospetto] CIC vig. can. 1624; den Richter fr befangen halten: iudicem suspectum existimare [ritenere sospetto il giudice] CIC vig. can. 1624; im Irrtum befangen sein: errore veritatis captus esse [l'errore] PT 299 Befangenheit suspicio [il sospetto] CIC vig. can. 1445 1; Einwendung der Befangenheit: exceptio suspicionis [l'eccezione di sospetto] CIC vig. can. 1445 1; befassen sich mit etwas befassen: incumbere ad aliquid - SQC 657; sie befassen sich mit Dingen, die ihnen nicht zustehen: non suas sibi partes assumunt - S. chr. 399 Befehl nach den Befehlen des Gewissen leben: vivere ad conscientiae praescripta [vivir en conformidad con los dictamenes de su conciencia] FiC 196; ein strenger Befehl: mandatum severum [una consegna esigente] FC n. 85 befehlen jemandem etwas befehlen: imponere aliquid alicui [imporre a una persona qualcosa da fare] CIC vig. can. 49; Pt. Pr. das Urteil des Gewissens hat befehlenden Charakter: conscientiae iudicium vim imperiosam habet [il giudizio della coscienza ha carattere imperativo] VS n. 60; Befehlsempfnger stummer Befehlsempfnger: ad iussa tacite exsequenda natus [un silenzioso esecutore] MM 424; Befehlsgewalt potestas imperandi [il potere di comandare] LP 601, imperandi facultas [l'autorit] PT 270 Befehlshaber qui rei militari praeest [il supremo comandante militare] GS n. 80 befinden + als jemanden als geeignet befinden: aliquem idoneum reperire [riconoscere qc. idoneo] CIC vig. can. 163; als geeignet befunden werden: idoneus reperiri [risultare idoneo] CIC vig. can. 228 1 + gem gem den ordentlichen Zustndigkeitsregeln befinden: videre secundum ordinarias competentiae normas [esaminare secondo le norme ordinarie della competenza] CIC vig. can. 1413 sub 2; + sich wir befinden uns vor einem seltsamen

67

beflecken
Phnomen: insolita res spectatur [ci troviamo di fronte ad uno strano fenomeno] SRS n. 26; + ber ber die Nichtigkeitsklage befinden: videre de querela nullitatis [esaminare la querela di nullit] CIC vig. can. 1624, ber die Beschwerde befinden: videre de recursu [esaminare il ricorso] CIC vig. can. 1733 3; beflecken funestare - QC 2, maculare [macchiare] AA n. 8; sich beflecken: se commaculare - CIC abr. can. 119; beflissen die beflissene Erwartung: studiosa exspectatio [l'attesa premurosa] EV n. 45; befolgen prosequi aliquid [osservare q.c.] CIC vig. can. 212 1; die Entscheidung des Bischofs befolgen: adhaerere sententiae Episcopi [aderire al giudizio del Vescovo] LG n. 25; die Befehle befolgen: stare mandatis [attenersi alle disposizioni] CIC vig. can. 684 5 Befolgung die Befolgung der Gesetze vd. Gesetz; befrdern einen Kleriker befrdern: clericum promovere - CIC abr. can. 960 3 Befrderung promotio - CIC abr. can. 1435 1 befragen jemanden ber etwas befragen: aliquem percontari de aliqua re [por la domanda a qc.di q.c. ] VS n. 7; die nicht getaufte Partei befragen, ob : interpellare partem non baptizatam, an ... [interpellare la parte non batezzata, se ...] CIC vig. can. 1144 1; ohne den Heiligen Stuhl zu befragen: inconsulta Apostolica Sede - Syll. V n. 31 Befragung interpellatio [l'interpellazione] CIC vig. can. 1144 2; die Befragung der Parteien, der Zeugen und der Sachverstndigen: excussio partium, testium, peritorum [l'escussione delle parti, dei testimoni e dei periti] CIC vig. can. 1663 2; diese Instruktion ist die Frucht einer umfangreichen Befragung: haec Instructio fructus est latae consultationis [la presente instruzione frutto di vasta consultazione] DoV prn befreien sich von Gott befreien: se expedire ex Deo [liberarsi da Dio] LC n. 40; das gerichtliche Gestndnis einer Partei befreit die anderen von der Beweislast: confessio iudicialis unius partis ceteras relevat ab onere probandi [la confessione giudiziale di una parte libera le altre parti dall'onere della prova] CIC vig. can. 1536 1; jemanden von aller ungerechten Diskriminierung befreien: ab omni iniquo discrimine aliquem expedire [liberare qc. da tutto ci che rappresenta un'ingiusta discriminazione] QDAP n. 15; jemanden von Verpflichtungen befreien: exonerare aliquem ab obligationibus [esonerare qc. dagli obblighi] CIC vig. can. 687; Pt. Pr. die befreiende Kraft: virtus liberatrix [la forza liberatrice] LC n. 1; die befreiende Tat: opus liberationis [l'azione liberatrice] LC n. 44; Pt. Pf. befreit von: immunis a CIC abr. can. 121; von den Gelbden befreit: liberatus a votis - CIC abr. can. 640 1; die Vernunft wird aus der Gebrechlichkeit und den aus dem Ungehorsam der Snde herrhrenden Grenzen befreit: ratio eximitur a fragilitate et a limitatione quae ex peccati commissione proveniunt [la ragione viene liberata dalle fragilit e dai limiti derivanti dalla disobbedienza del peccato] FeR n. 43; Befreier liberator [il liberatore] LC n. 43; Befreiung liberatio [la liberazione] LC n. 1, die Befreiung von der Ausbung von Aufgaben und ffentlichen mtern, die dem klerikalen Stand fremd sind: exemptio ab exercendis muneribus et publicis civilibus officiis a statu clericali alienis [l'esenzione dall'esercitare incarichi e pubblici uffici civili estranei allo stato clericale] CIC vig. can. 289 2; im Namen der Befreiung des Volkes: sub titulo liberationis populi [au nom de la libration du peuple] LN XI-10; Befreiungsbewegung die moderne Befreiungsbewegung: motus modernus liberationis [il moderno movimento di liberazione] LC n. 8; Pl. liberationis motus [les mouvements de libration] LN IV-1; Befreiungskampf der Befreiungskampf der Armen: certamem pauperum ad propriam liberationem [la lutte des pauvres pour leur libration] LN X-9; der organisierte Befreiungskampf: constituta contentio liberatrix [la lutte libratrice organise] LN IX-12; Befreiungskmpfer qui proeliatur pro politica liberatione [un combattente per la liberazione] SS n. 4; Befreiungsproze processus liberationis [il processo di liberazione] LC ante n. 5; ein erfolgreicher Befreiungsproze: liberationis processus qui peractus est [un processo di liberazione portato a termine] LC n. 31; Befreiungstat liberans eventus [l'vnement librateur] Cat. 2057; Befreiungstheologie theologia liberationis [la thologie de la libration] LN III-2; befriedigen Bedrfnisse befriedigen vd. Bedrfnis; die Glubiger befriedigen: satisfacere creditoribus - CIC abr. can. 122; Pt. Pr. eine befriedigende Antwort: responsio consentanea [una risposta appagante] FeR n. 17 Befriedigung die Befriedigung der Begierden und Instinkte: libidinum voluptatumque satisfactio [la soddisfazione egoistica dei desideri e istinti] EV n. 23; die Befriedigung einer Neigung: expletio propensionis - AAS 1986, 544; persnliche Befriedigung: oblectamentum quo homo fruitur [la soddisfazione personale] LE n. 5; etwas mit Befriedigung feststellen: aliquid animadvertere cum laetitia [constatare con soddisfazione] UUS n. 43; Befriedung conciliatio mutua animorum [la pacificazione] ASS 15, 594, pacificatio [la pacification] MG 9 befremdlich quod mentem perturbat [sconcertante] NMI n. 18;

68

Begabung
befruchten das Ei befruchten: fecundare ovum QDAP n. 12; von dem Augenblick an, in dem die Eizelle befruchtet ist: simul atque ovum fecundatum est [dal momento in cui l'ovulo fecondato] QDAP n. 12; Befruchtung fecundatio [la fecondazione] QDAP n. 13, seminatio [la fecondazione] EV n. 14; mit der Befruchtung beginnt das Abenteuer eines menschlichen Lebens: ab ipsa fecundatione iniit mirificus cursus cuiusdam vitae humanae [fin dalla fecondazione iniziata l'avventura di una vita umana] QDAP n. 13; heterolog heterologe knstliche Befruchtung ist die Technik, die darauf ausgerichtet ist, eine menschliche Empfngnis herbeizufhren und zwar durch die In-vitro-Begegnung von Keimzellen, die midestens von einem Spender stammen, der von den in der Ehe verbundenen Gatten verschieden ist: fecundatio artificialis heterologa est ars technica in qua conceptus humanus expetitur per concursum gametum in vitro qui, saltem ex una parte, e donatore proveniant, qui non sit e numero coniugum, qui matrimonio iunguntur [la fecondazione artificiale eterologa la tecnica volta a ottenere un concepimento umano attraverso l'incontro in vitro di gameti prelevati almeno di un donatore diverso dai due sposi uniti in matrimonio] DoV II pr; homolog homologe knstliche Befruchtung ist die Technik, die darauf ausgerichtet ist, eine menschliche Empfngnis herbeizufhren und zwar durch die In-vitroBefruchtung der Keimzellen verheirateter Ehegatten: fecundatio artificialis homologa est ars technica qua conceptus humanus quaeritur per concursum in vitro gametum qui pertinent ad ipsos coniuges matrimonio iunctos [la fecondazione artificiale omologa la tecnica diretta a ottenere un concepimento umano mediante l'incontro in vitro dei gameti degli sposi uniti in matrimonio] DoV II pr; knstlich knstliche Befruchtung: fecundatio artificialis [la fecondazione artificiale] DoV II pr; Befugnis + Subst. [B] die Befugnis, Beichte entgegenzunehmen: facultas confessiones excipiendi [la facolt di ricevere le confessioni] CIC vig. can. 967 3; [D] die Delegation der Befugnis: facultatis delegatio [la delega della facolt] CIC vig. can. 1111 2; [E] Entzug der Befugnis: privatio facultatis [la privazione della facolt] CIC vig. can. 1336 1 n 2; [G] von der Befugnis Gebrauch machen: facultate uti CIC abr. can. 782 3; auf Grund dieser Befugnis: ex recepta facultate [in forze delle facolt ricevute] CIC vig. can. 174 1; [S] die Befugnis zum Straferla: potestas poenam remittendi [la potest di remittere la pena] CIC vig. can. 1354 2; [V] die Verleihung der Befugnis: concessio facultatis [la concessione della facolt] CIC vig. can. 882; + Adj. [A] die ausschlieliche Befugnis: facultas privativa - CIC abr. can. 631 2; [D] eine delegierbare Befugnis: facultas quae aliis delegari potest [una facolt delegabile] CIC vig. can. 508 1; [S] stndige Befugnisse: facultates habituales [le facolt abituali] CIC vig. can. 132 1; + Vb. [A] mit besonderen Befugnissen ausgestattet: specialibus facultatibus instructus [fornito di speciali facolt] CIC vig. can. 403 2, mit den Vollmachten und Befugnissen eines Pfarrers ausgestattet: potestatibus et facultatibus parochi instructus [con la potest e le facolt di parroco] CIC vig. can. 517 2; mit den erforderlichen Befugnissen ausgestattet: congruis praeditus facultatibus - AAS 1986, 481; ein mit den erforderlichen Befugnissen ausgestatteter Priester: sacerdos debitis facultatibus instructus [un sacerdote fornito delle debite facolt] CIC vig. can. 533 3; Befugnisse ausben: facultates exercere [esercitare le facolt] CIC vig. can. 364 n 8; [B] Befugnisse behalten: facultates servare [conservare le facolt] CIC vig. can. 409 2; eine Befugnis besitzen: facultate gaudere [godere di una facolt] CIC vig. can. 885 2, facultate potiri [avere la facolt] CIC vig. can. 967 3; Befugnisse besitzen: facultatibus gaudere [possedere le facolt] CIC vig. can. 510 2; [D] die Befugnis delegieren: facultatem alicui delegare [delegare la facolt a qc.] CIC vig. can. 1111 1; [E] eine Befugnis einschrnken: facultatem restringere [restringere la facolt] CIC vig. can. 764; eine Befugnis entziehen: facultatem adimere AAS 1968, 377, tollere facultatem [togliere la facolt] CIC vig. can. 764; die Befugnis erlischt: facultas perimitur [la facolt annullata] CIC vig. can. 132 2, facultas cessat [la facolt cessa] CIC vig. can. 975; [H] eine Befugnis haben: facultate praeditus esse [avere la facolt di] CIC vig. can. 265, facultate gaudere [godere di una facolt] CIC vig. can. 690 2; [V] jemandem eine Befugnis verleihen: facultatem impertire alicui - CIC abr. can. 806 2, alicui facultatem concedere [concedere la facolt a qc.] CIC vig. can. 884 1; [W] die Befugnis widerrufen: facultatem revocare [revocare la facolt] CIC vig. can. 974 1; [Z] jemandem steht die Befugnis zu: facultas competit alicui - CIC abr. can. 784 4; befrchten man darf mit Recht befrchten, da: congruus timor occurrere potest ne [si pu giustamente temere che + cong.] EV n. 74; Befrworter die Argumente fr beide Meinungen, die der Befrworter wie die der Gegner abwgen: perpendere rationes utriusque opinionis, faventium nempe vel obstantium [ponderare le ragioni delle due opinioni cio di quella favorevole e di quella contraria] HG 576 begabt der dazu begabt ist: cuius ingenii vires id ferant [che ne capace] GS n. 60; Komp. die Begabteren: iuvenes melioris ingenii [i givani pi capaci] GE n. 10 Begabung ingenium [un'attitudine naturale] PT 270, [un ingegno] OT n. 18; animi dotes - AAS 1967, 888;

69

begeben
Begabung haben fr: dotes prae se ferre earum rerum [avere le doti di q.c.] FC n. 76 begeben sich an einen Ort begeben: accedere ad aliquem locum [recarsi in qualche luogo] CIC vig. can. 1582; sich in jemandes Gewalt begeben: in alicuius se conferre potestatem [darsi in potere di qc] DI 7 Begebenheit factum [il fatto] MD n. 14; die geschichtlichen Begebenheiten: eventa historiae [eventi] FeR n. 16 begegnen einander begegnen: simul congredi [ritrovarsi insieme] UUS n. 98; jemandem begegnen: convenire aliquem [incontrare qc.] OA n. 2; congredi cum aliquo [incontrare qc.] FC n. 66, alicui obviam fieri [incontrare qc.] MD n. 13; sich begegnen: inter se convenire [incontrarsi] VS n. 99; obviam ire alicui [venire incontro a qc.] LC n. 60; alles was ihm begegnet: omnia quae ei occurrunt [tutto ci con cui ha a che fare] PO n. 17; einer Gefahr mit radikalen Manahmen begegnen: periculum acrioribus rationibus propulsare [opporre al pericolo misure radicali] HV n. 2; der Wahrheit begegnen: cum veritate congredi [incontrarsi con la verit] FeR n. 1; Widerstand begegnen: impediri repugnantiis [incontrare opposizioni] RH n. 11; sich begegnen: sibi occurrere [incontrarsi] ES 610, [un riscontro] LC n. 96, congredi [incontrarsi] FeR n. 23; Begegnung congressio [lincontro] FeR n. 7, coniunctio [lincontro] FeR n. 41, conspiratio [lincontro] FeR n. 71, occursus [lincontro] VS n. 7, occursatio [lincontro] EV n. 32; + auf Begegnungen auf hchster Ebene: conventus et colloquia hominum in civitate praestantissimorum [incontri a pi alto livello] PT 292; + mit die Begegnung mit jemandem: congressio cum aliquo [un avvicinamento incontro a qc.] PT 300, [un incontro con qc.] FC n. 58; in der Begegnung mit jemandem: aliquem conveniens [incontrandosi con algo] FeR n. 71; die Begegnung mit jemandem suchen: alicui obviam ire studere [cercare l'incontro con qc.] SD n. 3; die Begegnung mit Gott: congressio cum Deo [l'incontro con Dio] TMA n. 9; die Begegnung der Kirche mit der Arbeiterbewegung: congressio Ecclesiae cum opificum Motu [l'incontro tra la Chiesa e il Movimento operaio] CA n. 26; die Begegnung Gottes mit dem Menschen: congressio Dei cum homine [l'incontro di Dio con l'uomo] EV n. 102; die Begegnung der Kirche mit den Kulturen: Ecclesia convenit culturas [lincontro della Chiesa con le culture] FeR n. 70; die Begegnung des Christentums mit der Philosophie: christianismi cum philosophia conventio [lincontro del cristianesimo con la filosofia] FeR n. 38; die Begegnung des Glaubens mit den verschiedenen Kulturen: fidei concursus cum diversis culturis [lincontro della fede con le diverse culture] FeR n. 70; + miteinander die Begegnungen der Menschen miteinander: congressiones quas homines inter se convenientes effecerunt [gli incontri che gli uomini sviluppano] FeR n. 71; + zwischen die Begegnung zwischen Philosophie und Theologie: philosophiae et theologiae occursus [lincontro tra filosofia e teologia] FeR n. 101; + Adj. eine kumenische Begegnung: occursus oecumenicus [un incontro ecumenico] UUS n. 24; begehen eine Snde begehen: perpetrare peccatum [commettere un peccato] CIC vig. can. 988 1; ein Delikt begehen: delictum committere - CIC vig. can. 1044 sub 2, patrare delictum [commettere un delitto] CIC vig. can. 1324 1; einen Totschlag begehen: patrare homicidium [commettere omicidio] CIC vig. can. 1397; eine Ungerechtigkeit begehen: iniustitiam patrare [perpetrae un'ingiustizia] LC n. 46; Begehrlichkeit cupiditas [la convoitise] Cat. 2514; begeistern unselige neue Meinungen haben viele begeistert: infesta opinionum novitas complures infatuavit [una funesta novit di opinioni infatu moltissimi] DI 4; Pt. Pf. begeistert: impensissimus [entusiastico] SP 417 Begeisterung die Begeisterung fr die Freiheit: impetus ad liberationem [lo slancio liberatore] LC n. 20 Begierde concupiscentia [la concupiscenza] VS n. 103; die Begierden des Fleisches: carnis desideria [les dsirs de la chair] LN IV-2; Beginn der Beginn der Frist vd. Frist; der Beginn der Neuzeit: aevi moderni primordia [l'alba dei tempi moderni] LC n. 6; zu Beginn des Rechtsstreits: in limine litis [sul nascere della lite] CIC vig. can. 1446 2; bis zum Beginn des 60. Lebensjahres: usque ad annum inceptum sexagesimum [fino al sessantesimo anno iniziato] CIC vig. can. 1252; nach Beginn des Konklaves: post coeptum Conclave - VAS can. 6; beginnen suscipere [la iniziativa] CIC vig. can. 548 3; + mit beginnen mit: initium sumere a [iniziare da] Iuv. n. 3; die Enzyklika, die mit den Worten Rerum Novarum beginnt: Litterae Encyclicae a verbis Rerum Novarum incipientes [l'Enciclica che inizia con le parole Rerum Novarum] LE n. 1; + Subst. mit der Behandlung einer Angelegenheit beginnen: inchoare negotium gerere [iniziare a svolgere l'affare] CIC vig. can. 140 1; das akademische Jahr beginnt: annus academicus init [l'anno accademico comincia] Stat. PAS art. XVI; einen Rechtsstreit beginnen: inchoare litem [introducere una lite] CIC vig. can. 1288; ein Werk beginnen: aggredi opus [intraprendere un'opera] GS n. 82; Pt. Pf. das begonnene Vorhaben: inceptum susceptum [la iniziativa in atto] CIC vig. can. 548 3; beglaubigen die Authentizitt beglaubigen: fidem facere de authenticitate [far fede dell'autenticit] CIC vig. Can. 1474 1; einen Rechtsakt beglaubigen: actum iuridicum ratum facere [authentifier un acte

70

Begriff
juridique] Cat. 1295; Pt. Pf. in beglaubigter Abschrift: in exemplari authentico [la copia autentica] CIC vig. can. 1658 2 Beglaubigungsschreiben litterae Legationis testes ASS 6, 150, litterae crediti muneris testes - AAS 1968, 309 ; das Beglaubigungsschreiben berreichen: Litteras publicas porrigere - AAS 1941 p. 117; litteras demandati muneris testes tradere - AAS 1943, 193 begleiten comitari [accompagnare] VS n. 90; Begleiter die Begleiter: comitatus, us - CIC abr. can. 598 2 Begleiterscheinungen elementa adiuncta [i fattori contingenti] UUS n. 2; Begleitumstnde adiuncta seu circumstantiae omnes [tutte le circostanze] IM n. 4 Begleitung consuetudo [la compagnia] EV n. 67; fr den Patienten eine angemessene menschliche Begleitung gewhrleisten: patienti consentaneum praestare comitatum humanum [assicurare al paziente un adeguato accompagnamento umano] EV n. 65; Begnadigung condonatio - CIC abr. can. 1702 begraben humare - CIC abr. can. 1212 Begrbnis sepultura [la sepoltura] CIC vig. can. 1180 1, funus [i funerali] CIC vig. can. 1181, tumulatio [la tumulazione] CIC vig. can. 1182; den Begrbnissen vorstehen: exequiis praesidere [prsider aus funrailles] Cat. 1570; Begrbnisfeier exequiae [le esequie] CIC vig. Can. 1181 Begrbnisritus ritus exsequiarum [le rite des funrailles] Cat. 1261; begreifen percipere [comprendere] FeR n. 23; etwas begreifen: aliquid mente comprehendere [comprendere] Iuv. n. 5; begreifbar comprehensibilis [comprensibile] MD n. 7; begreiflich begreiflich machen: intellegere sinere [permettere di capire] MD n. 22; begrenzen finibus circumscribere [limitare] ReP n. 16; die Freiheit begrenzen vd. Freiheit; die Anzahl der gesetzlich erlaubten Abtreibungen begrenzen: circumscribere abortuum lege admissorum numerum [restringere il numero degli aborti autorizzati] EV n. 73; Pt. Pf. begrenzt: limitatus [limitato] PO n. 10; circumscriptus [circoscritto] FeR n. 95; eng begrenzt: angustis finibus circumscriptum - UAD 691; die Zusammenarbeit ist naturgem begrenzt: cooperatio est suapte natura circumscripta [la collaborazione per sua stessa natura limitata] CT n. 33; die natrlichen Hilfsquellen sind begrenzt: opes naturae sunt circumscriptae [la limitazione delle risorse naturali] SRS n. 34; begrenztes Glck: felicitas angusta [la felicit relativa] SRS n. 41; begrenzte Gter: bona terminata [beni limitati] VS n. 86; zeitlich begrenzt sein: intra certi temporis fines se continere [limitato nel tempo] CA n. 48; Begrenztheit circumscriptio [la limitation] LN VII-13; das Bewutsein von der eigenen Begrenztheit: termini sui conscientia [la coscienza del proprio limite] VS n. 105; die Begrenztheit der Naturschtze: angustia rerum naturae [la limitatezza del patrimonio naturale] LE n. 1; Begrenzung mit allen Begrenzungen, die im menschlichen Wesen liegen: omnibus circumscriptum limitibus naturare humanae propriis [con tutti i limiti che sone propri della natura umana] SS n. 35; Begriff conceptus, us [il concetto] GS n. 4, notio [la nozione] OT n. 17, vocabulum [il termine] SRS n. 8, conceptio [la concezione] SRS n. 9; cogitatum [il concetto] FeR n. 65, conceptio [il concetto] SS n. 18; Pl. Begriffe: intellectivae notiones [espressioni concettuali] FeR n. 66; + Subst. dieser Ausdruck und der zugrunde liegende Begriff haben verschiedene Bedeutungen: haec vox et notio, quae ei subiacet, sane varias habent significationes [l'espressione e il concetto, che ad essa sotteso, hanno invero diverse significati] ReP n. 16; Begriffe und Formulierungen: notiones vocabulaque [concetti e termini] FeR n. 65; die exakte Bestimmung der Begriffe: accurata notionum determinatio [l'accurata determinazione dei concetti] HG 573; der Begriff der Entwicklung: profectus vocabulum [il termine sviluppo] SRS n. 8, conceptio progressuum naturae [la concezione dello sviluppo] SRS n. 9; der Begriff der Freiheit: libertatis notio [la nozione di libert] LC n. 31; eine Sammlung von Begriffen: collectanea notionum [una raccolta di concetti] RH n. 19; dem Begriff von der Wrde der Person eine Grundlage geben: solide stabilire dignitatis personae conceptum [dare fondamento al concetto di dignit della persona] FeR n. 83; ; + Adj. abstrakte Begriffe: notiones a re abstractae [concetti astratti] LE n. 14; hypothetische Begriffe: coniecturales notiones [nozioni ipotetiche] HG 567; + Vb. [A] immer dann, wenn dieser Begriff auftaucht: quotiescumque huiusmodi dictio usurpabitur [tutte le volte in cui ricorre questo termine] DoV I 2 nota; [B] etwas mit wahren Begriffen angemessen bezeichnen: aliquid notionibus adaequate veris significare [esprimere q.c. con concetti adeguatamente veri] HG 566; der Begriff der Berufung wurde vor allem auf das Priesteramt bezogen: notio vocationis revocata est ante omnia ad sacerdotium [il concetto di vocazione veniva applicato prima di tutto in relazione al sacerdozio] Iuv. n. 9; etwas auf den Begriff bringen: aliquid in notiones convertere [trasformare q.c. in concetti] SS n. 46; [E] etwas in einen Begriff einbeziehen: aliquid in notione adnumerare [comprendere q.c. nel concetto] MD n. 25; mit einem Begriff erfassen: conceptu concludere [racchiudere in un concetto] DoI n. 18; alte Begriffe durch neue ersetzen: novas antiquis substituere notiones [sostituire nuovi concetti agli antichi] HG

71

begrifflich
566; der Begriff der Befreiung wird in der Heiligen Schrift manchmal durch den sehr nahestehenden Begriff der Erlsung ersetzt: vox liberationis nonnumquam in Sacris Litteris permutatur verbo valde propinquo redemptionis [le terme de libration est parfois remplac dans l'criture par celui, trs proche, de rdemption] LN IV-3; [F] dies alles fllt unter den Begriff der ffentlichen Ordnung: haec omnia sub ratione ordinis publici veniunt [questi elementi sono compresi sotto il nome di ordine pubblico] DH n. 7; [U] der Begriff umfat: ingrediuntur notionem ... [nel concetto entrano ...] LE n. 17, dieser Begriff umfat: locutio haec amplectitur [l'expression recouvre] LN VI-8; [V] hinter einem einzigen Begriff verbergen sich verschiedene Bedeutungen: sub uno nomine diversar latent significationes [dietro un unico termine si nascondono significati differenti] FeR n. 4; den Ausdruck fr einen Begriff verfeinern: notionis vocabulum perpolire [perfezionare la espressione di un concetto] HG 566; einen Begriff einschrnkend verstehen: notionem comprimere - SD n. 11; einen Begriff ausdehnend verstehen: notionem extenuare SD n. 11; begrifflich secundum conceptus [concettuale] DMi n. 1, per modum intellectionis [in modo concettuale] FeR n. 66; die begrifflichen Strukturen: intellectivae structurae [le strutture concettuali] FeR n. 66; eine Sammlung begrifflicher Wahrheiten: veritatum intellectivarum corpus [un corpo di verit concettuali] FeR n. 99; Begrifflichkeit die Begrifflichkeit der Biologie: usus in disciplina biologica receptus [il vocabolario della biologia] DoV prn Begriffsbestimmung notionis determinatio [la determinazione del concetto] HG 573 Begriffspotential notiones [le nozioni] FeR n. 55; Begriffssprache sermo intellectivus [il linguaggio concettuale] FeR n. 96; die immerwhrende Gltigkeit der in den Konzilsdefinitionen verwendeten Begriffssprache: perpetua auctoritas et vis sermonum conceptuumque adhibitorum in conciliorum definitionibus [la perenne validit del linguaggio concettuale usato nelle definizioni conciliari] FeR n. 96; Begriffsverwirrung notionum perturbatio - DIM 72 begrnden [1] allg. etwas fest begrnden: aliquid stabilire [stabilire q.c.] UR n. 2; ein Reich begrnden: regnum instaurare [instaurare un regno] DoI n. 18; die Verwandtschaft begrnden: cognationem contrahere CIC abr. can. 768; die Wrde der menschlichen Person begrnden: fundare dignitatem personae humanae [fondare la dignit della persona umana] LC n. 27, dignitatis personae fundamentum iacere [fondare la dignit della persona] VS n. 86; begrnden [2] jur. rationes decidendi reddere [esporre la ragione della decisione] CIC vig. can. 1579 2; Pt. Pf. eine begrndete Beschwerde: recursus rationibus suffultus [un ricorso corredato da motivazioni] CIC vig. can. 1505 4; ein begrndeter Verdacht: suspicio ex probabilibus indiciis [un sospetto da probabili indizi] CIC vig. can. 1647 2; die Anfechtung ist wahrscheinlich begrndet: impugnatio probabiliter fundata est [l'impugnazione ha un fondamento probabile] CIC vig. can. 1650 3; eine gut begrndete Entscheidung: firmis rationibus innixa deliberatio AAS 1980, 1134; Begrndung allg. rationis expositio [la motivazione] SRS n. 47; Begrndung jur. motiva, orum [le motivazioni] CIC vig. can. 1610 2, argumenta, orum [gli argomenti] CIC vig. can. 1644 1; mit Begrndung: expressis motivis [esponendo le motivazioni] CIC vig. can. 51, motivis expressis [espressamente motivato] CIC vig. can. 1668 3; angreifen mit der Begrndung, da : accusare ex - CIC abr. can. 1965; die Begrndung entnehmen aus: motiva desumere ex aliqua re [desumere le motivazioni da q.c.] CIC vig. can. 1610 2; ein mit Begrndung versehenes Dekret: decretum motivis praeditum [corredato da motivazioni] CIC vig. can. 1670; begnstigen jemanden begnstigen: favere commodis alicuius [favorire gli interessi di qc.] SRS n. 16; Pt. Pf die vom Recht begnstigte Streitsache: causa iuris favore fruente [la causa che gode il favore del diritto] CIC vig. can. 1608 4; Begnstigter fortuna praeditus [un fortunato] NMI 50; der durch ein Privileg Begnstigte: auctus privilegio [il dotato di privilegio] CIC vig. can. 77 Begnstigung delinquentis occultatio et receptatio CIC abr. can. 2209 7; durch unbillige Begnstigung einer Partei: uni parti inique favendo [favorendo iniquamente un determinato partito] DH n. 7; Behlter theca - CIC abr. can. 1287 1 behandeln ein Thema attingere [trattare] MC 208, etwas in einer Rede behandeln: sermonem instituere de aliqua re [aborder un thme] LN V-5; eine Angelegenheit behandeln: agere negotium [svolgere l'affare] CIC vig. can. 140 1; Fragen behandeln: perpendere quaestiones [affrontare problemi] PT 294, quaestiones agitare - AAS 1985, 413; Glaubensstze wissenschaftlich behandeln: dogmata scienter tractare - D-H n. 2854; einen Problemkreis immer wieder behandeln: identidem hac de re pertractare [trattare di frequente la questione] SRS n. 1; die Religion behandeln: materiam religiosam tractare [riprese di argomento religioso] CeP n. 170; pertractare religionem [si tratta della religione] RH n. 11; Schriften, die Fragen der Religion behandeln: scripta quaestiones religionis tractantia [scritti che trattano questioni di religione] CIC vig. can. 832; ein weites

72

behindern
Thema behandeln: ingens argumentum tractare [traiter un vaste thme] LN pr.; das alles wurde bereits frher behandelt: haec omnia iam prius sunt perpensa [tutto questo gi stato considerato precedentemente] MD n. 23; behandeln Menschen die Arbeit als eine Art von Ware behandeln: laborem habere pro merce sui generis [trattare il lavoro come una specie di merce] LE n. 7; den Arbeiter als bloes Erwerbsmittel behandeln: operarium ut merum quaestus instrumentum tractare [trattare il lavoratore come semplice strumento di guadagno] GS n. 27; behandeln Krankheit die moralische Verpflichtung besteht, sich zu behandeln und behandeln zu lassen: officium adest morale ut quis se curet curetque se curandum [si d l'obbligo morale di curarsi e di farsi curare] EV n. 65; Pt. Pr. der behandelnde Arzt: medicus a curatione - CIC abr. can. 2028 1 Behandlung tractatio [il trattamento] FC n. 77; eine ungerechte Behandlung: iniusta tractatio [un ingiusto trattamento] FC n. 77; die Behandlung eines so komplizierten Problems: de tam implexo problemate pertractatio - AAS 1986, 543; die umfassende und vollstndige Behandlung eines Problems: pertractatio undique expleta et perfecta de quodam problemate AAS 1986, 543; Gegenstnde, die eine weitere Behandlung erfordern: res quae ulteriore enucleatione indigent AAS 1967, 95; bei der Behandlung einiger Aspekte der heutigen Welt: cum rationes quaedam expendentur rerum istius aetatis [in seguito all'esaminare taluni aspetti della realt contemporanea] CA n. 11; Behandlungsmglichkeiten sanationes [le possibilit di cura] EV n. 63; beharrlich Adj. ein beharrliches Studium sollers studium [un diligente studio] UR n. 21; ein beharrlicher Zweifel: pertinax dubitatio [un dubbio ostinato] CIC vig. can. 751; Adv. pertinaciter - CIC abr. can. 2331 1; Beharrlichkeit perseverantia [la persvrance] Cat. 2016; behaupten asseverare + aci [affermare che ...] LE n. 13; es wird hufig behauptet: perhibetur saepe + aci [si afferma frequentemente che + ind.] EV n. 13; wer behauptet, delegiert zu sein ... is qui delegatum se asserit [chi si asserisce delegato] CIC vig. can. 131 1; sie behaupten, die allein richtige Auslegung zu haben: nativam gloriantur se habere unos interpretationem [pretendono possedere l'unica genuina interpretazione] DR 69; behaupten, da ein Akt ein Gesetz verletzt: contendere actum ipsum legem aliquam violare [discutere se l'atto stesso abbia violato o no una legge] REU n. 106; refl. sich behaupten se extollere [affermarsi] EV n. 20; Behauptung allegatio - CIC abr. can. 1671 3, assertum [l'asserzione] CIC vig. can. 1661 2, affirmatio [l'affermazione] LC n. 13, assertio [laffermazione] DoI n. 4; die Behauptung einer Tatsache: assertio de aliquo facto peracto [l'asserzione di un fatto] CIC vig. can. 1535; die Beweislast obliegt dem, der eine Behauptung aufstellt: onus probandi incumbit ei qui asserit [l'incombenza di fornire le prove tocca a chi asserisce] CIC vig. can. 1526 1 Behelf adiumentum [il mezzo] GS n. 68 beherrschen etwas die Gerechtigkeit kann die wirtschaftlichen Beziehungen nur beherrschen, wenn : iustitia in oeconomicas necessitudines influere non potest nisi ... [non si potr far regnare nelle relazioni economiche la giustzia, se non ...] DR 93; die Maschine beherrscht den Menschen: machina praevalet homini [la macchina tende a dominare sull'uomo] LE n. 8; refl. sich sich selbst beherrschen: sibimetipsi moderari [il dominio di se] OT n. 11, dominari in semet ipsum [dominare se stessi] RH n. 21; beherrschen Sprache die lateinische Sprache beherrschen: callere linguam latinam [avere una buona conoscenza della lngua latina] CIC vig. can. 249; eine Sprache beherrschen: linguae gnarus sciensque esse EP p. 507; eine Sprache vollstndig beherrschen: linguam sensu pleniori recte callere - AAS 1969, 619; Beherrscher die Beherrscher des Staates: rectores reipublicae [les chefs politiques] S. chr. 387; beherrscht temperans [temperante] ReP n. 6; beherzt cordatus [di cuore] QDAP n. 26, mit beherzter Treue: animosa fidelitate [con coraggiosa fedelt] EV n. 1; behilflich den Menschen auf dem Weg zur Wahrheit und Freiheit behilflich sein: hominibus opitulari iter facientibus erga veritatem atque libertatem [aiutare luomo nel suo cammino verso la verit e la libert] VS n. 27; behindern compedire [vincolare] ASS 15, 596, [inceppare] ASS 31, 138/129, praepedire [osteggiare] ASS 31, 149/136, [ostacolare] IM n. 17, cohibere [comprimere] DH n. 6; den Fortschritt behindern: obstare progressioni [ostacolare lo sviluppo] SRS n. 25; die Freiheit behindern vd. Freiheit; die Entwicklung der Persnlichkeit behindern: impedimento esse ad evolvendam personalitatem [ostacolare il pieno sviluppo della personalit] LC n. 32; die Studien behindern: studia intercipere [ostacolare l'impegno di apprendere] LP 607; Pt. Pf. behindert: corpore vitiatus - CIC abr. can. 984, impeditus [handicappato] FC n. 74, praepeditus [impedito] CIC vig. can. 777 [handicappato] FC n. 71, dishabilis [disabile] NMI n. 10; behindert sein: secum ferre impedimenta [essere portatore di handicaps] LE n. 22; praepediri [essere handicappato] FC n. 26;

73

Behinderter
geistig behindert: praepeditus mente [impedito nella mente] CIC vig. can. 777; ein geistig behindertes Kind: filius mentis vitio affectus [un bambino minorato] QDAP n. 25; krperlich behindert: praepeditus corpore [impedito nel corpo] CIC vig. can. 777; ein krperlich behindertes Kind: filius corporis vitio affectus [un bambino minorato] QDAP n. 25; der bischfliche Stuhl gilt als behindert, wenn [la sede episcopale si intende impedita, si] CIC vig. can. 412; Behinderter qui mentis corporisve imminutione utcumque laborat [un soggetto comunque menomato] MM 416; qui ob naturae defectum peculiari cura indiget [chi per difetto naturale abbisogna di assistenza particolare] GE n. 9, homo praepeditus [una persona handicappata] LE n. 22, homo impeditus [una persona handicappata] LE n. 22, inhabilis [un disabile] EV n. 88; impedimentis oneratus [un portatore di handicap] MD n. 21; Behinderung Person impedimentum [il handicap] LE n. 22, impeditio [il handicap] EV n. 12, minoratio [il handicap] Cfl n. 38; Behinderung Sache Behinderung des beschflichen Stuhls: sedes impedita [la sede impedita] CIC vig. ante can. 412; Behinderungen obices, um, m. [gli impedimenti] ASS 31, 136/145 Behrde officium [un ufficio] CD n. 10, dicasterium [il dicastero] CIC vig. can. 64, auctoritas [l'autorit] CIC vig. can. 1734 3; die Staatsbehrden: potestatis publicae dicasteria [i dicasteri del potere pubblico] LE n. 17; Behrdenleiter dicasterio praepositus [il preposto al dicastero] CIC vig. can. 354 behten sospitare patrocinio - QA 186 Behutsamkeit moderatio [la moderazione] CIC vig. praef. XXI, discretio [la discrezione] CIC vig. can. 979; mit grter Behutsamkeit: magna cum circumspectione - CIC abr. can. 2241 2; Beichte die Beichte hren: confessionem excipere [ricevere le confessioni] CIC vig. can. 964 1, confessionem audire [ascoltare la confessione] CIC vig. can. 961 1 sub 2, confessionem recipere - CIC abr. can. 875 1 Beichtgeheimnis das Beichtgeheimnis brechen: sacramentale sigillum violare [violare il sigillo sacramentale] CIC vig. can. 1388 1 Beichtstuhl sedes confessionibus excipiendis [il confessionale] ReP n. 29; Beichtvater confessarius [il confessore] CIC vig. can. 240 1; beide einer von beiden oder alle beide: sive uterque sive alteruter - AAS 1972, 246 beifgen das Dekret dem Urteil beifgen: apponere decretum ad calcem sententiae [apporre il decreto in calce alla sentenza] CIC vig. can. 1616 1; der Klageschrift die Urkunden befgen: adnectere libello documenta [allegare i documento al libello] CIC vig. can. 1658 2 Beigeordneter adiunctus [l'aggiunto] CIC vig. can. 1420 3 Beihilfe allg. subsidium [il contributo] LE n. 19; Beihilfe jur. concursus - CIC abr. can. 2209 4; Beihilfe leisten: concurrere ad delictum - CIC abr. can. 2209 3; Beihilfe zum Selbstmord: suicidium adiutum [il suicidio assistito] EV n. 66; Beihilfe zur Abtreibung: cum abortu voluntario societas [la complicit con l'aborto volontario] DoV I 4; sich der Beihilfe schuldig machen: culpam illicitae cooperationis in se recipere [essere responsabile di illecita collaborazione] DoV I 2; beilufig beilufig erwhnen: in transitu modo memorare [limitarsi a menzionare] TMA n. 5; beilegen die Kontroverse beilegen: dirimere controversiam [risolvere la controversia] PT 291; den Rechtsstreit beilegen: componere litem [comporre la lite] CIC vig. can. 1446 1 Beirat consilium [il consiglio] AA n. 26 beiseite etwas beiseite lassen: aliquid seorsum relinquere [lasciare q.c. da parte] DC n. 31; Beispiel specimen - PD 279, exemplum [un esempio] FC n. 60, exemplar [l'esempio] DC n. 31; + um willen um des Beispiels willen: exempli titulo [per il esempio] LG n. 50; + zum zum Beispiel: verbi gratia [ad esempio] FeR n. 39, verbi causa [ad esempio] ReP n. 26, ut exemplum subiciamus [per esempio] SRS n. 45; + Subst. ein Beispiel aus neuerer Zeit: exemplum ex recentioribus [un esempio tra i pi recenti] DIM 61, + Adj. ein konkretes Beispiel: concretum exemplum [un esempio concreto] FC n. 60; ein lebendiges Beispiel: vivum exemplum [un esempio vivente] LC n. 82; ein schlechtes Beispiel: pravum exemplum [un cattivo esempio] IM n. 9; sprechende Beispiele: exempla praestantiora [esempi significativi] FeR n. 74; + Vb. Beispiele anfhren: exempla proferre [portare esempi] FeR n. 32; durch Wort und Beispiel bilden: verbo et exemplo efformare [formare con le parole e l'esempio] CIC vig. can. 774 2; um nur ein Beispiel zu bringen: ut hoc solummodo attingamus [per portare solo un esempio] DAS 316; wie sich aus den angefhrten Beispielen ersehen lt: ut subiecta docent exempla [come si vede dagli esempi riportati] SD n. 7; Beispiele erwhnen: exempla supponere [ricordare a titolo esemplicativo] FeR n. 52; ein Beispiel geben: exemplo esse [recare esempio] QDS 161; etwas als Beispiel hinstellen: aliquid exemplum proponere [proporre come esempio] MD n. 15; um nur einige Beispiele zu nennen: ut tantum quaedam afferamus exempla [pour ne citer que quelques exemples] Cat. 332; Beispiel sein: exemplo praefulgere [essere di esempio] SRS n. 47;

74

bejahen
beispielhaft exempli gratia [a titolo d'esempio] Iuv. n. 12, exemplare [esemplare] UUS n. 27; beispielhaft sein: clarae significationis esse [essere emblematico] VS n. 91; Beistand Person patronus [il patrone] CIC vig. can. 1490; zum Beistand bestellen: patronum constituere [costituire un patrone] CIC vig. can. 1738; Beistand Handlung iuvamen [un aiuto] CIC vig. can. 278 2, assistentia [un'assistenza] CIC vig. can. 1063; brderlicher Beistand: fraternum iuvamen [un aiuto fraterno] CIC vig. can. 278 2; geistlicher Beistand: spiritualis adsistentia - AAS 1969, 621; Beistand leisten: adiutricem operam praestare [prestare una collaborazione] CD n. 5, assistentiam praebere alicui [prestare l'assistenza a] CIC vig. can. 1063; Beistand in der Prfung: praesidium difficultatibus obvenientibus [il sostegno nella prova] EV n. 67; unter dem Beistand des Heiligen Geistes: sub assistentia Spiritus Sancti [coll'assistenza dello Spirito Santo] LG n. 5 beistehen jemandem beistehen: opitulari alicui - CIC abr. can. 342; adiutricem operam praestare alicui ad aliquid [prestare aiuto a qc. in q.c.] CIC vig. can. 342 Beitrag allg. additamentum [un contributo] SRS n. 1 [un apporto] CA n. 54, adiumentum [un apporto] FeR n. 77, opitulatio [un apporto] EV n. 98; + leisten einen Beitrag zu etwas leisten: suas conferre partes alicui rei [dare una contribuzione a q.c.] CA n. 21; einen entscheidenden Beitrag zum Schutz der Menschenrechte leisten: partes decretorias afferre in tutandis hominis iuribus [dare un contributo deciviso per la difesa dei diritti dell'uomo] CA n. 22; einen Beitrag leisten zur Gesellschaft: vires ac partes tribuere societati [dare un contributo alla societ] LE n. 23; einen positiven Beitrag leisten: frugifero incremento esse [costituire un contributo positivo] LC n. 70; einen wertvollen Beitrag leisten: validam ferre opem [offerre un apporto prezioso] EV n. 90; einen wirksamen Beitrag leisten zu: validam operam afferre in + grd. [portare un grande contributo a] LG n. 28; + Subst. die Notwendigkeit eines Beitrags der Kirche auf diesem Gebiet: interventus necessitas Ecclesiae eandem in negotiorum provinciam [la necessit dellintervento in tale campo da parte della Chiesa] SRS n. 8; ein Beitrag zur Entwicklung: auxilium progressioni ipsi additum [un contributo allo sviluppo] SRS n. 19; der Beitrag der Philosophie fr ein besseres Verstndnis der kirchlichen Tradition: pondus quod confert philosophia ut ecclesialis traditio aptius intellegatur [lapporto della filosofia per una pi coerente comprensione della Tradizione ecclesiale] FeR n. 65; + Adj. ein positiver Beitrag: efficax emolumentum [un apporto positivo] FeR n. 53; + Vb. durch seinen Beitrag das Gemeinwohl frdern: suam operam ad omnium commoda conferre [portare il suo specfico contributo all'attuazione del bene comune] PT 272; Beitrag finanziell stips, stipis, f. [un contributo] CIC vig. can. 791; Beitrag intellektuell die Beitrge im Plenum und in den Arbeitskreisen: interventus in aula et in circulis AAS 1985, 434; die Beitrge des kirchlichen Lehramts: Ecclesiae Magisterii interventus [gli interventi del Magistero della Chiesa] MD n. 1; beitragen + zu curam suam conferre ad aliquid [contribuire a q.c.] MM 437, conferre ad aliquid [contribuire a q.c.] IM n. 5 [addurre un apporto a q.c.] PT 263, conferre in aliquid [offerre un contributo a q.c.] OT n. 2, suas partes conferre ad aliquid [collaborare a q.c.] QDAP n. 22; zur Arbeit der anderen beitragen: interesse operibus aliorum collaborare al lavoro degli altri] CA n. 43; zu den Ausgaben beitragen: in expensas conferre - AID 512; zum Gemeinwohl beitragen: ad commune civium bonum conferre [addurre un apporto all'attuazione del bene comune] PT 263; dazu beitragen, da: adlaborare, ut [impegnarsi perch] CIC vig. can. 211; nicht wenig zu etwas beitragen: haud parum conferre ad aliquid [contribuire non poco a] DH n. 10; zur Bildung der Zuschauer beitragen: spectatorum conformationem contendere [contribuire alla formazione degli spettatori] IM n. 14; zum Glck und Fortschritt der Menschen beitragen: conducere hominum felicitati atque progressibus [condurre gli uomini alla felicit e al progresso] CeP n. 76; bestndig zum Fortschritt von Wissenschaft und Technik beitragen: ad perennem technicarum artium scientiarumque profectum conferre [contribuire al continuo progresso delle scienze e della tecnica] LE pr.; Pt. Pf. die Snden, die zu den historischen Spaltungen beigetragen haben: peccata quae in historicas divisiones valuerunt [i peccati che hanno contribuito alle storiche divisioni] UUS n. 34; beitreten der Entscheidung beitreten: accedere ad decisionem aliorum [accedere alla decisione degli altri] CIC vig. can. 1609 4; einem Verein beitreten: nomen dare consociationi [dare la propria adesione a] CIC vig. can. 298 2 [dare il nome ad una associazione] CIC vig. can. 1374 beiwohnen dem Zeugenverhr beiwohnen: assistere examini testium [assstere all'esame dei testimoni] CIC vig. can. 1559; der mndlichen Verhandlung beiwohnen: assistere disputationi orali [essere presente al dibattimento orale] CIC vig. can. 1605 Beiwohnung cohabitatio [la coabitazione] FC n. 81 beiziehen einen Dolmetscher beiziehen: adhibere interpretem [ricorrere ad un interprete] CIC vig. can. 1471; Sachverstndige beiziehen: uti peritorum opera [servirsi dell'opera di un perito] CIC vig. can. 1574 bejahen affirmare [laffermazione] FeR n. 75;

75

bejahendenfalls
bejahendenfalls quatenus affirmative AAS 1967, 774 Bejahung die Bejahung Gottes: asseveratio Dei [l'affermazione di Dio] LC n. 18; die Bejahung von Rechten vd. Recht; die Bejahung des Menschen und des Menschseins: affirmatio hominis et humanitatis [l'affermazione dell'uomo e dell'umanit] Iuv. n. 7; bekmpfen etwas bekmpfen: aliquid debellare [la lotta contro q.c.] DoV II B 8; offen bekmpfen: aperte petere [battre en brche] S. chr. 390; etwas offen bekmpfen: aliquid aperte oppugnare [combattere q.c.] EN n. 54; das Elend bekmpfen: inopiam debellare [la lotta contro la miseria] PP n. 51; Irrtmer bekmpfen: impugnare errores [combattere gli errori] GS n. 58; ein zu bekmpfender Klassenfeind: inimicus classis debellandus [un ennemi de classe combattre] LN IX7; jede Art von Sklaverei bekmpfen: decertare adversus quamlibet servitutem [combattere contro ogni forma di servit] GS n. 29; ein bel bekmpfen: malum propulsare [combattere un male] PP n. 31; refl. sich bekmpfen: inter se digladiari - UAD 682; bekannt bekannt unter dem Namen: qui ... nomine agnoscitur [connu sous le nom de] LN III-2; bekannt werden: innotescere [manifestarsi] PC n. 1, divulgari [essere divulgato] CIC vig. can. 1361 3; es ist bekannt: in comperto est [tutti sanno] HG 571; mir ist nicht bekannt: mihi non constat - CIC abr. can. 2047 2; es ist mir bestens bekannt: apprime mihi constat de - CIC abr. can. 804 2; wie bekannt: uti in comperto est [com noto] SRS n. 21; Bekannter alte Bekannte: familiares inveterati [vecchi conoscenti] SD n. 10; Bekanntes etwas allgemein Bekanntes: de qua re constat inter omnes [un fatto universalmente conosciuto] LE n. 9; Bekanntgabe publicatio [la pubblicazione] CIC vig. can. 1554, intimatio l'intimazione] CIC vig. can. 1615; die Beschwerdefrist luft ab dem Zeitpunkt der Bekanntgabe des neuen Bescheids: termini ad recurrendum decurrunt ex novi decreti intimatione [i termini per il ricorso decorrono dall'intimazione del nuovo decreto] CIC vig. can. 1735 bekanntgeben divulgare [far conoscere] CIC vig. can. 500 3, notificare [notificare] CIC vig. can. 1508 1, intimare [l'intimazione] CIC vig. can. 1734 1; ffentlich bekanntgeben: publice patefacere [render noto pubblicamente] RH n. 2 Bekanntmachung notificatio [la notificazione] LG np. pr. Bekanntwerden das Bekanntwerden der Beweggrnde: cognitio motivorum [la conoscenza dei motivi] CIC vig. can. 1646 1; wenn den Parteien aus dem Bekanntwerden einer Prozehandlung Schaden erwachsen knnte: si ex revelatione alicuius actus processualis praeiudicium partibus obvenire possit [se dalla rivelazione di qualche atto processuale possa derivare pregiudizio alle parti] CIC vig. can. 1455 1; Bekehrung mentis conversio [la conversione] RH n. 12; die innere Bekehrung: conversio spiritualis [la conversione interiore] LC n. 75; eine radikale Bekehrung vollziehen: absolutam explere conversionem [compiere una radicale conversione] FeR n. 40; bekennen profiteri [professer] Cat. 325; diejenigen, die sich als Christen bekennen: qui christianum profitentur nomen [molti che si ritengono cristiani] PT 297; die eigenen Snden bekennen: propria peccata accusare [accusare i propri peccati] ReP n. 31; Bekenntnis den Brgern das Bekenntnis einer Religion auferlegen: civibus imponere professionem cuiusvis religionis [imporre ai cittadini la professione di una religione qualsivoglia] DH n. 6; beklagenswert der beklagenswerte Zustand der Menscheit: deiectus humanitatis status [lo stato di degradazione dell'umanit] GS n. 79; beklagen sich beklagen: conqueri [lamentarsi] DC n. 38; Beklagter reus conventus - CIC abr. can. 1647, pars conventa [la parte convenuta] CIC vig. can. 1407 3 [il convenuto] CIC vig. ante cann. 1476 ss.; bekleiden ein Amt bekleiden vd. Amt bekrftigen corroborare [avvalorare] CIC vig. can. 1536 2, asseverare [affermare] FeR n. 53, inculcare [riaffermare] EV n. 5 [ribadire] ReP n. 31, confirmare [ribadire] EV n. 41, ein Gesetz bekrftigen vd. Gesetz; ein Grundprinzip bekrftigen: principale principium premere [ribadire un elementare principio] CA n. 10; Bekrftigung confirmatio [la riaffermazione] VS n. 115; bekunden testificari + aci [attestare che + ind.] CIC vig. can. 1036 Bekundung ostensio [la manifestazione] FC n. 78 Belange weltliche Belange: res externae [l'ordine temporale] PT 300 belanglos belanglose Dinge: res futiles [choses futiles] Cat. 2155; belassen jemandem die gezogenen Frchte belassen: alcui fructus perceptos condonare - CIC abr. can. 729 belasten dies belastet das Leben der Menschen: quae res hominum vitam gravat [che grava sopra la vita dell'uomo] LE n. 15; mit einer Hypothek belasten: hypothecae nomine obligare - CIC abr. can. 1538 1; Folgen, die die ganze Menscheit belasten: consecutiones, quae in totum genus humanum incumbunt [conseguenze che gravano su tutto il genere umano] MD n. 11; Pt. Pr. fr eine der Vertragsparteien allzu belastend: alteri ex adstipulantibus nimio gravior [troppo gravoso per una delle parti] SP 439; Pt. Pf. belastet: gravatus [gravato] LC n. 21; belastet sein: gravari [essere gravato] MD n.

76

benachrichtigen
14; belastet sein mit Verbindlichkeiten: gravari oneribus [essere gravato di oneri] CIC vig. can. 121 Belstigung vexatio [un maltrattamento] CIC vig. can. 1548 2 sub 2; Belastung onus [un onere] CIC vig. can. 1302 1; eine Belastung enthalten fr jemanden: in alicuius gravamen cedere [ritornare a gravame di altri] CIC vig. can. 82; das bewegliche und unbewegliche Vermgen samt seinen Belastungen: bona mobilia vel immobilia cum oneribus adiunctis [i beni sia mobili sia immobili con gli oneri annessi] CIC vig. can. 1302 1; starken Belastungen unterliegen: non leves prae se ferre difficultates [conoscere non lievi difficolt] LE n. 21; beleben etwas mit echt humanem Geist beleben: aliquid humano spiritu vivificare [animare q.c. di valori umani] IM n. 3; wieder beleben: reficere [ravvivare] TMA n. 42; Beleg Dokumente und Belege, auf die sich vermgensrechtliche Ansprche grnden: documenta et instrumenta, quibus iura in bona nituntur [documenti e strumenti, sui quali si fondano i diritti circa i beni] CIC vig. can. 1284 2 n. 9 belegen jemanden mit Strafe belegen: innodare aliquem poena [irretire qc.da alcuna pena] CIC vig. can. 874 1 Belegschaft artificium totum [la maestranza] QA 225 belehren institutione formare [ammaestrare] LC n. 3; ber das Beschwerderecht belehren: indicare ius recurrendi [indicare il diritto di ricorrere] CIC vig. can. 700; die Bereitschaft, sich von der Wirklichkeit belehren zu lassen: mens plane docilis ipsi rerum veritati [la docilit l'gard de la ralit] LN VII-13; beleidigen offendere [offendere] ReP n. 16; jemanden beleidigen: aliquem iniuria afficere - CIC abr. can. 2344, alicui iniuriam irrogare - CIC abr. can. 1355, offensionem alicui inferre [far offesa a qc.] LG n. 11; Beleidigung iniuria [un'offesa] ASS 31, 141/132 [un'ingiuria] CIC vig. can. 1369; eine Beleidigung fr jemanden: iniuria in aliquem [una offesa a qc.] UUS n. 99; eine Beleidigung Gottes: offensa Dei [un'offesa di Dio] HG 570; eine ausdrckliche und formale Beleidigung Gottes: explicita et formalis contentio Dei [un esplicito e formale disprezzo di Dio] VS n. 70; eine Beleidigung aussprechen: iniuriam exprimere [pronunciare un'ingiuria] CIC vig. can. 1369; jemandem eine Beleidigung zufgen: iniuriam inferre alicui - CIC abr. can. 1938 2; eine Beleidigung unsrer Ohren: aurium nostrarum offensio [feriscono l'orecchio] AAS 1962, 789; beleuchten die Wahrheit des Glaubens beleuchten: fidei veritatem collustrare [illustrare la verit della fede] FeR n. 76; beliebig eine beliebige Meinung: opinio aliis opinionibus opponenda [opporre una opinione ad altre] QDAP n. 4; belohnen das Vertrauen belohnen: fiduciam rependere - AAS 1983, 115 bemchtigen sich einer Sache bemchtigen: rem captare [appropriarsi di q.c.] LC n. 98; sich des Staatsapparates bemchtigen: potiri summa rerum [impadronirsi dell'apparato dello Stato] LC n. 75; Ha und Ungerechtigkeit bemchtigen sich immer noch ganzer Nationen: odium iniquitasque totas Nationes pervadunt [l'odio e l'ingiustizia si impossessano di inter Nazioni] CA n. 17; bemnteln etwas mit medizinischen Formulierungen bemnteln: aliquid dictionibus medicinam sapientibus contegere [coprire con locuzioni di tipo sanitario] EV n. 11; bemerken [1] advertere + aci [notare + ind.] UR n. 4; bemerken [2] hier ist zu bemerken, da: est hic notandum + aci [occorre qui osservare che + ind.] Iuv. n. 9; bemerkenswert notatu dignum [degno di nota] DIM 55; dignus qui notetur [da rilevare] LC n. 97; res notatu digna - AAS 1980, 574; es ist bemerkenswert, da: praeclarum est + aci [resta significativo che + cong.] NMI n. 12; Bemerkung animadversio [un'osservazione] CD n. 44 [un'annotazione] SS n. 40; Bemhen nisus, us [lo sforzo] LC n. 18 bemhen sich bemhen, da: eniti, ut [cercare di] LE n. 14, consulere, ut [fare in modo che + cong.] CIC vig. can. 528 2, satagere, ut [fare in modo che + cong.] CIC vig. can. 1692 3; contendere, ut Hom n. 3; sich bemhen, da nicht: gnavam dare operam ne [adoperarsi affinch non] EV n. 93; sich ernstlich darum bemhen, da: seria conanima adhibere, ut [far seri sforzi affinch] PC n. 24; sich um etwas bemhen: incumbere in aliquid [lavorare a q.c.] UR n. 14; sich bemhen zu: niti + inf. [adoperarsi a] UUS n. 19; Subst. geistiges Bemhen: nisus spiritus [lo sforzo dello spirito umano] LE n. 24; Bemhung contentio [lo sforzo] GS n. 60; die Bemhungen: conatus [i tentativi] LC n. 29, die aufgewandten Bemhungen haben zu bemerkenswerten Erfolgen gefhrt: conatus patrati haud spernendos successus obtinuerunt [gli sforzi effettuati hanno portato a notevoli successi] LC n. 7; ungeachtet aller Bemhungen: omni conatu ad irritum redacto [nonostante ogni tentativo fatto] FC n. 68 benachbart benachbarte Teilkirchen: Ecclesiae particulares viciniores [Chiese particolari pi vicine] CIC vig. can. 431 1; benachrichtigen monere aliquem - CIC abr. can. 454 5, notitiam transmittere alicui - CIC abr. can. 1103

77

Benachrichtigung
2; certiorem facere aliquem de aliqua re [informare qc. di q.c.] CIC vig. can. 41 Benachrichtigung eine Benachrichtigung an die einzelnen Mitglieder erfolgt nur, wenn der Vorsitzende dies fr notwendig erachtet: intimatio singulorum tunc tantum locum habet, cum id Praeses necessarium iudicaverit AAS 1967, 97 benachteiligen Pt. Pf. benachteiligt: afflictus [disagiato] SRS n. 9; gegenber anderen benachteiligt werden: aliquid detrimenti pati respectu aliorum [essere svantaggiato in confronto agli altri] LE n. 23; wirtschaftlich benachteiligt: oeconomica ratione inferior [economicamente svantaggiato] LE n. 17; Benachteiligung iactura, ae [il danno] LE n. 1 Benefizialsystem systema sic dictum beneficiale [il sistema noto sotto il nome di sistema beneficiale] PO n. 20 Benefiziumsteil der Benefiziumsteil (ist das) Recht, auf die aus der bergabe des Amts flieenden Einknfte: pars beneficialis seu ius ad reditus ex dote officio adnexos [la parte beneficiale ossia il diritto al reddito di cui dotato l'ufficio ecclesiastico] PO n. 20 Benehmen im Benehmen mit: indiget consilio - CIC abr. can. 105, exigitur consilium - CIC abr. can. 105, requiritur consilium - CIC abr. can. 105, de consilio CIC abr. can. 388; der Obere entscheidet im Benehmen mit: Superior indiget consilio alicuius [il Superiore necessita del consenso di qc.] CIC vig. can. 127 2; collatis consiliis cum - AAS 1965, 707; vd. Einvernehmen, Zustimmung; Benennungsrecht ius designationis [il diritto di designazione] CD n. 20 benutzen ein Instrument benutzen: instrumentum adhibere [usare un instrumento] IM n. 3; Benutzer usuarius [l'usager] Cat. 2496; die einfachen Benutzer der Technik: humiles arte technica utentes [i semplici fruitori della tecnica] LC n. 12; beobachtbar beobachtbare Verhalten: spectabiles consuetudines [comportamenti osservabili] VS n. 46; beobachten einen Proze beobachten: considerare processum [osservare] RH n. 15 Beobachter observator [un osservatore] CIC vig. can. 463 3; diplomatischer Beobachter: observator [un osservatore] CIC vig. can. 363 2, DelegatusObservator - AAS 1985, 415; Konzilsbeobachter: Concilii observatores - Ord. Conc. ante Art. 18; als sogenannte Beobachter: personam gerentes observatorum AAS 1963, 853; aufmerksame Beobachter: speculatores diligentes [attenti osservatori] ReP n. 2; Beobachter entsenden zu : observatores deputare pro [deputare osservatori per] REU n. 93; Beobachtung Daten der Beobachtung: indicia praebita ex observatione [des donnes d'observation] LN VII6; Bequemlichkeit commoditas [le confort] Cat. 2727; beraten sich beraten: quaestiones perpendere [studiare i problemi] CIC vig. can. 342, sese invicem consulere [consultarsi tra di loro] CIC vig. can. 407 1; ein Urteil beraten vd. Urteil; beratendes Stimmrecht vd. Stimmrecht; Berater consultor [il consultore] CD n. 10, consiliarius [il consigliere] CIC vig. can. 228 2; geistlicher Berater: consiliarius spiritualis [il consigliere spirituale] CIC vig. can. 324 2; Berater hinzuziehen: consultores asciscere REU n. 42; Beratung disceptatio [la deliberazione] RH n. 19, consilia conferenda AAS 1984, 887; eine Beratung durchfhren: consultationem instituere - AAS 1982, 1203; nach Beratung mit jemandem: post consultationem cum aliquo [dopo aver consultato l'autorit] CIC vig. can. 844 5, consulta Apostolica Sede [purch sia consultata la Sede Apostolica] CIC vig. can. 579, collatis consiliis cum [d'intesa con] CIC vig. can. 630 3; nach gemeinsamer Beratung: communi consilio [di comune accordo] CIC vig. can. 543 2 n. 2; in gemeinsamer Beratung: collatis consiliis - AA n. 10; zur Beratung zusammentreten: ad deliberandum convenire [ritrovarsi per la decisione] CIC vig. can. 1609 1; nach vorangegangener gegenseitiger Beratung: praeviis consiliis mutuo inter se collatis [dopo essersi vicendevolmente consultati] CD n. 35; Beratungsgremium organum consultationis [un mezzo di consultazione] CIC vig. can. 633 2; berauben aller Gter berauben: bonis omnibus exhaurire [spogliare di tutti i beni] ASS 23, 208; jemanden seines Eigentums berauben: excludere aliquem possessionibus suis [despojar alguno de sus derechos] DN 266; jemanden seiner Einknfte berauben: aliquem redditibus suis privare [privar alguno de sus assignaciones] DN 268; der Freiheit berauben vd. Freiheit; der Rechte berauben vd. Recht; einen Menschen seines Lebens berauben: spoliare hominem sua vita [privare un essere umano della sua vita] EV n. 57; den Menschen seiner Wrde berauben: humanam personam dignitate sua exuere [togliere ogni dignit alla persona umana] DR 70; Pt. Pf. beraubt: destitutus aliqua re [privato di q.c.] LC n. 38 Beraubung despoliatio [la spogliazione] ASS 10, 483, direptio [la spogliazione] ASS 10, 483 berauschend inebrians [inebriante] CT n. 38 berechnen supputare [computare] CIC vig can. 200; Pt. Pf. eine berechnete Provokation: callida provocatio [una provocazione calcolata] LC n. 79 Berechnung der Zeit: supputatio [il computo] CIC vig. ante can. 200; die Berechnung der Verfahren und ihrer Auswirkungen: computatio processuum et effectuum [il calcolo dei procedimenti e degli effetti] VS n. 76;

78

Bereitschaft
berechtigen Pt. Pf. berechtigt: legitimus [legitttimo] FC n. 73, iustus [legitttimo] SRS n. 23; dies ist an sich berechtigt: per se legitimum est [ in s cosa legittima] CA n. 36; die berechtigten Ansprche der Arbeitnehmer: iusta iura hominum labori deditorum [i giusti diritti degli uomini del lavoro] LE n. 20; die berechtigten Erwartungen: iustae exspectationes [le legitttime attese] SRS n. 23; berechtigte Gefhle: animi sensa, minime sane improbanda [sentimenti legitttimi] PP n. 62; die berechtigten Interessen: legitime potiunda bona [gli interessi legitttimi] SP 430, legitimae utilitates [i legitttimi interessi] LC n. 77; ein berechtigter Pluralismus: legitimus pluralismus [un legitttimo pluralismo] FC n. 73; berechtigterweise et quidem merito [e giustamente] Cfl n. 46; Berechtigung die Berechtigung der Forderungen ermitteln: discernere iustas postulationes [discernere la giustizia delle richieste] SRS n. 39; beredt significans [eloquente] LE n. 6; ein beredtes Beispiel: eloquens exemplum [un esempio eloquente] VS n. 93; in beredter Sprache: conspicue [con linguaggio eloquente] EV n. 43; ein beredtes Zeichen: luculentum documentum [un segno eloquente] EV n. 58; ein beredtes Zeugnis von etwas geben: aliquid significanter comprobare [essere prova eloquente di q.c.] VS n. 1; Bereich konkr. ambitus, us [un cerchio] LE n. 10, [un ambito] CIC vig. can. 397 1; im Bereich der Dizese: intra ambitum dioecesis [nell'ambito della diocesi] CIC vig. can. 397 1; btr. rerum provincia [le domaine] LN VIII-8, regio [il campo] SRS n. 26, res [il campo] SRS n. 26; + Subst. [F] im Bereich der wissenschaftlichen Forschung: in rebus scientificis vestigandis [nellambito della ricerca scientifica] FeR n. 46; [L] ein Bereich des menschlichen Lebens: provincia vitae humanae [un settore della vita umana] AA n. 1; in allen Bereichen des Lebens: quavis in vitae regione [in ogni campo della vita] VS n. 101; die vielfltigen und verschiedenen Bereiche des menschlichen Lebens: varii et dissimiles vitae humanae ambitus [i molteplici e differenti ambiti della vita umana] VS n. 4; [P] im Bereich der Politik: in regione politica [nellambito politico] VS n. 101; [M] der Bereich der Menschenrechte: regio iurium hominum [il campo dei diritti umani] SRS n. 26; der Bereich der Sakramente: Sacramentorum regio [le domaine des sacrements] LN X-16; [T] die verschiedenen Bereiche menschlicher Ttigkeit: varii ambitus humanae industriae [i diversi ambiti dellattivit umana] FeR n. 106; [W] verschiedene Bereiche apostolischen Wirkens: varii campi apostolicae actuositatis [svariati campi di attivit apostolica] AA n. 9; + Adj. in diesem delikaten Bereich: in re tantae prudentiae [in un campo cos delicato] SRS n. 26; der internationale Bereich: campus internationalis [il campo internazionale] AA n. 14; der gesamte moralische Bereich: universus ordo morum [tutto l'ordine morale] LC n. 63; der natrliche Bereich: naturalis provincia [lambito naturale] FeR n. 75; im sozialen Bereich: in campo sociali [nella sfera sociale] LC n. 32; bereichern locupletare [arricchire] OA n. 4 [un arricchimento] SRS n. 10; sich bereichert fhlen: se divitem factum esse persentire [sentirsi arrichito] FeR n. 72; Pt. Pr. eine bereichernde Kommunikation: locuples communicatio [un arricchente comunicazione] EV n. 94; Bereicherung incrementum [un arricchimento] LE n. 8, locupletatio [l'arricchimento] CA n. 50, auctus, us [l'arricchimento] EN n. 64; die gegenseitige Bereicherung: mutuum incrementum [il mutuo arricchimento] UUS n. 87; eine persnliche Bereicherung: homo ipse ditatur [un arricchimento personale] PP n. 35; eine Bereicherung der menschlichen Persnlichkeit: auctus et ornamentum personae humanae [un arricchimento della persona umana] LE n. 8; die Vertiefung und vielfache Bereicherung des Wissens um die Kirche: altior multipliciterque locupletior Ecclesiae conscientia [l'approfondimento e il multiforme arricchimento della coscienza della Chiesa] DMi n. 1; eine wechselseitige Bereicherung: alter ab altero locupletatur [il mutuo arriccimento] DoI n. 2; bereit voll bereit: plane paratus [pienamente disposto] SRS n. 32; ein bereites Herz: docilis animus [un cuore docile] VS n. 108; bereit zu: propensus ad [disposto a] EV n. 43; bereit fr: expeditus ut [preparato per] LE n. 12; bereiten den Weg bereiten: viam sternere [preparare la strada] HG 563 bereits praevie [gi in precedenza] PC n. 1 Bereitschaft alacritas [la prontezza] ES 633 [la disponibilit] MD n. 21, promptus animus [la disponibilit] SRS n. 45, animi promptitudo [la disponibilit] FeR n. 61, parata mens [la disponibilit] DC n. 30, disponibilitas [la disponibilit] Cfl n. 30, dispositio [la disponibilit] Cfl n. 58; die persnliche Bereitschaft: animus paratus [la disponibilit personale] RH n. 2; die Bereitschaft zu teilen: animus communicandi [la disposizione alla condivisione] LC n. 66; die Bereitschaft zur Durchfhrung solcher Handlungen: proclivitas ad haec agenda [la disponibilit a compiere tali azioni] EV n. 74; die Bereitschaft, Verantwortung zu bernehmen: prompta alacritas in se proprias recipiendi partes [la disponibilit ad assumersi la propria responsabilit] LE n. 18; die Bereitschaft dazu, das Leben weiterzugeben: animus dispositus ad vitam communicandam [la disponibilit a trasmettere la vita] DoV II B 5;

79

Bereitstellung
Bereitstellung die Bereitstellung von Kapitalien: paratae pecuniae [la disponibilit dei capitali] SRS n. 19; bereitwillig prompte [prontamente] LG n. 37; Bereitwilligkeit alacritas [lo slancio] LG n. 37; Bergleute metallarii et fossores [i minatori] LE n. 9; Bergpredigt Sermo Montanus [il Discorso della montagna] LC n. 54; Bergwerk fodina, ae [la miniera] DR 101 [la fodina] LE n. 9; Bericht relatio [la relazione] CIC vig. can. 458 n. 1; + Subst. der Bericht der Ereignisse: rerum gestarum relatio [la narrazione degli avvenimenti] DAS 315; der Bericht von der Erschaffung des Menschen: creationis hominis descriptio [la descrizione della creazione dell'uomo] MD n. 6; + Vb. einen Bericht abfassen: relationem conficere SLL 361, componere relationem [stendere la relazione] CIC vig. can. 458; jemandem Bericht erstatten: referre aliquid alicui AAS 1966, 765, referre aliquid ad aliquem AAS 1971, 487, relationem exhibere alicui [presentare una relazione a qc.] CIC vig. can. 399 1, relationem tradere alicui [trasmettere la relazione a qc.] CIC vig. can. 1704 2; einen Bericht unterzeichnen: relationem subscribere - SLL 361; einen Bericht verfassen ber: relationem componere actorum [stendere la relazione degli atti] CIC vig. can. 458 n. 1; dem Papst einen Bericht vorlegen: Romano Pontifici relationem subicere - AAS 1983, 467; berichten admonere de aliqua re [far la relazione di q.c.] QDS 139; uns wird berichtet, da: delatum est nobis + aci AAS 1966, 337; Berichterstatter relator [il relatore] CIC vig. ante cann. 1428 ss., ponens seu relator [il ponente o relatore] CIC vig. can. 1429, causae ponens seu relator [il ponente o relatore] CIC vig. can. 1609 3; einen Berichterstatter bestellen: designare ponentem seu relatorem [designare un ponente o relatore] CIC vig. can. 1429; Berichterstattung die ffentliche und rechtzeitige Berichterstattung: publica et tempestiva eventuum rerumque communicatio [la pubblica e tempestiva comunicazione degli avvenimenti] IM n. 5; berichtigen corrigere [correggere] CIC vig. can. 1616 1; Fehler berichtigen: errata corrigere [riparare torti] QDAP n. 21; falsche Nachrichten berichtigen: falsos nuntios castigare [la rettifica di notizie] CeP n. 41; Berichtigung correctio [la correzione] CIC vig. praef. XXVII; bercksichtigen etwas bercksichtigen: attendere ad aliquid [badare a q.c.] CIC vig. praef. XXII, rationem habere alicuius rei [tenere conto di q.c.] SRS n. 46; etwas gebhrend bercksichtigen: debitam considerationem habere de aliqua re [tenere in debita considerazione q.c.] UR n. 14; diesen Gesichtspunkt bercksichtigen: rationem habere huius argumenti [prendere in considerazione questo argumento] LE n. 15; die vielfltigen Grenzen des Menschen bercksichtigen: multiplices supputare hominis limites [tener conto dei molteplici limiti dellessere umano] VS n. 47; Bercksichtigung unter Bercksichtigung: ratione habita alicuius rei [tenuto conto di] LG np. pr. unter Bercksichtigung des oben Gesagten: habita profecto eorum ratione, quae superius tradita sunt [tenendo conto di ci che gi stato detto sopra] LE n. 18; unter Bercksichtigung der von Konzil von Trient dargestellten Grundstze: rationem ducens principiorum in Concilio Tridentino propositorum [tenendo conto dei principi proposti dal Concilio Tridentino] FeR n. 8; Beruf ars [la professione] QA 215, munus [la professione] OT n. 6, vitae professio [la professione] LE n. 20, muneris exercitatio [il cerchio professionale] ReP n. 13, vitae munus [la professione] DC n. 2; von Berufs wegen: propter artis suae exercitium [per professione] VS n. 46; Angehrige aller Berufe: omnium munerum seu vitae professionum participes [i rappresentanti di ogni professione] LE n. 20; die Freien Berufe: qui liberales operosasque profitentur artes - IA 467; die sozialen Berufe: socialia auxilia [i servizi sociali] GE n. 9; ein weltlicher Beruf: saecularis professio [una professione secolare] LG n. 31; einen Beruf ausben: artem colere [coltivare l'arte] PT 260, professionem exercere [esercitare una professione] LG n. 31; berufen + als als Dozenten berufen: nominare docentem [nominare docente] CIC vig. can. 810 1; + auf sich auf jemanden berufen: provocare ad aliquem [chiamare in causa qc.] FeR n. 77; der islamische Glaube beruft sich gern auf Abraham: fides islamica ad Abraham libenter sese refert [la fede islamica si riferisce volonteri a Abramo] NA n. 3; sich auf die ratifizierten Vertrge berufen: appellare ratas conventiones - ASS 26, 530; sich auf die Meinungsfreiheit berufen: ad opinandi libertatem appellare [appellare alla libert di opinione] QDAP n. 2; diese Theorien knnen sich nicht auf die katholische moralische Tradition berufen: nequeunt eiusmodi doctrinae ad traditionem moralem catholicam se revocare [queste teorie non possono richiamarsi alla tradizione morale cattolica] VS n. 76; + zu er ist zu Hherem berufen: ad superiores dignitatis gradus destinatur [egli chiamato a un superamento] PP n. 16; jemanden zu einem Kirchenamt berufen: promovere aliquem ad officium ecclesiasticum [promuovere qc. ad un uffcio ecclesiastico] CIC vig. can. 149 1; jemanden zur Vermgensverwaltung berufen: assumere aliquem in administrationem bonorum [assumere qc. per l'amministrazione dei beni] CIC vig. can. 1279 2;

80

Berufung
Pass. berufen werden: ascisci a [essere ammesso in] QDS 42; berufen sein, etwas zu tun: cieri aliquid facere [essere chiamato a facere q.c.] Cfl n. 32; beruflich berufliche Erfahrungen haben: professionis suae exercendae expertus esse [essere professionalmente esperto] PT 297; berufliche Fhigkeiten: artis peritia [la capacit professionale] MM 427, professionalis peritia [la competenza professionale] AA n. 4; Berufsaufgabe obligatio ratione sui muneris [l'obligation au titre de sa profession] Cat. 2497; Berufsausbildung de artibus exercendis institutio [la formazione professionale] MM 416, institutio ad peculiaria munera pertinens [una formazione professionale] LE n. 18, artis formatio [la formazione professionale] CA n. 16; eine angemessene Berufsausbildung: consentanea institutio ad artem exercendam [un'adeguata formazione professionale] LE n. 21. eine Berufsausbildung erhalten: ad technicas artes sive ad professiones institui [una formazione tecnico-professionale] PT 260, ad opus faciendum munusve obeundum rite componi [acquistare una formazione professionale] PP n. 35 Berufsethos conscientia muneris [la coscienza professionale] PP n. 28 Berufsgeheimnis secretum professionale - AAS 1982, 1204, secretum officiosum [le secret professionnel] Cat. 2491, Berufsgruppe Arbeitnehmer derselben Berufsgruppe: opifices, qui eodem munere iunguntur [lavoratori che sono uniti dalla stessa professione] LE n. 20; Berufsleben vita professionalis [la vita professionale] AA n. 16; auf das Berufsleben vorbereiten: vitam professionalem praeparare [preparare la vita professionale] GE n. 5 Berufsorganisation artium collegium [un'organizzazione corporativa] QA 207, societas ad professionem spectans [essere professionalmente organizzato] MM 423, artificum consociatio [un associazione professionale] MM 426, consociatio ad professionem spectans [un'associazione professionale] MM 436, consociatio ad artes pertinens [un'associazione professionale] MM 437, institutum artes profitentium [un'organizzazione professionale] PP n. 38 Berufsschule schola artibus et professionibus addiscendis [un'istruzione tecnico-professionale] MM 432, schola quae professionalis nuncupatur [la scuola professionale] GE n. 9, schola professionalis [una scuola professionale] CIC vig. can. 802 2 Berufssoldat stabiliter servitium militare exercens AAS 1965, 705, qui voluntarie et stabiliter copiis incorporatur - AAS 1986, 481; Berufsttigkeit professionalis labor [il lavoro professionale] GS n. 67 Berufsverband foederata sodalitas professionalis [un'istituzione professionale] DR 93, sodalitas quae aut viris ex eodem ordine aut mulieribus coagmentatur [un'organizzazione di classe] DR 100, coetus civium artem profitentium [un'organizzazione professionale] PT 298 Berufsverbot ein Berufsverbot erteilen: aliquem ab aliqua arte exercenda prohibere [privar alguno del derecho de ejercitar una actividad] DN 269; Berufsvereinigung consociatio ad professionem spectans [unassociazione professionale] IM n. 11; Berufswahl vocatio seligenda [la scelta della vocazione] AA n. 11 Berufszweig qui eodem munere iunguntur [gli uniti dalla stessa professione] LE n. 20 Berufung allg. eure Berufung ist es ... : vestrarum profecto partium est [la vostra vocazione ...] PP n. 78; die Berufung des Menschen: vocatio hominis [la vocazione dell'uomo] SRS n. 29; seiner Berufung entsprechen: congruere suae vocationi [corrispondere alla propria vocazione] CA n. 49; seine Berufung verwirklichen: vocationi suae respondere [realizzare la sua vocazione] LC n. 32; durch Berufung auf die Achtung der Freiheit des anderen: sub alterius libertatis servandae obtentu [invocando il rispetto della libert altrui] EV n. 74; mehr Berufung als ein bloer Beruf: potius vocatio quam munus [piuttosto una vocazione che non semplicemente una professione] SD n. 29: Berufung jur. + gegen: Berufung einlegen gegen die Absetzung: appellare contra privationem [appellare contro la privazione] CIC vig. can. 143 2; gegen ein Urteil Berufung an den hheren Richter einlegen: appellare a sententia ad iudicem superiorem [appellare contro la sentenza avanti al giudice superiore] CIC vig. can. 1628; Berufung einlegen gegen ein Endurteil: appellare contra definitivam sententiam [appellare contro la sentenza definitiva] CIC vig. can. 1486 2; wird von einer Partei gegen einen Teil des Urteils Berufung eingelegt ...: si (appellatio) interponatur ab una parte super aliquo sententiae capite ... [se l'appello interposto da una parte su qualche capitolo della sentenza ...] CIC vig. can. 1637 3; ein Endurteil, gegen das es keine Berufung gibt: sententia definitiva, a qua non datur appellatio [una sentenza definitiva contro la quale non dato appello] CIC vig. can. 1641 n. 4; gegen seine Entscheidung ist keine Berufung zulssig: eius decisio non admittit appellationem [la sua decisione non ammette appello] CIC vig. can. 1460 2; die Berufung gegen das richterliches Urteil: appellatio a sententia iudiciali [l'appello contro la sentenza giudiciale] CIC vig. can. 1353; gegen das Urteil des Papstes gibt es keine Berufung: contra sententiam Romani Pontificis non datur appellatio [non si d appello contro la sentenza del Romano Pontefice] CIC vig. can. 333 3; + Subst. die

81

Berufungsfrist
Einlegung der Berufung: interpositio appellationis [l'interposizione dell'appello] CIC vig. can. 1633; dies gilt als Verzicht auf die Berufung: deserta censetur appellatio [si ritiene abbandonato l'appello] CIC vig. can. 1635; + Vb. die Berufung annehmen: apellationem recipere [ricevere l'appello] CIC vig. can. 1443; Berufung einlegen: appellationem interponere [interporre l'appello] CIC vig. can. 1630 1, provocare ad tribunal appellationis [ricorrere ad un tribunale d'appello] CIC vig. can. 1632 2, appellationem proponere [interporre l'appello] CIC vig. can. 1636 2; die vom Klger eingelegte Berufung: appellatio facta ab actore [l'appello fatto dall'attore] CIC vig. can. 1637 1; Berufung kann nicht eingelegt werden gegen ... non est locus appellationi a ... [non si d luogo all'appello contro ...] CIC vig. can. 1629; die Berufung ist beim dem Gericht einzulegen, das der Militrbischof bestimmt hat: appellatio differetur ad tribunal quod ipse Ordinarius castrensis designaverit - AAS 1986, 485; die Berufung geht an das ... Gericht: a ... tribunali appellatur ad ... tribunal [dal ...tribunale si appella al ... tribunale] CIC vig. can. 1438 n. 1, appellatio fit ad ... tribunal [si appella al ... tribunale] CIC vig. can. 1438 n. 2; Berufung Univ. Berufung eines Professors: muneris stabilis collatio - Sap. c. Art. 27 2; Berufungsfrist terminus ad appellandum - CIC abr. can. 1885 1; fatalia appellationis [i fatalia per l'appello] CIC vig. can. 1635; auch nach Ablauf der Berufungsfrist: etsi fatalia appellationis fuerint transacta [bench i fatalia per l'appello siano trascorsi] CIC vig. can. 1637 3; Berufungsgericht appellationis tribunal - ASS 6, 149, tribunal appellationis [il tribunale d'appello] CIC vig. can. 1416; das Berufungsgericht anrufen: provocare ad tribunal appellationis [adire il tribunale di appello] CIC vig. can. 1644 1; Beschwerde einlegen an das Berufungsgericht: recursum interponere ad tribunal appellationis [interporre ricorso al tribunale d'appello] CIC vig. can. 1505 4 Berufungsgrnde appellationis rationes [le ragioni d'appello] CIC vig. can. 1634 1 Berufungsinstanz in der Berufungsinstanz: in gradu appellationis [nel grado di appello] CIC vig. can. 1639 1 Berufungsklger appellans [l'appellante] CIC vig. can. 1630 2 Berufungsrecht ius appellationis [il diritto di appello] CIC vig. can. 1631 Berufungsrichter iudex appellationis [il giudice di appello] CIC vig. can. 1634 2 Berufungsschrift libellus appelationis - CIC abr. can. 1884 1 Berufungsverfahren im Berufungsverfahren: in gradu appellationis - CIC abr. can. 1987; das Berufungsverfahren betreiben: prosequi appellationem [proseguire l'appellazione] CIC vig. can. 1633 beruhen auf etwas beruhen: fulciri aliqua re [fondarsi su q.c.] EV n. 101; beruhen auf der Einheit: inniti unione - QAM 373; die Erkenntnis beruht auf einer sorgfltigen Beobachtung des Menschen, der Welt und der Geschichte: conditur cognitio in observatione hominis et orbis et historiae [la conoscenza si fonda su una attenta osservazione delluomo, del mondo e della storia] FeR n. 21; Beruhigungsmittel medicamen sedativum [un sedativo] EV n. 65; berhren attrectare - UAD 676; eine Frage der sozialen Gerechtigkeit berhren: contingere materiam iustitiae socialis [toccare il settore della giustizia sociale] RH n. 17; alle Punkte der Frage berhren: attingere omnes partes quaestionis [toccare tutti gli argumenti che concernono il problema] LE n. 3; etwas indirekt berhren: aliquid via obliqua tangere [toccare q.c. indirettamente] RH n. 11; eine Erwartung, die in irgendeiner Weise fast alle Menschen berhrt: expectatio qui universos quodammodo attingit homines [unattesa che in qualche modo tocca tutti gli uomini] SRS n. 4; an dieser Stelle berhren sich Politik und Glaube: sub hoc aspectu, res politica et fides conectuntur [in questo punto politica e fede si toccano] DC n. 28; Berhrung mit etwas in Berhrung kommen: aliquid attingere [raggiungere q.c.] FeR n. 72; Besamung Def. heterolog knstliche heterologe Besamung ist die Technik die darauf ausgerichtet ist, eine menschliche Empfngnis herbeizufhren, und zwar durch bertragung von Sperma in die Geschlechtsorgane der Frau, das von einem vom Ehemann verschiedenen Spender stammt: seminatio artificialis heterologa est ars technica eo spectans, ut conceptus humanus obtineatur per depositionem virilis seminis, nempe antea collecti, in viis mulieris genitalibus, e donatore qui non sit maritus [l'inseminazione artificiale eterologa la tecnica volta a ottenere un concepimento umano attraverso il trasferimento nelle vie genitali della donna dello sperma precedentemente raccolto da un donatore diverso dal marito] DoV II pr; Def. homolog knstliche homologe Besamung ist die Technik, die darauf ausgerichtet ist, eine menschliche Empfngnis herbeizufhren, und zwar durch die bertragung des Samens des Ehemannes in die Geschlechtsorgane der Frau: seminatio artificialis homologa est ars technica eo respiciens, ut humanus conceptus habeatur deponendo in viis genitalibus coniugatae mulieris semen mariti, antea collectum [l'inseminazione artificiale omologa la tecnica diretta a ottenere un concepimento umano mediante il trasferimento, nelle

82

Beschlu
vie genitali di una donna sposata, dello sperma precedentemente raccolto del marito] DoV II pr; knstlich knstliche Besamung mittels bertragung vorher gewonnenen Spermas in die Geschlechtsorgane der Frau: satio seminis arte quaesita, per depositionem spermatis, antea collecti, in viis mulieris genitalibus [l'inseminazione artificiale mediante trasferimento, nelle vie genitali della donna, dello sperma precedentemente raccolto] DoV II pr; postmortal postmortale Besamung: seminatio post mortem [l'inseminazione post mortem] DoV III; Besatz (am Gewand): subsutum - AID 502 Besatzungstruppen praesidiarii milites - Resp. 141 Beschaffenheit die biologische Beschaffenheit des Menschen: condicio biologica humana [la condizione biologica umana] DoV intr. n. 3; beschftigen dieses Thema beschftigt die Menschen unserer Zeit so sehr: quod quidem argumentum mentes hominum nostrae aetatis adeo occupat [tema cos dominante nella mentalit moderna] LE n. 26; sich mit den Knsten beschftigen: ad artes se applicare [darsi alle arti] SRS n. 30; Beschftigung die Beschftigung von Arbeitskrften: operarum locatio [l'affidare i lavori] CIC vig. can. 1286 sub 1; einer mglichst groen Zahl von Arbeitern Beschftigung sichern: opifices quam plurimos in operas mittere [dare occupazione al maggior numero di lavoratori] MM p. 421; eine besondere Beschftigung mit dem Studium der Philosophie: peculiare philosophiae ediscendae opus [uno speciale impegno nello studio della filosofia] FeR n. 62; Beschftigungsmglichkeiten facultates laborandi [le possibilit di occupazione] SRS n. 18 beschmen die Christen beschmen: confundere Christianos [confondere i Cristiani] RH n. 6; Beschmung zur Beschmung des Dmons: ad confusionem daemonis [a confusione del demonio] LG n. 17; beschaulich contemplans [contemplativo] SS n. 15; ein beschauliches Leben fhren: umbratilem vitam traducere - MN 682 Bescheid vd. Verwaltungsakt bescheiden demisso animo - MN 681; bescheidene Lebensfhrung: moderatus vitae cultus - CCC 193; bescheidenere Aufgaben: tenuiora munera [compiti pi modesti] FeR n. 55; Bescheidenheit mit falscher Bescheidenheit: falso cum pudore [con falsa modestia] FeR n. 5; beschenken Pass. beschenkt werden: dono gratificari [essere gratificato di un dono] SS n. 31; Beschimpfung contumelia, ae [gli oltraggi] ASS 31, 135/145 Beschirmer assertor - QC 2 beschlagnahmen Gter beschlagnahmen: bona sequestro retinere - ASS 6, 149 beschleunigen maturare [accelerare] DR 70 [affrettare] DR 106, celerare [accelerare] QP 605, accelerare [un'accelerazione] GS n. 5, festinare [accelerare] LE n. 5, den Proze der Auflsung beschleunigen: dissolutionem maturare [accelerare il dissolvimento] SP 424; die Schritte beschleunigen: gressus accelerare - AAS 1983, 96; Pt. Pf. mit beschleunigten Schritten: citatiore gradu - ACSF 31; eine beschleunigte Erledigung vor anderen: celer prae ceteris expeditio [una trattazione pi rapida rispetto alle altri] CIC vig. can.1458; ein beschleunigter Entwicklungsproze: incitatus cursus progredientis cultus civilis [l'accelerato processo di sviluppo della civilt] LE n. 7; Beschleunigung acceleratio [l'accelerazione] LE n. 4, velocitas accelerationis [la velocit di accelerazione] SRS n. 4; eine stetige Beschleunigung zum Schlechteren erfahren: magis magisque dilabi [una contnua attuazione] SRS n. 4; eine unterschiedliche Beschleunigung: varia velocitas accelerationis [una diversa velocit di accelerazione] SRS n. 14; fr die Beschleunigung des Verfahrens sorgen: celeritati consulere [rendere pi spedito] CIC vig. can. 1670 beschlieen statuere [stabilire] LG nota; Pt. Pr. mit beschlieender Stimme vd. Stimme; beschlieendes Stimmrecht vd. Stimmrecht; Pt. Pf. was die absolute Mehrheit der Anwesenden beschlossen hat: quod placuerit parti absolute maiori eorum qui sunt praesentes: [ci che piaciuto alla maggioranza assoluta di coloro che sono presenti] CIC vig. can. 119 n. 1 Beschlu allg. resolutio - CIC abr. can. 244 2; decisio [la decisione] CD n. 38, decretum [il decreto] OE n. 9, consultum [la deliberazione] ES 628; einen Beschlu fassen: decretum ferre [emanare un decreto] CIC vig. can. 341 1, decisionem proferre [prendere una decisione] CD n. 38; die gefaten Beschlsse: captae deliberationes SOE V-3; er fhrt die Beschlsse des Rates aus: a Consilio statuta exsequitur [d esecuzione alle deliberazioni del Consglio] Stat. PAS art. VIII; die Beschlsse sind gltig: deliberata vigent [le deliberazioni sono valide] Stat. PAS art. IX; der wrtliche Text des Beschlusses: formula resolutionis [la risoluzione] REU n. 15 3; Beschlu des Richters decretum [il decreto] CIC vig. can. 1577 1; durch Beschlu: dato decreto [con l'emanazione di un decreto] CIC vig. can. 1487; einen Beschlu erlassen: decretum ferre [si emana il decreto] CIC vig. can. 1592 2, decretum edere [edere un decreto] CIC vig. can. 1651; ein verfahrensleitender Beschlu: decretum ordinarium [un'ordinanza] CIC vig. can. 1617; der Vollzug von Beschlssen: exsecutio decretorum - CIC abr. can. 509 1;

83

Beschluvorlage
Beschluvorlage schema decretorum - CIC abr. can. 360 2 beschmutzen deicere [avvilire] FC n. 32 beschrnken coarctare - CIC abr. can. 17 2, coercere [il controllo] HV n. 7, circumscribere [limitare] SRS n. 28; sich auf etwas beschrnken: restringi ad aliquid [essere limitato a q.c.] DoI n. 9; Freiheiten systematisch beschrnken vd. Freiheit; die Geburtenzahl beschrnken: liberorum numerum coercere [il controllo delle nascite] HV n. 7; die Macht beschrnken: potestatem limitare - CIC abr. can. 893 1; das Privateigentum beschrnken: privatam possessionem circumscribere [limitare la propriet privata] LE n. 15; Pt. Pf. beschrnkt sein auf: coarctari in iis tantum ... - Syll. V n. 22; die Jurisdiktion ist beschrnkt auf : iurisdictio coarctatur ad ea, quae - CIC abr. can. 258 1; eine Entwicklung die allein auf die wirtschaftliche Seite beschrnkt bleibt: progressio terminis circumscripta solummodo oeconomicis [uno sviluppo limitato soltanto al lato economico] SRS n. 33 Beschrnktheit die Beschrnktheit unserer Lage: angustiae nostrae condicionis [le angosce della nostra condizione] NA n. 2; die menschliche Beschrnktheit: humanae angustiae [gli umani limiti] UUS n. 22; die Beschrnktheit der Sichtweite des Menschen. illiberalitas obtutus ac prospectus hominis [la meschinit dello sguardo dell'uomo] CA n. 37; Beschrnkung coercitio [una limitacin] DN 266, refrenatio - MN 686, delimitatio [la delimitazione] DH n. 1, limitatio [la limitazione] CIC vig. can. 600; unter gewissen Beschrnkungen: certis quibusdam circumscriptus finibus - CIC abr. can. 878 1; eine Beschrnkung der Freiheit: vd. Freiheit; eine irrationale Beschrnkung: terminus rationis iniuria statutus [un limite irrazionevole] LC n. 18; eine Beschrnkung berwinden: terminum removere [superare il limite] LC n. 18; in aller menschlichen Beschrnkung: humanos intra limites [nei limiti umani] SS n. 25; Beschrnkungen: fines ac limites [le limitazioni] LE n. 20; ohne Beschrnkungen: nullis praepeditus repagulis AAS 1949, 45; beschreiben delineare [delineare] SRS n. 30; um besser zu beschreiben: ob describendi opportunitatem [d'un point de vue dscriptif] LN VI-8; in einem so einfachen Satz wird eine groartige Wahrheit beschrieben: hac tam simplici euntiatione luculenta veritas significatur [in una cos semplice annotazione descritta una grande verit] FeR n. 70; Pt. Pr. beschreibend: narrativus [descrittivo] MD n. 6; Beschreibung descriptio [la descrizione] IM n. 7 [la raffigurazione] SRS n. 30; beschuldigen criminare [accusare] LP 609; jemanden beschuldigen: aliquem incriminare [accusare qc.] LC n. 20; jemanden des Verbrechens des Hochverrrats beschuldigen: insimulare aliquem crimine perduellionis - EM 472; die Kirche wird beschuldigt, auf der Seite der Reichen zu stehen: Ecclesia insimulatur partes agere locupletium [la Chiesa accusata di prendere parte per i ricchi] QA 217; Beschuldigter imputatus - CIC abr. can. 1956, reus [l'imputato] CIC vig. can. 1720 Beschuldigung insimulatio [l'accusa] ADS 398 [la denigrazione ID 161]; die Beschuldigung, die Ordnung zu stren: incriminatio de perturbato ordine [l'accusa di perturbatori dell'ordine] ASS 31, 140/132, beschtzen beschtzende Werksttten fr Behinderte: operis faciendi sedes quae praepeditis sunt destinatae et pro iis apte dispositae [gli ambienti cosiddetti protetti] LE n. 22; Beschwerde allg. expostulatio - AAS 1945, 278, Bschwerde fhren gegen jemanden: preces deferre ad aliquem [esibire il suo ricorso] QDS 7; Beschwerde jur. recursus (us) [il ricorso] CIC vig. can. 57 1; Subst. + gegen Beschwerde gegen einen Bescheid: recursus a decreto [il ricorso contro il decreto] CIC vig. can. 1353; Beschwerde gegen ein richterliches Urteil: recursus a sententia iudiciali [il ricorso contro la sentenza giudiziale] CIC vig. can. 1353; Beschwerden gegen Urteile der Rota: recursus contra sententias rotales [i ricorsi contro le sentenze rotali] CIC vig. can. 1445 1 n. 1; gegen ein Urteil des Papstes gibt es keine Beschwerde: contra sententiam Romani Pontificis non datur recursus [non si d ricorso contro la sentenza del Romano Pontefice] CIC vig. can. 333 3; + zu Beschwerde zur hheren Instanz: recursus hierarchicus [il ricorso gerarchico] CIC vig. can. 1736 1; Adj. solange die Beschwerde anhngig ist: pendente recursu [in pendenza del ricorso] CIC vig. can. 1747 3; die Beschwerde hat aufschiebende Wirkung: recursus effectum habet suspensivum [il ricorso ha effetto sospensivo] CIC vig. can. 700; die Einlegung einer weiteren Beschwerde: propositio ulterioris recursus [la proposta di un ulteriore ricorso] CIC vig. can. 57 2; Vb. ber die Beschwerde befinden: de recursu videre [esaminare il ricorso] CIC vig. can. 1733 3; Beschwerde einlegen: recursum interponere [interposse un ricorso] CIC vig. can. 143 2; + an Beschwerde einlegen an die zustndige Autoritt: recurrere ad auctoritatem competentem [ricorrere all'autorit competente] CIC vig. can. 700; Beschwerde einlegen an das Berufungsgericht: recursum interponere ad tribunal appellationis [interporre ricorso al tribunale d'appello] CIC vig. can. 1505 4; + bei Beschwerde einlegen beim Bischof: recursum proponere ad episcopum [presentare il ricorso dal Vescovo] CIC vig. can. 1734 3 sub 1; Beschwerde einlegen bei dem, der den Bescheid erlassen hat: recursum proponere coram ipso decreti auctore [presentare il ricorso avanti all'autore stesso del decreto] CIC vig. can. 1737 1; Beschwerde

84

Besetzung
einlegen beim hierarchischen Oberen: recurrere ad Superiorem hierarchicum [ricorrere al Superiore gerarchico] CIC vig. can. 1737 1; Beschwerde erheben bei demselben Richter: recurrere ad eundem iudicem [ricorrere allo stesso giudice] CIC vig. can. 1649 2; + gegen Beschwerde einlegen gegen die Absetzung: recursum interponere contra privationem [interporre un ricorso contro la privazione] CIC vig. can. 143 2; Beschwerde einlegen gegen die Amtsenthebung: recursum interponere contra amotionem ab officio [interporre un ricorso contra la rimozione dall'ufficio] CIC vig. can. 143 2; Beschwerde einlegen gegen einen Bescheid: recursum proponere adversus decretum [presentare il ricorso contro il decreto] CIC vig. can. 1736 4; Beschwerde erheben gegen eine Entscheidung: recurrere contra decisionem [far ricorso contro la decisione] CIC vig. can. 270; gegen den Bescheid steht die Beschwerde offen: adversus decretum patet recursus [contro il decreto dato il ricorso] CIC vig. can. 1699 3 Beschwerdeausschu commissio querelarum AAS 1967, 95; Beschwerdefrist terminus ad recurrendum [il termine per il ricorso] CIC vig. can. 1733 3; die Beschwerdefrist luft ab dem Zeitpunkt der Bekanntgabe des neuen Bescheids: termini ad recurrendum decurrunt ex novi decreti intimatione [i termini per il ricorso decorrono dall'intimazione del nuovo decreto] CIC vig. can. 1735; die Beschwerdefrist ist verstrichen: terminus ad recurrendum est elapsus [ spirato il termine per ricorrere] CIC vig. can. 1733 3 Beschwerdefhrer recurrens [il ricorrente] CIC vig. can. 1733 3 Beschwerderecht ius recursus - CIC abr. can. 970; ius recurrendi [il diritto di ricorrere] CIC vig. can. 700; ber das Beschwerderecht belehren: indicare ius recurrendi [indicare il diritto di ricorrere] CIC vig. can. 700 beschweren sich beschweren ber etwas: expostulare de alqua re - VN 292 beschwerlich beschwerliche Zeiten: impeditissima tempora - AAS 1945, 283; jemandem beschwerlich fallen: gravis esse alicui [gravare qc.] CIC vig. can. 398; Beschwernis wenn es ohne groe Beschwernis geschehen kann: si fieri possit sine gravi incommodo [se possibile farlo senza grave incomodo] CIC vig. can. 1065 1; wer aufgrund erheblicher Beschwernis gehandelt hat: qui ex gravi incommodo egit [chi ag per grave incomodo] CIC vig. can. 1323 sub 4; beschwert allg. beschwert sein: gravamen pati AAS 1988, 1818; beschwert jur. sich beschwert fhlen: se gravatum censere [ritenere gravosa la decisione nei suoi confronti] CIC vig. can. 270; die Partei, die sich beschwert fhlt: pars quae se gravatam reputat [la parte che si ritiene onerata] CIC vig. can. 1460 3; eine Partei, die sich durch ein Urteil beschwert fhlt: pars quae aliqua sententia se gravatam putat [la parte che si considera gravata da una sentenza] CIC vig. can. 1628 beschwichtigen den Zorn beschwichtigen: compescere iras [placare le ire] DI 14 beschwren die Gefahren oder Unzutrglichkeiten der Gesellschaft beschwren: deprecari societatis humanae vel pericula vel incommoda [scongiurare pericoli e danni alla societ umana] DI 13; die Laien beschwren, da sie auf die Stimme Christi hren: obtestari laicos ut voci Christi respondeant [scongiurare i laici a rispondere alla voce di Cristo] AA n. 33; beschwrende Kraft: evocativa virtus [la forza evocativa] EV n. 83; beseelen vivificare [animare] LC n. 45; Pt. Pf. von Liebe beseelt sein: amore moveri [essere animato dallamore] VS n. 18; Beseelung animatio [l'animazione] QDAP n. 13 besehen genau besehen: melius quidem intuentes [guardando meglio] SS n. 11; beseitigen jede Tugend und Gerechtigkeit beseitigen: de medio tollere omnem virtutem ac iustitiam - QC 2; die Schranken beseitigen: removere repagula - OOE 49; das Hindernis beseitigen: impedimentum dirimere [rimuovere l'impedimento] QA 189, discutere impedimentum [rimuovere un impedimento] DR 104; die Ungerechtigkeiten beseitigen: auferre iniustitias [l'eliminazione delle ingiustizie] LE n. 11; eine Freiheit beseitigen vd. Freiheit; Gewohnheitsrecht beseitigen: submovere consuetudines [rimuovere consuetudini] CIC vig. can. 5 1; diese Mistnde sind schwer zu beseitigen: huiusmodi plagae sunt difficiliores ad eradicandum [queste piaghe sono difficili da estirpare] SRS n. 15 Beseitigung exstinctio [l'eliminazione] EV n. 4; die Beseitigung des Analphabetismus: amotio analphabetismi [l'eliminazione dell'analfabetismo] LC n. 92; die Beseitigung von Hindernissen: obstacula tollenda [l'eliminazione degli ostacoli] LE n. 22; der Kampf um die Beseitigung der Klassen: contentio de civitatis ordinibus tollendis [la lotta di classe] DR 95; die Beseitigung sozialer Mistnde: malorum socialium depulsio [la vittoria sui flagelli sociali] PP n. 21 Besessener obsessus [un ossesso] CIC vig. can. 1172 1 besetzen einen Bischofssitz besetzen: occupare Episcopi sedem [l'occupazione della sede vescovile] ASS 15, 591; ein Amt besetzen: vd. Amt Besetzung (milit.) occupatio - Resp. 137

85

besichtigen
besichtigen invisere [visitare] QDS 6, visitare [visitare] CIC vig. can. 1224 1 besiegeln obsignare [sigillare] Iuv. n. 7, sigillum imprimere [sigillare] Iuv. n. 7; die Gemeinschaft besiegeln: communionem sancire [suggellare la comunione] UUS n. 45; besiegen profligare [sconfiggere] CA n. 19; das Bse besiegen: debellare malum [sconfiggere il male] TMA n. 7; Besiegter ohne Sieger und Besiegte: nullis quidem victoribus nullisque victis [senza vincitori n vinti] CA n. 18; besinnen sich auf etwas besinnen: aliquid mente repetere [riandare a q.c.] SDL XVI; Besinnung eine tiefe Besinnung: altior consideratio [una profonda riflessione] LC n. 81; Besinnungstage recollectiones, um, f. [i ritiri] AA n. 32 Besitz einfacher Besitz: detentio - CIC abr. can. 1694; rechtmiger Besitz: possessio [il possesso] CIC vig. can. 404 1; in den Besitz einweisen: in possessionem immittere - CIC abr. can. 2395, in possessionem mittere [l'immissione nel possesso] CIC vig. can. 527 2; von seinem Amt Besitz ergreifen vd. Amt; das Recht auf Besitz: legitima possidendi facultas [la legittima faculdad di poseer] DN 266; den rechtlich gesicherten Besitz gewhren: possidendi potestatem ex lege permittere alicui [dejar una cierta faculdad de poseer a alguno] DN 267; ein nicht rechtmiger Besitz: possessio illegitima [l'illegitimit del possesso] CIC vig. can. 154; emanden aus seinem Besitz vertreiben: aliquem deturbare - HuG 422; Besitzeinweisung missio in possessionem seu institutio corporalis - CIC abr. can. 1443 1 besitzen detinere - CIC abr. can. 2345, possidere [possedere] CIC vig. can. 310; Gter besitzen: retinere bona [possedere beni] CIC vig. can. 1254 1; rechtswidrig besitzen: iniuste detinere - CIC abr. can. 1470 1; um des Besitzes willen besitzen: possidere ut possideantur [essere posseduto per possedere] LE n. 14; Pt. Pr. die besitzenden Klassen: bonorum possidentes [le classe possidenti] DR 104; Subst. das Besitzen: possessio [il possesso] SRS n. 28; die Besitzenden: locupletes, ium [i possidenti] LC n. 76 Besitzentziehung spolium [lo spoglio] CIC vig. can. 1410; wegen Besitzentziehung klagen: de spolio agere [l'azione di spoglio] CIC vig. can. 1410 Besitzer possessor [il possessore] CIC vig. can. 1515 Besitzeroligarchie eine Besitzeroligarchie ohne soziales Gewissen: pauci domini conscientiae socialis expertes [une oligarchie de propritaires dpouvue de conscience sociale] LN VII-12; Besitzklage actio possessoria [l'azione possessoria] CIC vig. can. 1500 besonder in Anbetracht besonderer Umstnde: attentis circumstantiis peculiaribus [considerate le circostanze peculiari] DH n. 6; die besondere Bedeutung: primarium momentum [l'importance premire] LN pr.; in besonderer Weise: speciali titulo [con speciale motivo] PO n. 3; das besondere Reskript hat in den Dingen, die in besonderer Weise ausgedrckt werden, den Vorrang vor dem allgemeinen: rescriptum peculiare, in iis quae peculiariter exprimuntur, praevalet generali [il rescritto peculiare, nelle cose che sono espresse in modo peculiare, prevale su quello generale] CIC vig. can. CIC vig. can. 67 1; Besonderheit die Besonderheit der Botschaft des Evangeliums: proprietas nuntii Evangelii [la spcificit du message de l'Evangile] LN V-8; die Besonderheiten des eigenen Stammes: ea quae suae gentis sunt propria [gli elementi etnici da cui sono caratterizzati] PT 283; die Besonderheit, die den Bibeltext auszeichnet: proprietas ea, qua textus biblicus signatur [la peculiarit che distingue il testo biblico] FeR n. 16; die unwiederholbare Besonderheit aller einzelnen konkreten Akte der Personen: singulorum actuum personarum non iterabilis peculiaritas [l'irrepetibile specificit di tutti i singoli atti delle persone] VS n. 55; die individuellen Besonderheiten: peculiaritates individuales [les particularits individuelles] Cat. 477; besonders speciatim [sopratutto] LG n. 12 [specialmente] CIC vig. can. 233 1, nominatim [notamment] LN X-9, praecipue [in particolare] UUS n. 33, insignite [particolarmente] EV n. 58, singillatim [in modo speciale] EV n. 88, praesertim [segnatamente] LC n. 63; besonders dringend: instantius [pi urgente] OT n. 2; dies gilt besonders fr: res speciali ratione valet pro [questo vale in speciale modo per] GS n. 60; im besonderen: speciatim - DIM 74, singillatim [in particolare] SRS n. 32; peculiarius [plus particulirement] Cat. 387; besonnen die besonnene Enthaltsamkeit von den Dingen dieser Welt: temperata rerum terrenarum abstinentia - MN 680 besorgen ein Geschft besorgen: negotium gerere CIC abr. can. 536 2; durch Arbeit mu sich der Mensch sein tgliches Brot besorgen: laborem exercens homo panem cotidianum sibi comparet oportet [l'uomo, mediante il lavoro, deve procurarsi il pane quotidiano] LE pr. Besorgnis sollicitudo [la preoccupazione] SRS n. 22 besorgniserregend sollicitudinem ingerens [preoccupante] FC n. 7, aliquid sollicitudinis habens [preoccupante] CA n. 37; es ist ein besorgniserregendes Symptom: signum quoddam est, unde angor animi gignitur [ insieme sintomo preoccupante] EV n. 4; besorgt zurecht besorgt sein: iusta sollicitudine teneri Hom n. 1; besorgt machen: angorem elicere [destare

86

bestechen
preoccupazione] Iuv. n. 13; ein besorgter Aufruf: adhortatio sollicitudinis plena [un accorato invito] DoV concl., invitatio anxia [un'invito accorato] ReP n. 25; Besorgtheit sollicitudo [la preoccupazione] SRS n. 26; die moralische Besorgtheit: ethica sollicitudo [la preoccupazione morale] SRS n. 26 besprechen considerare [considerare] FeR n. 77; Besprechung disputatio seu collatio - CIC abr. can. 1325 3; die Besprechung eines Werks: operis aestimatio [la presentazione critica di un'opera] CeP n. 170; bessern sich bessern: resipiscere [il ravvedimento] CIC vig. can. 697 n. 2, se emendare [emendarsi] CIC vig. can. 959; Pt. Pf. gebessert: emendatus - CIC abr. can. 2223 2 Besserung emendatio [la correzione] CIC vig. can. 695 1; Besserungsanstalt Besserungsanstalt fr Kleriker: domus clericis emendandis destinata [una casa destinata alla correzione dei chierici] CIC vig. can. 1337 1 Bestand soliditas [la consistenza] LC n. 29, diuturnitas [la sussistenza] FeR n. 71; bestndig mit bestndigem Bemhen: constanti conatu [con costante sforzo] QA 195; ein bestndiger Fortschritt: perennis profectus [un contnuo progresso] LE pr.; eine bestndige Gefahr: iuge periculum - AAS 1986, 550; Bestndigkeit perennitas [la perennit] RN 644; innere Bestndigkeit: stabilitas animi [fermezza d'animo] OT n. 11; Bestndigkeit in der Lebensweise: stabilitas in modo vivendi [la stabilit nel modo di vivere] LG n. 43; Bestandsverzeichnis ein Bestandsverzeichnis errichten: inventarium redigere [redgere un inventario] CIC vig. can. 1283 n. 2 Bestandteil ein konstitutiver Bestandteil: elementum constitutivum [una componente inseparabile] Cfl n. 17; notwendiger Bestandteil: necessaria pars [un elemento integrativo] OT n. 11; ein notwendiger oder integrierender Bestandteil: necessaria vel integralis pars [une partie ncessaire ou intgrante] Cat. 1156; wesentlicher Bestandteil: qualitas constitutiva [una qualit costitutiva] RH n. 19, pars integrans [una parte integrante] Cfl n. 19; bestrken solidare [consolidare] DoV III; jemanden in der berzeugung bestrken: aliquem confirmare ad certam amplectendam sententiam [confermare qc. nella convinzione circa q.c.] LE n. 12; Bestrkung zur Bestrkung dieses Versprechens: ut haec suffulciatur promissio [a sostegno di questa promessa] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 6; besttigen adprobare [confermare] QDS 22, fidem facere + aci [confermare] ASS 20, 21 [far fede che + ind.] CIC vig. can. 1473, fidem facere de - CIC abr. can. 647 1, asserere [affermare] LG n. 27, confirmare [riaffermare] LC n. 54 [confermare] CIC vig. can. 341 1, inculcare [riaffermare] EV n. 57, comprobare [fare la conferma di qc.] ReP n. 17; ein Dekret besttigen: decretum confirmare [confermare un decreto] CIC vig. can. 1739; eine Ehe besttigen: convalidare matrimonium [la convalidazione del matrimonio] CIC vig. can. 1080 2; die Erfahrung besttigt: experimenta probant [l'esperienza conferma] LE n. 19; was die Erfahrung besttigt: quod experientia probat [che convalida l'esperienza] ExF 682; wie die Erfahrung besttigt: experientia teste [come conferma l'esperienza] AG n. 27; durch entsprechende Zeugnisse besttigt: indoneis titulis comprobatum [attestato dai relativi ttoli di studio] GE n. 8; die Entscheidung der ersten Instanz besttigen: decisionem primi gradus ratam habere - AAS 1971, 444; eine Wahl besttigen: ratam habere electionem AAS 1967, 91; Pt. Pf. etwas besttigt finden: accipere confirmationem + aci [avere la conferma che + ind.] EV n. 32; Besttigung adprobatio [un'approbazione] LG n. 25, sanctio [la sanzione] LG n. 45, confirmatio [la conferma] CIC vig. can. 147, comprobatio [la conferma] Iuv. n. 7; der Besttigung bedrfen: approbatione egere [abbisognare di approvazione] LG n. 25, egere confirmatione [esigere conferma] CIC vig. can. 147, indigere confirmatione [necessitare di conferma] CIC vig. can. 179 1; Besttigung der Ehe: convalidatio [la convalidazione] CIC vig. ante can. 1156; ohne da eine Besttigung erforderlich ist: quin necessaria sit alterius confirmatio - CIC abr. can. 438; die Besttigung der sittlichen Normen fllt nicht in die Zustndigkeit der empirisch-formalen Methoden: affirmatio moralium principiorum non pertinet ad vias rationesque empiricas formales [laffermazione dei principi morali non di competenza dei metodi empirico-formali] VS n. 112; comprobare [fare la conferma di qc.] ReP n. 17; Besttigungsformel formula ratihabitionis [une formule de ratification] Cat. 597; Bestattung tumulatio - AID 514 Beste, das nur zu seinem Besten: in eius dumtaxat commoditatem [solo per il suo bene] EV n. 52; sein Bestes leisten: optima sui ipsius donare [donner le meilleur de soi-mme] Cat. 18; jemandes Bestes wollen: res optimas alicui cupere [volere il meglio per qc.] SS n. 21; bestechen Def. etwas schenken oder versprechen, damit jemand, der einen Dienst in der Kirche ausbt, etwas unrechtmig tut oder unterlt: quidvis donare vel polliceri ut quis, munus in Ecclesia exercens, illegitime quid agat vel omittat [donare o promettere qualunque cosa per ottenere un'azione o un'omissione illegale da chi esercita un incarico nella Chiesa] CIC

87

bestehen
vig. can. 1386; Pass. bestochen werden: wer einen Dienst in der Kirche ausbt, Geschenke oder Versprechungen annimmt, um etwas unrechtmig zu tun oder zu unterlassen: qui, munus in Ecclesia exercens, dona vel pollicitationes acceptat, ut illegitime quid agat vel omittat [accettare i doni o le promesse per fare un'azione o un'omissione illegale] CIC vig. can. 1386 bestehen + auf auf einem Punkt bestehen: aliquid urgere [insistere su un punto] DR 94; wir bestanden auf der Aneignung des Denkens des Doctor Angelicus: ut Doctoris Angelici philosophia comprehenderetur institimus [insistento per lacquisitione del pensiero del Dottore Angelico] FeR n. 61; + aus resultare e - CIC abr. can. 99; der Rat besteht aus ... Consilium efformant ... [il Consiglio composto di ...] Stat. PAS art. IX; + bleiben bestehen bleiben: servari [essere conservato] CIC vig. can. 5 2; eine Prfung bestehen vd. Prfung; bestellen jemanden fr ein Amt bestellen vd. Amt; sich einen Anwalt bestellen: advocatum sibi constituere [costituirsi un avvocato] CIC vig. can. 1732 1; einen Beistand bestellen: patronum constituere [costituire un patrono] CIC vig. can. 1739; einen Sachverstndigen bestellen: deputare peritum - CIC abr. can. 1979 1, nominare peritum [nominare un perito] CIC vig. can. 1575; einen Vormund bestellen: tutorem constituere [costitutire un tutore] CIC vig. can. 1519 2; Pass. der Vorsitzende wird bestellt vom Papst: Praeses creatur a Summo Pontifice [il Presidente nominato dal Sommo Pontefice] Stat. PAS art. VIII; Bestellung die Bestellung eines Sachverstndigen: designatio periti - CIC abr. can.2031; die Bestellung eines Vormunds: constitutio tutoris [la costituzione di un tutore] CIC vig. can. 98 2; besteuern jemanden besteuern: tributum iniungere alicui [imporre un contributo a qc.] CIC vig. can. 1263 Besteuerung tributa civibus imperanda [l'imposizione tributaria] MM 438; tributorum irrogatio - AAS 1980, 1129; die Besteuerung abndern: emendare taxationem [modificare la tassazione] CIC vig. can. 1649 2; der Besteuerung unterworfen: tributis obnoxius [sometido a las tributaciones] DN 267 bestimmen [A] falls die Satzung nichts anderes bestimmt: nisi aliud ferant statuta [a meno che non dispongano altro gli statuti] CIC vig. can. 1279 1; [E] etwas bestimmen, was dem Naturrecht widerspricht: sancire aliquid quod naturali legi repugnet - QAM 373; [F] eine Frist bestimmen vd. Frist; [G] etwas genau bestimmen: aliquid subtilius definire [precisare q.c. accuratamente] SD n. 14; [N] nher bestimmen: ulterius determinare [determinare q.c. ulteriormente] LG n. 26, subtilius circumscribere [determinare] LE n. 17, pressius determinare [determinare ulteriormente] CIC vig. can. 1253; [O] einen Ort zum Gottesdienst bestimmen: deputare locum divino cultui [destinare un luogo al culto divino] CIC vig. can. 1205; [P] die Pflichten der Parteien bestimmen: determinare quae sint partium obligationes [determinare quali sano gli obblighi delle parti] CIC vig. can. 1611 n. 2; [R] vom Recht zu bestimmen: iure determinandum [da determinarsi per legge] PO n. 21; [V] ber sein Vermgen bestimmen: de bonis suis statuere [disporre dei propri beni] CIC vig. can. 1299 1; im voraus bestimmen: praefinire [prestabilire] CIC vig. can. 43; [W] das Wirtschaftsleben bestimmen: vitam oeconomicam dirigere [orientare la vita economica] LC n. 74; Pt. Pr. das bestimmende Element: decretorium elementum [l'lment dterminant] LN VIII-8; das bestimmende hermeneutische Prinzip: decretorium principium hermeneuticum fundamentale [le principe hermneutique dterminant] LN X-2; Pt. Pf. wenn nichts anderes bestimmt wird: nisi aliud statutum fuerit [se non diversamente disposto] CD n. 26; eine ausdrcklich bestimmte Person: determinata persona [una persona determinata] CIC vig. can. 1111 2; an bestimmten Tagen: statis diebus [in giorni determinati] SCo. n. 102; auf bestimmte Zeit: ad tempus determinatum [a tempo determinato] CIC vig. can. 193 2; fr eine bestimmte Zeit: ad certum tempus [a tempo determinato] CIC vig. can. 522, ad tempus definitum [a tempo determinato] CIC vig. can. 624 2; zu bestimmten Zeiten: statutis temporibus [in tempi determinati] CIC vig. can. 342; der, fr den der Verwaltungsakt bestimmt ist: is cui destinatur actus [la persona cui destinato l'atto] CIC vig. can. 55; Bestimmung allg. die universelle Bestimmung der Gter: universalis destinatio bonorum [l'universale destinazione dei beni] LC n. 87; das Prinzip der universellen Bestimmung der Gter: principium vi cuius bona terrae omnium hominum necessitatibus destinantur [il principio della destinazione universale dei beni] LC n. 98, principium bonorum terrae addictionis universalis [il principio della destinazione universale dei beni della terra] CA n. 6; seiner Bestimmung entgegengehen: ambulare in suum finem [cheminer vers son destine] Cat. 311; Bestimmug jur. erlt die nachfolgenden Bestimmungen: sequentia statuit [sancisce le seguenti norme] PC n. 1; bestrafen schwerer bestrafen: gravius punire [punire pi gravemente] CIC vig. can. 1326 1; Pass. bestraft werden: poenis plecti [essere colpito da pene] CIC vig. can. 221 3; mit der Exkommunikation bestraft werden: excommunicatione plecti - CIC abr. can. 2334; bestraft worden sein: poenis detineri [essere vincolato da una pena] CIC vig. can. 1359; bestraft werden wegen der Teilnahme am Streik: poenam pati ob operistitium [subire personali sanzioni per lo sciopero] LE n. 20:

88

Betracht
Bestrafung punitio [la punizione] CIC vig. ante can. 1311 ss. Bestreben das Bestreben untersttzen: affectationem sustentare [sostenere laspirazione] FeR n. 75; bestrebt bestrebt sein zu: tendere ad [tendere ad] UUS n. 21; Bestrebung Pl. Bestrebungen: molimina [i conati] QA 208, appetentiae [le aspirazioni] MM 403; animorum appetitiones [gli aspirazioni] DH n. 1; es gibt Bestrebungen zu: conatus fiunt aliquid faciendi [si fanno sforzi per] UR n. 4; bestreiten infitiari [intaccare] MC 210, in controversiam adducere [contestare] FC n. 53; in controversiam vocare - AAS 1979, 1429, in disceptationem vocare - AAS 1979, 940; alles bestreiten: universa in controversiam adducere [tutto discutere] Iuv. n. 13; die Grnde bestreiten: oppugnare rationes [constestare le motivazioni] CIC vig. can. 1745; es ist nicht zu bestreiten, da ... non est diffitendum + aci [ vero, che ...] PP n. 37; niemand wird bestreiten wollen, da ... nemo sane eat infitias + aci [nessun vorr negare che ...] HV n. 4; bestrittene Rechte: vd. Recht; Subst. das Bestreiten von Glaubensformeln: contestatio dogmaticarum formularum [la contestazione delle formule dogmatiche] UR n. 13; das Bestreiten der Wahrheit: denegatio veritatis [la negazione di una verit] CIC vig. can. 751; bestrzend turbans [sconcertante] SS n. 17; conturbans [sconcertante] EV n. 18; angesichts dieses bestrzenden Umstandes: hac obstupescenti re praehabita [di fronte a questo dato sconcertante] FeR n. 26 Besuch der regelmige Besuch einer Vorlesung: assiduitas [la testimonianza] QDS 158; einen Besuch abstatten: visitationem peragere [rendere visita a qc.] UUS n. 52; den Besuch erwidern: visitationem rependere [restituire la visita] UUS n. 52; besuchen invisere [visitare] FC n. 74; jemanden besuchen: aliquem visum venire [far visita a qc.] UUS n. 62; einen Kurs besuchen: frequentare cursum [frequentare un corso] PO n. 19 besudeln funestare - QAM 375 Bettigungsfeld navitatis campus - SP 445, industriae campus [un campo di attivit] LE n. 20 Betubung stupor [lo stordimento] ES 618 beteiligen jemanden an der Wahrnehmung der Seelsorgeaufgaben beteiligen: alicui participationem concredere in exercitio curae pastoralis [affidare a qc. una participazione nell' esercizio della cura pastorale] CIC vig. can. 517 2; sich am ffentlichen Leben beteiligen: partem habere in vita politica communitatis [la partecipazione alla vita politica della comunit] RH n. 17; sich am Rechtsstreit beteiligen: intervenire in processu [intervenire nel processo] CIC vig. can. 1594, interesse causae [intervenire] CIC vig. can. 1696; Pass. an Entscheidungen beteiligt werden: communicare consilia et decisiones [partecipare alle scelte decisionali] LE n. 21; Beteiligter consors [partecipe] LG n. 40, is cuius interest [la parte interessata] REU n. 14; alle Beteiligten: ii quorum res interest - IMS 423, omnes quorum interest [gli interessati] IM n. 5; die unmittelbar Beteiligten: directi actores [i protagonisti diretti] LC n. 83 Beteiligung unter Beteiligung des Bandverteidigers: cum interventu defensoris vinculi [con l'intervento del defensore del vincolo] CIC vig. can. 1688; unter aktiver Beteiligung der Brger: rem operose communicantibus civibus [con l'attiva partecipazione delle persone] PP n. 23; ein die demokratische Beteiligung einschlieendes Regierungssystem regimen ubi quisque suam gerit partem [un regime partecipativo] EV n. 70; Formen der sozialen und politischen Beteiligung: socialis politicaeque communicationis formae [forme di partecipazione sociale e politica] EV n. 93; die Beteiligung am Begehen eines Unrechts verweigern: participationem detrectare ad iniuriam faciendam [rifiutarsi di partecipare a commettere uningiustizia] EV n. 74; geheime Beteiligung (an einer Straftat) dissimulata facinoris societas [una mascherata complicit] ReP n. 16; beten ein Gott, zu dem man beten kann: Deus ad quem preces effundi possunt [un Dio che si potesse pregare] SS n. 5; beteuern affirmare + aci [affermare che + ind.] UUS n. 99; Beteuerung verborum confirmatio [l'assicurazione verbale] SRS n. 15, enuntiatio [lasserzione] FeR n. 53; betonen efferre [sottolineare] FeR n. 48, denotare [rilevare] VS n. 108, inculcare [rilveare] MD n. 30; betonen, da: prae se ferre + aci [affermare che + ind.] MM 411; etwas betonen: instare de aliqua re [insistere de q.c.] Cfl n. 20; ein Argument betonen: argumentum premere - AAS 1980, 578; etwas betonen: inculcare aliquid [insistere su q.c.] CA n. 11; man mu betonen: confirmandum est + aci [bisogna ribadire che + ind.] SRS n. 15; nachdrcklich betonen: firmiter confirmare [ribadire con vigore] FeR n. 62; dies mu ausdrcklich betont werden: illud dein oportet efferri [questo merita di essere sottolineato] CA n. 23; es mu nicht eigens betont werden: supervacaneum est animadvertere [ superfluo rilevare] CA n. 3; betren infatuare [infatuare] DI 4 Betracht etwas ernsthaft in Betracht ziehen: aliquid serio animo considerare [prendere q.c. seriamente in considerazione] UUS n. 87; etwas in Betracht ziehen

89

betrachten
mssen: aliquid neglegere non posse [non potere non prendere in considerazione q.c.] EV n. 97; betrachten respicere [considerare] SRS n. 8, ponderare [considerare] SRS n. 9, perpendere [considerare] FeR n. 35, effingere [considerare] DoI n. 21; etwas betrachten: aliquid ponderare [meditare q.c.] MD n. 25; kritisch betrachten: coarguere [criticare] PP n. 41; etwas nher betrachten: aliquid propius tractare [toccare q.c.pi da vicino] LE n. 19; in sich betrachtet: in se sumptum [prise en elle-mme] LN III-1; isoliert betrachten: seiunctim considerare [considerare isolatamente] LE n. 14; etwas als Erwerbsquelle betrachten: aliquid quaestui habere [trattare q.c. come occasione di guadagno] PO n. 17; ein Recht als absolut und unantastbar betrachten vd. Recht; Pt. Pf. genauer betrachtet: si ad amussim loquimur [pi precisamente] Cfl n. 20; oberflchlich betrachtet: ab exteriore modo respectus parte [considerato superficialmente] SRS n. 8; Betrachter der aufmerksame Betrachter: speculator diligens ReP 1; betrchtlich betrchtliche Folgen: insignia consectaria [notevoli conseguenze] FeR n. 89; Betrachtung contemplatio [la considerazione] LE n. 12, consideratio [la riflessione] SD n. 4, meditatio [la meditazione] Cfl n. 50; eine abstrakte Betrachtung: consideratio abstracta [una considerazione astratta] RH n. 16; eine aufmerksame Betrachtung: iis attente perpensis [un'attenta riflessione] DoV I pr.; bei aufmerksamer Betrachtung: res attente cogitanti [ad una attenta osservazione] FeR n. 48; bei genauerere Betrachtung: bene si introspicitur [a ben guardare] EV n. 13; bei vertiefterer Betrachtung: si omnes rei facies altius perspiciantur [una approfondata considerazione] FC n. 31; das Thema verdient eine spezielle Betrachtung: peculiariter est ponderandum argumentum [il tema merita una riflessione specifica] FeR n. 70; weitere Betrachtungen anstellen: quaedam fusius explicare [svolgere qualche considerazione ulteriore] DoV III; Betrachtungsweise modus rem considerandi AAS 1971, 513, ratio rem considerandi [la riflessione] SRS n. 46, aestimandi modus [il modo di considerare] EV n. 4, ratio aliquid contuendi [il modo di guardare a q.c.] EV n. 99; eine konomistische Betrachtungsweise: prospectus oeconomisticus [la prospettiva economistica] LE n. 13 betrauen jemanden mit einem Amt betrauen vd. Amt; betreffen respicere [riguardare] FeR n. 94; was betrifft: ea quae respiciunt - CIC abr. can. 101 2; dies betrifft alle: id quod universos respicit [ci riguarda tutti] MD n. 27; [E] was die Einsetzung der Bischfe betrifft: ea quae respiciunt episcoporum instititutionem - Syll. VI n. 41; [F] Flle, die betreffen: causae quae referuntur ad - CIC abr. can. 1962; Fragen, die alle Vlker betreffen: quaestiones omnes contingentes populos [problemi a dimensioni mondiali] PT 293; [I] was den Intellectus fidei betrifft: si vero intellectus fidei ponderatur [per quanto riguarda lintellectus fidei] FeR n. 66; der Irrtum betrifft eine Bedingung sine qua non: error recidit in condicionem sine qua non [l'errore ricade nella condizione sine qua non] CIC vig. can. 126; [L] die Lateinische Kirche betreffen: respicere Ecclesiam latinam [riguardare la Chiesa latina] CIC vig. can. 1; die katholische Lehre betreffen: attinere ad doctrinam catholicam [essere attinente alla dottrina cattolica] CIC vig. can. 831 2; [P] es handelt sich nicht mehr nur um Fragen, die einzelne Personen oder Gruppen betreffen: non agitur tantum de quaestionibus quae singulas personas coetusve complectuntur [non si tratta pi solamente di questioni che interessano singole persone o gruppi] FeR n. 55; diese Pflicht betrifft vd. Pflicht; [R] der Rechtsstreit betrifft Verpflichtungen: causa versatur circa obligationes [la causa verte su obblighi] CIC vig. can. 1411 2; [V] was das Verstndnis der Offenbarung betrifft: quatenus est Revelationis intellegentia [in quanto intelligenza della Rivelazione] FeR n. 92; das Verbot betrifft sowohl Kleriker als auch Ordensleute: prohibitio afficit sive clericos sive religiosos [la proibizione pu essere applicata sia ai chierici sia ai religiosi] CIC vig. Can. 1337 1; Pt. Pr. betreffend: relate ad [concernant] Cat. 245; Pt. Pf. betroffen; von etwas betroffen sein: affici aliqua re [essere affetto da q.c.] SD n. 7; von der Arbeitslosigkeit betroffen werden: cessatione ab opere affligi [venire colpito dalla disoccupazione] LE n. 18; das betroffene Land: Civitas ad quam res pertinet [il rispettivo Paese] LE n. 17; betreiben ein Verfahren betreiben: causam agitare CIC abr. can. 1002 1; das Berufungsverfahren betreiben: prosequi appellationem [proseguire l'appellazione] CIC vig. can. 1633; ein Gewerbe betreiben: negotiationem exercere [esercitare l'attivit commerciale] CIC vig. can. 1392; Subst. auf privates Betreiben hin: privato consilio [per iniziativa privata] CIC vig. praef. XVII; Betrieb officina, ae [un'azienda] QA 201, procuratio [un'impresa] MM 422, sedes operis [il centro di lavoro] LE n. 18; ein buerlicher Familienbetrieb: procuratio a singula agricolae familia gesta [l'impresa agricola a dimensione famigliare] MM 422; ein handwerklicher Betrieb: procuratio ab artefice gesta [un'impresa artigiana] MM 422; ein landwirtschaftlicher Betrieb: rustica procuratio - MM 433, rerum agricolarum procuratio [un'impresa agricola] MM 436, rusticus fundus [una propriet agricola] GS n. 71; einen Betrieb leiten: procurationem gerere - MM 422

90

bevollmchtigen
Betriebswirtschaft oeconomia administrationis [l'economia d'impresa] CA n. 32; Betroffener is cuius directe interest [un interessato] CD n. 22; Pl. die Betroffenen: omnes, quorum interest [tutte le persone interessate] VS n. 79; Betroffenheit sollicitudo [la proccupation] LN III-3; betrben betrbt: maerens [rattristato] Iuv. n. 3; betrblich eine betrbliche Erkenntnis: trepida cognitio [una sconcertante costatazione] SRS n. 28; Betrug deceptio [l'inganno] EV n. 100; betrgen fraude circumvenire aliquem - QAM 371; den Arbeiter um seinen Lohn betrgen: defraudare opificem mercede sua - DR 92; im Handel betrgen: in commercio fraudare [frauder dans le commerce] Cat. 2409; betteln elemosynas quaerere - CIC abr. can. 621 1; Subst. das Betteln: mendicatio - CIC abr. can. 621 2 Bettelorden Ordines religiosorum stipem quaeritantium - AAS 1968, 310, religiosi mendicantes [i religiosi mendianti] CIC vig. can. 1265 1, die von ihrer Errichtung her Bettelorden genannt werden und sind: qui ex institutione mendicantes vocantur et sunt [coloro che per istituzione sono detti e sono mendicanti] CIC vig. can. 1265 2 Bettler mendicans - CIC abr. can. 621 1 beugen sich ber sich selbst beugen: in se replicari [essere curvato su se stesso] FeR n. 5 Beugestrafe censura [la censura] CIC vig. ante can. 1331 beunruhigen Pt. Pr. beunruhigend: anxietatem ingerens [preoccupante] SRS n. 49; es ist beunruhigend: sollicitudinis causa est [ inquietante] ReP n. 18; von beunruhigenden Ausmaen: modorum terrificorum [dalle dimensioni inquietanti] EV n. 3; dieses beunruhigende Panorama: conturbans hic rerum prospectus [questo inquietante panorama] EV n. 4; Pt. Pf. in seinem Inneren beunruhigt: sollicitus animi [turbato] ID 166; Beunruhigung turbamentum [il turbamento] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 1; beurkunden acta exarare - AID 505 beurteilen expendere - CIC abr. can. 301 2, diiudicare [giudicare] SP 424 [dare un giudizio su] SCo. n. 126, dignoscere [la diagnosi] LE n. 8, iudicium suum ferre de aliqua re [esprmere il suo giudizio] LC n. 65; aestimare [valutare] FeR n. 5; nach eigener Entscheidung beurteilen: proprio consilio res diiudicare [emettere giudizi personali] DH n. 8; die Bemhungen negativ beurteilen: coeptus irritos iudicare [giudicare negativi i risultati degli iniziali lavori] RH n. 6 Beurteilung diiudicatio - VN 278, discretio [il discernimento] VS ante n. 28; zur Beurteilung: ad iudicium ferendum de aliqua re [per valutare q.c.] LC n. 74; die objektive Beurteilung der Sachlage: obiectiva status rerum agnitio [il riconoscimento oggettivo dello stato delle cose] LE n. 2; die Beurteilung dieser Interpretation: discretio de hac interpretatione [il discernimento circa questa interpretazione] VS n. 56; Beute praeda [la preda] LC n. 19; leicht jemandes Beute werden: nullo negotio alicui in arbitrium cedere [diventare facile preda di qc.] DR 97; Bevlkerung hominum turmae [la popolazione] SRS n. 10; die aktive Bevlkerung: omnes actuosam vitam agentes [la popolazione attiva] SRS n. 26; das schnelle Anwachsen der Bevlkerung: maturata natorum incrementa [una crescita demografica accelerata] PP n. 37 Bevlkerungsentwicklung das Problem der Bevlkerungsentwicklung: quaestio demographica [il problema demografico] SRS n. 25 Bevlkerungsexplosion demographica explosio [l'explosione demografica] EV n. 16; Bevlkerungsgruppen hominum coetus globique [i gruppi di popolazione] SRS n. 14 Bevlkerungsverdichtung densatus incolatus [lo sviluppo urbanistico] FC n. 27 Bevlkerungswachstum incrementum demographicum [un incremento demografico] GS n. 5, augmentum populi [l'accrescimento della popolazione] GS n. 84, incrementum populationis [un accrescimento demografico] GS n. 87, incrementum incolarum [un accrescimento demografico] GS n. 87, auctus natorum numerus [lo sviluppo demografico] HV n. 2, multitudinis incrementum [il problema demografico] HV n. 23, natorum incrementum [la crescita demografica] OA n. 18; demographicum incrementum [la crescita demografica] SRS n. 25; das bestndiges Bevlkerungswachstum: genus humanum, multitudine sua usque increscens [l'humanit en constante croissance dmographique] LN I-5; das Bevlkerungswachstum bremsen: incrementum natorum minuere [frenare l'aumento demografico] PP n. 37; Bevlkerungswissenschaft demographia [la demografa] FC n. 30 Bevlkerungszuwachs ein hoher Bevlkerungszuwachs besteht: magna est quota pars natorum [c' un alto tasso di crescita demografica] SRS n. 18; der unaufhrliche Bevlkerungszuwachs: non intermissus populorum auctus [la continua spinta demografica] OA n. 8; bevollmchtigen jemanden bevollmchtigen: alicui facultatem concedere [concedere la facolt a qc.] CIC vig. can. 884 1; Pt. Pf. bevollmchtigt: facultate instructus [fornito di facolt] CIC vig. can. 403 2, facultate donatus [che possiede la facolt] CIC vig. can. 884 2, facultate praeditus [provvisto della facolt] CIC vig. can. 1357 2; bevollmchtigt sein:

91

bevorstehen
facultate potiri [avere la facolt] CIC vig. can. 967 3; bevorstehen minitari [minacciare] DR 66; nicht wissen, was einem bevorsteht: venturi temporis singula ignorare [non sapere nei particolari ci che si attende] SS n. 2; Pt. Pr. ein bevorstehendes bel: ingruens malum - QAM 375 bevorzugen jemanden bevorzugen: potiorem locum destinare alicui [la prfrence donn qn] LN IX-9; aliquem anteponere [privilegiare qc.] CA n. 31; Pt. Pf. die Bevorzugten Gottes: quos Deus praefert [les prfrs de Dieu] LN IX-9; Bevorzugung praelatio - CIC abr. can. 1458 2, potior locus [la prfrence] LN IX-9; bewaffnen der bewaffnete Kampf: contentio armata [la lotta armata] LC n. 79; ein bewaffneter Konflikt: pugna armatorum [un conflitto armato] RH n. 8, proelium armatorum [un conflitto armato] RH n. 16; ein bewaffneter Konflikt bricht aus: pugna armatorum cooritur [il conflitto armato scoppia] RH n. 8; die bewaffnete Macht: armata vis [la forza armata] ASS 31, 130/138 bewahren vor Ansteckung bewahren: a contagione prohibere [guardare dall'infezione] ES 639, ex contagione vindicare [immunizzare dal contagio] ES 647; die menschliche Arbeit vor der Ausbeutung bewahren: laborem humanum prohibere a perverso quaestu [preservare il lavoro umano dallo sfruttamento] LE n. 11; vor der Vereinsamung bewahren: prohibere a solitudine [proteggere contro la solitudine] PP n. 67 bewhren Pt. Pf. sich bewhrt haben: plane probatum esse [aver dato buona prova di s] CA n. 58; Bewhrung die Strafe zur Bewhrung aussetzen: poenae exsecutionem suspendere, ea tamen condicione ut, si reus intra statutum tempus aliud delictum eiusdem vel alterius generis commiserit, poenam utrique delicto debitam luat - CIC abr. can. 2288, obligationem servandi poenam expiatoriam suspendere, ita tamen ut, si reus intra tempus ab ipso iudice determinato rursus deliquerit poenam utrique delicto debitam luat [sospendere l'obbligo di osservare una pena espiatoria a condizione tuttavia che, se il reo entro il tempo determinato dal giudice stesso commetta nuovamente un delitto, sconti la pena dovuta per entrambi i delitti] CIC vig. Can. 1344; Bewhrungsprobe in dieser hrtesten Bewhrungsprobe des Glaubens und der Treue: in hoc durissimo fidei et fidelitatis discrimine [in questa che fu la pi dura prova della fede e della fedelt] MD n. 15; Bewhrungszeit subiectio ad probationem [une mise l'preuve] Cat. 2350; bewegen innerlich bewegen: mentes movere [assillare la mente] OT n. 15; Fragen, die die ganze Menschheit so sehr bewegen: causae quae tantopere totam civium coniunctionem sollicitant [problemi che angustiano la famiglia umana] MM 407; was unsere Welt bewegt: quo mundus hodiernus laborat [che travaglia il nostro mondo] LC n.1; Beweggrund motivum [le motif] Cat. 156; achtenswerte Beweggrnde: honesta motiva [motifs honorables] Cat. 2231; beweglich eine bewegliche Sache: bonum mobile CIC abr. can. 1497 1; bewegliche Sachen: res moventes [la propriet mobile] RN 642, res mobiles [beni mobili] CIC vig. can. 1283 n. 2 Beweglichkeit agilitas - DPM pr.; geistige Beweglichkeit: animi disponibilitas - AAS 1980, 363 Bewegung inceptum [il movimento] PT 300, motus, us [il movimento] SRS n. 9; die Bewegung fr die Emanzipation der Frau: motus ad feminas emancipandas [il movimento di emancipazione della donna] QDAP n. 15; die kumenische Bewegung: motus oecumenicus [il movimento ecumenico] CIC vig. can. 755 1; politische Bewegungen: motus politici [movimenti politici] LC n. 65; eine theologische Bewegung: motus theologicus [un mouvement thologique] LN III-2; die Bewegung der Solidaritt: motus ad solidam coniunctionem [il movimento di solidariet] LE n. 8, motus solidarietatis [il movimento di solidariet] LC n. 89; beweinen illacrimare + dat. [piangere] SP p. 430; Beweis philosophisch ein Beweis fr etwas sein: documento esse + aci [provare q.c.] Iuv. n. 3; die ueren Beweise der Offenbarung: externa argumenta revelationis - D-H 3539; Beweis dafr ist: cuius rei argumento sunto ... [prueba manifiesta de ello son ...] DN 263, cuius est argumento - PT 295; die Fhigkeit zu irren ist ein Beweis fr die Unvollkommenheit unserer Vernunft: errare posse mentem non omni parte perfectam arguit [la possibilit di errare denuncia l'imperfezione della mente] LP 595; Beweis juristisch probatio [la prova] CIC vig. ante can. 1526, argumentum ad validitatem [l'argomento] CIC vig. can. 1742 1; + Subst. zum Beweis ihrer Erklrungen: ad sua asserta comprobanda [a comprovare le loro asserzioni] CIC vig. can. 1661 2; zum Beweis der Klagebehauptungen: ad evincenda ea quae asseruntur [per dimostrare quanto asserito] CIC vig. can. 1504 n. 2; nach Sammlung der Beweise: collectis probationibus [raccolte le prove] CIC vig. can. 694 2; zur Beweisbeschaffung: ad probationes acquirendas [per acquisire le prove] CIC vig. can. 1469 2; + Adj. Beweise, die sich spter als falsch erwiesen haben: probationes, quae postea falsae deprehensae sint [prove successivamente trovate false] CIC vig. can. 1645 2 n. 1; der Beweis wird als voll berzeugend erachtet: probatio plena habetur [si ha pienezza di prova] CIC vig. can. 1679; + Vb. Beweise beschaffen: afferre probationes [addurre le prove]

92

bewut
CIC vig. can. 1452 2; Beweise erheben: probationes acquirere [acquisire probazioni] CIC vig. can. 1598 2, probationes colligere [raccogliere prove] CIC vig. can. 1663 1; den Beweis fhren: probationem explere - CIC abr. can. 1731; vollen Beweis schaffen: plenam fidem facere [far fede piena] CIC vig. can. 1573; Beweise vorlegen: probationes proponere [produrre le prove] CIC vig. can. 1599 2, probationes exhibere [addurre prove] CIC vig. can. 1644 1; die Beweise wrdigen: probationes aestimare [valutare le prove] CIC vig. can. 1608 3: Beweisantrag ein abgelehnter Beweisantrag: probatio a iudice reiecta [una prova rifiuta dal giudice] CIC vig. can. 1527 2 Beweisaufnahme Abschlu der Beweisaufnahme: conclusio in causa [la conclusione in causa] CIC vig. can. 1599 1 Beweisbeschaffung zur Beweisbeschaffung: ad probationes acquirendas [per acquisire le prove] CIC vig. can. 1469 2 Beweiselemente probationis elementa [gli elementi di prova] CIC vig. can. 1572 n. 4. beweisen fidem facere de aliqua re - CIC abr. can. 1816, ostendere - CIC abr. can. 1672 1, probare [provare] CIC vig. can. 15 2, evincere [dimostrare] CIC vig. can. 1504 n. 2 [provare] VS n. 78; demonstrare [dimostrare] CIC vig. can. 1658 1 n. 2; etwas durch Argumente beweisen: aliquid argumentis evincere [dimostrare q.c. con argomenti] CIC vig. can. 1541 die Haltlosigkeit der Verleumdungen beweisen: coarguere calumniarum inanitatem [dimostrare l'infondatezza delle calunnie] UUS n. 42; bis das Gegenteil bewiesen wird: donec contrarium probetur [finch non si provi il contrario] CIC vig. can. 15 2; Tatsachen beweisen: demonstrare facta [dimostrare i fatti] CIC vig. can. 1658 1 n. 2; die Wahrheit beweisen: convincere veritatem - OOS 456; noch nicht unwiderleglich bewiesen: nondum invicte probatum [non indiscutabilmente provato] HG 562; Beweiserhebung der Abschnitt der Beweiserhebung: periodus probatoria [la fase probatoria] CIC vig. can. 1596 3; die Beweiserhebung anordnen: probationem disponere [ordinare la prova] CIC vig. can. 1600 1; nach Durchfhrung der Beweiserhebung: acquisitis probationibus [acquisite le prove] CIC vig. can. 1598 1; Beweiserhebungsverfahren processus cognitionalis seu ad colligendas probationes - AAS 1969, 151; Beweisfragen die Beweisfragen, ber die die Zeugen vernommen werden sollen: articuli argumentorum super quibus petitur testium interrogatio [i punti degli argumenti sui quali si chiede l'interrogatorio] CIC vig. can. 1552 2 Beweiskraft vis probativa - CIC abr. can. 2033 1; vis probandi [la forza probante] CIC vig. can. 1535 2, fides [la forza probante] CIC vig. ante can. 1540; volle Beweiskraft: vis plenae probationis [la forza di prova piena] CIC vig. can. 1536 2 Beweislast das gerichtliche Gestndnis einer Partei befreit die anderen von der Beweislast: confessio iudicialis unius partis ceteras relevat ab onere probandi [la confessione giudiziale di una parte libera le altre parti dall'onere della prova] CIC vig. can. 1536 1; die Beweislast fllt der Gegenpartei zu: onus probandi recidit in partem adversam [l'onere della prova ricade sulla parte avversa] CIC vig. can. 1585; die Beweislast obliegt dem, der eine Behauptung aufstellt: onus probandi incumbit ei qui asserit [l'incombenza di fornire le prove tocca a chi asserisce] CIC vig. can. 1526 1; Beweismittel probationes [le prove] CIC vig. can. 1504 n. 2; unbeschadet der gesetzlichen Vorschriften ber die Wirksamkeit bestimmter Beweismittel: firmis praescriptis legis de quarundam probationum efficacia [ferme restando le disposizioni della legge sul'efficacia di talune prove] CIC vig. can. 1608 3 Beweissttze adminiculum probationis [un amminicolo di prova] CIC vig. can. 1679 Bewerber postulans - CIC abr. can. 540 2, adspirans - CIC abr. can. 540 2; Bewerber um die Mitgliedschaft: adscribendus - CIC abr. can. 698 2 bewerten quanti facere - CIC abr. can. 1743 2, comprobare [valorizzare] LE n. 6, aestimare [valutare] LE n. 7, expendere [vagliare] FC n. 5; etwas bewerten: statuere de vi et momento alicuius rei [determinare il valore di q.c.] LE n. 6; Bewertung aestimatio [la valutazione] VS n. 75; existimatio [la valutazione] VS n. 115; die moralische Bewertung: moralis aestimatio [la valutazione morale] SRS n. 9; die sittliche Bewertung: moralis aestimatio [la valutazione morale] EV n. 63; Bewertungen, die auf ethischen Prinzipien beruhen: existimationes ethicis principiis innitentes [valutazioni fondate su principi etici] FeR n. 89; die richtige Bewertung der Situation: congruens aestimatio rei condicionis [la giusta valutazione della situazione] VS n. 55; die Bewertung der Wirklichkeiten und des Geschehens: realitatum et eventuum aestimatio [la valutazione delle realt e degli avvenimenti] Cfl n. 51; Bewertungskriterium aestimandi norma [un criterio di giudizio] MD n. 27; Bewunderung jemandem Bewunderung einflen: alicui admirationem inicere [destar meraviglia a qc.] SP 432; Bewunderung hervorrufen: admirationem suscitare [faire l'admiration] Cat. 341; bewut Adj. conscius [consapevole] SCo. n. 14; ich bin mir bewut, da: mihi videor + aci [mi sembra] QP 593; wir sind uns voll bewut, da: plane conscii sumus + aci [siamo pienamente consapevoli che + ind.] SDL XVI; sich bewut bleiben: mente recolere

93

Bewutmachung
[ricordare] PC n. 5; sich bewut werden: aliquid sibi conscium facere [essere consapevole di q.c.] FeR n. 49; etwas bewut machen: conscientiam excitare alicuius rei [conscientiser qc.] LN IX-12; bewute und unbewute Furcht: conscius et inscius pavor [una cosciente ed incosciente paura] RH n. 15; sich bewut werden: pro certo habere ac veluti sentire [prender coscienza di] SRS n. 9; sich der Gefahr bewut werden: sibi conscius fieri periculi [diventare consapevole del pericolo] SRS n. 21; bewute Gegnerschaft: conscia oppositio [una cosciente opposizione] LC n. 65; bewutes Handeln: actus deliberati [atti deliberati] VS n. 40; sich einer Sache bewut sein: conscientiam ferre de aliqua re [avere una coscienza di q.c.] IeB 544; Komp. seiner Menschenwrde bewuter: magis conscius dignitatis suae humanitatis [pi cosciente della dignit di sua umanit] RH n. 15; Adv. scienter [consapevole] SCo. n. 11, data opera [deliberatamente] DoV I 5, deliberate [dlibrment] Cat. 307; bewut oder unbewut: scienter vel inscienter [coscientemente o no] VS n. 7; bewut und ttig an der heiligen Liturgie teilnehmen: conscie et actuose partem habere in sacra liturgia [partecipare consapevolmente e attivamente alla sacra liturgia] CIC vig. can. 528 2; Bewutmachung eine breitere Bewutmachung des Wertes des Lebens: latior de bono vitae conscientia [una pi diffusa presa di coscienza del valore della vita] EV n. 27; Bewutsein conscientia [la coscienza] RH n. 11 [la consapevolezza] SRS n. 26, conscius animus [la consapevolezza] SRS n. 26, advertentia [lavvertenza] VS n. 70; + im im Bewutsein, da: sibi conscius + aci [consapevole, che + ind.] FC n. 1, gnarus + aci [consapevole che + ind.] UUS n. 3; im Bewutsein einer Sache: memor alicuius rei [memore di q.c.] UR n. 16; conscius alicuius rei [nella consapevolezza di q. c.] OT n. 6; im Bewutsein der Bedeutung der Sache: cum momenti conscientia - SLL 343; + bei bei vollem Bewutsein: plena conscientia [con piena consapevolezza] ReP n. 17; solange sie noch voll bei Bewutsein sind: plene sui compotes [nel pieno possesso delle sue facolt] CIC vig. can. 922; + Subst. die Tiefe des menschlichen Bewutseins: penetralia humanae conscientiae [il profondo della coscienza umana] RH n. 8; die Krise des sittlichen Bewutseins: discrimen moralium sensuum [la crisi del senso morale] EV n. 58; eine Trbung des Bewutseins tritt ein: conscius impeditur animus [la coscienza va limitata] EV n. 65; die eigentlichen Quellen des kollektiven Bewutseins: collectivae cognitionis reconditiores fontes [le sorgenti pi profonde della coscienza collettiva] CA n. 44; + Adj. [E] das erwachende Bewutsein: expergiscens conscientia [l'veil de la conscience] LN I-4; conscientiae renovatio [il risveglio della coscienza] LC n. 17; [G] das gegenwrtige Bewutsein der Kirche: ea quae Ecclesia sui conscia hac aetate sensit [la coscienza contemporanea della Chiesa] RH n. 3; [K] ein klareres Bewutsein von den Rechten der Arbeiter: conscientia circa iura operariorum acuitur [una presa di coscienza pi netta circa i diritti dei lavoratori] LE n. 8; ein kritisches Bewutsein: conscientia critica [una coscienza crtica] FC n. 7; [P] das parteiliche Bewutsein: conscientia factiosa sive potius partium [la conscience partisane] LN VIII-4; das psychologische Bewutsein: conscientia quae in re psychologica versatur [la coscienza psicologica] ES 616; [R] ein reiferes Bewutsein: maturior conscientia [una pi matura consapevolezza] UUS n. 102; [S] ein schrferes Bewutsein: acrior conscientia [una coscienza pi viva] FC n. 6; [V] ein verbreitetes Bewutsein: divulgata conscientia [una consapevolezza] SRS n. 26; bei vollem Bewutsein: a conscio subiecto [in piena coscienza] EV n. 72; [W] ein waches Bewutsein: conscientia vivida [una coscienza sensbile] GS n. 63, ein wacheres Bewutsein: aucta conscientia [una maggiore consapevolezza] SRS n. 26; ein waches Bewutsein von der eigene Wrde: animus omnino conscius dignitatis suae [la piena consapevolezza della dignit propria] SRS n. 26; ein auerordentlich waches Bewutsein: conscientia acerrima [una coscienza estremamente acuta] RH n. 3; das wachsende Bewustein: augescens persuasio alicuius rei [la crescente presa di coscienza di q.c.] LE n. 1; das wachsende Bewutsein der gegenseitigen Abhngigkeit zwischen den Menschen und den Nationen: maior intellegentia homines et nationes copulari inter se [la crescente consapevolezza dellinterdipendenza tra gli uomini e le Nazioni] SRS n. 38; + Vb. [B] es besteht ein Bewutsein von ... conscientia habetur alicuius rei [vi una coscienza di q.c.] FC n. 6; jemandem seines Bewutseins berauben: aliquem sui conscientia destituere [privare qc. della coscienza di s] EV n. 65; [E] das Bewutsein entwickeln: conscientiam dilatare [sviluppare la coscienza] RH n. 7; [F] das Bewutsein festigen: conscientiam solidare [consolidare la coscienza] RH n. 3; [H] das Bewutsein hegen, da: fovere conscientiam + aci [nutrire la coscienza di + inf.] EV n. 78; [K] etwas kommt den Menschen ins Bewutsein: alicuius rei homines conscii fiunt [gli esseri umani divengono cosapevoli di q.c.] DH n. 1; [T] das Bewutsein trben: conscientiam infuscare [offuscare questa consapevolezza] MD n. 11; [U] das Bewutein unterdrcken: conscientiam suffocare [soffocare la consapevolezza] MD n. 11; [V] das Bewutsein vertiefen: conscientiam acuere [approfondire la coscienza] RH n. 3; das Bewutsein vertieft sich: conscientia acrior fit [la consapevolezza si approfondisce] UUS n. 42; Sent. verschiedene

94

Beziehung
Faktoren haben zum Erwachen dieses Bewutseins beigetragen: complures res faverunt expergiscenti huic conscientiae [plusieurs facteurs ont contribu l'veil de la conscience] LN I-4; Bewutseinsbildung formatio conscientiae [l'educazione della coscienza] FC n. 8 Bewutseinsstand gradus conscientiae [il livello di consapevolezza] LE n. 21; bezahlbar Bedrfnisse, die bezahlbar sind: necessitates, quae ad solvendum sunt [bisogni che sono solvibili] CA n. 34; bezahlen teurer bezahlen: pluris emere [pagare di pi] PP n. 280; diese Arbeit wird schlechter bezahlt als eine andere: minus mercedis pro hoc opere penditur quam pro alio [questo lavoro meno pagato di un altro] LE n. 8; Bezahlung familiengerechte Bezahlung: salarium familiare, quod dicitur [il cosiddetto salario familiare] LE n. 19; bezeichnen denotare [registrare] QDAP n. 21; sich selbst bezeichnen als ...: seipsum profiteri + acc [autodefinirsi] RH n. 17; jemanden als etwas bezeichnen: aliquem tamquam aliquid nominare [dsigner qn en tant que] Cat. 441; Pt. Pr. bezeichnend: characteristicus [typique] Cat. 2624; bezeichnend sein: plurimum significare [appare significativo] SRS n. 14, significativum [significativo] MD n. 14; das ist bezeichnend: id est significationis plenum [ci significativo] DoV II pr.; es ist bezeichnend: notari interest + aci [il est significatif que] LN VI-6; es ist im brigen bezeichnend, da: magni aliunde momenti est quod [il est d'ailleurs significatif que] LN IV-3; der bezeichnende Ausdruck von etwas sein: aliquid significanter manifestare [costituire un'espressione significativa di q.c.] DoV intr. n. 2; ein bezeichnendes Beispiel: conspicuum exemplum [un esempio significativo] FeR n. 62; fr die heutige Kultur bezeichnend: quo hodiernus cultus magna ex parte imbuitur [che contraddistingue tanta parte della cultura contemporanea] EV n. 70; das bezeichnendste Beispiel: exemplum maxime significatorium [l'esempio pi significativo] MD n. 15; Sent. vom Bezeichnenden zum Bezeichneten schreiten: a significanti ad significatum procedere [procder du signifiant au signifi] Cat. 1075; bezeichnenderweise significanter [significativamente] LG n. 24 Bezeichnung rei significandae modus - GdC 386; appellatio [la denominazione] MC 221; locutio [lappellativo] FeR n. 76, denominatio - LA n. 43; die gebruchlichste Bezeichnung: nomen maxime usitatum [le nom le plus habituel] Cat. 446; diese Bezeichnung trifft darauf besonders zu: quae appellatio huic rei ratione peculiari respondet - AAS 1959, 76; bezeugen fidem facere alicuius rei [far testimonianza di q.c.] QDS 156, testificare [attestare] DV n. 8, testimonio esse alicuius rei [dare testimonianza di q.c.] LE n. 2, commonstrare + aci [attestare che + cong.] LE n. 18; dies bezeugen: cui rei testimonio sunt [ne danno testimonianza] LE n. 2; den Glauben bezeugen: fidem testari [testimoniare la fede] DH n. 4; Bezeugung die Bezeugung der Wahrheit: contestatio veritatis [l'affermazione della verit] LG n. 50; bezichtigen jemanden des Biologismus bezichtigen: aliquem de biologismo arguere [tacciare qc. de biologismo] VS n. 48; beziehen Einknfte beziehen: reditus percipere - CIC abr. can. 194 2; ein Gehalt beziehen: stipendium percipere [percepire uno stipendio] CIC vig. can. 1333 4; refl. sich auf etwas beziehen: aliquid respicere [riferirsi a q.c.] LC n. 45; mentionem movere alicius rei [riferirsi a q.c.] LE n. 26; recolere aliquid [ricollegarsi a q.c.] UUS n. 8; se revocare ad aliquid [far riferimento a q.c.] VS n. 48; darauf bezieht man sich: ad illud refertur [c'est lui qu'on se refre] LN IV-4; sich auf ein Dokument beziehen: revocare documentum [riferirsi ad un documento] RH n. 4; sich auf diese Lehre beziehen: ab eadem doctrina repeti [rifarsi a tale pensiero] OA n. 32; der Irrtum bezieht sich auf das Wesen der Handlung: error versatur circa id quod actus substantiam constituit [l'errore verte intorno a ci che costituisce la sostanza dell'atto] CIC vig. can. 126; diese Worte beziehen sich auf die Arbeit: ea dicta laborem significant [queste parole si riferiscono al lavoro] LE n. 4; die religise Freiheit bezieht sich auf die Freiheit von Zwang in der staatlichen Gesellschaft: libertas religiosa immunitatem a coercitione in societate civili respicit [la libert religiosa riguarda limmunit dalla coercizione nella societ civile] DH n. 1; Pt. Pf. beide Sphren sind aufeinander bezogen: duae provinciae mutuo se sociant [le due sfere sono in relazione reciproca] DC n. 28; Beziehung necessitudo [il rapporto] FeR n. 49 [la relazione] EV n. 53, ratio [la relazione] LE n. 12, ratio quae alicui cum aliquo intercedit [la relazione di qc. con qc.] ReP n. 16;. Pl. necessitudines, um [i rapporti] PT 288 [le relazioni] SRS n. 20, commercia, orum [i rapporti] PT 259 [le relazioni] AG n. 11 [gli scambi] CIC vig. can. 364 n. 6; + in in Beziehung treten mit: necessitudinem instituere cum [entrare in rapporto con] FeR n. 64; mit jemandem in Beziehung treten: necessitudinem instituere cum aliquo [entrare in rapporto con qc.] FeR n. 49; in einer besonderen Beziehung verbunden bleiben: peculiari necessitudine perstare conexus [rimanere in una relazione speciale] EV n. 53; alle Urkunden, die irgendwie mit der Sache in Beziehung stehen: omnia documenta quoquo modo causam respicientia - DPM can. 2 n. 3; + mit Beziehungen mit: conversatio cum [rapporti con] LG

95

Beziehung
n. 51; + untereinander die Beziehungen der Staaten untereinander: mutuae Civitatum necessitudines [i rapporti fra le Comunit politiche] PT 288; + zu Beziehungen zu: relationes erga [relazioni con] UR n. 10; eine direkte Beziehung haben zu: directam relationem habere cum - AAS 1972, 742; in einer Beziehung zu jemandem stehen: necessitudine frui cum aliquo [essere in relazione con qc.] SS n. 27; in enger Beziehung zu etwas stehen: arte coniungi cum aliquo [essere in stretto rapporto con q.c.] FeR n. 71; alles was in Beziehung zum Subjekt der Arbeit steht: quidquid ad ipsum subiectum laboris refertur [tutto ci che in rapporto col soggetto di lavoro] LE n. 7; die Beziehung zu den Kulturen: convenientia inter culturas [il rapporto con le culture] FeR n. 70; die Beziehung des Menschen zu den Naturschtzen: illa ratio inter hominem et copias ac divitias naturae [la relazione dell'uomo con le ricchezze della natura] LE n. 12; die enge Beziehung der Weisheit zum Glauben: sapientiae arta conglutinatio cum fide [lo stretto legame della sapienza con la fede] FeR n. 44; ohne Beziehung zu dieser Wahrheit: deficiente habitudine ad illam veritatem [senza il riferimento a questa verit] FeR n. 5; nach der Beziehung des Zeugen zu den Parteien fragen: exquirere quaenam sit testi cum partibus necessitudo [domandare quale rapporto il testimone abbia con le parti] CIC vig. can. 1563; + zwischen eine enge Beziehung besteht zwischen: arcta necessitudo intercedit inter - AAS 1958, 630; eine Beziehung zwischen Personen: necessitudo interpersonalis [un rapporto interpersonale] FeR n. 32; die natrliche Eltern-Kind-Beziehung: naturalis illa necessitudo, quae inter filium et parentes intercedit [la relazione naturale con le sue origini parentali] DoV II A 2; die Beziehungen zwischen den Menschen und dem Staat: rationes quae singulis hominibus cum sua cuiusque re publica intercedunt [i rapporti fra i cittadini le le pubbliche autorit] PT 258; die Beziehungen zwischen den Brgern und den Staatsbehrden: rationes quibus cives cum reipublicae moderatoribus continentur [i rapporti tra i cittadini e i Poteri pubblici] PT 278 s.; die Beziehungen zwischen der staatlichen Gewalt und den Brgern: rationes quae publicae auctoritati sunt cum civibus [i rapporti tra indivdui e i Poteri pubblici] PT 294; die Beziehungen zwischen den Staaten: rerum publicarum necessitudines [i rapporti tra gli Stati] SRS n. 33; die Beziehungen zwischen der Kirche und den ffentlichen Gewalten: relationes inter Ecclesiam et potestates publicas [le relazioni fra la Chiesa e le potest pubbliche] DH n. 13; + Subst. ein Komplex von Beziehungen: contextus necessitudinum [un complesso di relazioni] FC n. 15; Unordnung in die Beziehungen bringen: conturbationem inferre necessitudini inter ... [introduire le dsordre dans la relation entre] LN IV n. 14; die Beziehungen auf eine vertragliche Basis stellen: pactiones legitime initae, omnibus descriptis officiis easdem rationes moderentur [le relazioni siano rette da contratti regolari con obblighi reciproci] PP n. 70; die Wiederaufnahme der Beziehungen: mutuae relationes instaurandae [la ripristinazione delle relazioni] ASS 15, 592; + Adj. [B] brderliche Beziehungen: relationes fraternae [rapporti fraterni] LC n. 19; [D] die diplomatischen Beziehungen zwischen dem Heiligen Stuhl und den einzelnen Staaten: necessitudinis rationes quae Apostolicae Sedi cum variis Civitatibus intercedunt [las relaciones diplomticas que la Santa Sede ha entablado con diversos Estados] DN 263, publicae cum Apostolica Sede necessitudinum rationes - AAA 322; [E] enge Beziehungen: crebrae relationes [relazioni frequenti] CIC vig. can. 364 n. 3; die engen Beziehungen: arcta cohaerentia [le strette attinenze] ASS 20, 9; [F] (diejenigen Nationen) zu denen der Apostolische Stuhl in freundlichen Beziehungen steht: (eae nationes) quibus cum Apostolica Sede amicitiae vincula intercedunt [(quelle nazioni) con le quali la Santa Sede si trova in amichevoli rapporti] SP 419; fruchtbare Beziehungen: fructuosae necessitudines - SOE IV-3; freundliche Beziehungen mit dem Heiligen Stuhl: amicitiae officia cum Apostolica Sede [amistas relaciones con la Santa Sede] DN 268, freundliche Beziehungen aufnehmen: concordiam pacisci - UAD 697; freundschaftliche Beziehungen: amicitiae necessitudines [amichevoli relazioni] PT 295; es bestehen freundschaftliche Beziehungen: amicae mutuaeque intercedunt rationes inter ... - OOE 35; friedliche Beziehungen: pacificae relationes [relazioni di pace] DH n. 15; [G] mehr oder weniger gerechte Beziehungen: rationes plus minusve iustae [rapporti pi o meno giusti] LE n. 16; ein sicheres Prinzip, das gerechte Beziehungen zwischen den Menschen gewhrleistet: principium stabile quod iustas necessitudines inter homines praestet [un principio securo che garantisca giusti rapporti tra gli uomini] CA n. 44; gnstige Beziehungen: opportuna commercia [opportuni scambi] CIC vig. can. 364 n. 6; gegenseitige Beziehungen: mutua commercia [vicendevoli rapporti] PT 259, reciprocae necessitudines [i reciproci rapporti] MD n. 12; [I] die internationalen Beziehungen: necessitudines quibus aliae nationes attingunt alias [i rapporti internazionali] MM 443, relationes internationales [le relazioni internazionali] AA n. 7, rationes inter nationes intercedentes [rapporti internazionali] LE n. 16, rationes publicae inter nationes intercedentes [relazioni internazionali] FC n. 30, necessitudines inter nationes [les changes internationaux] LN I-7, necessitudines inter Civitates [le relazioni internazionali] SRS n. 20, rationes ac necessitudines inter nationes: [le relazioni internazionali] SRS n. 21,

96

Bezugspunkt
consuetudines gentium [le relazioni internazionali] SRS n. 39; interpersonale Beziehungen: rationes inter personas intercedentes [relazioni interpersonali] FC n. 2; [M] die menschlichen Beziehungen: mutuae inter homines relationes [le relazioni umani] LC n. 63; [N] es besteht eine notwendige Beziehung zwischen: inter utramque rem necessaria intercedit convenientia [esiste un rapporto intrnseco fra] PT 293; [O] es besteht eine organische Beziehung: organice conexa sunt [esiste un rapporto organico] LC n. 2; [P] in einer persnlichen Beziehung zu jemandem leben: vivere in relatione personali cum aliquo [vivre dans une relation personnelle avec qn] Cat. 2558; [S] die sozialen Beziehungen: sociales necessitudines [le relazioni sociali] DR 93; [V] vermehrte Beziehungen: tensiores relationes [la molteplicazione dei rapporti] GS n. 63; die Beziehungen sind verzerrt: rationes distortae deflexaeque sunt [le relazioni sono state distorte] CA n. 27; [W] wechselseitige Beziehungen: mutuae necessitudines [scambievoli relazioni] SDL XXII; [Z] die zwischenmenschlichen Beziehungen: rationes inter homines intercedentes [i rapporti interumani] SD n. 29: die zwischenstaatlichen Beziehungen: quae inter Civitates convenerunt rationes [i rapporti fra le Comunit politiche] MM 443; + Vb. [A] die Beziehung abbrechen: necessitudinem abrumpere [troncare il rapporto] ReP n. 14; [B] Beziehungen begrnden: rationum consuetudines inire - PT 285; [E] Beziehungen entstehen: rationes instaurantur [si formano rapporti] LE n. 16; neue Beziehungen entstehen lassen: novas necessitudines parere [procurare nuovi rapporti] CeP n. 12; [G] die gegenseitigen Beziehungen gestalten: mutua commercia moderari [regolare i vicendevoli rapporti] PT 259; die wechselseitigen Beziehungen gestalten: mutuae necessitudines componere [regolare le scambievoli relazioni] SDL XXII; [H] Beziehungen herstellen: consuetudines iungere [stabilire relazioni] UUS n. 48; [K] Beziehungen knpfen: necessitudines nectere [stabilire rapporti] OA n. 23; [M] die Beziehungen mehren sich: necessitudines augentur [cresce l'interdipendenza] NA n. 1; [P] Beziehungen pflegen: necessitudines excolere [coltivare rapporti] FC n. 74; [R] Beziehungen regeln: necessitudines regere [regolare] PT 258, necessitudines moderari [regolare] PT 259, necessitudines componere [regolare] PT 259; die Beziehungen mit Gewalt regeln: necessitudines vi regere [regolare i rapporti per mezzo della forza] PT 258; Beziehungsdimension eine wesentliche Beziehungsdimension: essentialis necessitudinis ratio [un'essenziale dimensione relazionale] EV n. 19; Beziehungsgeflecht necessitudinum nexus [l'intersecarsi dei rapporti] CA n. 49; das komplizierte Beziehungsgeflecht der modernen Gesellschaften: compages implicata necessitudinum societatis recentis [la complessa rete di relazioni delle societ moderne] CA n. 54; Beziehungsschwierigkeiten difficultates necessitudinum [difficolt relazionali] EV n. 11; Bezirk districtus, us [il distretto] CIC vig. can. 394 1 Bezug relatio [il riferimento] SRS n. 7; in Bezug auf: relate ad [au sujet de] Cat. 337; der Bezug auf etwas: alicuius rei commemoratio [il riferimento a q.c.] MD n. 22; der Bezug zu etwas: necessitudinis ratio cum aliqua re [il riferimento a q.c.] EV n. 22; auf etwas Bezug nehmen: congruam rationem habere alicuius rei [in riferimento a q.c.] DoV intr. n. 4, aliquid compellare [rivolgersi a q.c.] VS n. 16, respicere aliquid [far riferimento a q.c.] MD n. 9; es wird Bezug genommen auf das allgemeine Recht: ad ius universale remissio fit [nella legge si rinvia al diritto universale] CIC vig. can. 1403 2; Bezge zu: relationes ad [riferimenti a] SRS n. 7; der Bezug zur Wahrheit: congruentia cum veritate [il rapporto con la verit] VS n. 4; ein ausdrcklicher Bezug: manifesta designatio [un espresso riferimento] EV n. 46; der biblische Bezug: necessitudo cum sacris Bibliis [il riferimento biblico] ReP n. 17; bezglich relate ad - AAS 1983, 466, quod ad [rispetto a] FeR n. 41; Bezugnahme die Bezugnahme auf: relatio ad [il riferimento a] SRS n. 6; die Bezugnahme auf die Naturwissenschaften: ratio ad scientias [il riferimento alle scienze] FeR n. 69; die Bezugnahme auf ethische Forderungen: mentio postulatorum ethicorum [la rfrence des exigences thiques] LN VIII-7; Bezugsdokument dieser Text ist ein direktes Bezugsdokument zur Befreiungstheologie: haec elocutio exstat documentum recta via consulendum theologiae liberationis [ce texte constitue un document de rfrence directe pour la thologie de la libration] LN V-4; Bezugspunkt indicium [il punto di riferimento] FeR n. 63; necessitudinis punctus [il punto di riferimento] FeR n. 14; ad quod omnia alia respicere debent [la rfrence de toutes les autres] LN IV-12, caput ad quod reliqua referuntur [il punto di riferimento] SRS n. 1; der erste Bezugspunkt: primum caput sive punctum totius rei [le premier point de rfrence] LN IV-2; einer der wichtigsten Bezugspunkte: unum e maximi ponderis capitibus [uno dei pi importanti termini di riferimento] LE n. 10; der einzige glaubhafte Bezugspunkt: unicum veridicae congruentiae caput [lunico punto di riferimento veritativo] FeR n. 55; die in jenem Text enthaltene Lehre stellt noch heute einen normativen Bezugspunkt dar: doctrina quae in documento illo continetur hodiernis quoque temporibus quiddam perstat praeceptivum ad quod tendere debemus [linsegnamento contenuto in quel testo costituisce ancora oggi un punto di riferimento normativo] FeR n.

97

Bezugssystem
52; ein Bezugspunkt der verschiedenen philosophischen Schulen: medium quoddam punctum quo diversae philosophicae scholae confluunt [un punto di riferimento delle diverse scuole filosofiche] FeR n. 4; die Bezugspunkte fr die Weiterfhrung des Dialogs: loci unde dialogus protrahatur [punti di riferimento per la continuazione del dialogo] UUR n. 59; Bezugssystem ambitus rationum rerumque [il raggio di riferimenti] LE n. 16; biegsam flexibilis - QC 8 bieten eine gnstige Gelegenheit bietet sich: opportuna sese offert occasio [ci viene il destro di ...] ASS 23, 207 Bigamist bigamus - CIC abr. can. 984 bilateral mutuus [bilaterale] PP n. 71; bilaterale Manahmen treffen: consilia inter binas Civitates capere [prendere misure bilaterali] SRS n. 12; Bilateralismus synallagmaticae commutationes [il bilateralismo] SRS n. 43; Bild condicionum status [un quadro] SRS n. 15, ratio [la visione] SRS n. 22; + Subst. das Bild der heutigen Welt: rerum status huius orbis terrarum [il panorama del mondo odierno] SRS n. 24; + Adj. ein beredtes Bild: clara figura [unimmagine eloquente] VS n. 66; ein einseitiges Bild entwerfen: mancam dare speciem [dare unimmagine unilaterale] EV n. 26; ein entstelltes Bild vom Menschen: distorta vitae hominisque ratio [una visione distorta della vita e dell'uomo] SRS n. 22; so ergibt sich folgendes Bild: en igitur descriptio [ecco allora il quadro] SRS n. 28; ein negatives Bild: prospectus improbandus [un panorama negativo] SRS n. 26; ein trauriges Bild: formidolosa imago - AI 43; das hier beschriebene Bild ist unvollstndig: supra expositus condicionum status mancus est et mutilus [il quadro precedentemente tracciato incompleto] SRS n. 15; ein verkrztes Bild: imago imminuta [una immagine ridotta] MD n. 18; ein vollstndiges Bild: imago cohaerens [un'immagine coerente] LE n. 13; ein vollstndiges Bild von der aktuellen Situation der Philosophie: integra descriptio hodiernae philosophiae condicionis [un quadro completo della situazione attuale della filosofia] FeR n. 91;ein wahres Bild der Gegebenheiten vermitteln: veram reddere imaginem rerum condicionis [riferire le notizie secondo l'esatta visione della realt] CeP n.17; ein wahres Bild der Kirche zeichnen: genuinam pingere imaginem Ecclesiae [presentare un'immagine fedele della Chiesa] CeP n. 123; + Vb. das Bild, das sich unseren Augen bietet: prospectus qui patet ante oculos nostros [il panorama aperto ai nostri occhi] SRS n. 37; ein Bild verdunkeln: imaginem obscurare [offuscare un'immagine] SD n. 9; bilden [1] Menschen efformare mentes - GS n. 5, excolere pueros et iuvenes [coltivare i fanciulli e i giovani] CIC vig. can. 795; sich selbst bilden: sese excolere [coltivarsi] GS n. 60; Sinn und Herz bilden: mentem et cor informare [formarsi mente e cuore] CIC vig. can. 646; durch Wort und Beispiel bilden: verbo et exemplo efformare [formare con le parole e l'esempio] CIC vig. can. 774 2; historisch gebildet: (ratio) historice exculta - Syll. II n. 9; gebildete Kreise: eruditorum hominum ordines [circoli colti] DR 66; refl. sich bilden: seipsum efformare [formare se stesso] AA n. 29; Pt. Pf. gebildet: excultus [la formazione] PT 298; unter gebildeten Menschen: inter litteratos homines [fra le persone colte] DAS 306; die gebildeten Stnde: eruditiores Civitatis ordines ACS 48; weniger gebildet: rudior [immaturo] DH n. 4; [2] anderes neue Allianzen bilden: nova foedera excitare [creare nuovi fronti] LC n. 89; eine Gemeinschaft bilden: communitatem iungere [la formazione di una comunit] PT 290, communitatem coagmentare [costruire una comunit] LE n. 20; das Generalkapitel bilden: efformare capitulum generale [comporre il captolo generale] CIC vig. can. 631 1; den Priesterrat neu bilden: consilium presbyteriale noviter constituere [costituire nuovamente il consiglio presbiteriale] CIC vig. can. 501 3; eine Teilkirche bilden: constituere Ecclesiam particularem [constituere una Chiesa particolare] CD n. 11 Bildersprache symbolismus [la symbolique] Cat. 1293; Bilderstrmer sacrarum imaginum eversores AAS 1968, 88 bildhaft imaginarius [l'imag] 42; eine bildhafte Sprache: sermo imaginibus confectus [un langage imag] Cat. 390; in bildhafter Sprache: oratione figurata [con parlare metaforico] HG 577; Bildhauerei sculptura [la scultura] FeR n. 24 Bildhauerkunst disciplina fingendi - AAS 1956, 12 bildlich quodam translationis modo [con qualche locuzione metaforica] DAS 299 Bildschirm scrinium televisificum - CeP n. 48; Bildung eruditio - VN 294, ingenii cultura [la cultura] PP n. 21, ingenii cultus AAS 1970, 195; institutio eruditioque [l'istruzione] LE n. 8; formatio [la formazione] CIC vig. can. 231 1; + Subst. die Bildung des Geistes: excolendus animus [arricchire lo spirito] IM n. 2; die christliche Bildung des Gewissens: conscientia christiana efformanda [la formazione cristiana della coscienza] AA n. 20; die Bildung ist ein Grundwert der menschlichen Zivilisation: institutio unum est ex primariis bonis cultus civilis [l'istruzione uno dei beni fondamentali della civilt umana] Iuv. n. 12; die Bildung als solche stellt immer einen Wert dar: institutio eruditioque per se semper est praestans bonum [l'istruzione di per se stessa costituisce sempre un valore] LE n. 8; der Zugang zur Bildung: aditus ad sedes scholasticas

98

Bischofsweihe
[l'accesso all'instruzione] LE n. 8; + Adj. berufliche Bildung: eruditio ad artes exercendas praescripta [l'istruzione professionale] LE n. 8; humanistische Bildung: humanistica formatio [la formazione umanistica] CIC vig. can. 234 2; die moderne Bildung: recens civilitas - Syll. X n. 80; die umfassende Bildung der menschlichen Person: integra personae humanae formatio [la formazione integrale della persona umana] CIC vig. can. 795; eine spezifische und gesonderte Bildung: specifica et peculiaris formatio [una formazione specifica e peculiare] AA n. 28; wissenschaftliche Bildung: formatio scientifica [la formazione scientifica] CIC vig. can. 234 2; eine vielfltige und umfassende Bildung: multiformis et integra formatio [una multiforme e integrale formazione] AA n. 28; Bildungsanforderungen formationis exigentiae [le esigenze della formazione] AA n. 29; Bildungseinrichtungen institutiones formationi inservientes [gil istituti di educazione] AA n. 30; Bildungsgrad eruditionis gradus [la condizione culturale] DR 101 Bildungsnotstand deficientes condiciones in provincia educationis [la situazione di carenza nel settore educativo] DC n. 27; Bildungssttte sedes educationi impertiendae destinata [un centro educativo] LC n. 94 billig vom Preis zu einem billigen Preis verkauft werden: parvo venire [essere diffuso a vil prezzo] DIM 81; billig gerecht fr eine billige Lsung Sorge tragen: de aequa solutione quaerenda curare [provvedere a ricercare un'equa soluzione] CIC vig. can. 1733 1; billig schbig billiger Beifall: facilis plausus - AAS 1966, 894; billigen falsche Meinungen billigen: assentiri opinionibus falsis [accogliere false opinioni] ID 172; eine unmoralische Absicht billigen: immorale propositum communicare [la condivisione dellintenzione immorale] EV n. 74; von jemandem nicht gebilligt werden: non probari alicui - CIC abr. can. 535 1 Billigkeit nach Recht und Billigkeit: ex aequo et bono [secondo il giusto e l'onesto] CIC vig. can. 122 n. 1, servatis iuris praescriptis cum aequitate applicandis [secondo le disposizioni di legge da applicare con equit] CIC vig. can. 221 2 Billigung approbatio [l'approvazione] CIC vig. can. 1610 2; die Billigung einer Straftat: delicti patrati laudatio - CIC abr. can. 2209 7 binden Pt. Pf. gebunden sein an: colligi + dat. [essere legato a] FeR n. 39; an das Gesetz gebunden sein: vd. Gesetz; an ein Gelbde gebunden: voto ligatus - CIC abr. can. 985, voto adstrictus [legato da un voto[ CIC vig. 1041 sub 3; an ein Gelbde gebunden sein: voto obstringi - CIC abr. can. 639; gebunden sein durch Vorschriften: vd. Vorschrift; an ein Institut gebunden sein: cum instituto obstringi [essere legato a un instituto] CIC vig. can. 643 1 n. 3 Bindung ligamen [il legame] LG n. 44; Bindungen: vincula (orum) [i legami] RH n. 14, institutionelle Bindung: institutionale vinculum [il vincolo istituzionale] FC n. 81; personale Bindung: adhaesio personalis [un'adesione personale] GE n. 1; Bindung an die Entscheidungen der Mehrheit: maiori parti decernenti assensio [ladesione alle decisioni della maggioranza] EV n. 70; die naturgegebenen Bindungen: vincula naturalia [i vincoli naturali] SRS n. 40; feste und enge Bindungen: vincula valida et arcta [vincoli forti e stretti] SRS n. 40; jene umfassende Gemeinschaft, welcher der Mensch aufgrund besonderer kultureller und historischer Bindungen angehrt: magna illa societas, cuius homo est particeps vi peculiarium nexuum, quos ingenii cultura et historia effecerunt [la grande societ, alla quale l'uomo appartiene in base a legami culturali e storici] LE n. 10; Bindungswirkung vis obligandi [la forza di obbligare] CD n. 36 Binnenwanderung incolarum commigratio [gli spostamenti di popolazione] MM 438 Biographie vitae narratio [una biografia] NMI n. 18; Biologie biologia [la biologia] MM 436 s., scientia biologica [le scienze biologiche] GS n. 5 biologisch biologicus [biologico] SRS n. 25; biologische Ablufe: biologici processus [i processi biologici] HV n. 10; die biologische Erneuerung: biologica renovatio [il rinnovarsi biologicamente] SRS n. 25; die biologische Gesetzmigkeit des Krpers: corporis vices [i ritmi biologici dell'organismo] HV n. 3 biomedizinisch biomedizinische Techniken: artes technicae biomedicae [le tecniche biomediche] DoV pr. biophysiologisch ein biophysiologischer Proze: ratio seu processio bio-physiologica [un processo biofisiologico] MD n. 18; bis jetzt ad huc [finora] Iuv. n. 7; Bischofskonferenz coetus episcopalis [la Conferenza Episcopale]; LG n. 23, episcoporum conferentia [la Conferenza Episcopale] CD n. 18; die nationale Bischofskonferenz: Conferentia Episcopalis Nationalis - ED 390 Bischofssitz Episcopi sedes [la sede vescovile] ASS 15, 591 Bischofsstab baculus [la crosse] Cat. 1574; Bischofsweihe consecratio episcopalis [la consacrazione episcopale] LG np. sub 2., consecratio [la consecrazione] CIC vig. can. 1382;

99

bisherig
bisherig ihr bisheriges Verhalten: eorum hactenus agendi ratio [la loro condotta passata] ASS 31, 133/142 bisweilen interdum [a volte] MD n. 12; bisweilen wird die Meinung vertreten: alias dicitur + aci [si pensa, altre volte, che + coni.] EV n. 68; Bitte petitio [la petizione] CIC vig. can. 59 1, postulatio [la domanda] EV n. 67; auf jemandes Bitte hin: ad preces alicuius - CIC abr. can. 45; ad petitionem alicuius [su petizione di qc.] CIC vig. can. 59 1 bitten nicht befehlend, sondern bittend: non imperans, sed adprecans [non ordinando ma pregando] SS v: bitter der bittere Abschlu des Gesprchs: insuavis conclusio colloquii [lamara conclusione del colloquio] VS n. 22; bittere Einsamkeit: acerba solitudo [il crudo isolamento] PO n. 22; eine bittere Enttuschung: amara frustratio [amari disinganni] LC n. 20; bittere geschichtliche Erfahrungen: acerba experimenta historiae [expriences historiques amres] LN XI-11; auch wenn es bitter klingt: etsi cum animi amaritudine [con amarezza] SRS n. 47; es schmeckt ihm bitter: est ei quiddam amarum [ha per lui un sapore amaro] ReP n. 6; Bittgebet supplices preces - SP 423; vd. Frbittgebet; Bittgesuch preces [la richiesta] CIC vig. can. 63 1; das Bittgesuch um einen Dispens: preces ad obtinendam dispensationem [la domanda per ottenere la dispensa] CIC vig. can. 1049 1; Bittschrift supplex libellus - AID 499 Bittsteller orator AAS 1971, 303 blasiert pertaesus [annoiato] SP 417 Blatt ein Blatt Papier: scheda - CIC abr. can. 1715 1; Zeitung: folium - CIC abr. can. 1386 1; Bleibe eine schtzende Bleibe: tectus quo homo confugere possit [una casa in cui ripararsi] NMI 50; bleiben philosophische Werke von bleibendem Wert: duraturi momenti opera philosophica [opere filosofiche di valore durevole] FeR n. 59; Subst. etwas Bleibendes sein: permanere [demeurer] Cat. 1085; Blendwerk mira veri species [un falso miraggio] SP 424, praestigiae - OOE 455, ficta imago [le mirage] LN XI-11 [il miraggio] ReP n. 5; Blick obtutus, us - AAS 1985, 595; + mit mit einem Blick: uno conspectu [con lo sguardo] EN n. 17; + Subst. der Blick der Liebe: amoris contuitus [lo sguardo di amore] DC n. 18; mit dem Blick auf das neue Jahrtausend: ad proximum millennium respiciens [volgendo lo sguardo al nuovo millennio] UUS n. 102; + nach der Blick nach vorn: contuitus in futurum tempus [lo sguardo in avanti] SS n. 41; + Adj. ein bloer Blick: candidus intuitus [un semplice sguardo] FeR n. 1; auf den ersten Blick: primo oculorum obtutu [sulle prime] DR 85, prima fronte [a prima vista] QA 225, primo aspectu [ premire vue] LN VII-11, prima facie [prima vista] OA n. 50, primo intuitu [a prima vista] SRS n. 8, prima inspectione [a prima vista] FeR n. 26; ein flchtiger Blick: velox oculorum obtutus AAS 1966, 31; mit klarem Blick: sagacis mentis acie [con chiara visione] DR 67; einen eher zuflligen Blick auf etwas richten: obtutum potius casu in aliquid conicere [gettare piuttosto a caso uno sguardo su q.c.] SS n. 15; + Vb. [A] den Blick abwenden: oculos avertere [distogliere lo sguardo] EV n. 11; den Blick auf allgemeine Prinzipien hin ausweiten: contuitum dilatare ad principia universalia [allargare lo sguardo verso i principi naturali] FeR n. 36; [E] den Blick ber sich selbst erheben: ultra se prospicere [guardare oltre se stesso] FeR n. 15; den Blick fr etwas erffnen: obtutum aperire ad aliquam rem [aprire lo sguardo a q.c.] SD n. 9; [R] den Blick richten auf etwas: aliquid contueri [puntare lo sguardo a q.c.] FeR n. 48, obtutum in aliquo defigere [lo sguardo fisso a q.c.] ReP n. 7, oculos defigere in aliquid [fissare il sguardo su q.c.] DC n. 19; den Blick auf die wesentlichen Dinge richten: animum in res necessarias intendere [fissare lo sguardo sulle essenziali] FeR n. 18; wir richten unseren Blick vertrauensvoll in die Zukunft: fidenter oculos ad futura convertimus [volgere fiduciosi gli occhi al futuro] UR n. 24; [S] den inneren Blick schrfen: interiorem intuitum acuere [affinare lo sguardo interiore] FeR n. 16; [W] der Blick weitet sich: rerum prospectus his amplior fit [qui le prospettive si allargano] SRS n. 31; einen Blick werfen auf etwas: oculi conicere supra aliqam rem [gettare lo sguardo su q.c.] LE n. 18, oculos conicere in aliquid [considerare q.c.] DC n. 30; [Z] den Blick auf sich ziehen: obtutum captare [attrarre lo sguardo] EV n. 51; blicken nach oben blicken: in futurum respicere [guardare verso l'alto;] SS n. 41; nach rckwrts blicken: retro respicere: [guardare indietro] SS n. 41; nach vorn blicken: in futurum respicere [guardare in aventi] SS n. 41; Blickfeld rerum prospectus [lorizzonte] FeR n. 76; Blickrichtung die Blickrichtung weitet sich auf die ganze Welt aus: amplior prospectus universum orbem terrarum complectitur [l'insegnamento allarga l'orizzonte alle dimensioni di tutto il globo] LE n. 2; Blickwinkel den Blickwinkel verndern: obtutum mutare [mutare il suo sguardo] UUS n. 15; zwei verschiedene Blickwinkel: duo obtutus [due diversi angolazioni] UUS n. 38; blind eine blinde Gewalt: praeceps quaedam vis [una forza cieca] QA 206; der planmige Gebrauch blinder Gewalt: meditatus usus caecae violentiae [le recours dlibr la violence aveugle] LN XI-7; die blinden Krfte: caecae occultaeque vires [le forze cieche] DR 69

100

Botschaft
Blindheit caecitas [la cecit] SD n. 16; finsterste moralische Blindheit: caliginosissima moralis caecitas [la pi tenebrosa cecit morale] EV n. 24; Block nationum consociatio [il blocco] SRS n. 10, pactum [il blocco] SRS n. 20, foedus [il blocco] SRS n. 20; Pl. Blcke: adversae nationum consociationes [i blocchi] SRS n. 24; Blcke von Staaten: Nationes consociatae [blocchi di nazioni] ReP n. 16; zwei Blcke bewaffneter Mchte: pacta bina armatorum populorum [due blocchi di potenze armate] SRS n. 20; entgegengesetzte Blcke: adversarum nationum compages [blocchi contrapposti] SRS n. 39; zwei entgegengesetze Blcke, die allgemein mit den gebruchlichen Namen von Ost und West, oder auch Orient und Okzident bezeichnet werden: duo foedera, inter se opposita, quae nominibus plerumque usu acceptis appellantur Oriens et Occidens orbes [due blocchi contrapposti, designate comunemente con i nomi convenzionali di Est e Ovest, oppure di Oriente e Occidente] SRS n. 20; die Aufspaltung der Welt in zwei Blcke: totius discidium orbis duas in nationum consociationes [la divisione del mondo in blocchi] SRS n. 10; eine in Blcke geteilte Welt: mundus, in adversarum nationum compages divisus [un mondo diviso in blocchi] SRS n. 36; die berwindung der Politik der Blcke: superatio politicae adversarum nationum compagum [il superamento della politica dei blocchi] SRS n. 39; die Logik der Blcke: Nationum foederatarum ratio [la logica dei blocchi] CA n. 18; blockfrei die blockfreien Lnder: Civitates non consociatae [i Paesi non allineati] SRS n. 24; die internationale Bewegung der blockfreien Lnder: Motus Internationalis Civitatum non consociatarum [il Movimento internazionale dei Paesi Non Allineati] SRS n. 21; blockieren den Angreifer blockieren: hostem continere [bloccare l'aggressore] EV n. 27; den Zugang blockieren: aditum intercludere [bloccare laccesso] SRS n. 22; blo ein bloes Ideal: mera quaedam optimae forma effigies [un puro ideale] FC n. 34; ein bloes Produktionsmittel: nudum effectionis bonorum utensile [un semplice strumento di produzione] LE n. 14; blhen in flore esse [fiorire] VS n. 109; Pt. Pr. blhend: uber [fiorente] OT n. 2 Blut den Boden mit Blut trnken: terram cruore imbuere - LSI 526; in Blut tauchen: cruentare [insanguinare] EV n. 10; Blutbad caedes, ium, f. [le stragi] SRS n. 24 Blutbande carnis et sanginis vincula [i vncoli della carne e del sangue] FC n. 41 blutig blutiger Aufruhr: cruenta seditio [la sanguinosa rivolta] DR 84; ein blutiger Konflikt: conflictio cruenta [un conflitto cruento] UUS n. 42; Blutschande incestum - CIC abr. can. 2357 1; Blutstropfen sanguinis stilla - EP p. 506 Blutsverwandte consanguinei [i consanguinei] CIC vig. can. 1548 2 n. 2 Blutbertragung sanginis transfusio AAS 1958, 726 Blutvergieen effusio sanguinis [l'effusione del sangue] LG n. 42; die Krieg wird gefhrt mit ungeheurem Blutvergieen: bellum cruentam per caedem geritur [la guerra combattuta con enorme spargimento di sangue] CA n. 18; Boden anbaufhiger Boden: agri movendi [terreni suscettbili di essere coltivati] MM 439, agri colendi [terreni coltivabili] MM 439, agri exercendi [terreni coltivabili] PT 285 Bodenflchen nutzbare Bodenflchen: campi arabiles [terreni coltivabili] LE n. 21; Bodenreform latifundiorum reductio [la reduccin de los latifundios] FiC 193 Bodenschtze supellex naturae [il capitale naturale] QA 195, soli divitiae [le ricchezze naturali] PT 285, copiae fodinarum [le risorse minerarie] LE n. 5; Bogen des Streichinstruments: arcus, us - AAS 1958, 650 Bollwerk munimina [la difesa] HG 565; die Philosophie ist das Bollwerk der Religion: philosophia munimentum religionis - D-H n. 3138 Bolschewik bolscevista [il bolscevismo] DR 68 Bolschewismus bolscevismus [il bolscevismo] QA 217 bolschewistisch der bolschewistische Kommunismus: communismus bolscevicus [il comunismo bolscevico] DR 66; Bombe incendiarium missile e caelo eiectum - AAS 1948, 435 Bordell meretricia domus - ASS 6, 173 bse bser Wille: malitiosus animus - CIC abr. can. 644 2; Subst. der Bse: Malignus [il Maligno] GS n. 2; das sittlich Bse: malum morale [il male morale] FeR n. 80; die Krfte des Bsen: mali potentiae [le forze del male] UUS n. 84; das der Natur widersprechende Bse: malum naturae dissentaneum [il male che ripugna alla natura] LP 598; Bosheit depravatio [la malvagit] SRS n. 47; die menschliche Bosheit: humana malitia [la cattiveria umana] LC n. 68; bswillig malitiose [maliziosamente] CIC vig. can. 1462 1 Botanik botanica [la botanica] QDS 120, res herbaria [la botanica] QDS 125 Botschaft praeconium [il messaggio] SCo. n. 9, nuntius [il messaggio] LC n. 1; die Botschaft aufnehmen: nuntium recipere [accogliere l'annuncio]

101

Botschafter
CA n. 16; diese Botschaft ist speziell an euch gerichtet: ipse nuntius vobismet nominatim est inscriptus [il messaggio stato indirizzato proprio a voi] Iuv n. 15; die Kirche hat eine besondere Botschaft zu verknden: Ecclesia singularem nuntium edere valet [la Chiesa ha un messaggio specifico da proclamare] OA n. 5; Botschafter orator (destinatus ad ...) - Resp. 189; den Botschafter abberufen: revocare legatum [richiamare il legato] CIC vig. can. 326; durch den Austausch von Botschaftern: mittendis vicissimque accipiendis legatis [inviando e ricevendo legati] ID 166; die Botschafter der fremden Staaten: exterarum Nationum Oratores - VAS can. 15; die Botschafter beim Heiligen Stuhl: Legati quos Nationes ad Sanctam Sedem mittunt [i Legati che le Nazioni mandano alla Santa Sede] REU n. 127; Bourgeois cives possidens [il borghese] CA n. 41; brach nutzbare Bodenflchen werden brach liegengelassen: campi arabiles deseruntur [terreni coltivabili vengono lasciati abbandonati] LE n. 21; Brandmal ignitum stigma - ASHG 217 brandmarken konkr. laminibus ardentibus laedere LSI 522; btr. denotare [dnoncer] LN I-9, censura notare [stigmatizzare] FeR n. 76; Brandmarkung konkr. denuntiatio [la denuncia] EV n. 26; Brandstifter incendiarius [el incendiario] DN 268 Brandstiftung incendium - CIC abr. can. 2354 1 Brauch observatio - D-H 1863; sollemne, is, n. - ASS 28, 730, usus, us [la costumanza] DH n. 4; es ist Brauch, da: sollemne est + inf. AAS 1967, 582; brauchen man braucht: poscitur [ necessario] CA n. 44; Braut sponsa - CIC abr. can. 1020 2 Brutigam sponsus - CIC abr. can. 1020 2 Brautleute sponsi, orum [gli sposi] CIC vig. can. 1063 sub 2o; Brautpaar nuptias facientes [i nubendi] FC n. 67, matrimonium ineuntes [i nubendi] FC n. 68, nuptias facere volentes [i nubendi] FC n. 68 brechen das Beichtgeheimnis brechen: sacramentale sigillum violare [violare il sigillo sacramentale] CIC vig. can. 1388 1; ein Gelbde brechen: votum frangere - Syll. VI n. 53; den Vertrag brechen: obligatam conventione fidem infrigere - Resp. 137 breit breiter als lang: plus lata quam longa - VAS can. 72 Breite die ganze Breite der Theologie der Vter: patrum theologia in omni eius plenitudine [la teologia dei Patri in tutta la sua vastit] SS n. 14; Breitengrad latitudo terrae [un grado della latitudine geografica] SD n. 2; Bremse durch diesen wirtschaftlichen Mechanismus ist das Mittel, das zur Entwicklung der Vlker bestimmt war, zu einer Bremse geworden: hac ex machinatione oeconomica instrumentum illud ad populorum progressionem destinatum transiit demum in frenum [per questo meccanismo il mezzo destinato allo sviluppo dei popoli si risolto in un freno] SRS n. 19 bremsen frenare [frenare] QA 206; das Ansteigen der Geburten bremsen: incrementum natorum minuere [frenare l'aumento demografico] PP n. 37 brennen Pt. Pr. das brennende Interesse: cura acris [linteresse acuto] VS n. 65; Brennpunkt punctum in quod vergunt [il punto focale] GS n. 45 Bresche eine Bresche in die Mauer schlagen: moenia diffindere [squarciare le mura] ASS 28, 198; in die Bresche springen: in confractione stare [se tenir sur la brche] Cat. 2577; Brief ein offener Brief: litterae patentes - CIC abr. can. 291 1; dies ist ein ganz persnlicher Brief: agitur quidem de epistula admodum personali [si tratta di una lettera molto personale] SS n. 4; Briefmarke pittacium cursuale - AAS 1982, 214 Briefwechsel epistolarum commercium - LL 419; litterae mutuo datae - AAS 1984, 712 bringen an sich bringen: usurpare - CIC abr. can. 2345; vor Gericht bringen: ad forum iudiciale deducere - CIC abr. can. 990 1; die Sache vor eine hhere Instanz bringen: causam deferre ad superiorem auctoritatem [deferre la questione all'autorit superiore] CIC vig. can. 139 2 Brisanz die aktuelle Brisanz dieser Fragestellungen: hodierna talium problematum gravitas [la gravit attuale di tali problemi] Cfl n. 43; Broschre libellus [un opusculo] CIC vig. can. 831 1 Brot der Kampf ums tgliche Brot: victus cotidiani decertatio - CCC 181 Bruch disruptio [la frattura] FC n. 83, abruptio [la rottura] MD n. 10; Bruch des Gehorsams: iactura obtemperationis - GdC 396; der Bruch des Bndnisses: foedus fractum [infrangere l'alleanza] LE n. 9; der Bruch zwischen genetischer Elternschaft und Austragungselternschaft: divortium inter cognationem ex generatione et cognationem ex praegnatione: [la rottura fra paternalit genetica e paternalit gestazionale] DoV II A 2; brchig fragile [fragile] CA n. 22; ein brchiger Weg: iter infirmum [un cammino fragile] VS n. 18; Brchigkeit die Brchigkeit des Friedens: instabilis pax [la precariet della pace] CA n. 18; bruchstckhaft mancus [frammentario] ReP n. 29; Bruchstckhaftigkeit partialis natura [la frammentariet] FeR n. 6; die Bruchstckhaftigkeit menschlichen Wissens: multiplex scientiae humanae partitio [la settorialit del sapere] FeR n. 85;

102

Brokratie
Bruder getrennte Brder: fratres seiuncti [i fratelli separati] UR n. 1; Bruderkrieg fraterna dimicatio [una lotta fratricida] PP n. 26 brderlich brderliche Beziehungen: relationes fraternae [rapporti fraterni] LC n. 190; brderliche Hilfe: iuvamen fraternum [un aiuto fraterno] PO n. 8; brderliche Zurechtweisung: fraterna correctio [une correction fraternelle] LN IX-13; brderlich zusammenarbeiten: fraterne cooperari [cooperare fraternamente] AA n. 20; angeregt vom Geiste brderlicher Solidaritt: moti spiritu solidarietatis erga fratres suos [spinti da un senso di solidariet verso i fratelli] PO n. 21 Brderlichkeit inter homines germanitas [la fratellanza tra gli uomini] LP 599, fraternitas [la fraternit] GS n. 9 [la fratellanza] RH n. 20, fraterna necessitudo [la fraternit] DR 83 [la fratellanza] MM 407, fraterna animorum coniunctio [la fraternit] PP n. 73, fraternitas humana [la fraternit umana] LC n. 90; die Brderlichkeit herstellen: fraternitatem instaurare [realizzare la fraternit] GS n. 38; die zerbrochene Brderlichkeit wiederherstellen: dispersam fraternitatem restituere [ricostruire la fraternit dispersa] EV n. 36; in Brderlichkeit verbunden sein: fraternitate necti [essere legato da fraternit] LG n. 28; die Bande der Brderlichkeit zerreien: vincula fraternitatis rumpere [rompre la fraternit] Cat. 1740; Bruderliebe fraternitatis affectus [un affetto fraterno] AA n. 14, fraterna caritas [l'amour fraternel] LN IV n. 8; Brudermord fraterna caedes [la strage fraterna] MC 195, fratricidium [le fratricide] Cat. 2268; Bruderschaft fraterna hominum inter se necessitudo [la fratellanza di tutti gli uomini] DR 84; sodalitas [il sodalizio] RN 665; confraternitas [la confraternit] CD n. 30 Bruderzwist civile iurgium [la lotta fraterna] ASS 31, 140/131 Brutalitt barbaries [la brutalit] DC n. 24; Buch ein Buch fhren: librum conscribere [redigere un libro] CIC vig. can. 535 1; ein Buch schreiben: librum exarare [scrvere un libro] DAS 297; das Buch der Natur: liber naturae [il libro della natura] FeR n. 19; liturgische Bcher erstellen: libros liturgicos apparare - LA n. 3; Buchdrucker officinator librarius - ASS 29, 388 Bcherwissen scientia ex libris hausta [la scienza attinta dai libri] Iuv. n. 14; Buchfhrung impensarum redituumque libri [l'andamento contabile] Stat. PAS art. XI Buchhalter computator [il contabile] REU n. 118; Buchhndler librarius - ASS 29, 389, bibliopola - CIC abr. can. 2318 1, librorum venditor - CIC abr. can. 1404 Buchstabe dem Buchstaben, wie dem Geiste nach einen Vertrag erfllen: per fidelem iuxta litteram, ut aiunt, et spiritum observantiam [nella osservanza secondo la lettera e secondo lo spirito] ASS 20, 7; am Buchstaben der Glaubensformeln festhalten: asservare litteram formularum fidei [conserver la litteralit des formules de la foi] LN X-9; Budget das Budget aufstellen: digerere ponendorum sumptuum reditorumque aestimationem - Stat. PAS art. XI; Bhne scaena [il palcoscenico] CeP n. 161; Bhnenbildner scaenici apparatus artifex - MP 790 Bund confoederatio [la confederazione] CIC vig. can. 582; einen Bund schlieen: foedus pangere [stringere un patto] GS n. 32; die Treue zum Bund: observantia fidelis Foederis [la fidelit l'alliance] LN IV-6; Bundesbeziehung relatio Foederis [la relation d'alliance] Cat. 2564; bndig enucleate - LA n. 57; Bndnis ein Bndnis schlieen: foedus conciliare ASS 28, 643, foedus inire - LE n. 9; mit jemandem ein Bndnis schlieen: foedus instituere cum aliquo [stabilire un' alleanza con qc] LG n. 9, foedus ferire alicui [stringere un patto con qc.] LG n. 9; der Bruch des Bndnisses: foedus fractum [infrangere l'alleanza] LE n. 9; Brde ihnen obliegt die ehrenvolle Brde: eis onus praeclarum incumbit + grd. [su essi grava il glorioso peso di] LG n. 33; Brger Brger zweiter Klasse: cives inferioris ordinis [cittadini di categoria inferiore] RH n. 17; die einfachen Brger: vulgi cives [i semplici cittadini] CeP n. 83; Brgerkrieg domesticum bellum [la guerra civile] DI 11, bellum intestinum - CIC abr. can. 141 1; bellum civile [la guerra civile] SRS n. 21; einen Brgerkrieg entfesseln: inflammare bellum civile [provocare una guerra civile] SRS n. 21 brgerlich die brgerliche Gesellschaft: civilis societas - QC 2; die rein brgerlichen Wirkungen eine Ehe: effectus matrimonii mere civiles [gli effetti puramente civili del matrimonio] CIC vig. can. 1672 Brgermeister municipii praeses - IA 472 Brgerrecht ius civitatis [il diritto di cittadinanza] RH n. 10; das Statut des Brgerrechts: civitatis statutum [lo statuto di cittadinanza] CA n. 5; Pl. Brgerrechte. iura liberi civis propria [i diritto propri di cittadino lbero] ES 613 Brgschaft fideiussio - CIC abr. can. 1917 2; eine Brgschaft bernehmen: fideiubere [la fideiussione] CIC vig. can. 284 4 Broangestellter scriba [un lavoratore di concetto] LE n. 20; Brokratie administratio [la burocrazia] Cfl n. 41;

103

brokratisch
brokratisch grapheocraticus [burocratico] LE n. 15, chartographicus [burocratico] SRS n. 15; bermig brokratisch: ordo complexam administrationem nimis sapiens [un carattere eccessivamente burocratico] QA 208; der brokratische Apparat: apparatus chartographicus [l'apparato burocratico] SRS n. 15; eine brokratische Instanz: burocratica instantia [un'instanza burocratica] DC n. 28; ein System bermiger brokratischer Zentralisierung: nimia moderatio grapheocratica omnia in unum conferens [un' eccessiva centralizzazione burocratica] LE n. 15; der brokratische Sozialismus: grapheocraticus socialismus [il socialismo burocratico] OA n. 37; von brokratischer Logik beherrscht sein: grapheocraticis rationibus gubernari [essere dominato da logiche burocratiche] CA n. 48; Brokratismus morositas [il burocratismo] SRS n. 22 Budisziplin disciplina poenitentialis [la disciplina penitenziale] LG n. 26; Bue satisfactio [la soddisfazione] CIC vig. can. 981; eine Bue auferlegen: paenitentiam imponere [imporre una penitenza] CIC vig. can. 1358 2; ben fr seine Snde ben: poenas pendere peccati sui [pagare per il proprio peccato] MD n. 14;

104

chronologisch

C
Chance possibilitas [la possibilit] Cfl n. 51; opportunitas [l'opportunit] Cfl n. 62; Pl. res opportunae [le opportunit] AAS 1962, 786 Chancengleichheit aliqua saltem aequa et par condicio [una relativa eguaglianza di possibilit] PP n. 61 Charakter indoles, is, f. [la indole] GS n. 4 [la fisionomia] PC n. 11 [il carattere] SRS n. 18; einen eigenen Charakter gewinnen: sua instrui proprietate [acquistare un carattere proprio] UUS n. 35; ein sakraler Charakter: nota sacra [il carattere sacro] LC n. 54; die Verschiedenheit der Charaktere: dissimilitudo ingeniorum [la diversit dei caratteri] ADS 396;den Charakter schmieden: indolem excudere [forger le caractre] Cat. 1810; Charakterbildung moralische Charakterbildung: moralis formatio indolis [la formazione morale del carattere] LC n. 80 Charakterfestigkeit robur animi [la fermezza di animo] PO n. 3 Charakteristika proprietates, um, f. [le caratteristiche] FC n. 72, notae [le caracteristiche] Iuv. n. 7; charakteristisch peculiaris [tipico] SRS n. 3; charakteristische Merkmale: notae propriae [note caratteristiche] QDAP n. 13; einige charakteristische Stimmen dieser Art: huius generis propriae voces [alcune voci caratteristiche di questo genere] SS. 13; in der fr ihn charakteristischen Sprache: sermone sibi proprio et peculiari [col suo caratteristico linguaggio] ReP n. 20; charakteristisch fr unsere Zeit: proprius aetatis nostrae [tipico del mondo contemporaneo] SRS n. 26; charakteristische Zeichen: signa speciali notatu digna [segni degni di speciale menzione] AA n. 14; Subst. das Charakteristische: characteres, um, m. [le caratteristiche] UR n. 4; das Charakteristische daran deutlich hervortreten lassen: eius characteres perspicue praesentare [ne presentare con chiarezza le caratteristiche] UR n. 4; charakterlos ein charakterloser Mensch: iners homo [un homme sans charactre] S. Chr. 390; Charakterschwche indolis debilitas [la faiblesse de caractre] Cat. 1264; Charta iurium summa [la carta dei diritti] PT 278; die Charta der UNO: vd. Eigennamen; Chauvinismus patriae amor immodicus [lo sciovinismo] RH n. 16 Chemie chemica artificia [la chmica] MM 412 chiliastisch chiliastische Phantasien: mille annorum doctrinae [fantasie millenariste] NMI n. 5; Chirurg chirurgus - CIC abr. can. 600; als Chirurg ttig sein: chirurgicam artem exercere - CIC abr. can. 985

chirurgisch chiurgischer Eingriff: medicum secandi opus - AAS 1954, 538 Chor chorus vel cappella musica vel schola cantorum AAS 1967, 306; Choral cantus choralis AAS 1956, 8 Chorrock rocchetum [il rocchetto] AID 501 Christ qui christianum nomen professus est [un cristiano] MM 444, qui Christo nomen dedit [un credente] PT 302; Pl. Christen: qui christiano censentur nomine [i cristiani] PP n. 82 Christenheit christiani nominis universitas - VN 292; Feinde der Christenheit: hostes christiani nominis ASS 26, 523 Christentum christianum nomen [il nome cristiano] LG n. 23, Christianismus [il cristianesimo] RH n. 11, christiana religio [il cristianesimo] DC n. 4; die Geschichte des Christentums: christiani nominis annales [la storia del cristianesimo] DR 84; das religise und kulturelle Erbe des Christentums: religiosa et culturalis hereditas christianae fidei [l'hritage religieux et culturel du christianisme] LN III-2; die Zeit des werdenden Christentums: tempus nascentis christianismi [l'epoca del cristianesimo nascente] SS n. 4; das Christentum auslschen: christianum nomen restinguere - AAS 1967, 1075; christianisieren das Wirtschaftsleben christianisieren: vitam oeconomicam christiana ratione informare [la cristianizzazione della vita economica] QA 222; christlich die christliche Bewegung fr Volkswohlfahrt: actio christiana popularis - GdC 386; christliche Demokratie: democratia christiana - GdC 386; vom christlichen Geist getragen: mente christiana ductus [di ispirazione cristiana] FC n. 75; die christliche Kultur: cultior aetas, quae a christiano nomine dicitur [la civilt cristiana] DR 65, christiana urbanitas [la civilt cristiana] DR 66, christiani nominis cultus [la civilt cristiana] DR 68, christianus vitae cultus [la civilt cristiana] DR 86; ein christliches Leben ohne Abstriche fhren: vitam ducere christianam secundum illius interpretationem [vivre la vie chrtienne dans son intgralit] LN pr.; eine christliche Lebensfhrung: christiana exercitatio vitae [la pratica de la vida cristiana] FiC 189; christlicher Sozialismus: socialismus christianus GdC 386; ein christliches Thema: argumentum christianum [un thme chrtien] LN III ante 1. Christlich-Soziale sociales christiani - GdC 386 Chromosom Krankheiten, die auf die Mibildung von Chromosomen zurckzufhren sind: morbi ex chromosomatum defectu [malattie dovute a difetti cromosomici] DoV I 3; chronisch eine chronische Krankheit: inveteratus morbus [una malatta invecchiata] HG 577 chronologisch die chronologische Genauigkeit: diligentia rei chronologicae [l'esattezza cronologica]

105

clever
RH n. 1; ein chronologisch geordneter Bericht: relatio chronologice digesta - AAS 1983, 397 clever versutus - MN 695 Columbusritter Societas Equitum Columbi - IA 474 Compact Disc microdiscus instrumenti computatorii LA n. 79; Computer instrumentum computatorium [il computer] LE n. 12; Coprsident compraeses - AAS 1982, 1060

106

Dasein

D
da ja quandoquidem [giacch] FeR n. 76; da sein die Arbeit ist fr den Menschen da, nicht der Mensch fr die Arbeit: labor inservit homini, non homo labori [il lavoro per l'uomo, e non l'uomo per il lavoro] LE n. 6; mit den anderen dasein und fr die anderen dasein: esse cum aliis et esse pro aliis [essere con gli altri, per gli altri] Iuv. n. 7; da und dort hic illicve [qua e l] LG n. 51; Dachverband consociationum confoederatio [una confederazione di associazioni] CIC vig. can. 313 dagegen e contrario [al contrario] LC n. 32; dagegen sein: adversari [essere contrario a] DR 75 daher quocirca [en consquence] LN X-16; damals tum temporis [allora] SRS n. 12 Dank jemandem den schuldigen Dank abstatten: debitas alicui rependere gratias [rendere le dovute grazie a qc.] LG n. 50; ihnen allen sei unser Dank ausgesprochen: hi igitur omnes pergratae habeant voluntatis nostrae significationem [a tutti vada l'espressione della nostra gratitudine] SP 419; dankbar dankbar fr eine Gunst: memor gratiae [la gratitudine] RH n. 4 Dankbarkeit gratus animus [la gratitudine] EV n. 84; mit groer Dankbarkeit: multa cum grata memoria [con viva gratitudine] UUS n. 30; Dankeswort grati animi verbum [una parola della gratitudine] NMI n. 1; Danksagung gratiarum actio [l'azione di grazie] UUS n. 102; daransetzen man mu alles daransetzen, da: omnia suscipienda sunt, ut [si deve fare di tutto perch + cong.] CIC vig. can. 618 dareinreden interloqui [interloquire] HG 564 darlegen explicare [esplicitare] DoV II B 6; etwas darlegen: aliquid persequi [esporre q.c.] DR 103; etwas abstrakt darlegen: aliquid modo abstracto exponere [esporre q.c. in termini astratti] PO n. 4; eine allgemeine Regel darlegen: generalem enuntiare normam [enunciare una regola generale] VS n. 22; die Grnde darlegen: exponere rationes seu motiva [esporre i ragioni ossia i motivi] CIC vig. can. 1611; die Grundstze darlegen: principia exponere [esporre i principi] AG n. 1; vorbringen und darlegen: proponere et exponere [proporre ed esporre] CIC vig. can. 1432; die Tatsachen kurz, vollstndig und deutlich darlegen: facta breviter integre et perspicuiter exponere [esporre brevemente, in maniera integrale e con chiarezza i fatti] CIC vig. can. 1658 1 n. 1 Darlegung die vorangegangene Darlegung: ea quae supra exposuimus [la precedente esposizione] SRS n. 40;

Darlehen mutuum [il mutuo] CIC vig. can. 1284 2 n. 5; die Annahme von Kapitalien als Darlehen: pecuniarum receptio tamquam opis mutuo datae [acettare dei capitali a titolo di prestito] SRS n. 19; als Darlehen geben: pecuniarum capita alicui mutua dare [dare capitale in prestito] SRS n. 24; ein niedrig verzinste Darlehen: pecuniae parvis tantum usuris sumptae [un prestito a interesse mnimo] PP n. 54; ein zinsloses Darlehen: pecuniae sine ullo fenore sumptae [un prestito senza interesse] PP n. 54; Zinsen auf Grund eines Darlehens: foenus mutui causa solvendum [gli interesse dovuti a causa di un mutuo] CIC vig. can. 1284 2 n. 5 darstellen repraesentare [rappresentare] LG n. 6, ostentare [rappresentare] FeR n. 24; eine Lehre darstellen: doctrinam declarare [esporre una dottrina] UR n. 1; die katholische Lehre darstellen: exponere doctrinam catholicam [l'esposizione della dottrina cattolica] OT n. 16; es stellt sich dar: ostenditur [si presenta] EV n. 16; etwas genauer darstellen: aliquid pressius declarare - AAS 1958, 631; der Klassenkampf wird als in objektives, notwendiges Gesetz dargestellt: praestatur classium contentio veluti necessaria et obiectiva lex [la lutte des classes est prsente comme une loi objective, ncessaire] LN VIII-7; Darstellung enarratio [unesposizione] SRS n. 7, descriptio [la descrizione] MD n. 6; die Darstellung des moralisch Schlechten: repraesentatio mali moralis [la rappresentazione del male morale] IM n. 8; die Darstellung der katholischen Lehre: expositio doctrinae catholicae [un'esposizione] OT n. 16; eine ganzheitliche Darstellung: demonstratio integra [une prsentation intgrale] LN XI-17; eine organische Darstellung: disposita concinnaque explanatio [un'esposizione organica] FC n. 31; die Darstellung des Tatbestandes: facta referenda [il riferire i fatti] CIC vig. can. 1616 1; aus der biblischen Darstellung ergibt sich: ex notatione biblica patet [dalla notazione biblica emerge] MD n. 6; Darstellungsweise modus exponendi - AAS 1964, 714; Dasein exsistentia [l'esistenza] CIC vig. Can. 607 1 das Dasein Gottes: exsistentia Dei [l'existence de Dieu] Cat. 200; alles, was existiert hngt von Gott ab, der das Dasein gibt: universitas eorum, quae existunt, ab illo dependet, qui ei esse dat [la totalit de ce qui existe dpend de Celui qui lui donne d'tre] Cat. 290; durch sein bloes Dasein: ob ipsam in terris praesentiam [con la stessa sua presenza] EV n. 12; das Gesetz tritt ins Dasein vd. Gesetz; die Frage nach dem Sinn des Daseins: interrogatio de vitae humanae significatione [la domanda sul senso dellesistenza] FeR n. 81; der Gang des Daseins: ipsius vitae via [la trama dellesistenza] FeR n. 81; sein Dasein meistern: suam producere viam [conducere la sua esistenza] EV

107

Daseinsformen
n. 63; jemanden ins Dasein rufen: aliquem ad exsistendum vocare [chiamare all'esistenza] DoV III; Daseinsformen entia [les tres] Cat. 310; Daseinsverfassung die menschliche Daseinsverfassung: condicio humana [la condition humaine] Cat. 388; Daseinsvorsorge ministeria publica a civitate impendenda in singulis [i servizi sociali necessari] PT 259; die Dienstleistungen der Daseinsvorsorge: ministeria cotidianae vitae totius communitatis necessaria [i pubblici servizi necessari alla vita quotidiana di un'intera comunit] OA n. 14; Daseinsweise modus essendi [une manire d'tre] Cat. 2794; Daten numeri et aestimationes [i dati] SRS n. 14; Daten der Beobachtung: indicia praebita ex observatione [les donnes d'observation] LN VII-6; die neuesten diesbezglichen Daten: novissimae de hae re notitiae [gli ultimi dati al riguardo] SRS n. 18, nota Dauer auf Dauer: stabili modo [stabilmente] CIC vig. can. 363 1; ein auf Dauer gewhrter Dispens: dispensatio quae habet tractum successivum [la dispensa che ha tratti successivi] CIC vig. can. 93; eine auf Dauer angelegte Lebensweise: stabilis vivendi forma [una forma stabile di vita] CIC vig. can. 573 1; auf Dauer eingerichtet: stabiliter constitutum [costituito stabilmente] CIC vig. can. 145 1; fr einen Dienst auf Dauer bestellen: ad ministerium stabiliter assumere [assumere stabilmente ad un ministero] CIC vig. can. 230 1; die Dauer der Ausbildung: duratio institutionis [la durata della formazione] CIC vig. can. 659 2; Dauerdelikt delictum permanens - CIC abr. can. 660, delictum quod habet tractum successivum - CIC abr. can. 1705 2 dauerhaft mansurus [durevole] SP 433 dauern es dauerte nicht einmal 30 Tage: vix triginta dierum spatio erat circumscripta [ durato appena 30 giorni] RH 259; ber ein Jahr dauern: ultra annum protrahi [protrarsi pi di un anno] CIC vig. can. 1453; Pt. Pr. lang dauernd: diu duraturus - CIC abr. can. 2302; ein dauernder Interessenkonflikt: rerum quae utriusque intersunt stabilis differentia [une divergence permanente de leurs interts] ASS 18, 419; wer dauernd des Vernunftgebrauchs entbehrt: qui usu rationis habitu caret [chiunque manca abitualmente del uso di ragione] CIC vig. can. 99; Daumenbreite latitudo pollicis - VAS can. 76 Davidstern stella David [l'toile de David] Cat. 528; davonlaufen im Lauf der Zeit zeigte sich, da diese Hoffnung immer weiter davonluft: temporis decursu clare patuit hanc spem semper longius usque fugere [nel corso del tempo apparve chiaro che questa speranza fugge sempre pi lontanto] SS n. 20; dazu dazu kommen: his accedunt [a questi si acciungano] CIC vig. can. 620 Debatte disceptatio - AAS 1984, 282, disputatio [il dibattito] ReP n. 4; Dechant vicarius foraneus [il vicario foraneo] CIC vig. ante can. 553 Deftismus den Deftismus vermeiden, der dazu neigt, alles negativ zu sehen: rerum evertendarum studium fugere, quod in malam partem omnia accipit [sfuggire il disfattismo che tende a vedere tutto al negativo] UUS n. 79; Defekt noxa, ae [il difetto] ES 629 definieren determinare [definire] CD n. 9; das juristische Statut definieren: ponere statutum iuridicum [definire lo statuto giuridico] AG n. 14; die Zustndigkeit klarer definieren: competentiam acrius definire - AAS 1983, 138; definitiv die definitive Lsung: solutio certa ac definita [la soluzione definitiva] Iuv. n. 4; defizitr sich in einer schwer defizitren Situation befinden: in statu gravis penuriae versari [trovarsi in una situazione gravemente deficitaria] DoI n. 22; deformiert deformis [deformato] Iuv. n. 10; degradieren deicere [degradare] DC n. 5, einen Kleriker zum Laien degradieren: clericum ad statum laicalem reducere - CIC abr. can. 123; sich selbst degradieren: e suae removeri dignitatis gradu [degradarsi] SP 425; Degradierung degradatio - CIC abr. can. 211 1; die Degradierung eines Priesters zum Laien: reductio sacerdotis ad laicalem statum - AAS 1972, 641; die moralische Degradierung der Menschen und der Gesellschaften: personarum et societatis moralis deiectio [il degrado morale delle persone e delle societ] Cfl n. 51; dehumanisieren deshumanizare [disumanizzare] Cfl n. 51; Dekan decanus facultatis [il decano della facolt] CIC vig. can. 443 3, professor decanus [il professore decano] QDS 164; Decanus - AAS 1984, 618 Dekanat Amt: decanatus, us - CIC abr. can. 237 2 Dekret decretum administrativum [il decreto amministrativo] CIC vig. ante can. 1732; Def. unter einem Dekret fr Einzelflle versteht man einen von der zustndigen ausfhrenden Autoritt erlassenen Verwaltungsakt, durch den nach Magabe des Rechts eine Entscheidung fr einen Einzelfall getroffen wird oder eine Verleihung erfolgt, die ihrer Natur nach nicht voraussetzen, da von jemandem ein Antrag gestellt wurde: decretum singulare intellegitur actus administrativus a competenti auctoritate exsecutiva editus, quo secundum iuris normas pro casu particulari datur decisio aut fit provisio, quae natura sua petitionem ab aliquo factam non supponunt [per decreto singolare s'intende un atto amministrativo

108

dementieren
emesso dalla competente autorit esecutiva, mediante il quale secondo le norme del diritto data per un caso particolare una decisione o viene fatta una provisione, le quali per loro natura non suppongono una petizione fatta da qualcuno] CIC vig. can. 48; Ein Verwaltungsbefehl fr Einzelflle ist ein Dekret, durch das einer Person oder bestimmten Personen unmittelbar und rechtmig ein Tun oder Unterlassen auferlegt wird, vor allem um die Befolgung eines Gesetzes einzuschrfen: praeceptum singulare est decretum quo personae aut personis determinatis aliquid faciendum aut omittendum directe et legitime imponitur, praesertim ad legis observantiam urgendam [un precetto singolare cio un decreto mediante il quale s'impone direttamente e legittimamente a una persona o a persone determinate qualcosa da fare o da ommettere, specialmente per urgere l'osservanza di una legge] CIC vig. can. 49; + Kraft das Dekret tritt auer Kraft: decretum vim habere desinit [il decreto cessa di avere vigore] CIC vig. can. 58 1; der Zeitpunkt, an dem die Dekrete in Kraft treten: tempus quo decreta obligare incipiant [il tempo in cui i decreti iniziano ad essere obbliganti] CIC vig. can. 446; + Subst. [A] die Abnderung eines Dekrets beantragen: recurrere ut decretum mutetur [ricorrere perch il decreto sia mutato] CIC vig. can. 1513 3, decreti emendationem petere [chiedere la correzione del decreto] CIC vig. can. 1734 1; [B] die Bekanntgabe eines Dekrets: intimatio decreti [l'intimazione del decreto] CIC vig. can. 1735; ein mit Begrndung versehenes Dekret: decretum motivis praeditum [corredato da motivazioni] CIC vig. can. 1670; Beschwerde gegen ein Dekret: recursus a decreto [il ricorso contro il decreto] CIC vig. can. 1353; gegen das Dekret steht die Beschwerde offen: adversus decretum patet recursus [contro il decreto dato il ricorso] CIC vig. can. 1699 3; [R] die Rcknahme eines Dekrets: revocatio decreti [la revoca del decreto] CIC vig. can. 1733 3; [U] der Urheber des Dekrets: auctor decreti [l'autore del decreto] CIC vig. can. 1733 3; + Vb. [A] ein Dekret ndern: mutare decretum [modificare un decreto] CIC vig. can. 1718 2; ein Dekret aufheben: decretum revocare [revocare il decreto] CIC vig. can. 1718 2; ein Dekret gnzlich aufheben: decretum rescindere [rescindere il decreto] CIC vig. can. 1739; ein Dekret teilweise aufheben: decreto obrogare [abrogare il decreto] CIC vig. can. 1739; [B] ein Dekret bekanntgeben: decretum intimare [l'intimazione del decreto] CIC vig. can. 1734 2; ein Dekret besttigen: decretum confirmare [confermare un decreto] CIC vig. can. 1739; [E] ein Dekret ersetzen: subrogare decretum [subrogare il decreto] CIC vig. can. 1739; [G] ein Dekret geltend machen: decretum urgere [urgere l'osservanza] CIC vig. can. 54 2; [N] ein Dekret fr nichtig erklren: irritum esse iubere decretum - VN 288, decretum irritum declarare [dichiarare invalido il decreto] CIC vig. can. 1739; [V] ein Dekret verbessern: decretum emendare [correggere un decreto] CIC vig. can. 1739; [W] ein Dekret widerrufen: revocare decretum [revocare un decreto] CIC vig. can. 1739; Delegation delegatio [la dlgation] Cat. 1538; kraft allgemeiner Delegation: vi delegationis generalis [in forza della delega generale] CIC vig. can. 1114; durch besondere Delegation: speciali delegatione [da una delega speciale] CIC vig. can. 566 1; kraft rechtmiger Delegation: vi legitimae delegationis [in forza di una legittima delega] CIC vig. can. 85; die Beweislast fr die Delegation: onus probandae delegationis [l'onere di provare la delega] CIC vig. can. 131 3; die Delegation erlischt: delegatio exspirat - CIC abr. can. 207 3 delegierbar eine nicht delegierbare Gewalt: potestas quae delegari nequit [una potest che non pu essere validamente delegata] CIC vig. can. 135 2 delegieren delegare [delegare] CIC vig. can. 137 1; jemandem fr eine Aufgabe delegieren: aliquem ad officium delegare - CeP n. 165; Delegierender delegans [il delegante] CIC vig. can. 133 2; Delegierter delegatus [il delegato] CIC vig. can. 142 1; durch ausgewhlte Delegierte: per delegatos selectos [attraverso scelti delegati] AG n. 30; Delegierte zu den internationalen Organisationen: legati apud Consilia inter nationes obtinentia [delegati presso le istituzioni internazionali] PP n. 83, viri legatorum munere fungentes apud multarum nationum Consilia [delegati presso le organizzazioni internazionali] PP n. 84 delegitimieren eine Ideologie delegitimieren: exlegem reddere philosophiam [delegittimare l'ideologia] CA n. 23; delikat ein beraus delikater Bereich: pars salebrarum plena [un argomento delicatissimo] DIM 71; in diesem delikaten Bereich: in re tantae prudentiae [in un campo cos delicato] SRS n. 26; eine besonders delikater Fall: causa quae multum prudentiae ac consilii postulat [una questione particularmente delicata] SP 429; die Frage ist unzweifelhaft delikat: quaestio profecto haud parum prudentiae habet [la questione indubbiamente delicata] EN n. 63; Delikt vd. Straftat; deliktsunfhig delicti incapax [incapace di delitto] CIC vig. can. 1322 dem aber ist nicht so verum non ita sese habet [non cos] SRS n. 14 demagogisch demagogische Auffassungen: consilia turbulenta [concezioni demagogiche] SRS n. 26 dementieren Gerchte dementieren: falsas arguere rumores [smentire queste voci] ASS 15, 601; sich

109

dementsprechend
selbst dementieren: ipsum se mendacii reum ostendere [smentire se stesso] ASS 31, 140/142 dementsprechend ob congruentiam [per correlazione] UUS n. 15; demnchst propediem - LL 420 demobilisieren eine demobilisierende Haltung: animus impediens [une attitude dmobilisatrice] LN IX-7; Demokratie popularis civitas - GdC 392, popularium dominatus [instituciones democraticas] DN 262, popularis civitatis regimen [un regime democratico] PT 271; civitas democratica [la democrazia] LC n. 76; populare regimen [la democrazia] VS n. 96; Def. das System der Demokratie stellt die Beteiligung der Brger an den politischen Entscheidungen sicher und garantiert den Regierten die Mglichkeit, sowohl ihre Regierungen zu whlen und zu kontrollieren als auch dort, wo es sich als notwendig erweist, sie auf friedliche Weise zu ersetzen: populare regimen amplam tribuit civibus potestatem in politicis consiliis partes agendi, ac subditis pariter facultatem suppeditat sive praepositos eligendi ac temperandi, sive pacifice eosdem et pro opportunitate amovendi [il sistema della democrazia assicura la partecipazione dei cittadini alle scelte politiche e garantisce ai governati la possibilit sia di eleggere e controllare i propri governanti, sia di sostituirli in modo pacifico, ove ci risulti opportuno] CA n. 46; + Subst. neue Formen der Demokratie: figurae novae popularis regiminis [nuove forme di democrazia] CA n. 22; neue Formen der Demokratie erfinden: novae popularis imperii formae invenire [inventare forme di moderna democrazia] OA n. 47; + Adj. die parlamentarische Demokratie: populare regimen [la democrazia parlamentare] NMI 45; eine wahre Demokratie: sincerum populare regimen [un'autentica democrazia] CA n. 46; Sent. die Demokratie ist ein Werkzeug, nicht ein Ziel: populare regimen suapte natura instrumentum non finis est existimandum [la democrazia uno strumento e non un fine] EV n. 70; eine Demokratie ohne Werte verwandelt sich leicht in einen offenen oder hinterhltigen Totalitarismus: populare tandem regimen principiis carens in totalitarismum manifestum occultumve prompte vertitur [una democrazia senza valori si converte facilmente in un totalitarismo aperto oppure subdolo] CA n. 46; der Demokratie eine glaubwrdige und solide Grundlage geben: sincerum solidumque iacere popularis auctoritatis fundamentum [dare alla democrazia un autentico e solido fundamento] CA n. 47; Demokratieverstndnis popularis regiminis opinatio [la concezione della democrazia] FeR n. 89; demokratisch auf demokratische Weise: democratica ratione [secondo le regole democratiche] EV n. 20; die demokratische Gesellschaft: popularis societas [la societ democratica] OA n. 24; die demokratische Regierungsform: populare regimen [il regime democratico] EV n. 90; demokratische Staaten: populares civitates [le societ democratiche] OA n. 14; demokratischere politische Strukturen: civilis ordinis formae quae maiorem patiuntur participationem [forme politiche pi participative] CA n. 22; ein demokratisches System: populare regimen [un regime democratico] EV n. 69; nach der Logik des demokratischen Zusammenlebens: secundum rationem consociationis popularis [secondo la logica della convivenza democratica] EV n. 90; demoralisieren Pass. demoralisiert werden: animum demittere [demoralizzarsi] OA n. 11; Demut demisse sentiendi ratio [l'umilt] OA n. 48; demtig humiliter [con lumilt] FeR n. 76; demissus [umile] VS n. 107; demtigend id quod deprimit [avvilente] DR 89; Demtigung deiectio [un'umiliazione] FC n. 77, Pl. contumeliae [le umiliazioni] SD n. 20; denaturieren adulterare [snaturare] LC n. 57 Denkansatz wertvolle Denkanstze: magni pretii germina cogitationum [germi preziosi di pensiero] FeR n. 48; Denkarbeit die fortschreitende menschliche Denkarbeit: progredientes humanae lucubrationes [il progressivo lavoro della mente umana] HG 572; denkbar es ist nicht denkbar: ne in cogitationem quidem cadit [ inconcepibile] SRS n. 39; denken + an denken an etwas: mente recogitare aliquid [pensare a] DR 89, mentem vertere ad [pensare a] FeR n. 37; an etwas denken: mentem suam vertere ad aliquid [il pensiero va a q.c.] UUS n. 99, cogitare aliquid [pensare a q.c.[ TMA n. 22; wir denken an: cogitatio nostra convolat ad [il nostro pensiero si porta a] SDL IX;wer htte vor einem Jahrhundert auch nur an so etwas denken knnen?: quis abhinc saeculum hoc solum cogitaret? [chi avrebbe potuto un secolo fa anche solo pensarlo?] UUS n. 45; daran wie sollte man nicht daran denken: quis autem illam non cogitet rem [come non pensare a questa cosa] EV n. 10; + da ich denke, da: opinor + aci [penso che + cong.] Iuv. n. 10; + Akk. die Treue zum Bund lt sich ohne das Tun der Gerechtigkeit nicht denken: observatia Foederis sine iustitiae custodia non fingitur [c'est que la fidelit l'Alliance ne se conoit pas sans la pratique de la justice] LN IV-6; Subst. die Anforderungen des Denkens: cogitationis postulata [le esigenze proprie del pensiero] FeR n. 65; die Freiheit des Denkens: libertas opinionis [la libert di pensiero] LC n. 20; die Geschichte des Denkens: notionum humanarum historia [la storia del pensiero] FeR n. 87; die Geschichte des abendlndischen Denkens: opinationum historia in occidentali parte [la storia del pensiero nellOccidente] FeR n. 101; Denken und Handeln: mens et opus [il pensiero e la azione] LC n. 3; das Denken der Menschen: hominis mens [il

110

deutlich
pensiero umano] LE n. 13; hominum opiniones [il pensiero] ES 617; in diese Richtung mssen wir denken: in hanc partem cogitare debemus [dobbiamo pensare in questa direzione] SS n. 12; + Adj. das marxistische Denken: marxiana doctrina [la pense marxiste] LN pr.; das politische Denken: de moderanda republica doctrina [il pensiero politico] ES 618; Denker disputator [il pensatore] FeR n. 45; die christlichen Denker: disputatores christiani [i pensatori cristiani] FeR n. 39; Denkfhigkeit cogitationis facultas [le capacit di riflessione] FeR n. 73; Denkfehler error in cogitando [un errore del pensiero] LE n. 13; Denkform forma cogitationis [la forma di pensiero] FeR n. 65; Denkkraft ratiocinii vis [la forza del ragionamento] FeR n. 68; Denkposition sententiae fundamentum [la posizione] FeR n. 45; Denkproze cognitionis processus [il processo del pensiero] HG 574; Denkrichtung cogitandi regulae [linee di pensiero] LC n. 96; die verschiedenen Denkrichtungen: variae doctrinarum scholae [le correnti di pensiero] FeR n. 4; heute besonders verbreitete Denkrichtungen: hodie latius diffusae sententiae [linee di pensiero oggi particolarmente diffuse] FeR n. 86; Denkschema die traditionellen Denkschemata: consuetae nostrae deliberationes [nostri abituali schemi di riflessione] FeR n. 23; Denkschule philosophantium schola [la scuola di pensiero] FeR n. 50; Denkstrmung jngere philosophische Denkstrmungen: recentiores philosophantium cogitationes [correnti di pensiero pi recenti] FeR n. 59; die marxistische Denkstrmung: corpus marxianae doctrinae [le courant de pense marxiste] LN VII-11; religionsfeindliche Denkstrmungen: cogitationum tendentiae religioni adversantes [des courants de pense hostiles la rligion] Cat. 29; Denkstrukturen structurae cogitationis [strutture di pensiero] FeR n. 77; Denkbung exercitium cogitationis [un esercizio del pensiero] FeR n. 43; Denkvorgang cogitandi processus [il processo di pensiero] HG 573 Denkweise cogitandi modus - MP 766; animi inclinatio [le maniere di pensare] ES 617, cogitandi ratio [la maniera di pensare] QDAP n. 27, modus ratiocinandi AAS 1964, 714, forma mentis [la mentalit] DoI n. 4; modus sentiendi [la manire de sentir] Cat. 110; dennoch tametsi [tuttavia] VS n. 16; Denuntiation delatio [la denunciacin] DN 269 deportieren nach Sibirien deportieren: deportare in gelida Siberiae loca - OOE 56; Pt. Pf. deportiert: deportatus - ExF 674 Depression animus fractus [la depressione] EV n. 18, depressus spiritus [la dpression] Cat. 2733; derzeit in praesens [in tempo presente] SP 423, aetate qua vitam degimus [il momento che stiamo vivendo] VS n. 106; desavouieren diffiteri [sconfessare] ADS 399; Deserteur desertor - MN 681 desgleichen pari modo [inoltre] HG 571; designieren designare aliquem - Stat. PAS art. VIII Desinteresse contemptio [il disinteresse] FeR n. 38; desorientiert das sittliche Gewissen des Menschen ist desorientiert: ethica hominis conscientia confunditur [la coscienza etica delluomo disorientata] FeR n. 98; Desorientierung perturbatio [la disorientazione] DR 73, rerum turbatio [il disorientamento] CA n. 56; despotisch despotische Willkr: tyrannicum arbitrium [un despotico arbitrio] EV n. 31; Despotismus licentia principum populo male consulentium [il dispotismo] ID 175; Destinatar is cui res destinatur [il destinatario] FC n. 30 destruktiv destructivus [distruttivo] CA n. 36; deswegen quapropter [onde] DIM 51, quam ob rem [quindi] DIM 54; ob eam causam [per questo motivo] UUS n. 14; detailliert uerst detailliert: minutatissime digestum [estremamente particolareggiato] FeR n. 51; detaillierte Ratschlge: suasiones minutiores - CeP n. 183; auf etwas detailliert eingehen: aliquid nominatim recensere [soffermarsi in dettaglio su q.c.] NMI n. 10; Determinismus determinismus [il determinismo] LC n. 74 deutlich insigniter [notevolmente] SRS n. 9, luculenter [chiaramente] ReP n. 32, luculenter profecto [con chiarezza] EV n. 103; dies wird besonders deutlich, wenn: haec omnia manifestius apparent cum + ind. [ci diviene particolarmente evidente quando] LC n. 41; die Tatsachen kurz, vollstndig und deutlich darlegen: facta breviter integre et perspicuiter exponere [esporre brevemente, in maniera integrale e con chiarezza i fatti] CIC vig. can. 1658 1 n. 1; mit klaren und deutlichen Worten: dissertis ac perspicuis verbis - D-H 1637; die deutliche Stimme der berlieferung: luculentum traditionis suffragium - DH 3568; etwas deutlich zu verstehen geben: aliquid clare significare [laisser nettement entendre qc] Cat. 443; Komp. noch deutlicher: acriore ratione [ancor pi] EV n. 45; dies wird noch deutlicher: hoc

111

Devisenhandel
expressius fit [ci diventa ancora pi esplicito] MD n. 13; Devisenhandel pecuniarum permutationes [gli scambi] RH n. 16 Devolutiveffekt Berufung nur mit Devolutiveffekt: appellatio in devolutivo tantum - CIC abr. can. 1889 1 Dezentralisation decentralizatio [il decentramento] CIC vig. praef. XXII; Diagnose morborum diagnosis [la diagnosi] DoV I 1; die prnatale Diagnose: diagnosis praenatalis [la diagnosi prenatale] DoV I 2; Verfahren vorgeburtlicher Diagnose: rationes atque investigationes praenatales [le tecniche diagnostiche prenatali] EV n. 63; die Diagnose der objektiven sozialen Wirklichkeit: obiectiva veritas socialis cognoscenda [la diagnosi dell'oggettiva realt sociale] LE n. 3; eine genaue Diagnose der vielschichtigen Situationen: accurata cognitio implicatarum condicionum [un'esatta diagnosi delle complesse situazioni] LE n. 18; bei der Durchfhrung der Diagnose: in diagnosi peragenda [nel condurre la diagnosi] DoV I 2; die Diagnose verlangen: diagnosim exquirere [richiedere la diagnosi] DoV I 2; diagnostizieren dignoscere - CIC abr. can. 2118 2 Dialekt die Unterscheidung zwischen Sprachen und Dialekten: distinctio inter linguas et idiomata dialectalia - LA n. 12; Dialektik dialectica [l'aspetto dialettico] DR 70; disserendi ratio [la dialettica] EV n. 33; die Dialektik zwischen Freiheit und Natur: dialectica inter libertatem et naturam [la dialettica tra libert e natura] VS n. 46; dialektisch das dialektische Gegenteil von etwas: quod dialectice opponitur alicui rei [l'envers dialectique] LN VIII-5; dialektische Strukturen: dialecticae structurae [strutture dialettiche] FeR n. 46; Dialektischer Materialismus materialismus, ut aiunt, dialecticus [il materialismo dialettico] DR 69, Dialog colloquium [il dialogo] ES 639, diverbium [il dialogo] CeP n. 76, collocutio [il dialogo] FC n. 73, dialogus [il dialogo] SRS n. 22; + Subst. die Bereitschaft zum Dialog: promptus in collocutionem animus [la disponibilit al dialogo] CA n. 60; eine Beziehung des Dialogs mit jemandem herstellen: habitudinem dialogicam interserere cum aliquo [instaurare un rapporto dialogico con qc.] FeR n. 43; den Dialog am Leben halten: agitare colloquium [mantenere vivo il dialogo] FC n. 77; + Adj. zum Dialog bereit: spiritus dialogi conserendi - ED 389; ein entschiedener Dialog: dialogus tenax [un dialogo vigoroso] LC n. 84; einen echten Dialog erreichen: veram instituere collocutionem [obtenir un vrai dialogue] LN X-3; ein freimtiger und entschiedener Dialog: dialogus sincerus et tenax [un dialogo franco e vigoroso] LC n. 84;ein fruchtbarer Dialog: dialogus fructuosus [un proficuo dialogo] SRS n. 22; der innere Dialog des Menschen mit sich selbst: dialogus ipsius hominis secum [il dialogo delluomo con se stesso] VS n. 58; + Vb. den Dialog aufnehmen mit: colloquium habere cum aliquo [entrare in dialogo con] AA n. 14; den Dialog wieder aufnehmen: instaurare dialogum [riannodare il dialogo] UUS n. 17; einen Dialog beginnen: colloquium serere [il dialogo] ES 613; in einen Dialog mit jemandem eintreten: diverbium ingredi cum aliquo [entrare in dialogo con qc.] CA n. 59; in einen Dialog eintreten mit jemandem ber etwas: instituere colloquium cum aliquo de aliqua re [instaurare un dialogo con qc. su q. c.] GS n. 3; mit jemandem in einen fruchtbaren Dialog eintreten: frugiferum instituere dialogum cum aliquo [entrare fruttuosamente in dialogo con qc.] FeR n. 72; in den kulturellen Dialog eintreten: in culturae disceptationem ingredi [entrare nel dibattito culturale] CA n. 29; einen Dialog fhren: dialogum persequi [condurre il dialogo] RH n. 4, dialogum conserere [il dialogo] LC n. 84; einen Dialog mit jemandem fhren: dialogum conferre cum aliquo [intrattenere un dialogo con qc.] UUS n. 27; Dialogfhrung man hat die Technik der Dialogfhrung verfeinert: excultum est artificium sermocinandi [si affinata la tecnica per dialogare] UUS n. 31; Diaspora in der Diaspora leben: in dispersione degere [disperso] LG n. 26, Lnder, in denen die Katholiken in der Diaspora leben: regiones ubi catholici sunt pauci et dispersi [le regioni dove i cattolici sono pochi e dispersi] AA n. 17; dichtbevlkert dichtbevlkerte Regionen: incolis conferta loca [terre di densi abitanti] ExF 682; Didaktik ars informandi alios - AAS 1964, 227, scientia didactica [la didattica] GE n. 1 didaktisch didascalicus - MP 781, didacticus [didattico] OT n. 17; didaktische Hilfen: subsidia didactica [i sussidi didattici] CIC vig. can. 779; Diebstahl Def. der Diebstahl besteht darin, da man sich fremdes Gut gegen den vernnftigen Willen des Besitzers widerrechtlich aneignet: furtum est usurpatio boni alieni contra rationabilem domini voluntatem [le vol est l'usurpation du bien d'autrui contre la volont raisonnable du propritaire] Cat. 2408; einfacher Diebstahl: furtum non qualificatum - CIC abr. can. 2354 1; schwerer Diebstahl: furtum qualificatum CIC abr. can. 2354 1 diametral diamentral entgegengesetzt: per diametrum oppositum [diamtralement contraire] Cat. 1850; dienen jemandem dienen: opitulari alicui [servire qc.] FC n. 69; der Kirche dienen: deservire Ecclesiae [servire la Chiesa] CIC vig. can. 1274 3; alles, was zur Arbeit dient: quidquid prodest labori [tutto ci che

112

diktatorisch
serve al lavoro] LE n. 12; der Mensch, dem diese Mittel dienen mssen: homo cui ea subsidia debent deservire [l'uomo al quale questi mezzi devono servire] LE n. 13; nicht herrschen, sondern dienen: non dominari sed ancillari - D-H n. 2829; Pt. Pr. dienende Geister: administratorii spiritus [des esprits chargs d'un ministre] Cat. 331; Subst. der Geist des Dienens: animus ministerii [l'esprit de service] LN IX13; Diener ministrator [il servente] LG n. 27; dienlich das ist nicht dienlich: id non iuvat [ci non serve] SS n. 44; Dienst servitium [il servizio] PC n. 5, famulatus, us [il servizio] PC n. 5, munus, eris, n. [un incarico] CIC vig. can. 145 1; + an der Dienst an anderen: aliorum servitium [le service des autres] Cat. 1534; + im im Dienste des : servitio alicuius addictus [impegnato nel ministero di qc.] SCo. n. 86; im Dienste des Ordinariats stehen: servitio Ordinariatus operam dare AAS 1986, 484; im Dienst bleiben: in munere manere [rimanere nell'incarico] CIC vig. can. 1732 2; im kirchlichen Dienst stehende Personen: personae Ecclesiae deservientes [persone che prestano servizio a favore della Chiesa] PO n. 21; + in in den Dienst der Kirche treten: Ecclesiae servitio addici [essere designato al servizio della Chiesa] CIC vig. can. 213 1; seine Fhigkeiten in den Dienst des Todes stellen: in mortis ministerium suam peritiam destinare [mettere a servizio della morte la sua competenza acquisita] EV n. 59; + Subst. nach Beendigung seines Dienstes: post expletum munus [al termine del suo incarico] CIC vig. can. 540 3; die Eignung fr die Ausbung des Dienstes: aptitudo ad ministerium exercendum [l'attitudine ad esercitare il ministerio] CIC vig. can. 1051 n. 1; der Dienst an der Gerechtigkeit: servitium iustitiae [il servizio della giustizia] LC n. 30; der Dienst am Nchsten: proximi famulatus [il servizio al prossimo] DC n. 18; die bertragung eines Dienstes: ministerii collatio [il conferimento di un ministero] CIC vig. can. 230 1; + Adj. der ihrem eigenem Stande entsprechende Dienst: servitium proprio statui consonus [il servzio che confacente al loro stato] CIC vig. c. 602 2; geeignet sein, diesen Dienst zu leisten: aptitudinem habere hoc munus gerendi [avere l'attitudine di esercitare questo incarico] CIC vig. can. 874 1 sub 1 ; ffentliche Dienste: ministeria publica [i servizi pubblici essenziali] MM 438; die ffentlichen Dienste gewhrleisten: ministeria publica suppetere [assicurare i servizi pubblici] MM 438; + Vb. einen Dienst einrichten: munus constituere [costituire un ufficio] CIC vig. can. 154 1; jemandem einen Dienst leisten: alicui famulatum praestare [far servizio a qc.] NMI 51; einen Dienst leisten fr die Gesellschaft: servitium praestare societati [rendere un servizio alla societ] GE n. 8; einen Dienst niederlegen: munus dimittere [dimettere l'incarico] CIC vig. can. 1289; Dienst tun fr die Dizese: servitium praestare in favorem dioecesis [prestare servizio a favore della diocesi] CIC vig. can. 1274 1; jemandes Dienst bernehmen: ministerium alicuius excipere [subentrare nel posto di qc.] LG n. 20; wer sich diesem Dienst widmet: qui huic ministerio vacat [coloro che si dedicano a questo ministero] AA n. 25; dienstlter antiquior promotione [il pi anziano per promozione] CIC vig. can. 415 [il pi anziano di carica] CIC vig. can. 503 1, nominatione antiquior [il pi anziano per nomina] CIC vig. can. 544 Dienstamt ein Dienstamt bernehmen: ministerium excipere [subentrare nel posto di qc.] LG n. 20, ministerium suscipere [assumere il servizio] LG n. 20; dienstbar Vernunft und Philosophie drfen in Dingen der Religion nicht herrschen, sondern mssen vllig dienstbar sein: humana ratio et philosophia in religiosis rebus non dominari, sed ancillari omnino debent - D-H n. 2829 Dienstbereitschaft promptitudo serviendi [la disponibilit a servire] DC n. 32; dienstjngst das dienstjngste Mitglied: postremum membrum [l'ultimo membro] QDS 62 Dienstleistung officium [il servizio] QA 205, commodum [il servizio] MM 415, praestatio servitiorum [il servizio] GS n. 64, servitium [il servizio] GS n. 67, ministerium [il servizio] SRS n. 28; Dienstleistungen: ministeria [i servizi] SRS n. 33; Dienstleistungen bereitstellen: ministeria suppeditare [provvedere servizi] SRS n. 45; die fr die Gemeinschaft der Brger notwendigen Dienstleistungen: ministeria civili communitati necessaria [servizi essenziali alla convivenza] LE n. 20; Dienstleistungsbereich servitia, orum [il settore dei servizi] GS n. 63 Dienstleistungsindustrie campus machinalis industriae ad ministeria spectans [il campo dell'industria dei servizi] LE n. 5 diesbezglich ad haec quod spectat [al riguardo] SRS n. 43; Diesseitigkeit die Diesseitigkeit der Welt: mundi saecularitas [la secolarit del mondo] FeR n. 43; differenzieren sich differenzieren: diversa effici [differenziarsi] RH n. 19; Pt. Pf. differenziert: variatus [differenziato] LE n. 18, varius [differenziato] RH n. 21; distinctus [differenziato] Iuv n. 15; differenziert sein: differre [essere differenziato] Iuv n. 15; in diesem differenzierten Zusammenhang: qua in rerumque prospectu variato [in questo contesto diversificato] MD n. 29; diktatorisch dictatorius [dittatoriale] GS n. 75; ein diktatorisches Regime: regimen dictatorium [un regime dittatoriale] SRS n. 44;

113

Diktatur
Diktatur zur Diktatur fhren: viam munire ad quoddam tyrannidis genus [conducere alla dittatura] PP n. 26; die Diktatur des Proletariats: dictatura proletariorum [la dittatura del proletariato] LE n. 11; die Diktatur der Arbeiter: dictatura operariorum [la dittatura degli operai] CA n. 23; diktieren die Preise diktieren: pretia imponere [dettare i prezzi] LE n. 17; Dilemma difficultas [il dilemma] FeR n. 23; die Lsung dieses Dilemmas: solutio huius dilemmatis AAS 1971, 902; Dimension amplitudo [la dimensione] RH n. 15, aspectus, us [la dimensione] LC n. 23, ratio [la dimensione] Iuv. n. 1, mensura [la dimensione] EV n. 38; + Subst. die Dimension des menschlichen Geistes: spiritus humani mensura [la dimensione dello spirito umano] Iuv. n. 12; die menschliche Person in all ihren Dimensionen: ipsius hominis omnes facultates [la persona umana in tutte le sue dimensioni] SRS n. 1; die metaphysische Dimension der Wahrheit: veritatis metaphysica ratio [la dimensione metafisica della verit] FeR n. 105; die Weisheitsdimension der Philosophie: philosophiae sapientialis amplitudo [la dimensione sapienziale della filosofia] FeR n. 81; die Wirklichkeit in ihren verschiedenen Dimensionen erkennen: cognoscere res secundum varia earundem pondera [conoscere la realt nelle sue diverse dimensioni] Iuv. n. 12; das Wohl des Menschen in allen seinen Dimensionen: hominis bonum iuxta omnes eius aspectus [il bene dell'uomo in tutte le sue dimensioni] LC n. 63; die Dimension der Zeitlichkeit: finiti temporis ratio [la dimensione della temporaneit] RH n. 18; + Adj. [F] die Arbeit ist eine fundamentale Dimension der Existenz des Menschen auf Erden: labor humanus est ratio fundamentalis vitae hominis in terra [il lavoro costituisce una dimensione fondamentale dell'esitenza dell'uomo sulla terra] LE n. 4; [G] eine globale Dimension: dimensio complexiva [una dimensione globale] UUS n. 28; die grundlegende Dimension menschlicher Existenz: primaria vitae humanae ratio [la fondamentale dimensione dell'umano esistere] LE n. 1; [L] die leibliche Dimension des Menschen: homo utpote natura corporea praeditus [la dimensione corporale] LC n. 34, hominis corporea compages [la dimensione corporea delluomo] VS n. 53; [M] in menschlicher Dimension: secundum hominum indolem [in dimensione umana] SRS n. 15; die Arbeit in ihrer vollen menschlichen Dimension anerkennen: laboris agnoscere integrum pretium prout postulat dignitas humana [riconoscere il lavoro secondo la sua piena dimensione umana) LC n. 96; die moralische Dimension: ratio moralis [la dimensione morale] LC n. 65; [N] eine neue Dimension: novitas [la nouveaut] Cat. 2615; eine neue Dimension geben: novo pondere aliquid donare [dare una nova dimensione a qc.] RH n. 5; [P] die politische Dimension der Bibelstellen: ratio politica locorum biblicorum [la dimension politique des rcits bibliques] LN X-5; das Leben in seiner physischen Dimension: vita sub corporea ratione [la vita nella sua dimensione corporea] EV n. 48; [R] der Positivismus reduziert den Menschen auf eine einzige Dimension: positivismus in homine unam tantum partem seu mensuram considerat [il positivismo riduce l'uomo a una sola dimensione] OA n. 30; [S] die soziale Dimension des Menschen: indoles socialis hominis [la dimensione sociale dell'uomo] LC n. 33, adspectus socialis hominis [la dimensione sociale dell'essere umano] LC n. 33, sociales partes personae humanae [la dimensione sociale dell'essere umano] SRS n. 9; die sozialethische Dimension: nota socio-ethica [la dimensione etico-sociale] LC n. 71; die subjektive Dimension der Arbeit: pars subiectiva laboris [la dimensione soggettiva del lavoro] LC n. 85; es handelt sich um eine symbolische Dimension: haec ratio symbolica sive figurativa est [ questa una dimensione simbolica] MD n. 25; [T] die tiefe Dimension der Freiheit; libertatis alta significatio [la profonda dimensione della libert] LC n. 21; die tiefste Dimension: altissima ratio [la dimensione pi profonda] UUS n. 36; die theologische Dimension: theologica ratio [la dimensione teologica] CA n. 55; [U] eine unabdingbare Dimension des christlichen Zeugnisses: indefectibilis mensura christinani testimonii [una dimensione imprescindibile della testimonianza cristiana] NMI 52; [V] die heutigen vielfltigen Dimensionen der sozialen Frage: recentiores multiplicesque quaestionis socialis modi [le moderne e molteplici dimensioni della questione sociale] CA n. 10; [W] die weltweite Dimension: universalitas [la dimensione universale] RH n. 5, universalis magnitudo [la dimensione mondiale] FC n. 48, extensio universalis [una dimensione mondiale] SRS n. 9; weltweite Dimension annehmen: indolem sibi induere causae alicuius universalis [assumere dimensione universale] SRS n. 14; eine wesentliche Dimension der Berufung des Menschen: praecipua proprietas vocationis hominis [un essenziale espressione della vocazione delluomo] SRS n. 30; die wichtigste und ausschlieliche Dimension: ratio princeps et exclusiva [la dimension principale et exclusive] LN X-5; die wirtschaftliche Dimension: modus oeconomicus [la dimensione economica] SRS n. 28; + Vb. die Dimension einschrnken: rationem reducere [ridurre la dimensione] LC n. 71; am Leben der Gesellschaft in allen Dimensionen teilnehmen: participare societatis vitam omnibus in partibus eius ac gradibus [partecipare alla vita della societ in tutte le dimensioni] LE n. 22; dinglich eine dingliche Klage: actio realis [un'azione reale] CIC vig. can. 1655 1;

114

Diskriminierung
Dizesanadministrator Administrator dioecesanus [l'Amministratore diocesano] CIC vig. can. 421 1 Dizesanbischof der alle Rechte und Pflichten eines Dizesanbischofs hat: qui omnibus gaudet iuribus Episcoporum dioecesanorum eorundemque obligationibus tenetur - AAS 1986, 483 Diplom diploma - Sap. c. Art. 59; ein Diplom verleihen: diploma conferre - AAS 1979, 509 Diplomat eiusdem Gubernii legatione fungens - ASS 6, 167, Legatus SOE I-2; diplomatisch diplomatische Beziehungen: rationes diplomaticae [i rapporti diplomatici] REU n. 28; die diplomatischen Beziehungen des Heiligen Stuhls zu den verschiedenen Staaten: necessitudinis rationes quae Apostolicae Sedi cum variis Civitatibus intercedunt [relaciones diplomaticas que la Santa Sede ha entablado con diversos Estados] DN 263, publicae cum Apostolica Sede necessitudinum rationes - AAA 322; die diplomatischen Beziehungen zum Heiligen Stuhl abbrechen: abrumpere publicas quae cum Apostolica Sede intercedunt rationes [rompre les rlations qui existent entre le Saint Sige et la France] MG 5; diplomatische Beziehungen aufnehmen: mittere vicissimque accipere legatos [inviare e ricevere legati] ID 166; mit denen Wir diplomatische Beziehungen unterhalten: quibuscum Nobis intercedunt necessitatum vincula - AAA 323; diplomatische Mission: legatio - SOE IV-2; eine diplomatische Note: diplomatica nota - ASS 6, 145; diplomatische Vertretung: legatio apud Civitatem iuxta normas iuris internationalis [la legazione presso uno Stato secondo le norme del diritto internazionale] CIC vig. can. 365 1; auf diplomatischem Wege: per suae nationis legatos [attraverso le vie diplomatiche] PT 292; diplomatisches Corps Diplomaticus Guberniorum Coetus [il corpo diplomatico] ASS 10, 482, Legatorum coetus SOE I-2; vd. Doyen; diplomieren Pt Pf. diplomiert. congruo diplomate ornatus - AAS 1969, 618 Diplomprfung experimentum ad licentiam consequendam - SLL 357 direkt recta via [direttamente] EV n. 13; direkt oder indirekt: directo vel oblique [direttamente o indirettamente] LE n. 13, directe vel oblique [diretto o indiretto] FeR n. 76, recta obliquave via [direttamente o indirettamente] EV n. 59; weder direkt noch indirekt: neque sive directe sive indirecte [n direttamente n indirettamente] DH n. 5, neque directe neque indirecte [ni directement ni indirectement] Cat. 311; in direkter Weise: ilico [immediatamente] VS n. 72; in direkter oder indirekter Weise: via recta aut obliqua [in modo diretto o indiretto] SRS n. 16; diese Worte beziehen sich nicht direkt auf die Arbeit: ea dicta non proxime ad laborem referuntur [queste parole non si riferiscono direttamente al lavoro] LE n. 4; direkte Kontrollen: gubernatio proxima [il controllo diretto] LE n. 14; Komp. direkter: strictius [pi direttamente] FeR n. 76; Direkthilfe directum adiutorium [l'aide directe] Cat. 2440; Direktionsentscheidungen Direktionsentscheidungen treffen: consilia capere de opificum locanda moderandaque opera [decisioni che dirigono la attivit] MM 424 Direktiven normae [le direttive] MM 432, normae directivae [norme direttve] AG n. 29, praescripta, orum [le direttive] PP n. 81 Direktor moderator [il direttore] QDS 112, Rector [il Direttore] Stat. PAS art. III dirigieren musicos modos moderari - AAS 1956, 14 Diskontinuitt inconstantia [la discontinuit] DR 94 diskreditieren jemanden diskreditieren: aliquem detrectare [screditare qc.] DR 94, aliquem obtrectare [discrditer qn] LN X-1; damit war der christliche Glaube fr ihn ein fr alle Mal diskreditiert: qua de re ipse christianam fidem semper detractam habuit [con ci la fede cristiana risult per lui screditata una volta per tutte] DC n. 24; Diskrepanz discrepantia [la dissonanza] VS n. 4; alienatio [lestraneit] VS n. 16; es gibt Diskrepanzen verschiedener Art: discrepantiae variis modis vigent [divergenze in vari modi esistono] UR n. 3; diskret modestus [discreto] LE n. 26; sich einer diskreten Sprache bedienen: sermone uti prudenti [user d'un langage discret] Cat. 2489; Diskretion discretio [la discrezione] OT n. 2, lenitas [la delicatezza] DC n. 41; mit Diskretion: prudenter [con discrezione] FC n. 77; Diskretion wahren: circumspectionem tenere [faire discrtion] Cat. 2522; die Pflicht, rgernisse zu vermeiden, fordert oft strenge Diskretion: officium vitandi scandalum saepe strictum ordinat silentium [le devoir d'viter le scandale commande souvent une stricte discretion] Cat. 2489; diskriminieren jemanden diskriminieren: odiosum privilegium irrogare alicui - VN 284; die Produkte der in den Entwicklungslndern entstehenden Industrien diskriminieren: discriminare ea quae in regionibus minus progressis quaestuosa industria inchoata pariuntur [discriminare i prodotti delle industrie incipienti dei Paesi in via di sviluppo] SRS n. 43; Pt. Pr. diskriminierend: discriminans [discriminatorio] FC n. 68; Pt. Pf. diskriminiert: discrimen passus [discriminato] FC n. 77 Diskriminierung discriminatio [la discriminazione] GS n. 66, iniustum discrimen [la discriminazione] FC n. 81, iniquum discrimen [la discriminazione] RH n. 17, discrimen [la discriminazione] SRS n. 24; ohne Diskriminierung: ita ut homo nihil patiatur discriminis

115

Diskurs
[senza discriminazione] LE n. 19; Diskriminierungen jeder Art: discrimina omne genus facta [le discriminazioni di ogni tipo] SRS n. 15, omnis generis discrimina [discriminazioni di ogni tipo] SRS n. 24; Diskriminierungen zwischen den Menschen: iniusta inter creaturas humanas discrimina [le discriminazioni fra gli esseri umani] DoV III; eine Diskriminierung aufheben: modum discriminandi removere [eliminare la discriminazione] GS n. 29; die Diskriminierung erfolgt nach dem Lebensalter: ratio discriminis innititur vitae hominis aetatibus [una discriminazione fondata sui diversi periodi della vita] QDAP n. 12; gesellschaftliche Diskriminierung: socialis exclusio [la discriminazione sociale] MD n. 30; gesellschaftliche und religise Diskriminierung; discrimina, quae ob causas sociales-religiosas eveniunt [discriminazioni per motivi socio-religiosi] ReP n. 2; geschlechtliche Diskriminierung: discrimen nomine sexus [una discriminazione che si fondi sul sesso] QDAP n. 11; rassische Diskriminierung: discrimen nomine stirpis [una discriminazione che si fondi sulla razza] QDAP n. 11; man lt eine schwere Form von Diskriminierung zu: gravis admittitur distinctionis forma [si ricade in una grave forma di discriminazione] LE n. 22; Diskurs der philosophische Diskurs: philosophica cogitatio [il discorso filosofico] FeR n. 49; Diskussion disceptatio [la disputa] HG 568 [la discussione] QA 213, nach der Diskussion: absoluta disceptatione orali - ED 389; die gegenwrtige theologische Diskussion: theologica nostri temporis perquisitio [la riflessione teologica contemporanea] DoI n. 9; der theologischen Diskussion berlassen: relinquere disceptationi theologorum [lasciare alla discussione dei teologi] LG np. in fine; Diskussionsgegenstand argumentum disceptandum AAS 1967, 101; diskutieren disceptare de aliqua re [discutere su q.c.] CIC vig. can. 343; Argumente objektiv und aufmerksam diskutieren: excutere argumenta iudicio obiectivo et attento animo [discuter des arguments objectivement et avec attention] LN X-3; Dispens Def. ein Dispens, d. h. di Befreiung von einem rein kirchlichen Gesetz in einem Einzelfall: dispensatio seu legis mere ecclesiasticae in casu particolari relaxatio [la dispensa ossia l'esonero dall'osservanza di una legge puramente ecclesiastica in un caso particolare] CIC vig. can. 85; einen Dispens beantragen: dispensationem petere [chiedere la dispensa] CIC vig. can. 1699 1; das Bittgesuch um Dispens: petitio dispensationis [la domanda di dispensa] CIC vig. can. 1681; wenn nicht ein Dispens erteilt worden ist: nisi dispensatio intercesserit [a meno che non sia stata concessa dispensa] CIC vig. can. 1014; einen Dispens gewhren: dispensationem concedere [concedere la dispensa] CIC vig. can. 180 1 1698 3; ein auf Dauer gewhrter Dispens: dispensatio quae habet tractum successivum [la dispensa che ha tratti successivi] CIC vig. can. 93; dispensieren jemandem von etwas dispensieren: aliquem ab aliquo dispensare - CIC abr. can. 250 2; von den Disziplinargesetzen dispensieren: dispensare in legibus disciplinaribus [dispensare dalle leggi disciplinari] CIC vig. Can. 87 1; niemand kann von den zehn Geboten dispensieren: nemo a decem praeceptis potest dispensare [nul ne peut dispenser des dix commandements] Cat. 2072; disponibel disponibel sein: praesto esse [essere disponibile] VS n. 46; disponieren disponere [disporre] SRS n. 15; Pt. Pf. zu etwas von Natur aus disponiert sein: natura sua proclivis esse ad aliquid [essere predisposto dalla stessa sua natura a q.c.] LE pr. Disposition eine erbliche Disposition zur Krankheit: hereditaria proclivitas ad morbum - AAS 1965, 311 Disproportion impar ratio [la sproporzione] SP 432, inaequalitas [la sproporzione] LE n. 16; Disputation in einer ffentlichen Disputation vorgestellte Dissertation: publica disceptatione expensa dissertatio - Sap. c. Art. 49 3; disqualifizieren das Gute wird disqualifiziert: bonum de suo loco deicitur [il bene viene squalificato] Iuv. n. 4; Dissens dissensio [la dissensione] UR n. 14 [il dissenso] VS n. 113; Dissertation dissertatio doctoralis - Sap. c. Art. 49 3; eine Dissertation anfertigen: dissertationem exarare [fare una dissertazione] QDS 55, dissertationem elaborare - Sap. c. Art. 76; in einer ffentlichen Disputation vorgestellte Dissertation: publica disceptatione expensa dissertatio - Sap. c. Art. 49 3; Dissident dissidens [il dissidente] HG 563; Dissoziierung disiunctio [la dissociazione] VS n. 70; Distanz seiunctio [il distacco] EN n. 69; die Distanz vergrert sich: intervallum amplificatur [aumenta la distanza] PP n. 29; in rumlicher und zeitlicher Distanz: spatio temporeve distans [in distanza spaziotemporale] FeR n. 87; innere Distanz gewinnen zur Welt: interius se abstrahere a mundo [acquistare il distacco interiore nei riguardi del mondo] Iuv. n. 5; distanzieren sich innerlich distanzieren: intus divelli ab aliquo [l'interiore distacco da qc.] FC n. 9; Pt. Pf. extraneus [estraneo] Cfl n. 42; Disziplin die Disziplin handhaben: disciplinam exercere [praticare una disciplina] OT n. 11; die Disziplin lt nach: disciplinae vincula relaxantur OOE 36 disziplinr disciplinaris [disciplinare] OT n. 4 Disziplinargesetze von den Disziplinargesetzen dispensieren: dispensare in legibus disciplinaribus

116

Drama
[dispensare dalle leggi disciplinari] CIC vig. can. 87 1 disziplinarisch in linea disciplinari - CIC abr. can. 250 5; disziplinarische Entscheide treffen: decisiones disciplinares sumere [prendre des dcisions disciplinaires] Cat 553; Disziplinarstrafe poena ad correctionem [una pena correzionale] QDS 18 Disziplinarverfahren im Disziplinarverfahren: tramite disciplinae - CIC abr. can. 1993 1 disziplinieren die Stimmungen disziplinieren: compescere animi motus - CIC abr. can. 565 1; Pt. Pf. disziplinierte Arbeit: bene temperatus labor [il disciplinato lavoro] CA n. 32; Disziplinlosigkeit indisciplinatio - ASHG 229 Divergenzen dissensiones [le divergenze] UUS n. 2; Dividende usura, ae [i dividendi] MM 421 doch tamen [eppure] UUS n. 45; Dogmengeschichte dogmatis historia [la storia del dogma] OT n. 16 Doktor qui laurea doctorali potitus est - CIC abr. can. 1366 1; Doktor des kanonischen Rechts: laurea in iure canonico donatus - CIC abr. can. 2017, laurea in iure canonico potitus - CIC abr. can. 2018; Doktorarbeit thesis ad doctoris lauream assequendam - SLL 357 Doktorat doctoratus, us; Def. das Doktorat ist der akademische Grad, der zur Lehre in der Fakultt befhigt: doctoratus est gradus academicus, qui aliquem habilem reddit ad docendum in Facultate Sap. c. Art. 50 1 Doktorgrad laurea doctoralis [la laurea dottorale] QDS 54 [il dottorato] CIC vig. can. 253 1; den Doktorgrad erwerben: doctoralem lauream consequi [ottenere la laurea] QDS 43, laurea donari [ricevere la laurea] QDS 206, lauream obtinere - QDS 210, laurea doctorali potiri [ottenere la laurea] DAS 302 [conseguire il dottorato] CIC vig. can. 253 1; die Verleihung des Doktorgrades: collatio laureae [la collazione della laurea] QDS 48 Doktorhut biretum doctorale - CIC abr. can. 1378 Dokument documentum [il documento] CIC vig. can. 486 1; Dokumente und Belege, auf die sich vermgensrechtliche Ansprche grnden: documenta et instrumenta, quibus iura in bona nituntur [documenti e strumenti, sui quali si fondano i diritti circa i beni] CIC vig. can. 1284 2 n. 9; die Echtheit eines Dokuments: authenticitas documenti - CIC abr. can. 2034; ein historisches Dokument: documentum historia dignum [uno storico documento] SRS n. 3; internationale Dokumente vd. international; ein programmatisches Dokument des Pontifikats: documentum quod susceptas Pontificatus continet rationes [il documento programmatico del Pontificato] RH n. 4; ein Dokument erstellen: documentum contexere [la stesura di un documento] EV n. 5; ein Dokument vorlegen: documentum exhibere [presentare un documento] CIC vig. can. 241 2; Dokumentationszentrum documentationis centrum [il centro di documentazione] AA n. 32 Dolmetscher interpres, etis [un interprete] CIC vig. can. 1388 2; einen Dolmetscher beiziehen: adhibere interpretem [ricorrere ad un interprete] CIC vig. can. 1471; mit Hilfe eines Dolmetschers: per interpretem [tramite interprete] CIC vig. can. 1106; ein vereidigter Dolmetscher: interpres iuratus [un interprete giurato] CIC vig. can. 1471 Dom der Klner Dom: Coloniense metropolitanum templum - AAS 1981, 49 Domne btr.: rerum provincia [le domaine] LN VIII8; Dominion vd. Eigennamen Domkapitel capitulum cathedrale [il Captolo Cattedrale] CD n. 27 Doppelbegriff notio quae habet vim bipartitam [un concetto che funziona a ritmo bilaterale] RH n. 19 Doppelname bina nomina [un binomio] RH n. 2 Doppelleben duplex vita [la double vie] Cat. 2338; doppelt auf doppelte Weise: dupliciter - SOE pr. Doppeltradition die kirchliche und kulturelle Doppeltradition: gemina ecclesialis culturalisque traditio [la duplice traditione ecclesiale e culturale] UUS n. 53; Doppelzngigkeit falsitas [la doppiezza] FeR n. 82, duplicitas [la duplicit] Cat. 1806, duplex sermo [le double langage] Cat. 2338: Dorf pagus [il villagio] GS n. 6 Doyen der Doyen des diplomatischen Corps: Decanus in Legatorum coetu SOE I-2; vd, diplomatisch Dozent magister - SCo. n. 26, docens [un docente] CIC vig. can. 810 1; Dozent fr das Fach ... magister qui ... disciplinae docendae preficitur [il maestro destinato all'insegnamento di ...] SCo. n. 115; als Dozenten berufen: nominare docentem [nominare docente] CIC vig. can. 810 1; hauptamtlicher Dozent: docens stabilis - Sap. c. Art. 22 Drama tragoedia [il dramma] FeR ante n. 45; btr. calamitas [un dramma] LC n. 3, tristis casus [un dramma] SRS n. 13; das Drama unserer Epoche: nostri temporis casus [il dramma della nostra epoca] EN n. 20; das Drama der menschlichen Freiheit: libertatis humanae acres casus [il dramma della libert umana] VS n. 86; das Drama des Menschen von heute: gravis casus hominum, qui nunc sunt [il dramma dell'uomo d'oggi] ReP n. 13; das Drama der Spaltung: seiunctionis acerbitas [il dramma della divisione] UUS n. 83; das Drama der Snde: tragoedia peccati [le drame du pch] Cat. 289; das Drama des Bsen und der Snde: mali et peccati tragoediae [les drames du mal et du pch] Cat. 314; die Trennung von

117

Dramatik
Evangelium und Kultur ist ein Drama: separatio Evangelii a cultura ingens est malum [la separazione tra il Vangelo e la cultura un dramma] LC n. 96; das tgliche Drama so vieler schuldloser Leiden: cotidiani graves casus tot dolorum sine culpa [la quotidiana drammaticit di tante sofferenze senza colpa] SD n. 9; Pl. die Dramen, die die Welt zerreien; calamitates quae mundum lacerant [i drammi che dilaniano il mondo] LC n. 3; Dramatik vis permovens [la drammaticit] ReP n. 31; die Dramatik dieser Erfahrung; calamitosus huius experimenti casus [la drammatica di questa esperienza] FeR n. 91; dramatisch calamitosus [drammatico] EV n. 4, exitiosus [drammatico] MD n. 9; besonders dramatisch: singulariter grave [particolarmente drammatico] Iuv. n. 3; die dramatische Auseinandersetzung zwischen Gutem und Bsem: gravissima dimicatio quae inter bonum et malum contenditur [lo scontro drammatico tra il bene e il male] EV n. 28; dramatische Begebenheiten: acerbi casus [drammatici casi] EV n. 55; dramatische Effekte: effectus dramatici [effetti drammatici] IM n. 7; eine dramatische Entscheidung: miserandum propositum [una decisione drammatica] EV n. 99; dramatische Form annehmen: dramatis formam acquirere [acquistare una forma drammatica] DC n. 12; ein dramatischer Inhalt: sententia animum permovens [un contenuto drammatico] SRS n. 10; ein dramatischer Kampf: dramaticum certamen [una drammatica lotta] MD n. 30; eine dramatische Lage: horrifica quaedam condicio [un grande dramma] RH n. 16; ein dramatisches Paradoxon: difficillima ac prorsus abnormis rerum condicio [un drammatico paradosso] LC n. 37; ein dramatisches Problem: gravissimum problema [un drammatico problema] LC n. 85; eine dramatische Situation: status immensae necessitatis [una situazione drammatica] SRS n. 17; eine dramatische Sprache: terrificus sermo [un linguaggio drammatico] SRS n. 12; eine dramatische Stunde: tempora gravia [un momento storico drammatico] SRS n. 4; was noch dramatischer ist: id quod magis animum obturbat [cosa anche pi drammatica] FeR n. 81; Dramaturg scaenicus auctor [il drammaturgo] FC n. 76; Drang den inneren Drang verspren: interiorem animadvertere vehementiam [avvertere lurgenza interiore] VS n. 18; unter blindem inneren Drang handeln: sub caeco impulsu interno agere [agir sous le seul effet de pousses instinctives] Cat. 2339; drngen Pt. Pf. zum Suchen der Wahrheit gedrngt werden: impelli ad veritatem quaerendam [essere tenuto a cercare la verit] DH n. 2; drngend instans [impellente] FeR n. 1; es ist ein drngendes Problem: urget particulari modo [ di particolare urgenza] GS n. 56 Drangsal aerumnae [le tribolazioni] AA n. 8 Dreierliste terni, orum - ED 391 Dreigestirn trias [la triade] FeR n. 74; Dreiheit trinomium - AAS 1984, 283 Dreistigkeit iactantia, ae [la baldanza] SP 418 dreitgig triduanus - CIC abr. can. 922 Dreiteilung tripertita divisio [la tripartizione] ReP n. 17; dringen auf etwas dringen: aliquid urgere [adoperarsi per q.c.] NA n. 4; auf Anwendung dringen: exsecutionem urgere [sollecitare ad applicare] LC n. 68 dringend mature [urgente] PP n. 3, quod nullam moram patitur [urgente] OA n. 4; Adj. einen dringenden Appell richten: instanter urgere [costitutire un urgente appello] LC n. 71; die dringende Aufgabe: instans officium [l`urgente compito] FeR n. 105; bei dringender Gefahr: urgente pericolo [in urgente pericolo] CIC vig. can. 1079 1; in dringenden Fllen: si res urgeat - CIC abr. can. 583; dringende Grnde: instantes rationes [urgenti ragioni] CA n. 48; Supl. die dringendsten Fragen: urgentiores res [le questioni pi urgenti] CIC vig. praef. XVIII; die dringendsten Probleme: quaestiones quae magis premunt [i problemi pi urgenti] FeR n. 98; wo die Not am dringendsten ist: ubi instantius premit necessitas [dove pi urgente il bisogno] EV n. 90; Adv. wenn es dringend ist: quatenus urgeat [nella misura in cui si sia urgenza] CIC vig. can. 1357 2; dringend notwendig: res urget et necessaria est [ urgente e necessaria] PP n. 47; es ist dringend ntig, da: oportet atque urget ut [ necessario e urgente che + coni.] EV n. 94; das wird umso dringender: id magis instat [ci diventa tanto pi urgente] FeR n. 103; radikale nderungen sind dringend notwendig: postulantur rerum mutationes funditus penetrantes et urgentes [sono necessari cambiamenti radicali e urgenti] LE n. 21; dringend empfehlen: enixe commendare [raccommandare vivamente] CIC vig. can. 1284 3; die Probleme, die sich der Menschheit immer dringender stellen: quaestiones quae impensius humanitati opponuntur [i probleme che si pongono con pi urgenza allumanit] FeR n. 104; heute erweist sich diese Verkndigung als besonders dringend: insigniter autem illa nuntiatio nos hodie premit [oggi questo annuncio si fa particolarmente urgente] EV n. 3; dringlich urgens [urgente] SRS n. 43; es ist dringlich: urget [si rende urgente] SCo. n. 40, es ist besonders dringlich: acriter urget - PT 294; dringliche Probleme: difficultates quibus properato respondendum est [l'urgenza dei problemi] OA n. 42; eine Problematik,

118

Drucker
die in unserer Zeit immer dringlicher wird. quaestio quae magis magisque nostris diebus instat [una problematica che diventa sempre pi urgente nel nostro tempo] UUS n. 68: Dringlichkeit instans necessitas [l'urgenza] OA n. 7, rei necessitas [lurgenza] SRS n. 31; urgens necessitas [l'urgenza] DoV I 2 nota, instantia [l'urgenza] NMI 48; angesichts der Dringlichkeit der Probleme: instantibus quaestionibus [devant l'urgence des problmes] LN pr. die Dringlichkeit der Reformen: urgens necessitas reformationum [l'urgence de rformes] LN XI-8; die gegenwrtigen Zeitverhltnisse geben dieser Aufgabe eine besondere Dringlichkeit: condiciones huius temporis huic officio urgentiorem vim addunt [le presenti condizioni del mondo rendono pi urgente questo dovere] LG n. 1; Dritte Welt Tertius Mundus [il Terzo Mondo] SRS n. 14; Staaten der Dritten Welt: Civitates Tertii Mundi [Paesi del Terzo Mondo] SRS n. 26; Drittintervention interventus tertii in causa [l'intervento di un terzo nella causa] CIC vig. ante can. 1596 Drittopposition oppositio tertii - CIC abr. can. 1898 Drittes eine gemischte Kommission ist kein Drittes zwischen dem Heiligen Stuhl und den Bischofskonferenzen: Commissio mixta tertium quid non constituit inter Sedem Apostolicam et Conferentias Episcoporum posita - LA n. 94; Droge medicamentum psychotropicum [la droga] OA n. 10, nocivum pharmacum [un medicinale dannoso] FC n. 46, stupefacens medicamentum [la droga] LC n. 14, medicamentum stupefactivum [la droga] SRS n. 26; medicamentum psychotropicum - AAS 1985, 615; der Genu von Drogen: stupefactivorum medicamentorum usus [l'usage de la drogue] Cat. 2291; Drogenabhngiger homo toxico dependens [il tossicodipendente] EV n. 88, medicamento stupefactivo utens [un tossico-dipendente] CA n. 48; Drogengebrauch medicamentorum obstupefacentium usus [la droga] FC n. 43 Drogensucht medicamentorum stupefactivorum insidiae [l'insidia della droga] NMI 50; drogenschtig toxicorum medicamentorum vitio infectus [drogato] FC n. 77 Drogenschtiger toxicorum medicaminum usui deditus [un drogato] FC n. 47 drohen metum inferre - CIC abr. can. 1685; den Mchtigen drohen: minas adversus potentes proferre [profrer des menaces contre les puissants] LN IV-6; Pt. Pr. drohend: minaciter [con minacce] ADS 398; drohend bevorstehen: minitari [minacciare] DR 66; eine drohende Gefahr: ingruens detrimentorum discrimen [la amenaza de daos] DN 273, minax periculum [un pericolo minaccioso DR 66, impendens periculum [la minaccia] RH n. 16; ein drohender Krieg: impendens bellum [l'incumbente minaccia di guerra] GS n. 77; im Falle eines sehr schweren, dem Institut drohenden Schadens: in casu gravissimi nocumenti instituto imminentis [nel pericolo imminente di un gravssimo danno per l'istituto] CIC vig. can. 703; bei drohender Todesgefahr: urgente periculo mortis [in urgente pericolo di morte] CIC vig. can. 1079 1 Drohung durch Drohungen: minis [con minacce] CIC vig. can. 1395 2; durch widerrechtliche Drohung: metu gravi iniuste incusso [per timore grave ingiustamente incusso] CIC vig. can. 188 Druck [1] impressio per typos - LA n. 122; Druck [2] sollicitationes, um, f. [le pressioni] FC n. 7, pressio, onis, f. [la pressione] LC n. 4, coercitio [la pressione] SRS n. 25; + Subst. durch den Druck der Lage: ex prementibus condicionibus [per la pesantezza delle condizioni] GS n. 8; unter dem Druck von Mechanismen: ob impulsionem ex machinationibus [sotto la spinta di meccanismi] SRS n. 17; unter dem Druck der Not leben: vivere re necessaria coactus [vivere sotto il peso della necessit] CA n. 36; + Adj. uerer Druck: sollicitatio extrinsecus adducta [una pressione provveniente dall'esterno] PT 265; die Menschen unserer Zeit stehen unter vielfachem ueren Druck: nostrae aetatis homines varia ratione premuntur [nella nostra et gli esseri umani vivono in unatmosfera di compressione] DH n. 8; durch heftigen Druck: vehementissimis pressuris - AAS 1986, 547; unter mancherlei Druck: varios patiens coactus [subendo varie pressioni] MD n. 14; durch revolutionren Druck: seditiosis turbis animos impellendo [esercitando la pressione rivoluzionaria] LE n. 12; ein unertrglicher Druck: coercitiones intolerabiles [intolleranti pressioni] SRS n. 25; + Vb. auf jemanden Druck ausben: aliquem sollicitationibus subicere [sottoporre qc. a pressioni] EV n. 59; dem Druck einer bestimmten Kultur nachgeben: indulgere coercitioni cuiusdam culturae [cedere alle pressioni di una certa cultura] NMI 47; drucken Guttenbergia arte prodere - AAS 1945, 280, typis excudere AAS 1971, 235, typis imprimere [stampare] CIC vig. can. 102 2; das Recht, liturgische Bcher zu drucken: ius libros liturgicos excudendi - LA n. 113; drucken lassen: typis mandare [avere stampato] QDS 79; Pt. Pf. gedruckt: typis impressus [stampato] QDS 77; die gedruckte Ausgabe: editio typis data - LA n. 61; ein gedrucktes Buch: liber typis excussus - MN 694; gedruckte Texte: textus typis excussi - LA n.127; drckend drckende Not: miseriae oppressio [l'crasement de la misre] LN I-4; Drucker officinator - ASS 29, 389; impressor - D-H. n. 1508

119

Druckerei
Druckerei officina typographica - CIC abr. can. 2318 1 Druckerzeugnisse folia, orum [la stampa] IM n. 10 Druckmanahmen impulsiones [le spinte] EV n. 18; Druckmittel pressionis medium [uno strumento di pressione] GS n. 20 Dualitt dualitas [la dualit] UUS n. 54; Duell Duellum - CIC abr. can. 1351 1; zum Duell fordern: ad duellum provocare - CIC abr. can. 2351 1 duellieren sich duellieren: duellum perpetrare - CIC abr. can. 2351 1 dulden tolerare [tollerare] CIC vig. can. 5 1; perferre [tollerare] EV n. 101; dunkel ein dunkler Plan: nequam consilium [un assunto tenebroso] ASS 28, 189; dunkle Plne: tenebricosa proposita [biechi propositi] UUS n. 93; dunkle Tage: dies caliginosi [giorni tenebrosi] ReP n. 5; etwas nur dunkel ahnen: aliquid solum obscuro animi intuitu cernere [solo vagamente intire q.c.] SS n. 32; Subst. in Dunkel gehllt: involutus [cach] S. chr. 389; im Dunkel lassen: in obscuritate relinquere [rejeter dans l'ombre] LN VII-13; im Dunkel leben: vitam in tenebris gerere [vivere nel buio] SS n. 8; aus Dunklem Klares entwickeln: ex obscuris clara explicare [spiegare le cose chiare con quelle oscure] HG 569; durchbohren von Wurfspieen durchbohrt: telis transfossus - OOE 40 durchdenken Pt. Pf. eine durchdachte wissenschaftliche Erarbeitung: repercussa et scientificia elaboratio [unelaborazione riflessa e scientifica] FeR n. 64; durchdringen informare [permeare] OT n. 19; einander durchdringen: inter se perfundi [compenetrarsi] Cfl n. 32; sich gegenseitig durchdringen: sese pervadere [permearsi] LE n. 10; se invicem pervadere [la reciproca compenetrazione] LE n. 13, mutuo penetrari [compenetrarsi a vicenda] VS n. 45; die Freiheit des Menschen und das Gesetz Gottes durchdringen sich gegenseitig: hominis libertas atque Dei lex miscentur [la libert delluomo e la legge di Dio si compenetrano] VS n. 41; Pt. Pr. durchdringend: invadens [pervasivo] EV n. 21; Pt. Pf. durchdrungen sein von: informari aliqua re [essere permeato di q.c.] SCo. n. 17, imbui aliqua re [essere permeato di q.c.] PT 297; Durchdringung die gegenseitige Durchdringung: mutuae insertiones [reciproche influenze] UUS n. 65; durcheinanderbringen das Leben der Gemeinde durcheinanderbringen: vitam communitatis confundere [confondere la vita della comunit] Cfl n. 24; durchfhren perficere [condurre a termine] GS n. 82, in rem adducere [porre in opera] ES 622; einen Vertrag durchfhren: ad effectum deducere conventionem [l'attuare della convenzione] CIC vig. can. 365 1, [l'applicazione] LC n. 2; ein Aktionsprogramm durchfhren: exsequi rationem rerum agendarum [l'esecuzione del piano di attivit] AA n. 20; praktisch durchfhren: in vitae actionem efficere ac provehi [applicare e promuovere nella pratica] DR 82; eine Prfung durchfhren: examen explere - QDS 66, examen habere - SLL 343 Durchfhrung die Durchfhrung des Verfahrens: instructio processus [l'istruzione del processo] CIC vig. can. 1704 2; nach Durchfhrung der Beweiserhebung: acquisitis probationibus [acquisite le prove] CIC vig. can. 1598 1; die Durchfhrung der pfarrlichen Aufgaben: paroecialium perfunctio munerum [l'adempimento degli incarichi parrocchiali] CIC vig. c. 533 1; einen Vertrag zur Durchfhrung bringen conventionem ad effectum deducere [l'attuare della convenzione] CIC vig. can. 365 1 sub 2o ; die Durchfhrung gestatten: perfici sinere [autorizzare la realizzazione] EV n. 72; durchgngig passim [di passo a passo] CIC vig. praef. XXIII; durchgehen die Seiten des Evangeliums durchgehen: Evangelii paginas pervolutare [scorrere le pagine del Vangelo] MD n. 13; durchschauen dispicere [ravvisare] OA n. 36; etwas durchschauen: aliquid perspicere [scrutare q.c.] SS n. 33; Durchschnittsalter das Durchschnittsalter der Priester: media aetas sacerdotum - AAS 1980, 350 durchsehen recognoscere [rivedere] PC n. 3 durchsetzen eine positivistische Denkweise setzte sich durch: mens positivistica adolevit [si venuta imponendo una mentalit positivista] FeR n. 46; Pt. Pf. der Wunsch nach Frieden hat sich noch nicht berall durchgesetzt: concordiae cupido nondum ubique inveteravit [il desiderio di pace non ancora invalso dappertutto] UUS n. 66; Durchsicht nach Durchsicht der Akten: perspectis actis [visti gli atti] CIC vig. can. 1661 1; durchsichtig translucidus [trasparente] Cfl n. 42; Durchsichtigkeit perspicuitas [la trasparenza] Iuv. n. 7; die Durchsichtigkeit der Welt: perlucida mundi species [la trasparenza del mondo] Iuv. n. 14; durchziehen dies durchzieht die ganze Geschichte der Menschen: hominis historiam totam emetitur [attraversa tutta la storia dell'uomo sulla terra] MD n. 10; Durst den Durst stillen: sitim depellere [dissetare] NMI n. 1; ein brennender Durst: ignea sitis [una sete ardente] SS n. 44; Dynamik celerior agendi impetus [il dinamismo] PT 298, dynamismus [il dinamismo] GS n. 41, incitatus agendi cursus [il dinamismo] ES 644, citatissimus

120

Dynamismus
cursus [il dinamismo] PP n. 79, intimus vigor [la dinamica] OA n. 42, alacritas [la dinamica] RH n. 5, vigor dynamicus [il dinamismo] FC n. 18, dynamica virtus [il dinamismo] FC n. 21; alacritas dynamica [il dinamismo] Iuv. n. 9, dynamicus impulsus [il dinamismo] Cfl n. 50; die innere Dynamik: interior dynamica vis [la dinamica interna] SRS n. 17; die innere Dynamik des sozialen Lebens: dynamismus structuralis vitae socialis [il dinamismo strutturale della vita sociale] LC n. 77; die missionarische Dynamik: impulsus missionarius [la dinamica missionaria] UUS n. 5; die Dynamik von Gewalt und Herrschaft: dynamica conexio violentiae ac dominii [la dinamica di violenza e di dominio] DoV II pr; das Recht der Dynamik der privaten Interessen berlassen: ius nimio concitatoque privati commodi studio permittere [abbandonare il diritto alla dinamica dell'interesse privato] SP 438; dynamisch alacer [dinamico] PT 277, dynamicus [dinamico] GS n. 5; der dynamische Proze: processus dynamicus [il processo dinamico] FC n. 9; die dynamische Struktur des gesamten Wirtschaftsprozesses: dynamica compages universi cursus rerum oeconomicarum [la struttura dinamica di tutto il processo economico] LE n. 14; eine dynamische Philosophie: philosophia actuosa seu dynamica [una filosofia dinamica] FeR n. 97; welche Erklrung gibt es fr diese dynamischen Krfte?: quomodo hi motus explicantur? [Qual la spiegazione di queste dinamiche?] FeR n. 71; Dynamismus vigor, oris, m. [il dinamismo] RH n. 4; vires [i dinamismi] EV n. 20, dynamica virtus [il dinamismo] EN n. 27; die Natur schien den Menschen vollstndig ihren Dynamismen zu unterwerfen: natura subigere omnino visa est hominem suis dynamismis [ sembrato che la natura sottomesse totalmente luomo ai suoi determinismi] VS n. 46; mit einem auerordentlichen Dynamismus: praestabili alacritate [con uno straordinario dinamismo] NMI n. 1; ein neuer Dynamismus: nova vis dynamica [un dinamismo nuovo] NMI n. 15;

121

eben darum

E
eben darum quapropter [proprio per questo] VS n. 96; Ebenbild imago [l'image] Cat. 381; Ebenbildlichkeit similitudo [la somiglianza] SRS n. 29 Ebene btr. campus [il campo] AA n. 27, provincia [il piano] SRS n. 20, regio [il piano] SRS n. 26; + Subst. die Ebene der Pfarrei: ambitus paroecialis [l'ambito parocchiale] AA n. 26; auf den einzelnen Ebenen menschlichen Zusammenlebens: in diversis gradibus humani convictus [ai diversi livelli della convivenza umana] LE n. 8; auf der Ebene der Planung: in consiliis [a livello di progetti] LC n. 86; + Adj. [A] auf allen Ebenen: in omni gradu [a tutti i livelli] ReP n. 23; quibuscumque in eius gradibus [nella sua globalit] DC n. 20, omnibus quidem in gradibus [a tutti i livelli] DC n. 32; [G] auf gesellschaftlicher Ebene: in gradu sociali [a livello sociale] ReP n. 4; weder auf grundstzlicher, noch auf praktischer Ebene: neque in provincia principiorum neque in usu rerum [n a livello di principi, n a livello pratico] LE n. 15; [H] eine Begegnung auf hchster Ebene: conventus hominum in civitate praestantissimorum [un incontro a pi alto livello] PT 292; [I] auf individueller Ebene: in campo individuali [sul piano individuale] LC n. 10; auf individueller und gemeinschaftlicher Ebene: non solum in individuali, sed etiam in communitario ambitu [nell'ambito non solo individuale ma anche comunitario] Cfl n. 51; auf internationaler Ebene vd. international; auf kollektiver Ebene: in campo collectivo [sul piano collettivo] LC n. 10; [L] auf lokaler, nationaler und internationaler Ebene: in locali, nationali et internationali ambitu [a livello locale, nazionale e internazionale] EV n. 26; [M] Gemeinschaften der mittleren Ebene: communitates interpositae [le comunit intermedie] LC n. 73; die moralische Ebene: morum regio [il piano morale] SRS n. 26; [N] auf nationaler Ebene: in campo nationali [sul piano nazionale] LC n. 74, intra Nationis fines [a livello interno] CA n. 52; auf nationaler und internationaler Ebene: in campo nationali vel internationali [sul piano nazionale e internazionale] LC n. 74; etwas von der nationalen auf die internationale Ebene verlagern: aliquid a nationum ipsarum provincia in omnium gentium circuitum transferre [trasferire q.c. dall'ambito nazionale al livello internazionale] CA n. 21; [O] auf kumenischer Ebene: ad libellam oecumenicam [a livello ecumenico] UUS n. 45; [T] Dialoge auf theologischer Ebene: dialogi ad gradum theologicum habiti [dialoghi a livello teologico] UUS n. 2; [W] auf wirtschaftlicher Ebene: in provincia oeconomica [sul piano economico] SRS n. 20; vd. Weltebene;

ebenso in eamdem sententiam [in linea con lo stesso pensiero] DI 6; Echo vocis imago [l'eco] Iuv n. 15, repercussa vox [un'eco] EV n. 77; ein breites Echo finden: vocem resilientem invenire [trovare una larga eco] DC n. 30; ein lebendiges Echo finden: repeti tamquam vocis quadam imagine [trovare un'eco particolarmente vivo] LE n. 26; ein Echo im Herzen und im Geist der Christen finden: in animo menteque christianorum reperire resultantem vocem [trouver un cho dans le coeur et dans l'esprit des chrtiens] LN III-1; das Echo sein von: respondere quasi reciprocae imagine vocis [farsi eco di] SRS n. 9; ein klingendes Echo: canora vocis imago [un eco sonora] RH n. 22; echt genuinus [genuino] CIC vig. can. 677 2, germanus [genuino] PC n. 9; fr echt erklren: authenticare - CIC abr. can. 1283 1, authenticum edicere - CIC abr. can. 1283 2; Es kann vorkommen, da die echte Aussage einer Stelle zweideutig bleibt: fieri potest ut germana alicuius loci sententia permaneat anceps - D-H 3298; echte Brderlichkeit pflegen: genuinam fraternitatem curare [curare la vera fraternit] CIC vig. can. 716 2; einen echten Dialog erreichen: veram instituere collocutionem (obtenir un vrai dialogue] LN X-3; eine echte Entwicklung: authentica progressio [un autentico sviluppo] LC n. 95; eine echte Errungenschaft: beneficium reale [un benefcio reale] SRS n. 28; der echte Fortschritt: authentica progressio [lautentico progresso] FeR n. 25; echte Frmmigkeit: genuina pietas [la genuina piet] CIC vig. can. 1051 sub 1o; echte Gastfreundschaft: actuosa hospitalitas [una fattiva ospitalit] AA n. 11; der echte Sinn: genuinus sensus [il genuino senso] DAS 311; den echten Sinn eines Textes herausfinden: germanam sententiam reperire [trovare il genuno senso] DAS 310; eine echte Urkunde: authenticum documentum - CIC abr. can. 1454, verum documentum [un documento vero] CIC vig. can. 1391 n. 1; ein echtes Verstndnis: genuinus sensus CIC vig. can. 1252; ein echter Wert: valor authenticus [un autentico valore] LC n. 96; Subst. etwas Echtes: quiddam germanum [qualcosa di autentico] ReP n. 4; Echtheit authenticitas - CIC vig. can. 1474 1; genuinitas [la genuinit] LG n. 12; germana indoles [la genuinit] FC n. 5; die Echtheit eines Dokuments: authenticitas documenti - CIC abr. can. 2034; die Echtheit eines Schriftstcks prfen: authenticitatem litterarum recognoscere [controllare l'autenticit di una lettera] CIC vig. can. 40; die Echtheit eines Schreibens steht fest: de germana litterarum fide constat [consta delle sicura attendibilit della lettera] CIC vig. can. 1022; die Echtheit beglaubigen: fidem facere de authenticitate [far fede dell'autenticit] CIC vig. can. 1474 1;

122

Ehebund
Echtheitszeichen mit einem Echtheitszeichen versehen: signo authenticitatis munire [autenticare] CIC vig. can. 1472 2 Eckstein lapis angularis [la pietra angolare] Cfl n. 39; effektiv efficax [efficace] CA n. 43; effizient efficaciter [con efficienza] CA n. 48; Effizienz efficacitas [l'efficacia] OA n. 35, efficientia [un'efficienza] GS n. 8, efficax rerum exsequendarum facultas [l'efficacia nella realizzazione] LE n. 18; die Effizienz der Produktion: efficiens rerum effectio [lefficienza produttiva] EV n. 64; der Wille zur Effiziens: voluntas efficientiae [la volont d'efficacit] LN VII-1; mit grtmglicher Effizienz: maiore, qua fieri potest, efficacitate [nella pi efficace maniera] DR 83; die technische Effizienz: rei technicae efficientia [l'efficienza tecnica] DoV intr. n. 2; alles nach dem Mastab der wirtschaftlichen Effizienz messen: omnia pendere et metiri ex rei oeconomicae efficacitate [tutto misurare in termini di efficienza] OA n. 41; Egoismus nimium utilitatis suae studium - MN 696, immodicum suae utilitatis studium [l'egoismo] SP 445, incontinens amor suarum rerum [l'egoismo] MM 455, cupiditas [l'egoismo] GS n. 8, egoismus [l'egoismo] GS n. 82, effrenatus sui studium [l'egoismo] ES 614, nimius sui amor [l'egoismo] PP n. 21, nimius sui ipsius amor [l'egoismo] PP n. 28, immodicus sui amor [l'egoismo] PP n. 82, caecus propriae utilitatis amor [l'egoismo] OA n. 15, nimium suarum utilitatum studium [l'egoismo] OA n. 37, immoderatus amor sui [l'egoismo] RH n. 15, amor proprius [l'egoismo] FC n. 9, sui amor [l'egoismo] FC n. 21, caecus sui amor [l'egoismo] FC n. 30, nimius sui ipsius amor [l'egoismo] FC n. 81, praeposterus amor sui [l'egoismo] ReP n. 6, nimium sui ipsius studium [l'egoismo] SRS n. 10, nimius suorum commodorum amor [l'egoismo] SRS n. 14, nimius amor sui [l'egoismo] SRS n. 26; nimium studium sui ipsius [legoismo] SRS n. 47, caecus sui ipsius amor [l'egoismo] Iuv. n. 13, sui solius amor ac studium [l'egoismo] CA n. 55; eine Art von Egoismus: aliquod genus nimii studii rerum suarum [una specie di egoismo] LE n. 20; die unmenschlichen Grundstze des Egoismus: atrociores rationes suis tantum commodis serviendi [i principi disumani dell'individualismo] PP n. 70; den Egoismus verbannen: immodicum sui amorem depellere [bandire l'egoismo] HV n. 21; die von ihren Egoismen zerrissene Menschheitsfamilie: familia humana, propriae cuiusque commoditatis studio divisa [la famiglia umana divisa dagli egoismi] ReP n. 6; egoistisch sui amoris causa [egoistico] FC n. 6, nimio sui amore ductus [egoistico] FC n. 37, sibi soli consulens [egoistico] FC n. 37, sui commodi causa [egoistico] SRS n. 23; sui commodi studiosus [legoismo] EV n. 66; egoistische Plne: consilia omnia in commodum sui trahendo [egoistico] ES 645 Ehe matrimonium [il matrimonio] CIC vig. ante can. 1055; die Gltigkeit einer Ehe anfechten: matrimonium accusare [accusare il matrimonio] CIC vig. can. 1675 1; die Ehe auflsen: matrimonium dissolvere [sciogliere il matrimonio] CIC vig. can. 1141; die Ehe besttigen: matrimonium convalidare [la convalidazione del matrimonio] CIC vig. can. 1080 2; die Gltigmachung der Ehe: matrimonii convalidatio [la convalidazione del matrimonio] CIC vig. ante can. 1156; das Recht auf Ehe: vd. Recht; wilde Ehe: illicitum contubernium - CIC abr. can. 1356 eine Ehe schlieen: matrimonium contrahere CIC abr. can. 188; Ehe auf Probe matrimonium experimenti causa initum [il matrimonio per esperimento] FC n. 80 ehehnliches Verhltnis ein Kleriker, der in einem ehehnlichen Verhltnis lebt: clericus concubinarius [il chierico concubinario] CIC vig. can. 1395 1 Eheband die Auflsung des Ehebandes: dissolutio vinculi [lo scioglimento del vincolo] CIC vig. ante can. 1141 Eheberater consultor coniugalis [il consulente coniugale] FC n. 35; Eheberatung coniugum consultorium [i consultori matrimoniali] EV n. 88; ehebrecherisch der ehebrecherische Partner: compars adultera [la comparte adultera] CIC vig. can. 1152 1 Ehebruch adulterium [un adulterio] GS n. 49; Def. wenn zwei Partner, von denen wenigstens einer verheiratet ist, miteinander eine, wenn auch nur vorbergehende geschlechtliche Beziehung eingehen, begehen sie Ehebruch: cum duo, quorum saltem alter est matrimonio coniunctus, relationem sexualem, etiam fugacem nectunt inter se, adulterium committunt [lorsque deux partenaires dont l'un au moins est mari, nouent entre eux une relation sexuelle, mme phmre, ils commettent un adultre] Cat. 2380; Anla geben zum Ehebruch: causam dare adulterio [dar il motivo all'adulterio] CIC vig. can. 1152 1; Ehebruch begehen: adulterium committere [commettere adulterio] CIC vig. can. 1152 1; dem Ehebruch zustimmen: in adulterium consentire [acconsentire all'adulterio] CIC vig. can. 1152 1 Ehebruchskind adulterinus AAS 1965, 375; Ehebruchskinder: proles adulterina - CIC abr. can. 1051; filii adulterini AAS 1966, 470 Ehebuch regesta, orum matrimoniorum [il registro dei matrimoni] CIC vig. can. 1121 1, matrimoniorum liber [il registro dei matrimoni] CIC vig. can. 1685 Ehebund conubium [il connubio] LG n. 11, foedus coniugale [il patto coniugale] GS n. 48, matrimoniale foedus [il patto matrimoniale] CIC vig. can. 1055 1

123

Ehegatte
Ehegatte ein verlassener Ehegatte: coniux derelictus [un coniuge abbandonato] FC n. 71; Pl. coniuges, um [i coniugi] CIC vig. can. 1063 n. 3, coniugati, orum [gli sposi] CIC vig. can. 1063 n. 4; Ehehindernis ein trennendes Ehehindernis: impedimentum dirimens [un impedimento dirimente] CIC vig. ante can. 1073 Ehekonsens coniugalis consensus - CC 554, consensus matrimonialis [il consenso matrimoniale] CIC vig. ante can. 1095 Eheleben conversatio coniugalis [la vita coniugale] LG n. 34; ehelich der eheliche Akt: actus coniugum proprium [l'atto coniugale] DoV II B 4, actus coniugalis [l'atto coniugale] DoV II B 4; ein eheliches Kind: filius legitimus [un fglio legitttimo] CIC vig. can. 1137; die eheliche Lebensgemeinschaft: vitae coniugalis communio - CIC abr. can. 1128, consortium vitae coniugalis [la comunit di vita coniugale] CIC vig. can. 1098, coniugalis convictus [la convivenza coniugale] CIC vig. can. 1676; die eheliche Lebensgemeinschaft wieder aufnehmen: restaurare convictum coniugalem [ristabilire la convivenza coniugale] CIC vig. can. 1676; die eheliche Vereinigung: conubialis copula [l'unione matrimoniale] MD n. 18; ehelicher Verkehr: coniugalis congressio [l'incontro coniugale] HV n. 11, matrimonii usus [un atto matrimoniale] HV n. 12, actus coniugalis [un atto coniugale] HV n. 12, maritale commercium [l'uso del matrimonio] HV n. 16, maritalis amplexus [l'uso del matrimonio] HV n. 16; ehelich verkehren: maritali affectu conversari [intrattenersi con affetto maritale] CIC vig. can. 1152 2; das eheliche Zusammenleben: convictus coniugalis [la convivenza coniugale] CIC vig. can. 1151 ehemalig ehemalige Kolonien: superioris temporis coloniae [i territori coloniali di una volta] LE n. 14; ehemalige Strafgefangene: quondam vinculis detenti [ex-carcerati] FC n. 41 Ehenichtigkeitsverfahren causa ad matrimonii nullitatem declarandam [la causa per la dichiarazione di nullit del matrimonio] CIC vig. ante can. 1671; causa de matrimonii nullitate [la causa di nullit del matrimonio] CIC vig. can. 1673 Ehepaar par, paris, n. [la coppia] FC n. 50, par coniugum [la coppia di sposi] HV n. 5, Ehepartner compar, aris n. [il coniuge] GS n. 52, conubii comparticeps [il partner] FC n. 20 [il comparte] FC n. 78 Eheproze processus matrimonialis [il processo matrimoniale] CIC vig. ante can. 1671 Ehesachen causae matrimoniales [le cause matrimoniali] CIC vig. Can. 1671 Ehescheidung divortium [le divorce] Cat. 2384; Eheschlieung die Feier der Eheschlieung: matrimonii celebratio [la celebrazione del matrimonio] FC n. 67 Eheschlieungsort locus in quo matrimonium celebratum est [il luogo in cui il matrimonio fu celebrato] CIC vig. can. 1673 n. 1 Eheversprechen matrimoniale promissum [la promessa matrimoniale] FC n. 19, matrimonii promissio [la promessa del matrimonio] CIC vig. can. 1062 1 Ehevertrag matrimonialis contractus [il contratto matrimoniale] CIC vig. can. 1055 2 Ehewirkungen matrimonii effectus [gli effetti del matrimonio] CIC vig. can. 1059; die rein brgerlichen Wirkungen einer Ehe: effectus matrimonii mere civiles [gli effetti puramente civili del matrimonio] CIC vig. can. 1672 Ehre Def. Ehre ist das gesellschaftliche Zeugnis fr die Wrde eines Menschen: honor est sociale testimonium dignitati humanae praestitum [l'honneur est le tmoignage social rendu la dignit humaine] Cat. 2479; jemandem zur Ehre gereichen: cedere in honorem alicuius [tornar in onore di qc.] FC n. 19 [tornare ad onore di qc.] LE n. 19; ehren jemanden ehren: honestare aliquem - GdC 392 Ehrenamt munus honorarium - AAS 1968, 306 Ehrendoktorat doctoratus ad honorem - Sap. c. Art. 51 Ehrengarde Cohors Honoraria - AAS 1968, 312 Ehrenkmmerer Cubicularius honorarius - AAS 1968, 311 Ehrenkanoniker canonicus ad honorem - CIC abr. can. 406 2 Ehrenmitglied socius honorarius - IMS 424 Ehrenrechte Aberkennung der Ehrenrechte: infamia iuris - CIC abr. can. 2291 Ehrentitel tituli dignitatum vel officiorum mere honorifici - CIC abr. can. 515 Ehrenvorrang praerogativa honoris [la prerogativa di onore] CIC vig. can. 438 Ehrenwort auf Ehrenwort: fide interposita - CIC abr. Can. 1227 Ehrerbietung obsequium [l'hommage] Cat. 2062; Ehrfurcht Ehrfurcht erweisen: reverentiam exhibere alicui [prestare rispetto a qc] CIC vig. Can. 273; Ehrfurcht wecken: reverentiam inspirare [inspirer le respect] Cat. 341; ehrfrchtig reverenter [con rispettuoso amore] LG n. 28; Ehrgeiz den Ehrgeiz zgeln: ambitiones cohibere [superare le ambizioni] PP n. 82 ehrgeizig ein ehrgeiziger Plan: consilium ambitionis plenum [un ambizioso progetto] ReP n. 13;

124

Eigenheit
ehrlich die ehrliche Anerkennung der Wahrheit: proba veritatis agnitio [il riconoscimento onesto della libert] VS n. 87; Ehrlichkeit probitas [la lealt] RH n. 15 Ehrlosigkeit infamia facti - CIC abr. can. 2293 2 Eid Def. ein Eid ist die Anrufung des gttlichen Namens als Zeugen fr die Wahrheit: iusiurandum, id est invocatio Nominis divini in testem veritatis [il giuramento ossia l'invocazione del nome di Dio a testimonianza della verit] CIC vig. Can. 1199 1; einen Eid ablegen heit Gott zum Zeugen anrufen fr das, was man aussagt: iurare est Deum tamquam testem sumere rei quae affirmatur [faire serment ou jurer, c'est prendre Dieu temoin de ce que l'on affirme] Cat. 2150;+ Adj. der Hippokratische Eid: Hippocratis iusiurandum [il giuramento di Ippocrate] EV n. 89; gerichtlicher Eid: sacramentum in iure dicendum - VN 276; + Vb. einen Eid abnehmen: iusiurandum excipere - CIC abr. can. 2041 1; einen Eid auferlegen: iusiurandum deferre - CIC abr. can. 1744; den Eid erlassen: iusiurandum remittere [dispensare il giuramento] CIC vig. can. 1568; einen Eid leisten: iusiurandum praestare [far un giuramento] CIC vig. can. 1568 [prestare un giuramento] CIC vig. can. 1199 2, iusiurandum emittere [emettere il giuramento] CIC vig. can. 1201 n. 1, iuramentum praestare - AAS 1983, 397; den Eid verweigern: iusiurandum recusare [rifiutare il giuramento] CIC vig. can. 1568; wenn der Eid von unrechtmigen Autoritten verlangt wird, darf er verweigert werden: cum iusiurandum ab auctortiatibus civilibus exigitur illegitimis, potest recusari [lorsque le serment est exig par des autorits civiles illgitimes, il peut tre refus] Cat. 2155; vd. Versprechenseid; eidbrchig eidbrchig ist, wer unter Eid ein Versprechen ablegt, das er ganz nicht zu halten beabsichtigt oder nachtrglich bricht: qui, sub iureiurando promissionem facit, de cuius impletione intentionem non habet, vel qui postquam sub iureiurando promiserit, promissionem non tenet, periurus est [est parjure celui qui, sous serment, fait une promesse qu'il n'a pas l'intention de tenir, ou qui, aprs avoir promis sous serment, ne s'y tient pas] Cat. 2152; eidlich jemanden eidlich zur Geheimhaltung verpflichten: aliquem iureiurando astringere ad secretum servandum [vincolare qc .con il giuramento di mantenere il secreto] CIC vig. can. 1455 3; eidliche Versicherung: affirmatio iurata [l'affermazione giurata] CIC vig. can. 1068 Eifer ardens studium [le zle] LN VI-2; mit groem Eifer: magna cum sedulitate - AAS 1982, 1201; mit grerem Eifer: instantius [pi frequente] SCo. n. 109 Eifersucht simultas - CC 575; unter Ausschlu jeglichen Geistes streitschtiger Eifersucht: secluso omni spiritu contentiosae aemulationis [bandendo ogni sentimento di litigiosa rivalit] UR n. 18; Eiferschteleien verderbliche Eiferschteleien vermeiden: perniciosas aemulationes vitare [evitare dannose emulazioni] AA n. 23; eiferschtig retinentissimus [geloso] PP n. 62, zelotes [jaloux] Cat. 2737; in eiferschtiger Konkurrenz: inter se invidia aliqua aemulantes [in gelosa concorrenza fra loro] CA n. 27; eifrig sollerter [con sollecitudine] UR n. 4; eigen sich zu eigen machen: suum facere [far suo] LC n. 1, proprium facere [adottare] LC n. 84, sibi asciscere [fare suo] ReP n. 10; sich denn Sinn fr die moralischen Pflichten zu eigen machen: sibi induere sensum officiorum moralium [far suo il senso della responsabilit morale] RH n. 16; sich diese Worte zu eigen machend: easdem sententias in suam suscipiens partem [facendo sue le parole] EV n. 3; Subst. der Mensch mu das Bewustsein behalten, in seinem Eigenem zu arbeiten: homo conscius sibi permaneat se in re propria operari [l'uomo deve conservare la consapevolezza di lavorare in proprio] LE n. 15; der Mensch, der gar nichts hat, was er sein Eigen nennen kann: homo qui omnibus rebus penitus diripitur ut aliquam rem suam nuncupare queat [l'uomo privo di qualcosa che possa dir suo] CA n. 13; Eigenart indoles, is, f. [il carattere] RH n. 4, germana indoles [l'ndole propria] PC n. 20, nota peculiaris [la peculiarit] PT 290 [la connotazione] SRS n. 3, peculiaris sua indoles [l'indole propria] LE n. 19, summa proprietatum [la spcificit] LN XI-17; proprietas [la peculiarit] FeR n. 44 [loriginalit] FeR n. 76; gem seiner besonderen Eigenart: pro sua proprietate [nella peculiarit propria] MD n. 7; die Eigenart eines Volkes: cuiusdam populi proprietates [la particolarit di un popolo] FeR n. 70; unter Wahrung der Eigenart jedes einzelnen: servata uniuscuiusque propria indole [nel rispetto della natura propria di ciascuno] AA n. 23; Eigengesetze die Eigengesetze der weltlichen Ordnung: propriae leges ordinis temporalis [le leggi proprie dell'ordine temporale] AA n. 7 Eigengesetzlichkeit peculiaris cuiusque natura [la natura propria di ciascuno] IM n. 4; eine Eigengesetzlichkeit haben: propriis legibus ac ordine instrui [ricevere le sue leggi proprie e il suo ordine] GS n. 36; eigenhndig die eigenhndig abgefate und unterschriebene Bitte: petitio propria manu exarata et subscripta [la domanda redatta e firmata di suo pugno] CIC vig. can. 1034 1 Eigenheit etwas mit der Aufgabe seiner Eigenheit bezahlen: compensare aliquid exuenda indole sibi propria [pagare q.c. con l'abbandono della propria

125

Eigeninitiative
specificit] LE n. 19; bestimmte Eigenheiten aufweisen: suam continere proprietatem [possedere una propria specificit] LE n. 20; Eigeninitiative zur Eigeninitiative aufrufen: personalem actionem excitare [stimolare l'azione personale] GE n. 8; mit Eigeniniziative begabt: proprio suo interiore impetu praeditus [notato di propria iniziativa] LE n. 15; schpferische Eigeninitiative: efficiens singulorum opera [un'iniziativa creativa] SRS n. 15 Eigenleben sua vivendi disciplina [la dignit morale] PT 294 Eigenmacht verbotene Eigenmacht: spolium [lo spoglio] CIC vig. can. 1410, spoliatio - CIC abr. can. 1699 2 eigenmchtig sua sponte [di sua iniziativa] DoV II B 4; Eigenname proprium nomen [le nom propre] Cat. 436; eigenntzig qui omnia emolumentis suis commodis metiuntur [interessato] DR 99 eigens eigens zu diesem Zweck: consulto hunc ad finem [appositamente per questo scopo] EV n. 63; es mu nicht eigens betont werden: supervacaneum est animadvertere [ superfluo rilevare] CA n. 3; Eigenschaft proprietas [la caratteristica] FC n. 13; die Eigenschaften, die ihn fr die Wahrnehmung des Amtes geeignet machen: dotes quae ipsum aptum efficiant ad officium explendum [le qualit che lo rendono atto a compiere l'uffcio] CIC vig. can. 378 1 n. 1; ein Irrtum ber eine Eigenschaft der Person: error in qualitate personae [l'errore circa una qualit della persona] CIC vig. can. 1097 2; eine wesentliche Eigenschaft: qualitas essentialis [una prerogativa essenziale] LC n. 73; in seiner Eigenschaft als Prsident: utpote Praesidem agat [nella sua qualit di Presidente] OA n. 6; die Eigenschaft der Universalitt, die das Gottesvolk auszeichnet: universalitatis character, qui populum Dei condecorat [il carattere di universalit che adorna il Popolo di Dio] LG n. 13; spezifische Eigenschaften: propriae notae [peculiari caratteristiche] CA n. 36; jemandem eine Eigenschaft zuschreiben: proprietatem alicui attribuere [attribuire una qualit a qc.] MD n. 8; Eigensein die Geschpfe in ihrem Eigensein: creaturae in suo esse proprio [les cratures en leur tre propre] Cat. 339; eigenstndig sich eigenstndig entwickeln: propter se ipsum crescere [svilupparsi a proprio conto] EV n. 60; die eigenstndige vernnftige Gestaltung des Lebens: propria rationalisque vitae institutio [la propria razionale formazione della vita] VS n. 47; Eigenstndigkeit intrinseca constitutio [il specifico contenuto] LC 62; eigentlich + sein Was ist das eigentlich?: Re quidem vera quid est? [Che cosa ,.in realt?] SS n. 11; + wollen Was wollen wir eigentlich?: Quid igitur reapse concupiscimus? [Allora, che cosa vogliamo veramente?] SS n. 11; Adj. proprius [proprio] SRS n. 21; die eigentliche Bedeutung: sensus proprius et primus [il senso proprio e primario] LC n. 75; die eigentliche Bedeutung der Worte: propria verborum significatio [il significato proprio delle parole] CIC vig. can. 36 1; in der eigentlichen Bedeutung: propria verbi significatione [nel vero senso della parola] QP 596; im eigentlichen Sinn: proprie dictum [propriamente detto] PO n. 17; der eigentlich politisch staatliche Bereich: ambitus qui proprius respublicas et civitates complectitur [lambito pi propiamente politico e statale] EV n. 20; das eigentlich Menschliche: id quod suapte natura est humanum [ci che essenzialmente umano] MD n. 30; die eigentliche Wahrheit der Person: ipsa personae veritas [la verit stessa della persona] FeR n. 32; dem eigentlichen Zweck entziehen: deflectere a proprio proposito [distogliere dal proprio fine] SRS n. 21; Adv. praestanti quidem ratione [piuttosto] VS n. 106, proprie [propriamente] ReP n. 16; Eigentum bonorum proprietas - QC 10; privata bonorum possessio [la propriet] RN 642, dominium [la propriet] QA 213, ius proprietatis [la propiedad] DN 266, ius privatim res possidendi [il diritto della propriet privata] MM 427, ius privati dominii [il diritto di propriet privata] MM 427, ius privatim bona possidendi [il diritto di propriet privata] PT 262; es ist nicht unser Eigentum: non ut aliquid proprium possidemus [non di nostra propriet] ReP n. 33; + Subst. [A] die Abschaffung des Eigentums: plena dominii privati extinctio [l'abolizione assoluta della propriet privata] QA 213; eine andere Auffassung von Eigentum: alia possessionis notio [un' altra concezione della propriet] CA n. 4; [G] der Mensch ist Gottes Eigentum: mancipium enim Dei homo est [l'uomo propriet di Dio] TMA n. 7; [K] das Eigentum am Vermgen: dominium bonorum [la propriet dei beni] CIC vig. can. 1256; das Eigentum an dem Kirchenvermgen: proprietas bonorum ecclesiasticorum [la propriet dei beni ecclesiastici] CIC vig. can. 1284 2 n. 2; [N] die Nutzung des Eigentums: usus seu exercitium dominii [l'uso o l'esercizio del dominio] QA 192; [O] ein Kind kann nicht als Objekt des Eigentums aufgefat werden: filius nullo modo considerari potest ut obiectum proprietatis [un figlio non pu essere considerato comme oggetto di propriet] DoV II B 8; [P] das Problem des Eigentums: dominii quaestio [il problema della propriet] LE n. 14; mit der Arbeit ist von Anfang an auch das Problem des Eigentums verbunden: cum labore ab ipsis initiis quaestio de possessione conectitur [col lavoro rimane legato sin dall'inizio il problema della propriet] LE n. 12; das Eigentum an Produktionsmitteln: dominium

126

einberufen
instrumentorum ad bona parienda [la propriet dei mezzi di produzione] LE n. 14; [R] das Recht auf Eigentum vd. Recht; [S] die natrliche Sozialbindung des Eigentums: munus sociale quod privato dominio naturaliter inest [la funzione sociale intrinseca alla propriet privata] MM 406; das System des sozialisierten Eigentums: ratio possessionum in unum collatarum [il sistema della propriet socializzata] LE n. 15; + Adj. etwas als sein ausschlieliches Eigentum beanspruchen: aliquid veluti suum ipsius mancipium vindicare [rivendicare q.c. come sua esclusiva propriet] EV n. 22; gemeinschaftliches Eigentum: dominium commune [la propriet comune] LE n. 15; kollektives Eigentum: possessio collectiva [la propriet collettiva] LE n. 14; ffentliches Eigentum: possessio publica [la propriet pubblica] LE n. 14; + Vb. [A] das Eigentum abschaffen: privatas bonorum possessiones evertere [abolire la propriet] RN 642, ius dominii delere - GdC 394; [B] jemanden des Eigentums berauben: aliquem possessionibus suis excludere [deposar alguno de sus bienes] DN 266; diese Gter wie sein Eigentum besitzen: haec bona possidere tamquam mancipia [possedere questi beni come sua propriet] TMA n. 13; [E] Eigentum erwerben: proprietatem acquirere [acquistare il dominio] CIC vig. can. 706 n. 1; [S] das Eigentum durch Gesetze schtzen: imperio ac munimento legum tutari privatas possessiones [per mezzo di saggi leggi assicurare la propriet privata] RN 659; [V] das Eigentum verlieren: dominium bonorum amittere [perdere il dominio] CIC vig. can. 706 n. 2; vd. Privateigentum Eigentmer dominus - RN 644, herus privatus [il padrone privato] QA 194, proprietarius [il proprietario] GS n. 68; die Eigentmer der Produktionsmittel: domini instrumentorum ad bona gignenda [i proprietari dei mezzi di produzione] LE n. 14; possessores instrumentorum ad bona gignenda [i proprietari di mezzi di produzione] LE n. 14; Eigentmlichkeit proprium [la caratteristica] LC n. 29, proprietas [la proprit] Cat. 467; eigentumsfhig capax possidendi [avere la capacit di possedere] CIC vig. can. 706 sub 1o; Eigentumsfhigkeit capacitas bona acquirendi - CIC abr. can. 580 1; der Kirche die Eigentumsfhigkeit verweigern: res suas Ecclesiam tenere posse negare [negare alla Chiesa il diritto di possedere] ID 171; Eigentumsfrage dominii quaestio [il problema della propriet] LE n. 14; Eigentumsrecht ius sua sibi habendi bona - VN 288, ius mancipii [il diritto di propriet] DR 92; ius sibi possidendi [il diritto di propriet] SRS n. 31; volles Eigentumsrecht an einer Sache genieen: aliquid rem propriam iure meritoque habere [gozar el pleno derecho de propiedad sobre algo] DN 268; die staatliche Gewalt hat das Recht und die Pflicht, zugunsten des Gemeinwohls die rechtmige Ausbung des Eigentumsrechts zu regeln: auctoritas politica ius habet et officium moderandi legitimum exercitium iuris proprietatis [l'autorit politique a le droit et le devoir de rgler l'exercice lgitime du droit de proprit] Cat. 2406; Eigentumsstrukturen structurae dominii rerum [strutture della propriet] SRS n. 20 Eigentumsverhltnisse cognationes possessionis [i rapporti di propriet] CA n. 41; die Eigentumsverhltnisse festlegen: dominium determinare [determinare la propriet] CIC vig. can. 1284 2 eigenverantwortlich eigenverantwortlich handeln: propria responsabilitate agere [agire sotto la propria responsabilit] GS n. 63 Eigenwert peculiare bonum [un valore particolare] MD n. 29; einen Eigenwert haben: proprium habere valorem [avere un valore proprio] AA n. 7 Eignung aptitudo [un'attitudine] PC n. 15, idoneitas [un'idoneit] OT n. 6; die Eignung fr die Ausbung des Dienstes: aptitudo ad ministerium exercendum [l'attitudine ad esercitare il ministerio] CIC vig. can. 1051 sub 1o; hinsichtlich der Eignung der Kandidaten wird gefordert: ad idoneitatem candidatorum requiritur, ut ... [per l'idoneit di un candidato si richiede che ...] CIC vig. can. 378 1; Zeugnisse ber die erforderliche Eignung des Kandidaten: testimonia de requisita idoneitate candidati [documenti circa l'idoneit richiesta per il candidato] CIC vig. can. 645 3; jemanden wegen seiner persnlichen Eignung auswhlen: industriam personae eligere [scegliere l'abilit specfica della persona] CIC vig. can. 43 eilen es eilt: oportet rem festinare [bisogna affrettarsi] PP n. 29 eilends cum festinatione [frettoloso] LG n. 57; ein fr allemal semel in perpetuum [una volta per tutte] FeR n. 11, semel pro semper [una volta per sempre] DoI n. 14, semel [une fois pour toutes] Cat. 571; Einscherung corporis crematio AAS 1963, 523, incineratio l.c.; crematio [l'incinration] Cat. 2301;. Einbandgestaltung pictura linearis involucri - LA n. 120; Einbauschrank armarium quod de loco amoveri nequit [un armadio che non pu essere rimosso dalla sua sede] CIC vig. can. 489 1; einberufen zu einer Sitzung etc.: zu einer Sitzung einberufen: cogere consessum - UAD 692; den Rat einberufen: convocare Consilium [convocare il Consiglio] Stat. PAS art. VIII; der Rat wird einberufen von ... Consilium cogitur a [il consiglio si convoca da ...] Stat. PAS art. IX; ein Konzil einberufen: indicere Concilium [convocare un Concilio] RH n. 3; ein oekumenisches Konzil einberufen: convocare

127

Einberufung
Concilium Oecumenicum [convocare il Concilio Ecumenico] CIC vig. can. 338 1; eine frei einberufene Versammlung: conventus libere convocatus [un convegno liberamente convocato] CIC vig. can. 95 1; einberufen zum Wehrdienst: zum Wehrdienst einberufen: militae addicere - AAS 1986, 482 Einberufung convocatio [la convocazione] CIC vig. can. 166 1 Einberufungsdekret convocationis decretum - CIC abr. can. 223 3 Einberufungsschreiben epistula convocationis AAS 1967, 96; einbeziehen inferre [implicare] UUS n. 70, implicare [coinvolgere] EV n. 78; Einbeziehung die starke Einbeziehung der Beobachter in das Konzilsereignis: impensa observatorum implicatio in eventu conciliari [il profondo coinvolgimento degli osservatori nell'evento conciliare] UUS n. 30; einbilden der Tor bildet sich ein, viele Dinge zu wissen: se enim decipit stultus plura cognoscere [lo stolto si illude di conoscere molte cose] FeR n. 18 Einbildung fallax figmentum [una fallace finzione] GS n. 14, imaginatio [la fantasia] HG 562; Einbildungskraft imaginatio [l'imagination] Cat. 2708; weitschweifende Einbildungskraft: effusa imaginatio [un'accesa fantasa] HG 577; einbinden Pt. Pf. in eine Kultur eingebunden sein: in quadam cultura defigi [essere immerso in una cultura] FeR n. 71; Einblick einen tieferen Einblick gewinnen: aptius in causam introspicere [gettare pi addentro lo sguardo nel soggetto] DAS 313 Einbruch der Einbruch der Snde in die Geschichte: peccati incursio in historiam [l'irruzione del peccato nella storia] EV n. 36; der Einbruch der neuen Vlker: novorum populorum invasio [l'iruzione dei nuovi popoli] SS n. 15; eindmmen aggerem opponere [poner dique a] DN 263; refrenare [porre un freno a] GS n. 79; die drohenden bel eindmmen: aggerem opponere malis ingruentibus [opporre un argine al male invadente] ASS 31, 139/130 eindeutig sine dubio [certamente] LE n. 2; ein eindeutiges Argument: argumentum evidens [un argumento evidente] CIC vig. can. 1541 eindimensional eine eindimensionale Sicht vom Menschen: una dumtaxat hominis visio [una dimensione unidimensionale dellessere umano] FeR n. 89; eindrngen sich eindrngen in: sese trudere in [intromettersi in] RN 667 eindringlich Adv. sollicite [con viva premura] AA n. 1, insignite [in modo particolare] LE n. 26, instanter [con insistenza] VS n. 24, modo efficaci [in modo efficace] DoI n. 23; Eindringlichkeit vehementia [il vigore] UUS n. 100; mit besonderer Eindringlichkeit: permagna quadam vi [avec une singulire vigueur] LN IV-6; Eindruck imago [un'impressione] SRS n. 14, species [un'impressione] SRS n. 13; den Eindruck entstehen lassen: insinuare [dare limpressione di] DoI n. 15; Eindruck machen: mentes hominum sensusque pellere - QA 594; einen negativen Eindruck bieten: ostentare speciem potius improbandam [offrire un impressione piuttosto negativa] SRS n. 13; einen Eindruck vermitteln: imaginem prae se ferre [dare l'impressione di] SRS n. 14; eindrcklich besonders eindrcklich ist: percellit maxime animum [colpisce in modo particolare] DC n. 7; eindrucksvoll animum commovens [impressionante] ReP n. 17; besonders eindrucksvoll: peculiariter significans [particolarmente eloquente] MD n. 13; Adv. notabiliter [in modo suggestivo] TMA n. 4; einen Pt. Pf. das unter den Bischfen geeinte und geordnete heilige Volk: plebs sancta sub Episcopis adunata et ordinata [popolo santo radunato e ordinato sotta la guida dei Vescovi] CIC vig. can. 837 1 einengen adstringere [condizionare] Cfl. n. 7; Pt. Pr. einengende Kategorien: categoriae particulares [categorie riddutrici] LC n. 68 einer nach dem anderen alius ex alio [uno dopo l'altro] QP 603 einerseits andererseits illinc hinc [da un lato dallaltro lato] SRS n. 3, hinc - hinc [da una parte dall'altra] UUS n. 33; einfach Adj. ganz einfache Menschen: humillimi [des plus humbles] Cat. 2038; eine verhltnismig einfache Werkstatt: operis faciendi sedes satis rudis [un banco di lavoro relativamente primitivo] LE n. 13; Adv. einfacher ausgedrckt: simplicius si loqui volumus [parlando in un altro modo ancora pi semplice] LE n. 18; man will einfach den Schmerz wirksam lindern: voluntas ea dumtaxat est ut efficaciter deleniatur dolor [semplicemente si vuole lenire il dolore] EV n. 65; einfach fr die einfachen Menschen predigen: simplici modo pro simplici populo praedicare [predicare in modo semplice per la gente semplice] SS n. 29; Einfalt in frhlicher Einfalt: laeta simplicitate AAS 1971, 518 einfltig ein einfltiger Optimismus: bona spes irrationalis [un ingenuo ottimismo] SRS n. 27; einflen Furcht einflen: metum incutere [incutere timore] CIC vig. can. 1103

128

Eingangsgebet
Einflu influxus, us [un'incidenza] GE pr., potestas [il potere] PP n. 32, vis [l'influsso] LE n. 4, momentum [l'influsso] LE n. 11; + auf: der Einflu auf etwas: efficax vis ad aliquid [l'influsso su q.c.] OA n. 20; Einflsse auf das religise Leben: influxus in religiosam vitam - AAS 1969, 616; + Subst. der wachsende Einflu der Kommunikationsmittel: augescens vis instrumentorum communicationis socialis [la crescente influenza di mezzi di comunicazione sociale] OA n. 20; + Adj. ein aufdringlicher Einflu: praepotentes virtutes [un influsso invadente] EV n. 24; einen sehr bedeutsamen Einflu haben: maximi momenti vim exercere [esercitare un influsso di somma importanza] AA n. 12; schlechten Einflssen unterworfen sein: influxibus negativis subici [tre soumis des influences ngatives] Cat. 1783; ein unheilvoller Einflu: nefastus influxus [une influence nfaste] Cat. 394; + Vb. [A] Einflu ausben: animos movere [esercitare un influsso] SRS n. 26; einen grundlegenden Einflu ausben: primarium momentum habere ad aliquid [esercitare un fondamentale influsso su q.c.] LE n. 11; einen negativen Einflu auf etwas ausben: male adficere aliquid [esercitare un influsso negativo su q.c.] UUS n. 75; die Philosophie bt einen groen Einflu auf die Theologie aus: philosophia multum potest circa theologiam [la filosofia esercita una forte influenza sulla teologia] FeR n. 100; [E] ungeachtet der ueren Einflsse, die auf ihn einwirken: quantumcumque apud eum valent externae sollicitationes [qualunque siano le influenze che esercitano su di lui] PP n. 15; [G] in dieser Richtung sollen sie ihren Einflu geltend machen: in hanc partem oportet suam exerceant auctoritatem [in questa direzione dovrebbero esercitare il loro influsso] LE n. 17; unter dem Einflu von etwas geraten: temperari aliqua re [essere dominato da q.c.] CA n. 16; einen Einflu gewinnen: vim adipiscere [acquistare un'influenza] MD n. 1; [H] Einflu haben auf: influxum exercere in aliquid [avere influenza su q.c.] GS n. 53; effectum habere in aliquid [esercitare un influsso su q.c.] FC n. 76; diejenigen, die am meisten Einflu haben: qui plus pollent [coloro che contano di pi] SRS n. 39; der in der Familie waltende Geist hat wesentlichen Einflu auf die geistige Formung der jungen Generation: familiae regimen ac temperatio ad informandos filiorum animos multum potest ac valet [lo spirito della famiglia influisce essenzialmente sullo spirito delle giovani generazioni] SP 444; [N] auf die Arbeits- und Lohnbedingungen Einflu nehmen: vim et momentum habere ad condiciones, in quibus opus fiat, atque mercedis [influire sulle condizioni di lavoro e di rimunerazione] LE n. 8; auf die Menschen einen heilsamen Einflu nehmen: in mentes hominum salutariter influere - MP 768; Einflumglichkeit momentum ad rem [l'incidenza] FC n. 72 einflureich einflureich sein: magna pollere auctoritate [disporre di rilevanti possibilit] IM n. 17; sehr einflureich: auctoritate plurimum valens [molto influente] LE n. 11; die einflureichsten katholischen Theologen dieses Jahrhunderts: catholici theologi huius saeculi auctoritate praestantiores [i teologi cattolici pi influenti di questo secolo] FeR n. 58; Einflusphre regio auctoritatis [la sfera di influenza] SRS n. 20; die Welt, soweit sie sich innerhalb der Sphre menschlichen Einflusses befindet: mundus quatenus illo veluti ambito terminatur, intra quem homo vim suam exercet [il mondo in quanto esso si trova nel raggio d'influsso dell'uomo] LE n. 4; einfordern die Einknfte einfordern: reditus exigere [esigere i redditi] CIC vig. can. 1284 2 n. 4; Rechte einfordern: vd. Recht; die Zahlung einfordern: exsolutionem petere [chiedere il pagamento] CA n. 35; einfrmig unius generis [uniforme] RH n. 16 Einfrmigkeit rerum aequabilitas [l'uniformit] SP 428, unius tenoris forma [un'uniformit] SCo. n. 37 Einfrieren das Einfrieren der Embryonen: embryonum congelatio [il congelamento degli embrioni] DoV I 6; einfgen intexere [inserire] PT 278; sich einfgen: inseri SOE pr.; Pt. Pf. eingefgt in die Liturgie: illigatus liturgiae [inscritto nella liturgia] FC n. 67 Einfhlungskraft sensus [la sensibilit] NMI 50; einfhren in usum deducere [attuare] SCo. n. 64; Argumente einfhren: animadversiones edere - CIC abr. can. 1969; einen Feiertag einfhren: diem festum constituere [stabilire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1; eine von einer Gemeinschaft von Glubigen eingefhrte Gewohnheit: consuetudo a communitate fidelium introducta [la consuetudine introdotta dalla comunit dei fedeli] CIC vig. can. 23; in die Praxis einfhren: initiare praxi [iniziare alla prassi] CIC vig. can. 258; einen Zeugen einfhren: testem inducere [far venire in giudizio un testimone] CIC vig. can. 1551 Einfhrung manuductio [un'iniziazione] SCo. n. 17, initiatio [un'iniziazione] OT n. 14, introductio [un'introduzione] OT n. 16; die Einfhrung in das Dokument: explicatio documenti [la presentazione del documento] SRS n. 19 Einfhrungskurs cursus introductorius [un corso introduttivo] OT n. 14 Eingang die Eingnge bewachen: aditibus invigilare Ord. Conc. Art. 16 Eingangsfrage zur Eingangsfrage zurckkehren: initialem quaestionem repetere [ritornare alla domanda iniziale] CA n. 42; Eingangsgebet auspicalis prex [la preghiera d'introito] SP 414;

129

Eingangsworte
eingebildet Subst. ein Eingebildeter: superbiens [un ambizioso] SS n. 29; Eingangsworte index - SNP 547 Eingeborener Pl. die Eingeborenen: autochtones, um [gli indigeni] PP n. 12 Eingebung instinctus, us [l'ispirazione] QP 606, inspiratio - D-H 3033, intuitus, us [lintuizione] FeR n. 29, suasio (il suggerimento] TMA n. 59; Eingebungen von oben: superni afflatus [le ispirazioni che Dio infonde] HG 562; durch die Eingebung des Heiligen Geistes: suggerente Spiritu Sancto [per suggerimento dello Spirito Santo] DV n. 7; eingehen auf etwas eingehen: considerationem intendere in aliquid [addentrarsi in q. c.] ES 633; aliquid respicere [riferire a q.c.] UUS n. 31, mentionem facere alicuius rei [fare un accenno a q.c.] ReP n. 34; darauf werde ich im folgenden noch nher eingehen: de quo infra sermo instituetur [sul quale ritorner in seguito] ReP n. 8; genauer eingehen auf: rem pressius ingredi [entrare in argomento] QP 596, rem distinctius exponere [ritornare in modo pi dettagliato su q.c.] LE n. 11; auf Einzelheiten eingehen: res singulatim exponere [entrare in particolari] LE n. 11; Verpflichtungen eingehen: contrahere obligationes [contrarre obblighi] CIC vig. can. 310 eingehend eine eingehende Analyse: altior investigatio [unanalisi approfondita] FeR n. 91; eingehendere Normen erlassen: statuere normas magis determinatas [stabilire norme pi precise] CIC vig. can. 277 3; eingehend prfen: acumine pensitare [vagliare con discernimento] FeR n. 55; eingewoben intertextus [intessuto] FC n. 53 eingezwngt gleichsam eingezwngt zwischen: quasi forcipe circumdati inter - AAS 1987, 1274 eingliedern inserere [l'integrazione] MM 433, incorporare [incorporare] UR n. 3; den Behinderten in eine fruchtbare Ttigkeit eingliedern: hominem praepeditum inserere in navitatem aptam ad bona gignenda [inserire la persona handicappata in un'attivit produttrice] LE n. 22; ein Mitglied in das Institut eingliedern: sodalem instituto incorporare [incorporare qc. nel instituto] CIC vig. can. 685 2; in die Gemeinschaft der Kirche voll eingegliedert werden: plene Ecclesiae societati incorporari [essere pienamente incorporato nella societ della Chiesa] LG n. 14; Eingliederung coagmentatio - OOE 45, integratio [l'integrazione] LC n. 96; die Eingliederung der Mitglieder: incorporatio membrorum [l'incorporazione dei membri] CIC vig. can. 587 1; die Eingliederung des Menschen in die Gesellschaft: homo societati inseritur [l'integrazione sociale] PP n. 35 eingreifen intervenire [intervenire] OE n. 9, se interponere - GS n. 75, auctoritatem suam interponere [intervenire] LC n. 20; direkt eingreifen: directe se admiscere [intervenire direttamente] CA n. 48; direkt in den politischen Aufbau eingreifen: activam partem habere in politica aedificatione [intervenire direttamente nella costruzione politica] LC n. 80; Subst. das Eingreifen: interventus, us [un intervento] LC n. 29; das Eingreifen der staatlichen Autoritt: publicae auctoritatis subsidium [l'intervento dell'autorit pubblica] CA n. 10; das Eingreifen der staatlichen Behrden: civilium Auctoritatum interventus [l'intervento delle pubbliche Autorit] CA n. 36; Gottes Eingreifen in die Geschichte: Dei interventus in historia [l'intervento di Dio nella storia] LC n. 29; Eingriff allg. impugnatio [un attacco] PT 264; Eingriff Med. + am, an Eingriffe am menschlichen Embryo: interventus in humano embryone [gli interventi sull'embrione umano] EV n. 63; die neuen Formen des Eingriffs an menschlichen Embryonen: recentes formae incursionum in embryones humanos [le recenti forme di intervento sugli embrioni umani] EV n. 63; + in Eingriffe in die Fortpflanzung: interventiones quae procreationem attingunt [interventi sulla procreazione] DoV intr. n. 1; der rztliche Eingriff in die menschliche Fortpflanzung: medici interventus in humana procreatione [l'intervento del medico nella procreazione umana] DoV II B 7; knstliche Eingriffe in die Fortpflanzung: artificiosi interventus in procreatione [gli interventi artificiali sulla procreazione] DoV intr. n. 3; knstliche Eingriffe in das beginnende Leben: artificiosi interventus in vita nascenti [interventi artificiali sulla vita nascente] DoV intr. n. 1; ein Eingriff in den menschlichen Leib hat mit der Person selbst zu tun: interventus in corpore humano ipsam quoque personam afficit [un intervento sul corpo umano coinvolge la stessa persona] DoV intr. n. 3; + Adj. ein chirurgischer Eingriff: interventus artis chirurgicae [un intervento chirurgico] DoV I 2; der medizinische Eingriff: medicae artis interventus [l'intervento della medicina] IeB 545; ein rein therapeutischer Eingriff: interventus prorsus therapeuticus [un intervento strettamente terapeutico] DoV I 3; Eingriffsrecht ius interveniendi [il diritto d' intervenire] CIC vig. can. 1279 1 einhalten einen Vertrag einhalten: obligatam fidem exsolvere - ASS 19, 466 Einhaltung die Einhaltung des Gesetzes vd. Gesetz; die Einhaltung der Gebote: mandatorum observantia [losservanza dei comandamenti] VS n. 11; von der Einhaltung dieser Frmlichkeit absehen: hac de forma discedere [derogare da detta procedura] Stat. PAS art. IV einheimisch autochthonus [indigeno] AG n. 6

130

Einknfte
Einheimischer autochthonus [un indigeno] AG n. 23 [autoctono] CIC vig. can. 784; Einheit unitas [l'unit] GS n. 37, cohaerentia [l'unione] RH n. 5, coniunctio [l'unit] RH n. 11; + Subst. die Einheit von Leben und Glauben: cohaerentia vitae cum fide [la coerenza della vita con la fede] AA n. 13; in Einheit von Leib und Seele: corpore et anima unum [unit di anima e di corpo] GS n. 14; die Einheit des Menschengeschlechts: generis hominum unitas [l'unit del genere umano] SRS n. 14; Einheit in Verschiedenheit: unitas in varietate [l'unit nella variet] ReP n. 25; die Einheit der Welt: unitas orbis [l'unit del mondo] SRS n. 14; die Einheit des Willens: voluntatis consociatio [l'unit di intenti] CD n. 28; + Adj. eine leibseelische Einheit: compositum physicum psychicum [un insieme psicofisico] SD n. 6; die politische Einheit: politica unitas [l'unit politica] ASS 28, 197; die zerbrechliche nationale Einheit: adepta sed nondum confirmata suae gentis unitas [un'unit nazionale ancora fragile] PP n. 62; + Vb. Einheit gewinnen: unitatem obtinere [conseguire l'unit] GS n. 37; die Einheit herstellen: unitatem moliri [construire l'unit] LN X-16; eine Einheit werden: unum fieri [andarsi unificando] DH n. 15; die Einheit der Menschheitsfamilie zerbrechen: humanae familiae unitatem infringere [spezzare l'unit del genere umano] SP 428; Einheitsgewerkschaft unum corporatorum hominum foedus - AAS 1945, 281 Einheitsbersetzung versio oecumenica [la traduzione ecumeninca] SS n. 7; Einhelligkeit Einhelligkeit der Meinungen: concordia sententiarum [professer les mmes sentiments] S. chr. 393; einholen eine Stellungnahme einholen: inquirere votum alicuius [richiedere il parere di qc.] CIC vig. can. 240 2; einen Rat einholen: consilium exquirere [richiedere il consglio] CIC vig. can. 127 2; einigen sich einigen ber: convenire de aliqua re [accordarsi su q.c.] OE 20 Einigkeit animorum concordia [la concordia] DR 102; einjagen Furcht einjagen: metum excutere - CIC abr. can. 103 2 einkapseln sich in seiner Verschiedenheit einkapseln: sua in diversitate concludi [rinchiudersi nella sua differenza] FeR n. 72; Einklang consonantia [la consonanza] FeR n. 108; + mit: im Einklang mit: concorditer cum aliquo [in linea con qc.] SRS n. 26, congruum esse cum aliqua re [essere in piena rispondenza con qc.] DH n. 9; im Einklang mit sich selbst: in harmonia cum semetipso [dans une harmonie avec lui-mme] Cat. 374; im Einklang mit dieser Sehnsucht: secundum hanc ita cupidinem [en consonance avec cette aspiration] LN III-2; im Einklang stehen mit der Vernunft: concordare cum ratione [armonizzare con la ragione] LP 602; ihr Handeln steht mit ihrer Lehre nicht im Einklang: ad datas institutiones vitae actionem non conformant [non sanno agire in conformit di quei principi] DR 84; die Freiheit der Kirche steht im Einklang mit der Religionsfreiheit: concordia viget inter libertatem Ecclesiae et libertatem religiosam [ concordia fra la libert della Chiesa e la libert religiosa] DH n. 13; + und der Einklang der menschlichen und der bernatrlichen Werte: conciliatio inter bona humana et supernaturalia [l'armona tra i valori umani e i valori soprannaturali] CIC vig. can. 245 1; + zwischen: der grundlegende Einklang zwischen philosophischer Erkenntnis und Erkenntnis des Glaubens: fundamentalis concordia inter cognitionem philosophicam et fidei cognitionem [larmonia fondamentale della conoscenza filosofica e della conoscenza di fede] FeR n. 42; + Vb. sich miteinander in Einklang bringen lassen: revera simul componi posse [risultare componibili] EV n. 55; etwas in Einklang bringen mit den Vorschriften der Gesetze: vd, Gesetz; sptere mit frheren Gesetzen in Einklang bringen: vd. Gesetz; zwei Lehrstze miteinander in Einklang bringen: duas doctrinales affirmationes invicem componere [armonizzare due affirmazioni dottrinali] DoI n. 16; der Mensch mu lernen, den Willen mit seiner Natur in Einklang zu bringen: homini est discendum voluntatem suam naturae suae accommodare [l'uomo deve imparare ad accordare la sua volont con la sua natura] LC n. 25; Einkommen mit sehr hohem Einkommen: redditibus abundans [di redditi abbondante] PP n. 24; steuerpflichtiges Einkommen: redditus tributo obnoxii - CIC abr. can. 1356 3; ein mittleres oder hohes Einkommen: medius altusve reditus [un medio o alto reddito] SRS n. 14, nota Einknfte vectigal, alis n. [il censo] RN 654, proventus - CIC abr. can. 1186, reditus, uum [i redditi] QA 194, reditus seu proventus [redditi o proventi] QA 196, pecuniae reditus [il reddito] MM 432; + aus Einknfte aus einem kirchlichem Amt: redditus provenientes ab officio ecclesiastico [il reddito che deriva da un ufficio ecclesiastico] PO n. 17; Einknfte aus unselbstndiger Arbeit: reditus, qui ex labore vel ex iuribus cum labore coniunctis oriuntur [redditi che hanno come fonte il lavoro o diritti fondati sul lavoro] MM 427; Einknfte aus Kapitalvermgen: reditus, qui ex pecuniarum capite vel ex iuribus cum hoc coniunctis exsistunt [redditi che hanno come fonte il capitale o diritti fondati sul capitale] MM 427; Einknfte aus Vermgen: reditus bonorum [i redditi dei beni] CIC vig. can. 1284 2 n. 4; + Subst. wegen der Minderung der Einknfte: ob imminutos reditus [a causa della diminuzione dei redditi] CIC vig. can. 1308 2, ob deminutionem redituum [a causa della diminuzione dei redditi] CIC vig. can. 1308 3; +

131

einladen
Adj. den eigenen Einknften angemessen: propriis redditibus proportionatum [in proporzione del proprio reddito] AG n. 38; feste Einknfte: reditus stabiles seu fundati - CIC abr. can. 531; die gewhnlichen Einknfte: consueti reditus [le rendite ordinarie] CIC vig. can. 639 5; die jhrlichen Einkfte: reditus annui [i redditi annui] CIC vig. can.1303 1 sub 2o; regelmige Einknfte: emolumenta stabilia [retribuzioni stabili] CIC vig. can. 506 2; unsichere Einknfte: reditus incerti - CIC abr. can. 1429 2; unstndige Einknfte: obventio - CIC abr. can. 395 1; + Vb. wenn die Einknfte nicht mehr ausreichen: si reditus insufficientes evaserint [se i redditi siano diventati insufficienti] CIC vig. can. 1308 4; jemanden seiner Einknfte berauben: aliquem reditibus suis privare [privar alguno de sus assignaciones] DN 268; Einknfte beziehen: redditus percipere - CIC vig. can. 281 3; die Einknfte einfordern: reditus exigere [esigere i redditi] CIC vig. can. 1284 2 n. 4; die Einknfte einziehen: proventus exigere [riscuotere i proventi] Stat. PAS art. XI; die Einknfte mssen den Verpflichtungen entsprechen: reditus omnino respondeant oneribus [i redditi corrispondano agli oneri] CIC vig. can. 1304 1; eine den Einknften entsprechende Steuer: tributum redditibus proportionatum [un contributo proporzionato ai redditi] CIC vig. can. 1263; die Einknfte ergnzen: redditus supplere - CIC abr. can. 1469 1; einladen convocare [convocare] CIC vig. can. 119; jemanden ganz dringend einladen, etwas zu tun: alicui intentissimam movere invitationem ut aliquid faciat [rivolgere il pi pressante invito a qc. perch faccia q.c.] EV n. 6; + Subst. die Einzuladenden: ii qui convocari debent [quelli che devono essere convocati] CIC vig. can. 119; Einladung einer Einladung Folge leisten: invitationi obsecundare - SOE pr, invitationi obsequi - AAS 1983, 136; eine Einladung annehmen: invitationem excipere [accogliere un invito] SRS n. 32; einlassen darauf hat das Lehramt sich nicht ausdrcklich eingelassen: cuius numquam explicate se particeps praebuit Magisterium [nel quale il Magistero non si espressamente impegnato] EV n. 60; Einlassung Einlassungen vorbringen: conclusiones afferre [addurre conclusioni] CIC vig. can. 1593 1 einlegen Berufung einlegen: vd. Berufung; Beschwerde einlegen: vd. Beschwerde; Einlegung die Einlegung der Berufung: vd. Berufung: die Einlegung einer weiteren Beschwerde; vd. Beschwerde; einleiten eine Rede einleiten: facere ut sermo instituatur [avviare il discorso] ReP n. 13; einleuchtend intelligibilis [intelligible] Cat. 156; eine einleuchtende Anleitung geben: clara ratione significare [una luminosa indicazione] EV n. 42; einmalig non iterandus [irripetibile] SRS n. 13; ein einmaliges Ereignis: eventus unicus [un vnement unique] Cat. 1085; die heutigen Schwierigkeiten erscheinen einmalig wegen ihres Umfangs: difficultates, quae hodie sunt, singulares esse videntur ob suam amplitudinem [oggi i probleme appaiono inediti per la loro ampiezza] OA n. 42; Einmaligkeit singularitas [lunicit] VS n. 85, unicitas [l'unicit] Cfl n. 40; die Einmaligkeit der menschlichen Person: indoles singularis absolute unica cuiuslibet humanae personae [la singolarit di ogni persona umana] DoV intr. n. 3; humanae personae unicitas [lunicit della persona umana] VS n. 31; einmischen sich in eine Angelegenheit einmischen: se immiscere alicui rei - CIC abr. can. 499 2, se immiscere causae [intromettersi nella causa] CIC vig. can. 139 2; sich auf ungehrige Weise in fremde Angelegenheiten einmischen: se in aliena perperam immiscere [un ingerenza indebita] DIM 56; sich in die inneren Angelegenheiten einmischen: in rem publicam administrandam se interponere [l'ingerenza nella politica] PP n. 54; sich in die Ausbung eines Amtes einmischen: sese ingerere in exercitium officii [intromettersi nell'esercizio dell'ufficio] CIC vig. can. 382 1; sich in die innere Leitung des Instituts einmischen: sese ingerere in regimen internum - CIC abr. can. 618, sese immiscere in regimine interno instituti [ingerirsi nel governo interno dell'istituto] CIC vig. can. 567 2; sich in rein politische Fragen einmischen: se immiscere negotiis mere politicis UAD 698; sich in andere Geschfte einmischen: se imponere alicuius negotiis [l'ingerenza] PT 289; sich in die Leitung der modernen Gesellschaft einmischen: se ingerere in moderamen terrenae Civitatis [intromettersi nella direzione della societ moderna] AG n. 12 Einmischung interventus, us [un'ingerenza] FC n. 11; die ungehrige Einmischung der Staatsgewalt: indebita civilis potestatis interposita auctoritas [l'indebita ingerenza] AAS 1962, 789; durch bewute Unterlassung jeglicher Einmischung: quolibet consulto interventu neglecto [con voluta assenza di qualsiasi intervento] CA n. 4; der Kirche wird jede Einmischung in das ffentliche Schulwesen untersagt: Ecclesia publicam populi institutionem iubetur nihil attingere [alla Chiesa sar negata ogni ingerenza nell'istruzione pubblica] ID 171; einmnden einmnden in: se immittere in [immetersi in] FeR n. 36; einmtig concordi voluntate [di comune accordo] CIC vig. can. 111 1; in einmtigen Zusammenwirken: in unum conspirantes [in spirito di unit] AA n. 18;

132

Einsatzbereitschaft
Einmtigkeit consensio [l'unanimit] EV n. 57; die Einmtigkeit der berlieferung: Traditionis unanimitas [l'unanimit de la Tradition] Cat. 328; Einnahmen quaestus,uum [le questue] CIC vig. can. 493; acceptum [le entrate] CIC vig. can. 493; das Unternehmen hat solche Einnahmen, da ... officinae tanta vis pecuniae redit, quanta ... [l'azienda ha tante entrate che ...] QA 201; Einnahmen- und Ausgabenbuch liber accepti et expensi [il libro delle entrate e delle uscite] CIC vig. can. 1284 2; einnehmen eine Haltung einnehmen gegenber jemandem: agendi rationes inire cum aliquo [assumere un atteggiamento verso qc.] ES 615; unterschiedliche theologische Positionen einnehmen: diversas exhibere formas theologicas [recouvrir des positions thologiques diverses] LN III-3; Einnistung die Einistung des Embryos: germen in sua sede stat [l'annidamento] QDAP n. 13, nota; einordnen in einen Gesamtplan einordnen: intra complexum universalis rationis ordinare [inquadrare in un piano a raggio universale] RH n. 15 einpflanzen inserere [innestare] FeR n. 41; die Kirche in die Vlker einpflanzen: implantare Ecclesiam inter populos [fondare la Chiesa in mezzi ai popoli] AG n. 6; Einpflanzung plantatio [l'implantation] Cat. 927; einprgen etwas sein Bildnis einprgen: imprimere imaginem suum alicui rei [imprimere la sua immagine a q.c.] LC n. 28; sich einprgen: alte sibi defigere in animo - GdC 389 einprgsam vehementi sermone [in modo incisivo] EV n. 41; einrumen concedere [concedere] CD n. 20; jemandem Rechte einrumen: vd. Recht; den ersten Platz einrumen: principem locum tribuere [mettere in primo piano] PO n. 20; was man durchaus einrumen kann: quid quidem concedi potest [ci che pu essere concesso] HG 577; Einrede exceptio [un'eccezione] CIC vig. ante can. 1491; aufschiebende Einrede: exceptio dilatoria [un'eccezione dilatoria] CIC vig. can. 1459 2; ausschlieende Einrede: exceptio peremptoria [un'eccezione perentoria] CIC vig. can. 1462 1; durch Einrede geltend machen: excipere [eccepire] CIC vig. can. 1459 1; die Einrede der Rechtskraft: exceptio rei iudicatae [l'eccezione di cosa giudicata] CIC vig. can. 1642 1; die Einrede der relativen Unzustndigkeit: exceptio de incompetentia relativa [l'eccezione di incompetenza relativa] CIC vig. can. 1460 2; eine Einrede vorbringen: exceptionem opponere [opporre un'eccezione] CIC vig. can. 1452 2, exceptionem proponere [proporre un'eccezione] CIC vig. can. 1460 1 einreden sich etwas einreden: sibi aliquid suadere [persuadersi che + cong.] HG 562; einrichten ein Amt einrichten: vd. Amt; eine Kommission einrichten: instituere Commissionem [istituere una Commissione] SCo. n. 44; eine Universitt einrichten: constituere universitatem [costituire un'universit] CIC vig. can. 816 1; einen allgemeinen Vermgensfonds einrichten: massam communem constituere [costituire un fondo comune] CIC vig. can. 1274 3; etwas endgltig einrichten: aliquid definitive condolidare [definitivamente cosolidare q.c.] SS n. 24; Einrichtung ffentliche Einrichtungen der sozialen Sicherung: providentiae praesidiique instituta auctoritatum publicarum [l'organizzazione previdenziale ed assistenziale della pubblica autorit] FC n. 44 eins eins nach dem anderen: aliud ex alio - AAS 1954, 354; Kirche und Nation sind eins geworden: Ecclesia eadem facta est cum rebus Nationis AAS 1987, 1278; einsam solitarius [solo] PO n. 8; ein einsames Leben fhren: vitam segregem gere - AAS 1980, 778; Subst. der Einsamste: admodum solus [il pi solo] EV n. 87; Einsamkeit bittere Einsamkeit: acerba solitudo [il crudo isolamento] PO n. 22; der Mensch erfhrt eine neue Einsamkeit: homo novam experitur solitudinem [l'uomo sperimenta una nuova solitudine] OA n. 10; Einsatz zelus [lo zelo] AA n. 1, studium [un impegno] SRS n. 26; + Subst. der Einsatz fr die Befreiung: nisus ad liberationem [l'impegno per la liberazione] LC n. 37; der Einsatz fr die Befreiung des Menschen: studium hominis liberationis [l'impegno per la liberazione dell'uomo] LC n. 69; der Einsatz fr ein gerechtes Gut: certatio pro bono iusto [un adoperarsi per un giusto bene] LE n. 20; ein groes und fruchtbares Feld des Einsatzes tut sich auf: magnus fecundusque campus patescit navitatis [si apre qui un grande e fecondo campo di impegno] CA n. 35; der Einsatz fr die Gerechtigkeit: opera in iustitiam impensa [l'engagement pour la justice] LN III-3; officium tuendae iustitiae [l'impegno in favore della giustizia] LE n. 2, officium pro iustitia suscipiendum [limpegno per la giustizia] SRS n. 41; der Einsatz im Klassenkampf: ingressus in classium contentionem [l'entre dans la lutte des classes] LN IX-7; bis zum Einsatz des Lebens: usque ad vitae impendium AAS 1968, 90; der Einsatz der menschlichen Krfte: exercitatio virium humanarum [l'esercizio delle forze umane] LE n. 25; so gro ist der Einsatz, der auf dem Spiel steht: tantum est rei momentum [tale la posta in gioco] EV n. 60; das gore Ziel scheint alles Einsatzes wert: magnum propositum videtur omnis studii [il grande obiettivo sembrava meritevole di ogni impenso] SS n. 30; + Adj. der persnliche Einsatz: donum sui ipsius [il dono di s] LC n. 100; Einsatzbereitschaft disponibilitas [la disponibilit] Cfl n. 23: Einsatzbereitschaft fr das Gemeinwohl:

133

einschrfen
servitium boni communis [le service du bien commun] Cat. 2239; einschrfen inculcare [rilevare] CA n. 55; die Pflicht einschrfen: vd. Pflicht; Einschtzung falsche politische Einschtzungen: consilia politica mendosa [calcoli politici sbagliati] SRS n. 36; einschlagen Pt. Pf. der eingeschlagene Weg: inceptum iter - MN 698 einschleichen Fehler schleichen sich ein: vitia irrepunt [si infltrano certe irregolarit] LE n. 8; ein Fehler hat sich eingeschlichen: error irrepsit [vi un errore] CIC vig. can. 1616 1; Mibruche schleichen sich ein: abusus irrepunt [abusi s'insinuano] CIC vig. can. 305 1; einschlieen sich einschlieen: in orbe quodam clauso versari [cristalizar rigidamente en esquemas fijos] FiC 198 einschlielich haud excepto [non escluso] REU n. 120; Niemand, einschlielich des Bibliothekars, darf ein Buch aus der Bibliothek wegnehmen: Ne quis, licet Bibliothecarius, librum quemlibet e Bibliotheca efferat [Non si potr da qualsivoglia persona, incluso il Bibliothecario, estrarre alcun libro dalla Bibliotheca] QDS 108 einschluweise sei es ausdrcklich, sei es einschluweise: sive explicite, sive implicite [sia esplicitamente sia implicitamente] HG 568; einschrnken die Befugnis einschrnken: restringere facultatem [restringere la facolt] CIC vig. can. 764; die juristische Fhigkeit einschrnken: coarctare facultatem [ridurre la capacit] CIC vig. can. 634 1; eine zu groe Zahl von Zeugen einschrnken: nimiam multitudinem testium refrenare [limitare il numero troppo grande dei testimoni] CIC vig. can. 1553; die Freiheit einschrnken: vd. Freiheit; ein Privileg einschrnken: privilegium restringere - CIC abr. can. 67; ein Recht einschrnken: vd. Recht; Pt. Pr. ein Gesetz einschrnkend auslegen: vd Gesetz; unter einschrnkenden Bedingungen: condicionibus astrictus [soggetto a condizionamenti] LC n. 31; Pt Pf. eingeschrnkt: coarctatus [ristretto] PO n. 10 Einschrnkung die Einschrnkung der Freiheit: vd. Freiheit; die Einschrnkung eines Rechts: vd. Recht; eine rechtliche Einschrnkung der ffentlichen Gewalt: vd. Gewalt; ohne Einschrnkung: nulla adiecta limitatione - CIC abr. can. 2279 1, ohne jede Einschrnkung: sine ullo termino [senza alcuna limitazione] ReP n. 26; nicht ohne Einschrnkungen: non sine aliqua exceptione [non senza riserve] SD n. 11; einschreiben (Brief) commendare - CIC abr. can. 1719 Einschreibung die jhrliche Einschreibung (in der Universitt): annua adscriptio - Sap. c. Art. 59 einschreiten intercedere [ricurrere a misure correttive] CeP n. 86; gegen Anwlte einschreiten: animadvertere in advocatos [rendere provvedimenti contro avvocati] CIC vig. can. 1445 3 n. 1 einschchtern jemanden einschchtern: perterrefacere aliquem - CIC abr. can. 2333; einen Whler einschchtern: perterrere electorem [terrorizzare un elettore] CIC vig. can. 1375; je mehr sie den Mut der Gegner einschchtern, desto leichter gelingen ihre bsen Anschlge: quo magis fuerit aliorum tremefacta virtus, eo sibi expeditiorem fit malarum rerum facultatem [plus ils feront trembler leurs adversaires, plus ils auront de facilits pour excuter leurs perverses entreprises] S. chr. 399; Einschchterung ein Zustand der Einschchterung: minarum condiciones [una situazione di intimazione] RH n. 17 einsehen alle sollen einsehen, da: omnes perspectum habeant + aci [tutti abbiano ben chiaro, che + ind.] LG n. 46; Gerichtsakten einsehen: acta iudicialia invisere [prendere visione degli atti giudiziari] CIC vig. can. 1678 1 einseitig unilateraliter [unilateralmente] GS n. 82, uno solo ex latere [in maniera unilaterale] FeR n. 5, unam tantum partem spectans [unilaterale] CA n. 33, ab una parte tantum [unilaterale] CA n. 36; eine einseitig materialistische Zivilisation: cultus civilis ad unum tantum spectans materialismum [una civilt unilateralmente materialistica] LE n. 7; man kann den Menschen nicht einseitig von der Wirtschaft her begreifen: intellegi enim non valet homo ex uno dumtaxat latere oeconomicae aestimationis [non possibile comprendere l'uomo partendo unilateralmente dal settore dell'economia] CA n. 24; Einseitigkeiten singularum partium sententiae [gli unilateralismi] EV n. 87; einsetzen [1] jemanden in ein Amt einsetzen vd.: Amt; jemanden als Bischof einsetzen: instituere episcopum [costituire Vescovo] LG n. 20; jemanden als Oberen einsetzen: constituere Superiorem [costituire Superiore] CIC vig. can. 624 1; einen Nachfolger einsetzen: successorem instituere [costituire un successore] LG n. 20; Pt. Pf. als Bischof eingesetzt: in episcopatum constitutus [costituito nell' episcopato] LG n. 20; die Bischfe, vom Heiligen Geist eingesetzt ... Episcopi, positi a Spiritu Sancto [i Vescovi, posti dallo Spirito Santo ...] CD n. 2; das Amt der Bischfe ist von Christus eingesetzt: Episcoporum munus a Christo Domino institutum [il ministero dei Vescovi stato istituito da Cristo Signore] CD n. 20; einsetzen [2] sich ganz fr etwas einsetzen: seipsum in aliquid impendere [consacrarsi a q.c.] AA n. 25; sein Leben einsetzen fr etwas: vitam insumere in aliquam rem impegnare la propria vita per q.c.] LC n. 57; sich fr die Entwicklung der Vlker einsetzen: insistere in populorum progressionem [impegnarsi per lo sviluppo

134

eintreten
dei popoli] SRS n. 32; sich im Kampf fr Gerechtigkeit einsetzen: sese impendere in certamen pro iustitia [s'engager dans la lutte pour la justice] LN pr. sich fr das Leben einsetzen: operam navare pro vita [impegnarsi a favore della vita] EV n. 25; sich fr jemanden einsetzen: curam adhibere de aliquo [impegnarsi per qc.] CA n. 43; Einsetzung (in ein Amt) institutio [l'institution] Cat. 1538; die Einsetzung des Bischofs: institutio Episcopi [l'istituzione del Vescovo] CIC vig. can. 147 Einsicht intellectus, us [l'intelligenza] PP n. 15; perceptio [la intuizione] FeR n. 44; rerum perceptio SD n. 1; hhere Einsicht: altior perspectio - AAS 1985, 459; die hchsten Einsichten des menschlichen Geistes: summa mentis humanae perceptiones [le intuizioni pi alte del pensiero umano] LC n. 29; die leichtesten Einsichten: summae perceptiones [le intuizioni pi alte] LC n. 29; innere Einsichten einzigartiger Tiefe: conceptiones insigniter altae [intuizioni singolarmente profonde] FeR n. 16; eine persnlich gewonnene Einsicht: evidentia singillatim comparata [unevidenza raggiunta personalmente] FeR n. 32; Einsicht entsteht: innuitur perceptio [nasce una percezione] SS n. 7; wieder zur Einsicht kommen: resipiscere [ravvedersi] CIC vig. can. 1394 1; mit Einsicht begabt: sui conscius [consapevole] LE n. 4; einsichtig einsichtig machen: illustrare [evidenziare] FeR n. 44; die Weisheit dieser Vorschrift ist leicht einsichtig: cuius praecepti facile sapientia perspicitur [la sagesse de ce prcepte est d'une vidence immdiate] S. chr. 393; Einsichtigkeit die unmittelbare Einsichtigkeit: immediata evidentia [evidenze immediate] FeR n. 30; Einsichtsfhigkeit das Alter der Einsichtsfhigkeit: aetas discretionis [l'et della discrezione] CIC vig. can. 891; zum Alter der Einsichtsfhigkeit gelangen: in annos discretionis pervenire - CIC abr. can. 859 1 Einsiedler eremita [un'eremita] CIC vig. can. 603 2 einsiedlerisch eremiticus [eremtico] CIC vig. can. 603 1 Einsiedlerleben vita solitaria [la vita solitaria] PC n. 1 Einspruch oppositio [l'opposizione] CIC vig. can. 1462 1; trotz des Einspruchs des Heiligen Stuhls: reclamante Apostolica Sede - Syll. V n. 31; falls er Einspruch erhebt: quo renuente [se questi rifiuta] LG n. 24; der Einspruch aus Gewissensgrunden gegen die Abtreibung: usus repugnantiae ex conscientia coram abortione procurata [l'esercizio dell'obiezione di coscienza di fronte all'aborto procurato] EV n. 89; einstellen sich einstellen: se sistere - CIC abr. can. 1711 2; das Verfahren einstellen: causam reponere [archiviare la causa] REU n. 62 2; Einstellung eine kritische Einstellung: modus se gerendi reprehensorum [un atteggiamento crtico] RH n. 4 einstimmig unanimiter - VAS can. 66, uno ore [unanime] HV n. 22; fast einstimmig: fere unanimi consensu [d'unanime consenso] LG np. sub 2; mit fast einstimmigem Beschlu: unanimo fere consensu [con un consenso pressoch unanime] CIC vig. praef. XXI; das einstimmige Gutachten der Vereinigten Senate des Staatsrats: sententia omnium Coetuum concors ex quibus constat Consilium Status [l'avis unanime du Conseil d'tat toutes Chambres runies] MG 9; einstweilen interim [nel frattempo] CIC vig. can. 1747 3 einstweilige Anordnung inhibitio exercitii iuris [l'inibizione all'esercizio di un diritto] CIC vig. can. 1498 eintauschen die Wahrheit, die frei macht, eintauschen fr den Irrtum, der verklavt: veritatem, quae liberat, in errorem qui servos facit, commutare [il baratto tra la verit che libera e l'errore che asservisce] SP 425; Einteilung die territoriale Einteilung: divisio territorialis AAS 1966, 763 eintnig eine eintnige Arbeit: vd. Arbeit; Eintracht convenientia cum - VN 280; fraterna concordia [la fraterna concordia] UR n. 2; friedvolle Eintracht: pacifica compositio [la pacifica composizione] DH n. 7; die Eintracht wiederherstellen: concordiam conglutinare [la ricomposizione della concordia] ReP n. 25; eintrchtig concordi animo [con animo concorde] AA n. 7; Eintrag Eintrag tun: praeiudicium inferre - D.-H. n. 3588 eintragen die Namen in ein Buch eintragen: referre nomina in libro [registrare i nomi nel libro] CIC vig. can. 877 1 eintrglich ein eintrgliches Geschft: negotium meritorium [un'impresa redditizia] CeP n. 80; Eintragung adnotatio [l'annotazione] CIC vig. can. 1123; eintrufeln den Herzen eintrufeln: mentibus instillare [istillare nella mente] HG 569; eintreten [1] bei Gott eintreten fr das Heil der ganzen Welt: interpellare Deum pro totius mundi salute [intercedere per la salvezza di tutto il mondo] CIC vig. can. 1173; arbeitend tritt der Mensch zugleich in die Arbeit anderer ein: homo opus faciendo simul in laborem aliorum introit [l'uomo, lavorando, al tempo stesso subentra nel lavoro degli altri] LE n. 13; eintreten [2] se adscribere [iscrversi] QA 188; in eine religise Gemeinschaft eintreten: ingredi communitatem religiosam [aderire ad una comunit religiosa] DH n. 6; in ein Institut eintreten: institutum ingredi [entrare nell'istituto] CIC vig. can. 643 1 sub 4; in einen Verein eintreten: nomen dare

135

Eintritt
consociationi [dare il proprio nome a un'associazione] AA n. 19; eintreten [3] die Ereignisse traten ein: vicissitudines supervenere [le vicende sopraggiunsero] ASS 31, 131/140; Eintritt der Eintritt eines Dritten in den Rechtsstreit: interventus tertii in causa [l'intervento di un terzo nella causa]; CIC vig. ante can. 1596; der Eintritt des Geschdigten in den Proze: interventus partis laesae [l'intervento della parte lesa]; CIC vig. can. 1729 2; das Recht auf Eintritt in den Rechtsstreit: ius interveniendi [il diritto d'intervenire]; CIC vig. can. 1596 1; der Eintritt in den Status des Klerikers beginnt mit dem Diakonat: ingressus vero in statum clericalem cum Diaconatu coniungitur - MQ 532 Eintrittskarte schidula ad aditum - AAS 1958, 648; eine Eintrittskarte erwerben: aditus tesseram emere MP 787, schidulam ad aditum emere - AAS 1958, 648 Einvernehmen im Einvernehmen mit: vd. mit Zustimmung; Einvernehmen haben: bene convenire inter se [l'intesa] MM 449; gegenseitiges Einvernehmen: concordia [la concorde] Cat. 2236; im gegenseitigen Einvernehmen: mutuo consensu - CIC abr. can. 643 2; mutua rationum animorumque aestimatione [con la recproca comprensione] PT 283; in gemeinsamen Einvernehmen: communi consensione [di comune accordo] UUR n. 59; einvernehmlich communi consilio [di comune accordo] AG n. 32, concorditer [concordemente] CIC vig. can. 1411 1, concordes [concordemente] CIC vig. can. 1423 1; einverstanden stillschweigend einverstanden: conivens [connivente] ASS 31, 140/132 Einverstndnis consensus, us [le consentement] Cat. 2408; beneplacitum - CIC abr. can. 534 1; ohne Wissen und Einverstndnis der Betreffenden: sine conscio consensu subiecti [sans le consentement clair du sujet] Cat. 2295; Einwand obiectio [l'obiezione] DC n. 26; Pl. die allgemein verbreiteten Einwnde: communiores obiectiones [le pi diffuse obiezioni] CIC vig. praef. XX; diese Einwnde miverstehen die wahre Natur der Dinge: hae obiectiones veram rerum naturam neglegunt [tali obiezioni misconoscono la vera natura delle cose] LC n. 20; einwandern immigrare [immigrare] LE n. 23; Einwanderung migratio [l'immigrazione] AA n. 11 einwandfrei ein einwandfreier Zeuge: testis omni exceptione maior [un testimone al di sopra di ogni sospetto] CIC vig. can. 1209 einweihen sacro ritu lustrare AAS 1957, 961; Pt. Pf. eingeweiht: initiatus [un iniziato] EN n. 57; Einweihung initiatio [un'iniazione] FC n. 66 Einweihungsriten initiamenta, orum - AAS 1967, 1078 einweisen in den Besitz einweisen: mittere in possessionem [l'immissione in possesso] CIC vig. can. 527 2 einwenden opponere + aci [opporre che ...] HG 573; man pflegt einzuwenden, da ...: oggeri solet + aci [si suole opporre che ...] ASS 20, 21; man knnte einwenden, da: aliquis autem contra dicat + aci [si potrebbe obiettare che + ind.] EV n. 72; man mag vielleicht einwenden: quispiam fortasse obiciat + aci [si pu forse obiettare che + ind.] FeR n. 69; wenn die Parteien nichts eingewendet haben: si partes nihil opposuerint [se le parti non obiettano nulla] CIC vig. can. 1677 4; Einwendung oppugnatio [un'obiezione] DAS 301, obiectatio [l'obiezione] QDAP ante n. 14, obiectio [un'obiezione] LC n. 20, animadversio [un'osservazione] CIC vig. can. 1602 1; + als als Einwendung: per modum exceptionis [a modi di eccezione] CIC vig. can. 1621; + gegen Einwendungen gegen: exceptiones circa [eccezioni circa] CIC vig. can. 1654 2; Einwendungen gegen Auditoren der Rmischen Rota: causae contra Auditores Rotae Romanae CIC vig. can.1445 1 sub 3o; gegen den vom Klger gewhlten Gerichtsstand Einwendungen haben: aliquid excipiendum habere contra forum aditum a parte actrice - AAS 1971, 443; + Subst. die Einwendung der Rechtskraft: exceptio rei iudicatae [la eccezione di cosa giudicata] CIC vig. can. 1462 1; die Einwendung des geschlossenen Vergleiches: exceptio transactionis [la eccezione di transazione] CIC vig. can. 1462 1; + Adj. eine aufschiebende Einwendung: exceptio dilatoria [una eccezione dilatoria] CIC vig. can. 1459 2; prozeausschlieende Einwendungen: exceptiones peremptoriae quae dicuntur litis finitae [le eccezioni perentorie dette litis finitae] CIC vig. can. 1462 1; + Vb. ber eine Einwendung befinden: videre de exceptione [occuparsi di una eccezione] CIC vig. can. 1654 2; ber eine Einwendung entscheiden: exceptionem cognoscere [esaminare una eccezione] CIC vig. can. 1462 1; eine Einwendung erheben: exceptionem proponere [proporre una eccezione] CIC vig. can. 1460 1, exceptionem opponere - CIC abr. can. 1614 2; causas exceptionis opponere - ASS 19, 467, die Partei befragen, ob sie irgendwelche Einwendungen erhebt: interrogare partem, num quid excipiendum habeat [interrogare la parte se mai abbia qc. da eccepire] CIC vig. can. 1673 n. 4; einwerfen per rimam mittere - VAS can. 80 einwilligen consentire alicui rei - CIC abr. can. 2162; in eine Handlung einwilligen: in actione consentire [acconsentire a un gesto] EV n. 57; Einwilligung praevius consensus [il previo consenso] CIC vig. can. 297; die Einwilligung erlangen: praevium consensum obtinere - CIC abr. can. 533 1;

136

Elementarbildung
einwirken auf etwas einwirken: vim habere ad aliquid [esercitare un influsso su q.c.] LE n. 16; Einwirkung durch geheime Einwirkung: arcanis impulsionibus AAS 1949, 42 Einwohner incola [un abitante] CIC vig. can. 100 einwurzeln sich einwurzeln: radices agere [radicarsi] SD n. 15; Pt. Pf. ein eingewurzeltes Laster: inolitum vitium - CIC abr. can. 897 Einwurzelung die Einwurzelung des Christentums in die unterschiedlichen menschlichen Kulturen: radicatio christianae religionis in diversis culturis humanis [il radicamento del cristianesimo nelle diverse culture umane] LC n. 96; die Einwurzelung des Glaubens in ein bestimmtes menschliches Umfeld: fidei inculturatio in ambitu quodam humano [l'inculturation de la foi dans un milieu humain] Cat. 2684; einzunen von allen Seiten eingezunt: undique clausum - CIC abr. can. 1210 Einzeldisziplin die Einzeldisziplinen: disciplinae particulares [le scienze particolari] GS n. 56; Einzelentscheidung die tglichen Einzelentscheidungen: singulorum dierum delectiones [le scelte quotidiane] VS n. 65; Einzelfall + fr fr den Einzelfall: ad actum [per un atto] CIC vig. can. 137 2, pro singulis causis - CIC abr. can. 2005, ad casum - DPM can. 10; + im, in im Einzelfall: per modum actus [per modo d'atto] CIC vig. can. 1210; in Einzelfllen: in singulis casibus [in casi singoli] CIC vig. can. 137 3; in bestimmten Einzelfllen: in certis definitisque casibus peculiaribus [in determinati casi particolari] UUS n. 46; in jedem Einzelfall: toties quoties - CIC abr. can. 521 2; + Vb. beim konkreten Einzelfall stehenbleiben: in uno certoque casu consistere [fermarsi al solo caso singolo e concreto] FeR n. 69; Einzelheit die geringsten Einzelheiten: lineamenta vel minima [les moindres traits] Cat. 516; auf die Einzelheiten eingehen: ad singula descendere [venire ai singoli punti] QA 191, singula tangere [entrare nei particolari] RH n. 17, res singulatim exponere [entrare in particolari] LE n. 11; Einzelinitiative durch Einzelinitiative: incepto privatorum [ad opera di iniziativa privata] PP n. 35 Einzelinteressen utilitates singulorum [le interesse individuali] LC n. 84 einzeln divisim - SD n. 8; einzeln je fr sich: seorsim singuli [uno ad uno] CIC vig. can. 1560 1; individuali modo [in modo individuale] CIC vig. can. 902; einzelne fr sich: singuli seiunctim [singole persone] UR n. 1; fr eine einzelne Handlung: ad actum [per un atto] CIC vig. can. 137 1; eine bis ins einzelne gehende Antwort geben: particulatim respondere ad aliquem [dare una risposta partecolareggiata a qc.] RH n. 26; einzeln oder insgesamt: sive uti singuli sive simul sumpti [sia come singoli, sia come gruppo] REU n. 45 2; Subst. der Einzelne: singulus [il singolo individuo] HG 563; singularis homo [il sngolo essere umano] PT 301, homo individuus [l'uomo sngolo] GS n. 35, individua persona [l'indivduo] LC n. 39; jeder Einzelne zu seinem Teil: unusquisque pro sua parte [ognuno per la sua parte] LG n. 38; Pl. die Einzelnen: singuli homines [l'uomo isolato] DR 79 [i sngoli esseri umani] MM 453; als Einzelne: solitarii [solitari] DI 6, mutua connexione seclusa [ad uno ad uno] AG n. 2, ut singuli [individualmente] AA n. 15; Einzelperson individuum [l'individu] Cat. 875; Einzelrichter iudex unicus [il giudice unico] CIC vig. can. 1610 1 Einzelstaaten die Rechte der Einzelstaaten: iura nationum singularum [i diritti delle singole Nazioni] SRS n. 15 einziehen die Einknfte einziehen: proventus exigere [riscuotere i proventi] Stat. PAS art. XI Einzigartigkeit singularis indoles [l'originalit] DoV intr. n. 4; singularitas [lunicit] VS n. 96; die Einzigartigkeit der Menschen: hominum singularitas [la singolarit degli esseri umani] VS n. 51; Einzigkeit unicitas [lunicit] DoI n. 3; Eiserner Vorhang vallum ferreum - MP 796 Eispende ovocyti donum [le don d'ovocyte] Cat. 2376; Eizelle ovulum [un ovulo] DoV II pr; Eklektizismus eclecticismus [leclettismo] FeR n. 86; Elan impetus, us [lo slancio] LC n. 96, impulsus, us [la spinta] Cfl n. 35; der Elan der Hoffnung: spei impulsus [lo slancio della speranza] SS n. 31; Elektrizitt mit Hilfe der Elektrizitt: electrica vi - MP 772 Elektronik res electronica [l'elettronica] LE n. 5; Element ein bestimmendes Element: decretorium elementum [un lment dterminant] LN VIII-8; ein unentbehrliches Element des sozialen Lebens: pernecessaria pars vitae socialis [un indispensabile elemento della vita sociale] LE n. 20; Pl. heterogene Elemente: elementa dissimilia [des lments htrognes] LN VII-6; die wesentlichen Elemente: praecipuae partes [gli elementi essenziali] ReP n. 17; elementar simplex [elementare] LE n. 13; die elementaren Gter: simplicia bona necessaria [i beni indispensabili] SRS n. 28; die elementaren Menschenrechte: primaria hominum iura [les droits lmentaires de l'homme] LN VII-12; Spl. die elementarsten Behandlungen verweigern: humilissimas curas negare [negare le cure pi elementari] EV n. 14; Elementarbildung communis institutio [l'istruzione di base] MM 412, communis eruditio [l'istruzione di base] MM 425, ad praecipuas communesque disciplinas institutio [l'istruzione di base] PT 261,

137

Elementarschule
prima institutio qua litterarum traduntur initia [l'educazione di base] PP n. 35, primaria educatio [l'educazione primaria] CeP n. 48; educatio elementaria [leducazione di base] SRS n. 44, elementaria institutio [l'istruzione elementare] Iuv. n. 12; Elementarschule ludus tradendis litterarum initiis - IA 468 Elementarunterricht institutio fundamentalis [l'istruzione di base] GE pr. Elend egestatis condicio [la miseria] SRS n. 14; das Elend bekmpfen: inopiam debellare [la lotta contro la miseria] PP n. 51; die Last des Elends kennen: miseriae onera pati [connatre le poids de la misre] LN I-1; das Elend vermindern: miseriam minuere [diminuer la misre] Cat. 2441; elitr eine elitre Gesellschaft: altior societas [elitario] FeR n. 38 Elite selecti [une lite] Cat. 575, electissimi homines [l'lite] EN n. 56; Elitetruppe confertum lectissimumque agmen - ACS 31 elterliche Gewalt potestas parentum [la potest dei genitori] CIC vig. can. 98 2 Eltern parentes, um [i genitori] CIC vig. can. 793 1; diejenigen, die die Stelle der Eltern einnehmen: ii qui parentum locum tenent [coloro che fanno le veci dei parenti] CIC vig. can. 793 1; solche, die Elternstelle vertreten: parentum locum tenentes [coloro che fanno le veci dei parenti] CIC vig. Can. 1366 Elternmord parricidium [le parricide] Cat. 2268; Elternrecht parentum ius alendi et educandi filios [il diritto dei genitori nel mantenimento dei figli e della loro educazione] PT 291 Elternschaft genetische Elternschaft: cognatio ex generatione [la paternalit genetica] DoV II A 2; verantwortliche Elternschaft: paternitas sui officii conscia [la paternit responsabile] HV n. 7, paternitas conscia [la paternit responsabile] HV n. 10, paternitas maternitasque responsalis [la paternit e maternit responsabile] EV n. 88; verantwortliche Elternschaft ausben: paternitate conscia fungi [esercitare la paternit responsabile] HV n. 10 Emanzipation emancipatio [l'emancipazione] LC n. 41; die Emanzipation der Frau: mulieris promotio [la promozione della donna] FC n. 72; die Emanzipation der Frau verknden: feminam a viri tutela prorsus liberam praedicare [proclamare il principio dell'emancipazione della donna] DR 71; die Bewegung fr die Emanzipation der Frau: motus ad feminas emancipandas [il movimento di emancipazione della donna] QDAP n. 15; Emanzipationsbewegung motus emancipationis [il movimento di emancipazione] LC n. 17 emanzipieren sich von der Autoritt der Vorgesetzten emanzipieren: se vindicare ab auctoritate praepositorum [l'emancipazione dall'autorit dei superiori] ES 633 Embryo fetus vel embryo [feto o embrione] IeB 546, creatura concepta [il concepito] DoV I 2 nota; der menschliche Embryo: embryo humanus [l'embrione umano] DoV prn; die in vitro gezeugten Embryonen sind menschliche Wesen: embryones humani in vitro producti habendi sunt creaturae humanae [gli embrioni umani ottenuti in vitro sono esseri umani] DoV I 5; die Entwicklung des Embryos: germinis incrementum [lo sviluppo dell'embrione] EV n. 14; berzhlige Embryonen: supernumeraria germina [embrioni soprannumerari] EV n. 14; Embryo-Bank mensa embryonum [la banca di embrioni] DoV III; Embryonalstadium primus germinis seu embryonis status [lo stato embrionale] QDAP n. 14 Emeritus Demjenigen, der wegen Erreichens der Altersgrenze oder aufgrund der Annahme seines Verzichts ein Amt verliert, kann der Titel eines Emeritus verliehen werden: Ei, qui ob impletam aetatem aut renuntiationem acceptam officium amittit, titulus emeriti conferri potest [A colui, che perde l'ufficio per raggunti limiti d'et o per rinuncia accettata, pu essere conferito il titolo di emerito] CIC vig. can. 185; Emigrant exsul, ulis [un emigrante] GS n. 27, qui ad exteras gentes migrat [un emigrato] OA n. 17; migrator [un emigrato] LE n. 23, is qui emigravit [l'emigrato] LE n. 23; migrans [un emigrante] LC n. 85; Emigration migratio [l'emigrazione] LE n. 23; innere Emigration: emigratio psychologica [l'emigrazione psicologica] SRS n. 15, in die Emigration gehen: exsulatum abire - AAS 1968, 89 Emotion animi commotio [l'emozione] UUS n. 24; Empfang der Empfang der Weihen: susceptio ordinum - CIC abr. can. 974 1 empfangen eine Nachricht empfangen: nuntium accipere - CIC abr. can. 190 2, notitiam assumere CIC abr. can. 1464 2; Fernseh- oder Rundfunksendungen empfangen: communicationes recipere [ricevere le comunicazioni] IM n. 9; die heilige Kommunion empfangen: Sacram Communionem percipere - CIC abr. can. 753 2; die Priesterweihe empfangen: ordinationem recipere - CIC abr. can. 211 1; diejenigen, die die heiligen Weihen empfangen haben: qui ordine sacro sunt insigniti [coloro che sono insigniti dell'ordine sacro] CIC vig. can. 129 1; Menschen empfangen: excipere [l'accoglienza] ReP n. 5;

138

enden
Empfnger receptor [il recettore] IM n. 9; der Empfnger der Hilfe: auxilium recipiens [la persona che riceve l'aiuto] AA n. 8 Empfngnis vitae conceptus [il concepimento di una vita] EV n. 13; Empfngnisregelung procreatio regulanda [la rgulation des naissances] Cat. 2368; empfngnisverhtend empfngnisverhtende Methoden: usus conceptioni officiens [pratiche anticoncezionali] HV n. 17 Empfngnisverhtung anticonceptio [la contraccezione] EV n. 13, contraconceptio [la contraception] Cat. 2399; Methoden der Empfngnisverhtung: viae concipiendae prolis contrariae [metodi di contraccezione] HV n. 17, methodi contra conceptionem [la contraccezione] FC n. 32 Empfngnisverhtungsmittel res quae conceptioni directo officiunt [mezzi direttamente contrari alla fecondazione] HV n. 16, atocium [un mezzo contraccettivo] FC n. 30 Empfangsbesttigung syngrapha receptionis - CIC abr. can. 1719; den Bischfen ist unverzglich eine Empfangsbesttigung fr alle Akten zu erteilen, die sie bersandt haben: Episcopis sine mora acceptilatio mittatur quorumvis actorum quae ipsi transmiserint [ai Vescovi sia inviata senza indugio una ricevuta degli atti che essi hanno trasmesso] REU n. 8 empfehlen etwas empfehlen: commendare aliquid [raccomandare q. c.] DAS 306; dringend empfehlen: enixe commendare [raccommandare vivamente] CIC vig. can. 1284 3; es empfiehlt sich: expedit [ conveniente] CD n. 41; es empfiehlt sich, das zu tun: id facere expedit [giova farlo] ReP n. 4; Pt. Pf. es wird sehr empfohlen, da valde commendatur, ut [si raccomanda vivamente che ] CIC vig. can. 382 4; empfehlenswert hchst empfehlenswert sein: maxima commendatione haberi [essere sommamente raccomandabile] QA 186; Empfehlung commendatio [la propaganda] PC n. 24 [la raccomandazione] ReP n. 26, suasio [la persuasione] CIC vig. praef. XXI; Empfehlungsschreiben litterae commendatitiae [le lettere commendatizie] CIC vig. can. 903 empfinden etwas als eine Verletzung seiner Wrde empfinden: percipere aliquid tamquam dignitatis suae violationem [ressentir qc comme une violation de sa dignit] LN I-4; Subst. sensus, us [la sensibilit] ReP n. 14; soziales Empfinden haben: socialium rationum sensu praeditus esse [non essere sprovisto di senso sociale] PP n. 70; das Empfinden der Menschen unserer Zeit: sensus hominum nostrae aetatis [la sensibilit degli uomini del nostro tempo] VS n. 29; empfindsam empfindsam sein: molliore sensu moveri [essere sensibile] EN n. 48; Empfindung animi sensus [il sentimento] FeR n. 48; hnlichen Empfindungen begegnen: consimiles deprehendere sensus et adfectus [incontrare analoghi sentimenti] UUS n. 72; die starken Empfindungen: magni animi sensus [les grands sentiments] Cat. 1768; Empfindungsvermgen die Regungen des Empfindungsvermgens: sensibilitatis commotiones [les mouvements de la sensibilit] Cat. 1763; emphatisch instanter [con enfasi] FeR n. 23; empirisch secundum rerum experientiam [de porte empirique] LN VII-8; auf empirischen Angaben beruhen: experimentis inniti [basato sul dato sperimentale] FeR n. 5; empirische Erkenntnisse: cognitiones in factis innixae [cognizioni empiriche] OA n. 38; das empirisch Gegebene: empirica indicia [i dati empirici] FeR n. 83; empren animos conturbare [sconcertare] SRS n. 14; Pt. Pr. was umso emprender ist, als quod est etiam maioris infamiae, quod [il che tanto pi scandaloso, in quanto] ReP n. 2; Emprung aperta seditio [l'aperta sedizione] DI 12, rebellio [la ribellione] DI 12; Ende + am am Ende dieser Ansprache: sub finem huius alloquii AAS 1966, 1177; am Ende dieser Erwgungen: has conficientes considerationes [al termine di queste considerazioni] VS n. 118; am Ende einer Urkunde: in calce - CIC abr. can. 1659 1; + letzten letzten Endes: ad summam [in definitiva] LE n. 12, denique [in definitiva] LE n. 18, novissime [ultimamente] FeR n. 53, ad extremum [in ultima analisi] CA n. 47; + zu eine Aufgabe zu Ende bringen: officium ad exitum adducere [portare a termine un compito] UUS n. 96; ein Verfahren zu Ende fhren: terminare causam [concludere la causa] CIC vig. can. 1453; diese Zusammenfassung kann nie zu Ende gefhrt werden: nisus ad summam hanc conficiendam numquam ad exitum pervenient [questa sintesi non potr mai essere terminata] EN n. 7; + Subst. das Ende der Metaphysik: interitus metaphysicae [il fine della metafisica] FeR n. 55; am Ende des zweiten Weltkriegs: bello autem altero orbis terminato [alla fine della seconda guerra mondiale] CA n. 19; + Vb. einem unertrglichen Zustand ein Ende bereiten: finem imponere intolerando rerum statui [mettre fin une situation intolrable] LN VI-1; zu Ende gehen: ad exitum pervenire [concludersi] CA n. 19; ein verkehrtes Ende nehmen: ad perversum exitum dirigi [andare verso la fine perversa] SS n. 34; ein Ende setzen: finem imponere alcui rei [porre fine a q.c.] LC n. 8; endemisch endemische Krankheiten: morbi domestici [malattie endemiche] PP n. 1, morbi pandemi [malattie endemiche] EV n. 3; enden das akademische Jahr endet am : annus academicus desinit die [l'anno accademico finisce

139

Endentscheidung
il ] Stat. PAS art. XVI; die Jurisdiktion endet: iurisdictio cessat - CIC abr. can. 873 3; das Mandat endet: mandatum finem habet - CIC abr. can. 2008 Endentscheidung die Endentscheidung fllen: decisionem finalem ferre - AAS 1971, 919; endgltig definitivus [definitivo] CIC vig. can. 378 2, extremum [in ultima istanza] VS n. 65, semel in sempiternum [in maniera definitiva] FeR n. 9, terminalis [definitivo] ReP n. 27, definite signatus [caratterizzato da definitivit] DC n. 11, extremus [definitivo] SD n. 14, decretorius [definitivo] SD n. 14; + Adj. endgltige Antworten: decretoriae responsiones [risposte definitive] FeR n. 5; die endgltige Befreiung: ultima liberatio [la libration dfinitive] LN IV-4; ein endgltiges Ergebnis: conclusio quae vim indicii certi ac definiti prae se fert [una conclusione definitiva] HV n. 6; die endgltige Trennung: decretoria seiunctio [la separazione definitiva] EV n. 25; endgltige Urteile abgeben: iudicia decretoria proferre [dare giudizi definitivi] CA n. 3; ein endgltiges Urteil ber die Eignung des Kandidaten: iudicium definitivum de promovendi idoneitate [il giudizio definitivo sull'idoneit del candidato] CIC vig. can. 378 2; eine endgltige Wahrheit formulieren: decretoriam efferre veritatem [formulare una verit definitiva] FeR n. 95; auf endgltige Weise: modo certo et terminali [in maniera definitiva] RH n. 1; endgltig klingt das Wort: imperiosa sonat vox [perentoria risuona la parola] EV n. 54; Endgltigkeit manens status [la definitivit] DC n. 6; endlich endliche Gter: bona finita [beni finiti] VS n. 86; Endlichkeit finita natura [la finitezza] FeR n. 14, coartatio [la finitezza] SS n. 36, limitatatio [la finitezza] SS n. 36; seine Endlichkeit erfahren: suam finalitatem experiri [faire l'exprience de sa finitude] Cat. 1500; Endlosigkeit res interminabilis [l'interminabile] SS n. 12; Endphase die Kranken in der Endphase: extremis morbis insanabiliter correpti [malati in fase terminale] EV n. 26; Endstadium Kranke im Endstadium: insanabiliter aegrotantes [i cosiddetti malati terminali] EV n. 88; Endurteil definitiva sententia [la sentenza definitiva] CIC vig. can. 1417 2; Endzeit wir befinden uns bereits in der Endzeit: iam in ultimis sumus temporibus [noi siamo gi nei tempi ultimi] UUS n. 14; Endziel das Endziel des menschlichen Handelns: termini extremi actionis humanae [il termine ultimo dellagire umano] VS n. 9; das Zusammenleben der Menschen hat weder den Markt noch den Staat zum Endziel: hominum convictus neque ad mercatum refertur neque ad Civitatem [la convivenza tra gli uomini non finalizzata n al mercato n allo Stato] CA n. 49; Energie geistige Energie: spiritale robur [l'energia spirituale] FC n. 33; der steigende Preis der Energie: exardescens pretium energiae [l'aumento del prezzo dell'energita] LE n. 1; Pl. alle Energien fr etwas einsetzen: omnes vires insumere in aliqua re [investire le energie in q.c.] CA n. 17; Energiereserven die Energiereserven verbrauchen: absumere vires terrae [dilapidare le risorse energetiche] RH n. 16 energisch vehementer [energico] FiC 196; urgentiori modo [con energia] GS n. 82 eng eine zu enge Auffassung: conceptio nimis arcta [una concezione troppo limitata] SRS n. 15; unterliegen enger Auslegung: strictae subsunt interpretationi [sono sottoposte a interpretazione stretta] CIC vig. can. 18; Fragen die einen engeren Bereich betreffen: quaestiones contractioris ambitus AAS 1957, 235; die engen Beziehungen: arcta cohaerentia [le strette attinenze] ASS 20, 9, crebrae relationes [relazioni frequenti] CIC vig. can. 364 n. 3; im engen Sinn auslegen: stricte interpretare [interpretare in senso stretto] CIC vig. can. 138; Komp. im engeren Sinn: pressius - CC 549; im engeren Sinn des Wortes: si hoc verbum valere angustius volumus [in senso ristretto] LE n. 12; Engagement studium [limpegno] FeR n. 75, opus et officium [l'impegno] CA n. 23; das Engagement fr die Gerechtigkeit: studium iustitiae [l'engagement pour la justice] LN III-3; der Glaube verlangt ein konsequentes Engagement des Lebens: fides congruens vitae debitum requirit [la fede esige un impegno coerente di vita] VS n. 89; mit christlichem Engagement: cum christiani officii diligentia [con impegno cristiano] SRS n. 47; unser persnliches Engagement: officium, quo nosmet ipsos obstringimus [il nostro personale impegno] SRS n. 48; das politische Engagement: politicum officium [l'impegno politico] EV n. 87; das soziale Engagement der Laien: christifidelium laicorum socialis operositas [l'impegno sociale dei fedeli laici] Cfl n. 40; engagieren sich engagieren bei: se interserere alicui rei [inserirsi in] PT 296; seine Freiheit durch bewute Wahlakte engagieren: libertatem suam consciis obstringere delectionibus [impegnare la sua libert in scelte consapevoli] VS n. 67; sich im kumenismus engagieren: in oecumenismo versari [essere impegnato nell'ecumenismo] UUS n. 97; sich engagieren im Dienst einer neuen Kultur des Lebens: partes proprias conferre ad novam vitae culturam provehendam [impegnarsi a servizio di una nuova cultura della vita] EV n. 98; Pt. Pf. in der Politik und im sozialen Bereich engagiert sein: in campo sociali et politico

140

Entfaltung
actuosus esse [essere impegnato nel campo sociale e politico] Cfl n.60; Enge geistige Enge: mentis angustia [la grettezza di mente] LG n. 67 [la ristretezza di spirito] GS n. 75 Engpa man gert in einen Engpa: omnes viae intercludi videntur [ci si trova apparentemente chiusi in un vcolo cieco] PP n. 37 Engstirnigkeit nimia mentis angustia [la grettezza di mente] LG n. 17 enorm enorme Summen verschlingen: enormes sibi arrogare pecuniarum capita [accaparer des sommes normes] LN I-9; entarten in peius abire [pervertirsi] SRS n. 32, pessum dari [corrompersi] CA n. 24; Pt. Pf. entartete Shne der Kirche: degeneres Ecclesiae filii - ASS 6, 155; Mechanismen, die man geradezu als entartet bezeichnen mu: machinationes, quae non nuncupari possunt nisi perversae [meccanismi che non si possono non qualficare come perversi] SRS n. 17; eine entartete Vorstellung von Freiheit: improbabilis libertatis notio [un'idea perversa di libert] EV n. 18; Entartung deformatio [la deformazione] GS n. 47; die Entartung der Sitten: demutatio morum [la mutazione dei costumi] LP 612; Entbehrung indigentia [lo spogliamento] LC 66; privatio bonorum corporeorum [la privazione di beni materiali] SRS n. 15, destitutio [la privazione] CA n. 27; entbrennen wieder entbrennen: recrudescere [rinascere] OA n. 33; entchristianisieren ab christianis praeceptis abalienare [scristianizzare] DR 74; Entchristianisierung humanae consortionis a christianis praeceptis abalienatio [la scristianizzazione] DR 66, christianam e populo religionem evellere [la decristianizacin del pueblo] FiC 189; entchristlicht im Rahmen einer weitgehend entchristlichten Kultur: in culturae ambitu quae large christianum sensum amisit [nel contesto di una cultura ampiamente scristianizzata] VS n. 88; Entchristlichung christianae fidei privatio [la scristianizzazione] VS n. 106, a christiana religione discessio [la scristianizzazione] Cfl n. 4; die Entchristlichung der Menschheit: humanae consortionis a christianis praeceptis abalienatio [la scristianizzazone della societ umana] DR 66; entdecken etwas entdecken: aliquid comperire [la scoperta] LE n. 25; die biologischen Gesetze entdecken: deprehendere biologicas leges [scoprire le leggi biologici] HV n. 10; die Reichtmer der Natur entdecken: detegere thesauros naturae [scoprire le ricchezze della natura] LE n. 12; das Gespr fr die Snde neu entdecken: iterum concipere sensum peccati [riscoprire il senso del peccato] LC n. 37; sich selbst entdecken: semet ipsum pervidere [scoprire se stesso] Iuv. n. 12; wieder entdecken: denuo retegere [riscoprire] CA n. 24, retegere [riscoprire] TMA n. 46; Entdecker explorator [l'esploratore] Iuv. n. 14; Entdeckung inventum [la scoperta] LE n. 4, partefactio [la scoperta] MD n. 11, Pl. Entdeckungen: detectiones [dcouvertes] Cat. 283; reperta [le scoperte] SS n. 17; unerwartete Entdeckungen: inexspectatae inventiones [inattese scoperte] UUS n. 38; die Entdeckung Gottes und die Selbstentdeckung inventio Dei et sui ipsius inventio [la scoperta di Dio e la scoperta di s] EV n. 31; die Entdeckung der Atomkraft: reperta vis atomica [la scoperta dell'energia nucleare] MM 412; entehren inquinare [inquinare] GS n. 27, dehonestare [avvilire] QDAP n. 1, dedecorare [dshonorer] Cat. 1397; Pt. Pf. entehrt: dedecoratus [disonorato] ReP n. 5; enteignen se alicuius bona potiri - ASS 6, 178, aliquem bonis exspoliare - ASS 6, 185, possessiones movere [alienare le propriet] ID 171, fortunis despoliare aliquem [spogliare qc. dei suoi beni] RN 665; die herrschende Klasse enteignen: ordinem civium suis rebus apoliare [l'espropiazione della classe dominante] SS n. 21; Enteignung spoliatio - ASS 6, 178, exspoliatio [la spoliazione] ASS 28, 196, direptio bonorum - VN 290, ademptio bonorum [un'espropriazione] GS n. 71, deiectio de fundi possessione [l'espropriazione] PP n. 24, amotio bonorum a dominis ipsorum [la sottrazione dei beni dai mani di loro proprietari] LE n. 14; enterben Pt. Pf. btr. destitutus [dshrit] LN pr. entfallen die Gewalt entfllt: vd. Gewalt; das Privileg entfllt: privilegium cessat [il privilegio cessa] CIC vig. can. 78 3; entfalten enucleare [sviluppare] FeR n. 3; etwas weiter entfalten: aliquid fusius exponere [sviluppare ulteriormente q.c.] LE n. 12; seine Begabung entfalten: evolvere dotes [sviluppare le capacit] GE n. 1, expandere dotes [esplicare le sue doti] GS n. 12; eine Lehre entfalten: evolvere doctrinam [enucleare la dottrina] DH n. 1, enucleare doctrinam [l'enucleazione] OT n. 16; eine Lehre weiter entfalten: doctrinam distincte explicare [esplicitare la dottrina] LC n. 40; die Persnlichkeit entfalten: seipsum plene excolere [sviluppare la sua personalit] HV n. 21, personalitatem evolvere [lo sviluppo della personalit] LC n. 32; refl. sich enfalten: proficere [lo sviluppo] PT 281, explicari [svilupparsi] DoV intr. n. 4; der Weg hat sich so entfaltet: iter sic explicatum est [il cammino s svolto] FeR n. 1; Entfaltung die Bedingungen der geistlichen und materiellen Entfaltung: condiciones ad progressionem animi corporisque [les conditions de l'panouissement sprituel et matriel] LN I-3; die Entfaltung der Kultur:

141

Entfaltungsformen
cultura explicanda [lo sviluppo della cultura] FeR n. 100; der wahren Entfaltung der menschlichen Person entgegenstehen: personae humanae vero profectui obstare [opporsi al vero progresso della persona umana] LG n. 46; die wahre Entfaltung der menschlichen Person aufs hchste frdern: personae humanae profectui summopere prodesse [essere di grandissimo giovamento al progresso della persona umana] LG n. 46; auf grere Entfaltung der Wissenschaften hinwirken: ad maius scientiarum incrementum conspirare [operare ad un maggior incremento della scienza] CIC vig. can. 820; gnstige Voraussetzungen fr die freie Entfaltung der Wirtschaft: condiciones quae actionis oeconomicae libero usui faveant [condizioni favorevoli al libero esercizio dell'attivit economica] CA n. 15; die personale Entfaltung: personalis evolutio [la propria formazione personale] LC n. 9; die volle Entfaltung: plena explicatio [la piena explicazione] FeR n. 71; Entfaltungsformen das Leben in allen seinen Entfaltungsformen: vita qua late ea patet [la vita in tutte le sue esplicazioni] DIM 68; entfernen sich von der Tradition entfernen: a traditione discedere [s'carter de la tradition] LN X-8; sich von der berlieferten Position der Kirche entfernen: a translaticia Ecclesiae mente digredi [allontanarsi dalla posizione della tradizione della Chiesa] VS n. 54; diese Sendung ist noch weit davon entfernt, vollendet zu sein: huius missionis exsecutio ab adimpletione procul adhuc abest [questa missione ancora lontana dal suo compimento] DoI n. 2; Entfernung longinquitas [la lontananza] Stat. PAS art. XXIII, loci intervallum [la lontananza] Stat. PAS art. XIX, intervallum [la distanza] PT 289; wegen der Entfernung: propter locorum distantiam [a causa della distanza dei luoghi] CIC vig. can. 859; die Entfernungen werden aufgehoben und die Welt wird immer kleiner: distantiae minuunt et mundum faciunt angustiorem [con il crollare delle distanze il mondo si fa sempre pi piccolo] Cfl n. 35; entfernt gleich weit entfernt sein von: aequo intinere abhorrere a [essere ugualmente lontano da] DR 82; entfesseln einen Brgerkrieg entfesseln: inflammare civile bellum [provocare una guerra civile] SRS n. 21; Pt. Pf. entfesselt: effrenatus [sfrenato] QA 220 entfremden den Menschen der Natur entfremden: hominem abalienare a consuetudine naturae [alienare l'uomo nei suoi rapporti con la natura] RH n. 15; sich von sich selbst entfremden: se a se alienare [alienarsi a se stesso] LC n. 37; der Mensch luft Gefahr, sich selbst zu entfremden: homo periclitatur, ut a semetipso abalienetur [l'uomo rischia di trovarsi alienato] OA n. 27; das menschliche Leben entfremden vitam humanam abalienare [l'alienazione della vita umana] CA n. 41; Pt. Pf. sich selbst entfremdet: abalienatus a semet ipso [il distacco da s] CT n. 6; Entfremdung abscessio [il distacco] AA n. 1, alienatio [l'alienazione] RH n. 15; die fortschreitende gegenseitige Entfremdung: progrediens mutua abscessio [il progressivo reciproco allontanamento] UUS n. 56; die typische Entfremdung: alienatio specifica [l'alienazione specfica] LC n. 18; der Begriff Entfremdung: alienationis notio [la concezione dell'alienazione] CA n. 41; entfhren eine Frau entfhren: abducere mulierem [rapire una donna] CIC vig. can. 1089; einen Menschen durch Gewalt oder Tuschung entfhren: hominem vi aut fraude rapere [rapire con violenza o frode una persona] CIC vig. can. 1397 Entfhrer raptor [il rapitore] CIC vig. can. 1089 Entfhrte, die rapta - CIC abr. can. 1074 1 Entfhrung violenta retentio [l'enlvement] Cat. 2297; die Entfhrung unschuldiger Menschen: raptus a culpa vacuorum [il rapimento di persone innocenti] SRS n. 24; entgegengehen occurrere [venire incontro] DC n. 1; jemandem entgegengehen: alicui obvius procedere [venire incontro a qc.] TMA n. 9; entgegengesetzt inter se oppositus [contrapposto] SRS n. 20; einander entgegengesetzt sein: sibi invicem opponi [essere opposte l'uno all'altro] HG 573; zwei entgegengesetzte Blcke: duo foedera inter se opposita [duo blocchi contrapposti] SRS n. 20; entgegengesetzten Klassen angehren: ad oppositos ordines pertinere [appartenir des classes opposes] LN IX-8; entgegenkommen btr. obviam ire alicui [adeguarsi a qc.] AG n. 16, occurrere alicui [andare incontro a qc.] FC n. 41, obviam venire [venire incontro] FeR n. 33, praevenire alicui [venir au devant de qn] Cat. 309; entgegennehmen den Konsens der Vertragspartner entgegennehmen: excipere contrahentium consensum [ricevere il consenso dei contraenti] SCo. n. 77; die Gelbde entgegennehmen: suscipere vota profitentium [ricevere i voto di quelli che fanno la professione] LG n. 45 Entgegensetzung oppositio [la contrappositione] DC n. 14; entgegenstehen nichts steht entgegen, da: nil prohibet quominus - AAS 1958, 663; den besten Grundstzen der Volkswirtschaft entgegenstehen: obsistere principiis optimae publicae oeconomiae - QC 8; wenn ein sehr schwerwiegender Grund entgegensteht: cum gravissima ratio obstet [quando una gravissima ragione si frapponga] CIC vig. can. 55; durch entgegenstehende Vorschriften: praescriptis obstantibus [opponendosi le disposizioni contrarie] CIC vig. can. 3; sofern dem nicht eine Gesetzesvorschrift entgegensteht: nisi legis praescriptum obstet [a meno che non si opponga il disposto della legge] CIC vig. can. 1414;

142

entlehnen
entgegenstellen sich entgegenstellen: obsistere [opporsi] FeR n. 46; sich etwas entgegenstellen: adversari alicui rei [opporsi a q.c.] QDAP n. 6; sich jemandem entgegenstellen: aliui obsistere [opporsi a qc.] CA n. 19; die Hindernisse, die sich hier entgegenstellen: impedimenta quae hic obiciuntur [gli ostacoli che vi si oppongono] SRS n. 41; Freiheit und Gesetz einander entgegenstellen: contra ponere libertatem et legem [contrapporre la libert e la legge] VS n. 54; entgegentreten einer Gefahr entgegentreten: obviam procedere periculo [contrapporsi al pericolo] LE n. 18; Schwierigkeiten entgegentreten: oppetere difficultates [affrontare le difficolt] FC n. 66; den verbreiteten Meinungen entgegentreten: obstare opinionibus, quae vulgantur [andare contro la corrente delle opinioni che circolano] Iuv. n. 10; entgehen niemandem entgeht: nemo uspiam est sibi quin exploratam habeat [non c chi non si renda conto di ] SRS n. 18; Pt. Pf. entgangener Gewinn lucrum quod quis amisit [il guadagno che perse qualcuno] CIC vig. can. 1571; Es kann zwar vorkommen, da dem Kopisten beim Abschreiben der Handschriften manches flschlicherweise entgangen ist: Fieri quidem potest, ut quaedam librariis in codicibus describendis minus recte exciderint - D-H 3291; Entgelt das Entgelt fr die Arbeit: remuneratio operis [la remunerazione del lavoro] LE n. 19; ein hohes Entgelt: merces ampla [alti compensi] MM 419; hchstes Entgelt: merces cumulata [altssimi compensi] MM 419; zu niedriges Entgelt: merces nimis modica [una retribuzione troppo ridotta] MM 419 entgelten mercede rependere [corrispondere] MM 419 Entgleisung der Aberglaube ist eine Entgleisung des religisen Empfindens: superstitio est sensus religiosi aberratio [la superstition est la dviation du sentiment religieux] Cat. 2111; entgleiten der Fortschritt entgleitet jedesmal, wenn man glaubt, ihn erreicht zu haben: progressio elabitur, quoties quis eam se esse adeptum arbitratur [il progresso sfugge ogni volta che si persuasi di averlo conquistato] OA n. 41; enthalten enthalten sein: concludi [essere racchiuso] FeR n. 16; refl. sich enthalten: sich der Ausbung des Amtes enthalten: abstinere a munere exercendo [astenersi dall'eserczio delle funzioni] CIC vig. can. 1747 1; er hat sich der Vollstreckung zu enthalten: abstineat ab exsecutione [si astenga dall'esecuzione] CIC vig. can. 1654 2; Enthaltsamkeit continentia [la continenza] PO n. 16; die periodische Enthaltsamkeit: continentia certis temporis intervallis servanda [la continenza periodica] HV n. 21 entheben jemanden des Amtes entheben: vd. Amt; Enthemmung die Enthemmung der natrlichen Triebe: excitati naturae instinctus [la sollicitazione sfrenata degli istinti] CA n. 29; enthllen ein Geheimnis enthllen: mysterium aperire [rivelare un mistero] FeR n. 23; das wahre Gesicht enthllen: veram effigiem revelare [rivelare il vero volto] VS n. 92; Enthllung patefactio [la rilevazione] FeR n. 94; Enthusiasmus admiratio [un entusiasmo] RH n. 15, alacritas [l'entusiasmo] Iuv. n. 12, studium l'entusiasmo] NMI 40; Entkolonialisierung depulsio publicae administrationis formae coloniarum propriae [il tramonto del regime coloniale] MM 413, coloniarum demolitio [la decolonizzazione] CA n. 20; der Proze der Entkolonialisierung: conatus coloniarum priorum demoliendarum [il processo di decolonializzazione] SRS n. 12; entkrften der Glaube wird entkrftet: fides enervatur [la fede viene svigorita] VS n. 88; entlarven detegere [dvoiler] Cat. 1433; entlassen den Vorsitzenden entlassen: removere moderatorem [rimuovere il moderatore] CIC vig. can. 318 2; aus dem Seminar entlassen: dimittere e seminario [la dimissione dal seminario] CIC vig. can. 240 2; einen Novizen entlassen: dimittere novitium [dimettere un novizio] CIC vig. can. 653 1; Entlassung dimissio [la dimissione] CIC vig. ante can. 694; die Androhung der Entlassung: comminatio subsecuturae dimissionis [la comminazione della conseguente dimissione] CIC vig. can. 697 n. 2; Entlassung aus dem Klerikerstand: dimissio e statu clericali [la dimissione dallo stato clericale] CIC vig. can. 1336 1 n. 5 Entlassungsschreiben litterae dimissoriae [lettere dimissorie] CIC vig. can. 1015 1; entlasten ab oneribus eximere - Sac. c. n. 84; einen Schuldigen entlasten: culpabilem excusare [disculper un coupable] Cat. 2476; Entlastung liberatio - CIC abr. can. 444 1; Entlastungsbeweis den Entlastungsbeweis fhren: culpa se caruisse probare [dimostrare di non averne colpa] CIC vig. can. 1521 entleeren vacuefacere [vacuer] LN IX-8; die Freiheit wird ihres ursprnglichen Inhalts entleert vd. Freiheit; Entleerung exinanitio [lo svuotamento] DoI n. 4; entlegen ein entlegenes Gebiet: dissita regio [una zona lontana] AG n. 20; am entlegensten Ort: in perquam longinqua regione [nel luogo pi remoto] EN n. 60; entlehnen Denkformen, die einer bestimmten philosophischen Tradition entlehnt sind: formae cogitationis, quae a certa quadam philosophica traditione mutuo suscipiuntur [forme di pensiero

143

entlohnen
mutuati da una determinata tradizione filosofica] FeR n. 65; entlohnen rependere [retribuire] QA 200 [remunerare] LE n. 19; die Arbeit entlohnen: remunerare laborem [remunerare il lavoro] GS n. 67; angemessen entlohnen: rependere ad aequalitatem [retribuire adeguatamente] QA 200; die Arbeit gerecht entlohnen: opus aeque rependere [equamente remunerare il lavoro] LE n. 19; entlohnt werden: rependi [venire pagato] LE n. 21; Pt. Pf. eine entlohnte Arbeit: labor retributivus [un lavoro retributivo] LE n. 19; Entlohnung retributio [il trattamento] Stat. PAS art. XXXI [la rimunerazione] CIC vig. can 281 1, remuneratio [la retribuzione] PO n. 20 [la rimunerazione] LE n. 22; angemessene Entlohnung: aequa retributio [giusta retribuzione] CIC vig. can. 281 1; eine Entlohnung, die der Stellung angemessen ist: retributio quae condicioni congruit [una rimunerazione adequata alla condizione] CIC vig. can.. 281 1; entmenschlichen in discrimen vocare hominis dignitatem [disumanizzare] PP n. 28; Pt. Pr. entmenschlichend: homines humanitate exuens [disumanizzante] FC n. 43; entmenschlichende Lebensbedingungen: vitae condiciones quibus humanitas exuitur [condizioni di vita disumanizzanti] OA n. 11; Entmndigter bonis interdictus [un interdetto dell'amministrazione dei beni] CIC vig. can. 1478 4; entmutigen deprimere [scoraggiare] UUS n. 56; refl. sich entmutigen lassen: animos demittere [lasciarsi sconfortare] HV n. 29; sich von den auftretenden Schwierigkeiten nicht entmutigen lassen: non iis, quae obveniant, difficultatibus frangi [non lasciarsi abbattere dalle difficolt che si oppongono] SP 442; Pass. entmutigt werden: animis deficere - PP n. 45, animo concidere [scoraggiarsi] HV n. 25; entmutig sein: fracto animo esse [lo scoramento] SP 425; Entmutigung zur Entmutigung verleiten: spem eripere [indurre a uno scoraggiamento] EV n. 26; die Entmutigung ist die Kehrseite der berheblichkeit: animi defectio aversa est arrogantiae frons [le dcouragement est l'envers de la prsomption] Cat. 2733; Entmythisierung demythizatio - AAS 1971, 99; entnehmen Organe fr Transplantationen entnehmen: auferre organa organa transplantanda [lespianto di organi da trapiantare] EV n. 15; entpersonalisieren homines persona quasi exuens [spersonalizzante] LE n. 8; eine Gesellschaft, die Gefahr luft, immer mehr entpersonalisiert zu werden: societas, quae periculum est ne magis usque perdat notam personalem [una societ che rischia di essere sempre pi spersonalizzata] FC n. 43 entpersnlichen entpersnlicht werden: notam personalem perdere [essere spersonalizzato] FC n. 43 entpflichtet emeritus - CIC abr. can. 422 1 entrechten jemanden entrechten: eiurare aliquem - VN 290; die entrechteten Schichten: hominum ordines destituti [les couches dshrites] LN I-1; entreien der Kirche entreien: avellere ab Ecclesiae catholicae sinu - QC 2; der Natur ihre Geheimnisse entreien: naturae secreta carpere [strappare alla natura i suoi segreti] LC n. 7; Entrstung Entrstung hervorrufen: scandalizare [scandaliser] Cat. 1336; Entschdigung damni compensatio [la compensacin] DN 268, compensatio [un indennizo] GS n. 71; eine Entschdigung leisten fr den Raub der Gter: sarcire direptionem bonorum - VN 290; die Entschdigung des Zeugen: testis indemnitas [il rimborso spese al testimone] CIC vig. c. 1649 1 n. 2 Entscheid deliberatio [la decisione] DC n. 15; entscheiden decernere [decidere] PC n. 14; + ber: entscheiden ber: dirimere de [dirimere q.c.] CIC vig. can. 343; ber sich selbst entscheiden: de se ipso decernere [decidere di se stesso] LC n. 27; fhig, ber sich selbst zu entscheiden: capax ad deliberandum de se [capace di decdere si s] LE n. 6; ein Subjekt, das ber sich selbst entscheidet: subiectum de seipso deliberans [un soggetto che decide di se stesso] LE n. 6; ber die Ablehnung entscheiden: videre de recusatione [decdere circa la ricusazione] CIC vig. can. 1449 2; ber die Einrede entscheiden: videre de exceptione [decidere sull'eccezione] CIC vig. can. 1449 4; ber den vor Gericht verhandelten Rechtsstreit entscheiden: definire controversiam coram tribunali agitatam [definire la controversia discussa avanti al tribunale] CIC vig. c. 1611 sub 1o; ber eine Sache entscheiden: iudicare causam [giudicare la causa] CIC vig. c. 1444 2; ber den Schadensersatz entscheiden: de damnis cognoscere [giudicare sui danni] CIC vig. c. 1730 2; ber die Verletzung des Gesetzes entscheiden: cognoscere de violatione legis [giudicare la violazione della legge] CIC vig. c. 1401 sub 2o; + gegen sich gegen etwas entscheiden: electionem contra aliquid facere [faire choix contre qc.] Cat. 398; + fr fr eine Sache entscheiden: pro causa pronuntiare [pronunciare a favore della causa] CIC vig. c. 1608 4; bis die Kinder fr sich selbst entscheiden knnen: donec filii per se ipsimet deliberare queant [sino a quando i figli possano determinare da s] DIM 62; + in in einer Streitsache entscheiden: cognoscere de causa [giudicare la causa] CIC vig. c. 1401 sub 1o; + sich sich entscheiden zu: animum inducere ut [decidersi a] Iuv. n. 5; + zugunsten zugunsten der Gltigkeit der Ehe entscheiden: stare pro valore matrimonii - CIC abr. can. 1014; + Subst. eine Frage entscheiden:

144

Entscheidung
quaestionem definire [definire la questione] CIC vig. can. 1505 4; Fragen der Jurisdiktion entscheiden: dirimere quaestiones iurisdictionis - Syll. VI n. 54; eine Sache entscheiden: dirimere causam [dirmere la causa] CIC vig. can. 19, cognoscere causam [giudicare la causa] CIC vig. c. 1444 2; einen Streit entscheiden: diiudicare controversiam - VN 286, excutere controversiam - SQC 657; + Vb. entscheiden und vorschreiben, was zu tun ist: decernere et praecipere quae agenda sunt [decdere e comandare ci che va fatto] CIC vig. c. 618; entscheidend decretorius [decisivo] FC n. 35; entscheidend ist, da: decretorium est quod + coni. [decisivo che + coni.] FeR n. 73; es kommt entscheidend auf die Verantwortlichkeit der Familie an: decretoria est familiae responsalitas [decisiva la responsabilit della famiglia] EV n. 92; der entscheidende Akt: actus decetorius [l'atto decisivo] SS n. 47; ein entscheidender Augenblick: decretorium tempus [un momento-chiave] RH n. 20; eine entscheidende Bedeutung: momentum decretorium [un'importanza decisiva] LE n. 3; entscheidende Bedeutung besitzen: significationem habere certam et terminalem [possedere un significato definitivo] LE n. 6; von entscheidender Bedeutung sein: vim habere decretoriam atque momentum [avere un'importanza decisiva] LE n. 13; die entscheidenden Elemente: elementa decretoria [gli elementi decisivi] LE n. 17; eine entscheidende Enzyklika: Litterae Encyclicae praegrande momentum habentes [quell' Encclica di importanza decisiva] LE n. 1; diese Wahrheit enthlt entscheidende Folgerungen: consecutiones, quas haec veritas affert, vim habent decretoriam [questa verit contiene in se conseguenze decisivi] LE n. 12; ein entscheidender Punkt: res summi momenti [un punto essenziale] DoV III; das letzte und entscheidende Wahrheitskriterium: postrema ac decretoria veritatis regula [le critre ultime et dcisif] LN VII-10; entscheidendes Stimmrecht: vd. Stimmrecht; Entscheidung sententia [la sentenza] LG n. 25, decisio [la decisione] OT n. 11, deliberatio [la decisione] LE n. 11, consilium [la decisione] SRS n. 9, electio [la scelta] VS n. 61, delectio [la scelta] VS n. 65, optio [la scelta] EV n. 92, consilium sumendum [la decisione] EV n. 99; + Subst. Beschwerde einlegen gegen eine Entscheidung: recurrere contra decisionem [far ricorso contro la decisione] CIC vig. can. 270; die Frucht einer freien Entscheidung des Menschen: fructus liberae electionis ab homine factae [frutto di una libera scelta da parte dell'uomo] MD n. 20; die Entscheidung gegen Gott: electio contra Deum [la scelta contro Dio] FeR n. 13; die Entscheidung einer Rechtssache: definitio causae [la definizione della causa] CIC vig. c. 1582; ber die Sittlichkeit einer Entscheidung bestimmen: de moralitate rei eligendae decernere [decidere della moralit della scelta] EV n. 68; + Adj. [B] eine bewute Entscheidung: consulta delectio [una scelta deliberata] VS n. 65; [F] eine freie Entscheidung: libera selectio [la scelta libera] FeR n. 43; [G] eine grundlegende Entscheidung, welche die ganze Person betrifft: electio fundamentalis, qua tota involvitur persona [una scelta fondamentale in cui tutta la persona coinvolta] FeR n. 13; [I] internationale Entscheidungen: vd. international; [K] die konkrete Entscheidung treffen: pressius decernere quae in hisce casibus agenda sint [dar la ltima decisin pratica en estos casos] FiC 198; [P] bei den persnlichen wie politischen Entscheidungen: cum consilia privata capiuntur et publica regiminis [nelle decisioni personali e di governo] SRS n. 9; politische Entscheidungen: assumptae in re politica partes [le scelte politiche] FC n. 8; [R] richterliche Entscheidungen: iudicis pronuntiationes [i pronunciamenti del giudice] CIC vig. ante c. 1607; [S] schmerzvolle Entscheidungen: acerba proposita [decisioni dolorose] CA n. 32; sozial weitreichende Entscheidungen: deliberationes magni ponderis in re sociali [decisioni destinate ad avere vasta rilevanza sociale] LE n. 9; [T] die tglichen Entscheidungen bestimmen: dirigere cotidianas electiones [illuminare le scelte quotidiane] VS n. 4; [V] verbrecherische Entscheidungen: consilia criminosa [scelte delittuose] EV n. 4; + Vb. [B] der Entscheidung der anderen Richter beitreten: ad decisionem aliorum accedere [accedere alla decisione degli altri] CIC vig. c. 1609 4; [E] in diese Entscheidung flieen verschiedene Elemente ein: id vero ad decernendum variae concurrunt causae [in tale scelta confluiscono elementi di diverso segno] EV n. 15; [F] eine Entscheidung fllen: sententiam proferre [dare una sentenza] LG n. 25, decisionem ferre [prendere una decisione] OT n. 11; [K] zu gemeinsam vertretbaren Entscheidungen kommen: consentire ad optiones bene ponderatas ac participatas [convergere verso scelte ponderate e condivise] NMI 45; [S] jemanden vor wichtige Entscheidungen stellen: aliquem collocare ante electiones decisivas [placer qn devant les choix dcisifs] Cat. 1723; [T] die Mglichkeit, an Entscheidungen teilzunehmen: potestas communicandi consilia et decisiones [la facolt di partecipare alle scelte decisionali] LE n. 21; eine Entscheidung treffen: deliberationem suscipere [prendere una decisione] VS n. 55; eigene Entscheidungen treffen: assumere proprio marte deliberationes [assumere le decisioni in proprio] Iuv. n. 3; endgltige und unwiderrufliche Entscheidungen treffen: electiones facere definitivas [faire des choix pour toujours] Cat. 1861; als Richter Entscheidungen treffen in einer Sache: causam tamquam iudex definire [definire la causa come giudice] CIC vig. c. 1447; [V] sich die Entscheidung vorbehalten: ad suum avocare iudicium - CIC abr. can. 893 1; [Z] die letzte Entscheidung

145

Entscheidungsbefugnis
steht der politischen Gewalt zu: extrema deliberatio ad politicam potestatem spectat [l'ultima decisione spetta al potere politico] OA n. 46;.Sent. die Entscheidung fr bestimmte Formen von Produktion und Konsum bringt immer auch eine bestimmte Kultur zum Ausdruck: ex delectibus bonorum efficiendorum et consumendorum certa se patefacit cultura [attraverso le scelte di produzione de di consumo si manifesta una determinata cultura] CA n. 36; manche bezeichnen die Akte des Gewissens nicht mehr als Urteile, sondern als Entscheidungen: nonnulli auctores conscientiae actus non iam iudicia appellant, sed deliberationes [alcuni autori chiamano gli atti della coscienza non pi con il nome di giudizi ma con quello di decisioni] VS n. 55; Freiheit bedingt, da in den grundlegenden Entscheidungen jeder Mensch, jede Generation ein neuer Anfan g ist: libertas postulat ut in praecipuis deliberationibus singuli homines, singulae generationes novum constituant initium [la libert presuppone che nelle dicisioni fondamentali ogni uomo, ogni generazione sia un nuovo inizio] SS n. 24; Entscheidungsbefugnis potestas consiliorum capiendorum [il mandato decisionale] EV n. 90; Entscheidungsfreiheit liberum consilium [la libert di decisione] SRS n. 25; die Achtung vor der Entscheidungsfreiheit des anderen: observantia erga libertatem eligendi alteri servata [il rispetto dell'altrui libert di scelta] EV n. 69; Entscheidungsgewalt auctoritas decernendi [l'autorit di decdere] PC n. 14, deliberandi potestas [il potere di decisione] GS n. 63, imperium [il potere] LE n. 14, potestas deliberativa [potest deliberativa] CIC vig. c. 343; jemandem Entscheidungsgewalt bertragen: potestate deliberativa aliquem instruere [concedere potest deliberativa a qc.] CIC vig. c. 343; sie ben Entscheidungsgewalt im Unternehmen aus: eis imperium adest in societate [esercitano il potere nella societ] LE n. 14 Entscheidungsgewicht decretorium pondus [il peso decisionale] NMI n. 14; Entscheidungsgrnde jur. Rechtsgrnde: rationes in iure [le ragioni in diritto] CIC vig. c. 1609 2; Tatsachengrnde: rationes in facto [le ragioni in fatto] CIC vig. c. 1609 2; Entscheidungskriterium ratio decernendi [il criterio di scelta] EV n. 19; Pl. die Entscheidungskriterien: rei iudicandae principia - SD n. 3; Entscheidungsprozesse electiones [le scelte] FeR n. 89; Entscheidungstrger die Entscheidungstrger der Nationen: homines, a quibus nationum fortuna pendet [i responsabili delle sorti delle nazioni] SP 446; Entscheidungsverfahren das demokratische Entscheidungsverfahren: forma deliberationis ordinis democratici [la forma di una deliberazione di tipo democratico] VS n. 113; entschieden Adj. eine entschiedene Behauptung: vehemens asseveratio [una dichiarazione categorica] EN n. 39; ein entschiedener Dialog: dialogus tenax [un dialogo vigoroso] LC n. 84; Adv. prompte [con decisione] CA n. 14; entschieden handeln: more definito agere [operare in modo concreto] AA n. 7; Entschiedenheit mit Entschiedenheit: magna cum vi [con decisione] VS n. 34; entschlossen der entschlossene Agnostizismus: agnosticismus deliberatus [l'agnosticismo deliberato] LC n. 27; die entschlossen sind, ein christliches Leben zu fhren: quibus deliberatum est et certum vitam ducere christianam [qui sont rsolus vivre la vie chrtienne] LN pr. der Mensch, der entschlossen ist, sein eigener Herr zu werden: homo qui statuit sui iuris esse [l'uomo che vuole divenire veramente padrone di se stesso] LC n. 18; ein entschlossener bergang zur Annahme von etwas vllig Neuem: gressus decretorius ad rem prorsus complectendam novam [un passaggio decisivo verso laccoglienza di una novit radicale] FeR n. 23; sich entschlossen weigern zu: valde recusare + inf. [rsolument rfuser de] S. chr. 396; Entschlossenheit mit Entschlossenheit: animi firmitate [con decisione] SRS n. 43; Entschlu captum consilium [aver deciso] SDL IX; aus freiem Entschlu: deliberate [deliberatamente] VS n. 68; entschlsseln etwas entschlsseln: aliquid enodare [decifrare q.c.] NMI n. 2; entschuldigen excusare [scusare] GS n. 79 Entschuldigung causa praetexta [la scusa] SRS n. 48; als Entschuldigung anfhren: respondere et causari [rispondere a sua scusa] QA 217; eine hinlngliche Entschuldigung fr seine Abwesenheit vorbringen: idoneam absentiae excusationem afferre [scusare idoneamente la sua assenza] CIC vig. can. 1592 1; fr jede einzelne seiner Verfehlungen eine Entschuldigung finden: invenire purgationem pro unaquaque culpa [trovare per ognuna delle sue mancanze una scusa] VS n. 104; Entschuldigungsgrund excusationis titulis [un alibi] EN n. 80; Pl. ea quae excusant - CIC abr. can. 2218 2 entsenden deputare [deputare] CIC vig. can. 346 1 Entsendung die Entsendung eines Botschafters: missio Legati AAS 1969, 479 Entsetzen horror [un orrore] SRS n. 24 entsetzen deicere a possessione - CIC abr. can. 1698 1 entsiegeln resignare - AAS 1962, 639 entspannen sich entspannen: animum relaxare [distendere lo spirito] GS n. 61

146

Entstellung
entsprechen respondere [rispettivo] PT 265 [rispondere] LE n.16; dies entspricht der objektiven Beurteilung der Sachlage: congruit cum obiectiva status rerum agnitione [corrisponde al riconoscimento oggettivo dello stato delle cose] LE n. 2; Rechte, die der Pflicht entsprechen: vd. Recht; der religisen berzeugung entsprechen: persuasioni religiosae correspondere [corrispondere alla persuasione religiosa] DH n. 5; den Anforderungen der menschlichen Vernunft entsprechen: rationis humanae postulatis respondere [rispondere alle esigenze della ragione umana] VS n. 29; diese universalen und bleibenden Gesetze entsprechen Erkenntnissen der praktischen Vernunft: leges hae universales stabilesque respondent rationis practicae notionibus [queste leggi universali e permanenti corrispondono a conoscenze della ragione pratica] VS n. 52; dem Wunsche entsprechen: voto respondere [dare soddisfazione al desiderio] DAS 309; dem Zweck entsprechen: respondere fini [rispondere al fine] GE n. 1; entsprechend congruenti ratione [adeguato] LE n. 12; consentaneus [adeguato] LE n. 12; congrua congruis referendo [fatti i dovuti adattamenti] PO n. 1; Adj. [A] die entsprechende Antwort: adaequata responsio [la risposta adeguata] DoI n. 7; eine entsprechende Ausbildung: consentanea institutio [un'adeguata istruzione] LE n. 12; [B] die entsprechenden Befhigungen haben: congruis qualitatibus praeditus esse - AAS 1986, 483; dem neuen Bund entsprechend: congruens novo Foederi [rispondente alla nuova Legge] OT n. 10; [D] der ihrem eigenem Stande entsprechende Dienst: servitium proprio statui consonus [il servzio che confacente al loro stato] CIC vig. c. 602 2; [E] die entsprechenden Entscheidungen: decisiones consentanee faciendae [le decisioni da prendere coerentemente] SRS n. 42; entsprechende Einrichtungen: congruentia sibi instituta [gli organismi corrispondenti] LE n. 2; [F] durch entsprechende Fortschritte der Wissenschaft und Technik: scientia et arte technica congruenti ratione progredientibus [un adeguato progresso delle scienze e della tecnica] LE n. 12; [G] entsprechende Gesetze: vd. Gesetz; entsprechend dem Gewicht der Sache: pro rei gravitate [secondo l'importanza della cosa] LG n. 25; [M] im entsprechendem Ma: ratione congruenti [in misura adeguata] LE n. 4; [V] entsprechende Verbnde: consentaneae consociationes [appropriate associazioni] LE n. 8; [W] der Wahrheit und Gerechtigkeit entsprechend: veritati et iustitiae conformis [conforme alla verit e alla giustizia] DH n. 1; in entsprechender Weise: congruo modo [in modo adeguato] FeR n. 16; der Wrde des Menschen entsprechend: consonus dignitati hominis [rispondente alla dignit delluomo] DH n. 12; [Z] durch entsprechende Zeugnisse besttigt: idoneis titulis comprobatum [attestato dai relativi ttoli di studio] GE n. 8; Adv. congruenter [coerentemente] SS n. 14; die Bestimmungen sind entsprechend anzuwenden: cum proportione serventur, quae in cann. statuuntur [si osservino proporzionalmente le regole stabilite nei cann. ] CIC vig. can. 1534; ganz entsprechend: recte et apposite [avec justesse et raison] Cat. 191; dasselbe gilt entsprechend: idem valet, servatis servandis, si [il che vale, osservate le disposizioni del diritto, se ] CIC vig. c. 1363 2; die Kanones Nr. gelten entsprechend: serventur, congrua congruis referendo cann. [si osservino, con gli adattamenti del caso, i cann. ] CIC vig. c. 746; entsprechend schwer: proportionate gravis [proporzionatamente grave] CIC vig. can. 729; Entsprechung par, paris, n. [le vis--vis] Cat. 371; entstehen sie entstehen, wachsen und vergehen: oriuntur florent atque occidunt [nascono, crescono e muoiono] PP n. 17; Beziehungen entstehen: instaurantur rationes [si formano rapporti] LE n. 16; juristische Personen entstehen: personae iuridicae constituuntur [le persone giuridiche sono costituite] CIC vig. c. 114 1; Rechte entstehen: vd. Recht; Pt. Pr. die entstehende Gesellschaft: hominum societas quae nunc oritur [il mondo in gestazione] OA n. 13; Pt. Pf. neue Fragen sind entstanden: novae quaestiones obortae sunt [sono sorte nuove questioni] DAS 313; Subst. erst im Entstehen begriffen: modo enatus [in via di formazione] CA n. 48; Entstehungsproze processus originis [il processo di origine] SDL entstellen deturpare [deturpare] EV n. 36, deformare [deformare] ReP n. 27; sein Gesicht entstellen: faciem detorquere suam [deformare il suo volto] EV n. 4; den Sinn entstellen: sensum detorquere [deformare il senso] VS n. 53, significationem detorquere [deformare il senso] EV n. 22; den Subjektivittsbegriff entstellen: subiectivitatis notionem depravare [deformare il concetto di soggettivit] EV n. 19; Pass. in dieser Auffassung von Freiheit wird das soziale Zusammenleben tiefgreifend entstellt: hac in libertatis notione, socialis convictus funditus detorquetur [in questa concezione della liberta la convivenza sociale viene profondamente deformata] EV n. 20; Pt. Pf. entstellt: detortus [distorto] FeR n. 22; ein entstelltes Bild des Menschen: distorta vitae hominisque ratio [una visione distorta della vita e dell'uomo] SRS n. 22; die nicht enstellte Lehre: non detorta doctrina [la dottrina senza travisamenti] AAS 1962, 791; ein entstelltes Urteil: deformatum iudicium [una visione deformata] FC n. 76; eine entstellte Vorstellung des Geschehens: notio deformis totius rei [presentare i fatti in modo distorto] CeP n. 41; Entstellung amissa forma [la deformazione] QA 203; distorta ratio [la distorsione] SRS n. 23;

147

enttuschen
Entstellung eines Textes: depravatio [la deformazione] DAS 307; eine zerstrerische Entstellung: eversio deletoria [uno stravolgimento distruttore] DC n. 4; enttuschen die Erwartung enttuschen: expectationi deesse - ExF 675; enttuschend sein: deludere [essere deludente] FeR n. 88; sie hatten ihn alle enttuscht: a quibus omni spe est destitutus [tutte lo avevano deluso] FeR n. 40; Pt. Pr. ein enttuschendes Gesamtbild: rerum facies quae exspectationem fallit omnino [un quadro generale deludente] SRS n. 14; Enttuschung deiecta spes [la delusione] SD n. 7; zu bitteren Enttuschungen werden: in amaras frustrationes deflectere [stornare q.c. verso amari disinganni] LC n. 20; entthronen ex solio detrudere [detronizzare] SP 438; entvlkert die durch den Krieg entvlkerten Landstriche: depopulatae bello regiones - ExF 666; entwaffnen den Gegner entwaffnen: adversarium inermem reddere [disarmare l'avversario] CA n. 23; entweihen profanare [profanare] CIC vig. c. 1376 entwenden abducere [asportare] CIC vig. c. 1367 entwerfen eine Antwort entwerfen: responsionem adumbrare [abbozzare una risposta] FeR n. 3; eine Satzung entwerfen: adumbrare statuta [baucher les statuts] MG 8; einen Text entwerfen: concipere - D-H n. 3593 entwerten minus aestimare [svalutare] LE n. 8; entwickeln explicare [lo sviluppo] PT 275, excolere [lo sviluppo] GS n. 54, evolvere [sviluppare] FeR n. 75; das Bewutsein entwickeln: conscientiam dilatare [sviluppare la coscienza] RH n. 7; einen Gedanken entwickeln: enucleare [svolgere] HG 569; refl. sich entwickeln: succrescere [svilupparsi] PC n. 1, progressione quadam foveri [svilupparsi] FC n. 19, evolvi [svilupparsi] LC n. 30, explicari [svilupparsi] EV n. 101, augescere [svilupparsi] SS n. 21; sich langsam entwickeln: longum progressionis cursum conficere [conoscere un lungo processo di sviluppo] ReP n. 30; die Tradition entwickelt sich: Traditio proficit [la Tradizione progredisce] DV n. 8; sich berstrzt entwickeln: praepropere progredi [svilupparsi precipitamente] LE n. 13; unfhig, sich normal zu entwickeln: ineptus ad maturitatem rite assequendam [incapace di svilupparsi normalmente] DoV III; Pt. Pf. ein entwickeltes Land: civitas opibus affluens [un paese evoluto] PP n. 48; die entwickelte Welt: excultior orbis terrarum [il mondo dello sviluppo] SRS n. 24; die strker entwickelten Nationen: excultiores civitates [le Nazioni pi sviluppate] SRS n. 7; wirtschaftlich entwickelt: oeconomica ratione progressus [economicamente sviluppato] LE n. 21; eine entwickelte Wirtschaft: oeconomica procuratio ditior [un'economia sviluppata] PP n. 61 Entwicklung evolutio [l'evolversi] AA n. 7 [lo sviluppo] AG n. 41 [un'evoluzione] GS n. 3, amplificatio [il progresso] GE pr., incrementum [lo sviluppo] LE n. 26; progressio [lo sviluppo] SRS n. 27, nota; + Subst. [B] der Begriff der Entwicklung: conceptio progressuum naturae [la concezione dello sviluppo] SRS n. 9; [D] die Entwicklung einer gesunden Demokratie: popularis regiminis salubre incrementum [lo sviluppo di una sana democrazia] EV n. 71; [F] ein Faktor der Entwicklung sein: progressionem promovere [essere un fattore di sviluppo] PP n. 25; [G] Gesellschaften, die einen gewissen Grad von Entwicklung erreicht haben: societates quae aliquem iam gradum progressionis sunt assecutae [societ che hanno gi conquistato un certo grado di sviluppo e di progresso] LE n. 21; [P] in allen Phasen seiner Entwicklung: in quolibet sui processus tempore [in ogni fase del suo sviluppo] Cfl n. 38; Pioniere der Entwicklung: effectores progressionis [artefici dello sviluppo] PP n. 35; [T] die Entwicklung der Technik: technicae disciplinae progressio [lo sviluppo della tecnica] RH n. 15; [W] Lnder, wo die soziale und technische Entwicklung erst im Werden ist [le nazioni dove sta compiendosi l'evoluzione sociale o tecnica] UR n. 12; + Adj. [E] eine echte Entwicklung: authentica progressio [un autentico sviluppo] LC n. 95; [G] die geschichtliche Entwicklung: evolutio historica - AAS 1979, 512; in dieser geschichtlichen Entwicklung: in hunc modum inclinatis temporibus [in quel frangente] MM 405; [S] die solidarische Entwicklung der Menschheit: progressio generis humani mutuo peragenda conatu [lo sviluppo solidale dell'umanit] PP n. 43; [W] die wahre Entwicklung des Menschen: vera hominis progressio [l'autentico sviluppo dell'uomo] SRS n. 1; wirtschaftliche Entwicklung: rationum oeconomicarum progressus [lo sviluppo economico] PT 281, rei oeconomicae incrementum [lo sviluppo economico] PT 290; + Vb. [B] die Entwicklung der Persnlichkeit behindern: impedimento esse ad evolvendam personalitatem [ostacolare lo sviluppo della personalit] LC n. 32; was die Entwicklung der menschlichen Person behindert: res quae personarum perfectioni obstant [ci che ostacola lo sviluppo delle persone] LC n. 63; eine Entwicklung die allein auf die wirtschaftliche Seite beschrnkt bleibt: progressio terminis circumscripta solummodo oeconomicis [uno sviluppo limitato soltanto al lato economico] SRS n. 33; [E] einer Entwicklung entgegentreten: rei inclinationi obsistere [porre rimedio a una tale situazione] MM 409; [L] die gesellschaftliche Entwicklung lhmen oder verflschen: impedire vel Entwurf schema - CIC abr. can. 360 2 adumbratio [un abbozzo] FeR n. 29; der Entwurf einer Gesellschaft: lineamenta societatis [un abbozzo di una societ] LC n. 45; gleichsam in einem ersten Entwurf:

148

Erbe
quasi adumbratum [come in un primo abbozzo] MD n. 7; entwurzeln evellere [sradicare] VS n. 4; Pt. Pf. entwurzelt: domo extorris [sradicato] OA n. 17; kulturell entwurzelt: quoad culturam eradicatus [culturalmente sradicato] CA n. 33; entziehen etwas der Autoritt des Papstes entziehen subducere aliquid ab auctoritate Romani Pontificis Syll. V n. 37; jemandem ein Benefizium entziehen: aliquem beneficio privare - CIC abr. can. 1435 1; jemanden der Jurisdiktion der Ortsbischofs entziehen eximere aliquem ab Ordinarii loci iurisdictione [esentare qc. dalla giurisdizione dell'Ordinario del luogo] LG n. 45; jemanden der Gewalt entziehen: vd. Gewalt; jemandes Leitung entziehen: eximere a regimine alicuius [esmere dal governo di qc.] CIC vig. can 591; refl. sich entziehen: subterfugere [sottrarsi] FC n. 47; er kann sich dem nicht entziehen: illi non est integrum aliquid facere [non pu sottrarsi] MM 417; sich der Aufsicht entziehen: se a vigilantia subducere - CIC abr. can. 684; sich der kirchlichen Autoritt entziehen: declinare ab ecclesiastica auctoritate - Syll. VI n. 57; sich der Leitung des Lehramts entziehen: Magisterii moderationi se subducere [sottrarsi alla direzione del Magistero] HG 564; sich einer Pflicht entziehen: vd. Pflicht; dieser Wirkung kann sich niemand mehr entziehen: huius vim refugere iam non quisquam valet [nessuno ormai pu sfuggire alla sua suggestione] CeP n. 59; Pt. Pf. soweit sie nicht der Leitunsgewalt des Dizanbischofs rechtmig entzogen sind: quae ab Episcopi dioecesani potestate regiminis non sint legitime subducta [che non sano legittimamente sottratti alla potest di governo del Vscovo diocesano] CIC vig. c. 1287 1; Entziehung die Entziehung eines akademischen Grades: privatio gradus accademici [privare di un grado accademico] CIC vig. can. 1338 2; die Entziehung eines Teils der Frchte: subtractio portionis fructuum - CIC abr. can. 2384 Entzug der Entzug eines Amtes: privatio officii [la privazione dell'ufficio] CIC vig. c. 1336 1 n. 2; der Entzug der Gter: privatio bonorum [la carenza di beni] SRS n. 15; der Entzug der Grundrechte: privatio iurium fundamentalium personae humanae [la privazione dei diritti fondamentali della persona] SRS n. 42; entzweien sich entzweien: disiungi [disunirsi] PP n. 19 Entzweiung ein Faktor der Entzweiung: causa disiunctionis [un fattore di divisione] LC n. 16 Episkopat Episcopatus, us [l'Episcopato] LG n. 18; ordo episcopalis [l'ordine episcopale] LG n. 22 ephemer Vertrge grundstzlich fr ephemer ansehen: pacta conventa aeque ac res fluxas et caducas habere [considerare i patti per principio comme effimeri] SP 439; Episode in einer beispielhaften Episode des Buches Genesis: in libri Genesis exemplari pagina [in una pagina paradigmatica del libro della Genesi] EV n. 7; die Episode von der Frau, die beim Ehebruch ertappt wird: factum mulieris in adulterio deprehensae [l'episodio della donna sorpresa in adulterio] MD n. 14; Pl. diese Episoden geben ein sehr klares Gesamtbild ab: haec facinora evidentissimam efficiunt picturam [questi episodi constituiscono un quadro d'insieme molto trasparente] MD n. 13; Epoche historiae aetas [un periodo della storia] GS n. 4, statio [la tappa] RH n. 2, aetas [un epoca] RH n. 17, aevum [un epoca] LC n. 35; die verschiedenen Epochen der Kultur: variae aetates civilis vitae [le varie epoche della cultura] LE n. 5; die unterschiedlichen Geschichtsepochen: variae historiae aetates [le diverse epoche storiche] FeR n. 92; die Epochen der Menschheitsgeschichte: historiae hominis periodi [i periodi della storia dell'umanit] NMI 55; fr jede Epoche der Geschichte: pro unaquaque historiae aetate [per ogni epoca della storia] EV n. 2; die vergangenen Epochen der Zivilisation: praeteritae aetates cultus civilis [le epoche passate della civilt] LE n. 4; Erachten meines Erachtens: opinor [je pense que] Cat. 738; erarbeiten aliquid elaborando efficere [elaborare] LE n. 13; elucubrare [elaborare] FeR n. 54; eine Lehre erarbeiten: doctrinam elaborare [elaborare una dottrina] VS n. 62; Erarbeitung die Erarbeitung eines Verstndnisses: elaboratio intellectus [lelaborazione dellintelligenza] FeR n. 64; bei der Erarbeitung von Vorhaben: in conficiendis propositis [nell'elaborazione di progetti] EV n. 90; Erbarmungslosigkeit atrocitas [la spietatezza] CA n. 33; Erbauslese eugenismus [un eugenismo] DoV II pr; Erbe patrimonium [l'eredit] LC n. 81 [il patrimonio] SRS n. 26; das ganze ethisch-kulturelle Erbe des Evangeliums: totum patrimonium ethico-culturalis Evangelii [l'eredit etico-culturale del Vangelo] LC n. 81; ein geistiges Erbe der Menschheit: genus quoddam spiritalis hominum patrimonii [una sorta di patrimonio spirituale dellumanit] FeR n. 4; das geistig-kulturelle Erbe: patrimonium mentis animique culturae [il patrimonio culturale e spirituale] GE pr.; das geschichtliche Erbe: instituta a patribus veluti hereditate tradita [il patrimonio che hanno avuto in retaggio della loro storia] PP n. 62; das geschichtlich gewachsene Erbe menschlicher Arbeit: patrimonium historicum laboris humani [il patrimonio storico del lavoro umano] LE n. 12; das kulturelle Erbe:

149

erben
patrimonium culturae a generationibus praeteritis acquisitum [il patrimonio culturale acquistato dalle passate generazioni] GE n. 5; ein reiches Erbe: uber hereditas [una ricca eredit] RH n. 3; das religise und kulturelle Erbe des Christentums: religiosa et culturalis hereditas christianae fidei [l'hritage religieux et culturel du christianisme] LN III-2; erben haereditare [ereditare] AG n. 5 Erbgut das chromosomale Erbgut: patrimonium cromosomicum [il patrimonio cromosonico] DoV I 6; das genetische Erbgut: patrimonium geneticum [il patrimonio genetico] DoV I 6; erbitten impetrare aliquid [impetrare q. c.] OT n. 10 erbittert infensus - QAM 370, implacabilis [accanito] ASS 17, 257; erbitterte Feinde: acerrimi osores [gli accaniti nemici] DR 68; jemanden mit erbitterter Feindschaft verfolgen: aliquem acerbissima simultate conquirere - OOE 40; ein Gegenstand erbitterten Streits: acrium disceptationum argumentum [tema di discussioni appassionate] QDAP n. 1 Erbitterung exacerbatus animus [l'esasperazione] DR 76; erbkrank patrio morbo affectus [affetto di malatta ereditaria] MC 239 Erbkrankeit morbus hereditarius [una malattia ereditaria] DoV I 2; erblich das Recht ist erblich: vd. Recht; am ppstlichen Hof ist kein Amt als erblich anzusehen: in Pontificali Domo nullum prorsus munus est veluti hereditarium existimandum - AAS 1968, 309 Erbpacht emphyteusis - CIC abr. can. 1572 1 Erbpchter emphyteuta - CIC abr. can. 1542 1 Erbrecht ius hereditate transmittendi bona [il diritto di trasmissione ereditaria dei propri beni] QA 173 erbringen ein Werk erbringen: opus praestare - CIC abr. can. 932 Erbschaft hereditas [un'eredit] CIC vig. c. 1413; die Erbschaft antreten: hereditatem adire [assumere l'eredit] Iuv. n. 11; jemandem eine Erbschaft hinterlassen: hereditatem alicui relinquere [trasmettere una eredit a qc.] Iuv. n. 11; die Erbschaft vermehren. hereditatem amplificare [incrementare il retaggio] Iuv. n. 11; Erde in allen Teilen der Erde: per cuntos terrarum tractus [dans toutes les parties du monde] S. Chr. 395; erdenken ein neues System erdenken: confingere novum systema [escogitare un nuovo sistema] LE n. 8; Erdenleben vita terrestris [la vita temporale] MD n. 20; whrend des ganzen Erdenlebnes: per totam vitam terrenam [durant toute la vie terrestre] Cat. 411; Erdenwandel terrena conversatio - AAS 1980, 777 Erdichtung Erdichtungen: commenditia - D-H n. 2775, opinionum commenta - D-H 3652, die Erdichtungen der Meinungen zerstrt der Tag: opinionum commenta delet dies - D-H 3294 Erdinnere die Naturschtze des Erdinneren: naturae divitiae soli subiacentes [le ricchezze del sottosuolo] LE n. 12; Erdteil continens, entis [il continente] LE n. 21; die verschiedenen Erdteile: variae orbis terrarum partes SOE pr.; erdulden Zwangsmanahmen erdulden mssen: coercitus esse [subire costrizioni] LC n. 31 ereignen alles, was an Erwhnenswerten sich ereignet hat: omnia memoria digna quae forte acciderint [tutti i fatti degni di menzione eventualmente accaduti] CIC vig. can. 1568; Ereignis eventus, us [un avvenimento] GS n. 6 [un evento] FeR n. 99; + Subst. Ereignisse von grter Bedeutung: maximae excellentiae eventus [eventi di somma grandezza] TMA n. 25; der Bericht der Ereignisse: rerum gestarum relatio [la narrazione degli avvenimenti] DAS 315; die Ereignisse der Geschichte: historiae eventus [les vnements de l'histoire] Cat. 2568, historiae vicissitudines [le vicende storiche] Cfl n. 3; der Lauf der Ereignisse: eventuum cursus [le cours des vnements] Cat. 303; + Adj. die ueren Ereignisse: externarum rerum casus [gli eventi esterni] SP 414; ein geschichtliches Ereignis: historicus eventus [levento storico] FeR n. 76; die geschichtlichen Ereignisse: historiae facta [i fatti della storia] DAS 315; das wichtige und grundlegende Ereignis: eventus maximus et fundamentalis [l'avvenimeno pi grande e fondamentale] LC n. 44; + Vb. dies wird in besonderer Weise von den Ereignissen besttigt: illud confirmatur iudicium ipsis rerum conversionibus [ci confermato, in particolare, dagli avvenimenti] CA n. 12; die Ereignisse deuten, die sich im Lauf der Geschichte zutragen: vitae hominum scrutari eventus, dum per historiae cursum evolvuntur [leggere gli avvenimenti mentre si svolgono nel corso della storia] SRS n. 1; die Ereignisse traten ein: vicissitudines supervenere [le vicende sopraggiunsero] ASS 31, 140/131; erfahren Vb. wir haben erfahren: in compertis habemus - D-H n. 2828; etwas an sich selbst erfahren: aliquid in semetipso experiri [sperimentare q. c. in se stesso] DR 89; die Jugend als einen Reichtum erfahren: iuventutem ut thesaurum experiri [sperimentare la giovinezza come richezza] Iuv. n. 3; Adj. usu atque exercitatione praeditus [esperto] DR 100; in der Wissenschaft erfahren: maturus in scientia [maturo in scienza] PO n. 19 Erfahrung usus rerum [l'esperienza] MM 424, rerum eventus [l'esperienza] MM 453, experimentum [l'esperienza] ES 625, experientia [l'esperienza] GE n. 3, rerum experientia [un'esperienza] SRS n. 15, usus, us [un'esperienza] SRS n. 28, Pl. Erfahrungen: rerum experimenta [l'esperienze] EV n. 6, peritiae [le

150

Erfahrung
esperienze] SS n. 23; + Subst. [B] die Erfahrung des Bsen und des Leides: mali et doloris experientia [l'exprience du mal de de la souffrance] Cat. 272; [G] die Erfahrungen der Geschichte: rerum gestarum memoriae [le esperienze della storia] RH n. 17; die Erfahrung der letzten Jahre: postremorum annorum usus [l'esperienza degli anni pi recenti] SRS n. 28; [H] vor dem Hintergrund der Erfahrungen: experientiae ductus ratione [sullo sfondo dell'esperienze] LE n. 11; [J] aus der Erfahrung plurium saeculorum mehrerer Jahrhunderte: experientia [dall'esperienza di parecchi secoli] HG 573; [K] eine durch die Erfahrung verfeinerte Kunst: ars ipso usu expolita [un'arte affinata dalla stessa esperienza] DAS 304; [L] im Lichte der Erfahrung: praelucente experientia [alla luce dell'esperienza] FC n. 32; [M] die Erfahrung des Menschen: hominis experientia [l'esperienza dell'uomo] RH n. 17; die Erfahrung des Mierfolgs: cognita iactura [lesperienza della sconfitta] SRS n. 30; [U] die harte Erfahrung der Unterdrckung: solidum arduumque oppressionis experimentum [l'esperienza vissuta e difficile dell'oppressione] CA n. 23; [V] die Erfahrungen der Vergangenheit: praeteritorum saeculorum experientia [l'esperienze dei secoli passati] GS n. 44; [Z] im Zusammenhang der verschiedenen geschichtlichen Erfahrungen: inter varias res, quas mens in historiae decursu experitur [nel contesto delle variae esperienze della storia] LE n. 11; + Adj. [A] die allgemeine Erfahrung: communis experientia [lesperienza comune] VS n. 53; [B] aus Erfahrung bekannt: experiundo cognitum - SNP 548; berufliche Erfahrungen haben: professionis suae exercendae expertus esse [essere professionalmente esperto] PT 297; bittere Erfahrungen: acerbae experientiae [amare esperienze] UUS n. 65; die bitteren geschichtlichen Erfahrungen: acerba experimenta historiae [les expriences historiques amres] LN XI-11; [G] die geschichtliche Erfahrung lehrt, da ...: historiae experimentum docet + aci [l'esperienza storica insegna che ... + ind.] LE n. 20; im Lichte der geschichtlichen Erfahrung: innixus experientia historica [alla luce dell'esperienza storica] LE n. 4; die verschiedenen geschichtlichen Erfahrungen: variae res, quas mens in historiae cursu experitur [le varie esperienze della storia] LE n. 11; die geschichtliche Erfahrung zeigt: historica experientia ostendit + aci [l'esperienza storica ha dimostrato + ind.] CA n. 41; [J] die jngste Erfahrung hat bewiesen: recentiorum annorum experientia ostendit + aci [l'esperienza recente ha dimostrato che + ind.] CA n. 33; [L] eine lange Erfahrung: diuturnus rerum usus [molta esperienza] HV n. 17; [P] bekannt aus den praktischen Erfahrungen: pernotus experientia et usu [conosciuto in base all'esperienze pratiche] LE n. 11; [R] die revolutionre Erfahrung: eversiva experientia [l'exprience rvolutionnaire] LN X-9; [S] durch schmerzliche Erfahrung: tristi experientia edoctus [per dolorosa esperienza] ReP n. 17; schmerzliche Erfahrungen machen: acerbos experiri luctus [dolorosi esperimenti] SP 422; die schmerzliche Erfahrung der beiden Weltkriege: experientia, aerumnis plena, quae hausta est utroque bello per orbem terrarum saeviente [la dolorosa esperienza delle due grandi guerre mondiali] LE n. 2; [T] die tragischen Erfahrungen, welche die Geschichte unseres Jahrhunderts gekannt hat und noch kennt: calamitosa illa experimenta quae saeculum hoc nostrum passum est et adhuc patitur [le tragiche esperienze che la storia del nostro secolo ha registrato e tuttora registra] LC n. 76; traurige Erfahrungen machen: lamentabiliter experiri [far tristi esperienze] EV n. 70; die traurigen Erfahrungen der letzten Jahre: summa rerum acerbarum, quas proxime praeteritis annis sumus experti [nel quadro delle tristi esperienze degli anni recenti] SRS n. 47; durch traurige Erfahrung klug geworden: tristi experientia edocti [traendo profitto dal duro ammaestramento ricevuto] ASS 31, 140/131; [U] aus der unmittelbaren Erfahrung: ex proximo rerum experimento - AAS 1983, 139; + Vb. [B] von der Erfahrung belehrt werden: experiendo doceri [l'esperienza insegna] SP 446; die Erfahrung besttigt: probant experimenta [l'esperienza conferma] LE n. 19; wie die Erfahrung besttigt: experientia teste [come conferma l'esperienza] AG n. 27; was die Erfahrung besttigt: quod experientia probat [che convalida l'esperienza] ExF 682; die Erfahrung beweist es: experientia id confirmat [l'esperienza lo dimostra] UUS n. 43; dies wird durch die Erfahrung bewiesen: usu rerum comprobatur [vien dimostrato dall'esperienza] DIM 63; was die Erfahrung gengend beweist: id quod eventus satis superque probavit [il che dimostrato anche troppo dall'esperienza] QA 206; es braucht nicht viel Erfahrung: neque diuturnus rerum usus necessarius est [non ci vuole molta esperienza] HV 493; [F] aus Erfahrung feststellen: experiundo cognoscere [sperimentalemente constatare] ReP n. 13; [L] aus Erfahrungen lernen: inde moneri [prendere lezione da q.c.] LC n. 76; die Erfahrung lehrt uns: periclitatione et usu perspectum est + aci - GdC 389; ex rerum commonstratur experientia + aci [l'esperienza ci dimostra] SRS n. 15; die Erfahrung hat uns hinlnglich gelehrt: satis experiendo perspeximus [abbiamo sufficientemente provato con l'esperienza] DI 12; [M] die Erfahrungen, die sie in diesen Jahren gemacht hat und noch macht: ea, quae his annis experta est et experiri pergit [le esperienze che essa ha vissuto in questi anni e continua a vivere] UUS n. 3; seine Erfahrungen anderen mitteilen: alios experientiae suae participes facere [communicare ad altri la sua esperienza] HV n. 26; [S] gesttzt auf die Erfahrungen der letzten Jahre: experimentis innixus

151

Erfahrungsaustausch
hos per annos perfectis - AAS 1982, 742; [U] die menschliche Erfahrung bersteigen: humanam experientiam praegredi [eccedere lesperienza umana] FeR n. 67; [V] in der Erfahrung aller fest verankert: in experientia omnium stabiliter defixum [immutabilmento fissato nell'esperienza di tutti] MD n. 2; sich jemandes Erfahrung vergegenwrtigen: itineris summam perpendere ab aliquo initi [tenere presente le esperienze vissute di qc.] MM 442; [W] wie wir aus Erfahrung wissen: ut experiundo novimus [come sappiamo dall'esperienza] HG 568 s.; man wei bereits gengend aus Erfahrung, da: satis iam est experiendo cognitum + coni. [si sa abbastanza, per esperienza che + cong.] ID 176 s, [Z] die Erfahrung zeigt: usu noscitur [l'esperienza attesta] HV n. 11; Erfahrungen, die nicht jedem allenthalben zuteil werden: experientiae non cuique passim advenientes - D-H n. 3490; Erfahrungsaustausch commutatio experientiae [lo scambio di esperienze] AA n. 17, mutua experientiarum communicatio - AAS 1985, 433 Erfahrungsschatz der im Lauf der Jahre erworbene Erfahrungsschatz: patrimonium experientiae per annorum decursum acceptum [il patrimonio di esperienza acquisito lungo gli anni] EV n. 94; Erfahrungstatsache experientiae ratio [un dato di esperienza] EV n. 34; Erfahrungswissenschaften scientiae empiricae [le scienze empiriche] GS n. 15, scientiae experimentales [le scienze esperienziali] FeR n. 77; erfassen colligere [raccogliere] VS n. 24; Subst. das Erfassen der sozialen Probleme: enuntiatio problematum socialium [la formulazione dei probleme sociali] LE n. 6; Erfindung [1] inventio [la scoperta] QA 178, inventum [la scoperta] GS n. 3, Erfindung [2] commentum [il ritrovato] MC 231 Erfindungsgabe vis cogitandi [lo spirito di invenzione] PP n. 27 Erfindungskraft die Erfindungskraft des menschlichen Geistes: inventrix facultas spiritus humani [le forze inventive dello spirito umano] OA n. 37; erflehen Barmherzigkeit erflehen: misericordiam deprecari [implorare misericordia] EV n. 25; Erfolg prosper successus, us - DIM 52, felix rerum successus - MN 679, successus [il successo] GS n. 15, felix eventus [il successo] PP n. 41; + kein keinen Erfolg haben: nullum successum habere - UAD 689; + wenig wenig Erfolg haben: exiguum successum habere - UAD 689; + welcher mit welchem Erfolg?: quo exitu? - SLL 364; + Subst. ernsthafte Aussicht auf Erfolg: seriae ad exitum prosperum condiciones [conditions srieuses du succs] Cat. 2309; der Erfolg des Eingriffs: prosper exitus interventus [il successo dell'intervento] DoV II B 5; die Erfolge der Wissenschaft: res faustae scientiae [i successi della scienza] SS n. 25; + Adj. der unmittelbare und sichtbare Erfolg: proximus atque perspicuus rerum exitus [i risultati diretti e immediati] MM 426; + Vb. wenn der Erfolg eingetreten ist: effectu secuto [ottenuto l'effetto] CIC vig. c. 1041 sub 4o; hat der Versuch nicht zum Erfolg gefhrt: si conamen inutile cesserit [qualora il tentativo si sia dimostrato intile] CIC vig. c. 1659 1; die falschen Propheten erfreuen sich des grtmglichen Erfolges: vates falsi quam maximum consecuti sunt rerum successum [i falsi profeti hanno conosciuto il maggior successo possibile] EV n. 17; damit der Versuch Erfolg hat: ut feliciter cedat conatus [perch abbia successo il tentativo] CA n. 59; erfolglos erfolglos bleiben: exitum non assequi [non avere successo] SS n. 35; erfolglos sein: fieri infectum [essere vanificato] Iuv. n. 13; erfolglos bleiben: incassum cadere [cadere nel vuoto] QA 218; ein erfolgloser Wahlgang: inefficax scrutinium [uno scrutinio inefficace] CIC vig. c. 119; Erfolglosigkeit infelix rerum exitus [l'insuccesso] DC n. 39; erfolgreich ein erfolgreich durchgefhrtes Verfahren: processus qui peractus est [un processo portato a termine] LC n. 31 Erfolgshonorar ein Erfolgshonorar vereinbaren: de rei litigiosae parte vindicata pacisci [pattuire per prendere una parte della cosa che oggetto nel litigio] CIC vig. c. 1488 1; Erfolgsstreben prosperi cupiditas successus [l'attrativa del successo] OA n. 15; erfolgversprechend quod spem felicis exitus facit [promettente di successo] LC n. 79 erforderlich + sein wenn es erforderlich ist: si casus ferat [se del caso] CIC vig. can. 239 1; si res postulet - Ord. Conc. Art. 7 2; ist erforderlich und ausreichend: requiritur et sufficit [si richiede e basta] CIC vig. c. 1634 1+ machen erforderlich machen: requirere [richiedere] LE n. 1; + soweit soweit erforderlich: quatenus res ferat AAS 1971, 482; + Subst. mit den erforderlichen Befugnissen ausgestattet: congruis praeditus facultatibus - AAS 1986, 481; die Bedingungen festlegen, die zur Gltigkeit und Erlaubtheit von Rechtsgeschften erforderlich sind: condiciones statuere ad validitatem liceitatemque negotiorum requisitae [determinare le condizioni richieste per la validit e la liceit degli atti] CIC vig. can. 506 1; folgende Dokumente sind erforderlich: sequentia requiruntur documenta [si richiedono i seguenti documenti] CIC vig. c. 1050; im erforderlichen Mae: consentaneo modo [nella debita misura] SRS n. 16; die erforderliche Sorgfalt: debita diligentia [la debita diligenza] CIC vig. can. 1321 2;

152

ergnzen
Subst. das zum Lebensunterhalt Erforderliche: necessaria ad vitae sustentationem - CIC abr. can. 671 Erfordernis ein nicht weniger gewichtiges Erfordernis: haud minoris momenti necessitas [un' esigenza di non minore rilevanza] DMi n. 1; ein grundlegendes Erfordernis: condicio essentialis [un requisito essenziale] UUS n. 97; Pl. Erfordernisse: exigentiae [le esigenze] AG n. 16, requisita, orum [i requisiti] CIC vig. c. 831 2; die Erfordernisse der Gerechtigkeit: exigentiae iustitiae [le esigenze della giustizia] AA n. 22; die wahren Erfordernisse der Gesellschaft: verae societatis necessitates [i veri bisogni della societ] LE n. 8; den heutigen Erfordernissen Rechnung tragen: hodiernis necessitatibus satisfacere [dar soddisfazione alle odierne necessit] HG 565 s.; die moralischen, kulturellen und geistigen Erfordernisse: morum postulata, culturae et spiritus [le esigenze morali, culturali e sprituali] SRS n. 33; nach den im Laufe der Zeit wechselnden Erfordernissen: secundum necessitates decursu temporum variantes [secondo le necessit che variano nel corso dei secoli] LG np. sub 3; entsprechend den eigenen wirtschaftlichen Erfordernissen: pro cuiusque necessitatibus oeconomicis [a seconda delle proprie esigenze economiche] SRS n. 34; erforschen experimentell erforschen: experiundo rimari - IMS 412; die geschichtliche Wahrheit erforschen: aliquid ad historiae fidem explorare - FR 137; das Gewissen erforschen: conscientiam percontare [esaminare la coscienza] PP n. 47; tiefer erforschen: intimius perscrutari [scrutare pi intimamente] CIC vig. c. 747 1 Erforschung exploratio [l'esplorazione] DAS 317, pervestigatio [un'indagine] MC 231; percontatio ReP 1; die Erforschung der theologischen Wissenschaften: doctrinae theologicae pervestigandae [l'investigazione delle dottrine sacre] CIC vig. c. 815; in Anerkennung einer gerechten Freiheit fr die weitere Erforschung der Wahrheiten: iustam tamen libertatem agnoscens in veritatibus ulterius perscrutandis [riconoscendo la giusta libert nell'ulteriore approfondimento delle verit] CIC vig. can. 386 2; erfllen Aufgaben erfllen: munus adimplere - CIC abr. can. 1873 1; obire munia [sostinere le mansioni] MC 210, sustinere munera [svolgere i compiti] PT 278, exsequi munus [svolgere un compito] GS n. 4, implere mandatum [l'adempimento del mandato] LE n. 4; die Aufgaben schlecht erfllen: perperam procurare munia [adempiere male i suoi compiti] LE n. 14; eine soziale Aufgabe erfllen: munus sociale exercere [la funzione sociale] DR 92; die Bedingung erfllen: condicionem implere [adempiere la condizione] CIC vig. can. 42; die Bedingungen sind erfllt: condiciones impletae sunt [le condizioni sono adempiute] CIC vig. can. 41; die Erwartung hat sich nicht erfllt: exspectationi res defuit - ASS 28, 645; eine Mission erfllen: missionem exsequi [svolgere una missione] AA n. 5; missionem adimplere [adempiere una missione] AA n. 11; die Pflicht erfllen: vd. Pflicht; eine Schuld erfllen: respondere de debito - CIC abr. can. 536 1, satisfacere obligationi - CIC abr. can. 929, implere obligationem [adempiere un obbligo] CIC vig. can. 1611; eine Sendung erfllen: missionem adimplere [compiere la missione] CIC vig. can. 204 1; ein Versprechen erfllen: promissionem implere - CIC abr. can. 1017 3; einen Vertrag erfllen: contractum adimplere [adempiere il contratto] CIC vig. c. 1411 1; dem Buchstaben wie dem Geiste nach einen Vertrag erfllen: per fidelem, iuxta litteram, ut aiunt, et spiritum, observantiam [nella osservanza, secondo la lettera e secondo lo spirito] ASS 20, 7; Pt. Pf. vom wahren katholischen Geist erfllt sein: imbui spiritu vere catholico [essere penetrato dello spirito veramente cattolico] OT n. 20; Erfllung completio [il compimento] EV n. 1, expletio [il compimento] EV n. 50; die Erfllung der Aufgaben: expletio munerum [il compimento degli uffici] PC n. 14, munerum adimpletio AAS 1966, 771; die Erfllung der irdischen Aufgaben: adimpletio munerum terrestrium [l'attuazione degli impegni terreni] GS n. 21; die Erfllung der eigenen Bestimmung: suae sortis impletio [il compimento del proprio destino] VS n. 8; die Erfllung eines Gelbdes: voti adimpletio [l'adempimento del voto] CIC vig. can. 1195; die Erfllung der Geschichte: historiae completio [il compimento della storia] DoI n. 18; die Erfllung eines Vermchtnisses: exsecutio legati [l'esecuzione del legato] CIC vig. c. 1413; die Erfllung einer Verpflichtung: adimpletio oneris [l'adempimento di un onere] CIC vig. c. 1307 2; die Erfllung eines Vertrags: solutio [il pagamento] CIC vig. c. 1290; seine Erfllung finden: suam consummationem habere [avere il suo compimento] NMI n. 5; ergnzen supplere [supplire] LC n. 94; + einander, sich einander ergnzen: mutuo se complere [completarsi a vicenda] AA n. 6; sich gegenseitig ergnzen: sese mutuo complere [completarsi tra loro] HG 573, vicissim compleri [completarsi reciprocamente] MD n. 17; einander in verschiedenen Punkten ergnzen: sese variis in partibus complere [completarsi in vari punti] LE n. 10; sich gegenseitig ergnzen: inter se complere [completarsi] UR n. 17; sich im Dienst aneinander gegenseitig ergnzen: se mutuo complere in servitio aliarum ad alias [se complter mutuellement, au service les unes des autres] Cat. 340; + Subst. Einknfte ergnzen: redditus supplere - CIC abr. can. 1469 1; ein Urteil ergnzen: sententiam complere [completare la sentenza] CIC vig. can. 1616 1; Pt. Pr. ergnzend:

153

Ergnzung
additicius [complementare] FeR n. 44; sich ergnzend: inter se complentes [complementario] ReP n. 26; zwei sich ergnzende Wege: duas rationes eodem vergentes [due modi convergenti] CA n. 15; Ergnzung complementum [il complemento] HG 573 [il completamento] DoV II A 1, completio [la complimentariet] UUS n. 65, completiva ratio [la complementariet] CA n. 6; gegenseitige Ergnzung: complementarietas [la complementarit] Cat. 2333; in gegenseitiger Ergnzung: ratione completiva [nella loro complementariet] UUS n. 57; Ergnzungsfhigkeit die Ergnzungsfhigkeit der Produkte: rationes quibus res vicissim compleantur [la complementarit dei prodotti] SRS n. 45; ergeben sich ergeben aus etwas: fluere ab aliqua re [risultare da q.c.] LE n. 17; Grnde, die sich ergeben aus: rationes quae eruuntur ex - D-H 3399; aus der Glaubenswahrheit ergeben sich bestimmte Forderungen: ex fidei veritatibus quaedam necessitates derivant [dalle verit di fede derivano determinate esigenze] FeR n. 77; das Prinzip, das sich aus dem voraufgehenden ergibt: principium quod e superiore eruitur [il principio che deriva dal precedente] CIC vig. praef. XXII; Ergebenheit docilitas - DPM pr. Ergebnis eventus, us [il risultato] UUS n. 17, consectarium [il risultato conseguito] FeR n. 74; + Subst. die Ergebnisse der empirisch-formalen Beobachtung: eventus inspectionis empiricae formalis [i risultati dellosservazione empirico-formale] VS n. 111; die Ergebnisse ihrer Arbeit: conclusiones operis sui [le conclusioni del loro lavoro] ReP n. 4; + Adj. ein endgltiges Ergebnis: conclusio quae vim indicii certi ac definiti prae se fert [una conclusione definitiva] HV n. 6; konkrete Ergebnisse: effectus practici [risultati concreti] GS n. 82; positive Ergebnisse: secundi eventus [risultati positivi] LC n. 8; zu zweifelhaften, wenn nicht sogar zu falschen und trgerischen Ergebnissen fhren: effecta dubia inducere, si non usquequaque falsa et fallacia [condurre a risultati dubbi, se non addirittura erronei e ingannevoli] MD n. 28; + Vb. je nachdem, wie die Ergebnisse ausfallen: prout erit eius exitus [in dipendenza dei risultati] DoV I 2; Ergebnisse erzielen: effectus reportare [ottenere risultati] EV n. 26, impetrare effecta [raggiungere risultati] SRS n. 13; die erreichten Ergebnisse: effectus adepti [i risultati raggiunti] UUS ante n. 80; lati exitus [i risultati raggiunti] FeR n. 29, die gewonnenen Ergebnisse: exitus percepti [i risultati raggiunti] FeR n. 99; zu Ergebnissen gelangen, die vorher unerreichbar schienen: tales exitus consequi, qui anteactis temporibus nullo modo attingi posse videbantur [arrivare a risultati che in precedenza sembravano irraggiungibili] DoV II B 8; die Ergebnisse, zu welchen diese Studien gelangen: consectaria quae his effluxerunt ex studiis [i risultati a cui questi studi giungono] FeR n. 84; das Ergebnis mitteilen: exitum communicare [comunicare l'esito] DoV I 2; ergreifen den Besitz ergreifen: capere possessionem [prendere possesso] CIC vig. can. 404 1; die Flucht ergreifen: fugam arripere - CIC abr. can. 646; die Gelegenheit ergreifen: opportunitatem nancisci [cogliere l'occasione] SP 414; Ergriffenheit animi commotio [la commozione] NMI n. 13; mit dankbarer Ergriffenheit: concitato et grato animo [commossi e grati] Cfl n. 64; ergrnden die Zeichen der Zeit ergrnden: scrutari signa temporum [scruter les signes des temps] LN I-1; erhaben praecellens [eccelso] SCo. n. 103, praecelsus [eccelso] LG n. 55; ber jedem Verdacht erhaben: omni exceptione maior [al di sopra di ogni sospetto] AA n. 8; ber jeden Verdacht erhaben sein: nulli prorsus suspicioni locum dare [essere immune da ogni sospetto] PP n. 52 Erhabenheit excelsitas [laltezza] EV n. 2; erhalten ein Amt erhalten: vd. Amt; die Gewalt erhalten: vd. Gewalt; die Zulassung erhalten: admissionem obtinere [richiedere l'ammissione] CIC vig. c. 1034 2; die Zustimmung des Bischofs erhalten: consensum ab Episcopo referre [ricevere il consenso del Vescovo] CIC vig. c. 1215 3; in der Pflicht erhalten: vd. Pflicht; am Leben erhalten: vitam sustentare [conservare la vita] QDAP n. 26 Erhaltung sustentatio [il mantenimento] LE n. 16; zur Erhaltung des Lebens: ad vitam alendam [il mantenimento della vita] LE pr.; die Sorge fr die Erhaltung (einer Kirche): conservationis cura [la cura nella manutenzione] CIC vig. can.1220 2; erhrten eine Position erhrten: sententiam confirmare [corroborer une position] LN X-1; erheben Beschwerde erheben: vd. Beschwerde; Beweise erheben: acquirere probationes [acquisire probazioni] CIC vig. can. 1598 2, probationes colligere [raccogliere prove] CIC vig. c. 1663 1; Einwendungen erheben: vd. Einwendung; Gebhren erheben: taxas percipere - CIC abr. can. 2408; die Stimme erheben: efferre vocem [elevare la voce] DR 68; erheblich significanter [significativamente] DC n. 30; Erhebung exaltatio [un'elevazione] RH n. 11; die bernatrliche Erhebung des Menschen: supernaturalis hominis elevatio - D-H n. 2858; erhellen collustrare [illuminare] EV n. 74; sich gegenseitig erhellen: sese mutuo illustrare [s'clairer mutuellement Cat. 2676; Pt. Pr. erhellend sein: quoddam lumen afferre [essere illuminante] SS n. 5; erhhen den Lebensstandard des Volkes erhhen: populum ad amplius vivendi genus evehere [l'elevazione del livello di vita del popolo] HV n. 23

154

Erkenntnisschatz
Erholung levamen [il riposo] CIC vig. c. 1247; die Erholung des Geistes: relaxandus animus [sollevare lo spirito] IM n. 2; die geistige und krperliche Erholung: animi corporisque relaxatio [il sollievo spirituale e corporale] LG n. 34; Erholungsheim recreatorium AAS 1967, 773; Erholungsmglichkeiten auxilia ad animi relaxationem [i mezzi ricreativi] PT 275 erinnern memorare + aci [ricordare che + ind.] ReP n. 27; an etwas erinnern: aliquid recolere [ricordare q.c.] QA 181; jemanden an etwas erinnern: monere aliquem de aliqua re [ricordare q.c. a qc.] Iuv. n. 2; aliquem alicuius rei commonefacere [ricordare q.c. a qc.] VS n. 13, commemorare aliquid alicui [ricordare q.c. a qc.] VS n. 25, alicui aliquid memorare [ricordare q.c. a qn] SS n. 2; daran sei erinnert: id memoria teneatur [si ricordi] CA n. 18; schlielich ist daran zu erinnern, da: reminisci tandem oportet + aci [ da ricordare, como + ind.] CA n. 21; die Propheten erinnerten Israel stndig an die Forderungen des Bundesgesetzes: prophetae numquam destiterunt monere Israel de exigentiis Legis Foederis [i Profeti non cessano di ricordare ad Israele le esigenze della Legge d'Alleanza] LC n. 46; jemanden an seine Pflicht erinnern: vd. Pflicht; Erinnerung + in die Worte in Erinnerung bringen: recolere verba - QAM 375; etwas in Erinnerung rufen: commemorare aliquid [rappeler qc.] LN XI-6, in memoriam vocare [rappeler] LN VII-9, aliquid revocare [richiamare q.c.] DoV prn, se ad aliquid revocare [richiamarsi a q.c.] UUS n. 24, in memoriam reducere [richiamare] DoI n. 3, aliquid memorare [ricordare q,c, ] MD n. 13; allen die Tatsache in Erinnerung rufen, da: omnibus in mentem revocare + aci [richiamare alla mente di tutti che + ind.] UR n. 14; + Subst. die Erinnerung an die bel: recordatio malorum [la mmoire des mfaits] LN I-8; + Adj. schmerzliche Erinnerungen: acerbae recordationes [ricordi dolorosi] UUS n. 88, memoriae acerbae [memorie dolorose] UUS n. 102; + Vb. die Erinnerung auslschen: memoriam alicuius rei restinguere [spegnare ogni ricordo di q.c.] DR 75; aus der Erinnerung schwinden: ex memoria oblitterari [tre effac de la mmoire] LN IV-4; erkennen detegere [scoprire] OT n. 15, dignoscere aliquid [riconoscere q.c.] AA n. 4, perspicere + aci [riscontrare che] CIC vig. c. 1669; die wahre Natur der Sache erkennen: dignoscere veram rei naturam [conoscere la vera natura di una cosa] CIC vig. c. 1574; wie man sogleich erkennen kann: ut statim planeque patet [come si pu immediatamente comprendere] VS n. 32; Erkenntnis agnitio [il riconoscimento] OT n. 15, cognitio [la costatazione] SRS n. 28 [la conoscenza] LC n. 12; Pl. Erkenntnisse: inventa [i dati] OT n. 11, cognitiones [le conoscenze] SS n. 23; + Subst. die auf Erkenntnis gerichtete geistige Arbeit: cognitionale opus intellectus [il lavoro intellettuale conoscitivo] Iuv. n. 12; die Erkenntnis des Menschen: comprehensio hominis [la cononscenza dell'uomo] LC n. 9; die Erkenntnis der Wahrheit: intelligentia veri [la conoscenza del vero] LC n. 26; + Adj. die grundlegenden Erkenntnisse: universales cognitiones [le conoscenze fondamentali] FeR n. 4; die Natur der menschlichen Erkenntnis: indoles humanae cognitionis [la natura della conoscenza umana] RH n. 15; es ist notwendig, von der theoretischen Erkenntnis zur praktischen Verwirklichung fortzuschreiten: est necessarium ut ab agnitione theoretica ad practicos effectus transeamus [ necessario passare dal riconoscimento teorico alla realizzazione pratica] Cfl n. 51;eine unbewute Erkenntnis: subobscura cognitio [una subcosciente conoscenza] HG 574; mit Hilfe der verschiedenen Methoden wissenschaftlicher Erkenntnis: ope variarum methodorum cognitionis doctrinis comparatae [con l'aiuto dei molteplici metodi della conoscenza scientfica] LE n. 4; die befreiende Kraft wissenschaftlicher Erkenntnisse: virtus liberatrix scientificae cognitionis [la forza liberatrice della conoscenza scientifica] LC n. n. 12; erwiesene wissenschaftliche Erkenntnisse: probatae cognitiones quae ex progressu scientifico oriuntur - Sap. c. Art. 38 1; Erkenntnisfhigkeit cognoscendi capacitas [la capacit de connatre] Cat. 2486; die Erkenntnisfhigkeiten entfalten: proficere facultate cognoscendi [lo sviluppo delle facolt di conoscenza] LC n. 92; Erkenntnisform cognitionis forma [la forma di conoscenza] FeR n. 42; Erkenntnisgegenstand perceptionis obiectum - D-H n. 2851, cognitionis obiectum [loggetto di conoscenza] FeR n. 20, Erkenntnishorizont der Weg, der den Menschen zur Entdeckung immer neuer Erkenntnishorizonte fhrt: iter quod hominem pervehit ad novos usque cognitionis orbes detegendos [il cammino che porta luomo alla scoperta di orizzonti di conoscenza sempre nuovi] FeR n. 4 Erkenntnislehre cognoscendi ratio [la teoria della conoscenza] FeR n. 16; Erkenntnismoment momentum agnitionale [il momento conoscitivo] UUS n. 28; Erkenntnisordnung ordo cognitionis [lordine di conoscenza] FeR n. 9 Erkenntnisquelle cognitionis fons [la fonte di conoscenza] FeR n. 97; Erkenntnisschatz der Erkenntnisschatz zahlreicher Wissenschaften: thesaurus multiplicium disciplinarum [il patrimonio delle molteplici scienze] LE n. 4;

155

Erkenntnisschritt
Erkenntnisschritt cognitionis gressus [un passo di conoscenza] NMI n. 19; erkenntnistheoretisch die erkenntnistheoretischen Grundlagen legen: epistemologica fundamenta iacere [porre le basi epistemologiche] FeR n. 59; eine kritische Prfung erkenntnistheoretischer Art: criticum iudicium indolis epistemologicae [un examen critique de nature pistmologique] LN VII-4; Erkenntniswert cognoscendi vis [il valore conoscitivo] FeR n. 96; Erkennungszeichen agnitionis signum [un signe de reconnaissance] Cat. 188; tessera ut sui a ceteris dignoscantur [una tessera di riconoscimento] DR 90; das Erkennungszeichen der Jnger Christi: proprietas, qua discipuli Christi cognoscuntur [il segno distintivo dei discepoli di Cristo] SRS n. 40; erklren explanare [spiegare] LE n. 11, enucleare [spiegare] AA n. 16 [esplicitare] EN n. 22; explicare [spiegare] GS n. 54, enodare [esplicitare] FeR n. 67; jur. fr echt erklren: authenticare - CIC abr. can. 1283 1, authenticum edicere - CIC abr. can. 1283 2; fr gltig erklren: ratum habere - ASS 28, 736; fr ungltig erklren: infirmare - ASS 28, 736; ein Dekret fr nichtig erklren: decretum irritum esse iubere - VN 288, decretum irritum declarare [dichiarare invalido il decreto] CIC vig. can. 1739; den Verzicht erklren: renuntiationem exhibere [presentare la rinuncia] CIC vig. can. 401 1; Erklrung explanatio [la spiegazione] DAS 310, commentum [la spiegazione] MC 234, explicatio [la spiegazione] LG np. in fine; exploratio [l'indagare] UR n. 17; zum Zweck der Erklrung: explicandi causa [a funzione esplicativa] FeR n. 77; eine endgltige Erklrung: definitiva dilucidatio [una spiegazione definitiva] FeR n. 27; historische Erklrungen: enodationes historicae - DPM can. 7 n. 2; mit den notwendigen und hinreichenden Erklrungen versehen: necessariis et sufficientibus explicationibus instructus [corredato da sufficienti spiegazioni] CIC vig. c. 825 1; auf eine rein soziologische Erklrung beschrnken: redigere aliquid ad explicationem tantummodo sociologicam - LN X-15; jur. zum Beweis ihrer Erklrungen: ad sua asserta comprobanda [a comprovare le loro asserzioni] CIC vig. can. 1661 2; eine Straftat, die in einer Erklrung besteht: delictum quod in declaratione consistat [un delitto che consiste in una dichiarazione] CIC vig. c. 1330; die Erklrungen und Dekrete der Synode: synodales declarationes et decreta [le dichiarazioni e i decreti sinodali] CIC vig. c. 466; eine Erklrung aussprechen: declarationem proferre [far la dichiarazione] CIC vig. c. 1707 2; eine Erklrung erarbeiten: enuntiationem elaborare [l'elaborazione di una Dichiarazione] RH n. 17; internationale Erklrungen vd. international; Erkrankung aegrotatio - AAS 1985, 458 erkunden pertemptare [scandagliare] FeR n. 18 erkundigen sich nach etwas erkundigen: percontari de aliqua re [interrogare su q.c.] EV n. 8; sich erkundigen nach etwas bei jemanden: percontari ex aliquo utrum ... [chiedere a qc. se + cong.] QP 597 Erkundigung Erkundigungen einholen: informationes petere [chiedere informazioni] CIC vig. can. 645 1 erlangen um dies zu erlangen: quod ut obtineat [per ottenere questo] LG n. 15; die Einwilligung erlangen: praevium consensum obtinere - CIC abr. can. 533 1; einen akademischen Grad erlangen: gradum academicum adipisci [conseguire un grado accademico] DAS 302; eine besondere Festigkeit erlangen: specialem obtinere firmitatem [conseguire una peculiare stabilit] CIC vig. can. 1056; Gewiheit erlangen: certitudinem adipisci [conseguire certezza] CIC vig. can. 1608 4; von etwas Gewiheit erlangen: certus evadere de aliqua re [divenire consapevole di q.c.] CIC vig. can. 1061 3; die gleiche Natur erlangen: sortiri eamdem naturam QAM 372; Vernunft erlangen: rationem sortiri - CIC abr. can. 100 1; Erlangung die Erlangung der verfolgten Werte: assecutio valorum quaesitorum [il raggiungimento dei valori perseguiti] VS n. 75; Erla Erla der Schulden: aeris alieni remissio [il condono del debito] TMA n. 51; erlassen [1] einen Beschlu erlassen: vd. Beschlu; eine Ausfhrungsverordnung erlassen: vd. Ausfhrungsverordnung; ein Gesetz erlassen: vd. Gesetz; Normen erlassen: vd. Gesetz; eine Satzung erlassen: vd. Satzung; einen Verwaltungsakt erlassen: vd. Verwaltungsakt; Vorschriften erlassen: vd. Gesetz; erlassen [2] den Eid erlassen: iusiurandum remittere [dispensare il giuramento] CIC vig. can. 1568; die Schuld erlassen: remittere obligationem [condonare l'obbligo] CIC vig. can. 1202; die Mitgift erlassen: dotem condonare - CIC abr. can. 547 4; die Strafe erlassen: poenam remittere [rimettere la pena] CIC vig. can. 1354 1 erlauben erlaubt ist, was gefllt: quod libeat, idem licebit [il libito diventa lecito] LP 601; was erlaubt ist und was unerlaubt: quid licet quidque non liceat [il lecito e l'illecito] SP 423; Erlaubnis facultas [la licenza] QDS 121, licentia [il permesso] SCo. n. 57 [la licenza] CIC vig. can. 824 1; + mit mit Erlaubnis: accedente licentia [col permesso di] SCo. n. 57; mit Erlaubnis des Dizesanbischofs: cum licentia Episcopi dioecesani [con licenza del Vescovo diocesano] CIC vig. can. 1017; mit Erlaubnis des zustndigen Oberen: de venia competentis Superioris CIC vig. can. 649 2; mit Erlaubnis des Richters: iudice permittente [permettendolo il giudice] CIC vig. can. 1614; + nicht ohne nicht ohne die Erlaubnis des Oberen: nisi de

156

Ermchtigung
licentia Superioris [senza licenza del Superiore] CIC vig. can. 665 1; + Adj. die ausdrckliche Erlaubnis: expressa licentia [l'espressa licenza] CIC vig. can. 1124; die vorgngige Erlaubnis des Richters ist erforderlich: praevia licentia iudicis requiritur [ richiesta la licenza previa del giudice] CIC vig. can. 1602 2; ohne vorgeschriebene Erlaubnis: sine praescripta licentia [senza la debita licenza] CIC vig. can. 1377; + Vb. die Erlaubnis erteilen: licentiam concedere [concedere la licenza] CIC vig. can. 1692 2; die Erlaubnis geben: licentiam dare - CIC abr. can. 966 1; die Erlaubnis versagen: licentiam denegare [negare la licenza] CIC vig. can. 271 1; die Erlaubnis ist nach Magabe des Rechts zu gewhren oder zu verweigern: licentia danda aut deneganda est ad normam iuris [la licenza deve essere data o negata a norma del diritto] CIC vig. can. 561; Erlaubnisschreiben litterae remissoriae - CIC abr. Can. 2086 erlaubtermaen licite [de manire lgitime] Cat. 248; Erlaubtheit liceitas [la liceit] LG np. in fine; die Bedingungen festlegen, die zur Gltigkeit und Erlaubtheit von Rechtsgeschften erforderlich sind: condiciones statuere ad validitatem liceitatemque negotiorum requisitae [determinare le condizioni richieste per la validit e la liceit degli atti] CIC vig. can. 506 1 erlutern illustrare Ord. Conc. Art. 32; die Worte eines Gesetzes erlutern: verba legis declarare [dichiarare le parole della legge] CIC vig. can. 16 2; Erluterung elucidatio - D-H n. 1853, illustratio - Ord. Conc. Art. 56; Erluterungen geben: explicationes suppeditare [fornire spiegazioni] CIC vig. can.1578 3; erledigen ein Geschft erledigen: negotium expedire [sbrigare l'affare] CIC vig. can. 141; die Eheverfahren schneller erledigen: processus matrimoniales expeditius absolvere - AAS 1971, 441; Erledigung Angelegenheiten, die einer schnellen Erledigung bedrfen: negotia quae expeditam requirunt definitionem [affari che richiedono una soluzione sollecita] CIC vig. can. 346 2; eine beschleunigte Erledigung vor anderen: celer prae ceteris expeditio [una trattazione pi rapida rispetto alle altri] CIC vig. can.1458; die schnellere Erledigung der Sache:expeditior causae definitio - AAS 1972, 250; erleichtern rem expeditiorem reddere [rendere pi facile] LP 597 [facilitare] MM 415; expedire [facilitare] FC n. 34, facilius reddere [rendere pi agevole] SDL; die Arbeit erleichtern: secundare incrementum laboris [facilitare il lavoro] LE n. 5; die Disziplin erleichtern: disciplinam mitigare [mitigare la disciplina] ReP n. 26; alle menschlichen Nte erleichtern: sublevare omnimodas necessitates humanas [allievare ogni umano bisogno] AA n. 8; das Leben erleichtern: vitam allevare [mejorar la condicin] FiC 193; schwierige Situationen erleichtern: difficiles condiciones relevare [alleviare le difficili situazioni] SRS n. 49; diese Zusammenarbeit wird die Suche nach der Einheit erleichtern: unitatis expediet conquisitionem haec actuositas communis [questa cooperazione faciliter la ricerca dell'unit] UUS n. 75; Erleichterung sublevatio [il sollievo] LP 613, levatio [il sollievo] LE n. 1; erleuchten collustrare [illuminare] DR 94 [illustrare] PT 300, luce collustrare - MP 769; das Gewissen erleuchten: conscientiam illuminare [illuminare la coscienza] QDAP n. 10; Erleuchtung zur hchsten Erleuchtung gelangen: ad summam illuminationem pertingere [pervenire allo stato di illuminazione suprema] NA n. 2; erliegen Irrtmern erliegen: in errores labi [cadere in errori] AA n. 7 erlogen ementitus - UDF 138 Erls proventus, us [i proventi] GS n. 86 erlschen das Amt des N erlischt: vd. Amt; die Befugnis erlischt: facultas evanescit - CIC abr. can. 66 2, facultas perimitur [la facolt annulata] CIC vig. can. 132 2; die Delegation erlischt: delegatio expirat - CIC abr. can. 207 3; die Gelbde erlschen: vota cessant [i voti cessano] CIC vig. can. 701; die Gewalt erlischt: vd. Gewalt; die juristische Person erlischt: persona iuridica extinguitur - CIC abr. can. 494 2; jeder Klageanspruch erlischt durch Verjhrung: quaevis actio extinguitur praescriptione [ogni azione si estingue con la prescrizione] CIC vig. can. 1492 1; das Privileg erlischt: privilegium extinguitur [il privilegio si estingue] CIC vig. can. 78 2; der Rechtszug erlischt: instantia perimitur [l'istanza va in perenzione] CIC vig. can. 1520; das Reskript ist erloschen: rescriptum exspiravit [il rescritto scaduto] CIC vig. can. 72; Erlschen mit Erlschen des Rechts: resoluto iure [venuto meno il diritto] CIC vig. can. 33 2; das Erlschen des Rechtsanspruchs: iuris extinctio [l'estinguersi del diritto] CIC vig. can. 1484 2; Erlschen des Rechtszugs: peremptio instantiae [la perenzione dell'instanza] CIC vig. can. 1525 ermchtigen zu einer Aufgabe ermchtigen: approbare ad munus [approvare all'incarico di] CIC vig. can. 1428 2 Ermchtigung auer es ist ihm eine ausdrckliche Ermchtigung erteilt worden: nisi expressa facultas eidem facta erit [a meno che non gliene sia stata data espressamente facolt] CIC vig. can. 1482 1; eine schriftliche Ermchtigung erhalten: facultatem scripto datam obtinere [ottenere permesso scritto] CIC vig. can. 1281 1;

157

Ermahnung
Ermahnung adhortamentum [un avvertimento] DR 85, hortamentum [un avvertimento] DR 85, monitum [un avvertimento] DR 86, monitio [l'ammonizione] CIC vig. can. 316 2, admonitio [un ammonimento] RH n. 12, cohortatio [un'esortazione] LE n. 26; mitbrderliche Ermahnung: fraterna correctio [un' ammonizione fraterna] CIC vig. can. 1341; nach vorheriger Ermahnung: monitione praemissa [premessa un'ammonizione] CIC vig. can. 316 2; eine Ermahnung befolgen: hortationem perficere [mettere in pratica un'esortazione] UUS n. 1; Ermangelung in Ermangelung eines Besseren: meliore deficiente re [in mancanza di meglio] EV n. 70; Ermigung die Ermigung der Gerichtskosten gewhren: expensarum deminutionem concedere [la concessione di riduzione delle spese] CIC vig. can. 1649 1 n. 3. Ermessen discretio [la discrezione] LG nota; + nach nach seinem Ermessen: secundum suam voluntatem [ son gr] Cat. 269; nach Ermessen des Generalkapitels: ex dispositione Capituli generalis [per disposizione del Captolo generale] PC n. 10; nach billigem Ermessen: ex bono et aequo [secondo il giusto e l'onesto] CIC vig. can. 1718 4; nach eigenem Ermessen vorgehen: secundum propriam discretionem procedere [procedere secondo la propria discrezione] LG np. sub 3; nach klugem Ermessen: pro suo arbitrio et prudentia [a sua prudente discrezione] CIC vig. can. 1655 2; nach seinem klugen und gewissenhaften Ermessen: pro suo prudenti arbitrio et conscientia [secondo il suo prudente arbitrio e la sua coscienza] CIC vig. can. 70; nach dem klugen Ermessen der zustndigen Autoritt: ad prudentem discretionem auctoritatis competentis [a prudente discrezione dell'autorit competente] CIC vig. can. 193 3; nach dem klugen Ermessen des Richters: prudenti iudicis existimatione [a prudente valutazione del giudice] CIC vig. can. 1554; nach menschlichem Ermessen: humano sensu [umanamente] FeR n. 33; ohne einen seinem Ermessen nach berwiegenden Grund: sine praevalenti ratione, suo iudicio aestimanda [senza una ragione prevalente da valutarsi a suo giudizio] CIC vig. can. 127 2 n. 2; + im es soll im Ermessen des Bischofs stehen: iudicio episcopi stetur, ut - D-H 1854; + Adj. das kluge Ermessen: prudens iudicium [le jugement prudentiel] Cat. 2309; Sent. wenn nicht im Urteilstenor etwas seinem Ermessen berlassen worden ist: nisi quid eius arbitrio in ipso sententiae tenore fuerit permissum [salvo alcunch non sia lasciato al suo arbitrio dal tenore stesso della sentenza] CIC vig. can. 1654 1; ermitteln die Wahrheit ermitteln: veritatem eruere CIC abr. can. 1742 1; den Sachverhalt ermitteln: causam instruere - AAS 1980, 1136 Ermittlungen instructoria, ae [l'istruttoria] REU n. 62 2; ergnzende Ermittlungen: supplementa instructoriae [i supplementi di istruttoria] REU n. 62 2 Ermittlungsverfahren instructio causae - AAS 1980, 1136 ermglichen possibile reddere [rendere possibile] LC n. 1; der Familie den Lebensunterhalt ermglichen: valere ad victum familiaremque vitam sustendandam [consentire la vita e mantenimento della famiglia] LE n. 10; die biomedizinischen Techniken, die Eingriffe in die Fortpflanzungsvorgnge ermglichen: artes technicae biomedicae quibus datur ut interventus fieri possint in ipsis procreationis processibus [le tecniche biomediche che consentono di intervenire nei processi stessi della procreazione] DoV prn; ermden jemanden ermden: aliquem lassare [stancare qc.] SS n. 35; ermuntern allicere [incitare] SCo. n. 9 Ermunterung incitamentum [un incitamento] AA n. 22 ermutigen incitare [incoraggiare] ES 610, animum confirmare [incoraggiare] ReP n. 29; jemanden ermutigen: alcui animum addere [incoraggiare qc.] FeR n. 106; Pt. Pr. ermutigend: adhortationis plenus [incoraggiante] DC n. 30; Ermutigung incitamentum [l'incoraggiamento] HV n. 17, hortamentum [l'incoraggiamento] UUS n. 63; ernhren alere [il mantenimento] PT 261 ernennen renuntiare [nominare] CIC vig. praef. XX, nominare [nominare] CD n. 20; ernannt werden: renuntiari - CIC abr. can. 890 2; Subst. der Ernannte: renuntiatus - CIC abr. can. 627 1, nominatus [il nominato] CIC vig. can. 420, Ernennung nominatio [la nomina] CD n. 20 Ernennungsschreiben litterae nominationis [la lettera di nomina] CIC vig. can. 405 1; Ernennungsvorschlag Ernennungsvorschlag fr die Akademie: de Academico adsciscendo praesentatio [una proposta per la nomina di un accademico] Stat. PAS art. XIII erneuern renovare [il rinnuovamento] DR 86, [rinnovare] SDL, instaurare [rinnovare] SCo. n. 63 [restaurare] LG n. 48; Erneuerung instauratio [la riforma] SCo. n. 21; renovatio [il rinnovarsi] SRS n. 25, [il rinnovamento] FeR n. 59; die Erneuerung des Gelbdes: renovatio professionis [la rinnovazione della professione] CIC vig. can. 657 1; Erneuerung verwirklichen: renovationem exsequi [attuare il rinnovamento] VS n. 98; Erneuerungsfhigkeit potentia novationis [la capacit innovativa] CA n. 36; erniedrigen deicere [avvilire] EV n. 18, contumelia afficere aliquem [umiliare qc.] CA n. 49, demittere [abbassare] ReP n. 16; die Wrde erniedrigen: dignitatem infrangere [engendrer la dignit] LN XI-7;

158

erreichen
refl. sich erniedrigen: abici [degradarsi] LE n. 9, minui [avvilirsi] FeR n. 43; Erniedrigung deminutio dignitatis hominis [la degradazione dell'uomo] LE n. 8; Ernst der Ernst der Lage: facti gravitas [la gravit del fatto] ASS 28, 197, condicionis gravitas [la pesantezza della situazione] SRS n. 12; der Ernst des Augenblicks: gravitas temporis praesentis [la gravit del momento] SRS n. 47; der Ernst der Sache, um die es geht: gravitas totius rei, quae tractatur [la gravit di quanto in causa] VS n. 115; ernst in unserer ernsten und keineswegs leichten Zeit: diebus istis dubiis ac difficilibus [in questi tempi critici e non facili] DMi n. 1 ernsthaft ernsthaft versprechen: serio promittere [seriamente promettere] CIC vig. can. 1347 2; es bedarf einer ernsthaften Untersuchung: acri vestigatione opus est [occorre un serio esame] UUS n. 80; ein ernsthafter Vorsatz: firmum propositum [un serio impegno] HV n. 20 Ernsthaftigkeit ein Kennzeichen der Ernsthaftigkeit des Engagements: nota seriae gravitatis obligationis [une marque du srieux de l'engagement] LN VII-3; die Grnde mit der ntigen Ernsthaftigkeit erwgen: rationes debita cum gravitate perpendere [giudicare le ragioni con la necessaria seriet] HG 576; ernstlich ernstlich bedroht sein: serio pericolo exponi [essere seriamente compromesso] SRS n. 14 Ernte eine schlechte Ernte: ingrata messis [un cattivo raccolto] SD n. 8; Erntearbeiter messor [il mietitore] LE n. 26; Eroberung die Eroberung der Natur: dominatus in naturam [la conquista della natura] LC n. 10 Eroberungskrieg bellum quod imperii amplificandi causa suscipitur [una guerra di aggressione] ES 654 erffnen das Konzil erffnen: aperire Concilium [inaugurare il Concilio] RH n. 3; jemandem einen Weg erffnen zu : alicui viam ad pandere [aprire a qc. la via a ] FeR n. 18; Erffnung die Erffnung des Rechtsstreits: introductio causae [l'introduzione della causa] CIC vig. ante can. 1501; Erffnungsriten ritus initiales [des rites initiaux] Cat. 1574; errtern expendere [ponderare] LG n. 36, disceptare [discutere] CIC vig. praef. XXVI; eine Angelegenheit errtern: rem discutere [discutere la cosa] CIC vig. can. 1742 1, rem perpendere [valutare la cosa] CIC vig. can. 1745 n. 2; Fragen errtern: quaestiones tractare [trattare le questioni] CIC vig. can. 1662, quaestiones pertractare - AAS 1986, 485, de rebus disserere [discutere di questioni] MD n. 15; ausfhrlich errtern: edisserere - Cep n. 70; Errterung disceptatio [la discussione] CIC vig. praef. XXV; es erfolgt eine Errterung: discussio habetur [si apre la discussione] CIC vig. can. 1609 3; mndliche Errterung: disputatio oralis [il dibattimento orale] CIC vig. can. 1605; eine mndliche Errterung vor dem tagenden Gericht: disputatio pro tribunali sedente [il dibattimento durante la seduta del tribunale] CIC vig. can. 1602 1; nach einer umfassenden und grndlichen Errterung: fuse accurateque agitata quaestione [dopo un'ampia e approfondita discussione della questione] EV n. 5; etwas der freien Errterung der Gelehrten berlassen: aliquid liberae disceptationi peritorum permittere [lasciare la libera discussione dei competenti in materia] HG 572; Pl. die Errterungen: disceptata [le cose discusse] CIC vig. can. 1605; erotisch eroticus [erotico] GS n. 75 erprobbar comprobatus et perceptus [sperimentabile] EV n. 19; erproben etwas erproben: experimentum agere alicuius rei [essayer qc] MG 10, aliquid experiri [provare q.c.] DR 98; seinen Mut erproben: periclitari virtutem [faire preuve de valeur] S. chr. 387; Pt. Pf. durch Erfahrung erprobt: experiendo probatum [sperimentato] RH n. 5 Erprobung probatio [la prova] OT n. 6; Erprobungszeit experientia [un periodo di prova] PC n. 4 erraten etwas erraten: aliquid perceptum habere [avere compreso q.c.] DR 66; erregen jemandes Aufmerksamkeit erregen: excitare attentam alicuius mentem [occupare l'attenzione di] LE n. 2; Leidenschaft erregen: passionem excitare [eccitare la passione] CIC vig. can. 1324 1; Pt. Pf. ein erregter Streit: concitus certamen - SP 441; erreichbar Subst. das Erreichbare: quod obtineri potest [il raggiungibile] SS n. 35; erreichen attingere [raggiungere] CD n. 30; + wie wie ist das zu erreichen?: quomodo hoc consequi licet? [come ottenerlo?] UUS n. 102; quomodo hoc consequi possumus? [come ottenerlo?] UUS n. 102; qua ratione hoc consequi possumus? [come ottenerlo?] UUS n. 102; das Alter von zehn Jahren erreichen: explere aetatem X annorum [compiere i 10 anni] CIC vig. can. 863; einen echten Dialog erreichen: veram instituere collocutionem [obtenir un vrai dialogie] LN X-3; die volle Wirksamkeit erreichen: plenam efficientiam attingere [raggiungere piena attivit] AA n. 28; Ziele erreichen: fines attingere [raggiungere le finalit] AA n. 11; ohne das Ziel erreicht zu haben: re prorsus infecta [senza aver conseguito il fine] CA n. 19; den Zweck erreichen: assequi finem [conseguire il fine] CIC vig. can. 114 3; Subst. sich mit dem Erreichten zufrieden geben: in habito acquiescere itinere [adagiarsi soddisfatti in obiettivi gi raggiunti] PT 298; mit Erreichen der gesetzlichen Altersgrenze: expleta aetate iure definita [raggiunti i limiti d'et definita] CIC vig. can. 184 1;

159

erretten
erretten vindicare ab excidio [salvare] DR 96; errichten ein Amt errichten vd: Amt: ein Bestandsverzeichnis errichten: inventarium redigere [redigere un inventario] CIC vig. can. 1283; ein Institut errichten: institutum excitare - AAS 1985, 458; eine juristische Person errichten: vd. juristische Person; eine Kirche errichten: excitare sacras aedes [costruire una chiesa] DR 73; ein Kollegium errichten: conflare collegium [formarsi] QDS 31; eine Schule errichten: constituere scholam [la costituzione di una scuola] GE n. 9; [dar vita a una scuola] MM 434; ein Seminar errichten: erigere Seminarium [erigere un Seminario] OT n. 7; eine Stiftung errichten: inire Opus [erigere un'Opera] OT n. 2; ein Testament errichten: testamentum condere [redgere un testamento] CIC vig. can. 668 1; eine Urkunde errichten: conficere instrumentum - AID 506; ein Verzeichnis errichten: digerere indicem - QDS 96 Errichtung constitutio [la fondazione] OE n. 11; die Errichtung eines Gerichts erectio tribunalis [l'erezione di un tribunale] CIC vig. can. 1445 3; die Errichtung eines Seminars: erectio seminarii [l'erezione di un seminario] CIC vig. can. 234 1; die Errichtung eines Zentrums: erectio centri [l'erezione di un centro] PO n. 19 Errungenschaft beneficium [un benefcio] SRS n. 28, felices exitus [la conquista] LC ante n. 5, progressus (Pl.) [le conquiste] LC n. 19; accessus, us [lacquisizione] FeR n. 72; der Austausch der Errungenschaften: acquisitionum permutatio [lo scambio delle conquiste] FeR n. 101; meinen, alles sei Frucht persnlicher Errungenschaft: omnia propriarum virium effecta esse arbitrari [pensare che tutto sia frutto di personale conquista] FeR n. 18; technische Errungenschaften: victoriae technicae [conquiste tecniche] RH n. 8; technologische Errungenschaften: victoriae technologicae [conquiste tecnologiche] LE n. 21; wissenschaftliche Errungenschaften: victoriae scientificae [conquiste scientifiche] RH n. 8, acquisitiones scientificae - Sap. c. Art. 68 1; die wissenschaftlichen und technischen Errungenschaften: scientifica et technica inventa [le conquiste scientifiche e tecniche] LC n. 36; eine Errungenschaft der heutigen Kultur: adeptio hodierni cultus [unacquisitione della cultura moderna] VS n. 31; Ersatz fr ihn findet sich kein Ersatz: pro eo nemo plane possit substitui [quello che nessuno pu sostituire pienamente] Iuv. n. 3; einen immanenten Ersatz fr Gott finden: succedaneum quiddam immanens pro Deo reperire [un surrogato immanente per Dio] SS n. 42; Ersatzmann persona quae sufficitur - Ord. Conc. Art. 17; Ersatzmutter mater substitutiva [la madre sostitutiva] DoV II A 3; Ersatzmutterschaft maternitas substitutiva [la maternit sostitutiva] DoV II A 3; erschaffen Def. erschaffen heit etwas, das berhaupt nicht existierte, hervorbringen und ihm das Sein zu geben, es aus nichts" ins Dasein zu rufen: creare, id est producere et donare esse ei quod id nullatenus habebat (vocare ex nihilo ad exsistentiam) [crer c'est--dire produire et donner l'tre ce qui ne l'avait aucunement (appeler l'existence de rien)] Cat. 318 erschaudern vor etwas erschaudern: cohorrescere coram aliqua re [rabbrividire davanti a q.c.] SD n. 18; bei dem Gedanken erschaudern: horrore summo teneri, si mente recogitet + aci [rabbrividire al pensiero che + cong.] DR 76; erscheinen erscheinen mssen: comparere debere [dover comparire] CIC vig. can. 1592 1; vor dem Gericht erscheinen: manifestari ante tribunal [comparire davanti al tribunale] LG n. 48; er ist verpflichtet, persnlich vor Gericht zu erscheinen: tenetur in iudicio ipsemet adesse [deve presenziare personalmente in giudizio] CIC vig. can. 1477; persnlich erscheinen vor dem Richter se sistere coram iudice [presentarsi davanti al giudice] CIC vig. can. 1507 1; Subst. Erscheinen: apparitio [l'apparition] Cat. 310; bei seinem (scil. eines Textes) Erscheinen: simul atque promulgatum est [al suo apparire] SRS n. 5; vom ersten Erscheinen eines menschlichen Lebens an: inde a prima vitae humanae significatione [fin dal primo comparire di una vita umana] EV n. 60; erscheinen als exiberi + nom. [apparere come] UUS n. 90; Erscheinung eine normale Erscheinung: quiddam ex solito eveniens [un fenomeno normale] LE n. 8; die Erscheinungen der Welt: orbis ostenta [i fenomeni del mondo] FeR n. 16; die Erscheinung Gottes in der Geschichte: apparitio Dei in historia [il apparire di Dio nella storia] DoI n. 4; die Verschiedenheit der Erscheinungen: varietas demonstrationum [la diversit delle manifestazioni] DC n. 2; Erscheinungsbild das uere Erscheinungsbild: exterior forma [la configurazione esteriore] Cfl n. 29; Erscheinungsform die wachsenden Erscheinungsformen der Armut: crescentia indicia paupertatis [i crescenti fenomeni di povert] CA n. 6; Erscheinungsweisen exteriores facies [des aspects] Cat. 835; erschieen igneis globulis transfodere [fucilare] DR 75 Erschleichung subreptio seu reticentia veri [la surrezione o reticenza del vero] CIC vig. can. 63 1; obreptio seu expositio falsi [l'orrezione o esposizione del falso] CIC vig. can. 63 2; erschlieen sich erschlieen: innotescere [farsi conoscere] LG n. 6; die eigenen Reichtmer

160

Erste Welt
erschlieen: explicare opes proprias [la valorizzazione delle proprie risorse] GS n. 86 erschpfen exinanire [estenuare] PP n. 53, explere [esaurire] SCo. n. 9; die gesellschaftliche Natur des Menschen erschpft sich nicht im Staat: socialitas hominis minime ab ipsa republica absorbetur [la socialit dell'uomo non si esaurisce nello Stato] CA n. 13; Pt. Pr. erschpfend: plena ratione [in modo esauriente] SRS n. 14; eine erschpfende Antwort: exhaustum responsum [una risposta esaustiva] FeR n. 26; ein erschpfendes vernnftiges Kalkulieren ist nicht mglich: rationalis aestimatio absoluta fieri nequit [un calcolo razionale esaustivo non possibile] VS n. 77; Erschpfung fatigatio [la fatica] FeR n. 21; krperliche Anstrengungen, oft bis zur Erschpfung: corporis nisus qui interdum plane conficit vires [lo sforzo fisico talvolta estenuante] LE n. 21; erschrecken Pt. Pr. erschreckend: terribilem in modum [pauroso] VS n. 84; metuendum [redoutable] Cat. 2840; Pt. Pf. erschrocken: consternatus [effray] Cat. 643; erschttern percellere - QAM 370, labefactare - VN 290, convellere [abbattere] QP 600, commovere [scuotere] ES 618, convellere [sconvolgere] OA n. 10, concutere [scuotere] LE n. 2 [sconvolgere] Cfl n. 6, perturbare [sconvolgere] LE n. 1, conturbare [scuotere] FC n. 37, evertere [sconvolgere] CA n. 17; die Fundamente erschttern: fundamenta evertere CIC abr. can. 1399; die komplizierten und drckenden Probleme, welche die Gesellschaft erschttern: implicatae gravesque quaestiones societatem exagitantes [i complessi e pesanti problemi che scuotono la societ] VS n. 99; Pass. erschttert werden: concuti - UAD 683, vehementer turbari [sperimentare una forte scossa] Iuv. n. 4; von innen her erschttert werden: intrinsece concuti [essere scosso dal di dentro] RH n. 3; das Fundament wird erschttert: labefactatur fundamentum [viene scalzato il fondamento] SP 425; die demokratische Ordnung wird in ihren Fundamenten erschttert: ipsa democratica institutio funditus evertitur: [lo stesso ordinamento democratio scosso nelle sue fondamenta] EV n. 70; Pt. Pr. eine erschtternde Tatsache: res quae mentem funditus conturbat [un fatto sconcertante] LE n. 18; auf erschtternde Weise: turbanti modo [in modo sconvolgente] SS. n. 20; Erschtterung labefactatio [la rovina] DI 12; seelische Erschtterung: animi percussio [la secousse] Cat. 643; eine Erschtterung folgte der anderen: alia aliam excepit perturbatio [uno sconvolgimento succeduto all'altro] DR 66; erschweren arduum graviusque reddere [rendere pi arduo e faticoso] EV n. 94; die gegenseitigen Beziehungen erschweren: mutuas rationes difficiliores reddere [rendere pi difficili le mutue relazioni] UR n. 4; jemandem das Leben aufs uerste erschweren: alicui vitam perdifficilem reddere [rendere assai difficile la vita a qc.] DH n. 15; Pt. Pf. erschwert: aggravatus [aggravato] FC n. 37; erschwinglich eine Wohnung zu einer erschwinglichen Miete: habitatio cuius mercedi solvendae homines sint pares [un'abitazione a prezzo accessibile] OA n. 11; ersetzen excipere [sostituire] QA 206; + etwas etwas ersetzen: substitutivus esse alicuius rei [essere sostitutivo di] DoV II B 6, etwas durch etwas ersetzen: sufficere aliquid alicui rei [sostituire q.c. a q.c.] LC n. 39; aliquid substituere alicui rei [sostituire] UUS n. 42; jemanden in aliuius locum se substituere [sostituirsi a q.c.] EV n. 71; + Subst. eine Sache durch eine andere ersetzen: subrogare - CIC abr. can. 1200 2; den Schaden ersetzen: damnum compensare - CIC abr. can. 1476 2, damnum resarcire - CIC abr. can. 1476 2; den der anderen Partei entstandenen Schaden ersetzen: indemnitatem alteri parti praestare [indennizzare l'altra parte] CIC vig. can. 1595 1; einen Verwaltungsakt ersetzen: vd. Verwaltungsakt; aus gerechtem Grund darf ihn der Vorsitzende durch einen anderen Richter ersetzen: in ipsius locum idem praeses alium ex iusta causa subsituere potest [il presidente stesso lo pu sostituire con un altro per giusta causa] CIC vig. can. 1429; so kann sie beantragen, da dieser Richter durch einen anderen ersetzt wird: exigere potest ut alius iudex in eius locum subrogetur [puo esigere che sia sostituito da un altro giudice] CIC vig. can. 1624; Pass. dies kann durch nichts ersetzt werden: nec quidquam pro eo substitui potest [ insostituibile] AA n. 16; ersitzen praescriptione acquirere [acquistare con la prescrizione] CIC vig. can. 1269; Pass. ersessen werden: praescribi - CIC abr. can. 1510 1 Ersitzung praescriptio tamquam acquirendi modus [la prescrizione come modo di acquisto] CIC vig. can. 1268 Ersparnisse compendia, orum [i risparmi] QA 220 erstarren torpescere [irrigidirsi] LC n. 74 erstatten [1] eine Anzeige erstatten: vd. anzeigen; Bericht erstatten: relationem exhibere alicui [presentare una relazione a qc.] CIC vig. can. 399 1; ein Gutachten erstatten: votum promere [esprimere un voto] CIC vig. can. 1701 1; erstatten [2] die Auslagen erstatten: expensas refundere [rifondere le spese] CIC vig. can. 1571; die Gerichtskosten erstatten: expensas iudiciales compensare [compensare le spese del gudzio] CIC vig. can. 1649 1; erstaunen das darf uns nicht erstaunen: gignere stuporem non debet haec res [la cosa non deve stupire] EV n. 55; Subst. in Erstaunen versetzen: admiratione afficere [stupire] FeR n. 106; Erste Welt vd. Welt;

161

erster
erster auf dem ersten Blick: prima fronte [a prima vista] QA 225; den ersten Platz einrumen: principem locum tribuere [mettere in primo piano] PO n. 20; den ersten Schritt tun: primum gressum movere [facere il primo passo] UR n. 4 ersticken Pass. erstickt werden: suffocari [perire per asfissia] EN n. 54; Pt. Pr. animos opprimens [suffocante] PP n. 18; erstrahlen effulgere [rifulgere] VS pr.; emicare [brillare] VS n. 90; in vollem Glanz erstrahlen: fulgide splendere [splendere in tutto sul fulgore] VS n. 90; erstrebenswert Subst. etwas Erstrebenswertes: optabilis res [una cosa desiderabile] SS n. 10; erstrecken sich erstrecken auf: protendi ad [estendersi ad] UUS n. 70; Erstzustndigkeit das Recht auf Erstzustndigkeit: ius primarias partes in hac re gerendi [il diritto ad essere i primi artefici nel l'attuazione di ...] PT 282 ersuchen expostulare [rclamer] Cat. 2629; Subst. auf Ersuchen von: rogante aliquo [su richiesta di] MD n. 1;. Ersuchender requirens - CIC abr. can. 2261 2 Ersuchter requisitus - CIC abr. can. 2261 2 ertappen eine Frau beim Ehebruch ertappen: mulierem in adulterio deprehendere [sorprendere una donna in adulterio] MD n. 13; erteilen die Absolution erteilen: absolutionem impertire [impartire l'assoluzione] CIC vig. can. 966 1; die Erlaubnis erteilen: licentiam concedere [concedere la licenza] CIC vig. can. 1692 2; den Segen erteilen: benedictionem impertire [impartire la benedizione] CIC vig. can. 1170; Weihen erteilen: promovere candidatum ad ordinem presbyteratus [promuovere un aspirante al presbiterato] CIC vig. can. 1027; Ertrag ea quae redeunt [il reddito] QA 196, proventus, uum [i proventi] CIC vig. can. 1284 2 , redditus, uum [il reddito] MM 418, fructus percepti [il reddito disponbile] PP n. 24; der Ertrag seiner Arbeit: operae suae proventus [i frutti del suo lavoro] PP n. 48; Pl. Ertrge einfordern: exigere proventus [esigere i redditi] CIC vig. can. 1284 2 n 4; ertragen Mhen ertragen: exantlare labores [sostenere gravi fatiche] QA 225; Subst. das Ertragen von Mhen und Plagen: laborum aerumnarumque tolerantia - SP 414; ertrglich tolerabilis [tollerabile] HV n. 30; den Schmerz ertrglich machen: tolerabilem reddere dolorem [sostenere la sofferenza] DoV II B 8; Ertrglichkeit Schmerz bis an die Grenze der Ertrglichkeit: dolor ferme intolerabilis redditus [il dolore ai limiti della sopportabilit] EV n. 11; ertrinken in Schulden ertrinken: aere alieno demergi [vedersi sopraffatto di debiti] PP n. 54 Erwachen das Erwachen des Bewutseins: expergiscens conscientia [l'veil de la conscience] LN I-4, conscientiae renovatio [il risveglio della coscienza] LC n. 17 erwachsen Adj. erwachsen werden: ad aetatem adultam provehi [giungere alla maturit] GS n. 52; erwachsen sein: adultam aetatem attigisse [avere raggiunto let adulta] FeR n. 25; Subst. der Erwachsene: homo adultus [la persona adulta] LE n. 19, adultus [l'adulto] CIC vig. can. 776; erwachsen Vb. wenn den Parteien aus dem Bekanntwerden einer Prozehandlung Schaden erwachsen knnte: si ex revelatione alicuius actus processualis praeiudicium partibus obvenire possit [se dalla rivelazione di qualche atto processuale possa derivare pregiudizio alle parti] CIC vig. can. 1455 1; Erwachsenenalter adulta aetas [l'et adulta] AA n. 30; Erwachsenenbildung adultorum institutio [leducazione degli adulti] AAS 1953, 230; Institute fr Erwachsenenbildung: instituta erudiendis adultis destinata [istituti destinati all'istruzione degli adulti] GE n. 9 erwgen expendere [ponderare] OT n. 6 [analizzare e valutare] CIC vig. praef. XXV; Erwgung animadversio [la considerazione] VS n. 69, consideratio [la considerazione] LE n. 19, ponderatio [la considerazione] TMA n. 35; Pl. Erwgungen: cogitationes [le riflessioni] LE n. 24; disceptationes [le riflessioni] FeR n. 23; im Rahmen der vorliegenden Erwgungen: intra fines huius nostrae considerationis [nel quadro delle presenti riflessioni] LE n. 13; in Erwgung aller Umstnde: omnibus perpensis [tutto considerato] CIC vig. can. 114 3, re probe cognita AAS 1972, 246; nach diesen Erwgungen: quibus consideratis [fatte queste considerazioni] SRS n. 22; die Erwgungen auf etwas konzentrieren: in aliquid considerationem intendere [concentrare le riflessioni su q.c.] LE n. 2; etwas in Erwgung ziehen: aliquid perpendere [valutare q.c.] CIC vig. praef. XXVII; erwhnen significare [citare] DC n. 32; etwas erwhnen: mentionem facere de aliqua re [indicar] FiC 198 [far menzione di] CIC vig. can. 28 [fare un riferimento a q.c.] SRS n. 25 [menzionare q.c.] ReP n. 16;, memoriam agere alicuius rei - AAS 1985, 413, mentionem facere alicuius rei [menzionare q.c.] UUS n. 18; Pass. sie werden hufiger erwhnt: saepius de iis mentio fit [sono spesse menzionate] EN n. 58; Pt. Pf. wie erwhnt: ut supra est dictum [com' stato detto sopra] LE n. 17; wie bereits erwhnt: sicut iam est monitum [come gi stato ricordato] LE n. 14; dies verdient, besonders erwhnt zu werden: hoc dignum est quod singillatim proferatur [merita di essere ricordato in particolare] CA n. 23;

162

erziehen
erwhnenswert Adj. dignum quod memoretur [che merita di essere ricordato] Iuv. n. 2; Subst. alles, was an Erwhnenswerten sich ereignet hat: omnia memoria digna quae forte acciderint [tutti i fatti degni di menzione eventualmente accaduti] CIC vig. can. 1568 Erwhnung nicht ohne Erwhnung der Ablehnung: nisi facta denegationis mentione [se non fatta menzione del diniego] CIC vig. can. 65 1; besondere Erwhnung verdient: peculiariter dicendum est de [merita speciale menzione] CA n. 49; erwarten praestolari aliquid [l'attesa di] SP 446 Erwartung praestolatio AAS 1971, 520; exspectatio [un'attesa] SRS n. 23; in der Erwartung: exspectatione confisus [nell'aspettativa] DR 89; Pl. Erwartungen: spes (pl.) [le speranze] LE n. 1; + wider wider alle Erwartung: nostram praeveniens exspectationem [sorprendendo ogni nostra previsione] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 2; + Vb. eine Erwartung erfllen: exspectationem explere [compiere l'attesa] DR 65; die Erwartung hat sich nicht erfllt: exspectationi res defuit - ASS 28, 645; der Erwartung entsprechen: exspectationi satisfacere [rispondere all'attesa] OA n. 42; jede Erwartung bersteigen: omnem exspectationem excedere [superare ogni aspettativa] EV n. 80; den Erwartungen entsprechen: exspectationibus respondere [corrispondere alle attese] EV n. 2; die Erwartungen erfllen: exspectationes explere - SOE pr.; alle Erwartungen bertreffen: omnes excedere exspectationes [superare tutte le attese] MD n. 3; Erweckung geistliche Erweckung: suscitatio spiritualis - AAS 1979, 1455 erweisen Pt. Pf. Beweise, die sich als falsch erwiesen haben: probationes, quae falsae deprehensae sunt [prove successivamente trovate false] CIC vig. can. 1645 2 n. 1; geschichtlich erwiesen: historiae fide comprobatum [fatti storici incontestabili] ES 615; erweitern amplificare [allargare] FC n. 18, prolatare [ampliare] CA n. 10; einen Raum erweitern: dilatare spatium [allargare lo spazio] AA n. 1; ein Gesetz erweitern: vd. Gesetz; diese Themen erweitern den Bereich des Vernnftigen: argumenta haec reddunt rationis provinciam laxiorem [queste tematiche allargano lambito del razionale] FeR n. 76; Erweiterung unrechtmige Erweiterungen: non legitimae amplificationes - D-H 4823 Erwerb der Erwerb von Gtern: bonorum acquisitio [l'acquisto dei beni] QA 223; erwerben + Subst. den Doktorgrad erwerben: doctoralem lauream consequi [ottenere la laurea] QDS 43, laurea donari [ricevere la laurea] QDS 206, lauream obtinere - QDS 210, laurea doctorali potiri [conseguire il dottorato] CIC vig. can. 253 1; den Grad eines Doktors der Bibelwissenschaft erwerben: potiri laurea in re biblica [ottenere la laurea in Sacra Scrittura] DAS 302; Eigentum erwerben: aliquid suum facere - CIC abr. can. 1097 3, proprietatem acquirere [acquistare il dominio] CIC vig. can. 706 n. 1; Gter erwerben: captare bona - GdC 387, bona acquirere [acquistare beni] CIC vig. can. 1524 1; sie knnen Rechte und Vermgen erwerben: iura et bona acquirere possunt [possono acquisire diritti e beni] CIC vig. can. 310; Reichtmer erwerben: comparare opes - QC 8; Was ein Ordensangehriger im Hinblick auf das Institut erwirbt, erwirbt er fr das Institut: quidquid religiosus acquirit ratione instituti, acquirit instituto [tutto ci che un religioso acquista a motivo dell'istituto, rimane acquisito per l'istituto stesso] CIC vig. can. 668 3; + Adv. rechtmig erwerben: legitime sibi comparare [legitimamente adquirir] DN 268; vd. juristische Person; Erwerbsquelle als Erwerbsquelle betrachten: quaestui habere [trattare come occasione di guadagno] PO n. 17 Erwerbsrecht ius potiundi - GdC 387 erwerbsttig erwerbsttig sein: quaestuosam artem exercere [esercitare un'arte lucrativa] QA 200 Erwerbsttiger qui in arte aliqua quaestuosa versatur [l'artigiano] RN 642 Erwerbsttigkeit industria - CIC abr. can. 1923 1 Erwiderung responsio [la risposta] CIC vig. can. 1603 1; dem Klger eine Frist zur Erwiderung setzen: vd. Frist; Erzabtei archicoenobium - AAS 1980, 779 Erzhler narrator - AAS 1983, 107 erzhlerisch auf erzhlerische Weise: per rationem narrationis [in maniera narrativa] FeR n. 66; erzeugen Gter erzeugen: merces conficere [produrre merci] CA n. 36; innere Spannungen erzeugen: discidia progignere intra [generare divisioni al interno di] SRS n. 21 Erzeugnisse quae diversis artibus progignuntur [i prodotti] QA 195, quaecumque procreata sunt [quanto veniva prodotto] QA 195 Erzeugung Erzeugung von Nahrungsmitteln: effectio alimentorum [la produzione dei viveri] SRS n. 14; Erzeugung von Kindern: procreatio liberorum - FC n. 14 erziehen educare [l'educazione] PT 261 [educare] CIC vig. can. 226 2, excolere [coltivare] OT n. 2; es besteht kein Zweifel, da die Familie erzieht, die Schule ausbildet und erzieht: non dubitatur quin familia educet, quin schola instituat et educet [non c' dubbio che la famiglia educa, che la scuola istruisce e educa] Iuv. n. 13; refl. sich selbst erziehen: opus propriae educationis suscipere [intraprendere l'opera della propria educazione] Iuv. n. 13; Pass. je mehr wir erzogen werden, desto mehr desto mehr werden wir fhig, andere zu erziehen: quo magis formamur, eo

163

Erzieher
capaciores fimus alios formandi [pi veniamo formati e pi ci rendiamo capaci di formare gli altri] Cfl n. 63; Erzieher educator [un educatore] AA n. 30; formator [il formatore] Cfl n. 61; die Erziehung der Erzieher: formatorum formatio [la formazione dei formatori] Cfl n. 63; Erzieherin educatrix, icis [un'educatrice] LE n. 10; Erzieherin der Vlker: altrix populorum [educadora de los pueblos] DN 263; die Familie ist die erste Erzieherin eines jeden: familia est prima uniuscuiusque educatrix [la famiglia la prima educatrice di ognuno] Iuv. n. 11; erzieherisch das erzieherische Bemhen: opus institutorium [l'opera educativa] CA n. 36; der erzieherische Charakter der Arbeit: laboris indoles institutoria [il carattere educatorio del lavoro umano] LE n. 11; die erzieherische Rolle des Gesetzes: vd. Gesetz; Erziehung institutio [un'istituzione] MM 451, efformatio [la formazione] GS n. 52, educatio [l'educazione] GE pr., opus institorium [l'opera educativa] FC n. 37; die Aufgabe der Erziehung: munus institutorium [la missione educativa] FC n. 38, institutorium officium [il compito educativo] FC n. 40, die Erziehung der Jugend: iuventus erudienda [l'educazione della giovent] PC n. 10; das Recht auf Erziehung: ius ad educationem [il diritto all'educazione] GE n. 1; ius ad educationem obtinendam [il diritto all'educazione] LC n. 92; die religiose Erziehung: institutio religiosa [l'educazione religiosa] DH n. 5; die schulische Erziehung: educatio scholaris [l'educazione scolastica] GE n. 6; educatio civica staatsbrgerliche Erziehung: [l'educazione civica] DIM 64;, educatio civilis et politica [l'educazione civile e politica] GS n. 75; die Aufgabe der Erziehung steht grundstzlich und vorrangig der Familie zu: munus educationis impertiendae primum et primario familiae competit [il compito educativo appartiene fondamentalmente e prioritariamente alla famiglia] LC n. 94; die Erziehung ist die geistige Dimension der Elternschaft: parentum spiritalis ratio est omnino educatio [l'educazione la dimensione spirituale dell'essere genitori] MD n. 19; Erziehungsarbeit institutoria opera [l'opera educativa] EV n. 92; opus institutorium [l'opera educativa] EV n. 97; Erziehungsaufgabe educationis impertiendae munus [il compito educativo] GE n. 3, missio educationis [la missione dell'educazione] CIC vig. can. 801, functio formativa [la funzione formativa] Cfl n. 62; Erziehungsauftrag missio institutoria [la missione educativa] FC n. 39; der Erziehungsauftrag der Eltern: institutoria parentum industria [la missione educativa dei genitori] EV n. 92; Erziehungseinrichtung institutum formativum [un instituto formativo] Cfl n. 62; Pl. educationis media [i mezzi di educazione] DH n. 5 Erziehungsform eine Erziehungsform verpflichtend machen: imponere educationis rationem [imporre una forma di educazione religiosa] DH n. 5; Erziehungsgemeinschaft communitas institutoria [la comunit educativa] FC n. 2 Erziehungsinstitut Erziehungsinstitute grnden: condere educationis instituta [fondare istituti di educazione] GE pr. Erziehungspflicht obligatio ad educationem praestandam - CIC vig. can. 1689 Erziehungsproze cursus institutionis [il processo di educazione] LE n. 10 Erziehungsstrafe punitio educativa - CIC abr. can. 2230 Erziehungssystem ratio institutionis educationisque [il sistema di istruzione e di educazione] LE n. 18 Erziehungsverantwortung reponsabilitas educativa [la responsabilit ducative] Cat. 2389; Erziehungswesen iuvenum institutio educatioque [l'istruzione e l'educazione delle nuove generazioni] MM 416 Esoterik arcana doctrina [lesoterismo] FeR n. 37 esoterisch esoterische Spekulationen arcanae speculationes [speculazioni esoteriche] FeR n. 37; etabliert die etablierten Gewalten: vd. Gewalt; Etappe paxillus [la tappa] PP n. 77, gradus, us [la tappa] LC n. 78, statio [la tappa] FeR n. 2, mansio [la tappa] VS n. 13, gressus, us [la tappa] TMA n. 25; eine Etappe auf dem Weg: certa quaedam in itinere mansio [une tape] MG 10; eine Etappe zur Befreiung: gressus ad liberationem [une tape vers la libration] LN IX-10; die Etappen des knftigen Wegen umreien: passus definire instantis illius itineris [delineare le tappe del cammino futuro] NMI n. 29; in eine neue historische Etappe eintreten: novum historicum gressum ingredi [entrare in una nuova tappa storica] Cfl n. 35; Ethik disciplina ethica [l'tica] RH n. 15, die individualistische Ethik: ethica singulorum separatim hominum [l'etica individualistica] FC n. 44, eine die Personen achtende Ethik: ethica doctrina personis ipsis favens [une thice respectueuse des personnes] LN II-3; ethisch die ethische Forderung: ethica obligatio [l'esigenza etica] SRS n. 17; ein ethisches Kriterium: criterium ethicum [un criterio etico] LC n. 85; die ethische Ordnung: ordo ethicus [l'ordine etico] LC n. 27; die Verletzung einer ethischen Pflicht: violatio obligationis ethicae [la defezione rispetto ad un obbligo morale] SRS n. 23; der ethische Permissivismus: licentia permittendi cuncta in re ethica [il permissivismo etico] RH n. 6; ethischer

164

Existenz
Pluralismus: pluralismus ethicus [il pluralismo etico] QDAP n. 2; von ethischen Prinzipien bestimmt: ethicis permeatus principiis [ispirato a principi etici] SRS n. 19; die groen ethischen Richtlinien: maximae directoriae normae moralis naturae [les grandes orientations thiques] LN XI-14; eine Schlufolgerung ethischer Natur: indolem prae se ferens ethicam [una conclusione di natura etica] LE n. 6; ethnologisch ethnologicus [etnologico] GS n. 79 Etikett es ist nicht alles wissenschaftlich, was dieses Etikett trgt: nec omnia quae nomen prae se ferunt scientificum idcirco continuo vere sunt scientifica [tout ce qui porte l'tiquette de scientifique n'est pas rellement scientifique pour autant] LN VII-4; etymologisch ex ipsa notatione nominis - GdC 387; die etymologische Bedeutung eines Wortes: nativa verbi significatio [il senso etimologico di una parola] DIM n. 51; Eugenik eugenismus [l'eugenismo] SRS n. 25; Eugenik-Mentalitt: mens eugenetica [la mentalit eugenetica] EV n. 63; eugenisch die eugenische Abtreibung: abortus eugeneticus [l'aborto eugenetico] EV n. 14; Euphorie immodicus fervor [un'euforia] RH n. 15 eurozentrisch die eurozentrische Philosophie: philosophia quae Eurocentrica dicitur [la filosofia eurocentrica] FeR n. 69; Euthanasie euthanasia [l'eutanasia] SRS n. 26; Def. unter Euthanasie im eigentlichen Sinn versteht man eine Handlung oder Unterlassung, die ihrer Natur nach und aus bewuter Absicht den Tod herbeifhrt, um auf diese Weise jeden Schmerz zu beenden: sub nomine euthanasiae vero proprioque sensu accipitur actio vel omissio quae suapte natura et consilio mentis mortem affert ut hoc modo omnis dolor removeatur [per eutanasia in senso vero e proprio si deve intendere unazione o unomissione che di natura sua e nelle intenzioni procura la morte allo scopo di eliminare ogni dolore] EV n. 65; die direkte Euthanasie besteht darin, da man aus welchem Grnden und mit welchen Mitteln auch immer dem Leben behinderter, kranker oder sterbender Menschen ein Ende setzt: euthanasia directa consistit in fine imponendo vitae personarum aliqua incapacitate laborantium, aegrotarum vel morientium [l'euthanasie directe consiste mettre fin la vie de personnes handicappes, malades ou mourantes] Cat. 2277; Evangelisierung nisus ut evangelium culturas penitus imbuat [l'evangelizzazione delle culture] LC n. 86 Evangelium ein irdisches Evangelium: evangelium terrenum [un vangile terrestre] LN VI-5 evident animadversus [evidente] SS n. 21; dies ist unmittelbar evident: hoc ex ipso patet rerum visu [questo il dato di evidenza immediata] TMA n. 9; Evidenz perspicuitas [l'evidenza] SS n. 24 Evolution naturae cursus [l'evoluzione] DR 72, evolutio, ut aiunt [il sistema evoluzionistico] HG 562, bene constituta rerum progressio [l'evoluzione] PT 312; die Gesetze der Evolution: evolutionis leges [le leggi dell'evoluzione] SS n. 5; die Evolution des Marxismus: marxianae doctrinae explicatio [l'evoluzione del marxismo] OA n. 32; ein bestndiger Evolution unterworfenes Weltall: mundus universus continuae evolutioni obnoxius [un universo soggetto a continua evoluzione] HG 562; Evolutionismus evolutionismi doctrina [la dottrina dell'evoluzionismo] HG 575; Ewigkeit aeternum aevum [leternit] EV n. 2; exakt Adj. die exakten Wissenschaften: scientiae naturales accuratissimae [le scienze esatte] RH n. 19; eine exakte Methode der Analyse der sozialen Wirklichkeit: accuratissima via investigandarum rerum socialium [un metodo rigoroso di analisi della realt sociale] OA n. 33; Adv. ad amussim [esattamente] HG 578; Examen vd. Prfung exemplarisch exemplaris [esemplare] EV n. 31; exemt das Seminar mu von der Pfarrseelsorge exemt sein: exemptum a regimine paroeciali seminarium esto [il seminario sia esente dalla giurisdizione parrocchiale] CIC vig. can. 262 Exemtion exemptio [un'esenzione] CD n. 35 Exerzitien sacrae exercitationes AAS 1967, 703 Exil im Exil: a patria exsul [in esilio] PO n. 8; ins Exil gehen: extorris factus esse [rendersi esule] QP 594; ins Exil treiben: in exilium exagere - AAS 1949, 44 existentiell exsistentialis [esistenziale] FC n. 99, ex ipsis penitus vitae rebus [esistenziale] DMi n. 1; ein existentielles Problem: problema existentiale - AAS 1980, 1133; existentielle Schwierigkeiten: vitae difficultates [difficolt esistenziali] EV n. 13; Existenz existentia [un'esistenza] GS n. 10, vivendi ratio [un esistenza] LC n. 7; + Subst. vom ersten Augenblick seiner Existenz an: ab ipsis eius exsistentiae primis momentis [sin dal primo istante della sua esistenza] Cfl n. 38; in der Konkretheit ihrer alltglichen Existenz: in ipso cotidianae vitae usu constituti [nella concretezza della loro esistenza quotidiana] FC n. 4; der Mensch in seiner gesamten Existenz: homo ad omnem rationem perpensus [luomo visto nella sua globalit] SRS n. 29; jeder hat das Recht auf Existenz: ad unumquemque iure pertinet ut sit [il diritto all'esistenza] PT 281; die Existenz als solche fr ein bel halten: exsistentiam humanam esse quoddam malum putare [ritenere che l'esistenza sia un malo] SD n. 7; + Adj. die christliche Existenz exsistentia christiana [l'esistenza cristiana] SS n. 2; die menschliche Existenz: exsistentia hominum [l'esistenza umana] RH n. 15; eine echt menschliche Existenz: existentia vere humana [un'esistenza

165

Existenzbedingung
veramente umana] LC n. 92; die zeitliche Existenz: temporis exsistentia [lesistenza nel tempo] EV n. 37; + Vb. in seiner Existenz bedroht sein: sua exsistentia minis subici [essere minacciato nella sua esistenza] EV n. 31; die Verhltnisse des Familien- und Gesellschaftslebens, aus denen ihre Existenz gleichsam zusammengewoben ist: vitae familiaris et socialis condiciones, quibus eorum existentia quasi contexitur [le condizioni della vita familiare e sociale, di cui la loro esistenza come intessuta] LG n. 31; Existenzbedingung eine Existenzbedingung der Freiheit: condicio ipsius exsistentiae libertatis [una condizione per lesistere stesso della libert] VS n. 96; adfectiones vitae [condizioni di esistenza] EV n. 58; Pl. Existenzbedingungen: exsistentiae condiciones [les conditions d'existence] Cat. 2288; Existenzfrage auf die groen Existenzfragen Antwort geben: magnis exsistentiae respondere quaestionibus [rpondre aux grandes interrogations de l'existence] Cat. 1676; Existenzgrund existendi ratio - QC 8 Existenzialismus existentialismus [l'esistenzialismo] HG 563 Existenzminimum minimum subsidium ad vitam necessarium [il minimo vitale] PP n. 21 Existenzmglichkeit facultas vitae degendae [dare di che vvere] RN 663; jemanden die Existenzmglichkeit nehmen: nullum vivendi modum relinquere [hacer imposible la existencia] DN 269 Existenzsorgen die tglichen Existenzsorgen: cotidiani victus sollicitudo [la preoccupazione della sussistenza quotidiana] PP n. 55; existieren alles, was existiert: totum quod exsistit [tout ce qui existe] Cat. 326; Exklusivitt ethnische Exclusivitt: exclusorius habitus genticus [l'esclusivismo etnico] UUS n. 19; Exkommunikation die Exkommunikation verhngen: excommunicationem irrogare [infliggere la scomunica] CIC vig. can. 1331 2; die Exkommunikation feststellen: excommunicationem declarare [dichiarare la scomunica] CIC vig. can. 1331 2; wer mit der Strafe der Exkommunikation belegt ist: qui poena excommunicationis innodatus est [chi legato dalla pena della scomunica] CIC vig. can. 171 3 sub 3; wer mit der Verhngung bzw. Feststellung der Exkommunikation bestraft ist: qui excommunicatione irrogata aut declarata irretitus est [chi irretito da una scomunica inflitta o dichiarata] CIC vig. can. 316 1; exkommuniziert excommunicatus [lo scomunicato] CIC vig. can. 915; Exkursion excursio [un escursione] QDS 125 Expansion expansio [un'espansione] GS n. 56 Expedition eine militarische Expedition: militaris expeditio [un'impresa militare] ASS 20, 15 Experiment experimentum [un esperimento] SCo. n. 40 [un'esperienza] GE pr.; Experimente: exercitationes [gli sperimentazioni] EV n. 89; Experimente mit Embryonen: experimenta in embryonibus [la sperimentazione sugli embrioni] DoV I 4; klinische Experimente mit Erwachsenen: experimenta clinica in adultis [la sperimentazione clinica sull'adulto] DoV I 4; medizinische und psychologische Experimente an Personen: medicinalia vel psychologica in personis humanis experimenta [les exprimentations mdicales ou psychologiques sur les personnes humaines] Cat. 2292; der Gegenstand des Experiments: res experimenti [l'oggetto di sperimentazione] DoV I 4; Experimente zu wissenschaftlichen Forschungszwecken: experimenta quae scientiae investigationibus deserviant [interventi a scopi scientifici] DoV I 1; experimentell das Vorhandensein einer Geistseele kann von keiner experimentellen Beobachtung ausgemacht werden: spiratalis anima praesens comprobari nullius potest experimenti indicio [la presenza di unanima spirituale non pu essere rilevata dall'osservazione di nessun dato sperimentale] EV n. 60; die experimentelle Dimension dieser Lehre: huius doctrinae experimentalis indoles [la dimensione sperimentale di questa dottrina] CA n. 59; die experimentelle Forschung: vestigationes in rebus quae experimentis cognoscuntur - IMS 421; die experimentellen Wissenschaften: disciplinae experimentis constantes [le scienze sperimentali] VS n. 112; Experte expertus - PD 282, peritus [un esperto] AA n. 14, arte peritus [un esperto] PP n. 71; explizit explicite [esplicitamente] EV n. 57, explicatis verbis [in modo esplicito] TMA n. 23; in expliziter wie in impliziter Form: tam explicito quam modo implicito [in maniera sia esplicita che implicita] FeR n. 80; explosiv eine explosive Situation: rerum displodens condicio [une situation explosive] LN VII-2; exportieren Kapital exportieren: exportare capita pecuniarum [esportare i capitali] SRS n. 19; Waren exportieren: merces exportare [il processo di esportazione] LE n. 17 extemporieren ex tempore reddere - AAS 1958, 651 Extraordinarius extraordinarius - AAS 1979, 504 Extrem zum Extrem treiben: ad extrema adigere [spingere a estremi] SP 423; Extremfall gravissimus casus [un caso estremo] EV n. 68; im Extremfall: cum fit recursus ultimus [nel caso estremo] LC n. 79; Extremform extrema forma [la forma estrema] FeR n. 86;

166

Exze
extremistisch extremistische Parteien: extremae, quas vocant, factiones [i partiti eccessivi] ASS 28, 199; extremistische Auffassungen: seditiosorum hominum commenta [teorie estremiste] MM 405; extremistische Gruppen: novissimarum rerum molitores [gruppi estremisti] CA n. 18; Exze immoderatus motus [un eccesso] DR 76;

167

Fabrik

F
Fabrik officina [la fabbrica] DR 101, ergasterium [la fabbrica] LE n. 12; Fabrikarbeiter fabricarum operarii [i lavoratori delle officine] NMI n. 10; Fach eines Schrankes: ein eigenes Fach im allgemeinen Archiv, das fest verschlossen und so gesichert ist, da man es nicht vom Ort entfernen kann: scrinium omnino clausum et obseratum, quod de loco amoveri nequeat [una cassa chiusa a chiave e che non possa essere rimossa dalla sua sede] CIC vig. can. 489 1; Fachgebiet: disciplina [la facolt] QDS 49, disciplina [la disciplna] AG n. 39; disciplinarum sectio - Sap. c. Art. 40; die klassischen Fcher: classicae, quas vocant, disciplinae - ACS 38; Fachkenntnis professionalis peritia [la competenza professionale] AA n. 4; sich durch Fachkenntnisse auszeichnen: doctrina fulgere [rifulgere per dottrina] CIC vig. can. 1428 2; wissenschaftliche Fachkenntnisse: competentiae in re scientifica [le competenze tecniche] LC n. 80 Fachknnen artis peritia [la competenza tecnica] PP n. 72 Fachkunde competentia [la competenza] LC n. 72 Fachmann qui rem callet [un esperto] GS n. 44, peritus [un esperto] GS n. 57, homo technicus [un tecnico] PP n. 20 fachmnnisch ein Kreis fachmnnischer Berater: coetus consultorum peritorum [una commissione di esperti consultori] AG n. 29 Fachwissen peritia professionalis [la competenza professionale] AA n. 22; scientia et rerum usus [la competenza] PP n. 72, competentiae [les comptences] Cat. 2405; Fackel fax, facis, f. [la fiaccola] LP 595; die Fackeln des Streits: contentionum faces - VN 290; die Fackel der Wahrheit: fax veritatis [la fiaccola della verit] QP 605 Faden diese Feststellung zieht sich wie ein roter Faden durch das vorliegende Dokument: haec affirmatio per totas hasce Litteras, moderatricis instar, manat [questa affermazione costituisce il filo conduttore di questo documento] LE n. 12; fhig im Rechtssinne: sie sind als juristische Personen von Rechts wegen fhig, Vermgen zu erwerben: utpote personae iuridicae ipso iure, capaces sunt acquirendi bona temporalia [in quanto persone giuridice per il diritto stesso, hanno la capacit di acquistare beni temporali]; CIC vig. can. 634 1; Fhigkeit facultas [la capacit] Iuv. n. 12, efficacitas [l'efficienza] Cfl n. 42; + nach nach seinen

Fhigkeiten: secundum suas ipsius potestates [secondo le proprie capacit] LE n. 22; + zu die Fhigkeit zu: aptitudo ad [l'attitudine a] IngrA; die Fhigkeit zu objektivem Urteil: habilitas obiective diiudicandi [la capacit di giudicare con obiettivit] FC n. 4; + Adj. die beruflichen Fhigkeiten: professionalis peritia [la competenza professionale] AA n. 4; + Vb. seine angeborene Fhigkeit wirksam und fruchtbar benutzen: sua nativa facultate efficaciter fructuoseque uti [servirsi con efficacia e con frutto di suo naturale potere] HG 561; seine Fhigkeiten entfalten: suas educare facultates [sviluppare le sue potenzialit] CA n. 39; die Fhigkeit, sich zu verwirklichen: facultas perficiendi seipsum [la capacit di realizzarsi] LC n. 29; Fhigkeit jur. vd. juristische Person; Fahne die Fahne des Abfalls aufrichten: defectionis erigere vexilla - ASS 6, 159; die Fahne des Aufruhrs erheben: signa perduellionis attollere - Mirari 337, rebellionis vexillum attollere - ASS 6, 158 fahrend ein fahrender Snger: vagus cantor - AAS 1983, 108 fahrlssig socors [per indifferenza] QA 217; Fahrlssigkeit culpa [la colpa] CIC vig. Can. 1321 1, negligentia [la ngligence] Cat. 1736; Fahrlssigkeitstat crimen culposum [il delitto colposo] CIC vig. can. 1326 1 n. 3. Fahrzeuglenker qui vehiculum ducit [le conducteur] Cat. 1737; faktisch re vera [pratiquement LN pr.; eine faktische Ordnung: rerum gestarum ordo [un ordine fattuale] FeR n. 32; faktische Wahrheiten: veritates quae ex eventibus pendent [verit fattuali] FeR n. 33 Faktor ratio [un fattore] SRS n. 9, impulsio rationum iam exstantium [il fattore] SRS n. 9; elementum [un fattore] SRS n. 10; + Subst. Faktoren von allgemeiner Bedeutung: elementa, quibus pondus inest generale [fattori di portata generale] LE n. 1; die Industrialisierung ist ein Faktor der Entwicklung: artium et artificiorum invectio progressionem promovet [l'introduzione dell'industria fattore di sviluppo] PP n. 25; ein Faktor der Entzweiung: causa disiunctionis [un fattore di diversione] LC n. 16; eine Gesamtheit neuer Faktoren: elementorum novorum summa [un insieme di fattori nuovi] FeR n. 91; + Adj. die entscheidenden Faktoren: decretoria elementa [fattori decisivi] VS n. 46; der entscheidende Faktor ist der Mensch selbst: causa praecipua ipse est homo [il fattore decisivo l'uomo stesso] CA n. 32; der entscheidende Faktor, der den Wandel in Gang gebracht hat: decretoria res, quae conversionibus initium dedit [il fattore decisivo, che ha avviato i cambiamenti] CA n. 23; ein grundlegender Faktor: primaria ac primigenia ratio [un fattore primordiale] PP n. 35; ein Bndel komplexer Faktoren: summa

168

Familie
elementorum implexorum [un insieme di fattori complessi] SRS n. 20; verschiedenartige Faktoren: distincta elementa [fattori differenziati] LE n. 16; in Anbetracht der verschiedenen Faktoren: omnibus quae adsunt perspectis elementis [tenendo conto dei diversi fattori] SRS n. 13; dabei mssen vielfltige Faktoren in Betracht gezogen werden: plura sunt ponderanda causarum elementa [occorre prendere in considerazione molteplici fattori] EV n. 11; einer der wichtigsten Faktoren unserer Zeit: factum aliquod maioris momenti huius aetatis [un fait majeur de notre poque] LN XI-10; + Vb. von ueren Faktoren abhngen: impelli causis externis [essere spinto da fattori esterni] ReP n. 16; Faktum das Faktum der Homosexualitt: factum homosexualitatis Hom. n. 3; Fakultt disciplina [la facolt] QDS 150, schola [la facolt] QDS 197, collegium [il collegio] QDS, tit. IV ante 39, facultas [la facolt] AG n. 26; die Theologische Fakultt: Facultas Theologica - AAS 1984, 618; Fall fr alle Flle: ad universitatem negotiorum - CIC abr. can. 199 3; fr diesen Fall: pro ea vice [per quella volta] CIC vig. Can. 174 1; + auf auf jeden Fall: utcumque res sint [in ogni caso] LE n. 20; in jedem Fall: utcumque [in ogni caso] VS n. 82; + sein das ist bei gewissen nichtchristlichen Religionen der Fall: sic quaedam se habent religiones non christianae [c'est le cas de certaines rligions non chrtiennes] Cat. 67; + Subst. fr die Gesamtheit der Flle: ad universitatem casuum [per un insieme di casi] CIC vig. can. 137 1; nach Lage des Falles: prout casus fert [a seconda dei casi] QA 203, pro casuum diversitate - AAS 1986, 485; + Adj. in sehr vielen anderen Fllen: plurimi tamen alii oriuntur casus [in moltissimi altri casi] EV n. 13; in besonderen Fllen: in peculiaribus casibus - Ord. Conc. Art. 61 7; in dringenden Fllen: si res urgeat - CIC abr. can. 583; fr einzelne Flle: in singulis casibus - CIC abr. can. 199 3; nur fr einzelne Flle: in singulis tantum casibus [soltanto in casi singoli] CIC vig. can. 137 3; solche Flle sind nicht selten: huiusmodi eventus non sunt rari [simili casi non sono rari] EV n. 73; + Vb. einen Fall behandeln: causam videre - CIC abr. can. 1557 3; der Fall betrifft: causa refertur ad - CIC abr. can. 1962; es gibt Flle, wo: incidunt causae cum + ind. [il arrive que + subj.] S. chr. 387; sicher gibt es Flle, in denen: profecto est incidere casus ubi + coni. [ vero che non mancano casi in cui + ind.] EV n. 13; es stimmt, da die Geschichte Flle kennt, in denen: verum est quosdam recensere historiam eventus in quibus [ vero che la storia registra casi in cui] EV n. 70; sofern der Fall es verlangt: si res ferat [quando il caso lo comporti] PT 294; was fr den Fall vorgesehen ist, da quomodo providendum sit in casu AAS 1986, 485; ein Fall des can. x liegt vor: casus occurrit de quo in canone x - CIC abr. can. 2373; fllen Entscheidungen fllen: decisiones ferre [prendere decisioni] CIC vig. can. 115 2; die Bume des Hochmuts fllen: superbiae arbores succidere [abbattere gli alberi della superbia] SS n. 15; fallen tief fallen: ima petere - ACS 16; Pt. Pf. ein gefallener Engel: angelus lapsus [un ange dchu] Cat. 391; falsch erroneus [sbagliato] VS n. 65; mendosus [sbagliato] VS n. 65; falsche Angaben machen: falsum asserere [asserire il falso] CIC vig. can. 1391 n. 3; Beweise, die sich als falsch erwiesen haben: probationes, quae falsae deprehensae sunt [prove successivamente trovate false] CIC vig. can. 1645 2 n. 1; ein falscher Mystizismus: simulatus mysticus sensus [un falso misticismo] DR 69; falsche Schlufolgerungen ziehen: erroneas deductiones trahere ex ... [trarre falsi deduzioni da ...] ASS 10, 483; ein falsches Verhalten: agendi ratio vitiosa [un comportamento sbagliato] VS n. 74; eine falsche Verhaltensweise: erronea gerendi ratio [un comportamento sbagliato] VS n. 75; etwas fr prinzipiell falsch erklren: aliquid principio falsum affirmare [dcreter qc.en principe faux] LN X-1; Falschaussage die Zeugen zur Falschaussage anstiften: testes subornare - CIC abr. can. 1957 flschen adulterare - CIC abr. can. 2406 1, falsare CIC abr. can. 2406 1 Flscher fabricator seu falsarius - CIC abr. can. 2360 1; Flschung adulteratio [la contrefaon] Cat. 2409; Flschungsdelikt crimen falsi [il delitto di falso] CIC vig. ante can. 1390 familir das familire Band: vinculum familiare [il legame familiare] Iuv. n. 11; Familie societas domestica seu familia - QC 24, convictus domesticus [il consorzio domestico] RN 645, communitas domestica [il consorzio domestico] RN 646, domesticus convictus [la famiglia] DR 78, domestica societas - SP 434, familia [la famiglia] PT 261, familiaris consortio [la famiglia] FC n. 1; + Subst. das Institut Familie: institutum familiare [l'istituto famigliare] FC n. 81; + Adj. die junge Familie: novella familia [la giovane famiglia] FC n. 69; eine kinderreiche Familie: familia numerosa prole fecunda [una famiglia numerosa] QDAP n. 27; kinderreiche Familien: familiae copiosae prolis - AAS 1951, 855; die monogame Familie: familia monogamiae indole insignis [la famiglia monogamica] PP n. 36; die unvollstndige Familie: familia semiplena [la famiglia incompleta] FC n. 74; + Vb. eine Familie grnden: familiam condere [creare una famiglia] PT 261 [fondare una famiglia] FC n. 46,

169

Familienbande
familiam fundare [la formazione di una famiglia] GS n. 52; Familienbande vincula familiaria [les liens familiaux] Cat. 2232; Familienbeihilfen scidulae nummariae familiares [assegni familiari] LE n. 19; subsidia familiis destinata [sussidi alle famiglie] QDAP n. 23 Familienberater consultor familiaris [un consultore famigliare] FC n. 75 Familienberatung familiarum consultorium [i consultori familiari] EV n. 88; Familienbetrieb procuratio a singula familia gesta [un'impresa a dimensione famigliare] MM 422, procuratio familiaris [un'impresa a dimensione famigliare] MM 436 Familiengemeinschaft communitas familiaris [la comunit familiare] AA n. 18 familiengerecht eine familiengerechte Wohnung: habitatio vitae familiari idonea [un'abitazione adatta alla vita familiare] FC n. 81 Familiengesetzgebung legislatio ad familiam respiciens [la legislazione famigliare] GS n. 87 Familienlasten familiae onera [il pesi della famiglia] QA 198; die Familienlasten tragen: familiae onera sustinere [sostenere i pesi della famiglia] QA 198; Familienleben vita familiaris [la vita famigliare] AA n. 16, conversatio familiaris [la vita familiare] LG n. 34, vita familiae [la vie de famille] Cat. 2185; ein Familienleben aufbauen: vitam familiarem constituere [formare la vita familiare] LE n. 10; Familienmitglieder membra familiaris coetus [les membres du groupe familial] Cat. 2199; Familienpolitik res publica familiaris [la politica familiare] FC n. 44, de familia ratio politica [la politica per la famiglia] CA n. 49; die Familienpolitik mu Grundlage und Motor jeder Sozialpolitik sein: familiaris disciplina constituatur oportet omnium socialium et politicarum rationum cardo atque gubernatrix [la politica familiare deve essere perno e motore di tutte le politiche sociali] EV n. 90; Familiensinn sensus familiaris [il senso della famiglia] AA n. 4, spiritus familiae [lo spirito di famiglia] UUS n. 42; Familienstand vitae genus [lo stato] PT 261 Familienverband der weitere Familienverband: amplior familiaris cognatio [il pi ampio contesto familiare] EV n. 59; Familienvorstand caput familiae [il capo-famiglia] LE n. 19; Fanatismus fanatismus [il fanatismo] CA n. 46; ein Werk des Fanatismus: phrenetici furoris opus [un'opera di fanatismo] ASS 28, 201; in Fanatismus umschlagen: verti in fanatismum [mutarsi in fanatismo] SS n. 35; Fangarme invadentes flexurae [i tentacoli] EV n. 21; Fangfrage quaestio captiosa [una domanda cavillosa] CIC vig. can. 1564 Fassade aedium frons [la facciata] OA n. 10; fassen einen Beschlu fassen: vd. Beschlu; Fassung die Fassung des Gesetzes: vd. Gesetz; Fassungskraft geistig captus, us [la comprensione] SCo. n. 55; [la recettivit] CIC vig. can. 660 1; nach ihrer Fassungskraft: pro suo captu [secondo la loro capacit] CIC vig. can. 913 1; Fassungsvermgen eine dem Fassungsvermgen der Mitglieder angepate Ausbildung: institutio captui sodalium accommodata [una formazione adeguata alla recettivit dei membri] CIC vig. can. 660 1; sich dem intellektuellen Fassungsvermgen der untersten Schicht der Hrer anpassen: sese accommodare ad captum et intellectum infimi ordinis auditorum [adattarsi alle possibilit intellettuali degli ascoltatori pi sprovveduti] CeP n. 53; Faszination animi fascinatio - MP 781, fascinatoria vis - MP 784, fascinatio - MP 801, pelliciens vis [il fascino] FeR n. 46; fascinum [la fascinazione] DC n. 7; der Begriff wissenschaftlich" bt eine fast mythische Faszination aus: adiectivum scientificam vi quadam fascinanti homines quidem capit uti fabella [le terme de scientifique exerce une fascination quasi mythique] LN VII-4; faszinieren admirationem movere [affascinare] FeR n. 32; allicere [fascinare] SS n. 20; sich von einem Mythos faszinieren lassen: se abripi fabula pati [se laisser fasciner par un mythe] LN XI-11; Pt. Pr. faszinierend: venustus [affascinante] VS n. 107, alliciens [affascinante] EV n. 89; attrahens [attirant] Cat. 207, allectans [esaltante] Cfl n. 57; den faszinierenden Glanz der Wahrheit aufzeigen: fascinantem ostendere fulgorem veritatis [laffascinante splendore della verit] VS n. 83; faszinierend reden: allicienti modo loqui [parlare in modo affascinante] NMI n. 19; Pt. Pf. fasziniert: fascinatus [affascinato] QA 219; stupescens [affascinato] SS n. 19; Fata Morgana btr. fallacium somnium [un ingannevole miraggio] Iuv. n. 13; Fatalismus fatalis necessitatis sensus [il fatalismo] OA n. 18; fatalistisch fatalis [fatalistico] CA n. 26; Faulheit sich in Faulheit betten: in ignavia sistere [adagiarsi nella prigrizia] NMI n. 15; Faulpelz cessator [la pigrizia] PP n. 54 fehlen deficere [venir meno] AA n. 1; es fehlt: desideratur [manca] LE n. 21 [non si ha] EV n. 15; es fehlt nicht an Fllen von : casus incidunt + gen. [non mancano situazioni di ] EV n. 11; Normen fehlen, die aufgrund des Codex zu erlassen sind: normae desiderantur quae vi Codicis complendae sunt - AAS

170

Fernschreiben
1984, 499; Pt. Pr. fehlende Gerechtigkeit: manca aequitas [l'absence d'quit] LN I-7; Fehlentwicklungen infausta, orum [fatti deplorevoli] GS n. 57, errores [le deviazioni] SRS n. 46; Fehler Fehler berichtigen: errata corrigere [riparare i torti] QDAP n. 21; der Fehler besteht darin, da ...: error in eo est, quod... [le tort est de faire] LN X-5; Fehler schleichen sich ein: vitia irrepunt [si infltrano certe irregolarit] LE n. 8; ein Fehler hat sich eingeschlichen: error irrepsit [vi un errore] CIC vig. can. 1616 1; ein sachlicher Fehler: error materialis [un errore materiale] CIC vig. can. 1616 1; vd. Rechenfehler fehlerhaft mendosus - PD 289 Fehlinformation falsa informatio [une fausse information] Cat. 2498; fehlschlagen incassum cadere [cadere a vuoto] QA 218; Fehlurteil falsum iudicium [un faux jugement] Cat. 2477; Feier Feier der Eheschlieung: matrimonii celebratio [la celebrazione del matrimonio] FC n. 67 feierlich cum pompa et sollemnitate - CIC abr. can. 462; ein feierliches Dokument: magnae gravitatis documentum [un documento solenne] DR 68; in dieser feierlichen Stunde: singulari hoc tempore [in questa ora sollenne] RH n. 1; feierliche Worte: verba sollemnia [paroles solennelles] Cat. 279; Feierlichkeit apparatus pompa [la solennit] QDS 204 Feiertag dies feriata - CIC abr. can. 1635, dies festus [la festa] SCo. n. 106; einen Feiertag aufheben: abolere diem festum [abolire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1; einen Feiertag einfhren: diem festum constituere [stabilire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1; gesetzlicher Feiertag: dies festus sub praecepto - CIC abr. can. 1247 1, dies festus de praecepto [una festa di precetto] CIC vig. can. 530; einen Feiertag verlegen: diem festum transferre [trasferire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1 Feigheit ignavia [la codardia] SRS n. 47; feilbieten venditare - OOS 454 Feind osor, oris [il nemico] DR 68; Feinde der Christenheit: osores christiani nominis - ASS 26, 523; die Feinde der Kirche: Ecclesiae osores [i nemici della Chiesa] DR 84; erbitterte Feinde: acerrimi osores [gli accanati nemici] DR 68; ein furchtbarer Feind: perniciosus hostis [un pernicioso nemico] DR 86; sichtbare und unsichtbare Feinde: visi invisique hostes - ASS 28, 727; vd. Hauptfeind; feindlich die dem Menschen feindliche Natur: natura homini infensa [la natura ostile all'uomo] OA n. 10; Feindschaft simultas [l'inimicizia] CIC vig. can. 1448 1; Feindschaften abbauen: simultates restinguere AAS 1945, 284; Feindschaften schren: inimicitias alere - SQC 658; jemanden mit erbitterter Feindschaft verfolgen: aliquem acerbissima simultate conquirere OOE 40 feindselig infensus [ostile] LP 603; jemanden feindselig behandeln: aliquem hostiliter habere - IA 467; eine feindselige Situation: infesta adiuncta [una situazione ostile] UUS n. 62; Feindseligkeit simultas [l'ostilit] ReP n. 25, oppugnatio [l'ostilit] NMI 41; offene Feindseligkeit: apertae hostilitates [l'aperta ostilit] QA 180; Pl. Feindseligkeiten: inimicitiae [atti di inimicizia] QA 213; [le inimiczie] NA n. 3 Feinfhligkeit animi lenitas [la sensibilit] SD n. 29: Feingefhl consideratio [la dlicatesse] Cat. 2416, circumspectio [la dlicatesse] Cat. 2521; Feld konkr. die Felder anderer bebauen: arva colere aliena [coltivare i terreni di altri] LE n. 21; btr. Feld des Wirkens: campus actionis [il campo di attivit] AA n. 9; das eigentliche Feld der Naturwissenschaften: campus proprius scientiarum naturalium [le domaine propre des sciences naturelles] Cat. 284; das gesamte Feld der menschlichen Ttigkeit: omnis humanae navitatis campus [tutti i campi dell'umana nativit] SP 439; ein weites Feld: amplissima provincia [un campo immenso] OA n. 15, amplus campus [un vasto ambito] Iuv. n. 11; Feldarbeit labor agrestis [il lavoro dei campi] LE n. 21 Felsen der Felsen Petri: Petri rupes - AAS 1983, 519 Fenster ein geheimes Fenster: arcana fenestella - MP 793 Ferien whrend der Ferien: feriarum tempore [nel tempo delle vacanze] CIC vig. can. 258 Ferienzeit tempus feriarum [il periodo delle ferie] OT n. 21 Ferment ein Ferment des Hasses: quod inimicitiarum semen in mediis civitatibus serit [un fermento generatore di odio] PP n. 63; die guten und schlechten Fermente, die dort wirksam sind: fermenta boni et mali, quae ibi aestuant [i fermenti di bene e di male che vi si agitano] ReP n. 1; fern der ferne Osten: Oriens remotus [il lontano Oriente] QA 198; ferne Vlker: populi longinqui [popoli lontani] AG n. 38; in fernen Lndern: longis in Regionibus [in Paesi lontani] SRS n. 38; sich in ferne Kontinente begeben: in longinquas continentes se conferre - SOE pr.; Fernbleiben der ordnungsgem geladene Zeuge hat dem Richter den Grund fr sein Fernbleiben mitzuteilen: testis rite citatus causam suae absentiae iudici notam faciat [il testimone regolarmente citato renda nota al giudice la causa della sua assenza] CIC vig. can. 1557 Fernschreiben telescriptio [il telescrivente] CeP n. 176;

171

Fernsehautor
Fernsehautor auctor televisificarum transmissionum [un autore di programmi televisivi] IM n. 15 Fernsehen das Fernsehen: res televisifica - MP 765; televisio [la televisione] IM n. 1, telehorasis [trasmissioni radiotelevisive] CeP n. 112, telehorama [trasmissioni televisive] CeP ante n. 148; durch das Fernsehen: via televisifica [mediante la televisione] CIC vig. can. 772 2 Fernsehgert televisificum scrinium - MP 803, televisifica machina [la televisione] MM 412, televisificum instrumentum [la televisione] FC n. 76 Fernsehproduzent effector [il produttore] FC n. 7; Fernsehprogramm transmissiones televisificae [il programma televisifico] IM n. 14, telehoramata [programmi televisivi] CeP n. 68; Fernsehschirm televisificum album - MP 780 Fernsehsendung spectatio - MP 799; diffusio televisifica - AAS 1958, 653 televisifica transmissio [la televisione] MM 416 [il programma televisivo] IM n. 14, transmissio ope televisifica [la trasmissione televisiva] SCo. n. 31; emissio televisifica [trasmissione televisiva] CeP n. 157; Fernsehspiel spectaculum televisificum - CeP n. 156; Fernsehstation statio televisifica [la stazione televisiva] IM n. 17 fernstehend longinquus [lontano] FC n. 54; Subst. Fernstehende: qui longinque abierant [i lontani] Cfl n. 30; Fernziel condicio quae haud cito haberi potest [un traguardo a lungo termine] PP n. 61 Fertigprodukte res manu factae [manufatti] PP n. 57, res machinali industria perfectae [i prodotti industriali finiti] LE n. 17; fesselnd etwas dem Publikum auf fesselnde Weise erklren: explicare aliquid accommodate ad vulgi animos pelliciendos captandosque [spiegare i fatti a un pubblico, attirandone l'attenzione CeP n. 40; fest ein fester Arbeitsplatz: opus stabile [un lavoro stabile] FC n. 66; die Notwendigkeit einer festen staatlichen Autoritt: necessarius vigor publicae auctoritatis [il necessario vigore dell'autorit pubblica] RH n. 17 Fest sollemnium celebritas [la solennit] QP 595 festhalten einen Menschen festhalten: hominem detinere [detenere una persona] CIC vig. can. 1397; an einem Vorschlag festhalten: a proposito non recedere [non recedere dal proposito] CIC vig. can. 1750; an der anerkannten Wahrheit festhalten: veritati cognitae adhaerere [aderire alla verit una volta conosciuta] DH n. 2; veritati cognitae adhaerescere [aderire alla verit conosciuta] VS n. 34; etwas schriftlich festhalten: aliquid scripto consignare [mettere q.c. per iscritto] CIC vig. can. 1306 1; Subst. das Festhalten am Glauben: fidei adhaesio [ladesione della fede] FeR n. 71; festigen consolidare [rinsaldare] LG n. 49, stabilire [la stabilit] GS n. 79 [consolidare] VS n. 39, firmare [rafforzare] GS n. 89, das Bewutsein festigen: conscientiam solidare [consolidare la coscienza] RH n. 3; refl. sich festigen: solidari [rafforzarsi] Cfl n. 45; Pt. Pf. gefestigte Machtverhltnisse: ordines potestatis defixi [assetti di potere consolidati] CA n. 43; Festigkeit stabilitas [la stabilit] GS n. 48, soliditas [la compattezza] RH n. 3; eine besondere Festigkeit erlangen: specialem obtinere firmitatem [conseguire una peculiare stabilit] CIC vig. can. 1056 Festland auf dem Festland: in continentibus regionibus - ASS 6, 146, in Continente - ASS 6, 151 festlegen etwas festlegen: aliquid defigere [determinare q.c.] UUR n. 59; allgemeine Grundstze festlegen: delineare principia generalia [fissare i principi generali] AG n. 32; festlegen, was zu bestimmen ist: constabilire quid statuendum sit [concordare insieme ci che si deve stabilire] CIC vig. can. 1609 3; die Bedingungen festlegen, die zur Gltigkeit und Erlaubtheit von Rechtsgeschften erforderlich sind: condiciones statuere ad validitatem liceitatemque negotiorum requisitae [determinare le condizioni richieste per la validit e la liceit degli atti] CIC vig. can. 506 1; die Eigentumsverhltnisse festlegen: dominium determinare [determinare la propriet] CIC vig. can. 1284 2; die Streitfrage festlegen: litem contestare [la contestazione della lite] CIC vig. can. 1640 Festlegung die Festlegung dieser Vertrge: ut horum contractuum viae decernantur [nella determinazione di questi contratti] CA n. 8; festsetzen Gebhren festsetzen: praefinire taxas [stabilire le tasse] CIC vig. can. 1264; etwas durch Gesetz festsetzen: vd. Gesetz; das neue Recht festsetzen: vd. Recht; einen Termin festsetzen: terminum statuere [stabilire un termino] CIC vig. can. 8 2; Pt. Pf. am festgesetzten Ort: stato loco - CIC abr. can. 411 1; zu festgesetzten Stunden: statutis horis [ad ore stabilite] CIC vig. can. 1468; zur festgesetzten Zeit: stato tempore - CIC abr. can. 411 1; zu festgesetzten Zeiten: statis temporibus [con la frequenza stabilita] CIC vig. can. 628 1; Festsetzung die Festsetzung (von Taxen): praefinitio CIC abr. can. 1507 1; nach gerechter Festsetzung des Richters: iuxta aequam iudicis taxationem [secondo un'equa tassazione stabilita dal giudice] CIC vig. can. 1571; feststehen + wenn wenn fr ihn feststeht: constito sibi - CIC abr. can. 1097 1; wenn nicht etwas anderes feststeht: nisi aliud constet [se non consta altrimenti] CIC vig. can. 61 1; wenn offenkundig feststeht, da: si evidenter constet + aci [se consta con evidenza che + ind.] CIC vig. can. 1726; wenn nicht zuvor feststeht: nisi prius constet [se primo con consta di] CIC vig. can. 1013; wenn fr den Bischof feststeht, da: si

172

finanziell
Episcopo constiterit + aci [se al Vescovo consta che + ind.] CIC vig. can. 1744 2; wenn der Rechtsanspruch des Glubigers hinreichend feststeht: dummodo de iure creditoris satis constet [purch consti sufficientemente del diritto del creditore] CIC vig. can. 1497 1; nur wenn die Zuverlssigkeit des Dolmetschers fr ihn feststeht: nisi de interprestis fide sibi constet [se non gli consta della fede dell'interprete] CIC vig. can.1106, + Subst. die Echtheit eines Schreibens steht fest: de germana litterarum fide constat [consta della sicura attendibilit della lettera] CIC vig. can. 1022; feststellen, da das Recht des Klgers nicht feststeht: pronuntiare non constare de iure actoris [sentenziare che non consta del diritto dell'attore] CIC vig. can. 1608 4; die Ungerechtigkeit des Urteils steht offenkundig fest: de iniustitia sententiae manifesto constat [consta palesemente dell'ingiustizia della sentenza] CIC vig. can. 1645 1; + Adv. sofern rechtlich feststeht, da: dummodo iuridice constet + aci [purch consti giuridiamente che + ind.] CIC vig. can. 166 2; sicher feststehen: certo constare [essere accertata] CIC vig. can. 521 3; Pt. Pr. ein feststehendes Prinzip: stabile principium [uno stabile princpio] RH n. 11; feststellen von Amts wegen feststellen: ex officio declarare [dichiarare d'uffcio] CIC vig. can. 1459 1; den Haushaltsplan feststellen: adprobare ponendorum reddituumque aestimationem [provare il bilancio] Stat. PAS art. XX; eine Strafe feststellen: poenam declarare [dichiarare la pena] CIC vig. can. 1355 1; feststellen, da das Recht des Klgers nicht feststeht: pronuntiare non constare de iure actoris [sentenziare che non consta del diritto dell'attore] CIC vig. can. 1608 4; Pt. Pf. nachdem dies festgestellt ist: hisce positis [ci stabilito] AAS 1962, 791 Feststellung notatio [la costatazione] LE n. 17, affirmatio [laffermazione] VS n. 11; quod asseveratur [laffermazione] SRS n. 23, animadversio [la constatation] Cat. 2735; Pl. Feststellungen: notiones [costatazioni] SRS n. 19; die Feststellung rechtserheblicher Sachverhalte: facta iuridica declaranda [fatti giuridici da dichiarare] CIC vig. can. 1400 1 n. 1; die Feststellung von Schuld: definitio culpae [stabilire la colpa] CIC vig. can. 1401; eine ontologische Feststellung: affirmatio indolis ontologicae [un'affermazione di natura ontologica] MD n. 29; eine Feststellung ethischen Charakters: asseveratio ethicae naturae [un affermazione di natura etica] MD n. 29; Fett tierisches Fett: adeps animalium - AAS 1966, 184 Feuerbestattung incineratio AAS 1963, 523, crematio [la cremazione] CIC vig. Can. 1176 3 Feuereifer mit Feuereifer: ardenter [ardemmant] Cat. 2595; Fieber das Fieber der Inflation: aestus pretiorum excandescentium [la febbre dell'inflazione] RH n. 16 Fiktion res plene facticiae [un scenario di finzione] CeP n. 56; Filialkirche filialis ecclesia - CIC abr. can. 407 1 Film cinematographica pellicula - VC 258, cinematographicum; imaginum series - MP 790, spectaculum [il cinema] MM 216, cinematographum [il cinema] IM n. 1, taeniola [il film] IM n. 14, pellicula [il film] IM n. 14, taenia [il film] CeP n. 142; die Produktion und Vorfhrung von Filmen: taeniolarum effectio et exhibitio [la produzione e la programmazione di film] IM n. 14; einen Film drehen: taeniam conflare [produrre un film] CeP n. 143, taeniam conficere [produrre un film] CeP n. 144; Filme verleihen: pelliculas distribuere - MP 788; einen Film zeigen: taeniam ostentare [proiettare un film] CeP n. 143; Filme zeigen: ludos edere cinematographicos - MP 788; Filmautor auctor - VC 259, auctor cinematographeus [un autore di film] IM n. 15 Filmkamera apparatus imaginibus mobilibus necnon vocibus asservandis iisque iterandis [un apparecchio di proiezione a immagini fisse o mobili] CeP n. 145; Filmkassette visualium taeniarum cistellula [la cassetta] CeP n. 48; Filmkritiker ludorum cinematographicorum criticus MP 787 Filmkunst cinematographica ars - VC 249 Filmproduktion effectio taeniolorum [la produzione] IM n. 14 Filmproduzent exsecutor - VC 259, effector [il produttore] IM n. 14 Filmregisseur moderator - VC 259 Filmschauspieler actor - VC 259 Filmtheater die Leiter von Filmtheatern: exercentes auditoria [i gestori di sale cinematografiche] IM n. 14; Filmverleiher distributor [il distributore] IM n. 14 Filmvorfhrung exhibitio [la programmazione] IM n. 14 Finanzbereich res fiscalis [il settore finanziario] SRS n. 45; Finanzen die Mechanismen im Bereich der Finanzen: rationes nummariae [i meccanismi finanziari] RH n. 16 Finanzhilfe pecuniarum subsidium [l'aiuto finanziario] PP n. 52; Finanzhilfen leisten: elargire subsidia nummaria [dare aiuti economici] EV n. 16; finanziell in re nummaria [finanziario] LE n. 23, nummarius [finanziario] SRS n. 16; finanzielle Hilfen: subsidia nummaria [un'assistenza finanziaria] SRS n. 25; der finanzielle Kolonialismus: colonialismus nummariae indolis [le colonialisme d'ordre financier] LN VII-12; finanzielle Mechanismen: rationes sive

173

finanzieren
machinationes nummariae [meccanismi finanziari] SRS n. 16; die finanziellen Mittel: opes [i mezzi] Stat. PAS art. XV, pecuniarum subsidia [i mezzi finanziari] PP n. 63; die finanzielle Seite: rationes nummariae [la parte financiaria] FiC 193; finanzielle Untersttzung: oeconomica publica subsidia [essere aiutato economicamente] LC n. 94 finanzieren pecuniis iuvare [finanziare] SRS n. 25 Finanzimperialismus der internationale Finanzimperialismus: congestae divitiae gentibus quodammodo omnibus imperant [l'imperialismo internazionale del denaro] MM 409; Finanzkraft die Finanzkraft einer Gruppe: coetus vis ratioque nummaria [la forza finanziaria di un gruppo] CA n. 47; Finanzmarkt der internationale Finanzmarkt: pecuniarum commercium inter civitates [il mercato internazionale finanziatore] SRS n. 19 Finanzpolitik disciplina sumptuum insumendorum [la politica finanziaria] PP n. 60 Finanzsystem wucherische Finanzsysteme: systemata nummaria usuraria [systmes financiers usuraires] Cat. 2438; Finanzwesen res nummaria - QA 212 Findelkind expositus [l'esposto] CIC vig. can. 101 2 finden sich selbst finden: se ipsum quasi invenire [ritrovare se stesso] PP n. 20; se ipsum reperire [la scoperta di s stesso] CT n. 38 Finder repertor AAS 1966, 1147; Finger nicht einen Finger breit abweichen vom Sittengebot: ne a morum disciplina transversum digitum discedere - SQC 661; den Finger der Anklage gegen jemanden erheben: intendere digitum accusatorium contra aliquem [puntare il digito accusatorio contra qc.] ReP n. 15; finster ein finsterer Weg: tenebrosa via - D-H n. 2738; finstere Jahre: turbida tempora [i momenti pi bui] CA n. 33; Finsternis die Finsternis des Irrtums: erroris caligo [la tenebra di errore] VS n. 1; in der tiefsten Finsternis: in crassissima caligine [nella pi fitta oscurit] EV n. 31; Firma societas bonis gignendis [limpresa] SRS n. 43; vd. Unternehmen; Firmament firmamentum [le firmament] Cat. 326; Firmling confirmandus AAS 1964, 893; Firmung confirmatio [la confermazione] Sco n. 71 [la cresima] ReP n. 27; die Entgegenahme der Firmung: susceptio confirmationis AAS 1964, 893; Firnis btr. species [il vernice] DR 87 Fischerring annulus piscatoris - VAS can. 12 Fiskalpolitik disciplina fisci administrandi [la politica finanziaria] PP n. 60 Fleisch in Fleisch und Blut bergehen lassen: in sucum et sanguinem convertere [convertere in sostanza e sangue] QP 603 Flei operositas [la laboriosit] LE n. 9; die Produkte des menschlichen Fleies: res artibus et artificiis hominis perfectae [i prodotti dellindustria umana] SRS n. 29 flieend eine Sprache flieend sprechen: lingua expedite uti [poter usare una lingua con speditezza] AG n. 26; flieend Latein sprechen: profluenter Latine loqui - AAS 1980, 1522; die flieende und unbestimmte Ausdrucksweise der modernen Philosophie: fluxae et vagae novae philosophiae dictiones [le espressioni fluttuanti e vaghe della nuova filosofia] HG 567 Fliesand das philosophische Suchen hat sich im Fliesand eines allgemeinen Skeptizismus verloren: philosophica investigatio in mobili veluti scepticismi universalis tellure pererravit [la ricerca filosofica si smarrito nelle sabbie mobili di un generale scetticismo] FeR n. 5; Fluch exitium [una maledizione] EV n. 44, imprecatio [le juron] Cat. 2149; Flucht effugium [un'evasione] FC n. 43; die Flucht vor der Verantwortung: fuga ab officiis [la fuga dalla responsabilit] SS n. 16; flchtig Adj. flchtige sexuelle Beziehungen: transeuntes sexus rationes [fugaci relazioni sessuali] Iuv. n. 13; eine flchtige Erwhnung: fugax mentio [un fuggevole cenno] TMA n. 5; Adv. cursim [di volo] QA 181; Subst. das Flchtige: evanida, orum [leffimero] FeR n. 46; Flchtling profugus [il profugo] DR 67, perfuga [un rifugiato] SRS n. 24; politische Flchtlinge qui politicarum rerum causa depulsi patria sunt [profughi politici] PT 285 Flugblatt volitans pagina [un foglio volante] DR 74 Flughafen aroportus, us - AAS 1984, 743 Flughafenpersonal aroportuales - AAS 1984, 744 Flugpersonal aronavigantes [adetti a trasporti aerei] CD n. 18 Flugreise eine Flugreise antreten: arium iter arripere ExF 670 Flugreisender vector in areo itinere versans, vector in areo - AAS 1984, 745 Flugzeug aronavis - AAS 1948, 435;, aeronavigium [l'aereo] SS n. 17; Flu btr. der unaufhrliche Flu der Ereignisse: perpetuae immutationes eventuum [l'incessante fluire degli avvenimenti] SRS n. 3; der Flu der Zeit: temporis fluxus - Sap. c. pr. VI; Flubett alveus [un alveo] VS n. 65; flssig btr. flssige Geldmittel: expedita pecunia [la disponibilit finanziaria] FC n. 66

174

frderlich
Fderation foederatio [la federazione] PC n. 22 Folge sequela [la conseguenza] GS n. 25, consectarium [la conseguenza] SRS n. 21, rerum consecutio [la conseguenza] EV n. 75; Folgen: consecutiones [le conseguenze] VS n. 5; + Subst. die Folgen, die eine gewisse Art von Entwicklung auf die Lebensqualitt hat: exitus cuiusdam progressionis in condicionem vitae [le conseguenze che un certo tipo di sviluppo ha sulla qualit della vita] SRS n. 34; als Folge der Krise des Rationalismus: veluti consequens discriminis rationalismi [come conseguenza della crisi del razionalismo] FeR n. 46; Folgen und Auswirkungen: consectaria effectusque [les consquences et incidences] LN IX-6; eher Folge als Ursache: potius consecutiones rerum quam causae [des consquences avant d'tre les causes] LN IV-15; davon wird in der Folge die Rede sein: de quibus sermo fiet deinceps [se ne parler in seguito] LE n. 15; die Frchte des menschlichen Tuns, die Strukturen, sind eher Folgen als Ursachen: structurae vero, ut actuum hominis effectus, sunt potius consecutiones rerum quam causae [fruit de l'action de l'homme, les structures sont des consquences avant d'tre les causes] LN IV-15; + Adj. bedauerliche Folgen: dolendi effectus [deplorevoli conseguenze] RH n. 6; die glcklichen Folgen: quae feliciter consecuta sit [le felici conseguenze] FeR n. 58; die mglichen Folgen: exitus qui inde sequi possunt [tutte le possibile conseguenze] SRS n. 37; negative Folgen: mala consectaria [le conseguenze negative] CA n. 12; negative Folgen haben fr: adverso modo nocere aliquem [avere conseguenze negative] SRS n. 17; eine Reihe von negativen Folgen: effectuum adversorum catena [una serie di effetti negativi] SRS n.18; soziale Folgen haben: in societatem redundare [avere conseguenze sociali] ReP n. 15; unvorhersehbare Folgen: inopinabiles effectus [le imprevedibili conseguenze] SRS n. 23; + Vb. dies lt fr die Menschen und ihre Umwelt verheerende Folgen entstehen: consequentiae nefastae pro hominibus et eorum ambitu fert [ce qui entrane des consquences nfastes pour l'homme et son environnement] Cat. 339; folgen logisch daraus folgt: hinc deducitur [da ci segue] VS n. 42, comprobatur hinc + aci [da ci si evince + ind.] CA n. 54; daraus folgt leicht: ex quo proclive consequitur - MN 695; daraus folgt notwendigerweise: unde necessario consequitur + aci [per necessaria conseguenza] DIM 54, id necessario consequitur, ut [per conseguenza ineluttabile] SP 431; woraus offenkundig folgt, da: ex quo plane conficitur, ut [ci per ha come conseguenza, che + cong.] MM 449; daraus folgt keinesfalls, da: ex quo minime infertur + aci [ci non significa che + cong.] CA n. 48; folgen zeitlich eine Umwlzung folgte auf die andere: alia aliam excepit perturbatio [uno sconvolgimento succeduto all'altro] DR 66; Pt. Pr. unmittelbar folgend: in continenti - CIC abr. can. 1752; folgende Dokumente sind erforderlich: sequentia requiruntur documenta [si richiedono i seguenti documenti] CIC vig. c. 1050; Folgenabschtzung consectariorum computatio [il calcolo delle conseguenze] VS n. 75; folgerichtig consentaneum [logico] DoV II B 7, congruenter [in forma coerente] FeR n. 4, consequenter [par consquent] Cat. 326; Folgerichtigkeit congruentia [la consequenzialit] FeR n. 28 [la coerenza] CA n. 57; die logische Folgerichtigkeit der Aussagen: logicus affirmationum consensus [la coerenza logica delle affermazioni] FeR n. 4; daraus ergibt sich mit zwingender Folgerichtigkeit: ex quibus effici cogique potest + aci [da ci si pu evincere che + ind] LP 596; folgern etwas aus etwas folgern: conicere aliquid de aliqua re [desumere q.c. da q.c.] Iuv. n. 3; wie man leicht folgern kann: ut facile potest concludi [come facile dedurre] LE n. 17; Folgerung Folgerungen: consectaria, orum [i conclusioni] ES 619; Folgerungen ziehen: consectaria inferre - AAS 1966, 32; Folgerungen daraus ziehen: consectaria inde deducere [conseguenze da trarsene] QA 189; diese Wahrheit enthlt wichtige und entscheidende Folgerungen: consecutiones, quas haec veritas affert, magni sunt momenti et vim habent decretoriam [questa verit contiene in s conseguenze importanti e decisive] LE n. 12; Folgezeit in der Folgezeit: subsequente tempore [in seguito] LE n. 7; folglich consequens est [per conseguenza] DIM 53; consequenter [di conseguenza] LC n. 75 congruenter [conseguentemente] VS n. 37, qua de causa [di conseguenza] EV n. 16; Folgsamkeit docilitas [la docilit] Cat. 2037; Folter tormenta, orum [la tortura] RH n. 17, cruciatus, uum [le torture] Iuv n. 15; die Anwendung von Folter: usus cruciatuum [l'uso della tortura] ReP 2; Fonds fundus [il fondo] GS n. 71, aerarium [un fondo] PP n. 51; fundus seu aerarium - AAS 1971, 940; ein gemeinsamer Fonds: massa bonorum communis [una cassa comune] PO n. 21; einen allgemeinen Vermgensfonds einrichten: massam communem constituere [costituire un fondo comune] CIC vig. can. 1274 3 Frderer promotor [il fautore] CD n. 15 [il promotore] CIC vig. can. 835 1 frderlich opportunus [opportuno] SCo. n. 45; fr etwas frderlich sein: suffragari alicui rei - CIC abr. can. 1392 1; fr etwas eher frderlich als schdlich

175

frdern
sein: alicui rei potius favere quam obesse [favorire anzich ostacolare q.c.] LG n. 36; frdern konkr. effodere aes [estrarre] RN 661; frdern btr. augere [la promozione] PT 294; etwas frdern: auxiliis esse ad aliquid [aiutare q.c.] LC n. 32; das kulturelle Leben frdern: promovere vitam culturalem [promuovere la vita culturale] LC n. 93; die Menschenrechte frdern: hominis iura provehere [la promotion des droits de l'homme] LN pr.; die gute Presse frdern: prelum honestum fovere [incrementare la stampa onesta] IM n. 14; die Verwirklichung eines Rechts frdern: vd. Recht; Frderung promotio [la promozione] LC ante n. 89, provectus, us [la promozione] EV n. 79, provectio [la promozione] EV n. 88; die Frderung der Entwicklung: progressionis provectio [la promozione del progresso] SRS n. 33; die Frderung der Gerechtigkeit: iustitiae provectus [la promozione della giustizia] CA n. 58; fordern poscere [esigere] PT 276, flagitare [l'esigenza] PT 292, sibi vindicare [rivendicare] GS n. 9, expostulare [rivendicare] GS n. 21, exposcere [richiedere] AA n. 4; Freiheit des Menschen und das Gesetz Gottes fordern einander: hominis libertas atque Dei lex invicem se revocant [la libert delluomo e la legge di Dio si richiamano a vicenda] VS n. 17; Pt. Pf. gefordert werden: posci - AAS 1985, 736 hinsichtlich der Eignung der Kandidaten wird gefordert: ad idoneitatem candidatorum requiritur, ut [per l'idoneit di un candidato si richiede che + cong.] CIC vig. can. 378 1; Forderung allg. expostulatio [la rivendicazione] QA 217, requisitum [un'istanza] PT 277, appetitio [un'aspirazione] PT 300, exigentia [un'aspirazione] GS n. 8 [un'esigenza] LC n. 27, quaesitum [un'aspirazione] GS n. 68, obligatio [l'esigenza] SRS n. 17, postulatum [l'esigenza] SRS n. 10; postulatio [l'istanza] Iuv n. 15, [lesigenza] FeR n. 82; + Subst. die Berechtigung der Forderungen ermitteln: discernere iustas postulationes [discernere la giustizia delle richieste] SRS n. 39; die Forderungen der evangelischen Armut: paupertatis evangelicae necessitates [les exigences de la pauvret vanglique] LN IX-9; die Forderung nach Freiheit: vd. Freiheit; die Forderungen der Gerechtigkeit: exigentia iustitiae [gli obblighi di giustizia] AA n. 8; den Forderungen der Gerechtigkeit entsprechend: conformis exigentiis iustitiae [in conformit con le esigenze della giustzia] LC n. 78; die Forderung nach Gerechtigkeit: iustitiae postulata [l'esigenza di giustizia] SRS n. 10; die Forderungen der Solidaritt: mutuae necessitudinis postulata [les exigences de la solidarit] LN IV-6; sein Leben nach den Forderungen der Wahrheit ordnen: vitam suam iuxta exigentias veritatis ordinare [ordinare la sua vita secondo le esigenze della verit] DH n. 2; eine Forderung unserer Zeit: exigentia nostri temporis [un'esigenza del nostro tempo] LC n. 98; + Adj. die Forderungen der einen und der anderen Seite sind bekannt: notae sunt utriusque partis postulationes [noto sono le richieste dell'una e dell'altra parte] LE n. 11; die direkte und verpflichtende Forderung: directa et imperiosa exigentia [l'esigenza diretta e imperativa] LC n. 57; den Forderungen des Gewissens folgend: praecepta secutus conscientiae [seguendo le esigenze della sua coscienza] PP n. 37; die ethische Forderung: ethica obligatio [l'esigenza etica] SRS n. 17; die gewerkschaftlichen Forderungen: postulationes opificum collegiorum [le richieste sindacali] LE n. 20; politische Forderungen: expostulationes politicae [rivendicazioni politiche] OA n. 14; die objektiven Forderungen der Moral: obiectivae disciplinae moralis et iustitiae postulata [le esigenze obiettive dell'ordine morale] RH n. 16; die objektiven Forderungen der sittlichen Ordnung: quae ipse ordo moralis obiective postulat [le esigenze oggettive dell'ordine morale] RH n. 16; eine Forderung der sittlichen Ordnung: exigentia ordinia moralis [un'esigenza di ordine morale] LC n. 91; eine sittliche Forderung: legis moralis praeceptum [un'esigenza morale] HV n. 17; eine Forderung sittlicher Natur: quod postulat ordo moralis [un'esigenza di natura morale] LC n. 32; + Vb. Forderungen stellen an jemanden: postulata exhibere alicui [porre esigenze a qc.] FeR n. 79; Forderung jur. zur Sicherheit fr eine Forderung: ad crediti securitatem [per assicurare un credito] CIC vig. can. 1497 1; Form allg. norma [la forma] SRS n. 20; + Subst. Formen von Propaganda: normae praedicandi res [forme di propaganda] SRS n. 20; die uere Form des Buches: species externa libri - LA n. 120; + Adj. in einer anderen Form: aliam indutus speciem [travestito di forma] RN 642; in vereinfachter Form: simplici forma [sous une forme simplifie] LN XI-15; in verschiedenen Formen: varias quidem induens formas [sotto forme diverse] ReP n. 14; + Vb. eine Form annehmen: formam induere [assumere una forma] GE n. 9; eine ganz andere For m annehmen: formam plane diversam induere [assumere una forma totalmente diversa] SS n. 42; eine Form geben: conformare aliquid ad [comporre in un ordine] PT 297; nach dieser neuen Form: hac nova forma interveniente - Syll. VIII n. 71; diese Lehre lt in neuer Form gewisse alte Irrtmer wiederaufleben: eiusmodi doctrina, immutata specie, veteres errores instaurat [tale dottrina fa rivivere, sotto forme nuove, alcuni vecchi errori] VS n. 49; Form jur. + Subst. die Form eines Rechtsgeschfts: sollemne actus [la formalit d'un atto] CIC vig. can. 13 2 sub 2o; unter Verletzung der rechtlichen Formen: legitimis posthabitis [ l'encontre des formalits de droit] MG 6; + Adj. in einer auch vor dem weltlichen Recht gltigen Form: forma etiam iure

176

Forschung
civili valida [in forma valida anche secondo il diritto civile] CIC vig. can. 668 4; verschiedene juristische Form annehmen: diversam iuricam formam induere SOE pr.; die rechtlich vorgeschriebene Form: sollemnia iure ad validitatem actus imposita [le formalit imposti per la validit dell'atto] CIC vig. can. 124 1; vd. Frmlichkeiten Form [3] Gramm. unregelmige Formen: formae anomalae - SLL 350; formal Rechte nur formal achten: vd. Recht; Formalismus nimia formularum observantia [qualcosa di formalistico] ReP n. 32; Formel etwas in Formeln ausdrcken: aliquid in formulis exprimere [exprimer qc en des formules] Cat. 186; wir glauben nicht an Formeln, sondern an die Wirklichkeiten, die diese ausdrcken: non in formulas credimus, sed in res quas illas exprimunt [nous ne croyons pas en des formules, mais dans les ralits qu'elles expriment] Cat. 170; formell formaliter [formalmente] DoI n. 20; formen die Herzen formen: conformare animos [la educacin del corazn] DN 271; eine tiefere Gemeinschaft formen: altiorem communitatem efficere [costituire una comunione ancor pi profonda] LC n. 69; sich nach einem Vorbild formen: exemplar exprimere niti [modellarsi secondo il tipo di ...] ES 637 frmlich actu formali [con atto formale] CIC vig. can. 1124 Frmlichkeiten unter Beachtung der rechtlich vorgeschriebenen Frmlichkeiten: servatis sollemnitatibus iure praescriptis [osservate le formalita stabilite nel diritto] CIC vig. can. 1540 1; die Frmlichkeiten des weltlichen Rechts beachten: sollemnitates iuris civilis servare [osservare le formalit del diritto civile] CIC vig. can. 1299 2; von der Einhaltung dieser Frmlichkeiten absehen: hac de forma discedere [derogare da detta procedura] Stat. PAS art. IV Formmangel defectus formae [il difetto di forma] CIC vig. can. 1107, defectus legitimae formae [la mancanza della forma legitttima] CIC vig. can. 1686 formulieren concipere [formulare] FeR n. 44; etwas formulieren: aliquid enuntiare [formuler qc.] Cat. 235; ein Dekret formulieren: Decreti formulam statuere Ord. Conc. Art. 3; diese Gebote werden in allgemeinen Worten formuliert: haec mandata generali ratione enuntiantur [questi comandamenti sono formulati in termini generali] VS n. 97; Formulierung locutio [un'espressione] UUS n. 54; sententia [lespressione] FeR n. 60, formula [la formulazione] FeR n. 87; + Subst. die Formulierung der Menschenrechte: descriptio iurium hominis [la formulazione dei diritti dell'uomo] LC n. 8; die Art und Weise der Formulierung des katholischen Glaubens: modus ac ratio fidem catholicam exprimendi [il modo e il metodo di enunziare la fede cattolica] UR n. 11; die genaue Formulierung der Ergebnisse einer sorgfligen Reflexion: accurata enuntiatio fructuum perdiligentis considerationis [laccurata formulazione dei risultati di unattenta riflessione] SRS n. 41; + Adj. ausdrckliche Formulierungen: expressis verbis conceptae affirmationes [esplicite formulazioni] LE n. 7; die Formulierung, in der etwas ausgedrckt wird: forma qua aliquid significatur [la formulazione in cui q.c espresso] UUS n. 81; die dogmatische Formulierung: dogmaticae formulae [le formulazioni dogmatiche] FeR n. 55; eine einfache und knappe Formulierung: enuntiatio simplex et aequa [una semplice e lineare espressione] ReP n. 9; mit einer gelungenen Formulierung: felici verborum complexu usus [con felice espressione] QA 210; die unterschiedlichen Formulierungen mit denen eine Lehre ausgedrckt wird: diversae formulae, quibus doctrina significatur [le differenti formulazioni con le quali espressa la dottrina] UUS n. 38; in unterschiedlicher Formulierung: alias aliis verbis [con diverse espressioni] QP 599; eine treffende Formulierung: expolitum effatum [una bella espressione] UUS n. 88; die vollstndigste Formulierung: uberior locutio [l'espressione pi piena] MD n. 23; Formung die Formung des Lebens im Mutterleib: vita in matris gremio sese informans [il plasmarsi della vita nel grembo materno] EV n. 44; forschen investigare [l'investigazione] GS n. 8; nach der Ursache forschen: causam percontari - CIC abr. can. 2261; Forscher scientiae investigator [il ricercatore] DoV III; explorator [esploratore] FeR n. 21 Forschung inquisitio [la ricerca] GS n. 36 [la indagine] GS n. 57, investigatio [l'investigare] UR n. 11 [la ricerca] CIC vig. can. 251; Freiheit der Forschung: vd. Freiheit; die angewandte Forschung: indagatio rebus applicata [la ricerca applicata] LE n. 5; experimentelle Forschung: vestigationes in rebus quae experimentis cognoscuntur - IMS 421; historische Forschung: investigationes historicae [ricerche di carattere storico] AG n. 41; die reine Forschung: indagatio prorsus rationalis [la ricerca pura] LE n. 5; wissenschaftliche Forschung: inquisitio scientifica [la ricerca scientifica] GE pr., investigatio scientifica [l'indagine scientifica] GE n. 10, scientiarum inquisitiones [la ricerca scientifica] LE n. 21 l'investigazione scientfica] CIC vig. can. 820; die verschiedenen Wissenschaften in Forschung und Lehre pflegen: varias disciplinas investigare et tradere [studiare ed insegnare le diverse discipline] CIC vig. c. 809; die Forschung frdern: investigationem fovere - AAS 1979, 500; vd. Erforschung;

177

Forschungsergebnis
Forschungsergebnis ber die Forschungsergebnisse berichten: exquisita referre [fornire gli elementi di informazione opportuni] HV n. 5 Forschungsgebiet das jeweilige Forschungsgebiet: argumenta propriae investigationis [i rispettivi campi di ricerca] FeR n. 45; Forschungsgegenstand studiorum obiectum [loggetto degl studi] FeR n. 106; Forschungsmethode methodus investigandi [il metodo di investigazione] GS n. 57 Forschungsmittel investigationis subsidia [i mezzi di indagine] DAS 302 Forschungsobjekt obiectum vestigandum [loggetto di studio] FeR n. 69; Fort propugnaculum [un antemurale] SP 418 Fortbestand continuatio - CIC abr. can. 2038 2 Fortbestehen fr das Fortbestehen sorgen: diuturnitati cavere [pianificare la durata] CA n. 32; fortbilden sich fortbilden: formationem suam prosequi [proseguire la propria formazione] CIC vig. can. 661; dafr zu sorgen, da sie stndig fortgebildet werden: curent, ut continua formatio ipsis praebeatur [curino, che venga loro offerta una formazione continua] CIC vig. can. 780 fortdauern permanere [permanere] LG n. 20; eine fortdauernde Straftat: delictum permanens [un delitto permanente] CIC vig. can. 1362 2; vd. andauern; fortfahren prosequi [continuare] Cfl n. 18; in seinen Bemhungen fortfahren: suos labores usque persequi [perseguire nei suoi sforzi] FeR n. 106; im Zitat: prosequi [continuare] SS n. 14; fortfhren das Begonnene fortfhren: in eodem incepto pergere [proseguire nello stesso disegno] LG n. 18; ein Konzil fortfhren: Concilium continuare [proseguire il Conclio] CIC vig. can. 340 Fortfhrung die Fortfhrung des Werkes: opus continuandum AAS 1966, 786; in Fortfhrung dieser Linie: haec premens vestigia [proseguendo su questa linea] DoI n. 2; die Zeugung ist die Fortfhrung der Schpfung: generatio enim est creationis propagatio [la generazione la continuazione della creazione] EV n. 43; fortgelten vigere pergere [continuare ad essere in vigore] CIC vig. can. 3 fortlaufend procedente tempore [progressivamente] FeR n. 71; Fortpflanzung propagatio [la propagation] Cat. 404; das Recht auf Fortpflanzung: vd. Recht; verantwortliche Fortpflanzung: procreatio responsabilis [la procreazione responsabile] FC n. 6; knstliche Fortpflanzung: procreatio artificialis [la procreazione artificiale] DoV II pr; Techniken knstlicher Fortpflanzung: technicae rationes in procreatione artificiose quaesita [tecniche di procreazione artificiale] DoV pr., modi generationis artificiosae [tecniche di riproduzione artificiale] EV n. 14; Fortpflanzungsvorgnge procreationis processus [i processi della procreazione] DoV pr. fortschicken den Bedrftigen fortschicken: aversare egenum [allontanare il bisognoso] EV n. 54; fortschreiten protendi [avanzare] FC n. 9; immer weiter fortschreiten: ulterius usque progredi [inoltrarsi sempre di pi] TMA n. 7; auf dem eingeschlagenen Weg fortschreiten: inceptum iter insistere - MN 698; Pt. Pr. die fortschreitende Institutionalisierung: progressus institutionum [il progredire delle istituzioni] AA n. 19; Pt. Pf. die fortgeschritteneren Gesellschaften: societates excultiores [le societ pi avanzate] CA n. 33; Fortschritt incrementum [il progresso] ID 176, profectus, us [il progresso] DAS 322 [l'ascesa] PT 281, + Subst. [D] der Fortschritt der historischen Disziplinen: auctus historicarum disciplinarum - DPM pr.; [G] der Glaube an den Fortschritt: fides in progressionem [la fede nel progresso] SS n. 17, fides de progressu [la fede nel progresso] SS n. 17; die vom Fortschritt bereitgestellten Gter und Dienstleistungen: bona commodaque progressione allata [i beni e i servizi offerti dallo sviluppo] SRS n. 9; [H] diese Fortschritte berechtigen zu den schnsten Hoffnungen: eiusmodi profectus spondent, qui optime sperare iubeant [progressi che legitimano le pi belle speranze] SP 443; [M] Motor des wirtschaftlichen Fortschritts: incitamentum ad fovendam oeconomicam progressionem [il motivo essenziale del progresso economico] PP n. 26; [W] der Fortschritt der Wissenschaften: incrementa scientiarum [i progressi delle scienze] LP 607; [Z] die Fortschritte, welche die Zeit mit sich bringen mag: res meliores quas dies afferat [i progressi che il tempo arreca] ID 175; + Adj. [A] addierbarer Fortschriftt ist nur im materiellen Bereich mglich; additionalis progressio tantum in materiali sensu fieri potest [un progresso addizionabile possibile tanto in campo materiale] SS n. 24; [M] der moralische Fortschritt: moralis progressio [il progresso morale] RH n. 15; [S] sozialer Fortschritt: socialis progressus [il progresso sociale] GE pr.; die stndigen Fortschritte der Medizin: continuata medicinae artis augmenta [i continui progressi della medicina] EV n. 64; stetiger Fortschritt: progressus ascendens [un progrs ascendent] Cat. 677; [T] technischer Fortschritt: progressus technicus [il progresso tecnico] GS n. 23; [V] die verwirklichten Fortschritte: progressus ad effectum deducti [i progressi realizzati] LC n. 10; [W] der wissenschaftlich-technische Fortschritt: progressus disciplinarum naturalium et technicae artis [il progresso scientfico-tecnico] FC n. 30, der wissenschaftliche und technische Fortschritt: profectus scientiarum et artium technicarum [il progresso

178

Frage
scientifico e tecnologico] SRS n. 29; + Vb. [A] den wissenschaftlichen Fortschritt aufhalten: incrementa scientiarum intercipere - LP 607; [B] zum Fortschritt beitragen: ad progessionem conferre [contribuire al progresso] SP 431; [E] gewisse Fortschritte wurden erreicht: quaedam iam progressiones factae sunt [progressi sono gi stati compiuti] OA n. 15; die erreichten Fortschritte: progressus iam adepti [i progressi gi raggiunti] UUS n. 17; [F] den Fortschritt frdern: progressus promovere - MM 421; zum allgemeinem Fortschritt fhren: ad universalem progressum conducere [portare al progresso universale] LG n. 36; [H] was heit Fortschritt wirklich?: quid vere sibi vult progressio? [che cosa significa veramente progresso? SS n. 23; [M] was tglich immer schnellere Fortschritte macht: quod citatiore cotidie gradu evenit [che fa sempre pi rapidi progressi] SP 424; [V] den Fortschritt verzgern: homines a progressione remorari [ritardare il progresso] SP 448; Sent. es wurde vorgezogen, im Text dieser Enzyklika statt des Wortes Fortschrift das Wort Entwicklung zu gebrauchen: in textu harum Litterarum Encyclicarum maluimus uti verbo progressione potius quam verbo profectu [si preferito adoperare nel testo di questa Enciclica la parola sviluppo anzich la parola progresso.] SRS n. 27 nota; fortschrittlich provectioribus rationibus instructus [progredito] MM 429; ein Gesellschaftsmodell, das sich selbst fortschrittlich" nennt: societatis exemplar, quod ipsi auctores profitentur progressionis indicium [un modello di societ che si autoproclama progressista] Iuv. n. 10; Fortschrittsglaube fiducia progressui data [la fede nel progresso] SS n. 23; fortsetzen perpetuare [perptuer] Cat. 78; sich fortsetzen: protrahi [continuare] Iuv n. 15, proferri [prolungarsi] ReP n. 26; Pt. Pf. ein fortgesetztes Delikt :delictum continuatum - CIC abr. can. 657; Fortsetzung continuatio [la continuazione] FC n. 2 fortwhrend sich fortwhrend ausweiten: continenter latius patere [allargarsi di contnuo] RH n. 19 Forum durch sogenannte Foren: per fora quae dicuntur [la tavola rotonda] CeP n. 66; fotografieren imagines obiectu lucis pingere AAS 1962, 632, jemanden fotografieren: aliquem lucis obiectu referre - AAS 1962, 633; Fotokopie documentum photostaticum [una copia fotostatica] CIC vig. can. 487 2 fotokopieren photographice reddere - CIC abr. can. 2026 2 Ftus der menschliche Ftus: fetus humanus [il feto umano] DoV prn; Frage quaestio [il problema] PT 293, interrogatio [l'interrogativa] RH n. 15 [la domanda] SRS n. 21, quaesitum [la domanda] RH n. 15, rogatio [la domanda] VS n. 7; + Subst. die Frage des Pilatus: Pilati percontatio [la domanda di Pilato] VS n. 84; eine Frage, die der freien Meinungsbildung unterliegt: quaestio opinabilis [una questione opinabile] CIC vig. can. 227; + Adj. eine offene Frage: disputatio anceps GdC 393; eine Frage offen lassen: quaestionem reliquam facere [lasciare da parte la questione] QDAP n. 13, nota; eine praktische Frage: quaestio practica [una questione pratica] AA n. 14; die soziale Frage: quaestio socialis - GdC 389; eine spontane Frage: interrogatio quae sua sponte se ingerit [una domanda che viene spontanea] SRS n. 21; eine theoretische Frage: quaestio doctrinalis [una questione dottrinale] AA n. 14; eine ungelste Frage: quaestio insoluta [un problema insoluto] GS n. 21; + Vb. [A] auf eine Frage antworten: quaesito responsionem dare [dare una risposta al quesito] LG np. pr.; Fragen aufwerfen: quaestiones proponere [porre problemi] PT 293; entscheidende Fragen aufwerfen: interrogationes ferre decretorias [porre domande decisive] DC n. 2; dieser Tatbestand wirft neue Fragen auf: ex quo rerum statu novae se erumpunt quaestiones [tale stato di cose fa sorgere nuove domande] HV n. 3; der Frage ausweichen: declinare quaesitum [eludere la domanda] EV n. 8, interrogationem declinare [sfuggire alla domanda] EV n. 10; [B] um diese Frage richtig beantworten zu knnen: cui interrogationi ut rite respondeatur [per rispondere bene a questa domanda] SDL XIV; Fragen behandeln: quaestiones perpendere [affrontare i problemi] PT 294, quaestiones tractare [trattare questioni] IM n. 2, quaestiones pertractare [le risposte a tali interrogativi] DoV prn; eine Frage berhren: quaestionem tangere - AAS 1980, 114; Fragen berhren: quaestiones attingere [toccare problemi] Iuv. n. 6; [D] die Frage drngt sich auf: menti quaestio obversatur [si impone la domanda] SS n. 1; [E] neue Fragen sind entstanden: novae quaestiones obortae sunt [sono sorte nuove questioni] DAS 313; Fragen errtern: quaestiones tractare [trattare le questioni] CIC vig. can. 1662, quaestiones pertractare - AAS 1986, 485; [K] Fragen klren: quaestiones explicare [affrontare e risolvere problemi] PT 293; Fragen lsen: quaestiones enodare [la soluzione di questioni] DAS 317, quaestiones dirimere [risolvere problemi] PT 294, quaestiones expedire [affrontare problemi] PT 264, quaestiones dissolvere AAS 1967, 1084; [R] an jemandem eine Frage richten: aliquem exquirere [rivolgere una domanda a qc.] VS n. 8; Fragen richten an den Zeugen: interrogationes facere testi [far domande al testimone] CIC vig. can. 1561; die Frage ist auch an den heutigen Menschen gerichtet: interrogatio ad hominem pariter convertitur nostri temporis [la domanda rivolta anche all'uomo contemporaneo] EV n. 10; [S] die Fragen, vor denen wir stehen: quaestiones nobis

179

Fragebogen
aggrediendas [le questioni che ci stanno di fronte] SRS n. 41; die in Frage stehenden Positionen: sententiae, de quibus hic est sermo [les positions dont il est ici question] LN IX-1; eine Frage stellen: quaestionem movere [porre la domanda] Iuv n. 15; interrogationem ponere [porre una domanda] FeR n. 3, quaestionem exagitare [porre una questione] VS n. 84, interrogationem ponere [porre un interrogativo] RH n. 15, quaestionem movere - AAS 1985, 584; jemandem eine Frage stellen: alicui quaestionem ponere [porre un interrogativo a qc.] SD n. 9; die Frage stellt sich: questio obversatur - MP 772; die Frage auf andere Weise stellen: quaestionem alio modo ponere - AAS 1985, 583; diese Fragen stellt sich der Mensch whrend seines ganzen Lebens hindurch: quas quidem quaestiones per totius vitae cursum homo sibimet ponit [questi interrogativi, l'uomo se li pone nell'arco di tutta la vita] Iuv. n. 3; etwas in Frage stellen: aliquid in discrimen ponere [porre in pericolo q.c.] LG np. sub 3, aliquid in disceptationem vocare [mettere q.c. in discussione] VS n. 53, aliquid in controversiam vocare [mettere q.c. in discussione] VS n. 76, aliquid in dubium vocare [mettere in discussione q. c.] PT 285, aliquid in controversiam vocare [mettere q. c. in questione] AA n. 31 [mettere q.c. in causa] GS n. 6, aliquid in quaestionem vocare [rimettere in questione] SRS n. 30, aliquid in controversiam adducere [une mise en cause] LN IX-13; etwas radikal in Frage stellen: aliquid in dubium penitus vocare [remettre qc. radicalement en cause] LN VIII-9: [V] eine Frage verdrngen: interrogationem effugere [sfuggire all'interrogazione] GS n. 21; jemandem Fragen vorlegen: alicui interrogationes deferre - CIC abr. can. 1773 2; Fragebogen einen Fragebogen abfassen: concinnare interrogatorium - CIC abr. can. 2012 1; quaesita exarare [compilare un questionario] REU n. 9 2; fragen sich fragen: se ipse percontari [domandarsi] SRS n. 10, secum quaerere [chiedersi] VS n. 51; man fragt sich, ob: iam quaeritur utrum [ci si domanda se + cong.] DoV II B 5, aliquis quaerat, utrum [ci si chiede, se + coni.] EV n. 68; wenn wir uns fragen wollen, ob denn das alles mglich sei: at si nos percontari voluerimus an hoc fieri possit [se volessimo chiederci se tutto ci possibile] UUS n. 102; fragen warum: sciscitare quare [chiedere perch] DR 96; nach der Beziehung des Zeugen zu den Parteien fragen: exquirere quaenam sit testi cum partibus necessitudo [domandare quale rapporto il testimone abbia con le parti] CIC vig. can. 1563; sie reden nur, wenn sie gefragt werden: nonnisi interrogati loquuntur - Ord. Conc. Art. 10 1; sich nach dem Ursprung der Dinge fragen: de rerum percontari causis [interrogarsi sul perch delle cose] FeR n. 3; Pt. Pf. eine Arbeit ist gefragt: opus expetitur [il lavoro ricercato] LE n. 8; Fragenkomplex multiplex argumentum [un complesso argumento] HV n. 5 Fragepunkte articuli super quibus pars interrogetur [punti sui quali la parte sia interrogata] CIC vig. can. 1533 Fragestellung quaestionis descriptio [l'esposizione della questione] HG 573; interrogationes [le domande] VS n. 27; fragmentarisch partim [parziale] FeR n. 85; fragmentieren in particulas redigere [frammentare] DC n. 14; Fragmentierung fragmentatio [la frammentazione] Cfl n. 25; fragwrdig incertus [discutbile] SRS n. 23; fragwrdige philosophische Stze: philosophicae sententiae dubiae [tesi filosofiche discutibili] FeR n. 49; Fransen {am Gewand} laciniae [le frange] AID 502 franziskanisch franciscalis - AAS 1966, 611 Frauenhandel conquirendae mercandae feminae - LSI 522 fraulich femineus [femminile] MD n. 4, muliebris [femminile] MD n. 5; Frausein mulierem-esse [l'tre-femme] Cat. 369, muliebris natura [la femminilit] MD n. 11, muliebritas [la femminilit] Cfl n. 50; frei Adj. fr etwas frei sein: vacare alicui rei - CIC abr. can. 126; ein Amt ist frei: vd.: Amt; wirklich frei sein: vera libertate gaudere [godere di una reale libert] GE n. 6; die Eltern mssen in der Wahl der Schule wirklich frei sein: parentes in scholis eligendis vera libertate gaudeant oportet [ necessario che i genitori nello scegliere le scuole godano di vera libert] CIC vig. can. 797; freie Gruppierungen: liberi coetus [le liberi istituzioni] AA n. 18; die freie Religionsausbung: liberum religionis exercitium [il lbero eserczio della religione] DH n. 3; der freie Wille: liberum arbitrium [il lbero arbitrio] LC n. 30; Adv. frei gewhlt: libere electus [liberamente eletto] GS n. 68; Freie Berufe qui liberales operosasque profitentur artes - IA 467 freigeben Gesetze, welche die Abtreibung freigeben: leges quae abortum sinunt [leggi che permettano laborto] EV n. 27; freigebig liberaliter [generoso] AG n. 2 Freigebigkeit magnificentia [la magnificenza] QA 194, liberalitas [la munificenza] RH n. 1; Freiheit Freiheit von: libertas a - AAS 1979, 1453; Freiheit zu: libertas ad - AAS 1979, 1453; nur in Freiheit: nonnisi libere [soltanto nella libert] GS n. 15; Def. die Freiheit ist die in Verstand und Willen verwurzelte Fhigkeit, zu handeln oder nicht zu handeln, dieses oder jenes zu tun und so von sich aus bewute Handlungen zu setzen: libertas est potestas, in ratione et voluntate radicata, agendi vel non agendi,

180

Freiheit
hoc vel illud faciendi, actiones deliberatas sic per ipsum ponendi [la libert est le pouvoir, enracin dans la raison et la volont, d'agir ou de ne pas agir, de faire ceci ou cela, de poser ainsi par soi-mme des actions dlibres] Cat. 1731; 1. Nominale Verbindungen 1.1. Verbindungen, die den Gegenstand der Freiheit beschreiben: [D] Freiheit des Denkens: libertas cogitandi [la libert di pensare] GS n. 61, libertas opinionis [la libert del pensiero] LC n. 20; die Freiheit des Denkens und des Wollens: libertas opinionis et voluntatis [la libert del pensiero e di volere] LC n. n. 9; [E] in Anerkennung einer gerechten Freiheit fr die weitere Erforschung der Wahrheiten: iustam tamen libertatem agnoscens in veritatibus ulterius perscrutandis [riconoscendo la giusta libert nell'ulteriore approfondimento delle verit] CIC vig. can. 386 2; [F] Freiheit der Forschung: inquisitionis scientificae libertas [la libert della ricerca scientfica] GE n. 10, libertas inquirendi [la libert di ricercare] GS n. 62 [la libert di investigare] CIC vig. can. 218; [G] Freiheit des Gewissens: libertas conscientiae - QC 6; Freiheit zum Guten: libertas propter Bonum [la libert per il Bene] LC n. 26; [K] Freiheit der Kommunikation: communicandi libertas [la libert di comunicazione] CeP n. 84; Freiheit der Kunst: artis iura [i diritti dell'arte] IM n. 6, liberum artis exercitium [la libert di espressione] SCo. n. 123; [L] Freiheit der Lehre: libertas docendi [la libert d'insegnamento] LP 606, ius ad magisterii libertatem [il diritto alla libert d'insegnamento] LP 607; [M] Freiheit der Meinungsuerung: facultas quidlibet sentiendi litterarumque formis exprimendi [la libert di pensiero e di espressione] ID 172, libertas loquendi formisque litterarum quodcumque libeat exprimendi [la libert di parola e ci che piace esprimere per mezzo della stampa] LP 605, concessum est, quod placeat sentire, quodque sentiatur, libere eloqui [esprimere liberamente ci che piace e ci che si sente] LP 606; Fragen, ber die Freiheit der Meinungsbildung herrscht: opinabilia [teorie opinabili] ID 179; [R] Freiheit der Religionsausbung: libertas cultuum - QC 6, libertas cultus [la libert di culto] LP 603, libertas in re religiosa [la libert in materia religiosa] DH n. 7; das Recht auf religise Freiheit ist auf die Wrde der menschlichen Person selbst gegrndet: ius ad libertatem religiosam est fundatum in ipsa dignitate personae humanae [il diritto alla libert religiosa si fonda realmente sulla stessa dignit della persona umana] DH n. 2; [S] Freiheit der Schule: scholastica libertas [las libertades escolares] FiC 198; [T] Freiheit der Teilhabe: participata libertas [la libert partecipata] LC n. 29; die Freiheit der Verbandsgrndung: libertas consociationes instituendi - QA 205; [V] Freiheit der Vereinsgrndung: libera coeundi facultas [il diritto di legarsi in societ] RN 667; libera consociatio collegiorum [la libert di associazione] CA n. 19; [W] Freiheit der Wahl: electionis libertas [la libert di scelta] DH n. 5; [Z] Freiheit von Zwang: immunitas a coercitione [limmunit dalla coercizione] DH n. 1; die Freiheit als Freisein von Zwang: libertas seu immunitas acoercitione DH n. 4; Freiheit von uerem Zwang: immunitas a coercitione externa [limmunit dalla coercizione esterna] DH n. 2; + zu Freiheit zu: libertas ad - AAS 1979, 1453; die Freiheit bleibt immer auch Freiheit zum Bsen: libertas manet semper libertas etiam pro malo [la libert rimane sempr libert anche per il malo] SS n. 21; Freiheit zum Guten: libertas propter Bonum [la libert per il Bene] LC n. 26; 1. Nominale Verbindungen 1.1. Verbindungen, die den Gegenstand der Freiheit beschreiben: [D] Freiheit des Denkens: libertas cogitandi [la libert di pensare] GS n. 61, libertas opinionis [la libert del pensiero] LC n. 20; die Freiheit des Denkens und des Wollens: libertas opinionis et voluntatis [la libert del pensiero e di volere] LC n. n. 9; [E] in Anerkennung einer gerechten Freiheit fr die weitere Erforschung der Wahrheiten: iustam tamen libertatem agnoscens in veritatibus ulterius perscrutandis [riconoscendo la giusta libert nell'ulteriore approfondimento delle verit] CIC vig. can. 386 2; [F] Freiheit der Forschung: inquisitionis scientificae libertas [la libert della ricerca scientfica] GE n. 10, libertas inquirendi [la libert di ricercare] GS n. 62 [la libert di investigare] CIC vig. can. 218; [G] Freiheit des Gewissens: libertas conscientiae - QC 6; die Freiheit mu immer neu fr das Gute gewonnen werden: libertas semper denuo est pro bono acquirenda.[la libert deve sempre di nuovo essere conquistata per il bene] SS n. 24; [K] Freiheit der Kommunikation: communicandi libertas [la libert di comunicazione] CeP n. 84; Freiheit der Kunst: artis iura [i diritti dell'arte] IM n. 6, liberum artis exercitium [la libert di espressione] SCo. n. 123; [L] Freiheit der Lehre: libertas docendi [la libert d'insegnamento] LP 606, ius ad magisterii libertatem [il diritto alla libert d'insegnamento] LP 607; [M] Freiheit der Meinungsuerung: facultas quidlibet sentiendi litterarumque formis exprimendi [la libert di pensiero e di espressione] ID 172, libertas loquendi formisque litterarum quodcumque libeat exprimendi [la libert di parola e ci che piace esprimere per mezzo della stampa] LP 605, concessum est, quod placeat sentire, quodque sentiatur, libere eloqui [esprimere liberamente ci che piace e ci che si sente] LP 606; Fragen, ber die Freiheit der Meinungsbildung herrscht: opinabilia [teorie opinabili] ID 179; [R] Freiheit der Religionsausbung: libertas cultuum - QC 6, libertas cultus [la libert di culto] LP 603, libertas in re religiosa [la libert in materia religiosa] DH n. 7; das Recht auf religise Freiheit ist auf die Wrde der

181

Freiheit
menschlichen Person selbst gegrndet: ius ad libertatem religiosam est fundatum in ipsa dignitate personae humanae [il diritto alla libert religiosa si fonda realmente sulla stessa dignit della persona umana] DH n. 2; [S] Freiheit der Schule: scholastica libertas [las libertades escolares] FiC 198; [T] Freiheit der Teilhabe: participata libertas [la libert partecipata] LC n. 29; [V] die Freiheit der Verbandsgrndung: libertas consociationes instituendi - QA 205; Freiheit der Vereinsgrndung: libera coeundi facultas [il diritto di legarsi in societ] RN 667; libera consociatio collegiorum [la libert di associazione] CA n. 19; [W] Freiheit der Wahl: electionis libertas [la libert di scelta] DH n. 5; 1.2. Andere substantivische Verbindungen: [A] die Achtung vor der Freiheit der Brger: verenda civium libertas [il rispetto della libert dei cittadini] EV n. 69; Anspruch auf Freiheit erheben: sibi vindicare libertatem [rivendicare a s la libert] DH n. 13; eine irrige Auffassung der menschlichen Freiheit: erroneus conceptus humanae libertatis [une conception errone de la libert humaine] Cat. 2526; die Ausbung der Freiheit regeln: exercitium libertatis moderari [regolare l'esercizio della libert] LC n. 95; das Recht bestimmt den Raum fr die Ausbung der Freiheit: ius terminos definit libertatis [il diritto definisce la sfera di esercizio della libert] CA n. 13; [B] die zahlreichen Bedingtheiten, von denen die Freiheit des einzelnen Menschen abhngt: innumerabiles condiciones inter quas singulorum hominum operari debet libertas [gli innumerevoli condizionamenti, in mezzo ai quali la libert del singolo uomo si trova ad operare] CA n. 25; Bedrohungen der Freiheit: pericula quae libertati minantur [menaces pour la libert] Cat. 1740; der Begriff der Freiheit: libertatis notio [la nozione di libert] LC n. 31; Beschrnkung der Freiheit: coercitio libertatis [la limitazione della libert] RH n. 17; Beschrnkungen der Freiheit: liberatatis coactiones [le restrizioni della libert] Cfl n. 39; [E] die Freiheit ist eine wesentliche Eigenschaft der menschlichen Person: libertas est qualitas essentialis personae humanae [la liberta prerogativa essenziale della persona umana] LC n. 73; die Einschrnkung der Freiheit: imminutio libertatis [la limitazione della libert] RH n. 17[la restrizione della libert] VS n. 18; die Erziehung zur Freiheit: libertatis educatio [l'educazione della libert] LC n. 76; Erziehung zur Freiheit, das heit Erziehung zum richtigen Gebrauch der Freiheit: institutio libertatis, educatio scilicet ad rectum usum libertatis [l'educazione della libert, cio educazione al retto uso della libert] LC n. 23; [F] die Forderung nach Freiheit: libertatis exigentia [lesigenza di libert] DH n. 1, vindicatio libertatis [la rivendicazione di liberazione] LC n. 12; [G] der hchste Grad der Freiheit, den man sich vorstellen kann: maxima exaltatio libertatis, quae cogitari potest [la pi alta libert che si possa concepire] LC n. 59; der Gebrauch der Freiheit: usus libertatis [l'esercizio della libert] DH n. 7; der tatschliche Gebrauch der Freiheit: effectivum exercitium libertatis [l'eserczio effettivo della libert] LC n. 31; der verantwortliche Gebrauch der Freiheit: responsabile exercitium libertatis [l'esercizio responsabile della libert] LC n. 95; man lernt den rechten Gebrauch der Freiheit erst durch den Gebrauch der Freiheit selbst: nemo condiscit libertate recta frui, nisi libertate recte usurpata [non s'acquista l'attitudine a esercitare rettamente la libert se non attraverso il retto uso della libert] MM p. 455; die Pflicht, von der Freiheit einen verantwortlichen Gebrauch zu machen: officium libertate utendi ex animi conscientia [il dovere di far un uso responsabile della libert] CA n. 32; das Gegenteil von Freiheit ist die Abhngigkeit unseres Willens von einem fremden Willen: libertatis contraria est dependentia nostrae voluntatis ab aliena voluntate [il contrario della libert la dipendenza della nostra volont da una volont estranea] LC n. 25; die Grenzen einer ehrenhaften Freiheit umschreiben: fines honestae libertatis circumscribere [circoscrivere i confini allonesta libert] DH n. 1; der Genu der Freiheit: libertatis exercitium [il godimento della libert] GS n. 6; [H] der Hunger nach Freiheit: libertatis appetitio [la fame della libert] RH n. 18; [M] ein Mibrauch der Freiheit: libertatis abusus [un abus de la libert] Cat. 1733; [N] eine Freiheit, die diesen Namen verdient: libertas, huius nominis digna [una libert degno di questo nome] LC n. 26; [R] die innere Freiheit vom Reichtum: animi disiunctio a divitiis [il distacco dalle ricchezze] LC n. 68; der Ruf nach Freiheit: appellatio ad libertatem [il richiamo alla libert] LC n. 6; [S] der Schutz der Freiheit: tutela libertatis [la tutela della libert] DH n. 6; [V] die Verkndung der Freiheit: libertatis pronuntiatio - AAS 1967, 1081; die Verlockung einer illusorischen Freiheit: fallacis libertatis fascinatio [la fascination d'une libert illusoire] Cat. 1439; durch die Verteidigung ihrer Freiheit verteidigt die Kirche zugleich den Menschen: dum suam libertatem tuetur Ecclesia, personae humanae libertatem tutatur ipsa [difendendo la propria libert, la Chiesa difende la persona] CA n. 45; die volle Verwirklichung der eigenen Freiheit: plena effectio propriae libertatis [la realizzazione piena della propria libert] EV n. 81; [W] die Freiheit erhlt erst durch die Annahme der Wahrheit ihren vollen Wert: suscepta tantummodo veritate plene et perfecte aestimatur libertas [la libert pienamente valorizzata soltanto dall'accettazione della verit] CA n. 46; 2. Adjektivische Verbindungen: [B] die brgerlichen Freiheiten: civicae libertates [le libert civili] LP 613; [E] echte Freiheit: germana libertas [un' autentica libert] ID 174, genuina libertas [la genuina libert] DH n. 8; eine ehrenhafte Freiheit: honesta libertas [unonesta libert] DH n. 1; [I] die innere Freiheit vom

182

freikaufen
Reichtum: animi disiunctio a divitiis [il distacco dalle ricchezze] LC n. 68; das Recht auf die innere Freiheit eines Staates: ius rem publicam libere administrandi [il diritto al rispetto della libert nel campo poltico] PT 290; [K] die kulturelle Freiheit: libertas culturalis [la libert culturale] LC n. 93; [P] die politische Freiheit: civilis libertas [la libert politica] PP n. 6; [T] die tatschliche Freiheit: agendi facultas [la libert reale] PP n. 61; [U] die unbegrenzte Freiheit: immoderata libertas [la smodata libert] ID 174; in der Gesellschaft soll eine ungeschmlerte Freiheit walten: servanda est integrae libertatis consuetudo in societate [nella societ va riconosciuta la libert la pi ampia possibile] DH n. 7; [V] eine verantwortliche Freiheit libertas responsabilis [una responsabile libert] DH n. 1; [W] die wahre Freiheit: veri nominis libertas [l'autentica libert] LC n. 30; 3. Verbale Verbindungen: [A] die Freiheiten achten: libertates observare et tueri [rispettare le libert] LC n. 95; die legitimen Freiheiten der einzelnen achten: observare libertates legitimas singulorum [il rispetto delle legittime libert degli individui] LC n. 84; die individuelle Freiheit im Kollektiv aufgehen lassen: personae libertatem in communitate absorbere [riassorbire la libert individuale nella collettivit] OA n. 26; die Freiheit aufheben: libertatem tollere [sopprimere la libert] LP 599; [B] seine Freiheit beeintrchtigen: suae propriae libertati detrimentum inferre [porter atteinte sa propre libert] Cat. 1740; die Freiheit behindern: compedire libertatem [inceppare la libert] ASS 31, 138/129, libertatem impedire [impedire la libert] CIC vig. can. 1375; die Freiheit begrenzen: libertatis fines circumscribere [circoscrire i confini della libert] DH n. 1; jemanden der Freiheit berauben: hominem libertate sua spoliare [spogliare l'uomo della sua libert] DR 70; aliquem libertate destituere - AAS 1980, 1104; Freiheiten systematisch beschrnken: libertates constanter ac data opera contrahere [limitare sistematicamente la libert] LC n. 95; eine Freiheit beseitigen: libertatem restinguere [mortificare una libert] FC n. 11; [E] die Freiheit einschrnken: ius ad libertatem coarctare - QC 6, libertatem in angustum deducere [coartare la libert] ID 171, circumscribere libertatis fines - PT 285, libertatem coarctare [limitare la libert] CD n. 28, compedire libertatem [inceppare la libert] ASS 31, 138/129; die Freiheit darf nur eingeschrnkt werden, wenn und soweit es notwendig ist: libertas non restringenda est nisi quando et prout est necessarium [la libert non deve essere limitata se non quando e in quanto necessario] DH n. 7; die Freiheit wird ihres ursprnglichen Inhalts entleert: exinanitur libertas primigenia significatione [la libert svuotata del suo contenuto originario] EV n. 19; die Freiheit erringen: libertatem consequi [la conquista della libert] LC n. 21; [G] jedem die grtmgliche Freiheit garantieren: summam libertatem unicuique praestare [garantire a ciascuno il massimo di libert possibile] EV n. 20; die Freiheit der Person garantieren: munire libertatem personarum [essere la garanzia per la libert delle persone] LC n. 75; die Freiheit gebrauchen: libertatem exercere [esercitare la libert] LC n. 27; die Freiheit verantwortlich gebrauchen: responsabili modo uti libertate [fare un uso responsabile della libert] ReP n. 18; [L] der Staat mu der Kirche die volle Freiheit lassen, ihre geistliche Sendung zu erfllen: Civitatum principes Ecclesiam sinant esse liberam ad sibi concreditum munus in animorum salutem praestandum [lo Stato deve lasciare alla Chiesa la piena libert di compiere la sua spirituale missione] DR 104; [M] die Freiheit mibrauchen: male uti libertate [abusare della libert] ReP n. 10; seine Freiheit mibrauchen: libertate abuti [abuser de sa libert] Cat. 397; [N] was man gemeinhin die Freiheiten" nennt: quas condictum est vocare libertates [che si convenuto di chiamare le libert] LC n. 32; [R] die Freiheit reduzieren: libertatem imminuere [indebolire la libert] CeP n. 64; sittliche Normen, die den Gebrauch der Freiheit regeln: normae morales quae libertatis regulant usum [les normes morales qui rglent l'usage de la libert] Cat. 396; [S] die Freiheit irgendwie schmlern: libertatem ullo modo diminuere [limitare la libert in alcun modo] LP 599; die Freiheit schtzen: libertatem tueri [proteggere la libert] LP 599; [U] er Mensch darf seine personale Freiheit keiner irdischen Gewalt absolut unterwerfen: homo suam libertatem personalem nulli potestati terrestri modo absoluto submittere debet [l'homme ne doit soumettre sa libert personnelle, de faon absolue, aucun pouvoir terrestre] Cat. 450; [V] die Freiheit des Menschen, die sich in der Wirtschaft verwirklicht: personae libertas quae in regione oeconomica significatur [la libert della persona che si esprime in campo economico] CA n. 32; [W] die Freiheit wiedererlangen: repetere libertatis usum [essere riammesso allesercizio della propria libert] EV n. 56; vd. Gedankenfreiheit; Grundfreiheiten; Meinungsfreiheit; Freiheitsbegeisterung impetus ad liberationem [lo slancio liberatore] LC n. 20 Freiheitsberaubung violenta retentio - CIC abr. can. 1074 3 Freiheitsraum libera agendi facultas [il raggio di libert all'agire] MM 417; der notwendige Freiheitsraum: spatium plene necessarium libertati [lo spazio necessario alla libert] LC n. 73; dem einzelnen einen mglichst weiten Freiheitsraum garantieren: quam amplissimam cuique praestare libertatis provinciam [garantire lo spazio pi ampio possibile alla libert di ciascuno] EV n. 69; Freiheitswille appetitio libertatis [la volont di libert] LC n. 37 freikaufen redimere [racheter] Cat. 422;

183

freilich
freilich utcumque [comunque] FeR n. 57, re vera [per la verit] DC n. 20; das bedeutet freilich nicht, da: id autem manifesto non significat + aci [ci, evidentemente, non significa che + congi.] LE n. 20; freimauerisch massonicus - HuG 421 Freimaurer die Freimaurer: massones, um - HuG 417, Massonica secta [la Frammassoneria] ASS 23, 210; secta massonica - CIC abr. can. 2335; Freimut apertus animus [la franchise] Cat. 2468; Freiraum libertatis spatium - AAS 1979, 942, libertatis locus [lo spazio della libert] SRS n. 44; es gibt einen berechtigten Freiraum der Wirtschaft: oeconomicae actioni aliquid proprii legitime conceditur [esiste certo una legittima sfera di autonomia dell'agire economico] CA n. 15; Freischaren subitariae cohortes - ASS 5, 186 freisprechen den Angeklagten freisprechen: reum absolvere [assolvere l'imputato] CIC vig. can. 1730 2; wenn ein Angeklagter von der Anklage freigesprochen wird: cum reus ab accusatione absolvitur [quando il reo viene assolto dall'accusa] CIC vig. can. 1348; ein Urteil das freispricht: iudicium absolutorium [un giudizio di assoluzione] VS n. 59; freistehen es steht der juristischen Person nicht frei, auf ein ihr gewhrtes Privileg zu verzichten: nec ipsi personae iuridicae integrum est privilegio sibi concesso renuntiare [n alla stessa persona giuridica lecito rinunciare a un privilegio a lei concessa] CIC vig. can. 80 3 freistellen jemanden von Pflichten freistellen: missum facere aliquem - VN 284 Freistellung die Freistellung von der Ausbung von Aufgaben, die dem klerikalen Stand fremd sind: exemtio ab exercendis muneribus a statu clericali alienis [l'esenzione dall'esercitare incarichi estranei dallo stato clericale] CIC vig. can. 289 2; freiwillig sich freiwillig anbieten: sese sponte offerre [offrirsi spotaneamente] AA n. 20; sich freiwillig zum Militrdienst melden: militiam voluntarius capessere [prestare il servizio militario volontario] CIC vig. can. 289 1; Freiwillige Gerichtsbarkeit iurisdictio voluntaria CIC abr. can. 1507 1; Freizeit relaxationis oblectationisque tempus - VC 263, operum requies [il riposo] MM 416, otium [il tempo libero] GS n. 67 [il sollievo] AA n. 14; Freizeit haben: temporis spatio ab occupationibus libero frui [avere tempo libero a disposizione] GE pr.; die Freizeit ntzlich verwenden: vacuum operis tempus utiliter implere [impiegare utilmente il tempo libero] CeP n. 52; Freizeitgestaltung modus otio utendi [il modo di impiegare il tempo lbero] GS n. 54 Freizgigkeit sexuelle Freizgigkeit: sexualis licentia [il permisivismo sessuale] LC n. 39; Fremdenlegionre exteri homines adscripti nostro exercitui - ASS 6, 171 Fremder advena [il forestiere] AA n. 11, peregrinus [il forestiere] CIC vig. can. 100; Fremdherrschaft alienus dominatus [la domination trangre] LN IV-3; Freude laetatio [la gioia] EV n. 1; mit Freude: laetanter [con gioia] UUS n. 84; zu jemandes Freude: in alicuius oblectamentum [per il conforto di qc.] LG n. 41; freudig freudig zustimmen: conclamare - OOE 39 freundlich freundliche Beziehungen zum heiligen Stuhl: amicitiae officia cum Apostolica Sede [amistosas relaciones con la Santa Sede] DN 263; freundliche Beziehungen aufnehmen: concordiam pacisci - UAD 697; es bestehen freundliche Beziehungen: amicae mutuaeque intercedunt rationes inter ... - OOE 35 Freundschaft das Band der Freundschaft: amicitae necessitudo [il rapporto di amicizia] CIC vig. can. 245 2; eine Freundschaft abbrechen: amicitiam abrumpere [infrangere l'amicizia] SP 427; eine Freundschaft erneuern: amicitiam redintegrare [restituere l'amicizia] SP 427; eine Freundschaft festigen: amicitiam firmiorem reddere [rendere l'amicizia pi intima] SP 427; zu jemandem in Freundschaft treten: inire amicitiam cum aliquo [entrare in amicizia con qc.] LC n. 28; freundschaftlich freundschaftliche Beziehungen: amicitiae necessitudines [amichevoli relazioni] PT 295 Freundschaftsband amicitiae necessitudo - AAS 1983, 415 Friede der andere Name fr Friede heit Entwicklung: alterum pacis nomen est progressio [l'altro nome della pace lo sviluppo] CA n. 52; zur Erhaltung und Festigung des Friedens unter den Nationen einen wirksamen Beitrag leisten: ad operosam in nationibus pacem constabiliendam fovendamque summopere conferre [portare un altissimo contributo allo stabilimento e al mantenimento della pace operosa tra le nazioni] DR 83; im Frieden wie im Krieg: pace bellove [soit en paix, soit en guerre] S. chr. 388; den Frieden allgemein festigen: pacem universim constabilire [ristabilire la pace universale] UR n. 23; einen stabilen Frieden sicherstellen: solidam pacem praestare [assicurare una pace stabile] EV n. 70; der soziale Friede: pax socialis [la pace sociale] RH n. 17; der wahre Friede: pax veri nominis - UAD 690; den Frieden festigen: solidare pacem - SP 431; Friedensbedingungen das Schwert kann Friedensbedingungen auferlegen nicht aber Frieden schaffen: gladius pacis condiciones imponere, non pacem gignere potest [la spada pu imporre condizioni di pace, ma non crea la pace] SP 440;

184

Frist
Friedensbewegung nisus pro pace inter gentes universas stabilienda [il movimento per la pace] DR 95 Friedensbotschaft pacificatoria legatio - AeDS p. 786; Friedensgemeinschaft pacis communitas [la comunit di pace] SS n. 15; Friedenskonferenz conventus pacis promovendae causa [une confrence pour la paix] ASS 32 n. 65 Friedenssehnsucht pacis desiderium [le dsir de paix] Cat. 1048; friedensstiftend das friedenstiftende Wirken: pacificatoria opera [il lavoro pacificatore] SP 445; Friedensstifter pacis sequester [il conciliatore di pace] ASS 30, 706; pacis conciliator et auctor - AAS 1983, 110 Friedensstiftung das Werk der Friedensstiftung: pacificatoria opera - SP 445; Friedensvertrag pacis conventus [il trattato di pace] SP 439, pactum de pace [il trattato di pace] GS n. 82 Friedhof coemeterium [il cimitero] CIC vig. ante can. 1240; kirchlicher Friedhof: coemeterium Ecclesiae proprium [un cimitero proprio della Chiesa] CIC vig. can. 1240 1; weltlicher Friedhof: coemeterium civile [un cimitero civile] CIC vig. can. 1240 1; Friedhofsordnung disciplina in coemeteriis servanda [la disciplina da osservarsi nei cimiteri] CIC vig. can. 1243 friedlich Adj. friedliche Beziehungen: pacificae relationes [relazioni di pace] DH n. 15; friedliches Zusammenleben: pacifica consortio [la pacifica convivenza] GE n. 6; auf friedlichem Wege: per pacis semitas [con le vie della pace] CA n. 52; Adv. der Streit wurde nicht immer friedlich ausgetragen: non semper pacifice exercebatur lis [si dibatteva non sempre pacificamente] QA 179; friedliebend friedliebende Vlker: populi pacis amantes [popoli pacifici] SRS n. 22; frischgebacken ein frischgebackener Priester: a sacerdotio recens - SNP 547 Frist dilatio [la dilazione] CIC vig. ante can. 1465, tempus utile [il tempo utile] OE n. 15, mora, ae [la tregua] GS n. 81; Def. Bei einer Frist wird der erste Tag nicht mitgezhlt, wenn nicht deren Beginn mit dem Beginn eines Tages zusammenfllt oder etwas anderes im Recht ausdrcklich vorgesehen ist: Dies a quo non computatur in termino, nisi huius initium coincidat cum initio diei aut aliud expresse in iure caveatur [Il giorno a quo non si computa nel termine, a meno che l'inizio di questo non coincida con l'inizio del giorno o non sia disposto espressamente altro dal diritto] CIC vig. can. 203 1; Wenn nichts Gegenteiliges festgesetzt wird, wird bei einer Frist der letzte Tag mitgezhlt; wenn die Frist aus einem oder mehreren Monaten oder Jahren bzw. aus einer oder mehreren Wochen besteht, endet sie mit Ablauf des letzten Tages derselben Zahl oder, wenn der Monat einen Tag derselben Zahl nicht hat, mit Ablauf des letzten Tages des Monats: Nisi contrarium statuatur, dies ad quem computatur in termino, qui, si tempus constet uno vel pluribus mensibus aut annis, una vel pluribus hebdomadis, finitur expleto ultimo die eiusdem numeri, aut, si mensis die eiusdem numeri careat, expleto ultimo die mensis [Se non stabilito il contrario, il giorno ad quem si computa nel termine, il quale, si il tempo consta di uno o pi mesi o anni, di una o pi settimane, finisce trascorso l'ultimo giorno del medesimo numero oppure, se il mese manca del giorno del medesimo numero, trascorso l'ultimo giorno del mese] CIC vig. can. 203 2; + Subst. nach Ablauf dieser Frist: hoc termino transacto [trascorso questo termine] CIC vig. can. 57 2; nach fruchtlosem Ablauf der Frist: si induciae inutiliter praeterlabantur [trascorso inutilmente l'intervallo] CIC vig. can. 1145 1; der Beginn der Frist: terminus a quo - CIC abr. can. 34 3; die Verlngerung einer Frist: prorogatio [la proroga] CIC vig. can. 1465 3; + Adj. eine angemessene Frist: congruum temporis spatium [un congruo spazio di tempo] CIC vig. can. 1601; eine gesetzliche Frist: terminus lege constitutus [un termine costituito dalla legge] CIC vig. can. 1464 1; eine richterliche Frist: terminus iudicialis [un termine giudiziario] CIC vig. can. 1465 2; + Vb. [A] die Dreijahrsfrist ist abgelaufen: triennium excidit CIC abr. can. 426 4; [B] die Frist zur Erfllung dieser Pflicht beginnt mit dem Abend des Vortags und luft bis zum Ende des Sonn- oder Feiertags: tempus utile pro hac praecepto adimplendo, decurrit inde a vesperis vigiliae usque ad finem diei Dominicae vel festi [il tempo utile per compiere questo precetto decorre dai vespri della vigilia fino alla fine della Domenica o giorno festivo] OE n. 15; eine Frist bestimmen: terminum praefinire [fissare un termine] CIC vig. can. 1466; eine Frist einhalten: terminum servare AAS 1971, 483; [E] eine Frist einrumen: tempus assignare - CIC abr. can. 1652 3; [F] eine Frist festsetzen: tempus definire [definire un tempo] CIC vig. can. 68; [L] die Frist luft ab Kenntnis: terminus decurrit a notitia [il termine decorre dalla notzia] CIC vig. can. 1646 2; die Frist luft nicht: tempus non decurrit [il termine non decorre] CIC vig. can. 1646 3; [S] eine Frist setzen: terminum assignare [assegnare un termine] CIC vig. can. 1596 3, tempus praestituere [stabilire uno spazio di tempo] CIC vig. can. 1601; eine lngere Frist setzen: longius tempus praestituere [stabilire un tempo pi lungo] CIC vig. can. 1610 3; dem Klger eine Frist zur Erwiderung setzen: parti actrici praefinire tempus ad respondendum [fissare un termine alla parte attrice per rispondere] CIC vig. can. 1660; eine vom Richter gesetzte Frist: terminus a iudice praestitutus [un termine stabilito dal giudice] CIC vig. can. 1552 2;

185

Fristablauf
innerhalb der gesetzten Frist: intra praestitutos dies [entro i giorni stabiliti] CIC vig. can. 1744 1; [V] eine vereinbarte Frist: terminus conventionalis [un termine convenzionale] CIC vig. can. 1465 2; eine Frist verkrzen: tempus coarctare - CIC abr. can. 1862 2, tempus reducere - CIC abr. can. 1922 3, terminum coarctare [ridurre il termine] CIC vig. can. 1465 1; eine Frist verlngern: tempus protrahere CIC abr. can. 1922, terminum prorogare [prorogare un termine] CIC vig. can. 1465 1, tempus prorogare [prorogare i termini] CIC vig. can. 1744 1; die Frist ist verstrichen: tempus elapsum est [il tempo trascorso] CIC vig. can. 1599 2; Vd. Beschwerdefrist, Notfrist; Fristablauf lapsus termini [la decadenza del termine] CIC vig. can. 1465 2, decursus termini [il decorso del termine] CIC vig. can. 1626 2; Fristberechnung vd. Zeitberechnung; Fristverlngerung prorogatio [la proroga] CIC vig. can. 1465 3; frivol petulans [orgoglioso] RN 669; frivole Geister zgeln: petulantia ingenia coercere - D-H 1507 froh die frohe Botschaft: faustus nuntius [la buono novella] LG n. 5; frhlich ein frhlicher Gehorsam: hilaris oboedientia [una obediencia llena di gozo] FiC 198 Frmmigkeit echte Frmmigkeit: genuina pietas [la genuina piet] CIC vig. can. 1051 n. 1; Frmmigkeitsformen formae pietatis [les formes de la pit] Cat. 1674; Fron poena [la peine] Cat. 378; Fronleichnam dies sanctissimi corporis Christi - CIC abr. can. 2270 2, dies sanctissimi corporis et sanguinis Christi [il giorno del santissimo Corpo e Sangue di Cristo] CIC vig. can. 1246 1 Front an vorderster Front: in fronte aciei AAS 1968, 88; an der Front stehen: in prima acie stare AAS 1963, 858; die Fronten der Nchstenliebe: caritatis fines [le frontiere della carit] EV n. 27; Frontenbildung politische Frontenbildung: expressa in re politica pugnacitas [le polarizzazioni politiche] ReP n. 2; Frucht Frucht bringen: fructificare [fruttificare] LG n. 42; wir empfangen die Gaben Gottes, um sie Frucht bringen zu lassen: dona Dei accipimus ut feneremur [riceviamo i doni di Dio per farli fruttificare] SRS n. 30; Frucht der Empfngnis: fructus conceptionis [il frutto del concepimento] EV n. 60; Pl. reiche Frchte bringen: copiose fructificare [dare frutti abbondanti] LC n. 98; die Frchte der Erde: terreni fructus [i frutti che d la terra] RN 643; Teilhabe an den Frchten der Arbeit: partitio fructuum laboris [la condivisione dei frutti del lavoro] LC n. 86; die Frchte seiner Arbeit genieen: sui fructibus operis frui [godere i frutti del proprio lavoro] CA n. 48; Frchte tragen: fructus parere [dar frutti] TMA n. 57; Frchte ziehen: fructus percipere - CIC abr. can. 729; die bitteren Frchte des Neides und der Gewalt kosten: de tristibus invidiae violentiaeque fructibus degustare [assaporare gli amari frutti dell'odio e della violenza] SP 451; fruchtbar fertilis [fecondo] CT n. 3, ferax [fecondo] EV n. 52, [generoso] ReP n. 35; ein fruchtbarer Dialog: dialogus fructuosus [un proficuo dialogo] SRS n. 22; eine fruchtbare Entwicklung: uber progressus [un fecondo sviluppo] VS n. 97; die fruchtbare Periode tempus fecunditatem invehens [il periodo fecondo] HV n. 16; auf fruchtbare Weise verbinden: salubriter feliciterque conciliare [unir en fecundo acuerdo] DN 263; ein fruchtbarer Austausch zwischen den Kulturen: ferax culturarum permutatio [uno scambio fecondo tra le culture] FeR n. 69; Fruchtbarkeit fecunditas [la fecondit] AA n. 4; der Beweis fr die Fruchtbarkeit einer solchen Beziehung: ubertatis comprobatio huius necessitudinis [la conferma della fecondit di un simile rapporto] FeR n. 74; Fruchtbarkeitskult fertilitatis cultus [un culto della fertilit] DC n. 4; Fruchtbarkeitsregelung die natrlichen Methoden der Fruchtbarkeitsregelung: naturales fertilitatis moderandae modi [i metodi naturali di regolazione della fertilit] EV n. 88; fruchtbringend proficuus [profcuo] AA n. 16 fruchtlos nach fruchtlosem Ablauf der Frist: si induciae inutiliter praeterlabantur [trascorso inutilemente l'intervallo] CIC vig. can. 1145 1; die Mahnung ist fruchtlos geblieben: incassum facta est monitio - CIC abr. can. 2310 fruchttragend frugifer [fruttfero] RN 645 Fruchtziehung fructuum perceptio - CIC abr. can. 1477 1 frh die frhe Kirche: primaeva Ecclesia [la Chiesa primitiva] CIC vig. praef. XVII; Komp. der frhere Auftrag: anterius mandatum [il mandato anteriore] CIC vig. can. 141; in frherer Zeit: anteactis temporibus [lungo i secoli] LG n. 67; der frhere Kongress: superior congressus - AAS 1985, 414; zum frheren Ritus zurckkehren: ad pristinum ritum redire - CIC abr. can. 98 3; frher als eine Stunde vor Sonnenaufgang: citius quam una hora ante auroram - CIC abr. can. 821 1; das frhere Leben: anteacta vita - CIC abr. can. 541; frher oder spter: serius ociusque [prima o poi] VS n. 75; Frhgeburt fetus abortivus [un feto abortivo] CIC vig. can. 871 Frhling Frhling des Geistes: vernum Spiritus tempus [la primavera dello Spirito] NMI 46; Frhzeit primordia, orum [le prime origini] AA n. 8 Frustration das Gefhl der Frustration: deceptionis sensus [le sentiment de frustration] LN I n. 7, ein

186

Funktion
Gefhl der Frustration: deceptae spei sensus [un senso di frustrazione] NMI n. 38; dies ruft ein Gefhl der Frustration hervor: sensum excitat frustrationis [ci provoca un senso di frustrazione] SRS n. 15 frustrierend frustrans [frustrante] CT n. 38 Fug und Recht mit Fug und Recht: recte atque ordine [avec ordre et droiture] S. chr. 397; Fgsamkeit docilitas [la docilit] VS 120; Fgung dispositio [la disposition] Cat. 321; fhren ein Amt fhren: vd. Amt sein Buch fhren: librum conscribere [redigere un libro] CIC vig. can. 535 1; einen Dialog fhren: conserere dialogum [il dialogo] LC n. 84, sociare sermonem cum aliquo [sostenere il dialogo con qc] ES 649, persequi colloquium [condurre il dialogo] RH n. 4; eine Liste fhren: digerere elenchum [tener l'elenco di] Stat. PAS art. X; eine Sitzung fhren: praeesse sessioni [presiedere la Tornata] Stat. PAS art. VIII; einen Titel fhren: titulum gerere [portare un ttolo] CIC vig. can. 808; fhren zu: manuducere ad [indirizzare a] OT n. 16; dies fhrt zur Diktatur: viam munit ad quodam tyrannidis genus [questo conduce alla dittatura] PP n. 26; Pt. Pr. die fhrende Gruppe: coetus moderatorum [il gruppo dirigente] LE n. 14; Fhrer auctor ceterorum - VN 292 Fhrung moderamen, inis, n [la direzione] OT n. 3; ductus, us AAS 1966, 1175, actio moderatorum [il lavoro direttivo] LE n. 14; unter der Fhrung des: in ducatum adhibentes aliquem [sotto la guida di qc] DR 100; unter der Fhrung des Lehramtes: sub Magisterii ductu [guidato dal Magistero] CIC vig. can. 252 1; unter jemandes Fhrung und Leitung stehen: subesse ductui et moderationi alicuius AAS 1966, 772; geistliche Fhrung: moderatio spiritualis [la direzione spirituale] ReP n. 32; Fhrungsgruppe eine abgeschlossene Fhrungsgruppe: conclusus praepositorum circulus [un gruppo di dirigenti ristretto] CA n. 46; Fhrungskraft officinae praepositus [il dirigente] PP n. 70; Pl. moderatores [i dirigenti] LC n. 75; Fhrungsmonopol das Fhrungsmonopol an sich reien: occupare partes unius cuiusdam ducis [usurpare il ruolo di guida unica] SRS n. 15 Fhrungsrolle eine Fhrungsrolle ausben: munus ducendi exercere [svolgere un ruolo di guida] SRS n. 23; eine Fhrungsrolle bernehmen: ducis munus accipere [la funzione di guida] SRS n. 23 Fhrungsschicht societatis proceres [i dirigenti della societ] QA 225 Fhrungsverantwortung die Fhrungsverantwortung teilen: onus regimenque rerum participare [condividere la responsabilit della direzione] PP n. 70 Flle in ihrer Flle und Tiefe: pro sua plenitudine altitudineque [nella sua pienezza e profondit] DMi n. 1; Funktionalismus unpersnlicher Funktionalismus impersonale functionalismus [un funzionalismo impersonale] Cfl n. 41; Fund ein archologischer Fund: archaeologicum inventum [un reperto archeologico] FeR n. 87; Fundament dies ist das Fundament der wesentlichen Gre des Menschen: hac in re etiam praecipua magnitudo hominis innititur [qui trova anche il suo fondamento l'essenziale grandezza dell'uomo] Iuv. n. 6; ein festes Fundament: solidum firmamentum [un fondamento] FeR n. 6; die Achtung vor dem Leben zum tragenden Fundament einer erneuerten Gesellschaft machen: locare fundamentum renovatae societatis vitae humanae observantiam [porre il rispetto della vita umana a fondamento di una rinnovata societ] EV n. 77; die Fundamente strzen ein: fundamenta ruunt [la ruine des bases] S. chr. 386; einer Theorie das Fundament entziehen: fundamentum tollere theoriae [togliere il fondamento a una teoria] NA n. 5; das Fundament der staatlichen Autoritt erschttern: civilis auctoritatis cardines concutere [scuotere i cardini della civile autorit] SP 447; das Fundament ist gelegt: firma iacta sunt fundamenta AAS 1980, 779; fundamental die fundamentale Dimension: primaria ratio [la fondamentale dimensione] LE n. 8; fundamentale Feststellungen: affirmationes capitum vim habentes [affermazioni basilari] LE n. 7; die fundamentale Rolle, die der Wahrheit im Bereich der Moral zukommt: praecipuae partes attinentes ad veritatem morali in provincia [il fondamentae ruolo spettante alla verit nel campo della morale] FeR n. 98; fundamentale Wahrheiten: fundamentales veritates [verit fondamentali] VS n. 4; Fundamentalismus der religise Fundamentalismus: religiosus fundamentalismus [il fondamentalismo religioso] CA n. 29; Fundgegestnde res amissae [objets perdus] Cat. 2409; Funktion actus, us [il compito] MC 200; eine subsidire Funktion: munus subsidiarium [una funzione sussidiaria] LC n. 85; die Funktion des Staates ist subsidir: rei publicae est munus subsidiarium [la funzione dello Stato sussidiaria] LC n. 94; in verantwortlicher Funktion: vir gravibus officiis fungens [personalit in posti di responsabilit] QDAP n. 3; in ihren wechselseitigen Funktionen: in eorum mutuis functionibus [dans leurs fonctions mutuelles] Cat. 739; eine uerst wichtige positive Funktion haben: pergravem vim habere affirmantem [avere unimportantissima funzione positiva] EV n. 75; den einzelnen Gliedern alles zugestehen, was sie fr ihre Funktion bentigen: singulis membris ea omnia tribuere, quibus indigent ad suas partes explendas [dare alle singole membra tutto ci di cui esse abbisognano per le loro funzioni] DR 92; seine

187

funktional
Funktion erfllen: suas obire partes [assolvere la sua funzione] OA n. 20; eine doppelte Funktion erfllen: duplici munere fungi [assicurare una duplice funzione] OA n. 48; die Funktion von jemanden bernehmen: alicuius muneris vices gerere [far le veci di qc.] QA 197; seine Funktion verlieren: perfunctionem amittere - AAS 1968, 306; die dem Pfarrer vorbehaltenen Funktionen: functiones parocho reservatae - CIC abr. can. 462; Funktionen wahrnehmen: functiones persolvere [assolvere alle funzioni] CIC vig. can. 503; funktional quae functiones tangunt [funzionale] FeR n. 82; rein funktional: modo plane functionali [in maniera puramente funzionale] FeR n. 97; eine rein funktionale Rolle: munus merae functionis [un ruolo puramente funzionale] FeR n. 77; Funktionr officialis [un officiale] CIC vig. can. 309; die hheren Funktionre: officiales majores [gli officiali maggiori] CIC vig. can. 317 1; Funktionr des Staates publicus magistratus [un funzionario dello Stato] DR 104 funktionieren irgend etwas funktioniert nicht: aliquid perperam geritur [qualcosa non funziona] LE n. 18; Subst. das Funktionieren: actio [il funzionamento] SRS n. 16; (einer Maschine) motio [il funzionamento] LE n. 5; das Funktionieren der Staaten: operositas Nationum [il funzionamento degli Stati] VS n. 101; das Funktionieren des wirtschaftlichgesellschaftlichen Mechanismus: machinamenti socialis et oeconomici congruens motus [il funzionamento del meccanismo economico-sociale] CA n. 13; Funktionsablufe rationes munera sua gerendi [i meccanismi di funzionamento] SRS n. 43; das rechte Funktionieren des gesamten sozio-konomischen Systems: rectus processus totius systematis socialisoeconomici [il giusto funzionamento di tutto il sistema socio-economico] LE n. 19; funktionsbereit funktionsbereit werden: ad agendum praeparari [trovarsi pronto ad agire] EV n. 60; funktionsgem suae functioni aptum et consentaneum - AAS 1968, 306 Funktionsstrung vitium [la disfunzione] CA n. 36; Frbitte suffragia Cat. 958, intercessio [l'intercession] Cat. 2634; Frbittgebet suffragans praecatio [la preghiera di suffragio] SDL XIV, oratio intercessionis [la prire d'intercession] Cat. 1096; vd. Bittgebet; Furche das Schwert zieht bereits fr die Saat der Gewalt und des Hasses blutige Furchen: gladius iam cruentos facit sulcos violentiae simultatisque semini [la spada apre i solchi sanguinosi per il seme della violenza e dell'odio] SP 421; Furcht + vor die Furcht vor sich selbst: timor ante conspectum suum [la paura dinanzi a se stesso] LC n. 11; Furcht vor Strafe: formido poenarum [il timore delle pene] DI 7; bewute oder unbewute Furcht: conscius vel inscius pavor [una cosciente o incosciente paura] RH n. 15; es besteht die begrndete Furcht, da: certus est timor, ut [esiste il fondato timore, che + ind.] MD n. 10; Furcht einflen: timorem excutere - CIC abr. can. 1957, metum incutere [incutere timore] CIC vig. can. 1103, timorem afferre [intimidire] SD n. 4; durch schwere, widerrechtlich eingeflte Furcht: metu gravi iniuste incusso [per timore grave ingiustamente incusso] CIC vig. Can. 188; eine schwere Furcht, die von auen eingeflt wird: gravis metus externus [une crainte grave externe] Cat. 1628; die Furcht berwinden: timorem vincere [vincere il timore] SD n. 4; furchtbar dies ist etwas furchtbar anderes: id est aliquid horribiliter aliud [ci una cosa terribilmene diveersa] SS n. 13; eine furchtbare Gefahr: tremendum periculum [un pericolo tremendo] SRS n. 24 furchterregend formidolosus [pauroso] DI 4 freinander alter pro altero [l'uno per l'altro] MD n. 7; Frsorge providentia [la providenza] RN 647; ffentliche Frsorge: constituta legibus publicis beneficentia [la beneficenza legale] RN 655; soziale Frsorge: assistentia socialis [l'assistenza sociale] CIC vig. can. 384, providentiae sociales [previdenze sociali] CA n. 4; Frsorgeobjekt tutelae obiectum [un oggetto di assistenza] CA n. 49; Frsorgestaat Civitas auxiliaris [lo Stato assistenziale] CA n. 48; Frsorgesysteme systemata praevidentialia [sistemi di previdenza] LC n. 14; Frsorgettigkeit opus assistentiae [le attivit assistenziali] DC n. 23; frsorglich eine frsorgliche Liebe: amor sollicitus [un amore sollecito] VS n. 15; eine frsorgliche Mutter: sollicita mater [una madre premurosa] MD n. 8; Frsprache intercessio [l'intercessione] CIC vig. can. 1186; Frsprache einlegen fr: intercedere pro aliquo [intercedere per qc.] SCo. n. 104; Fu mit Fen treten: conculcare [conculcare] AA n. 7, jemanden mit Fen treten: aliquem foede tractare [calpestare qc.] VS n. 98; trockenen Fues: sicco vestigio [ pied sec] Cat. 1221; Fuboden pavimentum [il pavimento] CIC vig. can. 1235 1; Fuschemel scamnum - CIC abr. can. 1184 Fuvolk gregales, ium - HuG 420

188

Gast

G
Gabe oblatio [il dono] LC n. 68 Gang im Gange sein: moliri [essere in corso] UUS n. 52; der Proze ist immer noch im Gange: rerum progressio vigere pergit [il processo continua ad essere in vigore] LE n. 14; gngig Aussagen, die in die gngige Sprache und Kultur Eingang gefunden haben: sententiae in communem loquelam cultumque receptae [affermazioni entrate nel linguaggio e nella cultura corrente] FeR n. 55; ganz Adj. als ganze: in complexu [dans l'ensemble de] Cat. 90; im ganzen: summatim [nell'insieme] SS. 2; der christliche Glaube als ganzer: fidei christianae complexus [l'ensemble de la foi chrtienne] Cat. 309; ein ganzer Kontinent: integer continens [un intero continente] LC n. 17; der ganze Mensch: homo corpore et animo compositus [l'uomo intero] AAS 1962, 790, integer homo [l'uomo intero] LE n. 24; homo totus [l'uomo intero] LE n. 24; der ganze Mensch und alle Menschen: omnis homo et omnes homines [tutto l'uomo et tutti gli uomini] PP n. 42; Adv. ganz recht: recte quidem [sta bene] DI 12; sei es ganz oder teilweise: sive ex toto sive ex parte [in tutto o in parte] CIC vig. can. 1639 1; die Vorlage ganz oder teilweise billigen: schema integrum sive divisum probare - Ord. Conc. Art. 61 4; Subst. als Ganzes: universum [l'insieme] MD n. 7; das Ganze: tota concretio [il composto] MC 222, complexio [l'insieme] LE n. 14; in summa [dans sa globalit] LN VII-8, universitas rerum [la totalit] SS n. 12; ein Ganzes bilden: constituere summam [formare un tutt'uno] LC 62; das Ganze des Wirtschaftslebens: tota igitur oeconomicarum rerum compages [l'insieme della vita economica] DR 93; im Ganzen: ex integro CIC abr. can. 1470 1; fr das Ganze sorgen: in universum consulere [provvedere al tutto] DR 92; aufs Ganze gesehen: in universum [in lnea generale] SRS n. 13; Ganzheit integritas [la interezza] DC n. 11; in seiner Ganzheit: ex toto sumpto [pris dans son intgralit] LN XI-5, sua in universitate [nella sua totalit] SS. 27; diese Worte betreffen den Menschen in seiner Ganzheit: ea verba totum, quod est homo, respiciunt [queste parole si riferiscono all'uomo nella sua totalit] Iuv. n. 12; nur in Richtung ihrer wahren Natur kann sich die menschliche Person als geeinte Ganzheit" verwirklichen: persona humana, nonnisi operando secundum veram suam naturam sese tamquam unam sui summam perficere potest [ soltanto nella linea della sua vera natura che la persona umana pu realizzarsi come totalit unificata] DoV intr. n. 3;

ganzheitlich die ganzheitliche Berufung der Person: personae integra vocatio [la vocazione integrale della persona] DoV intr. n. 1; gnzlich prorsus [interamente] QA 178 Garant sponsor [il garante] CD n. 5, vindex [il garante] EV n. 57; Garant der Einheit: unitatis vades [il garante dell'unit] UUS n. 88; Garant des knftigen Verhaltens: illius quae posthac erit agendi rationis sponsor [il garante della condotta futura] ASS 31, 142/133; Garant der Wahrheit: veritatis pignus [il garante della verit] FeR n. 13 Garantie sponsor [la guarentigia] ASS 31, 144/135, cautio [la garantie] MG 9, sponsio [la garanzia] SCo. n. 20, cautio [la garanzia] GS n. 82; + durch wie knnen Abmachungen bindende Kraft besitzen, wo es keine Garantie durch das Gewissen gibt?: Qui possunt vim nancisci pactiones, ubi nullum sit conscientiae vadimonium? [come pu sostenersi un contratto qualsiasi, dove manchi ogni garanzia di coscienza?] DR 103; + Gen. die Rechtsordnung als Garantie der Beziehungen zwischen dem Gliedern der groen Vlkerfamilie: ordo iuridicus qui faveat relationibus inter membra magnae populorum familiae [l'ordine giuridico come garanzia dei rapporti all'interno della grande famiglia dei popoli] LC n. 15; die Garantie der Einheit; praesidium unitatis [la garanzia dell'unit] ReP n. 13; die Garantie der ppstlichen Freiheit: praesidium Pontificiae libertatis [la guarentigia dell'indipendenza papale] ASS 28, 200; + fr Garantien geben fr die Verwendung der Darlehen: satisdare pro creditae pecuniae usu [offerre garanzie sull'impiego che verr fatto dei mezzi finanziari] PP n. 54; gesetzliche Garantien fr den Papst: quae Pontifici tuendo per legem statuta sunt [le guarentigie del Pontfice] ASS 28, 200; Garantien fr die Gesundheit und das Leben der Arbeiter: cautio circa statum valetudinis et vitae opificum [garanzie circa le condizioni di salute e di vita degli operai] LE n. 11; eine grundlegende Garantie fr die Zukunft: princeps futuri praesidium [una essenziale garanzia per il avvenire] UUS n. 17; garantieren spondere [garantire] LC n. 94, collocare in tuto [garantire] LE n. 18; die Freiheit der Person garantieren: vd. Freiheit; ein Recht garantieren: vd. Recht; die Sicherheit garantieren: securitatem praestare [garantire la sicurezza] CA n. 48; die eigene Sicherheit garantieren: suam securitatem tutam et necessariam reddere [garantire la propria sicurezza] SRS n. 23; die Vertragsgerechtigkeit garantieren: tueri pactionum aequitatem [garantire la giustzia del contratto] PP n. 59 Garten ein fruchtbarer Garten des katholischen Glaubens: frugiferum catholicae fidei viridarium [un fecondo giardino della fede] SP 419; Gast hospes [un ospite] CIC vig. can. 443 6

189

Gastarbeiter
Gastarbeiter alienigena operarius [il lavoratore straniero] GS n. 29, operarius domo emigrans [un lavoratore emigrato] PP n. 69, operis faciendi causa migrans [un migrante per motivi di lavoro] FC n. 77, opifex temporarius [il lavoratore stagionale] LE n. 23; Gastdizese dioecesis hospita - AAS 1980, 363, dioecesis hospes - AAS 1980, 363 Gastfreundschaft hospitalitas [l'ospitalit] PO n. 8, liberale hospitium [un'accoglienza] PP n. 67; echte Gastfreundschaft: actuosa hospitalitas [una fattiva ospitalit] AA n. 11; jemandem Gastfreundschaft erweisen: alicui hospitalitatem praestare [prestare una ospitalit a qc.] AA n. 11, aliquem hospitio recipere [dar ospitalit a qc.] EV n. 26; Gastland civitas in qua tamquam hospites versantur [il paese che li accoglie] PP n. 72, natio, in quam homo pervenit [il Paese nel quale arriva l'uomo] LE n. 23; Gattenmord coniugicidium - CIC abr. can. 1075, coniugis occisio [le meurtre du conjoint] Cat. 2268; Gebrmutter eine knstliche Gebrmutter: artificialis uterus [un utero artificiale] DoV I 6; Gebude aedificium [el edificio] DN 267; btr. das Gebude der Soziallehre: de re sociali doctrinae corpus [il corpo di insegnamento sociale] SRS n. 2; geben geben und empfangen: dare et accipere [dare e ricevere] LC n. 90; das Kollegium, das es ohne Haupt nicht gibt: Collegium quod sine Capite non datur [il Collegio che non si d senza il Capo] LG np. sub 3; Pt. Pf. die Bedingungen sind gegeben: condiciones dantur [ricorrono i condizioni] CIC vig. can. 961 2; Gebet das Gebet fr die Einheit: pro unitate supplicatio [la preghiera dell'unit] UUS n. 70; Gebetsgemeinschaft precationis communitas [la comunit di preghiera] UUS n. 26; Gebiet konkr. territorium [il territorio] AG n. 32; auf dem Gebiet der Universitt: intra Universitatis terminos [nel recinto dell'universit] QDS 129; ein entlegenes Gebiet: dissita regio [una zona lontana] AG n. 20; in den berseeischen Gebieten: in transmarinis regionibus - ASS 6, 146; ein weiteres Gebiet: latiores fines [un ambito pi vasto] UUS n. 54; Gebiet btr. provincia [il settore] MM 417, regio [il settore] PT 267, campus [il settore] PT 267; auf dem Gebiet der Anthropologie: in materia anthropologica [in campo antropologico] AA n. 32; auf dem Gebiet der Philosophie ttig sein: in philosophica provincia agere [operare nel campo della filosofia] FeR n. 106; auf dem Gebiet der Theologie: in re theologica [in campo teologico] AA n. 32; gebieten jemandem etwas gebieten: praecipere aliquid alicui [ingiungere q.c. a qc.] CIC vig. can. 550; Pt. Pf. geboten: de praecepto [di precetto] SCo. n. 49; es ist dringend geboten, da: pernecessarium est ut [ urgente che + cong.] FeR n. 94; mit der gebotenen Vorsicht: cautiones, quas res habeat, opportune adhibentes [con le debite prudenti cautele] DR 98 Gebietshoheit territorialis dominatio [la giurisdizione territoriale] ASS 28, 200 geboren geboren werden: in lucem edi - ACS 12; ein geborenes Mitglied: membrum natum [un membro di diritto] CIC vig. can. 497; der geborene Prsident: praeses natus - AAS 1948, 400 Gebot praeceptum [il comandamento] QP 599, dictamen [un imperativo] DH n. 3; die Gebote der Gerechtigkeit: iustitiae dictata [i principi della giustizia] ASS 31, 140/133; die kultischen Gebote: praescripta cultualia [le prescrizione cultuali] LC n. 54; die Gebote der Moral: praecepta moralia [i precetti morali] AA n. 14; die Gebote des gttlichen Gesetzes: dictamina legis divinae [gli imperativi della legge divina] DH n. 3; ber das Ma des Gebotes hinaus: ultra mensuram praecepti [al di l della stretta misura del precetto] LG n. 42; an Gebote gebunden sein: praeceptis alligari [essere tenuto ad osservare le norme] LC n. 54; Gebote verkndigen: praecepta ferre [enunciare comandamenti] LC n. 54; Gebrauch tractatio rerum [luso] SRS n. 29; + auer auer Gebrauch kommen: obsoletum fieri [venire in disuso] SP 424, in desuetudinem abire [cadere in disuso] ReP n. 32; die lateinische Sprache ist auer Gebrauch gekommen: exolevit usus linguae Latinae Vet. Sap. 132; + in in Gebrauch nehmen: in usum inducere - MP 770, ad usum deducere [l'uso] CeP n. 65; in Gebrauch kommen: in usum invehi - MP 784; in Gebrauch sein: usu venire [essersi usato] QP 595; in usu esse [essere in uso] CIC vig. can. 4; ununterbrochen in Gebrauch: in usu numquam intermisso - SLL 344; + Subst. der Gebrauch der Freiheit: vd. Freiheit; der tatschliche Gebrauch der Freiheit: vd. Freiheit; aedificii usus [el uso di un edificio] DN 267; der Gebrauch der Muttersprache: usurpatio linguae vernaculae [l'uso della lingua volgare] SCo. n. 36; der planmige Gebrauch blinder Gewalt: vd. Gewalt; von seinem Wahlrecht keinen Gebrauch machen: iure suffragii utendo abstinere [descuidar el ejercicio del derecho di votar] FiC 198; der rechte Gebrauch der menschlichen Vernunft: rectum rationis humanae exercitium - AAS 1981, 49; gebrauchen eine Sprache gebrauchen: adhibere linguam [usare la lingua] SCo. n. 63, lingua uti - AAS 1985, 624; die Freiheit gebrauchen: vd. Freiheit; den Menschen als bloes Mittel gebrauchen: hominem pro mero instrumento habere [trattare un uomo come un semplice mezzo] QDAP n. 9; die Dinge gegen ihre Ordnung gebrauchen: usus rerum inordinatus [l'usage dsordonn des choses] Cat. 339; gebruchlich usu acceptus [convenzionale] SRS n. 20 Gebrauchsgter usus bona [les biens d'usage] Cat. 2405;

190

Gedenktag
Gebrechen krperliche Gebrechen: corporis impedimenta [minorazioni fisiche] SD n. 16; von schweren Gebrechen betroffen sein: gravibus laborare impeditionibus [essere affetto da gravi menomazioni] EV n. 63; gebrechlich caducus [fragile] ES 624 Gebrechlichkeit fragilitas [la fragilit] FeR n. 43; Gebhr Gebhren: taxae solvendae - AID 518; Gebhren erheben: taxas percipere CIC abr. can. 2408; Gebhren festsetzen: praefinire taxas [stabilire le tasse] CIC vig. can. 1264 gebhren Pt. Pr. mit der gebhrenden Feierlichkeit: sollemnitate qua par est [con la solennit dovuta] UUS n. 52; der gebhrende Unterhalt: debita sustentatio [il decoroso mantenimento] PO n. 21; Gebhrenerhebung taxatio - CIC abr. can. 463 1 Geburt ortus, us - CIC abr. can. 746 5, exortus, us [la nascita] EV n. 1; von Geburt an: ab incunabulis [fin dalla nascita] FeR n. 31; die Zahl der Geburten beschrnken: liberorum numerum coercere [il controllo delle nascite] HV n. 7; die Geburten kontrollieren: natorum incrementa artificio coercere [la regolazione artificiale della natalit] HV n. 17; Geburtenbeschrnkung temperanda prolis [la regolazione delle nascite] HV n. 24 Geburtenkontrolle gignendae prolis moderatio [il controllo delle nascite] HV n. 3, natorum numerus temperandus [la regolazione delle nascite] QDAP n. 18; knstliche Methoden der Geburtenkontrolle: artificiosae viae quibus liberorum numerus coerceatur [metodi artificiali di controllo delle nascite] HV n. 7 Geburtenplanung eine massive Geburtenplanung: vastissima natorum moderatio [una massiccia pianificazione delle nascite] EV n. 16; Geburtenregelung procreatio regulanda [regolare la procreazione] GS n. 51, ordinatio procreationis humanae [l'ordinata procreazione umana] GS n. 52, progignendae prolis temperatio [la regolazione della natalit] HV n. 5, liberorum incrementum recte ordinandum [la regolazione della natalit] HV n. 19, natalium temperatio [la regolazione della natalit] FC n. 35, natorum continendus numerus [regolare le nascite] EV n. 91; Methoden kstlicher Geburtenregelung: rationes ad natorum incrementa artificio coercenda adhibitae [metodi di regolazione artificiale delle natalit] HV n. 17 Geburtenrckgang imminutio nascentium [il calo delle nascite] EV n. 16, natorum decrementum [la denatalit] EV n. 16; Geburtenberschu es besteht ein Geburtenberschu: hominum numerus qui nascuntur numerum eorum excedit qui eodem anno mortem obeunt [cresce l'eccedenza di nati sui morti] MM 446 Geburtenverhinderung conceptionis impedimentum [la contraccezione] FC n. 30 Geburtenziffer numerus natorum [il tasso di natalit] SRS n. 25; das Fallen der Geburtenziffer: numerus natorum restrictus [la caduta del tasso di natalit] SRS n. 25 Geburtsfehler vitium originis [il vizio di origine] SRS n. 23 Geburtshilfe obstetrix disciplina AAS 1956, 82 Geburtsort locus nativitatis [il luogo della nascita] CIC vig. can. 101 2; vd. Herkunftsort; Geburtstag dies natalis [la nascita] FC n. 59 Geburtswehen dolores partus [le doglie del parto] SD n. 2 [i dolori del parto] MD n. 19; Gedchtnis das Gedchtnis an etwas auffrischen: recolere [richiamare] CIC vig. can. 1565 2; ins Gedchtnis rufen: commonefacere [rappeler] LN VI6; in mentem revocare [richiamare] SCo. n. 3; in memoriam redigere AAS 1971, 498; aus dem Gedchtnis streichen: de memoria auferre [far sparire dalla memoria] UUS n. 17, aliquid e memoria evellere [togliere q.c. dalla memoria] UUS n. 52; Gedchtnisfeier memoriale, is, n. [il memoriale] SCo. n. 47 Gedanke cogitationis motus [il pensiero] EV n. 80; Gedanken: cogitata, orum [le idee] IM n. 1, mentis cogitata AAS 1957, 963, cogitationes [ragionamenti] VS n. 59; einen Gedanken aufgreifen: mentem repetere [riprendere un'idea] UUS n. 18; seinen Gedanken Ausdruck geben: mentem suam exprimere [esprimere il suo pensiero] QA 178; Gedankenanstrengung cogitationum intentio - UDF 138 Gedankenaustausch communicatio [la comunicazione] DH n. 3, opinationum commercium [lo scambio di idee] UUS n. 28, cogitationis commercium [lo scambio di impressioni] CeP n. 50; Gedankenfreiheit libertas cogitandi [la libert di pensiero] QDAP n. 20, libertas in cogitando [la libert di pensiero] LC n. 6, libertas opinionis [la libert di pensiero] LC n. 9 gedankenlos temere [sconsiderato] LP 599; Gedankenmitteilung cogitationum transfusio [il travaso di pensiero] ES 645 Gedankenrichtung cogitandi via [un courant de pense] LN VI-9; gedenken animo reputare aliquid [il nostro pensiero va a q.c.] RN 665; Subst. das Gedenken: memoriale, is, n. [la memoria] AG n. 14; jemandes Gedenken feiern: memorium alicuius celebrare [fter la mmoire de qn] Cat. 335; Gedenkfeier commemoratio [una sollenne commemorazione] SRS n. 2 Gedenkstein auspicalis lapis AAS 1969, 138 Gedenktag den Gedenktag feiern: anniversariam memoriam recolere [celebrare l'anniversario] OA n. 4;

191

gediegen
gediegen solidus [sodo] OT n. 5 gedrngt in gedrngter Form: breviter [in forma concisa] RH n. 6 Geduld patientia [la pazienza] DR 88, tolerantia [la pazienza] HV n. 29; Geduld ben: patienter agere [user de patience] Cat. 2811; geeignet aptus [appropriato] LE n. 21 [adatto] CIC vig. can. 180 1, idoneus [idoneo] CIC vig. can. 228 1; prout res ferat - AAS 1979, 516, propitius [favorevole] EV n. 91; + befinden jemanden als geeignet befinden: aliquem idoneum reperire [riconoscere idoneo] CIC vig. can. 163; falls er fr geeignet befunden wird: si idoneus iudicetur [se viene giudicato idoneo] CIC vig. can. 653 2; jemanden als nicht geeignet befinden: aliquem non idoneum reperire [riconoscere una persona non idonea] CIC vig. can. 161 1; + sein geeignet sein, diesen Dienst zu leisten: aptitudinem habere hoc munus gerendi [avere l'attitudine di esercitare questo incarico] CIC vig. can. 874 1 n. 1; + Subst. das geeignete Alter: consentanea aetas [l'et opportuna] FC n. 66; geeignete Arbeitsgerte: apta instrumenta [attrezzi appropriati] LE n. 21; fr dieses Amt geeignet: vd. Amt; geeignete Manahmen ergreifen: recurrere ad commoda quaeque consilia [ricorrere alle misure opportune] EV n. 82; mit geeigneten Mitteln: per media apta [usando i mezzi convenienti] LG n. 25; eine geeignete Sicherheit: idonea cautio [un' idonea cauzione] CIC vig. can. 1647 2; gegebenenfalls nach Leistung geeigneter Sicherheiten: idoneis, si casus ferat, praestitis cautionibus [stabilite, se del caso, idonee cauzioni] CIC vig. can. 1650 2; die geeigneten Wege dazu aufzeigen: vias ad hoc propositum idoneas indicare [indicare le vie idonee a tal proposito] CIC vig. can. 1446 2; in geeigneter Weise: congruenti ratione [in modo adeguato] FeR n. 76; etwas in geeigneter Weise verwenden: aliquid opportune adhibere [opportunamente usare q.c.] LE n. 4; zum geeignetsten Zeitpunkt: commodissimo tempore [al momento ritenuto pi opportuno] EV n. 15; geeint das unter den Bischfen geeinte und geordnete heilige Volk: plebs sancta sub Episcopis adunata et ordinata [popolo santo radunato e ordinato sotta la guida dei Vescovi] CIC vig. can. 837 1 Gefahr + Subst. das Vaterland ist in Gefahr: publica res periclitatur [la patria in pericolo] DR 98; Gefahr im Verzug: periculum in mora [pericolo nell'attesa] CIC vig. can. 1080 2; die zunehmende Schwere der Gefahren: crescens gravitas periculorum [la crescente gravit dei pericoli] LC n. 79; zur Vermeidung sehr schwerer Gefahren: ad gravissima pericula evitanda [per evitare pericoli gravissimi] CIC vig. can. 1598 1; + Adj. die atomare Gefahr: periculum atomicum [il pericolo atomico] SRS n. 27; eine bestndige Gefahr: iuge periculum - AAS 1986, 550; bei dringender Gefahr: urgente pericolo [in urgente pericolo] CIC vig. can. 1079 1; eine drohende Gefahr: ingruens detrimentorum discrimen [la amenaza de daos] DN 273, minax periculum [un pericolo minaccioso] DR 66, impendens periculum [la minaccia] RH n. 16; eine furchtbare Gefahr: tremendum periculum [un pericolo tremendo] SRS n. 24; in groer Gefahr sein: in ancipite discrimine rerum versari AAS 1970, 578; die Gefahr wird noch viel grer: augescit sane maiorem in modum periculum [il pericolo risulta ben maggiore] SRS n. 10; die wahrscheinliche Gefahr eines schweren Nachteils: probabile gravis mali periculum [il probabile pericolo di grave male] CIC vig. can. 1080 1; + Vb. [A] Gefahren abwehren: pericula declinare - SQC 660, pericula propulsare UAD 698; wenn jede Gefahr ausgeschlossen ist: quovis periculo excluso CIC vig. can. 984 1; einer Gefahr aussetzen: periculo subdere [sottoporre a un pericolo] EV n. 24; sich einer Gefahr aussetzen: periculum obire [correre un rischio] RH n. 6; sich der Gefahr aussetzen: sese periculo committere - CIC abr. can. 973 3; jemanden einer tdlichen Gefahr aussetzen: quemdam periculo mortis exponere [exposer quelqu'un un risque mortel] Cat. 2269; Gefahren ausgesetzt: periculis oppositus - MN 692; [B] von einer Gefahr bedroht sein: periculo urgeri AAS 1971, 504; die Gefahr, von der heute alle Vlker bedroht sind: discrimen, quod in praesens gentibus omnibus ingruit [il pericolo da cui oggi sono minacciati i popoli] DR 105; Gefahren beschwren: deprecare pericula [scongiurare pericoli] DI 13; eine Gefahr beseitigen: periculum removere [allontanare il pericolo] CIC vig. can. 1125 sub 1; es besteht die Gefahr: periculum subest ne [ils risquent de] LN VI-2; in Gefahr bringen: in discrimen adducere [mettere in pericolo] GS n. 43, in periculum adducere [mettere in pericolo] FC n. 4, in discrimen vocare [mettere in pericolo] CIC vig. can. 277 2; jemanden in groe Gefahr bringen: aliquem maioribus obicere periculis [esporre qc. ai pi gravi pericoli] QDAP n. 19; wegen der Gefahren, die dies fr das Kind mit sich bringt: ob pericula quibus proles fit obvia [i rischi che si possono verificare per il figlio] DoV II B 5; in noch grere Gefahren bringen: in peiora pericula conicere [gettare in maggiori pericoli] QA 180; [D] wenn die Gefahr eines schweren Schadens droht: si periculum immineat gravis damni [se incomba il pericolo di grave danno] CIC vig. can. 1048; [E] Gefahren entgegengehen: ambulare obviam periculis - Iuv. n. 13; [F] von der Menschheit die Gefahr fernhalten, die alle bedroht: quod omnibus impendet periculum, ab humano genere arcere [allontanare dall'umanit il grande pericolo che minaccia tutti] DR 102; [G] in Gefahr geraten: periclitari [essere in pericolo] GS n. 15; in periculo versari incipere [cominciare a trovarsi in pericolo] CIC vig. can. 1004 1; wenn dies ohne Gefahr geschehen kann: si id sine periculo fieri potest

192

Gefhl
[che lo si possa fare senza pericolo] CIC vig. Can. 1565 2; [H] eine Gefahr herbeifhren fr jemanden: periculum facessere alicui [compromettere] CIC vig. Can. 1153 1; [L] Gefahr laufen, da: periculo obici ne [incorrere nel pericolo di] FeR n. 81; [S] jemanden vor einer groen Gefahr schtzen: tueri aliquem a gravi periculo [tutelare qc. dal gravi pericolo] DIM 56; [V] die Gefahr vermeiden: periculum vitare [evitare il pericolo] CIC vig. can. 844 2, periculo subvenire [superare un pericolo] Cfl. n. 23; [W] die Gefahr wchst tglich: discrimen cotidie magis magisque ingravescit [il pericolo non fa che aggravarsi di giorno in giorno] DR 68; gefhrden labefactare [mettere in pericolo] PT 304, in discrimen vocare [costituire un pericolo per qc.] MM 443, in discrimen ponere [porre in pericolo] LG nota, in discrimine ponere [mettere in pericolo] DoI n. 4; revocare in periculum [rimettere in pericolo] SRS n. 30; den Frieden gefhrden: pacem in discrimen vocare [compromettere la pace] OA n. 45; Pt. Pf. gefhrdet: periclitans - DI 4, in periculo [a rischio] NMI n. 34; gefhrdet sein: in discrimine versari [essere messo in pericolo] GS n. 37, in discrimen vocari [esser messo in pericolo] CIC vig. can. 1430; gefhrdet werden: periclitari [essere messo in pericolo] CIC vig. can. 1455 3; stndig gefhrdet: perpetuo in discrimen adductum [di continuo messo in periculo] SRS n. 30; das von Krankheit und Alter gefhrdete Sein: exsistentia cui morbo vel senectute insidiatur [l' esistenza insidiata dalla malattia e dalla vecchiaia] EV n. 44; gefahrdrohend gefahrdrohende Zeitumstnde: periclitatae res [ardue circostanze] SP 417; Gefhrdung die Erfahrung der Gefhrdung des menschlichen Lebens: experientia mutabilitatis vitae humanae [l'esperienza della precariet della vita umana] EV n. 33; sich in einer Situation groer Gefhrdung befinden: magno in discrimine versari [venire a trovarsi in situazione di grande precariet] EV n. 44; Gefahrenabwehr periculi depulsio [la rimozione del pericolo] RN 658 gefhrlich aus einer gefhrlichen Lage herauskommen: e periculosis rerum adiunctis emergere - AAA 323; es ist gefhrlich, dies nicht zuzugeben: quod autem minus tutum est infitiari [sarebbe pericoloso non ammetterlo] OA n. 37; Gefallener die im Krieg Gefallenen: bello caduci AAS 1959, 505 Geflligkeit obsequentia [la complaisance] Cat. 2480; gefangen gefangen nehmen: in captivitatem abducere ASS 6, 187; Gefangenenlager campus detinendis captivis - AAS 1985, 623 Gefngnis publicae custodiae locus - AAS 1945, 279, carcer, eris, n. [il carcere] CIC vig. can. 566 2; ins Gefngnis werfen: in publicas custodias conicere aliquem - IAM 469, aliquem in custodiam deducere [trascinare qc. nel prigione] DR 75; in ergastulum dare aliquem - AAS 1949, 42, in custodiae locum mittere AAS 1956, 550; der Mut dessen der bereit ist, ins Gefngnis zu gehen: animus illius qui promptus est in vincula conici [il coraggio di chi disposto ad andare in prigione] EV n. 73; Gefngniswrter custos carceris [le gelier] Cat. 1226; gefat intentus [raccolto] MD n. 14; Gefatheit serenitas [la serenit] EV n. 63; Geflecht textura [il tessuto] LE n. 11; ein wirres Geflecht von Daten und Fakten: datorum factorumque congeries [un groviglio di dati e di fatti] FeR n. 81; ein Geflecht von Bedingtheiten: implicatus causarum complexus [un intreccio di condizionamenti] LE n. 17; das Geflecht der sozialen Beziehungen: compages socialium relationum - AAS 1971, 917; geflissentlich naviter [diligentemente] QA 192; Gefge die Kirche ist nach Art eines sozialen und sichtbaren Gefges gestaltet: Ecclesia ad modum socialis visibilisque compaginis constituta est [la Chiesa costituita come una compagine sociale e visibile] SDL XXII; Gefhl animi affectus, us [il sentimento] HG 574, sensus, us [il senso] SRS n. 15, affectio [il sentimento] DC n. 17, animi affectio [il sentimento] DC n. 16; ein Gefhl der Freude: laetitiae sensus [il sentimento della gioia] DC n. 17; das Gefhl der Frustration: deceptionis sensus [le sentiment de frustration] LN I7, sensus frustrationis [un senso di frustrazione] SRS n. 15; sich mehr vom Gefhl als vom Verstand leiten lassen: potius animi affectu quam mentis iudicio duci [dejarse guiar por el sentimiento mas bien que por la razn] FiC 194; ein unbestimmtes Gefhl: vagus quidam affectus [un certo vago affetto] LG np. sub 2; ein oberflchliches Gefhl: levis quidam animi affectus [un sentimento superficiale] ReP n. 26; Pl. berechtigte Gefhle: animi sensa, minine sane improbanda [sentimenti legitttimi] PP n. 62; die uerung freundlicher Gefhle reicht nicht: non sufficiunt bonorum sensuum declarationes [no bastano le manifestazione di buoni sentimenti] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 5; Gefhle kommen und gehen: animi affectiones accedunt eaeque recedunt [i sentimenti vanno e vengono] DC n. 17; vershnliche Gefhle haben: propensus esse ad mutuam conciliationem ineundam [avere sentimenti di conciliazione] ASS 15, 600; widersprechende Gefhle bewegen mich: animum meum discordes sensus subeunt [nel mio animo convivono sentimenti contrastanti] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 1;

193

Gefhlsausbruch
Gefhlsausbruch affectuum impetus [un trasporto di sentimiento] HV n. 9; Gefhllosigkeit neglegentia [l'insensibilit] SD n. 29; Gefhlsbewegung animi motus [l'motion] Cat. 2708; Gefhlshaltung affectiva dispositio [la disposition affective] Cat. 2225; gegebenenfalls prout res ferat - AAS 1979, 516, si casus ferat [se occorra] LG n. 37 [se si dia il caso] Cfl n. 17; gegebenenfalls nach Leistung nach Leistung geeigneter Sicherheiten: idoneis, si casus ferat, praestitis cautionibus [stabilite, se del caso, idonee cauzioni] CIC vig. can. 1650 2; Gegebenheiten rerum veritas [la realt] SRS n. 42, rerum adiuncta [le circostanze] VS n. 26, circumstantia, orum [le circostanze] EV n. 83; unter den augenblicklichen Gegebenheiten: ut res hodie sese habent [nelle circostanze attuali] Cfl n. 27; Gegenbeweis probatio in contrarium [la prova in contrario] CIC vig. can. 1745 Gegend die Gegenden der Erde: regiones orbis [le regioni dell'orbe] CIC vig. can. 342; Gegeneinander die Position des Gegeneinander: status aemulationis [la posizione di antagonismo] UUS n. 29; Gegengewalt die revolutionre Gegengewalt: contraria eversionis violentia [la contre-violence rvolutionnaire] LN VIII-6; Gegengrnde rationes oppositae [le ragioni in contrario] ASS 23, 210 Gegenkrfte vires contrariae [forze opposte] MD n. 14; gegenlufig reciprocante modo - AAS 1971, 900; contraria via [une voie contraire] Cat. 1696; Gegenpartei pars ex adverso interesse habens AAS 971, 329, pars adversa [la parte avversa] CIC vig. can. 1673 3; die Beweislast fllt der Gegenpartei zu: onus probandi recidit in partem adversam [l'onere della prova ricade sulla parte avversa] CIC vig. can. 1585; Gegenpositionen opposita [contrapposizioni] FeR n. 46; Gegensatz oppositio [un'opposizione] GS n. 63 [la contrapposizione] SRS n. 20, oppositum [la contrapposizione] LE n. 13; repugnantia, ae [un'opposizione] SRS n. 21, contrapositum [la contrapposizione] SRS n. 22, discrepatio [la contrapposizione] SRS n. 23, dissensio [la divergenza] UUS n. 39, discrepantia [il contrasto] EV n. 33, contrapositio [la contrapposizione] Cfl n. 6; + im im Gegensatz zu: dissentiens a [contrapponendosi a] MD n. 4; im Gegensatz zu etwas: repugnantia alicuius rei [il contrasto con q.c.] SS n. 18; + zwischen der Gegensatz zwischen: repugnantia inter [l'opposition entre] LN X n. 8; + Subst. die Radikalisierung der sozialen Gegenstze: repugnantiae sociales ad extremum extrahendae [portare agli estremi le contraddizioni sociali] CA n. 23; + Adj. ein ideologischer Gegensatz: repugnantia quae in notionibus reponitur philosophicis [una contrapposizione di ordine ideologico] SRS n. 20, oppositio philosophiarum [una contrapposizione ideologica] SRS n. 20, ideologische Gegenstze: conflictiones ideologicae [antagonismi ideologici] ReP n. 2; dieser Gegensatz ist zuallererst politischer Art: politica in primis est haec oppositio [la contrapposizione innanzitutto politica] SRS n. 20; ein unvershnlicher Gegensatz: insanabilis oppositio [un'opposizione irriducbile] LC n. 29; ein wachsender militrischer Gegensatz: augescens militaris oppositio [una crescente contrapposizione militare] SRS n. 20; + Vb. [A] Gegenstze ausgleichen: opposita reconciliare [conciliare le posizioni opposte] HG 564; [B] im Gegensatz zueinander bringen: opponere [contrapporre] DMi n. 1; [D] einen Gegensatz radikal durchfhren: oppositionem ad ultima producere [portare l'antitesi all'estremo] DC n. 7; [M] einen Gegensatz mildern: contrapositum tenuare [rendere meno rigida la contrapposizione] SRS n. 22; [S] sich in Gegensatz zu etwas setzen: alicui rei repugnare [mettersi in contrasto con q.c.] VS n. 72; im Gegensatz stehen zu etwas: adversari alicui rei [contrastare con qc.] RH n. 17, opponi alicui rei [essere contrario a q.c.] DoI n. 6; der christliche Glaube steht im Gegensatz zu diesen Ideologien: christiana fides hisce doctrinis adversa et contraria collocatur [la fede cristiana si pone all'opposto delle ideologie] OA n. 27; im Gegensatz zum Wort Gottes stehen: cum Dei verbo dissonare [essere in contrapposizione con la parola di Dio] FeR n. 105; das Evangelium steht nicht im Gegensatz zu dieser oder jener Kultur: huic illive culturae non aversatur Evangelium [il Vangelo non contrario a questa od a quella cultura] FeR n. 71; Arbeit und Kapital in einen Gegensatz zueinander stellen: opes capitales contra laborem obicere [il lavoro contrapposto al capitale] LE n. 13; man kann Kapital und Arbeit nicht in einen Gegensatz zueinander stellen: nullo modo labor obici potest contra opes capitales [in nessun modo si pu contrapporre il lavoro al capitale] LE n. 13; sich in Gegensatz stellen zu: obsistere alicui [opporsi a] ES 638; [U] einen Gegensatz berwinden: discrepationem vincere [superare la contrapposizione] SRS n. 23; Gegenstze berwinden: oppositiones superare [surmonter les oppositions] Cat. 2792; den Gegensatz von Arbeit und Kapital berwinden: antinomiam inter laborem opesque capitales evincere [superare l'antinomia tra lavoro e capitale] LE n. 13; den Gegensatz zwischen dem Evangelium und dem eigenem Leben berwinden: hiatum inter Evangelium et vitam superare [superare la frattura fra il Vangelo e la vita] Cfl n. 34; [V] Gegenstze vertiefen: incitare dissensiones [alimentare i contrasti] SRS n. 21; [Z]

194

gegenwrtig
wenn sich der Gegensatz zwischen verschiedenen Einstellungen im Rahmen erlaubter Meinungsvielfalt zuspitzt: cum discrepantia sententiarum in rebus coniecturalibus exasperatur [quando si acuisce il contrasto delle opzioni nel camp dell'opinabile] ReP n. 9; Gegenstzlichkeit dissidentia [lopposizione] FeR n. 72, oppositio [l'opposition] Cat. 255; die Gegenstzlichkeiten des Daseins: dissensiones exsistentiae [le contraddizioni dell' esistenza] EV n. 31; gegenseitig mutuus [scambievole] OT n. 2; gegenseitige Abhngigkeit: interdependentia [un'interdependenza] GS n. 25; sich gegenseitig helfen: mutuo sibi auxilio venire [aiutarsi a vicenda] MC 200; die gegenseitige priesterliche Liebe: mutua sacerdotalis caritas [la scambievole carit sacerdotale] OT n. 2; im gegenseitigen guten Willen: bona utrinque voluntate favente [mediante il recproco buon volere] ASS 15, 597 Gegenseitigkeit ratio vicissim res praestandi AAS 1967, 584, reciprocitas l. c.; das Gesetz der Gegenseitigkeit von Geben und Empfangen: reciprocata dandi et accipiendi officia [la legge della reciprocit del dare e del ricevere] EV n. 76; das Erfordernis der Gegenseitigkeit: necessitas vicissitudinis [l'esigenza di reciprocit] UUS n. 29; Gegenspieler competitor [l'antagonista] ReP n. 19; Gegenstand argumentum [l'oggetto] Stat. PAS art. XX, der behandelte Gegenstand: subiecta materia [la materia trattata] LG np. pr. Gegenstand des Dialogs: obiectum dialogi [l'oggetto del dialogo] UR n. 22; ein Gegenstand erbitterten Streits: acrium disceptationum argumentum [tema di discussioni appassionate] QDAP n. 1; der Gegenstand unserer Erkenntnis: cognitionis nostrae argumentum [loggetto della nostra conoscenza] FeR n. 1; die Natur ist der eigentliche Gegenstand der Philosophie: natura est obiectum proprium philosophiae [la natura loggetto proprio della filosofia] FeR n. 43; die Natur ist dem Menschen gegeben als Gegenstand der Bewunderung: homini est data natura uti argumentum admirationis - AAS 1985, 618; Gegenteil + im im Gegenteil: ex adverso [au contraire] S. chr. 396; immo [anzi] DS 6; prorsus aliter [comunque] FeR n. 38, e contra [au contraire] Cat. 410; + Subst. die fr das Gegenteil angefhrten Grnde: rationes in oppositum adductae - D-H n. 3398; + Adj. das dialektische Gegenteil von etwas: quod dialectice opponitur alicui rei [l'envers dialectique de qc] LN VIII-5; + Vb. bis das Gegenteil bewiesen wird: donec contrarium probetur [finch non si provi il contrario] CIC vig. can. 15 2; das Gegenteil bewirken: contrarium efficere [raggiungere l'effetto contrario] CeP n. 9; man darf nicht in das Gegenteil verfallen: non in contrariam partem est abeundum [non bisogna cadere nell'eccesso opposto] CT n. 60; gegenteilig die gegenteilige Entscheidung: contraria decisio [la decisione contraria] CIC vig. can. 1645 2 gegenberstellen Zeugen einander gegenberstellen: testes discrepantes inter se conferre seu comparare [mettere a confronto coloro che sono in contraddizione] CIC vig. can. 1560 2; das Gewissen stellt den Menschen dem Gesetz gegenber: conscientia hominem ponit in conspectu legis [la coscienza pone luomo di fronte alla legge] VS n. 57; Gegenberstellung comparatio [il raffronto] RH n. 16 [il confronto] EV n. 95; oppositio [la contrapposizione] VS n. 88; Gegenvorstellungen impugnationes, um [le impugnazioni] CIC vig. can. 1745; Gegenvorstellungen erheben: rationes contrarias exponere [esporre le ragioni contrarie] CIC vig. can. 190 2 Gegenwart aetas nostra [l'epoca nostra] GS n. 15; in der Gegenwart: praesenti tempore [oggi] SRS n. 26; die aktuelle Gegenwart: praesens rerum status [l'attualit presente] LC n. 23; die mhsame Gegenwart: operosa praesens vita [un presente faticoso] SS n. 1; ohne Bedeutung fr die Gegenwart: in praesentia omni significatione carens [provo di significato per il presente] FeR n. 87; den Erfordernissen der Gegenwart anpassen: nostrorum temporum condicionibus necessitatibusque accommodare [adattare alle esigenze del tempo presente] DR 80; die Gegenwart bewltigen: praesentem oppetere vitam [affrontare il nostro presente] SS n. 1; euch trifft die Verantwortung fr das, was eines Tages euere Gegenwart sein wird: ea quae quondam praesentia una vobiscum erunt, in vos recipitis [a voi spetta la responsabilit di ci che un giorno diventer attualit insieme con voi] Iuv. n. 1; leidenschftlich die Gegenwart leben: praesentia studiose experiri [vivere con passione il presente] NMI n. 1; gegenwrtig in praesens - SP 418, in praesentia ipsa tempora [al presente] SRS n. 20, impraesentiarum [al presente] CA n. 35; das gegenwrtige Bewutsein der Kirche: ea quae Ecclesia sui conscia hac aetate sensit [la coscienza contemporanea della Chiesa] RH n. 3; in der gegenwrtigen Phase der Kirchengeschichte: his Ecclesiae temporibus [en la fase attuale della storia della Chiesa] DMi n. 1; die gegenwrtige Situation: praesens rerum ordo [la situazione attuale delle cose] AG n. 1, qui nunc obtinet rerum status la situazione presente] PP n. 32; in der gegenwrtigen Situation: in praesentibus adiunctis [nelle attuali circostanze] AA n. 18; in den einzelnen Gemeinden machen die Priester den Bischof gewissermaen gegenwrtig: in singulis fidelium congregationibus presbyteri Episcopum quodammodo praesentem reddunt [nelle

195

gegenwartsbezogen
singole comunit locali i sacerdoti rendono, per cos dire, presente il Vescovo] LG n. 28; in der Geschichte des Menschen ist die Snde gegenwrtig: peccatum in historia hominis est praesens [le pch est prsent dans l'histoire de l'homme] Cat. 386; Pt. Pf. etwas Gegenwrtiges: quiddam ad praesentia spectans [l'attualit] Iuv. n. 1; gegenwartsbezogen ad praesentia spectans - AAS 1985, 580 Gegenwelt mundus contrarius [un mondo contrapposto] DC n. 8; Gegner Gegner sein: sibi invicem adversari ReP 16; die Gegner (einer Meinung): obstantes [l'opinione contraria] HG 576; Gegner im Rechtsstreit: adversarius [la parte avversa] CIC vig. can. 1544; die Argumente fr beide Meinungen, die der Befrworter wie die der Gegner abwgen: perpendere rationes utriusque opinionis, faventium nempe vel obstantium [ponderare le ragioni delle due opinioni cio di quella favorevole e di quella contraria] HG 576; die Technik kann sich in eine Gegnerin des Menschen verwandeln: accidit interdum ut ars technica in adversatricem hominis mutetur [la tecnica pu trasformarsi in avversaria dell'uomo] LE n. 5; Gegnerschaft oppositio [un'opposizione] GS n. 44, bewute Gegnerschaft: conscia oppositio [una cosciente opposizione] LC n. 65 gehlftet dimidiatus [ moiti] Cat. 372; Gehalt stipendium [un onorario] QDS 93, emolumentum - AID 516, remuneratio [la remunerazione] CIC vig. can. 191 2; ein angemessenes Gehalt: congruum stipendium [un congruo stipendio] QDS 131; sie beziehen kein festes Gehalt: nullum habent fixum emolumentum AID 516 Gehssigkeit invidiae [gli odi] DR 70; geheim Adj. geheime Abstimmung: occulta suffragia [voti segreti] QDS 142, secreta suffragia - CIC abr. can. 526, suffragiorum latio secrete facienda [la votazione segreta] Stat. PAS art. XXI; durch geheime Abstimmung: per secreta suffragia [mediante la ballottazione segreta] QDS 67; geheime Sitzung: sessio secreta [una Tornata segreta] Stat. PAS art. XVIII; Adv. dissimulanter - UAD 677; wenn ntig, geheim: sub secreto, si opus sit [se necessario, sotto segreto] CIC vig. can. 269; geheim abstimmen: secreto ferre suffragia [voti segreti] QDS 163; es ist geheim abzustimmen: vota secreto exprimantur - ED 389; Geheimarchiv archivum secretum [l'archvio secreto] CIC vig. can. 489 1 Geheimbund occulta secta [secta subversiva] DN 264; einen Geheimbund grnden: conflare clandestinam societatem - QAM 371; revolutionre Geheimbnde: civilis ordinis subversores in occulta secta coalescentes [sectas subversivas de todo orden social] DN 264 Geheimdokument documentum secretum [documento che deve essere conservato sotto segreto] CIC vig. can. 489 1; Geheimhaltung die Geheimhaltung erfordern: secretum exigere [richiedere il segreto] CeP n. 121; jemanden eidlich zur Geheimhaltung verpflichten: aliquem iureiurando astringere ad secretum servandum [vincolare qc. con il giuramento di mantenere il secreto] CIC vig. can. 1455 3 Geheimhaltungspflicht secreti obligatio [l'obbligo del secreto] CIC vig. can. 1602 2; der Geheimhaltungspflicht unterliegen: secreto teneri AAS 1983, 397 Geheimnis ein Geheimnis enthllen: arcanum aperire [svelare il mistero] ReP n. 1; geheimnisvoll arcanus [misterioso] LC n. 38; in geheimnisvoller Weise: mystice [misteriosamente] EV n. 22, in modo arcano [mystrieusement] Cat. 311; Gehei auf Gehei der hierarchischen Autoritt: ad nutum hierarchicae auctoritatis [dietro comando dell'autorit gerarchica] AG n. 27 gehen hier geht es darum, da: hic interest ut [si tratta di] LE n. 19; es geht um: in medio ponitur [ in questione] EV n. 24; es geht nicht darum, da: non sane refert + inf. [n si tratta di + inf.] CA n. 58; nur um das eine geht es: de hac una re agitur [di questo solo si tratta] SS n. 11; es geht nicht mehr nur darum: iam nihil refert ut [il ne s'agit plus seulement de] LN IX-6; in sich gehen: se ad se revocare [rientrare dentro di s] Iuv. n. 9; Gehilfe auxiliator [un aiutante] CD n. 35; Gehilfe der Straftat: qui in delicti consummationem quoquo modo concurrit - CIC abr. can. 2209 3, is cuius concursus facilius reddidit delictum - CIC abr. can. 2209 4; gehoben gehobene Denkformen: praeclarae cogitationis formae [elevate forme di pensiero] FeR n. 61; Gehr auf Gehr stoen: auditionem invenire [trovar ascolto] FeR n. 32; jemand, der sich kaum Gehr verschaffen kann: cuius vox difficile audiatur [la cui voce si fa difficilmente sentire] OA n. 3; gehren Personen: zur Kirche gehren: aggregari Ecclesiae [essere aggregato alla Chiesa] LG n. 36, Sachen: Gter, die der Kirche gehren: bona temporalia quae ad Ecclesiam pertinent [beni appartenenti alla Chiesa] CIC vig. can. 1257 1; allen gehrt alles: omnia ad omnes pertinent [tutto appartiene a tutti] SS n. 21; gehrig debite AAS 1964, 878 Gehorsam blinder Gehorsam: caeca oboedientia [l'obissance aveugle] Cat. 2313; der Bruch des Gehorsams: iactura obtemperationis - GdC 396; vom Gehorsam entbinden: ab oboedientia abstrahere

196

geistig
[sottrarre all'obedienza] CA n. 17; Gehorsam erweisen: oboedientiam exhibere [prestare obbedienza] CIC vig. can. 273; ein frhlicher Gehorsam: hilaris oboedientia [una obediencia llena de gozo] FiC 198; Gehorsam geloben: spondere oboedientiam debitumque obsequium - OOE 38; vernnftiger Gehorsam: rationabile obsequium [un ossequio ragionevole] DI 14 [un ossequio consentaneo alla razione] RH n. 19; den Gehorsam verweigern: oboedientiam detrectare - Syll. VII n. 63, oboedientiam denegare [negare l'obbedienza] DI 3, ab obsequio desciscere [sottrarsi all' ossequio] LP 609, obtemperationi obsistere [rifiutarsi] DR 79; den schuldigen Gehorsam verweigern: oboedientiam debitam renuere [rifiutare l'obbedienza] ReP n. 10; gehorsam dicto audiens [obbediente] DI 7; gehorsamswrdig dignus cui oboediatur [degno di obbedienza] LC n. 54 Geisel obses, idis [l'ostaggio] SRS n. 24; Geiseln nehmen: obsides capere [la cattura di ostaggi] SRS n. 24 Geiselnahme obsidum captus [la prise d'tages] Cat. 2297; Geiel flagitium [il flagello] DR 68; die Geiel der Abtreibung: malum abortus [la piaga dell'aborto] FC n. 6; Geist + Subst. + im Befreiung im Geist des Evangeliums: liberatio iuxta Evangelii mentem [la liberazione nello spirito del Vangelo] LC n. 77; im Geist der Kirche: ad mentem Ecclesiae [con le disposizioni volute dalla Chiesa] PC n. 6; im Geiste gegenseitigen Vertrauens: mutua fide [con espritu di mutua confianza] DN 263; + Gen. der Geist des Dienens: animus ministerii [l'esprit de service] LN IX13; der Geist des Konzils: conciliaris afflatus [l'ispiratione conciliare] SRS n. 6; der Geist der christlichen Religion: almus christianae religionis afflatus - MM 426; der Geist der Seligpreisungen: evangelicarum beatitudinum adfectio [lo spirito delle beatitudini evangeliche] EV n. 55; der Geist der Unterscheidung: spiritus discretionis [lo spirito di discernimento] RH n. 4; der Geist des Ursprungs: primigenia inspiratio [lo spirito primitivo] PC n. 2; der Geist der Zusammenarbeit: cooperationis sensus [il senso della cooperazione] LC n. 80; + Adj. angeregt vom Geist brderlicher Solidaritt: motus spiritu solidarietatis erga fratres suos [spinto da un senso di solidariet verso i fratelli] PO n. 21; vom christlichen Geist getragen: mente christiana ductus [di ispirazione cristiana] FC n. 75; in kollegialem Geist: spiritu collegiali [in uno spirito collegiale] SDL; + Vb. den Geist schrfen: mentis aciem exacuere [allargare la vista] SP 447, mentem exacuere [affinare la mente] AG n. 16; den Geist schulen: mentes erudire [la instruccin del entendimiento] DN 271; den Geist verfeinern: mentem expolire [acuire il giudizio critico] CeP n. 68; der Geist weitet sich: animus panditur [l'animo si apre] AA n. 30; geistbeseelt ein geistbeseeltes Wesen: creatura spiritualis [une crature spirituelle] Cat. 396; Geisterbeschwrung evocatio spirituum - CIC abr. can. 1399 Geistesarbeiter qui mente operatur [il lavoratore intellettuale] LE n. 17, homo qui studiis doctrinarum detinetur [un uomo legato al banco del lavoro intellettuale] LE n. 9 Geistesgeschichte cogitationis humanae historia [la storia del pensiero] FeR n. 96; sapientiales traditiones [le tradizioni sapienziali] VS n. 94; geistesgestrt rationis usu destitutus - CIC abr. can. 1648 1 Geisteshaltung animi affectus [l'orientamento degli animi] QDAP n. 27, mentis habitus [la mentalit] AA n. 12, structura spiritualis [l'attitude spirituelle] Cat. 1603, modus cogitandi [la mentalit] Cat. 2727; Geistesklarheit seine volle Geistesklarheit bewahren: lucidam sibi plene servare mentem [conservare la piena lucidit] EV n. 65; Geisteskraft die menschliche Geisteskraft: humanum ingenium [lingegno umano] IM n. 1; Pl. mentis vires - AAS 1969, 618 geisteskrank geisteskrank werden: amens evadere [diventare demente] CIC vig. can. 689 3 Geisteskranker amens - CIC abr. can. 93 1, mente aeger [un malato mentale] EV n. 88; Geisteskrankheit amentia [la pazzia] CIC vig. can. 1041 sub 1, mentis morbus [la malattia mentale] CIC vig. can. 1680 Geisteskultur ingenii cultus [la cultura] GS n. 52 Geistesschrfe ingenii acies - SP 414, acumen mentis AAS 1966, 895, acumen ingenii - AAS 1987, 138 geistesschwach minus firmae mentis - CIC abr. can. 1650; Geistesschwche debilitas mentis CIC abr. can. 2201 4, mentis infirmitas [l'infermit della mente] CIC vig. can. 1741; Geistesschwacher qui minus firmae mentis est [un infermo di mente] CIC vig. can. 1478 4, mente debilis [debole di mente] CIC vig. can. 1550 1; Geistesstrung mentis perturbatio [la perturbazione della mente] CIC vig. can. 1324 1; Geistesstrmungen variae hominum opiniones mentisque affectiones [i correnti del pensiero] DMi. n. 1. Geistesverfassung animi dispositio [la disposizione di animo] UR n. 22; Geisteswissenschaften scientiae humanae [le scienze umane] GS n. 54 geistig Adj. geistige Anlagen: dotes intellectuales [le doti intellettuali] CIC vig. can. 795; geistige Arbeit:

197

geistlich
labor cum opere ingenii [il lavoro intellettuale] LE n. 5, opus ingenii [il lavoro intellettuale] LE n. 24; geistige Energie: spiritale robur [l'energia spirituale] FC n. 33; das geistig-kulturelle Erbe: patrimonium mentis animique culturae [il patrimonio culturale e sprituale] GE pr.; geistige Festigkeit: animi firmitas [la fermezza d'animo] OT n. 6; geistige Leere: animi ieiunitas [il vuoto spirituale] SP 415; die geistige Verfassung: animi sensus [la sensibilit] ES 645; geistige Werte: animi bona [i valori spirituali] PT 297 spiritualia bona [valori spirituali] RH n. 11; Adv. geistig behindert: praepeditus mente [impedito nella mente] CIC vig. can. 777; ein geistig behindertes Kind: filius mentis vitio affectus [un bambino minorato] QDAP n. 25; geistig instabil: mente vacillans - AAS 1949, 43; geistig reif: spiritualiter maturus [maturo spiritualmente] RH n. 15; Subst. der Vorrang des Geistigen: praestantia rerum spiritualium - AAS 1968, 305; das Primat des Geistigen: principatus eorum quae spiritualia sunt [il primato di ci che spirituale] RH n. 11; im Reiche des Geistigen: in provincia rerum spiritualium - AAS 1968, 306 geistlich geistlicher Berater: consiliarius spiritualis [il consigliere spirituale] CIC vig. can. 324 2; seine geistlichen Wurzeln wiederfinden: repperire spiritales suas radices [ritrovare le sue radici spirituali] UUS n. 53; Geistlicher minister [il ministro] UUS n. 45; ein nichtkatholischer Geistlicher: minister non catholicus AAS 1970, 262; Geistseele anima spiritualis [l'me spirituelle] Cat 365; gelufig die heute gelufigste Form: ea forma hodie amplius pervasa [la forma oggi pi diffusa] Cfl n. 4; Geld Geld anlegen: pecuniam collocare [investire il denaro] CIC vig. can. 1305; Geld ausgeben: pecuniam erogare - CIC abr. can. 630 4; Geld sammeln: pecuniam colligere - CIC abr. can. 622 4; Geldanlage pecuniae collocatio - CIC abr. can. 533 1 Geldaufwand pecuniae impendium - CeP n. 145; Geldbetrag unglaubliche Geldbetrge werden fr die Produktion von Atomwaffen ausgegeben: incredibiles pecuniarum summae impenduntur in atomica fabricanda arma [cifre vertiginose sono impiegate per la produzione delle armi nucleari] Iuv n. 15; Geldgier ungezgelte Geldgier: inordinatus pecuniae appetitus [l'apptit dsordonn de l'argent] Cat. 2424; Geldleistung praestatio pecuniae - CIC abr. can. 1488 1 Geldmarkt pecuniarum commercium [il mercato finanziatore] SRS n. 19 Geldmittel flssige Geldmittel: expedita pecunia [la disponibilit finanziaria] FC n. 66; fr diesen Zweck angemessene Geldmittel zur Verfgung stellen: destinare eidem proposito pecuniae congruentes [appoggiare q.c. finanziariamente] CeP n. 134; Geldstrafe mulcta pecuniaria - CIC abr. can. 395 2; mit einer Geldstrafe belegen: poena pecuniaria mulctare [multare con un'ammenda] CIC vig. can. 1488 1; Geldsumme pecuniae summa [una somma di denaro] CIC vig. can. 950; cumulus pecuniae [una somma di denaro] SRS n. 10; die Hinterlegung einer Geldsumme: pecuniae depositum [il deposito pecuniario] CIC vig. can. 1649 1 sub 5; zur Zahlung einer Geldsumme: ad solvendam pecuniam [a pagare una somme di denaro] CIC vig. can. 1655 2; ungeheure Geldsummen: cumuli pecuniarum ingentes [ingenti somme di denaro] SRS n. 10 geldwert pretio aestimabilis - CIC abr. can. 1488 1 Geldwertnderungen valoris pecuniae mutationes [mutamenti di valore della moneta] GS n. 70 Geldzahlung die Verpflichtung zu einer Geldzahlung: obligatio solvendae pecuniae l'impegno di pagare un debito] CIC vig. can. 285 4; gelegen gelegen oder ungelegen: opportune importune [sia che l'accolgano favorevolmente, la respngano come importuna] GS n. 82; ob gelegen oder ungelegen: opportune et importune [opportunamente e importunamente] NMI n. 51; zu gelegener und ungelegener Zeit: opportune importune [in ogni occasione opportuna e non opportuna] RH n. 16; Gelegenheit occasio [un'occasione] RH n. 20; + bei bei dieser Gelegenheit: hac vero oblata occasione AAS 1967, 442; bei gegebener Gelegenheit: occasione data [presentandosi l'occasione] AA n. 16; bei gleicher Gelegenheit: eadem oblata occasione - AAS 1980, 113; bei jener Gelegenheit: illa data opportunitate [in quell'occasione] UUS n. 52; bei Gelegenheit der Beichte: occasione confessionis [in occasione della confessione] CIC vig. can. 1387; bei wiederholten Gelegenheiten: non una data occasione [in varie occasioni] QP 600; bei zahlreichen Gelegenheiten: saepenumero [in numerose occasioni] LC n. 2; + Subst. Gelegenheit zur Verteidigung: facultas sese defendendi [la facolt di difendersi] CIC vig. can. 695 2; + Vb. keine Gelegenheit auslassen, um zu: nullam omittere opportunitatem quominus [tralasciare nessuna occasione per] ReP n. 26; die Gelegenheit ausntzend: datam occasionem nactus [approfittando di ...] DR 102; eine gnstige Gelegenheit bietet sich: opportuna sese offert occasio [ci viene il destro di ...] ASS 23, 207; wo sich die Gelegenheit bietet: oblata occasione [colta l'opportuna occasione] QP 597; wenn sich die Gelegenheit bietet: si opportunitas obvenerit [se occorrer] SP 423; die Gelegenheit ergreifen: opportunitatem nancisci [cogliere l'occasione] SP 414, amplecti occasionem [cogliere l'occasione] CA n. 35; diese Gelegenheit ergreifend: hanc occasionem nactus - AAS 1985, 1170; die Gelegenheit nutzen:

198

Gemeinderat
opportunitate uti [approfittare della possibilit] CeP n. 50; gelegentlich data occasione [occasionalmente] CD n. 28; ex occasione - AAS 1965, 776; occasionaliter AAS 1967, 588, per occasionem [occasionale] VS n. 4, nonnumquam [a volte] DC n. 30; nicht nur gelegentlich: non identidem [non solo occasionalmente] SRS n. 14, nota; gelehrig in gelehriger Gefolgschaft: dociliter sequens [docilmente seguendo] LG n. 45; geloben Gehorsam geloben: spondere oboedientiam debitumque obsequium - OOE 38 gelten valere [avere forza] QDS 46; + als die Gewohnheiten gelten als aufgehoben: consuetudines suppressae habentur [le consuetudini si ritengono suppresse] CIC vig. can. 5 1; Kinder, die nach Magabe des weltlichen Gesetzes adoptiert werden, gelten als Kinder dessen oder derer, die sie adoptiert haben: Filii, qui ad normam legis civilis adoptati sint, habentur ut filii eius vel eorum qui eos adoptaverint. [I figli che sono stati adottati a norma della legge civile, sono ritenuti figli di colui o di coloro che li hanno adottati.] CIC vig. can. 110; die Klauseln gelten als nicht geschrieben: clausulae non appositae habeantur [le clausole si considerino come non apposte] CIC vig. can. 1301 3; + fr gelten fr jemanden: spectare aliquem [riguardare qc.] SCo. n. 3; valere pro aliquo [valere per qc.] SCo. n. 16; dies gilt besonders fr: respicitur hic particulatim [ci riguarda in modo particolare] LE n. 14; das Gesetz gilt fr: lex pertinet ad [la legge valvole per] MM 449; das Gesetz gilt fr den, der : lege tenetur qui [ tenuto alla legge chi ] CIC vig. can. 11; die Bestimmungen gelten nicht fr Beschwerden gem : normae non valent de recursis proponendis ad normam [le norme non valgono per i ricorsi da proporre a norma dei cann. ] CIC vig. can. 1734 3; dies gilt besonders fr ...: res speciali ratione valet pro aliquo [questo vale in speciale modo per qc.] GS n. 60; dafr gelten die Grundstze, welche : in ipsa incidunt ea principia, quae [in questo si riflettono i medesimi principii, che ] CeP n. 6; dies gilt fr verschiedene Themen der Moraltheologie: idem in diversis theologiae moralis argumentis viget [le stesse considerazione valgono per diversi temi della filosofia morale] FeR n. 66; + enstprechend dasselbe gilt entsprechend: idem valet, servatis servandis, si [il che vale, osservate le disposizioni del diritto, se ] CIC vig. can. 1363 2; die Kanones Nr. gelten entsprechend: serventur, congrua congruis referendo cann. [si osservino, con gli adattamenti del caso, i cann. ] CIC vig. c. 746; alia gleichzeitig gelten: simul currere [avere contemporaneamente valore] MC 205; dies gilt vor allem, wenn: quod maxime convenit cum + ind. [ci sommamente conveniente, quando] AA n. 23; diese Regel gilt hier: huic regulae locus est - CIC abr. can. 1939 2; mehr gelten: pluris esse [valere pi] LC n. 68; die Lehre gilt noch immer: doctrina hoc etiam tempore est in pretio [l'insegnamento mantiene la sua validit] PP n. 59; es gilt weiter: vigere pergit - AID 507; Menschen, die in der Gesellschaft nichts gelten: homines, qui nihil valere videntur in societate [coloro che non contano nella societ] LC n. 68; Pt. Pr. geltend: vd. Gesetz, Norm, Recht; die Nichtigkeit einer Rechtshandlung geltend machen: denuntiare nullitatem actus [denunziare la nullit di un atto] CIC vig. can. 1609 Geltung auer Geltung setzen: evacuare [por fine a q. c.] MC 205 Geltungskraft einer Norm vis virtusque [la forza] SP 432; Gelbde Def. ein Gelbde ist ein Gott berlegt und frei gegebenes Versprechen, das sich auf ein mgliches und besseres Gut bezieht: votum est promissio deliberata ac libera Deo facta de bono possibili et meliore [il voto ossa la promessa deliberata e libera di un bene possibile e migliore fatta a Dio] CIC vig. can. 1191 1; + Subst. die Erfllung eines Gelbdes: voti adimpletio [l'adempimento del voto] CIC vig. can. 1195; + Adj. ewige Gelbde: vota perpetua [voti perpetui] CIC vig. can. 1394 2; zeitliche Gelbde: temporaria vota - CIC abr. can. 339 1; + Vb. ein Gelbde ablegen: votum edere - CIC abr. can. 642 2, nuncupare votum [emettere un voto] CIC vig. can. 607 2, emittere votum [emettere un voto] CIC vig. can. 1193; ein Gelbde brechen: votum frangere - Syll. VI n. 53; die Gelbde erlschen: vota cessant [i voti cessano] CIC vig. can. 701; eine dem Gelbde widersprechende Handlung. actus voto contrarius - CIC abr. can. 579; gem consentaneum [rispondente ad esigenze insite] PT 276, par alicui rei [corrispondente] PT 289; gem Artikel : ad mentem articuli [come prescritto nell'articolo ...] OT n. 16; gem diesem Kanon: iuxta huius canonis tenorem [secondo questo canone] DoV II B 4 nota; gem den Regeln: ex regulis [secondo le regole] QDS 43; die Bestimmungen gelten nicht fr Beschwerden gem : normae non valent de recursis proponendis ad normam [le norme non valgono per i ricorsi da proporre a norma dei cann. ] CIC vig. can. 1734 3; gem dem apostolischen Auftrag handeln: convenienter cum munere apostolico agere [agire in conformit con la missione apostolica] VS n. 113; gemigt mitis [moderato] LP 602; Gemeinde congregatio [la comunit] AG n. 15, municipium [il municipio] QA 204 [il comune] TMA n. 15; Gemeinderat consilium communitatis [il consiglio comunale] QDS 144

199

Gemeineigentum
Gemeineigentum die berfhrung von Gtern in Gemeineigentum: translatio bonorum in publicam proprietatem [il trasferimento dei beni in pubblica propriet] GS n. 71 Gemeingut Gemeingut werden: commune patrimonium evadere [diventare patrimonio comune] UUS n. 8 gemeinhin was man gemeinhin die Freiheiten" nennt: quas condictum est vocare libertates [che si convenuto di chiamare le libert] LC n. 32; gemeinsam coniunctim [congiuntamente] CD n. 38; gemeinsames Handeln: actio coniuncta [l'attivit comune] CIC vig. can. 517 1; auf mehrere Personen gemeinsam bertragen: pluribus in solidum committere [affidare in solido a pi persone] CIC vig. can. 517 1 Gemeinsamkeit convenientia [la convergenza] ReP n. 13; Gemeinsamkeit der Interessen: mutua rationum participatio [una solidariedad de intereses] FiC 191 Gemeinschaft communitas [la comunit] GS n. 83, consortium [la consorzione] LG n. 50 [l'unit] OT n. 5, communio [la comunione] UR n. 1; die Gemeinschaft untereinander: mutuum consortium NA n. 1; + in in Gemeinschaft: per communicationem - CIC abr. can. 63 1; in Gemeinschaft mit den anderen: cum ceteris societate coniunctus [in comunione l'uno col altro] PT 285; in Gemeinschaft handeln: in communi agere [agire comunitariamente] DH n. 4; + Subst. [A] die Aufhebung der Gemeinschaft: solutio communionis [la rottura della comunione] UR n. 13; [B] Bande der Gemeinschaft mit andern knpfen: vincula communionis cum alio nectere [nouer des liens de communion avec autrui] Cat. 2332; [E] Gemeinschaften der mittleren Ebene: communitates interpositae [le comunit intermedie] LC n. 73; Gemeinschaft ist ein Begriff, der in der alten Kirche hoch in Ehren steht: Communio est notio quae in antiqua Ecclesia in magno honore habetur [Comunione un concetto tenuto in grande onore nell'antica Chiesa] LG np. sub 2; [G] die Gestaltung der Gemeinschaft: institutio communitatis [il costituirsi della comunit] LC n. 9; die Gemeinschaft beim Gottesdienst: communicatio in sacris [la comunicazione in cose sacre] UR n. 8; [H] mit Hilfe der Gemeinschaft: adstipulante communitate [con l'appoggio della comunit] FC n. 78; [L] das Leben in der Gemeinschaft: vita communitaria [la vita comunitaria] Iuv. n. 7; + Adj. [E] alle Vlker sind eine einzige Gemeinschaft: una enim communitas sunt omnes gentes [una sola comunit costituiscono i vari popoli] NA n. 1; [I] die internationale Gemeinschaft: vd. international; [L] eine lebendige Gemeinschaft: vitalis consortium [un vitale consorzio] LG n. 51; [O] die rtliche Gemeinschaft: communitas localis [la comunit locale] PO n. 6, [P] eine politische Gemeinschaft: communitas politica [una comunit politica] SRS n. 44; [R] eine religise Gemeinschaft: communitas religiosa [una comunit religiosa] DH n. 4; [S] die staatliche Gemeinschaft: nationis communitas [la comunit nazionale] SRS n. 15 [Z] eine aus vielen Personen zusammengesetzte Gemeinschaft: communitas multis consistens hominibus [una comunit composta da molte persone] MD n. 25; + Vb [A] jemanden in die Gemeinschaft aufnehmen: aliquem in communionem recipere [recevoir qn dans la communion] Cat. 1445; aus der Gemeinschaft ausschlieen: a communitate excludere [escludere dalla comunit] LC 66; [B] eine Gemeinschaft bilden: communitatem iungere [la formazione di una comunit] PT 290; die Kraft, Gemeinschaft zu bilden: vis societatis coagmentandae [la forza di costruire una comunit] LE n. 20; [S] mit jemandem in Gemeinschaft stehen: in communione cum aliquo constitui [essere costituito in una comunione con qc.] UR n. 3; voll in der Gemeinschaft stehen mit jemanden: plene in communione alicuius esse [essere nelle piena comunione di qc.] CIC vig. Can. 205; [T] mit jemandem in Gemeinschaft treten: ingredi in mutuam communionem [entrer en communion avec qn] Cat. 154; in Gemeinschaft mit anderen Personen treten: in communionem ingredere cum aliis personis [entrer en communion avec d'autres personnes] Cat 357; [W] die Gemeinschaft wahren mit jemanden: communionem servare cum aliquo [conservare la comunione con qc.] CIC vig. can. 209 1; die Gemeinschaft unter sich wahren: communionem inter se servare [conservare la comunione fra loro] CIC vig. can. 716 2; [Z] die Gemeinschaft mit jemandem zerstren: frangere communitatem cum aliquo [rompere la comunione con qc.] LC n. 46; gemeinschaftlich Adj. communitarius [comunitario] GS n. 54; das gemeinschaftliche Leben: vita socialiter ducenda [la vita associata] OA n. 4; communitaria vita [la vita comunitaria] RH n. 21; Adv. gemeinschaftlich handeln: in communi agere [agire comunitariamente] DH n. 4, consociatim operari [operare associato] Cfl n. 29; seine Religion gemeinschaftlich bekennen: suam religionem modo communitario profiteri [professare la sua religione in modo comunitario] DH n. 3; Gemeinschaftsarbeit coniuncta opera [mutua cooperazione] CIC vig. can. 820; in Gemeinschaftsarbeit: consociata opera [la collaborazione] OT n. 21 gemeinschaftsbezogen die gemeinschaftsbezogene Natur des Menschen: communitaria qualitas hominis [la dimensione comunitaria dell'uomo] FC n. 40 Gemeinschaftsbezug Pl. Gemeinschaftsbezge: communitarii aspectus [gli aspetti comunitari] ReP n. 32; Gemeinschaftscharakter natura communitaria [il carattere comunitario] ReP n. 32;

200

Generaloberer
Gemeinschaftsleben vita in societate [la vie sociale] Cat. 2207; Gemeinschaftsschule scholae quae neutrae ac mixtae vocantur - DIM 78 Gemeinsinn vitae communis sensus CeP n. 8, intellectus boni communis [il sentimento del bene comune] PP n. 38, civis sensus [lo spirito civico] CA n. 47; Gemeinwesen das politische Gemeinwesen: politica communitas [la comunit politica] EV n. 2; die Gestaltung des Gemeinwesens: communitatis institutio [il costituirsi della comunit] LC n. 9; Gemeinwohl commune bonum - QAM 371, communes utilitates [il bene comune] MM 437, communis omnium utilitas [il bene comune] PT 260; Def. zum Gemeinwohl gehren drei wesentliche Elemente: die Achtung und Frderung der Grundrechte der Person; das Gedeihen oder die Entfaltung der geistlichen und der zeitlichen Gter der Gesellschaft; der Friede und die Sicherheit der Gruppe und ihrer Glieder: bonum commune tria elementa implicat essentialia: iurium fundamentalium personae observantiam et promotionem; prosperitatem seu bonorum spiritualium et temporalium societatis incrementum; pacem et securitatem coetus eiusque membrorum [le bien commun comporte trois lments essentiels: le respect et la promotion des droits fondementaux de la personne; la prosprit ou le dveloppement des biens spirituels et temporels de la socit, la paix et la scurit du groupe et de ses membres] Cat. 1925; das Gemeinwohl der Gesellschaft besteht in der Gesamtheit jeder Bedingungen, unter denen die Menschen ihre eigene Vervollkommnung in grerer Flle und Freiheit erlangen knnen: societatis commune bonum est summa earum vitae socialis condicionum, quibus homines suam ipsorum perfectionem possunt plenius atque expeditius consequi [il bene comune della societ si concreta nellinsieme delle condizioni grazie alle quali gli uomini possono perseguire il loro perfezionamento pi riccamente e con maggiore speditezza] DH n. 6; + Subst. die Forderungen des Gemeinwohls: boni communis necessitates [le esigenze del bene comune] LE n. 14; die Sorge fr das Gemeinwohl: communis boni cura - QAM 371; das Gemeinwohl ist nicht einfach die Summe der Partikularinteressen: bonum commune non est particularium bonorum summa [il bene comune non la semplice somma degli interessi particolari] CA n. 47;+ Vb. arbeiten fr das Gemeinwohl: communi bono operam dare [cooperare al bene comune] RN 657; das Gemeinwohl frdern: bonum commune promovere [la promozione del bene comune] CIC vig. can. 287 2; die Bereitschaft, das Gemeinwohl zu frdern: voluntas ad bonum commune prosperandum [la disponibilit per promuovere il bene comune] CA n. 51; sich auf das Gemeinwohl richten: bonum commune attendere [essere finalizzato al bene comune] LC n. 80; sorgen fr das Gemeinwohl: in commune consulere [provvedere al bene comune] RN 656; die Fhigkeit zu Entscheidungen fr das Gemeinwohl verlieren: potestatem secundum bonum commune decernendi amittere [smarrire la capacit di decidere secondo il bene comune] CA n. 47; das recht verstandene Gemeinwohl: suae communitatis non fucatum bonum [il bene comune rettamente inteso] PT 286; consentanea boni communis aestimatio [un'adeguata concezione del bene comune] CA n. 58; gemischt eine gemischte Kommission: permixta Commissio [una Commissione mista] UUS n. 51; Gemt das Gemt formen: animos conformare [la educacin del corazn] DN 271; Gemtsbewegung commotio [l'affection] Cat. 1768; Gemtslage animi affectiones [l'affectivit] Cat. 2710; genau ad amussim [esattamente] VS n. 16; etwas sehr genau beschreiben: aliquid ratione valde acuta describere [descrivere q.c. in modo molto preciso] SS n. 12; Komp. etwas genauer erklren: aliquid pressius explicare AAS 1964, 877; etwas genauer definieren: aliquid pressius definire - SOE pr.; Spl. auf das genaueste einhalten: adamussim servare [osservare fedelmente] CIC vig. can. 261 1, ad unguem servare - VAS can. 12; Genauigkeit die chronologische Genauigkeit: diligentia rei chronologicae [l'esattezza cronologica] RH n. 1; mit der gleichen Genauigkeit: eadem cum subtilitate [con la stessa esattezza] SRS n. 39; genehmigen adprobare [approvare] OT n. 1; eine Gewohnheit, die vom Gesetzgeber genehmigt worden ist: consuetudo quae a legislatore approbata est [una consuetudine che approbata dal legislatore] CIC vig. can. 23; die Satzung genehmigen: probare statuta [approvare gli statuti] CIC vig. can. 117 Genehmigung beneplacitum CIC abr. can. 2347; approbatio [l'approvazione] CIC vig. can. 237 2; nach vorheriger Genehmigung: praevia approbatione [previa approvazione della Sede Apostolica] CIC vig. can. 775 2); die Genehmigung der Satzung: probatio statutorum [l'approvazione degli statuti] CIC vig. can. 322 2; die Genehmigung zur Herausgabe von Bchern: approbatio ad libros edendos [l'approvazione per la pubblicazione dei libri] CIC vig. can. 824 1 geneigt propenso animo - AAS 1965, 711 Generalabsolution absolutio sacramentalis generaliter impertita - AAS 1972, 512 Generalberichterstatter Relator generalis - DPM can. 6 Generalkongregation Congregatio generalis [la Congregazione generale] LG np. pr. Generaloberer Generalis Praepositus - OOE 47

201

Generalsekretr
Generalsekretr secretarius generalis [il segretario generale] CD n. 38 Generalsekretariat secretaria generalis [il segretariato generale] CIC vig. can. 348 1 Generalversammlung coetus generalis [l'assemblea generale] CIC vig. can. 345; Generalversammlung der UNO: vd. Eigennamen; die Generalversammlung des Konzils: Congregatio generalis - Ord. Conc. Art. 3; Generation hominum aetas [la generazione] DR 91, aetas [la generazione] MM 421, generatio [la generazione] CIC vig. can. 108 2; + durch durch alle Generationen hindurch: generationum decursu [nel corso delle generazioni] DC n. 42; + in in der Aufeinanderfolge der Generationen: succedentibus aetatibus [nel susseguirsi delle generazioni] FeR n. 73; + Subst. die Beziehungen zwischen den Generationen strken: inter aetates vincula necessitudinum confirmare [rinsaldare i rapporti tra le generazioni] CA n. 49; + Adj. die gegenwrtige Generation: praesens aetas [la generazione presente] MM 421; die heranwachsende Generation: succrescens hominum aetas [la nueva generacin] DN 272; die jungen Generationen: iuvenum saecula [le giovani generazioni] CA n. 24; knftige Generationen: advenientes aetates [generazioni futuri] SP 431, aetates futurae [le generazioni future] MM 421, qui postea nascentur [le generazioni future] EV n. 42, futurae aetatis homines [le nuove generazioni] DIM 50; die Menschheit von heute wird zum Feind knftiger Generationen: homines praesentis aetatis inimici fiunt futurarum generationum [l'umanit di oggi diventa la nemica delle generazioni future] LC n. 11; + Zahl die erste Generation der Christen: prima generatio christianorum [la prima generazione cristiana] Iuv. n. 2; Generationenkonflikt inter duas aetates conflictio [il conflitto delle generazioni] RH n. 10 Generationenvertrag inter generationes pactio [un patto tra le generazioni] EV n. 94; genesen convalescere [ristabilirsi] CIC vig. can. 1004 2 Genesung nach der Genesung: postquam convaluerit [dopo essersi ristabilito in salute] CIC vig. can. 1357 3 Genetik die moderne Genetik: scientia genetica recentioris temporis [la scienza genetica moderna] EV n. 60; genetisch der genetische Bestand des einzelnen: patrimonium geneticum individuae personae [il patrimonio genetico dell'individuo] Cfl n. 38; das genetische Programm: programma geneticum [il programma di ci che sar questo vivente] QDAP n. 13; die genetische Wissenschaft: scientia genetica QDAP n. 13 Genosse einer Genossenschaft sodalis consociatus [il cooperatore] MM 423 Genossenschaft geistlich: sodalitas [il sodalizio] QP 609; konomisch: incepta oeconomica consociata [l'impresa cooperativistica] MM 422, adiutrix societas [un'iniziativa cooperativstica] MM 437, landwirtschaftliche Kreditgenossenschaft: mensa ad ruricolarum mutuationes - GdC 386; vd. Produktionsgenossenschaft; genossenschaftlich genossenschaftliche Organisation: ordinatio cooperativa [un'organizzazione cooperativa] GS n. 74 genug mehr als genug: satis superque [fin troppo] HG 566; doch damit nicht genug: nec satis [n basta] HG 570; gengen sich selbst gengen: sibi sufficiens [suffcere a se stesso] LC n. 13; kein Geschpf gengt sich selbst: nulla e creaturis sibi ipsi sufficit [aucune des cratures ne suffit elle-mme] Cat. 340; den Verpflichtungen gengen: obligationibus satisfacere [far fronte ai propri impegni] PO n. 21; Pt. Pr. voll gengend: prorsus sufficiens [sufficiente di tutto] OA n. 28; gengend geregelt: apte ordinatus [sufficientemente disposto] PO n. 21; eine gengende Sprachfertigkeit: sufficiens linguae usus - SLL 343; Subst. das Gengen des Grundes: sufficientia causae [la sufficienza della causa] CIC vig. can. 90 2 Genugtuung satisfactio [la soddisfazione] ReP n. 31; Genugtuung leisten: satisfactionem praestare - CIC abr. can. 2344; eine angemessene Genugtuung leisten: congruenter satisfacere - CIC abr. Can. 2338 3; moralische Genugtuung leisten: moraliter satisfacere [donner satisfaction moralement] Cat. 2487; vd. Wiedergutmachung; Genu voluptas [il godimento] SRS n. 28; der Genu der irdischen Gter: fruitio bonorum terrestrium [il godimento dei beni terrestri] FC n. 13; der Genu des physischen Lebens: vitae corporis usus [la godibilit umana] EV n. 23; die Neigung zum unmittelbaren Genu: propensio ad subitam voluptatem [la tendenza al godimento immediato] CA n. 29; Genusucht hemmungslose Genusucht: effrenata affectatio voluptatum [la ricerca sfrenata del piacere] ReP n. 8; geopolitisch eine geopolitische Zone: geographica et politica provincia hominum [una fascia geopolitica] SRS n. 14 gerade gerade sie: hi praecise [proprio loro] Cfl n. 53; Gert Gerte: utensilia, orum [le attrezzature] CeP n. 48; gerecht Adj. aus gerechtem Grund: iusta intercedente causa [intervenendo una giusta causa] CIC vig. can. 1465 2; aus jedem gerechten Grund: propter quodlibet iustum motivum [per un motivo giusto qualsasi] CIC vig. can. 1737 1; eine gerechtere

202

Gerechtigkeit
Gterverteilung: magis aequa bonorum terrestrium partitio - CCC 185; gerechter Lohn: merces ad iustitiae praecepta statuta [una retribuzione determinata secondo i criteri di giustzia] PT 262; den Erfordernissen gerecht werden: necessitatibus providere [provvedere alle esigenze] IM n. 15; Adv. gerecht handeln: operari iustitiam [operare la giustizia] LG n. 9; Gerechtigkeit Def. die ausgleichende Gerechtigkeit regelt den Austausch zwischen Personen unter genauer Beachtung ihrer Rechte: iustitia commutativa regulat commercia inter personas, exacta eorum iurium observatia [la justice commutative rgle les changes entre les personnes dans l'exaxt respect de leurs droits] Cat. 2411; die distributive Gerechtigkeit regelt, was die Gemeinschaft den Brgern im Verhltnis zu deren Beitrgen und Bedrfnissen schuldet: iustitia distributiva regulat quod communitas civibus debet proportionaliter ad eorum contributiones et ad eorum necessitates [la justice distributive rgle ce que la communaut doit aux citoyens proportionnellememnt leurs contributions et leurs besoins] Cat. 2411; + Subst. [B] der Friede erfordert die strenge Beachtung der Gerechtigkeit: pax observantiam iustitiae exactam postulat [la pace esige il rispetto rigoroso della giustizia] SRS n. 26; [D] Dienst an der Gerechtigkeit: servitium iustitiae [il servizio della giustizia] LC n. 30; [E] die Gerechtigtkeit erhebt gegen diese Gewalt Einspruch: vis cui iustitia reclamat [una violenza contra la quale la giustizia protesta] CA n. 8; das Engagement fr die Gerechtigkeit: studium iustitiae [l'engagement pour la justice] LN III-3; die Erfordernisse der Gerechtigkeit: exigentiae iustitiae [le esigenze della giustizia] AA n. 22; [F] das Fehlen der Gerechtigkeit: manca aequitas [l'absence d'quit] LN I-7; die Forderung nach Gerechtigkeit: iustitiae postulata [l'esigenza di giustizia] SRS n. 10; den Forderungen der Gerechtigkeit entsprechend: conformis exigentiis iustitiae [in conformit con le esigenze della giustizia] LC n. 78; [G] die Gebote der Gerechtigkeit: iustitiae dictata [i principi della giustizia] ASS 31, 140/133, iustitiae praecepta [le esigenze di giustizia] PT 283; es entspricht den Geboten der Gerechtigkeit: iustitiae praeceptis apprime respondet [risponde ad un'esigenza di giustizia] PT 283; der sozialen Gerechtigkeit Genge tun: satis socialis iustitiae facere [soddisfare alla giustizia sociale] DR 92; [K] der Kampf fr Gerechtigkeit: certamen pro iustitia [la lutte pour la justice] LN pr., dimicatio pro iustitia [la lutte pour la justice] LN VI-4; [L] der Lauf der Gerechtigkeit: iustitiae cursus [il corso della giustizia] CIC vig. can. 1722; [P] das Recht, die Pflichten der Gerechtigkeit auszuben: ius iustitiae normas usurpandi [il diritto di muoversi liberamente nell'attuazione della giustizia] PT 296; [R] das Ringen um die Gerechtigkeit: studium iustitiam reperiendi [la lotta per la giustizia] DC n. 28; alles nach den Richtlinien der Gerechtigkeit gestalten: omnia ad iustitiae normas conformare - Cat. 909;[S] das wirksame Streben nach Gerechtigkeit: efficax inquisitio iustitiae [la recherche efficace de la justice] LN IV-15; [U] die Gerechtigkeit eines Urteils: aequitas sententiae [l'quit de la sentance] Cat. 2476; [V] die Verfolgung der Gerechtigkeit: iustitiae persecutio [il perseguimento della giustizia] DC n. 26; die wirksame Verteidigung der Gerechtigkeit: eflicax iustitiae tutela [la dfense efficace de la justice] LN XI-6; es ist eine schwere Verletzung der Gerechtigkeit: iustitiae officiis graviter adversatur [ grave violazione della giustizia] PT 283; es entspricht einer Verpflichtung der Gerechtigkeit: iustitiae respondet debito [corrisponde a un debito di giustizia] CA n. 28; es ist ein Versto gegen die Gerechtigkeit: adversus iustitiae officia facit, qui ... [ ledere la giustizia ...] MM 441; [W] die Wiederherstellung der Gerechtigkeit: iustitiae restitutio [reintegrare la giustizia] CIC vig. can. 1727 2 + Adj. [A] die ausgleichende Gerechtigkeit: iustitia, quam commutativam vocant [la giustizia commutativa] DR 92; in Wahrung der austeilenden Gerechtigkeit: iustitiam distibutivam consulens [nel rispetto della giustizia distributiva] GE n. 6; [S] soziale Gerechtigkeit: iustitia socialis [la giustizia sociale] LC n. 88; der Kampf fr die soziale Gerechtigkeit: certamen pro aequitate sociali [la lotta per la giustizia sociale] LE n. 20; ein ungengender Sinn fr soziale Gerechtigkeit: tenuior quidam socialis iustitiae sensus [un senso insufficiente della giustizia sociale] HV n. 23; eine Gesellschaft, die sich von sozialer Gerichtigkeit leiten lt: societas quae iustitia sociali perfundatur [una societ ispirata alla giustizia sociale] CA n. 19; strenge Gerechtigkeit: districta iustitia [la stretta giustizia] DR 80; die Gebote der strengen Gerechtigkeit: ea quibus districto iure iubemur [i precetti di stretta giustizia] DR 91; [U] Gerechtigkeit gegenber Gott und Gerechtigkeit gegenber den Menschen sind untrennbar: iustitia erga Deum ac iustitia erga homines inter se non possunt seiungi [la justice l'gard de Dieu et la justice l'gard des hommes sont insparables] LN IV-6; + Vb. [F] die Gerechtigkeit fordert, da ... iustitiae rationes illud postulant, ut ... [razioni di giustizia esigono che ...] PT 273; [G] der Gerechtigkeit gengen: iustitiae rationibus inniti [tenere conto della giustizia] DR 91; [K] fr die Gerechtigkeit kmpfen: pro iustitia luctari [lottare per la giustizia] CA n. 23; [O] die Gerechtigkeit mu die menschlichen Beziehungen ordnen: iustitiae competit mutuas inter homines relationes ordinare [la giustizia deve regolare le relazioni umane] LC n. 63; an der Gerechtigkeit orientiert: ad veram iustitiae normam conformatum [informato a criteri obiettivi di giustizia] PT 264; [S]

203

Gerechtigkeitsgefhl
Gerechtigkeit schaffen: iustitiam efficere [creare giustizia] SS n. SS n. 44; berall strebt man nach mehr Gerechtigkeit: ubique plus expetitur iustitiae [da ogni parte sale un'aspirazione a maggiore giustizia] OA n. 2; [V] die Gerechtigkeit verletzen: iustitiam impugnare [levantarse contra la justicia] FiC 196, iustitiam offendere [offendere la gustizia] LC n. 94; die Gerechtigkeit verwirklichen: iustitiam complere [attuare la giustizia] CA n. 59, iustitiam exsequi [realizzare la giustizia] DC n. 28; [W] jemandem Gerechtigkeit widerfahren lassen: aliquem aequo prosequi iudicio [rendere giustizia a qc.] LC n. 20; der Gerechtigkeit widersprechende Ungleichheiten: inaequalitates iustitiae contrariae [le disugaglianze contrarie alla giustizia] LC n. 92; Sent. die Caritas kann nicht an die Stelle der geschuldeten und zu Unrecht verweigerten Gerechtigkeit treten: iustitiae ex officio debitae et inique denegatae caritas vicaria succedere nequit [la carit non pu essere chiamata a fare le veci della giustizia, dovuta per obbligo e iniquamente negata] QA 223; Gerechtigkeitsgefhl iustitiae sensus [il sentimento della giustizia] UR n. 23; Gerechtigkeitssinn spiritus iustitiae [lo spirito di giustizia] AA n. 4 [il senso della giustizia] LC n. 57 gereichen zum Schaden gereichen: cedere in alicuius praeiudicium [tornare in pregiudizio de qc.] CIC vig. can. 80 3, vergere in damnum alicuius [rivolgere in danno degli altri] CIC vig. can. 1201 2 Gericht tribunal, alis, n. [il tribunale] CIC vig. can. 1402; vor Gericht auftreten: consistere in iudicio [comparire in giudizio] CIC vig. can. 1550 2; die Errichtung eines Gerichts: erectio tribunalis [l'erezione di un tribunale] CIC vig. can. 1445 3; das Gericht erster Instanz: tribunal primae instantiae [il tribunale di prima istanza] CIC vig. ante can. 1419; das Gericht zweiter Instanz: tribunal secundae instantiae [il tribunale di seconda istanza] CIC vig. can. 1438; vor Gericht handeln durch jemanden: in iudicio stare per aliquem [stare in giudzio tramite qc.] CIC vig. can. 1478 2; das ordentliche Gericht: tribunal ordinarium [il tribunale ordinario] CIC vig. can. 1443; jemanden vor ein Gericht bringen: aliquem ad forum iudiciale deducere - CIC abr. can. 990 1, vd. Berufungsgericht; gerichtlich das gerichtliche Gestndnis: confessio iudicialis [la confessione giudiziale] CIC vig. can. 1535; Gerichtsakten acta iudicialia [gli atti giudiziari] CIC vig. can. 1472 1, acta causae [gli atti di causa] CIC vig. can. 1604 1; Gerichtsakten einsehen: acta iudicialia invisere [prendere visione degli atti giudiziari] CIC vig. can. 1678 1 Gerichtsbarkeit ius iudiciumque [la giurisdizione] ID 166; die geistliche Gerichtsbarkeit: ecclesiasticum forum - Syll. V n. 31, ecclesiastica potestas iurisdictionis - Syll. V n. 33, Ecclesiae iurisdictio Syll. VI n. 54; Freiwillige Gerichtsbarkeit. vd. sub lemmate; Gerichtsdiener cursor - CIC abr. can. 363 2 Gerichtserfahrung Gerichtserfahrung haben: consuetudinem fori habere - AAS 1971, 444 Gerichtsgebhren taxae quae propter expensas Tribunalis solvendae sunt AAS 1971, 484; Gerichtskanzlei cancellaria tribunalis [la cancellera del tribunale] CIC vig. can. 1544 Gerichtskosten expensae iudiciales [le spese giudiziarie] CIC vig. ante can. 1649; die Ermigung der Gerichtskosten gewhren: expensarum deminutionem concedere [la concessione di riduzione delle spese] CIC vig. can. 1649 1 n. 3; die Gerichtskosten erstatten: expensas iuridicas compensare [compensare le spese del giudizio] CIC vig. can. 1649 1; die Gerichtskosten tragen: expensas iudiciales solvere [pagare le spese del giudizio] CIC vig. can. 1649 1 Gerichtsordnung disciplina in tribunalibus servanda [la disciplina che deve essere osservata nei tribunali] CIC vig. ante can. 1146 Gerichtsort locus iudicii [il luogo del giudzio] CIC vig. ante can. 1468 Gerichtsperson tribunalis administer [ministro del tribunale] CIC vig. can. 1449 4 Gerichtspersonal tribunalis ministri [i ministri nel tribunale] CIC vig. ante can. 1446 Gerichtssaal auditorium CIC abr. can. 1780 1, aula [un'aula] CIC vig. ante can. 1470 Gerichtsschreiber actuarius [un attuario] CIC vig. can. 1507 3 Gerichtssitz sedes iudicii [la sede del tribunale] CIC vig. can. 1468 Gerichtsstand forum [il foro] CIC vig. can. 1407 3; ausschlielicher Gerichtsstand: forum necessarium CIC abr. can. 1560; mehrere Gerichtsstnde haben: multiplex forum habere [avere diversi tribunali competenti] CIC vig. can. 1407 3; fr den Klger ist der Gerichtsstand der beklagten Partei magebend: actor sequitur forum partis conventae [l'attore segue il tribunale della parte convenuta] CIC vig. can. 1407 3; Wahl des Gerichtsstandes: optio fori [la scelta del tribunale] CIC vig. can. 1407 3 Gerichtsurteil sententia iudicialis - CIC abr. can. 2217 1 Gerichtsverfahren procedura iudicialis [procedura giudiziaria] CIC vig. can. 1341, iudicium [il giudizio] CIC vig. can. 1400 1, actio iudicialis [un'azione giudiziaria] ReP n. 31; ein Gerichtsverfahren veranlassen: iudicum promovere [promuovere il giudizio] CIC vig. can. 1355 1; ohne Gerichtsverfahren: indicta causa - ASS 6, 183 Gerichtsvollzieher apparitor - CIC abr. can. 363 2

204

Geschft
Gerichtsweg procedura iudicialis [la procedura giudizialia] CIC vig. can. 1341 gering das geringere bel: malum minus grave [il minor male] HV n. 14, il quod minus malum est [il male minore] QDAP n. 20 geringschtzen etwas geringschtzen: aliquid parvipendere [fare poco conto di q.c] QA 189; aliquid parvi facere [apprezzare poco qc.] DH n. 8, aliquid despicatui habere [il disprezzo] FeR n. 55; Geringschtzung minor aestimatio [una minore considerazione] ReP n. 33; die Geringschtzung der Mutterschaft: maternitatis contemptus [la disistima della maternit] EV n. 59; geringwertig eine nicht geringwertige Sache: res valde notabilis - CIC abr. can. 2354 1; Gercht schdliche Gerchte verbreiten: exitiosos rumores circumferre [la circolazione di voci dannose] CeP n. 121; Gerchte zirkulieren: conferuntur rumores [circolano delle voci] ASS 15, 601 Gesamtanschauung sich eine Gesamtanschauung bilden: universum sibi efformare conspectum [formarsi una visione globale] FeR n. 30 Gesamtauffassung die Gesamtauffassung des Lebens: universalis vitae notio [la concezione globale della vita] CA n. 36; Gesamtbewertung conclusae aestimationes [complessive valutazioni] EV n. 19; Gesamtbild facies universalis [il quadro generale] SRS n. 14 Gesamtheit universalitas [la totalit] FC n. 13; als Gesamtheit: uti simul sumpti - CIC abr. can. 252 5; + in das Gesetz in seiner Gesamtheit: legis summa [il complesso della legge] EV n. 48; die orthodoxe Kirche in ihrer Gesamtheit: Ecclesia orthodoxa simul tota [la Chiesa ortodossa nel suo insieme] UUS n. 59; die Rechte der menschlichen Person in ihrer Gesamtheit betrachtet: personae iura, simul iunctimque reputata [i diritti della persona considerati nel loro insieme] VS n. 31; + von eine Gesamtheit von nebeneinanderstehenden Individuen: individuorum coacervatio qui alius prope alium seiunctim ponuntur [un insieme de individui posto l'uno accanto all'altro] EV n. 20; eine Gesamtheit von Regeln: summa regularum [un ensemble de rgles] Cat. 2033; + Gen. die Gesamtheit dieser Aussagen: hae enuntiationes simul sumptae [linsieme de queste proposizioni] FeR n. 66; die Gesamtheit der Dinge: universa concretio [tutte le cose] DR 78; die Gesamtheit der erreichten Ergebnisse: lati exitus simul sumpti [linsieme dei risultati raggiunti] FeR n. 29; fr die Gesamtheit der Flle: ad universitatem casuum [per un insieme di casi] CIC vig. can. 137 1; die Gesamtheit der Vorgnge: summa processuum [l'insieme dei processi] LC n. 31; Gesamthorizont im kulturellen Gesamthorizont: in toto cultus humani prospectu [nell'orizzonte culturale complessivo] EV n. 15; Gesamtkirche Ecclesia universalis [la Chiesa universale] LG n. 29 Gesamtkonzeption conceptus universa continens [une conception totalisante] LN VIII-1; Gesamtplan in einen Gesamtplan einordnen: intra complexum universalis rationis ordinare [inquadrare in un piano a raggio universale] RH n. 15; Gesamtplanung universalis temperatio [la pianificazione globale] LE n. 18; Gesamtrahmen in einem solchen Gesamtrahmen: hoc in rerum prospectu [in un simile contesto] EV n. 23; Gesamtschau cunctarum comprehensio partium [la totalit] OA n. 40, conspectus totius rerum condicionis - AAS 1979, 1452 Gesamtschuld obligatio solidalis [l'obbligo in solido] CIC vig. can. 1637 2; Gesamtschuldner als Gesamtschuldner verpflichtet sein: teneri in solidum - CIC vig. can. 1595 2 Gesandter minister - Resp. 143, auerordentlicher bevollmchtigter Gesandter beim Heiligen Stuhl: Legatus extraordinarius atque Orator cum liberis amplissimisque mandatis penes Sanctam Sede [Inviato Straordinario e Ministro Plenipotenziario presso la Santa Sede] ASS 15, 598; auerordentlicher Gesandter und bevollmchtigter Minister: Orator extra ordinem liberis cum mandatis - AAS 1940, 276, Legatus extraordinarius et Administer liberis cum mandatis AAS 1969, 478; der Gesandte einer weltlichen Macht: legatus societatis civilis [il legato di una societ civile] CIC vig. can. 353 4; die Bischfe leiten die ihnen zugewiesenen Teilkirchen als Gesandte Christi: Episcopi Ecclesias particulares sibi commissas ut legati Christi regunt [i Vescovi reggono le Chiese particolari a loro affidate come legati di Cristo] LG n. 27; Gesandtschaft die Gesandtschaft beim Vatikan: legatio in Vaticano [la legazione presso il Vaticano] ASS 15, 591; der Sitz der Gesandtschaft: sedes Legationis [la sede della legazione] CIC vig. can. 366 Geschft negotiatio [il commercio] SRS n. 24; [la contrattazione] CIC vig. can. 947; ein Geschft besorgen: negotium tractare, negotium agere [trattare l'affare] CIC vig. can. 140 1; ein Geschft erledigen: negotium expedire - CIC abr. can. 206; bei der Erledigung dieser Geschfte: in his negotiis expediendis - SOE X-2; jemanden ber den Gang der Geschfte informieren: aliquem certiorem facere de negotiorum cursu - SOE X-2; die laufenden Geschfte: negotia sueta [gli affari di ordinaria amministrazione] Stat. PAS art. XX; ein Geschft ohne Grenzen: negotiatio interminata [un commercio senza frontiere] SRS n. 24

205

geschftsfhig
geschftsfhig voll geschftsfhig sein: plenum suorum iurium exercitium habere [avere il pieno esercizio dei suoi diritti] CIC vig. can. 98 1 Geschftsordnung ordo [l'ordinamento] CIC vig. can. 95 1; die Geschftsordnung fr das Konzil: ordo in Concilio servandus [l'ordinamento da osservare in Concilio] CIC vig. can. 338 2 Geschftstrger Dipl. Negotiorum Gestor - Resp. 143, Curam Agens ad Negotia publicis litteris instructus SOE I-3; Geschftstrger ad interim: Curam Agens ad negotia ad interim SOE II-2; geschftsunfhig sui non compos [non sui compos] CIC vig. can. 97 2 geschehen was geschehen ist und immer weiter geschieht: quae acciderunt continenterque accidunt [che avvenne e continua a avvenire] SP 424; damit dies geschieht: ut id eveniat [perch ci avvenga] UUS n. 80; Subst. das Geschehen: eventus, uum [gli avvenimenti] SRS n. 26; der Ablauf des Geschehens: actionis cursus - AAS 1949, 42; das geschichtliche Geschehen: historiae casus [laccadere storico] FeR n. 94; das Geschehen der Vlker: populorum vicissitudines [le vicende dei popoli] EV n. 39; das internationale Geschehen: vd. international; Geschichte temporum monumenta [la storia] MM 427, praeteritarum rerum eventus [le vicende storiche] PT 283, res gestae [la storia] SRS n. 22; in der Geschichte: per aetates [nella storia] CA n. 46; + Subst. [B] vom Beginn der Geschichte an: a primo iam historiae humanae diluculo [fin dagli albori della storia] EV n. 8; [C] die Geschichte des Christentums: christiani nominis annales [la storia del cristianesimo] DR 84; [E] die Erfahrungen der Geschichte: rerum gestarum memoriae [le esperienze della storia] RH n. 17; [F] das Fundament und der Mittelpunkt der Geschichte: fundamentum historiae eiusque medium tenet locum [il fondamento e il centro della storia] NMI n. 5; [H] der Herr der Geschichte: historiae dominus [le matre de l'histoire] LN XII-9, dominus saeculorum [il Signore dei secoli] UR n. 1; [K] die Geschichte der Kirche: Ecclesia annales [la storia della Chiesa] DC n. 17; die Geschichte dieses Konflikts ist bekannt: nota est huiusce conflictationis memoria [ nota la storia di questo conflitto] LE n. 11; [L] in jeder Lage der Geschichte: quovis historiae tempore [in ogni congiuntura della storia] SRS n. 47; vom Lauf der Geschichte abgeschnitten werden: ab historiae ipsius seiungi curriculo [esser tagliati fuori del corso della storia] CA n. 26; [M] die Geschichte der Menschheit: res hominum gestae [la storia dell'umanit] EV n. 10; die Mitte der Geschichte: historiae centrum [il centro della storia] LC n. 3; [P] eine neue Phase der Geschichte: nova condicio novaque aetas [una nuova fase della storia] LC n. 24; [T] das Tribunal der Geschichte: historiae ipsius tribunal - AAS 1949, 43; [V] die Vollendung der Geschichte: consummatio historiae [la consommation de l'histoire] Cat. 2586; [W] im Wechsel der menschlichen Geschichte: per vicissitudines historiae humanae [attraverso le vicissitudini della storia umana] DH n. 12; + Adj. die Offenbarung Gottes ist eingebettet in Zeit und Geschichte: in tempus inque historiae annales se interserit Dei revelatio [la rivelazione di Dio si inserisce nel tempo e nella storia] FeR n. 11; die jngste Geschichte: res gestae recentiores [la storia recente] SRS n. 22; + Vb. wie die Geschichte beweist: ut hominum annales commonstrant [come dimostra la storia] CA n. 46; die Geschichte beweist klar, da : ipsa rerum gestarum documenta clare demonstrant + aci [la storia stessa ce ne d splendida testimonianza] QA 209, praeteritis temporibus res gestae testantur palam [come dimostra la storia] MM 444; die Geschichte bezeugt: historia testis accedit [l'histoire vient tmoigner] ASS 32, 66; die Geschichte lehrt, da : rei gestae testantur monumenta - VN 290; man sagt, Gott sei Geschichte geworden: Deus ipse dicetur facere se historiam [on affirmera que Dieu se fait histoire] LN IX-3; Sent. die Geschichte geschieht nicht nur in gewisser Weise "uerlich", in Ereignissen, sondern vor allem "innerlich": sie ist die Geschichte des siegenden oder besiegten menschlichen Gewissens: historia enim non solum eventibus efficitur, qui quodam modo extrinsecus fiunt, sed imprimis intrinsecus concinnatur: est historia conscientiarum humanarum, quae aut vicerunt aut victae sunt [la storia viene scritta non solo dagli avvenimenti, che si svolgono in un certo qual senso dall'esterno, ma scritto prima di tutto dal di dentro: la storia delle coscienze umane, delle vittorie o delle sconfitte morali] Iuv. n. 6; das Christentum ist die in die Geschichte eingebrochene Religion: Christiana disciplina est quae in historia innitur [il cristinanesimo religione calata nella storia] NMI n. 5; geschichtlich Adj. historicus [storico] GS n. 53; der geschichtliche Abschnitt: historica aetas [il periodo storico] SRS n. 20; die geschichtlichen Bedingungen: rerum gerendarum condiciones [le esigenze storiche] SP 431; der Wandel der geschichtlichen Bedingungen: versabiles temporum condiciones [il variare delle condizioni storiche] SRS n. 3; das geschichtliche Erbe: instituta a patribus veluti hereditate tradita [il patrimonio che hanno avuto in retaggio della loro storia] PP n. 62; ein geschichtliches Ereignis: eventus historicus [un evento storico] DoI n. 6; die geschichtlichen Ereignisse: historiae facta [i fatti della storia] DAS 315; bittere geschichtliche Erfahrungen: acerba experimenta historiae [expriences historiques amres] LN XI-11; in diesem geschichtlichen Kontext: in illis historiae humanae condicionibus [in quel contesto storico] SRS n. 12; der geschichtliche Mensch: homo historicus ut aiunt [l'uomo storico] RH

206

Gesellschaft
n. 13; geschichtliches Verstndnis: rerum gestarum intellectus [il senso della storia] ES 630; die geschichtliche Wahrheit erforschen: aliquid ad historiae fidem explorare - FR 137; Adv. geschichtlich betrachtet: modo quodam historico [il carattere storico] SRS n. 9; geschichtlich erwiesen: historiae fide comprobatum [fatti storici incontestabili] ES 615; Geschichtlichkeit historicitas [la storicit] DV n. 19 Geschichtsauffassung ratio historiae intellegendae [la conception de l'histoire] LN VIII-2; Geschichtsdeutung historiae interpretatio [la lettura della storia] SRS n. 20 Geschichtsepoche historiae tempus [un'epoca della storia] MD n. 14; Geschichtsquelle historicus fons [une source historique] Cat. 573; Geschichtsschreibung historia scribenda [lo scrivere la storia] DAS 314, rerum gestarum historia [la storia] DAS 317; historica compositio [il metodo storico] HuG 577 Geschichtswissenschaft cognitio historica [l'indagine storica] GS n. 5 Geschick das Geschick des Menschen: sors hominis [la sorte dell'uomo] RH n. 14, sein Geschick selbst in die Hand nehmen: suae fortunae auctor esse [divenire l'artefice del suo destino] PP n. 65 Geschicklichkeit dexteritas - MM 424; geschickt dexteritate quadam [con destrezza] DAS 312 geschieden divortio degressus [divorziato] FC n. 84 geschlechtlich geschlechtliche Diskriminierung: discrimen nomine sexus [la discriminazione che si fondi sul sesso] QDAP n. 11 Geschlechtlichkeit sexualitas [la sexualit] Cat. 2336; Geschlechtslust voluptas venerea [le plaisir vnrien] Cat. 2351; Geschlechtsorgane organa genitalia [les organes gnitaux] Cat. 2352; Geschlechtsverkehr homosexueller Geschlechtsverkehr: commercium homosexuale AAS 1986, 547 geschlossen in geschlossenen Reihen: conferto agmine - OOE 57; ein geschlossenes System: systema in se clausum [un sistema chiuso] LC n. 72; Geschlossenheit die Geschlossenheit der Inhalte: solidus doctrinarum contextus [lorganicit dei contenuti] FeR n. 4 Geschmack ein bitterer Geschmack: gustatus, us amarus [un gusto amaro] UUS n. 92; Geschpf animans [la creatura] SRS n. 30; der Mensch ist ein Geschpf Gottes: homo est animans creatus Dei [l'uomo una creatura di Dio] Iuv. n. 9; die Achtung vor den Geschpfen, welche die sichtbare Natur bilden: obsequium erga entia quae naturam visibilem efficiunt [il rispetto per gli esseri che formano la natura visibile] SRS n. 34; Geschwtz leeres Geschwtz: inanis verborum profluentia ReP 2; geschweige denn nedum [n ancora meno] LE n. 13; Geschwindigkeitsrausch immoderata velocitatis voluptas [le got immodr de la vitesse] Cat. 2290; Geschwindigkeitswettbewerb aemula festinatio [l'emulazione] CeP n. 39; Geschwr ein tdliches Geschwr: ulcus mortiferum UAD 677 Gesellschaft im soziologischen Sinne: hominum consortio [la sociedad] DN 265; humana consortio [la societ] PC n. 9; humana societas [l'umana societ] GS n. 3; Def. eine Gesellschaft ist eine Gruppe von Personen, die organisch durch ein Einheitsprinzip verbunden sind, das ber den Einzelnen hinausgeht: societas quaedam est personarum summa organice religatarum quodam unitatis principio quod unamquamque earum superat [une socit est un ensemble de personnes lies de faon organique par un principe d'unit qui dpasse chacune d'elles] Cat. 1880; + Subst. der Aufbau der Gesellschaft: societatis aedificatio [la costruzione della societ] SRS n. 15, compositio societatis [la composizione della societ] DC n. 26; der Gestalter der irdischen Gesellschaft: conditor trerrestris societatis [il costruttore della societ terrena] SRS n. 1; der Mensch in der Gesellschaft: homo societate coniunctus - UAD 689; die Ordnung der Gesellschaft: temperatio in res publicas inducenda [l'ordine della societ] DR 101; den Zusammenhalt der Gesellschaft frdern und verstrken: societatis compaginem promovere et firmare [promuovere e rinforzare la coesione della societ] LC n. 65; + Adj. [B] das Band der menschlichen Gesellschaft: coniunctio societatis humanae - LP 606; die brgerliche Gesellschaft: societas civilis - QC 2, civilis hominum societas - DI 4, civilis coniunctio [la civile societ] RN 646, convictio civilis [il consorzio civile] QP 601, civile consortium [la societ civile] GS n. 53, civilis communitas [la societ civile] CA n. 5; [G] eine gerechtere Gesellschaft errichten: exstruere societatem magis iustam - AAS 1971, 900; [H] eine hierarchisch geordnete Gesellschaft: societas hierarchice ordinata [una societ gerarchicamente ordinata] LG n. 20; [K] die kapitalistischen brgerlichen Gesellschaften: societates medii ordinis civium possidentium [le societ borghesi capitalistiche] CA n. 41; die kapitalistische Gesellschaft: societas capitalista [la socit capitaliste] LN IX-2; die klassenlose Gesellschaft: societas civium ordinibus vacua [la societ senza classi] DR 70, societatis forma civium ordinibus vacua [una societ senza veruna differenza di classi] DR 72, societas sine classibus [la socit sans classes] LN XI-11; [M] die menschliche

207

gesellschaftlich
Gesellschaft: hominum coetus - DI 12, communitas et coniunctio humana [la societ umana] LP 598, hominum societas [la societ umana] LP 598, societas generis humani [la civile societ] RN 654, humana consortio [la societ] QA 212, [l'humana convivenza] HV n. 22, tota humana societas [l'intera societ umana] IM n. 1, hominum consociatio [l'umana societ] CD n. 3; [S] die skularisierte Gesellschaft: societas saecularem formam induta [la societ secolarizzata] FC n. 68, societas saeculari nota insignis [la societ secolarizzata] FC n. 78; + Vb. die Gesellschaft baut auf Gewalt auf: societas ipsa in violentia est condita [la socit est fonde sur la violence] LN VIII-6; die Gesellschaft formen: societatem aedificare [construire la socit] LN XI-14; Gesellschaft im rechtlichen Sinne: eine Gesellschaft grnden: societatem conflare [creare una societ] MM 436, in societatem coire l'associazione] MM 437, societatem condere - MM 437;. gesellschaftlich [G] eine gesellschaftliche Gruppe coetus socialis [una categoria sociale] CIC vig. can. 294, socialis coetus [un gruppo sociale] SRS n. 15; [H] gesellschaftliches Handeln: socialis actio [l'azione sociale] DR 93; [L] gesellschaftliches Leben: socialis convictus [la civile convivenza] QP 605, vita socialis [la vita sociale] LC n. 32; die Organisation des gesellschaftlichen Lebens: vitae communitariae dispositio organica [l'organizzazione della vita comunitaria] RH n. 16; [N] die gesellschaftliche Natur des Menschen erschpft sich nicht im Staat: socialitas hominis minime ab ipsa republica absorbetur [la socialit dell'uomo non si esaurisce nello Stato] CA n. 13; [R] eine gesellschaftliche Rolle: partes sociales [il ruolo sociale] SRS n. 20; [S] die gesellschaftlichen Schichtungen: ordines sociales [les stratifications sociales] LN IX-2; die gesellschaftliche Stellung: in convictu sociali locus [il posto nella civile convivenza] QP 605, status et condicio [lo stato e la condizione] CIC vig. can. 216; [V] gesellschaftliche Vernderungen: rei socialis commutationes - UAD 695; [Z] gesellschaftliche Zwnge: coactiones societatis [le costrizioni della societ] LC n. 14; Gesellschaftsbild das politische Handeln mu sich auf ein Gesellschaftsbild sttzen: actio politica per adumbratam societatis figuram est suffulcienda [l'azione politica deve poggiare su un progetto di societ]; gesellschaftsbildend die Sprache als die wichtigste gesellschaftsbildende Fhigkeit: maxima societatis conciliatrix loquendi facultas [la facolt di conversare la pi grande conciliatrice della societ] DI 6; gesellschaftsfeindlich eine gesellschaftsfeindliche Haltung einnehmen. ordinis societatis destructivo modo se gerere [adottare un atteggiamento distruttivo del tessuto sociale] SRS n. 39; Gesellschaftsform rei publicae conformatio [il tipo di societ] PP n. 54 Gesellschaftsklima atmosphaera socialis [le climat social] Cat. 1896; Gesellschaftsleben die Organisation des Gesellschaftslebens: vita socialis organizanda [l'organisation de la vie sociale] Cat. 2442; Gesellschaftsmodell civilis societatis exemplum [il modello di societ] OA n. 45; Gesellschaftsordnung societatis ordinatio [l'ordinamento sociale] DR 66, societatis regimen [l'ordinamento della societ] CA n. 12, societatis institutum [l'ordinamento della societ] CA n. 38; Gesellschaftsschicht societatis ordo [un ceto della societ] DR 94, ordo civium [una categoria sociale] IM n. 8; Gesellschaftstruktur structura socialis [la structure sociale] Cat. 387; Gesellschaftssystem ratio socialis [il sistema sociale] CA n. 42; Gesellschaftsvernderungen Gesellschaftsvernderungen herbeifhren, die wirklich im Dienste der Person stehen: sociales mutationes obtinere que revera sint in servitium personae [obtenir des changements sociaux qui soient rellement au service de la personne] Cat. 1888; Gesellschaftsvertrag societatis contractus [il contratto di societ] QA 199, pactio societatis [il contratto di societ] MM 408 Gesellschaftswissenschaften scientiae sociales [le scienze sociali] GS n. 54 Gesetz Def. das Gesetz ist eine von der zustndigen Autoritt im Blick auf das Gemeinwohl angeordnete Verhaltensregel: lex regula est agendi ab auctoritate compententi propter bonum commune promulgata [la loi est une rgle de conduite dicte par l'autorit comptente en vue du bien commun] Cat. 1951; das Gesetz, das heit die Norm fr das, was zu tun und zu meiden ist: lex, hoc est agendorum atque omittendorum norma [la legge, vale a dire una norma che regolasse le azioni e le omissioni] LP 596; nur eine Anordnung, welche die rechtmige Gewalt nach den Grundstzen der gesunden Vernunft zum allgemeinen Wohl erlassen hat, kann Gesetz sein: non est lex, nisi iussio rectae rationis a potestate legitima in bonum commune perlata [la Loi n'est pas autre chose que le commandement de la droite raison port par la puissance lgitime, en vue du bien gnral] S. chr. 388; + Kraft das Gesetz bleibt in Kraft: lex firma remanet [la legge rimane ferma] LG n. 29, lex vim suam retinet [la legge mantiene il suo vigore] CIC vig. can. 2; ein Gesetz auer Kraft setzen: tollere legem [eliminare la legge] CIC vig. can. 1313 2; das Gesetz tritt auer Kraft: lex cessat [la legge cessa] CIC vig. can. 33 2; das Gesetz ist auer Kraft getreten:

208

Gesetz
lex omni vi caret [la legge priva di ogni vigore] CIC vig. can. 33 1; das Gesetz tritt in Kraft: lex obligare incipit [la legge comincia a obbligare] CIC vig. can. 8 2, lex vim obtinet [la legge entra in vigore] CIC vig. can. 6 1, lex vim suam exserit [la legge entra in vigore] CIC vig. can. 8 1; das Gesetz tritt in Kraft am: lex vigere incipit die - AAS. 1986, 486; + Subst. [A] die Achtung der Gesetze: verecundia legum [respecter les lois] S. chr. 388; die Annahme des Gesetzes: legis latio - VN 292; die Anwendung des Gesetzes: usus legis [la aplicacin de la ley] DN 265; die Anwendung des objektiven Gesetzes auf den Einzelfall: legis obiectivae ad particularem casum applicatio [lapplicazione della legge obiettiva a un caso particolare] VS n. 59; die Aufgabe des staatlichen Gesetzes besteht darin, ein geordnetes soziales Zusammenleben zu gewhrleisten: legis civilis munus in sociali convictu ex ordine praestando consistit [il compito della legge civile consiste nel garantire unordinata convivenza sociale] EV n. 71; die Aufhebung eines Gesetzes: legis amotio [eliminare la legge] EV n. 90; das Gesetz soll immer Ausdruck der Meinung und des Willens der Mehrheit der Brger sein: mentem voluntatemque maioris civium partis semper lex patefacere debet [la legge deve sempre esprimere l'opinione e la volont della maggioranza dei cittadini] EV n. 68; bei der Ausfhrung der Gesetze: in legum exsecutione [nell'esecuzione delle leggi] CIC vig. can. 34 1; das Gesetz unterliegt enger Auslegung: lex strictae subest interpretationi [la legge sottoposto a interpretazione stretta] CIC vig. can. 18; das Gesetz unterliegt weiterer Auslegung: lex latae subest interpretationi [la legge sottoposto a interpretazione larga] CIC vig. can. 36 1; eine Ausnahme vom Gesetz: exceptio a lege [un'eccezione alla legge] CIC vig. can. 18; [B] die Beachtung der Gesetze: legum observantia [l'osservanza delle leggi] CIC vig. can. 31 1; unter Beachtung der Gesetze: attentis legibus [nel rispetto delle leggi] PO n. 21; die Gesetze erfordern ihrer Natur nach Beachtung: leges suapte natura observantiam exigunt [le leggi per loro stessa natura esigono l'osservanza] SDL XXII; die Befolgung der Gesetze: legum observantia [l'osservanza delle leggi] CIC vig. can. 31 1; die Befolgung der gttlichen Gesetze: observantia divinarum legum [il rispetto delle leggi divine] VS n. 72; die Befolgung des Gesetzes fordern: legem urgere [esigere l'esecuzione della legge] QP 602, um die Befolgung des Gesetzes einzuschrfen: ad legis observantiam urgendam [urgere l'osservanza di una legge] CIC vig. can. 49; auf die Befolgung aller Gesetze drngen: observantiam omnium legum urgere [urgere l'osservanza di tutte le leggi] CIC vig. can. 392 1; die Gesetze finden keine Bercksichtigung: legum nulla habetur ratio [non vi alcuna considerazione per le leggi] ID 171; [D] das Gesetz tritt ins Dasein: lex instituitur [la legge istituita] CIC vig. can. 7; [E] sptere mit frheren Gesetzen in Einklang bringen: leges posteriores prioribus conciliare [conciliare le leggi posteriori colle leggi precedenti] CIC vig. can. 21; etwas in Einklang bringen mit den Vorschriften der Gesetze: componere cum legum praescriptis [accordare con le disposizioni delle leggi] CIC vig. can. 34 2; [F] die Fassung des Gesetzes: scriptio legis [la redazione della legge] Iuv. n. 6; [G] im Gegensatz zum Gesetz stehen: legi officere [essere in contrasto con la legge] EV n. 74; der Geist des Gesetzes: mens legis - DPM can. 16; das Gesetz behlt seine Geltung: lex vim suam retinet [la legge mantiene il suo vigore] CIC vig. can. 2; die Geringschtzung der Gesetze: fastidium legum [il disprezzo delle leggi] ID 175; das Gesetz in seiner Gesamtheit: legis summa [il complesso della legge] EV n. 48; die Glaubwrdigkeit des Gesetzes untergraben: legis auctoritatem labefactare [minare l'autorit della legge] EV n. 68; [H] die Herrschaft des Gesetzes: imperium legis ipsius [l'impero della legge] CA n. 52; [I] die authentische Interpretation des Gesetzes: authentica interpretatio legis [linterpretazione autentica della legge] VS n. 27; [N] die Nichtbeachtung der Gesetze: inobservantia legum [l'inosservanza delle leggi] CIC vig. can. 1284 2; [O] Gesetze, die fr die ffentliche Ordnung sorgen: leges quae ordini publico consulunt [leggi che provvedono all'ordine pubblico] CIC vig. can. 13 2; [S] sich innerhalt der Schranken des Gesetzes halten: se intra fines lege praescriptos continere [tenirsi nei confini della legalit] ASS 31, 140/131; der Schutz der Gesetze: legum patrocinium [il patrocinio delle leggi] ID 167; im Schutze des Gesetzes: sub legis praesidio [sous la sanction de la loi] MC 7; ein Gesetz mit Strafe bewehren: legi poenam adnectere - CIC abr. can. 2220 1, legem poena munire [munire la legge di una pena] CIC vig. can.1315 1; Gesetze, die eine Strafe festsetzen: leges, quae poenam statuunt [leggi che stabilscono una pena] CIC vig. can. 18; das Gesetz selbst kann eine Strafe festsetzen: lex ipsa potest poenam determinare [la legge pu essa stessa determinare la pena] CIC vig. can. 1315 2; die Strenge der Gesetze: legum severitas [la severit delle leggi] ASS 31, 138/130; [U] die bereinstimmung eines bestimmten Verhaltens mit dem Gesetz: congruentia cuiusdam certae ac finitae agendi rationis quoad legem [la conformit di un certo comportamento concreto rispetto alla legge] VS n. 59; die bertretung des Gesetzes: transgressio legis [la trasgressione] CIC vig. can. 13 2; [V] die Verkndung des Gesetzes: promulgatio legis - VN 292; die Verletzung des Gesetzes: violatio legis [la violazione] CIC vig. can. 1324 1; als Verletzung des Gesetzes wird verstanden der Rechtsirrtum, sowohl im Verfahren, als auch in der Sachentscheidung: pro

209

Gesetz
violatione legis intellegitur error iuris sive in procedendo sive in decernendo AAS 1971, 330; ber die Verletzung des Gesetzes entscheiden: cognoscere de violatione legis [giudicare la violazione della legge] CIC vig. c. 1401 n. 2; [W] die Wachsamkeit der Gesetzes schtzt den Brger vor der Gewalt der Bswilligen: vigilantia legum cives ab iniuria improborum vindicantur [i cittadini sono tutelati contro la violenza dei malvagi dalla vigilanza delle leggi] LP 600; die Worte eines Gesetzes erlutern: verba legis declarare [dichiarare le parole della legge] CIC vig. can. 16 2; [Z] der Zweck des Gesetzes: finis legis [il fine della legge] CIC vig. can. 17; + Adj. [A] ein angebliches Gesetz der Geschichte: lex quae dicitur historiae [una presunta legge della storia] LC n. 77; [D] ein konkret nicht durchsetzbares Gesetz: lex lata quae servari re non potest [una legge concretamente non applicabile] EV n. 68; [E] ergnzende Vorschriften: normae complementares Ord. Conc. Art. 70; erzieherisch die erzieherische Rolle des Gesetzes: munus institutorium Legis [il ruolo pedagogico della Legge] VS n. 23; [F] feste Gesetze: firmae leges [leggi saldi] OT n. 10; ein freizgigeres Gesetz: lex laxior [una legge pi permissiva] EV n. 73; [G] das dem Angeklagten gnstigere Gesetz: lex reo favorabilior [la legge pi favorevole all'imputato] CIC vig. can. 1313 1; [H] das hchste und heiligste Gesetz: lex altissima et sanctissima [la legge pi profonda e pi augusta] QDAP n. 21; [I] ein immanentes Gesetz: lex insta [una legge immanente] SP 437; [P] das positive Gesetz: lex positiva [la loi positive] Cat. 2041; [R] ein restriktiveres Gesetz: lex strictior [una legge pi restrittiva] EV n. 73; [S] ein sanktionsloses Gesetz: lex quae nullam sanctionem appositam habet - CIC abr. can. 2222 1; spezielle Gesetze: leges peculiares [particolari disposizioni legislative] DR 101; staatliche Gesetze: leges civiles [le leggi civili] CIC vig. can. 22; ein strafbewehrtes Gesetz: lex poena munita [una legge munita di una pena] CIC vig. can. 1354 1; [U] dies sollte allen als ein unverrckbares Gesetz gelten: illud enim perpetuae legis instar habendum est [si deve attribuire il valore di legge eterna a] ID 169; + Vb. [A] ein Gesetz abschaffen: tollere legem [eliminare la legge] CIC vig. can. 1313 2; von einem Gesetz abweichen: a lege discedere - MM 459; ein Gesetz anwenden: legem applicare [applicare la legge] CIC vig. can. 31 1, Gesetze anwenden: leges in vitae usum traducere [applicare le leggi] SRS n. 43; das Gesetz auf den Einzelfall anwenden: legem applicare in singulos casus [lapplicazione della legge al caso particolare] VS n. 59; eine Vorschrift des Gesetzes nicht anwenden: legis praescriptum neglegere [trascurare il disposto di una legge] CIC vig. can. 1645 2; ein Gesetz aufheben: abolere legem [abolire la legge] SCo. n. 128, abrogare legem [abrogare una legge] CIC vig. can. 6 1; ein Gesetz ausfllen: determinare legem [determinare una legge] LG n. 26; ein Gesetz ausfhren: legem in usum perducere AAA 322, legem exsecutioni mandare [mandare ad esecuzione la legge] CIC vig. can. 34 1; ein Gesetz auslegen: legem aestimare [valutare la legge] CIC vig. can. 6 2, interpretari legem [interpretare la legge] CIC vig. can. 16 1; ein Gesetz ausdehnend auslegen: extendere legem [estendere la legge] CIC vig. can. 16 2, ein Gesetz einschrnkend auslegen: legem coarctare [restringere la legge] CIC vig. can. 16 2, ist im engen Sinne auszulegen: strictae subest interpretationi - CIC abr. can. 19, stricte interpretandum est [ da interpretarsi in senso stretto] CIC vig. can. 138; ist im weiten Sinne auszulegen: late interpretandum est [ da interpretarsi in senso largo] CIC vig. can. 138; das Gesetz authentisch auslegen: legem authentice interpretari [interpretare la legge in modo autentico] VS n. 45; [B] die Gesetze beachten: servare leges [ubbidire alle leggi] PT 297; ein Gesetz nicht beachten: legem minimi facere [tenere la legge in poco conto] GS n. 30; ein Gesetz bekrftigen: inculcare legem [ribadire] FC n. 37; das beschlossene Gesetz: lex sancita - VN 290; ein Gesetz nher bestimmen: legem determinare [determinare la legge] LG n. 26; das Gesetz betrifft: lex pertinet ad - Syll. VI n. 53; [E] ein Gesetz einschrfen: legem inculcare [inculcare la legge] ReP n. 26; entsprechende Gesetze: leges congruentes [una legislazione adeguata] CA n. 44; ein Gesetz erlassen: legem facere - LP 612, legem perferre - S. chr. 388, legem condere - VN 292, legem sancire [aprobar una ley] DN 262, legem ferre - CIC vig. can. 6 1, legem promulgare [promulgare una legge] VS n. 42; Gesetze fr seine Untertanen erlassen: leges in suos subditos ferre [dare leggi ai suoi sudditi] LG n. 27; ein Gesetz erweitern: legem extendere [estendere la legge] CIC vig. can. 16 2; [F] etwas durch Gesetz festsetzen: aliquid lege statuere [stabilire nella legge] CIC vig. can. 8 1; etwas durch Gesetze festlegen: aliquid legibus sancire [sancire q.c. nelle leggi] DH n. 13; [G] Gesetze geben: facere leges [fare le leggi] LP 612; Gesetze geben fr: leges condere pro [le leggi fatte per] CIC vig. can. 12 3; ein Gesetz, das der Mensch sich selbst autonom gibt: lex quam homo ipse sibi libere imponit [una legge che luomo autonomamente d a se stesso] VS n. 36; an das Gesetz gebunden sein: lege adstringi [essere obbligato alla legge] CIC vig. can. 13 2; das Gesetz gilt in einem bestimmten Territorium: lex viget in certo territorio CIC vig. can. 12 2; das Gesetz gilt fr jemanden: lex pertinet ad aliquem [la legge valevole per qc.] MM 449, lege tenetur aliquis [qc. tenuto alla legge] CIC vig. can. 11; das Gesetz gilt rckwirkend: lex valet retrorsum [la legge ha valore retroattivo] CIC vig. can. 16 2; das Gesetz gilt nicht rckwirkend: lex non retrahitur [la legge non

210

gesetzgeberisch
retroattiva] CIC vig. can. 16 2; geltende Gesetze: leges vigentes [i leggi vigenti] CIC vig. can. 2; [L] gem den Gesetzen leben: nutu legum dirigere vitam - LP 602; durch Gesetze weise lenken: legibus sapienter moderari [regolare sapientemente con le leggi] LG n. 45; [M] die Gesetze mildern: legum praescripta mitigare [mitigare le leggi] ADS 399; [R] die Gesetze reformieren: leges emendare [riformare il suo ordinamento] CA n. 47; sich nach den Gesetzen richten: morem legibus gerere [conformarsi alle leggi] ADS 400; [S] etwas durch Gesetze schtzen: aliquid auctoritate nutuque legum tegere [protegere con l'autorit e il consenso delle leggi] ID 164, aliquid gratia tutelave legum defendere [difendere e tutelare dalla legge] ID 172; [] das Gesetz bertreten: legem perrumpere [enfreindre les lois] S. chr. 388, legem conculcare [il disprezzo della legge] MM 549, leges violare [trasgredire le leggi] EV n. 42; etwas den staatlichen Gesetzen unterwerfen: aliquid civilium legum nexu devincire [sottoporre q.c. alle leggi civili] RN 665; dem Gesetz unterworfen sein: legi subesse QAM 370, legi subici [essere sottoposto alla legge] CIC vig. can. 12 3; [V] ein Gesetz verhindern: legem antiquare [scongiurare una legge] EV n. 73; ein Gesetz verknden: legem promulgare [promulgare la legge] CIC vig. can. 8 1; ein Gesetz verletzen: legem violare [violare la legge] CIC vig. can. 1321 2; das Gesetz verpflichtet: lex ligat [la legge obbliga] CIC vig. can. 8 1, lex obligat [la legge obbliga] CIC vig. can. 8 2, lex urget [la legge urge] CIC vig. can. 14; durch ein Gesetz verpflichtet werden: lege adstringi CIC abr. can. 987, lege obligari [essere obbligato alla legge] CIC vig. can. 13 2; gegen das Gesetz verstoen: legem deserere [violare la legge] PT 280; vom Gesetz vorgeschrieben: lege praeceptum [comandato dalla legge] OT n. 10; [W] zum Gesetz werden: in publica regnorum scita evadere - QAM 371; dem Gesetz widersprechen: legi adversari [essere contrario alla legge] CIC vig. can. 36 1; dem Gesetz widersprechend: legi repugnans - Syll. VII n. 64; [Z] die Gesetze in einer Sammlung zusammenstellen: leges in unam syllogen digerere [raccogliere le leggi in un'unica collezione] CIC praef. XII; Sent. die Wahl und Entscheidung zwischen verschiedenen Moralauffassungen ist nicht Sache des Gesetzes: non est legis munus ex diversis moralibus sententiis electionem ducere [non spetta alla legge la scelta tra le diverse opinioni morali] EV n. 68; in verschiedenen Staaten gestatten einige Gesetze die Ttung Unschuldiger: in variis Nationibus nonnullae leges latae sunt, quibus rata habetur directa occisio innocentium [n diversi Stati alcune leggi hanno autorizzato la soppressione diretta di innocenti] DoV III; vd. Norm, Vorschrift; Arbeitsgesetze; Ausnahmegesetz; Gesetzesauslegung legis interpretatio [l'interprtation de la loi] Cat. 581; Gesetzbuch ein Gesetzbuch ausarbeiten: codicem componere [elaborare un Codice] LE n. 11; Gesetzesantrag rogatio legis - VN 292 Gesetzesbeschlu latio legis - VN 292 Gesetzesbestimmung decretum legis - VN 284, eine Gesetzesbestimmung verletzen: legis caput offendere AAA 322; prfen, ob alle Gesetzesbestimmungen gewahrt sind: scrutari utrum omnia legis statuta servata sint - DPM can. 13 n. 1 Gesetzesentwurf legis propositio - ASS 6, 147 Gesetzeskraft vis legis [la forza di legge] CIC vig. can. 16 3; Gesetzeskraft erlangen: vim legis obtinere [ottenere forza di legge] CIC vig. can. 24 1; keine Gesetzeskraft haben: vim legis nullam habere [avere nessuna forza di legge] LP 599; Gesetzessammlung legum sylloga [la collezione delle leggi] CIC vig. praef. XVII; eine Gesetzessammlung erstellen: legum collectionem apparare [approntare une collezione di leggi] CIC vig. praef. XVIII; Gesetzesschwebe vacatio legis [la vacanza] CIC vig. can. 8 1 Gesetzesverkndung promulgatio - VN 292 Gesetzesvorlage legis rogatio Hom. n. 17; Gesetzesvorschlge proposita ad leges scribendas pertinentia [progetti legislativi] EV n. 90; Gesetzesvorschrift sofern dem nicht eine Gesetzesvorschrift entgegensteht: nisi legis praescriptum obstet [a meno che non si opponga il disposto della legge] CIC vig. can. 1414 Gesetzeswerk summa legum [un complesso di leggi] LC n. 45 Gesetzeszwang coactio legis [gli aspetti costrittivi della legge] LC n. 74 gesetzgebend gesetzgebende Gewalt: vd. Gewalt [2]; gesetzgebende Krperschaft: publicus oratorum conventus condendis legibus adlectorum [il corpo legislativo] ASS 15, 599, legislatorum coetus - ASS 26, 132, legumlatorum curia [la Camera legislativa] QA 183; die gesetzgebenden Organe der einzelnen Lnder: singularum nationum coetus, penes quos est ius legum ferendarum [le istituzioni legislative dei singli Paesi] LE n. 11; Gesetzgeber legum latores [les lgislateurs] S. chr. 388, legislator [il legislatore] CIC vig. can. 16 1, leges condens [il legislatore] QP 599, legum lator [il legislatore] QDAP n. 19, legis conditor - CIC abr. can. 80; die Absicht des Gesetzgebers: mens legislatoris [l'intendimento del legislatore] CIC vig. can. 17; der staatliche Gesetzgeber: civilis legumlator [il legislatore civile] LP 598; gesetzgeberisch legifer SDL

211

Gesetzgebung
Gesetzgebung legislatio [la legislazione] PO n. 16, legum promulgatio [la promulgazione di leggi] IM n. 12; in der Gesetzgebung: in legibus ferendis [nello stabilire le leggi] QP 609; eine nderung der Gesetzgebung: inducta in leges mutatio [un cambiamento della legislazione] DR 95; eine antireligise Gesetzgebung: leges religioni adversantes [una legislazione antireligiosa] FC n. 52; die staatliche Gesetzgebung: civilis legislatio [la legislazione civile] AA n. 11; die Beziehungen zwischen dem Sittengesetz und der staatlichen Gesetzgebung: mutuae rationes quae inter legem moralem et civilem legem intercedunt [i rapporti che intercorrono tra legge morale e legge civile] DoV prn; Gesetzgebungsbefugnis potestas legum ferendarum [il mandato legislativo] EV n. 90; Gesetzgebungsorgan legibus ferendis consilium - ASS 6, 147, consilium publicum legibus ferendis - IA 472 gesetzlich die gesetzlichen Garantien des Papstes: quae Pontifici tuendo per legem statuta sunt [le guarentigie del Pontefice] ASS 28, 200; gesetzlicher Feiertag: dies festus sub praecepto - CIC abr. can. 1247 1, dies festus de praecepto [una festa di precetto] CIC vig. can. 530; eine gesetzliche Frist: terminus lege constitutus [un termine costituito dalla legge] CIC vig. can. 1464 1; die gesetzlichen Grundlagen: legale fundamentum [le fondement lgal] MG 9; ohne gesetzliche Grundlage: nullo suffragante iuris praescripto [non sorretto da alcuna disposizione del diritto] CIC vig. can. 1457 1; alle gesetzlichen Mglichkeiten ausntzen: omnia experiri quorum lege habituri sint facultates [valersi de todos los medidos legittimos que por disposiciones legales quedan a su alcance] DN 272; gesetzliche Vorschriften: praecepta legibus constituta [le disposizioni legislative] EV n. 90; unbeschadet der gesetzlichen Vorschriften ber die Wirksamkeit bestimmter Beweismittel: firmis praescriptis legis de quarundam probationum efficacia [ferme restando le disposizioni della legge sull'efficacia di talune prove] CIC vig. can. 1608 3; gesetzlicher Zins: lucrum legale - CIC abr. can. 1543 gesetzlos legis expers [esente da legge] LP 597, exlex DIM 70 Gesetzmigkeit die biologischen Gesetzmigkeiten des Krpers: corporis vices [i ritmi biologici del organismo] HV n. 3 Gesicht das wahre Gesicht: genuinus vultus [l'autentico volto] RH n. 4 gesichtslos die gesichtslose Unermelichkeit der Stadt: immensitas urbis, quae nota caret singulari [l'immensit della citt senza volto] OA n. 12; Gesichtspunkt aspectus, us [l'aspetto] Cfl n. 10; + unter unter einem anderen Gesichtspunkt: alia quadam ex parte [da un altro punto di vista] LE n. 14; unter diesem Gesichtspunkt: ex hac ipsa parte [da questo punto di vista] LE n. 8, ex hac iudicandi ratione [da questo punto di vista] LE n. 14, si sub hoc titulo respiciatur [sotto questo profilo] SRS n. 13; unter praktischem wie unter pdagogischem Gesichtspunkt: sive re sive paedagogico usu [di vista sia pratico che pedagogico] FeR n. 57; unter sittlichem Gesichtspunkt: morali spectata re [dal punto di vista morale] EV n. 74; unter verschiedenem Gesichtspunkt: non iisdem rationibus [sotto diverso aspetto] DR 91; die Frage verdient eine Klrung unter vielen Gesichtspunkten: quaestio secundum plures facies suas oportet explanetur [la questione merita una spiegazione da molti punti di vista] Iuv. n. 3; alia die fachtechnischen Gesichtspunkte: aspectus technici problematum [gli aspetti tecnici dei problemi] LC n. 72; wenn man die Dinge von diesem Gesichtspunkt her betrachtet: hac ideo ratione rebus iudicatis [guardando le cose da tale punto di vista] EV n. 12; einige grundlegende Gesichtspunkte hervorheben: quidam aspectus fundamentales explicare [accentuare alcuni aspetti fondamentali] ReP n. 4; etwas im Lichte verschiedener Gesichtspunkte beurteilen: aliquid secundum varias suas facies explorare [diagnosticare q.c. nei vari aspetti] LE n. 2; wir mssen noch einen weiteren Gesichtspunkt hinzunehmen: addendus est alius aspectus [dobbiamo aggiungere ancora un altro punto di vista] SS n. 5; Gesichtszge lineamenta vultus [i lineamenti del volto] ES 612 gesinnt gegen die Religion feindlich gesinnt: male erga religionem animatus [hostile la rligion] S. Chr. 398; Gesinnung die Gesinnung des Dienstes: servitii spiritus [lo spirito di servizio] Cfl n. 42; Gesinnungsdelikt opinionis delictum [le dlit d'opinion] Cat. 2499; gesittet moratus [morigerato] LP 605; Gespenst die Gespenster der Vergangenheit: praeteriti temporis simulacra [gli spettri del passato] UUS n. 102; Gesptt etwas dem Gesptte preisgeben: aliquid despicatui habere [esporre q.c. a ludibrio] DR 105; den christlichen Namen dem Gesptt preisgeben: christianum nomen ludibrio haberi iubere [esporre al ludibrio il nome cristiano] DR 87; Gesprch colloquium [il dialogo] AA n. 29, collocutio [il dialogo] FC n. 43; das persnliche Gesprch: personalis dialogus [il dialogo personale] EV n. 82; ein Gesprch beginnen: colloquium instaurare [instaurare il dialogo] AA n. 31, dialogum inchoare [avviare un dialogo] FC n. 73; ein Gesprch entwickeln: colloquium explicare [sviluppare un colloquio] Iuv. n. 2; ein Gesprch fhren: colloquium serere AAS 1966, 1177; ein Gesprch fhren mit jemandem: sermonem sociare cum aliquo [sostenere un dialogo con qc.] ES 649; in ein Gesprch kommen:

212

Gesundheit
ad colloquium venire [stabilire un colloquio] CD n. 13; in ein freundschaftliches Gesprch kommen mit jemandem: amicale colloquium instituere cum aliquo [instaurare un dialogo amichevole con qc.] AA n. 12; das Gesprch suchen: colloquium petere [sollecitare un colloquio] CD n. 13; gesprchsbereit paratus ad colloquium ineundum AAS 1967, 1091 Gesprchsklima an dieser Stelle verndert sich das Gesprchsklima: hoc ipso loco habitus colloquii mutatur [a questo punto cambia il clima dell'incontro] Iuv. n. 2; Gesprchspartner is quocum sermocinatur [l'interlocutore] UUS n. 29, is quocum confertur sermo [l'interlocutore] Iuv. n. 2, collocutor [linterlocutore] VS n. 72, interlocutor [l'interlocutore] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 6; Gesprchszusammenhang colloquii contextus [il contesto del colloquio] VS n. 13; Gespr ein feines Gespr erlangen: subtilem sentiendi vim adipisci [acquisire una fine sensibilit] ReP n. 18; das Gespr fr die Snde wieder neu entdecken: sensum peccati iterum concipere [riscoprire il senso del peccato] LC n. 37; Gestalt die Gestalt der Welt hat im Laufe der letzten zwanzig Jahre bedeutsame Vernderungen erfahren: mundi species, viginti superioribus proximis annis spectatis, pervarie immutata est [la configurazione del mondo, nel corso degli ultimi venti anni, ha subito notevoli cambiamenti] SRS n. 4; eine besondere geschichtliche Gestalt: figura historica particularis [una figura storica particolare] DoI n. 9; Gestalt annehmen: ad effectum adduci [oggetivizzarsi] LC n. 12, corpus sumere [prendere corpo] EN n. 62; einer Lehre Gestalt verleihen: doctrinae certam addere figuram [dar forma a una dottrina] CA n. 59; dem sittlichen Leben des Menschen Gestalt verleihen: formam dare toti morali vitae hominis [dar forma a tutta la vita morale di un uomo] VS n. 65; eine Jesusgestalt, die eine Art Symbol darstellt: figura Iesu quae species quaedam signi est [une figure de Jsus qui est une sorte de symbole] LN X-11; eine neue Gestalt gewinnen: novam induere formam [ricevere una nuova forma] SS n. 17; gestalten das Leben gestalten: vitam componere [vivere] CIC vig. can. 598 2; das soziale Leben gestalten: ordinare vitam socialem [l'organizzazione della vita sociale] RH n. 17; sein Leben gem den Gesetzen gestalten: vitam componere ad leges [conformare la vita alle leggi] QP 610; die Strukturen der Gemeinschaft gestalten: informare structuras communitatis [informare le strutture della comunit] AA n. 13; die Welt nach seinem Willen gestalten: mundum ad suum voluntatem conformare [formare il mondo secondo la sua volont] VS n. 39; das Wirtschaftsleben gestalten: vitam oeconomicam ordinare [organizzare la vita economica] LC n. 74; Gestalter der Gestalter der irdischen Gesellschaft: conditor trerrestris societatis [il costruttore della societ terrena] SRS n. 1 Gestaltung die Gestaltung der Gemeinschaft: institutio communitatis [il costituirsi della comunit] LC n. 9 Gestaltungsversuch conamen effingendi [un tentativo di raffigurazione] SS n. 13; gestndig die gestndige Partei: pars confessa - CIC abr. can. 1752 Gestndnis das gerichtliche Gestndnis: confessio iudicialis [la confessione giudiziale] CIC vig. can. 1535; das auergerichtliche Gestndnis: confessio extraiudicialis [la confessione extragiudiziale] CIC vig. can. 1537, confessio extra iudicium facta [la confessione extragiudiziale] CIC vig. can. 1542; das gerichtliche Gestndnis einer Partei befreit die anderen von der Beweislast: confessio iudicialis unius partis ceteras relevat ab onere probandi [la confessione giudiziale di una parte libera le altre parti dall'onere della prova] CIC vig. Can. 1536 1; Gestndnisse erpressen: confessiones extorquere [arracher des aveux] Cat. 2297; gestatten concedere [concedere] CIC vig. can. 1603 2; gestatte, da: placeat tibi ut [permetta che + cong.] Iuv. n. 2; Gestattung concessio [la concessione] CIC vig. can. 1603 2 Geste gestus, us [il gesto] EV n. 27, actus, us [il gesto] VS n. 26, actio [il gesto] MD n. 13; gestehen die Straftat gestehen: confiteri delictum [confessare il delitto] CIC vig. can. 1728 2 gestuft in gestufter Weise: ordinate [ordinatamente] CA n. 51; Gesuch supplices litterae [un'istanza] QDS 81, supplex libellus - CIC abr. can. 156 3; postulatio [la richiesta] CD n. 35; ein Gesuch richten an: preces deferre ad aliquem [rivolgersi a qc.] QDS 144; ein Gesuch ablehnen: postulationem reicere CIC abr. can. 1915 2; einem Gesuch stattgeben: postulationem admittere - CIC abr. can. 1915 2; gesund die Regeln des gesunden Wettbewerbs: normae sanae aemulationis [le leggi di una sana competizione] RH n. 16 Gesundheit firmitudo [la sanit] DR 92, valetudo [la salute] CIC vig. can. 539; eine angegriffene Gesundheit: infirma valetudo [l'infermit] CIC vig. can. 401 2; [una malferma salute] CIC vig. can. 539; die Ausgaben fr die Gesundheit: sumptus impendendi in valetudinis curationem [le spese riguardanti le necessit della cura della salute] LE n. 19; die Sorge fr die Gesundheit der Brger: cura valetudinis civium [le soin de la sant des citoyens] Cat. 2288;

213

Gesundheitsgefhrdung
Gesundheitsgefhrdung infirmitatis periculum [il pericolo di invalidit] LE n. 9; Gesundheitswesen valetudinis tutela [le cure sanitarie] MM 416, valetudinis auxilia [istituzioni a finalit sanitaria] PT 299, sanitas publica [la salute] SRS n. 14, ministeria valetudinis [le strutture sanitarie] EV n. 4; das im Gesundheitswesen ttige Personal: administri valetudinis [il personale sanitario] EV n. 17; die Verwalter der Einrichtungen des Gesundheitswesens: administratores institutionum sanitatis [gli amministratori delle strutture sanitarie] EV n. 59; im Gesundheitswesen arbeiten: in re sanitatis operari [gli operatori sanitari] Cfl n. 53; Gesundheitszustand status valetudinis [lo stato di salute] CIC vig. can. 1051, salutis status [le condizioni di salute] DoV I 3; jemand, dessen Gesundheitszustand bedrohlich angegriffen ist infirmus periculose aegrotans [une personne dangereusement malade] Cat. 1513; Getrenntleben separatio tori et mensae et habitationis - CC 574, discessio coniugum imperfecta - CC 574, separatio [la separazione] CIC vig. can. 104, separatio manente vinculo [la separazione con permanenza del vncolo] CIC vig. ante can. 1151, separatio personalis coniugum [la separazione personale dei coniugi] CIC vig. can. 1692 1 getreulich integra fide [fedelmente] DR 68 Gewhr fr etwas Gewhr leisten: alicuius rei sese vadimonium dare [farsi garante di q.c.] EV n. 9; andernfalls gbe es keine Gewhr dafr, da: nullo modo alioquin cavetur ut [non vi sarebbe altrimento garanzia che + cong.] FeR n. 49; die zuverlssige Gewhr fr ein gerechtes und friedliches menschliches Zusammenleben: stabile solidumque pignus iusti et pacifici humani convictus [la solida garanzia di una giusta e pacifica convivenza umana] VS n. 96; gewhren die Ermigung der Gerichtskosten gewhren: expensarum deminutionem concedere [la concessione di riduzione delle spese] CIC vig. can. 1649 1 n. 3; Indulgenzen gewhren: elargiri indulgentias - CIC abr. can. 912; Privilegien gewhren: concedere privilegia [concedere privilegi] CIC vig. can. 4; Rechte gewhren: vd. Recht; Schutz gewhren: protectionem praestare [prestare la protezione] DH n. 7 gewhrleisten in tuto collocare [garantire] SS n. 24; gewhrleisten da: cavere ut [garantire che + cong.] VS n. 27; die Achtung der Menschenrechte gewhrleisten: in tuto collocare observantia iurium hominis [garantire il rispetto dei diritti dell'uomo] LE n. 19; ein sicheres Prinzip, das gerechte Beziehungen unter den Menschen gewhrleistet: principium stabile quod iustas necessitudines inter homines praestat [un principio sicuro che garantisce giusti rapporti tra gli uomini] CA n. 44; der Bischof von Rom mu die Gemeinschaft aller Kirchen gewhrleisten: Episcopus Romanus communionem omnium Ecclesiarum praestare debet [il Vescovo di Roma deve assicurare la comunione di tutte le Chiese] UUS n. 94; ein Recht ist gewhrleistet: vd. Recht; Toleranz gewhrleisten: praestare tolerantiam [garantire tolleranza] EV n. 70; Vernunft und Freiheit scheinen aufgrund ihres eigenen Gutseins von selbst eine neue vollkommene menschheitliche Gemeinschaft zu gewhrleisten: ex se quidem ratio et libertas praestare videntur, suam propter intrinsecam bonitatem, novam hominum comunitatem perfectam [ragione e libert sembrano garantire da s, in virt della loro intrinseca bont, una nuova comunit umana perfetta] SS n. 18; Gewhrleistung die Gewhrleistung des Primates der menschlichen Werte: tutela primatus humanorum valorum [la salvaguardia del primato dovuto ai valori umani] Cfl n. 51; Gewhrung concessio [la concessione] CIC vig. can. 30 Gewalt i. S. von Autoritt vis imperandi - QAM 370, potentatus, us [la potest] DI 5; + kraft kraft dieser Gewalt: vi huius potestatis [in virt di questa podest] LG n. 27; + Subst. [A] die Ausbung der Gewalt: excercitium potestatis [l'eserczio della potest] CIC vig. can. 129 2; die Ausbung einer Gewalt regeln: exercitium potestatis regere - LG n. 27; die Ausbung einer Gewalt mit bestimmten Grenzen umschreiben: exercitium potestatis certis limitibus circumscribere [circoscrivere l'esercizio di una potest entro certi limiti] LG n. 27; [E] eine rechtliche Einschrnkung der ffentlichen Gewalt: iuridica delimitatio potestatis publicae [una giuridica delimitazione della pubblica potest] DH n. 1; [F] die Festlegung der Gewalt: determinatio potestatis [la determinazione della potest] LG np. sub 2; [G] die Grenzen seiner Gewalt berschreiten: a limitibus suae potestatis recedere Syll. V n. 23, potestatis suae modum excedere [eccedere la misura della sua potest] DI 8; [M] der Mibrauch der Gewalt: abusus potestatis - CIC abr. can. 2404; der Mibrauch der staatlichen Gewalt: immodicus atque tyrannicus publicae potestatis usus [l'abuso autocratico del potere statale] DR 80; [T] der Trger der Gewalt: subiectum potestatis [il soggetto di potest] CIC vig. can. 336; Trger der vollen und hchsten Gewalt ber die ganze Kirche: subiectum supremae ac plenae potestatis in universam Ecclesiam [soggetto di suprema e piena potest sulla Chiesa universale] LG np. sub 3; [U] die bertragung einer Gewalt auf jemanden: transmissio potestatis ad aliquem [la trasmissione di una potest a qc.] LG np. sub 1; der Umfang der Gewalt: ambitus potestatis [l'ambito di potest] CIC vig. can. 631 2; [Z] die Gewalt, Zwang auszuben: potestas vim inferendae Syll. V n. 24; + Adj. [A] abgeleitete Gewalt: potestas vicaria - AAS 1985, 417; ausfhrende Gewalt: potestas illa quam exsecutionis vocant [la

214

Gewalt
potest esecutiva] QP 599, rei publicae administratores [il Potere esecutivo] PT 277, potestas exscecutiva [la potest esecutiva] CIC vig. can. 30, potestas exsecutoria [il potere esecutivo] CA n. 44; [E] die elterliche Gewalt: potestas parentum [la potest dei genitori] CIC vig. can. 98 2; entlehnte Gewalt: mutuata potestas - Syll. VIII n. 70; die etablierten Gewalten: constitutae potestates [los poderes constituidos] FiC 196; [F] jegliche Form der Gewalt, die in einem Regierungssystem selbst liegt: quaelibet violentiae forma adhibita ut ratio regendae rei publicae [ogni forma di violenza elevata a sistema di governo] LC n. 76; [G] die gesetzgebende Gewalt: potestas leges ferendi - CIC abr. can. 2220 1, ferendarum legum facultas [la facolt di emanare leggi] ID 165, auctoritas legifera - LP 602, legum ferendarum potestas [la puissance d'dicter des lois] S. chr. 389, rei publicae legumlatores - PT 276, potestas legislativa [la potest legislativa] CIC vig. can. 94 3, potestas leges ferendi [il legislatore] DoV III; potestas legum ferendarum [il potere legislativo] CA n. 44; die gesetzgebende Gewalt ist auf die im Recht vorgeschriebene Weise auszuben: potestas legislativa exercenda est modo iure praescripto [la potest legislativa da esercitarsi nel modo stabilito dal diritto] CIC vig. can. 135 2; [H] die hchste Gewalt: principatus, us [il potere sovrano] ID 163; suprema potestas [la potest suprema] CIC vig. can. 331; Anspruch auf die hchste Gewalt erheben: summam imperii sibi vindicare - CA n. 44; [K] die kirchliche Gewalt: ecclesiastica potestas - Syll. V n. 20; [O] die ffentliche Gewalt: potestas publica [lo Stato] RN 665, dicio publica - VN 276, civilis auctoritas [lautorit civile] IM n. 12, publica potestas [il potere pubblico] IM n. 12, die ffentlichen Gewalten: publicae potestates [i pubblici poteri] LC n. 95; ordentliche Gewalt: ordinaria potestas [la potest ordinaria] LG n. 27; [P] die politische Gewalt: politicum imperium [la potest di comandare] DI 5; die politische Gewalt ist das natrliche und notwendige Band, das den Zusammenhang des sozialen Krpers sichert: politica potestas vinculum e natura manans atque necessarium est, ut sociale corpus in se firmiter cohaereat [il potere politico il vincolo naturale e necessario per assicurare la coesione del corpo sociale] OA n. 46; [R] rechtsprechende Gewalt: iudiciaria potestas - CIC abr. can. 335 1, potestas iudicialis [la potest giudiziale] CIC vig. can. 135 1 [il potere giudiziario] CA n. 44, iudicialis potestas [la potest giudiziaria] CIC vig. can. 1419 1, potestas iudicandi [la potest per giudicare] CIC vig. can. 1420 1; die richterliche Gewalt ausben: iurisdictionem exercere [esercitare la giurisdizione] CIC vig. can. 1469 1; [S] stellvertretende Gewalt: potestas vicaria [la potest vicaria] CIC vig can. 131 2; [T] sich eine totale Gewalt anmaen: totalitariam potestatem sibi tribuere [se donner un pouvoir totalitaire] Cat. 2244; [U] unmittelbare Gewalt: potestas immediata [la potest immediata] LG n. 27; [V] die volle Gewalt: plena potestas [la piena potest] CIC vig. can. 331; [W] weltliche Gewalt: laica potestas - Syll. VI n. 43; [Z] zeitliche Gewalt: temporalis potestas - Syll. V n. 24; + Vb. [A] alle Gewalt geht vom Volke aus: omnis potestas a populo est [ogni potere viene dal popolo] DI 4; jede Gewalt wird von anderen Mchten und anderen Kompetenzbereichen ausgeglichen, die sie in ihren rechten Grenzen halten: compensatur omnis potestas cum aliis muneribus imperiisque quae eiusdem servent fines [ogni potere bilanciato da altri poteri e da altre sfere di competenza, che lo mantengono nei suo giusto limite] CA n. 44; eine Gewalt ausschalten: potestatem elidere [annullare la potest] LG n. 27; Gewalt ausben: potestate fungi [esercitare la potest] LG n. 27, potestatem exercere [esercitare la potest] CIC vig. can. 91; seine Gewalt nach Gutdnken ausben: suam potestatem ad placitum exercere [esercitare la sua potest al piacimento] LG np. sub 4; eine Gewalt persnlich ausben: potestate personaliter fungi [esercitare una potest personalmente] LG n. 27; [B] sich in jemandes Gewalt begeben: in alicuius se conferre potestatem [darsi in potere di qc] DI 7; die Gewalt beschrnken: potestatem limitare - CIC abr. can. 893 1; eine Gewalt besttigen: potestatem asserere [corroborare la potest] LG n. 27; [D] die ordentliche ausfhrende Gewalt kann sowohl fr eine einzelne Handlung als auch fr die Gesamtheit der Flle delegiert werden: potestas exsecutiva ordinaria delegari potest tum ac actum tum ad universitatem casuum [la potest esecutiva ordinaria pu essere delegata sia per un atto sia per un insieme di casi] CIC vig. can. 137 1; [E] die Gewalt entfllt: postestas cessat - CIC abr. can. 208; jemanden der Gewalt entziehen: subducere aliquem a potestate [sottrarre qc.alla potest] CIC vig. can. 1287 1; die Gewalt erhalten: potestatem obtinere [ottenere la potest] CIC vig. c. 332 1; die Gewalt erlischt: potestas extinguitur [la potest si estingue] CIC vig. can. 142 1, potestas exspirat [la potest cessa] CIC vig. can. 481 1; [H] Gewalt haben: potestate pollere [essere rivestito di potest] LG n. 18; [godere di potest] CIC vig. can. 134 1, potestate gaudere [essere rivestito di potest] CD n. 2; [godere della potest] CIC vig. can. 30; Gewalt haben ber jemanden: potestate gaudere in aliquem [avere la potest su qc.] CIC vig. can. 596 1, potestatem obtinere in aliquem [avere potest su qc.] CIC vig. can. 622, dominari alicui [avere potere su di qc.] Iuv. n. 5; die Gewalt haben zu: potestatem habere + grd Syll. V n. 21; er hat die hchste Gewalt: suprema pollet potestate - CIC abr. can. 228 1; [M] eine Gewalt jemandem mitteilen: potestatem alicui

215

Gewalt
communicare [comunicare la potest a qc.] LG n. 36; die Gewalt mibrauchen: potestate abuti [abusare della potest] CIC vig. can. 84; [S] eine subdelegierte Gewalt kann nur dann wiederum subdelegiert werden, wenn dies ausdrcklich vom Deleganten erlaubt worden ist: nulla potestas subdelegata iterum subdelegari potest, nisi id expresse a delegante concessum fuerit [nessuna potest suddelegata pu essere nuovamente suddelegata, se ci non fu concesso espressamente da parte del delegante] CIC vig. can. 137 4; die Gewalt ist suspendiert: potestas silet - CIC abr. can. 208; die Gewalt wird suspendiert: auctoritas suspenditur [si sospende la potest] CIC vig. can. 139 3; [U] die Gewalt jemandem bertragen: potestatem alicui committere [concedere la potest a qc.] CIC vig. can. 16 1, potestatem alicui conferre [conferire la potest a qc.] CIC vig. can. 409 2; die Gewalt auf den Vorsitzenden bertragen: potestatem suam praesidi demandare [demandare la potest al preside] LG np. sub 1; der Mensch darf seine personale Freiheit keiner irdischen Gewalt absolut unterwerfen: homo suam libertatem personalem nulli potestati terrestri modo absoluto submittere debet [l'homme ne doit soumettre sa libert personnelle, de faon absolue, aucun pouvoir terrestre] Cat. 450; [V] jemandem Gewalt verleihen: potestatem attribuere alicui - Syll. V n. 25; [Z] die Gewalt steht jemandem zu: potestas competit alicui [la potest spetta a qc.] CD n. 8; die Gewalt steht allein der Kirche zu: unius ecclesiasticae potestatis est - CIC abr. can. 197 2; Sent. Ordentliche ausfhrende Gewalt sowie die fr die Gesamtheit der Flle delegierte Gewalt ist im weiten Sinn auszulegen, jede anderen aber im engen Sinn: potestas exsecutiva ordinaria necnon potestas ad universitatem casuum delegata, late interpretanda est, alia vero quaelibet stricte [la potest esecutiva ordinaria come pure la potest delegata per un insieme di casi, da interpretarsi in senso largo, qualsiasi altra invece in senso stretto] CIC vig. Can. 138; vd.: Leitungsgewalt, Regierungsgewalt, Staatsgewalt Gewalt physische Gewalt: vis physica [la violenza fisica] CIC vig. can. 1323 n 3. violentia [la violencia] FiC 193, actio violenta [la violenza] GS n. 78, vis [la violenza] SRS n. 10; + durch durch Gewalt oder Drohung mit Gewalt: per vim vel metum [con la violenza o con il timore] DH n. 6; + mit mit Gewalt: vi adhibita [con la violenza] DR 71; armorum vi [con il ricorso alla forza] PT 282, vim inferens [con la forza] LC n. 75; sich etwas mit Gewalt nehmen: in aliquid violenter involare [prendersi con la forza q.c.] DR 97; + Subst. [A] ein Akt der Gewalt: violentiae actus [un atto di violenza] ASS 28, 197; die Anwendung von Gewalt: recursus ad violentiam [il ricorso alla violenza] LC n. 79; ohne Anwendung von Gewalt: amota vi [senza ricorrere alla violenza] EV n. 27; [E] die Gerechtigtkeit erhebt gegen diese Gewalt Einspruch: vis cui iustitia reclamat [una violenza contra la quale la giustizia protesta] CA n. 8; [G] der planmige Gebrauch der blinden Gewalt: meditatus deliberatusque violentiae caecae usus [le recours systmatique et dlibr la violence aveugle] LN XI7; das Gesetz der Gewalt: lex potentiae [la legge della forza] ReP n. 16; [L] die Gewalt mu sich immer mit der Lge rechtfertigen: violentia ipsa necesse habet ut mendacio quasi legitima defendatur [la violenza ha sempre bisogno di legittimarsi con la menzogna] CA n. 23; [M] die Gewalt der Macht: vis imperii [la forza del potere] CA n. 44; der Macht der Gewalt weichen: violentiae cedere impetibus [cedere al potere della forza] CA n. 23; [N] die angebliche Notwendigkeit der Gewalt: commenticia necessitas violentiae [la presunta necessit della violenza] LC n. 98; [R] das Recht der Gewalt: violentiae ius - UAD 680; [S] der systematische Rckgriff auf die Gewalt: meditatus violentiae usus [le recours systmatique la violence] LN II-3; [Z] eine mchtige Gewalt der Zerstrung: potens vis destructiva [una potente forza di destruzione] ReP n. 17; die Zuflucht zur Gewalt: recursus ad violentiam [il ricorso alla violenza] LC n. 76; ein Zustand der Gewalt: violentiae condiciones [una situazione di violenza] RH n. 17; + Adj. [A] uerliche Gewalt: vis extrinseca - CIC abr. can. 103 1: vis ab extrinseco illata [la violenza inferta dall'esterno] CIC vig. can. 125 1; [G] nur auf Gewalt gegrndet: una ratione virium institutum [fondato soltanto su rapporti di forza] PT 265; [N] die nackte Gewalt: vis bruta - CCC 189; [R] revolutionre Gewalt: violentia eversiva [la violence rvolutionnaire] LN XI-10; rohe Gewalt: materialis vis - QC 6; [S] die systematische Anwendung von Gewalt: meditatus violentiae usus [le recours systmatique la violence] LN II-3, [U] unwiderstehliche Gewalt: vis cui resisti non possit CIC abr. can. 103 1; + Vb. [A] jede Art von Gewalt ablehnen: repudiare genus violentiae omne [rifiutare ogni tipo di violenza] UUS n. 76; Gewalt anwenden: vim usurpare [pratiquer la violence] LN XI-7; Gewalt anwenden zur Zerstrung oder Behinderung der Religion: vim adhibere ad religionem delendam vel cohibendam [usare la violenza per distruggere o per comprimere una religione] DH n. 6; physische Gewalt anwenden gegen jemanden: vim physicam adhibere in aliquem [usare violenza fsica contro qc.] CIC vig. Can. 1370 1; Gewalt gegen den Papst anwenden: vim physicam adhibere in Romanum Pontificem [usare violenza fsica contro il Romano Pontefice] CIC vig. can. 1370 1; krperliche oder seelische Gewalt anwenden: physica vel morali violentia uti [user de la violence physique ou morale] Cat. 2297; jemandem Gewalt antun: violentas manus inicere in aliquem - CIC abr. can. 2343 1; der Kirche Gewalt

216

Gewicht
antun, damit sie ihre Lehre ndert: vim in Ecclesiam facere, ut suam doctrinam mutet Hom. n. 14; Warum sollen wir nicht all denen mit Gewalt antworten, die uns zuerst mit Gewalt begegnen?: Quin vi iis resistamus cunctis vi qui nos priores omnes conflictant? [perch non rispondere con la violenza a quanti ci trattano per primi con la violenza?] SRS n. 10; die Gesellschaft baut auf Gewalt auf: societas ipsa in violentia est condita [la socit est fonde sur la violence] LN VIII-6; [E] einen Menschen durch Gewalt oder Tuschung entfhren: hominem vi aut fraude rapere [rapire con violenza o frode una persona] CIC vig. can. 1397; Gewalt erzeugt Gewalt: vim parit vis [la violence engendre la violence] LN XII-7; Gewalt erzeugt immer Gewalt: violentia semper provocat violentiam [la violenza chiama sempre la violenza] EN n. 37; [G] zur Gewalt greifen: vi uti [far ricorso alla violenza] SRS n. 39; zur Gewalt oder Drohung mit Gewalt greifen: discriminis causam vi minaciterque decernere [ricorrere alla forza o alla minaccia della forza] SP 438; [V] neue Ideologien tauchen auf, die die Gewalt verherrlichen: novae prospectantur doctrinae quae vim extollunt [si delineano all'orizzonte nuove ideologie che esaltano la violenza] CA n. 17; vd. Waffengewalt; Gewaltenteilung distincta publica munera [la separazione tra i poteri dello Stato] LC n. 95 Gewaltherrschaft tyrannis [la tirannia] LC n. 79; gewaltig ein so gewaltiges Werk: tantae molis opus [un'opera tanto ponderosa] SDL XIV; gewaltlos Adj. auf den Wegen eines gewaltlosen Dialogs: per non violentas colloquii vias [par les voies non violentes du dialogue] LN IX-7; gewaltloser Kampf: pacifica contentio [la lotta pacifica] CA n. 23; gewaltlose Mittel: vi carentia instrumenta [strumenti non violenti] EV n. 27; Adv. dempta omni vi [senza violenza] CA n. 23; Gewaltlosigkeit non-violentia [la non-violenza] Cfl n. 46; auf dem Weg der Gewaltlosigkeit: per non violentas vias [par les voies non-violentes] LN IX-7 gewaltsam Adj. gewaltsame Auseinandersetzung: violenta conflictatio [lo scontro violento] CA n. 23; der Einsatz gewaltsamer Mittel: actio violenta [l'action violente] Cat. 2306; ein gewaltsamer Tod: violenta mors [une mort violente] Cat. 599; gewaltsame Verteidigung: violenta defensa [la defensa violenta] FiC 197; Adv. vi adhibita [con la violenza] DR 71; ihr Ende gewaltsam vorwegnehmen: violenter eorum anticipare finem [anticiparne violentemente la fine] EV n. 46; Gewaltsituationen violentiae [situazioni di violenza] EV n. 10; gewaltttig eine gewaltttige Antwort geben: violenter respondere [una risposta violenta] SRS n. 10; die Anwendung von gewaltttigen Mitteln: instrumentorum violentiae usus [le recours aux moyens violents] LN II-2; auf gewaltttige Mittel vertrauen: fidere instrumentis violentis [faire confiance aux moyens violents] LN XI-7; Gewaltttigkeit animi effrenatio [la violenza] PT 300, violentia [la violenza] FC n. 76; Gewaltttigkeiten schren: violentiam excitare [attiser la violence] Cat. 2316; Gewand im Gewand des Szientismus: sub scientismi vestitu [sotto le vesti dello scientismo] FeR n. 88; die Philosophie in ein angemesseneres und reicheres Gewand kleiden: philosophiam aptiore ac ditiore veste induere licet [dare alla filosofia una veste pi conveniente e pi ricca] HG 572; Gewebe textura [il tessuto] FC n. 43, textus, us [il tessuto] DoV intr. n. 3; das soziale Gewebe wieder herstellen: restituere socialis vitae veluti contextam rationem [ricostituire il tessuto sociale] OA n. 11; Gewerbe negotiatio [un'attivit affaristica] CIC vig. can. 286; ein Gewerbe ausben: negotiationem exercere [esercitare l'attivit affaristica] CIC vig. can. 286; ein Gewerbe betreiben: negotiationem exercere [esercitare l'attivit commerciale] CIC vig. can. 1392 Gewerkschaft sodalicium opificum [la corporazione] QA 186, syndicalis consortio [un'associazione sindacale] QA 188, sydicatus, us [il sindacato] QA 198, artificum sodalicium [la corporazione] DR 81, opificum collegium [un'associazione sindacale] MM 404; syndacatus, us [il sindacato] LC n. 77; [il sindacato] SRS n. 15, corporatorum hominum collegium [un'associazione sindacale] PT 298, consociatio syndicalis [un'associazione sindacale] CIC vig. can. 287 2; operariorum consociatio [il sindacato] Cfl n. 42; eine Gewerkschaft grnden: excitare opificum collegium [costituire un sindacato] SRS n. 15; die Gewerkschaften haben die Aufgabe, die verschiedenen Klassen der Arbeiter zu reprsentieren: opificum consociationes eo spectant, ut variarum opificum classium personam gerant [i sindacati hanno per scopo la rappresentanza delle diverse categorie di lavoratori] OA n. 14; Gewerkschaftsbeitrge syndicalis collecta [la quota sindacale] QA 207 Gewerkschaftsbewegung motus collegiorum opificum [il movimento sindacale] SRS n. 9 Gewerkschaftsfunktionr addictus corporatis opificibus moderandis [un sindacalista] SRS n. 26 Gewerkschaftsmitglied consociationis membrum MM 412, Pl. addicti corporatis opificibus moderandis [i sindicalisti] SRS n. 26; gewesen so als ob nichts gewesen wre: proinde quasi nihil acciderit [come se nulla fosse stata] SS n. 44; Gewicht + ohne ohne Gewicht: pondere exutus [spoglio di peso] UR n. 3; + Subst. das Gewicht der Gebote: mandatorum gravitas [la gravit dei

217

gewichten
comandamenti] VS n. 76; entsprechend dem Gewicht der Sache: pro rei gravitate [secondo l'importanza della cosa] LG n. 25; + Adj. ein besonderes Gewicht erlangen: praestabile pondus accipere [assumere un'importanza considerevole] CT n. 39; besonderes Gewicht haben: pondus peculiare prae se ferre - AAS 1985, 732; ein eigenes besonderes Gewicht haben: momentum habere proprium et peculiare [possedere un suo peso specifico] Iuv. n. 2; von geringem Gewicht: parvi ponderis [di poco conto] ReP n. 17; gesteigertes Gewicht: adauctum pondus [un accresciuto peso] AA n. 12; diese Worte haben ein groes Gewicht: verba illa magni sunt ponderis - AAS 1985, 582; hchstes Gewicht haben: summi ponderis esse - AAS 1985, 612, bestimmten Tatsachen ein bermiges Gewicht geben: factis maius quam mereri videntur pondus assignare [ingrandire i fatti fuori delle sue vere proporzioni] CeP n. 40; das wachsende Gewicht: augescens gravitas [la crescente gravit] SRS n. 19; + Vb. einer Sache Gewicht beimessen: rei tribuere pondus [attribuire un valore a qc.] LC n. 40; die Sachen gem ihrem Gewicht erkennen: cognoscere res secundum varia earundem pondera - AAS 1985, 611; Gewicht erlangen: pondus acquirere [dare un crescente peso a q. c.] GS n. 5; gewichten ponderare [dar peso] QA 217 gewichtig significans [significativo] FeR n. 33; gewichtig sein: magni ponderis esse [essere importante] SS n. 39; ein nicht weniger gewichtiges Erfordernis: haud minoris momenti necessitas [un' esigenza di non minore rilevanza] DMi n. 1; gewichtige Fortschritte: progressus significantes [significativi progressi] UUS n. 44; gewichtige Vernderungen: significantiores mutationes [significativi cambiamenti] EV n. 29; gewichtige Worte: ponderosa dicta [gravi parole] Iuv. n. 13; Gewinn emolumenta, orum [gli utili] QA 196, lucrum [i profitti] MM 404; + Subst. der Gewinn des Unternehmens: proventus societatis [il reddito della impresa] MM 419; der Gewinn ist der Indikator fr den guten Zustand und Betrieb des Unternehmens: quaestus est administrationis prosperae index [il profitto l'indicatore del buon andamento dell'azienda] CA n. 35; der Gewinn ist ein Regulator des Unternehmens: quaestus est vitae administrationis temperator [il profitto un regolatore della vita dell'azienda] CA n. 35; + Adj.. mit betrchtlichem Gewinn verkaufen: insigni lucro vendere [vendere con considerevole guadagno] SRS n. 43; entgangener Gewinn: lucrum quod quis amisit [il guadagno che perse qualcuno] CIC vig. can. 1571; vom Prinzip des grten Gewinns geleitet: principio ductus quam maxima emolumenta capiendi [guidato dal principio del massimo profitto] LE n. 11; der leichte Gewinn: facile lucrum [facili profitti] CA n. 48; leichte Gewinne: facilia emolumenta [facili guadagni] QA 220; + Vb. Gewinn erzielen: lucrum gignere [produrre profitto] CA n. 35; Gewinn ziehen aus: quaestum facere ex aliqua re [trarre profitto da q.c.] CIC vig. can. 1385; aus dem Unternehmen einen mglichst hohen Gewinn ziehen: lucra quam uberrima derivare e sede bonis gignendis [trarre i profitti pi alti possibili dall'impresa] LE n. 17; Gewinnbeteiligung emolumentorum partecipatio [la partecipazione degli utili] QA 196; die Gewinnbeteiligung der Arbeitnehmer: operariorum participatio lucri in sedibus bonis gignendis [la partecipazione dei lavoratori ai profitti delle imprese] LE n. 14; gewinnen jemanden fr Christus gewinnen: aliquem lucri facere Christo [guadagnare qc. a Cristo] QA 225; Jugendliche fr das Priesteramt gewinnen: adulescentium animos ad sacerdotium trahere [attirare verso il sacerdozio l'animo degli adolescenti] OT n. 2 Gewinnstreben lucri studium - CCC 190; das Streben nach bermigen Gewinnen: nimia lucrorum studia [i benefici esagerati] GS n. 85; ein bermiges Gewinnstreben: nimii quaestus consilia in suam dumtaxat utilitatem capta [le speculazioni egoiste] PP n. 24 Gewinnsucht lucri cupiditas [la bramosia del lucro] QA 211, cupiditas lucrorum [la ricerca del profitto] SRS n. 10 gewinnschtig quaestuosus [ingordo] RN 642 Gewinnverteilung emolumenta partienda [le aliquote di reddito da assignarsi] MM 421; gewi equidem [certamente] UUS n. 45, re quidem vera [certo] LC n. 75; profecto [certamente] VS n. 29; nedum [certo non] DoI n. 2, haud dubie [certamente] MD n. 11; in gewissem Sinn: quadamtenus [in un certo senso] LE n. 5; Gewissen conscientia [la coscienza] GS n. 41; Def. das Gewissen ist ein Urteil der Vernunft, in welchem der Mensch erkennt, ob eine konkrete Handlung, die er beabsichtigt, gerade ausfhrt, oder schon getan hat, gut oder schlecht ist: conscientia moralis est rationis iudicium quo persona humana qualitatem moralem actus agnoscit concreti, quem illa factura est, quem efficit vel quem perfecit [la conscience morale est un jugement de la raison par lequel la personne humaine reconnat la qualit morale d'un acte concret qu'elle va poser, est en train d'excuter ou a accompli] Cat. 1778; + gegen gegen ihr Gewissen: contra ipsorum conscientiam [contra la loro coscienza] CIC vig. Can. 748 2; + nach nach seinem Gewissen: pro sua conscientia [secondo coscienza] CIC vig. can. 1343, ex sua conscientia [secondo la sua coscienza] CIC vig. can. 1608 3; nach dem Gewissen der Eltern: iuxta parentum conscientiam [secondo la coscienza dei genitori] CIC vig. can. 799; + Subst. [A] die Abstimpfung des Gewissens: torpor coscientiae

218

gewissenhaft
[l'intorpimento della coscienza] SS n. 33; die Achtung des eigenen und des Gewissens der anderen: observantia conscientiarum tum propriae tum cuiusvis alterius [il rispetto della propria coscienza e di quella dell'altro] UUS n. 70; Appell an das Gewissen: conscientia revocanda [un richiamo alla coscienza] SRS n. 4; der Aufruf des Gewissens: conscientiae dictamen [il dettame della coscienza] LG n. 16; die Autonomie der einzelnen Gewissen anerkennen: singularum conscientiarum agnoscere autonomiam [riconoscere l'autonomia delle singole coscienze] EV n. 69; [B] gem dem Befehl des Gewissens: ad rectam conscientiae suae normam [secondo il dettame della retta coscienza] PT 260 nach den Befehlen des Gewissens leben: vivere ad conscientiae praescripta [vivir en conformidad con los dictmenes de su conciencia] FiC 196; die christliche Bildung des Gewissens: conscientia christiana efformanda [la formazione cristiana della coscienza] AA n. 20; [E] die Erffnung des Gewissens: conscientiae manifestatio [manifestare la propria coscienza] CIC vig. Can. 630 5; [F] den Forderungen des Gewissens folgend: praecepta secutus conscientiae [seguendo le esigenze della sua coscienza] PP n. 37; [I] Irrtmer des Gewissens: iudicium erroneum [le jugement erron] Cat. 1793; [Q] das Gewissen, die Quelle der sittlichen Entscheidungen: conscientia fons moralium consiliorum [la coscienza, fonte delle decisioni morali] SRS n. 9; [R] das Reifen des Gewissens: maturatio conscientiae [la maturazione della coscienza] LC n. 4; [S] der Schuldspruch des schlechten Gewissens: sententia iudicii conscientiae culpam testans commissam [le verdict du jugement de conscience] Cat. 1781; die Stimme des Gewissens hren: vocem conscientiae experiri [sperimentare la voce della coscienza] Iuv. n. 6; die Stimme des moralischen Gewissens: vox conscientiae moralis [la voce della coscienza morale] FeR n. 36; [T] in der Tiefe des Gewissens: in conscientiae latebris [nel profondo della coscienza] EV n. 40; eine tragische kollektive Trbung des Gewissens: omnium conscientiae miserrima obtenebratio [un tragico oscuramento della coscienza collettiva] EV n. 70; [U] die Unverletzlichkeit des Gewissens: inviolabilis conscientiae sanctitas [l'inviolabilit della coscienza] LC n. 32; [V] die Verdoppelung des Gewissens: geminam quodammodo conscientiae speciem induere [lo sdoppiamento della coscienza] DR 94; + Adj. mit einem doppeltem Gewissen: geminam conscientiae speciem induentes [per uno sdoppiamento di coscienza] DR 94; im innersten Gewissen: in conscientiae penetralibus [en lo ntimo de su conciencia] FiC 189; das irrende Gewissen: conscientia erronea [la coscienza erronea] VS n. 62; das persnliche Gewissen dem Lehrarmt der Kirche entgegensetzen: opponere conscientiam personalem Ecclesiae Magisterio [opposer la conscience personnelle au Magistre de l'glise] Cat. 2039; ein reines Gewissen haben: sine offendiculo conscientiam habere [garder une conscience irrprochable] Cat. 2471; das sittliche Gewissen: conscientia quae in re morali posita est [la coscienza morale] ES 616; ohne soziales Gewissen: conscientiae socialis expers [dpourvu de conscience sociale] LN VII-12; im Gewissen verpflichtet sein: in conscientia vinciri [essere vincolato in coscienza] DH n. 11; + Vb. [A] das Gewissen anspannen: conscientiam incitare ReP 16; sich dem Gewissen des Richters anvertrauen: se remittere iudicis conscientiae [rimettersi alla coscienza del giudice] CIC vig. can. 1606; an das Gewissen appellieren: se referre ad conscientiam [far appello alla coscienza] PT 270, appellare conscientiam [fare appello alla coscienza] CA n. 23; die Gewissen aufrufen: conscientias excitare [smuovere le coscienze] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 5; das Gewissen aufrtteln: conscientiam excitare [risvegliare la coscienza] SRS n. 17; [B] sein Gewissen beruhigen: suae consulere conscientiae [acquietare la coscienza] DC n. 26; [E] das Gewissen erforschen: conscientiam suam discutere - CIC abr. can. 125, conscientiam percontare [esaminare la coscienza] PP n. 47; tglich das Gewissen erforschen: conscientiam cotidie examinare [l'esame cotidiano di coscienza] CIC vig. can. 664; die Gewissen erleuchten: conscientias illuminare [illuminare le coscienze] LC 61; conscientiam irradiare [illuminare la coscienza] EV n. 6; vertrauensvoll sein Gewissen erffnen: confidenter conscientiam aperire [aprire con fiducia la propria coscienza] CIC vig. can. 246 4; [F] das Gewissen formen: conscientiam efformare [informer la conscience] Cat. 1783; sich vom christlichen Gewissen fhren lassen: christina conscientia duci [la conscience chrtienne doit tre leur guide] Cat. 912; [H] gegen sein Gewissen handeln: agere contra suam conscientiam [agire contro la sua coscienza] DH n. 2; gem seinem Gewissen handeln: iuxta suam conscientiam operari [agir selon sa conscience] Cat. 1782; nach seinem Gewissen handeln: iuxta suam conscientiam agere [agire in conformit con sua coscienza] DH n. 2; [L] sich von seinem Gewissen leiten lassen: sequi suam conscientiam [lasciarsi guidare dalla sua coscienza] LC n. 80; [M] sich ein Gewissen aus etwas machen: aliquid sibi religioni vertere [farsi coscienza di q.c.] QA 221; [V] sein Gewissen verhrten: conscientiae stimulis obdurescere [indurire la coscienza] QA 220; [W] das religise Gewissen wecken:excitare conscientiam religiosam [risvegliare la coscienza religiosa] SRS n. 39; gewissenhaft religiose [in coscienza] VS n. 110; nach seinem klugen und gewissenhaften Ermessen: pro suo prudenti arbitrio et conscientia [secondo il suo

219

Gewissensngste
prudente arbitrio e la sua coscienza] CIC vig. can.70; die Pflichten gewissenhaft erfllen: officia sancte diligenterque implere [l'adempimento coscienzioso dei doveri] DR 94; Gewissensngste conscientiae formidines [l'ansiet di coscienza] FC n. 73; Gewissensautonomie autonomia conscientiae [l'autonomie de la conscience] Cat. 1792; Gewissensbildung conscientia efformanda [la formazione della coscienza] DH n. 14; Gewissensbi conscientiae angor [il rimorso di coscienza] Iuv. n. 7; Pl. conscientiae morsus [i rimorsi di coscienza] SD n. 6; Gewissenentscheidung als schwerwiegende Gewissensentscheidung: graviter onerata conscientia [con grave onere della sua coscienza] ReP n. 33; Gewissenserforschung examen conscientiae [l'esame di coscienza] ReP n. 31; Gewissenserziehung conscientiae educatio [l'ducation de la conscience] Cat. 1784; Gewissensfreiheit libertas conscientiae [la libert di coscienza] GE n. 8; das Recht auf Gewissensfreiheit: ius libertatis conscientiae [il diritto alla libert di coscienza] RH n. 17 Gewissensfhrung conscientiae moderamen [la direzione della coscienza] CIC vig. can. 719 4; Gewissensgrnde aus Gewissensgrnden: motivo conscientiae [per motivi di coscienza] GS n. 79; die Verweigerung aus Gewissensgrnden: obiectio conscientiae quam vocant [l'obiezione di coscienza] DoV III; aus Gewissensgrnden den Waffengebrauch verweigern: ob conscientae motiva armorum recusare usum [pour des motifs de conscience refuser l'emploi des armes] Cat. 2311; Gesetze dieser Art erheben die Verpflichtung, sich ihnen mit Hilfe des Einspruchs aus Gewissensgrnden zu widersetzen: huiusmodi leges compellunt ut iisdem per conscientiae repugnantiam officiatur [leggi di questo tipo sollevano un grave e preciso obbligo di opporsi ad esse mediante obiezione di coscienza] EV n. 73; Gewissenskonflikt conscientiae dissidium [il conflitto di coscienza] VS n. 55; Gewissenslast conscientiae onus ReP 16; Gewissensopfer conscientiae piaculum - ASS 6, 176 Gewissenspflicht conscientiae officium - MP 789; als Gewissenspflicht: ex religione [per obbligo di coscienza] DR 104; aus ernster Gewissenspflicht: gravi conscientiae officio [per un gran dovere di coscienza] EV n. 74; die Gewissenpflicht verraten: suae conscientiae officium prodere [transigere con la coscienza] SP 448; Gewissensprobleme die Einfhrung ungerechter Gesetzgebungen stellt moralisch korrekte Menschen oft vor schwierige Gewissensprobleme: iniquae legum lationes prae hominibus probis saepe conscientiae quaestiones difficiles explicatu ponunt [lintroduzione di legislazioni ingiuste pone spesso gli uomini moralmente retti di fronte a difficili problemi di coscienza] EV n. 74; Gewissensprfung conscientiae discussio [un esame di coscienza] PO n. 18, recognitio sui [l'esame di coscienza] UUS n. 34, conscientiae scrutatio [l'esame di coscienza] UUS ante n. 33, conscientiae examen [l'esame di coscienza] NMI n. 6; eine ernsthafte Gewissenprfung: seria conscientiae inquisitio [un serio esame di conscienza] TMA n. 36; die tgliche Gewissensprfung: cotidiana conscientiae censura AAS 1967, 703; Gewissensurteil conscientiae iudicium [le jugement de conscience] Cat. 1749; sich ein Gewissensurteil bilden: sibi conscientiae iudicium efformare [formarsi un giudizio di coscienza] DH n. 3; der Mensch steht zuweilen vor Situationen, die das Gewissensurteil unsicher machen: homo quandoque in condicionibus invenitur quae iudicium moralem minus certum et decisionem efficiunt difficiliem [l'homme est quelquefois affront des situations qui rendent le jugement moins assur et la dcision difficile] Cat. 1787; gewissermaen quodammodo [per cos dire] LG n. 28, aliquo modo [in un certo senso] LE n. 27, ratione quadam [in un certo senso] VS n. 25, aliquo sensu [in un certo senso] MD n. 11, quodam modo [in un certo senso] MD n. 11; Gewiheit die Zeit der Gewiheit ist hoffnungslos vorbei: certitudinum tempus iam sine remedio transiit [il tempo delle certezze irrimediabilmente passato] FeR n. 91; die moralische Gewiheit: moralis certitudo [la certezza morale] CIC vig. can. 1608 1; die Gewiheit ist wirksam, da: certa stat fides + aci [ operante la certezza che + ind.] EV n. 44; Gewiheit entnehmen aus den Akten und Beweisen: certitudinem haurire ex actis et probatis [attingere la certezza dagli atto e da quanto stato dimostrato] CIC vig. can. 1608 2; Gewiheit erlangen: certitudinem adipisci [conseguire certezza] CIC vig. can. 1608 4; von etwas Gewiheit erlangen: certus evadere de aliqua re [divenire consapevole di q.c.] CIC vig. can. 1061 3; eine neue Gewiheit erlangen: novam accipere certitudinem [ottenere una nuova certezza] SS n. 9; mit der Gewiheit rechnen: certae rei confidere [contare sulla certezza] UUS n. 34; Gewiheit schaffen: certitudinem edere [creare certezza] SS n. 7; jemandem die Gewiheit vermitteln: alicui certitudinem ingerere [comunicare la certezza a qc.] ReP n. 10; gewhnen sich an etwas gewhnen: assuescere + inf. [abituarsi a] AA n. 10; sich an die Disziplin gewhnen: assuescere disciplinam [addestrarsi alla disciplina] IM n. 10

220

glaubhaft
Gewohnheit consuetudo [la consuetudine] CIC vig. can. 5 1; die Macht eingefleischter Gewohnheiten: vis habituum contractorum [la force des habitudes contractes] Cat. 2352; Gewohnheiten abschaffen: submovere consuetudines CIC abr. can. 5, supprimere consuetudines [sopprmere le consuetudini] CIC vig. can. 5 1; eine von einer Gemeinschaft von Glubigen eingefhrte Gewohnheit: consuetudo a communitate fidelium introducta [la consuetudine introdotta dalla comunit dei fedeli] CIC vig. can. 23; eine Gewohnheit, die vom Gesetzgeber genehmigt worden ist: consuetudo quae a legislatore approbata est [una consuetudine che approbata dal legislatore] CIC vig. can. 23; etwas zur Gewohnheit machen: aliquid in consuetudinem adducere - CT n. 17; wenn irgendwo Gewohnheiten zur Snde reizen: si qua mores ad peccatum incitant [quand les conditions de vie provoquent au pch] Cat. 909; zerstrerische Gewohnheiten berwinden: perniciosos habitus deponere [superare abitudini distruttive] EV n. 26; Gewohnheiten unterworfen sein: consuetudinibus moveri [essere soggeto a abitudini] ReP n. 16; gewohnheitsmig eine gewohnheitsmige Straftat: delictum habituale [un delitto abituale] CIC vig. can. 1362 1 Gewohnheitsrecht ius moribus constitutum - ASS 24, 203; gewhnlich ordinarie - AAS 1982, 1204, ex more [solitamente] MD n. 11; der gewhnliche Mensch: homo plebeius [luomo comune] FeR n. 27; gewohnt die gewohnte Lebensfhrung: consuetus vitae cultus - CCC 193 Gewhnung assuetudo [l'assuefazione] IeB 548 geziemend die Zeremonien sollen auf geziemende Weise vollzogen werden: caerimoniae decore exerceantur - AAS 1964, 880; Gier immoderata cupiditas [la cupidigia] PP n. 18, aviditas [l'avidit] Cat. 2536; Gift virus, i, n. [il veleno] DR 74; ein lockendes Gift: blandum venenum [un blando veleno] QA 196; ein Gift trinken: virus imbibere - DIM 56; Giftpflanze die Giftpflanze des Sozialismus mit der Wurzel ausrotten: nefastam Socialismi propaginem radicitus evellere - QAM 371 gigantisch immensus [gigantesco] LE n. 4; Gipfel fastigium [il vertice] GS n. 14; der Mensch ist der Gipfel des Schpfungswerks: homo culmen est operis creationis [l'homme est le sommet de l'oeuvre de la cration] Cat. 343; Gitter crates, is, f. - CIC abr. can. 909 2; Glanz Glanz des Namens: amplitudo nominis - VN 280 Glttung die Glttung des Stils der lateinischen Sprache: perpolitio quoad stilum et latinitatem [la ripulitura quanto allo stile ed al latino] CIC praef. XXVIII; Glaube theol. die Ausbung des Glaubens: exercitatio fidei [il libero esercizio della fede] FC n. 78; ein berzeugter Glaube: fides sciens [una fede cosciente] RH n. 6; ein unerschtterter Glaube: inconcussa fides [una fede inconcussa] ASS 20, 9; Glaube jur. ffentlichen Glauben genieen: publicam fidem facere - AI 506; im guten Glauben sein: bonae fidei esse [essere in buona fede] CIC vig. can. 1515; Glaubensaussage affirmatio fidei [une affirmation de la foi] LN IX-6; Glaubensbekenntnis professio fidei [la profession de foi] Cat. 187; Glaubensbewutsein fidei conscientia [la coscienza di fede] DoI n. 15 [la consapevolezza della fede] MD n. 20; Glaubenserkenntnis fidei cognitio [la conoscenza di fede] FeR n. 13 Glaubensformel formulatio fidei [la formulation de la foi] Cat.170; Glaubensgegenstand fidei argumentum [un objet de la foi] LN IX-12 Glaubensgeheimnis fidei mysterium [il mistero della fede] LC n. 3; Glaubensgehorsam ein vernunftgemer Glaubensgehorsam: rationabile fidei obsequium [un ossequio ragionevole] DH n. 10; Glaubensgewiheit fidei certitudo [la certitude de foi] Cat. 390; Glaubensinhalt materia fidei [il contenuto della fede] FeR n. 41; Pl. Glaubensinhalte: fidei veritates [i contenuti di fede] FeR n. 43; Glaubenskrise die Glaubenskrise der Gegenwart: praesens fidei discrimen [l'attuale crisis della fede] SS n. 17; Glaubenssatz Glaubensstze wissenschaftlich behandeln: dogmata scienter tractare - D-H n. 2854 Glaubenssinn sensus fidei [il senso della fede] LC n. 22 Glaubenssprache fidei sermo [le langage de la foi] Cat. 185; Glaubensberzeugungen fidei persuasiones [convinzioni di fede] ReP n. 31; Glaubenswahrheit veritas fidei credendae [la verit di fede] CIC vig. can. 386 1; Pl. Glaubenswahrheiten: fidei veritates [des vrits de foi] LN IX-6; Glaubenszustimmung religiosum animi obsequium [l'assentiment religieux de l'esprit Cat. 892; Glaubenszweifel dubium circa fidem [le doute portant sur la foi] Cat. 2088; glaubhaft credibili ratione [con credibilit] EN n. 15; glaubhaft machen: probabilibus saltem argumentis

221

Glubige
ostendere [dimostrare con argomenti almeno probabili] CIC vig. can. 1496 1 Glubige christifideles, ium [i fedeli] CIC vig. can. 204 1 Glubiger creditor [il creditore] CIC vig. can. 1497 1 glaubwrdig fide dignus [che ispira fiducia] Iuv. n. 7; ein glaubwrdiger Zeuge: locuples testis - LSI 522, tetis fide dignus - AAS 1983, 399; glaubwrdige Informationen: fide dignae notitiae AAS 1969, 481; glaubwrdig bleiben: authenticus perstare [restare autentico] EV n. 48; Glaubwrdigkeit credibilitas [la credibilit] CIC vig. can. 1679, probabilitas [la credibilit] UUS n. 23; die Glaubwrdigkeit mindern: fidem abrogare [ridurre la credibilit] ID 175, credibilitatem minuere - AAS 1971, 934; die Glaubwrdigkeit steigern: fidem adrogare [accrescere la credibilit] ID 176; seine Glaubwrdigkeit verlieren: non esse iam credendum [perdere la sua credibilit] SS n. 5; ein Zeuge zur Besttigung der Glaubwrdigkeit: testis de credibilitate [un testimone di credibilit] CIC vig. can. 1679 gleich gleich fr alle: aequabilis in omnes [uguale per tutti] MM 449; von gleich zu gleich: par cum pari [da pari a pari] UR n. 9, similis erga similem [del smile verso il simile] AA n. 13; jemandem gleich werden: configurari alicui [configurarsi a qc.] OT n. 8; allen anderen absolut gleich sein: ceteris cunctis omnino par esse [essere assolutamente uguale a tutti gli altri] EV n. 57; gleich darauf subinde [poi] DR 66, continuo post [subito dopo] CA n. 55; gleichbedeutend aequipollens [equipollente] CIC vig. can. 81; gleichbedeutend sein: idem esse ac [essere equivalente di] SS n. 2; gleichbehandeln aequam rationem habere alicuius rei et alius rei AAS 1970, 258 gleichberechtigt pari ratione [in rapporto di uguaglianza] PT 290; alle als gleichberechtigt betrachten: aequo iure omnes habere - LP 604; alle fr gleichberechtigt erklren: singulis aequabilitatem iuris tribuere [riconoscere a tutti uguali diritti] ID 170; sie sind unter sich gleichberechtigt: inter se eodem iure sunt [sono su un piede di uguaglianza giuridica tra essi] PT 290; sei es gleichberechtigt oder nicht: sive aequali iure sive non [con uguale diritto o meno] CIC vig. can. 115 2; Gleichberechtigung paritas iurium [l'uguaglianza dei diritti] OA n. 3;aequabilitas iurium [la parit] MD n. 16, aequalitas iurium [la parit] MD n. 16; Gleichfrmigkeit conformitas [la conformit] Cat. 2745; gleichgeschlechtlich vd. homosexuell; gleichgestalten configurare [configurer] Cat. 1322; Gleichgewicht aequilibritas [un equilibrio] DR 82, aequabilitas [un equilibrio] PT 266, aequilibrium [un equilibrio] GS n. 78, temperamentum [un equilibrio] PP n. 29; + im den Haushalt im Gleichgewicht halten: publici aerarii administrationem et dispensationem compensare [equilibrare la sua economia] PP n. 57; + Subst. jede Tierart erbringt einen besonderen Beitrag zum allgemeinen Gleichgewicht der Erde: unumquodque genus animalium peculiariter confert ad terrae generalem temperationem [ciascuna delle specie animali apporta un particolare contributo all'equilibrio generale della terra] CA n. 38; das Gleichgewicht zwischen den Nationen: aequabilitas Nationum [l'equilibrio delle nazioni] ReP n. 25; das Gleichgewicht der feindlichen Krfte: virium adversarum aequilibrium [l'quilibre des forces adverses] Cat. 2304; ein immer schwankendes Gleichgewicht der Krfte: quaedam virium aequilibritas et inconstantia [un equilibrio sempre precario delle forze] PP n. 76; Gleichgewicht der Rstungen: par armorum apparatus [un equilibrio delle forze] PT 286; das Gleichgewicht von Wahrheit und Gerechtigkeit: recta veritatis et iustitiae aequilibritas [l'equilibrio della verit e della giustizia] DR 82; + Adj. ein gestrtes Gleichgewicht: conturbatio [lo squilibrio] LC n. 39; das innere Gleichgewicht: aequilibrium internum [un equilibrio interno] LC n. 16, aequilibrium sui ipsius [l'equilibrio interiore] LC n. 38; + Vb. das Gleichgewicht bewahren: aequilibrium servare [garder l'quilibre] Cat. 1811; das Gleichgewicht herstellen: aequilibrium instaurare [ristabilire un equilibrio] n. 60; das innere Gleichgewicht zerbrechen: interiorem aequabilitatem perfringere [rompere l'equilibrio interiore] ReP n. 15; das Gleichgewicht ist zerbrochen: aequilibrium effractum est [l'equilibrio rotto] LC n. 16; Gleichgewichtsstrung aequilibrii defectus [lo squilibrio] GS n. 63, disparitas [la disparit] GS n. 63 gleichgltig indifferens - AAS 1980, 1143; gleichgltig bleiben: sese indifferentem praebere [rimanere indifferente] SRS n. 14; jemandem khl und gleichgltig gegenberstehen: alicui summa cum neglectione obsistere [opporre una fredda indifferenza a qc.] ReP n. 9; Gleichgltigkeit neglectio [l'indifferenza] OA n. 10, neglegentia [l'indifferenza] OA n. 48, indifferentia [l'indifferenza] RH n. 6, indifferentis animi affectus [l'indifferenza] Iuv. n. 13; indifferentis animi neglegentia ReP 16, mens ipsa indifferens [l'indifferenza] EV n. 8, levitas animi [lindifferenza] EV n. 36, animus indifferens [l'indifferenza] EV n. 98, socordia [l'apatia] CA n. 47; die Haltung der Gleichgltigkeit: habitus lentitudinis animi [l'atteggiamento di indifferenza] EV n. 98; die religise Gleichgltigkeit: religionis neglectio [la indiferencia religiosa] DN 272; die Gleichgltigkeit

222

gliedern
dem modernen Denken und der modernen Kultur gegenber: cogitationis et hodiernae culturae indiligentia [la disattenzione nei confronti del pensiero e della cultura moderna] FeR n. 62; die Gleichgltigkeit gegenber der Philosophie: neglegentia philosophicae disciplinae [il disinteresse per lo studio della filosofia] FeR n. 61; Gleichheit aequabilitas [l'uguaglianza] DR 69, aequalitas [luguaglianza] SRS n. 15; + mit die Gleichheit der Frau mit dem Mann: mulieris cum viro aequalitas [la eguaglianza della donna con l'uomo] Cfl n. 49; + unter unter allen Glubigen besteht eine wahre Gleichheit in ihrer Wrde und Ttigkeit: inter Christifideles omnes vera viget quoad dignitatem et actionem aequalitas [fra tutti i fedeli sussiste una vera uguaglianza nella dignit e nell'agire] CIC vig. can. 208; + vor die Gleichheit aller vor dem Gesetz: omnium civium aequalitas coram lege [l'uguaglianza di tutti davanti alla legge] DoV III; die Gleichheit der Brger vor dem Gesetz: civium aequalitas iuridica [luguaglianza giuridica dei cittadini] DH n. 6; die Gleichheit aller vor dem Gesetz leugnen: negare prae lege omnes homines esse aequales [negare l'uguaglianza di tutti di fronte alla legge] EV n. 72; die Gleichheit vor dem Gesetz kann als Alibi dienen, um offenkundige Diskriminierungen einzufhren: ipsa civium aequalitas, lege statuta, ut causa praetexi poterit iniqua et manifesta discrimina faciendi [l'uguaglianza davanti alla legge potr servire di alibi a evidenti discriminazioni] OA n. 23; die bermige Betonung der Gleichheit vor dem Gesetz kann zum Individualismus fhren: legis aequalitas, quae plus aequo urgeatur, vivendi genus inducere potest nimis privatis favens utilitatibus [un'affermazione eccessiva di uguaglianza pu dar luogo a un individualismo] OA n. 23; + zwischen Gleichheit zwischen Mann und Frau: aequalitas inter hominem et mulierem [la parit tra l'uomo e la donna] LC n. 8; die Gleichheit zwischen Haupt und Gliedern des Kollegiums: aequalitas inter Caput et membra Collegii [l'uguaglianza tra il Capo e le membra del Collegio] LG np. sub 1; + Subst. Gleichheit der Chancen: aliqua saltem aequa et par condicio [una relativa eguaglianza di possibilit] PP n. 61; auf der Ebene der Gleichheit miteinander sprechen: par cum pari agere [trattare da pari a pari] UR n. 9; das Streben nach Gleichheit: studium aequalitatis assequendae [l'aspirazione all'uguaglianza] OA n. 22; die Gleichheit aller Vlker: aequitas omnium populorum [leguaglianza di tutti i popoli] SRS n. 39; + Adj. die absolute Gleichheit: absoluta aequalitas [l'assoluta uguaglianza] DR 70; eine angebliche Gleichheit: asserta aequalitas [una pretesa eguaglianza] SRS n. 15; eine wirkliche Gleichheit: germana aequalitas [una reale eguaglianza] PP n. 61; + Vb. sich der grundstzlichen Gleichheit erfreuen: aequatione fundamentali frui [godere delleguaglianza fondamentale] SRS n. 33; die Gleichheit verknden: aequalitatem praedicare - QAM 370; gleichbedeutend gleichbedeutend sein: idem esse ac [essere equivalente di] SS n. 2; gleichgltig [1] gleuch gltig sein: eandem vim habere [avere lo stesso valore] SS n. 44; unser Tun ist nicht gleichgltig fr den Gang der Geschichte: actiones nostras inertes non sunt pro historiae progressu [il nostro agire non indifferente per lo svolgimento della storia] SS n. 35; gleichgltig [2] nullius momenti esse [essere irrilevante] SS n. 47; gleichrangig Subst. ein Kreis von Gleichrangigen: coetus aequalium [un gruppo di eguali] LG np. sub 1; gleichsetzen aequare [equiparare] ReP n. 32; etwas mit etwas gleichsetzen: aliquid identificare cum aliquo [identificare q.c. e q.c.] DoI n. 7; gleichstellen jemanden jemandem gleichstellen: assimilare aliquem alicui [assimilare qc. a qc.] CIC vig. can. 99; etwas einer anderen Sache gleichstellen: aequiparare aliquid alicui rei [equiparare q.c. a q.c.] CIC vig. can. 1323 sub 2; Pt. Pf. gleichgestellt: aequiparatus [equiparato] CIC vig. can. 134 3; jemandem gleichgestellt werden: aequiparari alicui [essere equiparato] CIC vig. can. 381 2; rechtlich gleichgestellt: iure aequiparatus - LA n. 16; Subst. die rechtlich Gleichgestellten: iure aequiparati - DPM can. 1; Gleichstellung die Frauen verlangen die rechtliche und tatschliche Gleichstellung mit den Mnnern: mulieres sibi vindicant paritatem de iure et de facto cum viris [le donne rivendicano la parit con gli uomini non solo di diritto, ma anche di fatto] GS n. 9; eine falsche Gleichstellung, welche die vom Schpfer selbst geschaffenen Unterschiede leugnet: commenticia paritas, quae differentias denegat a Creatore ipso statutas [quella falsa uguaglianza che negherebbe le distinzioni poste dal Creatore] OA n. 13; gleichwertig aequipollens [equivalente] DoI n. 21; alle Denkpositionen sind gleichwertig: omnes opinationes idem prorsus valent [tutte le posizioni se equivalgono] FeR n. 5; gleichzeitig simul [contemporaneamente] Iuv. n. 11; una simul [simultaneamente] PT 259, per idem tempus [simultaneamente] PT 287, uno tempore [contemporaneamente] SRS n. 26 [nello stesso tempore] MD n. 9, eodem tempore [contemporaneamente] SDL XVI [nello stesso tempore] EV n. 81; Gleichzeitigkeit simultaneitas - AAS 1971, 924; Glied Glied einer Kette: anulus catenae [un anello d'una catena] Cfl n. 37; gliedern articulare [articuler] Cat. 189; Pt. Pf. die Darlegung ist wie folgt gegliedert: rerum

223

global
exponendarum ordo hic erit [l'esposizione viene ordinata nella maniera seguente] DoV prn; global eine globale Aktion: opus generale [un'azione globale] EV n. 78; eine globale Dimension: dimensio complexiva [una dimensione globale] UUS n. 28; globalisieren Pt. Pf. die globalisierte Gesellschaft: societas globalizata, ut aiunt [la societ globalizzata] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 3; Globalisierung Def. rerum complexio totum iam orbem in unum veluti globum includentium [la globalizzazione] NMI n. 40; die Globalisierung der Wirtschaft: oeconomiae globalizatio [la globalizzazione dell'economia] DC n. 27; die sogenannte Globalisierung der Wirtschaft: sic dicta mundialis rerum nummariarum administratio [la cosiddetta mondializzazione dell'economia] CA n. 58; Globalisierungsproze oeconomiae cunctum orbem complectentis processus [i processi della globalizzazione economica] NMI n. 10; Globalitt globalitas - AAS 1971, 924; Glocke die Glocken luten: campanas pulsare - CIC abr. can. 1184; zu bestimmten Zeiten die Glocken luten: campana aera statis temporibus pulsare AAS 1956, 554; Glockenspiel campulanarum ludus - AAS 1958, 655 Glockenturm turris campanaria - AAS 1958, 655 Glckner campanae pulsator - CIC abr. can. 1185; Glck das Glck schon auf dieser Erde genieen: perfrui beatitudine iam in hoc mundo [godere la felicit fin da questa terra] LC n. n. 6; der Mensch ist seines Glckes Schmied: unusquisque sortis suae prosperae vel infelicis praecipuus artifex exstat [ciascuno rimane l'artefice della sua riuscita o del suo fallimento] PP n. 15; das Glck, nach dem wir alle streben: beatitudo, ad quam tendimus [la felicit a cui aspiriamo] SRS n. 26; das Verlangen nach Glck: appetitio ad felicitatem [l'aspiration au bonheur] Cat. 1818; glcklicherweise auspicato - QP 594, feliciter [per buona ventura] DIM 82; Glckseligkeit felicitas [la flicit] Cat. 384; Glcksspiel fortunae ludus [le jeu de hasard] Cat. 2413; Glcksspiel um Geld: ludus aleatorius pecunia exposita - CIC abr. can. 138; die Vorhersage der Folgen ist ein Glcksspiel: praevisio effectuum aleae est plena [aleatoria la previsione delle conseguenze] OA n. 47; Glckwunsch auspicalis salutatio - AAS 1959, 77 Gnadenbescheid rescriptum gratiae [un rescritto di grazia] CIC vig. can. 63 1; einen Gnadenbescheid erteilen: gratiam concedere [concedere la grazia] CIC vig. can. 70; einen Gnadenbescheid verweigern: gratiam denegare [negare la grazia] CIC vig. can. 70; gndig benevolus [bienveillant] Cat. 50; Goldgrube aurea fodina - AAS 1966, 24 gotisch eine gotische Kathedrale: ecclesia cathedralis Gotico structurae genere insignis - CT nota 27; Gotthnlichkeit Dei similitudo [la somiglianza di Dio] VS n. 39; Gottesbegriff der christliche Gottesbegriff: christianus Dei conceptus [il concetto cristiano di Dio] SS n. 3] Gottesbeweise argumenta existentiae Dei [les preuves de l'existence de Dieu] Cat. 31 Gottesbild das christliche Gottesbild: christiana Dei imago [l'immagine cristiana di Dio] DC n. 1; Gottesdienst divinum officium - CIC abr. can. 1169 1, cultus divinus [il culto divino] CIC vig. can. 222 1 Gotteserkenntnis cognitio divina [la conoscenza divina] FeR n. 44; Gottesfurcht timor Dei [il timore di Dio] FeR n. 18 gottesfrchtig Deum timens [craignant-Dieu] Cat. 1226; Gotteshaus sacra aedes [un edificio sacro] SCo. n. 123 Gotteslsterung blasphemia [le blasphme] Cat. 2148; Gottesleugner Dei infitiator - IMA 375 Gottheit numen supremum [il supremo Nume] DH n. 4, Summum Numen [la Divinit Suprema] NA n. 2; gttlich das Gttliche: divina natura [il Divino] DC n. 4; gottlos eine gottlose Menschheit: hominum consortio quae e terris exegerit Deum [una umanit senza Dio] DR 72 Gtzendienst idolatria [un'idololatra] LC n. 39; die Versuchung zum Gtzendienst: libido idololatriae [la tentazione dellidolatria] SRS n. 30; Gouverneur vd. Eigennamen Grab tumulus [il tumulo] CIC vig. can. 1240 2 Grabanlage sepulcrum [il sepolcro] CIC vig. can. 1241 2 Graben der Graben zwischen dem Norden und dem Sden: hiatus regionis inter orbis septentrionalis atque australis orbis [il fossato tra larea del Nord e quella del Sud] SRS n. 14; der Graben verbreitert sich: hiatus dilatatur [il fossato s'allarga] SRS n. 21; ein unberbrckbarer Graben: fovea insuperabilis [una fossa invalicabile] SS n. 44; Grabrede funbris sermo [un discorso funebre] SS n. 10; Grad nach dem Grad der jeweiligen Verantwortung: propriarum quisque secundum obligationum magnitudinem [secondo il rispettivo grado di responsabilit] SRS n. 9; der Grad der wirtschaftlichen Entwicklung: oeconomicae progressionis amplitudo [il grado di sviluppo economico] SRS n. 14; der Grand an Gltigkeit: gradus auctoritatis [le degr de validit] LN VII-10; akademischer Grad: gradus academicus [un grado accademico] CIC vig. can. 817; die

224

grenzenlos
Aberkennung eines akademischen Grades: privatio gradus academici [privare qc. di un grado accademico] CIC vig. can. 1338 2; die Entziehung eines akademischen Grades: privatio gradus accademici [privare di un grado accademico] CIC vig. can. 1338 2; einen akademischen Grad erwerben: gradum academicum adipisci [conseguire un grado accademico] DAS 302, gradum academicum consequi [conseguire un grado accademico] CIC vig. can. 229 2; einen akademischen Grad verleihen: gradum academicum conferre [conferire un grado accademico] CIC vig. can. 817; Grad der Verwandtschaft: gradus [il grado] CIC vig. can. 108 1; gradlinig die Entwicklung ist kein gradliniger Proze: progressio non est rectilinea [lo sviluppo non un processo rettilineo] SRS n. 27; grammatikalisch die grammatikalische Verbindung mit dem vorhergehenden Text herstellen: nexum grammaticum cum iis quae praecedunt statuere [stabilire un legame grammaticale col testo precedente] ReP n. 20; Granate excussum missile - Resp. 141; grauenvoll grauenvolle Lebensbedingungen: terrificae vitae condiciones [terriibili condizioni di vita] SS n. 20; Grausamkeit crudelitas [la crudelt] CeP n. 43; Pl. Grausamkeiten: saevitiae - CIC abr. can. 1131 1 die Darstellung von Grausamkeiten: expositio rerum saevarum [la descrizione di fatti cruenti} CeP n. 43 Gregorianischer Kalender Gregorianum calendarium - OOE 46 greifbar ein greifbares Ereignis: eventus qui tangi potest [un evento tangibile] TMA n. 16; greifbare Erfolge:effecta solida [risultati tangibili] CA n. 27; Gremium consilium [l'istituzione] LE n. 2, coetus [il consesso] DC n. 21; die internationalen hchsten Gremien vd. international; Grenadier missiciorum miles [granatiere] AAS 1956, 50; Grenze saeptum [il confine] UR n. 3, fines, ium, m. [i limiti] CIC vig. can. 638 2; + zwischen die Grenzen zwischen Reichtum und Armut verlaufen quer durch die verschiedenen Gesellschaften: fines divitiarum ac inopiarum campum transeunt ipsarum societatum [le frontiere della ricchezza e della povert attraversano al loro interno le stesse societ] SRS n. 14; + Subst. innerhalb der Grenzen des Amtes: vd. Amt; die Grenzen des Auftrags: mandati fines [i limiti del mandato] CIC vig. can. 133 1; das Bewutsein der Grenzen: cognitio limitum [la consapevolezza dei limiti] DoV intr. n. 2; innerhalb der Grenzen der Dizese: intra ambitum dioecesis [nell'ambito della diocesi] CIC vig. 397 1; die Grenzen der Erde: terrae extrema [les extrmits du monde] Cat. 74; die Grenzen menschlicher Erkenntnis: limites cognitionis humanae [i limiti delle umane conoscenze] OT n. 15; ein Geschft ohne Grenzen: negotiatio interminata [un commercio senza frontiere] SRS n. 24; in den Grenzen der Legalitt bleiben: intra fines lege praescriptos se continere [tenersi nei confini della legalit] ASS 31, 140/131; innerhalb der Grenzen seiner Zustndigkeit: quantum ad eum pertinet [nell'ambito della sua competenza] PP n. 37; + Adj. innerhalb der gebhrenden Grenzen: intra debitos limites [entro debiti limiti] DH n. 2; in den rechten Grenzen: iustis servatis limitibus [nei giusti limiti] LE n. 20; die sichtbaren Grenzen: fines adspectabiles [i confini visibili] RH n. 18; die sichtbaren Grenzen der katholischen Kirche: visibilia Ecclesiae catholicae saepta [i confini visibili della Chiesa cattolica] UR n. 3; eine unberschreitbare Grenze: fines quos ultra progredi non licet [un limite invalicabile] HV n. 17; + Vb. [A] die Grenzen abstecken: fines definire [dfinir les frontires] LN III-3; seine Grenzen ausdehnen: dilatare sua confinia [dilatare i suoi confini] UUS n. 54; [B] es mu in Grenzen bleiben: iustis finibus contineatur oportet [deve avere i suoi giusti limiti] RH n. 4; [E] die Grenzen erweitern: fines producere [l'incremento] SP 442; [L] innerhalb der Grenzen liegen: intra ambitum contineri [essere nell'ambito di] CIC vig. can. 397 1; [S] an die Grenzen seiner Natur stoen: limitibus suae naturae illidere [scontrarsi con i limiti della propria natura] LC n. 25; Grenzen setzen: limites ponere [imporre dei limiti] OA n. 47, circumscribere [por limiti a q.c.] UUS n. 75; [U] die Grenze berschreiten: statutos sibi fines transgredere [lo sconfinamento] SP 435, terminum supergredi [oltrepassare il limite] MD n. 11; Grenzen berschreiten: limites praetergredi [oltrepassare i confini] GS n. 19; seine Grenzen berschreiten: limites suos excedere [evadere dal campo della sua competenza] DH n. 3; die Grenzen der Region berschreitend: fines regionis excedens - LA n. 5; die uerste Grenze, die niemals berschritten werden darf: limes extremus quem nefas transgredi est [il confine estremo che non pu mai essere valicato] EV n. 54; die Grenzen von Raum und Zeit berwinden: spatii temporisque fines excedere [superare i confini dello spazio e del tempo] FeR n. 85; grenzenlos interminatus [infinito] UUS n. 85, sine fine [illimitato] SRS n. 27, nullis finibus circumscriptum [senza frontiere] EN n. 49; die grenzenlose Zahl: innumera, ae [il numero sconfinato] EN n. 105; ein grenzenloses Vertrauen auf Gott: interminata de Deo fiducia [un'illimitata fiducia in Dio] CA n. 25; die grenzenlose Welt des menschlichen Leidens: immensus mundus moeroris humani [il mondo sconfinato della sofferenza umana] Cfl n. 53; griechisch das verwendete griechische Wort: Graecana vox [il termine greco usato] SS n. 6;

225

gro
gro der groe Augustinus: Augustinus, vir eximius [il grande Agostino] Iuv n. 15; ein groes Gebiet: regio ampla [un paese grande] DR 74; in einem so groem Gebiet: in ista tanta latitudine regionum - LSI 524; die greren Stdte: celebriora oppida - MN 692; im groen und ganzen: ex generali principio [in linea di massima] LE n. 8; Subst. die Groen dieser Erde: proceres terrae [i grandi della terra] Cfl n. 17; Grobetrieb industrieller Grobetrieb: ampla sedies industriae machinalis [un complesso industriale] LE n. 8; Gre konkr. die Gre des Gebiets: amplitudo [l'estensione territoriale] PT 290, extensio dicionis [l'estensione del territorio] AG n. 29; btr. die Gre des Menschen: hominis praestantia [la grandezza delluomo] FeR n. 107; die wahre Gre des Menschen: germana hominis granditas [la vera grandezza dell'uomo] CA n. 13; die wahre Gre des Menschen, die mit der natrlichen Berufung jedes einzelnen im Einklang steht: vera hominis altitudo, vocationi naturali cuiusque consentanea [la vera elevazione delluomo, conforme alla vocazione naturale di ciascuno] SRS n. 33; die Gre des Menschen auf die Knste des Krieges reduzieren: hominis granditatem in artibus belli figere [porre la grandezza dell'uomo nelle arti della guerra] CA n. 51; die Gre einer Nation: civilis amplitudo [la nacional grandeza] DN 262; Grogrundbesitz latifundia, orum [i latifondi] GS n. 71 Grogrundbesitzer latifundiorum dominus [il latifondista] LE n. 21; Grokanzler Magnus Cancellarius - AAS 1983, 337 Gromacht magna natio [una grande potenza] GS n. 80 gromtig generosus [generoso] LG n. 61; Groraum ein sozio-kultureller Groraum: magnum territorium socio-culturale [un vasto territorio socioculturale] AG n. 22 Grostadt magna urbs [la grande citt] SS n. 6; Grutuerei gloriatio [la millanteria] SS n. 47; Grounternehmen Pl. maximae consociationes [i maggiori organismi economici] MM 426, praecipuae adminstrationes [le grandi aziende] MM 426 grozgig munificus [generoso] FC n. 69 Grozgigkeit eine Geste der Grozgigkeit: liberalitatis aliquod documentum [un gesto di generosit] NMI n. 14; Grund + aus aus diesem Grund: qua de re [per questo motivo] UUS n. 29; + im im Grunde genommen: quod huius rei caput est [in fondo] FeR n. 49; + kein es gibt keinen Grund fr : nihil causae est cur + coni. [non ha motivo di] FeR n. 17; + von auf von Grund auf: radicaliter [radicalement] Cat. 392; + Subst. [A] mit Angabe der Grnde: rationibus suffultum [corredato dalle motivazioni] CIC vig. can. 1458; ohne Angabe der Grnde: nullis adductis motivis [senza addurre alcun motivo] CIC vig. can. 1744 2; unter Angabe der Grnde: allatis de decisione rationibus - AAS 1983, 398; auf Grund dieser Auffassung: rem ita animo concipientes [dato questo modo di intendere] LE n. 6; [G] das Gengen des Grundes: sufficientia causae [la sufficienza della causa] CIC vig. Can. 90 2; [M] sie htten weniger Grund zum Mitrauen: minus habent cur diffidant [le diffidenze uscirebbero attenuate] PP n. 52; [V] der Grund der Verweigerung: ratio denegationis [la motivazione del diniego] CIC vig. Can. 830 3; [W] bei Wegfall des Grundes: causa cessante [venendo meno la causa] CIC vig. can. 1722; + Adj. [A] wenn nicht aus einem anderen Grund eine Verpflichtung besteht: nisi alio ex capite exsurgat obligatio - CIC abr. can. 69; ein angemessener Grund: causa proportionata [una causa proporzionata] CIC vig. can. 189 2; ohne ausreichendem Grund: sine sufficienti ratione [senza motivo sufficiente] AA n. 19; ein ausschlaggebender Grund: causa motiva [la causa motivante] CIC vig. Can. 63 2; [E] seinen eigentlichen Grund im Wort des Herrn haben: habere cur sit in verbo Domini [avere la sua ragione d'essere nella parola del Signore] UUS n. 75; [F] fragwrdige Grnde: incertae causae [discutibili motivi] SRS n. 23; [G] aus gerechtem Grund: iusta intercedente causa [intervenendo una giusta causa] CIC vig. can. 1465 2; aus jedem gerechten Grund: propter quodlibet iustum motivum [per un motivo giusto qualsiasi] CIC vig. can. 1737 1; es kann nur aus gerechtem und notwendigen Grund vorgenommen werden: potest fieri ex iusta tantum et necessaria causa [pu essere attuato soltanto per causa giusta e necessaria] CIC vig. Can. 1310 1; [I] aus methodischen Grnden: viae rationisque causa [di carattere metodologico] ES 614; [N] nichtige Grnde: causae futiles [ragioni prive di valore] QDAP n. 14; [P] politische Grnde: politicae rationes [ragioni di politica] DR 74; aus praktischen Grnden: rationibus practicis impulsus [per motivi pratici] FC n. 81; [S] ein schwerwiegender Grund: gravis causa [una grave causa] CIC vig. can. 1361 2; aus schwerwiegendem Grund: gravi ex ratione [per una grave ragione] CIC vig. can. 1610 3; wenn ein sehr schwerwiegender Grund entgegensteht: cum gravissima ratio obstet [quando una gravissima ragione si frapponga] CIC vig. can. 55; nicht ohne schwerwiegende objektive Grnde: non sine gravibus obiectivis rationibus - AAS 1972, 641; [U] ohne einen seinem Ermessen nach berwiegenden Grund: sine praevalenti ratione, suo iudicio aestimanda [senza una ragione prevalente da valutarsi a suo giudizio] CIC vig. can. 127 2 n. 2; unzureichende Grnde: motiva insufficientia [motivi insufficienti] CIC vig. can. 1745; [V] ein vernnftiger Grund: causa rationabilis [una ragionevole causa] CIC

226

Grundform
vig. Can. 90 1; aus verschiedenen Grnden: diverso titulo [a ttuli diversi] LC n. 64; vielfltige Grnde kamen zusammen, damit: causae multiplices concurrebant, ut [molteplici motivi concorrebano nel] TMA n. 35; [W] angeben, aus welchem Grund oder aus welchen Grnden die Ehe angefochten wird: determinare quo capite aut quibus capitibus nuptiarum validitas impugnetur [determinare per quale capo o per quali capi impugnata la validit delle nozze] CIC vig. can. 1677 3; ein wichtiger Grund liegt vor: gravis causa exstat [vi una ragione grave] CIC vig. can. 1600 1; + Vb. [A] die Grnde abwgen: rationes perpendere [valutare le ragioni] CIC vig. can. 1760; solange dieser Grund andauert: quamdiu causa perduret [fintantoch tale causa perduri] CIC vig. can. 1308 3; die fr das Gegenteil angefhrten Grnde: rationes in oppositum adductae - D-H n. 3398; die Grnde angeben: motiva exprimere [esprimere i motivi] CIC vig. can. 699 1; [B] solange der Grund besteht: causa perdurante - CIC abr. Can. 1039 1; [D] die Grnde darlegen: exponere rationes seu motiva [esporre i ragioni ossa i motivi] CIC vig. Can. 1611; [E] Grnde, die sich ergeben aus: rationes quae eruuntur ex - D-H n. 3399; [L] den Grund legen: fundamenta iacere [porre il fondamento] FC n. 50; der Grund dafr liegt darin, da: cuius rei haec causa est, quod [gli che + ind.] DIM 50; [S] die Grnde, die fr eine Versetzung sprechen: rationes quae translationi faveant [le ragioni favorevoli al trasferimento] CIC vig. can. 1750; die Grnde, die gegen eine Versetzung sprechen: rationes quae translationi obstent [le ragioni contrarie al trasferimento] CIC vig. can. 1750; [V] eine mit Grnden versehene Entscheidung: decisio rationibus innixa [una decisione convalidata da motivazioni] REU n. 62 2; Grnde vorbringen: motiva allegare [allegare motivi] CIC vig. can. 1745; trotz der vorgebrachten Grnde: non obstantibus allatis rationibus [nonostante le ragioni adotte] CIC vig. can. 1750; Grundaussage eine ekklesiologische Grundaussage: praecipua ecclesiologica affirmatio una basilare affermazione ecclesiologica] UUS n. 42; Grundbedeutung die Grundbedeutung eines Wortes: nativa verbi significatio - DIM 51 Grundbedingung primaria condicio [la condizione fondamentale] LE n. 16, praecipua condicio [la condizione di base] CA n. 35; die Achtung der Menschenrechte ist die Grundbedingung fr den Frieden: observantia iurium humanorum primariam condicionem efficit pacis [il rispetto dei diritti dell'uomo costituisce la condizione fondamentale per la pace] LE n. 16; Pl. die Grundbedingungen: fundamentales condiciones [le condizioni fondamentali] LC n. 9; Grundbedrfnis die Grundbedrfnisse befriedigen: necessitatibus primariis occurrere [provvedere alle necessit primarie] CeP n. 60, fundamentales necessitates explere [il soddisfacimento dei fondamentali bisogni] CA n. 35; Grundbegriff principalis notio [il concetto di base] FeR n. 96; Grundbestandteil pars fundamentalis [la parte fundamentale] DH n. 7 Grundeinstellung existentielle Grundeinstellungen: exsistentiae fundamentales affectus [disposizioni di fondo dellesistenza] VS n. 16; Grundentscheid der Grundentscheid des Lebens: praecipua vitae electio [la scelta fondamentale della vita] DC n. 1; grnden sich auf etwas grnden: alicui rei inniti [fondarsi su q.c.] ReP n. 26, fundari super aliqua re [trouver son appui dans qc] Cat. 116; Erziehungsinstitute grnden: condere educationis instituta [fondare istituti di educazione] GE pr.; eine Familie grnden: familiam condere [creare una famiglia] PT 261, [fondare una famiglia] FC n. 46, familiam fundare [la formazione di una famiglia] GS n. 52; eine Geheimgesellschaft grnden: conflare clandestinam societatem QAM 371; eine Gewerkschaft grnden: excitare opificum collegium [costituire un sindacato] SRS n. 15; ein Institut grnden: fundare institutum [la fondazione di un istituto] AG n. 40, condere institutum [fondare un istituto] CIC vig. can. 821; eine katholische Presse grnden: prelum excitare catholicum [promuovere una stampa cattolica] IM n. 14; einen Verein grnden: erigere associationem CIC abr. 686 2, conflare consociationem - VN 286, condere consociationem [creare un'associazione] AA n. 19 [fondare un'associazione] CIC vig. can. 215, constituere consociationem [fondare un'associazione] CIC vig. can. 278 3; Pt. Pf. gegrndet sein auf: niti in aliqua re [fondato su qc.] PT 261, niti aliqua re [di cui fondamento ...] PT 297 Grundentscheidung delectio fundamentalis [la scelta fondamentale] VS n. 67, primarium consilium [la decisione fondamentale] EV n. 75, optio fundamentalis [una opzione fondamentale] ReP n. 17; Pl. Grundentscheidungen: iudicia fundamentalia [i principi fondamentali] GS n. 60; Grnder conditor - VN 278, fundator [il fondatore] PC n. 2 Grunderfahrung radicalis experientia [un'esperienza radicale] LC n. 24 Grundfaktor elementum primarium [il fattore fondamentale] RH n. 17 Grundforderung praecipua postulatio [lesigenza fondamentale] FeR n. 53; Grundform eine Grundform philosophischen Wissens: principalis quaedam philosophicae scientiae figura [una forma basilare di sapere filosofico] FeR n. 3

227

Grundfreiheiten
Grundfreiheiten nativae libertates [las mas elementales libertades] FiC 196, potissimae formae libertatis [le pi elementari libert] FC n. 6, primariae libertates [les liberts fondamentales] LN XI-10; Grundfunktion die biologischen Grundfunktionen: biologici processus primarii [le funzioni biologiche elementari] EV n. 64; Grundgedanke caput [il caposaldo] LP 600, primarium principium [il princpio fondamentale] DMi. n. 1: die Grundgedanken, auf die sich diese Schulen sttzen: primigenia principia, quibus hae scholae nituntur [le concezioni di fondo, a cui queste scuolo si attengono] FeR n. 50; Grundgerst das Grundgerst der kirchlichen Lehre: compages et fulcimentum Ecclesiae doctrinae [la struttura portante dell'insegnamento della Chiesa] LE n. 11; Grundgesetz allg. das Grundgesetz der Geschichte: princeps historiae lex [la loi fondamentale de l'histoire] LN VIII-6; das strukturelle Grundgesetz der Geschichte: lex structurarum principalis in historia [la loi structurelle fondamentale de l'histoire] LN IX-2; Grundgesetz jur. codex fundamentalis seu constitutiones [il codice fondamentale o costituzioni] CIC vig. can. 587 1 Grundgestalt die Grundgestalt des Christentums: fundamentalis structura christianismi [la struttura fondamentale del cristianesimo] DC n. 28; Grundhaltung primarius habitus [l'atteggiamento fondamentale] CA n. 46, intimus affectus [l'atteggiamento di fondo] SS n. 6; Pl. Grundhaltungen, die sich fr den Menschen als absolute Werte darstellen: altiores rationes, quas homo existimare potest bona absoluta [atteggiamenti pi profondi configurabili, per lessere umano, in valori assoluti] SRS n. 38; Grundidee summa principia [l'ispirazione di fondo] SRS n. 3, notio principalis [l'idea fondamentale] MD n. 20; Grundkategorie genus fundamentale [la categoria fondamentale] SRS n. 46; Grundkenntnisse Grundkenntnisse erwerben: sibi parere primas cognitiones [acquisire le conscenze di base] CA n. 33; Grundkultur cultura fundamentalis [la cultura di base] GS n. 60 Grundlage + auf auf dieser Grundlage: hoc super fundamentum [su questa base] VS n. 56; + Subst. die Grundlage der Geschichtsphilosophie: historiae philosophiae cardo [il perno di una filosofia della storia] FeR n. 76; die Grundlagen der Neuzeit: elementa recentioris aetatis principalia [le componenti fondamentali del tempo moderno] SS n. 16; die Grundlagen unserer eigenen Zukunft: fundamenta futuris temporis nostri [i fondamenti del nostro stesso avenire] LC n. 11; die Grundlage des gesamten menschlichen Zusammenlebens: id quod in tota subest sociali hominum consortione [le basi dell'intera convivenza sociale] EV n. 53; + Adj. die gesetzlichen Grundlagen: legale fundamentum [le fondement lgal] MG 9; ohne gesetzliche Grundlage: nullo suffragante iuris praescripto [non sorretto da alcuna disposizione del diritto] CIC vig. can. 1457 1; gesicherte Grundlagen: firma fundamenta [solide basi] EV n. 101; die institutionellen Grundlagen: fundamenta institutionalia [le basi istituzionali] LC n. 83; auf einer hinflligen Grundlage stehen: caduco fundamento niti [poggiare su di un fondamento caduco] HG 566; einer rationalen Grundlage entbehren: fundamento carere omnino rationali [privo di fondamento razionale] FeR n. 88; eine sichere Grundlage: certum fundamentum [una base sicura] HV n. 24; tragfhige Gundlagen: fundamenta sustenentia [fondamenti portanti] SS n. 15; + Vb. die Grundlage bilden: fundamentum iacere [costituire la base] MD n. 16; als Grundlage dienen: fundamentum suppeditare [fornire il fondamento] CIC vig. praef. XX; die Grundlagen erschttern: fundamenta evertere - CIC abr. can. 1399; die Grundlagen legen: fundamenta iacere [gettare i fondamenti] CIC vig. praef. XX, fundamenta ponere [poser les fondements] Cat. 1212; die Grundlagen untergraben: fundamenta suffodere - EM 474; Grundlagenforschung die wissenschaftliche Grundlagenforschung: scientifica rerum naturae fundamentalis investigatio [la ricerca scientifica di base] DoV intr. n. 2, investigatio scientifica fundamentalis [la recherche scientifique de base] Cat. 2293; grundlegend Adj. vim fundamenti habens [fondamentale] RH n. 3, principalis [fondamental] LN pr., constitutivus [costitutivo] EV n. 19; + fr fr etwas grundlegend sein: alicuius rei fundamentum esse [essere fondamentale per q.c.] UUR n. 59; [A] die grundlegenden Aspekte: potissimi adspectus [i principali aspetti] LC n. 2; eine grundlegende Aussage: fundamentalis affirmatio [une affirmation fondamentale] Cat. 199; [B] eine grundlegende Bedeutung: momentum primarium [un'importanza fondamentale] LE n. 3; [E] einen grundlegenden Einflu ausben: primarium momentum habere ad [esercitare un fondamentale influsso su] LE n. 11; die grundlegenden Elemente der christlichen Lehre: praecipua elementa doctrinae christianae [il principali elementi della dottrina cristiana] LC n.2; [F] ein grundlegender Faktor: primaria ac primigenia ratio [un fattore primordiale] PP n. 35; die grundlegende Frage: potissima quaestio [la questione fondamentale] VS n. 84, primaria quaestio [la questione fondamentale] VS n. 84; grundlegende Fragen: praecipuae quaestiones [questioni fondamentali] VS n. 5; [L] die grundlegende Lehraussage: primarium magisterium

228

Grundsatz
[linsegnamento fondamentale] SRS n. 11; [P] ein grundlegendes Problem: principalis quaestio [un problema fondamentale] LE n. 18; [R] das grundlegende Rechtsbuch: codex fundamentalis seu constitutiones [il codice fondamentale o costituzioni] CIC vig. can. 587 1; Adv. fundamentali ratione [fondamentalmente] SRS n. 30; noch grundlegender erkennt Thomas, da: Thomas adhuc acrius denotat + aci [pi radicalmente, Tommaso conosce, che] FeR n. 43; Grundlegung die allgemeine Grundlegung der Religionsfreiheit: libertatis religiosae ratio generalis [gli aspetti generali della libert religiosa] DH ante n. 2; die sittliche Grundlegung finden: rectam moralem collocationem invenire [trovare la dovuta impostazione morale] CA n. 5; grndlich Adj. solidus [sodo] OT n. 7 [solido] OT n. 15; grndliche Analysen: perpensae explicationes [approfondite analisi] FeR n. 48; ein grndliches Studium: exquisitum studium [uno studio accurato] DV n. 25; ein grndliches Studium der philosophischen Lehren: altum doctrinarum philosophicarum studium [lo studio approfondito delle dottrine filosofiche] FeR n. 86; Adv. grndlich lernen: perdiscere - CIC abr. can. 565 1; etwas grndlicher analysieren: acutiorem in modum aliquid pervestigare [sviluppare unanalisi pi sviluppante] VS n. 65; grndlicher: impensius [di maggior impegno] OT ante n. 8; Grndlichkeit soliditas [la sodezza] OT n. 17, acumen [l'acutezza] SD n. 9; Grundlinien praecipuae rationes [le lnee fondamentali] DR 82, lineamenta [lineamenta] ReP n. 4; Grundmotiv das Grundmotiv des Dokuments: prima ratio quae subiecta est documento [il motivo fondamentale che ispir il documento] SRS n. 6; Grundmuster trama [la trame] Cat. 1101; Grundnorm Pl. Grundnormen: normae fundamentales [le norme fondamentali] CIC vig. can. 587 1 Grndonnerstag feria quinta in coena Domini [il gioved sacro] SCo. n. 98 Grundoption optio fundamentalis [lopzione fondamentale] VS n. 67; Grundpfeiler columen et praesidium [il fondamento] QP 601, fundamentalis columna [un pilastro fondamentale] Cfl n. 39; Grundprinzip praecipuum principium - DIM 50, norma primaria [un principio fondamentale] SCo. n. 79, fundamentale principium [un principio fondamentale] GE pr., primarium principium [un principio fondamentale] OT pr., primum principium [il primo principio] LE n. 19; capitale principium [un principio fondamentale] EV n. 72; das Grundprinzip des Liberalismus: praecipuum caput liberalismi quem appellant [il principio fondamentale del liberalismo] PP n. 58; von den Grundprinzipien der Verfassung abweichen: ab ipsis recedere primariis Legum Fundamentalium principiis [allontanarsi dagli stessi principi basilari della Costituzione] EV n. 4; Grundproblem vexata quaestio [un problema cruciale] VS n. 31; Grundrecht praecipuum hominis ius [un diritto fondamentale della persona] PT 264, ius praecipuum quod hominis est proprium [un diritto fondamentale dell'essere umano] PT 278, ius primarium [un diritto fondamentale] GE pr.; [un elementare diritto] RH n. 17, personae humanae ius fundamentale [un diritto fondamentale della persona umana] GS n. 21, primarium ius personae [un diritto fondamentale] PP n. 31; Pl. die Grundrechte: primaria iura [i fondamentali diritti] EV n. 71; + Subst. das Grundrecht auf Erziehung: ius primarium educationis [il diritto fondamentale all'educazione] GE pr.; ein Grundrecht aller Menschen: princeps ius omnium hominum [un fondamentale diritto di tutti gli uomini] LE n. 18; die Grundrechte des Menschen: iura hominum primaria et fundamentalia [los derechos primarios y fundamentales] FiC 193, personae humanae iura fundamentalia [i diritti fondamentali della persona umana] CIC vig. can. 742 2, primaria iura personae humanae [i diritti fondamentali della persona] LC n. 79; die Grundrechte, die der Natur der menschlichen Person innewohnen: iura fundamentalia naturae personae humanae inhaerentia [les droits fondamentaux inhrents la nature de la personne humaine] Cat. 2070; die Grundrechte der menschlichen Person: praecipua personae humanae iura [i diritti fondamentali della persona umana] VS n. 97; + Adj. ein menschliches Grundrecht: capitale ius humanum [un diritto umano basilare] EV n. 74; die Grundrechte miachten: parum revereri capitalia iura [non rispettare i diritti fondamentali] EV n. 91; Grundregel primaria norma [una regola chiave] RH n. 21; die Vernunft mu einige Grundregeln beachten: ratio quasdam observare oportet regulas praecipuas [la ragione deve rispettare alcune regole di fondo] FeR n. 18; die Grundregeln jedes gesellschaftlichen Lebens: regulae primigeniae omnis socialis vitae [le regole primordiali di tutta la vita sociale] VS n. 97; Grundsatz die Grundstze darlegen: principia delineare [esporre i principi] AG n. 1; im Grundsatz: quod ad substantiam attinet [quant la substance] MG 6; die moralischen Grundstze: moralis doctrina [la moralit] RH n. 11; sittliche Grundstze: principia moralia [i principi morali] CIC vig. can. 742 2; der Grundsatz der Religionsfreiheit: ratio libertatis religiosae [la libert religiosa] DH n. 13; die unmenschlichen Grundstze des Egoismus: atrociores rationes suis tantum commodis serviendi [i princip

229

Grundsatzaussage
disumani dell'individualismo] PP n. 70; vd. Handlungsgrundstze; Grundsatzaussage primaria sententia [un'affermazione fondamentale] UUS n. 86; Grundsatzbeteuerungen de principiis sententiae [affermazioni di principio] EV n. 18; grundstzlich Adj. auf grundstzlicher Ebene: in provincia principiorum [a livello di principi] LE n. 15; eine grundstzliche Unvereinbarkeit: plena oppositio inter [una radicale incompatibilit] LC n. 18; Adv. fundamentali ratione [fondamentalmente] SRS n. 30; Grundschule primordiorum schola - ASS 26, 133, litterarii rudimentorum ludi - AAS 1945, 281, schola primaria aut elementaris - AAS 1958, 660 schola elementis addiscendis - MM 432, schola inferioris ordinis [una scuola di grado elementare] GE n. 9, schola elementaria [la scuola elementare] CIC vig. can. 827 2, ludus litterarius [la scuola elementare] Iuv. n. 12; Grundschullehrer elementarii ludi magister - AAS 1956, 43 Grundstein den Grundstein legen: imponere primariam lapidem - CIC abr. can. 1163 Grundstruktur fundamentalis structura [la struttura fondamentale] AG n. 40; die Grundstruktur der Geschichte ist vom Klassenkampf gekennzeichnet: historiae primaria compages denotatur contentione classium [la structure fondamentale de l'histoire est marque par la lutte des classes] LN VIII-5; Grundtendenzen propensionis lineamenta [linee di tendenza] Cfl n. 3; Grundthema ein Grundthema des Alten und Neuen Testaments: principale quoddam argumentum Veteris ac Novi Testamenti [un thme fondamental de l'Ancien et du Nouveau Testament] LN III-4; Grundthese principium principale [une thse fondamentale] LN VII-8, primaria sententia [la tesi fondamentale] FeR n. 87; primaria persuasio [la convinzione fondamentale] FeR n. 80; Grundberzeugungen persuasiones fundamentales [convinzioni fondamentali] GS n. 73 Grndung plantatio [la fondazione] AG n. 18, fundatio [la fondazione] LG n. 5 Grndungscharisma charisma fundationale - AAS 1983, 464 Grndungsstatut statutum constitutivum [lo statuto costitutivo] FeR n. 49; Grundversorgung die medizinische Grundversorgung: curae medicinales essentiales [le cure mediche pi elementari] NMI 50; Grundvoraussetzung condicio potissima [la condizione essenziale] UUS n. 26, praecipua condicio [la condizione basilare] UUS n. 30, primaria condicio [la condizione basilare] EV n. 2; Grundvorstellung die Grundvorstellung von sich selbst: definitio potior de se ipso [l'idea centrale di se stesso] Cfl n. 19; Grundwahrheit veritas principalis [la fondamentale verit] MD n. 18; Pl. primariae veritates [le fondamentali verit] Iuv. n. 1, fundamentales veritates [le verit fondamentali] MD n. 6; Grundwert bonum fundamentale [un valore fondamentale] FC n. 6, bonum primarium [un valore fondamentale] FC n. 7, valor essentialis [un valore essenziale] LC n. 84, primarium bonum [un valore determinante] LC n. 96; praecipuum bonum [un valore fondamentale] VS n. 115; Pl. die sittlichen Grundwerte: primarii valores morales [i fondamentali valori morali] SD n. 29: die Grundwerte der menschlichen Person: primaria bona personae [i valori fondamentali della persona umana] OA n. 20; Grundzelle cellula fundamentalis [la cellula base] FC n. 46; die Grundzelle der Gesellschaft: societatis cellula fundamentalis [la cellula fondamentale della societ] Cfl n. 40; Grundzge fundamenta [i fondamenti] LG n. 30, fundamentalia lineamenta [les traits fondamentaux] Cat. 439 primaria capita [gli elementi fondamentali] EV n. 71; Gruppe coetus, us [il ceto] CD n. 29 [il gruppo] GS n. 6, ordo [il gruppo] GS n. 8; in Gruppen: in corpora glomerati [coordinati in gruppe] CA n. 3; die ethnischen oder sozialen Gruppen: coetus ethnici vel sociales [i gruppi etnici o sociali] LC n. 55; eine gesellschaftliche Gruppe: coetus socialis [una categoria sociale] CIC vig. can. 294, socialis coetus [un gruppo sociale] SRS n. 15; Gruppen von Menschen: manipuli hominum [gruppi di uomini] LE n. 21, hominum numeri [gruppi] SRS n. 10; eine Gruppe von Personen: hominum manipulus [un gruppo di persone] CA n. 60; die subsidiren Gruppen: coetus subsidiarii [i gruppi sussidiari] LC n. 84; sich zu Gruppen zusammenschlieen: in coetus congregari [unirsi in qualche associazione] AA n. 11; eine eigene soziale Gruppe bilden: quendam socialem coetum constituere - AAS 1986, 481 Gruppeninteressen utilitates corporatorum hominum [gli interessi corporativi] LC n. 84 Gruppierung homines conglobati [il raggruppamento] LE n. 11; sich zu einer freien Gruppierung zusammenschlieen: in liberum coetum se congregare [riunirsi in una libera istituzione] AA n. 18; gltig + Adj. gltig bleiben: perdurare - CIC abr. can. 60 1; fr gltig erklren: ratum habere - ASS 28, 736; die Beschlsse sind gltig: deliberata vigent [le deliberazioni sono valide] Stat. PAS art. IX; diese Lehre bleibt gltig: quae doctrina perstat valida [questo insegnamento non mutato] DoV I 1; eine gltige Stimme: suffragium validum - CIC abr. can.

230

gut
101 1; die ewig gltige philosophische Tradition: philosophica traditio usque probabilis [la tradizione filosofica perennemente valida] FeR n. 106; ohne gltige Vollmacht: sine legitimo mandato [senza legittimo mandato] CIC vig. can. 1620; die im allgemeinen gltige Vorschrift: praeceptum quod in universum sua vi pollet [il precetto valido in generale] VS n. 56; + Adv. eine Handlung gltig vornehmen: actum valide ponere [porre validamente un atto] CIC vig. can. 638 1; Gltigkeit validitas [la validit] CIC vig. can. 63 1, auctoritas [la validit] LN VII-10; es behlt bis heute seine volle Gltigkeit: permanet etiam hodie prorsus validum [demeure aujourd'hui pleinement actuel] LN VII-7; die Bedingungen festlegen, die zur Gltigkeit und Erlaubtheit von Rechtsgeschften erforderlich sind: condiciones statuere ad validitatem liceitatemque negotiorum requisitae [determinare le condizioni richieste per la validit e la liceit degli atti] CIC vig. can. 506 1, die ewige Gltigkeit des Wahren: perennis veri virtus [la validit perenne del vero] FeR n. 87; Gltigmachung die Gltigmachung der Ehe: matrimonii convalidatio [la convalidazione del matrimonio] CIC vig. ante can. 1156 Gunst die Gunst der Stunde: horae opportunitas [l'ora opportuna] ES 643 gnstig gnstige Beziehungen: opportuna commercia [opportuni scambi] CIC vig. can. 364 n. 6; eine gnstige Gelegenheit bietet sich: opportuna sese offert occasio [ci viene il destro di] ASS 23, 207; das dem Angeklagten gnstigere Gesetz: lex reo favorabilior [la legge pi favorevole all'imputato] CIC vig. can. 1313 1 Gut + Subst. [A] ein wachsendes Angebot von Gtern: bonorum incrementum [la crescita dei beni] SRS n. 10; [B] die Bestimmung der Gter fr alle: destinatio bonorum universalis [la destinazione universale dei beni] LE n. 14; die universelle Bestimmung der Gter: universalis destinatio bonorum [l'universale destinazione dei beni] LC n. 87; das Prinzip der universellen Bestimmung der Gter: principium vi cuius bona terrae omnium hominum necessitatibus destinantur [il principio della destinazione universale dei beni] LC n. 98; [E] die Entbehrung materieller Gter: bonorum corporeorum privatio [la privazione di beni materiali] SRS n. 15; [G] der Genu der irdischen Gter: fruitio bonorum terrestrium [il godimento dei beni terrestri] LC n. 13; das Leben ist immer ein Gut: vita semper bonum est [la vita sempre un bene] EV n. 34; [N] Recht auf Nutzung der Gter, die fr alle Menschen bestimmt sind: ius ad participationem bonorum quae universis destinantur hominibus [il diritto al godimento dei beni che sono destinati a tutti gli uomini] SRS n. 21; [R] die Rangordnung der Gter: ordo bonorum [la gerarchia dei beni] SRS n. 28; [V] Verteilung der Gter: bonorum assignatio [la distribuzione] DR 69; zu einer gerechteren Verteilung der Gter kommen: ad aequabiliorem bonorum partitionem devenire [ottenere una pi equa distribuzione dei beni terreni] DR 73; + Adj. [E] die elementaren Gter: bona simplicia [i beni indispensabili] SRS n. 28; [H] das hchste Gut: bonum pretiosissimum [il bene pi prezioso] LC n. 47; hochzuschtzende Gter: bona quae magni aestimanda veniunt [beni molto apprezzabili] LG n. 46; [I] immaterielle Gter: proprietates immateriales [beni immateriali] GS n. 71; die irdischen Gter: bona creata [i beni creati] PO n. 17, bona terrestria [i beni terrestri] LC n. 13; [K] das kostbarste Gut: bonum excellentissimum [il bene pi prezioso] Cfl n. 37; [L] die lebensnotwendigen Gter: bona quae necessaria sunt vitae humanae [i beni richiesti per una vita umana] LC n. 88, bona ad vitam necessaria [i beni indispensabili per la vita] SRS n. 28; die lebensnotwendigen Gter fehlen: maximae necessitatis bona desiderantur [la privation des biens de stricte ncessit] LN I-6; [M] die materiellen Gter: bona corporea [i beni materiali] SRS n. 29; [R] nur ein relatives Gut: imperfectum bonum [un bene solo relativo] EV n. 68; [V] verbrauchbare Gter: bona quae usu consumuntur [cose che si consumano usandole] RN 643; nicht verbrauchbare Gter: bona quae, nobis utentibus, permanent [beni che l'uso non consuma] RN 643; vergngliche Gter: caduca bona UAD 682; ein vorrangiges Gut: primordiale bonum [un valore primordiale] QDAP n. 1; [W] ein wahres Gut: germanum bonum [un vero bene] HV n. 18; ein wertvolleres Gut: praestantius bonum [un bene pi grande] HV n. 14; + Vb. [A] Gter anhufen: cumulare bona [accumulare i beni] RH n. 16; [B] Gter besitzen: bona retinere [possedere beni] CIC vig. can. 1254 1; die Arbeit bleibt ein Gut: labor non deest esse quiddam bonum [il lavoro non cessa di essere un bene] LE n. 11; [E] Gter erwerben: bona acquirere [acquistare beni] CIC vig. can. 1524 1; [G] Gter, die der Kirche gehren: bona temporalia quae ad Ecclesiam pertinent [beni appartenenti alla Chiesa] CIC vig. can. 1257 1; die geschaffenen Gter: bona creata [i beni creati] SRS n. 29; [V] Gter veruern: bona alienare [alienare i beni] CIC vig. can. 1254 1; Gter verwalten: bona administrare [amministrare i beni] CIC vig. can. 1254 1; [W] Gter wegnehmen: bona adimere [enlever les biens] MG 10; Gter wiedererlangen: bona recuperare [recouvrer les biens] MG 10; gut das ist gut so: hoc recte fieri contingit [ bene che sia cos] Iuv. n. 3; im gegenseitigen guten Willen: bona utrinque voluntate favente [mediante il reciproco buon volere] ASS 15, 597; Subst. Gutes tun: bonum patrare [fare il bene] SD n. 11; das absolut Gute verwirklichen: bonum absolutum efficere [realizzare il

231

Gutachten
bene assoluto] CA n. 45; das der Natur entsprechende Gute: bonum naturae conveniens [il bene che conviene alla natura] LP 598; Freiheit zum Guten: libertas propter Bonum [la libert per il bene] LC n. 26; die Macht des Guten zum Guten: potestas boni pro bono: [un potere del bene e per il bene] SS n. 9; Gutachten votum [il voto] CIC vig. can. 1705 1 [il parere] CIC vig. can. 1754, relatio [la relazione] CIC vig. can. 1577 3; ein Gutachten anfertigen: relationem conficere [far la relazione] CIC vig. can. 1578 1; ein Gutachten erstatten: votum promere [esprimere un voto] CIC vig. can. 1701 1; ein Gutachten vorlegen: relationem proferre [presentare il relazione] CIC vig. can. 1577 3; das Gutachten der Vereinigten Senates des Staatsrats: sententia omnium coetuum concors ex quibus constat Consilium Status [l'avis unanime du Conseil d'tat toutes Chambres runies] MG 9; ein vorbereitendes Gutachten: relatio, qua quaestio agenda exponitur, collustratur et enucleatur AAS 1967, 101; Gutachter censor [il censore] CIC vig. can. 830 1; ein Verzeichnis von Gutachtern: elenchus censorum [un elenco di censori] CIC vig. can. 830 1 Gutdnken nach eigenem Gutdnken: proprio arbitrio [come si vuole] SRS n. 34; nach eigenem Gutdnken vorgehen: se arbitratu suo gerere [procedere a proprio arbitrio] HV n. 10; seine Gewalt nach Gutdnken ausben: suam potestatem ad placitum exercere [esercitare la sua potest al piacimento] LG np. sub 4; guter Glaube im guten Glauben sein: bonae fidei esse [essere in buona fede] CIC vig. Can. 1515 Gte teneritudo [la tendresse] Cat. 239; Gterabwgung libramentum bonorum [il bilanciamento dei beni] VS n. 103; Gteranhufung bonorum cumulatio [l'accumulazione di beni] PC n. 13 Gteraustausch bona commutanda [scambiare beni] GS n. 67, bonorum commercia [gli scambi] PP n. 64, mercium commutatio [lo scambio dei prodotti] CA n. 40; Gtergemeinschaft bonorum communio [la comunit di beni] PO n. 17, communicatio bonorum [la communion des biens] Cat. 947; Gterverteilung distributio bonorum [la distribuzione dei beni] QA 178 [la condivisione dei beni] EV n. 91, possessionum divisio [la divisione dei beni] QA 192, partitio bonorum [la divisione dei beni] QA 202; eine gerechtere Gterverteilung: magis aequa bonorum terrestrium partitio - CCC 185, magis aequa bonorum assignatio [una pi equa distribuzione dei beni] SP 441; Gteverhandlung conamen conciliationis [il tentativo di conciliazione] CIC vig. can. 1659 1 Gutheiung approbatio [l'approvazione] CIC vig. can. 1612 2; zur Gutheiung vorlegen: approbationi subicere [sottoporre all'approvazione] CIC vig. can. 1610 2 Gymnasiast scholarum alumnus qui ad liberales artes profitendas adstruitur [un estudiante] FiC 194 Gymnasium gymnasium - QAM 370, ephebeum - LSI 523, litterarius ludus - OOS 452, schola media seu humanitatis quam vocant - SLL 342 Gymnastik gymnicae exercitationes - DIM 73;

232

Hand

H
Hab und Gut: dem Nchsten auf irgendeine Weise an Hab und Gut Schaden zufgen: proximo damnum in suis bonis inferre [faire du tort au prochain en ses biens] Cat. 2401; Haben, das das Haben als solches: rerum possessio ut talis [lavere in quanto tale] SRS n. 28; das Haben einiger weniger kann sich zum Schaden des Seins" vieler anderer auswirken: ipsum possidere nonnullorum proprium, ipsum esse tot aliorum laedere potest [lavere di alcuni pu risolversi a danno dellessere di tanti altri] SRS n. 31; der Kult des Habens: cultus possidendi [il culto dell'avere] SRS n. 28; der Unterschied zwischen Haben" und Sein: quid differt inter possidere et esse [la differenze tra lavere e lessere] SRS n. 28; das Haben von Dingen und Gtern vervollkommnet von sich aus nicht die menschliche Person: rerum ac bonorum possessio non per se hominem meliorem reddit [lavere oggetti e beni non perfeziona per s il soggetto umano] SRS n. 28; die Werte des Seins werden durch die Werte des Habens ersetzt: pro bonis ab esse inducunctur bona ab habere [il valori dell essere sono sostituite da quelli dell'avere] EV n. 23; der Mensch gilt mehr durch das, was er ist, als durch das, was er hat: homo pluris est propter id quod est, quam propter id quod habet [l'uomo vale pi per ci che che non per ci che possiede] LC n. 68; Habsucht libido habendi - UAD 687, ungezgelte Habsucht: inordinata cupiditas [la cupidit drgle] Cat. 2536; Hafen vd. Ausgangshafen; Zielhafen; Hafenpersonal qui portibus addicuntur maritima itinera adparaturi - ExF 695 Hafenstadt urbs portu instructa [la citt portuale] SS n. 28; haften fr die Verbindlichkeiten haften: respondere de obligationibus [rispondere dei debiti] CIC vig. can. 639 1 halb eine Lage halber Knechtschaft: dimidiatae servitutis condicio [una condizione di semi-servit] CA n. 33; Halbfertigfabrikate res aliquatenus elaboratae [i semilavorati] LE n. 17; halbieren bipertire [dimezzare] DC n. 11; halbffentlich semipublicus - CIC abr. can. 522; halbtot semimortuus [mezzo morto] SD n. 28; Halbwahrheiten dimidiatae veritates CeP n. 30; Halskrause collare - AID 501 halsstarrig contumaciter - CIC abr. can. 942 Halt jemandem Halt geben: fulcire aliquem [essere di sostegno a qc.] AA n. 18

halten sich an den natrlichen Rhythmus halten: vices naturales sequi [tener conto dei ritmi naturali] HV n. 16; sich selbst fr Gott halten: se perperam Deum esse tenere [scambiarsi se stesso per Dio] LC n. 26; Haltlosigkeit die Haltlosigkeit der Verleumdungen beweisen: coarguere calumniarum inanitatem [dimostrare l'infondatezza delle calunnie] UUS n. 42; Haltung agendi ratio [un'atteggiamento] LC n. 46, affectus [latteggiamento] FeR n. 84, affectio [latteggiamento] FeR n. 86, habitudo [l'attitude] Cat. 29 [un atteggiamento] SS n. 7; + gegenber die Haltung gegenber jemanden: habitudo ad aliquem [un rapporto con qc.] PO n. 17, [l'atteggiamento di fronte a qc.] GS n. 21; + Subst. notwendig ist eine nderung der geistigen Haltungen: necessaria est mutatio habituum spiritalium [lurgente necessit di un cambiamento delle necessit spirituali] SRS n. 38; eine Haltung der Indifferenz: affectio indifferens [une attitude d'indiffrence] LN pr.; eine Haltung der Neutralitt: affectio nullius partis [une attitude de neutralit] LN pr.; + Adj. eine antisoziale Haltung: habitudo societati contraria [un atteggiamento antisociale] FC n. 76; geistige Haltung: animi dispositio [la disposizione di animo] OT n. 11; eine missionarische Haltung: missionalis animi habitus [un'atteggiamento missionale] RH n. 12; die vorherrschenden Haltungen: affectiones praecipuae [gli atteggiamenti dominanti] ReP n. 26; + Vb. eine Haltung einnehmen gegenber: agendi rationem inire cum aliquo [assumere un atteggiamento a qc.] ES 615; gegenber sich selbst und seiner Umgebung eine entsprechende Haltung einnehmen: rectum affectum sumere de se deque rebus circumsistentibus [assumere un atteggiamento adeguato nei confronti di se stesso e dellambiente circostante] FeR n. 18; eine kritische Haltung einnehmen: notare ac reprehendere [assumere un atteggiamento critico] SRS n. 21; Sent. im Mittelpunkt jeder Kultur steht die Haltung, die der Mensch dem grten Geheimnis gegenber einnimmt: mediam vero partem cuiuslibet culturae occupat hominis adfectus ante maximum omnium arcanum [al centro di ogni cultura sta l'atteggiamento che l'uomo assume davanti al mistero pi grande] CA n. 24; Hand Hand in Hand: concordi veluti gradu [di pari passo] LE n. 13; Hand in Hand gehen mit: aequaliter coniungi cum [aller de pair avec] LN VIII-7; in den falschen Hnden: in manibus erroneis [in mani sbagliate] SS n. 23; die Hand drcken: manum perstringere [stringere la mano] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 1; jemanden an der Hand nehmen: manu prehendere aliquem [prendere qc. per mano] UUS n. 25; sich an der Hand nehmen lassen: manu duci sinere [lasciarsi prendere per mano] NMI n. 20; die Hand reichen: dexteram protendere - ASS 6, 177; sich die Hand reichen: dexteras iungere [darsi la mano] PP n. 75; Hand anlegen an etwas: manum imponere alicui

233

Handarbeit
rei - AAS 1980, 145; Hand an sich legen: in seipso manum inferre - CIC abr. can. 2350 2 Handarbeit fabrilia, ium, n. [lavori manuali] LG n. 41, manuum labor [il lavoro manuale] LE n. 8, opus manuum [il lavoro manuale] LE n. 24, manuum opus [il lavoro manuale] LC n. 82; sich zur Handarbeit bequemen: sese manuum operibus subdere [piegarsi al lavoro manuale] SS n. 15; Handarbeit verrichten: manibus laborare [esercitare un mestiere manuale] PO n. 8 Handarbeiter manualium artium operarius [chi lavora nelle arti manuali] QA 228, qui manibus operatur [il lavoratore manuale] LE n. 17 Handbibliothek bibliotheca consultationis - AAS 1979, 510 Handbreite altitudo unius palmi - VAS can. 80 Handbuch liber manualis - SLL 361 Handel mercatura [il commercio] CIC vig. can. 947, negotiatio [lo scambio] GS n. 86, negotiationes exercendae [il commercio] PP n. 61; Handel treiben: mercaturam exercere [esercitare l'attivit commerciale] CIC vig. can. 286 [esercitare l'attivit affaristica] CIC vig. can. 1392; die im Handel Ttigen: commercii asseclae [gli industriali] QA 226; das Spiel des freien Handels: mutabiles negotiationum rationes [il giuoco delle relazioni commerciali] PP n. 56 handeln + als als Weltbrger handeln: agere ut cives mundi [agire quali cittadini del mondo] GS n. 43; + durch vor Gericht handeln durch jemanden: in iudicio stare per aliquem [stare in giudizio tramite qc.] CIC vig. can. 1478 2; + um es handelt sich um: res est de [si tratta di] VS n. 59; soweit es sich nicht um handelt: nisi res sit de - CIC abr. can. 1097 1; + von handeln von: tractare de aliqua re [trattare di q.c.] UUS n. 8; + gemeinschaftlich gemeinschaftlich handeln: in communi agere [agire comunitariamente] DH n. 4; + korrekt korrekt handeln: urbane agere [la correttezza] ES 644; Subst. das Handeln: opus, eris, n. [l'azione] LC n. 3; res agendae [l'azione] LC n. 72; jemanden zum Handeln drngen: aliquem agere facere [faire agir qn] Cat. 1695; das Handeln der Kirche: Ecclesiae opera [l'attivit della Chiesa] DC n. 19; Herr seines Handelns bleiben: dominus manere operum suorum [restare padrone della propria attivit] LC n. 35; Mittel und Wege des Handelns: instrumenta operandi [i mezzi d'azione] LC n. 76; Handeln im politischen Raum: actio politica [un'attivit di ordine politica] LC n. 20; + Adj. gemeinsames Handeln: actio unita [un'azione congiunta] LG n. 22, actio coniuncta [l'attivit comune] CIC vig. can. 517 1; individuelles Handeln: actus individualis [un'azione individuale] LC n. 29; kollegiales Handeln: actio collegialis [un'azione collegiale] LG n. 22; kollektives Handeln: actus collectivus [un'azione collettiva] LC n. 29; politisches Handeln: politica actio [un'azione politica] QDAP n. 26; das soziale Handeln: actio socialis [l'azione sociale] LC n. 80; das politische und wirtschaftliche Handeln der Gesellschaft: administratio politica et oeconomica societatis [la gestione politica ed economica della societ] LC 61; wirksames Handeln: actio efficax [une action efficace] LN VII-2; Handelsbarrieren limites ad emporia pertinentes [barriere di mercato] SRS n. 24 Handelsbeziehungen rationes mercatoriae [le relazioni commerciali] PP n. 44, commerciorum rationes [le relazioni commerciali] PP n. 61, negotiationum rationes [le relazioni commerciali] PP n. 61, mutua commercia [le relazioni commerciali] LC n. 90, commercii relationes [les relations commerciales] Cat. 2438; Handelsgewerbe negotiatio aut mercatura - CIC vig. can. 286 Handelssystem das internationale Handelsystem: systema internationale commercii [il sistema internazionale di commercio] SRS n. 43; Pl. systemata commercii [i sistemi di commercio] Cfl. n. 43; Hndelsucher contentiosus [il litigioso] SS n. 29; Handgeld stipendium manuale - CIC abr. can. 826 1 Hndler ein kleiner Hndler: minor mercator [un piccolo commerciante] QA 200; Handlesen chiromantia [la chiromancie] Cat. 2116; Handlung actio [un'azione] CIC vig. can. 1192 3; actus, us [un atto] CIC vig. can. 1328 2; der Irrtum bezieht sich auf das Wesen der Handlung: error versatur circa circa id quod actus substantiam constituit [l'errore verte intorno a ci che costituisce la sostanza dell'atto] CIC vig. can. 126; Herr seiner eigenen Handlungen: actionibus suis imperans [padrone delle proprie azioni] PP n. 34; moralisch gute Handlungen: actiones quatenus bonae sint in genere morum - SQC 658; moralisch schlechte Handlungen: actiones quatenus malae sunt in genere morum - SQC 658; eine unvertretbare Handlung: actus in quo nemo vices gerere valeat [un atto in cui l'uomo non pu essere sostituito dagli altri] RH n. 20 Handlungsansto impulsus ad agendum [una tendencia a la accin] FiC 191, impulsio ad agendum LC n. 76 Handlungsanweisung orientatio [una direttrice dazione] SRS n. 9 Handlungsfhigkeit agendi facultas [la facolt di azione] SP 431 Handlungsfreiheit facultas ad agendum legitima [la libert d'azione] ID 171; agendi libertas [la libert di azione] PO n. 10, actuosa libertas [un'effettiva libert] GS n. 21, licentia agendi [un autorizzazione] QDAP n. 20, libertas in agendo [la libert di azione] LC n. 6; Handlungsfreiheit genieen: perfrui agendi libertate [godere di libert nellagire] DH n. 13; jemandes Handlungsfreiheit beschrnken: aliquem minus esse

234

Hauptanliegen
sinere ad suas res agendas liberum [limitare l'azione di qc.] ID 173; den vom Gesetz gezogenen Rahmen der Handlungsfreiheit berschreiten: constitutum lege modum libertatis agendi transilire [travalicare i limiti della libert d'agire stabiliti dalla legge] ID 178; Handlungsgewohnheiten agenti habitus - Sap. c. pr. I. Handlungsgrnde die Handlungsgrnde offen legen: manifestas facere agendi rationes [elucidare le proprie motivazioni] OA n. 49; Handlungsgrundstze agendi rationes [motivi dell'agire] AA n. 16, regulae operandi [direttive di azione] OA n. 4, agendi principia [principi di condotta] FeR n. 68; Handlungskriterium ratio agendi [il criterio di azione] EV n. 19; Handlungsprinzip principium actionis [il principio di azione] SRS n. 46; Handlungsrichtlinien normae actionis [norme dell'azione] LG np. sub 3, regulae ad agendum [direttive di azione] LC n. 72 Handlungsspielraum agendi spatium [il campo di agire] LG n. 37 [il margine di autonomia] PO n. 10, actionis spatium [uno spazio di azione] EV n. 99; handlungsunfhig incapax actus humani [incapace di atto umano] CIC vig. can. 171 1; Handlungsweise modus in agendo [il modo di agire] LP 596, modus agendi [il modo di agire] DH n. 12; agendi ratio [l'operato] DR 92 [il modo di agire] PC n. 3 [la maniera di agire] OE 26 Handstreich durch einen Handstreich: improviso impetu - Resp. 137 Handwerk ein Handwerk ausben fabrilem artem exercere [essere artigiano] GS n. 43 Handwerker qui artem exercet - QAM 376, artifex [l'artigiano] QA 200, manualium artium operarii - QA 228, opifex [l'artigiano] PP n. 27 Handwerkerzunft artificum societas - QAM 376, artificum collegium [la corporazione di arti e mestieri] RN 642 Hang der Hang zum Bsen: inclinatio ad malum [l'inclination au mal] Cat. 403; Harmonie concentus, us [l'armonia] HG 573, concinnitas [l'armonia] CIC praef. XXIX; harmonia [larmonia] FeR n. 80; in Harmonie sein mit: concentu consonare cum [essere in armonia con] HG 573; die Harmonie zwischen Freiheit und Wahrheit: libertatis veritatisque concordia [lharmonia tra verit e libert] VS n. 102; Mangel an Harmonie: incongruentia [la mancanza di armonia] LC n. 54; die Harmonie wiederherstellen: restituere concordiam [ristabilire l'harmonia] ReP n. 26; die Harmonie der erschaffenen Welt: harmonia mundi creati [l'harmonie du monde cr] Cat. 341; die innere Harmonie der menschlichen Person: interior harmonia personae humanae [l'harmonie interieure de la personne humaine] Cat. 376; die Harmonie ist zerstrt: harmonia destructa est [l'harmonie est dtruite] Cat. 400; die Harmonie mit der Schpfung ist zerbrochen: harmonia cum creatione est fracta [l'harmonie avec la cration est rompue] Cat. 400; harmonisch harmonice [armonicamente] CIC vig. can. 795; concinne - MM 402, cohaerenter [in maniera armonica] OT n. 2, concordi ratione [concordemente] OT n. 14, aequo ordine [con giusto ordine] GS n. 56, apte et convenienter [armonicamente] PP n. 29; eine harmonische Beziehung: ordinata necessitudo [una relazione armoniosa] FeR n. 63; eine harmonische Sprache: numerosa lingua - OOS 452 ein harmonisches Zusammenleben: congruens convictus [un'armonica convivenza] ES 614; harmonisch einfgen: harmonice inserere - LA n. 5; harmonisch miteinander verbinden: harmonice consociare [mettere in armonia fra loro] LG n. 36; harmonisieren componere [armonizzare] CIC vig. can. 587 3, ad unitatem componere [armonizzare] PO n. 14, recte componere [armonizzare] GS n. 4 hart eine harte Strafe: poena acerba [de terribles chtiments] LN IV-6; die harte Wirklichkeit: gravis status [la dura realt] PP n. 8 Hrteflle rerum acerbitates [situazioni dolorosi] MM 430 hartnckig Adj. pertinax [ostinato] CIC vig. can. 696 1, obstinatus [ostinato] EV n. 13; Adv. pertinaciter [ostinatamente] DR 84; mente obstinata [ostinato] ReP n. 17; Hartnckigkeit pertinacia [la pertinacia] CIC vig. can. 1326 1 n 1; Ha ein Ferment des Hasses: quod inimicitiarum semen in mediis civitatibus serit [un fermento generatore di odio] PP n. 63; ein Gegenstand des Hasses sein: odio esse [tre objet de haine] LN IX-7; Ideologien des Hasses: doctrinae odium concitantes [l'ideologie dell'odio] CA n. 17; mrderischer Ha: mortiferum odium [une haine meurtrire] Cat. 1851; tdlicher Ha: exitiale odium - MN 658; neuen Ha nhren: nova odia conflare [alimentare nuovi odi] CA n. 17; hassen gehat werden von jemand: in odium venire alicui [venire in odio a qc.] DI 3 hufig dies geschieht allzu hufig: nimio plus usu venit [questo si verifica troppo frequentemente] DoV II pr; es kommt immer hufiger vor, da: crebrius in dies accidit, ut [accade sempre pi spesso che + cong.] UUS n. 43; hufig und immer wieder: saepenumero [ des nombreuses reprises] LN V-1; Hufigkeit in ungewohnter Hufigkeit: insueta quadem frequentia [con insolita frequenza] QA 179; Hauptaltar altare maius AAS 1964, 898; Hauptanliegen ein Hauptanliegen sein: aliquid praecipue affectare [il primo obiettivo] PP n. 35

235

Hauptaufgabe
Hauptaufgabe praecipuum propositum [il principale intento] UR n. 1, princeps munus [il compito primario] FeR n. 69; die Hauptaufgabe des Staates: Civitatis praecipuum munus [il principale compito dello Stato] CA n. 48; Hauptbestandteil ein Hauptbestandteil der katholischen Lehre: Caput ex praecipuis doctrinae catholicae [un elemento fondamentale della dottrina cattolica] DH n. 10; Hauptfach disciplina principalis [la materia principale] SCo. n. 16 Hauptfehler aus einer solchen Geistesrichtung entwickelt sich und in ihr besteht der Hauptfehler des Liberalismus: proprieque ex animi tali affectione conflatur et efficitur Liberalismi capitale vitium [in verit da tale disposizione d'animo si forma e si realizza il vizio capitale del Liberalismo] LP 611; Hauptfeind den Hauptfeind darstellen: praecipuus inimicus haberi [costituire il nemico numero uno] LC n. 19; Hauptforderung primaria exigentia [un'esigenza primaria] LC n. 88; Hauptgebot magnum mandatum [il grande comandamento] LC n. 71, maximum mandatum [il comandamento supremo] LC n. 72 Hauptgrund fundamentalis ratio [la raison fondamentale] Cat 356; Hauptirrtum error praecipuus [l' errore principale] LC n. 21 Hauptklage actio principalis [l'azione principale] CIC vig. can. 1494 1, conventionalis actio [l'azione convenzionale] CIC vig. can. 1463 2 Hauptlinien praecipua [le lnee principali] ES 633 Hauptmerkmale notae praecipuae - AAS 1983, 464 Hauptmotiv unica et sola ratio agendi [la principale motivazione] SRS n. 10 Hauptpflicht princeps officium [un compito fondamentale] FC n. 28 Hauptproblem praecipua quaestio [il principale problema] SRS n. 43; Pl. praecipua problemata [la maggior parte dei problemi] LC n. 83 Hauptpunkt caput [il punto capitale] GS n. 47; Pl. Hauptpunkte: cumma capita [i punti principali] DIM 73; Hauptquelle primarius fons [la prima sorgente] RH n. 3 Hauptrolle praecipuae partes - PT 290, momentum maximum et primigenium [un ruolo primordiale] PP n. 36; die Hauptrolle spielen: longe primas ferre [primeggiare] QA 205 Hauptsache causa principalis [la causa principale] CIC vig. can. 1588 hauptschlich potissimum [prevalentemente] CIC vig. praef. XVII; Hauptsitz sedis princeps [la sede principale] CIC vig. can. 625 2; Hauptstadt urbs princeps - ASS 28, 647; urbs caput AAS 1956, 677 Haupttter auctor principalis [l'autore principale] CIC vig. can. 1329 1, agens princeps [lagente principale] EV n. 74; Hauptthema praecipuum argumentum [il primo tema] RH n. 3 [il tema principale] LE n. 14, argumentum principale [il tema di fondo] TMA n. 21; Hauptverfahren principale iudicium [il gudizio principale] CIC vig. can. 1589 1, causa principalis [la causa principale] CIC vig. can. 1607; Hauptziel finis praecipuus [lo scopo principale] LE n. 10; das Hauptziel, das die Theologie anstrebt: propositum princeps quod explere vult theologia [lo scopo fondamentale a cui mira la teologia] FeR n. 93; Hauptzge principaliores notae [le caratteristiche pi rilevanti] GS n. 33 Hauptzweck finis primarius - AAS 1962, 791, primum propositum [il primo scopo] FeR n. 38 Hausarrest unter Hausarrest stellen: aliquem domi suae carceris loco detinere - ASS 6, 148 Hausbau aedificatio [la costruzione di edifici] LG n. 6; Hausgenosse domesticus [il domestico] DIM 73; Haushalt den Haushalt ausgleichen: publici aerarii administrationem et dispensationem compensare [equilibrare le loro economie] PP n. 57 Haushaltsplan album sumptuum [la tabella di prevenzione ossia la nota delle spese ordinarie] QDS 132, ponendorum sumptuum redituumque aestimatio [il bilancio preventivo] Stat. PAS art. IX; ratio quaestuum et erogationum [il bilancio preventivo delle questue e delle elargizioni] CIC vig. can. 493, provisio accepti et expensi [il preventivo delle entrate e delle uscite] CIC vig. can. 1284 3; den Haushaltsplan aufstellen: ponendorum sumptuum redituumque aestimationem componere [predisporre il bilancio preventivo] Stat. PAS art. XI, rationem quaestuum et erogationum apparare [predisporre il bilancio preventivo delle questue e delle elargizioni] CIC vig. can. 493, provisionem accepti et expensi componere [redgere il preventivo delle entrate e delle uscite] CIC vig. can. 1284 3; einen Haushaltsplan ber die Einnahmen und Ausgaben aufstellen: rationem apparare quaestuum et erogationum [predisporre il bilancio preventivo delle questue e delle elargizioni] CIC vig. can. 493; den Haushaltsplan feststellen: adprobare ponendorum sumptuum redituumque aestimationem [approvare i bilanci] Stat. PAS art. XX; Haushaltsrechnung ratio accepti et expensi [il bilancio delle entrate e delle uscite] CIC vig. can. 493; die Haushaltsrechnung billigen: rationem accepti et

236

heimatlos
expensi probare [approvare il bilancio delle entrate e delle uscite] CIC vig. can. 493 Haushaltsvoranschlag praevia aestimatio accepti et expensi pro anno subsequente [il bilancio preventivo] REU n. 120; huslich die Sorge um die huslichen Angelegenheiten: sollicitudo de domus offlciis [la preoccupazione per le faccende domestiche] MD n. 15; das husliche Leben: domestica vivendi ratio [la vie familiale] Cat. 533; die huslichen Sorgen: curae familiares [la cura della famiglia] AA n. 4; innerhalb der huslichen Wnde: licet domesticis contineatur parietibus - MP 793; Hauswirtschaftslehre disciplina oeconomica domestica [l'economia domestica] FC n. 66 Hautfarbe color [il colore] LC n. 95, color corporis [il colore] QDAP n. 11 Hebamme obstetrix [un' ostetrica] CIC vig. can. 1548 2 Hebel die Hebel der Macht bedienen: potestatis mechanemata agere [manovrare le leve del potere] EV n. 70; Hedonismus immodicum voluptatum studium [la tendenza edonstica] MM 455, hedonismus [l'edonismo] GS n. 47, mentis adfectus, qui ad voluptatem propendet [una mentalit edonistica] EV n. 13; hedonistisch eine hedonistische Mentalitt: mens hedonistica [una mentalit edonisticia] Cfl. n. 40; heften Pt. Pf. geheftet: in fasciculis conglutinatum AAS 1972, 250; heftig durch heftigen Druck: vehementissimis pressuris - AAS 1986, 547 hegen hegen und pflegen: operari et custodire [cultiver et garder] Cat. 378; Hegemonie potentatus, us [l'egemonia] QA 211; vd. Vorherrschaft; Hehlerei delicti patrati fructuum participatio - CIC abr. can. 2209 7 heikel ein heikler Dialog: magnae prudentiae colloquium [un delicato dialogo] ReP n. 25; ein heikles Feld: campus delicatus [un ambito delicato] NMI n. 51; eine heikle Frage: difficilis quaestio [una questione delicata] UUS n. 60; heikle Fragen: quaestiones multae prudentiae [questioni delicate] ReP n. 18; ein so heikler Proze: tantae prudentiae rerum processus [un processo cos delicato] SRS n. 43; eine heikle Untersuchung: magnae prudentiae inquisitio [una ricerca delicata] UUS n. 70; heilbar jur. eine heilbare Nichtigkeit: vitium sanabilis nullitatis [viziato da nullit sanabile] CIC vig. can. 1622 Heilbarkeit sanatio [la terapeuticit] EV n. 14; heilen allg. von einem bel geheilt werden: e malo convalescere [guarire da un malo] UUS n. 85; eine heilende Funktion: ratio medicinalis [un carattere medicinale] ReP n. 31; heilen med. Pt. Pf. geheilt werden: vd. genesen; heilen jur. convalidare [convalidare] CIC vig. can. 1676; geheilt werden: convalescere [diventare valido] CIC vig. can. 153 1 Heilhilfsberufe paramedici - AAS 1985, 459; heilig die heiligen Rechte: vd. Recht; Heiligkeit die Heiligkeit des menschen Lebens: sacra vitae humanae indoles [la sacralit della vita umana] EV n. 53; die Heiligkeit der Person: quod in persona sacrum est [la sacralit della persona] Cfl. n. 5; Heiligsprechung canonizatio - DPM sub II. Heiligtum Def. unter Heiligtum versteht man eine Kirche oder einen anderen heiligen Ort, zu dem aus besonderen Frmmigkeitsgrund zahlreiche Glubige mit Gutheiung des Ortsordinarius pilgern: sanctuarii nomine intellegitur ecclesia vel alius locus sacer ad quos, ob peculiarem pietatis causam fideles frequentes, approbante Ordinario loci, peregrinantur [un santuario, cio la chiesa o altro luogo sacro ove i fedeli, per un peculiare motivo di piet si recano numerosi in pellegrinaggio con l'approvazione dell'Ordinario del luogo] CIC vig. can. 1230, sacrarium [il tempio] LG n. 53 [il sacrario] VS ante n. 54; Heilkunde die rztliche Heilkunde: scientia medica [la science mdicale] Cat. 1673; Heilkunst ars curandi [l'arte del curare] SD n. 5; heillos eine heillose Verwirrung: insanabilis rerum perturbatio [un disordine insanabile] MM 415; Heilmittel ein nur vorbergehend wirkendes Heilmittel: praesentaneum remedium [un remde passant] MG 7 Heilsbedeutung salutis sensus [il significato di salvezza] FeR n. 66; Heilsereignis salutis eventus [levento di salvezza] DoI n. 1; Heilsgeschichte salutis historia [la storia della salvezza] FeR n. 66; Heilslehre soteriologia [la soteriologia] SD n. 14; Heilsplan salutis consilium [il disegno salvifico] LC n. 45; der Heilsplan des Alten Testaments: Veteris Testamenti oeconomia [l'economia del Vecchio Testamento] DV n. 15 Heilung morbi curatio [la guarigione] DoV I 3; Heimat terra natalis [il Paese d'origine] LE n. 23; Heimatland patria, unde homo originem ducit [il proprio Paese] LE n. 23; Heimatliebe amor patriae [l'amour de la patrie] Cat. 2239; heimatlos extorris [esule] QP 594

237

Heimatrecht
Heimatrecht Heimatrecht haben in civitate frui in [avere diritto di cittadinanza in ...] RH n. 17; Heimatvertriebener in exsilium pulsus [un esiliato] FC n. 77 Heimkehr reversio [il ritorno] FC n. 59 heimlich der heimliche Schwangerschaftsabbruch: abortus clandestinus [l'aborto clandestino] QDAP n. 19; heimlichere Formen von Euthanasie: tectiores euthanasiae modi [forme pi subdole di eutanasia] EV n. 15; heimsuchen von vielfltigem Leiden heimgesucht werden: multicibus doloribus affici [essere colpito da una molteplice sofferenza] SD n. 10; heimtckisch opertus [subdolo] EV n. 10; Heimweh Heimweh nach dem Vaterland: patriae desiderium [la nostalgia per la patria] SD n. 6; hei der heie Sden: auster aestuosus - LSI 522 heien das heit nicht, da: id non sibi vult + aci [non significa che + cong.] VS n. 52; heldenhaft heroicus [eroico] AA n. 17 Heldenhaftigkeit heroicitas [l'eroicit] TMA n. 37; helfen jemandem helfen: subvenire alicui [aiutare qc.] EV n. 104; sich selbst helfen knnen: sibi sufficiens evadere [diventare sufficiente a se stesso] AA n. 8; Pt. Pr. helfend mitwirken: adiutricem operam navare [dare il proprio contributo in] AA n. 11 Helfer auxiliator [il soccorritore] DC n. 31; Hellseherei praevisio [la voyance] Cat. 2116; Hellsichtigkeit perspicientia [la perspicacia] OA n. 31; hemmen die Ausbung eines Amtes hemmen: praepedire adimpletionem muneris [ostacolare il compimento dell'incarico] CIC vig. can. 278 3; die Vollstreckung eines Urteils hemmen: suspendere excecutionem sententiae [sospendere l'esecuzione della sentenza] CIC vig. can. 1638; die Entwicklung hemmen: progressionem infrenare [frenare lo sviluppo] SRS n. 35; Hemmschuh sufflamen, inis, n.; ein Hemmschuh fr den Fortschritt: sufflamen progressionis [un impedimento al progresso] HG 567 hemmungslos inordinatus [inordinato] EV n. 23; Henker carnifex - CIC abr. can. 984 herabfallen je grer die Hhe, von der man herabfllt, desto mehr verletzt man sich: quo ex maiore quis decidit altitudine, eo maiore afficitur malo [plus on tombe de haut, plus on se fait mal] Cat. 2733; herablassen wie sehr er sich in seinem Wort herabgelassen hat: quanta attemperatione sermonis usus sit [quanto abbia temperato il suo parlare] DV n. 13 Herablassung dignatio [la degnazione] LG n. 32. condescensio [la condescendenza] DV n. 13 herabsetzen reducere [ridurre] CIC vig. can. 1308 3, imminuere [svilire] VS n. 92; sie setzen den Wert der menschlichen Vernunft herab: adimunt humanam rationem [diminuiscono il valore della ragione umana] HG 563; Herabsetzung reductio [la reduzione] CIC vig. can. 1398 3 herabstufen redigere [ridurre] EV n. 34; Herabwrdigung die soziale Herabwrdigung des Subjekts der Arbeit: abiecta dignitas socialis subiecti laboris [la degradazione sociale del soggetto del lavoro] LE n. 8; heranreifen maturescere [maturare] SDL, suam hominis formationem ad maturitatem perducere [maturare la propria formazione umana] DoV II A 1; heranwachsen crescere pergere [essere in crescita] EV n. 38; Pt. Pr. die heranwachsende Generation: succrescens hominum aetas [la nueva generacin] DN 272; Subst. Heranwachsender: pubes - CIC abr. can. 88 2; adolescens [un adolescente] AA n. 11 [un giovane] GE n. 1; adolescentior - AAS 1956, 14; heranziehen heranziehen zu: adsumere ad [assumere a] LG n. 33; zur Untersttzung heranziehen: in auxilium assumere [assumere in aiuto] CIC vig. can. 758; herausarbeiten enucleare [enucleare] UUS n. 13; herausbilden sich herausbilden: crescere [prendere corpo] FeR n. 46; herausfinden den echten Sinn eines Textes herausfinden: germanam sententiam reperire [trovare il genuino senso] DAS 310 herausfordern aliquem lacessere [provocare qc.] FeR n. 101 [sfidare qc.] DC n. 38; der Glaube fordert die Vernunft heraus: fides ipsa rationem lacessit [ la fede che provoca la ragione] FeR n. 56; diese Aufgabe fordert die Philosophie heraus: hoc munus philosophiam provocat [questo compito provoca la filosofia] FeR n. 92; Pt. Pr. herausfordernd: provocatorius [provocatorio] DC n. 30; Herausforderung provocatio [la sfida] LC n. 24, [la provocazione] FeR n. 6; + fr eine Herausforderung fr jemanden sein: aliquem provocare [essere una sfida per qc.] LE n. 5; + Subst. die neuen Herausforderungen der Geschichte: historiae novae provocationes [le nuove sfide della storia] VS n. 2; auf die groen Herausforderungen der Gegenwart eine Antwort geben: magnas huius aetatis provocationes oppetere [rispondere alle grandi sfide dell' et contemporanea] CA n. 5; + Adj. eine noch nie dagewesene Herausforderung: opus peragendum quod vix simile habet retroactis temporibus [una sfida senza precedenti] LC n. 81; + Vb. [A] eine Herausforderung annehmen: provocationem accipere [raccogliere la sfida] UUS n. 2; auf eine Herausforderung antworten: respondere provocationi [rpondre au dfi] LN V-1; auf die groen Herausforderungen unserer Zeit antworten: magnas provocationes nostrae aetatis

238

Herr
solvere [rispondere alle grandi sfide del nostro tempo] LC n. 2; [R] die Herausforderungen, die Unterdrckung und Hunger an unsere Zeit richten: provocationes ex oppressione fameque in nostrum tempus iactatae [le dfi lanc notre poque par l'oppression et par la faim] LN V-1;[S] die Kirche steht vor neuen Herausforderungen: novis provocationibus obvius fit Ecclesia [la Chiesa si trova davanti a nuove sfide] CA n. 61; jemanden vor eine Herausforderung stellen: alicui provocationem proponere [porre la sfida a qc.] UUS n. 2; sich der Herausforderung stellen: provocationem excipere [affrontare la sfida] SRS n. 47, sich einer Herausforderung stellen: provocationem oppetere [affrontare una sfida] VS n. 106; sich Herausforderungen stellen: provocationibus occurrere [affrontare sfide] FeR n. 21; was fr eine Herausforderung stellt sich da unserer Vernunft: qualis rationi nostrae obicitur provocatio [quale sfida viene posta alla nostra ragione] FeR n. 23; eine Herausforderung, die sich unserer heutigen Zeit stellt: quod nostram provocat aetatem [una sfida che si pone a questa nostra epoca] UUS n. 48; die Herausforderungen, denen die Menschheit sich stellen mu: provocationes quas genus humanum prospectare debet [le sfide alle quali l'umanit deve far fronte] LC n. 24; Herausgabe die Genehmigung zur Herausgabe von Bchern: approbatio ad libros edendos [l'approvazione per la pubblicazione dei libri] CIC vig. can. 824 1 herausgeben eine Sache herausgeben: rem restituere [restituire la cosa] CIC vig. can. 1515; ein Buch herausgeben: librum edere [pubblicare un libro] CIC vig. can. 775 2 Herausgeber effector [l'editore] IM n. 11, der Herausgeber einer Zeitung: auctor ephemeridis - DI 179; editor - LA n. 116; heraushalten sich heraushalten: se subtrahere [sottrarsi] SRS n. 21; herausheben das, was den Menschen aus der Schpfung heraushebt: id quod hominem inter creaturas denotat [ci che contraddistingue luomo in mezzo al creato] FeR n. 71; herauskommen aus gefhrlichen Umstnden herauskommen: emergere e periculosis rerum adiunctis - AAA 323 herausstellen extollere [mettere in risalto] LE n. 12; in luce ponere [mettere in risalto] UUS n. 53; etwas stellt sich als absurd heraus: aliquid absurdum deprehenditur [q.c. si presenta assurdo] EV n. 64; in andern Fllen kann sich herausstellen, da: aliis in casibus usu venire potest ut + coni. [in altri casi pu risultare che + cong.] EV n. 74; Pass. herausgestellt werden: conspicuum obtinere locum et momentum [essere posto in evidenza] FeR n. 62; Herd der husliche Herd: domesticus focus [il focolare domestico] SP 444; das Schicksal der Staaten wird zum gutem Teile am huslichem Herde bestimmt: magnam partem alitur intra domesticos parietes fortuna civitatum [c'est en grande partie dans l'enceinte du foyer domestique que se prpare la destine des tats] S. chr. 403; hereinbrechen die Stunde der Finsternis bricht herin: hora tenebrarum ingruit [ una ora delle tenebre] SP 449; herholen weit hergeholt: ex rebus longe alienis expetitum [stiracchiato da molto lontano] DAS 320 herkmmlich die herkmmliche Theologie: theologia translaticia [la thologie traditionnelle] LN X-3; Herkunft Waffen jeglicher Herkunft: arma quae undique proficiscuntur [armi di qualsiasi provenienza] SRS n. 24; Herkunftsland (eines Auswanderers) natio unde discessus fit - AAS 1969, 638, natio quam homo relinquit [la patria che lascia l'uomo] LE n. 23; Herkunftsort locus originis [il luogo di origine] CIC vig. can. 101 1 herleiten sich herleiten von: dimanare a - QC 8; sich herleiten von: procedere a [essere procedente da] LC n. 54; Hermeneutik ratio interpretandi [l'hermneutique] LN X-5, interpretandi via [l'hermneutique] LN X-5; disciplina hermeneutica [lermeneutica] FeR n. 95, explicatio [l'ermeneutica] MD n. 22; hermeneutische Methoden: hermeneutisch methodologiae explanatoriae [metodologie ermeneutiche] FeR n. 55; das bestimmende hermeneutische Prinzip: decretorium principium hermeneuticum [le principe hermneutique dterminant] LN X-2; diese Lehre besitzt einen groen hermeneutischen Wert: doctrina haec magnam quoque explicatricem virtutem secum infert [questa dottrina ha un grande valore ermeneutico] CA n. 25; heroisch fortissimis viris dignus [eroico] HV n. 3, heroicus [eroico] DC n. 19; wahrhaft heroische Entscheidungen: electiones incredibilis animi fortitudinis [scelte di autentico eroismo] UUS n. 42; heroische Taten: heroicae res gestae [i gesti eroici] EV n. 86; Heroismus heroica fortitudo [un eroismo] LC n. 4, heroismus [un eroismo] LC n. 100, virtus heroica [l'eroismo] EV n. 11; Herold praeco [un araldo] AA n. 11 Herr dominator [il dominatore] GS n. 85; der Herr ber Italien: qui rerum Italicarum potitus est [l'arbitro delle cose italiane] ASS 28, 201; sich entschlieen, sein eigener Herr zu werden: statuere sui iuris esse [volere divenire padrone di se stesso] LC n. 18; Herr seiner eigenen Handlungen: factorum suorum dominus [padrone dei propri atti] LP 595, actionibus suis

239

herrenlos
imperans [padrone delle proprie azioni] PP no 34; der Herr der Geschichte: historiae dominus [le matre de l'histoire] LN XI-9; Herr ber Leben und Tod werden: sese vita morteque potiri [impadronirsi della vita e della morte] EV n. 15; der Mensch macht sich zum Herrn ber Leben und Tod: homo se vitae necisque auctorem constituit [l'uomo viene a costituirsi donatore di vita e di morte] DoV II pr; nur die Herren wechseln: nonnisi dominos mutare [non fare che cambiare padrone] LC n. 17 herrenlos herrenlose Sachen: res in medio positae [cose che sono in balia del pubblico] QA 194 Herrschaft vis imperandi - QAM 370, ius imperandi [l'autorit sovrana] ADS 399, ius imperii [il diritto d'imperio] ID 162, dominatus, us [il dominio] OT n. 9; + ber Herrschaft ber sich selbst: sui dominatus [la matrise de soi] Cat. 377; die Herrschaft der Idee ber die Materie: in rerum eventus mentis cogitata dominantur [il predominio delle idee sui fatti] DR 85; die Herrschaft des Mannes ber die Frau: dominatus hominis in mulierem [il dominio dell'uomo sulla donna] LC n. 38; die Herrschaft des Menschen ber sich selbst: hominis dominatus in seipsum [il dominio dell'uomo in se stesso] LC n. 10; die Herrschaft des Menschen ber den Menschen: dominatus hominis super homines [il dominio dell'uomo sull'uomo] LC n. 8; die Herrschaft des Menschen ber Leben und Tod: dominium hominis in vita ac morte [il dominio dell'uomo sulla vita e sulla morte] DoV II pr; die vernunftgeme Herrschaft ber die Natur: dominatus rationi consentaneus in naturam [il ragionevole dominio sulla natura] DoV intr. n. 1; + Adj. die geistliche Herrschaft: spirituale regnum - Syll. IX n. 75; eine unbegrenzte Herrschaft: infinitus dominatus [un dominio illimitato] SP 433; die weltliche Herrschaft: temporale regnum - Syll. IX n. 75; die weltliche Herrschaft des Papstes: Romani Pontificis principatus - Syll. IX, ante n. 75, civile imperium quo Apostolica Sedes potitur - Syll. IX n. 76, temporale Sanctae Sedis dominium - Resp. 140, civilis Romanorum Pontificum principatus [il Principato civile dei Papi] ASS 31, 137/129; die Aufhebung der weltlichen Herrschaft des Papstes: eversio principatus civilis Pontificum romanorum [la distruzione del potere temporale dei Pontefici] ID 171; eine terroristische Herrschaft: terroris plena dominatio [il terrorismo] DR 77; eine ungerechte Herrschaft: dominatus iniustus [un ingiusto dominio] ID 163; + Vb. Herrschaft ausben: imperium gerere [amministrare l'imperio] DI 5, dominium exercere [esercitare un dominio] GS n. 42; jemandem die Herrschaft bestreiten: imperium alicuius detrectari [ricusare il dominio di qc] LP 612; die Herrschaft ist gebrochen: dominatus ruptus est [la matrise est brise] Cat. 400; eine unter unter kolonialer Herrschaft stehende Nation: dominatui colonicae subdita natio [una nazione sottomessa alla dominazione coloniale] LC n. 17; die Herrschaft bertragen: imperium mandare - DI 5; eine bertragene Herrschaft: dominatio ministerialis [una signoria ministeriale] EV n. 52; die Kirche der Herrschaft des Staates unterwerfen: Ecclesiam suum imperium dicionemque reipublicae subiungere [sottoporre la Chiesa al dominio e all' arbitrio dello Stato] LP 612; Herrschaftsanspruch arrogantia [la pretesa di dominio] LC n. 21 Herrschaftsbereich dicio [la giurisdizione] MC 206 Herrschaftsbeziehung necessitudo dominationis [le rapport de domination] LN X-15; die Herrschaftsbeziehung der Reichen ber die Armen: condicio dominationis divitum in pauperes [le rapport de domination des riches sur les pauvres] LN VIII-6; Herrschaftssystem dominationis systema [il sistema di dominio] LC n. 8 Herrschaftszeichen insigne imperii - ASS 28, 727 herrschen ber etwas herrschen: dominari in aliquid [dominare su q.c.] MD n. 6; Pt. Pr. die herrschende Klasse: classis dominans [la classe dominante] LN IX13; Subst. die Herrschenden: Civitatis moderatores [i governanti] CA n. 45; Herrscher dominator [il dominatore] SS n. 44; Herrschsucht imperandi libido - CCC 181, dominandi cupiditas - CCC 187, dominandi consilium [il proposto di predominio] PT 290, spiritus dominationis [lo spirito di dominio] GS n. 83, appetitus dominationis [la bramosia di dominazione] GS n. 85, dominandi studium [il dominio] OA n. 15, cupido ceteris dominandi [la tendenza di dominare gli altri] RH n. 15; dominii sitis [la sete del potere] SRS n. 37; herstellen das Gleichgewicht herstellen: aequabilitatem instaurare [ristabilire un equilibrio] PP no 60; die Ruhe herstellen: rem tranquillare - ASS 6, 147 hervorheben efferre [accentuare] PT 283 [rilevare] EV n. 61, asseverare [rilevare] SRS n. 15, denotare [rilevare] SRS n. 24, in luce ponere [sottolineare] UUS n. 75, inculcare [sottolineare] EV n. 43, notare [marcare] EV n. 40; etwas hervorheben: aliquid conspicuum facere [mettere q.c. in risalto] MD n. 11; es ist hervorzuheben: illud efferendum est [occure rilevare come] LE n. 19; besonders hervorheben: singulariter denotare [rilevare in special modo] VS n. 4; es ist allgemein hervorzuheben, da: in universum praedicari oportet + aci [bisogna sottlineare, in generale, + ind.] LE n. 15; deutlich hervorheben: ponere in luce [mettere in luce] ReP n. 27; bestimmte Aspekte hervorheben: commendare nonnullas rei ipsius facies [mettere in risalto certi aspetti] OA n. 33; einige Gesichtspunkte hervorheben: quaedam efferre [mettere in risalto alcuni punti] UR n. 19; Pt. Pf. wie

240

Hilfe
soeben hervorgehoben: sicut nunc elatum est [come ora si rilevato] Cfl n. 52; hervorragend auf hervorragende Weise: praecellenti modo [in modo eminente] DV n. 17 hervorrufen Ha und Verachtung hervorrufen: excitare odium, contemptum [eccitare all'odio, a disprezzo] CIC vig. can. 1369; Probleme hervorrufen: suscitare problemata [suscitare problemi] AA n. 1 hervortreten emergere [emergere] DC n. 8; Herz die innersten Falten des Herzens: cordis penetrales sinus [le ntime fibre dei cuori] RN 653; etwas im Inneren des Herzens verbergen: aliquid in animi interioritate abscondere [nascondere q.c. nell'interno del suo animo] LG n. 35; mit offenem Herzen: corde dilatato [con cuore largo] AG n. 25; das schlagende Herz: cor micans [il cuore pulsante] NMI n. 5; das Herz der Menschen in der Zeit der Prfung strken: hominum corda sustinere asperae difficultatis tempore [sostenere il cuore degli uomini nel tempo della difficile prova] CA n. 23; Herzensbildung cordis formatio [la formazione del cuore] DC n. 31; Herzensgte animi liberalitas [la generosit di animo] UR n. 7; Herzenshrte duritia cordis [la duret du coeur] Cat. 1610; herzlich die herzliche Aufnahme: fervida acceptio [l'accoglienza cordiale] EV n. 92; Herzlichkeit amoris affectus [l'amore e il affetto] LE n. 19; Herzstck das Herzstck des Gesetzes: Legis cor [il cuore della Legge] VS n. 11; heterogen heterogene Elemente: elementa dissimilia [des lments htrognes] LN VII-6; heterogene Formen: formae dispares [eterogenee forme] DI 172; Hetzer concitator [il sobillatore] RN 659 Heuchelei simulatio [l'ipocrisia] DR 95; heuchlerisch dissimulanter [ipocritamente] LP 612; heute heute mehr als jemals: per hoc temporis, si umquam alias [oggi pi che mai] DR 104; der Mensch von heute: homo nostrae aetatis [l'uomo contemporaneo] LC n. 61; die Welt von heute: orbis terrarum huius temporis [il mondo contemporaneo] SRS n. 28; heute und morgen: hodie ac deinceps [oggi e domani] CA n. 60; Subst. das Heute: hodie [l'aujourd'hui] Cat. 2836; heutig hodiernus [odierno] SRS n. 20, huius temporis [di oggi] SRS n. 10; die heutigen Lebensbedingungen: vitae condiciones quae nunc sunt [le condizioni della vita odierna] HV n. 3 heutzutage hodiernis in temporum adiunctis [nel contesto attuale] LE n. 19; hie und da hic illic [qua o l] QDAP n. 3, hic illicque AAS 1972, 511, hic et illic [qua e l] OA n. 14; Hierarchie die soziale Hierarchie: varii socialis auctoritatis gradus [la gerarcha sociale] DR 81; die Hierarchie der Glaubenswahrheiten: hierarchia veritatum fidei [la hirarchie des vrits de foi] Cat. 234; die Hierarchie der Werte: rectus praestantiorum bonorum ordo [la vera scala dei valori] PP no 18, rerum bonorumque ordo [la gerarcha dei valori] HV n. 10, bonorum ordo [la gerarchia dei valori] FC n. 66, praestantiorum bonorum ordo [la gerarchia dei valori] SRS n. 28; in der menschlichen Gesellschaft existiert eine legitime Hierarchie: legitimi in civili societate exsistunt potestatis ordines [nella societ civile esiste legittima gerarchia] DR 81; hierarchisch ein hierarchischer Aufbau: constitutio hierarchica [una costituzione gerarchica] LC n. 20; eine hierarchisch geordnete Gesellschaft societas hierarchice ordinata [una societ gerarchicamente ordinata] LG n. 20; Beschwerde einlegen beim hierarchischen Oberen: recurrere ad Superiorem hierarchicum [ricorrere al Superiore gerarchico] CIC vig. can. 1737 1; die hierarchische Struktur der Kirche: hierarchica compages Ecclesiae [la structure hirarchique de l'glise] LN IX-13; Hilfe auxilium [il contributo] SRS n. 21; Hilfen: adiumenta [gli aiuti] SRS n. 21, subsidia [gli aiuti] AA n. 4 [l'assistenza] SRS n. 25, adiumenta [le risorse] DoV intr. n. 2; + fr Hilfe fr die Brder: opitulatio pro fratribus [l'aiuto ai fratelli] EN n. 28; + mit mit Hilfe eines Dolmetschers: per interpretem [tramite interprete] CIC vig. can. 1106, mit Hilfe der Gemeinschaft: adstipulante communitate [con l'appoggio della comunit] FC n. 78; + Subst. der Empfnger der Hilfe: auxilium recipiens [la persona che riceve l'aiuto] AA n. 8; + Adj. brderliche Hilfe: iuvamen fraternum [un aiuto fraterno] PO n. 8; finanzielle Hilfe: pecuniarium subsidium [un aiuto finanziario] PP no 52, subsidia nummaria [l'assistenza finanziaria] SRS n. 25; eine uneigenntzige Hilfe: auxilium liberale [un contributo disinteressato] SRS n. 21; + Vb. Hilfe gewhren: operam tribuere [cooperare a] MM 421, adiutricem operam praestare [dare l'aiuto] OT n. 5; zu Hilfe kommen: suppetias venire alicui [porgere l'aiuto a qc.] MC 200, suppetias ire alicui - HG 431; alicui auxilio venire [venire in aiuto a qc.] UUS n. 35, adiuvare festinare [venire in aiuto] FeR n.14; den Irrenden und Unglubigen zu Hilfe kommen: occurrere errantibus et incredulis [andare incontro agli erranti e agli increduli] OT n. 19; Hilfe leisten: assistentiam praebere [prestare assistenza] CIC vig. can. 1063, auxilium praestare [offrire aiuto] CIC vig. can. 1063; jemandem Hilfe leisten: auxilia praestare alicui [porgere aiuto a qc.] AA n. 8; adiutricem operam navare alicui - CIC abr. can. 415 5; sich gegenseitig Hilfe leisten: opem sibi ferre mutuam - D-H n. 3019, mutuam sibi operam praestare [collaborare vicendevolmente] CIC vig. can.

241

Hilferuf
820; auf Hilfe warten: adiumenta praestolari [attendere aiuto] SD n. 16; Hilferuf auxilii invocatio [l'appel au secours] LN IV-5; Hilfestellung adiutrix opera - AAS 1985, 417; hilfreich es wre wenig hilfreich: levis auxilii esset [di poco aiuto sarebbe] FeR n. 49; hilfsbereit paratus auxilium dare et praebere alicui [disponibile a dare e portare aiuto a qc.] RH n. 15 Hilfsmission ad suppetias ferendas missi [una missione di soccorso] DR 67 Hilfsmittel subsidia, orum [i sussidi] CIC vig. can. 1577 2; entsprechende Hilfsmittel: convenientia subsidia [adeguate risorse] CA n. 49; geeignete Hilfsmittel: apta subsidia [mezzi convenienti] GS n. 17; ein geeigneteres Hilfsmittel: aptior laboris instrumentum - DPM pr.; die Sammlung von Hilfsmitteln: collectio subsidiorum [una raccolta dei sussidi] AG n. 29; sich Hilfsmittel verschaffen: subsidia sibi procurare [procurarsi i mezzi] GS n. 17; wissenschaftliche und technische Hilfsmittel: opes scientiae et technicae [risorse scientifice e tecniche] SRS n. 35; Hilfsperson auxiliaris - AAS 1965, 709 Hilfsquellen ubertates, um, f. [le risorse] MM 438, vitae opes [le risorse] HV n. 2, adminicula, orum [le risorse] FC n. 85; opes um, f. [le risorse] SRS n. 28; der Gebrauch der Hilfsquellen und die Art und Weise, sie zu verwerten: opum usus modusque his utendi [luso delle risorse e la maniera di utilizzarle] SRS n. 34; die Erneuerung der Hilfsquellen: opum renovatio [la rinnovabilit delle risorse] SRS n. 34; Hilfstruppen auxiliariae copiae - EP p. 514 Hilfswissenschaft disciplina auxiliaris [la disciplina ausiliaria] CIC vig. can. 252 3 Himmelfahrtstag dies Ascensionis [l'Ascensione] CIC vig. can. 1242 1 himmelschreiend himmelschreiende Snden: peccata quae coram Deo vindictam clamant [peccati che gridano vendetta al cospetto di Dio] EV n. 9; hinausgehen ber etwas hinausgehen: aliquid excedere [dpasser qc.] Cat. 284; ber sich selbst hinausgehen: se ipsum transcendere [trascendere se stesso] CA n. 41; hinausreichen etwas, das ber den Tod hinausreicht: aliquid quod mortem praetergrediatur [qualcosa che oltrepassa la morte] FeR n. 26 hinausschieben etwas so weit wie mglich hinausschieben: aliquid differre quam longissime [rimandare q.c. il pi possibile] SS n. 10; Subst. das Hinausschieben: dilatatio [il rimando] SS n. 11; hinaussehen ber sich selbst hinaussehen: ultra se ipsum inspicere [guardare oltre se stesso] SS n. 23; hinausweisen expellere - CIC abr. can. 2259 2 Hinblick im Hinblick auf: ratione habita alicuius rei [in vista di q. c.] SCo. n. 49, relate ad aliquam rem [tenendo conto di q. c.] GS n. 84, pro aliqua re [di fronte a q.c.] VS n. 96, prout refertur ad [en rfrence ] Cat. 427; im Hinblick darauf: hoc sub rerum prospectu [in questa prospettiva] EV n. 90; im Hinblick auf all dies: his omnibus bene perspectis [considerate bene tutte queste cose] UR n. 18; im Hinblick auf das Gemeinwohl: intuitu boni communis [in vista del bene comune] CIC vig. can. 223 2; im Hinblick auf den allgemeinen Nutzen: intuitu utilitatis communis [in vista della comune utilit] LG n. 45; Was ein Ordensangehriger im Hinblick auf das Institut erwirbt, erwirbt er fr das Institut: quidquid religiosus acquirit ratione instituti, acquirit instituto [tutto ci che un religioso acquista a motivo dell'istituto, rimane acquisito per l'istituto stesso] CIC vig. can. 668 3 hinderlich hinderlich sein: impedimento esse [essere ingombrante] EN n. 55; hindern die Kirche an der Erfllung ihrer Mission hindern: Ecclesiam a suo persolvendo munere arcere [impedire alla Chiesa il compimento della sua missione] DR 105; Hindernis obex, icis, m. et f. [un ostacolo] CA n. 55, obices, um, m. [un impedimento] ASS 31, 145/136, obstaculum [una difficolt] DAS 318, impedimentum [un ostacolo] LC n. 25; + fr ein Hindernis fr etwas sein: impedimento esse quominus aliquid fiat [impedire che + cong.] UR n. 4; ein Hindernis fr die Wissenschaft: obex scientiae [un ostacolo per la scienza] HG 567; dies ist ein direktes Hindernis fr: directe obstat ne ... [ di diretto ostacolo a ] SRS n. 22; + Subst. eher ein Hindernis als eine Hilfe: obstaculum potius quam auxilium [pi un ostacolo che un aiuto] HG 564; die berwindung der Hinternisse: impedimentorum ablatio [il superamento degli ostacoli] UUS n. 83; nach berwindung der Hindernisse: superatis obstaculis [superati gli ostacoli] UR n. 4; + Adj. knstliche Hindernisse: commenticia impedimenta [impedimenti artificiali] DR 104; + Vb. ein Hindernis bereiten: obstare alicui rei [essere di ostacolo a q. c.] GS n. 20, impedire aliquid [ostacolare q. c.] GS n. 75, impedimentum apponere alicui rei Hom. n. 12; ein Hindernis beseitigen: impedimentum discutere [rimuovere un impedimento] DR 104, impedimenta amovere [superare gli ostacoli] UUS n. 84; Hindernisse beseitigen: obstacula tollere [l'eliminazione dei ostacoli] LE n. 22; ein Hindernis steht entgegen: impedimentum obest - CIC abr. can. 179 1; der vollen kirchlichen Gemeinschaft stehen nicht wenige Hindernisse entgegen: plenae ecclesiasticae communioni opponuntur impedimenta non pauca [impedimenti non pochi si oppongono alla piena comunione ecclesiastica] UR n. 3; Hindernisse stellen sich entgegen: impedimenta obnituntur

242

hinweisen
[ostacoli si frappongono] EN n. 50; ein Hindernis berwinden: impedimentum superare [superare un impedimento] UUS n. 23 [superare un ostacolo] UUS n. 23; Hindernisse berwinden: obices supervadere CeP n. 23, impedimenta superare [il superamento degli impedimenti] UR n. 3; alle Hindernisse berwinden: omnia removere quae obstant et impediunt [il superamento dei maggiori ostacoli] SRS n. 35; einer Ttigkeit Hindernisse in den Weg legen: alicuius actionem et efficitatem intercipere [porre impedimento all'operosit di qc.] DR 105; hindeuten auf etwas hindeuten: aliquid innuere [suggerire q.c.] LG n. 22; Hinduismus Hinduismus [l'Induismo] NA n. 2; hineinziehen in einen Konflikt hineingezogen werden: implicari dimicatione [essere coninvolto in un conflitto] SRS n. 21 hinfllig hinfllig werden vim suam amittere [essere abrogato] LC n. 54; Hinflligkeit fragilitas [la caducit] EV n. 84; sich der Hinflligkeit der eigenen Natur voll bewut sein: plane infirmitatis naturae suae conscius esse [essere pienamente consapevole della fragilit della propria natura] VS n. 104; hinfhren zu etwas hinfhren: manuducere ad aliquam rem [conducere a q. c.] SCo. n. 13 Hingabe deditio [la dedizione] OT n. 14; die Hingabe an Gott: in Deo deditio [l'abbandono in Dio] DC n. 17; die Hingabe an Christus: animi effusio in Christum [labbandono a Cristo] VS n. 88; hinlenken die Wirtschaft auf das Gemeinwohl hinlenken: oeconomicam gubernationem in bonum commune collineare [indirizzare l'economia al bene comune] CA n. 58; hinnehmen die Unterdrckung passiv hinnehmen: patiendo subire oppressionem [subir passivement l'crasement] LN I-4; hinordnen hingeordnet sein auf etwas: intendere in aliquid [essere ordinato a q.c.] VS n. 24, ordinari alicui rei [essere ordinato a q.c.] Cfl n. 42; die Medizin soll auf das ganzheitliche Wohl der Person hingeordnet sein: arti medicae propositum sit integro personae humanae bono deservire [la medicina dev'essere ordinata al bene integrale della persona] DoV II B 7; Hinscheiden transitus, us [il tramonto] NMI n. 51, excessus, us [la scomparsa] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 1; Hinsicht in dieser Hinsicht: ad hoc autem quod attinet [ cet gard] LN X-3, in gewisser Hinsicht: quadamtenus [in certo qual senso] LE n. 7; in jeder Hinsicht: undequaque [qualunque via] LG n. 33; in wirtschaftlicher Hinsicht: status oeconomici respectu [sotto il profilo economico] SRS n. 9; in dreifacher Hinsicht: ob triplicem considerationem [in virt di una triplice considerazione] SRS n. 34; hinsichtlich quod spectat ad [per] UUS n. 63, quod attinet ad [in merito a] VS n. 4; hinstreben nach etwas hinstreben: ad aliquid adspirare [aspirare a q.c.] UR n. 1; hinter die Erwachsenen, welche die Jugend schon hinter sich haben: adulti homines qui post se iam adulescentiam reliquerunt [gli uomini adulti, che hanno ormai la giovinezza dietro di s] Iuv. n. 14; Hinterfragung das Erbe der weitergegebenen und bernommenen Werte wird von der jungen Generation immer einer Hinterfragung unterworfen: bonorum translaticiorum adeptorumque depositum semper a iuvenibus reprehenditur [il patrimonio dei valori tramandati ed acquisiti sempre sottoposto dai giovani a contestazione] CA n. 50; hintergehen sich hintergangen fhlen: detrimento se affici animadvertere [sentirsi danneggiato] CA n. 47; Hintergrund recessus, us [lo sfondo] MD n. 2; auf diesem Hintergrund: in hoc ambitu [su questo sfondo] Iuv. n. 10; im Hintergrund: extremo veluti recessu [sullo sfondo] EV n. 11; im Hintergrund bleiben: secundas obtinere partes [rimanere su di un piano secondario] LE n. 7; vor dem weiten Hintergrund: amplissimo in prospectu [sul ampio sfondo] MD n. 26; vor dem Hintergrund seiner Zeit: in scaena eius temporis [sullo sfondo del suo tempo] MD n. 12; hinterhltig Adj. insidiosus [insidioso] GS n. 79, occultus [subdolo] CA n. 46; Adv. subdole [subdolamente] DIM 82, hinterlassen (als Erbe) relinquere [lasciare] CIC vig. can. 1300 Hinterlassenschaft die traurige Hinterlassenschaft der Vergangenheit: luctuosum legatum temporis acti [le tristi eredit del passato] NMI n. 48; hinterlegen deponere [porre] CIC vig. can. 1305, [deporre] CIC vig. can. 1484 1 Hinterlegung die Hinterlegung eines Geldbetrags: depositum pecuniae [il deposito pecuniario] CIC vig. can. 1649 1 hinterlistig subdolus [subdolo] CIC vig. can. 1564 hintreten vor jemanden hintreten: ante alicuius conspectum adstare [presentarsi a qc.] LC n. 52; Hinweis animadversio [il riferimento] SRS n. 7, indicium [il richiamo] FeR n. 46 [lindicazione] FeR n. 57, indicatio [una indicazione] DC n. 6; ein ausdrcklicher Hinweis: respectus formalis [un riferimento formale] SRS n. 36; genaue Hinweise enthalten auf etwas: certa prae se ferre indicia de aliqua re [continere precise indicazioni circa qc.] FeR n. 80; hinweisen auf etwas hinweisen: significare aliquid [additare q..c.] SRS n. 10, remittere ad aliquid [rinviare a q.c.] FeR n. 36; es wurde bereits darauf

243

Hinwendung
hingewiesen: dictum est nuper + aci [si ora accennato al fatto che + ind.] CA n. 32; auf die besonderen Probleme hinweisen: peculiares quaestiones animadvertere [rivolgere l'attenzione a specifici problemi] CA n. 36; Hinwendung die Hinwendung zur gttlichen Gnade: perfugium divinae gratiae [il ricorso alla grazia divina] VS n. 113; hinwirken auf grere Entfaltung der Wissenschaften hinwirken: ad maius scientiarum incrementum conspirare [operare ad un maggior incremento della scienza] CIC vig. can. 820 hinzukommen hinzu kommt: huc addendum est quod [a ci si aggiunga] FeR n. 26, illud addatur + aci [va aggiunto che + ind.] CA n. 44; hinzuziehen asciscere [scegliersi] CIC vig. can. 1424; Hirtenamt regimen pastorale [il regime pastorale] LG n. 22, munus pastorale [l'ufficio pastorale] LG n. 27; Hirtenberuf res pecuaria [la pastorizia] SRS n. 30; Hirtenbrief pastorales litterae [la Lettera pastorale] DR 68; Historiker rerum gestarum scriptor - OOE 36 historisch Adj, ein historisches Datum: dies, historia dignus [una data storica] OA n. 4; ein historisches Dokument: documentum historia dignum [uno storico documento] SRS n. 3, ein Dokument von historischer Bedeutung: documentum valorem historicam habens [un documento che ha valore storico] CIC vig. can. 491 2; historische Forschung: investigatio historica [una ricerca di carattere storico] AG n. 41 ; eine historische Stunde: hora historiae inserenda AAS 1966, 1176; historischer Sinn: sensus historiae AAS 1967, 194; sie stand einem historischen Proze gegenber: cursui historico occurrit [si trov di fronte ad un processo storico] CA n. 4; Adv. historisch betrachtet: sub aspectu historico [da un punto di visto storico] DC n. 26; historisch gesehen: modo quodam historico [di carattere storico] SRS n. 9; historischer Materialismus materialismus, ut aiunt, historicus [il materialismo storico] DR 69, materialismus historicus [il materialismo storico] HG 574, ein historischer Moment: tempus historiae [un momento storico] FC n. 3 Historizismus historicismus [lo storicismo] HG 563 historizistisch der historizistische Positivismus: positivismus historicista [il positivismo storicista] FeR n. 94; Historizitt vd. Geschichtlichkeit" hoch mit sehr hohem Einkommen: reditibus abundans [di redditi abbondante] PP no 24; ein hohes Alter: senium [la vecchiaia] CIC vig. can. 1004 1; Komp. [A] ein hheres Alter: potior aetas - AAS 1972, 739, provectior aetas [un'et piu avanzata] CIC vig. can. 1031 3, aetas superior [un'et maggiore] CIC vig. can. 1083 2; [F] die hheren Funktionre: officiales majores [gli officiali maggiori] CIC vig. can. 317 1; [I] die Sache vor die hhere Instanz bringen: causam ad superiorem auctoritatem deferre [deferre la questione all'autorit superiore] CIC vig. can. 139 1; Beschwerde zur hheren Instanz: recursus hierarchicus [il ricorso gerarchico] CIC vig. can. 1736 1; [K] eine hhere Kultur: altior cultura [una cultura superiore] GE n. 10, amplior cultus humanus [una maggiore cultura] SRS n. 44; [L] ein hheres Leben: altior vitae gradus [un livello di vita pi profondo] QDAP n. 9; [R] der hhere Richter: iudex superior [il giudice superiore] CIC vig. can. 1628; [S] hhere Schule: maiorum disciplinarum schola - ASS 26, 133, litterarius ludus [la scuola] DR 74, schola superior [la scuola superiore] CIC vig. can. 827 2; hhere Studien: altiora studia [gli alti studi] DAS 301, studia superiora [gli studi superiori] CIC vig. can. 234 2; hhere akademische Studien: altiora academica studia [studi accademici superiori] OT n. 17; [W] hhere Werte: praestantiora bona [valori pi alti] QDAP n. 9; die hheren Wissenschaften: altiores disciplinae OOE 53; [Z] ein hherer Zweck: celsior finis [un fine pi alto] QDAP n. 9; Subst. er ist zu Hherem berufen: ad superioris dignitatis gradum destinatur [ chiamato a un superamento] PP no 16; Supl. in hchstem Grade: summe [in grado sommo] DH n. 11; das hchste und heiligste Gesetz: lex altissima et sanctissima - QDAP n. 21; Hochachtung observantia [il rispetto] PT 295, aestimatio [la stima] NA n. 3, existimatio [la stima] FC n. 83, veneratio [le respect] Cat. 448; die gegenseitige Hochachtung: mutua egregia existimatio - AAS 1966, 895 hochentwickelt die hochentwickelten Lnder: civitates oeconomica progressione praestantes [paesi sviluppati] PP no 61; die hochentwickelten Gesellschaften: societates valde excultae [le societ a sviluppo avanzato] EV n. 27; die hochentwickelte industrielle Zivilisation: cultus industriae quaestuosae usquequaque progressae [la civilt industriale altamente sviluppata] Iuv. n. 14; hochherzig eine hochherzige Gesinnung: magnus animus [d'un coeur gnreux] Cat. 1567; hochindustrialisiert hochindustrialisierte Staaten: civitates quae operosorum artificiorum numero et efficientia praestant [le nazioni altamente industrializzate] PP no 57; die hochindustrialisierten Lnder: nationes quaestuosa industria provectissimae [i Paesi altamente industrializzati] LE n. 17; hochkartig btr. praestans [qualificativo] NMI n. 11; hochrangig in excelso auctoritatis gradu constitutus AAS 1966, 893; ein hochrangiger Vertreter: dignus legatus [un degno rappresentante] UUS n. 25; hochschtzen magni facere [apprezzare molto] PC n. 25 [tenere a q. c.] GS n. 17, maxime aestimare [essere

244

Hoffnungslosigkeit
in massima stima] GS n. 11, extollere [magnifier] LN IV-8. magni habere [dar importanza a] CIC vig. can. 278 2, summopere observare [sommamente rispettare] EV n. 2; Tugenden, die von den Menschen hochgeschtzt werden: virtutes, quae inter homines pluris fiunt [le virt che sono tenute in gran conto fra gli uomini] OT n. 11; Hochschtzung veneratio [la venerazione] UR n. 21, exaltatio [unesaltazione] VS n. 66; Hochschule schola excelsioris ordinis - SLL 342, institutum studiorum superiorum [un istituto di studi superiori] CIC vig. can. 378 1; eine kirchliche Hochschule: superiorum studiorum ecclesiasticorum sedes [una scuola di studi ecclesiastici superiori] GE n. 11 Hochschulreife institutio qua iuvenes superiora studia inire valeant [il diritto ad accedere agli studi superiori] OT n. 13 hchstens ad summum [al massimo] VS n. 47; hchstpersnlich ipse [in prima persona] EV n. 66; hochtechnisiert hochtechnisierte Waffen: arma scientifica [armes scientifiques] Cat. 2314; Hochzeit die silberne Hochzeit: matrimonii anniversarius dies, qui argenteus vocatur [il Giubileo di Matrimonio detto d'argento] TMA n. 15; die goldene Hochzeit: matrimonii adversarius dies qui aureus vocatur [il Gubileo di Matrimonio detto d'oro] TMA n. 15; die diamantene Hochzeit: matrimonii adversarius dies qui adamantinus vocatur [il Gubileo di Matrimonio detto di diamante] TMA n. 15; Hochzeitsfeier nuptiarum celebritas [la festa di nozze] DC n. 6; Hochzeitsmahl convivium nuptiarum [le repas des noces] Cat. 1335; Hochzeitstag nuptiarum iubilaeum [l' anniversario delle nozze] FC n. 59 Hof der ppstliche Hof: Pontificalis Aula, Pontificalis Domus - AAS 1968, 307; Hoffart superbia [l'orgueil] Cat. 2514; Hoffnung + ohne ohne jede Hoffnung: nulla proposita spe + aci [senza la speranza di] LE n. 21; ohne Hoffnung sein: de omni deici spe [essere privo di speranza] SRS n. 13; + Subst. die Hoffnung auf Einheit der Religion: auspicium religiosae unitatis UAD 697; die Hoffnung ist die Erwartung knftiger Gter: spes est exspectatio futurorum bonorum [la speranza l'attesa dei beni futuri] Iuv. n. 1; + Adj. eine begrndete Hoffnung besteht, da: solida elucet spes futurum, ut [c' la fondata speranza che + cong.] CA n. 60; in der berechtigten Hoffnung, da ... non absurde confisus + aci - VN 278; reich an Hoffnungen sein: magnam rerum exspectationem prae se ferre [tre riche de promesses] LN pr. die Fortschritte berechtigen zu den schnsten Hoffnungen: (aliquid) eiusmodi profectus spondet, qui optime sperare iubeant [q. c. legitttima le pi belle speranze] SP 443; eine verlliche Hoffnung: spes credibilis [una speranza affidabile] SS n. 2; eine Hoffnung, die nicht zuschanden wird: spes quae non confundit [la speranza che non inganna] UR n. 12; + Vb. [A] als noch nicht jede Hoffnung auf Vershnung abgeschnitten war: nondum conciliationis spe omnino praecisa [non essendo ancora scomparsa ogni speranza] SP 449; eine Hoffnung leuchtet auf: auspicium affulget - UAD 697; [B] die Hoffnung bezieht sich immer auf die Zukunft, sie ist die Erwartung knftiger Gter: spes semper ad futurum refertur, est exspectatio futurorum bonorum - AAS 1980; die Hoffnung ist immer auf die Zukunft bezogen: spes semper ad futurum refertur [la speranza sempre legata al futuro] Iuv. n. 1; jeder Hoffnung beraubt: omni spe destitutus [privo di speranza] EV n. 86; [E] Hoffnung einflen: spem afferre [infondere speranza] UUS n. 17; die Hoffnung wird enttuscht: spes deluditur [la delusione] SP 422; die Hoffnung wurde enttuscht: spem fefellit exitus [l'esito ingann la speranza] LP 609; die Hoffnung erfllt sich nicht: spes ad irritum cadit [vedere insoddisfatta l'aspirazione] PP n. 13; Hoffnung erwecken: spem excitare [sollevare speranze] SRS n. 20; [H] der Mensch hat viele kleinere oder grere Hoffnungen: homini multae sunt spes - minores maioresque [l'uomo ha molte speranze - pi piccole o pi grandi] SS n. 30; die Hoffnung hegen: spem fovere fore ut [nutrire la fiducia che + cong.] DR 85; [L] aus der Hoffnung leben: vivere in spe [vivere nella speranza] LC n. 48; gelebte Hoffnung: spes vitaliter gesta [una speranza vissuta] SS n. 9; die Hoffnung nhren: spem alere [alimentare la speranza] OA n. 48 [nutrire la speranza] TMA n. 28; [N] Hoffnungen nhren: spes alere [nutrire speranze] UUS n. 1; [R] auf euch ruht die Hoffnung: in vobis spes est reposita [in voi c' la speranza] Iuv. n. 1; [W] Hoffnungen wecken: expectationes suscitare [suscitare speranze] LC n. 19, movere exspectationes [suscitare speranze] UUS n. 53; ungeheuere Hoffnungen wecken: immensas exspectationes suscitare [suscitare immense speranze] LC n. 19; [Z] wenn alle menschlichen Hoffnungen zerrinnen: cum omnes humanae spes praeciduntur [quando tutte le speranze umane vengono meno] EV n. 67; Hoffnungsgewiheit spei certitudo [la certezza della speranza] SS n. 9 [la speranza-certezza] SS n. 35; hoffnungslos der Hoffnungslose: ille qui omni spe caret [chi senza speranza] EV n. 31; Hoffnungslosigkeit deiecta spes - SD n. 7; in die Hoffnungslosigkeit fhren: ad desperandum ducere [condurre alla disperazione] LC n. 43; Hoffnungswort vox spei [la parola di speranza] SS n. 27;

245

Hflichkeit
Hflichkeit comitas [la cortesia] UUS n. 42; die allgemeinen Pflichten der Hflichkeit: communia urbanitatis officia - VN 282; jemandem Hflichkeit erweisen: urbanitatem praestare alicui - VN 282; Hfling satelles [il cortegiano] SS n. 37; Hhe die Hhe von Gewinnen und Lhnen: lucri et mercedis modus - MM p. 404; Hhe und Tiefe: sublimitas et profundum [l'altezza e la profondit] CT n. 5 Hoheit Titel: Celsitudo - AAS 1957, 301 Hoheitstitel titulus [le titre] Cat. 429; Hhepunkt summus apex [il punto culminante] FeR n. 15, culmen [il culmine] FeR n. 42 [lapogeo] FeR n. 39 [il vertice] EV n. 41, fastigium [il vertice] VS n. 93, cacumen [il culmine] CA n. 29, firmum tempus [le temps fort] Cat. 2714, summus gradus [il culminante punto] MD n. 3; den Hhepunkt erreichen: fastigium attingere [toccare il suo apogeo] FeR n. 46, ad extrema pervenire [giungere all'estremo] ReP n. 15; den Hhepunkt erreichen: ad summum pervenire [culminare in] NMI n. 5; seinen Hhepunkt erreichen: suum attingere fastigium [giungere al suo culmine] EV n. 38; der Hhepunkt wird erreicht: apex attingitur [il suo culmine ] CA n. 22; in summum evadere [raggiungere il suo culmine] FeR n. 80, die kumenischen Begegnungen erreichen ihren Hhepunkt im Gebet: congressiones oecumenicae oratione conficiuntur [gli incontri ecumenici culminano con la preghiera] UUS n. 24; Hohn ludibria, orum [i dileggi] ASS 23, 206; Hohn und Spott: ludificationes [gli scherni] EV n. 50; homogen eine homogene Gesellschaft: homogenea societas - AAS 1980, 1148 Homogenitt homogeneitas - AAS 1980, 1148 Homosexualitt sodomia - CIC abr. can. 2357 2, homosexualitas Hom n. 1; Def. Homosexualitt bezeichnet Beziehungen von Mnnern oder Frauen, die sich in geschlechtlicher Hinsicht ausschlielich oder vorwiegend zu Menschen gleichen Geschlechts hingezogen fhlen: homosexualitas relationes designat inter viros vel mulieres qui sexualem experiuntur allectationem exclusive vel praevalenter erga eiusdem sexus personas [l'homosexualit dsigne les relations entre des hommes ou des femmes qui prouvent une attirance sexuelle, exclusive ou prdominante, envers des personnes du mme sexe] Cat. 2357; homosexuell homosexuelle Handlungen: actus homosexuales Hom. n. 3; homosexueller Geschlechtsverkehr: commercium homosexuale AAS 1986, 547; die homosexuelle Neigung: homosexualis propensio Hom n. 3; eine homosexuelle Verbindung: iunctio homosexualis Hom. n. 3; homosexuell veranlagt sein: tendentias homosexuales praesentare [prsenter des tendances homosexuelles] Cat. 2358; Subst. der (die) Homosexuelle: persona homosexualis Hom n. 3; Honorar das Honorar des Sachverstndigen: honorarium periti [l'onorario del perito] CIC vig. can. 1580, ein bermiges Honorar: immodicum emolumentum [un emolumento esagerato] CIC vig. can. 1488 1; ein Honorar zahlen: honorarium solvere [pagare l'onorario] CIC vig. can. 1580 hrbar ein hrbares Ereignis. eventus qui audiri potest [un evento udibile] TMA n. 16; hren hrt!: praebete aures! [date ascolto!] DI 5; Hrensagen ein Zeuge vom Hrensagen: testis ex auditu - CIC abr. can. 2020 4, qui de auditu ab aliis testatur [se la testimonianza fatta per averla udito de altri] CIC vig. can. 1572 Hrer allg. auscultatores audientesque (AAS 1985, 415); in der Universitt auditor [lo studente] QDS 25, [un uditore] GE n. 11; einer Radiosendung auditor [un uditore] IM n. 9 Hrfunk im Hrfunk: via radiophonica [mediante la radio] CIC vig. can. 772 2 Horizont prospectus, us [lorizzonte] FeR n. 90, conspectus, us [l'orizzonte] MD n. 5; + vor vor diesem Horizont: hoc in rerum prospectu [in questo orizzonte] FeR n. 93; + Subst. der Horizont des Glaubens: fidei prospectus [lorizzonte della fede] FeR n. 16; dieser Horizont von Licht und Schatten: hic conspectus luce umbraque pervasus [questo orizzonte di luci e di ombre] EV n. 28; in diesem Horizont ist alles auf Meinung reduziert: hoc in rerum prospectu cuncta ad opinationem quandam rediguntur [in questo orizzonte, tutto ridotto a opinione] FeR n. 5; im Horizont des Selbstbewutseins der menschlichen Person: intra prospectum singularis hominum conscientiae [entro lorizzonte dellautocoscienza personale] FeR n. 1; die Weite des Horizonts: prospectus amplitudo [l'ampiezza dell'orizonte] SRS n. 9; + Adj. in diesen erweiterten Horizont eintreten: dilatatum hunc rerum conspectum suscipere [entrare in questo pi ampio orizzonte] SRS n. 9; neue Horizonte: novi prospectus [nuovi orizzonti] FeR n. 101; einen neuen Horizont erffnen: novitatis prospectum recludere [aprire un orizonte di novit] FeR n. 14; neue und unerwartete Horizonte entdecken: novos et inexpectatos attingere fines [scoprire nuovi e insospettati orizzonti] FeR n. 73; neue Horizonte ffnen: novos prospectus aperire [aprire nuovi orizzonti] SRS n. 29; aditum dare ad novos aspectus [aprire nuovi orizzonti] DC n. 28; der sakramentale Horizont der Offenbarung: sacramentalis Revelationis ratio [lorizzonte sacramentale delle Rivelazione] FeR n. 13; + Vb. seine Horizonte auf die ganze Welt ausweiten: suos prospectus amplificare usque in mundum universum [allargare i suoi orizzonti al mondo intero] DC n. 30; Sent. der Horizont des Menschen verndert sich durch die Bilder, die er

246

hypothetisch
auswhlt: rerum conspectus, in quo homo ponitur, secundum imagines convertitur, quae selectae ei exhibentur [l'orizzonte dell'uomo si modifica tramite le immagini che sono scelte da lui] OA n. 21; horizontal die horizontale Dimension: ratio horizontalis [la dimensione orizzontale] ReP n. 13; einen horizontalen Verlauf nehmen: cursum sequi ad libellam directum [seguire un andamento orizzontale] UUS n. 35; Horoskop horoscopium [le horoscope] Cat. 2116; Hrsaal schola [la scuola] QDS 168; auditorium AAS 1979, 509 Hospiz domus hospitalis [un ospedale] PP n. 12 Hotel xenodochium - CIC abr. can. 1192 4 Huldigung observantia [un omaggio] SP 419 Hlle die sterbliche Hlle: exuviae mortales [le spoglie mortali] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 6; human zu einem humaneren Leben fhren: ad humaniorem vitam adducere [conducere verso una vita pi umana] SRS n. 24; humanisieren humanitate induere [umanizzare] LE n. 12; humaniorem reddere [l'umanizzazione] FC n. 43 Humanisierung humanizatio [l'umanizzazione] Cfl n. 40; die Humanisierung der Medizin: humanior artis medicae ratio [l'umanizzazione della medicina] DoV II B 7; Humanismus humanismus [l'umanesimo] GS n. 7, humanitatis species [un umanesimo] PP n. 42, humanitatis ratio [un umanesimo] FC n. 7 humanistisch humanisticus [umanstico] RH n. 17; humanistische Bildung: humanistica formatio [la formazione umanstica] CIC vig. can. 234 2; humanistische Studien: studia classica - SLL 344, studia humanistica [la cultura umanstica] OT n. 13; humanistischer Unterricht: institutio humanistica [la preparazione umanstica] CIC vig. can. 234 1; humanitr eine humanitre Aktion: humana actio [un azione umanitaria] UUS n. 75; humanitre Hilfe: adiumentum humanitarium [l'aiuto umanitario] DC n. 30; humanitre Vereinigungen: associationes humanitariae [associazioni umanitarie] DC n. 30; Humankologie humana oecologia [la ecologia umana] EV n. 42; Humanum das Humanum: bonum humanum quod dicunt [il cosdetto bene umano] VS n. 37; Humanwissenschaften scientiae de ipso homine tractantes [le scienze umane] GS n. 5, humanae scientiae [le scienze sull'uomo] OA n. 38, scientiae humanae [le scienze umane] FeR n. 61, disciplinae humanae [le scienze umane] CA n. 54; Hundert zu Hunderten: ad centenos - LSI 522; Hunger inedia [la fame] EV n. 3; der Hunger nach Freiheit: libertatis appetitio [la fame della libert] RH n. 18; den Hunger stillen: famem compesci - MM 402; Hungers sterben: inedia interire [morire addiritura di fame] Iuv n. 15; Hungernder esuriens [un affamato] GS n. 27, famelicus [l'affamato] LE n. 18; Hungersnot eine mrderische Hungersnot: famis quae mortem affert [une famine meurtrire] Cat. 2269; Hungertod den Hungertod erleiden: fame confici [la morte per fame] CA n. 4; hungrig famelicus [affamato] FC n. 47 Hussiten Hussiti - ASS 28, 644 hten sich davor hten, da; cavere ne [guardarsi da] FeR n. 72; Hutschnur chordula pilei - AID 510 Hygiene ars valetudinis [misure igieniche] MM 445, valetudinis curandae disciplina [l'igiene] CeP n. 48; hyperkritisch immodica censura [ipercritico] EN n. 58; Hyperovulatio hyperovulatio [una iperovulazione] DoV II pr; Hypothek mit einer Hypothek belasten: hypothecae nomine obligare - AAS 1972, 740 Hypothekenzinsen foenus hypothecae causa solvendum [gli interesse dovuti a causa d'ipoteca] CIC vig. can. 1284 2 Hypothese opinatio [un'ipotesi] HG 562, coniecturalis opinio [un'ipotesi] HG 575, coniectura [un' ipotesi] DoV I 6, opinio [ipotesi] FeR n. 27; eine Hypothese aufstellen: hypothesim proponere [avanzare unipotesi] DoI n. 8; eine aus frheren Untersuchungen hervorgegangene Hypothese verifizieren: verificare hypothesim ortam ex praecedentibus observationibus [verificare un'ipotesi emersa da precedenti osservazioni] DoV I 4; hypothetisch hypothetische Begriffe: coniecturales notiones [nozioni ipotetiche] HG 567

247

Iansenisten

I
Iansenisten Iansenii sectatores [i seguaci di Giansenio] LP 595 Ich, das ein anderes Ich: alterum seipsum [un altro se stesso] GS n. 27; das Ich" entdecken: illud ego detegere [la scoperta del io] Iuv. n. 3; die Autarkie des Ich: autarchia sui ipsius [l'autarcha dell'io] LC n. 26; sich auf das eigene Ich beschrnken: seipsum solum spectare [limitarsi al proprio io] LC n. 25; die Frderung des eigenen Ichs: provectio sui ipsius [la promozione del proprio io] EV n. 20; das Gefngnis des eigenen Ichs: carcer ipsius personae ego [la prigionia del proprio io] SS n. 14; das in sich verschlossene Ich: persona in se ipsa clausa [il io chiuso in se stesso] DC n. 6; die Jugend ist die Zeit einer besonders intensiven Entdeckung des eigenen Ichs": iuventus tempus est deprehensionis proprii ego [la giovinezza il tempo di una scoperta particolarmente intensa del proprio io] Cfl n. 46; die Konfrontations meines Ichs mit Gott: collatio mei ipsius cum Deo [il confronto del mio con Dio] SS n. 34; Ideal optima forma [un ideale] PP no 41, celsior finis [l'ideale] EN n. 35, optimae formae effigies [un ideale] FC n. 33, specimen optimum [un ideale] FC n. 46, moralis species [lideale morale] VS n. 16, perfecti forma [un ideale] VS n. 103; optima praecepta [gli ideali] CA n. 46; das Ideal der Vollkommenheit: perfectionis species [l'ideale di perfezione] NMI n. 31; die Ideale dieser Welt: terrenarum rerum vota [gli ideali terreni] DR 105; ein abstraktes Ideal: abstracta cogitatio [un ideale astratto] CA n. 41; das demokratische Ideal: optimus ordo democraticus [lideale democratico] EV n. 20, popularis figura gubernii [l'ideale democratico] CA n. 47; echte Ideale vom Leben: germanae species vitae [ideali autentici di vita] EV n. 98; ein zu verwirklichendes Ideal: forma quaedam perfecta persequenda [un ideale da realizzare] Iuv. n. 9; pej. commenticia species - QA 189; vana species [un idal] LN XI-11; ideal commenticius [ideale] MC 224; von etwas eine ideale Vorstellung haben: aliquam rem perfectissimam mente effingere [una concezione ideale] ES 626; auf ideale Weise: cogitatione et mente [idealmente] FC n. 2 Idealbild absoluta et perfecta imago [un'immagine ideale] ES 612 idealisieren fingere tamquam aliquid omni ex parte perfectum [idealizzare] OA n. 31, sibi fingere aliquid omni ex parte perfectum [idealizzare q.c.] OA n. 35; Idealismus idealismus [un idealismo] HG 563 Idee notio [un'idea] FC n. 6; Ideen: notiones [le idee] CA n. 46; eine groe Idee: magna opinio [una grande

idea] DC n. 1; die Idee des Autors: auctoris mens [il pensiero dell'autore] DAS 310; die Idee Gottes: aeterni Numinis notio [l'idea di Dio] DR 70; die Idee Gottes verkehren: pervertere ipsius Dei notionem [lo stravolgimento dell'idea stessa di Dio] LC n. 37; eine falsche Idee der Erlsung: fucata redemptionis species [un'idea di falsa redenzione] DR 69; die Herrschaft der Idee ber die Materie: in rerum eventus mentis cogitata dominantur [il predominio delle idee sui fatti] DR 85; subversive Ideen: subversorum opinationes [le idee sovversive] DR 68; eine Idee aufgreifen: notionem resumere [ribadire l'idea] LC n. 99; Ideen und Krfte in den Dienst dieses Zieles stellen: colligere in unum notiones opesque ut ad hoc adveniatur propositum [mettere insieme idee e risorse per arrivare a questo scopo] LE n. 22; eine Idee zurckweisen: reicere notionem [rigettare un'idea] LC n. 41; identifizieren etwas mit etwas identifizieren: idem reddere aliquid cum aliquo [identificare q.c. con q.c.] FeR n. 41; sich mit jemandem identifizieren: personam alicuius induere [identificarsi con qc.] DC n. 15, seipsum alicui assimilare [s'identifier qn] Cat. 2448; sich mit den Armen indentifizieren: se cum pauperibus identificare [s'identifier aux pauvres] Cat. 544; Gott mit der Geschichte identifizieren: idem esse dicere Deum ipsum historiamque [identifier Dieu luimme et l'histoire] LN IX-4; die Leidenden und Verfolgten werden mit Christus identifiziert: patientes vexati cum Christo aequantur [ceux qui souffrent ou qui sont perscuts sont indentifis au Christ] LN IV10; eine Partei, die sich mit dem Staat identifiziert: factio quae se idem esse ac Civitas ipsa contendit [un partito che si identfica con lo Stato] RH n. 17 Identitt jemandes Identitt berprfen: identitatem comprobare alcuius [vrifier l'identit de qn] Cat. 188; der Name drckt die Identitt der Person aus: nomen identitatem personae exprimit [le nom exprime l'identit de la personne] Cat. 203; Identifizierung aequatio [l'identification] LN IX-3; identisch identisch sein mit: identificari cum [identificarsi con] DoI n. 19; die Grundbedrfnisse des menschlichen Geistes sind in den verschiedenen Kulturen identisch: postulata spiritus humani in diversissimis culturis eadem reperiuntur [le esigenze fondamentali dello spirito umano si ritrovano identiche nelle culture pi diverse] FeR n. 72; Identitt propria natura [l'identit] SRS n. 20, identitas [l'identit] SRS n. 21; + Subst. in Achtung vor der Identitt jedes Volkes: propria uniuscuiusque populi indole servata [nel rispetto dell'identit di ciascun popolo] LC n. 96; die eigene Identitt einer jeden Gemeinschaft: propria cuiusque communitatis natura [lidentit propria di ciascuna comunit] SRS n. 33; die Identitt der menschlichen Person: personae humanae identitas [l'identit di un individuo umano]

248

Illusion
DoV I 1; das Recht eines jeden Volkes auf seine Identitt: cuiusque populi ius ad propriam identitatem [il diritto di ogni popolo alla propria identit] SRS n. 21; die Identitt des Zeugen: identitas testis [l'identit del testimone] CIC vig. can. 1563; + Adj. die kulturelle Identitt: humanus cultus nationis proprius [l'identit culturale del Paese] SRS n. 25; seine kulturelle Identitt bewahren: suam culturalem proprietatem retinere [conservare la propria identit culturale] FeR n. 71; eine eigene kulturelle Identitt erlangen: suam culturalem identitatem assequi [conseguire una propria identit culturale] SRS n. 21; (Nationen und Vlker) als Krperschaften mit bestimmter kultureller Identitt: (Nationes ac populi) quatenus subsistentia genera quodam humano civilique cultu ipsorum proprio conformata [Nazioni e popoli, quali entit aventi una determinata identit culturale] SRS n. 26; + Vb. die Identitt eines Volkes mit seinen geschichtlichen und kulturellen Eigenschaften mu voll geachtet werden: necessaria est plena cuiusque populi identitatis et eodem tempore eius historiae et culturae proprietatum observantia [ necessario il pieno rispetto dellidentit di ciascun popolo con le sue caratteristiche storiche e culturali] SRS n. 33; die kulturelle Identitt eines Volkes antasten: attentare culturali populi identitati [attentare all'identit culturale di un popolo] LC n. 75; allein der Glaube enthllt dem Menschen seine wahre Identitt: fides dumtaxat plane recludit homini veram propriamque indolem [soltanto la fede rivela all'uomo la sua identit vera] CA n. 54; seine eigene Identitt finden: propriam naturam reperire [trovare la propria identit] SRS n. 20; zu seiner vollen Identitt gelangen: suam plenam capessere proprietatem [acquistare la sua piena identit] CA n. 44; Identittskrise identitatis crisis - AAS 1971, 900; Ideologe ideologus [un ideologo] LE n. 11; Ideologie cogitandi rationes [un'ideologia] DR 85, opinionum commenta [un'ideologia] ES 651, ideologia - GS n. 4, composita doctrina [l'ideologia] OA n. 25, philosophia [un'ideologia] SRS n. 20, doctrina [un'ideologia] SRS n. 24, opinamenta [un'ideologia] LC n. 98, opinationum scholae [le ideologie] CA n. 60; Pl. opinationes [des idologies] LN II-3, opinationes doctrinaeque [le ideologie] EV n. 22; + Subst. der durch die Ideologien gefrderte Ha: odium quibusdam doctrinis amplificatum [l'odio incrementato dalle ideologie] CA n. 18; der Nebel der Ideologien: doctrinarum caligo [le nebbie dell'ideologia] CA n. 16; + Adj. eine einheitliche Ideologie: unum doctrinarum corpus [un'ideologia unitaria] OA n. 32; die herrschenden Ideologien: ideologiae quae praevalent [le ideologie dominanti] DoV intr. n. 2; eine importierte Ideologie: ideologia extrinsecus allata [un'ideologita importata] LC n. 75; die individualistische Ideologie: ideologia individualistica [l'ideologia individualista] LC n. n. 13; die kommunistische Ideologie: communistarum cogitandi ratio [l'ideologia comunista] DR 85; von der marxistischen Ideologie geleitet werden: e placitis marxianis regi [essere ispirato dall'ideologia marxista] LE n. 11; sich von revolutionren Ideologien verfhren lassen: commentis irretiri seditiosorum [lasciarsi sedurre da ideologie revoluzionarie] OA n. 3; totalitre Ideologien: consilia ad unius dominationem pertinentia [le ideologie totalitarie] PP no 11; + Vb. einer Ideologie anhngen: doctrinae inhaerere [aderire a una ideologia] OA n. 28; ideologisch tiefgreifende ideologische Abweichungen: gravia indolis ideologicae vitia [graves drives idologiques] LN-pr.; der ideologische Apparat: apparatus doctrinalis [l'apparato ideologico] CA n. 45; die ideologischen Aspekte: ideologicae rationes [les aspects idologiques] LN VII-6; ein ideologischer Gegensatz: oppositio philosophiarum [una contrapposizione ideologica] SRS n. 20, repugnantia quae in notionibus reponitur philosophicis [una contrapposizione di ordine ideologico] SRS n. 20; der ideologische Kern: nucleus ad doctrinam adhaerens [le noyau idologique] LN VIII-1; ein ideologischer Konflikt: dimicatio ob variam philosophiam [un conflitto ideologico] SRS n. 21; ideologischer Pluralismus: pluralismus ideologicus [il pluralismo ideologico] QDAP n. 2; im ideologischen Sinn: ad ideologicam normam [dans la perspective idologique] LN IX-10; wegen ideologischen Streits: ob ideologica discidia - AAS 1969, 618; ideologische Vorstellungen: ideologia [l'inspiration idologique] LN-pr.; ideologisieren ein stark ideologisiertes Milieu: locus certa quadam doctrina permeatus [un ambiente fortemente ideologizzato] CA n. 22; ignorieren praetermittere [ignorare] FeR n. 88; jemanden ignorieren: neglegere aliquem [ignorare qc] SRS n. 32 ihrerseits vicissim [eux-aussi] LN V-7, ex parte sua [per parte sua] FeR n. 66; Illusion mentis illusio [un'illusione] ASS 23, 220, ficta imago [un'illusione] MM 451, vana opinio [un'illusione] ES 637, falsa rei imago fallens [un'illusione] OA n. 3, vana spes [l'illusion] LN X-4, deceptio [un'illusione] SRS n. 12, spes fallax [un'illusione] LC n. 98, species [l'illusione] Iuv. n. 13, inanis spes [un'illusione] EV n. 97 falsa imago [un'illusione] ReP n. 22; + Subst. die Illusion des Fortschritts: species progressionis [l'illusione del progresso] SP 439; die Illusionen eines unbegrenzten Fortschritts: falsae infinitae progressionis species [le illusioni di un progresso indefinito] SP 439; das Opfer einer tdlichen Illusion werden: in exitialem procidere deceptionem [tre victime d'une illusion mortelle] LN XI-7; + Adj. es ist eine reine Illusion: omnino quis

249

illusorisch
decipitur + aci [ pura illusione + inf.] FeR n. 90; unredlicherweise eine trgerische Illusion aufrecht erhalten: fallaciam mala fide alere [entretenir, avec mauvaise foi, une illusion mensongre] LN IX-2; eine zerstrerische Illusion: perniciosus error [un illusione distruttrice] LC n. 76; + Vb. sich der Illusion hingeben: sibi persuadere + aci [illudersi di] EV n. 15; sich keine Illusionen machen: nihil prorsus deceptionis praetendere [non farsi illusioni] SRS n. 12; machen wir uns keine Illusionen: ne nos fallamus [non ci facciamo illusioni] NMI n. 43; eine Illusion nhren: inanem spem colere [nutrire l'illusione] LC n. 78; von der Illusion verfhrt: falsa veri bonique specie allectus - UAD 696; illusorisch fallax [illusorio] FeR n. 48, inanis [illusorio] DIM 68, fallax inanisque [illusorio] PP no 56, vanus [illusorio] LC n. 60; illusorisch machen: frustrare [rendere illusorio] PP no 6; fallax evadere [essere illusorio] EV n. 70; ohne diese Autoritt wre das Amt illusorisch: auctoritas, qua adempta munus hoc vacuefit [l'autorit senza la quale tale funzione sarebbe illusoria] UUS n. 94; eine illusorische Freiheit: fallax libertas [una illusoria libert] VS n. 1; illusorische Lsungsversuche: fallacia remedia [soluzioni illusorie] EV n. 4; die illusorische Verheiung einer besseren Zukunft: vana melioris futuri temporis promissio [lillusoria promessa di un futuro migliore] EV n. 29; die illusorischen Welten des Alkohols und der Droge: fallaces orbes potionum alcoholicarum et medicamentorum psychotropicorum [gli illusori mondi dell'alcool e della droga] Iuv. n. 13; imaginr commenticius [imaginario] QA 196, ultra realitatem fictum [immaginario] SS n. 31; sich in eine imaginre Welt flchten: in mundum quendam opinabilem fictumque recedere [rifugiarsi in un mondo immaginario] OA n. 37; Subst. das Imaginre: specierum summa [limmaginario] FeR n. 48; eine Frage in den Bereich des Irrationalen oder Imaginren verweisen: quaestionem tamquam propriam orbis irrationalis aut omnino ficti habere [considerare una questione come appartenente al dominio dellirrazionale o dellimmaginario] FeR n. 88; immanent ein immanentes Gesetz: lex insita [una legge immanente] SP 437 Immanentismus immanentismus [un immanentismo] HG 563 Immanenz die Immanenz der menschlichen Geschichte: historiae humanae immanentia [l'immanence de l'histoire humaine] LN X-6; sich in den Grenzen seiner Immanenz einschlieen: concludi intra propriae immanentiae fines [rinchiudersi entro i limiti della propria immanenza] FeR n. 81; Immatrikulation matricula receptionis [la pagella di ammissione] QDS 149 immatrikulieren sich immatrikulieren: se Facultati ad gradus academicos consequendos adscribere - Sap. c. Art. 32 1 immer wieder identidem [di tanto in tanto] UR n. 15, iterum iterumque [a pi riprese] EN n. 3; immerfort iugiter [continuamente] LG n. 4, continuo [continuamente] LG n. 26, sine termino [senza un termine] SS n. 10, continenter [continuamente] SS n. 48; immerhin utcumque [comunque] FeR n. 68; immerwhrend iugiter [in perpetuo] LG n. 20 immerzu continenter [permanentemente] VS n. 1; Immobilie res non movens [un edificio] DN 267, res immobilis [in immbile] CIC vig. can. 13 2; immunisieren die Menschen scheinen gegen Worte immunisiert zu werden: homines contra verba obdurescentes videntur [l'uomo si mostra immunizato contro la parola] EN n. 42; Imperativ der kategorische Imperativ: imperativus categoricus [l'imperativo categorico] RH n. 22; ein Imperativ fr alle und jeden: vis necessitatis, quae omnes ac singulos cogit [un imperativo per tutti e per ciascuno] SRS n. 32; Imperialismus imperialismus [l'imperialismo] QA 212, libido populos subigendi [l'imperialismo] RH n. 15, nimia imperandi cupiditas [l'imperialismo] RH n. 16, effrenata populos subigendi voluntas [l'imperialismo] SRS n. 22, cupido dominandi [l'imperialismo] CA n. 14; verschiedene Formen des Imperialismus: imperii libidinis diversae formae [differenti forme di imperialismo] SRS n. 36; die Formen des modernen Imperialismus: hodierni studii dominandi formae [le forme di imperialismo moderno] SRS n. 37; jede Form von wirtschaftlichem, militrischem oder politischem Imperialismus: quilibet forma dominandi, ad oeconomiam, militiam vel politicam artem pertinens [ogni forma di imperialismo economico, militare o politico] SRS n. 39; Impfung iniectio intercutis [il vaccino] EV n. 13; Implikation implicatio [limplicanza] FeR n. 70; die Katechese besitzt philosophische Implikationen: catechesis in se complectitur philosophica aliqua consectaria [la catechesi possiede delle implicazioni filosofiche] FeR n. 99; die philosophischen Implikationen des Wortes Gottes: philosophicae Dei verbi implicationes [le implicazione filosofiche della parola di Dio] FeR n. 105; implizieren die erforderliche Ethik impliziert eine philosophische Anthropologie: haec postulata ethica importat philosophicam anthropologiam [letica richiesta implica unantropologia filosofica] FeR n. 98; implizit modo non aperto [in modo implicito] DoV intr. n. 3, implicite [implicitamente] FeR n. 75; in

250

individualistisch
expliziter wie in impliziter Form: tam explicito quam modo implicito [in maniera sia esplicita che implicita] FeR n. 80; die spekulative dogmatische Theologie setzt implizit eine Philosophie vom Menschen voraus: theologia dogmatica speculativa praesumit et complectitur philosophiam hominis [la teologia dogmatica speculativa presuppone et implica una filosofia delluomo] FeR n. 66; die Weiterentwicklung des in der Kultur implizit Vorhandenen begnstigen: progressum iuvare illius rei quae in cultura implicatur [favorire il progresso di ci che nella cultura vi di implicito] FeR n. 71; Import der Import von Waffen: armorum invectio [l'importazione di armi] LC n. 16 importieren Waren importieren: merces importare [l'importazione] LE n. 17; eine importierte Ideologie: ideologia extrinsecus allata [un'ideologia importata] LC n. 75 Importwaren res peregre invectae [prodotti importati] PP no 47 Impotenz impotentia coeundi [l'impotenza copulativa] CIC vig. can. 1084 1 Impuls impressio [l'mpulso] LP 596, impulsus, us [un impulso] RH n. 5, impulsio [un impulso] SRS n. 12; Impulse geben: impulsus dare [dare l'impulso iniziale] AG n. 29; einen wirksamen Impuls geben: impulsionem validam agere [dare un impulso efficace] SRS n. 12; imstande nicht imstande sein, zu: incapax manere + grd. [tre impuissant ] Cat. 1540; in sich eine in sich schlechte Handlung: actio intrinsece mala [un atto intrinsecamente cattivo] VS n. 67; In vitro In-vitro-Befruchtung: fecundatio ovuli in tubulo vitreo (dicunt fecundationem in vitro) [la fecondazione di un ovulo in provetta (fecondazione in vitro)] DoV II pr, fecundatio quae in vitro obtinetur [la fecondazione in vitro] DoV I 5, fecundatio in vitro [la fecondazione in vitro] EV n. 63; In-vitro Zeugung: concursus in tubulo vitreo seu in vitro, uti aiunt, cellularum germinalium [l'incontro in vitro delle cellule germinali] DoV intr. n. 4; inadquat mancus [non adeguato] CA n. 12; Inbegriff compendium [le rsum] Cat. 1327; Inbesitznahme die Inbesitznahme einer herrenlosen Sache: occupatio rei nullius [l'occupazione di una cosa senza padrone] QA 194; indessen verumtamen [tuttavia] OA n. 20; nihilo minus [per] TMA n. 34; Index indicis tabula - CIC abr. can. 372 1 indifferent eine indifferente Haltung gegenber der Wahrheit: indifferens animus circa veritatem [un atteggiamento di indifferenza verso la verit] ReP n. 25; indifferente Handlungen: peracta aequi ponderis [azioni in se stessi indifferenti] EV n. 74; Indifferenz eine Haltung der Indifferenz: affectio indifferens [une attitude d'indiffrence] LN pr.; die religise Indifferenz: indifferens de religione animus [l'indifferenza religiosa] TMA n. 36, religiosa indifferentia [l'indifferenza religiosa] Cfl n. 34; Indikator indicium [un ndice] SRS n. 13, documentum [un ndice] SRS n. 14; die wirtschaftlichen und sozialen Indikatoren der Unterentwicklung: indicia oeconomica ac socialia tardatae progressionis [gli indici economici e sociali del sottosviluppo] SRS n. 15; der Gewinn ist der Indikator fr den guten Zustand und Betrieb des Unternehmens: quaestus est administrationis prosperae index [il profitto l'indicatore del buon andamento dell'azienda] CA n. 35; indirekt oblique [per indiretto] QA 202 [indirettamente] RH n. 20 [in modo indiretto] LE n. 6 [in forma indiretta] VS n. 16, ratione obliqua [in senso indiretto] Iuv. n. 14, obliqua via [indirettamente] MD n. 22; in direkter oder indirekter Weise: via recta aut obliqua [in modo diretto o indiretto] SRS n. 16; wenn auch auf indirekte Weise: quamvis oblique [anche se in maniera indiretta] FeR n. 62; etwas indirekt berhren: aliquid via obliqua tangere [toccare q. c. indirettamente] RH n. 11; eine Entscheidung indirekt begnstigen: oblique tali favere consilio [indirettamente favorire tale decisione] EV n. 59; weder direkt noch indirekt: neque sive directe sive indirecte [n direttamente n indirettamente] DH n. 5; etwas indirekt herausstellen: aliquid oblique in luce ponere [mettere indirettamente in risalto] UUS n. 53; zumindest indirekt: saltem obliquo modo [almeno indirettamente] SD n. 15; indiskutabel quae nullam disceptationem patiuntur [che non possono essere discusse] HG 568; Individualismus individualismus [l'individualismo] DR 79, vivendi genus nimis privatis favens utilitatibus [l'individualismo] OA n. 23, studia hominum seorsum sibi solis consulentium [l'individualismo] FC n. 37, ideologia individualistica [l'ideologia individualstica] LC n. 13; der Geist des Individualismus: individualisticus spiritus [lo spirito individualistico] QA 206; ein reiner Individualismus: individualismus purus [in puro individualismo] SS n. 13; ein untergrndiger Individualismus: serpens illud suarum tantum rerum studium seu individualismus quem dicunt [un certo individualismo serpeggiante] LE n. 21; eine von einem unerbittlichen Individualismus getragenen Auffassung: notio informata rigido studio cuiusque singillatim hominis [una concezione ispirata ad un rigoroso individualismo] CA n. 8; den Individualismus aufgeben: ab individualismo exire [sortir de l'individualisme] Cat. 2792; individualistisch individualisticus [individualistico] GS n. 30; die individualistische Denkweise: mens suis ipsius finibus saepta [la mentalit individualista] CA

251

Individualitt
n. 49; die individualistische Ethik: ethica singulorum separatim hominum [l'etica individualistica] FC n. 44; Individualitt die Individualitt von menschlichen Wesen: individua viventis humani indoles [l'individualit dell'essere umano] DoV I 1; individuell singularis [individuale] ReP n. 31, ut singuli [individualmente] AA n. 17; auf individueller Ebene: in campo individuali [sul piano individuale] LC n. 10; individuelles Handeln: actus individualis [l'azione individuale] LC n. 29; individuelle Kennzeichen: nota propria praefinita [note caratteristiche] QDAP n. 13; individuelle Rechte: vd. Recht; eine blo individuelle Sicht: consideratio individualis [la considration individuelle] Cat. 2039; eine individuelle Verpflichtung: debitum singulare [un dovere individuale] SRS n. 32; Individuum homo individuus [un uomo individuo] QDAP n. 13, persona individua [l'individuo] LC n. 13, homo qua individuum [l'uomo nel suo essere individuale] LC n. 38, individuum [l'individu] Cat. 2212; die Subjektivitt des Individuums: individui subiectivitas [la soggettivit dell'individuo] CA n. 13; Indiz indicium veritatis [un indizio di verit] CIC vig. can. 1550 2, indicium [un indizio] CIC vig. can. 1679; Pl. Indizien: indicia [dati iniziali] HG 576; Indoktrination Formen der Indoktrination: normae homines docendi [forme di indottrinamento] SRS n. 20 Indolenz segnities [l'indolenza] QA 201; industrialisieren recentissimas machinalium industriarum rationes inducere [il processo di industrializzazione] MM 418; Pt. pr. die sich industrialisierenden Lnder: regiones quae ad artes operosas spectant [i paesi in fase di industrializzazione] PP no 9; Pt. Pf. industrialisiert: machinali industria provectus [industrializzato] FC n. 76; die industrialisierten Lnder: nationes industria machinali valentes [les pays industrialiss] LN I-7, nationes illae, quae ope machinalis industriae vivunt [les pays industrialiss] LN I-7; civitates machinali industria excellentes [les pays industrialiss] LN III-2; nationes quaestuosa industria instructae [i Paesi industrializzati] SRS n. 18; stark industrialisierte Regionen: regiones machinariis industriis optime instructae [regioni fortemente industrializzate] OA n. 2; die seit kurzem industrialisierten Nationen: Nationes quae modo ad fabriles industrias provectae erant [le Nazioni da poco industralizzate] CA n. 12; Industrialisierung industrializatio [l'industrializzazione] GS n. 6, artium et artificiorum invectio [l'industrializzazione] PP no 25, inductio machinariae industriae [l'industrializzazione] OA n. 9, machinalis industriae inductio [l'industrializzazione] LE n. 5, percrebrescentes fabriles industriae [l'industrializzazione] SRS n. 20; invectio quaestuosae industriae [lindustralizzazione] SRS n. 34; die Industrialisierung ist ein Faktor der Entwicklung: artium et artificiorum invectio progressionem promovet [l'introduzione dell'industria fattore di sviluppo] PP no 25; Regionen, wo eine schnelle Industrialisierung stattfindet: regiones subito repletae multitudine sedium quaestuosae industriae [luoghi di rapida industrializzazione] RH n. 8; der Proze der Industrialisierung: transire ad fabriles industrias [il processo di industrializzazione] SRS n. 12; die Zeit der fortschreitenden Industrialisierung: aetas, quae quaestuosa industria invalescente fuit insignis [il tempo dell'industralizzazione che nasceva e si sviluppava precipitosamente] LE n. 13; die Zeit rascher Industrialisierung: tempus quo praepropere invalescebat quaestuosa industria [il periodo di rapida industrializzazione] LE n. 8; Industrialisierungsphase initialis processus quaestuosarum industriarum invectionis [la fase di industrializzazione] CA n. 33; Industrie industria [l'industria] RN 641, artes [l'industria] QA 184, ars industrialis [l'industria] QA 202, industriae usus [l'industrialismo] QA 210, machinales industriae [il settore dell'industria] MM 413, industria quaestuosa [l'industria] LE n. 5, machinalis industria [l'industria] LE n. 5, questuosa industria [l'industria] LE n. 5; die Produkte der Industrie: res machinali industria perfectae [i prodotti dell'industria] SRS n. 28; die in der Industrie Ttigen: artificii asseclae [gli industriali] QA 226; das Wachstum der Industrie: incrementa machinariae industriae [la crescita dell'industria] OA n. 8; Pl. Industrien: operosa artificia [le industrie] PP no 60; im Aufbau befindliche Industrien: nascentia operosa artificia [industrie nascenti] PP n. 61; Industriearbeit labor qui ad quaestuosam industriam pertinet [il lavoro industriale] LC n. 88 Industriearbeiter is qui machinali industriae operam dat [il lavoratore industriale] LE n. 8, operarius machinali industriae addictus [l'operaio dell'industria] LE n. 7, opifex machinali industriae addictus [il lavoratore industriale] LE n. 20; opifex industriae [un lavoratore dell'industria] SS n. 20; Industriegebiet regio officinis affluens [una zona industrializzata] SRS n. 34; Industriegesellschaft industrialis societas [la societ industriale] GS n. 6, societas industrialis [la societ industriale] LC n. 13, societas progressa [la societ sviluppata] SRS n. 14, societas industriis fabrilibus aucta [la societ industrializzata] CA n. 9, industriarum fabrilium societas [la societ industriale] CA n. 60; die moderne Industriegesellschaft: societas moderna machinalis industriae [la socit industrielle moderne] Cat. 2421; die modernen Industriegesellschaften: recentiores societates

252

Infragestellung
quaestuosa industria potentes [le moderne societ industrializzate] LE n. 20; Industriekultur humanus cultus in artificia meritoria inductus [la civilt industriale] PP n. 10 Industrielnder civitates quae in operosis artificiis plurimum profecerunt [i paesi industrialmente sviluppati] PP no 58, progressae Civitates [i Paesi sviluppati] SRS n. 9; nationes magis progressae [le Nazioni pi sviluppate] SRS n. 16 industriell die industrielle Produktion: efficiendarum rerum industria [la produzione industriale] DR 69; die Epoche der industriellen Entwicklung: aetas, qua machinalis industria progrediebatur [l'epoca dello sviluppo industriale] LE n. 11; der industrielle Proze: cursus quaestuosae industriae exercendae [il processo industriale] LE n. 5; die industrielle Revolution: machinalis industriae inductio, res commutans [la rivoluzione industriale] LE n. 8; das industrielle Zeitalter: aevum industriale [l'era industriale] LC n. 13 Industrieller industriae rector [un industriale] QA 189, officinarum dominus [un industriale] DR 91, officinae dominus [l'industriale] DR 92; fabricator [un industriale] PP no 70 Industrienationen nationes industria machinali valentes [les pays industrialiss] LN I-7, Nationes ad quaestuosae industriae incrementa provectae [le Nazioni industrializzate] CA n. 32; Industrieprodukte res machinali industria perfectae [i prodotti dell'industria] SRS n. 28 Industrieproletariat industrialis proletariatus [il proletariato industriale] SS n. 20; Industriezeitalter industrialismi aetas [nostro secolo detto dell'industrialismo] QA 198; machinaria aetas [l'ra industriale] OA n. 4, aetas machinali industria insignis [l'ra industriale] LE n. 5, aevum industriale [l'ra industriale] LC n. n. 13; seit Beginn des Industriezeitalters: tempus, ex quo aetas quaestuosae industriae coepta est instaurari [fin dall'inizio dell'ra industriale] LE n. 7; Ineffizienz inefficacia [l'inefficienza] CA n. 41; ineinander das Ineinander: compenetratio [la compenetrazione] GS n. 40, nexus [l'intreccio] SS n. 34; das Ineinander von Gerechtigkeit und Gnade: iustitiae pacisque (sic!) commixtio [la compenetrazione di giustizia e grazia] SS n. 47; ineinandergreifen inter se communicari [essere in comunione tra loro] SSn 48; Infiltration um marxistische Infiltration zu verhindern: ut marxismus irrepere nequeat et illabi [per rendere impossibile l'infitratione marxista] CA n. 19; Inflation das Fieber der Inflation: aestus pretiorum excandescentium [la febbre dell'inflazione] RH n. 16 Informatik disciplina nuntia transmittendi [l'informatica] LE n. 5; res quae informatica dicitur [l'informatica] SRS n. 28 Information Def. Information, das ist das Sammeln und Verbreiten von Nachrichten: informatio, seu nuntiorum exquisitio atque evulgatio [linformazione, cio la ricerca e la diffusione di notizie] IM n. 5, nuntiorum communicatio [l'informazione] FC n. 34; die Verbreitung von Information: informatio evulganda [la diffusion de l'information] Cat. 2497; Pl. Informationen: rerum notitiae [le conoscenze] PP no 62, Informationen aufbereiten: notitias ordinatim componere [ordinare sistematicamente le notizie] REU n. 129; Informationen austauschen: rerum notitias permutare - AAS 1981, 444; der Austausch von Informationen: cognitiones rerum permutandae [scambiare informazioni] CeP n. 114; Informationen empfangen: notitias recipere [ricevere informazioni] REU n. 22; Informationen liefern: nuntia producere [fornire informazioni] AG n. 29; Informationen sammeln: notitias colligere [raccogliere notizie] AG n. 29; der Strom der Informationen, die Tag fr Tag aus allen Teilen der Welt eintreffen: cumulus notitiarum quas ex diversis orbis regionibus cotidie accepimus [il flusso delle informazioni che giorno per giorno si ricevono da ogni parte del mondo] FeR n. 31; wertvolle Informationen: notiones magni pretii [preziose informazioni] EV n. 5; durch neuere Informationen berholt: notitiis superioribus superatum [superato per informazioni pi recenti] SS n. 10; vd. Erkundigungen, Mitteilungen; Informationisrecht ius informationis consequendae atque impertiendae [il diritto di ricevere e di dare informazioni] CeP ante n. 33, ius rerum scientiae hinc acquirendae illinc participandae [il diritto passivo e attivo d'informazione] CeP n. 33; Informationsaustausch informationum commercium [lo scambio di informazioni] UUS n. 53; Informationsflu freier Informationsflu: liberum commercium nuntiationum [la libera circolazione delle informazioni] SRS n. 44; Informationsmittel communicationis socialis instrumenta [mezzi di comunicazione] GS n. 6 informieren jemanden informieren: aliquem commonefacere - CIC abr. can. 465 5, aliquem praemonere - AID 504; aliquem edocere AAS 1971, 489; jemanden ber etwas informieren: monere aliquem de aliqua re [informare qc.] QDS 71; informiert werden ber: certior fieri de aliqua re [essere informato di q.c.] GS n. 59; rechtzeitig informieren: tempestive praemonere - CIC abr. can. 715 2; mit der Zustimmung der entsprechend informierten Eltern: de consensu parentum qui rite certiores facti sint [con il consenso dei genitori adeguatamente informati] DoV I 2; die Mglichkeit, sich zu informieren: facultas res cognoscendi [la possibilit di essere informato] OA n. 47; Infragestellung eine globale und systematische Infragestellung der sittlichen Lehrberlieferung:

253

Infrastruktur
patrimonium morale, in plenam et obstinatam controversiam positum [una messa in discussione globale e sistematica del patrimonio morale] VS n. 4; Infrastruktur quae munia ad omnium commoda praecipua sunt [i servizi essenziali] MM 432, machinales structurae [l'attrezzatura] PP no 7, fundamentalis structura [un'infrastruttura] SRS n. 12; substructiones [le infrastrutture] SRS n. 33; Ingenieur fabricationis artifex [un ingegnere] DR 101, machinarius [un ingegnere] PP no 48, machinalis doctor [un ingegnere] PP no 70 Inhaber der Inhaber eines Rechts:vd. Recht; Inhaberpapiere tituli ad latorem - CIC abr. can. 1539 1 Inhalt sensus [il contenuto] SRS n. 7, sententia [il contenuto] SRS n. 14; continentia, orum [i contenuti] FeR n. 11, materies [il contenuto] EV n. 76; der Inhalt der Antwort: sententia responsi [il contenuto della risposta] VS n. 17; ein Brief folgenden Inhalts: litterae in quibus haec habebantur - AAS 1950, 756; der Inhalt des Dokuments: documenti res [il contenuto del testo] CA n. 11; der Glaube besitzt einen sittlichen Inhalt: fides continentiam moralem habet [la fede possiede un contenuto morale] VS n. 89; es gilt zu klren, ob die Worte nicht einen identischen Inhalt meinen: expedit exquirere an non occulte verba eandem significent rem [conviene appurare se le parole non sottintendano un identico contenuto] UUS n. 38; die wesentlichen Inhalte der Offenbarung: praecipua capita revelationis [i contenuti essenziali della Rivelazione] VS n. 28; der Inhalt unserer modernen Zivilisation: continentia civilis cultus temporis nostri [il contenuto della nostra civilt moderna] Iuv. n. 5; einen neuen Inhalt erhalten: novum sibi induere sensum ac significationem [recevoir un nouveau contenu] LN IX-5; den Inhalt betreffend: ad ipsam materiam spectans [riguardante i contenuti] FeR n. 76; inhaltsgem nicht nur inhaltsgem, sondern wrtlich: non solum quod attinet ad substantiam sed ad ipsa verba - CIC abr. can. 1778; inhaltsreich sententiis uberrimum [ricco di contenuto] Iuv. n. 2; inhuman ab humanitate alienus [disumano] FC n. 43 Initialzndung initialis scintilla [la scintilla iniziale] DC n. 17; Initiation initiatio [une initiation] Cat. 1229; Initiative conatus, us [un iniziativa] GE pr., initiativa [un'iniziativa] GS n. 63, inceptio [un'iniziativa] GS n. 75, quod suscipitur inceptum [un'iniziativa] PP no 13, opus [un'iniziativa] SRS n. 13, coeptum [un'iniziativa] SRS n. 15, inceptum [un'iniziativa] SRS n. 15; Pl. consilia [le iniziative] SRS n. 32; + auf auf jemandes Initiative: alicius inceptu [ad iniziativa di qc.] EV n. 85; + aus aus eigener Initiative: sua sponte [di propria iniziativa] LG n. 37, ultro [di propria iniziativa] LC n. 80; aus eigener Initiative handeln: proprio motu moveri [agire di propria iniziativa] LP 596; + in in freier Initiative: suis liberis consiliis inceptisque [attraverso la loro lbera iniziativa] PP no 81; + Subst. Initiativen zur Befreiung: liberationis incepta suscipienda [iniziative liberatrici] LC n. 57; Initiativen gegenseitiger Hilfe: mutui auxilii interventus [interventi di appoggio reciproco] SRS n. 39; die Initiative der einzelnen Personen: spontaneus motus sigulorum hominum [l'iniziativa delle singole persone] LE n. 18; + Adj. soziale Initiativen: incepta socialia [le iniziative sociali] LC n. 95; unternehmerische Initiativen: incepta oeconomica [iniziative economiche] SRS n. 15; vielflige Initiativen: multimoda incepta [le molteplici iniziative] LE n. 2; + Vb. eine Initiative abwrgen: inceptum obtruncare CCC 184; die Initiative ergreifen: inceptum inire [l'iniziativa] PP no 30, coeptum inire [prendere l'iniziativa] SRS n. 15, initia ponere [prendere liniziativa] VS n. 19; die freie Initative der einzelnen schwchen: singulorum impulsum debilitare [mortificare la libera iniziativa dei singoli] CA n. 48; Inkarnation die Inkarnation der Arbeit aller Generationen: ostensio laboris ab omnibus generibus patrati [l'incarnazione del lavoro di tutte le generazioni] LE n. 10; Inkohrenz discrepatia [un'incoerenza] DR 94 inkonsequent ratione inconstanti [incoerente] RH n. 21 Inkulturation cultus humani inductio [l'inculturazione] FC n. 10, inculturatio [l'inculturazione] LC n. 96; die Inkulturation des Glaubens: fidei inculturatio [linculturazione della fede] FeR n. 61; innehalten consistere [fermarsi] LP 602, cessatione consistere [adagiarsi] PT 298, sistere [sostare] EN n. 61; innen + von von innen: intus [dall'interno] Iuv. n. 11, intrinsecus [dal di dentro] VS n. 43; von innen angreifen: ab intra impugnare [attaccare dal di dentro] RH n. 4; von innen her: ab intus [operando all'interno di] CIC vig. can. 710, ab intra [dal di dentro] SS n. 4; von innen her erschttert werden: intrinsece concuti [essere scosso dal di dentro] RH n. 3; + nach nach innen gewandt: introversus [introverso] SS n. 29; + Subst.. innere Angelegenheiten: regimen internum [il governo interno] CIC vig. can. 567 2; sich in die inneren Angelegenheiten einmischen: in rem publicam adiministrandam se interponere [un'ingerenza nella politica] PP n. 54, sese immiscere in regimine interno [ingerirsi nel governo interno] CIC vig. can. 567 2; die innere Bekehrung: conversio spiritualis [la conversione interiore] LC n. 75; der innere Bereich einer jeden Nation: res domesticae omnis nationis [il piano interno di ogni Nazione] SRS n. 33; die innere Freiheit von Reichtmern: animi disiunctio a divitiis

254

Instanz
[il distacco dalle ricchezze] LC n. 68; das innere Gleichgewicht: aequilibrium internum [l'equilibrio interno] LC n. 16; die innere Leitung: moderamen internum [la conduzione interna] CIC vig. can. 806 2; innere Spannungen: contentiones interiores [tensioni interne] RH n. 4; Innere, das im Innern jedes Menschen: intra cuiusque hominis penetralia [all'interno de ogni uomo] ReP n. 13; eine Wunde im Inneren des Menschen: vulnus quod in humani animi penetralibus haeret [una ferita nell'intimo dell'uomo] ReP n. 2; im tiefsten Inneren: in occultis latebris [nei pi riposti penetrali] SP 429; innerlich innerlich wie uerlich: interius exteriusque [interno ed esterno] HV n. 28; innerlich bewegen: mentes movere [assillare la mente] OT n. 15; sich innerlich distanzieren: intus divelli ab aliquo [l'interiore distacco da q.c.] FC n. 9; sich innerlich sammeln: se recolligere [il recogimento] FiC 194; innerlich wahr: intrinsecus verum [intrinsicamente vero] LE n. 13; Innerlichkeit interioritas [l'interiorit] GS n. 14; die Innerlichkeit des Menschen: interior hominis natura [linteriorit delluomo] FeR n. 83; innerst im innersten Gewissen: in conscientiae penetralibus [en lo ntimo de su conciencia] FiC 189; das, was der Mensch von seinem Innersten sichtbar werden lt: quidquid homo intimae suae condicionis ostendit [ci che luomo manifesta del proprio ntimo] FeR n. 32; innerweltlich huius mundi [intramondano] VS n. 36, intramundanus [intramondano] VS n. 65; der rein innerweltliche Bereich: ambitus mere mundialis [l'ambito puramente intramondano] SS n. 26; nur innerweltlichen Wert haben: ad hunc mundum solummodo pertinens [avere valore solo mondano] VS n. 37; innewerden seiner Kleinheit innewerden: parvitatem suam detegere [dcouvrir sa petitesse] Cat. 208; innewohnen Rechte die dem Leben der politischen Gemeinschaft als solcher innewohnen: iura ad vitam communitatis politicae pertinentia, qua talis [diritti inerenti alla vita della comunit politica in quanto tale] SRS n. 33; innig intimus [d'intimit] AA n. 4; eine innige Verbindung eingehen: intimam necessitudinem statuere [entrare in un rapporto intimo] FeR n. 32; Adv. intime [intimamente] LG n. 44; insbesondere speciatim [specialmente] AG n. 41, particulatim vero [in particolare, poi] VS n. 27, in specie - D-H n. 3525; nominatim [specialmente] LE n. 16 [in particolare] FeR n. 89 [in specie] EV n. 44, separatim [in particolare] EV n. 81, peculiarius [particulirement] Cat. 335; insbesondere wird gefragt: singillatim quaeritur [in particolare si chiede] VS n. 4; insgesamt simul sumpto [dal complesso di] UR n. 3; insgesamt mu man daran erinnern und feststellen, da: est universe memorandum et affirmandum + aci [nell'insieme si deve ricordare ed affermare che + ind.] LE n. 10; Insichgehen in se reverti [rientrare in s] ReP n. 26; Insignien insignia [le insegne] ASS 23, 213 insistieren instare [insistere] EV n. 57; insofern quandoquidem [in quanto] LE n. 20; Inspektion inspectio [la inspeccin] DN 269, visitatio - SLL 360 Inspektor visitator - SLL 360 Inspiration ea quae (quis) docet ac suggerit [l'ispirazione] OA n. 4, inspiratio [l'ispirazione] DV n. 7; Inspiration schpfen aus: impulsum haurire ex aliqua re [trarre ispirazione di q.c.] UUS n. 25; seine Inspiration aus dem Evangelium beziehen: ex Evangelio suum trahere impetum [trarre ispirazione dal Vangelo] UUS n. 75; die christliche Inspiration des skularen Bereichs: animatio christiana ordinis temporalis [l'animazione cristiana dell'ordine temporale] Cfl n. 39; Inspirationsquelle eine Inspirationsquelle fr die Philosophie: consilii fons pro philosophia [una fonte di ispirazione per la filosofia] FeR n. 60; inspirieren das Handeln fr die soziale Gerechtigkeit inspirieren: incitare ad agendum pro sociali iustitia [ispirare l'azione per la giustizia sociale] OA n. 1; Weisheit inspirieren: sapientiam inspirare [inspirer la sagesse] Cat. 1884; das ganze Werk inspirieren: perfundere totum opus [ispirare tutto il lavoro] SRS n. 6; Pt. Pf. inspirierte Bcher: inspirati libri [libri ispirati] DV n. 8, inspirierte Worte: inspirata verba [paroles inspires] Cat. 345; instabil geistig instabil: mente vacillans - AAS 1949, 43 instndig instndige Bitten: supplicationes instantes [insistenti preghiere] LG n. 69; Instanz instantia [un'istanza] OE n. 9, auctoritas [l'autorit] CIC vig. can. 139 1, gradus iudicii [il grado del giudizio] CIC vig. can. 1524 1; tribunalium gradus [i gradi di tribunali] CIC vig. ante cann. 1417 ss.; die erste Instanz: prima instantia [la prima istanza] CIC vig. can. 1407 1; das Gericht erster Instanz: tribunal primae instantiae [il tribunale di prima istanza] CIC vig. ante can. 1419; die zweite Instanz: secunda instantia [la seconda istanza] CIC vig. can. 1687 1, altera instantia [la seconda istanza] CIC vig. can. 1688; das Gericht zweiter Instanz: tribunal secundae instantiae [il tribunale di seconda istanza] CIC vig. can. 1438; die dritte Instanz: tertia instantia [la terza istanza] CIC vig. can. 1444 1; die hhere Instanz: superior auctoritas [l'autorit superiore] CIC vig. can. 139 2; in der hheren Instanz: in ulteriore gradu [nel gradu successivo] CIC

255

Instinkt
vig. can. 1431 2; vor die hhere Instanz bringen: causam ad superiorem instantiam deferre [deferre la questione all'autorit superiore] CIC vig. can. 139 2; Beschwerde zur hheren Instanz: recursus hierarchicus [il ricorso gerarchico] CIC vig. can. 1736 1; Instinkt instinctus, us [un istinto] PC n. 12, naturalis proclivitas [un istinto] RH n. 16; niedrige Instinke wecken: ad pravas cupiditates incitare [favorire le disordinate passioni] IM n. 7; instinktiv innata ratione [istintivamente] FeR n. 31, sua sponte [istintivamente] EV n. 38, suapte natura [istintivamente] ReP n. 26; etwas instinktiv verstehen: aliquid instinctu quodam intellegere [comprendere q.c. come d'istinto] LC n. 22; Institut institutum [un istituto] GE n. 9; Institut fr Erwachsenenbildung institutum erudiendis adultis destinatum [un istituto destinato all'istruzione degli adulti] GE n. 9; Institut fr soziale Berufe: institutum socialibus auxiliis provehendis destinatum [un istituto destinato allo sviluppo dei servizi sociali] GE n. 9; das Grundgesetz eines Instituts: codex fundamentalis seu constitutiones [il codice fondamentale o costituzioni] CIC vig. can. 587 1; der Leiter des Instituts: qui regimini instituti praepositus est [chi ha incarico del governo dell'istituto] CIC vig. can. 717 3; verbundene Institute instituta foederata [istituti uniti in federazione] PO n. 21; ein wissenschaftliches Institut: institutum scientificum [un istituto scientfico] AG n. 41; ein Institut aufheben: supprimere institutum [sopprmere un instituto] CIC vig. can. 584; ein Institut errichten: institutum erigere [l'erezione] SCo. n. 115 [erigere un istituto] CIC vig. can. 811 1; ein Institut grnden: institutum excitare [fondare un istituto] FC n. 70, fundare institutum [la fondazione di un istituto] AG n. 40, condere institutum [fondare un istituto] CIC vig. can. 821; Institution institutio [un'istituzione] QA 203, institutum [un'istituzione] GS n. 7; die Institution Ehe: institutum matrimoniale [l'istiuzione matrimoniale] DoV III; die Institution Familie: institutum familiare [l'istituto familiare] FC n. 1; die kulturellen Institutionen: instituta disciplinis excolendis [le organizzazioni culturali] PP no 67; die politischen Institutionen: instituta politica [le istituzioni politiche] SRS n. 44; institutionalisieren sancire [istituzionalizzare] CA n. 12; Institutionalisierung die fortschreitende Institutionalisierung: progressus institutionum [il progredire delle istituzioni] AA n. 19 institutionell eine institutionelle Bindung: institutionale vinculum [il vncolo istituzionale] FC n. 81; ohne strengere institutionelle Formen: sine ulla strictiore institutionis forma [senza alcuna rigida forma di istituzione] AA n. 17; die institutionellen Grundlagen: fundamenta institutionalia [le basi istituzionali] LC n. 83; die institutionelle Struktur: institutorum compages [la struttura istituzionale] ReP n. 25; Instruktion instructio [un'istruzione] LC n. 2; eine Instruktion erlassen: instructionem edere [pubblicare un'istruzione] CIC vig. can. 34 1; Instrument instrumentum [uno strumento] QA 195; instrumental instrumentale Vernunft: rationes instrumentales [la ragione strumentale] FeR n. 47; einen instrumentalen Wert haben: habere suum momentum uti instrumentum [avoir une valeur instrumentale] LN VII-10; instrumentalisieren uti quasi instrumento [strumentalizzare] SRS n. 43, ad instrumentum quoddam redigere [strumentalizzare] EV n. 23; sich gegenseitig instrumentalisieren: sibi ipsis vicissim quaestui esse [strumentalizzarsi vicendevolmente] CA n. 41; Instrumentalisierung die Gefahr der Instrumentalisierung religiser Grnde zu politischen Zwecken ist nicht gebannt: periculum non amotum est ne politicos ad fines causae religiosae detorqueantur [non scongiurato il rischio di strumentalizzazione di motivazioni religiosi a fini politici] UUS n. 76; Instrumentarium ein geistiges Instrumentarium: rationes doctrinae [un instrument de pense] LN pr. ein wirksames Instrumentarium zur Lsung internationaler Konflikte ausarbeiten: idonea instrumenta conficere ad pugnas inter gentes absque bello dirimendas [costruire strumenti efficaci per la soluzione dei conflitti internazionali alternativi della guerra] CA n. 21; Inszenierung scaenica expositio [l'azione scenica] CeP n. 40; Integration insertio [un'integrazione] GS n. 66; die soziale Integration: socialis integratio AAS 1956, 282; die Integration philosophischer Lehren in die theologische Argumentation: apta doctrinarum philosophicarum in argumentationes theologicas ingressio [ladeguata integrazione delle dottrine filosofiche nellargomentazione teologica] FeR n. 86; die organische Integration der legitimen Verschiedenheiten: solidum inter iustas varietates complementum [l'integrazione organica delle legittime diversit] NMI n. 46; integrieren integrare [integrare] OT n. 10; populi corpori inserere [l'integrazione] OA n. 17; refl.. sich integrieren: novae societati sese aggregare [l'integrazione] PT 286, Pt. Pr. integrierend: ein integrierender Bestandteil: pars integrans [una parte integrante] EV n. 2; Integritt incolumitas [lintegrit] EV n. 40, integritas [lintegrit] DoI n. 16; die territoriale Integritt: territorialis integritas [lintegrit territoriale] SRS n.

256

Interesse
39; die Integritt verletzen: damnum integritati afferre [arrecare danno all'integrit] DoV I 3; Intellekt intellectus, us [l'intelletto] HG 574, mens [l'intelletto] RH n. 15 intellektuell intellectualis [intellettuale] OT n. 4; die intellektuelle Arbeit: intellectus opus [il lavoro intellettuale] LE n. 14; Menschen, die intellektuelle Arbeit leisten: homines qui studiis doctrinarum detinentur [gli uomini legati al banco del lavoro intellettuale] LE n. 9; die intellektuellen Fhigkeiten: facultates ingenii [le capacit intellettuali] Iuv. n. 12; Intellektuelle qui intellectuales appellati sunt [i cosidetti intellettuali] QA 196, homines doctrina exculti [gli intellettuali] LE n. 8; homines qui intellectuales nuncupantur [gli intellettuali] LC n. 75, die Intellektuellen: docti ac doctae [gli intellettuali] EV n. 98; intelligent intelligente Geschpfe: creaturae intelligentes [cratures intelligentes] Cat. 311; Intelligenz Eigenschaft: intellectus, us [l'intelligenza] PP no 28, ingenium [l'intelletto] LE n. 12; Gruppe: coetus intelligentium operi deditorum [l'intellighenzia lavorativa] LE n. 8; Intensitt pondus, eris, n. [l'intensit] RH n. 15, vehementia [l'intensit] SD n. 18; die Intensitt der Kommunikation: impensa communicandi copia [l'intensit della comunicazione] OA n. 41; intensiv Adj. intensivus [intensivo] IeB 548, impensus [intenso] FC n. 18; intensive Arbeit leisten: operam sedulo navare [lavorare intensamente] UUR n. 59; intensivere Frsorge: intentior cura [la pi intensa cura] EV n. 92; Adv. enixe [vivamente] OT n. 8, impense [intenso] AA n. 1 [intensamente] FeR n. 41; auf besonders intensive Weise: modo singulariter impenso [in modo particolarmente intenso] Iuv. n. 3; Komp. intensiver: impensius [pi intensamente] SP 430; sich mit etwas intensiver beschftigen: impensius elaborare in aliqua re CeP n. 2; intensivieren augere [intensificare] OA n. 47, augescere [intensificare] TMA n. 34; Intensivierung die Intensivierung der Produktion: impensior efficiendarum rerum industria [l'intensificare la produzione industriale] DR 69; Intention consilium [lintenzione] VS n. 67, intentio [lintenzione] VS n. 67; Interaktion reciprocae actiones [l'interazione] SS n. 48; interdependent interdependent sein: alii ex aliis aliquatenus pendere [l'interdipendenza] MM 413, alii ex aliis quodammodo pendere [l'interdipendenza] MM 440 Interdependenz singulorum ab invicem dependentia [la mutua interdipendenza] GS n. 4, mutua obnoxietas [l'interdipendenza] FC n. 27; zwischen Mensch und Gesellschaft besteht eine Interdependenz: inter personam et societatem mutua dependentia habetur [si d interdipendenza tra persona e societ] Cfl n. 40; interdisziplinr interdisciplinaris - Sap. c. Art. 54, varias scientias complectens [interdisciplinare] VS n. 30; necessaria inter varias disciplinas relatione servata [interdisciplinare] DoV concl.; ad omnes simul iunctas disciplinas pertinens [interdisciplinare] CA n. 59; interessant interessante Gedanken: ingeniosae cogitationes [interessanti riflessioni] VS n. 29; Interesse geistig cura [l'interesse] Iuv. n. 12; + an Interesse haben an etwas: studio teneri in aliqua re [un'interessamento] FC n. 2, + fr das groe Interesse fr diese Forschungen: magna attentio his investigationibus concessa [le grand intrt rserv ces recherches] Cat. 284; das Interesse der Kirche fr die Philosophie: Ecclesia philosophiae studiosa [linteresse della Chiesa per la filosofia] FeR ante n. 57; das Interesse fr dieses Problem: consideratio eiusdem quaestionis [l'attenzione al problema] LE n. 3; + mit mit Interesse: studio [mostrare un interessamento] PT 296; mit Interesse auf etwas blicken: aliquid studiose respicere [guardare a q.c. con interesse] CA n. 26; mit Interesse auf etwas schauen: animis studiosis aliquid intueri [guardare a q.c con interesse] ReP n. 4; alia das starke Interesse, das die Kirche der Philosophie entgegenbringt: acre studium quod philosophiae tribuit Ecclesia [il forte interesse che la Chiesa dedica alla filosofia] FeR n. 63; sein Interesse auf etwas richten: studium tribuere in aliquam rem [riservare un interesse a q.c.] Cfl n. 2: das Interesse aller auf sich ziehen: observationem omnium sibi comparare [imporsi all'interesse di tutti] EV n. 98;konomisch-politisch commodum [l'interesse] ID 163, negotia [gli interessi] QA 187, emolumenta [gli interessi] MM 408, utilitas [un interesse] DR 79, commoditates [gli interessi] SRS n. 21; Pl. die Interessen: adipiscenda bona [gli interessi] SP 431; utilitates [gli interessi] OA n. 50; + Subst. das Interesse einiger weniger: nonnullorum commodum [l'interesse di alcuni] EV n. 20; das Interesse der einzelnen oder der Gesamtheit: utilitas singularis aut communis [l'interesse individuale o collettivo] RH n. 16; die Interessen der einzelnen ber das Gesamtinteresse der Gesellschaft stellen: commoditates singulorum bonis anteponere societatis totius simul sumptae [opporre l'interesse personale a quello della societ nel suo insieme] CA n. 25; die Regelung der Interessen erfolgt hufig zum Vorteil des Strkeren: beneficia et commoda saepe pro fortioribus ordinantur [la regolazione degli interessi avviene spesso a vantaggio dei pi forti] EV n. 70; verschiedene Interessen sind im Spiel: diversae moventur utilitates [mettre en cause des intrts divers] Cat. 2430; das Verfolgen eigener Interessen: studium sui commodi adipiscendi [la ricerca del proprio interesse] LC n. 18; bei der Verfolgung der

257

Interessenausgleich
eigenen Interessen: in ipsis tuendis rationibus [nelle difesa stessa dei propri diritti] RN 649; die Verteidigung der existentiellen Interessen: defensio potissimorum vitae commodorum [la difesa degli interessi essenziali] LE n. 20; + Adj. [B] die berechtigten Interessen: legitime potiunda bona [gli interessi legitttimi] SP 430, legitimae utilitates [i legitttimi interessi] LC n. 77; [E] die sittliche Norm den eigenen Interessen anpassen: aptare normam moralem suis utilitatibus [adattare la norma morale ai propri interessi] VS n. 105; das Gemeinwohl zugunsten eigener Interessen vergessen: bonum commune obliviscere, suis commodis antepositis [dimenticare il bene comune in funzione dei propri interesse] UUS n. 94; [G] entgegengesetzte Interessen: inter se pugnantia studia [contrapposti interessi] EV n. 10; geheime Interessen: absconditae commoditates [interessi occulti] ReP n. 25; [I] individuelle Interessen: utilitates singulorum [interessi individuali] LC n. 84; [L] die legitimen Interessen der Arbeitnehmer: utilitates legitimae opificum [i legittimi interessi dei lavoratori] LC n. 77; [P] private Interessen: emolumenta privata [interessi particolari] CA n. 46; [R] wer ein rechtliches Interesse hat: is cuius interest [chi ne abbia interesse] CIC vig. can. 1596 1; [U] das unmittelbare Interesse: proximum commodum [l'interesse immediato] CA n. 25; [W] die wahren Interessen des Volkes: verae gentis utilitates [i veri interessi del paese] DR 77; die wesentlichen Interessen der Arbeitnehmer sind bis zu einem gewissen Punkt allen gemeinsam: commoda potissima hominum operi deditorum quadamtenus communia sunt omnibus [gli interessi vitali degli uomini del lavoro sono ad un certo punto comuni per tutti] LE n. 20; widersprechende Interessen: repugnantes invicem utilitates [interessi contrastanti] SP 438; + Vb. [B] die Interessen befriedigen: commodis satisfacere [il soddisfacimento degli interessi] LC n. 13; die Interessen begnstigen: commodis favere alicuius [favorire gli interessi di qc.] SRS n. 16; [D] sein Interesse durchsetzen: suum commodum imponere [imporre il proprio interesse] CA n. 44; [E] dies entspricht seinem Interesse: commodo suo congruit [corrisponde al suo interesse] CA n. 28; [H] im Interesse des Staates handeln: partes suae communitatis agere [operare per l'interesse della Comunit politica] PT 279; [S] fr jemandes Interessen sorgen: alicuius rationibus consulere [provvedere agli interessi di qc.] RN 647; [V] Interessen vertreten: commoda tueri [la difesa degli interessi] LE n. 20; nur die eigenen Interessen verfolgen: nihil nisi sua commoda quaerere [perseguire soltanto il suo interesse] PP no 7; [W] seine Interessen wahren: commoda sibi comparare [il perseguimento di interessi] MM 414, commoda sua asserere [perseguire gli interessi] PT 273, utilitates consectari [perseguire interessi] PT 284; die eigenen Interessen wahrnehmen: suis utilitatibus providere [guardare i propri interessi] DR 93; vd. Privatinteressen; Interessenausgleich durch einen Interessenausgleich: in mutuis componendis rationibus - MM 407 Interessenkonflikt es besteht ein Interessenkonflikt: commoda utilitatesque inter se pugnant [un contrasto di interessi] PT 282; ein dauernder Interessenkonflikt: rerum quae utriusque intersunt stabilis differentia [une divergence permanente de leurs interets] ASS 18, 419 Interessent is cuius interest [l'interessato] CIC vig. can. 57 1 interessieren attentionem alicuius erigere [costituire un tema interessante la riflessione di qc.] ES 611; Pt. Pr. eine alle interessierende Frage: quaestio quae omnium interest [una questione che interessa tutti] ReP n. 4; Pt. Pf. die interessierte Partei: is cuius interest [l'interessato] CIC vig. can. 1600 2; auf Antrag der interessierten Partei: parte cuius interest instante [ad istanza della parte interessata] CIC vig. can. 1653 2 interkonfessionell interconfessionalis - SQC 657 intermedir intermedire Krperschaften interiecti coetus [corpi intermedi] PT 272, corpora media [corpi intermedi] LE n. 14; intern eine interne Frage der Gemeinschaft: quaestio inhaerens tantum communitati [una questione interna della comunit] UUS n. 99; international cunctis gentibus communis [internazionale] ES 614, internationalis [internazionale] CIC vig. can. 295 1; [A] ein internationales Abkommen: pactum inter nationes conventum [una convenzione internazionale] PP n. 61; die internationale Arbeitsteilung: gignendarum opum inter populos partitio [la divisione internazionale della produzione] OA n. 43; [B] der internationale Bereich: campus internationalis [il campo internazionale] AA n. 14; die internationalen Beziehungen: mutuae necessitudinum rationes, quae inter gentes nationesque intercedunt [le relazioni internazionali] SP 423, necessitudines, quibus nationes inter se coniunguntur [le relazioni internazionali] SP 437, relationes internationales [le relazioni internazionali] AA n. 7, rationes inter nationes intercedentes [rapporti internazionali] LE n. 7, rationes publicae inter nationes intercedentes [relazioni internazionali] FC n. 30, necessitudines inter nationes [les changes internationaux] LN I-7, necessitudines inter Civitates [le relazioni internazionali] SRS n. 20, rationes ac necessitudines inter nationes [le relazioni internazionali] SRS n. 21, consuetudines gentium [le relazioni internazionali] SRS n. 39; [D] internationale Dokumente: Documenta Nationum [Documenti internazionali] CA n. 21; [E] internationale

258

Interpretation
Erklrungen: Declarationes internationales [Dichiarazioni internazionali] LE n. 11; auf internationaler Ebene: in campo internationali [in campo internazionale] AA n. 19, [sul piano internazionale] LC n. 74, in Consilii internationalis sede [in sede internazionale] RH n. 17, in gradu internationali [sul piano internazionale] LE n. 1 [a livello internazionale] FC n. 72, in compage internationali [nel contesto internazionale] SRS n. 41, universim per orbem [a livello internazionale] EV n. 16, in ambitu internationali [au plan international] Cat. 2437; internationale Entscheidungen: negotia internationalia deliberanda [decisioni internazionali] LE n. 1; [G] der internationale Geldmarkt: pecuniarum commercium inter Civitates [il mercato internazionale finanziatore] SRS n. 19; die internationale Gemeinschaft: communitas internationalis [la comunit internazionale] GS n. 83, Nationum Communitas [la comunit internazionale] SRS n. 26; die ganze internationale Gemeinschaft: tota communitas internationalis [tutta la comunit internazionale] CA n. 35; das internationale Geschehen: eventus internationales [gli avvenimenti internazionali] SRS n. 26; die internationalen hchsten Gremien: suprema gremia internationalia [le supreme istanze internazionali] GS n. 82; [H] das internationale Handelsystem: systema internationale commercii [il sistema internazionale di commercio] SRS n. 43; internationale Hilfswerke: incepta assistentiae socialis internationalia [iniziative di assistenza sociale internazionali] AA n. 8; [I] internationale Institutionen: ex variis nationibus instituta consilia [istituzioni internazionali] PT 286, instituta internationalia [istituzioni internazionali] GS n. 8; [K] internationale Konflikte: dissensiones inter nationes [controversie internazionali] CA n. 23; ein internationaler Kongress: frequentissimus ex omni natione conventus [un congresso internazionale] DR 74; die internationale Krise: discrimen internationale [la crisi internazionale] SRS n. 49; [O] die internationalen Organe: Instituta gentium [gli Organismi internazionali] CA n. 58; internationale Kontroll- und Leitungsorgane: Instituta omnium gentium moderandi ordinandique causa [organi internazionali di controllo e di guida] CA n. 58; eine internationale Organisation: organizatio internationalis [un'organizzazione internazionale] AA n. 19, institutum omnium gentium commune [un'organizzazione internazionale] SRS n. 16, consociatio internationalis [un'organizzazione internazionale] SRS n. 26, Consilium internationale [un Consiglio internazionale] CIC vig. can. 363 2; internationale Organisationen: coetus et consilia quae singularum civitatum transgressa fines et ratianes omnium gentium consulunt utilitatibus [organismi a dimensioni mondiali con tendenza da ispirarsi a criteri sopranazionali] MM 413, consilia plurium nationum [organismi mondiali] MM 441, ex variis nationibus instituta consilia [istituzioni internazionali] PT 286, consociationes omnes fere nationes inter se copulantes [organizzazioni internazionali] PP no 64, instituta inter nationes exstantia [gli organismi internazionali] OA n. 43; Instituta Internationalia [Le Organizzazioni internazionali] LE n. 18, instituta omnium gentium communia [Organizzazioni internazionali] SRS n. 16; Delegierte der internationalen Organisationen: Legati apud consilia inter nationes obtinentia [Delegati presso le istituzioni internazionali] PP no 83, viri legatorum munere fungentes apud multarum nationum Consilia [Delegati presso le organizzazioni internazionali] PP no 84; [R] im internationalen Rahmen: in ambitu internationali [su piano internazionale] IM n. 22; im Rahmen einer internationalen Rechtsordnung: intra ambitum ordinis iuridici internationalis [nella cornice di un ordine giuridico internazionale] SRS n. 43; [S] die internationale Solidaritt: solidarietas internationalis [la solidariet internazionale] LC n. 91; [T] Entscheidungen von internationaler Tragweite: negotia internationalia deliberanda [decisioni internazionali] LE n. 1; [V] internationale Vereinbarungen zwischen verschiedenen Staaten: pactiones internationales inter diversas civitates [accordi internazionali tra diversi Stati] LC n. 85; internationale Vertrge: pactiones quae inter orbis terrarum populos conflantur [i contratti internazionali] PP no 59; durch internationale Vertrge: per conventa inter gentes [per convenzioni internazionali] CeP n. 91; die internationale Verschuldung: debita inter nationes [il debito internazionale] SRS n. 19; [Z] die internationale Zusammenarbeit communis cooperatio inter nationes [la collaborazione internazionale] LE n. 18; internationalisieren regimen tribuere internationale - AAS 1948, 436 Internationalisierung die Internationalisierung der Wirtschaft: mundialis et universalis oeconomiae tractatio [l'internazionalizzazione dell'economia] CA n. 58; Internationalismus der Internationalismus des Geldes: rei nummariae internationalismus [l'internazionalismo bancario] QA 212 interpersonal interpersonale Beziehungen: rationes inter personas intercedentes [relazioni interpersonali] FC n. 2; der interpersonale Dialog: necessitudo interpersonalis [il dialogo inter-personale] EV n. 35; Interpretation explanatio [linterpretazione] VS n. 51; zu korrekten und kohrenten Interpretationen gelangen: ad rectas congruasque significationes pervenire [giungere a interpretazioni corrette e coerenti] FeR n. 65; dieser Begriff bleibt durchdrungen von der Interpretation, die ihm Marx

259

Interpretationsschema
gegeben hat: locutio illa etiam nunc abundat ea vi quam Carolus Marx ipsi indidit [cette expression demeure imprgne de l'interprtation que Marx en a donne] LN VII-8; Interpretationsschema interpretandi ratio [le schma d'interprtation] LN VII-11; interpretieren interpretari aliquid [interpretare q.c.] LC n. 62; authentisch interpretieren: authentice interpretari [interpretare autenticamente] DV n. 10; interreligis der interreligise Dialog: dialogus interreligiosus [il dialogo interreligioso] DoI n. 2; Intersubiektivitt intersubiectivitas [lintersoggettivit] FeR n. 48; Intervall lichte Intervalle: lucida intervalla - CIC abr. can. 2201 2 intervenieren se interponere in - MM 413, se inserere in [l'intervento] MM 416; der Staat kann aufgefordert werden, direkt zu intervenieren: res publica potest ipsa teneri per se agere [lo Stato pu esser chiamato a intervenire direttamente] LC n. 85; Intervention intercessio [lintervento] EV n. 57; interventio [un intervento] GS n. 63, interventus, us [un'intervenzione] FC n. 44; ohne jede Intervention von auen: omni externo interventu remoto - VAS can. 94; die notwendigen Grenzen der staatlichen Intervention: necessarii termini intervenientis Status [i necessari limiti dell'intervento dello Stato] CA n. 11; den Umfang der staatlichen Intervention bermig ausweiten: immoderate interventus modum amplificare regiminis [dilatare eccessivamente l'ambito dell'intervento statale] CA n. 48; Intimitt das Recht auf Intimitt: vd. Recht; ein Minimum an Intimitt: minimum quiddam intimae intra domesticos parietes consuetudinis [un minimo di intimit] OA n. 11; Intimsphre propria initimitas [la propria intimit] CIC vig. can. 220; in die Intimsphre des Menschen eindringen: intima hominis violare [insinuarsi nell'interiorit dell'individuo] LC n. 14; intolerant intolerante Streitigkeiten: intolerantes controversiae [le controversie intolleranti] UUS n. 38; Intoleranz intolerantia [lintolleranza] FeR n. 92; Intuition perspicientia [l'intuito] DAS 312 [l'intuizione] ReP n. 19, facultas intus legendi [la facolt dell'intuizione] GS n. 59, animi perceptio [l'intuizione] SDL X, interior inspectio [l'intuizione] MD n. 18, intuitus, us [l'intuizione] NMI n. 27; seiner Intuition folgend: perspicientia quadam praehabita [a seguito di una sua intuizione] FeR n. 29; intuitiv intuitive Kraft: vis intuendi [un potere intuitivo] HG 574; Invalide qui invaliditate laborat [chi patisce invalidit] PO n. 21 Invaliditt inhabilitas [l'inabilit] CIC vig. can. 539; im Fall der Invaliditt: si quis opere et labore debilitatur [in caso di invalidit] PT 270 Invasion invasio - ASS 6, 172, irruptio - ASS 6, 172 Invasor invasor - ASS 6, 173 Inventar inventarium seu catalogus [un inventario o catalogo] CIC vig. can. 486 3; ein Inventar errichten: inventarium seu catalogum conficere [compilare un inventario o catalogo] CIC vig. can. 491 1; inventarisieren rationariis adnumerare catalogis - DN 267 investieren pecuniam collocare in [investire in] MM 434, pecunias collocare ut [investire] EV n. 13; Kapital in Entwicklungsprojekte investieren: pecuniarum capita in profectus operibus collocare [investire capitali in attivit di sviluppo] SRS n. 19; Investition pecuniae datae ad industriae instrumenta renovanda ac perficienda - MM 426, pecuniae in machinalibus industriis collocandae [gli investimenti] MM 438, bonorum collocatio [un'investizione] GS n. 70, pecuniarum collocatio [un investimento finanziario] GS n. 85, pecuniae in efficienda opera collocatae [gli investimenti] PP no 64, pecuniae collocatae [un investimento] SRS n. 21, pecuniae collocatio [un investimento] SRS n. 23, opum collocatio [l'investimento] LC n. 87; private und ffentliche Investitionen: pecuniae privatim et publice collocatae [gli investimenti privati e pubblici realizzati] PP no 47; die Investitionen ihrem eigentlichen Zweck entziehen: pecunias collocatas proprio a proposito deflectere [distogliere gli investimenti dal proprio fine] SRS n. 21; Investitionen, die die Zukunft des Unternehmens und die Arbeitspltze sichern: pecuniam impendere quae officinae futurum spondet et occupationem praestat [les investissements qui assurent l'avenir des entreprises et garantissent l'emploi] Cat. 2432; Investitionspolitik eine effiziente Investitionspolitik betreiben: efficacem promovere rationem pecuniae collocandae [una efficace politica di investimenti] OA n. 18; Investivlohn nomen aliquod a societatibus opificibus solvendum [un titolo di credito riconosciuto ai lavoratori nei confronti della impresa in cui lavorano] MM 420 involvieren implicare [coinvolgere] EV n. 12; involviert sein: involvi [essere coinvolto] EV n. 68; inwiefern? quonam sensu? [en quel sens?] Cat. 1547; Inzest Def. als Inzest bezeichnet man intime Beziehungen zwischen Verwandten oder Verschwgerten, unter denen die Ehe verboten wre: incestus relationes indicat intimas inter consanguineos et propinquos, in gradu qui matrimonium vetat inter illos [l'inceste dsigne des relations intimes entre

260

irrtumslos
parents ou allis, un degr qui interdit entre eux le mariage] Cat. 2388; Inzidentstreit causa quae incidenter agitur - AAS 1971, 442 inzwischen interea [nel frattempo] CIC vig. praef. XXIII; irdisch ein irdisches Evangelium: evangelium terrenum [un vangile terrestre] LN VI-5; die irdischen Gter: bona creata [i beni creati] PO n. 17; die irdischen Realitten: res terrestres [le realt terrene] LC n. 65; irdische Angelegenheiten: causae terrestres [le realt terrene] SRS n. 8; Irenismus irenismus [l'irenismo] ES 647; irgendwie aliquo modo [in qualche modo] SS n. 12; Ironie Def. die Ironie sucht jemanden herabzusetzen, indem sie den einen oder anderen Aspekt seines Verhaltens bswillig ins Lcherliche zieht: ironia tendit ad aliquem detrectandum, depingendo ridicule, modo malevolo, aliquem aspectum eius agendi modi [l'ironie vise dprcier quelqu'un en caricaturant, de manire malveillante, tel ou tel aspect de son comportement] Cat. 2481; irrational a ratione absonum [irragionevole] ASS 143/134; eine irrationale Beschrnkung: terminus rationis iniuria statutus [un limite irragionevole] LC n. 18; irrationale Strmungen: sententiae irrationales [correnti irrazionaliste] FeR n. 91; eine Frage, die in den Bereich des Irrationalen oder Imaginren verweisen: quaestionem tamquam propriam orbis irrationalis aut omnino ficti habere [considerare una questione come appartenente al dominio dellirrazionale o dellimmaginario] FeR n. 88; Irre jemanden in die Irre fhren: aliquem transversum agere - CCC 188 irrefhren decipere [ingannare] EV n. 53; irreleiten irregeleitet werden: deverti [tre dvoy] LN VI-2; Irreligiositt die wachsende Irreligiositt: crescens religionis lapsus [la dilagante irreligiosit] TMA n. 36; irren die Gesamtheit der Glubigen kann im Glauben nicht irren: universitas fidelium in credendo falli nequit [l'universalit dei fedeli non pu sbagliarsi nel credere] LG n. 12; Irrender homo ad errorem lapsus [l'errante] PT 299, is qui opinione labitur [l'errante] PT 299; irreparabel adv. irreparabiliter [irrimediabilmente] VS n. 81, sine spe [irreparabilmente] EV n. 72; irreversibel quod retroagi nequit [irreversibile] OA n. 10; ist dieser Zustand irreversibel?: potestne hic rerum status revolvi? [questo stato di cose forse irreversibile?] Iuv n. 15; irrig irrige Meinungen: erroneae opiniones Hom. n. 4; irritieren ein irritirendes Wort: verbum quod turbationem generat [una parola che crea confusione] SS n. 12; Irrlehre die verbreiteten Irrlehren: grassantes errores IMA 373 Irrtum Pl. Irrtmer: errores noxaeque [gli errori] PP no 79; + sein im Irrtum sein: in errore versari [essere involto nell'errore] LP 611; sie sind sicher im Irrtum: egregie falluntur qui [sono certamente in errore coloro] QA 199; + Subst. ein Irrtum ber eine Eigenschaft der Person: error in qualitate personae [l'errore circa una qualit della persona] CIC vig. can. 1097 2; Opfer des eigenen Irrtums werden: erroris sui poenas luere [cadere come vittima del suo errore] DR 96; ein Irrtum von grter Tragweite: error latior [un errore di pi vasta portata] CA n. 17; in jedem Irrtum ist ein Stck Wahrheit: in quolibet errore aliqua inest veritatis lux [ogni errore contiene sempre una parte di vero] DR 73; + Adj. im Irrtum befangen sein: errore veritatis captus esse [l'errore] PT 299; ein grundlegender Irrtum: primarius error [un errore fondamentale] LE n. 13; ein tdlicher Irrtum: capitalis error [une erreur mortelle] LN VI-3; ein weitverbreiteter Irrtum: error diffusus [un errore diffuso] CA n. 37; + Vb. Irrtmer ausrotten: evellere errores - D-H n. 3155; einen Irrtum begehen: errorem admittere [commettere un errore] CA n. 28; einen bedauernswerten Irrtum begehen: miserandum errorem committere [incurrir en una dolorosa ofuscacin] FiC 196; mit verhngnisvollen Irrtmern behaftet: erroribus mortiferis inficiatus [contagiato da errori mortali] LC n. 19; der Irrtum betrifft : error recidit in [l'errore ricade in] CIC vig. can. 126; der Irrtum bezieht sich auf das Wesen der Handlung: error versatur circa id quod actus substantiam constituit [l'errore verte intorno a ci che costituisce la sostanza dell'atto] CIC vig. can. 126; Irrtmern erliegen: in errores labi [cadere in errori] AA n. 7; sich vom Irrtum frei machen: refragare erroribus [spezzare gli schemi dell'errore] PT 299; sein Irrtum liegt tiefer: altius inhaeret error eius [il suo errore st pi in profondit] SS n. 21; einen Irrtum berwinden: errorem evincere [il superamento dell'errore] LE n. 13; Irrtmer werden verbreitet: errores grassantur [si diffondono errori] AA n. 6; schwere Irrtmer werden verbreitet: gravissimi grassantur errores [si diffondono gravissimi errori] AA n. 6; einem gefhrlichen Irrtum verfallen: in errorem labi periculi plenum [essere in bala di un errore pericoloso] DR 105; vom Irrtum verfhrt: errore decepti [gars par leur erreur] S. chr. 389; Irrtmer widerlegen: errores refutare [la confutazione di errori] SP 420; irrtumsfrei ab omni errore immunis [immune da errore] DAS 309 irrtumslos sine errore [sans erreur] Cat. 1806;

261

Irrtumslosigkeit
Irrtumslosigkeit die Irrtumslosigkeit der Heiligen Schrift: Sacrarum Litterarum immunitas errorum [l'inerranza della S. Scrittura] HG 569; Irrwege errores [le deviazioni] L n. 65 Islam Islamismus [l'islamismo] Iuv. n. 8; Isolation secessio [lisolamento] FeR n. 56; Isolationismus voluptas veluti portis muroque se continendi [la tentazione di chiudersi in se stesso] SRS n. 23; Isolationshaft carcer in quo homo segregatus est [la prigionia in isolamento] SS n. 32; isolieren segregare [isolare] OA n. 38, dissociare [isolare] LC n. 44; sich in sich selbst isolieren: in se solum inverti [isolarsi in se stesso] EN n. 58; Pt. Pf. isoliert: seorsum [isolato] SRS n. 32; etwas isoliert betrachten: aliquid seiunctim considerare [considerare q.c. isolatamente] LE n. 14; isoliert bleiben: segregari [rimanere isolato] CA n. 18; der Glaube ist kein isolierter Akt: fides non est actus solitarius [la foi n'est pas un acte isol] Cat.166; ein allzu isoliertes Leben: vita nimis segregata [una vita troppo isolata] AA n. 17; Isolierung segregatio a ceteris [l'isolamento] Iuv. n. 13, solitudo [l'isolamento] CA n. 41; in der Isolierung: alii ab aliis dissociati [nell'isolamento] PP no 77; sich in Formen einer wachsenden egoistischen Isolierung zurckziehen: in quibusdam crescentis solitudinis formis sui commodi causa vivere velle [abbandonarsi a forme di crescente e egoistico isolamento] SRS n. 23; die Isolierung der armen Lnder vom Weltmarkt: separatio Nationum pauperiorum a totius orbis commercio [l'isolamento dei Paesi poveri dal mercato mondiale] CA n. 33;

262

Jahrhundert

J
Ja das Ja: affirmatio [il s] FC n. 30, illud sic [il s] EV n. 75, ein tiefes Ja: altior affirmatio [un profondo s] MD n. 20; ja mehr noch: quin magis [ancor pi] VS n. 86; ja auch: immo [anzi] DH n. 13; ja sagen: assentiri [dire s] SS n. 50: das Ja zur Liebe: illud fiat erga amorem [il s all'amore] SS n. 38; Jagd die Jagd nach dem Fortschritt: conquisitio progressionis [la caccia del progresso] OA n. 41; Jahr Def. im Recht versteht man unter einem Jahr einen Zeitraum von 365 Tagen, wenn nicht gesagt wird, da das Jahr nach dem Kalender zu berechnen ist: in iure, annus intellegitur spatium 365 dierum, nisi annus dicatur sumendus prout est in calendario [nel diritto, s'intende per anno lo spazio di 365 giorni, a meno che l'anno non si dica di doverlo prendere com' in calendario] CIC vig. can. 202 1; + alle alle drei Jahre: triennalis - SLL 361; alle fnf Jahre: quinquennalis - SLL 361, singulis quinquenniis - AAS 1986, 485; + am, an heute, am Ende der achtziger Jahre: hoc decennio ab octogesimo anno exeunte [oggi sullo scorcio degli anni Ottanta] SRS n. 4; an der Schwelle des Heiligen Jahres: proximeque adventante Anno Sacro [alle soglie dell'anno santo] SP 413; + auf auf drei Jahre: ad triennium [per un triennio] CIC vig. can. 1279 2; + hindurch das Jahr hindurch: per anni decursum [nel corso dell'anno] SCo. n. 102; + im, in in diesen Jahren: proxime praeteritis annis [in questi anni] SRS n. 42; im Laufe dieser Jahre: hoc eodem annorum fluxu [nello stesso decorso di anni] QA 189; in den letzten Jahren: proximis hisce annis [ces dernires annes] LN pr., per hos annos proxime elapsos AAS 1966, 286, recentioribus annis [negli anni pi recenti] MD n. 1; in den letzten dreiig Jahren: proximis triginta superioribus annis [durante gli ultimi trent'anni] UUS n. 87; in den letzten sechzig Jahren: per hos fere LX annos proxime praeteritos AAS 1967, 886; im vergangenen Jahr: proxime exacto anno [lanno scorso] SRS n. 2; + um Jahr um Jahr: in annos [anno per anno] Iuv. n. 10; + vor zwei Jahren: duos abhinc annos - AAS 1964, 226, vor drei Jahren: tribus abhinc annis - MP 782; heute wie vor zwanzig Jahren: hodie perinde atque ante viginti annos [oggi, come venti anni fa] SRS n. 41; noch vor wenigen Jahren: annis non remotis [in anni non lontani] CA n. 33; + Zahl vierjhrig: quadriennalis AAS 1986, 292; die Menschen und die Gesellschaft der sechziger Jahre: homines societasque qui decennium a sexagesimo anno vixerunt [luomini e la societ degli anni Sessanta] SRS n. 4; + Subst. die Mitte des Jahres: medietas anni - CIC abr. can. 976 2; + Adj. das folgende Jahr: subsequens annus [l'anno

successivo] TMA n. 14; das ganze Jahr: annus integer - CIC abr. can. 1695 1; das laufende Jahr: annus vertens [l'anno in corso] TMA n. 10; volvens hic annus - AAS 1985, 730; des laufenden Jahres: anni currentis - CIC abr. can. 1480; ein propdeutisches Jahr: annus propaedeuticus - LL 362; + Vb. das akademische Jahr beginnt: annus academicus init [l'anno accademico comincia] Stat. PSA art. XVI; wenn der Zeitraums von fnf Jahren noch nicht verstrichen ist: cum quinquennium nondum est absolutum [che non sia trascorso il quinquennio] IngrA; jhren sich jhren: der Tag jhrt sich, an dem : anniversarius volvitur dies quo - OOE 58 Jahresabschlu generalis computatio accepti et expensi anni superioris [il bilancio consuntivo] REU n. 120; Jahresbeginn zu Jahresbeginn: vertente anno - AAS 1985, 579 Jahreseinknfte anni reditus - CIC abr. can. 1480; Jahresende zum Jahresende: anno vertente [nel corso dell'anno] CIC vig. can. 494 4; Jahresgedenken zum Jahresgedenken: ipsis anniversariis temporibus, quibus illa occurrebat memoria [con gli anniversari] SRS n. 1 Jahreskreis circulus annuus [le cycle annuel] Cat. 1173; Jahreslauf im Jahreslauf: annuo cursu [nel corso dell'anno] QP 604 Jahrestag anniversaria memoria [l'anniversario] OA n. 1, dies anniversarius [il compleanno] FC n. 59 [l'anniversario] TMA n. 15; am sechshundersten Jahrestag: sexta recurrente centenaria memoria [il sesto centenario] UUS n. 72; Jahresurlaub annuae feriae [le cosiddette ferie una volta all'anno] LE n. 19; Jahrhundert + durch durch die Jahrhunderte: per saeculorum decursum [nel corso dei secoli] DoI n. 1; + gegen gegen Ende des vorigen Jahrhunderts: superiore iam labente saeculo [al declinare del secolo scorso] SP 413, vergente ad exitum superiore saeculo [al declinare del secolo scorso] SP 415; gegen Ende des 19. Jahrhunderts: saeculo undevicesimo ad exitum properante [verso la fine del secolo XIX] QA 178; + im, in in weniger als einem Jahrhundert: post minus quam saeculum AAS 1987, 1279; im Lauf der Jahrhunderte: volventibus saeculis [nel corso dei secoli] DV n. 8; [attraverso i secoli] HV n. 9, in saeculorum decursu [nel corso dei secoli] NA n. 3; labentibus saeculis - Sap. c. pr. II., per labentia saecula [attraverso i secoli] LE n. 11; im Laufe des 20. Jahrhunderts: saeculo vertente XX [nel corso del XX secolo] FeR n. 58; im Lauf der letzten Jahrhunderte: per saeculorum proxime praeteritorum cursu [negli ultimi secoli] LE n. 10; im Verlauf der letzten

263

Jahrhundertfeier
Jahrhunderte: proximis his saeculis [nel corso degli ultimi secoli] LC n. 20; + nach nach ber einem Jahrhundert: uno plus post saeculo [a pi di un secolo di distanza] FeR n. 57; + vor vor einem Jahrhundert: abhinc saeculum [un secolo fa] UUS n. 45; alia die letzten Jahrhunderte: postremi saeculi [gli ultimi secoli] SS n. 43; die zweite Hlfte unseres Jahrhunderts [la seconda met del nostro secolo] SD n. 8; vom Staub der Jahrhunderte bedeckt: saeculorum pulvere contectum - AAS 1957, 295; ein volles Jahrhundert ist vergangen, seit : plenum volvitur saeculum ex quo - AAS 1953, 582; Jahrhundertfeier saecularia sollemnia [la centenaria ricorrenza] QP 607 Jahrtausend nach zwei Jahrtausenden: duobus annorum milibus post [dopo due mila anni] RH n. 12; am Ende des zweiten Jahrtausends: altero exeunte millennio [al termine del secondo millennio] DoI n. 2; Jahrzehnt decennium [il decennio] SRS n. 16; seit einigen Jahrzehnten: abhinc non pauca decennia [da diversi decenni] AA n. 17; Jargon der gngige philosophische Jargon: dictiones philosophicae recentiores [il gergo filosofico pi recente] FeR n. 87; jawohl! ita sane! [si!] Iuv n. 15; jedenfalls quidquid est [in ogni caso] EV n. 69, utcumque ea res se habet [in ogni caso] EN n. 44; jeder jeder auf andere Art: diversi quidem diverse [in modo diverso gli uni e gli altri] UR n. 21; jederzeit nullo non tempore - SP 415, omni tempore [in ogni tempo] LG np. sub 4; jedesmal jedesmal, wenn: quotiescumque singulisque illis temporibus cum [ogni volta, tutte le volte che + ind.] MD n. 19; jedoch immo [anzi] DH n. 9, nihilominus [ciononostante] LE n. 10; jemand der Mensch ist nicht blo etwas, sondern jemand: homo non est solum res aliqua, sed aliquis [l'homme n'est pas seulement quelque chose mais quelqu'un] Cat 357; jenseitig ultra terrestris [ultraterreno] SS n. 17; das jenseitige Heil: transmundana salus [la salvezza ultraterrena] CA n. 5; Jenseits, das tempus post mortem [l'aldil] SS n. 20, ultramundana pars [l'aldil] SS n. 48, ultramundana vita [l'aldil] SS n. 48; jetzt bis jetzt: in praesens [al presente] CIC vig. can. 5 1; jetzt und fr immer: nunc pro tunc - Resp. 143 Jetzige, das praesens [il presente] SS n. 7; jeweils toties quoties [di volta in volta] CIC vig. can. 1240 2, toties [ogni volta] LE n. 8, utcumque res se habet [ad ogni modo] LE n. 19; Joch ein berschweres Joch ertragen: durissimo iugo collum supponere [restare sotto un giogo troppo pesante] QA 178; Journalist ephemeridis scriptor [un giornalista] ASS 17, 257, is cuius opera in scriptione quotidiana versatur - ASS 30, 361, ephemeridis auctor [il giornalista] ID 179; diurnarius [un pubblicista giornalista] IM n. 15; nuntiorum auctor [l'informatore] CeP n. 36; Jubel in gemeinsamen Jubel: socia exsultatione [in fraterna esultanza] LG n. 50; Jubilum iubilaeum [un giubileo] RH n. 1, anniversaria memoria [l'anniversario] SRS n. 2, commemoratio [la ricorrenza] CA n. 56; das hundertjhrige Jubilum: centenaria haec recordatio [il centenario] CA n. 61; ein Jubilum feiern: anniversariam celebrationem agere AAS 1967, 195; anniversariam memoriam celebrare [celebrare l'anniversario] SRS n. 26 Jugend die Jugend ist das Heraustreten aus den Jahren der Kindheit: iuventus est egressio ex annis infantiae [la giovent l'uscita dagli anni dell'infanzia] Iuv. n. 3; Jugendalter Menschen im Jugendalter: homines aetate florentes [uomini in giovane et] Iuv n. 15; Jugendlicher iuvenis [il giovane] CIC vig. can. 776 Jugendseelsorge pastoralis opera pro iuvenibus [la pastorale giovanile] NMI n. 40; Jugendsendung transmissio pro pueris confecta [trasmissioni radiotelevisive dedicate ai ragazzi] CeP n. 90; Julianischer Kalender Iulianum calendarium - OOE 46 jung die junge Familie: novella familia [la giovane famiglia] FC n. 69; junge Kirchen: ecclesiae novellae [le chiese novelle] AA n. 22, novensiles Ecclesiae [le giovani Chiese] FeR n. 61; die jungen Nationen: recentes nationes [le Nazioni giovani] LC n. 17; Jnger sectator [il seguace] RH n. 11 jungfrulich virginalis [la vergine] NA n. 3; Jungpfarrer neoparochus [un parroco di nomina recente] PO n. 19 Jungpriester novellus sacerdos - MN 692 jngst erst jngst: recens [recentemente] PP no 5; die jngste Geschichte: res gestae recentiores [la storia recente] SRS n. 22, in der jngsten Vergangenheit: per proxime revoluta tempora - IMS 421; aus der jngsten Zeit: recentissimi temporis [del pi recente periodo] SRS n. 28; in jngster Zeit: his proxime actis temporibus [negli ultimi tempi] SRS n. 28 Jungverheiratete coniuges nuper iuncti [le nuove famiglie] GS n. 52 Jurisdiktion unter jemandes Jurisdiktion fallen: ad alicuius ius iudiciumque pertinere [cadere sotto la

264

juristische Person
giurisdizione di qc.] ID 166; jemandes Jurisdiktion entziehen: alicuius iurisdictione eximere [esentare dalla giurisdizione di qc.] LG n. 45; Jurisdiktionsgewalt potestas iurisdictionis [la potest di giurisdizione] CIC vig. can. 129 1 Jurist iurisperitus [un uomo di legge] FC n. 75 juristisch der juristische Ausdruck: legalis expressio [l'espressione giuridica] LC n. 45 juristische Person ens iuridicum CIC abr. can. 1409, persona legitima - VN 286, corpus morale [il corpo morale] MC 222, persona iuridica [la persona giuridica] CIC vig. ante can. 113, persona moralis [la persona morale] CIC vig. can. 113 1; Def. In der Kirche gibt es auer physischen Personen auch juristische Personen, d. h. Trger von ihrer Eigenart entsprechenden Pflichten und Rechten im kanonischen Recht: Sunt etiam in Ecclesia, praeter personas physicas, personae iuridicae, subiecta scilicet in iure canonico obligationum et iurium quae ipsarum indoli congruunt [Nella Chiesa, oltre alle persone fisiche, ci sono anche le persone giuridiche, soggetti cio nel diritto canonico di obblighi e di diritti che corrispondono alla loro natura] CIC vig. can. 113 2; sie sind als juristische Personen von Rechts wegen fhig, Vermgen zu erwerben: utpote personae iuridicae ipso iure, capaces sunt acquirendi bona temporalia [in quanto persone giuridice per il diritto stesso, hanno la capacit di acquistare beni temporali] CIC vig. can. 634 1; Jede juristische Person, sei sie ffentlich oder privat, besitzt die Fhigkeit, nach Magabe des Rechts Vermgen zu erwerben, zu besitzen, zu verwalten und zu veruern: quaevis persona iuridica, sive publica sive privata, subiectum est capax bona temporalia acquirendi, retinendi, administrandi et alienandi ad normam iuris [tutte le persone giuridiche, sia pubbliche sia private, sono soggetti capaci di acquistare, possedere, amministrare e alienare beni temporali a norma del diritto] CIC vig. can. 1255; + Vb. eine juristische Person aufheben: supprimere personam iuridicam [sopprimere la persona giuridica] CIC vig. can. 120 1; eine juristische Person auflsen: dissolvere personam iuridicam [disciogliere la persona giuridica] CIC vig. can. 120 1; juristische Personen entstehen: personae iuridicae constituuntur [le persone giuridiche sono costituite] CIC vig. can. 114 1; eine juristische Person erlischt: persona iuridica extinguitur [una persona giuridica si estingue] CIC vig. can. 120 1; eine juristische Person errichten: constituere personam iuridicam [costituire una persona giuridica] CIC vig. can. 114 1; als juristische Person errichten: in personam iuridicam erigere [eretto in persona giuridica] CIC vig. can. 1303 1; juristische Personen verschmelzen: coniungere personas iuridicas [congiungere persone giuridiche] CIC vig. can. 121; eine juristische Person vertreten: repraesentare personam iuridicam [rappresentare giuridica] CIC vig. can. 118; una persona

265

Kalender

K
Kalender calendarium [il calendario] SCo. app.; der Gregorianische Kalender: Gregorianum calendarium OOE 46; ein immerwhrender Kalender: calendarium perpetuum [un calendario perpetuo] SCo. app.; der Julianische Kalender: Iulianum calendarium - OOE 46; den Kalender des Schuljahres aufstellen: conformare Calendarium anni scholastici [formare il Calendario dell'Anno Scolastico] QDS 25; Kalendertage eine Abfolge von Kalendertagen: dierum Kalendarii consecutio [un susseguirsi di giorni del calendario] SS n. 12; Kalkl calculus [il calcolo] GS n. 85, ratiunculae [i calcoli] OA n. 37; kalkulieren ein kalkuliertes Risiko eingehen: prudens agendarum rerum in se periculum recipere [l'accettazione del rischio calcolato] PP. n. 25 kalt kalter Krieg: bellum frigidum [la guerra fredda] SRS n. 20; es gibt so viele Dringlichkeiten, die den Christen nicht kalt lassen drfen: tot sunt instantiae, de quibus christianus animus detrahi nequit [tante sono le urgenze, alle quali l'animo cristiano non pu restare insensibile] NMI n. 28; Kammer (eines Gerichts) turnus - Ord. Conc. Art. 8 3 Kammerdiener famulus cubicularius AAS 1967, 119 Kmmerer clericus camerae - AID 513 Kampagne mit negat. Ziel: dissuasio [una campagna] SRS n. 25; Kampagnen fr die Verbreitung der Empfngnisverhtung: hominum motus ad anticonceptionem dispergendam [campagne per diffondere la contraccezione] EV n. 17; die systematischen Kampagnen zur Geburtenkontrolle: constantes venditationes contra natorum numerum [le campagne sistematiche contro la natalit] CA n. 39; Kampf dimicatio [la lotta] LE n. 20, contentio - S.chr. 396, propugnatio - VN 298, conflictio [il dissenso] QA 179, concertatio [la lotta] QA 211, colluctatio [la lotta] LG n. 35, luctatio [la lotta] GS n. 13 [il combattimento] FC n. 6; + fr: der Kampf fr Gerechtigkeit: certamen pro iustitia [la lutte pour la justice] LN pr., dimicatio pro iustitia [la lutte pour la justice] LN VI-4, pro iustitia contentio [la dfense de la justice] LN XI-6; der Kampf fr die Menschenrechte: pugna pro hominis iuribus [le combat pour les droits de l'homme] LN XI-6; + gegen: der Kampf gegen : luctatio contra [la lotta a qc.] FC n. 72; + Subst. der Kampf der Arbeiterbewegung: industria opificum Motus [l'azione del Movimento operaio] CA n. 16; + Adj. der bewaffnete Kampf: contentio armata [la lotta armata] LC n. 79; wir befinden uns heute in der Mitte eines

dramatischen Kampfes: versamur nunc in medio difficili luctamine [ci troviamo nel mezzo di una lotta drammatica] EV n. 50; der revolutionre Kampf: dimicatio seditiosa [le combat rvolutionnaire] LN VIII-2, eversiva certatio [la lutte rvolutionnaire] LN IX-10; + Vb. Kmpfe austragen: oppetere luctamina [affrontare lotte] VS n. 1; der Kampf wird nicht nur mit ideologischen, sondern gerade und in erster Linie mit politischen Mitteln gefhrt: luctatio rationibus et viis non solum ideologicis sed etiam, immo potissimum, politicis geritur [la lotta condotta con metodi non solo ideologici, ma addirittura, e prima di tutto, politici] LE n. 11; am Kampf teilnehmen: dimicationis esse particeps [participer au combat] LN VIII-3; kmpfen + fr kmpfen fr: contendere, ut [lottare per ] LC n. 13; fr eine Hresie kmpfen: haeresim propugnare - CIC abr. can. 2318 1; fr die eigenen Thesen kmpfen: proprias sententias doctrinales propugnare - AAS 1984, 463; + gegen gegen Elend und Unterdrckung kmpfen: contra miseriam et oppressionem eluctare [lottare contra la miseria e l'oppressione] LC n. 65; + miteinander miteinander kmpfen: invicem dimicare - AAS 1954, 8; + um kmpfen um: operam dare ut [sforzarsi di ] SRS n. 17; Kampfesweise decertandi ratio [la manire de combattre] S. chr. 392; Kampfformen contendendi viae [forme di lotta] CA n. 22; Kampfgefhrte contentionis sodalis [il compagno di lotta] DR 77 Kampfhandlung actio militaris [un'azione militare] GS n. 79, bellica actio [un'azione militare] GS n. 80 Kampfmittel instrumentum contentionis [uno strumento per la lotta] LE n. 20; Kampfweise decertandi ratio - S.chr. 393 Kanal die Kanle der Information: canales, ut aiunt, cognitionum [i canali delle notizie] CeP n. 33; Kandidat candidatus [il candidato] OT n. 2; der Kandidat fr das Diakonat: adspirans ad diaconatum [l'aspirante al diaconato] CIC vig. can. 1027; der Kandidat fr das Bischofsamt: candidatus episcopalis - AAS 1958, 610; Kandidaten suchen: candidatos quaerere [il reclutamento dei candidati] PC n. 24 Kanonikerkapitel Def. Das Kanonikerkapitel, sei es Kathedraloder Kollegiatkapitel, ist eine Gemeinschaft von Priestern, deren Aufgabe es ist, die feierlicheren Gottesdienste in der Kathedral- bzw. Kollegiatkirche durchzufhren: Capitulum canonicorum, sive cathedrale sive collegiale, est sacerdotum collegium, cuius est functiones liturgicas sollemniores in ecclesia cathedrali aut collegiali persolvere [il capitolo dei canonici, sia cattedrale sia collegiale, il collegio di sacerdoti al quale spetta

266

Kapitalismus
assolvere alle funzioni liturgiche pi solenni nella chiesa cattedrale o collegiale] CIC vig. can. 503; Kanonisierung canonizatio [la canonizzazione] CIC vig. can. 1403 1 kann und mu potest ac debet [pu e deve] MD n. 28; Kanzel sacer suggestus sive cathedra [il pulpito] EN n. 45; Kanzlei cancellaria [la cancelleria] Stat. PAS art. XXXI Kanzleichef cancellarius [il cancelliere] Stat. PAS art. XXXI Kanzler cancellarius [il cancelliere] CIC vig. can. 382 3; der Kanzler des Gerichts: Cancellarius Tribunalis AAS 1971, 484; Kapazitt die technische Kapazitt: facultas technica [la capacit tecnica] LC n. 7 Kapital Geld summa capitalis [il capitale] CIC vig. can. 639 5, debiti summa capitalis [il capitale] CIC vig. can. 1284 2; pecuniarum caput [il capitale] SRS n. 24, opes capitales [il capitale] LC n. 84; + Subst. die Annahme von Kapitalien als Darlehen: receptio pecuniarum tamquam opes mutuo datae [il fatto di accettare capitali a titulo di prestito] SRS n. 19; die Bereitstellung von Kapitalien: paratae pecuniae [la disponibilit dei capitali] SRS n. 19; + Adj. das auslndische Kapital: capita pecuniae alienis ex nationibus [le capital d'origine trangre] LN VII-12; + Vb. Kapital aufbringen: capita reperire [repperire i capitali] MM 434; das fr die groen Unternehmen erforderliche Kapital aufbringen: pecuniarum capita conferre ad magnas administrationes necessaria - MM 426; Kapitalien ausfhren: capita pecuniarum exportare [esportare i capitali] SRS n. 19; Kapital erhalten: capitale reficere et recreare [risarcire e riprodurre i capitali] QA 196; Kapital Sachen res [il capitale] RN 649, res seu capitale [il capitale] QA 195, opes capitales [il capitale] LE n. 8, pecuniae caput [il capitale] CA n. 4, caput pecuniae [il capitale] CA n. 6; Def. das Kapital, d. h. die Gesamtheit der Produktionsmittel: opes capitales, id est universitas instrumentorum ad opus faciendum aptorum et subsidiorum, quibus bona valeant gigni [l'insieme degli strumenti di lavoro e dei mezzi che rendono possibile la produzione] LE n. 7; das Kapital besteht in der Gesamtheit der Produktionsmittel: opes capitales sunt summa subsidiorum ad bona parienda [il capitale l'insieme dei mezzi di produzione] LE n. 12; + Subst. die Anhufung von Kapital: coacervatio capitalis - QA 195; die Beziehungen zwischen Arbeit und Kapital: necessitudo inter hominum opus atque caput pecuniae [i rapporti tra lavoro e capitale] TMA n. 22; alles, was der Begriff Kapital" umfat, ist nur eine Summe von Dingen: ea omnia, quae notione opum capitalium comprehenduntur tantummodo sunt congeries rerum [tutto ci che contenuto nel concetto di capitale solamente un insieme di cose] LE n. 12; das Verhltnis von Kapital und Arbeit: relatio inter pecuniam et opus navatum [il rapporto tra capitale e lavoro] DC n. 26; der Vorrang der Arbeit vor dem Kapital: prioritas laboris supra opes capitales [la priorit del lavoro sul capitale] LC n. 84; die absolute Vorherrschaft des Kapitals: principatus absolutus pecuniae capitis [l'assoluta prevalenza del capitale] CA n. 35; + Adj. unproduktives Kapital anhufen: opes servare otiosas [mantenere dei capitali improduttivi] LC n. 87; die zgellosen Praktiken des auslndischen Kapitals: saevi mores alicuius capitis pecuniae alienis ex nationibus [les pratiques sauvages d'un certain capital d'origine trangre] LN VII-12; + Vb. was mit der Zeit allmhlich als Kapital" bezeichnet wurde: opes capitales, ut temporum decursu appellari consueverant [ci che, col passar del tempo, si abituati a chiamare capitale] LE n. 12; die Gesamtheit der Produktionsmittel, die in gewissem Sinne mit dem Kapital gleichgesetzt werden: universitas subsidiorum ad bona parienda, quae quodammodo idem esse putantur atque opes capitales [l'insieme dei mezzi di produzione, che sono considerati, in un certo senso, come sinonimo di capitale] LE n. 12; diejenigen, die in ihrer Hand die grten Kapitalien halten: ii qui et opibus copiisque affluunt [quelli che hanno nelle loro mani i maggiori capitali] DR 104; das Kapital, verstanden als Gesamtbestand an Maschinen und Produktionsmitteln: pecuniae caput acceptum quam acervus machinarum et bonorum ex instrumentis constantium [il capitale inteso come massa di macchinari e di beni strumentali] CA n. 32; Kapitalakkumulation coacervatio capitalis [la somma del capitale] QA 195; Kapitaleigentmer domini opum capitalium [i possessori del capitale] LE n. 8; Kapitaleigner bona possidentes - MM 426; Kapitaleinknfte redditus qui ex pecuniarum capite vel ex iuribus cum hoc coniunctis exsistunt [redditi che hanno come fonte il capitale o diritti fondati sul capitale] MM 427 Kapitaleinsatz pecuniae capita in rem impensa - MM 435 Kapitalgeber is qui rem impertit [quello che detiene il capitale] DR 80, qui pecuniarum capita confert [l'apportatore di capitali] MM 421; illi qui caput suppeditant [coloro che forniscono il capitale] CA n. 43; Kapitalgesellschaft capitum pecuniarum societas [la societ di capitali] CA n. 43; Kapitalismus capitalismus [le capitalisme] Cat. 2425; oeconomica illa ratio quae a nimio privatarum

267

Kapitalist
divitiarum congestu nomen invenit - MN 696, capitalistica oeconomiae ratio [l'ordinamento capitalistico dell'economia] QA 210, immoderatus divitiarum congestus [il capitalismo] LE n. 8; immoderatus opum congestus seu capitalismus, quem appellant [il capitalismo] LE n. 7; capitalismus [il capitalismo] SRS n. 20; der Kapitalismus als wirtschaftlich-soziales System: capitalismus utpote systema oeconomicum sociale [il capitalismo in quanto sistema economico sociale] LE n. 7; der frhe Kapitalismus: capitalismus primitivus [il primitivo capitalismo] LE n. 13; der liberalistische Kapitalismus: capitalismus libertinus [il capitalismo liberista] SRS n. 20; der strenge Kapitalismus: capitalismus rigidus, ut aiunt [il rigido capitalismo] LE n. 14; der Kapitalismus der Grnderzeit: capitalismus pristinus [il capitalismo delle origini] CA n. 33; Kapitalist der Besitzer von Kapital, d.h. der Gesamtheit von Arbeitsgert und Hilfsmitteln zur Produktion: possessor opum capitalium, id est universitatis instrumentorum ad opus faciendum aptorum et subsidiorum, quibus bona valeant gigni [il possessore del capitale, cio dell'insieme degli strumenti di lavoro e dei mezzi che rendono possibile la produzione] LE n. 7; opum et pecuniarum dominus [il capitalismo] SRS n. 15; Pl. die Kapitalisten: locupletes, um [proprietari] RN 641, opum capitalium domini [il mondo del capitale] LE n. 11, ordo opibus capitalibus locupletium [il mondo del capitale] LE n. 11; kapitalistisch die kapitalistische Gesellschaft: societas capitalista [la socit capitaliste] LN IX-2; Kapitalmarktzinsen usurae a mercatu impositae [gli interessi del mercato] MM 434 Kapitalverkehr pecuniarum capitum ab aliis populis ad alios commeatus [la circolazione di capitali] MM 447 Kapitalzins capitum usurae [gli interessi dei capitali] MM 404; Kapitn (eines Schiffes) navis rector seu praefectus AAS 1958, 380; Kapitel Teil eines Textes: caput - PT 295; das Kapitel des Karechismus, das handelt von catechismi paragraphus quae (sic!) agit de [il paragrafo del catechismo che parla di] Cfl n. 19; Kapitel Gemeinschaft von Priestern: vd. Kanonikerkapitel; kapitulieren in deditionem venire [arrendersi] EV n. 83; btr. angesichts der Mierfolge kapitulieren: animo frangi prae rebus male gestis [arrendersi davanti agli insuccessi] FeR n. 29 Kaplan cappellanus [il cappellano] CIC vig. can. 564 Kardinalskollegium Collegium Cardinalium (AAS 1985, 412), Collegium Patrum Cardinalium (AAS 1985, 413) Kardinalswrde zur Kardinalswrde erheben: ad cardinalatum assumere [assumere al cardinalato] CIC vig. can. 350 6; nach Niederlegung der Kardinalswrde: dimisso cardinalatu - CIC abr. Can. 629 1 Kardinaltugenden virtutes cardinales [les vertus cardinales] Cat. 1805; Karfreitag feria sexta maioris hebdomadae - CIC abr. can. 867 2, feria sexta in Passione et Morte Domini [il venerd della passione e morte del Signore] CIC vig. can. 1251, feria sexta in Parasceve [il Venerd santo] NMI n. 28; Karikatur ridicula imago [una caricatura] DC n. 8; karitativ quoad civium indigentiam servandam [caritativo] ASS 31, 237/129; karitative Werke: sic dicta opera caritativa [le opere cosiddette caritative] AA n. 8; Karriere cursus, us honorum [la carriera] SS n. 39; Karriereaussichten ampliores forte eventuri gradus quorundam honorum [le prospettive di avanzamento nella carriera] EV n. 74; Karrierismus cupiditas proprii curriculi [il carrierismo] NMI n. 43; Karsamstag Sabbatum Sanctum [il Sabbato Santo] NMI n. 28; Kartell foedus - SQC 660 Kartenspiel chartularum ludus [le jeu de cartes] Cat. 2413; Karwoche hebdomas maior [la Settimana Santa] QDS 99 Kaserne praesidium militum - CIC abr. can. 1192 4 Kasse capsa CIC abr. can. 594 2, arca nummaria [la cassa] Stat. PAS art. XI Kassette cistellula (cassetta) [la cassetta] CeP n. 48; Kaste ordo [la caste] LN XI-5; Kasuistik casuum explanatio [la casistica] VS n. 76, disceptatio casuum [la casuistique] Cat. 579; Katalog index, icis, m. et f. [un indice] QDS 96; einen Katalog erstellen: indicem digerere - QDS 96 Katastrophe clades, is, f. [la catastrofe] SRS n. 26, calamitas [la catastrofe] RH n. 15 [la calamit] SRS n. 24 Katechet catecheseos institutor [il catechista] CT n. 6 Kategorie genus [la categoria] SRS n. 36, rerum ordo [la categoria] SS n. 18; einengende Kategorien: categoriae particulares [categorie riddutrici] LC n. 68; soziologische Kategorien: categoriae sociologicae [categorie sociologiche] LC n. 68; etwas als moralische Kategorie annehmen: ut genus morale assumere [assumere come categoria morale] SRS n. 38; die Kategorien des konomismus: categoriae

268

Kennzeichen
oeconomismi [le categorie dell'economismo] LE n. 13; eine theologische Kategorie: categoria theologica [una categoria teologica] ReP n. 17; eine Kategorie der Vergangenheit: genus prateriti temporis [una categoria del passato] NMI n. 41; kategorisch Adj der kategorische Imperativ: imperativus categoricus [l'imperativo categorico] RH n. 22; in diesem Zusammenhang klingt der Tadel des Propheten kategorisch: de eadem re imperiosum resonat Prophetae probrum [a tale proposito risuona categorico il rimprovero del Profeta] EV n. 58; Adv. etwas kategorisch aussprechen: aliquid impense pronuntiare [denunciare q.c. in maniera categorica] OA n. 5; kategorisch feststellen: omni asseveratione affirmare [affermare in modo categorico] VS n. 81; Kathedrale ecclesia cathedralis [una chiesa cattedrale] SCo. n. 41 Katholik die Katholiken: ii qui catholico nomine censentur [i cattolici] HV n. 24 katholisch katholische Gebiete: catholici nominis regiones - Syll. X n. 78; die katholische Konfession: confessio, ut aiunt, catholica - SQC 659; sich katholisch" nennen: nomen catholicum sibi vindicare [rivendicare a se stesso la denominazione di cattolico] AA n. 24; eine rein katholische Vereinigung: mere catholica consociatio - SQC 659 Katholizismus catholicum nomen - MN 658, nominis catholici res - IA 465; den Katholizismus einfhren: nomen catholicum inferre in populum - ASS 28, 257; die besondere Lage des Katholizismus in Deutschland: peculiaris rei catholicae ratio in Germania - SQC 660 kauern sich kauern: se colligere [se blottir] Cat. 2583; Kuferkreis fr fr einen beschrnkten Kuferkreis bestimmt: definitae solum emptorum catervae dicatum [destinato a una ristretta cerchia del pubblico] CeP n. 90; Kaufkraft facultas bonorum emendorum [il potere di acquisto] MM 433, pondus emptionis [il potere d'acquisto] CA n. 34; Kaufmann mercator [il commerciante] PP n. 70, negotiator [il mercante] LE n. 26; Kaufvertrag emptio venditio - CIC abr. can. 728; Kautelen cautiones [le cautele] DIM 71; Kehrseite aversa pars [le revers] Cat. 389; die ungeordnete Selbstliebe ist die Kehrseite der Verachtung Gottes: inordinatus amor sui est altera facies contemptus Dei [l'amore disordinato di s l'altra faccia del disprezzo di Dio] LC n. 40; die Entmutigung ist die Kehrseite der berheblichkeit: animi defectio aversa est arrogantiae frons [le dcouragement est l'envers de la prsomption] Cat. 2733; Keim germen, inis, n. [il germe] OT n. 3; der Mensch trgt in sich einen gttlichen Keim: homo germen divinum habet in se manens [l'uomo porta in s un germe divino] ReP n. 18; keimen der Boden, auf dem das Verlangen der Vollkommenheit keimen und reifen kann: ager, in quo germinare et maturescere possit perfectionis desiderium [il terreno sul quale pu germogliare e maturare il desiderio della perfezione] VS n. 17; Keimzelle Pl. gametes [i gameti] DoV I 6; btr. primum et naturale semen [il nucleo naturale ed essenziale] PT 261; kein einziger nemo unus - SP 435; keineswegs minime [non affatto] SDL XVI; kennen diejenigen, die diese Lehre wirklich kennen: ii quibus ea doctrina reapse in comperto est [quanti veramente conoscono questa dottrina] DR 83; Kenntnis + Subst. die Kenntnis der slavischen Sprachen: scientia dictionis slavonicae - GM 147; die Kenntnis der Vlker: cognitio populorum [la conoscenza dei popoli] AG n. 41; + Adj. die bessere gegenseitige Kenntnis: amplior nostrum omnium cognitio [la migliore conoscenza reciproca] UUS n. 77; die unzureichende Kenntnis von einander: non sufficiens alterna cognitio [l'insufficiente conoscenza reciproca] UUS n. 2; die Kenntnis ist verbreitet: cognitio propagata est [la conoscenza diffusa] DAS 306; in voller Kenntnis der Sachlage: re plane perspecta [con piena cognizione di causa] PP n. 37; + Vb. jemandem zur Kenntnis bringen: significare alicui [rendere noto a qc.] CIC vig. can. 695 2; jemandem von etwas Kenntnis geben: alicui aliquid notum facere [far conoscere q.c. a qc.] DH n. 1; die Frist luft ab Kenntnis: terminus decurrit a notitia [il termine decorre dalla notizia] CIC vig. can. 1646 2; sich ber den Fortschritt der Alumnen Kenntnis verschaffen: de alumnorum profectu cognitonem sibi comparare [informarsi sul progresso degli alunni] CIC vig. can. 259 2; Kenntnisnahme Kenntnisnahme von: cognitio de VN 278; nach Kenntnisnahme der Daten: postquam comperta habet elementa [dopo aver preso conoscenza dei dati] DoV intr. n. 1; Kennzeichen proprietas [la caratteristica] LE n. 20, qualitas [la caratteristica] FC n. 36, nota insignis [una caratteristica saliente] LC n. 1, indicium [un indice] SRS n. 17, [una manifestazione] SRS n. 17; ein Kennzeichen der Ernsthaftigkeit des Engagements: nota seriae gravitatis obligationis [la marque du srieux de l'engagement] LN VII-3; individuelle Kennzeichen: nota propria praefinita [note caratteristiche] QDAP n. 13; die spezifischen Kennzeichen: indicia magis propria [le manifestazioni specifiche] SRS n. 17; die typischen Kennzeichen: propria indicia [gli indici specifici] SRS n. 17; die Arbeit ist eines der Kennzeichen, die den Menschen von den andern Geschpfen unterscheiden: labor est una e notis, quibus homo a ceteris animantibus

269

kennzeichnen
distinguitur [il lavoro una delle caratteristiche che distinguono l'uomo dal resto delle creature] LE pr.; eines der hauptschlichsten Kennzeichen unserer Zeit: recensetur inter notas maxime insignes nostrae aetatis [ una delle caratteristiche salienti del nostro tempo] LC n.1; das entscheidende Kennzeichen des christlichen Glaubens: signum distinctivum fidei christinae [le signe distinctif de la foi chrtienne] Cat. 463; kennzeichnen designare [segnare] LE n. 27, [caratterizzare] FeR n. 1; Pt. Pr. das kennzeichnende Prinzip: principium typicum [il principio tipico] SRS n. 42; Pt. Pf. gekennzeichnet: signatum [contrassegnato da q.c.] LC n. 43; gekennzeichnet sein von: notari + abl. [essere caratterizzato da] MD n. 8; die kumenische Bewegung unseres Jahrhunderts ist von einer missionarischen Sichtweise gekennzeichnet: motus oecumenicus nostri saeculi signatus est quodam missionali prospectu [il movimento ecumenico del nostro seculo stato contraddistinto da una prospettiva missionaria] UUS n. 98; Kern btr. medulla, ae [il nucleo] FC n. 50; + Subst. der Kern der Antwort: nucleus responsionis [il nucleo della risposta] Iuv. n. 4; der Kern dieser Enzyklika: harum Litterarum Encyclicarum caput [il nucleo dellinsegnamento di questa Enciclica] VS n. 115; der Kern einer Erfahrung: fulcrum experientiae [il fulcro di unesperienza] EV n. 31; ein noch nicht organisierter Kern von Glubigen: nucleus nondum ordinatus fidelium [un nucleo non ancora organizzato di fedeli] REU n. 44; der Kern der Katechese: catecheseos intima ratio [le coeur de la catchse] Cat. 426; zum Kern der Wahrheit vordringen: in ipsas veritatis medullas penetrare [giungere al cuore della verit] FC n. 85; + Adj. der fundamentale und bleibende Kern der christlichen Botschaft ber die menschliche Arbeit: intima et perennis medulla christianae doctrinae de labore humano [il fondamentale e perenne midollo della dottrina cristiana sul lavoro] LE n. 6; der ideologische Kern: nucleus doctrinae [le noyau idologique] LN VIII-1; dies alles bildet den inneren Kern dessen, was wir Erziehung nennen: quae omnia ipsum interiorem nucleum efficiunt illius quam educationem nominamus [tutto questo costituisce il nucleo interiore stesso di ci che chiamiamo educazione] Iuv. n. 13; in seinem tiefsten Kern: intimo eius sensu spectato [nel suo nucleo pi profondo] EV n. 66; der zentrale Kern: praecipua pars [il nucleo centrale] EV n. 1; Kernpunkt der Kernpunkt der Lehre: cardo doctrinae [il nocciolo della dottrina] FeR n. 43; der Kernpunkt der sozialen Frage: quaestionis socialis caput [il centro della questione sociale] CA n. 21; Kernwahrheit primaria veritas [la verit chiave] RH n. 1 Kette jeder Glaubende ist ein Glied in der groen Kette der Glaubenden: unusquisque credens est quasi anulus in magna credentium catena [tout croyant est un maillon dans la grande chane des croyants] Cat. 166; Kettenreaktion plures connexae repercussiones [reazioni a catena] GS n. 6 Keuschheit Keuschheit bedeutet die geglckte Integration der Geschlechtlichkeit in die Person und folglich die innere Einheit des Menschen in seinem leiblichen und geistigen Sein: castitas integrationem sexualitatis in persona significat obtentam atque ideo hominis unitatem in eius corporali et spirituali realitate [la chastet signifie l'intgration russie de la sexualit dans la personne et par l l'unit intrieure de l'homme dans son tre spirituel et corporel] Cat. 2337; Kind puer [il fanciullo] GE n. 1; ein eheliches Kind: filius legitimus [un figlio legittimo] CIC vig. can. 1137; ein nichteheliches Kind: filius illegitimus [un figlio illegittimo] CIC vig. can. 1139; als Kind annehmen: in filium adoptare [adottare come figlio] AA n. 11; verlassene Kinder: infantes derelicti [bambini abbandonati] AA n. 1 Kinderarzt puerorum doctor - AAS 1954, 538 Kindererziehung liberorum institutio - UAD 693, educatio puerorum [l'educazione dei fanciulli] AA n. 11 Kindergeld familiaria subsidia [allocations familiales] Cat. 2211; Kinderhandel conquirendi mercandique pueri - LSI 521; mercatus iuvenum [il mercato di giovani] GS n. 27 Kinderlosigkeit prolis privatio [la mancanza di prole] SD n. 6; Kindermrderin interfectrix puerorum - QDAP n. 6 kinderreich eine kinderreiche Familie: familia numerosa prole fecunda [una famiglia numerosa] QDAP n. 27; kinderreiche Familien: familiae copiosae prolis - AAS 1951, 855, familiae frequentiores [famiglie numerose] EV n. 59; Kindesttung infanticidium [un infanticidio] GS n. 51; Kindheit die Jugend ist das Heraustreten aus den Jahren der Kindheit: iuventus est egressio ex annis infantiae [la giovent l'uscita dagli anni dell'infanzia] Iuv. n. 3; Kino allg. das Kino: cinematographica ars AAS 1955, 816, res cinematographica - MP 765; Kino: Ort cinematographicum theatrum - VC 254; cinematographicum spectaculum [il cinematografo] DR 74; ein Kino betreiben: auditorium cinematographicum exercere - MP 88 Kinoleinwand cinematographicum album - MP 780 Kirche Allg. christiana respublica [la socit chrtienne] S. chr. 400; die frhe Kirche: primaeva Ecclesia [la Chiesa primitive] SS n. 4; junge Kirchen: ecclesiae novellae [le chiese novelle] AA n. 22; die

270

klar
Klassenkirche: Ecclesia classis [l'glise de classe] LN IX-12; Kirche: Gebude: templum [la chiesa] DR 75; eine Kirche bauen: excitare sacras aedes [costruire una chiesa] DR 73; Kirchenbedienstete Ecclesiae deservientes [persone che servono la Chiesa] CIC vig. can. 1274 3; Kirchenbezirk sacri templi saepta [il recinto materiale del tempio] DIM 75; Kirchengeschichte ecclesiastica historia - AAS 1922, 456, historia ecclesiastica [la storia ecclesiastica] OT n. 16 Kirchenstaat civilis Ecclesiae dominatus [lo Stato della Chiesa] ASS 28, 201 Kirchenvermgen das Eigentum an dem Kirchenvermgen: proprietas bonorum ecclesiasticorum [la propriet dei beni ecclesiastici] CIC vig. can. 1284 2 n. 2; kirchlich im kirchlichen Dienst stehend: personae Ecclesiae deservientes [persone che prestano servizio a favore della Chiesa] PO n. 21; kirchliche Gemeinschaft: communitas ecclesialis [una comunit ecclesiale] CIC vig. can. 364; kirchliche Hochschule: superiorum studiorum ecclesiaticorum sedes [una scuola di studi ecclesiastici superiori] GE n. 11; kirchliche berlieferungen: ecclesiales traditiones [les traditions ecclsiales] Cat. 83; Kirchlichkeit ecclesialitas [lecclesialit] FeR n. 101; Kirchweihfest festum consecrationis ecclesiae - CIC abr. can. 1167 kitschig simulatus [falso nell'espressione artistica] SCo. n. 124 Klage allg. querela - VN 282; planctus [la plainte] LN IV-5; Klage jur. durch Klage: per modum actionis [a modo di azione] CIC vig. can. 1621; Klage gegen jemanden: actio adversus aliquem [l'azione contro qc.] CIC vig. can. 1281 3; eine dingliche Klage: actio realis [un'azione reale] IC vig. can. 1270, actio in rem directa [l'azione diretta contro la cosa] CIC vig. can. 1410; eine persnliche Klage: actio personalis [un'azione personale] CIC vig. can. 1270; die Klage abweisen: reum absolvere a petitione actoris - CIC abr. can. 1850 3, conventum absolutum dimittere [prosciogliere il convenuto] CIC vig. can. 1608 4; eine Klage annehmen: libellum admittere [ammettere il libello] CIC vig. can. 1505 1; Klage erheben: actionem promovere - CIC abr. can. 1612 2; Klage erheben gegen jemanden: actionem instituere contra aliquem [intentare una azione contra qc.] CIC vig. can. 1296 [introdurre l'azione] CIC vig. can. 1512; die Klage fr unzulssig erklren: libellum reicere [respingere il libello] CIC vig. can. 1589 1; Klageanspruch jeder Klageanspruch erlischt durch Verjhrung: quaevis actio extinguitur praescriptione [ogni azione si estingue con la prescrizione] CIC vig. can. 1492 1; Klageantrag petitio [la domanda] CIC vig. can. 1501, iudicialis petitio [la domanda giudiziale] CIC vig. can. 1620 Klagebegehren petitum [la richiesta] CIC vig. can. 1641 Klageerwiderung responsio [la risposta] CIC vig. can. 1513 1 Klagegrund petendi causa [la causa per la domanda] CIC vig. can. 1639 1; causa petendi [il motivo] CIC vig. can. 1641; Klagemauer Fletus Murus [il Muro del Pianto] NMI n. 13; klagen vor Gericht klagen: in iudicio agere [agire in giudizio] CIC vig. can. 1476 Klagenhufung cumulatio [la cumulazione] CIC vig. can. 1639 1 Klger actor [l'attore] CIC vig. ante can. 1476, pars actrix [la parte attrice] CIC vig. can. 1673; Klageschrift libellus litis introductorius [il libello introduttorio della lite] CIC vig. ante can. 1501, libellus quo lis introducitur [il libello introduttorio della lite] CIC vig. can. 1587; eine Abschrift der Klageschrift: exemplar petititonis [un esemplare della domanda] CIC vig. can. 1659 1; eine Klageschrift einreichen: libellum iudici exhibere [presentare al giudice un libello] CIC vig. can. 1502; klammern sich an jemanden klammern: adhaerere alicui [attaccarsi a qc.] LC n. 40; Klan peculiaris nexus familiarum [il clan] RH n. 14 klar Adj. es ist klar, da: perspicuum est + aci [ chiaro che + ind.] LG n. 40, plane liquet + aci [ chiaro che + ind.] EV n. 19; es ist klar geworden, da: eluxit + aci [ apparso chiaramente che + ind.] UUS n. 60; sich selbst ber etwas klar werden: secum animo volutare [chiarire a se stesso] VS n. 9; ohne sich darber klar zu sein: sine sensu [senza rendersene conto] PP n. 79; er hat eine klare Konzeption: rei facies ei est dilucide perspecta [una visione chiara di q.c.] PP n. 13; eine klare Lehre: conspicua doctrina [un limpido insegnamento] EV n. 72; klare Normen: luculentae normae [orientaciones luminose] FiC 191; mit klaren und deutlichen Worten: dissertis ac perspicuis verbis - D-H 1637; Adv. perspicue [in maniera chiara] Iuv. n. 3; klar und deutlich: lucide [chiaramente] FeR n. 76; klar dargestellt: luculenter propositum [luminosamente esposto] DR 81; eine Gefahr klar erkennen: periculum liquido intellegere [comprendere lucidamente un pericolo] CA n. 52; klar gefat: perscriptum certis definitisque formulis - VN 286; klar sehen: liquido deprehendere + aci [vedere chiaramente che + ind.] QA 218, perspicue videre [vedere con chiarezza] FeR n. 22; eine Lehre klar widergeben: doctrinam luculenter tradere - Syll. IX

271

klren
nota in fine; klar und deutlich: dilucide ac definitive [con lucidit e determinazione] ReP n. 13; modo apertissimo minimeque ambiguo [nel modo pi claro e inequivocabile] ReP n. 16; klren etwas klren: aliquid clariore in luce ponere [chiarire q.c.] DoV intr. n. 1; Fragen klren quaestiones illustrare [mettere in chiaro alcune questioni] CIC vig. can. 1604 2; Pt. Pf. noch nicht vllig geklrt: nondum ad plenam lucem adductum [non ancora pienamente illustrato] LG n. 54; eine Sache fr hinreichend geklrt erachten: causam satis instructam habere [ritenere sufficentemente instruita la causa] CIC vig. can. 1579 2 Klarheit perspicuitas [la chiarezza] ES 644 [la lucidit] EV n. 95 [la perspicacia] SD n. 30, nitor [la limpidezza] Iuv. n. 10, planitas [la chiarezza] CA n. 30; + mit mit aller Klarheit: luculenter [con chiarezza] EV n. 8; etwas mit aller Klarheit aussprechen: aliquid omni pronuntiare cum perspicuitate [denunciare tale realt con tutta chiarezza] CA n. 61; mit groer Klarheit: liquido [con grande chiarezza] SRS n. 5; alia die Klarheit des Gedankens: perspicuitas sententiae [la nitidezza del pensiero] DIM 59; die spekulative Klarheit: gravitas speculativa [lincisivit speculativa] FeR n. 97; die ganze Lehre in Klarheit vorlegen: totam doctrinam cum planitate exponere [esporre la dottrina con chiarezza] UUS n. 36; Klarsicht sagacitas [la clairvoyance] LN XI-2; klarsichtig perspicaciter ReP n. 4; Klarstellung subtilior definitio [la precisazione] LE n. 14; Klrung clarius lumen [la chiarificazione] DoV intr. n. 1; die Klrung umstrittener Probleme: discrimen circa quaestiones agitatas [un discernimento su problemi controversi] VS n. 5; grundlegende Klrungen ermglichen: efficere ut res suapte ex essentia clarescant [rendere possibili chiarimenti essenziali] UUS n. 63; Klasse classis, is, f. [la classe] QA 196, humanae societatis ordo [una classe sociale] ES 613 ordo seu classis [la classe] LE n. 2; die besitzenden Klassen: bonorum possidentes [le classi possidenti] DR 104; die dominierende Klasse: dominans classis [la classe dominante] Cfl n. 42; zu einer Klasse gehren: pertinere ad ordinem [l'appartenance de classe] LN IX-7; entgegengesetzten Klassen angehren: ad oppositas ordines pertinere [appartenir des classes opposes] LN IX-8; die herrschende Klasse: classis dominans [la classe dominante] LN IX-13; die Klasse des Proletariats: ordo Proletariatus [la classe du Proltariat] LN VIII-2; die proletarischen Klassen: ordines opificum [le classi proletarie] SRS n. 20; die revolutionre Klasse: classis eversiva [la classe rvolutionnaire] LN VIII-5; Brger zweiter Klasse: cives inferioris ordinis [cittadini di categoria inferiore] RH n. 17 klassenbedingt eine klassenbedingte Auslegung: classis explicatio [l'interprtation de classe] LN-8; Klassenfeind ein zu bekmpfender Klassenfeind: inimicus classis debellandus [un ennemi de classe combattre] LN IX-7; Klassengegensatz die Klassengegenstze verschrfen: discrimina, quae inter varias Civitatis classes intercedunt, acriores reddere [redere pi acuti gli antagonismi che sorgono fra le diverse classi della societ] DR 70; Klasseninteresse das Klasseninteresse bringt die Menschen unweigerlich in Gegensatz zueinander: quod ordinis est necessario efficit ut alii contra alios decertent [l'interesse di classe oppone gli uomini inevitabilmente gli uni agli altri] CA n. 44; Klasseninteressen: classis commoda [des intrts de classe] LN X-1; Klassenkampf classium disceptatio [la competizione delle classi] QA 204, inter classes luctatio [la lotta di classe] QA 213, classium pugna [la lotta di classe] QA 213, ordinum inter se conflictio [la lotta di classe] DR 70, civium ordinum inter se contentio [la lotta di classe] DR 80, contentio de civitatis ordinibus tollendis [la lotta di classe] DR 95, alterius ordinis in alterum dimicatio [la lotta di classe] MM 407; pugna quae inter varias sociales classes pugnatur [la lotta di classe] OA n. 33, classium contentio [la lotta di classe] OA n. 34, conflictatio socialis-oeconomica inter civium ordines seu classes [il conflitto socioeconomico a carattere di classe] LE n. 11, dimicatio inter civium ordines seu classes [la lotta di classe] LE n. 11, pugna classium [la lotta di classe] LE n. 20, contentio classium [la lutte des classes] LN X-3, classium contentio [la lutte des classes] LN XI-11, classium socialium contentio [la lotta di classe] LC n. 77, contentio inter ordines [la lotta di classe] CA n. 14, classium certamen [la lotta di classe] CA n. 17; das Grundgesetz des Klassenkampfes: principalis lex contentionis classium [la loi fondamentale de la lutte des classes] LN VIII-8; in der Sicht des Klassenkampfes: in prospectu contentionis classium [l'optique de la lutte des classes] LN VIII-9; in der strmischen Phase des Klassenkampfes: turbatis iis temporibus, cum civium ordines inter se dimicarent [nel periodo turbolento della lotta di classe] CA n. 61; der Klassenkampf ist ein soziales bel: classium contentio est malum sociale [la lotta di classe un male sociale] ReP n. 16; Klassenkirche Ecclesia classis [une glise de classe] LN IX-12; klassenlos die klassenlose Gesellschaft: societatis forma civium ordinibus vacua [una societ senza veruna differenza di classe] DR 72, societas civium ordinibus vacua [una societ senza classi] DR 70,

272

kollegial
societas sine classibus [la socit sans classes] LN XI11; Klassenpraxis die revolutionre Klassenpraxis: eversiva classium praxis [la praxis rvolutionnaire de classe] LN X-1; Klassenschranken alterius classis ab altera disiunctio [i diaframmi fra le classi] MM 412 Klassenstandpunkt classis prospectus [le point de vue de classe] LN X-2; Klassenstruktur die Klassenstruktur einer Gesellschaft: societas secundum classes conformata [la struttura di classe della societ] LE n. 20; Klassenwahrheit die Wahrheit ist Klassenwahrheit: veritas est classis ipsius veritas [la vrit est vrit de classe] LN VIII-5; klassifizieren erschpfend klassifizieren: recensere plena quadam ratione [classificare in modo esauriente] SRS n. 14 Klassifizierung digestio [la classificazione] Cfl n. 24; klassisch die klassischen Fcher: classicae, quas vocant, disciplinae - ACSF 38; die klassische Lehre ber das ewige Gesetz Gottes: classica doctrina de lege aeterna Dei [la dottrina classica sulla legge eterna di Dio] VS n. 43; Klausel die Klauseln gelten als nicht geschrieben: clausulae non appositae habeantur [le clausole si considerino come non apposte] CIC vig. can. 1301 3 Kleidung vestimenta, orum [il vestiario] PT 259, vestitus, us [il vestito] AA n. 8; kirchliche Kleidung tragen: habitum ecclesiasticum deferre - AAS 1965, 707; klein von klein auf: ab ipsa pueritia [fin dalla fanciullezza] AA n. 30; ein kleines Gebiet: angusta regio [un paese piccolo] DR 74; die kleinen Leute: minuta plebs - MN 686, popularium ordines - AAA 331, humiles, ium [i piccoli] LC n. 48; das kleinere bel: minus malum [il minor male] QDAP n. 19 Kleinheit parvitas [l'esiguit] CIC vig. can. 1420 1 Kleinigkeiten minutiae - SLL 350 kleinmtig pusillanimis [timido] CIC vig. can. 619 Klerikerstand status clericalis [lo stato clericale] CD n. 35; Entlassung aus dem Klerikerstand: dimissio e statu clericali [la dimissione dallo stato clericale] CIC vig. can. 1336 1 n. 5 Klima konkr. caeli natura - LSI 522; btr. rerum status [il clima] HV n. 22; ein Klima gegenseitigen Austausches: habitus alternae vicissitudinis [un clima di reciproco scambio] EV n. 94; das Klima verbreiteter moralischer Unsicherheit: adfectio illa late diffusae dubitationis moralis [il clima di diffusa incertezza morale] EV n. 12; ein Klima des Schreckens und der Unsicherheit schaffen: terrorem inferre suspensique animi statum [creare un clima di terrore e di insicurezza] SRS n. 24 klingen ein klingendes Echo: canora vocis imago [un'eco sonora] RH n. 22; Klinik nosocomium [la clinica] DoV II B 7, sanitatis domus [una casa di cura] Cfl n. 53; Klippe auf eine Klippe auflaufen: in scopulum impingere [urtare contro uno scoglio] QA 192; die Klippen des Individualismus und des Kollektivismus vermeiden: individualismi et collectivismi scopulos vitare [evitare l'estremo dell'individualismo da una parte, come del socialismo dall'altra] QA 212; Klonieren clonatio [la clonazione] DoV I 6; Kloster als Gebude coenobium [il chiostro] DR 75 [il monastero] DC n. 40; religiosum claustrum [il chiostro] DR 75, Kloster als Institution monasterium [il monastero] CIC vig. can. 615; Klosterfrau mulier religiosa [la religiosa] DR 75; Kluft die Kluft zwischen dem Wollen und dem Tun: adaequationis defectus inter velle et facere [l'inadquation entre le vouloir et le faire] Cat. 2542; die enorme Kluft zwischen dem Norden und dem Sden: latissimus hiatus, qui est inter septentrionales et meridianas regiones [l'enorme divario tra il Nord e il Sud] TMA n. 38; knapp pressus [sintetico] Iuv. n. 14; vor knapp einem Monat: vix mensis exiit cum [fa appena un mese ] DR 83; in einer knappen Zusammenfassung: summatim breviterque [in breve sintesi] DR 68; presse [brevemente] MC 208; knapp und bndig: presse ac summatim - FR 139; Kniebeuge genuflexio, onis, f. - AAS 1967, 444; Knopf globulus - AID 501 Knopfloch ocellus - AID 501 Knoten die Lsung des Knotens: nodi solutio [dnouer le noeud] Cat. 494; Knotenpunkt der wahre Knotenpunkt, der die Philosophie herausfordert: verus nodus, quo omnis philosophia lacessitur [il vero punto nodale che sfida ogni filosofia] FeR n. 23 Koalition corporatorum hominum collegium [la corporazione] DR 93 kdern inescare [attrarre a se] DR 94 kodifizieren codificare [codificare] LG np. sub 2; Koedukation coducatio [la coeducazione] DIM 72; iuvenum utriusque sexus promiscua educatio AAS 1958, 99; Koexistenz conviventia [la coesistenza] AG n. 29; in friedlicher Koexistenz zusammenleben: pacate inter se conversari [venir a una pacifica coexistencia] DN 265 kohrent auf kohrente Weise: congruenter [con coerenza] FeR n. 83; kollegial Adj. collegialis [collegiale] LG n. 22, collegiarius [collegiale] CeP n. 4; ein kollegialer Akt: actus collegialis [un atto collegiale] LG n. 22; in

273

Kollegialgericht
kollegialem Geist: spiritu collegiali [in uno spirito collegiale] SDL; Adv. in modo collegiali [in modo collegiale] LG np. sub 3, collegialiter [collegialmente] CIC vig. can. 337 3; Kollegialgericht tribunal collegiale [il tribunale collegiale] CIC vig. can. 1425 1 Kollegialitt collegialitas - AAS 1985, 412, collegialis ratio [la collegialit] RH n. 5, collegialitas [la collegialit] SDL Kollegialittsprinzip formae collegialis principium [il principio di collegialit] RH n. 5 Kollegin socia (dat. pl.: sociabus) [la compagna] LE n. 19; Kollegium ein Kollegium von Lernenden oder Lehrenden: collegium discentium vel docentium [un collegio di studenti o di docenti] CIC vig. can. 264 2; die Kardinle der heiligen rmischen Kirche bilden ein besonderes Kollegium: S. R. E. Cardinales peculiare Collegium constituunt [i Cardinali di Santa Romana Chiesa costituiscono un Collegio peculiare] CIC vig. can. 349; Kollekte Ttigkeit: collecta, ae [la collecte] Cat. 1351; eine Kollekte durchfhren: stipem colligere [facere una questua] CIC vig. can. 1266; Kollekte das gesammelte Geld: pecunia collecticia ExF 702 kollektiv communis [collettivo] DR 71, collectivus [collettivo] GS n. 65; kollektive Anstrengungen collectivum conamen [sforzi collettivi] GS n. 6; auf kollektiver Ebene: in campo collectivo [sul piano collettivo] LC n. 10; kollektives Handeln: actus collectivus [l'azione collettiva] LC n. 29; eine kollektive Gesellschaftsordnung: ordinatio socialis generis collectivi [una socit di tipo collettivistico] CA n. 41; Subst. das Kollektiv: communitas [la collettivit] DR 70; Kollektivierung absoluta rerum communio [la collettivizzazione] PP n. 33; die Kollektivierung der Produktionsmittel: inductio collectivae temperationis instrumentorum, quibus bona gignuntur [la collettivizzazione dei mezzi di produzione] LE n. 11; Kollektivismus ratio collectiva rerum dispensationis [il collettivismo] LE n. 7, collectiva rerum dispensatio [il collettivismo] LE n. 8; collectivismus [il collettivismo] SRS n. 20 kollektivistisch kollektivistische Plne: proposita collectivistica [progetti collettivistici] LC n. 13; das kollektivistische System einfhren: collectivam rerum dispensationem inducere [introdurre il sistema collettivistico] LE n. 11; eine kollektivistische Wirtschaftsordnung: oeconomia collectivistica [un'economia collettivistica] GS n. 63 Kollektivvertrag pactio inter opificum et conductorum consociationes inita [il contratto collettivo] MM 425 Kollektivwirtschaft instituta oecnomica collectiva [l'economia collettivizzata] CA n. 28; Kolloquium colloquium [il colloquio] OT n. 17 kolonial unter kolonialer Herrschaft stehend: dominationi colonicae subditus [sottomesso alla dominazione coloniale] LC n. 17 Kolonialherrschaft der Untergang der Kolonialherrschaft: depulsa publicae administrationis forma coloniarum propria [il tramonto dei regimi coloniali] MM 413; Kolonialismus colonica dicio [il colonialismo] MM 442, colonialismus quam appellant [il colonialismo] PP n. 7; die ohnmchtigen Opfer eines neuen technologischen, wirtschaftlichen und finanziellen Kolonialismus: impotentes victimae novi colonialismi technologicae oeconomicae nummariae indolis [les victimes impuissantes d'un nouveau colonialisme d'ordre technologique, conomique ou financier] LN VII-12; Kolonialmacht natio colonico more populos quosdam regens [una potenza colonizzatrice] PP n. 7 Kolonialzeit colonicae dicionis aetas [l'era coloniale] PP n. 52; in der Kolonialzeit: cum colonicae vigerent diciones [l'era coloniale] PP n. 63 Kolonie colonia [la colonia] ASS 20, 9; die ehemaligen Kolonien: superioris temporis coloniae [i territori coloniali di una volta] LE n. 14; Kolonisator colonus [il colonizzatore] PP n. 7 Kombattant exercitus ordinibus adscitus [il combattante] SP 449; Komitee comitatus, us [el comit] FiC 195; das stndige Komitee: comitatus permanens - ED 390 kommen dazu kommt: accedit [a questo si aggiunge] LG n. 15; Pt. Pf. warum ist es dahin gekommen?: Cur ad hoc est perventum? - AAS 1985, 622; wie ist es dazu gekommen? cur ad hoc est perventum? [perch si arrivati a questo?] Iuv n. 15; Subst. das Kommende: ea quae ventura sunt [le cose che devono venire] SS n. 7; Kommentar commentarius [il commentario] DAS 310; Zeitung: commentatio [il commento] CeP n. 75; Kommentator explanator [il commentatore] FC n. 76 kommentieren explanare [far conoscere nella giusta luce] IM n. 14 Kommentierung commentatio - AAS 1979, 515 kommissarisch kommissarischer Leiter: commissarius [il commissario] CIC vig. can. 318 1 Kommission coetus seu commissio [la commissione] ES 628, commissio [la commissione] CIC vig. can. 830 1; eine gemischte Kommission: commissio permixta [una commissione mista] UUR n. 59; eine Kommission fachmnnischer Berater: coetus consultorum peritorum [una commissione di esperti

274

komplementr
consultori] AG n. 29; eine Kommission einrichten: commissionem constituere - AAS 1979, 558 Kommunikation communicatio - SLL 358; eine enge Kommunikation: arcta communicatio [la mutua comunicazione] CeP ante n. 114; interpersonelle Kommunikation: communicatio singularis inter personas [la comunicazione interpersonale] FeR n. 13; die Fhigkeit zu verbaler, ausdrcklicher Kommunikation: facultas communicationis verbalis claraeque [la capacit di comunicazione verbale e esplicita] EV n. 19; Kommunikationsmittel instrumenta communicationis socialis [gli strumenti della comunicazione sociale] IM n. 1, socialis, ut aiunt, communicationis instrumenta [i mezzi di comunicazione sociale] HV n. 22, media communicationis [strumenti di comunicazione] CIC vig. can. 666, subsidia viaeque socialis communicationis [i mezzi di comunicazione sociale] SRS n. 22, communciationis socialis media [les moyens de communication sociale] Cat. 2496; Kommunikationsgesellschaft societas communcationis [la societ della comunicazione] NMI n. 50; Kommunikationsnetz ein Kommunikationsnetz berspannt die ganze Welt: rete quoddam communicationum contegit universum mundum [le comunicazioni sociali irradiano nel mondo] CeP n. 54; kommunikativ kommunikative Strukturen: communicativae structurae [strutture comunicative] FeR n. 97; Kommunikator Def. Kommunikatoren sind alle, die von Berufs wegen Kommunkationsmittel benutzen: communicatores, i. e. omnes qui pro munere suo communicationis subsidiis utuntur [i comunicatori sono coloro che per impegno professionale fanno uso dei strumenti della comunicazione sociale] CeP n. 15; Kommunismus communismus QC 8, communistarum secta [il comunismo] DR 66; den Kommunismus einfhren: disciplinam communistarum instituere [introdurre il sistema comunista] LE n. 11; Kommunist communista - QAM 369, die Kommunisten: communistarum secta [il comunismo] DR 66; kommunistisch die ehemals kommunistischen Lnder: Nationes quondam communistarum gubernio temperatae [i Paesi ex-comunisti] CA n. 28; das kommunistische Manifest: communistarum praeconium [il manifesto comunista] SS n. 20; die kommunistische Partei: communistarum factio [il partito comunista] SS n. 20; kommunizieren das gesellschaftliche Leben ist wie ein System kommunizierender Rhren: vita socialis est quasi quaedam machina vasculorum inter se communicantium [la vita sociale come un sistema di vasi comunicanti] LE n. 20; Kompa nautica pyxis [la bussola] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 3; Kompatibilitt convenientia [la compatibilit] FC n. 10. kompensieren compensare - CIC abr. can. 2218 3 kompetent Adj. kompetente Persnlichkeiten: homines idonei exercitatique [des personnalits comptents] LN XI-14; Adv. perite [competente] FeR n. 104; Kompetenz Befugnis:officium [la competenza] MM 414; bertragbare Kompentenzen: potestates communicabiles - AAS 1971, 906; jemandem seiner Kompetenzen berauben: aliquem propriis officiis exuere [privare qc. delle sue competenze] CA n. 48; bertragbare Kompentenzen: potestates communicabiles - AAS 1971, 909; Kompetenz Fachkunde: scientia [la competenza] DoV II B 5; idoneitas [la competenza] Cfl n. 42; berufliche Kompetenz: facultas professionalis [la competenza professionale] DC n. 31; die unerllichen fachtechnischen und wissenschaftlichen Kompetenzen erwerben: acquirere specificas et necessarias competentias in re technica et in re scientifica [l'acquisizione delle indispensabili competenze tecniche e scientifiche] LC n. 80; Kompetenzbereich den eigenen Kompetenzbereich berschreiten: excedere de sua auctoritatis regione [oltrepassare il suo campo specifico di competenza] SRS n. 8 Kompetenzkonflikt conflictus competentiae [il conflitto di competenza] CIC vig. can. 1416 Kompilation unter Aufgabe der Kompilationsmethode, nach der einzelne Gesetze in ihrem ursprnglich weitschweifigen Wortlaut htten wiedergegeben werden mssen, erschien es richtig, die heutige Art der Kodifikation zu whlen: seposito modo compilationis, quo singulae leges prolixo suo originario textu referri debuissent, visum est hodiernam codificationis rationem eligere [messo di parte il sistema di una compilazione, secondo il quale occorreva riportare le singole leggi nel loro prolisso testo originario, sembr opportuno scegliere il tipo odierno di codificazione] CIC vig. praef. XVIII; komplementr complementarius [complementario] Cfl n. 55; komplementr zu: modo complementario ad [complementare a] DoI n. 9; komplementr zu etwas: veluti eius complementum [complementare a] DoI n. 21; zu etwas komplementr sein: complementum esse alicuius rei [essere complementare a q.c.] DoI n. 6; auf verschiedene und komplementre Weise: formis diversis sese complentibus [con diversit e complementariet di forme] Cfl n. 20;

275

Komplementaritt
Komplementaritt complementarietas [la complementariet] Cfl n. 20;, completiva ratio [la complementariet] FC n. 19, completio mutua [la complementariet] MD n. 21; die Komplementaritt der verschiedenen Kulturen: diversae cultus humani species inter se complent [la complementariet delle differenti culture] FeR n. 3 komplex implicatus [complesso] SRS n. 14; komplexe Denksysteme: doctrinarum formae implexae [sistemi di pensiero complessi] FeR n. 5; ein Bndel komplexer Faktoren: summa elementorum implexorum [un insieme di fattori complessi] SRS n. 20; eine komplexe Gesellschaft: societas implicata [una societ complessa] EV n. 11; komplexe atomare et molekulare Strukturen: multiplices structurae atomicae et moleculares [complesse strutture atomiche e moleculari] FeR n. 106; die komplexe Wirklichkeit der menschlichen Person: implexa realitas personae humanae Hom n. 2; Komplex universitas [un insieme] LE n. 14; ein Komplex von Beziehungen: contextus necessitudinum [un complesso di relazioni] FC n. 97; ein Komplex von Organen, Funktionen und Krften: organorum coacervatio, functionum viriumque [un complesso di organi, funzioni e energie] EV n. 23; Komplexitt implicatio [la complessit] OA n. 7, implicata natura [la complexit] LN VII-5; complicata natura [la complessit] EV n. 63; die Komplexitt des heutigen Lebens: vitae hodiernae implicata natura [le complicazioni della vita contemporanea] LE n. 23; die Komplexitt der Phnomene: implicatio eventuum [la complessit dei fenomeni] SRS n. 4, ardua et implexa problemata [la complessit dei problemi] LC n. 75; die Komplexitt des Phnomens Gewissen: implicatio phaenomeni conscientiae [la complessit del fenomeno della coscienza] VS n. 55; sich der Komplexitt der Wirklichkeit stellen: rerum implicationem obire [affrontare la complessit del reale] VS n. 119; Komplize complex [il complice] ASS 31, 140/131; complex in peccato [il complice] CIC vig. can. 977; Komplize dieser Verschwrung sein: huic adstipulari coniurationi [essere complice di questa congiura] EV n. 17; komplizenhaft komplizenhaftes Schweigen: probrosum consciorum silentium [l'omert] ReP n. 16; kompliziert implexus [la complessit] IeB 549, implicatus [complesso] FC n. 23 [complicato] LE n. 17; perplexus [complesso] FC n. 31; die Antwort ist kompliziert: responsio implicata est [la risposta complessa] CA n. 42; die Behandlung eines so komplizierten Problems: de tam implexo problemate pertractatio - AAS 1986, 543; komplizierte Beziehungen: complicatae necessitudines [complessi rapporti] TMA n. 46; hchst komplizierte Instrumente: instrumenta implicatissima [strumenti pi complessi] LE n. 12; komplizierte Probleme lsen: implexas quaestiones dirimere [risolvere complessi problemi] CA n. 22; Komp. eine Sprache, die tglich komplizierter wird: sermo, qui implicatior fit in singulos dies [un linguaggio sempre pi complesso] OA n. 40; Supl. die kompliziertesten Fragen: quaestiones implicatissimae [le questioni pi complesse] VS n. 30; Kompliziertheit complexitas [la complessit] GS n. 79 Komplott conspiratio [le complot] ASS 24, 529 Komponente elementum componens [une composante] LN VII-1; komponieren musicos modos componere - AAS 1956, 14, concinnare - AAS 1958, 647 Komponist musicae compositor - AAS 1958, 658, musicae artifex [il compositore] SCo. n. 121 Komposition eine polyphonische Komposition: polyphonica compositio - AAS 1956, 18 Kompromi medium consilium [il compromesso] MM 457, compromissum [il compromesso] UUS n. 18, media consilia [il compromesso] EV n. 82; man mu eine Art Kompromi suchen: medium quiddam est aliquo modo inveniendum [ci si deve arrendere a cercare qualche forma di compromesso] EV n. 20; bequemen Kompromissen nachgeben: compromissis alicuius commoditatis cedere [cedere a compromessi di comodo] EV n. 58; einen Kompromi schlieen: mediis consiliis componere et transigere rem [transigere con un compromesso rispetto a q.c.] ES 647; sich auf Kompromisse einlassen: ad media consilia descendere [venire a compromessi] MM 457; der Kompromi ziwschen Marxismus und Christentum: inter rem marxistam et christianam compromissum [il compromesso tra marxismo e cristianesimo] CA n. 26; kompromilos accommodationibus amotis [senza compromessi] VS n. 96; sine ullo medio consilio [senza nessun compromesso] VS n. 91; Konditionierung condicio [il condizionamento] EV n. 18; die psychologischen und gesellschaftlichen Konditionierungen, die die Ausbung der menschlichen Freiheit belasten: sociales et psychologicae potentiae quae magnum habent pondus in libertate exercenda [le condizionamenti di ordine psicologico e sociale, che pesano cullesercizio della libert umana] VS n. 33; Konferenz coetus seu conferentia - CIC abr. can. 250 4; conferentia [la conferenza] CIC vig. can. 279 2; eine Konferenz abhalten: conventum celebrare [tenere un convegno] OT n. 5; eine Konferenz, bei der es um das Schicksal von Nationen geht: conventus quo nationum fortuna agatur - UAD 674; Konfession die katholische Konfession: confessio, ut aiunt, catholica - SQC 659; Glubige anderer Konfessionen: aliarum confessionum fideles - AAS

276

konfrontieren
1969, 619; die einer bestimmen Konfession zugehrigen Christen: christiani ad aliquam pertinentes confessionem [i cristiani appartenenti ad una confessione] UUS n. 42; die Christen der verschiedenen Konfessionen: christiani variarum Confessionum [i cristiani delle diverse Confessioni] TMA n. 16; konfessionell confessionalis [confessionale] UR n. 13; eine konfessionelle Gemeinschaft: communio confessionalis [una comunione confessionale] UR n. 13; die nicht konfessionelle Schule: schola non confessonalis [la scuola non confessionale] CT n. 69, Konflikt conflictus, us [il conflitto] ASS 20, 21 [le conflit] ASS 32, 67, dissidium [il dissidio] ASS 31, 143/134, certamen [il conflitto] RN 641, conflictio [il conflitto] QP 602, contentio [la contesa] MM 450 [il conflitto] LC n. 39, discidium [il contrasto] PT 283, dimicatio [un conflitto] SRS n. 21, conflictatio [un conflitto] SRS n. 24; + zwischen: der Konflikt zwischen Freiheit und Natur: decertatio inter libertatem et naturam [il conflitto tra libert e natura] VS n. 46; der vermutliche Konflikt zwischen Freiheit und Gesetz: coniecta repugnantia inter libertatem et legem [il presunto conflitto tra la libert e la legge] VS n. 46; + Subst. die durch alle Arten von Konflikten entzweite Welt: orbis terrarum omnium conflictationum genere divisus [il mondo diviso da ogni tipo di conflitti] SRS n. 26; die Geschichte dieses Konflikts ist bekannt: nota est huiusce conflictationis memoria [ nota la storia di questo conflitto] LE n. 11; nach anderen Mglichkeiten zu Lsung internationaler Konflikte suchen, als den Krieg: rationes respicere quibus pro bello inter Nationes solvantur contentiones [la ricerca degli strumenti di soluzione dei conflitti internazional alternativi alla guerra] CA n. 51; der Ost-West Konflikt: contentio inter Orientem Occidentemque [il conflitto tra Est e Ovest] CA n. 28; + Adj. begrenzte oder totale Konflikte: conflictationes, quae ex parte vel ex toto geruntur [conflitti parziali o totali] SRS n. 49; ein bewaffneter Konflikt: pugna armatorum [un conflitto armato] RH n. 8, proelium armatorum [un conflitto armato] RH n. 16; bewaffnete Konflikte: armatae dimicationes [conflitti armati] EV n. 10; den Menschen einem inneren Konflikt aussetzen: hominem secum facere digladiantem [accendere nell'uomo un conflitto interiore] ID 179; eine durch Konflikt gespaltene Gesellschaft: societas conflictatione divisa [una societ divisa di un conflitto] CA n. 5; ein sozialer Konflikt: sociale certamen [un conflitto sociale] QA 223, de rebus socialibus contentio [un conflitto sociale] PP n. 9; schwere soziale Konflikte: societatis graves pugnae [pesanti conflitti sociali] CA n. 22; unbeteiligt am Konflikt: a conflictatione alienus [estraneo al conflitto] SRS n. 24; + Vb. ein Konflikt bricht aus: conflictatio exardescit - SRS n. 49; ein Konflikt entsteht: conflictus exoritur - CIC abr. can. 415 4; in einen ideologischen Konflikt hineingezogen werden: implicari dimicationibus ob variam philosophiam [essere coinvolto in un conflitto ideologico] SRS n. 21; einen Konflikt lsen: discidium dirimere [superare un conflitto] PT 283, contentionem dissolvere [risolvere la controversia] CeP n. 43; im Konflikt stehen mit jemandem: conflictari cum aliquo Hom n. 6; Konflikte berwinden: dimicationes supervadere [il superamento dei conflitti] ReP n. 25; den Konflikt verschrfen: exacuere discidium [rendere pi acuto] DR 102; vom Menschen verursachte Konflikte: conflictationes, ab homine excitatae [conflitti causati dall'uomo] LE n. 12; konfliktanfllig konfliktanfllige Situationen: rerum condiciones conflictoriae [situazioni conflittuali] VS n. 95; konfliktbetont contentiosus [conflittuale] LC n. 68 Konfderation confoederatio [la confederazione] CIC vig. can. 582 konform ein Weg, der mit den Moralprinzipien mehr konform geht: via quae magis conformem principiis moralibus se praebet [una strada pi conforme ai principi morali] LC n. 79; Konformismus accommodatio [il conformismo] ES 630 Konformitt die Konformitt mit dem Geist der Welt: congruentia cum mundi sensu [la conformit allo spirito del mondo] ES 633; Konfrontation eine ideologische Konfrontation: doctrinarum concertatio [un confronto ideologico] OA n. 32; die Konfrontation zwischen der Position der Kirche und der heutigen gesellschaftlichen und kulturellen Situation: Ecclesiae mentem cum sociali culturalique nostrae aetatis condicione conferendo [il confronto tra la posizione della Chiesa e la situazione sociale e culturale] VS n. 84; bei der uersten Konfrontation mit dem Leid: instante novissime dolore [nel confronto supremo con la sofferenza] EV n. 67; die Konfrontation des Evangeliums mit der modernen Industriegesellschaft: occursus Evangelii cum societate moderna machinalis industriae [la rencontre de l'vangile avec la socit industrielle moderne] Cat. 2421; die Konfrontation mit dem Skularismus: saecularismi contentio [il confronto con il secolarismo] TMA n. 52; die Konfrontatio mit Gott: comparatio cum Deo [il confronto con Dio] SS n. 33; konfrontieren confrontare CIC abr. can. 1772 2; die christliche Verkndigung ist von Anfang an mit den zeitgenssischen philosophischen Strmungen konfrontiert: nuntius christianus inde ab exordiis cum doctrinis philosophicis illius aetatis est collatus [lannuncio cristiano venne a confronto sin dagli inizi

277

Kongregation
con le correnti filosofiche del tempo] FeR n. 36; das tgliche Leben mit dem Evangelium konfrontieren: vitam cotidianam cum Evangelio comparare [confrontare con il Vangelo il suo modo di vivere] AA n. 30; sich mit Schwierigkeiten konfrontiert sehen: in res arduas incidere [trovarsi di fronte alle difficolt] RH n. 6; jeder sieht sich konfrontiert mit seiner Wahrheit, die von der Wahrheit der anderen verschieden ist: quisque cum sua confertur veritate, quae ab aliorum veritate differt [ciascuno si trova confrontato con la sua verit, differente dalle verit degli altri] VS n. 32; Kongregation congregatio [la congregazione] CIC vig. can. 620 Kongre congressus, us [il congresso] DAS 304 [il consesso] GS n. 82, conventus, us [il convegno] GE n. 128, [l'incontro] GS n. 82 [il congresso] CIC vig. can. 363 2, sodalium conventus [il congresso] PP n. 35; congressio [un convegno] NMI n. 11; einen Kongre abhalten: conventum cogere [celebrare un convento] QP 606; ein internationaler Kongre: frequentissimus ex omni natione conventus [un congresso internazionale] DR 74 Knigreich regnum [le royaume] Cat. 2816; Knigsherrschaft regnatio [le rgne] Cat. 2816; Knigspfad regius trames - D-H 2738 Knigtum regalitas [la regalit] VS n. 38; Koniunkturschwankungen subiti ac fortuiti industriae casus [le improvvise e inattese crisi dell'industria] RN 668, anceps rerum oeconomicarum cursus [le oscillazioni nell'avvicendarsi delle situazioni economiche] MM 414, vicissitudines virium oeconomicarum - AAS 1971, 927; Konkordat sollemnis conventio (vulgo Concordatum) - Syll. V n. 43; conventio inita ab Apostolica Sede cum natione aliave societate politica [una convenzione stipulata dalla Sede Apostolica con le nazioni o con le altre societ politiche] CIC vig. can. 3; Concordatum [il concordato] CIC vig. can. 365 1; ein Konkordat schlieen: concordatum digerere [estipular un concordato] DN 263; eine kraft des Konkordats bernommene Verpflichtung: officium ex concordataria lege susceptum [un compromiso adquirido con pacto concordatario] DN 268; das im Konkordat festgelegte Recht: ius concordatarium AAS 1984, 618 konkret re ipsa [in concreto] LP 596, concretus [concreto] LG n. 23, in re positum [concreto] FC n. 87, ad rem accommodatum [concreto] VS n. 56, definite [concretamente] VS n. 61, ad rem attinens [reale] CA n. 43; noch konkreter: magis definite [pi concretamente] DoI n. 9; Adj. [A] sich um die konkreten Anliegen der Menschen kmmern: re virorum mulierumque prospicere condicionibus [preoccuparsi della sorte delle persone in concreto] SRS n. 7; die konkrete Anwendung: applicatio concreta [l'applicazione concreta] LC n. 79; [B] was bedeutet das konkret?: quid vero haec in re significat? [che cosa significa questo in concreto?] NMI n. 43; ein konkretes Beispiel: concretum exemplum [un esempio concreto] FC n. 60, concretum exemplar AAS 1985, 738; [E] eine konkrete Entscheidung treffen: pressius decernere quae in hisce casibus agenda sunt [dar la ultima decisin pratica en estos casos] FiC 198; solida capere consilia [prendere risoluzioni concrete] ReP n. 26; [F] jede konkrete Familie: unaquaeque vera solidaque familia [ogni famiglia concreta] EV n. 6; [G] konkrete Gestalt annehmen: concorporari [concretizzarsi] MD n. 30; [H] die konkrete Handlung: definitus actus [lazione concreta] VS n. 72; konkrete Handlungen: finiti actus [atti concreti] VS n. 99; [L] die Liebe konkret leben: caritatem concretam reddere [rendere concreta la carit] ReP n. 26; Konsequenzen fr das konkrete Leben ziehen: sumere consectaria quae ad certam definitamque vitam prosunt [trarre delle conseguenze alla vita concreta] UUS n. 58; die konkreten Lebensumstnde: concreta vitae circumstantia [le circostanze concrete della vita] PO n. 4; [M] der konkrete Mensch: homo concretus [l'uomo concreto] RH n. 13; konkrete Menschen: homines solidi [uomini concreti] LE n. 14; die konkreten Menschen, die hinter diesen Begriffen stehen: homines certi ac definiti, qui hisce notionibus indicentur [gli uomini concreti che sono dietro a questo concetti] LE n. 13; die konkrete Mglichkeit: concreta facultas [la possibilit concreta] FeR n. 33; die konkreten Mglichkeiten: definitae possibilitates [le concrete possibilit] VS n. 103; [N] der zweite Teil wird konkreterer Natur sein: altera pars certiorem habet speciem [la seconda parte avr un carattere pi concreto] DC n. 1; [P] konkrete Personen: verae personae [concrete persone] SRS n. 13; die Frau ist mehr als der Mann fhig, auf die konkrete Person zu achten: mulier plus viro curam intendere potest in hominem ante se concretum [la donna pi dell' uomo capace di attenzione verso la persona concreta] MD n. 18; [S] die konkrete Situation: certa ac definita condicio [la situazione concreta] SRS n. 41; in der konkreten Situation: in certis definitisque rerum condicionibus [nella situazione concreta] OA n. 50, in certa definitaque condicione [nella concretezza della situazione] VS n. 59; in einer konkreten Situation: determinata in condicione [in una determinata situazione] DC n. 31; in konkreten Situationen [nella concretezza delle situazioni] ReP n. 17; [T] in konkrete Taten umsetzen: transferre in actus concretos [tradurre in atti concreti] SRS n. 43; [U] konkrete Umstnde: adiuncta certa ac definita [circostanze concrete] LE n. 7; die konkreten Umstnde: singulares rerum adiuncta [los circunstancias concretas] FiC 196; unter den

278

konstruktiv
konkreten Orts- und Zeitumstnden: in concretis loci ac temporis adiunctis - AAS 1980, 353; [V] eine konkrete Verbindung: vinculum definitum [il legame concreto] OA n. 31; ein konkretes Verhalten: concreta agendi ratio [un comportamento concreto] VS n. 65; konkrete Verhaltensweisen: definiti actus [i comportamenti determinati] VS n. 65; die konkrete Verpflichtung: solidum officium [l'impegno concreto] FC n. 44; konkrete Vorhaben: proposita consiliaque definita [progetti e iniziative concrete] EV n. 88; [W] konkret einzuschlagende Wege aufzeigen: definita demonstrare curricula, quae sunt tenenda [indicare concreti percorsi da seguire] FeR n. 57; konkrete Worte: verba concreta [parole concrete] FC n. 12; Adv. wie es konkret gelebt wird: prout sese exprimit concretis viae modis [tel qu'il est concrtement vcu] LN VII-7; Konkretheit in der Konkretheit seiner alltglichen Existenz: in ipso cotidianae vitae usu constitutus [nella concretezza della sua esistenza quotidiana] FC n. 4; Konkubinat concubinatus, us [il concubinato] CIC vig. can. 1093; Konkurrent competitor [un concorrente] EV n. 98; Konkurrenz contentio (rerum pretii) [la concorrenza] DR 93 Konkurrenzkampf ein erbitterter Konkurrenzkampf: acerrima commerciorum aemulatio [una esasperata competitivit] CA n. 41; Konkurs Examen: concursus, us [il concorso] CD n. 31 Konsens consensio [il consenso] SP 417, consensus, us [il consenso] FeR n. 56; das Zustandekommen des Konsenses: consensum fingere [la formazione del consenso] EV n. 70; vd. Willenseinigung; Konsenserneuerung renovatio consensus [la rinnovazione del consenso] CIC vig. can. 1161 1 Konsensmangel defectus consensus [il vizio di consenso] CIC vig. can. 1159 1 konsequent ratione constanti [coerente] RH n. 21, congruenter [coerentemente] FeR n. 20 [con coerenza] CA n. 14; Konsequenz sequela [la consequenza] GS n. 62, consectatio [la conseguenza] FC n. 81, consectarium [la consequenza] SRS n. 17, consecutio [una conseguenza] UUS n. 38; Pl. Konsequenzen: consecutiones [le conseguenze] EV n. 81; + Subst. die Konsequenzen dieser Ansicht: huiusmodi opinionis consequentiae - AAS 1980, 92; die erste Konsequenz dieser Auffassung: primum huius conceptus consectarium [la prima conseguenza di questa concezione] FeR n. 38; + Adj. in seiner uersten Konsequenz: extrema si attingit [spinto alle estreme conseguenze] VS n. 32; die drngenden praktischen Konsequenzen: prementes necessitates cotidianarum consecutionum [l'urgence des incidences pratiques] LN III-4; in letzter Konsequenz: ad extremum [in ultima istanza] SRS n. 40; die logische Konsequenz: necessaria conclusio [la logica conseguenza] EV n. 61; in logischer Konsequenz: ob logicam consecutionem [par une suite logique] LN pr., daraus erwachsen unmittelbare Konsequenzen fr das menschliche Leben: inde statim consectaria oriuntur pro vita humana [nascono da qui immediate conseguenze per la vita umana] EV n. 38; weitreichende Konsequenzen: graves consecutiones [pesanti conseguenze] NMI n. 14; + Vb. mit Konsequenz arbeiten: congruenter operari [lavorare con coerenza] RH n. 6; dies fhrt zu traurigen Konsequenzen gerade fr die Schwchsten: ad consectaria exitiosa homines depellit maxime debiles [questo porta a conseguenze funeste per i pi deboli] SRS n. 17; dies hat Konsequenzen fr : haec res sequelas pro aliquo secumfert [questo comporta consequenze per qc.] GS n. 62; Konsequenzen ziehen fr das tgliche Leben: consecutiones ad vitam cotidianam pertinentes, conficere - AAS 1979, 706; daraus die ntigen praktischen Konsequenzen ziehen: quae inde necessario consequuntur, opere efficere [trarne le necessarie conseguenze operative] ReP n. 4; konservativ eine konservative Kraft: potens vis qua societas se sustentet [una forza conservatrice] ASS 31, 142/133 konsolidieren stabilire [il consolidamento] RH n. 5 Konsortium consortium - CeP n. 99; Konstante die physisch-chemischen Konstanten: physicae chemicaeque constantiae [le costanti fisicochimiche] VS n. 46; trotz einiger grundlegender Konstanten: quamvis quaedam principalia servaverit [pur conservando alcune constanti fondamentali] SRS n. 4 konstituieren sich konstituieren: ordinari [organizzarsi] FeR n. 65; Konstitution biol. ein von seiner physischen Konstitution her schwaches Wesen: constitutive debilis natura [un soggetto strutturalmente debole] EV n. 19; die physische Konstitution der Frau: constitutio feminei corporis [la costituzione fisica della donna] MD n. 18; Konstitution jur. codex fundamentalis seu constitutiones [il codice fondamentale o costituzioni] CIC vig. can. 587 1 konstruieren efficere [la costruzione] FC n. 8; Subst. das Konstruierte: quae conficiuntur [quanto costruito] VS n. 46; Konstrukt ein theologisches Konstrukt: constructio theologica [une construction thologique] Cat. 498; konstruktiv utilis et fructuosus [costruttivo] RH n. 4; zu konstruktiven Initiativen ermutigen: fructuosa incepta promovere [dare l'incoraggiamento alle iniziative progressive] OA n. 20; etwas einer

279

Konsultation
konstruktiven, theoretischen und praktischen Revision unterziehen: aliquid frugifere recognoscere tum in principiis ipsis tum in usu rerum [sottoporre q.c. ad una revisione construttiva, sia in teoria che in pratica] LE n. 14; Konsultation consultatio - AAS 1984, 288 Konsum res consumendae [il consumo] SRS n. 28, rerum consumptio [il consumo] CA n. 41; Konsumdenken mentis habitus res consumendi cupidus [la mentalit consumistica] FC n. 30 Konsument consumptor mercium [il consumatore di merci] CA n. 49; Konsument der Kommunikationsmittel: receptor [il recettore] IM n. 9; die Konsumenten von Worten und Bildern: consumptores nuntiorum vel spectaculorum [les consommateurs de messages ou de spectacles] Cat. 2496; Konsumentenmentalitt mentis habitus in consumenda bona proclivis [la mentalit consumistica] FC n. 6 Konsumgenossenschaft coetus sodalium rerum consumendarum [la cooperativa di consumo] CA n. 16; Konsumgesellschaft cultus rerum utendarum [la civilt consumistica] RH n. 16, civilis cultus rerum consumendarum cupidus [la civilt dei consumi SRS n. 28, rerum consumptionis societas [la societ dei consumi] CA n. 19; societas consummistica [la societ consumistica] Cfl n. 53; Konsumgewohnheiten mores consumptionis [abitudini di consumo] CA n. 36; Konsumgter bona quae usu consumuntur [i beni di consumo] MM 415, consumptionis bona [les biens de consommation] Cat. 2405; konsumieren rebus uti [il consumo] OA n. 22; Gter konsumieren: merces consumere [consumare i merci] CA n. 36; sie konsumieren, was andere produzierten: absumunt quod alii peperint [consumono quanto altri han prodotto] CA n. 28; Konsumismus rerum consumendarum studium [il consumismo] Iuv. n. 13, nimium rerum consumendarum studium [il consumismo] CA n. 36; consumendarum rerum cupiditas [il consumismo] Cfl n. 34, immoderata rerum consumptio [il consumismo] NMI n. 14; hemmungsloser Konsumismus: inordinata consumendarum rerum fruitio [consumismo inordinato] EV n. 23; konsumistisch der konsumistische Mibrauch: pravus consumendarum rerum usus [l'abuso consumistico] SRS n. 29; eine konsumistische Verhaltensweise: incontinentia in rebus utendis [un atteggiamento consumistico] RH n. 16; die konsumistische Zivilisation: civilis cultus ad id, quod consumitur, pertinens [la civilt dei consumi] EN n. 55; civilis cultus nimis rerum utendarum avidus [la civilt consumistica] Iuv. n. 10; Konsumverhalten modus consumendi [il modo di consumare] CA n. 33; Konsumwahl electiones consumptionum [le scelte dei consumi] CA n. 36; Kontakt consuetudo cum [il contatto con] ES 627, congressio [il contatto] TMA n. 24; Pl. congressuum facultates [i contatti] ES 613, consuetudines [i contatti] ES 637, contactus - AAS 1985, 437; + Subst. der Kontakt mit Menschen: consortium cum hominibus [il contatto con gli uomini] Iuv. n. 14; + Adj. der direkte Kontakt: proxima necessitudo [il contatto diretto] UUS n. 48; harmonische Kontakte: congruenter compositae rationes [contatti armonici] SP 438; regelmige Kontakte: constantes congressiones [regolari contatti] UUS n. 53; + Vb. jeden Kontakt ausschlieen: quodlibet excludere commercium [escludere ogni contatto] FeR n. 77; Kontakt halten mit consuetudinem habere cum aliquo [mantenersi in contatto con qc.] FC n. 76; mit etwas in Kontakt kommen: aliquid contingere [il contatto con q.c.] Iuv. n. 14; Kontakt schaffen: coniunctionem perficere [creare un contatto] OA n. 20; im Kontakt mit jemandem stehen: necessitudini coniungi cum aliquo [il contatto] OA n. 41, aliquem contingere [essere in contatto con qc.] ReP n. 14; mit jemandem in Kontakt treten: convenire cum aliquo [entrare in contatto con qc.] FeR n. 72; Kontaktfhigkeit facultas mutuas nectandi relationes cum similibus [la capacit di relazione con i propri simili] LC n. 92; Kontaktverlust der Kontaktverlust mit der objektiven Wahrheit: longinquitas ab obiectiva veritate [la perdita di contatto con la verit oggettiva] FeR n. 90; kontemplativ die kontemplative Sicht: contemplativus obtutus [lo sguardo contemplativo] EV n. 83; eine kontemplative Sicht: obtutus ac prospectus [uno sguardo contemplativo] EV n. 83; Kontext contextus, us [il contesto] CIC vig. can. 17, copulatio [il contesto] Iuv. n. 12; + im, in im Kontext: in toto suo contextu [nell'integrit del loro contesto] LC n. 62; im aktuellen Kontext: in condicionibus, quae adhuc sunt [in un contesto ancora attuale] VS n. 5; im gesamten Kontext: in toto suo contextu [nell'integrit del suo contesto] LC 62; in diesem geschichtlichen Kontext: in illis historiae humanae condicionibus [in quel contesto storico] SRS n. 12; im heutigen Kontext: ob rerum adiuncta aetatis nostrae [nellattuale contesto] VS n. 4; in einem solchen kulturellen Kontext: similibus in culturae adiunctis [in un simile contesto culturale] EV n. 4; + Subst. der Kontext der zeitgenssischen Wirklichkeit: omnes res, quibus aetas nostra reapse contexitur [il contesto della realt contemporanea] LE n. 11; der Mensch wird am umfassendsten dann verstanden, wenn er im Kontex

280

Konzept
seiner Kultur gesehen wird: plenissime scilicet comprehenditur homo, si in aliquem inseritur ambitum culturae [l'uomo compreso in modo pi esauriente, se viene inquadrato nella sfera della cultura] CA n. 24; + Adj. der geschichtliche Kontext: historica collocatio [linserimento storico] FeR n. 86; je nach dem historischen Kontext: secundum historiae adiuncta [secondo il contesto storico] SS n. 15; der kulturelle Kontext: contextus culturalis - LA n. 47; der soziale Kontext: socialis contextus Hom n. 6, socialia adiuncta [il contesto sociale] SRS n. 12; der sozioculturelle Kontext: rei socialis animorumque cultus condiciones [il contesto socio-culturale] OA n. 4; Kontinent continens [il Continente] LE n. 2, continentes terrae [il continente] PP n. 4; in allen Kontinenten: In omnibus terris continentibus [in tutti i continenti] OA n. 2; ein ganzer Kontinent: integer continens [un intero continente] LC n. 17; sich in entfernte Kontinente begeben: se in longinquas continentes terras conferre AAS 1969, 474; kontinental continentalis [continentale] TMA n. 38; Kontingenz contingentia [il carattere contingente] LP 594 kontinuierlich continens [permanente] OA n. 8; Kontinuitt continuatio [la continuit] SRS n. 3, continua cohaerentia [la coerente continuit] FeR n. 85, continuitas [la continuit] DoI n. 16; in Kontinuitt mit der gesamten Tradition der Kirche steht die Lehre ber : constantem persequitur Ecclesiae traditionem disciplina illa quae docet [in continuit con tutta la tradizione della Chiesa anche la dottrina su ] EV n. 72; kontraproduktiv quod contrarium efficit [contraproducente] SRS n. 19 Kontrast dissensio [il contrasto] SRS n. 22; Kontrazeption methodi contra conceptionem [la contraccezione] DoV II B 4; Kontroll- und Leitungsorgane Instituta moderandi ordinandique causa [organi di controllo e di guida] CA n. 58; Kontrolle Ttigkeit consilium [il controllo] GS n. 65, moderatio [il controllo] RH n. 16, inspectio [il controllo] DoV II B 4; unter gegenseitiger Kontrolle: mutua cautione adhibita - PT 287; die soziale Kontrolle: societatis respectio [il controllo sociale] EV n. 68; jemandes unmittelbarer Kontrolle unterliegen: subiacere gubernationi proximae alicuius [essere al controllo diretto di qc.] LE n. 14; nicht leicht unter Kontrolle zu bringen: non facilis inspectionis [non facile a controllare] CA n. 36; Kontrolle Institution inspectionis instrumentum [il controllo] LC n. 14; kontrollieren recognoscere [controllare] SP 433, inspicere [il controllo] MM 430, ordinare [controllare] GS n. 5, in sua potestate habere [il controllo] LC n. 35, temperare [controllare] EV n. 22, vigilantia [il controllo] CA n. 19; die Geburten kontrollieren: natorum incrementa artificio coercere [la regolazione artificiale della natalit] HV n. 17; Krfte kontrollieren: vires in sua potestate habere [il controllo delle forze] LC n. 35; die Rstungen kontrollieren: arma moderari [il controllo degli armamenti] CA n. 28; die ganze Gesellschaft bis in die feinsten Verstelungen kontrollieren: societati toti minutatim invigilare [controllare in modo capillare tutta la societ] CA n. 19; Kontrollmittel inspectionis instrumenta [il controllo] LC n. 14; Kontroverse iurgium [la controversa] ASS 32, 67 Konvent einen Konvent anordnen: indicere conventum [indicere un covegno] CIC vig. can. 95 1 Konvention stipulatio [la convenzione] GS n. 79, conventio [la convenzione] GS n. 79; eine Konvention ber die Abschaffung der Atomwaffen: consensio de armis atomicis delendis [un accordo sulla distruzione degli armi atomiche] SRS n. 20; Konventionen und Vertrge: pacta et conventa [le convenzioni e i trattati] PT 292 konvergieren vergere in - GS n. 45, coire cum [essere convergente con] DoI n. 21; Konvertit conversus - AAS 1987, 138; Konvikt convictus, us - CIC abr. can. 1192 Konzentration die Konzentration der Bevlkerung: multitudines conglobantur [il concentramento di popolazione] OA n. 8; Konzentration der Macht: potentiae accumulatio [la concentrazione di potere] QA 211, collatio potentiae sub unius potestate [la concentrazione del potere] LC n. 12; die Konzentration von Reichtum und Macht: coacervatae opes atque potestates [la concentrazione dei mezzi e dei poteri] OA n. 44; Konzentrationslager publicae custodiae campus [un campo di concentramento] RH n. 19, campus civibus segregandis [il lager] LE n. 9, campus detinendis captivis [il campo di concentramento] Iuv n. 15; captivorum custodiendorum campus [il campo di concentrazione] TMA n. 18; carcerarius campus [un campo di concentramento] Cfl n. 42, campus constipationis captivorum [un campo di concentramento] SS n. 37; konzentrieren congerere [concentrare] Iuv. n. 9; sich konzentrieren um jemanden: contrahi circum aliquem [concentrarsi attorno a qc] UUS n. 55; die Aufmerksamkeit auf reine Formprobleme konzentrieren: studium in negotia mere formalia convertere [concentrare la attenzione su problemi puramente formali] FeR n. 61; konzentrisch konzentrische Kreise orbes circum centrum ducti [cerchi concentrici] ES 650 Konzept rerum conceptio [le concept] LN pr.;

281

Konzeption
Konzeption notio [la concezione] FC n. 6, excogitatio [unimpostazione] FeR n. 37; er hat eine klare Konzeption: rei facies ei est dilucide perspecta [una visione chiara di q.c.] PP n. 13; die theologische Konzeption des Problems ausdrcken: quaestionem ex theologica ratione pertractare [esprimere la concezione teologica del problema] RH n. 17; eine verfehlte Konzeption: perperam concepta notio [una errata concezione della persona] CA n. 13; Konzert concentus musicus - AAS 1958, 648 konzertiert eine konzertierte Aktion: certa ordinatio ministerii [un'azione concertata] HV n. 30; consociata actio Hom. n. 17; durch konzertierte Aktion: socia compositaque opera [lo sforzo comune e concertato] PP n. 82 Konzession concessum - VN 288; Konzessionen machen: concessiones dare - ASS 6, 177 Konzilskommission commissio conciliaris - Ord. Conc. Art. 5 Konzilstheologe conciliaris theologus - Ord. Conc. Art. 6 5 Konzilsvter Patres Conciliares - Ord. Conc. Art. 1 1 Konzilsversammlung Conciliaris Consessio [l'assise conciliare] UUS n. 52; Koodinierungszentrum sedes quae hac in re omnia apte conectit [il centro di coordinamento] LE n. 2; kooptieren die in den Rat zu Kooptierenden: cooptandi consilio - Stat. PAS art. IX; Koordinate die rumlich-zeilichen Koordinaten der sinnlich wahrnehmbaren Welt: spatii temporisque condiciones orbis sensibilis [le coordinate spazio temporali del mondo sensibile] VS n. 46; Koordination ordinata colligatio [la coordinazione] ID 166; coordinatio [il coordinamento] GS n. 90; die ureigenste Aufgabe der Staatsgewalt besteht in der Koordination aller sozialen Krfte: germanum peculiareque publicae potestatis munus in eo consistit, ut mutuam civium omnium conspirationem consensionemque pro facultate promoveat [la missione genuina del potere pubblico consiste nel promuovere efficacemente la coordinazione di tutte le forze sociali] DR 81; koordinieren apto ordine componere [coordinare] MM 200, coordinare [coordinare] GS n. 63 Koordinierung coordinatio [la coordinazione] AG n. 30 [il coordinamento] CIC vig. can. 680, rerum copulatio seu coordinatio [la coordinazione] LE n. 18; compositio [il coordinamento] CA n. 25; Kopf die wahren Prioritten auf den Kopf stellen: verum potiorum rerum evertere principatum [sconvolgere le vere priorit] SRS n. 10; die wirtschaftliche Entwicklung geht ber ihre Kpfe hinweg: progressus oeconomicus fit super eorum capita [lo sviluppo economico si svolge sopra la loro testa] CA n. 33; jemanden vor den Kopf stoen: collidere aliquem [heurter qn] Cat. 581; Kopist librarius - PD 288; Es kann zwar vorkommen, da dem Kopisten beim Abschreiben der Handschriften manches flschlicherweise entgangen ist: Fieri quidem potest, ut quaedam librariis in codicibus describendis minus recte exciderint - D-H 3291 Kopte coptus - ASS 28, 257 koptisch copticus - ASS 28, 257 Krnchen ein Krnchen Wahrheit: particula veritatis [una particella di verit] RH n. 4 Krperhaltung corporis habitus [un atteggiamento] SCo. n. 30 Krperkraft corporis firmitas [la resistenza fisica] SRS n. 39; Pl. die Krperkrfte verbrauchen: corporis vires conterere [logorare le forze fisiche] LE n. 9; Krperkult cultus corporis [le culte du corps] Cat. 2289; krperlich corporalis [corporale] QA 221, physicus [fisico] PC n. 3; krperliche Anlagen: dotes physicae [le doti fisiche] CIC vig. can. 795; krperlich behindert: prapeditus corpore [impedito nel corpo] CIC vig. can. 777; ein krperlich behindertes Kind: filius corporis vitio affectus [un bambino minorato] QDAP n. 25 Krperlichkeit corporis concretio [il corpo materiale] SP 427, physica structura [la fisicit] EV n. 22; Krperschaft persona moralis collegialis - CIC abr. can. 99, persona iuridica collegialis [la persona giuridica collegiale] CIC vig. can. 120 2, corpus [il corpo] LG np. sub 1, [l'organismo] UUS n. 24; eine gesetzgebende Krperschaft: publicus Oratorum Conventus condendis legibus adlectorum [un corpo legislativo] ASS 15, 599, legumlatorum coetus - ASS 26, 132; intermedire Krperschaften: corpora media [corpi intermedi] LE n. 14; eine organische Krperschaft: organicum corpus [un corpo organico] AA n. 20 Krperverletzung vulneratio - CIC abr. can. 2354 1 Korporation corporatorum hominum collegium [la Corporazione] DR 93; korrekt Adj. congruus [corretto] FeR n. 75, rectus [corretto] DC n. 18; eine korrekte Analyse durchfhren: peragere rectam analysim [mener une analyse correcte] LN VIII-3; Adv. korrekt anwenden: apte accommodare [corettamente applicare] VS n. 27; korrekt handeln: urbane agere [la correttezza] ES 644; Korrektheit rectitudo [la correttezza] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 4; Korrektur correctio [la correzione] HG 573; eine tiefgreifende Korrektur erfordern: planam poscere emendationem [esigere una radicale correzione] SRS n. 21

282

Kraft
korrespondieren korrespondierendes Mitglied: socius correspondens [un socio corrispondente] Stat. PAS art. XXXIV korrigieren die Satzung korrigieren: emendare statuta [corriger les statuts] MG 8 korrumpieren korrumpiert: ad corruptos mores prolapsus [corrotto] DR 83; korrupt ein korruptes Regime: regimen corruptum [un regime corrotto] SRS n. 44; Korruption corruptela [la corruzione] SRS n. 39, corruptio [la corruzione] LC n. 75; die Korruption der Sitten: profligati mores [la corruzione dei costumi] DR 77; die politische Korruption: civilis corruptio [la corruzione politica] VS n. 98; die Korruption der staatlichen Behrden: publicarum potestatum corruptio [la corruzione dei pubblici poteri] CA n. 48; die Korruption bestimmter Machthaber: corruptela quorundam gubernatorum auctoritate praeditorum [la corruption de certaines dirigeants au pouvoir] LN VII12; die Korruption, die alles ehrliche sozialen Leben zerstrt: corruptio quae destruit universam vitam socialem honestam [la corruzione che distrugge qualsiasi onesta vita sociale] LC n. 75; kosmisch cosmicus [cosmique] Cat. 57 Kosmos die sichtbare Natur, welche die Griechen in Anspielung auf die Ordnung von der sie geprgt ist, Kosmos nannten: natura visibilis quam Graeci, significantes sane ordinem, quo illud eminet, cosmum vocabant [la natura visibile che i Greci, alludendo appunto allordine che la contraddistingue, chiamavano il cosmo] SRS n. 34; die Mitte des Kosmos: centrum universi [il centro del cosmo] RH n. 1 Kostbarkeit die Kostbarkeit des menschlichen Lebens: vitae humanae pretium [la preziosit della vita umana] EV n. 2; Kosten + auf auf jemandes Kosten: alicuius expensis CIC abr. can. 2168 1; auf Kosten der anderen: aliarum damno [a scapito degli altri] FeR n. 49; auf seine eigenen Kosten: propriis expensis - CIC abr. can. 400 2; + Subst. die Kosten des Rechtsstreits: litis expensae [le spese processuali] CIC vig. can. 1611; die Kosten des Rechtsstreits festsetzen: statuere de litis expensis [decidere sulle spese processuali] CIC vig. can. 1611; + Adj. die laufenden Kosten: pretia laboris [i costi operativi] SRS n. 43; zu niedrigen Kosten erlangen: parvo sumptui habere [a basso costo] SRS n. 39; mit niedrigen Kosten hergestellte Produkte: parvi pretii bona effecta [prodotti a basso costo] SRS n. 43; die wachsenden Kosten von Energie und Rohstoffen: exardescens pretium energiae et materiarum praecipuarum [l'aumento del prezzo dell'energia e delle materie di base] LE n. 1; + Vb. die Kosten erstatten: refundere expensas [rifondere le spese] CIC vig. can. 1571; die Kosten tragen: expensas ferre - CIC abr. can. 1739; zur Tragung der Kosten verurteilen: condemnare in expensis - CIC abr. can. 1629 1; die Kosten bernehmen: expensas suscipere - CIC abr. can. 1218 3; kosten etwas kosten: aliquid constare - AAS 1985, 733; wieviel es gekostet hat: quanti stetit [quanto costato] QP 599; Kostenentscheidung pronuntiatio circa expensas [l'ordine relativo alle spese] CIC vig. can. 1649 2 Kostenfestsetzung taxatio [la tassazione] CIC vig. can. 1649 2; die Kostenfestsetzung abndern: taxationem emendare [modificare la tassazione] CIC vig. can. 1649 2 Kostenordnung taxarum notula et regula - CIC abr. can. 1909 1 kraft kraft des ersten Prinzips: prioris principii causa [in virt del primo principio] LC n. 73; kraft des zweiten Prinzips: vi alterius principii [in virt del secondo principio] LC n. 73; Kraft allg. + mit mit all' ihrer Kraft: pro virili parte [con ogni loro energia] QA 206; mit neuer Kraft: renovato cum impetu [con slancio rinnovato] DC n. 30; + nach nach Krften: quantum poterit [per quanto pu] LG n. 26, pro viribus [fare quanto in suo potere] CIC vig. can. 1125; nach Magabe der Krfte: pro virili parte - SP 444; + Subst. die Kraft der Argumente: argumentorum vis - PD 291; Zersplitterung der Krfte: dispersio virium [la dispersione delle forze] AA n. 19; + Adj. die blinden Krfte: caecae occultaque vires [le forze ciechi] DR 69; eine konservative Kraft: potens vis qua societas se sustentat [una forza conservatrice] ASS 31, 142/133; moralische Kraft: animorum vires [la forza morale] DR 104, animi vigor [le energie morali] ES 632; die schpferische Kraft: industria, ae [la iniziativa] RH n. 15; die tragende Kraft: vis trahens [la forza trainante] DC n. 24; die ursprngliche Kraft: nativum robur UAD 696; mit zersplitterten Krften: dissociatis viribus - VN 298; + Vb. sie leiten ihre Kraft ab von etwas: suam virtutem derivant ab aliqua re [derivano la loro efficacia da q.c.] SCo. n. 61; die Krfte einsetzen fr: vires conferre ad [dedicare le energie a] CIC vig. can. 210; Kraft schpfen zu: vim haurire ad + grd [attingere la forza per] LC n. 43; dem freien Spiel der Krfte berlassen: permittere libero virium certamini [abbandonare alla libera concorrenza delle forze] QA 206; seine Krfte berschtzen: nimis suis viribus fidere [presumere delle sue forze] ReP n. 10; sich nicht auf die eigene Kraft verlassen: de propriis virtutibus non praesumere [non presumere delle sue forze] PC n. 12; seine ganzen Krfte einem Werk widmen: totas vires suas in opere impendere [spendere tutte le sue forze in un lavoro] LG n. 35; die verbrauchten Krfte wiederherstellen: vires amissas restaurare [restaurer la perte des forces] Cat. 1394; Kraft jur. vd. Gesetz;

283

Kraftanspannung
Kraftanspannung virium contentio [lo sforzo] HV n. 21 [la fatica] LE n. 9; Kraftaufwand virium impendium AAS 1967, 27; Krfteverfall der langsame Krfteverfall: vires gradatim deficientes [le forze che progressivamente s'affievoliscono] Cfl n. 48; krftigen corroborare [l'irrobustimento] SP 414; Kraftverschwendung virium dissipatio [el desperdiciar energas] FiC 198 kraftvoll nervose - UAD 687; Krankenbehandlung sanitatis subsidia [l'assistenza sanitaria] LE n. 19; Krankenhaus hospitalium - CIC abr. can. 1489 1, valetudinarium [un ospedale] PP n. 53; Krankenhauspersonal nosocomi, orum [gli infermieri] QDAP n. 22 Krankenhilfe assistentia sanitaria [l'assistenza sanitaria] CIC vig. can. 231 2 Krankenpflege aegroti curandi [l'assistenza agli infermi] PC n. 10 Krankenpfleger infirmorum curator [l'infermiere] LE n. 9, aegrotorum minister [l'infermiere] EV n. 89, infirmarius [un infermiere] Cfl n. 53: Krankenschwester aegrorum ministra [l'infermiera] SD n. 29: Kranker infirmus [l'infermo] CIC vig. can. 1004 1; Kranke versorgen: infirmos curare [procurare le cure necessarie] CIC vig. can. 619 Krankheit infirmitas [la malattia] CIC vig. can. 1004 1 [un'infermit] AA n. 4; eine ansteckende Krankheit: morbus contagione vulgatus [un morbo che si sparge per contagio] ADS 396; eine chronische Krankheit: inveteratus morbus [una malattia invecchiata] HuG 577; eine endemische Krankheit: morbus domesticus [una malattia endemica] PP n. 1; eine psychische Krankheit: psychica aegritudo [una malattia psichica] LC n. 68; eine seelische Krankheit: psychica infirmitas [l'infermit psichica] CIC vig. can. 1041; eine somatische Krankheit: psychica aegritudo [una malattia fisica] LC n. 68; an einer unheilbaren Krankheit leiden: morbo insanabili affici [un malato incurabile] QDAP n. 12; durch Krankheit verhindert: infirmitate detentus - CIC abr. can. 417 2; Krankheiten knnen nicht angemessen geheilt werden, wenn sie nicht vorher richtig erkannt wurden: morbi non apte curantur nisi rite praecogniti fuerint [le malattie non si possono curare se prima non sono bene conosciute] HG 563; Krankheitsfall im Krankheitsfall: si quis adversa corripiatur valetudine [in caso di malattia] PT 260 kra krasser Materialismus: crassus materialismus quem dicunt [il materialismo crasso] SRS n. 28 kreativ fecundus [creativo] VS n. 55, creans [creativo] NMI n. 41; Kreativitt vis effectiva [la creativit] OA n. 9, effectrix industria - SRS n. 15, vis creatrix [la creativit] Iuv. n. 10, navitas creatrix [la creativit] CA n. 29, efficiendi vis [la creativit] CA n. 33, creatrix potestas [la creativit] MD n. 19; der Ansporn zur Kreativitt: stimulus operam creatricem praestandi [lo stimolo alla creativit] LE n. 5; das sittliche Leben erfordert Kreativitt: moralis vita creativitatem expostulat [la vita morale esige la creativit] VS n. 40; seine Kreativitt in etwas einbringen: in aliqua re creatricem vim suam insumere [esplicare la sua creativit in q.c.] CA n. 51; die freie Kreativitt des Menschen im Bereich der Wirtschaft: libera hominis facultas moliendi in oeconomiae regione [la libera creativit umana nel settore dell'economia] CA n. 42; Krebs Krankheit: cancer, -cri AAS 1956, 666 Kredit credenda pecunia [il credito] QA 211, pecunia credita [il credito] MM 423, nomina facienda [il credito] MM 438; neue Kredite erhalten: alia pecuniaria subsidia consequi [ottenere nuovi finanziamenti] SRS n. 19; einen Kredit geben: pecunias credere mutuatas [fornire capitali] MM 441; Garantien geben fr die Verwendung eines Kredits: satisdare pro creditae pecuniae usu [offerre garanzie sull'impiego che verr fatto dei mezzi finanziari] PP n. 54; verlorene Kredite: gratuita dona [i doni gratuiti] PP n. 54 Kreditgenossenschaft coetus sodalium pecuniae creditae gratia [la cooperativa di credito] CA n. 16; eine landwirtschaftliche Kreditgenossenschaft: aerarium ruricolis adiuvandis [una cassa rurale] ASS 31, 139/131 Kreditinstitut argentaria [un istituto di credito] MM 434 Kreditpolitik providentia ad creditam pecuniam temperandam - MM 423, rei pecuniariae disciplina [la politica creditizia] MM 434 Kreis geom. konzentrische Kreise: orbes circum centrum ducti [cerchi concentrici] ES 650; Kreis soziol. ein fester Kreis (von Personen): coetus stabilis [un gruppo stabile] LG np. sub 1; Kreise: hominum consortiones [ambienti] DR 95; in gewissen Kreisen: certis ambitibus ReP 16; immer weitere Kreise umfassen: circulos gradatim ampliores comprehendere [abbracciare cerchi progressivamente pi ampi] CA n. 32; immer weitere Kreise ziehen: semper amplius diffundi [diffondersi sempre pi vasto] Cfl n. 5; Kreisbewegung circularis motus [la circolarit] FeR n. 73, circularis progressio [la circolarit] FeR n. 73; kreisen kreisen um: vertere circa [graviter autour de] Cat. 1113; Kreislauf die Kreislufe des Kosmos: cycli cosmici [les cycles cosmiques] Cat. 1150; der Kreislauf des Jahres: anni circulus [le cycle de l'anne] Cat. 1194;

284

Kriterium
der Kreislauf der Vergeltung: ambitus vindictae [il cerchio della vendetta] LC n. 57 Kreuzritter miles cruce signatus - IMA 378 Kreuzzug sacra contentio [una crociata] DR 70 Krieg perduellio [una guerra] DR 76; + Subst. die Auswirkungen eines Krieges begrenzen: belli consectaria terminis quibusdam circumscribere [limitare le conseguenze di un conflitto] CA n. 51; ein Krieg ohne Grenzen, ohne Sieger und Besiegte: bellum nullis finibus terminatum, sine victis et victoribus [una guerra senza frontiere, senza vincitori n vinti] SRS n. 47; der Krieg als Instrument der Lsung von Konflikten zwischen den Vlkern: bellum veluti instrumentum ad controversias inter populos solvendas [la guerra come strumento di soluzione dei conflitti tra i popoli] EV n. 27; der Krieg der Mchtigen gegen die Schwachen: potentium contra imbecillos bellum [la guerra dei potenti contro i deboli] EV n. 12; nach anderen Mglichkeiten zu Lsung internationaler Konflikte suchen, als den Krieg: rationes respicere quibus pro bello inter Nationes solvantur contentiones [la ricerca degli strumenti di soluzione dei conflitti internazionali alternativi alla guerra] CA n. 51; Ursachen von Kriegen: unde bella cientur [donde scaturiscono gli scontri bellici] ES 614; ein Krieg hat meistens reale und schwerwiegende Ursachen: bellum plerumque ex gravibus verisque rationibus exsistit [alle radici della guerra ci sono in genere reali e gravi ragioni] CA n. 52; + Adj. kalter Krieg: bellum frigidum [la guerra fredda] SRS n. 20; offener Krieg: bellum apertum [la guerra aperta] SRS n. 20; totaler Krieg: bellum totale [la guerra totale] GS n. 80, bellum universum [la guerra totale] SRS n. 20, bellum universale [la guerra totale] CA n. 14, universale bellum [la guerra totale] CA n. 18; + Vb. der Krieg breitet sich aus: bellum dissipatur - UAD 695; einen Krieg beginnen gegen jemanden: bellum suscipere contra aliquem [movere la guerra a qc.] DI 3; wie erbittert und auf welch vielfltige Weise man gegen die Kirche Krieg fhrt: quam acre adversus Ecclesiam bellum deflagraverit quamque multiplex [avec quel acharnement et de combien de faons on fait la guerre l'glise] S. chr. 389; den Krieg vermeiden: bellum vitare [viter la guerre] Cat. 2317; den Krieg vorbereiten: bellum providere [preparare la guerra] CA n. 18; Sent. Nie wieder Krieg!: Numquam amplius bellum! [Mai pi la guerra!] CA n. 52; kriegfhrend inter se digladiantes [tra loro belligerenti] MC 196; eine kriegfhrende Partei: proelians [un contendente] GS n. 76 Kriegsausbruch bellica conflagratio AAS 1956, 756 Kriegsdienst den Kriegsdienst verweigern: arma adhibere recusare [ricusare l'uso delle armi] GS n. 79; zum Kriegsdienst zwingen: sub arma compellere - VN 276 Kriegsdienstverweigerer Kriegsdienstverweigerer aus Gewissensgrnden: qui ex motivo conscientiae arma adhibere recusant [coloro chi per motivi di coscienza ricusano l'uso delle armi] GS n. 79 Kriegsfunke belli incendium [la scintilla che mette in moto l'apparato bellico] PT 287 Kriegsgefangener bello captus [un prisonnier de guerre] Cat. 2313; Kriegsgeschehen bellorum vicissitudines [avvenimenti guerreschi] ASS 20, 19 Kriegsmarine maritimae copiae - VN 276 Kriegspotential potentia bellica [la potenza bellica] GS n. 79 Kriegsschauplatz theatrum digladiantium populorum FR 139 Kriegsschuld belli culpa - AAS 1945, 283 Kriegsursachen belli causae [les causes de guerre] Cat. 2315; Kriegswaffen arma bellica [armi guerresche] SP 438. bellica instrumenta [gli armamenti] PT 287 kriminell criminosus [criminale] EV n. 10; Krise subitus ac fortuitus casus [la crisi] RN 668, discrimen [il pericolo] AA n. 1 [la crisi] SRS n. 28; summa difficultas [la crisi] TMA n. 36; + Subst. die Krise der demokratischen Systeme: discrimen popularium regiminum [la crisi dei sistemi democratici] CA n. 47; die Krise um die Wahrheit: crisis circa veritatem [la crisi intorno alla verit] VS n. 32; + Adj. bei drohender Krise: magnis difficultatibus imminentibus [un momento di crisi] CA n. 48; die internationale Krise: discrimen internationale [la crisi internazionale] SRS n. 49; eine schwere Krise: gravissimum rerum discrimen [un gravissimo sconvolgimento] UR n. 19, discrimen grave [una grave crisi] UUS n. 11; + Vb. die Krise angehen: discrimini occurrere [affrontare la crisi] ReP n. 18; in eine Krise geraten: in discrimen adduci [entrare in crisi] SRS n. 28, in discrimen devenire [precipitarsi nella crisi] VS n. 93; Krisensituation der unumgngliche Weg zur berwindung der Krisensituation: necessaria via ad statum discriminis superandum [la strada obbligata per superare la situazione di crisi] FeR n. 83; Kriterium criterium [il criterio] CIC vig. can. 961 2, regula [le critre] LN IX-6, iudicandi norma [il criterio] FeR n. 72, iudicandi lex [il criterio] FeR n. 72, regula et iudicium [il criterio] VS n. 104, iudicium [il criterio] EV n. 23; Pl. Kriterien: rationes, um [i criteri] RH n. 10, regulae seu criteria [le categorie] RH n. 21, rei iudicandae principia [i criteri] SD n. 5; + Subst. das Kriterium der Wahrheit: norma veritatis [il criterio della verit] LC n. 26, veritatis regula [il criterio di verit] FeR n. 23; die von den Glubigen bernommenen Beurteilungsund Entscheidungskriterien: normae iudicii et delectionis

285

Kritik
quas ipsi fideles sumunt [i criteri di giudizio e di scelta assunti dai credenti] VS n. 88; Kriterien zur Beurteilung der sozialen Situationen, Strukturen und Systeme: criteria ad iudicium ferendum de rerum condicionibus, structuris et systematibus socialibus [criteri per valutare le situazioni, le strutture ed i sistemi sociali] LC n. 74; die Notwendigkeit klarer und prziser Kriterien: necessitas illa criteriorum quae et perspicua et praecisa sunt [la necessit dei criteri clari e precisi] Cfl n. 30; + Adj. ein ethisches Kriterium: criterium ethicum [un criterio etico] LC n. 85; das hermeneutische Kriterium: interpretandi regula [le critre hermneutique] LN X-15; ein objektives Kriterium fr Gut und Bse: iudicium obiectivum de bono maloque [un criterio oggettivo del bene e del male] CA n. 45; oberflchliche Kriterien: exteriores rationes [superficiali criteri] RH n. 10; etwas nur nach pragmatischen Kriterien beurteilen: aliquid regulis unis pragmaticis aestimare [valutare q.c. con criteri pragmatici] FeR n. 5; regelndes Kriterium fr das politische Leben: iudicium de vita politica agenda [il criterio regolativo della vita politica] EV n. 70; scheinbare Kriterien: specie sola apparentes rationes [apparenti criteri] RH n. 10; ein sicheres Kriterium zum Urteilen und Handeln: criterium firmum recte iudicandi et agendi [un criterio sicuro di giudizio e di azione] LC n. 76; sittliches Kriterium: morale iudicium [il criterio morale] EV n. 69; die auf menschlichen Handlungen zutreffenden Kriterien: normae actionis humanae propriae [l criteri propri di un atto umano] VS n. 65; + Vb. die Kriterien fr Gut und Bse festlegen: statuere normam boni malique [fissare i criteri del bene e del male] VS n. 32; nach Kriterien der Gerechtigkeit und Anstndigkeit prfen: excutere secundum iustitiae iudicia et honestatis [esaminare secondo criteri di giustizia e di moralit] CA n. 47; vd. Auslegungskriterium; Kritik censura [la critica] FeR n. 88, censuram faciendi studium [la critica] RH n. 4, censurae faciendae studium [la critica] RH n. 4, improbatio [la critica] CA n. 39, vituperationes [le critiche] CA n. 10; eine herbe Kritik: acerba censura [una critica amarga] FiC 198, acerbae reprehensiones [dure critiche] CA n. 48; die rationalistische Kritik: censura rationalistica [la critica razionalista] FeR n. 8; die Kritik am Christentum: censura christiani nominis [la critica al cristianesimo] DC n. 3; Kritiker criticus [il critico] IM n. 11; Pl. Kritiker fr Literatur, Film, Rundfunk, Fernsehen: critici litterarii, cinematographici, radiophonici, televisifici [i critici letterari, cinematografici, radiofonici, televisivi] IM n. 15; critici iudices [i critici] CeP n. 78; Kritiksucht eine berzogene Kritiksucht: exasperata quaedam rerum omnium censura [un criticismo esasperato] Iuv. n. 13; kritisch Adj. censorius [critico] FC n. 76; [A] die kritische Ausgabe eines Textes: textus ad criticae artis norma concinnatus [un testo secondo le norme della vera critica] DAS 304, textus emendatus [un testo corretto] DAS 307; [B] ein kritisches Bewutsein: conscientia critica [una coscienza critica] FC n. 7; das kritische Bewutsein dessen, woran man glaubt: criticum iudicium rerum in quas creditur [la consapevolezza critica di ci in cui si crede] FeR n. 36; [D] kritisches Denken: critica intellectus actio [lattivit critica del pensiero] FeR n. 31; [E] eine kritische Einstellung: modus se gerendi reprehensorum [un atteggiamento critico] RH n. 4; [H] eine kritische Haltung einnehmen: notare ac reprehendere [assumere un atteggiamento critico] SRS n. 21; [P] eine kritische Prfung: investigatio critica [un examen critique] LN VII-4, critica inquisitio [l'examen critique] LN VII-10; [S] kritischer Sinn: diiudicandi facultas [il senso critico] GS n. 7; sensus criticus [il senso critico] RH n. 4; die Erziehung zum kritischen Sinn: labor ad sensum criticum educans [l'opera educativa al senso critico] Cfl n. 44; den kritischen Sinn schrfen: exacuere criticum sensum [affinare il senso critico] CeP n. 136; eine kritische Stunde: tempus discriminis [un'ora critica] ReP n. 35; [U] mit kritischer Unterscheidung: peracri prudentia [avec un discerniment critique] LN II-4; eine kritische Unterscheidung vornehmen: iudicium discernendi exercere [esercitare il discernimento] FeR n. 54; ein kritisches Urteil fllen: criticum iudicium ferre [un jugement critique] LN XI-15; sich kritischer Urteile enthalten: a criticis iudiciis se abstinere - AAS 1980, 363; kritisches Urteilsvermgen: iudicium criticum [il senso critico] GS n. 54; [V] die kritische Vernunft: ratio critica [la ragione critica] FeR n. 77; ohne hinreichend kritische Vorsicht: sine satis critica cautione [sans prcaution critique suffisante] LN pr.; [W] in ungengend kritischer Weise: per viam parum criticam [d'une manire insuffisament critique] LN pr. Adv. kritisch bedenken: critice perpendere [valutare con spirito critico] CeP n. 118; etwas kritisch betrachten: coarguere aliquid [criticare q.c.] PP n. 41; kritisch beurteilen: critice considerare [criticamente vagliare] Cfl n. 44; kritisch ber etwas nachdenken: critico iudicio meditari de aliqua re [riflettere sopra q.c. criticamente] FeR n. 22; die Ergebnisse kritisch prfen: exitus stricte cribrare [vagliare criticamente i risultati] FeR n. 31; kritisch untersuchen: iudicio critico ponderare [esaminare criticamente] FeR n. 54; kritisieren carpere - GdC 389, reprehendere [la critica] OA n. 37, exprobrare [criticare] CA n. 41; Krone corona regia - ASS 28, 643 Krnung die Krnung des Menschseins: humanitatis fastigium [il culmine dell' umanit] CA n. 13; Grund und Krnung: cum fundamentum tum fastigium [fundamento e coronamento] DIM 77;

286

kulturell
krumm auf krummen Wegen: per sinuosos anfractus EM 477 Kryokonservierung embryonum congelatio quae peragitur ad embryones in vita conservandos, quod crioconservationem vocant [il congelamento degli embrioni per garantire una conservazione degli embrioni - crioconservazione] DoV I 6; kugelgestaltig globosus [sferico] DC n. 11; khn audax [audacieux] Cat. 2739; Khnheit audacia [l'audace] Cat. 2610; Kult der Kult des Habens": cultus possidendi [il culto dell' avere SRS n. 28 kultisch die kultischen Gebote: praescripta cultualia [le prescrizioni cultuali] LC n. 54 kultivieren excolere [coltivare] GS n. 75; Pt. Pf. alle kultivierten Menschen: omnes civili cultu ornati homines AAS 1949, 42; Kultur civilis cultio - AI 27, animi cultus - MM 416, civilis cultus [la civilt] MM 445, cultus et humanitas [la cultura] MM 449, humanitatis cultus [cultura e civilt] PT 281 [la civilt] PP n. 40, ingenii cultus [la cultura] PT 283, cultura [la cultura] LG n. 79, ratio culturalis [la cultura] GS n. 5, cultus humanus [la cultura] GS n. 59, mentis cultura [la cultura] ES 617, bonae doctrinae [la cultura] HV n. 30, humanus civilisque cultus [la civilt] PP n. 38, ingenii cultura [la cultura] LE n. 1, humanus cultus [la cultura] LE n. 23; animi cultura [la cultura] LE n. 23, cultus liberalis [la cultura] TMA n. 23; Def. die Kultur mu als Allgemeingut eines jeden Volkes, als Ausdruck seiner Wrde, Freiheit und Kreativitt, als Zeugnis seines Weges in der Geschichte verstanden werden: cultura est consideranda tamquam uniuscuiusque populi commune bonum, eius dignitatis, libertatis atque creativa vis expressio, eius historici itineris testimonium [la cultura deve ritenersi come il bene comune di ciascun popolo, l'espressione della sua dignit, libert e creativit la testimonianza del suo cammino storico] Cfl n. 44; + in in jeder Kultur: in quavis cultus ingenii forma [tra tutte le culture] OA n. 2; + Subst. jeder Mensch hat ein Anrecht auf Kultur: omnis homo ius habet ad culturam [ogni uomo ha diritto alla cultura] LC n. 92; der Bereich der Kultur: humani cultus provincia [il piano culturale] SRS n. 15; die verschiedenen Bereiche der Kultur: litterarum omne genus [i diversi campi della cultura] DR 101; die Blte einer Kultur: flos cultus civilis [la fioritura di una civilt] ReP n. 29; die Evangelisierung der Kulturen: nisus ut evangelium culturas penitus imbuat [l'evangelizzazione delle culture] LC n. 96; der Fortschritt der Kultur: humanus cultus progrediens [un incivilimento] MM 458; die Gehalte und Werte, die in ihrer Gesamtheit die Kultur einer bestimmten Nation ausmachen: eae res eaque bona, in quibus universus cultus humanus alicuius nationis consistit [i contenuti e valori che compongono, nel suo insieme, la cultura di una data nazione] LE n. 10; die Krise der Kultur: civilis cultus discrimen [la crisi di civilt] TMA n. 52; das Recht auf Kultur: ius ad culturam [il diritto alla cultura] LC n. 93; das Schaffen und Weitergeben der Kultur: culturae creatio et transmissio [la creazione e la trasmissione della cultura] Cfl n. 44; die Verschiedenheit der Kulturen: culturarum diversitas [la diversit delle culture] FeR n. 70; Zugang zur Kultur: accessus ad culturam [l'accesso alla cultura] LC n. 92, aditus ad mentis culturam [l'accesso alla cultura] LC n. 81; + Adj. Vlker einer alten Kultur: nationes vetusto civili cultu praestantes [nazioni di vecchia cultura] PP n. 62; die christliche Kultur: aetas quae a christiano nomine dicitur [la civilt cristiana] DR 65, christianae nominis cultus [la civilt cristiana] DR 68, christianus vitae cultus [la civilt cristiana] DR 86; die heutige Kultur: hodierna cultura [la cultura contemporanea] TMA n. 46; eine hhere Kultur: altior cultura [una cultura superiore] GE n. 10; die traditionellen Kulturen: traditus humanitatis cultus [le civilt tradizionali] PP n. 10; + Vb. es liegt nicht in der Zustndigkeit der ffentlichen Autoritt, die Kultur zu bestimmen: non est auctoritatis politicae determinare culturam [non nelle competenze dell'autorit pubblica determinare la cultura] LC n. 93; zuoft ist die Kultur in Ideologie entartet: saepius cultura vertitur in ideologiam [troppo spesso la cultura degenera in ideologia] LC n. 93; Sent.. das gesamte menschliche Tun hat seinen Platz in einer Kultur und erfolgt in Wechselwirkung mit ihr: cuncta hominis actio intra aliquam humani cultus compagem explicatur et ibidem reciprocatur [tutta l'attivit umana ha luogo all'interno di una cultura e interagisce con essa] CA n. 51; kulturell ad humanum cultum pertinens [culturale] RH n. 17; [A] das kulturelle Antlitz: humani cultus natura [la fisionomia culturale] SRS n. 22; [E] auf kultureller Ebene: in ambitu cultus [sul piano culturale] EV n. 18; das kulturelle Erbe: patrimonium culturae a generationibus prateritis acquisitum [il patrimonio culturale acquistato dalle passate generazioni] GE n. 5; das geistig-kulturelle Erbe: patrimonium mentis animique culturae [il patrimonio culturale e spirituale] GE pr.; das religise und kulturelle Erbe des Christentums: religiosa et culturalis hereditas christianae fidei [l'hritage religieux et culturel du christianisme] LN III-2; [F] die kulturelle Freiheit: libertas culturalis [la libert culturale] LC n. 93; [G] ein sozio-kultureller Groraum: magnum territorium socio-culturale [un vasto territorio socio-culturale] AG n. 22; [H] der kulturelle Hintergrund: culturalia adiuncta [lo sfondo culturale] UUS n. 65; [I] die kulturelle Identitt: humanus cultus nationis proprius [l'identit culturale del Paese] SRS n. 25; eine eigene kulturelle Identitt erringen: suam culturalem

287

Kulturerbe
identitatem adsequi [conseguire una propria identit culturale] SRS n. 21; die kulturelle Identitt eines Volkes: culturalis populi identitas [l'identit culturale di un popolo] LC n. 75; [L] das kulturelle Leben einer Gesellschaft: culturalis cuiusdam societatis vita [la vita culturale di una data societ] LE n. 18; [R] der kulturelle Rahmen, in dem sie sich befinden: adiuncta culturalia in quibus vivunt [il contesto culturale in cui si trovano] MD n. 29; [S] die kulturelle Situation: condiciones culturales [la situazione culturale] FC n. 4; [T] die kulturellen Traditionen: traditiones culturales [le tradizioni culturali] SRS n. 44; Kulturerbe patrimonium culturale [il patrimonio culturale] CT n. 53; das authentische Kulturerbe der Vlker achten: servare germanum ipsum populorum culturale patrimonium [rispettare l'autentico patrimonio culturale dei popoli] EV n. 91; Kulturgter politioris humanitatis commoda [i beni della cultura] PT 267, bona civilizationis hodiernae [i benefici della civilt moderna] GS n. 9, bona cultus civilis [i beni della civilt] ReP n. 2; Kulturkrise ipsius cultus humani discrimen [la crisi della cultura] EV n. 11; Kulturleben vita culturalis [la vita culturale] AA n. 16 Kulturraum culturae ambitus [larea culturale] FeR n. 72; Kulturvolk gens humana cultura praedita - AAS 1958, 661 kmmern sich um etwas kmmern: munus in se recipere + grd [farsi carico di] FeR n. 67, sollicitus esse de aliqua re [avere a cuore q.c.] AA n. 10; sich um jemanden kmmern: sollicitudine prosequi aliquem [seguire qc.in sollecitudine] CIC vig. can. 384; sich nur im sich selbst kmmern: in seipsum tantum omnem curam intendere [essere chiuso su se stesso] OA n. 25; sich um konkrete Anliegen der Menschen kmmern: re virorum et mulierum condiciones prospicere [preoccuparsi della sorte delle persone in concreto] SRS n. 7; sich um die Rechte des arbeitenden Menschen kmmern: rationem ducere iurium opificum [preoccuparsi dei diritti dell'uomo di lavoro] LE n. 8; Kmmerform forma reductiva [una forma riduttiva] DC n. 8; kumulativ kumulative Zustndigkeit: iurisdictio cumulativa - AAS 1986, 483 Kumulativrecht ius cumulativum [il diritto cumulativo] CIC vig. can. 858 1 Kunde, der cliens [il cliente] CA n. 43; Kundgebung eine ffentliche Kundgebung: publicus concursus [una manifestazione pubblica] SRS n. 39; kndigen eine Konvention kndigen: rescindere conventionem - ASS 6, 188 Kndigung denuntiatio - VN 282 kundtun manifestare [manifestare] CIC vig. can. 1057 1 [rendere manifesto] VS n. 13; knftig Garant des knftigen Verhaltens: illius quae posthac erit agendi rationis sponsor [il garante della condotta futura] ASS 31, 142/133 Kunst eine durch die Erfahrung verfeinerte Kunst: ars ipso usu expolita [un'arte affinata dalla stessa esperienza] DAS 305; die schnen Knste: ingenuae artes [le arti liberali] SCo. n. 122; in der Kunst vereint sich Erkenntnis und Knnen: ars coniungit cognitionem et industriam [l'art unit connaissance et savoir-faire] Cat. 2501; Kunstfertigkeiten artes [les arts] Cat. 2405; kunstgerecht affabre - UAD 675 Kunstgriff calamistrum [un artifizio] DAS 312, artificium [un artifizio] DH n. 11; Knstler artifex [l'artista] SCo. n. 122 knstlerisch sich knstlerisch bettigen: artibus versari [occuparsi di arte] GS n. 57; knstlerische Fhigkeiten: artis facultates [un artistico contributo] IM n. 13; knstlerisches Schaffen: artistica creatio [la creazione artistica] Cfl n. 44; knstlich ficticius [artificiale] DR 71, artificiosus [artificiale] TMA n. 29; knstliche Bedrfnisse: artificiosae necessitates [necessit artificiali] SRS n. 29; knstliche Befruchtung: seminationes arte quaesitae [la fecondazione artificiale] VS n. 47; knstliche Hindernisse: commenticia impedimenta [impedimenti artificiali] DR 104; Methoden knstlicher Geburtenregelung: artificiosae viae quibus liberorum numerus coerceatur [metodi artificiali di controllo delle nascite] HV n. 7; rationes ad natorum incrementa artificio coercenda adhibitae [metodi di regolazione artificiale delle natalit] HV n. 17; Kunstwerk res pretiosa artis causa [un oggetto prezioso di valore artistico] CIC vig. can. 1292 2; Pl. Kunstwerke herstellen: opera et pulchra efficere [produrre opere belle] LC n. 92; Kuppelei lenocinium - CIC abr. can. 2357 1 Kurator die Kuratoren: ii qui moderamen curant [quelli che curano la conduzione] CIC vig. can. 94 2 Kurs didact. cursus, us [il corso] PO n. 19, curriculum [il corso] FC n. 70; Kurse einrichten: cursus instituere [l'istituzione di corsi] REU n. 67 2; einen Kurs besuchen: frequentare cursum [frequentare un corso] PO n. 19; der Kurs ist durch eine Prfung abzuschlieen: cursus examine absolvendus est - SLL 360 kurz kurz und bndig: breviter et pressius - LA n. 57; etwas kurz darstellen: aliquid praecise docere [indicare q.c. brevemente] DR 97; kurz gefat: ut rem breviter perstringamus [in breve] DR 72, strictim [brevemente] ES 622; etwas kurz erwhnen: aliquid properato percurrere [fare un rapido cenno a q.c.] FeR n. 30; in einem kurzen berblick: unumquodque caput

288

kurzzeitig
leviter perstringens [con una breve esposizione] SRS n. 11; die Tatsachen kurz, vollstndig und deutlich darlegen: facta breviter integre et perspicuiter exponere [esporre brevemente, in maniera integrale e con chiarezza i fatti] CIC vig. can. 1658 1 n. 1; vor kurzem: nuperius [pi recentemente] UUS n. 60; Kurzarbeit operum intermissio - CCC 193 kurzfristig brevi tempore [ court terme] Cat. 2316; kurzlebig brevi temporis spatio vigens [effimero] HG 566; die kurzlebigen Wahrheiten der Berufsphilosophen: doctrinae interdum evanidae eorum qui philosophiam profitentur [le dottrine effimere dei filosofi di professione] FeR n. 30; krzlich nuper [test] DI 3; erst krzlich: recentius [recentemente] LE n. 22; Kurzsichtigkeit brevis visio [la corta veduta] SRS n. 36; politische Kurzsichtigkeit: politicae rationes, quae civilem prudentiam non omnino redoleant [ragioni di una politica meno previdente] DR 74; kurzzeitig ad breve tempus [a breve scandenza] EN n. 33;

289

Laboratorium

L
Laboratorium laboratorium [il laboratorio] Stat. PAS art. III, peculiaris artis officina seu laboratorium [il laboratorio] LE n. 12; laden ad iudicium vocare [chiamare in giudizio] CIC vig. can. 221 2, citare aliquem [citare] CIC vig. can. 1433, in iudicium vocare seu citare [chiamare in giudizio] CIC vig. can. 1507 1; zur Vernehmung laden: vocare ad examen [chiamare a testimoniare] CIC vig. can. 1570; Pt. Pf. ordnungsgem geladen: rite vocatus [debitamente chiamato] CIC vig. can. 1720; der ordnungsgem geladene Zeuge hat dem Richter den Grund fr sein Fernbleiben mitzuteilen: testis rite citatus causam suae absentiae iudici notam faciat [il testimone regolarmente citato renda nota al giudice la causa della sua assenza] CIC vig. can. 1557 Ladung citatio [la citazione] CIC vig. can. 1507 3; die gerichtliche Ladung: citatio iudicialis [la citazione giudiziale] CIC vig. can. 1569 2; ffentliche Ladung: citatio per edictum - CIC abr. can. 1720 1; Ladungsbeschlu decretum citationis in iudicium [il decreto di citazione in giudizio] CIC vig. can. 1507 2 Ladungsurkunde citatoria scheda [la scheda di citazione] CIC vig. can. 1510 Lage rationes [le condizioni] MM 406, rerum status [lo stato] PT 283, [la situazione] SRS n. 10, condicio [la situazione] SRS n. 12 [la condizione] VS n. 8; unsere Lage: condicio in qua versamur [la nostra situazione] ReP n. 6; + in: in der Lage, zu: par + grd. [capace di] MD n. 7; in uerst bedrngter Lage: in impeditissimis rebus constitutus - AAS 1949, 43; dazu ist ein einzelner Staat nicht in der Lage: illud vero unusquisque Status perficere nequit [cosa che un singolo Stato non in grado di fare] CA n. 58; nicht in der Lage sein, ein eigenes Seminar entsprechend einzurichten: impar esse, proprio Seminario rite instruendo [non essere in grado di avere un proprio Seminario] OT n. 7; sollte daher einer in die Lage kommen, da er sich gezwungen sieht, eins von beiden zu whlen, : - si cui igitur usuveniat, ut alterutrum malle cogatur, [se a qualcuno dunque avvenga di trovarsi costretto a scegliere fra ] DI 8; + Subst. die Lage der Dinge: rerum status [lo stato di cose] SRS n. 24; nach Lage der Dinge: iuxta rerum adiuncta - LA n. 116; der Ernst der Lage: facti gravitas [la gravit del fatto] ASS 28, 197, condicionis gravitas [la pesantezza della situazione] SRS n. 12; nach Lage des Falles: pro casuum diversitate - AAS 1986, 485; je nach Lage des Falls: si casus ferat [se del caso] CIC vig. can. 1575; + Adj. die besondere Lage des Katholizismus in Deutschland: peculiaris rei catholicae ratio in Germania - SQC 660; eine

dramatische Lage: horrifica quaedam condicio [un grande dramma] RH n. 16; aus einer gefhrlichen Lage herauskommen: e periculosis rerum adiunctis emergere - AAA 323; die geographische Lage (eines Landes) situs finium [lambiente geographico] SRS n. 44; gnstige Lage: prosperitas - MM 425; eine neue Lage: nova rerum adiuncta - SQC 660; sich in einer neuen Lage zurechtfinden: novam amplecti rerum statum [un riassestamento] PT 285; die schwierige Lage: discrimen [la situation inconfortable] Cat. 2589; angesichts der vernderten Lage: pro mutata rerum facie - MM 413; + Vb. seine Lage zu verbessern suchen: suam conari meliorem reddere sortem [migliorare la sua condizione] DR 88; seitdem sich die Lage gendert hat: mutatis interea rerum adiunctis [cambiate le circostanze] SRS n. 19; Lager custodiae locus - ExF 679 Lagerhftling in publicae custodiae loco detentus ExF 676 lagern servare [la conservazione] MM 435 lhmen von Geburt an gelhmt: claudus a navitate [storpio fin dalla nascita] DoI n. 13; Lhmung die Lhmung des Wirtschaftslebens: vitae oeconomicae cessatio [la paralisi della vita economica] LE n. 20; Laienstand laicatus, us [il laicato] AG n. 21 Laizismus laicismus [il laicismo] QP 604, laicismi, ut aiunt, instituta [il laicismo] DR 73, laicistarum commenta [el laicismo] DN 265, laicismi effata et placita [la laicizzazione] SP 424, laica rerum conversio - AAS 1986, 690 Lakai pedisequus - OOE 42 Land ein Stck Land: quippiam quod solo contineatur [alcuna porzione di suolo] QA 198 Landarbeit labor agricolaris [il lavoro agricolo] LC n. 88, opus agreste [il lavoro dei campi] LE n. 21, opus agrorum colendorum [il lavoro agricolo] LE n. 21 Landarbeiter ruralis mercenarius [un bracciante della campagna] QA 198, qui agris colendis operam dat [il lavoratore agricolo] LE n. 7; operarius agricola [il lavoratore agricolo] LE n. 21; Pl. camporum operarii [i lavoratori dei campi] NMI n. 10; Landbesitz rusticus fundus [una propriet agricola] GS n. 71, terrarum possessiones [il possesso delle terre] GS n. 87 Landbevlkerung ruricolae [la popolazione agricolorurale] MM 431 Landbewohner das Lebens der Landbewohner verbessern: meliorem reddere vitam agrestium [il miglioramento della vita dei rurali] OA n. 8; Lndergruppe Civitatum consociatio [un gruppo di Paesi] SRS n. 20 Landesgrenze confinia - LSI 528 Landestrauer luctus communis AAS 1967, 585;

290

Lauf
Landflucht transitus ruricolarum ad urbes [la migrazione dalle campagne alle citt] GS n. 87, e rure demigratio [l'esodo dalle campagne] OA n. 8, rure festinare fugere in urbes [la fuga dalla campagna verso le citt] LE n. 21; Landheer terrestres copiae - VN 276 Landhunger terrae fames [la fame di terra] LE n. 21; Landkarte tabula geographica [la mappa] RH n. 11 lndlich der lndliche Bereich: agrestia, orum [il mondo rurale] LE n. 21; Landpchter qui terras titulo locationis colit [che coltiva un podere a titolo di locazione] GS n. 60 Landschaft facies terrestris [il paesaggio] OA n. 22; Landstreicher vagus [il girovago] CIC vig. can. 13 3 Landstrich terrae tractus - UAD 677 Landwirtschaft res agriculturae [il settore dell'agricoltura] MM 413, cultura agrorum [il settore dell'agricoltura] MM 421, res rustica [il settore agricolo] MM 431, res agricolaris [il mondo agricolo] LE n. 21; die Landwirtschaft sttzen: agriculturae consulere [sostenere l'agricoltura] PP n. 60 landwirtschaftlich landwirtschaftliche Ertrge: fructificatio agrorum [la produzione agricola] GS n. 71; landwirtschaftliche Gerte: agrorum vertendorum instrumenta - PT 285; eine landwirtschaftliche Kreditgenossenschaft: aerarium ruricolis adiuvandis [una cassa rurale] ASS 31, 139/131 lang zeitlich: diuturnus [lungo] LE n. 21; lange Arbeitstage: diuturni dies laboris [lunghe giornate di lavoro] LE n. 21; eine lange Erfahrung: diuturnus rerum usus [molta esperienza] HV n. 17; auf lange Sicht: in longinquum [in prospettiva] CIC vig. can. SDL; Komp. eine lngere Abwesenheit: diuturna absentia a domo [una assenza prolungata] CIC vig. can. 665 1; eine lngere Frist setzen: longius tempus praestituere [stabilire un tempo pi lungo] CIC vig. can. 1610 3; Lnge der Richter hat vorzusehen, da der Proze nicht absichtlich und unntig in die Lnge gezogen wird: caveat iudex ne de industria in longiores et non necessarias moras iudicium protrahatur [il giudice eviti che il giudizio si protragga di proposito con ritardi troppo lunghi e non necessari] CIC vig. can. 1593 1 Lngengrad longitudo terrae [un grado della longitudine geografica] SD n. 2; lngerdauernd diuturnus [prolungato] CIC vig. can. 665 1 langfristig procedente tempore [alla lunga] SRS n. 33; langsam tarditate quadam [con lentezze] EV n. 54; ein langsamer Proze: tardus processus [un processo lento] UUS n. 51; langweilig taedio plenum [noioso] SS n. 10; lapidar etwas lapidar feststellen: aliquid presse asseverare [affermare q.c. lapidariamente] EV n. 22; lrmen strepitus excitare [far rumori] QDS 128 Larve die Larve des Wohlstands: larva prosperitatis [una larva di prosperit] ASS 23, 216 lssig segnis - S.chr. 398 llich eine lliche Snde: peccatum veniale [un peccato veniale] VS n. 69; Last + unter unter der Last des vielen Wissens: gravata onere tot notitiarum [sotto il peso di tanto sapere] FeR n. 5; gebeugt unter der Last jahrhundertelangen Elends: onere perantiquae inopiae gravatus [curvo sotti il peso di una miseria secolare] LC 17; + zu, zur zu einer Last fr die anderen werden: aliis esse oneri [essere un peso per gli altri] SD n. 27; jemandem zur Last fallen: pondus esse alicui [essere di peso a qc.] FC n. 77; jemandem etwas zur Last legen: aliquem de aliqua re arguere [accusare qc. di q.c.] UR n. 3; + Subst. die Auferlegung ffentlicher Lasten: irrogatio onerum publicorum [l'imposizione di pubblici oneri] RN 656; die Last des Kampfes: durum est certare [il peso della lotta] SRS n. 30; die Verteilung ffentlicher Lasten: onerum publicorum partitio [la distribuzione di pubblici oneri] RN 656; + Adj. eine allzuschwere Last, die auf seinen Schultern lag: onerosior sarcina suis umeris imposita SNP 556; ffentliche Lasten: onera publica [i pubblici oneri] RN 656; eine Last auf sich nehmen: onus subire [sentire il peso di] SP 418; der alte Mensch wird als eine unntze Last empfunden: inutile pondus habetur senex [il vecchio sentito come un peso inutile] EV n. 94; + Vb. jemandem Lasten auferlegen: onera imponere alicui [aggravare qc. da oneri] DH n. 5; die Lasten des Lebens geduldig ertragen: molestias vitae patienter sustinere [sopportare con pazienza le molestie della vita] LG n. 34; Lasten auf sich nehmen: onera subire [assumersi i pesi] DR 104, onera suscipere [affrontare oneri] OT n. 9 [assumere gli oneri] CIC vig. can. 121; Lasten tragen: onera tolerare - PT 286, onera ferre [sopportare oneri] OT n. 6, die Last des Elends tragen: miseriae onus pati [connatre le poids de la misre] LN I-1; lasten auf etwas lasten: aliquid onerare [peser sur qc.] Cat. 386; Laster die Wiederholung der gleichen bsen Taten erzeugt das Laster: peccati actuum repetitio vitium generat [l'entranement au pch engendre la vice par la rptition des mmes actes] Cat. 1865; lstig fastidiosus [fastidioso] Iuv. n. 10; jemandem lstig fallen: onerosus esse alcui [gravare qc.] CIC vig. can. 398; latent ein latenter Fideismus: absconditus fideismus [un latente fideismo] FeR n. 55; Lauf der Lauf der Dinge rerum cursus [l'andamento del mondo] GS n. 4; beim normalen Lauf der Dinge: in

291

laufen
sueto rerum cursu [nel corso normale delle cose] LE n. 11; der Lauf der Gerechtigkeit: iustitiae cursus [il corso della giustizia] CIC vig. can. 1722; im Laufe der Jahrhunderte: volventibus saeculis [nel corso dei secoli] DV 8 [attraverso i secoli] HV n. 9, in saeculorum decursu [nel corso dei secoli] NA n. 3; der Lauf der Welt: cursus rerum [il corso delle cose] MD n. 3; der Lauf der Zeiten: vices temporum [il corso dei tempi] LC n. 4; im Laufe der Zeit: temporum decursu [col passare dei secoli] SCo. n. 50, successu temporum [nel corso dei secoli] SCo. n. 62, per temporum decursum - AAS 1986, 481, evolvente tempore - AAS 1981, 441 laufen vd. Frist; laufend die laufenden Geschfte: negotia sueta [gli affari di ordinaria amministrazione] Stat. PAS art. XX; in dies seu passim occurentia negotia - VAS can. 6; er untersttzt den Generalsekretr in den laufenden Geschften: adiuvat Secretarium generalem in eius munere ordinario - AAS 1982, 1203; das laufende Jahr: annus vertens - AAS 1986, 486, volvens hic annus - AAS 1985, 730; des laufenden Jahres: anni currentis - CIC abr. can. 1480; Subst. ein Verzeichnis auf dem Laufenden halten: elenchum servare [aggiornare l'elenco] Stat. PAS art. X; Laufzeit die Laufzeit der Amortisation: anni quibus credita gradatim solvantur [la durata degli ammortamenti] PP n. 54; die Laufzeit einer Anleihe: tempus quo pecuniae mutuo acceptae sint reddendae [la durata del prestito] PP n. 54; Lauheit segnitia [la tiepidezza] UUS n. 79, tepiditas [la tideur] Cat. 2094; Laune nach Laune: ad libidinem [capriccioso] LP 599; laut mit lauter Stimme: elata voce - AAS 1958, 643; Komp. lauter sprechen: elatius loqui [parlare con voce pi alta] TMA n. 37; lauten Kanon x lautet: canon x sic sonat [il canone recita] Cfl n. 23, n. 73; diese Vorschrift soll in Zukunft wie folgt lauten: illud praescriptum in posterum ita sonare iubemus - AAS 1962, 635; Pt. Pr. anders lautend: diversus a [diffrent de] Cat. 285; luten Glocken luten: campanas pulsare - CIC abr. can. 1184 Lauterkeit die Lauterkeit der therapeutischen Absichten: rectitudo propositorum therapeuticorum [la rettitudine delle intenzioni terapeutiche] DoV I 2 nota; lutern purificare [la purficazione] Cfl n. 44; der Glaube lutert die Vernunft: fides purificat rationem [la purificazione della ragione da parte della fede] FeR n. 76; Luterung purgatio [la purificazione] CA n. 50, purificatio [la purification] Cat. 1022; die notwendige Luterung der geschichlichen Erinnerung: necessaria memoriae historicae purificatio [la necessaria purificazione della memoria storica] UUS n. 2; Lautsprecher amplificator - AAS 1958, 652 lax die Sitten sind lax: remissi mores iacent - OOE 40 leadership munus ad moderationem pertinens - AAS 1971, 913; lebbar Erst wenn Zukunft als positive Realitt gewi ist, wird auch die Gegenwart lebbar: Tantummodo cum futurum certum est uti realitas positiva, tunc praesens dignum est ut vivatur [Solo quando il futuro certo come realt positiva, diventa vivibile anche il presente] SS n. 2; leben exigere vitam [vivere] EV n. 20; + fr fr sich selbst leben: de se ipso vivere [vivere per s stesso] DC n. 33; sein Leben fr sich leben: vitam suam ducere pro se [vivre sa vie pour lui-mme] Cat. 519; gem gem den Befehlen des Gewissens leben: vivere ad conscientiae praescripta [vivir en conformidad con los dictamenes de su conciencia] FiC 196; + im, in in der Diaspora leben: dispersi esse [essere dispersi] AA n. 17; im Wohlstand leben: in rebus prosperis constitutus esse [vivere nella prosperit] AA n. 8; + von von Almosen leben: victitare stipe praecaria [vivere di elemosine] RN 669; von Arbeitseinknften leben: victitare opere faciendo [vivere di lavoro] RN 669; alia etwas leben: aliquid in vitae actionem deducere [essere vissuto q.c.] LC n. 62, keiner lebt allein: nemo solus vivit [nessuno vive da solo] SS n. 48; seinen Glauben leben: suam fidem experiri [vivere la fede] FeR n. 71; Pt. Pf. eine gelebte Brderlichkeit: fraternitas quae vivendo exprimitur [la fraternit vissuta] OA n. 12; die in Wahrheit gelebte Freiheit: libertas in veritate acta [la libert vissuta nella verit] VS n. 87; das gelebte Wort: verbum ad effectum deductum [la parola vissuta] VS n. 107; ein gelebtes Zeugnis: testimonium ipsa vita comprobatum [una testimonianza vissuta] FC n. 54; wie es konkret gelebt wird: prout sese exprimit concretis viae modis [tel qu'il est concrtement vcu] LN VII-7; was gelebt zu werden verdient: eae res quae vivendo sunt experiendae [ci che merita di essere vissuto] FeR n. 6; Leben vitae actio [la vita] PT 297; + im im Leben: in vitae actione - PT 297; im tglichen Leben: in usu vitaque communi [nella vita pratica] CeP n. 47; + Subst. [A] die Achtung vor dem Leben: observantia humanae vitae [il rispetto della vita umana] QDAP n. 8, cultus qui vitae tribui debet [il rispetto per la vita] SRS n. 26; die Achtung vor dem ungeborenen Leben: reverentia erga vitam nondum natorum [il rispetto per la vita dei non nati] RH n. 8; [F] die Freuden des Lebens: suavitates vivendi [les charmes de la vie] S. chr. 385; [L] der Lauf des Lebens: iter vitae [l'itinerario della vita] Iuv. n. 1; im Laufe des Lebens: decursu aetatis - GdC 392; [R] das Recht auf Leben: ius vivendi - QDAP n. 11, ius ad vitam [il diritto alla vita] LC n. 57; das Recht auf das eigene Leben: ius possidendi suam vitam [essere padrone di s] QDAP

292

lebendig
n. 8; [S] der Sinn des menschlichen Lebens: sensus vitae humanae [il senso della vita umana] RH n. 11; sein Leben aufs Spil setzen: vitam in discrimen ponere [mettere in pericolo la stessa vita] AA n. 17; [W] ein Leben in Wrde: vita dignitate praedita [una vita nella dignit] LC n. 17; + Adj. [B] ein qualitativ befriedigenderes Leben: vita natura sua acceptior [un'esistenza qualitativamente pi soddisfacente] CA n. 36; blhendes Leben: vita virens [la vita fiorente] Iuv n. 15; [C] das christliche Leben: christiana conversatio [la vita cristiana] UR n. 23; ein christliches Leben ohne Abstriche fhren: vitam ducere christianam secundum illius integritatem [vivre la vie chrtienne dans son intgralit] LN pr.; [E] das zu Ende gehende Leben: vita ad exitum suum properans [la vita vicina alla sua fine] EV n. 44; [F] im frheren Leben: anteacta vita - CIC abr. can. 541; [G] das ganze Leben hindurch: totius vitae decursu [per tutta la vita] LG n. 41; das gemeinschaftliche Leben: communitaria vita [la vita comunitaria] RH n. 21; das gesellschaftliche Leben: vita socialis [la vita sociale] LC n. 32, scaena societatis [la scena sociale] SRS n. 39; [H] ein hheres Leben: altior vitae gradus [un livello di vita pi profondo] QDAP n. 9; [L] ein Leben lang: ad vitam [per tutta la vita] AG n. 24; [M] ein menschenwrdiges Leben fhren: vitam vere humanam agere [avere un accesso ad un livello di vita veramente umano] LC n. 86, vitam vere humanam ducere: [condurre una vita veramente umana] AA n. 8; ein volles menschliches Leben: vita usquequaque humana [una vita pienamente umana] FC n. 36; die notwendigen Mittel zu einem menschenwrdigen Leben: facultates ad vitam vere humanam ducendam necessariae [i mezzi necessari per condurre una vita veramente umana] AA n. 8; [O] das ffentliche Leben: officialis (quam vocant) vita [la vita officiale] ASS 23, 208, publica agitatio vitae [la vita pubblica] DR 71, publicae vitae mores [la vita pubblica] DR 105; am ffentlichen Leben teilnehmen: ad res publicas accedere [partecipare alla pubblica amministrazione] LP 613, in negotiis publicis versari [prendre part aux affaires publiques] S. chr. 397; rei publicae particeps esse [partecipare alla vita pubblica] PT 296; partem habere in vita politica communitatis [la partecipazione alla vita politica della comunit] RH n. 17; [P] das physische Leben: corporalis vita [la vita corporea] QDAP n. 9; das politische Leben: vita politica [la vita politica] FC n. 77; das praktische Leben: vita practica [la vita pratica] AA n. 19; im praktischen Leben: in consuetudine vitae - SQC 658; [R] das religise Leben: vita religiosa [la vita religiosa] LC n. 35; [S] das soziale Leben: civilis convictus, us [il mondo] RN 653, actus sociales [l'azione sociale] RN 654; vita socialis [la vita sociale] FC n. 77; [U] ein unabhngiges Leben fhren: ad suum vivere arbitrium [vivere indipendentemente la propria esistenza] ReP n. 5; [W] das wirkliche Leben: humani eventus [la situazione concreta] PT 298; das wirtschaftliche Leben: vita oeconomica [la vita economica] FC n. 77; + Vb. [A] etwas im Leben anwenden: aliquid re usuque recipere [mettere in pratica] LP 594; das Leben auslschen: vitam extinguere [sopprimere la vita] QDAP n. 26; sein Leben an den Lehren des Christentums ausrichten: votam suam ad instituta christiana exigere [informare la sua vita alle istituzioni cristiane] DI 9; [B] die Pflicht, sein Leben zu bewahren: officium suae vitae conservandae [il dovere di conservarsi la vita] PT 264; [E] sein Leben einsetzen fr etwas: vitam insumere in aliquid [impegnare la propria vita per q.c.] LC n. 58; das Leben erhalten: vitam sustentare [conservare la vita] QDAP n. 26; menschliche Embryonen fr experimentelle Zwecke am Leben erhalten: viventes embryones humanos servare experimenti causa [mantenere in vita degli embrioni umani per scopi sperimentali] DoV I 4; das Leben erleichtern: vitam allevare [mejorar la condicin] FiC 193; [F] ein Leben fhren: vitam traducere [condurre una vita] DR 94; [G] das Leben gestalten: vitam componere [vivere] CIC vig. can. 598 2; das soziale Leben gestalten: ordinare vitam socialem [l'organizzazione della vita sociale] RH n. 17; sein Leben gem den Gesetzen gestalten: vitam componere ad leges [conformare la vita alle leggi] QP 610; [H] den Dialog am Leben halten: agitari colloquium [mantenere vivo il dialogo] FC n. 77; sein Leben fr eine gerechte Sache hingeben: vitam propter iustam causam profundere [dar la vita per una giusta causa] SD n. 22; [N] sich das Leben nehmen: sibi vitam adimere [togliersi la vita] CIC vig. can. 1041; dem eigenem Kind das Leben nehmen: filio suo vitam adimere [togliere la vita al proprio figlio] MD n. 14; [O] sein Leben fr jemanden opfern: vitam profundere pro aliquo - UAD 695; [P] dies kann das ganze weitere Leben prgen: signare valet omnem dein vitam [pu imprimere il suo segno su tutta la vita] Iuv. n. 13; [S] jemanden das Leben schwer machen: alicui vitam perdifficilem reddere [rendere assai difficile la vita a qc] DH n. 15; das Leben umgestaltem: vitam transformare [trasformare la vita] SS n. 4; [V] ein verborgenes Leben: vita abdita [una vita nascosta] SD n. 25; Leben verleihen: vitam conferre alicui [dar la vita a qc] CIC vig. can. 226 2; das Leben verkrzen: vitam contrahere - SP 436; das Leben verlngern. vitam producere - SP 436; sein Leben verlieren: vitae iacturam facere [perdere la vita] QDAP n. 9; das Leben von Unschuldigen vernichten: innocentium vitam demere [distruggere la vita degli innocenti] CA n. 52; wo sich das alltgliche Leben vollzieht: ubi cotidiana vita evolvitur - Cfl n. 28; lebendig vitalis [vitale] AA n. 4; in lebendiger Verbundenheit mit dem Glauben stehen: vitaliter cum

293

Lebendigkeit
fide coniungi [essere in unione vitale con la fede] FeR n. 76; Lebendigkeit vitalitas [la vitalit] Cfl n. 57 [la vivacit] NMI n. 46, alacritas [la vivacit] Cfl n. 29; Lebensabschnitt vitae spatium [il periodo di vita] Iuv. n. 3; in allen Lebensabeschnitten: in omnibus vitae aetatibus [ tous les ges de la vie] Cat. 2342; Lebensalter vitae aetas [l'et del uomo] Cfl n. 45; Lebensuerung vitae significatio [lespressione della vita] FeR n. 71; Lebensbedingungen vitae condiciones [le condizioni di vita] AA n. 4, condiciones, in quibus homo transigit vitam [le condizioni in cui l'uomo vive] LE n. 8; bessere Lebensbedingungen schaffen: in melius obtinere mutationem condicionum vitae [ottenere il miglioramento delle condizioni di vita] CA n. 16; in einem anderen Land bessere Lebendbedingungen suchen: meliores alia in regione quaerere vitae condiciones [cercare migliori condizioni di vita in un altro Paese] LE n. 23; die heutigen Lebensbedingungen: vitae condiciones quae nunc sint [le condizioni della vita odierna] HV n. 3; unwrdige Lebensbedingungen: indignae vitae condiciones [las condiciones de vida indignas] FiC 193; die natrlichen Lebensbedingungen verschiedener Tierarten: areae naturales diversorum generum animalium [gli habitat naturali delle diverse specie animali] CA n. 38; Lebensbedingungen, die weit unter dem liegen, was man der Menschenwrde schuldig ist: vitae condiciones infra quid minimum sortis quae decet humanae dignitati [condizioni di vita ben al di sotto del minimo dovuto alla dignit umana] NMI n. 50; vd. menschenwrdige Lebensbedingungen, menschenunwrdige Lebensbedingungen; Lebensbereich navitatis campus [il campo] MM 428, vitae campus [il settore della vita] GS n. 60, ambitus vitae [un ambiente di vita] GS n. 89, vitae spatium [lambito di vita] EV n. 71; Pl. Lebensbereiche: vitae regiones [les domaines de l'existence] LN VIII-8; in fast allen Lebensbereichen: in omnibus paene vitae regionibus [in quasi tutti i settori della vita] LE n. 19; Lebensdauer longaevitas biologica [la longevit biologica] GS n. 18; lebensentscheidend ein lebensentscheidender Erfolg: exitus pro vitae tempore decretorius [un successo determinante per la vita] SS n. 30; Lebensentscheidung die Lebensentscheidung des Menschen wird mit dem Tod endgltig: mortuo homine, eius vitae electio consummatur [con la morte, la scelta di vita fatta dall'uomo diventa definitiva] SS n. 45; Lebensentwurf vitae propositum [il progetto di vita] Cfl n. 46; Lebenserfahrung rerum humanarum experientia [l'esperienza delle cose umane] OT n. 3, vitalis experientia [l'esperienza vitale] CT n. 22, experientia vitae [l'exprience de la vie] Cat. 2038; eine einmalige Lebenserfahrung gewinnen: singulare experimentum vitae capere - AAS 1979, 1457 Lebenserwartung vitae diurnitas [la durata della vita] SRS n. 14; hhere Lebenserwartung: longior vitae cursus - MM 445 lebensfhig vitae autonomae capax [viabile] DoV I 4; Lebensform vivendi forma [lo stilo di vita] GS n. 54, externae vitae consuetudo [l'esteriore maniera di vivere] ES 617; eine dauerhafte Lebensform: stabilis vivendi forma [una forma stabile di vita] LG n. 43; das Werden der Lebensformen: effectio formarum viventium [le devenir des formes vivantes] Cat. 283; Lebensfhrung vitae usus - CCC 189, vita ducenda [la condotta di vita] CIC vig. can. 276 1, praxis, is, f. [la prassi] LC n. 71, vitae actio [la pratica della vita] HG 562; eine christliche Lebensfhrung: christiana exercitatio vitae [la pratica de la vida cristiana] FiC 189; bescheidene Lebensfhrung: moderatus vitae cultus - CCC 193; die gewohnte Lebensfhrung: consuetus vitae cultus - CCC 193; sich durch gute Lebensfhrung, Klugheit und Fachkenntnisse auszeichnen: bonis moribus, prudentia et doctrina fulgere [rifulgere per buoni costumi, prudenza e dottrina] CIC vig. can. 1428 2; Lebensflle vitae plenitudo [la pienezza di vita] EV n. 2; Lebensgefahr periculum mortis [il pericolo di morte] CIC vig. can. 913 2; in Lebensgefahr geraten: in vitae discrimine adductus esse [trovarsi in pericolo di morte] CIC vig. can. 921 2; in Lebensgefahr schweben: ad vitae discrimen adduci [essere in pericolo di vita] LE n. 9, in periculo mortis versari [trovarsi in pericolo di morte] CIC vig. Can. 921 1; sich in uerster Lebensgefahr befinden: in extremo vitae discrimine versari [se trouver toute extrmit] Cat. 1514; in Lebengefahr geraten: in periculo mortis esse incipere [tre an danger de mort] Cat. 1514 in hchster Lebensgefahr sein: in extremo discrimine vitae versari [essere in fin di vita] SCo. n. 73; Lebensgefhrte consors vitae [il compagno della vita] MD n. 6; Lebensgeist spiraculum vitae [lo spirito di vita] EV n. 35; Lebensgemeinschaft vitae consortium [la comunit di vita] PO n. 8, totius vitae consortium [la comunit di tutta la vita] CIC vig. can. 1055 1, societas vitae [l'unione] FC n. 7, convivendi societas [l'unione] FC n. 20, communio vitae [la comunione di vita] LC 66, vita communicanda [la comunit di vita] VS n. 16, vitae communio [la comunione di vita] VS n. 26; die eheliche Lebensgemeinschaft: consortium vitae coniugalis [la comunit di vita coniugale] CIC vig. can. 1098, coniugalis convictus [la convivenza

294

Lebensqualitt
coniugale] CIC vig. can. 1676; die eheliche Lebensgemeinschaft wieder aufnehmen: restaurare convictum coniugalem [ristabilire la convivenza coniugale] CIC vig. can. 1676; die nichteheliche Lebensgemeinschaft: libera iunctio [l'unione libera] FC n. 81; Lebensgenu vitae cultus - S.chr. 385 Lebensgeschichte vitae vices [la storia della vita] RH n. 14, vitae experientia [l'esperienza di vita] CA n. 46; die persnliche Lebensgeschichte: propria vitae gesta [la storia personale] FeR n. 40 Lebensgestaltung vitae instructio [il tenore di vita] CeP n. 61, vitae institutio [l'impostazione della vita] UR n. 17, vitae ordo [il grado di vita] LG n. 39; Lebensgewohnheiten vitae consuetudines [le abitudini di vita] EV n. 12; Lebensgrund der tragende Lebensgrund: vitae fondamentum quod potest eam sustentare [il fondamento della vita che in grado di sostentare] SS n. 8; Lebenshaltung eine gehobene Lebenshaltung: excultius vivendi genus [un pi alto tenore di vita] MM 416; Lebenshauch vitae halitus [l'alito di vita] SP 419; Lebenshilfe Zentren fr Lebenshilfe: sedes vitae iuvandae [centri della vita] EV n. 26; Lebensjahr bis zum Beginn des 60. Lebensjahres: usque ad annum inceptum sexagesimum [fino al sessantesimo anno iniziato] CIC vig. can. 1252; vor Vollendung des 16. Lebensjahres: ante decimum sextum aetatis annum completum [prima di sedici anni compiuti] CIC vig. can. 1083 1; wer das 16. Lebensjahr noch nicht vollendet hat: qui sextum decimum aetatis annum nondum explevit [chi non aveva ancora compiuto i sedici anni di et] CIC vig. can. 1323; wer das 75. Lebensjahr vollendet hat: qui septuagesimum quintum aetatis annum expleverit [chi ha compiuto il settantacinquesimo anno di et] CIC vig. can. 354; Lebenskampf die Leiden der Frauen, die im Lebenskampf allein stehen: mulierum aegritudines quae nituntur ipsae solae ut supersint [le sofferenze delle donne che da sole lottano per sopravvivere] MD n. 19; Lebenskraft vis vitalis [la vitalit] FeR n. 71, vitae fervor [lo slancio di vita] ReP n. 32, vitalitas [la vitalit] MD n. 22; Lebenskreis Pl. die verschiedenen Lebenskreise des Menschen: varia, in quibus homo vivit, consortia [le varie cerchie in cui l'uomo vive] ReP n. 13; lebenslang lebenslanges Lernen: adultorum continua quaedam institutio [una certa formazione initerrotta degli adulti] GE pr. Lebenslauf curriculum vitae [curriculum vitae] Stat. PAS art. XXIII [il corso della vita] FC n. 51, vitae cursus - AAS 1980, 780; nach Vollendung des irdischen Lebenslaufs: expleto terrestris vitae cursu [ayant accompli le cours de sa vie terrestre] Cat. 966; lebenmig vitalis [vitale] Cfl n. 19; Lebensmilieu vitae ambitus [l'ambiente di vita] EV n. 9; Lebensmittel alimenta, orum [i viveri] SRS n. 14, esculentae merces [beni alimentari] PP n. 8, primaria subsidia ad superstitem vitam degendam [i fondamentali mezzi per la sopravvivenza] FC n. 87 Lebensmodell gerendae vitae exemplar [un modello di vita] LC n. 91, vitae exemplar [il modello di vita] FeR n. 71; Lebensmglichkeit facultas vivendi [la possibilit di vivere] DoV concl.; Pl. Lebensmglichkeiten: vitae facultates [le potenzialit di vita] EV n. 39, opes necessariae pro vita [ressources vitales] Cat. 2241; Lebensmut fiducia in vitam [la fiducia nella vita] Cfl n. 54; lebensnotwendig Adj. vitalis necessitas [une ncessit vitale] Cat. 2744; die lebensnotwendigen Gter: bona ad vivendum necessaria [i beni indispensabili per essere] SRS n. 28, bona quae necessaria sunt vitae humanae [i beni richiesti per una vita umana] LC n. 88; die lebensnotwendigen Gter fehlen: maximae necessitatis bona desiderantur [la privation des biens de stricte ncessit] LN I-6; die lebensnotwendigen Mittel: modi subsistendi [i mezzi di sussistenza] SRS n. 9; Adv.. vitaliter [vitalmente] Cfl n. 8; Subst. das Lebensnotwendige: victus cultusque [il necessario alla vita] RN 642, id quod ad vitam necessarium est [le ncessaire la vie] Cat. 2837; Lebensordnung vitae disciplina [la disciplina di vita] OT n. 11; Lebensphase sich in einer bestimmten Lebensphase befinden: in aliquo spatio vitae versari [trovarsi in una certa fase esitenziale] Iuv. n. 3; Lebensplanung vitae propositum [il progetto di vita] EV n. 36, propositum totius vitae [il progetto di tutta la vita] Iuv. n. 3; den Lebensplan fassen: propositum vitae suscipere [elaborare il progetto di vita] Iuv. n. 9; Lebensprinzip elementum vitae [un lment de la vie] Cat. 899, principium vitale [le principe vital] Cat. 1856; Lebensprobleme problemata vitae [i problemi della vita] OT n. 15 Lebensproze processus humanae exsistentiae [il processo dellesistenza umana] EV n. 2; Lebensqualitt condicio vitae [la qualit della vita] SRS n. 34, vitae qualitas [la qualit della vita] EV n. 23, vitae universae bonitas [la qualit della vita in generale] CA n. 36; bessere Lebensqualitt: prosperioris vitae condiciones [il miglioramento] DoV III; eine menschenwrdige Lebensqualitt: digna vitae ratio [una degna qualit di vita] ReP n. 2; eine

295

Lebensraum
Lebensqualitt, die diesen Namen verdient: vitae genus huius nominis dignus [una qualit di vita degno di questo nome] SRS n. 26; Lebensraum das Recht der Familien auf einen Lebensraum: familiarum ius ad vitale spatium sibi comparandum [il diritto della famiglia ad uno spazio vitale] ExF 682; der natrliche Lebensraum der verschiedenen Tierarten: diversarum animalium specierum naturales sedes [gli habitat naturali delle diverse specie animali] EV n. 42; Lebensregel vivendi norma [la norma di vita] LP 602, vitae regula [la rgle de vie] Cat. 2016; Lebensregung vitalis motio [il movimento vitale] EV n. 84; Lebenssicherung die gewhnliche Lebenssicherung: naturalis vitae securitas [la normale sicurezza per la vita ] SS n. 8; Lebenssinn der Verlust des wahren Lebenssinns: veri sensus vitae amissio [la perdita del senso autentico dell'esistenza] CA n. 41; Lebenssituation die verschiedenen Lebenssituationen der modernen Menschen: multiplices hodiernorum hominum vitae condiciones [le svaritate condizioni di vita degli uomini d'oggi] Cfl n. 26; Lebensspanne vitae spatium [l'arco di esistenza] EV n. 92; Lebensstand status vitae [lo stato di vita] LG n. 35; Lebensstandard vivendi genus [il tenore di vita] MM 416, victus cultusque status [il tenore di vita] MM 432, ratio vivendi [il tenore di vita] MM 432, consuetudo victus [il tenore di vita] MM 446, prosperitatis gradus [il livello di vita] SRS n. 19; den Lebensstandard erhalten: prosperitatis gradum sustinere [mantenere il livello di vita] SRS n. 19; den Lebensstandard heben: populum ad amplius vivendi genus evehere [l'elevazione del livello di vita] HV n. 23, prosperitatis gradum augere [accrescere il livello di vita] SRS n. 19; ein hherer Lebensstandard: excultius vivendi genus [un pi alto tenore di vita] MM 416, ein verbesserter Lebensstandard: adepta humanioris vitae prosperitas [miglioramenti nel tenore di vita] MM 421; Lebensstil vitae disciplina - MM 442, vivendi ratio [il tenore di vita] OE n. 2, vivendi forma [lo stilo di vita] GS n. 54, constitutio vitae [lo stile di vita] CA n. 36; ein einfacher Lebensstil: morum simplicitas [lo stile semplice di vita] Cfl n. 42; der persnliche und familire Lebensstil: ratio vitae personalis et familiaris [lo stile personale e familiare della vita] SRS n. 47; anderen den eigenen Lebensstil aufzwingen: suam aliis imponere rationem vivendi [imporre agli altri il proprio modo di vivere] SRS n. 32; der berkommene Lebensstil: modus vivendi fixus [lo stilo di vita consolidato] CA n. 52; Lebensumstnde vitae adiuncta [le circostanze di vita] AA n. 12; die konkreten Lebensumstnde: concreta vitae circumstantia [le circostanze concrete della vita] PO n. 4; seinen Lebensumstnden entsprechend: secundum vitae suae adiuncta [selon les circonstances de sa vie] Cat. 1175; Lebensumwelt vitae locus [l'ambiente di vita] EV n. 42; Lebensunterhalt subsidium [il soccorso] RN 644, sustentatio [il sostentamento] QA 200, vitae sustentatio [il sostentamento] GS n. 34, subsistentia [il sostentamento] CIC vig. can. 195; + Subst. [E] das zum Lebensunterhalt Erforderliche: necessaria ad vitae sustentationem - CIC abr. can. 671; quae ad victum cultumque pertinent [quanto necessario alla vita] QA 210; [G] die fr den tglichen Lebensunterhalt erforderlichen Gter: bona cotidianam ad sustentationem necessaria [i beni necessari per il quotidiano sostentamento] LE n. 21; die Gter, die den Lebensunterhalt des Menschen bilden: bona quae vitam hominis sustentant [i beni che sostentano la vita dell'uomo] CA n. 31; [L] Leistungen zum notwendigen Lebensunterhalt: praestationes ad necessariam sustentationem ordinatae [prestazioni ordinate al necessario sostentamento] CIC vig. can. 1650 2; [M] die Mittel zum Lebensunterhalt: id quod ad usum pertinet [le cose necessarie] RN 651, res ad vivendum necessaria [i mezzi di sussistenza] MM 445, vitae sustendandae commoda [i mezzi di sussistenza] MM 495, subsidia ad vitam necessaria [i mezzi di sussistenza] LE n. 10; er hat die Mittel zum Lebensunterhalt: habet unde alitur et sustentatur - MM 446; sich die Mittel zum Lebensunterhalt verschaffen: sibi victum et vitae necessaria comparare [guadagnarsi il vitto e il necessario alla vita] QA 194, elaborare ut satis suppetant quae ad victum pertinent [adoperarsi perch si disponga di mezzi di sussistenza in misura sufficiente] PT 265; [R] das Recht auf Lebensunterhalt: vd. Recht; + Adj. zum Lebensunterhalt ausreichend: ad sustentationem par [che basti al sostentamento] QA 200; der notwendige Lebensunterhalt: necessaria sustentatio [il necessario sostentamento] CIC vig. can. 1650 2; + Vb. fr jemandes Lebensunterhalt aufkommen: victu cultuque aliquem tueri [il mantenimento] RN 646; fr sich und die Familie den Lebensunterhalt erwerben: vitae sustentationem sibi et familiae comparare [procurarsi il sostentamento per s e per la famiglia] LE n. 25; den Lebensunterhalt gewhren: alimenta necessaria praebere - CIC abr. can. 980 2; fr den Lebensunterhalt sorgen: sustentationi providere [provvedere al sostentamento] CIC vig. can. 404 2; durch seine Arbeit seinen Lebensunterhalt verdienen: industria sua victum sibi quaeritare [guadagnarsi da solo il pane] LE n. 26;

296

Lehrbuch
Lebensverhltnisse vitae adiuncta [le circostanze della vita] AA n. 12; in den gewhnlichen Lebensverhltnissen: in ordinariis vitae condicionibus [nelle condizioni ordinarie di vita] AA n. 4; lebensverlngernd lebensverlngernde Manahmen: saevitiae therapeuticae [l'acharnement thrapeutique] Cat. 2278; Lebensverlngerung vitae dilatio [il prolungamento della vita] IeB 551 Lebenswandel conversatio [la vita] LG n. 26 [il comportamento] CIC vig. Can. 1839 2, excercitio morum [la pratique de la vie] Cat. 1248; ein ausschweifender Lebenswandel ohne Sinn: vita luxuriosa atque inanis [una vita dissoluta e vuota] ReP n. 5; Lebensweg vitae iter [la strada della vita] RH n. 13 [il cammino della vita] SS n. 8; der menschliche Lebensweg: humanarum vicissitudinum cursus [la vicenda umana] DoV intr. n. 4; Lebensweise ratio vivendi [il modo di vivere] PC n. 3, vitae ratio [il modo di vivere] GS n. 63, vitae consuetudo [lo stilo di vita] CA n. 36; Pflicht zu wrdiger Lebensweise: officium decore vivendi [il dovere di vivere dignitosamente] PT 264; die heutige Lebensweise: hodiernus vivendi modus AAS 1966, 779; eine sinnlose Lebensweise: vana conversatio [una vuota condotta] EV n. 25; die stdtische Lebensweise: urbanae vitae ratio [la vita urbana] OA n. 13, [la civilt di tipo urbano] QDAP n. 27; lebenswichtig lebenswichtig sein: suum habens locum vitalem [avoir sa place vitale] Cat. 1211; eine lebenswichtige Wahrheit: veritas vitalis [una verit vitale] FeR n. 33 Lebenszeit auf Lebenszeit: ad vitam - CIC abr. can. 162 5, ad vitae tempus [a vitalizia] Stat. PAS art. IV Lebenszelle cella vitalis [la vitale cellula] AA n. 11 Lebenszeugnis ein konkretes Lebenszeugnis: testimonium vitae, quo res probentur [una concreta testimonianza di vita] ReP n. 9; Lebenszusammenhang etwas in seinen Lebenszusammenhang einbeziehen: aliquid in suae vitae ambitum ingerere [integrare q.c. nel contesto della sua vita] DC n. 11; Lebewesen animans [il bruto] RN 643, vivens [un tre vivant] Cat. 1080; ein menschliches Lebewesen: vivens humanum [un essere umano] EV n. 57; lebhaft vegetus [vigoroso] PC n. 1 Lebzeit zu Lebzeiten beider Ehegatten: utroque coniuge vivente [viventi entrambi i coniugi] CIC vig. can. 1675 1 ledig eine ledige Frau: mulier nubilis [la donna nubile] DoV II A 2; Ledigenstand libertatis status [lo stato libero] CIC vig. can. 1113 lediglich simpliciter [semplicemente] EV n. 101; leer leere Worte: vaniloquia [un discurso vano] FiC 191; die Freiheit ist nicht nur ein leeres Wort: libertas non est inane nomen [la libert non una parola vana] PP n. 47; es ist keine leere Rhetorik: non inanis funditur sonus, cum [non vana retorica] ES 656 Leere geistige Leere: animi ieiunitas [il vuoto spirituale] SP 415, spiritale vacuum [il vuoto spirituale] CA n. 24; ins Leere laufen: in vacuum currere [correre in vano] PO n. 14 Leerraum der dadurch entstandene Leerraum: vacuitas inde exorta [le vide ainsi cr] LN X-8; ein institutioneller, rechtlicher und politischer Leerraum: deficientes institutionum leges ac iudiciales normae et politicae [un vuoto istituzionale, giuridico e politico] CA n. 48; auerhalb der Grenzen der katholischen Gemeinschaft besteht kein kirchlicher Leerraum: ultra Communitatis catholicae fines non est vacuum ecclesiale [oltre i limiti della comunit cattolica non c' il vuoto ecclesiale] UUS n. 13; legal mit allen legalen Mitteln: omnibus quae per legem licent adminiculis [con tutti i mezzi legali] ASS 31, 139/130 legalisieren iure comprobare [legalizzare] EV n. 27, lege comprobare [legalizzare] EV n. 72; Legalitt in den Grenzen der Legalitt bleiben: intra fines lege praescriptos se continere [tenersi nei confini della legalit] ASS 31, 140/131; alles geschieht scheinbar auf dem Boden der Legalitt: omnia evenire iure omnino servato videtur [tutto sembra avvenire nel pi saldo rispetto della legalit] EV n. 20; ein Schein von Legalitt: legis species [una tragica parvenza di legalit] EV n. 20; Legitimation legitimatio - CIC abr. can. 1051 legitimieren legitimare [legittimare] CIC vig. can. 1139; comprobare [legittimare] EV n. 72; etwas legitimieren: aliquid legitimum defendere [legittimare q.c.] CA n. 23; rechtlich legitimieren: iure iustificare [la legittimazione giuridica] EV n. 68; Pass. legitimiert werden: legitimatus effici - CIC abr. can. 1116; Legitimierung iuridica approbatio [la legittimazione] DoV III; Lehnwort mutuatum vocabulum - D-H 3477 Lehramt magisterium [il magistero] LG n. 22, munus docendi [l'ufficio di insegnare] HG 578; Lehranstalt educationis institutum [un istituto di educazione] GE pr.; Pl. hhere Lehranstalten: instituta publica quae litteris severioribusque disciplinis tradendis et educationi iuventutis curandae sunt destinata - Syll. VI n. 47 Lehrauftrag mandatum docendi [il mandato di insegnare] CIC vig. can. 229 3 Lehrbefugnis venia docendi - Sap. c. Art. 27 1 Lehrbuch liber disciplinae tradendae - SLL 354, textus quo institutio nititur [il testo-base dell'insegnamento]

297

Lehre
CIC vig. can. 827 2; als Lehrbuch verwenden: adhibere uti textus in institutione [adoperare come testo d'insegnamento] CIC vig. can. 827 2 Lehre Ttigkeit die Lehre der Moraltheologie: theologiae moralis institutio [linsegnamento della teologia morale] VS n. 111; Lehre Inhalt doctrinae corpus [la dottrina] LC n. 72; eine abgeschlossene Lehre: doctrina clausa [un enseignement ferm] LN XI-12; eine Lehre ablehnen: respuere doctrinam [respingere la dottrina] CIC vig. can. 1371 n. 1; die Lehre gilt noch immer: doctrina hoc etiam tempore est in pretio [l'insegnamento mantiene la sua validit] PP n. 59; revolutionre Lehren: seditiosae opiniones [dottrine eversive] PP n. 67; Lehre und Praxis: doctrina actioque [linsegnamento e la pratica] SRS n. 31; lehren disciplinam tradere [insegnare] CIC vig. can. 809, edocere doctrinam [insegnare] CIC vig. can. 821; die Erfahrung lehrt: experiendo docemur [l'esperienza insegna] SP 446 Lehrer magister [maestro] GE n. 9 [insegnante] CIC vig. can. 253 2, praeceptor [l'insegnante] Iuv. n. 12; Lehrer an der Schule: magister scholarum [maestro della scuola] CIC vig. can. 796 2 Lehrerseminar schola in qua magistri praeparantur [una scuola di formazione per maestri] GE n. 9 Lehrfach disciplina [la materia] SCo. n. 16 Lehrformel formula doctrinalis [la formulazione dottrinale] UUS n. 38; Lehrgebude corpus quoddam doctrinae [un corpus dottrinale] SRS n. 1 Lehrgrundstze principia doctrinalia [principi di riflessione] LC n. 72 Lehrmeinung formula disciplinae [la dottrina] PT 300, placitum [la dottrina] PT 300, sententia [la sentenza] LG nota Lehrmethode docendi ratio - CeP n. 48; Lehrmittel institutionis instrumentum [un mezzo di istituzione] ReP n. 27; Lehrplan series disciplinarum [l'ordine da tenersi] QDS 211, curriculum - ACS 40, institutionis curriculum [il programma di formazione] LE n. 20; lehrreich hchst lehrreich: perquam idoneum ad docendum [altamente istruttivo] SRS n. 28; Lehrsatz doctrinalis affirmatio [laffirmazione dottrinale] DoI n. 16; Lehrstuhl cathedra [la cattedra] CIC vig. can. 811 1; einen Lehrstuhl fr Dante-Studien errichten: magisterium seu cathedram Dantis Aligherii studiis provehendis constituere - AAS 1966, 23 Lehrverkndigung die Art der Lehrverkndigung: doctrinae enuntiandae modus [il modo di enunziare la dottrina] UR n. 6; Lehrzeit tirocinium [il tirocinio] AA n. 30 Leib der Leib der Kirche: compages Ecclesiae [la compagine della Chiesa] ReP n. 8; Leibeigenschaft famulatus legalis [l'asservamento legale] LC n. 8 Leibeserziehung physica educatio [l'educazione fisica] DIM 55; leibfeindlich leibfeindlich sein: corporeae veritatis esse adversarius [essere avversario della corporeit] DC n. 5; leiblich die leibliche Dimension des Menschen: homo utpote natura corporea praeditus [la dimensione corporale] LC n. 34, hominis corporea ratio [la dimensione corporea dell'uomo] DoV intr. n. 3; Leiblichkeit corporalitas [la corporeit] EV n. 81; Leibrente pensio quae ad vitam pensionarii durat CIC abr. can. 1429 1 leicht nullo negotio - QAM 369; daraus folgt leicht: ex quo proclive consequitur - MN 695; in unserer ernsten und keineswegs leichten Zeit: diebus istis dubiis ac difficilibus [in questi tempi critici e non facili] DMi n. 1; dies lt sich leicht erklren: liquido sane explicatur [ci si spiega facilmente] EV n. 44; dies ist fr junge Leute nicht immer so leicht: id quod non semper facile accidit iuvenibus [il che non sempre cos facile ai giovani] Iuv. n. 13; leichtfertig temere [imprudentemente] LG n.12, leichtfertig prozessieren: temere litigare [facere sconsideratamente la causa] CIC vig. can. 1649 1 Leichtfertigkeit levitas [la leggerezza] DAS 307 Leichtglubigkeit vana credulitas [una vana credulit] LG n. 67; Leichtsinn temeritas - D-H n. 1845 leichtsinnig inconsideratus [avventuroso] ReP n. 5; Leid geteiltes Leid: dolor condivisus [la sofferenza condivisa] SS n. 38; leiden Def. man kann sagen, der Mensch leidet, wann immer er ein bel erfhrt: affirmari autem licet hominem tum pati, cum malum quodlibet experiatur [si pu dire che l'uomo soffre, allorquando sperimenta un qualsiasi male] SD n. 7; krperlich und seelisch leiden: corpore et mente dolere [soffrire nel corpo e nell'anima] SS n. 8; an einer unheilbaren Krankheit leiden: morbo insanabili affici [un malato incurabile] QDAP n. 12; Pt. Pr. leidende Menschen: personae valetudine laborantes [persone sofferenti] EV n. 26; Subst. Leidender: patiens [un sofferente] Cfl n. 53; Leiden dolores, um, m. [le sofferenze] DMi n. 1, dolor [la sofferenza] EV n. 23, supplicium [la sofferenza] CA n. 26, animi aegritudo [la sofferenza] SD n. 7, cruciatus, uum [le sofferenze] SD n. 15, perpessio [la sofferenza] SS n. 48; Leiden" und Schmerz" kann man bis zu einem gewissen Grade als synonyme Worte gebrauchen: verba passionis et doloris ut aliquatenus idem sonantia accipi possunt [fino a un certo grado si possono usare come sinonimi le parole

298

leiten
sofferenza e dolore] SD n. 5; krperliches Leiden ist dann gegeben, wenn der Leib in irgendeiner Weise schmerzt": passio physica habetur, cum quovis modo corpus dolet [la sofferenza fisica si verifica quando in qualsiasi modo duole il corpo] SD n. 5; die moralischen Leiden haben auch ihre physische oder krperliche Komponente: morales passiones in partem physicam seu somaticam redundant [le sofferenza morali hanno anche una loro componnte fisica o somatica] SD n. 6; das Leiden auf sich nehmen: in se recipere dolorem [assumere la sofferenza su di s] SD n. 16; jemandem Leiden zufgen: alicui perpessiones infligere [infliggere sofferenze a qc.] Cfl n. 47; Leidenschaft cupido, inis, f. [la passione] DR 84, ardor [la passione] DR 86, passio [la passione] GS n. 83, animi affectus [la tendenza della passione] HV n. 10; + aus aus Leidenschaft: impetu passionis - CIC abr. can. 2229 3, passionis aestu [per impeto passionale] CIC vig. Can. 1324 1; + Subst. der Mensch ist der Gewalt der Leidenschaften ausgesetzt: homo libidinum incursioni obicitur [l'uomo esposto alla violenza delle passioni] CA n. 46; sich aus aller Knechtschaft der Leidenschaft befreien: sese ab omni passionum captivitate liberare [se dlivrer de toute servitude des passions] Cat. 2339; Leidenschaften sind natrliche Regungen der menschlichen Seele: passiones elementa humanae psychologiae sunt naturalia [les passions sont des composantes naturelles du psychisme humain] Cat. 1764; die Leidenschaft fr die Suche nach der Wahrheit: veritatis inquirendae studium [la passione per la ricerca della verit] FeR n. 81; Verstrickung in Leidenschaften: passionum servitus [la servitude des passions] Cat. 1792; + Vb. die Leidenschaften anstacheln: animorum concitationem exacuere [attizzare il bollore delle passioni] SP 440; die Leidenschaften beherrschen: impetus refrenare [dominare le passioni] CA n. 41; Leidenschaft erregen: passionem excitare [eccitare la passione] CIC vig. can. 1324 1; eine Leidenschaft nhren: passionem nutrire [favorire la passione] CIC vig. can. 1324 1; leidenschaftlich inflammatum [appassionante] Iuv. n. 5; ein leidenschaftlicher Appell: appellatio vehemens [un appassionato appello] EV n. 5; Leidenschaftlichkeit ardor [l'ardore] UUS n. 99; Leihmutterschaft uteri commodatum [le prt d'utrus] Cat. 2376; leisten einen Dienst leisten fr jemanden: servitium praestare alicui [rendere un servizio a qc] GE n. 8; einen Eid leisten: iusiurandum praestare [far un giuramento] CIC vig. can. 1568 [prestare un giuramento] CIC vig. can. 1199 2, iusiurandum emittere [emettere il giuramento] CIC vig. can. 1201 n. 1; Pt. Pf. die geleistete Arbeit: vd. Arbeit; Leistung productivitas [il rendimento economico] GS n. 67, efficacitas [l'efficienza] DC n. 35; Pl. Leistungen zum notwendigen Lebensunterhalt: praestationes ad necessariam sustentationem ordinatae [prestazioni ordinate al necessario sostentamento] CIC vig. can. 1650 2 Leistungsdenken mens ad rerum efficientiam propensa [una mentalit efficientistica] EV n. 64; leistungsfhig voll leistungsfhig: plene capax [pienamente funzionale] LE n. 22; leistungsfhige ffentliche Dienste: publica ministeria valida [servizi pubblici efficienti] CA n. 48; leistungsfhige Unternehmer: conductores efficientes [imprenditori efficienti] CA n. 35; Leistungsfhigkeit operositas [l'operativit] LE n. 18, efficientia [lefficienza] EV n. 23; das Vertrauen in die menschliche Leistungsfhigkeit: fiducia de humanis facultatibus [la fiducia nelle potenzialit umane] CA n. 52; negative Auswirkungen auf die Leistungsfhigkeit des Unternehmens haben: efficientiae oeconomicae administrationis nociturum esse [avere riflessi negativi per l'efficienza economica dell'azienda] CA n. 35; Leistungskraft vis efficiens [l'attivit] RN 660 leistungsorientiert eine leistungsorientierte Gesellschaft: societas ad efficientiam propendens [una concezione efficientistica della societ] EV n. 12; Leistungsschwche inefficientia [l'inefficienza] SRS n. 22; Leitbegriff: praecipuus conceptus [un concetto-chiave] SS n. 18; Leitbild directoria imago - AAS 1980, 8 leiten dirigere [dirigere] LG np. sub 3, regimini praeesse [presiedere al governo] CIC vig. can. 409 2, moderari [dirigere] CIC vig. can. 807; die Arbeiten der Synode leiten: moderari Synodi labores AAS 1967, 92; es ist wnschenswert, da sich Theologen und Philosophen von der einzigen Autoritt der Wahrheit leiten lassen: optandum est ut theologi ac philosophi a sola veritatis auctoritate temperentur [ auspicabile che teologi e filosofi si lascino guidare dallunica autorit della verit] FeR n. 79; sich mehr vom Gefhl als vom Verstand leiten lassen: subito potius animi affectu, quam mentis iudicio duci [dejarse guiar por el sentimiento mas bien que por la razn] FiC 194; er leitet das Institut: summam Instituti rerum gerit [egli ha la direzione di tutto l'andamento dell'Istituto] Stat. PAS art. VIII; eine Kommission leiten: praeesse Commissioni [presiedere la Commissione] SDL; einen Verein leiten: moderari consociationem [guidare un'associazione] AA n. 19; den Willen der einzelnen leiten: temperare singulorum voluntates [temperare le volont dei singoli] DI 6; Pt. Pr. die leitenden Schichten: societatis proceres [i dirigenti della societ] QA 225; eine leitende Stellung: officium directionis [un compito direttivo] CIC vig. can. 317 4

299

Leiter
Leiter rector - CIC abr. can. 216 1; moderator [il regolatore] CD n. 15 [il moderatore] CIC vig. can. 473 2; Leiter einer Behrde: dicasterio praepositus [preposto al dicastero] CIC vig. can. 354; dirigens AAS 1955, 829; Leiter eines Instituts: qui regimini instituti praepositus est [chi ha incarico di governo nell'istituto] CIC vig. can. 717 3; Leiter groer Unternehmen: maximarum societatum magistri [capi di grandi imprese] PP n. 70; Leitfaden directorium [il direttorio] FC n. 66; einen Leitfaden erstellen: directorium generale conficere [la redazione di un direttorio generale] REU n. 51; Leitlinien praktische Leitlinien: operis lineamenta [linee operative] NMI n. 15; Leitmotiv ratio ductrix [il motivo conduttore] UUS n. 98; Leitprinzip principium directivum [il pricipio direttivo o timone] QA 200, decretorium principium [un principe dterminant] LN VIII-1, cogitationis ratio [il principio di riflessione] SRS n. 3, principium dirigens - AAS 1971, 918; Pl. Leitprinzipien: effectrices normae [i principi direttivi] DR 80; Leitstern rectrix stella [la stella polare] SP 429, astrum conductorium [la stella di orientamento] FeR n. 15, astrum ductorium [la stella-guida] SS n. 20; Leitung regimen [il governare] PC n. 3 [il governo] CIC vig. can. 94 1, moderatio [la vigilanza su q. c.] IM n. 21, moderamen, inis, n. [la direzione] OE n. 3, opus directionis [la direzione] GS n. 68, gubernatio [il governo] CIC vig. can. 375 1; + unter unter jemandes Leitung: aliquem in ducatum adhibentes [sotto la guida di qc.] DR 100; sub ductu alicuius [sotto la guida di qc.] RH n. 5, sub directione alicuius [sotto la direzione di qc.] CIC vig. can. 311; unter der Leitung der Eltern: sub moderatione parentum [sotto la direzione dei genitori] DH n. 5; unter der Leitung des Prsidenten: sub moderamine praesidis [sotto la direzione del Presidente] Stat. PAS art. XIII, ductu praesidis [sotto la guida del presidente] CIC vig. can. 1609 3; unter jemandes Leitung stehen: sub moderamine alicuius esse [essere diretto da qc] CIC vig. can. 302 [essere governato da qc.] CIC vig. can. 588 2; unter der Leitung anderer arbeiten: sub aliis moderantibus laborare [laborare sotto la direzione di altri] CA n. 43; das gesamte Werk soll unter eine einheitliche Leitung gestellt werden: totum opus subdetur unicae primariae temperationi [tutta l'impostazione e tutta l'esecuzione devono dipendere da una direzione unica] CeP n. 169; + Subst. die Autonomie der Leitung: autonomia regiminis [l'autonomia del governo] CIC vig. can. 586 1; Leitung und Aufsicht: ductus et vigilantia [l'gide et la vigilance] Cat. 2033; die Leitung des Staates procuratio rei publicae [l'amministrazione della cosa pubblica] DI 8; die Leitung von Unternehmen: curatio inceptorum - GS n. 68; + Adj. die innere Leitung: moderamen internum [la conduzione interna] CIC vig. can. 806 2; sich in die innere Leitung des Instituts einmischen: sese immiscere in regimine interno instituti [ingerirsi nel governo interno dell'istituto] CIC vig. can. 567 2; die oberste Leitung: superius moderamen [la superiore direzione] CIC vig. can. 816 1; + Vb. jemandes Leitung folgen: alicuius ductum sequi - VN 286; an der Leitung teilhaben: participare procurationem [partecipare alla gestione] LE n. 8; die Leitung bernehmen: regimen assumere [assumere il governo] CIC vig. can. 420; Leitungsgewalt potestas regiminis [la potest di governo] CIC vig. ante can. 129, potestas iurisdictionis [la potest di giurisdizione] CIC vig. can. 129 1; soweit sie nicht der Leitungsgewalt des Dizanbischofs rechtmig entzogen sind: quae ab Episcopi dioecesani potestate regiminis non sint legitime subducta [che non siano legittimamente sottratti alla potest di governo del Vescovo diocesano] CIC vig. c. 1287 1; Lektre eine verkrzende Lektre: lectio angustanda [une lecture rductrice] LN X-5; Leprastation hospitalis domus lepra infectis excipiendis curandisque - EP p. 516 lernen aus Erfahrungen lernen: inde moneri [prendere lezione da q.c.] LC n. 76; eine Sprache lernen: sermonem addiscere [imparare una lingua] DAS 306, linguam ediscere [apprendere una lingua] AG n. 26; Subst. lebenslanges Lernen: adultorum continua quaedam institutio [una certa formazione initerrotta degli adulti] GE pr.; Lernhilfen didascalica subsidia [sussidi didattici] CeP n. 48; lesen im Buch der Natur lesen: librum naturae evolvere [leggere nel libro della natura] Iuv. n. 14; Lesepult ambo, ambonis, m. - Ord. Conc. Art. 47 Leser lector [il lettore] IM n. 9 Lesesaal conclave libris pervolutandis - MN 694 Lesestoff lectiones [le letture] CeP n. 136; letztendlich extremo [ultimamente] VS n. 84; letzter als letzter: postremus [per ultimo] CIC vig. can. 1725; die letzten Jahre: postremi anni [gli anni pi recenti] SRS n. 28; von den Bischfen bis zu den letzten Glubigen: ab Episcopis usque ad extremos laicos fideles - D-H 4130; der letzte Prsident: praeses postremus absoluto munere [il Presidente ultimamente uscito di carica] Stat. PAS art. IX; die letzten Fragen: novissimae quaestiones [le questioni ultime] FeR n. 29; Antworten auf die letzten Fragen geben: responsiones novissimis offerre interrogationibus [risposte offerre alle domande ultime] FeR n. 30; das letzte Wahrheitskriterium gegenber der Offenbarung Gottes: norma veritatis novissima pro Dei revelatione [il criterio ultimo di verit nei confronti della rivelazione di Dio] FeR n. 71; Subst. etwas Letztes:

300

Linderung
ens quoddam supremum [qualcosa di ultimo] FeR n. 27; letztlich ultimatim [in ultima istanza] LG n. 27 [in ultima analisi] GS n. 50, ad extremum [ultimamente] FC n. 17, terminali ratione [lo scopo definitivo ] CT n. 5, ad ultimum Hom n. 15; denique tandem [en dernire instance] LN VII-10; leuchtend ein leuchtendes Beispiel: exemplum praelucens - AAS 1962, 794, ein leuchtendes Zeichen der Hoffnung signum fulgidum spei [un segno luminoso di speranza] UUS n. 99; Leuchtkraft splendor [lo splendore] DC n. 31; Leuchtturm turris nocturnis ignibus cursum navium regens - ACS 16 leugnen aliquid denegare [nier qc.] LN X-7, aliquid pernegare [nier qc.] LN X-12; man kann nicht leugnen: infitias ire non par est + aci [non si pu negare che + subj.] SRS n. 13; Leugner infitiator [il rinnegatore] SP 415 Leugnung die Leugnung eines Rechts: vd. Recht; die Leugnung Gottes: infitiatio Dei - AAS 1967, 198; Leumundszeugen testes septimae manus - CIC abr. can. 1975 1 Leute die kleinen Leute: minuta plebs - MN 686, popularium ordines - AAA 331 leutselig animo aequabilis - ED 389 Leutseligkeit facilitas [l'indulgenza] RN 652 liberal die liberale Wirtschaftslehre: oeconomica liberalium disciplina [l'economia liberale] DR 73 Liberale Liberales [i Liberali] LP 600, liberales quos vocant - DR 73, liberales [il liberalismo] DR 79 Liberalismus der frhe Liberalismus: liberalismus primitivus [il primitivo liberalismo] LE n. 13; die Anhnger des Liberalismus: Liberalismi fautores [i fautori del Liberalismo] LP 600, Liberalismi sectatores [i seguaci del Liberalismo] LP 600, das Grundprinzip des Liberalismus: praecipuum caput liberalismi quem vocant [il principio fondamentale del liberalismo] PP n. 58; der Liberalismus als Ideologie des Kapitalismus verstanden: liberalismus, quatenus hic ideologia capitalismi, qui dicitur, propria habetur [il liberalismo inteso come ideologia del capitalismo] LE n. 11; liberalistisch der liberalistische Kapitalismus: capitalismus libertinus [il capitalismo liberista] SRS n. 20 Licht + im, in: im Lichte von etwas: aliquo praelucente [alla luce di] CA n. 43, alicuius luce collustratus [nella luce di q. c.] PT 296; in diesem Lichte: quibus rebus in luce positis [in questa luce] HV n. 9, harum rerum habita ratione [sotto questa luce] SRS n. 42; in diesem Lichte beurteilen: hac luce collustrante iudicare [giudicare sotto tale luce] SRS n. 36; im Lichte der Erfahrung: praelucente experientia [alla luce dell'esperienza] FC n. 32; im Lichte des Glaubens: lumine fidei praefulgente [alla luce della fede] SRS n. 40; im Lichte der Offenbarung: praelucente Revelatione [alla luce della Rivelazione] VS n. 115; im Lichte dieses Textes: eiusmodi scripto ob oculos habito [alla luce di questo testo] FeR n. 70; + Vb. etwas ins Licht stellen: aliquid illustrare [mettre en vidence] LN pr. eine Tatsache tritt klar ans Licht: illud manifestum elucet [un dato emerge con grande chiarezza] FeR n. 23; Licht auf etwas werfen: lucem conicere in aliquam rem [gettare la luce su q.c.] SD n. 21; mehr Licht auf dieses Thema werfen: plus hoc super argumentum lucis effundere [gettare ulteriore luce su questo argomento] FeR n. 19; sich unter einem ganz andern Licht zeigen: omnino alio sub lumine esse demonstratum [manifestarsi sotto una luce abbastanza diversa] UUS n. 95; Lichtbild imago luce impressa - AAS 1968, 538, imago luce picta [la fotografia] CeP n. 176; Lichtspieltheater auditorium [la sala cinematografica] IM n. 14 Lichtstrahl radius lucis [il raggio] Iuv. n. 7; lichtvoll eine lichtvolle Lehre: praecepta praeclare impertita [una luminosa dottrina] DR 82; Liebe emandem Liebe entgegenbringen: aliquem amore prosequi [dare l'amore a qc.] SD n. 18; die Zivilisation der Liebe: civilis amoris cultus [la civilt dell'amore] LC n. 81, civilis cultus amoris [la civilt dell'amore] LC n. 99; sorgende Liebe: providus amor [il provvido amore] FeR n. 18 liebenswert amabilis [amabile] AA n. 14; liebenswrdig amore dignus [degno di amore] SS. n. 19; Liebesgabe man darf nicht als Liebesgabe anbieten, was schon aus Gerechtigkeit geschuldet ist: ne tamquam caritatis dona offerantur quae iustitiae titulo iam debentur [perch non avvenga che si offra como dono di carit ci che gi dovuto a titolo di giustizia] AA n. 8; Liebesgeschichten amatoriae fabulae - AAS 1954, 184 Lieferant provisor [il fornitore] CA n. 43; liefern Informationen liefern: nuntia producere [fornire informazioni] AG n. 20 lindern das Elend lindern: aegrum miseriis levare [alleviare la miseria del sofferente] SRS n. 31; Schmerzen lindern: dolorem mitigare [lenire il dolore] EV n. 64; die Lage der Armen in Gerechtigkeit lindern: pauperum statui ad iustitiae normam prospicere [rimediare secondo giustizia alla condizione dei poveri] CA n. 11; Schmerzen lindern, so gut es geht: dolores sedare quantum fieri potest [calmre i dolori per quanto possibile] SS n. 36; ein bel lindern: occurrere alicui malo [soccorrere] GS n. 84; Linderung die Linderung des Elends: miseriarum solacium [il sollievo delle miserie] ID 169;

301

Linderungsmittel
Linderungsmittel wirksame Linderungsmittel fr die bel, unter denen die Menschen leiden: efficacia lenimenta gravissimis malis quibus homines afficiantur [un efficace lenimento ai mali, dai quali l'umanit travagliata] SP 446; linear linear weitergehen: lineari modo procedere [avanzare in modo lineare] SS n. 20; Linguistik linguistica [la linguistica] AG n. 34; Linie allg. in erster Linie: in primis [in prima linea] DR 97, potissimum [prima di tutto] LE n. 11, immo imprimis [prima di tutto] LE n. 20, in primo accessu [in prima approssimazione] VS n. 55; Linien: lineamenta [le linee] DR 83; auf der Linie des Zweiten Vatikanischen Konzils: secundum Concilii Vaticani Secundi mentem [dans la Ligne du Concile Vatican II] LN I-9; etwas in groen Linien zusammenfassen: late patentibus lineis componere - AAS 1966, 610; die groen Linien der Existenz des Menschen auf Erden ziehen: cursum hominis vitae in terra quasi magnis lineamentis ductis adumbrare [tracciare le grandi linee dell'esistenza dell'uomo sulla terra] LE n. 4; Linie jur. Linie der Verwandtschaft: linea [la linea] CIC vig. can. 108 1; gerade Linie: linea recta [la linea retta] CIC vig. can. 108 2; Seitenlinie: linea obliqua [la linea obliqua] CIC vig. can. 108 3; Lippen das Wort Graben kommt einem dabei spontan auf die Lippen: verbum illud hiatus sua sponte animo orique occurrit [la parola fossato ritorna spontanea sulle labbra] SRS n. 14. List mit List: per cuniculos [per raggiri] QA 213, dolo [coll'inganno] PT 283; Listen und Schliche: machinationes atque fallaciae [le astuzie e gli inganni] DR 94; Liste elenchus [un elenco] CIC vig. can. 377 2, tabella [una tabella] CIC vig. can. 1307 1; Pl. Listen: rationaria seu elenchi - MP 785; eine Liste der Kandidaten: index candidatorum - SOE VI-1; eine Liste von Vorschlgen: index propositionum [un elenco di proposte] FC n. 2; eine Liste erstellen: elenchum conficere - ED 389; eine Liste fhren: tabellam conficere [redigere una tabella] CIC vig. can. 1307 1; Literatur litterae [la letteratura] GS n. 62 Literaturgattung litterarum genus - AAS 1964, 713; Literaturkritik critices litteraria - AAS 1964, 713; Lizentiat Def. licentia est gradus academicus, qui aliquem habilem reddit ad docendum in seminario maiore vel aequipollenti schola - Sap. c. Art. 50 1; Person: prolyta [il licenziato] DAS 301 Lizentiatenprfung experimentum ad licentiam consequendam - SLL 357 Lizenz eine Lizenz bekommen: licentiam obtinere LA n. 116; lobenswert laudabilis [encomiabile] DIM 78; Lobhudelei adulatio [l'adulation] Cat. 2480; Lobpreis precatio laudis [la preghiera di lode] TMA n. 32; Logik logica disciplina [la logica] FeR n. 5; logica consecutio [la logique] LN IX-1; + Subst. die Logik des Austausches gleicher Werte: ratio permutationis rerum parium [la logica dello scambio degli equivalenti] CA n. 34; die Logik der Blcke: logica consecutio foederum [la logica dei blocchi] SRS n. 20; die Logik ist die des Evangeliums: Evangelii ratio iam agitur [la logica gi quella del Vangelo] UUS n. 43; in der Logik des marxistischen Denkens: secundum consequentem marxistarum mentem [dans la logique de la pense marxiste] LN VIII-2; die Logik des Marktes: mercatus rationes [la logica del mercato] FeR n. 46; sich der Logik des Marktes entziehen: mercatus logicam consecutionem effugere [sfuggire alla logica del mercato] CA n. 40; + Vb. es mu auch auf jene Logik hingewiesen werden: mens illa quoque est in transitu significanda [si deve pur accennare a quella logica] EV n. 19; der Logik (des Systems) bis auf den Grund folgen: persequi logicam eius (systematis) consecutionem usque in finem [suivre la logique (du systme) jusqu'au bout] LN IX-1; logisch rationi consentaneum [logico] EV n. 64; von den Prmissen logisch abgeleitet: consequenter deductus e propositionibus [dcoulant logiquement des prmisses] LN IX-1; daraus lt sich logisch folgern, da: ex quibus effici cogique potest + aci [ logico concludere che + ind.] SRS n. 30; Lohn merces, edis, f. [la mercede] RN 642 [il salario] LE n. 19, salarium [il salario] RN 661, emolumenta percipienda [i guadagni] LE n. 8; + Adj. gerechter Lohn: merces ad iustitiae praecepta statuta [una retribuzione determinata secondo criteri di giustizia] PT 262; der gerechte Lohn fr die geleistete Arbeit: aequa remuneratio laboris completi [la giusta remunerazione per il lavoro che viene eseguito] LE n. 19; geringer Lohn: parva merces - MM 418; hherer Lohn: uberior merces - GdC 389; knapper Lohn: merces tenuis [un tenue salario] RN 662; ungengender Lohn: curta merces [la mercede scarsa] RN 659; der ungeschmlerte Lohn: pretium solidum [l'intera mercede] RN 661; + Vb. den Lohn bemessen: mercedem dimetiri [determinare la remunerazione] MM 408; Lohn empfangen: mercedem ferre [ricevere un salario] RN 662; fr die Arbeitsleistung einen mglichst niedrigen Lohn festsetzen: mercedem quam minimam pro labore ab opificibus peracto statuere [stabilire il salario pi basso possibile per il lavoro eseguito dagli operai] LE n. 11; den Lohn senken: salarium deprimere [abassare il salario] QA 202; den Lohn steigern: salarium extollere [inalzare il salario] QA 202; der vereinbarte Lohn: pacta merces - RN 659; Lohn zahlen: mercedem assignare - CIC abr. can. 1524, salarium rependere - DR 93, numerare mercedem [retribuire la mercede] QA 200, mercedem

302

lgen
persolvere [la remunerazione] PT 275; denjenigen, die aufgrund eines Vertrages Arbeit leisten, einen gerechten und angemessenen Lohn zahlen, so da sie in der Lage sind, fr ihre und ihrer Angehrigen Bedrfnisse angemessen aufzukommen: iis qui operam ex condicto praestant, iustam et honestam mercedem tribuere, ita ut iidem suis et suorum necessitatibus convenienter providere valeant [retribuire con giustizia e onest i lavoratori dipendenti, cos che essi siano in grado di provvedere convenientemente alle necessit propri e dei loro familiari] CIC vig. can. 1286 sub 2; Lohnabhngige mercenarii [i salariati] QA 189 Lohnabhngigkeit salarii disciplina [il regime salariale] MM 408 Lohnarbeit labor mercede repensus [il lavoro salariato] CA n. 4; Lohnarbeiter qui operas locant - QAM 376 Lohnempfnger mercede conductus [le salari] Cat. 2430; lohnen es lohnt sich: operae pretium est + inf. [vale la pena di + inf.] LE n. 4; Lohnerhhung auctarium laboris mercedi [elevare la rimunerazione del lavoro] MM 428; Lohnhhe mercedis modus - RN 649, salarii modus [la quantit del salario] RN 661, mercedis magnitudo [la quantit del salario] QA 201 Lohnniveau fr ein angemessenes Lohnniveau sorgen, das dem Arbeiter und seiner Familie den Unterhalt sichert; tanta salaria praestare ut convenienter sustententur opifex eiusdemque domus [assicurare livelli salari al mantenimento del lavoratore e della sua famiglia] CA n. 15; Los konkr. durch Los entscheiden: sortibus ductis rem definire [rimettere la decisione all'arbitrio] QDS 55; Los btr. das Los der meisten Menschen: condicio partis immense maioris hominum [la condition de l'immense majorit des hommes] Cat. 531; sich abfinden mit seinem Los: sua sorte quiescere [rassegnarsi alla sua sorte] SRS n. 22; das Los der arbeitenden Klassen verbessern: operariae plebis sortem ad meliorem fortunam reducere [migliorare la sorte delle classi lavoratrici] DR 72; lsbar das Problem ist lsbar: quaestio solvi potest [il problema risolvibile] FeR n. 96; Lsegeld redemptio [il riscatto] PC n. 14 lsen die ffentliche Gewalt von jeder Verbindung mit dem Hchsten Wesen lsen: vindicare publicae rei potestatem a quolibet nexu cum Sempiterno Numine [sciogliere l'autorit civile da qualsiasi dipendenza dall'Ente Supremo] SP 431; eine Frage lsen: quaestionem enodare [la soluzione di una questione] DAS 317; quaestiones resolvere - CIC abr. can. 131 2; dissolvere quaestionem - MM 403; ein Problem lsen: quaestionem dissolvere [la soluzione del problema] HV n. 23; Probleme lsen: quaestiones expedire [la soluzione dei problemi] DR 100, difficultates solvere [la soluzione dei problemi] HV n. 21, problemata solvere [risolvere i problemi] LC n. 82; eine Schwierigkeit lsen: difficultatem evincere [sciogliere una difficolt] DAS 318, rerum difficultatem dissolvere - SQC 601 Losentscheid sortitus, us [la sorte] QDS 55 loslsen sich loslsen von: se vindicare ab [distaccarsi da] SP 424 lossagen sich von Gott lossagen: eiurare Deum - D-H 2775; sich frmlich von der Kirche lossagen: deficere ab Ecclesia actu formali [separarsi dalla Chiesa con atto formale] CIC vig. can. 1124; Lsung enodatio [la soluzione] DAS 318; + Subst. die Lsung des Konflikts: dissidii solutio [la soluzione del dissidio] ASS 31, 144/135; die Lsungen der menschlichen Probleme: humanorum problematum solutiones - Sap. c. Art. 66; fr eine billige Lsung Sorge tragen: de aequa solutione quaerenda curare [provvedere a ricercare un'equa soluzione] CIC vig. can. 1733 1; die Lsung fr die anderen Streitfragen: reliquarum controversiarum dissolutio [la soluzione per le altre questioni controverse] UUS n. 63; Wege zu einer positiven Lsung aufzeigen: vias recludere ad solutionem certam et definitam [aprire le vie per una soluzione positiva] ReP n. 28; + Adj. zu einer richtigen Lsung fhren: in iustam enodationem adducere [avviare a retta soluzione] CA n. 5; eine theoretische Lsung: solutio doctrinalis [una soluzione dottrinale] AA n. 14; + Vb. Lsungen finden: remedia reperire [trovare soluzioni] CA n. 59; angemessene Lsungen finden: congruenter solvere [trovare soluzioni adeguate] LC n. 75; konkrete technische Lsungen finden: invenire solutiones technicas concretas [trovare soluzioni tecniche concrete] LC n. 91; Lsungen vorschlagen: solutiones proponere [proporre soluzioni] DoI n. 3; Lsungskriterien quaestionis dissolvendae viae rationesque [criteri di soluzione] HV n. 6 Lsungsversuche tentamina [les tentatives] Cat. 285; Lottokugeln spherulae ligneae palam numeratae VAS can. 73 loyal Adj. loyale Mitarbeit: fidelis cooperatio [la collaboration loyale] Cat. 2238; Adv. fideliter [loyalement] LN XI-4 Lcke lacuna [la lacuna] DAS 307; Lcken ausfllen: praetermissa compensare - AAS 1980, 1523; die Lcken eines fehlenden philosophischen Diskurses ausfllen: lacunas philosophicae cogitationis mancas implere [colmare le lacune di un discorso filosofico carente] FeR n. 49; Lge commentum - QC 8 lgen Def. lgen heit gegen die Wahrheit reden oder handeln, um jemanden zu tuschen, der das Recht hat,

303

Lgenwahn
sie zu kennen: mentiri est contra veritatem loqui vel agere ad inducendum in errorem [mentir c'est parler ou agir contre la vrit pour induire en erreur celui qui a le droit de la connatre] Cat. 2483; Lgenwahn fallaciae [l'imposture] Cat. 675; lgnerisch eine lgnerische Verfhrung: mendax seductio [une sduction mensongre] Cat. 394; Lunge die Kirche mu mit ihren beiden Lungen atmen: Ecclesia duobus pulmonibus suis respirare debet [la Chiesa deve respirare con i suoi due polmoni] UUS n. 54; Luststreben ein entfesseltes Luststreben: effrenata affectatio voluptatum ReP n. 8; Luxus luxus, us [il lusso] CIC vig. Can. 634 2 Lyzeum Lyceum - QAM 370

304

machtvoll

M
machbar dies ist machbar: id effici potest [ci attuabile] DIM 78; Machen, das sich nur um das Machen kmmern: solummodo faciundi teneri cura [preoccuparsi solo del fare] EV n. 22; der Kult des Machens: cultus operandi [il culto del fare] ReP n. 18; die Gefahr des Machens um des Machens willen: periculum efficiendi ut efficiatur [il rischio di fare per fare] NMI n. 15; Machenschaften machinationes, um, f. - D-H 2711; dunkle Machenschaften: tenebricosae molitiones ASS 6, 168; Machenschaften gegen jemanden betreiben: machinari contra aliquem [complottare contra qc] CIC vig. can. 1374 Machismo nimius virorum dominatus seu principatus [il machismo] FC n. 25, cultus nimius virilitatis [modelli maschilisti] EV n. 99; Macht potestas [il potere] SRS n. 16, potentia, ae [il potere] SRS n. 20; + Subst. die Besitzer der politischen Macht: ii qui politicam potestatem detinent [i detentori del potere politico] LC n. 75; das Gesetz der Macht: lex potentiae ReP 16; die Grenzen der Macht festlegen: potestatis terminos decernere [segnare e determinare i limiti della potest] SP 432; + Adj. die bewaffnete Macht: armata vis [la forza armata] ASS 31, 138/130; technologische Macht: potentia technologica [il potere tecnologico] LC n. 12; eine unterdrckende Macht: oppressionis potentia [una potenza oppressiva] LC n. 12; wirtschaftliche Macht: potentatus oeconomicus [la padronanza dell'economia] QA 210; Personen, die die wirtschaftliche und politische Macht in Hnden halten: auctoritates penes quos potestas oeconomica est ac politica [quanti detengono il potere economico e politico] SRS n. 16; + Vb. die Macht ergreifen: rerum potiri [impadronirsi del potere] QA 213; die Macht erobern, festhalten und vermehren: potestatem obtinere retinere vel augere [acquistare, mantenere e aumentare il potere] Cfl n. 42; die Macht erringen: potestatem obtinere [conquistare il potere] PP n. 13; Macht ber etwas haben: alicuius rei potestate pollere [detenere potere] OA n. 20; die Macht im Staate haben: ad gubernacula civitatis sedere [mettre la main sur le gouvernail de l'tat] S. chr. 390; um die Macht kmpfen: rebus potiri niti [lottare per il potere] LE n. 20; an die Macht kommen: rem publicam capessere [s'emparer de la direction des affaires] S. chr. 390, clavum rei publicae tenere [venir tenir le gouvernail de la Rpublique] MG 8, ad regimen rei publicae accedere [arrivare a prendere in mano il governo] GS n. 20, dominationis potiri [insediarsi al potere] OA n. 45; auf revolutionrem Wege die ganze Macht an sich reien:

per violentas seditiosasque vias omni potestate potiri [s'emparer du pouvoir par des voies rvolutionnaires] LN XI-10; an der Macht sein: rerum potitus esse [essere al potere] OA n. 33; die politische Macht strzen: auctoritaten publicam evertere [la caduta del potere politico] SS n. 21; dem Menschen Macht verleihen ber den Menschen: mandare homini in hominem imperium - S. chr. 388; Machtausbung imperii functio [l'esercizio del potere] PP n. 9, exercitatio potestatis [l'esercizio del potere] RH n. 17; ein System gesellschaftlicher Organisation und Machtausbung: complexus quidam institutorum societatis rationumque gubernandi [un sistema di organizzazione della societ e di gestione del potere] SRS n. 20; Machtbeziehungen potentiae rationes [i rapporti di forza] OA n. 43; Machtblock molis sive imperium [un blocco o impero] CA n. 23; Machthaber qui rerum potiuntur - VN 292; die tatschlichen Machthaber: potestates constitutae [il potere costituito] LC n. 79 mchtig Adj. potens [potente] CA n. 12; mchtige Nationen: nationes magnis viribus instructae [nazioni dotate di potenza] LC n. 16; der mchtigste Staat der Erde: Status terrarum omnium valentissimus [lo Stato il pi potente della terra] CA n. 58; Adv. potenter [potentemente] LG n. 50; machtlos machtlose Nationen: nationes magnis viribus destitutae [nazioni che sono prive di potenza] LC n. 16 Machtlosigkeit die uerste Machtlosigkeit: infimus gradus impotentiae [la condizione di impotenza] LC n. 68; Machtmibrauch pravus imperii usus [l'abuso del potere] PP n. 21 Machtmonopol nach dem Machtmonopol streben: arbitrium potestatis sibi sumere niti [tendere al monopolio del potere] LE n. 11; Machtposition dominationis opportunitas [una posizione di forza] OA n. 14; Machtstreben potentatus ambitio [la cupidigia del predominio] QA 211 Machtstruktur verfestigte Machtstrukturen: regiminis compages obfirmatae [le strutture consolidate di potere] CA n. 58; Machtsystem systema potestativum [il sistema di potere] LE n. 8; Machtungleichgewicht inaequalitas potentiae [la disugaglianza nei rapporti di potere] LC n. 17 Machtverhltnis ungleiche Machtverhltnisse: inaequalitas potentiae [la disuguaglianza nei rapporti di potenza] LC 17; machtvoll potenter [con potenza] LC n. 3;

305

Machtwille
Machtwille ein zerstrerischer Machtwille: destructiva potentiae cupiditas [una distruttiva volont di potenza] FeR n. 90; Machtzentrum sedes potentiae [il centro di potere] SRS n. 20 Mdchenhandel mercatus mulierum [il mercato delle donne] GS n. 27; Magie magia [la magie] Cat. 2117; magisch eine magische Bedeutung: momentum magicum [une importance magique] Cat. 2111; Magna Charta die Magna Charta der Menschenrechte: magna charta iurium hominis - AAS 1971, 936; die Bergpredigt ist die Magna Charta der Moral des Evangeliums: Sermo super Monte disciplinae moralis evangelicae est magna charta [il Discorso della Montagna costituisce la magna charta della morale evangelica] VS n. 15; Mahdisten mahdistae [i mahdisti] SS n. 3; Mahlzeit comestio - AAS 1966, 184 Mahnung vterliche Mahnungen: paterna hortamenta [avvertimenti paterni] DR 68; vd. Ermahnung; Verwarnung; Maiordomus Diaetarchus (vulgo Maggiordomo) AAS 1968, 311 Majestt seine Majestt der Kaiser: Excelsissimus Imperator [Sua Maest l'Imperatore] ASS 20, 9 Majesttsverbrechen maiestatis crimen [il delitto di lesa maest] SP 436 Makel der Makel der Feigheit: nota socordiae [la taccia dell'ignavia] DAS 307 makellos intaminatus [incontaminato] ReP n. 31; Makler negotiorum conciliator - AAS 1958, 514 malen etwas malen: aliquid coloribus lineis exprimere AAS 1956, 12 Malerei pictura [la pittura] FeR n. 24 Malkunst disciplina pingendi - AAS 1956, 12 Manager oeconomicae consociationis curator [il dirigente di un'associazione economica] QA 210, administrator [un amministratore] QA 211, moderator societatis bonis procreandis [il responsabile della direzione di un'impresa] MM 421, rector [il dirigente] MM 426, moderator [il dirigente] MM 431, dirigens [il dirigente] GS n. 68; conductorum moderator - AAS 1969, 620 Mandant vd. Auftraggeber; Mandarin mandarinus [il mandarino] SS n. 37; Mandat dieser Akt der Hierarchie wird in verschiedenen kirchlichen Dokumenten Mandata genannt: qui actus Hierarchiae in variis documentis ecclesiasticis mandatum appellatur [questo atto della Gerarchia in vari documenti ecclesiastici prende il nome di mandato] AA n. 24; vd. Auftrag, Vollmacht; Mangel defectus, us [la carenza] UR n. 3, penuria, ae [la scarsezza] CD n. 6 [la penuria] OT n. 6 [la scarsit] CIC vig. can. 517 2, inopia [la carenza] SRS n. 15 [la scarsit] CIC vig. can. 271 1, indigentia [la penuria] CA n. 28; + Subst. der Mangel an materiellen Gtern: bonorum corporeorum penuria [la mancanza di beni materiali] CA n. 33; der Mangel am Notwendigsten: rerum necessariarum penuria [la penuria delle cose necessarie] CA n. 41; Mangel an Weitblick: minus sapiens ratio [la minore saggezza] HV n. 23; Mangel der Vollmacht: defectus validi mandati [che il procuratore non aveva un mandato valido] CIC vig. can. 1686; + Vb. einen Mangel beheben: defectum corrigere [correggere il difetto] LG n. 51; jemandem haften Mngel an: quisquam defectus patitur [qc. ha delle carenze] UR n. 3; an einem Mangel leiden: defectum pati [avere una carenza] DoI n. 17; Mngel schleichen sich ein: menda irrepunt [difetti s'infiltrano] DAS 307; Manifest das kommunistische Manifest: communistarum praeconium] SS n. 20; Manipulation fallacia [la manipolazione] FC n. 32, artificiosa tractatio [la manipulazione] DoV I 6, fraus [la manipulazione] Iuv. n. 10, callida usurpatio [la manipolazione] CA n. 41; Pl. Manipulationen: tractationes [le manipolazioni] EV n. 22; die Manipulation des Lebens: vita adulteranda [la manipolazione della vita] EV n. 89; Manipulationen der Leiblichkeit, die deren menschliche Bedeutung verflschen: corporalitatis adulterationes quae eius humanam significationem demutant [manipulazioni della corporeit che ne alternano il significato umano] VS n. 50; manipulieren detorquere [manipolare] FC n. 32, ad alicuius commodum variare [manipuler] Cat. 1125; die ffentliche Meinung manipulieren: adulterare publicam opinionem [la manipolazione dell'opinione pubblica] LC n. 75; der Mensch ist heute in der Lage, das menschliche Leben in seinem Anfang und in den ersten Stadien seiner Entwicklung zu manipulieren: homo hodie potest vitam humanam manipulare inde ab suo initio et in eius progressus prioribus stadiis [l'uomo in grado oggi di manipolare la vita umana nello stesso suo inizio e nei suoi stadi di sviluppo] Cfl n. 38; Pass. manipuliert werden: circumveniri [essere oggetto di manipolazione] RH n. 16; Pt. Pf. eine manipulierte Menge: multitudo circumventa [une foule manipule] Cat. 597; Mann der einfache Mann: homo communiter doctus [l'uomo di media cultura] MM 412 Mannhaftigkeit seine Mannhaftigkeit im Kampf erproben: periclitari virtutem in certamine [faire preuve de valeur] S. chr. 387; Mannigfaltigkeit varietas [la variet] LG n. 32; die Mannigfaltigkeit der Kulturen: culturarum diversitas [la diversit des cultures] Cat. 1957; Mannsein masculinitas [masculinit] Cfl n. 50;

306

maskieren
Manschette manica, ae - AID 501 Mantel pallium talare - AID 502 marginalisieren Pt. Pf. marginalisiert: socialis vitae segrex [emarginato] OA n. 15; reici [essere emarginato] LC n. 68; Pass. marginalisiert werden: in societatis partes secundarias detrudi [essere messo al margine della societ] OA n. 3; Subst. die Marginalisierten: ii qui in extremas societatis partes sunt detrusi [i emarginati] SRS n. 45; Marginalisierung reiectio [l'emarginazione] LC n. 68, exclusio [l'emarginazione] Cfl n. 39; Mariae Empfngnis dies Immaculatae Conceptionis Dei genetricis Mariae [il giorno dell'Immacolata Concezione della Santa Madre di Dio, Maria] CIC vig. can. 1246 1 Mariae Himmelfahrt dies Beatae Mariae Virginis in caelum assumptae - CIC abr. can. 2270 2, dies Assumptionis Dei genetricis Mariae [il giorno dell'Assunzione della Santa Madre di Dio Maria] CIC vig. can. 1246 1 markant ein in seiner Krze markanter Beitrag: edictum sua brevitate efficax [un intervento incisivo nella sua brevit] EV n. 57; Markt nundinae CIC abr. can. 1179, mercatus, us [il mercato] QA 211, mercatura, ae [il mercato] PP n. 61, bonorum commutatio [il mercato] OA n. 41; + Subst. das Gesetz des Marktes: lex mercatorum [la legge del mercato] MM 404, mos mercatorum [la legge del mercato] MM 405, mercatus lex [la loi du march] Cat. 2425; hier stoen wir auf eine Grenze des Marktes: mercatus terminus hic invenitur [si ritrova qui un limite del mercato] CA n. 40; die Mechanismen des freien Marktes: liberi mercatus rationes [i meccanismi del libero mercato] CA n. 19; Zugang zum internationalen Markt erhalten: accessum adipisci ad mercaturam internationalem [ottenere un accesso al mercato internazionale] CA n. 33; + Adj. ein anarchischer Markt: mercatus omni lege solutus [l'anarchia del mercato] QA 220; ein freier Markt: liber mercatus [la libert del mercato] QA 211; der freie Markt scheint das wirksamste Instrument fr die Anlage der Ressourcen und fr die beste Befriedigung der Bedrfnisse zu sein: liberum commercium videtur efficacissima via ad opes collocandas et ad necessitatibus feliciter respondendum [sembra che il libero mercato sia lo strumento pi efficace per collocare le risorse e rispondere efficacemente ai bisogni] CA n. 34; innerhalb eines gemeinsamen Marktes: intra fines communis cuiusdam consociatique mercatus [all'interno di un mercato comune] PP n. 60; + Vb. es gibt menschliche Bedrfnisse die nicht am Markt befriedigt werden knnen: quaedam exsistunt postulata humana quae ad mercaturam non attinent [esistono bisogni umani che non hanno accesso al mercato] CA n. 34; sich der Logik des Marktes entziehen: mercatus logicam consecutionem effugere [sfuggire alla logica del mercato] CA n. 40; auf eine vernnftige Regelung des Marktes hinwirken: moderationem mercatus rationabilem propugnare [prconiser une rgulation raisonnable du march] Cat. 2425; Marktbeziehungen necessitudines mercatus [le relazioni di mercato] CA n. 41; Markthalle domus negotiationis [une maison de commerce] Cat. 584; Marktkrfte mercatus vires [le forze di mercato] CA n. 42; Marktmechanik die Spielregeln der freien Marktmechanik: liberae negotiationis norma [la legge del libero scambio] PP n. 58; Marktmechanismus mercatus machina [il meccanismo di mercato] CA n. 19; Pl. mercatus viae et rationes [i meccanismi di mercato] CA n. 40; Marktwirtschaft oeconomia mercatus [l'economia del mercato] CA n. 42, oeconomica actio quae mercatum respicit [l'economia di mercato] CA n. 48; Lnder mit Marktwirtschaft: nationes ubi oeconomicae res secundum mercatus leges geruntur [paese a economia di mercato] SRS n. 18; die Gesellschaft der freien Marktwirtschaft: societas liberi mercatus [la societ di libero mercato] CA n. 19; Marxismus marxistarum doctrina [le marxisme] LN VII-6; der Marxismus als Ideologie des theoretischen Sozialismus und des Kommunismus: marxismus, quatenus ideologia esse ducitur socialismi scientifici et communismi [il marxismo inteso come ideologia del socialismo scientifico e del comunismo] LE n. 11; Marxisten marxianae fautores doctrinae [il marxismo] LE n. 14; marxistisch marxianus [marxista] SRS n. 20; die marxistische Analyse: marxistarum enodatio [l'analyse marxiste] LN VII ante 1; das marxistische Denken: marxiana doctrina [la pense marxiste] LN pr.; in der Logik des marxistischen Denkens: secundum consequentem marxistarum mentem [dans la logique de la pense marxiste] LN VIII-2; Maschine machina, ae [la macchina] QA 195; ein Rdchen in der Maschine: rotula universae insertata machinulae [una semplice ruota e ingranaggio del sistema] DR 70 maschinenschriftlich dactylographice - AAS 1972, 250 Maschinerie rerum conexio [un ingranaggio] SRS n. 22 Maske jemanden die Maske abreien: aliquem suam, dempta persona, faciem reddere - HuG 430; die Maske fallen lassen: obtegi [smascherarsi] EV n. 18, efficere ut cadat larva [faire tomber la masque] Cat. 2711; Pl. larvae et personae [le maschere] NMI 43; maskieren Pt. Pf. die maskiert und schleichend durchgefhrte Euthanasie: euthanasia quae tecta

307

Ma
quidem et prorepente peragitur [leutanasia mascherata e strisciante] EV n. 15; Ma + im, in in dem Mae, wie: prout [nella misura in cui] UUS n. 11; im erforderlichen Ma: consentaneo modo [nella debita misura] SRS n. 16; in dem Ma, das einem jeden entspricht: ea qua quisque valet mensura [nella misura a ciascuno propria] Cfl n. 23; + mit mit einem vernnftigen Ma an Wirksamkeit: aequis cum fructibus [con una ragionevole efficacia] PP n. 54; + Vb. man darf hier nicht zweierlei Ma anwenden: qua in re aequis omnino mensuris opus est [non lecito usare in questo campo due pesi e due misure] PP n. 62; Ma halten: satis sibi temperare [esercitare un autocontrollo] CeP n. 52; im Strafen Ma halten: modum prudenter animadversionibus imponere - MN 686; ber das vernnftige Ma hinausgehen: rationis non servare moderationem [ne pas garder la mesure de la raison] Cat. 2535; das Ma berschreiten: modum transilire [varcare la misura] LP 610; Masse turba conglobata [la societ massificata] FC n. 43, multitudo [la moltitudine] CA n. 42; die arbeitenden Massen: operariorum multitudines [le masse dei lavoratori] DR 98, die Massen der Arbeiter: opificum turbae [le folle dei lavoratori] CA n. 23; Massenbewegung die atheistischen Massenbewegungen: concitata multitudinum ad atheismi placita contentio [il movimenti atei delle masse] DR 67; Massenkommunikationsmittel instrumenta communicationis socialis [i mezzi di comunicazione di massa] DC n. 30; Massenkultur civilis cultus multitudinum proprius AAS 1975, 523 Massenmedien instrumenta communicationis socialis [i mass-media] FC n. 7 [gli strumenti di comunicazione sociale] CIC vig. can. 761, communicationum socialium instrumenta [i mass media] NMI n. 10; media pro hominum massa [les mass media] Cat. 2496; die sogenannten Massenmedien: ita dicta Media Multitudinis [i cosidetti mass media] CeP n. 50; die in den Massenmedien Ttigen: homines instrumenta communicationis socialis gerentes [gli operatori dei mass media] EV n. 98; Massenveranstaltungen otia multitudinis [les loisirs de masse] Cat. 2187; Massenvernichtungswaffen arma excidii totius [le armi di sterminio] CA n. 14; Magabe nach Magabe der eigenen Statuten: ad normam propriorum statutorum [a norma dei propri statuti] UR n. 8; nach Magabe des Zeitgeistes: ad communium aetatis opinionum amussim - Syll. V n. 47; Kinder, die nach Magabe des weltlichen Gesetzes adoptiert werden, gelten als Kinder dessen oder derer, die sie adoptiert haben: Filii, qui ad normam legis civilis adoptati sint, habentur ut filii eius vel eorum qui eos adoptaverint. [I figli che sono stati adottati a norma della legge civile, sono ritenuti figli di colui o di coloro che li hanno adottati.] CIC vig. can. 110 Mahaltung mit Mahaltung: sine intemperantia [non intemperante] LP 613; mig Adv. moderate - SOE XII-5; migend migend einwirken auf einen Streit: modum imponere controversiae - GdC 387 Migung temperantia [la temperanza] CIC vig. praef. XXI [la moderazione] CA n. 25; malos modum nesciens [trasmodante] DI 12, intemperanter [indiscrtement] S. chr. 396; immodice [in maniera eccessiva] CA n. 37; Malosigkeit immanitas [la smisuratezza] SS n. 44; Manahme susceptum consilium [il provvedimento] DR 104, molimen [il tentativo] GS n. 18, actus [un atto] CIC vig. can. 1400 2; + Subst. Manahmen der Sicherung und Besserung: remedia poenalia et paenitentiae [rimedi penali] CIC vig. can. 1312 3; + Adj. bilaterale Manahmen: consilia inter binas Civitates [misure bilaterali] SRS n. 12; gesetzliche Manahmen: sanctiones, um, f. - VN 284; multilaterale Manahmen: consilia inter plures Civitates [misure multilaterali] SRS n. 12; durch radikale Manahmen: gravissimis adhibitis remediis [per mezzo di misure radicali] PP n. 37; vorbereitende Manahmen: actus praeparatorii [atti preparatori] CIC vig. can. 43; wirksame familienpolitische Manahmen zur Untersttzung der Familien ergreifen: praestare rationes validas familiares ad familias sustentandas [assicurare valide politiche familiari e sociali a sostegno della famiglia] EV n. 59; + Vb. Manahmen treffen: providere - AAS 1979, 503; Manahmen treffen fr den abgesetzten Pfarrer: consulere amoto parocho [provvedere al parrocho rimosso] CIC vig. can. 1756; die Familie ist durch geeignete soziale Manahmen zu untersttzen: familia idoneis socialibus provisionibus adiuvari debet [la famille doit tre aide par les mesures sociales appropries] Cat. 2209; sich wenden gegen eine Manahme: recurrere contra actum [ricorrere contro un atto] CIC vig. can. 1372; Mastab ratio [il metro] RH n. 17, criterium [il criterio] LE n. 17, iudicandi ratio [il criterio] SRS n. 40, rerum mensura [la misura] SS n. 33; + mit der Wert der Arbeit mu mit dem gleichen Mastab gemessen werden: pretium operis eadem metiendum est regula [il valore del lavoro deve essere misurato con lo stesso metro] LE n. 23; + nach nach demselben Mastab: secundum hanc ipsam regulam et iudicium [secondo questo stesso criterio] ReP n. 9; etwas nach den Mastben von Kontrolle und Beherrschung bewerten: aliquid ad normas inspectionis ac dominii

308

Mechanismus
mensurare [valutabile secondo parametri di controllo e di dominio] DoV II B 4; + Vb. welche moralische Mastbe mu man anlegen um die Probleme zu klren?: quaenam moralia criteria adhibenda sunt ad problemata in clariore luce ponenda? [quali criteri morali si devono applicare per chiarire i probleme?] DoV intr. n. 3; Masturbation masturbatio [la masturbazione] DoV II B 5; Material das menschliche Leben zum bloen biologischen Material degradieren: vitam humanam in simplicem biologicam materiam redigere [ridurre la vita umana a semplice materiale biologico] EV n. 14; Materialien die Herstellung und Verbreitung pornographischer Materialien: productio et distributio rerum pornographicarum [la production et la distribution de matriaux pornographiques] Cat. 2354; den Teilnehmern Materialien ber die Verhandlungsgegenstnde zusenden: materiam rerum pertractandarum iis mittere, qui harum quaestionum tractationi interesse debent AAS 1967, 92; Materialismus materiae cultus [il materialismo] ASS 31, 140/133, eorum doctrina qui omnia attribuunt materiae [il materialismo] MM 455; materialismus [il materialismo] AA n. 31, mentis habitus eorum, qui omnia ad materiam referunt AAS 1957, 231, doctrina quae omnia ad materiam refert [il materialismo] RH n. 18; der dialektische Materialismus: materialismus, ut aiunt, dialecticus [il materialismo dialettico] DR 39, materialismus dialecticus [il materialismo dialettico] HG 562; der sogenannte dialektische Materialismus: materialismus dialecticus, qui dicitur [il cosiddetto materialismo dialettico] LE n. 13; der Materialismus in seiner dialektischen Form: materialismus forma dialectica indutus [il materialismo nella sua forma dialettica] LE n. 13; der historische Materialismus: materialismus, ut aiunt, historicus [il materialismo storico] DR 69, materialismus historicus [il materialismo storico] HG 574; der praktische Materialismus: materialismus practicus [il materialismo pratico] LE n. 13; der theoretische Materialismus: materialismus theoreticus [il materialismo teorico] LE n. 13; materialistisch ad materiam referens [materialistico] MM 447; die materialistische Anthropologie: anthropologia materialistica [l'antropologia materialistica] LC n. 75; die materialistische Zivilisation: humanus cultus qui omnia in materia posita esse ducit [la Civilt a profilo materialistico] RH n. 16; eine einseitig materialistische Zivilisation: cultus civilis, ad unum materialismum spectans [una civilt unilateralmente materialistica] LE n. 7; Materialsammlung rerum collectus - AAS 1980, 114 Materie rerum concretio [la materia] DR 70; die Herrschaft der Idee ber die Materie: in rerum eventus mentis cogitata dominantur [il predominio delle idee sui fatti] DR 85; organische Materie: materia viva [la materia organica] HG 576; die Beherrschung der Materie: dominatus materiei [il dominio della materia] Iuv n. 15; materiell in bonis externis [materiale] PT 290, corporeus [materiale] SRS n. 10; materielle Bedrfnisse: corporeae necessitates [le necessit materiali] SRS n. 10; materielle Gter: res corporeae [beni materiali] SRS n. 28, bona corporea [beni materiali] SRS n. 29; materielle Not: discrimen materiale [essere materialmente in pericolo] AA n. 11, penuria subsidiorum materialium [la mancanza di mezzi materiali] AG n. 19, inopia bonorum materialium [lo spogliamento materiale] LC n. 68; ein materieller Vorteil: venale beneficium [un vantaggio materiale] GS n. 75; die materielle Welt: mundus materialis [il mondo materiale] LC n. 34; materieller Wohlstand: temporalis prosperitas [la prosperit materiale] PP n. 41; Subst. das Materielle: res materiales [le cose materiali] SS n. 28; Mathematik scientiae mathematicae [le scienze matematiche] Stat. PAS art. II Mauer Mauern des Mitrauens niederreien: diffidentiae diruere muros [abattere muri di diffidenza] UUS n. 2; maximieren maximum reddere [massimizzare] VS n. 74; die Ertrge maximieren: reditus maximos ducere [massimizzare i proventi] CA n. 41; Mechanik machinalis scientia [la meccanica] MM 434 mechanisch machinali ritu [meccanicamente] MM p. 404, machinarius [meccanico] CA n. 26; Mechanisierung die Mechanisierung der Arbeit: machinarum inductio in opus faciendum [la meccanizzazione del lavoro] LE n. 5; Mechanismus machinalis ratio [un meccanismo] PP n. 8, machina [il meccanismo] SRS n. 16, machinamentum [un meccanismo] LC n. 74 [un ingegno] SRS n. 19, machinatio [il meccanismo] SRS n. 19; Pl. mechanemata [i meccanismi] LE n. 5; + Subst. unter dem Druck von Mechanismen: ob impulsionem ex machinationibus [sotto la spinta di meccanismi] SRS n. 17; das Funktionieren des wirtschaftlich-gesellschaftlichen Mechanismus: machinamenti socialis et oeconomici congruens motus [il funzionamento del meccanismo economico-sociale] CA n. 13; Rder eines Mechanismus: partes machinamenti [pezzi di un meccanismo] SRS n. 22; ein bloer Mechanismus zur Regelung der verschiedenen und gegenstzlichen Interessen: meraca machinatio quae diversa dissonaque commoda moderatur [un puro meccanismo di regolazione dei diversi e contrapposti interessi] EV n. 70; + Adj. entartete Mechanismen, die die Entwicklung der wirtschaftlich schwachen Lnder behindern:

309

Medaille
machinationes perversae qui progressionem obstruunt populorum qui minus sunt promoti [les mcanismes pervers qui font obstacle au dveloppement des pays moins avancs] Cat. 2438; finanzielle Mechanismen: rationes nummariae [i meccanismi finanziari] RH n. 16; rationes sive machinationes nummariae [meccanismi finanziari] SRS n. 14; ein gesellschaftlicher Mechanismus: sociale machinamentum [un meccanismo sociale] CA n. 13; ein konomischer Mechanismus: machinatio oeconomica [un meccanismo] SRS n. 19; Mechanismen, die vom Willen der Menschen relativ unabhngig sind: machinamenta ab humana voluntate quodammodo soluta [meccanismi relativamente indipendenti dalla volont umana] LC n. 74; Medaille numisma [una medaglia] Stat. PAS art. VI Mediation mediatio - AAS 1971, 930; Medikament remedium therapeuticum [un mezzo terapeutico] IeB 549 Meditation tiefe Meditation: profunda meditatio [la meditazione profonda] NA n. 2; Medium [1] instrumentum [lo strumento] IM n. 4; Medium [2] das Befragen eines Mediums: recursus ad pythonem [le recours un mdium] Cat. 2116; Medizin scientia medica [le scienze mediche] GS n. 47 medizinisch der medizinische Eingriff: medicus interventus [intervento medico] DoV II B 7, medicae artis interventus [l'intervento della medicina] IeB 545; medizinische Versorgung: cauta ad valetudinem adiumenta [l'assistenza medica] PT 275; die medizinische Wissenschaft: medica ars [la scienza medica] HV n. 24, medicinalis scientia - QDAP n. 26; medizinische Hilfe: curatio medica [lassistenza medica] SRS n. 42; Meer auf das offene Meer hinausfahren: in apertum mare committere [avventurarsi in oceano vasto] NMI n. 58; Meerwasser aqua maris [l'eau de la mer] Cat. 1220; Megabombe ingens pyrobolum [la megabomba] SS n. 23; Megalopolis gewaltige Stdte, die "Megalopolis" genannt werden: ingentes urbes, quae, megalopoles nuncupantur [si parla di megalopoli] OA n. 8; mehr immo magis [di pi] FeR n. 75; mehr gelten: pluris esse [valere pi] LC n. 68; mehr noch: quin immo [ben pi] EN n. 35; ja mehr noch: sed plus etiam subest [e c' di pi] UUR n. 59; das Streben nach etwas mehr": affectatio ad aliquid amplius [l'aspirazione a un qualcosa di pi] Iuv. n. 8; mehr denn je: magis nunc quam alias umquam [plus que jamais] LN pr., plus quam antehac umquam [plus que jamais] LN pr. Mehrfrontenkrieg proelium multiplici e fronte committendum - UAD 693 Mehrheit maior pars [la maggioranza] CA n. 44; + absolut die absolute Mehrheit: pars absolute maior [la maggioranza assoluta] CIC vig. can. 119, maioritas absoluta - AAS 1990, 845; die absolute Mehrheit der Stimmen: numerus suffragiorum absolute maior - CIC abr. can. 433 1; mit absoluter Mehrheit der Stimmen: quod placet parti absolute maiori eorum sui suffragium ferunt - CIC abr. can. 101 1; was die absolute Mehrheit der Anwesenden beschlossen hat: quod placuerit parti absolute maiori eorum qui sunt praesentes [ci che piaciuto alla maggioranza assoluta di coloro che sono presenti] CIC vig. can. 119 n. 1; die Zustimmung der absoluten Mehrheit der Anwesenden: consensus partis absolute maioris eorum qui sunt praesentes [il consenso della maggioranza assoluta di coloro che sono presenti] CIC vig. can. 127 1; + relativ die relative Mehrheit: pars relative maior - CIC abr. can. 101 1, maior relative suffragiorum numerus - CIC abr. can. 1460 1, maioritas relativa - AAS 1990, 845; + Subst. die Mehrheit der Einzuladenden: pars maior eorum qui convocari debent [la maggior parte di quelli che devono essere convocati] CIC vig. can. 119; zur Mehrheit sind erforderlich zwei Drittel der Stimmen der Anwesenden: ad constituendam maioritatem requiruntur duae tertiae partes suffragiorum praesentium - Ord. Conc. Art. 39 1; eine Stimme ber der Zweidrittelmehrheit: ut duabus ex tribus suffragiorum partibus unum insuper addatur suffragium - VAS can. 68, duae saltem ex tribus partibus uno plus - VAS can. 68; ausschlielich dem Willen der Mehrheit, welcher Art immer sie sein mag, gerecht werden: quamvis voluntatem maioris partis prorsus servare [adeguarse esclusivamente alla volont della maggioranza, qualunque essa sia] EV n. 69; die Mehrheit des Volkes ist die Quelle aller Rechte und Pflichten: maior pars populi universi iuris est officiique effectrix [la maggior parte del popolo sorgente dei diritti e dei doveri universali] LP 601; + Adj. vorlufige und wechselnde Mehrheiten: maiores partes temporariae et mobiles [provvisorie e mutevoli maggioranze] EV n. 70; + Vb. was die Mehrheit beschliet: id quod placet parti maiori [cio che piaciuto alla maggioranza] CIC vig. can. 119; die Wahrheit wird von der Mehrheit bestimmt: veritas a maiore civium parte statuitur [la verit determinata dalla maggioranza] CA n. 46; die Mehrheit bilden: maiorem constituere partem [essere la maggioranza] QDAP n. 19; derjenige soll gewhlt sein, auf den die Mehrheit der Stimmen entfllt: is deputatus habeatur, in quem maior pars votorum seu suffragiorum convenerit - VAS can. 14; wer die Mehrheit der Stimmen erlangt hat: qui maiorem suffragiorum numerum obtinuerit [a pluralit di voti] QDS 142; wer die Mehrheit der Stimmen auf sich vereinigt: qui maiorem suffragiorum numerum rettulerit - CIC abr.

310

Meinung
can. 1460 1; es gengt jedenfalls, da die Mehrheit der versammelten Kardinle zustimmt: satis omino erit si maior congregatorum Cardinalium pars in eandem sententiam consentiat VAS can. 4; Mehrheitsentscheidung maioris multitudinis arbitrium [l'arbitrio della maggioranza] LP 601 Mehrheitsmeinung opinio maioris hominum partis [l'opinione della maggioranza] FC n. 5 mehrseitig mehrseitige Vertrge: stipulationes inter plures partes contractae [accordi multilaterali] PP n. 52 mehrstimmig mehrstimmiger Gesang: cantus pluribus consertus vocibus - AAS 1958, 633 mehrstufig pluribus gradibus distinctus [diviso in pi gradi] SCo. n. 64 Mehrung die Mehrung des Gemeinwohls: incrementum boni communis [l'incremento del bene comune] LE n. 10; meiden etwas meiden: devitare aliquid [evitare q.c.] CIC vig. can. 750; ein zu meidendes bel: malum devitandum [un malo da evitare] VS n. 67; Meineid falsum iusiurandum [le faux serment] Cat. 2150; einen Meineid schwren: peierare - CC 573; periurium committere [commettere spergiuro] CIC vig. can. 1368 Meineidiger periurius - CIC abr. can. 1757 2; Meinung placitum [un'opinione] HG 575, sententia [il parere] CIC vig. praef. XXV; Pl. Meinungen: opiniones [gli apprezzamenti] Iuv. n. 4; + ein nicht einer Meinung: non unanimes [pas unanimes] Cat. 596; + Subst. das Gewicht seiner Meinung geltend machen: pondus suae opinionis valere facere [far valere il peso della propria opinione] AA n. 14; die Vielfalt der Meinungen: varietas opinionum [la varit des opinions] S. chr. 393; + Adj. eine abweichende Meinung: dissentanea opinio [un' opinione discorde] ID 179; eine beliebige Meinung: opinio aliis opinionibus opponenda - QDAP n. 4; eine bloe Meinung: simplex opinio [una semplice opinione] NMI n. 56; die persnliche Meinung: propria sententia [la opinin personal] DN 263; persnliche Meinungen: personales opiniones - Sap. c. Art. 70; verschiedene Meinungen und Positionen: diversae opinationes et optiones ReP n. 2; eine vorgefate Meinung: praeiudicata opinio [il pregiudizio] [un preguidizio] HG 562; praeconcepta opinio - D-H n. 3421; + Vb. eine Meinung ablehnen: sententiam repudiare [respingere un parere] CeP n. 26; Meinungen aufeinander abstimmen: sententias accommodare [accogliere pareri con soluzioni di compromesso] CeP n. 26; eine Meinung anerkennen: sententiam concedere [approvare un parere] CeP n. 26; eine Meinung annehmen: sententiam assumere [accettare un parere] CeP n. 26; eine Meinung uern: opinionem declarare [la manifestazione del pensiero] PT 260; seine Meinung uern: suam indicare sententiam [manifestare il suo parere] CeP n. 28, sententiam suam manifestare [manifestare il suo pensiero] CIC vig. can. 212 3; seine Meinung ber etwas kundtun: sententiam suam de aliqua re declarare [far conoscere il suo parere su q.c.] LG n. 37; eine Meinung verbreiten: opinionem divulgare [la diffusione del pensiero] PT 260, sententiam disseminare [diffondere un'idea] CeP n. 27 [divulgare un'opinione] RH n. 4; eine Meinung, die verbreitet wird: crebrescens opinatio [un'opinione che si diffonde] UUS n. 94; die Meinung ist weit verbreitet wonach : late vagatur mens secundum quam [si largamente diffusa l'opinione secondo la quale ] EV n. 69; Meinungen miteinander vereinbaren: sententias conciliare [coordinare i pareri] CeP n. 26; seine Meinung verteidigen: opinionem tueri [difendere l'opinione che] HG 573; eine Meinung vertreten: contendere + aci [ritenere che + congi.] LE n. 20; die Meinung wird vertreten: existimatur + aci [si ritiene che + cong.] EV n. 69; eine Meinung vervollstndigen: sententiam perficere [perfezionare un parere] CeP n. 26; seine Meinung vortragen: sententiam proferre [exprimere l'opinione] CIC vig. can. 127 3; die ffentliche Meinung publica hominum opinio [la pubblica opinione] ES 648, publica opinio [l'opinione pubblica] GS n. 82, multitudinis opiniones [l'opinione pubblica] GS n. 82, publica hominum opinio [la pubblica opinione] ES 648, opinio publica - QDAP n. 19, omnium mentes [l'opinione pubblica] SRS n. 5; + Subst dem Druck der ffentlichen Meinung nicht gewachsen sein: pressioni opinionis publicae impares esse [essere impari a sostenere la pressione della pubblica opinione] AA n. 18; durch Einwirkung auf die ffentliche Meinung: populi opinionem permovendo [attraverso l'intervento sull'opinione pubblica] DoV III; + Adj. die heutige ffentliche Meinung: hodiernus sensus communis [l'odierna opinione pubblica] MD n. 14; + Vb. die ffentliche Meinung ablenken: publicam opinionem detrahere [deviare l'opinione pubblica] ASS 31, 140/132; die ffentliche Meinung bilden: publicam opinionem efformare [formare lopinione pubblica] IM n. 14, publicam opinionem formare [la formazione dell'opinione pubblica] DoV concl.; zur Bildung und Verbreitung richtiger ffentlicher Meinungen beitragen: ad rectas publicas opiniones efformandas atque pandendas contendere [adoperarsi alla formazione e diffusione di rette opinioni pubbliche] IM n. 8; die ffentliche Meinung manipulieren: publicam opinionem arte mutare [manipuler l'opinion publique] Cat. 2286; die ffentliche Meinung durch die Medien manipulieren: publicam opinionem per media artificiose deformare [manipuler l'opinion publique par les mdias] Cat. 2498; durch die Medien eine politische Herrschaft

311

Meinungsuerung
ber die ffentliche Meinung ausben: politicum opinionis exercere dominatum per media [exercer par les mdias une domination politique de l'opinion] Cat. 2499; Meinungsuerung die freie Meinungsuerung: libera opinionum declaratio [la libert di espressione] CeP n. 141; Meinungsaustausch idearum communicatio [lo scambio delle idee] GS n. 6, opinionum commercium [lo scambio di pareri] UUS n. 53; Meinungsbildung opiniones efformandae [la formazione di opinioni] IM n. 8, opinionis motus consulto excitatus [una campagna di opinione] QDAP n. 3; eine Frage, die der freien Meinungsbildung unterliegt: quaestio opinabilis [una questione opinabile] CIC vig. can. 227 Meinungsforschung Methoden der Meinungsforschung: modi vulgi opinionem explorandi - MP 795 Meinungsfreiheit propriae declarandae opinationis libertas [la libert di manifestare il proprio pensiero] CeP n. 25, sich auf die Meinungsfreiheit berufen: ad opinandi libertatem appellare [appellare alla libert di opinione] QDAP n. 2 Meinungskampagne motus publicae opinionis [una campagna di opinione] EV n. 73; Meinungsklima das zu dieser Zeit weit verbreitete Meinungsklima: omnium fere animus eo tempore [il clima generale a questi tempi] CA n. 9; Meinungskonflikt Meinungskonflikte sind in einer reprsentativen Demokratie normale Ausdrucksformen des ffentlichen Lebens: opinionum conflictus communia vitae publicae sunt signa in populari regimine repraesentativo [i conflitti di opinione costituiscono espressioni normali della vita pubblica nel contesto di una democrazia rappresentativa] VS n. 113; Meinungsrichtung opinionum cursus - AAS 1986, 548 Meinungsstreit certatio opinionum inter se confligentium - AAS 1971, 105 Meinungsstrmung opinionum motus [le mouvement d'ides] LN III-3; Meinungstrend motus opinionis [il movimento di opinione] CA n. 41; Meinungsverschiedenheit dissidia, orum [il dissidio] ASS 15, 599, opinionis dissensio - GdC 386, dissensio [la discordanza di opinioni] ID 179; variae sententiae [le divergenze] MM 456; diversitas opinionum - AAS 1966, 895; discrepantia sententiarum ReP n. 9; eine Meinungsverschiedenheit abmildern: discussionem mollire - GdC 386; eine Meinungsverschiedenheit bereinigen: discussionem submovere - GdC 386; Meinungsverschiedenheiten haben: in varias sententias discedere [possono sorgere divergenze tra ...] GdC 386; Meinungsverschiedenheiten lsen: controversias componere [comporre le controversie] GS n. 81; Meinungsvielfalt wenn sich der Gegensatz zwischen verschiedenen Einstellungen im Rahmen erlaubter Meinungsvielfalt zuspitzt: cum discrepantia sententiarum in rebus coniecturalibus exasperatur [quando si acuisce il contrasto delle opzioni nel campo dell'opinabile] ReP n. 9; meistern etwas meistern: aliquid compescere [padroneggiare q.c.] DR 105; Meisterwerk opus capitale [un chef-d'oeuvre] Cat. 1091; Melodie modulatio - AAS 1956, 13, melodia - AAS 1967, 313 Mensch + von zu von Mensch zu Mensch: ab altera ad alteram pertingens personam [da persona a persona] EN n. 46; + Subst. die Existenz des Menschen: existentia hominis [l'esistenza dell'uomo] RH n. 14; der Mensch in der Gesellschaft: homo societate coniunctus - UAD 689; den Menschen als bloes Mittel gebrauchen: hominem pro mero instrumento habere [trattare un uomo come un semplice mezzo] QDAP n. 9; die Sicht des Menschen: hominis notio [la concezione dell'uomo] LC n. 13; die Vernunft des Menschen: intellectus hominis [la razione dell'uomo] RH n. 17; die Welt des einzelnen Menschen: complexus cuiusque hominis [il mondo dell'uomo] RH n. 15; + Adj. der abstrakte Mensch: homo abstractus [l'uomo astratto] RH n. 13; der ganze Mensch und alle Menschen: omnis homo et omnes homines [tutto l'uomo e tutti gli uomini] PP n. 42; der geschichtliche Mensch: homo historicus ut aiunt [l'uomo storico] RH n. 13; der Mensch von heute: homo nostrae aetatis [l'uomo contemporaneo] LC n. 61; der konkrete Mensch: homo concretus [l'uomo concreto] RH n. 13; die leibliche Dimension des Menschen: homo utpote natura corporea praeditus [la dimensione corporale] LC n. 34; jeder vernnftige Mensch: quisque sano iudicio praeditus [ogni uomo sensato] ASS 31, 144/135; kein vernnftiger Mensch: nemo sapiens [nul homme raisonnable] S. chr. 385; Menschenansammlung hominum stipatio - VC 256 Menschenbild aestimatio hominis [la visione delluomo] FeR n. 80, hominis imago [l'immagine dell'uomo] CA n. 36; das christliche Menschenbild: christiana hominis imago [la vision chrtienne de l'homme] LN VIII-1; Menschengeschlecht genus humanum [il genere umano] SRS n. 14; die Einheit des Menschengeschlechts: generis hominum unitas [l'unit del genere umano] SRS n. 14, das Menschengeschlecht bildet eine Einheit: genus humanum constituit unitatem [le genre humain forme une unit] Cat 360; die Zerstrung der Einheit des

312

Menschenverachtung
Menschengeschlechts: generis hominum unitatis eversio [la distruzione dell'unit del genere umano] SS n. 35; Menschenliebe philanthropia [la filantropia] EV n. 90; Menschenmassen hominum multitudines [le folle] OA n. 2; Menschenmenge hominum multitudo [la moltitudine umana] SRS n. 9; eine groe Menschenmenge: magna frequensque turba [una folla di uomini] EN n. 45; eine unbegrenzte Menschenmenge erreichen: interminatam hominum frequentiam attingere [venire a contatto con una sterminata cerchia di uomini] CeP n. 76; Menschennatur humana natura [la nature humaine] Cat. 404; der Behinderte teilt voll und ganz unsere Menschennatur: homo praepeditus plene ipsam humanitatem nostram communicat [la persona handicappata partecipa pienamente alla nostra stessa umanit] LE n. 22; eine Verleugnung der gemeinsamen Menschennatur: negatio communis humanitatis [la negazione della comune umanit] LE n. 22; Menschenrechte iura quae in hominibus insunt singulis [un diritto individuale] RN 645, iura humanae personae [i diritti della persona] MM 415, iura hominis - PT 259, hominis legitima iura [i diritti dell'uomo] IM n. 5, hominis iura [i diritti dell'uomo] RH n. 17, iura hominum [il diritti dell'uomo] SRS n. 26; + Subst. [A] die Achtung aller Menschenrechte: observantia amplae iurium humanorum summae [il rispetto dell'insieme di diritti dell'uomo] [proclamare diritti] LE n. 16; die Achtung der Menschenrechte gewhrleisten: in tuto collocare observantiam iurium hominis [garantire il rispetto dei diritti dell'uomo] LE n. 19; die Achtung und Frderung der Menschenrechte: respectus et promotio iurium humanorum [il rispetto e la promozione dei diritti umani] SRS n. 44; die Sorge um die Achtung der Menschenrechte: sollicitudo in observandis hominum iuribus [la preoccupazione per il rispetto dei diritti umani] SRS n. 26; die Aufstellung der Menschenrechte: tabulae Iurium hominis [la formulazione dei diritto dell'uomo] LC n. 32; die Ausbung der Menschenrechte: exercitium iurium hominis [l'esercizio dei diritti dell'uomo] LC n. 95; die Ausbung der Menschenrechte im wirtschaftlichen Bereich berwachen: vigilare exercitium humanorum iurium in oeconomica provincia [sorvegliare l'esercizio dei diritti umani nel settore economico] CA n. 48; [E] die Erklrung der Menschenrechte: Declaratio Iurium Hominum [la Dichiarazione dei Diritti Umani] SRS n. 26, die Allgemeine Erklrung der Menschenrechte: professio universalis iurium humanorum - GE pr. nota, Universalis Iurium Humanorum Declaratio [la Dichiarazione universale dei diritti dell'uomo] CeP n. 46; [G] die Gesamtheit der Menschenrechte: summa tota hominis iurium [l'insieme dei diritti dell'uomo] LE n. 16; [K] der Kampf fr die Menschenrechte: pugna pro hominis iuribus [le combat pour les droits de l'homme] LN XI6; [M] Miachtung der Menschenrechte: neglectio iurium humanorum [il disprezzo dei diritti umani] SRS n. 49; [P] das Prinzip der Menschenrechte: principium iurium hominis [il principio dei diritti dell'uomo] RH n. 17; [S] der Schutz und die Frderung der unverletzlichen Menschenrechte gehrt wesenhaft zu den Pflichten einer jeden staatlichen Gewalt: inviolabilia hominis iura tueri ac promovere ad cuiusvis potestatis civilis officium essentialiter pertinet [tutelare e promuovere gli inviolabili diritti delluomo dovere essenziale di ogni potest civile] DH n. 6; [V] die Verteidigung und die Frderung der Menschenrechte und die Ehrfurcht vor ihnen: iurium personae humanae reverentia, tutela ac promotio [il rispetto, la difesa e la promozione dei diritti della persona umana] Cfl n. 38; die Verletzung fundamentaler Menschenrechte: offensio primariorum hominis iurium [l'offesa dei fondamentali diritti dell'uomo] LE n. 14, oppressio iurium fundamentalium personae humanae [il calpestamento dei diritti fondamentali della persona umana] ReP n. 2; + Adj. die elementaren Menschenrechte: primaria hominum iura [les droits lmentaires de l'homme] LN VII-12; die unveruerlichen Menschenrechte: hominum iura, quae remitti nequeunt [diritti imprescrittibili della persona umana] PP n. 63, iura hominis quae abalienari non possunt [gli inalienabili diritti dell'uomo] LE n. 19; die unveruerlichen Menschenrechte sind kein Zugestndnis der Gesellschaft und des Staates: inalienabilia personae iura non sunt concessio a societate et a Civitate facta [i diritti inalienabili della persona non rappresentano una concessione della societ e dello Stato] DoV III; + Vb. die Menschenrechte achten und frdern: hominis iura colere et provehere [rispettare e promuovere i diritti umani] SRS n. 33; die elementaren Menschenrechte miachten: ludibrio habere primaria hominum iura [bafouer les droits lmentaires de l'homme] LN VII-12; die Menschenrechte verteidigen und frdern: hominis iura tueri provehereque [la dfense et la promotion des droits de l'homme] LN pr.; die Menschenrechte verlachen: hominum iura spernere [irridere i diritti dell'uomo] LC n. 17; diejenigen, deren Menschenrechte verletzt werden: qui suis iuribus humanis suffocantur [chi sono oppressi nei loro diritti] EV n. 5; menschenunwrdig unter menschenunwrdigen Bedingungen: in condicionibus indignis plane homine [dans des conditions indignes de l'homme] LN XI-10; Menschenverachtung personarum contemptio [il disprezzo della persona] GS n. 83, despicientia hominis - AAS 1985, 623, contemptus hominis [il disprezzo per l'uomo] SD n. 29;

313

Menschenverstand
Menschenverstand diese Verleumdungen verstoen gegen den gesunden Menschenverstand: hae calumniae ipso communi hominum sensu diluuntur [siffatte calunnie cadono dinanzi al buon senso] ASS 31, 143/134 Menschenwrde dignitas humana [la dignit umana] QA 209, personae dignitas [la dignit di persona] DR 92, dignitas qua homo est praeditus [la dignit dell'uomo] MM 459, hominis dignitas [la dignit dell'uomo] IM n. 5, dignitas personae [la dignit di persona] GE n. 1, dignitas quae personae humanae competit [la dignit della persona umana] GS n. 26, dignitas personae humanae [la dignit della persona umana] LC n. 27; + Subst. die Achtung der Menschenwrde: observantia dignitatis hominis [rispettare la dignit dell'uomo] DoV intr. n. 3; ein Schlag gegen die Menschenwrde: ictus ipso hominis dignitati allatus [ci che colpisce la dignit stessa dell'uomo] RH n. 17; einen Versto gegen die Menschenwrde darstellen: praeiudicium afferre hominis dignitati [attentare alla dignit dell'uomo] LC n. 74; + Adj. ein der Menschenwrde gemes Leben: vita humanae dignitati par [una vita corrispondente alla propria dignit di persona] PT 289; die wahre Menschenwrde: dignitas vere germaneque humana [la dignit autenticamente umana] Iuv. n. 6; + Vb. die Menschenwrde entstellen und herabsetzen: hominis dignitatem deturpare vel despicere [deturpare e svilire la dignit dell'uomo] EV n. 98; die Menschenwrde gefhrden: dignitatem humanam in discrimen adducere [compromettere la dignit umana] MM 422; die Menschenwrde schtzen: dignitatem personae tueri - MM 428; die Menschenwrde verletzen: dignitatem humanam deformare [ledere la dignit umana] MM 444, dignitatem personae humanae laedere [compromettere la dignit della persona umana] FC n. 4, offendere dignitatem humanam [offendere la dignit umana] LC n. 1; eine Situation, die die Menschenwrde verletzt: deformitas hominis dignitatem labefactans [una situazione che offende la dignit dell'uomo] PP n. 6; menschenwrdig cum hominis dignitate conveniens [conforme alla dignit umana] PT 262, homine dignum [degno dell'uomo] RH n. 15; ein menschenwrdiges Leben fhren: vitam agere homini dignam [respirare con ritmo umano] PT 285, vitam vere humanam agere [avere accesso ad un livello di vita veramente umana] LC n. 86, vitam degere digna personae humanae [condurre una vita degna di esseri umani] Cfl n. 5; die menschenwrdige Gestaltung der Welt: mundus sensu humano conformandus [la formazione in senso umano del mondo] LE n. 11; menschenwrdige Lebensbedingungen: vivendi condicio cum homine consentanea [una condizione umana] PP n. 80; condiciones humana persona dignae [condizioni di vita degna della persona umana] LC n. 68; eine menschenwrdige Gesellschaft aufbauen: hominis dignam constituere societatem [la costruzione di una societ digna dell'uomo] CA n. 60; Menschheit humana societas - QC 4, hominum societas - QC 8, universitas generis humani [il genere umano] RN 645, humana consortio [l'umana societ] QA 199, humana familia [l'intera famiglia umana] PT 288, humana consociatio [l'intera famiglia umana] PT 288 [l'umanit] IM n. 2, genus humanum [il genere umano] GS n. 1, hominum coniunctio [l'umanit] PP n. 5, genus hominum [l'umanit] FC n. 48; hominum genus [lumanit] SRS n. 43; die ganze Menschheit: universum genus humanum [tutto il genere umano] LE n. 2, universum hominum genus [l'umanit intera] LC n. 41, totum genus humanum [l'intera umanit] Iuv. n. 1; eine gottlose Menschheit: hominum consortio quae e terris exegerit Deum [una umanit senza Dio] DR 72; die solidarische Entwicklung der Menschheit: progressio generis humanis mutuo peragenda conatu [lo sviluppo solidale dell'umanit] PP n. 43 Menschheitsfamilie humana familia [la famiglia dell'umanit] RH n. 1 [la famiglia umana] ReP n. 4;, die ganze Menschheitsfamilie: universa hominum familia [l'intera famiglia umana] LE n. 18, universalis hominum familia [l'intera famiglia umana] CA n. 58; die groe Menschheitsfamilie: maxima hominum communitas [la grande famiglia umana] CA n. 58; Menschheitsgeschichte die ganze Menschheitsgeschichte: tota humana historia [l'histoire de l'homme] Cat. 390; Menschheitsprobleme die groen Menschheitsprobleme: magnae hominum quaestiones [i grandi problemi umani] SRS n. 26; menschlich es ist menschlich, da: proprium hominis est + inf. [ umano che + cong.] VS n. 104; die menschlichen Beziehungen: mutuae inter homines relationes [le relazioni umane] LC n. 63; in menschlicher Dimension: secundum hominum indolem [a dimensione umana] SRS n. 15; die Natur der menschlichen Erkenntnis: indoles humanae cognitionis [la natura della conoscenza umana] RH n. 15; die menschliche Existenz: exsistentia hominum [l'esistenza umana] RH n. 15; die menschliche Gesellschaft: humana consortio [l'umana convivenza] HV n. 22; das menschliche Handeln: humanitus agere [lagire umano] VS n. 82; der Sinn des menschlichen Lebens: sensus vitae humanae [il senso della vita umana] RH n. 11; ein volles menschliches Leben: vita usquequaque humana [una vita pienamente umana] FC n. 36; als menschliches Phnomen: quatenus sunt res humanae [come fenomeno umano] RH n. 17; vom rein menschlichen Standpunkt aus: e consideratione simpliciter humana [da un punto di vista puramente umano] RH n. 17; Komp. eine menschlichere Welt: mundus humanior [un mondo pi umano] LC n. 90; ein menschlicheres Leben:

314

Milchprodukte
humanior vita [una vita pi umana] SRS n. 38; eine menschlicheren Welt fr alle frdern: promovere pro omnibus humaniorem mundum [la promozione di un mondo pi umano per tutti] LC n. 90; Menschlichkeit humanitas [l'umanit] MM 441; die Entwicklung einer reifen Menschlichkeit: progressio ad maturam humanitatem [lo sviluppo di una matura umanit] LE n. 18; Menschsein humanitas [lumanit] EV n. 67; sein Menschsein verwirklichen: perficere suam humanitatem [realizzare la sua umanit] LE n. 20; die Verwirklichung des Menschseins: humanitas efficienda [la realizzazione dell'umanit] LE n. 6; Mentalitt modus cogitandi [la mentalit] AG n. 29, mentes animique [la mentalit] OA n. 43, mentis habitus [la mentalit] FC n. 6; + Subst. anti-life mentality: habitus animi vitae adversus [una mentalit contra la vita] FC n. 30; die Mentalitt der antiken Autoren: mens antiquorum scriptorum [la mentalit degli antichi scrittori] DAS 317; die Mentalitt des mittelalterlichen Menschen: mens hominum medii aevi [la mentalit degli uomini medioevali] HG 573; Vernderung der Mentalitt: mentis conversio [una conversione della mente] RH n. 16; die Verbreitung einer Mentalitt: ut mentis habitus dispergantur [il diffondersi di una mentalit] EV n. 59; die Verhtungsmentalitt: mens contra conceptionem [la mentalit contraccetiva] EV n. 13; die Verschiedenheit der Mentalitt: diversitas ingenii [la diversit di carattere] UR n. 14; in der Mentalitt der Vlker: in populorum mentibus [nel modo di vedere dei popoli] LC n. 83; + Adj. die allgemeine Mentalitt: mentes communes [la mentalit comune] AA n. 19, mens communis [una mentalit comune] FeR n. 55, animi inclinatio [la mentalit] VS n. 88; die heutige Mentalitt: huius temporis mens [la mentalit di oggi] SRS n. 10; der heutigen Mentalitt nicht entsprechen: hodierno mentis habitui occurrere AAS 1971, 899; bei den Menschen unserer Zeit eine neue Mentalitt schaffen: novum mentis habitum inducere in homines nostrae aetatis [creare una nuova mentalit negli uomini di questo tempo] LC n. 91; die relativistische Mentalitt: forma mentis relativistica [la mentalit relativistica] DoI n. 5; Merkmal nota [una nota caratteristica] AA n. 20 [la caratteristica] EV n. 58;, peculiaritas [la caratteristica] SRS n. 5, proprietas [la caratteristica] SRS n. 11; die Merkmale wahren Fortschritts: proprietates verae progressionis [le caratteristiche dellautentico sviluppo] SRS n. 31; die Merkmale der heutigen Welt: nostrorum temporum proprietates [le caratteristiche del mondo odierno] SRS n. 11; das Zusammentreffen von Merkmalen: notarum concursus [il concorso delle seguenti note caratteristiche] AA n. 20; das Zusammentreffen folgender Merkmale: sequentium notarum concursus [il concorso delle seguenti note caratteristiche] AA n. 20; die geistigen, psychischen und krperlichen Merkmale: proprietates spiritus et animi et corporis [le caratteristiche spirituali, psichiche e corporali] MD n. 29; neue Merkmale aufweisen: novas proprietates praebere [prestare caratteri nuovi] EV n. 11; Mebuch missale AAS 1964, 891 messianisch die messianische Hoffnung: messianica spes [l'esprance messianique] Cat. 676; Messianismus ii qui se alteros Messias iactant [il messianismo] PP n. 11; der skularisierte Messianismus: messianismus saecularizatus [un messianisme scularis] Cat. 676; ein rein zeitlicher Messianismus: messianismus dumtaxat temporalis [un messianisme purement temporel] LN IX-4; Metallarbeiter metallorum opifex AAS 1969, 46, ferri aerisque opifex [il siderurgico] LE n. 26; Metallurgie res metallica [la metallurgia] SRS n. 30 metaphorisch oratione figurata [con parlare metaforico] HG 577 Methode agendi ratio [il metodo] MM 414; die Methoden: viae ac rationes [los metodos] FiC 191, + Subst. Methoden der Empfngnisverhtung: artificiosae viae quibus liberorum numerus coercetur [metodi artificiali di controllo delle natalit] HV n. 7, viae concipiendae prolis contrariae [i metodi di contraccezione] HV n. 17, usus conceptioni officiens [pratiche anticoncezionali] HV n. 17, rationes ad natorum incrementa artificio coercenda adhibitae [metodi di regolazione artificiale delle natalit] HV n. 17, methodi contra conceptionem [la contraccezione] FC n. 32; + Adj. die angewandten Methoden: methodi adhibitae [i metodi impiegati] DoV I 2; die empirischformalen Methoden: viae rationesque empiricae formales [i metodi empirico-formali] VS n. 112; praktische Methoden: methodi agendi [metodi di azione] LC n. 65; terroristische Methoden: methodi terrorismi [i metodi del terrorismo] LC n. 79; die berlieferte Methode, diese Sprache zu lehren: tralaticius huius linguae tradendae ordo - VS 134; die wissenschaftliche Methode: methodus scientifica [il metodo scientifico] CIC vig. can. 254 2; methodisch aus methodischen Grnden: viae rationisque causa [di carattere metodologico] ES 614; ein methodischer Irrtum: error ipsius methodi [un errore di metodo] FeR n. 87; Methodologie methodologia [la mthodologie] LN X3; Metropole princeps urbs [la metropoli] Cfl n. 5; Meuchelmrder sicarius [il sicario] DR 106; Mietzins canon - CIC abr. can. 1541; einen Mietzins ablsen: redimere canonem - CIC abr. can. 1542 1 Mikroprozessoren minima mechanemata electronica [i microprocessori] LE n. 5; Milchprodukte lacticinia, orum - AAS 1966, 184

315

mild
mild die mildere Richtung des Sozialismus: socialistae, qui leniorem profitentur sententiam [il socialismo moderato] MM 408; die mildere Strafe: poena mitior [la pena pi mite] CIC vig. can. 1344 Milde lenitas - VN 294, mansuetudo [la mansuetudine] QP 595 mildern den Gegensatz mildern: tenuare contrapositum [rendere meno rigido la contrapposizione] SRS n. 22; den Schmerz mildern: dolorem mulgere [lenire il rimpianto] DR 65; dolorem extenuare [temperare il dolore] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 1; eine Strafe mildern: poenam temperare [mitigare la pena] CIC vig. can. 1324 1 Milieu consuetudo [un ambiente] PT 265, adiuncta [l'ambiente] MD n. 24, ambitus, us [l'ambiente] NMI n. 50; das menschliche Milieu: ambitus humanus [l'ambiente umano] CA n. 38; das soziale Milieu: ambitus socialis [l'ambiente sociale] AA n. 13; Pl. Milieus, in denen die Kirche noch keine Wurzeln gefat hat: ambitus ubi Ecclesiae implantatio adhuc desideratur [ambienti dove la Chiesa non ancora stabilita] Cfl n. 35; die Milieus der wissenschaftlichen und technischen Forschung: scientificae et technicae investigationis ambitus [gli ambienti della ricerca scientifica e tecnica] Cfl n. 44; milieubedingt rerum ambitu coartatum [ambientale] Cfl n. 15; militant pugnax [militante] EN n. 55; Militrangehrige militares [les militaires] Cat. 2491; Militrausgaben impensae bellicae [le spese militari] SRS n. 22 Militrbischof Ordinarius militaris - AAS 1986, 485 Militrbistum Ordinariatus militaris sive castrensis (rec.) - AAS 1986, 482 Militrdienst servitium militare [il servizio militare] CIC vig. can. 289 1; vd. Wehrdienst Militrdiktatur dictatura militaris [la dictature militaire] LN VII-12; militrisch ein wachsender militrischer Gegensatz: augescens militaris oppositio [una crescente contrapposizione militare] SRS n. 20, die militrische Verteidigung: defensio vi militari [la dfense lgitime par la force militaire] Cat. 2309; Militarisierung die Militarisierung vieler Lnder der dritten Welt: Tertii Mundi complurium Nationum militaris institutio [la militarizzazione di tanti paesi del Terzo Mondo] CA n. 18; Militarismus militaris furor [il militarismo] CA n. 17, nimia rei bellicae cura [il militarismo] CA n. 14, nimium bellicae rei studium [il militarismo] CA n. 14, studium militaris ardoris [il militarismo] CA n. 20; Militrkaplan cappelanus militum [il cappellano militare] CIC vig. can. 569 Militrkrankenhaus militare nosocomium - AAS 1986, 484 Million Millionen: centies centena milia [milioni] LC n. 57, milia millena [millioni] EV n. 10; Millionen Flchtlinge: profugorum millena milia [milioni di profughi] Iuv n. 15; Millionen Mnner und Frauen: pluries centena milia virorum et mulierum [milioni di uomini e di donne] LC n. 81; Millionen von Menschen: decies centena virorum mulierumque milia [milioni di uomini e di donne] Cfl n. 35; Minderheit gens paucior numero [la minoranza] PT 283, cives stirpis numero inferioris [la minoranza] PT 283, minor nationis pars [la minoranza] GS n. 73, coetus numero minor [la minoranza] LC n. 14, ii qui numero sunt minores [una minoranza] LC n. 93, minor pars [la minoranza] CA n. 4; die Kultur einer Minderheit: cultura gentis minus numerosae [la cultura della minoranza] Cfl n. 63; eine ethnische Minderheit: minor ethnica pars [une minorit ethnique] Cat. 2313; eine schwache Minderheit: tenues inferioresque numero [una debole minoranza] OA n. 3; eine Minderheit darstellen: minor esse pars [constituere una minoranza] UUS n. 71; minderjhrig minor [minorenne] CIC vig. can. 97 1; minderjhrig sein: minoris aetatis esse [essere di et minore] CIC vig. can. 1646 3 Minderjhrigkeit minor aetas CIC abr. can. 2204, minoritas [la minore et] CIC vig. can. 105 2 Minderkaufmann minor mercator [il piccolo commerciante] QA 200 mindern die Schwere einer Straftat mindern: gravitatem delicti deminuere [attenuare la gravit del delitto] CIC vig. can. 1324 2; die Freiheit des Menschen mindern: deprimere hominis libertatem [attenuare la libert delluomo] VS n. 35; Minderung ohne Minderung: indefectibiliter [invariato] LG n. 27; Minderwertigkeit ein Gefhl der Minderwertigkeit haben: sese ceteris dignitate cedere opinari [avere un complesso di inferiorit] MM 432 Mindestlohn minima salaria [i minimi salari] CA n. 15; Mindestma ein Mindestma gewhrleisten: minimum praestare [garantir un minimum] Cat. 2042; Miniatur eine Kirche in Miniatur: Ecclesia minuta [una Chiesa in miniatura] FC n. 49; Miniaturisierung instrumenta ad minimum redigenda [la miniaturizzazione] LE n. 5; Minimalforderung nicht bei den Minimalforderungen des Gesetzes stehen bleiben: non considere in minimis postulatis legis [non fermarsi alle esigenze minime della legge] VS n. 18; Minimalgrenze eine nicht zu berschreitende Minimalgrenze: terminus minimus non praetereundus [un limite minimo da non oltrepassare] VS n. 15;

316

Missionar
minimalistisch eine minimalistische Ethik: ethica doctrina minimum solum poscens [un'etica minimalistica] NMI n. 31; minimieren minimum reddere [minimizzare] VS n. 74; Minimum das Minimum: minimum quiddam [il minimo] EV n. 75; ein Minimum am Gtern: minimum bonorum [un minimum de biens] LN I-5; Minister administer - IA 469; die kniglichen Minister: regii administri - ASS 6, 148, Ministerium ministerium [il ministero] LE n. 17; Ministerprsident Administrorum Collegii Praeses AAS 1968, 309 Ministrant ministrans - AAS 1958, 662 Ministre plnipotentiaire Legatus cum auctoritate AAS 1968, 723 Minute zehn Minuten nicht berschreiten: decem momenta non excedere - Ord. Conc. Art. 33 3; Mischehe mixtae nuptiae - CC 571, matrimonium mixtum [il matrimonio misto] FC n. 78 Mischehenpastoral actio pastoralis pro matrimoniis mixtis communis [la pastorale commune pour les mariages mixtes] Cat. 1636; miachten aspernere [disprezzare] EV n. 5; jemanden miachten: aliquem contemnere [mpriser qn] Cat. 398; die elementaren Menschenrechte miachten: ludibrio habere primaria hominum iura [bafouer les droits lmentaires de l'homme] LN VII-12; Miachtung contemptus, us [il dispregio] DI 3, contemptio [il disprezzo] LC n. 68, despicientia [il disprezzo] FC n. 81 Mibildung corporis deformatio [la malformazione] DoV I 2; Mibildungen des nasciturus erkennen: quae ipsius nascituri sint vitia deprehendere [individuare eventuali anomalie del nascituro] EV n. 63; mibilligen improbare [rprouver] MG 9, arguere [riprovare] ReP n. 17; ausdrcklich mibilligen: diserte improbare - D-H n. 2712 Mibilligung despicientia [il disprezzo] MC 224; offene Mibilligung: plana improbatio [il totale dissenso] CeP n. 82; Mibrauch pravus usus [il cattivo uso] IM n. 2 [l'abuso] SRS n. 29, improbus usus [l'abuso] MD n. 14; Pl. Mibruche: intemperantiae [gli abusi] OA n. 43; Schutz bieten vor mglichen Mibruchen von seiten der ffentlichen Gewalt: tutamen praebere adversus abusus qui fieri possunt a publicis potestatibus [proteggere contro possibili abusi da parte dei pubblici poteri] LC n. 95; Mibruche, die unter dem Vorwand der Religionsfreiheit vorkommen knnen: abusus qui haberi possint sub praetextu libertatis religiosae [disordini che si possono verificare sotto pretesto della libert religiosa] DH n. 7; der Mibrauch des Streiks: operistitii immoderatus usus [l'abuso dello sciopero] LE n. 20; der konsumistische Mibrauch: pravus consumendarum rerum usus [l'abuso consumistico] SRS n. 29; Mibruche abstellen: abusus corrigere - CIC abr. can. 288, removere abusus [rimuovere gli abusi] CIC vig. praef. XXII; Mibruche schleichen sich ein: abusus irrepunt [abusi s'insinuano] CIC vig. can. 305 1; mibrauchen ein Amt mibrauchen: munere abuti [abusare di un compito] CIC vig. can. 501 3, abuti officio [abusare dell'ufficio] CIC vig. can. 1326 1; die Gewalt mibrauchen: potestate abuti [abusare della potest] CIC vig. can. 84; etwas zu seinem eigenem Schaden mibrauchen: aliquid in sui ipsius iacturam convertere [volgere q.c. a propria rovina] IM n. 2; man darf den Streik nicht mibrauchen: non licet operistitio male uti [non se pu abusare dello sciopero] LE n. 20; Pt. Pf. ein mibrauchtes Wort: vocabulum pessime tractatum [una parola abusata] DC n. 2; mibruchlich Adj. mibruchliche Auslegungen: perversae interpretationes [interpretazioni abusive] VS n. 33; Adv. temere [abusivamente] LC n. 75; Mierfolg iactura [l'insuccesso] SS n. 35; die Erfahrung des Mierfolgs: cognita iactura [lesperienza della sconfitta] SRS n. 30; hohe Prozentstze an Mierfolgen verzeichnen: magnam prae se ferre nullius successus crebritatem [registrare alte percentuali di insuccesso] EV n. 14; Migeburten monstra et ostenta - CIC abr. can. 748 Migeschick die Gesamtheit der Migeschicke, die den Menschen in seinem individuellen und gesellschaftlichen Leben treffen: summa calamitatum hominem opprimentium qua individuum et qua membrum societatis [l'insieme delle calamit che opprimono l'uomo nel suo essere individuale e sociale] LC n. 38; migestaltet deformis [malformato] EV n. 15; mihandeln aspere tractare [maltrattare] Cfl n. 5; Mihandlungen die Mihandlungen von Menschen: hominibus illatae violentiae [i maltrattamenti dell'uomo] Iuv n. 15; Missio canonica declaratio Nihil obstat seu missio canonica; die M. c. verleihen: declarationem conferre; die M. c. entziehen: delarationem auferre - AAS 1984, 617 Mission konkr. sacra ad ethnicos expeditio [la missione] ES 659; btr. missio [la missione] LG n. 24; eine Mission auf sich nehmen: missionem in se suscipere [assumersi il peso di una missione] LG n. 30; eine Mission erfllen: missionem exsequi [svolgere una missione] AA n. 5 [compiere una missione] LG n. 8; missionem implere [compiere una missione] LG n. 28; Missionar missionalis, is - DIM 58, praeco [il missionario] LG n. 17, missionarius [il missionario] AG n. 20; Pl. Missonare: sacrarum expeditionum praecones - SP 429;

317

missionarisch
missionarisch das missionarische Handeln: opera, quam sacrarum expeditionum praecones navant [l'attivit missionaria] SP 429; die missionarische Haltung: missionalis animi habitus [l'atteggiamento missionale] RH n. 12 Missionsarbeit opus missionale [l'opera missionaria] AG n. 20 Missionsgebiet missionalium terra - MN 682 Missionsstation missionalium statio - AAS 1957, 232; Missionsttigkeit missionalis activitas [l'attivit missionaria] AG n. 1 missionswissenschaftlich missiologicus [la missionologia] AG n. 26 Missionszug sacra expeditio - LSI 523 Mikredit in Mikredit bringen: fidem alcui rei auferre [screditare q.c.] FeR n. 88; Mistand plaga, ae [la piaga] SRS n. 15, rerum perturbatio [un grave disordine] SRS n. 24; Pl. Mistnde: abusus [gli abusi] CIC vig. can. 683 2; soziale Mistnde: mala socialia [flagelli sociali] PP n. 21; die Beseitigung sozialer Mistnde: malorum socialium depulsio [la vittoria sui flagelli sociali] PP n. 21; Mitrauen suspicio [il sentimento della diffidenza] DR 104, diffidentia [la diffidenza] GS n. 8, [la sfiducia] VS n. 84, diffidens iudicium [la riserva] FeR n. 5; Haltungen eines verbreiteten Mitrauens: affectus alicuius diffidentiae passim disseminatae [atteggiamenti di diffusa sfiducia] FeR n. 5; das gegenseitige Mitrauen: mutua diffidentia [la reciproca diffidenza] SRS n. 39; sie haben weniger Grund zum Mitrauen: minus habent cur diffidant [le diffidenze uscirebbero attenuate] PP n. 52; das Mitrauen gegen die Vernunft: diffidentia de ratione [la sfiducia nella ragione] FeR n. 61; mitrauisch suspiciosus [diffidente] ES 645; mitrauisch frchten: diffidere metuereque [diffidente e timoroso] SRS n. 20 Mivergngen angor [lo scontento] GS n. 7; Miverhltnis disparitas [la sproporzione] VS n. 105; inaequalitas [la sproporzione] EV n. 100; Miverstndnis ambiguum [un equivoco] ASS 31, 142/133, ambiguitas [un equivoco] SRS n. 9, erratum iudicium [il fraintendimento] FeR n. 61; Pl. errores [gli equivoci] ReP n. 18; ein Miverstndnis ausrumen: auferre ambiguitatem [eliminare un equivoco] SRS n. 9; gegenseitige Miverstndnisse: inscitiae invicem [des incomprhensions rciprocques] Cat. 1206; miverstehen Pass. miverstanden werden: ambiguum detrahere [essere equivocata] FeR n. 76; die Handlungen werden miverstanden: actio aliorum cogitatione falso dignoscitur percipitur [il misconoscimento] SP 420; es ist zu frchten, da diese Absichten miverstanden werden: timendum est, ne proposita in haud rectam accipiantur partem [ pericolo che le intenzioni vengano fraintesi] SP 450; Mitarbeit cooperatio [la cooperazione] GS n. 3 [la collaborazione] GS n. 90, conspiratio [la collaborazione] CIC vig. can. 618, adiutrix actio [la collaborazione] CA n. 56; alle zur Mitarbeit anspornen: omnes ad consociatam operam concitare [sollecitare tutti a collaborare] CA n. 49; zur Mitarbeit aufrufen: sodales in rerum suarum partem vocare [stimolare qc. a prender parte attiva] MM 417; jemandes Mitarbeit in Anspruch nehmen: alicuius sociam operam sibi vindicare [adoperare la collaborazione di qc.] CIC vig. can. 776 mitarbeiten am Bau einer menschlicheren Welt mitarbeiten: adlaborare ad aedificationem mundi humanius exstruendi [collaborare per la costruzione di un mondo pi umano] GS n. 57 Mitarbeiter cooperator [il collaboratore] CD n. 29 [il cooperatore] CIC vig. can. 245 2; die engeren Mitarbeiter: proximiores cooperatores [i diretti collaboratori] CD n. 29; die unmittelbaren Mitarbeiter: cooperatores immediati [gli immediati cooperatori LG n. 20. Mitbeklagter correus - CIC abr. can. 1888 Mitbesitzer compossessor [il compossessore] CIC vig. can. 310 mitbestimmen den Gang der Dinge mitbestimmen: gerendarum rerum praestare rationem [impegnare la propria responsabilit] MM 422; Mitbestimmung Mitbestimmung im Unternehmen: participatio in incepto [la partecipazione alla vita dell'impresa] GS n. 68; Mitbestimmung bei der Ordnung der Gesamtwirtschaft: participatio in universa rei oeconomicae dispositione [la partecipazione nell'indirizzo economico generale] GS n. 68; jemanden zur Mitbestimmung berufen: alicui actuosas partes attribuire in negotiis societatis - MM 423; die Mitbestimmung erreichen: consortes fieri curationis [diventare cointeressati] QA 199, in partes vitae societatis vocari [partecipare attivamente alla vita del l'impresa] MM 423; die Mitbestimmung der Arbeitnehmer im Unternehmen: operariorum participatio moderationis in sedibus bonis gignendis [la partecipazione dei lavoratori alla gestione delle imprese] LE n. 14; Mitbeteiligung die Mitbeteiligung an der Frderung des Gemeinwohls: participatio ad bonum commune promovendum [la partecipazione tendente a promuovere il bene comune] LC n. 84; die Mitbeteiligung erreichen: consortes fieri dominii [diventare cointeressati] QA 199, de lucris perceptis absque ratione participare [diventare compartecipi in certa misura dei lucri percepiti] QA 199, in partes possessionis suae societatis venire [giungere a partecipare alla propriet del l'impresa] MM 420; eine

318

mitteilen
demokratische Ordnung der Mitbeteiligung: forma democratica et participalis [un regime democratico e participativo] SRS n. 44; verschiedene Formen der Mitbeteiligung im Betrieb erproben: varias formas experiri fabricae vitam participandam versas [la sperimentazione di varie forme di partecipazione alla vita dell'impresa] CA n. 16; Mitbrger concivis [un concittadino] AG n. 20 Miteigentum compossessio [la compropriet] LE n. 14 Miteigentmer compossessor [il com-proprietario] LE n. 14, condominus [comproprietario] CIC vig. can. 310; miteinander coniunctim [insieme] EV n. 6; Subst. das Miteinander: una simul esse [lo stare insieme] UUS n. 18; miteinbeziehen complecti [coinvolgere] EV n. 77; alle miteinbeziehen: omnes implicare [coinvolgere tutti] VS n. 3; die tgliche Arbeit und den mit ihr verbundenen Kampf fr die Gerechtigkeit in das Zeugnis fr Christus den Erlser miteinbeziehen: in Christo Salvatore testificando etiam cotidianum laborem quadrare ac contentiones pro iustitia illi conexas [inquadrare il lavoro quotidiano e le lotte per la giustizia nella testimonianza a Cristo Salvatore] CA n. 5; Mitgefhl miserationis affectus [la piet] SP 451, commiseratio [la compassion] LN VI-2; Mitgestalter socius rerum auctor [il co-artefice] LE n. 15; Mitgestalter der Zukunft: socius artifex futurae sortis [co-artefice del futuro] LE n. 16; Mitglied socius - QAM 376, consociatus - VN 284, assectator - OOE 34, sodalis, is [il membro] CIC vig. can. 103, membrum [il membro] CIC vig. can. 94 2; + sein Mitglied sein: adhaerere alicui [aderire] QA 188, adscriptum esse communitati [essere iscritto a una comunit] CIC vig. can. 1124; + Subst. die Gesamtheit der Mitglieder: sodalitium - CIC abr. can. 697 1; die Mitglieder der Gesellschaft: societatis participes [i membri della societ] EV n. 71; alle Mitglieder des Kapitels: omnes de Capitulo - CIC abr. can. 2405; die Mitglieder des Rates: ii quibus Consilium coalescit [gli Accademici componenti il Consiglio] Stat. PAS art. IX; + Adj. ein auerordentliches Mitglied: membrum suprannumerarium - QDS 37; ein geborenes Mitglied: membrum natum [un membro di diritto] CIC vig. can. 497; korrespondierendes Mitglied: socius correspondens [un socio corrispondente] Stat. PAS art. XXXIV, ordentliches Mitglied: socius ordinarius - IMS 424; + Vb. als Mitglied aufnehmen: adscribere [ascrivere] CIC vig. can. 103; Mitgliederliste album associationis - CIC abr. can. 694 2; Mitgliederversammlung comitium CIC abr. can. 697 1, comitia, orum - CIC abr. can. 715 1; eine Mitgliederversammlung abhalten: comitia celebrare CIC abr. can. 697 1; die Abhaltung einer Mitgliederversammlung: celebratio comitiorum - CIC abr. can. 715 2; die Einberufung einer Mitgliederversammlung: convocatio ad comitium CIC abr. can. 697 2; Mitgliedschaft consociatio participanda [il partecipare ad un'associazione] CIC vig. can. 278 3, participatio consociationis [partecipare a un associazione] EV n. 93; Mitgliedschaftsbedingungen condiciones ad partem in consociatione habendam requisitae [le condizioni richieste per partecipare al l'associazione] CIC vig. can. 304 1; Mitleid miseratio [la compassione] EV n. 66; mitleiden mit jemandem mitleiden: condolere alicui [compatire a qc.] LG n. 27; Mitleidenschaft in Mitleidenschaft gezogen werden: pessumdari [venir compromesso] GS n. 51 Mitmensch der Mensch ist zum Feind des Mitmenschen geworden: homo paris sui factus est inimicus [l'uomo diventato il nemico di suo simile] EV n. 8; Mitra mitra [la mitre] Cat. 1574; Mitschler condiscipulus [il condiscepolo] GE n. 7 Mittter qui communi delinquendi consilio simul physice concurrunt in delictum - CIC abr. can. 2209 1, qui communi delinquendi consilio in delictum concurrunt [coloro che di comune accordo concorrono nel delitto] CIC vig. can. 1329 1; complex [il complice] CIC vig. can. 1329 2, particeps [il complice] EV n. 62; Mittterschaft das Netz der Mittterschaft: conspirationis iunctura [la rete di complicit] EV n. 59; Mitte die Mitte der Botschaft: cardo nuntii [il centro del messaggio] LC n. 2; die Mitte der Geschichte: historiae centrum [il centro della storia] LC n. 3; die Mitte des Gesetzes bilden: in corde legis esse [tre au coeur de la loi] Cat. 348; die Mitte des Jahres: medietas anni - CIC abr. can. 976 2; die Mitte des Kosmos: centrum universi [il centro del cosmo] RH n. 1; bis in die Mitte der ethisch-sozialen Problematik vordringen: in imas veluti medullas illius complexus quaestionum ethicarum-socialium penetrare [penetrare nel centro stesso della problematica etico-sociale] LE n. 7; mitteilbar communicabilis [comunicabile] VS n. 36; allgemein mitteilbar: cum omnibus communicabile [universalmente comunicabile] FeR n. 66; mitteilen communicare cum [comunicare a] CIC vig. can. 413 1, notificare [notificare] CIC vig. can. 47, intimare aliquid alicui [intimare q.c. a qc.] CIC vig. can. 54 1, revelare aliquid alicui [rivelare q.c. a qc.] CIC vig. can. 1069; significare aliquid alicui [rendere

319

Mitteilung
noto q.c. a qc.] CIC vig. can. 1614, aliquid alicui notum facere - CIC abr. can. 286; seine Gedanken mitteilen: manifestare sententiam suam [manifestare il suo pensiero] CIC vig. can. 212 3; die Absetzung dem Bischof mitteilen: intimare privationem Episcopo [intimare la privazione al Vescovo]; CIC vig. can. 416; seine Erfahrungen anderen mitteilen: alii experientiae suae participes facere [comunicare ad altri la sua esperienza] HV n. 26; einander etwas mitteilen: aliquid secum communicare - ED 388; dem Richter den Grund der Abwesenheit mitteilen: iudici causam absentiae notam facere [rendere noto al giudice la causa della sua assenza] CIC vig. can. 1557 Mitteilung communicatio [la comunicazione] CIC vig. can. 189 3 notificatio [la notifica] CIC vig. can. 700, informatio [l'informazione] CIC vig. can. 1604 1, significatio - VN 282; sprachliche Mitteilung: communicatio facta per verba [la comunicazione linguistica] FeR n. 99; eine Mitteilung von bisher unbekannten Inhalten: communicatio rerum quae ad hoc usque tempus ignorabantur [una comunicazione di contenuti fino a quel momento ignoti] SS n. 2; mitteilungsfhig communicatorius [comunicativo] ReP n. 29; mittel Gemeinschaften der mittleren Ebene: communitates interpositae [le comunit intermedie] LC n. 73 Mittel organum - GdC 385, medium CIC abr. can. 726, praesidium [un mezzo] DR 79, instrumentum [un mezzo] MM 414, subsidium [un mezzo] OT no 2, adiumentum [un mezzo] PT 282; + Subst. die Mittel zum Bauen: media ad aedificandum [i mezzi necessari alla costruzione] CIC vig. can. 1215 2; Mittel der Gesetzgebung: media legalia [leggi] DH n. 4; die Mittel zum Lebensunterhalt: res ad vivendum necessariae - MM 445, vitae sustendendae commoda [i mezzi di sussistenza] MM 495, res victui necessariae [i mezzi necessari al sostentamento] PC n. 13; Mittel der Selbstzerstrung: instrumenta apta ad seipsum destruendum [strumenti di autodistruzione] RH n. 15; Mittel zum Zweck: instrumentum ad finem [un mezzo al fine] EV n. 62; als Mittel zu einem guten Zweck: ut via ad bonum propositum [come mezzo per un fine buono] EV n. 57; + Adj. [A] der Streik mu ein uerstes Mittel sein: necesse est operistitium esse extremum consilium [lo sciopero rimane un mezzo estremo] LE n. 20; nicht ber ausreichende Mittel verfgen: consentaneis carere praesidiis [non disporre di risorse sufficienti] CA n. 49; [E] die entsprechenden Mittel: congrua media [mezzi rispondenti allo scopo] PC n. 8; [F] die finanziellen Mittel: opes, um f. [i mezzi] Stat. PAS art. XV, pecuniarum subsidia [i mezzi finanziari] PP n. 63; [G] mit geeigneten Mitteln: per media apta [usando i mezzi covenienti] LG n. 25; unter Anwendung geeigneter Mittel: mediis adhibitis idoneis [utilizzando i mezzi idonei] DH n. 3; das liegt am Fehlen eines geeigneten Mittels: deficienti instrumento est tribuendum [ dovuto alla mancanza di un mezzo adeguato] FeR n. 19; nicht mit geeigneten Mitteln ausgestattet sein: mediis aptis non istructus esse [non avere i mezzi adatti] QA 190; gewaltttige Mittel: instrumenta violenta [des moyens violants] LN XI-7; mit gewaltttigen Mitteln: per instrumentorum violentiae usum [par le recours aux moyens violents] LN II-2; [L] die lebensnotwendigen Mittel: modi subsistendi [i mezzi di sussistenza] SRS n. 9; mit allen legalen Mitteln: omnibus quae per legem licent adminiculis [con tutti i mezzi legali] ASS 31, 139/130; moralisch erlaubte Mittel: media moraliter licita [mezzi moralmente leciti] LC n. 75; [N] die notwendigen Mittel zu einem menschenwrdigen Leben: facultates ad vitam vere humanam ducendam necessariae [i mezzi necessari per condurre una vita veramente umana] AA n. 8; [O] die ffentlichen Mittel: aerarium - UAD 677; [U] ungehrige Mittel: artes importunae [inopportuni raggiri] AG n. 13; + Vb. er hat alle ihm zu Gebote stehenden Mittel angewandt: quantum in se habuit facultatis, totum in eo contulit - VN 278; ein Mittel einsetzen: usurpare instrumentum [impiegare un mezzo] ReP n. 26; den Menschen als bloes Mittel gebrauchen: hominem pro mero instrumento habere [trattare un uomo come un semplice mezzo] QDAP n. 9; Mittel verwenden fr etwas copias impendere alicui rei [consacrare risorse a q.c.] FC n. 73; Mittelalter media aetas [il medio evo] DAS 306; das ferne Mittelalter: remotior illa media aetas [il lontano medioevo] DIM 57; vom spten Mittelalter an: inde ab exeunte Medio Aevo [a partire dal tardo Medio Evo] FeR n. 45; mittelbar unmittelbar oder mittelbar: tam directe quam oblique [sia direttamente sia indirettamente] CA n. 15; Mittelklassen classes mediae [les classes moyennes] LN X-4; mittellos die Mittellosen: inopes [i bisognosi] LC n. 45; Mittellsung medium consilium ReP n. 9 mittelmig mittelmige Christen: christiani mediocres [cristiani mediocri] NMI n. 34; Mittelmigkeit mediocritas [la mediocrit] UUS n. 11; Mittelpunkt cardo, inis, m [il cardine] GS n. 3 [il centro] VS n. 35, centrum [il centro] LC n. 42; medium punctum - AAS 1980, 1103, media pars [il centro] FeR n. 93; + stehen im Mittelpunkt der Frage stehen: in media verti quaestione [trovarsi al centro di quella questione] LE n. 2; im Mittelpunkt des Interesses stehen: medium tenere studii locum [essere al centro dellinteresse] FeR n. 46; im Mittelpunkt der kulturellen Frage steht das sittliche Empfinden: in

320

modern
intima culturali quaestione inest sensus moralis [a cuore della questione culturale sta il senso morale] VS n. 98; + stellen etwas in den Mittelpunkt stellen: aliquid in centro collocare [collocare q.c.al centro] VS n. 34; dieses grundlegende Prinzip mu in den Mittelpunkt der berlegungen gestellt werden: in hoc primario principio oportet cardo vertatur totius expositionis [questo principio fondamentale dev'essere posto al centro della riflessione] DoV intr. n. 1; alia den Mittelpunkt bilden: centrum esse [costituire il centro] LC n. 45; seinen Mittelpunkt in sich selbst finden: suum centrum in se ipso invenire [trovare il suo centro in se stesso] LC n. 40; Mittelschicht Pl. coetus interpositi [i gruppi intermedi] SRS n. 39; Mittelschiff media centralis aula AAS 1967, 568 Mittelschule media schola - CIC abr. can. 1373 2, schola medii ordinis [una scuola media] GE n. 9, schola media [la scuola media] CIC vig. can. 827 2 Mittelsmann interposita persona AAS 1971, 489; Mittelsperson mediator [un intermediario] GS n. 71; persona interposita - AAS 1983, 400 Mittelstand mediae condicionis homines - QA 188, media societatis classis - MN 697 Mittelweg der goldene Mittelweg: optima mediocritatis regula - S.chr. 399; da alles, was ber das Ziel und das Ma hinausgeht, stets schdlich ist, mssen wir den Mittelweg einschlagen: cum omne, quod finem et modum excedat, semper noceat, medium iter tenere debemus - AAS 1957 p. 295; zwischen Leben und Tod gibt es keinen Mittelweg: non est quidquam medii inter vitam et mortem [fra la vita e la morte non si d via di mezzo] ReP n. 17; mitten drin wir stehen diesem Konflikt nicht gegenber, sondern befinden uns mitten drin: sistimus non pro, verum inter hanc dimicationem [ci troviamo non solo di fronte, ma in mezzo a tale conflitto] EV n. 28; Mittler mediator [il mediatore] AG n. 3 Mittlerschaft mediatio [la mediazione] DoI n. 14; mitverantwortlich conresponsabilis [corresposabile] Cfl n. 21; Subst. Mitverantwortliche: consponsores [la corresponsibilit] RH n. 5; Mitverantwortung commune officium [la corresponsabilit] CA n. 46; Mitverantwortung fr das Unternehmen tragen: in partem vocari vitae societatis bonis procreandis [participare attivamente alla vita dell'impresa] MM 423; mitverstehen bei dem Kollegium wird sein Haupt immer und notwendigerweise mitverstanden: Collegium enim necessario et semper Caput suum cointelligit [il Collegio necessariamente e sempre cointende il suo Capo] LG np. sub 3; mitwirken operam sociam navare ad [contribuire a] PT 296, cooperari [cooperare] CIC vig. can. 129 2; mitwirken bei: partem habere in aliquo opere [avere parte in] CIC vig. can. 287 1, partem capere in aliquo opere [una partecipazione dell'opera] CeP n. 7; helfend mitwirken: adiutricem operam navare [dare il proprio contributo in] AA n. 11 Mitwirkung interventus, us [l'intervento] CIC vig. can. 1431 1 [il concorso] CIC vig. can. 1524 2, sociata opera [la cooperazione] EV n. 74; Mitwisser conscius - ASS 24, 205 Mitwisserschaft schuldhafte Mitwisserschaft: conspiratio culpabilis [la complicit coupable] LN XI18; Mitzeugen contestes [contestimoni] CIC vig. can. 1572 mnemotechnisch ein mnemotechnisches Hilfsmittel: artificium memoriae [la memorizzazzione] CT n. 55 mobilisieren alle Krfte mobilisieren: movere omnes vires [mobilizzare tutte le energie] SS n. 30; Mobilisierung die allgemeine Mobilisierung der Gewissen: generalis conscientiarum motus [la generale mobilitazione delle coscienze] EV n. 95; die Mobilisierung fr eine neue Kultur: motus novam vitae culturam promovendi [la mobilitazione per una nuova cultura] EV n. 98; Mobilitt flexibilis mobilitas AAS 1971, 515, mobilitas [la mobilit] GS n. 66; berufliche Mobilitt: hominum ab alio ad alium industriae ordinem transmigratio [la mobilit sociale] MM 412 Mode Pl. Moden: consuetudines [le mode] CA n. 41; Modeerscheinungen mores recens inducti [la moda] ReP n. 25; Modell specimen, inis, n. [il modello] PP n. 41, exemplar, aris, n. [il modello] LC n. 44; ein soziales Modell: sociale specimen [un modello sociale] CA n. 19; soziale Modelle entwickeln: exempla socialia elaborare [l'elaborazione di modelli sociali] OA n. 39; die Kirche hat keine eigenen Modelle vorzulegen: Ecclesia exempla non habet quae proponat [la Chiesa non ha modelli da proporre] CA n. 43; Modelle, die den Menschen in der Masse untergehen lassen: specimina illa quae hominem cum multitudine miscent [modelli che confondono l'uomo nella massa] CA n. 51; Modellgestalt figura alicuius exempli [la configurazione di modello] UUS n. 55; modern recens - Syll. X n. 80, hodiernus [moderno] GS n. 9, ut hac obtinet aetate [moderno] ES 633, nostrae aetati accommodatum [moderno] Iuv. n. 10; die moderne Befreiungsbewegung: motus modernus liberationis [il moderno movimento di liberazione] LC n. 8; eine moderne Sprache: recens lingua - SLL 353, vulgata lingua [una lingua moderna] DAS 304 [una lingua volgare] DAS 309, vulgata hodie lingua [una lingua moderna] DAS 321; die moderne Technologie:

321

modernisieren
horum temporum technologiae [la tecnologia contemporanea] FeR n. 88; modernisieren ad recentiorem temporum rationes accomodare [la modernizzazione] MM 412, ex nostrorum temporum normis colere [l'ammodernamento] MM 439, rem ad non temporum cursum aptare AAS 1956, 552; Subst. die Modernisierung der Landwirtschaft: agrorum cultura ad recentiorum temporum rationes accommodata [la modernizzazione del settore agricolo] MM 412; Modernismus modernismus - UAD 696 modifizieren das Glaubensgut modifizieren: fidei depositum immutare [modificare il deposito della fede] UUS n. 18; Modus vivendi Abmachungen, die Modus vivendi genannt werden: stipulationes quae modus vivendi appellantur AAS 1969, 483 mgen ein Mensch, den ich gar nicht mag: persona, quae mihi non probatur [una persona che non gradisco] DC n. 18; mglich wenn es mglich ist: si potest [quando riesce possibile] SP 429; soweit wie mglich: quoad fieri potest [ogni volta che sia possibile] ID 177 s., pro posse [per quanto possibile] AG n. 29, quantum fieri potest [per quanto possibile] CIC vig. can. 366, quantum sane conceditur [per quanto possibile] LE n. 14, quantum prorsus fieri potest [il pi possibile] SRS n. 44; soweit es ihm mglich ist: pro parte sua [quanto gli possibile] LG n. 17; etwas mglich machen: aliquid possibile efficere [render possibile q.c.] GS n. 81; im Rahmen des Mglichen: quantum fieri possit [nei limiti del possibile] PO n. 21; mgliche Irrtmer: errores adventiciae [eventuali errori] VS n. 110; die mglichen Wege: viae quae percurri possunt [voies possibles] LN VII-3; Supl. fr mglichst kurze Zeit: ad tempus quo fieri potest brevius - CIC abr. can. 606; Mglichkeit Mglichkeiten: potestates [le potenzialit] SRS n. 28; + entsprechend entsprechend seinen Mglichkeiten: secundum suam possibilitatem [selon ses possibilits] Cat. 1175; + gem gem den Mglichkeiten der Dizese: pro dioecesis facultatibus [secondo le disponibilit della diocesi] CIC vig. can. 1271; + nach nach dem Ma ihrer Mglichkeiten: pro viribus [nella misura delle loro possibilit] DC n. 22; + Subst. die Mglichkeit der Stimmabgabe durch Brief oder Stellvertreter: facultas ferendi suffragia sive per epistolam sive per procuratorem [la facolt di dare il voto sia per lettera sia per procuratore] CIC vig. can. 167 1; + Adj. die dem technologischen Fortschritt innewohnenen Mglichkeiten: vires technicae artis progressus [le potenzialit insite nel progresso tecnologico] FeR n. 46; die objektive Mglichkeit: possibilitas obiectiva [la possibilit objective] Cat. 890; noch unerkannte und auerordentliche Mglichkeiten erffnen: ineditas easdemque miras reserare facultates [dischiudere possibilit inedite e straordinarie] EV n. 49; die vielfltigen Mglichkeiten: multiplices facultates [la molteplice potenzialit] SD n. 13; + Vb. Mglichkeiten bieten: facultates offerre [offerre possibilit] SS n. 23; neue Mglichkeiten erffnen: novum aperire spatium [aprire uno spazio nuovo] Cfl n. 48; hier erffnen sich der Ttigkeit der Gewerkschaften vielfltige Mglichkeiten: plures hinc aperiuntur rerum facultates in navitatibus consociationum et collegiorum opificum [qui si dischiudono molteplici possibilit nell'operato delle organizzazioni sindacali] LE n. 20; Mglichkeiten, die es vorher noch nicht gab: possibilitates quae antea non exsistebant [possibilit che prima non esistevano] SS n. 23; die Mglichkeit, sich zu verteidigen: facultas sese defendendi - CIC abr. can. 2183; die Mglichkeiten der Beschftigung nehmen nicht zu, sondern verringern sich: ipsae facultates laborandi non modo non augescunt, sed decrescunt [le possibilit di occupazione, invece di crescere, diminuiscono] SRS n. 18; Mohammedaner Maomethanus [Maomettano] ID 169; Molekl ein Molekl des gesellschaftlichen Organismus: corporis socialis particula [una molecula dell'organismo sociale] CA n. 13; molekular molekulare Strukturen: structurae moleculares [strutture moleculari] FeR n. 106; Moloch der jetzt lebende Mensch wird dem Moloch Zukunft geopfert: homo qui nunc vivit Moloch destinatur futuri temporis [l'uomo che vive nel presente viene sacrificato al moloch del futuro] DC n. 31; Moment momentum [il momento] ReP n. 15; momentum temporis - ACSF 36; ein historischer Moment: tempus historiae [un momento storico] FC n. 3; ein Moment der Geschichte: historiae momentum [un momento della storia] SRS n. 30; die Aspekte und Momente des Lebens des Menschen: vitae humanae elementa ac tempora [gli aspetti e i momenti della vita dell'uomo] EV n. 1; Monade kein Mensch ist eine geschlossene Monade: nullus homo est clausa monas [nessuno uomo una monade chiusa in se stessa] SS n. 48; Monarchie regium imperium [el gobierno monarquico] DN 263; die Monarchie strzen: regium imperium reicere [sustituir a gobierno monarquico gobierno republicano] DN 263 monarchisch die monarchische Staatsform: Regni forma [instituciones monarquicas] DN 262 Monat Def. im Recht versteht man unter einem Monat einen Zeitraum von 30 Tagen, wenn nicht gesagt wird, da der Monat nach dem Kalender zu berechnen ist: in iure, mensis intellegitur spatium 30 dierum, nisi mensis dicatur sumendus prout est in calendario [nel

322

Moralpdagogik
diritto, s'intende per mese lo spazio di 30 giorni, a meno che il mese non si dica di doverlo prendere com' in calendario] CIC vig. can. 202 1; ein einen Monat dauernder Aufenthalt: menstrua commoratio [la dimora potratta per un mese] CIC vig. can. 1115; bis zum gleichen Monat des nchsten Jahres: ad eundem adventuri anni mensem - AAS 1953, 586; zwei Monate: bimester - CIC abr. can. 2177; vor kaum einem Monat: vix mensis exiit [or fa appena un mese] DR 83; Monatslohn merces singulis mensibus solvenda AAS 1968, 380; Mnchtum monachismus, i [il monachesimo] UUS n. 57; monachatus, us [il monachesimo] UUS n. 57; monogam die monogame Ehe: matrimonium monogamicum [il matrimonio monogamico] DC n. 11; die monogame Familie: familia monogamiae indole insignis [la famiglia monogamica] PP n. 36 Monokultur rerum oeconomicarum condicio quae in unius culturae genere consistit [un'economia legata al rendimento di un'unica cultura] PP n. 7 Monolog an die Stelle des Dialogs den Monolog setzen: in diverbii locum subdere soliloquium [trasformare il dialogo in monologo] CeP n. 76; Monopol monopolii privilegium [il carattere monopolistico] QA 207, monopolium [il monopolio] CA n. 35; ein Monopol haben: monopolio frui [essere in situazione di monopolio] CeP n. 76; das Monopol in Anspruch nehmen, die Produktionsmittel zu verwalten: sibi vindicare unam auctoritatem administrandi instrumenta bonorum effectionis [rivendicare per s il monopolio dell'amministrazione dei mezzi di produzione] LE n. 14; Monopolstellung monopolii condiciones [una situazione di monopolio] CA n. 48; monoton omni varietate carens [monotono] LE n. 6; Moral morum disciplina [la moralit] ASS 23, 216 [la morale] DR 71, probitatis disciplina [la morale] DR 77, regula morum [la moralit] LC n. 18; die Moral des Evangeliums: ordo moralis evangelicus [la morale evangelica] LC n. 65; die objektiven Forderungen der Moral: obiectivae disciplinae moralis postulata [le esigenze obiettive dell'ordine morale] RH n. 16; die Moral der Gebote: mandatorum res moralis [la morale dei comandamenti] VS n. 11; die Gebote der Moral: praecepta moralia [i precetti morali] AA n. 14; den Glauben von der Moral trennen: fidem a morali dividere [separare la fede dalla morale] VS n. 88; es gibt eben auch eine Moral der Mittel: nam etiam media adhibenda moralem notam induere debent [esiste und moralit dei mezzi] LC n. 78; die ffentliche Moral: publica morum honestas [la pubblica moralit] DoV III; moralisch quoad morum disciplinam [morale] ASS 31, 137/129, ad morum normas [moralmente] DR 79, ex morum praescriptis [la morale] PP n. 81; Adj. [A] moralische Autoritt: moralis auctoritas [l'autorit morale] ReP n. 25; [B] der gesamte moralische Bereich: universus ordo morum [tutto l'ordine morale] LC n. 63; moralische Besorgtheit: ethica sollicitudo [la preoccupazione morale] SRS n. 26; moralische Bewertung: moralis aestimatio [la valutazione morale] SRS n. 9; das moralische Bewutsein: iudicium morale [la consapevolezza morale] Iuv. n. 6; [C] der moralische Charakter: indoles moralis [il carattere morale] SRS n. 33; moralische Charakterbildung: moralis formatio indolis [la formazione morale del carattere] LC n. 80; [D] die moralische Dimension: ratio moralis [la dimensione morale] LC n. 65; [E] die moralische Ebene: morum regio [il piano morale] SRS n. 26; [F] der moralische Fortschritt: moralis progressus [il progresso morale] RH n. 15; [G] moralische Gewiheit: moralis certitudo [la certezza morale] CIC vig. can. 1608 1; die moralischen Grundstze: moralis doctrina [la moralit] RH n. 11; die Grundlagen und Kriterien einer moralischen Haltung: fundamenta criteriaque habitus moralis [i fondamenti e i criteri dell'atteggiamento morale] ReP n. 18; [I] ein moralischer Inhalt: sententia moralis [un contenuto morale] SRS n. 14; [K] die moralische Kraft: animi vis [la forza morale] DR 104, vis incorporalis [la forza morale] PT 270, animi vigor [l'energia morale] ES 632; [P] ein moralisches Postulat: moralis postulatio - QDAP n. 24; moralische Probleme: res mores attingentes - SQC 661; [U] die moralische Unordnung: turbatio moralis [il disordine morale] RH n. 16; die moralische Unterentwicklung: mores minus progressi [il sottosviluppo morale] PP n. 19; die Ursachen moralischer Natur: causae indolis moralis [le cause di ordine morale] SRS n. 35; [V] der Sinn fr moralische Verantwortung: sensus officiorum moralium [il senso della responsabilit morale] RH n. 16; moralische Verwstungen: vastationes morales [devastazioni morali] RH n. 17; Adv. moralisch gute Handlungen: actiones quatenus bonae sunt in genere morum - SQC 658; moralisch schlechte Handlungen: actiones quatenus malae sunt in genere morum - SQC 658; moralisch erlaubte Mittel: media moraliter licita [mezzi moralmente leciti] LC n. 75; Moralitt Def. die Moraltheologie ist eine Reflexion, die die Moralitt, das heit das Gute und Schlechte der menschlichen Handlungen zum Inhalt hat: Theologia moralis est meditatio quae ad moralitatem respicit, ad bonum scilicet et malum humanorum actuum [la teologia morale una riflessione che riguarda la moralit, ossia il bene e il male degli atti umani] VS n. 29; Morallehre philosophia morum [la filosofia morale] LP 600 Moralpdagogik moralis ars educandi [la pedagogia morale] VS n. 107;

323

Moraltheologe
Moraltheologe theologus moralista [il teologo moralista] VS n. 112; Moraltheologie theologia moralis [la teologia morale] VS n. 29; Mord homicidium [un omicidio] GS n. 27 Mordanschlag einen Mordanschlag auf jemandem ausfhren: alicuius vitam ad internecionem expedire [esporre la vita di qc. a morte] DI 3; mrderisch internecius [micidale] MC 195; internecivus [micidale] ES 614; mrderischer Ha: mortiferum odium [lodio omicida] EV n. 36; Mordtat facinus necis [il gesto omicida] EV n. 18; Morgengrauen beim Morgengrauen: albente coelo [all'alba] Cfl n. 45; Morgenrte diluculum [l'aurora] EN n. 105; Mosaik einem Stein zu einem Mosaik hinzufgen: ad musivum opus addere tesellam [aggiungere una tessera ad un mosaico] FeR n. 17 Motiv suscepti consilii causa [la razn] DN 264, motivum [il motivo] AG n. 13, causa [la motivazione] SRS n. 24 Motivation die Kraft einer hchsten Motivation: vis summarum causarum exponendarum [la forza della motivazione pi alta] SRS n. 41; motivieren jemanden zu etwas motivieren: rationem praebere alicui ut aliquid faciat [motiare l'uomo a q.c.] SS n. 24; Motor der Motor des wirtschaftlichen Fortschritts: incitamentum ad fovendam oeconomicam progressionem [il motivo essenziale del progresso economico] PP n. 26; der Klassenkampf ist der Motor der Geschichte: contentio classium est historiae incitatrix [la lutte des classes est le moteur de l'histoire] LN IX-3; mde mde werden: lassari [se fatiguer] Cat. 556; Mdigkeit die Mdigkeit der Schreiber: oscitantia amanuensium - D-H n. 3526 Mhe fatigatio [la fatica] LE n. 11; Pl. die Mhen: fatigatio [la fatica] LE n. 19; jede Arbeit - ob krperlich oder geistig - ist unvermeidlich mit Mhen verbunden: quivis labor - cum manuum tum mentis necessario cum fatigatione cohaeret [ogni lavoro - sia esso manuale o intellettuale - va congiunto inevitabilmente con la fatica] LE n. 27; mhelos fast mhelos: nullo paene nisu ac labore AAS 1956, 13 Mhsal aerumnae [il trapianto] PT 286, die Mhsal der Arbeit: asperitas laboris [il carattere affligente del lavoro] LC n. 38; die Mhsal der menschlichen Existenz auf Erden: fatigatio humanae vitae in terra [la fatica dell'esistenza umana sulla terra] LE n. 1; mhsam mhsame Arbeit: ponderosus labor [un faticoso lavoro] CIC vig. praef. XXVIII; eine mhsam zu begreifende Lehre: doctrina ardua intellectu [una dottrina ardua da comprendere] VS n. 119; multilateral multilaterale Manahmen: consilia inter plures Civitates - SLL 354, capta consilia inter plures simul Civitates [misure multilaterali] SRS n. 12; multinational ein multinationales Unternehmen: societas bonis gignendis, nationum fines egrediens [l'impresa transnazionale] LE n. 7; multinationale Unternehmen: incepta plures nationes attingentia [le imprese multinazionali] OA n. 44; die sogenannten multinationalen Unternehmen: domus et societates bonis gignendis quae multinationales solent appellari [le cosiddette societ multinazionali] LE n. 17; Mund den Mund verstopfen: os obturare - D-H n. 2484 Mndigkeit maturitas [la maturit] Cat. 1308; mndlich vivae vocis oraculo [fatto a viva voce] CIC vig. can. 59 2, oretenus [oralmente] CIC vig. can. 74, viva voce factus [fatto verbalmente] CIC vig. can. 1602 1, ore [oralmente] CIC vig. can. 1535 [a voce] CIC vig. can. 1588, ore tenus [oralement] Cat. 76; mndlich wie schriftlich: qua ore qua scriptis [ora a voce, ora con gli scritti] QA 182; mndliche Errterung: disputatio oralis [il dibattimento orale] CIC vig. can. 1605, discussio oralis [il dibattimento orale] CIC vig. can. 1667; eine mndliche Errterung vor dem tagenden Gericht: disputatio pro tribunali sedente [il dibattimento durante la seduta del tribunale] CIC vig. can. 1602 1; eine mndliche Prfung in lateinischer Sprache: examen verbale latino sermone habendum [un'esame verbale in lingua latina] QDS 61; das mndliche Verfahren: processus oralis [il processo orale] CIC vig. can. 1590 1; die mndlich berlieferten Kulturen Afrikas: culturae Africae translaticiae, quae verbis potissimum sunt transmissae [le culture tradizionale dellAfrica, trasmesse per via orale] FeR n. 72; Mundschenk pincerna - AAS 1968, 313 mrrisch dyscolus - CIC abr. can. 1371; Musik ars musica [la musica] FeR n. 24 Musiker musici artifex - AAS 1967, 317 Musikinstrument musicum instrumentum - AAS 1967, 319 Muslim musulmanus [un musulmano] LG n. 16, mahometanus [un musulmano] ES 654; Pl. Muslimi [i Musulmani] NA n. 3; mig ein miges Wort: verbum otiosum [une parole oiseuse] Cat. 1856; Muster forma [il modello] EV n. 10; Mut fidentia [il coraggio] FC n. 6, animi alacritas [il coraggio] Iuv. n. 5; animosa voluntas [il coraggio] EV n. 58; jemandem Mut geben: alicui animum facere [dare il coraggio a q.c.] SS n. 36; den Mut sinken lassen: animum despondere [perdere di animo] ASS 31, 146/136 [perdersi di animo] QA 225; Mut machen:

324

Mythos
animum addere [incoraggiare] DV n. 23; den Mut gewinnen zu: animum colligere ut [acquistare il corraggio di] FeR n. 76; den Mut verlieren: animo deficere [perdere coraggio] OA n. 12; mutig animose [coraggiosamente] DI 8, [con coraggio] EV n. 77; mutige Projekte: animosa proposita [progetti coraggiosi] UUS n. 43; mutlos fracto animo AAS 1956, 552 Mutlosigkeit animi demissio [lo scoraggiamento] LC n. 100 [lo sconforto] FC n. 85, animi deiectio - AAS 1980, 364; in Mutlosigkeit verfallen: animo deprimi [lo scoraggiamento] PO n. 22; sich von Mutlosigkeit ergreifen lassen: animo deficere [lasciarsi prendere dallo scoraggiamento] EV n. 99; mutmalich coniectus [presunto] VS n. 61; ein mutmalicher Konflikt zwischen der Freiheit und dem Gesetz: coniecta dissentio inter libertatem et legem [un presunto conflitto tra la libert e la legge] VS n. 35; Mutmaung als Mutmaung: instar coniecturae [d'une manire conjecturale] LN VII-10; Mutter die unverheiratete Mutter: mater innupta [la madre nubile] FC n. 24 Mutterleib im Mutterleib: in utero matris - CIC abr. can. 746 1; sich noch im Mutterleib befinden: adhuc in sinu matris gestari [essere ancora nel seno della matre] DoV I 2; Mutterschaft maternitas [la maternit] CIC vig. can. 877 2 Muttersprache nativus sermo - AAS 1969, 616, patrius sermo - AAS 1969, 619, lingua vernacula [la lingua volgare] SCo. n. 46 mutwillig voluntarie [volontairement] Cat. 2409; Mysterienkult cultus mystericus [il culto misterico] FeR n. 36 Mystizismus ein falscher Mystizismus: simulatus mysticus sensus [un falso misticismo] DR 69 mythologisch die Gottesvorstellungen der Menschen von mythologischen Formen reinigen: expurgare a formis mythologicis notionem quam homines de Deo profitentur [purificare la concezione che gli uomini hanno de Dio da forme mitologiche] FeR n. 36; Mythos sich von einem Mythos faszinieren lassen: se abripi fabula pati [se laisser fasciner par un mythe] LN XI-11; der Mythos der Revolution: mythus revolutionis [il mito della rivoluzione] LC n. 78; Mythen ber die Ursprnge der Welt: mythi relate ad origines [des mythes concernant les origines] Cat. 285;

325

nach und nach

N
nach und nach pedetemptim [successivamente] Iuv. n. 3; gradatim [a poco a poco] EV n. 4; Nachahmer Nachahmer finden: imitatores nancisci [trovare imitatori] QA 221; Nachahmung Nachahmung finden: uti exemplum sumi [venire seguito] FeR n. 32; ein Beispiel zur Nachahmung geben: exemplum imitandum dare [donner un exemple imiter] Cat. 520; Nachbarschaft vicinitas [il vicinato] OA n. 10; Nachbarvlker finitimi populi - ASS 28, 643 nachdenken ber etwas nachdenken: recogitare de aliqua re [riflettere su q.c.] LC n. 3 [ripensare q.c.] Iuv. n. 9; aliquid ponderare [riflettere su q.c.] FeR n. 8; + ber nachdenken ber die Natur: super natura ratiocinari [ragionare sulla natura] FeR n. 19; ber sich selbst nachdenken: in seipsum cogitationem intendere [riflettere su se stesso] QDAP n. 8; Subst. das Nachdenken: ponderatio + gen. [la riflessione] FC n. 34, meditatio - D-H 4823; consideratio [la speculazione] FeR n. 7 [la riflessione] FeR n. 39; jemanden zum Nachdenken anregen: attentum facere aliquem [retenir la rflexion de qn] LN XI-10; alle zum Nachdenken anregen: communem omnium excitare considerationem [stimolare la riflessione di tutti] SRS n. 31; philosophisches Nachdenken: philosophica deliberatio [la riflessione filosofica] FeR n. 9; nachdenklich in cogitatione defixus [pensieroso] MD n. 14; Nachdruck mit allem Nachdruck: instanter [con insistemza] DR 68, vehementer [con forza] EV n. 17; mit immer grerem Nachdruck fordern: presse pressiusque vindicare [rivendicare sempre pi vigorosamente] DH n. 13; etwas mit groem Nachdruck bekrftigen: aliquid permagna vi iterare [ribadire q.c. con grande vigore] EV n. 62; nachdrcklich etwas nachdrcklich tun: aliquid facere insistere [insistere in fare q.c.] DI 10; etwas nachdrcklich fordern: aliquid instanter expostulare [insistentemente richiedere q.c.] DoV II B 7; etwas nachdrcklich empfehlen: aliquid enixe commendare [recommander qc vivement] Cat. 1458; Nacheid iusiurandum de veritate dictorum [il giuramento di aver detto la verit] CIC vig. can. 1532 Nachfolge sequela, ae [il seguire] PC n. 2 [la sequela] CIC vig. can. 662, assectatio [la sequela] UUS n. 1; die Nachfolge des Herrn: Domini assectatio [la sequela del Signore] VS n. 17; die Nachfolge im Bischofsamt: Episcopatus successio [la succession piscopale] Cat. 94; eine auf den Ursprung zurckreichende Nachfolge: successio ab initio

decurrens [una successione che decorra ininterrotto dall' origine] LG n. 20; nachfolgen jemandem nachfolgen; excipere aliquem GM 149 Nachfolger qui in alicuius locum suffectus est [chi succeduto a qc.] MM 403; successor [il successore] LG n. 20, qui alicuius exemplum aemulatus est [un'emulo] PP n. 12; Nachfolger im Amt: successor in officio [il successore nell'ufficio] CIC vig. can. 44; einen Nachfolger einsetzen: successorem instituere [costituire un successore] LG n. 20; den Nachfolger ernennen: nominare successorem [nominare il successore] IngrA Nachfolgerecht ius successionis [il diritto di successione] CIC vig. can. 403 1 Nachforschung Nachforschungen anstellen: investigationes peragere [far indagini] CIC vig. can. 1707 2 Nachfrage die Nachfrage nach Arbeitsleistung: operae conductio [la domanda del lavoro] QA 204; die Nachfrage nach ihrer Arbeit nimmt ab: labor eorum minus exquiritur [diminuisce il fabbisogno del loro lavoro] LE n. 8; das Gesetz von Nachfrage und Angebot: lex postulationis et suppeditationis [la legge della domanda e dell'offerta] CA n. 4; die Nachfrage nach Qualitt befriedigen: responsionem reddere postulationi bonitatis [rispondere alla domanda di qualit] CA n. 36; Nachgiebigkeit facilitas [la disponibilit] ID 167; nachhaltig ein nachhaltiges Wachstum: mansura incrementa [una durevole prosperit] SP 433; nachholen eine Abwesenheit von mehr als fnfzehn Tagen mu nachgeholt werden: absentia quae quindecim dies superet, suppleri debet [una assenza quae superi i quindici giorni deve essere ricuperata] CIC vig. can. 649 1 nachindustriell die nachindustrielle Zeit: spatium temporis inductam quaestuosam industriam subsequentis [l'epoca post-industriale] LE n. 5; nachkommen einer Auflage nachkommen: mandato stare [attenersi alla decisione di qc.] CIC vig. can. 1357 2 Nachkommenschaft progenies [la discendenza] LC n. 44 nachkonziliar die nachkonziliare Zeit: tempus quod Concilium est subsecutum [il periodo postconciliare] RH n. 3, tempora post Concilium [il dopo-Concilio] Cfl n. 2; in der nachkonziliaren Zeit: tempore Concilium subsecuto [nel periodo postconciliare] RH n. 4, hoc post concilium intervallo [nel periodo postconciliare] UUS n. 73; Nachkriegszeit tempus post bellum [il dopoguerra] CA n. 28; Nachla der Nachla der Schulden: aeris alieni retractatio [la riduzione del debito] TMA n. 51;

326

nahe
nachlassen defervescere [venir meno] QP 604; die Disziplin lt nach: disciplinae vincula relaxantur OOE 36 nachlssig nachlssig in der Arbeit werden: remissus in labore fieri [rallentare nel lavoro] QA 198 Nachlssigkeit schuldhafte Nachlssigkeit: culpanda negligentia [una colpevole negligenza] LC n. 65; aus schuldhafter Nachlssigkeit: ex culpabili negligentia [per negligenza colpevole] CIC vig. can. 1389 2; strfliche Nachlssigkeit: socors negligentia [una biasimevole indolenza] HV n. 23; nichts frdert die Verwegenheit der Ruchlosen mehr als die Nachlssigkeit der Gutgesinnten: valde auget remissio proborum audaciam improborum [rien n'enhardit autant l'audace des mchants que la faiblesse des bons] S. Chr. 390; Nachlese das Recht zur Nachlese in Weinbergen und auf den Fruchtfeldern: ius racemationis et spicilegii [le droit de grapillage et de glanage] Cat. 2449; nachreformatorisch das nachreformatorische Christentum: christiana religio post Reformationem [il cristianesimo del dopo Riforma] UUS n. 66; Nachricht Pl. Nachrichten: nuntii eventuum [i notiziarii] CeP n. 16; Nachrichten jeder Art: cuiusvis generis nuntii [ogni sorta di notizie] IM n. 1; Nachrichten empfangen: notitias assumere - CIC abr. can. 1462 2; eine schreckliche Nachricht erreicht uns: terrificus affertur nobis nuntius [ci giunge la spaventosa notizia] SP 421; Nachrichten sammeln: nuntios quaeritare [la ricerca delle notizie] IM n. 5; Nachrichten bermitteln: notitias mittere [informare] CIC vig. can. 364; Nachrichten berbringen: nuntios perferre AAS 1956, 748; Nachrichten verbreiten: nuntios evulgare [la divulgazione delle notizie] IM n. 5, rerum nuntios disseminare [la diffusione di notizie] CeP n. 90; Nachrichtenagentur ministerium nuntiorum [un'agenzia di informazioni] CeP n. 120, sedes seu procuratio notitiarum [un'agenzia di informazioni] CeP n. 139; Nachrichtensprecher praeco nuntiorum [chi trasmette le notizie] CeP n. 103; Nachsicht indulgentia [l'indulgence] LN XI-18; gegenber Verschulden und Irrtmern Nachsicht ben: culpis et erroribus parcere [perdonare le colpe et gli errori] QA 224; nachsichtig niemand sei nachsichtig gegenber falschen Meinungen: ne quis opinionibus falsis ullo modo conniveat [occorre guardarsi dall'essere in alcun modo conniventi con le false opinioni] ID 179; gegenber diesen Untaten nachsichtig sein: conivere in eis flagitiis [chiudere gli occhi] QDAP n. 19; nachsinnen ber Gelesenes nachsinnen: meditari id quod legitur [mditer ce qu'on lit] Cat. 2706; nachstehen jemandem in nichts nachstehen: nihil esse invidendum ab aliquo [nulla avere da invidiare a qc.] FeR n. 59; nachstellen jemandem nachstellen: consectari aliquem - S.chr. 399 Nchstenliebe caritas erga proximum [la carit verso il prossimo] PP n. 28, amor arga proximum [l'amore per il prossimo] DC n. 28; Nachtasyl diaeta dormitoria pauperibus parva impensa noctu excipiendis [un dormitorio economico] ASS 31, 139/131 Nachteil nocumentum - CIC abr. can. 653; incommodum [il nocumento] PT 284, [lo svantaggio] VS n. 75; ohne Nachteile: sine incommodis [senza inconvenienti] CIC vig. can. 1546 2; ohne schweren Nachteil: sine gravi incommodo [senza grave incomodo] CIC vig. can. 1116 1; Nachteile bringen: incommoda imponere [comportare aggravi] QDAP n. 24; jemandem Nachteil bringen: alicui incommodum afferre [recare inconveniente a qc.] DIM 56; ein Nachteil entsteht: incommodum oritur [sorge un inconveniente] CIC vig. can. 1455 3; Nachteile erleiden: incommoda capere - MN 692; jemandem zum Nachteil sein: offensioni esse alicui [essere d'impedimento a qc.] LP 598; Nachweis die Prfung soll den Nachweis erbringen, da: examinis erit comprobare utrum - SLL 344 nachweisbar probabilis [verificabile] FeR n. 29 nachweisen comprobare [provare] CIC vig. can. 876; den Tod nachweisen: mortem comprobare [dimostrare la morte] CIC vig. can. 1707 1; damit ist nachgewiesen: ita demonstratum habetur + aci [con ci resta dimostrato che + ind.] SRS n. 28; Nachwuchs suboles, is, f. [la generazione] QP 594 nackt btr.: die nackte Gewalt: vis bruta - CCC 189 Nadelstich: acutus ictus [la punzecchiatura] SS n. 40; Nhe propinquitas [la vicinanza] DC n. 15; die Nhe der Familie: familiae vicinitas [la vicinanza della famiglia] EV n. 94; die Nhe zum Alten oder Sterbenden: assiduitas aetate provectis vel morientibus praebita [la vicinanza all'anziano o al morente] EV n. 85; zeitliche Nhe: propinquitas [la vicinanza cronologica] SRS n. 6; die Entwicklung der sozialen Frage aus der Nhe verfolgen: ex propinquo sequi quaestionis socialis progredientem enodationem [seguire da vicino la continua evoluzione della questione sociale] CA n. 53; nahe Komp. nhere Vorschriften: normae magis determinatae [norme pi precise] CIC vig. can. 227 3; nher bestimmen: subtilius circumscribere [determinare] LE n. 17, specialius determinare [determinare in modo pi specifico] CIC vig. can. 548 1, pressius determinare [determinare ulteriormente] CIC vig. can. 1253; Spl. nchst: die nchsten Angehrigen: necessitudine coniunctiores [i pi

327

nahelegen
vicini] PP n. 49; die Nchsten: qui peculiaribus sint vinculis nobiscum copulati - SP 430; nahelegen suggerere [suggerire] CA n. 5; etwas nahelegen: aliquid late suadere [suggrer qc.] LN VI3; wie der Ausdruck es selber nahelegt: quem ad modum dictio suadet ipsa [comme le terme lui-mme le suggre] LN III-4; je nachdem, was die geschichtliche Entwicklung nahelegt: prout historicae rerum condicionis progressus suadebit [quanto suggerito dall'evolversi della situazione storica] EV n. 85; nherbringen coniungere [avvicinare] DC n. 30; Naherwartung exspectatio subita [l'attesa immediata] SS n. 19; nhren die Hoffnung nhren: spem fovere, ut [nutrire la fiducia che] DR 86; eine Illusion nhren: inanem spem colere [nutrire l'illusione] LC n. 78; eine Leidenschaft nhren: passionem nutrire [favorire la passione] CIC vig. can. 1324 1 Nahrung victus, us [un'alimentazione] PT 284 [il vitto] GS n. 26; die zum Leben notwendige Nahrung: nutrimentum ad vitam necessarium [la nourriture ncessaire la vie] Cat. 2830; mit mehr Sicherheit seine Nahrung finden: exploratius invenire quo quisque alatur [trovare con pi sicurezza la sua sussistenza] PP n. 6; Nahrung des Geistes: mentis pabulum - MP 765 Nahrungsmangel privatio cibi [la carenza di vitto] SRS n. 49; Nahrungsmittel die Produktion von Nahrungsmitteln steigern: effectionem alimentorum adaugere [incrementare la produzione alimentare] SRS n. 44; Nahrungsmittel exportieren: edulia exportare [esportare generi alimentari] SRS n. 44; naiv sie waren keine naiven Denker: non erant incauti disputatores [non erano pensatori ingenui] FeR n. 41 Name nur dem Namen nach Katholiken nur dem Namen nach: catholici nomine tenus [cattolici quasi soli di nome] DR 87, Christen nur dem Namen nach: christiani nomine tenus [christiani pi di nome che di fatto] SP 416; + in, im in jemandes Namen handeln: nomine alicuius agere [agire a nome di qc.] CIC vig. can. 118; in jemandes Namen sprechen: alicuius nomine loqui [parlare a nome di qc.] UUS n. 94; im Namen der Befreiung des Volkes: sub titulo liberationis populi [au nom de la libration du peuple] LN XI-10; im Namen irgendeiner Ideologie: obtentu cuiusvis ideologiae [nel nome di qualsiasi ideologia] Iuv n. 15; im Namen der Parteien: partium nomine [a nome delle parti] CIC vig. can. 304 2; im Namen der Rechte der individuellen Freiheit: obtentu singularis iurium libertatis [in nome dei diritti della libert individuale] EV n. 4; im Namen der Wahrheit wurden Verbrechen begangen: facinora veritatis titulo sunt patrata [si sono commessi dei crimini in nome della verit] EV n. 70; + Subst. ohne Angabe des Namens: nulla facta de nomine indicatione [senza porre alcuna indicazione circa il nome] CIC vig. can. 877 2; der Name eines Vereins: titulus seu nomen [un titolo o un nome] CIC vig. Can. 304 2; der Name drckt die Identitt der Person aus: nomen identitatem personae exprimit [le nom exprime l'identit de la personne] Cat. 203; + Adj. bekannt unter dem Namen: qui nomine agnoscitur + gen. [connus sous le nom de] LN III-2; ein gebruchlicher Name: nomen usu acceptum [un nome convenzionale] SRS n. 20; + Vb. mit einem Namen bezeichnet werden: nomine appellari [essere conosciuto con un nome] LE n. 8; einen Namen geben: nomen imponere [imporre un nome] CIC vig. can. 855; das ihr den Namen gab: unde conditum est nomen [che le han dato il nome] CA n. 5; etwas beim Namen nennen: suo appellare aliquid nomine [chiamare q.c. per nome] MD n. 19; dies kann verschiedene Namen tragen: haec res multis inducitur nominibus [questa cosa pu assumere i nomi pi diversi] Cfl n. 5; eine Lebensqualitt, die diesen Namen verdient: vitae genus huius nominis dignus [una qualit di vita degno di questo nome] SRS n. 26; sich einen Namen whlen: nomen assumere [scegliere un nome] RH n. 2; den Namen des Kindes whlen: nomen infanti eligere [scegligere il nome per il bambino] SS n. 10; sich einen Namen zulegen: sibi assumere nomen [assumare un nome] CIC vig. can. 300; Namengebung appellatio [la connotazione] SRS n. 20 namenlos ein namenloses Kollektiv: sine nomine consortium [una collettivit anonima] ReP n. 16; eine namenlose Kraft: vis anonyma [une force anonyme] Cat. 203; Namenspatron nominalis praestes [il padrone onomastico] MC 196 Namenstag dies nominalis - AAS 1979, 1447 namentlich nominatim [per nome] Cfl n. 58; nmlich enim [gli che + ind.] DIM 61, quippe qui [in quanto] EV n. 62; Narbe Narben tragen: cicatrices portare [gli rimangono cicatrici] SS n. 3; narbenbedeckt: cicatricum refertuss [pieno di cicatrici] SS n. 44; Nation die jungen Nationen: recentes nationes [le Nazioni giovani] LC n. 17; mchtige Nationen: nationes magnis viribus instructae [nazioni dotati di potenza] LC n. 16; machtlose Nationen: nationes magnis viribus destitutae [nazioni che sono prive di potenza] LC n. 16 national nationalis [nazionale] CIC vig. can. 295 1; auf nationaler Ebene: in campo nationali [sul piano nazionale] LC n. 74; die nationale Sicherheit: securitas nationalis [la sicurezza nazionale] LC n. 95

328

Naturschtze
Nationaleigentum publica Nationis possessio [la propiedad publica nacional] DN 267; zum Nationaleigentum erklren: publicam Civitatis possessionem declarare [declarar propiedad publica nacional] DN 268; Nationaleinkommen reditus nationalis [il reddito nazionale] LE n. 17; nationalisieren bona nationi attribuere - IA 468 Nationalismus immoderatus nationis amor - UAD 682, nationalismus [il nazionalismo] AG n. 15, propriae civitatis gloriatio [il nazionalismo] PP n. 62, suae nationis gloriatio [il nazionalismo] PP n. 62, suae gentis studium [il nazionalismo] RH n. 15, elatum nationis studium [il nationalismo] CA n. 17, studium sui solius populi [il nazionalismo] CA n. 20; studium pro sua cuiusque natione [il nazionalismo] TMA n. 27; nationalistisch nationalistische berheblichkeit: arrogantia propriae nationis superextollendae [alterigia nazionalistica] UUS n. 19; eine nationalistische Verhaltensweise: agendi ratio, in nimio propriae nationis studio posita [un atteggiamento strettamente nazionalistico] OA n. 17; Nationalkonzil nationale concilium - Syll. V n. 36; Natur der Mensch ist von Natur aus ein Philosoph: homo est naturaliter philosophus [luomo naturalmente filosofo] FeR n. 64; die Natur des Menschen: natura hominis [la realt dell'uomo] SRS n. 28, die Natur der menschlichen Erkenntnis: indoles humanae cognitionis [la natura della conoscenza umana] RH n. 15; an die Grenzen seiner Natur stoen: limitibus suae naturae illidere [scontrarsi con i limiti della propria natura] LC n. 25; die Natur der Sache: rei natura [la natura della cosa] CIC vig. can. 1403 2; der Natur der Sache gem: naturae rerum congruens [conforme alla natura delle cose] LC n. 36; in der Natur der Sache selbst: in ipsa rerum natura [nella natura stessa delle cose] ASS 20, 19; die wahre Natur der Sache erkennen: dignoscere veram rei naturam [conoscere la vera natura di una cosa] CIC vig. can. 1574; dies ist aus der Natur der Sache gefordert: ex natura rei requiritur [ richiesta ex natura rei] LG np. sub 2; die sichtbare Natur: universitas naturae visibilis [la natura visibile] SRS n. 34; Naturalismus naturae cultus [il naturalismo] ASS 31, 140/131, naturalismus [il naturalismo] ES 631 Naturbedingungen naturae condiciones [le condizioni naturali] SRS n. 9 Naturforscher naturae speculator - AAS 1965, 310, rerum naturalium investigator - AAS 1965, 311 naturgegeben eine naturgegebene Schwche: naturalis fragilitas [la naturale fragilit] LC n. 67 naturgem organica ratione [organicamente] GE n. 10, propter suam ipsam naturam [de par sa nature mme] Cat. 1231; Naturgeschehen processus physicus [un processo fisico] VS n. 65; Naturgesetz naturalis lex [la legge naturale] VS n. 43, naturae lex [la loi de nature] Cat. 341; Pl. Naturgesetze: leges naturales [le leggi della natura] LC n. 6, leges rerum naturae [le leggi della natura fisica] VS n. 43; Kenntnis und Beherrschung der Naturgesetze: legum naturalium cognitio earumque humanae dominationi subiectio [la conoscenza e il dominio delle leggi della natura] LC n. 6; Naturkatastrophe naturae calamitas [una catastrofe naturale] LC n. 7, calamitas naturalis [una calamit naturale] SRS n. 24; Pl. Naturkatastrophen: naturales ruinae [les catastrophes naturelles] Cat. 2440; Naturkrfte vires naturae [le forze della natura] QA 195; die Naturkrfte beherrschen: naturae vires moderari [il dominio delle forze della natura] HV n. 2; die vernunftgeme Organisation der Naturkrfte: naturae vires ad rationem scite componendae [l'organizzazione razionale delle forze della natura] HV n. 2 natrlich Adj. ein natrliches Band: naturale foedus CIC abr. can. 133 2; natrliche Person: persona physica [la persona fisica] CIC vig. can. 4; die natrliche Pflicht: officium naturale [il dovere naturale] LC n. 73; natrliche Rechte: iura nativa [i diritti naturali] GE n. 6, iura quae natura homini sunt consentanea [diritti connaturali] LE n. 16, iura ingenita [diritti innati] LE n. 22, iura naturalia [diritti naturali] LC n. 73; die natrliche Umwelt des Menschen: ambitus naturalis hominis [l'ambito naturale dell'uomo] RH n. 15; der Wunsch der Eheleute nach einem Kind ist natrlich: congruum naturae est coniuges filium desiderare [il desiderio di un figlio naturale] DoV II B 8; Adv. ut par est [ovviamente] UUS n. 56, ut liquet [naturalmente] Iuv. n. 3, procul dubio [certo] DC n. 38; es war natrlich, da: pronum fuit ut [fu naturale che + cong.] QA 221; Naturrecht naturale ius [il diritto naturale] DR 66 Naturrechtsordnung ordo iurium naturalium - PT 199 Naturschtze opes naturae [i sussidi della natura] QA 105, subsidia naturae [i sussidi della natura] QA 202, opes quas natura gignit [le ricchezze naturali] DR 69, opes ultro ipsa partae natura [le risorse della natura] LE n. 5; Nutzen ziehen aus den Naturschtzen: opes naturae in utiliorem usum convertere [favorire un miglior uso delle ricchezze della natura] PP n. 25; aus Erde und Meer verschiedene Naturschtze entnehmen: e terra et mari varii generis opes elicere naturales [estrarre dalla terra e dal mare diverse risorse naturali] LE n. 5; die vielfltigen Naturschtze des Erdinneren, des Meeres, der Erde, des Weltraums: multiformes naturae divitiae soli subiacentis, maris, terrae, aerii spatii [le diverse ricchezze della natura: del sottosuolo, del mare, della terra, dello spazio] LE n. 12;

329

Naturwissenschaften
Naturwissenschaften scientiae naturales [le scienze naturali] Stat. PAS art. II, disciplinae naturales [le scienze naturali] AA n. 7, scientiae de rerum natura [le scienze naturali] LC n. 6, scientiae quae in experimentis nituntur [le scienze esperimentali] DoV intr. n. 1; Naturwissenschaftler scientiae peritus [lo scienziato] FeR n. 106; Pl. ii qui naturales excolunt disciplinas [gli scienziati] LE n. 9; naturwissenschaftlich naturwissenschaftliche Ausbildung: institutio scientifica [una preparazione scientifica] CIC vig. can. 234 1; Nazismus nazismus [il nazismo] TMA n. 57; Nebel den Nebel auflsen: caliginem discutere - SP 445; Nebenaltar altare minus AAS 1964, 898; Nebenantrge accessoria petitionis - CIC abr. can. 1731; nebenbei nebenbei gesagt: obiter dictum [detto alla sfuggita] DAS 298 Nebenbeteiligter als Nebenbeteiligter: accessorie [accessoriamente] CIC vig. can. 1596 1 nebeneinander alter apud alterum [uno accanto all'altro] MD n. 7; Nebenintervention das Recht auf Nebenintervention: ius interveniendi [il diritto di intervenire] CIC vig. Can. 1596 2 Nebenriten ritus annexi [des rites annexes] Cat. 1574; Nebenrolle partes supervacaneae [un ruolo del tutto marginale] FeR n. 47; nebenschlich etwas Nebenschliches: aliquid supervacanei [un accessorio] UUS n. 9; Nebenschlichkeit die Nebenschlichkeit des philosophischen Wissens: philosophicae disciplinae leve pondus [la marginalit del sapere filosofico] FeR n. 47; Nebensatz locutio subordinata - LA n. 57; Nebenwelt mundus parallelus [un mondo parallelo] DC n. 8; Nebenwirkung secundarius effectus [un effetto secondario] IeB 548 Nebenzweck finis secundarius [el fin secundario] FiC 192 Negation die Negation dieser Freiheit selbst: infitiatio ipsius libertatis [la negacin de la misma libertad] DN 266 negativ + sein es ist nicht alles negativ in der Welt von heute: non omnia sunt improbanda in orbe terrarum huius temporis [non tutto negativo nel mondo contemporaneo] SRS n. 26; Adj. [A] die Antwort ist negativ: responsio negans est [la risposta negativa] CA n. 42; negativer Aspekt: facies negativa [un aspetto negativo] FC n. 6; negative Auswirkung: effectus adversus [un effetto negativo] SRS n. 21; in seiner negativen Auswirkung: ex adverso suo effectu [per la sua incidenza negativa] SRS n. 18; [B] ein negatives Bild: prospectus improbandus [un panorama negativo] SRS n. 26; ein vorwiegend negatives Bild: conspectus maximam partem improbandus [il panorama prevalentemente negativo] SRS n. 47; [E] einen negativen Eindruck bieten: speciem ostentare improbandam [offrire un'impressione piuttosto negativa] SRS n. 13; [F] die Summe der negativen Faktoren: iniquarum causarum summa [la somma dei fattori negativi] SRS n. 36; eine negative Feststellung: elementum improbandum [una costatazione negativa] SRS n. 14; negative Folgen haben fr jemanden: adverso modo nocere aliquem [avere conseguenze negative per qc.] SRS n. 17; eine Reihe von negativen Folgen: effectuum adversariorum catena [l'incidenza negativa] SRS n. 18; [G] das Gebot hat einen negativen Inhalt: mandatum prae se fert vim negantem [il mandato ha un contenuto negativo] EV n. 54; [S] eine negative Situation: condicio improbanda [una situazione negativa] FC n. 46; [T] der negative Teil: pars negans - D-H 3477; [U] ein negatives Urteil: iudicium negans [un giudizio negativo] FeR n. 91; [V] negative Voraussetzungen: iniquae condiciones [condizionamenti negativi] SRS n. 26; negative Vorschriften: praecepta negativa [i precetti negativi] VS n. 13; die negativen sittlichen Vorschriften: praecepta moralia negantia [i precetti morali negativi] EV n. 75; negative Wirkungen: effecta adversa [effetti negativi] SRS n. 17; Adv. die Bemhungen negativ beurteilen: coeptus irritos iudicare [giudicare negativi i risultati degli iniziali lavori] RH n. 6; etwas durchaus negativ bewerten: aliquid more plane negativo aestimare [valutare q.c.in modo assolutamente negativo] DC n. 3; negativ formulieren: neganti modo perscribere [espresso in forma negativa] VS n. 52; Subst. das Positive berwiegt das Negative: bonum praestat malo [il bene prevale sul male] RH n. 15; nehmen jemanden ein Recht nehmen: vd. Recht; zum Mann nehmen: in virum habere - CIC abr. can. 1074 2; Pt. Pf. fr sich genommen: in se intellectus [pris en lui-mme] LN III-4; Neid invidia [il livore] DI 3; Def. der Neid besteht darin, da man traurig ist, weil es einem andern gut geht, und malos danach verlangt, sich dessen Gut auf ungerechte Weise anzueignen: invidia indicat tristitiam, quam quis experitur coram bono alieno, et immoderatum desiderium aliud faciendi suum, etiam modo indebito [l'envie dsigne la tristesse prouve devant le bien d'autrui et le dsir immodr de se l'approprier, ft-ce indment] Cat. 2539; den Neid der Armen gegen die Reichen schren: pauperes in divitum invidiam rapere [accendere l'invidia dei poveri contro i ricchi] DR 97; neigen neigen zu: inclinare ad [essere orientato a] CA n. 36;

330

neuheidnisch
Neigung propensio [l'inclinazione] LP 597 ingenii propensio - MN 685, animi inclinatio - APC 511; Pl. propensiones [tendenze] ReP n. 16; + Subst. die Befriedigung einer Neigung: expletio propensionis AAS 1986, 544; die Neigungen der Natur: naturae propensiones [le inclinazioni della natura] LC n. 30; die Neigung zur Snde: proclivitas ad peccatum [l'inclinazione al peccato] RH n. 14; + Adj. die homosexuelle Neigung: personae homosexualis propensio - AAS 1986, 544; die sogenannten natrlichen Neigungen: naturales proclivitates quae dicuntur [le cosiddette inclinazioni naturali] VS n. 47; die natrliche Neigung, das eigene physische Leben zu erhalten: naturalis appetitio propriae vitae physicae servandae [linclinazione naturale a conservare la propria vita fisica] VS n. 50; die natrliche Neigung eines jeden zum Leben: nativa cuiusque in vitam inclinatio [linnata inclinazione di ognuno alla vita] EV n. 66; die natrliche Neigung zur Vermeidung von Mhen verstrken: naturae inclinationem suffulcire ad laborem fugiendum [incentivare la naturale inclinazione ad evitare la fatica] Iuv. n. 13; die niedrigen Neigungen der Menschen: inferiores hominum proclivitates [le basse tendenze dell'uomo] CeP n. 60; + Vb. gegen seine bsen Neigungen ankmpfen: pugnare contra malas tendentias [lutter contre les penchants mauvais] Cat. 1458; die Neigung ist verbreitet, zu : proclivitas serpit ad - AAS 1966, 890; die wachsende Neigung: invalescens propensio - AAS 1972, 510: Nein das Nein: negatio [il no] FC n. 30, illud non [il no] EV n. 75; ein bloes Nein: sola aliqua negatio [un solo no] MD n. 20; nennen ausdrcklich nennen: mentionem facere [nombrar explicitamente] DN 270; sich katholisch" nennen: nomen catholicum sibi vindicare [rivendicare a se stesso il denominazione di cattolico] CIC vig. can. 216; sich nennen wollen: appellari velle [volersi chiamare] RH n. 2; was man gemeinhin nennt : quid condictum est vocare [che si convenuto di chiamare ] LC n. 32; die Dinge beim Namen nennen: res proprio nomine vocitare [chiamare le cose con il loro nome] EV n. 58; die Ereignisse, die man allgemein die Reformation nennt: eventus qui sub nomine Reformationis communiter veniunt [quegli eventi che comunemente passano sotto il nome di Riforma] UR n. 13; jene Gerechtigkeit, die man die ausgleichende nennt: iustitia illa quae commutativa audit [la giustizia che si dice commutativa] QA 192; Pt. Pf. die Genannten: die in ... Genannten: ii qui sub ... recensentur [quelle ricordate al ...] SCo. n. 101; Neokolonialismus novae coloniarum dicio - AAS 1967, 1085, nova colonica dicio [il neocolonialismo] RH n. 16, novum genus coloniarum instituendarum [il neo-colonialismo] SRS n. 21, colonica nova dominatio [il neo-colonialismo] SRS n. 22 Nervenstrung nervorum perturbatio - AAS 1954, 181; Netz das ausgedehnte Netz kumenischer Zusammenarbeit: amplum cooperationis oecumenicae intextum [la vasta rete di collaborazione ecumenica] UUS n. 43; da Netz auswerfen: rete laxare [gettare la rete] NMI n. 1; neu Adj. recens [recente] OT n. 11; immer neu: usque novum [semper nuovo] SS n. 25; der neue Kmmerer: novensilis Clericus camerae - AID 513; neue Kirchen: novellae Ecclesiae [Chiese di nuova fondazione] PC n. 19; eine Interpretation, die ganz neu ist: novatrix aliqua interpretatio [une interprtation novatrice] LN VI-9; was neu geworden war: quod iterum evenerat [ci che di nuovo era avvenuto] SS n. 4; Adv. den Sinn der Snde neu entdecken: iterum concipere sensum peccati [riscoprire il senso del peccato] LC n. 37; neu grnden: noviter constituere [costituire nuovamente] CIC vig. can. 501 3; Subst. das absolut Neue: absoluta novitas [l'assoluta novit] MD n. 11; dem Neuen zuneigen: ad novitates inclinare [essere inclinato alle novit] AA n. 12; das von den Kirchenvtern vollbrachte Neue: novitas a patribus excogitata [la novit operata dai Padri] FeR n. 41; neuartig neuartige Kriterien fr die sittliche Bewertung von Handlungen: innovaria iudicia de actionum morali aestimatione [criteri innovativi di valutazione morale] VS n. 34; Neuaufbau restauratio [la ricostruzione] CA n. 56; Neuausgabe nova editio [la nuova edizione] CIC vig. can. 829 Neubeginn novum initium [il nuovo inizio] UUS n. 15; neubekehrt neophytus - CIC abr. can. 90 1, recenter conversus [convertito di recente] AG n. 16 Neubekehrter neoconversus [il neo-convertito] AG n. 13 Neubesinnung conatus recognitionis [lo sforzo di ripensamento] VS n. 36; Neue Welt, die novae quas vocamus terrae [le terre che si dicono nuove] QA 198, novus mundus - AAS 1969, 619 Neuerer novator - ASS 31, 475 Neufassung eines Buches: nova redactio - LA n. 6; neugestalten recognoscere [la revisione] OT n. 13 Neugestaltung accommodatio [il rinnuovamento] CIC vig. praef. XXIII; Neugier importuna curiositas [la curiosit] SD n. 28; jemandes Neugier auslsen: alicuius curiositatem concitare [suscitare la curiosit di qc.] VS n. 14; die Neugier befriedigen: curiositati satisfacere [satisfaire la curiosit] Cat. 548; neuheidnisch neo-paganus [no-paen] Cat. 2289;

331

Neuheit
Neuheit novum quiddam [una novit] CA n. 44, novitas [la novit] ReP n. 29; Neuigkeit die Neuigkeit einer Nachricht: nuntii viriditas [una notizia fresca] CeP n. 39; Neuordnung nova ordinatio [il riordinamento] LE n. 1, refectio [il riordinamento] CA n. 28; Neuschpfung nova creatio [la nouvelle cration] Cat. 280; neutral neutrius partis [neutre] LN VII-8; neutral sein: nulli se addicere parti in nationum contentionibus [la neutralit nelle contese tra gli Stati] PT 290; eine neutrale Schule: neutra schola - DIM 76 Neutralitt eine Haltung der Neutralitt: affectio nullius partis [une attitude de neutralit] LN pr.; die moralische Neutralitt der wissenschaftlichen Forschung fordern: neutralitatem legis moralis vindicare, cum agitur de investigationibus scientificis [rivendicare la neutralit morale della ricerca scientifica] DoV intr. n. 2; Neutronenbombe arma atomica neutronica [l'arma atomica al neutrone] RH n. 8 neuvermhlt die Neuvermhlten: novelli coniuges [gli sposi novelli] Iuv. n. 16; Neuzeit recentior tempus [il tempo moderno] SS n. 13, moderna aetas [l'et moderna] SS n. 25, recentior aetas [l'et moderna] SS n. 25; der Beginn der Neuzeit: aevi moderni primordia [l'alba dei tempi moderni] LC n. 6 nicht nur das verum non hoc tantum [non solo questo] MD n. 22; nicht ohne die negative Formulierung nicht ohne" erfat alle Flle: formula negativa nonnisi omnes casus comprehendit [la formula negativa "se non" comprende tutti i casi] LG np. sub 4; Nichtanerkennung die Nichtanerkennung eines Rechts: vd. Recht; Nichtannahme die Nichtannahme der Wahl: non acceptio electionis [la non-accetazione] CIC vig. can. 177 2; Nichtbeachtung die Nichtbeachtung der Gesetze: inobservantia legum [l'inosservanza delle leggi] CIC vig. can. 1284 2 Nichtchrist qui christianum nomen non profitetur [un uomo non cristiano] DR 83, homo christianae fidei omnino expers [un essere umano non illuminato dalle fede in Ges Cristo] PT 299, non-christianus [un non cristiano] AG n. 13 nichtchristlich non-christianus [non cristiano] NA n. 1; ein nichtchristliches Land: regio quam non christiani homines incolunt [un paese non cristiano] DR 83; nichtchristliche Religionen: religiones non christianae [le religioni non-cristiane] RH n. 11 nichtehelich ein nichteheliches Kind: filius illegitimus [un figlio illegittimo] CIC vig. can. 1139, in illegitima unione natus [nato da un'unione illegittima] GS n. 27; nichteheliche Kinder: infantes naturales [i figli naturali] QDAP n. 23; nichteheliche Lebensgemeinschaft: libera iunctio [l'unione libera] FC n. 81; Ehe und nichteheliche Lebensgemeinschaft drfen rechtlich nicht gleichgestellt werden: matrimonium et cohabitatio more uxorio non sunt in iure aequiparanda - AAS 1989, 777 Nichtgebrauch non usus - CIC abr. can. 76 Nichtglaubende non credentes [i non credenti] FeR n. 16 nichtig ein Dekret fr nichtig erklren: irritum esse iubere decretum - VN 288, decretum irritum declarare [dichiarare invalido il decreto] CIC vig. can. 1739; als nichtig gelten: pro infectis haberi [ritenersi come non fatti] CIC vig. can. 1406 1; nichtig sein: omni vi carere - CIC abr. can. 729, incassum iacere - ASS 28, 736; nichtige Grnde: causae futiles [ragioni prive di valore] QDAP n. 14; eine nichtige Stimme: suffragium nullum - CIC abr. can. 101 1; vd. ungltig; Nichtigkeit nullitas [la nullit] CIC vig. can. 1619; Fehler die die Nichtigkeit des Urteils zur Folge haben knnen: vitia quibus sententiae nullitas haberi potest [il vizi per i quali si pu avere la nullit della sentenza] CIC vig. can. 1459 1; heilbare Nichtigkeit: vitium sanabilis nullitatis [viziato da nullit sanabile] CIC vig. can. 1622; unheilbare Nichtigkeit: vitium insanabilis nullitatis [viziato da nullit insanabile] CIC vig. can. 1620; die Nichtigkeit einer Rechtshandlung geltend machen: denuntiare nullitatem actus [denunziare la nullit di un atto] CIC vig. can. 1609 Nichtigkeitsbeschwerde querela nullitatis [la querela di nullit] CIC vig. ante cann. 1619 ss.; Nichtigkeitsbeschwerde einlegen: querelam nullitatis proponere [proporre la querela di nullit] CIC vig. can. 1619 Nichtigkeitsgrund caput nullitatis [il capo di nullit] CIC vig. can. 1683 Nichtkatholiken incatholici Sac. c. n. 3 nichtkatholisch ein nichtkatholisches Land: regio quam non catholici homines incolunt [un paese non cattolico] DR 83 Nicht-Krieg whrend vieler Jahre gab es in Europa eher eine Situation des Nicht-Kriegs als des authentischen Friedens: complures annos in Europa aliquod non-bellum potius viguit quam vera pax [per molti anni si avuta in Europa una situazione di nonguerra pi che di autentica pace] CA n. 18; nichtffentlich eine nichtffentliche Sitzung: privata sessio [una sessione privata] CIC vig. praef. XXIV; nichts berhaupt nichts: nihil admodum - D-H n. 3293; die Philosophie vom Nichts: philosophia nullius rei [la filosofia del nulla] FeR n. 46; Nichts, das wie schnell fallen wir vom Nichts ins Nichts zurck: in nihil ab nihilo quam cito recidimus [nel nulla dal nulla quanto presto ricadiamo] SS n. 2;

332

Normalitt
nichtsdestoweniger nihilominus [tuttavia] OA n. 14 [nondimeno] VS n. 62, nihilo setius [nondimeno] DIM 53; nichtssagend eine nichtssagende Zusage machen: aliquid ad ludibrium spondere - AI 41 Nichtbereinstimmung discrepantia [la contrariet] VS n. 67; Nichtverbreitung das Abkommen ber die Nichtverbreitung von Atomwaffen: pactum conventum de non dilatandis armis atomicis - AAS 1983, 518; niederdrcken pass. vom Mangel niedergedrckt werden: inopia deici [abattersi nella mancanza] AA n. 4; Niedergang lapsus, us [la caduta] VS n. 101; niedergeschlagen fractus [abattu] Cat. 643; ein niedergeschlagenes Antlitz: vultus macie confectus [un volto disfatto] SRS n. 24; Niedergeschlagenheit abiectio [l'abbattimento] SD n. 7; Niederlage clades [lo scacco] EV n. 64; niederlassen sich niederlassen: domicilium collocare [stabilirsi] PT 263 Niederlassung die Aufhebung der einzigen Niederlassung eines Instituts: suppressio unicae domus religiosae [la soppressione dell'unica casa di un istituto] CIC vig. can. 616 2 niederrangig in humili auctoritatis gradu constitutus AAS 1966, 893 niederreien Schranken niederreien: deruere muros [abbattere le barriere] FeR n. 80; niederschreiben scriptis mandare [mettere in iscritto] DV n. 7, whrend wir diese Zeilen niederschreiben: dum has lineas exaramus - SP 421; Niederschrift acta, orum [l'atto] CIC vig. can. 1437 1; eine Niederschrift anfertigen: instrumentum conficere [redigere uno strumento] CIC vig. can. 1583 niedertrchtig turpis [ignominioso] EV n. 63; niedertreten proculcare [calpestare] Iuv. n. 7; niedrig niedrig verzinste Darlehen: pecuniae parvis tantum usuris sumptae [prestiti a interesse minimo] PP n. 54 Niebrauch ususfructus, us [l'usufrutto] CIC vig. can. 122 nihil obstat Def. est declaratio nullum officere impedimentum nominationi propositae - AAS 1979, 505 Nihilisten nililistae - QAM 369 Niveau das kulturelle Niveau: civilis cultus gradus [il livello culturale] OA n. 47; ein gewisses Niveau materiellen Wohlstandes: quidam rerum prosperarum gradus [un certo livello di benessere materiale] SRS n. 33; die Landwirtschaft auf ein sehr hohes Niveau bringen: agrorum culturam ad locum altissimum provehere [portare l'agricoltura ad un livello molto avanzato] LE n. 21; Nivellierung Nivellierung nach unten: aequatio in imo ordine [un livellamento in basso] SRS n. 15 noch einmal vicissim [a sua volta] LE n. 6; noch mehr ulterius procedens [allant plus loin] Cat. 582; Noch-nicht, das illud nondum [il puro non ancora] SS n. 7; Nomade nomas, adis [il nomade] CIC vig. can. 568 Non-Kontradiktionsprinzip principium noncontradictionis [il principio di non-contraddizione] FeR n. 34 Nonne monialis [la monaca] CIC vig. can. 514 Norden orbis Septentrionalis [il Nord] SRS n. 14, Septentrionalis orbis [il Nord] SRS n. 14, septentrionales terrae [il Nord] LC n. 90; im Norden: in septentrionalibus orbis regionibus [nella zona Nord] SRS n. 25 Norm + Subst. der Erla von Normen: emanatio normarum - LA n. 6; die Einhaltung der Normen: normarum observantia [l'osservanza delle norme] UUS n. 46; die Normen der geltenden Gesetze: vigentium legum normae [le norme delle leggi vigenti] ASS 31, 141/132; die Nichtbeachtung der Normen: normarum neglegentia [la noncuranza per le norme] UUS n. 79; + Adj. die ethischen Normen: normae morales [le norme etiche] HV n. 3; die heute geltenden Normen: normae quae hodie obtinent [le norme finora vigenti] HV n. 8; klare Normen: luculentae normae [orientaciones luminosas] FiC 191; zu strenge Normen sollen vermieden werden: normae nimis rigidae seponantur [si tralascino le norme pi severe] CIC praef. XXI; + Vb. Normen anwenden: normas usurpare - MM 456; Normen anpassen: normas aptare [adattare le norme] CIC vig. can. 587 4; Normen ausfhren: normas ad actum deducere AAS 1984, 618; Normen befolgen: normis stare - ExF 693; eingehendere Normen erlassen: statuere normas magis determinatas [stabilire norme pi precise] CIC vig. can. 277 3; die Bedingungen sind in Normen festgelegt: condiciones normis statutae sunt [le condizioni sono stabilite in norme] UUS n. 46; sich gem den eigenen Normen leiten: secundum proprias normas sese regere [reggersi secondo le norme proprie] DH n. 4; vd. Gesetz, Vorschrift; normal ein solches Geschehen ist normal: huiusmodi eventus est consuetus [un simile evento si fa normale] MD n. 15; normalerweise ut fieri assolet [in via normale] LE n. 10, in sueto rerum cursu [nell'ordine normale delle cose] SD n. 7; Normalfall consuetus casus [il caso normale] SS n. 46; Normalitt ein empirisches und statistisches Konzept von Normalitt: normae notio empirica atque

333

normativ
statistica [un concetto empirico e statistico di normalit] VS n. 112; etwas nach dem Mastab der Normalitt beurteilen: aliquid metiri ex normalitatis regulis [misurare q.c. secondo parametri di normalit] EV n. 63; normativ praeceptivus [normativo] FeR n. 55; Nostalgie acti temporis cupiditas - MN 695 not was unmittelbar not tut: id quod necessitatem constituit directam [ci che costituisce la necessit immediata] DC n. 31; Not aegritudo [la tribolazione] DR 88, egestas [l'indigence] LN I-6, angor [la dtresse] LN IV-5, rerum penuria [la disette] Cat. 2537; Pl. Nte: angustiae [les dtresses] LN VI-1 necessitates [le necessit] DC n. 31; + in in Not sein: in necessitate versari [trovarsi nel bisogno] AA n. 8; in der Stunde der Not: instantibus necessitatibus [nel momento stesso del bisogno] CA n. 51; + Subst. der Mensch in Not: homo necessitate laborans [chiunque nel bisogno] EV n. 41; die Nte unserer Zeit: nostrae aetatis aerumnae [le miserie del nostro tempo] UR n. 12; + Adj. drckende Not: miseriae oppressio [l'crasement de la misre] LN I-4; im Fall extremer Not: in extrema necessitate [nel caso di estrema urgenza] LC n. 91; materielle Not: discrimen materiale [essere materialmente in pericolo] AA n. 11, penuria subsidiorum materialium [la mancanza di mezzi materiali] AG n. 19, inopia bonorum materialium [lo spogliamento materiale] LC n. 68; sittliche Not: discrimen morale [essere moralmente in pericolo] AA n. 11; im Falle unverschuldeter Not: si quis sine ulla sua noxa rebus deturbetur ad victum utcumque necessariis [in caso di perdita dei mezzi di sussistenza indipendente dalla sua volont] GS n. 52; + Vb. die Not beheben: miseriam sublevare [sollevare la miseria] UR n. 23; wenn die Not drngt: cum necessitas cogit [quand les circonstances en font une ncessit] S. chr. 390; die schweren materiellen und geistigen Nte lindern: tum corporis tum animi miserias levare [sollevare le gravi miserie materiali e spirituali] DR 100; Notar tabellio seu notarius publicus - CIC abr. can. 139 2, notarius [il notaio] CIC vig. can. 483 1; das Amt des Notars ausben: notarium agere - AID 513 Note Musik notula - AAS 1958, 649; Note Dipl. litterae protestationis [la nota] ASS 10, 482; Note Univ. suffragium - AAS 1979, 508 Notfall casus emergens [una situazione di emergenza] Cfl n. 23; auer in Notfllen: nisi adsit necessitas [a meno che non vi sia una necessit] CIC vig. can. 847 1; im Notfall: in casu necessitatis [in caso di necessit] CIC vig. can. 925; im uersten Notfall: urgente extrema necessitate [nel caso di urgente estrema necessit] CIC vig. can. 927; nur im uersten Notfall: nisi absoluta instante necessitate [se non in casi della assoluta necessit] EV n. 56; in einem dringenden Notfall: casu necessitatis urgentis [in caso di urgente necessit] CIC vig. can. 850; vd. Notlage; Notfrist Def. Sogenannte gesetzliche Fristen, d. h. vom Gesetz festgelegte Zeitrume, nach deren Ablauf Rechte erloschen sind, knnen nicht verlngert und ohne Antrag der Parteien auch nicht gltig verkrzt werden: Fatalia legis quae dicuntur, id est termini perimendis iuribus lege constituti, prorogari non possunt, neque valide, nisi petentibus partibus, coarctari [I cos detti fatalia legis ,cio i termini costituiti dalla legge per la perenzione dei diritti, non possono essere prorogati, n possono validamente ridotti se no lo richiedano le parti] CIC vig. can. 1465 1; notifizieren die Namen notifizieren: exhibere nomina [la notifica] ASS 15, 598 ntig wenn ntig geheim: sub secreto, si opus sit [se necessario, sotto segreto] CIC vig. can. 269; vd. notwendig; ntigen iniungere aliquid alicui [l'imposizione] ES 645; metu gravi cogere [coatto con timore grave] CIC vig. can. 1620 Notlage angustiarum condicio [une condition de misre] LN IV-5, necessitatis casus [un caso di necessit] ReP n. 33, miseria [la misre] Cat. 2355; als ausreichend begrndete Notlage gilt es nicht, wenn: necessitas non censetur sufficiens, cum [la necessit non si considera sufficiente, quando] CIC vig. can. 961 1 sub 2; solange wie diese Notlage besteht: eadem necessitate durante [finch perdura tale necessit] CIC vig. Can. 1747 2; eine schwere Notlage besteht: adest gravis necessitas [vi grave necessit] CIC vig. can. 961 1 sub 2; eine schwere Notlage drngt: gravis necessitas urget [urge una grave necessit] CIC vig. can. 844 4; wenn eine Notlage es erfordert: si necessitas id requirat [qualora lo richiedesse una necessit] CIC vig. can. 884 1; der Fall uerster und offensichlicher Notlage: casus evidentis et urgentis necessitatis [le cas de la ncessit urgente et vidente] Cat. 2408; notleidend necessiate laborans [trovarsi in necessit] AA n. 11 Notschrei auxilii clamor [il grido di aiuto] DC n. 14; Notsituation situatio rerum urgentium [una situazione di emergenza] Cfl n. 23; eine soziale Notsituation: socialis condicio miseriae [une condition sociale de misre] LN IV-5; die Notsituation wenden: angustiarum condiciones immutare [changer la situation de dtresse] LN IV-5; Notstand ein sozialer Notstand: socialis calamitas [una calamit sociale] LE n. 18; im Notstand drfen dem Staat weitergehende entsprechende Rechte nicht versagt werden: in gravissimis rerum condicionibus, rei publicae ampliora iura ultraque solita ne

334

Ntzlichkeitsgesichtspunkte
denegentur quae iisdem condicionibus respondeant [in condizioni straordinarie non pu essere rifiutato al potere dello stato un corrispondente ampio diritto eccezionale] SP 435; Notwehr legitima tutela contra iniustum aggressorem CIC abr. can. 2205 4, legitima tutela [la legittima difesa] CIC vig. can. 1323, defensio legitima [la legittima difesa] EV n. 55; notwendig + sein es ist dringend notwendig: res urget et necessaria est [urgente e necessaria] PP n. 47; es ist dringend notwendig, da: instat omnino illud, ut [ urgente + inf.] CA n. 49; es ist daher dringend notwendig: instat itaque [urge dunque] EV n. 71; es ist kaum notwendig, zu sagen: dicere vix attinet [accenniamo] QP 599; es ist nicht notwendig: vix attinet + inf. [non necessario + inf.] SP 429; wenn das unter bestimmten Umstnden notwendig ist: si certis in adiunctis necessitas id requirat [se in determinate circostanze lo richieda la necessit] CIC vig. can. 766; + Subst. eine notwendige Bedingung: necessaria condicio [la condizione necessaria] LC n. 26; es kann nur aus gerechtem und notwendigen Grund vorgenommen werden: potest fieri ex iusta tantum et necessaria causa [pu essere attuato soltanto per causa giusta e necessaria] CIC vig. can. 1310 1; der notwendige Lebensunterhalt: necessaria sustentatio [il necessario sostentamento] CIC vig. can. 1650 6; die notwendigen Mittel zu einem menschenwrdigen Leben: facultates ad vitam vere humanam necessariae [i mezzi necessari per condurre una vita veramente umana] AA n. 8; mit den notwendigen Unterscheidungen: debitisque inductis distinctionibus [con le dovute differenze] RH n. 6; + Vb. etwas fr notwendig oder zweckdienlich erachten: necessarium vel utile ducere [ritenere necessario o vantaggioso] CIC vig. can. 1570; wenn es ihm notwendig erscheint: si ipsi necessarium videtur [se gli pare necessario] CIC vig. can. 645 4; daraus folgt notwendig, da: inde necessario sequitur, ut Hom n. 6; so oft, wie es notwendig oder ntzlich scheint: quoties necessarium aut utile videatur [ogni volta che risulti necessario o utile] CIC vig. can. 439 1; Subst. sich das Notwendige erwerben: res sibi necessarias acquirere [provvedersi del necessario] DR 88; jemanden mit dem Notwendigen versehen: alicui necessaria providere [provvedere il necessario a qc.] AA n. 11; notwendigerweise necessario [necessariamente] LE n. 10; Notwendigkeit exigentia, ae [un'esigenza] GS n. 52; + nach je nach Notwendigkeit: pro variis adiunctorum necessitatibus [secondo che le diverse circostanze lo esigano] CIC vig. can. 755 2; + ohne ohne Notwendigkeit: citra casum necessitatis - CIC abr. can. 607; + Subst. die Notwendigkeit einer festen staatlichen Autoritt: necessarius vigor publicae auctoritatis [il necessario vigore dell'autorit pubblica] RH n. 17; + Adj. die angebliche Notwendigkeit: commenticia necessitas [la presunta necessit] LC n. 98; die drngenden Notwendigkeiten unserer Zeit: urgentiores aetatis nostrae necessitates [le pi urgenti necessit del nostro tempo] UR n. 18; eine dringende Notwendigkeit: urgens necessitas [l'urgenza] Cfl n. 16; bei dringender Notwendigkeit: urgente necessitate - CIC abr. can. 224 2; aus einer sachlichen Notwendigkeit: ex aliqua rei necessitate [da una necessit] LG n. 60; + Vb. soweit eine Notwendigkeit besteht: suadente necessitate [se la necessit lo suggerisce] CIC vig. can. 1421 2; es besteht die dringende Notwendigkeit: maxima necessitas urget [l'estrema urgente necessit] GS n. 82; mag die Notwendigkeit noch so sehr drngen: quantumvis urgeat necessitas [per quanto urgente sia la necessit] CIC vig. can. 674; wenn die Notwendigkeit es erfordert: poscente necessitate - CIC abr. can. 372 2 si necessitas postulet, ut [se la necessit richiede che + cong.] CIC vig. can. 1748; eine sehr schwerwiegende Notwendigkeit: gravissima necessitas [una gravissima necessit] CIC vig. can.1315 3; vd. Notlage; Notzucht stuprum - CIC abr. can. 2357 1 Novize novitius [il novizio] CIC vig. ante can. 646; einen Novizen entlassen: dimittere novitium [dimettere un novizio] CIC vig. can. 653 1; Noviziat novitiatus, us [il noviziato] CIC vig. ante can. 646 Novizin novitia - AAS 1972, 740 Nuance in unterschiedlichen Nuancen: aspectus inter se differentes interdum induentes [presentarsi con sfumature diverse] DoI n. 4; Nchternheit sobrietas [la sobrit] Cat. 2730; mit aller Nchternheit: modice [con sobriet] UUS n. 13; Numerierung die Numerierung der Verse: numeratio versiculorum - LA n. 37; Nutzen utilitates [i vantaggi] LP 604; zum Nutzen gereichen: in bonum cedere [riuscire di vantaggio] PC n. 1; aus etwas Nutzen ziehen: utilitates capere ex aliqua re AAS 1964, 713; Nutzen ziehen aus den Naturschtzen: opes naturae in utiliorem usum convertere [favorire miglior uso delle ricchezze della natura] PP n. 25; Nutzer eines Kommunikationsmittels receptor [il recettore] IM n. 9; Nutzfrist tempus utile [il tempo utile] CIC vig. can. 1505 4 Nutzgter bona utilia [beni utili] LC n. 87; ntzlich opportunus [opportuno] CD n. 35 [utile] GS n. 86 Ntzlichkeit commoditas [l'utilit] EV n. 99; Ntzlichkeitsgesichtspunkte utilitatis rationes [una morale utilitaria] SP 432;

335

Ntzlichkeitsstandpunkt
Ntzlichkeitsstandpunkt finis utilitatis [un fine utilitaristico] FeR n. 81; Nutzlosigkeit inutilitas [l'inutilit] SD n. 27; Nutznieung die gemeinsame Nutznieung der Gter: communis usus bonorum [l'uso comune dei beni] LE n. 19; Nutzung usus, us [l'uso] CIC vig. can. 668 1; die Nutzung des Eigentums: usus seu exercitium dominii [l'uso o l'esercizio del dominio] QA 192; Recht auf Nutzung der Gter, die fr alle Menschen bestimmt sind: ius ad participationem bonorum quae universis destinantur hominibus [il diritto al godimento dei beni che sono destinati a tutti gli uomini] SRS n. 21; Steuer auf die Nutzung von Gebuden: tributa quae rerum non moventium usui imperantur [las tributaciones inherentes al uso de los edificios] DN 267 Nutzungsrecht das ungesicherte Nutzungsrecht: precarius suarum rerum usus [el uso precario de sus bienes] DN 267

336

offen

O
Obdachloser domo carens [uno che non ha casa] FC n. 77, homo tecto carens [il senzatetto] SRS n. 17; obduzieren einen Leichnam obduzieren: cadaver autopsiae subicere [essere oggetto d'autopsia] DoV I 4; oben Spl. die oberste Gewalt: suprema potestas [la potest suprema] CIC vig. can. 331; die oberste Leitung: superius moderamen [la superiore direzione] CIC vig. can. 816 1 Oberer Beschwerde einlegen beim hierarchischen Oberen: recurrere ad Superiorem hierarchicum [ricorrere al Superiore gerarchico] CIC vig. can. 1737 1; der zustndige Ordensobere: competens Superior religiosus - AAS 1986, 483; oberflchlich cursim ac leviter - SLL 344, leviter [superficialmente] VS n. 47, futilis [superficiale] SS n. 33; oberflchlich betrachtet: ab exteriore modo respectum parte [considerato superficialmente] SRS n. 8; oberflchliche Kriterien: exteriores rationes [superficiali criteri] RH n. 10; etwas nur oberflchlich kennen: alquid utcumque novisse [avere soltanto una superficiale cognizione di q.c.] QA 189; Obergericht tribunal superius [il tribunale superiore] CIC vig. can. 1474 1; Obergrenze terminus superior [il limite superiore] VS n. 52; Oberhand die Oberhand gewinnen: superior evadere [avere il sopravvento] EV n. 87; die Oberhand ber etwas gewinnen: alicui rei praevalere [prendere il sopravvento su q.c.] LE n. 10; Oberhoheit dominatus [la souverainet] Cat. 373; Oberin superiorissa AAS 1966, 780; Oberleitung altior directio [la superiore direzione] CIC vig. can. 315; unter der Oberleitung: sub superiore moderamine [sotto la superiore direzione di] AA n. 20 Oberschicht primores civitatis - VC 269, superiores societatis classes [le classi superiori della societ] QA 224; Objekt zum Objekt werden: obiectum quoddam fieri [diventare oggetto] SRS n. 15; das Objekt des Forschens: inquisitionis argumentum [loggetto della ricerca] FeR n. 92; der Mensch ist kein Objekt", das benutzt werden kann, sondern immer und allein Subjekt": homo prorsus non est obiectum quo uti possum, sed semper est subiectum [l'uomo non affatto un oggetto di cui servirsi, ma sempre e solo un soggetto] Cfl n. 5; objektiv Adj. ex veritate [l'obiettivit] PT 260, modo obiectivo [in senso oggettivo] LE n. 5; re vera [objectif] LN IX-7, congruens cum rebus ipsis

[obiettivo] SRS n. 14; [A] die objektive Analyse der Wirklichkeit: rerum explicatio veris mundi condicionibus respondens [l'analisi oggettiva della realt] SRS n. 9; [F] die objektiven Forderungen der Moral: obiectivae disciplinae moralis et iustitiae postulata [le esigenze obiettive dell'ordine morale] RH n. 16; [G] die objektive Grundlage: fundamentum in natura positum [la base oggettiva] UUS n. 11; es gibt objektive Grnde: sunt rationes indolis obiectivae AAS 1985, 583; [R] objektive Rechte: vd. Recht; [S] die objektiven Schwierigkeiten: rerum difficultates [le obiettive difficolt] UUS n. 36; bei objektiver Sicht: obiective consideratum [sotto il profilo oggettivo] EV n. 66; [T] ein objektiver Tatbestand: res ab opinionis arbitrio seiuncta [un fatto oggettivo] ReP n. 15; [U] die Fhigkeit zu objektivem Urteil: habilitas obiective diiudicandi [la capacit di giudicare con obiettivit] FC n. 4; [W] die objektive Wahrheit: veritas obiectiva [la verit oggettiva] FeR n. 66; obiectiva realitas [la realt oggettiva] FeR n. 56; die objektive Wirklichkeit ausdrcken: res denotare obiectivas [esprimere la realt oggettiva] FeR n. 82; Adv. Argumente objektiv diskutieren: excutere argumenta iudicio obiectivo [discuter les arguments objectivement] LN X-3; objektiv schdliche Zustnde: condiciones quae sunt ipsae per se noxiae [situazioni essendo oggetivamente dannose] MD n. 10; objektiv ungerechte Situationen: condiciones revera iniustae [situazioni obiettivamente ingiuste] LE n. 21; vllig objektiv: tota cum veritate [con totale obiettivit] UUS n. 2; Objektivitt obiectiva ratio [l'obiettivit] RH n. 15, rerum intellectus [l'oggettivit] UUS n. 50; mit lobenswerter Objektivitt: laudabili aequitate [con lodevole obiettivit] SRS n. 26; obliegen jemandem obliegt es, zu: alicuius interest ut [spetta a qc.+ inf.] LE n. 22; Obliegenheit Obliegenheiten und Pflichten: curae officiaque [le incombenze e i doveri] QA n. 72; Obrigkeit die hierarchische Obrigkeit: auctoritas hierarchica [l'autorit gerarchica] LG np. sub 2; die hchste Obrigkeit: suprema auctoritas [la suprema autorit] LG np. sub 2; obsolet obsolet werden: opportunitate pristina excidere - ASS 29, 390; obszn obszne Worte: verba indecentia [parole oscene] SS n. 37; offen offen fr die anderen: propensus ad ceteros [pi aperto agli altri] RH n. 15; mit offenem Herzen: corde dilatato [con cuore largo] AG n. 25; eine Frage offen lassen: quaestionem reliquam facere [lasciare di parte la questione] QDAP n. 13, nota; ein offener Krieg: bellum apertum [una guerra aperta] SRS n. 20; ein offener Protest: aperta reclamatio [una netta protesta] QDAP n. 1; offen anklagen: denuntiare et reprobare [denunciar con entereza] FiC 193; offen miteinander

337

offenbar
sprechen: cum sinceritate sermocinari [dialogare con franchezza] UUS n. 16; offenbar liquido - CIC abr. can. 1764 1; es ist offenbar: perspicuum est - VN 286; offenbar werden: pandi [svelarsi] DMi n. 1 offenbaren recludere [rivelare] RH n. 11; die Grnde offenbaren: rationes patefacere - CIC abr. can. 1465 1; sich offenbaren: revelari [manifestarsi] EV n. 43, prodi [manifestarsi] EV n. 50; Offenheit eine stndige Offenheit fr das Geheimnis: duratura ad mysterium apertio [lapertura costante al mistero] FeR n. 71; Offenheit fr die Wahrheit: veritati apertio [l'ouverture la vrit] Cat. 33 offenkundig Adj. notorius CIC vig. can. 15 2, manifestus [palese] FC n. 46; es ist offenkundig: liquet - CIC abr. can. 48 3, liquido patet [ chiaro che + ind.] DIM 51, pro explorato est [resta con evidenza assodato come + cong.] DIM 58; es ist offenkundig, da: in aperto est + aci [com' evidente] QA 193; evidens est quod [ evidente che + ind.] LG np. sub 2; offenkundig machen: evidens reddere [rendere evidente] FeR n. 32; ein offenkundiger Angriff: manifesta aggressio - ASS 6, 167; ein offenkundiges Konkubinat: notorius concubinatus [un concubinato notorio] CIC vig. can. 1093; ein offenkundiger Zusammenhang: manifesta cohaerentia - AAS 1986, 545; Adv. evidenter [evidentemente] CIC vig. can. 1680; die Ungerechtigkeit des Urteils steht offenkundig fest: de iniustitia sententiae manifesto constat [consta palesemente dell'ingiustizia della sentenza] CIC vig. can. 1645 1; offenlegen publicare [pubblicare] CIC vig. can. 1600 3 Offenlegung die Offenlegung der Aktien: actorum publicatio [la pubblicazione degli atti] CIC vig. ante can. 1598; die Offenlegung der bel: denuntiatio malorum [la denuncia dei mali] SRS n. 41; Offensein das innere Offensein: interior patefactio [l'apertura interiore] DC n. 34; offensichtlich ut par est [ovviamente] SRS n. 37; der offensichtliche Sinn der Worte: obvius verborum sensus [il senso ovvio delle parole] CIC vig. can. 1654 1; eine offensichtliche Wahrheit: veritas perspicua [una verit evidente] LE n. 12; Offensichtlichkeit evidentia - HG 562 ffentlich Adj. [A] ein ffentliches Amt: vd. Amt; sich den ffentlichen Angelegenheiten widmen: ad negotia publica accedere [prendre part aux affaires publiques] S. chr. 218; eine ffentliche Auffhrung: spectaculum publicum [uno spettaculo pubblico] CIC vig. can. 1369; ffentliche Aufgaben: negotia publica [le cariche pubbliche] AA n. 14; [E] ffentliche Entscheidungen: consilia publica regiminis [decisioni di governo] SRS n. 9; ffentliche Ereignisse: publici eventus [eventi di carattere pubblico] GS n. 59; [G] die ffentliche Gewalt: publicae rei potestas [l'autorit civile] SP 431; die ffentlichen Gewalten: ii qui rei publicae gubernacula tractant [i Poteri pubblici] PT 274, curatores rei publicae [i Poteri pubblici] PT 274; publicae potestates [i pubblici poteri] LC n. 95; ffentlicher Glaube: Notare, deren Unterschrift ffentlichen Glauben geniet: notarii quorum subscriptio publicam fidem facit [notai la cui firma fa pubblica fede] CIC vig. can.483 1; die von Notaren ausgefertigten Schriftstcke genieen ffentlichen Glauben: acta, quae notarii conficiunt, publicam fidem faciunt [gli atti che i notai redigono fanno fede pubblica] CIC vig. can. 1437 2; [H] die ffentliche Hand: publicae potestates [i poteri pubblici] LE n. 7, auctoritates publicae [i pubblici poteri] LE n. 18; [L] ffentliche Ladung: citatio per edictum - CIC abr. can. 1720 1; das ffentliche Leben: publica societas - QC 8, publica humanae vitae consuetudo - QAM 370, officialis (quam vocant) vita [la vita officiale] ASS 23, 208, publica agitatio vitae [la vita pubblica] DR 71, publicae vitae mores [la vita pubblica] DR 105, res publica [la vita pubblica] PT 267; sich am ffentlichen Leben beteiligen: rempublicam capessere [prendere parte alla vita pubblica] ID 177; ad rem publicam accedere [partecipare alla pubblica amministrazione] LP 613, in re publica interesse [l'ingresso nella vita pubblica] PT 267, ad rei publicae administrationem accedere [partecipare alla vita pubblica] PT 278, ad rei publicae administrationem partecipare [prendere parte attiva nella vita pubblica] PT 279; sich in keiner Weise am ffentlichen Leben beteiligen wollen: nullam velle rerum publicarum attingere [astenersi del tutto dal partecipare alla vita politica] ID 177; am ffentlichen Leben teilnehmen: vitam publicam communicare [participare alla vita pubblica] DC n. 29; aus dem ffentlichen Leben verbannen: de publica re eicere [scacciare dalla societ] QP 609; die freie und verantwortliche Teilnahme aller Brger am ffentlichen Leben: cunctorum civium libera participatio et responsale officium circa publicam rem [la libera partecipazione e responsabilit di tutti i cittadini alla cosa pubblica] SRS n. 44; [M] die ffentliche Meinung: vd. Meinung; [O] die ffentliche Ordnung: vd. Ordnung; ein ffentlicher Ort: locus patens et obvius - CIC abr. can. 836; [R] die ffentliche Ruhe und Sicherheit: securitas publica quietaque ordinis constantia [uno stabile e tranquillo ordine sociale] ID 172; die ffentliche Sittlichkeit: moralitas publica [la moralit pubblica] GS n. 52; die ffentliche Ruhe und Ordnung ist der unmittelbare Zweck der staatlichen Organisation: tranquillitatem ordinis publici proxime habet civilis coniunctio propositam [la tranquillit de l'ordre public est le but immdiat de toute socit civile] S. chr. 397; eine ffentliche Sitzung: sessio publica [una tornata pubblica] Stat. PAS art. XVIII; [V] ffentliche

338

Okzident
Versicherungen: publica cautionis instituta [le assicurazioni pubbliche] DR 92; Adv. propalam Mirari 338; ffentlich bekanntgeben: publice patefacere [render noto pubblicamente] RH n. 2; offiziell conceptis verbis [in forma ufficiale] AAS 1950, 756; ein offizieller Kommentar: commentarius officialis [un notiziario ufficiale] CeP n. 176; offizielle Texte: documenta publica [testi officiali] UUS n. 97; Offizier ductor - ASS 6, 172; Offizier auf Zeit: statu officialis fruens - AAS 1965, 708 ffnen sich ffnen: reseri [aprirsi] VS n. 73; sich ffnen fr die Gesellschaft: communicare societatem [l'apertura alla societ] FC n. 45; sein Haus ffnen: pandere domum hospitalitati [aprire la casa all'ospitalit] FC n. 74; sich Gott und dem Nchsten ffnen: Deo patescere et proximo [aprirsi verso Dio e verso il prossimo] Iuv. n. 7; Pt. Pf. geffnet sein: patere [essere aperto] CIC vig. can. 1468 ffnung apertio [lapertura] VS n. 16, patefactio [lapertura] VS n. 86; die ffnung auf den anderen hin: animus aliis apertus [l'ouverture autrui] LN IV15; die ffnung des Menschen gegenber anderen Menschen: apertio hominis ad alios homines - AAS 1984, 283; die metaphysische ffnung: metaphysicum spatium [lapertura metafisica] FeR n. 83; die kumenische ffnung: apertura oecumenica [l'apertura ecumenica] UUS n. 17; die ffnung fr das Geheimnis: ad mysterium patefactio [lapertura al mistero] FeR n. 21; die ffnung des Menschen fr das Universale: apertio hominis ad universalitatem [lapertura delluomo alluniversale] FeR n. 70; oft saepenumero [pi volte] Cfl n. 51; zu oft: iusto saepius [troppo spesso] PP n. 65; allzuoft: aequo saepius [troppo spesso] PP n. 12; sehr oft: saepe saepius [molto spesso] EN n. 7; Ohnmacht impotentia [l'impotenza] LC n. 68; ein Volk, das man zur Ohnmacht verdammt hat: populus in impotentiam adductus [un popolo ridotto all'impotenza] LC 17; ohnmchtig viribus orbatus [impotente] SS n. 35; die ohnmchtigen Opfer: impotentes victimae [les victimes impuissantes] LN VII-12; Ohr ein geneigtes Ohr leihen: pronas aures praebere [prestare orecchio a] QA 218; Ohrenbeichte confessio auricularis - AAS 1972, 512 Ohrenzeuge qui de auditu testificatur [la testimonianza fatta per aver udito personalmente] CIC vig. can. 1572 kologe oecologus [un ecologo] FC n. 30; Pl. ii qui de rebus naturae, in quibus homines vivunt, merito sunt solliciti - AAS 1983, 111, oecologiae cultores - AAS 1983, 111 kologie oecologia - CA n. 37; kologisch die kologische Frage: oecologica quaestio [la questione ecologica] EV n. 42; die sogenannte kologische" Frage: oecologica quaestio quam nuncupant [la questione cosidetta ecologica] Cfl n. 43; die Strung des kologischen Gleichgewichts: aequilibritatis oecologicae turbatio [il dissesto degli equilbri ecologici] EV n. 10; konomie wenn die konomie in Ordnung ist, ist alles in Ordnung semel ordinata oeconomia, omnia ordinata sunt futura [una volta messa a posto l'economia , tutto e stato a posto] SS n. 21; konomisch eine Frage rein konomischer Natur: res oeconomica [una materia che solo economica] SRS n. 8 konomismus oeconomismus [l'economismo] LE n. 13; der materialistische konomismus: oeconomismus materialisticus [l'economismo materialistico] LE n. 7; der konomismus enthlt die berzeugung vom Primat und Vorrang des Materiellen: oeconomismus sententiam complectitur, ex qua primatus prioresque partes iis quae sunt materialia, deferuntur [l'economismo include la convinzione del primato della superiorit di ci che materiale] LE n. 13; konomistisch die konomistische Betrachtungsweise: prospectus oeconomisticus [la prospettiva economistica] LE n. 13; kumenisch Def. unter der kumenischen Bewegung" versteht man Ttigkeiten und Unternehmungen, die je nach den verschiedenartigen Bedrfnissen der Kirche und nach Mglichkeit der Zeitverhltnisse zur Frderung der Einheit der Christen ins Leben gerufen und auf dieses Ziel ausgerichtet sind: per Motum oecumenicum intelliguntur activitates et incepta, quae pro variis Ecclesiae necessitatibus et opportunitatibus temporum ad Christianorum unitatem fovendam suscitantur et ordinantur [per movimento ecumenico si intendono le attivit e le iniziative che, a seconda delle varie necessit della Chiesa e opportunit dei tempi, sono suscitate e ordinate a promuovere l'unit dei Cristiani] UR n. 4; der kumenische Rat der Kirchen: Consilium Oecumenicum Ecclesiarum [il Consiglio Ecumenico delle Chiese] UUS n. 24, Oecumenicum Ecclesiarum Consilium [il Consiglio Ecumenico delle Chiese] UUS n. 69; kumenismus oecumenismus [l'ecumenismo] CIC vig. can. 383 3, kumenismus, d. h. die Bewegung fr die Einheit der Christen: oecumenismus, motus nempe pro christianorum unitate [l'ecumenismo, il movimento a favore dell'unit dei cristiani] UUS n. 20; Okzident zwei entgegengesetze Blcke, die allgemein mit den gebruchlichen Namen von Ost und West, oder auch Orient und Okzident bezeichnet werden: duo foedera, inter se opposita, quae nominibus plerumque usu acceptis appellantur Oriens et

339

Oligarchie
Occidens orbes [due blocchi contrapposti, designate comunemente con i nomi convenzionali di Est e Ovest, oppure di Oriente e Occidente] SRS n. 20 Oligarchie pauci et optimates [un'oligarchia] PP n. 9, pauci domini [une oligarchie] LN VII-12; ontologisch Aussagen von ontologischer Tragweite: affirmationes indolis ontologicae [affermazioni di portata ontologica] FeR n. 82; Opfer Dinge impendium [il sacrificio] VS n. 102, iactura [il sacrificio] CA n. 28; mit nicht geringen persnlichen Opfern: haud paucis iacturis cuiusque propriis [con non pochi sacrifici personali] SRS n. 26; den Brgern Opfer abfordern: rerum iacturas a civibus postulare [esigere sacrifici] SP 432; Menschen victima [la vittima] SRS n. 10; sie werden die ersten Opfer ihres Irrtums: erroris ipsi sui poenas primi luent [cadranno per i primi come vittime del loro errore] DR 96; ein ohnmchtiges Opfer: impotens victima [victimes impuissantes] LN VII-12; das Opfer einer tdlichen Illusion werden: in exitialem procidere deceptionem [tre victime d'une illusion mortelle] LN XI-7; Opfer der Ungerechtigkeit: victimae iniustitiae [le vittime dell'ingiustizia] SRS n. 10; Opfer der Unterernhrung: deficientium alimoniarum victimae [victimes de la malnutrition] LN I-6; unter persnlichen Opfern: sua ipsius cum iactura [con sacrificio personale] EV n. 97; Opferbereitschaft abnegatio [l'abngation] Cat. 2223; opfern etwas opfern: iacturam facere alicuius rei SQC 660; sein Leben opfern fr: vitam profundere pro - UAD 695 Opferstock capsula oblationibus recipiendis - CIC abr. can. 1184 Opium Opium des Volkes: soporiferum proletariae plebis opium [l'oppio del popolo] DR 76; Opponent oppugnator (l'oppositore] ID 166; impugnator [un oppositore] GS n. 74; opportunistisch ad utilitatem spectans [di opportunit] UUS n. 49; Opposition repugnantia [l'opposizione] LE n. 20; Optimismus optimismus opinantium [un ottimismo] SRS n. 12; ein einfltiger Optimismus: bona spes irrationalis [un ingenuo ottimismo] SRS n. 27; ohne leichtfertigen Optimismus: sine nimis facili rerum optimarum exspectatione [senza facili ottimismi] ReP n. 25; der rationalistische Optimismus: optimismus rationalista [lottimismo razionalista] FeR n. 91; mit zuversichtlichem Optimismus: omnia in optimam partem interpretantes [con fiducioso ottimismo] NMI n. 29; optimistisch eine optimistische Sicht von etwas haben: alquid in optimam partem accipere [una visione ottimistica] SRS n. 31; Option optio [l'opzione] OA n. 50; altera optio [un'alternativa] QDAP n. 23; durch Option: per optionem [mediante opzione] CIC vig. can. 350 5; die vorrange Option fr die Armen: optio potior pro pauperibus [l'option prferentielle pour les pauvres] LN VI-5; Optionen ausben: optiones facere - AAS 1971, 913; man mu vermeiden, da die Unterschiedlichkeit der Optionen dem Geist der Zusammenarbeit schadet: cavendum est ne differentes optiones cooperationis sensui obsint [bisogna evitare che la differenza di opzioni nuoccia al senso della collaborazione] LC n. 80; Orden Auszeichnung jemandem einen Orden verleihen: aliquem (Equitem Ordinis Militiae Christi) renuntiare - ASS 18, 417; Orden Organisation ordo religiosorum - VN 288 Ordensgelbnis das Ordensgelbnis sicher erfllen und getreu bewahren: religiosam professionem secure implere et fideliter custodire [adempiere con sicurezza e custodire con fedelt la professione religiosa] LG n. 43; Ordensfrau consecrata mulier [una donna consecrata] MD n. 21; Ordensleben vita religiosa [la vie religieuse] Cat. 926; Ordensleute religiosi religiosaeque [religiose e religiosi] EV n. 27; Ordensmann religiosus vir [il religioso] DR 75; Ordensoberer superior religiosus [le suprieur religieux] Cat. 1462; der zustndige Ordensobere: competens Superior religiosus - AAS 1986, 483; Ordensregel regula monastica [la regola monastica] SS n. 15; Ordenswesen religiosum institutum [la regola monastica] UR n. 15; ordentlich das ordentliche Gericht: tribunal ordinarium [il tribunale ordinario] CIC vig. can. 1443; ordentliches Mitglied: socius ordinarius - IMS 424; auf dem ordentlichen Rechtsweg: iuxta ordinarium tramen iuris [per il tramite ordinario del diritto] CIC vig. can. 1688; ordentliche Sitzung: sessio ordinaria [una Tornata ordinaria] Stat. PAS art. XVIII; ordinaria sessio [la sessione ordinaria] RH n. 5 Ordinariat im Dienste des Ordinariats stehen: servitio Ordinariatus operam dare - AAS 1986, 484 Ordinarius Univ. docens qui pleno ac firmo iure cooptatus est - AAS 1979, 504 ordnen temperare [regolare] DR 82, ordinare [ordinare] AA n. 23; eine Ttigkeit ordnen und leiten: operam disponere et moderari [disporre e guidare l'azione] AA n. 18; Pt. Pf. ein geordnetes System: ordo compositus [un sistema ordinato] SRS n. 34; das unter den Bischfen geeinte und geordnete heilige Volk: plebs sancta sub Episcopis adunata et ordinata [popolo santo radunato e ordinato sotta la guida dei Vescovi] CIC vig. can. 837 1; die geordnete Hilfeleistung: bene disposita adiutrix opera [la

340

Organisation
collaborazione ordinata] FC n. 40; in geordneter Weise: ordinatim [ordinatamente] LG n. 18; Ordnung Vorschrift ordinatio [un ordine] GS n. 4 [il regolamento] CIC vig. can. 243; eine Ordnung aufstellen: rationes statuere [compilare un regolamento] OT n. 1, ordinem statuere [instaurare un ordine] GS n. 9; diese Ordnung anwenden: hunc decurrere ad ordinem [ricorrere a quest'ordine] MD n. 29; die Ordnung aufheben: ordinem expungere [cancellare l'ordine] MD n. 30; Ordnung Zustand regimen - QC 6, rerum compositio [un ordine] PT 303, moderatio [il regolare] SCo. n. 22, ratio [un ordinamento] OT n. 1, ordo [un ordine] GS n. 9; disciplina [la disciplina] CIC vig. can. 239 3; + Subst. die Ordnung der Dinge: rerum compositio [l'ordine delle cose] ADS 397; die Ordnung der Gesellschaft: temperatio in res publicas inducenda [l'ordine nella societ] DR 101, civilis societatis ordinatio [l'ordinamento della societ civile] DoV III; die Ordnung einer (klerikalen) Gesellschaft: disciplina societatis [la disciplina della societ] CIC vig. can. 738 1; Ruhe und Ordnung: tranquillitatis ordo [la tranquillit e l'ordine] DR 92; Sttzen der Ordnung: ordinis assertores [sostenitori dell'ordine] ASS 31, 142/133; + Adj. eine eigene Ordnung haben: disciplinam propriam sequi [seguire una disciplina propria] UR n. 16; die Menschheit braucht einen hheren Grad internationaler Ordnung: hominum genus altiore gradu temperationis internationalis indiget [l'umanit ha bisogno di un grado superiore di ordinamento internazionale] SRS n. 43; die innere Ordnung: interior disciplina - CIC abr. can. 499 2, interna disciplina - CIC abr. can. 690 2; die nationale und internationale Ordnung der Gesellschaft: constitutio societatis in singulis Nationibus et inter Nationes [l'ordinamento della societ nazionale e internazionale] CA n. 54; die rechtliche Ordnung der Gesellschaft: iuridica ordinatio societatis [lordinamento giuridico della societ] DH n. 1; die staatliche Ordnung: civilis disciplina [l'ordinamento civile] ID 173; die wirtschaftliche und soziale Ordnung: oeconomica civilisque temperatio [l'ordine economico e sociale] DR 80; die Errichtung einer gerechten sozialen Ordnung: aedificatio iusti ordinis socialis [l'edificazione di un giusto ordine sociale] LC n. 75; die zeitliche Ordnung: ordo rerum temporalium [l'ordine temporale] AA n. 7; + Vb. Ordnung in seinen Verstand bringen: recte ordinare mentem [porre ordine nella sua mente] FeR n. 18; Ordnung halten: ordinem tueri - CIC abr. can. 1184; die Ordnung verwirren: ordinem subvertere [alternare l'ordine] LC n. 38; Ordnung, ffentliche, die die ffentliche Ordnung: ordo publicus [l'ordine pubblico] CIC vig. can. 13 2; die ffentliche Ordnung und Ruhe: civilis ordo tranquillitasque [el orden y la tranquilidad social] DN 263; die ffentliche Ordnung und Ruhe bewahren: civilem ordinem tranquillitatemque tutari [el mantenimiento del orden y de la tranquilidad social] DN 263; die ffentliche Ordnung und Sicherheit: tranquillitas publica atque ordo - S. chr. 386, ordo publicus et securitas [l'ordine pubblico e la sicurezza] LC n. 95; Gesetze, die fr die ffentliche Ordnung sorgen: leges quae ordini publico consulunt [leggi che provvedono all'ordine pubblico] CIC vig. can. 13 2; unter der Voraussetzung, da die ffentliche Ordnung von ihnen nicht gestrt wird: dum discipina reipublicae ne quid ab illis detrimentum capiat [affinch l'ordine pubblico non venga turbato] ID 170; die ffentliche Ordnung wahren: ordinem publicum servare - VN 288; wenn nur die ffentliche Ordnung gewahrt bleibt: dummodo ordo publicus servetur [qualora sia rispettato lordine pubblico] DH n. 2; Organ btr. officium [un organo] SRS n. 15; Organe der Beteiligung bzw. Beratung: organa participationis vel consultationis [gli organismi di partecipazione o di consultazione] CIC vig. can. 633 1, die Organe der Kapitalgesellschaften: oeconomicarum consociationum curatores [i dirigenti di associazioni economiche] QA 220; eigene Organe haben: constitui ad modum organici corporis - CIC abr. can. 686 3; die gesetzgebenden Organe der einzelnen Lnder: singularum nationum coetus, penes quos est ius legum ferendarum [le istituzioni legislative dei singoli Paesi] LE n. 11; Organisation Ttigkeit: conformatio [l'organizzazione] ID 167, temperatio [l'organizzazione] MM 437, organizatio [un'organizzazione] GS n. 65, dispositio [l'organizzazione] OA n. 10, ordinatio [l'organizzazione] LE n. 18; + Subst. [A] die Organisation der Arbeit: laboris temperatio [l'organizzazione del lavoro] PP n. 26, compositio operis [l'organizzazione del lavoro] LE n. 16, dispositio operis [l'organizzazione del lavoro] LE n. 18; die Organisation der menschlichen Arbeit: operis humani dispositio [l'organizzazione del lavoro umano] LE n. 18; [G] die Organisation der Gesellschaft: ordinatio socialis [l'organizzazione sociale] CA n. 25, societatis compages [l'organizzazione della societ] CA n. 44; die christliche Organisation der staatlichen Gesellschaft: civilis hominum societatis christiana temperatio [l'organizzazione cristiana della societ civile] ID 167; [L] die Organisation des gesellschaftlichen Lebens: vitae communitariae dispositio organica [l'organizzazione della vita comunitaria] RH n. 16; die Organisation des sozialen Lebens: ordinatio vitae socialis [l'organizzazione della vita sociale] LC n. 80; [P] die Organisation der Produktion: ordinandus apparatus gignendarum opum [l'organizzazione della produzione] OA n. 18; rerum confectionis ordinatio [l'organizzazione di produzione] CA n. 41; [S] der Sinn fr Organisation: sagacitas in

341

Organisationsfhigkeit
rebus ordinandis [il senso dell'organizzazione] PP n. 70; die Strukturen der wirtschaftlichen und gesellschaftlichen Organisation: structurae oeconomicae et socialis organizationis [le strutture dell'organizzazione economica e sociale] LC n. 36; + Adj. die genossenschaftliche Organisation: ordinatio cooperativa [l'organizzazione cooperativa] GS n. 71; die rechtliche Organisation: iuridicialis compositio [l'organizzazione giuridica] PT 278; die technische Organisation: technica ordinatio [l'organizzazione tecnica] LC n. 75; die vernunftgeme Organisation der Naturkrfte: naturae vires ad rationem scite componendae [l'organizzazione razionale delle forze della natura] HV n. 2; Organisation Ergebnis structurae forma [una organizacin] FiC 198, forma [la struttura] PT 296, consociatio [un'associazione] GS n. 90 [l'organizzazione] LE n. 11, consilium [un'organizzazione] PP n. 78; compages, is, f. [un'organizzazione] RH n. 5, die mangelnden sozialen Organisationen: ordinationum socialium insufficientiae [le insufficienze delle organiazzioni sociali] Cfl n. 48; ein System gesellschaftlicher Organisation: complexus institutorum societatis [un sistema di organizzazione internazionale] SRS n. 20; eine internationale Organisationen: vd. international; multinationale Organisationen: consociationes quasdam nationes inter se copulantes [organizzazioni internazionali] PP n. 64; Vd. Arbeitsorganisation; Organisationsfhigkeit facultas res disposite temperandi [la capacit organizzativa] OA n. 10; Organisationsform rerum ordinationis forma [la forma organizzativa] CA n. 33; ohne strenge Organisationsform: sine ulla strictiore organizationis forma [senza alcuna rigida formula di organizzazione] AA n. 17 Organisationsnormen leges constitutivae AAS 1966, 469 organisatorisch organisatorische Schwierigkeiten haben: in componendis rebus laborare [incontrare difficolt organizzative] TMA n. 37; organisch Adj. organicus [organico] LG n. 22; [B] ein organisches Band: vinculum organicum [un legame organico] RH no 17; zwischen den beiden Dokumenten gibt es eine organische Beziehung: bina documenta organice conexa sunt [tra i due documenti esiste un rapporto organico] LC n. 2; [D] eine organische Darstellung: diposita concinnaque explanatio [un'esposizione organica] FC n. 31; [E] eine organische Einheit bilden: unitatem efformare organicam [former une unit organique] Cat. 2079; eine organische Entwicklung: organica progresso [uno sviluppo organico] TMA n. 27; [F] den organischen Fortschritt begnstigen: organicum progressum fovere - LA n. 4; [G] ein organisches Ganzes: organismus [un organisme] Cat. 1211; [K] eine organische Krperschaft:organicum corpus [un corpo organico] AA n. 20; [M] organische Materie: materia vivens [la materia organica] HG 576; [S] eine organische Struktur: organica structura [una struttura organica] SDL XXII; [V] eine organische Verbindung: vinculum organicum [un lien organique] Cat. 89; die organische Verbindung zwischen Theologie und Philosophie: exsistentia cuiusdam compagis inter theologiam et philosophiam [il legame organico tra la teologia e la filosofia] FeR n. 45; [Z] organische Zusammenarbeit: organica cooperatio [un'organica cooperazione] CIC vig. can. 296; Adv. composito ordine [mediante l'unione organico] DR 79, via organica [in modo organico] SD n. 18, disposite [in modo organico] TMA n. 42; eine organisch verfate Gemeinschaft: organice exstructa communitas [una comunit organica] LG n. 11; organisch an die Tradition anknpfen: aptum nexum servare cum tota traditione [in collegamento organico con tutta la tradizione] LE n. 2; sich organisch entwickeln: ordinatim ac distincte augescere [svilupparsi in modo organico] VS n. 119; in organischer Weise: ordinatim [in modo organico] CA n. 4; die Fragen in organischer Weise behandeln: organicam tractationem tradere quaestionum [trattare in modo organico la problematica] DoI n. 3; organisieren disponere [l'organizzazione] GS n. 54, ordinare [organizzare] CIC vig. can. 678 3, conciliare [organizzare] CA n. 32; cum consiliis initis disponere [organizzare] FC n. 24; in einem Verband organisieren: societate copulare [stringere in societ] RN 666; refl. sich organisieren: sese constituere [organizzarsi] UUS n. 60, recte ordinari [impostarsi] EV n. 60; die Fhigkeit, sich selbst zu organisieren: facultas se ordinandi [la capacit di organizzazione] CA n. 32; Pt. Pf. organisiert: ratione ordinatus [organizzato] PP n. 28; der organisierte Atheismus: atheismus organice dispositus [l'ateismo organizzato] RH n. 11; der organisierte Befreiungskampf: constituta contentio liberatrix [la lutte libratrice organise] LN IX-12; in organisierter Form: in organizata forma [in forma organizzata] AA n. 18; eine organisierte Gesellschaft: constituta societas [una societ organizzata] LE n. 14, societas ordinata [la societ organizzata] Cfl n. 41; eine bestens organisierte Macht: potentia optime instructa [una forza meglio organizzata] DR 105; Organismus compages [un organismo] LG n. 8, concretio [un organismo] MC 200, compages viventis corporis [la compagine di un corpo vivente] AA n. 2, organismus [un organismo] GS n. 83; der Organismus der Frau: mulieris organorum complexus [l'organismo della donna] MD n. 18; ein lebendiger Organismus: viventis corporis compages [un organismo vivente] DR 92; der leibliche Organismus: corporis compages [l'organismo corporeo] SD n. 15;

342

Osten
Organizitt organicitas [l'organicit] Cfl n. 20; Organspende organorum donatio [la donazione di organo] EV n. 86; Organverpflanzung organorum transplantatio [la transplantation d'organes] Cat. 2296; Orgel organum CIC abr. can. 1184 organum classicum - AAS 1958, 650, organum tubulatum AAS 1967, 318; die Orgel spielen: organum pulsare AAS 1967, 319 Orgelspiel organi modulatio - AAS 1958, 651 Orgelspieler organi modulator - AAS 1967, 319 Orient zwei entgegengesetze Blcke, die allgemein mit den gebruchlichen Namen von Ost und West, oder auch Orient und Okzident bezeichnet werden: duo foedera, inter se opposita, quae nominibus plerumque usu acceptis appellantur Oriens et Occidens orbes [due blocchi contrapposti, designate comunemente con i nomi convenzionali di Est e Ovest, oppure di Oriente e Occidente] SRS n. 20; die Lnder des Orients: orientales plagae [le terre dOriente] FeR n. 72; orientieren auf etwas hin orientieren: ad aliquid adducere [orientare a q.c.] UUS n. 26; sich an der menschlichen Natur orientieren: dirigi secundum naturam hominis [orientarsi secondo la realt dell'uomo] SRS n. 28; Pt. Pf. orientiert an: conformatus ad [informato a] PT 264; falsch orientiert: ad falsum ordinatus [orientato al falso] FeR n. 22; Orientierung directio [un orientamento] FC n. 5, orientatio [l'orientamento] LC n. 80; Pl. Orientierungen: directoriae monitiones [orientations] LN ante XI; directoriae normae [l'orientamento] DoV intr. n. 1, lineamenta [orientamenti] DC n. 27; + Subst. dem eigenem Dasein eine grundstzliche Orientierung geben: vitae cursum funditus disponere [dare alla propria esistenza un orientamento fondamentale] EV n. 28; die Gltigkeit dieser Orientierung: huius propensionis vis [la validit di tale orientamento] CA n. 5; die Orientierung des persnlichen und sozialen Verhaltens: personales socialesque mores temperandi [lorientamento dei comportamenti personali e sociali] FeR n. 100; + Adj. eine allgemeine Orientierung: generalis prospectus [una prospettiva generale] VS n. 55; eine entscheidende Orientierung erfahren: cursum decretorium recipere ab aliquo [avere un suo orientamento decisivo da qc.] FeR n. 26; dies ist nur eine erste Orientierung: res indicat tantum [ soltanto indicativa] SRS n. 14; die theologische Orientierung: theologica mens [l'orientamento teologico] UUS n. 58; + Vb. Orientierungen geben ber etwas: directoriae normae impertire circa aliquid [offere orientamenti su q.c.] DoV prn; jemanden ohne Orientierung lassen: destituere aliquem recta ordinatione [lasciare qc. privo di orientamento] CA n. 24; Orientierungsmastbe man kann Orientierungsmastbe nicht aus der bloen technischen Effizienz ableiten: agendi normae nequaquam sumi possunt e sola rei technicae efficientia [non si possono desumere i criteri di orientamento dalla semplice efficienza technica] DoV intr. n. 2; Orientierungszentrum centrum itineris [un centro di orientamento] UUS n. 49; Originalitt propria indoles [la propria originalit] RH n. 5; proprietas [loriginalit] FeR n. 101; singularitas [loriginalit] FeR n. 72; Originalsprache lingua originaria [la lingua originaria] CIC vig. can. 1471 Originaltext textus nativus [il testo originale] UUS n. 24; Originalurkunde authenticum exemplar [l'originale] CIC vig. can. 1284 2 originell auf originelle Weise: singulari forma [in forma originale] SRS n. 31; eine originelle Reflexion: meditatio originalis [una riflessione originale] EV n. 29; Orkan turbo, inis, m. - AAS 1945, 279 Ort am festgesetzten Ort: stato loco - CIC abr. can. 411 1; es ist hier nicht der Ort, ihre Verdienste aufzuzhlen: eius in hoc genere enumerare merita nihil attinet [non questo il momento di enumerare i suoi meriti] LP 599; orten man darf nicht das Bose allein in den konomischen Strukturen orten: neque iam malum praecipue ac solum reponendum est in ipsis structuris oeconomicis [on ne saurait non plus localiser le mal principalement et uniquement dans les structures conomiques] LN IV-15; rtlich die rtliche Gemeinschaft: communitas localis [la comunit locale] PO n. 6 ortsansssig Subst. nicht Ortsansssige: non residentes [non residenti] Stat. PAS art. V Ortsbesichtigung vd. Ortstermin; ortsfest quod de loco amoveri nequit - CIC abr. can. 379 1 Ortsgemeinde congregatio localis [la comunit locale] LG n. 26 Ortskirche Ecclesia loci [la Chiesa locale] UUS n. 31; Ortstermin accessus iudicialis [l'accesso giudiziario] CIC vig. ante can. 1582 Ortszeit loci tempus - CIC abr. can. 33 1, tempus locale - CIC abr. can. 33 1 Ost vd. Orient; Osten der ferne Osten: extremae orientis partes [l'estremo Oriente] DR 83;

343

Osternacht
Osternacht Vigilia Paschalis [la Nuit Pascale] Cat. 281; Ostersonntag dies sollemnis Paschatis Resurrectionis CIC abr. can. 914, dominica Paschatis - CIC abr. can. 1108 2 Osterzeit tempus paschale [il tempo pasquale] CIC vig. can. 920 2 osteuropisch die osteuropischen Vlker: Europae populi ad orientem vergentes AAS 1956, 741 outen sich outen: sese indicare [rivelarsi] Iuv n. 15;

344

Partei

P
Pachtvertrag pactum emphyteuticum - CIC abr. can. 1542 2 Pachtzins canon - CIC abr. can. 1542 1 Pdagogik paedagogia - DIM 50, scientia paedagogica [la pedagogia] GE n. 1; educandi ars [la pedagogia] VS n. 33; pdagogisch paedagogicus [pedagogico] CD n. 14; das pdagogische Geschick: ars paedagogica [l'abilit pedagogica] CIC vig. can. 804 2 [l'arte pedagogica] AA n. 30; Pakt pactum [il patto] LE n. 18; paktieren mit dem Bsen paktieren: compromissum facere de malo [venire a compromesso col male] VS n. 91; Palontologie palaeontologia [la paleontologia] LE n. 4; palliativ palliative Behandlungsweisen: curae palliativae [le cure palliative] EV n. 65, curae dolorem lenientes [le cure palliative] EV n. 88; Palmsonntag Dominica Palmarum [la Domenica delle Palme] QDS 148; dies Dominica in Palmis de Passione Domini [la Domenica delle Palme] Iuv. n. 16; Panik tumultuosa trepidatio [il panico] FC n. 30 Panorama das beschriebene Panorama: rerum hic prospectus [il panorama descritto] EV n. 18, dieses beunruhigende Panorama: conturbans hic rerum prospectus [questo inquietante panorama] EV n. 4; das heutige Panorama: rerum conspectus, qui hodie habetur [il panorama odierno] SRS n. 47; Paperback liber solus ex charta confectus [un "tascabile"] CeP n. 136; Paradies amoenissima voluptatis sedes [un paradiso] DR 71, beatitatis ordo [il paradiso] DR 76; das Paradies auf Erden: ficta imago felicissimae vitae hic in aevum degendae [l'illusione di un segnato paradiso in terra] MM 451; das Paradies auf Erden errichten: paradisum constituere hisce in terris [costruire il paradiso in questo mondo] CA n. 25; paradox modus inopinatus [une manire paradoxale] Cat. 2315, contra opinionem multorum [paradossalmente] EN n. 55; auch wenn dies paradox erscheint: quamvis haec res vulgi opinioni adversetur [anche se ci paradossale] ReP n. 3; hier offenbart sich das paradoxe Geheimnis von der barmherzigen Gerechtigkeit Gottes: hoc loco admirabile proditur misericordis Dei iustitiae arcanum [ qui che si manifesta il paradossale mistero della misericordia di Dio] EV n. 9; ein paradoxer Widerpruch: res admodum pugnantes [una condizione paradossale] EV n. 19;

paradoxerweise inaudite [paradossalmente] VS n. 33, inopinate [paradossalmente] EV n. 11, modo inopinato [paradossalmente] Cfl n. 41, per paradoxon [paradossalmente] MD n. 9; Paradoxon mirum communique opinioni contrarium [il paradosso] SD n. 23; ein dramatisches Paradoxon: difficillima ac prorsus abnormis rerum condicio [un dramatico paradosso] LC n. 37; parallel parallel zu: parallelus ad [parallelo a] Cfl n.23; Parallelexistenz man kann keine Parallelexistenz fhren: in sua existentia duae vitae non possunt haberi parallelae [nella sua esistenza non possono esserci due vite parallele] Cfl n. 59; Parallelismus der Parallelismus zwischen Petrus und den brigen Aposteln auf der einen Seite und Papst und Bischfen auf der anderen: parallelismus inter Petrum ceterosque Apostolos ex una parte, et Summum Pontificem et Episcopos ex altera parte [il parallelismo fra Pietro e gli altri Apostoli da una parte, e il Sommo Pontefice e i Vescovi dall'altra] LG np. sub 1; Parallelstellen loci paralleli [luoghi paralleli] CIC vig. can. 17 Paramente vestes sacerdotales [i paramenti] UUS n. 45; Parasit als Parasit leben: parasitorum more vitam traducere [essere costretto al parassitismo] OA n. 18; Paritt in voller Paritt: cum plena aequitate [con una completa parit] Iuv. n. 10; die Paritt ist Voraussetzung fr den Dialog: ad dialogum requiritur aequalitas [la parit presupposto del dialogo] DoI n. 22; Park viridarium - CIC abr. can. 597 2 Parlament Institution supremum concilium [il Parlamento] ASS 15, 592, legumlatorum curia [la camera legislativa] QA 183, publicorum legislatorum coetus [la camera legislativa] QA 185, oratorum popularium coetus [il Parlamento] NMI n. 14; Gebude sedes comitiorum - ASS 28, 647; parlamentarisch die parlamentarische Mehrheit: legatorum maior pars [la maggioranza parlamentare] EV n. 70; das Votum der parlamentarischen Mehrheit: maioris partis suffragia in senatibus [il voto della maggioranza parlamentare] FeR n. 89; Parlamentsabstimmung contionis suffragia [un voto parlamentare] EV n. 20; Partei politisch secta - QAM 369, partes, ium, f. GdC 394, pars, partis, f. - UAD 578, factio, onis, f. [el partido] DN 264 [la fazione] GS n. 73 [il partito] CA n. 45; factio politica [il partito politico] CIC vig. can. 287 2; + Subst. die aktive Mitwirkung in politischen Parteien: participatio activa in politicis factionibus [la partecipazione attiva nei partiti politici] Cfl n. 60; + Adj. eine extremistische Partei: extrema (quam vocant) factio [un partito eccessivo] ASS 28, 199; die

345

Parteiaussage
gegnerischen Parteien: partes adversae [le parti in conflitto] GS n. 79; politische Partei: politica factio [el partido] DN 273 [il partito] PT 301, pars politica [un partito politico] GS n. 75, factio politica [un partito] SRS n. 15; politische Parteien: factiones politicae [i partiti politici] LE n. 20, partes politicae [i partiti politici] LE n. 20; + Vb. einer Partei beitreten: sectae nomen dare - QAM 376; Partei ergreifen fr die Wohlhabenden: partes agere locupletium [prendere parte per i ricchi] QA 217; eine Partei, die sich mit dem Staate identifiziert: factio quae se idem esse ac Civitas ipsa contendit [un partito che si identifica con lo Stato] RH n. 17; eine Partei untersttzen: sectae favere - QAM 376; Partei im Rechtsstreit pars [la parte] CIC vig. can. 1410; die Partei, die sich beschwert fhlt: pars quae se gravatam reputat [la parte che si ritiene onerata] CIC vig. can. 1460 3; eine Partei, die sich durch ein Urteil beschwert fhlt: pars quae aliqua sententia se gravatam putat [la parte che si considera gravata da una sentenza] CIC vig. can. 1628; vd. Gegenpartei; Parteiaussage depositio partis [la deposizione della parte] CIC vig. can. 1679; Pl. die Parteiaussagen: partium declarationes [le dichiarazioni delle parti] CIC vig. ante c. 1530 Parteienstreit factionum dissidia - OOE 40, politicarum partium contentio - AAS 1945, 281 parteiisch parteiische Theorien verbreiten: factiosas opiniones effundere [diffondere teorie di parte] FeR n. 49; parteilich die parteiliche Auffassung von der Wahrheit: factiosa veritatis notio [la conception partisane de vrit] LN X-1; das parteiliche Bewutsein: conscientia factiosa sive potius partium [la conscience partisane] LN VIII-4; die parteiliche Praxis: usus factiosus [la praxis partisane] LN VIII-4; die parteiliche Wahrheit: veritas factiosa [la vrit partisane] LN VIII-5; parteilich einseitig: solummodo una ex parte [in modo unilateralmente parziale] SS n. 20; Parteilichkeit factionis studium [il settarismo] OA n. 48; Parteimitglied sectator - QAM 376 Parteipolitik Parteipolitik betreiben: opus admittere politicae factionis [far opera politica di partito] DIM 79; Parteiprogramm politicae factionis consilia atque proposita [un programma politico di partito] DR 82 Parteiungen factiones, um [grupos parciales] FiC 198 Parteivernehmung partium interrogatio [l'interrogatorio delle parti] CIC vig. can. 1534; Parteivorbringen partium conclusiones [le conclusioni delle parti] CIC vig. can. 1612 2 Parthenogenese parthenogenesis [la partenogenesi] DoV I 6; partiell partielle Lesarten: lectiones ex parte [letture parziali] UUS n. 38; partikulr eine partikulre Erfahrung: particularis experientia [una particolare esperienza] LC 70; Partikularinteressen die Partikularinteressen in eine umfassende Sicht des Gemeinwohles einordnen: particulares commoditates aptare ad boni communis congruentem iudicationem [inquadrare gli interessi particolari in una coerente visione del bene comune] CA n. 47; Partikularismus voluntas colendi solum hominum partem vel factionem [il particolarismo] LC n. 68, ratio partium [il particolarismo] UUS n. 19; Partikularrecht ius particulare [il diritto particolare] PO n. 17 Partner comparticeps [il partner] FC n. 20; die beteiligten Partner: partes implicatae [le parti coinvolte] UUS n. 38; sich gegenseitig als Partner anerkennen: se agnoscere socios [si riconoscere reciprocamente partner] UUS n. 29; Partnerwahl coniux eligenda [le choix d'un conjoint] Cat. 2230; passen darauf pat das Wort der Apokalypse: quadrat in id illud Apocalypsis [pu ad esso applicarsi la parola dell'Apocalisse] SP 415; Pt. Pr. wie passend ist fr uns diese Aufforderung: quam congruenter nobis aptatur haec adhortatio [come si adatta a noi questa esortazione] UUS n. 56; passend oder unpassend: opportune importune [opportunamente importunamente] QA 190; mit passenden Worten: convenientibus verbis - VAS can. 51; die passenden Manahmen ergreifen: opportune prospicere [ricorrere alle misure opportune] VS n. 116; auf sehr passende Weise: opportunissimo modo [in modo pi opportuno] MD n. 5; Passierschein tessera - AID 515, als Passierschein: ad modum tesserae - AID 514; diploma liberi commeatus - ExF 654 passiv Adj. seid nicht passiv: ne sitis desides [non siate passivi] Iuv. n. 16; eine passive Haltung: socordia [un atteggiamento di passivit] SD n. 30: eine rein passive Haltung einnehmen: desidi agendi modo se gerere [adottare un atteggiamento puramente passivo] SRS n. 39; passiver Widerstand: resistentia passiva [la resistenza passiva] LC n. 79; passiven Widerstand leisten: toleranter refragari - IA 466, patienter resistere - IA 466, patienter seu passive, ut aiunt, resistere IA 472; passives Stimmrecht: vd. Stimmrecht; passives Wahlrecht: vd. Wahlrecht; Adv. desidiose [passivamente] PP n. 81, segniter [passivamente] UUS n. 49; passiv gewhren lassen: nihil agendo acceptare [accettare passivamente] LC n. 75; etwas passiv hinnehmen: aliquid patiendo subire [subir qc. passivement] LN I-4; sich passiv verhalten: inertem se

346

Person
gerere [passivo] MM 424, more passivo sese gerere [comportarsi in maniera del tutto passiva] AA n. 2; Passiven mit allen Aktiven und Passiven: cum omnibus emolumentis et oneribus - CIC abr. can. 1426 Passivitt passivus quidam animus [la passivit] LN XI-18; passiva rerum acceptio [la passivit] SRS n. 15; inertia [la passivit] SRS n. 47, desidia [la passivit] Iuv. n. 13, passiva proprietas [la passivit] MD n. 19; zur Passivitt verdammt: ad quandam inertiam redacti [condannato ad una certa passivit] Iuv. n. 3; eine gewisse Passivitt erzeugen: quemdam animum passivum generare [engendrer une certaine passivit] Cat. 2496; pastoral der pastorale Dienst: ministerium pastorale [il ministero pastorale] SRS n. 31; Zentrum fr pastorale Studien: centrum pastoralibus studiis destinatum [un centro destinato agli studi pastorali] PO n. 19 Pate patrinus [il padrino] CIC vig. can. 851 Pathos commiseratio [le pathos] LN VII-12; Patient aegrotus [il paziente] DoV I 3; Pate patrinus [le parrain] Cat. 1255; Patin matrina [la parraine] Cat. 1255; patriarchalisch patriarchalis [patriarcale] GS n. 6 Patriarchat das kumenische Patriarchat: Patriarchatus, us oecumenicus [il Patriarcato ecumenico] UUS n. 24; patriotisch caritate patriae flagrans - IA 470 Patriotismus patriae gentisque suae caritas - UAD 682, patriae caritas [il patriottismo] SP 435; legitimus in patriam studium - CCC 179, Patronatskirche sacrae patronales aedes [la chiesa patronale] DR 92; Pauperismus das Unheil eines allgemeinem Pauperismus verhindern: communis paupertatis ulcus vitare [prevenire la piaga del pauperismo universale] DR 92; Pause eine Pause machen: agere intermittere [sospendere l'esercizio] RN 660; pausenlos sine intermissione [senza sosta] EV n. 7; Pedell bidellus [il bidello] QDS 126 peinlich die peinlich genaue Beachtung der universalen Normen: universalium normarum scrupulosa observantia [la meticolosa osservanza delle norme universali] VS n. 55; Peitsche flagrum - LSI 522 Pelerine palliolum [la pellegrina] AID 502 Pension pensio socialis [la pensione] LE n. 19, pensio [la pensione] CIC vig. can. 668 3; eine kirchliche Pension: pensio quae ab Ecclesia solvitur - CIC abr. can. 2291; Pensionist pensionarius - CIC abr. can. 1429 3 perfekt perfekt in jeder Hinsicht: numeros omnes habens [parfait de tout point] S. chr. 394; Perfektion bis zur Perfektion: ad expletam sui formam [fino alla perfezione] HV n. 25; die technische Perfektion: perfectiora usque technica instrumenta [la perfezione tecnica] LC n. 14; Pergament membrana, ae - MN 694 Periode periodus (f.) [la priode] Cat. 531; fr eine bestimmte Periode: ad aliquod certum tempus [ad un determinato periodo] FeR n. 87; die fruchtbare Periode: tempus fecunditatem invehens [il periodo fecondo] HV n. 16; die unfruchtbare Periode: tempus conceptui non aptum [il periodo agenesiaco] HV n. 16; die verschiedenen Perioden des Lebens: variae aetates vitae [i diversi periodi della vita] SS n. 30; Periodikum periodica scriptio - UAD 677; Pl. Periodika: commentaria quae certis diebus eduntur [un periodico] DR 95, scripta in dies certos vulgata - AAS 1959, 359, scripta statis temporibus foras danda [i periodici] CeP n. 137; periodisch statis temporibus [periodico] OT n. 22; statutis temporibus [periodicamente] AG n. 20, intervallatis temporibus [periodicamente] EN n. 50; die periodische Enthaltsamkeit: continentia certis temporis intervallis servanda [la continenza periodica] HV n. 21; periodische Zusammenknfte: periodici conventus [periodici raduni] PO n. 8 permissiv die permissive Gesellschaft: permissiva societas [la societ permissiva] Cfl n. 53; einer permissiven Logik nachgeben: concedere permittentibus rationibus [arrendersi ad una logica permissiva] EV n. 74; die permissive Lsung: solutio maximae indulgentiae [la soluzione permissiva] CA n. 55; Permissivimus der ethische Permissivismus: licentia permittendi cuncta in re ethica [il permissivismo etico] RH n. 6 Permissivitt morum permissivus animus [la permissivit des moeurs] Cat. 2526; die sexuelle Permissivitt: licentia sexualis [il permissivismo sessuale] LC n. 39 Person + sein Person sein: personae dignitate ornatus esse [la persona] PT 286; + Subst. der Charakter als Person: nota personae - LC n. 32; eine die Person achtende Ethik: ethica doctrina personis ipsis favens [une thique respectueuse des personnes] LN II-3; eine Gesamtheit von Personen: universitas personarum [un insieme di persone] CIC vig. can. 115 1; was den Menschen als Person ausmacht: id quod humana ratione ad personas pertinet [ci che umanamente personale] MD n. 25; die Transzendenz der Person: transcendens personae natura [la transcendance de la personne] LN IV-15; + Adj. die juristische Person: persona iuridica [la persona giuridica] CIC vig. can. 4; die menschliche Person in all ihrem Dimensionen: ipsius hominis omnes facultates [la persona umana in tutte le sue dimensioni] SRS n. 1; die natrliche

347

personal
Person: persona physica [la persona fisica] CIC vig. can. 4; sich als Person verwirklichen: se ut personam perficere [realizzarsi come persona] LC n. 96; personal personale Bindung: adhaesio personalis [un'adesione personale] GE n. 1 Personalgesellschaft societas personarum [la societ di persone] CA n. 43; Personalisation personalizatio [la maturezza della persona] GS n. 6 personalisieren personae notam imprimere [personalizzare] FC n. 43 personalistisch das heutige personalistische Denken: hodierna cogitandi ratio privata et propria [il pensiero personalistico odierno] UUS n. 28; Personalitt indoles subiectiva [la soggettivit] LE n. 9; Personalpronomen pronomen personale [le pronom personnel] Cat. 2063; Personengemeinschaft personarum communitas [una comunit di persone] CA n. 49; Personengesamtheit universitas personarum [l'insieme di persone] CIC vig. can. 94 1 Personenkreis personarum coetus [un gruppo di persone] CIC vig. can. 127 1 Personenstand status personae [lo stato della persona] CIC vig. can. 487 2 Personenstandsklage actio de statu personae [un'azione sullo stato della persona] CIC vig. can. 1492 1 Personenstandssachen causae de statu personarum [cause sullo stato delle persone] CIC vig. can. 1445 1 Personenwrde sich weigern, die Personenwrde im anderen anzuerkennen: dignitatem personae alterius respuere [rifiutarsi di rispettare la dignit della persona nell'altro] CA n. 14; personifizieren repraesentare [impersonare] ES 640 persnlich Adj. unius cuiusvis proprium [strettamente individuale] ReP n. 16; [A] der Glaube ist ein persnlicher Akt: fides est actus personalis [la foi est un acte personnel] Cat. 166; ein persnlicher Anspruch actio personalis [un'azione personale] CIC vig. can. 1270; [B] die persnlichen Bedrfnisse: necessitates personales [quanto loro personalmente occorre] CIC vig. can. 619; es ist eine persnliche Bereicherung: homo ipse ditatur [ un arricchimento personale] PP n. 35; die persnliche Bereitschaft: animus paratus [la disponibilit personale] RH n. 2; [E] die persnliche Eignung: industria personae [l'abilit specifica della persona] CIC vig. can. 43; er wird wegen seiner persnlichen Eignung ausgewhlt: eligitur industria personae [ scelta l'abilit della persona] CIC vig. can. 44; der persnliche Einsatz: donum sui ipsius [il dono di s] LC n. 100; persnliche Entscheidungen: consilia privata [decisioni personali] SRS n. 9; [G] die persnliche Geschichte berhmter Theologen: personales eventus clarorum theologorum [la vicenda personale di grandi teologi] FeR n. 74; [K] persnliche Klage: personalis actio [un'azione personale] CIC vig. can. 1655 2; [L] ein persnlich menschliches Leben: personalis vita humana [una vita umana personale] EV n. 60; [M] die persnliche Meinung: propria sententia [la opinin personal] DN 263; [O] persnliche Opfer: iacturae cuiusque propriae [sacrifici personali] SRS n. 26; [V] persnliche Verantwortlichkeit: personalis responsabilitas [la personale responsabilit] DH n. 2; die persnlichen Verhltnisse: condicio personae [la condizione della persona] CIC vig. can. 1572; Adv. modo personali [in modo personale] LG np. sub 3; + ganz jeder Brger ganz persnlich: omnis civis ipse solus consideratus [i cittadini personalmente considerati] SRS n. 9; [A] sich persnlich angesprochen fhlen: se in prima persona interpellari pati [lasciarsi interpellare in prima persona] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 5; eine Gewalt persnlich ausben: potestate personaliter fungi [esercitare una potest personalmente] LG n. 27; [E] er ist verpflichtet, persnlich vor Gericht zu erscheinen: tenetur in iudicio ipsemet adesse [deve presenziare personalmente in giudizio] CIC vig. can. 1477; persnlich erscheinen vor dem Richter: se sistere coram iudice [presentarsi davanti al giudice] CIC vig. can. 1507 1; [F] etwas persnlich feststellen: aliquid ipse experiri [constatare q.c. di persona] UUS n. 42; [] etwas persnlich berprfen: aliquid per se ipsum recognoscere [rivedere q.c. personalmente] CIC praef. XXIX; [V] fr die Handlungen, die ein jeder persnlich vornimmt, gibt es eine sittliche Verantwortlichkeit: actuum enim quos quisque per se agit est moralis responsalitas [per gli atti che ciascuno personalmente compie esiste una responsabilit morale] EV n. 74; Persnlichkeit humana persona [la personalit umana] DR 82, personalitas [la personalit] AA n. 12; + Subst. [B] im wachsenden Bewutsein der eigenen Persnlichkeit: maturescente conscientia propriae personalitatis [col maturare della coscienza della propria personalit] AA n. 12; [E] die Entfaltung einer freien Persnlichkeit ist fr jeden eine Pflicht und ein Recht: plene evolvere liberam personalitatem officium et ius est singuli cuiusque hominis [il pieno sviluppo di una libera personalit per ciascuno un dovere e un diritto] LC n. 32; die Entwicklung der Persnlichkeit behindern: impedimento esse ad evolvendam personalitatem [ostacolare lo sviluppo delle personalit] LC n. 32; [H] die Heranbildung einer reifen Persnlichkeit verhindern: personae maturae formationi obstare [ostacolare la formazione di una matura personalit] CA n. 36; [R] das Recht an der eigenen Persnlichkeit ius sui possidendi - QDAP n.

348

Pflicht
8; das Recht, die eigene Personlichkeit einzubringen: ius suam cuiusque indolem patefaciendi [il diritto di esprimere la propria personalit] CA n. 15; + Adj. eine kompetente Persnlichkeit: homo idoneus exercitatusque [une personnalit comptente] LN XI14; + Vb. [A] die Persnlichkeit ausformen: personalitatem formare [former la personnalit] Cat. 2342; [E] die Persnlichkeit entfalten: personam suam confirmare et excolere [affermare e sviluppare la sua persona] MM 432; dotes personales excolere [sviluppare la personalit] GS n. 8; personalitatem plenius evolvere [un pi pieno sviluppo della personalit] GS n. 41, personam explicare [sviluppare la personalit] MD n. 24; die eigenen Persnlichkeit entfalten: suum ingenium plene explicare [il dispiegarsi della propria personalit] EV n. 13; die eigene Persnlichkeit in der Ausbung des Berufs entfalten: suam personam in muneris exsecutione promovere [sviluppare la propria personalit nell'esercizio della sua professione] OA n. 14; [V] seine Persnlichkeit verwirklichen: ad effectum adducere suam personalitatem [la realizzazione della sua personalit] LC n. 32, suam personam complere [realizzare la sua personalit] MD n. 20; Persnlichkeitsbewutsein conscientia propriae personalitatis [la coscienza della propria personalit] AA n. 12 Persnlichkeitsrechte humanae personae iura [diritti inerenti alla persona] PT 286; Perspektive prospectus, us [la prospettiva] RH n. 16, conspectu, uss [la perspective] LN X-6, exspectatio [la prospettiva] EV n. 37; + in in dieser Perspektive: hoc in prospectu [in questa prospettiva] UUS n. 54, hoc in rerum prospectu [in questa prospettiva] TMA n. 18; in hac positus perspectiva [situandosi in questa prospettiva] Cfl n. 52; in diesen Perspektiven: haec cum ita sint [dans ces perspectives] LN VIII-7; in unserer gegenwrtigen Perspektive: in hac considerandi ratione [nella presente prospettiva] LE n. 10; + Subst. das vllige Fehlen wirtschaftlicher Perspektiven: nulla prorsus rei familiaris suppeditationis spes [la totale mancanza di prospettive economiche] EV n. 18; die Perspektive der Vollkommenheit: prospectus perfectionis [la prospettiva della perfezione] VS n. 16; + Adj. neue Perspektiven: novi prospectus [nuove prospettive] LC n. 65; in seiner richtigen Perspektive: in iusto prospectu [nella sua giusta prospettiva] LC 62; man mu sich in die Perspektive der handelnden Person versetzen: se collocare necesse est in prospectu personae agentis [occorre collocarsi nella prospettiva della persona che agisce] VS n. 78; pervers flagitiosus [perverso] EV n. 66; Perversion eine Perversion der christlichen Botschaft: corruptio christiani nuntii [une perversion du message chrtien] LN IX-1; die Perversion des Mitleids: pietatis gravis deformitas [la preoccupante perversione della piet] EV n. 66; eine Ideologie, die eine Perversion echter Philosophie darstellt: ideologia quae philosophiae verae est perversio [un'ideologia che perversione dell'autentica filosofia] CA n. 18; die Perversion des Religisen: religionis perversitas [la perversione della religiosit] DC n. 4; pervertieren den Sinn pervertieren: vitiare sensum [pervertir le sens] LN II-3; den christlichen Sinn der Armut pervertieren: christianum sensum paupertatis corrumpere [pervertir le sens chrtien du pauvre] LN IX-10; Pessimismus atra futurorum visio [il pessimismo] FC n. 30, mens omnia in deterius referens [il pessimismo] SRS n. 47; eine Tendenz zum Pessimismus: inclinatio ad pessimismum [una tendenza al pessimismo] NMI n. 9; Petition petitio per supplicem libellum - CIC abr. can. 1603 2 Petrusdienst ministerium Petrinum - AAS 1985, 413 Pfadfinder (Boy-scouts) exploratores - AAS 1952, 578 Pfarradministrator Administrator paroecialis [l'amministratore parrocchiale] CIC vig. can. 539 Pfarrangehriger paroecianus [il parrocchiano] CIC vig. can. 1471 Pfarrei paroecia [la parrocchia] SCo. n. 42 Pfeiler die drei Pfeiler, auf denen jede echte Befreiungstheologie aufruhen soll: tres columnae quibus vera theologia liberationis fulciretur tota [les trois piliers sur lesquels doit reposer toute thologie de la libration authentique] LN V-8; Pferch Schafpferch: caulae oviles - OOE 33 Pfingstwoche hebdomada Pentecostes - CIC abr. can. 790 Pflanzsttte seminarium [il vivaio] PC n. 9 Pflege der Pflege der menschlichen Knste und Wissenschaften Widerstand leisten: obsistere humanarum artium et disciplinarum culturae - D-H n. 3019; Pflegeheim curationis domus [la casa di cura] EV n. 88; pflegen Beziehungen pflegen: necessitudines excolere [coltivare rapporti] FC n. 74 Pflegepersonal artis salutaris ministri [il personale sanitario] HV n. 27, valetudinis curatores [il personale sanitario] EV n. 59, sanitatis opifices [gli operatori sanitari] EV n. 74; Pfleger jur. curator [il curatore] CIC vig. can. 105 2 Pflegschaft curatela [la curatela] CIC vig. can. 105 2 Pflicht + fr eine Pflicht fr alle und jeden: vis necessitatis quae omnes ac singulos cogit [un imperativo per tutti e per ciascuno] SRS n. 32; + gegenber eine Pflicht aller gegenber allen: officium

349

Pflicht
omnium hominum erga omnes [un dovere di tutti verso tutti] SRS n. 32; + Subst. [B] vom Bewutsein der Pflicht geleitet: officii conscientia ductus [mosso dalla coscienza del dovere] DH n. 1; [E] jemanden zur Erfllung seiner Pflichten zwingen: aliquem ad officium persolvendum coercere [costringere qc. al compimento del proprio dovere] DR 79; [S] die Pflicht zur Solidaritt: officium mutuae necessitudinis [il dovere di solidariet] PP n. 44, officium coniunctionis [il dovere di solidariet] SRS n. 9; die Pflicht der Solidaritt besteht auch unter Vlkern: officium coniunctionis inter homines etiam inter populos obtinet [il dovere di solidariet che vige per le persone vale anche per i popoli] PP n. 48; die Pflichten des Staates: officia Status [i doveri dello Stato] CA n. 10; [V] die Verletzung einer Pflicht: violatio obligationis [la defezione rispetto a un obbligo] SRS n. 23; durch Vernachlssigung der Pflicht: officium neglegendo - CIC abr. can. 2209 6; [W] auf dem Weg der Pflicht: in officii via [nella via del dovere] QA 186; + Adj. drngende Pflichten: officia prementia [urgenti doveri] CeP n. 52; eine ethische Pflicht: obligatio ethica [un obbligo morale] SRS n. 23; eine heilige Pflicht: officium sanctissimum - SQC 661; natrliche Pflichten: officia naturalia [doveri naturali] LC n. 73; die sittliche Pflicht: obligatio moralis [l'obbligo morale] LC n. 87; die Erfllung der staatsbrgerlichen Pflichten: impletio officiorum civilium [l'adempimento dei doveri civili] AA n. 14; die vorrangige Pflicht: officium primarium [il primario dovere] EV n. 101; + Vb. [A] eine Pflicht anerkennen: officium fateri [riconoscere il dovere] PT 265; es fr seine Pflicht ansehen: officii ducere - SQC 661; jemandem eine Pflicht auferlegen: officium imponere alicui [imporre un dovere a qc.] PT 264; Pflichten auferlegen: statuere officia [stabilire doveri] LP 597; [B] diese Pflicht betrifft : haec obligatio urget + acc. - CIC abr. can. 238 2; diese Pflichten berhren die Menschen in ihrem Gewissen und binden es: officia haec hominum conscientiam tangunt ac vinciunt [questo doveri attingono e vincolano la coscienza degli uomini] DH n. 1; [E] eine Pflicht einschrfen: obligationem urgere [ricordare l'obbligazione] CD n. 35, officium urgere [sollecitare l'adempimento del dovere] CIC vig. can. 394 2; von einer Pflicht entbinden: officio solvere aliquem - VN 290; sich einer Pflicht entziehen: se subducere officio [sottrarsi a un dovere] DR 92, officio se subtrahere [sottrarsi a un dovere] DR 92, se ex officio exuere MM 406; sich den Pflichten entziehen: officia repudiare [esmersi dai doveri] DR 79, officia renuere [esimersi dai doveri] DR 81; etwas fr seine Pflicht erachten: aliquid suum munus censere [considerare q.c. come suo dovere] LE n. 24; die Pflicht erfllen: officio suo satisfacere [cumplar su deber] DN 271 [adempiere il dovere] AAS 1962, 790, officium persolvere [il compimento del dovere] DR 79 [assolvere il proprio dovere] CIC vig. can. 796 2, officium exsequi [compiere un dovere] MM 544, [adempiere un dovere] PT 265, in officia obeunda incumbere [l'adempimento dei doveri] PT 256, officium servare [il dovere va compiuto] PT 265, officiis fungi - PT 274, officium colere [l'adempimento del dovere] PT 276, officium praestare [l'adempimento del dovere] PT 297, officium exercere [esercitare il dovere] OT n. 6, obligationem adimplere [adempiere l'obbligo] OE n. 15, officium implere [compiere il dovere] CD n. 21, officium explere [compiere il dovere] CD n. 22, officium complere [compiere il dovere] LC n. 84; Pflichten erfllen: praestare sua officia [adempiere i suoi doveri] PT 295, complere officia [compiere doveri] LC n. 84, die Pflichten gewissenhaft erfllen: officia sancte diligenterque implere [l'adempimento coscienzioso dei doveri] DR 94; seine Pflichten stets erfllen: officia sua retinere - AeDS 788; seine Pflicht nicht erfllen: officium praetermittere [venir meno a un dovere] MM 457; seine Pflichten voll und mit Erfolg erfllem: officiis cumulate et utiliter satisfacere [satisfaire compltement et d'une manire utile ses devoirs] S. chr. 392; in der Pflicht erhalten: continere in officio [moderare nel dovere] DI 4; jemanden an seine Pflicht erinnern: aliquem hortari ut officium suum impleat [riciamare qc. al suo dovere] LC n. 56; die Eltern an ihre Pflicht erinnern: parentibus officium recolere [rammentare il dovere che incombe sui genitori] GE n. 7; jemanden streng an seine Pflicht errinnern: aliquem graviter commonere suorum officiorum [svrement rappeler qn. son devoir] LN IV-11; 597; [F] die einzelnen Pflichten festlegen: officii constituere descriptionem [definire i singoli doveri] ID 167; [G] seiner Pflicht gengen: officio satisfacere [adempiere il suo dovere] CIC vig. can. 1634 2; [H] die Pflicht haben: officio obstringi [avere il dovere di ...] PT 282 [esser tenuto al dovere di] GS n. 75, obligatione teneri [essere tenuto all'obbligazione di] OE n. 3 [avere l'obbligo] LC n. 87; officium habere + grd. [avere il dovere di] CIC vig. can. 793 1, immer grere Pflichten haben: semper maiora officia obeunt aliquem CeP n. 48; der alle Rechte und Pflichten eines Dizesanbischofs hat: qui omnibus gaudet iuribus Episcoporum dioecesanorum eorundemque obligationibus tenetur - AAS 1986, 483; er hat die Pflicht und also auch das Recht: officium ideoque et ius habet + grd. [ha il dovere e quindi il diritto di + inf.] DH n. 3; ich halte es fr meine Pflicht: meae esse partis duco [reputo mio compito] MC 193, meum esse arbitror [ritengo di dovere] SCo. n. 1, etwas fr seine Pflicht halten: officio ducere + inf. [credersi in dovere di + inf.] DR 68; sui officii partes esse ducere aliquid facere [ritenire suo dovere +

350

Phantasie
inf.] IM n. 3; [L] sich von einer Pflicht lossagen: officium solvere [disattendere un ufficio] LP 604; [O] [O] ihnen obliegt die Pflicht zu ...: hisce devinciuntur officiis [questo dovere riguarda ... ] PP n. 44; der Philosophie obliegt die Pflicht, das zu widerrufen, weswegen die Kirche sie ermahnt hat: Philosophiae id officium incumbit, ea retractare, de quibus eos Ecclesia monuerit - D-H 2681; [U] eine Pflicht bernehmen: assumere obligationem [assumere l'obbligo] CIC vig. can. 1037; jemandem die Pflicht bertragen, zu alicui officium transmittere + grd. [commettere l'uffico a qc. di + inf.] LG n. 26; [V] sich in seiner Pflicht verfehlen: officio suo deesse [mancare al suo dovere] EN n. 54; seine Pflicht verletzen: ab officio deficere [mancare al suo dovere] DI 10, ab officio declinare [deviare dal dovere] DI 13, officium deserere [mancare ai suoi doveri] ID 171 [abbandonare un dovere], officium violare CIC abr. can. 2182, deficere a munere [venir meno a suo incarico] CIC vig. can. 253 3, in schwerwiegender Weise seine Pflicht verletzen: a munere suo graviter discedere [mancare gravemente al suo dovere] SRS n. 23; eine Pflicht vernachlssigen: officium praetermittere - CIC abr. can. 2183, officium neglegere [trascurare il dovere] GS n. 43; seine Pflicht durch Schweigen vernachlssigen: officium taciturnitate neglegere [mancare tacendo al proprio dovere] QA 179; eine Pflicht versumen: officium deserere [mancare al suo dovere] DI 8; [W] die Pflicht, darber zu wachen, da : officium invigilandi ut [il dovere di vigilare, che ] CIC vig. can. 810 2. vd.: Gewissenspflicht, Standespflichten; Pflichtbewutsein officii conscientia [un'attitudine di responsabilit] PT 265, religio officii [il senso del dovere] PP n. 28, officiorum propriorum conscientia [il senso di responsabilit] FC n. 76, conscientia officiorum [la consapevolezza delle esigenze] Iuv. n. 9; im vollen Pflichtbewutsein handeln: agere cum plena munerum suorum conscientia [comportarsi con plena coscienza della sua responsabilit] CeP n. 84; Pflichterfllung impletio officiorum [l'adempimento dei doveri] AA n. 14, officiorum adimpletio [l'assolvimento dei doveri] PO n. 17; officia adimplenda [compiere i doveri] LG n. 44; Pflichtfach pensum exigendum [il corso ordinario] MM 453. disciplina obligatoria - AAS 1979, 508; Pflichtgefhl vom Pflichtgefhl geleitet werden: officio impelli [essere spinto dal dovere] DI 12 pflichtgem Adj. die pflichtgeme Antwort: responsum debitum [una doverosa risposta] ReP n. 4; Adv. debite [nel debito ordine] UR n. 6; Pflichtsubjekt subiectum officiorum [il soggetto di doveri] FC n. 46 Pflichttreue religio officii [la coscienza del dovere] RN 669, fidelitas officio [la fedelt al dovere] DC n. 30; Pflichtvergessenheit officiorum oblivio [la dimenticanza dei doveri] QP 605 Pflichtverletzung violatio officiorum [la violazione dei doveri] CIC vig. can. 1741 Pflichtvernachlssigung neglectus officiorum [la negligenza dei doveri] CIC vig. can. 1741 Pflichtversumnis neglectus officiorum [la violazione dei doveri] RN 661 Pflichtverteidiger advocatus a iudice datus [un avvocato assegnato dal giudice] CIC vig. can. 1481 2 Pflichtvorlesungen praelectiones quae in aliqua disciplina praescribuntur ad gradus capessendos [lezioni che sono prescritti per ottenere i gradi] QDS 25 Pfrnde praebenda - CIC abr. can. 394 1; eine drftige Pfrnde: tenuis praebenda - CIC abr. can. 394 3 Pfrndeinhaber praebendatus - CIC abr. can. 394 1 Phnomen condicio [il fenomeno] SRS n. 18; + Subst. ein Phnomen von groer Bedeutung: maioris ponderis res [un fenomeno di grande importanza] OA n. 8; das Phnomen der Arbeitslosigkeit und der Unterbeschftigung: veritas hominum opere carentium aut parum quidem eo fungentium [il fenomeno della disoccupazione e della sottoccupazione] SRS n. 18; die Komplexitt des Phnomens Gewissen: implicatio phaenomeni conscientiae [la complessit del fenomeno della coscienza] VS n. 55; + Adj. als menschliches Phnomen: quatenus sunt res humanae [come fenomeno umano] RH n. 17; die Mutterschaft als menschliches Phnomen: maternitas tamquam ostentum humanum [la maternit come fenomeno umano] MD n. 18; wir befinden uns vor einem seltsamen Phnomen: insolita res spectatur [ci troviamo di fronte ad uno strano fenomeno] SRS n. 24; ein sprachliches Phnomen: linguae usus [un fenomeno linguistico] EV n. 58; ein statisches Phnomen: ordo perstans sive stativus [un fenomeno stazionario] SRS n. 14; ein Phnomen, das typisch fr die letzten Jahre ist: documentum recentioris huius aetatis proprium [un fenomeno tipico del pi recente periodo] SRS n. 19; ein vitales Phnomen: vitale phaenomenon - D-H 3477; phnomenalistisch eine radikal phnomenalistische Philosophie: philosophia prorsus phaenomenorum [una filosofia radicalmente fenomenista] FeR n. 82; Phantasie cogitatio [un'immaginazione] PP n. 27: phantasmata [limmaginazione] FeR n. 88, imaginatio [l'imagination] Cat. 2520, inventio [la fantasia] NMI n. 50;

351

Phase
Phase gradus, us [la fase] FC n. 66; die erste Phase: primus gradus [la prima fase] LE n. 12, pars prior [la prima fase] TMA n. 31; die letzte Phase: extremus temporis gradus [l'ultima fase] LE n. 11; die nachfolgenden Phasen dieses Prozesses: subsequentes gradus huius rerum cursus [le fasi successive di questo processo] LE n. 12; diese geschichtliche Phase: hoc historicum tempus [questa fase storica] CA n. 36; eine neue Phase der Geschichte: nova condicio novaque aetas [una nuova fase della storia] LC n. 2; in der gegenwrtigen Phase der Kirchengeschichte: his Ecclesiae temporibus [in la fase attuale della storia della Chiesa] DMi n. 1. Philanthropismus der liberale Philanthropismus: philanthropismus liberalis [il filantropismo liberale] UUS n. 42; philosophieren der Mensch ist fhig, zu philosophieren: homo philosophari valet [Luomo capace di filosofare] FeR n. 19; der philosophierende Geist: philosophans mens [il filosofare] FeR n. 73; philosophisch eine philosophische Argumentation: argumentatio philosophica [unargomentazione filosofica] FeR n. 22; in philosophischer Fachsprache: philosophicis vocibus [con terminologia filosofica] FeR n. 22; Photokopie exemplar photostaticum - AAS 1972, 250 Phrasen hohle Phrasen: splendescentes verborum lumina [frasi luccicanti] SP 425; Physiognomie vultus lineamentum [la fisionomia] Cfl n. 9; Physik scientia physica [le scienze fisiche] Stat. PAS art. I physisch das physische Leben corporalis vita [la vita corporea] QDAP n. 9; physische Gewalt anwenden gegen jemanden vim physicam adhibere in aliquem [usare violenza fisica contro qc.] CIC vig. can. 1370 1 Pionier btr. praecursor [il pioniere] FeR n. 43, princeps vir [il pioniere] FeR n. 38; Pl. Pioniere: primores viri [pionieri] PP n. 12; Pioniere der Entwicklung: effectores progressionis [artefici dello sviluppo] PP n. 35; Pioniere der wissenschaftlichen Forschung: scientificae inquisitionis vestigatores principes [pionieri della ricerca scientifica] FeR n. 106; Plage die Plage der Armut: ulcus paupertatis [la piaga del pauperismo] DR 92; die Zunahme einer Plage, die typisch ist: plaga typica ingravescens [lacuire di una piaga tipica] SRS n. 24; eine schmerzhafte Plage der heutigen Welt: acerbum huius temporis exitium [una dolorosa piaga del mondo odierno] SRS n. 24; plagen Pt. Pf. der Geplagte: afflictus [il tribolato] EV n. 54; Plan [1] dispensatio [il disegno] DV n. 14, propositum [il piano] AG n. 2 [il disegno] UR n. 1, consilium [il disegno] AA n. 7; + Adj. ein dunkler Plan: nequam consilium [un assunto tenebroso] ASS 28, 198; kollektivistische Plne: proposita collectivistica [progetti collettivistici] LC n. 13; ein umfassender Plan: amplum propositum [un ampio piano] UUS n. 64; + Vb. einen Plan ausfhren: coeptum iam propositum perficere [porre ad esecuzione un premeditato disegno] ASS 31, 140/132; einen Plan tatschlich ausfhren: propositum effectu complere [eseguire il piano] LG n. 17; einen vorbedachten Plan ausfhren: conceptum iam propositum perficere [porre ad esecuzione un premeditato disegno] ASS 31, 140/132; dem Plan entsprechen: consilio respondere [corrispondere al disegno] MD n. 11; etwas nach einem Plan verwirklichen: aliquid secundum consilium peragere [raliser qc. selon un plan] Cat. 1066; den Plan zunichte machen: consilium infringere [rovinare il disegno] EV n. 36; Plan [2] viele philosophische Inhalte rufen die Kirche unmittelbar auf den Plan: complures namque philosophicae cogitationes Ecclesiam recta compellant [molto contenuti filosofici chiamano in causa la Chiesa direttamente] FeR n. 50; planen nova incepta excogitare [escogitare nuove iniziative] GS n. 43, rationem praestituere [pianificare] SRS n. 27; Pt. Pf. geplant: scite dispositeque [programmato] LE n. 12; geplante Anstrengungen: nisus praestituti [sforzi programmati] CA n. 35; ein geplantes Vorhaben: inceptum prospectum [una iniziativa programmata] CIC vig. can. 548 3; die geplante Vernichtung ganzer Vlker: praestituta ratio excidendi integros populos [la distruzione pianificata di intere popolazioni] SRS n. 27; Planet unser Planet: noster orbis [il nostro pianeta] LE n. 21; Planifikation praestituta rerum oeconomicarum dispensatio [la pianificazione] PP n. 33 planmig per meditatas artes - IA 466; der planmige Gebrauch blinder Gewalt: meditatus caecae usus violentiae [le recours dlibr la violence aveugle] LN XI-7; Plansprachen linguae artifiosae - LA n. 17; Planung planificatio AAS 1985, 127; praestituta dispensatio [la pianificazione] RH n. 15, rerum ordinatio [la programmazione] DC n. 31; auf der Ebene der Planung: in consiliis [a livello di progetti] LC n. 86; die Planung des Fortschritts: dispositio progressionis [la programmazione dello sviluppo] SRS n. 26; praestituta distributio seu, ut aiunt, planificatio - Sap. c. Art. 60 1; der Wille zur Planung: voluntas praestitutae rerum ordinationis [la volont di pianificazione] SRS n. 34; vernnftige Planung: rationalis ordinatio praestituta [una ragionevole pianificazione] LE n. 18; die wirtschaftliche Planung: praestituta rerum

352

Politik
oeconomicarum ordinatio [la pianificazione economica] SRS n. 33; plappern blaterare - QC 8 Platz einen besonderen Platz haben: praecipuum locum obtinere [avere un posto di primo piano] LG n. 36; den ersten Platz einrumen: principem locum tribuere [mettere in primo piano] PO n. 20; ihm steht der erste Platz zu: ei primae partes tribuendae sunt [al quale spetta il primo posto] PC n. 2; Platz machen: locum dare alicui [fare posto a qc.] LC n. 19; einen besonderen Platz einnehmen: conspicuum obtinere locum [occupare un posto particulare] FeR n. 72; einen hervorragenden Platz einnehmen: praestantem tenere locum [avere un posto eminente] UUS n. 90; Platzanweiser assignator locorum - Ord. Conc. Art. 15 4 plausibel probabilis [plausibile] ID 172; Plenarentschleidung durch Plenarentscheidung: videntibus omnibus - CIC abr. can. 1598 4; Plenarkonzil ein Plenarkonzil, d. h. ein Konzil fr alle Teilkirchen ein und derselben Bischofskonferenz: Concilium plenarium, pro omnibus scilicet Ecclesiis particularibus eiusdem conferentiae Episcoporum [il concilio plenario, cio di tutte le Chiese particolari della medesima Conferenze Episcopale] CIC vig. can.439 1; Plenarversammlung vd. Vollversammlung Plenum die Beitrge im Plenum und in den Arbeitskreisen: interventus in aula et in circulis - AAS 1985, 434 ptzlich inopinatio [all'improviso] SS n. 11, extemplo [di colpo] SS n. 46; Plnderung direptio - ASS 6, 186; die Plnderung der Huser: expilatio domorum - ASS 6, 186 Pluralismus multiplicitas [il pluralismo] PP n. 39, pluralismus ut aiunt [il pluralismo] RH n. 19, ein ausgeprgter Pluralismus: perspicuus pluralismus [uno spiccato pluralismo] NMI n. 55; berechtigter Pluralismus: legitimus pluralismus [il legittimo pluralismo] FC n. 73; einen echten Pluralismus gewhrleisten: iustum pluralismum firmare [garantire un giusto pluralismo] LC n. 95; ethischer Pluralismus: pluralismus ethicus [il pluralismo etico] QDAP n. 2; ideologischer Pluralismus: pluralismus ideologicus [il pluralismo ideologico] QDAP n. 2; dieser (philosophische) Pluralismus: plures hae disciplinae [questo pluralismo] FeR n. 50; der Pluralismus der Kulturen: culturarum pluralismus [il pluralismo delle culture] FeR n. 69; pluralistisch pluralisticus [pluralistico] GS n. 76; die pluralistische Gesellschaft: societas pluralistica [una societ pluralistica] Cfl n. 29; multiplex societas [la societ pluralistica] EV n. 68, societas multis patens opinionibus [una societ pluralista] EV n. 90; pluralistische Gesellschaften: societates quas pluralisticas appellant [le societ che sono chiamate "pluralistiche"] CeP n. 46; pluriform ein pluriformes Phnomen: nota multiformis [un fenomeno pluriforme] Cfl n. 6; Pol die beiden Pole der Kirche: duo Ecclesiae axes [i duo poli della Chiesa] EN n. 62; sich innerhalb dieser beiden Pole bewegend: agendo has inter duas res [muovendosi entro questi due poli] FeR n. 73; der einzelne wird heute oft zwischen den beiden Polen Staat und Markt erdrckt: hodie homo saepe a duobus coangustatur lateribus, Civitate scilicet et mercatu [l'individuo oggi spesso soffocato tra i due poli dello Stato e del mercato] CA n. 49; Polemik partium studio flagrans concertatio [la polemica] ASS 17, 257, contentio [la polemica] ES 644, concertatio [la polemica] UUS n. 38; Pl. Polemiken: contentiones [le polemiche] VS n. 113; erbitterte Polemiken: acres contentiones [aspre polemiche] UUS n. 89; fruchtlose Polemiken: steriles altercationes [sterili polemiche] UUS n. 96; Politik res politica [la politica] OA n. 46, ars politica [la politica] ReP n. 26, politica navitas [la politica] Cfl n. 42. Def. Politik wird verstanden als das kluge Bemhen um das Gemeinwohl: res politicae intelleguntur uti prudens curatio boni communis [la politica viene intesa come una prudente sollecitudine per il bene comune] LE n. 20; Politik, das heit die vielfltigen und verschiedenen Initiativen auf wirtschaftlicher, sozialer, gesetzgebender, verwaltungsmiger und kultureller Ebene, die der organischen und systematischen Frderung des Gemeinwohls dienen: res politica, id est multiplex et diversa actuositas oecnomica, socialis, legislativa, administrativa et culturalis ad bonum commune organice et ex instituto promovendum destinata [la politica ossia la molteplice e varia azione economica, sociale, legislativa, amministrativa e culturale, destinata a promuovere organicamente e istituzionalmente il bene comune] Cfl n. 42; + in in der Politik: in ipsa disciplina civitatum [dans la politique] S. chr. 396; in der Sphre der Politik: in genere politico [dans la sphre de la politique] S. chr. 396; + Subst. gemeinsam und einzeln sind wir alle Adressaten und Protagonisten der Politik: simul omnes et singuli sumus rei politicae destinatarii et artifices [tutti e ciascuno siamo destinatari e protagonisti della politica] Cfl n. 42; die Militarisierung der Politik: politica modo militari perducta [la militarizzazione della politica] Cfl n. 42; + Adj. eine geburtenfeindliche Politik: actio contra natorum incrementum [una politica antinatalista] EV n. 16; eine wissenschaftlich bedachte Politik, die die Struktur der Geschichte und der Gesellschaft erkennt: politica via scientifico modo ordinata, quae historiae ac societatis structuram agnoscere valet [una politica pensata scientificamente, che sa riconoscere la

353

Politiker
struttura della storia e della societ] SS n. 20; + Vb. alle und jeder einzelne haben das Recht und die Pflicht, sich an der Politik zu beteiligen: omnes et singuli ius et officium habent ad rem politiicam participandam [tutto e ciascuno hanno diritto e dovere di participare alla politica] Cfl n. 42; Politik machen: rem politicam pertractare - OA n. 46; es ist nicht Aufgabe der Gewerkschaften, Politik zu machen" im heute blichen Sinne dieses Ausdrucks: officium consociationum opificum non est negotia politica gerere, sicut communiter hodie locutio ea recipitur [il compito dei sindacati non di fare politica nel senso che comunemente si d oggi a questa espressione] LE n. 20; die Moral aus der Politik verbannen: ex rerum politicarum campo depellere moralem doctrinam [bandire dall'arena politica la morale] CA n. 25; eine Politik verwirklichen: politicam in rem deducere [realizzare una politica] Cfl n. 42; vd. Arbeitspolitik; Familienpolitik, Schulpolitik; Politiker rerum politicarum peritus vir [un uomo politico] ASS 20, 21, politicarum rerum studiosus [un politico] DR 83, politicus vir - ES 614, vir in re politica versatus [un uomo politico] QDAP n. 3, vir exercitatus in re publica [un uomo politico] SRS n. 26, publicus vir, qui in media re politica versatur [il politico] EV n. 69; Pl. die Politiker: homines politici [les hommes politiques] Cat. 2491, rerum publicarum priores [i pi responsabili] MM 449, qui in re publica graviore pollent auctoritate [quelli investiti di maggiori responsabilit] MM 449, publicae rei moderatores - MP 792, viri publicae rei addicti [gli uomini politici] DoV III, qui rem publicam gubernant [i responsabili della cosa pubblica] EV n. 90; politisch Adj. [A] der politische Amoralismus: politicus amoralismus [l'amoralisme politique] LN VIII-7, eine politische Aufgabe: munus politicum [un compito politico] DC n. 28; die politischen Autoritten: publicae auctoritates [le autorit politiche] LC n. 84; [B] die politische Bedeutung: momentum politicum [l'importanza politica] AA n. 12; die politischen Bedingungen einen solchen Reiches der Vernunft und der Freiheit erscheinen zunchst wenig definiert: talis autem rationis libertatisque regni condiciones primo tamen tempore haud bene definitae videntur [le condizioni politiche di un tale regno della ragione e della libert, tuttavia, in un primo momento appaiano poco definite] SS n. 18; der eigentlich politisch staatliche Bereich: ambitus qui proprius respublicas et civitates complectitur [lambito pi propiamente politico e statale] EV n. 20; eine politische Bewegung: motus politicus [un movimento politico] LC n. 65, [D] das politische Denken: de moderanda republica doctrina [il pensiero politico] ES 618, die politische Dimension der Bibelstellen: ratio politica locorum biblicorum [la dimension politique des rcits bibliques] LN X-5; [E] die politische Einheit: politica unitas [l'unit politica] ASS 28, 197; das politische Engagement: politica actuositas [il servizio politico] Cfl n. 59; politische Entscheidungen: assumptae in re politica partes [le scelte politiche] FC n. 8, consilia politica [decisioni di ordine politico] SRS n. 35; politische Erfolge: prosperi politicae rei eventus [successi politici] SP 434; [F] rein politische Fragen: negotia mere politica - UAD 698; die politische Freiheit: civilis libertas [la libert politica] PP n. 6; [G] die politische Gemeinschaft: communitas politica [la comunit politica] LE n. 18; politische Grnde: politicae rationes [ragioni di politica] DR 74; [H] das politische Handeln: politica actio [l'azione politica] OA n. 25; das politische Handeln leiten: politicam actionem dirigere [guidare l'azione politica] CA n. 46; [K] politische Klugheit: prudentia politica [la prudenza politica] LC n. 80; [L] das politische Leben: vita politica [la vita politica] FC n. 77; sich am politischen Leben beteiligen: am politischen Leben teilnehmen: partem habere in publicae rei administratione [la partecipazione alla vita politica] OA n. 13, partem habere in vita politica communitatis [la partecipazione alla vita politica della comunit] RH n. 17; [M] politische Macht: politica potestas [il potere politico] LC n. 8; die Trger der politischen Macht: quotquot vim politicam adipiscuntur [quanti detengono il potere politico] Cfl n. 38; politische Manahmen: politica agendi via [la politica] LE n. 21; dabei sind auch politische Motive im Spiel: hac in re causae etiam politicae se interponunt [vi intervengono anche motivi politici] SRS n. 35; [N] aus politischer Notwendigkeit: necessitate quadam politica coactus [come necessit politica] DC n. 18; [O] die Errichtung einer politischen Ordnung: politica aedificatio [la costruzione politica] LC n. 80; [P] politische Partei: pars politica [il partito] DR 82 [il partito politico] PP n. 63, [el partido politico] FiC 198, factio politica [il partito politico] CIC vig. can. 287 2, politica factio [el partido] DN 273; die politische Praxis: consuetudo politica [la pratique politique] LN IX-4; [R] Handeln im politischen Raum: actio politica [l'attivit di ordine politica] LC n. 20; der politische Rahmen: politica adiuncta [il quadro politico] SRS n. 20; das politische Regime: politicum regimen [le rgime politique] LN XI-18; [S] die politische Situation: politica adiuncta [il quadro politico] SRS n. 20; der politisch strukturierte Atheismus: atheismus intra politicam quandem compagem ordinatus [l'ateismo strutturato in un sistema politico] AG n. 40; das politische System: rei politicae tractandae forma [il sistema politico] LE n. 14; ein politisches System: systema politicum [un sistema politico] LC n. 95; [U] die politische Unabhngigkeit erlangen: in re publica administranda sui iuris factus esse [pervenire all'indipendenza politica] PP n. 62; der politisch

354

Unterdrckte: qui oppressionem patitur politicam [qui subit l'oppression politique] LN IV- 5; [V] politische Vernderungen: politicae immutationes [innovaciones politicas] DN 262; die politisch Verantwortlichen: rei publicae custodes [i responsabili della cosa pubblica] SRS n. 9; diejenigen, die politische Verantwortung tragen: qui responsabilitatem publicae rei habent [chi hanno responsabilit politica] AG n. 40; die politische Verwirklichung einer Hoffnung: politica effectio alicuius spei [la concretizzazione politica di una speranza] SS n. 19; [W] es bedarf eines wirksamen politischen Willens: necessaria est efficax voluntas politica [ necessaria unefficace volont politica] SRS n. 35; [Z] ein politisches Ziel: propositum politicum [un traguardo politico] LC n. 8; Adv. sich politisch bettigen: in partem publicae rei actuose venire [prender parte attiva alla vita pubblica] PT 263; politisch durchsetzbar: quod in ambitu politico perfici potest [politicamente realizzabile] DC n. 28; Subst. das Politische sakralisieren: politicam doctrinam sacram reddere [sacraliser la politique] LN XI-17; politisch-real der Versuch, die Herrschaft der Vernunft und der Freiheit politisch-real aufzurichten: conatus restituendi dominatus rationis libertatisque modo politica via solido [il tentativo di instaurare il dominio della ragione e della libert ora anche in modo politicamente reale] SS n. 19; politisieren die menschliche Existenz politisieren: omnem vitam humanam rationibus politicis circumvadere [la politisation de l'existence] LN XI-17 Polizei Cohors a publica tutela - AAS 1968, 312, die Willkr der Polizei: arbitrium biocolytarum in cives exercitum [l'arbitrio della polizia] LC n. 76; Polygamie polygamia [la poligamia] GS n. 47 populr populre berzeugungen: opiniones populi [convincimenti populari] FeR n. 36; um populr zu werden: aura populari motus - VAS can. 9 Popularitt popularis aura [la popolarit] DC n. 24; nach Popularitt haschen: aurae popularis cupiditate allici AAS 1966, 894 Pornographie scribendi obscoenitas [la pornografia] HV n. 22, turpia scripta imaginesque [la pornografia] FC n. 24, pornographia [la pornografia] FC n. 46, obscenitates [la pornografia] CA n. 36; Position sententia [la position] LN IX-1, cogitandi ratio [la posizione] DoI n. 6; entgegengesetzte dogmatische Positionen: opposita in rebus dogmaticis [le opposte posizioni nel campo dogmatico] HG 564; sie nehmen unterschiedliche theologische Positionen ein: diversas exhibent formas theologicas [ils recouvrent des positions thologiques diverses] LN III-3; verschiedene Meinungen und Positionen: diversae opinationes et optiones ReP n. 2; die oben skizzierten Positionen: positiones quas supra diximus [le posizione sopra accennati] VS n. 68; so erklrt sich

die Position des Lehramts bezglich der homologen knstlichen Befruchtung: idque causa est, cur Ecclesiae Magisterium erga fecundationem artificialem homologam ita se habeat [questo chiarisce le posizioni del Magistero a proposito della fecondazione artificiale omologa] DoV II B 4; sich um Verstndnis fr die Positionen der anderen bemhen: aliorum opiniones intellegere niti [lo sforzo di comprensione per le posizioni dell'altro] OA n. 50; eine Summe von Positionen bernehmen: summam accipere sententiarum [accepter un ensemble de positions] LN VIII-1; positiv Adj. [A] die Antwort ist positiv: responsio est adfirmans [la risposta positiva] CA n. 42; positive Anstrengungen: utilia incepta [sforzi positivi] CA n. 35; positive Aspekte: facies positivae [aspetti positivi] FC n. 6, commoda [gli aspetti positivi] SRS n. 26; positive Aspekte haben: utiles admittere aspectus [comportare aspetti positivi] CA n. 32; [B] in ihrer positiven Bedeutung: pro sua positiva significatione [dans sa signification positive] LN IX-9; eine positive Bedeutung haben: frugifero incremento esse [costituire un contributo positivo] LC n. 70; ein positiver Beitrag: efficax emolumentum [un apporto positivo] FeR n. 53; ein sehr positiver Beitrag: valde frugiferum incrementum [un contributo molto positivo] LC 70; [E] positive Ergebnisse: secundi eventus [risultati positivi] LC n. 8, effectus re percepti [i positivi risultati] FeR n. 5; [F] eine uerst wichtige positive Funktion haben: pergravem vim habere affirmantem [avere unimportantissima funzione positiva] EV n. 75; [G] eine positive Gegebenheit: quiddam positivum [un fenomeno positivo] LE n. 10; [R] das positive Recht: vd. Recht; ein positives Urteil: iudicium affirmans [un giudizio positivo] FeR n. 91; [V] zu einem positiven Verhalten anspornen: ad mentem omnino affirmantem perducere [spingere ad un atteggiamento positivo] EV n. 54; ein positives Votum: votum favorabile [un voto favorevole] CIC vig. can. 1112 1; [W] die positiven Werte: praestantiores res secundae [i valori positivi] SRS n. 26; der positive Wert der wissenschaftlichen Forschung: probandum pondus scientificae inquisitionis [il valore positivo della ricerca scientifica] FeR n. 61; ein positiver Wille: solida voluntas [une volont positive] LN I-3; positive Wissenschaften: disciplinae quae positivae nuncupari solent [le scienze positive] HG 575; [Z] positive Zeichen: signa secunda et omnino probanda [i segnali positivi] SRS n. 26, signa valentia [segni positivi] SRS n. 39, affirmantia signa [segni positivi] EV n. 26; die positiven Zge der Volksweisheit: probanda popularis sapientiae lineamenta [i tratti positivi della saggezza popolare] FeR n. 61; Subst. das Positive im anderen sehen: discernere id quod positivum est in proximo [vedere ci che di positivo

355

Post,
c' nell'altro] NMI n. 43; das Positive berwiegt das Negative: bonum praestat malo [il bene prevale sul male] RH n. 15; die Kirche bernimmt aus jeder Kultur, was sich an Positivem darin findet: Ecclesia assumit, ab unaquaque cultura, quidquid boni inveniat [la Chiesa prende da ogni cultura quanto vi trova di positivo] LC n. 96; Adv. modo positivo [con un approccio positivo] DoI n. 2; etwas positiv deuten: aliquid in bonam partem interpretari [decifrare positivamente q.c.] EV n. 15; diese Wertung ist positiv zu sehen: haec consideratio utilitatem habet [questa valutazione di per s positiva] SRS n. 36; Post, die publici tabellarii [i servizi postali] CIC vig. can. 1509 1 Postamt tabellariorum officium - CIC abr. can. 1722 2 Postmeister Praefectus Tabellariorum - AAS 1968, 313 post-modern die Epoche der Post-moderne: tempus post-modernum [lepoca della post-modernit] FeR n. 91; Postulat postulatum [un'esigenza] FC n. 8; die Einheit der Wahrheit ist ein grundlegendes Postulat der menschlichen Vernunft: unitas veritatis est fundamentalis postulatus humanae rationis [lunit della verit un postulato fondamentale della ragione umana] FeR n. 34; Potential potentia [un potenziale] UUS n. 48; dem Kommunismus sein revolutionres Potential entziehen: ipsum communismum vi cupiditateque rerum novarum exuere [privare il comunismo del potenziale rivoluzionario] CA n. 19; potentiell potentialis [potenziale] FeR n. 81; pouvoir constitu constituti rei publicae moderatores [el poder constituido] DN 264 Prambel exordium [il preambolo] PT 295 Pr-Embryo prae-embryon [il pre-embrione] DoV prn; Praeses praeses dicitur, qui praeest Instituto vel Facultati sui iuris - AAS 1979, 503 Prgemal character, eris, m. [il carattere] PO n. 2 prgen signare [segnare con la sua impronta] LC n. 24, eine Kultur prgen: culturam afficere [impregnare la cultura] LC n. 24; notare [segnare] LC n. 78; Pt. Pf. geprgt von etwas: conspicuus aliqua re [si contraddistingue] PT 296; die christlich geprgte Kultur: cultura christianae indolis [la cultura di ispirazione cristiana] FeR n. 59; Gegenden der Erde, die von ganz unterschiedlichen Kulturen geprgt waren: orbis regiones multiplici humano distincti cultu [diverse parti della terra, segnate da culture differenti] FeR n. 1; pragmatisch eine pragmatische Auffassung: notio pragmatica [una concezione pragmatica] CA n. 8; Pragmatismus pragmatismus [il pragmatismo] HG 563 prgnant ein prgnanter Ausdruck: significans definitio [un'espressiva definizione] ReP n. 25; ein prgnanter Satz: pressa sententia [una pregnante affermazione] TMA n. 50; Prgung eine besondere Prgung: nota specialis [un carattere speciale] AA n. 29; eine eigentmliche Prgung bekommen: notam specificam et peculiarem acquirere [acquistare una certa nota specifica] LG n. 35; Prhistorie die Prhistorie des Menschengeschlechts: primigenii hominis formae [la preistoria del genere umano] TMA n. 38; Prahlerei ostentatio [un'ostentazione] ASS 23, 214, iactatio [il vanto] EV n. 79, iactantia [la jactance] Cat. 2481; Praktiken usus, uum [le prassi] LC n. 74; die zgellosen Praktiken: saevi mores [les pratiques sauvages] LN VII-12; Praktikum practicae operationes atque indicationes [le pratiche dimostrazioni] QDS 210, tirocinium [il tirocinio] OT n. 12, actuositas formativa - AAS 1972, 741 Praktiken usus [le prassi] LC n. 74; praktisch Adj. ad vitae actionem spectans [d'ordine pratico] DR 103, ad vitae actionem attinens [pratico] ES 611, practicus [pratico] FC n. 6, ad praxim quod attinet [sul piano pratico] LC n. 1; re vera [in pratica] SRS n. 23; [A] der praktische Aspekt: aspectus practicus [l'aspetto pratico] LC n. 2; die praktische Ausbildung: institutio practica [la formazione pratica] CIC vig. can. 660 1, formatio practica [la formazione pratica] CIC vig. can. 661; die praktische Ausrichtung: intentio practica [l'orientation pratique] LN X-3; [F] praktische Folgerungen: practicae conclusiones [pratiche conclusioni] CD n. 27; eine praktische Frage: quaestio practica [una questione pratica] AA n. 14; [G] aus praktischen Grnden: rationibus practicis impulsus [per motivi pratici] FC n. 81; [H] das praktische Handeln: actio rerum [l'azione pratica] ID 171, actuositas exsecutiva [l'azione pratica] DC n. 34; [L] das praktische Leben: vita practica [la vita pratica] AA n. 19; im praktischen Leben: in consuetudine vitae - SQC 658, in usu vitae [dans la pratique de la vie] S. chr. 386; [M] praktische Methoden: methodi agendi [metodi di azione] LC n. 65; [R] praktische Richtlinien aufstellen: practicas normas statuere [stabilire norme per attuare] SCo. n. 3; [V] praktische Vorhaben: incepta practica AAS 1984, 887; Adv. practice [in pratica] CD n. 14 [praticamente] VS n. 61, revera [praticamente] LC n. 85; praktisch durchfhren: in vitae actionem efficere ac provehi [applicare e promuovere nella pratica] DR 82; etwas praktisch lernen: practice addiscere

356

Preis
[imparare praticamente] CD n. 27; dies ist praktisch gar nicht mglich: ne fieri quidem istud reapse potest [ci non pure possibile in pratica] CA n. 25; praktizieren eine Lehre die unmglich zu praktizieren ist: doctrina impossibilis servatu [una dottrina impossibile da praticare] VS n. 119; eine Religion praktizieren: religionem exercere [un praticante] EN n. 56; Prmisse praemissa, ae [la premessa] RH n. 17, propositio praemissa [la premessa] LE n. 15; sententiae praemissae [le premesse] LE n. 13; von den Prmissen logisch abgeleitet: consequenter deducti e propositionibus [dcoulant logiquement des prmisses] LN IX-1; Prparat chemische Prparate: chimicae tractationes [preparati chimici] EV n. 13; prsent prsent sein: praesens adesse - SOE pr.; prsent werden: praesens effici [essere reso presente] Cfl n. 7; den christlichen Geist prsent machen: animum christianum reddere praesentem [rendere presente lo spirito cristiano] UUS n. 74; nicht immer wird diese Unterscheidung prsent gehalten: huiusmodi autem distinctio non semper prae oculis habetur [non sempre tale distinzione viene tenuta presente] DoI n. 7; Prsentation praesentatio [la presentazione] CIC vig. ante can. 158, propositio [la presentazione] EN n. 25; Prsentationsrecht ius praesentandi [il diritto di presentare] CIC vig. can. 158 1, ius praesentationis [il diritto di presentare] CIC vig. can. 158 2 prsentieren proponere [presentare] SDL; Beispiele prsentieren: exempla exhibere [presentare esempi] EV n. 98; sich als neue Religionen prsentieren: novas religiones sese exhibere [presentarsi come nuove religioni] FeR n. 46; Subst. der zu Prsentierende: praesentandus [colui che deve essere presentato] CIC vig. can. 158 2 Prsenz die Prsenz der Kirche in der Schule: praesentia Ecclesiae in scholarum campo [la presenza della Chiesa in campo scolastico] GE n. 8; die gemeinsame Prsenz von Mnnern und Frauen: virorum et mulierum simultanea praesentia [la compresenza degli uomini e delle donne] Cfl n. 52; die koordinierte und harmonische Prsenz: coordinata et congruens praesentia [la presenza coordinata e armonica] Cfl n. 52; die zu schwache Prsenz der Mnner: nimis parca virorum praesentia [la troppo scarsa presenza degli uomini] Cfl n. 52; eine sporadische und unzureichende Prsenz: intermittentis et deficientis forma praesentiae [la presenza episodica e parziale] Cfl n. 51; Prsenzpflicht officium praesentiae [il dovere di presenza] ReP n. 16; Prsidialrat Consilium Praesidentiae - Ord. Conc. Art. 42 Praxis actio rerum [l'azione pratica] QA 195, vitae actio [la prassi] DR 82, praxis, is f. [la pratica] AG n. 16 [la prassi] CIC vig. can. 19, ordo agendi [il piano dell'azione] GS n. 5, usus communis [la praxis] LN VIII-2, usus sive praxis [la praxis] LN VIII-5, vitae usus [la prassi] FC n. 66, usus [la pratica] SRS n. 24 [la prassi] CA n. 45, consuetudines [la prassi] CA n. 9; + fr fr die Praxis: pro communi usu [pour la pratique] LN pr. + in in der Praxis: in agitatione vitae [nellapplicazione pratica] SRS n. 31; in die Praxis einfhren: initiare praxi [iniziare alla prassi] CIC vig. can. 258; etwas in die Praxis berfhren: aliquid in praxim deducere [tradurre q.c. realmente nella vita] DH n. 13; in die Praxis umsetzen: suae disciplinae semina serere [introdurre in pratica] DR 77, in vitae actionem inducere [far entrare nella pratica della vita] HG 562; das Wort in die Praxis umsetzen: verbum actibus explicare [mettere in pratica la parola] VS n. 88; in die Praxis umgesetzt werden: in vitae usum deduci [passare nella pratica della vita] DR 85; Umsetzung in die Praxis: ingressio in usum - AAS 1985, 460; die Lehre in die Praxis bertragen: rem in usu et agitatione vitae ad effectum deducere [passare allapplicazione pratica] SRS n. 31; + Subst. Lehre und Praxis: doctrina actioque [linsegnamento e la pratica] SRS n. 31; + Adj. die aktive Praxis des Klassenkampfes: actuosa exsecutione illius pugnae, quae inter varias sociales classes pugnetur [la prassi attiva della lotta di classe] OA n. 33; die christliche Praxis: praxis christiana [la prassi cristiana] LC n. 99; die parteiliche Praxis: usus factiosus [la praxia partisane] LN VIII-4; die pastorale Praxis: praxis pastoralis [la pratica pastorale] AG n. 16, consuetudo pastoralis [la pratique pastorale) LN XI-13; die politische Praxis: consuetudo politica [la pratique politique] LN IX-4; die revolutionre Praxis: usus eversivus [la praxis rvolutionnaire] LN X n. 3; eine unmenschliche Praxis: inhumanus usus [una pratica inumana] SRS n. 24; przis pressus - OOS 452; etwas przis bezeichnen: aliquid presse vocare - MDEH 534; ein przises Ziel: propositum circumscriptum [un but prcis] LN pr.; concinne - Ord. Conc. Art. 37 2; przise Handlungsanweisungen geben: definitas agendli rationes impertire [dare precise indicazioni] DoV concl.; przisieren distinguere [precisare] VS n. 17; etwas przisieren: aliquid distincte definiteque designare [precisare q.c.] DR 80; Przision die Przision der sprachlichen Fassung: accurata ratio verba concipiendi [la precisione] AAS 1962, 792 predigen concionare - VN 286 Predigt praedicatio [la predicazione] ES 648 Preis pretium [il prezzo] QA 220; + um um jeden Preis: pretio quantocumque [a qualsiasi prezzo] SRS

357

preisgeben
n. 37, quocumque pretio [a qualunque costo] VS n. 52, quacumque ratione [ad ogni costo] EV n. 23; um welchen Preis?: quanti? [a quale prezzo?] MD n. 14; + Subst. das Aushandeln der Preise: aestimanda pretia [le trattative] PP n. 61; die Preise sind Schwankungen unterworfen: pretia mutationibus obnoxia sunt [i corsi sono soggetti a variazioni] PP n. 7; eine Vershnung um den Preis der Wahrheit: reconciliatio acta impendio veritatis [una riconciliazione attuata a prezzo della verit] UUS n. 18; + Adj. ein angemessener Preis: quanti aequum est [un prezzo adeguato] CA n. 34; etwas um einen hohen Preis erlangen: aliquid magno comparare [conquistare q.c. ad alto prezzo] VS n. 102; mglichst hohe Preise fr die eignen Produkte festsetzen: imponere quam maxima rerum pretia pro merce sua [dettare i prezzi pi alti per i propri prodotti] LE n. 17; zu mglichst niedrigen Preisen: quam minimis pretiis [stabilire i prezzi pi bassi] LE n. 17; + Vb. einen Preis aussetzen: praemium ponere [istituire un premio] Stat. PAS art. XXV; den Preis erhhen: pretium augere [far salire il prezzo] QA 220, pretium efferre [il rialzo del prezzo] VS n. 100; die Preise unter Ausntzung der Notlage der anderen hochtreiben: pretia augere ex indigentia alienis lucra faciendo [hausser les prix en spculant sur la dtresse d'autrui] Cat. 2409; Preise regulieren: pretia continere [regolarizzare certi prezzi] PP n. 61; den Preis senken: pretium minuere [far abbassare il prezzo] QA 220; der durch freie Verhandlungen vereinbarte Preis: pretium definitum per liberam pactionem [il prezio stabilito mediante una libera trattativa] CA n. 32; den Preis zurckerstatten: pretium restituere [restituire il prezzo] SD n. 21; preisgeben seinen Namen preisgeben: suum nomen tradere [livrer son nom] Cat. 203; dem Spott preisgeben: ludibrio habere [esporre al ludibrio] DR 87 preisgekrnt preisgekrnte Arbeiten: opera praemio coronata [lavori premiati] Stat. PAS art. XXVIII Preisschwankung Preisschwankungen unterliegen: pretii mutationibus obnoxium esse [subire variazioni di prezzo] PP n. 57 Preisvereinbarung die freie Preisvereinbarung: pretia de quibus inter negotiatores libero pacto convenit [i prezzi che si formano liberamente sul mercato] PP n. 58 Preiswettbewerb rerum pretii contentio [la concorrenza] DR 93; Prellung contusio [la contusion] Cat. 1293; Presbyterium presbyterium [il presbiterio] LG n. 28; Presse diarii [la stampa] DR 74, scripta typis edita [la stampa] MM 416, prelum [la stampa] CIC vig. can. 761; scripta periodica [la stampa] PO n. 11; die gute Presse: prelum honestum [la stampa onesta] IM n. 14; die katholische Presse: catholicae scriptiones [la Stampa cattolica] DR 67; Prestige praestantia [il prestigio] CIC vig. can. 212 3, reipublicae ambitiosus honor [il prestigio della nazione] MM 410, gloria [il prestigio] PP n. 7, dignitas [il prestigio] PP n. 50 Priester presbyter [il sacerdote] LG n. 28 [il presbitero] Cfl n. 15; Priesteramt das Priesteramt anstreben: ad presbyteratum contendere - Sap. c. Art. 74 1 Priestermangel sacerdotum penuria - AAS 1972, 510, cleri penuria AAS 1966, 759, cleri inopia [la scarsit di clero] CIC vig. can. 271 1 Priesterrat consilium presbyterale [il consiglio presbiterale] CIC vig. can. 495 1 Priesterseminar seminarium maius [il seminario maggiore] CIC vig. can. 235 1 Priesterweihe ordinatio [l'ordinatione] CIC vig. can. 1383; die Priesterweihe spenden: ordinare [ordinare] CIC vig. can. 1383; die Priesterweihe empfangen: ordinationem recipere [ricevere l'ordinazione] CIC vig. can. 1383 Prima facie-Beweis praesumptio hominis [la presunzione detta hominis] CIC vig. can. 1584 Primrerzeugnisse res primigenae [i prodotti primari] PP n. 57; Primat primatus, us [il primato] LG n. 22; + gegenber der Primat des Menschen gegenber den Dingen: primatus hominis respectu rerum [il primato dell'uomo di fronte alle cose] LE n. 12; + ber die menschliche Freiheit besitzt einen Primat ber die Wahrheit: humana libertas primas maxime sustinet quoad veritatem [la libert umana gode di un primato sulla verit] VS n. 35; der Primat der Person ber die Sachen: primatus personae rebus antecellens [il primato della persona sulle cose] LE n. 13; + vor der Primat der Arbeit vor dem Kapital: principium ex quo priores partes labori prae opibus capitalibus sunt deferendae [il principio della priorit del lavoro nei confronti del capitale] LE n. 15; + Subst. der Primat des Geistigen: principatus eorum quae spiritualia sunt [il primato di ci che spirituale] RH n. 11; Primat der Leitung: primatus regiminis [il primato di governo] CIC vig. can. 1273; der Primat des Menschen im Produktionsproze: primae partes homini in effectione bonorum tribuendae [il primato dell'uomo nel processo di produzione] LE n. 12; primitiv rudis [primitivo] LE n. 12; der primitive Kapitalismus: capitalismus primigenius [il primitivo capitalismo] LE n. 7; eine primitive Redeweise: priscus modus loquendi [une faon de parler primitive] Cat. 303; ein primitives Vergngen: vulgaris voluptas [un plaisir rudimentaire] Cat. 2354; Prinzip caput [il principio] MM 453, principium [il principio] MM 453; + aus aus Prinzip: ex statuta

358

Privatschule
norma [per principio] RH n. 17; + zu etwas zum absoluten Prinzip machen: aliquid ponere ut principium absolutum [facere di q.c. il principio assoluto] LC n. 27; + Subst die Prinzipien des Kommunismus: inventa praeceptaque communistarum [i principi del comunismo] DR 68; das Prinzip der Menschenrechte: principium iurium hominis [il principio dei diritti dell'uomo] RH n. 17; das Prinzip der Solidaritt: principium solidarietatis [il principio di solidariet] RH n. 16; das Prinzip der Subsidiaritt: principium quod dicitur subsidiarietatis [il principio di sussidiariet] LC n. 73; + Adj. ein bestimmendes Prinzip: decretorium principium [un principe dterminant] LN VIII-1; das bestimmende hermeneutische Prinzip: decretorium principium hermeneuticum [le principe hermneutique dterminant] LN X-2; von ethischen Prinzipien bestimmt: ethicis permeatum principiis [ispirato a principi etici] SRS n. 19; ein feststehendes Prinzip: stabile principium [uno stabile principio] RH n. 11; dies ist das oberste Prinzip der christlichen Sozialethik: in hoc positum est summum principium christianae doctrinae moralis socialis [ questo il principio supremo della morale sociale cristiana] LC n. 71; prinzipiell de principio [di principio] DoI n. 4; etwas fr prinzipiell falsch erklren: aliquid principio falsum affirmare [dcrter qc. en principe faux] LN X-1; vorher ist eine prinzipielle Frage zu klren: quam ad rem oportet sane ut, prooemii ritu, quaestio enucleetur, quae ad ipsa principia pertinet [occorre chiarire preliminarmente una questione di principio] DoV II B pr.; prioritr das prioritre Ziel: primarium propositum [l'obiettivo prioritario] TMA n. 42; Prioritt principatus [la priorit] UUS n. 71; Pl. Prioritten: prioritates - AAS 1983, 140; ea quae quis priora habet [le priorit] SRS n. 46; eine der Prioritten der Kirche: una e rebus praecipuis Ecclesiae [una delle priorit della Chiesa] UUS n. 31; die wahren Prioritten auf den Kopf stellen: verum potiorum rerum evertere principatum [sconvolgere le vere priorit] SRS n. 10; die Prioritten neu definieren: illustrare prius potiores res [ridefinire le priorit] CA n. 28; die eigenen Prioritten ermitteln: ea perspicere quae sibi ut priora sunt agenda [individuare le proprie priorit] SRS n. 44; die Prioritt zuerkennen: principatum agnoscere [riconoscere la priorit] FeR n. 4; privat die privaten Beziehungen: privata negotia [i rapporti fra i singoli esseri umani] PT 282; eine private Vereinigung: privata consociatio [un'associazione privata] SRS n. 26; private Versicherungen: privata cautionis instituta [assicurazioni private] DR 92; Privateigentum privatum dominium [la propriet privata] LE n. 14, privati dominii ius [il diritto di propriet privata] LE n. 14, privata possessio [la propriet privata] LE n. 15, privatum ius mancipii [la propriet privata] DR 70, proprietas privata [la propriet privata] LC n. 87; die Aufhebung des Privateigentums: abolitio possessionis privatae [l'eliminazione della propriet privata] LE n. 14; durch die Aufhebung des Privateigentums: possessione privata ablata [mediante l'eliminazione della propriet privata] LE n. 11; das Privateigentum an Produktionsmitteln: ius privati dominii in effectionis bonorum instrumenta [il diritto della propriet privata dei mezzi di produzione] LE n. 14, dominium privatum instrumentorum rerum effectionis [la propriet privata dei mezzi di produzione] LE n. 15, privatum dominium instrumentorum ad bona gignenda [la propriet privata dei mezzi di produzione] LE n. 19; das Privateigentum an den Produktionsmitteln aufheben: possessionem privatam instrumentorum ad bona gignenda auferre [l'eliminazione della propriet privata] LE n. 11; die soziale Funktion des Privateigentums: sociale privati dominii munus [la funzione sociale della propriet privata] MM 408; das Recht auf das Privateigentum: vd. Recht; Privatgemcher die Privatgemcher des Papstes: diaetae Summi Pontificis privatae - AAS 1962, 633; die Privatgemcher des Papstes versiegeln: privatis Pontificis aedibus sigilla apponere - VAS can. 15; Privatinitiative privatae navitatis incepta [l'iniziativa privata] SP 433, privata industria [l'iniziativa privata] MM 413, privatorum libertas in agendo [l'iniziativa privata] MM 415, privata navitas [l'iniziativa privata] MM 415, privatorum incepta [l'iniziativa privata] LC n. 85; die Privatinitiative begnstigen: privatorum hominum inceptis favere [favorire ad aiutare l'iniziativa privata] MM 439; Privatinteressen privata commoda [gl'interessi privati] Cfl n. 41; Privatleben vita privata [la vita privata] IM n. 8, privata vita [la vita privata] QDAP n. 19; die Achtung des Privatlebens: observantia vitae privatae [le respect de la vie prive] Cat. 2489; Privatmann homo privatus [un uomo privato] DR 75, privatus cives - CeP n. 80; Privatoffenbarung privata patefactio divinitus patrata - AAS 1956, 340; Pl. Privatoffenbarungen: revelationes dictae privatae [des rvlations dites prives] Cat. 67 Privatperson als Privatperson: ut persona privata [come persona privata] LG n. 25; Pl. Privatpersonen: homines privati [les particuliers] S. chr. 400; Privatschule privatus ludus - IA 468, die Privatschulen leisten einen ffentlichen Dienst und haben folglich das Recht, auch finanziell untersttzt zu werden:

359

Privatsphre
scholae privatae servitium publicum implent, ideoque ius habent ad oeconomica publica subsidia [le scuole cosiddette private rendono un servizio pubblico e, di conseguenza, hanno il diritto di essere aiutate economicamente] LC n. 94; Privatsphre domesticae res [la sfera privata] ID 177; propria initimitas [la propria intimit] CIC vig. can. 220 Privatvermgen privatus census [la privata propriet] RN 663 Privileg Def. ein Privileg, d. h. ein durch einen besonderen Rechtsakt gewhrter Gnadenerweis zugunsten bestimmter physischer oder juristischer Personen: privilegium, seu gratia in favorem certarum personarum sive physicarum sive iuridicarum per peculiarem actum facta [il privilegio, ossia una grazia in favore di determinate persone, sia fisiche sia giuridiche, accordata per mezzo di un atto peculiare] CIC vig. can. 76 1; praecipuum ius [il privilegio] ES 646; der durch das Privileg Begnstigte: privilegio auctus [il dotato di privilegio] CIC vig. can. 77; ungerechtfertige Privilegien: privilegia quarum nulla est iusta causa [privilegi ingiustificati] LC n. 78; das Privileg erlischt: privilegium extinguitur [il privilegio si estingue] CIC vig. can. 78 2; Privilegien gewhren: concedere privilegia [concedere privilegi] CIC vig. can. 4; es steht der juristischen Person nicht frei, auf ein ihr gewhrtes Privileg zu verzichten: nec ipsi personae iuridicae integrum est privilegio sibi concesso renuntiare [n alla stessa persona giuridica lecito rinunciare a un privilegio a lei concessa] CIC vig. can. 80 3 privilegieren anteponere [privilgier] LN X-7; Pt. Pf. privilegiert: privilegierte Gruppen: coetus qui ceteris civibus anteferuntur [categorie privilegiate] MM 421; privilegierte Nationen: praestantiores nationes [nazioni privilegiati] DR 65; privilegierte Schichten: sociales ordines privilegiis fruentes [strati sociali privilegiati] RH n. 16; ein privilegierter Stellenwert: locus privilegiatus [un posto privilegiato] Cfl n. 60; Subst. der Privilegierte: privilegiarius - CIC abr. can. 64, privilegio auctus - CIC abr. can. 68; privilegio donatus [un privilegiato] EN n. 57; Probe auf Probe: pro experimento - CIC abr. can. 641 2, ad probationem [per il periodo di prova] CIC vig. can. 720; ad experimentum - AAS 1979, 511; etwas auf die Probe stellen: pertemptare aliquid [mettere a prova q.c.] EV n. 15; in probationem adducere [mettre l'preuve] Cat. 272, temptare [mettere alla prova] TMA n. 36;; probeweise jemanden probeweise aufnehmen: aliquem ad experimentum recipere [ricevere qc. in prova] CIC vig. can. 693; Probezeit experimentum - CIC abr. can. 212 1; probandatus, us - AAS 1958, 661; tempus praeviae probationis sive postulatus - AAS 1972, 739; probationis tempus [un periodo di prova] CIC vig. can. 653 2; nach Ablauf der Probezeit: post peractam probationem [dopo aver trascorso un periodo di prova] CIC vig. can. 684 2; die Probezeit verlngern: prorogare probationis tempus [prolungare il periodo di prova] CIC vig. can. 653 2 Problem causa ardua [il problema] QA 178, quaestio alicuius ponderis [il problema] MM 448, quaestio magnae gravitatis [il problema] PT 283, problema, matis, n [il problema] LC n. 89, argumentum [il problema] EV n. 5; + lsen, Lsung: ein Problem lsen: causam solvere [la soluzione del problema] QA 173, quaestionem expedire [la soluzione del problema] DR 100, difficultatem perrumpere [risolvere un problema] MM 415, difficultatem explicere [risolvere un problema] PT 276, difficultatem solvere [la soluzione del problema] HV n. 21, quaestionem dissolvere [la soluzione del problema] HV n. 23, quaestionem resolvere [la soluzione di un problema] CeP n. 21, problema solvere [risolvere un problema] LC n. 87; quaestionem dirimere [risolvere un problema] CA n. 42; ein Problem sachgerecht lsen: quaestionem congruenter dissolvere [risolvere adeguatamente il problema] MM 449; das dringendste Problem, das die internationale Gemeinschaft zu lsen hat: difficultas maxima quam populorum communitas dissolvat oportebit [il problema pi urgente che la comunit internazionale deve risolvere] CA n. 21; Probleme lsen: difficultates expedire [risolvere i problemi] CA n. 60; schwer zu lsende Probleme: problemata difficilia expeditu AAS 1987, 1374; die Lsung der ernsten nationalen und internationalen Probleme: sanatio magnarum difficultatum in nationibus et inter nationes [la soluzione dei gravi problemi nazionali e internazionali] CA n. 60; die gerechte Lsung von Problemen erschweren: quaestiones difficilius reddere expediendas [rendere pi difficile la giusta soluzione dei problemi] CA n. 52; die Lsung fr den grten Teil der Probleme: solutio praecipuorum problematum [la soluzione della maggior parte dei problemi] LC n. 83; + Subst. [A] die Arbeit als Problem des Menschen: labor, quatenus est quaestio ad hominem pertinens [il lavoro come problema dell'uomo] LE n. 2; [B] die Behandlung eines so komplizierten Problems: de tam implexo problemate pertractatio - AAS 1986, 543; die umfassende und vollstndige Behandlung eines Problems: pertractatio undique expleta et perfecta de quodam problemate Hom n. 2; das Problem der Bevlkerungsentwicklung: quaestio demographica [il problema demografico] SRS n. 24; [D] angesichts der Dringlichkeit der Probleme: instantibus quaestionibus [devant l'urgence des problmes] LN pr.; [E] das Problem des Eigentums: quaestio de possessione [il problema della propriet] LE n. 12; [K] die Komplexitt der Probleme: ardua et implexa

360

Produktion
problemata [la complessit dei problemi] LC n. 75; die theologische Konzeption des Problems ausdrcken: quaestionem ex theologica ratione pertractare [exprimere la concezione teologica del problema] RH n. 17; [V] die Vielschichtigkeit der Probleme, die sich der Gesellschaft stellen: ardua et implexa problemata quibus societates laborant [la complessit dei problemi, a cui le societ devono far fronte] LC n. 75; [W] dem Wesen des Problems entsprechend: ipsi naturae quaestionis consentaneum [conforme all'essenza stessa del problema] LE n. 13; [Z] die Probleme unserer Zeit: quaestiones hac aetate pertinentes [i problemi contemporanei] MD n. 1; + Adj. [D] es ist ein drngendes Problem: urget particulari modo [ di particolare urgenza] GS n. 56; [M] ein moralisches Problem: res mores attingens SQC 661; [N] die immer neuen Probleme: evolutio problematum [l'evolversi dei problemi] AA n. 29; + Vb. [A] Probleme angehen: quaestiones agitare [affrontare i problemi] FeR n. 98; Probleme aufgreifen und lsen: quaestiones suscipere atque solvere [affrontare e risolvere i problemi] EV n. 95; neue Probleme treten auf: nova problemata oriuntur [sorgono nuovi problemi] LE n. 1; ungewhnlich ernste Probleme aufwerfen: quaestiones unicae gravitatis movere [sollevare problemi di singolare gravit] EV n. 11; sich mit einem Problem auseinandersetzen: quaestionem obire [affrontare un problema] CA n. 42; [B] die Probleme, die sie bedrngen: quaestiones quibus sollecitantur [i problemi que li assillano] EN n. 72; von Problemen bedrngt werden: problematibus angi [essere angustiato di problemi] CIC vig. can. 555 2; ein Problem behandeln: problema pertractare Hom n. 3; Probleme bewltigen: problemata solvere [risolvere i problemi] LC n. 82; [E] genauer auf diese wichtigen Probleme eingehen: hasce magni momenti quaestiones exponere distinctius [ritornare in modo pi dettagliato su questi importanti problemi] LE n. 11; [H] Probleme hervorrufen: problemata suscitare [suscitare problemi] AA n. 1; [S] hier stehen wir vor vielen praktischen Problemen: plures hic admoventur difficultates practicae [qui si pongono molti probleme pratici] LE n. 22; den Menschen vor schwierige Probleme stellen: non facile expediendas quaestiones homini afferre [porre all'uomo difficili problemi] OA n. 10; vor Probleme gestellt werden: in difficultates dilabi [si pongono problemi] MM 456; es stellen sich Probleme: emergunt quaestiones [si propongono problemi] FeR n. 93; jemanden vor schwere Probleme stellen: arduas quaestiones facessere alicui [porre seri problemi a qc.] HV n. 1; die schwerwiegenden Probleme, die sich heute stellen: problemata gravia quae nostra aetate urgent [i gravi problemi che oggi si pongono] LC n. 89; auf ein Problem stoen: quaestioni occurrere [imbattersi in un problema] UUS n. 38; [U] ohne die Probleme zu unteschtzen: tametsi difficultates non minoris existimamus [senza sottovalutare i problemi] NMI n. 29; vd. Menschheitsprobleme; Problematik die Problematik der Achtung des Lebens: de vita tuenda quaestio [la problematica del rispetto della vita] EV n. 70; eine Problematik hervorheben: quaestionem movere [rilevare una problematica] UUS n. 68: sich der Problematik stellen: rem oppetere [affrontare la problematica] UUS n. 10; problematisch anceps [problematico] FC n. 46, incertum [problematico] FeR n. 51, implicatus [problematico] NMI n. 14; ein problematischer Ansatz: propositio incerta [una proposta problematica] DoI n. 23; ein problematischer Aspekt: difficilis quaestio [un aspetto problematico] FeR n. 94; Problemkreis ein sehr wichtiger Problemkreis: gravis ponderis complexio problematum [un cerchio molto importante di problemi] LE n. 11; Problemstellung die richtige Problemstellung: quaestionum propositarum recta constitutio [la corretta impostazione dei problemi] SRS n. 41; Produkt opus artificio partum [il prodotto] QA 201; Pl. bona parta [i prodotti] SRS n. 45; Produkte der Landwirtschaft: proventus agrorum culturae [i prodotti dell'agricoltura] LE n. 5; die Produkte der in den Entwicklungslndern entstehenden Industrien: ea quae in regionibus minus progressis quaestuosa industria inchoata pariuntur [i prodotti delle industrie incipienti dei Paesi in via di sviluppo] SRS n. 43; der Mensch ist nicht nur Produkt der konomischen Zustnde: homo non est tantummodo condionum oecumenicarum fructus [l'uomo non solo il prodotto di conduzioni economiche] SS n. 21; Produktion Handeln bonorum effectio [la produzione] QA 215, rerum confectio [la produzione dei beni] QA 222, bona gignenda [il produrre] GS n. 67, [la produzione] LE n. 1, effectio bonorum [la produzione] LE n. 1, ars bonorum pariendorum (la produzione] LE n. 8, opum effectio [la produzione] EV n. 16, confectio [la produzione] CA n. 41, rerum effectio [la produzione] CA n. 60; + Subst. die an der Produktion Beteiligten: quicumque ad bona progignenda dant operam [quelli che attendono alla produzione] QA 222; die Erzeugnisse der Produktion: bona quae humanis efficiuntur subsidiis [il frutto della produzione] LE n. 19; die Intensivierung der Produktion: impensior efficiendarum rerum industria [l'intensificare la produzione industriale] DR 69; die Produktion von Nahrungsmitteln steigern: effectionem alimentorum adaugere [incrementare la produzione alimentare] SRS n. 44; die Organisation der Produktion: rerum confectionis ordinatio [l'organizzazione di produzione] CA n. 41; die Steigerung der Produktion: productionis augmentum [la croissance de la production] Cat. 2426; die Steigerung der industriellen Produktion: impensior

361

Produktionsapparat
efficiendarum rerum industria [l'intensificare la produzione industriale] DR 69; die Struktur der Produktion: structura ad bona parienda pertinens [la struttura di produzione] LE n. 7; + Adj. die industrielle Produktion: efficiendarum rerum industria [la produzione industriale] DR 69; Ergebnis progenitae opes [la ricchezza prodotta] MM 442 Produktionsapparat rei oeconomicae supellex - MM 441 Produktionsbedingungen condiciones opum gignendarum [le condizioni di produzione] OA n. 7; Produktionsfaktor elementum artis bonorum gignendorum [un fattore della produzione] LE n. 5; Pl. Produktionsfaktoren: res effectrices bonorum [fattori di produzione] LE n. 13; die Produktionsfaktoren sachgem einsetzen: vias bona efficiendi adhibere apte [adeguatamente impiegare i fattori produttivi] CA n. 35; die Kombination der geeigneten Produktionsfaktoren: concursio earum rerum, quae quaestui sunt aptiores [la combinazione dei fattori produttivi pi idonei] CA n. 32; Produktionsgenossenschaft coetus sodalium rerum gignendarum [la cooperativa di produzione] CA n. 16; Produktionsgter materielle oder immaterielle Produktionsgter: productionis bona materialia vel immaterialia [les biens du production matriels ou immatriels Cat. 2405; Produktionsmethode rerum efficiendarum modus MM 422; Produktionsmethoden: opum augendarum rationes [le tecniche produttive] MM 414, bonorum procreandorum rationes [le strutture produttive] MM 421; Produktionsmittel res quae bonis conficiendis inserviunt [tutto ci che serve alla produzione] QA 196, rerum efficiendarum opes [i mezzi di produzione] DR 70, res quae instrumenti loco sunt [i beni strumentali] MM 406, progignendarum rerum apparatus - MM 422, res bonis edendis aptae [i beni strumentali] MM 427, res gignendis opibus aptae [i beni strumentali] MM 427, bona fructuosa [i beni produttivi] MM 427, res gignendis bonis tributae [beni produttivi] MM 427, res quae ad opes parandas pertinent [i beni strumentali] MM 429, instrumenta bonis gignendis [i mezzi di produzione] PP n. 26, instrumenta ad bona gignenda [gli strumenti di produzione] LE n. 8 [i mezzi produttivi] LE n. 10, instrumenta et subsidia ad bona gignenda [gli strumenti e i mezzi di produzione] LE n. 7, effectionis bonorum utensilia [gli strumenti di produzione] LE n. 15; efficiendi instrumenta [mezzi di produzione] SRS n. 15, instrumenta effectionis rerum [i mezzi di produzione] SRS n. 20, instrumenta confectionis [i mezzi di produzione] CA n. 42; + Subst. die Eigentmer der Produktionsmittel: domini instrumentorum ad bona gignenda [i proprietari dei mezzi di produzione] LE n. 20; Eigentmer oder Besitzer der Produktionsmittel: possessores vel detentores instrumentorum ad bona gignenda [proprietari o detentori dei mezzi di produzione] LE n. 11; die Gesamtheit der Produktionsmittel: universitas subsidiorum materialium ad bona gignenda destinatorum [il complesso dei mezzi materiali di produzione] LE n. 7; + Vb. Produktionsmittel einsetzen: instrumenta ad bona gignenda moderari [gestire i mezzi di produzione] LE n. 20; ber Produktionsmittel verfgen: instrumenta ad bona gignenda administrare [disporre dei mezzi di produzione] LE n. 20; diejenigen, die ber die Produktionsmittel verfgen oder sie besitzen: ii quibus instrumenta ad bona parienda praesto sunt vel horum possessores [coloro che dispongono dei mezzi di produzione, o che ne sono i proprietari] LE n. 20; Produktionsproze productionis processus [la produzione] QA 216, cursus bonorum pariendorum [il processo produttivo] LE n. 7, bonorum effectio [il processo produttivo] LE n. 11, cursus bona pariendi [il processo di produzione] LE n. 12, cursus effectionis bonorum [il processo produttivo] LE n. 12, via rerum effectionis [il processo di produzione] LE n. 15; am Produktionsproze teilnehmen: cursum effectionis bonorum participare [partecipare al processo di produzione] LE n. 12; Produktionssteigerung proventuum auctus [aumentare la produzione] PP n. 34 Produktionsstrukturen structurae productionis [le strutture di produzione] DC n. 26; Produktionssystem efficiendarum rerum rationes [il sistema di produzione] OA n. 44; ein Produktionssystem, das keine Grenzen kennt: ratio bona efficiendi quae nullis finibus circumscribitur [un tipo di produzione che non conosce frontiere] SRS n. 43; Produktionstechnik rationes producendi [la produzione] GS n. 63 Produktionsverfahren progignendarum rerum efficiendarum rationes - MM 422, artes ad res gignendas idoneae - MM 441 Produktionsverhltnisse opum gignendarum rationes [i sistemi produttivi] MM 424, cognationes confectionis [i rapporti di produzione] CA n. 41; Produktionsweise rerum gignendarum ratio - PT 275 Produktionszweig ars bona gignens [il settore produttivo] MM 431, rerum gignendarum regio [il settore produttivo] MM 437 produktiv ferax [produttivo] CA n. 15, frugiferum [produttivo] CA n. 36; produktive Zusammenarbeit: opera rerum effectrix [la cooperazione efficace] CeP n. 13; Produktivitt die Produktivitt der Arbeit frdern: efficaciae adstipulari operis [favorire la maggiore produttivit del lavoro] CA n. 43;

362

progressiv
Produktivittskontrolle inspectio bonorum, quae a domibus vel societatibus eiusmodi bonis efficiendis gignuntur [il controllo della produttivit dell'impresa] LE n. 8; Produktivkraft die Produktivkraft der Erde: vis feracitatis terrae [le potenzialit produttive della terra] CA n. 31, potentia feracitatis terrae [le potenzialit produttive della terra] CA n. 32; Produzent fabricator [il produttore] QA 220, effector [il produttore] IM n. 11; productionem exercens [quello che partecipa alla produzione] GS n. 64, effector bonorum [il produttore] SRS n. 45, confector bonorum [il produttore] CA n. 39, rerum confector [chi produce] CA n. 48, rerum effector [il produttore] CA n. 49; die Produzenten von Rohstoffen: effectores materiarum primarum [i produttori di materie prime] SRS n. 43; produzieren bona producere [produrre beni] QA 205, bona progignere [la produzione] QA 215, res gignere [la produzione] DR 71, bona procreare [produrre beni] MM 421, bona gignere [produrre beni] MM 421, bona parere [produrre beni] MM 431; Nahrungsmittel produzieren: fundere esculentas merces [produrre beni alimentari] PP n. 8; besser produzieren: aptiore via efficere bona [produrre meglio] MM 442; mehr produzieren: copiosiora efficere bona [produrre di pi] MM 442; Profangeschichte historia profana [l'histoire profane] LN IX-3; Professor magister [il professore] OT n. 5; auerordentlicher Professor: substitutus id est professor supranumerarius [un sostituto ossia professore soprannumero] QDS 81; Profil figura [il profilo] LE n. 17, lineamenta, orum [il profilo] Iuv. n. 1; Profit emolumentum [il profitto] PP n. 26, lucrum [il profitto] LC n. 87, quaestus, us [il profitto] SRS n. 33; ein unerlaubter Profit: illicitum lucrum [un profit illicite] Cat. 2354; die Gier nach Profit: quaestus cupiditas [la brama del profitto] SRS n. 37; die Steigerung des Profits: incrementum lucri [l'aumento dei profitti] LC n. 87, lucri incrementum [l'incremento del profitto] CA n. 4; vom Gesichtspunkt des grtmglichen Profits geleitet werden: regula maximi emolumenti duci [essere guidato dal criterio del massimo profitto] LE n. 17; profitieren vom Elend der Vlker profitieren: commodum trahere ex miseria populorum [profiter de la misre des peuples] LN XII-1; profitgierig profitgierige Geschfte: mercatorii usus [pratiques mercantiles] Cat. 2269; Prognose ars prospectiva [la prospettiva] GS n. 5, prognosis [la prognosi] DoV II B 8; Programm programma, atis, n. - ASS 6, 173, res in posterum gerendae - MM 405; agendarum rerum index [il programma] PP n. 5, rerum agendarum rationes [il programma] PP n. 33, agendi consilium [il programma] RH n. 17, ratio rerum agendarum [il programma] LE n. 7, statuta ratio [il programma] Iuv. n. 8, agendi ratio [il programma] Iuv n. 15; consilium seu programma [il programma] NMI n. 29; Pl. Programme: consilia et placita [i programmi] Iuv. n. 5, proposita et placita [i programmi] Iuv. n. 5; + Subst. unser Programm fr das dritte Jahrtausend: institutum illud nostrum per tertium millenium [il nostro programma per il terzo millenio] NMI n. 29; + Adj. abgestimmte Programme: conspiratae rerum agendarum rationes [programmi concertati] PP n. 50; rationes ordine compositae [il programma] SRS n. 41; ein anspruchsvolles Programm: programma exigens [un programma impegnativo] Cfl n. 44; gemeinsame Programme: communia agendi consilia [programmi comuni] PP n. 64; das genetische Programm dieses Lebewesens: fixa structura seu programma geneticum huius viventis [il programma di ci che sar questo vivente] QDAP n. 13; + Vb. ein Programm aufstellen: rerum agendarum rationem concipere [ipotizzare un programma] TMA n. 29; ein Programm ausarbeiten und durchfhren: programma accurate conficere et ad actum deducere [l'elaborazione e l'attuazione d'un programma] LC n. 81; vom ersten Augenblick an ist das Programm fr das, was dieses Lebewesen sein wird, festgelegt: iam a primo momento adest fixa structura seu programma geneticum huius viventis [dal primo istante si trova fissato il programma di ci che sar questo vivente] EV n. 60; sie mssen sich diese Worte zum Programm machen: haec verba eorum programma fieri debent [queste parole devono divenire il loro programma] Cfl n. 53; ein Programm verwirklichen: consilia ad effectum adducere [l'attuazione del programma] LE n. 11; Programmangebot spectaculum [il programma] FC n. 76 programmatisch der programmatische Atheismus: atheismus secundum certas agendi rationes expositus [l'ateismo programmato] RH n. 11; ein programmatisches Dokument: documentum susceptas continens rationes [un documento programmatico] RH n. 4; diese programmatische Sicht hat den Weg der Neuzeit bestimmt: hic prospectus ordinatus iam iter designavit temporum recentiorum [questa visione programmatica ha determinato il cammino dei tempi moderni] SS n. 17; Programmgestalter diribitor [il programmista] IM n. 11 programmieren disponere [programmare] Iuv. n. 3, supputare [programmare] EV n. 22; Pt. Pf. ein programmierter Konflikt: dimicatio secundum inita consilia suscepta [una lotta programmata] LE n. 11; progressiv sich progressiv fortsetzen: gradatim se extendere [estendersi progressivamente] CA n. 43;

363

Projekt
Projekt propositum [un progetto] LC n. 36; mutige Projekte: animosa proposita [progetti coraggiosi] UUS n. 43; die Realisierung eines Projekts: propositi effectio [la realizzazione di un progetto] Iuv. n. 3; das Projekt des knftigen Lebens: consilium de vita futura [il progetto della vita futura] Iuv. n. 3; Proklamation nuntiatio [la proclamazione] EN n. 11; edle Proklamationen: nobilia effata [nobili proclamazioni] EV n. 18; proklamieren asseverare [proclamare] PT 295, Rechte proklamieren: vd. Recht; nicht nur mit Worten proklamieren: non solum verbis proclamare [non solo proclamare a parole] DH n. 13; Proletariat proletariatus, us [il proletariato] SRS n. 15; die Diktatur des Proletariats: dictatura proletariorum [la dittatura del proletariato] LE n. 11; die Klasse des Proletariats: ordo Proletariatus [la classe du Proltariat] LN VIII-2; das Problem des Proletariats: quaestio proletaria [la questione proletaria] LE n. 8; Proletarier Proletarier sein: in statu proletariorum versari [trovarsi in una condizione di proletariato] LE n. 8; Pl. die Proletarier: proletaria plebs [i proletari] DR 72; proletarisch die proletarischen Klassen: ordines opificum [le classi proletarie] SRS n. 20 proletarisieren homines ad proletarios redigere [la proletarizzazione] LE n. 8; Proletarisierung proletariae condicionis inductio [la diffusione del proletariato] OA n. 8; eine tatschliche Proletarisierung erfahren: revera ad proletarios redigi [subire un'effettiva proletarizzazione] LE n. 8; Promiskuitt promiscuum virorum mulierumque commercium [la promiscuit] FC n. 85 Promotionsrecht privilegium conferendarum laurearum [il privilegio di conferire le lauree] QDS II 12; Promulgation promulgatio [la promulgazione] SDL XII; Propdeutik propaedeusis, is, f. [la preparazione] HG 573; propdeutisch propaedeuticum [propedeutico] FeR n. 41; ein propdeutisches Jahr: annus propaedeuticus SLL 362 Propaganda propagatio [la propaganda] DR 74; propagationis studium [la propaganda] DR 74, ad aliquid propagandum [la propaganda] DR 86; quae in vulgus praedicantur [la propaganda] OA n. 18; die atheistische Propaganda: atheorum commenta [la propaganda atea] DR 103; Formen der Propaganda: normae praedicandi res [forme di propaganda] SRS n. 20; zum Zweck der Propaganda fr die eigene Sache: ostentationem intendens suae causae faventem [un fine propagandistico al vantaggio della propria causa] SRS n. 24 Propagandakampagne venditatio vel ostentatio (quam propaganda campaign vulgo nuncupant [una campagna propagandistica] CeP n. 29; Propagandamittel divulgationis instrumenta [mezzi di propaganda] HV n. 18; propagandistisch einem propagandistischen Zweck dienen: ostentationem intendere [prefiggersi un fine propagandistico] SRS n. 24; Prophet sacra vates [il profeta] SP 439; Prophezeiung die Prophezeiung der Zukunft: futuri prophetia [la profezia dell'avvenire] NMI n. 3; Prorektor vice-rector [il vice-rettore] CIC vig. can. 239 1 Prosperitt prosperitas [la prosperit] DR 80 Prostituierte meretrix [la prostituta] DC n. 4; Prostitution prostitutio [la prostituzione] GS n. 27, meretricium [la prostituzione] FC n. 12; Prostitution ist eine Geiel der Gesellschaft: prostitutio sociale constituit flagellum [la prostitution constitue un flau social] Cat. 2355; Protagonist ductor [il protagonista] Cfl n. 40; Protagonist sein: primas partes agere [essere protagonista] FC n. 44 Protektionismus nimius favor [il protezionismo] SRS n. 43; Protest protestatio [la protesta] ASS 10, 482, expostulatio - DIM 77, reclamatio [la contestazione] FC n. 81, reclamationes [le contestazioni] VS n. 113; Proteste: expostulationes reprobationesque - OOE 42; der Geist des Protests: impugnandi studium [lo spirito di contestazione] EN n. 58; einen formalen Protest einlegen gegen: amplissimas protestationes elicere [emettere le pi alti e formali proteste contro ] ASS 10, 483; feierlichen Protest erheben: sollemniter expostulando conqueri [elevare solenne protesta] DR 67; ein offener Protest: aperta reclamatio [una netta protesta] QDAP n. 1; ein Protest gegen die Ungerechtigkeiten der Welt: reclamatio contra mundi iniustitias [una protesta contro le ingiustizie del mondo] SS n. 42; Protestanten Protestantes [i Protestanti] ADS 397, novatores [i protestanti] TMA n. 37; protestieren protestari [levar protesta] ASS 31, 137/129; gegen etwas protestieren: reclamare contra aliquid - ASS 6, 146; gegen ein Gesetz protestieren: expostulare legem ipsam [protestar contra la misma ley] DN 272, detestare legem - AAA 322; gegen die Gesetze protestieren: reclamare legibus [protestare contro le leggi] ADS 398; gegen zugefgtes Unrecht protestieren: reclamitare illatae sibi iniuriae - OOE 42; ffentlich und feierlich protestieren: publice sollemniterque expostulare + aci - AAS 1949, 41; Pt. Pr. protestierend: reclamitans [contestatrice] FC n. 77 Protokoll actorum tabulae - ED 389; relatio de rebus actis AAS 1984, 883; Protokoll des Rechtsstreits:

364

Prozestadium
acta, orum [l'atto] CIC vig. can. 1437 1; Protokoll einer Konferenz: relatio de actis conferentiae [la relazione sugli atti della Conferenza] CIC vig. can. 456; sie enthalten ein Protokoll der Sitzungen: acta referunt in sessionibus disceptata [contengono i verbali delle Tornate] Stat. PAS art. XXVIII; ein Protokoll ber etwas anfertigen: rem in acta referre [mettere agli atti il fatto] CIC vig. can. 404 1; zu Protokoll nehmen: redigere scripto [redigere per iscritto] CIC vig. can. 1664; Protokollfhrer vd. Schriftfhrer; protokollieren acta conscribere [stendere gli atti] CIC vig. can. 458 providentiell provide [providenziale] RH n. 3 Provinz provincia - VN 288 Provokation eine berechnete Provokation [una provocazione calcolata] LC n. 79; provokatorisch provokatorische Fragen: provocatoriae quaestiones [provocatorie domande] FeR n. 26 provozieren lacessere [las provocaciones] DN 264, provocare [provocare] CIC vig. can. 1324 1 Prozent 20 Prozent der monatlichen Einknfte abtreten: vicenas centesimas partes reditus cedere AAS 1968, 379; Prozentsatz der Prozentsatz der Arbeitslosen in den entwickelten Lndern mit Marktwirtschaft ist von 3 % der Arbeitskrfte im Jahre 1970 auf 8 % im Jahr 1986 gestiegen: centesimae partes hominum opere carentium in Nationibus progressis, ubi oeconomicae res secundum mercatus leges geruntur, transierunt a tribus centesimis partibus copiarum operis anno 1970 ad octo partes anno 1986 [la percentuale dei disoccupati nei Paesi sviluppati a economia di mercato passata dal 3 % della forza lavoro nel 1986] SRS n. 18, nota; hohe Prozentstze an Mierfolgen verzeichnen: magnam prae se ferre nullius successus crebritatem [registrare alte percentuali di insuccesso] EV n. 14; Proze allg. processus, us [il processo] GS n. 42, series actionum [il processo] LE n. 6; cursus, us, [il processo] SRS n. 22; + inmitten inmitten all dieser Prozesse: hoc in rerum cursu [in mezzo a tutti questi processi] LE n. 3; + Subst. der Proze der Entkolonialisierung: conatus coloniarum priorum demoliendarum [il processo di decolonizzazione] SRS n. 12; der Proze der Industrialisierung: transire ad fabriles industrias [il processo di industrializzazione] SRS n. 12; + Adj. ein dynamischer Proze: processus dynamicus [un processo dinamico] FC n. 9; der hier kurz geschilderte historische Proze: historica rerum progressio, breviter hic exposita [il processo storico qui brevemente presentato] LE n. 14; ein unwiderstehlicher Proze: processus cui resisti non potest [un irresistibile processo] LC n. 6; + Vb. einen Proze einleiten: processum inire [dar avvio a un processo] UUS n. 15; in einen Proze eintreten: ingredi alicius processum [entrer dans le processus] LN VIII-7; einen Proze richtig steuern: rerum cursum moderari ac recte dirigere [dominare ed orientare un processo] OA n. 11; Pooze jur. vd. Rechtsstreit; Prozeakten acta causae - CIC abr. can. 1890; Prozebevollmchtigter procurator [il procuratore] CIC vig. can. 1477, procurator ad litem [il procuratore alla lite] CIC vig. ante can. 1481 prozefhig prozefhig sein: in iudicio stare posse [poter stare in giudizio] CIC vig. can. 1478 1; er ist prozefhig: ei legitima persona standi in iudicio non deest [non manca la capacit legittima di stare in giudizio a ] CIC vig. can. 1505 1 Prozefrage die Prozefrage festsetzen: formulam dubii determinare [determinare la formulazione del dubbio] CIC vig. can. 1661 1 Prozefhrungsbefugnis persona standi in iudicio [capacit di stare in giudizio] CIC vig. can. 1620 Prozegegenstand iudicii materia [la materia del giudizio] CIC vig. can. 1567 1 Prozehandlung actus iudicialis [un atto giudiziale] CIC vig. can. 1485, actus processualis [un atto processuale] CIC vig. can. 1455 1; Prozehandlungen des Richters: actus positi a iudice [gli atti posti dal giudice] CIC vig. can. 1451 2; eine Prozehandlung vornehmen: actum processualem ponere - CIC abr. can. 1736, actum processualem peragere [il compimento degli atti processuali] CIC vig. can. 1466; wenn den Parteien aus dem Bekanntwerden einer Prozehandlung Schaden erwachsen knnte: si ex revelatione alicuius actus processualis praeiudicium partibus obvenire possit [se dalla rivelazione di qualche atto processuale possa derivare pregiudizio alle parti] CIC vig. can. 1455 1; prozessieren causam agere [fare la causa] CIC vig. can. 1507 3; leichtfertig prozessieren: temere litigare [fare sconsideratamente la causa] CIC vig. can. 1649 1 Prozekosten iudicii expensa [le spese del giudizio] CIC vig. can. 1523; die Prozekosten tragen: expensas iudicii ferre [le spese del giudizio sono a carico di ] CIC vig. can. 1523, litis expensae solvere [pagare le spese della lite] CIC vig. can. 1595 1 Prozekostenhilfe gratuitum patrocinium [il gratuito patrocinio] CIC vig. can. 1464 Prozelauf litis instantia [l'instanza della lite] CIC vig. ante can. 1517; Prozepartei litigans [il contendente] CIC vig. can. 1523; die Prozeparteien partes in causa [le parti nella causa] CIC vig. ante can. 1476; vd. Streitpartei; Prozestadium litis status [lo stadio della lite] CIC vig. can. 1417 2

365

prozessual
prozessual eine rein prozessuale Vorschrift: lex mere processualis [una legge che semplicemente processuale] CIC vig. can. 1645 2 Prozevorschriften die Prozevorschriften verletzen: normas processuales praeterire AAS 1971, 485; prfen allg. expendere [osservare] QDS 59, [vagliare] HV n. 6; + sich sich selbst prfen: se ipse perpendere [esaminarsi] UUS n. 82; + Subst. die von den Parteien vorgelegten Dokumente prfen: recognoscere documenta a partibus producta [esaminare i documenti prodotte dalle parti] CIC vig. can. 1678 1; die Echtheit eines Schriftstcks prfen: authenticitatem litterarum recognoscere [controllare l'autenticit di una lettera] CIC vig. can. 40; die Identitt des Zeugen prfen: comprobare identitatem testis [verificare l'identit del testimone] CIC vig. can. 1563; nach Kriterien der Gerechtigkeit und Anstndigkeit prfen: excutere secundum iustitiae iudicia et honestatis [esaminare secondo criteri di giustizia e di moralit] CA n. 47; Urkunden prfen: documenta perquirere - DPM can. 2 n. 3; prfen examinieren periclitari aliquem [esaminare qc.] QDS 203 nota a; jemanden ber etwas prfen: aliquem examini subicere super aliqua re - CIC abr. can. 459 3; Pt. Pf. geprft: in examinibus vel experimentis probatus - Sap. c. Art. 49 1; Pass. geprft werden: probari [essere approvato] QDS 152, specimen dare [l'esame si far su ...] QDS 153, specimen exhibere alicuius disciplinae [essere esaminato di ] QDS 200; Prfer illi a quibus examen fuit institutum [gli esaminatori] QDS 142, examinator - CIC abr. can. 996 3 Prfstein probatio [la verifica] LE n. 8, comprobatio [la verifica] LE n. 18, obrussa [la pietra di paragone] EN n. 24; die Bruderliebe ist der Prfstein der Gottesliebe: dilectio fratris obrussa est amoris Dei [l'amore del fratello la pietra di paragone dell'amore di Dio] LC n. 56; Prfung allg. probatio [la prova] PC n. 12, periclitatio [la prova] EV n. 67; + Subst. die Prfung der nderungsvorschlge: expensio modorum [l'esame dei modi] LG np. pr. das Leiden hat hier den Charakter einer Prfung: dolor experimenti indolem habet [la sofferenza ha carattere di prova] SD n. 11; die Stunde der Prfung: discriminis tempus [l'ora della prova] SP 450; + Adj. eine harte Prfung: casus acerbus [una dura prova] DoV II B 8; die kritische Prfung: critica inquisitio [l'examen critique LN VII-10, investigatio critica [l'examen critique] LN VII-4; perquisitio DPM can. 2 n. 3; + Vb. sich in der Prfung eines ganzen Lebens bewhren: totius vitae experimento probari [superare la prova di tutta la vita] Iuv. n. 10; eine schwere Prfung durchzustehen haben: dure probari [essere messo a dura prova] Cfl n. 54; die Prfung des Falles wird innerhalb kurzer Zeit stattfinden: examen solvendo casui peragendum intra breve temporis spatium continebitur AAS 1971, 311; etwas einer Prfung unterziehen: aliquid examini subicere - DPM can. 13 n. 3; jemanden einer harten Prfung unterziehen: arduum experimentum alicui imponere [sottoporre qc. a una dura prova] SD n. 23; das eigene Leben einer Prfung unterziehen: propriam vitam expendere [mettere alla prova la propria vita] CA n. 50; Prfung Examen: examen, inis, n. [un esame] CIC vig. can. 521 3, experimentum [un esame] QDS 142, periculum [un esame] QDS 203 nota a; Prfungen: examina vel aequipollentia experimenta Sap. c. Art. 44; + Subst. nach Ablegung der Prfung: periculo facto - LL 419, dato experimento - LL 420; die Prfung soll den Nachweis erbringen, da : examinis erit comprobare utrum - SLL 344; Prfung mit Wettbewerbscharakter: concursus, us - CIC abr. can. 399 2; auf Grund einer Prfung mit Wettbewerbscharakter: concursu habito - AID 512; + Adj. mndliche Prfung: examen verbale [un esame verbale] QDS 61, examen ore habendum - SLL 354; schriftliche Prfung: examen scripto habendum - SLL 354; + Vb. eine Prfung abhalten: examen instituere [un esame da farsi in ...] QDS 152; eine Prfung ablegen: periculum facere - CIC abr. can. 996 2; eine Prfung ablegen ber : experimentum subire in [subire l'esame su ] QDS 199; diejenigen, welche die bessere Prfung ablegten: ii qui periculo magis praestiterunt; eine Prfung abnehmen: examen recipere - CIC abr. can. 997 1; der Kurs ist durch eine Prfung abzuschlieen: cursus examine absolvendus est - SLL 360; eine Prfung bestehen: approbari [essere approvato nell'esame] QDS 202, examen superare - SLL 343, examini satisfacere AAS 1979, 507; nach bestandener Prfung: periculo facto - CIC abr. can. 1406; wer die Prfung nicht bestanden hat, kann sie wiederholen: repetant qui plene non satisfecerint - SLL 353; eine Prfung durchfhren: examen habere [far un esame] QDS 48, examen explere - QDS 61; sich einer Prfung unterziehen: examen subire - CIC abr. can. 130 1; eine Prfung vorschreiben: examen imponere - SLL 355; eine Prfung wiederholen: ad experimentum redire [essere ammesso ad altro esame] QDS 202, examen iterare - SLL 343; vd.: Abschluprfung Prfungskommission conventus ad periclitandam candidatorum doctrinam [un'adunanza per gli esami] QDS 201 Prfungsordnung ordo examinum - AAS 1983, 338; Ordo Facultatis de examinibus superandis - AAS 1983, 340 Pseudoideal ein Pseudoideal von Gerechtigkeit: falsa quaedam forma iustitiae [uno pseudo-ideale di giustizia] DR 69;

366

Putativehe
Pseudowerte falsa bonorum iudicia [disvalori] EV n. 13, bona ficticia [i non valori] EN n. 55; Pseudowissenschaft falsi nominis scientia [la falsa scienza] CIC vig. can. 279 1; pseudowissenschaftlich pseudowissenschaftliche Argumente: fallacia scientiae argumenta [argomenti pseudo-scientifici] DR 73; psychisch eine psychische Krankheit: psychica aegritudo [una malattia psichica] LC n. 68; psychischer Zwang: conatus ipsos animos coercendi [sforzi per violentare l'intimo dello spirito] GS n. 27 Psychologie psychologia [la psicologia] ReP n. 18; scientia psychologica [la psicologia] GE n. 1; humani animi pervestigatio - Sac. c. n. 5; doctrina psychologica [le scienze psicologiche] OT n. 2 psychologisch psychologicus [la psicologia] CD n. 14; ein psychologisches Bewutsein: conscientia quae in re psychologica versatur [la coscienza psicologica] ES 616; psychologische Schwierigkeiten: indolis animique difficultates quas psychologicas vocant AAS 1969, 627; ein psychologischer Vorgang: operatio psychologica [une opration psychologique] Cat. 2726 sich psychologisch zu etwas gezwungen fhlen: ut animo sese cogi sentire ad aliquid faciendum [sentirsi psicologicamente costretta a facere q.c.] EV n. 59; Pubertt pubertas [la pubert] CIC vig. can. 1096 2 Publikationen libri emissi [le pubblicazioni] MM 454; nichtwissenschaftliche Publikationen: libri emissi vulgi captui apti [pubblicazioni a carattere divulgativo] MM 454; wissenschaftliche Publikationen: libri emissi eruditorum captui apti [pubblicazioni di natura scientifica] MM 454 Publikum vulgus [il pubblico] CeP n. 40; publicum forum [il pubblico] CeP n. 174, spectatores [le public] Cat. 2354; publizieren emittere [pubblicare] MM 454 Publizist diurnarii actor [un pubblicista] IM n. 15; Pl. Publizisten: diurnarii scriptionumque editores [i pubblicisti] PP n. 83 Punkt argumentum [il punto] FC n. 33, caput [il punto] CIC vig. can. 1577 1, elementum [la materia] CIC vig. can. 1705 2; bis zu welchem Punkt: quousque [fino a quale punto] EN n. 4; Putativehe matrimonium putativum [il matrimonio putativo] CIC vig. can. 1061 3;

367

qulen

Q
qulen die Frage, die heute so viele Menschen qult: quaestio, quae tam multos homines hodie exagitat [la questione che tormenta oggi tanti uomini] VS n. 85; Qualifikation qualificatio - Sap. c. Art. 47 2 qualifiziert Pt. Pf. ein qualifizierter Arbeiter: operarius arte peritiaque praestans [un operaio qualificato] PP n. 70, opifex speciali peritia praeditus [un lavoratore qualificato] LE n. 1; ein qualifizierter Zeuge: testis qualificatus [un testimone qualificato] CIC vig. can. 1573; Qualitt genus (bonorum) [la qualit] SRS n. 28, bonitas [la qualit] CA n. 36; die Qualitt der Studien: praestantia studiorum [la seriet degli studi] GE n. 6; mehr auf die Qualitt als auf die Quantitt achten: virtutem sociorum potius quam numerum prosequi [preocuparse ms de la calidad que del numero] FiC 192; eine moralische Qualitt erlangen: notam moralem consequi [acquistare una connotazione morale] SRS n. 38; dieses Merkmal bestimmt seine innere Qualitt: hoc signum declarat qualis ipse sit interius [questo segno determina la sua qualifica interiore] LE pr.; die Qualitt der Produkte verbessern: res, quae labore gignuntur, quoad qualitatem expolire [perfezionare la qualit dei prodotti] LE n. 5; quantitativ ein rein quantitatives Wirtschaftswachstum: incrementum oeconomicum quod sola opum magnitudine continetur [una crescita economica puramente quantitativa] OA n. 41; Quartier milit. statio - AAS 1986, 483 Quaste flocculus [il fiocchetto] AID 501, nappa - AID 501 Quelle allg. scatebra, ae [la sorgente] PC n. 7, scaturigo, inis, f. [la sorgente] DV n. 9; + Subst. die Quellen der Arbeit: operis fontes [le fonti del lavoro] SRS n. 18; unlautere Quellen der Bereicherung: rei familiaris illicite augendae capita [improprie fonti di arricchimento] CA n. 48; die Quelle des christlichen Lebens: christianae vitae scaturigo [la sorgente della vita cristiana] UUS n. 68; Anfang und Quell eines neuen Lebens: principium saliens ad novam vitam [il principio sorgivo di una nuova vita] VS n. 25; die Quelle des Lebensunterhalts: caput a quo quis sumit suum victum cultumque [la fonte da cui si traggono i mezzi di sussistenza] MM 405; die Mehrheit des Volkes ist die Quelle aller Rechte und Pflichten: maior pars populi universi iuris est officiique effectrix [la maggior parte del popolo sorgente dei diritti e dei doveri universali] LP 601; die Quelle der wirtschaftlichen Versklavung: oeconomicae servitutis caput [la sorgente della schiavit economica] DR 70; die Quellen des Wohlstands: prosperitatis fontes [le fonti del benessere] CA n. 27; + Adj. eine reiche

Quelle: copiosus fons [una fonte abbondante] SD n. 25; eine vergiftete Quelle: venenosus fons [una fonte avvelenata] SP 426; eine verschmutzte Quelle: fons contaminatus [una sorgente contaminata] ReP n. 4; lit. die Auslegung der Quellen: fontium interpretatio [linterpretazione delle fonti] FeR n. 97; Quellrecht ius fontanum [un diritto fontale] Cfl n. 38; Quellwasser aqua fontis [l'eau de source] Cat. 1220; Querverbindung nexus, us [il collgeamento] SS n. 8;

368

Radikalitt

R
Rache nach Rache schreien: ad ultionem clamare [gridare vendetta] Cfl n. 37; um Rache zum Himmel schreien: iras e caelo ultrices devocare [gridare vendetta al cospetto del Cielo] LE n. 8; Rachen im Rachen des Todes: in faucibus mortis UAD 680; Racheplan ulciscendi consilium - ACS 17 Rachsucht ulciscendi cupiditas [lo spirito di rivalsa] UUS n. 42; Rdchen ein Rdchen in der Maschine: rotula universae insertata machinationi [una semplice ruota e ingranaggio del sistema] DR 70, sich als Rdchen in einem von oben bewegten Mechanismus vorkommen: sibi videri particula esse maximi cuiusdam machinamenti altiore potentia moti [sentirsi un ingranaggio di un grande meccanismo mosso dall'alto] LE n. 15; radieren abradere - CIC abr. can. 1818; Radierung in einer Urkunde: abrasum documentum [un documento cancellato] CIC vig. can. 1543 radikal Adj. funditus - CA n. 18, radicalis [radicale] DC n. 31 quod ad ipsas rei radices pertingit [che giunge alle radici stesse della realt] FC n. 17, a mediis consiliis funditus abhorrens [la radicalit] FC n. 33, ad extremam formam adductus.[radicale] DoV II pr; [E] eine radikale Erneuerung: absoluta renovatio [un radicale rinnovamento] VS n. 98; [G] ein radikaler Gegensatz: radicalis oppositio [una contrapposizione radicale] DoI n. 4; [I] eine radikale Ideologie: radicalis ideologia [un'ideologia radicale] CA n. 42; eine radikale Infragestellung: altissima dubitatio [una radicale rimessa in questione] FeR n. 91; [K] die radikale Knechtschaft der Snde: extrema peccati servitus [la servitude radicale du pch] LN pr. [L] radikale Lsungen: rationes nodi expediendi turbulentae [soluzioni radicali] OA n. 3; [M] durch radikale Manahmen: gravissimis adhibitis remediis [per mezzo di misure radicali] PP n. 37; einer Gefahr mit radikalen Manahmen begegnen: periculum acrioribus rationibus propulsare [opporre al pericolo misure radicali] HV n. 2; das radikale Mitrauen gegen die Vernunft: radicalis de ratione diffidentia [la radicale sfiducia nella ragione] FeR n. 55; [N} die radikale Neuheit des Neuen Testaments. Novi Testamenti extrema novitas [la radicale nouveaut du Nouveau Testament] LN X-7; [R] eine radikale Reform: reformatio penitus facienda [une rforme radicale] LN XII-8; eine radikale Revision: acrior recognitio [una revisione radicale] VS n. 65; eine radikale Revolution der sozialen Beziehungen: plena rationum socialium eversio [la rvolution radicale des rapports sociaux] LN IV-15; [U] eine radikale

Umwandlung: immutatio radicitus efficienda [una radicale trasformazione] LC n. 82; [V] radikale Vernderungen: rerum mutationes funditus penetrantes [cambiamenti radicali] LE n. 21, mutationes fundamentales [cambiamenti radicali] FeR n. 88; Komp. radikaler: altius [pi radicalmente] FeR n. 66; Spl. die radikalsten Forderungen, die das Evangelium stellt: extremae postulationes evangelici nuntii [le esigenze pi radicali del messaggio evangelico] NMI n. 40; die radikalsten Meinungsuerungen: acerrimae opinationes [le opinioni pi radicali] EV n. 68; Adv. radicitus [radicalmente] OA n. 26 [radicale] FeR n. 78, funditus [in modo radicale] SD n. 9; radikal von anderen abhngig sein: ex aliis stirpitus pendere [essere da altre persone radicalmente dipendente] EV n. 19; etwas radikal ausschlieen: aliquid a radice excludere [escludere radicalmente] DoI n. 22; sie bekmpfen diese Kirche radikal: hanc Ecclesiam ex integro impugnant [contestano radicalmente questa Chiesa] EN n. 58; das Elend radikal beseitigen: miseriam populi radicitus exterminare [oprer les chagements radicaux qui mettront fin la misre du peuple] LN II2; die Wurzel aller bel radikal beseitigen: radicem resecare omnium malorum - CCC 190; etwas radikal in Frage stellen: aliquid in dubium penitus vocare [radicalement remettre en cause qc.] LN VIII-9, aliquid penitus in controversiam adducere [mettere q.c. radicalmente in questione] VS n. 33; radikal gefhrdet sein: in discrimen penitus incidere [essere radicalmente compromesso] EV n. 74; eine radikal phnomenalistische Philosophie: philosophia prorsus phaenomenorum [una filosofia radicalmente fenomenista] FeR n. 82; radikal verwandelt: in aliud penitus mutatum [trasformato radicalmente] SRS n. 31; sich radikal widersetzen: radicitus adversari [radicalmente opporsi] EV n. 61; auf radikale Weise: radicali quidem modo [in modo radicale] MD n. 20; radikal widersprechen: penitus contradicere [contraddicere radicalmente] DoI n. 6; Spl. am radikalsten: extremo maxime modo [nel modo pi radicale] SS n. 20; Radikalisierung die Radikalisierung der sozialen Gegenstze: repugnantiae sociales ad extremum extrahendae [portare agli estremi le contraddizioni sociali] CA n. 23; Radikalisierungen: extremae opinationes [le radicalizzazioni] FeR n. 46; Radikalismus der evangelische Radikalismus: radicalismus evangelicus - AAS 1971, 915; praecepta evangelica penitus iubentia [il radicalismo evangelico] VS n. 89; der Radikalismus der Bergpredigt: extremum Sermonis Montani principium [il radicalismo del discorso della Montagna] NMI n. 31; Radikalitt die Radikalitt des Evangeliums: ardua ac severa Evangelii postulata [la radicalit del Vangelo] FeR n. 43; die Radikalitt des Seins: radicalitas ipsius

369

raffiniert
esse [la radicalit dellessere] FeR n. 48; die aufopfernde Radikalitt: extremum sese offerendi propositum [la radicalit oblativa] EV n. 55; raffiniert Adj. exquisitus [raffinato] CA n. 41; Adv. auf raffinierte Weise: versutissime [astutamente] DR 73; Rahmen contextus, us [il contesto] EV n. 74, ambitus [un ambito] EV n. 91, saeptum [la cornice] CA n. 40; im Rahmen des Mglichen: quantum fieri possit [nei limiti del possibile] PO n. 21; im Rahmen des allgemeinen Rechts: intra ambitum iuris universalis [entro l'ambito del diritto universale] CIC vig. can. 638 1; in grerem Rahmen: latiore in ambitu [nel pi vasto contesto] LE n. 14; Rahmenbedingungen contextus [i contesti] FeR n. 33; die Verschiedenheit der sozialen und kulturellen Rahmenbedingungen: socialium doctrinaliumque contextuum varietas [la diversit dei contesti sociali e culturali] VS n. 4; die Rahmenbedingungen effizienter Wirtschaftsfhrung: compages aptae ad rem oeconomicam efficaciter gerendam [i quadri per un'efficiente gestione dell'economia] CA n. 20; Rand der Rand des Abgrunds: praecipitii margo [lorlo del baratro] FeR n. 6; die Philosophie nur am Rande behandeln: philosophiam segregare [emarginare la filosofia] FeR n. 61; sich am Rande der Arbeitswelt fhlen: sentire se in secundariis partibus ambitus operis faciendi versari [sentirsi ai margini del mondo del lavoro] LE n. 22; am Rand des Lebens: in vitae margine [al margine della vita] Cfl n. 48; an den Rand gedrngt: segregatus [marginale] CA n. 15; an den Rand des sozialen Lebens gedrngt sein: in secundarias societatis partes detrudi [essere socialmente emarginato] LE n. 21; am Rande stehen: ad marginem remitti [essere messo ai margini] DC n. 3; Randexistenz declivior status [una condizione di marginalit] LC n. 85; eine Randexistenz sein: segregari [essere emarginato] CA n. 33, seiunctus esse [essere emarginato] CA n. 33; Randgruppe exclusi [gli emarginati] CA n. 57; Pl. Randgruppen: derelictorum ordines [i gruppi emarginati] CA n. 57; Randvlker populi nunc seclusi [popoli oggi emarginati] CA n. 52; Rang hoher Rang: fastigium [le fate] S. chr. 400 Rangfolge ius praecedentiae [il diritto di precedenza] CIC vig. can. 351 3, praecedentia [la precedenza] CIC vig. can. 1609 3; Rangordnung die Rangordnung der Gter: ordo bonorum [la gerarchia dei valori] SRS n. 28; die Rangordnung der Geschpfe: creaturarum hierarchia [la hirarchie des cratures] Cat. 342; Rangstufe gradus, us [il grado] CIC vig. can.1008; auf verschiedener Rangstufe stehen: in variis gradibus collocati esse - VN 284 rasend vesanus [furibondo] DR 75 Raserei eine gttliche Raserei: divinus furor [una pazzia divina] DC n. 4; Rasse stirps, stirpis f. [la razza] LC n. 95; die Rassen trennen: impedire homines alius stirpis quominus cum alius stirpis hominibus commercium habeant [impedire di comunicare con gli esseri appartenenti a gruppi etnici differenti] PT 284 Rassendiskriminierung hominum discrimen generis causa [la discriminazione razziale] PT 268 Rassenha racialia odia [odi razziali] GS n. 82 Rassenkonflikt variarum gentium simultas [un antagonismo di razza] DR 73, dissensio racialis [un contrasto razziale] GS n. 4; Rassenschranken Rassenschranken niederreien: repagulas stirpis deicere [abbattere le barriere razziali] FeR n. 38 Rassenunterschied die Diskriminierung, die sich auf den Rassenunterschied grndet: discrimen quod secundum cutis ipsius fit colorem [una discriminazione fondata sulla differenza razziale] SRS n. 15 rassisch rassische Diskriminierung: discrimen nomine stirpis [una discriminazione che si fondi sulla razza] QDAP n. 11 Rassismus iactata stirpis dominatio - ExF 674; stirpium discrimen [il razzismo] PT 281, iniquum stirpium discrimen - AAS 1967, 1082, alienae stirpis contemptus [il razzismo] AG n. 15, suae cuiusque stirpis cultus [il razzismo] PP n. 62, suae cuiusque stirpis studium [il razzismo] PP n. 63, iniquum inter gentes discrimen [il razzismo] PP n. 72, alienarum stirpium discrimen [il razzismo] LC n. 8, vexatio phyletica [il razzismo] SRS n. 25 rassistisch phyleticus [razzistico] SRS n. 25; rassistische Diskriminierung: discrimen a stirpis diversitate quaesitum [la discriminazione razziale] OA n. 16; rassistische Unterdrckung: dominatio in rebus stirpis [l'oppression raciale] LN I-2; ein rassistisches Vorurteil: commentum phyleticum [un pregiudizio razziale] UUS n. 19; rassistische Vorurteile: praeiudicatae de stirpe opiniones [pregiudizi razziali] OA n. 16; Rat Ttigkeit consilium [il consiglio] CIC vig. can. 127 1; mit Rat und Tat: opera et consilio - ExF 696, consilio et opibus [con il consiglio e con mezzi economici] AA n. 11, actione et consilio [con l'azione e il consiglio] CIC vig. can. 364 n. 2; einen Rat annehmen: consilium amplecti [abbracciare un consiglio] MC 214; jemanden um Rat bitten: consultum adire aliquem - SQC 661; jemandes Rat einholen: consilium alicuius exquirere [richiedere il

370

Reaktion
consiglio di qc.] CIC vig. can. 127 1; der, dessen Rat gefragt wird: qui de consilio requisitus est - CIC abr. can. 105; jemanden zu Rat ziehen: aliquem in consilium accire [richiedere consiglio a qc.] QA 179, consulere aliquem [consultare qc.] PO n. 19; Rat Institution consilium [il consiglio] PC n. 23; den Rat einberufen: consilium cogere [convocare il consiglio] Stat. PAS art. XI, convocare consilium [convocare il consiglio] Stat. PAS art. VIII; die Mitglieder des Rates: ii quibus consilium coalescit [gli Accademici componenti il consiglio] Stat .PAS art. IX; ein stndiger Rat: consilium permanens [un consiglio permanente] CIC vig. can. 451; Rat Mensch consultor [il consultore] REU n. 5 1; vd. Ratgeber; Rate rata - CIC abr. can. 1538 2; Raten festsetzen: ratas praefinire - CIC abr. can. 1538 2; Ratgeber consiliarius [il consigliere] CIC vig. can. 228 1 Ratifikationsurkunde ratihabitionis instrumentum [l'istrumento della ratifica] AAS 1957, 205; die Ratifikationsurkunden austauschen: Ratihabitionis documenta mutuo reddere AAS 1962, 652; die Ratifikationsurkunden wurden ausgetauscht: Ratihabitionis Instrumenta accepta et reddita mutuo fuerunt l.c.; nach Austausch der Ratifikationsurkunden: post mutuo tradita instrumenta ratihabitonis conventionum - AAS 1929, p. 307 ratifizieren ratum habere [ratificare] CIC vig. can. 343 rational rational fabar: ratione intellegibilis [razionalmente concepibile] FeR n. 46; auf geordnete und rationale Weise handeln: agere ratione praestituta et rationali [agire in modo programmato e razionale] LE n. 6; rationalistisch ein bertrieben rationalistischer Geist: nimia animi rationalistarum cupiditas [un eccessivo spirito razionalista] FeR n. 45; Rationalitt die technisch-wissenschaftliche Rationalitt: consequentia technica et scientifica [la razionalit tecnico-scientifica] EV n. 22; ratlos dubius [perplesso] NMI n. 18; Ratlosigkeit consilii inopia [gravi strettezze] RN 646 ratsam es ist ratsam: suadetur [ consigliabile] UR n. 15; es ist ratsam, da: suadet res, ut - ExF 672; Ratschlag suasio - AAS 1985, 413 Ratschlu verborgene Ratschlsse: occulta decreta [decreti nascosti] NA n. 3; Rtsel aenigma, atis, n. [un enigma] GS n. 17; das Rtsel des menschlichen Daseins begreifen: comprehendere arcanum vitae humanae [comprendere lenigma dellesistenza umana] FeR n. 80; die ungelsten Rtsel des menschlichen Daseins: recondita condicionis humanae aenigmata [i reconditi enigmi della condizione umana] NA n. 1; rtselhaft Adj. aenigmaticum [nigmatique] Cat. 546; Adv. arcano quodam modo [misteriosamente] VS n. 86; Raub rapina CIC abr. can. 2354 1, ereptio bonorum [los bienes usurpados] DN 268 rauben die der Kirche geraubten Gter: bona Ecclesiae per vim erepta [bienes que han sido quitados violentemente a la Iglesia] DN 267 Raum ein gebhrender Raum: congruus locus [una congrua parte] SCo. n. 91; fr ihn ist kein Raum in der Welt: illi nihil inest in orbe terrarum loci [per lui non c' spazio in mondo] EV n. 19; fr Unttigkeit bleibt kein Raum: nulla prostat sedes otio destinata [non c' posto per l'ozio] Cfl n. 3; Handeln im politischen Raum: actio politica [l'attivit di ordine politico] LC n. 20; keinen Raum lassen fr etwas: nullum spatium relinquere pro aliqua re [non lasciare alcuno spazio per q.c.] VS n. 67; der Kirche den notwendigen Raum lassen, ihren Dienst in der Welt auszuben: Ecclesiae necessarium spatium dare proprio ministerio gerendo in mundo [lasciare alla Chiesa lo spazio necessario per esercitare il suo ministeo nel mondo] SRS n. 41; Raum zur Verwirklichung: spatium explicandi [lo spazio di realizzazione] FeR n. 17; rumen ein Haus rumen: domum liberam relinquere [lasciare libera la casa] CIC vig. can. 1747 1; jemanden aus dem Weg rumen: aliquem amovere ex vivis [togliere qc. di mezzo ai viventi] SD n. 16; Raumflug volatus inter planetas [il volo interplanetario] Iuv. n. 5; rumlich rumlich getrennt: dispersus [disperso] LG n. 22 Rausch ebrietas [l'ebbrezza] DC n. 4; vd. Trunkenheit; Rauschgifthandel stupefactivorum medicamentorum mercatura [le trafic de drogues] Cat. 2291; rauschgiftschtig medicamentis toxicis assuetus [tossicodipendente] FC n. 41 Rauschgiftschtiger toxicorum medicaminum usui deditus [il drogato] FC n. 47 Rauschtat delictum in ebrietate voluntaria commissum - CIC abr. can. 2201 3; reagieren contra agere [reagire] Iuv n. 15; reagieren auf: obniti contra [reagire nei confronti di] EV n. 70; klar und entschieden reagieren: palam et strenue obsistere [reagire in maniera chiara e forte] FeR n. 49; Reaktion renisus, us [la reazione] LE n. 8, repugnantia [la reazione] LE n. 8, contraria impulsio [la reazione] CA n. 26; als Reaktion auf etwas: nisu facto contra aliquid [per reazione a q.c.] CA n. 21; Reaktion gegen: reactio contra [una reazione contra] GS n. 19; die Reaktion gegen etwas sein: alcui rei obniti [essere la reazione contro qc.] LE n. 8; gewaltsame Reaktionen hervorrufen: excitare violentes motus contrarios [provocare violente reazioni] LE n. 18;

371

real
real reapse [reale] ES 626; die reale Situation: vera condicio [la reale situazione] SRS n. 26; eine reale Wirklichkeit: quaedam solida [un fatto reale] SRS n. 20 realisieren ad effectum adducere [mettere in opera] PP n. 48, aliquid efficere [realizzare q.c.] SS n. Realisierung die Realisierung eines Projekts: propositi effectio [la realizzazione di un progetto] Iuv. n. 3; mehr eine Hoffnung als eine konkrete Realisierung: magis spes quam solida res [pi una speranza che una realizzazione concreta] TMA n. 13; Realismus consuetudo res ipsas ut sunt spectandi [il realismo] PP n. 79, cum rebus congruentia [il realismo] FC n. 33; im Namen eines politischen Realismus: sub realismi politici nomine [in nome del realismo politico] CA n. 25; realistisch cum realitate congruens [realistico] SS n. 30; um realistisch zu sein: ut in rebus concretis haereamus [per essere realisti] TMA n. 42; eine realistische Sicht: intellectus rerum ad veritatem versus [una visione realistica] CA n. 44; auf mglichst realistische Weise: modo qui ad momenta rerum omnia referat [in un modo che sappia essere realista] UUS n. 43; Realitt universa res [la realt] DR 69, realitas - AAS 1971, 904; vera natura [la realt] FC n. 69, zur Realitt werden: mutari in rerum veritates [trasformarsi in realt] EV n. 89; die irdischen Realitten: res terrestres [le realt terrene] LC n. 65; die objektive Realitt: realitas obiectiva [la realt oggettiva] SD n. 5; die wahre Realitt: vera condicio rerum [la vera realt] SRS n. 14; die Realitt der Snde: ipsa peccati realitas [la realt del peccato] FeR n. 76; kein Wort vermag die Realitt der Dinge zu ndern: rerum veritatem nullum evertere valet vocabulum [nessuna parola vale a cambiare la realt delle cose] EV n. 58; kein leeres Wort, sondern eine Realitt: non inane verbum sed praesens res et veritas [non una parola vuota ma una viva realit] SP 451; rebellisch rebellis [ribello] GS n. 7 Rechenfehler error in calculis [un errore di calcolo] CIC vig: can. 1616 1; Rechenschaft Rechenschaft legen: rationem reddere [rendere conto a qc.] DR 88, [presentare il rendiconto] CIC vig: can. 636 2; Rechenschaft ber den Glaube ablegen: rationem fidei reddere [rendere ragione della fede] FeR n. 67; die vom Hunger heimgesuchten Vlker fordern Rechenschaft von den reicheren Vlkern: populi fame pressi populos opulentiores interpellant [i popoli attanagliati dalla fame chiamano in causa i popoli pi ricchi] GS n. 9; Rechenschaftslegung rationum redditio [il rendiconto] CIC vig: can. 1652; Rechenschaftslegung ber die Ausgaben: erogationis ratio - CIC abr. can. 691 5; die Rechenschaftslegung fordern: rationem exigere CIC abr. can. 550 2, rationes exigere - CIC abr. can. 1521 2; die Pflicht zur Rechenschaftslegung: onus reddendarum rationum [l'onere del rendiconto] CIC vig: can. 285 4; zur Rechenschaftslegung verpflichtet: reddendae rationi obnoxius - CIC abr. can. 542; Rechnung ratio mercium [la facture] Cat. 2409; die Rechnung ber die Gerichtskosten: taxarum iudicialium notula AAS 1971, 483; eine Rechnung erstellen: notulam praestituere AAS 1971, 491; Rechnung tragen: rationem habere alicuius rei [tener conto di q. c.] PC n. 8; den Notwendigkeiten Rechnung tragen: consulere necessitatibus [guardare alle necessit] GE n. 9; den Umstnden und der Situation Rechnung tragen: rerum condiciones et statum considerare [tener conto delle circostanze e della situazione] VS n. 56; einer Sache keine Rechnung tragen: parvi facere aliquid [non tenere conto di q.c.] LC n. 31; Rechnungslegung sumptus ad calculum vocati [il rendiconto] QDS 135; redditae rationes [il bilancio consuntivo] Stat. PAS art. IX; ratio accepti et expensi - AAS 1964, 234; Pflicht zur Rechnungslegung: onus reddendarum rationum - CIC abr. can. 139 3; Rechnungslegung fordern: rationes exigere - CIC abr. can. 550 2 Rechnungsprfer impensarum reddituumque probator [il revisore dei conti] Stat. PAS art. XIV recht es ist recht: par est + aci [e giusto che + cong.] TMA n. 16; den Lgen der Hretiker recht geben: plaudere haereticorum commentis - QC 8; zu recht: sie sind darin zu recht zu tadeln: in eo apparent merito arguendi - D-H n. 770 Recht vd. spec. Rechte, das das Rechte auf rechte Weise tun: rem iustam adimplendam modo iusto exsequi [fare la cosa giusta nel modo giusto] DC n. 31; rechtfertigen causam probabilem eo petere, quod ... [giustificare] PT 286, comprobare [giustificare] DoI n. 4; seine Position rechtfertigen: suas rationes comprobare [giustificare la sua posizione] VS n. 56; gewisse Verbrechen rechtfertigen: quaedam purgare delicta [giustificare alcuni delitti] EV n. 4; Rechtfertigung die theoretische Rechtfertigung fr den neuen Krieg: comprobatio et ratio ad novum bellum suscipiendum [le gustificazioni dottrinali per la nuova guerra] CA n. 18; rechtlich Adj. iuridicialis [giuridico] PT 295; rechtliche Bedeutung: momentum iuridicum [rilevanza giuridica] CIC vig. can. 535 3; unterschiedliche rechtliche Form annehmen: diversam induere iuridicam formam - AAS 1969, 477; rechtliche Probleme: difficultates iuridiciales [problemi legali] LE n. 22; rechtliche Strukturen: structurae iuridiciales [le strutture giuridiche] FC n.

372

Rechtsfrage
77; dies bringt keine rechtliche Wirkung hervor: nullam parit iuridicum effectum [non produce alcun effetto giuridico] CIC vig. can. 153 3; Adv. rechtlich und tatschlich: iure ac reapse [di diritto e di fatto] SP 428; rechtlich anerkannt: legitime agnitus [legittimamente riconosciuto] SCo. n. 4; rechtlich geregelt: ad iuris normam descriptum [disciplinato in termini giuridici] PT 276; den rechtlich gesicherten Besitz gewhren: possidendi potestatem ex lege permittere alicui [dejar una cierta faculdad de poseer a alguien] DN 267; die Dizesanbischfe oder die ihnen rechtlich gleichgestellten Prlaten: Episcopi dioecesani aliique in iure ipsis aequiparati [i Vescovi diocesani e coloro che sono ad esse giuridicamente equiparati] CD n. 21; Ehe und nichteheliche Lebensgemeinschaft drfen rechtlich nicht gleichgestellt werden: matrimonium et cohabitatio more uxorio non sunt in iure aequiparanda - AAS 1989, 777; Rechtlosigkeit iurium privatio [una privazione di diritti] DC n. 26; rechtmig Adj. als rechtmig anerkennen: prout legitimum agnoscere [riconoscere come legittimo] GS n. 56; etwas fr rechtmig erklren: aliquid ratum facere [legittimare] EV n. 73; auf Grund eines rechtmigen Titels: legitimo titulo [a titolo legitimo] CIC vig. can. 1282; Adv. legitime [legittimamente] CIC vig. can. 96; wenn nichts anderes rechtmig bestimmt ist: nisi aliter legitime statutum fuerit [a meno che non sia stato stabilito legittimamente in modo diverso] CIC vig. can. 377 3; rechtmig erwerben: legitime sibi comparare [legitimamente adquirir] DN 268; der rechtmig Gewhlte: legitime electus - CIC abr. can. 626 2; wenn nichts anderes rechtmig vorgesehen ist: nisi aliter legitime provisum fuerit [se non stato legittimamente disposto in modo diverso] CIC vig. can. 377 4 Rechtmigkeit die Rechtmigkeit einer Ttung beschlieen: de legitime vita interimenda decernere [decretare la legittimit della soppressione della vita] EV n. 70; Rechtsanmassung iuris usurpatio [una ingiusta usurpazione] DR 82 Rechtsanspruch das Erlschen des Rechtsanspruchs: iuris extinctio [l'estinguersi del diritto] CIC vig. can. 1484 2 Rechtsanwalt advocatus [l'avvocato] CIC vig. ante. cann. 1481 ss. Rechtsauffassung die Rechtsauffassung der Rmischen Kurie: iurisprudentia Curiae Romanae [la giurisprudenza della Curia Romana] CIC vig. can. 19 Rechtsbegriff verbum ad iuris doctrinam accommodatum [un termine giuridico] PT 278 Rechtsbehelf es gibt keinen Rechtsbehelf dagegen: nullam ad aliud iudicium appellationem patitur [no ammette appello alcuno ad altro giudizio] LG n. 25 Rechtsbeistand patronus partis [il patrone della parte] CIC vig. can. 1678 Rechtsbestndigkeit der Dispens erlangt Rechtsbestndigkeit: dispensatio in rem definitam transit - AAS 1972, 248 Rechtsbeziehungen relationes iuridicae - CIC abr. can. 415 1 Rechtschaffenheit probitas [la probit] AA n. 4, morum honestas [la dirittura morale] LC n. 75, probitas [la probit] AA n. 4; die sittliche Rechtschaffenheit: probitas morum [la rettitudine] VS n. 57; die Rechtschaffenheit des Gewissens: probitas conscientiae [la rettitudine della coscienza] Iuv. n. 6; die Rechtschaffenheit der Sitten ist Bedingung fr die Gesundheit der Gesellschaft: morum honestas est condicio salutis societatis [la dirittura morale condizione per una societ sana] LC n. 75; Rechtscharakter Rechtscharakter annehmen: in se naturam recipere iuris [assumere il carattere del diritto] EV n. 11; rechtserheblich die Feststellung rechtserheblicher Sachverhalte: facta iuridica declaranda [fatti giuridici da dichiarare] CIC vig. can. 1400 1 n. 1 rechtsfhig personalitate iuridica pollens [dotato di personalit giuridica] CIC vig. can. 121; rechtsfhig sein: personalitate iuridica gaudere [godere di personalit giuridica] CIC vig. can. 238 1; nicht rechtsfhig sein: persona iuridica destitutus esse - IA 473; eine rechtsfhige fromme Stiftung: pia fundatio autonoma [una fondazione autonoma] CIC vig. can. 1303 1; Rechtsfhigkeit capacitas [la capacit] CIC vig. can. 634 1; die Rechtsfhigkeit erwerben: iuridicam personam acquirere - CIC abr. can. 686 5, persona cum officiis et iuribus constitui [essere costituito persona con i doveri e i diritti] CIC vig. can. 96; die Rechtsfhigkeit entziehen: legitimo iure personae moralis exuere [privare di giuridica personalit] RN 665; die Rechtsfhigkeit verleihen: constituere in personam iuridicam [riconoscere giuridicamente] QA 207; eine Krperschaft mit voller Rechtsfhigkeit: societas omnimodo iuris potestate praedita [una corporazione con piena capacit giuridica] DC n. 23; Rechtsfrmlichkeiten das Verwaltungsgericht entscheidet ohne Beachtung der Rechtsfrmlichkeiten: Tribunal administrativum sepositis iuris sollemnitatibus iudicat - Ord. Conc. Art. 8 4 Rechtsfrage Rechtsfragen sind dem zustndigen Gericht vorzulegen: quaestiones quae iudicialiter sunt cognoscendae, remitti debent ad competentia tribunalia [le questioni da trattarsi in via giudiziaria

373

Rechtsgebiet
devono essere inoltrate ai competenti tribunali] REU n. 7 Rechtsgebiet iuris disciplinae sectio [un ramo della disciplina giuridica] QA 185; Rechtsgemeinschaft communio iuridica [la comunit giuridica] SS n. 15; Rechtsgeschft negotium [un atto] CIC vig. can. 506 1; Rechtsgeschfte unter Lebenden: actus inter vivos CIC abr. can. 1514; durch Rechtsgeschft unter Lebenden: actu inter vivos - CIC abr. can. 2348, Rechtsgeschft von Todes wegen: actus mortis causa CIC abr. can. 1514; die Gltigkeit eines Rechtsgeschfts: validitas negotii [la validit dell'atto] CIC vig. can. 506 1; die Form eines Rechtsgeschfts: actus sollemnia [le formalit dell'atto] CIC vig. can. 13 2; die Bedingungen festlegen, die zur Gltigkeit und Erlaubtheit von Rechtsgeschften erforderlich sind: condiciones statuere ad validitatem liceitatemque negotiorum requisitae [determinare le condizioni richieste per la validit e la liceit degli atti] CIC vig. can. 506 1; ein Rechtsgeschft vornehmen: actum iuridicum facere - CIC abr. can. 532 2, actum ponere - CIC abr. can. 985; vd. Rechtshandlung; Rechtsgleichheit iuris aequalitas [la parit giuridica] PT 294, aequalitas iuridica [l'uguaglianza giuridica] DH n. 6; den einzelnen Konfessionen Rechtsgleichheit gewhren: singulis generibus (religions) aequabilitatem iuris tribuere [riconoscere alle varie confessioni uguali diritti] ID 170; Rechtsgrnde der Begrndung einer Entscheidung: rationes in iure [le ragioni in diritto] CIC vig. c. 1609 2 Rechtsgrundstze allgemeine Rechtsgrundstze: generalia iuris principia [princip generali del diritto] CIC vig. can. 19 rechtsgltig validus [valide posito] CIC vig. can. 1281 2, nicht rechtsgltig sein: iuridiciali carere vi [essere privo di validit giuridica] EV n. 72; Rechtshandlung actus iuridicus [l'atto giuridico] CIC vig. ante can. 124; eine Rechtshandlung vornehmen: actum iuridicum ponere [porre un atto giuridico] CIC vig. can. 124 1; eine Rechtshandlung gltig vornehmen: actum (iuridicum) valide ponere [porre validamente un atto giuridico] CIC vig. can. 638 1; eine Rechtshandlung fr ungltig erklren: actum rescindere [rescindere l'atto] CIC vig. can. 125 2; rechtshngig der Streit wird rechtshngig: lis pendere incipit [la lite comincia ad essere aperta] CIC vig. can. 1512 n. 5. Rechtshilfe ein anderes Gericht um Rechtshilfe ersuchen: in auxilium vocare aliud tribunal [chiamare in aiuto un altro tribunale] CIC vig. can. 1418; Rechtskraft res iudicata [la cosa giudicata] CIC vig. ante can. 1641; die Einrede der Rechtskraft: exceptio rei iudicatae [l'eccezione di cosa giudicata] CIC vig. can. 1642 2; rechtskrftig die Streitsache ist rechtskrftig entschieden: res iudicata habetur [la cosa passa in giudicato] CIC vig. can. 1641, ein rechtskrftig gewordenes Urteil: sententia quae in rem iudicatam transiit [una sentenza passata in giudicato] CIC vig. can. 1629 n. 3; die Sache ist rechtskrftig entschieden: res iudicata habetur [la cosa passata in giudicato] CIC vig. can. 1444 1; rechtskundig eine rechtskundige Person: iuris peritus [un esperto in diritto] CIC vig. can. 1718 3; Rechtsmedizin medicina legalis [la medicina legale] QDS 210; rechtsmedizinisch ein rechtsmedizinisches Gutachten: iudicium medico-legale AAS 1969, 303; Rechtsmittel iuris remedium - CIC abr. ante can. 1878, impugnatio [un' impugnazione] CIC vig. can. 1593 2; + dagegen, gegen dagegen gibt es kein Rechtsmittel: contra eadem non datur iuris remedium CIC abr. can. 1958; gegen das Urteil der ersten Instanz ein Rechtsmittel einlegen: a prima sententia provocare ad tribunal superius - CIC abr. can. 1986; gegen dieses Urteil gibt es kein Rechtsmittel: ab hac sententia non datur appellatio - CIC abr. can. 2243 1; gegen ein Urteil des Papstes gibt es kein Rechtsmittel: contra sententiam Romani Pontificis non datur appellatio neque recursus [non si d appello n ricorso contro la sentenza del Romano Pontefice] CIC vig. can. 333 3; alia ein Rechtsmittel mit aufschiebender Wirkung: appellatio seu recursus in suspensivo - CIC abr. can. 2287; ein Rechtsmittel einlegen: recursum interponere CIC abr. can. 2243 2; ein Rechtsmittel einlegen zum Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal: recurrere ad Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal AAS 1971, 329; ein Rechtsmittel zulassen: recursum admittere - CIC abr. can. 1604 3; Rechtsmittelbelehrung mit Rechtsmittelbelehrung: indicatis modis quibus sententia impugnari potest [indicati i modi secondo i quali la sentenza si pu impugnare] CIC vig. can. 1614 Rechtsnachfolger in iure successor [il successore nel diritto] CIC vig. can. 125 2; der Rechtsnachfolger des N.: is qui causam habet a N. - CIC abr. can. 1448 Rechtsordnung ordo iuridicus [l'ordine giuridico] QA 206, iuris temperatio [l'ordine giuridico] DR 71, ordo iuridicialis [l'ordinamento giuridico] PT 264, iuridicialis dispositio [l'ordinamento giuridico] PT 277, ordinatio iuridica [l'ordinamento giuridico] DH n. 13, iudiciales institutiones [lordinamento giuridico] EV n. 69, iuridica ordinatio [l'organizzazione giuridica] CA n. 60; die rechtliche Ordnung der Gesellschaft: iuridica societatis ordinatio [l'ordinamento giuridico della societ] DH n. 2; eine Rechtsordnung, die allgemein anerkannt wird: iurium

374

Rechtstitel
ordo quem ratum ac firmum omnes ubique habent [un ordine giuridico universalmente riconosciuto] PP n. 78; die positive Rechtsordnung: positivus ordo iuris [l'ordinamento giurdico positivo] GS n. 75; die staatliche Rechtsordnung: iuridicialis reipublicae ordinatio [l'ordinamento giuridico] PT 272, publica civitatis disciplina [l'ordinamento giuridico] PT 279; im Rahmen einer internationalen Rechtsordnung: intra ambitum ordinis iuridici internationalis [nella cornice di un ordine giuridico internazionale] SRS n. 43; Rechtspersnlichkeit personalitas iuridica [la personalit giuridica] CIC vig. can. 114 3; Rechtspersnlichkeit erwerben: personalitatem iuridicam acquirere [acquistare personalit giuridica] CIC vig. can. 322 1; Rechtspersnlichkeit verleihen: personalitatem iuridicam conferre alicui [conferire la personalit giuridica a qc.] CIC vig. can. 114 3; Rechtspflege iuris disciplina [l'ordinamento giuridico] PT 299 Rechtspfleger officialis iudicialis AAS 1958, 683 rechtsprechende Gewalt vd. Gewalt; Rechtsprechung iuris dicundo munus - AID 497, in der Rechtsprechung: in iure dicendo [nell'amministrare la giudizia] QP 609; Rechtssache controversia - CIC abr. can. 1552 1, causa iudicialis AAS 1971, 486; eine verbundene Rechtssache: causa connexa - CIC abr. can. 1554 Rechtsschutz iurium tuitio [la tutela dei diritti] PT 264, iurium tutela [la difesa dei diritti] DH n. 7, tutela iuridica [la tutela giuridica] DH n. 15; unentgeltlicher Rechtsschutz: gratuitum patrocinium [il gratuito patrocinio] CIC vig. ante can. 1649; wirksamen Rechtsschutz genieen: efficaci tutela iuridica muniri [essere munito di una efficace tutela giuridica] DH n. 15; Rechtssicherheit iuridicialis securitas [la sicurezza giuridica] PT 264, iuris securitas [la sicurezza del diritto] SRS n. 44; Rechtssphre iuris provincia [la sfera di diritti] PT 264 Rechtsstaat Res Publica in iure innixa [lo Stato di diritto] LC n. 74, Civitas legitime constituta [lo Stato di diritto] DoV III, Status iuris [lo Stato di diritto] EV n. 19, im Rechtsstaat herrscht das Gesetz und nicht die Willkr der Menschen: in Civitate iuris non arbitrariae voluntates hominum, at leges potissimum dominantur [nel Stato di diritto sovrana la legge, e non la volont arbitraria degli uomini] CA n. 44; die Mngel des Rechtsstaates: mancus Status iuris [les carences de l'tat du droit] LN VII-12; Rechtsstreit iudicium - CIC abr. can. 1552 1, processus, us - CIC abr. can. 2038 2; + Subst. zu Beginn eines Rechtsstreits: in limine litis [sul nascere della lite] CIC vig. can. 1446 2; die Einleitung des Rechtsstreits: causae introductio [l'introduzione della causa] CIC vig. ante can. 1501, causae instructio [l'instruttoria della causa] CIC vig. can. 1677 4; die Erledigung des Rechtsstreits tritt ein: peremptio obtinet - CIC abr. can. 1737; n einem Rechtsstreit als Richter ttig werden: cognoscendam suscipere causam [accettare di giudicare una cosa] CIC vig. can. 1448 1; der vor Gericht verhandelte Rechtsstreit: causa coram tribunali agitata [la controversia discussa avanti al tribunale] CIC vig. can. 1611; + Vb. [A] den Rechtsstreit aufnehmen: iudicium suscipere [incaricarsi del giudizio] CIC vig. can. 1508 3; [B] einen Rechtsstreit beginnen: litem inchoare [introdurre una lite] CIC vig. can. 1288; sich am Rechtsstreit beteiligen: intervenire in processu [intervenire nel processo] CIC vig. can. 1594, interesse causae [intervenire] CIC vig. can. 1696; der Rechtsstreit betrifft Verpflichtungen: causa versatur circa obligationes [la causa verte su obblighi] CIC vig. can. 1411 2; den Rechtsstreit vor ein staatliches Gericht bringen: causam deferre ad forum civile [presentare la causa avanti al tribunale civile] CIC vig. can. 1692 3; [D] den Rechtsstreit durchfhren: causam instruere [istruire la causa] CIC vig. can. 1418; [E] einen Rechtsstreit einleiten: einen processum inchoare [avviare il processo] CIC vig. can. 697, instituere processum [istruire il processo] CIC vig. can. 703; der Rechtsstreit ist erledigt: instantia perimitur - CIC abr. can. 1736; den Rechtsstreit entscheiden: causam dirimere - CIC abr. can. 1925 1; ber den vor Gericht verhandelten Rechtsstreit entscheiden: definire controversiam coram tribunali agitatam [definire la controversia discussa avanti al tribunale] CIC vig. c. 1611 n. 1; ein Rechtsstreit entsteht zwischen ...: controversia enascitur inter ... [una controversia insorge tra ...] CIC vig. can. 1427 3; [F] einen Rechtsstreit fhren: stare in iudicio - CIC abr. can. 1653 1; [V] den Rechtsstreit verschleppen: moras iudicio nectere - CIC abr. can. 1749; [Z] den Rechtsstreit an sich ziehen: causam advocare [avocare la causa a s] CIC vig. can. 1417 2; Rechtssubjekt subiectum iuris [un soggetto di diritti] FC n. 46, iuris capax [soggetto di diritto] DoV I 5; subiectum obligationum et iurium [soggetto di obblighi e di diritti] CIC vig. can. 113 2, iurium subiectum [soggetto di diritti] CA n. 44; Rechtssubjekt sein: per se iura et officia habere [essere soggetto di diritti e di doveri] PT 259 Rechtsstellung status iuridicus [lo stato giuridico] AG n. 14 Rechtstitel nomen [il titolo] ASS 20, 17, probatus titulus - VN 288; mit allen Rechtstiteln, die den legitimen Besitz eines Frstentums begrnden: optima quaeque nomina prae se ferens, quae legitimam constituere valent cuiuslibet principatus possessionem [accogliendo in s i migliori titoli che possono rendere legittimo il possesso di un principato] ASS 28, 201;

375

Rechtstradition
auf unbezweifelbare Rechtstitel gegrndete Rechte: iura certissimis rationibus innixa [derechos fundados sobre indiscutibles ttulos jurdicos] DN 266; der Rechtstitel fr das Eigentum am Acker: legitimus possessionis titulus agri [il titolo legale al possesso del terreno] LE n. 21; Rechtstradition die groen Rechtstraditionen der Menschheit: praeclarum translaticiumque iuris patrimonium hominum [il patrimonio delle grandi tradizioni giuridiche dell'umanit] EV n. 71; rechtsunwirksam irritus [nullo] CIC vig. can. 126 Rechtsverbindlichkeit Rechtsverbindlichkeit haben: vim obligandi habere [avere forza obbligante] CIC vig. can. 341 1; Rechtsverfolgung prosecutio iuris - CIC abr. can. 35 Rechtsverletzung laesio iuris [la lesione del diritto] DH n. 4 [il pregiudizio del diritto] GS n. 78; die vorstzliche Rechtsverletzung: deliberata violatio iurium [la deliberata violazione di un diritto] DoV III; Rechtsverweigerung denegatio iuris - CIC abr. can. 1709 1, ius reddere recusare [rifiutare di giudicare] CIC vig. can. 1457 1 Rechtsvorschriften die Niederschrift gem den Rechtsvorschriften anfertigen: scripto ad tramitem iuris referre - CIC abr. can. 1866 4 Rechtsweg auf dem Rechtsweg verfolgen: lege agendo petere [esigere l'adempimento per vie giuridiche] QA 192; auf dem Rechtsweg vorgehen: iudicialiter procedere [una procedura giudiziale] REU n. 73 1; auf dem ordentlichen Rechtsweg: iuxta ordinarium tramen iuris [per il tramite ordinario del diritto] CIC vig. can. 1688; Rechtsweisheit iuridicialis prudentia [la saggezza giuridica] NMI n. 45; Rechtswesen exercitium iustitiae [l'exercice de la justice] Cat. 2476; rechtswidrig Adj. illicitum [illegittimo] CA n. 43; rechtswidriges Tun: actus illegitimi [un'attivit illegale] CA n. 48; Adv. rechtswidrig besitzen: iniuste detinere - CIC abr. can. 1470 1; rechtswidrig in Besitz nehmen: iniuste usurpare - CIC abr. can. 1470 1; den guten Ruf, den jemand hat, rechtswidrig verletzen: bonam famam qua quis gaudet, illegitime laedere [ledere illegittimamente la buona fama di cui una gode] CIC vig. can. 220; Rechtswidrigkeit das Gericht entscheidet ber die Rechtswidrigkeit des angefochtenen Aktes: tribunal videt de illegitimitate actus impugnati [il tribunale prende in considerazione la illegittimit dell'atto impugnato] REU n. 106 rechtswirksam eine Handlung ist rechtswirksam: actus valet [l'atto vale] CIC vig. can. 126; Rechtswirkung Rechtswirkung haben: effectum iuridicum parere - CIC abr. can. 150 2; ohne Rechtswirkung: omni obligandi vi carens [desituto di ogni valore giuridico] PT 274 Rechtswissenschaft res legalis [la jurisprudence] MG 9 Rechtszug instantia [un'istanza] CIC vig. can. 1520; der Rechtszug erlischt: instantia perimitur [l'istanza va in perenzione] CIC vig. can. 1520; Erlschen des Rechtszugs peremptio instantiae [la perenzione dell'instanza] CIC vig. can. 1525 Rechtszweifel dubium iuris [il dubbio di diritto] CIC vig. can. 14 rechtzeitig opportune - CIC abr. can. 2065, tempestive [tempestive] Stat. PAS art. XXI [tempestivamente] OT n. 6 [senza indugio] IM n. 15, tempore utili [in tempo utile] CIC vig: can. 1592 2; opportuno tempore - Ord. Conc. Art. 19 1, temperi [in tempo] CA n. 57; Redaktion eines Textes: compositio [la redazione] SDL Rede in Rede und Tat: alloquio et usu [a voce e in pratica] DAS 321; wenn die Rede ist von: si sermo de instituitur ReP 16; die Rede ist von: sermo est de [si parla di] LE n. 4; von was ist die Rede?: de qua re est sermo? [di che cosa si parla?] VS n. 103; von dem bereits die Rede war: de quo iam dictum est [di cui gi si parlato] MD n. 12; leere Reden: inanes sermones [discorsi vuoti] EN n. 42; Redeflu orationis cursus - LA n. 20; reden miteinander reden: ultro citroque sermones habere [interpellarsi e rispondersi] CeP n. 24; Rederecht ius loquendi - Ord. Conc. Art. 18 1 Redeweise forma dicendi [la forma del dire] DAS 314, dicendi modus [le espressioni usate] HG 565; bertreibende Redeweise: loquendi modus hyperbolicus [modo iperbolico] DAS 315 Redewendung figura sermonis - LA n. 21; Redlichkeit fidelitas [la lealt] ReP n. 25, honestas [l'onest] Cfl n. 43, rectitudo [la rettitudine] Cfl n. 42; intellectuelle Redlichkeit: mentis probitas [lonest intellettuale] FeR n. 43; die Redlichkeit der Absichten: integritas voluntatum [l'onest delle intenzioni] UUS n. 74; Rednerliste nach Erschpfung der Rednerliste: oratorum indice exhausto - Ord. Conc. Art. 57 3; Reduktion imminutio [la rduction] LN IX-8; reduktionistisch die reduktionistisch verstandene Natur: natura deminutiva ratione inspecta [la natura concepita in senso riduttivo] VS n. 48; reduzieren reducere - CIC abr. can. 1833; etwas auf etwas reduzieren: circumscribere aliquid aliqua re [ridurre q.c. a q.c.] LC n. 64; die Befreiung des Exodus kann nicht auf eine rein politische Befreiung reduziert werden: liberatio Exodi redigi haud potest ad liberationem indolis maxime politicae [la libration de l'Exode ne peut tre ramene une libration de

376

Regel
nature principalement et exclusivement politique] LN IV-3; das Evangelium vom Heil auf ein irdisches Evangelium reduzieren: redigere Evangelium salutis in evangelium terrenum [rduire l'vangile du salut un vangile terrestre] LN VI-5; die Entwicklung auf die technische Frage reduzieren: progressionem in quaestionem technicam coartare [ridurre lo sviluppo a problema tecnico] SRS n. 41; auf eine einheitliche Sicht reduzieren: redigere unicam ad aestimationem [essere riconducibile ad una visione unitaria] FeR n. 91; die Wahrheit der biblischen Texte reduziert sich nicht auf die Erzhlung einfacher historischer Geschehnisse: veritas Bibliorum locorum minime redigitur in eventuum dumtaxat historicorum narrationem [la verit dei testi biblici non si riduce alla narrazione di semplici avvenimenti storici] FeR n. 94; den Menschen auf die Befriedigung materieller Bedrfnisse reduzieren: homines redigere ad voluptatem usuum materialium [ridurre l'uomo al soddisfacimento dei bisogni materiali] CA n. 19; Pt. Pf. eine reduzierte Existenz: exsistentia deminuta [unesistenza in qualche modo diminuta] EV n. 32; Reduzierung reductio - CIC abr. can. 1517 1 reflektieren konkr. einen Strahl reflektieren: referre radium [riflettere un raggio] NA n. 2; reflektieren btr. cogitationem intendere [riflettere] QDAP n. 8; Pt. Pf. das reflektierte Bewutsein: reflexa perceptio [la consapevolezza riflessa] VS n. 69; eine bewut reflektierte Entscheidung: delectio conscie reflexa [una scelta consapevole] VS n. 65; Reflex repercussio [il riflesso] FC n. 17 Reflexion investigatio [la riflessione] LC n. 3, ratiocinatio [il ragionamento] LE n. 13, consideratio [la riflessione] LC n. 70, ratio adhibita [la riflessione razionale] SRS n. 1, cogitatio [la riflessione] Iuv. n. 10; meditatio [la riflessione] FeR n. 41; deliberationes [la riflessione] FeR n. 93, vestigatio [la riflessione] EV n. 27, reflexio [la rflexion] Cat. 2423, meditatio [la riflessione] NMI n. 9; Pl. Reflexionen: cogitata [i riflessioni] OA n. 52; Orte der humanistischen Reflexion: loca ad humaniores notiones meditandas pertinentes [luoghi della riflessione umanistica] EV n. 98; die gegenwrtige Reflexion ber die Moral: moralis aetatis nostrae inquisitio [la riflessione morale contemporanea] VS n. 31; die moraltheologische Reflexion: theologiae moralis vestigationes [la riflessione teologico-morale] VS n. 45; die Reflexion ber das sittliche Leben: commentatio de vita morali [la riflessione sulla vita morale] VS n. 108; die spekulative Reflexion: speculativa ratiocinatio [la riflessione speculativa] FeR n. 65, speculativa ponderatio [la riflessione speculativa] FeR n. 83; die theologische Reflexion: theologica investigatio [la riflessione teologica] LC n. 3, consideratio theologica [la riflessione teologica] LC 70, reflexio theologica AAS 1984, 465; theologica meditatio [la riflessione teologica] FeR n. 87; die Reflexion ber dieses Thema fllt nicht leicht: hoc de argumento non facile disceptatur [riflettere su questo argumento non facile] FeR n. 96; Reform instauratio [la riforma] SCo. n. 86, emendatio [la riforma] PP n. 29, reformatio [la riforma] LC n. 88; + Subst. eine Reihe von Reformen: continuae reformationes [una serie di riforme] SRS n. 43; + Adj. der Weg gerechter Reformen: congruarum reformationum iter [la via delle giuste riforme] CA n. 15; radikale Reformen: reformationes penitus faciendae [rformes radicales] LN XI-8; radikale und mutige strukturelle und institutionelle Reformen fordern: renovationes extremae animosaeque ipsarum structurarum et institutionum flagitare [commander des rformes structurelles et institutionnelles radicales et courageuses] LN VIII-7; der Mut zu tiefgreifenden Reformen: vis animi penitus reformandi [il coraggio di riforme in profondit] LC n. 78; tiefgreifende Reformen sind dringlich notwendig: necessitas urget profundas immutationes [ urgente intraprendere delle riforme profonde] LC n. 99; tiefgreifende Reformen sind unumgnglich: necesse profecto est res quasdam mutari ac praesentis vitae condiciones penitus emendari [sono indispensabili delle riforme profonde] PP n. 81; + Vb. zu Reformen anregen: reformationes urgere [ispirare le riforme] LC n. 88; soziale Reformen durchfhren: sociales in populi utilitatem reformationes peragere [hacer reformas favorables al pueblo] FiC 189; Reformen durchsetzen: reformationes obtinere [ottenere riforme] CA n. 16; Reformen einfhren: reformationes inducere [realizzare le reforme] CA n. 16; Reformen verhindern: renovationes praepedire [empcher les rformes] LN XI-11; Reformation, die Reformatio [la Riforma] SS n. 7, protestantium Reformatio [la Rforme protestante] Cat. 406; die Ereignisse, die man allgemein die Reformation nennt: eventus qui sub nomine Reformationis communiter veniunt [quegli eventi che comunemente passano sotto il nome di Riforma] UR n. 13; in der Reformation: tempore Reformationis [con la Riforma] VS n. 46; Reformator reformator - AAS 1984, 463; die ersten Reformatoren: priores reformatores protestantes [les premiers rformateurs protestants] Cat. 406; reformerisch reformerische Aktivitten entfalten: agere in reformationibus provehendis [esplicare un'attivit riformista] CA n. 16; reformieren instaurare [la riforma] SCo. n. 14, reformare [riformare] SDL; die Gesetze reformieren: leges emendare [riformare il suo ordinamento] CA n. 47; ein System reformieren: systema reformare [riformare un sistema] PO n. 20 Regel gem den Regeln: ex regulis [secondo le regole] QDS 43; es gelte als Regel: pro regula

377

regelmig
habeatur [si tenga come regola] CD n. 40; in der Regel: ex more [in via ordinaria] SCo. n. 77, iuxta communem regulam [in linea di massima] LC n. 85, plerumque [per lo pi] CIC vig. can. 1587, ordinarie [ordinariamente] CIC vig. can. 1668 3; nach der Regel: ex instituto [per la loro regola] PC n. 16; nach eigenen Regeln vorgehen: ad suas regulas agere [procedere secondo le proprie regole] FeR n. 79; die oberste Regel des sozialen Lebens: norma vitae socialis suprema [la rgle suprme de la vie sociale] LN IV-8; regelmig periodicus [periodico] OE n. 4, ex more [di regola] Iuv. n. 3; regelmige Einknfte: emolumenta stabilia [retribuzioni stabili] CIC vig. can. 506 2; regeln temperare [regolare] DR 101, regere [regolare] PT 258, moderari [regolare] PT 259, componere [regolare] PT 259; etwas bis ins einzelne regeln: aliquid minutatim temperare [regolare qc. da prescrizioni dettagliate] TMA n. 12; das Leben durch Vorschriften regeln: vitam temperare [regolare la vita da prescrizioni] FeR n. 68; Pass. geregelt werden: regi [essere regolato da] CIC vig. can. 1403 1; Pt. Pf. gengend geregelt: apte ordinatus [sufficentemente disposto] PO n. 21; geregelte Verteilung: regularis distributio [la regolare distribuzione] LG n. 26; Regelung moderamen, inis, n. [il discernimento] OE n. 29; dies wird der Regelung der Ortsoberhirten anvertraut: moderamini hierarcharum locorum committitur [ affidata al discernimento dei gerarchi locali] OE n. 29; eine friedliche Regelung: pacifica tractatio [un pacifico accommodamento] GS n. 79 regelwidrig abnormis [irregolare] FC n. 79 Regeneration animorum renovatio [la rigenerazione] SP 441; regenerieren natrliche Hilfsquellen, die sich regenerieren: opes naturae quae refici possunt [risorse naturali che sono rinnovabili] SRS n. 34; Regentin Regni Administra [la Regina Reggente] ASS 20, 9 regieren moderationem agere [governare] MC 227, gubernare [governare] LG n. 19; den Staat regieren: rempublicam administrare [amministrare la citt] DI 8; das Volk regieren: praeesse populo [presiedere al popolo] DI 8; Pt. pr. regierender Abt: abbas regularis de regimine - CIC abr. can. 625; Subst. Regierende: gubernatores [les chefs du gouvernement] MG 8, populorum gubernacula moderantes [attendenti al governo dei popoli] MC 243, qui praesunt populis [i governanti] MC 243, qui publicae rei gubernacula moderantur [coloro i quali esercitano il potere] SP 445; qui populorum regimen tenent [quanti governano i popoli] GE n. 1, moderatores [i governanti] GS n. 73 [i dirigenti] LC n. 75, civitatum rectores [i reggitori dei popoli] SP 445; Nationum Rectores [i Governanti] HV n. 23, publicae rei Moderatores [i pubblici poteri] HV n. 23, ii quorum in manibus populorum sortes sunt AAS 1956, 747, ii qui rei publicae gubernacula moderantur AAS 1956, 747 Regierung Institution, Personen gubernium - Syll. V n. 52, Gubernium [il Governo] REU n. 21; qui summam imperii tenent [il potere statale] ID 174, rerum publicarum moderatores [il governo] ID 174, rectores rei publicae [i reggitori dello Stato] LP 605, qui rerum potiuntur - VN 192, rei publicae moderatores [i reggitori dello Stato] QA 184, gentium moderatores [i reggitori dei popoli] QA 185, qui rei publicae gubernacula tractant [i pubblici poteri] QA 186, qui rem publicam gerunt [i Poteri pubblici] PT 273, moderatores civitatis [i Poteri pubblici] PT 291 [i governanti dello Stato] CIC vig. can. 364, moderamen [il governo] GS n. 76, supremi Civitatis moderatores [il governo] HV n. 17, regimen [il governo] FC n. 30, nationis magistratus [il governo] SRS n. 25; die Regierungen und ihre Vertreter: primores et magistratus [i governi e i loro rappresentanti] PP n. 73; an der Spitze der Regierung stehen: ad gubernacula reipublicae sedere [sedere al governo della cosa pubblica] DI 8; Ttigkeit procuratio reipublicae [il potere di governare] DI 8, gubernatio reipublicae [il governo dello Stato] LP 594 Regierungsform reipublicae forma [la forma di governo] ID 162; imperii genus [la forma di governo] RN 657, Civitatis gubernandae ratio [la forma de gobierno] DN 262, rei publicae ordinatio [la forma de gobierno] DN 262, regimen [il regime] GS n. 74, Civitatis regendae forma [il regime] RH n. 17; die beste Regierungsform: optimum genus reipublicae [la miglior forma di governo] ID 179; Nationen mit demokratischen Regierungsformen: Nationes in quibus popularia florent regimina [Paesi dove vigono forme di governo democratico] CA n. 47; ohne Unterschied der Regierungsform: quocumque (civitates) administrationis genere teneantur - GdC 387; vd.: Staatsform; Regierungssitz imperii sedes - LSI 522, sedes Moderatorum - AAS 1965, 706; Regierungssystem reipublicae genus [le systme de gouvernement] S. chr. 396; ratio regendae rei publicae [il sistema di governo] LC n. 76 Regierungsweise rei publicae rationes [i metodi di governo] ID 177; Regime regimen politicum [il regime politico] GS n. 29, dominatio [il regime] RH n. 17, coetus summa rerum potitus [il regime] LC n. 17, regimen [il regime] LC n. 19; ein atheistisches Regime: regimen Deum negans [un rgime athe] LN XI-10; ein politisches Regime: politicum regimen [un rgime politique] LN XI-18; ein totalitres Regime: regimen penitus dominans [un rgime totalitaire] LN XI-10; das Aufkommen von totalitren Regimen: adventus

378

reiflich
regiminum totalitariorum [l'avvento di regimi totalitari] LC n. 78 Region regio [la regione] CIC vig. ante can. 431 regional regionalis [regionale] GS n. 74; regionale Abkommen: pactiones inter populos eiusdem regionis factae [accordi regionali] PP n. 77 Regisseur artifex [il regista] IM n. 11 Register album [l'elenco] CIC vig. can. 1458, regestum [un registro] CIC vig. can. 1133; Register der Eheschlieungen: regesta matrimoniorum [il registro dei matrimoni] CIC vig. can. 1121 1; Registerfhrung perscriptio [el registro] DN 269 Registratur regestum [la registrazione] CIC vig. can. 484 registrieren in tabulam referre [registrare] QDS T 1, 3; die Namen registrieren: nomina in libro referre [registrare i nomi] CIC vig. can. 877 1 reglementieren das gesamte Wirtschaftsleben reglementieren: militari paene modo cunctam vitam oeconomicam gubernare [irregimentare l'intera vita economica] CA n. 48; regrepflichtig regrepflichtig sein: impensa aere proprio reficere [risarcire le spese dal proprio] QDS 133 regulr ad normam [regolare] FC n. 81 Regulator der Gewinn ist ein Regulator des Unternehmens: quaestus est vitae administrationis temperator [il profitto un regolatore della vita dell'azienda] CA n. 35; regulieren temperare [regolare] OA n. 45; statum ad regulam dirigere [la regolarizzazione] FC n. 81; Preise regulieren: pretia continere [regolarizzare certi prezzi] PP n. 61; Rehabilitation vias rationesque redimendi eos, qui mentis corporis imminutione utcumque laborant [i metodi di ricupero di soggetti comunque menomati] MM 416; rehabilitieren in meliorem restituere statum [il riadattamento] MM 416 reich ein reiches Erbe: uber haereditas [una ricca eredit] RH n. 3; reiche Leute: homines pecuniosi [i finanziatori] CeP n. 89; Subst. die Reichen: qui divitiis affluunt [i ricchi] DR 88, natio divitum [il ceto dei ricchi] RN 659; die Welt der Reichen: orbis divitum [le monde des riches] LN IX-7; Reich imperium [un empire] S. chr. 386; reichen die Hand reichen: dexteram protendere - ASS 6, 177; sich die Hand reichen: dexteras iungere [darsi la mano] PP n. 75; dies reicht soweit, wie : tantum patet, quantum patet [si estende tanto quanto ...] LG n. 25; ein Gewand, das bis zu den Fersen reicht: vestis quae usque ad talos pertingit - CIC abr. can. 811 1; reichhaltig locuples [ricchissimo] Cfl n. 2; abundanter [abbondantemente] LG n. 26; reichlich Adv. locuplete [ricco] QA 203; affatim [in abbondanza] CA n. 58, largiter [ampiamente] DC n. 24; Adj. ein reichliches Almosen: pinguis eleemosyna - CIC abr. can. 840 2; Reichtum ubertas [la ricchezza] MD n. 25; + Subst. die Anhufung von Reichtum: cumulatio divitiarum [l'accaparement de richesses] LN VII-12, opum congeries [l'accumulazione di ricchezza] SRS n. 9; der Reichtum der biblischen Botschaft: nuntii biblici ubertas [la ricchezza del messaggio biblico] ReP n. 26; die Verteilung der Reichtmer: partitio divitiarum [la ripartizione delle ricchezze] LC n. 13; der Reichtum der christlichen Wahrheit: dives penus veritatis christianae [le ricchezze della verit cristiana] LE n. 7; die Reichtmer dieser Welt: substantia huius mundi [le ricchezz di questo mondo] LC n. 56; die Zurschaustellung von Reichtum: opum maiorum ostentatio [l'ostentazione di ricchezza] SRS n. 14; + Adj. ein auerordentlicher Reichtum: immanis amplitudo [una ricchezza enorme] MD n. 10; ein unendlicher Reichtum: infinita ubertas [uninfinita ricchezza] FeR n. 17; ein unerschpflicher Reichtum an Mythen: inexhausta foecunditas mythorum [la inesauribile fecondit dei miti] NA n. 2; ber ungewhnliche Reichtmer verfgen: peramplis uti fortunis [disporre di fondi enormi] DR 104; + Vb. Reichtmer erwerben: opes comparare - QC 8; Reichweite eines Senders: efficacitas [lefficacia] IM n. 14; reif geistig reif: spiritualiter maturus [maturo spiritualmente] RH n. 15 Reife maturitas [la maturit] OT n. 10; eine fortschreitende Reife: progrediens maturitas [una maturazione progressiva] EV n. 54; die innere Reife erlangen: interiorem maturitatem adipisci [acquirere la maturit interiore] Iuv. n. 9; die menschliche Reife: maturitas humana [la maturit umana] OT n. 11; das Alter der vollen Reife: spatium aetatis maturae et confirmatae [il periodo di piena maturit] Iuv. n. 3; etwas zur Reife bringen: aliquid maturare [far maturare q.c.] VS n. 86; zur Reife gelangen: maturari [maturare] FeR n. 3 reifen maturescere [maturare] AA n. 12; menschliches Wissen zu Weisheit reifen lassen: humanam scientiam maturare in sapientia [far maturare in sapienza la scienza umana] FeR n. 44; Subst. das Reifen: maturatio [la maturazione] DoV II A 2; reiflich auf Grund reiflicher berlegung: rebus mature perpensis [attraverso valutazioni sereni] PT 283, re diligentissime mente animoque excussa [dopo mature riflessioni] HV n. 6; nach reiflicher berlegung: re mature considerata - MP 784

379

Reifung
Reifung maturatio [la crescita] FC n. 38 [la maturazione] DC n. 5; die Reifung des Gewissens: maturatio conscientiae [la maturazione della coscienza] LC n. 4; die moralische Reifung des Menschen: morale incrementum hominis [la crescita morale della persona] VS n. 63; die persnliche Reifung: personae maturatio [la maturazione personale] FeR n. 31; Reifungsproze perfectionis cursus [il processo di maturazione] VS n. 55; Reihe der Reihe nach: ex ordine [per ordine] CIC vig. can. 1612 1; in geschlossenen Reihen: conferto agmine - OOE 57; eine Reihe von Reformen: continuae reformationes [una serie di riforme] SRS n. 43; eine Reihe von negativen Folgen: effectuum adversorum catena [una serie di effetti negativi] SRS n. 18; vd. turnusgem; Reihenfolge diese Reihenfolge ist nicht die einzig mgliche: hic utique ordo unus possibilis non est [cet ordre n'est pas, certes, le seul possible] Cat. 1211; Reimform in leicht einzuprgender Reimform: formulis similiter cadentibus quae facile memoria retineantur [formules rimes, faciles mmoriser] Cat. 2065; rein Adj.ein reines Symbol: meracum signum - ACSF 11; die reine Wahrheit: perlucida veritas [la verit limpida] FeR n. 82; mit sich selbst im reinen sein: in se clarum videre [videre chiaro in s stesso] SS n. 21; Adv. eine rein katholische Vereinigung: mere catholica consociatio - SQC 659; rein politische Fragen: negotia mere politica - UAD 698; reinhalten die Quellen der Schpfung reinhalten: puros servare creationis fontes [tenere pulite le fonti della creazione] SS n. 35; Reinheit die Reinheit des Glaubens: integritas fidei [la fede integra] PC n. 25 reinigen einen Text von Fehlern reinigen: expurgare textum a depravationibus [liberare il testo dalle deformazioni] DAS 307; Pt. Pr. eine reinigende Prfung: iudicium purificatorium [un vaglio purificatore] FeR n. 100; Reinlichkeit munditia [la pulizia] CIC vig. can. 1220 1; Reis Frauen, die den Reis ernten: mulieres oryzae purgandae addictae - ExF 668 Reisig ramuli [les brindilles] Cat. 2717; reizen die Sinne reizen: sensus commovere [l'eccitazione dei sensi] HV n. 22; zum Spott reizen: irrisionem provocare - AAS 1986, 550 rekapitulieren capitulatim breviterque colligere [ricapitolare] LP 611; Reklame nuntia rerum laudativa [i messaggi pubblicitari] SRS n. 28 Rektor Rektor eines Seminars: rector [il rettore] CIC vig. can. 238 2; Rektor einer Universitt: rector universitatis [il rettore d'universit] CIC vig. can. 443 3 Rektorat munus rectoris [il Rettorato] QDS 22 relativ die relative Mehrheit: vd. Mehrheit; relative Normen: normae incertae [norme relative] VS n. 75; relativ wenige: comparate pauci [relativamente] SRS n. 28; relativieren etwas relativieren: aliquid relativum reddere [relativizzarsi] SS n. 8; die Unterscheidung von Gut und Bse relativieren: discrimen boni ac mali relativismo subicere [rlativiser la distinction du bien et du mal] LN XI-17; Relativismus relativismus [il relativismo] ES 631, relativa ratio [il relativismo] FC n. 11; relativistisch die relativistische Haltung gegenber der Wahrheit: mentis habitus relativisticus relate ad veritatem [latteggiamento relativistico nei confronti della verit] DoI n. 4; die relativistische Philosophie: philosophia rerum aequivocarum [la filosofia relativista] FeR n. 82; eine relativistische Moralauffassung: relativistica notio rei moralis [una concezione relativistica della morale] VS n. 33; relativistische Theorien: theoriae indolis relativisticae [teorie di tipo relativistico] DoI n. 4; Relativitt varians indoles [la relativit] EV n. 2; Relativsatz locutio relativa - LA n. 57; Religion religio [la religione] NA n. 2; ein Staat, der verschiedene Religionen umfat: respublica quae homines diversa quoad ad religionem sentientes completitur [una nazione divisa in varie credenze] DIM 78; nichtchristliche Religionen: religiones non christianae [le religioni non cristiane] CIC vig. can. 364; die heidnischen Religionen: religiones paganae [les religions paennes] Cat. 528; die verschiedenen Religionen der Welt: diversae mundi religiones [le diverse religioni del mondo] MD n. 3; sich zu keiner Religion bekennen: nullam profiteri religionem [non confessare una religione] CA n. 60; die Politik wird zu einer weltlichen Religion": evadit politica doctrina quaedam saecularis religio [la politica diventa una religione secolare] CA n. 25; vd. Weltreligion; Religionsausbung professio divini cultus - VN 288; dem Menschen die freie Religionsausbung in der Gesellschaft verweigern: homini denegare liberum in societate religionis exercitium [negare alluomo il libero esercizio della religione nella societ] DH n. 3; Religionsfreiheit religiosa libertas [la libert religiosa] SRS n. 15; das Recht auf Religionsfreiheit: ius ad libertatem in re religiosa [il diritto alla libert in materia religiosa] DH n. 7, ius libertatis religiosae [il diritto alla libert religiosa] RH n. 17; die Religionsfreiheit ist das Recht, in der Wahrheit des eigenen Glaubens und in bereinstimmung mit der transzendenten Wrde der eignen Person zu leben: religiosa libertas est ius in propriae fidei veritate

380

resignieren
vivendi et secundum transcendentem dignitatem propriae personae [la libert religiosa il diritto a vivere nella verit della propria fede ed in conformit alla trascendente dignit della propria persona] CA n. 47; Religionskrieg das Gespenst der Religionskriege: spectrum bellorum inter religiones [lo spettro delle guerre di religione] NMI n. 55; Religionslehrer magister religionis [l'insegnante di religione] CIC vig. can. 805 Religionslosigkeit religionis neglegentia [l'areligiosit] RH n. 17 Religionsstifter religionis conditor [il fondatore della religione] DoI n. 22; Religionsunterricht religiosa institutio [la enseanza religiosa] FiC 198 [l'istruzione religiosa] PT 298; Religionsunterricht erteilen: doctrinam religionis impertire [impartire l'istruzione religiosa] DIM 77; religionswissenschaftlich religionswissenschaftliche Untersuchungen: investigationes scientifico-religiosae [richerche di carattere scientifico-religioso] AG n. 41 religis die Kirche gestattet nicht, da ihre Aufgabe auf den rein religsen Bereich beschrnkt wird: Ecclesia non admittit circumscribi proprium munus sola religionis regione [la Chiesa non accetta di circoscrivere la propria missione al solo campo religioso] EN n. 34; das religise und kulturelle Erbe des Christentums: religiosa et culturalis hereditas christianae fidei [l'hritage religieux et culturel du christianisme] LN III-2; die religise Erziehung: institutio religiosa [l'educazione religiosa] DH n. 5; religise Gemeinschaften: communitates religiosae [le comunit religiose] DH n. 4; die religise Gleichgltigkeit: religionis neglectio [la indiferencia religiosa] DN 272; das religise Leben: vita religiosa [la vita religiosa] LC n. 35; der religise Sinn: religiosus sensus [il senso religioso] FC n. 81; die religise berzeugung: religiosa persuasio [la persuasione religiosa] DH n. 5; Renaissance tempus quod Renascentiae dicitur [il Rinascimento] LC n. 6; seit der Zeit der Renaissance: inde a renatis humanioribus litteris [col Rinascimento] DAS 306; renatarum, ut aiunt, artium aetas - AAS 1966, 30; in der Renaissance: tempore artium Renascentium [con il Rinascimento] VS n. 46; Rentenversicherung cautio pro senectute [l'assicurazione per la vecchiaia] LE n. 19; Repetitorium praelectionum repetitio - SLL 354 replizieren auf die Antworten der Parteien replizieren: replicare partium responsionibus [replicare alle risposte delle parti] CIC vig. can. 1603 3 Reprsentant repraesentans [il rappresentante] AG n. 29; die Reprsentanten der Kapitalgeber: ii qui dominorum partes agunt [chi rappresntano gli interessi dei portatori di capitali] MM 425; die Reprsentanten der Staatsgewalt: rei publicae moderatores [i rappresentanti dell'autorit] DR 79; der Reprsentant der hchsten Autoritt: qui maximae auctoritatis partes gerit [il rappresentante della pi alta autorit] SP 420; Reprsentation repraesentatio [la rappresentanza] FC n. 46; reprsentativ die reprsentative Demokratie: populare regimen repraesentativum [la democrazia rappresentativa] VS n. 113; reprsentieren jemanden reprsentieren: personam alicuius gerere [rappresentare qc.] Stat. PAS art. VIII, vices alicuius gerere [la rappresentanza] DR 82, partes alicuius sustinere [rappresentare qc.] PO n. 12, repraesentare aliquem [rappresentare qc.] CIC vig. can. 631 1; die Gewerkschaften haben die Aufgabe, die verschiedenen Klassen der Arbeiter zu reprsentieren: opificum consociationes eo spectant, ut variarum opificum classium personam gerant [i sindacato hanno per scopo la rappresentanza delle diverse categorie di lavoratori] OA n. 14; Pass. reprsentiert werden: repraesentari [essere rappresentato] CIC vig. can. 499, configurari [essere rappresentato] CIC vig. can. 512 2; Repressalie ultio, onis, f. [la rapressaglia] GS n. 68; Repressalien ausben: vim violenter repellere [actos de violencia y represalia] DN 264; Repressalien gegen die Bevlkerung: ultio qua in populum animadvertitur [rappresaglie perpetrate ai danni delle popolazioni] LC n. 79 Republik die Republik einfhren: in Reipublicae ordinationem coalescere [sostituir a gobierno monrquico gobierno republicano] DN 263 republikanisch die republikanische Staatsform: Reipublicae forma [instituciones republicanas] DN 262 Residenz residentia [la residenza] CIC vig. can. 395 1; zur Residenz verpflichtet sein: obligatione teneri residentiae [essere tenuto all'obbligo della residenza] CIC vig. can. 543 2 sub 1; Residenzpflicht obligatio residendi [l'obbligo di risiedere in ] CIC vig. can. 356; residentiae obligatio [l'obbligo della residenza] CIC vig. can. 1396; ein Amt mit Residenzpflicht: officium residentiale [un ufficio residenziale] CIC vig. can. 283 1 Resignation desperatio [la disperazione] SRS n. 15, animi dimissio [la rassegnazione] DC n. 36; resignieren animo deficere [rassegnarsi] EV n. 90; vor etwas resignieren: aliquid aequo animo accipere [rassegnarsi a q.c.] TMA n. 9, coram aliqua re se debellatum sentire [darsi per vinto davanti a q.c.] Cfl n. 38; Pt. Pr.. resignierend zustimmen: acquiescere [rassegnarsi] ASS 28, 197; Pt. Pf. ein resignierter

381

Reskript
Schmerz: tacitus moeror [un rasseganto dolore] SP 434; Reskript Def. unter einem Reskript versteht man einen von der zustndigen ausfhrenden Autoritt schriftlich erlassenen Verwaltungsakt, durch den seiner Natur nach auf eine Bitte hin ein Privileg, eine Dispens oder ein anderer Gnadenerweis gewhrt wird: rescriptum id est actus administrativus a competenti auctoritate executiva in scriptis elicitus, quo suapte natura, ad petitionem alicuius, conceditur privilegium, dispensatio, aliave gratia [un rescritto cio l'atto amministrativo dato dalla competente autorit esecutiva, per mezzo del quale, di sua stessa natura, su petizione di qualcuno, viene concesso un privilegio, una dispensa o un'altra grazia] CIC vig. can. 59 1; + Subst. [A] der Aussteller des Reskripts: rescribens [colui che ha dato il rescritto] CIC vig. can. 67 3; [E] der Empfnger des Reskripts: rescripti impetrator [il richiedente] CIC vig. can. 67 2; [G] von einem Reskript Gebrauch machen: rescripto uti [far uso del rescritto] CIC vig. can. 67 2; die Gltigkeit des Reskripts: validitas rescripti [la validit del rescritto] CIC vig. can. 63 1; [V] der Vollzug eines Reskripts: exsecutio rescripti [l'esecuzione del rescritto] CIC vig. can. 61; die Vorlage des Reskripts: rescripti praesentatio [la presentazione del rescritto] CIC vig. can. 69; + Adj. ein ungltiges Reskript: rescriptum irritum [un rescritto invalido] CIC vig. can. 66 1; + Vb. [E] das Reskript ist erloschen: rescriptum exspiravit [il rescritto scaduto] CIC vig. can.72; ein Reskript erwirken: rescriptum impetrare [richiedere un rescritto] CIC vig. can. 60; [G] ein motu proprio gegebene Reskript: rescriptum muto proprio datum [un rescritto dato Motu proprio] CIC vig. can. 38; ein Reskript gewhren: rescriptum concedere [concedere un rescritto] CIC vig. can. 71; [V] das Reskript verlngern: rescriptum prorogare [prorogare il rescritto] CIC vig. can. 72; wenn das Reskript nichts anderes vorschreibt: nisi aliud ferat rescriptum [se il rescritto non dispone diversamente] CIC vig. can. 1082; [W] das Reskript widerrufen: rescriptum revocare [revocare il rescritto] CIC vig. can. 73; zwei einander widersprechende Reskripte: duo rescripta inter se contraria [due rescritti fra di loro contrari] CIC vig. can. 67 1; [Z] das Reskript den Parteien zustellen: rescriptum partibus notificare [notificare il rescritto alle parti] CIC vig. can. 1706; Resonanz eine vielfltige Resonanz hervorrufen: multiplici modo repercuti [provovare una molteplice risonanza] Iuv. n. 7; Respekt observantia [il rispetto] NA n. 2; Respekt vor jemandem: reverentia erga aliquem [il rispetto verso qc.] CIC vig. can. 212 3; im gegenseitigen Respekt: mutua servata reverentia [in un mutuo rispetto] OA n. 2; die Ideologien verlieren an Respekt: ideologiae de existimatione sua perdunt [cresce il discredito delle ideologie] CA n. 5; respektieren servare [rispettare] FeR n. 75; die Entscheidung respektieren: electionem tueri [rispettare la scelta] EV n. 68; Pass. respektiert werden: observari [essere rispettato] VS n. 34; Respektierung die Respektierung des Gewissens der anderen: conscientia aliorum observanda et colenda [il rispetto della coscienza degli altri] EV n. 71; respektvoll observans [rispettoso] EN n. 41; reverenter [rispettoso] ReP n. 25, Ressentiment animi indignatio [el resentimiento] FiC 198 Ressource die wichtigste Ressource des Menschen ist der Mensch selbst: praecipua hominis copia ipse homo est [la principale risorsa dell'uomo l'uomo stesso] CA n. 32; Pl. Ressourcen: opes, um f. [le risorse] VS n. 76, subsidia [les ressources] Cat. 2439; die medizinischen Ressourcen: medicinae copia [le risorse mediche] EV n. 26; Ressourcen aufbringen: copias viresque colligere [mobilitare le risorse] CA n. 28; alle ihm zur Verfgung stehenden Ressourcen: universae opes et vires praesto iacentes [tutte le risorse a disposizione] CA n. 12; Rest residuum [gli avanzi] ASS 31, 145/136 restaurieren reficere CIC abr. can. 1186, restaurare [restaurare] CIC vig. can. 1189 Restaurierung reparatio [la riparazione] CIC vig. can. 1189 Resultante die Resultante der die jeweilige Zeit prgenden Wirtschafts- und Produktionsverhltnisse: quiddam manans e rationibus oeconomicis effectionis bonorum in quodam temporis spatio praeponderantibus [la risultante dei rapporti economici e di produzione, predominanti in una data epoca] LE n. 13; Resultat inventae res [le conquiste] RH n. 19, effectus, us [la risultanza] FC n. 43 [il risultato] DoV I 2 nota; Rettungsanker salutis ancora [l'ancora di salvezza] Cfl n. 38; Reue paenitudo [il pentimento] FC n. 58, contritio [la contrizione] ReP n. 31; ernste Reue: animi compunctio [l'interiore ravvedimento] UR n. 1; reuig poenitens [pentito] LG n. 28; revidieren recognoscere [la revisione] SCo. n. 23 [rivedere] OT n. 1, revidere - AAS 1986, 482, retractare [rivedere] Iuv. n. 13; der revidierte Codex des kanonischen Rechts: Codex Iuris Canonici recognitus [il Codice di Diritto Canonico dopo sa sua revisione] SDL IX; Revision allg. recognitio [la revisione] ASS 15, 595; + Subst. die Revision von Aussagen und Haltungen: affirmationum et habituum recognitio [la revisione di affermazioni e di atteggiamenti] UUS n. 36; fr die Revision des kanonischen Rechts: in recognoscendo

382

Rhythmus
iure canonico [per la revisione del diritto canonico] AA n. 1; die Revision der heute geltenden Normen: recognoscere normas quae hodie obtinent [la revisione delle norme finora vigenti] HV n. 3; die Revision der heutigen Wirtschaftsstrukturen: rei accommodata compages structurarum oeconomiae hodiernae [il ridimensionamento delle strutture dell'economia odierna] LE n. 1;+ Adj. eine radikale Revision: acrior recognitio [una revisione radicale] VS n. 65; etwas einer stndigen Revision unterziehen: aliquid perpetuo recognoscere [sottoporre q.c. continuamente a revisione] LE n. 14; etwas einer konstruktiven, theoretischen und praktischen Revision unterziehen: aliquid frugifere recognoscere tum in principiis ipsis tum in usu rerum [sottoporre q.c. ad una revisione construttiva, sia in teoria che in pratica] LE n. 14; Revision jur. Revision einlegen: recurrere ad Tribunal tertii gradus - AAS 1971, 445, recursum interponere - AAS 1971, 445; die Revision zurcknehmen: a recursu recedere - AAS 1971, 444; die Revision verwerfen: recursum reicere - AAS 1971, 445; Revolution rerum perturbatio [la rivoluzione] QA 178, rerum conversio [la rivoluzione] DR 66, veteris disciplinae perturbatio [la rivoluzione] PT 231, rerum publicarum conversio [la rivoluzione] PT 301, rerum innovatio [la rivoluzione] LC n. 83; + Subst. die Gefahr einer Revolution: periculum civilis commutationis [il pericolo di una rivoluzione] CA n. 4; der Mythos der Revolution: mythus revolutionis [il mito della rivoluzione] LC n. 78; + Adj. die franzsische Revolution: deflagratio Galliarum [lo sconvolgimento delle Gallie] ADS 396, Francogallica Revolutio [la Rivoluzione francese] LC n. 6, Gallica rerum perturbatio - SNP 567; die geglckte Revolution: eversio feliciter facta [la rivoluzione riuscita] SS n. 21; die industrielle Revolution des vorigen Jahrhunderts: conversio illa et commutatio, qua ob inductam quaestuosam industriam saeculum praeteritum fuit insigne [la rivoluzione industriale del secolo scorso] LE n. 1; die italienische Revolution: res novae italicae [la rivoluzione italiana] ASS 28, 196; die siegreiche Revolution: eversionis victoria [la rvolution victorieuse] LN IX-7; die soziale Revolution: conversio rei socialis et commutatio [la rivoluzione sociale] LE n. 11; die radikale Revolution der sozialen Beziehungen: plena rationum socialium eversio [la rvolution radicale des rapports sociaux] LN IV-15; revolutionr [A] der revolutionre Aufstand: seditiones et motus [l'insurrezione rivoluzionaria] PP n. 31; [D] durch revolutionren Druck: seditiosis turbis [la pressione rivoluzionaria] LE n. 11; [E] die revolutionre Erfahrung: eversiva experientia [l'exprience rvolutionnaire] LN X-9; [G] revolutionre Gegengewalt: contraria eversionis violentia [la contre-violence rvolutionnaire] LN VIII6; revolutionre Geheimbnde: civilis ordinis subversores in occultas sectas coalescentes [sectas subversivas de todo orden social] DN 264; revolutionre Gewalt: violentia eversiva [la violence rvolutionnaire] LN XI-10; [I] die revolutionren Ideologien: doctrinarum rationes, quae rebus novandis perturbandisque student [le rivoluzionarie ideologie] OA n. 45; [K] der revolutionre Kampf: dimicatio seditiosa [le combat rvolutionnaire] LN VIII-2, eversiva dimicatio [la lutte rvolutionnaire] LN IX-10; die revolutionre Klasse: classis eversiva [la classe rvolutionnaire] LN VIII-5; die revolutionre Klassenpraxis: eversiva classium praxis [la praxis rvolutionnaire de classe] LN X-1; [L] revolutionre Lehren: seditiosae opiniones [dottrine eversive] PP n. 67; [P] ein revolutionres Potential von gewaltiger Sprengkraft: potestas eversiva alicuius ingentis explosivae potentiae [un potenziale rivoluzionario di un'enorme forza esplosiva] SS n. 18; die revolutionre Praxis: usus eversivus [la praxis rvolutionnaire] LN X n. 3; die Praxis der revolutionren Vernderung: usus turbulentae rerum conversionis [la prassi della trasformazione rivoluzionaria] OA n. 33; [S] die revolutionre Sendung: munus eversivum [la mission rvolutionnaire] LN IX-13; der revolutionre Sprung: saltus revolutionis [il salto revoluzionario] SS n. 20; Revolutionr rerum novarum amator [el revolucionario] DN 264, civilis ordinis subversor DN 264 revolutionieren die Gesellschaft revolutionieren: subvertere societatem [la rivoluzione] QA 213 Rezept rztliches Rezept: medici praeceptum AAS 1954, 538 Rezeptor Def. Rezeptoren sind alle, die lesend, hrend, zuschauend Nutzen aus der Verwendung der Kommunikationsmittel ziehen: receptores, i.e. illi qui legendo audiendo intuendo utilitates (ex usu instrumentorum communicationis socialis) hauriunt [i recettori, coloro cio che leggendo, ascoltando, guardando, usano questi strumenti] CeP n. 15; Rezession regressio [la recessione] SRS n. 17; Reziprozitt reciproca relatio [la reciprocit] Cfl n. 40; Rhetorik es ist keine leere Rhetorik, wenn : non inanis funditur sonus, cum [non vana retorica] ES 656; eine bisher nie gekannte Rhetorik: inanis quaedam verborum profluentia, usque adhuc ignota [una retorica non mai prima conosciuta] ReP n. 2; rhetorisch eine fruchtlose rhetorische bung: vacua oratoria exercitatio [un sterile esercizio retorico] EV n. 18; Rhythmus immer im gleichen Rhythmus: semper fere eundem tenens veluti rhythmun [sempre secondo il medesimo ritmo] SRS n. 4; die Rhythmen der Natur: rhythmi naturae [i ritmi della natura] SRS n. 26; sich

383

richten
an die natrlichen Rhythmus halten: vices naturales sequi [tener conto dei ritmi naturali] HV n. 16 richten den Antrag an den Papst richten: petitionem Summo Pontifici inscribere - AAS 1972, 246; ein Gesuch richten an: preces deferre ad aliquem [rivolgersi a qc.] QDS 144; sein Handeln richten nach : actiones conformare ad [svolgere l'attivit nell'ambito di ...] PT 276; sich nach Gottes Willen richten: se conformare ad Dei voluntatem [conformarsi alla volont di Dio] VS n. 67; ein Dokument gerichtet an die Kirche: documentum inscriptum Ecclesiae [un documento destinato alla stessa Chiesa] SRS n. 8; Richter + Subst. die Ablehnung eines Richters: recusatio iudicis [la ricusazione di un giudice] CIC vig. can. 1449 2; Richter zweiter Instanz: iudex secundae instantiae [il giudice di seconda istanza] CIC vig. can. 1687 1, iudex alterius instantiae [il giudice di seconda istanza] CIC vig. can. 1688; + Adj. der beauftragte Richter: iudex delegatus [il giudice delegato] CIC vig. can. 1442; der hhere Richter: iudex superior [il giudice superiore] CIC vig. can. 1628; ein absolut unzustndiger Richter: iudex absolute incompetens [un giudice incompetente d'incompetenza assoluta] CIC vig. can. 1620 n. 1; vorsitzender Richter: praeses tribunalis collegialis [il presidente del tribunale collegiale] CIC vig. can. 1505 1; + Vb. einen Richter ablehnen: recusare iudicem [ricusare un giudice] CIC vig. can. 1449 1; als Richter entscheiden: causam tamquam iudex definire [definire la causa come giudice] CIC vig. can. 1447; vor dem Richter stehen: ante judicem sistere [stare davanti al giudice] SS n. 45; vd. Berufungsrichter; Richteramt kein Privatmann darf sich das Richteramt anmaen: nemo privatus arroget sibi personam iudicis [il n'appartient aucun particulier de s'arroger l'office de juge] S. chr. 400; Richterkollegium collegium iudiciale [il collegio giudiciale] CIC vig. can. 135 3 richterlich die richterliche Entscheidung: iudicis pronuntiatio [il pronunciamento del giudice] CIC vig. ante can. 1607; eine richterliche Frist: terminus iudicialis [un termine giudiziario] CIC vig. can. 1465 2; richterliche Gewalt: iudiciaria potestas [la potest giudiziaria] QP 599, potestas iudicialis [la potest giudiziale] CIC vig. can. 135 1, iudicialis potestas [la potest giudiziaria] CIC vig. can. 1419 1, potestas iudicandi [la potest per giudicare] CIC vig. can. 1420 1; die richterliche Gewalt ausben: iurisdictionem exercere [esercitare la giurisdizione] CIC vig. can. 1469 1; die Beschwerde gegen ein richterliches Urteil: recursus a sententia iudiciali [il ricorso contro la sentenza giudiziale] CIC vig. can. 1353; richtig und das ist richtig so: atque hoc recte fieri contingit - AAS 1985, 584; eine richtige Verhaltensweise: iusta gerendi ratio [un giusto comportamento] VS n. 75; richtigerweise convenienter [opportunamente] CA n. 11; Richtlinie itineris norma [la linea di cammino] Cfl n. 42; Pl. Richtlinien: lineamenta [linee] DR 83; instructiones [le istruzioni] CIC vig. can. 34 1, directivae notae - AAS 1980, 344, directoriae normae [la direttiva] DoV I 2, directiones [orientamenti] CA n. 5; Richtlinien fr das Handeln: regulae ad agendum [direttive di azione] LC n. 72; Richtlinien fr das konkrete Handeln: regulae et impulsiones ad agendum [le direttive d'azione] LC n. 76, leges principes quae actionem moderantur [direttrici di azione] SRS n. 3; die groen ethischen Richtlinien: maximae directoriae normae moralis naturae [les grandes orientations thiques] LN XII-14; Richtlinien aufstellen: normas statuere [stabilire delle norme] SCo. n. 3; Richtlinien erlassen: normas impertire - AAS 1945, 281, instructiones edere [dar istruzioni] CIC vig. can. 1276 2; Richtschnur die Richtschnur unseres Handelns: regula nostri agendi modi [la rgle de notre agir] Cat. 2074; Richtung in dieser Richtung: hanc ad mentem [dans cette ligne] LN IX-4; die Richtung ndern: iter invertere [cambiare direzione] ReP n. 26; eine Richtung geben: dirigere [orientare] LE n. 1; gewisse theologische Richtungen: quaedam theologorum propensiones [certi orientamenti del pensiero teologico] VS n. 29; die Richtung, die das Dasein prgen soll: directio quae vitae humanae est imprimenda [lorientamento da imprimere allesistenza] FeR n. 1; richtungslos errabundus [disorientato] Cfl n. 27; Rigorosum examen rigorosum ad doctoratum requisitum - AAS 1983, 340; Ringen das Ringen fr den Menschen: contentiones pro homine [le lotte in favore delluomo] VS n. 4; ein ehrliches und berlegtes Ringen um soziale Gerechtigkeit: contentio nobilis et rationalis sit ad iustitiam socialem assequendam [una lotta nobile e ragionevole in vista della giustizia sociale] LC n. 77; Risiko alea, ae [il rischio] MM 434, periculum [il rischio] GS n. 80; Pl. Risiken: pericula [i rischi] OA n. 20; jemanden einem Risiko aussetzen: aliquem ad pericula adducere [esporre qc. a un rischio] DoV III; jemanden unverhltnismigen Risiken aussetzen: aliquem in pericula haud proportionata committere [far correre a qc. rischi sproporzionati] DoV I 2; einem Risiko ausgesetzt sein: in aleam ire [essere esposto a un rischio] MM 434; ein kalkuliertes Risiko eingehen: prudens agendarum rerum in se periculum recipere [l'accettazione del rischio calcolato] PP n. 25; ein gewisses Risiko mu in Kauf genommen werden: nonnihil periculi subeundum erit [un coefficiente di

384

Rckhalt
rischio dovr essere affrontato] DoV I 2 nota; die notwendigen Risiken bernehmen: pericula suscipere quae requiruntur [assumere i rischi necessari] CA n. 32; schwerwiegende Risiken mit sich bringen: gravia pericula coniuncta habere [comportare dei rischi gravi] DoV intr. n. 1; zumutbare Risiken eingehen: aequa pericula suscipere [assumere ragionevoli rischi] CA n. 32; Ri discidium [la divisione] ReP n. 31; kein Ri darf die Harmonie gefhrden: nulla laceratio debet insidiari concordiae [nessuna lacerazione deve attentare allarmonia] VS n. 26; Rivale aemulus [il rivale] GS n. 34 Rivalitt simultas - UAD 677, aemulatus, us [la rivalit] ES 654, aemulatio [la concorrenza] AG n. 15; Pl. Rivalitten: contentiones simultatesque [le rivalit] PP n. 82; eine Geste der Rivalitt: actus aemulae contentionis [un gesto di rivalit] ReP n. 14; die politischen Rivalitten: aemulationes politicae [le rivalit politiche] SRS n. 43; unfruchtbare Rivalitten: inanes contentiones [le rivalit sterili] PP n. 51, Rivalitten schren: simultates conflare [accendere le rivalit] QP 605; Rohmaterial btr. elementum brutum [un dato bruto] VS n. 48; Rohstoff supellex naturalis [il capitale naturale] QA 195, materia praecipua [la materia di base] LE n. 1; Pl. Rohstoffe: materiae primae [le materie prime] LE n. 17; die Produzenten von Rohstoffen: effectores materiarum primarum [i produttori di materie prime] SRS n. 43; infecta rerum materia [le materie prime] PP n. 57, materiae primae [le materie prime] LC n. 7; Rohstoffe verarbeiten: materias primas elaborare [la lavorazione delle materie prime] SRS n. 39; Rolle + spielen eine Rolle spielen: partibus fungi [compiere la sua parte] GS n. 9; eine entscheidende Rolle spielen: munus exercere decretorium [esercitare un ruolo decisivio] Cfl n. 49; eine erstrangige Rolle spielen: praecipuas obtinere partes [giocare un ruolo primario] LE n. 12; eine bedeutende Rolle bei der Bildung der ffentlichen Meinung spielen: sustinere partes magni ponderis ad publicam gignendam opinionem [influire grandemente nel formare l'opinione pubblica] CeP n. 28; eine herausragende Rolle fr die Wahrung des Friedens spielen: praestantes fore alicuius partes ad servandam pacem [avere un ruolo preminente per la conservazione della pace] CA n. 60; keine geringe Rolle spielen: haud mediocres sustinere partes - CeP n. 22; + Adj. zu einer besonderen Rolle berufen sein: ad singulares peragendas partes vocari [essere chiamati a svolgere un ruolo specifico] EV n. 90; die gesellschaftliche Rolle: partes sociales (hominis) [il ruolo sociale dell'uomo] SRS n. 20; + Vb. eine Rolle ausfllen: partes explere - SOE pr.; eine Rolle bernehmen: partes alicuius assumere [svolgere i compiti di qc.] GS n. 60; die Rollen verteilen: partes distribuere [distribuire i ruoli] MD n. 9; jemandem eine Rolle zuweisen: partes tribuere alicui - MM 413, partes assignare alicui [impartir un rle qn.] LN VIII-1; in der modernen Kultur hat sich die Rolle der Philosophie selbst verndert: in hodierna cultura philosophiae partes sunt immutatae [nella cultura moderna venuto a cambiare il ruolo stesso della filosofia] FeR n. 47; Rollenverteilung distributio partium [la distribuzione delle parti] MD n. 9; Roman fabula romanensis - CC 556, commenticia fabula [il romanzo] SS n. 44; romanisch eine romanische Kathedrale: ecclesia cathedralis Romanico structurae genere insignis - CT nota 27 Rntgenaufnahme eine Rntgenaufnahme machen: radiographica imagine imprimere [far una radiografia] RH n. 16 Rosenkranz den Rosenkranz beten: Mariale Rosarium recitare - SNP 560 Rost aerugo, inis, f. [la ruggine] DR 88 rosten aeruginare [arrugginire] DR 88 Routine consuetudines nostrae moresque contidianae [la routine] RH n. 20, inveterata consuetudo [l'abitudine] ReP n. 28; ruchlos eine ruchlose Tat: scelesta actio - Syll. VII n. 64 Ruchlosigkeit turpitudo [la malvagit] LP 610; rckerstatten restituere - CIC abr. can. 2347; Rckerstattung restitutio bonorum [la restitution] MG 10; die Pflicht zur Rckerstattung: obligatio restituendi [l'obbligo della restituzione] CIC vig. can. 1333 4; Rckfall Rckfall in die Barbarei: in efferatos mores recidere [la ricaduta nella barbarie] PP n. 79; der Rckfall auf den Ausgangspunkt: reversio ad caput [il ritorno al punto di partenza] SRS n. 30 rckfllig recidivus [recidivo] CIC vig. can. 1488 1; rckfllig werden: relabi in idem crimen - CIC abr. can. 2311 1, recidere [la ricaduta] LC n. 19; Rckgang occasus [la dcadence] S. chr. 386, regressio [il regresso] OA n. 29; Rckgang erleiden: regredi [conoscere regresso] CA n. 33; Rckgriff der systematische Rckgriff auf die Waffen: continuus usus armorum [il ricorso sistematico alle armi] LC n. 16; Rckgriff nehmen auf das philosophische Denken: ad philosophicas cogitationes decurrere [il ricorso al pensiero filosofico] FeR n. 64; Rckgriffsrecht unter Vorbehalt des Rckgriffsrechts gegen : salvo iure regressus contra - CIC abr. can. 1685; Rckhalt adiumentum [il sostegno] UUS n. 3;

385

Rcklagen
Rcklagen stabilis pecuniae provisus [un fondo di riserva] Stat. PAS art. XV Rcknahme die Rcknahme eines Dekrets: revocatio decreti [la revoca del decreto] CIC vig. can. 1733 3 Rckschein syngrapha receptionis - CIC abr. can. 1719 Rckschritt regressus, us [il regresso] AG n. 6, status ad peius ruens [la regressione] PP n. 29; das ist ein Rckschrit der Kultur: humanum cultum restringit [costituisce un passo indietro] PP n. 29; sie sprachen vom Fortschritt, whrend sie Rckschritte machten: rerum omnium progressionem iactabant, dum contra ad deteriora regrediebantur [parlarono di progresso mentre retrocedevano] SP 425; Rckseite auf der Rckseite: in aversa parte [a tergo] QDS 156, [nel verso] Stat. PAS art. VI Rcksicht mit Rcksicht auf das anvertraute Amt: vd. Amt; mit Rcksicht auf den Stand der Kirchen: attendendo statui ecclesiarum [con riguardo alla situazione delle chiese] DV n. 19; auf etwas Rcksicht nehmen: respicere ad aliquid [avere riguardo a q.c.] DH n. 14; besonders Rcksicht nehmen auf etwas: plus studii navare in aliquid [avere speciali riguardi per qc.] PT 273 Rcksichtnahme consideratio [des gards] Cat. 1884; rcksichtslos praefracte - Resp. 137; Rcksprache nach Rcksprache mit jemandem: consiliis cum aliquo initis [previa intesa con qc.] CD n. 20, facta consultatione cum aliquo [consultato qc.] CIC vig. can. 501 3, consulto aliquo [dopo avere consultato con qc.] CIC vig. can. 1355 1 Rckstand cunctationes [il ritardo] LC n. 57, retardatio [il ritardo] SRS n. 14, tarditas progressuum [il ritardo] SRS n. 14, tarditas [il ritardo] SRS n. 22; den Rckstand aufholen: explere tarditatem [colmare il ritardo] SRS n. 12; rckstndig rudis [primitivit ed arretrezza] MM 441 Rcktritt strafrechtlich retractatio - CIC abr. can. 2209 5 rckwirkend das Gesetz gilt rckwirkend: lex valet retrorsum [la legge ha valore retroattivo] CIC vig. can. 16 2; das Gesetz gilt nicht rckwirkend lex non retrahitur [la legge non retroattiva] CIC vig. can. 16 2 Rckwirkung retroactio - CIC abr. can. 1138 1; retroactio ad praeteritum [la retroazione al passato] CIC vig. can. 1161 1; Rckwirkung haben: retrorsum valere [avere valore retroattivo] CIC vig. can. 16 2, retrotrahi [essere retroattivo] CIC vig. Can. 16 2; Rckzug der Rckzug in sich selbst: recessus in se ipsum [le repliement sur soi-mme] Cat. 1609; ein Rckzug aus der Weltverantwortung: effugium officiorum erga mundum [il sottrarsi alla responsabilit per il mondo] SS n. 15; Ruf [1] der Ruf nach Freiheit: appellatio ad libertatem [il richiamo alla libert] LC n. 6; der Ruf des Evangeliums nach dem Schutz der Armen: evangelica vociferatio pro pauperibus [il grido evangelico in difesa dei poveri] EV n. 5; Ruf [2] ein beschdigter Ruf: attrita fama - MN 695; ein guter Ruf: fama existimatioque [la fama e la reputazione] CeP n. 121; bona fama [la buona fama] CIC vig. can. 220, bona existimatio [la buona considerazione] CIC vig. can. 1741, bonum nomen [la buona fama] CIC vig. can. 1717 2; einen guten Ruf haben: bona existimatione gaudere [godere di buona riputazione] CIC vig. can. 378 1; den guten Ruf schdigen: bonam famam laedere [ledere l'altrui buona fama] CIC vig. Can. 1390 2; dem guten Ruf eines anderen schaden: existimationi alius nocere [nuire la rputation d'un autre] Cat. 2477; den guten Ruf verlieren: bonam existimationem amittere - CIC abr. can. 2293 3; den guten Ruf wiedererlagen: bonam existimationem recuperare - CIC abr. can. 2295; die Rcksicht auf den guten Ruf eines Menschen: observantia existimationis personae [le respect de la rputation d'une personne] Cat. 2477; rufen in Erinnerung rufen: commemorare aliquid [rappeler] LN XI-6; ins Gedchtnis rufen: commonefacere [rappeler] LN VI-6 Rufschdigung die Rufschdigung befrchten: infamiam timere [temere infamia] CIC vig. can. 1548 2 n. 2 Ruhe Ruhe und Ordnung: ordinis tranquillitas - QAM 373, tranquillitas ordinis publici [la tranquillit de l'ordre public] S. chr. 397, tranquillitatis ordo [la tranquillit e l'ordine] DR 92; die ffentliche Ordnung und Ruhe: civilis ordo tranquillitasque [el orden y la tranquilidad social] DN 263; seine Ruhe finden: levamen invenire [trovare il suo riposo] EV n. 35; die Ruhe herstellen: rem tranquillare - ASS 6, 147; die innere Ruhe des Staates frdern: internam civitatis tranquillitatem provehere - SP 436; die innere Ruhe nehmen: animae excutere serenitatem [scuotere la serenti dell'anima] Cfl n. 53; jemanden nicht in Ruhe lassen: molestus esse alicui [infastidire qc.] MD n. 15; ruhen die Rechte ruhen: vd. Recht; das Verfahren ruht: instantia suspenditur [l'istanza sospesa] CIC vig. can. 1518; Ruhezeit die regelmige wchentliche Ruhezeit; otium hebdomanale [il regolare riposo settimanale] LE n. 19; Rhrung eine oberflchliche Rhrung: levis miseratio [un superficiale intenerimento] SRS n. 38; Ruinen parietinae [i ruderi] PT 301 ruins exitiosus [rovinoso] DIM 66; Rundbrief litterae formales [una lettera circolare] SRS n. 2

386

Rstungswettstreit
Rundfunk radiodiffusio AAS 1955, 775; radiophonia [la radio] IM n. 1, res radiophonica - MP 765, radiophonium - MP 792 Rundfunkautor auctor radiophonicarum transmissionum [un autore di programmi radiofonici] IM n. 15; Rundfunkbotschaft nuntius per radiophonicas undas datus [il radiomessaggio] MM 410; Rundfunkempfnger undisonum scrinium - MP 793, undisona capsella - MP 794 Rundfunkgert radiophonica machina [la radio] MM 412 Rundfunkhrer auditor radiophonius - MP 795 Rundfunkprogramm transmissiones radiophonicae [il programma radiofonico] IM n. 14; Rundfunksendung radiophonica transmissio [la radio] MM 454, trasmissio ope radiophonica [la trasmissione radiofonica] SCo. n. 20, radiophonica auditio - MP 779; emissio radiophonica [la trasmissione radiofonica] CeP n. 157; Rundfunkstation statio radiophonica [la stazione radiofonica] IM n. 17 Rundfunkbertragung transmissio [la trasmissione] SCo. n. 30 Rundschreiben epistola circularis - ExF 665; rsten sie rsten auf: arma quantacumque ingentia parant [ricorrono ad armamenti] DR 95; Pt. Pf. gerstet sein: in bellico apparatu vivere - UAD 677; Rstung bellicus apparatus [un armamento] MM 416, militaris apparatus [gli armamenti] PT 262, res militaris [un armamento] PT 291, apparatus militaris [l'arsenale di armi] SRS n. 10; die bermige Rstung: armis sese excessivo modo munire [le surarmement] Cat. 2315; Rstungsausgaben sumptus, qui in militares apparatus impenduntur [le spese militari] PP n. 51 Rstungsgleichgewicht paris rei militaris apparatus [l'equilibrio degli armamenti] PT 288 Rstungssteigerung incrementum rei militaris [armarsi] PT 286 Rstungswettlauf aemula rei militaris augendae studia [la corsa agli armamenti] PT 287, cursus ad arma apparanda [la corsa agli armamenti] GS n. 81, ad comparanda arma certatio [la corsa agli armamenti] PP n. 53; contentio ad apparatum militarem augendum [la corsa agli armamenti] SRS n. 49, rei militaris augendae contentio [la corsa agli armamenti] ReP n. 2, ad congerenda arma certatio [la course aux armements] Cat. 2315, cursus ad arma apparanda [la course aux armements] Cat. 2438; ein irrsinniger Rstungswettlauf: insanum armorum studium [una folle corsa agli armamenti] CA n. 18; Rstungswettstreit rei militaris augendae contentio RH n. 15

387

Saat

S
Saat die Saat aufgehen lassen: segetem edere [maturare un raccolto] SP 446; die Saat des bels: malorum seges - CC 575 Sachakten acta causae quae meritum quaestionis respiciunt [gli atti di causa] CIC vig. can. 1472 1; sachangemessen eine sachangemessene Sprache: accomodatus ad rem sermo [un linguaggio adatto] CT n. 17 Sache konkr. eine Gesamtheit von Sachen: universitas rerum [un insieme di cose] CIC vig. can. 115 2; bonum corporale - CIC abr. can. 1497 1; eine bewegliche Sache: res movens [la propriet mobile] RN 642, res mobilis [un bene mobile] CIC vig. can. 1283 n. 2; die im Streit befangene Sache: res petita [la cosa richiesta] CIC vig. can. 1637 2, res litigiosa [la cosa che oggetto di litigio] CIC vig. can. 1410; eine teilbare Sache: res divisibilis [una cosa divisibile] CIC vig. can. 1292 3; eine unbewegliche Sache: res solida [una cosa stabile] RN 642, bonum immobile CIC abr. can. 1497 1, res immobilis [un bene immobile] CIC vig. can. 1283; btr. es ist Sache des: congruum est alicius [ compito di qc.] OT n. 12; der Natur der Sache gem: naturae rerum congruens [conforme alla natura delle cose] LC n. 36; neben der Sache: abs re alienum [fuori di luogo] DAS 301; in Sachen Moral: in morali ambitu [nellambito morale] VS n. 4; fragen wir einfach danach, worum es in der Sache geht: interrogemus solummodo quid sit revera istud [chiediamoci soltanto di che cosa realmente si tratti ] SS n. 45; Sachererrterung causae discussio [la discussione della causa] CIC vig. ante can. 1589 Sachgebiet rerum provincia [il settore] CeP n. 169; sein Sachgebiet wirklich beherrschen: suam scientiam optime callere [distinguersi con la sua competenza professionale] IM n. 15; sachgerecht congruenter [adeguatamente] MM 449, secundum rei naturam [come esige la natura stessa di tali cose] PO n. 17; etwas sachgerecht schildern: aliquid plena sermonis proprietate explanare [illustrare q.c. in modo assolutamente appropriato] SS n. 5; Sachgesamtheit universitas rerum [un insieme di cose] CIC vig. can. 94 1 Sachgesetzlichkeiten leges uniuscuiusque rei propriae [le leggi immanenti] PT 197 Sachkenner vir quidam in hac disciplina versatus [un eminente esperto] PP n. 14; Sachkenntnis peritia [la competenza] AA n. 10; gengend Sachkenntnis besitzen: congrua peritia pollere [sapere con la dovuta conoscenza] IM n. 15;

Sachlage rerum status [lo stato delle cose] LE n. 2: die objektive Erkenntnis der Sachlage: obiectiva status rerum agnitio [il riconoscimento oggettivo dello stato delle cose] LE n. 2; in voller Kenntnis der Sachlage: re plane perspecta [con piena cognizione di causa] PP n. 37; sachlich ein sachlicher Fehler: error materialis [un errore materiale] CIC vig. can. 1616 1; auf Grund sachlicher berlegung: rebus ex veritate perpensis [attraverso valutazioni obiettive] PT 283 Sachlichkeit aequitas [l'obiettivit] PT 282 Sachverhalt rerum materia [il contenuto] IM n. 4; die Feststellung rechtserheblicher Sachverhalte: facta iuridica declaranda [fatti giuridici da dichiarare] CIC vig. can. 1400 1 n. 1 Sachverstndigenbefragung exsecutio periti [l'esecuzione della perizia] CIC vig. can. 1581 2 Sachverstndigenhonorar honorarium periti [l'onorario del perito] CIC vig. can. 1580 Sachverstndiger peritus [un esperto] CIC vig. can. 228 2; einen Sachverstndigen ablehnen: recusare peritum [ricusare un perito] CIC vig. can. 1576; einen Sachverstndigen ausschlieen: excludere peritum [escludere il perito] CIC vig. can. 1587; einen Sachverstndigen beiziehen: opera periti uti [servirsi dell'opera del perito] CIC vig. can. 1574; einen Sachverstndigen bestellen: deputare peritum - CIC abr. can. 2031; nominare peritum [nominare un perito] CIC vig. can. 1575; Sachzusammenhang conexio [la connessione] CIC vig. can. 1414, causae nexus [il nesso della causa] CIC vig. can. 1494 1 Sack und Asche saccus et cinis [le sac et la cendre] Cat. 1430; Sackgasse angustiae [il vicolo cieco] FeR n. 41 Sadismus btr.: libido saeviendi - LSI 522 Safe armarium seu scrinium obseratum - CIC abr. can. 379 1 Saft der reiche Saft: copiosus umor [la ricca linfa] CA n. 1; sagen + darf wenn man so sagen darf: si loqui ita par est [se cos ci si pu esprimere] Iuv. n. 13; + kann man kann sagen: asserere licet [si pu dire che + ind.] ReP n. 8; man kann sagen, da: affirmari potest + aci [si pu dire che + cong.] UUS n. 35, man knnte sagen, da par immo est dicere + aci [si potrebbe dire che + cong.] FeR n. 85; aber man kann noch mehr sagen: sed plus dici potest [si pu dire di pi] UUS n. 24; man kann sogar sagen: quin plus dici potest [si pu dire di pi] LE n. 26; alia es ist kaum notwendig, zu sagen: dicere vix attinet [accennare] QP 599; wie man damals sagte: quem ad modum id dicebatur aetatis [si diceva a quel tempo] CA n. 8; um nicht zu sagen: sin minus [per non dire] QA 180, ne dicamus [pour ne pas dire] LN X-3; um es einfach zu sagen:

388

Sanktion
simpliciter loquendo [assolutamente parlando] HG 561; jemandem viel zu sagen haben: alicui habere tot dicenda [avere tante cose da dire a qc.] Cfl n. 46; der neue Codex sagt wrtlich: ad verbum novissimus Codex sonat [il recente Codice testualmente afferma] Cfl n. 29; Pt. Pf. aus dem bisher Gesagten geht hervor, da: ex hucusque dictis colligitur + aci [da quanto ho fin qui detto, risulta che + ind.] FeR n. 33; anders gesagt: aliis videlicet verbis [autrement dit] LN VII-10; besser gesagt: ut rectius loquamur [per dir meglio] DIM 63; kurz gesagt: ut brevi dicatur [in una parola] EN n. 23; ut res breviter explicemus [ci vuol dire in una parola] EN n.15; nachdem dies gesagt ist: his itaque dictis [detto questo] EN n. 38; wie gesagt: uti dictum est [come stato detto] LE n. 16, quemadmodum iam est superius dictum [come gi stato detto] LE n. 20; nebenbei gesagt: obiter dictum [detto alla sfuggita] DAS 298; Saisonarbeiter opifex temporarius [un lavoratore stagionale] LE n. 23 Saite nervus - AAS 1958, 650 sakral ein sakraler Charakter: nota sacra [il carattere sacro] LC n. 54 sakralisieren das Politische sakralisieren: politicam doctrinam sacram reddere [sacraliser la politique] LN XI-17 Sakrileg sacrilegum [le sacrilge] Cat. 2120; Sakristan sacrista - VAS can. 48 skularisieren die Erziehung der Jugend skularisieren: iuventutis eruditionem atque doctrinam ad laicistarum commenta traducere - DN 272; Pt. Pf. eine skularisierte Gesellschaft: societas saecularem formam induta [una societ secolarizzata] FC n. 68, societas saeculari nota insignis [una societ secolarizzata] FC n. 78; Skularisierung saecularizatio; Def. est conatus, per se rectus et legitimus neque prorsus a fide et religione alienus, deprehendendi in creatura, in qualibet re et in singulis eventibus mundi universi leges, quibus reguntur quadam autonoma ratione, dum mens penitus persuasum sibi habet Creatorem hasce leges iis indidisse [ lo sforzo in s giusto e legittimo, per nulla incompatibile con la fede o con la religione, di scoprire nella creazione, in ogni cosa o in ogni evento dell'universo, le leggi che li reggono con una certa autonomia, nell'intima convinzione che il Creatore vi ha posto queste leggi] EN n. 55; Skularisierungsproze saecularismi processus [il processo di secolarismo] VS n. 88; Skularismus saecularismus [il secolarismo] FC n. 52; Def. est ille mundi concipiendi modus, quo is ex ipsis suis principiis explicatur, neque opus est ut ad Deum ascendatur, qui ita supervacaneus fit et cuidam quasi impedimento est [una concezione del mondo, nella quale questo si spiega da s senza che ci sia bisogno di ricorrere a Dio, divenuto in tal modo superfluo ed ingombrante] EN n. 55; das vom Skularismus beherrschte soziale und kulturelle Umfeld: socialis culturalisque mens, quae saecularismo imbuitur [il contesto sociale e culturale dominato del secolarismo] EV n. 21; Samenspende spermatis donum [le don de sperme] Cat. 2376; sammeln Almosen sammeln: corrogare stipem - NI 396, stipem cogere [raccogliere denaro] CIC vig. can. 1265 1; stipem quaeritare [la questua] CIC vig. can. 1265 2, stipem colligere [far una questua] CIC vig. can. 1266; Geld sammeln: pecuniam colligere - CIC abr. can. 622 4, Nachrichten sammeln: colligere notitias [raccogliere notizie] AG n. 29; refl. sich sammeln: congregari [raccogliersi] LG n. 13; sich innerlich sammeln: se recolligere [el recogimiento] FiC 194, animum colligere seu secum habitare - AAS 1980, 780; Pt. Pf. das gesammelte Geld: stips corrogata [la somma raccolta] MC 196; Subst. das Sammeln von Nachrichten: nuntii quaeritandi [la ricerca delle notizie] IM n. 5, nuntiorum exquisitio [ricerca di notizie] IM n. 5; das Sammeln von Spenden: collatio stipis - LSI 523; Sammler quaestuans - CIC abr. can. 624 Sammlung eine Sammlung von Begriffen: collectanea notionum [una raccolta di concetti] RH n. 19; eine Sammlung durchfhren: stipem exquirere - CIC abr. can. 1355; die innere Sammlung: recollectio [un effort de concentration] Cat. 2726; Sand auf Sand gebaut: in mobili arena exstructus [appoggiato sulla sabbia mobile] SP 449; Sandkrner arenarum grana [granelli di sabbia] SP 428; sanft unter der sanften Fhrung der gttlichen Vorsehung: providentia divina suaviter disponente [sotto la guida di Dio suavemente provvida] DH n. 3; dem Leben auf sanfte Weise ein Ende bereiten: vitae dulciter imponere finem [por fine dolcemente alla vita] EV n. 64; Sanftmut lenitas [la mitezza] ES 645 Sngerknabe puer cantor - AAS 1956, 23 sanitr die sanitren Bedingungen: condiciones ad salutem pertinentes [le condicioni medico-sanitarie] EV n. 91; Sanktion sanctio [la sanzione] CIC vig. ante can. 1311; eine Sanktion verhngen: sanctionem ferre [infliggere una sanzione] CIC vig. can. 96; die angemessenen Sanktionen verhngen: (homines) opportunis plectere sanctionibus - MP 791; scharfe Sanktionen: acres animadversiones - QNE 253; mit der erforderlichen Sanktion versehen: adiuncta sanctione debita [corredato dalla debita sanzione] LP 598;

389

sanktionieren
sanktionieren die Gebote durch Strafen und Belohnungen sanktionieren: poenis praemiisque imperata sancire [sanzionare i disposizioni con premi e castighi] LP 597; Sarkasmus Sarkasmen gegen die katholischen Schulen: dicteria in catholicas scholas - D-H n. 2830; Sarkophag die frhchristlichen Sarkophage: sarcophagi nascentis christianismi [i sarcofaghi degli inizi del cristianesimo] SS n. 6; Sarkophagkunst sarcophagorum ars [l'arte di sarcofaghi] SS n. 6; satanisch eine satanische Geiel: teterrimum flagitium [un satanico flagello] DR 68; Satzverbindungen conexio inter enunciata - LA n. 57; Satellit ein knstlicher Satellit: arte factus satelles [un satellite artificiale] CeP n. 91, satelles facticius [un satellite artificiale] CeP n. 148; Satzung statuta, orum [gli statuti] CIC vig. can. 94 1; eine Satzung abndern: statuta reformare - AID 506; die Abnderung der Satzung: mutatio statutorum [il cambiamento degli statuti] CIC vig. can. 314; die Genehmigung der Satzung: probatio statutorum [l'approvazione degli statuti] CIC vig. can. 322 2; falls die Satzung nichts anderes bestimmt: nisi aliud ferant statuta [a meno che non dispongano altro gli statuti] CIC vig. can. 1279 1; eine Satzung entwerfen: adumbrare statuta [baucher les statuts] MG 8; eine Satzung erlassen: condere statuta [comporre statuti] CIC vig. can. 94 1; die Satzung genehmigen: probare statuta [approvare gli statuti] CIC vig. can. 117, die vom Heiligen Stuhl genehmigte Satzung: statuta ab Apostolica Sede approbata [statuti approvati dalla Santa Sede] CeP n. 178; die gttliche Satzung: divina sanctio - QAM 270; sauber eine saubere Unterhaltung: honestum oblectamentum [un sano divertimento] IM n. 11; Suglingsheim brephotrophium - AAS 1959, 522 Sule die Sulen, auf die sich jede brgerliche Gesellschaft sttzt: columnae quibus singulae civiles societates sustentantur [i pilastri su cui si regge ogni societ civile] EV n. 101; sumig jur. a iudicio absens [assente dal giudizio] CIC vig. can. 1724 2; die sumige Partei: pars absens a iudicio [la parte assente dal giudizio] CIC vig. can. 1595 1; eine Partei fr sumig erklren: partem a iudicio absentem declarare [dichiarare la parte assente] CIC vig. can. 1592 1; Schaden + sein ein Schaden fr etwas sein: detrimentum afferre alicui rei [danneggiare la causa] UR n. 1, damno esse alicui rei [essere di danno a q.c.] CIC vig. can. 540 2; + zum zum Schaden eines anderen: in damnum alterius [a danno d'altro] CIC vig. can. 1645 2 sub 3; zum Schaden anderer: cum iniusto aliorum detrimentum [a danno degli altri] PT 282; zum Schaden der Brderlichkeit: damno humanae fraternitatis [a scapito della fraternit umana] VS n. 82; jemandem zum Schaden gereichen: cedere in alicuius praeiudicium [tornare in pregiudizio de qc.] CIC vig. can. 80 3, vergere in damnum alicuius [rivolgere in danno degli altri] CIC vig. can. 1201 2; eine Handlung zum fremden Schaden setzen: actum cum damno alieno ponere [porre un atto con danno altrui] CIC vig. can. 1389 2; + Subst. [B] die Begleichung des Schadens: damnorum refectio [la riparazione dei danni] CIC vig. can. 1649 1 sub 4; zur Behebung eines Schadens: damna reficienda [i danni da riparare] CIC vig. can. 1649 1 sub 5; [F] im Falle eines sehr schweren, dem Institut drohenden Schadens: in casu gravissimi nocumenti instituto imminentis [nel pericolo imminente di un gravissimo danno per l'istituto] CIC vig. can. 703; [S] eine Sicherheitsleistung zum Ausgleich von Schden: cautio de damnis resarciendis [una cauzione sui danni da risarcire] CIC vig. can. 1499; [W] die Wiedergutmachung etwa entstandener Schden: reparatio damnorum, si qua debeatur [la riparazione dei danni, si dovuta] CIC vig. can. 1062 2; die angemessene Wiedergutmachung der Schden versprechen: congruam damnorum reparationem promittere [promettere la congrua riparazione dei danni] CIC vig. can. 1347 2; + Vb. [A] fr Schden aufkommen: damna sarcire [risarcire i danni] CIC vig. can. 1515; [B] der befrchtete Schaden: damnum quod timetur [il danno temuto] CIC vig. can. 1498; den Schaden begrenzen: damna minuere [limitare i danni] EV n. 73; den Schaden beheben: damnum reparare [riparare il danno] CIC vig. Can. 1498; schlimme Schden ber jemanden bringen: alicui gravia damna causare [causer de graves dommages pour qn] Cat. 395; [E] Schaden erleiden: damnum pati - CIC abr. can. 1833, detrimentum capere [recare pregiudizio a q.c.] CIC vig. can. 550 1; verhten, da der Kirche ein Schaden entsteht: cavere ne damnum Ecclesiae obveniat [badare che non derivi danno alla Chiesa] CIC vig. can. 1284 2 sub 3; der einer Person entstandenen Schaden: damnum quae personae obvenit - CIC abr. can. 2211; den Schaden ersetzen: damnum compensare - CIC abr. can. 1476 2, damnum sarcire - CIC abr. can. 2144 2, damnum reparare - CIC abr. can. 2347, detrimentum resarcire [a titulo de indemnizacin] DN 268, damnum resarcire [risarcire il danno] CIC vig. can. 1499; den der anderen Partei entstandenen Schaden ersetzen: indemnitatem alteri parti praestare [indennizzare l'altra parte] CIC vig. can. 1595 1; wenn der Kirche Schaden erwchst: si damnum Ecclesiae obveniat [se derivi danno alla Chiesa] CIC vig. can. 1289; jemandem erwchst ein Schaden aus etwas: praeiudicium obvenit alicui ex aliqua re [deriva pregiudizio a qc. di q. c.] CIC vig. can. 1455 1; da ihm ein Schaden zu erwachsen droht: sibi damnum

390

schrfen
imminet [che imminente per lui un danno] CIC vig. can. 1496 1; [L] Schaden leiden: detrimentum pati [soffrire] UR n. 11; [N] Schaden nehmen: detrimenta accipere [essere danneggiato] SP 433; detrimentum capere [subire danneggiamenti] CIC vig. can. 1284 2, sibi detrimentum contrahere [subire uno scadimento] ReP n. 31; [V] damit Schaden fr die Kirche vermieden wird: ut Ecclesiae damnum vitetur [per evitare danni alla Chiesa] CIC vig. can. 1293 2; Schaden verursachen fr jemanden: detrimentum afferre alicui [arrecare danno a qc.] CIC vig. can. 1741; [W] den Schaden wiedergutmachen: damnum reparare [riparare il danno] CIC vig. can. 128; ein nicht wiedergutzumachender Schaden: irreparabile damnum [un danno irreparabile] CIC vig. can. 1650 3; [Z] Schaden zufgen: detrimentum importare alicui - VN 280, damnum inferre alicui [arrecare un danno a qc.] CIC vig. can. 128, detrimentum afferre alicui [arrecare un danno a qc.] CIC vig. can. 823 1; vd. Nachteil; schaden jemandem schaden: detrimentum afferre alicui [essere di pregiudizio a qc.] AG n. 6; Schadensersatz damnorum refectio [la riparazione dei danni] CIC vig. can. 1649 1; Anspruch auf Schadensersatz: actio ad reparationem damnorum [l'azione per la riparazione dei danni] CIC vig. can. 1062 2; das Recht auf Schadensersatz: ius petendi indemnitatem [il diritto di chiedere indennit] CIC vig. can. 1521 ber den Schadensersatz entscheiden: de damnis cognoscere [giudicare sui danni] CIC vig. c. 1730 2; Schadensersatz leisten: damnum illatum reparare [riparare il danno causato] CIC vig. can. 57 3; Schadensersatz verlangen: debitam illatorum damnorum compensationem postulare [reclamare le dovute riparazioni] ASS 31, 143/134; zum Schadensersatz verpflichtet sein: teneri de damno CIC abr. can. 1625 1; Schadensersatzfrage die Schadensersatzfrage entscheiden: quaestionem de damnis dirimere [dirimere la questione dei danni] CIC vig. can. 1718 4 Schadensersatzklage actio ad damnum sarciendum CIC abr. can. 1704, actio ad damna reparanda [l'azione per la riparazione dei danni] CIC vig. ante can. 1729 Schadensersatzpflicht die Schadensersatzpflicht aufheben: auferre obligationem reparandi damna [togliere l'obbligo di riparare i danni] CIC vig. can. 1730 2 schdigen den guten Ruf schdigen: laedere bonam famam [ledere l'altrui fama] CIC vig. can. 1390 2; Pt. Pf. sofern dadurch niemand geschdigt wird: modo nemini damnum fiat [purch non torni a danno di qc.] CIC vig. can. 1209; Subst. Geschdigter: pars laesa [la parte lesa] CIC vig. can. 1729 1; der Eintritt des Geschdigten in den Proze: interventus partis laesae [l'intervento della parte lesa] CIC vig. can. 1729 2 Schdigung eine drohende Schdigung: nocumentum imminens [un pericolo imminente] CIC vig. can. 703 schdlich exitialis [nocivo] MC 197, nocivus [nocivo] CIC vig. can. 666, noxius [dannoso] CIC vig. can. 1740, perniciosus [dannoso] FeR n. 46; fr jemanden schdlich sein: nocumentum afferre alicui - CIC abr. can. 609 3; schdlich werden: noxium evadere [risultare nocivo] CIC vig. can. 83 2; fr etwas eher frderlich als schdlich sein: alicui rei potius favere quam obesse [favorire anzich ostacolare q.c.] LG n. 36; zu schdlichen Auswirkungen fhren: noxios effectus gignere [produrre effetti dannosi] VS n. 39; schadlos schadlos bleiben: indemnis fieri [non avere danni] CIC vig. can. 1647 2; schaffen neue Arbeitspltze schaffen: efficere novas sedes laboris [la creazione di nuovi posti di lavoro] LC n. 87 Schaffung die Schaffung eines neuen" Menschen: hominis novi effectio [la cration d'un homme nouveau] LN IV-15; Schallplatte orbis sonorus [il disco] CT n. 46; schmen Worte, deren sich jeder Soziologe unserer Tage schmen wrde: sententia qua profecto quilibet, nostra hac aetate, socialis disciplinae peritus verecundaretur [parole di cui ora si vergognerebbe ogni sociologo] DR 84; Schamhaftigkeit pudor [la pudeur] Cat. 2521; schamlos impudenter [con imprudenza] HG 573; Schande die Schande unserer Zeit: nostrae aetatis dedecus [l'obbrobrio del nosto secolo] QA 223; schnden eine Kirche schnden: ecclesiam violare CIC abr. can. 1172 1; die Wrde des Menschen schnden: hominis dignitatem ludificare [bafouer la dignit de l'homme] LN XI-7; Schar die dichtgedrngten Scharen junger Arbeiter: conferti globi iuniorum operariorum [folte stuoli di giovani cattolici] QA 225; scharen sich um jemanden scharen: ad aliquem se applicare [stringersi attorno a qc.] UUS n. 22; scharenweise catervatim [a schiere] DR 75 scharf scharf und klar: acriter et lucide [in modo profondo ed accurato] CeP n. 56; jemanden uerst scharf verurteilen: iudicium acerrimum ferre in aliquem [porter un jugement extrmement svre sur qn] LN IV-6; ein schrferes Bewutsein: acrior conscientia [una coscienza pi viva] FC n. 6; scharfe Sanktionen: acres animadversiones - QNE 253 Schrfe Schrfe des Verstandes: mentis acies [l'acutezza del pensiero] CIC vig. can. 251 schrfen den Geist schrfen: mentem exacuare [affinare la mente] AG n. 16

391

Scharfsinn
Scharfsinn mentis acumen [l'acume di mente] DAS 312, acumen [l'acume] DAS 319, ingenium [l'ingegnosit] PP n. 27, ingenii acies [lintuito] FeR n. 43; mit groem Scharfsinn: acri ingenii sui acie [con profonda acutezza] SP 414; scharfsinnig acer [acuto] FeR n. 106; ein scharfsinniges Urteil: acutum rei iudicium CeP n. 27; scharfsinnige philosophische Versuche: acuti conatus philosophiae [penetranti tentativi della filosofia] NA n. 2; Scharlatan vaniloquus [il ciarlatano] SS n. 6; schattenhaft sub umbris - LG n. 8, obumbratum [ombr] Cat. 707; Schatz die in der Natur verborgenen Schtze: copiae in natura absconditae [le risorse nascoste nella natura] LE n. 12; schtzen konkr. taxare - CIC abr. can. 1787 2; schtzen btr. geschtzt werden: pluris fieri [essere ritenuto di grande importanza] CIC vig. can. 245 1 Schatzmeister rei nummariae praepositus [il tesoriere] Stat. PAS art. XI Schtzung die Schtzung des Wertes einer Sache aestimatio rei [la stima della cosa] CIC vig. can. 1293 1 n. 2 Schau der zur Schau gestellte Reichtum: ostentata opulentia [l'opulenza ostentata] CA n. 33; schauen schauen auf: oculos convertere ad [guardare a] SRS n. 49; Schauplatz scena [lo scenario] NMI n. 13; Schauproze publicum processum [un procs public] Cat. 2499; Schauspiel ludus scaenicus - DIM 82, scaenicus ludus - CC 556, spectaculum [lo spettacolo] EV n. 50; Schauspieler actor scaenarum [un attore] IM n. 11, scaenicus actor [un attore] IM n. 15, actor [un attore] FC n. 76, actor scaenicus - MP 789 Schausteller nundinarius - AAS 1982, 743 Scheck mandatum nummarium [le chque] Cat. 2409; scheelugig etwas scheelugig betrachten: aliquid obliquis oculis aspicere [mettere q.c. in sospetto] QA 186; scheiden aus dem Amt scheiden vd. Amt;: Scheidung divortium [il divorzio] FC n. 83 Schein zum Schein: specie factum, non re - UAD 681; nur dem Scheine nach, nicht in Wirklicheit: plus specie quam re [pi apparente che reale] LP 602; ein leerer Schein: ficta species [una vuota apparenza] DR 91; Philosophie des Scheins: philosophia apparendi [la filosofia dellapparire] FeR n. 44; scheinbar specie tantum [apparentemente] PP n. 42, specie [apparentemente] RH n. 17, apparenter - D.-H. n. 3586; nur scheinbar: simulate tantum [solo aaparentemente] SS n. 8; scheinbare Kriterien: specie sola apparentes rationes [apparenti criteri] RH n. 10; die scheinbare Vergeblichkeit des Wirkens: apparens peracti laboris sterilitas [l'apparente inutilit degli sforzi che si son fatti] PO n. 22; Straen gehen, die scheinbar voller Verheiungen sind: in viis specie promissorum plenis ambulare [avventurarsi su strade apparentemente ricche di promesse] Iuv. n. 13; Scheinchrist christianus nomine tenus [un cristiano pi di nome che di fatto] SP 416; Scheinfreiheit simulata libertas [una libert apparente] RH n. 12 Scheingrnde speciosae causae [vani pretesti] ASS 23, 208 Scheingut id quod habet adumbratam speciem boni [che ha solo un' apparenza di bene] LP 595, id quod solum boni speciem prae se fert [un bene apparente] LC n. 30 Scheinlsung simulata solutio [une solution apparente] Cat. 675; Pl. ficti commodique exitus [soluzioni apparenti] UUS n. 79; Scheinunabhngigkeit libertatis species [una foggia d'indipendenza] ASS 28, 200 scheitern elidi [infrangersi a] FeR n. 23; conatibus deesse + grd. [il fallimento] CA n. 19, male cedere [fallire] ReP n. 13; Pt. Pf. gescheiterte Bemhungen: fracti nisus [il fallimento degli espedienti] SP 446; eine gescheiterte Straftat: delictum frustratum - CIC abr. can. 2212 2; die marxistische Lsung ist gescheitert: Marxismi solutio male cessit [la soluzione marxista fallita] CA n. 42; er war in blutigen Kmpfen gescheitert: cruentis certationibus fefellerat [aveva fallito in lotte cruente] SS n. 4; Subst. das Scheitern: prolapsio [il cedimento] CA n. 56, improsper exitus [il fallimento] SS n. 36; als Scheitern empfinden: adversum exitum percipere [ressentir comme son chec] Cat. 2728; zum Scheitern verurteilt sein: suapte natura successu carere [essere in partenza condannata all'insuccesso] LC n. 31, irritum fore [essere condannato all'insuccesso] CA n. 42; nach dem Scheitern des Kommunismus: collapso communismo [dopo il fallimento del comunismo] CA n. 42; der Mensch setzt sich der Gefahr des Scheiterns aus: periculo obicitur homo ne deficiat [luomo sespone al rischio del fallimento] FeR n. 18; schelten die Hrer wegen ihres Unglaubens schelten: incredulitaem audientium exprobrare [rimproverare la incredulit degli uditori] DH n. 11; Schema die bunte Wirklichkeit in ein strenges Schema einzwngen: certis cancellis versicolorem naturam circumscribere [imprigionare in un rigido schema la cangiante realt] CA n. 46; schenken donare [donare] CIC vig. can. 1300 Schenker oblator [l'offerente] CIC vig. can. 121, offerens [il donatore] CIC vig. can. 616 1, donator [il donatore] CIC vig. can. 1302 1

392

schlichten
Schenkung liberalitas - VN 288, largitio - CCC 193, donatio [la donazione] CIC vig. can. 1285; Scherflein sein Scherflein beitragen: stipem dare [versare il suo obolo] NMI n. 53; Schicht die entrechteten Schichten: hominum ordines destituti [les couches dshrits] LN I-1; die leitenden Schichten: societatis proceres [i dirigenti della societ] QA 225; privilegierte Schichten: sociales ordines privilegiis fruentes [strati sociali privilegiati] RH n. 16; die sozialen Schichten: sociales ordines [les couches sociales] LN I-6; den niederen sozialen Schichten angehren: ad humilem socialem condicionem pertinere [appartenere ai ceti sociali bassi] SS n. 5; die sozial schwcheren Schichten: ordines civium qui minus prospera fortuna utuntur [i meno favoriti] QDAP n. 23; die untersten Schichten: infimi - GdC 387; [2] vd. Arbeitsschicht; Schichtung die Tatsache der gesellschaftlichen Schichtungen: factum ipsum ordinum socialium [le fait des stratifications sociales] LN IX-2; Schicksal + Subst. sein eigenes Schicksal in die Hand nehmen: sortem suam in manibus habere [prendere in mano il proprio destino] DoV intr. n. 1; die Herrschaft ber sein Schicksal erlangen: obtinere plenum suam in fortunam dominatum [assicurarsi il pieno dominio del suo destino] FeR n. 91; eine Konferenz, in der es um das Schicksal von Nationen geht: conventus in quo nationum fortuna agitur - UAD 674; die Umwege und Windungen des menschlichen Schicksals: sinus anfractusque [la tortuosit, le curve della sorte umana] RH n. 18; jene, welche die Schicksale der Vlker lenken: ii, quorum in manibus populorum fortuna est [quelli che dirigono le sorti delle Nazioni] DR 105; + Adj. ein blindes Schicksal: fatum caecum [un destin aveugle] Cat. 284; das blinde Schicksal: caeca fortuna [il destino cieco] EV n. 39; das persnliche Schicksal: personalis destinatio [il destino personale] LC n. 59; + Vb. autonom ber sein Schicksal entscheiden knnen: de eventura sorte per se decernere posse [decidere potere autonomamente del proprio destino] FeR n. 107; das Schicksal gestalten: sortem struere [costruire il destino] SRS n. 26; das Schicksal teilen: vices alicuius participare [subire le vicende di] ES 617; durch ein gemeinsames Schicksal verbunden sein: communi sorte astringi [essere legato da un comune destino] SRS n. 26; Schicksalhaftigkeit fatalis necessitas [la fatalit] SRS n. 9 Schicksalsgemeinschaft communitas destinationis [la communaut de destin] Cat. 1046; Schicksalsgenosse Schicksalsgenossen unserer Menschlichkeit: humanitatis nostrae consortes [partecipi della nostra natura umana] LG n. 50; Schicksalprfung sortis experimentum [una prova del destino] SD n. 8; Schicksalsschlag Schicksalsschlge bewltigen: fortunae vitiis occurrere [far fronte agli rovesci di fortuna] CA n. 32; Schiedsgericht sich einem Schiedsgericht unterwerfen: litis definiendae arbitrium concedere alicui [soumettre la contestation l'arbitrage de qn.] ASS 32, 67 Schiedsmann arbitrator (qui de bono et aequo negotium pertractet) - CIC abr. can. 1929 Schiedsrichter arbiter (qui ad normam iuris quaestionem dirimat) - CIC abr. can. 1929, [un arbitro] CIC vig. can. 1713; sich auf einen Schiedsrichter einigen: compromittere in arbitrum [fare un compromesso arbitrale] CIC vig. can. 1485; ein unanfechtbarer Schiedsrichter: arbiter indisputabilis [un arbitro insindacabile] EV n. 52; Schiedsspruch arbitri iudicium [il giudizio arbitrale] CIC vig. can. 1446 3, sententia arbitralis [la sentenza arbitrale] CIC vig. can.1716 2 Schiedsverfahren iudicium arbitrale [il giudizio arbitrale] CIC vig. can. 1714 Schiedsvertrag compromissum in arbitros CIC abr. ante can. 1929, [il compromesso] CIC vig. can. 1714 Schilderung narratio [l'esposizione] IM n. 7 Schlafmangel somni ademptio - SNP 573 Schlfrigkeit veternus, i [il letargo] QP 604; Schlag ein Schlag gegen die Menschenwrde: ictus ipsi hominis dignitati illatus [colpisce la dignit stessa dell'uomo] RH n. 17 schlagen sich geschlagen geben: manus dare [arrendersi] FeR n. 21; Schlampigkeit ignavia [un insesattezza] QA 201 schlapp remissus [fiacco] ES 628 Schlauheit die wandelbare armselige Schlauheit der Menschen: fluxa ac misera hominum sagacitas [la povera mutabile saggezza umana] SP 425; schlecht das sittlich Schlechte: malum morale [le mal moral] Cat. 385; schlechthin Rom, die katholische Stadt schlechthin: Roma, urbs autonomastice catholica [Roma citt cattolica per eccellenza] ASS 23, 220; das bel schlechthin: malum praecipuum [il male per eccelenza] EV n. 15; Schlechtigkeit perversitas [la perversit] Cat. 57; die sittliche Schlechtigkeit: pravitas morum [la malvagit morale] VS n. 57; Schleppe an der Kleidung: cauda - AID 501; Schleuder funda [la fionda] SS n. 23; schleunigst vd. so schnell wie mglich; Schliche Listen und Schliche: machinationes atque fallaciae [le astuzie e gli inganni] DR 94; schlicht simplex [semplice] AA n. 3; schlichten controversiam componere - CIC abr. can. 288, iurgium componere [comporre un litigio] ASS 28, 201, pacifice dirimere controversias - UAD 689,

393

Schlichter
componere [accordarsi] QA 208, controversiam dirimere [comporre la controversia] CIC vig. can. 1713 Schlichter ein amtlicher Schlichter: peculiaris magistratus moderatricem actionem exercens - QA 208 Schlichtheit sobrietas [la sobriet] SCo. n. 80, simplicitas [la semplicit] SD n. 30; schlieen eine Rede, einen Text desinere [concludere] FeR n. 53; das Urteil schliet mit ... clauditur sententia cum (indicatione ...) [la sentenza si chiude con l'indicazione ...] CIC vig. can. 1612 4; (der Text) schliet mit den Worten: (textus) hisce concluditur verbis: [(il testo) si conclude con le parole] SS n. 41; so schliet der Papst: quocirca colligit Pontifex [conclude il Papa] CA n. 8; schlieen ein Konzil, eine Synode: das Konzil schlieen: absolvere concilium - CIC abr. can. 288, claudere Concilium [concludere il Concilio] RH n. 3; eine Synode schlieen: concludere synodum [concludere il sinodo] CIC vig. can. 344; schlieen ein Bndnis foedus conciliare - ASS 28, 643; schlieen ein Konkordat: concordatum digerere [estipular un Concordato] DN 263; schlieen einen Vertrag conventionem absolvere [la conclusione dell'accordo] ASS 15, 595, conventionem stabilire [stabilire un'accordo] ASS 15, 597, inter se contrahere - CIC abr. can. 1099 2, pacisci [concludere un patto] QA 207, conventionem inire cum aliquo [stipulare una convenzione con qc.] CIC vig. can. 3; Pt. Pf. der geschlossene Vertrag: initus contractus - CIC abr. can. 1103 2; auf Grund des geschlossenen Vertrags: ex inito contractu CIC abr. can. 536 4; schlielich extremum [infine] PP n. 5, tandem [infine] DH n. 4, denique [infine] CIC vig. praef. XXIII; schlielich und vor allem: demum et praesertim [infine e sopratutto] LC n. 9; schlimm Schlimmes verhten: malum impedire [empcher le mal] Cat. 272; Schlupfwinkel recessus, us - D-H 2090 Schlu [1] am Schlu eines Dokuments: ad calcem libelli [in calce al libello] CIC vig. can. 1659 1; [2] den Schlu ziehen, da: efficere ut [concludere che + cong.] DR 95; Schluabschnitt postrema documenti paragraphus [il paragrafo conclusivo del documento] SRS n. 10 Schluakten acta conclusiva AAS 1967, 92; Schluansprache postrema oratio [lallocuzione conclusiva] SRS n. 2 Schlubericht relatio finalis - AAS 1985, 434 Schlubotschaft nuntius extremus [il messaggio finale] MD n. 1; Schlssel btr. gem einen gemeinsam festgesetzen Schlssel: pro parte ab eis communi consilio determinato [nella misura che esse stessi hanno determinato] CIC vig. can. 263; der wesentliche Schlssel der gesamten sozialen Frage: cardo primarius totius quaestionis socialis [la chiave essenziale di tutta la questione sociale] LE n. 3; der Schlssel zum Verstndnis: ratio ad id comprehendendum [la chiave per la comprensione] MD n. 11; Schlsselereignis cardo [l'evento centrale] MD n. 3; Schlsselgewalt die Schlsselgewalt bedeutet die Vollmacht, die Kirche zu leiten: Potestas clavium auctoritatem denotat ad Ecclesiam gubernandam [le pouvoir des clefs dsigne l'autorit pour gouverner l'glise] Cat 553; Schlsselproblem das Schlsselproblem der Sozialethik: quaestio ac veluti cardo rei ethicae socialis [il problema chiave dell'etica sociale] LE n. 19; Schlsselrolle partes primae [il ruolo chiave] VS n. 65; Schlsselstellung cardo rei [la posizione chiave] LE n. 2; eine Schlsselstellung einnehmen: obtinere momentum, cardinis instar [avere la sua importanzachiave] LE n. 15, vim cardinis habere [avere un'importanza chiave] LE n. 26; Schlsselzeit die Jugend ist die Schlsselzeit fr das Leben eines jeden Menschen: iuventus est veluti cardo vitae hominis cuiusvis [la giovinezza una tappachiave della vita di ogni uomo] Iuv. n. 1; schluendlich extremo [in ultima istanza] VS n. 39; Schlufolgerung conclusio [la conclusione] CIC vig. can. 1578 2, conclusum [la cosa decisa] CIC vig. can. 1605; Pl. Schlufolgerungen: conclusiones - AAS 1964, 713, consecutiones [i conclusioni] FeR n. 50; + ziehen Schlufolgerungen ziehen: consectaria deducere [far scaturire conclusioni] FeR n. 4; daraus zieht man die Schlufolgerung: inde colligitur + aci [on tire la conclusion que] LN IX-2; eine Schlufolgerung aus Prinzipien ziehen: ex principiis consectarium deducere [dedurre una conseguenza dai principi] DoV intr. n. 3; falsche Schlufolgerungen ziehen: erroneas deductiones trahere ex [trarre false deduzioni da ] ASS 10, 484; alia Schlufolgerungen ablehnen: conclusiones reicere [respingere le conclusioni] CIC vig. can. 1579 2, Schlufolgerungen annehmen: conclusiones admittere [ammettere le conclusioni] CIC vig. can. 1579 2; zu Schlufolgerungen kommen: ad conclusiones pervenire - AAS 1982, 1204; die Schlufolgerungen der Wissenschaft: scientiarum consectaria [le conclusioni della scienza] EV n. 60; Schlugebet oratio conclusiva AAS 1964, 890;

394

Schpfungsplan
schlssig ein in sich schlssiges Gesellschaftsbild: adumbrata societatis figura quae plane sibi constet [un progetto di societ coerente] OA n. 25; Schluprotokoll Protocollum finale - AAS 1983, 337 schmachvoll ein schmachvolles Elend: ignominiosa miseria [una vergognosa miseria] LE n. 1; schmlern etwas schmlern: detrahere aliquid de aliqua re [sminuire q.c.] UUS n. 72; Schmlerung ohne Schmlerung seiner Autoritt: nihil detrimenti afferens auctoritati ipsius [senza portare alcun pregiudizio al suo ruolo autorevole] NMI n. 45; Schmarotzer parasitus [il parassitismo] PP n. 54 Schmeichelei assentatio [l'adulazione] DI 7; Schmerz den Kranken vom Schmerz befreien: aegrotantem doloribus subtrahere [sollevare il malato dal dolore] EV n. 65; den Schmerz durch Medikamente unterdrcken: dolorem opprimere medicamentis [sopprimere il dolore per mezzo di narcotici] EV n. 65; in der Tiefe seines Schmerzes: ex interiore recessu doloris sui [dal fondo del suo dolore] EV n. 44; Schmerzensmann homo dolorum - SD n. 17 schmerzlich luctificus [doloroso] TMA n. 34; manchmal sind die Entscheidungen, die ntig erscheinen, schmerzlich: nonnumquam id quod eligitur est acerbum [talvolta le scelte che si impogono sono dolorose] EV n. 74; ein schmerzliches Kapitel: acerbum caput [un capitolo doloroso] TMA n. 35; sich in einer schmerzlichen Lage befinden: in dolendis rerum adiunctis versari [trovarsi un una dolorosa situazione] DoV II B 8; ein besonders schmerzliches Problem: difficultas acerbissima [un problema particolarmente doloroso] LE n. 18; eine schmerzliche Wunde: acerbum vulnus - AAS 1971, 671; schmerzlindernd schmerzlindernde Manahmen: rationes antidolorificae [interventi antidolorifici] EV n. 65; schmerzlindernde Mittel: analgesica medicamenta [analgsiques] Cat. 2279; schmerzstillend schmerzstillende Mittel: analgesica remedia [gli analgesici] IeB 547; schmerzvoll doloris plenus [penoso] EV n. 65; Schmied malleator [il fabbro] LE n. 26; der Mensch ist seines Glckes Schmied: unusquisque sortis suae prosperae vel infelicis praecipuus artifex exstat [ciascuno rimane l'artefice della sua riuscita o del suo fallimento] PP n. 14 schmutzig schmutzig werden: inquinari [se souiller] Cat. 1584; Schnalle am Schuh: fibula - AID 501 Schnee mit ewigem Schnee bedeckt: perenni obrutus nive [coperto di nevi eterni] ExF 682 schnell Angelegenheiten, die einer schnellen Erledigung bedrfen: negotia quae expeditam requirunt definitionem [affari che richiedono una soluzione sollecita] CIC vig. can. 346 2; das schnelle Anwachsen der Bevlkerung: maturata natorum incrementa [una crescita demografica accelerata] PP n. 37; sehr schnell: haud ita sero [ben presto] LC n. 98; so schnell wie mglich: quantocius [quanto prima] CIC vig. can. 422; Komp. die schnellere Erledigung der Sache: expeditior causae definitio - AAS 1972, 250; Spl. schnellstens: expeditissime [con la massima celerit] CIC vig. can. 1451 1; auf schnellstem Weg: expeditissime [con la massima celerit] CIC vig. can. 1629 schnellstmglich die Flle schnellstmglich erledigen: causas quam citius absolvere AAS 1971, 483; Schnheit venustas [la bellezza] EV n. 23; die Schnheiten der Natur: naturae venustates [le attrattive della natura] Iuv. n. 14; schpfen aus diesem Schatz schpfen: ex illo thesauro depromere [prendere da questo tesoro] UR n. 14; Schpfer auctor [un autore] GS n. 55, effector [il creatore] LE n. 25; Schpfergeist Spiritus Creator [l'Esprit Crateur] Cat. 320; schpferisch eine schpferische Anstrengung: virium contentio quae vim habet creatricem [una fatica creativa] Iuv. n. 12; schpferische Arbeit: labor efficiens [il lavoro creativo] CA n. 32; diese Arbeit ist schpferisch: labor hic vim habet creatricem [questa fatica creativa] Iuv. n. 14; schpferische Eigeninitiative: efficiens singulorum opera [l'iniziativa creativa] SRS n. 15; schpferische Kraft: vis creatrix [lo sforzo creativo] LC n. 82; eine schpferische Unruhe: fecunda inquietudo [una inquietudine creativa] RH n. 18; der schpferische Verstand: fecunda mens [lintelligenza creatrice] FeR n. 24; Schpferkraft vis creatrix [la forza creatrice] LE n. 25, potentia creatrix [la puissance cratrice] Cat. 2367, effectrix vis [la potenza creatrice] MD n. 18; Schpfung res creatae [il creato] GS n. 9; mundus creatus [la creazione] LC n. 38; die ganze Schpfung; universa creatura [tutto il creato] ReP n. 31; die gesamte Schpfung: tota creatura [tutto il creato] ReP n. 4; die Unversehrtheit der Schpfung achten: integritatem creationis observare [respecter l'intgrit de la cration] Cat. 2415; Schpfungsbericht creationis narratio [il racconto della creazione] DC n. 11; Schpfungsgedanke creandi notio [l'idea di una creazione] DC n. 9; Schpfungsgeschichte historia creationis - AAS 1984, 465 Schpfungsordnung creationis ordo [l'ordre de la cration] Cat. 347; Schpfungsplan der ursprngliche Schpfungsplan: priscum creationis propositum [il progetto originario della creazione] FeR n. 22

395

Schrank
Schrank armarium [un armadio] CIC vig. can. 489 1; Schranke Pl. Schranken repagula, orum [gli impedimenti] SP 445 [le barriere] PT 304; + Subst. unter Einhaltung der Schranken seiner Zustndigkeit: servatis suae competentiae limitibus [osservato i limiti della propria competenza] CIC vig. can. 1315 1; in den Schranken des Gemeinwohls: communi omnium utilitate servata [entro i limiti del bene comune] PT 260; sich innerhalb der Schranken des Gesetzes halten: se intra fines lege praescriptis continere [tenirsi nei confini della legalit] ASS 31, 140/131; wenn alle Schranken von Recht und Pflicht gefallen sind: effractis officii iurisque repagulis - LSI 522; in den Schranken des Sittengesetzes: morali ordine servato [entro i limiti consentiti dall'ordine morale] PT 260; jede Schranke von Raum und Zeit berwinden: limites quoscumque temporis et spatii supergredi [superare ogni barriera di tempo e di spazio] DoI n. 23; + Vb. Schranken beseitigen: repagula removere - OOE 49; Schreckbild terrifica imago [un'immagine terrificante] SS n. 44; schrecken dies schreckt uns: hoc ingerit nobis timorem [questo ci fa paura] SS n. 12; Schrecken ein Klima des Schreckens schaffen: terrorem inferre [creare un clima di terrore] SRS n. 24; die Schrecken des Krieges erleiden: belli diritatem pati - CA n. 19; ein heilsamer Schrecken: salutaris terrificatio [uno spavento salutare] SS n. 29; Schreckgespenst terriculum [lo spettro] MM p. 404; schrecklich schreckliche Ereignisse: infelicissimi eventus [terribili avvenimenti] CA n. 17; schreiben ein Buch schreiben: librum exarare [scrivere un libro] DAS 297, whrend wir diese Zeiten schreiben: dum has lineas exaramus [nel momento in cui scriviamo queste righe] SP 421; die eigenhndig abgefate und unterschriebene Bitte: petitio propria manu exarata et subscripta [la domanda redatta e firmata di suo pugno] CIC vig. can. 1034 1 Schreiber die Mdigkeit der Schreiber: oscitantia amanuensium - D-H n. 3526 Schreibweise scribendi modus - LA n. 53; schreien dies schreit zum Himmel: Dei animadversionem acerrimam petit [grida verso il cielo] PP n. 30; Pt. Pr. eine schreiende Ungerechtigkeit: iniustitia manifestissima [una ingiustizia clamorosa] LC n. 95; schreiende Unterschiede: permagnae dissimilitudines [differenze clamorose] SRS n. 7 schreiten zur Absetzung schreiten: devenire ad amotionem [addivenire alla rimozione] CIC vig. can. 1742 1 Schrift in Wort und Schrift: modo verbis modo scriptis [con la propaganda orale e scritta] DR 100; eine Schrift (i. S. von Text): scriptio [un crit] LN IX-1; Schriften jeder Art: scriptiones omne genus - OOE 53 Schriftdenkmler monumenta scripta [monumenti scritti] DAS 305 Schriftfhrer actuarius [un attuario] CIC vig. can. 173 4; schriftlich in scriptis praestitus - CIC abr. can. 534 1; + Subst. eine schriftliche Arbeit in der Schule: scriptio - SLL 351; eine schriftliche Ermchtigung: facultas scripto data [un permesso scritto] CIC vig. can. 1281 1; eine schriftliche Prfung: examen scripto habendum - SLL 354; eine lange schriftliche berlieferung: longa traditio litteris mandata - LA n. 14; ein schriftlicher Vertrag: conventio scripta [una convenzione scritta] CIC vig. can. 681 2; + Vb. schriftlich abfassen: scripto consignare - CIC abr. can. 2033 1, scriptis consignare - CIC abr. can. 1936, scripto redigere [redigere per iscritto] CIC vig. can. 1472 1; schriftlich ausfertigen: scripto consignare [consegnare per iscritto] CIC vig. can. 156; schriftlich aufzeichnen: scripto consignare [scrivere] DV n. 9 [trascrivere] CIC vig. can. 1567 2; schriftlich festhalten: in scriptis redigere [redigere per iscritto] CIC vig. can. 484, scripto consignare [mettere per iscritto] CIC vig. can. 1306, 1; Schriftsatz positio - DPM can. 7 n. 1; die Ausarbeitung von Schriftstzen: elucubratio positionum - DPM can. 8 Schriftsteller scriptor [lo scrittore] IM n. 11, auctor [l'auteur] Cat. 2033; Schriftstck ein Schriftstck erstellen: scriptum exarare - CIC abr. can. 1800 1; durch Ausfertigung eines Schriftstcks: actis redactis [con la redazione negli atti] CIC vig. can. 55; die Echtheit eines Schriftstcks prfen: authenticitatem litterarum recognoscere [controllare l'autenticit di una lettera] CIC vig. can. 40; die hierber angefertigten Schriftstcke: acta redacta [la redazione degli atti] CIC vig. can. 55 Schriftverkehr epistolarum commercium - SOE pr. Schritt + fr Schritt fr Schritt: pedetentim [passo passo] LG n. 55 [passo dopo passo] VS n. 8 [gradualmente] FC n. 9, paulatim [a mano a mano] CA n. 53, gradatim [progressivement] Cat. 199; + erster der erste und grundlegende Schritt: primus fundamentalisque gressus [il primo e fondamentale passo] EV n. 96; den ersten Schritt tun: primum ferre gradum [muovere il primo passo] FeR n. 29; die ersten Schritte auf jemanden zu tun: primos gressus ad aliquem movere [facere i primi passi verso di qc.] UR n. 4; + alia einen bedeutsamen Schritt vollziehen: significantius aliquid efficere [compiere un signficativo passo] UUS n. 60; einen groen Schritt nach vorne tun: grandiore passu procurrere [fare un grande passo in avanti] Cfl n. 35; den nchsten Schritt tun: subsequentem gradum facere [fare il passo successivo] VS n. 17; ein schnellerer Schritt: gressus speditior - NMI n. 58; Schritt halten mit: harmonico

396

Schule
gressu progredi cum [progredire in armonia con] GE n. 7; schwankenden Schrittes: cum trepido gressu [con trepido passo] SP 418; einen Schritt nach vorn vollziehen: ulterius gressum facere [compiere un passo in avanti] FeR n. 19; schrittweise gradatim [gradualmente] OT n. 22, gradibus [in passi] FC n. 9, sensim [con gradualit] ReP n. 25; nur schrittweise: non nisi progressive [n'avoir lieu que progressivement] Cat. 486; schroff schroff zurckweisen: praefracte reicere - EM 473 Schchternheit timiditas [la timidit] Cat. 1806; Schuhe calceamenta - AID 501 Schulbesuch frequentatio scholarum [la frequentazione delle scuole] FeR n. 38; Schuld moralisch culpabilitas - AAS 1986, 544; die Feststellung von Schuld: definitio culpae [stabilire la colpa] CIC vig. can. 1401; Schwere der Schuld: gravitas culpae - CIC abr. can. 1625 1; nach der Schwere der Schuld: pro gravitate culpae - CIC abr. can. 2322; sich in schwere Schuld verstricken: gravis piaculi reus esse [farsi reo di grave colpa] QA 201; ohne seine schwere Schuld: citra gravem ipsius culpam [senza sua colpa grave] CIC vig. can. 1740; jemandem die Schuld an etwas geben: culpam alicuius eventus conferre in aliquem [imputare a qc. la colpa] CeP n. 22; jemandem die Schuld zuweisen: culpam ascribere alicui [attribuire la colpa a qc.] UUS n. 11; Schuld Obligation Pl. Schulden: aes alienum [i debiti] CIC vig. can. 122; die aufgelaufenen Schulden: aes alienum contractum [i debiti contratti] CA n. 35; Schulden aufnehmen: debita conflare [contrarre debiti] NMI n. 14; mit Schulden belastet sein: aere alieno gravari - TMA n. 51; eine Schuld erfllen: respondere de debito - CIC abr. can. 536 1, satisfacere obligationi - CIC abr. can. 929, implere obligationem [adempiere un obbligo] CIC vig. c. 1611; die Schuld erlassen: remittere obligationem [condonare l'obbligo] CIC vig. can. 1202; in Schulden ertrinken: aere alieno demergi [vedersi sopraffatto di debiti] PP n. 54; Schulden haben: debitis gravari; Schulden machen: aes alienum contrahere - CIC abr. can. 1538 1; Schulden tilgen: aes alienum exstinguere - CIC abr. can. 549, aes alienum solvere - CIC abr. can. 1538 1, debitum exstinguere - CIC abr. can. 1538 2; Schulden mssen gezahlt werden: debita sunt solvenda [i debiti debbono essere pagati] CA n. 35; Schulden haben, die man nicht bezahlen kann: aere alieno gravatus qui ad solvendum par non sit [gravato di debiti e incapace di estinguerli] CIC vig. can. 644; vd. Verbindlichkeiten; Schuldbeweis admissae culpae testimonium [la prova della colpabilit] ASS 31, 141/132 schulden etwas Geschuldetes: quid debitum [un d] Cat. 2378; Schuldendienst dem Schuldendienst nachkommen: oneribus satisfacere debitorum [soddisfare gli impegni del debito] SRS n. 19 Schuldenlast die Erleichterung der Schuldenlast: oneris debiti deminutio [l'allegerimento del debito] CA n. 35; Schuldfeststellung culpae definitio [stabilire la colpa] CIC vig. can. 1401 Schuldgefhl ein krankhaftes Schuldgefhl: insanus sensus culpae [un sentimento morboso della colpa] ReP n. 18; schuldhaft Adj. culpabilis [colpevole] CIC vig. can. 1324 1, schuldhafte Mitwisserschaft: conspiratio culpabilis [la complicit culpable] LN XI-18; schuldhafte Nachlssigkeit: culpanda negligentia [una colpevole negligenza] LC n. 65 [l'incuria colpevole] EV n. 10; schuldhafte Unttigkeit: culpabilis desidia [una colpevole passivit] LC n. 76; Adv. culpabiliter [colpevolmente] VS n. 63; schuldig schuldig sein: culpari posse [chi pu essere colpevole] EV n. 59; sich gegenber jemandem schuldig fhlen: se coram aliquo conscius reatus adesse [sentirsi colpevole di fronte a qc.] EN n. 45; Schuldiger der Schuldige: reus [il reo] CIC vig. can. 1326 1 schuldlos inculpabilis - CIC abr. can. 2202 1; Schuldnerlnder populi debitores [i Paesi debitori] SRS n. 19, nationes aere alieno gravatae [i Paesi indebitati] SRS n. 19; schuldunfhig delicti incapax - CIC abr. can. 2201 1 Schuldversprechen abstraktes Schuldversprechen: syngraphum quo obligatio solvendae pecuniae nulla definita causa susciptur [un cambiale con cui viene assunto l'impegno di pagare un debito senza una causa definita] CIC vig. can. 285 4; Schule litterarum ludus [la escuela] DN 166, doctrinae domicilium [la escuela] DN 271, litterarius ludus [la scuola] DR 105, ludus litterarius seu in quo litterarum elementa traduntur AAS 1958, 100; palaestra [la scuola] ES 658, schola [la scuola] CIC vig. ante can. 796 1; + Subst. die Eltern mssen in der Wahl der Schule wirklich frei sein: parentes in scholis eligendis vera libertate gaudeant oportet [ necessario che i genitori nello scegliere le scuole godano di vera libert] CIC vig. can. 797; + Adj. eine hhere Schule: maiorum disciplinarum schola - ASS 26, 133, schola secundi ordinis AAS 1958, 100; schola media seu secundaria - AAS 1958, 660, schola superior [una scuola superiore] CIC vig. can. 827 2; die christliche Gesamtschule: schola ad quam, nullo discrimine, catholici et acatholici instituendi conveniunt [una scuola aperta indifferentemente ai cattolici et agli acattolici] DIM 77; die neutrale Schule: neutra schola - DIM 76; die ffentliche Schule schola publica Syll. VI n. 45, die staatliche Schule: civilis schola -

397

schulen
SLL 344; die staatlichen Schulen: Civitatis scholae [le scuole dello Stato] DIM 64; + Vb. eine Schule besuchen: scholam celebrare [frequentare una scuola] DIM 77, scholam frequentare [frequentare una scuola] AA n. 30; die Schule bildet aus und erzieht: schola instituit et educat [la scuola istruisce e educa] Iuv. n. 13; eine Schule errichten: scholam constituere [la costituzione di una scuola] GE n. 9; es besteht kein Zweifel, da die Familie erzieht, die Schule ausbildet und erzieht: non dubitatur quin familia educet, quin schola instituat et educet [non c' dubbio che la famiglia educa, che la scuola istruisce e educa] Iuv. n. 13; die Kinder auf die Schule schicken: filios scholae docendos tradere [mandare i figli alla scuola] LC n. 94; Recht auf Wahl der Schule: vd. Recht schulen den Geist schulen: mentes erudire [la instruccion del entendimiento] DN 271 Schler alumnus [un alunno] CIC vig. can. 683 1 schulisch die schulische Erziehung: educatio scholaris [l'educazione scolastica] GE n. 6 Schulmonopol monopolium scholarum [il monopolio scolastico] GE n. 6; wenn der Staat das Schulmonopol beansprucht, berschreitet er seine Rechte: Civitas, cum monopolium scholasticum expetit, praetergreditur iura sua [quando lo Stato rivendica a s il monopolio scolastico, oltrepassa i suoi diritti] LC n. 94; Schulordnung scholae ordinatio [l'ordinamento della scuola] DIM 77; Schulpflicht es besteht allgemeine Schulpflicht: omnes ex officio litterarios rudimentorum ludos celebrare debent - AAS 1945, 281 Schulpolitik Schulpolitik machen: institutionem temperare - MM 423 Schulrat inspector scholarum - ASS 26, 133 Schulstufe gradus scholae [il grado della scuola] CIC vig. can. 800 1 Schulstunde schola - SLL 352 Schulter Schulter an Schulter: humero uno [spalla a spalla] NA n. 4; Schulunterricht den Schulunterricht besuchen: frequentare lectiones scholares [frequentare lezioni scolastiche] DH n. 5; Schulverfassung scholasticarum rerum moderandarum ratio - AAS 1945, 281 Schulwesen instituta ingenii cultui provehendo [istituzioni a finalit culturali] PT 299; das ffentliche Schulwesen: publica populi institutio [l'istruzione pubblica] ID 171; Schulzeit mit Ablauf der Schulzeit: absoluto curriculo scholari [una volta terminata la carriera scolastica] GE n. 8 Schulzucht disciplina scholae - Syll. VI n. 45 schren Feindschaften schren: inimicitias alere SQC 658; Spannungen schren: incitare dissensiones [alimentare i contrasti] SRS n. 21 schtteln agitare - VAS can. 81 Schutz praesidium [il presidio] ASS 31, 144/135 [il sostegno] OT n. 11, patrocinium [il patrocinio] CIC vig. can. 357 1, tutamentum [la salvaguardia] GS n. 76; + zu zum Schutz des : in praesidium alicuius GdC 392; + Subst. der Schutz der freien Ausbung des Glaubens: tuitio liberae exercitationis fidei [la tutela del libero esercizio della fede] FC n. 78; der Schutz der Freiheit: tutela libertatis [la tutela della libert] DH n. 6, im Schutz des Gesetzes: sub legis praesidium [sous la sanction de la loi] MG 7; + Vb. eine Kategorie von Menschen des Schutzes berauben, den das Gesetz ihnen gewhren mu: cuidam hominum coetui praesidium auferre, quod lex praebere debet [privare una categoria di esseri umani della protezione che la legislazione civile deve loro accordare] DoV III; jemandem den Schutz entziehen: patrocinium removere ab aliquo Hom. n. 17; Schutz gewhren: protectionem praestare [prestare la protezione] DH n. 7; jemandem Schutz gewhren: patrocinium praebere alicui [accorder son patronage qn] S. chr. 397; das staatliche Gesetz darf seinen Schutz nicht den Techniken knstlicher Fortpflanzung gewhren: lex civilis sponsionem facere non poterit de methodis artificiosae procreationis [la legge civile non potr accordare la sua garanzia alle tecniche di procreazione artificiale] DoV III; etwas in Schutz nehmen: aliquid vindicare [rivendicare q.c.] LG n. 27; den Schutz von etwas bernehmen: suscipere tutelam alicuius rei [assicurare la tutela di q.c.] DH n. 6; Schutzdamm die Schutzdmme niederreien: frenos solvere [rompere gli argini] EV n. 48; schtzen patrocinium suscipere alicuius - VN 298, in tuto collocare [tutelare] GS n. 78; etwas schtzen: praesidio esse alicui rei [tutelare q.c.] VS n. 79; um zu schtzen: ad patrocinium suscipiendum - VN 296; Rechte schtzen: vd. Recht; vor Unrecht schtzen: iniuria prohibere [difendere] RN 665; weiter schtzen: patrocinium sustinere alicuius - VN 298 Schutzheiliger Caeles tutelaris AAS 1969, 300; Schutzherr der Schutzherr der Akademie sein: tutelam exercere Academiae [l'Accademia posto sotto la vigilanza di qc.] Stat. PAS art. VII schutzlos inermis [indifeso] UUS n. 43, indefensus [indifeso] MD n. 13; schutzlos sein: nullius praesidio niti - OOE 40 Schutzmittel munimen [il rimedio] QA 179; Schutzwehr die Philosophie als Schutzwehr des Glaubens: philosophia propugnaculum fidei - D-H n. 3138 schwach wenn das Leben schwach ist: quotiens imbecilla vita est [quando la vita debile] EV n. 3; ein

398

Schwelle
schwaches und schutzloses menschliches Lebewesen: imbecillus et indefensus homo [un umano essere debole e indifeso] EV n. 57; Komp. das schwchere Geschlecht: imbecillior sexus [il sesso pi debole] ID 168; die wirtschaftlich schwcheren Lnder: Nationes oeconomia tenuiores [i Paesi economicamente pi deboli] SRS n. 39; Subst. die Schwachen und Armen: infirmi atque inopes [i deboli e i poveri] RN 658; die Schwachen und Bedrftigen: multitudo egena [i deboli e i bisognosi] RN 659; Komp. die Schwcheren: tenuiores, um [le classi inferiori] RN 668, cives humiliores [le membre pi deboli del corpo sociale] PT 273; Spl. die Schwchsten: maxime debiliores [i pi deboli] DoV III; Schwche defectio [la manchevolezza] LC n. 57, fragilitas [la debolezza] UUS n. 11, debilitas [la debolezza] FeR n. 75; Pl. debilitates [le fragilit] NMI n. 2; geistige Schwche: mentis infirmitas [l'infermit della mente] CIC vig. can. 1741; krperliche Schwche: infirmitas physica [l'infermit fisica] CIC vig. can. 689 2, corporis infirmitas [l'infermit del corpo] CIC vig. can. 1741; die menschliche Schwche: humana imbecillitas [la debolezza umana] UUS n. 91, humana fragilitas [lumana debolezza] VS n. 104, debilitas humana [la debolezza umana] ReP n. 31; die Schwche des menschlichen Geistes: humanarum mentium imbecillitas [la fiacchezza della mente umana] QA 179; die Schwchen der menschlichen Natur: debilitates quibus humana signatur natura [le debolezze che sempre segnano l'umano] NMI n. 40; die naturgegebene Schwche: naturalis fragilitas [la naturale fragilit] LC n. 67; seelische Schwche: infirmitas psychica [l'inferrmit psichica] CIC vig. can. 689 2; ein Zeichen von Schwche: debilitatis signum [un signe de faiblesse] Cat. 306; schwchen vim alicuius elevare [togliere forza a qc.] DI 4; extenuare [attenuare] LC n. 60; jemanden schwchen: incidere nervos alicuius [indebolire qc.] ID 171; Schwachheit infirmitas [l'infermit] DoV intr. n. 3; die menschliche Schwachheit: humana fragilitas [l'umana fragilit] UUS n. 4; mit Schwachheit behaftet: circumdatus infirmitate [soggetto a debolezze] LG n. 27; Pl. Schwachheiten: infirmitates [les faiblesses] Cat. 273; Schwgerschaft Def. die Schwgerschaft entsteht aus einer gltigen Ehe und besteht zwischen dem Mann und den Blutsverwandten der Frau, und ebenso zwischen der Frau und den Blutsverwandten des Mannes: affinitas oritur ex matrimonio valido atque viget inter virum et mulieris consanguineos, itemque mulierem inter et viri consanguineos [l'affinit sorge dal matrimonio valido e sussiste fra il marito e i consanguinei della moglie, e parimenti tra la moglie e i consanguinei del marito] CIC vig. can. 109 1; Schwamm ein Schwamm, der alles wegwischt: spongia quae omnia delet [una spugna che cancella tutta] SS n. 44; schwanger die Schwangere: mulier praegnans [una donna gestante] DoV I 2; Schwangerschaft graviditas [la gravidanza] MD n. 18; praegnatio [la gravidanza] EV n. 45; die Schwangerschaft abbrechen: abortum facere - QDAP n. 22; abortum procurare fetus humani [procurare l'aborto] CIC vig. can. 1049 2 Schwangerschaftsabbruch abortus procuratus [l'aborto procurato] QDAP n. 1, graviditas interrupta [l'interruzione della gravidanza] EV n. 58; der heimliche Schwangerschaftsabbruch: abortus clandestinus [l'aborto clandestino] QDAP n. 19 schwanken vacillare in utramque partem - OOE 40, anceps nutare - OOE 51; Pt. Pr. schwankend: nutans [vacillante] QA 204; ein immer schwankendes Gleichgewicht der Krfte: quaedam virium aequilibritas et inconstantia [un equilibrio sempre precario delle forze] PP n. 76; ein schwankender Zeuge: testis vacillans [un testimone dubbioso] CIC vig. can. 1572; die Schwankenden: nutantes [i dubbiosi] SP 415; Subst. ins Schwanken kommen: nutans labare - SP 423; Schwankungen dubitationes [oscillazioni] SRS n. 21; die Preise sind Schwankungen unterworfen: pretia mutationibus obnoxia sunt [i corsi sono soggetti a variazioni] PP n. 7 schwrmen durch die Stadt schwrmen: per urbem discurrere [sciamare per la citt] NMI n. 9; schweigen vocem premere [garder le silence] S. chr. 390; Subst. zum Schweigen bringen: ad silentium redigere [ridurre al silenzio] DAS 311; Schweigen gilt als Ablehnung: silentium pro responsione negativa habetur [il suo silenzio verr ritenuto come una risposta negativa] CIC vig. can. 1145 1; bei Schweigen der Satzung: silente constitutione - CIC abr. can. 578; die Kirche des Schweigens: Ecclesia quae a silentio vocatur - APC 531; etwas mit Schweigen bergehen: aliquid silentio transire AAS 1987, 1282; etwas vorstzlich mit Schweigen bergehen: rem ex condicto silentio premere [una congiura del silenzio] DR 74; es kann nicht sein, da von einem geredet und das andere mit Schweigen bergangen wird: fieri non potest ut de altero sermo instituatur, reticito altero ReP n. 4; seine Pflicht durch Schweigen vernachlssigen: officium taciturnitate neglegere [mancare tacendo al proprio dovere] QA 179; ein Mann des Schweigens: silentii homo [un homme de silence] Cat. 2570; Schweitropfen sudoris stilla EP 506 Schwelle auf der Schwelle stehen bleiben: in limine gradum sistere AAS 1968, 338; eine Schwelle berschreiten: ultra limen progredi [oltrepassare la

399

schwer
soglia] LC n. 48; an der Schwelle des neuen Jahrhunderts stehen: in limine novi sistere saeculi [collocarsi alla soglia del nuovo secolo] CA n. 62; eine Schwelle berschreiten: limen transgredi [franchir un seuil] Cat. 1186; an der Schwelle des dritten Jahrtausends: instante iam tertii millennii exordio [alle soglie del terzo millennio] UUS n. 57; an der Schwelle des Todes: mortis limine constitutus [alla soglia della morte] EV n. 83; schwer + fallen es fllt ihnen schwer, sich darzustellen: laboriose manifestantur [faticano a manifestarsi] EV n. 26; + machen jemandem das Leben schwer machen: alicui vitam perdifficilem reddere [rendere assai difficile la vita a qc.] DH n. 15; + sehr nur sehr schwer, vielleicht berhaupt nicht: difficulter, potius nullo modo [difficile voire impossible] LN pr.; + sein es ist nicht schwer: non est magni negotii [non difficile] ID 162; + stellen emanden vor schwere Probleme stellen: arduas quaestiones facessere alicui [porre seri problemi a qc.] HV n. 1; + Adj. schwere Schuld: gravis culpa [una colpa grave] CIC vig. can. 1740; eine besonders schwere Snde: insignis gravitatis facinus [un peccato di particolare gravit] EV n. 55; Komp. schwerer bestrafen: gravius punire [punire pi gravemente] CIC vig. Can. 1326 1; schwerer wiegen: gravior esse [tre plus grave] Cat. 1858; Subst. die Schwere der Snde: peccati gravitas [la gravit del peccato] ReP n. 17; je nach der Schwere der Straftat: pro delicti gravitate [a secondo della gravit del delitto] CIC vig. Can. 1370 1 Schwerflligkeit segnities [la pesanteur] Cat. 2742; schwerwiegend entsprechend schwerwiegend: proportionate gravis [proporzionatamente grave] CIC vig. can. 729; ein schwerwiegender Grund: gravis causa [una grave causa] CIC vig. can. 1361 2; aus schwerwiegendem Grund gravi ex ratione [per una grave ragione] CIC vig. can. 1610 3; wenn ein sehr schwerwiegender Grund entgegensteht: cum gravissima ratio obstet [quando una gravissima ragione si frapponga] CIC vig. can. 55; nicht ohne schwerwiegende objektive Grnde: non sine gravibus obiectivis rationibus AAS 1972, 641; schwerwiegende Hindernisse: impedimenta graviora [impedimenti gravi] UR n. 3; schwierig sehr schwierige Zeiten: impeditissima tempora - ExF 675; Mtter in schwieriger Lage: nutantes et laborantes matres [mamme in difficolt] EV n. 26; Schwierigkeit incommodum - VN 278; Pl. Schwierigkeiten: asperitates [le difficolt] CA n. 28; + in Familien in erzieherischen Schwierigkeiten: familiae adflictae educationis difficultatibus [famiglie con particolare difficolt educative] EV n. 59; Familien in wirtschaftlichen Schwierigkeiten: familiae peculiaribus adflictae nummorum difficultatibus [famiglie con particolare difficolt economiche] EV n. 59; + ohne ohne Schwierigkeit: expedite [sans difficult] Cat. 38 [con facilit] HG 562; + trotz trotz aller Schwierigkeiten: difficultatibus interceptis [superando le difficolt] GS n. 52; + Vb. Schwierigkeiten auflsen: diluere difficultates - D-H n. 3652; sich mit Schwierigkeiten auseinandersetzen: difficultates oppetere [affrontare le difficolt] UUS n. 98; sich in einer Schwierigkeit befinden: in difficultatem incidere [trovarsi in una difficolt] FC n. 68; dies bringt Schwierigkeiten verschiedener Art mit sich: hoc non caret difficultatibus varii generis [questo fatto non privo di difficolt di varia natura] LE n. 23; Schwierigkeiten entgegentreten: difficultates oppetere [affrontare i difficolt] FC n. 66; in Schwierigkeiten geraten: in difficultates delabi - MM 450; Schwierigkeiten haben: difficultates experiri [prouver des difficults] Cat. 37; eine Schwierigkeit lsen: rerum difficultatem dissolvere - SQC 661, sich mit Schwierigkeiten konfrontiert sehen: in res arduas incidere [trovarsi di fronte alle difficolt] RH n. 6; Schwierigkeiten lsen: difficultates solvere [risolvere i problemi] CeP n. 114; Schwierigkeiten machen: angustias adducere [creare difficolt] CA n. 18; auf Schwierigkeiten stoen: obices offendere [incontrare difficolt] FC n. 33, difficultatibus obici [incontrare difficolt] FC n. 53; Schwierigkeiten berwinden: difficultates evincere - Sac. c. n. 96, difficultates expedire [risolvere le difficolt] FC n. 66; Schwierigkeiten zu berwinden suchen: difficultates superare satagere [cercare di superare le difficolt] AA n. 4; schwinden aus der Erinnerung schwinden: ex memoria oblitterari [tre effac de la mmoire] LN IV-4; Schwung alacritas [lo slancio] LG n. 37, rapiens ardor [lo slancio] EN n. 35; mit neuem Schwung: novo impetu [con nuovo slancio] NMI n. 2; neuen Schwung erlangen: novum impulsum assequi [acquistare slancio nuovo] EV n. 41; der Schwung, den die Hoffnung verleiht: spei impulsus [l'lan de l'esprance] Cat. 1818; Schwurformel formula iurisiurandi [la formula del giuramento] CIC vig. can. 380 See in See stechen: maritimum iter arripere - CIC abr. can. 883 1 Seefahrer navigator [il navigatore] LE n. 26; Seefahrt eine Seefahrt antreten: iter maritimum arripere AAS 1958, 373; Seelenfhrung animae moderandae [dirigere le anime] OT n. 19, moderatio animarum [la direzione delle anime] AA n. 30, spiritualis directio [la direction spirituelle] Cat. 1435; Seelenhaltung animi habitus - SNP 569 Seelenschmerz animi cruciatus [l'affliction de l'esprit] Cat. 1431;

400

Seite
Seelenschwche animi debilitas - SP 440; Seelenstrke animi fortitudo [la fortezza di animo] AA n. 4 Seelenverfassung animi dispositio [la disposizione d'animo] HG 574; seelisch psychicus [psichico] PC n. 13; die seelische Gesundheit: animi sanitas [la salute psichica] DoV II B 7; Seelsorge munus pastorale [l'attivit pastorale] PC n. 10, cura pastoralis [la pastorale] FC n. 70, pastoralis vita [la vita pastorale] FeR n. 60; Seelsorgepraxis actio pastoralis [la pratica pastorale] VS n. 70; Seemann maritimus [un marittimo] CD n. 18 Segment segmentum [una piccola parte] LE n. 27; Segregation segregatio [l'emarginazione] FC n. 41; sehen wie man sieht: sicut videri potest [come si vede] VS n. 83; wie ihr seht: prout intellegitis [come vedete] Iuv n. 15; wie sieht die Kirche sich selbst?: quomodo Ecclesia se ipsam intuetur? [come la Chiesa guarda se stessa?] Iuv n. 15; etwas ganz anders sehen: aestimationem omnino aliam habere de aliqua re [avere su q.c. una visione ben diversa] SS n. 15; Pt. Pf. so gesehen: simili in prospectu [in simile prospettiva] EV n. 38; Sehkraft potentia visiva [la capacit visiva] ReP n. 26; an Schwche der Sehkraft leiden: visivae potentiae debilitate laborare AAS 1964, 7 Sehnen aspiratio [le aspirazioni] AA n. 13; Sehnsucht appetitio [un'aspirazione] GS n. 45, aspiratio [un'aspirazione] LC n. 1, anhelitus [lanelito] FeR n. 102; desiderium [une aspiration] LN I-1, appetitus [l'aspiration] LN I-1, cupido [l'aspiration] LN I-2; die Sehnsucht nach Befreiung: desiderium liberationis [l'aspiration la libration] LN III-1, vota ad liberationem [gli aspirazioni alla liberazione] LC n. 1;; die unwiderstehliche Sehnsucht der Vlker nach Befreiung: insuperabilis populorum cupiditas alicuius liberationis [l'irrsistible aspiration des peuples une libration] LN I-1; die Sehnsucht nach Gerechtigkeit: appetitio iustitiae [l'aspiration la justice] LN II-1; Sehschwche visivae potentiae debilitas AAS 1965, 374; Seide aus Seide: sericus - AID 501 sein sind sie fr oder gegen die Kirche?: isti quidem pro Ecclesia stent, an contra? [de tels hommes sont-ils pour ou contre l'glise?] S. chr. 398; zugleich Richter und Arzt sein: iudicis pariter et medici personam gerere - CIC abr. can. 888 1 der Mensch gilt mehr durch das, was er ist, als durch das, was er hat: homo pluris est propter id quod est, quam propter id quod habet [l'uomo vale pi per ci che che non per ci che possiede] LC n. 68; Sein, das exsistentia [l'essere] FC n. 17, essentia [l'essere] SRS n. 28, ipsum esse [l'essere] SRS n. 28; auf der Ebene des Seins: in linea essendi [sul piano dell'essere] Cfl n. 55; Sein und Existenz: essentia et exsistentia [lessere ed esistere] VS n. 96; unser ganzes Sein: tota nostra natura [tutto il nostro essere] DC n. 4; zur Bereicherung des menschlichen Seins beitragen: aliquid ad hominem ipsum maturescendum conferre [contribuire alla maturazione e allessere delluomo] SRS n. 28; die Werte des Seins werden durch die Werte des Habens ersetzt: pro bonis ab esse inducuntur bona ab habere [il valori dell essere sono sostituite da quelli dell'avere] EV n. 23; das Haben einiger weniger kann sich zum Schaden des Seins vieler anderer auswirken: ipsum possidere nonnullorum proprium, ipsum esse tot aliorum laedere potest [lavere di alcuni pu risolversi a danno dellessere di tanti altri] SRS n. 31; Sein und Sendung der Kirche: natura et missio Ecclesiae [la natura e la missione della Chiesa] LC n. 68; die Philosophie des Seins: philosophia ipsius esse [la filosofia dellessere] FeR n. 66; Die moderne Philosphie hat das Fragen nach dem Sein vernachlssigt und ihr Suchen auf den Menschen konzentriert: recentior philosophia, omittens suas perquisitiones in ipsum esse dirigere, opus suum in cognitionibus hominum collocavit [la filosofia moderna, dimenticando di orientare la sua indagine sullessere, ha concentrato la propria ricerca sulla conoscenza umana] FeR n. 5; die Wahrnehmung des Seins: intellegentia creaturarum [la percezione dellessere] FeR n. 41; Seinen, die die Seinen (die Angehrigen): necessarii [i propri cari] CA n. 47; seinerseits vicissim [a sua volta] FeR n. 37, pro parte sua [da parte sua] DoV intr. n. 5 [per parte sua] FeR n. 60, ex parte sua [per parte sua] FeR n. 66, identidem [da parte sua] Cfl n. 32; seinesgleichen sui similes - SOE pr.; Seinsformen entia [les tres] Cat. 341; Seinsgrund der innere Seinsgrund des Menschen besteht darin, da er sich selbst berwindet: hominis interior ratio exsistendi in eo est sita ut se ipsum superet [per l'uomo l'interiore ragion d'essere di superare se stesso] Iuv. n. 5; seinsmig in der Weihe wird die seinsmige Teilhabe an den heiligen mtern verliehen: in consecratione datur ontologica participatio sacrorum munerum [nella consacrazione data un'ontologica partecipazione dei sacri uffici] LG np. sub 2; Seinsweise essendi modus [il nostro modo di essere] SS n. 28; Seite + an Seite an Seite leben: vitam coniuncte degere [vivere fianco a fianco] UUS n. 53; + auf auf beiden Seiten: hinc inde [reciprocamente] PT 287; sich auf die Seite des Lebens stellen: a vitae parte consistere [stare dalla parte della vita] FC n. 30; sich auf die

401

Seitenlinie
Seite des Sozialismus stellen mssen: se in acies socialismi instrui et inseri debere [aggregarsi alle schiere dei socialisti] QA 217; + von von seiten: ex parte alicuius - CIC abr. can. 471 3; von mehreren Seiten: compluribus ex partibus [da pi parti] FeR n. 55; + zu zur Seite stehen: praesto esse [assistere] CIC vig. can. 334, veluti in latere cooperari [collaborare lateralmente] DC n. 29; jemandem zur Seite stehen: assistere alicui [assistere a qc.] LG n. 21; auf der Seite der Unterdrckten stehen: a parte stare oppressorum [essere dal parte degli oppressi] CA n. 26; + Zahl die eine Seite der Wahrheit: haec veritatis species [questo lato della verit] DR 73; nur die eine Seite der Wirklichkeit: unum tantum rei latus [ne mettre en vidence qu'un aspect de la ralit] LN VIII-5; die erste Seite der Geschichte der Menschheit: humani generis primordia [la prima pagina della storia dell'umanit] DR 65; jedes Wachstum hat zwei Seiten: quaevis progressio ad utramque partem valet [ogni crescita ambivalente] PP n. 19; + Adj. es gibt noch eine andere Seite: est alia facies [c' un altro versante] ReP n. 21; die ethisch-soziale Seite: pars ethicosocialis [il versante etico-sociale] NMI n. 52; die finanzielle Seite: rationes nummariae [la parte financiaria] FiC 193; die schwachen Seiten der Ideologien: doctrinarum debilitas [i lati deboli delle ideologie] OA n. 37; Seitenlinie linea obliqua [linea obliqua] CIC vig. can. 108 3 Seitenweg Seitenwege einschlagen: devia itinera decurrere [percorrere sentieri laterali] FeR n. 48; Sekretr a secretis [il secretario] QDS, tit. 1 3, ab actis [il segretario] Stat. PAS art. IX, vir a secretis AAS 1981, 442, secretarius [il secretario] CIC vig. can. 248 2 Sekretariat secretariatus, us [il secretariato] AA n. 26; secretaria [la segreteria] CIC vig. can. 348 1; die Hilfsleistungen eines Sekretariats: auxilium secretariale - LA n. 96; das Sekretariat fr die Einheit der Christen: Secretariatus ad Christianam unitatem fovendam [il Secretariato per l'unione dei Cristiani] RH n. 6 Sektarismus voluntas colendi solum hominum factionem [il settarismo] LC n. 68 Sekte secta, ae [la setta] DI 13 Sektion eines Vereins: sectio consociationis [la sezione d'un associatione] CIC vig. can. 312 2 Sektor btr. provincia [il settore] FC ante n. 73 Sekundant patrinus - ASS 24, 204; Pl. Sekundanten: ii qui patrini duellantium vocantur - CIC abr. can. 2351 2; selbst aus sich selbst: suapte natura [per sua stessa natura] LC n. 1; die Furcht vor sich selbst: timor ante conspectum suum [la paura dinanzi a se stesso] LC n. 11; der Mensch ist er selbst: homo est plane suus [l'uomo se stesso] PP n. 36; der Mensch wird nur dann ganz er selbst, wenn Leib und Seele zu innerer Einheit finden: homo revera sui ipsius proprius evadit, quotiens corpus et anima penitus coniunguntur [l'uomo diventa veramente se stesso, quando corpo e anima si ritrovano in intima unit] DC n. 5; Selbstachtung dignitas quam sibi quisque vir debet ac mulier [il rispetto che ogni uomo o donna deve a se stesso] SRS n. 18 selbstndig sui iuris [di diritto proprio] CIC vig. can. 111 2; selbstndige Arbeit: labor qui proprio marte assumitur [il lavoro svolto indipendentemente] GS n. 67; eine selbstndige fromme Stiftung: pia fundatio autonoma [una pia fondazione autonoma] CIC vig. can. 1303 1 n. 1; selbstndig sein: suis legibus suisque iuribus uti [l'indipendenza] MM 413; selbstndig werden: sibi sufficiens evadere [diventare sufficiente a se stesso] AA n. 8; selbstndige Staaten: Civitates sui iuris [Nazioni autonome] SRS n. 22 die nationale Selbstndigkeit Selbstndigkeit erlangen: suis legibus suisque iudiciis uti incipere [approdare all'indipendenza] PP n. 6 Selbstuerung ein Raum der Selbstuerung des Menschen: spatium in quo homo se ipsum enuntiet [uno spazio in cui luomo si esprime se stesso] EV n. 38; Selbstbefragung sui discussio [l'esame] CIC vig. can. 988 1 Selbstbefreiung liberatio sui ipsius [l'autoliberazione] ReP n. 31; Selbstbehauptung affirmatio sui [l'affirmation de soi] Cat. 377; die Kraft der Selbstbehauptung: vis valendi contra alios [la forza di affermazione contra gli altri] FC n. 6. Selbstbeherrschung dominium sui [il dominio di s] OT n. 11, sui animi moderatio [il dominio di s] OA n. 24, dominatus sui ipsius [il dominio di s] FC n. 32, sui moderatio [l'autocontrollo] FC n. 33; sui ipsius refrenatio - AAS 1954, 183; suae voluntatis suique corporis moderatio - AAS 1963, 990, sui ipsius temperatio [l'autocontrollo] CeP n. 67, sui ipsius moderatio [l'autocontrollo] CeP n. 67, dominatio sui [la capacit di autodominio] CA n. 51, dominium sui ipsius [la matrise de soi] Cat. 2223; Selbstbeherrschung erlangen: sibi ac suis motibus perfecte moderari consuescere [acquistare una perfetta padronanza di s] HV n. 21; das Erlernen der Selbstbeherrschung ist eine Erziehung zur menschlichen Freiheit: dominii sui tirocinium libertatis humanae est paedagogia [l'apprentissage de la matrise de soi est une pdagogie de la libert humaine] Cat. 2339; Selbstbeobachtung auto-observatio [l'autoobservation] Cat. 2370; die psychologische

402

SS n. 18;
Selbstbeobachtung: inspectio psychologia [l'introspezione psicologica] ReP n. 31; Selbstbeschrnkung normae sibi voluntarie impositae [l'autoregolamentazione] DoV III; Selbstbesinnung reflexio in se ipsum [la rflexion sur soi] Cat. 1779; Selbstbestimmung autodeterminatio [l'autodeterminazione] LC n. 27, facultas deliberandi de se [lautodeterminazione] VS n. 41, potestates se ipsum moderandi [il potere di disporre di se stesso] CA n. 18; das Recht der freien Selbstbestimmung: ius de se libere decernendi [il diritto di disporre liberamente di s] CA n. 20; Selbstbewutsein conscientia de se [la consapevolezza di s] EV n. 32; Selbstbezogenheit reclusio in se ipso [le repliement sur soi-mme] Cat. 2097; Selbstdarstellung modus sese exprimendi [il modo di esprimersi] GS n. 53 Selbstentuerung exinanitio [l'anantissement] Cat. 932; Selbsterfllung der Weg zur Selbsterfllung des Menschen: iter ad exitum, quo homo seipsum perficit [il cammino da percorrere verso l'autocompimento dell'uomo] UUS n. 28; Selbsterkenntnis cognitio sui [il cognoscimento di s] ReP n. 13; sui ipsius cognitio [la connaissance de soimme] Cat. 2441; sui recognitio [un esame di coscienza] UUS n. 82; Selbsterlsung die Selbsterlsung des Menschen: se homo ipse redimit [l'autordemption de l'homme] LN IX-3; Selbsterziehung sui educatio [l'auto-educazione] LE n. 20, auto-formatio [l'auto-formazione] Cfl n. 63; Selbstfinanzierung sibimetipsi ex redditibus suis pecuniam numerare [l'autofinanziamento] MM 420; Selbstfindung sui detectio [il ritrovamento di s] DC n. 6; Selbstgeflligkeit propria sufficientia - AAS 1971, 931, complacentia [la complaisance] Cat. 1784; Selbstgengsamkeit sufficientia [lautosufficienza] VS n. 23; Selbsthingabe sui ipsius donatio [il dono di s] EV n. 19, sui ipsius oblatio [la donazione di se stesso] EV n. 86, donum sui [il dono di s] CA n. 41; Selbstkritik studium censorie in se ipsum inquirendi [l'autocriticismo] RH n. 4, die Notwendigkeit der Selbstkritik: necessitas se ipsos iudicandi [lesigenza dellautocritica] FeR n. 51; in die Selbstkritik der Neuzeit nu auch eine Selbstkritik des neuzeitlichen Christentums eingehen: oportet ad sui ipsius iudicium modernae aetatis etiam sui ipsius iudicium confluat christanismi moderni [bisogna che nell'autocritica dell'et moderna confluisca anche un'autocritica dell'cristanesimo moderno] SS n. 23; Selbstliebe sui amor [l'amore di s] CA n. 17; selbstlos nihil sibi parcens [prodigano se stessi senza riserva] PP n. 46; eine selbstlose Hilfe: auxilium liberale [un contributo disinteressato] SRS n. 21; Selbstmitteilung communicatio sui ipsus [la communication faite de lui-mme] Cat 78; die Selbstmitteilung Gottes: sermo Dei de seipso [un discorso di Dio su s stesso] MD n. 8; Selbstmord voluntarium suicidium [il suicidio volontario] GS n. 27, voluntaria mors [la morte volontaria] IeB 545, suicidium [il suicidio] IeB 545; der Krieg kann mit dem Selbstmord der Menschheit enden: bellum in interitum hominum ab ipsis patratum desinere potest [la guerra pu terminare in un suicidio dell'umanit] CA n. 18; selbstmrderisch ein selbstmrderischer Akt: actus mortis voluntariae [un atto suicida] ReP n. 15; Selbstorganisation der Proze der freien Selbstorganisation der Gesellschaft: liber processus societatis se ipsam bene componentis [un libero processo di autoorganizzazione della societ] CA n. 16; Selbstprfung examen in se ipsum [l'examen sur soi] Cat. 1779; Selbstsicherheit fiducia sui [la sicurezza] EN n. 73; Selbstsucht suarum tantum rerum studium - CCC 179 Selbsttuschung der Versuchung zur Selbsttuschung nachgeben: cedere invitamento ad sese decipiendum [cedere alla tentazione di autoinganno] EV n. 58; Selbsttranszendierung die Selbsttranszendierung des Menschen auf die Wahrheit hin: hominis ascensus adversus veritatem [il transcendersi delluomo verso la verit] FeR n. 23 Selbstverleugnung sui ipsius abnegatio [l'abnegazione di se stesso] UR n. 7, mortificatio [la mortificazione] ReP n. 31; der Geist der Selbstverleugnung: sui abnegandi spiritus [lo spirito di abnegazione] OT n. 9 Selbstversorgung Selbstversorgung in der Ernhrung erlangen: consequi ut suis se opibus nutriant [raggiungere un'autosufficienza alimentare] SRS n. 26, propriarum rerum esculentarum sufficientiam consequi [conseguire lautosufficienza alimentare] SRS n. 44; selbstverstndlich ut de se patet [come consta di per s] LG np. pr., uti patet [com' chiaro] LG np. sub 1; liquet sane + aci [ ovvio che + ind.] LE n. 8, quemadmodum est apertum [s'intende che + ind.] LE n. 23; manifesto [ovviamente ] SS n. 18; es ist selbstverstndlich: suapte natura fit ut [ naturale che + cong.] ReP n. 32; dies ist selbstverstndlich: iam per se patet [cela est vident] LN VII-3; eine selbstverstndliche Forderung: postulatio iam implicita [unesigenza implicita] FeR n. 83;

403

Selbstverstndnis
Selbstverstndnis conscientia sui ipsius [l'autocoscienza] RH n. 11 Selbstverteidigung das Recht auf Selbstverteidigung: ius sui ipsius defendendi [il diritto alla propria difesa] EV n. 55; Selbstvertrauen fiducia quam quis in se ipso collocat [fiducia in se stesso] FC n. 85; mit allzugroem Selbstvertrauen: sibi nimium fidens - SP 424; jemandem Selbstvertrauen einflen: alicui spem inicere [infondere fiducia in q.c.] DR 97; Selbstverwirklichung autorealizatio - AAS 1984, 287, sui explicatio [lattuazione di s] FeR n. 107; nach Selbstverwirklichung streben: eo contendere, ut quis se ipsum perficiat [tendere a realizzare se stesso] LE n. 6; das was die Selbstverwirklichung ermglicht: id quod sinit homines se totos explicare [ci che permette la realizzazione di se stesso] FeR n. 13; die Selbstverwirklichung eines jeden Brgers frdern: fovere modum, ex quo quisque civis suo ipsius conatu valescat [favorire lautoaffermazione di ogni cittadino] SRS n. 44; Personsein bedeutet nach der Selbstverwirklichung streben: personam esse significat contendere ad se perficiendum [l'essere persona significa: tendere alla realizzazione di s] MD n. 7; Selbstzerstrung exstinctio propria [l'autodistruzione] RH n. 8, se ipsum destruere [l'autodistruzione] LC n. 14, sui ipsius destructio [lautodistruzione] VS n. 84; Mittel der Selbstzerstrung: instrumenta apta ad seipsum destruendum [strumenti di autodistruzione] RH n. 15; selbstzufrieden ein selbstzufriedenes Gewissen: conscientia de se ipsa contenta [una coscienza soddisfatta di se stessa] VS n. 104; die selbstzufriedenen Zuhrer: auditores sibi placentes [gli ascoltatori soddisfatti di s] MD n. 12; Selbstzufriedenheit ein Gefhl der Selbstzufriedenheit: satisfactionis sensus [una sensazione di appagamento] NMI n. 15; Selbstzweck finis per se [un fine a se stesso] NMI n. 22; Selbstzweck sein: finis sibimetipsi esse [fine a se stesso] RH n. 21; sich Selbstzweck sein: sibi ipsi finis esse [essere fine a se stesso] AA n. 19 Seligpreisungen beatitudines [le beatitudini] VS n. 16; Seligsprechung beatificatio - CIC abr. can. 1999 1; selten nicht selten: haud infrequenter [non rare volte] DoI n. 15 [non infrequente] ReP n. 34; solche Flle sind sehr selten: admodum raro huius modi intercidunt casus [questi casi son molto rari] EV n. 56; seltsam ein seltsames Phnomen: insolita res [uno strano fenomeno] SRS n. 24 Semester gressus seu cyclus - Sap. c. Art. 40; der erste Studienzyklus dauert zehn Semester: primus cyclus per quinquennium seu decem semestria protrahitur AAS 1984, 619 Seminar Univ. seminarium - AAS 1979, 508 senden senden an: expedire ad - CIC abr. can. 2086 2; Sender Rundfunk katholische Sender errichten: excitare stationes catholicae [creare emittenti cattolice] IM n. 14; Sendung [1] missio [la missione] CIC vig. can. 677 1, eine Sendung ausfhren: missionem exercere [attuare la missione] CIC vig. can. 204 1; eine Sendung erfllen: missionem complere [compiere una missione] LG n. 37, missionem adimplere [adempire una missione] AA n. 11 [compiere la missione] CIC vig. can. 204 1; seiner Sendung treu bleiben: fideles esse suae missioni [essere fidele alla sua missione] LC n. 69; die revolutionre Sendung: munus eversivum [la mission rvolutionnaire] LN IX-13; Sein und Sendung der Kirche: natura et missio Ecclesiae [la natura e la missione della Chiesa] LC n. 68; Sendung [2] communicatio [la comunicazione] IM n. 9; Fernseh- oder Rundfunksendungen empfangen: communicationes recipere [ricevere le comunicazioni] IM n. 9; Sendungen aufzeichnen und wiederholen: actas transmissiones asservare et iterare [registrare le trasmissioni e riprodurle] CeP n. 148; Sendungsauftrag missio [la missione] CIC vig. can. 313 senkrecht verticalis ReP n. 8 sensibilisieren sensum acuere [la sensibilizzazione] EV n. 27n animorum sensus concitare [sensibilizzare] TMA n. 39; das Gewissen sensibilisieren: conscientiam movere [sensibilizzare la coscienza] EV n. 29; Sensibilitt sentiendi vis [la sensibilit] OA n. 42, sentiendi facultas [la sensibilit] SD n. 7; habitus tener mollisque [la sensibilit] Iuv. n. 6, tenerior affectus [la sensibilit] MD n. 30; + fr eine gesteigerte Sensibilitt fr die Beziehung zwischen Glauben und Kultur: auctus de necessitudine inter fidem et culturam sensus [una cresciuta sensibilit nei confronti della relazione tra fede e culture] FeR n. 69; die groe Sensibilitt des heutigen Menschen fr Geschichtlichkeit und Kultur: celsus hominis aetatis nostrae sensus de historia et de humano cultu [la grande sensibilit che luomo contemporaneo testimonia per la storicit e per la cultura] VS n. 53; die Sensibiltt fr den anderen Menschen: perceptio adfectus erga alterum [la sensibilit per l'altra persona] EV n. 99; die Sensibilitt fr den Wert des Lebens: animi sensus quoad aestimationem vitae [la sensibilit per il valore della vita] EV n. 40; alia die der Frau eigene Sensibilitt: propria mulierum naturae mollitia [la sensibilit propria della donna] MD n. 19; die kulturellen Sensibilitten: [le sensibilit culturali] Cfl n. 51; eine neue Sensibilitt: novus augescens sensus [una nuova sensibilit] EV n. 27;

404

sichern
Septuaginta graeca versio Veteris Testamenti a LXX viris communiter nuncupata - LA n. 41; setzen eine Frist setzen vd. Frist; ein Sonderinteresse, das sich an die Stelle des Gemeinwohls setzt: bonum particulare quod in bonum commune subrogatur [un interesse di parte che si sostituisce al bene comune] CA n. 14; auf etwas setzen: pignus ponere de aliqua re [scommettere su q.c.] NMI ante n. 49; Seuche lues, is, f. [la peste] QP 604, pestilitas [la pestilenza] ES 638, morbus contagiosus [unepidemia] EV n. 26; seufzen Subst. das Seufzen: gemitus, us [le gmissement] Cat. 2772; Sexualaufklrung pueros puellasque arcanis humanae generationis initiare - AAS 1954, 186, Sexualerziehung educandi ratio sexualis [l'educazione sessuale] DIM 71; educatio sexualis [un'educazione sessuale] GE n. 1 Sexualitt sexualitas [la sessualit] FC n. 7 sexuell die sexuelle Permissivitt: licentia sexualis [il permissivismo sessuale] LC n. 39 sicher haud dubie [certo] EV n. 47; sich sicher sein, da: pro certo habere + aci [essere sicuro che + cong.] SRS n. 47; eines ist sicher: de hoc autem non est ambigendum [una cosa certa] FeR n. 74; eine sichere Grundlage: certum fundamentum [una base sicura] HV n. 24; ein sicheres Kriterium: criterium firmum [un criterio sicuro] LC n. 76; seiner Rechte sicher sein: de suis iuribus securus esse [essere sicuro dei suoi diritti] RH n. 17; ein sicheres Wertpapier: tutum nomen - CIC abr. can. 549; Sicherheit allgemein munimen [la difesa] OT n. 8; + Subst. die Sicherheit am Arbeitsplatz: securitas in labore perpetrando [la sicurezza nel lavoro] LE n. 11; ein solides System der sozialen Sicherheit: socialis securitatis solidum institutum [un solido sistema di sicurezza sociale] CA n. 19; + Adj. die moralische Sicherheit: certitudo moralis [la certezza morale] DoV I 4; die nationale Sicherheit: securitas nationalis [la sicurezza nazionale] LC n. 95, nationalis securitas [la sicurezza nazionale] CA n. 47; die ffentliche Ordnung und Sicherheit: ordo publicus et securitas [l'ordine pubblico e la sicurezza] LC n. 95; ffentliche Sicherheit: pax publica - QC 6; soziale Sicherheit: securitas socialis [la sicurezza sociale] CIC vig. can. 1274 2; soziale Sicherheit gewhren: providere quibusvis vitae civium casibus [l'instaurazione di sistemi di sicurezza sociale] MM 412, + Vb. mit mehr Sicherheit seine Nahrung finden: exploratius invenire quo quisque alatur [trovare con pi sicurezza la sua sussistenza] PP n. 6; die eigene Sicherheit garantieren: suam necessitatem tutam et necessariam reddere [garantire la propria sicurezza] SRS n. 23; die Sicherheit anderer gefhrden: securitati aliorum periculum afferre [mettre en danger la scurit d'autrui] Cat. 2290; etwas mit innerer Sicherheit sehen: aliquid intima quadam cum certitudine percipere [intuire con intima certezza] ReP n. 6; Sicherheit fr die Erfllung einer Verpflichtung: cautela - CIC abr. can. 1541 1; + leisten, Leistung Sicherheit leisten fr: cautionem offerre pro [dare assicurazione per] ASS 31, 135/144, tutum reddere aliquid - CIC abr. can. 547 2; cautionem praestare CIC abr. can. 1061; Sicherheit leisten fr die Begleichung der Gerichtskosten: cautionem praestare circa expensas solvendas [far una cauzione relativamente alle spese da pagare] CIC vig. can. 1649 1 n. 5; gegebenenfalls nach Leistung geeigneter Sicherheiten: idoneis, si casus ferat, praestitis cautionibus [stabilite, se del caso, idonee cauzioni] CIC vig. can. 1650 2; alia zur Sicherheit fr eine Forderung: ad crediti securitatem [per assicurare un credito] CIC vig. can. 1497 1; eine angemessene Sicherheit: congrua cautio - CIC abr. can. 1542 2; eine geeignete Sicherheit: idonea cautio [un' idonea cauzione] CIC vig. can. 1647 2; Sicherheitsgarantie securitatis sponsor [la guarentigia] ASS 31, 144/135 Sicherheitsgrtel cinctura securitatis [cintura di sicurezza] SRS n. 39; Sicherheitsleistung cautio [la cauzione] CIC vig. can. 1464 [la garanzia] CIC vig. can. 1498; nach Sicherheitsleistung: praestita idonea cautione [previe idonee garanzie] CIC vig. can. 1498 2; die Sicherheitsleistung anordnen: cautionem assignare alicui [assignare una cauzione a qc.] CIC vig. can. 1647 2; eine Sicherheitsleistung zum Ausgleich von Schden: cautio de damnis resarciendis [una cauzione sui danni da risarcire] CIC vig. can. 1499; die Vollstreckung von einer Sicherheitsleistung abhngig machen: exsecutionem cautioni subicere [sottoporre l'esecuzione a cauzione] CIC vig. can. 1650 3 Sicherheitsvorrichtungen securitatis media [mezzi di sicurezza] CIC vig. can. 1220 2 sicherlich fatendum quidem est + aci [certamente] DoV I 1; sichern praesidiis munire [salvaguardare] PT 288, confirmare [il consolidamento] PT 302, in tuto ponere [assicurare] GS n. 81; Arbeitspltze sichern: consolidare sedes laboris [il consolidamento dei posti di lavoro] LC n. 87; ein Recht sichern: vd. Recht; das Leben und die Gesundheit des Arbeiters sichern: vitam salutemque opificum tuto praestare [assicurare la vita e la salute del lavoratore] LE n. 19; Pt. Pf. ein eigenes Fach im allgemeinen Archiv, das fest verschlossen und so gesichert ist, da man es nicht vom Ort entfernen kann: scrinium omnino clausum et obseratum, quod de loco amoveri nequeat [una cassa chiusa a chiave e che non possa essere rimossa dalla sua sede] CIC vig. can. 489 1;

405

Sinnbild sicherstellen
sicherstellen in tuto ponere [assicurare] VS n. 74; fr alle die Grundbedingungen fr die Teilnahme an der Entwicklung sicherstellen: omnibus cavere de praecipuis condicionibus per quas progressio participetur [assicurare a tutti le condizioni di base, che consentano di participare allo sviluppo] CA n. 35; Sicht visio [la visione] OT n. 14, rerum conspectus [la prospettiva] FeR n. 12, indicandi ratio [la prospettiva] FeR n. 97; + bei bei einer solchen Sicht: si hac de re ita sentitur [in una tale concezione] LE n. 6; + in in dieser Sicht: in hoc rerum conceptu [dans cette conception] LN IX-3; hoc sub prospectu [in questa prospettiva] FeR n. 88; + Subst. die Sicht des Menschen: hominis notio [la concezione dell'uomo] LC n. 13; die christliche Sicht vom Menschen: visio christiana hominis [la visione cristiana dell'uomo] LC n. 5; die Sicht vom Menschen als Ebenbild Gottes: species hominis veluti Dei imaginis [una visione delluomo come imago Dei] FeR n. 80; eine umfassende Sicht des Menschen und der Menschheit: universalis conspectus hominis et rerum humanarum [una visione globale dell'uomo e dell'umanit] PP n. 13; diese Sicht ist eng verbunden mit einer individualistische Ethik: mens haec arte coniungitur cum individualistica ethica [tale visione fa tuttuno con unetica individualistica] VS n. 32; + Adj. sich einer internationalen Sicht ffnen: prospectui internationali patescere [aprirsi a una prospettiva internazionale] SRS n. 42; die tiefste Sicht: aestimatio suprema [l'intuizione ultima] CA n. 13; aus moralischer Sicht: respectu habito ad legem moralem [dal punto di vista morale] DoV intr. n. 3; eine neue Sicht: nova visio [unottica nuova] SRS n. 31; eine richtige philosophische Sicht: rectus philosophicus prospectus [una visione filosofica corretta] FeR n. 68; eine rein wirtschaftliche Sicht: ratio stricte oeconomica [una visione restrittivamente economica] LC n. 95; + Vb. sich durch diese Sicht inspirieren lassen: hanc sequi speciem [ispirarsi a tale visione] SRS n. 31; sichtbar Adj. adspectabilis [visibile] MC 210, perspicibilis [visibile] MC 210, conspicuus [visibile] MC 223; etwas sichtbar machen: aliquid visibile reddere [rendere q.c. visibile] LG n. 28; sichtbar werden: adspectabilis fieri [essere visibile] SDL; sichtbare und unsichtbare Feinde: visi invisique hostes - ASS 28, 727; ein sichtbares Ereignis: eventus qui conspici potest [un evento visibile] TMA n. 16; sichtbare Gerechtigkeit: iustitia visu manifesta [una giustizia concreta] OA n. 12; die sichtbaren Grenzen: fines adspectabiles [i confini visibili] RH n. 18; das sichtbare Haupt der katholischen Kirche: aspectabile catholicae Ecclesiae caput AAS 1968, 305; die sichtbare Natur: universitas naturae visibilis [la natura visibile] SRS n. 34; das sichtbare Universum: mundus aspectabilis [l'universo visibile] LE n. 4; die sichtbare Welt: rerum adspectabilium mundus [il mondo visibile] LE n. 21; Adv. visibiliter [visibilmente] DoI n. 20; Sichtweise die Sichtweise unter der die Konstitution dieses Problem angeht: digestio a Constitutione de hac re proposita [limpostazione che la Costituzione d a questo problema] SRS n. 7; siebentgig septenarius - CIC abr. can. 922 Sieg der Tag des Sieges: dies, quo victoria affulget [l'ora della vittoria] SP 440; Siegel etwas mit seinem Siegel beglaubigen: aliquid sigillo signare [marquer qc. de son sceau] Cat. 698; unter dem Siegel der Verschwiegenheit: sub secreti sigillo [sous le sceau du secret] Cat. 2491; siegeln sigillo munire [munire del sigillo] CIC vig. can. 535 3; Pt. Pf. gesiegelt: sigillis munitum - AAS 1983, 401; Sieger domitor [il vincitore] EV n. 80; ohne Sieger und Besiegte: nullis quidem victoribus nullisque victis [senza vincitori n vinti] CA n. 18; Siegerstaat victrix Civitas - UAD 674 siegreich die siegreiche Revolution: eversionis victoria [la rvolution victorieuse] LN IX-7; Signal Signale zu den anderen Planeten senden: signa aliis planetis deferre [trasmettere signali agli altri pianeti] Iuv. n. 5; Simonie simonia [la simonia] CIC vig. can. 1380; aufgrund von Simonie: simoniace CIC vig. can. 149 3; Simonist simoniacus - CIC abr. can. 729 Sinn notio [il significato] PP n. 28; + in in diesem Sinne kann man sagen, da: hoc sub respectu affirmari potest + aci [in tal senso si pu dire che + ind.] VS n. 16; in diesem Sinne heit es: mentem hanc significat [in questo senso si esprime] EV n. 43; ganz in diesem Sinne: hoc modo adamussim [accuratamente] UR n. 10; in demselben Sinn und immer in derselben Bedeutung: eodem sensu eademque semper sententia D-H 3541; + von der Sinn von allem, was ist: sensus rerum omnium, quae sunt [il senso di tutto ci che esiste] SD n. 13; + Subst. [A] Absicht und Sinn eines Textes: textus mens atque sententia [secondo la mente e la sententia del testo] LG np. pr.; der Sinn eines Ausdrucks: vocis sensus [il senso dell'espressione] LE n. 24; der Sinn einer Aussage: sensus enuntiationis D-H n. 4406; [B] unter Beibehaltung des Sinnes: sensu tamen retento - D-H 4406; [D] der Sinn des Daseins: humanae vitae sensus [il senso dell'esistenza umana] DoV intr. n. 2, exsistentiae significatio [il senso dellesistenza] FeR n. 102; der Sinn des menschlichen Daseins: sensus illius quod aliquis est homo [il senso dell'essere uomo] MD n. 18; die Frage nach dem Sinn des Daseins: interrogatio de vitae humanae significatione [la domanda sul senso dellesistenza] FeR n. 81; [L] was mache ich, damit

406

Sinnerfllung
mein Leben einen Sinn hat?: quid faciam ut vita mea significatione sit praedita? [che cosa devo fare perch la mia vita abbia senso?] Iuv. n. 5; der Sinn des menschlichen Lebens: sensus vitae humanae [il senso della vita umana] RH n. 11; dem Leben einen neuen Sinn geben: novam vitae offerre significationem [dare un senso nuovo alla vita] SS n. 26; Sinn und Ziel des Lebens [le sens et le but de la vie] Cat. n. 68 [O] der Sinn fr Organisation: sagacitas in rebus ordinandis [il senso dell'organizzazione] PP n. 70; [R] der Sinn der Redewendung: locutionis vis - SD n. 14; [S] der Sinn fr Solidaritt: coniunctionis mutuae sensus [le sens de la solidarit] LN I-7; [T] der Sinn des Textes: sensus textui subiectus AAS 1968, 435; dies entspricht nicht dem Sinn des Textes: a textus significatione est alienus [non il senso del testo] SS n. 7; [V] die Verkehrung des Sinns: perversio sensus [lo stravolgimento del vero senso] LC n. 37; + Adj. [E] der echte Sinn: genuinus sensus [il genuino senso] DAS 311; den echten Sinn eines Textes herausfinden: germanam sententiam reperire [trovare il genuino senso] DAS 310; im eigentlichen Sinn: proprie dictum [propriamente detto] PO n. 17, congruentius [propriamente] ReP n. 27; den endgltigen und vollen Sinn geben: tribuere sensum definitivum et plenum [dare il senso definitivo e completo] LC 62; der erste und grundlegende Sinn: sensus primus et fundamentalis [il senso primo e fondamentale] LC n. 23; im engeren Sinn: pressius - CC 549, si haec verba valere angustius volumus [in senso ristretto] LE n. 12; [G] in gewissem Sinn: aliquo modo [in certo senso] ReP n. 25; in einem gewissen Sinn: quadamtenus [in un certo senso] LE n. 25; im gleichen Sinn: eodem sensu [nello stesso senso] SS n. 2; [I] im ideologischen Sinn: ad ideologicam normam [dans la perspective idologique] LN IX-10; diese Aussage hat einen imperativen Sinn: his verbis vis est subiecta imperativa [l'espressione ha un senso imperativo] ReP n. 21; [K] kritischer Sinn: sensus criticus [il senso critico] RH n. 4; [M] im mehrfachen Sinn dieses Wortes: multiplicem secundum huius vocis sensum [nel molteplice senso di questa parola] LE n. 16, [O] der offensichtliche Sinn der Worte: obvius verborum sensus [il senso ovvio delle parole] CIC vig. Can. 1654 1; [R] der religise Sinn: sensus religiosus [il senso religioso] FC n. 81; [S] der strenge Sinn: fortis sensus [le sens fort] Cat. 446; [T] der tiefste Sinn: summa significatio [il pi profondo significato] LC n. 47; [U] der bertragene Sinn: translata significatio [un valore significativo] DAS 311; im bertragenen Sinn: translata verborum ratione [in senso figurativo] DAS 311; im heute blichen Sinn dieses Ausdrucks: sicut communiter hodie locutio ea recipitur [nel senso che comunemente si d oggi a questa espressione] LE n. 20; [V] im vollen Sinn des Wortes: hoc verbo sensu plenissimo accepto [nel senso pi completo del termine] ReP n. 13; seinen vollen Sinn erlangen: suam adipisci plenam significationem [acquistare il suo senso pieno] EV n. 80; [W] der wahre Sinn: genuinus sensus [il vero senso] LC n. 23, genuina significatio [il vero senso] LC n. 27; im wahren Sinn des Wortes: propria verbi acceptione [nel vero senso della parola] ExF 682; im wahren und eigentlichen Sinn: vere proprieque acceptum [in senso vero e proprio] ReP n. 16; im weiten Sinn dieses Wortes: latissime patente huius nominis intellectu [inteso nella sua ampia accezione] LE n. 16; im weiteren Sinn: latius - CC 549, lato sensu suo [in senso largo] RH n. 16; in einem viel weiteren und grundlegenderen Sinn: secundum sensum ampliorem et principaliorem [in un senso pi ampio e fondamentale] Iuv. n. 9; im weitesten Sinne verstanden: latissimo sensu intellectus [inteso nel modo pi vasto] LE n. 14; im weitesten Sinn dieses Wortes: quod verbum hic latissime patet [nel pi ampio senso di questa parola] LE n. 5; der wrtliche Sinn: litteralis verborum significatio [il significato letterale della parola] DAS 310, litteralis seu ex verbis ipsis expressus sensus [il senso letterale, cio espresso nelle parole stesse del testo] DAS 313, textus litteralis sensus [le sens littral du texte] Cat. 441; + Vb. [E] der Sinn, den die Worte in den verschiedenen Kulturen und in verschiedenen Epochen erhalten: significatio quam variis in culturae regionibus temporumque aetatibus verba sibi sumpserunt [il senso che le parole acquistano nelle diversi culture e in epoche differenti] FeR n. 96; den Sinn erweitern: notionem dilatare [allargare il visuale] Iuv. n. 9; [H] einen Sinn haben: quidquam significare [avoir un sens] LN IX-8, rationi respondere [aver senso] LC n. 78, significatione quadam vestiri [avere un senso] EV n. 97; keinen Sinn haben: omni notione carere [non avere senso] PP n. 34; [V] den Sinn verdrehen: sensum detorquere [dtourner le sens] MG 10, sensum pervertere [pervertere il senso] HG 569, sensum obscurare aut vitiare [occulter ou pervertir le sens] LN II-3; jeden Sinn verlieren: omnem suum amittere sensum [perdre tout son sens] LN VIII-7; etwas im streng juridischen Sinn verstehen: aliquid intellegere sensu stricte iuridico [intendere q.c. in senso strettamente giuridico] LG np. sub 1; etwas in einem rein geographischen Sinn verstehen: aliquid sola significatione geographica intellegere [intendere q.c. in un senso soltanto geographico] CA n. 33; Sinnbild symbolum [le symbole] Cat. 522; sinnbildlich symbolice [symboliquement] Cat. 396; eine sinnbildliche Sprache: sermo symbolicus [un langage symbolique] Cat 362; Sinne die Sinne reizen: sensus commovere [l'eccitazione dei sensi] HV n. 22 sinnenhaft sensibilis [sensibile] VH n. 9; Sinnerfllung eine Frage nach Sinnerfllung fr das Leben: petitio plenitudinis significationis pro vita [una

407

Sinnbild Sinneslust
domanda di pienezza di significato per la vita] VS n. Sinneslust voluptatis sensus [les plaisirs des sens] Cat. 377; Sinneswahrnehmung sensuum perceptio [la percezione dei sensi] FeR n. 9; Pl. Sinneswahrnehmungen: sensuum notitiae [i dati dei sensi] FeR n. 22; Sinneswandel resipiscentia [il ravvedersi] CIC vig. can. 1347 1; Sinnflle plenitudinis sensus [la pienezza di senso] FeR n. 67; die Sinnflle des Lebens: profundior existentiae sensus [il senso pieno dell'esistenza] Cfl n. 28; Sinngebung ein Quell fr Sinngebung: recte sentiendi fons [una fonte di senso] LC n. 82; Sinngehalt significatio [il significato] DoV II B 4; die Verwirklichung des Sinngehaltes: effectio significationis [la realizzazione del significato] VS n. 17; Pl. Sinngehalte: significationes [i significati] DoV intr. n. 3; sinngem congrua congruis referendo [con opportuno riferimento] CIC vig. can. 1071 2 [salve le debite proporzioni] CIC vig. can. 1640; Sinnkrise discrimen significationis [la crisi del senso] FeR n. 81; sinnlich die sinnliche Erkenntnis: sensuum cognitio [la conoscenza sensoriale] FeR n. 22; die sinnlich wahrnehmbare Wirklichkeit: res sensibiles [la realt sensibile] FeR n. 22 sinnlos sensu destitutus [privo di senso] FeR n. 88; gnzlich sinnlos: sensu radicitus destitutus [radicalmente privo di senso] FeR n. 26; die sinnlose Zerstrung der natrlichen Umwelt: insana locorum naturalium destructio [l'irrazionale distruzione dell'ambiente naturale] CA n. 38; Sinnlosigkeit: privatio sensus [la mancanza di senso] SS n. 37; Sinnperspektive sentiendi exspectatio [la prospettiva di senso] EV n. 15; Sinnquelle Sinnquelle fr das Leben: significationis fons pro vita [la sorgente di senso per la vita] VS n. 12; Sitte Pl. Sitten und Bruche: usus et consuetudines [gli usi e le consuetudini] CIC vig. can. 257 2; rauhe Sitten: agrestes mores [rozzi costumi] LP 599; die Korruption der Sitten: profligati mores [la corruzione dei costumi] DR 77; die Sitten sind lax: remissi mores iacent - OOE 40; die Zgellosigkeit der Sitten: dissoluti mores [la sfrenatezza dei costumi] HV n. 22 Sittengesetz moralis ordo [l'ordine morale] PT 260, morum praecepta [l'ordine morale] PT 297, lex moralis [la legge morale] AA n. 7; Sittenlehre doctrina moralis [la dottrina morale] VS n. 28; moralis praeceptio [linsegnamento morale] VS n. 30, morum disciplina [la rgle morale] Cat. 75 7; sittlich sittliche Anlagen: dotes morales [le doti morali] CIC vig. can. 795; die sittliche Entscheidung: ethica deliberatio [la decisione etica] FeR n. 68; sittliche Forderungen: legis moralis praecepta [le esigenze morali] HV n. 17; eine Forderung sittlicher Natur: quod postulat ordo moralis [un'esigenza di natura morale] LC n. 32; eine Forderung der sittlichen Ordnung: exigentia ordinis moralis [un'esigenza di ordine morale] LC n. 91; die objektiven Forderungen der sittlichen Ordnung: ea quae ipse ordo moralis obiective postulat [le esigenze oggettive dell'ordine morale] RH n. 16; das sittliche Gewissen: conscientia quae in re morali posita est [la coscienza morale] ES 616; sittliche Grundstze: principia moralia [i principi morali] CIC vig. can. 747 2; das sittlich Schlechte: malum morale [le mal moral] Cat. 385; sittlich handeln: ethico more se gerere [lagire etico] FeR n. 25; das sittliche Handeln: moralis ratio agendi [lagire morale] VS n. 8; die sittlichen Normen: normae morales [le norme etiche] HV n. 3; sittliche Not: discrimen morale [essere moralmente in pericolo] AA n. 11; die sittlichen Tugenden: morales virtutes [le virt morali] LC n. 92; sittliche Werte: valores morales [valori morali] GE n. 1 Sittlichkeit campus morum [le domaine des moeurs] Cat. 407; das Recht, den Normen der Sittlichkeit zu folgen: ius honestatis sequendi normas [il diritto di muoversi liberamente nel l'attuazione del bene morale] PT 295 Sittlichkeitsgrad das staatliche Gesetz kann nicht verlangen, da alle Brger einem Sittlichkeitsgrad gem leben, der hher ist als jener, den sie selbst anerkennen und teilen: lex civilis iubere non potest omnes cives vivere ad altiorem moralitatis ordinem quam ipsi noverunt et admittunt [la legge civile non pu esigere che tutti i cittadini vivano secondo un gradi di moralit pi elevato di quello che essi stessi riconoscono e condividono] EV n. 68; Situation adiuncta, orum [la situazione] FC n. 4 [le circostanze] CA n. 23, rerum adiuncta [le circostanze] GS n. 43 [la situazione] PP n. 64, condicio [la condizione] AA n. 12 [la situazione] RH n. 15, condiciones [le condizioni] GS n. 96 [la situazione] FC n. 1, rerum condicio [la situazione] RH n. 14, condicio rerum [la situazione] LE n. 22, rerum condiciones [la situazione] EV n. 83, rerum momenta [l'evolversi storico] PT 293, status, us [la situazione] FC n. 81; + Subst. die Situation ist beladen mit Bedrohungen fr die Zukunft: rerum adiuncta in posterum multa pericula portendunt [la situazione gravida di minacce per l'avvenire] PP n. 64; die richtige Bewertung der Situation: congruens aestimatio rei condicionis [la giusta valutazione della situazione] VS n. 55; die Situation des Menschen: condicio in qua homo versatur [la situazione] RH n.

408

Sitzung
14; die Situation des sndigen Menschen: status hominis peccatoris [la condition de l'homme pcheur] LN IV-2; eine Situation, die die Menschenwrde verletzt: deformitas hominis dignitatem labefactans [una situazione che offende la dignit dell'uomo] PP n. 5; + Adj. [A] die allgemeine Situation des Menschen in der heutigen Welt: generalis status hominis in mundo huius temporis [la situazione dell'uomo nel mondo contemporaneo] LE n. 2; eine anormale Situation: vitiosus rerum status [una situazione anormale] SRS n. 22; [B] in uerst bedenklichen Situationen: in adiunctis summe fortuitis [in situazioni di massima precariet] EV n. 11; jeder in seiner besondere Situation: unusquisque in peculiaribus rerum adiunctis, in quibus versatur [nella situazione particolare in cui se trova] ReP n. 13; in bestimmten Situationen: quibusdam in rerum condicionibus [in determinate situazioni] VS n. 102; [D] eine dramatische Situation: status immensae necessitatis [una situazione drammatica] SRS n. 17; [E] eine explosive Situation: displodens rerum condicio [une situation explosive] LN VII-2; [G] die gegenwrtige Situation: praesens rerum ordo [la situazione attuale delle cose] AG n. 1, qui nunc obtinet rerum status [la situazione presente] PP n. 32; in der gegenwrtigen Situation: in praesentibus adiunctis [nelle attuali circostanze] AA n. 18, in praesenti condicione [nella situazione attuale] FeR n. 69; [H] diese Situation hat verschiedene Antworten hervorgebracht: effecit haec ita nata condicio responsa variantia.[la situazione venutasi a creare ha dato luogo a diverse risposte] CA n. 19; die heutige Situation: hodiernae condiciones [la situazione odierna] SRS n. 20, die heutige Situation der philosophischen Forschung: hodierna investigationis philosophicae condicio [lodierna situazione della ricerca filosofica] FeR n. 85; die historische Situation: historica rerum condicio [la situazione storica] EV n. 95, condicio historica [la situazione storica] CA n. 43; [K] eine komplexe Situation: complexae condiciones [contrastanti condizioni] GS n. 4; in der konkreten Situation: in casu concreto [dans la situation concrte] Cat. 2488; an der konkreten Situation zu messen: metiendum est secundum concreta rerum adiuncta [deve misurarsi con la situazione concreta] EV n. 65; nur jemand, der sich in der konkreten Situation befindet: is solus qui re implicatur [solo chi si trova nella situazione concreta] EV n. 68; die konkrete, geschichtliche Sitation der Frau: condicio historica et vera mulieris [la situazione concreta e storica della donna] MD n. 14; die kulturelle Situation: condiciones culturales [la situazione culturale] FC n. 4; [N] eine negative Situation: condicio improbanda [una situazione negativa] FC n. 46; eine neue Situation: nova rerum condicio [una nuova situazione] SRS n. 12; es ist eine neue Situation entstanden: effecta est nova condicio [si determinata una nuova situazione] VS n. 4; [O] die einzelnen rtlichen Situationen: singulae condiciones locorum [le singule situazioni locali] SRS n. 43; [P] der persnlichen Situation Rechnung tragen: rationem habere personalis status [tenir compte de la situation personnelle] Cat. 1460; die politische Situation: politica adiuncta [il quadro politico] SRS n. 20; [R] die reale Situation: vera condicio [la reale situazione] SRS n. 26; [S] in einer so schwierigen Situation: in tam difficili rerum cursu [in cos difficili frangenti] ID 176; auch in den schwierigsten Situationen: etiam in difficillimis condicionibus [anche nelle situazioni pi difficili] VS n. 102; die soziale Situation: condicio socialis [la situazione sociale] LE n. 7, condiciones sociales [la situazione sociale] FC n. 4; die verschiedenen sozialen Situationen, in denen man steht: sociales circumstantiae intra quas quisque est insertus [le diverse situazioni sociali entro cui si inseritit] Cfl n. 58; [U] eine unertrgliche Situation: intolerandus rerum status [une situation intolrable] LN VI-1; + Vb. es gibt Situationen, in denen: adiuncta sunt, in quibus [vi sono situazioni in cui] EV n. 55; eine Analyse der gegebenen Situation: analysis status rerum [una valutazione della situazione] LC n. 79; Wie hat es zu einer solchen Situation kommen knnen?: Quo autem pacto exoriri potuit similis rerum condicio? [Come s potuta determinare una simile situazione?] EV n. 11; eine Situation schaffen: ponere condiciones [stabilire le condizioni] LC 60; eine Situation berwinden: tollere condiciones [vincere la situazione] LC 60; eine Situation vorfinden: condionem offendere [incontrare una situazione] FC n. 46; Sitz Sitz des Vereins: sedes [la sede] CIC vig. can. 304 1; den Sitz haben in : sedem habere in [avere sede in ] CIC vig. can. 264 2; ein fester Sitz: fixa sedes - AAS 1983, 396; Sitzung sessio [il convegno] AA n. 32; consessio [un'adunanza] PC n. 4, conventus, us [la riunione] CIC vig. can. 605 1; Sitzung des Gerichts: audientia CIC abr. can. 1639 1, sessio [l'udienza] CIC vig. can. 1677 2; Sitzung des Kapitels: celebratio capituli [la celebrazione del capitolo] CIC vig. can. 631 2; eine auerordentliche Sitzung: sessio extraordinaria [una tornata straordinaria] Stat. PAS art. XVIII; eine Sitzung einberufen: consessum cogere - UAD 692; die Einberufung einer Sitzung: convocatio conventus CIC abr. can. 411 2; in einer einzigen Sitzung: comitiis semel habendis [in una sola adunanza] QDS 60; eine geheime Sitzung: sessio secreta [una tornata segreta] Stat. PAS art. XVIII; eine ffentliche Sitzung: sessio publica [una tornata pubblica] Stat. PAS art. XVIII; eine ordentliche Sitzung: sessio ordinaria [una tornata ordinaria] Stat. PAS art. XVIII, ordinaria sessio [la sessione ordinaria] RH n. 5; die Sitzung

409

Sitzungsprotokoll
vorbereiten: in sessione pertractanda parare [preparare il piano dei lavori da svolgere nell'adunanza] Stat. PAS art. XX; Sitzungsprotokoll instrumentum de omnibus quae in sessione gesta fuerint - Ord. Conc. Art. 15 5 Sitzungsraum aula comitiis habendis [la sala destinata per le adunanze] QDS 50; Sitzungstermin einen Sitzungstermin anberaumen: assignare conventui diem [fissare la data della riunione] CIC vig. can. 1609 2 Skala die Skala der Werte: aestimandorum rerum mensura [la gradacin de valores] FiC 196 Skandal einen Skandal brandmarken: offensam denotare [dnoncer un scandale] LN I-9; der Skandal der Abtreibung: abortus scandalum [lo scandalo dell'aborto] CA n. 47; der Skandal der schreienden Ungleichheiten: iniuria manifestarum inaequalitatum [le scandale de criantes ingalits] LN I-6; bis an die Grenze eines Skandals: scandalo tenus [al limite dello scandalo] MD n. 12; skandals turpis [scandaloso] EV n. 10; skandals sein: animos offendere [scandaloso] SRS n. 14; was ebenso skandals erscheint: quod non minoris scandali est [ci che appare non meno scandaloso] SRS n. 42; Skepsis dubitatio [lo scetticismo] EV n. 11; skeptisch ein skeptisches Mitrauen: sceptica diffidentia [una sfiducia scettica] FeR n. 45; etwas skeptisch betrachten: alicui rei more scepticorum diffidere - AAS 1968, 341 Skeptizismus veritatis fuga - AI 17, scepticismus [lo scetticismo] ES 647; dubitatio [il relativismo] VS n. 1, sceptica ratio [lo scetticismo] EV n. 70, scepticus habitus [lo scetticismo] Cfl n. 42; der Skeptizismus bezglich der berlieferten Werte: perpetua dubitatio de bonis translaticiis [lo scettismo nei confronti dei valori tradizionali] Iuv. n. 13; Skizze lineamenta, orum [l'abbozzo] LE n. 11; Sklavenhndler servorum negotiator [il trafficante di schiavi] SS n. 3; Sklaverei servitus [la schiavit] LC n. 8; die Abschaffung der Sklaverei: servitus abolenda [l'abolizione della schiavit] DR 84, sublata e medio servitutis institutione [l'abolizione dell'istituto della schiavit] MD n. 24; wirtschaftliche Sklaverei: oeconomica servitus [la schiavit economica] DR 70 skrupellos nullo respectu habito [senza alcun riguardo] RH n. 15, nulla officii conscientia ductus [senza scrupoli] LC n. 17; ein skrupelloser Tyrann: immodicus tyrannus [un tiranno senza scrupoli] EV n. 70; so ist es ita est [ cos] Iuv. n. 5; sobald simul ac [non appena] DI 4; Sockel des Altars: stipites, um, f. [gli stipiti] CIC vig. can. 1236 1 sofort ex continenti - CIC abr. can. 1778; sogar adeo [persino] EV n. 40; sogenannt der sogenannte: commenticius [il preteso] MC 197; das sogenannte Benefizialsystem: systema sic dictum beneficiale [il sistema noto sotto il nome di sistema beneficiale] PO n. 20; die sogenannten Humanwissenschaften: scientiae humanae qui dicuntur [le cosiddette scienze umane] VS n. 111; die sogenannte Religionsfreiheit: libertas, uti loquuntur, cultus [la cosiddetta libert di culto] LP 603; sogleich confestim [immediatamente] VS n. 66; solch als solcher: ut talis [in quanto tale] SRS n. 28, qua talis [come tale] MD n. 4; die Menschen als solche: homines, quatenus homines sunt [gli uomini in quanto tali] LC n. 65; Soldat Soldat werden: militiam capessere [prestare il servizio militare] CIC vig. can. 289 1; vd. Berufssoldat, Wehrpflichtiger, Zeitsoldat; Sldner mercennarius - AAS 1980, 570 solid ein solides Wissen: solida scientia [un sapere autentico] FeR n. 82; solidarisch coniunctus [solidale] GS n. 1; solida coniunctione [adempiere il dovere di solidariet] SRS n. 23; solidarisch mit: particeps + gen. [solidaire de] LN IV-9; die solidarische Entwicklung der Menschheit: progressio generis humani mutuo peragendo conatu [lo sviluppo solidale dell' umanit] PP n. 43; eine solidarische Gemeinschaft: concors communitas [una comunit solidale] CA n. 41; sich solidarisch zeigen mit: soldarietatem demonstrare cum aliquo [dimostrarsi solidale con qc.] LC 68; solidarisch zusammenleben: sociati una vivere [la convivenza solidale] CA n. 57; Solidaritt coniunctio [la solidariet] GS n. 85, animorum coniunctio [la solidariet] PT 288, fraterna coniunctio [la solidariet] PT 286, mutua voluntatum coniunctio [la solidariet] PP n. 65, necessitudinis coniunctio [la solidariet] LE n. 8, solida hominum coniunctio [la solidariet] LE n. 20, virium animorumque coniunctio [la solidariet] PT 284, consensio [la solidariet] SRS n. 38, consortio [la solidariet] GS n. 89, necessitudinis iunctio [la solidariet] EV n. 6, humana necessitudo [la solidariet] SRS n. 26, mutua necessitudo [la solidariet] OA n. 31, solidarietas [la solidariet] SRS n. 21, solida necessitudo [la solidariet] ReP n. 16, necessitudo coniunctioque inter homines [l'umana solidariet] SD n. 29; Def. Solidaritt ist die feste und bestndige Entschlossenheit, sich fr das Gemeinwohl einzusetzen: consensio est voluntas firma et constans bonum curandi commune [la solidariet la determinazione ferma e costante di impegnarsi per il bene comune] SRS n. 38; das Prinzip der Solidaritt, die man auch als Freundschaft" oder soziale Liebe" bezeichnen kann, ist eine Forderung, die sich aus der

410

Sonderform
menschlichen und christlichen Brderlichkeit direkt ergibt: solidarietatis principium, quod etiam amicitiae vel caritatis socialis enuntiatur, exigentia est directa humanae et christianae fraternitatis [le principe de solidarit, nonc sous le nom d'amiti ou de charit sociale, est une exigence directe de la fraternit humaine et chrtienne] Cat. 1939; + mit die Solidaritt mit den Armen und Unterdrckten: coniunctio cum pauperibus atque oppressis [la solidarit avec les pauvres et opprims] LN V-1; + unter die Solidaritt unter allen Menschen: mutuum inter homines adiumentum [la solidariet tra tutti gli uomini] EV n. 70; die Solidaritt unter den arbeitenden Menschen: solida inter opifices coniunctio [la solidariet degli uomini del lavoro] LE n. 8; eine neue Solidaritt unter den Menschen herstellen: novam solidarietatem inter homines constituere [creare una nuova soldariet] EV n. 76; die unter den Menschen bestehende natrliche Solidaritt: soldiarietas inter homines naturalis [la solidarit naturelle entre les hommes] Cat. 2402; + zwischen zwischen allen Geschpfen besteht eine Solidaritt: inter omnes creaturas mutua habetur necessitudo [il existe une solidarit entre tous les cratures] Cat. 344; + Subst. [A] der Aufruf zur Solidaritt: invitamentum ad necessitudinis coniunctionem ineundam [l'appello alla soldiariet] LE n. 8; eine Anti-Solidarittskultur: cultura adversus omnem hominum solidarietatem [una cultura antisolidaristica] EV n. 12; [B] die Bewegung der Solidaritt: motus solidarietatis [il movimento di solidariet] LC n. 89, motus ad solidam coniunctionem conciliandam contendens [il movimento di solidariet] LE n. 8; neue Bewegungen der Solidaritt der Arbeitenden: novi motus ad solidam necessitudinem inter homines labori deditos [nuovi movimenti di solidariet degli uomini di lavoro] LE n. 8; die Bildung der zwischenmenschlichen Solidaritt: inter homines conspirationis constitutio [il costituirsi della solidariet interumana] CA n. 41; [D] die Solidaritt im Dienst an der Menschheit: conspiratio in servitio generis humani [la solidariet nel servizio all'umanit] UUS ante n. 43; [F] durch Erstellung wirksamer Formen der Solidaritt: solidarietatis apte conciliatis instrumentis [per la messa a punto di strumenti efficaci di solidariet] CA n. 16; Friede, die Frucht der Solidaritt: Opus hominum coniunctionis pax [la pace come frutto della solidariet] SRS n. 39; die Forderungen der Solidaritt: mutuae necessitudinis postulata [les exigences de la solidarit] LN IV-6; die Solidaritt ist eine direkte Forderung der menschlichen Brderlichkeit: solidarietas est exigentia directa fraternitatis humanae [la solidariet un'esigenza diretta della fraternit umana] LC n. 89; die internationale Solidaritt ist eine Forderung der sittlichen Ordnung: solidarietas internationalis est exigentia ordinis moralis [la solidariet un'esigenza di ordine morale] LC n. 91; [N] das Nachlassen der Solidaritt gegenber den schwcheren Gliedern der Gesellschaft: deficiens coniunctionis adfectus erga debiliores societatis partes [il venir meno della solidariet verso i membri pi deboli della societ] EV n. 8; [P] die Pflicht zur Solidaritt: officium mutuae necessitudinis [il dovere di solidariet] PP n. 44, officium coniunctionis [il dovere di solidariet] SRS n. 9; die Pflicht zur Solidaritt besteht auch unter Vlkern: officium coniunctionis inter homines etiam inter populos obtinet [il dovere di solidariet che vige per le persone vale anche per i popoli] PP n. 48; das Prinzip der Solidaritt: principium solidarietatis [il principio di solidariet] RH n. 16, principium quod dicitur solidarietatis [il principio di solidariet] LC n. 73; [S] der Sinn fr Solidaritt: coniunctionis mutuae sensus [le sens de la solidarit] LN I-7; [T] die Solidaritt ist eine christliche Tugend: solida hominum coniunctio virtus est christiana [la solidariet una virt cristiana] SRS n. 40; [U] die bung der Solidaritt: consensionis exercitium [lesercizio della solidariet] SRS n. 39, exercitatio solidae coniunctionis [lesercizio della solidariet] SRS n. 40; + Adj. angeregt vom Geist brderlicher Solidaritt: motus spiritu solidarietatis erga fratres suos [spinto da un senso di solidariet verso i fratelli] PO n. 21; eine durch groe Solidaritt gekennzeichnete Gemeinschaft: communitas arcta necessitudinis coniunctione insignita [una comunit caratterizzata da una grande solidariet] LE n. 8; die internationale Solidariett: solidarietas internationalis [la solidariet internazionale] LC n. 91; die menschliche Solidaritt: humana consensio [la solidariet umana] PP n.67, humana necessitudo [la solidariet] SRS n. 26; vielfltige Solidaritt: multiplex coniunctio [una molteplice solidariet] Iuv n. 15; + Vb. Solidaritt ben: solidam coniunctionem exsequi [praticare la solidariet] SRS n. 45; die Entwicklung mu sich im Rahmen von Solidaritt und Freiheit vollziehen: progressio facienda est in mutua hominum necessitudine et libertate [lo sviluppo deve realizzarsi nel quadro della solidariet e della libert] SRS n. 33; Solidarittsnetz spezifische Solidarittsnetze aktivieren: nexus aptare proprios solidarietatis [attivare specifiche reti di solidariet] CA n. 49; somatisch eine somatische Krankheit: physica aegritudo [una malattia fisica] LC n. 68 Sommerfrische rusticatio [la villeggiatura] REU n. 69; Sonderbeziehung necessitudo peculiaris [un riferimento peculiare] EV n. 96; Sonderfall casus particularis - CIC abr. can. 291 2 Sonderform peculiaris forma [una forma peculiare] AA n. 16

411

Sondergesandter
Sondergesandter missus specialis [un inviato speciale] CIC vig. can. 358 Sonderinteresse ein Sonderinteresse, das sich an die Stelle des Gemeinwohls setzt: bonum particulare quod in bonum commune subrogatur [un interesse di parte che si sostituisce al bene comune] CA n. 14; Sonderkommission specialis commissio [la commissione speciale] UUS n. 31; Sonderrecht ius particulare [il diritto particolare] SCo. n. 36 Sonderstellung locus prorsus peculiaris [un posto del tutto particolare] RH n. 2 Sondervollmacht mandatum speciale [il mandato speciale] CIC vig. can. 406 1; mit Sondervollmachten ausgestattet: specialibus instructus facultatibus [fornito di speciale facolt] CIC vig. can. 403 2 Sonnenjahr annus solaris [l'anno solare] TMA n. 10; Sonntag dies dominica [la domenica] CIC vig. Can. 1247 Sonntagsarbeit labor dominicalis [le travail dominical] Cat. 2187; sonst quod nisi accidit [in caso contrario] LE n. 15; Sophismus praestigium [il sofismo] DR 72, fallacia [il sofismo] DAS 299 Sorge cura [la premura] OT n. 3, anxietudo [l'inquietudine] RH n. 15, inquietudo [l'inquietudine] LC n. 61, sollicitudo [la sollecitudine] SRS n. 1, [la preoccupazione] SRS n. 26, animi iactatio de aliquo [una forzata inquietudine per q.c.] SRS n. 27; + fr: die Sorge fr etwas: sollicitudo de aliqua re [la sollecitudine per q.c.] AA n. 30; 1733 1; die Sorge fr die Umwelt: oecologica sollicitudo [la preoccupazione ecologica] SRS n. 26; + um: die Sorge um den Frieden: sollicitudo de pace - AAS 1984, 285, sollicitudo pacis [la preoccupazione per la pace] SRS n. 26; + Adj. bedrckende Sorgen: sollicitudines animum exagitantes [angosciose inquietudini] RH n. 15; unsere berechtigte Sorge: sollicitudo, qua merito angimur [la nostra giusta preoccupazione] LE n. 9; sich mit besonderer Sorge einer Sache annehmen: peculiari cura rem prosequi [far segno di una particolare premura] CD n. 13; die huslichen Sorgen: curae familiares [la cura della famiglia] AA n. 4; schmerzliche Sorge: anceps cura [une douloureuse anxit] S. chr. 385; mit Sorgen berhuft: curis distentus [sopraffatto da cure] QA 184; eine tgliche Sorge: instantia cotidiana [un assillo quotidiano] EN n. 1; + Vb. jemanden von einer Sorge befreien: aliquem a sollicitudine exsolvere - MN 698; Sorgen bereiten: sollicitudini esse [ a preoccupare] SRS n. 25; sich Sorgen machen: sollicitari [preoccuparse] FeR n. 85; diese Sorge obliegt letzten Endes dem Staat: haec denique cura ipsam premit Civitatem [questa sollecitudine in definitiva grava sulle spalle dello Stato] LE n. 18; Sorge tragen fr etwas: prospicere alicui rei [provvedere a q.c.] CIC vig. can. 231 2, sollicitudinem habere alicuius rei [avere una sollecitudine per q.c.] CIC vig. can. 782 2, curam exsequi de aliqua re [la cura per q.c.] CA n. 53, sollicitum sese praebere ut [mostrarsi premuroso di] ReP n. 29; fr eine billige Lsung Sorge tragen: de aequa solutione quaerenda curare [provvedere a ricercare un'equa soluzione] CIC vig. can. 1733 1; sorgen dafr sorgen, da: curare ut [aver cura che] CIC vig. can. 305 1 [curare che] CIC vig. can. 798; fr das Ganze sorgen: in universum consulere [provvedere al tutto] DR 92; fr die katholische Erziehung der Kinder sorgen: catholicae filiorum educationi prospicere [provvedere all'educazione cattolica dei figli] CIC vig. can. 793 1; fr den Lebensunterhalt sorgen: sustentationi providere [provvedere al sostentamento di qc.] CIC vig. can. 281 3; fr sich selbst sorgen: sibi ipsi prospicere - GdC 389, sibi consulere - GdC 392, sibimet providere CIC abr. can. 643 2; fr sich selbst sorgen knnen: ipsi sibi providere posse [da s stesso provvedersi potere] QA 197, sibi ipse consulere valere [essere in grado di provvedere a s stesso] DIM 59; Gott sorgt fr die Menschen anders als fr die anderen Kreaturen: Deus hominibus prospicit aliter ac ceteris creaturis [Dio provvede agli uomini in modo diverso rispetto agli altri esseri] VS n. 43; Pt. Pr. die sorgende Gegenwart: sollicita praesentia [la presenza premurosa] Cfl n. 57; Sorgfalt sollicitudo [la sollecitudine] OT n. 9 [la cura] LC n. 64; die erforderliche Sorgfalt: debita diligentia [la debita diligenza] CIC vig. can. 1321 2; die Verletzung der erforderlichen Sorgfalt: omissio debitae diligentiae - CIC abr. can. 2229 3; sorgfltig accurate [accuratamente] VS n. 8; eine sorgfltige Analyse: subtilis perscrutatio [una penetrante analisi] RH n. 8; sorgfltig unterscheiden: sedulo distinguere [distinguere con cura] LC 60; Sorglosigkeit socordia, ae [trascurare] QA 213 sorgsam providus [saggio] LG n. 28; Soutane vestis talaris - AID 501 Souvern Princeps [il Sovrano] ASS 20, 6; qui summam imperii tenet - ID 174; souvern supremus [sovrano] FeR n. 22; souverne Freiheit: suprema libertas [la souveraine libert] Cat. 609; die souvernen Rechte: suprema iura [i diritti sovrani] LE n. 18; ein souverner Staat: civitas quae sui iuris est [uno Stato sovrano] PP n. 54; Gott ist souvern Herr ber seinen Ratschlu: Deus consilii sui summus est Dominus [Dieu est le Matre souverain de son dessein] Cat. 306; Souvernitt Regius Principatus [la Sovranit] ASS 20, 13, suprema potestas [la suprema potest] ID 166, principatus, us [la sovranit] LP 611, libera summaque

412

Sozialdemokratie
rerum potestas [la sovranit] RH n. 16, maiestas [la sovranit] SRS n. 15; die Souvernitat der Gnade: principatus gratiae [la souverainit de la grce] LN XI-17; die Rechte der Souvernitt: suprema iura [i sovrani diritti] ASS 23, 219; die Souvernitt ist nichts anderes, als der Wille des Volkes: principatus non est nisi populi voluntas [la sovranit non consiste che nella volont del popolo] ID 170; die absolute Souvernitt: absoluta dominatio [la sovranit assoluta] VS n. 35; die staatliche Souvernitt: civitatis imperium [la sovranit civile] SP 432; die staatliche Souvernitt erlangen: maiestatem status recuperare [la riconquista della sovranit statale] CA n. 20; soweit mglich quantum fieri potest - AAS 1982, 1203; Soziabilitt sociabilitas [la socialit] Cfl n. 40; sozial [A] eine soziale Aufgabe erfllen: munus sociale exercere [la funzione sociale] DR 92; [B] im sozialen Bereich: in campo sociali [nella sfera sociale] LC n. 32; soziale Beziehungen: sociales necessitudines [le relazioni sociali] DR 93; [D] die soziale Dimension des Menschen: adspectus socialis hominis [la dimensione sociale dell'essere umano] LC n. 33, indoles socialis hominis [la dimensione sociale dell'uomo] LC n. 33, sociales partes personae humanae [la dimensione sociale dell'essere umano] SRS n. 9; [E] soziales Empfinden zeigen: socialium rationum sensu praeditus esse [non essere sprovvisto di senso sociale] PP n. 70; [F] sozialer Fortschritt: socialis progressus [il progresso sociale] GE pr.; sozialer Friede: pax socialis [la pace sociale] RH n. 17; soziale Frsorge: assistentia socialis [l'assistenza sociale] CIC vig. can. 384; [G] die soziale Gerechtigkeit: iustitia socialis [la giustizia sociale] CIC vig. can. 528 1; ein ungengender Sinn fr soziale Gerechtigkeit: tenuior quidam socialis iustitiae sensus [un senso insufficiente della giustizia sociale] HV n. 23; ohne soziales Gewissen: conscientiae socialis expers [dpourvu de conscience sociale] LN VII-12; [H] das soziale Handeln: actio socialis [l'azione sociale] LC n. 80; die soziale Hierarchie: varii socialis auctoritatis gradus [la gerarchia sociale] DR 81; Institute der sozialen Hilfe: instituta quae communibus necessitatibus opitulantur [organizzazioni d'assistenza sociale] DR 89; auf dem Privateigentum liegt eine soziale Hypothek: ius possessionis privatae Pignori sociali subiciitur [sul diritto alla propriet privata grava unipoteca sociale] SRS n. 42; [I] soziale Initiativen: incepta socialia [le iniziative sociali] LC n. 95; [K] soziale Konflikte: de rebus socialibus contentiones [i conflitti sociali] PP n. 9; der soziale Kontext: socialia adiuncta [il contesto sociale] SRS n. 11; soziale Krfte: vires sociales [forze sociali] CA n. 19; [L] das soziale Leben: vita socialis [la vita sociale] FC n. 77; die Organisation des sozialen Lebens: ordinatio vitae socialis [l'organizzazione della vita sociale] LC n. 80; [M] das soziale Milieu: ambitus socialis [l'ambiente sociale] AA n. 13; soziale Mistnde: mala socialia [i flagelli sociali] PP n. 21; die Beseitigung sozialer Mistnde: malorum socialium depulsio [la vittoria sui flagelli sociali] PP n. 21; [R] soziale Rechte: iura socialia [i diritti sociali] LC n. 76; soziale Reformen durchfhren: sociales in populi utilitatem reformationes peragere [hacer reformas favorables al pueblo] FiC 189; [S] die sozialen Schichten: sociales ordines [les couches sociales] LN I-6; die sozial schwcheren Schichten: ordines civium qui minus prospera fortuna utuntur [i meno favoriti] QDAP n. 23; soziale Sicherheit: securitas socialis [la sicurezza sociale] CIC vig. can. 1274 2; soziale Sicherung: praevidentia socialis AAS 1966, 762, adsistentia socialis [la previdenza sociale] CIC vig. can. 281 2; ffentliche Einrichtungen der sozialen Sicherung: providentiae praesidiique instituta auctoritatum publicarum [l'organizzazione previdenziale ed assistenziale delle pubbliche autorit] FC n. 44; die soziale Situation: condiciones sociales [la situazione sociale] FC n. 4; die soziale Sorge: sollicitudo rei socialis [la sollecitudine sociale] SRS n. 1; die soziale Stellung: condicio socialis [la condizione sociale] LC n. 95; soziale Strukturen: sociales compages [strutture sociali] RH n. 14; die soziale Snde: peccatum sociale [il peccato sociale] ReP n. 16; das soziale System: systema sociale [il sistema sociale] LC n. 95; [U] das soziale Umfeld: ambitus socialis [l'ambito sociale] AA n. 9; soziale Umgestaltung: transformatio socialis [la transformation sociale] LN VII-3; soziale Ungleichheiten: iniquitates sociales [diseguaglianze sociali] SRS n. 14; [V] soziale Vernderungen: sociales mutationes [des changements sociaux] LN XI-8; die soziale Verantwortung: sociale officium [la responsabilit sociale] LN V-1; soziale Vereinigungen: sociales compages [organizzazioni sociali] LC n. 89; soziale Vorsorge: praevidentia socialis [la previdenza sociale] PO n. 21; Einrichtungen sozialer Vorsorge: socialia instituta ad cautionem spectantia [istituzioni sociali per la previdenza] GS n. 69; ein soziales Ziel: propositum sociale [un traguardo sociale] LC n. 8; Subst. das Soziale: sociorum rationes [il campo sociale] ASS 31, 143/134 Sozialagentur aus den christlichen Gemeinden Sozialagenturen machen: christianas communitates ad socialem tabernam redigere [ridurre le comunit cristiane ad agenzie sociali] NMI n. 52; Sozialbindung die Sozialbindung des Eigentums: privatae possessioni conexum sociale munus [gli obblighi sociali corrispondenti alla propriet privata] PP n. 26 Sozialdemokratie democratia socialis - GdC 386

413

sozialethisch
sozialethisch eine Forderung sozialethischer Natur: postulatum ad ordinem pertinens rei moralis socialis [un postulato appartenente all'ordine della morale sociale] LE n. 15; die sozialethische Dimension: nota socio-ethica [la dimensione tico-sociale] LC n. 71; Sozialgefge das menschliche Sozialgefge: socialis compages humana [il tessuto sociale umano] VS n. 97; Sozialgesetzgebung legislatio socialis [la legislazione sociale] GS n. 87, legum socialium latio [la legislazione sociale] LE n. 8; Sozialhelfer socialis adiutor [assistente sociale] FC n. 75 Sozialhilfe instituta quae communibus necessitatibus opitulantur [gli organizzzioni d'assistenza sociale] DR 89, assistentia socialis [l'assistenza sociale] AA n. 8 Sozialisation socializatio [la socializzazione] GS n. 6; die Sozialisation grndet auf der natrlichen Neigung der Menschen, sich zusammenzuschlieen, um Ziele zu erreichen, welche die Krfte des Einzelnen bersteigen: socializatio tendentiam exprimit naturalem quae homines impellit ad se consociandos, ut consequantur scopos qui individuales superant capacitates [la socialisation exprime la tendance naturelle qui pousse les humains s'associer, en vue d'atteindre des objectifs qui excdent les capacits individuelles] Cat. 1882; sozialisieren communia universis singulorum bona facere [far di tutti i particolari patrimoni un patrimonio comune] RN 642, bona ad rem publicam transferre [trasfondere i beni allo Stato] QA 196, socializare [socializzare] QA 196; Pt. Pf. das System des sozialisiertes Eigentum: ratio possessionum in unum collatarum [il sistema della propriet socializzata] LE n. 15; das sozialisierte Eigentum an den Produktionsmitteln: possessiones instrumentorum effectionis bonorum commune collatae [la propriet socializzata dei mezzi di produzione] LE n. 17; Sozialisierung tralatio bonorum a privatis ad commune [la trasformazione della propriet da personale in collettiva] RN 642, collatio in commune dominii [la socializzazione] LE n. 14; die Sozialisierung von Gtern: in commune collatio bonorum [socializzare i beni] LE n. 14; die Sozialisierung von Produktionsmitteln: socialis in commune collatio instrumentorum ad bona gignenda [la socializzazione] LE n. 14, in commune collatio instrumentorum effectionis bonorum [la socializzazione dei mezzi di produzione] LE n. 15; Sozialismus socialismus - QC 8, eorum doctrina qui civium bona impetunt [il socialismo] ASS 31, 138/130, illorum placita qui omnia omnibus communia esse praedicant [il socialismo] ASS 31, 142/133, eorum doctrina qui quodvis rerum dominium excludunt [il socialismo] ASS 31, 143/134; der reale Sozialismus: socialismus realis [il socialismo reale] CA n. 56; Sozialist socialista - QAM 369, socialismi sectator QAM 376 Sozialkonflikt ein zugespitzter Sozialkonflikt: acris contentio socialis [le conflit social aig] LN VII-8; Soziallehre doctrina de rebus socialibus [la dottrina sociale] PT 300; die Soziallehre der Kirche: socialis Ecclesiae doctrina [la doctrine sociale de l'glise] LN X-4; Ecclesiae socialis institutio [la dottrina sociale della Chiesa] CA n. 11; Sozialleistungen beneficia socialia [le prestazioni sociali] LE n. 19, praesidia socialia [i provvedimenti sociali] LE n. 19; Sozialmoral socialis ordo moralis [l'ordine sociale morale] LE n. 17; Sozialkologie die Sozialkologie der Arbeit: oecologia socialis laboris [l'eocologia sociale del lavoro] CA n. 38; Sozialordnung regimen sociale [l'ordine sociale] QA 203, ordo socialis [l'ordine sociale] CIC vig. can. 747 2, rerum socialium temperatio ReP 2, socialis ordinatio [l'organizzazione sociale] CA n. 60; Sozialpartner pars socialis [le partenaire social] Cat. 2430; Sozialpflichtigkeit munus sociale [la funzione sociale] SRS n. 42; Sozialpolitik politica socialis [la politica sociale] QA 185, ars politica socialis [la politica sociale] QA 204, providentia ad cautiones sociales temperandas - MM 423, disciplina socialis vitae provehendae [la politica sociale] PP n. 60, de societate ratio politica [la politica sociale] CA n. 49; Sozialpolitik machen: cautiones sociales temperare - MM 423; der Bereich der Sozialund Wirtschaftspolitik: campus rei politicae, quae est socialis et oeconomica [la sfera della politica sociale ed economica] LE n. 7; Sozialstruktur rerum socialium temperatio [l'organizzazione sociale] ReP n. 2; die Sozialstruktur in Unordnung bringen: socialem ordinem perturbare [lo sconvolgimento nella struttura sociale] PP n. 54 Sozialversicherung sociales civium cautiones [sistemi di assicurazione sociale] MM 412, securitas et cautiones sociales - MM 423, civilium praesidiorum cautiones [le assicurazioni sociali] MM 434; cautiones sociales - Sap. c. Art. 58; praevidentia socialis - AAS 1958, 659, providentiae sociales [la previdenza sociale] CA n. 15; Einrichtungen der Sozialversicherung: instituta socialia ad securitatem spectantia [instituzioni per la sicurezza sociale] GS n. 69; Sozialversicherungen fr Alter und Arbeitslosigkeit: publicae cautiones senectuti tutandae et operis vacationi vitandae [assicurazioni sociali per la vecchiaia e la disoccupazione] CA n. 34; es ist ungerecht, den Institutionen der Sozialversicherung

414

spekulativ
die von den zustndigen Autoritten festgesetzten Beitrge nicht zu entrichten: iniustum est organismis securitatis socialis stipes non solvere ab auctoritatibus legitime statutas [il est injuste de ne pas payer aux organismes de scurit sociale les cotisations tablies par les autorits lgitimes] Cat. 2436; Sozialversicherungssysteme publicae rationes civium securitati procurandae [sistemi assicurativi] PT 299 Sozialwissenschaft scientia socialis [la scienza sociale] GS n. 5, disciplinae sociales [le scienze sociali] SRS n. 8; die Sozial- und Humanwissenschaften: humanae socialesque disciplinae [les sciences humaines et sociales] LN VII-5 sozio-kulturell ein sozio-kultureller Groraum magnum territorium socio-culturale [un vasto territorio socio-culturale] AG n. 22 Soziologie disciplina socialis [la sociologia] QA 183, doctrina socialis [la sociologia] QA 206, doctrina sociologica [le scienzae sociologiche] OT n. 2; rei socialis pervestigatio - Sac. c. n. 5; soziologisch soziologische Kategorien: categoriae sociologicae [categorie sociologiche] LC n. 68; soziokonomisch das soziokonomische System: systema sociale-oeconomicum [il sistema socioeconomico] LE n. 17; sozusagen ut ita dicamus [per cos dire] VS n. 8; spalten die Kirche spalten: scindere Ecclesiam [diviser l'glise] LN IX-2; das Atom spalten: atomum discindere AAS 1957, 962 Spaltung discidium [la scissione] MC 242 [il distacco] GS n. 25, [la divisione] SRS n. 21, dispersio [la dispersione] LG n. 28, scissura [la scissione] UR n. 3, scissio [la scissione] UR n. 13, hiatus [la scissione] VS n. 65, divisio [la division] Cat. 202; ein Faktor der Spaltung: divisionis ratio [un fattore di divisione] UUS n. 98; jede Art von Spaltung beseitigen: omnem rationem dispersionis elidere [sopprimere ogni causa di dispersione] LG n. 28; Spaltungen sind entstanden: scissurae exortae sunt [sono sorte scissioni] UR n. 3; eine Spaltung erzeugen: discretionem gignere [creare divisione] FeR n. 71; die innere Spaltung des Menschen: interius hominis discidium [la scissione interiore delluomo] VS n. 102; die Spaltung berwinden: divisionem superare [superare la divisione] UUS n. 29, divisiones evincere [superare le divisioni] ReP n. 9; die Spaltungen vertiefen: discidia exacuere [rendere le divisioni pi acute] DR 102; Spaltungen, oft geringfgig in ihren Ursachen, aber tragisch in ihren Folgen: discidia quae, etsi ex inanibus nascuntur causis, in luctuosos tamen desinunt exitus [divisioni, spesso futili nelle loro cause, ma sempre tragiche nelle loro conseguenze] DR 102; Spannung dissensio [il contrasto] GS n. 4 [il dissenso] GS n. 81; discrepantia [la discrepanza] GS n. 8, tensio [la tensione] GS n. 25, simultas [le tensioni] PP n. 76, intentio [la tensione] FeR n. 32, contentio [la tensione] LE n. 1 [la tendenza] VS n. 46; die Spannung zwischen West und Ost: contentio Orientem inter et Occidentem [la tensione tra Oriente e Occidente] SRS n. 21; Pl. contentiones [i tensioni] Cfl n. 37; innere Spannungen: contentiones interiores [tensioni interne] RH n. 4; offenkundige Spannungen: perspicuae discrepantiae - MM 413; Spannungen erzeugen: acres gignere animorum contentiones [sollevare tensioni] OA n. 16; innere Spannungen erzeugen: discidia progignere intra [generare divisioni al interno di ] SRS n. 21; Spannungen lsen: dissensiones sanare [guarire i dissensi] GS n. 81, contentiones dissolvere [risolvere le tensioni] ReP n. 4; Spannungen schren: incitare dissensiones [alimentare i contrasti] SRS n. 21; Spannungen unterworfen sein: tensionibus submitti [tre soumis des tensions] Cat. 400; Spannungen verringern: contentiones cohibere [moderare le tensioni] ReP n. 9; Spareinlagen compendia administranda [i risparmi] QA 220 sparen quidquid sibi seponere [mettersi da parte qualche fortuna] QA 199; das Sparen: peculii cuiusdam repositum [il risparmio] CA n. 15; Sparsamkeit victus parsimonia - QAM 370 Sptberufener qui maiore aetate divinam sequitur vocationem [la vocazione adulta] OT n. 3; Pl. Sptberufene: qui maturioris aetatis viri ad ministeria sacra sese vocatos aestiment [coloro che in et pi matura si ritengono chiamati ai ministeri sacri] CIC vig. can. 233 2 spt bevor es zu spt ist: dum tempus est [prima che sia troppo tardi] LC n. 88; Komp. spter: serius - CIC abr. can. 821 1; spter als Priester: sacerdotio auctus [domani come sacerdote] OT n. 9; in spteren Jahrhunderten: sequioribus saeculis - Syll. VIII n. 69; das sptere (Dekret): posterius tempore [quello successivo] CIC vig. can. 53 Speise Speise und Trank: cibus potusque [cibo e bevanda] AA n. 8 Spekulation negotiatio [la speculazione] QA 220, speculatio [la speculazione] OT n. 16; Spekulation, durch die man Preise fr Gter knstlich steigert oder senkt, um daraus zum Schaden fr andere Gewinn zu ziehen: lucrosa negotiatio qua quis agit ad aestimationem bonorum modo artificiali mutandam, ut commodum obtineat in alius detrimentum [la spculation par laquelle on agit pour faire varier artificiellement l'estimation des biens, en vue d'en tirer un avantage au dtriment d'autrui] Cat. 2409; spekulativ phil. ein spekulativer Charakter: indoles speculativa [un'indole speculativa] DC n. 1; die Fhigkeit zu spekulativem Denken: speculandi potestas [la capacit speculativa] FeR n. 4; die hchsten Formen spekulativen Denkens: altissimae

415

Spende
speculationis formae [le forme pi alte della speculazione] FeR n. 45; die spekulative Forschung: speculativa perquisitio [la ricerca speculativa] FeR n. 33; die spekulative Kraft des menschlichen Verstandes: hominis speculativa intellectus facultas [la capacit speculativa dellintelletto delluomo] FeR n. 30; die spekulative Reflexion: speculativa ratiocinatio [la riflessione speculativa] FeR n. 65; Schriften von hohem spekulativem Wert: scripta altae speculativae praestantiae [scritti di alto valore speculativo] FeR n. 74; kon. in spekulativer Absicht: lucri causa [per motivi di speculazione] GS n. 71; spekulatives Treiben: actus speculativi [un'attivit speculativa] CA n. 48; Spende largitio [un'elargizione] MC 196, stips, stipis, f. [un'offerta] IM n. 18, bona oblata [le offerte] PO n. 21, oblatio [l'offerta] CIC vig. can. 319 2; eine Spende annehmen: stipem recipere [ricevere l'offerta data] CIC vig. can. 945 1; Spenden erbitten: stipes quaerere - CIC abr. can. 622 3, stipes petere - CIC abr. can. 611 1, stipes quaeritare - CIC abr. can. 611 2; eine Spende gewhren: stipem offerre [dare l'offerta] CIC vig. can. 945 1; Spenden sammeln: stipem colligere - CIC abr. can. 623 das Sammeln von Spenden: collatio stipis - LSI 523 spenden offerre CIC abr. can. 830, stipes conferre ad [un'offerta destinata a] IM n. 18 Spender offerens - CIC abr. can. 415 2, largitor [el bienhechor] DN 272, oblator [l'offerente] CIC vig. can. 950; der Spender der Hornhaut: oblator corneae AAS 1956, 459; Spender von Organen oder Geweben zur Transplantation: praebitores organorum aut textilium transportandorum [fornitori di organi e di tessuti da trapiantare] EV n. 63; Spenderwille largitoris voluntas [la voluntad del donante] DN 266 Spezialausbildung specifica formatio - AAS 1986, 484 Spezialisierung specializatio [la specializzazione] GS n. 8, specialis artis cognitio [la specializzazione] SD n. 29; ihrer Spezialisierung entsprechend: secundum specialia sua munera [secondo le loro specializzazioni] LE n. 6; eine Spezialisierung erfahren: speciales agendi rationes suscipere [essere specializzato] SD n. 29; Spezialist vir peritus [lo specialista] DoV I 2; Pl. Spezialisten: peritiores, um [gli specialisti] GS n. 56; die Suche nach der Einheit ist nicht auf einen Kreis von Spezialisten beschrnkt: inquisitio unitatis tantum abest ut ad regionem solorum peritorum relegetur [la ricerca dell'unit lungi dall'essere confinata nell'ambito di specialisti] UUS n. 70; speziell spezielle Gesetze: leges peculiares [particolari disposizioni legislative] DR 101 spezifisch proprius [specifico] DoV intr. n. 5; spezifische Antworten auf die erhobenen Fragen geben: convenientes dare responsiones praecipuis quaestionibus quae in medium prolatae sunt [offrire delle risposte specifiche agli interrogazioni sollevati] DoV pr; sie haben einen spezifischen Charakter: habent peculiarem indolem [hanno un carattere specifico] LE n. 16; spezifische Eigenschaften: propriae notae [peculiari caratteristiche] CA n. 36; spezifische Rechte: certa iura [specifici diritti] LE n. 15; die spezifischen Kennzeichen: indicia magis propria [le manifestazioni specifiche] SRS n. 17; die spezifisch christlichen Dimensionen: rationes speciali modo christianae [le dimensioni specificamente cristiane] SRS n. 40; die spezifische Kompetenz der Kirche leugnen: propriam negare doctrinalem auctoritatem Ecclesiae [la negazione di una competenza dottrinale specifica della Chiesa] VS n. 37; das spezifische Kennzeichen der modernen Wirtschaft: recentissimae oeconomiae nativa nota [la nota specifica della economia contemporanea] QA 211; das spezifisch Menschliche: quod est specifice humanum [ci che specificamente umano] DC n. 28; spezifizieren etwas genauer spezifizieren: aliquid accuratius sciscere [q.c. con maggior cura specificare] QA 193; Sphre die Sphre des Staates und der Politik: civile et politicum genus [la sfera civile e politica] ID 167; die intimste Sphre: intima sphaera [la sfera pi intima] Cfl n. 39; die private und husliche Sphre: privatae domesticaeque res [la sfera privata e domestica] ID 177, die Sphre menschlichen Einflusses: ambitus intra quem homo vim suam exercet [il raggio dell'influsso dell'uomo] LE n. 4; Spiegel die Philosophie ist gleichsam der Spiegel, in dem sich die Kultur der Vlker niederschlgt: philosophia est tamquam speculum in quod populorum cultus repercutitur [la filosofia come lo specchio in cui si riflette la cultura dei popoli] FeR n. 103; jemandem einen Spiel vorhalten: alicui speculum esse [tre un miroir pour qn] Cat. 546; Spiegelbild repercussa imago - AAS 1970, 582, repercussio [il riflesso] VS n. 107; spiegeln sich spiegeln in: refulgere in [rispecchiarsi in] Iuv. n. 7; Spiegelstrich periodus - AAS 1983, 337 Spiel das Spiel des freien Handels: mutabiles negotiationum rationes [il giuoco delle relazioni commerciali] PP n. 56; das freie Spiel des Wettbewerbs: aemulationis vices [il giuoco della concorrenza] PP n. 33; ins Spiel bringen: in discrimen committere [mettere in gioco] FeR n.32; etwas aufs Spiel setzen: aliquid in discrimen adducere [compromettere q.c.] VS n. 104; das Leben aufs Spiel setzen: in discrimen ponere vitam [mettere in pericolo la vita] AA n. 17; den inneren Frieden aufs Spiel

416

Sprache
setzen: periclitari civilem tranquillitatem [mettere a repentaglio la pace civile] PP n. 63; auf dem Spiel stehen: agi [essere in gioco] EV n. 58; fundamentale Werte stehen auf dem Spiel: de rebus agitur omnino praecipuis [sono in gioco valori fondamentali] EV n. 8; die Zukunft steht auf dem Spiel: futura sors periclitatur [ in gioco l'avvenire] OA n. 51; Spielart in seiner gemigten Spielart: sub eius forma mitigata [sous sa forme mitige] Cat. 676; Pl. Spielarten des Sozialismus: variantes socialismi formae [varianti del socialismo] CA n. 20; Spieler der Spieler eines Instruments: modulator instrumenti - AAS 1958, 650 Spielfilm pellicula quae peculiarem narrationem imaginibus et vocibus expressam vivido quodam modo repraesentat - MP 784 Spielleidenschaft lusionis passio [la passion du jeu] Cat. 2413; Spielregeln die Spielregeln der freien Marktmechanik: liberae negotiationis norma [la legge del libero scambio] PP n. 58 Spiegesellen gregales, ium - HG 418 Spiritismus spiritismus [le spritisme] Cat. 2117; Spiritual director spiritus [il direttore spirituale] OT n. 8 Spiritualitt spiritualitas [la spiritualit] LC n. 49; ein Bedrfnis nach Spiritualitt: spiritualitatis postulatio [un'esigenza di spiritualit] NMI n. 33; spirituell quid ad animi cultum et perfectionem attinet [spirituale] PT 290 Spitze fastigium [l'apice] MD n. 6; an der Spitze des Staates stehen: ad gubernacula rei publicae sedere [sedere al governo della cosa pubblica] DI 9; an der Spitze der Behrde steht : (dicasterio) praeficitur - CIC abr. can. 258 1; ein Prinzip auf die Spitze treiben: principium deducere ad extrema usque consectaria [portare all'estremo un principio] CA n. 29; Spitzen Kleidung: opus phrygicum seu reticulatum [il merletto] AID 501 Sponsorin sponstrix - AAS 1971, 919; spontan spontaneus [spontaneo] AA n.1, iam sponte sua [spontanment] LN VI-3; sua sponte [spontaneo] SRS n. 14; immediatus [immediato] FeR n. 38, suapte sponte [spontaneamente] CA n. 24, ultro [spontaneamente] TMA n. 1, spontanea ratione [spontaneo] Cfl n. 23; eine spontane Antwort geben: ultro respondere [la risposta spontanea] LC n. 25; eine spontane Frage: interrogatio quae sua sponte se ingerit [una domanda che viene spontanea] SRS n. 21; eine naive und spontane Frmmigkeit: ingenua sponteque edita pietas - AAS 1954, 632; Spontaneitt libera voluntas [la spontaneit] DC n. 28, prompta voluntas [la spontaneit] DC n. 31; Sport athletica - DIM 64, res gymnicae - MM 416, ludi gymnici [il diporto] DIM 73;, exercitationes ludicrae [istituzioni sportivi] PT 299, ludicrae corporum exercitationes AAS 1970, 195; Sportler athlethicam exercens [lo sportivo] NMI n. 10; sportlich der sportliche Erfolg: victoria in ludicris exercitationibus [la russite sportive] Cat. 2289; Sportveranstaltung manifestatio sportiva [una manifestazione sportiva] GS n. 61 Sportverein corporis exercitationum coetus [una societ a carattere sportivo] GE n. 4 Spott dem Spott preisgeben: ludibrio habere [esporre al ludibrio] DR 87; zum Spott reizen: irrisionem provocare - AAS 1986, 550; Sprachanalyse sermonis humani pervestigatio [lanalisi del linguaggio] FeR n. 84; Sprache idioma CIC abr. can. 934 2, loquela, ae [il modo di parlare] GS n. 44; + Subst. die Sprache ist der wesentliche Ausdruck des sozialen Bandes zu den anderen Menschen: sermo est significatio praecipua vinculi socialis cum aliis hominibus [la lingua costituisce l'espressione essenziale del legame sociale con gli altri uomini] Iuv. n. 11; die vielfltigen Formen und Funktionen der Sprache: variae species et officia loquelae [le varie forme e funzioni del linguaggio] FeR n. 65; die Kenntnis einer Sprache: scientia dictionis - GM 147; die Verwendung einer Sprache: linguae usurpatio - LA n. 14; in der Sprache unserer Zeit: linguae commercio nostri huius temporis proprio [nel linguaggio dell'uomo moderno] ES 640; eine Sprache, welche die Menschen unserer Zeit verstehen knnen: sermo quem homines, qui hac sunt aetate, adhuc intellegant [un linguaggio ancora comprensibile agli uomini d'oggi] Iuv. n. 5; die Liebe Gottes in der Sprache unserer Zeit zum Ausdruck bringen: Dei significare caritatem in nostri temporis sermone [signifier la charit de Dieu dans le langage de notre temps] Cat. 926; + Adj. [A] eine ausgefeilte Spache: lingua exculta [un linguaggio elaborato] NA n. 2; [B] eine bildhafte Sprache: genus dicendi translatum [un linguaggio metaforico] MD n. 6; [D] die darlegende Sprache der Erklrung: stylus expositivus Declarationis [il linguaggio espositivo della Dichiarazione] DoI n. 3; eine dramatische Sprache: terrificus sermo [un linguaggio drammatico] SRS n. 12; [K] eine klare Sprache: sermo definitus [un linguaggio preciso] MD n. 8; [L] Texte in lateinischer Sprache: textus lingua latina exarati - LA n. 28; [M] die modernen Sprachen: recentes linguae - SLL 353, vulgatae linguae [le lingue volgari] DAS 309, vulgatae hodie linguae [le lingue moderne] DAS 321, nostrorum temporum linguae [le lingue moderne] MD n. 6; [S] eine slawische Sprache: dictio slavonica GM 147, sermo slavonicus - GM 148; eine starke Sprache: ponderosus sermo [un linguaggio grave] SRS n. 12; eine symbolische Sprache: sermo figuris

417

Spracheigenheit
repletus [un linguaggio simbolico] MD n. 23; die verbreiteteren Sprachen: linguae diffusiores- LA n. 76; [V] weniger verbreitete Sprachen: sermones minus diffusi - LA n. 78; eine verwandte Sprache: lingua affinis - LA n. 50; + Vb. eine Sprache beherrschen: sermonem bene callere [bene conoscere la lingua] CD n. 23; die lateinische Sprache beherrschen: callere linguam Latinam [avere una buona conoscenza della lingua Latina] CIC vig. can. 249; eine Sprache sprechen: lingua uti [parlare una lingua] EN n. 62; sermone uti [parlare una lingua] Iuv. n. 11; die in einem Gebiet gesprochenen Sprachen: idiomata in quodam territorio exstantia - LA n. 10; der Ort, an dem diese Sprache gesprochen wird: locus ubi vulgaris est haec lingua - CIC abr. can. 934 2; in die Sprache bertragen, die von diesen Menschen verstanden wird: in sermonem transferre, qui ab iisdem hominibus comprehendatur [trasfondere nel linguaggio compreso da questi uomini] EN n: 63; Sent. der Begriff Sprache" wird hier weniger im semantischen oder litterarischen Sinn verstanden, als im im anthorpologischen und kulturellen: cum vero sermonem dicimus, verbum tali sensu accipiendus est, ut potius quam ad verborum explicandorum disciplinam vel ad litterarum rationem, ad anthropologicam et culturalem rem referatur [il termine linguaggio deve essere qui inteso meno nel senso semantico o letterario che in quello che si pu chiamare antropologico e culturale] En n. 63; vd. Alltagssprache; Spracheigenheit idiotismus [un idiotismo] DAS 315 Sprachereignis Wahrheiten, die das Sprachereignis transzendieren: veritates quae linguarum transcendunt usum [verit che trascendono levento linguistico] FeR n. 95; Sprachfhigkeit loquendi facultas [la facolt di conversare] DI 6; im Rahmen der menschlichen Sprachfhigkeit: pro humana fandi facultate AAS 1963, 849; Sprachfertigkeit loquendi ars [l'arte di parlare] EN n. 73; eine gengende Sprachfertigkeit: sufficiens linguae usus - SLL 343; Sprachgebrauch eloquendi consuetudo - LA n. 49; der allgemeine Sprachgebrauch: communis loquendi usus [l'uso comune del parlare] CIC vig. can. 36 1; im allgemeinen Sprachgebrauch: in recentiore hominum sermone [nel linguaggio corrente] SRS n. 14; gem dem allgemeinen Sprachgebrauch: sicut communis sermo fert [in quella maniera che si usa nel comune linguaggio] DAS 299; der gegenwrtige Sprachgebrauch: hodiernus sermo [il linguaggio odierno] DC n. 2; nach dem gelufigen Sprachgebrauch: secundum sermonem, quo utuntur [secondo il linguaggio corrente] SRS n. 33; im Sprachgebrauch des Alten Testaments: secundum Veteris Testamenti sermonem [nel vocabolario dell'Antico Testamento] SD n. 7; Sprachgruppe linguae coetus [un gruppo linguistico] UUS n. 44; sprachlich ein sprachliches Problem: loquelae quaestio [un problema di linguaggio] DC ante n. 2; vocabulorum difficultas [un problema di liguaggio] DC n. 2; vom sprachlichen Standpunkt her: ratione habita linguae ipsius [dal punto di vista liguistico] MD n. 25; Sprachkraft vis dicendi - MM 403; Sprachphilosophie sermonis philosophia [la filosofia del linguaggio] FeR n. 91; Sprachraum regio eiusdem linguae [la regione della stessa lingua] SCo. n. 36 Sprachzusammenhang sermonis contextus [il contesto] CIC vig. can. 361, in diesem Sprachzusammenhang: secundum hanc contextam orationem [in questo contesto] Iuv. n. 4; sprechen man spricht von: sermo fit de [si parla di] DoV I 1; davon wollen wir sprechen: de illa re iuvat loqui [vogliamo parlare di questa cosa] EN n. 48; eine Sprache flieend sprechen: lingua expedite uti [poter usare und lingua con speditezza] AG n. 26; dies spricht fr die moralische Verpflichtung: haec omnia suffragantur officio morali + grd. [tutto ci depone in favore dell'obbligo morale di + inf.] LE n. 9; Subst. das Sprechen: collocutio - SLL 353, sermocinatio [il parlare] FeR n. 84; das Sprechen ber Gott: sermo de Deo [il linguaggio su Dio] FeR n. 66; Sprecher sich als authentischer Sprecher des Wollens der Armen ausgeben: sese praebere germanum interpretem voluntatis pauperum [se donner comme des porte-parole authentiques des pauvres] LN II-2; der Sprecher des Heiligen Stuhls: Apostolicae Sedis interpres seu nuntiator [il portavoce della Santa Sede] CeP n. 174; sich zu Sprechern Gottes machen: fieri Dei interpretes [farsi i portavoce di Dio] LC n. 46; Sprechweise in semitischer Sprechweise: secundum semiticam expressionem [selon l'expression smitique] Cat. 2563; Sprechzimmer collocutorium - CIC abr. can. 597 2 sprichwrtlich ein Wort, das nahezu sprichwrtlich geworden ist: verbum quae paene in proverbium venit [una parola diventata quasi proverbiale] ReP n. 18; Spro propago, inis, f. - QAM 372 sprossen germinare [germogliare] LG n. 5; Spur auf den Spuren des: alicius vestigia premendo [sequendo le orme di qc.] GE n. 10; sprbar comprehensibilis [percepibile] DC n. 34; sprbar werden: percipi [farsi sentire] MD n. 21; Staat respublica civilis - QC 2, reipublicae status Syll. VI n.39, status, us - Syll. VI n. 55, civilis Status [lo Stato] AAS 20, p. 22), civilis dominatus [lo Stato] ASS 23, 208, civilis consortio [el Estado] DN

418

Staatsgewalt
263, civilis potestas [lo Stato] QA 207, politica Civitas [lo Stato politico] DR 72, communitas politica [la Comunit politica] GS n. 76, Civitas [lo Stato] CIC vig. can. 365 1, Res Publica [il Governo] CIC vig. can. 362; [lo Stato] LC n. 73; + Subst. Staaten und Reiche: civitates et regna [nazioni e regni] QP 606; der Staat mu der Kirche die volle Freiheit lassen, ihre geistliche Sendung zu erfllen: Civitatum principes Ecclesiam sinant esse liberam ad sibi concreditum munus in animorum salutem praestandum [lo Stato deve lasciare alla Chiesa la piena libert di compiere la sua spirituale missione] DR 104; die Funktion des Staates ist subsidir: rei publicae est officium subsidiarium [la funzione dello Stato sussidiaria] LC n. 94; die Pflichten des Staates: officia Status [i doveri dello Stato] CA n. 10; der Staat hat es fr seine Pflicht erachtet: rectores civitatis suum esse duxerunt + inf. [lo Stato si creduto in dovere di + inf.] DR 101; die Vorkehrungen, die der Staat zu diesem Zweck ergreift: in id suscepta a rei publicae moderatoribus consilia [i provvedimenti che lo Stato prende a questo fine] DR 104; das Wesen des Staates: essentialis notio Civitatis [il senso essenziale dello Stato] RH n. 17; + Adj. der christliche Staat: christiana Civitas [lo Stato cristiano] DR 103; der konkrete Staat: Status concretus [la realt dello Stato] CA n. 11; ein selbstndiger Staat: Civitas sui iuris [una Nazione autonoma] SRS n. 22; ein souverner Staat: civitas quae sui iuris est [uno Stato sovrano] PP n. 54; totalitre Staaten: Status totalitarii [tats totalitaires] Cat. 2499; ein zivilisierter Staat: exculta Civitas [un pas civilizado] DN 266; + Vb. eine Partei, die sich mit dem Staate identifiziert: factio quae se idem esse ac Civitas ipsa contendit [un partito che si identfica con lo Stato] RH n. 17; Staat und Kirche trennen: segregare rationes Reipublicae ab Ecclesiae rationibus [sparer les intrts de la Rpublique de ceux de l'glise] MG 5; vd. Einzelstaaten; staatlich die staatliche Anerkennung: civilis agnitio [attribuire una speciale posizione civile a] DH n. 6; die staatlichen Amtstrger: civiles potestates [le autorit civili] VS n. 97; die staatliche Autoritt: publicae potestates [il potere] RH n. 17; die staatlichen Autoritten [l'autorit civile] DoV I 2; die Notwendigkeit einer festen staatlichen Autoritt: necessarius vigor publicae auctoritatis [il necessario vigore dell'autorit pubblica] RH n. 17; die staatliche Gemeinschaft: nationis communitas [la comunit nazionale] SRS n. 15; staatliche Gesetze: leges civiles [le leggi civili] CIC vig. can. 22; die staatliche Gesetzgebung: civilis legislatio [la legislazione civile] AA n. 11; die staatliche Gewalt gerecht ausben: potestatem civilem iuste exercere [esercitare il potere civile secondo giustizia] AA n. 14; die staatliche Intervention: interventus Regiminis [l'intervento statale] CA n. 48; die notwendigen Grenzen der staatlichen Intervention: necessarii termini intervenientis Status [i necessari limiti dell'intervento dello Stato] CA n. 11; das staatliche Recht: civitatis ius [il diritto del paese] CIC vig. can. 1558 2; nach staatlichem Recht gltig: civiliter validus [civilmente valido] CIC vig. can. 1269; die staatliche Schule: civilis schola - SLL 344; die staatlichen Stellen: publicae Auctoritates [le pubbliche autorit] HV n. 22 Staatsangehriger civis certae reipublicae [un cittadino di una determinata Comunit politica] PT 263 Staatsangehrigkeit civitas nationis suae [la cittadinanza] PT 286; die Staatsangehrigkeit erwerben: nationalitatis iura acquirere - ExF 701; die Staatsangehrigkeit verlieren: civitate nationis suae destitui [essere privato della cittadinanza] PT 286 Staatsanwalt promotor iustitiae [il promotore di giustizia] CIC vig. ante can. 1430 Staatsapparat sich des Staatsapparates bemchtigen: summa rerum potiri [impadronirsi dell'apparato dello Stato] LC n. 75; den Staatsapparat aufblhen: apparatum publicum amplificare [l'aumento esagerato degli apparati pubblici] CA n. 48; Staatsaufgaben reipublicae munera [gli impieghi statali] LP 611; Staatsausgaben publica aerarii dispendia - NI 395 Staatsautoritten auctoritates Rei Publicae [le Autorit dello Stato] CIC vig. can. 365 1 n 1; Staatsbeamte publici magistratus [i funzionari dello Stato] DR 104; Staatsbehrde civilis auctoritas [l'autorit civile] DC n. 23; staatsbrgerlich staatsbrgerliche Erziehung: educatio civica - DIM 65 Staatseigentum possessio Civitatis [la possessione dello Stato] LE n. 14 Staatsform modus reipublicae [il modo del pubblico reggimento] DI 5, genus reipublicae [il genere di reggimento] DI 5, forma civitatis - S. chr. 396, politicum genus imperii - S. chr. 396, civilis regiminis modus - GdC 387, regimen civitatis - GdC 387; eine andere Staatsform einfhren: invehere aliud regimen civitatis pro alio - GdC 387; die monarchische Staatsform Regni forma [instituciones monrquicas] DN 262, die republikanische Staatsform: Reipublicae forma [instituciones republicanas] DN 262 Staatsfunktionr publicus magistratus [un funzionario dello Stato] DR 104 staatsgefhrdend staatsgefhrdende Aktivitten: opera Reipublicae incolumitati periculosae [una actividad poltica peligrosa para la seguridad del Estado] DN 269 Staatsgewalt civilis principatus [il civile principato] DI 3, politica potestas [il potere] DI 4, summa respublica [lo Stato] ID 175, civilis potestas [il potere

419

Staatskapitalismus
civile] QA 184, publica potestas [il potere statale] DR 72, Civitatis imperium [la sovranit civile] SP 432, reipublicae moderatores [i Poteri pubblici] PT 278, civilis auctoritas [i pubblici poteri] HV n.23, civilis potestas [la potest civile] DH n. 5, potestas civilis [la potest civile] DH n. 6; die Reprsentanten der Staatsgewalt: rei publicae moderatores [i rappresentanti dell'autorit] DR 79; Trger der Staatsgewalt: qui personam civitatis gerunt [l'autorit umana] PT 270; der berprfung durch die Staatsgewalt unterwerfen: aliquid civilium magistratuum iudicio subiicere [someter algo al examen del poder civil] DN 267; Widerstand gegen die Staatsgewalt leisten: adversari summis potestatibus [l'opposizione dei cittadini all'autorit] RH n. 17; die Staatsgewalt des Papstes ber die Vatikanstadt: civilis postestas Romani Pontificis circa regimen et gubernium Status Civitatis Vaticanae - VAS can. 23; Staatskapitalismus capitalismus reipublicae [il capitalismo di stato] CA n. 35; Staatsklugheit prudentia in administrandis imperiis [l'avvedutezza nella amministrazione degli Stati] LP 612; Staatsmacht die Staatsmacht an sich reien: Civitatis regimen arripere [usurpare il potere dello Stato] CA n. 46; Staatsmann cuius auctoritate res publica administratur [coloro dalla cui autorit la cosa pubblica amministrata] DI 6, rector civitatis [il reggitore civile] DI 7, rei publicae moderator [il reggitore della cosa pubblica] DI 13, qui rerum potitur [un uomo di governo] QA 203, qui Civitatis gubernacula moderatur [un uomo di Stato] DR 75, vir publicae rei administrandae peritus [uno statista] DR 83, qui publicae rei praeest - MN 699, moderator civitatis [una persona che rappresenta la Comunit politica] PT 279, qui publicam rem moderatur [quello che investito di responsabilit pubbliche] PT 288, rebus politicis administrandis peritus [un uomo di Stato] PP n. 83, rei publicae rector [un uomo di Stato] PP n. 84; Pl. Staatsmnner: gubernatores administratoresque rerum publicarum [i governatori e amministratori degli Stati] ADS 398; qui rei publicae praesunt [i reggitori dello Stato] ADS 399, viri publicae rei administrandae periti [gli Statisti] DR 83; civitatum moderatores [gli uomini di stato] SP 451, populorum rectores [i reggitori dei popoli] CA n. 17, Statuum moderatores [uomini di Stato] CA n. 59; Staatsmaschinerie ein kleiner Bestandteil der Staatsmaschinerie: segmentum denticulatae rotae in Statu [un pezzo nel ingranaggio della macchina dello Stato] CA n. 15; Staatsoberhaupt reipublicae gubernator [il capo di Stato] ID 166, supremus Nationis rector - AAA 323, supremus magistratus - AAA 324, summus civitatis moderator - SP 419, qui supremum tenet civitatis magistratum [il capo di Stato] CIC vig. can. 1405 1; das Staatsoberhaupt Frankreichs: rei Gallicae moderator - VN 282; Pl. die Staatsoberhupter: ii qui supremum actu tenent populorum principatum - CIC abr. can. 598 2, Civitatum Moderatores - VAS can. 12; ii qui Nationum supremo potiuntur imperio - CIC abr. can. 15; Staatsordnung rei publicae iuridicialis et politica compositio [l'organizzazione giuridico-politica della Comunit] PT 276, reipublicae forma [il regime politico] PT 299, ordinatio civilis [l'ordinamento statale] DC n. 28; Staatsorgane status instrumenta [gli organi di Stato] QA 208; Staatsprsident reipublicae Praeses - IA 464 Staatsraison rationes reipublicae [gli interessi dello Stato] ID 161 Staatsregierung Gubernium - Syll. V n. 28, moderatores Civitatis [i governanti dello Stato] CIC vig. can. 364, civile gubernium [il Governo Civile] REU n. 49 2 Staatsreligion Status religio - Syll. X n. 77; es gibt keine Staatsreligion: nulla Civitati religio propria est [el Estado no tiene religin oficial] DN 264; Staatssekretr Secretarius Status [il Segretario di Stato] REU can. 25, a Secretis Status - AAS 1929, 307; der Kardinalstaatssekretr: totius Pontificiae Dicionis a Secretis ad extranea [il Cardinale Segretario di Stato] ASS 15, 601 Staatssekretariat Secretaria Status [la Segreteria di Stato] REU can. 19 Staatstheorie Civitatis doctrina [le teoria dello Stato] CA n. 44; Staatsverfassung civitatis disciplina [la costituzione civile] ID 175; Staatsverwaltung civilis administratio - Syll. V n. 36, publica Civitatis administratio [lo Stato] DR 104, publica administratio [la burocrazia di Stato] LC n. 75 Staatswesen civitas [il civile consorzio] LP 594, stabilisieren stabile ac firmum statuere [assodare] ASS 28, 197 Stabilitt wirtschaftliche Stabilitt: rei oeconomicae stabilitas [la stabilit economica] CA n. 36; die politische und wirtschaftliche Stabilitt gewhrleisten: providere stabilitati conspectus politici et nummarii [assicurare la stabilit del cuadro politico ed economico] CA n. 35; Stadium das Stadium des Rechtsstreits: status litis [lo stadio della lite] CIC vig. can. 1417 1; Pl. Stadien: tempora [i stadi] DoV intr. n. 1; die ersten Stadien: primi gradus [i primi stadi] DoV intr. n. 4; Stadt die greren Stdte: celebriora oppida - MN 692 Stdtebauplanung urbis constituendae consilia [le politiche urbanistiche] EV n. 90;

420

Strke
stdtisch stdtische Lebensweise: urbanae vitae ratio [una civilt di tipo urbano] QDAP n. 27 Stadtverwaltung rerum urbanarum administratio [l'amministrazione cittadina] ID 177 Stadviertel vicus [il quartiere] Cfl n. 26; Stagnation status iacens [la stagnazione] PP n. 29, Stagnation erleiden: languescere [conoscere stagnazione] CA n. 33; stammen woher stammen wir?: quaenam origo est nostra? [quelle est notre origine?] Cat. 282; stagnieren torpescere [il ristagno] MM 415 Stahlarbeiter ferri aerisque opifex [il siderurgico] LE n. 26 Stallmeister Praefectus stabuli - AAS 1968, 313 Stamm tribus, us, f. [la trib] GS n. 6 Stammeltern protoparentes [les premiers parents] Cat. 390; Stammesgruppen hominum coniunctiones stirpe dissimiles [gruppi etnici] PT 284 Stammesverband tribus, us, f. [il clan] PP n. 63 Stammhaupt stips, stipitis m. [il capostipite] CIC vig. can. 108 2 Stammutter matrix, icis, f. [la matrice] LG n. 23, progenetrix [la progenitrice] MD n. 11; Stammvermgen patrimonium stabile [il patrimonio stabile] CIC vig. can. 1285 Stand ordo [la professione] QA 204; condicio [la condizione] GE n. 1; die gebildeten Stnde: eruditiores Civitatis ordines - ACSF 48; die hheren Stnde: gradus superiores - GdC 388; der Stand des Klerikers: status clericalis [lo stato clericale] CIC vig. ante can. 290; die niederen Stnde: gradus inferiores GdC 388; Menschen aller Stnde: omnes cuiusvis gradus homines - GdC 388; der ihrem eigenem Stande entsprechende Dienst: servitium proprio statui consonus [il servizio che confacente al loro stato] CIC vig. can. 602 2; die Stnde sind voneinander unterschieden: ordines inter se distincti sunt - VN 286; ohne Unterscheidung des sozialen Standes: dempto discrimine socialis ordinis [senza alcuna distinzione de ceto sociale] EV n. 18; Standesbeamter officialis civilis - CIC abr. can. 1063 3 standesgem suae condicioni aptatus [adeguato alla sua condizione] CIC vig. can. 231 2; standesgeme Entlohnung: remuneratio quae condicioni congruat [una rimunerazione adeguata alla condizione] CIC vig. can. 281 1; standesgemer Unterhalt: decora sustentatio [il decoro sostentamento] CIC vig. can. 295 2; Standespflichten proprii status officia [i doveri del proprio stato] PO n. 17 Standesunterschiede durch die Aufhebung der Standesunterschiede: sublatis ordinum gradibus - GdC 387 standhalten einem Angriff standhalten: impetum ferre - OOE 61; in Schwierigkeiten standhalten: firmitatem in difficultatibus praestare - Cat. 1808; stndig permanens [permanente] CD n. 38, continuus [continuo] PC n. 2, continens [continuo] VS n. 64, assidue [permanente] VS n. 109; die stndige Anstrengung: assidue contendere vires [lo sforzo incessante] SRS n. 30; stndige Befugnisse: facultates habituales [le facolt abituali] CIC vig. can. 132 1; das stndige Komitee: comitatus permanens - ED 390; ein stndiger Rat: consilium permanens [il consiglio permanente] CIC vig. can. 451; Adv. indesinenter [incessantemente] LE n. 1, stabiliter [stabilmente] CIC vig. can. 230 1, stabili modo [stabilmente] CIC vig. can. 363 1; fr stndig: stabiliter [stabilmente] CIC vig. can. 1742 1; fr stndig oder fr Einzelflle: stabiliter vel in singulis casibus [stabilmente o caso per caso] CIC vig. can. 1700 1; dafr zu sorgen, da sie stndig fortgebildet werden: curent, ut continua formatio ipsis praebeatur [curino, che venga loro offerta una formazione continua] CIC vig. can. 780; Standort es lassen sich verschiedene Standorte der Philosophie in bezug auf den christlichen Glauben unterscheiden: diversi philosophiae status prae fide christiana distingui possunt [si possono distinguere diversi stati della filosofia rispetto alla fede cristiana] FeR n. 75; Standpunkt placitum [la posizione] PT 279; der Austausch von Standpunkten: opinionum commutatio [lo scambio di punti di vista] UUS n. 35; von dem Standpunkt ausgehen: principio niti [partir du prsuppos] LN X-3; von einem beschreibenden Standpunkt aus: ob describendi opportunitatem [d'un point de vue dscriptif] LN VI-8; vom rein menschlichen Standpunkt aus: ex iudicio simpliciter humano [da un punto di vista puramente umano] RH n. 17; die verschiedenen Standpunkte miteinander vergleichen: diversas opiniones comparare [mettere a confronto i diversi punti di vista] UUS n. 36; vom Standpunkt der Philosophie her: philosophica ratione [dal punto di vista filosofico] UUS n. 28; sich mit dieser Frage vom Standpunkt der katholischen Kirche her auseinandersetzen: quaestionem tractare ex prospectu Ecclesiae catholicae [affrontare la questione dal punto di vista della Chiesa cattolica] UUS n. 29; unterschiedliche Standpunkte: diversae optiones [la diversit di scelte] ReP n. 2; stark eine starke Sprache: ponderosus sermo [un linguaggio grave] SRS n. 12; Komp. der Wille des Strkeren: valentioris voluntas [la volont del pi forte] EV n. 20; Strke ein Menschenbild von betrchtlicher philosophischer Strke: clara cuiusdam philosophicae

421

strken
crassitudinis aestimatio hominis orbisque [una visione delluomo di notevole spessore filosofico] FeR n. 80; strken vigorem obtinere alicuius rei [rinvigorire] OT n. 8, roborare [rafforzare] GS n. 90; Starkmut virtutis fortitudo [la virt della fortezza] VS n. 93, animi fortitudo [la fortezza di animo] AA n. 4; Strkung zur Strkung: ad robur [a dare vigore a] PC n. 11 starr starre Ideologien: rigidae doctrinae [ideologie rigide] SRS n. 36; statisch Adj. statische Elemente: elementa immobilia [elementi statici] UUS n. 49; ein statisches Phnomen: ordo perstans sive stativus [un fenomeno stazionario] SRS n. 14; der Mensch ist ja nicht gleichsam unbeweglich und statisch geschaffen: neque immobilis neque staticus, ut ita dicatur, creatus est homo [luomo, infatti, non stato creato, per cos dire, immobile e statico] SRS n. 30; Adv. immobiliter [in modo statico] DC n. 13; Statistik publica rerum rationaria [la statistica] SP 434, rationaria, orum [i dati statistici] MM 445, statistica computatio [la statistica] SRS n. 13, de conficiendis rationariis disciplina, quam artem statisticam vocant AAS 1959, 76; rationarium seu summarium statisticum - AAS 1979, 504; Pl. numerorum computationes [le statistiche] Cfl n. 37, nota; die Statistik der Erdbevlkerung: tabula statisticae incolarum orbis - AAS 1980, 349; Statistiken erstellen: rationaria conficere [compilare schedari o indici] REU n. 130; davon sprechen keine Statistiken: de quibus nulla publica rationaria loquuntur [di quale nulla statistica parla] SP 434; statistisch rationalis doctrinae proprium [statistico] FC n. 5; die statistische Aufarbeitung des konkreten menschlichen Verhaltens: statistica ratio circa humanos habitus definitos [il riscontro statistico circa i comportamenti umani concreti] VS n. 46; statistisch erfabare Daten: res ad rationariam artem probandae [dati statisticamente accertabili] VS n. 46; statistische Daten sammeln: notitias rationales colligere [raccogliere notizie sistematiche] REU n. 6; das statistische Amt der Kirche: Generale Ecclesiae Rationarium seu Officium Statisticae [Ufficio Centrale di Statistica della Chiesa] REU n. 129; stattfinden dari - CIC abr. can. 222 1; locum habere - Ord. Conc. Art. 19 3; stattgeben admittere - CIC abr. can. 182 3; concedere - AID 499; der Ablehnung stattgeben: recusationem admittere [l'ammissione della recusazione] CIC vig. can. 1451 2; dem Gesuch stattgeben: postulationem admittere - CIC abr. can. 1915 2, obsecundare postulationi [assecondare la richiesta] CD n. 35; dem Rechtsmittel stattgeben: recursum admittere - CIC abr. can. 1604 3; Statut statuta, orum [gli statuti] CIC vig. can. 810 1; ein Statut geben: statuta conficere [redigere statuti] CD n. 38; Pl. Statuten: die Abnderung der Statuten: mutatio statutorum [il cambiamento degli statuti] CIC vig. can. 314; Staub vom Staub der Jahrhunderte bedeckt: saeculorum pulvere contectum - AAS 1957 p. 295; Staunen admiratio [la meraviglia] FeR n. 4 [lo stupore] EV n. 25; stupor [lo stupore] EV n. 84; der Mensch wird vom Staunen ergriffen: rapitur enim homo stupens [luomo colto dallo stupore] FeR n. 4; mit immer neuem Staunen: in semper nova admiratione [dans un merveillement toujours nouveau] Cat. 2781; Stegreif aus dem Stegreif: extemporaliter - SLL 351, ex tempore [improvvisare] ReP n. 29; stehen + auf auf der Seite des Lebens stehen: a vitae parte consistere [stare dalla parte della vita] FC n. 30; + vor vor jemandem stehen: coram aliquo sistere [porsi di fronte a qc.] Iuv. n. 5; vor etwas stehen: sistere ante aliquid [trovarsi di fronte a q.c.] CA n. 5; wir stehen vor einer enormen Bedrohung des Lebens: occurrimus hic ingenti minationi adversus vitam [ci troviamo di fronte ad unenorme minaccia contro la vita] EV n. 59; + unter unter der Autoritt der Kirche stehen: ab Ecclesiae auctoritate dependere - CIC abr. can. 256 1; + zu zu seiner Berufung stehen: stare vocationi [mantenersi fidele alla vocazione] AG n. 24; zur Offenbarung stehen: stare Revelationi [stare alla Rivelazione] LG n. 25; alia stehen und fallen: der Wert der Demokratie steht und fllt mit den Werten die sie verkrpert: popularis regiminis praestantia stat deciditve una simul cum bonis quae ipsum exprimit [il valore della democrazia sta o cade con i valori che essa incarna] EV n. 70; stehenbleiben consistere [sostare] ReP n. 17; man darf nicht bei der bloen Erfahrung stehenbleiben: non licet in sola experientia consistere [non possibile fermarsi alla sola esperienza] FeR n. 83; steigen Pt. Pr. steigende Arbeitslosigkeit: increbrescens ob operibus vacatio - NI 393; die steigende Zahl: augescens numerus [il numero crescente] FC n. 6 steigern Pf. Pf. gesteigert: adauctus [aumentato] GS n. 70; gesteigerte Ansprche: increbrescentes necessitates [le accresciute esigenze] HV n. 2; gesteigertes Gewicht: adauctum pondus [un accresciuto peso] AA n. 12 Steigerung die Steigerung des Profits: incrementum lucri [l'aumento dei profitti] LC n. 87 Stein ein Stein des Anstoes: offensionis caput - GdC 388, occasio contradictionis [une occasion de contradiction] Cat. 587; Steine brechen: lapides e terra exscindere [estrarre dalla terra pietra] RN 661 Steinbruch lapicidina [la cava di pietra] LE n. 9;

422

Sterilisation
steinig btr. ein steiniges Feld: laboriosus campus [un travagliato campo] Cfl n. 7; Stelle allgemein an erster Stelle ist anzufhren: apprime est referendum [in primo luogo da registrare] FeR n. 61; an erster Stelle stehen: praestantissimum esse [essere di altissimo valore] DH n. 13; etwas an die zweite Stelle setzen: aliquid in secundum locum reicere [faire passer au second plan] LN pr.; an jemandes Stelle sein: vices alicuius supplere - CIC abr. can. 391 1; sich an jemandes Stelle setzen: in alicuius locum se sufficere [sostituirsi nel campo proprio di qc.] SP 447, se in alicuius locum substituere [sostituirsi a qc.] DIM 63; an seiner Stelle: suam vicem supplens [supplire qc.] Stat. PAS art. VIII; die staatlichen Stellen: publicae auctoritates [le pubbliche autorit] HV n. 22; die Stelle eines Richters wie eines Arztes einnehmen: personam sustinere iudicis pariter ac medici [svolgere un compito ad un tempo di giudice e di medico] CIC vig. can. 978 1; an jemandes Stelle treten: alicuius vicem supplere [supplire qc.] AA n. 17; in Texten auf Stellen stoen: locos offendere [incontrare diversi passi] MD n. 24; stellen eine Frage stellen: interrogationem ponere [porre un'interrogazione] RH n. 15 [porre una domanda] RH n. 15: in Frage stellen: aliquid in quaestionem vocare [remettre qc en cause] LN IX-1, in controversiam adducere [une mise en cause] LN IX-13; sich einer Sache stellen: alicui rei oppetere [affrontare q.c.] UUS n. 36; sich dem Papst stellen: se sistere Romano Pontifici [presentarsi al Romano Pontifice] CIC vig. can. 400 1; sich dem Gericht stellen: se sistere in iudicio [presentarsi in giudizio] CIC vig. can. 1593 1; Stellung [1] locus [il posto] GS n. 3; eine Entlohnung, die der Stellung angemessen ist: retributio quae condicioni congruit [una rimunerazione adequata alla condizione] CIC vig. can. 281 1; eine rechtlich und tatschlich gefestigte Stellung erhalten: stabilem obtinere et iuris et facti condicionem [di diritto e di fatto usufruire di una condizione stabile] DH n. 13; gem ihrer je eigenen Stellung: secundum propriam cuiusque condicionem [chacun selon sa condition propre] Cat. 871; eine einzigartige Stellung einnehmen: locum unicum habere [tenir une place unique] Cat 355; eine herausragende Stellung haben: praestantia pollere [godere di un prestigio] LG n. 37; entsprechend ihrer hervorragenden Stellung: pro praestantia quibus pollent [selon le prestige dont ils jouissent] Cat. 907; eine leitende Stellung: officium directionis [un compito direttivo] CIC vig. can. 317 4; die soziale Stellung: socialis condicio [la condizione sociale] GS n. 60, condicio socialis [la condizione sociale] LC n. 95, status socialis [la posizione sociale] LE n. 21; [2] zu wichtigen Problem Stellung beziehen: statuere de gravibus quaestionibus [prendere posizione su problemi importanti] UUS n. 43; Stellung nehmen: mentem suam aperire [manifestare il suo pensiero] CA n. 53; zu gewissen Fragen Stellung nehmen: quasdam quaestiones complecti [prendere posizione su certe questioni] FeR n. 78; Stellungnahme interpellatio [l'intervention] LN V-4; animadversio [le osservazioni] CIC vig. can. 1606; iudicium [la presa di posizione] SRS n. 9, propositio [presa di posizione] MD n. 1; die Stellungnahme des Bandverteidigers: animadversiones defensoris vinculi - AAS 1972, 247; sich einer Stellungnahme anschlieen: accedere ad votum [accedere al voto] CIC vig. can. 127 2; sich einer Stellungnahme nicht anschlieen: discedere a voto [discostarsi dal voto] CIC vig. can. 127 2; eine Stellungnahme einholen: inquirere votum alicuius [richiedere il parere di qc.] CIC vig. can. 240 2; eine Stellungnahme vorlegen: deductionem exhibere [presentare le deduzioni] CIC vig. can. 1703 2; Pl. Stellungnahmen: interpellationes [gli interventi] ReP n. 4; stellvertretend vicaria vice - AAS 1958, 643: stellvertretend fr einen anderen: vices alterius supplens [facendo le veci di un altro] CIC vig. can. 155; stellvertretende Gewalt: vicaria potestas [la potest vicaria] CIC vig. can. 131 2; der stellvertretende Sekretr: secretarius adiunctus [il segretario aggiunto] CIC vig. praef. XX; Stellvertreter vices gerens - AAS 1971, 667; durch einen Stellvertreter: per procuratorem [per procuratore] CIC vig. can. 167 1 [tramite procuratore] CIC vig. can. 1104 1; der amtierende Stellvertreter: existens Vicesgerens - VAS can. 20; einen Stellvertreter bestimmen: procuratorem designare [designare un procuratore] CIC vig. can. 1105 1 sub 2; wenn jemand am Konzil nicht teilnehmen kann, soll er einen Stellvertreter schicken: si quis Concilio interesse nequeat, mittat procuratorem - Ord. Conc. Art. 1 2; vd. Vertreter, Prozebevollmchtigter; Stellvertreterkrieg bellum per procuratorem [la guerra per procura] SRS n. 20 Stellvertretung substitutio [la sostituzione] CIC vig. can. 43 Stenograph tachygraphus - Ord. Conc. Art. 15 12 Steppe in der Steppe wohnen: vastitatem colere [abitare nella steppa] EV n. 9; Sterbeurkunde die Sterbeurkunde ausstellen: authenticum mortis actum conficere - VAS can. 15 sterbliche berreste exuviae [le spoglie] DoV I 4; Sterblichkeit mortalitas [la mortalit] Cat. 1007; Sterilisation actus sterilisationem afferens [l'intervento sterilizzante] HV n. 3, sterilizatio quae dicitur [la sterilizzazione] FC n. 6, sterilizatio [la sterilizzazione] FC n. 30

423

sterilisieren
sterilisieren aliquem directo sterilitate afficere [la sterilizzazione] HV n. 14 Sterilitt corporis sterilitas [la sterilit fisica] FC n. 41, sterilitas [la sterilit] CIC vig. can. 1084 3; der Sterilitt abhelfen: sterilitati remedia comparare [rimediare alla sterilit] DoV II B 8; eine nicht berwindbare Sterilitt beheben: perpetuae sterilitati obviam ire [ovviare a una sterilit non altrimenti reparabile] DoV II A 2; Sternwarte specula astronomica [la specola] Stat. PAS art. III stets continenter [sempre] FeR n. 105, instanter [costantemente] VS n. 38, jugiter [toujours] Cat. 77 stets gehorsam: usque obsequentes [sempre docile] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 2; Steuer tributum [un'imposta] QA 193 [l'onere fiscale] AA n. 11; Steuer auf die Nutzung von Gebuden: tributa quae rerum non moventium usui imperantur [las tributaciones inherentes al uso de los edificios] DN 267; eine Steuer auferlegen: tributum imponere [imporre un tributo] CIC vig. can. 264 1, tributum iniungere alicui [imporre un contributo a qc.] CIC vig. can. 1263; eine den Einknften entsprechende Steuer auferlegen: tributum redditibus proportionatum imponere [imporre un contributo proporzionato ai redditi] CIC vig. can. 1263, eine den Einknften der von ihr Betroffene entsprechende Steuer: tributum redditibus eorum qui eidem obnoxii sunt proportionatum [un tributo proporzionato ai redditi di coloro che vi sono soggetti] CIC vig. can. 264 2; Steuern hinterziehen: variis fraudibus vectigalia effugere [evadere con vari sotterfugi e frodi alle imposte] GS n. 30; Steuer zahlen: tributum praestare [rendere il tributo] ASS 31, 142/133; mehr Steuern zahlen: plus tributa solvere [sopportare maggiori imposizioni] PP n. 47; das Zahlen der Steuern: tributorum solutio [le paiement des impts] Cat. 2240; Steuereinnehmer fisci exactor [un esattore del fisco] ID 169; Steuererleichterungen deminutiones tributorum [sgravi fiscali] DC n. 30; Steuergesetz den Steuergesetzen unterworfen: tributariis legibus obnoxius [sometido a las leyes tributarios] DN 269 Steuerhinterziehung fiscalis fraus [la fraude fiscale] Cat. 2409; Steuerkraft facultas civium [la capacit contributiva dei cittadini] MM 434 steuerlich steuerliche Barrieren: limites cum taxationibus conexi [barriere tariffarie] SRS n. 24 Steuermann btr. der Steuermann der Kirche: gubernator Ecclesiae [il timoniere della Chiesa] RH n. 3 steuerpflichtig tributo obnoxius [soggetto al tributo] CIC vig. can. 264 2; steuerpflichtiges Einkommen: redditus tributo obnoxii - CIC abr. can. 1356 3 Steuerpolitik providentia ad vectigalia temperanda MM 423 Steuersatz proportio tributi - CIC abr. can. 1356 2 Steuerschuldner fisci redditor [debitore del fisco] ID 169; Steuerung die Steuerung der Entwicklung: directio ad progressum [la guida dello sviluppo] CA n. 48; Steuerzahler fisci redditor [un contribuente del fisco] DIM 67; Stichentscheid den Stichentscheid fllen: suo voto paritatem dirimere [dirimere la parit con suo voto] CIC vig. can. 119; stichhaltig ein stichhaltiges Argument: argumentum validum [un argomento valido] VS n. 112; stiften fundare - CIC abr. can. 826 2; etwas fr christliche Wohlfahrtsinstitute stiften: destinare aliquid christianae beneficentiae institutis sustinendis VN 288; Geld fr den Gottesdienst stiften: addicere pecuniam in divinum cultum - VN 288 Stifter is qui fortunam addicit [chi ha destinato il bene per un dato fine] RN 666, conditor [il fondatore] GE pr., fundator [il fondatore] CIC vig. can. 121; Stifter der Zwietracht: discordiae sator - CCC 188 Stiftung universitas rerum seu fundatio autonoma [l'insieme di cose ossia la fondazione autonoma] CIC vig. can. 115 3; eine fromme Stiftung: locus pius QC 10, causa pia [una causa pia] CIC vig. can. 956, pia fundatio [una pia fondazione] CIC vig. ante can. 1299; eine selbstndige fromme Stiftung: pia fundatio autonoma [una pia fondazione autonoma] CIC vig. can. 1303 1 n. 1; eine unselbstndige fromme Stiftung: pia fundatio non autonoma [una pia fondazione non autonoma] CIC vig. can. 1303 1 n. 2; Stiftungsdestinatare ii quorum commodo ac solationi fortuna addicta est [quelli al cui vantaggio e sollievo sono destinati i beni] RN 666 Stiftungsereignis das Stiftungsereignis des Exodus: eventus primarius Exodi [l'pisode fondateur de l'Exode] LN IV-4; Stiftungsgeschft fundatio - CIC abr. can. 1544 Stiftungssatzung lex fundationis - CIC abr. can. 153 1 Stiftungsurkunde tabulae fundationis [le tavole di fondazione] CIC vig. can. 1277 Stiftungsvermgen dos - CIC abr. can. 1545 Stiftungszweck causa cui quis fortunam addicit [il fine] RN 666; stigmatisieren die Kirche als institutionalisiert" stigmatisieren: Ecclesiae notam institutionalem

424

Stimmenmehrheit
inurere [stimmatizzare la Chiesa come istituzionale] EN n. 58; Stil artis stilus [lo stile artistico] SCo. n. 123; stylus LA n. 20; der kirchliche Stil: ecclesialis stilus [lo stile ecclesiale] NMI n.49; der Stil des Umgangs mit der Frau: mos sive modus mulieris tractandae [lo stile nel trattare la donna] MD n. 24; der neue Stil der Zusammenarbeit: renovata collaborandi ratio [il nuovo stile di collaborazione] Cfl n. 2; still im stillen: tacito modo [tacitamente] SS n. 18; Stillschweigen etwas mit Stillschweigen bergehen: aliquid silentio praeterire [passar q.c. sotto silenzio] QP 606, aliquid silentio premere [passare q.c. sotto silenzio] QA 197 [dejar de recordar] FiC 194 stillschweigend stillschweigend einverstanden: connivens [connivente] ASS 31, 140/132; etwas stillschweigend bergehen: aliquid silentio praeterire [far passare q.c. sotto silenzio] MD n. 14; stillschweigend voraussetzen: subintellegere - CIC abr. can. 40; Stillstand torpor [il ristagno] SRS n. 22 Stimmabgabe die Mglichkeit der Stimmabgabe durch Brief oder Stellvertreter: facultas ferendi suffragia sive per epistolam sive per procuratorem [la facolt di dare il voto sia per lettera sia per procuratore] CIC vig. can. 167 1; Stimmanteil derjenige, der den greren Stimmanteil erhalten hat: is qui maiorem suffragiorum partem obtinuit [la maggior parte dei voti] CIC vig. can. 119; Stimme konkr. die Stimme erheben: efferre vocem [elevare la voce] DR 68; seine Stimme erheben: vocem suam intendere [far sentire la sua voce] FeR n. 54, vocem suam extollere [levare la sua voce] LC n. 13; seine Stimme gegen etwas erheben: vocem suam attollere contra aliquid [levare la sua voce contro q.c.] CA n. 42; seine Stimme hren lassen: facere ut sua audiatur vox [far sentire la sua voce] FeR n. 16; die deutliche Stimme der berlieferung: luculentum traditionis suffragium - D-H 3568; den Stimmlosen Stimme sein: iis tribuere vocem quibus non sit [dar voce a chi non ha voce] EV n. 5; Stimme Abstimmung: + Subst. die absolute Mehrheit der Stimmen: numerus suffragiorum absolute maior CIC abr. can. 433 1; mit absoluter Mehrheit der Stimmen: quod placet parti absolute maiori eorum sui suffragium ferunt - CIC abr. can. 101 1; sie werden gewhlt mit der absoluten Mehrheit der Stimmen: constituuntur ad maiorem partem absolutam suffragiorum AAS 1971, 488; die relative Mehrheit der Stimmen: maior relative suffragiorum numerus CIC abr. can. 1460 1; die Zahl der Ja-Stimmen, der Nein-Stimmen und der Enthaltungen: numerus faventium, adversantium et se suffragii latione abstinentium - LA n. 16; wer die Mehrheit der Stimmen auf sich vereinigt: qui maiorem suffragiorum numerum rettulit - CIC abr. can. 1460 1; + Adj. beratende Stimme: votum consultivum - CIC abr. can. 2114; mit beschlieender Stimme: cum voto deliberativo [con voto deliberativo] CIC vig. can. 833 n. 1; doppelte Stimme: duplex suffragium - CIC abr. can. 224 2; eine einzige Stimme haben: unicum suffragium ferre posse [non potere dare che un solo voto] CIC vig. can. 168; eine gltige Stimme: suffragium validum - CIC abr. can. 101 1; die grere Zahl der Stimmen ist fr N: maior suffragiorum numerus stat pro N. - CIC abr. can. 650 2; eine ungltige Stimme: suffragium nullum - CIC abr. can. 101 1; abzglich der ungltigen Stimmen: demptis suffragiis nullis - CIC abr. can. 433 2; + Vb. eine Stimme abgeben: suffragium ferre [dare il voto] CIC vig. can. 167 1; die erforderliche Anzahl der Stimmen erhalten: requisitum suffragiorum numerum referre [riportare il numero dei voti richiesti] CIC vig. can. 171 1; + Zahl: zwei Stimmen haben: duplici gaudere voto - CIC abr. can. 287 2; zwei Drittel der Stimmen: duae tertiae partes suffragiorum [i due terzi dei voti] CIC vig. can. 181 1; mit zwei Dritteln der Stimmen: per duas ex tribus partibus suffragiorum [con due terzi dei suffragi] CD n. 38; mit mindestens zwei Dritteln der Stimmen der Mitglieder: per duas saltem ex tribus partibus suffragiorum eorum qui voto deliberativo fruentes ad conferentiam pertinent [mediante i due terzi dei voto dei quali che avendo voto deliberativo appartengono alla Conferenza] CIC vig. can. 455 2; zu einem gltigen Beschlu sind zwei Drittel der geheim abgegebenen Stimmen erforderlich: ad legitima ferenda decreta, duae ex tribus suffragiorum secretorum partes requiruntur AAS 1984, 883; damit ein Dekret rechtmig zustandekommt, sind erforderlich zwei Drittel der geheim abgegebenen Stimmen aller beschlieendes Stimmrecht genieenden Mitglieder: ad legitima ferenda decreta, duae ex tribus suffragiorum secretorum partes requiruntur, ab omnibus qui iure fruuntur suffragium deliberativum ferendi - LA n. 16; vd. Abstimmung, Mehrheit, Stimmengleichheit par suffragiorum numerus [un egual numero di suffragi] QDS 65; paritas [la parit] CIC vig. can. 119, suffragia aequalia [i suffragi uguali] CIC vig. can. 119; bei Stimmengleichheit gibt die Stimme des Vorsitzenden den Ausschlag: in paribus utriumque suffragiis Praesidis sententia praeponderat [in caso di parit prevale il voto del Presidente] Stat. PAS art. IX; fr den Fall, da Stimmengleichheit eintritt: si forsan vota paria fuerint - VAS can. 14; Stimmenkauf suffragiorum procuratio - CIC abr. can. 507 2 Stimmenmehrheit mit Stimmenmehrheit: ex maiori suffragiorum numero [la maggioranza dei voti] QDS 63; die Stimmenmehrheit entscheidet: maiori numero

425

Stimmenthaltung
suffragiorum res conficitur [la pluralit di voti decider di ...] QDS 164; ein Urteil mit Stimmenmehrheit fllen: per maiorem suffragiorum partem sententiam ferre [dare sentenza a maggioranza di voti] CIC vig. can. 1426 1; jemanden durch Stimmenmehrheit whlen: aliquem per pluralitatem votorum deputare - VAS can. 19; Stimmenthaltung abstentio a voto - ED 389 Stimmenwerbung procuratio suffragiorum [procurare voti per ] CIC vig. can. 626 Stimmenzahl gleiche Stimmenzahl: suffragia aequalia - CIC abr. can. 101 1 Stimmpotenzial das Stimmpotential einer Gruppe: suffragiorum vis ratioque coetus [la forza elettorale di un gruppo] CA n. 47; Stimmrecht mit Stimmrecht: cum suffragio - QDS 64; ohne Stimmrecht: sine voto - DPM can. 7 n. 3; Stimmrecht haben: voce frui - CIC abr. can. 578; kein Stimmrecht haben: ius non habere ferendi suffragium CIC abr. can. 526, voce carere - CIC abr. can. 578; aktives Stimmrecht: vox activa [la voce attiva] CIC vig. can. 687; passives Stimmrecht: vox passiva [la voce passiva] CIC vig. can. 687; er hat aktives und passives Stimmrecht: voce activa et passiva gaudet AAS 1983, 465; weder aktives noch passives Stimmrecht haben: carere voce activa et passiva - CIC abr. can. 639; das aktive und passive Stimmrecht verlieren: voce activa et passiva privari - CIC abr. can. 2331 2; der Verlust des aktiven und passiven Stimmrechts: privatio vocis activae et passivae - CIC abr. Can. 2291; die Ausbung des Stimmrechts: exercitium iuris suffragii [l'exercice du droit de vote] Cat. 2240; beratendes Stimmrecht: votum consultivum [il voto consultivo] CIC vig. can. 833, suffragium consultivum [il voto consultivo] CIC vig. can. 443 3; er hat nur beratendes Stimmrecht: gaudet voce tantum consultiva [ha solamente voto consultivo] CIC vig. can. 500 2; beschlieendes Stimmrecht: suffragium deliberativum [il voto deliberativo] CIC vig. can. 339 1; doppeltes Stimmrecht: duplex suffragium - CIC abr. can. 224 2; das Stimmrecht entfllt: vota cessant CIC vig. can. 701; Stimmzettel schedula scrutinii - VAS can. 72, schedula [la scheda] CIC vig. can. 173 2; ein weier Stimmzettel: schedula alba - CIC abr. can. 101 1; die Stimmzettel einsammeln: schedulas colligere - Ord. Conc. Art. 60 4 stimulieren instimulare [stimolare] CeP n. 100, sollicitare [stimolare] FC n. 19; Pt. Pr. der stimulierende Einflu des Wortes Gottes: Dei verbi acris opera [linflusso stimulante della parola di Dio] FeR n. 76; Stipendium Studienstipendien gewhren: annuae pensiones studiorum causa tribuere [offrire borse di studio] UUS n. 42; Stolgebhren oblationes [les offrandes] Cat. 2122; Stolz contumacia [l'orgoglio] PP n. 53, animi arrogantia [l'orgoglio] PP n. 82; mit Freude und Stolz: cum gaudio et animo celso [con gioia e fierezza] VS n. 17; die Verletzung unseres Stolzes: vulnus nostrae superbiae [une blessure de notre orgueil] Cat. 2728; stren einen Ablauf stren: inficere processum [intaccare tale movimento] LC n. 10; im Besitz stren: deturbare de possessione - VN 288, molestiam exhibere alicui - VN 290; Pt. Pf. ein gestrtes Gleichgewicht: conturbatio [lo squilibrio] LC n. 39; eine gestrte Ordnung: perturbatus rerum ordo Hom n. 6; Strenfried inquietus [un irrequiete] CIC vig. can. 619 Strer molestiae auctor - CIC abr. can. 1695 2 Strung molestia - CIC abr. can. 542, perturbatio [il turbamento] GS n. 55; conturbatio [il disturbo] FeR n. 38; Strung der ffentlichen Ordnung: perturbatio publici ordinis - CIC abr. can. 141 1; strungsfrei omni perturbatione carens [imperturbato] DI 4; stoen auf Schwierigkeiten stoen: obices offendere [incontrarre difficolt] FC n. 33, difficultatibus obici [incontrarre difficolt] FC n. 53; wenn ich in diesen Schriften auf etwas stoe : si aliquid in eis offendero litteris - D-H n. 3283; hier stoen wir auf den wesentliche Punkt, in dem das Christentum sich von den anderen Religionen unterscheidet: offendimus hic rationem extremam qua christiana religio a ceteris distat religionibus [tocchiamo qui il punto essenziale per cui il cristanesimo si differenzia dalle altre religioni] TMA n. 6; strafausschlieend strafausschlieende Umstnde: circumstantiae eximentes [circostanze esimenti] CIC vig. can. 1327 Strafausspruch poenae irrogatio - CIC abr. can. 1553 1 strafbewehrt ein strafbewehrtes Gesetz: lex poena munita [una legge munita di una pena] CIC vig. can. 1354 1 Strafdrohung sanctio poenalis - CIC abr. can. 2195 2, poenae comminatio - CIC abr. can. 2222 1 Strafe poena [la pena] CIC vig. ante can. 1311; Def. die Strafe hat eine heilende Wirkung: sie soll mglichst dazu beitragen, da sich der Schuldner bessert: poena scopum intendit medicinalem, ipsa debet, quantum fierei potest, ad culpabilis emendationem conferre [la peine a une valeur mdicinale, elle doit, dans la mesure du possible, contribuer l'amendement du coupable] Cat. 2266;+ Subst. aus Furcht vor Strafe: poenarum formidine [per timore delle pene] DI 7; die Verhngung der Strafe: irrogatio poenae [l'inflizione della pena] CIC vig. can. 1344; der Wiedereintritt der Strafe: reincidentia poenae [il ricadere nella censura] CIC vig. can. 1357

426

Strafproze
2; + Adj. eine angemessene Strafe: condigna poena CIC abr. can. 2144 2, congrua poena CIC abr. can. 2331 1; das Gesetz mu angemessene Strafen vorsehen: lex congruas poenas praevideat [la legge dovr prevedere appropriate sanzioni penali] DoV III; eine bestimmte Strafe: poena determinata - CIC abr. can. 2217 1; eine vom Gesetz bestimmte Strafe: poena lege constituta [una pena stabilita dalla legge] CIC vig. can. 1355 1; harte Strafen: poenae acerbae [terribles chtiments] LN IV-6; die mildere Strafe: poena mitior [la pena pi mite] CIC vig. can. 1344; eine reinigende Strafe: purificatoria castigatio [un castigo purificatore] EV n. 53; vorbeugende Strafen: remedia poenalia - CIC abr. can. 2306; + Vb. [A] von Strafe absehen: a poena irroganda abstinere [astenersi dall'infliggere la pena] CIC vig. can. 1344; Ausma und Art der Strafe sorgfltig abschtzen: modum et genus poenae diligenter omnino aestimare [la misura e la qualit della pena attentamente valutare] EV n. 56; eine Strafe androhen: comminari poenam [prevedere una pena] CIC vig. can. 1315 3 ; eine Strafe aufheben: poenam auferre [togliere la pena] CIC vig. can. 1359; die Strafe zur Bewhrung aussetzen: vd. Bewhrung; [B] eine mit Strafe bedrohte Handlung: actus qui poena in lege plectitur - CIC abr. can. 2209 7; die Kleriker mit Strafen bedrohen: poenas irrogare clericis - VN 286 s.; von Strafe befreit sein: eximi a poena [essere esentato dalla pena] CIC vig. can. 1324 1; mit Strafe belegt: poena innodatus [irretito da alcuna pena] CIC vig. can. 874 1; mit Strafen belegt werden: poenis coerceri [essere costretti con pene] CIC vig. can. 1320; ein Gesetz mit Strafe bewehren: legi poenam adnectere - CIC abr. can. 2220 1, legem poena munire CIC abr. Can. 2221; [E] die Strafe erlassen: poenam remittere [rimettere la pena] CIC vig. can. 1354 1; [F] eine Strafe feststellen: poenam declarare [dichiarare la pena] CIC vig. can. 1355 1; eine Strafe festsetzen: poenam statuere [stabilire una pena] CIC vig. can. 18; fr eine Tat die Strafe festsetzen: poenam constituere in delictum [stabilire una pena per qualche delitto] CIC vig. can. 1315 3; Gesetze, die eine Strafe festsetzen: leges, quae poenam statuunt [leggi che stabiliscono una pena] CIC vig. can. 18; das Gesetz selbst kann eine Strafe festsetzen: lex ipsa potest poenam determinare [la legge pu essa stessa determinare la pena] CIC vig. can. 1315 2; die verdiente Strafe festsetzen: meritam poenam statuere - CIC abr. Can. 631 2; [M] die Strafe mildern: poenam temperare [mitigare la pena] CIC vig. can. 1324 1; [V] die Strafe verben: poenam luere CIC abr. can. 2288, poenam servare [scontare la pena] CIC vig. can. 1344; eine Strafe verhngen: poenam infligere - CIC abr. can. 1552 2, poenam irrogare [irrogare la pena] CIC vig. can. 290 [infliggere la pena] CIC vig. can. 1355 1; Strafen ber die Menschen verhngen: poenas deferre hominibus [punire gli uomini] QP 599; der Schwere des Verbrechens angemessene Strafen verhngen: poenas gravitati delicit proportionales infligere [svir par des peines proportionnes la gravit du dlit] Cat. 2266; die Strafe verschrfen: poenam aggravare CIC abr. can. 2221, poenam augere - CIC abr. can. 2223 1; eine Strafe vollstrecken: poenam applicare CIC abr. Can. 2236 2; [Z] sich eine Strafe zuziehen: in poenam incurrere [incorrere nella pena] CIC vig. Can. 1314; vd. Erziehungsstrafe strafen Subst. im Strafen Ma halten: modum prudenter animadversionibus imponere - MN 686 Strafenhufung poenarum cumulus [il cumulo delle pene] CIC vig. can. 1346 Straferla poenarum cessatio [la cessazione delle pene] CIC vig. ante can. 1354, poenae remissio [la remissione della pena] CIC vig. can. 1354 3; straferschwerend straferschwerende Umstnde: adiuncta aggravantia - CIC abr. can. 2207, circumstantiae aggravantes [circostanze aggravanti] CIC vig. can. 1327 straffllig straffllig werden: delinquere [avere commesso un delitto] CIC vig. can. 1355 2 straffrei straffrei bleiben: nulli poenae obnoxius esse [non essere passibile di alcuna pena] CIC vig. can. 1323 Strafgebot praeceptum poenale [il precetto penale] CIC vig. ante can. 1313 Strafgefangener vinculis detentus [il carcerato] FC n. 77, carcere detentus [il carcerato] MD n. 21; ehemalige Strafgefangene: quondam vinculis detenti [ex-incarcerati] FC n. 41 Strafgesetz lex poenalis [la legge penale] CIC vig. ante can. 1313 Strafgesetzbuch Codex poenalis [il Codice penale] ASS 23, 210 Strafgewalt potestas coactiva - CIC abr. ante can. 2220 Strafjustiz iustitia poenalis [la giustizia penale] EV n. 56; Strafklage actio poenalis [l'azione penale] CIC vig. can. 1362 1, actio criminalis [l'azione criminale] CIC vig. can. 1720; die Strafklage ist verjhrt: poenalis actio praescripta est - CIC abr. can. 2222 2 strflich strfliche Nachlssigkeit: socors negligentia [una biasimevole indolenza] HV n. 23 Straflosigkeit impunitas [l'impunit] DI 12 strafmildernd strafmildernde Umstnde: circumstantiae attenuantes [le circostanze attenuanti] CIC vig. can. 1327 Strafproze iudicium criminale CIC abr. ante can. 1933, processus poenalis [il processo penale] CIC vig. ante can. 1717

427

Strafrecht
Strafrecht ius Poenarum AAS 1969, 709, ius coactivum [il diritto coattivo] CIC vig. praef. XXIII; Strafsache causa criminalis CIC abr. can. 1604 1, causa poenalis [la causa penale] CIC vig. can. 19 Strafsanktion poenalis sanctio [una sanzione penale] CIC vig. can. 1311; ber jemanden Strafsanktionen verhngen: aliquem poenis plectere [colpire qc. con sanzioni penali] EV n. 62; Straftat delictum [il delitto] CIC vig. ante can. 1311; + Subst. die Ausfhrung einer Straftat: delicti exsecutio [l'esecuzione del delitto] CIC vig. can. 1328 2; der Anfang der Ausfhrung einer Straftat: incepta delicti exsectutio [l'esecuzione del delitto] CIC vig. can. 1328 2; eine Straftat, die in einer Erklrung besteht: delictum quod in declaratione consistat [un delitto che consiste in una dichiarazione] CIC vig. can. 1330; je nach der Schwere der Straftat: pro delicti gravitate [a secondo della gravit del delitto] CIC vig. can. 1370 1; + Adj. eine fortdauernde Straftat: delictum continuatum - CIC abr. can. 657, delictum permanens [un delitto permanente] CIC vig. can. 1362 2; eine gewohnheitsmige Straftat: delictum habituale [un delitto abituale] CIC vig. can. 1362 2; eine vorstzliche Straftat: delictum dolosum [il delitto doloso] CIC vig. can. 1318; + Vb. eine Straftat begehen: delictum committere - CIC abr. can. 616 2, delictum patrare [commettere un delitto] CIC vig. can. 1324 1; eine Straftat in Kenntnis der Strafe begehen: cognita poena scelus admittere [commettere il delitto conoscendo la pena] EV n. 62; die Straftat gestehen confiteri delictum [confessare il delitto] CIC vig. can. 1728 2; die Straftat vollenden: delictum consummare [compiere il delitto] CIC vig. can. 1328 1; die vollendete Straftat: delictum consummatum [il delitto compiuto] CIC vig. can. 1328 1; Straftter violationis auctor [l'autore della violazione] CIC vig. can. 1324 1 Strafurteil sententia condemnatoria [la sentenza di condanna] CIC vig. can. 1363 1 Strafverfahren ein Strafverfahren einleiten: criminale iudicium instruere - CIC abr. can. 1949 2 Strafverjhrung actionis poenalis praescriptio [la prescrizione dell'azione penale] CIC vig. can. 1344 Strafversetzung translatio poenalis ad aliud officium [il trasferimento penale ad alio ufficio] CIC vig. can. 1336 1 Strafzumessung aestimatio poenae [la valutazione delle pena] CIC vig. can. 1315 2 Strae durch die Straen der Stadt tragen: viatim per urbem deducere - UAD 693 Straenbau viarum munitio [la viabilit] PT 275 Strategie agendi via [la strategia] OA n. 27; eine groe Strategie zugunsten des Lebens in die Tat umsetzen: excitare validum sane opus ad vitam tuendam [mettere in atto una grande strategia a favore della vita] EV n. 95; streben nach etwas streben: intendere in aliquid [tendere a q.c.] UR n. 20, protendere ad aliquid [essere proteso verso q.c.] FeR n. 42; Subst. das Streben: prosecutio [il raggiungimento] PC n. 1, desiderium mentis humanae [l'aspirazione dello spirito umano] RH n. 11; das Streben des Menschen nach Autonomie: optatum autonomiae hominis [l'aspirazione all'autonomia dell'uomo] GS n. 20; das Streben nach Befreiung: studium liberationis [laspirazione alla liberazione] SRS n. 46; das Streben nach Besitz: conquisitio oeconomicorum bonorum [la ricerca dell'avere] PP n. 19; das Streben nach Einheit: unitatis appetitio [l'aspirazione all'unit] UUS n. 28, in unitatem proclivitas [la tendenza verso l'unit] UUS n. 78; das Streben nach Erkenntnis: cognoscendi cupiditas [il desiderio di conoscere] FeR n. 17; das Streben nach Gerechtigkeit: inquistio iustitiae [la recherche de la justice] LN IV-15; das Streben nach einem Gut: comparatio alicuius boni [il perseguimento di un bene] VS n. 72; das Streben nach Vollkommenheit: affectatio perfectionis [l'aspirazione alla perfezione] Iuv. n. 8; das Streben nach persnlicher Vollkommenheit: studium perfectionis uniuscuiusque hominis [la recherche de la perfection personnelle] LN IV-15; das Streben nach Wahrheit: appetitio veritatis [l'aspirazione della verit] RH n. 14, veritatis cupiditas [il desiderio di verit] FeR n. 3; Strebungen adspirationes, um [le aspirazioni] AG n. 8 streichen aus der Liste der Anwlte streichen: expungere ex albo advocatorum [cancellare dall'albo degli avvocati] CIC vig. can. 1488 1; etwas aus dem Glaubensbekenntnis streichen: quaedam Fidei Symboli delere [cancellare certi articoli dal Credo] UUS n. 18; Streichinstrument instrumentum quae nervis et arcu constat - AAS 1958, 650, instrumenta quorum chordae parvo fricatae arcu sonant - AAS 1958, 651 Streik operum voluntaria cessatio - UAD 678, voluntaria cessatio opificum - SQC 659, cessatio operae [lo sciopero] QA 208, operistitium [lo sciopero] GS n. 68; der Streik mu ein uerstes Mittel sein: necesse est operistitium esse extremum consilium [lo sciopero rimane un mezzo estremo] LE n. 20; der Streik ist als letztes Mittel zur Verteidigung der eigenen Rechte als legitim anzuerkennen: operis desertio ut extrema ratio propria iura defendendi legitima sane habenda est [il diritto dello sciopero come ultimo mezzo di difesa resta riconosciuto] OA n. 14; Streik ist sittlich berechtigt, wenn er ein unvermeidliches Mittel zu einem angemessenen Nutzen darstellt: ab opere cessatio moraliter est licita, cum tamquam recursus praesentatur inevitabilis propter beneficium proportionatum [la grve est moralement lgitime quant elle se prsente comme un

428

Struktur
recours invitable en vue d'un bnfice proportionn] Cat. 2435; der Mibrauch des Streiks: operistitii immoderatus usus [l'abuso dello sciopero] LE n. 20; man darf den Streik nicht mibrauchen: non licet operistitio male uti [non se pu abusare dello sciopero] LE n. 20; die Teilnahme am Streik: cessationis ab opere participatio [la partecipazione allo sciopero] LE n. 20; streiken operas ex composito intermittere [lo sciopero] RN 658, opere se solvere ex composito [lo sciopero] RN 659 Streikrecht ius operistitii [il diritto allo sciopero] LE n. 20; Streit dissidium [il dissidio] CIC vig. can. 1455 3; die im Streit befangene Sache: res de qua disceptatur CIC abr. can. 1713, res litigiosa [la cosa che oggetto di litigio] CIC vig. can. 1410, res petita [la cosa richiesta] CIC vig. can. 1637 2; einen Streit entscheiden: controversiam diiudicare - VN 286, controversiam excutere - SQC 657, controversiam dirimere - CIC abr. can. 245; Streit hervorrufen: simultatem excitare [suscitare rivalit] CIC vig. can. 1373; Gegenstand erbitterten Streits: acrium disceptationum argumentum [tema di discussioni appassionate] QDAP n. 1; einen Streit schlichten: iurgium componere [comporre un litigio] ASS 28, 201; controversiam pacifice dirimere - UAD 689, controversiam dirimere [comporre la controversia] CIC vig. can. 1733 1; Streit vermeiden: contentionem vitare [no vi sia contesa] CIC vig. can. 1753 1; eine Quelle von Streit: origo dissensionum [la sorgente di dissensi] DoV II A 2; Streitfestlegung litis contestatio [la contestazione della lite] CIC vig. ante can. 1513; nach Streitfestlegung: lite iam contestata [prima della contestazione della lite] CIC vig. can. 1459 2 Streitfrage controversia [la vertenza] ASS 15, 595, dubium [il dubbio] CIC vig. can. 1611; die Streitfrage festlegen: litem contestare [la contestazione della lite] CIC vig. can. 1640 Streitgegenstand controversiae obiectum [l'oggetto della controversia] CIC vig. can. 1502 Streitgesprch disputatio - CIC abr. can. 1325 3 streitig streitiges Verfahren: processus contentiosus [il processo contenzioso] CIC vig. ante can. 1656; vd.: nichtstreitig Streitigkeit concertatio - VN 280, contentio la contesa] GS n. 36, controversia [la controversia] CIC vig. can. 1400 2; Pl. Streitigkeiten: dissidia - CIC abr. can. 298; Streitigkeiten beilegen: controversias dirimere [risolvere le controversie] PT 291 Streitinhalt meritum controversiae [il merito della questione] CIC vig. can. 1472 1 Streitpartei allg. concertans - SP 450; Streitpartei jur. litigans [il contendente] CIC vig. can. 1457 1; pars litigans [la parte contendente] CIC vig. can. 1518; Pl. die Streitparteien: litigantes [i contendenti] CIC vig. can. 1457 1 Streitpunkt dubium [il dubbio] CIC vig. can. 1513 2; die Streitpunkte: controversiae termini [i termini della controversia] CIC vig. can. 1513 1 Streitsache causa contentiosa [una causa contenziosa] CIC vig. can. 1417 1, controversia [la controversia] CIC vig. can. 1427 1, res contentiosa [la questione contenziosa] CIC vig. can. 1427 2; in einer Streitsache entscheiden: cognoscere de causa [giudicare la causa] CIC vig. can. 1401 n. 1; Pl. Streitsachen: causae contentiosae [le cause contenziose] CIC vig. can. 1405 3; Streitsucht spiritus contendendi - AAS 1971, 899; streitschtig contentiosus [litigioso] UR n. 18 Streitverfahren iudicium contentiosum [il giudizio contenzioso] CIC vig. can. 1481 3 streng Adj. ein strenger Befehl: mandatum severum [una consegna esigente] FC n. 85; strenges Denken: exacta cogitatio [il pensiero rigoroso] FeR n. 4; strenge Gerechtigkeit: districta iustitia [la stretta giustizia] DR 80; ohne strengere Organisationsform: sine ulla strictiore organizationis forma [senza alcuna rigida formula di organizzazione] AA n. 17; strenge Worte: aspera verba [severi parole] Iuv. n. 13; Adv. jemanden streng an seine Pflicht erinnern: aliquem graviter commonere suorum officiorum [rappeler qn svrement son devoir] LN IV-11; Strenge die Strenge der Gesetze: legum severitas [la severit delle leggi] ASS 31, 138/130 strikt striktes Recht districtum ius [la stretta giustizia] DR 91; striktest verbieten: planissime prohibere [la pi netta proibizione] EV n. 60; Stroh leere Stroh: aridae stipulae [pglia secca] SS n. 47; Strom im Strom der Ereignisse: in progredientibus eventis [nel fluire degli eventi] FeR n. 16 strmen Subst. das Strmen der Liebe: caritatis effusio [il pieno esercizio della carit] UR n. 7; Strmung eine geistige Strmung: sententiarum corpus [un courant] LN VII-8, mentium inclinatio [un corrente del pensiero] LE n. 7; die geistigen Strmungen der Zeit: animorum cursus quo nostra vehitur aetas [il corso degli animi da cui trascinata la nostra fragilit (sic!)] LP 609; die heutigen kulturellen Strmungen: hodiernae culturales propensiones [le tendenze culturali odierne] VS n. 35; kulturelle, wirtschaftliche und politische Strmungen: motus culturales oeconomici politici [correnti culturali, economiche e politiche] EV n. 12; Struktur structura [la struttura] AA n. 13, compages, is, f. [la struttura] GS n. 73, forma [la struttura] EV n. 79; Pl. Strukturen: instituta, orum [le strutture] MM

429

strukturell
414, conformatio [le strutture] MM 424, compages, ium [le strutture] EV n. 89; + Subst. die nderung der Strukturen: conversio structurarum [il cambiamento di strutture] CA n. 60; Strukturen, die Elend hervorbringen und die selber Formen der Gewalt darstellen: structurae miseriam gignentes constituentesque ipsas formas violentiae [des structures qui scrtent la misre et constituent par elles-mmes des formes de violence] LN XI-8; die Struktur der Erkenntnis: cognitionis structura [la struttura della conoscenza] FeR n. 65; die wachsende Erkenntnis der Strukturen der Materie: augescens cognitio structurarum materiae [la conoscenza crescente dele strutture della materia] SS n. 24; die psycho-physische Struktur der Frau: compages psychico-physica mulieris [la struttura psico-fisica della donna] MD n. 18; die Struktur der bestehenden internationalen Organisationen: structura institutorum internationalium, quae nunc sunt [la struttura delle Organizzazioni internazionali esistenti] SRS n. 43; die Struktur der Produktion: structura ad bona parienda pertinens [la struttura di produzione] LE n. 7; eine Struktur der Snde: peccati institutum [una struttura di peccato] EV n. 12; die Strukturen der Snde: peccati compagines [le strutture del peccato] SD n. 27; eine Welt, die Strukturen der Snde unterworfen ist: mundus structuris peccati obnoxius [un mondo sottomesso a strutture di peccato] SRS n. 36; den Wert von Strukturen beurteilen: aestimare valorem structurarum [giudiare il valore delle strutture] LC n. 74; + Adj. die gesellschaftliche Struktur: structura socialis [la struttura sociale] GS n. 44; die gesellschaftliche Struktur, in welcher der Mensch lebt: structura socialis in qua homo vivit [la struttura sociale in cui l'uomo vive] CA n. 38; die grundlegende Struktur jeder Arbeit: principalis structura cuiusvis laboris [la fondamentale struttura di ogni lavoro] LE n. 20; rechtliche Strukturen: structurae iuridicae [la struttura giuridica] FC n. 77; die sakramentale und hierarchische Struktur der Kirche: sacramentalis et hierarchica compages Ecclesiae [la structure sacramentale et hirarchique de l'glise] LN IX-13; soziale Strukturen: sociales compages [strutture sociali] RH n. 14; + Vb. Strukturen abbauen: structuras diruere [rimuovere le strutture] SRS n. 36; Sent. gute Strukturen helfen, aber sie reichen allein nicht aus: bona structurae iuvant, sed solae non sufficiunt [le buone strutture aiutano, ma da sole non bastano] SS n. 25; strukturell das strukturelle Grundgesetz der Geschichte: lex structurarum principalis in historia [la loi structurelle fondamentale de l'histoire] LN IX-2; strukturelle Ursachen: causae ex structuris fluentes [des causes structurelles] LN VII-2; strukturelle Vernderungen: immutationes structurarum [riforme di struttura] LC n. 68 strukturieren der politisch strukturierte Atheismus: atheismus intra politicam quandam compagem ordinatus [l'ateismo strutturato in un sistema politico] RH n. 11; Strukturmerkmal ein Strukturmerkmal der menschlichen Geschichte: peculiare quiddam structurale humanae historiae [una caratteristica della storia umana] VS n. 46; Strmpfe caligae - AID 501 stckweise per partes [par parties] Cat. 65 Student auditor [lo studente] QDS 147, litterarius [lo studioso] DR 101, universitatis studiorum alumnus [el joven universitario] FiC 195, alumnus [l'alunno] CIC vig. can. 254 2 Studentenheim convictus, us [il convitto] GE n. 10 Studie commentatio [lo studio] UUS n. 17; Studiengang studiorum curriculum - CIC abr. can. 588 1; den Studiengang abschlieen: curriculum peculiare eiusdem disciplinae conficere [compiere lo speciale corso di studi] DAS 302 Studiengebhr tributum - AAS 1979, 510 Studiengruppe conventus studio dicatus [un convegno di studio] CeP n. 66; coetus a studiis [un gruppo di studio] CIC vig. praef. XXI; Studienkreis studiorum coenaculum [un circolo di studi] QA 183, coetus studii causa institutus [un circolo di studio] DR 100, coetus a studiis AAS 1966, 786; Studienleiter studiorum moderator AAS 1966, 761, qui integram studiorum ordinationem moderatur [chi coordina tutto il piano degli studi] CIC vig. can. 254 1 Studienleitung regimen studiorum - Syll. VI n. 45; studiorum moderatio [la direzione degli studi] PO n. 19 Studienordnung ratio studiorum - OT nota 2, studiorum ratio [l'ordinamento degli studi] CIC vig. can. 816 2; curricula studiorum - AAS 1979, 501; Ordo Facultatis de studiorum curriculo ordinando AAS 1983, 340, ordo studiorum - AAS 1984, 618; Studienplan methodus studiorum adhibenda - Syll. VI n. 46; die Angleichung der Studienplne: assimulata studiorum ratio - VS 134; den Studienplan verkrzen: disciplinam in breve cogere - VS 134, curriculum contrahere - AAS 1979, 515; den Studienplan verlngern: studiorum curriculum porrigere - VS 134 Studienprogramm studiorum programma AAS 1986, 292; Studienverlauf studiorum curriculum [il tempo degli studi] OT n. 21 Studienwechsel transitus ab una ad aliam Facultatem AAS 1979, 507

430

Subjekt
Studienwoche coetus per hebdomadam habitus [una settimana di studio] DAS 304 Studienzentrum centrum studiorum [un centro di studio] AA n. 32, centrum studiis destinatum AAS 1966, 761, sedes in qua res est mente agitata [il centro di pensiero] LE n. 2 Studienzeugnis testimonium de studiis rite peractis [un certificato degli studi regolarmente compiuti] CIC vig. can. 1050; studiorum titulus - AAS 1979, 505 Studienzirkel studiorum coenaculum [un circolo di studi] QA 183; studieren doctrinam excutere [studiare la dottrina] ES 611, studiis se dedere [compiere gli studi] CIC vig. can. 239 1; Studierzimmer sich im Studierzimmer verstecken: in erudito umbraculo delitescere - QA 183 Studium das Studium abschlieen: studiorum cursum explere [avere compito il corso degli studi] QDS pars II, 10; studiorum curriculum concludere - AAS 1983, 340; Studenten, die ihr vierjhrige Studium erfolgreich abgeschlossen haben: studentes qui quadriennale suum studiorum curriculum feliciter sint emensi AAS 1986, 292; nach Abschlu des Studiums: studiorum curriculo expleto - CIC abr. can. 130 1; post expletum studiorum curriculum [compiuto il curricolo degli studi] CIC vig. can. 1023 2; hhere Studien: altiores studiorum ordines [gli studi superiori] GS n. 60, studia superioria [gli studi superiori] CIC vig. can. 234 2; humanistische Studien: studia classica - SLL 344; im Verlauf des Studiums: studiorum curriculo decurrente [durante il periodo degli studi] CIC vig. can. 258; das theologische Studium: cursus theologicus - CIC abr. can. 976 1; Stufe die hchste Stufe: apex [l'apice] LG n. 28; in der Hierarchie eine Stufe tiefer stehen: in gradu inferiori hierarchiae sistere [in un grado inferiore della gerarchia stare] LG n. 29; Stufe fr Stufe: gradatim [lentamente] LG n. 9; stufenweise gradatim [gradualmente] CIC vig. can. 1395 1 Stunde die letzte Stunde: extrema hora [l'ora finale] ReP n. 27; in dieser feierlichen Stunde: singulari hoc tempore [in questa ora sollenne] RH n. 1; die Gunst der Stunde: horae opportunitas [l'ora opportuna] ES 643; die Stunde der Prfung: discriminis tempus [l'ora della prova] SP 450; zu jeder Stunde des Tages: qualibet diei hora AAS 1964, 7; die Stunde kommt, die Stunde ist schon da: venit hora, adventavit hora [viene l'ora, l'ora venuta] MD n. 1; Stundengebet liturgia Horarum [la Liturgie des Heures] Cat. 1174; Stundenplan den Stundenplan aufstellen: scholarum horarium componere [disporre gli orari scolastici] CT n. 69; Stundung dilatio [la dilazione] CA n. 35; Sturm im Toben des Sturms: saeviente tempestate OOE 55 strmisch procellosus [burrascoso] DR 86 strzen die Monarchie strzen: regium imperium reicere [sustituir a gobierno monrquico gobierno republicano] DN 263 Sttze adminiculum - CIC abr. can. 1758, firmamentum [el sostn] DN 261, sustentaculum [il sostegno] DV n. 21, fulcimen [il sostegno] FC n. 71, munimentum [il sostegno] UUS n. 11, firmamentum [il sostegno] LC n. 24, fulcimentum [il sostegno] FeR n. 104; einander Sttze sein: se invicem sustinere [sostenersi a vicenda] LG n. 41; Sttzen der Ordnung: ordinis assertores [i sostenitori dell'ordine] ASS 31, 142/133; die gegenseitige Sttze und Hilfe: mutuae auxilii adiumentique necessitudines [i rapporti di vicendevole appoggio e aiuto] DR 80; in der heiligen Kirche ist jeder Sttze der anderen und die anderen sind seine Sttze: in sancta Ecclesia unusquisque et portat alterum et portatur ab altero [nella santa Chiesa ognuno sostegno degli altri e gli altri sono suo sostegno] Cfl n. 28; sttzen suffulcire - QAM 374; sustinere - AAS 1979, 1449; sich sttzen auf: positus esse in aliqua re [fondarsi su q.c.] UUS n. 28; sich gegenseitig sttzen: mutuo sustentari [sostenersi a vicenda] VS n. 45; den Glauben sttzen: fidem sustinere [soutenir la foi] Cat.168; Rechte sttzen: iura fulcire [sostenere i diritti] FC n. 44; die Landwirtschaft sttzen: agriculturae consulere [sostenere l'agricoltura] PP n. 60; sich nur auf die lateinische bersetzung sttzen: sola conversione latina niti [non basarsi che sulla versione latina] DAS 306; Subjekt subiectum [il soggetto] CD n. 4; ein aktives Subjekt: subiectum activum [un soggetto attivo] LC n. 73; + Subst. Subjekt moralischer Akte: actuum moralium subiectum [sogetto di atti morali] ReP n. 16; das Subjekt der Freiheit: subiectum libertatis [il soggetto della libert] LC n. n. 13; die Personen sind die aktiven und verantwortlichen Subjekte des sozialen Lebens: personae sunt subiecta activa et responsabilia vitae socialis [sono le persone i soggetti attivi e responsabili della vita sociale] LC n. 73; Subjekt von Pflichten: subiectum officiorum [soggetto di doveri] FC n. 46; Subjekt von Rechten: subiectum iurium [soggetto di diritti] FC n. 46; + Adj. das handelnde Subjekt: subiectum agens [il soggetto che agisce] VS n. 75; ein kollektives Subjekt, keine Einzelperson: subiectum collectivum haud singularis quaedam persona [un soggetto collettivo, e non una persona singola] MD n. 25; das verantwortliche Subjekt: subiectum responsabile [il soggetto responsabile] LC n. 73; + Vb. ein Subjekt, das ber sich entscheidet: subiectum quod de sese decernit [un soggetto che decide di s] MD n. 18; Sent. der

431

subjekthaft
Mensch ist kein Objekt", das benutzt werden kann, sondern immer und allein Subjekt": homo prorsus non est obiectum quo uti possum, sed semper est subiectum [l'uomo non affatto un oggetto di cui servirsi, ma sempre e solo un soggetto] Cfl n. 5; subjekthaft ein subjekthaftes Wesen: animans subiectivum [un essere soggettivo] LE n. 6; . subjektiv die subjektive Dimension der Arbeit: pars subiectiva laboris [la dimensione soggettiva del lavoro] LC n. 95; der subjektive Sinn: subiectiva ratio [il soggettivismo] FC n. 11; subjektivistisch eine radikal subjektivistische Konzeption des sittlichen Urteils: moralis iudicii opinatio posita omnino in privato iudicio [una concezione radicalmente soggetivista del giudizio morale] VS n. 32; Subjektivitt subiectivitas [la soggettivit] UUS n. 28; die Subjektivitt des Individuums: individui subiectivitas [la soggettivit dell'individuo] CA n. 13; die Subjektivitt schtzen: subiectivam indolem tueri [tutelare la soggettivit] CA n. 35; Subjektscharakter subiectiva proprietas [la soggettivit] SRS n. 15; eine Nation wird ihres Subjektscharakters beraubt: Civitas aliqua destituitur suo subiectivo iure [una Nazione viene privata dalla sua soggettivit] SRS n. 15 subsidir subsidiaria ratione [subsidiairement] Cat. 2208; die subsidiren Gruppen: coetus subsidiarii [i gruppi sussidiari] LC n. 84; eine subsidire Funktion: munus subsidiarium [una funzione sussidiaria] LC n. 85; die Funktion des Staates ist subsidir: Rei Publicae est officium subsidiarium [la funzione dello Stato sussidiaria] LC n. 94; die subsidiren Krperschaften: subsidiarii coetus [i gruppi sussididari] OA n. 46; subsidiaria corpora [i corpi intermedi] OA n. 46; Subsidiarittsprinzip subsidiarii officii principium [il principio della sussidiariet] GE n. 3, principium subsidiarietatis [il principio di sussidiariet] GS n. 86, lex subsidiariae rationis [la legge della sussidiariet] FC n. 37, Def. kraft des Subsidiarittsprinzips drfen weder der Staat, noch eine gesellschaftliche Macht die Initiative und Verantwortlichkeit der Personen und der Gemeinschaften der mittleren Ebene im Bereich, wo diese ttig werden knnen, ersetzen, oder ihren notwendigen Freiheitsraum zerstren: vi principii subsidiarietatis, nec Rei Publicae nec ulli societati licet se substituere pro inceptis et responsabilitate personarum et communitatum interpositarum in eo gradu quo operari possint, nec destruere spatium plane necessarium eorum libertati [in virt del principio di sussidariet, n lo Stato, n alcuna societ devono mai sostituirsi all'iniziativa ed alle responsabilit delle persone e delle comunit intermedie in quei settori in cui esse possono agire, n distruggere lo spazio necessario alla loro libert] LC n. 73; das Prinzip der Subsidiaritt: principium communicatae auctoritatis, seu subsidiarietatis, quam vocant [il principio della potest participata o, come si dice, della "sussidiariet"] CeP n. 86; Subsistenzwirtschaft oeconomia ad victum solum pertinens [l'economia di sussistenza] CA n. 33; subtil callide [sottilmente] FC n. 4 Subvention subventio [la sovvenzione] CIC vig. can. 1261; Pl. Subventionen: subsidia publica [sovvenzioni pubbliche] GE n. 6 subversiv publicae tranquillitati perniciosus [sovversivo] ASS 31, 142/133, subversivus [sovversivo] GS n. 79, seditiosus [sovversivo] EV n. 18; subversive Ideen: subversorum opinationes [le idee sovversive] DR 68 Suche perscrutatio [la ricerca] FeR n. 33; die Suche nach Gott: conquisitio Dei [la ricerca di Dio] RH n. 11; die Suche nach dm privatem Heil: privatae salutis conquistio [la ricerca della salvezza privata] SS n. 15; die Suche nach der vollen Einheit: conquisitio plenae unitatis [la ricerca della piena unit] UUS n. 70; die Suche nach der Wahrheit: veritas perquirenda [la ricerca della verit] FeR n. 75; die Suche nach Wegen fr die gerechte Entwicklung aller: exquisitio viarum ad iustiora incrementa bonorum cunctis invenienda [la ricerca delle vie per un giusto sviluppo di tutti] LE n. 2; suchen Gott suchen: Deum conquirere [cercare Dio] ReP n. 25; nach Wahrheit suchen: veritatem perscrutari [ricercare la verit] FeR n. 33; Subst. das Suchen: conquisitio [la ricerca] CA n. 24; dieses Suchen ist den Menschen eigen: haec investigatio propria est hominis [cette qute est propre l'homme] Cat. 285; Suggestivfrage quaestio suggerens responsionem [una domanda che suggerisce la risposta] CIC vig. can. 1564 Shne expiatio - CIC abr. can. 2286; dem Tter eine angemessene Shne fr das Vergehen auferlegen: reo congruam culpae expiationem iniungere [l'imposizione al reo di una adeguata espiazione del crimine] EV n. 56; Shnestrafe poena expiatoria [la pena espiatoria] CIC vig. ante can. 1336 Sukzession die apostolische Sukzession: successio apostolica [la succession apostolique] Cat. 1087; summarisch capitulatim - OOE 49, summarie [sommariamente] CIC vig. can. 51, summatim [sommariamente] CIC vig. can. 1664; ein summarisches Verfahren: summarius processus - AAS 1980, 1133; im summarischen Verfahren: summarie procedendo - CIC abr. can. 2145 1; summarische Verurteilungen: promptae damnationes [condanne sommarie] VS n. 101; summarisch werten: summatim expendere [fare una sommaria valutazione] LE n. 8;

432

System
Summe eine Summe von Aussagen: sententiarum coacervatio [un insieme di proposizioni] VS n. 88; enorme Summen verschlingen: ingentes sibi arrogare pecuniarum copias [accaparer des sommes normes] LN I-9; Snde lliche Snde: peccatum veniale [il peccato veniale] ReP n. 17; Sndenbewutsein sensus peccati [il senso del peccato] ReP n. 18; sndhaft peccatorius [peccaminoso] SD n. 15; sndigen peccatum admittere - AAS 1983, 95 suspendieren jemanden suspendieren: aliquem ad tempus removere [sospendere qc.] QDS 71, munus alicui ad tempus abrogare - QDS 145; die Gewalt wird suspendiert: auctoritas silet - CIC abr. can. 208, auctoritas suspenditur [si sospende la potest] CIC vig. can. 139 3 Suspendierter suspensus - CIC abr. can. 2280 1 Suspendierung suspensio [la sospensione] CIC vig. can. 1333 1; die Suspendierung verhngen: suspensionem ferre - CIC abr. can. 2278 2; Suspensiveffekt Berufung mit Suspensiveffekt: appellatio in suspensivo - CIC abr. can. 1889 1; Suspensiveffekt haben: sententiae exsecutionem suspendere - CIC abr. can. 1889 1; Symbol ein reines Symbol: meracum signum - ACS 11; das Symbol ist klar: luculenta est figura [il simbolo chiaro] FeR n. 22; eine Jeususgestalt, die eine Art Symbol darstellt: figura Iesu quae species quaedam signi est [une figure de Jsus qui est une sorte de symbole] LN X-11; Symbolik die Symbolik der biblischen Sprache: symbolismus sermonis biblici [le symbolisme du langage biblique] Cat. 375; symbolisch Orte von groer symbolischer Bedeutung: loca quae magnam habent significantem vim [luoghi di grande valenza simbolica] TMA n. 53; eine symbolische Erzhlung: narratio figurata [una narrazione simbolica] MD n. 9; Symmetrie symmetria [la symmetria] RN 649 Sympathie commiseratio [la simpatia] SP 449, lenitudo [la simpatia] FC n. 4; mit Sympathie: amabiliter [con simpatia] FeR n. 106; etwas mit Sympathie aufnehmen: aliquid ex animo excipere [accogliere q.c. con simpatia] EV n. 101; eine gegenseitige Sympathie: mutua benevolentia [una reciproca simpatia] NMI n. 9; Symptom signum exterior [il sintoma] SRS n. 16; es ist ein besorgniserregendes Symptom: signum quoddam est, unde angor animi gignitur [ insieme sintomo preoccupante] EV n. 4; Symptom fr ein Unbehagen des Gewissens: signum conscientiarum perturbatarum [sintomo di un disagio delle coscienze] EV n. 58; synallagmatisch ein synallagmatischer Vertrag: contractus synallagmaticus - CIC abr. can. 1544 2 Synkretismus syncretismus [il sincretismo] ES 647, confusionismus [il sincretismo] AG n. 15, Synkretismen: compositio cum principiis aliarum religionum [i sincretismi] EN n. 5; synonym synonym werden: idem nomen fieri [divenire sinonimo] EN n. 22; Leiden" und Schmerz" kann man bis zu einem gewissen Grade als synonyme Worte gebrauchen: verba passionis et doloris ut aliquatenus idem sonantia accipi possunt [fino a un certo grado si possono usare come sinonimi le parole sofferenza e dolore] SD n. 5; Synonyme verba idem sonantia - SD n. 3 Syntax syntaxis - LA n. 20; Synthese synthesis [la sintesi] GS n. 5, summarium [la sintesi] SRS n. 17, comprehensio [la sintesi] CA n. 47; in einer Synthese: summatim [in sintesi] Cfl n. 14; in einer gedrngten Synthese: in breve sententiose coactum [in una sintesi pregnante] ReP n. 20; zur Synthese bringen: in syntheses apte ordinare [ordinare in buone sintesi] GS n. 8; eine Synthese entwickeln: summam componere [organizzare una sintesi] FeR n. 59; eine Synthese erarbeiten: comprehensionem conserere [elaborare una sintesi] SRS n. 7; die Synthese vollziehen: summam complere [attuare la sintesi] FeR n. 12; die Synthese von vollkommener Freiheit und unbedingtem Gehorsam: compendium perfectae libertatis in absoluta oboedientia [la sintesi della perfetta libert nellobbedienza totale] VS n. 87; die Synthese zwischen dem Evangelium und den tglichen Pflichten des Lebens: compositio Evangelii cum vitae officiis quotidianis [la sintesi tra il Vangelo e i doveri quotidiani della vita] Cfl n. 34; synthetisch synthetische Stoffe herstellen: res chemicis artificiis efficere [le possibilit aperte dalla chimica nelle produzioni sintetiche] MM 412; System rerum rationes [il sistema] DR 77; ratio [il sistema] MM 426; + Subst. das System der Arbeitsbeziehungen: systema relationum laboris [il sistema dei rapporti di lavoro] LC n. 83; das System der Frsorge: systema praevidentiale [il sistema di previdenza] LC n. 14; ein System gesellschaftlicher Organisation: complexus institutorum societatis [un sistema di organizzazione della societ] SRS n. 20; das System der Herrschaft: systema dominationis [il sistema di dominio] LC n. 8; zu einem System geordnete Lehrstze: doctrinae capita in unum corpus compacta [principi dottrinali raccolti in un sistema] QA 212; + Adj. ein geschlossenes System: systema in se clausum [un sistema chiuso] LC n. 11; ein philosophisches System: philosophicum institutum [un sistema filosofico] FeR n. 23; philosophische Systeme: philosophicae opinationes [i sistemi filosofici] FeR n. 65; das politische System: systema politicum [il sistema politico] LC n. 95; die

433

systematisch
politischen Systeme: genera publicae rei administrandae [i sistemi politici] OA n. 32; das soziale System: systema sociale [il sistema sociale] LC n. 95; das sozialistische System: formula socialista [il sistema socialista] CA n. 35; ein technisches System: technicarum rerum temperatio [un sistema tecnico] DR 83; ein totalitres System: systema totaliarium [un sistema totalitario] LC n. 14; es handelt sich um ein wirkliches System: verum proponitur quoddam systema [on se trouve devant un vritable systme] LN IX-1; + Vb. ein System aufgeben: systema relinquere [abbandonare un sistema] PO n. 20; verschiedene neue Systeme sind erdacht worden: varia systemata nova sunt conficta [si sono escogitati diversi novi sistemi] LE n. 8; systematisch + Adj. ordinatus [sistematico] Iuv. n. 9; die systematische Anwendung von Gewalt: meditatus violentiae usus [le recours systmatique la violence] LN II-3; die systematische Erkenntnis der Wirklichkeit: cognitio rerum iuxta methodum ordinata [la conoscenza sistematica della realt] Iuv. n. 12; systematische Gewalt: meditata violentia [sistematica violenza] Iuv n. 15; der systematische Rckgriff auf die Waffen: continuus usus armorum [il ricorso sistematico alle armi] LC n. 16; die systematische Verletzung des Gesetzes: continuata legis violatio [la sistematica violazione della legge] EV n. 21; + Adv. via gubernata [sistematicamente] FC n. 76; modo et ratione [sistematico] SRS n. 25, disposite meditateque [in modo sistematico] TMA n. 22, ordinatim [sistematicamente] TMA n. 22; systematisch aufarbeiten: ordinare [la sistemazione] RH n. 5; Freiheiten systematisch beschrnken: libertates constanter ac data opera contrahere [limitare sistematicamente le libert] LC n. 95; systematisch fr etwas kmpfen: certa via et ratione niti ut [che si battono sistematicamente per] EV n. 59; systematisch geplant: ordinate dispositus [programmato in maniera scientifica] EV n. 17; systematisch zusammenfassen: in synthesim redigere [sintetizzare] CIC vig. praef. XXVII; eine Lehre in systematischer Form darlegen: doctrinam ordinato aliquo modo enucleare [elaborare una dottrina in forma sistematica] CA n. 53; systemstabilisierend ratio servandi ipsius status quo res sunt [un sistema di conservazione dello stato quo] DC n. 31; Szene scaena [l a scena] SS n. 5; die Szene nochmals erleben: scaenam rursus experiri [rivivere la stessa scena] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 2; aus der Szene der Geschichte verschwinden: evanescere de historiae scaena [scomparire dalla scena della storia] MD n. 24; Szenarium prospectus [lo scenario] FeR n. 54, scena [un scnario] Cat. 599; Szientismus scientismus [lo scientismo] FeR n. 88; szientistisch die szientistische Gesinnung: mens scientistica [la mentalit scientista] FeR n. 88;

434

Tat

T
Tabak tabacum [le tabac] Cat. 2290; Tadel probrum [il rimprovero] EV n. 58; ber jeden Tadel erhaben: omnibus numeris absolutus [in ogni sua parte irreprensibile] QA 209 tadeln exprobrare [improverare] DH n. 11, corripere [riprendere] CIC vig. can. 619; sie sind darin zurecht zu tadeln: in eo apparent merito arguendi - D-H n. 770; jemandem fr etwas tadeln: aliquem reprehendere alicuius rei [rimproverare qc. per q.c.] SD n. 11; Tag Def. Im Recht versteht man unter einem Tag einen Zeitraum, der aus 24 ununterbrochenen Stunden besteht und um Mitternacht beginnt: in iure dies intellegitur spatium constans 24 horis continuo supputandis, et incipit a media nocte [nel diritto, s'intende per giorno lo spazio che consta di 24 ore da computarsi in modo continuo, e comincia dalla mezzanotte] CIC vig. can. 202 1; + an an einem nicht allzu fernen Tag: non post diuturnum tempus [in un giorno non lontano] ReP n. 35; an festgesetzten Tagen: statis diebus - CIC abr. can. 509 2; + fr Tag fr Tag: diem de die [giorno dopo giorno] PP n. 76, de die in diem [di giorno in giorno] Cfl n. 58; da die Antrge Tag fr Tag an Zahl zunehmen: petitionibus in dies percrebrescentibus - AAS 1972, 244; um Tag um Tag: succedentibus diebus [nel succedersi dei giorni] SS n. 30, in dies [giorno per giorno] SS n. 31; von zu von Tag zu Tag mehr: quotidie magis [de jour en jour plus] S. chr. 385; von Tag zu Tag zunehmend: in dies crebrescens [cada vez mas] FiC 194; + Zahl dreitgig: triduanus - CIC abr. can. 922; acht Tage: octiduum [otto giorni] CIC vig. can. 177 1; fnfzehn ganze Tage lang: per quindecim solidos dies - VAS can. 37; alia ein neuer Tag ist angebrochen: novus dies est ortus [un jour nouveau s'est lev] Cat. 349; bis herauf in unsere Tage: ad nostros quoque dies [fino ai nostri giorni] MD n. 30; der Tag jhrt sich: anniversarius volvitur dies quo OOE 58; seine Tage sind gezhlt: cuius numerati iam sunt dies [i cui giorni sono contati] EV n. 61; in den letzten Tagen des Konzils: sub Concilii conclusionem [negli ultimi giorni del Concilio] UUS n. 52; der Tag des Herrn: dies Domini seu dies Dominica [le Jour du Seigneur ou dimanche] Cat. 1166; Tagebuch diarium - DPM can. 2 n. 3 Tagelhner mercennarius [le mercenaire] Cat. 1828; tagen vor dem tagenden Gericht: pro sedente tribunali [durante la seduta del tribunale] CIC vig. can. 1602 1 Tagesordnung ordo servandus in quaestionibus examinandis - CIC abr. can. 288, ordo argumentorum in sessionibus pertractandorum [l'ordine del giorno]

Stat. PAS art. XXII; agendorum ordo - ED 388, argumentorum ordo - Ord. Conc. Art. 53 ; die Tagesordnung bestimmen: rerum agendarum ordinem definire [definire l'ordine dei lavori] CIC vig. can. 344; die Tagesordnung vorbereiten: agenda parare CIC abr. can. 148 2, agendorum ordinem praeparare; ED 388 Tageszeitung quotidiana scriptio - UAD 677; scripta quae cotidie in lucem eduntur [le stampe quotidiane] MM 416 Tagewerk lange Tagewerke harter Arbeit werden armselig bezahlt: diuturni dies asperi laboris corporis tenui rependuntur mercede [lunghe giornate di duro lavoro fisico vengono miseramente pagate] LE n. 21; tglich das tgliche Brot: victus cotidianus - CCC 181; die tglichen Existenzsorgen: cotidiani victus sollicitudo [la preoccupazione della sussistenza quotidiana] PP n. 55; unser tgliches Leben: nostra cotidiana exsistentia [la nostra esistenza cotidiana] LC n. 3; tagtglich cotidie [quotidianamente] UUS n. 11; tagtglich die Mhe und die Verantwortung fr den Haushalt und die Kindererziehung tragen: cotidianum portare onus et officio obstringi domum et educationem liberorum accurandi [portare ogni giorno la fatica e la responsabilit della casa e dell'educazione dei figli] LE n. 9; Tagung conventus [il convegno] CIC vig. can. 279 2, eine wissenschaftliche Tagung: scientiae congressus [un convegno scientifico] NMI n. 6; eine Tagung erffnen: conventum aperire - CIC abr. can. 288; eine Tagung schlieen: conventum absolvere - CIC abr. can. 288; eine Tagung vertagen: conventum propagare - CIC abr. can. 288; Taktieren politisches Taktieren: machinationes politicae [giochi politici] LE n. 20; Taktik ratio belli gerendi [la tattica] DR 95, artificium [la tattica] Iuv n. 15; taktvoll observans [respectueux] Cat. 2372; jemanden taktvoll ermahnen: discrete monere aliquem [a delicato ammonimento] PO n. 8 Talent talentum [il talento] AA n. 30; kein Talent, auch nicht das geringste, kann verborgen und ungebraucht bleiben: nullum talentum, ne minimum quidem, abscondi vel inutile licet relinqui [nessun talento, neppure pi piccolo, pu essere nascosto e lasciato inutilizzato] Cfl n. 56; Tarifvertrag collectiva de opere faciendo pactio [il contratto collettivo di lavoro] LE n. 17; Tat in der Tat: etenim [en effet] LN pr., re [di fatto] CA n. 33, re vera [in realta] ReP n. 13; in die Tat umsetzen: efficere [porre in atto] PT 303; mit Rat und Tat: consilio et opibus [con il consiglio e con mezzi economici] AA n. 11; den Erklrungen rasch Taten folgen lassen: iis, quae declarata sunt, quam primum

435

Tatbestand
facta iungere [fare seguire alle dichiarazioni un'azione concreta] OA n. 18; die Geschichte des Menschengeschlechts ist eine Geschichte stndiger konkreter Taten: historia humani generis historia est frequentium rerum peractarum [la storia del genere umano una storia di realizzazioni continue] SRS n. 30; Tatbestand facti species [la fattispecie] CIC vig. can. 1612 2; die Darstellung des Tatbestandes: facta referenda [il riferire i fatti] CIC vig. can. 1616 1; dieser Tatbestand wirft neue Fragen auf: ex quo rerum statu novae se erumpunt quaestiones [tale stato di cose fa sorgere nuove domande] HV n. 3; der Tatbestand ist nicht erfllt: species facti non habetur - CIC abr. can. 2318 1; ein rechtserheblicher Tatbestand: factum iuridicum CIC vig. can. 1400 1 sub 1; Tatendrang berschumender Tatendrang: profluens navitas [l'esuberanza] AA n. 12; Tatenlosigkeit schuldhafte Tatenlosigkeit: culpabilis desidia [la colpevole passivit] LC n. 76; Tter delicti exsecutor - CIC abr. can. 2209 3; delinquens [il delinquente] CIC vig. can. 1355 1, reus [il reo] CIC vig. can. 1359; Tter eines Unrechts: actor cuiusdam iniuriae [lattore di un'ingiustizia] EV n. 66; ttig actuosus [operante] PT 288; ein ttiger Glaube: operosa fides [una fede operosa] UR n. 23; ttige Liebe: operosa dilectio [l'operosa affezione] QA 224; an der Liturgie ttig teilnehmen: actuose partem habere in sacra liturgia [partecipare attivamente alla sacra liturgia] CIC vig. can. 528 2; als Richter ttig sein: iudicem agere [fare da giudice] CIC vig. can. 1717 3; als Arzt ttig sein: medicam artem agere CIC abr. can. 985; ttig werden: operam exercere [esercitare l'azione] CIC vig. can. 305 2; in einem Rechtssteit ttig werden: cognoscendam suscipere causam [accettare di giudicare una causa] CIC vig. can. 1448 1; Ttigkeit operositas [un'attivit] GE n. 11 [il lavoro] OT n. 9; activitas [un'attivit] AA n. 27; actuositas [un'attivit] CIC vig. can. 713 1; eine Ttigkeit ausben: munus exercere [l'esercizio dei compiti] CIC vig. can. 225 2; bei der Ausfhrung der Ttigkeiten: in rebus expediendis [nella trattazione delle questioni] CIC vig. can. 365 2; in voller Ttigkeit: in actu pleno [in atto pieno] LG nota; die Vielfalt der Ttigkeiten, zu denen der Mensch fhig ist: multiplices industriae formae, quarum homo est capax [la ricchezza delle azioni delle quali l'uomo capace] LE pr.; die in der Welt zu verrichtende Ttigkeit: navitas in mundo exsequenda [l'attivit da svolgere nella terra] LE n. 4; Ttigkeitsbereich ambitus navitatis [un ambiente di lavoro] AA n. 18; Ttigkeitsfeld operandi provincia [il campo operativo] Cfl n. 29; Tatirrtum error facti [un errore di fatto] CIC vig. can. 1538 Tatsache Pl. Tatsachen: res gestae [i fatti] EV n. 98; die Tatsache, da: id ipsum quod [il fatto che + ind.] Iuv. n. 4; das ist eine Tatsache: res solida est [ un fatto] MD n. 24; die bloe und einfache Tatsache: factum nudum et simplex - D-H 3548; hier liegt eine Tatsache von grundlegender Tragweite: res est haec magni momenti [c' qui un elemento di fondamentale portata] LC n. 22; Tatsachen beweisen: demonstrare facta [dimostrare i fatti] CIC vig. can. 1658 1 n. 2; die Tatsachen kurz, vollstndig und deutlich darlegen: facta breviter integre et perspicuiter exponere [esporre brevemente, in maniera integrale e con chiarezza i fatti] CIC vig. can. 1658 1 n. 1; vollendete Tatsachen: facta consummata - QC 8 Tatsachenbehauptung factum assertum [il fatto asserto] CIC vig. can. 1526 2 Tatsachengrnde in der Entscheidungsbegrndung: rationes in facto [le ragioni in fatto] CIC vig. can. 1609 2; tatschlich actu [in atto] LG n. 9, re quidem vera [infatti] RH n. 1 [in effetti] ReP n. 17, in re [di fatto] SRS n. 15, de facto [di fatto] CIC vig. can. 1673; tatschlich ausfhren: re ipsa efficere - S. chr. 402; sich tatschlich aufhalten: actu commorari - CIC abr. can. 94 2; die tatschliche Freiheit: agendi facultas [la libert reale] PP n. 61; der tatschliche Gebrauch der Freiheit: effectivum exercitium libertatis [l'esercizio effettivo della libert] LC n. 31; Subst. das Tatschliche: facta [il fattuale] FeR n. 83; die Erklrung des Tatschlichen: facta interpretanda [linterpretazione del fattuale] FeR n. 55; Tatschlichkeit die reine Tatschlichkeit: nuda et simplicia facta [la pura e semplice fattualit] FeR n. 88; Tatumstnde facti adiuncta - CIC abr. can. 1731, Tatumstnde einer Straftat: delicti adiuncta - CIC abr. can. 2358; Taubheit surditas [la sordit] SD n. 16; Taufbuch baptizatorum liber [il registro dei battezzati] CIC vig. can. 1685 Taufe die Taufe spenden: baptismum conferre AAS 1967, 579; die Spendung der Taufe: collatio baptismi [l'amministrazione del battesimo] LG n. 26, administratio baptismatis AAS 1967, 552 Taufname nomen baptismi [le nom de baptme] Cat. 2156; Taufpate patrinus CIC abr. can. 1335, pater ex baptismate [padrino di battesimo] MC 201 Taufregister baptismorum regesta - CIC abr. can. 1988

436

teilen
Taufschein documentum accepti baptismatis [un attestato di battesimo] CIC vig. can. 645 1 Tausch permutatio - CIC abr. can. 728 tuschen vd.: arglistig Tuschung dolus - CIC abr. can. 103 2, expositio falsi seu obreptio - CIC abr. can. 42 1; einen Menschen durch Gewalt oder Tuschung entfhren: hominem vi aut fraude rapere [rapire con violenza o frode una persona] CIC vig. can. 1397; vd. arglistig Tuschungsabsicht propositum deliberatum proximum inducendi in errorem [le propos dlibr d'induire le prochain en erreur] Cat. 2485; Tausend zu Tausenden: ad millenos - LSI 522 tausenderlei es fehlt an tausenderlei Verbrauchsgtern: desiderantur sescenta bona, quae usu consumuntur - MM 415; Team coetus technicus [un gruppo tecnico specializzato] GS n. 57 Technik konkr. technicae artes [la tecnica] GS n. 5, ars technica [la tecnica] LE n. 5, technica disciplina [la tecnica] SRS n. 28; Def. die Technik ist die Fhigkeit, die Produktionsmittel bei der Arbeit einzusetzen: ars technica est potestas instrumentis ad bona parienda in labore utendi [la tecnica la capacit di adoperare i mezzi di produzione nel lavoro] LE n. 12; der einfache Benutzer der Technik: humilis artis technicae utens [il semplice fruitore della tecnica] LC n. 12; die Entwicklung der Technik: technicae disciplinae progressio [lo sviluppo della tecnica] RH n. 15; beim heutigen Stand der Technik: ut hodiernus fert status artis technicae [lo stato odierno della tecnica] LE n. 12; die Vorherrschaft der Technik: technicae disciplinae principatus [il dominio della tecnica] RH n. 15; die Vorteile der Technik: technicae artis commoda [i vantaggi della tecnica] FC n. 30; btr. man hat die Technik der Dialogfhrung verfeinert: excultum est artificium sermocinandi [si affinata la tecnica per dialogare] UUS n. 31; Techniker technicus [un tecnico] PP n.48 technisch technische Errungenschaften: victoriae technicae [conquiste tecniche] RH n. 8; der technische Fortschritt: machinamentorum omne genus progressio [il progresso tecnico] SP 415; der wissenschaftlichtechnische Fortschritt: progressus disciplinarum naturalium et technicae artis [il progresso scientificotecnico] FC n. 30; die technischen Gesichtspunkte: aspectus technici problematum [gli aspetti tecnici dei problemi] LC n. 72; technische Hilfe: technicorum adiumentum [l'assistenza tecnica] PP n. 52; die technische Organisation: technica ordinatio [l'organizzazione tecnica] LC n. 75; technische Schwierigkeiten: technicae morae [difficolt tecniche] IM n. 17 Technizismus technica disciplinarum ratio [il tecnicismo] DR 67 Technokratie technicorum dominatus seu uti appellant, technocratia [la tecnocrazia] PP n. 34; dem Vordringen der Technokratie entgegentreten: gliscenti technicorum potestati obsistere [creare un contrappeso all'invadenza della tecnocratia] OA n. 47; technokratisch der technokratische Kapitalismus: capitalismus, qui dicitur, technocraticus [il capitalismo tecnocratico] OA n. 37; die technokratische Logik: logica technocratica [la logica tecnocratica] FeR n. 15; Technologie technologia [la tecnologia] FC n. 10, technicae artes [la tecnologia] LC n. 12; Pl. Technologien: technicae artes [le tecnologie] DoV concl.; wer ber Technologie verfgt, besitzt Macht ber Erde und Menschen: qui technicas possedit artes, potestatem habet in terras et homines [chi dispone celle tecnologie, possiede il potere sulla terra e sugli uomini] LC n. n. 12; Technologietransfer permutationes technologicae [gli scambi delle tecnologie] SRS n. 43; technologisch die technologische Forschung: technologicae inquisitiones [la ricerca tecnologica] OA n. 9; der technologische Fortschritt: technologici processus [il progresso tecnologico] FeR n. 88; der technologische Kolonialismus: colonialismus technologicae indolis [un colonialisme d'ordre technologique] LN VII-12; die neue technologische Macht ist mit der wirtschaftlichen Macht verbndet: nova potentia technologica conectitur cum potentia oeconomica [il nuovo potere tecnologico legato al potere economico] LC n. 12; Teil zum Teil: ex parte - CIC abr. can. 1470 1; zu einem groen Teil: magna ex parte [in larga misura] LC n. 91; ein integraler Teil: complens pars AAS 1985, 460; gewisse Teile der Kirche: quaedam Ecclesiae portiones - D-H 4823 teilbar dividuus [partag] S. chr. 208; teilbare Gter: bona quae dividi possunt [beni divisibili] CIC vig. can. 122; eine teilbare Sache: res divisibilis [una cosa divisibile] CIC vig. can. 1292 3 Teilchen particula [la particella] GS n. 14 teilen die Bereitschaft zu teilen: animus communicandi [la disposizione alla condivisione] LC n. 66; die Fhrungsverantwortung teilen: onus regimenque rerum participare [condividere la responsabilit della direzione] PP n. 70; jemandes Schicksal teilen: vices alicuius participare [subire le vicende di qc.] ES 617; diejenigen, die unseren Glauben nicht teilen: illi qui nostram fidem haud communicant [chi non condivide la nostra fede] FeR n. 104; das Teilen der Gter: bonorum communicatio [la condivisione] LC n. 68; Pt. Pf. die geteilte Welt: mundus dissociatus [il mondo diviso] SRS n. 24; Subst. das Teilen mit dem bedrftigen Bruder: communio cum fratre indigenti [la condivisione con il fratello che si trova nel bisogno] LC n. 56;

437

Teilerkenntnis
Teilerkenntnis partialis cognitio [une connaissance partielle] Cat. 314; Teilhabe participatio [la partecipazione] GS n. 31; das wachsende Bedrfnis nach Teilhabe: vividior necessitas participationis [il crescente bisogno della participazione] Cfl n. 5; die Teilhabe an den Ertrgen: societas bonorum [la partecipazione ai frutti] PP n. 1; Teilhabe an den Frchten der Arbeit: partitio fructuum laboris [la condivisione dei frutti del lavoro] LC n. 86; die Teilhabe an der politischen Macht: participatio in exercenda politica potestate [la partecipazione all'esercizio del potere politico] LC n. 8; Freiheit der Teilhabe: participata libertas [la libert partecipata] LC n. 29; heute fordern die Menschen eine grere Teilhabe an Verantwortlichkeiten und Entscheidungen: hodierna aetate homines poscunt maiorem partem in officiis suscipiendis et in consiliis ineundis [la richiesta attuale degli uomini una ripartizione pi grande delle responsabilit e delle decisioni] OA n. 47; teilhaben an etwas teilhaben: participare aliquid [la partecipazione a q.c.] PT 275, in partem alicuius venire [partecipare a q. c.] PT 260; partes habere in aliqua re [avere parte in q.c.] CIC vig. can. 1282; jemanden an etwas teilhaben lassen: participem reddere aliquem alicuius rei [partecipare q.c. a qc.] EV n. 34; andere an einem Gut teilhaben lassen: ceteris bonum communicare [rendere partecipi di un bene gli altri] UUS n. 88; an der Leitung teilhaben: participare procurationem [partecipare alla gestione] LE n. 8; Teilhaberecht participatum ius - DIM 68 Teilkirche ecclesia particularis [una chiesa particolare] OE n. 2 Teilnahme participatio [la partecipazione] AA n. 4; aktive Teilnahme (an einer Straftat): assistentia activa - CIC abr. can. 22590 2; ttige Teilnahme: actuosa participatio [l'attiva partecipazione] AA n. 10; die Teilnahme am sozialen Leben: vitae socialis participatio - AAS 1967, 1095; die freie und verantwortliche Teilnahme aller Brger am ffentlichen Leben: cunctorum civium libera participatio et responsale officium circa publicam rem [la libera partecipazione e responsabilit di tutti i cittadini alla cosa pubblica] SRS n. 44; die Teilnahme am Schmerz des Trauernden: communicatio doloris cum luctu confecto [la condivisione del dolore di chi nel lutto] EV n. 85; teilnahmeberechtigt zur Teilnahme am Konzil berechtigte Personen: personae in Concilio partem habentes - Ord. Conc. ante can. 1 teilnehmen an einem Auftrag teilnehmen: particeps esse alicuius muneris [partecipare a una missione] RH n. 11; an den Errterungen teilnehmen: discussiones participare - DPM can. 4 n. 2; an dieser Entscheidung mssen alle Mitglieder des Rates teilnehmen: In hac deliberatione omnes Consiliarii interveniant oportet AAS 1984, 499; am Kampf teilnehmen: dimicationis esse particeps [participer au combat] LN VIII-3; am politischen Leben teilnehmen: suas partes agere in ordinanda vita politica [prendere la sua parte nell'organizzazione della vita politica] GS n. 9; am sozialen Leben teilnehmen: participare vitam socialem [partecipare alla vita sociale] GE pr.; aktiv an der Liturgie teilnehmen: actuose partem habere in sacra liturgia [partecipare attivamente alla sacra liturgia] CIC vig. can. 528 2; aktiv an politischen Parteien teilnehmen: activam partem habere in factionibus politicis [avere parte attiva nei partiti politici] CIC vig. can. 287; an einer Versammlung teilnehmen: in conventu partem habere [partecipare nel convegno] CIC vig. can. 95 2; Teilnehmer participans [un partecipante] Cfl n. 64; Teilnehmer am Konzil: Concilii particeps Ord. Conc. Art. 1; Teilnehmer an einer Straftat: qui ad delictum perpetrandum concurrerit - CIC abr. can. 2231, qui in delictum concurrerunt - CIC abr. can. 2255 1, qui in delictum concurrunt [coloro che concorrono nel delitto] CIC vig. can. 1329 1; an einer Zeremonie: adstantes [ceux qui participent] LN IX-1; Teilperspektive particulares rationes [una prospettiva parziale] HV n. 7 Teilschuldner als Teilschuldner verurteilt: pro rata damnatus - CIC abr. can. 2211 Teilung divisio - CIC abr. can. 1421; bei der Teilung Polens: cum Poloniae res publica discissa est - OOE 42; nach der Teilung Polens: postquam Poloniae res publica discerpta est - OOE 41; Teilwahrheit veritas non integra [una verit parziale] FeR n. 27; Pl. Teilwahrheiten: veritates ex parte et ad tempus [verit parziali e provvisorie] FeR n. 5; teilweise partialiter - CIC abr. can. 1911, ex parte [parzialmente] CIC vig. can. 1620; sei es ganz oder teilweise: sive ex toto sive ex parte [in tutto o in parte] CIC vig. can. 1639 1; ein Dekret teilweise aufheben: decreto obrogare [abrogare il decreto] CIC vig. can. 1739; eine teilweise Gemeinschaft: communio ex parte [una comunione parziale] UUS n. 14; Telefon instrumentum ad vocem transmittendam vel recipiendam - AAS 1962, 636 telegraphisch per telegraphum [tramite telegrafo] CIC vig. can. 1079 4 telephonisch per telephonum [tramite telefono] CIC vig. can. 1079 4 Tempo celeritas [la rapidit] MM 412; Tendenz rerum cursus [la tendenza] PT 283, rerum proclivitas [la tendenza] CeP n. 75; animorum propensio [la tendenza] QDAP n. 19, inclinatio [la tendenza] FeR n. 43, propensio [la tendenza] FeR n. 55, mentium inclinatio [la tendenza] CA n. 5, ratio inclinatioque [la tendenza] SD n. 12; Pl. Tendenzen:

438

Textzustze
molimina [le tendenze] HG 566, proclivitates [le tendenze] DC n. 5, mentium inclinationes [tendenze] ReP n. 18; propensiones [le tendenze] CA n. 32; die Tendenz zu etwas: inclinatio ad [la tendencia hacia] FiC 194, propensio ad [la tendenza a] SRS n. 22; es besteht die Tendenz: inclinant ad [on tend ] LN IX-8; eine Tendenz ist festzustellen, die : invalescit eorum opinatio qui [si registra una crescente tendenza che ] EV n. 56; es lassen sich zwei anscheinend diametral entgegengesetzte Tendenzen feststellen: duae dantur proclivitates, quae inter se omnino discrepare videntur [si registrano due tendenze, in apparenza diametralmente opposte] EV n. 69; die gemeinsame Wurzel dieser Tendenzen ist : omnibus his opinationibus usque subest [comune radice di tutte queste tendenze ] EV n. 70; tendieren zum Atheismus tendieren: ad atheismum vergere [tendere all'ateismo] LC n. 27; Tenor tenor sententiae [il tenore della sentenza] CIC vig. can. 1655 2, pars dispositiva sententiae [il parte dispositiva della sentenza] CIC vig. can. 1609 3 Termin einen Termin festsetzen: statuere terminum [stabilire un termino] CIC vig. can. 8 2 Terminologie dictio [la terminologia] SRS n. 14; um in der klassischen Terminologie zu sprechen: ut tradita loquamur loquela [per usare la terminologia classica] SS n. 35; sich der Terminologie der philosphischen Tradition bedienen [philosophicae traditionis usurpare verba] SS n. 7; durch den Gebrauch einer prziseren Terminologie: accuratioribus vocalibus [servendosi di una terminologia pi precisa] Cfl n. 23; die berlieferten Terminologien: translaticiae locutiones [le terminologie tradizionali] FeR n. 55; Terminus vox [il termine] DoV pr; mit dem Terminus Atheismus" werden voneinander sehr verschiedene Phnomene bezeichnet: voce atheismi phaenomena inter se valde diversa designantur [con il termine di ateismo vengono designati fenomeni assai diversi] GS n. 19; Terrain btr. das Terrain der Verstndigung: provincia qua consensus reperitur [il terreno dintesa] FeR n. 104; territorial territorialis [territoriale] CIC vig. praef. XXII; eine Teilgemeinschaft des Gottesvolkes ist territorial zu umschreiben: portio Populi Dei regendi territorio determinetur [la porzione del populo di Dio da reggersi determinata dal territorio] CIC vig. praef. XXII; Terror terroris facinora [il terrore] DR 80; der Zustand des Terrors: terroris inferendi usus [il terrorismo] FC n. 43; Terror gegen die Zivilbevlkerung: in cives terrores [il terrore contro i civili] CA n. 14; Terrorismus terroris plena dominatio [il terrorismo] DR 77; formidolosa scelerum coniuratio [il terrorismo] DR 77; terrifica scelerum coniuratio [il terrorismo] DR 77; terrorismus [il terrorismo] GS n. 79, scelerum coniuratio [il terrorismo] SRS 77, terror [il terrore] RH n. 17, terroris inferendi usus [il terrorismo] FC n. 43, terrendi ratio [il terrorismo] LC n. 14; tromocratia [il terrorismo] SRS n. 24, terror praeparatus et cogitatus [il terrorismo] Iuv n. 15, terrores sparsi [il terrorismo] Cfl n. 6; die Ausbreitung des Terrorismus: terrorum propagatio [la diffusione del terrorismo] CA n. 18; terroristisch terroristische Akte: terroris acta [atti di terrorismo] SRS n. 24; eine terroristische Herrschaft: terroris plena dominatio [il terrorismo] DR 77; terroristische Methoden: methodi terrorismi [i metodi del terrorismo] LC n. 79; mit terroristischen Methoden: terrendi ratione utendo [la pratica del terrorismo] LC n. 14; Testament ein Testament errichten: testamentum condere [redigere un testamento] CIC vig. can. 668 1; der Verfasser des Testaments: testator [il testatore] CIC vig. can. 1299 2 teuer teurer bezahlen: pluris emere [pagare di pi] PP n. 47 Teuerung pecuniae caritas - CCC 178, caritas [la chert] Cat. 2537; Teufelskreis in den Strudel eines furchtbaren Teufelskreises geraten: vitiosi circuitus turbine capi [entrare nel vortice di un terribile circolo vizioso] EV n. 21; Text scriptio [il testo] MD n. 23; nach dem Text der Vulgata: secundum vulgatam editionem [secondo il testo della Volgata] SD n. 14; ein reicher und vielschichtiger Text: locus uber multiplexque [un passo ricco e complesso] MD n. 23; der wrtliche Text des Beschlusses: formula resolutionis [la resoluzione] REU n. 15 3; einen Text erstellen: textum apparare - ED 386; die kritische Ausgabe eines Textes: textus ad criticae artis normas concinnatus [pubblicare un testo secondo le norme della vera critica] DAS 304; einen Text von Fehlern reinigen: expurgare textum a depravationibus [liberare il testo dalle deformazioni] DAS 307; die Verbesserung des Textes: emendatio textus - LA n. 7; einen Text wiederherstellen: restituere textum [restituire un testo al suo primitivo tenore] DAS 307; auf Grund der inneren Logik des Textes: secundum interiorem quandam consequentiam loci [in base alla logica interiore del testo] MD n. 29; Textfassung elocutio - LA n. 3; Textkritik ars critica textualis [la critica testuale] DAS 307, critices textus AAS 1964, 715 Textberlieferung traditio textualis - LA n. 37; Textvergleichung textuum comparatio - SLL 349 Textzusammenhang sermonis contextus [il contesto] DAS 314 Textzustze glossae [le glosse] DAS 307

439

Theater
Theater theatrorum scaena [il teatro] DR 74, scaenici ludi [gli spettacoli teatrali] CeP ante n. 158 ss.; die Kunst des Theaters: scaenica ars [larte del teatro] IM n. 14; Theaterautor scriptor scaenicus [l'autore di teatro] CeP n. 161; Theaterkunst scaenica ars [l'arte del teatro] IM n. 14 Theaterstck fabella scaenica - CeP n. 158; Thema thema [il tema] OT n. 16, argumentum [l'argomento] RH n.20 [il tema] SRS n. 7; das Thema Tod: mortis argumentum [il tema della morte] FeR n. 48; das Thema der bekannten Konzilserklrung: proprietas ipsius Conciliaris Declarationis [l'oggetto della nota Dichiarazione conciliare] CA n. 9; ein christliches Thema: argumentum christianum [un thme chrtien] LN III ante 1; das Thema sein von etwas: materiam subministrare alicuius rei [fournir le thme de qc.] LN IV-5; ein Thema ansprechen: argumentum pertractare [aborder un thme] LN V-7; ein Thema aufgreifen: argumentum requirere [riprendere un tema] MD n. 11; das Thema Entwicklung und Fortschritt" taucht in allen Gesprchen auf: de argumento auctus et profectus omnes loquuntur [il tema dello sviluppo e del progresso sulla bocca di tutti] RH n. 15; sich mit einem Thema auseinandersetzen: argumentum obire [affrontare un tema] MD n. 2; ein weites Thema behandeln: ingens argumentum tractare [traiter un vaste thme] LN pr.; Themen festlegen: argumenta finire [individuare gli argomenti] UUS n. 79; ein Thema fortfhren: argumento instare [continuare un tema] LG n. 1; etwas zum Thema einer Enzyklika machen: aliquid argumentum efficere Litterarum Encyclicarum [fare q.c. il tema di un' Enciclica] RH n. 3; ein Thema vorschlagen: argumentum proponere [suggerire un tema] ReP n. 4; Thematik die Thematik des Dokuments: argumenta documenti [la tematica] SRS n. 2; eine weite Thematik: latum argumentum [una vasta tematica] TMA n. 52; Themenfolge argumentorum ordo [l'ordine tematico] SRS n. 7 Themenkatalog argumentorum index AAS 1967, 98; Theogonie deorum origines [la teogonia] FeR n. 36 Theologie die herkmmliche Theologie: theologia translaticia [la thologie traditionnelle] LN X-3; theologisch Adj. die theologische Konzeption des Problems ausdrcken: quaestionem ex theologica ratione pertractare [esprimere la concezione teologica del problema] RH n. 17; die theologische Reflexion: meditatio theologica [la rflexion thologique] LN III4; Adv. theologica ratione [thologiquement] LN IX n. 13; theoretisch Adj. ad doctrinam spectans [d'ordine dottrinale] DR 103, ad doctrinam attinens [dottrinale] ES 611, cogitabile seu theoreticum [una teoria] LE n. 11; ad theoriam quod attinet [sul piano teorico] LC n.1; der theoretische Aspekt: adspectus theoricus [l'aspetto teorico] LC n. 2; die theoretische Ausbildung: institutio doctrinalis [una formazione dottrinale] CIC vig. can. 660 1, formatio doctrinalis [una formazione dottrinale] CIC vig. can. 661; die theoretische Ausrichtung: intentio speculativa [l'orientation spculative] LN X-3; theoretisches Denken: theoretica cogitandi ratio [il modo di pensare teoretico] GS n. 8; theoretische Erkenntnisse: cognitiones in cogitatis innixae [cognizioni teoriche] OA n. 38; eine theoretische Frage: quaestio doctrinalis [una questione dottrinale] AA n. 14; eine rein theoretische Idee: cogitatum, quod in mentis tantum sensu continetur [una idea puramente teorica] OA n. 27; eine theoretische Lsung: solutio doctrinalis [una soluzione dottrinale] AA n. 14; Adv. theoretice [in teoria] CD n. 14; etwas theoretisch lernen: theoretice addiscere aliquid [imparare q.c. teoricamente] OT n. 21; etwa theoretisch vertreten: aliquid argumentis fulcire [rivendicare q.c. nella teoria] DR 82; theoretisch und praktisch: opinione et re [sia in teoria, sia in linea di fatto] ID 166, in doctrina et in usu [thorique et pratique] LN II-2; theoretisch-abstrakt die theoretisch-abstrakte Ebene: gradus doctrinalis et a rebus abstractus [il livello dottrinale e astratto] VS n. 56; Theorie theoria [la teoria] NA n. 5, sententia [la teoria] MC 231, ratio [la teoria] MM 454, opinatio sive theoria [la thorie] LN IX-2; die Theorien von Philosophen: philosophorum placita [le argumentazioni dei filosofi] GS n. 7; der bergang von der Theorie in die Praxis: aliquid a ratione ad usum revocare [il passaggio dalla teoria alla pratica] MM 454; die soziale Botschaft des Evangeliums darf nicht als eine Theorie angesehen werden: haberi non potest socialis Evangelii nuntius tamquam ars quaedam et nuda sententia [il messaggio sociale del Vangelo non deve essere considerato una teoria] CA n. 57; eine Theorie billigen: theoriam recipere [ammettere la teoria] LC n. 77; Theozentrik theocentrismus [il teocentrismo] DMi. n. 1 theozentrisch theocentricus [teocentrico] DMi. n. 1; eine theozentrische Sicht: rerum prospectus, cuius Deus medium occupat locum [una visione teocentrica] UUS n. 84; therapeutisch ein rein therapeutischer Eingriff: interventus prorsus therapeuticus [un intervento strettamente terapeutico] DoV I 3; der Mensch kann ber immer wirksamere therapeutische Mittel verfgen: homo medendi rationibus magis magisque efficacibus uti potest [l'uomo pu disporre di sempre pi efficaci risorse terapeutiche] DoV intr. n. 1;

440

Tod
Therapie eine frhzeitige Therapie ermglichen: ut praevia curatio parari possit [rendere possibile una terapia precoce] EV n. 63; die medizinische Therapie: medica therapia [la terapia medica] DoV I 3; These assertum [un'asserzione] HG 571, eine These aufstellen: propositionem enuntiare AAS 1971, 236; Pl. Thesen: opinationes [les thses] LN XI-15; Thesen aufstellen: sententias proferre Hom n. 1; weit verbreitete Thesen: lateque disseminatae opinationes [tesi molto diffuse] FeR n. 8; Thesen, die mit der katholischen Lehre unvereinbar sind: assertiones doctrinae catholicae repugnantes [tesi incompatibili con la dottrina cattolica] VS n. 37; in Thesen zusammenfassen: in propositionibus summatim exponere ReP n. 4; Thesenverteidigung thesis defensio - SLL 357 Thron solium [il truono] QP 596 Thronassistent astator ad solium - AAS 1968, 312 tief die tiefe Bedeutung: recondita significatio [lintimo significato] VS n. 95; eine tiefe Sehnsucht: penitum desiderium [un intimo desiderio] FeR n. 24; die tiefe Weisheit: alta sapientia [la profonda saggezza] RH n. 3; tief fallen: ima petere - ACS 16; Komp. einen tieferen Einblick gewinnen: aptius in causam introspicere [gettare pi addentro lo sguardo nel soggetto] DAS 313; eine tiefere Gemeinschaft formen: altiorem communitatem efficere [costituire una comunione ancor pi profonda] LC n. 69; der tiefere Grund liegt darin, da: recondita causa in eo reperitur, quod [la ragione profonda sta nel fatto che] FeR n. 49; eine tiefere Kenntnis: penitior cognitio - AAS 1958, 660; ein tieferes Verstndnis: penitior intellegentia AAS 1967, 547; tiefer durchdenken: altius perpendere ReP 4; Spl. im tiefsten Herzen: in cordium penetralibus - AAS 1984, 517; Tiefe amplitudo [la profondit] LC n. 5, altitudo [la profondit] VS n. 16; in ihrer Flle und Tiefe: pro sua plenitudine altitudineque [nella sua pienezza e profondit] DMi n. 1; die Tiefe des menschlichen Bewutseins: penetralia humanae conscientiae [il profondo della coscienza umana] RH n. 8; Hhe und Tiefe: sublimitas et profundum [l'altezza e la profondit] CT n. 5; (geistig) in die Tiefe gehen: penitus descendere [scendere in profondit] FeR n. 43; aus der Tiefe des Herzens kommt die Frage: ex imo corde exsurgit interrogatio [dalla profondit del cuore sorge la domanda] VS n. 8; das Leben in seiner Tiefe sehen: vitam intueri ipsius in altitudine [vedere la vita nella sua profondit] EV n. 83; Tiefendimension die Tiefendimension der Freiheit: alta significatio libertatis [la profonda dimensione della libert] LC n. 21; Tiefenprofil das geistige Tiefenprofil: intima spiritalia lineamenta [la fisionomia spirituale profonda] VS n. 71; tiefgehend ein tiefergehender Aspekt: pars quaedam praestantior [un aspetto pi profondo] EV n. 19; tiefgreifend tiefgreifende ideologische Abweichungen: gravia indolis ideologicae vitia [les graves drives idologiques] LN pr.; eine tiefgreifende Korrektur: plana emendatio [una radicale correzione] SRS n. 21; tiefgreifende Reformen sind unumgnglich: necesse profecto est res quasdam mutari ac praesentis vitae condiciones penitus emendari [sono indispensabili delle riforme profonde] PP n. 81; tiefgreifende Vernderungen: immutationes ab imo [profondi cambiamenti] LC n. 72; tiefgrndig altus [profondo] VS n. 65; noch tiefgrndiger: altius adhuc [ancora pi profondamente] EV n. 87; tiefwirkend peculiariter efficax [incisivo] Cfl n. 28; tierisch tierisches Verhalten: animalitas [l'animalit] Cat. 2388; Tierversuche medica et scientifica experimenta in animalibus [les exprimentations mdicales et scientifiques sur les animaux] Cat. 2417; tilgen [1] eradere - D-H no 3587; die verdchtigen Stellen tilgen: expungere locos suspectos - D-H n. 1853; tilgen [2] ein Kapital tilgen: reddere summam capitalem [restituire il capitale] CIC vig. can. 639 5; Tilgung die Tilgung der Schuld: debiti exstinctio [l'estinzione del debito] CA n. 35; Tischgemeinschaft der Vorsteher der Tischgemeinschaft: mensae dominus [le matre de table] Cat. 1329; Tischsegen benedictio ad mensam [la bndiction de la table] Cat. 2834; Titel [1] den Titel: "Konig von Italien" annehmen: nomen Regis Italiae assumere [prendere il titolo di Re d'Italia] ASS 10, 482; den Titel fhren: titulo frui AID 502, titulo honestari - AID 504, titulo insignitus esse - AID 508, titulum gerere [portare il titolo di] CIC vig. can. 808; jemandem einen Titel verleihen: aliquem titulo honorare - Stat. PAS Art. III; Titel [2] die dogmatische Konstitution, deren Titel lautet: "Lumen Gentium": Constitutio dogmatica cuius est index Lumen gentium - AAS 1967, 465; die dem hebrischen Text vorgesetzten Titel der Psalmen: tituli Psalmorum hebraico textui praefixo - D-H n. 3255; die Zeitung, deren Titel LOsservatore Romano lautet: acta diurna, quibus LOsservatore Romano est index AAS 1966, 185 Toben im Toben des Sturmes: saeviente tempestate OOE 55 Tod bis zum Tode: usque ad mortem [fino alla morte] HV n. 9; in den Tod gehen: mortem oppetere - OOE 54; Tod und Verwstung: neces immanesque ruinae PT 287; das Leben auf dem Weg zum Tode: vita deficiens [la vita sulla via del tramonto] EV n. 4;

441

todbringend
solange der Tod nicht mit Sicherheit festgestellt wurde: nisi certo constet de morte [se la morte non stata accettata] DoV I 4; jemanden zum Tod verurteilen: aliquem morte afficere [mandare a morte] DoV I 5; todbringend mortifer [mortifero] ReP n. 17; eine todbringende Handlung: mortifera actio [un gesto omicida] EV n. 57; Todesangst agonia [l'agonie] Cat. 333, mortis metus [la crainte de la mort] Cat. 1754 Todeserklrung declaratio de morte praesumpta [la dichiarazione di morte presunta] CIC vig. can. 1707 1; das Verfahren der Todeserklrung: processus praesumptae mortis [il processo di morte presunta] CIC vig. ante can. 1707 Todesfall im Todesfall: casu obitus - CIC abr. can. 1480 Todesgefahr mortis discrimen [il pericolo di morte] SD n. 6; bei drohender Todesgefahr: urgente periculo mortis [in urgente pericolo di morte] CIC vig. can. 1079 1; Todeskampf im Todeskampf befindlich: in mortis agone constitutus [agonizzante] EV n. 57; Todesmaschine machinamentum mortis [un ordigno di morte] LC n. 15 Todessaat mortis semen [la seminaggione della morte] EV n. 10; Todesstrafe poena capitalis [la pena di morte] EV n. 56, poena mortis [la peine de mort] Cat. 2266; Todesurteil damnatio ad mortem [la sentenza di morte] DoV I 2; ein Todesurteil fllen: mortis sententiam ferre - CIC abr. can. 984; Todeszeitpunkt punctum temporis quo mors hominis evenit - AAS 1989, 766 tdlich Adj. letalis [mortale] LC n.19; ein tdlicher Ausgang: mortis exitus [lesito mortale] EV n. 55; ein tdliches Geschwr: ulcus mortiferum - UAD 677; tdlicher Ha: exitiale odium - MN 658; ein tdlicher Irrtum: capitalis error [une erreur mortelle] LN VI-3; das Opfer einer tdlichen Illusion werden: in exitialem procidere deceptionem [tre victime d'une illusion mortelle] LN XI-7; Adv. tdlich treffen: letaliter ferire [colpire mortalmente] FC n. 21; tdlich verletzen: mortali vulnere percutere [mortalmente ferire] EV n. 59; Todsnde letale peccatum [il peccato mortale] VS n. 68, peccatum mortale [il peccato mortale[ ReP n. 17; Toleranz tolerantia [la tolleranza] LP 610; in wohlwollender Toleranz: in lenitate facilitateque [in una benevola tolleranza] ID 174; die rechtliche Toleranz gegenber unverheirateten Paaren: tolerantia iuridica erga virorum ac mulierum paria quae matrimonio iuncta non sunt [la tolleranza giuridica verso le coppie non sposate] DoV III; tolerieren etwas tolerieren: patienter ferre ut [tollerare q.c.] ID 174; etwas nicht tolerieren wollen: alicuius rei impatiens esse - MP 775 Tonband taeniola magnetica - AAS 1972, 249, taeniola sonora [il nastro magnetico] CeP n. 145; Tonbandaufnahme quae ope magnetophonii incisa sunt [ci che fu registrato al magnetofono] CIC vig. can. 1569 1 Tonbandgert magnetophonium - AAS 1972, 249, machina magnetophonica [il magnetofono] CIC vig. can. 1567 2 Tonbandkassette sonorarum taeniarum cistellula [la cassetta] CeP n. 48; Tpfer figulus [il vasaio] LE n. 26; Torheit stultitia [la follia] SP 415; Tortur cruciatus, um [la tortura] LC n. 79; total totaler Krieg: bellum universum [una guerra totale] SRS n. 20; Subst. etwas Totales: universalitas [une totalit] Cat. 1643; totalitr totalitarius [totalitario] GS n. 75; [A] eine totalitre Auffassung des sozialen Lebens: ratio totalitaria vitae socialis [una concezione totalitaria della vita sociale] LC n. 95; [G] eine totalitre Gesellschaft: societas imperii absoluti [una societ totalitaria] OA n. 34; [I] eine totalitre Ideologie: consilia ad unius dominationem pertinentia [un'ideologia totalitaria] PP n. 11; [R] ein totalitres Regime: regimen penitus dominans [un rgime totalitaire] LN XI-10, regimen tyrannidis [un regime totalitario] CA n. 29, imperiosum regimen [un regime totalitario] CA n. 47, regimen absolutum [un regime totalitario] TMA n. 36; das Aufkommen von totalitren Regimen: adventus regiminum totaliorum [l'avvento di regimi totalitari] LC n. 78; [S] ein totalitres System: absolutum civitatis imperium [un sistema totalitario] OA n. 3; systema omnia complectens [un sistema totalitario] FeR n. 46; totalitre Systeme: systemata totalitaria [sistemi totalitari] LC n. 14, regimina absoluta [sistemi totalitari] CA n. 61; [T] totalitre Tendenzen: proclivitates imperiosae [tendenze totalitarie] OA n. 35; [W] ein totalitres Weltbild: totalitaria mundi visio [una concezione totalitaria del mondo] VS n. 101; Totalitarismus absoluta dominatio [il totalitarismo] OA n. 49; tyrannicum absolutumque imperium [il totalitarismo] RH n. 17; absoluti dominatus regimen [il totalitarismo] SRS n. 15, absolutum regimen [il totalitarismo] EV n. 96, unius dominatus [il totalitarismo] CA n. 17; die Totalitarismen unseres Jahrhunderts: effrena absolutaque nostri saeculi imperia [i totalitarismi del nostro secolo] RH n. 17; den Weg des Totalitarismus beschreiten: totalitarismi curriculum decurrere [camminare sulla strada del totalitarismo] EV n. 20; der Totalitarismus in seiner marxistisch-leninistischen Ausprgung: totalitarismus

442

Tragdie
sub marxiana et leniniana specie [il totalitarismo nella forma marxista-leninista] CA n. 44; tten tten allein um zu tten: ad hoc dumtaxat homicidium fit, ut mors alicui afferatur [si uccide soltanto per uccidere] SRS n. 24; Totenbeschwrung mortuorum evocatio [l'vocation des morts] Cat. 2116; Totengrber sepulchrorum fossor - CIC abr. can. 1185 Totschlag voluntarium homicidium [l'omicidio totalitario] CIC vig. can. 1041 Ttung interfectio [l'uccisione] EV n. 57; die Ttung eines Menschen: humanae vitae exstinctio [la soppressione della vita umana] EV n. 57; Tourismus peregrinationes delectationis causa suscepti - AAS 1963, 746, turismus [il turismo] GS n. 61; voluptariae peregrinationes - AAS 1980, 355 Touristen ii qui relaxationis causa ad tempus alias regiones petunt [i turisti] CD n. 18 trachten Vlker und Einzelpersonen trachten nach der eigenen Befreiung: populi et singuli homines suam ipsorum liberationem affectant [popoli e individui aspirano alla propria liberazione] SRS n. 46; wer nach dem Leben des Menschen trachtet, trachtet Gott selbst nach dem Leben: qui hominis adgreditur vitam ipsi quadamtenus Deo infert manus [chi attenta alla vita delluomo, in qualche modo attenta a Dio stesso] EV n. 9; Tradition tradita a maioribus instituta [le tradizioni] MM 442, translaticiae consuetudines [la traditione] CA n. 57; ein Staat mit alter christlicher Tradition: christiana doctrina antiquitus exculta civitas [uno Stato di tradizione cristiana] PT 297; die beste Tradition katholischen Denkens: probatissima translaticia consuetudo catholicae doctrinae [la miglior tradizione del pensiero cattolico] VS n. 36; der Schatz der Tradition: patrimonium maiorum hereditate acceptum [il patrimonio tradizionale ereditato] LE n. 3; die religisen Traditionen der Zeit: religiosae traditiones temporis [la traditione religiosa del tempo] MD n. 24; die Traditionen bewahren: translaticias consuetudines servare [conservare le tradizioni] UUS n. 84; traditionell Adj. avitus [tradicional] DN 261; die traditionelle Apologetik: translaticia apologetica ratio [l'apologetica tradizionale] HG 564; die traditionelle Gesellschaft: translaticia societas [la societ tradizionale] CA n. 4; die traditionelle Kultur: traditus humanitatis cultus [la civilt tradizionale] PP n. 10; der traditionelle Sprachgebrauch: sermo translaticius [il linguaggio tradizionale] ReP n. 26; der traditionelle Streit: translaticiae contentiones [il contenzioso tradizionale] UUS n. 49; die traditionellen Weisheitsformen: translaticiae sapientiae [le saggezze tradizionali] FeR n. 69; Adv. translaticio more [tradizionalmente] VS n. 74; traditionsgebunden traditionibus addictus [vincolato da tradizioni] GS n. 6 traditionsgem ex translaticio more AAS 1966, 609; trg desidosus [negligente] SS n. 29; Tragbahre lectica, ae - IA 471 tragbar portatilis - CIC abr. can. 239 1 tragen ein Abzeichen tragen: insigne gestare [portare un distintivo] Stat. PAS art. VI; die Last des Elends tragen: miseriae onus pati [connatre le poids de la misre] LN I-1; eine geziemende kirchliche Kleidung tragen: decentem habitum ecclesiasticum deferre [portare un abito ecclesiastico decoroso] CIC vig. can. 284; das Ordenskleid tragen: habitum instituti deferre [portare l'abito dell'istituto] CIC vig. can. 669 1; Lasten tragen: onera adimplere - CIC abr. can. 1475 1; Pt. Pf. getragen von: dependens a [dipendente da] IM n. 14; vom christlichen Geist getragen: mente christiana ductus [di ispirazione cristiana] FC n. 75; Trger der Trger der Gewalt: subiectum potestatis [il soggetto di potest] CIC vig. can. 336; der Trger von Pflichten: subiectum obligationum [il soggetto di obblighi] CIC vig. can. 310; der Trger von Rechten: iuribus instructus [il soggetto di diritti] PT 270, subiectum iurium [il soggetto di diritti] CIC vig. can. 310; als Trger von staatlichen Rechten und Pflichten: civilibus uti instructus iuribus ita obligationibus obstrictus - VN 286; die Trger von Krankenhusern und Kliniken: valetudinariorum et nosocomiorum praesides [i responsabili delle istituzioni ospedaliere] EV n. 74; die Trger des karitativen Handelns der Kirche: actionis caritativae Ecclesiae curatores [i responsabili dell'azione caritativa della Chiesa] DC n. 32; Trger der Goldenen Rose: Lator Rosae Aureae AAS 1968, 313 Trgheit segnities [un'indolenza] QA 201, desidia [un'inerzia] DR 77, socordia [un'ignavia] DAS 307 tragisch calamitosus [tragico] EV n. 15; die tragischen Erfahrungen: calamitosa illa experimenta [le tragiche esperienze] LC n. 76; tragische Ereignisse: luctuosi eventus [tragici eventi] CA n. 28; eine tragische Saat aufgehen lassen: mortiferam segetem edere [maturare un tragico raccolto] SP 416; eine tragische Situation: infelicia adiuncta [una situazione tragica] UUS n. 62; eine tragische Verneinung: miseranda negatio [una tragica negazione] EV n. 18; Tragdie btr. die Tragdie dieser Menschenmengen: funestus tot illarum multitudinum casus [la tragedia di questi moltitudini] SRS n. 24; die Tragdien, die die Geschichte der Freiheit kennzeichnen: calamitates, quae historiam libertatis notant [le tragedie che segnano la storia della libert] LC n. 37; die Tragdie des Ersten Weltkriegs: clades primi universalis belli [la tragedia della prima guerra mondiale] TMA n. 22;

443

Tragweite
Tragweite momentum [la portata] CA n. 22, amplitudo [la porte] Cat. 66; eine Entscheidung mit Tragweite treffen: aliquid compluribus cum consectariis decernere [una scelta gravida di conseguenze] NMI n. 31; einen Schritt von wahrhaft historischer Tragweite tun: vere historicae significationis facere progressionem [compiere un passo di autentica portata storica] FeR n. 57; eine groe Tragweite: grande momentum [una grande portata] EN n. 6; eine universale Tragweite haben: ambitum habere universalem [avoir une ampleur universelle] LN I-1; die volle Tragweite erfassen: totum momentum percipere [approfondire la piena portata] ReP n. 4; Traktat tractatio [il trattato] LE n. 19; Trank Speis und Trank: cibus potusque [cibo e bevanda] AA n. 8 trnken den Boden mit Blut trnken: terram cruore imbuere - LSI 524 Transfer der technologische Transfer: mutua in re technologica communicatio [gli scambi tecnologici] Cfl n. 43; transparent manifestus [con trasparenza] DC n. 30; Transparenz perspicuitas [la trasparenza] FeR n. 28, rerum perspicuitas [la trasparenza] VS n. 98; Transparenz in der ffentlichen Verwaltung: perspicuitas in publica administratione [la trasparenza nella pubblica amministrazione] VS n. 101; Transplantation Organe fr Transplantationen: organa transplantanda [organi da trapiantare] EV n. 15; Organe fr Transplantation gewinnen: intercedere ut transplantanda praesto sint organa [intervenire per rendere disponibili organi da trapiantare] EV n. 64; transportieren vectare [il trasporto] MM 435 Transport vectiones [il trasporto] LC n. 7; Transportmittel res vectoriae [i trasporti] PT 275 Transportmglichkeiten opportunitates vectionum [le possibilit di trasporto] LC n. 7 transzendent die transzendente Bedeutung: significatio transcendens [il senso trascendente] SD n. 10; die transzendente Berufung des Menschen: hominis vocatio rerum naturam transcendens [la vocazione trascendente dellessere umano] SRS n. 33; die transzendente Bestimmung: sors naturam transcendens [il destino trascendente] LE n. 4; die transzendente Fhigkeit der Vernunft: rationis transcendens facultas [la capacit trascendente della ragione] FeR n. 60; der unendlich transzendente Gott: Deus qui infinite res transcendit [Dio infinitamente trascendente] VS n. 41; Transzendenz ens transcendens [il trascendente] FeR n. 41; die Transzendenz der Macht des Geistes: transcendentia Spiritus potentiae [la trascendenza della potenza dello Spirito] UUS n. 84; die Transzendenz der Person: transcendens personae natura [la transcendance de la personne] LN IV-15; sich der Transzendenz ffnen: ad modum excedentem sese aperire [aprirsi alla trascendenza] FeR n. 41; die Negation jeder Transzendenz: negatio omnium naturam transcendentium [la negazione di ogni trascendenza] OA n. 33; die ffnung zur Transzendenz: rebus transcendentibus patescere [lapertura verso il trascendente] SRS n. 32; den Zugang zur Transzendenz erffnen: ad transcendentiam aditum reserere [aprire il cammino verso il trascendente] FeR n. 59; transzendieren die Kulturentwicklung selbst beweist, da es im Menschen etwas gibt, das alle Kulturen transzendiert: progressus ipse culturarum ostendit aliquid inesse in homine quod eas praetergrediatur [il processo stesso delle culture dimostra che nelluomo esiste qualcosa che trascende le culture] VS n. 53; Trappistin soror Ordinis Cistercensium Strictioris Observantiae [la suora trappista] UUS n. 27; trauen solchen Versprechungen kann man nicht trauen: eiusmodi pollicitationibus fidem adiungere non tutum - AAA 324 Trauerbeflaggung auf den Schiffen die Trauerbeflaggung aufziehen: lugubria induere navibus - VN 276 Trauerfall luctuosus eventus [un evento luttuoso] CIC vig. can. 767 3 trauern Pt. Pr. trauernd: afflictus [afflitto] SD n. 16; Traum der Traum von einem unbegrenzten Fortschritt kehrt wieder: optatum infinitae cuiusdam progressionis recuperatur [il sogno di un progresso infinito si ritrova] SRS n. 31; dieser Traum ist zerronnen: somnium hoc evanuit [questo sogno svanito] DC n. 27; Trauma ein seelisches Trauma: animi vulnus [un trauma psicologico] FC n. 81; ein Trauma fr die Menschheit: humanitati exitiosum [traumatico per lumanit] FeR n. 46; traurig ein trauriges Bild: formidolosa imago - AI 43; auf traurige Weise: dolendum in modum [doloroso] LC n. 96; treffen jemanden treffen: afficere aliquem [colpire qc.] LC n. 57; tdlich treffen: letaliter ferire [colpire mortalmente] FC n. 21 Treffen congressio [un appuntamento] TMA n. 53; treiben ins Exil treiben: in exsilium exagere - AAS 1949, 44 Treibjagd venatio clamorosa - CIC abr. can. 138 Treibsand infidae mobilesque arenae [l'infida sabbia] SP 440; sabulum cedens [la sabbia mobile] EV n. 20; auf Treibsand gebaut: in mobili arena exstructum [appoggiato sulla sabbia mobile] SP 449 Trend einem Trend folgen: declive sequi [seguire una china] UUS n. 43; trennen abiungere a [disgiungere da] DR 82; sich trennen (von Ehegatten): discedere [separarsi] CIC

444

Trieb
vig. can. 1143 2; Staat und Kirche trennen: seiungere Ecclesiam a Statu, Statum ab Ecclesia Syll. VI n. 55, segregare Civitatis rationes a rationibus Ecclesiae - VN 278, dissociare ab Ecclesia rempublicam - VN 280, segregare rationes Reipublicae ab Ecclesiae rationibus [sparer les interets de la Rpublique de ceux de l'glise] MG 5; die Kirche ist vom Staat zu trennen: rationes Ecclesiae a republica disparandae sunt [la Chiesa deve essere separato dallo Stato] LP 611; Pass. getrennt werden: disiungi [essere separato] DoI n. 16; Pt. Pf. getrennt: disiunctus [segregato] FC n. 74; getrennt von: discretus a [staccato da] MM 452, seiunctus a [staccato da] PT 299; sie knnen nicht getrennt bestehen: seiunctim nullo modo esse possunt [non possono sussistere in maniera indipendente] FeR n. 55; getrennt beraten und entscheiden: seorsim utrique deliberare vel decernere [la deliberazione dovr farsi dagli uni e dagli altri separatamente] QA 205; die Mnner sollen von den Frauen getrennt stehen: viri a mulieribus seorsim consistant - AAS 1958, 658; getrennt lebend: a marito disiuncta (uxor) [una separata] FC n. 24; Getrennte Brder fratres ab Apostolicae Sedis communione seiuncti [fratelli separati dalla comunione con la Sede Apostolica] SCo. appendix, fratres qui in plena Communione cum Ecclesia catholica non sunt [i fratelli che non sono nella piena comunione con la Chiesa cattolica] CIC vig. can. 383 3, fratres seiuncti [i fratelli separati] CIC vig. can. 825 2 Trennmauer medius paries maceriae [il muro di separazione] ReP n. 7; Trennung seiunctio [la separazione] FC n. 46, discidium [la separazione] FeR n. 45, disiunctio [la separazione] ES 638; dissociatio [la separazione] FeR n. 77; distractio [la separazione] VS n. 56; + Gen. die Trennung der Ehegatten: separatio coniugum [la separazione dei coniugi] CIC vig. ante can. 1692; + von die Trennung von Freiheit und Wahrheit: libertatis disiectio a veritate [la dissociazione tra libert e verit] VS n. 88; die Trennung der einen Gewalt von der andern: secessio alterius potestatis ab altera [la separazione di un potere dall'altro] ID 174; die Trennung der Mitglieder vom Institut: separatio sodalium ab instituto [la separazione dei membri dall'istituto] CIC vig. ante can. 684; die Trennung von Staat und Kirche: rei sacrae a re civili distractio [la separazione della Chiesa dallo Stato] LP 612, civilis societas ab Ecclesia seiungenda [la separacin del Estado y de la Iglesia] DN 264; das Gesetz ber die Trennung von Kirche und Staat: lex de discidio - VN 288, lex quae Rempublicam seorsum ab Ecclesia separat - VN 290, lex discidii [la loi de sparation] MG 6; die Trennung von Tisch und Bett: separatio tori, mensae et habitationis - CIC abr. ante can. 1128; + zwischen die Trennung zwischen den physischen, psychischen und moralischen Elementen, aus denen die Familie besteht: divisio elementorum physicorum, psychicorum atque moralium, e quibus familiae ipsae coalescunt [la divisione fra gli elementi fisici, psichici e morali che costituiscono la famiglia] DoV II A 3; die fortschreitende Trennung zwischen Glauben und Vernunft: progrediens fidei a philosophica ratione distractio [la progressiva separazione tra la fede e la ragione filosofica] FeR n. 48; + Vb. Trennungen aufgeben: dissensiones abicere [abbandonare le divisioni] UUS n. 65; die gewollte Trennung der Ziele bewirken: efficere ut voluntarie fines dissocientur [operare una dissociazione volontaria delle finalit del matrimonio] DoV II B 4; die Trennung durchfhren: separationem instituere - CIC abr. can. 1132; die Trennung einleiten: discidium inducere - VN 276; Trennungen berwinden: discidia vincere [superare le divisioni] FeR n. 92; Trennungsgrnde causae discedendi - CIC abr. can. 1131 1 Trennungslinie eine Trennungslinie berschreiten: divisionem supergredi [superare la divisione] SRS n. 24 treten etwas mit Fen treten: conculcare aliquid [calpestare qc.] EV n. 5; treu sich selbst treu bleiben: sibi constare [essere coerente con se stesso] HV n. 16, sibi cohaerere [essere coerente con se stesso] CIC vig. can. 1572; seinem Plan treu bleiben: consilio suo stare [essere fidele al suo disegno] ReP n. 10; Treue die Treue zum Bund: observantia fidelis foederis [la fidlit l'Alliance] LN IV-6; die eheliche Treue: coniugum fidelitas [la fedelt degli sposi] DoV II A 1; fides coniugalis [la fedelt coniugale] DoV II A 2; Gott die Treue halten: Deo perstare fidelis [rimanere fedele a Dio] CA n. 24; Treuebruch proditio [il tradimento] UUS n. 11; Treueid iusiurandum fidelitatis [il giuramento di fedelt] CIC vig. can. 380 Treueverhltnis fidelitatis vinculum [un rapporto di fedelt] DC n. 9; Treuhand fiducia - CIC abr. can. 1516 1 Treuhnder als Treuhnder: per fiduciam - CIC abr. can. 2348, fiduciarie [fiduciariamente] CIC vig. can. 1302 1 Treuhandschaft fiducia [la fiducia] CIC vig. can. 1302 1 Treuhandvermgen bona fiduciaria [i beni fiduciari] CIC vig. can. 1302 2 Tribunal das Tribunal der Geschichte: historiae ipsius tribunal - AAS 1949, 43 Trick artificium [un artificio] ASS 31, 140/132, captiosum artificium - AAS 1949, 42 Trieb naturae impetus [l'istinto] HV n. 9, impulsus innatus [l'istinto] HV n. 10; der natrliche Trieb:

445

triebhaft
appetitus naturae [gli impulsi dell'istinto] QDAP n. 16; Pl. Triebe: appetitus [gli istinti] CA n. 36; die Triebe beherrschen: cupiditates refrenare [dominare i istinti] CA n. 41; triebhaft sich auf seine triebhafte Veranlagung zurckziehen: ut in instinctu suo sese concludere [chiudersi nei propri istinti] MD n. 18; Triebimpuls sensibilitatis impulsus [une impulsion de la sensibilit] Cat. 1860; Triebkraft vis motus [le ressort du mouvement] Cat. 821; Triebleben naturae impetus [l'istinto] HV n. 21 Trimester terzeria [la terzeria] QDS 148 Trinkwasser aqua ad bibendum apta [l'acqua potabile] PT 275 Trinkwasserversorgung copiae aquarum potulentarum [la disponibilit di acqua potabile] SRS n. 14 Trockenheit siccitas [la scheresse] Cat. 2731; trstlich eine trstliche Erfahrung: solans experientia [una confortante esperienza] SS n. 48; eine trstliche Gewiheit: consolatoria persuasio [una consolante certezza] VS n. 119; trostlos eine trostlose Enttuschung: inconsolabilis frustratio [una delusione sconsolata] Cfl n. 34; die trostlose Ratlosigkeit: maesta cunctatio [la sconsolata perplessit] VS n. 84; trotz trotz allem: quibusvis rebus obstantibus [malgrado tutto] UUS n. 55; trotz dieser Voraussetzung licet haec praeposita seu praemissa sint [malgrado tali premesse] RH n. 17; trotz der vorgebrachten Grnde non obstantibus allatis rationibus [nonostante le ragioni adotte] CIC vig. can. 1750; trotzdem quo non obstante [nonostante] FeR n. 28; trben obscurare [opacizzare] UUS n. 11; Pt. Pf. getrbt: obscuratum [offuscato] MD n. 9; Trbsal afflictiones [le afflizioni] LG n. 8; Trbsinn tristitia [la tristesse] Cat. 2540; Trbung btr obscuratio [l'offuscamento] MD n. 12; eine Trbung des sittlichen Empfindens: sensus moralis defectio [loscuramento del senso morale] VS n. 106; Trug durch Trug und List: perfidiose [con perfidia] DR 95; mit Trug oder List: fraude vel dolo [con la frode o con l'inganno] PT 283 Trugbild fallax imago [una falsa immagine] LP 593; trgerisch fallax [ingannevole] LC n. 60; der Ausdruck ist trgerisch: locutio fallax est [l'expression est fallacieuse] Cat. 2390; diese Art von Hoffnung ist trgerisch: haec spei species fallax est [questa specie di speranza fallace] SS n. 25; eine trgerische Illusion: fallacia, ae [une illusion mensongre] LN IX-2; auf trgerische Weise: modo fallaci [in modo errato] LC n. 4; der Einwand erweist sich tatschlich als trgerisch: fallax reapse haec obiectatio ostenditur [l'obiezione si rivela speciosa] EV n. 13; durch trgerische Hoffnungen getuscht werden: fallaciis spei pollicitationibus decipi [essere ingannato da fallaci speranze] DR 77; Trugschlu praestigium [un sofisma] DR 72; Pl. sophismatum fallaciae [fallacieux sophismes] S. chr. 390; Trugschlsse aufdecken und widerlegen: captiones detegere et refellere - D-H n. 3278; Trunkenheit ebrietas [l'ubriachezza] CIC vig. can. 1324 1 trunkschtig vinolentus [alcoolizzato] FC n. 77, Tchtigkeit berufliche Tchtigkeit: professionalis competentia [la competenza professionale] Cfl n. 43; Tugend Def. die Tugend ist eine bestndige, feste Neigung, das Gute zu tun: virtus est habitualis et firma dispositio ad bonum faciendum [la vertu est une disposition habituelle et ferme faire le bien] Cat. 1803; die sittlichen Tugenden: morales virtutes [le virt morali] LC n. 92 Tumor die medizinische Behandlung von Tumoren: therapia medica quoad tumores AAS 1956, 793; tun und was tut er?: et quidnam facit? [e che cosa fa?] EN n. 38; alle, die damit zu tun haben: ii omnes quorum res est - MP 767; es ist noch viel zu tun: multa adhuc sunt patranda [molto resta ancora da fare] OA n. 15; es bleibt noch viel zu tun: multa adhuc praestanda sunt [molto ancora resta a fare] DR 87, plurima supersunt facienda [rimane molto da fare] CA n. 58, multum restat perficiendum [molto resta da fare] NMI n. 44; Was soll ich tun?: Quid mihi est agendum? [Che cosa devo fare?] Iuv. n. 3; das seine tun, damit: propriam ferre opem ad [recare il proprio contributto per] SS n. 25; was der Mensch tun oder lassen soll: ea quae homini facienda aut vitanda sunt [che cosa luomo deve fare o non fare] VS n. 59; Tre Tr und Tor ffnen: viam sternere ad [aprire la porta a] EV n. 14; turnusgem per turnum [secondo un turno] CIC vig. can. 1425 3 typisch specificus [specifico] LC n. 18, quiddam scilicet proprium [tipico] EV n. 21; die typische Entfremdung: alienatio specifica [l'alienazione specifica] LC n. 18; typisch fr die heutige Zeit: proprium recentioris huius aetatis [tipico del pi recente periodo] SRS n. 19; die typischen Kennzeichen: propria indicia [gl'indici specifici] SRS n. 17; eine typische Situation: condicio quae habet vim exempli generisque [una situazione tipica] Iuv. n. 3; Tyrannei tyranni potentatus [la tirannide] MM 415; immanis dominatus [la tirannide] LP 609; tyrannisch ein tyrannischer Staat: tyrannica Civitas [uno Stato tiranno] EV n. 20;

446

tyrannisieren
tyrannisieren tyrannorum [tiranneggiare] ASS 23, 209; more dominari

447

bel

U
bel ein bel bekmpfen: malum propulsare [combattere un malo] PP n. 31; das geringere bel: malum minus grave [il minor male] HN n. 14; id quod minus malum est [ci che un male minore] QDAP n. 20, minus malum [il minor male] VS n. 75; ein notwendiges bel: malum necessarium [un male necessario] LE n. 23; das schlimmste bel: malum funestissimum [il male pi tragico] LC n. 47; die bel der Welt berwinden: mala mundi dissolvere [risolvere i mali del mondo] SRS n. 26; belgesinnter mala intentione affectus [un mal intentionn] Cat. 574; beltter zur Strafe fr die beltter: ad vindictam malefactorum [per punire i malfattori] DI 8; belwollen die der Kirche belwollenden: qui male sunt in Ecclesiam animati [coloro che osteggiano la Chiesa] ID 177; ben sich in etwas ben: exerceri in re [esercitarsi in q.c.] AA n. 31; Geduld ben: patienter agere [user de patience] Cat. 2811; gegenber Verschulden und Irrtmern Nachsicht ben: culpis et erroribus parcere [perdonare le colpe et gli errori] QA 224; Solidaritt ben: solidam coniunctionem exsequi [praticare la solidariet] SRS n. 45; berall passim [dovunque] DI 3; fast berall: ubique fere [un po' dappertutto] EN n. 48; berallhin quaquaversus [per ogni dove] QA 210; beralterung populus senescens [l'invecchiamento della popolazione] SRS n. 25 berantworten sich der Mission der Kirche berantworten: se devovere missioni Ecclesiae [mettersi a servizio della missione della Chiesa] PC n. 6; die menschliche Person ist, einschlielich des Leibes, ganz sich selbst berantwortet: persona, corpore incluso, sibi ipsi penitus concreditur [la persona, incluso il corpo, affidata interamente a se stessa] VS n. 48; berarbeiten recognoscere [rivedere] SCo. n. 86, retractare - D-H n. 3526 berarbeitung retractatatio - AAS 1985, 416; beraus beraus notwendig: perquam necessarium [al tutto necessario] QA 206; berberuflich berberufliche Verbnde: foederatae sodalitates interprofessionales [istituti interprofessionali] DR 93 berbetonen exacerbare [durcir] Cat. 248; berbewerten nimium existimare [sopravvalutare] FeR n. 20 berbieten alle Verfolgungen an Ausma und Heftigkeit berbieten: insectationes omnes vi magnitudineque excedere [superare in ampiezza e

violenza quanto si ebbe a sperimentare nelle precedenti persecuzioni] DR 66; berblick in einem kurzen berblick: unumquodque caput leviter perstringens [con una breve esposizione] SRS n. 11; einen berblick ber die letzten zwanzig Jahre bekommen: hos in postremos viginti annos inspicere [avere una visione del quadro degli ultimi venti anni] SRS n. 22; ein berblick ber die letzten dreiig Jahre: conspectus novissimorum triginta annorum [uno sguardo d'insieme sugli ultimi trent'anni] UUS n. 41; ein berblick ber die ganze Heilige Schrift: conspectus totius Sacrae Scripturae [una visione globale della sacra Scrittura] CIC vig. can. 252 2; ein berblick ber Stand und Leben des Instituts: conspectus status et vitae instituti [una relazione sullo stato e sulla vita dell'istituto] CIC vig. can. 592 1 berdenken ponderare [rimeditare] EV n. 6; berdru lassitudines [le stanchezze] EV n. 90, acedia [l'acdie] Cat. 2094; bis zum berdru: usque ad satietatem [a saziet] QDAP n. 16; berdru erzeugen: fastidium afferre [provocare la fatica] EN n. 42; bereifer therapeutischer bereifer: vehementia therapeutica [l'accanimento terapeutico] EV n. 65; bereilt festinanter [con precipitazione] HG 572, subitarius [improvvisato] PP n. 29, praeproperus [troppo affrettato] CIC vig. can. 1344; eine bereilte Antwort: responsio festinata [una risposta frettolosa] Iuv. n. 3; bereinkunft conventio [un accordo] OE n. 20, pacta consensio [un'intesa concertata] OA n. 43; durch bereinkunft: consensione [di accordo] PT 293; eine bereinkunft treffen: inire conventionem [fissare una convenzione] AG n. 32; bereinstimmen convenire in unam sententiam [convenire su una sentenza] LG n. 25, bereinstimmen oder nicht: congruere an dissimile esse [la conformit o difformit] SRS n. 41; sie stimmen darin berein: in hoc congruunt [hanno un punto di convergenza] ReP n. 14; + im im Wesentlichen bereinstimmen: quoad necessaria convenire [convergere per l'essenziale] UUS n. 45; + mit bereinstimmen mit: congruere cum [la conformit con] DoV prn; nicht bereinstimmen mit: discrepare cum - CIC abr. can. 6; die Gesetze stimmen mit dem Naturrecht berein: leges conformant cum naturae iure - Syll. VII n. 56; Philosophien, die nicht mit der christlichen Lehre bereinstimmen: philosophicae opinationes quae cum doctrina christiana contendunt [filosofie che si scontrano con la dottrina cristiana] FeR n. 50; mit der Vernunft bereinstimmen: consentaneum esse rationi D-H n. 3009; Pt. Pr. nicht bereinstimmend: absonum - CIC abr. can. 1211; die Abschrift als mit der Urschrift bereinstimmend erklren: exemplum cum autographo conforme declarare [dichiarare la copia

448

bergehen
conforme all'originale] CIC vig. can. 484 n. 3; bereinstimmende Argumente: argumenta convergentia [les arguments convergents] Cat. 31; mit dem gttlichen Gesetz bereinstimmend: cum divina lege consentaneum [conforme alla legge di Dio] VS n. 59; mit der katholischen Lehre bereinstimmend: consonus catholicae doctrinae [conforme alla dottrina cattolica] IM n. 14; ein bereinstimmendes Votum: concors votum [un voto concorde] CIC vig. can. 127 2; bereinstimmung concordantia - CIC abr. can. 1390; consensio [l'armonia] CD n. 25 [la convergenza] UUS n. 45 [l'accordo] UUS n. 62 [il consenso] ReP n. 13, congruentia [la conformit] VS n. 67, convenientia [la coerenza] UUS n. 80; + mit: die bereinstimmung mit: conformitas cum [la conformit con] AA n. 24, congruentia cum [la coerenza con] ReP n. 25; bereinstimmung damit: convenienter ei [in conformit ad esso] VS n. 60; mit etwas in bereinstimmung sein: congruens esse alcui rei [essere coerente con q.c.] VS n. 102; sich in bereinstimmung mit etwas befinden: convenire alicui rei [essere in consonanza con qc.] FeR n. 81; die bereinstimmung mit sich selbst: concordantia secum [laccordo con se stessi] VS n. 32; die bereinstimmung eines bestimmten Verhaltens mit dem Gesetz: congruentia cuiusdam certae ac finitae agendi rationis quoad legem [la conformit di un certo comportamento concreto rispetto alla legge] VS n. 59; in bereinstimmung mit dem Heiligen Stuhl: concinentes cum Sede Apostolica [en accord avec le Saint-Sige] LN V-7; bereinstimmung mit der Lehre: cohaerentia cum doctrina [la coerenza con la dottrina] CIC vig. praef. XXVII; in bereinstimmung mit seiner eigenen Natur: convenienter naturae suae [in conformit della propria natura] LP 597; die bereinstimmung mit dem Sinn des Ausgangstextes: congruentia cum sensu textus primigenii - LA n. 21; die bereinstimmung mit dem Sittengesetz: congruentia cum lege morali [la conformit alla legge morale] EV n. 70; die bereinstimmung mit dem System des kanonischen Rechts: congruitas cum systemate iuridico canonico [la congruenza col sistema giuridico canonico] CIC vig. praef. XXVII; + Subst. das Bewutsein von bereinstimmung: confluentiae conscientia [la conscienza delle convergenze] FeR n. 41; die bereinstimmung der Urteile: iudiciorum congruentia [l'unit dei giudizi] FC n. 73; + Adj. volle bereinstimmung: plena sententiarum consensio de aliqua re [la piena concordanza dei giudizi sopra q.c.] HV n. 6; berentwicklung nimia progressio [il supersviluppo] SRS n. 28, progressio immoderata [il supersviluppo] SRS n. 31; berfallen repentina opprimere vi - LSI 522 berflu opum affluentia [l'abbondanza dei beni materiali] CD n. 12, bona quae sibi superent [ci che supera il suo bisogno] PP n. 23, rerum abundantia [l'abondance] LN I-6, affluentia bonorum [l'abbandonanza di beni] SRS n. 14; supervacaneae res [il superfluo] SRS n. 31, opulentia [l'opulenza] CA n. 5; im berflu der Gter seinen Trost finden: in bonorum abundantia suam invenire consolationem [trouver dans la profusion des biens sa consolation] Cat. 2547; berflssig supervacaneus [superfluo] DAS 322; wir halten es fr berflssig: supervacaneum existimamus [non crediamo necessario] QA 213; berflssig machen: reddere supervacaneum [rendere superfluo] FeR n. 9; berflssige Ausgaben: sumptus superflui [spese superflue] CIC vig. can. 398; das Bedrfnis nach berflssigen Gtern wecken: appetitiones rerum supervacanearum excitare [creare bisogni di superflui] OA n. 9; Subst. etwas berflssiges: quiddam supervacaneum [un fenomeno superfluo] LE n. 13; berflutung berflutung durch die Massenmedien: praepotentia instrumentorum communicationis [invadenza dei mass-media] Cfl n. 5; berfordern jemanden berfordern: nimis postulare ab aliquo [chiedere troppo a qc.] SS n. 25; berfhren [1] einen Leichnam berfhren: transferre cadaver [trasportare il cadavere] CIC vig. Can. 1177 3; berfhren [2] jemanden der Snde berfhren: aliquem de peccato arguere [confondre qn en matire de pch] Cat. 1433; berfhrung die berfhrung von Gtern in Gemeineigentum: translatio bonorum in publicam proprietatem [il trasferimento dei beni in pubblica propriet] GS n. 71 bergang transitus, us - CIC abr. can. 98 3; der bergang vom Phnomen zum Fundament: transitus a phaenomeno ad fundamentum [il passaggio dal fenomeno al fundamento] FeR n. 83; der bergang zu gerechteren politischen Strukturen: iter conversionis in civilis ordinis formas quae maiorem prae se ferunt iustitiam [il cammino di transizione verso forme politiche pi giuste] CA n. 22; bergangener neglectus - CIC vig. can. 166 2 bergangsvorschrift praescriptum transitorium [disposizione transitoria] Stat. PAS art. XXXI, norma transitoria - AAS 1972, 540, norma temporaria [la disposizione transitoria] IngrA; Pl. bergangsvorschriften: normae transitoriae AAS 1971, 492 bergangszeit fr eine bergangszeit: ad interim [interinalmente] CIC vig. can. 134 1 bergehen [1] die Autoritt geht ber auf jemanden: auctoritas dimanat in aliquem - QAM 374; [2] jemanden bergehen: neglegere aliquem [trascurare

449

bergehung
qc.] CIC vig. can. 166 2; praetermittere aliquem CIC abr. can. 204 1; mit Stillschweigen bergehen: silentio premere [dejar de recordar] FiC 194; silentio praeterire [passer sous silence] LN VI-6; bergehung praeteritio - CIC abr. can. 162 2 bergenug abunde [largamente] QA 216; bergreifen auf Gegenstnde bergreifen, deren Beurteilung allein der geistlichen Gewalt unteliegt: invadere in eas res quarum iudicium et arbitrium unius est sacrae potestatis - VN 284 bergriff importunitas [l'ingerenza] RN 656; abusus, us [un'usurpazione] FC n. 46 bergre die bergre der Gnade: superabundantia gratiae [la surabondance de la grce] Cat. 385; berhandnehmen das berhandnehmen von Gewalt: latius diffusae violentiae [il dilagare della violenza] EV n. 53; berhaupt universim [in genere] EV n. 41; berhaupt nichts: nihil admodum - D-H n. 3293; berheblichkeit exaltatio [une exaltation] Cat. 1850; nationalistische berheblichkeit: arrogantia propriae nationis superextollendae [alterigia nazionalistica] UUS n. 19; die Entmutigung ist die Kehrseite der berheblichkeit: animi defectio aversa est arrogantiae frons [le dcouragement est l'envers de la prsomption] Cat. 2733; berholen Pt. Pf. eine berholte Angelegenheit: res superata [una cosa superata] FeR n. 38; etwas als berholt betrachten: aliquid superatum censere [ritenere superato q.c.] DoI n. 4; das Evangelium ist nicht berholt: non obsoletum est Evangelium [il Vangelo non sorpassato] OA n. 4; berholte Autorittszeichen: obsoleta signa auctoritatis [des signes anachroniques d'autorit] LN IX-13; eine wissenschaftlich berholte Lehre: doctrina quam optima studia exsuperarunt [un sistema scientificamente sorpassato] DR 72; berkommen die berkommene Lehre: translaticia doctrina - AAS 1967, 467; berlassen sich selbst berlassen werden: sibi ipsi relinqui [essere lasciato a se stesso] Iuv. n. 5 [venire abbandonato a se stesso] EV n. 94; der moderne Mensch ist oft einsam und sich selbst berlassen: homo nostrae aetatis saepe segrex est et sibimet ipsi relinquitur - AAS 1980, 785; etwas dem klugen Urteil des Bischofs berlassen: aliquid prudenti Episcopi iudicio committere - CIC abr. can. 978 2; berlasten Pt. Pf. mit Arbeit berlastet: laboribus nimis oneratus [sovraccarico di lavoro] PO n. 8 berlufer transfuga - MN 681 berleben vita superare [la sopravvivenza] PP n. 80, superstes esse [sopravvivere] Iuv. n. 7; die Mglichkeit zu berleben: potestas qua quis superstes vivat [la possibilit di sopravvivere] CA n. 34; berleben knnen: superstes esse posse [poter sopravvivere] SS n. 15; Subst. das berleben: superstes vita [la sopravvivenza] DoV I 3; der Kampf um das berleben: de exsistentia labor [la fatica della sopravvivenza] EV n. 11; die um das berleben kmpfen: a quibus maxima datur opera ut superstites modo sint vitae [quelli che si sforzano di sopravvivere] SRS n. 17; die zum berleben notwendigen Mittel: primaria subsidia ad superstitem vitam degendam [i fondamentali mezzi per la sopravvivenza] FC n. 6; berlebensmglichkeiten viae ad superstitem vitam [vie di sopravvivenza] DoV I 5; berlebt obsoletus [che non ha pi ragione di esistere] PC n. 16 berlegenheit maior, qua fruuntur, fortuna [la condizione di superiorit] PP n. 70, principatus [la superiorit] PP n. 72, praestantia [la superiorit] SRS n. 23 berlegt Adj. deliberatus [deliberato] VS n. 73; Adv. deliberate [deliberatamente] CIC vig. can. 1321 2; berlegung mentis cogitatum [la considerazione] ES 629, consideratio [la riflessione] SRS n. 4, mentis deliberatio [la deliberazione della mente] CIC vig. can. 1324 1, deliberatio [la riflessione] FeR n. 22, animadversio [la considerazione] FeR n. 35; Pl. berlegungen: considerationes [considerazioni] SRS n. 34; deliberationes [riflessioni] FeR n. 6; + mit eine Snde mit berlegung begehen: peccatum scienter committere [commettere un peccato con deliberazione] ReP n. 17; + nach nach all diesen berlegungen: omnibus his considerationibus absolutis [dopo aver riflettuto su] DC n. 16; nach gehriger berlegung: omnibus rite perpensis [tutto ben considerato] AA n. 24; nach reiflicher berlegung: re diligentissime mente animoque excussa [dopo mature riflessioni] HV n. 6; + Subst. im Rahmen solcher berlegungen: in his considerationibus [nel quadro di tali riflessioni] SRS n. 38; + Adj. in abstrakten berlegungen: recondita quadam ratione usi [astrattamente considerato] ES 640; aus reifen und ausgewogenen berlegungen erwachsen: fructus maturae et aequabilis ponderationis [frutto di matura ed equilibrata considerazione] ReP n. 33; ihre berlegung ist folgende: in hanc videlicet sententiam ratiocinatur [leur raisonnement est le suivant] LN VII-2; + Vb. eine berlegung anstellen: cogitationes in aliqua re defigere [compiere una riflessione] FeR n. 105; eine berlegung entwickeln: ratiocinationem agere [sviluppare una riflessione] FeR n. 104; berlegungsfrist vd. Bedenkzeit; berliefern commendare [trasmettere] EV n. 57; Pt. Pf. berliefert: a maioribus traditum [ricevuto dalle generazioni passate] PP n. 40; verkrzt berliefert: compendiose traditus - D-H n. 3586

450

berraschend
berlieferung traditio [la tradizione] GE n. 1; die deutliche Stimme der berlieferung: luculentum traditionis suffragium - D-H n. 3568; nach dem Zeugnis der berlieferung: teste traditione [secondo la testimonianza della tradizione] LG n. 20 bermchtigen jemandem bermchtigen: alicui imponere [imporsi a qc.] DC n. 3; bermannen von einem Gefhl unberwindlicher Ohnmacht bermannt werden: quodam insuperabili impotentiae sensu obrui [rimanere come sopraffatti dal senso di un'impotenza insuperabile] EV n. 29; berma superabundantia [la surabondance] Cat. 312; bermig praeter modum Hom. n. 3, nimium [di soverchio] DIM 51; ein bermiger Aufwand: effusi sumptus [gli sprechi] PP n. 84; ein bermiges Gewinnstreben: nimii quaestus consilia in suam dumtaxat utilitatem capta [le speculazioni egoiste] PP n. 24; ein bermiges Honorar: immodicum emolumentum [un emolumento esagerato] CIC vig. can. 1488 1 bermenschlich humano maior [sovrumano] ID 168; eine bermenschliche Perfektion erfordern: perfectionem efflagitare vires humanas plane excedentem [aspettarsi una perfezione che supera la misura umana] CeP n.41; bermorgen eine Hoffnung fr die Menschen von bermorgen: spes hominibus qui post proximum tempus erunt [una speranza per gli uomini di dopodomani] SS n. 30; bermtig durch sein Glck bermtig: secundis rebus exsultans [baldanzoso per la fortuna che lo assecondava] ADS 398; bernahme die bewute bernahme dieser Verantwortlichkeiten: assumptio conscia eiusmodi onerum [lassunzione consapevole di queste responsabilit] VS n. 113; bernehmen eine Aufgabe bernehmen: munus suscipere [accettare l'incarico] CIC vig. Can. 274 2; ffentliche Aufgaben bernehmen: in partem rei publicae administrandae venire [partecipare attivamente alla vita pubblica] PT 246; jemandes Dienst bernehmen: ministerium alicuius excipere [subentrare nel posto di qc.] LG n. 20; Ideen bernehmen: ideas assumere [assumere idee] DoI n. 4; die Verantwortung bernehmen: responsabilitatem assumere [assumere la responsabilit] AA n. 12, munus in se recipere [prendere la sua resposabilit] PP n. 37, in se recipere causam tanti momenti [assumersi la responsabilit] PP n. 80; die Verbindlichkeiten bernehmen: onera suscipere [assumere gli oneri] CIC vig. Can. 121; die Verpflichtung bernehmen: assumere obligationem [assumere l'obbligo] CIC vig. can. 1037; Worte bernehmen: verba iterum sumere [reprendre les paroles] Cat. 279; die Kirche bernimmt, was in der weltlichen Gesetzgebung der betreffenden Nation gilt: Ecclesia recipit prout est in legislatione civilis respectivae nationis [ recepita dalla Chiesa quale si trova nella legislazione civile della rispettiva nazione] CIC vig. can. 197; berordnen der Mensch ordnet seinen Willen der Wahrheit ber: homo veritati superponit voluntatem suam [l'uomo mette la sua volont al di sopra della verit] LC n. 37; ber- und Unterordnung unter Wahrung der notwendigen sozialen ber- und Unterordnung: varii socialis auctoritatis gradus agnoscendi ac verendi [il rispetto della debita gerarchia sociale] DR 81; berproduktion nimia rerum confectarum copia CCC 187 berprfbar durch einen von der Vernunft berprfbaren Proze: per cursum ratione perpendendum [con un processo razionabilmente controllabile] FeR n. 49; berprfen studio recognitionis subicere [sottoporre a revisione] CIC vig. praef. XXV; recognoscere [rivedere] CIC vig. can. 446 [controllare] CIC vig. can. 40 [esaminare] CIC vig. can. 299 3 [revisionare] CIC vig. can. 699 2 [prendere visione di q.c.] CIC vig. can. 958 2, examini subicere [sottoporre ad esame] PC n. 3, perscrutari [examiner] LN X-1, comprobare [appurare] FeR n. 82; Bcher berprfen: libros excutere - CIC abr. can. 247 4; den Begriff der Entwicklung berprfen: progressionis ipsius reficere conceptum [rivedere il concetto di sviluppo] SRS n. 10; eine Lehre berprfen: doctrinam periclitari - CIC abr. can. 248 2; berprfung perquisitio - CIC abr. can. 2062, recognitio [la revisione] CD n. 22 [la verifica] FeR n. 31, scrutinium [lo scrutinio] CIC vig. can. 1051, probatio [la verifica] LE n. 19; dies bedarf einer bestndigen berprfung: continenter comprobandum est [ bisognoso di una continua verifica] NMI 44; etwas einer periodischen Prfung unterziehen: aliquid periodicae recognitioni subicere - AAS 1979, 510; der berprfung durch die Staatsgewalt unterwerfen: aliquid civilium magistratuum iudicio subicere [someter algo al examen del poder civil] DN 267; sind zur berprfung durch den Heiligen Stuhl vorzulegen: recognitioni Sanctae Sedis subiciendae sunt - AAS 1986, 486 berragen Pt. pr. berragend: supereminens [sovreminente] LG n. 53; berraschen es berrascht nicht, da: non cuiquam admiratio movebitur, quod [non sorprende che + cong.] EV n. 22; berraschend Adj. admirabilis [soprendente] EV n. 18, inopinatus [sorprendente] EV n. 80; ein berraschender Tod: repentina mors CIC abr. can. 1213, inopinata mors - Sap. c. pr. VI; die berraschenden Wege des Reiches (Gottes):

451

berraschung
inopinatae Regni viae [les vues surprenantes du Royaume] Cat. 1967; Adv. repentino [bruscamente] OA n. 21, admirabili modo [in modo sorprendente] EV n. 2; berraschung eine berraschung inopinatum quiddam [una sorpresa] NMI n. 4; immer zu berraschungen fhig: qui miras res usque novas praebere valet [capace di sorprese sempre nuove] NMI n. 12; berredung suasio - CIC abr. can. 1186; unehrenhafte berredung: suasio inhonesta [sollecitazioni disoneste] DH n. 4; berreich supereffluens [superabondant] 68 berregional ein berregionales Gericht: tribunal interregionale - AAS 1967, 889 berschreiten die Grenzen seiner Gewalt berschreiten: a limitibus suae potestatis recedere Syll. V n. 23, potestatis suae modum excedere [eccedere la misura della sua potest] DI 8; die Grenzen einer gerechten Verteidigung berschreiten: limites legitimae defensionis excedere [superare i limiti di una legittima difesa] GS n. 80; den Kompetenzbereich berschreiten: excedere de sua auctoritatis regione [oltrepassare il suo campo specifico di competenza] SRS n. 8; die Grenzen des Mandats berschreiten: excedere mandati fines [oltrepassare i limiti del suo mandato] CIC vig. can. 133 1; das Ma berschreiten: praeter modum excrescere - QAM 374; seine Rechte berschreiten: vd. Recht; berschrift rubrica [il titolo] CIC vig. praef. XXVIII; berschu quae supersunt alicui [quello che loro avanza] DR 88, nimia copia bonorum [l'eccesso dei beni] RH n. 16, excessus, us supra summam debitam [la parte eccedente] CIC vig. can. 955 1 berseeisch die berseeischen Gebiete: regiones transmarinae - ASS 6, 146 bersehen neglegere [trascurare] CIC vig. can. 166 2; bersehen, da das Evangelium eine universale und ewige Botschaft enthalt: oblitterato evangelico nuntio universali atque perenni (dimenticando il messaggio universale ed eterno del Vangelo] OA n. 4; Subst. schuldhaftes bersehen: culpanda neglegentia [una colpevole negligenza] LC n. 65; bersenden das Protokoll an die Leiter der Behrden bersenden: transmittere processum verbalem Dicasteriis Curiae Romanae praepositis AAS 1967, 96; bersetzen vertere CIC abr. can. 934, transferre in linguam [tradurre in lingua ] CIC vig. can. 1474; die Bibel in die Volkssprache bersetzen: Biblia vulgaribus sermonibus interpretari - D-H no 2771; etwas in die Sprache unserer Zeit bersetzen: aliquid verbis aetatis nostrae propriis reddere [tradurre q.c. nel linguaggio della nostra epoca] Iuv. n. 4; liturgische Texte in die Volkssprachen bersetzen: transferre in linguas populares textus liturgicos - LA n. 4; Pt. Pf. hypomone wird richtig mit patientia" bersetzt:: hypomona recte vertitur in vocem patientiae [hypomone si traduce normalmente con pazienza] SS n. 9; bersetzer translator - Ord. Conc. Art. 15 11; bersetzung translatio [la traduzione] CIC vig. can. 829, versio [la versione] CIC vig. can. 825 1, conversio [la traduzione] SCo. n. 64; + aus in die bersetzung aus dem Lateinischen in die Volkssprache und aus der Volkssprache in das Lateinische: translatio ex latina in vernaculam et ex vernacula in latinam linguam - SLL 343; conversio ex vernacula lingua in latinam et ex latina in vernaculam - SLL 351; + in bersetzungen in die Volkssprache: bersetzung in die Volkssprachen: translatio in sermones populares - LA n. 2; alia die Methode der bersetzung: ratio translationis - LA n. 9; eine verlliche bersetzung: translatio fidelis [una traduzione fidele] CIC vig. can. 1474 2; eine bersetzung anfertigen: versionem conficere [comporre una versione] SCo. n. 180; von Fachgelehrten erstellte bersetzungen: conversiones, peritorum opus [tradizioni, opera di specialisti] UUS n. 44; fr eine bersetzung sorgen: translationem procurare - LA n. 70; sich nur auf die lateinische bersetzung sttzen: sola conversione latina niti [non basarsi che sulla versione latina] DAS 306; die Kriterien, welche der bersetzung zugrunde liegen: criteria, quibus interpretationis opus innixum est AAS 1984, 883; berspannt vesanus - Mirari 339 berspringen Subst. durch berspringen einer Rangstufe: per saltum - CIC abr. can. 2374; bersteigen die Erfahrung bersteigen: experientiam praetergredi [oltrepassare lesperienza] FeR n. 83; die menschlichen Krfte und Fhigkeiten bersteigen: humanas vires et dotes excedere [superare le forze e le doti umane] UR n. 24; berstrzen Pt. Pf. berstrzt: nimis festinatum [affrettato] SRS n. 19 bertragbar transmitti potest [trasmissibile] ReP n. 29; bertragbare Kompentenzen: potestates communicabiles - AAS 1971, 906; bertragen Adj. in bertragener Bedeutung: translata significatione [nel valore figurativo] DAS 311, translata verborum significatione [in senso figurato] DAS 311 [metaforicamente] MC 234 bertragen Vb. vd. Amt, Gewalt; Aufgaben bertragen: munia committere alicui [affidare compiti a qc.] AA n. 24; die Sache jemandem bertragen: rem committere alicui [affidare la cosa a qc.] CIC vig. can. 1590 2; die Verwaltung der Gter jemandem bertragen: cedere bonorum administrationem alicui

452

berwindung
[cedere l'amministrazione dei beni a qc.] CIC vig. can. 668 1; jemandem den Vollzug eines Verwaltungsaktes bertragen: alicui exsecutionem actus administrativi committere [affidare a qc. il compito dell'esecuzione d'un atto amministrativo] CIC vig. can. 41; auf mehrere Personen gemeinsam bertragen: pluribus in solidum committere [affidare in solido a pi persone] CIC vig. can. 517 1; bertragung die bertragung eines Kirchenamtes: provisio officii ecclesiastici [la provvisione dell'ufficio ecclesiastico] CIC vig. ante can. 146; die bertragung von Diensten: ministeriorum collatio [il conferimento di ministeri] CIC vig. can. 230 1; die bertragung einer Pfarrei: commissio paroeciae [l'assegnazione della parrocchia] CIC vig. can. 520 2; vd.: Rundfunkbertragung; bertragungsschreiben litterae collationis [la lettera di conferimento] CIC vig. can. 154 bertreffen superare [dpasser] Cat. 374; jemanden bertreffen: aliquem praevenire [prevenire qc.] AA n. 14; sich selbst bertreffen: se ipsum superare [superare se stesso] Iuv. n. 6; jemanden an Klugheit und Menschlichkeit bertreffen: praevenire aliquem prudentia et humanitate [prevenire qc. con prudenza e gentilezza] AA n. 14; bertreiben verbis amplificare [esagerare] Cfl n. 10; Pt. Pr. bertreibende Redeweise: loquendi modus hyperbolicus [modo iperbolico] DAS 315 bertreibung immoderatio - GdC 389, immodicum [un'esagerazione] DR 82; modus hyperbolicus [il modo iperbolico] DAS 315, excessus, us [un eccesso] LG n. 51, superlatio [un'esagerazione] LG n. 67; fern von jeder bertreibung: a quovis extremo alienus [lontano da qualsiasi esagerazione] QA 226; ohne bertreibung: neque nimium esse videatur [e non sembri un'esagerazione] SRS n. 23; man kann ohne bertreibung sagen: nihil est immodestiae edicere + aci [non esagerato affermare che + ind.] FeR n. 46; bertriebene Einstellungen der Vergangenheit durch neue bertreibungen ersetzen: pro intemperato more se gerendi, qui praeteritis temporibus obtinebat, substituere novas enormitates [sostituire esagerati atteggiamenti del passato con altre esagerazioni] ReP n. 18; bertreten bertreten zu: transire ad [passare a] CIC vig. can. 112 1 bertretung praevaricatio [la trasgressione] SS n. 10; die bertretung des Gesetzes: transgressio legis [la trasgressione] CIC vig. can. 13 2; wiederholte bertretungen: iteratae transgressiones [ripetute trasgressioni] LC n. 46 bertrieben supervacaneus [eccessivo] SRS n. 28 bertritt der bertritt in ein anderes Institut: transitus ad aliud institutum [il passaggio ad un altro istituto] CIC vig. ante can. 684; bervorteilung circumscriptio [la frode] QA 220; berwachen jemanden berwachen: invigilare alicui CIC abr. can. 476 7; einen Bereich berwachen: invigilare in actionis campum [vigilare su di un campo d'azione] CIC vig. can. 804 1; die Befhigung des Lehrpersonals berwachen: vigilare magistrorum capacitati [vigilare sulla capacit degli insegnanti] GE n. 6; die heilige Liturgie berwachen, damit sich kein Mibrauch einschleicht: invigilare ne abusus irrepant in sacra liturgia [vigilare perch non si insinuino abusi nella sacra liturgia] CIC vig. can. 528 2; die Verwaltung des gesamten Vermgens berwachen: advigilare administrationi omnium bonorum [vigilare sulla amministrazione di tutti i beni] CIC vig. can. 1276 1 berwachung die berwachung der Gerichte: Tribunalium vigilantia AAS 1971, 480; sich der berwachung entziehen: se subducere a vigilantia CIC abr. can. 684; berwltigen Pass. berwltigt werden: obrui [essere sopraffatto] FeR n. 42; berwechseln in die Teilkirche eines anderen Gebiets berwechseln: ad ecclesiam particularem alterius regionis transmigrare [trasferirsi ad una Chiesa particolare di un'altra regione] CIC vig. can. 257 2; in eine andere Teilkirche berwechseln: in aliam Ecclesiam particularem transire [passare ad un'altra Chiesa particolare] CIC vig. can. 271 3 berweisung die berweisung der Subsidien: transmissio subsidiorum AAS 1966, 784 berwiegen das Positive berwiegt das Negative: bonum praestat malo [il bene prevale sul malo] RH n. 15; Pt. Pr. ohne einen seinem Ermessen nach berwiegenden Grund: sine praevalenti ratione, suo iudicio estimanda [senza una ragione prevalente da valutarsi a suo giudizio] CIC vig. can. 127 2 n. 2 berwinden eine Beschrnkung berwinden: terminum removere [superare il limite] LC n. 18; Gegenstze berwinden: discrepationes vincere [superare la contrapposizione] SRS n. 23; die individualistische Ethik berwinden: progredi ultra individualisticam ethicam [superare l'etica individualistica] GS n. 30; Schwierigkeiten berwinden: difficultates expedire [superare le difficolt] DAS 318 [risolvere le difficolt] FC n. 66; die bel der Welt berwinden: mala mundi dissolvere [risolvere i mali del mondo] SRS n. 26; Ungerechtigkeiten berwinden: iniurias dissolvere [superare le ingiustizie] EV n. 5; das Unrecht berwinden: evincere iniuriam [vincere l'ingiustizia] PP n. 32 berwindung die berwindung der Politik der Blcke: superatio politicae adversarum nationum compagum [il superamento della politica dei blocchi] SRS n. 39; die berwindung der Spaltungen

453

berzhlig
in der Welt: devictio divisionum in mundo [il superamento dei divisioni nel mondo] ReP n. 26; die berwindung der Versuchungen: tentationum superatio [il superamento dei tentazioni] Cfl n. 42; berzhlig berzhlige Embryonen: embryones supranumerarii [embrioni soprannumerari] DoV I 5; berzeitlich tempora egrediens [ultratemporale] Iuv. n. 2; berzeugen evincere - D-H n. 2779; er berzeugt sich selbst: sibi persuadet + aci [si convince che + ind.] Iuv. n. 9; Pt. Pr.: berzeugend: persuasibiliter - AAS 1979, 1429, modo persuasivo [in modo convincente] DoI n. 23, convincibilis [convaincant] Cat. 2744; der Beweis wird als voll berzeugend erachtet: probatio plena habetur [si ha pienezza di prova] CIC vig. can. 1679; berzeugende Formen annehmen: vim prae se ferre persuadendi [assumere forme suadenti] EV n. 17; berzeugender: maiore suadendi vi [in modo pi persuasivo] DR 68; Pt. Pf. berzeugt: sibi penitus persuadens [convinto] EV n. 5; berzeugt sein: sibi persuasum habere + aci [essere persuaso che] GS n. 9 [essere convinto che + ind.] LE n. 4 [essere convinto di + inf.] VS n. 104; von etwas vollkommen berzeugt sein: plena firmaque fide credere [tre fermement convaincu] Cat. 496; jeder sei davon berzeugt: omnes sibi persuasum habeant + aci [deve essere ben chiaro a ognuno] PP n. 55; ein berzeugter Glaube: fides sciens [una fede cosciente] RH n. 6; berzeugung opinio [la convinzione] ID 172 [la persuasione] GS n. 9, animi iudicium [la convinzione] LE n. 4, mentis persuasio [la persuasione] FC n. 33; Pl. berzeugungen: persuasiones [i convinzioni] OA n. 25, opiniones [le convinzioni] Iuv n. 15; + Posspr. meine berzeugung: id quod mihi persuasum habeo [la mia convinzione] VS n. 72; + sein der berzeugung sein, da: certam amplecti sententiam, ex qua + ind. [confermarsi nella convinzione circa q.c.] LE n. 12, pro comperto habere + aci [nella convizione che + ind.] SRS n. 4; + Subst. die berzeugungen der Mehrheit: maioris partis opinationes [le convizioni della maggioranza] EV n. 69; die berzeugung des Verstandes wird zugleich zur berzeugung des Glaubens: persuasio, in intellectu insidens, simul fit persuasio ex fide [la convinzione dell'intelletto acquista in pari tempo il carattere di una convenzione di fede] LE n. 4; + Adj. [F] die feste berzeugung: radicata persuasio [la salda convinzione] SRS n. 38; in der festen berzeugung: hoc rato persuasoque + aci [avec la ferme persuasion que + ind.] S. chr. 399; [I] die innere berzeugung: credulitas [la credenza] DoI n. 7, intima persuasio [l'intima convinzione] OT n. 11, [l'interiore persuasione] ES 643; [P] die persnlichen berzeugungen: interiores sententiae [le convinzioni personali] CA n. 22; [R] der religisen berzeugung entsprechen: persuasioni religiosae correspondere [corrispondere alla persuasione religiosa] DH n. 5; gem seiner eigenen religisen berzeugung: iuxta suam propriam religiosam persuasionem [secondo la propria persuasione religosa] DH n. 5; [T] die tiefe berzeugung zum Ausdruck bringen, da: alte animo insidentem opinionem exprimere + aci [esprimere la profonda convinzione che + ind.] LE n. 15; in der tiefen berzeugung, dem Herrn zu gehorchen: impensa cum persuasione oboediendi Domino [con la convinzione profonda di ubbidire al Signore] UUS n. 4; [W] eine weitverbreitete berzeugung: persuasio late diffusa [una convinzione largamente condivisa] LC n. 21; + Vb. [A] von den eigenen berzeugungen abrcken: se sevocare a suis rationibus [prescindere dalle proprie convinzioni] EV n. 69; [B] in der berzeugung besttigt werden: in persuasione confirmari [confermarsi] LE n. 4; [F] steht die berzeugung einmal fest, da: hoc enim fixo et persuaso + aci [accettato e stabilito il principio per cui + ind.] LP 601; [H] nach seiner berzeugung handeln: suo instituto agere [decisioni prese per convinzione] PT 265; [V] es verbreitet sich die berzeugung: animos persuasio pervadit [si diffonde la persuasione] PT 291; eine berzeugung verinnerlichen: intimam sinceramque persuasionem assequi [acquistare una pi intima e pi profonda convinzione] DR 87; [W] die berzeugung wecken fr etwas: consiliis assensionem conciliare [suscitare la convizione di q.c.] HV n. 27; Sent. die allgemeine berzeugung ist die authentische Stimme der Natur: omnium iudicium sensusque communis est certissima naturae vox [il generale senso comune l'autentica voce di natura] LP 594; berzeugung ist nicht von selbst da, sondern mu immer wieder neu gemeinschaftlich errungen werden: persuasio quaedam ex se non exsisitit, sed semper rursus communiter est acquirenda [una convenzione non esiste da s, ma deve essere sempre di nuovo riconquistata comunitariamente] SS n. 24; berzeugungskraft suadendi vis [il modo persuasivo] DR 68, persuadendi vis suasoria [la forza persuasiva] VS n. 76, significantia [la significativit] Cfl n. 52; ble Nachrede diffamatio - CIC abr. Can. 1938 1, detractio [la mdisance] Cat. 2477 (la maldicenza] AA n. 4; blich sollemnis [abituale] LG np. sub 4, vulgatus AAS 1964, 714; es ist unter Katholiken blich: sollemne est Catholicis + inf. [ consuetudine per i cattolici di] UR n. 8; blich werden: usu recipi CeP n. 22; blicherweise habitualiter - CIC abr. can. 199 2; per modum habitus - CIC abr. can. 518 2, de more - LA n. 93; die blicherweise Vulgata" genannt wird: quae Vulgatae nomen invenit [che suol chiamarsi Volgata] DAS 302 brig + im im brigen: quod reliquum est - SQC 661, aliunde [d'ailleurs] LN IV-3 immo [del resto] EV n.

454

Umgangssprache
97, ceteroqui [del resto] VS n. 77; alia das Geld, das nach Bestreiten der Ausgaben brig bleibt: pecunia, quae de expensis superest [il denaro eccedente le spese] CIC vig. can. 1284 2 n. 6; zu wnschen brig lassen: aliquid habere minus laude dignum [lasciare a desiderare] DR 94; brigens ceteroqui [del resto] SRS n. 32; bung allg. auer bung kommen: in desuetudinem venire [essere caduto in disuso] OE n. 17; Univ. exercitio [un esercizio] QDS 86, exercitatio [un'esercitazione] OT n. 17; Pl. bungen: exercitationes [esercitazioni] CIC vig. can. 245 2; Ufer sein Ufer erreichen: appellere ad litus suum [approdare alla sua riva] UUS n. 97; Uhrmacher artifex qui facit horologium [l'horloger] Cat. 285; Ultimatum genus quoddam postremae condicionis, quam ultimatum appellant [un ultimatum] LE n. 20; ultramodern recentissimus [ultramoderno] LE n. 12; ad recentissima exempla compositus [ultra-moderno] LE n. 13; um willen um der Wahrheit und Gerechtigkeit willen: ut officio cuidam veritatis et iustitiae satisfaciamus [per soddisfare un debito di verit e di giustizia] ReP n. 4; umblicken sich umblicken: circumspectare [guardare intorno] CA n. 3; umbringen sich gegenseitig umbringen: mutuam sibi necem conflare [dilaniarsi a vicenda] DR 77 Umdenken Anzeichen eines Umdenkens sind sichtbar: signa quaedam exsistunt mutatarum sententiarum [si vanno manifestando segni di ripensamento] EV n. 73; Umfang amplitudo [l'ampiezza] EV n. 10; von begrenzterem Umfang: angustius [di ambito pi limitato] EV n. 71; in seinem ganzen Umfang: in tota eius amplitudine [in tutta la sua ampiezza] DH n. 9; in vollem Umfang: plene [pienamente] LG n. 27; der Umfang der Gewalt: ambitus potestatis [l'ambito di potest] CIC vig. can. 631 2; der Umfang der Suspension: ambitus suspensionis [l'ambito della sospensione] CIC vig. can. 1334 1; der Umfang der Verteidigungsschriftstze: extensio defensionum [l'ampiezza della difesa] CIC vig. can. 1334 1; umfangreich copiosus [ampio] ReP n. 1; dieses Thema verdient eine umfangreichere Diskussion: hoc argumentum fusiorem accipere potest enucleationem [questo tema suscettibile di una pi ampia discussione] Iuv. n. 14; umfassend Adj. amplus [vasto] EV n. 91; alles umfassend: cuncta pervadens [totalizzante] SD n. 15; umfassende Aussagen: effata omnia complectentia [asserti globali] FeR n. 56; die umfassende und vollstndige Behandlung eines Problems: pertractatio undique explata et perfecta de quodam problemate AAS 1986, 543; die umfassende Bildung der menschlichen Person: integra personae humanae formatio [la formazione integrale della persona umana] CIC vig. can. 795; umfassende Dokumente: copiosa documenta [ampi documenti] EV n. 57; eine umfassende Entwicklung: integer progressus [un integrale sviluppo] CA n. 43; eine umfassende Sicht des Menschen und der Menschheit: universalis conspectus hominis et rerum humanarum [una visione generale dell'uomo e dell'umanit] PP n. 13; eine umfassende Weltanschauung: conceptio omnia amplectens [une conception totalisante] LN VII-13; Adv. summatim [globalmente] FeR n. 41; Subst. den Charakter des Umfassenden haben: prae se ferre indolem alicuius summae [avoir un caractre de globalit] LN VIII-8; Umfeld ambitus, us [l'ambiente] Iuv. n. 13; ambitus vitae [l'ambiente] FC n. 76, contextus [il contesto] UUS n. 27; das gesellschaftliche Umfeld: socialis contextus [il contesto sociale] Cfl n. 27; das kulturelle Umfeld: culturalis ambitus - Sap. c. pr. I, morum habitus [un'atmosfera culturale] EV n. 15, culturalia rerum adiuncta [il contesto culturale] EV n. 64; das kulturelle und religise Umfeld: culturalis religiosaque condicio [il contesto culturale e religioso] EV n. 46; das kulturelle und soziale Umfeld: culturalis socialisque contextus [il contesto culturale e sociale] EV n. 89; das soziale Umfeld: ambitus socialis [l'ambito sociale] AA n. 9; das sozio-kulturelle Umfeld: ambitus socialis-culturalis [l'ambiente socioculturale] CT n. 51; umformen immutare [trasformare] DoI n. 19; Umgang commercium [il rapporto] LG n. 37, consuetudo [il rapporto] OT n. 3; + mit der Umgang mit jemandem: consuetudo cum aliquo [il rapporto con qc.] OT n. 3, frequentatio alicuius [i rapporti con qc.] CIC vig. Can. 227 2; durch den Umgang mit jemandem: conversatione cum aliquo [vivant avec qn] Cat. 76; den Umgang mit jemandem verschmhen: aspernare consortium alicuius - D-H n. 770; der richtige und gewissenhafte Umgang mit den ffentlichen Geldern: aequa atque proba publicae pecuniae tractatio [l'uso giusto e onesto del pubblico denaro] VS n. 101; der Umgang mit Menschen: commercium cum hominibus [il dialogo con le persone] CIC vig. can. 256 1 der Umgang mit den Philosophen: philosophorum frequentatio [la frequentazione dei filosofi] FeR n. 38; + miteinander miteinander Umgang haben: inter se commercia frequentare CeP n. 8;; Umgangsformen gute Umgangsformen: urbanitas [la gentilezza] PO n. 3, in agendo humanitas [la gentilezza del tratto] OT n. 11 Umgangssprache sermo quo populus sponte loquitur LA n. 10, sermocinatio communis - LA n. 47;

455

umgeben
umgeben circumfundere - SD n. 16; Pt. Pr. die umgebende Schpfung: creatio circumstans [la cration autour de lui] Cat. 374; Umgebung ille locus qui proximus est [lambiente circostante] FeR n. 71; die Umgebung des Menschen: ea quae homini circumiacent - ReP n. 4; unsere tgliche Umgebung: cotidiana nostra adiuncta [il contesto cotidiano] FeR n. 12; die familire, berufliche und gesellschaftliche Umgebung: ambitus familiaris, professionalis et socialis [l'ambiente familiare, professionale e sociale] LC 61; umgehen Subst. das Umgehen mit jemandem: modus agendi circa aliquem [il modo di agire nei confronti di qc.] GS n. 4; umgehend umgehend antworten: promptum responsum dare [dare una pronta risposta] FeR n. 60; umgekehrt vicissim [reciprocamente] UUS n. 46, vice versa [viceversa] LC n. 86; umgestalten die Welt umgestalten: mundum mutare [trasformare il mondo] CA n. 37; Pt. Pr. eine umgestaltende Kraft: transformans virtus [une puissance transformante] Cat. 1092; Umgestaltung transformatio [la trasformazione] GS n. 4, mutatio qua rerum forma penitus mutatur [una trasformazione profondamente innovatrice] PP n. 32; die soziale Umgestaltung: transformatio socialis [la transformation sociale] LN VII-3; umgrenzen Pt. Pr. die Ausbung eines Rechts ist gewissen umgrenzenden Normen unterworfen: iuris usus quibusdam normis moderantibus obnoxius est [luso di un diritto soggetto ad alcune norme che lo regolano] DH n. 7; Umkehr conversio [la conversion] Cat. 1427; umkehren den Begriff der Wahrheit umkehren: invertere conceptionem veritatis [subvertir la conception de la vrit] LN VIII-4; Mittel und Ziele umkehren: instrumenta et proposita invertere [l'inversione tra i mezzi e i fini] CA n. 41; Pass. die Ordnung wird umgekehrt: ordo invertitur [l'inversione dell'ordine] LE n. 7; die Auffassung von der Wahrheit wird vollstndig umgekehrt: conceptio veritatis omnis invertitur [la conception de la vrit se trouve totalement subvertie] LN VIII-4; Pt. Pf. umgekehrt: e converso - CIC abr. can. 202 1; versa vice AAS 1967, 589; mit umgekehrten Vorzeichen: huius rei contrariae sunt notae [questo problema si pone con connotazioni inverse] SRS n. 25; Umkehrung inversio [l'inversione] CA n. 12; die Umkehrung der Ordnung: inversio ordinis [l'inversione d'ordine] LE n. 7; die Umkehrung der Hierarchie der Werte: eversus praestantiorum bonorum ordo [il capovolgimento della gerarchia dei valori] SRS n. 28; die Umkehrung der Symbole: inversio symbolorum [le renversement des symboles] LN X-14, conversio symbolorum [le renversement des symboles] LN X-16; Umkleideraum spoliarium AAS 1958, 102; Umlage eine Umlage erheben: stipes corrogare - VN 286 umrechnen Weltzeit auf Gotteszeit umrechnen: terrestre tempus Dei tempore computari [convertire il tempo terreno nel tempo di Dio] SS n. 48; umreien delineare [delineare] MD n. 10; Umschlag in verschlossenem Umschlag: in epistola involucro clausa [in busta chiusa] Stat. PAS art. XXIII; in einen Umschlag stecken: in involucrum inserere - AAS 1962, 639 umschreiben circumscribere [individuare] PT 298 Umschreibung paraphrasis - LA n. 20; umschulen umgeschult werden: in novo se exercere genere laboris [il riaddestramento] LE n. 1; Umschulung personarum ad alias artes accommodatio [la riqualificazione] OA n. 9, renovata educatio in artibus et professionibus [la riqualificazione professionale] CA n. 15; ein stndiges Bemhen der Umschulung: continuus conatus recuperandae praestantiae [un continuo sforzo di riqualificazione] CA n. 33; Umschweife ohne Umschweife: positis ambagibus AAS 1980, 573 umsetzen in die Praxis umsetzen: suae disciplinae semina serere [introdurre in pratica] DR 77, in vitae actionem inducere [far entrare nella pratica della vita] HG 562; Pt. Pf. in die Praxis umgesetzt werden: in vitae usum deduci [passare nella pratica della vita] DR 85; Umsetzung die Umsetzung der Glaubensinhalte in philosophische Kategorien: translatio veritatum fidei in categorias philosophicas [la trasposizione delle verit di fede in categorie filosofiche] FeR n. 41 Umsicht prudentia [la prudenza] CA n. 32; umsichtig providus [providenziale] CD n. 28 [provvido] GS n. 52, prudenter - AAS 1964, 713; umso mehr umso mehr, als: idque eo magis quod [molto pi che + ind.] DIM 58; Umstand der Umstand, da: eo quod [il fatto che + congi.] FeR n. 72; Pl. Umstnde: rerum adiuncta CIC abr. can. 77, facti adiuncta - CIC abr. can. 649, circumstantiae [le circostanze] CIC vig. can. 1324 1, adiuncta [le circostanze] VS n. 77; + nach nach den Umstnden: ratione circumstantiarum - CIC abr. can. 217 2; je nach den Umstnden: pro re nata [secondo le circostanze] OA n. 31; + entsprechend entsprechend den wechselnden Umstnden: pro mutatis rerum adiunctis [in funzione delle circostanze mutevoli] LC n. 72; + unter unter allen Umstnden: omnibus in rerum adiunctis [in tutte le circostanze] VS n. 4, quavis in rerum condicione [in ogni circostanza]

456

Umwlzung
VS n. 52; unter bestimmten Umstnden: pro re nata [in determinate circostanze] CA n. 45; unter diesen Umstnden: hisce in adiunctis - D-H 4823, hisce in rerum adiunctis [cos stando le cose] AAS 1962, 793, quae cum ita sint [stando cos le cose] SDL XVI; unter bestimmten Umstnden: in determinatis adiunctis [in determinate circostanze] DV n. 12; unter geeigneten Umstnden: datis opportunis circumstantiis [presentandosi opportune circostanze] UR n. 15; unter bestimmten geeigneten Umstnden: certis aptisque complexionibus - D-H n. 3477; sogar unter gewhnlichen Umstnden: etiam in communibus rerum adiunctis [nelle circostanze pi ordinarie] VS n. 93; unter keinen Umstnden: in nullis rerum adiunctis [in nessuna circostanza] EV n. 53; + Subst. auf Grund der Umstnde: ex adiunctis [dalle circostanze] CIC vig. can. 1680; die Umstnde der Handlung: actionis circumstantiae [les circonstances de l'action] Cat. 1750; die Umstnde der Zeit und des Ortes: varia temporum locorumque adiuncta - MM 432; unter Bercksichtigung aller Umstnde der Zeit, des Ortes und der Personen: attentis omnibus circumstantiis temporum, locorum et personarum [avuto riguardo a tutte le circostanze di tempo, di luogo, di persone] UR n. 8; wegen einer grundlegenden Vernderung der Umstnde: ob graviter immutata rerum adiuncta [il mutar sostanziale delle circostanze] SP 438; + Adj. [A] uere Umstnde: externa rerum adiuncta [circostanze esteriori] HV n. 16; [B] wegen besonderer Umstnde: ob peculiaria adiuncta [per circostanze peculiari] CIC vig. can. 371 1; in Anbetracht besonderer Umstnde: attentis circumstantiis peculiaribus [considerate le circostanze peculiari] DH n. 6; [G] die gesamten Umstnde: adiunctorum summa [l'insieme delle circostanze] SRS n. 9; durch gnstige Umstnde: per fortuitos casus rerumque adiuncta [per circostanze contingenti] SP 432; [K] die konkreten Umstnde: singulares rerum adiuncta [las circunstancias concretas] FiC 196; [P] die persnlichen Umstnde: personae adiuncta [le circostanze in persona] CIC vig. can. 41, personarum adiuncta [le circostanze di persone] CIC vig. can. 1573; [S] die sachlichen Umstnde: rerum adiuncta [le circostanze di cose] CIC vig. can. 1573; schwierige Umstnde: impedita rerum adiuncta [difficili circostanze] CA n. 22; straferschwerende Umstnde: circumstantiae aggravantes [circostanze aggravanti] CIC vig. can. 1327; strafmildernde Umstnde: circumstantiae attenuantes [circostanze attenuanti] CIC vig. can. 1327; [U] unabhngig von den Umstnden: extra adiuncta [indipendentemente dalle circostanze] ReP n. 17; [V] vernderte Umstnde: mutatae vicissitudines [mutate circostanze] SP 438; [W] die wechselnden Umstnde: facta contingentia [le circostanze mutevoli] LC n. 72; widrige Umstnde: adiuncta contraria - AAS 1982, 1203; + Vb. etwas den Umstnden anpassen: aliquid rerum adiunctis accommodare [adattare q.c. alle circostanze] VS n. 104; dies wird durch verschiedene innere und uere Umstnde bestimmt: cum variis interioribus et exterioribus adiunctis conectitur [ determinato da diverse circostanze di natura interna e esterna] Iuv. n. 9; den Umstnden entnehmen: ex circumstantiis colligere - CIC abr. can. 728; wenn es die Umstnde erfordern: cum id requirunt condiciones [quando le circostanze lo esigono] UUS n. 94; wenn die Umstnde es raten oder erfordern: rerum adiunctis id suadentibus vel postulantibus [cos richiedendo e consigliando le condizioni] QA 187; wo die Umstnde es erfordern: ubi adiuncta id postulant [dove le circostanze lo richiedono] CIC vig. can. 436 2, ubi adiuncta id requirant [quando le circostanze lo richiedono] CIC vig. can. 517 1; umstndlich es ist ein langer und umstndlicher Weg: est hoc iter longum et implicatum [ un cammino lungo e complesso] SRS n. 38; Umstellung die Umstellung der Worte: inversio verborum [la trasposizione di parole] DAS 307 umstritten litigiosus - CIC abr. can. 1486, controversus [dibattuto] TMA n. 5, nota; umstritten sein: controverti - CIC abr. can. 1734; eine umstrittene Frage: res controversa [una materia controversa] HG 568; umstrittene Fragen: quaestiones controversae [le questioni controverse] LE n. 20; umstrittene Fragen der Lehre: res doctrinales disputatae - LA n. 91; einige in unserer Zeit heftig umstrittene Probleme: nonnullae quaestiones nostra aetate acrius agitatae [alcune questioni oggi particolarmente controversi] IM n. 5; umstrittene Stellen: loci destituti consensu - LA n. 38; Spl. die umstrittendsten Probleme: quaestiones quae maxime excutiuntur [i problemi pi dibattuti] VS n. 31; Umsturz civilis eversio - AAA 329, eversio [il rovesciamento] ReP n. 18, conversio [il rovesciamento] SS n. 21; der Umsturz von Ungerechtigkeit erzeugenden Strukturen: structurarum iniustitiam generantium eversio [le renversement des structures gnratrices d'injustice] LN XI-10; umstrzen everti [un'inversione] PT 285; die Ordnung der Gesellschaft umstrzen: commiscere societatis ordinationem [capovolgere l'ordinamento sociale] DR 66; umstrzlerisch rebellis [sovversivo] ASS 20, 19 Umtriebe molitiones - QC 2, machinationes - QC 9 Umwlzung rerum conversio [la rivoluzione] DR 66, repentina ac turbulenta saecularium societatis condicionum permutatio [el cambio] FiC 193, eversio [il cataclismo] RH n. 15; die Umwlzungen der Zivilisation: flexuum cursus, quod attinet ad civilem cultum [le svolte della civilt] LE n. 5;

457

umwandeln
umwandeln commutare [commutare] CIC vig. can. 1197 Umwandlung conversio - CIC abr. can. 1421; commutatio [la permuta] CIC vig. can. 1310 1; innere Umwandlung: intima transformatio [l'intima trasformazione] LC n. 96; die groen und schnellen Umwandlungen in unserer heutigen Epoche: magnae et celeres immutationes aevi nostri [le grandi e rapide trasformazioni dell'epoca contemporanea] LC n. 35; eine radikale Umwandlung: immutatio radicitus efficienda [una radicale trasformazione] LC n. 82 Umwlzungen perturbationes [perturbations] S. chr. 386, mutationes [le trasformazioni] Cfl n. 43; Umweg die Umwege und Windungen des menschlichen Schicksals: sinus anfractusque sortis humanae [le tortuosit e le curve della sorte umana RH n. 18 Umwelt res mediae [un ambiente] MM 417, ambitus, us [un ambiente] GE n. 8 [il cerchio ambientale] ReP n. 13, ea quae circumstant (hominem) [coloro che circondano l'uomo] PP n. 15, circumstans convictus [l'ambiente] EN n. 71, ambitus vitae [l'ambiente] FC n. 76, res circumsistentes [lambiente circostante] FeR n. 18; rerum locorumque adiuncta [l'ambiente] CA n. 36, loca exterioresque res [l'ambiente] CA n. 38, mundus circumiacens [il mondo circostante] DC n. 38; + Subst. die Umwelt des Menschen: ea, quae circa hominem sunt [l'ambiente] OA n. 21, dies lt fr die Menschen und ihre Umwelt verheerende Folgen entstehen: consequentiae nefastae pro hominibus et eorum ambitu fert [ce qui entrane des consquences nfastes pour l'homme et son environnement] Cat. 339; der Schutz der Umwelt: locorum naturae custodia [la difesa dellambiente naturale] FeR n. 98; Sorge fr die Umwelt: oecologica sollicitudo [la preoccupazione ecologica] SRS n. 26; die unbesonnene Zerstrung der natrlichen Umwelt: stulta locorum naturalium destructio [l'insensata distruzione dell'ambiente] CA n. 37; + Adj. die menschliche Umwelt: hominum ambitus [l'ambiente umano] CA n. 38; die natrliche Umwelt: circumstantia naturae loca [l'ambiente geofisico] RH n. 16; die natrliche Umwelt des Menschen: ambitus naturalis hominis [lambito naturale dell'uomo] RH n. 15; die natrliche und die menschliche Umwelt: naturalis et humanus ambitus [l'ambiente naturale e umano] CA n. 32, loca naturae et circumstantia resque exteriores hominis [l'ambiente naturale e l'ambiente umano] CA n. 40; Umweltverschmutzung locorum contaminatio [l'inquinamento dell'ambiente naturale] RH n. 8 umwidmen in alios usus convertere - CIC abr. can. 497 4; unabdingbar Adj. die unabdingbare Aufgabe: officium quod a nemine posthaberi potest [linderogabile compito] FeR n. 105; Adv. necessario [inluctablement] LN pr.; unabhngig a nullo pendens - AI 17, independens CIC abr. can. 2214 1, sui iuris [indipendente] SRS n. 12, in sua ipsius potestate [indipendente] Iuv. n. 12; + sein unabhngig sein: ab aliis non pendere [essere indipendente] SP 437; suis legibus suisque iuribus uti [l'indipendenza] MM 413, suae potestatis esse [l'indipendenza] FC n. 87; + von unabhngig von: independenter a [indipendentemente da] LG np. sub 4; unabhngig von der Arbeit, die er verrichtet: nulla ratione habita operis, quod facit [indipendentemente dal lavoro che compie] LE n. 12; unabhngig von jeder menschlichen Gewalt: a qualibet humana potestate independens [indipendente da qualsiasi umana potest] CIC vig. can. 747 1; unabhngig von allen materiellen Gtern: cuiusvis boni materialis nulla habita ratione [indipendentemente da qualsiasi bene materiale] Iuv. n. 3; eine von der Offenbarung vllig unabhngige Philosophie: philosophia a Revelatione penitus distracta [una filosofia totalmente indipendente dalla Rivelazione] FeR n. 75; unabhngig von dieser Tatsache: praeter hoc [ma ciononostante] LE n. 8; unabhngig von aller wechselseitigen Verbindung: quavis mutua conexione seclusus [senza alcun legame tra loro] LG n. 9; unabhngig von Zeit und Raum: ultra tempus et spatium [par dl l'espace et du temps] Cat. 205; + Adj. ein unabhngiges Land: sui iuris natio [un Paese indipendente] LE n. 14; die eben erst unabhngig gewordenen Lnder: Civitates nuperius adeptae sui iuris statum [i Paesi di recente indipendenza] SRS n. 21; Unabhngigkeit independentia [l'indipendenza] DH n. 13, autarchia [l'autarchia] LC n. 38, libertas [l'indipendenza] SRS n. 21; die Unabhngigkeit erlangen: sui iuris condicionem adipisci [acquistare l'indipendenza] CA n. 20; die politische Unabhngigkeit erlangen: in re publica administranda sui iuris factus esse [pervenire all'indipendenza politica] PP n. 62; Unabhngigkeit genieen: independentia gaudere [godere di indipendenza] CD n. 19 unablssig incessanter [continuamente] LG n. 7, indesinenter [incessantemente] LG n. 8, iugiter [sempre] LE n. 1, sine intermissione [sans cesse] Cat. 2745; unabsetzbar inamovibilis [inamovibile] CD n. 31 unabsichtlich inconsulte - ACSF 30, haud consulto [non intenzionalmente] CIC vig. can.1103 unabweisbar irrecusabilis [irinunciabile] Cfl n. 64; unabweislich quod nullo modo praeteriri potest [indeclinabile] ES 639 unabwendbar mit unabwendbarer Notwendigkeit: ineluctabili quadam necessitate [per ineluttabile necessit] DR 69; Unachtsamkeit vd. Unaufmerksamkeit;

458

unauslschlich
Unhnlichkeit dissimilitudo [la non-somiglianza] MD n. 9 [la dissomiglianza] SS n. 43; unakzeptabel quod accipi non potest [che non pu essere tollerato] SRS n. 28; unanfechtbar irreformabilis [irreformabile] LG n. 25 unangebracht importunum [fuori luogo] FeR n. 48; unangemessen non proportionatus [sproporzionato] IeB 550, impar [inadeguato] FeR n. 81; unangemessen fr die gegenwrtigen Zustnde: impar praesenti rei AAS 1963, 980 unangetastet intactus - QAM 374; das Recht bleibt unangetastet: vd. Recht; unangreifbar eine unangreifbare Urkunde: documentum quod nulli contradictioni vel exceptioni sit obnoxium [un documento che non sia soggetto ad eccezione alcuna] CIC vig. can. 1686 unannehmbar prorsus reiciendum [inammissibile] OA n. 16; reiciendus [inammissibile] SRS n. 28, respuendus [inacettabile] VS n. 104; unannehmbar sein: prorsus esse reiciendum [l'assoluta inaccettabilit] Cfl n. 37; etwas fr unannehmbar erklren: aliquid reprobare [dichiarare inaccettabile q.c.] DoV II B pr.; sittlich unannehmbar: moraliter non admittendum [moralmente inaccettabile] EV n. 66, moraliter respuendum [moralmente inaccettabile] EV n. 75; fr Katholiken durchaus unannehmbare Lehren: praecepta quae catholicis hominibus nullo pacto probari possunt [non da ammettersi in alcun modo che i cattolici aderiscano a queste dottrine] MM 408; Teile der kirchlichen Moralverkndigung werden fr schlechthin unannehmbar gehalten: improbandae simpliciter putantur aliquae Magisterii praescriptiones morales [si considerano semplicemente inaccettabili alcuni insegnamentei morali della Chiesa] VS n. 4; zu einem unannehmbaren Vergessen fhren: in silentium quoddam inacceptabile illabi [sfociare in un'inaccetabile dimenticanza] Cfl n. 52; Unannehmlichkeit incommodum [un disagio] AA n. 17; Unannehmlichkeiten bereiten: aliquid incommodi importare - AAS 1983, 136 unantastbar die unantastbare Wrde der Person: personae dignitas inviolabilis [linviolabile dignit della persona] EV n. 20; Unantastbarkeit integritas [l'integrit] GS n. 27, inviolabilitas [linviolabilit] EV n. 57; die Unantastbarkeit des Lebens: vitae inviolabilis natura [linviolabilit della vita] EV n. 40; die Unantastbarkeit des menschlichen Lebens: vitae humanae inviolabilis indoles [linviolabilit della vita umana] EV n. 53; die Unantastbarkeit der persnlichen Wrde des Menschen: dignitatis hominis personalis inviolabilitas [lintangibilit della dignit personale delluomo] VS n. 92; die Unantastbarkeit der Person ist Widerschein der absoluten Unantastbarkeit Gottes selbst: personae inviolabilitas Dei supremam inviolabilitatem reflectit [l'inviolabilit della persona riflesso dell'assoluta inviolabilit di Dio stesso] Cfl n. 38; unaufdringlich allmhlich und unaufdringlich: sensim sine sensu [a poco a poco] AA n. 13; unaufgebbar inamissibiliter [inamissible] Cat. 121; unaufgebbare Prinzipien: principia quibus nequit derogari [inderogabili principi] ReP n. 18; unaufhaltsam sine intermissione [senza sosta] OA n. 9; unaufhrlich indesinenter [incessantemente] LG n. 34 [senza soste] LG n. 62 [non si stanca di fare q.c.] GS n. 41, incessanter [costantemente] LG n. 39, numquam cessant [non cessano di essere] LC 62, iugiter [sempre] DV n. 7; etwas unaufhrlich tun: non desinere alquid facere [non cessare di fare q.c.] ReP n. 10; der unaufhrliche Flu der Ereignisse: perpetuae immutationes eventuum [l'incessante fluire degli avvenimenti] SRS n. 3; unaufhrlich etwas tun: numquam desistere aliquid faciendi [non cessare di] LC n. 68; unauflsbar eine unauflsbare Verbindung: indissolubile vinculum [un indissolubile vincolo] LG n. 53 [un legame indissolubile] LE n. 13; unauflslich indissolubilis [l'indissolubilit] DR 71; indissolubili nexu [indissolubilmente] RH n. 15; ein unauflsliches Band: vinculum indissolubile [indissolubilmente legato a] LC n. 80; eine unauflsliche Einheit: indissolubilis unitas [ununit inscindibile] VS n. 14; eine unauflsliche Verbindung: nexus indivisibilis [una connessione inscindibile] VS n. 24; unauflslich verbunden: indissolubili modo coniunctum [indissolubilmente unito] SRS n. 37; Unauflslichkeit indissolubilitas [l'indissolubilit] CIC vig. can. 1056; die Unauflslichkeit der Ehe: firmitas coniugii indissolubilis - CC 574; die Unauflslichkeit des ehelichen Bandes: indissolubilitas vinculi matrimonialis [l'indissolubilit del vincolo matrimoniale] AA n. 11; Unaufmerksamkeit inadvertentia [l'inavvertenza] CIC vig. can. 142 2 unaufschiebbar ein dringendes, unaufschiebbares Geschft: urgens negotium quod in aliud tempus differri non valeat - VAS can. 5; eine unaufschiebbare historische Notwendigkeit: necessitas historica urgens quam procrastinare non licet [un'urgenza storica indilazionablie] Cfl n. 51; unausgesprochen Adj. implicitum [implicito] FeR n. 41; Adv. implicite [in maniera implicita] FeR n. 70; unauslschlich penitus inscriptus [indelebilmente inscritto] EV n. 48, indelebilis [indlbile] Cat. 2769; eine unauslschliche Erfahrung: inexstinguibilis experientia [un'indimenticabile esperienza] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 6;

459

Unaussprechbarkeit
Unaussprechbarkeit die Unaussprechbarkeit der gttlichen Wahrheit: inexprimibilitas veritatis divinae [linesprimibilita della verit divina] DoI n. 4; unaussprechlich ineffabilis [ineffabile] EV n. 38; unausweichlich ineluctabilis - AAS 1985, 589, ineluctabili necessitate [per ineluttabile necessit] DR 69 unbndig irrefrenabilis [incoercibile] ReP n. 23; unbeantwortet suo responso privato [rimanendo senzs risposta] Cfl n. 34; unbedacht Adj. inconsideratus [sconsiderato] RH n. 4 [inconsulto] EV n. 10; die unbedachte Wahl des Ehegatten: inconsulta electio sponsi - CC 586; auf allzu unbedachte Weise: modo nimis inconsiderato [in modo troppo sconsiderato] RH n. 4; eine unbedachte Handlungsweise: inconsiderata agendi ratio [l'improvvisazione sconsiderata] CT n. 17; Adv. sich unbedacht verhalten: inconsiderate se gerere - MN 686; unbedeutend mediocris [debole] LG n. 8, minimi momenti [di infima importanza] CIC vig. can. 1298; unbedingt sine condicione [categoricamente] LE n. 23, condicionibus vacuus [incondizionato] ReP n. 18, non necessario [pas ncessairement] Cat. 441; ein unbedingtes Recht: vd. Recht; Unbedingtheit die Unbedingtheit des sittlich Guten: absoluta natura boni moralis [lassolutezza del bene morale] VS n. 94; unbeeidigt iniuratus [senza che abbia giurato] CIC vig. can. 1562 2 unbeeintrchtigt integrum [integro] CIC vig. can. 1598 1 unbefriedigt unbefriedigte Wnsche: non satiata desideria [le insoddisfatte aspirazioni] SRS n. 28; Unbefriedigtsein das Unbefriedigtsein, das den Menschen in seinen Erdentagen begleitet: displicentia qua homo suam per vitam afficitur [linsoddisfazione che accompagna l'uomo nei suoi giorni] EV n. 35; unbegreiflich incomprehensibilis [incomprensibile] RH n. 10 [inafferrabile] ReP n. 14; unbegrenzt nullis circumscriptus limitibus - Syll. VI n. 39, infinitus [sfrenato] QA 211; eine unbegrenzte Menschenmenge erreichen: interminatam hominum frequentiam attingere [venire a contatto con una sterminata cerchia di uomini] CeP n. 76; ein unbegrenztes Vertrauen: fiducia limitum nescia [una fiducia illimitata] RH n. 2; eine unbegrenzte Vollkommenheit: perfectio indefinita [una perfezione indefinita] SRS n. 27; unbegrndet fundamento carens [infondato] FC n. 68 unbegtert eine unbegterte Familie: familia pauper [une famille pauvre] Cat. 525; Unbehagen incommoda, orum [i disagi] EV n. 88; unbeherrscht intemperanter AAS 1971, 515 unbeirrt unbeirrt etwas tun: non dubitare aliquid facere [non esitare di facere q.c.] ReP n. 12; unbekannt bis dahin weithin unbekannt: quae tunc temporis fere ignorabantur [fino a quel tempo largamente sconosciuto] FeR n. 58; Subst. die Grenzen des Unbekannten: fines ignoti [le frontiere dell'ignoto] LC n. 9; unbelebt die unbelebten Dinge: inanimae res [il mondo inanimato] DR 78 unberechtigt vd. unrechtmig, widerrechtlich; unberhrt unberhrt bleiben: integer manere [permanere integro] CIC vig. can. 4; unberhrt bleibt das Recht des : incolumi iure [intatto sempre restando il diritto di ] REU n. 45 1; unbeschadet integro manente [rimanendo integro] LG n. 13; unbeschadet der durch das Konzil von Trient festgelegten dogmatischen Prinzipien: firmis principiis dogmaticis a Concilio Tridentino statutis [fermi restando i principi dottrinali stabiliti dal Concilio di Trento] SCo. n. 55; unbeschadet des Rechts : incolumi iure - CIC abr. can. 249 1, integro iure CIC abr. can. 1983 2; unbeschadet der Vorschrift des Kanons : firmo praescripto canonis [fermo restando il disposto del canone ] CIC vig. can. 1394 1; unbeschadet der gesetzlichen Vorschriften ber die Wirksamkeit bestimmter Beweismittel: firmis praescriptis legis de quarundam probationum efficacia [ferme restando le disposizioni della legge sull'efficacia di talune prove] CIC vig. can. 1608 3; unbeschadet der Zustndigkeit des : incolumi compentia [restando intatta la competenza di ] REU n. 54, intacta competentia [intatta restando la competenza di ] REU n. 98; unbeschrnkt nullis praepeditus repagulis - AAS 1949, 45 unbeschreiblich es ist unbeschreiblich: incredibile dictu est [il est impossible de le dcrire] S. chr. 386; unbeschwert unbeschwerte Beziehungen: tranquillae necessitudines [serene relazioni] EV n. 9; unbesetzt vd. Amt unbesonnen Adj. stultus [insensato] CA n. 37; Adv. temere [la leggerezza] ID 179; intemperanter - GdC 386, Unbesonnenheit temeritas [la sconsideratezza] ID 173; unbestndig instabilis [mutevole] OA n. 7; ein unbestndiger Zeuge: testis varius [un testimone variabile] CIC vig. can. 1572 Unbestndigkeit inconstantia [l'incoerenza] TMA n. 33; die Unbestndigkeit des Herzens: animi iactatio [lincostanza del cuore] FeR n. 28; unbestimmt eine unbestimmte Idee: adumbrata species [una malsicura idea] SP 432; die flieende und unbestimmte Ausdrucksweise der modernen Philosophie: fluxae et vagae novae philosophiae dictiones [le espressioni fluttuanti e vaghe della nuova

460

unentschieden
filosofia] HG 567; auf unbestimmte Zeit: ad tempus indefinitum [a tempo indeterminato] CIC vig. can. 193 1; unbestreitbar quod nullam controversiam recipit DIM 60, sine controversia [indiscutibilmente] ReP n. 16; unbestreitbar bewiesen: invicte probatum [indiscutabilmente provato] HG 562; die unbestreitbaren Erfolge: felices qui nullo modo possunt negari successus [gli innegabili successi] FeR n. 88; die unbestreitbare berlegenheit der griechischen Sprache: praestantia, in controversiam non vocanda, linguae Graecae [l'indiscutibile superiorit della lingua greca] UUS n. 19; unbestritten inconcussus [indiscusso] MC 231, non dubitatus [indiscusso] EV n. 45; es sollte unbestritten sein: compertum omnibus esse debet [dovrebbe esser pacifico] SRS n. 17 unbeteiligt an dem Konflikt unbeteiligt: alienus a conflictatione [estraneo al conflitto] SRS n. 24 unbewaffnet inermis [disarmato] OA n. 40; unbeweglich unbewegliche Sachen: res immobiles [beni immobili] CIC vig. can. 1283 Unbeweglichkeit segnities [l'inerzia] UUS n. 2; unbewut Adj. inscius [par inconscience] LN XI-10; eine unbewute Erkenntnis: subobscura cognitio [una subcosciente conoscenza] HG 574; eine unbewute Furcht: inscius pavor [una incosciente paura] RH n. 15; Adv. inscio animo [senza prenderne coscienza] OA n. 28, inconscie [inconsapevolmente] FeR n. 41; mehr oder weniger unbewut: scienter aut inscienter [pi o meno inconsapevolmente] ReP n. 16; Subst. das Unbewute: recessus mentis humanae non conscii [l'inconscio] CeP n. 60; inconscium [l'inconscient] Cat. 2727; unbezweifelbar nullo modo addubitandum [immune da ogni dubbio] LP 602; ein unbezweifelbarer Rechtstitel: ius certissimis rationibus innixum [un derecho fundado sobre un indiscutble ttulo jurdico] DN 266 unbezwingbar irrefrenabilis [irrefrenabile] GS n. 26 Unbilden jemandem Unbilden zufgen: alicui iniurias inferre [faire des injures qn] S. chr. 386; unblutig Adj. unblutige Mittel: instrumenta incruenta [i mezzi incruenti] EV n. 56; Adv. incruenter [in modo incruento] PO n. 2 Unbufertigkeit impoenitentia [l'impnitence] Cat. 1864; und und nicht nur dies: neque id solum [e non soltanto questo] UUS n. 63; und so ist es: et ita profecto est [ cos] Iuv n. 15; und er wird bestraft: porro punitur [ed punito] EV n. 9; undenkbar es ist undenkbar: cogitari nequit + aci [non pensabile che] FeR n. 29 undeutlich parum perspicuum [poco chiaro] DC n. 9; undifferenziert der undifferenzierte Gebrauch eines Wortes: usus haud satis cautus vocabuli [l'uso troppo indiscriminato del termine] Cfl n. 23: undiszipliniert sine moderatione [in maniera disordinata] CA n. 37; undurchfhrbar impossibile [impraticable] Cat. 2309; was undurchfhrbar ist: quod ad rem deduci nequit [inattuabile] SP 439; undurchsichtig opacus [opaco) EN n. 15; uneigenntzig gratuitus [disinteressato] ASS 20, 9, suis utilitatibus nullo modo inserviens [disinteressato] DR 99, propriae utilitatis cupidine carens [disinteressato] ES 650, sui commodi oblitus [disinteressato] PP n. 75, sine sui studio [in maniera disinteressata] OA n. 25, (ministerium) cum sui commodi neglectione coniunctum [disinteressato] FC n. 37, sui cupiditate vacuum [disinteressato] FC n. 47, sui commodi immemor [disinteressato] FC n. 65, sui immemor [disinteressato] CA n. 37; proprio commodo neglecto [disinteressato] SD n. 29: suae utilitatis immemor [disinteressato] SD n. 29: eine uneigenntzige Hilfe: auxilium liberale [un contributo disinteressato] SRS n. 21; in uneigenntziger Weise: nulla adductus utilitate [in maniera disinteressata] FeR n. 44; uneigentlich improprium [improprio] SS n. 4; uneingeschrnkt sine adiunctione - AAS 1980, 788 Uneinigkeit dissensio [la dissension] Cat. 817; unendlich interminatus [infinito] UUS n. 91 [sconfinato] EV n. 2; Subst. etwas Unendliches: quiddam infinitum [qualcosa di infinito] SS n. 30; Unendlichkeit infinitas [l'infinit] DC n. 5; unentbehrlich pernecessarium [indispensabile] SD n. 29; ein unentbehrliches Element des sozialen Lebens: pernecessaria pars vitae socialis [un indispensabile elemento della vita sociale] LE n. 20; Arbeit und Kapital sind die unentbehrlichen Elemente des Produktionsprozesses: labor et opes capitales pernecessariae sunt partes totius cursus effectionis bonorum [il lavoro e il capitale sono le indispensabili componenti del processo di produzione] LE n. 20; unentgeltlich titulo gratioso - CIC abr. can. 583; sine ullo emolumento - ASS 6, 172, gratuitus - VN 288; unentgeltlicher Rechtsschutz: gratuitum patrocinium [il gratuito patrocinio] CIC vig. ante can. 1649; unentgeltliche Zuwendung: largitio - CIC abr. can. 537 Unentgeltlichkeit gratuitas [la gratuit] EV n. 23; in der Gesinnung der Unentgeltlichkeit: grato sensu [con senso di gratuit] EV n. 41; das Gesetz der Unentgeltlichkeit: norma rerum gratuitarum [la legge della gratuit] FC n. 43 unentschieden anceps [indeciso] FiC 191; Subst. ein Unentschiedener: anceps [un indeciso] SP 415;

461

Unentschlossenheit
Unentschlossenheit titubatio [lindecisione] SRS n. 47; unentwirrbar inexplicabilis [inestricabile] ReP n. 34; unentschuldbar excusatione carens [non giustificato] QDAP no 12; unerbaulich unerbauliche Streitigkeiten: controversiae, quae nullo modo aedificant [litigi che non edificano affatto] UUS n. 98; unerbittlich necessario quodam fato [inesorabilmente] EV n. 64; ein unerbittliches Gesetz: lex plane invincibilis [una legge ineluttabile] QA 195 Unerfahrenheit imperitia [l'inettitudine] CIC vig. can. 1741 unerforschlich ein unerforschliches Geheimnis: inscrutabile mysterium [un inscrutabile mistero] LE n. 1 unergrndlich investigabilis [imperscrutabile] RH n. 4 unerllich necessarium [indispensabile] CA n. 44; eine unerlliche Voraussetzung: condicio pernecessaria [una condizione indispensabile] SRS n. 45; unerlaubt illicitum - CIC abr. can. 84 1; ein unerlaubt aber gltig gesetzter Rechtsakt: actus illegitime sed valide positus [un atto posto validamente ma illegittimamente] CIC vig. can. 1281 3; unermelich das unermeliche Elend: immensa miseria [l'immense misre] Cat. 403; Subst. etwas ins Unermeliche erweitern: aliquid in immensum dilatare [allargare q.c. straordinariamente] AA n. 1; Unermelichkeit die Unermelichkeit des Universums: vastitas universi [l'immensit dell' universo] EV n. 35; unermdlich indefessus [instancabile] LG n. 41, adsiduus [instancabile] EN n. 11, indesinenter [instancabilmente] GS n. 82, enixe [instancabilmente] EV n. 94; die unermdliche Arbeit: indefessus labor [l'indefessa fatica] QA 185; indefatigabilis labor AAS 1987, 1277; das unermdliche menschliche Suchen: inexhausta hominis inquisitio [linesausta ricerca delluomo] VS n. 1; unerreichbar quod assequi non possumus [irragiungibile] Iuv. n. 14; impervium [irragiungibile] FeR n. 29; quod assequi non potest [irragiungibile] CA n. 33; unersttlich Adj. inexplebilis [insaziabile] QA 220; Adv. insatiabiliter - UAD 681; unerschpflich inexhaustus [inesauribile] SRS n. 34, inexhaustibilis [inesauribile] DoI n. 6; das unerschpfliche Verlangen nach Erkenntnis: inexplebile cognitionis desiderium [linesauribile desiderio di conoscenza] FeR n. 71; der unerschpfliche Sinngehalt: inexhaustus contentus [le contenu inpuisable] Cat. 129; unerschtterlich Adj. eine unerschtterliche Treue: inconcussa fidelitas [una inconcussa fedelt] SP 418; ein unerschtterlicher Glaube: inconcussa fides [una fede inconcussa] ASS 20, 9; die unterschtterlichen Prinzipien der Methaphysik: metaphysica inconcussa principia [gli incrollabili principi della metafisica] HG 572; Adv. inconcusse [fermamente] LG n. 44; unersetzlich pro quo nihil substitui potest [insostituibile] FC n. 5, quod non potest substitui [irremplaable] Cat. 1593; nec permutandum [insostituibile] FC n. 36, necessarius [insostituibile] LC n. 32, pernecessarius [insostituibile] EV n. 92, insubstituibilis [insostituibile] Cfl n. 34; unertrglich non ferendus [intollerabile] RN 666, intolerabilis [intollerabile] QA 194, intolerandus [intollerabile] VS n. 95 [insopportabile] SS n. 37; es ist ein unertrgliches rgernis: in famosum intolerandumque scandalum transit [diventa uno scandalo intollerabile] PP n. 53; eine unertrgliche Last: intolerandum onus [un insopportabile peso] Cfl n. 48; eine unertrgliche Situation: intolerandus rerum status [une situation intolrable] LN VI-1, intoleranda condicio [une situation intolrable] LN XI-18; unter einer unertrglichen Last leiden: intolerando premi pondere [soffrire sotto un peso intollerabile] SRS n. 13; ein untertrglich armseliges Zeugnis: testificatio intoleranter inanis [una testimonianza insopportabilemente povera] NMI n. 16; unerwhnt es darf nicht unerwhnt bleiben, da: praetermittendum non est + aci [non si deve dimenticare che + ind.] UR n. 14; unerwartet Adj. insperatus [inatteso] EV n. 38, inopinatus [inaspettato] CA n. 22; unerwartete Entdeckungen: inexspectatae inventiones [inattese scoperte] UUS n. 38; Adv. modo inopinato [inatteso] OA n. 21, inopinato [inaspettatamente] EV n. 2; unerwartet schlecht: opinione deterius - UAD 677; unerwnscht unerwnschte Kinder: infantes inoptati [bambini indesiderati] FC 74 unfhig allg. unfhig fr die neuen Aufgaben: impar oneribus suscipiendis [impari ad affrontare i nuovi suoi compiti] AA n. 12; unfhig zur Wahrnehmung seiner Aufgaben: impar suis muneribus utiliter obeundis [impari ad assolvere convenientemente i suoi compiti] CIC vig. can. 1741; der Mensch ist unfhig, diese Probleme zu lsen: homo potestate harum difficultatem solvendarum destitutus est [l'uomo incapace di risolvere questi problemi] OA n. 42; jur. incapax [incapace] CIC vig. can. 1095; rechtlich unfhig: inhabilis [inabile] CIC vig. can. 10; fr rechtlich unfhig erklren: inhabilitare [inabilitare] CIC vig. can. 10; unfhig zur Stimmabgabe: inhabilis ad suffragium ferendum [inabile a dare il voto] CIC vig. can. 171 1; unfhig, eine Ehe gltig einzugehen: inhabilis ad matrimonium valide contrahendum

462

ungeprft
[inabile a contrarre validamente il matrimonio] CIC vig. can. 1073; Unfhigkeit imparilitas [l'inadeguatezza] CA n. 13; Unfallverhtung calamitates praecavendae AAS 1955, 272, calamitatum cautiones [la prevenzione degli infortuni] CA n. 15; Unfallversicherung cautio pro casibus adversis cum opere faciendo conexis [l'assicurazione in in caso di incidenti collegati alla prestazione lavorativa] LE n. 19; Unfabarkeit die Unfabarkeit der gttlichen Wahrheit: incomprehensibilitas veritatis divinae [linafferrabilit della verit divina] DoI n. 4; unfalich inacessibilis [inacessible] Cat. 651; unfehlbar Adj. falli nescius - ACSF 15; Adv. indefectibiliter - AAS 1980, 90 Unfehlbarkeit infallibilitas [l'infallibilit] CIC vig. can. 749 1 unfertig inchoatus - CIC abr. can. 252 3 unfruchtbar konkr. infecundus [infecondo] HV n. 11; eine unfruchtbare Periode: tempus quod fecunditate caret [un periodo infecondo] HV n. 16, tempus quod conceptione vacat [un periodo infecondo] HV n. 16, tempus conceptui non aptum [un periodo agenesiaco] HV n. 16; unfruchtbar werden: exarescere [diventare sterile] CA n. 50; btr. unfruchtbare Rivalitten: inanes contentiones [rivalit anili] PP n. 51; Unfruchtbarkeit an Unfruchtbarkeit leiden: infecunditatem pati [souffrir d'infertilit] Cat. 2379; ungastlich omni hospitalitate destitutus [inospitale] SRS n. 24 ungeachtet ungeachtet aller Bemhungen: omni conatu ad irritum redacto [nonobstante ogni tentativo fatto] FC n. 68; ungeachtet der Regeln: praeter regulas [ad onta delle regole] EV n. 20; ungeachtet dieser Umstnde: his tamen sepositis circumstantiis [indipendentemente da queste circostanze] UUS n. 66; ungeboren das noch ungeborene menschliche Leben: nondum edita humana vita [la vita umana non ancora nata] EV n. 62; die Achtung vor dem ungeborenen Leben: reverentia erga vitam nondum natorum [il rispetto per la vita dei non nati] RH n. 8 ungedruckt ineditus - CIC abr. can. 2042 Ungeduld impatientia [l'impatience] LN VII-1; ungeduldig aegre acriterque [in modo impaziente] Iuv. n. 3; ungeeignet non idoneus [non idoneo] OT n. 6, ineptus [non idoneo] CIC vig. can. 689 2; ungeeignet sein: idoneitate carere [a ci non idoneo] FeR n. 42; sich als ungeeignet erweisen: non idoneus comperiri AAS 1971, 319; Ungeeignetheit ineptitudo - CIC abr. can. 2212 1 ungefhr nicht von ungefhr: non absque re [non senza significato che] FeR n. 26 ungefestigt nutans [debole] DR 94 ungehemmt der ungehemmte Liberalismus: effrenus liberalismus [il liberalismo senza freno] PP n. 26 ungeheuer ein ungeheurer Frevel: immane facinus QAM 370; ungeheure Geldsummen: cumuli pecuniae ingentes [ingenti somme di denaro] SRS n. 10 ungehindert expedite [senza alcuna difficolt] DH n. 10; ungehrig minus rectum [meno retto] DH n. 4; ungehrige Mittel: artes importunae [inopportuni raggiri] AG n. 13 Ungehrigkeit dedecus [uno sconcio] ASS 18, 4 Ungehorsam contumacia l'arroganza] DI 7, transgressio [la disubbidienza] LC n. 30, intemperantia [la disobbedienza] EV n. 36; Ungehorsam gegen Gott: inoboedientia relate ad Deum [la dsobissance Dieu] Cat. 397; Ungehorsam gegenber den Vorschriften: inoboedientia praescriptis [la disobbedienza alle disposizioni] CIC vig. can. 696 1; die Untergebenen zum Ungehorsam aufrufen: subditos ad inoboedientiam provocare [eccitare i sudditi alla disobbedienza] CIC vig. can. 1373; im Ungehorsam verharren: in inoboedientia persistere [persistere nella disobbedienza] CIC vig. can. 1371 ungelegen zu gelegener und ungelegener Zeit: opportune importune [in ogni occasione opportuna e non opportuna] RH n. 16 ungelst eine ungelste Frage: quaestio cui adhuc non est responsum [una questione ancora irrisolta] FeR n. 17; ein noch ungelstes Problem: difficultas quae magnam partem nondum est dirempta [il problema, in gran parte ancora irrisolto] CA n. 35; Ungengen das radikale Ungengen der vernderlichen Welt: radicalis insufficientia mundi huius mutabilis [la radicale insufficienza di questo mondo materiale] NA n. 2; ungengend impar [inadeguato] PT 299, in ungengend kritischer Weise: per viam parum criticam [d'une manire insuffisamment critique] LN pr.; ein ungengender Sinn fr soziale Gerechtigkeit: tenuior quidam socialis iustitiae sensus [un senso insufficente della giustizia sociale] HV n.23; vd. unzureichend; Ungengendheit insufficientia - CIC abr. can. 2212 1 ungentzt unfructuosus [inutilizzato] GS n. 65; betrchtliche Naturschtze bleiben ungentzt: ingentes naturae opes iacent intactae [conspicue risorse della natura rimangono inutilizzate] LE n. 18; ungeordnet inordinatus [disordinato] PO n. 17 ungeprft etwas ungeprft bernehmen: nulla inquisitione facta amplecti [accettare senza esame] DR 73

463

ungerecht
ungerecht eine ungerechte Behandlung: iniusta tractatio [un ingiusto trattamento] FC n. 77; jemanden von aller ungerechten Diskriminierung befreien: ab omni iniquo discrimine aliquem expedire [liberare da tutto ci che rappresenta un'ingiusta discriminazione] QDAP n. 15 ungerechtfertigt ungerechtfertigte Privilegien: privilegia quarum nulla est iusta causa [privilegi ingustificati] LC n. 78; Ungerechtigkeit iniustitia [l'ingiustizia] SRS n. 28, iniquitas [l'ingiustizia] SRS n. 28; + Subst. der Kampf gegen die Ungerechtigkeit: contentio contra iniustitiam [la lotta contro l'ingiustizia] LC n. 47; die Quelle der Ungerechtigkeit liegt im Herzen des Menschen: fons iniustitiarum in corde invenitur hominis [la source des injustices est dans le coeur des hommes] LN XI-8; die Ungerechtigkeit des Urteils steht offenkundig fest: de iniustitia sententiae manifesto constat [consta palesemente dell'ingiustizia della sentenza] CIC vig. can. 1645 1; + Adj. offene Ungerechtigkeiten bestehen weiter und neue entstehen: manifestae iniustitiae permanent et novae inferuntur [ingiustizie flagranti persistono e si creano nuove] LE n. 8; eine schreiende Ungerechtigkeit: iniustitia manifestissima [una ingiustizia clamorosa] LC n. 95; + Vb. eine Ungerechtigkeit begehen: iniustitiam patrare [perpetrare un'ingiustizia] LC n. 46, iniurias admittere [commettere ingiustizie] CA n. 27; Ungerechtigkeit erleiden: iniustitiam pati [subire ingiustizia] LC n. 47; ungeschehen gelten als ungeschehen: pro infectis habentur - CIC abr. can. 103 1 ungeschmlert illibatus [illibato] DAS 297 ungeschtzt incustoditus - OOE 55 ungesichert das ungesicherte Nutzungsrecht: precarius suarum rerum usus [el uso precario de sus bienes] DN 267 ungestillt ein ungestilltes Verlangen: non satiata aviditas [un desiderio insoddisfatto] LC n. 40 ungestraft impune [impunemente] LC n. 17 ungeteilt pro indiviso - CIC abr. can. 1697 2 ungewi precarius [precario] EV n. 65; Ungewiheit ambiguitas [l'incertezza] ReP n. 33; die Ungewiheit des menschlichen Daseins: exsistentiae humanae mutabilitas [la precariet dell' esistenza umana] EV n. 32; die tgliche Erfahrung der Ungewiheit des Lebens: cotidiana experientia mutabilitatis vitae [la quotidiana esperienza della precariet della vita] EV n. 31; ungewhnlich praeter morem [insolito] ASS 28, 196, inconsuetus [inconsueto] GS n. 81 ungezgelt die ungezgelte Liebe zum Reichtum: immoderatus amor divitiarum [l'amour immodr des richesses] Cat. 2445; Unglaube infidelitas [la miscredenza] Iuv n. 15; der Unglaube ist ein Zuwenig an Religiositt: irreligio vitium est virtuti religioni per defectum oppositum [l'irrligion est un vice oppos par dfaut la vertu de religion] Cat. 2110; unglubig incredulus [incredulo] UUS n. 98; Unglubiger fidei expers [un incredulo] OA n. 49; Unglubigkeit incredulitas [l'incredulit] DH n. 11 [la miscredenza] FC n. 52 [la non credenza] EN n. 55; ungleich inaequalis - VN 284; die ungleiche Verteilung: iniqua partitio [la diseguale distribuzione] SRS n. 9; unter ungleichen Wettbewerbsbedingungen stehen: imparibus opibus praediti inter se aemulari [industrie concorrenti disugualmente prospere] PP n. 60 Ungleichgewicht inaequilibrium [lo squilibrio] GS n. 8, inaequalitas [lo squilibrio] PP n. 8; das internationale Ungleichgewicht: status inaequalitatis internationalis [la situazione di squilibrio internazionale] SRS n. 43; Ungleichheit discrimen [lo squilibrio] QA 197, inaequalitas [un ingeguaglianza] LG n. 32 [una disparit] GS n. 83 [la disuguaglianza] LC n. 16; disparitas [lo squilibrio] SS n. 23; + Adj. schreiende Ungleichheiten: manifestae inaequalitates [de criantes ingalits] LN I-6; soziale Ungleichheiten: iniquitates sociales [diseguaglianze sociali] SRS n. 14; wachsende Ungleichheit: augescens inaequalitas [una crescente sperequazione] ReP n. 2; wirtschaftliche Ungleichheiten: oeconomicarum rerum disparilitas MN 697; + Vb. Ungleichheiten ausgleichen: disparilitates aequo modo componere - MN 697, inaequabilitates sanare [sanare i squlibri] CA n. 21; Ungleichheiten mildern: inaequalitates mitigare [l'attenuazione delle disparit] GS n. 63; Ungleichheiten vermindern: inaequalitates minuere [ridurre le disuguaglianze] PP n. 34; Sent. die der Gerechtigkeit widersprechenden Ungleichheiten im Besitz und im Gebrauch der materiellen Gter werden begleitet und noch vergrert durch die ebenfalls vllig ungerechten Ungleichheiten im Zugang zur Kultur: inaequalitates iustitiae contrarias, in possessione et usu bonorum materialium, comitantur et aggravant inaequalitates, itidem iniustae, in accessu ad culturam [le disuguaglianze contrarie alla giustizia nel possesso e nell'uso dei beni materiali sono accompagnate e aggravate dalle disuguaglianze altrettanto ingiuste nell'accesso alla cultura] LC n. 92; Unglck acerbitates [le sventure] SD n. 6; Unglcksfall calamitas [un evento negativo] PT 275 Unglckspropheten rerum adversarum vaticinatores [profeti di sventura] AAS 1962, 789 ungltig Adj. irritus [invalido] CIC vig. can. 42; ungltig sein: nullus evadere - CIC abr. can. 181 1; von Rechts wegen ungltig: ipso iure irritus [nullo per

464

Universum
lo stesso diritto] CIC vig. can. 149 3; ohne weiteres ungltig: ipso facto irritus [nullo per lo stesso fatto] CIC vig. can. 153 1; ob ein Reskript ungltig ist oder nicht: in dubio num rescriptum irritum sit necne [nel dubbio se il rescritto sia invalido o no] CIC vig. can. 67 3; die Stimme ist ungltig: suffragium nullum est [il voto nullo] CIC vig. can. 171 2; eine ungltige Vollmacht: mandatum irritum [un mandato invalido] CIC vig. can. 1105 3; fr ungltig erklren: infirmare - ASS 28, 736, irritare - CIC abr. can. 11, rescindere [rescindere] CIC vig. can. 125 2; im Zweifel, Gesetze, die eine Handlung fr ungltig erklren: leges irritantes [leggi irritanti] CIC vig. can. 10; Adv. eine Handlung ungltig vornehmen: actum invalide ponere [porre invalidamente un atto] CIC vig. can. 1281 3; Ungltigerklrung irritatio - CIC abr. can. 1319 Ungltigkeit invaliditas [l'invalidit] CIC vig. can. 290 Ungunst die Ungunst der Zeit: calamitas temporum [le malheur des temps] S. chr. 387, temporum iniuria [col tempo] SCo. n. 50; unhaltbar vix credibile [insostenibile] FeR n. 93; unhaltbar sein: sustineri non posse [essere insostenibile] SS n. 7; die Behauptung ist unhaltbar: improbanda est affirmatio [l'affermazione inaccettabile] CA n. 35; Unheil zum Unheil ausschlagen: in perniciem cedere [tornare a rovina] QA 191; unheilbar insanabilis [incurabile] DoV II B 8; an einer unheilbaren Krankheit leiden: morbo insanabili affici [un malato incurabile] QDAP n. 12; ein unheilbar Kranker: insanabilis aegrotans [un malato inguaribile] EV n. 15; unheilbare Nichtigkeit: vitium insanabilis nullitatis [la nullit insanabile] CIC vig. can. 1620 unheilvoll ein unheilvolles Ergebnis: exitiabilis exitus [un esito nefasto] EV n. 20; unhistorisch ahistoricus - AAS 1971, 899; Uniform ornatus militaris - AAS 1965, 707 universal universalis [universale] GS n. 84, ubique obtinens [universale] PP n. 72; eine universale Ausrichtung haben: unversali destinatione potiri [avere una destinazione universale] Cfl n. 32; der universale Charakter: indoles universalis [il carattere universale] SRS n. 18; der universale Charakter des Glaubensinhaltes: universalis indoles obiecti fidei [il carattere universale del contenuto di fede] FeR n. 69; ein universales Mittel: in omnes partes instrumentum [un mezzo universale] DR 72; die Universale Erklrung der Menschenrechte: Professio Universalis Iurium Humanorum [la Dichiarazione Universale dei Diritti del l'uomo] PT 295; eine universale Lsung: solutio, omnibus locis congruens [una soluzione universale] OA n. 4; Subst. den Charakter des Universalen haben: prae se ferre indolem universitatis [avoir un caractre d'universalit] LN VIII-8; etwas Universaleres: aliquid multo universalius [qualcosa di pi universale] MD n. 29; Universalerbe heres universorum [l'erede universale] QP 598; Universalitt universalitas [l'universalit] LE n. 5, universalis indoles [luniversalit] FeR n. 44; die Universalitt des menschlichen Geistes: humani spiritus universalitas [luniversalit dello spirito umano] FeR n. 72; die Universalitt der Nchstenliebe: universalis natura amoris proximi [l'universalit de l'amour du prochain] LN IX-7; die Universalitt der Snde und des Todes: universalitas peccati et mortis [l'universalit du pch et de la mort] Cat. 402; die Universalitt der Wahrheit: universalis veritatis indoles [luniversalit della verit] FeR n. 95; das Volk der Getauften zeichnet sich durch eine Universalitt aus, die jede Kultur aufnehmen kann: baptizatorum populus illa universalitate distinguitur, quae omnes humanos cultus recipit [il popolo dei battezzati si distingue per una universalit che sa accogliere ogni cultura] FeR n. 71; Universalkirche in Einheit mit der Universalkirche leben: in unitate cum Ecclesia universali vivere [vivere uniti con la Chiesa universale] LC n. 69; universell die universelle Bestimmung der Gter: universalis destinatio bonorum [l'universale destinazione dei beni] LC n. 87; das Prinzip der universellen Bestimmung der Gter: principium vi cuius bona terrae omnium hominum necessitatibus destinantur [il principio della destinazione universale dei beni] LC n. 98; die universelle Sendung der Kirche: universalitas missionis Ecclesiae [l'universalit della missione della Chiesa] LC n. 68; Universitt archigymnasium [l'universit] ASS 23, 217, athenaeum [un'universit] MM 445, universitas [un'universit] GE n. 10; universitas studiorum [l'universit] CIC vig. can. 253 1, studiorum universitas [l'universit] CIC vig. can. 807; eine Universitt einrichten: constituere universitatem [costituire un'universit] CIC vig. can. 816 1; Universittsdozent studiorum universitatis doctor [un docente universitario] NMI n. 10; Universittslaufbahn fr die Universittslaufbahn vorbereitet werden: ad magisteria suscipienda promoveri [essere avviato alla carriera universitaria] GE n. 10 Universittsleitung rectio academica - Sap. c. Art. 21 Universittsstudent studens universitarius - AAS 1958, 660, iuvenis altiora studia excolens [un giovane che compie studi superiori] GE n. 10 Universittsverfassung statuta Universitatis - AAS 1979, 518 Universum das Universum: rerum universitas [l'universo] Iuv n. 15, mundus in universum [luniverso] FeR n. 106; die Ausmae des

465

univok
Universums: dimensiones mundi universi [les dimensions du cosmos] Cat. 283; der Ursprung des Universums: universi origo [lorigine delluniverso] FeR n. 36; das sichtbare Universum: visibilis mundi universitas [l'universo visibile] LE pr. univok keine univoke Erklrung zulassen: effugere univocam explanationem [chapper l'explanation univoque] LN VII-5; unkalkulierbar unkalkulierbare Schden: damna quae nequeunt aeque aestimari [danni incalcolabili] LE n. 15; Unkenntnis grobe Unkenntnis: ignorantia crassa [l'ignoranza crassa] CIC vig. can. 1325; absichtliche grobe Unkenntnis: ignorantia crassa affectata [l'ignoranza crassa affectata] CIC vig. can. 1325; grobfahrlssige Unkenntnis: ignorantia crassa supina [l'ignoranza crassa supina] CIC vig. can. 1325 Unkeuschheit Def. Unkeuschheit ist ein ungeregelter Genu der geschlechtlichen Lust oder ein ungeordnetes Verlangen nach ihr: luxuria est inordinata cupiditas vel intemperans delectatio voluptatis venereae [la luxure est un dsir dsordonn ou une jouissance drgle du plaisir vnrien] Cat. 2351; unklar eine unklar gefate Vorschrift: perscriptum vagis et late patentibus formulis - VN 286 unklug unkluge wirtschaftliche Entscheidungen: imprudentia oeconomica consulta [decisioni economiche imprudenti] SRS n. 36; unkontrolliert a cuiuslibet imperio vacuus [incontrollato] PT 269, quod non temperatur [non controllato] RH n. 15, vigilantiae non obnoxius [incontrollato] DoV III; quae non temperatur [non controllato] RH n. 15 unkritisch Adj. sine critico animo [sans esprit ciritique] LN X-8; unkritische Anleihen bei der marxistischen Philosophie: res commodatae sine iudicio a philosophia marxistarum [des emprunts non critiqus l'idologie marxiste] LN VI-10; auf unkritische Weise: sine iudicio [in modo acritico] FeR n. 55; Adv. unkritisch bernehmen: sine iudicii acumine mutuare [lassunzione acritica] FeR n. 54; Unkultur in die Unkultur zurcksinken: in barbariem recidere [ricadere in una barbarie] DR 66; unlngst haud ita pridem - AAS 1967, 1084, non ita pridem [ultimamente] LE n. 6; unlauter unlautere Quellen der Bereicherung: rei familiaris illicite augendae capita [improprie fonti di arricchimento] CA n. 48; Unlauterkeit perfidia [la slealt] Cfl n. 42; unleugbar es ist unleugbar, da: negari nequit, quin [non si pu negare] SRS n. 25; es ist eine unleugbare Tatsache: negari non potest + aci [ innegabile + cong.] LC n. 8; Unlust vd.: Arbeitsunlust; unlustig aegre [con desgana] FiC 198 unmig das unmige Wachstum der Stdte: immodica urbium accretio [la crescita smisurata delle citt] OA n. 9; Unmigkeit excessus [l'excs] Cat. 2290; unmenschlich die unmenschlichen Grundstze des Individualismus: atrociores rationes suis tantum commodis serviendi [i principi disumani dell'individualismo] PP n. 70; eine unmenschliche Praxis: inhumanus usus [una pratica inumana] SRS n. 24; ein unmenschlicher Zustand: vitae condicio minus humana [una condizione meno umana] P n. 21; unmerklich sensim sine sensu [insensibilmente] HG 564, [a poco a poco] QA 183, [en silencio] FiC 192; unmiverstndlich haud ambigue [inequvocabilmente] UUS n. 20, sine ambiguitate [senza ambiguit] VS n. 94; unmittelbar Adj. immediatus [immediato] LG n. 27, sine ullis ambagibus [senza mezzi termini] LE n. 6; einen unmittelbaren Beitrag zur Entwicklung leisten: proxime conferre ad progressionem [un diretto contributo al vero sviluppo] SRS n. 44; die unmittelbar Beteiligten: directi actores [i protagonisti diretti] LC n. 85; der unmittelbare Erfolg der Mhen: laboris successus subitus [il successo nellimmediato] FeR n. 6; die unmittelbaren Mitarbeiter: cooperatores immediati [gli immediati cooperatori] LG n. 20; der unmittelbare Zweck: finis immediatus [il fine immediato] AA n. 20; Adv. directo [immediatamente] PT 259, proxime [direttamente] ReP n. 28; unmittelbar oder mittelbar: tam directe quam oblique [sia direttamente sia indirettamente] CA n. 15; nicht unmittelbar: oblique [in modo obliquo] LP 598; unmittelbar folgend: in continenti - CIC abr. can. 1752; die Strafe hat den Schuldigen unmittelbar getroffen: continuo vindicatum est in reum [il castigo ha colpito immediatamente il colpevole] EV n. 9; dem Papst unmittelbar unterstehen: immediate pendere a Summo Pontifice [direttamente dipendere da] Stat. PAS art. VIII; unmodern ad praesentia non amplius pertinens - AAS 1986, 1069 unmglich factu nefas [impossibile] QA 197; es ist absolut unmglich, da: omnino fieri non potest ut + coni. [non assolutamente possibile che + cong.] EV n. 48; man sage nicht, da es unmglich sei: nemo tamen obiiciat, fieri omnino non posse [n si dica essere impossibile] DIM 78; Subst. Unmgliches mglich machen: ex impossibilibus possibilia facere [rendre possible ce qui est impossible] Cat. 2744; Unmglichkeit impossibilitas [l'impossibilit] CIC vig. can. 960; unmoralisch morum honestati contrarium [immorale] DoV I 5;

466

unschdlich
unnachgiebig laxamentis amotis [senza cedimenti] VS n. 96; Unnachgiebigkeit rigiditas [lintransigenza] VS n. 95; unnahbar quae attingi non potest [inaccessibile] SS n. 42; unntig supervacaneus - DPM pr. unntz utilitate vacuum - Sac. c. n. 40; sich unntz vorkommen: sibi ipsi esse videri inutilis [sembrare a se stesso inutile] SD n. 27; Unordnung deordinatio [il disordine] QA 179; abusus, us [il disordine] DH n. 7, ordinis defectus [il disordine] GS n. 83, perturbatio [il disordine] LC n. 39, turbatio [les dsordres] LN IV-11; inordinatio [il disordine] CIC vig. praef. XVIII; die moralische Unordnung: turbatio moralis [il disordine morale] RH n. 16; die durch das Vergehen herbeigefhrte Unordnung wiedergutmachen: inordinato culpa illato occurrere [riparare al disordine introdotto dalla colpa] EV n. 56; Unordnung in die Beziehungen bringen: conturbationem inferre necessitudini inter [introduire le dsordre dans la relation entre] LN IV n. 14; den Staat in Unordnung bringen: miscere civitatem [scompigliare tutto l'ordine sociale] RN 642; unparteiisch ab studio partium alienus [imparziale] ASS 31, 140/131, aequalis [imparziale] PT 264, a studio partium prorsus alienus [essere informato a sincera ed effettiva imparzialit] PT 293; ein unparteiisches Urteil: ab omni partium studio alienum iudicium [la plus juste impartialit de son verdict] ASS 18, 419 Unparteilichkeit in utramque partem aequalitas [un'imparzialit] MC 196, nulla partium sollicitas [un'imparzialit] PT 277; Unparteilichkeit im Dienst am Staat: in servitio rei publicae aequitas [limparzialit nel servizio della cosa pubblica] VS n. 101; unpersnlich eine unpersnliche Masse: multitudo sine nomine [un'impersonale massificazione] CA n. 49; unpopulr die Intervention der Kirche unpopulr machen: Ecclesiae interventus impopulares reddere [rendere impopulare l'intervento della Chiesa] NMI 51; Unpopularitt popularis offensio [l'impopolarit] EV n. 82; unproduktiv non productivus [improductive] Cat. 2727; unproduktive Ausgaben: impendia infructuosa [spese improduttive] EV n. 15; unproduktives Kapital anhufen: opes servare otiosas [mantenere dei capitali unproduttivi] LC n. 87; Unrecht mit Unrecht: perperam - QAM 370; zu Unrecht: immerito [a torto] QA 192; die Anhufung von Unrecht: cumulatae iniquitates [l'accumulation des iniquits] LN IV-6; Unrecht unter dem Mantel des Rechts: iniustitiae facinora fucata iustitiae specie.[ingiustizia sotto il manto della giustizia] SP 440; ohne Unrecht zu tun: citra scelus [non lecito] PT 282; das Unrecht berwinden: iniuriam evincere [vincere l'ingiustizia] PP n. 32; jemandem Unrecht zufgen: alicui iniuriam imponere - S. chr. 388, alicui iniuriam inferre - VN 278; gegen alles Unrecht verteidigen: ab omni iniuria defendere [difendere da ogni ingiuria] DH n. 13; Unrecht zu Recht machen: iniustitiam in ius mutare [cambiare il torto in diritto] SS n. 44; unrechtmig Adj. die unrechtmige Abwesenheit: illegitima absentia [l'assenza illegittima] CIC vig. can. 696 1; Adv. unrechtmig abwesend sein: illegitime abesse [rimanere assente illegittimamente] CIC vig. can. 395 4; etwas unrechtmig annehmen: aliquid illegitime percipere [percipere q.c. illegittimamente] CIC vig. can. 1333 4; etwas unrechtmig in Besitz haben: aliquid illegitime possidere [possedere q.c. illegittimamente] CIC vig. can. 154; etwas unrechtmig tun oder unterlassen: illegitime quid agere vel omittere [un'azione o un omissione illegale] CIC vig. can. 1386; eine Handlung unrechtmig zu fremden Schaden setzen oder unterlassen: actum illegitime cum damno alieno ponere vel omittere [porre o omettere illegittimamente con danno altrui un atto] CIC vig. can. 1389 2; Unrechtszustand die Lage des Armen ist ein Unrechtszustand: pauperis condicio est iniustitiae status [la condizione del povero una condizione di ingiustizia] LC n. 46; unreflektiert sub forma non conscia [in forma non riflessa] FeR n. 4; unregelmig unregelmige Formen: formae anomalae - SLL 350; in unregelmigem Mae: inconstans [in misura irregolare] SRS n. 35; unrein inquinatus [corrotto] LP 594; Unreinheit sordes, ium [les souillures] Cat. 1045; unrettbar irreparabiliter [irrimediabile] EV n. 15; Unruhe commotio [il turbamento] GS n. 5, perturbatio [un'inquietudine] RH n. 3; eine schpferische Unruhe: fecunda inquietudo [un'inquietudine creativa] RH n. 18; die Herzen in Unruhe halten: suspensos hominum tenere animos [tenere sospesi gli animi] SRS n. 20; die Unruhe des menschlichen Herzens: inquetudo cordis hominum [l'inquietudine del cuore umano] NA n. 2; gewaltttige Unruhen: tumultus violenti [sommovimenti violenti] UUS n. 42; Unruhestifter ii qui rem publicam commovent [coloro che turbano l'ordine pubblico] DI 12 unschdlich unschdlich machen: reddere innoxium [rendere inoffensivo] EV n. 27; jemanden unschdlich machen: aliquem extra nocendi possibilitatem ponere [mettre qn hors d'tat de nuire] Cat. 2321; den Angreifer unschdlich machen: adgredientem

467

Unschdlichkeit
prohibere ne noceat [porre laggressore in condizione di non nuocere] EV n. 55; Unschdlichkeit innocuitas [l'innocuit] DoV I 2 nota; unschtzbar ein unschtzbarer Wert: inaestimabile pretium [un inestimabile valore] DoV intr. n. 1; ein Reichtum von unschtzbarem Wert: thesaurus pretii inaestimabilis [un trsor d'une valeur inestimable] Cat. 1156; unschicklich parum decorum [disdicevole] ID 167; unschuldig culpa vacuus [innocente] SRS n. 24, insons [innocente] VS n. 50, innoxius [innocente] EV n. 20; jemanden fr unschuldig erklren: aliquem insontem esse declarare [dichiarare qc. innocente] ReP n. 18; Unschuldswahn innocentiae falsa imago [l'illusione di innocenza] SS n. 33; unschwer haud difficulter [non difficile] SRS n. 17; es lt sich unschwer behaupten, da: nulla difficultate affirmatur + aci [non difficile affermare che + ind.] CA n. 51; unselbstndig unselbstndige Arbeit: labor qui ab alio conducitur [il lavoro svolto subordinatamente] GS n. 67; eine unselbstndige fromme Stiftung: pia fundatio non autonoma [una pia fondazione non autonoma] CIC vig. can. 1303 1 n. 2; unselig nefastus [nefasto] FeR n. 45; unsicher unsichere Lebensbedingungen: instabiles vitae humanae condiciones [le condizioni precarie della vita umana] EV n. 33; Unsicherheit diffidentia [linsicurezza] DoI n. 4; Pl. Unsicherheiten: dubitationes [le incertezze] EV n. 2; sich in einer Situation bedrohlicher Unsicherheit befinden: in violentae mutabilitatis condicionibus versari [trovarsi in una situazione di violenta precariet] CA n. 33; ein Klima der Unsicherheit: suspensi animi status [un clima di insicurezza] SRS n. 24; die Unsicherheiten dieser Zeit: huius aetatis res incertae [le incertezze dell'ora presente] OA n. 5; unsichtbar haud adspectabilis [invisibile] MC 200, non conspicuus [invisibile] MC 210, quod conspici non potest [invisibile] UUS n. 84; ein unsichtbarer Gegner: invisus hostis - ASS 28, 727 Un-Sinn auf das Dasein des Menschen den Schatten des Un-Sinns werfen: umbram conicere inanitatis in totam hominis vitam [gettare l'ombra del non senso sull'intera esistenza dell'uomo] EV n. 7; unstabil ein unstabiles Gleichgewicht: aequilibritas instabilis [un equilibrio instabile] CT n. 61 unstillbar inexplebilis [insaziabile] RH n. 18, insatiabilis [l'insaziabilit] RH n. 18 unstimmig untereinander unstimmig sein: dissidere inter se - D-H n. 3019; Unstimmigkeit dissensio [un dsaccord] Cat. 159; unstreitig sine controversia [incontestabilmente] DR 105, nemine refragante - MM 402, sine ulla controversia [indiscutibile] Iuv n. 15; untadelig ein untadeliger Lebenswandel: integri mores [integri costumi] CIC vig. can. 1029 Untat admissum - CIC abr. can. 809 unttig etwas unttig hinnehmen: aliquid deses pati [restare inceppato] IM n. 17 Untauglichkeit efficientia manca [l'inefficienza] CA n. 24; unteilbar indivisus [indivisibile] OT n. 10, qui dividi non potest [indivisibile] SRS n. 26, individuus [indivisibile] CIC vig. can. 1637 2; unteilbare Gter: bona quae divisioni obnoxiae non sunt [beni che non sono sottoposto a divisione] CIC vig. can. 122; der Friede ist unteilbar: pax dividi non potest [la pace indivisibile] SRS n. 26; unten von unten: ab imo - AAS 1983, 421; von unten vorgehen: de basi proficisci [procedere dall basso] FeR n. 97; unter anderem missis aliis [fra l'altro] RH n. 5 Unterabteilung subsectio [la sottosezione] REU n. 62 2 Unterausschu sub-commissio - AAS 1982, 1204 Unterbau basis [la base] CIC vig. can. 1236 1 unterbeschftigt partim opere carens [sotto-occupato] LE n. 18; Unterbeschftigung homines parum opere fungentes [la sottoccupazione] SRS n. 18 unterbevollmchtigen subdelegare - AAS 1983, 425 Unterbewusein subconscientia - D-H n. 3477 unterbewut subobscurus [subcosciente] HG 574 unterbrechen intermittere - CIC abr. can. 229; cessare a [fare una pausa] MM 495; die Synode unterbrechen: synodum suspendere [sospendere il sinodo] CIC vig. can. 344; die Ausbung der Jurisdiktion unterbrechen: suspendere exercitium iurisdictionis [sospendere l'esercizio della giurisdizione] CIC vig. can. 1417 2; die Verjhrung unterbrechen: praescriptionem interrumpere - CIC abr. can. 1725; das Verfahren unterbrechen: processum intermittere - CIC abr. can. 2039 2; das Studium unterbrechen: studium intermittere [trascurare gli studi] REU n. 67 1; Pt. Pf. das Konzil ist von Rechts wegen unterbrochen: Concilium ipso iure intermittitur [il Concilio viene interrotto per il diritto stesso] CIC vig. can. 340; Unterbrechung interruptio [un'interruzione] OT n. 12, intermissio [l'interruzione] ReP n. 17; Unterbringungsmglichkeiten hospitalitas [l'offerta di accoglienza] DC n. 30; Unterdelegation subdelegatio [la subdelega] CIC vig. can. 137 2; unterdelegieren subdelegare [suddelegare] CIC vig. can. 137 2;

468

Unterhalt
unterdrcken coercere [comprimere] PT 282, opprimere [opprimere] CA n. 44; ein Recht unterdrcken: vd. Recht; die Religion unterdrcken: cohibere religionem [comprimere la religione] DH n. 6; eine Urkunde unterdrcken: documentum occultare [occultare un documento] CIC vig. can. 1391; die Vernunft unterdrcken: rationem demittere [umiliare la ragione] FeR n. 84; die Offenbarung wird niemals die Vernunft unterdrcken knnen: revelatio rationem numquam comprimere potest [la Rivelazione non potr mai umiliare la ragione] FeR n. 79; die Wahrheit unterdrcken: obruere veritatem [sopraffare la verit] FeR n. 28; Pt. Pr. eine unterdrckende Macht: oppressionis potentia [una potenza oppressiva] LC n. 12; Subst. der Unterdrckte: oppressus [l'opprim] LN I-4; interemptus [un soppresso] EV n. 18; die Unterdrckten: ii qui opprimuntur [gli oppressi] LC n. 46; der politisch Unterdrckte: qui oppressionem patitur politicam [qui subit l'oppression politique] LN IV-5; Unterdrckerklasse oppressorum classis [la classe des oppresseurs] LN X-1; Unterdrckerregime Pl. gubernia imperiosa [regimi oppressivi] CA n. 23; Unterdrckung vexatio [l'oppressione] PP n. 6, subiugatio [l'asservissement] LN XI-10, oppressio [l'oppressione] SRS n. 15, coercitio [la compressione] CA n. 43; ein Mittel zur Unterdrckung des Menschen: instrumentum, quo homo opprimatur [un mezzo di oppressione dell'uomo] LE n. 9; die Unterdrckungen, die der Mensch seinen Mitmenschen auferlegt: oppressiones, quas homo similibus suis imponit [le oppressioni che l'uomo fa subire ai suoi simili] LC n. 39; ein Zustand der Unterdrckung: vexationis condiciones [una situazione di oppressione] RH n. 17; gehufte Unterdrckungen: dominationes conglobatae [oppressions cumules] LN I-2; rassistische Unterdrckung: dominatio in rebus stirpis [l'oppression raciale] LN I-2; unterentwickelt minus progressus [meno sviluppato] GS n. 63; die unterentwickelte Welt: populi nondum progressione exculti [il mondo non sviluppato] SRS n. 24; eine unterentwickelte Wirtschaft: oeconomica procuratio egentior [un' economia in via di sviluppo] PP n. 61 Unterentwicklung perexigua populorum progressio [il sottosviluppo] PP n. 75, extenuata progressio [il sottosviluppo] SRS n. 6, progressus deficiens [il sottosviluppo] SRS n. 7, tardata progressio [il sottosviluppo] SRS n. 9, minor progressio [il sottosviluppo] SRS n. 15, imminuta progressio [il sottosviluppo] SRS n. 22, progressio angustior [il sottosviluppo] SRS n. 31, condicio inferiorum progressuum [il sottosviluppo] CA n. 56; man findet sehr ausgeprgte Formen von Unterentwicklung: indicia magis propria tardatae progressionis offenduntur [si riscontrano le manifestazioni specifiche del sottosviluppo] SRS n. 17; moralische Unterentwicklung: mores minus progressi [il sottosviluppo morale] PP n. 19; schwerwiegende Unterentwicklung: magnopere tardatum incrementum [il grave sottosviluppo] EV n. 16; verschrfte Unterentwicklung: profectus inferioris exaggeratio [un'accentuazione del sottosviluppo] SRS n. 19; unterer die unteren Beamten: minoris ordinis ministri [gli impiegati] DR 104 unterernhrt inedia laborans [sottoalimentato] PP n. 35, inedia languens [sottonutrito] PP n. 45 Unterernhrung minutum alimentum [la sottonutrizione] EV n. 10; Opfer der Unterernhrung: deficientium alimoniorum victimae [les victimes de la malnutrition] LN I-6; Untergang interitus, us [la distruzione] CIC vig. can. 78 3; zum Untergang des Menschen fhren: ad hominis perniciem conducere [portare alla rovina dell'uomo] DoV intr. n. 2; Untergebener subditus [il suddito] PC n. 14, administer [il subordinato] PP n. 70 untergehen perire - CIC abr. can. 1523; Pt. Pf. der Reichtum bereits untergegangener Zivilisationen und Kulturen: thesaurus societatum et culturarum interea exstinctarum [il tesoro di civilt e di culture ormai scomparse] FeR n. 16; untergraben die Fundamente untergraben: suffodere fundamenta - EM 474, fundamenta subvertere [scalzare i fondamenti] DR 66; die Lehre der Kirche untergraben: Ecclesiae doctrinam perimere [vanificare la dottrina della Chiesa] FeR n. 55; die Grundlagen der Zivilisation untergraben: fundamenta urbanitatis subvertere [scalzare i fondamenti della civilt] DR 66; Untergrabung die Untergrabung des Sinnes fr Wahrheit: eversio sensus ipsius veritatis [la subversion du sens de la vrit] LN VIII-1; Untergrenze inferior limes [il limite inferiore] VS n. 52; untergrndig ein untergrndiger Individualismus: serpens illud suarum tantum rerum studium seu individualismus quem dicunt [un certo individualismo serpeggiante] LE n. 21; Unterhalt tuitio - VN 290, sustentatio [il sostentamento] PC n. 13 [la sussistenza] GS n. 86; angemessener Unterhalt: congrua sustentatio [un sostentamento conveniente] CIC vig. can. 707 2; jemandem den angemessenen Unterhalt gewhren: congruam sustentationem providere alicui [provvedere un congruo sostentamento a qc.] CD n. 31; fr den angemessenen Unterhalt sorgen: congruae sustentationi providere [provvedere in modo adeguato al sostentamento] CIC vig. can. 538 3; ein anstndiger Unterhalt: honesta sustentatio [il dignitoso

469

unterhalten
mantenimento] PO n. 17 [un onesto sostentamento] CIC vig. can. 1350 1; einen anstndigen Unterhalt gewhren: honestae tuitioni consulere - VN 290, praebere alicui unde decenter ipse vitam agere possit VN 290; fr den anstndigen Unterhalt sorgen: honestae sustentationi consulere [garantire un mantenimento dignitoso] PO n. 20; zum Unterhalt beitragen: sustentationi subvenire [contribuire al soccorrere] CIC vig. can. 640; der gebhrende Unterhalt: debita sustentatio [il decoroso mantenimento] PO n. 21; standesgemer Unterhalt: congrua sustentatio [un conveniente sostentamento] CD n. 21 unterhalten jemanden unterhalten: sustentare aliquem [sostenere qc.] CD n. 23; sustinere aliquem [il sostentamento] CIC vig. can. 946; eine Familie angemessen unterhalten: familiam digne sustinere [mantenere degnamente una famiglia] LE n. 19; Unterhaltsleistungen provisiones seu praestationes ad necessariam sustentationem ordinatae - CIC abr. can. 1917 2; Unterhaltspflicht obligatio ad sustentationem praestandam [il sostentamento] CIC vig. can. 1689 Unterhaltung oblectamenta, orum [il divertimento] IM n. 14, animi relaxatio [il divertimento] IM n. 14, oblectatio [il divertimento] CeP n. 52; Unterkommission subcommissio [la sottocommissione] CIC vig. praef. XXI; Unterlagen adnotationes [gli appunti] CIC vig. can. 1566, aus den Unterlagen ergibt sich: ex deductis constat [da quanto fu prodotto consta] CIC vig. can. 1705 3 Unterla ohne Unterla: sine intermissione [sans cesse] Cat. 2742; unterlassen desistere a - CIC abr. can. 1695 2, abstinere a - CIC abr. can. 1873 2, omittere [omittere] CIC vig. can. 1328 2, neglegere [essere negligente] CIC vig. can. 1653 2; etwas unterlassen: praetermittere aliquid [evitare q.c.] PT 282; nichts unterlassen: nihil reliqui facere, ut - VC 258 Unterlassung praetermissio [un' omissione] FC n. 66, omissio [un' omissione] LC n. 20; schwerwiegende Unterlassungen: omissiones et neglegentiae [gravi omissioni] SRS n. 16; die Unterlassung einer gesetzlich verbotenen Handlung: vitatio actionis lege prohibitae [lastenersi dallazione che la legge proibisce] VS n. 67; schwerwiegende Unterlassungen: graves omissiones [gravi omissioni] LC n. 20; Unterlassungssnde peccatum omissionis [il peccato di omissione] ReP n. 16; unterliegen succumbere [soccombere] ID 171; im Rechtsstreit unterliegen: absoluto iudicio victus discedere - CIC abr. can. 1676 2, succumbere in iudicio [perdere la causa] CIC vig. can. 1649 1; Preisschwankungen unterliegen: pretii mutationibus obnoxium esse [subire variazioni di prezzo] PP n. 57; untermauern die Interpretation mit Argumenten untermauern: interpretationem adiumentis fulcire [rincalzare la sua interpretazione con tutti quei sostegni] DAS 307 unterminieren cuniculis petere - Mir 338 Unternehmen [1] Verbindung von Mitteln zu einem bestimmten Zweck officina [un'azienda] QA 201 [un'impresa] GS n. 67, consociatio opibus gignendis [un organismo produttivo] MM 408, administratio [un'azienda/un'impresa] MM 416, societas ad bona gignenda fundata [un complesso produttivo] PT 275, societas bonis gignendis [un organismo produttivo] PT 292, inceptus, us [un'impresa] GS n. 64, societas [l'impresa] OA n. 9, complexio operis [il complesso di lavoro] LE n. 18, sedes bonis pariendis [l'impresa] LE n. 22; sedes bonis gignendis [l'impresa] LE n. 22, inceptum [l'impresa] CA n. 35, negotii administratio [l'impresa] CA n. 35; + Subst. Leiter groer Unternehmen: maximarum societatum magistri [capi di grandi imprese] PP n. 70; Vertreter groer Unternehmen: maximarum societatum procuratores [rappresentanti di grandi imprese] PP n. 70; die Menschen stellen das kostbarste Vermgen des Unternehmens dar: homines administrationis sunt patrimonium praestantissimum [gli uomini costituiscono il patrimonio pi prezioso dell'azienda] CA n. 35; + Adj. multinationale Unternehmen: incepta plures nationes attingentia [le imprese multinazionali] OA n. 44; die sogenannten multinationalen oder bernationalen Unternehmen: domus et societates bonis gignendis quae multinationales seu transnationales solent appellari [le cosiddette societ multinazionali o transnazionali] LE n. 17; + Vb. ein Unternehmen fhren: sedem bonis gignendis administrare [condurre un'impresa] LE n. 17; entscheiden, ob das Unternehmen weiter gefhrt werden kann: deliberare, utrum officina in incepto perstare possit [deliberare se l'azienda possa proseguire nella sua impresa] QA 201; Unternehmen [2] Handeln negotium [l'impresa] SDL XII; unternehmen etwas unternehmen: opus aggredi [fare una cosa] UR n. 19; wer es unternimmt, etwas zu tun: qui praesumperit + inf. - CIC abr. can. 2338 1; Unternehmensleiter officinae responsabilis [le responsable de l'entreprise] Cat. 2430; Unternehmer dominus [un impresario] DR 93, officinae susceptor [un imprenditore] QA 201, operum redemptor [imprenditoriale] MM 438, exercens [il gestore] IM n. 14, operis conductor [l'imprenditore] PP n. 27, operis susceptor [l'imprenditore] LE n. 20, conductor [l'imprenditore] LC n. 87, redemptor operis [l'imprenditore] CA n. 8; ein kleiner oder mittlerer

470

Unterscheidung
Unternehmer: conductor operis inferioris vel medii ponderis AAS 1956, 798; Unternehmertum facultas consilia capiendi et opera conducendi [l'imprenditorialit] CA n. 32; Unternehmung coeptus, us [un'iniziativa] DR 100, industria [gli sforzi] GS n. 2, conamen [gli sforzi] GS n. 34, coeptum [une entreprise] LN VI-2, inceptum [un'iniziativa] CIC vig. can. 315 [un'impresa] GS n. 31; Pl. Unternehmungen: consilia et coepta [le iniziative] MM 435 Unternehmungsgeist alacritas [un'iniziativa] PT 292; studium sigillatim res proprias peragendi [lo spirito d'iniziativa] SRS n. 15; animus ad res faciendas promptus [lo spirito diniziativa] SRS n. 44; sensus aggrediendi incepta [se sens de l'initiative] Cat. 1882; unterordnen subordinare - CIC abr. can. 108 2; Unterordnung obtemperatio [la subordinazione] DR 70, subiectio [la subordinazione] VS n. 44, submissio [la soumission] Cat. 532; die Unterordnung des Menschen und seines Tuns gegenber Gott: hominis eiusque agendi rationis subordinatio Deo [la subordinazione dell'uomo e del suo agire a Dio] VS n. 28; Unterpfand ein Unterpfand der Hoffnung: pignus spei [un gage de l'esprance] Cat. 1797; Unterricht institutio [l'istruzione] ID 171, instructio CIC abr. can. 415 4 unterrichten edocere [istruire] CIC vig. can. 1028 Unterrichtsfilm didascalica taeniola cinematographica - MP 778 Unterrichtsplan studiorum ratio [l'ordine degli studi] GE n. 6 Unterrichtssystem ratio institutionis [il sistema di istruzione] LE n. 18; Unterrichtung informatio CIC abr. can. 2099, nach vorheriger Unterrichtung des Ordinarius: praemonito ordinario - CIC abr. can. 211 2 untersagen indicere alicui, ut aliquid faciat - Syll. VI n. 52; die Ausbung des Amtes untersagen: exercitium muneris prohibere - CIC abr. can. 295 1, munus interdicere CIC abr. can. 880 2 die Ausbung eines Rechts untersagen: iuris exercitium inhibere [inibire l'esercizio di un diritto] CIC vig. can. 1496 2; den Aufenthalt an einem bestimmten Ort untersagen: commorationem in aliquo loco interdicere [proibire a qc.la dimora in qualche luogo] CIC vig. can. 1722; unterschtzen parvipendere aliquid [sottovalutare q.c.] GS n. 82; aequo minoris putare [pensare che q.c. sia di secondaria importanza] CeP n. 78, minoris aestimare [sottovalutare] ReP n. 16; nicht unterschtzt werden darf: non est porro subaestimandum [non da sottovalutare] FeR n. 55; unterscheiden internoscere rem a re [distinguere q.c. da q.c.] MC 221, discernere [il discernimento] VS n. 30, discernere aliquid ab aliqua re [distingere q.c. da q.c.] MD n. 20; refl. sich unterscheiden von: discrepare a [differire da] LE n. 14; sich radikal unterscheiden von: dissidere radicitus a [divergere radicalmente da] LE n. 14; + vom, von die Arbeit ist eines der Kennzeichen, die den Menschen von den andern Geschpfen unterscheiden: labor est una e notis, quibus homo a ceteris animantibus distinguitur [il lavoro una delle caratteristiche che distinguono l'uomo dal resto delle creature] LE pr.; dies unterscheidet sich vom Atheismus nur dem Namen, nicht der Sache nach: istud ab atheismo, si nomine aliquid differt, re nihil differt [questo atteggiamento, anche se gli si d un nome diverso, in sonstanza nient' altro che ateismo] ID 172; hier stoen wir auf den wesentliche Punkt, in dem das Christentum sich von den anderen Religionen unterscheidet: offendimus hic rationem extremam qua christiana religio a ceteris distat religionibus [tocchiamo qui il punto essenziale per cui il cristanesimo si differenzia dalle altre religioni] TMA n. 6; das Gute vom Bsen unterscheiden: bonum a malo discernere [distinguere il bene dal male] VS n. 42; wie ist das Gute vom Bsen zu unterscheiden?: quomodo bonum a falso internoscendum? [come discernere il bene dal male?] VS n. 2; der Mensch war nicht in der Lage, von sich aus zu unterscheiden, was gut und was bse war: non valebat homo pervidere ex se quid bonum esset quidve malum [luomo non era in grado di discernere da s ci che era bene e ci che era male] FeR n. 22; + zwischen zwischen wahr und falsch unterscheiden: vera a falsis diiudicare [discernere tra ci che vero e ci che falso] FeR n. 25; alia die Jugend ist die Zeit, in der sich die Talente unterscheiden: iuventus tempus est, quo talenta discernuntur [la giovinezza il tempo del discernimento dei talenti] Iuv. n. 12; genau unterscheiden: sedulo distinguere - UR n. 6; sorgfltig unterscheiden: diligentem exercere discretionem [esercitare un accurato discernimento] VS n. 112; Unterscheidung distinctio [la distinzione] HG 573, discrimen [la distinzione] ES 638; + nach nach diesen Unterscheidungen: his rite interpositis distinctionibus [fatte queste distinzioni] EV n. 65; + zwischen die Unterscheidung zwischen direktem und indirektem Arbeitgeber: discrimen inter directum atque indirectum operis conductorem [la distinzione tra datore di lavoro diretto ed indiretto] LE n. 16; + Subst. die Fhigkeit der Unterscheidung: facultas discretionis [la capacit del discernimento] Iuv. n. 14; die Gabe der Unterscheidung: discretio [le discernement] Cat. 2847; der Geist der Unterscheidung: spiritus discretionis [lo spirito di discernimento] RH n. 4; die Unterscheidung von Gut und Bse: distinctio inter bonum et malum [la distinction du bien et du mal] LN VIII-9, boni malique discrimen [il discernimento del bene dal male] VS n.

471

Unterscheidungsarbeit
44; diese Unterscheidung bedeutet keine Trennung: haec distinctio non est separatio [questa distinzione non una separazione] LC 60; + Adj. eine dreifache Unterscheidung: tripertita distinctio [una distinzione tripartita] ReP n. 17; mit kritischer Unterscheidung: peracri prudentia [avec un discernement critique] LN II-4; mit den notwendigen Unterscheidungen: debitisque inductis distinctionibus [con le dovute differenze] RH n. 6; eine sorgfltige Unterscheidung: illuminatum discrimen [un illuminato discenimento] Cfl n. 50; + Vb. eine Unterscheidung aufrechterhalten: discrimen retinere [maintenir la distinction] LN IX-3; Unterscheidungsarbeit discretio agenda [lopera di discernimento] FeR n. 72; Unterscheidungsfhigkeit diiudicandi facultas [il discernimento] FC n. 4; diiudicandi ratio [il discernimento] CT n. 3 Unterscheidungsgabe iudicium [il discernimento] ReP n. 29; Unterscheidungsvermgen discretio [la discrezione] PO n. 17; ein sorgfltiges Unterscheidungsvermgen: accuratum discrimen [un accurato discernimento] DoI n. 3; Unterschicht inferiores societatis classes [la classi inferiori della societ] QA 224; natio plebis - GdC 396; Pl. die Unterschichten: ordines inferiores - GdC 388, populares, ium - VC 261, inferiores societatis classes [le inferiori classi della societ] QA 224, humiles classes [las clases ms humildes] FiC 194 Unterschied discrimen [il divario] QA 178 [la differenza] FC n. 32, discrepantia [la divergenza] UR n. 3 [la disuguaglianza] PP n. 76 [la differenza] SRS n. 28, dissimilitudo [la differenza] LE n. 18; + ohne ohne Unterschied: indiscriminatim AAS 1967, 580, indiscretim AAS 1967, 586; alles ohne Unterschied zurckweisen: omnia promiscue repudiare [rifiutare tutto indistintamente] ID 175; ohne einen Unterschied zwischen der wahren und den falschen Religionen zu machen: nullo facto discrimine veram inter falsasque religiones - QC 6; ohne Unterschied der Rasse: sine discrimine stirpis [senza discriminazioni etniche] AG n. 12 [senza distinzione di stirpe] GS n. 60; + zwischen der Unterschied zwischen arm und reich: discrimen inter divites et pauperes [la differenza tra ricchi e poveri] DC n. 20; zwischen der Nchstenliebe und dem Willen zur Gerechtigkeit besteht kein Unterschied: nulla distantia inter amorem proximi et voluntatem iustitiae interest [non c' divario tra l'amore del prossimo e la volont di giustizia] LC n. 57; + Subst. das Erkennen der Unterschiede: recognitio diversitatum [il riconoscimente delle differenze] FeR n. 41; Unterschiede von groem Gewicht: magni ponderis discrepantiae [importanti divergenze] UR n. 19; die Verminderung des Unterschieds zwischen den verschiedenen Schichten: alterius classis ab altera disiunctio imminuta [la riduzione dei diaframmi tra le classi] MM 412; + Adj. trotz beachtlicher Unterschiede in Inhalt und Form: quamvis inter se re et forma non mediocriter differant [malgrado notevoli differenze di contenuto e di forma tra loro] ReP n. 14; krasse Unterschiede: excessivae inaequalitates [ingalits excessives] Cat. 2317; die legitimen Unterschiede: legitimae diversitates [le legittime differenze] SRS n. 39; offenkundige Unterschiede bestehen: gravia exstant discrimina [differenze evidenti sussistono] OA n. 2; schreiende Unterschiede: permagnae dissimilitudines [differenze clamorose] SRS n.7; ein wesentlicher Unterschied besteht zwischen Znften und Gewerkschaften: opificum collegia hoc modo principali distant ab artificum corporibus, quod [i sindacati differiscono dalle corporazioni in questo punto essenziale] LE n. 20; + Vb. Unterschiede einebnen: minuere differentias [ridurre le differenze] DoI n. 7; unterschiedlich absimilis [diverso] PO n. 16, dispar [differente} SS n. 46; unterschiedliche Gemeinschaften: variae communitates [differenziate comunit] Iuv n. 15; in unterschiedlichem Grade: gradu diverso [in grado differenziato] UUS n. 11; sie nehmen unterschiedliche theologische Standpunkte ein: diversas exhibent formas theologicas [recouvrir des positions thologiques diverses] LN III-3; in unterschiedlicher Formulierung: alias aliis verbis [con diverse espressioni] QP 599; Spl. unterschiedlichste Menschen und Kulturen: homines et culturae prorsus diversae [uomini e culture profondamente diversi] DC n. 30; Unterschiedlichkeit varietas [la varit Cat. 814; unterschiedslos sine discrimine [indiscriminatamente] AA n. 19, indiscriminatim [indiscriminatamente] GS n. 80; promiscue [ugualmente] LG n. 11; pariter [indistintamente] SRS n. 24; pariter [indistintamente] SRS n. 24, indiscretim [indiscriminatamente] UR n. 8; unterschreiben subscriptione munire [sottoscrivere] QDS 207, subscribere [sottoscrivere, firmare] CIC vig. can. 1473; Pt. Pf. die eigenhndig abgefate und unterschriebene Bitte: petitio propria manu exarata et subscripta [la domanda redatta e firmata di suo pugno] CIC vig. can. 1034 1; vom Prsidenten unterschrieben: a Praeside subnotato - LA n. 81; Unterschrift subsignatio - AAS 1983, 400, subscriptio [la firma] CIC vig. can. 1473 Unterschriftenaktion eine Unterschriftenaktion betreiben: publicas subscriptiones promovere pro CIC abr. Can. 2337 1 unterschwellig occulto [sournois] Cat. 2244; Unterseeboot navis subaquanea [il sommergibile] SS n. 17; unterstehen dem Bischof unterstehen: ab episcopo dependere [dipendere dal Vescovo] CIC vig. can. 715 1; jemandes Aufsicht unterstehen: vigilantiae aliuius

472

unterwerfen
subesse [essere soggetto alla vigilanza di qc.] CIC vig. can. 323 1; sie unterstehen der Jurisdiktion des Dizesanbischofs: subsunt iurisdictioni Episcopi dioecesani - AAS 1983, 466 unterstellen [1] jemanden jemandem unterstellen: subesse cogere aliquem alicui - VN 284, aliquem alicui subicere [sottoporre qc. a qc.] CIC vig. can. 591; jemanden jemandes Autoritt unterstellen: aliquem alicuius auctoritati committere [affidare qc. all'autorit di qc.] LG n. 45; Pass. jemandem unterstellt sein: obsecundare alicui [dipendere da qc.] AG n. 32, subdi alicui [essere soggetto a qc.] AA n. 24; ihm sind unterstellt: ab eo pendent [alla dipendenza del quale posto] Stat. PAS art. XXXI; unmittelbar unterstellt sein: immediate pendere [direttamente dipendere da] Stat. PAS art. VIII; unterstellen [2] jemandem etwas unterstellen: alquid alicui innuere [insinuare qc. di q.c.] DC n. 38; unterstreichen illustrare [sottolineare] VS n. 69, inculcare [sottolineare] EV n. 53, efferre [sottolineare] NMI 39; etwas unterstreichen: aliquid efferre [sottolineare q.c.] ReP n. 26 [dare risalto a q.c.] ReP n. 32; es sei unterstrichen: expedit ut in luce ponatur + aci [ bene sottolineare che + ind.] FeR n. 32; untersttzen suppetias ferre alicui [porgere soccorsi a qc.] RN 663, assistere alicui - CIC abr. can. 230, opitulari [contribuire] PT 289, sustinere [aiutare] GE n. 8, adiutorium praebere alicui [prestare aiuto a qc.] CIC vig. can. 311, auxilio esse alicui [sostenere qc.] CIC vig. can. 328, sustentare [alimentare] DH n. 4; Pt. Pr. untersttzend: adminiculativus - CIC abr. can. 1790 Untersttzung adiumentum [un aiuto] GS n. 86, subventio [il sussidio] CIC vig. can. 668 3, fulcimentum [il sostegno] EV n. 87; Recht auf finanzielle Untersttzung: vd. Recht; dem bedrftigen Menschen eine materielle Untersttzung anbieten: indigenti homini opem ferre re [offrire all'uomo bisognoso un sostegno materiale] CA n. 49; die Familie bleibt ohne die ntige Untersttzung von seiten des Staates: familia subtrahitur de necessariis Civitatis adiumentis [la famiglia si trova priva dell'appoggio necessario da parte dello Stato] CA n. 49; Untersttzung finden: fulcimenta reperire [trovare appoggi] CA n. 18; untersuchen investigare [studiare] CIC vig. can. 511; durch einen Arzt: inspicere - CIC abr. can. 1978; die bisher untersuchten Anschauungen: hucusque recensitae opiniones [le tesi fin qui esaminate] FeR n. 90; Untersuchung allg. disquisitio - CIC abr. can. 249 3, inquisitio [la ricerca] DAS 318, investigatio [un'investigazione] SCo. n. 23, perscrutatio [l'analisi] LE n. 2; die systematische Untersuchung eines vorliegenden Phnomens: observatio systematica alicuius facti [l'osservazione sistematica di un dato fenomeno] DoV I 4; Gegenstand tiefreichender Untersuchungen: argumentum subtiliorum investigationum [oggetto di studi approfonditi] MD n. 18; Untersuchung rztlich rztliche Untersuchung: inquisitio [l'indagine] CIC vig. can. 1051; die Untersuchung des Embryos: embryonis inspectio [l'osservazione dell'embrione] DoV I 4; Untersuchung gerichtlich die gerichtliche Untersuchung: cognitio [il giudicare la causa] CIC vig. ante can. 1458, die Untersuchung abschlieen: claudere inquisitionem - CIC abr. can. 1945, claudere investigationem [concludere l'indagine] CIC vig. can. 1719 Untersuchungsakten investigationis acta [gli atti dell'indagine] CIC vig. can. 1719 Untersuchungsfhrer inquisitor CIC abr. can. 1941 1, qui investigationem agit [chi fa l'indagine] CIC vig. can. 1717 3 Untersuchungsrichter iudex instructor - CIC abr. can. 1985, instructor [l'istruttore] CIC vig. can. 1704 1 Untersuchungsverfahren inquisitio - CIC abr. can. 1939 1 unterwandern eine Gesellschaft unterwandern: in aliquem sodalitatem serpere [infiltrarsi in un'associazione] DR 95; Unterweisung instructio [un'istruzione] AA n. 8 unterwerfen der berprfung durch die Staatsgewalt unterwerfen: aliquid civilium magistratuum iudicio subicere [someter algo al examen del poder civil] DN 267; die Technik unterwirft sich die Natur: ars technica naturam sibi subigit [la tecnica assoggeta la natura] LC n. 11; der Mensch darf seine personale Freiheit keiner irdischen Gewalt absolut unterwerfen: homo suam libertatem personalem nulli potestati terrestri modo absoluto submittere debet [l'homme ne doit soumettre sa libert personnelle, de faon absolue, aucun pouvoir terrestre] Cat. 450; Refl. sich unterwerfen: se dedere - VN 294; sich einem Schiedsgericht unterwerfen: litis definiendae arbitrium concedere alicui [soumettre la contestation l'arbitrage de ...] ASS 32, 67; sich dem Urteil eines anderen unterwerfen: se iudicio alicuius subicere [sottomettersi al giudizio di qc.] PO n. 15; Pt. Pf. der Besteuerung unterworfen: tributis obnoxius [sometido a las tributaciones] DN 267; dem Gesetz unterworfen sein: legi subesse - QAM 370, legi subici [essere sottoposto alla legge] CIC vig. can. 12 3; der Mensch kann nicht der Herrschaft von irgend jemandem unterworfen werden: homo nemini mancipari potest [l'uomo non pu essere sottomesso al dominio di nessuno] EV n. 19; die Preise sind Schwankungen unterworfen: pretia mutationibus obnoxia sunt [i corsi sono soggetti a variazioni] PP n. 7

473

Unterwerfung
Unterwerfung superatio [il superamento] MD n. 6; die Unterwerfung des Willens: submissio voluntatis [sottomettere la volont] CIC vig. can. 602; eine sklavische Unterwerfung: subiectio servitusque [una servile sottomissione] FeR n. 77; unterzeichnen firmare [firmare] QDS 43, obsignare [firmare] Stat. PAS art. XXIII, subsignare AAS 1967, 95; eine Erklrung unterzeichnen: adfirmationem consignare [firmare una dichiarazione] UUS n. 62; eine Konvention unterzeichnen: subscribere conventioni [sottoscrivere una convenzione] GS n. 79 Unterzeichner subscriptor [chi l'ha sottoscritto] CIC vig. can. 1542 unterziehen sich einer Prfung unterziehen: examen subire - SLL 344 untrennbar Adj. inseparabilis - D-H n. 548, untrennbar verbunden: uno vinculo copulatus [inscindibilmente] EV n. 78; untrennbar verbunden sein: inscindibili nexu coniunctum esse - AAS 1968, 338; die Arbeit ist untrenntbar mit dem Kapital verbunden: labor seiungi non potest ab opibus capitalibus [il lavoro inseparabile dal capitale] LE n. 15; Adv. inseparabiliter - AAS 1983, 467, indivisibiliter [inscindibilmente] DoV II B 4 [in modo indivisibile] VS n. 110; Untrennbarkeit inseparabilitas [linseparabilit] DoI n. 16; die Untrennbarkeit wenn auch Unterscheidbarkeit zwischen dem Reich Gottes, dem Reich Christi und der Kirche: inscindibilitas, quamvis in distinctione, inter Regnum Dei, Regnum Christi et Ecclesiam [linseparabilit, pur nella distinzione, tra il Regno di Dio, Regno di Christo e la Chiesa] DoI n. 4; Untreue fallacia [l'infedelt] SD n. 6, Untreue gegenber jemanden: infidelitas erga aliquem [l'infidlit qn] Cat. 401; die eheliche Untreue: coniugum infidelitas [l'infedelt coniugale] HV n. 17 unberschreitbar eine unberschreitbare Grenze: fines quos ultra progredi non licet [un limite invalicabile] HV n. 17, terminus quem praetergredi par non est [un limite invalicabile] FeR n. 17, limen quod transcendi non potest [un limite invalicabile] EV n. 75, eine unberschreitbare Grenze: limes intransgressibilis [une limite infranchissable] Cat. 396; unbersetzt etwas unbersetzt lassen: aliquid sine versione relinquere [lasciare q.c. non tradotta] SS n. 7; unbertreffbar insuperabile [indpassable] Cat. 65 unberwindbar unberwindbare Schwierigkeiten: insolubiles difficultates [casi insolubili] EV n. 64; der Irrtum des Gewissens kann die Frucht einer unberwindbaren Unwissenheit sein: conscientiae error fructus esse potest cuiusdam certae ignorantiae invincibilis [lerrore della coscienza pu essere il frutto di una ignoranza invincibile] VS n. 62; unberwindlich auf unberwindliche Barrieren stoen: offendere in limites insuperabiles [imbattersi nell'ostacolo di barriere insuperabili] SRS n. 24; unumgnglich necessarius [imprescindibile] EV n. 70, quod praeteriri non potest [imprescindibile] CA n. 36; tiefgreifende Reformen sind unumgnglich: necesse profecto est res quasdam mutari ac praesenti vitae condiciones penitus emendari [sono indispensabili delle riforme profonde] PP n. 81; der unumgngliche Weg zur berwindung der Krisensituation: necessaria via ad statum discriminis superandum [la strada obbligata per superare la situazione di crisi] FeR n. 83; unumkehrbar modo irreversibili [in modo irreversibile] UUS n. 3; unumstlich ein unumstliches Vertrauen: fiducia indefectibilis [una fiducia indefettibile] LC n. 97 unumstritten nicht unumstritten: quamvis insit aliquid concertationis [non senza contrasti] CA n. 47; ununterbrochen decurrens [ininterrotto] LG n. 20, indesinenter [incessantemente] PO n. 1 [ininterrottamente] DV n. 8, sine intermissione [senza interruzione] CIC vig. can. 624 2 [incessantemente] LE n. 14; durch ununterbrochene Angriffe: haud intermissis eorum conatibus [con i loro ininterrotti attacchi] DR 68; in ununterbrochener Folge: perpetua successione [con successione continua] DV n. 8, continua successione [par une succession ininterrompue] Cat. 77; ununterbrochen in Gebrauch: in usu numquam intermisso - SLL 345; der ununterbrochene Zusammenhang des Konzils mit der berlieferung: perpetuitas Concilii cum Traditione D-H n. 4823; ununterdrckbar quod deleri non potest [insopprimibile] EV n. 77; unvernderlich incommutabilis [immutabile] DI 172; eine unvernderliche Wahrheit: veritas incommutabilis [un'incommutabile verit] DH n. 3; Unvernderlichkeit immutabilitas [lmmutabilit] VS n. 51; unverndert das negative Urteil der Kirche ber die freimaurerischen Gesellschaften besteht unverndert fort: perstat immutata sententia negativa Ecclesiae circa associationes massonicas - AAS 1984, 300 unveruerlich incommutabilis [inalienabile] PT 296, inalienabilis [inalienabile] GE n. 1; ein unveruerlicher Besitz: non alienabilis possessio [un inalienabile possesso] VS n. 86; ein unveruerliches Recht: vd. Recht; unveruerliche Menschenrechte: hominum iura quae remitti nequeunt [diritti imprescrittibili della persona umana] PP n. 63; die unveruerliche Wrde der Person: non alienabilis personae dignitas [linalienabile dignit della persona] FeR n. 60; unverbesserlich incorrigibilis - CIC abr. can. 1371

474

Unversehrtheit
Unverbesserlichkeit incorrigibilitas [l'incorregibilit] CIC vig. can. 697; unverbrchlich indefectibilis [indfectible] Cat. 1604; es gilt unverbrchlich: hoc sanctum est quod [ certo che + ind.] LG n. 23; Unverbrchlichkeit die Unverbrchlichkeit der sittlichen Ordnung: moralis ordinis inviolabilitas [linviolabilit dellordine morale] VS n. 92; unverbunden solutus unus iuxta alium [slegati] DC n. 7; unverdchtig ein unverdchtiger Zeuge: testis nulli suspicione obnoxius [una testimonianza non sospetta] DR 77; unverdient calamitosus [immeritato] PP n. 67 unvereinbar quod componi nequit [non compatibile] DoI n. 10; incompatibilis [incompatibile] CIC vig. can. 152; unvereinbar sein mit: absonus esse a [essere contrario a] CIC vig. can. 1210; unvereinbar sein mit einen geordneten Fortschritt: abhorrere ab ordinata progressione [essere incompatibile con uno sviluppo ordinato] SRS n. 25; miteinander oft unvereinbar: inter se saepe dissidentes [souvent inconciliables] LN III-3; unvereinbare Aussagen: affirmationes repugnantes [affermazioni incompatibili] UUS n. 38; miteinander unvereinbare theologische Positionen: sententiae theologicae quae inter se componi nequeunt [des positions thologiques incompatibles entre elles] LN VI-8; mit der Wrde des Menschen unvereinbar: contrarium hominis dignitati [incompatibile con la dignit delluomo] EV n. 74; Unvereinbarkeit die grundstzliche Unvereinbarkeit: plena oppositio inter : [una radicale incompatibilit di ] LC n. 18 unverflscht non fucatus [rettamente inteso] PT 286 unverfgbar der Mensch als unverfgbares Wesen: homo tamquam ens nulli obnoxius [l'uomo quale essere indisponibile] EV n. 19; Unverfgbarkeit die Unverfgbarkeit des Lebens: vita ab omni re expedita [l'indisponibilit della vita] EV n. 72; unvergnglich inocciduus - MM 402; ein unvergngliches Lob: haud deficiens laus - EP p. 525; unvergelich recolendare memoriae [indimenticabile] SS n. 32; unvergleichlich modo incomparabili [impareggiabile] Iuv. n. 5; unvergleichlich schlimmer: sine comparatione gravius [sans commune mesure plus grave] Cat. 311; eine unvergleichliche Wrde: incomparanda dignitas [una dignit incomparabile] CA n. 11; unverhltnismig unverhltnismige Gefahren: pericula haud proportionata [rischi sproporzionati] EV n. 63; jemanden unverhltnismigen Risiken aussetzen: aliquem in pericula haud proportionata committere [far correre a qc. rischi sproporzionati] DoV I 2; unverheiratet innuptus [nubile] LG n. 41, caelebs [celibe] CIC vig. can. 236 n. 2; eine unverheiratete Frau: mulier non coniugata [la donna non sposata] DoV II A 2; eine unverheiratete Mutter: mater non nupta [una madre nubile] QDAP n. 23, mater innupta [una madre nubile] FC n. 24; unverheiratete Paare: virorum ac mulierum paria quae matrimonio iuncta non sunt [coppie non sposate] DoV III; unverhofft insperatus [insperato] FeR n. 21; unverkrzt integrum [integro] LG np. sub 3; unverletzlich inviolabilis [inviolabile] PT 279, innoxius - PT 294; ein unverletzliches Recht: vd. Recht Unverletzlichkeit die Unverletzlichkeit des Gewissens: inviolabilis conscientiae sanctitas [l'inviolabilit della coscienza] LC n. 32; die Unverletzlichkeit des Rechts auf Leben: indoles inviolabilis iuris ad vitam [l'inviolabilit del diritto alla vita] DoV intr. n. 4; unverlierbar inammisibilis [senza possibilit di essere perduto] UR n. 4 unvermeidlich Adj. quod nequit vitari [inevitabile] LE n. 9; ineluctabilis [ineluttabile] Iuv. n. 5, inevitabile [inevitabile] FeR n. 95; es ist unvermeidlich: necessario contingit [ inevitabile] PT 290; es war unvermeidlich, da : fieri non potuit quin [era inevitabile che ] SRS n. 20; Adv. necessario [inevitabilmente] LE n. 27, unvermindert absque ulla detractione [senza alcuna diminuzione] HG 578; unvermischt inconfusus - D-H n. 548; unvermittelt quasi ex abrupto - ReP n. 19; Unvermgen sein Unvermgen ermessen: metiri impotentiam suam [misurare la sua impotenza] VS n. 23; unvermutet necopinatus [inaspettato] DR 98; unvernnftig insipiens [insensato] ReP n. 31; die unvernnftigen Leidenschaften: motus animi rationi contrarii [i moti dell'animo contrari alla ragione] ID 173; unverrckbar die unverrckbare Grundlage: constans fundamentum [la base irremovibile] VS n. 99; Unverschmtheit insolentia [l'arroganza] LP 612; unversehens necopinato facto [un fatto imprevidibile] PT 287; ex inopinato [improvviso] AAS 1962, 788; Unversehrtheit integritas [l'integrit] CIC vig. can. 40; die persnliche Unversehrtheit: incolumitas [l'incolumit personale] DI 3, die Unversehrtheit der Natur bewahren: integritatem naturae servare [rispettare lintegrit della natura] SRS n. 26; die physische Unversehrtheit: physica integritas [l'incolumit fisica] SS n. 38;

475

unversetzbar
unversetzbar stabilis in munere suo - SLL 343 unvershnlich ein unvershnlicher Gegensatz: insanabilis oppositio [un'opposizione irriducibile] LC n. 29 Unverstndnis dissensio [l'incomprensione] DC n. 30, incomprehensio [l'incomprensione] Cfl n. 48; das gegenseitige Unverstndnis: reciproca incomprehensio [l'incomprensione reciproca] UUS n. 57; Unverstndnis erfahren: ignorationem experiri [provare l'incomprensione] SD n. 16; auf Unverstndnis stoen: incomprehensionem invenire [rencontrer incomprhension] Cat. 498; unversucht nichts darf unversucht bleiben: nihil intentatum relinqui debet ad + grd [tutto deve essere tentato per] QA 227; nichts unversucht lassen: nihil inexpertum omittere, ne [nulla lasciare intentato, per] SP 449, nihil intentatum habere - AAS 1945, 283, nihil intentatum praetermittere [tentare ogni via] CeP n. 15; unvertretbar die Ansichten des Historizismus sind unvertretbar: historicismi opinationes haud possunt defendi [le tesi dello storicismo no sono difendibili] FeR n. 95; unverwechselbar inaequivocus [inconfondibile] Cfl n. 28; unverzichtbar minime praetermittendum [inderogabile] ReP n. 26, irrenuntiabilis [irrinunciabile] DC n. 25, insubstituibilis [insostituibile] Cfl n. 17; unverzglich nulla est interponenda mora - CIC abr. can. 577 1, sine ulla mora [senza indugio] PP n. 32, illico [immediatamente] CIC vig. can. 177 1, continenter [sollecitamente] CIC vig. can. 1682 2, nulla intermissa mora - AAS 1963, 435; nulla interiecta mora - VAS can. 33; proxime - MM 457; unvollkommen mancus [incompleto] QA 222 [incompiuto] ReP n. 19; eine unvollkommene Gemeinschaft: communio imperfecta [una comunione imperfetta] UUS n. 11; unvollstndig Adj. mancus [incompleto] QA 222, die unvollstndige Familie: familia semiplena [la famiglia incompleta] FC n. 74; Adv. inchoative [in modo iniziale] AA n. 5; Unvollstndigkeit semiplenitudinis status [lo stato di inadeguatezza] AG n. 6; unvorbereitet extemporalis - AAS 1971, 671; imparatus [insufficientemente preparato] IM n. 4, [impreparato] ReP n. 29; unvordenklich seit unvordenklicher Zeit: ab immemorabili - AAS 1983, 135; eine unvordenkliche berlieferung: immemorabilis traditio - AAS 1980, 1139, traditio ab immemorabili recepta - LA n. 41; unvoreingenommen qui animum habet a praeiudicatis opinionibus vacuum - DIM 58, mente a praeiudicatis opinionibus libera [con mente scevra di pregiudizi] DR 68; ein unvoreingenommener Beobachter: probus spectator [l'osservatore non prevenuto] EV n. 87; eine unvoreingenommene Lektre: lectio sine praeiudicatis opinationibus facta [una lettura fatta senza preconcetti] FeR n. 16; unvorhersehbar inopinatus [insospettabile] UUS n. 15, quod menti fingi non potest [imprevedibile] EV n. 91; unvorhersehbare Folgen: inopinabiles effectus [le imprevedibili conseguenze] SRS n. 23, consectaria, quae praevideri nequeunt [conseguenze non prevedibili] DoV III; unvorhersehbare Umstnde: adiuncta quae praevideri non possunt [circostanze imprevedibili] SRS n. 38; eine unvorhersehbare Vernderung der Umstnde: immutata rerum adiuncta quae non prospici poterant [un mutare delle circostanze non prevedibile] SP 438; unvorsichtig imprudens [imprudente] SRS n. 19; unvorstellbar omni opinione maior [inimmaginabile] ID 169, quod mente fingi nullatenus potest [inimmaginabile] LE n. 12; unwandelbar incommutabilis [immuable] S. chr. 388; Unwandelbarkeit immutabilitas [limmutabilit] VS n. 90; unwichtig unwichtig sein: nihil significare [essere irrilevante] SS n. 17; unwiderlegbar quae refutari non possunt [inconfutabile] ReP n. 2; ein unwiderlegbares Argument sein: argumento esse omni exceptione maiori [essere un argumento ineluttabile] QA 198; etwas unwiderlegbar beweisen: aliquid modo non refutabili testari [testimoniare q.c. in modo irrefutabile] LE n. 4; aliquid invicte comprobare [dimostrare q.c.invincibilmente] HG 571; unwiderleglich noch nicht unwiderleglich bewiesen: nondum invicte probatum [non indiscutabilmente provato] HG 562 unwiderruflich irrevocabiliter [irrevocabilmente] LG n. 48; sine poenitentia [irrevocabile] LG n. 16 unwiderstehlich ineluctabilis [inarrestabile] AA n. 14, quod recusari non potest [irresistibile] DC n. 2, inexpugnabili quadam vi [irresistibilemente] ReP n. 26; ein unwiderstehlicher Proze: processus cui resisti non potest [un irresistibile processo] LC n. 6; eine unwiderstehliche Sehnsucht: insuperabilis cupiditas [une irrsistible aspiration] LN I-1; ein unwiderstehlicher Sinn fr Solidaritt: ineluctabilis sensus solidarietatis [un inarrestabile senso di solidariet] AA n. 14; unwiederholbar in modo non iterabile [in modo irrepetibile] RH n. 8, non iterabilis [irrepetibile] RH n. 13, minime iterabilis [irrepetibile] RH n. 21, haud iterabilis - AAS 1985, 593, quod iterari nequit [irrepetibile] DoV II B 4, irrepetibilis [irripetibile] MD n. 21; das unwiederholbare Schicksal: sors quae iterari non potest [l'irripetibile destino] CA n. 39;

476

Urbild
Unwiederholbarkeit non iterabilitas [lirripetibilit] VS n. 85, irrepetibilitas [l'irripetibilit] Cfl n. 37; die Unwiederholbarkeit jeder einzelnen menschlichen Person: non iterabilis natura cuiusque personae [lirripetibilit di ciascuna persona] VS n. 51; unwillkrlich sponte [spontaneamente] EV n. 102, sua sponte [spontaneo] EV n. 8; unwirklich Subst. der philosophische Rationalismus hatte die Gtter in den Bereich des Unwirklichen verwiesen: rationalismum philosophicus deos in ambitum non-exsistentiae relegaverat [il razionalismo filosofico aveva confinato gli di nel campo dell'irreale] SS n. 5; unwirksam irritus - CIC abr. can. 150 1; unwirksam sein: omni vi carere - CIC abr. can. 980 3; unwirksam werden: inefficax evadere [risultare inefficace] CIC vig. can. 1740; Unwirksamkeit inefficacia [l'inefficienza] SRS n. 39; unwirtlich inhospes [inospitale] NMI 51; Unwissenheit ignoratio rerum [l'ignoranza] PP n. 1, inscitia [l'ignoranza] PP n. 7; aus Unwissenheit: inscitia [ignorando] QA 206; in Unwissenheit leben: inscientiae tenebris demersus esse [vivere immerso nell'ignoranza] PP n. 53; grobe Unwissenheit: crassa ignorantia [lignoranza crassa] CIC vig. can. 1325; auf grober Fahrlssigkeit beruhende Unwissenheit: ignorantia supina [lignoranza supina] l. c.; absichtliche Unwissenheit: ignorantia affectata [lignoranza affettata] l. c.; unwissentlich inscienter ReP n. 16, inscie AAS 1969, 686; unwrdig es ist ein unwrdiger Zustand, da: prorsus dedecet + aci [ del tutto sconveniente + inf.] IM n. 17; unwrdige Lebensbedingungen: indignae vitae condiciones [las condiciones de vida indignas] FiC 193 unzhlig innumerus [innumerevole] DoV II pr; unzhlige Gelegenheiten bieten sich: innumerae patent occasiones [moltissime occasioni si presentano] AA. n. 6; eine unzhlige Menge: interminata turma [una moltitudine innumerevole] SRS n. 13 unzeitgem intemporalis - AAS 1971, 899; unzerreibar ein unzerreibares Band: indissolubilis nexus [un lien indissoluble] Cat. 1172; unzerstrbar Adj. indestructibilis [indestructible] Cat. 869; Adv. indefectibiliter [indefettibilmente] LG n. 39; unzertrennlich Adj. inseparabilis [insparable] Cat. 267; Adv. inseparabiliter [insparablement] Cat. 292; unziemlich es ist unziemlich: dedecet [disdice] DIM 73; Unzucht impudicitia [l'impudicizia] ReP n. 17; Def. Unzucht ist die krperliche Vereinigung zwischen einem Mann und einer Frau, die nicht miteinander verheiratet sind: fornicatio unio est carnalis extra matrimonium intra virum et mulierem liberos [la fornication est l'union charnelle en dehors du mariage entre un homme et une femme libres] Cat. 2353; Unzucht mit Tieren: bestialitas - CIC abr. can. 2359 2; Unzufriedenheit angor [lo scontento] GS n. 7, insatietas [un'insoddisfazione] SRS n. 28 unzugnglich impervium [irragiungibile] HG 562 [inacessibile] PO n. 17, inacessibilis [inacessibile] Cat. 2809; unzulnglich ein unzulngliches Verstndnis: inepta intellectio [una inadeguata comprensione] VS n. 75; Unzulnglichkeit insufficientiae status [uno stato di insufficienza] AG n. 6, insufficientia [l'insufficienza] FC n. 40, defectus, us [un'insufficienza] SRS n. 17 unzulssig die Klage fr unzulssig erklren: libellum reicere [respingere il libello] CIC vig. can. 1589 1; unzureichend insufficiens [insufficiente] CA n. 48, non sufficiens [l'insufficienza] SD n. 13; unzureichende Einknfte: redditus insufficientes [redditi insufficienti] CIC vig. can. 1308 4; unzureichende Grnde: motiva insufficientia [motivi insufficienti] CIC vig. can. 1745; er enthllt, wie unzureichend sein Wissen ist: demonstrat quatenus sua cognitio desit [rivela quanto la sua conoscenza sia carente] FeR n. 18; unzustndig ein absolut unzustndiger Richter: iudex absolute incompetens [un giudice incompetente d'incompetenza assoluta] CIC vig. can. 1620 n. 1; sich fr unzustndig erklren: se incompetentem declarare [dichiararsi incompetente] CIC vig. can. 1460 3 Unzustndigkeit incompententia [l'incompetenza] CIC vig. can. 1406 2; absolute Unzustndigkeit: incompetentia absoluta - CIC abr. can. 1558; seine absolute Unzustndigkeit erkennen: se absolute incompetentem agnoscere [riconoscersi incompetente d'incompetenza assoluta] CIC vig. can. 1461; die Einrede der relativen Unzustndigkeit: exceptio de incompetentia relativa [l'eccezione di incompetenza relativa] CIC vig. can. 1460 2; unzweideutig positis ambagibus [nettamente] PP n. 2, missis ambagibus [in maniera inequivocabile] PP n. 24, sine ulla ambiguitate [senza ambiguit] QDAP n. 3, ambagibus vacuus [inequivocabile] FC n. 54 unzweifelhaft indubitanter [senza incertezza] CIC vig. can. 1645 2 ppig uber [rigoglioso] UUS n. 20; uralt etwas Uraltes: perantiqua res [un fenomeno antico] LE n. 23; Urngste aviti timores [le paure ancestrali] LC n. 9 Urbanisation urbanizatio [l'urbanizzazione] GS n. 6 urbar Land urbar machen: rude solum arare atque excolere [dissodare terreni] SP 430; Urbild typus [le type] Cat. 1225; archetypus [l'archetipo] MD n. 4;

477

Ureinwohner
Ureinwohner indigenae [i popolazioni aborigine] TMA n. 38; die Ureinwohner Australiens: aborigines Australiae [gli Aborigeni d'Australia] UUS n. 19; Urereignis primordialis eventus [l'vnement primordial] Cat. 338; Urgeschichte humani generis primordia [la prima pagina della storia dell'umanit] DR 65 Urheberrecht ius proprietatis quod vulgo dicitur copyright - LA n. 111; sich alle Urheberrechte vorbehalten: omnia sibi vindicare proprietatis iura AAS 1958, 649 Urkirche Primaeva Ecclesia [la Chiesa dei primi secoli] TMA n. 37. Ecclesia prisca [la Chiesa primitiva] MD n. 27; Urkunde instrumentum [lo strumento] CIC vig. can. 484, documentum [il documento] CIC vig. can. 1475 1; + Subst. smtliche Urkunden, die irgendwie mit der Sache in Beziehung stehen: omnia documenta quoquo modo causam respicientia - DPM can. 2 n. 3; die Einfgung in eine Urkunde: interpolatum documentum [un documento interpolato] CIC vig. can. 1543; die Radierung in einer Urkunde: abrasum documentum [un documento cancellato] CIC vig. can. 1453; die Vorlegung von Urkunden: productio documentorum [la produzione dei documenti] CIC vig. ante can. 1544; + Adj. eine echte Urkunde: authenticum documentum - CIC abr. can. 1454; eine echte Urkunde verflschen: verum documentum mutare [alterare un documento vero] CIC vig. can. 1391 n. 1; eine falsche Urkunde herstellen: falsum documentum conficere [redigere un falso documento] CIC vig. can. 1391; + Vb. eine Urkunde ausstellen: instrumentum conficere CIC abr. can. 1813 1 sub 2, documentum redigere [redigere un documento] CIC vig. can. 1208, conficere documentum [rilasciare un documento] CIC vig. can. 1540 1; Urkunden prfen: documenta perquirere - DPM can. 2 n. 3; eine Urkunde unterdrcken: documentum subtrahere - CIC abr. can. 2405, documentum occultare [occultare un documento] CIC vig. can. 1391; eine Urkunde vernichten: documentum destruere [distruggere un documento] CIC vig. can. 1391; eine Urkunde verwenden: documento uti [servirsi di un documento] CIC vig. can. 1391; eine Urkunde vorlegen: documentum exhibere [esibire un documento] CIC vig. can. 1545, documentum producere [produrre un documento] CIC vig. can. 1546 2; Urkundenbeweis probatio per documenta [la prova documentale] CIC vig. can. 1539 Urkundenproze processus documentalis [il processo documentale] CIC vig. ante can. 1686 urkundlich die Tatsache ist urkundlich belegt: constat e litterarum monumentis + aci [ un fatto documentato che ] DAS 308 Urlaub vacatio - CIC abr. can. 418 3, feriarum tempus [il tempo di ferie] CIC vig. can. 283 2, feriae [le ferie] CIC vig. can. 533 2; in Urlaub gehen: feriari - CIC abr. can. 418 2; Urlaub nehmen: feriarum tempus habere [un tempo di ferie] PO n. 20 Urphnomen primigenius eventus [l'originario fenomeno] DC n. 8; Urquelle primigenus fons [la fonte originaria] FeR n. 85 [la sorgente originaria] DC n. 10; Ursache sie sind die Ursache dafr, da : ipsi enim in causa sunt, cur + coni. [sono costoro la causa per cui ] QA 217; eher Folgen als Ursachen: potius consecutiones rerum quam causae [des consquences avant d'tre les causes] LN IV-15; die Ursachen von Kriegen: unde bella cientur [donde scaturiscono gli scontri bellici] ES 614; die Ursache dafr ist zu suchen in : cuius rei causa reponenda est in AAS 1979, 940; zusammen mit anderen Ursachen: missis aliis causis [fra altre cause] LE n. 17; der Mensch ist seine eigene Ursache: homo est causa sui ipsius [l'uomo causa di s] LC n. 27; die Ursachen der Sklaverei beseitigen: causas servitutum exstinguere [supprimer les causes de la servitude] LN pr. Urschlichkeit causalitas [la causalit] LC n. 29 Ur-Schenkung die Ur-Schenkung der Dinge von seiten Gottes: primigenia donatio rerum a Deo facta [la prima originaria donazione delle cose da parte di Dio] CA n. 37; Urschrift autographum [l'originale] CIC vig. can. 484, chirographicus textus (qui sc. vulgo dicitur manoscritto) - AAS 1972, 250; die Urschrift einer Urkunde: documentum originale [il documento originale] CIC vig. can. 1544; die Abschrift als mit der Urschrift bereinstimmend erklren: exemplum cum autographo conforme declarare [dichiarare la copia conforme all'originale] CIC vig. can. 484 n. 3; die Abschrift mit der Urschrift vergleichen: conferre transumptum cum actis originalibus - CIC abr. can. 2016; der Vergleich der Abschrift mit der Urschrift: collatio transumpti cum archetypo - CIC abr. can. 2055 Ursprung primordia, orum [los primeros tiempos] FiC 190, primordium [la prima fonte] AA n. 16, principium [il principio] LC n. 37, exordium [il principio] AA n. 11; seinen Ursprung haben von : originem sumere ab aliquo - QAM 374; eine auf den Ursprung zurckreichende Nachfolge: successio ab initio decurrens [una successione che decorra ininterrotto dall' origine] LG n. 20; der Ursprung aller Dinge: omnium rerum origo [l'origine di tutte le cose] HG 562; der Ursprung des Lebens: vitae ortus [la sorgente della vita] EV n. 88; die Frage nach den Ursprngen der Welt und des Menschen: quaestio de originibus mundi et hominis [la question des origines du monde et de l'homme] Cat. 283;

478

Urteil
ursprnglich Adj. originarius [originario] GS n. 19, primigenus [primordiale] FC n. 36 [originario] VS n. 59; die ursprngliche Bedeutung: significatio primigena [il significato originario] FC n. 8, pristina significatio [il significato originario] FeR n. 94; ursprngliche Erfahrungen: experientiae primigenae [esperienze originarie] EV n. 22; die ursprngliche Kraft: nativum robur - UAD 696; ein ursprngliches Recht: vd. Recht; der ursprngliche Sinn: primigenia significatio [il senso originale] VS n. 66; eine Gesellschaft ursprnglichen Rechts: societas primordiali iure gaudens [una societ che gode di un diritto primordiale] DH n. 5; Adv. primitus [originariamente] QA 194; Ursnde originale peccatum [il peccato originale] LC n. 38 Urteil philosophisch: existimatio [il giudzio] UR n. 14, iudicium [il giudizio] CIC vig. can. 387 2, + Subst. das Urteil des Gutachters: sententia [il parere] CIC vig. can. 830 3; die bereinstimmung des Urteils: iudiciorum congruentia [l'unit dei giudizi] FC n. 73; + Adj. ein abschlieendes Urteil fllen: decretoriam sententiam ferre de aliqua re [dare un giudizio decisivo] QDAP n. 13; endgltige Urteile abgeben: iudicia decretoria proferre [dare giudizi definitivi] CA n. 3; ein entstelltes Urteil: deformis iudicium [una visione deformata] FC n. 76; ein kritisches Urteil: criticum iudicium [un examen critique] LN VII-4; ein unparteiisches Urteil: ab omni partium studio alienum iudicium [la plus juste impartialit de son verdict] ASS 18, 419; die Fhigkeit zu objektivem Urteil: habilitas obiective diiudicandi [la capacit di giudicare con obiettivit] FC n. 4; ein voreiliges Urteil: iudicium raptim factum [un giudizio affrettato] ReP n. 25; + Vb. ein eigenes Urteil besitzen und davon Gebrauch machen: proprio suo consilio frui et uti [agire di sua iniziativa] DH n. 1; sich ein Urteil bilden: iudicium efformare [giudicare] CD n. 31; sich ein Urteil ber die Ereignisse bilden: iudicium sibi de omnibus eventibus efformare [giudicare gli avvenimenti] IM n. 14; sich ber etwas ein rechtes Urteil bilden: rectam de aliqua re existimationem sibi efformare [formarsi un equo giudizio di q.c.] UR n. 14; ein Urteil fllen: iudicium facere [giudicare] LG n. 27; sich an das Urteil des Heiligen Stuhles halten: Apostolicae Sedis stare iudicio [attenersi al giudizio della Sede Apostolica] ID 176; jemandes Urteil unterliegen: ad iudicium alicuius spectare [spettare al giudizio di qc.] LG np. sub 3.; sich dem Urteil eines anderen unterwerfen: se iudicio alicuius subicere [sottomettersi al giudzio di qc.] PO n. 15; Urteil des Richters + Subst. [A] eine Abschrift des Urteils: exemplar sententiae [una copia della sentenza] CIC vig. can. 1634 1; die Anfechtung des Urteils: impugnatio sententiae [l'impugnazione della sentenza] CIC vig. ante can. 1619; eine Ausfertigung des Urteils: exemplar sententiae [un esemplare della sentenza] CIC vig. can. 1615; [B] die Begrndung des Urteils: motiva [le motivazioni] CIC vig. can. 1610 2; Beschwerde gegen ein richterliches Urteil: recursus a sententia iudiciali [il ricorso contro la sentenza giudiziale] CIC vig. can. 1353; Beschwerden gegen Urteile der Rota: recursus contra sententias rotales [i ricorsi contro le sentenze rotali] CIC vig. can. 1445 1 n. 1; gegen ein Urteil des Papstes gibt es keine Beschwerde: contra sententiam Romani Pontificis non datur recursus [non si d ricorso contro la sentenza del Romano Pontefice] CIC vig. can. 333 3; [N] das Urteil leidet an unheilbarer Nichtigkeit: sententia vitio insanabilis nullitatis laborat [la sentenza viziata da nullit insanabile] CIC vig. can. 1620; [R] ein in Rechtskraft erwachsenes Urteil: sententia quae transiit in rem iudicatam [una sentenza che passata in giudicato] CIC vig. can. 1645 12; [U] die Ungerechtigkeit des Urteils steht offenkundig fest: de iniustitia sententiae manifesto constat [consta palesemente dell'ingiustizia della sentenza] CIC vig. can. 1645 1; + Adj. gerichtliches Urteil: sententia iudicialis [la sentenza giudiziale] CIC vig. can. 16 3; zwei gleichlautende Urteile: duplex sententia conformis [due sentenze conformi] CIC vig. can. 1641 n 1; richterliches Urteil: sententia iudicialis [la sentenza giudiziaria] CIC vig. can. 290; das zu vollstreckende Urteil: sententia exsecutioni mandanda [la sentenza da mandare ad esecuzione] CIC vig. can. 1652; das vorinstanzliche Urteil: prior sententia [la prima sentenza] CIC vig. can. 1639 1; + Vb. [A] ein Urteil abndern: sententiam reformare [riformare la sentenza] CIC vig. can. 1591; das Urteil abfassen: sententiam in scriptis redigere [redigere per iscritto la sentenza] CIC vig. can. 1429, sententiam exarare [scrivere la sentenza] CIC vig. can. 1610 1; ein Urteil mit der Berufung angreifen: sententiam impugnare - CIC abr. can. 1884 1; ein Urteil aufheben: sententiam reformare [la riforma della sentenza] CIC vig. can. 1639 1; [B] das Urteil beraten: sententiam deliberare - CIC vig. can. 1609 1; ein Urteil begrnden: rationes decidendi reddere [esporre le ragioni della decisione] CIC vig. can. 1579 2; ein Urteil besttigen: sententiam confirmare [la conferma della sentenza] CIC vig. can. 1639 1; [E] durch Urteil entscheiden: sententia definire [decidere colla sentenza] CIC vig. can. 1608 1; ein Urteil ergnzen: sententiam complere [completare la sentenza] CIC vig. can. 1616 1; [F] ein Urteil fllen: sententiam ferre - CIC abr. can. 1566 2; ein Urteil mit Stimmenmehrheit fllen: per maiorem suffragiorum partem sententiam ferre [dare sentenza a maggioranza di voti] CIC vig. can. 1426 1; ein Urteil in der Sache fllen: pronuntiare de merito causae [sentenziare sul merito della causa] CIC vig.

479

Urteilsakte
can. 1648; [H] das Urteil herausgeben: sententiam edere [pubblicare la sentenza] CIC vig. can. 1610 3; [K] zum Urteil kommen: ad sententiam devenire [addivenire a sentenza] CIC vig. can. 1609 5; [S] ein Urteil sprechen: sententiam pronuntiare CIC abr. can. 1868 1, sententiam proferre [pronunciare la sentenza] CIC vig. can. 1612 4; [V] ein Urteil verfassen: sententiam exarare - CIC abr. can. 1871 5; ein Urteil verknden: sententiam publicare [pubblicare la sentenza] CIC vig. can. 1614; ein Urteil vollstrecken: sententiam exsecutioni demandare - CIC abr. can. 1907 2; ein Urteil liegt zwischen den Parteien vor: sententia intercedit inter partes [c' una sentenza tra le parti] CIC vig. can. 1641; Urteilsakte das Gewissen drckt sich in Urteilsakten aus: conscientia exprimitur per iudicii actus [la coscienza si esprime con atti di giudizio] VS n. 61; urteilsfhig ein Urteilsfhiger: homo sui iudicii - VN 282 Urteilsfllung pronuntiatio sententiae [pronunciare la sentenza] CIC vig. can. 1608 1; vor der Urteilsfllung: ante ferendam sententiam [prima di dare la sentenza] CIC vig. can. 1455 2, ante causae definitionem [prima della decisione della causa] CIC vig. can. 1593 1; Urteilsgrnde rationes seu motiva - CIC abr. can. 1873 1, motiva [la motivazione] CIC vig. can. 1610 2; die Urteilsgrnde absetzen: sententiam in scriptis redigere - CIC abr. can. 1584 Urteilskraft iudicandi vis - SLL 345, recte iudicandi capacitas [la capacit di giudizio] GE n. 5; criticum iudicium [il modo critico] FeR n. 66; Urteilskriterium norma [criterio di giudizio] SRS n. 3. criterium iudicandi [il criterio di giudizio] SRS n. 41, iudicandi norma [il criterio di giudizio] FeR n. 71; Pl. criteria iudicandi [criteri di giudizio] LC n. 72 [i criteri per giudicare] LC n. 86, criteria iudicii [i criteri di giudizio] LC n. 76, iudicii normae [criteri di giudizio] SRS n. 3, iudicii ferendi normae [i criteri di giudizio] LC n. 96; moralische Urteilskriterien darlegen: criteria iudicii moralis exponere [esporre i criteri del giudizio morale] DoV intr. n. 1; Urteilspunkt caput sententiae [un capitolo della sentenza] CIC vig. can. 1637 3 Urteilssicherheit (einer wissenschaftlichen Disziplin) legum stabilitas et securitas [la stabilit e sicurezza di norme] DAS 308 Urteilstenor pars dispositiva sententiae [la parte dispositiva della sentenza] CIC vig. can. 1609 3, dispositiva sententiae pars [la parte dispositivia della sentenza] CIC vig. can. 1611, tenor sententiae [il tenore della sentenza] CIC vig. can. 1655 2; wenn nicht im Urteilstenor etwas seinem Ermessen berlassen worden ist: nisi quid eius arbitrio in ipso sententiae tenore fuerit permissum [salvo alcunch non sia lasciato al suo arbitrio dal tenore stesso della sentenza] CIC vig. can. 1654 1 Urteilstext textus sententiae [il testo della sentenza] CIC vig. can. 1616 1; der vollstndige Urteilstext: integer sententiae textus [il testo integrale della sentenza] CIC vig. can. 1668 3; Urteilsverfasser extensor - CIC abr. can. 1873 2 Urteilsvermgen discretio iudicii [la discrezione di giudizio] CIC vig. can. 1095; das Urteilsvermgen lutern: iudicium purificare [purifier le jugement] Cat. 2037; Urteilsvorschlag von seinem bisherigen Urteilsvorschlag abgehen: recedere a pristina sua conclusione [recedere dalla sua precedente conclusione] CIC vig. can. 1609 4; Urteilsvotum conclusio in merito causae [la conclusione in merito alla causa] CIC vig. can. 1609 2 Urtext primigenius textus [il testo originale] DAS 307 Ur-Weisheit pristina sapientia [unoriginaria saggezza] FeR n. 3 Urzelle btr. primaria particula [la cellula fondamentale] HV n. 23 Utilitarismus nimium utilitatis studium [l'utilitarismo] Iuv. n. 6; utilitaristisch quae utilitates tangunt [utile] FeR n. 82; ein utilitaristisches Argument: certae utilitatis aestimatio [una ragione utilitaristica] EV n. 15; eine utilitaristische Ethik: ethica quae utilitati soli servit [unetica utilitarista] FeR n. 98; utilitaristische Ziele: utilitatis proposita [fini utilitaristici] FeR n. 47; Utopie utopia, ut vulgo aiunt [l'utopia] OA n. 37; Pl. Utopien: vana opinionum commenta [speranze utopistiche] PP n. 79; eine falsche Utopie: fucata utopia [una falsa utopia] CA n. 41; die Berufung auf eine Utopie ist oft eine bequeme Ausflucht fr diejenigen, welche sich den konkreten Aufgaben entziehen wollen: provocatio ad aliquam commenticiam societatem saepius commoda excusatio illis est, qui vere instantia officia subterfugere cupiunt [l'appello all'utopia spesso un comodo pretesto per chi vuole eludere i compiti concreti] OA n. 37; utopisch eine utopische Gesellschaft: commenticia societatis forma [la condizione utopistica di una societ] DR 72; eine utopische Hoffnung: utopica spes - AAS 1971, 901; die utopische Suche nach einer vollkommenen Welt: commenticia inquisitio mundi perfecti [la ricerca utopica di un mondo perfetto] LC 62;

480

Vernderung

V
vage ein Gefhl vagen Mitleids: vagus misericordiae sensus [un sentimento di vaga compassione] SRS n. 38; Variet scaenae, quas varietates vocant - VC 255 Vaterland das Vaterland ist in Gefahr: publica res periclitatur [la patria in pericolo] DR 98; Vaterlandsliebe erga suam nationem pietatis sensus CCC 179, pietas erga patriam [l'amore verso la patria] GS n. 75, patriae caritas [l'amore di patria] RH n. 15, amor patrius [l'amore patrio] Iuv. n. 11; Vaterschaft paternitas [la paternit] Cat. 270; Vterzeit seit der Vterzeit: a Patrum usque aetate [dallet patristica] FeR n. 77; Verabscheuung exsecratio [l'esecrazione] EV n. 9; verabscheuungswrdig ein verabscheuungswrdiges Verbrechen: crimen nefandum [un delitto abominevole] EV n. 58; verabschieden sich vom Priesteramt verabschieden: sacerdotio valedicere AAS 1971, 303 Verabschiedung die Verabschiedung der Versammlung: coetus dimissio - ED 389 verabsolutieren aliquid absolutum ducere [assolutizzare q.c.] CA n. 39; die Freiheit verabsolutieren: libertatem absolutum quiddam sumere [assolutizzare la libert] EV n. 19; verachten contemnere - VN 282; despicatui habere aliquem - ACSF 9; Pass. von jemandem verachtet werden: in contemptum venire alicui [venire in dispregio a qc] DI 3 verchtlich contemptim - DIM 70; etwas verchtlich verwerfen: aliquid cum indignatione respuere [rejeter avec ddain] LN X-4 Verchtlichmachung contemptio [il vilipendio] DC n. 31; Verachtung die Verachtung Gottes: contemptus Dei [il disprezzo di Dio] LC n. 40; der Verachtung preisgeben sein: despectui haberi [essere oggetto di disprezzo] HG 573; von unzutrreffenden Verallgemeinerung Verallgemeinerungen absehen: a ratione nimis generali iudicandi abstinere [guardarsi dalle generalizzazioni] Cfl n. 3; veraltet obsoletus [invecchiato]; AA n. 19 [superato] DIM 70; veraltet sein: antiquari - ASS 29, 390; veraltete Formen: veteres formae [forme invecchiate] CA n. 50; veraltete Meinungen: exoletae opiniones [vecchie utopie] RN 644; fr veraltet ansehen: inter obsoletas res amandare - CCC 189; veraltete Lebensformen verewigen: obsoleta perpetuare [perpetuare forme di vita invecchiate] CA n. 50; vernderlich fluxus [mutevole] DR 71;

verndern sich verndern zu: transire in [essere trasformato] PT 268; ein Amt verndern: innovare officium [innovare un ufficio] CIC vig. can. 148; die Welt verndern: commutare mundum - AAS 1985, 738; Pt. Pr. sich stndig verndernd: semper varians [continuamente cangiante] CA n. 59; Vernderung mutatio [il mutamento] GS n. 4 [la trasformazione] SRS n. 21, immutatio [la mutazione] GS n. 47 [la modifica] CIC vig. can. 583 [la trasformazione] LC n. 35, rerum conversio - AAS 1971, 900; + Subst. Vernderung der Mentalitt: mentis conversio [la conversione della mente] RH n. 16; + Adj. [A] angemessene Vernderungen: congruentes mutationes [adeguati cambiamenti] LE n. 13; [B] die fr unsere Zeit bedeutsamen Vernderungen: mutationes pondus ad tempora nostra habentes [i mutamenti significativi per i nostri tempi] MD n. 28; [G] gesellschaftliche Vernderungen: rei socialis commutationes - UAD 695; grere Vernderungen: mutationes maioris momentis - LA n. 74; [K] kulturelle Vernderungen: culturae immutationes [trasformazioni culturali] FeR n. 47; [L] die laufenden Vernderungen: illae, quas nunc fieri contingit, mutationes [i mutamenti in corso] OA n. 2; [N] Vernderung ist ntig: commutatio pernecessaria est [ necessario un cambiamento] SS n. 20; [P] politische Vernderungen: politicae immutationes [innovaciones politicas] DN 262, [R] radikale Vernderungen sind dringend notwendig: postulantur necessariae rerum mutationes funditus penetrantes et urgentes [sono necessari cambiamenti radicali ed urgenti] LE n. 21; rasche und umfassende Vernderungen: celeres et implicatae mutationes [rapidi e complessi cambiamenti] FeR n. 6; [S] sichtbare Vernderungen geschehen: immutationes conspicuae accidunt [si verificano notevoli variazioni] LE n. 8; strukturelle Vernderungen: immutationes structurarum [riforme di struttura] LC n. 68; [T] die technischen und wirtschaftlichen Vernderungen: technicae et oeconomicae immutationes [le trasformazioni techniche et economiche] LC n. 35; tiefgreifende Vernderungen: immutationes ab imo [profondi cambiamenti] LC n. 72; tiefgreifende Vernderungen bewirken: permagnas mutationes inducere [produrre cambiamenti profondi] LE n. 8; [U] Vernderungen unterworfen: mutationibus obnoxius [soggetto a mutazioni] SCo. n. 1; + Vb.: Vernderungen bewirken: inducere mutationes [operare cambiamenti] OA n. 4; die durch die Industrialisierung eingefhrten Vernderungen: mutationes per machinales structuras invectae [i mutamenti industriali] OA n. 15; Vernderungen erfahren: subire mutationes [subire mutazioni] QA 209 [subire trasformazioni] FeR n. 39; soziale Vernderungen erreichen: sociales mutationes

481

verankern
importare [obtenir des changements sociaux] LN XI8; verankern etwas in der Rechtsordnung verankern: aliquid in ordinatione iuridica sancire [sancire q.c. nellordinamento giuridico] DH n. 13; im Herzen verankert: fixus in anima [grav dans l'me] Cat. 274; Veranlagung indoles, is, f. [un'indole] GE n. 1, propensio [la tendance] Cat. 2358, inclinatio [la disposizione] MD n. 18; die natrliche Veranlagung zur Mutterschaft: proclivitas naturae ad maternitatem [la disposizione naturale alla maternit] MD n. 18; die persnliche Veranlagung: personalis indoles [un'indole personale] PC n. 18; die homosexuelle Veranlagung: condicio vel propensio homosexualis Hom n. 3; je nach Veranlagung der Glubigen: pro ingenio fidelium [secondo il carattere proprio dei fedeli] LG n. 66; veranlassen ein Gerichtsverfahren veranlassen: iudicum promovere [promuovere il giudizio] CIC vig. can. 1355 1 Veranlassung auf jemandes Veranlassung: auctoritate alicuius [per autorit di qc.] CIC vig. can. 54 1; aus besonderer Veranlassung: iusta causa suadente [suggerendolo una giusta causa] CIC vig. can. 1482 2 veranschaulichen manifestare [la dimostrazione] LC n. 96, illustrare [illustrare] FeR n. 66; Veranstalter praebitor [editore, esercente e produttore] IM n. 9 Veranstaltung celebratio [la celebrazione] CIC vig. can. 95 2; eine kulturelle Veranstaltung: occursus, us culturalis [un incontro culturale] Cfl n. 52; verantworten sich verantworten: respondere [rispondere] CIC vig. can. 1476; auf eine zu verantwortende Weise: responsali ratione ReP 16; verantwortlich + fr verantwortlich sein fr etwas: in se recipere periculum alicuius rei [essere responsabile di q.c.] PP n. 15; respondere de aliqua re [rispondere di qc.] CIC vig. can. 517 1; fr sich selbst verantwortlich sein: in se recipere periculum [essere responsabile] PT 281, suorum actuum dominus esse LC n. 32, respondere de se [essere responsabile] Iuv. n. 13; wer ist dafr verantwortlich?: quisnam est responsabilis illius? [qui en est responsable?] Cat. 284; alle sind freinander verantwortlich: alii aliorum sustinent partes [sono responsabili gli uni degli altri] CA n. 51; weil wir alle fr alle verantwortlich sind: quia omnes vere recipimus in nos [perch tutti siamo veramente responsabili di tutti] SRS n. 38; sich fr etwas verantwortlich fhlen: in se recipere onera et officia alicuius rei [sotto la responsabilit di qc.] PP n. 65; sich fr die anderen verantwortlich fhlen: causam ceterorum in se transferendam esse sentire [sentirsi responsabile delle altri] SRS n. 39; fr seine Taten verantwortlich sein: responsabilis esse actuum suorum [tre responsable de ses actes] Cat. 1734 fr sein Tun verantwortlich sein: in se actus suos recipere [operare in attitudine di responsabilit] MM 417; fr das Schicksal seines Brunders verantwortlich sein: sui fratris fati esse particeps [essere responsabile della sorte del proprio fratello] CA n. 51; der Gesetzgeber ist fr das Gemeinwohl verantwortlich: in legislatorem onus communis boni recidit [il legislatore responsabile del bene comune] DoV III; dafr sind vor allem die Erwachsenen verantwortlich: cuius rei responsale onus imprimis adultos devincit [di questo sono responsabili prima di tutto gli adulti] Iuv. n. 1; fr seine Handlungen und deren Folgen verantwortlich sein: recipere in se suos actus eorumque consecutiones [rimanere resposabile dei propri atti e delle loro conseguenze] VS n. 75; + gegenber verantwortlich sein gegenber jemandem: respondere coram aliquo [rispondere davanti a qc.] CIC vig. can. 517 1; eine gegenber dem Ungeborenen verantwortliche Zeugung: procreatio vere conscia erga nasciturum [una procreazione veramente responsabile nei confronti del nascituro] DoV II A 1; + Subst. [E] verantwortliche Elternschaft: paternitas sui officii conscia [la paternit responsabile] HV n. 7; verantwortliche Elternschaft ausben: paternitate conscia fungi [esercitare la paternit responsabile] HV n. 10; [F] verantwortliche Fortpflanzung: procreatio responsabilis [la procreazione responsabile] FC n. 6; eine verantwortliche Freiheit libertas responsabilis [una responsabile libert] DH n. 1; Mnner in verantwortlicher Funktion: viri gravibus officiis fungentes [personalit in posti di responsabilit] QDAP n. 3; der Schpfer hat das Leben des Menschen seiner verantwortlichen Frsorge anvertraut: Creator concredidit hominis vitam eius responsali industriae [il Creatore ha affidato la vita delluomo alla sua responsabile sollicitudine] EV n. 76; [G] der verantwortliche Gebrauch der Freiheit: responsabile exercitium libertatis [l'esercizio responsabile della libert] LC n. 95; eine verantwortliche Gterabwgung: responsalis consideratio bonorum [la responsabile ponderazione dei beni] VS n. 75; [P] freie und verantwortliche Personen: personae liberae auctoresque propriorum factorum [les personnes libres et responsables] LN IV15; die Menschen als verantwortliche Personen: homines utpote personae moraliter officiis astrictae [gli uomini considerati persone responsabili] SRS n. 35; persnlich verantwortlich sein: responsabilitatem personaliter ferens [porter personnellement responsabilit] Cat. 878; [S] ein verantwortliches Subjekt: subiectum responsabile [un soggetto responsabile] LC n. 73; als fr sich verantwortliches Subjekt: utpote subiectum per se responsale [quale soggetto per si responsabile] MD n. 14;

482

Verantwortung
Verantwortlicher is ad quem spectat, ut [chi di dovere, faccia che ] PO n. 21, responsalis [un responsabile] UUS n. 96; Pl. ii in quos incidit rerum officium [les responsables] LN XI-18; ii, qui in haec incumbunt [i responsabili] SRS n. 39, ii quorum est [i responsabili] CA n. 43; die fr die Ausbildung des Klerus Verantwortlichen: quotquot cleri conformationi praeponuntur - ACSF 39; die Verantwortlichen der Gemeinschaften: Communitatum rectores [i responsabili delle Comunit] UUS n. 43; die Verantwortlichen der Nationen und internationalen Einrichtungen: ii qui onus et munus nationum ipsorumque institutorum regendorum gerunt [i responsabili delle Nazioni e degli stessi Organismi internazionali] SRS n. 42; die politisch Verantwortlichen: rei publicae custodes [i responsabili della cosa pubblica] SRS n. 9; vd. Mitverantwortliche Verantwortlichkeit responsabilitas [la responsabilit] DH n. 7, opus et onus [la responsabilit] HV n. 30; officium de suis actibus respondendi [la responsabilit] LC n. 54, responsale officium [la responsabilit] SRS n. 44, responsalis pars [la responsabilit] VS n. 108; persnliche Verantwortlichkeit: personalis responsabilitas [la personale responsabilit] DH n. 2; eine Forderung der Verantwortlichkeit: postulatum responsale [unesigenza di responsabilit] VS n. 77; bernehmt euere Verantwortlichkeiten in allen Bereichen: officia vestra in vos recipite in quovis campo [assumetevi le vostre responabilit in tutti i campi] Iuv. n. 16; jemandem Verantwortlichkeiten bertragen: responsalitates alicui commendare [delegare responsabilit a qc.] VS n. 116; die subjektive Verantwortlichkeit vermindern: extenuare subiectivam responsalitatem [attenuare la responsabilit] EV n. 18; Verantwortung onus et munus [la responsabilit] LE n. 17, culpa [la responsabilit] SRS n. 9, onus [la responsabilit] SRS n. 16, responsale officium [la responsabilit] SRS n. 23, responsalitas [la responsabilit] VS n. 5; + gegenber die Verantwortung gegenber dem Glauben: sponsio de fide [la responsabilit verso la fede] VS n. 114; + Subst. die Verantwortung fr sein Leben in eigene Hnde nehmen: in se recipere propriae vitae curandae officium [assumersi la responsabilit della propria vita] LE n. 19; die Verantwortung fr die Schuld: responsalis ratio circa culpam [la responsabilit della colpa] ReP n. 16; nach dem Grad der jeweiligen Verantwortung: propriarum quisque secundum obligationum magnitudinem [secondo il rispettivo grado di responsabilit] SRS n. 9; + Adj. der Sinn fr moralische Verantwortung: sensus officiorum moralium [il senso della responsabilit morale] RH n. 16; der Mensch ist mit moralischer Verantwortung ausgestattet: homo morali responsabilitate ditatur [l'uomo dotato di responsabilit morale] DoV intr. n. 1; seid eingedenk eurer Verantwortung: officiorum memores estote, quibus respondere debetis [siate memori della vostra responsabilit] DR 91; die persnliche Verantwortung: personalis responabilitas [la responsabilit personale] FeR n. 66; zu persnlicher Verantwortung erhoben: personali responsabilitate auctus [investito di personale responsabilit] DH n. 2; das sittliche Prinzip der personalen und sozialen Verantwortung: principium morale responsabilitatis personalis et socialis [il principio morale della responsabilit personale e sociale] DH n. 7; der Sinn fr soziale Verantwortung: sensus socialis officii [le sens de la responsabilit sociale] LN V-1; + Vb. [A] jemandem die Verantwortung anvertrauen: alcui responsabilitatem concredere [confier la responsabilit qn.] Cat. 307; jemandem eine besondere Verantwortung anvertrauen: alicui peculiarem responsalitatem committere [affidare una specifica responsabilit a qc.] EV n. 43; jemandes Verantwortung anvertraut: alicuius responsalitati commissus [affidato alla responsabilit di qc.] EV n. 57; der Mensch wurde seiner eigenen Verantwortung anvertraut: homo suae ipsius responsalitati concreditus est [luomo stato affidato alla sua propria responsabilit] VS n. 39; die Verantwortung weder aufheben noch verringern: responsalitatem non tollere neque minuere [non eliminare n diminuere la responsabilit] EV n. 79; sich die Verantwortung aufladen: onus in se ipsum recipere + grd. [assumere la responsabilit di] DoV III; sich eine furchtbare Verantwortung aufladen: formidandum onus in se recipere [prendere sopra di s una terribile responsabilit] DR 102; [B] die Gesellschaft ihrer Verantwortung berauben: sensum officii detrahere de societate [deresponsabilizzare la societ] CA n. 48; die Verantwortung betrifft: obligatio eos tangit qui [la responsabilit riguarda] EV n. 59; [E] jemanden von der ihn betreffenden Verantwortung entbinden: aliquem onere et munere sibi proprio eximere [esimere qc. dalla responsabilit che gli propria] LE n. 17; [L] Menschen, auf denen die schwere Verantwortung fr sozial weitreichende Entscheidungen lastet: homines, in quos grave recidit onus deliberationes magni ponderis in re sociali suscipiendi [gli uomini sui quali grava la grande responsabilit di decisioni destinate ad avere vasta rilevanza sociale] LE n. 9; [N] der Verantwortung nicht nachkommen: responsale officium recusare [venir meno alle responsabilit] SRS n. 23; [O] eine besondere Verantwortung obliegt den Bischfen im Hinblick auf die katholischen Institutionen: Episcopis praecipuum imponitur onus praestandi id, quod est de catholicis institutis [una particolare responsabilit si impone ai Vescovi per quanto riguarda le istituzioni cattolici] VS n. 116; [T] Verantwortung tragen: in se actus suos recipere [operare in attitudine di responsabilit] MM 417,

483

Verantwortungsbereich
gerendarum rerum praestare rationem [impegnare la propria responsabilit] MM 422, munera cum onere recipere [la responsabilit] PP n. 30, ipse in se onus munusque recipere [essere responsabile] PP n. 77, rei periculum et onus in se recipere - AAS 1964, 234; fr etwas Verantwortung tragen: resposabilis fieri de aliqua re [essere risponsabile di q.c.] Cfl n. 31; wer Verantwortung fr eine Familie trgt: is, in quem onus familiae recidit [chi ha responsabilit di famiglia] LE n. 19; diejenigen, die politische Verantwortung tragen: qui responsabilitatem publicae rei habent [coloro che hanno responsabilit politiche] AG n. 41; welch groe Verantwortung tragen sie!: quam peculiare onus, quod in se recipiunt! [quale particolare responsabilit la loro!] Iuv. n. 12; uns alle trifft die Verantwortung dafr, da : in nos ad unum omnes cadit quod [noi siamo tutti solidamente responsabili di q.c.] MM 440; euch trifft die Verantwortung fr das, was eines Tages euere Gegenwart sein wird: ea quae quondam praesentia una vobiscum erunt, in vos recipitis [a voi spetta la responsabilit di ci che un giorno diventer attualit insieme con voi] Iuv. n. 1; [U] Verantwortung bernehmen: in se recipere aliquid [assumersi la responsabilit] PT 287, munera suscipere - MM 425; responsabilitatem assumere [assumere la responsabilit] AA n. 12, munus in se recipere [prendere la sua responsabilit] PP n. 37, officia in se recipere [la responsabilit] LE n. 5; die Verantwortung dafr bernehmen: officia ei adnexa suscipere [assumerne la responsabilit] DoV intr. n. 1; die Verantwortung fr etwas bernehmen: alicuius rei causam in se transferre [accettare la responsabilit di q.c.] MD n. 14; die Verantwortung fr eine so bedeutende Sache bernehmen: in se recipere causam tanti momenti [assumersi la responsabilit] PP n. 80; die Verantwortung fr jemandes Leben bernehmen: sponsio vitae alicuius in se suscipienda [assumere la responsabilit della vita di qc.] EV n. 41; die Verantwortung nicht bernehmen: se officiis suis abdicare [abdicare la propria responsabilit] HV n. 18; die Verantwortung fr sein Handeln bernehmen: causam sui actus in se transferre [assumere la responsabilit dellatto compiuto] VS n. 61; die Bereitschaft, Verantwortung zu bernehmen: prompta alacritas in se proprias recipiendi partes [la disponibilit ad assumersi la propria responsabilit] LE n. 18; die Verantwortung bertragen: munera deferre - MM 424; [Z] jemandem die moralische Verantwortung zuschreiben: alicui morale onus attribuere [attribuire a qc. la responsabilit morale] ReP n. 16; Verantwortungsbereich jeder in seinem Verantwortungsbereich: unusquisque pro officiorum suorum parte [nell'ambito della responsabilit che gli propria] DoV concl.; Verantwortungsbereitschaft voluntas suas partes in se recipiendi - AAS 1967, 1085 verantwortungsbewut rei gravitatis conscius [consapevole della sua responsabilit] DR 75, officii conscientiae congruens [responsabile] RH n. 15, sui officii conscius [consapevole della sua responsabilit] CA n. 35; sein Handeln verantwortungsbewut ausrichten: activitates suas cum sensu responsabilitatis disponere [svolgere le proprie attivit con senso di responsabilit] DH n. 8; Verantwortungsbewutsein conscientia quod ex actibus suis in se recidat periculi - MN 686; praestandae rationis sensus [il senso della responsabilit] MM 422, suscepti officii conscientia [il senso di responsabilit] MM 422, conscientia propriae responsabilitatis [la coscienza della propria responsabilit] DH n. 15; sensus responsabilitatis [il senso di responsabilit] GE n. 1, officiorum conscientia [il senso di responsabilit] HV n. 3, conscientia munerum exsequendorum [il senso di responsabilit] HV n. 21, officii conscientia [il senso di responsabilit] RH n. 19; responsabilitatis sensus [il senso di responsabilit] CIC vig. can. 795; lebendiges Verantwortungsbewutsein: acer officiorum conscientia [un vivo senso di responsabilit] EV n. 52; Verantwortungsgefhl praestandae rationis sensus [il senso della responsabilit] MM 422; mit erneuertem Verantwortungsgefhl: renovata proprii officii significatione [con rinnovato senso di responsabilit] EV n. 87; Verantwortungslast responsale onus - AAS 1985, 580; verantwortungsreich eine verantwortungsreiche Aufgabe: munus conscientiae officii plenum [un compito colmo di responsabilit] VS n. 38; verantwortungsvoll responsabilis [responsabile] FC n. 33, officii conscientia [con responsabilit] VS n. 86; verarbeiten commutare [la trasformazione] MM 435; Produkte verarbeiten: proventus elaborare [rielaborare i prodotti] LE n. 5; Rohstoffe verarbeiten: materias primas elaborare [la lavorazione delle materie prime] SRS n. 39; Verarbeitung das Eigentum wird erworben durch Verarbeitung: acquiritur dominium industria seu specificatione quam vocant [la propriet s'acquista con l'industria e il lavoro, ossia con la specificazione come si suol dire] QA 194; verrgern jemanden verrgern: alicui stomachum movere ReP n. 6 verarmen verarmen lassen: egentem reddere [impoverire] SRS n. 15; innerlich verarmt: intus ad egestatem redactus [interiormente impoverito] TMA n. 52; Verarmung jemanden in die uerste Verarmung treiben: aliquem egestati rerum omnium addicere

484

verbindlich
[exposer qqn. au manque des choses les plus ncessaires] MG 7; die Verarmung der zwischenmenschlichen Beziehungen: necessitudinum inter personas imminutio [limpoverimento delle relazioni interpersonali] EV n. 23; veruern alienare [alienare] CIC vig. can. 1190; Gter veruern: bona alienare [alienare i beni] CIC vig. can. 1254 1; Veruerung alienatio [l'alienazione] CIC vig. ante can. 1290 Verband consociatio [la societ] RN 666 [l'associazione] LE n. 8, communitas [la societ] QA 203, coetus inferior [un'associazione minore] QA 203, collegium seu corpus [un corpo intermedio] MM 417, interiecta societas [un corpo intermedio] PT 284, interposita societas [un corpo intermedio] PT 294, interpositus coetus [un corpo intermedio] PT 295, consociatio [un'associazione] IM n.17; foederatio [la federazione] CIC vig. can. 582; ein berufsstndischer Verband: professionis collegium seu corpus [una corporazione professionale] QA 205, societas minor ad professionem pertinens [un corpo intermedio autonomo a finalit professionale] MM 409; berufsstndische Verbnde: coetus et consociationes in re sociali versantes [movimenti sociali] MM 427; ein berberuflicher Verband: foederata sodalitas interprofessionalis [un'istituto interprofessionale] DR 93; in einen Verband eintreten: collegio nomen dare [dare il suo nome] QA 203; die Freiheit der Verbandsgrndung: vd. Freiheit; Verbandsmter munia sodalitatis [gli incarichi] RN 668 Verbandszweck id quod est propositum [il fine] RN 667 verbannen amandare aliquem extra fines Regiae Dicionis - ASS 6, 149, extorrem facere aliquem [bandire qc.] DR 75; jemanden aus der Gemeinschaft der Menschen verbannen: extorrem exigere aliquem ex hominum communitate [bandire qc. dalla societ] SP 444; den Egoismus verbannen: immodicum sui amorem depellere [bandire l'egoismo] HV n. 21; Pt. Pf. verbannt: extorris - AAA 322 Verbannung vd. Ausweisung; verbergen dissimulando occulere [coprire] DR 73; sich verbergen: latescere - AAA 322, delitescere [essere nascosto] QP 606; Pt. Pf. verborgen umbratilis [nascosto] MC 201; ein verborgenes Dogma: reconditum dogma - Syll. II n. 9; ein verborgenes Leben: umbratilis vita [una vita di nascondimento] PC n. 9; verborgene Schtze: thesauri abditi - AAS 1966, 1147; vor den Augen der Menschen verborgen: ab oculis hominum remotus [nascosto agli occhi degli uomini] VS n. 107; auf verborgene Weise: occulte [in forma occulta] DH n. 6; Verbesserer emendator AAS 1964, 716 verbessern corrigere [correggere] DAS 309, perficere [sviluppare] GE pr.; die Lebensbedingungen verbessern: vitae condiciones in melius corrigere [migliorare le condizioni di vita] CeP n. 7; ein Dekret verbessern: decretum emendare [correggere un decreto] CIC vig. can. 1739; Pt. Pf. der verbesserte Text: textus emendatus - Ord. Conc. Art. 61 Verbesserung emendatio [un emendamento] ES 612 [il correggere] CIC vig. can. 1634 1; Verbesserungen erwgen, vornehmen oder verwerfen: emendationes perpendere, admittere vel reicere - Ord. Conc. Art. 31; Verbesserungen fallen an den Eigentmer: meliorationes solo cedunt - CIC abr. can. 1542 2; verbieten jemandem etwas verbieten: interdicere aliquid alicui - CIC abr. can. 2268 2; Atomwaffen verbieten: interdicere atomica arma [mettere in bando le armi nucleari] PT 287; etwas ausdrcklich verbieten: aliquid expresse vetare [espressamente proibire q.c.] DoV III; vd. untersagen, verwehren; verbinden coniungere - CIC abr. can. 494 1, colligare [coniugare] LE n. 5; etwas mit etwas verbinden: conectere aliquid cum aliquo [connettere q.c. con q.c.] DoI n. 12; eng verbinden: devincire QAM 372; immer enger verbinden: in coniunctionem magis magisque arctam contrahere [unire in una solidariet sempre pi stretta] CeP n. 6; auf fruchtbare Weise verbinden: salubriter feliciterque conciliare [unir en fecundo acuerdo] DN 263; die Berufung mit der Nichtigkeitsklage verbinden: appellationem cum querela nullitatis cumulare [fare l'appello congiuntamente alla querela di nullit] CIC vig. can. 1629 n. 2; Pt. Pf. verbunden sein: inter se iungi [essere uniti tra di loro] LE n. 10; verbunden mit jemandem: consociatus cum aliquo [unito a qc.] RH n. 11; verbunden sein mit jemandem: coagmentari alicui [essere unito a qc.] MM 206, cohaerere cum aliquo [essere connesso con qc.] PT 264, conecti aliquo [essere legato a qc.] RH n. 2, adnecti alicui [essere annesso a qc.] CIC vig. can. 143 1; verbunden und zugleich unverbunden: coniuctum eodemque tempore disiunctum [in continuit e insieme in discontinuit] EN n. 28; verbunden mit ihrem Haupte: coniunctus suo Capite [congiunto col suo Capo] LG n. 22; in gegenseitiger Liebe verbunden: devicti sibi vicissim amore [stretti dal vincolo della carit] GE n. 8; durch ein gemeinsames Schicksal verbunden sein: communi sorte astringi [essere legato da un commune destino] SRS n. 26; eine verbundene Rechtssache: causa connexa - CIC abr. can. 1554 verbindlich obstringens - AAS 1980, 132; fr alle verbindlich: qui omnibus sit norma [normatif pour tous] Cat. 185 es ist verbindlich fr alle: omnes coguntur [ obbligatorio per tutti] QA 207; verbindlich sein: urgere - CIC abr. can. 2269 2,

485

Verbindlichkeit
Verbindlichkeit allg. die Verbindlichkeit von Gelbden: sollemnitas votorum - CIC abr. can. 636; Verbindlichkeit jur. die Erfllung der Verbindlichkeiten: onerum adimpletio [l'adempimento degli oneri] CIC vig. can. 121; die Verbindlichkeiten aufteilen: aes alienum dividere [dividere i debiti] CIC vig. can. 122 sub 1; mit Verbindlichkeiten belastet sein: oneribus gravari [essere gravato di oneri] CIC vig. can. 121; jemandes Verbindlichkeiten bernehmen: alicuius onera suscipere [assumere gli oneri di qc.] CIC vig. can. 121; Verbindlichkeitsgrad der theologische Verbindlichkeitsgrad einer Lehre: qualificatio theologica doctrinae [la qualificazione teologica di una dottrina] LG np. pr. Verbindung coniunctio [il legame] UR n. 5 [il collegamento] OT n. 2 [l'unione] CIC vig. can. 621, nexus, us [il nesso] OT n. 15, nexum inter [le lien qui existe entre] LN IV n. 11, copulatio [il collegamento] LE n. 17; + mit die Verbindung mit: relatio ad [il riferimento a q.c.] LC n. 5; in Verbindung mit: in conexione cum [in connessione con] DoI n. 16; + Adj. [E] eine enge Verbindung: arta necessitudo - AAS 1983, 519; intimus nexus [lintima connessione] SRS n. 46; in enger Verbindung bleiben: in intimitate permanere [dmeurer dans l'intimit] Cat. 376; eine engere Verbindung: arctior necessitudo [una pi stretta relazione] GE pr.; in enger Verbindung: congruenti modo [in modo organico] SD n. 28; in zu enger Verbindung mit jemandem stehen: vinculis nimis arctis conecti cum aliquo [avere dei legami troppo stretti con qc.] LE n. 20; [F] eine fruchtbare Verbindung: consortium fecundum [un contatto fecondo] UUS n. 57; [H] eine homosexuelle Verbindung: iunctio homosexualis - AAS 1986, 544; [I] die innere Verbindung zwischen: conexio intima quae intercedit inter [lintrinseca connessione fra ] SRS n. 33; die innere Verbindung zwischen wahrer Entwicklung und Achtung der Menschenrechte: conexio intima, quae intercedit inter veram progressionem et iurium hominis observantiam [lintrinseca connessione tra sviluppo autentico e rispetto dei diritti delluomo] SRS n. 33; [U] eine unauflsliche Verbindung: nexus indissolubilis [una connessione inscindibile] HV n. 12; + Vb. eine Verbindung besteht zwischen: nexus intercedit inter et inter - CIC abr. can. 1838; in Verbindung bringen: coniungere [congiungere] DMi. n. 1; Verbindung halten mit jemandem: coniunctionem servare cum aliquo [mantenere il rapporto con qc.] CIC vig. can. 571; eine Verbindung herstellen zwischen : vinculum nectere inter - AAS 1967, 27, relationem instituere [tablir la relation] Cat. 441; mit jemandem in Verbindung treten: communicare cum alquo [comunicare con qc.] DH n. 4, consuetudinem iungere cum aliquo [un incontro fra] PT 300; verbissen mordicus - OOE 56; die verbissensten Feinde der Kirche: acerrimi Ecclesiae osores [i pi accaniti nemici della Chiesa] DR 68; verbittern exasperare [exasprer] S. chr. 398; Verbitterung animi aegrimonia - AAS 1966, 24, aerumnae [le amarezze] GS n. 8, amaritudo ReP n. 6; acerbitas [l'esasperazione] EV n. 15, odia [il rancore] CA n. 22; verblassen evanescere [impallidire] RH n. 15, deflorescere [sbiadire] DC n. 2; in der Neuzeit verblat der Gedanke an das Letzte Gericht: nova aetate mens de Iudicio finali obsolescit [nell'epoca moderna il pensiero del Giudizio finale sbiadisce] SS n. 42; Verbleiben das Verbleiben im Amt: retentio muneris [il conservare l'incarico] CIC vig. can. 1381 2; verblenden obcaecare [accecare] ReP n. 6; Subst. die vom Ha Verblendeten: qui obcaecatum simultate animum gerunt [gli accecati dall'odio] DR 84; Verblendung Verblendung durch berheblichkeit: superbiae caecitas [la cecit dellorgoglio] FeR n. 22; die ethische Verblendung: ethica obcaecatio [l'accecamento etico] DC n. 28; geistige Verblendung: spiritus caecitas [l'aveuglement de l'esprit] Cat. 2088; Verbot cohibitio - QAM 375, interdictum [la prohibition] MG 10; vetitum [il divieto] CIC vig. can. 887; prohibitio [la proibizione] CIC vig. can. 1336 1; das Verbot betrifft: vetitum afficit [il divieto tocca ] CIC vig. can. 1333 3; das Verbot kann sowohl Kleriker als auch Ordensleute treffen: prohibitio afficit sive clericos sive religiosos [la proibizione pu essere applicata sia ai chierici sia ai religiosi] CIC vig. can. 1337 1; als Verbot formulieren: verbis vetantibus exprimere [formulare in termini di divieto] VS n. 13; ein Verbot mildern: prohibitionem mitigare [la liberazione della proibizione] QDAP n. 19; ein Verbot des Papstes besteht: pontificia prohibitio intercessit AAS 1966, 470; Verbotene Eigenmacht spolium - CIC abr. can. 1698 1, spoliatio - CIC abr. can. 1699 1; Verbrmung unter welchen ideologischen Verbrmungen auch immer: sub quocumque allicienti ideologicae involucro se ostendens [sotto qualunque accattivante rivestimento ideologico si presenti] SS n. 42; Verbrauch usus, us [il consumo] MM 433, consumptio [il consumo] GS n. 70 verbrauchbar verbrauchbare Gter: bona quae usu consumuntur [cose che si consumano usandole] RN 643

486

Verdacht
verbrauchen die Energiereserven verbrauchen: absumere vires terrae [dilapidare le riserve energetiche] RH n. 16 Verbraucher rerum consumptor [il consumo] RH n. 15, consumptor bonorum [il consumatore] CA n. 39; Verbraucherverhalten ein verantwortliches Verbraucherverhalten: prudens usus potestatis seligendi [un uso responsabile del potere di scelta] CA n. 36; Verbrechen ein Verbrechen begehen: scelus perpetrare [compiere un delitto] GS n. 80; Verbrechen gegen die Menschlichkeit: crimina contra humanitatem [i crimini contro lumanit] EV n. 70; Verbrecher reprobus - AAS 1949, 42 verbrecherisch ein verbrecherischer Befehl: iussum scelestum [un ordine che un crimine] GS n. 79; eine verbrecherische Handlung: flagitiosa actio - Syll. VII n. 64; verbrecherische Verrter: nefarii proditores - QAM 370 verbreiten pervulgare [diffondere] DR 94, pandere [la diffusione] IM n. 8, evulgare [diffondere] IM n. 17, diffundere [diffondere] AA n. 16, disseminare [diffondere] EN n. 13; das Evangelium verbreiten: Evangelium prolatare - AAS 1971, 669; Gedanken verbreiten: pervulgare cogitata [la diffusione del pensiero] ES 648; den Glauben verbreiten: fidem disseminare [diffondere la fede] DH n. 4, fidem diffundere [diffondere la fede] CIC vig. can. 879; die eigene Ideologie verbreiten: disseminare propriam ideologiam [imporre la propria ideologia] GS n. 8; die Meinung verbreiten: opinionem divulgare [divulgare un' opinione] RH n. 4; refl. sich verbreiten: serpere [diffondersi] MC 197; Pt. Pf. verbreitet: pervulgatus UAD 881, vulgatus [diffuso] OT n. 16, pervagatus [diffuso] FC n. 52; verbreitet sein: diffundi [diffondersi] AA n. 31; immer verbreiteter: vulgatior in dies [sempre pi diffuso] VS n. 98; weit verbreitet: longe lateque manans [capillare] FC n. 4, vulgatissimum - SNP 569, late diffusum Hom n. 1; weit verbreitet sein: late diffundi [avere grandi dimensioni] LE n. 23, weit verbreitet sein: late ubique diffundi [diffondersi largamente] AA n. 31; ein verbreitetes Bewutsein: divulgata conscientia [la consapevolezza] SRS n. 26; eine verbreitete Erwartung: perfusa expectatio [una diffusa attesa] SRS n. 4; die verbreiteten Irrlehren: grassantes errores - IMA 373; Irrtmer werden verbreitet: errores grassantur [si diffondono errori] AA n. 6; die Kenntnis ist verbreitet: cognitio propagata est [la conoscenza diffusa] DAS 306; eine verbreitete Meinung: pervagata opinio [unespressione diffusa] FeR n. 55; eine verbreitete Tradition: pervulgata consuetudo [una tradizione diffusa] UUS n. 24; Subst. das Verbreiten von Nachrichten: nuntii evulgandi [la divulgazione di notizie] IM n. 5, nuntiorum evulgatio [la diffusione di notizie] IM n. 5; Verbreiter einer Lehre: praeco, onis [el propagandista] FiC 192 verbreitern der Graben verbreitert sich: hiatus dilatatur [il fossato si allarga] SRS n. 21 Verbreitung divulgatio [la divulgazione] GE n. 6; propagatio [il diffondersi] FC n. 88; diffusio [la diffusione] CIC vig. can. 761, disseminatio [la diffusione] EV n. 10, amplitudo [lestensione] FeR n. 91; die Verbreitung von Bchern: diffusio librorum [la diffusione] GS n. 61; die Verbreitung des Glaubens: dilatatio fidei [la propaganda] AG n. 17; die Verbreitung von Nachrichten: evulgatio nuntiorum [l'informazione] IM n. 5; die Verbreitung der Sekten: sectarum diffusio [la diffusione delle sette] Cfl n. 34; die Verbreitung des Wissens und der Kultur: doctrinarum cultusque humani formarum propagatio [la diffusione del sapere e della cultura] OA n. 41; die Verbreitung vielfltiger Zweifel und Einwnde: diffusio multarum dubitationum obiectionumque [il diffondersi di molteplici dubbi e obbiezioni] VS n. 4; die ffentliche Verbreitung: divulgatio publica [la pubblica divulgazione] CIC vig. can. 824 2; die weite Verbreitung: lata diffusio - AAS 1980, 1123; Verbreitungsgeschwindigkeit vulgandi celeritas ASS 29, 389 Verbreitungsrecht ius editionis - LA n. 117; verbrennen perurere [bruciare] SS n. 47; Verbund ein Verbund von Instituten: instituta inter se foederata [istituti tra loro federati] CIC vig. can. 1274 4 Verbundenheit coniunctio [il legame] LG n. 32 [l'unione] LG np. sub 4, consortio [l'unione] MD n. 27; die Verbundenheit mit jemandem: coniunctio erga aliquem [la solidariet nei confronti di qc.] GS n. 3; die Zunahme der gegenseitigen Verbundenheit: mutuae necessitudinis augmentatio [lo sviluppe delle mutue relazioni] AA n. 10; Verbndeter foederator - ASS 6, 167; verbrgen sich verbrgen: fideiubere [la fideiussione] CIC vig. can. 284 4; eine Wahrheit, die von Gott verbrgt ist: veritas de qua Deus spondet [una verit garantita di Dio] DoI n. 7; verben eine Strafe verben: poenam servare [scontare la pena] CIC vig. can. 1344 verchristlichen christianum reddere [la cristianizzazione] FeR n. 40 Verdacht der begrndete Verdacht: suspicio ex probabilibus indiciis [un sospetto da probabili indizi] CIC vig. can. 1647 2; ber jeden Verdacht erhaben: omni exceptione maior [al di sopra di ogni sospetto] CIC vig. can. 876, omni suspicione maior [al di sopra di ogni sospetto] CIC vig. can. 483 2; ber jeden Verdacht erhaben sein: nulli prorsus suspicioni locum dare [essere immune da ogni sospetto] PP n. 52; frei von jedem Verdacht: ab omni suspicione immunis

487

verdchtig
[immune da qualsiasi sospetto] ASS 31, 141/133; auf den ein schwerer Verdacht fllt: in quem gravis cadit suspicio delicti [sul quale cade il sospetto grave d'aver commesso un delitto] CIC vig. can. 1339 1; Motive, die Verdacht erwecken: motiva quae in suspicionem veniunt - AAS 1980, 361 verdchtig suspectus - CIC abr. can. 2315; die verdchtigen Stellen tilgen: expungere locos suspectos - D-H n. 1853 verdchtigen obliquis oculis aspicere [mettere in sospetto] QA 186, aliquem in suspicionem vocare [mettere in sospetto] ADS 398 [sospettare qc.] DR 75, suspicionis notam alicui inurere [arrojar la sospecha sobre alguno] DN 268, in suspicionem adducere aliquem [sospettare qc.] DAS 319; Pass. verdchtigt werden: suspectus haberi [essere tenuto in sospetto] OA n. 3; Verdachtsgrund causa suspicionis - CIC abr. can. 2315 verdammen zur Ohnmacht verdammt: in impotentiam adductus [ridotto all'impotenza] LC n. 17; Verdammnis damnatio [la condanna] SS n. 10; verdanken seine Existenz dem Schpfer verdanken: exsistentiam suam Creatori debere [dvoir son existence au Crateur] Cat. 338; verdecken occulere aliquid [coprire q.c.] DR 73 verderben depravare - QC 2, profundere [sciupare] MM 441; Subst. das sittliche Verderben junger Menschen: iuvenum corruptio [la corruption des jeunes] Cat. 2353; verderblich exitialis - QC 6, exitiosus [ruineux] LN VI-2; ein verderblicher Irrtum: perniciosus error [un errore deleterio] ID 172; Verderbnis die Verderbnis der Sitten: demutatio morum [la perversion des moeurs] S. chr. 398; verdeutlichen enucleare [esplicitare] FeR n. 80; verdichten densare [addensare] SD n. 8; die verdichtete Bevlkerung der Stdte: densatus urbium incolatus AAS 1970, 257; Verdienst merita [i meriti] LE n. 20; Def. das Wort Verdienst" bezeichnent im allgemeinen die Vergeltung, die eine Gemeinschaft oder Gesellschaft fr die Tat eines ihrer Mitglieder schuldet, die als Wohltat oder Missetat, als etwas zu Belohnendes oder zu Bestrafendes empfunden wird: Verbum meritum generatim designat retributionem quam debet communitas vel societas propter cuiusdam ex suis membris actionem quae, tamquam bonum vel malum factum, mercede vel sanctione percipitur digna [le terme mrite dsigne, en gnral, la rtribution due par une communaut ou une socit pour l'action d'un de ses membres prouve comme un bienfait ou un mfait, digne de rcompense ou de sanction] Cat. 2006; Verdienste fr: promerita in [el mrito para] DN 261 verdienstlich meritorius [meritorio] LE n. 11; verdoppeln duplicare - AAS 1985, 730 verdorren arescere [inaridirsi] DC n. 18; verdrngen submovere [rimuovere] EV n. 97; jemanden verdrngen: aliquem supplantare [soppiantare qc.] LE n. 5; verdrehen die Heilige Schrift nach seiner Ansicht verdrehen: contorquere Sacram Scripturam ad suos sensus - D-H n. 1507; den Sinn der Erklrung verdrehen: detorquere sensum declarationis [dtourner le sens d'une dclaration] MG 10; Verdrielichkeit die kleinen Verdrielichkeiten des Alltags: parvae angustiae vitae cotidianae [le piccole seccature del quotidiano] SS n. 40; verdunkeln obfuscare - CCC 189, obumbrare [offuscare] VS n. 93; den Sinn verdunkeln: sensum obscurare [oscurare il senso] UR n. 11; das gttliche Abbild verdunkeln: imaginem divinam infuscare [appannare in s limmagine divina] SRS n. 30; refl. sich verdunkeln: obscurari [venire oscurato] ReP n. 18; die Wahrnehmung der Schwere des Vergehens hat sich nach und nach verdunkelt: criminis gravitatis perceptio paulatim est obtecta [la percezione della gravit del delitto andata progressivamente oscurandosi] EV n. 58; Pass. verdunkelt werden: obcaecari [venire oscurato] ReP n. 18; Pt. Pf. die durch die Schuld des ersten Menschen verdunkelte menschliche Vernunft: humana ratio primi hominis culpa obtenebrata - D-H n. 2853; Verdunkelung die Verdunkelung der Wahrheit: obscuratio veritatis [l'oscurarsi della verit] FC n. 31 Verehrung veneratio [la venerazione] FC n. 27; die Verehrung der Majestt: vercundia maiestatis [l'ossequio alla maiest] DI 7; jemanden mit besonderer Verehrung bedenken: aliquem peculiari veneratione prosequi - DPM pr. vereidigen jemanden vereidigen: alicui iusiurandum imponere - CIC abr. can. 1744, aliquem ad iusiurandum adigere - CIC abr. can. 1768; Pt. Pf. ein vereidigter Dolmetscher: interpres iuratus [un interprete giurato] CIC vig. can. 1471 Verein associatio [un'associazione] AA n. 4, consociatio [un'associazione] CIC vig. ante can. 298; + Subst. [A] die Auflsung eines Vereins: suppressio - CIC abr. can. 1421, exstinctio - CIC abr. can. 1490 1; die Aufnahme in einen Verein: receptio - CIC abr. can. 694 1; [E] der Eintritt in einen Verein: adscriptio societati AAS 1966, 770; die Errichtung eines Vereins: erectio consociationis [erigere un associazione] CIC vig. can. 312 2; [L] die Leitung eines Vereins: regimen consociationis [il governo dell'associazione] CIC vig. can. 304 1; [N] der Name des Vereins: titulus seu nomen consociationis [il ttolo o il nome dell'associazione] CIC vig. can. 304 2; [S] die Satzung des Vereins: statuta

488

vereinzelt
consociationis [gli statuti dell'associazione] CIC vig. can. 304 1; die Sektion eines Vereins: sectio consociationis [la sezione dell'associazione] CIC vig. can. 312 2; der Sitz des Vereins: sedes consociationis [la sede dell'associazione] CIC vig. can. 304 1; [V] der Vorstand des Vereins: moderatores consociationis [i moderatori dell'associazione] CIC vig. can. 309; + Adj. rechtsfhiger Verein: associatio quae ad modum organici corporis constituta est - CIC abr. can. 707 1; + Vb. [A] einen Verein auflsen: consociationem supprimere [sopprmere un' associazione] CIC vig. can. 320 1; jemanden in einem Verein aufnehmen: adscribere + dat. - CIC abr. can. 703 2, recipere - CIC abr. can. 641, admittere in + acc. - CIC abr. can. 538; jemanden aus dem Verein ausschlieen: expellere - CIC abr. can. 692, dimittere CIC abr. can. 698 1; aus dem Verein austreten: relinquere + acc. - CIC abr. can. 640 1, deserere + acc. - CIC abr. can. 571 1; [E] in einen Verein eintreten: consociationi nomen dare [dare la propria adesione all'associazione] CIC vig. can. 298 2 [dare il nome a un'associazione] CIC vig. can. 1374; [G] einen Verein grnden: erigere associationem CIC abr. can. 686 2, conflare consociationem - VN 286, condere consociationem [creare un'associazione] AA n. 19 [fondare un'associazione] CIC vig. can. 215, constituere consociationem [fondare un'associazione] CIC vig. can. 278 3; [L] einen Verein leiten: consociationem moderari [dirigere l'associazione] CIC vig. can. 215; vereinbar vereinbar sein mit: componi cum [essere compatibile con] CIC vig. can. 278 3; was mit dem christlichen Glauben nicht vereinbar ist: quod non licet cum christiana fide componi [incompatible avec la foi chrtienne] LN pr. vereinbaren etwas vereinbaren: aliquid pacto mandare [pattuire q.c.] DoV II A 3; alles lt sich vereinbaren: omnia sunt conventionalia [tutto negoziabile] EV n. 20; Normen vereinbaren: normas concordare [concordare le norme] CIC vig. can. 1275; Pt. Pf. eine vereinbarte Frist: vd. Frist; vereinbarte Abrstung: apparatus militaris imminutio ex condicto facienda AAS 1982, 872; die vereinbarte Wiederausshnung: pacta reconciliatio - OOE 46; Vereinbarkeit compatibilitas - Syll. IX n. 75, convenientia [la compatibilit] FC n. 10, congruentia [la compatibilit] DoI n. 4; die Vereinbarkeit der Taufe mit der Freiheit des Kindes: baptismi convenientia cum parvuli libertate - AAS 1980, 1147; Vereinbarung pactio [un accordo] LC n. 85, conventum [l'accordo] LE n. 18; ausdrckliche Vereinbarung: expressa conventio - CIC abr. can. 570 1; durch ausdrckliche Vereinbarung: expressa pactione - LA n. 113; mit der ausdrcklichen Vereinbarung: cum pacto explicito - CIC abr. can. 2319 1, freie Vereinbarung: liber consensus [il libero consenso] RN 661; auf Grund von Vereinbarungen: ex condicto - PT 287; die freie Vereinbarung der Preise: pretia de quibus inter negotiatores convenit [i prezzi che si formano liberamente sul mercato] PP n. 58 vereinen in unum cogere [unire] UUS n. 15; Pt. Pf. mit vereinten Krften: collatis viribus [consociando le forze] LG n. 36 vereinfachen simplicius reddere [rendere pi semplice] CD n. 31, simplices reddere [oprer des simplifications] LN VII-11; Pt. Pf. in vereinfachter Form: simplici forma [sous une forme simplifie] LN XI-15; Vereinfachungen simplices rerum explanationes [des simplifications] LN VII-11; vereinigen unire + dat. - CIC abr. can. 1500, coniungere [riunire] CIC vig. can. 374 2; ein Institut mit einem anderen vereinigen: institutum alii instituto unire [unire un istituto ad un altro istituto] SCo n. 21; sich vereinigen: coalescere [unirsi] FiC 196; Pt. Pf. die Vereinigten Senate des Staatsrats: omnes coetus ex quibus constat Consilium Status [le Conseil d'tat toutes Chambres runies] MG 9; Vereinigung jur. associatio [un'associazione] CD n. 17, syndacatus, us [il sindacato] LC n. 77; die Grndung einer Vereinigung: erectio associationis [la creazione d'un associazione] LC n. 77; Vereinigungen von Instituten: uniones institutorum [le unioni di istituti] CIC vig. can. 582; eine private Vereinigung: privata consociatio [un'associazione privata] SRS n. 26; soziale Vereinigungen: sociales compages [organizzazioni sociali] LC n. 89; die Vereinigungen, in denen sich die Gesellschaft artikuliert: numeri, quibus coagmentatur societas [gli associazioni in cui si articola la societ] CA n. 48; das Recht, Vereinigungen zu bilden: vd. Recht; eine Vereinigung errichten: sodalitatem efficere [istituire un'associazione] LE n. 20; 48; Vereinigung biol. die sexuelle Vereinigung von Mann und Frau: sexualis coniunctio maris et feminae [l'unione sessuale dell'uomo e della donna] DoV II pr; Vereinigungsfreiheit libera civibus coeundi facultas [il libero diritto di legarsi in societ] RN 667, vereinsamen Pt. Pf. vereinsamt: solitarius [una persona sola] Cfl n. 53; Vereinsamung bewahren vor der Vereinsamung: prohibere a solitudine [proteggere contro la solitudine] PP n. 67 Vereinsmitglied sodalis [il membro] CIC vig. can. 303 Vereinsstatuten sociales leges [gli statuti sociali] RN 668 Vereinsvermgen commune [i beni comuni] RN 668 Vereinszweck consociationis fines seu obiectum sociale [il fine dell'associazione o ragione sociale] CIC vig. can. 304 1 vereinzelt alii seorsum ab aliis [isolment] S. chr. 392

489

vereiteln
vereiteln pessum dare [mandare fallito] QA 220 Vereitelung die Vereitelung berechtigter Bestrebungen: legitimarum petitionum deceptiones [frustrazioni di legittime aspirazioni] CA n. 52; Verengung die Verengungen einer technokratischen Logik: logicae technocraticae angustiae [le strettoie di una logica tecnocratica] FeR n. 15 Vererbung biol. hereditaria transmissio - CC 564; durch Vererbung: hereditatis tramite - AAS 1965, 310; die Gesetze der Vererbung: hereditarii generis leges AAS 1965, 310; verewigen veraltete Lebensformen verewigen: obsoleta perpetuare [perpetuare forme di vita invecchiate] CA n. 50; verfahren procedere [procedere] CIC vig. can. 1640; weiter verfahren: ad ulteriora procedere - DPM can. 2 n. 4 Verfahren tractationes [i procedimenti] ES 614; rerum agendarum ratio [i modi di agire] CIC vig. can. 95 1, ratio procedendi [il modo di procedere] CIC vig. ante can. 1732, procedendi modus [il procedimento] DoV intr. n. 1, procedendi via [la procedura] DoV II B 5; tractatio [la tecnica] EV n. 63; whrend des Verfahrens: pendente causa [durante il processo] CIC vig. can. 1675 2; + Subst. das Verfahren zur Absetzung der Pfarrer: procedura in parochis amovendis [la procedura per la rimozione dei parroci] CIC vig. ante can. 1732; nach Abschlu des Verfahrens: iudicio expleto [terminato il giudizio] CIC vig. can. 1745 1; die Durchfhrung des Verfahrens: processus instructio [l'istruzione del processo] CIC vig. can. 1699 1; der Eintritt in ein Verfahren: interventus, us [l'intervento] CIC vig. can. 1729 2; + Adj. das konziliare Verfahren: mos conciliare [l'uso conciliare] LG np. pr.; durch gerichtliches Verfahren: via iudiciali - CIC abr. can. 1552 2; das mndliche Verfahren: processus oralis [il processo orale] CIC vig. can. 1590 1; streitiges Verfahren: iudicium contentiosum [il giudizio contenzioso] CIC vig. ante can. 1501, processus contentiosus [il processo contenzioso] CIC vig. ante can. 1656; + Vb. das Verfahren ist beendet: instantia perimitur [l'istanza va in perenzione] CIC vig. can. 1520; ein Verfahren betreiben: causam agitare - AAS 1972, 247; ein Verfahren durchfhren: causam instruere - DPM can. 4 n. 1; ein Verfahren einleiten: processum inchoare [avviare il processo] CIC vig. can. 697, instituere processum [istruire il processo] CIC vig. can. 703; das Verfahren fortsetzen: iudicium prosequi [proseguire il giudizio] CIC vig. can. 1417 2; das Verfahren fhren: causam pertractare [trattare la causa] CIC vig. can. 1438; ein Verfahren zu Ende fhren: terminare causam [concludere la causa] CIC vig. can. 1453; das Verfahren ruht: instantia suspenditur [l'istanza sospesa] CIC vig. can. 1518; das Verfahren wiederaufnehmen: litem resumere [riassumere la lite] CIC vig. can. 1518; vd. Proze Verfahrensakten acta processus [gli atti del processo] CIC vig. can. 1472 Verfahrensbeteiligter Verfahrensbeteiligter sein: partem in iudicio habere [avere parte in giudizio] CIC vig. can. 1612 1 verfahrensleitend ein verfahrensleitender Beschlu: decretum ordinarium [un'ordinanza] CIC vig. can. 1617 Verfahrensordnung ordo procedendi - AAS 1983, 396 Verfahrensregeln die wesentlichen Verfahrensregeln: substantiales procedendi formae [la procedura sostanziale] CIC vig. can. 42 Verfahrensstadium gradus iudicii [il grado di gudizio] CIC vig. can. 1618; in jedem Verfahrensstadium: in quolibet statu iudicii [in qualunque stadio del processo] CIC vig. can. 1722 Verfahrensvorschriften normae actionis [le norme dell'azione] LG nota, sub 3; Verfahrensweise procedendi ratio [la prassi] CD n. 9, modus procedendi [il sistema] CD n. 31, modus iudicii [la modalit del giudizio] CIC vig. can. 1459 2, ratio procedendi [il modo di procedere] CIC vig. can. 1670 Verfahrenweise modus procedendi AAS 1971, 490; Verfall hebetatio [il decadimento] FeR n. 61; in Verfall geraten: concidere - S. chr. 398, dilabi [essere in decadenza] RN 654, deficere [decadere] MD n. 1; der moralische Verfall: morum prolapsio [il crollo morale] EV n. 4; der Verfall der Sitten: profligati mores [la corruzione dei costumi] DR 77, mores corrupti [corrotti i costumi] AA n. 7; der Verfall der politischen Sitten: politici moris depravatio [le deviazioni del costume politico] CA n. 47; der unvermeidliche Verfall des Lebens: inexorabilis vitae declinatio [il declino inevitabile della vita] EV n. 46; verfallen [1] decidere incipere [avviarsi a decadenza] CA n. 50; verfallen [2] der Exkommunikation verfallen: excidere in excommunicationem - CIC abr. can. 429 3; dem Relativismus verfallen: in relativismum procumbere [cadere nel relativismo] VS n. 48; in die Snde verfallen: in peccatum proruere [cadere nel peccato] VS n. 103; Verfallserscheinung decadentiae productus [le produit d'une dchance] Cat. 285; verflschen adulterare [falsificare] MC 197, pervertere [stravolgere] LC n. 74, demutare [alterare] VS n. 50, ein Dokument verflschen: mutare verum documentum [alterare un documento vero] CIC vig. can. 1391; die Wahrheit verflschen: adulterare veritatem [compromettere la verit] FC n. 33; die Hinterlassenschaft des Glaubens verflschen: adulterare fidei depositum - D-H n. 2738; das Wort

490

verfolgen
Gottes verflschen: adulterare verbum Dei [falsare la parola di Dio] VS n. 62; ein von keinem Zweifel verflschter Glaube: fides nullo dubio adulterata - LG n. 63; Verflschung deformatio [lessere deformato] FeR n. 6; die Verflschung einer Urkunde: interpolatio - CIC abr. can. 934 2; die Verflschung der Wahrheit: simulatio veritatis [la falsificazione] FC n. 32; verfnglich captiosus [cavilloso] CIC vig. can. 1564 verfassen einen Bericht verfassen: relationem conficere - CIC abr. can. 340 3; einen Text verfassen: librum concinnare [preparare un testo] FC n. 39; ein Schriftwerk verfassen: opus contexere [redigere un'opera] TMA n. 5; Verfassung allg. die geistige Verfassung: animi sensus [la sensibilit] ES 645; die innere Verfassung der Glubigen: interior dispositio fidelium - LA n. 19; die leibliche Verfassung: corporis constitutio [la costituzione corporea] CA n. 36; die subjektive Verfassung der Person: subiectiva personae dispositio [la disposizione soggettiva della persona] DH n. 2; Verfassung jur.: constitutio reipublicae [la forma di societ] ID 167, temperatio reipublicae [l'organizzazione dello Stato] LP 612, Constitutio politica Civitatis - IA 467, forma qua civitas regitur [struttura e funzionamento dei poteri pubblici] PT 276, universa reipublicae disciplina [la costituzione] PT 278; rei publicae forma - LC n. 49; die Verfassung der staatlichen Gesellschaft: constitutio civilis hominum societatis [la costituzione della societ civile] DI 4; in den Grenzen der Verfassung: intra constitutionis terminos [nell'ambito di quadri giuridici] PT 279; von den Grundprinzipien der Verfassung abweichen: ab ipsis recedere primariis Legum Fundamentalium principiis [allontanarsi dagli stessi principi basilari della Costituzione] EV n. 4; die hierarchische Verfassung der Kirche: constitutio hierarchica Ecclesiae [la constitution hirarchique de l'glise] LN X-15; eine Verfassung geben: conformare (civitatem) constitutione - VN 284; gegen die Verfassung verstoen: constitutionem offendere - VN 284; die Religionsfreiheit wurde in den meisten Verfassungen zum staatlichen Recht erklrt: libertas religiosa in plerisque Constitutionibus iam ut ius civile declaratur [la libert religiosa nella maggior parte delle costituzione dicharata diritto civile] DH n. 15; die Verfassung eines Vereins: constitutio [la costituzione] CIC vig. can. 94 1; Verfassungsform forma constitutionis [la soluzione costituzionale] CA n. 47; verfassungsmig verfassungsmig garantierte Rechte: iura lege fundamentali rei publicae statuta [diritti costituzionalmente garantiti] LC n. 76 Verfassungsnormen constitutionalia, ut aiunt, praecepta - AAA 321; Verfatheit die konkrete Verfatheit des Menschen: certa definita condicio hominis [la condizione concreta dell'uomo] ReP n. 13; Verfechter Verfechter der Rechte des Gewissens: iurium conscientiae vindicator [assertore dei diritti della coscienza] VS n. 34; verfehlen sich in seiner Aufgabe verfehlen: a munere deficere [venir meno al suo incarico] CIC vig. can. 253 3; sich gegen seine Berufung verfehlen: vocationi suae minime respondere [venire meno alla sua vocazione] LC n. 30; sich gegen die Ehrerbietung verfehlen: deesse reverentiae [mancare al rispetto] CIC vig. can. 1470 2; es ist nicht verfehlt, zu: alienum non est + inf. [non fuori luogo + inf.] SRS n. 36; Verfehlung seine Verfehlungen bekennen: peccata confiteri [confesser ses pchs] Cat. 1847; verfeindet zutiefst verfeindet: infensissimus [inimicissimo] QA 212; verfeinern excolere [affinare] UUS n. 31; den Ausdruck fr einen Begriff verfeinern: notionis vocabulum perpolire [perfezionare la espressione di un concetto] HG 566; eine durch Erfahrung verfeinerte Kunst: ars ipso usu expolita [un'arte affirmata dalla stessa esperienza] DAS 305; eine verfeinerte Zivilisation: cultus mollissimus [una civilt raffinata] PP n. 9; verfestigen defigere [rendere pi rigido] SRS n. 16; sich verfestigen: durescere [cristallizzarsi] LC n. 74, solidari - SD n. 8; Verfestigung confirmatio [il consolidamento] UUS n. 34; verfinstert der verfinsterte Blick: obscuratus prospectus [lo sguardo ottenebrato] EV n. 6; Verfinsterung eclipsis [l'eclissi] EV n. 11, obumbratio - Cat. 212; verflechten sich verflechten: contineri [l'interdipendenza] PT 291, necti [intrecciarsi] CA n. 31; verflochten sein: mutuo necti [intrecciarsi] CA n. 43; jeder Mensch ist in eine Kultur verflochten: quisque homo in quadam cultura illigatur [ogni uomo inserito in una cultura] FeR n. 71; Verflechtung mutuae rationes arcte conexae [l'intrecciarsi delle interdipendenze] OA n. 43; die gesellschaftliche Verflechtung: socialium rerum incrementa [la socializzazione] MM 415 Verflochtenheit die Verflochtenheit der internationalen Beziehungen: relationum inter nationes intricatio [l'intricata rete delle relazioni internazionali] GS n. 79; die Verflochtenheit der Ereignisse in deren Mitte wir leben: implicatio eventuum, quos nos ipsi experimur [la complessit dei fenomeni in mezzo ai quali viviamo] SRS n. 4; verfolgen [1] attendere ad [seguire] SRS n. 26; ein Recht verfolgen: vd. Recht; einen Weg verfolgen:

491

Verfolger
viam tenere [seguire la via] RH n. 7; es verfolgt den Zweck: hoc sibi assequendum proponit [ha per fine] Stat. PAS art. I; verfolgen [2] insectari aliquem - QC 8, vexare aliquem [perseguitare qc.] DI 9, exagitare aliquem [perseguitare qc.] LP 600, consectari aliquem hostiliter [poursuivre des incessantes hostilits] S. chr. 399; jemanden mit erbitterter Feindschaft verfolgen: aliquem acerbissima simultate conquirere - OOE 40; verfolgen [3] eine Straftat verfolgen: delictum persequi - CIC abr. can. 2198; Verfolger insectator - AAA 328, persecutor [il persecutore] LC n. 55 Verfolgung conflictatio [la persecucin] DN 264, insectatio [la persecuzione] DR 67, persecutio [la persecuzione] CIC vig. can. 1149; Verfolgung erfahren: persecutionem experiri [subire l'esperienza della persecuzione] SS n. 8; Verfolgung erdulden: persecutionem pati [sopportare la persecuzione] LC n. 47; Verfolgung leiden: insectatione laborare - SP 444, eine neue Verfolgung der Religion: nova adversus religionem insectatio - MP 778 Verfolgungsmanahmen insectationes [los inimicos procedimientos contra ] DN 264; Verfolgungsregime regimen persecutionis [un regime di persecuzione] LG n. 35; Verformung die Verformung des Gewissens: deformatio conscientiae [la deformazione della coscienza] VS n. 63; verfrht immaturus [prematuro] GS n. 86 verfgbar praesto ad usum [disponibile] DoV I 5; die verfgbaren Geldmittel: libera pecunia [il denaro disponibile] DC n. 23; Verfgbarkeit promptus bonorum usus [la disponibilit dei beni] SRS n. 28; die freie Verfgbarkeit ber sich selbst: libera ipsius animi promptitudo [la libera disponibilit di se stessi] SRS n. 45; die totale Verfgbarkeit: disponibilitas totalis AAS 1971, 917; verfgen decernere - CIC abr. can. 192 3, constituere - VN 288, disponere [disporre] SRS n. 15; ber die Dinge verfgen, wie es beliebt: arbitrium ex commodo res disponendi [la libert di disporre delle cose come aggrada] SRS n. 34; die Freiheit, ber die Dinge verfgen, wie es beliebt: arbitrium ex commodo res disponendi [la libert di disporre delle cose come meglio aggrada] EV n. 42; ber das Leben verfgen: vitam temperare [disporre della vita] EV n. 20; ber eine Sache verfgen: de re decernere [disporre di una cosa] EV n. 57; ber das Vermgen verfgen: de bonis disponere [disporre dei beni] CIC vig. can. 741 2; ber ein groes Vermgen verfgen: perampla fortuna uti [disporre di un fondo enorme] DR 104; Verfgung + ber die Verfgung ber Vermgen: dispositio bonorum [il disporre dei beni] CIC vig. can. 600; Verfgungen ber etwas treffen: disponere de aliqua re [disporre disporre di qc.] CIC vig. can. 668 1; + zur zur Verfgung stehen: praesto esse [avere a disposizione] AG n. 29, in promptu esse [essere a disposizione] CeP n. 59; jemandem zur Verfgung stehen: praesto esse alicui [essere messo a disposizione di qc.] LE n. 12; etwas zur Verfgung stellen: subministrare aliquid alicui - CIC abr. can. 1303 1, suppeditare alicui aliquid [procurare q.c. a qc.] CIC vig. can. 670, in promptu ponere aliquid alicui - CeP n. 66; alia durch Verfgung unter Lebenden: per actum inter vivos [con atto tra vivi] CIC vig. can. 1299 1; Verfgung von Todes wegen: dispositio mortis causa [disposizione valvole in caso di morte] CIC vig. can. 1299 2; durch Verfgung von Todes wegen: per actum mortis causa [con atto valevole in caso di morte] CIC vig. can. 1299 1; einstweilige Verfgung: inhibitio exercitii iuris [l'inibizione all'esercizio di un diritto] CIC vig. can. 1498; letztwillige Verfgung: ultima voluntas [l'ultima volont] CIC vig. can. 1301 3; eine Verfgung treffen: dispositionem capere - LA n. 84; Verfgungsanspruch die natrlichen Hilfsquellen mit absolutem Verfgungsanspruch zu benutzen, als ob sie unerschpflich wren, bringt ihr Fortbestehen nicht nur fr die gegenwrtige Generation, sondern auch fr alle knftigen in ernste Gefahr: si opes naturae dominio adhibentur absoluto, quasi inexhaustae essent, grave periculum est ne non solum aetatibus futuris, sed ne praesenti quidem in promptu sint [usare le risorse naturali, come se fossero inesauribili, con assoluto dominio, mette seriamente in pericolo la loro disponibilit non solo per la generazione presente, ma soprattutto per quelle future] SRS n. 34; verfhren zur Snde verfhren: sollicitare ad peccatum [sollecitare al peccato] CIC vig. can. 1387; von der Illusion verfhrt: falsa veri bonique specie allectus - UAD 696 verfhrerisch alliciens [seducente] FC n. 4; auf verfhrerische Weise: captiosa allicientique specie proposita [sotto apparenza cos seducente] DR 69 Verfhrung sollicitatio - CIC abr. can. 894, lenocinium - CIC abr. can. 1347 2; die Verfhrung zur Snde: sollicitatio ad peccatum [la sollecitazione al peccato] CIC vig. can. 982 vergllen jemandem etwas vergllen: alicui rem reddere amaram [rendere amara una cosa] DC n. 3; Vergangenheit saecula anteacta [i secoli passati] GS n. 15; + in in der Vergangenheit: elapsis temporibus [nei tempi andati] DAS 318; in der jngsten Vergangenheit: per proxime revoluta tempora - IMS 421, recentiore hac aetate [nel recente passato] CA n. 26; mehr als in der Vergangenheit: praesenti magis quam praeterito tempore [oggi pi che in passato] SRS n. 26; in die Vergangenheit blicken: praeterita respicere [guardare al passato] CA n. 16, ad

492

vergelich
praeteritam aetatem respicere [guardare al passato] CA n. 62; in der Vergangenheit versinken: transire a praeterito tempore devorati [passer englouti dans le pass] Cat. 1085; alia die Erfahrungen der Vergangenheit: praeteritorum saeculorum experientia [l'esperienza dei secoli passati] GS n. 44; die Last der Vergangenheit: temporis acti onus AAS 1966, 1174; die Lehren einer Vergangenheit, die man fr abgeschlossen und allzu verschieden hlt: documenta superioris aetatis, quam quis prorsus abiisse nimiumque iam discrepare arbitratur [le lezioni di un passato che l'uomo giudica chiuso e troppo diverso] OA n. 7; die Snden der Vergangenheit: temporis superioris crimina [i peccati del passato] TMA n. 34; dankbar der Vergangenheit gedenken: praeterita grata memoria tenere [fare memoria grata del passato] NMI n. 1; die Vergangenheit berprfen: tempus praeteritum considerare [considerare il passato] Cfl n. 48; sich sehnschtig in eine Vergangenheit zurckziehen, die nicht wiederkehrt: desiderium confugiendi ad tempus praeteritum quod amplius non redit [rifugiarsi nostalgicamente in un passato che non ritorna pi] Cfl n. 48; vergnglich caducus - UAD 686, fugax [fugace] FeR n. 46; die vergnglichen menschlichen Dinge: trasitoriae res humanae - AAS 1985, 580; vergngliche Gter: bona fluxa [beni effimeri] VS n. 86; Subst. das Vergngliche: res transeuntes [leffimero] FeR n. 6, res temporariae [il fuggevole] FeR n. 91; Vergnglichkeit vanitas [la caducit] RH n. 8; jeder von uns ist der Vergnglichkeit unterworfen: unusquisque nostrum transitioni est obnoxius [ciascuno di noi soggetto al passaggio] Iuv. n. 5; vergebens frustra [indarno] QA 178; inane aut vacuum [vano] SRS n. 13, inutilis [inutile] SS n. 48; vergeblich in cassum [indarno] ES 649; futtile [vano] EV n. 97; vergeblich bleiben: in irritum cedere - CIC abr. can. 2184, incassum cedere [risultare inutile] CIC vig. can. 697; vergebliche Aufwendungen machen: incassum sumptus effundere - VC 258; vergebliche Bemhungen: conamen inane [uno sforzo vano] ReP n. 10; Vergeblichkeit die scheinbare Vergeblichkeit des Wirkens: apparens peractis laboris sterilitas [l'apparente inutilit degli sforzi che si son fatti] PO n. 22 Vergebung condonatio [il perdono] RH n. 20, remissio [il perdono] LC 62 [la remissione] ReP n. 17; vergegenwrtigen actuale reddere [attualizzare] UUS n. 5, praesens facere [rendre prsent] Cat. 1076; Vergehen reatus, us CIC abr. can. 2356, admissum AAS 1972, 512 vergehen sie entstehen, wachsen und vergehen: oriuntur, florent atque occidunt [nascono, crescono e muoiono] PP n. 17; Pass. dreizehn Jahre sind schon vergangen, seit : tredecim iam anni elapsi sunt, ex quo - AAS 1982, 1201; seit ihrem Tod sind schon sechs Jahrhunderte vergangen: a cuius obitus VI iamiam saecula abeunt - AAS 1980, 570; in diesem Jahr sind elf Jahrhunderte vergangen, seit : undecim revoluta hoc anno complentur saecula, ex quo AAS 1963, 434; Pt. Pf. in den vergangenen Jahren: elapsis annis - MP 774; im vergangenen Jahrhundert: saeculo proxime praeterito [nel secolo scorso] LE n. 8; Subst. das Vergangene: praeterita [le cose passate] CIC vig. can. 9; das Vergangene vergessen: praeterita oblivisci [dimenticare il passato] NA n. 3; vergelten das Unrecht mit Billigkeit, den Trotz mit Milde, Benachteiligungen mit Wohltaten vergelten: aequitate iniuriam, lenitate contumaciam, beneficiis maleficia pensare - VN 294; Gott vergilt das Gute mit Gutem und das Bse mit Bsem: Deus bonum bono et malum malo rependit [Dio ripaga col bene il bene e col male il male] SD n. 10; Vergeltung retributio [la sanzione] NA n. 1, clarigatio [la rappresaglia] CA n. 52; der Kreislauf der Vergeltung: ambitus vindictae [il cerchio della vendetta] LC n. 57; vergesellschaften die Produktionsmittel vergesellschaften: instrumenta productionis sociae, ad rationem evertere [la socializzazione dei mezzi di produzione] SS n. 21; Vergesellschaftungsproze socialium rationum progressus [la socializzazione] MM 417; socialis vitae incrementa [la socializzazione] MM 417 vergessen etwas vergessen: aliquid oblivione exstinguere [oublier qc.] LN VI-1; oblivione oblitterare [dimenticare] EV n. 64; aliquid de memoria deponere [dimenticare q.c.] TMA n. 37, oblivioni mandare [dimenticare] Cfl n. 50; vergessen lassen: facere ut in oblivionem detur [dimenticare] FeR n. 33, oblivioni dare [faire oublier] Cat. 129; nicht vergessen: in animo defixum habere [ricordarsi] DR 88; Pass. etwas wird vergessen: aliquid e memoria discedit [q.c. viene dimenticato] Cfl n. 14; es wird vergessen, da: illud ex animo excidit + aci [si dimentica che + ind.] CA n. 49; Subst. dem Vergessen anheimgeben: in oblivionem reicere [relegare nell'oblio] UUS n. 17; zu einem unannehmbaren Vergessen fhren: in silentium quoddam inacceptabile illabi [sfociare in un'inaccetabile dimenticanza] Cfl n. 52; Vergessenheit etwas in Vergessenheit begraben: aliquid voluntaria quadam oblivione conterere [cancellare q.c. con l'oblio] ID 179; in Vergessenheit geraten: in oblivionem cadere [essere dimenticato] CIC vig. can. 1307 1; oblivione obrui [essere dimenticato] FeR n. 54; vergelich obliviosus [immemore] QP 599;

493

Vergeudung
Vergeudung dispendia, orum [lo sperpero] PP n. 53, effusio [lo sperpero] ReP n. 5; Vergewaltigung violatio - CIC abr. Can. 2354 1; Def. Vergewaltigung ist ein gewaltsamer Einbruch in die geschlechtliche Intimitt eines Menschen: stuprum ingressum indiciat per vim, cum violentia, in sexualem alicuius personae intimitatem [le viol dsigne l'entre par effraction, avec violence, dans l'intimit sexuelle d'une personne] Cat. 2356; vergiften inquinare - UAD 684; die natrliche Umwelt vergiften: loca naturalia coinquinare [inquinare l'ambiente naturale] Iuv. n. 14; Manche Theologen vergiften durch fremde und verderbte Lehren die heiligen Studien: Theologi quidam peregrinis improbandisque doctrinis inficiunt studia sacra - D-H n. 3738; Vergiftung contaminatio [l'inquinamento] OA n. 21, venenatio [l'avvelenamento] DC n. 5; Vergleich allg. comparatio [il paragone] RH n. 17 [l'accostamento] MD n. 11; im Vergleich mit: comparatione instituta cum [fatto il paragone con] LG n. 56; im Vergleich zu: si prae oculis habeatur [in confronto con] LC n. 8; per comparationem cum [paragonato a] DoI n. 22; der Vergleich der Abschrift mit der Urschrift: collatio transumpti cum archetypo CIC abr. can. 2055; der Vergleich des Textes mit den Parallelstellen: comparatio textus cum locis parallelis [il confronto del testo con i passi paralelli] VS n. 13; Vergleich jur. transactio [la transazione] CIC vig. can. 1446 3, transactio seu reconciliatio [la transazione o riconciliazione] CIC vig. can. 1713, accommodatio [l'accomodamento] CA n. 14; einen Vergleich schlieen: transactionem inire - CIC abr. can. 1925 3, transigere [fare una transazione] CIC vig. can. 1485; ein Vergleich, d. h. eine gtliche Beilegung: transactio seu reconciliatio [una transazione o riconciliazione] CIC vig. can. 1713 vergleichbar vergleichbar sein: conferri posse [essere paragonabile] ReP n. 31; vergleichbare Flle: consimilia [i problemi di tal genere] REU n. 49 2; vergleichbare Wettbewerbsbedingungen schaffen: emendi vendendi condiciones uniuscuiusque condicioni convenientes praebere [ridare condizioni di ristabilita compatibilit] PP n. 60; vergleichen etwas mit etwas vergleichen: comparare aliquid cum aliqua re CIC abr. can. 1800 1; adsimulare aliquid alicui rei [paragonare qc. a q.c.] MC 204; die Abschrift mit der Urschrift vergleichen: conferre transumptum cum actis originalibus - CIC abr. can. 2016 Vergleichsbegriff comparationis terminus [il termine di confronto] EV n. 55; Vergleichung collatio [il riscontro] QDS 113 Vergngen die Suche nach dem eigenem Vergngen: conquisitio propriae voluptatis [la qute du propre plaisir] Cat. 1609; Vergngungen oblectamenta, orum [i diversivi] FC n. 76 Vergngungsmarkt mercatura oblectamentorum [il mercato del divertimento] Iuv. n. 13; Vergoldung auratura - CIC abr. can. 1305 2; vergttlichen in deorum numerum referre [divinizzare] FeR n. 36 Vergttlichung divinizatio [la divinizzazione] EV n. 22; die Vergttlichung des Menschen: deificatio hominis [la divinizzazione delluomo] FeR n. 39; Vergtzung idololatria [l'idolatria] AA n. 7; die Vergtzung irdischer Gter: idolatria rerum temporalium [l'idolatria dei beni terreni] LC 62; vergrern ampliare [un ampliamento] GS n. 64; die Distanz vergrert sich: intervallum amplificatur [aumenta la distanza] PP n. 29 Vergtung remuneratio [il compenso] Stat. PAS art. XXVII [la rimunerazione] CIC vig. can. 281 1; eine angemessene Vergtung: honesta remuneratio [una onesta rimunerazione] CIC vig. can. 231 1 verhaften comprehendere [arrestare] ASS 15, 601, in custodiam tradere - IA 471 Verhaftung incarceratio [un'incarcerazione] GS n. 27, comprehensio [la cattura] DC n. 23; Verhalten modus agendi [il comportamento] GS n. 7, vivendi ratio [la condotta] ES 616, mores, um, m. [il comportamento] FC n. 34 [i comportamenti] SRS n. 9, sese gerendi habitus [il comportamento] SRS n. 41, agendi ratio [il modo di agire] CIC vig. can. 209 1 [l'atteggiamento] DC n. 16, modus se gerendi [il comportamento] Iuv. n. 6, habitus et mores [il comportamento] CA n. 45; + Subst. Garant des knftigen Verhaltens: illius quae posthac erit agendi rationis sponsor [il garante della condotta futura] ASS 31, 142/133; das Verhalten der Menschen: industria hominum [il comportamento degli uomini] SRS n. 35; das Verhalten des Menschen zu Gott dem Vater und sein Verhalten zu den Menschenbrdern stehen in einem engem Zusammenhang: habitudo hominis ad Deum Patrem et habitudo hominis ad homines fratres connectuntur [l'atteggiamento dell'uomo verso Dio Padre e quello dell'uomo verso gli altri uomini suoi fratelli sono connessi] NA n. 5; + Adj. das uere Verhalten: externa agendi ratio [il comportamento esteriore] SCo. n. 99; das bisherige Verhalten: eorum hactenus agendi ratio [la loro condotta passata] ASS 31, 142/133; das menschliche Verhalten: hominum mores [il comportamento umano] EV n. 70; auf der Ebene menschlichen Verhaltens: secundum humanam disciplinam [a livello della condotta umana] SRS n. 37; + Vb. das Verhalten der Personen beeinflussen: modum se gerendi personarum dirigere [guidare la

494

Verhltnismigkeit
condotta delle persone] SRS n. 41; jemandes Verhalten beschreiben: alicuius mores designare [caratterizzare il comportamento di qc.] MD n. 26; sein Verhalten regeln: sese gerendi modum gubernare [regolare il suo comportamento] FeR n. 30; dieses Verhalten unterschied sich von dem seiner Zeitgenossen: haec agendi ratio discrepabat a ratione agendi eius contemporalium [questo comportamento si distingueva da quello dei suoi contemporanei] MD n. 12; verhalten sich so verhalten: ut tales se praebere [comportarsi come tali] EV n. 79; sich rein passiv verhalten: mere passive sese gerere [comportarsi in maniera del tutto passiva] AA n. 2; sich unbedacht verhalten: inconsiderate se gerere - MN 686; sich zweideutig verhalten gegen jemanden: ambigue se gerere erga aliquem - AAS 1986, 553; wie soll man sich dem Tod gegenber verhalten?: qui habitus coram morte? [come atteggiarsi di fronte alla morte?] EV n. 46; Verhaltensgrundstze agendi principia [i principi di comportimento] LE n. 17; Verhaltenskodex normae rationis agendi [il codice di comportamento] VS n. 97; Verhaltensmodelle rationes vivendi [i modelli comportamentali] VS n. 47; Verhaltensnorm norma agendi [la norma di condotta] GS n. 7 [la norma di comportamento] VS n. 16; Verhaltensregeln agendi regulae [les rgles de conduite] Cat. 1950; Verhaltensweise modus agendi [il modo di agire] CIC vig. can. 1741, habitus [un atteggiamento] SRS n. 37 [il comportamento] EV n. 76; agendi ratio [il comportamento] EV n. 75; Pl. institutiones [i comportamenti] VS n. 4, sese gerendi rationes [i comportamenti] VS n. 65; + Adj. genau bestimmte Verhaltensweisen: certae statutaeque agendi rationes [precisi e determinati comportamenti] VS n. 99; eine antisoziale Verhaltensweise: habitudo societati contraria [un atteggiamento antisociale] FC n. 76; habituelle Verhaltensweisen sind die Tugenden und Laster: stabiles habitus sunt virtutes et vitia [les dispositions stables sont les vertus et les vices] Cat. 2516; kollektive Verhaltensweisen sozialer Gruppen: mores communes coetuum socialium [comportamenti collettivi di gruppi sociali] ReP n. 16; konkrete Verhaltensweisen: definitae sese gerendi rationes [comportamenti concreti] VS n. 67; eine konsumistische Verhaltensweise: incontinentia in rebus utendis [un atteggiamento consumistico] RH n. 16; + Vb. Verhaltensweisen anregen: modos agendi proponere [suggerere comportamenti] DoI n. 3; bestimmte Verhaltensweisen ben: certos colere habitus [coltivare certi atteggamenti] VS n. 52; Verhltnis im zu im Verhltnis zu: per respectum ad [rispetto a] DoI n. 4; + zwischen das Verhltnis zwischen : quid interest inter et inter [il rapporto fra ] PT 278, necessitudines inter [le relazioni fra ] CIC vig. can. 365 1; + Subst. in keinem Verhltnis zu den erhofften Ergebnissen stehen: impar esse iis effectibus quos sperari liceret [essere sproporzionato ai risultati che si potrebbero sperare] EV n. 65; das Verhltnis von Glaube und Philosophie: inter fidem et philosophiam necessitudo [il rapporto tra fede e filosofia] FeR n. 23, habitudo inter fidem et philosophiam [il rapporto tra la fede e la filosofia] FeR n. 41; in den verschiedenen Verhltnissen des Lebens: In variis vitae generibus [nei vari generi di vita] LG n. 41; das Verhltnis der Kirche zu den nicht-christlichen Religionen: Ecclesiae habitudo ad religiones non-christianas [le relazioni della Chiesa con le religioni non-cristiane] NA n. 1; + Adj. das wohl abgewogene Verhltnis der Rechte und Pflichten: temperatio iurium atque officiorum [il temperamento dei diritti e dei doveri] DI 4; im gebhrenden Verhltnisse: debita cum proportione [con debita proporzione] CIC vig. can. 122 n. 1; die gesellschaftlichen Verhltnisse: socialia adiuncta [le condizioni sociali] CD n. 16, adiuncta socialia [il contesto sociale] GS n. 25; die persnlichen Verhltnisse: condicio personae [la condizione della persona] CIC vig. can. 1572; das rechte Verhltnis: iustae proportiones [le giuste proporzioni] LE n. 18; etwas in das rechte Verhltnis bringen: aliquid congruenter componere [armonizzare q.c.] IM n. 6; die tatschlichen Verhltnisse: res quales sunt [la realt delle situazioni] GS n. 82; + Vb. das richtige Verhltnis festlegen: rectam rationem suscipere [stabilire il corretto rapporto] FeR n. 35; wie es die Verhltnisse gestatten: prout adiuncta permittant [a secondo che le circostanze lo permettano] CIC vig. can. 1746; Verhltnis Def. ein Verhltnis liegt dann vor, wenn ein Mann und eine Frau sich weigern, ihrer auch die sexuelle Intimitt einbegreifenden Beziehung eine ffentliche Rechtsform zu geben: libera iunctio habetur, cum vir et mulier recusant iuridicam et publicam dare formam relationi intimitatem sexualem implicanti [il y a union libre lorsque l'homme et la femme refusent de donner une forme juridique et publique une liaison impliquant l'intimit sexuelle] Cat. 2390; verhltnismig pro portione - EV n. 68; Verhltnismigkeit die gebotene Verhltnismigkeit beachten: debitum servare moderamen [la debita moderazione] CIC vig. can. 1324 1 n. 6; die Verhltnismigkeit eines Aktes bezglich seiner Auswirkungen: proportio actus cum suis effectibus [la proporzione dellatto coi suoi effetti] VS n. 75;

495

verhandeln
verhandeln ber alles lt sich verhandeln: omnia sunt venalia [tutto negoziabile] EV n. 20; mit jemandem verhandeln: agere cum aliquo - GdC 387; mndlich verhandeln: audientiam celebrare [tenere una udienza] CIC vig. can. 1661 1; ber den vor Gericht verhandelten Rechtsstreit entscheiden: definire controversiam coram tribunali agitatam [definire la controversia discussa avanti al tribunale] CIC vig. can. 1611 n. 1; Verhandlung tractatio - ASS 6, 147, negotiatio [le trattative] GS n. 68, deliberationes [le trattative] PP n. 61; durch Verhandlungen: pactis et conventis [attraverso il negoziato] PT 291; die mndliche Verhandlung: audientia [l'udienza] CIC vig. can. 1661 1; Verhandlungen ber einen Vertragsschlu fhren: agere de conventione conficienda [trattare la stipulazione della convenzione] CIC vig. can. 365 2; Konflikte auf dem Weg von Verhandlungen lsen: dimicationes reducere per negotiationem [rduire des conflits par la ngociation] Cat. 2430; Verhandlungsgegenstand res tractandae [le questioni da trattare] CIC vig. can. 338 2; Verhandlungswille tractandi voluntas [la volont di negoziato] CA n. 25; Verhandlungsweg Konflikte auf dem Verhandlungsweg lsen: tensionibus exitum conciliatum invenire [trouver pour les conflits l'issue ngocie] Cat. 1940; verhngen eine Sanktion verhngen: sanctionem ferre [infliggere una sanzione] CIC vig. can. 96; eine Strafe verhngen: poenam infligere - CIC abr. can. 2257 2, poenam irrogare [infliggere la pena] CIC vig. can. 1355 1 verhngnisvoll perniciose [esiziale] ADS 398; exitialis [esiziale] QA 189; verhngnisvolle Folgen: tragicae consequentiae [consquences dramatiques] Cat. 399; mit verhngnisvollen Irrtmern behaftet: erroribus mortiferis inficiatus [contagionato da errori mortali] LC n. 19; verhngnisvolle Konsequenzen: consectaria exitiosa [conseguenze funeste] SRS n. 17; eine verhngnisvolle Zweideutigkeit: mortifera ambiguitas [una mortale ambiguit] LC n. 20 Verhngung die Verhngung der Strafe: irrogatio poenae [l'inflizione della pena] CIC vig. can. 1344 verharren im Ungehorsam verharren: persistere in inoboedientia [persistere nelle disobbedienza] CIC vig. can. 1371 verhrten die Herzen verhrten sich: corda occallescunt [i cuori s'induriscono] PP n. 19; Pt. Pf. verhrtet: obstinatus [ostinato] GS n. 82; Verhrtung Verhrtung des Herzens: cordis induratio [l'endurcissement du coeur] Cat. 1859; verhat invisus [inviso] DI 13 verheimlichen dissimulare - CIC abr. can. 637; verheiratet matrimonio iunctus [unito in matrimonio] AA n. 22, coniugatus [coniugato] CIC vig. can. 236, vom Mann uxoratus [coniugato] CIC vig. can. 281 3 [sposato] CIC vig. can. 1031 2 Verheiung praesagium [il presagio] GS n. 93, promissio [la promessa] LC n. 19, repromissio [la promessa] FeR n. 70, pollicitatio [la promessa] EV n. 2, res promissae [la promessa] SS n. 18; schillernde Verheiungen: mirae pollicitationes [abbiglianti promesse] DR 72; Straen gehen, die scheinbar voller Verheiungen sind: in viis specie promissorum plenis ambulare [avventurarsi su strade apparentemente ricche di promesse] Iuv. n. 13; verheiungsvoll verheiungsvolle Ergebnisse: eventibus, de quibus bene licet sperare [promettenti risultati] SRS n. 45; ein verheiungsvoller Dialog: dialogus exspectationum refertus [un dialogo ricco di promesse] UUS n. 69; die knftigen Fortschritte verheiungsvoll ankndigen: futuros progressus fauste portendere [felicemente preannunziare i futuri progressi] UR n. 6; verherrlichen extollere [esaltare] DC n. 5; etwas verherrlichen: aliquid nimis extollere [l'esaltazione] LE n. 5; Verherrlichung amplificatio [lesaltazione] VS n. 33; verhindern den Krieg verhindern: bellum praecavere [prevenire la guerra] GS n. 84; die Erneuerung verhindern: praepedire renovationem [empcher les reformes] LN XI-11; Pass. verhindert sein: praepediri - CIC abr. can. 565 3; Pt. Pf. verhindert: impedimento detentus [trattenuto da un impedimento] CIC vig. can. 1744 2; durch Krankheit verhindert: infirmitate detentus - CIC abr. can. 417 2; Verhinderung wegen ihrer Verhinderung: propter illorum impossibilitatem [essendo quelli impossibilitati] CIC vig. can. 1745 verhhnen die Menschenrechte verhhnen: hominum iura spernere [irridere ai diritti dell'uomo] LC n. 17 verhllen auf verhllte Weise: modo velato [de faon voile] Cat. 447; verhten antevertere [prevenire] QA 220, praecavere [prevenire] SD n. 29; einen Konflikt verhten: praevertere conflictionem [allontanare il conflitto] QP 602; eine Krankheit verhten: morbum praecavere [prevenire una malattia] QDAP n. 17; Schaden verhten: damna praecavere AAS 1966, 339; verifizieren eine aus frheren Untersuchungen hervorgegangene Hypothese verifizieren: verificare hypothesim ortam ex praecedentibus observationibus [verificare un'ipotesi emersa da precedenti osservazioni] DoV I 4; verinnerlichen sibi interiorem facere [interiorizzare] LC n. 54; intimis sensibus recipere [approfondire] CT n. 26 Verinnerlichung interiorizatio - AAS 1969, 616

496

verknden
Verirrung confusio [lo smarrimento] TMA n. 36; Pl. deviationes [des dviations] Cat. 890; zu den schlimmsten Verirrungen fhren: ad pessimas ducere depravationes [conduire aux pires dgradations] Cat. 2298; verjhren der Anspruch verjhrt: actio praescriptione extinguitur [l'azione si estingue per prescrizione] CIC vig. can. 1362 1; der Anspruch verjhrt in 30 Jahren: actio spatio triginta annorum praescribitur [l'azione si prescrive nello spazio di trent'anni] CIC vig. can. 1270; die Strafklage ist verjhrt: actio criminalis extincta est [l'azione criminale estinta] CIC vig. can. 1720; wenn das Recht verjhrt ist: si ius legitime praescriptum fuerit - CIC abr. can. 1470 1; Verjhrung praescriptio tamquam se liberandi modus [la prescrizione come modo per liberarsi da un onere] CIC vig. can. 1268; jeder Klageanspruch erlischt durch Verjhrung: quaevis actio extinguitur praescriptione [ogni azione si estingue con la prescrizione] CIC vig. can. 1492 1; die Verjhrung beginnt mit dem Tag, wo : praescriptio decurrit ex die quo : [la prescrizione decorre dal giorni in cui ] CIC vig. can. 1362 2; die Verjhrung unterbrechen: praesciptionem interrumpere - CIC abr. can. 1725; die Verjhrung wird unterbrochen: praescriptio interrumpitur [s'interrompe la prescrizione] CIC vig. can. 1512 Verjhrungsfrist praescriptionis terminus [il limite di tempo per la prescrizione] CIC vig. can. 1362 1 verjngen sich verjngen: iuvenescere [ringiovanire] LG n. 4, verkaufen vendere [vendere] CIC vig. can. 827 4; verkuflich verkuflich sein: venalis prostare - CIC abr. can. 2318 1, ad vendendum esse [essere vendibile] CA n. 34; Verkehr Verkehr mit jemandem: conversatio cum aliquo [il rapporto con qc.] OE ante n. 24; ehelicher Verkehr: coniugalis congressio [l'incontro coniugale] HV n. 11, matrimonii usus [l'atto matrimoniale] HV n. 12, actus coniugalis [l'atto coniugale] HV n. 12, maritalis amplexus [l'uso del matrimonio] HV n. 16, maritale commercium [l'uso del matrimonio] HV n. 16 verkehren mit jemandem verkehren: communicare cum aliquo [comunicare con qc.] CD n. 19; ehelich verkehren: maritali affectu conversari [intrattenersi con affetto maritale] CIC vig. Can. 1152 2; Verkehrsregeln codex vehiculorum transitum regens [le code de la route] Cat. 1736; Verkehrsvorschriften normae ad vehicolorum ductum moderandum statutae [norme stabilite per la guida dei veicoli] GS n. 30 verkehrt perperam - QAM 370, zuinnerst verkehrt: intrinsecus pravus [intrinsquement perverse] Cat. 676; eine verkehrte Erklrung: perversa explicatio - DH n. 2784; mit einer verkehrten Art des Beweisens: praepostero argumentandi genere - D-H n. 2776; ein verkehrtes Urteil: praeposterum iudicium [un perverso concetto] LP 593; Verkehrung die Verkehrung des wahren Sinnes der Freiheit: perversio sensus propriae libertatis [lo stravolgimento del vero senso della libert] LC n. 37; die Verkehrung der Strukturen: inversio inter structuras [l'inversion entre structures] LN XI-8; es wre eine schlimme Verkehrung, wenn: valde improbe fieret, si [sarebbe una grave perversione + inf.] LC n. 98; verkennen perperam comprehendere [mconnatre] LN XI-17; wir verkennen nicht: non diffitemur + aci [non disconosciamo che] SP 432; Subst. das Verkennen: falsus intellectus [la mconnaissance] LN VII-9, inscientia [la mconnaissance] Cat. 840, ignorantia [la mconnaissance] Cat. 2087; Verkettung die Verkettung von Ursache und Wirkung: causae et effectus copulatio [la concatenazione di causa e di effetto] ReP n. 15; verklagen jemanden verklagen: convenire aliquem [chiamare qc. in giudizio] CIC vig. can. 1493 [convenire qc.] CIC vig. can. 1493; verklagt werden: conveniri [essere chiamato in giudizio] CIC vig. can. 1408 verkleidet permutata veste - OOE 57 verkleinern Pt. Pf. in verkleinerter Form widergeben: minutam breviatamque formam referre [riproducere in piccolo] Stat. PAS art. VI verknoten capita fili nodo iungere - VAS can. 85 verknpfen Pt. Pf. innerlich miteinander verknpft: intrinsece inter se connexi [intimamente connessi] DV n. 2 verkommen disperdi [venire disperso] SCo. n. 126 verkrpern concorporare [incarnare] FC n. 34 Verkrperung eine Verkrperung des weiblichen Ideals: corporatae personae species muliebris optimae [una incarnazione dell'ideale femminile] MD n. 27; verkrppelt corpore deformis [deforme di corpo] MC 239 verkmmern Pt. Pf. verkmmert: imminutus [attenuato] ReP n. 26; verknden enuntiare [annunciare] EV n. 6, renuntiare [proclamare] EV n. 51, proclamare [proclamare] DoI n. 2; ein Gesetz verknden legem promulgare [promulgare la legge] CIC vig. can. 8 1; ein Dekret verknden: promulgare decretum [promulgare un decreto] CIC vig. can. 341 1; ein Urteil verknden: sententiam publicare [pubblicare la sentenza] CIC vig. can. 1614; die Emanzipation der Frau verknden: feminam a viri tutela prorsus liberam praedicare [proclamare il principio dell'emancipazione della donna] DR 71; etwas in ffentlichen Erklrungen

497

verkndigen
verknden: publicis documentis aliquid consignare [pubblicare q. c. con documenti sollenni] GE pr. verkndigen annuntiare [annunziare] CIC vig. can. 747 1; das Evangelium verkndigen: Evangelium enuntiare [lannuncio del Vangelo] FeR n. 71; Verkndiger praeco [il banditore] DR 73 Verkndigung praeconium [un annunzio] DV n. 1 [la predicazione] DV n. 9; die Verkndigung des Evangeliums: praedicatio Evangelii [la predicazione del Vangelo] LG n. 26; Verkndung proclamatio [la proclamazione] DoI n. 1; die Verkndung eines Dekrets: promulgatio decreti [la promulgazione d'un decreto] CIC vig. can. 341 2; die Verkndung eines Urteils: publicatio sententiae [la pubblicazione della sentenza] CIC vig. can. 1614 verkrzen eine Frist verkrzen: vd. Frist; das Leben wird verkrzt: vita brevior evadit [la vita va abbreviata] EV n. 65; den Studienplan verkrzen: disciplinam in breve cogere - Vet. Sap. 134; die fr die Erledigung der Flle erforderliche Zeit verkrzen: contrahere tempus solutioni causarum impendendum AAS 1971, 310; Pt. Pr. eine verkrzende Lektre der Schrift: lectio Scripturarum angustanda [une lecture rductrice de l'criture] LN X-5; verkrzende Interpretationen zurckweisen: reicere interpretationes reductivas [refutare interpretazioni riduttive] DoI n. 10; Pt. Pf. verkrzt berliefert: compendiose traditus - D-H n. 3586; ein verkrztes Schema: ratio reductiva [uno schema riduttivo] FeR n. 97; der Mensch wird zu einem Bndel gesellschaftlicher Beziehungen verkrzt: homo ad seriem quandam deducitur socialium oeconomicarumque necessitudinum [l'uomo ridotto ad una serie di relazioni sociali] CA n. 13; Verkrzung deminutio [il riduzionismo] UUS n. 36, reductio [il riduzionismo] FeR n. 97 [la riduzione] VS n. 49; die Gefahr einer Verkrzung des Lebens: periculum imminet ne vita homini abscidatur [il rischio di abbreviargli la vita] EV n. 65; verlachen jemanden verlachen: irrisui habere aliquem ACSF 9 verlagern transferre - CIC abr. can. 222 2; ein Unternehmen wird verlagert: societas sede sua commovetur [un'impresa si sposta] OA n. 9; verlangen Schadensersatz verlangen: debitam illatorum damnorum compensationem postulare [reclamare le dovute riparazioni] ASS 31, 143/134; eine hhere Summe verlangen: maiorem summam expetere [chiedere una somma maggiore] CIC vig. can. 952 1; Subst. appetitio [laspirazione] VS n. 7, optatum [l'appello] PP n. 65; ein Verlangen stillen: satisfacere desiderio [soddisfare il desiderio] LC n. 42; ein ungestilltes Verlangen: non satiata aviditas [un desiderio insoddisfatto] LC n. 40 verlngern eine Frist verlngern: vd. Frist; die Probezeit verlngern: probationis tempus prorogare [prolungare il periodo di prova] CIC vig. can. 653 2; den Studienplan verlngern: studiorum curriculum porrigere - Vet. Sap. 134 Verlngerung die Verlngerung der Frist vd. Frist; die Verlngerung der biologischen Lebensdauer: prorogata biologica longaevitas [il prolungamento della longevit biologica] GS n. 18; die Verlngerung des Lebens: vitae dilatio [il prolungamento della vita] EV n. 65; verlassen [1] das Institut verlassen: deserere institutum [lasciare l'istituto] CIC vig. can. 653 1, derelinquere institutum [lasciare l'istituto] CIC vig. can. 688 1; ein verlassener Ehegatte: coniux derelictus [un coniuge abbandonato] FC n. 71; verlassene Kinder: infantes derelicti [bambini abbandonati] AA n. 11; verlassen [2] sich auf die Vorsehung verlassen: derelictio in providentiam [l'abandon la providence] Cat. 322; Verlassen destitutio [l'abbandono] FC n. 12; das Verlassen der Kinder desertio filiorum [l'abbandono dei bambini] FC n. 41 Verlassenheit solitudo [l'abbandono] RH n. 7, desertio [l'abbandono] SD n. 6, derelictio [l'abbandono] SD n. 18, relictio [l'abbandono] NMI 50; verllich credendum [affidabile] SS n. 1; eine verlliche bersetzung: translatio fidelis [una traduzione fidele] CIC vig. can. 1474 2; Verllichkeit fidelitas [la fidelit] Cat. 215; Verlauf im Verlauf der Arbeiten: per operis cursum [nel corso dei lavori] ReP n. 16; im Verlauf des 20. Jahrhunderts: saeculi XX spatio [nell'arco del XX secolo] RH n. 2; im Verlauf des Studiums: studiorum curriculo decurrente [durante il periodo degli studi] CIC vig. can. 258; dem Kongress einen glcklichen Verlauf wnschen: conventui felicem decursum percupere - AAS 1966, 610; Verlautbarung enuntiatio [l'enunciazione] LE n. 2; die Verlautbarungen des Lehramtes: Magisterii effata [le pronunciamenti del Magistero] FeR n. 65; die jngsten Verlautbarungen des Lehramtes: recentes interventus Magisterii [i recenti interventi del Magistero] LC n. 71; verlegen einen Feiertag verlegen: diem festum transferre [trasferire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1; eine Synode verlegen: synodum transferre [trasferire il sinodo] CIC vig. can. 344; auf einen anderen Tag verlegen: transferre in diem diversam [trasferire in un giorno diverso] CIC vig. can. 1309 Verleger editor - CIC abr. can. 2318 Verlegung translatio - CIC abr. can. 1421 verleihen ein Amt verleihen: vd. Amt; die Befugnis verleihen: facultatem concedere [concedere la facolt] CIC vig. can. 885 2; einen akademischen Grad verleihen: gradum academicum conferre [conferire un grado accademico] CIC vig. can. 817; jemandem

498

Verlust
einen Orden verleihen: aliquem Equitem renuntiare ASS 18, 417; einen Preis verleihen: praemium destinare [l'assignazione d'un premio] Stat. PAS art. XIX; jemanden einem Titel verleihen: aliquem titulo honorare - Stat. PAS art. III Verleihung die Verleihung (der Rechtsfhigkeit): concessio [la concessione] CIC vig.can. 114 1; die Verleihung des Doktorgrades: collatio laureae [la collazione della laurea] QDS 98; die Verleihung der Preise: distributio praemiorum [la collazione dei premi] QDS 20; verleiten instigare [instigare] HG 562; verlernen dedoceri [disimparare] DI 5; verletzen die Amtspflicht verletzen: muneri deficere CIC abr. can. 631 2, officio desse [venir meno al suo incarico] CIC vig. can. 1457 2; die Gerechtigkeit verletzen: iustitiam offendere [offendere la giustizia] LC n. 94, iustitiam impugnare [levantarse contro la justicia] FiC 196; eine Gesetzesbestimmung verletzen: caput legis offendere - AAA 322; einen Menschen verletzen: vulnerare [ferire] CIC vig. can. 1397; die Menschenwrde verletzen: dignitatem personae laedere humanae [compromettere da dignit della persona umana] FC n. 4; eine Situation, die die Menschenwrde verletzt: deformitas hominis dignitatem labefactans [una situazione che offende la dignit dell'uomo] PP n. 6; Rechte verletzen: vd. Recht; ohne die eigenen Prinzipien und ihre Autonomie im geringsten zu verletzen: propriis principiis propriaque autonomia haud declinatis [senza in nulla venire meno ai propri principi e alla propria autonomia] FeR n. 67; Pt. Pr. verletzende Worte: aculeata verba [un dialogo pungente] ES 645; Verletzter saucius [un ferito] LG n. 46; Verletzung die Verletzung des Gesetzes: violatio legis [la violazione] CIC vig. can. 1324 1; ber die Verletzung des Gesetzes entscheiden cognoscere de violatione legis [giudicare la violazione della legge] CIC vig. can. 1401 n. 2; unter Verletzung der rechtlichen Formen: legitimis posthabitis [ l'encontre des formalits de droit] MG 6; die Verletzung von Pflichten: violatio officiorum [la violazione delle leggi] CIC vig. can. 1741; die Verletzung einer ethischen Pflicht: violatio obligationis ethicae [la defezione rispetto ad un obbligo morale] SRS n. 23; die Verletzung eines Rechts: vd. Recht; die Verletzung des Rechtes anderer: vd. Recht; die Verletzung eines Wertes: offensio veri boni [un'offesa al vero bene] FC n. 76; eine Verletzung der angeborenen Wrde: nativae dignitatis violatio [une violation de la dignit native] LN I-4; grobe Vernachlssigung oder Verletzung der pfarrlichen Amtspflichten, die trotz Verwarnung weiter andauert: gravis neglectus vel violatio officiorum paroecialium quae post monitionem persistat [grave negligenza o violazione dei doveri parocchiali, che persista dopo l'ammonizione] CIC vig. can. 1741 n. 4; Verletzungen vertiefen: offensiones fovere [nourrir les blessures] LN I-8; verleugnen sich selbst verleugnen: se ipsum pernegare [rinnegare se stesso] EV n. 19; seine eigene Natur verleugnen: abdicare suam naturam [negare la sua propria natura] LC n. 37; Verleumder calumniator [il calunniatore] CIC vig. can. 1390 3 verleumderisch calumniosus [calunnioso] CIC vig. can. 1390 2 Verleumdung obtrectatio [la maldicenza] RN 669, calumnia [la calomnie] Cat. 2477; eine grundlose Verleumdung: inanis calumnia [una vana calunnia] ID 175; diese Verleumdungen verstoen gegen den gesunden Menschenverstand: hae calumniae ipso communi hominum sensu diluuntur [siffatte calunnie cadono dinanzi al buon senso] ASS 143/134 Verleumdungskampagne calumniarum diffusio [una campagna di calunnie] LC n. 79 verlieren das Amt verlieren: vd. Amt; das Eigentum verlieren: dominium bonorum amittere [perdere il dominio] CIC vig. can. 706; die Freiheit verlieren: libertatis iacturam facere - OOE 56; ein Recht verlieren: vd. Recht; sich selbst verlieren: seipsum perdere [la sua distruzione] LC n. 25; jeden Sinn verlieren: omnem suum amittere sensum [perdre tout sens] LN VIII-7; die eigene Wahlfreiheit verlieren: proprio libero consilio destitui [essere privato della facolt di agire liberamente] DH n. 8; Pt. Pf. verloren gehen: deperire [andare perduto] CIC vig. can. 555 3 Verlbnis sponsalitia - CIC abr. can. 1017 1, sponsale, is, n. [il fidanzamento] GS n. 49, matrimonii promissio quam sponsalia vocant [la promessa di matrimonio detta fidanzamento] CIC vig. can. 1062 1 Verlobter sponsus [il fidanzato] AA n. 11; die Verlobten: nuptias facturi [i fidanzati] FC n. 68, sponsi [gli sposi] CIC vig. can. 1063 verlocken rapere [incantare] ES 630; Pt. Pr. verlockend: mentem alliciens [appassionante] Iuv. n. 5; ein verlockendes Angebot: corruptrix oblatio [un'offerta tentatrice] SRS n. 28; Pt. Pf. verlockt von etwas: illectus aliqua re - QAM 48; Verlockung die davon ausgehende Verlockung: illecebra illinc proficiscens [la tentazione costituita da questo] Iuv. n. 13; Verlosung zur Verlosung gelangen: in sortem conici [imbussolarsi] QDS 56 Verlust dispendium CIC abr. can. 1317 3, amissio [la perdita] FC n. 81; der Verlust des Lebens: vitae iactura [la perdita della vita] EV n. 33; der Verlust wirtschaftlicher Vorteile: amissio oeconomicarum commoditatum [la perdita di vantaggi economici] LC

499

Vermchtnis
n. 81; jemandem einen Verlust zufgen: iacturam afferre alicui [costituire una perdita per qc.] LE n. 23; Vermchtnis legatum [il lascito] ASS 23, 210; die Erfllung eines Vermchtnisses: exsecutio legati [l'esecuzione del legato] CIC vig. can. 1413 vermnnlichen masculescere [la mascolinizzazione] MD n. 10; vermarkten das menschliche Leben vermarkten: vitam humanam mercem reddere [la mercificazione della vita umana] CA n. 41; vermassen Pass. vermat werden: turba conglobata fieri [essere massificato] FC n. 43 vermehren die Bedrohung vermehren: minas augere [aumentare le minacce] LC n. 15 Vermehrung die Vermehrung der Bedrohungen: duplicatae minationes sunt [il molteplicarsi delle minacce] EV n. 3; die Vermehrung der Dinge: res multiplicandae [la multiplicazione delle cose] SRS n. 28; Vermehrung des eigenen Vermgens: propriae rei familiaris amplificatio [aumentare le sostanze della propria famiglia] PO n. 17 vermeiden devitare - CIC abr. can. 129; Streit vermeiden: controversiam praecavere [evitare la controversia] CIC vig. can. 1733 1; einen Rechtsstreit vermeiden: contentionem vitare [non vi sia contesa] CIC vig. can. 1733 1; Vermeidung zur Vermeidung von rgernissen: ad scandala praecavenda [per prevenire gli scandali] CIC vig. can. 1722 vermengen permiscere [mescolare] GS n. 37; Vermenschlichung die Wissenschaft kann vieles zur Vermenschlichung der Welt und der Menschheit beitragen: scientia multum conferre potest ad humaniores mundum et hominem reddendos [la scienza pu contribuire molto all'umanizzazione del mondo e dell'umanit] SS n. 25; vermerken in den Akten vermerken: in actis significare [mettere agli atti] CIC vig. can. 1705 3 vermessen insolens [presuntuoso] ReP n. 31, temerarius [tmraire] Cat. 2478; Vermessenheit praesumptio [la prsomption] Cat. 2091; in trotziger Vermessenheit: arrogantia quadam et contumacia [spinto da una certa superbia e arroganza] DI 4; vermessentlich praesumptuose [con presunzione] LG n. 12; vermieten locare [locare] CIC vig. can. 1289 Vermietung locatio - CIC abr. can. 1479 vermindern Ungleichhheiten vermindern: inaequalitates minuere [ridurre le disuguaglianze] PP n. 34 vermischt permixte [alla rinfusa] CeP n. 75; Vermischung permixtio [la mescolanza] OE n. 16 vermitteln die Gnade der Welt vermitteln: gratiam mundo communicare [comunicare la grazia al mondo] AA n. 6; die Lehre des Glaubens den Menschen unserer Zeit vermitteln: doctrinam cum hominibus nostri temporis communicare [comunicare la dottrina agli uomini della nostra epoca] VS n. 29; Vermittlung intercessio [la mediazione] FeR n. 83; durch Vermittlung des Gewissens: mediante conscientia [attraverso la coscienza] DH n. 3; die unverflschte und grndliche Vermittlung der Glaubenswahrheit: sincere profundeque fidei veritas communicanda [la genuina e profonda comunicazione della verit di fede] FeR n. 105; Vermgen res et commoda [gli utili e gli agi] RN 642, census, us [la propriet] RN 662, res familiaris [l'avere] QA 198, fortuna, ae [la fortuna] DR 92, bona patrimonialia [i beni patrimoniali] PC n. 13; patrimonium [il patrimonio] CIC vig. can. 586 1, facultates [i propri averi] CIC vig. can. 1300; + Subst. das Vermgen der Pfarrei: massa paroecialis [la massa parocchiale] CIC vig. can. 531; das Vermgen der Dizese: massa communis dioecesana [il fondo comune diocesano] REU n. 70; das Eigentum am Vermgen: dominium bonorum [la propriet dei beni] CIC vig. can. 1256; Einknfte aus Vermgen: reditus bonorum [i redditi dei beni] CIC vig. can. 1284 2 sub 4; Vermehrung des eigenen Vermgens: propriae rei familiaris amplificatio [aumentare le sostanze della propria famiglia] PO n. 17; + Adj. ein beruhigendes Vermgen: clemens fortuna - GdC 392; + Vb. ber sein Vermgen bestimmen: de bonis suis statuere [disporre dei propri beni] CIC vig. can. 1299 1; sie knnen Rechte und Vermgen erwerben: iura et bona acquirere possunt [possono acquisire diritti e beni] CIC vig. can. 310; das Vermgen mehren: rem familiarem augere [aiutare l'avere] QA 198, fortunam amplificare [accrescere la fortuna] QA 222; sich ein Vermgen schaffen: sibi censum parare [costituire un patrimonio] MM 428; ber ein groes Vermgen verfgen: perampla fortuna uti [disporre di un fondo enorme] DR 104; Vermgensfonds einen allgemeinen Vermgensfonds einrichten: massam communem constituere [costituire un fondo comune] CIC vig. can. 1274 3 Vermgenslage condicio patrimonialis [la situazione patrimoniale] CIC vig. can. 638 3, status oeconomicus [la situazione economica] CIC vig. can. 1277, status patrimonialis et oeconomicus [lo stato patrimoniale e economico] REU n. 120; Vermgensmehrung res familiaris amplificanda - PT 285 Vermgensrechte iura patrimonialia [diritti patrimoniali] CIC vig. can.121 Vermgensverwalter bonorum administrator [l'amministratore dei beni] 309

500

Vernunftgebrauch
Vermgensverwaltung gestio bonorum - CIC abr. can. 139 3, ratio patrimonialis [l'administration du patrimoine] MG 7, rei oeconomicae dispensatio [l'economato] Stat. PAS art. XI, gestio bonorum [l'amministrazione dei beni] CIC vig. can. 285 4, rerum temporalium administratio [l'amministrazione delle cose temporali] CIC vig. can. 1741 Vermgensverwaltungsrat consilium a rebus oeconomicis [il consiglio per gli affari economici] CIC vig. ante can. 492 Vermgenswerte bona patrimonialia AAS 1966, 779; vermuten conicere [presumere] VS n. 51; es wird vermutet: praesumitur [ ritenuto] CIC vig. can. 1322 vermutlich der vermutliche Konflikt zwischen Freiheit und Gesetz: coniecta repugnantia inter libertatem et legem [il presunto conflitto tra la libert e la legge] VS n. 46; Vermutung Def. die Vermutung ist eine begrndete Deutung einer unsicheren Tatsache: praesumptio id est rei incertae probabilis coniectura [la presunzione la deduzione probabile da un fatto certo di una cosa incerta] CIC vig. can. 1584; wer eine rechtliche Vermutung fr sich hat, ist frei von der Beweislast, die der Gegenpartei zufllt: qui habet pro se iuris praesumptionem, liberatur ab onere probandi, quod recidit in partem adversam [chi ha dalla sua parte una presunzione iuris, viene liberato dall'onere della prova, che ricade sulla parte avversa] CIC vig. can. 1585; gesetzliche Vermutung: quae ab ipsa lege praesumuntur [ci che dalla legge stessa si presume] CIC vig. can. 1526 2; die Vermutung spricht fr etwas: praesumptio stat pro aliquo - CIC abr. can. 127; die Vermutung ist widerlegt: praesumptio amplius non datur - AAS 1980, 92; eine unbegrndete Vermutung: praesumptio gratuita Hom n. 11; vernachlssigen praetermittere [disattendere] SRS n. 10; jemanden vernachlssigen: aliquem praeterire GdC 388 Vernachlssigung die Vernachlssigung von Pflichten: neglectus officiorum [la negligenza degli obblighi] CIC vig. can. 696 1; vor der Vernachlssigung bewahren: a neglectu vindicare SLL 339; grobe Vernachlssigung oder Verletzung der pfarrlichen Amtspflichten, die trotz Verwarnung weiter andauert: gravis neglectus vel violatio officiorum paroecialium quae post monitionem persistat [grave negligenza o violazione dei doveri parocchiali, che persita dopo l'ammonizione] CIC vig. can. 1741 n. 4; vernarben cicatrice obduci [rimarginarsi] EV n. 99; die Wunden vernarben lassen: cicatricem vulneribus obducere [rimarginare la lacerazione] ReP n. 3; vernehmen Zeugen vernehmen: testes examinare [interrogare i testimoni] CIC vig. can. 1554, testes examini subicere [interrogare i testimoni] CIC vig. can. 1558 1, testes excutere [l'escussione dei testimoni] CIC vig. can. 1568; Vernehmung examen [l'esame] CIC vig. can. 1678 1; zur Vernehmung laden: ad examen vocare [chiamare a testimonianza] CIC vig. can. 1570 Vernehmungsrichter auditor [l'uditore] CIC vig. ante can. 1428 Verneinung negatio [la negazione] LC n. 29; die Verneinung des kirchlichen Glaubens: fidei Ecclesiae negatio [la ngation de la foi de l'glise] LN X-9; vernichten perfringere [annientare] DR 70, delere [annientare] CA n. 44, ad nihil redigere [annullare] Cfl n. 37; Vernichtung peremptio [la distruzione] DoV II pr; von Menschen: occidio, onis, f. - LSI 522, internecio, onis, f. [la distruzione] GS n. 80, Vernichtungskampf dimicatio ad adversarium delendum [la lotta per la distruzione dell'avversario] CA n. 22; Vernichtungslager campus ad homines exterminandos institutus - AAS 1980, 145 Vernichtungsmittel internecionis apparatus [i mezzi di distruzione] CA n. 51; Vernunft intelligentia [l'intelligenza] GS n. 4, intellectus, us [l'intelligenza] GS n. 15; die Vernunft des Menschen: intellectus hominis [la ragione dell'uomo] RH n. 19; im Lichte der Vernunft: ratione gubernante [nella luce della ragione] FeR n. 49; der Bereich der selbstverantwortlichen Vernunft: ambitus rationis sui ipsius consciae [l'ambito della ragione autoreponsabile] DC n. 29; Vernunft annehmen: resipiscere - CIC abr. can. 2214 2; Vernunftalter zum Vernunftalter gelangen: usus rationis attingere aetatem [atteindre l'ge de raison] Cat. 1244; vernunftbegabt der Mensch als vernunftbegabtes Wesen: homo, quippe qui ratione pollet [luomo come essere razionale] VS n. 47; Vernunfterkenntnis rationalis cognitio [la conoscenza razionale] FeR n. 55; Vernunftgebrauch den hinreichenden Vernunftgebrauch besitzen: sufficienti rationis usu gaudere [godere di sufficiente uso di ragione] CIC vig. can. 11; des Vernunftgebrauchs entbehren: rationis usu carere [essere privo dell'uso della ragione] CIC vig. can. 1323; wer dauernd des Vernunftgebrauchs entbehrt: qui usu rationis habitu caret [chiunque manca abitualmente del uso di ragione] CIC vig. can. 99; einen verminderten Vernunftgebrauch haben: rationis usum imperfectum tantum habere [avere l'uso di ragione soltanto in maniera imperfecta] CIC vig. can. 1324; aus Mangel an Vernunftgebrauch: ob impeditum rationis usum [per mancanza della ragione] EV n. 55;

501

vernunftgeleitet
vernunftgeleitet rationalis [razionale] VS n. 73; vernunftgem es ist vernunftgem, da: e mentis nostrae ratione oritur, ut [ conforme alla ragione che + cong.] DR 80; die vernunftgeme Organisation der Naturkrfte: naturae vires ad rationem scite componendae [l'organizzazione razionale delle forze della natura] HV n. 2; die vernunftgeme Herrschaft ber die Natur: dominatus rationi consentaneus in naturam [il ragionevole dominio sulla natura] DoV intr. n. 1; Vernunftgemheit rationabilitas [la ragionevolezza] FeR n. 43; Vernunftglaube fides rationalis [la fede razionale] SS n. 19; vernnftig rationi consentaneus [razionale] CD n. 22, rationabilis [razionale] CIC vig. can. 24 2; vernnftiger Gehorsam rationabile obsequium [un ossequio consentaneo alla ragione] RH n. 19; ein vernnftiger Grund: causa rationabilis [una ragionevole causa] CIC vig. can. 90 1: jeder vernnftige Mensch: quisque sano iudicio praeditus [ogni uomo sensato] ASS 31, 144/135; mit einem vernnftigen Ma an Wirksamkeit: aequis cum fructibus [con una ragionevole efficacia] PP n. 54; vernnftiges Reden ber Gott: rationalis sermo de Deo [il discorso razionale su Dio] FeR n. 39; vernnftige berlegung: rationalis consideratio [la riflessione razionale] VS n. 86; vernnftiges Handeln: rationalis operatio [un razionale operare] LE n. 11; vernnftigerweise rationabiliter [ragionevolmente] CIC vig. can. 1432 Vernnftigkeit rationalitas [la razionalit] FeR n. 76; Vernunftschlu der Mensch findet sich gefangen in den Grenzen seiner Vernunftschlsse: homo sese veluti inclusum deprehendit intra suae ipsius ratiocinationis limites [l'uomo si trova come imprigionato nella morsa della sua razionalit] OA n. 38; Vernunftwesen animal rationale [un essere razionale] MD n. 6; Verobjektivierung die wissenschaftliche Verobjektivierung: obiectivatio scientifica [loggettivazione scientifica] VS n. 46; verffentlichen in lucem edere [pubblicare] QDS 70, praelo subdere [stampare] QDS 81, in vulgum edere - CIC abr. can. 247 4, publicare - CIC abr. can. 1863 4, publici iuris facere CIC abr. can. 2038 2, vulgare AAS 1964, 717, palam exponere [l'enunciazione]; RH n. 5, foras dare [la pubblicazione] SDL; evulgare - AAS 1982, 1203, typis excudere [pubblicare] VS n. 5; verffentlichen in: edere in [pubblicare in] CIC vig. can. 33 1; Pass. verffentlicht werden: in publicum prodi [venire pubblicato] SDL X; publici iuris fieri [la pubblicazione] CIC vig. can. 824 1; es wird in nchster Zeit verffentlicht werden: proxime iuris publici fiet - AAS 1972, 540; Pt. Pf. verffentlicht: publice evulgatum [pubblicamente divulgato] CIC vig. can. 824 1; Verffentlichung editio [l'edizione] CIC vig. can. 8 1; Verffentlichungen: scripta typis edenda [pubblicazioni] Stat. PAS, ante art. XXVIII, scripta pervulgata [pubblicazioni] FC n. 76; die Verffentlichung verfgen: foras dari iubere [disporre la pubblicazione] SDL IX; verordnen mandare [stabilire] OT n. 2 Verordnung decretum generale [un decreto generale] CIC vig. can. 29; eine Verordnung erlassen: decretum generale ferre [dare un decreto generale] CIC vig. can. 31 1 verpfnden oppignorare - CIC abr. can. 1538 1; verpflichten obstringere [vincolare] VS n. 9; + Subst. das Abstinenzgebot verpflichtet : lege abstinentiae tenentur [sono tenuto alla legge dell'astinenza] CIC vig. can. 1252; das Gebot du sollst nicht tten" verpflichtet jeden Menschen: mandatum non occides singulos homines vincit [il comandamento del non uccidere vincola ogni uomo] EV n. 77; die negativen Gebote verpflichten immer und unter allen Umstnden: negativa mandata semper omnibusque in rerum adiunctis adstringunt [i comandamenti negativi obbligano sempre e in ogni circostanza] VS n. 52; jemanden eidlich zur Geheimhaltung verpflichten: aliquem iureiurando astringere ad secretum servandum [vincolare qc. con il giuramento di mantenere il secreto] CIC vig. can. 1455 3; das Gesetz verpflichtet: lex ligat [la legge obbliga] CIC vig. can. 8 1, lex obligat [la legge obbliga] CIC vig. can. 8 2, lex urget [la legge urge] CIC vig. can. 14; eine Norm, die ausnahmslos verpflichtet: norma quae vim cogendi habet sine ulla exceptione [una norma che obbliga senza eccezioni] VS n. 82; diese Wahrheit kann verpflichten: obstringere haec veritas potest AAS 1985, 733; jemanden zum Wehrdienst verpflichten: aliquem militari delectui subicere [imporre il servizio militare a qc.] ASS 31, 138/129; Pt. Pr.: die verpflichtende Forderung: imperiosa exigentia [l'esigenza imperativa] LC n. 57; Pt. Pf. erpflichtet: officiis obstrictus [essere soggetto ai doveri] PT 270; verpflichtet sein: adigi - CIC abr. can. 1935 2, officio devinciri + grd. AAS 1968, 381, teneri [essere tenuto] DH n. 1, obligatione teneri + grd. [essere obbligato ad] SRS n. 47, obligatione distringi ut [essere impegnato a] VS n. 107; verpflichtet sein zu: teneri ad [essere tenuto a] CIC vig. can. 71, teneri + inf. [essere tenuto a] CIC vig. can. 74, obligatione adstringi + grd. [essere tenuto all'obbligo di] CIC vig. can. 775 2; obligatione teneri + grd. [essere tenuto all'obbligo di] CIC vig. can. 1043; devinciri [essere tenuto al dovere di] AA n. 30; verpflichtet sein, etwas zu tun: officio obstringi

502

Versammlung
aliquid faciendi [avere il dovere di fare q.c.] GS n. 60; er ist verpflichtet zu: ei officium incumbit + grd. [a qc. incombe l'obbligo di fare q.c.] CD n. 33; ein Dienst, zu dem wir verpflichtet sind: servitium officiose praestandum [un servizio che siamo impegnati ad assicurare] EV n. 77; durch Gesetz verpflichtet sein: lege adstringi - CIC abr. can. 987; zur Wahrung des Amtsgeheimnisses verpflichtet sein: ad secretum officii teneri [essere tenuto al segreto d'ufficio] CIC vig. can. 1548 2; durch ein Gesetz verpflichtet werden: lege obligari [essere obbligato alla legge] CIC vig. can. 13 2; Verpflichtung officium [un impegno] FC n. 81; + Subst. die Erfllung einer Verpflichtung: adimpletio oneris [l'adempimento di un onere] CIC vig. can. 1307 2; Trger von Verpflichtungen: subiectum obligationum [il soggetto di obblighi] CIC vig. can. 310; die Verpflichtungen des einzelnen gegenber der Gesellschaft: officia quibus homo civili societati obstringitur [i doveri dell'uomo verso la societ civile] DR 79; + Adj. eine dringende Verpflichtung: urgens obligatio [urge l'obbligo] GS n. 27; von der Verpflichtung frei werden: liberari ab obligatione [essere liberato dall'obbligo] CIC vig. can. 1712; die gegenseitige Verpflichtung eingehen, festgelegte moralische Richtlinien zu beachten: foedus inire de codice morali recte servando [impegnarsi all'osservanza di un codice morale] IM n. 11; eine schwere und zugleich dankbare Verpflichtung: grave gratumque officium [un grave e grato dovere] ReP n. 4; schwerwiegende Verpflichtungen: obligationes graves [des obligations graves] Cat. 2081; eine soziale Verpflichtung: munus sociale [una funzione sociale] PT 262; + Vb. [A] eine Verpflichtung auf sich nehmen: obligationem assumere [assumere l'obbligazione] CIC vig. can. 1037; [B] jemanden von Verpflichtungen befreien: exonerare aliquem ab obligationibus [esonerare qc. dagli obblighi] CIC vig. can. 687; die Verpflichtung besteht: obligatio urget CIC abr. can. 1935 2; [E] Verpflichtungen eingehen: obligationes contrahere [contrarre obblighi] CIC vig. can. 310; die Verpflichtung entsteht aus : obligatio oritur ex [l'obbligo sorge da ] CIC vig. can. 1611; die Verpflichtung ist entstanden: obligatio orta est [l'obbligo sorto] CIC vig. can. 1411 2; sich seinen Verpflichtungen entziehen: officia sua repudiare [esimersi dai doveri] DR 79; eine Verpflichtung erfllen: obligationem implere [adempiere un obbligo] CIC vig. can. 1611; die Verpflichtung ist zu erfllen: obligatio adimplenda est [l'obbligo deve essere adempiuto] CIC vig. can. 1422 2; die eingegangenen moralischen Verpflichtungen erfllen: suscepta moralia officia persolvere [fare onore agli obblighi morali contratti] DoV II B 7; [F] jemanden von einer Verpflichtung freistellen: missum facere aliquem - VN 284; [G] den Verpflichtungen gengen: obligationibus satisfacere [far fronte ai propri impegni] PO n. 21; [H] die Verpflichtung haben zu : obligatione adstringi + grd. [essere vincolato dall'obbligo di ] CIC vig. can. 793 1; [L] die Verpflichtung lastet auf allen und auf jedem einzelnen: munus omnes atque singulos obstringit [l'impegno grava su tutti e su ciascuno] EV n. 79; [N] einer Verpflichtung nachkommen: obligationi satisfacere [soddisfare ad un obbligo] DH n. 2; seinen Verpflichtungen nicht nachkommen: ab officiis recedere [venire meno ai impegni] ReP n. 34; [S] die Verpflichtung spren, zu: munus persentire + grd. [sentire il dovere di] EV n. 79; [U] eine Verpflichtung bernehmen: sibi suscipere onus aliquid faciendi - VN 290; eine Kraft des Konkordats bernommene Verpflichtung: officium ex lege susceptum [un compromiso adquirido con pacto concordatario] DN 268; Verpflichtungen unterliegen: obligationibus adstringi [essere tenuto agli obblighi] CIC vig. can. 739, obligationibus obnoxius esse [gli obblighi toccano qc.] CIC vig. Can. 739; [V] jemanden Verpflichtungen vorschreiben: officia praecipere alicui [dettare doveri a qc.] LC n. 90; Verpflichtungskraft vis obligandi [la fuerza de obligacin] DN 265, [la virt di obbligare] PT 269, vis obligans [l'obbligatoriet] SDL Verrat Verrat an den berechtigen Erwartungen der Menschheit: proditio iustarum exspectationum generis humani [un tradimento delle legittime attese dellumanit] SRS n. 23; ein Akt des Verrats: actus proditionis [un atto di tradimento] SRS n. 41; verraten die Sache der Armen verraten: prodere ipsam pauperorum causam [trahir la cause des pauvres] LN pr. verrichten Handarbeit verrichten: manibus laborare [esercitare un mestiere manuale] PO n. 8 verringern die Bedeutung verringern: extenuare significationem [redurre il significato] HG 565; Pt. Pf. verringerte Einknfte: reditus imminuti [la diminuzione dei redditi] CIC vig. can. 1308 2; Verringerung die Verringerung der Einknfte: deminutio reddituum [la diminuzione dei redditi] CIC vig. can. 1308 3 Versagen lapsus, us [la caduta] ReP n. 29; versammeln in unum convocare [convocare insieme] CIC vig. can. 249; refl. sich versammeln: congregari [riunirsi] CIC vig. can. 345, conglobari [raccogliersi] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 6; sich frei versammeln: libere conventus habere [liberamente riunirsi] DH n. 4; Versammlung Versammlung consessus, us [il consesso] ES 622, + Subst. die Abhaltung einer Versammlung: celebratio comitiorum - CIC abr. can. 715 2; die Auflsung der Versammlung: coetus absolutio - ED 389; die Verabschiedung der

503

Versammlungsfreiheit
Versammlung: coetus dimissio - ED 389; + Adj. eine auerordentliche Versammlung: coetus extraordinarius [un'assemblea straordinaria] CIC vig. can. 345; eine ordentliche Versammlung: coetus ordinarius [un'assemblea ordinaria] CIC vig. can. 345; eine ffentliche Versammlung: concio publica [un'adunanza pubblica] CIC vig. can. 1369; + Vb. eine Versammlung abhalten: conventum habere [tenere una riunione] CIC vig. can. 215, comitium celebrare [tenere un'assemblea] CIC vig. can. 309; eine Versammlung einberufen: conventum convocare [convocare un convegno] CIC vig. can. 95 1; die Versammlung erffnen: coetum aperire - AAS 1964, 883; die Versammlung schlieen: coetum absolvere AAS 1984, 883; synodum concludere [concludere il sinodo] CIC vig. can. 344; Versammlungsfreiheit ius ut homines possint in unum locum se congregare [il diritto di riunione] PT 262 Versammlungsort Iocus coetibus agendis destinatus [un luogo di riunione] OA n. 11; verschaffen praebere [offrire] PT 275 verschrfen die Konflikte verschrfen: discrimina acriora reddere [rendere pi acuto gli antagonismi] DR 70, discrimina exacuere [rendere pi acuto] DR 102; den Subjektivittsbegriff verschrfen: subiectivitatis nimium extollere notionem [esasperare il concetto di soggettivit] EV n. 19; den Zweifel verschrfen: exsecutam efficere dubitationem [acuire il dubbio] FeR n. 81; refl. sich verschrfen: exasperari [acuirsi] ReP n. 2; die Problematik hat sich verschrft: quaestio exardescebat [la problematica si era acutizzata] DC n. 27; Pt. Pf. eine verschrfte Unterentwicklung: profectus inferioris exaggeratio [un'accentuazione del sottosviluppo] SRS n. 19; Subst. die Verschrfung der Bedrohungen: exasperatae minationes sunt [lacutizzarsi delle minacce] EV n. 3; Verschrfung exasperatio [un aggravamento] GS n. 63 verschieben transferre - CIC abr. can. 288; eine Entscheidung verschieben: decisionen ad novum conventum differre [differire la decisione ad una nuova riunione] CIC vig. can. 1609 5 verschieden Adj. distinctus - CIC abr. can. 2244 2; sie sind untereinander sehr verschieden: inter se valde differunt [differiscono molto tra di loro] UR n. 13; unter verschiedenen Aspekten: non iisdem rationibus [sotto diverso aspetto] DR 91; aus verschiedenen Grnden: diverso titulo [a titoli diversi] LC n. 64; auf verschiedene Weise: modo dissimili [in modo differenziato] UUS n. 24; auf verschiedenste Weise: multifarie [in diversi modi] FeR n. 46; die verschiedensten Formen des Totalitarismus: dissimillimae totalitarismi formae [le pi diverse forme di totalitarismo] VS n. 99; Adv. verschieden auslegen: varie explicare [variamente sviluppare] UR n. 14; Verschiedenheit varietas [la variet] AA n. 28, diversitas [la diversit] AA n. 29; die Verschiedenheit der Geschlechter: discrimen sexus [la differenza di sesso] GE n. 8; Pl. Verschiedenheiten: diversitates [le diversit] FeR n. 41; verschiedentlich passim [a varie riprese] UUS n. 57; verschlechtern sich verschlechtern: sich verschlechternde Gesundheit: devexa valetudo - MN 698; der Zustand verschlechtert sich: condicio peior evadit [la condizione diventa peggiore] ASS 19, 20; sich erheblich verschlechtern: ingravescere insigniter [aggravarsi notevolmente] SRS n. 16; ihre Lage hat sich verschlechtert: eorum condicio est in peius conversa [la loro situazione si aggravata] SRS n. 13; Verschlechterung conversio in peius [il peggioramento] SRS n. 16 verschleiert btr. tecto modo [velatamente] CA n. 29; verschleppen [1] den Proze verschleppen: moras iudicio nectere - CIC abr. can. 1749, die Vollstreckung verschleppen: exsecutioni moras nectere [porre ritardi all'esecuzione] CIC vig. can. 1647 2; verschleppen [2] Pt. Pf. verschleppt: coactus alioque adductus - ExF 674 Verschleppung konkr. deportatio [la deportazione] GS n. 27; jur. zur Vermeidung einer Verschleppung: ad nimias moras iudicii vitandas [per evitare eccessivi ritardi] CIC vig. can. 1730 1; verschleudern dilapidare CIC abr. can. 1469 1, misere consumere [dissipare] ASS 31, 138/129; sein Vermgen verschleudern: sua fortunae dona dilapidare [dilapider sa fortune] Cat. 1439; Verschleuderung die Verschleuderung der Gter: effusio bonorum ReP n. 5; die Verschleuderung ffentlichet Gelder: publicae dissipatio pecuniae [lo sperpero del pubblico denaro] Cfl n. 42; verschlieen sich verschlieen: animus ad alios nullo modo patet [lo spirito si chiude] PP n. 19; sich in sich selber verschlieen: se ipse in se recludere [rinchiudersi in se stesso] FeR n. 25; in se ipse circumcludere [chiudere in se stesso] CA n. 50; sich dem Anruf des Geistes verschlieen: praecludi appellationi Spiritus [chiudersi all'appello dello Spirito] UUS n. 99; sich vor dem Nchsten verschlieen: a proximo se subducere [chiudersi al prossimo] DC n. 16; sich den Zugang zu Gerechtigkeit und Frieden verschlieen: aditum ad iustitiam et ad pacem sibi intercludere [chiudersi l'adito alla giustizia e alla pace] QA 196; Pt. Pf. in sich selbst verschlossen: in se conclusus - AAS 1985, 730, clausus in seipso [ripiegato su se stesso] UUS n. 5; in verschlossenem Umschlag: in epistola involucro clausa [in busta chiusa] Stat. PAS art. XXIII; alle Wege sind verschlossen: omnes aditus interclusi sunt CIC abr. can. 1187; ein eigenes Fach im allgemeinen Archiv, das fest verschlossen und so gesichert ist, da

504

Versicherung
man es nicht vom Ort entfernen kann: scrinium omnino clausum et obseratum, quod de loco amoveri nequeat [una cassa chiusa a chiave e che non possa essere rimossa dalla sua sede] CIC vig. Can. 489 1; Verschlimmern wenn der Zustand sich verschlimmert: si aegritudo gravior efficiatur [si la maladie s'aggrave] Cat. 1515; verschlingen enorme Summen verschlingen: enormes sibi arrogare pecuniarum copias [accaparer des sommes normes] LN I-9; ein irrsinniger Rstungswettlauf verschlingt die Mittel, die ntig wren, um eine Entwicklung der eigenen Wirtschaft zu sichern: insanum quidem armorum studium haurit opes necessarias ad progressum rerum oeconomicarum cuiusque Nationis [una folle corsa agli armamenti assorbe le risorse necessarie per lo sviluppo delle economie interne] CA n. 18; Verschlossenheit inclusio [la chiusura] SS n. 44; verschmhen respuere [rifiutare] ReP n. 6; fastidiare aliquid - GdC 394; den Umgang mit jemandem verschmhen: aspernare consortium alicuius - D-H n. 770; Subst. das Verschmhen: repudiatio [il rigetto] FC n. 81 verschmelzen coniungere [congiungere] CIC vig. can. 121, Stammesgruppen zu einer nationalen Gemeinschaft verschmelzen: tribus in veram nationis communitatem conglobare [amalgamare gruppi tribali in un'autentica comunit nazionale] CA n. 20; Verschmelzung fusio [la fusione] CIC vig. can. 582; die Verschmelzung von Benefizien: unio beneficiorum - CIC abr. can. 1419; die Verschmelzung durch Aufnahme: unio exstinctiva - CIC abr. can. 1419 Verschmutzung die Verschmutzung der Natur: inquinamentum rerum naturae [l'inquinamento del patrimonio naturale] LE n. 1; die Verschmutzung der Umwelt: circumfusi aeris contaminatio [la contaminazione dellambiente] SRS n. 34; Verschulden culpabilitas - CIC abr. can. 2202 1 verschulden sich verschulden: debita contrahere - CIC abr. can. 534 1; Pt. Pf. verschuldet: aere alieno gravatus - CIC abr. can. 542 Verschuldung die internationale Verschuldung: debita inter nationes [il debito internazionale] SRS n. 19; die internationale Verschuldung der armen Lnder: debita internationalia pauperum Nationum [il debito internazionale dei Paesi poveri] NMI n. 14; Verschuldungssituation status aeris alieni [la situazione di indebitamento] SRS n. 43; verschwgert affinis [affine] CIC vig. can. 1548 2 verschweigen reticere [nascondere] OT n. 9, reticescere [tacere] DR 74; arglistig verschweigen: dolose reticere - CIC abr. can. 637; etwas verschweigen: aliquid tacitus praetermittere [passare q.c. sotto silenzio] SRS n. 20; etwas geflissentlich verschweigen: aliquid de industria silentio premere [passare q.c. di proposito sotto silenzio] QA 197; pass. verschwiegen werden: silentio praeteriri [tre pass sous silence] LN VI-6; Verschweigung subreptio seu reticentia veri [la surrezione o reticenza del vero] CIC vig. can. 63 1 verschwenden bona dissipare [dissipare i beni] GS n. 63; ungeheuere Summen verschwenden: ingentes sumptus impendere in res prorsus inutiles [spendere enorme somme in cose inutili] DR 90; Verschwender entmndigter Verschwender: bonis interdictus - CIC abr. can. 1650 Verschwendung effusio rerum [le gaspillage] LN I-6, reiciendorum cultus [gli scarti] SRS n. 28; die Verschwendung von Krften und Mitteln: virium opumque dispendia - AAS 1971, 671; der Verschwendung der Ressourcen der Natur Einhalt gebieten: facultatum terrarum dissipationem circumscribere [limitare lo spreco dello risorse ambientali] CA n. 52; Verschwiegenheit discretio [la discrtion] Cat. 2469; verschwinden dilabi [sparire] LE n. 8, evanescere [scomparire] EN n. 55; der Staat wird verschwinden: politica Civitas evanescet [lo Stato politico si dissolver] DR 72; Subst. das Verschwinden disparitio [la disparition] Cat. 310; Verschwrer conspirantes - CIC abr. can. 2331 2 Verschwrung coniuratio [la congiura] DI 14, conspiratio [la conspirazione] ASS 31, 142/133; durch eine Verschwrung des Schweigens: rem ex condicto premere [la congiura] DR 74 versehen ein mit Begrndung versehenes Dekret: decretum motivis praeditum [corredato da motivazioni] CIC vig. can. 1670; jemanden mit dem Notwendigen versehen: alicui necessaria providere [provvedere il necessario a qc.] AA n. 11; mit den notwendigen und hinreichenden Erklrungen versehen: necessariis et sufficientibus explicationibus instructus [corredato da sufficienti spiegazioni] CIC vig. can. 825 1; versetzen transferre - CIC abr. can. 556 4 Versetzung translatio [il trasferire] CD n. 31 [il trasferimento] CIC vig. ante can. 1748; die Grnde, die fr eine Versetzung sprechen: rationes quae translationi favent [le ragioni favorevoli al trasferimento] CIC vig. can. 1750; die Grnde, die gegen eine Versetzung sprechen: rationes quae translationi obstant [le ragioni contrarie al trasferimento] CIC vig. can. 1750 Versetzungsdekret decretum translationis [il decreto di trasferimento] CIC vig. can. 1571 1 versichern etwas versichern: aliquid asserere [asserire q.c.] CIC vig. can. 1368; dies versichert uns, da: haec nobis tutatur + aci [ceci nous assure que] Cat 361; Versicherung [1] oeconomicae cautiones [i sistemi assicurativi] MM 426, periculorum cautiones [i

505

Versicherungsgesellschaft
sistemi assicurativi] MM 434; assecuratio [l'assicurazione] CIC vig. can. 668 3; fr die Zeit des Alters, der Krankheit, oder der Arbeitslosigkeit durch private oder ffentliche Versicherungen Vorsorge treffen: per publica vel privata cautionis instituta, suae ipsorum senectuti, infirmitati operisque vacationi consulere [prendere provvedimenti con assicurazioni pubbliche o private per il tempo delle vecchiaia, della malattia o della disoccupazione] DR 92; vd. Arbeitslosenversicherung. Unfallversicherung; Versicherung [2] eidliche Versicherung: affirmatio iurata [l'affermazione giurata] CIC vig. can. 1068; Versicherungsgesellschaft societas cautelaris [la societ assicurativa] REU n. 70 Versicherungsverein Versicherungsverein auf Gegenseitigkeit sodalitium ad suppetias mutuo ferendas [la societ di mutuo soccorso] RN 663 Versicherungsvertrag contractus assecurationis [il contratto di assicurazione] CIC vig. can. 1284 2 versiegeln die Privatgemcher des Papstes versiegeln: privatis Pontificis aedibus sigilla apponere - VAS can. 15; Pt. Pf. ein versiegelter Umschlag: involucrum consignatum - AAS 1962, 639 versiegen die Quellen der Kreativitt und Initiative versiegen lassen: fontes liberae industriae atque creatricis virtutis exsiccare [inaridire le fonti dell'iniziativa e della creativit] CA n. 25; versklaven in servitutem redigere [asservire] SRS n. 46; den Menschen versklaven: hominem in servitutem addicere [asservire l'uomo] OA n. 28; Pt. Pf.. versklavt: servitute oppressus [lo schiavo] DR 89; Versklavung servitus, us [la schiavit] GS n. 27 vershnen sich mit jemandem vershnen: se reconciliare cum aliquo - ASS 5, 176 vershnlich vershnliche Gefhle haben: propensus ad mutuam conciliationem ineundam esse [avere sentimenti di conciliazione] ASS 15, 600 Vershnung reconciliatio [la rconciliation] LN X-16 versorgen jemand der sich nicht selbst versorgen kann: sibi providere non valens [non autosufficiente] EV n. 15; alte Menschen, die sich nicht mehr selbst versorgen knnen: senes qui opibus suis sufficienter non sunt praediti [gli anziani non autosufficienti] EV n. 88; die aus dem Amt scheidenden Bischfe versorgen: Episcopis a munere cessantibus consulere [provvedere ai Vescovi quando lasciano l'ufficio loro affidato] REU n. 49 4 Versorgung provisio - CIC abr. can. 2155 Versorgungsstaat der totale Versorgungsstaat: Civitas quae omnibus providere vult [lo Stato che vuole provvedere a tutto] DC n. 28; versperren jemandem den Zugang versperren: alicui aditum intercludere [chiudere l'accesso a qc.] DI 13 verspotten die Einfachheit der Priester verspotten: eludere simplicitatem sacerdotum - D-H n. 770 Verspottung derisio - SD n. 4 Versprechen promissum [la parola data] OT n. 11, pollicitatio [la promessa] CIC vig. can. 1489; ein Versprechen geben: promissionem emittere [promettere] CIC vig. can. 471, promissionem facere [fare una promissione] CIC vig. can. 1125, promissionem praestare [promettere] CIC vig. can. 1125; ein Versprechen erfllen: promissionem implere [il compimento della promessa] TMA n. 6 Versprechen halten: promissis fidem servare [la fedelt alla parola data] OT n. 11; solchen Versprechen kann man nicht trauen: eiusmodi pollicitationibus fidem facere non tutum est - AAA 324; er wei wirklich um das Versprechen des katholischen Partners: vere conscius est promissionis partis catholicae [ realmente consapevole della promessa della parte cattolica] CIC vig. can. 1125 n. 2 Versprechenseid iusiurandum promissorium [il giuramento promissorio] CIC vig. can. 1201 1; verstaatlichen fisco adiudicare [confiscare] ASS 23, 208, bona publicare - MG 8, in fiscum redigere AAA 327 die Verstaatlichung von Verstaatlichung Produktionsmitteln: translatio instrumentorum effectionis bonorum ad possessionem Civitatis [il passaggio dei mezzi di produzione in propriet dello Stato] LE n. 14; Verstdterung vitae urbanae cultura ac studium [il gusto e la ricerca della societ urbana] GS n. 6, urbanizatio [l'urbanizzazione] AG n. 20 [l'urbanesimo] GS n. 54, nimis densatus urbium incolatus [l'urbanesimo] OA n. 8; crescens frequentatio et occupatio urbium [l'urbanizzazione] SRS n. 17; nimium vitae urbanae studium et incolarum deminutionem in aliis regionibus - AAS 1980, 355, urbana vita inducta [l'urbanizzazione] CA n. 38; Verstand intellectus, us [l'intelligenza] PP n. 27 [l'intelletto] RH n. 12; mit dem Verstand: intellectu [col intelligenza] FeR n. 19; das Licht des Verstandes: intellectus lumen [la luce del intelletto] FeR n. 9; die Schrfe des Verstandes: mentis acies [l'acutezza del pensiero] CIC vig. can. 251; sich mehr vom Gefhl als vom Verstand leiten lassen: subito potius animi affectu quam mentis iudicio duci [dejarse guiar per el sentimiento mas bien que por la razn] FiC 194; wieder zu Verstand kommen: resipiscere [rinsavire] RN 669 Verstandeskraft vires intelligentiae [le energie della mente] PC n. 14, ingenii vis [lo sforzo del pensiero] LE n. 23; Verstandesschrfe acies ingenii - AAS 1965, 311 Verstandesttigkeit intellectus operationes [les oprations d'intlligence] Cat. 470; verstndig mchte doch die Erinnerung an die Vergangenheit wenigstens den Nutzen schaffen, da

506

verstreichen
man knftig verstndiger wird: utinam praeteritae res hoc pariant, recordando, commodi rectius sapere in posterum [puissent, du moins, les leons du pass avoir le bon rsultat d'inspirer une conduite plus sage pour l'avenir] S. chr. 398; verstndigen jemanden verstndigen: monere aliquem de aliqua re [avvertire qc. di q.c.] CIC vig. can. 1177 2, aliquem certiorem facere de aliqua re [informare qc di q.c.] CIC vig. can. 1486 1; refl. sich verstndigen mit jemandem: se componere cum aliquo - Syll. X n. 80; Verstndigung conciliatio [la conciliazione] GS n. 68; ein Ort der Verstndigung: consensionis sedes [un luogo dintesa] FeR n. 79; verstndlich comprehensibilis [comprensibile] VS n. 36; etwas verstndlich machen: aliquid intelligibile efficere [rendere q.c. intelligibile] FeR n. 83; verstndlich werden: intellegibile reddi [rendersi intelligibile] FeR n. 80; eine menschlich verstndliche Sprache: sermo qui humanitus intellegi potest [un linguaggio umanamente intelligibile] FeR n. 99; mit verstndlichen Worten und in verstndlicher Sprache: voce et idiomate intellegibili - VAS can. 59; auf verstndliche Weise: ratione perspicua [in modo comprensibile] EN n. 3; Verstndlichkeit intellegibilitas [lintelligibilit} FeR n. 66; Verstndnis comprehensio [la comprensione] UR n. 14, intellectus, us [la cognizione] GE n. 11, perceptio [la percezione] GS n. 10 [la comprensione] DV n. 8, lenitas [la comprensione] FC n. 27, intellectio [lintelligenza] FeR n. 73; + Subst. eine Haltung des Verstndnisses: dispositio ad mente aliquid complectendum [un atteggiamento di comprensione] DoI n. 2; im Verstndnis des Konzils: pro intentione Concilii [nell'intento del Concilio] UUS n. 33; der Mangel an Verstndnis: defectus mutuae comprehensionis [la mancanza di mutua comprensione] UR n. 14, das Verstndnis der geoffenbarten Wahrheit: revelatae veritatis perceptio [la comprensione della verit rivelata] FeR n. 97; + Adj. ein besseres Verstndnis: plenior comprehensio [una migliore comprensione] FeR n. 73, aptior intellectus [una migliore comprensione] FeR n. 73; zu einem besseren Verstndnis beitragen: meliori comprehensioni prodesse [contribuire a una megliore comprensione] VS n. 4; gegenseitiges Verstndnis: mutua se comprehendendi dispositio [la comprensione reciproca] GE n. 5; geschichtliches Verstndnis: rerum gestarum intellectus [il senso della storia] ES 630; ein tieferes Verstndnis der Dinge: altior rerum intellectus [una pi ampia conoscenza] CeP n. 2; ein unzutreffendes Verstndnis: mancus intellectus [un inadeguata comprensione] CA n. 48; Verstndnisfhigkeit vd.: Fassungskraft, Fassungsvermgen; Verstndnisschwierigkeit difficultas percipiendi - SD n. 4 Versteck latebra, ae [il nascondimento] QP 607 verstecken occultare CIC abr. can. 2406; ein versteckter Krieg: bellum larvatum [una guerra latente] GS n. 79 verstehen mente comprehendere [comprehendere] RH n. 18; man kann gut verstehen, warum: probe intellegitur cur + coni. [si comprende bene perch + cong.] Iuv. n. 1; etwas klarer verstehen: aliquid clarius percipere [avvertire q.c. in modo pi distinto] Iuv. n. 2; man versteht leicht, da: liquido deprehenditur + aci [ facile intendere che + ind.] QA 200; es versteht sich von selbst: patet [ chiaro che + ind.] UUS n. 43; das Geschehene verstehen: percipere quod evenit [comprendere ci che si verificato] EV n. 99; unter dem Begriff ostkirchlicher Patriarch" versteht man: nomine Patriarchae orientalis venit [col nome di Patriarca orientale si intende] OE n. 7; unter der Bezeichnung Ersatzmutter" versteht die Instruktion: coniunctis verbis mater substitutiva Instructio intendit: [sotto la denominazione di matre sostitutiva l'Istruzione intende comprendere:] DoV II A 3; den heutigen Menschen und die Welt besser kennen lernen und verstehen: cognoscere et mente comprehendere hominem et mundum, qui nunc sunt [conoscere meglio e comprendere l'uomo di oggi e il mondo contemporaneo] ReP n. 1; Pt. Pf. die richtig verstandene Natur der Arbeit: ipsius operis indoles, quae recte intellegatur [la natura rettamente intesa del lavoro stesso] LE n. 20; eine recht verstandene Befreiungstheologie: theologia liberationis recte perspecta [une thologie de la libration correctement entendue] LN IV-1; Subst. das gegenseitige Verstehen: mutua comprehensio [la reciproca comprensione] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 6; sich um gegenseitiges Verstehen bemhen: se ad comprehensionem mutuam exercere [esercitare la mutua comprensione] NA n. 3; Versteigerung publica licitatio - CIC abr. can. 1531 2 Verstellung simulatio [l'infingimento] ES 654, Verstiegenheiten exitia, orum [gli estremi] DR 82; Verstocktheit caecitas [l'endurcissement] Cat. 591; verstopfen den Mund verstopfen: os obturare - D-H n. 2484 verstorben defunctus [defunto] CIC vig. can. 1240 1 Versto ohne Versto gegen die Regeln der Grammatik: inoffensis grammaticae legibus - AAS 1957, 292; Verstoung repudium [il ripudio] VS n. 22; verstreichen die Beschwerdefrist ist verstrichen: termini ad recurrendum sunt elapsi [sono spirati i termini per ricorrere] CIC vig. can. 1733 3

507

verstreut
verstreut verstreute Inseln: dispersae insulae [isole sparse] SRS n. 9 verstricken sich in Widersprche verstricken: se concludere in repugnantias [s'enfermer dans de ruineuses contradictions] LN VII-9; in Zweifeln und Irrtmern verstrickt: dubitationibus erroribusque illaqueatus - OOE 43 Verstrickung connexio [la concatenazione] GS n. 80, dependentia [l'interdpendance] Cat. 2850; verstmmeln detruncare [mutilare] OA n. 30, mutilare [mutilare] CIC vig. can. 1041; Pt. Pf. verstmmelt: artibus mutilus [mutilato] MC 246 Verstmmelung mutilatio [la mutilazione] GS n. 27 Versuch conatum - LSI 522, conatus, us [la tentativa] DN 261 [l'iniziativa] GE pr. [il tentativo] ES 640, conamen [il tentativo] GS n. 82; als Versuch: ad experimentum [en voie d'essai] MG 8; Versuch einer Straftat: conatus delicti - CIC abr. can. 2213 2; hat der Versuch nicht zum Erfolg gefhrt: si conamen inutile cesserit [qualora il tentativo si sia dimostrato inutile] CIC vig. can. 1659 1; Versuche an menschlichen Embryonen: experimenta super embryones peracta [la sperimentazione sugli embrioni] EV n. 63; vergebliche Versuche: inania tentamina [inutili tentativi] QA 189; versuchen etwas versuchen: tentare aliquid - UAD 689, versuchen, etwas zu tun: attentare actionem [attentare l'azione] CIC vig. can. 1378 2; versuchen, sich das Leben zu nehmen: tentare sibi vitam adimere [tentare di togliersi la vita] CIC vig. can. 1041; Pt. Pf. versucht sein zu: sollicitari ad + grd. [essere tentato di + inf.] VS n. 46; Versucher der alte Versucher: insidiator vaferrimus [l'antico tentatore] DR 66; die List des Versuchers: Tentatoris dolus [la ruse du Tentateur] Cat. 2752; Versuchsobjekt ein menschliches Wesen als Versuchsobjekt behandeln: creaturam humanam tamquam res tractare experimentis obnoxiam [trattare un essere umano come oggetto di sperimentazione] DoV III; die Verwendung von Ften als Versuchsobjekt: fetuum humanorum usurpatio tamquam obiectorum totidem periclitationis [l'uso dei feti umani come oggetto di sperimentazione] EV n. 63; Versuchsstadium sich noch im Versuchsstadium befinden: haud satis adhuc experimentis probatum esse [essere ancora allo stato sperimentale] IeB 550; versuchsweise temptabundus [a tentoni] EN n. 53; Versuchung illecebra [la tentazione] PP n. 41, blandimentum [la tentazione] FeR n. 53, sollicitatio [la tentazione] FeR n. 55, incitamentum in anima [la tentazione] SRS n. 10; + zu Versuchung zu: incitamentum ad [la tentazione di ] LC n. 37, + Subst. die Versuchungen des Bsen: illecebrae mali [le tentazioni del male] CA n. 25; die Versuchung der Verzweiflung: invitatio ad desperationem [la tentazione della disperazione] FeR n. 91; + Adj. einer Versuchung nicht ausgesetzt sein: nihil affici eiusmodi sollicitationibus [non essere intaccato da simile tentazione] EV n. 46; eine bestndige Versuchung darstellen: indesinenter animos sollicitare [essere una tentazione permanente] OA n. 15; die Versuchung ist gro: homines sollicitantur, ut [grande la tentazione di ] PP n. 30, facile quis ad consilium descendit + grd. [la tentazione grande] PP n. 37; die rationalistische Versuchung: rationalismi blanditia [la tentazione razionalistica] FeR n. 54; + Vb. einer Versuchung erliegen: ad illecebram inclinare [essere soggetto a una tentazione] FeR n. 76, tentationi succumbere [succomber la tentation] Cat. 539; in Versuchung gefhrt werden: pellici [essere tentato] EV n. 8; der Versuchung nachgeben: concedere sollicitationi [cedere alla tentazione] FeR n. 46; in die Versuchung verfallen, zu: in temptationem incurrere + grd. [cadere nella tentazione di] EV n. 99; sich gewissen Versuchungen gegenber wachsam zeigen: cavere sibi satis a certis quibusdam invitamentis [se montrer suffisament attentif certaines tentations] LN VI-2; Versuchungen widerstehen: tentationibus resistere [rsiter aus tentations] Cat. 1808; vertagen comperendinare - CIC abr. can. 1871 5, ad aliud tempus differre - Ord. Conc. Art. 59; die Entscheidung auf eine neue Sitzung vertagen: decisionem ad novum conventum differre [differire la decisione ad una nuova riunione] CIC vig. Can. 1609 5 Vertauschung die Vertauschung von Mitteln und Zielen: mediorum et finium inversio [l'inversion des moyens et des fins] Cat. 1887; verteidigen jemanden verteidigen: causam dicere alicuius - GM 148, causam dicere pro aliquo [perorare in favore di qc.] DI 9, defensionem alicuius suscipere [prendre la dfense de qn] LN IV-6; Irrtmer verteidigen: errores tueri - CIC abr. can. 1399; seine Meinung verteidigen: opinionem tueri [difendere l'opinione] HG 573; ein Recht verteidigen: ius defendere [difendere un diritto] CIC vig. can. 221 1; sich mit Erfolg verteidigen: sese purgare de - AAS 1963, 436 Verteidiger allg. vindex - QC 2, defensor [le dfenseur] LN IV-6; jur. advocatus [l'avvocato] CIC vig. can. 1481 2; vd.: Pflichtverteidiger, Wahlverteidiger; Verteidigung defensio [la difesa] ES 639; gewaltsame Verteidigung: violenta defensio [la defensa violenta] FiC 197; alles was unmittelbar die Verteidigung des Gemeinwesens betrifft: omnia quae directo ad propugnationem civitatis spectant [tutto ci che direttamente ordinato all'urgente bisogno della difesa comune] DR 98; die wirksame Verteidigung der Gerechtigkeit: efficax iustitiae tutela [la dfense

508

Vertrag
efficace de la justice] LN XI-6; die Verteidigung der Rechte: vd. Recht; Gelegenheit zur Verteidigung: facultas sese defendendi [la facolt di difendersi] CIC vig. can. 695 2; nachdem dem Beschuldigten Gelegenheit zur Verteidigung gegeben wurde: facta reo sese defendendi facultate [dando al reo la facolt di difendersi] REU n. 36; die Verteidigung bernehmen: patrocinium suscipere [intraprendere la difesa] DAS 300; Verteidigungsfhigkeit tuendi se facultas [la capacit di difesa] PT 290 Verteidigungsmglichkeit facultas sese defendendi CIC abr. can. 2183 Verteidigungsrecht ius defensionis [il diritto alla difesa] CIC vig. can. 1598 1 Verteidigungsschriftstze defensiones [le difese] CIC vig. can. 1602 2 verteilen dispertire [distribuire] MM 442, distribuere [distribuire] CIC vig. can. 809 Verteilung partitio [la spartizione] QA 196 [la distribuzione] SRS n. 9, distributio [la distribuzione] SRS n. 28; + ausgeglichen eine ausgeglichenere Verteilung der Einwohner: aequior incolarum dispositio [un migliore equilibrio della popolazione] OA n. 8; + unausgeglichen die unausgeglichene Verteilung von Reichtum und Elend: inaequalis partitio divitiarum et inopiae [la distribuzione sproporzionata di ricchezza e di miseria] LE n. 2; + gerecht die gerechte Verteilung: iusta distributio [la giusta distribuzione] QA 223; zu einer gerechteren Verteilung der Gter kommen: ad aequabiliorem bonorum partitionem devenire [ottenere una pi equa distribuzione dei beni terreni] DR 73; die gerechte Verteilung der Ressourcen: aequa opum partitio [la giusta distribuzione delle risorse] EV n. 16; + ungerecht die ungerechte Verteilung der Gter: non aequa bonorum distributio [la non equa distribuzione dei beni] UR n. 12; + ungleich die ungleiche Verteilung: iniqua distributio [la diseguale distribuzione] SRS n. 9; die ungleiche Verteilung der Reichtmer: inaequalis divitiarum partitio [la diseguale ripartizione delle ricchezze] LC n. 13; alia die Verteilung der Arbeit: distributio laboris [la distribuzione del lavoro] LE n. 1; die fehlerhafte Verteilung der Gter: non aequa bonorum assignatio [la distribuzione difettosa delle cose] DR 69; die Verteilung der Reichtmer: partitio divitiarum [la distribuzione] RH n. 16 [la ripartizione delle ricchezze] LC n. 13; vd.: Gterverteilung Verteilungsgerechtigkeit grere Verteilungsgerechtigkeit mu verwirklicht werden: plenior iustitia in partiendis bonis instauranda est [resta da instaurare una pi grande giustizia nella ripartizione dei beni] OA n. 43; vertiefen altius perspicere [approfondire] LE n. 24, altius investigare [approfondire] DoV concl., altius perscrutari [approfondire] OA n. 6, altius perquirere [approfondire] SRS n. 11, altius introspicere [approfondire] LC n. 22; penitus excutere [approfondire] FeR n. 48, amplificare [approfondire] EV n. 41, altius perscrutare [lapprofondimento] DoI n. 3; etwas vertiefen: altius inquirere in aliquid [approfondire q.c.] MD n. 18; die Ausbildung vertiefen: educationem perpolire [approfondire leducazione] SRS n. 44; das Bewutsein vertiefen: conscientiam acuere [approfondire la coscienza] RH n. 3; die Lehre vertiefen: doctrinam pernoscere [approfondire l'insegnamento] SRS n. 4; das Thema vertiefen: quaestionem altius pervestigare [approfondir un thme] LN IV-1; rem altius perquirere [approfondire largomento] DoI n. 21; Pt. Pf. vertieft: impense [profondamente] FC n. 8; bei vertiefter Betrachtung: si omnes rei facies altius perspicantur [un' approfondita considerazione] FC n. 31; eine vertiefte wissenschaftliche Ausbildung erlangen: altiore ratione scientific instrui [essere munito di una formazione scientifica pi profonda] OT n. 18; eine vertiefte Untersuchung: inquisitio altius introspicienda [una ricerca approfondita] UUS n. 17; Vertiefung die Vertiefung der sittlichen Erkenntnis: pervestigatio cognitionis moralis [lapprofondimento della conoscenza morale] VS n. 4; die Vertiefung und vielfache Bereicherung des Wissens um die Kirche: altior multipliciterque locupletior Ecclesiae conscientia [l'approfondimento e il multiforme arricchimento della coscienza della Chiesa] DMi n. 1; die weitere Vertiefung: altior indagatio [lulteriore approfondimento] DoI n. 3; vertikal eine vertikale Dimension: dimensio verticalis [una dimensione verticale] UUS n. 35; ratio verticalis [la dimensione verticale] ReP n. 13; Vertrag conventio [la convenzione] CIC vig. can. 365 1, contractus, us [il contratto] CIC vig. can. 1290, pactum conventum - SP 439; + kraft kraft Vertrags: pacto [in virt di una convenzione] CD n. 20; + durch durch Vertrag: vi contractus - Syll. VIII n. 73, pacto convento - VN 290; + Subst. die Erfllung eines Vertrags: solutio [il pagamento] CIC vig. can. 1290; + Adj. ein gegenseitiger Vertrag: conventio cuius ultra et citra constat obligatio - VN 282; internationale Vertrge: pactiones quae inter orbis terrarum populos conflantur [contratti internazionali] PP n. 59; mehrseitige Vertrge: stipulationes inter plures partes contractae [accordi multilaterali] PP n. 52; ein schriftlicher Vertrag: conventio scripta [una convenzione scritta] CIC vig. can. 520 2; ein synallagmatischer Vertrag: contractus synallagmaticus - CIC abr. can. 1544 2; einen Vertrag fr ungltig erklren: conventionem irritam declarare - Syll. VI n. 43; ein vlkerrechtlicher Vertrag: pactio quae

509

vertragen
regitur iure gentium - VN 282; der Vertrag ist nicht verbindlich: contractus vi caret - CIC abr. can. 534 1; zweiseitige Vertrge: stipulationes inter duas partes contractae [accordi bilaterali] PP n. 52; + Vb. [A] Vertrge abndern: derogare conventionibus [derogare alle convenzioni] CIC vig. can. 3; einen Vertrag aufheben: conventionem rescindere - Syll. VI n. 43, coventionem abrogare [abrogare la convenzione] CIC vig. can. 3; einen Vertrag auflsen: pactionem dissolvere - VN 282, pactum resolvere VN 282, conventum solvere - VN 282; den Vertrag ausfhren: conventionem ad effectum deducere [l'attuare della convenzione] CIC vig. can. 365 2; [B] es besteht ein Vertrag zwischen dem Heiligen Stuhl und Frankreich: conventio intercedit Apostolicam Sedem inter et Rempublicam Gallicam VN 282; sich auf die gltigen Vertrge berufen: ratas conventiones appellare - ASS 26, 530; den Vertrag brechen: obligatam conventione fidem infringere Resp. 137, pactum conventum infringere - SP 439; [E] den Vertrag einhalten: obligatam fidem exsolvere ASS 19, 466, in iis quae pacta sunt constanter permanere - VN 282; den Vertrag erfllen: contractum adimplere [adempiere il contratto] CIC vig. can. 1411 1; dem Buchstaben wie dem Geiste nach den Vertrag erfllen: per fidelem, iuxta litteram, ut aiunt, et spiritum observantiam [nella osservanza, secondo la lettera, e secondo lo sprito] ASS 20, 7; [H] Vertrge mssen gewissenhaft gehalten werden: contractus stricte servandi sunt [les contrats doivent tre rigoureusement observs] Cat. 2410; [K] einen Vertrag kndigen: rescindere conventionem - ASS 6, 188, pactionem rescindere - VN 282, denuntiare se conventum solvi velle - VN 282; [R] einen Vertrag ratifizieren: conventionem ratam habere - ASS 6, 146; [S] einen Vertrag schlieen: conventionem absolvere [la conclusione dell'accordo] ASS 15, 595, conventionem stabilire [stabilire un accordo] ASS 15, 597, pacisci [stipulare trattati] ID 166, pactionem facere - ID 171, conventionem transigere [concluir un convento] DN 263, pactum concludere [concludere un trattato] GS n. 82, contractum inire [stipulare il contratto] CIC vig. can. 1411 1; einen Vertrag schlieen mit: conventionem inire cum aliquo [stipulare il contratto con qc.] CIC vig. can. 3; vertragen sich vertragen: concordes esse [andare d'accordo] ADS 401; vertraglich die Beziehungen auf eine vertragliche Basis stellen: pactiones legitime initae omnibus descriptis officiis easdem rationes moderentur [le relazioni siano rette da contratti regolari con obblighi reciproci] PP n. 70; vertraglich festgelegt: ex condicto [in base ad accordo] GS n. 87; sich vertraglich verpflichten: se sponsione obstringere - VN 282; vertraglich verpflichtet sein: obligari vi pactionis - LA n. 101; durch eine vertragliche Bindung: vi vinculi contractualis - AAS 1983, 465 Vertragsbestimmungen die Vertragsbestimmungen einhalten: condicionibus stare - VN 282 Vertragsgerechtigkeit die Vertragsgerechtigkeit garantieren: tueri pactionum aequitatem [garantire la giustizia del contratto] PP n. 59; Vertragspartei adstipulans - SP 439; paciscens - SP 439; Pl. Vertragsparteien: ii qui pactionem pepigerunt - VN 282, contrahentes [i contraenti] CIC vig. can. 1068 Vertragstreue sollemnis pactorum fides - VN 282, religio pactorum - VN 282, condiciones inviolate servatae [la fedelt agli impegni assunti] PT 289; die Vertragstreue bewahren: fide condicionibus stare - VN 282; die Vertragstreue brechen: religionem pactorum violare - VN 282, fidem sollemni pacto obligatam laedere - VN 290 Vertragsverhandlungen pactiones, um, f. le trattative] PT 289; Vertragsverhandlungen fhren: negotia transigere [concludere transazioni] ID 166; vertrauen vertrauen auf: confidere de - QC 6, fiduciam collocare in aliquid [confidare in q.c.] FeR n. 43; Pt. Pf. vertraut: assuetum [familiare] SRS n. 47; die Zuschauer mit den religisen Wahrheiten vertraut machen: spectatores veritatibus religiosis imbuere [orientare gli spettatori ad assimilare le verit religiose] IM n. 14; der vertraute Umgang mit: familiare commercium inter [i familiari rapporti tra] LG n. 37; Vertrauen + Subst. Mangel an Vertrauen: defectus fiduciae [un manque de confiance] Cat. 397; Vertrauen zum Menschen haben: fiduciam in homine ponere [avere fiducia nelluomo] SRS n. 47; Vertrauen in die Zukunft: fiducia de futuro aevo [la confiance dans le futur] LN IX-5; + Adj. im Geiste gegenseitigen Vertrauens: mutua fide [con espiritu de mutua confianza] DN 263; ein unumstliches Vertrauen: fiducia indefectibilis [una fiducia indefettibile] LC n. 97; + Vb. das Vertrauen belohnen: fiduciam rependere - AAS 1983, 115; das Vertrauen in jemanden erschttern: fiduciam ab aliquo abalienare [scuotere la fiducia in qc.] DR 91; Vertrauen erweisen: fiduciam significare [dimostrare la fiducia] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 2; Vertrauen gewinnen: fiduciam sibi conciliare Hom n. 9; Vertrauen schaffen: fiduciam allicere [attirer la confiance] Cat. 1917; das Vertrauen untergraben: fiduciam scindere [saper la confiance] Cat. 2486; das gegenseitige Vertrauen an der Wurzel untergraben: mutuam fiduciam radicitus in discrimen adducere [minare alla radice la fiducia reciproca] EV n. 66; unser Vertrauen weitet sich: fiducia extenditur [notre confiance s'largit] Cat. 2677;

510

verunstalten
Vertrauenskrise fiduciae crisis - AAS 1971, 901; discrimen fiduciae [la crisi di fiducia] FeR n. 84; vertrauensvoll Adj. cum confidentia [con fiducia] LG n. 37, m fiducia [con fiducia] CIC vig. can. 630 5 [fiducioso] DoV conclusio; fidens [fiducioso] NMI 41; ein vertrauensvoller Dialog: colloquium mutua fiducia innixum - SOE pr.; fidens dialogus [un dialogo fiducioso] FeR n. 33; in vertrauensvoller Gesinnung: fidenti animo [con animo fiducioso] LG n. 28; eine vertrauensvolle Liebe: fidens amor [un amore paziente] VS n. 95; eine vertrauensvolle Zusammenarbeit: fidens cooperatio - AAS 1980, 1135; Adv. fiducialiter [con fiducia] CIC vig. can. 628 3; c sich vertrauensvoll sttzen auf: fidenter niti + abl. [appoggiarsi fiduciosi su] FeR n. 34; sich vertrauensvoll an jemanden wenden: sese fidenter convertere ad aliquem [orientarsi con fiducia verso qc.] DIM 61; vertrauenswrdig fide dignus - SOE VI-2; durchaus vertrauenswrdig: fide prorsus dignus - LSI 522; vom demokratischen Standpunkt her nicht vertrauenswrdig sein: non esse fidus quoad populare regimen [non essere affidabile dal punto di vista democratico] CA n. 46; vertraulich vertrauliche Mitteilungen: quae amicaliter committuntur - Cat. 2491; Vertrautheit familiaritas [la confidenza] CeP n. 110; die Vertrautheit mit jemandem: personalis conversatio cum aliquo [la familiarit con qc.] DC n. 37; eine Beziehung der Vertrautheit: intimitas [l'intimit] Cat. 35; Zeichen der Vertrautheit: signum familiaritatis [le signe de familiarit] Cat. 378; vertreiben jemanden vertreiben: aliquem a suis aedibus abstrahere - EM 469, aliquem deturbare HuG 422, aliquem ex territorio cedere cogere - OOE 35, exturbare de [estromettere da ] FC n. 27; gewaltsam vertreiben: violenter amandare [forzatamente deportare] CA n. 18; vertretbar defendi potest [difendibile] VS n. 81; vertreten [1] jemanden vertreten: personam gerere alicuius [rappresentare la persona di qc.] CIC vig. can. 238 2, vices gerere alicuius [come vicario di qc.] PT 288, [fare le veci di qc.] SCo. n. 74, alicuius vices sustinere [far le veci di qc.] CIC vig. can. 352 1; alicuius vicibus fungi AAS 1965, 378; alicuius personam sustinere [rappresentare qc.] CIC vig. can. 358; vices alicuius supplere [supplire qc.] CIC vig. can. 477 2, alicuius vicem supplere [supplire qc.] CIC vig. can. 539; er vertritt die Akademie: Academiam repraesentat [ha la rappresentanza dell'Accademia] Stat. PAS art. VIII; den Heiligen Stuhl vertreten: personam gerere Sanctae Sedis AAS 1969, 478; sich durch einen anderen vertreten lassen: alium sibi substituere [farsi sostituire da un altro] CIC vig. can. 43; der Pfarrer vertritt den Ortsbischof: parochus Episcopi dioecesani vices gerit [il parroco rappresenta il Vescovo diocesano] Cfl n. 26; Pt. Pf. vertreten sein: repraesentari [essere rappresentate] AG n. 29; vertreten sein bei: veluti praesens haberi apud [essere presente] MM 425; vertreten sein in einem Amt: partes habere in aliquo officio [far parte di qualche Ufficio] SCo. n. 21; [2] etwas theoretisch vertreten: aliquid argumentis fulcire [rivendicare q.c. nella teoria] DR 82; Subst. das Vertreten von Lehren: sustentatio doctrinarum [l'appoggio di dottrine] CIC vig. can. 696 1 Vertreter allg. die Vertreter der herrschenden Klasse: ii qui classis dominantis personam gerunt [les reprsentants de la classe dominante] LN IX-13; Vertreter jur. qui alicuius personae vices gerit - CIC abr. can. 106, personam gerens - VN 281, delegatus [il rappresentante] QA 208, partes agens alicuius - PT 289, substitutus AAS 1971, 489; + als als Vertreter: procuratorio nomine - CIC abr. can. 106, vices alicuius gerens [facendo le veci di] GE n. 5; alicuius personam sustinens AAS 1956, 743; als jemandes Vertreter handeln: personam gerere; alicuius - VN 282; + durch durch einen Vertreter: per procuratorem [tramite un procuratore] CIC vig. can. 400 3; selbst oder durch einen Vertreter: per se vel per procuratorem [personalmente o mediante procuratore] CIC vig. can. 404 1; + Subst. der gesetzliche Vertreter einer juristischen Person: legitimus repraesentans [il legittimo rappresentante] CIC vig. can. 1480 1; Vertreter der Eigentmer: qui possessorum gerunt personam [chi rappresentano i proprietari] LE n. 14; die Vertreter der Elternstelle: parentum locum tenentes [coloro che fanno le veci dei parenti] CIC vig. can. 1366; die Vertreter der anderen Kirchen legati Ecclesiarum [i rappresentati delle altre Chiese] UUS n. 30; + Vb. einen Vertreter schicken: procuratorem mittere [mandare un procuratore] CIC vig. can. 444 2; Vertreter dipl. legatus [el representante] DN 262; Vertretung diplomatische Vertretung: legatio apud Civitatem iuxta normas iuris internationalis [la legazione presso uno Stato secondo le norme del diritto internazionale] CIC vig. can. 365 1 Vertretungsfunktion Vertretungsfunktionen wahrnehmen: vicariam potestatem explere [svolgere funzioni di supplenza] CA n. 48; Vertriebener e domesticis laribus extrusus - AAS 1945, 283, exsul, is [un esule] CIC vig. can. 568; vd.: Heimatvertriebener; Vertrstung eine Verstrstung auf die Zukunft: in futuram exspectationem rermissio [un rimandare ad uns prospettiva futura] SS n. 4; verunstalten Pt. Pf. verunstaltet: deturpatus [deformato] TMA n. 4;

511

verurteilen
verurteilen allg. jemanden uerst scharf verurteilen: iudicium acerrimum ferre in aliquem [porter un jugement extrmement svre sur qn.] LN IV-6; eine Meinung verurteilen: opinionem proscribere - CIC abr. can. 1324; etwas mit direkten und spezifischen Worten verurteilen: aliquid directis propriisque vocabulis reicere [presentare condanne dirette e specifice in proposito] EV n. 61; ein Urteil das verurteilt: iudicium damnatorium [un giudizio che condanna] VS n. 59; Pt. Pf. zum Scheitern verurteilt sein: suapte natura successu carere [essere in partenza condannato all'insuccesso] LC n. 31; verurteilen jur. den Beklagten zur Herausgabe einer beweglichen Sache verurteilen: reum ad rem mobilem praestandam damnare [condannare l'imputato a dare una cosa mobile] CIC vig. can. 1655 2; jemanden zur Zahlung der Prozekosten verurteilen: aliquem ad expensas iudiciales solvendans damnare [la condanna della parte a pagare le spese] CIC vig. can. 1649 1; zur Zwangsarbeit verurteilen: aliquem ad metalla damnare [condannare qc. al lavoro forzato] DR 75; verurteilenswert quod poenam meretur [meritevole di condanna] ReP n. 17; Verurteilung moral. reprobatio [la condanna] DR 66, obiurgatio [le dsveu] LN pr.; die strenge Verurteilung: obiurgatio [la severa condanna] CA n. 5; Verurteilung jur. condemnatio - CIC abr. can. 2208 1; vervielfltigen multiplicare (scripta) - SLL 354 vervollkommnen excolere [perfezionare] GE pr., perficere [perfezionare] AA n. 29, recte componere [perfezionare] OT n. 11; excutere [arricchire] SRS n. 30; sich vervollkommnen: occurrere in virum perfectum [raggiungere l'uomo perfetto] GE n. 2; Vervollkommnung die Vervollkommnung der sichtbaren Schpfung creatio visibilis perficienda [le perfectionnement de la cration visible] Cat. 378; vervollkommnungsfhig quod perfici potest [perfezionabile] FeR n. 82; vervollstndigen complere [complter] Cat. 307; Vervollstndigung der Codex ist als Vervollstndigung der vom Konzil aufgestellten Lehre anzusehen: Codex habetur veluti complementum magisterii a Concilio propositi [il Codice presenta un carattere di complementariet in relazione all'insegnamento del Concilio] SDL XX; verwahren asservare [conservare] CIC vig. can. 1306 2 verwaist orbatus parentibus [privato dai genitori] FC n. 41 verwalten administrationem gerere - CIC abr. can. 987; Gter verwalten: bona administrare [amministrare i beni] CIC vig. can. 1254 1; den Staat verwalten: Status temperare instituta [regolare l'apparato dello Stato] CA n. 20; Verwalter procurator [il procuratore] CIC vig. can. 310, administrator [un amministratore] CIC vig. can. 1279 2, dispensator [un amministratore] LG n. 1; administrator et dispensator - CIC abr. can. 1518; Verwaltung dispensatio - QC 16, procuratio - Syll. VI n. 50, administratio [l'amministrazione] LE n. 14; + Subst. die Verwaltung der Sakramente: sacramentorum administratio [l'amministrazione dei sacramenti] UR n. 2; wir sind nur Verwalter, nicht Eigentmer des Lebens: vitae administratores sumus et non domini [nous sommes les intendants et non les propritaires de la vie] Cat. 2280; + Adj. die auerordentliche Verwaltung: extraordinaria adminstratio [l'amministrazione straordinaria] CIC vig. can. 638 1; die innere Verwaltung: interna negotia adiministranda AAS 833; ber die Grenzen der laufenden Verwaltung hinausgehen: ordinariam gestionem excedere [eccedere l'ordinaria gestione] REU n. 120; die ordentliche Verwaltung: ordinaria administratio [l'amministrazione ordinaria] CIC vig. can. 638 1; in den Grenzen einer ordentlichen Verwaltung: intra limites ordinariae administrationis [entro i limiti dell'amministrazione ordinaria] CIC vig. can. 1285; die staatliche Verwaltung: rei publicae administratio [la burocrazia di Stato] LC n. 75; + Vb. eine Verwaltung fhren: administrationem gerere [fare l'amministrazione] CIC vig. can. 1413; vd: Vermgensverwaltung Verwaltungsakt actus administrativus [un atto amministrativo] CIC vig. can. 1732, actus administrativus singularis [un atto amministrativo singolare] CIC vig. can. 35; + Subst. einen Verwaltungsakt mit einer Bedingung versehen: apponere condicionem in actu administrativo [apporre una condizione nell'atto amministrativo] CIC vig. can. 39, adicere condicionem in actu administrativo [aggiungere una condizione all'atto amministrativo] CIC vig. can. 41; ein Verwaltungsakt mit Dauerwirkungen: actus administrativus qui habet tractum successivum [un atto amministrativo che ha tratti successivi] CIC vig. can. 93; Verwaltungsakte, die ber die Grenzen der ordentlichen Verwaltung hinausgehen: actus qui fines modumque ordinariae administrationis excedunt [atti che oltepassano i limiti e le modalit dell'amministrazione ordinaria] CIC vig. can. 1281 1; der Grund eines Verwaltungsakts: causa motiva [la causa motivante] CIC vig. can. 63 2; die Gltigkeit eines Verwaltungsakts: validitas [la validit] 63 1; der Verwaltungsakt tritt auer Kraft: vim habere desinit [cessa di avere vigore] CIC vig. can. 58 1; der Vollzug eines Verwaltungsakts: exsecutio [l'esecuzione] CIC vig. can. 1734 1; die Aussetzung des Vollzugs: suspensio exsecutionis [la sospensione dell'esecuzione] CIC vig. can. 1734 1; die Aussetzung des Vollzugs verfgen: exsecutionem suspendendam decernere [decdere di sospendere

512

Verweigerung
l'esecuzione] CIC vig. can. 1736 2; der Widerruf eines Verwaltungsakts: revocatio actus administrativi [la revoca dell'atto amministrativo] CIC vig. can. 47; + Adj. ein ausfhrender Verwaltungsakt: actus exsecutionis [un atto di esecuzione] CIC vig. can. 37; ein ausfhrungsbedrftiger Verwaltungsakt: actus administrativus in forma commissoria [un atto amministrativo in forma commissoria] CIC vig. can. 37; + Vb. einen Verwaltungsakt aufrechterhalten: actum administrativum sustinere [sostenere il decreto] CIC vig. can. 41; einen Verwaltungsakt erlassen: elicere actum administrativum [produrre un atto amministrativo] CIC vig. can. 35, edere actum administrativum [emettere un atto amministrativo] CIC vig. can. 48, Verwaltungsakte erlassen: ponere actus administrativos [porre atti amministrativi] CIC vig. can. 479 1; die den Verwaltungsakt erlassende Stelle: rescribens [colui che ha dato il rescritto] CIC vig. can. 67 3; vd. Reskript, Dekret; Verwaltungsbefehl vd. Dekret; Verwaltungsbro officium administrativum [l'ufficio amministrativo] REU n. 91 Verwaltungserfahrung rerum gerendarum experientia [esperienza nel trattare gli affari] CIC vig. can. 478 1 Verwaltungsgericht tribunal administrativum [il tribunale amminstrativo] CIC vig. can. 1400 2 Verwaltungshandeln actio administrativa [atti amministrativi] DH n. 4 Verwaltungsproze controversia ex actu potestatis administrativae orta AAS 1987, 1354; Verwaltungsrat consilium administrationis - CIC abr. can. 1520 3 Verwaltungsrechtsweg recursus administrativus [il ricorso amministrativo] CIC vig. praef. XXII; Verwaltungssitz sedes gubernii - AAS 1983, 424 Verwaltungsstreitigkeit controversia administrativa [la controversia amministrativa] CIC vig. can. 1445 2 Verwaltungsverfahren procedura administrativa [la procedura amministrativa] CIC vig. can. 1341; Verwaltungsbeschwerdeverfahren recursus administrativus [il ricorso amministrativo] CIC vig. ante can. 1732 verwandeln de Welt verwandeln: mundum transfigurare [trasfigurare il mondo] LG n. 31; verwandt verwandt mit jemandem: alicui affinitate coniunctus [imparentato con qc.] EV n. 34; Verwandtschaft biol. consanguinitas [la consanguineit] CIC vig. can. 108 1; vd.: Blutsverwandte; Verwadtschaft jur. die Verwandtschaft begrnden: cognationem contrahere CIC abr. can. 768; Verwandtschaftsgrad: gradus consanguinitatis [il grado della consanguineit] CIC vig. can. 108 1; die durch Adoption begrndete gesetzliche Verwandtschaft: cognatio legalis ex adoptione orta [la parentela legale sorta dall'adozione] CIC vig. can. 1094; Verwandtschaft btr. similitudo [laffinit] VS n. 76, affinitas [un'affinit] UR n. 19; die Verwandtschaft des Menschen mit den anderen Geschpfen: similitudo hominis cum ceteris creaturis [laffinit delluomo con le altre creature] SRS n. 29; eine geistige Verwandtschaft: affinitas spiritualis [una affinit sprituale] Cfl n. 24; Verwandtschaftsbeziehungen relationes propinquitatis [les rapports de parent] Cat. 2199; Verwandtschaftsformen formae cognationis [les formes de parent] Cat. 2202; verwarnen monere [ammonire] CIC vig. can. 1339 1 Verwarnung monitio [l'ammonizione] CIC vig. can. 1339 3; + nach nach Verwarnung: post monitum [dopo l'ammonizione] CIC vig. can. 1371; + trotz trotz Verwarnung: post monitionem [dopo l'ammonizione] CIC vig. can. 1395 1; grobe Vernachlssigung oder Verletzung der pfarrlichen Amtspflichten, die trotz Verwarnung weiter andauert: gravis neglectus vel violatio officiorum paroecialium quae post monitionem persistat [grave negligenza o violazione dei doveri parocchiali, che persita dopo l'ammonizione] CIC vig. can. 1741 n. 4; alia wenn die Verwarnung erfolglos bleibt: quod si monitio incassum cedat [qualora poi l'ammonizione risulti inutile] CIC vig. can. 697 sub 2; verwechseln etwas mit etwas verwechseln: commiscere alquid cum aliquo [confondre qc.avec qc.] LN X-3; miscere [confondere] FeR n. 37, confundere [scambiare] EV n. 5; sie verwechseln in verderblicher Weise den Armen der Schrift mit dem Proletarier von Marx: confusionem moliuntur calamitosam inter pauperem Sacrae Scripturae ac proletarium Caroli Marx [ils procdent un amalgame ruineux entre le pauvre de l'criture et le proltariat de Marx] LN IX-10; verwegen audacter [audacemente] HG 576; verwehren jemanden den Zugang zum Priesteramt verwehren: ascensum ad presbyteratum interdicere alicui [interdire l'accesso al presbiterato a qc.] CIC vig. can. 1030; verweigern denegare [negare] LG n. 24; die Antwort verweigern: respondere recusare [rifiutare di rispondere] CIC vig. can. 1531 2; den Eid verweigern: iusiurandum recusare [rifiutare il giuramento] CIC vig. can. 1568; den Gehorsam verweigern: obtemperationi obsistere [rifiutarsi] DR 79; jemandem das Recht verweigern: vd. Recht; Verweigerung recusatio [il rifiuto] FC n. 6, detrectatio [il rifiuto] CIC vig. can. 751; die Verweigerung der Gemeinschaft: reiectio communionis [il rifiuto della

513

Verweigerungsgrund
comunione] ReP n. 10; die tragische Verweigerung der Menschenrechte in der Praxis: calamitosa hominum iurium re destitutio [la tragica negazione dei diritti delluomo nella pratica] EV n. 19; die Verweigerung aus Gewissensgrnden: obiectio conscientiae quam vocant [l'obiezione di coscienza] DoV III; vd. Rechtsverweigerung Verweigerungsgrund ratio denegationis [la motivazione del diniego] CIC vig. can. 830 3; verweilen lat uns bei diesen apostolischen Worten verweilen: immoremur hisce in apostolicis dictis [soffermiamoci su queste parole apostoliche] Iuv n. 15; Verweis [1] correptio [la riprensione] CIC vig. can. 1339 3; [2] der Verweis auf die Tradition: appellatio ad traditionem [il richiamo alla tradizione] FeR n. 85; verweisen verweisen auf: remittere ad [rimandare a] LG np. pr.; aliquid commemorare [rimandare a q.c.] VS n. 11; auf die staatlichen Gesetze verweisen: remittere ad leges civiles [rimandare alle leggi civili] CIC vig. can. 22; auf die Grnde eines anderen Aktes verweisen: remittere ad motiva in alio actu expressa [rinviare ai motivi espressi in un altro atto] CIC vig. can. 1617; unter die Fabeln oder Mythen verweisen: inter fabulas vel mythos ablegare - D-H n. 3034; auf den Katechismus verweisen: revocare ad Catechismum [rimandare al Catechismo] VS n. 5; Verweisung durch Verweisung auf: recurrendo ad [par une rfrence ] Cat. 196; Verwegenheit temeritas [l'audacia] LC n. 41; verwenden einen Ausdruck verwenden: adhibere vocabulum [usare la parola] LG nota sub 1; die Einknfte nach den rechtmigen Bestimmungen verwenden: reditus secundum legitimas normas impendere [impiegare i redditi secondo le norme legittime] CIC vig. can. 1284 2 n. 4; die Einknfte gem dem Willen des Stifters verwenden: redditus secundum fundatoris mentem impendere [impiegare i redditi secondo le intenzioni del fondatore] CIC vig. can. 1284 2 n. 4; als Lehrbuch verwenden: uti textus in institutione tradenda adhibere [adoperare come testo d'insegnamento] CIC vig. can. 827 3; die Medien der sozialen Kommunikation zum Wohl der Menschheit verwenden: instrumenta communicationis socialis in bonum humanae societatis flectere [impiegare gli strumenti della comunicazione sociale per il bene dell'umanit] IM n.24; eine Urkunde verwenden: documento uti [servirsi di un documento] CIC vig. can. 1391; etwas zu einem bestimmten Zweck verwenden: aliquid destinare ad certum finem [impiegare q.c. per un fine] CIC vig. can. 1267 3; Verwendung von Geld, Spenden: erogatio [la distribuzione] CIC vig. can. 319 2; von Gaben: destinatio oblationum [la destinazione delle offerte] CIC vig. can. 531; die Verwendung der sozialen Kommunikationsmittel: usurpatio communicationis socialis instrumentorum [l'utilizzazione degli strumenti della comunicazione sociale] CeP n. 64; Verwendungsmglichkeiten facultates aliqua re utendi [le possibilit dell'utilizzione] LE n. 12; verwerfen respuere [deprecare] CA n. 58; verchtlich verwerfen: cum indignatione respuere [rejeter avec ddain] LN X-4; eine Gewohnheit verwerfen: consuetudinem reprobare [riprovare una consuetudine] CIC vig. can. 5 1; eine Meinung verwerfen: opinionem proscribere [proscrivere una opinione] CIC vig. can. 754; eine Klage verwerfen: libellum reicere [respingere il libello] CIC vig. can. 1505 1; eine Lehre verwerfen: doctrinam reicere [rigettare una dottrina] LG n. 36; verwerflich detestabilis [deprecabile] EV n. 58, vetandus [ proscrire] Cat. 2480; moralisch verwerflich: ratione morali reiciendum [moralmente inammissibile] CA n. 35; Verwerfung detestatio - VN 292, reiectio [la negazione] DH n. 6, die Verwerfung der Klage: reiectio [la reiezione] CIC vig. can. 1505 4; den Brgern die Verwerfung einer Religion auferlegen: civibus imponere reiectionem cuiusvis religionis [imporre ai cittadini la negazione di una religione qualsivoglia] DH n. 6; Verwesung putrefactio [la dcomposition] Cat. 627; verwickelt implicatus [complesso] GS n. 46; ein verwickelter Fall: casus implexus [un caso complesso] CIC vig. can. 1707 3 Verwicklung die mannigfaltige Verwicklung in die Snde: multiplex implicatio peccati [un multiforme coninvolgimento nel peccato] SD n. 15; verwildern die Seelen verwildern: animae insilvescunt [le anime inselvatichiscono] SS n. 15; Verwilderung eine einmalige sittliche Verwilderung: morale quiddam unice inordinatum [un disordine morale particolarmente grave] EV n. 61; verwirklichen in rem deducere [convertir en realidad] FiC 190 [realizzare] Cfl n. 41, in rem adducere [la aplicacin] FiC 193, ad rem deducere [realizzare] GE n. 8, promovere [attuare] PC n. 2, revera exercere [praticare] LE n. 14; ad effectum deducere [il perseguimento] LC n. 30 [l'attuazione] SRS n. 4 [realizzare] SRS n. 45; ad effectum adducere [realizzare] RH n. 12, in actum deducere [applicare] LC n. 88 [realizzare] UUS ante n. 74; + sich sich verwirklichen: sese perficere [il perfezionamento] PT 285 [realizzarsi] MD n. 22; effici [realizzarsi] FC n. 4, perfici [realizzarsi] FC n. 9, se ut personam perficere [realizzarsi come persona] LC n. 96; sich selbst verwirklichen: se ipsum perficere [realizzare se stesso] Iuv. n. 13; se ipsum ut personam perficere [l'autorealizzazione] Iuv. n. 3 [realizzarsi] Iuv. n. 4, se per seipsum perficere [realizzarsi da s] LC n. 40; sich

514

Verzicht
als Mensch verwirklichen: se perficere qua hominem [realizzarsi como uomo] CA n. 41; die Fhigkeit, sich zu verwirklichen: facultas perficiendi seipsum [la capacit di realizzarsi] LC n. 29; + Subst. seine Berufung verwirklichen: vocationi suae respondere [realizzare la sua vocazione] LC n. 32; die Einheit verwirklichen: unionem actuare [l'unione si attua] LG n. 50; die Entwicklungsplne verwirklichen: oeconomicae progressionis consilia ad effectum deducere [realizzare i piani di sviluppo] PP n. 57; + Vb. die Lehre des Konzils verwirklichen: doctrinam exsequi Concilii [attuare la dottrina del Concilio] DMi. n. 1; Rechte verwirklichen: vd. Recht; seine persnlichen Ziele verwirklichen: sua ipsius consequi proposita [conseguire i suoi fini individuali] CA n. 40; Pt. Pf. verwirklicht sein: subsistere [sussistere] DH n. 1; die verwirklichten Fortschritte: progressus ad effectum deducti [i progressi realizzati] LC n. 10; Verwirklichung exsecutio [la realizzazione] FC n. 15, applicatio [l'applicazione] SRS n. 4, impletio et exsecutio [la realizzazione] SRS n. 12, effectio [la realizzazione] VS n. 50 [lattuazione] DoI n. 19, consummatio [l'attuazione] TMA n. 52; das Leben erscheint wie eine Verwirklichung dieses Vorhabens: vita apparet quasi illius propositi effectio - AAS 1985, 583; Ziele, die von ihrer Verwirklichung noch weit entfernt sind: proposita quae ab effectione tam longe absunt [mete ancora lontane dallattuazione] SRS n. 44; die persnliche Verwirklichung: personalis adimpletio [la realizzazione personale] Cfl n. 51; die volle Verwirklichung: consummata effectio [la piena attuazione] SRS n. 47, plena effectio [la piena realizzazione] DoI n. 18; verwirren exturbare [confondere] FeR n. 49; die Ordnung verwirren: ordinem subvertere [alternare l'ordine] LC n. 38; Pass. die Ordnung wird verwirrt: ordo confunditur [la confusione dell'ordine] LE n. 7; Pt. Pf. verwirrt: turbatus [smarrito] FC n. 1; Verwirrung conturbatio [lo smarrimento] SP 423, res trepida [lo stato di marasmo] PP n. 10, turbatio [la confusione] FC n. 84, perturbatio [il turbamento] CIC vig. can. 1741, confusio [la confusione] ReP n. 18; in Verwirrung bringen: perturbare [provocare confusione] RH n. 6; zu Verwirrungen fhren: turbationes gignere [entretenir les confusions] LN VII11; die Verwirrung zwischen Gut und Bse: permixtio boni malique [la confusione tra il bene e il male] EV n. 24; Verwirrung im Volk hervorrufen: confusionem inducere in populum [produrre confusione nel popolo] LC n. 80; verwissenschaftlichen Pt. Pf. verwissenschaftlicht: ad scientiarum normam redactus [scientifico] PP n. 28 verworren confusus [confus] LN pr. verwunden Pt. Pf. verwundet: sauciatus [ferito] MC 215 verwunderlich es ist nicht verwunderlich, da: nil mirum + aci [nessuna meraviglia quindi se + ind.] LG n. 56; es ist nicht verwunderlich, da: haud mirum quidem est + aci [non c' da meravigliarsi, se] HG 561; mirum non est + aci [non da meravigliarsi se + cong.] HG 566, admirationen non movet, quod [non meraviglia che + cong.] NMI n. 24; Verwunderung traurige Verwunderung: trista admiratio - AAS 1980, 1134 verwurzelt radicatus [radicato] CIC vig. can. 602; verwurzelt sein: radicari [essere sprofondato] Iuv n. 15; tief verwurzelt sein: altissime insidere [essere profondamente radicato] SD n. 12; so in der menschlichen Natur verwurzelt: tam radicitus in hominis natura confirmatum [cos profondamente radicato nella natura umana] FeR n. 29; in der Tradition verwurzelt sein: radices in ipsam traditionem agere [affondare le radici nella tradizione] FeR n. 85; im Wort Gottes verwurzelt sein: Dei Verbo inhaerere [tre enracin dans la Parole de Dieu] LN VI-7; in Zeit und Raum verwurzelt sein: in tempus spatiumque radices agere [radicarsi nel tempo e nello spazio] NMI n. 3; verwsten populare [desolare] SP 425 Verwstung vastatio [la devastazione] GS n. 80; moralische Verwstungen: vastationes morales [devastazioni morali] RH n. 17 Verzehr comestio - CIC vig. can. 1251 Verzeichnis tabella - CIC abr. can. 1549 1; rationarium seu elenchus - VC 261; ein Verzeichnis errichten: elenchum redigere [praeparare un elenco] Cfl n. 31; ein Verzeichnis fhren: elenchum digerere [tenere l'elenco di] Stat. PAS art. X; ein Verzeichnis auf dem Laufenden halten: elenchum servare [aggiornare l'elenco] Stat. PAS art. X; ein Verzeichnis von Gutachtern: elenchus censorum [un elenco di censori] CIC vig. can. 830 1; ein Verzeichnis von Anwlten: album advocatorum [la lista di avvocati] REU n. 62 7; verzeihen culpam condonare [condonare la colpa] CIC vig. can. 1152 1 Verzeihung condonatio [il perdono] CIC vig. can. 1152 2; um Verzeihung bitten: veniam poscere [chiedere perdono] VS n. 61; verzerren die Ordnung der Werte verzerren: perturbare ordinem valorum [sconvolgere l'ordine dei valori] GS n. 37; die Wahrheit verzerren: veritatem evertere [stravolgere la verit] VS n. 26; Verzicht renuntiatio [la rinuncia] CIC vig. can. 80 1, abnegatio [la rinuncia] DC n. 5; + auf dies gilt als Verzicht auf die Berufung: appellatio deserta censetur [si ritiene abbandonata l'appello] CIC vig. can. 1635; unter Verzicht auf das eigene sittliche Gewissen: dempta conscientia morali [con un'abdicazione alla propria coscienza morale] EV n. 69; der Verzicht auf

515

verzichten
die Mutterschaft: renuntiatio maternitatis [la rinuncia alla maternit] MD n. 21; + Vb. den Verzicht anbieten: renuntiationem exhibere [rassegnare la dimissione] CD n. 21; den Verzicht annehmen: renuntiationem acceptare [accettare la rinuncia] CIC vig. can. 142 1; den Verzicht aufschieben: renuntiationem differre AAS 1966, 769; den Verzicht erklren: renuntiationem exhibere [presentare la rinuncia] CIC vig. c. 401 1; verzichten auf sein Amt verzichten: vd. Amt; auf eine vielteilige Antwort verzichten: supersedere responsione multiplici - D-H n. 399; auf die Berufung verzichten: appellationi renuntiare [rinunciare all'appello] CIC vig. can. 1636 1; auf erlaubte aber unntige Dinge bereitwillig verzichten: abdicare ea quae licita sunt sed non expediunt [rinunziare alle cose per s lecite, ma non convenienti] OT n. 9; in internationalen Konflikten auf den Krieg verzichten: aspernari bellum in dissensionibus inter nationes [rinunciare alla guerra nelle controversie internazionali] CA n. 23; es steht der juristischen Person nicht frei, auf ein ihr gewhrtes Privileg zu verzichten: nec ipsi personae iuridicae integrum est privilegio sibi concesso renuntiare [n alla stessa persona giuridica lcito rinunciare a un privilegio a lei concessa] CIC vig. can. 80 3; auf die Reichtmer der Erde verzichten: renuntiare terrae divitiis [il distacco dalle ricchezze terrene] LC 66; auf sein Vermgen verzichten: bonis suis renuntiare [la rinuncia ai suoi beni] CIC vig. can. 668 4; Pt. Pr. eine verzichtende Haltung einnehmen: neglegens esse [mantenere un atteggiamento rinunciatorio] Iuv. n. 11; verzinsen niedrig verzinste Darlehen: pecuniae parvis tantum usuris sumptae [prestiti a interesse minimo] PP n. 54 verzgern moras nectere ne - CIC abr. can. 2401, retardare [il ritardo] GS n. 83; die Vershnung und den Frieden verzgern: reconciliandae paci moram inferre [frapporre indugio al ristabilimento della pace] QP 605; Verzgerung retardatio [la remora] CA n. 48 [il ritardo] Cfl. n. 7; nutzlose Verzgerungen: inutiles morae [inutili ritardi] CIC vig. can. 1738 Verzug Gefahr im Verzug: periculum in mora [pericolo nell'attesa] CIC vig. can. 1080 2; verzweifeln an allen anderen Methoden verzweifeln: alios modos penitus desperare [dsesprer de toute autre mthode] LN VII-1; Pt. Pf. verzweifelt: ab omni spe deiectus [disperato] CA n. 52; ein verzweifeltes Abenteuer audax facinus desperatorum [un'avventura desperata] LC n. 100 Verzweiflung desperatio [la disperatione] SRS n. 47; zur Verzweiflung treiben: ad desperationem agere [spingere alla disperazione] CA n. 35; sich in Verzweiflung strzen: in desperationem deiici [sprofondare nella disperazione] GS n. 21; die Verzweiflung der Einsamkeit: solitudo ad desperationem [la disperazione della solitudine] FeR n. 90; Zweifel, die zur Verzweiflung werden: dubia quae in desperationem dilabuntur [un dubbio che si tramuta in disperazione] Cfl n. 34; Verzweigung des Weges: via anceps [il bivio] ID 166; Vesper die Feier der Vesper: vesperarum celebratio [la celebrazione dei Vespri] UUS n. 25; Vetter patruelis [le cousin] Cat. 2212; Vielfalt varietas [la variet] LG n. 22 [la multiformit] SD n. 5; pluralitas [la pluralit] LC n. 33, multiplicitas [la molteplicit] LE n. 5, multiformitas [la multiformit] FeR n. 101, diversitas [la diversit] Cat. 814; eine Vielfalt von Ansichten: pluralitas opinionum [la pluralit di vie concrete] LC n. 80; die Vielfalt der Menschen: pluralitas hominum [la pluralit degli uomini] LC n. 33; die Vielfalt der Produkte: varietas rerum confectarum [la variet dei beni prodotti] OA n. 41; die Vielfalt der Theorien: opinationum multitudo [la pluralit delle teorie] FeR n. 81; eintrchtige Vielfalt: unum conspirans varietas [una variet tendente all'unit] LG n. 23; vielfltig multiformiter [in varie forme] LG n. 26 [sotto forme diverse] PO n. 4, multiplex [molteplice] LE n. 3; vielflige Initiativen: multimoda incepta [le molteplici iniziative] LE n. 2; sie behindern die Kirche auf vielfltige Weise: Ecclesiam plurifariam impediunt [intralciano in tanti modi la Chiesa] LP 608; vielgestaltig die Darstellung der Wahrheit kann vielgestaltig sein: declaratio veritatis potest multiformis esse [l'espressione della verit pu essere multiforme] UUS n. 19; vielmehr e contrario [invece] Cfl n. 42; Vielgestaltigkeit varietas [la variet] AA n. 1; vielsagend uerst vielsagend ist: quam certe eloquens est [quando mai eloquente] EV n. 35; vielschichtig implicatus [complesso] LE n. 2, multiplex [complesso] EV n. 91, perplexus [complesso] ReP n. 16; eine vielschichtige Aufgabe: implicatum munus [un impegno complesso] LE n. 22; ein vielschichtiges Wort: vox complexa [una complessa parola] Cfl n. 19; Komp. vielschichtiger: implicatior [pi complesso] SD n. 5; Vielschichtigkeit in seiner ganzen Vielschichtigkeit: in tota sua complexitate [in tutta la sua complessit] LC n. 81 vielversprechend magnae spei [promettente] CA n. 22; Vielzahl pluralitas [la pluralit] Cat. 57 vierjhrig quadriennalis AAS 1986, 292; Visier mit offenem Visier: exporrecta fronte [a viso aperto] ASS 23, 213 Vision mentis obtutus [la visione] SP 449, praemonstrata species [la visione] SP 449, imago [la

516

vollbringen
visione] FC n. 4; von einer umfassenderen Vision geleitet: ampliore rerum consideratione ductus [in una visione pi comprensiva] OA n. 49; Visitation visitatio [la visita] CIC vig. can. 396 2; eine Visitation durchfhren: visitationem absolvere [compiere la visita] CIC vig. can. 398, visitationem peragere [fare la visita] CIC vig. can. 436 sub 2; der Visitation unterliegend: visitationi obnoxium [soggetto alla visita] CIC vig. can. 397 1; den Zweck der Visitation behindern: visitationis scopum impedire [impedire lo scopo della visita] CIC vig. can. 628 3; Visitationsrecht ius visitationis [il diritto di visita] CIC vig. can. 199 sub 7; Visitator visitator [il visitatore] CIC vig. can. 628 3; visitieren perlustrare [visitare] QDS II, 12, visitare [visitare] CIC vig. can. 396 1, invisere [visitare] CIC vig. can. 806 1; vital ein vitales Phnomen: vitale phaenomenon - D-H n. 3477 Vizeprsident Pro-Praeses - AAS 1985, 460; Volk die Identitt eines Volkes: propria populi indoles [l'identit di un popolo] LC n. 96; die kulturelle Identitt eines Volkes: culturalis populi identitas [l'identit culturale di un popolo] LC n. 75; Pl. Vlker einer alten Kultur: nationes vetusto civili cultu praestantes [nazioni di vecchia cultura] PP n. 62; barbarische Vlker: barbarae gentes [i popoli barbari] DR 76; ferne Vlker: populi longinqui [popoli lontani] AG n. 38; Vlkerfamilie familia gentium [le genti] DH n. 6, die Mitglieder der groen Vlkerfamilie: membra magnae populorum familiae [la grande famiglia dei popoli] LC n. 15; Vlkergemeinschaft Communitas Nationum [la Comunit internazionale] CA n. 52; Vlkergewohnheitsrecht iuris gentium usus et consuetudines - AAS 1969, 477; Vlkermord gentis internecio - PT n. 52, genocidium [il genocidio] GS n. 27, stirpium occisio [il genocidio] EV n. 10; die technische Perfektion zum Vlkermord verwenden: perfectiora usque technica instrumenta ad genocidia detorquere [applicare la perfezione tecnica ai genocidi] LC n. 14; Vlkerrecht ius gentium [le droit des gens] Cat. 2313; ius internationale [il diritto internazionale] CIC vig. can. 362; ein neues Vlkerrecht erarbeiten: novum ius gentium contexere [l'elaborazione di un nuovo diritto delle genti] CA n. 21; es ist ein Grundsatz des Vlkerrechts: iure gentium ratum est - VN 282 vlkerrechtlich ein vlkerrechtlicher Vertrag: pactio quae regitur iure gentium - VN 282 Volksbetrger qui populo imponunt fraudemque struunt [quelli chi illudono il popolo] RN 648 Volksbildung popularis institutio [l'istruzione popolare] CA n. 16; Volksbrauch consuetudo popularis [la consuetudine popolare] EV n. 85; Volkseinkommen totius civitatis reditus [il reddito complesso della Comunit pubblica] MM 434; nationis reditus - AAS 1967, 1083 Volksfrmmigkeit religio popularis [la religiosit popolare] LC n. 22, populorum pietas [la religiosit popolare] LC n. 98, pietas popularis [la piet popolare] CIC vig. can. 1234 1 Volksgruppe coetus ethnicus [un gruppo etnico] LC n. 55 Volksherrschaft regimem populare - GdC 387 Volkhochschule universitas popularis [l'universit popolare] LE n. 20; Volksmassen popularium multitudines [le masse popolari] ES 631 Volksmission missio popularis [la missione popolare] ReP n. 26; Volksrede concio popularis - GdC 393 Volksreligion religio populi [la rligiosit du peuple] LN XI-17 Volksreligiositt religiositas popularis [la rligiosit populaire] Cat. 1674; Volkssouvernitt imperium populare [la sovranit popolare] ID 171; Volkstribunal populare tribunal - AAS 1958, 606; volkstmlich volkstmliche Erzhlungen: narrationes populares [le narrationi popolari] HG 577; Volksverhetzung popularium animorum concitatio SP 440; Volksvertretung eine durch Volksvertretung bestimmte Staatsform: reipublicae status populari temperatus genere [un tipo di Stato regolato dalla partecipazione popolare] LP 613; Volksweisheit Ausdrucksformen der Volksweisheit: popularis sapientiae manifestationes [espressioni di saggezza popolare] FeR n. 61; Volkswirtschaft res oeconomicae civitatis [l'economia nazionale] PT 291; die Landwirtschaft ist die Grundlage einer gesunden Volkswirtschaft: agrorum cultura est fundamentum sanae rei oeconomicae [l'agricoltura la base di una sana economia] LE n. 21; voll volle Gewalt: plena potestas [la piena potest] CIC vig. can. 331; ein volles menschliches Leben: vita usquequaque humana [una vita pienamente umana] FC n. 36; volle bereinstimmung: plena sententiarum consensio [la piena concordanza di giudizio] HV n. 6; Tage voll Arbeit: dies laboris conferti - AAS 1985, 431 Vollbeschftigung operae universae locandae [l'impiego complessivo delle forze di lavoro] MM 419 vollbringen etwas vollbringen: aliquid complere [compiere q.c.] LE n. 26;

517

vollenden
vollenden etwas vollenden: aliquid perficere [completare q.c.] LE n. 25; das siebente Lebensjahr vollendet haben: septimum aetatis annum explevisse [avere compiuto il settimo anno] CIC vig. can. 11; wer das 16. Lebensjahr noch nicht vollendet hat: qui sextum decimum aetatis annum nondum explevit [chi non ha ancora compiuto i sedici anni di et] CIC vig. can. 1323; die das 75. Lebensjahr vollendet haben: qui septuagesimum quintum aetatis annum expleverint [chi hanno compiuto i sedici anni di et] CIC vig. can. 354; die vollendete Abtreibung: procuratus abortus effectu secuto [il procurato aborto, ottenuto l'effetto] CIC vig. can. 1046; eine Straftat vollenden: delictum perficere - CIC abr. can. 2212 2, delicum consummare [compiere il delitto] CIC vig. can. 1398 1; Pt. Pf. vollendete Tatsachen: facta consummata QC 8 Vollender perfector - AAS 1966, 611 Vollendung consummatio [il compimento] GS n. 2, complementum [il compimento] FeR n. 11; seine Vollendung finden: compleri - QAM 373; zur Vollendung gelangen: perfectionem consequi [atteindre sa perfection] Cat. 310; vor Vollendung des 14. Lebensjahres: ante decimum quartum aetatis annum completum [prima del compimento dei quattordici anni] CIC vig. can. 112 1; etwas zur Vollendung bringen: complere [portare a compimento] EV n. 32, aliquid ad consummationem adducere [portare q.c. a perfezione] EV n. 2, aliquid ad exitum adducere [portare q.c. a compimento] EV n. 30, ad apicem adducere aliquid [portare q.c. a compimento] DoI n. 13; volljhrig maior [maggiorenne] CIC vig. can. 97 1, aetate maior [maggiorenne] CIC vig. Can. 1252 Volljhrigkeit emancipatio [l'mancipation] Cat. 2217; vollkommen vollkommen sein: numeros omnes habere [tre parfait] S. chr. 394; hchst vollkommene Apparate: apparatus summe consummati [apparecchiature estremamente sofisticate] EV n. 64; vollkommen sicher: ab omni parte tutus [parfaitement en sret] S. chr. 401; vollkommen bereinstimmen: examussim convenire [accordarsi in ogni cosa] QA 185; Subst. weniger Vollkommenes: minus perfectum [le moins parfait] Cat. 310; Vollkommenheit das Streben nach persnlicher Vollkommenheit: studium perfectionis uniuscuiusque hominis [la recherche de la perfection personnelle] LN IV-15; die sittliche Vollkommenheit: perfectio moralis [la perfection morale] Cat. 1770; eine unbegrenzte Vollkommenheit: perfectio indefinita [una perfezione indefinita] SRS n. 27; eine Welt, die auf dem Weg zu ihrer letzten Vollkommenheit ist: mundus in statu viae in eius ultimam perfectionem [un monde en tat de cheminement vers sa perfection ultime] Cat. 310; Vollmacht + Subst. Vollmachten und Befugnisse: potestates et facultates [le potest e facolt] CIC vig. can. 409 2; Entzug der Vollmacht: privatio potestatis [la privazione della potest] CIC vig. can. 1336 1 n 2; ein Delegierter, der die Grenzen seiner Vollmacht berschreitet, handelt ungltig: delegatus qui mandati sui fines excedit, nihil agit [il delegato, che oltrepassa i limiti del suo mandato, agisce invalidamente] CIC vig. can. 133 1; der Mangel der gltigen Vollmacht des Stellvertreters: defectus validi mandati procuratoris [il procuratore non aveva un mandato valido] CIC vig. can. 1686; damit der Widerruf der Vollmacht fr einen Anwalt wirksam ist, mu er ihm mitgeteilt werden: ut advocati remotio effectum sortiatur, necesse est ipsi intimetur [la rimozione dell'avvocato per avere effetto deve essere lui intimata] CIC vig. can.1486 1; + Adj. die bisher auerordentlichen Vollmachten sollen ordentliche werden: quae huc usque extraordinariae erant facultates ordinariae fiant [diventino ordinarie le facolt che infinora erano considerate facolt straordinarie] CIC vig. praef. XXII; eine besondere Vollmacht: facultas peculiaris - CIC abr. can. 1328, mandatum speciale [un mandato speciale] CIC vig. can. 1105 1 sub 1; auf Grund seiner besonderen Vollmacht: de eius speciali mandato - CIC abr. can. 1946 2; ohne besondere Vollmacht: speciali facultate expers - CIC abr. can. 2252, nisi speciale mandatum habuerit [se non abbia avuto un mandato speciale] CIC vig. can. 1485; grere Vollmachten: uberiores facultates [pi ampie facolt] CD n. 26; durch gltige Vollmacht: per legitimum mandatum AAS 1983, 397; ohne gltige Vollmacht: sine legitimo mandato [senza legittimo mandato] CIC vig. can. 1620 sub 6; der Mangel einer gltigen Vollmacht: defectus validi mandati [il procuratore non aveva un mandato valido] CIC vig. can. 1686; eine ungltige Vollmacht: mandatum irritum [un mandato invalido] CIC vig. can. 1105 3; mit weiten Vollmachten: cum liberis mandatis - ASS 13, 150; + Vb. mit den geeigneten Vollmachten ausgestattet: aptis facultatibus instructus [munito delle necessarie facolt] CD n. 23; mit den Vollmachten und Befugnissen eines Pfarrers ausgestattet: potestatibus et facultatibus parochi instructus [con la potest e le facolt di parroco] CIC vig. can. 517 2; eine Vollmacht einrumen: mandatum concedere [concedere la potest di] CIC vig. can. 455 4; eine Vollmacht erteilen: facultatem tribuere [concedere la facolt] SCo. n. 128, facultatem concedere [concedere la facolt] OE n. 16; die Vollmacht erlischt: facultas exspirat [la facolt cessa] CD n. 26; die Vollmacht hinterlegen: mandatum deponere [depositare il mandato] CIC vig. can. 1484 1; die Vollmacht vorlegen: mandatum exhibere [esibire il mandato] CIC vig. can. 1484 2; die Vollmacht widerrufen: mandatum revocare [revocare il mandato] CIC vig. can. 1105 4; jemandem steht

518

vor allem
die Vollmacht zu: alicui competit potestas + grd. [a qc. compete la facolt di] CIC vig. can. 1308 4; Vollmachterteilung mandati concessio - CIC abr. can. 1226 1 Vollmachtgeber mandans [il mandante] CIC vig. can. 1105 2; Vollmitglied iure pleno particeps [un membro a pieno titolo] UUS n. 69; Vollmond plenilunium [la pleine lune] Cat. 1170; Vollsinn im Vollsinn des Wortes: secundum propriam plenamque verbi significationem [nel pieno senso della parola] LE n. 13; die Freiheit im Vollsinn ihrer christlichen Bedeutung: libertas christiana suo pleno ex sensu [la libert au sens chrtien plenier] LN IV-2; vollstndig Adj. integer [integro] IM n. 5, complexivum [totale] FeR n. 56; eine vollstndige Analyse: absoluta rerum inquisitio [un'analisi completa] SRS n. 20; die umfassende und vollstndige Behandlung eines Problems: pertractatio undique expleta et perfecta de quodam problemate - AAS 1986, 543, der vollstndige Urteilstext: integer sententiae textus [il testo integrale della sentenza] CIC vig. can. 1668 3; Adv. die Tatsachen kurz, vollstndig und deutlich darlegen: facta breviter integre et perspicuiter exponere [esporre brevemente, in maniera integrale e con chiarezza i fatti] CIC vig. can. 1658 1 n. 1; vollstndiger begreifen: plenius intellegere [comprendere pi pienamente] MD n. 7; Vollstndigkeit integritas [l'integrit] ReP n. 31; das Dokument erhebt keinen Anspruch auf Vollstndigkeit: documentum non affirmatur esse omnibus numeris absolutum [il documento non pretende di essere completo] LC n. 99; vollstreckbar ein Urteil fr vollstreckbar erklren: sententiam exsecutivam facere [la sentenza diventa esecutiva] CIC vig. can. 1685 Vollstreckbarkeit die vorlufige Vollstreckbarkeit anordnen: provisoriam exsecutionem iubere [ordinare l'esecuzione provvisoria] CIC vig. can. 1650 2 vollstrecken exsecutioni demandare [mandare ad esecuzione] CIC vig. can. 1647 2, exsecutioni mandare [mandare ad esecuzione] CIC vig. can. 1650 1; das zu vollstreckende Urteil: sententia exsecutioni mandanda [la sentenza da mandare ad esecuzione] CIC vig. can. 1652; das Urteil kann vollstreckt werden: exsecutioni locus est [l'esecuzione pu avere luogo] CIC vig. can. 1651 Vollstrecker exsecutor [l'esecutore] CIC vig. can. 1301 1 Vollstreckung exsecutio sententiae [l'esecuzione delle sentenza] CIC vig. ante can. 1650; die Aussetzung der Vollstreckung: suspensio exsecutionis [la sospensione dell'esecuzione] CIC vig. can. 1644 2; die Vollstreckung hemmen: suspendere exsecutionem sententiae [sospendere l'esecuzione della sentenza] CIC vig. can. 1638; er hat sich der Vollstreckung zu enthalten: abstineat ab exsecutione [si astenga dall'esecuzione] CIC vig. can. 1654 2; die Vollstreckung von einer Sicherheitsleistung abhngig machen: exsecutionem cautioni subicere [sottoporre l'esecuzione a cauzione] CIC vig. can. 1650 3; die Vollstreckung eines Todesurteils: exsecutio sententiae capitalis - CIC abr. can. 984; Vollstreckungsdekret exsecutorium decretum [il decreto esecutivo] CIC vig. can. 1363 1 Vollstreckungsklage actio ad poenam exsequendam [l'azione intesa a far eseguire la pena] CIC vig. can. 1363 1; actio iudicati [l'azione di giudicamento] CIC vig. can. 1642 2 Vollstreckungsklausel exsecutorium decretum [il decreto esecutorio] CIC vig. can. 1651 Vollversammlung coetus plenarius - AAS 1971, 667; conventus plenarius [la riunione plenaria] CIC vig. can. 451, plenarius conventus - AAS 1985, 413, congressio plenaria - AAS 1985, 413, plenaria congressio - AAS 1985, 460, plenaria congregatio AAS 1983, 135; vollwertig vollwertig am Leben der Nation teilnehmen: plenius vitam Nationis communicare [partecipare in modo pi pieno alla vita della Nazione] CA n. 35; vollziehen perficere - CIC abr. can. 193 1; ad rem perducere [compiere] FeR n. 40; refl. sich vollziehen: ad actum deduci [venire attuato] LG n. 11; Pt. Pr. die vollziehende Gewalt: potestas exsecutionis [la potest esecutiva] QP 599; vd: ausfhrende Gewalt Vollzieher executor [l'esecutore] CIC vig. can. 40 Vollzug der Vollzug eines Verwaltungsakts: exsecutio [l'esecuzione] CIC vig. can. 42; den Vollzug aussetzen: exsecutionem intermittere [interrompere l'esecuzione] CIC vig. can. 41; die Aussetzung des Vollzugs: suspensio exsecutionis [la sospensione dell'esecuzione] CIC vig. can. 1743 1; die Aussetzung des Vollzugs verfgen: exsecutionem suspendendam decernere [decidere di sospendere l'esecuzione] CIC vig. can. 1736 2; alles ernsthafte und rechte Tun des Menschen ist Hoffnung im Vollzug: omnis sincera rectaque hominis actio spes est in actu [ogni agire serio e retto dell'uomo speranza in atto] SS n. 35; Volontariat voluntariatus, us [il volontariato] DC n. 30; von jeher ad haec usque tempora [jusqu' aujourd'hui] Cat. 28; von vornherein in antecessum [a priori] CA n. 42; etwas von vornherein ablehnen: aliquid respuere aliqua antecepta ratione [rifiutare in modo aprioristico] CA n. 50; vor allem principio [innazi tutto] ADS 394; praeprimis [principalmente] LG n. 31, praesertim [segnatamente]

519

vor kurzem
OA n. 14, potissimum [soprattutto] Iuv. n. 7; in antecessum [anzitutto] LC n. 75; cumprimis [soprattutto] NMI n. 3; vor allem ist zu beachten, da: animadvertendum est apprime + aci [si deve considerare, anzitutto, che] FeR n. 66; vor kurzem proxime - AAS 1983, 107 vorahnen etwas vorahnen: aliquid praesentire [presagire q.c.] EN n. 21; Vorahnung praesensio [il presentimento] SS n. 44; voranbringen den Proze voranbringen: processum concitare [stimolare il processo] UUS n. 48; Vorabend vesper diei praecedentis [le soir du jour prcdent] Cat. 2180; voraus im voraus: praevie [d'avance] Cat. 309; vorausberechnen praevidere [prevedere] GS n. 5 Vorausschau praesagium [le previsioni] CA n. 12; voraussehen praevidere [prevedere] SRS n. 16 voraussetzen praesumere [presupporre] FeR n. 44, supponere aliquid [supporre qc.] LC n. 84, praesupponere - AAS 1979, 1431, praesumere [presupporre] EV n. 91, pro concesso habere + aci [presupporre che + cong.] FeR n. 82; ein wirksames Handeln setzt eine wissenschaftliche Analyse voraus: efficax actio pro concesso sumit aliquam analysim scientificam [une action efficace suppose une analyse scientifique] LN VII-2; die erforderliche Ethik setzt eine philosophische Anthropologie voraus: haec postulata ethica ratio ante flagitat philosophicam anthropologiam [letica richiesta presuppone unantropologia filosofica] FeR n. 98; Pt. Pf. vorausgesetzt, da: dummodo [a patto di] UUS n. 34 [purch + cong.] CIC vig. can. 1673, si positum sit + aci [supponendo che + cong.] LE n. 6; vorausgesetzt sein: praefigi [tre prsuppos] LN IX-1; Voraussetzung condicio [la premessa] FC n. 37, praesumptio [il presupposto] FeR n. 50; Voraussetzungen: requisita - CIC abr. ante can. 973, praemissae sententiae [le premesse] LE n. 7, antecedentia [i presupposti] VS n. 5, praesupposita [i presupposti] VS n. 48; + trotz trotz dieser Voraussetzung: licet haec praeposita seu praemessa sint [malgrado tali premesse] RH n. 17; + unter unter dieser Voraussetzung: his consideratis [ci premesso] UUS n. 38; unter solchen Voraussetzungen: rebus sic stantibus [con tali presupposti] EV n. 19; + Subst. die Voraussetzung jedes Handelns: praevium fundamentum cuiusvis actionis [le prsuppos d'une action] LN VII-3; der Relativismus ist eine Voraussetzung der Demokratie: relativismus popularis regiminis est condicio [il relativismo una condizione della democrazia] EV n. 70; + Adj. es ist eine grundlegende Voraussetzung: primaria ratione requiritur poniturque ut [ il presupposto fondamentale per] ReP n. 25; gnstige Voraussetzungen fr die freie Entfaltung der Wirtschaft: condiciones quae actionis oeconomicae libero usui faveant [condizioni favorevoli al libero esercizio dell'attivit economica] CA n. 15; negative Voraussetzungen: iniquae condiciones [condizionamenti negativi] SRS n. 26; + Vb. von der Voraussetzung ausgehen: principio niti + aci [partir du prsuppos que] LN X-3; die Voraussetzungen erfllen: praerequisita implere [adempiere quanto richiesto] CIC vig. can. 1025 1; voraussichtlich Mittel, die voraussichlich zur Erreichung des festgesetzten Zieles gengen: media quae sufficere posse praevidentur ad finem praestitutum assequendum [mezze che si possono previdere sufficenti a conseguire il fine prestabilito] CIC vig. can. 114 3; was voraussichlich nicht sobald behoben wird: quod praevidetur non brevi cessaturum [che si preveda non cesseranno in breve] CIC vig. can. 1741 n. 3 Vorauszahlung anticipata solutio - CIC abr. can. 1479 Vorbedingung praevia condicio [la previa condizione] UR n. 16; Vorbehalt reservatio [la riserva] CIC vig. can. 1354 3, exceptio [la riserva] HV n. 9; ohne Vorbehalt: nulla posita condicione [senza riserva] ReP n. 6; Vorbehalte erheben gegen: exceptiones ponere circa [sollevare riserve nei confronti di] FeR n. 37; vorbehalten jemandem etwas vorbehalten: reservare aliquid alicui [riservare q.c. a qc.] CIC vig. can. 1041; jemandem vorbehalten sein: alicui reservari [essere riservato a qc.] CIC vig. can. 1405 3; sich die Entscheidung vorbehalten: causam sibi reservare [riservare la causa a s stesso] CD n. 8; etwas seiner Entscheidung vorbehalten: aliquid ad suum avocare iudicium - CIC abr. can. 983 1; die oberste Entscheidung ist dem Staatsrat vorbehalten: summa auctoritas vindicatur Consilio Status - VN 286; diese Berufung ist nicht ausgewhlten Gruppen vorbehalten: haec vocatio nullo modo in aliquos tantum homines contrahitur [questa vocazione non riservata solo ad una cerchia di persone] VS n. 18; vorbehaltslos indubitanter [senza riserve] FeR n. 44, sine condicionibus [senza riserva] TMA n. 32; nicht vorbehaltlos: non sine cautela [non sans rserve] Cat. 439; Vorbemerkung eine erluternde Vorbemerkung: nota explicativa praevia [una nota esplicativa previa] LG np. pr.; Pl. praenotanda - LA n. 66; vorbereiten apparare [preparare] LE n. 27; auf das Berufsleben vorbereiten: vitam professionalem praeparare [preparare la vita professionale] GE n. 5; das Iubilum vorbereiten: apparare Iubilaeum [la preparazione del Giubileo] TMA n. 16; er bereitet die Sitzungen vor: in sessionibus pertractanda parat [prepara il piano dei lavori da svolgere nelle adunanze] Stat. PAS art. IX; eine Vorlesung

520

Vorfrage
vorbereiten: praelectionem parare - SLL 354; Pt. Pr. vorbereitend: praeparatorius [propedeutico] FeR n. 67; vorbereitende Manahmen: actus praeparatorii [atti preparatori] CIC vig. can. 43; eine vorbereitende Sitzung: sessio praeparatoria - AAS 1982, 1204; Pt. Pf. intellektuell vorbereitet: praeparatus [preparato] CIC vig. can. 651 1; das Verderben wurde im Verborgenen vorbereitet: pernicies latenter instruebatur - QAM 52; Vorbereitung institutio [la preparazione] AA n. 29, comparatio [la preparazione] FeR n. 65, praeparatio [la preparazione] FeR n. 102; eine immer bessere Vorbereitung erfordern: praeparationem postulare in dies ampliorem [esigere una preparazione sempre maggiore] LE n. 12; die Vollendung der Vorbereitungen: praeparationum adimpletio [l'accomplissement des prparations] Cat. 484; Vorbereitungshandlungen praeparatorii actus [gli atti preparatori] ReP n. 32; Vorbereitungskurs curriculum praeparatorium [il corso di preparazione] FC n. 66 Vorbereitungszeit periodus praeparatoria - Ord. Conc. Art. 7 2, praeparationis tempus - AAS 1984, 287; die Vorbereitungszeit auf das Diakonat: diaconatus tirocinium AAS 1967, 700 vorbeugen Irrtmern vorbeugen: errores praecavere DIM 52; um ungltigen Eheschlieungen vorzubeugen: ad praecavenda matrimonia invalida [per prevenire i matrimoni invalidi] OE n. 18 Vorbeugung provisio [la prevenzione] EV n. 88; Vorbild forma [il modello] LG n. 40, exemplar [il modello] GS n. 48, exemplum [il modello] ES 636, praefiguratio [si vede prefigurato] LC n. 49, typus [il tipo] DV n. 15, specimen [il modello] UUS n. 27, prototypus [il modello] Cfl n. 18; Vorbild sein: exemplar esse [tre un modle] Cat. 1586; ein Vorbild sein fr jemanden: exemplo esse alcui [essere di esempio a qc.] CIC vig. can. 619; zum Vorbild werden: in exemplum devenire [divenire esempio] Cfl n. 48; an bestehende Vorbilder anknpfen: exemplis niti exsistentibus [riallacciarsi a modelli esistenti] SS n. 6; dem Vorbild seiner Vorgnger folgend: decessorum vestigiis insistens [sulle orme dei predecessori] CA n. 5; sich nach einem Vorbild formen: exemplar exprimere niti [modellarsi secondo il typo di ...] ES 637; die Vorbilder der Zivilisation, wie sie hufig von den Massenmedien dargestellt und verbreitet werden: civilis cultus exemplaria, praedicata saepe atque communicationis socialis instrumentis divulgata [i modelli di civilt, spesso promossi e propagati dai mezze di comunicazione] EV n. 86; vorbildlich ein vorbildliches Leben: exemplaris vita [una vita esemplare] GE n. 8; ein vorbildliches Zeugnis geben: exemplo suo praeclarum exhibere testimonium [rendere una esemplare testimonianza] DoV II B 7; Vorbote Vorboten schwerwiegender Gefahren fr das Leben: tramites gravium vitae periculorum [forieri di gravi rischi per la vita] EV n. 10; Vorbringen allegationes - CIC abr. can. 665; das Vorbringen der Parteien: ea quae a litigantibus deducuntur [quanto i contendenti hanno prodotto] CIC vig. can. 1577 1, partium conclusiones [le conclusioni delle parti] CIC vig. can. 1612 2 vorbringen vorbringen und darlegen: proponere et exponere [proporre ed esporre] CIC vig. can. 1432; die Parteien erklren, da sie nichts mehr vorzubringen haben: partes declarant se nihil aliud adducendum habere [le parti dichiarono di non aver null'altro da proporre] CIC vig. can. 1599 2; Einlassungen vorbringen: conclusiones afferre [addurre conclusioni] CIC vig. can. 1593 1; eine Einrede vorbringen: exceptionem opponere [opporre un'eccezione] CIC vig. can. 1452 2, exceptionem proponere [proporre un'eccezione] CIC vig. can. 1460 1; Grnde vorbringen: motiva allegare [allegare motivi] CIC vig. can. 1745; Pt. Pf. trotz der vorgebrachten Grnde: non obstantibus allatis rationibus [nonostante le ragioni adotte] CIC vig. can. 1750 Vordergrund etwas in den Vordergrund stellen: alicui rei primas partes deferre [porre q.c. in primo piano] LE n. 2, aliquid ut primum ponere [porre in primo piano] UUS n. 29, aliquid in lucem proferre [chiaramente evidenziare] UUS n. 42; Vorderseite auf der Vorderseite (einer Medaille): in adversa parte [nel recto] Stat. PAS art. VI vordringen zum Kern der Wahrheit vordringen: in ipsas veritatis medullas penetrare [giungere al cuore della verit] FC n. 85; vordringlich vordringliche Fragen: quaestiones praecipuae [principali problemi] IM n. 2; vorehelich voreheliche Beziehungen: ante coniugium concubitus [i rapporti prematrimoniali] VS n. 47; Voreid iusiurandum de veritate dicenda [il giuramento di dire la verit] CIC vig. can. 1532 voreingenommen voreingenommen sein: praeoccupatum animum habere [esser prevenuto] CIC vig. can. 1624 Vorenthaltung die Vorenthaltung des Privateigentums: impedimenta possessionis [gli impedimenti della propriet privata] CA n. 6; Vorfahren maiores - CIC abr. can. 1229 1; vorfinden eine Situation vorfinden: condicionem offendere [incontrare una situazione] FC n. 46 Vorfrage quaestio praeiudicialis [la questione che pregiudica la soluzione di un'altra controversia] CIC vig. can. 1675 1

521

Vorgang
Vorgang die sozialen Vorgnge: sociales processus [i processi sociali] SD n. 15; die Gesamtheit der Vorgnge: summa processuum [l'insieme dei processi] LC n. 31 Vorgnger decessor - CIC abr. can. 2221, antecessor [il predecessore] UUS n. 17; vorgngig die vorgngige Erlaubnis des Richters ist erforderlich: praevia licentia iudicis requiritur [ richiesta la licenza previa del giudice] CIC vig. can. 1602 2 vorgeben etwas vorgeben: aliquid affectare [prtendre qc.] LN X-10; vorgeblich vorgebliche Grnde hherer Ordnung anfhren: praetexere fucosas rationes superioris momenti [accampare speciose ragioni di ordine superiore] ReP n. 16; vorgeburtlich die vorgeburtliche Diagnostik: inquisitio praenatalis [la diagnosi prenatale] EV n. 14; die vorgeburtliche Phase: tempus ante filii ortum [il periodo prenatale] MD n. 18; vorgehen [1] mit Gesetzen gegen die Christen vorgehen: legibus in Christianos animadvertere - DI 9; vorgehen [2] procedere [procedere] CIC vig. can. 42; nach eigenem Gutdnken vorgehen: se arbitratu suo gerere [procedere a proprio arbitrio] HV n. 10; die Welt und was in ihr vorgeht: mundus eaque omnia quae in illo contingunt [il mondo e ci che accade in esso] FeR n. 16; Vorgehen ratio et via [il metodo] CA n. 46; das Vorgehen bei der Amtsenthebung von Pfarrern: modus procedendi in amotione parochorum [il modo di procedere nella rimozione dei parroci] CIC vig. ante can. 1740 Vorgehensweise procedendi modus [il procedimento] DoV I 4, procedendi ratio [il metodo usato] EV n. 65, agendi modus [il modo di agire] MD n. 28; Vorgeschmack praelibatio [un avant-got] Cat. 184, praegustatio [l'avant-got] Cat 556; vorgesetzt jemandem vorgesetzt sein: alicui praefici CIC abr. can. 445 Vorgesetzter praefectus [il sovrintendente] QA 221, praepositus [il superiore] LG n. 37, dominus [il capo] PP n. 70, superior [le suprieur] Cat. 2236; Vorgriff praeventio [la prevenzione] CIC vig. can. 1415 Vorhaben coeptum [un'iniziativa] LG n. 37; ein begonnenes Vorhaben: inceptum susceptum [un'iniziative in atto] CIC vig. can. 548 3; ein geplantes Vorhaben: inceptum prospectum [un'iniziativa programmata] CIC vig. can. 548 3; ein Vorhaben ausfhren: propositum complere - AAS 1954, 347; vorhalten jemandem ein Beispiel vorhalten: alicui exemplum obicere - QAM 375 vorhanden vorhanden sein: offendi [essere presente] EV n. 44; wenn keine anderen Mittel vorhanden sind: si alia non in procinctu sunt instrumenta [se non esistono altri mezzi] EV n. 65; vorher antea [in antecedenza] ReP n. 19; vorher ist eine prinzipielle Frage zu klren: quam ad rem oportet sane ut, prooemii ritu, quaestio enucleetur, quae ad ipsa principia pertinet [occorre chiarire preliminarmente una questione di principio] DoV II B pr.; vorherbestimmen da Gott nur das Gute vorherbestimmt hat, aber das Gute und Bse vorhergewut hat: Deum praedestinasse solummodo bona, praescivisse autem bona malaque - D-H n. 685 vorherig die vorherige Erlaubnis: praevia venia - AAS 1983, 467 Vorherrschaft praevalentia [la prevalenza] ASS 20, 19; jeder frchtet die Vorherrschaft des anderen: uterque metuit ne alter alteri praestet [ciascuno timoroso del prevalere dell'altro] SRS n. 20; die absolute Vorherrschaft des Kapitals: principatus absolutus pecuniae capitis [l'assoluta prevalenza del capitale] CA n. 35; die konomische Vorherrschaft: oeconomicus potentatus [la prevalenza economica] QA 211; die Vorherrschaft der Technik: technicae disciplinae principatus [il dominio della tecnica] RH n. 15; in atemlosen Streben nach der Vorherrschaft: principatum imperiosum anxie affectantes [in un affannosa ricerca di egemonia] ReP n. 2; vorherrschen die vorherrschenden Ungerechtigkeiten: grassantes iniustitiae [le ingiustizie operanti] EV n. 5; vorhersehbar praevisum Hom. n. 12; vorhersehbar sein: prospici posse - SP 438; vorhersehen vorhersehen lassen: portendere [preludere] FeR n. 40; den Ausgang vorhersehen: eventum praevidere [prevedere l'evento] CIC vig. can. 1326 1 n. 3; vorherwissen da Gott nur das Gute vorherbestimmt hat, aber das Gute und Bse vorhergewut hat: Deum praedestinasse solummodo bona, praescivisse autem bona malaque - D-H n. 685 vorherwissend praescius - D-H n. 3505 Vorinstanz praecedens instantia [la precedente istanza] CIC vig. can. 1431 2 Vorkmpfer antesignanus - ASS 6, 178 Vorkehrungen cautiones ad eventum vitandum [le precauzioni per evitare l'evento] CIC vig. can. 1326 1; die Vorkehrungen, die der Staat zu diesem Zweck ergreift: in id suscepta a rei publicae moderatoribus consilia [i provvedimenti che lo Stato prende a questo fine] DR 104; Vorkehrungen treffen fr : consilia inire quibus alicui rei consulere queat [prendere provvedimenti per ] DR 92, providere de [prevedere ad ] CD n. 21, cavere ut [garantire] CIC vig. can. 1598 3, cautelas adhibere ut [usare

522

Vorrang
le dovute cautele affinch ] CIC vig. can. 1474 2; die Vorkehrungen vereiteln: prudentes provisiones pessum dare [mandare fallite tutte le sagge previsioni] QA 220; vorkommen (in einem Text): comparere [comparere] MD n. 13; diese Worte kommen in seinen Schriften hufig vor: haec verba in scriptis ipsius potissimum frequentantur - AAS 1983, 112 Vorkoster Praegustator - AAS 1968, 313 vorladen jemanden vorladen: aliquem citare [citare] CIC vig. can. 1415 Vorladung die Vorladung eines Zeugen: citatio testis [la citazione del testimone] CIC vig. can. 1556 Vorlage die Vorlage von Urkunden: productio documentorum [la produzione dei documenti] CIC vig. ante can. 1544; die Vorlage fr einen Beschlu: adumbratio - AAS 1962, 11, schema - Ord. Conc. Art. 5 vorlufig temporarius [provvisorio] FeR n. 46; ein nur vorlufig wirkendes Heilmittel: praesentaneum remedium [un remde passant] MG 7; als vorlufige Regelung: per modum provisionis - VAS can. 27; Subst. das Vorlufige: res fugientes [il provvisorio] FeR n. 91; Vorlufigkeit temporariae rationes [il provvisorio] CA n. 25; vorlegen exhibere [proporre] EV n. 71; in einer authentischen Abschrift vorlegen: in exemplari authentico exhibere [esibire in esemplare autntico] CIC vig. can. 1544; Beweise vorlegen: probationes proponere [produrre le prove] CIC vig. can. 1599 2, probationes exhibere [addurre prove] CIC vig. can. 1644 1; das Empfehlungsschreiben vorlegen: litteras commendatitias exhibere [esibire le lettere commendatizie] CIC vig. can. 903; jemandem Fragen vorlegen: quaestiones deferre alicui 1773 2; das Gutachten vorlegen: relationem proferre [presentare la relazione] CIC vig. can. 1577 3; eine Stellungnahme vorlegen: deductiones exhibere [presentare le deduzioni] CIC vig. can. 1703 2; eine Urkunde vorlegen: documentum exhibere [esibire un documento] CIC vig. can. 1545; die Vollmacht vorlegen: mandatum exhibere [esibire il mandato] CIC vig. can. 1484 2; die Sache zur Gutheiung vorlegen: rem approbationi subicere [sottoporre all'approvazione] CIC vig. can. 1610 2; sind zur berprfung durch den Heiligen Stuhl vorzulegen: recognitioni Sanctae Sedis subiciendae sunt - AAS 1986, 486 vorlesen perlegere [leggere] CIC vig. can. 1473 Vorlesung Univ. lectio [la lezione] QDS 158, schola - Prov. Deus 278, praelectio [la lezione] OT n. 17; eine Vorlesung besuchen: cursum excurrere [frequentare la lezione] QDS 204, praelectioni assiduus esse [frequentare la lezione] QDS 210, praelectionem frequentare [frequentare la lezione] CIC vig. can. 229 2; eine Vorlesung halten: praelectionem habere - SLL 354, lectionem tradere [tenere una lezione] GE n. 10, lectionem habere [tenere una lezione] CIC vig. can. 811 2; Vorlesungen fr die Laien halten: lectiones laicis tradere [impertire lezioni ai laici] CIC vig. can. 811 1 vorlesungsfreie Tage dies feriati [le vacanze] QDS 212; Vorlesungsordnung praelectionum ordo - AAS 1984, 620 Vorletzte, der proximus a postremo [il penultimo] EV n. 2; Vorliebe inclinatio [il gusto] VS n. 46, praeferentialis dilectio [l'amore preferenziale] Cfl n. 42; vorliegen ein wichtiger Grund liegt vor: gravis causa exstat [vi una ragione grave] CIC vig. can. 1600 1; Vormachtstellung dominatus, us [un'egemonia dominatrice] PP n. 52 Vormund tutor [il tutore] CIC vig. can. 98 2; einen Vormund bestellen: tutorem constituere [costituire un tutore] CIC vig. can. 1519 2; die Bestellung eines Vormunds: constitutio tutoris [la costituzione del tutore] CIC vig. can. 98 2 Vormundschaft tutela [la tutela] CIC vig. can. 105 2 vornehmen ein Rechtsgeschft vornehmen: actum ponere [porre un atto] CIC vig. can. 668 2; sich etwas vornehmen: sibi aliquid destinare - VN 294, sibi proponere ut [prefiggersi q.c.] UUS n. 24; Vorposten extrema statio [l'avamposto] EN n. 69; Vorrang summus excellentiae gradus [il sommo grado di eccellenza] QP 595, primatus, us [il primato] IM n. 6, praecellentia [la superiorit] OT n. 10, princeps locus [il primato] LC n. 75, primae partes [il primato] UUS n. 22; + haben den Vorrang haben: longe primas ferre [primeggiare] QA 205; primas agere partes [avere il primato] FeR n. 46; den Vorrang haben vor: potior esse quam [avere la precedenza su] LE n. 10; den Vorrang vor jemandem haben: alicui antecellere [precedere qc.] LG n. 53; den Vorrang vor etwas haben: antecellere alicui rei [avere la preminenza su q.c.] LE n. 6; das Besondere hat den Vorrang vor dem Allgemeinen: peculiare praevalet generali [quello peculiare prevale su quello generale] CIC vig. can. 53; der Kampf um das Notwendigste hat den absoluten Vorrang: omnino primaria est contentio de necessariis [ assolutamente primaria la lotta per il necessario] CA n. 33; + Subst. der Vorrang der Arbeit vor dem Kapital: prioritas laboris supra opes [la priorit del lavoro sul capitale] LC n. 84; das Prinzip des Vorrangs der Arbeit vor dem Kapital: principium quod quidem in eo est positum ut labori priores partes deferantur quam opibus capitalibus [il principio

523

vorrangig
della priorit del lavoro nei confronti del capitale] LE n. 12; der Vorrang der Macht vor der Vernunft: principatus violentiae prae ratione mentis [il primato della forza sulla ragione] CA n. 29; der Vorrang des Menschen vor den Dingen: hominis transcendentia prae mundanis rebus [la trascendenza dell'uomo rispetto al mondo delle cose] CA n. 13; der Vorrang des Seins vor dem Haben: principatus exsistentiae supra possessionem [il primato dell'essere sull'avere] EV n. 98; + Vb. einer Sache den Vorrang einrumen: primatum attribuere alicui rei [dare il primato a q.c.] LC n. 75; principem locum dare alicui rei [riconoscere la priorit a q.c.] LC n. 75; Vorrang geben: primas tribuere partes [dare la precedenza] SRS n. 42; vd. Ehrenvorrang vorrangig praecipue [principalement] LN IV-15, primario [prioritariamente] LC n. 94; die vorrangigen Anliegen: priores partes [le priorit] SRS n. 22, vorrangige Bedeutung zumessen: maius pondus adicere alicui rei [accorder une importance majeure qc.] LN X-5, ein vorrangiges Gut: primordiale bonum [un valore primordiale] QDAP n. 1; die vorrangige Liebe fr die Armen: amor potior erga pauperes [lamore preferenziale per i poveri] SRS n. 42; die vorrangige Option fr die Armen: optio praeoptata pro pauperibus [la opzione preferenziale per i poveri] CA n. 11; ein vorrangiges Recht: vd. Recht; eine vorrangige Verpflichtung: primaria obligatio [un obbligo primario] CIC vig. can. 1136; Vorrecht praerogativa [la prerogativa] LG n. 22; jemandem Vorrechte verleihen: praerogativas alicui largiri [elargire prerogative a qc.] CIC vig. can. 206 2; seiner Vorrechte beraubt werden: exspoliari suis praerogativis [essere espropriato delle sue prerogative] DoV III; auf seine Vorrechte eiferschtig bedacht sein: avidus esse suarum praerogativarum [jaloux de ses prrogatives] Cat. 399; Vorsatz dolus [il dolo] CIC vig. can. 1321 1 der ernsthafte Vorsatz: firmum propositum [un serio impegno] HV n. 20; den Vorsatz fassen zu: propositum concipere + grd. vorstzlich sponte et scienter - CIC abr. can. 2316, deliberate [deliberatamente] GS n. 79, dolose [dolosamente] CIC vig. can. 1041 n. 5; die vorstzliche Rechtsverletzung: deliberata violatio iurium [la deliberata violazione di un diritto] DoV III; eine vorstzliche Straftat: delictum dolosum [un delitto doloso] CIC vig. can. 1318; einen Menschen vorstzlich tten: voluntarium homicidium perpetrare [commettere omicidio volontario] CIC vig. can. 1041 n. 4; die vorstzliche Ttung: conscia necatio [l'uccisione deliberata] EV n. 65; Vorschlag propositio [la proposta] FC n. 1 [il suggerimento] FC n. 46, suggestio [il suggerimento] CIC vig. praef. XXVII; [la proposta] CIC vig. can. 631 3; + auf auf Vorschlag: ex renuntiatione [sulla proposizione] QDS 23; auf Vorschlag des Prsidenten: proponente Praeside - AAS 1982, 1203; alia Vorschlge entwickeln: propositiones afferre [avanzare proposte] DoI n. 3; einen Vorschlag erarbeiten: propositum contexere [elaborare una proposta] TMA n. 29; an einem Vorschlag festhalten: a proposito non recedere [non recedere dal proposito] CIC vig. can. 1750; eine Vorschlag machen: suggerire [proporre] DoI n. 15; vd: Ernennungsvorschlag vorschlagen eine Person vorschlagen: aliquem praesentare [presentare qc.] CIC vig. can. 317 1; eine Lsung vorschlagen: solutionem suggerere [suggerire una soluzione] CIC vig. can. 1733 1 Vorschlagsrecht ius praesentationis [il diritto di presentazione] CD n. 20 vorschnell eine vorschnelle Antwort: festina responsio [une rponse rapide] Cat. 309; vorschreiben die Einhaltung einer Form vorschreiben: formam praestituere - Syll. VIII n. 71; jemandem Pflichten vorschreiben: officia alicui praecipere [dettare doveri a qc.] LC n. 90; eine Prfung vorschreiben: examen imponere - SLL 355; entscheiden und vorschreiben, was zu tun ist: decernere et praecipere quae agenda sunt [decidere e comandare ci che va fatto] CIC vig. can. 618; Pt. Pf. ohne vorgeschriebene Erlaubnis: sine praescripta licentia [senza la dbita licenza] CIC vig. can. 1377; die rechtlich vorgeschriebene Form: sollemnia iure ad validitatem actus imposita [le formalit imposte per la validit dell'atto] CIC vig. can. 124 1; unter Beachtung der rechtlich vorgeschriebenen Frmlichkeiten: servatis sollemnitatibus iure praescriptis [osservate le formalit stabilite nel diritto] CIC vig. can. 1540 1; es ist gesetzlich vorgeschrieben: lege praecipitur [ prescritto dalla legge] CIC vig. can. 1431 1; soweit nicht anders vorgeschrieben: nisi aliter fuit provisum - CIC abr. can. 235; wenn nichts anderes rechtlich vorgeschrieben ist: nisi aliter legitime provisum fuerit [si non stato legittimamente disposto in modo diverso] CIC vig. can. 377 4; Vorschrift + Subst. Vorschriften zur allgemeinen Ordnung: praescripta quae ad generalem ordinationem attinent [disposizioni che concernono l'ordinamento generale] CIC vig. can. 806 1; die Vorschriften der Staatsgewalt: civilis potestatis praescripta [le ordinanze del potere civile] LP 598; unter Wahrung der Vorschriften: servatis praescriptis [osservate le disposizioni] CIC vig. can. 771 1; + Adj. allgemeine Vorschriften: normae generales [norme generali] CIC vig. ante can. 1689; gem den kanonischen Vorschriften: secundum canonicas sanctiones - CIC abr. can. 232 2; nhere Vorschriften: normae magis determinatae [norme pi precise] CIC vig. can. 227 3; durch entgegenstehende Vorschriften: praescriptis obstantibus [opponendosi le disposizioni contrarie]

524

Vorsorge
CIC vig. can. 3; eine Vorschrift fr ungltig erklren: provisionem rescindere [rescindere la provisione] CIC vig. can. 149 2; + Vb. [A] Vorschriften teilweise aufheben: iis derogare [derogare alle norme] CIC vig. Can. 3; [B] gebunden sein durch Vorschriften: alligari praeceptis [essere tenuto ad osservare le norme] LC n. 54; [E] die Vorschriften der folgenden Canones sind einzuhalten: serventur praescripta canonum qui sequuntur [si osservino le disposizioni dei canoni che seguono] CIC vig. can.72; die Vorschriften des weltlichen Rechts sind einzuhalten: serventur praescripta iuris civilis [si osservino le disposizioni del diritto civile] CIC vig. can. 98 2; Vorschriften erfllen: praecepta exsolvere [osservare le norme] SDL XXVI; Vorschriften erlassen: normas statuere [stabilire norme] CIC vig. can. 277 3, normas edicere [emanare norme] CIC vig. can. 631 1, impertire normas [impartire norme] CIC vig. can. 755 2, praescripta edere [dare disposizioni] CIC vig. can. 806 1, statuere normas [stabilire norme] CIC vig. can. 832 2; dare normas [dare norme] CIC vig. can. 838 4; normas condere AAS 1962, 611, normas emittere [emanare direttive] CeP n. 172; eingehendere Normen erlassen: statuere normas magis determinatas [stabilire norme pi precise] CIC vig. can. 277 3; die von der hchsten Autoritt der Kirche erlassenen Vorschriften: praescripta a suprema Ecclesiae auctoritate lata [le disposizioni emanate dalla suprema autorit della Chiesa] CIC vig. can. 755 2; Vorschriften erlassen ber : normas statuere de [stabilire norme per ] 1649 1; die erlassenen Normen: normae manatae - AAS 1984, 617; [G] die Vorschrift gilt fort: vigere pergit [continua ad essere in valore] CIC vig. can. 3; die Vorschift gilt nicht fr : norma non valet de [la norma non vale per ] CIC vig. can. 1734 3; [H] gegen die Vorschrift handeln: contra praescriptum agere [agire contro il disposto di ] CIC vig. can. 1378 1; [U] der Vorschrift unterliegen: praescripto regi de [venire retto dalla disposizione di ] CIC vig. can. 132 1; [Z] die Vorschriften treffen zu auf : praescripta afficiunt [le norme riguardono ] CIC vig. can. 403 2; Vorschub Vorschub leisten: favere alicui rei [favorire q.c.] EV n. 10; vorschtzen praetexere - QC 8 vorsehen es sei denn, da im Codex ausdrcklich etwas anderes vorgesehen ist: nisi expresse Codice aliud caveatur [a meno che non sia disposto espressamente altro dal Codice] CIC vig. can. 5 1; was fr den Fall vorgesehen ist, da : quomodo providendum sit in casu - AAS 1986, 485; Vorsehung Providentia [la Provvidenza] FeR n. 16; die Vorsehung ist die geheimnisvolle Gegenwart Gottes in der Geschichte: Providentia est arcana illa Dei praesentia in rebus gestis terrarum [la Provvidenza quella misteriosa presenza di Dio nella storia] CA n. 59; die Fgungen der gttlichen Vorsehung: consilia Providentiae Dei [le disposizione della divina Provvidenza] SRS n. 23; das Vertrauen in die Vorsehung: fiducia Providentiae [la fiducia nella Providenza] CA n. 36; den Wegen der Vorsehung kein Hindernis in den Weg legen: Providentiae viis nullum ponere obstaculum [non porre alcun ostacolo alle vie della Provvidenza] UR n. 24; auf die liebende Vorsehung Gottes vertrauend: fidentes amanti providentiae Dei [confiant dans la providence aimante de Dieu] LN IV-5; Vorsehungsplan der Vorsehungsplan Gottes: providum Dei consilium [il disegno provvidenziale di Dio] FeR n. 72; Vorsicht cautela [la cautela] HG 576; mit groer Vorsicht: magna cum prudentia [con grande cautela] SD n. 15; mit der gebotenen Vorsicht: cautiones, quas res habeat, opportune adhibentes [con le debite prudenti cautele] DR 98, debitis sub cautionibus AAS 1971, 307; ohne gengend kritische Vorsicht: sine satis critica cautione [sans prcaution critique suffisante] LN pr.; vorsichtig Adj. eine vorsichtige Haltung: status circumspectionis [un atteggiamento di cautela] FeR n. 37; Adv. tecte [copertamente] HG 565; vorsichtig vorgehen: circumspecte se gerere AAS 1964, 713; Vorsichtsmanahmen cautiones [le cautele] DoV I 3; wirksame Vorsichtsmanahmen: validae cautiones [sicure garanzie] IM n. 12; Vorsitz praesidentia - Ord. Conc. ante Art. 4; den Vorsitz fhren: praeesse [prsider] Cat. 1369; er fhrt den Vorsitz: sessionibus praeest [presiede le tornate]; Stat. PAS art. VIII, praesidet Concilio [presiede il Concilio] LG n. 22, tribunali praeest [presiede il tribunale] CIC vig. can. 1426 2; unter dem Vorsitz des Bischofs: praesidente episcopo - CIC abr. can. 362; Vorsitzender praeses [il presidente] CIC vig. can. 166 1; Vorsitzender sein: praesidem agere - CIC abr. can. 2088 2; bei Stimmengleichheit gibt die Stimme des Vorsitzenden den Ausschlag: in paribus utriusque suffragiis Praesidis sententia praeponderat [in caso di parit prevale il voto del Presidente] Stat. PAS art. IX; Vorsitzender eines Kollegialgerichts: praeses tribunalis collegialis [il presidente del tribunale collegiale] CIC vig. can. 1428 1; stellvertretender Vorsitzender: propraeses [il pro-presidente] CIC vig. can. 452 1 Vorsorge praevidentia [la previdenza] CIC vig. can. 231 2; soziale Vorsorge: praevidentia socialis [la previdenza sociale] CIC vig. can. 124 2; Vorsorge treffen fr jemanden: providere alicui [provvedere a qc.] CIC vig. can. 1274 1; die Vorsorge fr die Person des Arbeiters: cautiones opificibus

525

vorsorglich
providendae [la previdenza per la persona del lavoratore] LE n. 8; vorsorglich ad cautelam - CIC abr. can. 586 3 Vorspiel praeludium [il preludio] ASS 28, 198 vorspielen auditum facere [far ascoltare] CIC vig. can. 1569 1 Vorstadt suburbium - CIC abr. can. 412 1; die traurigen Menschenmassen in den Vorstdten: tristes hominum coacervationes in suburbiis [i tristi ammassamenti delle periferie] OA n. 8; Vorstand moderatores [i moderatori] CIC vig. can. 309; (einer Gesellschaft) consociationis curatores [i dirigenti dell'associazione] QA 220; Vorstandsmitglieder die Vorstandsmitglieder des Vereins: consociationis officiales maiores [gli officiali maggiori dell'associazione] CIC vig. can. 317 1; vorstehen einer Kirche vorstehen: ecclesiae praefici [essere preposto a una chiesa] LG n. 23; einem Dekanat vorstehen: vicaritatui foraneo praefici [essere preposto al vicariato foraneo] CIC vig. can. 553 1 Vorsteher antistes [il sovrintendente] LG n. 27, is qui praeest [celui qui prside] Cat. 1345; vorstellbar opinabilis - SD n. 18; kaum vorstellbar: id quod vix possit animo fingi [il quale a fatica si riesce ad immaginare] OA n. 8; vorstellen sich vorstellen: opinione fingere [immaginare] ID 177, [supporre] RN 648, aliquid cogitare [concepire q.c.] LC n. 59; mancher knnte sich vorstellen, da: aliquis cogitaverit + aci [qualcuno potrebbe pensare che + cong.] EV n. 70; das unschuldigste Wesen, das man sich vorstellen kann: quo haud potest quidquam prorsus concipi magis innocens [quanto di pi innocente in assoluto si possa immaginare] EV n. 58; Vorstellung exihibitio [la presentazione] MD n. 8; eine ideale Vorstellung haben von etwas: aliquam rem perfectissimam mente effingere [una concezione ideale] ES 626; klare und przise Vorstellungen ber etwas haben: dilucide atque praecise dispicere quid sit [avere una visione chiara e precisa di q.c.] Cfl n. 25; die wandelbaren Vorstellungen einer Zeit: mutabiles alicuius temporis cogitationes [le mutevoli concezioni di una determinata epoca] UUS n. 38; eine umrihafte Vorstellung: adumbratio [une bauche] Cat. 1049; Vorstellungskraft imaginandi vis - AAS 1979, 942 Vorstufe als Vorstufe: transiens [transeunte] CIC vig. can. 1053 1 Vortag die Frist zur Erfllung dieser Pflicht beginnt mit dem Abend des Vortags und luft bis zum Ende des Sonn- oder Feiertags: tempus utile pro hac praecepto adimplendo, decurrit inde a vesperis vigiliae usque ad finem diei Dominicae vel festi [il tempo utile per compiere questo precetto decorre dai vespri della vigilia fino alla fine della Domenica o giorno festivo] OE n. 15 vortuschen simulare [simulare] CIC vig. can. 1379 Vorteil commodum [un aspetto positivo] PT 282, [il vantaggio] VS n. 75; + Subst. zum Vorteil von Einzelpersonen: in commodum privatorum [a vantaggio dei privati] CIC vig. can. 36 1; das Suchen des eigenen Vorteils: propriae utilitatis quaestus [la ricerca della propria utilit] AA n. 8; Verlust wirtschaftlicher Vorteile: amissio oeconomicarum commoditatum [la perdita di vantaggi economici] FC n. 81; die Vorteile der Technik: technicae artis commoda [i vantaggi della tecnica] FC n. 30; + Adj. zum eigenem Vorteil: in proprium commodum - CIC abr. can. 201 2; + Vb. einer der Vorteile besteht darin, da: una ex utilitatibus ex eo oritur, quod [uno dei vantaggi che + ind.] UUS n. 38; wenn und soweit er einen Vorteil erlangt hat: quando et quatenus in rem suam versum sit [quando e nella misura in cui ne ebbe beneficio] CIC vig. can. 1281 3; den eigenen Vorteil suchen: sua prosequi commoda [perseguire i propri interessi] PT 282; Vorteile ziehen aus etwas: commoditates alicuius rei recidunt in aliquem [trarre vantaggi di qc.] PT 288; Vortrag acroasis [la conferenza] DR 100, dissertatio seu acroasis [una lezione o conferenza] DAS 321, conferentia [una conferenza] AA n. 32 vortragen proponere [riproporre] VS n. 110; die vorgetragenen Auffassungen beider Parteien: allata utriusque partis elementa [gli elementi addotti da entrambi le parti] CIC vig. can. 1660; Vortritt praecedentia - Ord. Conc. Art. 24 vorbergehend transitorius [passeggero] LG n. 67; ad interim [interinalmente] CIC vig. can. 462 1; vorberziehen an jemandem vorberziehen: aliquem praeterire [passare davanti a qc] MD n. 13; Voruntersuchung praevia investigatio [l'indagine previa] CIC vig. ante can. 1717 Vorunterweisung praevia institutio [una istruzione propedeutica] FeR n. 38; Vorurteil temere concepta opinio [un pregiudizio] DR 100, praeiudicatum [il preconcetto] DAS 300, praeiudicata opinio [il preconcetto] DAS 308 [il preguidizio] RH n. 17, praeiudicium [un pregiudizio] GS n. 85; frei von Vorurteilen: mente a praeiudicatis opinionibus libera [scevro di pregiudizi] DR 68; ein von Vorurteilen freier Geist: mens praeiudicatis non adstricta opinionibus [une me libre de prjugs] S. chr. 391; berkommene Vorurteile: inveterata praeiudicia [pregiudizi inveterati] QA 181; ein Vorurteil ablegen: praeiudicatam opinationem deponere + aci [spogliarsi del pregiudizio che ] DR 89, praeiudicium abnuere [rinunciare al proprio pregiudizio] GS n. 85; Vorurteile zerstren: praeiudicia destruere [distruggere i pregiudizi] LC n. 55;

526

Vulgrmaterialismus
vorurteilsfrei praeiudicatae opinionis expers - UDF 138 Vorwand species - VN 288, praetextus, us [il pretesto] FC n. 84; + unter unter dem Vorwand: fucata hac veritatis specie [sotto pretesto che ] DR 72, unter dem Vorwand: cum praetextu [sotto il pretesto di] Cfl n. 51; unter welchem Vorwand auch immer: quovis colore - CIC abr. can. 561 1; unter dem Vorwand, da: praetextu allato + aci [con il pretesto che + conj.] DoV III, causam interponens + aci [sotto il pretesto di] SRS n. 30; unter verschiedenen Vorwnden: diversis oblatis excusationibus [con vari pretesti] CA n. 55; unter dem Vorwand der Beichte: praetextu confessionis [con il pretesto della confessione] CIC vig. can. 1387; unter dem Vorwand der Freiheit: specie libertatis [sotto il pretesto della libert] DH n. 8, sub libertatis obtentu [sotto il pretesto della libert] EV n. 71; unter dem Vorwand, die ffentliche Ordnung zu wahren: per speciem conservandi publici ordinis - VN 288; unter dem Vorwand eines Privilegs: sub obtentu privilegii - CIC abr. can. 918 2; + Vb. einen Vorwand bieten: praetextum suggerere [servir di pretesto] ASS 31, 144/135; als Vorwand dienen: excusationem offerre [servir de prtexte] LN pr.; etwas zum Vorwand nehmen: praetextum sumere a [prendere pretesto da ] LC n. 95; die Notwendigkeit der Entwicklung als Vorwand nehmen: necessitatem progressionis interponere [assumere la necessit dello sviluppo come pretesto] SRS n. 32; als Vorwand dienende Rechtfertigungen: speciosae defensiones [le prestuose giustificazioni] EV n. 62; ein Vorwand fr etwas sein: titulo esse ad aliquid faciendum [essere un pretesto per q.c.] LC n. 90; die Erfordernisse der ffentlichen Ordnung und der Sicherheit als Vorwand nehmen, um die Freiheiten systematisch zu beschrnken: praetextum sumere ab exigentiis ordinis publici et securitatis, ad contrahendas constanter ac data opera libertates [prendere pretesto dalle esigenze dell'ordine pubblico e dalla sicurezza per limitare sistematicamente le libert] LC n. 95; Vorwegnahme praesumptio [lanticipazione] EV n. 25, anticipatio [une anticipation] Cat. 966; vorwegnehmen antecapere [anticipare] SRS n. 48 anticipare [anticipare] SRS n. 48, praecipere [anticipare] EV n. 15; iam in antecessum fateri [dicere gi in anticipo] DC n. 3; die Ehe vorwegnehmen: nuptias antevertere [anticipare le nozze] ADS 401; vorwerfbar imputabilis - CIC abr. can. 2195 1; vd. zurechenbar; Vorwerfbarkeit imputabilitas - CIC abr. can. 2196, die Vorwerfbarkeit erhhen: imputabilitatem augere CIC abr. can. 2199; die Vorwerfbarkeit entfallen lassen: imputabilitatem tollere - CIC abr. can. 2199; die Vorwerfbarkeit entfllt: imputabilitas exulat - CIC abr. can. 2201 3; die Vorwerfbarkeit mindern imputabilitatem minuere - CIC abr. can. 2199; vd. Zurechenbarkeit; vorwerfen jemandem etwas vorwerfen: aliquem aliquid insimulare [rimproverare qc. di q.c.] DR 84; obiurgare aliquem de aliqua re [rinfacciare q.c. a qc.] DAS 316, aliquem aliquid exprobrare [rimproverare q.c. a qc.] FeR n. 40; vorwiegend potissimum [prevalentemente] CA n. 26; Vorwurf imputatio - CIC abr. can. 1939 1; reprehensio [il rimprovero] RH n. 11, accusatio [l'accusation] LN I-7, obiurgatio [il rimprovero] VS n. 93; jemandem Vorwrfe machen: aliquem insimulare [rimproverare a qc.] DR 84; jemandem wegen etwas Vorwrfe machen: aliquem arguere de aliqua re [accuser qn. de qc.] Cat. 818; die Beziehungen sind durch gegenseitige Vorwrfe getrbt: eorum necessitudines mutuis detorquentur obiurgationibus [leurs relations sont distordues par des griefs rciproques] Cat. 1607; Vorzeichen praenuntium signum [il segno anticipatore] EV n. 25; vorzeichnen den Weg vorzeichnen: viam designare [tracciare la via] DMi n. 1 vorzeitig in antecessum [in anticipo] EV n. 64; die Verhinderung der Geburt ist vorzeitiger Mord: homicidii festinatio est prohibere nasci [ un omicidio anticipato impedire di nascere] EV n. 61; vorziehen anteferre aliquid alicui rei [anteporre q.c. ad un'altra] LP 604, praeoptare aliquid alicui rei - GdC 386; est ist vorzuziehen, da: satius est + aci [ preferibile che + cong.] CA n. 44; anticipare [anticipare] CIC vig. can. 649 2 Vorzug die einzelnen Bischfe besitzen nicht den Vorzug der Unfehlbarkeit: singuli praesules infallibilitatis praerogativa non pollent [i singoli Vescovi non godono della prerogativa dell'infallibilit] LG n. 25 vorzglich notatim [soprattutto] LG n. 23; praestans [pi grande] DoV II B 8; im vorzglichen Sinn: praecellenter [per eccellenza] SCo. n. 7; auf vorzgliche Weise: praecellenti modo [in modo eminente] DV n. 17; votieren votieren fr: stare pro - CIC abr. can. 2122 2 Votivgaben votiva, orum - CIC vig. can. 1234 2 Votum ein einstimmiges Votum: votum concors - CIC abr. can. 105; ein positives Votum: votum favorabile [un voto favorevole] CIC vig. can. 1112 1; vd: Urteilsvotum; Vulgrmaterialismus materialismus vulgaris [il materialismo volgare] LE n. 13;

527

Waage

W
Waage etwas auf die richtige Waage legen: aliquid iusta in trutina ponere [deporre q.c. su di una giusta bilancia] HG 572; waagrecht horizontalis ReP n. 8; wach ein waches Bewutsein: animus omnium conscius [la piena consapevolezza] SRS n. 26; ein auerordentlich waches Bewusein: conscientia acerrima [una coscienza estremamente acuta] RH n. 3; mit immer wacheren Bewutsein: conscientia in dies vividiore [con coscienza sempre pi sensibile] GS n. 63 Wache excubiae, arum [le scolte vigili] ASS 23, 193 wachen darber wachen, da : invigilare, ut [aver cura che ] CIC vig. can. 235 2 [vigilare che ] CIC vig. can. 810 2 [vigilare affinch + cong.] AA n. 24; advigilare, ut [vigilare, che ] CIC vig. can. 957; darber wachen, da nicht : advigilare, ne : CIC abr. can. 469, invigilare ne [invigilare che non ] CIC vig. can. 305 1; bei einem Kranken wachen: aegroto assidere vigilans [vigilare accanto a un malato] LE n. 9; ber die Rechtschaffenheit der Sitten wachen: prospicere probitati morum [vegliare sulla rettitudine della condotta] VS n. 26; wache ber dich: attende tibi [vigila su di te] VS n. 10; wachsam vigil [vigile] FC n. 38, sollers [sollerte] Cfl n. 57; wachsam sein gegenber einer falschen Meinung: a falsa opinatione cavere [la vigilanza di fronte a un falso concetto] VS n. 39; nicht wachsam sein: invigilare omittere [mancare di vigilare] DoV III; Wachsamkeit vigilantia [la vigilanza] VS n. 85; wachsen proficisci [lo sviluppo] MM 421, crescere [essere sviluppato] MM 438; der Abstand zwischen Reichen und Armen wchst stndig: intervallum divitum et pauperum augescere non cessat [l'cart entre riches et pauvres ne cesse de se creuser] LN I-7; wachsen lassen: dilatare [dar incremento a q.c.] PC n. 7; Pt. Pr. ein wachsendes Angebot von Gtern: bonorum incrementum [la crescita dei beni] SRS n. 10; ein wachsendes Angebot von Gtern und Dienstleistungen: promptior bonorum ministeriorumque usurpatio [la maggiore disponibilit dei beni e servizi] SRS n. 9; ein wachsender militrischer Gegensatz: augescens militaris oppositio [una crescente contrapposizione militare] SRS n. 20; die wachsende Neigung: invalescens propensio - AAS 1972, 510; Pt. Pf. den gesteigerten Anforderungen nicht gewachsen: impar crescentibus necessitatibus MN 682; Subst. die Jugend mu ein Wachsen" sein: Iuventutem incrementum esse decet - AAS 1985, 617 Wachstum auctus, us [la crescita] CA n. 39; incrementum [un'espansione] MM 421 [lo sviluppo] MM 433, [un incremento] MM 433 [la crescita] CIC

vig. can. 210; augmentum [il molteplicarsi] GS n. 6 [la crescita] Cfl n. 17; jedes Wachstum hat zwei Seiten: quaevis progressio ad utramque partem valet [ogni crescita ambivalente] PP n. 19; ein langsameres Wachstum tritt ein: celer auctus imminuitur [una crescita meno rapida] LE n. 1; ungeregeltes Wachstum: confusa accretio [una crescita disordinata] OA n. 10; das wirtschaftliche Wachstum: rei oeconomicae incrementum [la crescita economica] PP n. 14, provectus rerum oeconomicarum [la crescita economica] PP n. 34, oeconomicarum rerum incrementum [la crescita economica] PP n. 35, incrementum oeconomicum [lo sviluppo economico] RH n. 16; das Wachstum verzgern: incrementum retardare [ritardare la crescita] UR n. 4; vd.: Bevlkerungswachstum; btr. das Wachstum im Glaubensverstndnis: augmentum in intelligentia fidei [la croissance dans l'intelligence de la foi] Cat. 94 Wachstumskrise accretionis crisis [una crisi di crescenza] GS n. 4 Wachstumsmodell die Wachstumsmodelle der reichen Nationen: exemplaria, ad quorum mensuram ditiores nationes crescunt [i modelli di crescita delle nazioni ricche] OA n. 43; Wachstumsproze processus auctus [il processo della crescita] VS n. 111; Wachstumsstrung defectum in crescendo [le dfait de croissance] Cat. 387; Wchter excubitor [la sentinella] UUS n. 94; Wchteramt vigilantiae munus [il compito di vigilanza] VS n. 110; Wachtposten excubiae, arum - IA 474 Waffe die Einfuhr von Waffen: armorum invectio [l'importazione di armi] LC n. 16; Waffen einsetzen: res militares gerere [servirsi delle armi] GS n. 79; konventionelle Waffen: arma usitata [le armi convenzionali] ReP 2; die Produktion von Waffen: armorum fabricatio [la produzione delle armi] SRS n. 24; der Handel mit Waffen: armorum negotiatio, armorum mercatura [il commercio delle armi] SRS n. 24; Waffenarsenal apparatus militaris [un arsenale di armi] SRS n. 10 Waffenerzeugung armorum productio [la production des armes] Cat. 2316; Waffengewalt Waffengewalt anwenden: arma adhibere - SP 450; zur Waffengewalt greifen: ad vim et arma descendere - SP 450; Konflikte mit Waffengewalt lsen: controversias armis expedire [risolvere controversie con le armi] CA n. 18; Waffenhandel armorum negotiatio [il commercio delle armi] SRS n. 24, armamentorum mercatura [il commercio delle armi] EV n. 10, armorum mercatura [il commercio delle armi] CA n. 28, armorum commercium [le commerce des armes] Cat. 2316;

528

wahr
Waffenimport armorum invectio [l'importazione di armi] LC n. 16; Waffenlrm armorum strepitus AAS 1967, 633 Waffenproduktion arma edenda [la produzione delle armi] SRS n. 23; armorum fabricatio [la produzione delle armi] SRS n. 24; Wahl delectus, us - DI 5, electio [un'elezione] CIC vig. can. 119, optio [la scelta] OT n. 20; + Subst. die Annahme einer Wahl: acceptatio electi [l'accettare dell'eletto] CIC vig. can. 147; die Annahme der Wahl seitens des Gewhlten: acceptatio electionis - CIC abr. can. 176 2; mit Annahme der Wahl: postquam Nos ad munus ... eligi sumus assensi [con l'accettazione dell'elezione] RH n. 2; die Besttigung der Wahl: confirmatio electionis - CIC abr. can. 176 2; Wahl des Gerichtsstandes: optio fori [la scelta del tribunale] CIC vig. can. 1407 3; das Recht und die Pflicht der freien Wahl: ius simul et officium suo libero suffragio utendi [il diritto che anche dovere, di usare del proprio libero voto] GS n. 75; geheime Wahl durch Stimmzettel: secreta schedularum suffragia - VAS can. 68; + Vb. die Wahl annehmen: consentire electioni - CIC abr. can. 175, assentire electioni - CIC abr. can. 626 2, acceptare electionem [accettare l'elezione] CIC vig. can. 332 1; eine Wahl besttigen: novum delectum adprobare [confermare l'elezione] QDS 143; eine Wahl durchfhren: electionem peragere - CIC abr. can. 160; die Wahl fr ungltig erklren: electionem rescindere - CIC abr. can. 506 4; Wahlen festsetzen: comitia populi indicere - Resp. 137; zur Wahl schreiten: ad electionem devenire - CIC abr. can. 506 1, ad electionem procedere - CIC abr. can. 1435 1; etwas der freien Wahl berlassen: aliquid permittere liberae electioni [lasciare q.c. alla libera scelta] ReP n. 32; vd.: Berufswahl whlen deligere - DI 5, eligere [scegliere] PT 271; einen anderen Lebensstand whlen: alium vitae statum amplecti [abbracciare un altro stato di vita] OT n. 3; sich einen Namen whlen: nomen assumere [scegliere un nome] RH n. 2; Subst. der Gewhlte: electus [l'eletto] CIC vig. can. 1375; der rechtmig Gewhlte: legitime electus - CIC abr. can. 626 2; Whler eligens [coloro che eleggono] CIC vig. can. 173 3, elector [l'elettore] CIC vig. can. 1375; einen Whler einschchtern: perterrere electorem [terrorizzare un elettore] CIC vig. can. 1375 Wahlfach disciplina optionalis - AAS 1979, 508 Wahlfreiheit electionis libertas [la libert di scelta] DH n. 4, libertas delectionis [la libert di scelta] VS n. 65; die Wahlfreiheit des Kufers: libertas emptoris in eligendo [la libert di scelta del acquirente] CeP n. 59; sie geraten in Gefahr, die eigene Wahlfreiheit zu verlieren: in periculum veniunt ne proprio libero consilio destituantur [corrono il pericolo di essere privati dalla facolt di agire liberamente] DH n. 8; Wahlgang scrutinium [lo scrutinio] CIC vig. can. 119; der dritte Wahlgang: tertium scrutinium - AAS 1990, 845; ein erfolgloser Wahlgang: inefficax scrutinium [uno scrutinio inefficace] CIC vig. can. 119 Wahlhelfer scrutator - Ord. Conc. Art. 15 7; Wahlkapitulation eine Wahlkapitulation vereinbaren: capitula conficere ad quorum observantiam quis sese adstringat, si ad Pontificatum assumatur - VAS can. 96 Wahlleiter praeses electionis [lo scrutatore] CIC vig. can. 173 2 wahllos der wahllose Besitz der geschaffenen Dinge: omnimoda possessio bonorum creatorum [il possesso indiscriminato delle cose create] SRS n. 29; Wahlmglichkeit facultas delectus [la facolt di scelta] LP 595; optio [la scelta] FC n. 34 Wahlprfer recognitor - VAS can. 86 Wahlrecht ius suffragii [el derecho de votar] FiC 198, ius electionis [il diritto di elezione] CIC vig. can. 498 1; ius electionis activum [il diritto di elezione attivo] CIC vig. can. 498 1, vox activa [la voce attiva] CIC vig. can. 687; das aktive Wahlrecht nicht besitzen: carere voce activa [mancare di voce attiva] CIC vig. can. 171 2; passives Wahlrecht: ius electionis passivum [il diritto di elezione passiva] CIC vig. can. 687; er hat weder aktives noch passives Wahlrecht: voce activa et passiva caret [manca di voce attiva e passiva] CIC vig. can. 687; von seinem Wahlrecht keinen Gebrauch machen: suffragii utendo abstinere [descuidar al ejercicio del derecho di votar] FiC 198 Wahlspruch titulus AAS 1987, 1281; der Wahlspruch des Pontifikats Pius XII: sententiola pontificatus Pii XII [il motto del pontificato di Pio XII] SRS n. 39; Wahlversammlung comitia eligendi - CIC abr. can. 506 2 Wahlverteidiger advocatus ab accusato constitutus [un avvocato costituito dall'accusato] CIC vig. can. 1481 2 Wahnsinn deliramentum - QC 6, vecordia [la furia] DR 75 wahr es ist jedoch nicht wahr, da: verum contra non est + aci [non vero invece + cong.] SD n. 11; die wahre Aufgabe: germanum munus [la missione genuina] DR 81; die wahre Freiheit: veri nominis libertas [l'autentica libert] LC n. 30; der wahre Friede: pax veri nominis - UAD 690; das wahre Gesicht: genuinus vultus [l'autentico volto] RH n. 4; ein wahres Gut: germanum bonum [un vero bene] HV n. 18; die wahren Interessen de Volkes: vera gentis utilitas [i veri interessi del paese] DR 77; die wahren Werte: veri nominis bona [i veri valori] FA n. 8, valores authentici [gli autentici valori] LC n. 96;

529

wahren
wahren das ffentliche Wohl wahren: bono publico providere [tutelare il bene pubblico] CIC vig. can. 1430 Wahrhaftigkeit Def. Wahrhaftigkeit heit die Wahrheit im Sinn des redlichen Handelns und aufrichtigen Sprechens: veritas tamquam rectitudo in modo agendi et in sermone humano nomen habet veracitatis [la vracit est la vertu qui consiste se montrer vrai en ses actes et dire vrai en ses paroles] Cat. 2468; in Wahrhaftigkeit: veracitate [con verit] LG n. 37; die Wahrhaftigkeit in den Beziehungen zwischen Regierenden und Regierten: veritatis amor in rationibus inter gubernatores et gubernatos [la veridicit nei rapporti tra governanti e governati] VS n. 101; Wahrheit + Subst. [A] es tut der Wahrheit keinen Abbruch: non officit veritati - D-H n. 4406; [E] Entstellung der Wahrheit: subversio veritatis - AAS 1971, 929; [G] der Wahrheit ins Gesicht schauen: veritatem spectare [guardare in faccia alla verit] EV n. 58; [I] in jedem Irrtum ist ein Stck Wahrheit: in quolibet errore aliquid inest veritatis lux [ogni errore contiene sempre una parte di vero] DR 73; [K] ein Krnchen Wahrheit: particula veritatis [una particella della verit] RH n. 4; manchmal liegt selbst in falschen Ansichten ein Krnchen Wahrheit verborgen: nonnumquam in falsis commentis aliquid veritatis latet [qualche volta nelle false affermazioni si nasconde un po' di verit] HG 563; [L] im Licht dieser Wahrheit wird deutlich, da: hac veritate menti obversante, facile intellegitur + aci [alla luce di questa verit, si vede chiaramente che + ind.] LE n. 13; [S] die eine Seite der Wahrheit: haec veritatis species [questo lato della verit] DR 73; das Streben nach Wahrheit: appetitio veritatis [l'aspirazione alla verit] RH n. 14; [V] ein Versto gegen die Wahrheit: offensa veritatis [l'offense la vrit] Cat. 2464; + Adj. die ganze Wahrheit und nichts als die Wahrheit: tota et sola veritas [tutta e sola la verit] CIC vig. can. 1562 1; eine grundlegende Wahrheit: essentialis veritas [une verit essentielle] LN pr.; eine letzte Wahrheit: postrema veritas [una verit ultima] CA n. 46; die reine Wahrheit sagen: veritatem integre fateri [dire integralmente la verit] CIC vig. can. 1531 1; die tatschliche Wahrheit: authentica veritas [la verit reale] FeR n. 25; eine offensichtliche Wahrheit: veritas perspicua [una verit evidente] LE n. 12; Wahrheit sichtbar machen: veritatem manifestare [rendere con evidenza la verit] SS n. 44; + Vb. [A] eine Wahrheit annehmen: suscipere veritatem [accogliere una verit] LC n. 4, veritatem amplecti [abbracciare una verit] CIC vig. can. 748 1; eine Wahrheit aufschlieen: veritatem recludere [esplicitare una verit] FeR n. 66; [B] eine Wahrheit bekrftigen: veritatem stabilire [confermare una verit] MD n. 23; eine von Erfahrung und Verstand besttigte Wahrheit: veritas experientia et ratione confirmata [una verit confermata dall'esperienza e razione] ReP n. 16; sich an die Wahrheit binden: se veritate obstringere [vincolarsi alla verit] CA n. 4; [E] die Wahrheit ermitteln: veritatem eruere - CIC abr. can. 1742 1; die Wahrheit erreichen: attingere veritatem [raggiungere la verit] FeR n. 2; [H] herausfinden, wie die Dinge in Wahrheit sind: cognoscere quomodo res vere se habeant [scoprire come stanno veramente le cose] FeR n. 25; [S] es glaube niemand, da wir mehr sagen, als was die Wahrheit gebietet: ne quis existimet nos plus dicere quam patiatur veritas - AAS 1957, 292; nach Wahrheit suchen: veritatem perquirere [cercare la verit] CA n. 49; [V] die Wahrheit verdrehen: veritatem deturpare [travestir la vrit] Cat. 2464; die Wahrheit verschweigen: verum reticere - CIC abr. can. 2361; vd.: Klassenwahrheit; Wahrheitsanspruch veritatis postulatum [lesigenza di verit] VS n. 32; Wahrheitsaspekt selbst wenn man in einer solchen Einschtzung einen gewissen Wahrheitsaspekt anerkennt: quamvis veritatis quaedam ratio sit hac in aestimatione agnoscenda [pur riconoscendo un qualche aspetto di verit in una tale valutazione] EV n. 70; Wahrheitskriterium norma veritatis [il criterio della verit] LC n. 26, regula veritatis [le critre de vrit] LN X-3, lex veritatis [le critre du vrai] LN X-3; das letzte und entscheidende Wahrheitskriterium: postrema ac decretoria veritatis regula [le critre ultime et dcisif de vrit] LN VII-10; Wahrheitssuche veritatis perquisitio [la ricerca del vero] FeR n. 6; veritatis investigatio [la ricerca della verit] FeR n. 28; wahrheitswidrig eine wahrheitswidrige Aussage: assertio veritati contraria [des propos contraires la vrit] Cat. 2477; wahrnehmbar quod sensu percipi potest [sensato] FeR n. 104; wahrnehmbar sein: percipi posse [essere percepibile] SS n. 3; wahrnehmen [1] dispicere [intravedere] SRS n. 23, detegere [dmasquer] Cat. 386, comperire [scorgere] MD n. 18; wahrnehmen [2] ein Amt wahrnehmen: vd. Amt; seine eigene Aufgabe wahrnehmen: partes suas assumere [assumere la propria responsabilit] GS n. 43; Funktionen wahrnehmen: functiones persolvere [assolvere alle funzioni] CIC vig. can. 503; Wahrnehmung perceptio [la sensibilit] NA n. 2 [la percezione] LC n. 1; conceptio [la perception] LN I-2; die Wahrnehmung der Schwere des Vergehens hat sich nach und nach verdunkelt: criminis gravitatis perceptio paulatim est obtecta [la percezione della

530

Warum
gravit del delitto andata progressivamente oscurandosi] EV n. 58; Wahrnehmungsvermgen sensus [la sensibilit] PP n. 27 Wahrsagerei sortilegium - CIC abr. can. 1399, divinatio [la divination] Cat. 2116; wahrscheinlich die Anfechtung ist wahrscheinlich begrndet: impugnatio probabiliter fundata est [l'impugnazione ha un fondamento probabile] CIC vig. can. 1650 1; eine wahrscheinliche Gefahr: probabilis periculum [un probabile pericolo] CIC vig. can. 1080 1; eine wahrscheinliche Kenntnis: notitia veri similis [una notizia probabile] CIC vig. can. 1717 1 Wahrscheinlichkeit probabilitas [la probabilit] EV n. 60; die Wahrscheinlichkeit besteht: verisimile est [ probabile] CIC vig. can. 1600 1; eine gewisse Wahrscheinlichkeit: quaedam veri similitudo [une certaine vraisemblance] LN VII-11; Wahrscheinlichkeitsschlu die Vermutung ist der Wahrscheinlichkeitsschlu von einer gesicherten auf eine ungesicherte Tatsache: praesumptio est rei incertae probabilis coniectura [la presunzione la deduzione probabile da un fatto certo di una cosa incerta] CIC vig. can. 1584; Whrung res nummaria [la moneta] GS n. 70; der Bereich der Whrung: res nummaria [il settore monetario] SRS n. 45; eine stabile Whrung: res nummaria stabilis [una moneta stabile] CA n. 48; Wahrung zur Wahrung des Amtsgeheimnisses verpflichtet sein: ad secretum officii teneri [essere tenuto al segreto d'ufficio] CIC vig. can. 1548 2; in Wahrung der austeilenden Gerechtigkeit: iustitiae distributivae consulens [nel rispetto della giustizia distributiva] GE n. 6; unter Wahrung der Vorschriften: servatis praescriptis [osservate le disposizioni] CIC vig. can. 771 1; die Wahrung der ffentlichen Sittlichkeit: custodia publicae moralitatis [la custodia della pubblica moralit] DH n. 7; Whrungsabkommen monetalis pactio [convenzione monetaria] AAS 2001, 750; Waise in orbitate degens [un orfano] MM 246 Waisenhaus orphanotrophium - CIC abr. can. 1489 1 Waldland wildes Waldland wird fruchtbar: silvestris agrorum partitio redditur fertilis [un appezzamento selvatico di bosco vien reso fertile] SS n. 15; Wallfahrt sacra expeditio - AAS 1963, 993, peregrinatio [le plerinage] Cat. 2101; Wallfahrtsheiligtum peregrinationis sanctuarium [un sanctuaire de plerinage] Cat. 2696; walten ber etwas walten: disponere de aliqua re [disposer de qc] Cat. 269; allen Menschen gegenber mu man Gerechtigkeit walten lassen: cum omnibus secundum iustitiam agendum est [con tutti si tenuto ad agire secondo giustizia] DH n. 7; Wandel temporum vices - UAD 694, immutatio [la mutazione] GS n. 6 [il cambiamento] CA n. 58, mutatio [la trasformazione] FeR n. 70; der Wandel der geschichtlichen Bedingungen: versabiles temporum condiciones [il variare delle condizioni storiche] SRS n. 3; der Wandel der Lage: mutatae condiciones [le mutazioni] GS n. 4; wandelbar fluxus - VN 278 Wandelbarkeit mutabilitas [la mutabilit] GS n. 43; die Wandelbarkeit der ueren Umstnde: adiunctorum externorum mutabilitas [la mutabilit delle circostanze esterne] SRS n. 38; Wanderbibliothek bibliotheca itinerans AAS 1966, 761; Wanderphilosoph pergrinans philosophus [un filosofo peregrinante] SS n. 6; Wanderstab baculus viatoris [il bastone da viandante] SS n. 6; Wanderungsstrom migratorius motus - AAS 1969, 615 Wandlungsproze transformatio [un'evoluzione] AG n. 11 wanken nutare - CCC 191; Subst. ins Wanken bringen: convellere - QC 2 Wappen stemma - CIC abr. can. 1455 Ware mercaturae obiectum [una merce] LC n. 86; die Arbeit als eine Art Ware" betrachten: tractare laborem quasi quandam mercem [trattare il lavoro come una specie di merce] LE n. 7; der Mensch wird zu einer bloen Ware: homo nuda fit merx [l'uomo a nivello di una semplice merce] CA n. 34, homo ipse fit mercimonia [l'uomo diventa merce] DC n. 5; Pl. Waren: res arte effectae [i prodotti] CeP n. 59; merces, ium, f. [le merci] MM 404; auf neue Weise hergestellte Waren: merces modis novis effectae [merci prodotti in modi nuovi] CA n. 33; Warencharakter die Arbeit ihres Warencharakters entkleiden: opus ipsum ex mercis condicione vindicare [sottrarre il lavoro alla condizione di merce] CA n. 19; warnen praemonere [avvertire] UUS n. 94; jemanden warnen: aliquem commonefacere [ammonire qc.] GS n. 81; vor den Gefahren warnen: de periculis monere [avvertire circa i pericoli] OT n. 10 Warnung admonitio et cautio [la mise en garde] LN pr., monitio [la mise en garde] LN VII-7, cautio ac provisio [la mise en garde] LN XI-1, admonitio [il richiamo] LC n. 1 Warte specula - UAD 696; warten Subst. das Warten auf Gott: Dei exspectatio [l'attesa di Dio] SS n. 9; Wartenknnen, das facultas exspectandi [il saper aspettare] SS n. 9; Warum , das cur [le pourquoi] Cat. 2705;

531

Wasserstoffbombe
Wasserstoffbombe arma atomica hydrogenica [l'arma atomica all'idrogeno] RH n. 8 Wechsel ein schneller Wechsel der Verhltnisse: celeres rerum vices [rapide vicissitudini] CIC vig. praef. XIX; im Wechsel der Zeiten und Kulturen: variantibus temporibus ipsis atque culturae formis [col variare dei tempi e delle culture] NMI n. 29; Wechselbeziehung actio mutua [l'interazione] LE n. 7; mutua conexio [la mutua connessione] SRS n. 34, cohaerentia [la correlazione] EV n. 97; zueinander in einer Wechselbeziehung stehen: mutuam necessitudinem instituere [nel reciproco rapportarsi] FeR n. 79; Wechselflle die irdischen Wechselflle: mundanae varietates [le mutevoli cose del mondo] LG n. 50; Wechselkurs methodus permutationis [i metodi di scambio] SRS n. 43; wechseln nur die Herren wechseln: nonnisi dominos mutare [non fare che cambiare padrone] LC n. 17; Pt Pr. die wechselnden Umstnde: facta contingentia [le circostanze mutevoli] LC n. 72 wechselseitig die wechselseitige Abhngigkeit: mutua obnoxietas [l'interdipendenza] SRS n. 17, mutua necessitudo [l'interdipendenza] SRS n. 19; eine tiefe wechselseitige Abhngigkeit: mutua plenaque inter se coniunctio [una radicale interdipendenza] SRS n. 26; die wechselseitige Bedrohung: mutuae minae [la minaccia reciproca] LC n. 15; sich wechselseitig Hilfe leisten: opem sibi ferre mutuam - D-H n. 3019; wechselseitige Zusammenarbeit: mutua cooperatio [la mutua cooperazione] CIC vig. can. 820 wechselvoll im wechselvollen Bild der Zeiten: intra mutabiles saeculorum vicissitudines [nel mutevole contesto dei tempi] DMi n. 1 Wechselwirkung mutua actio [l'interazione] LE n. 5, reciproca actio [l'interazione] DC n. 18; wecken Hoffnungen wecken: expectationes suscitare [suscitare speranze] LC n. 19; die berzeugung wecken fr etwas: consiliis assensionem conciliare [suscitare le convinzione di q.c.] HV n. 27 Weg + Subst. am Beginn des Weges sein: iter primum ingredi [trovarsi all'inizio del cammino] CA n. 20; auf dem Weg der Gewaltlosigkeit: per non violentas vias [aller par des voies non-violentes] LN IX-7; + Adj. der dritte Weg zwischen liberalistischem Kapitalismus und marxistischem Kollektivismus: tertia via inter capitalismum liberalem, qui dicitur, et collectivismum Marxianum [la terza via tra capitalismo liberista e collettivismo marxista] SRS n. 41; wie lang ist der Weg, der noch vor uns liegt?: quanta est nobis via? UUS ante n. 77; auf krummen Wegen: per sinuosos anfractus - Etsi multa 477; die komplizierten historischen Wege dieser Entwicklung: historicae huius progressionis semitae, implicatae quidem [le vie storiche complicate di questo sviluppo] SS n. 45; die mglichen Wege: viae quae percurri possunt [les voies possibles] LN VII-3; rauhe Wege beschreiten: asperas semitas terere - MP 793; es steht uns noch ein weiter Weg bevor: multum tamen itineris adhuc est percurrendum [ancora tanto cammino rimane da fare] NMI 48; + Vb. [A]:vom Wege abirren: deviare [se dvoyer] Cat. 311; vom rechten Wege abkommen: e via abstrahi recta [smarrirsi] SP 414; jemandem den Weg abschneiden: aliquem in itinere intercipere ASS 6, 172; der junge Mensch wird von dem einmal eingeschlagenen Wegauch im Alter nicht abweichen: Adolescens iuxta viam suam etiam cum senuerit non recedet ab ea [Il giovanetto secondo la via che ha presa anche quando sar invecchiato no se ne scoster] DIM 52; den Weg wieder aufnehmen: viam repetere [riprendere il cammino] ReP n. 26; [B] den Weg bereiten: viam sternere [preparare la strada] HG 563; auf dem rechten Weg bleiben: rectam semitam tenere [restare sulla retta via] DC n. 36; [E] einen Weg einschlagen: iter instituere [intraprendere un cammino] UUS n. 102, ingredi viam [imboccare la via] Iuv. n. 10, iter suscipere [intraprendere una strada] FeR n. 36, semitam decurrere [percorre una via] FeR n. 73, semitam ingredi [imboccare un passaggio] TMA n. 33, iter inire [intraprendere un cammino] TMA n. 50; neue Wege einschlagen: nova itinera inire [iniziare novi cammini] EV n. 90; novas percurrere vias [percorrere nuove piste] DoI n. 3; der eingeschlagene Weg: via adhuc emensa [la via percorsa] UUS n. 63; auf dem eingeschlagenen Weg fortschreiten: inceptum iter insistere - MN 698; der einzuschlagende Weg: via calcanda [la strada da seguire] FeR n. 56; den Weg erffnen: viam recludere [aperire la via] MD n. 18; [G] den gleichen Weg gehen: eodem ire itinere [percorrere lo stesso itinerario] LP 603; seinen besonderen Weg gehen: suam propriam viam sequi [seguire una propria via] UR n. 14; alles geht auf dem richtigen Weg: cuncta procedunt recta via [tutto procede sulla retta via] SS n. 21; verschiedene Wege gehen: per diversas ambulare vias [camminare per vie diverse] UR n. 1, varias vias terere [camminare lungo diverse strade] Iuv. n. 9; nicht alle gehen denselben Weg: non omnes eadem via incedunt [non tutti camminano per la stessa via] LG n. 32; die Sache geht ihren Weg: causa suum perget iter AAS 1969, 304; [M] die Entscheidung, sich auf den Weg zu machen oder den Weg fortzusetzen: consilium viam ingrediendi vel iter pergendi [la decisione di mettersi sulla strada o di continuare la marcia] SRS n. 38; [S] andere Wege suchen: ad alias vias contendere [cercare altre vie] DR 84; [U] auf dem Weg umkehren: iter mutare [fare un'inversione di marcia] ReP n. 17; [V] seinen Weg verfolgen: propositum sibi iter insistere [proseguire il suo cammino] OA n. 9; alle Wege sind verschlossen: omnes aditus interclusi sunt - CIC abr. can. 1187; den

532

Weisheit
Weg vorzeichnen: viam designare [tracciare la via] DMi n. 1; der Weg ist vorgezeichnet: iter designatum est [il cammino tracciato] LC n. 99; [W] den Weg weisen: viam sequendam commonstrare [l'indicazione della strada] Iuv. n. 6; [Z] einen Weg zurcklegen: iter percurrere [parcourir un chemin] Cat. 1229; ein langer und mhsamer Weg ist zurckzulegen: longum et laboriosum iter emetiendum est [lunga e faticosa la strada da percorrere] VS n. 98; Wegabschnitt ein neuer Wegabschnitt hat sich erffnet: novum itineris spatium patet [un nuovo tratto di cammino si apre] NMI n. 1; Wegbereiter praecursor [il pioniere] DC n. 27; Wegesrand margo viae AAS 1987, 1277 Wegfall bei Wegfall des Grundes: causa cessante [venendo meno la causa] CIC vig. can. 1722; mit Wegfall des Zwecks: cessante causa finali [cessando la causa finale] CIC vig. can. 142 1 wegfallen supprimi [essere soppresso] SCo. n. 155 Weggehen discessus, us - Ord. Conc. ante Art. 41 weglassen omittere [omettere] OT n. 17 Weglassung eine Weglassung aus dem Text: detractio - CIC abr. can. 934 2 wegnehmen Sachen wegnehmen: res distrahere - CIC abr. can. 1923 1; Gter wegnehmen: bona adimere [enlever des biens] MG 10; mit Waffengewalt wegnehmen: vi et armis auferre - OOE 55 Wegstrecke ein Teil der Wegstrecke ist durchschritten: spatii pars transmissa est [ percorsa una parte del tragitto] SRS n. 38; Wegstck itineris pars [la tappa] UUS n. 77; Wegweiser index [lindicatore] VS n. 112; Wegweisung Wegweisung zum rechten Gebrauch der menschlichen Freiheit: indicers ad rectum humanae libertatis usum [un orientamento per l'uso retto della libert] SS n. 25; wegwerfen abicere - CIC abr. can. 2320 Wegzehrung viaticum [le Viatique] Cat. 1524; Wehen cruciatus ut pariat [il travaglio del parto] EV n. 103; Wehrdienst onus subeundae exercendaeque militiae Syll. V n. 32; zum Wehrdienst einberufen: militae addicere - AAS 1986, 482; Wehrdienst leisten: in exercitu versari [esercitare la sua professione nelle file del l'esercito] GS n. 79; in militia versari - AAS 1986, 482; jemanden zum Wehrdienst verpflichten: militari delectui subicere aliquem [imporre il servizio militare a qc.] ASS 31, 138/129 wehrlos inermis [indifeso] SRS n. 24 [inerme] EV n. 58, qui non apte defenditur [indifeso] EV n. 3, qui defensione caret [senza difesa] DoV I 5; Wehrmacht copiae armatorum - AAS 1965, 704 wehrpflichtig militari delectui subiectus [il servizio militare] ASS 31, 138 Wehrpflichtiger qui lege ad copias vocatur ad tempus determinatum - AAS 1986, 481 Wehrpotential das Wehrpotential abbauen: apparatum militarem disicere [il disarmo dell'apparato militare] CA n. 28; weichlich enervatus - DIM 75 Weihbischof episcopus titularis - CIC abr. can. 223 2, Episcopus auxiliaris [il Vescovo ausiliare] CIC vig. can. 403 1; Weihe von Orten etc.: dedicatio [la dedicazione] CIC vig. can. 1205; vd. Bischofsweihe, Priesterweihe; Pl. Weihen erteilen: promovere candidatum ad ordinem presbyteratus [promuovere un aspirante al presbiterato] CIC vig. can. 1027 Weiheamt Ministerium ordinatum [il Ministero ordinato] UUS n. 69; weihen zum Priester weihen: ordinare [ordinare] CIC vig. can. 1383; jemanden zum Bischof weihen: aliquem in Episcopum consecrare - CIC vig. can. 1382; eine Kirche weihen: ecclesiam dedicare [dedicare una Chiesa] CIC vig. can. 1217 1; eine Kirche von neuem weihen: ecclesiam reconciliare CIC abr. can. 1173; Weihnachtstag dies Nativitatis Domini Nostri Iesu Christi [il giorno del Natale del Signore Nostro Ges Cristo] CIC vig. can. 1246 1; Weise + auf auf besondere Weise: praecise [proprio] Cfl n. 51; auf eine ganz hnliche Weise: non dissimili modo [in modo non dissimile] LG n. 8; auf hervorragende Weise: praecellenti modo [in modo eminente] DV n. 17; auf irgendeine Weise: ullo modo [in alcun modo] LP 599; auf rechte Weise: congruenter [correttamente] LE n. 10; auf verschiedene Weise: pluribus nominibus [a diversi titoli] ReP n. 11, auf verschiedene Weise: diversimode [in diverse maniere] AA n. 24 [in vari modi] SS n. 5; auf welche Weise?: quo pacto? [come?] LP 598; + in in besonderer Weise: speciali titulo [con speciale motivo] PO n. 3, modo prorsus speciali [in modo del tutto particolare] Cfl n. 64; in besonderer Weise zu etwas berufen sein: titulo peculiari ad alquid vocari [essere chiamato a q.c. ad un titolo particulare] Cfl n. 38; in derselben Weise: eadem ratione [nel medesimo modo] LG np sub 1; in entsprechender Weise: pari modo [pari modo] LG np. sub 1; in gewisser Weise: aliquo modo [in un certo senso] VS n. 57; in keiner Weise: nullo prorsus pacto [d'aucune faon] LN pr., in der Weise eines Jubilums: ad instar iubilaei - QC 16; + nach je nach ihrer eigenen Weise: modo unicuique proprio [a ciascuno nel modo ad esso proprio] DH n. 6; weisen aus dem Hause weisen: e domo eiicere [espellere dalla casa] CIC vig. can. 703; Weisheit eine tiefe Weisheit: alta sapientia [una profonda saggezza] RH n. 3

533

Weisheitsliebe
Weisheitsliebe sapientiae amor [il desiderio di verit] FeR n. 3 Weisheitstexte sapientiales scriptae [testi sapienziali] FeR n. 70; Weissagung vaticinium [la profezia] SD n. 18; Weier Sonntag dominica in albis - CIC abr. can. 859 2 Weisung praescriptum - VN VN 294, disciplina [le norme] IM n. 13; Weisungen geben: instructiones tradere [dare delle direttive] AA n. 1; nach Weisung des Richters: ad praescriptum iudicis [secondo il disposto del giudice] CIC vig. can. 1477; den Weisungen Folge leisten: mandatis stare [attenere alle disposizioni] CIC vig. can. 684 5; die Pflichten und Rechte des Pfarrvikars werden des nheren durch die Weisung des Pfarrers bestimmt: vicarii paroecialis obligationes et iura specialius mandato parochi determinantur [gli obblighi e i diritti del vicario parrocchiale sono determinati in modo pi specifico dalle disposizioni del parrocco] CIC vig. can. 548 1; Pl. Weisungen: directoriae normae [le indicazioni] ReP n. 32; weit ist weit auszulegen: latae subest interpretationi [ sottoposto a interpretazione larga] CIC vig. can. 36 1, late interpretandus [da interpretarsi in senso largo] CIC vig. can. 138; weit hergeholt: ex rebus longe alienis expeditus [stiracchiato da molto lontano] DAS 320, longius petitum - D-H n. 3630; ein weites Feld: latus campus [una vasta area] ReP n. 26; ein weites Thema behandeln: ingens argumentum tractare [traiter un vaste thme] LN pr.; weit entfernt, die Wrde der menschlichen Person zu mindern: nedum dignitatem personae humanae minuit [lungi dal diminuire la dignit della persona umana] PC n. 14; Komp. weiter ausarbeiten: fusius evolvere [sviluppare ulteriormente] GE pr.; die Einlegung einer weiteren Beschwerde: propositio ulterioris recursus [la proposta di un ulteriore ricorso] CIC vig. can. 57 2; im weiteren Sinn: latius - CC 549, lato sensu suo [in senso largo] RH n. 16; Weitblick Mangel an Weitblick: minus sapiens ratio (reipublicae gubernandae) [la minora saggezza di governo] HV n. 23 Weite latitudo - MM 403, amplitudo [la vastit] SD n. 5 [l'ampiezza] DC n. 1, vastitas [la vastit] SS n. 12; die Weite der Aufgabe: amplitudo [la vastit] PT n. 14; die Weite des Horizontes: prospectus amplitudo [l'ampiezza dell'orizonte] SRS n. 9 weiten der Geist weitet sich: animus panditur [l'animo si apre] AA n. 30; mit fortschreitendem Alter weitet sich der Geist: progrediente aetate melius animus panditur [con il progredire dell'et, l'animo si apre meglio] AA n. 30; weiter er fragt weiter: perstat interrogans [insiste interrogando] VS n. 13; bis auf weiteres: usque ad novam decisionem [jusqu' nouvel ordre] Cat. 1646; weiterentwickeln etwas weiterentwickeln: aliquid exsequi [sviluppare q.c.] LE n. 25; Weiterentwicklung die Weiterentwicklung der Lehre: doctrinalis progressus [lo sviluppo dottrinale] VS n. 28; weiterfhren eine Lehre weiterfhren: doctrinam evolvere [enucleare una dottrina] DH n. 1; Weitergabe transmissio [la trasmissione] DV ante n. 7; die Weitergabe des Lebens: vitae propagatio [la trasmissione della vita] HV n. 2, vitae transmissio [la trasmissione della vita] DoV intr. n. 4; die Weitergabe von Werten: bona animi transmittenda [la trasmissione dei valori] FC n. 6 weitergeben das Leben weitergeben: vitam transmittere [trasmettere la vita] EV n. 92; weitergehen sagen, wie es weitergehen soll: dicere quomodo res procedere debeant [dire come le cose abbiano procedere] SS n. 21; Pt. Pr. weitergehend weitergehende Rechte: vd. Recht weitergelten es gilt weiter: vigere pergit - AID 507 weiterhin continenter [continua a] EV n. 10; etwas weiterhin ausben: aliquid exercere pergere [continuer exercer] Cat. 1536; weiterhin mu man sich fragen: continenter est interrogandum [bisogna continuare a interrogarsi] LE n. 8; weiterleben adhuc praesens spirare - AAS 1985, 723; Subst. auf ein Weiterleben hoffen: in vita ulteriore spem reponere [sperare in una vita ulteriore] FeR n. 26; weitermachen Subst. dies ermutigt zum Weitermachen: quod quidem ad procedendum incitat [ci incorraggia ad andare avanti] UUS n. 2; weiterschreiben pergere conscribere [continuare a scrivere] EV n. 87; weitgehend ampliter - D-H n.. 2828 weitherzig dilatato corde [con larghezza di veduta] OT n. 2 [con animo aperto] OT n. 9 weitlufig ein weitlufiges Thema: argumentum peramplum [un argomento assai vasto] DC n. 1; weitschauend weitschauende Weisheit: longe prospiciens prudentia [una lungimirante saggezza] SP 440; weitschweifend weitschweifende Einbildungskraft: effusa imaginatio [un'accesa fantasia] HG 577; weitschweifig prolixus [prolisso] CIC vig. praef. XVIII; weitverbreitet passim diffusus [diffuso] CA n. 26; eine weitverbreitete berzeugung: persuasio late diffusa [una convinzione largamente condivisa] LC n. 21

534

Weltflucht
Weizenkorn das Weizenkorn, das in die Erde fllt und stirbt und so reiche Frucht trgt: granum frumenti quod decidit in terram ac perit et sic multum profert fructum [il chicco di grano che cade nella terra e muore e cos porta molto frutto] DC n. 6; Welle Rundfunkwellen: undae radiophonicae [l'onda] CeP n. 157; Wellenbewegung motus fluctuans [un movimento ondivago] FeR n. 5; Welt rerum universitas [l'intera creazione] RN 650 [il mondo] FeR n. 4, mundus [il mondo] GS n. 3, orbis universus [l'universo] GS n. 3 [il mondo] CA n. 28, terrarum orbis [il mondo] VS n. 39; + Subst. [A] die Welt der Arbeit: totus ambitus operis faciendi [il mondo del lavoro] LE n. 1; die Aufteilung der Welt: discidium orbis [la divisione del mondo] SRS n. 10; [E] die Einheit der Welt: unitas orbis [l'unit del mondo] SRS n. 14; die Welt ihrem Elend berlassen: miseriae propriae relinquere orbem [abbandonare il mondo alla sua miseria] SS n. 13; [G] die Gestalt der Welt: mundi species [la configurazione del mondo] SRS n. 4; [M] die Welt der Maschinen: universitas machinarum [il mondo di macchine] LE n. 5; die Welt des einzelnen Menschen: complexus cuiusque hominis [il mondo dell'uomo] RH n. 15; [R] die Welt der Reichen: orbis divitum [le monde des riches] LN IX7; [S] die Welt der Schulen und Universitten: scholae et universitatis mundus [il mondo della scuola e dell'universit] Cfl n. 44; [T] in vielen Teilen der Welt: in multis mundi plagis [in pi parti del mondo] Cfl n.49; [V] die Vernderung der Welt: orbis commutatio [il mutamento del mondo] SS n. 15; + Adj. [A] vor aller Welt: coram omni orbe [di fronte al mondo] UUS n. 75; [B] die bessere Welt von morgen: melior futuri temporis mundus [il mondo migliore di domani] SS n. 30; [E] die entwickelte Welt: excultior orbis terrarum [il mondo dello sviluppo] SRS n. 24; [H] die heutige Welt: orbis huius temporis [il mondo d'oggi] SRS n. 15, mundus hac nostra aetate [il mondo contemporaneo] LC n. 5; die Welt von heute: orbis terrarum huius temporis [il mondo contemporaneo] SRS n. 28; die heutige und zuknftige Welt: orbis terrarum aetatis nostrae futurique saeculi [il mondo di oggi e del futuro] EV n. 48; [K] die katholische Welt: universitas catholici nominis [tutti i cattolici] QP 604; [M] die materielle Welt: mundus materialis [il mondo materiale] LC n. 34; eine menschlichere Welt: mundus humanior [un mondo pi umano] LC n. 90; [N] die Neue Welt: novae quas vocamus terrae [le terre che si dicono nuove] QA 198; [S] die sichtbare Welt: rerum adspectabilium mundus [il mondo visibile] LE n. 21; [U] die unbelebte Welt: inanimarum immensitas rerum [il mondo inanimato] DR 78; die unterentwickelte Welt: populi nondum progressione exculti [il mondo non sviluppato] SRS n. 24; [V] die verschiedenen Welten: plures orbes terrarum [i diversi mondi] SRS n. 32; man spricht von verschiedenen Welten innerhalb unserer einen Welt: Erste Welt, Zweite Welt, Dritte Welt und manchmal sogar Vierte Welt: mentio fit variis de orbibus unicum nostrum intra mundum: de Primo Mundo videlicet, Secundo, Tertio, quin immo de Quarto interdum Mundo [si parla di mondi diversi allinterno del nostro unico mondo: Primo Mondo, Secondo Mondo, Terzo Mondo, e talvolta Quarto Mondo] SRS n. 14; + Vb. ein Kind auf die Welt bringen: filium in lucem edere [mettere un figlio al mondo] DoV III; zur Welt gebracht werden: edi [essere messo al mondo] DoV II A 3; zur Welt kommen: in lucem edi [vedere la luce] LC n. 68; in der Welt leben: in saeculo vivere [vivere nel secolo] LG n. 31; in die Welt zurckkehren: redire ad saeculum - CIC abr. can. 575 2; Weltall mundus universus [l'univers] Cat. 320; Weltanschauung universalis rerum visio [la visione universale della realt] GS n. 8, modus mundum spectandi [il modo di considerare il mondo] EN n. 63; ideologicae opinationes [le concezioni ideologiche RH n. 12, ideologica opinatio de mundo [una concezione ideologica] RH n. 13, ideologia circa rationes de rebus humanis statuendi [un' ideologia circa la concezione del mondo] RH n. 17, prospectus mundi qui universa complectitur [une conception totalisante du monde] LN VII-6, rerum species [la concezione della realt] CA n. 29; die christliche Weltanschauung: opinio christiana de mundo [la visione cristiana del mondo] FeR n. 46; eine umfassende Weltanschauung bernehmen: conceptionem aliquam omnia complectens amplecti [recourir une conception totalisante] LN VII-13; Weltautoritt auctoritas ad mundum spectans [un' autorit mondiale] PP n. 78; Weltbild aestimatio orbis [la visione del mondo] FeR n. 80, de mundo conceptus [la concezione del mondo] SS n. 5; Weltbrger civis universalis [un cittadino della Comunit mundiale] PT 263, civis totius consortionis humanae [un cittadino del mondo] IM n. 22 Weltebene auf Weltebene: si orbis terrarum universus spectetur [a livello mondiale] LE n. 8, in ordine omnium nationum [a livello mondiale] EV n. 12; Lsungen auf Weltebene: solutiones per omnem orbem valentes [soluzioni a livello mondiale] EV n. 91; Weltethik ethica omnem orbem complectens [letica planetaria] FeR n. 104; Weltfinanzsystem systema fiscale per orbem terrarum vigens [il sistema finanziario mondiale] SRS n. 43; Weltflucht fuga mundi [la fuite du monde] Cat. 2727, fuga es mundo [la fuga dal mondo] SS n. 15;

535

Weltfriede
Weltfriede omnium gentium tranquillitas [la pace mondiale] MM 443, mundi pax [la paix du monde] Cat. 1941; Weltfriedensbewegung communes nisus pro pace inter gentes universas constabilienda [il movimento per la pace mondiale] DR 95; Weltgeistlicher sacerdos qui in saeculo vivit - MN 682 Weltgeschichte tota mundi historia [la storia dell'uomo] CeP n. 7; Weltgesellschaft die Weltgesellschaft zeigt sich in mancher Beziehung gespalten: mundi societas documenta prae se fert verae partitionis [la societ mondiale offre aspetti di frammentazione] SRS n. 17 Weltgewissen das Weltgewissen reagiert mit Recht auf auf die Verbrechen gegen die Menschlichkeit: universalis conscientia merito criminibus contra humanitatem obnititur [la coscienza universale giustamente reagisce nei confronti dei crimini contro l'umanit] EV n. 70; Weltgestaltung mundi aedificatio [la edificazione del mondo] SS n. 15; Welthandel commercium mundiale [la vita economica mondiale] GS n. 85 Weltherrschaft die Weltherrschaft haben: mundi gubernacula regere - CCC p. 178; Weltkirchenrat Consilium Mundiale Ecclesiarum AAS 1985, 432, Consilium Ecclesiarum ab omnibus nationibus AAS 1986, 261 Weltkrieg omnium gentium bellum [la conflagrazione mondiale] SP 450, bellum universale [la guerra mondiale] RH n. 17, bellum per orbem terrarum saeviens [il bello mondiale] LE n. 2 bellum pancosmium [la guerra mondiale] SRS n. 27; der Erste Weltkrieg: primum omnium gentium bellum [la prima guerra mondiale] CA n. 61; der Zweite Weltkrieg: mundiale bellum alterum [il secondo conflitto mondiale] SRS n. 20, mundanum alterum bellum [il secondo conflitto mondiale] CA n. 28, alterum universale bellum [la seconda guerra mondiale] CA n. 61; nach dem zweiten Weltkrieg: profligato altero omnium gentium bello [dopo la seconda guerra mondiale] CA n. 21; Weltkrise discrimen quo cunctae gentes premuntur [la crisi mondiale] DR 104; Weltlage condicio orbis totius [il quadro mondiale] SRS n. 20, orbis condicio [la situazione mondiale] CA n. 22; weltlich temporalis [temporale] CIC vig. can. 298 1; weltliche Belange: res externae [l'ordine temporale] PT 300; die weltliche Behrde: civilis magistratus [il magistrato civile] CIC vig. can. 1672; das weltliche Gericht: forum civile [il tribunale civile] CIC vig. can. 1692 2; die weltliche Herrschaft des Heiligen Stuhls: temporale Sanctae Sedis Dominium - Respicientes 140; die weltliche Herrschaft der Ppste: civilis Romanorum Pontificum Principatus [il Principato civile dei Papi] ASS 31, 137/129; der Gesandte einer weltlichen Macht: legatus societatis civilis [il legato di una societ civile] CIC vig. can. 353 4; Weltmarkt totius orbis commercium [il mercato mondiale] CA n. 33, mundanus mercatus [il mercato internazionale] CA n. 58; Weltmensch saeculi filius [un figlio del secolo] AAS 1962, 789 Weltordnung eine neue Weltordnung: nova totius orbis ordinatio [un nuovo assetto mondiale] TMA n. 22; weltpolitisch geopoliticus [geopolitico] SRS n. 20 Weltraum caeli spatium - PT 294, spatium ultraterrestre [lo spazio ultraterrestre] GS n. 5, aerius spatium [lo spazio] LE n. 12; der Vorsto in den Weltraum: viae iam initae per quas ad sidera feramur [l'iniziata conquista degli spazi interplanetari] MM 412; Weltraumflug iter aetherium [il volo cosmico] RH n. 8, volatus inter planetas - AAS 1985, 587 Weltraumforschung aethereae investigationes - AAS 1959, 78 Weltraumsonde siderale instrumentum exploratorium [la sonda cosmica] Iuv. n. 5; Weltreligion die groen Weltreligionen: magnae mundi religiones [le grandi religioni del mondo] SRS n. 47; Weltrevolution revolutio mundialis [la rivoluzione mondiale] DC n. 27; Weltsituation die gegenwrtige Weltsituation: orbis status praesens [il presente stato del mondo] SRS n. 13 weltumspannend super mundum universum [sur le monde entier] Cat. 1196; Weltvernderung ein Mittel ideologisch gesteuerter Weltvernderung: instrumentum ad mundum mutandum secundum quandam doctrinam [un mezzo per cambiare il mondo in modo ideologico] DC n. 31; Weltverantwortung officia erga mundum [la responsabilit per il mondo] SS n. 15; Weltverbesserung die Ideologien der Weltverbesserung: doctrinae de meliore reddendo mundo [le ideologie del miglioramento del mondo] DC n. 33; Weltverstndnis mundi conceptus [la concezione del mondo] GS n. 7 Weltwhrungssystem systema nummarium per orbem terrarum vigens [il sistema monetario mondiale] SRS n. 43; weltweit orbem terrarum complectens [mondiale] LE n. 2; etwas weltweit ausbreiten: ad omnes plagas dilatare [dilatare in ogni parte della terra] LG n. 44; ein weltweites Ausma annehmen: ad universam coniunctionem inter homines hominum magnopere

536

Wert
pertinere [avere dimensione mondiale] SRS n. 9; von weltweiter Bedeutung: vim habens in universo mundo [di portata mondiale] SRS n. 26; die weltweite Dimension: universalitas [la dimensione universale] RH n. 5, universalis magnitudo [la dimensione universale] FC n. 48; weltweite Dimension annehmen: indolem sibi induere causae alicuius universalis [assumere dimensione universale] SRS n. 14; die weltweite Sendung: universalitas missionis [les dimensions universelles de la mission] Cat. 1565; die Frage ist weltweit geworden: quaestio nunc ad universam coniunctionem inter homines hominum pertinet [la questione ha acquistata dimensione mondiale] PP n. 3 Weltwirtschaft totius orbis oeconomia [l'economia mondiale] RH n. 16; das heutige System der Weltwirtschaft: hodiernus complexus rationum oeconomicarum per orbem terrarum [il presente sistema dei rapporti economici nel mondo] LE n. 17; Weltwirtschaftskrise oeconomicarum rerum discrimen quod ubique urget [la mondiale crisi economica] DR 73, condicio oeconomica per orbem terrarum in discrimine posita [la crisi economica mondiale] SRS n. 47; Weltwirtschaftspolitik res politica oeconomica orbis terrarum [la politica economica mondiale] LE n. 17; Wende immutatio [il cambiamento] SS n. 20; die kulturelle Wende: culturalis mutatio [la svolta culturale] EV n. 96, culturalis conversio [la svolta culturale] EV n. 99; in den Jahren der Wende vom 19. zum 20. Jahrhundert: in saeculi XIX et XX traiectu [negli anni tra il XIX e il XX secolo] CA n. 15; die Wende der Zeiten: historica conversio [la svolta epocale] SS n. 20; wenden sich an jemanden wenden: recurrere ad aliquem - CIC abr. can. 48 3, aliquem compellere [rivolgersi a qc] VS n. 5; sermonem vertere ad aliquem [rivolgere la parola a qc.] GS n. 2; sich an den Oberen wenden: adire superiorem - CIC abr. can. 653; sich gegen jemanden wenden: obsistere alicui [opporsi a qc.] SCo. appendix, n. 2; sich gegen etwas wenden: alcui rei refragare [volgersi contro q.c.] CA n. 16; sich gegen eine Manahme wenden: recurrere contra actum [ricorrere contro un atto] CIC vig. can. 1372; der Fortschritt wendet sich gegen die, die man frdern mchte: progressio perniciem iis vertit, quibus favere velimus [la progressione si ritorce contro quelli che si vorrebbero favorire] SRS n. 28; wenig weniger werden: imminui [diminuire] SRS n. 42; noch weniger: minus ac minus [ancor meno] FeR n. 71; wenn auch nicht wenn auch nicht sofort: sin minus statim [se non subito] QA 189; wenn nicht gar si non prorsus [se non addirittura] VS n. 46; wenn nicht sogar ne dicamus [se non proprio] ReP n. 14; Werbeanzeigen nuntia laudativa mercatoria - MP 788 Werbesprche locutiones propriae praeconiorum negotiatoriorum - LA n. 32; Werbetreibender vulgator [il pubblicitario] CeP n. 60; Werbung nuntii laudativi [la pubblicit] CeP n. 59; ars praeconiorum publicorum [le tecniche pubblicitarie] Iuv. n. 13; Werbung treiben: sui notitiam divulgare [curare la propria propaganda] PC n. 24; die modernen Instrumente der Werbung nutzen: hodiernis instrumentis usitare ad res in vulgus suadendas aptis [utilizzare gli strumenti moderni della pubblicit] OA n. 9; werden werde was du bist: id evade quod es [diventa ci che sei] FC n. 17; Priester werden: sacerdotium capessere [seguire la vocazione del sacerdozio] PT 261; Subst. das Werden: vicissitudo [il divenire] LC n. 27; der Sinn dieses Werdens: talis originis sensus [les sens d'une telle origine] Cat. 284; das Werden der Welt ist das Werden Gottes: fieri mundi est fieri Dei [le devenir du monde est le devenir de Dieu] Cat. 285; werfen ins Gefngnis werfen: conicere in publicas custodias - IA 469, in ergastulum dare aliquem - AAS 1949, 42 Werft armamentarium [il cantiere] DR 101 Werk effectio [la realizzazione] DoI n. 12; tatkrftig ans Werk gehen: opus strenue aggredi [intraprendere con vigore l'opera] UR n. 4; Pl. incepta, orum n. [le iniziative] AA n. 24; karitative Werke: sic dicta opera caritativa [le opere cosidette caritative] AA n. 8; Werkbank operis sedes [il banco di lavoro] LE n. 14; Werkstatt officina [un'officina] DR 73, sedes laboris [il banco di lavoro] LE n. 12; Werktag dies non feriatus [un giorno non festivo] CIC vig. can. 1467 Werkttige ii qui vitam manu et arte sustentant - GdC 398, omnes qui labori incumbunt [los trabajadores] FiC 193; Werkzeug instrumentum [lo strumento] LE n. 12; den Menschen als bloes Werkzeug der Produktion behandeln: homine ut mero instrumento uti ad bona gignenda [trattare l'uomo come uno strumento di produzione] LE n. 7; Wert kon. res aestimanda [el valor] FiC 196, valor, oris, m. [il valore] CIC vig. can. 1291; Wert phil. bonum [il valore] MM 443; res praestantissima [il valore] PP n. 39; animi bonum [il valore] FC n. 6, praestans bonum [il valore] FC n. 43, bonum spirituale [i valori] Iuv. n. 1; die Werte: vitae bona [i valori] OA n. 20; + keinen keinen Wert haben: nihil prae se ferre boni [non avere alcun valore] EV n. 64; + Subst. [D] der Wert der zeitlichen Dinge: pretium rerum temporalium [il valore che le cose temporali hanno] AA n. 4; [E] der Einklang der

537

Wert
menschlichen und der bernatrlichen Werte: conciliatio inter bona humana et supernaturalia [l'armonia tra i valori umani e i valori soprannaturali] CIC vig. can. 245 1; das Erbe der weitergegebenen und bernommenen Werte: bonorum translaticiorum adeptorumque depositum [il patrimonio dei valori tramandati ed acquisiti] CA n. 50; [G] der Wert der zeitlichen Gter, den sie in sich selbst, wie auch im Zusammenhang mit dem Gesamtziel der menschlichen Person haben: valor bonorum temporalium, tum in se ipsis, tum ad omnes fines personae humanae quod attinet [il valore dei beni temporali in se stessi e rispetto a tutte le finalit della persona umana] AA n. 31; [H] die Hierarchie der Werte: iustus bonorum ordo [la gerarchia dei valori] MM 443, rectus praestantiorum bonorum ordo [la vera scala dei valori] PP n. 18, rerum bonorumque ordo [la gerarchia dei valori] HV n. 10, bonorum ordo [la gerarchia dei valori] FC n. 66, ordo hierarchicus valorum [la gerarchia dei valori] Iuv. n. 9; die Umkehrung der Hierarchie der Werte: eversus praestantium bonorum ordo [il capovolgimento della gerarchia dei valori] SRS n. 28; [L] der Wert des menschlichen Lebens: vitae humanae bonum [il valore della vita umana] EV n. 2; die Frage nach dem Wert des Lebens: interrogatio de valore vitae [l'interrogativo sul valore della vita] Iuv. n. 3; die wesentlichen Werte des Lebens: bona essentialia vitae [i valori essenziali della vita] NMI 46; [M] der Wert des Menschen: pretium humanum [il valore umano] LE n. 24; die Kulturen nhren sich von der Mitteilung von Werten: culturae aluntur bonorum communicatione [le culture traggono alimento dalla comunicazione di valori] FeR n. 71; [P] der ganze Wert der Person: personae praestantia [tutto il valore della persona] DoV intr. n. 4; aufgrund seiner Personenwrde ist der Mensch in sich und fr sich genommen immer ein Wert: humana creatura vi suae personalis dignitatis semper valor in se et per se est [in forza della sua dignit personale l'essere umano sempre un valore in s et per s] Cfl n. 37; die Werte in einfache Produkte des Gefhls verbannen: bona ad animi motuum dumtaxat effecta redigere [relegare i valori a semplici prodotti dellemotivit] FeR n. 88; [R] die Rangfolge der Werte: praestantiorum bonorum ordo [la gerarchia di valori] SRS n. 31; die Rangordnung der Werte: ordo bonorum [la gerarchia dei beni] LE n. 13; [S] die Skala der Werte: aestimandarum rerum mensura [la gradacin de valores] FiC 196; + Adj. [A] absolute Werte: bona absoluta [valori assoluti] SRS n. 38; das Gebot du sollst nicht tten hat einen absoluten Wert: virtutem prae se fert absolutam mandatum: non occides [il comandamento non uccidere ha un valore assoluto] EV n. 57; [B] die bestimmenden Werte: normae iudicandi [i valori determinanti) EN n. 19; der bleibende Wert der Lehre der Kirche: perennis validitas Ecclesiae doctrinae [il perenne valore dellinsegnamento della Chiesa] SRS n. 3; der bleibende Wert der echten menschlichen Werke: perenne bonum quod rerum ab homine perfectarum est proprium [il valore perenne delle autentiche realizzioni umani] SRS n. 31; [E] ewige Werte: valores perennes [valori perenni] GS n. 4; [G] geistige Werte: animi bona [i valori dello spirito] MM 413, praestantiora bona, quae ad animum mentemque excolenda pertinent - AAS 1967, 1092, spiritualia bona [i valori spirituali] RH n. 11, spiritalia bona [i valori spirituali] FC n. 41; die geistigen Werte des Menschen: animi humani bona [i valori dello spirito] DH n. 1; [H] hhere Werte: praestantiora bona [valori pi alti] QDAP n. 9, bona superiora [valori superiori] SRS n. 38; ein hchster Wert: valor supremus [un valore supremo] FeR n. 27; von hchstem Wert: bonorum uberrimus [della pi alta utilit] PT 288; [K] konkrete Werte: concreta bona praecellentia [valori concreti] ReP n. 22; [L] die letzten Werte: bona suprema [i valori ultimi] FeR n. 81; [M] einen echt menschlichen Wert haben: valorem proprie humanum sumere [acquistare un suo valore propriamente umano] LC n. 36; der moralische Wert: morale momentum [il valore morale] DoV II B 4; der moralische Wert der menschlichen Handlungen: vis moralis actuum humanorum [il valore morale degli atti umani] Iuv. n. 6; [P] die positiven Werte: praestantiores res secundae [i valori positivi] SRS n. 26; ein positiver und moralischer Wert: bonum definitivum et morale [un valore positivo e morale] SRS n. 38; [S] sittliche Werte: valores morales [valori morali] GE n. 1; die Kultur mit sittlichem Wert erfllen: culturam valore morali imbuere [impregnare di valore morale la cultura] LG n. 36; [U] berkommene Werte: bona recepta [valori tradizionali] GS n. 7; der unvergleichliche Wert jeder menschlichen Person: incomparabilis singulorum hominum excellentia [il valore incomparabile di ogni persona umana] EV n. 2; [W] die wahren Werte: veri nominis bona [veri valori] MM 447, valores authentici [gli autentici valori] LC n. 96, valores veri [i valori veri] FeR n. 25 ; + Vb. [A] Werte anerkennen: valores agnoscere [riconoscere tali valori] AA n. 27; [B] sich auf Werte berufen: repetere valores [richiamarsi ai valori] FeR n. 70; das Zusammenleben der Menschen besitzt in sich selber einen einzigartigen Wert: hominum convictus in se collocat ipse peculiare bonum [la convivenza tra gli uomini possiede in se stessa un singolare valore] CA n. 49; [D] die Bildung als solche stellt immer einen Wert dar: institutio eruditioque per se semper est praestans bonum [l'istruzione di per se stessa costituisce sempre un valore] LE n. 8; [E] einen Wert erfassen: bonum percipere [cogliere un valore] EV n. 2; das Vergngliche zum Wert erheben: res transeuntes ad

538

Wesenseigenschaft
gradum alicuius ponderis tollere [elevare leffimero al rango di valore] FeR n. 6; [L] Wert legen auf etwas: pondus tribuere alicui rei [dare importanza a q.c.] RH n. 12; [M] der Wert der Arbeit mu mit dem gleichen Mastab gemessen werden: pretium operis eadem metiendum est regula [il valore del lavoro deve essere misurato con lo stesso metro] LE n. 23; [S] die menschliche Freiheit kann die Werte schaffen: humana libertas bona efficere potest [la libert umana pu creare i valori] VS n. 35; Werte verwirklichen: ad effectum deducere valores [mettere in atto valori] LC n. 84; Sent. Werte, die kein Inidividuum, keine Mehrheit und kein Staat je werden hervorbringen, verndern oder zerstren knnen, sondern die sie nur anerkennen, achten und frdern mssen: bona, quae nulla persona, nulla maior pars, nulla Civitas constituere, umquam immutare vel delere potest, sed ab iis debent dumtaxat agnosci, servari et provehi [valori, che nessun individuo, nessuna maggioranza e nessuno Stato potranno mai creare, modificare o distruggere, ma dovranno solo riconoscere, rispettare e promuovere] EV n. 71; vd: Eigenwert, Grundwert; Wertangabe aestimatio [la stima] CIC vig. can. 1283 Wertbereich ambitus bonorum [il cerchio di valori] LE n. 10; Wertbewutsein conscientia bonorum [la coscienza dei valori] MM 443, valorum sensus [il senso dei valori] GE n. 5 Werteerziehung homines instituendi ad valores [educare ai valori] VS n. 46; Werteskala bonorum mensura [la scala dei valori] EV n. 98, bonorum gradus [la scala di valori] CA n. 28; Wertewandel inversio bonorum [il cambiamento di valori] MD n. 20; wertfrei die Meinung, die wissenschaftliche Forschung und ihre Anwendungen seien wertfrei, ist eine Illusion: fallax est moralem investigationis scientificae et eius applicationem neutralitatem vindicare [il est illusoire de revendiquer la neutralit morale de la recherche scientifique] Cat. 2294; Werthierarchie eine ausgewogene Werthierarchie: aequus bonorum ordo [un'equilibrata gerarchia di valori] CA n. 47; Wertordnung ordo valorum [la gerarchia dei valori] PO n. 22 [l'ordine dei valori] GS n. 37 Wertpapier ein sicheres Wertpapier: tutum nomen CIC abr. can. 549; Wertsachen res pretiosae [cose preziose] CIC vig. can. 638 3 Wertschtzung aestimatio [la stima] SRS n. 29, magna aestimatio [la stima] RH n. 11 Wertsteigerung crescens aestimatio [il plusvalore] PP n. 57; die Sache erfhrt eine Wertsteigerung: augmentum rei accessit [si aggiunge un aumento di valore] QA 194; Wertsystem aestimatio bonorum [un sistema di valori] SRS n. 14 Wertung aestimatio [la valutazione] LE n. 11; diese Wertung ist positiv zu sehen: haec consideratio utilitatem habet [questa valutazione di per s positiva] SRS n. 36; Werturteil existimationis iudicium [il giudizio di valore] VS n. 104; wertvoll Komp. maioris pretii [pi prezioso] Cfl n. 53; ein wertvolleres Gut: praestantius bonum [un bene pi grande] HV n. 14; Spl. die wertvollsten Gter der Gesellschaft: praecipua societatis bona [i beni pi preziosi della societ] EV n. 101; Wesen ein Wesen: ens [un tre] Cat. 391; das Wesen: essentia, ae [l'essenza] FC n. 17; + gem seinem eigenem Wesen gem: secundum peculiarem suam indolem [secondo l'indole a lui propria] LE n. 19; + nach seinem Wesen nach: ex ipsa eius indole [per sua stessa natura] DH n. 3, radicitus [come tale] EV n. 70; + Subst. Liebe ist das Wesen Gottes: ipsum Dei Esse est amor [l'tre mme de Dieu est Amour] Cat. 221; das Hchste Wesen: supremum ens [il supremo Essere] DR 78; der Irrtum bezieht sich auf das Wesen der Handlung: error versatur circa id quod actus substantiam constituit [l'errore verte intorno a ci che costituisce la sostanza dell'atto] CIC vig. can. 126; das Wesen des Staates: essentialis notio Civitatis [il senso essenziale dello Stato] RH n. 17; die Natur eines jeden Wesens: uniuscuiusque entis natura [la natura di ciascun essere] SRS n. 34; das Wesen der Wirklichkeit: rerum essentia [lessenza della verit] FeR n. 84; + Adj. seinem eigenem Wesen gerecht werden: suae ipsius naturae accommodari [adeguarsi alla sua stessa natura] FeR n. 81; in seinem ganzen Wesen: in toto esse suo [dans tout son tre] Cat. 377; die Person als geistiges Wesen: persona veluti spiritale quiddam [la persona come essere spirituale] FeR n. 76; ein hheres Wesen: Ens transcendens [un tre transcendant] Cat. 284; alle lebenden Wesen: omnia entia animata [tous les tres anims] Cat. 1080; ein menschliches Wesen: ens humanum [un essere umano] SRS n. 40, vivens humanum [un essere umano] QDAP n. 12; der Mensch als soziales Wesen: homo utpote ens sociale [l'uomo in quanto essere sociale] CA n. 54; wesenhaft essentialis [sostanziale] LE n. 13 [essenziale] CA n. 38 Wesenheit die unvernderlichen Wesenheiten der Dinge: immutabilia rerum essentia [le essenze immutabili delle cose] HG 563; Wesensart indoles [la natura] DH n. 10; Wesenseigenschaft essentiale elementum [una propriet essenziale] CIC vig. can. 1101 2;

539

Wesenselemente
Wesenselemente suprema elementa [gli elementi costitutivi] DC n. 20; Wesensmerkmal bestimmte Wesensmerkmale aufweisen: quibusdam notis distingui [presentarsi con alcune caratteristiche] EV n. 64; ein Wesensmerkmal, das alle Menschen vereint: proprietas simul omnium hominum communis [una caratteristica che accomuna tutti gli uomini] FeR n. 16; Wesenszug nota propria [la trama caratteristica] LC n. 45; Pl. notae propriae [tratti caratteristici] CA ante n. 4; wesentlich Adj. essentialis [essenziale] VS n. 8; [A] bei einer wesentlichen nderung der Umstnde: mutatis substantialiter circumstantiis - AAS 1971, 443; wesentliche Aspekte: essentiales rationes [les aspects essentiels] LN XI-17; [B] ein wesentlicher Bestandteil: qualitas constitutiva [una qualit costitutiva] RH n. 19; ein wesentlicher Bestandteil des Evangeliums: pars explens Evangelium [un parte integrante del Vangelo] EV n. 78; [E] eine wesentliche Eigenschaft: qualitas essentialis [una prerogativa essenziale] LC n. 73; ein wesentliches Element: essentiale aliquid elementum [un elemento essenziale] CIC vig. can. 1101 2; [F] wesentliche Fragen: essentialia quaesita [domande essenziali] FeR n. 29; [R] ein wesentliches Recht: vd. Recht; [V] die wesentlichen Verpflichtungen: essentiales obligationes [gli obblighi essenziali] CIC vig. can. 1095; [W] eine fr die Existenz wesentliche Wahrheit: veritas essentialis ad hominis exsistentiam [una verit essenziale per la verit delluomo] FeR n. 33; wesenliche Werte: valores essentiales [valori essenziali] LC n. 84; bona capitalia [valori essenziali] EV n. 71; [Z] der wesentliche Zusammenhang: praecipuum vinculum [lessenziale legame] VS n. 84; Adv. essentialiter [essenzialmente] FC n. 14; wesentlich ndern: substantialiter mutare [mutare sostanzialmente] CIC vig. can. 1201; es kommt wesentlich darauf an, da: pernecessarium censetur ut [ essenziale che + cong.] EV n. 96; den Text wesentlich verndern: notabiliter mutare textum - LA n. 64; Subst.: das Wesentliche: quod essentiale est [l'essentiel] LN VI-3, res essentiae propria [l'essentiel] LN VI-4; res primaria [l'essenziale] RH n. 15; das Wesentliche des Glaubens: fidei essentialia [l'essentiel de la foi] Cat. 186; im Wesentlichen: substantialiter [sostanzialmente] CIC vig. praef. XVIII; in substantialibus - AAS 1948, 400, ultimatim [in sostanza] DoI n. 21; Westen Occidens orbis [l'Ovest oppure l'Occidente] SRS n. 20; im Westen: apud Occidentales [in Occidente] DAS 306; Wettbewerb competitorum certamen [la concorrenza] QA 206, oeconomica congressio [la competizione economica] QA 211, competitorum aemulatio [la concorrenza] MM 404, aemula studia [la concorrenza] MM 421, aemulatio [un'emulazione] UR n. 11, aemula certandi studia [la competizione] OA n. 15; quaestuosa aemulatio [la concurrenza commerciale] CeP n. 87; + Subst. die entfesselte Freiheit des Wettbewerbs: infinita competitorum certandi libertas [la sfrenata libert di concorrenza] QA 211; die Regeln des gesunden Wettbewerbs: normae sanae aemulationis [le leggi di una sana competizione] RH n. 16; das freie Spiel des Wettbewerbs: aemulationis vices [il gioco della concorrenza] PP n. 33; dem Spiel des freien Wettbewerbs berlassen: libero virium certamini permittere [abbandonare alla libera concorrenza] QA 206, liberae competitorum aemulationi relinquere [abbandonare alle leggi del mercato] MM 419; + Adj. der freie Wettbewerb: competitorum certandi libertas [la libert di concorrenza] QA 206, libera competitorum aemulatio [la concorrenza] PP n. 26; der sich selbst berlassene freie Wettbewerb: competitorum aemulatio cum ad suum cuiusque arbitrium grassetur [la concorrenza abbandonata a se stessa] PP n. 60; der freie, uneingeschrnkte Wettbewerb: libera immodarataque competitorum aemulatio [la legge della libera concorrenza] PP n. 59; der freie Wettbewerb hat sich selbst zerstrt: liberum virium certamen ipsum se interemit [la libera concorrenza si da se stessa distrutta] QA 211; ein unbeschrnkter Wettbewerb: certatio omnem modum excedens [una competizione senza limiti] OA n. 9; unlauterer Wettbewerb: aemula studia mala fide non carentia - MM 421; zgelloser Wettbewerb: effrenata competitorum aemulatio [la libera concorrenza] MM 410; + Vb. dem Wettbewerb standhalten: obsistere aemulationi [resistere alla concorrenza] CA n. 33; Wettbewerbschancen vergleichbare Wettbewerbschancen schaffen: emendi vendendi condiciones uniuscuiusque condicioni convenientes praebere [ridare condizioni di ristabilita competitivit] PP n. 60 Wettbewerbsprfung concursus, us - CIC abr. can. 399 2 Wette sponsio [le pari] Cat. 2413; wetteifern certare [gareggiare] DI 9; Wettrsten bellicis instrumentis praemoliendis certamen - NI 395, studium augendorum armorum certatim [tenere il passo] PT 287, cursus ad armamenta [la course aux armements] LN I-9; rei militaris augendae contentio ReP n. 2; Wettstreit der Wettstreit der Meinungen: enuntiatio atque certatio diversarum sententiarum [il confronto aperto delle diverse opinioni] CeP n. 24; wichtig principalis [principale] AA n. 9, gravis [importante] LE n. 19, maximi ponderis [vitale] EV n. 35; + sein es ist wichtig: magnopere refert + inf. [ importante] CA n. 29; es ist uerst wichtig fr: caput est ad + grd. [ fundamentale per + inf.] VS n. 109;

540

widersprechen
entscheidend wichtig sein: summi esse momenti [revtir une importance fondamentale] Cat. 282; + erscheinen es erscheint sehr wichtig, da: magnopere interesse videtur + aci [sembra importante + inf.] TMA n. 31; alia eine wichtige Aussage: densa affirmatio [una densa affermazione] FeR n. 13; die wichtigste und ausschlieliche Dimension: ratio princeps et exclusiva [la dimension principale et exclusive] LN-5; wichtige Geschfte: gravia negotia SOE pr.; ein wichtiger Grund liegt vor gravis causa exstat [vi una ragione grave] CIC vig. Can. 1600 1; Komp. nichts ist fr uns wichtiger, als : nihil antiquius habemus quam ut [nulla tanto ci pu essere pi ambito che di ] ES 655; Spl. das Wichtigste ist, da: summopere refert ut [la cosa pi importante che + cong.] LE n. 23; Wichtigkeit gravitas [la gravit] CIC vig. can. 1589 1; was von groer Wichtigkeit ist: quod maxime rem continet - VN 294 widerfahren jemandem Gerechtigkeit widerfahren lassen: aliquem aequo prosequi iudicio [rendere giustizia a qc.] LC n. 20 widergeben transcribere [trascrivere] LG nota widergttlich eine verfhrerische widergttliche Stimme: vox seductrix Deo opposita [une voix sductrice oppose Dieu] Cat. 391; Widerhall resiliens vox [leco] VS n. 7 [una risonanza] MD n. 15, reverberatio [le reflet] Cat. 392; Widerhall finden: resonare [risuonare] EV n. 82; Widerklage actio reconventionalis [l'azione reconvenzionale] CIC vig. can. 1463 1; WiderWiderklage: reconventio reconventionis [l'attore riconvenuto riconviene a sua volta la parte avversa] CIC vig. can. 1494 2; widerlegen refellere [confutare] DAS 299 [rifiutare] OT n. 16, redarguere [confutare] SS n. 29; falsche Ansichten widerlegen: opiniones pravae confutari [rfuter les opinions errones] S. chr. 391; Trugschlsse aufdecken und widerlegen: captiones detegere et refellere - D-H n. 3278; irrige oder zweideutige Positionen widerlegen: confutare quasdam erroneas vel ambiguas sententias [confutare determinate posizioni erronee o ambigue] DoI n. 3; Pass. widerlegt werden: convinci [trovare la sua smentita] LP 608; Widerlegung refutatio [la confutazione] SP 422; widernatrlich eine widernatrliche Tendenz: inclinatio, naturae aliena [un innaturale tendenza] FeR n. 43; widerrechtlich Adj. eine widerrechtliche Amtsanmaung: usurpatio [l'usurpazione] CIC vig. can. 1381 2; widerrechtliche Drohung: metus iniuste incussus - CIC abr. can. 1694 1; Adv. illegitime [illegittimamente] CIC vig. can. 128; Widerruf revocatio [la revoca] CIC vig. can. 33 2; der Widerruf der Vollmacht: remotio procuratoris [la rimozione del procuratore] CIC vig. can. 1486 1; auf Widerruf: precario - CIC abr. can. 1696 1; widerrufen revocare [revocare] LG n. 24, retractare [revocare] VS n. 67; ein Dekret widerrufen: revocare decretum [revocare un decreto] CIC vig. can. 1739; eine Vollmacht widerrufen: mandatum revocare [revocare il mandato] CIC vig. can. 1105 4; eine Lehre widerrufen: retractare [ritrattare] CIC vig. can. 1371; Der Philosophie obliegt die Pflicht, das zu widerrufen, weswegen die Kirche sie ermahnt hat: Philosophiae id officium incumbit, ea retractare, de quibus eos Ecclesia monuerit - D-H n. 2681 Widersacher obtrectator - PD 290; widersagen dem Satan widersagen: Satanae abrenuntiare [reconcer Satan] Cat. 1237; Widerschein repercussio [il riflesso] VS n. 42; es ist ein Widerschein der Herrlichkeit Gottes in der Welt: repercutit in mundo Dei gloriam [costituisce un riflesso della gloria di Dio nel mondo] LC n. 33; widersetzen sich jemandem widersetzen: refragari alicui [opporsi a qc.] EV n. 73; sich der Staatsgewalt widersetzen: politicae potestati resistere - DI 7; sich der Freiheit der Abtreibung widersetzen: libertati abortus reniti [resistere a una liberalizzazione delle leggi sull'aborto] QDAP n. 2; sich mit Festigkeit widersetzen: firmitate obstare [opporsi con fermezza] VS n. 17; Widersetzlichkeit contumacia [la contumacia] CIC vig. can. 1358 1, repugnantia [l'opposizione] SS n. 19; widerspenstig reluctans - CIC abr. can. 1923 2 widerspiegeln repercutere [riflettere] VS n. 10, reflectere [il riflesso] Cfl n. 31; etwas widerspiegeln: alicuius imaginem repercutere AAS 1956, 11, aliquid reverberare [reflter qc] Cat. 341; refl. sich widerspiegeln: tamquam vocis imago repeti [rispecchiarsi] EV n. 53; Widerspiegelung repercussio [la rifrazione] VS n. 13; widersprechen refragari [far opposizione] CIC vig. can. 1616 2; + sich sich widersprechen: secum confligere - CIC abr. can. 1669 1; sich selbst widersprechen: secum ipse pugnare [contraddirsi] OA n. 26, sibi obloqui [contraddirsi] EV n. 101; sie widersprechen sich: inter se contraria sunt [sono tra di loro contrari] CIC vig. can. 53; die Freiheit des Menschen und das Gesetz Gottes widerprechen sich nicht: hominis libertas atque Dei lex non repugnant inter se [la libert delluomo e legge di Dio non si oppongono] VS n. 17; + einander einander widersprechen: sibi invicem oppugnare [contrastarsi a vicenda] GS n. 10; Glaube und Wissenschaft widersprechen einander: fides et scientia inter se opponuntur [scienza e fede si oppongono tra loro] GS

541

Widerspruch
n. 36; einander widersprechende Begriffe: pugnantia dicunt [ sono termini contradittori] QA 216 alia den Canones des Codex widersprechen: Codicis canonibus contrarium esse [essere contrario ai canoni del Codice] CIC vig. can. 2; das Urteil widerspricht einer frheren Entscheidung: sententia adversatur praecedenti decisioni [la sentenza va contro una precedente decisione] CIC vig. can. 1645 2 n. 5; dem Gesetz wiedersprechen: legi adversari [essere contrario alla legge] CIC vig. can. 36 1; dies widerspricht dem natrlichen Gesetz: cum naturali iure repugnat - DI 8; dies widerspricht Recht und Gerechtigkeit: iuri et iustitiae contradicit [ contrario al diritto e alla giustizia] LC n. 8; der berlieferung der Kirche widersprechen: discrepare ab ecclesiali traditione [contraddicere la tradizione ecclesiale] FC n. 68; Pt. Pr. radikal widersprechend: radicitus absonum a [che contraddice radicalmente] EV n. 66; dem Gesetz widersprechend: legi repugnans - Syll. VII n. 64; Widerspruch contrarium [la contraddizione] MM 448, contradictio [la contraddizione] SRS n. 21, discrepantia [la contraddizione] EV n. 33; Pl. Widersprche: inconstantes sententiae [le forme contradditorie] ES 633; sententiae inter se pugnantes [contraddizioni] EV n. 70, repugnantiae [i contraddizioni] NMI n. 23; + im, in in einen Widerspruch geraten: in repugnantiam labi [incorrere in una contraddizione] EV n. 18; in Widerspruch mit sich selbst geraten: sibi non cohaerere [non essere affatto coerente] LP 602; + im zu im Widerspruch zu etwas stehen: opponi + dat. [essere in contrasto con] FeR n. 34, obsistere alicui rei [essere contrapposto a qc.] VS n. 88, adversari alicui rei [in contrasto con q.c.] ReP n. 34; im offenen Widerspruch stehen zum gttlichen Recht: aperte discrepare cum iure divino [tre en contradiction ouverte avec la loi divine] S. chr. 388; im Widerspruch stehen zu den Erklrungen des Vatikanischen Konzils: adversari Concilii Vaticani declarationibus [essere contrario alle dichiarazioni del Concilio Vaticano] HG 570; diese Tendenzen stehen im Widerspruch zur biblischen Lehre: propensiones hae a biblica discrepant doctrina [queste tendenze sono contrarie allo stesso insegnamento biblico] VS n. 67; im totalen und unvershnlichen Widerspruch zu etwas stehen: prorsus et insanabiliter discrepare cum aliquo [essere in totale e insanabile contraddizione con q.c.] EV n. 72; es gibt Flle, wo die Forderungen, die der Staat an den Brger stellt, im Widerspruch zu stehen scheinen mit den Pflichten des Christen gegen die Religion: incidunt causae, cum aliud videtur a civibus respublica, aliud a christianis religio postulare [il arrive que les exigences de l'tat envers le citoyen contredisent celles de la rligion l'gard du chrtien] S. chr. 387; + mit mit Widersprchen: inconstantia (Abl.) [con contraddizioni] EV n. 54; + zwischen es besteht kein Widerspruch zwischen den Gesetzen, die das Leben der Christen regeln und den Postulaten einer echten Humanitt: leges, quibus christianorum vita regitur, ac genuinae germanaeque humanitatis praecepta non sibi invicem obstant [tra le leggi che regolano la vita dei fedeli cristiani e i postulati di una genuina umanit non vi contrasto] SP 445; es lt sich kein wesentlicher Widerspruch zwischen den beiden Texten feststellen: nulla invenitur duorum textuum discrepantia essentialis [non si riscontra alcuna essenziale contraddizione tra i due testi] MD n. 6; + Subst. der Widerspruch zum Gesetz Gottes: divinae legi adversatio [lopposizione alla legge di Dio] VS n. 69; die Wurzeln des Widerspruchs: contrariorum radices [le radici della contraddizione] EV n. 19; + Adj. ein innerer Widerspruch: repugnantia intima [lintrinseca contraddizione] SRS n. 33; + Vb. auf Widerspruch stoen: oppositionem invenire [rencontrer opposition] Cat. 498; sich in Widersprche verwickeln: se concludere in repugnantias [s'enfermer dans des contradictions] LN VII-9; der Widerspruch, der im Herzen des Menschen wohnt: discrepantia consiliorum in hominis corde insita [la contraddizione che l'uomo avverte nel suo cuore] CA n. 13; widersprchlich contrarius - CIC abr. can. 1669 2, discrepans [contradittorio] DC n. 9, contradictorium [contradittorio] SS n. 2; eine widersprchliche Handlungsweise: agendi ratio secum repugnans Hom. n. 14; Widerstand repugnantia [opposizione] RH n. 11, repugnatio [lopposizione] VS n. 113, renisus, us [la resistenza] ReP n. 17; + gegen gegen den gewohnten Widerstand einiger: nonnullis in diversum, uti solet, trahentibus [pur tra comprensibili opposizioni] MM 405; Widerstand gegen die Staatsgewalt leisten: adversari summis potestatibus [l'opposizione dei cittadini all'autorit] RH n. 17; + Adj. passiver Widerstand: resistentia passiva [la resistenza passiva] LC n. 79, resistentia passiva, uti dicunt [la resistenza passiva] DoV III; passiven Widerstand leisten: toleranter refragari - IA 466, patienter seu passive resistere - IA 472, patienter resistere - IA 466; + Vb. Widerstand begegnen: impediri repugnantiis [incontrare opposizioni] RH n. 11; sie dachten nicht an Widerstand: nihil de resistendo cogitabant [non macchinavano alcuna resistenza] DI 10; Widerstand leisten: obsistere adversus aliquid [reagire contro q.c.] QDAP n. 3; offenen Widerstand leisten: aperte resistere [resister de front] S. chr. 398; Widerstand leisten gegen das ungerechte Gebot einer Autoritt: auctoritati officere iniuriose imperanti [la resistenza al comando ingiusto dellautorit] EV n. 73; der Pflege der menschlichen Knste und Wissenschaften Widerstand leisten: obsistere

542

wiedergeben
humanarum artium et disciplinarum culturae - D-H n. 3019; Widerstandskraft obsistendi facultas - AAS 1954, 184; Widerstandsmanahmen obsistendi rationes - AAA 325 widerstehen repugnare [resistere] DI 10, obsistere [resistere] FC n. 81; der Wahrheit widerstehen: veritati resultare - QC 6; ungerechten Gesetzen widerstehen: iniquis legibus reluctari [resistere alle leggi ingiuste] EV n. 73; widerstrahlen reverberare [riverberare] LG n. 65 widerstreben refragari - MM 402; das Konzil widerstrebt nicht der Festsetzung des Osterfestes auf einen bestimmten Sonntag: Sacrosanctum Concilium non obnititur quin festum Paschatis certae dominicae assignetur [Il sacro Concilio non ha nulla in contrario a che la festa di Pasqua venga assegnata ad una determinata dominica] SCo. appendix Widerstreben repugnantia ad aliquid [la repugnancia] FiC 194; mit Widerstreben: repugnanter [avec rpugnance] S. Chr. 399; Widerstreit lucta, ae [la lutte] Cat. 2516; widerstreiten inter se pugnare [fra loro contrastanti] GS n. 4 Wider-Widerklage reconventio reconventionis [l'attore riconvenuto riconviene a sua volta la parte avversa] CIC vig. Can. 1494 2 Widerwrtigkeiten res adversae [l'adversit] Cat. 227; widmen dem Gottesdienst widmen: divino cultui dedicare - CIC abr. can. 1165 1; sein Vermgen einem bestimmten Zweck widmen: fortunas suas certae causae addicere [destinare beni per un dato fine] RN 666; Gter einem geistlichen Zweck widmen: bona ad finem spiritualem destinare [destinar bienes a un fin espiritual] DN 266; einem anderen Zweck widmen: in alium usum convertere - CIC abr. can. 497 4; eine Messe dem anvertrauten Volke widmen: missam populo sibi commisso applicare [applicare la missa per il popolo che gli affidato] CIC vig. can. 388 1; sein Leben der Suche nach der Weisheit widmen: sapientiae vestigandae dependere vitam [far della sua vita la ricerca della saggezza] FeR n. 108; refl. sich einer Sache widmen: incumbere alicui rei [attendere a q.c.] PC n. 22, mancipari alicui rei [mettersi a servizio di q.c.] OT n. 9, insistere alicui rei [soffermarsi a q.c.] UUS n. 36; sich seinen Aufgaben widmen: suis muneribus vacare - CIC abr. can. 421 1; sich der Erziehung und Pflege der Kinder widmen: sese filiorum curationi devovere educationique [dedicarsi alla cura e all'educazione dei figli] LE n. 19; sich dem Gebet widmen: orationi vacare [attendere all'orazione] CIC vig. can. 663 3; Widmung applicatio [l'applicazione] CIC vig. can. 950; Widrigkeit die Widrigkeiten dieses Lebens: adversa huius vitae [le avversit della vita] AA n. 4; Wie das Wie: quomodo [le comment] Cat. 2705; dieses Wie: hoc sicut [ce comme] Cat. 2842; wie auch immer utcumque [comecchessia] QA 221; wiederaufleben reviviscere [lasciare rivivere] CIC vig. can. 5 1 [rivivere] CIC vig. can. 78 3 Wiederaufnahme accessio denuo [la riammissione] EV n. 54; die Wiederaufnahme der Beziehungen: mutuae relationes instauratae [la ripristinazione delle relazioni] ASS 15, 592; die Wiederaufnahme des Verfahrens: nova causae propositio [la nuova proposizione della causa] CIC vig. can. 1644 1 wiederaufnehmen die eheliche Lebensgemeinschaft wiederaufnehmen: coniugalem convictum restaurare [ristabilire la convivenza coniugale] CIC vig. can. 1695; das Verfahren wideraufnehmen: litem resumere [riassumere la lite] CIC vig. can. 1518 Wiederaufrichtung alleviatio [il conforto] LG n. 28; Wiederausshnung die vereinbarte Wiederausshnung: pacta reconciliatio - OOE 46 wiederbeleben knstlich wiederbeleben: artificio quodam resuscitare [rianimare artificialmente] EV n. 64; Wiederbelebung reanimatio AAS 1957, 1027 Wiederbestellung Wiederbestellung ist mglich: possunt denuo constitui - CIC abr. can. 387 1; possunt confirmari [possono essere confermati] REU n. 2 5; Wiedereinsetzung die Wiedereinsetzung in den vorigen Stand: restitutio in integrum [la restitutio in integrum] CIC vig. ante can. 1645; der Antrag auf Wiedereinsetzung in den frheren Stand: expostulatio pro restitutione in integrum - CIC abr. can. 1603 1; petitio restitutionis in integrum [la richiesta di restitutio in integrum] CIC vig. can. 1647 1; es gibt die Wiederseinsetzung gegen ein in Rechtskraft erwachsenes Urteil: adversus sententiam quae transierit in rem iudicatam datur restitutio [contro una sentenza che sia passata in guidicato, si d la restitutio in integrum] CIC vig. can. 1645 1 Wiedereintritt der Wiedereintritt der Strafe: reincidentia poenae [il ricadere nella censura] CIC vig. can. 1357 2 wiederentdecken retegere - AAS 1965, 310; das wiederentdeckte Interesse fr die Inkulturation des Glaubens: in fidei inculturationem reciperatum studium [il ritrovato interesse per linculturazione della fede] FeR n. 61; Wiederentdeckung nova detectio [la riscoperta] EV n. 96; wiedererlangen Gter wiedererlangen: bona recuperare [recouvrer des biens] MG 10; wiedergeben eine Wahrheit wiedergeben: significare veritatem [esprimere una verit] FeR n. 95;

543

wiedergutmachen
wiedergutmachen den Ungehorsam etwas mehr als wiedergutmachen: superabundanter inoboedientiam reparare [rparer en surabondance l'inobissance] Cat. 411; Wiedergutmachung reparatio [la riparazione] ReP n. 31; zur Wiedergutmachung verpflichtet sein: ad restitutionem teneri [essere tenuto al risarcimento] CIC vig. Can. 1289; die Verpflichtung zur Wiedergutmachung: reparationis officium [le devoir de rparation] Cat. 2487; der Verleumder kann gezwungen werden, eine angemessene Wiedergutmachung zu leisten: calumniator potest cogi ad cogruam satisfactionem praestandam [il calunniatore pu essere costretto a dare una adeguata soddisfazione] CIC vig. can. 1390 3; wiederherstellen instaurare [ripristinare] OE n. 9, redintegrare [ristabilire] VS n. 10; eine Beziehung wiederherstellen: necessitudinem redintegrare [recuperare un rapporto] FeR n. 101; einen Text wiederherstellen: restituere textum [restituire un testo al suo primitivo tenore] DAS 307; Wiederherstellung refectio CIC abr. can. 1164 1, redintegratio [il ristabilimento] UR n. 1 [la ricostituzione] FC n. 10 ; die Wiederherstellung der Einheit: restituenda unitas [la ricostituzione dell'unit] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 5, unitatis restauratio [il ristabilimento dell'unit] SS n. 14; die Wiederherstellung des verlorenen Paradieses: paradisi amissi redintegratio [la restaurazione del paradiso perduto] SS n. 17; wiederholen iterare [ripetere] CIC vig. can. 1004 2; eine Prfung wiederholen: examen iterare - SLL 343; wer die Prfung nicht bestanden hat, kann sie wiederholen: repetant qui plene non satisfecerint SLL 353; die Erfahrungs- und Denkwege wiederholen, auf denen sich die Schtze der Menschheit angesammelt haben: iterum terere experientiae et cogitationis vias, per quas thesauri humanae societatis sunt coacervati [rifare i cammini di esperienza e di pensiero per cui si sono accumulati i tesori dellumanit] FeR n. 31; Pt. Pf. wiederholt: subinde [ripetutamente] VS n. 69, haud semel [pi volte] EV n. 96, crebrius [ripetutamente] TMA n. 22; es kann nicht genug wiederholt werden: at in promptu illud est iterum iterumque ponendum [non mai abbastanza ripetuto che ] PT 289; dies wiederholt sich im Lauf der Jahrhunderte: saeculorum decursu idem prorsus contingit [lo stesso si ripete nel corso dei secoli] MD n. 27; wiederholte bertretungen: iteratae transgressiones [ripetute trasgressioni] LC n. 46; auf wiederholte Weise: reiterato modo - D-H n. 4823; Wiederholung allg. in die Monotonie der Wiederholung verfallen: in repetitionem quandam sterilem recidere [cadere nella ripetitivit] FeR n. 4; Schule repetitio - SLL 364; wiederkehren die Probleme von einst kehren wieder: pristinae restituuntur quaestiones [i problemi di un tempo ritornano] FeR n. 55; wiederum vicissim [a sua volta] VS n. 57; Wiedervershnung reconciliatio [la riconciliazione] UR n. 15 Wiederwahl Wiederwahl ist zulssig: iterum eligi valent [possono essere rieletti] Stat. PAS art. IX, confirmari possunt - AAS 1971, 667; rursus eligi potest [pu essere di nuovo eletto] CIC vig. can. 177 2 wiederzulassen readmittere - AAS 1972, 742 Wildwuchs den Wildwuchs der Seelen roden: omne evellere silvestris generis quod in animabus crescit [estirpare ci che di selvatico cresce nelle anime] SS n. 15; Wille + aus aus bsem Willen: ex prava voluntate [da cattiva volont] SP 438; + gegen auch gegen den Willen des anderen Teils: invita etiam altera parte AAS 1972, 246; gegen seinen Willen darf niemand zur Annahme des Glaubens gezwungen werden: invitus nemo est cogendus ad amplectandam fidem [nessuno pu essere costretto ad abbracciare la fede contro la sua volont] DH n. 10; + zu der Wille zu: nisus voluntatis + grd. [la volont di] LC n. 40; + Adj. bser Wille: malitiosus animus - CIC abr. can. 644 2; den festen Willen haben, zu: habere firmam voluntatem + grd. [avere la ferma volont di] LC 61; der freie Wille: liberum arbitrium [il libero arbitrio] LC n. 30; es fehlt am guten Willen: bona voluntas desideratur [manca la buona volont] CeP n. 9; in gegenseitigem guten Willen: bona utrinque voluntate favente [mediante il reciproco buon volere] ASS 15, 597; unabhngig von seinem Willen: praeter suam voluntatem [nonostante la sua volont] CIC vig. can. 1328 1; + Vb. der Vorsatz, anderen den eigenen Willen aufzuzwingen: propositum ceteris imponendi propriam voluntatem [il proposito di imporre agli altri la propria volont] SRS n. 37; vd.: Freiheitswille Willensakt actus voluntatis [l'atto della volont] CIC vig. can. 1057 2, voluntatis actus [un atto di volont] CIC vig. can. 1157; actus voluntarius [un atto volontario] LC n. 75; ein positiver Willensakt: actus positivus voluntatis [un positivo atto di volont] CIC vig. can. 1101 2; im selben Menschen knnen widersprechende Willensakte vorkommen: in eodem homine secum pugnantes voluntates esse possunt [nel medesimo uomo possono coesistere voleri contradittori] LC n. 25; Willensuerung voluntatis manifestatio [una manifestazione di volont] CIC vig. can. 1330 Willenseinigung Mangel der Willenseinigung: defectus consensus [il difetto di consenso] CIC vig. Can. 1680

544

Wirklichkeit
Willensentscheidung eine persnliche Willensentscheidung: electio personalis [un choix personnel] Cat. 1859; Willensfreiheit libertas voluntatis [la libert del volere] LC n. 9, liberum arbitrium [il libero arbitrio] FeR n. 75; Willenskraft vires voluntatis [le energie della volont] PC n. 14 Willensneigung inclinatio voluntatis [un'inclinazione] PC n. 12 Willensschwche voluntatis infirmitas [l'indebolimento] DIM 69; willentlich Adj. voluntarius [volontario] DH n. 3; die willentliche Entscheidung: deliberatum consilium [la scelta deliberata] EV n. 57; willentliche Handlungen: actus voluntarii [des actes volontaires] Cat. 1734; Adv. voluntarie [volontariamente] CIC vig. can. 1325; willig willig annehmen: dociliter accipere [recevoir avec docilit] Cat. 87 Willkr arbitrium caecum [il cieco arbitrio] GS n. 16, arbitratus, us [larbitrio] EV n. 57; Willkrherrschaft elatio arbitraria [la domination arbitraire] Cat. 373, arbitrium dominatus [l'arbitraire de la domination] Cat. 1610; willkrlich arbitratu suo - CIC abr. can. 1528, ad libidinem [a capriccio] ID 167, ad arbitrium [arbitrariamente] DoV concl., ad lubitum [in modo arbitrario] EV n. 76, arbitrio suo [arbitrariamente] CA n. 37, voluntarie [volontariamente] CIC vig. can. 1325; auf willkrliche Weise: modo arbitrario [in modo arbitrario] DH n. 7; Windungen die Umwege und Windungen des menschlichen Schicksals: sinus anfractusque sortis humanae [le tortuosit, le curve della sorte umana] RH n. 18 Winkel bis in den letzten Winkel hinein: usque ad ultimum recessum [nel pi profondo] CeP n. 55, penitus, large particulatimque [in modo profondo, vasto e capillare] VS n. 88; Winkelzge ambages, um, f. - ASHG 204 wirken automatisch wirken: sua sponte et ultro agere [funzionare in maniera automatica] SRS n. 16; Subst. das Wirken: navitas [l'azione] GS n. 2, opera et industria [l'attivit] RH n. 3; in allen Bereichen des Wirkens: in omni activitatis ambitu - Cfl n. 59; das Feld des Wirkens: campus actionis [il campo di attivit] AA n. 9; die scheinbare Vergeblichkeit des Wirkens: apparens peracti laboris sterilitas [l'apparente inutilit degli sforzi che si son fatti] PO n. 22; das Wirken Gottes: actio Domini [l'azione del Signore] ReP n. 13; das Wirken der verschiedenen ppstlichen Akademien: operositas variarum Academiarum Pontificiarum - AAS 1985, 413 wirklich reali modo [in modo reale] LG n. 48; die Arbeit, wie sie wirklich ist: labor, ut reapse est [la realt del lavoro] LE n. 1; in der Wahl der Schule wirklich frei sein: vera libertate gaudare in scholis eligendis [godere di una reale libert nella scelta della scuola] GE n. 6; eine wirkliche Gleichheit: germana aequalitas [una reale uguaglianza] PP n. 61; Subst. Aspekte des Wirklichen: elementa rerum ipsarum [aspetti del reale] FeR n. 82; Wirkkraft actionis efficacitas [l'efficacit] Cat. 1375; Wirklichkeit rerum veritas [la realt] DR 89, praesentium rerum ratio [la realt] DR 101, realitas [la realt] AA n. 29, veritas in re innixa [la realt] LE n. 11, rerum condicio [la realt] SRS n. 15; verae mundi res [la ralit] LN VII-4; id quod experimur [la realt di cui facciamo esperienza] FeR n. 80, rerum universitas [la realt] FeR n. 84; eine Wirklichkeit: quiddam reale [una realt] LE n. 11; Pl. Wirklichkeiten: veritates re existentes [le realt] SRS n. 41, res respiciendae [la realt] FeR n. 16; + in Wirklichkeit: re quidem [in realt] RH n. 10, re [in realt] VS n. 95, enimvero [in realt] VS n. 67, re quidem vera [in realt] EV n. 12; + Subst. [A] gewisse Aspekte der Wirklichkeit hervorheben: efferre aliquot rationes veritatis rerum [souligner certains aspects du rel] LN VII-13; nur einen Aspekt der Wirklichkeit hervorheben: unum tantum rei latus collustrare [ne mettre en vidence qu'un aspect de la ralit] LN VII-5; [L] die Wirklichkeit des Lebens: vitae realitas [la realt della vita] UR n. 4; die Wirklichkeit unseres Lebens: veritas vitae nostrae [la realt della nostra vita] UUS n. 27; der Wirklichkeit unseres Lebens nicht mehr angemessen: iam nihil cum nostrae huius veritate vitae congruens - AAS 1968, 306; [S] die Wirklichkeit der Snde: realitas peccati [la ralit du pch] Cat. 388; die harte Wirklichkeit der Wirtschaft: gravis status rerum oeconomicarum [la dura realt dell' economia] PP n. 8; nur die eine Seite der Wirklichkeit: unum tantum rei latus [ne mettre en vidence qu'un aspect de la ralit] LN VII n. 5; + Adj. [A] angesichts der gegenwrtigen Wirklichkeit: si hic temporis nostri status, ut est reapse, aspicitur [di fronte all'odierna realt] LE n. 12; [G] eine gewandelte Wirklichkeit: eventus mutatus [una realt trasformata] SRS n. 38; es gibt nur eine und universale Wirklichkeit, nmlich die Materie: unam tantummodo est universaque res; materia nempe [non vi che una sola realt, la materia] DR 69; [H] die heutige Wirklichkeit: aevum nostrum, ut est reapse [la realt contemporanea] LE n. 4; [K] die kirchliche Wirklichkeit: res ecclesiales [les ralits ecclsiales] LN IX-2; eine komplexe Wirklichkeit: realitas complexa [una complessa realt] LG n. 8; die komplexen Wirklichkeiten menschlicher Existenz: perplexae veritates, quae sunt reapse, exsistentiae hominis [le complesse realt dellesistenza delluomo] SRS n. 41; die komplexe Wirklichkeit der menschlichen Person: implexa realitas personae

545

wirksam
humanae - AAS 1986, 543; die konkrete Wirklichkeit: concreta realitas [la realt concreta] DoV intr. n. 3; eine konkrete Wirklichkeit: res concreta [una realt concreta] EV n. 29; die konkrete Wirklichkeit des arbeitenden Menschen: veritas, in re innixa, hominis operi addicti [la concreta realt dell'uomo del lavoro] LE n. 10; [O] die objektive Wirklichkeit ausdrcken: res denotare obiectivas [esprimere la realt oggettiva] FeR n. 82; sich ber die objektive Wirklichkeit ein Urteil bilden: constituere proprium iudicium de authentica rerum veritate [formarsi un suo giudizio sulla realt oggettiva delle cose] FeR n. 25; eine objektive Analyse der Wirklichkeit: rerum explicatio veris mundi condicionibus respondens [l'analisi oggettiva della realt] SRS n. 9; eine organische Wirklichkeit: realitas organica [una realt organica] LG np. sub 2; [R] eine reale Wirklichkeit: quaedam solida [un fatto reale] SRS n. 20; [S] die soziale Wirklichkeit: socialis realitas [la realt sociale] GS n. 44; die konomische, soziale und politische Wirklichkeit von heute: res ipsae oeconomicae sociales politicae hodiernae [la ralit conomique, sociale et politique d'aujourd'hui] LN VII-11; + Vb. [D] die Wirklichkeit, wie sie sich unseren Augen darbietet: res, quas ante oculos habemus [la realit quale si presenta ai nostri occhi] SRS n. 36; [E] man kann sich der Wirklichkeit nicht entfremden: praesentium rerum rationem habere oportet [non pu tenersi estraneo alla realt] DR 101; die Wirklichkeit erkennen: cognoscere quid reapse sit [riconoscere la realt] OA n. 46; res cognoscere [conoscere la realt] FeR n. 1; [H] der Wirklichkeit habhaft werden: rebus potiri [impossessarsi della realt] EV n. 83; [W] etwas Wirklichkeit werden lassen: aliquid ad rem deducere [attuare q.c.] DR 82; wirksam ad effectum valens [efficace] PT 264, actuosus [operante] AA n. 29, operans [operante] OT 16; + werden wirksam werden: effectum sortiri [avere successo] PC n. 2, [sortire effetto] CIC vig. can. 184 3, [avere effetto] CIC vig. can. 1486 1; + machen wirksam machen: actuosum reddere [rendere operante] DV n. 8; + Subst. wirksame Anstrengungen: munus effective datum [un impegno effettivo] LC n. 85; eine wirksame Gegenwart: praesentia efficiens [una presenza operante] UUS n. 11; wirksames Handeln: actio efficax [une action efficae] LN VII-2; ein wirksames Heilmittel: efficax remedium [un rimedio efficace] EV n. 26; einen wirksamen Impuls geben: impulsionem validam agere [dare un impulso efficace] SRS n. 12; wirksame Mittel finden: efficacia detegere instrumenta [trouver des moyens efficaces] LN VI-1; die wirksame Verteidigung der Gerechtigkeit: efficax iustitiae tutela [la dfense efficace de la justice] LN XI-6; Wirksamkeit efficacitas [l'efficacit] DR 93, perfunctio [il funzionamento] PT 293, operositas [l'operosit] LG n. 41 [un'attivit] OT n. 10; efficientia [lefficacia] SRS n. 43; rechtliche Wirksamkeit: vis [il valore] CIC vig. can. 1614; die technische Wirksamkeit: technica efficacia [l'efficacit technique] Cat. 2294; mit einem vernnftigen Ma an Wirksamkeit: aequis cum fructibus [con una ragionevole efficacia] PP n. 54; zur vollen Wirksamkeit bringen: plene actuosum efficere [rendere pienamente efficace] GS n. 17; die volle Wirksamkeit erreichen: plenam efficientiam attingere [raggiungere piena attivit] AA n. 28; unbeschadet der gesetzlichen Vorschriften ber die Wirksamkeit bestimmter Beweismittel: firmis praescriptis legis de quarundam probationum efficacia [ferme restando le disposizioni della legge sull'efficacia di talune prove] CIC vig. can. 1608 3; Wirkung Wirkungen haben: effectus sortiri [ottenere effetti] CIC vig. can. 1692 2; keine Wirkung haben: effectum non habere [non avere effetto] CIC vig. can. 177 1, omni vi carere [mancare di ogni valore] CIC vig. can. 189 3; die Beschwerde hat aufschiebende Wirkung: recursus effectum habet suspensivum [il ricorso ha effetto sospensivo] CIC vig. can. 700; die gleichen Rechte und Wirkungen haben: eadem iura eosdem effectus parere [essere equiparato per i diritti e gli effetti] DAS 302; eine negative Wirkung: effectum adversum [un effetto negativo] SRS n. 17; zu seiner vollen Wirkung kommen: plenum suum effectum assequi [raggiungere la sua piena efficacia] AA n. 10; Wirkungsart modus agendi [il modo di agire] IM n. 4; Wirkungskreis dicio, onis, f. [la circoscrizione] CIC vig. can. 364, campus actionis [il raggio d'azione] MD n. 15; wirkungslos omni carens effectu [sans effets] LN XI11; Wirkursache causa efficiens [la causa efficiente] LE n. 12; Wirtschaft res oeconomica [l'economia] AA n. 7, oeconomica procuratio [l'economia] SRS n. 22; rerum oeconomicarum administratio [l'economia] ReP n. 26; eine entwickelte Wirtschaft: oeconomica procuratio ditior [un' economia sviluppata] PP n. 61; die in der Wirtschaft Ttigen: qui rebus oeconomicis operantur [gli operatori economici] MM 410; vd.: Weltwirtschaft wirtschaftlich Adj. [D] die wirtschaftliche Dimension: modus oeconomicus [la dimensione economica] SRS n. 28; [E] auf wirtschaftlicher Ebene: in provincia oeconomica [sul piano economico] SRS n. 20; wirtschaftliche Entwicklung: rei oeconomicae incrementum [lo sviluppo economico] PT 290; [F] wirtschaftlicher Fortschritt: rationum oeconomicarum progressiones [lo sviluppo economico] MM 443; Motor des wirtschaftlichen Fortschritts: incitamentum ad fovendam oeconomicam progressionem [il motivo essenziale del progresso economico] PP n. 26; [H] in

546

wissen
wirtschaftlicher Hinsicht: respectu status oeconomici [sotto il profilo economico] SRS n. 9; [K] der wirtschaftliche Kolonialismus: colonialismus oeconomicus [le colonialisme conomique] LN I-7, colonialismus oeconomicae indolis [un colonialisme d'ordre conomique] LN VII-12; [L] das wirtschaftliche Leben: vita oeconomica [la vita economica] FC n. 77; [R] die Regulierung der Wirtschaft: oeconomiae moderatio [la rgulation de l'conomie] Cat. 2425; [S] eine rein wirtschaftliche Sicht: ratio stricte oeconomica [una visione restrittivamente economica] LC n. 95; wirtschaftliche Sklaverei: oeconomica servitus [la schiavit economica] DR 70; [T] die wirtschaftliche Ttigkeit: industria oeconomica [l'attivit economica] CA n. 36; [U] wirtschaftliche Ungleichheit: oeconomicarum rerum disparilitas - MN 697; [Z] zu wirtschaftlichen Zwecken: spectans ad quaestuosas industrias [per scopi industriali] RH n.15; Adv. wirtschaftlich ttig sein: oeconomica negotia factitare [svolgere le attivit economiche] PT 262; wirtschaftlich handeln: rei oeconomicae operari [l'operare economico] MM 403; Wirtschaftsbeziehungen oeconomicae necessitudines [le relazioni economiche] DR 93, rationes mercatoriae [le relazioni commerciali] PP n. 44 Wirtschaftsdiktatur oeconomicum imperium [la dittatura economica] PP n. 59 Wirtschaftshilfe subsidia oeconomica [l'aiuto economico] FC n. 30, auxilium oeconomicum [un aiuto economico] SRS n. 24 Wirtschaftskreise rei oeconomicae moderatores [poteri economici] DoV III; Wirtschaftskrise rei oeconomicae discrimen - CCC 177, oeconomicarum rerum discrimen [la crisi economica] DR 73; sich in einer Wirtschaftskrise befinden: gravissimus in praesens oeconomicis negotiis distringi [la presente crisis economica] DN 269 Wirtschaftslage die allgemeine Wirtschaftslage des Landes: universalis condicio oeconomica Civitatis [la situazione economica generale del paese] LE n. 20; Wirtschaftsleben vita oeconomica [la vie conomique] Cat. 2430; Wirtschaftslehre die liberale Wirtschaftslehre: oeconomica Liberalium disciplina [l'economia liberale] DR 73 Wirtschaftsmodell exemplar oeconomicum [un modello economico] EV n. 18; Wirtschaftsordnung rei oeconomicae ordo [l'ordine dell'economia] QA 206, oeconomicarum rerum regimen [il regime economico] DR 91, oeconomiae structura [l'economia] SRS n. 16, oeconomicus ordo [l'ordine economico] CA n. 48; Wirtschaftspolitik temperatio rerum oeconomicarum [la politica economica] Iuv. n. 12, politica oeconomica [la politica economica] CA n. 15; der Bereich der Sozial- und Wirtschaftspolitik: campus rei politicae, quae est socialis et oeconomica [la sfera della politica sociale ed economica] LE n. 7; wirtschaftspolitisch wirtschaftspolitische Manahmen: consilia rationis oeconomicae [misure di politica economica] CA n. 43; Wirtschaftsproduktion opera oeconomica bonorum gignendorum [la produzione economica] LE n. 12; Wirtschaftsproze cursus rerum oeconomicarum [il processo economico] LE n. 13; Wirtschaftsrechnung computationes oeconomicae [i conti economici] CA n. 35; Wirtschaftssystem rei oeconomicae genus [il sistema economico] QA 178, oeconomicae rationes [il sistema economico] DR 71, oeconomicarum rerum genus [il sistema sociale] DR 83, oeconomicum systema [il sistema economico] RH n. 16, constitutio oeconomica [il sistema economico] LE n. 15, ratio oeconomica [il sistema economico] CA n. 42, ratio oeconomica accepta [un sistema economico] CA n. 35, institutum oeconomicum [il sistema economico] CA n. 36; Wirtschaftsverfassung rei oeconomicae constitutio [la costituzione del fatto economico] QA 202, rei oeconomicae ratio [il regime economico] QA 209; der Kapitalismus gilt als das einzige Modell der Wirtschaftsverfassung: capitalismus unicum existimatur exemplar constitutionis oeconomicae [il capitalismo lasciato come unico modello di organizzazione economica] CA n. 35; Wirtschaftsverkehr negotiandarum rerum ratio [un' economia di scambio] PP n. 59 Wirtschaftswachstum das Wirtschaftswachstum erhalten: auctum oeconomicum sustinere [sostinere la crescita economica] CA n. 16; die Voraussetzungen fr ein gesundes und stabiles Wirtschaftswachstum schaffen: prospicere talibus condicionibus ubi sanus sit auctus oeconomicus et constans [assicurare le condizioni di una crescita economica stabile] CA n. 19; Wirtschaftswissenschaften disciplinae oeconomicae [le scienze economiche] SRS n. 8 Wirtschaftswissenschaftler peritus doctrinae oeconomicae [un economista] SRS n. 26; wibar Subst.: eine Mitteilung von Wibarem: communicatio rerum quae sciri valent [una comunicazione di cose che si possono sapere] SS n. 2; wissen wir wissen aus Erfahrung: experiundo novimus [sappiamo dall'esperienza] HuG 568; wissen um etwas: probe compertum habere aliquid [conoscere q.c.] DoV I 1; er wei wirklich um das Versprechen des katholischen Partners: vere conscius est promissionis partis catholicae [ realmente consapevole della promessa della parte cattolica] CIC vig. can. 1125 n. 2, Subst. das Wissen: scientia [il

547

Wissenschaft
sapere] CA n. 32; Wissen und Knnen: cognitiones et facultates [cognizioni e attitudini] CA n. 15; die Besitzer des Wissens: scientiarum periti [i possessori del sapere] LC n. n. 12; nach bestem Wissen und Gewissen: secundum rectam conscientiae normam [secondo le norme della retta coscienza] IM n. 9; ohne sein Wissen: inscius [a sua insaputa] FeR n. 77; ohne Wissen des Leiters: moderatore inscio - CIC abr. can. 647 1; ohne Wissen der Eltern: insciis parentibus CIC abr. can. 2353; das wachsende Wissen um die Begrenztheit der Natur: augescens persuasio angustiarum rerum naturae [la crescente presa di coscienza della limitatezza del patrimonio naturale] LE n. 1; Wissen erwerben: consequi cognitiones [acquisire le conoscenze] CA n. 34; vd.: Fachwissen; Wissenschaft scientia [la scienza] FC n. 8; erfahren in der Wissenschaft: maturus in scientia [maturo in scienza] PO n. 19; exakte Wissenschaften: scientiae quae exactae nuncupantur [le scienze esatte] GS n. 54, scientiae naturales accuratissimae [le scienze esatte] RH n. 19; die genetische Wissenschaft: scientia genetica [la scienza genetica] QDAP n. 13; die hohen Wissenschaften: altiores disciplinae - OOE 53; die medizinische Wissenschaft: medica ars [la scienza medica] HV n. 24, medicinalis scientia - QDAP n. 26; positive Wissenschaften: disciplinae quae positivae nuncupari solent [le scienze positive] HG 575; auf grere Entfaltung der Wissenschaften hinwirken: ad maius scientiarum incrementum conspirare [operare ad un maggior incremento della scienza] CIC vig. can. 820; vd.: Bevlkerungswissenschaft, Geisteswissenschaften, Hilfswissenschaft, Naturwissenschaften, Sozialwissenschaften Wissenschaftler scientiae peritus [lo scienziato] FeR n. 46, scientiae cultor [lo scienziato] FeR n. 106; die Wissenschaftler: homines doctrinis ornati [gli uomini di scienza] RH n. 19; Wissenschaftler der verschiedenen Gebiete: homines in doctrinae disciplinis versantes [gli studiosi nei vari campi] LE n. 6; wissenschaftlich Adj. [A] wissenschaftliche Analyse: analysis scientifica [une analyse scientifique] LN VII2; [B] wissenschaftliche Bildung: formatio scientifica [la formazione scientifica] CIC vig. can. 234 2; wissenschaftliche Bcher: libri eruditorum captui apti [pubblicazioni di natura scientifica] MM 451; [E] eine wissenschaftliche Einstellung: mens scientifica [una mentalit scientifica] GS n. 5; neue wissenschaftliche Erkenntnisse: recens invectae doctrinae [le scoperte delle scienze] MM 448; wissenschaftliche Errungenschaften: victoriae scientificae [le conqueste scientifiche] RH n. 8; [F] wissenschaftliche Forschung: inquisitio scientifica [la ricerca scientifica] GE pr., investigatio scientifica [l'indagine scientifica] GE n. 10; wissenschaftlicher Fortschritt: recentiora doctrinarum incrementa [gli sviluppi delle conoscenze scientifiche] MM 414, doctrinarum progressiones [i progressi delle scienze] MM 443, scientiarum progressiones [i progressi scientifici] PT 281, scientiarum incrementa - PT 281, scientiarum incrementum [l'incremento della scienza] CIC vig. can. 820; der wissenschaftlich-technische Fortschritt: progressus disciplinarum naturalium et technicae artis [il progresso scientifico-tecnico] FC n.30; [H] wissenschaftliche Hilfskraft: Adiutor a studiis - DPM can. 9; [I] wissenschaftliche Institute: instituta scientifica [istituti scientifici] AG n. 41; [M] die wissenschaftliche Methode: methodus scientifica [il metodo scientifico] CIC vig. can. 254 2; [R] eine wissenschaftliche Reihe: collectio scientifica - AAS 1979, 500; [T] wissenschaftliche Ttigkeit: opera ad scientiae normas exacta [un'attivit scientifica] OA n. 33; Adv. Glaubensstze wissenschaftlich behandeln: dogmata scienter tractare - D-H n. 2854 die verschiedenen Wissenschaftszweig Wissenschaftszweige: variae scientiarum disciplinae [i diversi rami della scienza] MD n. 18; Wissensschatz cognitionis supellex - AAS 1965, 311 Wissensspaltung scientiae partitio [la divisione del sapere] FeR n. 16 Wissenswertes utilia scitu - ED 390; alles Wissenswerte: omnia scitu digna AAS 1971, 305; wissentlich wissentlich und absichtlich: scienter - CIC abr. can. 167 2, sciens et prudens - D-H n. 1504; wissentlich und willentlich: sponte et scienter - CIC abr. can. 2316, sciens et volens [sapendo e volendo] ReP n. 17; wissentlich oder unwissentlich: scienter aut inscienter ReP 16; Witwe mulier in viduitate degens [una vedova] MC 241 Witwenschaft viduitas [la vedovanza] AA n. 4; im Falle der Witwenschaft: si mulier reliquatur in viduitate [in caso di vedovanza] PT 260 Woche Def. im Recht versteht man unter einer Woche einen Zeitraum von 7 Tagen: in iure, hebdomada intellegitur spatium 7 dierum [nel diritto, s'intende per settimana lo spazio di 7 giorni] CIC vig. can. 202 1; vd.: Studienwoche Wochenende finis hebdomadae - AAS 1980, 355 Wochenstunden horae singulis hebdomadis huic studio tributae - SLL 346 Wochentag dies ferialis [il giorno feriale] CIC vig. can. 1010 Wohl dem Wohle der Kirche dienen: bono Ecclesiae cedere [essere di grande vantaggio per la Chiesa] PC n. 9; das Wohl des ganzen Menschen suchen: bonum hominis in integritate eius personae quaerere [cercare il bene di tutto l'uomo] LC n. 64; wohlausgestattet apparatissimus [attrezzatissimo] CeP n. 139; wohlbedacht consulto [deliberatamente] LG n. 67;

548

Wort
Wohlbefinden prosperitas [il benessere] SS n. 38; Wohlergehen prosperitas [la prosperidad] DN 262 wohlerworben ein wohlerworbenes Recht: vd. Recht; Wohlfahrt prosperitas [il benessere] PT 290 Wohlfahrtsstaat Civitas prosperitatis seu commodorum [lo Stato di benessere] CA n. 48; wohlgemerkt diligenter attendite [si ponga ben mente] DIM 76; wohlgeordnet bene compositus [ordinato] PT 259; recte compositus [ordinato] PT 265 wohlhabend Subst. die Wohlhabenden: opulentiores, um [i pi favoriti] MM 440, homines opibus affluentes [coloro che posseggono] PP n. 23 Wohlstand prosperitas [la prosperit] ASS 20, 25 [il benessere] SRS n. 16 [il benessere materiale] MD n. 30; vitae commoditates [il benessere] MM 412, opulentia [un'opulenza] GS n. 6; + im im Wohlstand leben: vitae commodis frui [vivere ad elevato tenore di vita] MM 440, in rebus prosperis constitutus esse [vivere nella prosperit] AA n. 8; Nationen im Wohlstand: nationes quae opibus affluunt [paesi che conoscono il benessere] OA n. 2; + Adj. von der Welt des Wohlstandes ausgeschlossen: ab orbe prosperitatis segregati [separati dal mondo del benessere] SRS n. 16; sich eines migen Wohlstands erfreuen: modica prosperitate laetari [sorride un raggio di modesto benessere] SP 421; materieller Wohlstand: temporalis prosperitas [la prosperit materiale] PP n. 41; der nationale Wohlstand: gentis prosperitas [el bienestar nacional] DN 263; der wirtschaftliche Wohlstand: oeconomica prosperitas [il benessere economico] Cfl n. 34; Wohlstandsgesellschaft locus prosperitatis [la societ di benessere] EV n. 64, commodorum societas [la societ del benessere] CA n. 19; Wohltter benefactor [il benefattore] LG n. 50; Wohlttigkeit beneficentia [la beneficenza] QA 194; Werke der Wohlttigkeit: beneficentiae subsidia [opere di beneficenza] LC n. 68; Wohlttigkeitsinstitut institutum beneficentiae - VN 288 Wohlwollen obsequens voluntas [un ossequio] CD n. 20, affabilitas [la cordialit] Cfl n. 31; wohlwollend wohlwollende Gesinnung: animus benevolus [un animo ben disposto] UR n. 9; wohnen in wohnen: habitare in [abitare in ] CIC vig. can. 383 1 Wohnrecht ius habitandi [il diritto di abitare] CIC vig. can. 1333 3 Wohnsitz domicilium [il domicilio] CIC vig. can. 102 1; habitationis sedes [l'abitazione] CIC vig. can. 402 1; den Wohnsitz haben in : commorari (in aliquo loco) [avere il domicilio in qualche luogo] CD n. 29 Wohnsitzloser vagus [il girovago] CIC vig. can. 13 3 Wohnsttte incolatus, us [un'abitazione] AA n. 13, habitaculum [la dimora] GS n. 57 Wohnung domus, us [un'abitazione] PT 259 [la casa] AA n. 8, domicilium [un'abitazione] PT 275, habitatio [un alloggio] AA n. 11 [un'abitazione] CIC vig. can. 538 3; eine angemessene Wohnung: congrua domus [un'abitazione adeguata] SRS n. 17; eine familiengerechte Wohnung: habitatio vitae familiari idonea [un'abitazione adatta alla vita familiare] FC n. 81 Wohnungsbedingungen habitationum condiciones [le condizioni di alloggio] HV n. 2 Wohnungskrise habitationum discrimen [la crisi degli alloggi] SRS n. 17; Wohnungsmangel habitationum paucitas [la carenza di abitazioni] SRS n. 17; Wohnungsnot penuria habitationum [la mancanza di abitazioni] UR n. 12, tectorum inopia [la carenza di abitazioni] SRS n. 17; Wohnungswesen habitationes [l'abitazione] SRS n. 14; Wolle lana, ae - AID 501 wollen ob man will oder nicht: velimus nolimus [la si voglia o no] DoV II pr; ob sie wollen oder nicht: volentes aut inviti [volenti o nolenti] OA n. 3; Pt. Pf. gewollt: voluntarie [volontario] DoV II B 4; Subst. das Wollen des Augenblicks: subitanea voluntas [la volont di un momento] LC n. 25; Wort + mit in einem Wort: uno verbo - AAS 1958, 657, ne multa [in una parola] PP n. 23, breviter [in una parola] UUS n. 42; um dies mit einem Wort zu erklren: si necesse est id uno veluti verbo explicari [se occorre tradurlo in una parola] EN n. 18; mit anderen Worten: aliis verbis [in altre parole] LG np. sub 3 [in altri termini] LC n. 27, ut alia utamur locutione [in altre parole] SRS n. 33; mit klaren und deutlichen Worten: dissertis ac perspicuis verbis - D-H n.1637; + Subst. Wort fr Wort: de verbo ad verbum [parola per parola] CIC vig. can. 1473, ad ipsa verba CIC abr. can. 1778; durch Wort und Tat: verbo opereque [con la parola e con l'opera] CIC vig. can. 233 2; in Wort und Schrift: modo verbis modo scriptis [orale e scritto] DR 100; durch Wort und Beispiel bilden: verbo et exemplo efformare [formare con le parole e l'esempio] CIC vig. can. 774 2; ein Wort der Anerkennung und der Dankbarkeit an jemanden richten: vocem aestimationis gratique animi dirigere ad aliquem [indirizzare una particolare parola di apprezzamento e di ringraziamento a qc.] DC n. 30; im Vollsinn des Wortes: plene significante verbo [nel pieno significato della parola] DC n. 17; + Adj. ein deutliches Wort sagen: dilucida verba proferre [dire parole chiare] ReP n. 34; die dunklen Worte der Propheten: arcana oracula prophetarum [le affermazioni oscuri dei profeti] SS n. 50; konkrete Worte: verba concreta [parole concrete] FC n. 12; ein

549

Wrterbuch
leeres Wort: inane verbum [una parola vuota] EV n. 70; leere Worte: vaniloquia [un discurso vano] FiC 191; kein leeres Wort, sondern eine Realitt: non inane verbum sed praesens res et veritas [non una parola vuota ma una viva realit] SP 451; die Freiheit ist nicht nur ein leeres Wort: libertas non est inane nomen [la libert non una parola vana] PP n. 47; nicht das letzte Wort sein: materiam non exhaurire [non essere la ultima parola su questo tema] SD n. 11; besonders starke Worte: gravissima verba [parole particolarmente forti] SD n. 20; verletzende Worte: aculeata verba [un dialogo pungente] ES 645; + Vb. dies alles sind nicht nur Worte: id non in verba tantum recidit [queste non sono tanto parole] DC n. 12; diese Worte gehen die Frau an: eadem verba mulierem contingunt [queste parole riguardano la donna] MD n. 14; ein groes Wort aussprechen: grande proferre effatum [pronunziare una grande parola] SP 420; sein gegebenes Wort brechen: facere contra interpositam fidem [violare la fede data] ID 171; fr etwas das Wort ergreifen: eloqui pro aliqua re [prendere la parola in difesa di q.c.] CA n. 61; er kann stets das Wort ergreifen: ei licet semper interloqui - CIC abr. can. 2110 2; an ihnen wird sich das Wort des Apostels erfllen: in eos Apostoli sententia cadet [si verificher di loro la sentenza dell'Apostolo] DR 88; was sich nicht in Worte fassen lt: ineffabile [l'indicible] Cat. 2500; das gegebene Wort halten: datam fidem incolumem utrinque servare [la reciproca fedelt alla parola data] SP 438; Worte richten an jemanden: affari aliquem de aliqua re [far parola a qc.] QP 595; Wrterbuch elenchus vocabulariorum - LA n. 9; Wortflu verborum profluentia - AAS 1956, 20 Wortfhrer praeco [il portaparole] SP 416, locutor [il portavoce] UUS n. 90; der Marxismus erhebt den Anspruch, als Wortfhrer der Arbeiterklasse, des Proletariats der ganzen Welt aufzutreten: marxismus partes sibi sumit interpretis seu nuntii ordinis operariorum, immo omnium proletariorum, qui sunt in orbe terrarum [il marxismo pretende di intervenire in veste di portavoce della classe operaia, di tutto il proletariato mondiale] LE n. 11; Wortgebrauch loquendi modus [la fraseologia] SRS n. 14, verbi usus [l'usage de la parole] Cat. 2142; Wortgewalt dicendi vis [la potenza incisiva] MM p. 403; Wortlaut den Wortlaut der Erklrung wiedergeben: declarationis textum transscribere [trascrivere il testo della dichiarazione] LG np. pr.; nach dem Wortlaut der Konzession: secundum concessionis tenorem [a tenore della concessione] CIC vig. can. 996 2 wrtlich oretenus - D-H n. 1501, minutatim enucleatum [nonc en toutes lettres] LN IX-1; ad litteram - D-H n. 4406; verbatim [alla lettera] FeR n. 8; der wrtliche Sinn: litteralis verborum significatio [il significato letterale della parola] DAS 310, litteralis, seu ex verbis ipsis expressus sensus [il senso letterale cio espresso nella parola stesso del testo] DAS 313; wrtlich zitieren: ex verbis reddere - ACS 44; Wortmeldung pronuntiatio [un intervento] ReP n. 34; wortreich wortreiche Reden: plura verba [abbondanti discorsi] ReP n. 29; Wortschatz verborum thesaurus [il vocabolario] SRS n. 8; die Erweiterung des Wortschatzes: lexici amplificatio [l'ampliamento del lessico] UUS n. 42; der berlieferte Wortschatz: traditus thesaurus vocabulorum - LA n. 107; Wortsinn der eigentmliche Wortsinn: proprietas verborum - CIC abr. can. 2228 Wortwechsel altercatio [il diverbio] ES 658 Wucher usura - CIC abr. can. 2354 1; Wucht mit auergewhnlicher Wucht: singulari quadam vi [con una singulare forza] VS n. 46; Wunde die Wunde untersuchen: vulnus inspicere [sonder la plaie] Cat. 1848; die Wunde verbinden: vulnus sanare [panser la plaie] Cat. 1848; jemandem Wunden zufgen: vulneribus confodere aliquem [infliggere ferite a qc.] ASS 31, 144/134; sich gegenseitig Wunden zufgen: vulnera sibi invicem inferre [inferre ferite] ReP n. 9; Wunder portentum [il prodigio] EV n. 50; das Wunder des Friedens vollbringen: prodigium pacis patrare [compiere il miracolo della pace] CA n. 25; Wunder wirken: miracula facere [faire des miracles] Cat. 434; Wunderheilung mira sanatio - AAS 1983, 400 wundernehmen daher darf es nicht wundernehmen, da: unde mirum non est + aci [non fa quindi meraviglia che + cong.] UR n. 17; wunderttig ein wunderttiges Bild: prodigialis imago - AAS 1954, 626 Wunsch einen Wunsch erfllen: voto obsecundare AAS 1982, 1201; der Wunsch nach einem Kind: desiderium prolis [il desiderio di un figlio] DoV II B 5; den Wunsch an jemanden richten: omen dirigere ad aliquem [far l'augurio a qc.] Iuv. n. 1; diesen Wunsch richte ich an euch: hoc omine vos prosequor ( questo l'augurio che rivolgo a voi] Iuv. n. 1; ein frommer Wunsch: pium quoddam optatum [un pio desiderio] CA n. 57; Pl. Wnsche: optata [i desideri] CIC vig. can. 212 2; Wnsche uern: optata expromere [esprimere dei voti] CIC vig. can. 343; wnschen ominari [auspicare] SRS n. 33; es ist zu wnschen, da : in optatis est , ut - AAS 1982, 1202, optabile est + aci [ da auspicare che + subj.] SRS n. 38, in votis est, ut [c' da auspicare che + cong.] DoV III; wnschenswert optabilis [auspicabile] DoV I 3; es ist wnschenswert: in votis est [ auspicabile] PO n. 21;

550

wten
es ist wnschenswert, da: optandum est ut [ auspicabile che] FeR n. 79; Wrde + Subst. ein Leben in Wrde: vita dignitate praedita [una vita nella dignit] LC n. 17, die Wrde der menschlichen Person: dignitas humanae personae [la dignit di persona] DH n. 1; der Mensch in der vollen Wrde seiner Natur: homo in plena eius naturae dignitate [l'uomo nella piena dignit della sua natura] DMi n. 1; eine Verletzung der Wrde erfahren: detrimentum violatae dignitatis perpeti [la violazione della dignit] LE n. 8; etwas als eine Verletzung seiner Wrde empfinden: percipere aliquid tamquam dignitatis suae violationem [ressentir qc comme une violation de sa dignit] LN I-4; + Adj. dem Menschen wird eine erhabene Wrde geschenkt: homo altissima honestatur dignitate [all' uomo dato un' altissima dignit] EV n. 34; die gleiche Wrde der Partner: par partium dignitas [la pari dignit delle parti] DoI n. 22; die Wrde des Menschen besonders sichtbar machen: magis efferre hominis dignitatem: [porre in maggior rilievo la dignit dell'uomo] LE n. 22; die unantastbare Wrde der Person: personae dignitas inviolabilis [linviolabile dignit della persona] EV n. 20; + Vb. den Menschen seiner Wrde berauben: humanam personam dignitate sua exuere [togliere ogni dignit alla persona umana] DR 70; seiner Wrde beraubt werden: sua excidere dignitati [venir meno alla propria dignit] PT 279; seine besondere Wrde aus etwas beziehen: ex aliqua re sibi propriam et peculiarem haurire dignitatem [attingere la propria specifica dignit da q.c.] LE n. 1; der Wrde des Menschen immer mehr entsprechen: dignitati hominis magis usque respondere [essere sempre pi conforme alla dignit dell'uomo] EV n. 56; die Wrde der Arbeit proklamieren und frdern: praedicare dignitatem ac provehere laboris [proclamare e promuovere da dignit del lavoro] LE n. 21; die Wrde des Menschen schnden: hominis dignitatem ludificare [bafouer la dignit de l'homme] LN XI-7; die Wrde des Menschen ist geschndet und miachtet: dignitas hominis irrisa est et despecta [la dignit de l'homme est bafoue et mprise] LN I-2; die Wrde verletzen: deicere dignitatem [avvilire la dignit] EV n. 4; vd.: Menschenwrde Wrdentrger qui in dignitate aliqua constitutus est [chi costituito in dignit] CIC vig. can. 1326 1 wrdigen die Beweise wrdigen: probationes aestimare [valutare le prove] CIC vig. can. 1608 3; Wrdigung eine gerechtere Wrdigung: magis aequa aestimatio [una pi equa estimazione] UR n. 4; Wurzel Wurzel schlagen: radicescere [radicarsi] VS n. 64; tiefe Wurzeln schlagen: altissimas radices agere SP 432; das bel an den Wurzeln fassen: tangere malum in ipsis eius radicibus [toccare il male alle stesse sue radici] SD n. 15; wurzeln radicare in aliqua re [avere le radici in q.c.] PC n. 5 wten wten gegen: debacchari contra - ASS 6, 182; ein wtender Krieg: grassans bellum [l'imperversare della guerra] GS n. 77;

551

Zhigkeit

Z
Zhigkeit tenacia [la tenacia] PP n. 27; mit der Macht einer organisierten Zhigkeit: bene dispositae pertinaciae vi [con la forza di una ben orchestrata insistenza] CA n. 41; Zahl in mglichst groer Zahl: quam maxima frequentia [nel maggior numero possibile] CIC vig. can. 1011 2; eine zu groe Zahl von Zeugen einschrnken: nimiam multitudinem testium refrenare [limitare il numero troppo grande dei testimoni] CIC vig. can. 1553 zahlen Abgaben zahlen: vectigalia pendere [pagar tributos] DN 267; Honorar zahlen: honorarium solvere [pagare l'onorario] CIC vig. can. 1580; Lohn zahlen: mercedem assignare - CIC abr. can. 1524, salarium rependere - DR 93; Steuern zahlen: tributum praestare [rendere il tributo] ASS 31, 142/133, vectigalia pendere [pagar tributos] DN 267; mehr Steuern zahlen: plus tributorum solvere [sopportare maggiori imposizioni] PP n. 47 Zahlenverhltnis pro portione numerus [la proporzione numerica] EV n. 17; zahllos innumerus [innumerabile] SP 429; zahllose Opfer: victimae quiae computari nequeant [on ne compte plus le nombre des victimes] LN I-6; eine zahllose Schar: interminatum agmen [uninnumerevole schiera] EV n. 47; zahlreich copiosus [numeroso] QA 184; frequens [numeroso] UUS n. 30, numerosus [numeroso] DC n. 30; Komp. zahlreicher: frequentiores [pi numerose] SRS n. 9; immer zahlreicher: numero increbrescentes [sempre pi numeroso] SP 414; eine viel zahlreichere Menge: frequentior multitudo hominum [una pi vasta moltitudine di gente] LE n. 11; Zahlung solutio - CIC abr. can. 1441, Zahlungen ausfhren: pecunias solvere [eseguire i pagamenti] Stat. PAS art. XI Zahlungsbilanz generalis ratio creditorum ac debitorum [la bilancia dei pagamenti] SRS n. 43; zahlungsfhig zahlungsfhig sein: solvendo par esse CIC abr. can. 463 4; zahm zahm werden: mansuefieri - AAS 1983, 109 zhmen mansuefacere [addomesticare] LE n. 5; Zsur die Zsur zwischen Glauben und Leben: discidium inter fidem et vitam [la frattura tra fede e vita] Cfl n. 59 Zauber dem Zauber von etwas verfallen sein: alicuius fascinationem pati [succumbere al fascino di q.c.] FeR n. 41 Zauberei veneficium [la sorcellerie] Cat. 2117; Zauberformel formula magica [una formula magica] NMI n. 29;

zaudern ohne Zaudern: sine haesitatione [sans hsiter] S. chr. 388; einen Weg einschlagen, ohne zu zaudern: iter non dubitanter persequi - SP 429; Zaum im Zaum halten: coercere - DI 12; die Begierden im Zaum halten: cupiditates compescere - DI 11 Zaun den Zaun durchbrechen: saepta infringere [rompere i confini] HG 564; Zeichen ostentum [il segno] EV n. 103; + Subst. Zeichen der Herrschaft: insigne imperii - ASS 28, 727; Zeichen der Zeit: signa temporum [i segni del tempo] GS n. 4, die Zeichen der Zeit ergrnden: signa temporum scrutari [scruter les signes des temps] LN I1; die Zeichen der Zeit erkennen: signa temporum agnoscere [riconoscere i segni dei tempi] UR n. 4; dies ist als positives Zeichen der Zeit anzusehen: id temporum signum opportunum est existimandum: [ci va considerato un positivo segno dei tempi] EV n. 70; die Deutung der Zeichen der Zeit im Lichte des Evangeliums: interpretatio signorum temporum ad Evangelii lumen [l'interprtation des signes du temps la lumire de l'vangile] LN II-4; + Adj. charakteristische Zeichen: signa notatu digna [segni degni di speciale menzione] AA n. 14; die positiven Zeichen: signa secunda et omnino probanda [i segnali positivi] SRS n. 26; zeichenhaft zeichenhaft andeuten: significare [signifier] Cat. 1153; zeichnen btr. adumbrare [delineare] Cfl n. 18; Pt. Pf. unsere Gesellschaften sind von der Kultur des Todes gezeichnet: societates nostrae mortis cultura notatae sunt [le nostre societ sono segnate dalla cultura della morte] EV n. 26; fr sein ganzes Leben gezeichnet bleiben: sua vita perdurante signatus manere [rester marqu sa vie durant] Cat. 2389; Zeichnung imago linearis [il fumetto] CeP n. 136; zeigen die Erfahrung zeigt: usu noscitur [l'esperienza attesta] HV n. 11; sich zeigen: demonstrari [se manifester] LN I-1; ostendi [manifestarsi] Iuv. n. 3, praesentari [presentarsi] DV n. 17; sich solidarisch zeigen mit jemanden: solidarietatem demonstrare cum aliquo [dimostrarsi solidale con qc.] LC n. 68; Zeile die letzten Zeilen (eines Textes) conclusivae lineae [le righe conclusive] Cfl n. 54; Zeit + auf auf Zeit: temporarius - CIC abr. can. 505, ad tempus [temporaneamente] AG n. 26 [per un certo periodo] AG n. 38; auf bestimmte Zeit: ad tempus determinatum [a tempo determinato] CIC vig. can. 193 2, ad definitum tempus [a tempo determinato] CIC vig. can. 1422; auf unbestimmte Zeit: ad tempus indefinitum [a tempo indeterminato] CIC vig. can. 193 1; + aus aus der jngsten Zeit: recentissimi temporis [del pi recente periodo] SRS n. 28; + bis bis zur heutigen Zeit: ad tempus hodiernum [fino ad oggi] NA n. 2; + fr fr eine bestimmte Zeit: ad determinatum tempus [per un tempo determinato] SCo. n. 40, ad

552

Zeit
praefinitum tempus [per un determinato periodo di tempo] CD n. 6, ad certum tempus [a tempo determinato] CIC vig. can. 522, ad tempus definitum [a tempo determinato] CIC vig. can. 624 2; fr mglichst kurze Zeit: ad tempus qui fieri potest brevius - CIC abr. can. 606 2; + in in heutiger Zeit: hodiernis temporibus [in questi tempi] UR n. 12; in jngster Zeit: his proxime actis temporibus [negli ultimi tempi] SRS n. 28, in jngster Zeit: novissime [in questi ultimi tempi] UR n. 1; im Laufe der Zeit temporum decursu [col passare dei secoli] SCo. n. 50, successu temporum [nel corso dei secoli] SCo. n. 62, labente tempore - AAS 1980, 1133, per temporum decursum - AAS 1986, 481; Fragen, die im Lauf der Zeit auftauchen: quaestiones quae progrediente tempore cooriuntur [des questions qui ne manquent pas de surgir au cours du temps] LN XI-12; in unserer Zeit: hac nostra aetate [en notre temps] LN IX-9; in unserer ernsten und keineswegs leichten Zeit: diebus istis dubiis ac difficilibus [in questi tempi critici e non facili] DMi n. 1; + mit mit der Zeit: tempore decurrente [avec le temps] Cat. 312; mit der Zeit Schritt halten: gradum temporum aequare [tenersi al passo con i tempi] CA n. 33; + seit seit geraumer Zeit: iam pridem [gi da tempo] ReP n. 25; seit langer Zeit: ab usque remota aetate - AAS 1985, 412; seit ltester Zeit: inde a temporibus vetustissimis [fin dai tempi pi antichi] Iuv. n. 7; + ber ber mehr oder weniger lange Zeiten hinweg: per temporis spatia plus minusve longa [per periodi di tempo pi o meno lunghi] ReP n. 18; + von von Zeit zu Zeit: per intervalla [ad intervalli] LG np. sub 4; schon von den ersten Zeiten an: iam a primordiis [fino dai primissimi tempi] UR n. 3; von frhesten Zeiten an: iam a primordiis [gi dai primissimi temoi] SS n. 41; + vor vor nicht allzulanger Zeit: non ita pridem - MP 793; vor kurzer Zeit: nuperius [pi recentemente] UUS n. 62; + whrend whrend der ganzen Zeit dieses Unternehmens: omnibus huius negotii temporibus [in tutte le fasi di tale impresa] SDL XIII; + zu zu bestimmten Zeiten: statutis temporibus [in tempi determinati] CIC vig. can. 342; zu fest bestimmten Zeiten: statis temporibus [ad intervallo fisso] CD n. 28; zur festgesetzten Zeit: stato tempore - CIC abr. can. 411 1, praestituto tempore [nel fissato tempo] QDS 151; zu gegebener Zeit: tempore opportuno [al momento opportuno] Iuv. n. 11; zu gelegener und ungelegener Zeit: opportune importune [in ogni occasione opportuna e non opportuna] RH n. 16; zu jeder Zeit: nullo non tempore [sempre] DR 82; + Subst. Zeit + x die Zeit der Aufklrung: tempus Illuminismi [il secolo dell'illuminismo] LC n. 6 [il periodo dell'illuminismo] LC n. 13; x + Zeit [A] die ngste unserer Zeit: angores nostrae aetatis [le angosce della nostra epoca] LC n. 96; [B] im wechselvollen Bild der Zeiten: intra mutabiles saeculorum vicissitudines [nel mutevole contesto dei tempi] DMi n. 1; [E] die Erfordernisse unserer Zeit: nostrae aetatis necessitates [le esigenze del nostro tempo] SCo. n. 62; [F] eines der wichtigsten Fakten unserer Zeit: factum aliquod maioris momenti huius aetatis [un fait majeur de notre poque] LN XI-10; eine Forderung unserer Zeit: exigentia nostri temporis [un'esigenza del nostro tempo] LC n. 98; den Forderungen unserer Zeit entsprechende neue Methoden: novae viae ad nostram hanc aetatem accommodatae [nuovi metodi meglio corrispondenti alle esigenze moderne] DR 98; [L] im Laufe der Zeit: temporis progressu - CIC abr. can. 77, decursu temporum [nel decorso dei secoli] DH n. 12; der Lauf der Zeiten: vices temporum [il corso dei tempi] LC n. 4; [S] eine Schande unserer Zeit: dedecus temporis nostri [une honte de notre temps] LN XI-10; in der Sprache unserer Zeit: linguae commercio nostri huius temporis proprio [nel linguaggio dell'uomo moderno] ES 640; [U] durch die Ungunst der Zeit: temporum iniuria [col tempo] SCo. n. 50; [Z] Zeichen der Zeit: signa temporum [i segni del tempo] GS n. 4, temporum signa [i segni dei tempi] RH n. 15; die Zeichen der Zeit ergrnden: signa temporum scrutari [scruter les signes des temps] LN I-1; + Adj. [A] die abgelaufene Zeit: tempus praeterlapsum - CIC abr. can. 311; innerhalb angemessener Zeit: intra modicum tempus - CIC abr. can. 834 2; [B] beschwerliche Zeiten: impeditissima tempora - AAS 1945, 283; [F] vor der festgesetzten Zeit: ante tempus praestitutum CeP n. 124; [G] eine gnstigere Zeit: tempus magis opportunum - CIC abr. can. 2223 2; [H] die heutige Zeit: hoc temporis spatium [questo periodo di tempo] SRS n. 4; es ist hchste Zeit, da: tempus instat ut [ ora urgente che + cong.] CA n. 52; [J] in jngster Zeit: recens [recentemente] SRS n. 46, recentius [di recente] FeR n. 5; [L] eine lngere erforderliche Zeit: tempus protractior quod requiritur - LA n. 93; [N] die nachkonziliare Zeit: tempus quod Concilium est consecutum [il periodo postconciliare] RH n. 3; in der nachkonziliaren Zeit: tempore Concilium subsecuto [nel periodo postconciliare] RH n. 4; [V] zu verschiedenen Zeiten: variis temporis momentis [in diversi momenti] LE n. 8; + Vb. [B] Zeit brauchen: tempus poscere [richiedere tempo] QDAP n. 13; was immer die Zeit uns bringen mag: quoscumque casus tempus invexerit [quelles que soient les preuves apportes par les vnements] S. chr. 399; die Fortschritte, welche die Zeit mit sich bringen mag: res meliores quas dies afferat [i progressi che il tempo arreca] ID 175; [H] keine Zeit haben: tempore carere [n'avoir pas le temps] Cat. 2726; wir haben nicht viel Zeit: non multum temporis habemus - AAS 1985, 419; [N] nehmt euch Zeit dafr: facite ut huic rei vobis suppetat tempus [abbiate tempo per questo!] Iuv. n. 14;[R] jemandem die Zeit rauben: alicuius tempus

553

Zeitablauf
eripere - AAS 1979, 1450; wenn die Zeit reicht: si tempus suppetat [qualora vi sia tempo sufficiente] CIC vig. can. 962 2; [V] die Zeit verschwenden: tempus inaniter profundere [sprecare inutilmente il tempo] CeP n. 52; seine Zeit vertun: tempus amittere [sprecare il suo tempo] DC n. 36; vd.: Ausbildungszeit, Kolonialzeit, Lebenszeit, Neuzeit, Schulzeit Zeitablauf lapsus temporis - CIC abr. can. 183 1; mit Zeitablauf: elapso tempore [trascorso il tempo] CIC vig. can. 142 1 [alla scadenza] CIC vig. can. 607 2, lapsu temporis [lo scadere del tempo] CIC vig. can. 184 1 [quando trascorso il tempo] CIC vig. can. 1194 Zeitabschnitt ein noch nicht abgeschlossener Zeitabschnitt: temporis spatium, quod nondum fine terminatur [un periodo, il quale non affatto ancora terminato] LE n. 11; Zeitabstand interstitium temporis - CIC abr. can. 978 1 Zeitalter das industrielle Zeitalter: aevum industriale [l'era industriale] LC n. 13 zeitbedingt temporarius [temporaneo] DV n. 15; obwohl die Bcher auch Zeitbedingtes enthalten: qui libri, quamvis temporaria contineant [i quali libri, sebbene contengano cose temporanee] DV n. 15 Zeitberechnung temporis supputatio [il computo del tempo] CIC vig. ante can. 200; Zeitdauer eine knappe Zeitdauer: tempus densatum [une phase condense dans le temps] Cat. 634; zeitgebunden zeitgebunden sein: temporibus formis vinciri [essere legato al tempo] FeR n. 87; zeitgem congruens temporibus - GdC 392, ad tempora accommodatum - AID 500, his temporibus consonum - UAD 689, temporum condicioni consentaneum [adaptado a las nuevas condiciones de los tiempos] DN 263, temporibus aptus [adeguato ai tempi] CA n. 50, tempestivus [puntuale] ReP n. 26; die theologische Sprache zeitgem machen: sermonem theologicum accommodum reddere aequalibus suis [rendere il discorso teologico attuale] FeR n. 87; Zeitgenosse coaetaneus [un contemporaneo] LG n. 46, coaevus [un contemporaneo] GS n. 17, coaequalis [il contemporaneo] SS n. 33; Pl. Zeitgenossen: coaetanei [gli uomini del loro tempo] PO n. 19, aequales [i contemporanei] ReP n. 9, contemporales [i contemporanei] MD n. 12; zeitgenssisch illius aetatis [del tempo] FeR n. 36; zeitgenssische Ideen: ideae temporis adaptatione ortae [les ides du temps] Cat. 498; der zeitgenssische Mensch: homo nostrae aetatis [l'uomo contemporaneo] DMi. n. 1; Zeitgeschichte historia huius aetatis [la storia contemporanea] Iuv. n. 11; Zeitintervall temporis intervallum - AAS 1979, 505 Zeitlufte in diesen schweren Zeitluften: in tam difficili rerum cursu [in queste contingenze tanto difficili] DR 99; zeitlich in zeitlichem Abstand: post temporis intervallum [a distanza di tempo] LC n. 20; die zeitlichen Bedingungen des menschlichen Daseins: temporales vitae humanae condiciones [le condizioni temporali dell'esistenza umana] MD n. 14; zeitliche Nhe: propinquitas [la vicinanza] SRS n. 6; die zeitliche Ordnung: ordo rerum temporalium [l'ordine temporale] AA n. 7; zeitliche Gelbde: vota temporaria - AAS 1984, 500 Zeitlichkeit die Dimension der Zeitlichkeit: finiti temporis ratio [la dimensione della temporaneit] RH n. 18; Zeitlichkeit und Ewigkeit: temporalitas et aeternitas [temporalit ed eternit] Iuv. n. 6; wir sind in der Zeitlichkeit gefangen: temporalis rerum cognitio cuius sumus captivi [la temporalit della quale siamo prigionieri] SS n. 12; zeitlos perennis [perenne] LE n. 1 Zeitma temporis mensura [le misure del tempo] TMA n. 16 [la misra cronometrica] SS n. 47; Zeitmoment temporis momentum [le moment du temps] Cat. 600; Zeitpunkt punctum temporis [il momento] QDAP n. 7, terminus [il termine] CIC vig. can. 8 2; zu jedem Zeitpunkt: quovis temporis momento [in ogni suo momento] EV n. 85; im gleichen Zeitpunkt: eodem temporis momento [contemporaneamente] CeP n. 181; in jedem Zeitpunkt des Verfahrens: quolibet causae momento - CIC abr. can. 1969; es kommt fr alle der Zeitpunkt, wo : momentum adventat pro omnibus, quo [viene per tutti il momento in cui ] FeR n. 27; Zeitraum temporis intervallum [l'arco di tempo] CA n. 22; ein angemessener Zeitraum: conveniens temporis spatium [un periodo di tempo conveniente] CIC vig. can. 624 1; dafr ist ein angemessener Zeitraum bestimmt worden: huius rei gratia congruum temporis spatium praefinitum est - AAS 1979, 1449; Zeitrechnung annorum computatio [il computo cronologico] TMA n. 15; Zeitschrift periodicum - CIC abr. can. 1384 2, commentarii [un periodico] DAS 321, commentarium [una rivista] AA n. 32; scripta quae in certos dies in lucem eduntur [la stampa periodica] MM 416, folia periodica [un periodico] IM n. 17 [una rivista periodica] CIC vig. can. 831 1; ephemerides periodicae - VAS can. 60 Zeitsoldat ad tempus servitium militare exercens AAS 1965, 705; Zeitspanne temporis intervallum [un arco di tempo] NMI n. 37;

554

zersetzen
Zeitumstnde rationes temporum [le tendenze del nostro tempo] ID 176, peculiares temporis condiciones [le circostanze storiche particolari] DoV II B 6; gem den Zeitumstnden: secundum adiuncta temporum [secondo le circostande dei tempi] LG np. sub 2; den Zeitumstnden entsprechen: temporibus largiri [concedere ai tempi] LP 612; was die Zeitumstnde erfordern: quae tempora monent [in tali contingenze] SP 435; Zeitung publicatio diaria - CIC abr. can. 1382 2, ephemeris, idis, f. [un giornale] IM n. 17, acta diurna AAS 1966, 185, diarium [il giornale] CIC vig. can. 831 1; diurnarium SRS n. 2 nota. Pl. Zeitungen: publicae ephemerides - CIC abr. can. 2344; scripta quae cotidie in lucem eduntur [la stampa quotidiana] MM 416; ephemerides quotidianae - VAS can. 60 Zeitungsartikel ephemeridum scripta - GdC 393 zeitweilig der zeitweilige Diakonat: diaconatus transeuns - AAS 1972, 539; zeitweilige Beauftragung: deputatio temporanea [un incarico temporaneo] CIC vig. can. 230 1; zumindest zeitweilig: saltem ad tempus [almeno temporaneo] LE n. 1; Zelle die Familie als Zelle der Gesellschaft: familia uti communitatis humani generis prima cellula [la famiglia in quanto cellula della societ] SRS n. 33; vd: Grundzelle, Lebenszelle Zensur praevia censura - CIC abr. can. 1385; die Zensur mu auf Ausnahmeflle beschrnkt sein: censura extremis solum continebitur casibus [la censura pu venire applicata soltanto in casi estremi] CeP n. 86; Zentralbegriff die Geschichte wird zu einem Zentralbegriff: fit historia cogitatio maxima [l'histoire devient une notion centrale] LN IX-3; Zentralisierung cumulatio officiorum [la centralizzazione] LE n. 18; die brokratische Zentralisierung: nimia moderatio grapheocratica, omnia in unum conferens [il sistema di un'eccessiva centralizzazione burocratica] LE n. 15; Zentralorgan organum centrale [un organo centrale] CD n. 10 Zentralwort Hoffnung" ist ein Zentralwort des biblischen Glaubens: spes revera vox principalis est biblicae fidei [speranza una parola centrale della fede biblica] SS n. 2; zentrifugal eine zentrifugale Bewegung: motus qui a medio ad extrema fertur - SOE pr.; zentripetal eine zentripetale Bewegung: motus ad centrum - SOE pr.; Zentrum sedes centralis - AAS 1983, 424, Centrum AAS 1983, 467; sedes [il centro] SRS n. 22; ein Zentrum bilden: centrum constituere [costituire un centro] GE n. 5; die Errichtung eines Zentrums: erectio centri [l'erezione di un centro] PO n. 19; ein Zentrum fr hhere Studien: centrum altiorum studiorum [un centro di alti studi] DAS 301; ein Zentrum fr pastorale Studien: centrum pastoralibus studiis destinatum [un centro destinato agli studi pastorali] PO n. 19; btr. media pars [il centro] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 4; das Zentrum des katholischen Glaubens: centrum fidei catholicae [le centre de la foi catholique] Cat. 442; das Zentrum der marxistischen Konzeption: locus medius totius mentis marxianae [le centre de la conception marxiste] LN VII-9; vd.: Dokumentationszentrum, Koordinierungszentrum, Machtzentrum, Studienzentrum, zerbrechen trans. die Gemeinschaft zerbrechen: communitatem diffrangere [infrangere la comunit] MC 195; intr. dilabi [sfasciarsi] DI 4; Pt. Pf. das Gleichgewicht ist zerbrochen: aequilibrium effractum est [l'equilibrio rotto] LC n. 16; die in ihren Grundlagen zerbrochene Welt: mundus in ipsis eius fundamentis perfractum ReP n. 2; Subst. das Zerbrechen dieses vollstndigen Bildes: dissipatio huius cohaerentis imaginis [la rottura di questa coerente immagine] LE n. 13; zerbrechlich die zerbrechliche nationale Einheit: adepta sed nondum confirmata suae gentis unitas [l'unit nazionale ancora fragile] PP n. 62 Zeremonie caerimonia - CIC abr. can. 733 1; Zeremonien zelebrieren: caerimonias peragere - SOE XII-2; Zeremoniell zum bloen Zeremoniell erstarrt sein: ad simplices caerimonias redactum esse [sclerotizzarsi in semplice cerimoniale] SS n. 5; Zeremonienmeister Magister caerimoniarum - Ord. Conc. Art. 15 3 zerfleischen dilacerare [dilaniare] QA 198 zerpflcken btr. in frusta discerpere [frantumare] CeP n. 37; Zerrbild falsa imago [une fausse image] Cat. 399; zerreien lacerare [dilaniare] LC n. 3; die Bande zerreien: vincula diffrangere [spezzare i vincoli] MC 211; die Verbindung zerreien: nexum infringere [rompere la connessione] HV n. 12; Pt. Pf. zerrissen: laceratus [lacerato] ReP n. 15; die zerrissene Menschheit: humanum genus laniatum [l'umanit lacerata] UUS n. 6; eine bis in ihre Fundamente zerrissene Welt: mundus in ipsis eius fundamentis perfractus [un mondo frantumato fin nelle sua fondamenta] ReP n. 2; zerrtten atterere - S. chr. 401, subverti [sconvolgere] CA n. 24; Zerrttung einer Ehe aversio et animorum dissociatio - AAS 1972, 246 zersetzen inficere [guastare] GS n. 27, dissolvere [la decomposizione] Iuv. n. 11; Pt. Pr. zersetzend: evertens [eversivo] Cfl n. 34;

555

Zersetzung
Zersetzung der Leib verfllt einer allmhlichen Zersetzung: corpus progredienti gradatim dissolutioni subicitur [il corpo viene sottoposto a una graduale decomposizione] SD n. 15; zersplittern sich zersplittern: sese in diversa dispergere [disperdersi in cose diverse] PO n. 14; Pt. Pf. mit zersplitterten Krften: dissociatis viribus - VN 298; Zersplitterung dispersio [la dispersione] GS n. 56, fragmina [la frammentazione] UUS n. 22, scissurae in particulas factae [la frammentazione] UUS n. 85; Zersplitterung der Krfte: dispersio virium [la dispersione delle forze] CIC vig. can. 323 2; die Zersplitterung der Krfte vermeiden: virium dispersionem vitare [evitare la dispersione delle forze] AA n. 19; die Zersplitterung der Menschheitsfamilie: diruptio humanae familiae [la frantumazione della famiglia umana] ReP n. 15; zerstren atterere [distruggere] MM 441, evertere [distruggere] UUS n. 11; Zerstrer Zerstrer des Menschengeschlechts: generis humani eversores [distruttori del genere umano] FeR n. 81; zerstrerisch ruinosus [pericoloso] LC n. 62, vim habens delendi [distruttivo] ReP n. 19; zerstrerische Anlufe: exitiales impulsiones [slanci distruttivi] SS n. 21; eine zerstrerische Illusion: perniciosus error [un'illusione distruttiva] LC n. 76; auf zerstrerische Weise: modo destructivo [in modo distruttivo] LC n. 40 Zerstrung destructio [la distruzione] GS n. 80, eversio [la distruzione] Iuv. n. 7; die Zerstrung des Begriffs der Familie: deletio notionis familiae [la distruzione del concetto di famiglia] FC n. 81; Pl. Zerstrungen: strages, um, f. [le rovine] PP n. 31; die Zerstrungen des Krieges: belli calamitates [le distruzioni della guerra] CA n. 19; Zerstrungskraft delendi vis [la potenza distruttiva] PT 287, delendi potentia [il potere distruttivo] OA n. 21; die gewaltige Zerstrungskraft der modernen Waffen: modernorum destructionis mediorum potentia [la puissance des moyens modernes de dstruction] Cat. 2309; eine unvorstellbare Zerstrungskraft: vis delendi, quae mente fingi nullatenus potest [una possibilit distruttiva quasi inimmaginabile] LE n. 12; Zerstrungsmittel instrumenta ad destruendum apta [mezzi di distruzione] RH n. 16 Zerstreuung mentis evagatio [la distraction] Cat. 2729; alberne Zerstreuung: fatua dissipatio - AAS 1980, 781 zerstritten zerstrittene Menschen: homines dissidentes [uomini divisi da litigi] UUS n. 98; Zeuge + Subst. Zeuge aus eigenem Wissen: testis de scientia propria [testimonianza fatta per conoscenza propria] CIC vig. can. 1572; Zeuge vom Hrensagen: qui de auditu ab aliis testificatur [la testimonianza fatta per averlo udito da altri] CIC vig. can. 1572; Zeuge vom Hrensagen erster Stufe: testis ex auditu a videntibus - CIC abr. can. 2117, Zeuge vom Hrensagen zweiter Stufe: testis ex auditu auditus CIC abr. can. 2117; der Ausschlu von Zeugen: testes excludendi [l'esclusione dei testimoni] CIC vig. ante can. 1551; Zeuge ber die Glaubwrdigkeit: testis de credibilitate [un testimone sulla credibilit] CIC vig. can. 1679; die Identitt des Zeugen: identitas testis [l'identit del testimone] CIC vig. can. 1563; die Ladung eines Zeugen: citatio testis [la citazione del testimone] CIC vig. can. 1556; der ordnungsgem geladene Zeuge hat dem Richter den Grund fr sein Fernbleiben mitzuteilen: testis rite citatus causam suae absentiae iudici notam faciat [il testimone regolarmente citato renda nota al giudice la causa della sua assenza] CIC vig. can. 1557; der Richter hat nach der Beziehung des Zeugen zu den Parteien zu fragen: exquirat iudex quae sit testi cum partibus necessitudo [il giudice domandi quale rapporto il testimone abbia con le parti] CIC vig. can. 1563; + Adj. ein einwandfreier Zeuge: testis omni exceptione maior [un testimone al di sopra di ogni sospetto] CIC vig. can. 1209; ein glaubwrdiger Zeuge: locuples testis - LSI 522; ein qualfizierter Zeuge: testis qualificatus [un testimone qualificato] CIC vig. can. 1573; ein schwankender Zeuge: testis vacillans [un testimone dubbioso] CIC vig. can. 1572; ein unbestndiger Zeuge: testis varius [un testimone variabile] CIC vig. can. 1572; der zuverlssigste Zeuge: integerrimus testis [il pi genuino testimone] FeR n. 32; + Vb. einen Zeugen ablehnen: testem reprobare - CIC abr. can. 1783 1, testem excludere [escludere un testimone] CIC vig. can. 1555; einen Zeugen einfhren: testem inducere [far venire in giudizio un testimone] CIC vig. can. 1551; eine zu groe Zahl von Zeugen einschrnken: nimiam multitudinem testium refrenare [limitare il numero troppo grande dei testimoni] CIC vig. can. 1553; Zeugen einander gegenberstellen: testes discrepantes inter se conferre seu comparare [mettere a confronto coloro che sono in contraddizione] CIC vig. can. 1560 2; zu Zeugen machen: in testes fingere [trasformare in testimoni] PT 304; Zeugen vernehmen: testes examinare [interrogare i testimoni] CIC vig. can. 1554, testes excutere [l'escussione dei testimoni] CIC vig. can. 1568; testes examini subicere [interrogare i testimoni] CIC vig. can. 1558 1; vd: Augenzeuge, Mitzeugen, Zeugenaussage depositio testis - CIC abr. can. 2121, attestatio [la testimonianza] CIC vig. ante can. 1547, testificatio [la testimonianza] CIC vig. can. 1548 2, testimonium [la testimonianza] CIC vig. can. 1572; die Zeugenaussage wrdigen: testimonium aestimare [la valutazione della testimonianza] CIC vig. can.

556

Ziel
1572; eine eidlich zu besttigende Zeugenaussage: testficatio iuramento firmanda - AAS 1983, 400 Zeugenbeweis probatio per testes [la prova tramite testimoni] CIC vig. can. 1552 1 Zeugenentschdigung indemnitas testis [il rimborso spese ai testimoni] CIC vig. can. 1649 1 Zeugenvernehmung testium examen [l'esame dei testimoni] CIC vig. can. 1558, examen testis [l'escussione del testimone] CIC vig. can. 1551, testis excussio [l'escussione del testimone] CIC vig. can. 1555; Zeugnis testificatio [un attestato] QDS 152, testimonium [una testimonianza] QDS 154 [un attestato] CIC vig. can. 1051, litterae testimoniales CIC abr. can. 544 3, testimoniales litterae - CIC abr. can. 993, attestatio - CIC abr. can. 997 2, + fr Zeugnis geben fr etwas: aliquid testificari [testimoniare] UUS n. 71; testificari pro aliqua re [la testimonianza a favore di q.c.] UUS n. 71; + ber ein Zeugnis ber etwas: fides alicuius rei [un'informazione] QDS 53; Zeugnisse ber die erforderliche Eignung des Kandidaten: testimonia de requisita idoneitate candidati [documenti circa l'idoneit richiesta per il candidato] CIC vig. can. 645 3; ein Zeugnis ber das erfolgreich abgeschlossene Studium: testimonium seu diploma curriculi egregie peracti - LL 419; + von Zeugnis geben von etwas: testimonium exhibere alicuius acti [dare testimonianza di q.c.] OT n. 9 [testimoniare q.c.] GE n. 2; + Subst. ein Zeugnis des Ordinarius: litterae testimoniales seu prasentatio - AAS 1984, 621; nach dem Zeugnis der berlieferung: teste traditione [secondo la testimonianza della tradizione] LG n. 20; + Adj. ein durch entsprechende Zeugnisse besttigtes Wissen: idoneis titulis comprobata scientia [una scienza attestata dai relativi titoli di studio] GE n. 8; ein entschiedenes Zeugnis: certa testificatio [una decisa testimonianza] LE n. 1; ein gelebtes Zeugnis: testimonium ipsa vita comprobatum [una testimonianza vissuta] FC n. 54; ein mutiges Zeugnis: strenuus testimonium [una testmonianza coraggiosa] UUS n. 1; + Vb. ein Zeugnis ausstellen: litteras testimoniales dare - CIC abr. can. 545 1; ein Zeugnis einholen: testimonium recipere [produrre una testimonianza] CIC vig. can. 1703 2; ein Zeugnis erwerben: titulum obtinere [conseguire un titolo] PC n. 18; ein Zeugnis geben: expromere testificationem [rendere una testimonianza] UUR n. 59; Zeugnisschreiben testimoniales litterae [le lettere testimoniali] CIC vig. can. 1572 Zeugung generatio [la generazione] CIC vig. can. 108 2; die Zeugung eines neuen Lebens: nova vita procreanda [la procreazione di una nuova vita] EV n. 92; Zeugungsfhigkeit genitales vires [le facolt generative] HC n. 13 Zeugungsvorgang generationis processus [il processo della generazione] QDAP n. 12; ziehen an sich revocare ad se - PT 294, den Rechtsstreit an sich ziehen: causam ad suum advocare iudicium [avocare al proprio giudizio] CIC vig. can. 1405 1; nach sich die Kultur und die Praxis des Totalitarismus ziehen auch die Verneinung der Kirche nach sich: cultus et totalitarismi usus Ecclesiae negationem pariter sibi conciliant [la cultura e la prassi del totalitarismo comportano anche la negazione della Chiesa] CA n. 45; die beiden obengenannten Forderungen ziehen eine dritte nach sich: priores hae postulationes tertiam secum important [le due suddette esigenze ne comportano una terza] FeR n. 83; alia Furchen ziehen: sulcos facere [aprire i solchi] SP 421; Gewinn ziehen aus: quaestum facere ex aliqua re [trarre profitto da q.c.] CIC vig. can. 1385; falsche Schlufolgerungen ziehen: erroneas deductiones trahere de [trarre false deduzioni da ] ASS 10, 483; Ziel finis, is, m. [il fine] LC n. 37; Pl. Ziele: aspirationes, um, f. [le ambizioni] LC n. 10; + mit mit dem Ziel, da: ea mente ut [con lo scopo di] UUR n. 59; + Vb. [A] ein Ziel anstreben: ad scopum tendere [tendere verso un fine] FeR n. 36; das anzustrebende Ziel: terminus ad quem tendere aliquis tenetur [il fine verso cui tendere] FeR n. 40; [E] ein Ziel erreichen: finem contingere [conseguire un fine] SP 427, finem attingere [raggiungere la finalit] AA n. 11; um dieses Ziel zu erreichen: haec autem ut attingatur meta [per poter conseguire un tale risultato] CA n. 58; damit diese Ziele erreicht werden: ut haec proposita capiantur [per conseguire questi fini] CA n. 43; um alle diese Ziele zu erreichen: omnia ut haec impetrentur proposita [proprio per conseguire tutte queste finalit] EV n. 56; die gesteckten Ziele erreichen: attingere propositas metas [atteindre les buts qu'on s'est fixs] LN VII-3; die Ziele voll erreichen: fines plene assequi [raggiungere tutte le finalit] AA n. 18; das Ziel sicher erreichen: propositum tute assequi [assicurare il conseguimento dello scopo] SP 433; ohne das Ziel erreicht zu haben: re prorsus infecta [senza aver conseguito il fine] CA n. 19; [H] ber das Ziel hinausgehen: finem praetergredi [oltrepassare il fine] FeR n. 41; [S] ein Ziel setzen: finem proponere [proposer un but] LN II-3; sie sollen sich bei ihrem Philosophieren nicht zu bescheidene Ziele setzen: ne metas in philosophandi arte nimis mediocres prae se ferant [non prefiggersi mete troppo modeste nel loro filosofare] FeR n. 56; nach einem Ziel streben: ad finem contendere [tendere ad un fine] SP 427; [V] finem versus tendere [tendere verso un fine] FeR n. 41; Ziele verfolgen: fines persequi [occuparse di fini] AA n. 20; ein politisches und soziales Ziel verfolgen: propositum habere politicum et sociale [proporsi un traguardo politico] LC n. 8;

557

Zielhafen
Sent. dieses Ziel ist so gro, da es die Anstrengugen des Weges rechtfertigt: haec meta ita sublimis est ut pondus itineris pretium sit operae [queesta meta cos grande da giustificare la fatica del cammino] SS n. 1; vd.: Fernziel; Zweck; Zielhafen portus appulsus - ExF 659, portus ascensionis - ExF 662; Zielsetzung fines, ium [la finalit] LC n. 36, quae sunt persequenda [il traguardo da raggiungere] CA n. 34, propositum [l'obiettivo] CA n. 35; die Zielsetzung der Erklrung: finis propter quem praesens Declaratio lata est [la finalit della Dichiarazione] DoI n. 3; entgegengesetzte Zielsetzungen: contraria appetuntur [finalit opposte] DoV II pr; Zimmermann in der Werkstatt eines Zimmermanns arbeiten: ad fabri mensam sese exercere [il lavoro presso un banco di carpentiere] LE n. 6; zinsbringend frugifer - CIC abr. can. 1539 2; ein zinsbringendes Wertpapier: fructiferum nomen - CIC abr. can. 549; Zinsen usurae [gli interessi] MM 404 [i tassi di interesse] PP n. 54, debiti foenus [l'interesse del debito] CIC vig. can. 639 5; Zinsen fr ein Darlehen: foenus mutui causa solvendum [gli interessi dovuti a causa di un mutuo] CIC vig. can. 1284 2 n. 5; die angefallenen Zinsen: fructus maturi - CIC abr. can. 551 1, Zinsen zahlen: debiti foenus solvere [coprire l'interesse del debito] CIC vig. can. 639 5, usuras pendere [corrispondere interessi] MM 434, foenus solvere [pagare gli interessi] CIC vig. can. 1284 2; gesetzlicher Zins: lucrum legale - CIC abr. can. 1543; vd.: Hypothekenzinsen, Kapitalzinsen, Kapitalmarktzinsen Zinsfu zu einem tragbaren Zinsfu: haud gravi usura [ad un saggio di interesse a condizioni convenienti] MM 434 zinslos ein zinsloses Darlehen: pecuniae sine ullo fenore sumptae [un prestito senza interesse] PP n. 54 zirkulieren Gerchte zirkulieren: conferuntur rumores [circolano delle voci] ASS 15, 601; Subst. circulatio [la circolazione] Cfl n. 19; Zirkusleute circenses, ium - AAS 1982, 743 zitieren adferre [citare] SS n. 14, memorare [citare] SS n. 37; wrtlich zitieren: ex verbis reddere - ACS 44, exscribere [trascrivere] ReP n. 20; die zitierten Worte: allata verba - SD n. 24 Zivilberuf professio civilis [la professione civile] CIC vig. Can. 281 3 Zivilbevlkerung non-praeliantes [les noncombattants] Cat. 2313; Zivildienst Zivildienst leisten: munus militare cum ministerio sociali commutari [il servizio militare scambiato con un servizio sociale] PP n. 74 Zivilisation civilitas [la civilt] Cfl n. 40, urbanitas [la civilt] DR 66, civilis cultus [la civilt] MM 443, cultura [la civilt] GS n. 9, humanitatis cultus [la civilisation] LN concl., civilis vita humanitatis [la civilt] LE n. 1, humanitatis modus [la civilt] TMA n. 23; + Subst. die Zivilisation der Arbeit: laboris cultus [la civilt del lavoro] LC n. 81; die Zivilisation der Liebe: civilis amoris cultus [la civilt dell'amore] LC n. 81, civilis cultus amoris [la civilt dell'amore] LC n. 99; + Adj. die agrarische Zivilisation: civilis cultus agrarius [la civilt agricola] OA n. 8; die christliche Zivilisation: christianus civilisque cultus [la civilizzazione cristiana] DR 96; humanitas a christiano nomine invecta [la civilt cristiana] DR 96; fern jeder Zivilisation sein: ab ipsa civile consortione procul abesse - LSI 522; die grostdtische Zivilisation: vitae cultus, qui proprius est densati urbium incolatus [la civilt urbana] OA n. 10; die heutige Zivilisation: cultus civilis huius aetatis [la civilt contemporanea] SD n. 8; die materialistische Zivilisation: humanus cultus qui omnia in materia posita esse dicit [la civilt a profilo materialistico] RH n. 16; eine verfeinerte Zivilisation: cultus mollissimus [una civilt raffinata] PP n. 9; Sent. der moderne Mensch hat die Zivilisation des Wortes berwunden und lebt in der Zivilisation der Bilder: (homo modernus) civilem cultum, a verbis appellatum, praetergressus, novum vitae cultum attigit, ab imaginibus apellandum [l'uomo moderno ha superato la civilt della parola e vive oggi nella civilt dell'immagine] EN n. 42; zivilisiert zivilisierte Vlker: populi civili urbanitate exculti [popoli ingentiliti dalla civilt] LP 599; alle zivilisierten Menschen: omnes civili cultu ornati homines - AAS 1949, 42; ein zivilisierter Staat: exculta Civitas [un pas civilizado] DN 266 Zivilist togatus civis - ASS 24, 206 Zivilproze iudicium contentiosum - CIC abr. can. 1552 2 zgern ohne zu zgern: non dubitanter [senza esitazione] SP 429; inhaesitanter [senza incertezze] LG n. 35, incunctanter [senza esitazioni] LG n. 62, sine cunctatione - AAS 1967, 1084, sine haesitatione [sans hsitation] Cat. 2674; Subst. tergiversatio - CIC abr. can. 1325 1; ohne Zgern und Zaudern: sine dubitatione aut mora [senza esitazioni o ritardi] ReP n. 25; Zlibat coelibatus, us [il celibato] PO n. 11 zlibatr zlibatr leben: coelibatum servare [garder le clibat] Cat. 1579; Zone eine geopolitische Zone: geographica et politica provincia hominum [una fascia geopolitica] SRS n. 14; Nationen derselben geographischen Zone: nationes eiusdem plagae [Nazioni di una stessa area geografica] SRS n. 45; die wachsenden Zonen von Elend und sogar Hunger: increscentes ambitus, in quibus homines miseria immo fame vexantur [le crescenti fasce di miseria e addirittura di fame] LE n. 8;

558

zugnglich
Zubehr mit allem Zubehr: cum omni causa - CIC abr. can. 1675 2 zchten Tiere zchten: animalia nutricare [allevare animali] LE n. 5; zuchtlos immoderatus [indisciplinato] DC n. 4; zuerkennen den Eltern die Freiheit zuerkennen: libertatem parentibus agnoscere [riconoscere ai genitori la libert] CIC vig. can. 797; der Vernunft des Menschen wird eine Fhigkeit zuerkannt, die ihre natrlichen Grenzen zu bersteigen scheint: hominis rationi adsignatur facultas quae excedere videtur ipsos eius naturae limites [alla ragione delluomo viene riconosciuta una capacit che sembra quasi superare gli stessi suoi limiti personali] FeR n. 22 Zufall casus fortuitus [un caso fortuito] CIC vig. can. 1323; es ist kein Zufall, da : non fortuito fit ut [non un caso che ] FeR n. 16; es ist durchaus kein Zufall, da : nec casu fit ut [non affatto casuale che ] FeR n. 26; das war sicher kein Zufall: hoc quidem non fortuito factum est [certamente ci non era casuale] FeR n. 36; das Leben ist nicht bloes Produkt des Zufalls der Materie: vita non est simplex effectus fortuiti casus materiae [la vita non un semplice prodotto della casualit della materia] SS n. 5; zufallen obvenire (personae iuridicae immediate superiori) [toccare alla persona giuridica immediatamente superiore] CIC vig. can. 123 zufllig ut sors tulit [fortuitement] S. chr. 395, oblata occasione [occasionale] PP n. 50, fortuito [per caso] DC n. 25; dies ist nicht zufllig: non fortuito accidit ut [ceci n'est pas fortuite] LN III-4; Subst. das Zufllige: res contingentes [il contingente] FeR n. 24; Zuflligkeit das Ergebnis einer bloen Zuflligkeit: fructus fortuiti casus [il frutto di una pura casualit] EV n. 39; Zuflucht perfugium - DIM 76, perfugium et praesidium salutis - LSI 524; die Zuflucht zur Gewalt: recursus ad violentiam [il ricorso alla violenza] LC n. 76; seine Zuflucht zu etwas nehmen: decurrere ad aliquid [recourir qc.] LN pr. Zufluchtsort perfugium - SP 444, recessus [la retraite] Cat. 2583;; zufrieden sich zufrieden fhlen: satiatum se sentire [sentirsi appagato] FeR n. 25; zufriedengeben sich mit dem Erreichten zufriedengeben: in habito acquiescere itinere [adagiarsi soddisfatti in obbiettivi gi raggiunti] PT 298 zufriedenstellen jemandem zufriedenstellen: alicui satisfacere [soddisfare qc.] VS n. 16; Pt. Pr. keines dieser Modelle ist voll zufriedenstellend: exorum exemplorum nullum omni numero probatur [di questi modelli nessuno soddisfa del tutto] OA n. 24; zufgen jemandem eine Beleidigung zufgen: iniuriam inferre alicui - CIC abr. can. 1938 2; jemandem Schaden zufgen: damnum inferre alicui [arrecare un danno a qc.] CIC vig. can. 128, detrimentum afferre alicui [arrecare un danno a qc.] CIC vig. can. 832 1; jemandem Unrecht zufgen: iniuriam imponere alicui - S. chr. 196; jemandem Wunden zufgen: aliquem vulneribus confodere [infliggere ferite a qc.] ASS 31, 144/134 Zug die gemeinsamen Zge: lineamenta communia [les traits communs] Cat. 1603; etwas in groen Zgen berhren: aliquid compendiaria ratione attingere [toccare q.c. sinteticamente] LE n. 9; die wesentlichen Zge der heutigen Welt aufzeigen: lineamenta adumbrare praecipua mundi, qui nunc est [indicare le linee portanti del mondo odierno] SRS n. 4; manche gemeinsamen Zge der altorientalischen Kulturen: communes quaedam proprietates culturarum antiqui Orientis [alcuni tratti comuni delle culture dellantico Oriente] FeR n. 16; Zugang + zu accessio ad aliquid [un accesso a q.c.] GS n. 71; Zugang zur Bildung: aditus ad sedes scholasticas [l'accesso all'istruzione] LE n. 8; Zugang zum Eigentum: accessio ad proprietatem [l'accesso alla propriet] GS n. 71; Zugang zur Gesundheitspflege: accessus ad subsidia curasque valetudinis - AAS 1985, 458; der Zugang zu den fr alle Menschen bestimmten Gtern: ad bona omnibus hominibus destinata aditus [laccesso ai beni destinati a tutti gli uomini] SRS n. 22; Zugang zu den lebensnotwendigen Gtern: accessus ad bona quae necessaria sunt vitae humanae [l'accesso ai beni richiesti per una vita umana] LC n. 88; der gemeinschaftliche Zugang zu den Gtern, die den Menschen zugedacht sind: communis accessus ad bona hominibus destinata [l'accesso comune ai beni destinati all'uomo] LE n. 14; Zugang zur Kultur: aditus ad mentis culturam [l'accesso alla cultura] LC n. 81, accessus ad culturam [l'accesso alla cultura] LC n. 92; + Adj. ein erster Zugang: prima exploratio [un primo approccio] LC n. 25; + Vb. Zugang finden zu: aditum invenire ad [arrivare a] AG n. 26, accedere ad [accostarsi a] GE pr.; den Zugang verschlieen: aditum intercludere - VN 288; der Zugang ist verschlossen: aditus praeclusus est [l'adito precluso] LP 600; den Zugang versperren: aditum intercludere ad [precludere laccesso a] FeR n. 75; zugnglich facilis [accessibile] VS n. 74, accessibilis [accessible] Cat. 203; nicht leicht zugngliche Kreise: hominum consortiones ad quas irrepere neutiquam potest [ambienti non facile accessibili] DR 95; etwas zugnglich machen: aliquid pervium reddere [rendere accessibile q.c.] GS n. 26; etwas jemandem zugnglich machen procurare aliquid alicui - GE pr., aliquid alicuius captui accommodare [rendere

559

zugeben
accessibile a qc.] DoV concl.; zugnglich sein: adiri posse [essere accessibile] SCo. n. 162; zugeben admittere [ammettere] CIC vig. can. 1526 2; wenn man zugibt, da: concesso itaque + aci [ammettendo che + ind.] LE n. 20; es wird allgemein zugegeben: omnes recipiunt + aci [ universalmente ammesso + cong,] MD n. 12; zugegebenermaen quod nobis est agnoscendum [ doveroso riconoscerlo] FeR n. 28, fateri oportet [bisogna riconoscerlo] DC n. 26; zugehen auf die Menschen zugehen: hominibus occurrere [andar incontro agli uomini] AG n. 25; Zugehrigkeit Zugehrigkeit zur Kirche: pertinentia ad Ecclesiam [lappartenenza alla Chiesa] VS n. 109, adhaesio Ecclesiae [ladesione alla Chiesa] DoI n. 22; Zgel die Zgel lockern: habenas laxare - QAM 370 zgellos effrenis - QAM 371, effrenatus [sfrenato] ID 170; Zgellosigkeit licentia - QAM 371 Zgelung frenum [il freno] HG 567; Zugestndnis concessio [la concessione] CIC vig. can. 1603 2; die unveruerlichen Menschenrechte sind kein Zugestndnis der Gesellschaft und des Staates: inalienabilia personae iura non sunt concessio a societate et a Civitate facta [i diritti inalienabili della persona non rappresentano una concessione della societ e dello Stato] DoV III; zugestehen Rechte zugestehen: vd. Recht Zugezogener advena [un uomo di passaggio] CD n. 16 [un dimorante] CIC vig. can. 100; zugleich uno tempore [insieme] VS n. 58, simul vero [nello stesso tempo] EV n. 2; simul [nel contempo] DoI n. 22, eodem tempore [al tempo stesso] CA n. 19; eodem quidem tempore [e in ci] SD n. 14, eodem fere tempore [al contempo] SS n. 18; zugrunde gehen perire [perire] CA n. 34; zugrunde gehen lassen: confundere [dcevoir] Cat. 2658; zugrunde liegen subiacere [trovarsi alla base] SD n. 14; dieses Wort und der ihm zugrundeliegende Begriff haben verschiedene Bedeutungen: haec vox et notio, quae ei subiacet, sane varias habent significationes [l'espressione e il concetto, che ad essa sotteso, hanno invero diverse significati] ReP n. 16; zugrunde richten jemanden seelisch und moralisch zugrunde richten: physice et moraliter quempiam perimere [distruggere psichicamente o moralmente una persona] LC n. 79; zugute jemandem zugute kommen: in alicuius beneficium devolvere [risolversi a beneficio di qc.] Cfl n. 40; Zuhrer auditor [luditore] IM n. 9; zukommen jemandem zukommen: cedere alicui - CIC abr. can. 395 3; Zukunft futurum [il futuro] UUS n. 26; die Zukunft der Welt: mundi futura [il futuro del mondo] UUS n. 43; + fr fr die Zukunft: in posterum - CIC abr. can. 1450 1; fr die Zukunft der Gesellschaft: pro adveniente societate [per l'avvenire della societ] EV n. 71; + Subst. [A] sich um den Aufbau seiner Zukunft bemhen: futurum tempus proprium studere aedificare [impegnarsi a costruire il proprio futuro] CA n. 51; [B] die Situation ist beladen mit Bedrohungen fr die Zukunft: rerum adiuncta in posterum multa pericula portendunt [la situazione gravida di minacce per l'avenire] PP n. 64; [G] die Grundlagen unserer eigenen Zukunft: fundamenta futuri temporis nostri [i fondamenti del nostro stesso avvenire] LC n. 11; [H] die eigene Zukunft in die Hand nehmen: ad propriam sortem futuram efficiendam admovere manus [prendere in mano il proprio avvenire] OA n. 5; ohne Hoffnung auf eine bessere Zukunft: spe aetatis futurae melioris destitutus [senza speranza di un futuro migliore] SRS n. 42; [T] die dunkle Tr der Zukunft: obscura porta futuri temporis [la porta oscura de futuro] SS n. 2; Tren in die Zukunft hinein auftun: ianuas ad futura tempora aperire] SS n. 35; [V] Vertrauen in die Zukunft: fiducia de futuro aevo [la confiance dans le futur] LN IX-5; der Weg in die Zukunft: ad futuram aetatem iter [il cammino incontro al futuro] FeR n. 72; + Vb. [A] jemandem seine Zukunft anvertrauen: alicui suum concredere futurum [affidare il suo avvenire a qc.] UUS n. 53; sich auf die Zukunft hin ausrichten: in futurum aevum se protendere [proiettarsi verso il futuro] NMI n. 3; auf die Zukunft ausgerichtet sein: in venturam aetaten protendi [essere proteso verso il futuro] CA n. 62; [E] die Zukunft entschleiern: futurum detegere [dvoiler l'avenir] Cat. 2116; [G] ihr gehrt der Zukunft und die Zukunft gehrt euch: vos ad tempus futurum pertinetis ad tempus futurum pertinet ad vos [voi appartenete al futuro, come il futuro appartiene a voi] Iuv. n. 1; die Zukunft der Welt und der Kirche gehrt der jungen Generation: futurum orbis Ecclesiaeque tempus ad iuvenes hominum stirpes pertinet [il futuro del mondo e della Chiesa appartiene alle giovane generazioni] TMA n. 58; [L] was noch in der Zukunft liegt: quae tamen adhuc sunt futura [ci che ora ancora futuro] Iuv. n. 1; [O] sich vertrauensvoll der Zukunft ffnen: ad futura fidenter se expedire [al futuro aprirsi con fiducia] NMI n. 1; [S] fr sich selbst und seine Kinder eine bessere Zukunft schaffen: sibi ipsi filiisque prosperius futurum tempus providere [costruire un futuro migliore per s e per i propri figli] CA n. 19; jemanden fr die Zukunft sichern: alicuius hominis prosperare aetatem venturam [assicurare il futuro di qc.] LE n. 19; vor einer dunklen Zukunft stehen: tenebroso futuro obversari [trovarsi davanti a un futuro oscuro] SS n. 2;

560

zurckgeben
Zukunftsangst anxietas quod at futurum attinet tempus [l'angoscia per il futuro] FC n. 6, angor futuro de tempore [l'angoscia circa il futuro] FC n. 30; futuro de tempore angor [l'angoscia per il futuro] EV n. 18; Zukunftserwartung exspectatio in futurum [la prospettiva per il futuro] CA n. 35; Zukunftsprognose conatus quosdam eventus praevidendi [tentare di prevedere taluni eventi] RH n. 1 Zukunftswissenschaftler futurologus [un futurologo] FC n. 30 zulassen jemanden zulassen: excipere aliquem [ammettere qc.] QDS 25; jemanden zum Seminar zulassen: aliquem in seminarium admittere [ammettere qc. nel seminario] CIC vig. can. 300; zum Studium zulassen: admittere - AAS 1979, 504; jemanden zur Wahl zulassen: admittere aliquem ad suffragium [ammettere qc. al voto] CIC vig. can. 169; Zulssigkeit allg. die moralische Zulssigkeit: moralis liceitas [la liceit morale] DoV II B 5; das Urteil ber die Zulssigkeit herleiten aus: de liceitate iudicium eruere a [mutuare la sua qualificazione morale di] DoV II B 5; zulassen jur. das Gericht entscheidet ber die Zulssigkeit des Rechtsmittels: tribunal videt de admissione recursus [prende in considerazione l'ammissione del ricorso] REU n. 106 Zulassung die Zulassung erhalten: admissionem obtinere [richiedere l'ammissione] CIC vig. can. 1034 2; die Zulassung zu einem Amt: vd. Amt; zulegen sich einen Namen zulegen: nomen sibi assumere [assumere un nome] CIC vig. can. 300 zunchst continuo [per questo] SRS n. 13, protinus [senz'altro] UUS n. 38; Zunahme in wachsender Zunahme begriffen sein: percrebrescere [essere in crescente espansione] EV n. 63; die Zunahme illegaler Praktiken: actionum lege vetitarum amplificatio [laumento di pratiche illegali] EV n. 68; zunehmen da die Antrge Tag fr Tag an Zahl zunehmen: petitionibus in dies percrebrescentibus AAS 1972, 244; Pr. Pr. an Zahl zunehmend: numero percrebrescentes [in schiere sempre pi numerose] SP 414; von Tag zu Tag zunehmend: in dies crebrescens [cada vez ms] FiC 194; Zuneigung animorum coniunctio [la devocion] DN 261, propensio animi - VAS can. 97; die stumme Sprache der Zuneigung: muta magnae reciprocationis affectuum loquela [il muto linguaccio di una profonda simbiosi di affetti] EV n. 19; Zunft artificum collegium [una corporazione di artigiani] DR 84, artificum corpus [la corporazione artigianale] LE n. 20; zunutze sich zunutze machen: in suum usum convertere Hom n. 2; zupacken Pr. Pr. zupackend: audens [intraprendente] NMI 41; zuordnen assignare - CIC abr. can. 216 1; Pt. Pf. sie sind einander zugeordnet: ad invicem ordinantur [sono ordinati l'uno all'altro] LG n. 10; Zuordnung die Zuordnung von Gtern: assignatio bonorum [l'assegnazione dei beni] CIC vig. can. 1291; die Zuordnung von Untergebenen: assignatio subditorum [l'assegnazione dei sudditi] LG np. sub 2; zupa kommen was manchen neueren Kritikern zupa kommt: quod quibusdam recentioribus criticis arridet D-H n. 3570 zurechenbar imputabilis [imputabile] CIC vig. can. 1321 1 Zurechenbarkeit imputabilitas [l'imputabilit] CIC vig. can. 1324 1; die subjektive Zurechenbarkeit: imputabilitas subiectiva [l'imputabilit soggettiva] ReP n. 17; zurechnen jemandem etwas zurechnen: accensere aliquid alicui - CIC abr. can. 745 2, imputare aliquid alicui [imputare q. c. a qc.] NA n. 4; jemanden einer Gemeinschaft zurechnen: accensere aliquem alicui societati [annoverare qc. a una comunit] CIC vig. can. 1183 1; jemandem etwas als Schuld zurechnen: imputare aliquid alicui [essere imputabile a qc.] VS n. 63; jede direkt gewollte Tat ist dem Handelnden zuzurechnen: omnis actus directe volitus auctori suo imputabilis est [tout acte directement voulu est imputable a son auteur] Cat. 1736; Zurechnungsfhigkeit ein die Zurechnungsfhigkeit mindernder Umstand liegt vor: datur circumstantia imputabilitatem minuens - CIC abr. can. 223 3 zurechtweisen corrigere [correggere] SD n. 12; jemanden streng zurechtweisen: aliquem acriter vituperare [rimproverare qc. severamente] SD n. 16; Zurechtweisung brderliche Zurechtweisung: fraterna correctio [la correction fraternelle] LN IX-13 Zurschaustellung die Zurschaustellung von Reichtum: opum maiorum ostentatio [l'ostentazione di ricchezza] SRS n. 14 zurckbehalten eine Abschrift zurckbehalten: exemplar retinere [ritenere un esemplare] CIC vig. Can. 1475 1; fremdes Eigentum zurckbehalten: bonum proximi iniuste retinere [retenir le bien du prochain injustement] Cat. 2401; entliehene Sachen zurckbehalten: bona commodata retinere [retenir des biens prts] Cat. 2409; zurckblicken respectare [guardare indietro] CA n. 3; zurckfallen auf jemanden zurckfallen: recidere in aliquem - AAS 1949, 43; in den Fideismus zurckfallen: in fideismum regredi [ripiegamenti sul fideismo] FeR n. 55; zurckgeben restituere [restituire] CIC vig. can. 1475 1

561

zurckgehen
zurckgehen [1] zurckgehen auf: initia sua accipere ex [trovare la propria ascendenza in] LE n. 20; zurckgehen [2] Glaube und Frmmigkeit geht zurck: remittit fides pietasque [la fede e la piet diminuiscono] QP 604; die Kenntnis der griechischen Sprache war zurckgegangen: Graeci sermonis cognitio imminuta erat [la conoscenza del Greco era scemata] DAS 306; zurckgewinnen recuperare [ricuperare] VS n. 88; Zurckgezogenheit recessus, us [il ritiro] PO n. 18 zurckgreifen aut etwas zurckgreifen: decurrere ad aliquid [ricorrere a q.c.] NMI 39; wir greifen auf das Bld zurck: imaginem resumamus [riprendiamo l'immagine] Cfl n. 32; auf die berlieferte Lehre zurckgreifen: vestigia premere doctrinae traditae [riprendere la dottrina insegnata] DoI n. 3; zurckhalten die Pflicht, sich zurckzuhalten: moderationis officium [le devoir de rserve] Cat. 2230; Zurckhaltung reticentia [la riserva] QDAP n. 3, temperantia [la riservatezza] FeR n. 49, occultatio [un effacement] Cat. 687; Zurckhaltung wahren: discretionem servare [osservare la discrezione] CIC vig. can. 666; zurckkommen darauf ist noch zurckzukommen: erit adhuc eo redeundum [occorrer che ritorniamo ancora su di esso] LE n. 10; auf ein Thema zurckkommen: rem agitare [ritornare su un argomento] FeR n. 54; immer wieder auf etwas zurckkommen: inniti aliqua re [insistere su q.c.] FeR n. 102; auf dieses Problem zurckkommen: denuo de hac disserere quaestione [ritornare di nuovo su questo problema] LE n. 3; zurcknehmen eine falsche Anzeige zurcknehmen: falsam denuntiationem retractare - CIC abr. can. 2363; zurckreichen eine auf den Ursprung zurckreichende Nachfolge: successio ab initio decurrens [una successione che decorra ininterrotto dall' origine] LG n. 20 zurckschlagen repercutere [le rappresaglie] GS n. 81; einen Angriff zurckschlagen: impetum reprimere ac refringere - ASS 6, 159; Gewalt mit Gewalt zurckschlagen: vim vi reverberare - OOE 56 Zurcksetzung ungerechte Zurcksetzung: iniusta discriminatio [la discrimination] Cat. 2433; zurckstellen postferre [passare in seconda linea] DR 98; eine Sache zurckstellen: causam reponere AAS 1969, 304; Pass. die Erkenntnis des Seins wird zurckgestellt: essendi notio praeteritur [la nozione di essere accantonata] FeR n. 88; zurckstufen einen Kleriker auf den Laienstatus zurckstufen: redigere clericum ad statum laicalem CIC abr. can. 211 1; auf den Laienstatus zurckgestuft werden: regredi ad statum laicalem CIC abr. can. 211 1; zurcktreten von der Ausfhrung einer Straftat zurcktreten: ab incepta delicti exsecutione desistere [desistere dall'esecuzione gi intrapresa] CIC vig. can. 1328 2; zurckverweisen die Sache an das Gericht zurckverweisen, welches die Entscheidung getroffen hat: causam remittere tribunali quod sententiam tulit [rinviare la causa al tribunale che ha emesso la sentenza] CIC vig. can. 1669; die Sache an das Gericht erster Instanz zurckverweisen: causam remittere tribunali primae instantiae [rimandare la causa al tribunale di prima istanza] CIC vig. can. 1688 zurckweisen repellere - CIC abr. can. 181 3, reicere - CIC abr. can. 182 1, respuere [il rigetto] SRS n. 26; schroff zurckweisen: praefracte reicere - Etsi multa 473; eine Behauptung zurckweisen: sententiam movere [respingere una tesi] MM 408; ein Geschenk zurckweisen: oblationem repudiare [rifiutare un'offerta] CIC vig. can. 1267 2; den Glauben an Gott zurckweisen: fidem in Deum reicere [rifiutare la fede in Dio] LC n. 18; eine Rechtfertigung zurckweisen: defensionem reicere [respingere la giustificazione] EV n. 62; das Vorbringen der Gegner zurckweisen: propulsare quae ab adversariis opponuntur [ribattere le obbiezioni degli avversari] DAS 319; die These zurckweisen: thesim respuere [respingere la tesi] VS n. 79; Zurckweisung repulsa, ae [il rifiuto] SP 420, repudiatio [il rifiuto] FeR n. 80 [il distacco] SD n. 18, recusatio [il rifiuto] VS n. 65, reiectio [il rifiuto] ReP n. 10; zurckwirken auf den Menschen zurckwirken: in hominem recidere [ripercuotere sull'uomo] GS n. 4 zurckziehen ein Urteil zurckziehen: sententiam retractare [ritrattare la sentenza] CIC vig. can. 1626 2; refl. sich zurckziehen: se recipere - ASS 6, 172, se retrahere [indietreggiare] RH n. 6; sich auf sich selbst zurckziehen: recedere in se ipsum [le repliement sur soi] Cat. 1501; sich aus dem Leben der Nation zurckziehen: se ex ipsa nationis vita subtrahere [il disimpegno dalla vita nazionale] SRS n. 15 Zuruf vocatio [un appel] Cat. 2567; Zusage eine nichtssagende Zusage machen: ad ludibrium spondere - AI 41 zusammen zusammen gehen: coniuncte progredi [camminare insieme] Iuv n. 15; zusammen genommen: complexive sumptum Hom n. 10; Zusammenarbeit actuositas communis [la cooperazione] UUS n. 75, adiutrix opera [la collaborazione] FC n. 40, cooperatio [la cooperazione] CIC vig. can. 1274 4 [la collaborazione] PC n. 23, collaboratio [la collaborazione] AG n. 41, communis adiutrix opera [la cooperazione] OA n. 43, consociata adiutrix opera [la cooperazione] SRS n. 19, consociata opera [la collaborazione] UUS, ante n. 74, conspiratio

562

zusammenfassen
[la cooperazione] MC 226 [la collaborazione] PC n. 23, cooperatio [la cooperazione] CIC vig. can. 1274 4 [la collaborazione] PC n. 23, mutua navitatis conspiratio [la mutua collaborazione] DR 79, mutuum obsequium [la cooperazione] MM 424, mutua opera [la collaborazione] SRS n. 22, sociata opera [la collaborazione] PT 284, socia opera [la collaborazione] OA n. 14, + in in Zusammenarbeit: collatis viribus [consociando le forze] LG n. 36; + Subst. die Bereitschaft zur Zusammenarbeit: promptus in cooperationem animus [la disponibilit alla cooperazione] CA n. 60; der Geist der Zusammenarbeit: cooperationis sensus [il senso della cooperazione] LC n. 80; die Zusammenarbeit aller Krfte: omnium virium et copiarum consensio [la collaborazione tra tutte le forze] CA n. 60; die Notwendigkeit der Zusammenarbeit: necessitas communis operae [la necessit di collaborazione] LE n. 18; die Pflicht zur Zusammenarbeit: officium operis sociandi ReP 16; + Adj. ehrliche Zusammenarbeit: fidelis mutua adiutrix opera [la leale collaborazione] LE n. 14; gegenseitige und brderliche Zusammenarbeit: fraterna ac mutua in agendo conspiratio [la mutua e fraterna collaborazione] DR 101; die internationale Zusammenarbeit communis cooperatio inter nationes [la collaborazione internazionale] LE n. 18; solidarische Zusammenarbeit: conspirans cooperatio [la solidale cooperazione] CA n. 32; zu einer strkeren Zusammenarbeit gelangen: ampliorem collaborationem consequi [conseguire una pi ampia collaborazione] UR n. 4; eine ttige Zusammenarbeit: actuosa communicata opera [un'attiva collaborazione] UUS n. 74; eine wechselseitige Zusammenarbeit: mutua cooperatio [una mutua cooperazione] CIC vig. can. 820; + Vb. die Zusammenarbeit ablehnen: consociatam repudiare operam [rifiutare la cooperazione] CA n. 60; zusammenarbeiten adiutricem operam commodare alicui [collaborare con qc.] DR 96, sociam sibi operam praestare [cooperare] MC 199, mutuam sibi operam navare - MM 449, mutuam coniungere operam [collaborare] PT 291, adlaborare una cum aliquo [collaborare con qc.] IM n. 22, coniuncte laborare ut [unire gli sforzi perch + cong.] CeP n. 13; in laborum societatem venire [collaborare] LG n. 23, communem operam instituere cum [collaborare con] AG n. 20, sociam operam praestare cum aliquo [collaborare con qc.] GE n. 8, cooperatricem operam navare alicui [cooperare con qc.] CIC vig. can. 334, cooperari cum aliquo [collaborare con qc.] GS n. 62; brderlich zusammenarbeiten: fraterne cooperari [cooperare fraternamente] AA n. 20; eng zusammenarbeiten: arcte inter se operari [collaborare strettamente] CeP n. 169, intime operari cum aliquo [agire in intima unione con qc.] AA n. 10; Zusammenballung coniunctio [la concentrazione] ReP n. 16; die Zusammenballung der Macht: cumulatio potestatis [la concentrazione del potere] Cfl n. 38; die Zusammenballung der Menschen in Stdten: conglobatio hominum in urbibus AAS 1975, 518 zusammenbrechen ein diktatorisches Regime bricht zusammen: dictaturae gubernium collabitur [crolla il regime dittatoriale] CA n. 22; Zusammenbruch der pltzliche Zusammenbruch der biologischen Grundfunktionen: biologicorum processuum primariorum improvisus lapsus [il tracollo improvviso delle funzioni biologiche elementari] EV n. 64; ein weltweiter Zusammenbruch: clades universalis [un cataclisma mondiale] LE n. 12; der Zusammenbruch des Marxismus: lapsus marxismi [la caduta del marxismo] CA n. 27, Marxismi casus [il crollo] CA n. 42; nach dem Zusammenbruch des marxistischen Totalitarismus: totalitarismo marxiano subverso [dopo il crollo del totalitarismo comunista] CA n. 47; zusammenfallen [1] sie fllt mit diesen Elementen nicht ganz zusammen: cum iisdem elementis haud plane coalescit - CT n. 18; das Studium der Naturwissenschaften fllt mit dem philosophischen Wissen zusammen: naturalium scientiarum studium cum philosophia consonat [lo studio delle scienze naturali coincide con il sapere filosofico] FeR n. 19; [2] corruere [crollare] SS n. 47; Zusammenfalten eines Papiers complicatio - VAS can. 69; zusammenfassen summatim colligere [riassumere] AAS 1950, 765, breviter reassumere - LL 352, summatim breviterque illustrare [riassumere] Stat. PAS art. XVI, ut in summa comprehendere [riassumersi] LC n. 72, summatim comprehendere [risassumere] ReP n. 7; in synthesim redigere - AAS 1964, 715, summatim referre [sintetizzare] FeR n. 53, recapitulare [ricapitolare] VS n. 76 [riassumere] EV n. 54, perstringere [riassumere] Iuv n. 15, breviter perstringere [sintetizzare] Iuv. n. 14, summatim perstringere [risassumere] EV n. 81, contrahere [riassumere] CA n. 39, resumere [riassumere] DC n. 34, summatim exponere [riassumere nella sua sostanza] ReP n. 4; complectere [riassumere] MD n. 1, in compendium contrahere [compendiare] Cfl n. 19, summatim tractare [risassumere] SS n. 30; + in man kann es in drei Punkten zusammenfassen: tribus licet sub titulis perstringi capitibusve [si pu precisare in tre punti] SRS n. 8; in einem Satz zusammenfassen: una perstringere locutione [riassumere in una frase] TMA n. 3; Gesetz und Propheten lassen sich in der goldenen Regel von der gegenseitigen Liebe zusammenfassen: Lex et Prophetae constringuntur aureo praecepto reciprocae caritatis [Legge e Profeti si riassumono nella regola d'oro dell'amore reciproco] EV n. 49; + unter die ganze Menschheit unter einem

563

Zusammenfassung
Haupt zusammenfassen: recapitulare totam humanitatem sub capite [accentrare tutta l'umanit in capo] LG n. 13; + zu zu Kirchenprovinzen zusammenfassen: componere in provincias ecclesiasticas [riunire in provincie ecclesiastiche] CIC vig. can. 431 1; alia schriftlich zusammenfassen: in relatione scripta colligere [raccogliere in una relazione scritta] CIC vig. can. 1745; Pt. Pr. zusammenfassend: summatim [in sintesi] EV n. 98, per compendium [ travers un rsum] Cat. 193; das zusammenfassende Wort dieser Lehre: compendiarium verbum huius doctrinae [l'ultiam sintetica parola di questo insegnamento] SD n. 18; Pass. zusammengefat werden: coalescere in unum [formare un'unico] SCo. n. 46; Pt. Pf. zusammengefat: compendiaria lege [compendiato] SP 448; Zusammenfassung compendium [il compendio] FeR n. 60; summa rerum gestarum - Ord. Conc. Art. 63 1, summarium [il compendio] VS n. 13, recapitulatio [la ricapitulazione] VS n. 15, breviarium [le rsum] Cat. 2761; die Zusammenfassung seiner Lehre: formula eius magisterii [la formula riassuntiva] SRS n. 10; eine Zusammenfassung in lateinischer Sprache: epitome latine conficienda [un breve riassunto in latino] Stat. PAS art. XIX; eine knappe Zusammenfassung: concinna relatio - Ord. Conc. Art. 60 1; in einer knappen Zusammenfassung: summatim breviterque [in breve sintesi] DR 68; eine organische, gegliederte Zusammenfassung: compendium organicum et articulatum [un rsum organique et articul] Cat. 186; in einer vollstndigen Zusammenfassung darstellen: summatim definiteque esponere [esprimere in una sintesi completa] EN n. 7 zusammenfinden sich zusammenfinden: conglobari [unirsi] LE n. 20, una iungi [ritrovarsi insieme] UUS n. 74; consentientes inveniri [ritrovarsi insieme] UUS n. 74; zusammenfgen coagmentare [comporre] QA 202; zusammengenommen collective sumpti [insieme] LG np. sub 3; zusammengewrfelt heteroclitus [eteroclito] EN n. 62; Zusammenhalt cohaesio [la coesione] LG n. 6; firmitas [la compattezza] RH n. 3; der Zusammenhalt der Gesellschaft: compages societatis [la coesione della societ] LC n. 65; den Zusammenhalt der Welt bedrohen: totius mundi cohaerentiae minari [minacciare la coesione del mondo] SS n. 15; Zusammenhang contextus, us [il contesto] DAS 310, compactio [la compattezza] AA n. 2, compages [il contesto] FC n. 31, nexus, us [il nesso] UR n. 11, complexio [il contesto] EV n. 14, cohaerentia [la coerenza] DoI n. 4, vinculum [le lien] Cat. 386; im, in in diesem Zusammenhang: hac in contexta oratione [in questo contesto] MD n. 20; qua in re [a tale riguardo] SCo. n. 128, ad rem quod attinet [a questo proposito] DoV III [a questo riguardo] UUS n. 50, hinc [in questo contesto] FeR n. 99, hac in rerum orbe [in questo contesto] VS n. 43, hoc in contextu [in questo contesto] UUS n. 24, quae cum ita sint [in questo contesto] UUS n. 46, hoc in rerum contextu [in questo contesto] DC n. 23; in diesem Zusammenhang: hoc sub prospectu [in questa prospettiva] SS n. 5; in diesem weiteren Zusammenhang: hoc in ampliore rerum conspectu [in questo pi ampio contesto] MD n. 20; im Zusammenhang mit: in contextu + gen. [nel contesto di] LC 17; im Zusammenhang mit dieser Tradition: nexu quodam facto cum illa traditione [ricollegandosi a questa tradizione] UUS n. 56; im Zusammenhang mit der Situation der Arbeiter: quod aequabiliter operariorum respicit condicionem [a proposito della condizione operaia] CA n. 9; + mit Zusammenhang mit: conexio cum aliqua re [una relazione con q.c.] LC n. 27; + zwischen der Zusammenhang zwischen: conexio (inter) [il rapporto fra ...] GS n. 58, nexus qui intercedit inter et inter [il nesso che intercorre tra e tra ] CIC vig. can. 1588; ein tiefer Zusammenhang zwischen: alta iunctura inter [un profondo legame tra] FeR n. 16; der untrennbare Zusammenhang zwischen Wahrheit und Freiheit: veritatis et libertatis conexio indissolubilis [la connessione inscindibile tra verit e libert] VS n. 99; der Zusammenhang zwischen Leben und Freiheit: nexus inter vitam libertatemque [il nesso tra vita e libert] EV n. 96; + Subst. der Zusammenhang der Rede: contexta oratio - AAS 1985, 585; aus dem Zusammenhang der Rede: ex contextu sermonis - CIC abr. can. 592; der Zusammenhang des Textes: sermonis contextus [il contesto] DAS 314; + Adj. der enge Zusammenhang: nexus proximus ille [la stretta connessione] EV n. 13; der enge und unauflsliche Zusammenhang zwischen Glaube und Moral: intrinsecum atque indissolubile vinculum fidem inter et rem moralem [il nesso intrinseco e inscindibile che unisce tra loro la fede e la morale] VS n. 4; dieser Begriff wird in voneinander sehr weit entfernten Zusammenhngen verwendet: vocabulum istud adhibitum est de rebus inter se dissentientibus [questo termine utilizzato in contesti tra loro molto distanti] FeR n. 91; der gegenseitige Zusammenhang: mutuus nexus [la mutua connessione] VS n. 110; in den geschichtlichen und kulturellen Zusammenhang einordnen: in historiae atque culturae inserere adiuncta [inserire nel contesto storico e culturale] FeR n. 87; ein offenkundiger Zusammenhang: manifesta cohaerentia - AAS 1986, 545; im sprachlichen und inhatlichen Zusammenhang: quatenus ad linguam et materiam attinet [sotto l'aspetto linguistico et contunentistico] SS n. 8; unter Beachtung des systematischen Zusammenhangs: habita ratione ordinatae coniunctionis [badare alla connessione sistematica] FeR n. 86; der ununterbrochene

564

Zusammensetzung
Zusammenhang des Konzils mit der berlieferung: perpetuitas Concilii cum Traditione - D-H n. 4823; + Vb. aus dem Zusammenhang reien: evellere ex comitante rerum statu [collocare i fatti fuori del loro contesto] CeP n. 41; ein aus dem Zusammenhang gerissener Satz: dictio a contextu seiuncta - AAS 1986, 545; in einem notwendigen Zusammenhang stehen mit: conexionem necessariam habere cum [avoir un lien ncessaire avec] Cat. 88; Sent. die politische Gewalt ist das natrliche und notwendige Band, das den Zusammenhang des sozialen Krpers sichert: politica potestas vinculum e natura manans atque necessarium est, ut sociale corpus in se firmiter cohaereat [il potere politico il vincolo naturale e necessario per assicurare la coesione del corpo sociale] OA n. 46; zusammenhngen mit etwas zusammenhngen: annecti alicui rei [essere collegato a] SRS n. 36; eng zusammenhngen mit: arcte connecti cum [essere strettamente collegato con] HG 575; Pt. Pr. zusammenhngend: continuus [ininterrotto] CD n. 23, zusammenhngend mit : conexus cum [connesso a ] CIC vig. can. 1478 3; zusammenhngende Flle: causae inter se conexae [cause tra loro connesse] CIC vig. can. 1414; zwlf Monate, nicht notwendig zusammenhngend: duodecim menses, non necessario continui - AAS 1972, 741; ein zusammenhngendes System: cohaerens systema - AAS 1980, 1148; ein zusammenhngendes Wissen ber Mensch, Welt und Gott: cohaerens hominis, mundi et Dei cognitio [un'armonica conoscenza dell'uomo, del mondo e di Dio] OT n. 15; etwas in einem Dokument zusammenhngend darlegen: in quoddam documentum, ordine dispositum, colligere [raccogliere in un documento organico] ReP n. 9; zusammenkommen an irgendeinem Ort zusammenkommen: aliquem in locum convenire TMA n. 53; Zusammenkunft conventus, us [un convegno] CIC vig. can. 95 2, coadunatio [un'assemblea] CIC vig. can. 632, adunatio [un convegno] CD n. 13; congressio [l'assemblea] CT n. 3; eine kumenische Zusammenkunft: coetus oecumenicus [un'assise ecumenica] SDL X; periodische Zusammenknfte: periodici conventus [periodici raduni] PO n. 8 zusammenleben friedlich zusammenleben: una simul quieteque vivere [la pacifica convivenza] SP 438; Zusammenleben mutua hominum necessitudo [la convivenza] MM 452, hominum convictio ac societas [la convivenza] MM 453, convictus, us [la convivenza] PT 259, conversatio [i rapporti] OE n. 29, consortio [la convivenza] GE n. 1, convictio [la convivenza] CA n. 38; + Subst. die Erfordernisse des Zusammenlebens: socialis convictus necessitates [la necessit della convivenza] QA 193; das Zusammenleben zwischen den Nationen: nationum convictus [la convivenza tra le nazioni] RH n. 17; + Adj. das eheliche Zusammenleben: convictus coniugalis [la convivenza coniugale] CIC vig. can. 1151; ein friedliches Zusammenleben: convictus quietus [la tranquillit della loro convivenza] RN 668, pacifica consortio [una pacifica convivenza] GE n. 6, pacificus convictus - SOE pr.; geordnetes Zusammenleben: ordinata conviventia [unordinata convivenza] DH n. 7; ein harmonisches Zusammenleben: congruens convictus [un'armonica convivenza] ES 614; menschliches Zusammenleben: hominum consortio [la convivenza umana] CIC vig. can. 245 1, humana consortio [la convivenza umana] CA n. 55; das soziale Zusammenleben: socialis convictus [la convivenza sociale] EV n. 19, convictio socialis [a convivenza sociale] MD n. 10; die Normen, die auf jeden Fall fr das soziale Zusammenleben notwendig sind: normae constituendae quas utique civilis convictus necessario inducit [quelle norme che in ogni caso sono necessarie alla convivenza sociale] EV n. 69; das zivile Zusammenleben: civilis convictus [la convivenza civile] EV n. 68; zusammenleben zusammenleben mit jemandem: cohabitare cum aliquo - CIC abr. can. 133 2; simul cohabitare - CIC abr. can. 1015 2; in friedlicher Koexistenz zusammenleben: pacate inter se conversari [venir a una pacifica coexistencia] DN 265 zusammenrufen coadunare [radunare] LG n. 22 zusammenschlieen etwas mit etwas zusammenschlieen: coagmentare aliquid alicui OOE 33; sich zusammenschlieen: coniungi [unirsi] UUS n. 43; sich mit anderen zusammenschlieen: sese consociare cum aliis [associarsi con altri] CIC vig. can. 278 1; sich enger zusammenschlieen: arctius uniri [unificarsi pi strettamente] NA n. 1; sich zu Gruppen zusammenschlieen: in coetus congregari [unirsi in qualche associazione] AA n. 11 Zusammenschlu unio [un'unione] PC n. 22, consociatio [la consociazione] CIC vig. can. 1274 4, congregatio [le rassemblement] Cat. 541, aggregatio [l'aggregarsi] Cfl n. 29; Zusammenschlu von Vereinen: consociationum confoederatio [una confederazione di associazioni] CIC vig. can. 313; Zusammensein kameradschaftliches Zusammensein: consortio [l'associazione] AA n. 13; zusammensetzen sich aus verschiednen Ordnungen zusammensetzen: ex variis ordinibus conflari [comporsi di vari ordini] LG n. 13; dieses Kollegium ist aus vielen zusammengesetzt: Collegium hoc e multis compositum est [questo Collegio composto da molti] LG n. 22; Zusammensetzung compositio [la composizione] CIC vig. can. 631 2

565

zusammensparen
zusammensparen sich etwas zusammensparen: compercere aliquid [far dei risparmi] RN 642 Zusammenspiel betrgerisches Zusammenspiel: collusio [una segreta intesa] CIC vig. can. 1570; ein bedauerliches Zusammenspiel von Umstnden: infelix adiunctorum concursus [un concours malheureux de circonstances] Cat. 599; das Zusammenspiel von Wisseschaft und Praxis: consonatia inter scientiam et usum [il collegamento tra scienza e prassi] SS n. 17; zusammenstehen simul stare [stare insieme] DC n. 30; zusammenstellen in unum congerere AAS 1958, 99; Zusammenstellung compositio - D.-H. n. 3400 Zusammentreffen coniunctio [la rencontre] LN III-4, convenientia [la coincidenza] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 4; das Zusammentreffen von Merkmalen: notarum concursus [il concorso delle seguenti note caratteristiche] AA n. 20 zusammentreten una convenire [riunirsi] CIC vig. can. 342 zusammenwachsen coalescere [andar organizzandosi] LG n. 28; zur Einheit zusammenwachsen: ad unitatem coalescere [fondirsi in unit] LG n. 9; zusammenwirken conspirare [concorrere] LP 598; ad unum conspirare corpus [operare per un unico fine] CIC vig. can. 275 1; Subst. das Zusammenwirken: conspiratio [la partecipazione a qc.] OT n. 2, vires coalescentes [il confluire di energie] SDL XIV; hier gibt es ein Zusammenwirken von Gebet und Dialog: synergia exsistit inter precationem et dialogum [vi sinergia tra preghiera e dialogo] UUS n. 33; Zusammenwohnen cohabitatio [la coabitazione] PO n. 8 Zusatz additio - CIC abr. can. 934 2, additamentum [un'aggiunta] QA 190; Zusatz zu einem Text: glossa [la glossa] DAS 307 Zusatzklausel clausula apposita - CIC abr. can. 37 Zuschauer spectator [lo spettatore] IM n. 9 zusenden jemandem etwas zusenden: transmittere aliquid alicui [trasmettere q.c. a qc.] CIC vig. can. 1615 zusetzen die Frage nach dem Schmerz setzt dem Glauben zu: quaestio de dolore fidem premit [il problema del dolore ad incalzare la fede] EV n. 31; zuspitzen ein zugespitzter Sozialkonflikt: acris contentio socialis [un conflit social aigu] LN VII-8; zusprechen jemandem eine Rolle zusprechen: partes assignare alicui [impartir un rle qn] LN VIII-1; dem Klger die Sache zusprechen: rem actori adiudicare [aggiudicare la cosa all'attore] CIC vig. can. 1655 1 Zuspruch alloquium - ACS 16; suasio [la persuasione] LG n. 27; Zustand + vor der Zustand, vor dem wir heute stehen: ipse status coram quo hodie consistimus [lo stato di fronte al quale ci troviamo oggi] SRS n. 18; + Subst. der Zustand der Bedrohung: minax condicio [lo stato di minaccia] RH n. 15; ein Zustand der Einschchterung: minarum condiciones [una situazione di intimidazione] RH n. 17; ein Zustand der Gewalt: violentiae condiciones [una situazione di violenza] RH n. 17; ein Zustand der Gleichgltigkeit: indifferentiae affectio [uno stato di indifferenza] FeR n. 81; ein Zustand des Terrors: terroris condiciones [una situazione di terrorismo] RH n. 17; ein Zustand der Unterdrckung: vexationis condiciones [una situazione di oppressione] RH n. 17; + Adj. ein absurder Zustand: absona condicio - UAD 699; der gegenwrtige Zustand: praesens condicio [l'attuale situazione] UUS n. 10; die gesellschaftlichen Zustnde: circumstantiae sociales [le circostanze sociali] PC n. 3; die wirtschaftlichen Zustnde: circumstantiae oeconomicae [le circostanze economiche] PC n. 1; zustndig competens [competente] CIC vig. ante can. 1404; + fr zustndig fr alle Angelegenheiten der Dizesankleriker: competens in iis omnibus quae respiciunt clericos, qui in dioecesi apostulatum exercent [ha competenza su tutte le questioni che riguardano il clero che esercita l'apostolato in diocesi] REU n. 66; fr die Ausfertigung der Bullen ist die Apostolische Kanzlei zustndig: expeditioni Bullarum vacat Cancelleria Apostolica; er ist ausschlielich zustndig: ad eum exclusive spectat - AAS 1972, 245; sich fr zustndig erklren: se competentem pronuntiare [dichiararsi competente] CIC vig. can. 1460 2; + sein jemand ist zustndig: causa pendet ab aliquo [la causa compete a qc.] SCo. n. 22 1, res pertinet ad aliquem [la causa spetta a qc.] SCo. n. 22 2, quidam competens est [qc. competente] IM n. 9, causa competit alicui [la causa spetta a qc.] GS n. 37; + Adj. Beschwerde einlegen an die zustndige Autoritt: recurrere ad auctoritatem competentem [ricorrere all'autorit competente] CIC vig. can. 700; der rechtlich zustndige Obere: legitimus superior CIC abr. can. 572 1; der zustndige Ordensobere: competens Superior religiosus - AAS 1986, 483; das zustndige Gericht: forum competens - AAS 1971, 442 Zustndigkeit competentia [la competenza] CD n. 5; + fr die Zustndigkeit fr etwas: competentia in aliquid [la competenza su q.c.] REU n. 58; + innerhalb innerhalb seiner Zustndigkeit: modis et terminis servatis [nell'ambito della propria competenza] PT 272; innerhalb der Grenzen seiner Zustndigkeit: quantum ad eum pertinet [nell'ambito della sua competenza] PP n. 37, intra suae dicionis fines [nei limiti della sua competenza] OA n. 46, intra limites suae competentiae [nell'ambito della sua competenza] REU n. 49 2; intra fines suae competentiae [entro i limiti della sua competenza] CIC vig. can. 31 1; + Adj. diese Zustndigkeit ist nicht ausschlielich:

566

Zustimmung
huiusmodi iurisdictio non est exclusiva - AAS 1965, 705; kumulative Zustndigkeit: iurisdictio cumulativa - AAS 1986, 483; + Vb. die Zustndigkeit klarer definieren: competentiam acrius definire - AAS 1983, 138; in jemandes Zustndigkeit fallen: pertinere ad aliquem [essere di competenza di qc.] VS n. 112; Geschfte, die in die Zustndigkeit mehrerer Behrden fallen: negotia mixta, quae plurium Dicasteriorum competentiam ingrediuntur [gli affari misti, che entrano nelle competenze di pi Dicasteri] REU n. 13; ber jemandes Zustndigkeit hinausgehen: alicuius competentiam excedere [esulare dalla competenza di qc.] DoV III; seine Zustndigkeit berschreiten: competentiam suam excedere [andare al di l della sua competenza] GS n. 74; jemandes Zustndigkeit unterstehen: alicuius iurisdictioni subesse - AAS 1965, 706; die Zustndigkeit an sich ziehen: subducere causam ab iurisdictione alicuius [esimere la causa dalla giurisdizione di qc.] CD n. 35; die neuen Zustndigkeiten, die diesem Gericht zugewiesen wurden: novae competentiae capita huic Tribunali concredita AAS 1971, 480; Zustndigkeitsbereich dicio [la sfera di competenza] PT 278 [la circoscrizione] CIC vig. can. 790 2; rtlicher Zustndigkeitsbereich: circumscriptio [la circoscrizione] REU n. 97; Zustndigkeitsregeln competentiae normae [le norme della competenza] CIC vig. can. 1413 Zustandsbeschreibung descriptio status rerum - AAS 1971, 899; zustehen es steht ihm zu, da : ei competit, ut [spetta a lui + inf.] CIC vig. can. 1019 1; jemandem stehen Rechte zu: vd. Recht; dieser Vereinigung steht der Besitz der kirchlichen Gter zu: ad consociationem huiusmodi rerum ecclesiasticarum possessio respicit - VN 286; die Leistungen sollen dem Pfarrer zustehen: praestationes cedant parocho CIC abr. can. 463 3 zustellen intimare [intimare] CIC vig. can. 54 2, notificare [notificare] CIC vig. can. 1363 1; dem Beklagten eine Abschrift der Klageschrift zustellen: exemplar libelli parti conventae notificare [rendere noto un esemplare della domanda alla parte convenuta] CIC vig. can. 1659 1 Zustellung intimatio - CIC abr. can. 1642 1 Zustellungsbeamter cursor - CIC abr. can. 363 2 zustimmen freudig zustimmen: conclamare - OOE 39; dem Ehebruch zustimmen: in adulterium consentire [acconsentire all'adulterio] CIC vig. can. 1152 1; den Glaubensinhalten zustimmen: fidei veritatibus assentire [dare lassenso ai contenuti di fede] FeR n. 43; Zustimmung assensio [il consenso] ES 634 [lassenso] FeR n. 79, consensus [il consenso] CIC vig. can. 127 1, assensus [lassenso] FeR n. 13, adhaesio [ladesione] DoI n. 7; + mit mit jemandes Zustimmung: habito alicuius consensu - CIC abr. can. 288, de alicuius licentia - CIC abr. can. 536 2, de alicuius venia - CIC abr. can. 537, assentiente aliquo [con l'assenso di qc.] CIC vig. can. 162, consentiente aliquo [consentiente qc.] LG n. 22, de alicuius consensu [col consenso di] LG n. 29; de consensu alicuius [col consenso di qc.] QDS 26 [con il consenso di qc.] CIC vig. can. 485; mit allgemeiner Zustimmung: communi consensu [di comune consenso] UR n. 14; mit innerer Zustimmung: intima consensione [con intimo consenso] SP 413; mit Zustimmung der Autoritt der Kirche: annuente Ecclesiae auctoritate [col consenso dell'autorit della Chiesa] DV n. 22; mit Zustimmung seines Rates: cum consensu sui consilii [con il consenso del suo consiglio] CIC vig. can. 638 3; mit Zustimmung der Parteien: consentientibus partibus [d'accordo con le parti] CIC vig. can. 1602 1, de consensu partium [con il consenso delle parti] CIC vig. can. 1681; + ohne ohne Zustimmung der Parteien: nisi partibus consentientibus [senza il consenso delle parti] CIC vig. can. 1465 2; nicht ohne Zustimmung des Hauptes: nonnisi consentiente Capite [se non con consenso del Capo] LG np. sub 4; nicht ohne vorherige Zustimmung der Eltern: nisi praevius habeatur parentum consensus [senza il consenso dei genitori] DoV I 4; + zu die Zustimmug zum Guten: bono adhaesio [l'adesione al bene] SS n. 24; + Subst. auf Grund der Zustimmung: e consensu [per il consenso] LG n. 25; die Zustimmung der absoluten Mehrheit der Anwesenden: consensus partis absolute maioris eorum qui sunt praesentes [il consenso della maggioranza assoluta di coloro che sono presenti] CIC vig. can. 127 1; + Adj. der, dessen Zustimmung erforderlich ist: qui de consensu requisitus est - CIC abr. can. 105; stets ist die nach entsprechender Information freie Zustimmung der Eltern erforderlich: semper requiritur liber et conscius parentum consensus [sempre richiesto il consenso libero e informato dei genitori] DoV I 3; anabhngig von dessen Zustimmung: praeter eius assensum [prescindendo dal suo assenso] CIC vig. can. 61; + Vb. Wenn im Recht bestimmt wird, da der Obere zur Vornahme von Handlungen der Zustimmung irgendwelcher Personen als einzelner bedarf : Cum iure statuatur ad actus ponendos Superiorum indigere consensu aliquarum personarum uti singularum [Quando del diritto stabilito che il Superiore per porre gli atti necessiti del consenso di alcune persone come singole ] CIC vig. can. 127 2; eine erforderliche Zustimmung vorstzlich nicht einholen: beneplacitum scienter praetermittere - CIC abr. can. 2347; die Zustimmung des Bischofs erhalten: consensum ab Episcopo referre [ricevere il consenso del Vescovo] CIC vig. Can. 1215 3; Zustimmung

567

zutage treten
finden: consensionem reperire [trovare il consenso] NMI n. 14; seine Zustimmung geben: suum assensum praebere [donner son assentiment] Cat. 143; wenn nicht alle ihre Zustimmung gegeben haben: nisi omnes et singuli consensum dederint [a meno che tutti e singoli non abbiano dato il loro consenso] CIC vig. can. 455 4; die Zustimmung liegt vor: consensus accedit - CIC abr. can. 277; zustoen was immer ihm auch im einzelnen zustoen mag: quodcumque ei peculiari in casu obveniat [qualunce cosa gli accada nel caso particolare] SS n. 26; zutage treten in luce poni [essere messo in luce] UUS n. 14, se ostendere [palesarsi] UUS n. 31, clare apparere [apparatre clarement] Cat. 1234; das tritt noch klarer zutage, wenn man erwgt, da: quae clarius adhuc patent consideranti + aci [quanto sopra esposto appare con maggiore chiarezza, qualora si consideri che + ind.] DH n. 3; zuteilen jemandem etwas zuteilen: assignare alicui aliquid [assegnare q.c. a qc.] RN 644, tribuere alicui aliquid [concedere q.c. a qc.] LG n. 22; zutiefst alte [profondamente] VS n. 67, penitus [profondamente] EV n. 78; etwas zutiefst kennen: aliquid penitus cognoscere [essere noto fino in fondo] MD n. 12; zutiefst verbunden sein: penitus sociari [essere intimamente alleati] VS n. 50; zutreffen dies trifft auf ihn zu: in seipsum cadit [si applica a lui stesso] EN n. 14; dies trifft besonders auf die Journalisten zu: hoc praesertim in nuntiorum auctores cadit [questo problema riguarda particolarmente gli inviati speciali] CeP n. 36; die Vorschriften treffen auf jemanden zu: praecripta afficiunt aliquem [le norme riguardano qc.] CIC vig. can. 140 2; Pt. Pr. zutreffend: pertinens ad rem [pertinente] LC n. 1 zuverlssig fidei dignus [attendibile] NMI n. 17; zuverlssige Berichte: certi nuntii [sicure relazioni] DR 83; Zuverlssigkeit firmitas - AAS 1964, 714, fides [l'affidabilit] CA n. 27, veracitas [la veridicit] CA n. 27; Zuversicht tranquillitas [la serenit] MM 427; zuversichtlich fidens [fiducioso] UUS n. 10; die zuversichtliche Hoffnung auf bessere Zeiten: praefidens meliorum temporum spes [la fiduciosa speranza di tempi migliori] DR 65; zuviel durch ein Zuviel: nimietate [per eccesso] SRS n. 47; zuvorkommen antevertere [rimuovere le cause] RN 659, einem bel zuvorkommen: incommodum antevertere [prevenire un inconveniente] QA 220; schdlichen Vorhaben zuvorkommen: noxia incepta praecurrere [prevenire le iniziative dannose] IM n. 13; einem rgernis zuvorkommen: scandalum praevenire [prevenire uno scandalo] CIC vig. can. 1399; einer Gefahr zuvorkommen: praevertere periculo [prevenire un pericolo] FeR n. 86; jemandes Wnschen zuvorkommen: praevenire optata alicuius [prvenir les dsirs de qn] Cat. 2217; Zuwachs accessio - DI 11; Zuwachs erhalten: accessio fit alicui rei - UAD 679 zuweisen jemandem etwas zuweisen: alicui aliquid assignare [assegnare q.c. a qc.] CD n. 3 zuwenden Gter der Wohlttigkeit zuwenden: bona instituto beneficentiae destinare - VN 288; sein Vermgen frommen Zwecken zuwenden: ad causas pias bona relinquere [lasciare i beni per cause pie] CIC vig. can. 1299 1; sich zuwenden: se convertere ad [se tourner vers] LN VII-1; sich jemandem zuwenden: addici alicui [l'adesione a qc.] FC n. 9; sich einem Thema zuwenden: animum ad aliquid adhibere - MM 412; Zuwendung [1] die persnliche Zuwendung: personalis deditio [la dedizione personale] DC n. 28;die Zuwendung des Herzens: cordis attentio [l'attenzione del cuore] DC n. 31; Zuwendung [2] unentgeltliche Zuwendung: largitio CIC abr. can. 537; Zuwenig durch ein Zuwenig: defectu [per difetto] SRS n. 47; zuziehen jemandem zuziehen: aliquem adsciscere CIC abr. can. 1575; sich eine Krankheit zuziehen: infirmitatem contrahere [contrarre una infermit] CIC vig. can. 689 2; sich eine Strafe zuziehen: in poenam incurrere [incorrere nella pena] CIC vig. can. 1314 Zwang coercitio [la coercizione] DH n. 10 [la costrizione] LC n. 4, coactio [la costrizione] CIC vig. Can. 748 2; durch durch Zwang: actione coercitiva [con una azione coercitiva] DH n. 11; unter unter Zwang: vi coactus [coatto con violenza] CIC vig. can. 748 2; nicht unter Zwang: non coercitione commotus [non pressato da misure coercitive] DH n. 1; Handlungen, die unter Zwang erfolgen: actiones quae coactioni obnoxiae sunt Hom n. 11; + Subst. Freiheit von Zwang: immunitas a coercitione [l'immunit dalla coercizione] DH n. 2 [la libert] DH n. 4; Freiheit von uerem Zwang: immunitas ab externa coercitione [l'immunit dalla coercizione esterna] DH n. 9; die Zwnge der ueren Welt: mundi exterioris coactiones [les contraintes du monde extrieur] Cat. 1742; + Adj. uerer Zwang: coactio externa [la contrainte extrieure] Cat. 2108; externa coercitio [l'esteriore coercizione] ES 643, [la costrizione esteriore] LC n. 25; frei von Zwang: immunis a coercitione [immune dalla coercizione] DH n. 2; gesellschaftliche Zwnge: coactiones societatis [le constrizioni della societ] LC n. 14, societatis coactiones [i condizionamenti sociali] VS n. 46; die sozialen Zwnge: socialis vitae angustiae [le

568

Zweifel
coartazioni sociali] OA n. 41; + Vb. Zwang ausben: vim inferre - Syll. V n. 24; vd: Gesetzeszwang; Zwangsarbeit mit Zwangsarbeit bestrafen: punire opere publico [punire l'uomo col lavoro forzato] LE n. 9; zur Zwangsarbeit verurteilen: ad metalla damnare [condannare al lavoro forzato] DR 75 Zwangslage die Zwangslage, in der ein Emigrant sich befindet, darf nicht ausgentzt werden: nefas est perverse uti condicione coactus, in qua versatur homo, qui emigravit [non pu essere sfruttata una situazione di costrizione, nella quale si trova l'emigrato] LE n. 23; Zwangsmanahmen violentae coercitiones [le costrizioni] OA n. 31; Zwangsmanahmen erdulden mssen: coercitus esse [subire costrizioni] LC n. 31; staatliche Zwangsmanahmen: coercitiones publicae UAD 678 Zwangsverwaltung sequestratio [il sequestro] CIC vig. can. 1496 1; Zweck propositum [lo scopo] ES 622, scopus [lo scopo] CIC vig. can. 628 3; + sein sich selbst Zweck sein: sibi ipsi finis esse [essere fine a se stesso] AA n. 19; sein Zweck ist es: ex instituto suo praestat, ut [scopo di esso infatti ] DAS 307; + zu zu diesem Zweck: ad hunc finem consequendum [a questo fine] OT n. 5; zu frommen Zwecken: ad causas pias - CIC abr. can. 2348; zu wirtschaftlichen Zwecken: spectans ad quaestuosas industrias [per scopi industriali] RH n. 15; dies dient dem Zweck, zu: id eo tendit ut [questo ha come scopo di] LE n. 19; + Subst. der Zweck des Gesetzes: finis legis [il fine della legge] CIC vig. can. 17; die Verfolgung eines Zwecks: prosecutio finis [il conseguimento del fine] CIC vig. can. 301 1; + Adj. ein frommer Zweck: causa pia [una causa pia] CIC vig. can. 1299 1; ein hherer Zweck: celsior finis [un fine pi alto] QDAP n. 9; der unmittelbare Zweck: finis immediatus [il fine immediato] AA n. 20; + Vb. dem Zweck entsprechen: fini respondere [rispondere alla finalit] DoI n. 3; dem eigentlichen Zweck entziehen: deflectere a proprio proposito [distogliere del proprio fine] SRS n. 21; den Zweck erreichen: assequi finem [conseguire il fine] CIC vig. can. 114 3, propositum consequi [riuscire in questo intento] NMI n. 2; seinen Zweck verfehlen: a suo proposito aberrare [fallire al suo scopo] DIM 76; den Zweck verfolgen: hoc sibi assequendum proponere [avere per fine] Stat. PAS art. I, einen Zweck verfolgen: finem spectare [perseguire un fine] EV n. 70; finem persequi [perseguire un fine] CIC vig. can. 114 4; die Zwecke, die jemand verfolgt: proposita quae quis sibi constituat [gli scopi que qc. persegue] OA n. 20; vd: Nebenweck, Selbstzweck Zweckbestimmung die Zweckbestimmung der Gter: destinatio bonorum [la destinazione dei beni] CIC vig. can. 121 zweckdienlich ad id, quod propositum est, idoneus [idoneo allo scopo che ci si proposto] LP 595; zweckdienlich sein: expedire [l'opportunit] CIC vig. can. 1550 1; Komp. zweckdienlichere Ausdrcke: efficaciores dictiones [espressioni pi efficaci] HG 572; zweckentsprechend aptus [appropriato] SCo. n. 128 Zweckerreichung consecutio finis [il conseguimento del fine] CIC vig. can. 301 2 zweckmig zweckmige Strukturen: opportunae structurae [opportune strutture] UUS n. 31; zweckmigerweise opportune [opportunamente] UUS n. 81; Zweckmigkeit functionalitas [la funzionalit] EV n. 23; zweideutig ambiguus [ambiguo] LC n. 19; ein zweideutiges Denken: ambigua cogitatio [una forma di pensiero ambiguo] FeR n. 81; sich zweideutig verhalten gegen jemanden: ambigue se gerere erga aliquem - AAS 1986, 553; es kann vorkommen, da die echte Aussage einer Stelle zweideutig bleibt: fieri potest ut germana alicuius loci sententia permaneat anceps - D-H n. 3298; die Verbreitung eines zweideutigen Sprachgebrauchs: ambiguae voces late iam disseminatae [la diffusione di una terminologia ambigua] EV n. 58; Zweideutigkeit ambiguitas [un'ambiguit] LC n. 10; ohne Zweitdeutigkeit: luculenter [sans ambiguts] LN VI-5; die Zweideutigkeit des Fortschritts: duplex progressionis ratio [l'ambiguit del progresso] SS n. 23; eine gewollte Zweideutigkeit: quaesita ambiguitas Hom. n. 14; eine verhngnisvolle Zweideutigkeit: mortifera ambiguitas [una mortale ambiguit] LC n. 20; in jeder sozialen Ideologie gibt es Zweideutigkeiten: in sociali qualibet doctrina subesse possunt ambiguitates [l'ambiguit pu celarsi in ogni ideologia sociale] OA n. 27; zweierlei man darf hier nicht zweierlei Ma anwenden: qua in re aequis omnino mesuris opus est [non lcito usare in questo campo due pesi e due misure] PP n. 61 Zweifel dubitatio [il dubbio] FC n. 31; + auer eines steht jedoch auer Zweifel: unum illud extra dubitationem invenitur [una cosa tuttavia fuori dubbio] FeR n. 91; + ohne ohne Zweifel ist unsere Zeit zu einem besonders lebhaften Gespr fr die Freiheit gelangt: nullum est dubium quin aetas nostra peculiarem libertatis sensum consecuta sit [non c' dubbio che il nostro tempo ha acquisito una percezione particolarmente viva della libert] VS n. 31; + Subst. die stndige Bedrohung des Menschen durch den Zweifel: dubia perpetuo homini minitantur [il continuo ricatto del dubbio] FeR n. 21; mit einem Schatten des Zweifels behaften: sub umbra dubii collocare [gettare su di esso unombra di dubbio] DoI n. 4; + Adj. ein beharrlicher Zweifel: pertinax

569

zweifelhaft
dubitatio [il dubbio ostinato su q.c.] CIC vig. can. 751; ber jeden Zweifel erhaben: omni exceptione maior CIC abr. can. 1791 2; ein solcher Zweifel ist vllig unbegrndet: quod dubium inane prorsus est putandum [quel dubbio non ha ragione di esistere] MM 427; + Vb. Zweifel aufkommen lassen: dubitationem afferre [comportare una esitazione] EV n. 61; um jeden Zweifel auszuschlieen: ad omne dubium tollendum [onde togliere ogni dubbio] UR n. 16; wenn ein Zweifel besteht: exorto dubio - CIC abr. can. 1031 1; Lehrstcke ber die unter den Katholiken selbst Zweifel entstanden waren: doctrinae capita, in quibus vel catholici homines haerebant [punti di dottrina sui quali tra gli stessi cattolici erano sorti dubbi] MM 407; Zweifel sind entstanden, ob: in vulgus est ambiguum, utrum - MM 427; gewisse Zweifel sind entstanden: dubia quaedam prodierunt [sono sorti alcuni dubbi] QA 189; etwas in Zweifel ziehen: aliquid in dubium devocare [porre q.c. in dubbio] EV n. 70; zweifelhaft anceps [dubbio] DAS 299; eine zweifelhafte Bedeutung: dubius intellectus - D-H n. 1407; zweifelhafte Mittel: ambigua media [mezzi equivoci] VS n. 101; zweifellos haud dubie - SP 450, indubie [indubbiamente] LG np. sub 2, absque dubio [senza dubbio] FeR n. 37, abs dubio [senza dubbio] DoI n. 21, non est dubium quin [non vi dubbio che + cong.] UUS n. 100, nullum dubium quin [non c dubbio che + ind.] VS n. 66, nihil profecto dubii quin [indubbiamente] CA n. 58; zweifeln Ich werde nicht daran zweifeln, da ich es berhaupt nicht verstanden habe: me minime intelexisse non ambigam - D-H n. 3293; an der Unvernderlichkeit des Naturgesetzes zweifeln: de ipsius legis naturalis immutabilitate ambigere [dubitare dellimmutabilit della stessa legge naturale] VS n. 53; an sich selbst und am Sinn seines Lebens zweifeln: de se ipso ac de sensu vitae suae dubitare [il dubbio su se stesso e sul senso della propria vita] Iuv. n. 7; an der Wahrheit seines Glaubens zweifeln: iis quae profitetur, utrum vera sint, dubitare [douter de la vrit de sa croyance] S. chr. 390; Zweikampf duellum - ASS 24, 203 zweiseitig zweiseitige Vertrge: stipulationes inter duas partes contractae [accordi bilaterali] PP n. 52 zweitklassig zweitklassige Elemente: secundaria elementa [elementi secondari] EN n. 25; zweitrangig minoris cuiusdam momenti [d'importanza secondaria] DC n. 4; als zweitrangig gelten: tamquam secundarium haberi [essere trattato come cosa secondaria] PO n. 20; Zweitstimme duples suffragium; mit seiner Zweitstimme: suo secundo suffragio [far uso di un secondo voto] QDS 65 Zwiespalt sich in einem Zwiespalt befinden: in seipso divisionem pati [trovarsi in se stesso diviso] GS n. 10 Zwiesprache colloquium [le dialogue] Cat. 1879; mit jemandem Zwiesprache halten: sermonem conferre cum aliquo [discorrere con qc.] DV n. 21 Zwietracht distractio [la disunione] LP 603, discidia [un elemento disgregatore] PT 303, discordia [la discorde] Cat. 1606; die innere Zwietracht: intestina discordia [les dissensions intestines] S. chr. 398; Stifter der Zwietracht: discordiae sator - CCC 188 Zwillingsforschung gemellologia - AAS 1965, 311 Zwillingsspaltung fixio (sic! lege: fissio?) gemellaris, quam vocant [la fissione gemellare] DoV I 5; zwingen compellere - CIC abr. can. 359 2 zwingend necessario cogens [necessitante] LC n. 36 Zwischengruppe die gesellschaftliche Natur des Menschen verwirklicht sich in verschiedenen Zwischengruppen: socialitas hominis in inferioribus sodaliciis explicatur [la socialit dell'uomo si realizza in diversi gruppi intermedi] CA n. 13; zwischenmenschlich inter homines intercedens [interumano] SD n. 8; eine zwischenmenschliche Beziehung: interpersonalis relatio [una relazione interpersonale] FeR n. 32; zwischenmenschliche Beziehungen: officia inter personas [rapporti interpersonali] CA n. 32; die Bildung der zwischenmenschlichen Solidaritt: inter homines conspirationis constitutio [il costituirsi della solidariet interumana] CA n. 41; Zwischenphase intermedia aetas [la fase intermedia] SS n. 21; Zwischenstadium medium intervallum [lo stadio intermedio] FeR n. 92; Zwischenstreit quaestio incidens [la questione incidentale] CIC vig. can. 1462 1; im Zwischenstreit: incidenter [indicentalmente] CIC vig. Can. 1672 Zwischenstufe intermedia periodus [une tape intermdiaire] Cat. n. 130, condicio media [una condizione intermedia] SS n. 44, medius status [la condizione intermedia] SS n. 48; Zwischenurteil sententia interlocutoria [una sentenza interlocutoria] CIC vig. can. 1589 1; Zwischenverfahren causa incidens [la causa incidentale] CIC vig. can. 1587; zwischenzeitlich interim [nel frattempo] CIC vig. praef. XX; Zwischenzustand status intermedius [uno stato intermedio] LG n. 43; Zwist dissensio [il dissenso] NA n. 3 Zwistigkeiten contentiones [zone di attrito] PT 284, dissensiones [i dissensi] NA n. 3; Zygote Def. die Zygote ist die Zelle, die aus der Verschmelzung der Kerne der beiden Keimzellen

570

Zynismus der Zynismus der Macht: regiminis protervitas [il cinismo del potere] SS n. 42;
entsteht: zygotum est cellula orta a fusione duorum gametum [lo zigote la cellula derivante dalla fusione dei nuclei dei due gameti] DoV I 1; Zyklus cyclus [il ritmo] FC n. 32; Studienzyklus: cyclus - Sap. c. Art. 76 zynisch zynisches Gelchter: cynicorum cachinni AAS 1966, 32 Zynismus der Zynismus der Macht: regiminis protervitas [il cinismo del potere] SS n. 42; ein schamloser Zynismus: cynicismus impudens - AAS 1985, 615; in eine Art von Zynismus verfallen: in genus aliquod prolabi cynicismi [scivolare in una sorta di cinismo] Iuv. n. 13;

571

Anhang 1

RECHT
Gliederung:
1. nominale Verbindungen 1.1 Ausdrcke, die den Gegenstand des Rechts beschreiben 1.1.1 Grundrechte des Einzelnen 1.1.2 Grundrechte der Staaten und Vlker 1.2 Andere nominale Verbindungen 2. 3. 4. Adjektivische Verbindungen Verbale Verbindungen Andere Verbindungen

1. nominale Verbindungen
1.1 Ausdrcke, die den Gegenstand des Rechts beschreiben 1.1.1 Grundrechte des Einzelnen
Achtung als Person das Kind hat ein Recht darauf, vom ersten Augenblick seiner Empfngnis als Person geachtet zu werden: filius ius habet ad observantiam sibi tamquam personae tribuendam inde a momento conceptionis [il figlio ha il diritto a essere rispettato come persona dal momento del suo concepimento] DoV II B 8; Anerkennung jeder Mensch hat das natrliche Recht, als ein freies, verantwortliches Wesen anerkannt zu werden: unaquaeque persona humana ius habet naturale ut tamquam ens liberum et responsabile agnoscatur [chaque personne humaine a le droit naturel d'tre reconnue comme un tre libre et responsable] Cat. 1738; Arbeit Recht auf Arbeit: ius ad laborem [il diritto al lavoro] GS no. 26, operis ius [il diritto al lavoro] LE n. 21; jeder Mensch hat das Recht auf Arbeit: unusquisque homo iure est praeditus operis faciendi [ogni uomo ha diritto al lavoro] OA n. 14, omnis homo ius habet ad laborem [ogni uomo ha diritto al lavoro] LC n. 85; der Staat kann das Recht auf Arbeit nicht direkt sicherstellen: Civitas ius operis praestare directe non potest [non pu lo Stato assicurare direttamente il diritto al lavoro] CA n. 48;

Arbeitssicherheit das Recht auf Arbeitssicherheit: ius operis faciendi in rerum locorumque adiunctis et tali effectionis modo, quae corporis valetudini opificum non officiant [il diritto ad ambienti di lavoro che non rechino pregiudizio alla sanit fisica del lavoratore] LE n. 19; Ausbildung Recht auf Ausbildung: ius ut homini liceat institui [il diritto ad una formazione] PT 260 Auswanderung das Recht auf Auswanderung: migrandi ius [il diritto all'emigrazione] OA n. 17; das Recht, seine Heimat zu verlassen und dorthin zurckzukehren: ius deserendae terrae natalis et illuc dein redeundi [il diritto di lasciare il proprio Paese d'origine come anche di ritornarvi] LE n. 23; Besitz das Recht auf Besitz: legitima possidendi facultas [la legtima faculdad de poseer] DN 266 Berufsausbildung das Recht auf Berufsausbildung: ius ad praeparationem professionis [il diritto alla preparazione professionale] LE n. 22; Ehe das Recht auf Ehe: ius matrimonii [il diritto al matrimonio] PP no. 37; der Menschen hat von Natur das Recht auf Ehe und Fortpflanzung: ius est homini a natura datum inire matrimonium prolemque procreare AAS 1970, 258

1. nominale Verbindungen
eheliche Geburt das Kind hat das Recht, die Frucht des spezifischen Aktes der ehelichen Hingabe seiner Eltern zu sein: filius ius habet ad exsistendum tamquam fructus proveniens ex actu coniugalis amoris proprio suorum parentum [il figlio ha il diritto di essere il frutto dell'atto specifico dell'amore coniugale dei suoi parenti] DoV II B 8; das Recht des Kindes, von seinen Eltern empfangen, auf die Welt gebracht und erzogen zu werden: ius filii ut concipiatur, in lucem edatur et educetur a parentibus suis [il diritto per il figlio ad essere concepito, messo al mondo ed educato dai suoi genitori] DoV III; das Recht jeder Person, innerhalb der Ehe und durch die Ehe empfangen und geboren zu werden: ius uniuscuiusque personae ut concipiatur et nascatur in matrimonio et ex matrimonio [il diritto di ogni persona di essere concepita e di nascere nel matrimonio] DoV I 6; Ehre das Recht auf Ehre: ius ut homo in debito habeatur honore [il diritto al rispetto della sua persona] PT 260, ius ut homo bona existimatione afficiatur [il diritto alla buona reputazione] PT 260, ius ut homini debiti honores tribuantur [il diritto ai dovuti onori] PT 281, ius ad reverentiam [il diritto al rispetto] GS no. 26; ius bonam famam suam honoresque sibi debitos habendi [il diritto alla buona reputazione e ai debiti onori] PT 282, ius ad bonam famam [il diritto al buon nome] GS no. 26; jeder besitzt das natrliche Recht auf die Ehre seines Namens, auf seinen Ruf und auf Achtung: unusquisque iure gaudet naturali ad sui nominis honorem, ad suam existimationem et ad observantiam [chacun jouit d'un droit naturel l'honneur de son nom, sa rputation et au respect] Cat. 2479; Eigentum Recht auf Eigentum: ius mancipii [il diritto di propriet] DR 92; ius possessionis [il diritto di propriet] LE n. 14; ius sibi possidendi [il diritto di propriet] SRS n. 31; das Recht auf Privateigentum: ius ad proprietatem privatam [il diritto alla propriet privata] LC no. 87, privati dominii ius [il diritto di propriet privata] LE n. 14, ius suscipiendi res easque privatim possidendi [il diritto alla propriet individuale] CA n. 43; das Recht auf Privateigentum kann nicht ohne die Verpflichtung fr das Gemeinwohl verstanden werden: ius ad proprietatem privatam nullo pacto concipi potest, quin secum ferat officia erga bonum commune [il diritto alla propriet privata non concepibile senza doveri rispetto al bene comune] LC n. 87; Elternschaft das Recht auf verantwortliche Elternschaft: ius ad responsabilem procreationem [il diritto alla procreazione responsabile] Cfl n. 5; Erholung Recht auf Erholung: ius ut homo sensus honesto levamento avocet [il diritto ad onesto svago dei sensi] MM 459 Erwerb Recht auf Erwerb: ius adipiscendi [il diritto a ...] PT 282; Recht auf den Erwerb des Lebensunterhalts: ius reperiendarum rerum quibus vita sustentatur [il diritto di procurarsi i mezzi di sostentamento] RN 662 Erziehung das Recht auf Erziehung: ius ad educationem [il diritto all'educazione] GE no. 1, ius ad educationem obtinendam [il diritto all'educazione] LC no. 72, Recht auf Erziehung in der Familie: ius parentum prolem in sinu familiae educandi [il diritto dei genitori di educare la prole in seno della famiglia] GS no. 52; ius ad determinandam rationem institutionis religiosae suis liberis tradendae [il diritto di determinare leducazione religiosa da impartirsi ai propri figli] DH n. 5; Existenz Recht auf Existenz: ad unumquemque iure pertinet, ut sit [ognuno ha il diritto all'esistenza] PT 281, ius vivendi [il diritto all'esistenza] PT 282; niemand kann vor seinem Dasein ein subjektives Recht auf Beginn seiner Existenz geltend machen: nemo vindicare potest, antequam exsistat, ius subiectivum ad exsistentiam inchoandam [nessuno pu rivendicare, prima di esistere, un diritto soggettivo ad iniziare l'esistenza] DoV I 6; Familie das Recht in einer geeinten Familie und in einem sittlichen Milieu zu leben, das fr die Entfaltung und Entwicklung der eigenen Persnlichkeit geeignet ist: ius in iuncta familia agendi aetatem et in loco propriae personae ad progressum apto [il diritto a vivere in una famiglia unita e in un ambiente morale, favorevole allo sviluppo della propria personalit] CA n. 47; Familiengrndung das Recht auf Familiengrndung: ius ad familiam condendam [il diritto a fondare una famiglia] GS no. 26; das Recht auf freie Grndung einer Familie und auf Empfang und Erziehung der Kinder durch verantwortlichen Gebrauch der eigenen Sexualitt: ius familiam libere condendi filiosque suscipiendi et instituendi, dum sexualitas pro officio adhibetur [il diritto a fondare liberamente una famiglia ed a accogliere e educare i figli, esercitando responsabilmente la propria sessualit] CA n. 47; Fortpflanzung das Recht auf Fortpflanzung: ius procreationis [il diritto alla procreazione] PP no. 37; der Mensch hat von Natur das Recht auf Ehe und Fortpflanzung: ius est homini a natura datum inire matrimonium prolemque procreare AAS 1970, 258; Recht auf Zeugung von

573

Anhang 1 - Recht
Nachkommenschaft: ius parentum prolem procreandi [il diritto dei genitori di generare la prole] GS no. 52 Freiheit das Recht, die Freiheit auszuben: ius ad exercitium libertatis [le droit l'exercice de la libert] Cat. 1738; Freizgigkeit das Recht auf Freizgigkeit: ius vel tenere vel mutare locum [la libert di movimento e di dimora] PT 263 Gewissensfreiheit das Recht auf Gewissensfreiheit: ius ad agendum iuxta rectam suae conscientiae normam [il diritto alla possibilit di agire secondo il retto dettame della sua coscienza] GS no. 26; ius libertatis conscientiae [il diritto alla libert di coscienza] RH no. 17, ius ad libertatem conscientiae [il diritto alla libert di coscienza] Cfl n. 39; die Menschen haben das Recht, nach ihrem Gewissen leben zu drfen und darin nicht behindert zu werden: homines iure gaudent ne impediantur in vita sua iuxta conscientiam agenda [gli esseri umani godono del diritto di non essere impediti di vivere secondo la propria coscienza] DH n. 13; Handlungsfreiheit das Recht auf wirtschaftliche Handlungsfreiheit: ius agendi cum libertate in re oeconomica [la libera iniziativa personale in campo economico] MM 427, ius ad agendi libertatem in re oeconomica [il diritto alla libert nel settore dell'economia] CA n. 24; das Recht auf wirtschaftliche Initiative: ius ad liberam industriam [il diritto all'iniziativa] CA n. 24; das Recht, Initiativen im wirtschaftlichen Bereich zu ergreifen: ius propria ineunda coepta rebus in oeconomicis [il diritto di prendere iniziative in materia economica] SRS no. 15; das Recht auf unternehmerische Initiative: ius ad propria incepta oeconomica [il diritto di iniziativa economica] SRS no. 15; das Recht auf freie wirtschaftliche Initiative: ius in re oeconomica incepta ineundi [il diritto alliniziativa economica] SRS n. 42; Heimat Recht auf Heimat: ius patriae fruendae - AAS 1969, 617 Information das Recht auf Information: ius ad informationem [il diritto all'informazione] IM no. 5; das Recht auf die erforderliche Information: ius ad congruam informationem [il diritto alla necessaria informazione] GS no. 26 Intimitt das Recht auf Intimitt: ius intimitatis vitae [il d^ Augenblick der Empfngnis an bis zum Tod: ius ad vitam et ad corporis integritatem quo unaquaeqe creatura humana gaudet a conceptionis momento usque ad mortem [il diritto alla vita e all'integrit fisicia di ogni essere umano dal momento del concepimento alla morte] DoV III; Irrtum das angebliche Recht auf Irrtum: praesumptum ad errorem ius [le droit suppos l'erreur] Cat. 2108; Kind das Recht, ein Kind zu haben: ius ad filium habendum [il diritto ad avere un figlio] DoV II B 8; ein Recht im wahren und eigentlichen Sinn auf das Kind widerspricht dessen Wrde und dessen Natur: verum ac proprium ius ad filium, ipsius filii dignitati atque naturae adversatur [un vero e proprio diritto al figlio sarebbe contrario alla sua dignit e alla sua natura] DoV II B 8; das Recht auf das Kind: ius ad filium [le droit l'enfant] Cat. 2378; Koalitionsfreiheit das Recht, Gewerkschaften zu grnden: ius opificum collegia excitandi [il diritto di costituire sindacati] SRS no. 15 Kultur das Recht auf Kultur: ius ad culturae beneficia [il diritto alla cultura] GS no. 60, ius ad culturam [il diritto alla cultura] LC no. 92 Leben das Recht auf Leben: ius vitae [il diritto all'esistenza] PT 259, ius in vitam [il diritto all'esistenza] PT 264, ius vivendi - DDAP no. 11, ius ad vitam [il diritto alla vita] LC no. 57; das unantastbare Recht eines jeden Menschen auf Leben: inviolabilis vitae ius in unoquoque homine [linviolabile diritto alla vita di ogni uomo] EV n. 16; das Recht auf das eigene Leben: ius possidendi suam vitam - DDAP no. 8; das Recht auf ein menschenwrdiges Leben: ius vitam exigendi homine dignam [il diritto a una vita dignitosa] PT 296; auf dem Recht auf Leben beruhen alle anderen unveruerlichen Rechte des Menschen: iure ad vitam omnia cetera inalienabilia hominis iura fulciuntur [sul diritto alla vita si fondano tutti gli altri diritto inalienabili dell'essere umano] EV n. 101; das ursprngliche und grundlegende Recht des Menschen auf Leben: hominis primarium et fundamentale ius ad vitam [il diritto primario e fondamentale dell'uomo alla vita] DoV intr. n. 1; die Unverletzlichkeit des Rechts auf Leben: indoles inviolabilis iuris ad vitam [l'inviolabilit del diritto alla vita] DoV intr. n. 4; das Recht auf das Leben schtzen: ius ad vitam tueri [difendere il diritto alla vita] Cfl n. 38; Leben und krperliche Unversehrtheit das Recht auf krperliche Unversehrtheit: ius integritatis corporis [il diritto all'integrit fsica] PT 259; das Recht auf Leben und auf leibliche Unversehrtheit jedes menschlichen Wesens von Augenblick der Empfngnis an bis zum Tod: ius ad vitam et ad corporis integritatem quo unaquaeqe creatura humana gaudet a conceptionis momento usque ad mortem [il diritto alla vita e all'integrit fisicia di

574

1. nominale Verbindungen
ogni essere umano dal momento del concepimento alla morte] DoV III; Lebensqualitt das Recht auf eine menschenwrdige Lebensqualitt: ius dignae vitae rationis [il diritto a una degna qualit di vita] ReP n. 2; Lebensstand Recht auf freie Wahl des Lebensstandes: ius ad statum vitae libere eligendum [il diritto di scegliere liberamente lo stato di vita] GS no. 26; Lebensunterhalt das Recht auf Lebensunterhalt: ius ad vitam eiusque sustentationem [il diritto alla vita ed alla sussistenza] LE n. 18; das Recht, an der Arbeit zur Erschlieung der Gter der Erde teilzunehmen und daraus den Lebensunterhalt fr sich und die Seinen zu gewinnen: ius opus faciendi, ut terrae bona recte percipiantur atque ex ipsa eveniat sustentatio cuiusque et eius necessariorum [il diritto a partecipare al lavoro per valorizzare i beni della terra ed a ricavare da esso il sostentamento proprio dei propri cari] CA n. 47; Lohn Recht auf Lohn und auf Verfgung ber den Lohn: ius exigendae mercedis et collocandae ubi quisquam velit [il diritto di esigere e dinvestire come vuole la dovuta mercede] RN 642; das Recht auf einen gerechten Lohn: ius aequae accipiendae mercedis [il diritto ad un'equa remunerazione] OA n. 14; das Recht auf angemessene Entlohnung: ius iustam mercedem percipiendi [il diritto al giusto salario] LE n. 8; Muttersprache das Recht auf die Muttersprache und die Wahrung des geistigen Erbe: ius nativi sermonis et patrimonii spiritualis servandi - AAS 1969, 619 Mutterscho das Recht, nach der Zeugung im Mutterscho heranzuwachsen: ius sub praecordiis matris crescendi postquam vita est concepta [il diritto a crescere sotto il cuore della madre dopo essere generato] CA n. 47; Niederlassung das Recht auf Niederlassung: ius in aliis civitatibus domicilium suum collocare [il diritto di stabilirsi in altre Comunit politiche] PT 263 Nutzung der Gter der Schpfung das gemeinsame Recht aller auf die Nutzung der Gter der Schpfung: communis omnium ius ad bona totius creationis adhibenda [il diritto di tutti ad usare i beni dell'intera creazione] LE n. 14, das Recht auf gemeinsamen Gebrauch der Gter: ius communis usus bonorum [il diritto all'uso comune dei beni] LE n. 14; Persnlichkeit das Recht an der eigenen Persnlichkeit: ius sui possidendi - QDAP no. 8; das Recht auf Entfaltung der Persnlichkeit: ad unumquemque pertinet ut proficiat [ognuno ha il diritto al proprio sviluppo] PT 281, ius progrediendi [il diritto al proprio sviluppo] PT 282 Privatsphre das Recht auf Schutz der Privatsphre: ius ad vitae privatae protectionem [il diritto alla salvaguardia della vita privata] GS no. 26, ius vitae privatae quod intimum familiarum atque singulorum circulum defendit CeP n. 42; Religionsfreiheit das Recht auf Religionsfreiheit: ius ad libertatem religiosam [il diritto alla libert religiosa] DH n. 2, ius ad libertatem in re religiosa [il diritto alla libert in materia religiosa] DH no. 7, ius religionem privatim publiceque profiteri [il diritto di culto di Dio privato e pubblico] PT 260, ius ad iustam libertatem in re religiosa [il diritto alla giusta libert in campo religioso] GS no. 26, ius libertatis religiosae [il diritto alla libert religiosa] RH no. 17, ius religiosae libertatis [il diritto alla libert religiosa] SRS no. 15, ius ad libertatem religiosam [il diritto alla libert religiosa] SRS n. 42; Respekt das Recht auf Respekt: ius ut (homines) cum reverentia considerentur [il diritto di essere rispettato] Cfl n. 39; Ruhe und Erholung das Recht auf Ruhe und Erholung: ius requietis [il diritto al riposo] LE n. 19; Selbstbestimmung das Recht der freien Selbstbestimmung: ius de se libere decernendi [il diritto di disporre liberamente di s] CA n. 20; Selbstverteidigung das Recht auf Selbstverteidigung: ius legitimae defensionis [il diritto alla legittima difesa] GS no. 79 soziale Sicherheit das Recht auf Sicherheit der Person des Arbeitnehmers und seiner Familie: ius securitatem ipsi opifici eiusque familiae tribuendi [il diritto alla sicurezza della persona del lavoratore e della sua famiglia] LE n. 8; Streik Streikrecht: ius operistitii [il diritto allo sciopero] LE n. 20; Teilhabe das Recht auf Teilhabe am politischen und ffentlichem Leben: ius ad participandam vitam publicam et politicam [il diritto alla partecipazione alla vita pubblica e politica] Cfl n. 5; Teilnahme das Recht, am Aufbau der Gesellschaft teilzunehmen: ius communicandi ipsam societatis aedificationem [il diritto di participare alla costruzione della societ] SRS no. 15

575

Anhang 1 - Recht
Untersttzung das Recht auf finanzielle Untersttzung: ius ad oeconomica publica subsidia [il diritto di essere aiutato economicamente] LC no. 94 Vereinigungsfreiheit das Recht, Vereinigungen zu bilden: ius sodalitates ineundi [il diritto di associazione] DR 85, ius sese consociandi, nempe ineundi coetus vel societates [il diritto di associarsi, cio di formare associazioni o unioni] LE n. 20; ius libere sese congregandi [la libert di associarsi] SRS no. 15; das Recht der Arbeiter, Vereinigungen zu grnden ist ihnen von Natur gegeben: ius a natura datum est operariis, ut corporati in societates coeant [ai lavoratori va riconosciuto come naturale il diritto di dar vita ad associazioni] MM 406; das Recht, Vereinigungen zu bilden, ist den Menschen von Natur gegeben: privatas societates inire concessum est hominibus natura [il diritto d'unirsi in societ, l'uomo l'ha da natura] RN 665; das Recht auf freie Vereinigung verweigern: ius denegare ineundi libere consociationes [negare il diritto alla libera associazione] LE n. 21; Wahl der Schule den Eltern steht das Recht zu, die Schule zu whlen, in die sie ihre Kinder schicken mchten: parentum ius est scholas eligere, quibus filios suos docendos tradant [ ai genitori che spetta il diritto di scegliere la scuola a cui mandare i propri figli] LC n. 94; Wahrheit das Recht die Wahrheit frei zu suchen: ius veritatem libere exquirendi [il diritto di muoversi liberamente nella ricerca della verit] PT 295; das Recht, seinen Verstand und seine Freiheit in der Suche und Erkenntnis der Wahrheit zur Reife zu bringen: ius augendi proprium intellectum propriamque libertatem in veritate anquirenda et ea cognoscenda [il diritto a maturare la propria intelligenza e la propria libert nella ricerca e nella conoscenza della verit] CA n. 47; das Recht auf Mitteilung der Wahrheit ist nicht bedingungslos: ius ad communicationem veritatis absolutum non est [le droit la communication de la vrit n'est pas inconditionnel] Cat. 2488; Wrde das Recht auf Wrde: ius ad dignitatem [il diritto alla dignit] LC no. 57; Zeugung von Nachkommenschaft Recht auf Zeugung von Nachkommenschaft: ius parentum prolem procreandi [il diritto dei genitori di generare la prole] GS no. 52

1.2 Grundrechte der Staaten und Vlker


Identitt das Recht eines jeden Volkes auf seine Identitt: cuiusque populi ius ad propriam identitatem [il diritto di ogni popolo alla propria identit] SRS no. 21 Freiheit das Recht eines Staates auf die innere Freiheit: ius rem publicam libere administrandi [il diritto al rispetto della libert nel campo politico] PT 290

1.3. andere nominale Verbindungen


Achtung die Achtung von Rechten: iura colenda [il rispetto dei diritti] RH no. 17; die Achtung vor den Rechten der anderen: iurium aliorum observantia [il rispetto dei diritti altrui] RH no. 15 andere Rechte anderer: iura aliorum [i diritti altrui] CIC vig. can. 223 1; Anerkennung die Anerkennung eines Rechts: iuris agnitio [il riconoscimento di un diritto] EV n. 2; fr die gerechte Anerkennung der legitimen Rechte der Arbeiter kmpfen: contendere ut aequa ratione agnoscantur iura legitima opificum [lottare per un equo riconoscimento dei legittimi diritti dei lavoratori] LC n. 13; Aufgabe die Aufgabe eines Rechts: dimissio iuris - CIC abr. can. 1484 Ausdruck das Recht ist der juristische Ausdruck der Gerechtigkeit: ius est legalis expressio iustitiae [il diritto l'espressione giuridica della giustizia] LC n. 45; Ausbung die Ausbung eine Rechts: exercitium iuris - CIC abr. can. 18, iuris usus [el ejercicio del derecho] DN 266, usus seu exercitium iuris [l'uso o l'esercizio di un diritto] QA 192, iuris exercitatio [l'esercizio di un diritto] OA n. 14; die Ausbung der Rechte: exercitium iurium [l'esercizio dei diritti] CIC vig. can. 18; jemanden in der Ausbung seiner Rechte behindern: alterum in suis iuribus interpellare [costiuire un ostacolo od una minaccia per l'esercizio dei diritti] PT 274; die Ausbung des Rechts regeln: iura componere [disciplinare] PT 274; die Ausbung eines Rechts untersagen: iuris exercitionem inhibere [inibire l'eserczio di un diritto] CIC vig. can. 1496 2; bei der Ausbung der Rechte sind die Rechte der anderen zu beachten: in iuribus suis exercendis singuli homines obligantur rationem habere iurium aliorum [nel esercizio dei diritti i singoli esseri umano sono tenuti ad avere riguardo ai diritti altrui] DH n. 7; die

576

1. nominale Verbindungen
Ausbung eines Rechts ist gewissen umgrenzenden Normen unterworfen: iuris usus quibusdam normis moderantibus obnoxius est [luso di un diritto soggetto ad alcune norme che lo regolano] DH n. 7; Autoritt die geschwchte Autoritt des Rechts: imminuta iuris auctoritas - QP 601; dem Recht seine Autoritt zurckgeben: suam auctoritatem iuri redintegrare [restituire al diritto la sua integrit] LC no. 11 Beeintrchtigung die Beeintrchtigung eines Rechts: deminutio iuris [la diminuzione di un diritto] RN 646 Bejahung die Bejahung von Rechten: affirmatio iurium [l'affermazione dei diritti] LC no. 1 Besttigung die Besttigung eines Rechts: approbatio iuris - QC 10 Bewutsein ein klareres Bewutsein von den Rechten der Arbeiter: conscientia circa iura operariorum acuitur [una presa di coscienza pi netta circa i diritti dei lavoratori] LE n. 8; Billigkeit nach Recht und Billigkeit: ex aequo et bono [secondo il giusto e l'onesto] CIC vig. can. 122 no. 1, servatis iuris praescriptis cum aequitate applicandis [le disposizioni di legge da applicare con equit] CIC vig. can. 221 2; Eindringen ein Eindringen in die Rechte und Pflichten, die den Eltern vor allen anderen zustehen: praevaricatio iurium et officiorum, quae ad parentes prae ceteris pertinent [una prevaricazione sui diritti e doveri prioritari dei parenti] DoV I 2; Einschrnkung die Einschrnkung eines Rechts: circumscriptio iuris [la limitazione di un diritto] SRS no. 15, coarctatio iuris [la limitazione di un diritto] SRS no. 15 Erlschen das Erlschen eines Rechts: iuris extinctio [l'estinguersi di un diritto] CIC vig. can. 1484 2; mit Erlschen des Rechts: resoluto iure [venuto meno il diritto] CIC vig. can. 33 2; Funktion die soziale Funktion des Rechts: iuris sociale munus [la funzione sociale del diritto] MM 406 Gebrauch der rechte Gebrauch eines Rechts: iuris rectum exercitium [il retto esercizio di un diritto] IM no. 5 Gegenstand der Gegenstand eines Rechts: iuris obiectum [l'oggetto di un diritto] CA n. 31; Grenze dem Recht sind bestimmte Grenzen gesetzt: ius definitis continetur terminis CeP n. 42; Inhaber der Inhaber des Rechts: qui iure pollet + gen. [chi gode del diritto di] CIC vig. can. 161 2, iure instructus [soggetto di un diritto] PT 270, subiectum iuris [il soggetto di un diritto] CIC vig. can. 310 Kraft das Recht auer Kraft setzen: ius infirmare - VN 292 Leugnung die Leugnung eines Rechts: negatio iuris [la negazione di un diritto] SRS no. 15 Magabe nach Magabe des Rechts: ad normam iuris [a norma del diritto] SCo. no. 22 Name im Namen der Rechte der individuellen Freiheit: obtentu singularis iurium libertatis [in nome dei diritti della libert individuale] EV n. 4; Natur die Rechte, die sich aus der Natur des Menschen ergeben: iura quae natura homini sunt consentanea [i diritti dell'uomo, che gli sono connaturali] LE n. 16; Nichtanerkennung die Nichtanerkennung eines Rechts: iuris neglectus [il misconoscimento di un diritto] EV n. 71; die Nichtanerkennung des Rechts auf Leben: iuris vitae negatio [il misconoscimento del diritto alla vita] EV n. 72; Quelle eine Quelle von Rechten: fons iurium [una sorgente di diritti] LE n. 16; die Quelle dieser Rechte: fons talium iurium [la fonte di questi diritti] CA n. 47; Rahmen im Rahmen des allgemeinen Rechts: intra ambitum iuris universalis [entro l'ambito del diritto universale] CIC vig. can. 638 1; Rcksicht die Rcksicht auf die objektiven Rechte der Arbeitnehmer: observantia obiectivorum iurium hominis labori dediti [il riguardo per i diritti oggettivi dell'uomo di lavoro] LE n. 17; ohne Rcksicht auf die Rechte der anderen: iuribus aliorum contemptis [senza riguardo ai diritti dell'altro] CA n. 44; Schranken einem Recht Schranken setzen: limites definire quibus ius sit circumscriptum [definire i lmiti coi quali il diritto viene circoscritto] QA 193; die ueren Schranken eines Rechts: exteriores positi fines iuris [il limite esterno del diritto] EV n. 69;

577

Anhang 1 - Recht
Schutz der Schutz der Rechte: tutamen iurium [la tutela dei diritti] GS no. 73, tuitio iurium [la protezione dei diritti] GS no. 75; der Schutz der Rechte der Angeklagten: iurium accusatorum tutela [la tutela dei diritti degli accusati] VS n. 101; Sicherung der legitime Einsatz zur Sicherung der Rechte: iusti conatus in tuto collocandi iura [i giusti sforzi per assicurare i diritti] LE n. 20; System ein System von Einzelrechten: summa iurium particularium [un sistema di diritti particolari] LE n. 19; Trger Trger von Rechten und Pflichten: subiecta obligationum et iurium [soggetti di obblighi e di diritti] CIC vig. can. 113 2 Verhltnis das wohlabgewogene Verhltnis der Rechte und Pflichten: temperatio iurium atque officiorum [il temperamento dei diritti e dei doveri] DI 4; Verkehrung eine Verkehrung des Rechts: iuris ipsius vitium [una distorsione del diritto] CA n. 13; Verletzung die Verletzung des Rechtes anderer: laesio iuris aliorum [la lesione del diritto altrui] DH n. 4; Verteidigung die Verteidigung der Rechte: iurium vindicatio [la reivindicacin de estos derechos] FiC 196, defensio iurium [la difesa dei diritti] LC no. 77; der Zusammenschlu von Menschen zur Verteidigung der ihnen zustehenden Rechte: consociatio hominum, suorum iurium vindicandorum causa [l'unione degli uomini per assicurarsi i diritti che loro spettano] LE n. 20; Vertrauen das Vertrauen in das Recht: fiducia in iure posita [la fiducia nel diritto] LC n. 15; Verwirklichung die Verwirklichung der Rechte: exsecutio iurium [la realizzazione dei diritti] LE n. 17; die Verwirklichung eines Rechts frdern: iuris effectionem expedire [facilitare la realizzazione di un diritto] PP no. 22; Vorrang bei einem Konflikt der Gesetze hat das staatliche Recht den Vorrang: in conflictu legum ius civile praevalet Syll. V no. 42 Zusammenhang ein Recht in den Zusammenhang mit anderen Rechten und Pflichten stellen: inter cetera iura et officia illud ius reponere [proclamare un diritto nel contesto degli altri diritti e doveri] CA n. 9;

2. adjektivische Verbindungen
absolut ein absolutes Recht: ius absolutum [un diritto assoluto] PP no. 26, ein absolutes, unbegrenztes und durch keine soziale Verpflichtung beschrnktes Recht: ius absolutum quod nec fines nec conexum sociale munus accipit [un diritto assoluto senza limiti n obblighi sociali corrispondenti] PP no. 26; ein Recht als absolut verstehen: ius affirmare veluti absolutum [sostenere un diritto come un qualcosa di assoluto] LE n. 14; angeboren ein angeborenes Recht: ius nativum [un diritto originale] FC no. 36 [un diritto nativo] CIC vig. can. 747 1; angeborene Rechte: iura ingenita [diritti innati] LE n. 22; alt altes Recht wiedergeben: ius vetus referre [riportare il diritto antico] CIC vig. can. 6 2 ausschlielich ein ausschlieliches Recht: ius privativum - ASS 28, 259, ius exclusivum [un diritto esclusivo] CIC vig. can. 1401, ius unicum [un esclusivo diritto] LE n. 14; er hat das ausschlieliche Recht: ei privative ius est - CIC abr. can. 1038 2; erblich das Recht ist erblich: ius hereditarium evadit - CIC abr. can. 1470 1 erstrangig das erstrangige Recht: ius primarium [il diritto primario] CIC vig. can. 1136 erworben ein erworbenes Recht: ius acquisitum [un diritto acquisito] GS no. 76 frher das frhere Recht: antecedens ius [il diritto anteriore] DIM 53; fundamental ein fundamentales Recht: primarium ius [un diritto fondamentale] EV n. 5; die fundamentalen Rechte der Person: iura personae principalia [i fondamentali diritti della persona] LE n. 16; gegenseitig die gegenseitigen Rechte und Pflichten: pariter iura pariter officia [i vicendevoli diritti] PT 265 gleich gleiches Recht fr alle: eademque omnibus iura competunt [gli stessi diritti per tutti] LC no. 8; die gleichen Rechte und Wirkungen haben: eadem iura eosdem effectus parere [essere equiparato per i diritti e

578

2. adjektivische Verbindungen
gli effetti] DAS 302; es ist unwahr, da alle in der menschlichen Gesellschaft gleichen Rechtes seien: turpiter ii errant, qui effutiant quibuslibet civibus aequalia esse in civili societate iura [non vero che tutti abbiano uguali diritti nella societ civile] DR 81; gltig allgemein gltige Rechte: iura generalia [diritti universali] PT 259; nach staatlichem Recht gltig: civiliter validus [civilmente valido] CIC vig. can. 1296 heilig heilige Rechte: sacrosancta iura [los sacrosantos derechos] DN 262 hher von einem untergeordneten Gesetzgeber kann ein hherem Recht widersprechendes Gesetz nicht gltig erlassen werden: a legislatore inferiori lex iuri superiori contraria valide ferri nequit [da parte del legislatore inferiore non pu essere data validamente una legge contraria al diritto superiore] CIC vig. can. 135 2; individuell individuelle Rechte: iura individualia [diritti individuali] LC no. 76 legitim legitime Rechte: aequa iura [i giusti diritti] LE n. 20; moralisch moralische Rechte: moralia iura [diritti morali] LE n. 16; natrlich natrliche Rechte: iura quae homini natura dedit - LP 612, iura nativa [diritti naturali] GE no. 6, iura quae natura homini sunt consentanea [diritti connaturali] LE no. 16, iura ingenita [diritti innati] LE no. 22, iura naturalia [diritti naturali] LC no. 73 objektiv objektives Recht: obiectivum ius [il diritto obiettivo] RH no. 17; die obiektiven Rechte: obiectiva iura [gli oggettivi diritti] LE n. 17; notwendig das Recht mit dem Notwendigen vereinbaren: ius componere cum exigentiis [comporre i diritti con le esigenze] GS no. 51 positiv positivum ius [il diritto positivo] CIC vig. can. 1619 sicher seiner Rechte sicher sein: de suis iuribus securus esse [essere sicuro dei suoi diritti] RH no. 17 souvern die souvernen Rechte: suprema iura [i diritti sovrani] LE n. 18; sozial soziale Rechte: iura socialia [diritti sociali] LC no. 76 spezifisch spezifische Rechte: certa iura [specifici diritti] LE n. 15; staatlich staatliches Recht: civitatis ius [il diritto del paese] CIC vig. Can. 1558 2, ein staatliches Recht: ius civile [un droit civil] Cat. 2108; nach dem jeweiligen staatlichen Recht: suae civitatis iure [secondo il diritto del loro paese] CIC vig. can. 1558 2; nach staatlichem Recht gltig: civiliter validus [civilmente valido] CIC vig. can. 1296 strikt striktes Recht: districtum ius [la stretta giustizia] DR 91 subjektiv subjektive Rechte: iura subiectiva [diritti soggettivi] CIC praef. XXII; unangetastet das Recht bleibt unangetastet: ius integrum manet alicui [il diritto resta a qc.] CIC vig. can. 1687 2; unantastbar ein Recht fr unantastbar erklren: ius integrum esse iubere - GdC 387; ein Recht als unantastbar verstehen: ius affirmare veluti inviolabile [sostenere un diritto come un qualcosa di intoccabile] LE n. 14; das unantastbare Recht eines jeden Menschen auf Leben: inviolabilis vitae ius in unoquoque homine [linviolabile diritto alla vita di ogni uomo] EV n. 16; unbedingt ein unbedingtes Recht: ius nulli condicioni obnoxium [un diritto incondizionato] PP no. 23 unbeschrnkt ein unbeschrnktes Recht: ius nullis circumscriptum limitibus - Syll. VI no. 39, ius absolutissimum - QP 600 unvernderlich ein unvernderliches Recht: ius nulla hominum vi ausuque mutabile - VN 292 unveruerlich ein unveruerliches Recht: ius quod mancipari nullo modo potest [un diritto inalienabile] PT 259, ius proprium et perpetuum [un inalienabile diritto] PT 264, ius quod abalienari nequit [un diritto inalienabile] AA no. 8, ius nec permutandum nec alienandum [un diritto insostituibile ed inalienabile] FC no. 36, ius quod omnino non potest abalienari [un diritto che del tutto inalienabile] FC no. 40, ius quod auferri non potest [un diritto inalienabile] ReP n. 33; die Bejahung der unveruerlichen Rechte der Person und der Vlker: affirmatio iurium inalienabilium personae et populorum [l'affermazione dei diritti inalienabili della persona e dei popoli] LC n. 1;

579

Anhang 1 - Recht
unverletzlich ein unverletzliches Recht: ius integerrimum [un diritto inviolabile] MM 451, ius inviolabile [un diritto inviolabile] PT 259, ius quod violari non potest [un diritto inviolabile] ReP n. 33; die unverletzlichen Rechte der menschlichen Person: inviolabilia humanae personae iura [i diritti inviolabili della persona umana] DH n. 1; unverlierbar ein unverlierbares Recht: ius quod amitti non potest [un diritto che non viene meno] PT 286 unversehrt ein Recht unversehrt wahren: ius tueri incolume - QP 606 ursprnglich ein ursprngliches Recht: ius primigenum [un ordinamento giuridico originale] GS no. 74, nativum ius [un diritto nativo] IM n. 3, ius primarium [un diritto primario] FC no. 36 voll mit vollem Recht: merito quidem [meritatamente] LP 608, uti par est [com' giusto] AA n. 1; vorrangig ein vorrangiges Recht: ius primarium [un diritto primario] CIC vig. can. 1136; vorstaatlich vorstaatliches Recht: ius quod minime pendet a republica [un diritto indipendente dallo Stato] RN 649 weitergehend weitergehende Rechte: potiora iura [pi ampi diritti] CIC vig. can. 1276 1 wahr und eigen wahre und eigene Rechte: persincera iura [veri e propri diritti] EV n. 18; wesentlich ein wesentliches Recht: ius essentiale [un diritto essenziale] FC no. 36, principale ius [un diritto essenziale] EV n. 74; wohlerworben ein wohlerworbenes Recht: ius quaesitum [un diritto acquisito] CIC vig. can. 4; die wohlerworbenen Rechte der einzelnen: iura quaesita privatorum [i diritti privati acquisiti] PP no. 23; die wohlerworbenen Rechte Dritter verletzen: iura aliis quaesita laedere [ledere i diritti acquisiti] CIC vig. can. 36 1;

3. verbale Verbindungen
ableiten ein Recht von etwas ableiten: ius mutuari ab aliquo QAM 370, ius ducere ab aliquo [il diritto scaturisce di q.c.] PT 262; das Recht wird von etwas abgeleitet: ius pendet ab aliquo - QC 8 ablsen ein Recht ablsen: canona redimere - CIC abr. can. 1542 1 abschaffen ein Recht abschaffen: ius delere - QC 10, ius elidere [abolire il diritto] QA 194, ius everti [eliminare il diritto] MM 429, ius supprimere [abolire il diritto] CD no. 28 achten ein Recht achten: ius colere [rispettare il diritto] PT 274, ius servare [rispettare il diritto] GS no. 75; die Rechte eines jeden achten: uniuscuiusque iura observare [respecter les droits de chacun] Cat. 1807; Rechte nur formal achten: iura externa tantum colere observantia [un rispetto puramente formale dei diritti] OA n. 23; solche Vereinbarungen mssen auch das Recht der Emigranten und ihrer Familien achten: in quibus quidem pactionibus observanda et protegenda semper sunt iura migrantium eorumque familiae [tali accordi devono rispettare il diritto degli emigrati e delle loro famiglie] LC n. 85; anerkennen ein Recht anerkennen: ius recognoscere - Syll. V no. 45, ius fateri [riconoscere il diritto] PT 265, ius agnoscere [riconoscere il diritto] GS no. 75; ein Recht nicht anerkennen: ius non ponere - MM 427; ein Recht durch die staatliche Gesetzgebung anerkennen: ius civiliter agnoscere [reconnatre un droit civilement] Cat. 1738; anmaen sich jemandes Rechte anmaen: in alicuius iura involare [usurpare i diritti di qc.] SP 147; sich ein Recht anmaen ber jemanden: quicquam sibi arrogare iuris in aliquem [arrogarsi competenza alcuna su qc.] RN 665 aufheben ein Recht aufheben: ius resolvere - CIC abr. can. 183 2, ius tollere - PT 285 aufleben aufleben: ein Recht lebt wieder auf: ius revigescit CIC abr. can. 1469 3 ausgleichen Rechte ausgleichen: iura moderari [comporre armonicamente i diritti] PT 274, iura inter se componere [comporre i diritti] PT 274

580

3. verbale Verbindungen
ausben ein Recht ausben: iure frui [esercere il diritto] MM 406, ius colere [esercitare il diritto] PT 265, ius servare [l'esercizio di un diritto] PT 274, ius persequi [l'esercizio di un diritto] PT 274, iure fungi [l'esercizio di un diritto] PT 275, ius tueri [l'esercizio di un diritto] PT 276, ius vindicare [esercitare un diritto] PT 294, ius exercere [esercitare un diritto] CIC vig. can. 161 2; beanspruchen Rechte beanspruchen: sibi vindicare iura [rivendicare diritti] CIC vig. can. 1222 2; behaupten die behaupteten Rechte: iura asseverata - SP 437; bejahen ein Recht bejahen: ius asserere [affermare un diritto] EV n. 2; berauben jemanden der Rechte berauben: civem iuribus spoliare [frodare l'uomo dei diritti] DR 79, aller Rechte beraubt werden: omnibus iuribus privari [essere privato dei diritti] RH no. 17 berhren alle Bereiche, in denen ihre Rechte berhrt werden: omnes provinciae in quibus eorum iura aguntur [tutti i settori nei quali entrano in causa i loro diritti] LE n. 20; beschdigen die Rechte des Staates knnen dadurch nicht beschdigt werden: ex hoc reipublicae iuribus nullum damnum obvenire potest [nessun danno pu venire ai diritti dello Stato] DIM 62; beschrnken ein Recht beschrnken: ius coercere - VN 286, Rechte beschrnken iura coangustare [imponer restricciones a derechos] FiC 193 beseitigen ein Recht beseitigen: ius abolere [annientare il diritto] RN 663, ius auferre [supprimere il diritto] QA 193, ius delere [supprimere il diritto] MM 406 besttigen ein Recht besttigen: ius affirmare [l'affermazione di un diritto] GS no. 41 bestehen Rechte und Pflichten bestehen zwischen: mutua iura et officia intercedunt inter ... [l'uno rispetto all'altro soggetto di diritti e di doveri] PT 279; feststellen, da das Recht des Klgers nicht feststeht: pronuntiare non constare de iure actoris [sentenziare che non consta del diritto dell'attore] CIC vig. can. 1608 4 bestimmen vom Recht zu bestimmen: iure determinandum [da determinarsi per legge] PO no. 21; wenn im Recht bestimmt wird, da: cum iure statuatur + aci [cuando dal diritto stabilito che + cong.] CIC vig. can. 127 1; bestreiten ein Recht bestreiten: ius denegare - QC 10; bestrittene Rechte: iura in discrimen vocata [diritti contestati] ASS 15, 592 brechen das Recht brechen: ius frangere - VN 282 einfordern ein Recht einfordern: ius vindicare [rivendicare il diritto] LC no. 84 einfhren keine Gewohnheit erlangt die Kraft eines Gesetzes, wenn sie nicht von einer wenigstens passiv gesetzesfhigen Gemeinschaft mit der Absicht, Recht einzufhren gebt wurde: Nulla consuetudo vim legis obtinet, nisi a communitate legis saltem recipiendae capaci cum animo iuris inducendi servata fuerit [nessuna consuetudine ottiene forza di legge, se non sar stata osservata da una comunit capace di almeno di ricevere una legge, con l'intenzione di introdurre un diritto] CIC vig. can. 25; einrumen ein Recht einrumen: ius tribuere [riconoscere un diritto] CIC vig. can. 1276 1; einschrnken ein Recht einschrnken: ius circumscribere [limitare il diritto] RN 645, ius resolvere - CIC abr. can. 183 2, ius coarctare [coartare un diritto] RH no. 17 [restringere un diritto] CIC vig. can. 36 1; entfallen das Recht entfllt: ius cessat - CIC abr. can. 1469 3 entsprechen jedem Recht entspricht eine Pflicht: cuidam iuri officium aliorum hominum respondet [ogni diritto comporta un rispettivo dovere] PT 264; Rechte, die der Pflicht entsprechen: iura quae congruunt officio [diritti che corrispondono all'obbligo] LE no. 15; entspringen das Recht entspringt aus ...: ius nascitur ab ... [il diritto scaturisce di ...] PT 262; Rechte, die der wesenhaften Wrde des Menschen als Person entspringen: iura quae hominis veluti personae ex essentia ipsa profluunt [diritti che derivano dall'essenziale dignit di persona dell'uomo] CA n. 11; entstehen Rechte entstehen: iura enascuntur [nascono diritti] LE no. 15; entziehen ein Recht entziehen: ius adimere [abolire il diritto] RN 645

581

Anhang 1 - Recht
erhalten das Recht bleibt erhalten: ius perseverat [il diritto perdura] DH n. 2; erkennen ein Recht erkennen: ius detegere [la scoperta di un diritto] GS no. 41 erlschen das Recht erlischt: ius exstinguitur - CIC abr. can. 1470 1 erneuern ein Recht erneuern: ius restituere [repristinare un diritto] PT 274 erwerben ein Recht erwerben: ius quaerere [acquistare un diritto] RN 642, ius acquirere - CIC abr. can. 181 3; sie knnen Rechte und Vermgen erwerben: iura et bona acquirere possunt [possono acquisire diritti e beni] CIC vig. can. 310 festlegen ein Recht festlegen: ius componere [comporre un diritto] PT 275 festsetzen das neue Recht festsetzen: sancire ius novum - QAM 371; nur sofern dies fr bestimmte Flle im Recht festgesetzt ist: nisi quatenus id determinatis pro casibus iure statuatur [se non in quanto ci stabilito dal diritto per casi determinati] CIC vig. can. 130; wenn nicht etwas anders im Recht festgesetzt ist: nisi aliud iure statuatur [se non stabilito altro dal diritto] CIC vig. can. 139 1; feststehen ein Recht steht fest: de iure constat [consta del diritto] CIC vig. can. 1608 4; frdern ein Recht frdern: ius provehere [promuovere un diritto] PT 274, ius promovere [promuovere un diritto] GS no. 75, ius provehere [promuovere un diritto] EV n. 2; garantieren ein Recht garantieren: ius in tuto ponere [essere garanzia di un diritto] MM 428; verfassungsmig garantierte Rechte: iura lege fundamentali rei publicae statuta [diritti costituzionalmente garantiti] LC no. 76 gehen um es geht um die Rechte des arbeitenden Menschen: iura hominis labori addicti aguntur [si tratta dei diritti dell'uomo del lavoro] LE n. 23; gelten ein Recht gilt: bis jetzt galt in Rom ein spezielles Recht: ad hoc tempus peculiare in Urbe obtinebat ius AAS 1968, 377; kraft geltenden Rechts: vi iuris vigentis AAS 1966, 767; geltend machen ein Recht geltend machen: ius obtinere [far valere un diritto] MM 450, ius reposcere [far valere un diritto] PT 268, ius vindicare [far valere un diritto] PT 273 [rivendicare un diritto] CIC vig. can. 221 1; genieen ein Recht genieen: iure frui [godere di un diritto] CD no. 20 [fruire di un diritto] OE no. 3 gewhren ein Recht gewhren: ius tribuere - DDAP no. 10 gewhrleisten Rechte gewhrleisten: iura praestare [garantire diritti] [proclamare diritti] LE n. 16 [assicurare i diritti] LE n. 20; das Recht ist gewhrleistet: ius sartum tectumque est [il diritto assicurato] LC no. 93, da diese Rechte gewhrleistet bleiben: ut haec iura sarta serventur [affinch siano sanciti e difesi questi diritti] AA no. 11 haben das Recht haben: iure pollere [avere il diritto] DR 79; das Recht haben, zu: iure frui + grd. - CIC abr. can. 2393, iure gaudere + grd [tener derecho a] FiC 196, iure gaudere, ut [avere il diritto a] PT 260 [avere il diritto di] CIC vig. can. 219, ius habere + grd. [avere il diritto di] CIC vig. can. 793 1; jemand hat das Recht zu: alicui iure integrum est, ut [ha il diritto di] PT 261, alicui integrum est, ut [ha il diritto di] CIC vig. can. 212 3, alicui integrum est + inf. [ha il diritto di] CIC vig. can. 901, alicui ius est, ut [ha il diritto di] CIC vig. can. 213; der alle Rechte und Pflichten eines Dizesanbischofs hat: qui omnibus gaudet iuribus Episcoporum dioecesanorum eorundemque obligationibus tenetur - AAS 1986, 483 herstellen Rechte wieder herstellen: iura redintegrare - SP 436; innewohnen Rechte die dem Leben der politischen Gemeinschaft als solcher innewohnen: iura ad vitam communitatis politicae pertinentia, qua talis [diritti inerenti alla vita della comunit politica in quanto tale] SRS n. 33; kmmern sich um die Rechte des arbeitenden Menschen kmmern: rationem ducere iurium opificum [preoccuparsi dei diritti dell'uomo di lavoro] LE n. 8; leugnen Rechte leugnen: iura reicere [rinnegare i diritti] DR 81; mindern das Recht wird gemindert: ius perimitur [il diritto viene meno] QA 192 miachten Rechte miachten: iura spernere [schernire i diritti] OA n. 23; die Rechte der Kirche miachten: iura Ecclesiae migrare [mconnatre les droits de l'glise] S.chr. 387;

582

3. verbale Verbindungen
nehmen jemandem ein Recht nehmen: aliquem iure privare [privare qc. di un diritto] GE no. 1, ius demere - PP no. 37, ius alicuius auferre - DDAP no. 11; Rechte nehmen: iura auferre [togliere i diritti] LE n. 10; niedertreten ein Recht niedertreten: ius inculcare [calpestare un diritto] QA 220 proklamieren Rechte proklamieren: iura praedicare [proclamare diritti] LE n. 16; reduzieren ein Recht reduzieren: ius extenuare [ridurre un diritto] MM 429 regeln etwas durch das Recht regeln: aliquid iure regere [reggere q.c. dal diritto] CIC vig. can.123 respektieren die Rechte respektieren: iura vindicare [rispettare i diritti] EV n. 101; jedes menschliche Wesen in seinen Rechten auf Leben und Wrde respektieren: singulum quemque hominem colere quoad eius iura ad vitam et ad dignitatem [il rispetto di ciascun essere umano nei suoi diritti alla vita e alla dignit] LC n. 57; ruhen das Recht ruht: ius quiescit - CIC abr. can. 1469 2, ius suspenditur [il diritto sospeso] CIC vig. can. 685 1; schmlern Rechte schmlern: iura imminuere [sminuire i diritti] ID 167, iura comminuere [ledere i diritti] ID 171; iura minuere [menomare i diritti] DR 81 [diminuire i diritti] LE n. 10; die Rechte der Kirche schmlern: detrahere de iuribus Ecclesiae - ID 174 schtzen ein Recht schtzen: ius tueri [assicurare un diritto] QA 194, ius vindicare [tutelare un diritto] MM 406 [rivendicare un diritto] CIC vig. can. 1400 1 no. 1, ius defendere [tutelare un diritto] PT 274, ius sartum tectum conservare [tutelare efficacemente un diritto] PT 274 [assicurare l'immunit di un diritto] PT 286, ius servare [la tutela] PT 275, ius innoxium servare [la tutela di un diritto] PT 294; ein Recht mit Gewalt schtzen: ius vi adhibenda tueri [assicurare un diritto con la pubblica forza] RN 645; ein Recht innerhalb der Grenzen des Gemeinwohls und der ffentlichen Ordnung schtzen: ius protegere intra boni communis et ordinis publici limites [protger un droit dans les limites du bien commun et de l'ordre public] Cat. 1738; schwchen ein Recht schwchen: ius debilitare [indebolire un diritto] QA 194 sichern ein Recht sichern: ius in tuto collocare [assicurare un diritto] FC no. 40; Rechte sichen: sarta tecta servare iura [sancire e difendere i diritti] AA no. 11, iura stabilire [definire i diritti] CIC vig. can. 271 1; strken ein Recht strken: ius roborare [rinvigorire un diritto] QA 194 sttzen Rechte sttzen: iura fulcire [sostenere i diritti] FC no. 44 bergreifen in das Recht eines anderen bergreifen: alienum ius invadere [trapassare i limiti del diritto proprio] QA 192 berschreiten seine Rechte berschreiten: iura sua praetergredi [oltrepassare i suoi diritti] LC no. 94 unterdrcken ein Recht unterdrcken: restinguere ius [soffocare un diritto] SRS no. 15 verfolgen ein Recht verfolgen: ius persequi [perseguire un diritto] CIC vig. can. 1400 1 verjhren ein Recht verjhrt: vd. verjhren verleihen ein Recht verleihen: ius conferre - Syll. V no. 19, ius tribuere [conferire un diritto] PT 264 verletzen ein Recht verletzen: ius invadere [violare il diritto] SP 444; ius migrare [invadere un diritto] RN 665, ius labefacere [ledere un diritto] MM 457, ius laedere [ledere un diritto] CIC vig. can. 36 1; diejenigen hren, deren Rechte verletzt werden knnten: eos audire quorum iura laedi possint [ascoltare coloro i cui diritti possono essere lesi] CIC vig. can. 50; verlieren ein Recht verlieren: ius amittere [perdere un diritto] CIC vig. can. 162, das Recht geht verloren: ius amittitur [il diritto viene meno] PT 286 verstoen gegen alles Recht verstoen: contra omne ius fasque agere - VN 280 verteidigen ein Recht verteidigen: ius in tuto collocare [difendere un diritto] FC no. 8, ius defendere [difendere un diritto] CIC vig. can. 221 1; verweigern jemandem das Recht verweigern: ius denegare alicui [negare un diritto a qc.] CIC vig. can. 1620 no. 7

583

Anhang 1 - Recht
verwirklichen ein Recht verwirklichen: ius ad rem deducere [attuare un diritto] GS no. 60; Rechte verwirklichen: iura ad usum transferre [l'applicazione dei diritti] OA n. 23; exsequi iura [la realizzazione dei diritti] LE n. 17; verzichten auf bestimmte Rechte verzichten: quibusdam iuribus abdicare [rinunziare a certi diritti] OA n. 23; vorenthalten dieses Recht kann dem Menschen niemand vorenthalten: hoc iure nequit quisquam destituere hominem [di questo diritto nessuno pu privare l'uomo] CA n. 9; vorschreiben auf die im Recht vorgeschriebene Weise: modo iure praescripto [nel modo stabilito dal diritto] CIC vig. can. 135 3; vorsehen wenn nicht etwas anderes im Recht ausdrcklich vorgesehen ist: nisi aliud iure expresse caveatur [a meno che non sia disposto espressamente altro dal diritto] CIC vig. can. 137 1; wachen das Recht, darber zu wachen, da: ius invigilandi ut [il diritto di vigilare, che + cong.] CIC vig. can. 810 2, ius advigilandi ut [il diritto di vigilare su q.c.] CIC vig. can. 957 wahren ein Recht wahren: ius tutari [tutelare un diritto] PT 275, ius in tuto ponere - PT 290, die Rechte der menschlichen Person wahren: iura personae sarta tecta servare [salvaguardare i diritti della persona umana] DoV intr. n. 1; wahrnehmen die Staatsgewalt soll jedes Menschen Recht wahrnehmen: suum cuique ius potestas publica vindicato [intervenga lo Stato e renda a ciascuno lo suo] RN 646 wiederherstellen ein Recht wiederherstellen: ius sarcire - PT 291 zuerkennen ein Recht zuerkennen: ius impertire - LP 609, jemandem ein Recht zuerkennen: ius aliuius agnoscere [riconoscere un diritto a qc.] UUS n. 60; zugestehen Rechte zugestehen: iura concedere [concedere diritti] DR 79 zukommen ein Recht kommt jemandem zu: ius competit alicui [il diritto spetta a qc.] CIC vig. can. 565 zurckfallen das Recht fllt zurck auf jemanden: ius recedit ad aliquem - CIC abr. can. 182 1 zustehen jemandem stehen Rechte zu: iura competunt alicui [diritti spettano a qc.] CIC vig. can. 565; zuweisen ein Recht zuweisen: ius tribuere - LP 597

584

4. Andere Verbindungen

4. Andere Verbindungen
+ fr dieselben Rechte fr alle: eadem omnibus iura competunt [gli stessi diritti per tutti] LC n. 8; + mit mit Recht: merito quidem [a giusto titolo] VS n. 41; und mit Recht: neque immerito - PT 295; von Rechts wegen: ipso iure [per il diritto stesso] CIC vig. can. 238 1;

+ wegen sie sind als juristische Personen von Rechts wegen fhig, Vermgen zu erwerben: utpote personae iuridicae ipso iure, capaces sunt acquirendi bona temporalia [in quanto persone giuridice per il diritto stesso, hanno la capacit di acquistare beni temporali CIC vig. can. 634 1; was ihm von Rechts wegen zusteht: quod sibi iustitiae titulo debetur [che a lui tocca per giustizia] DR 91;

585

Anhang 2

EIGENNAMEN
Gliederung:
1. Geographische Namen 2. Staaten 3. Institutionen 3.1 Staatliche oder kirchliche Institutionen 3.2 Internationale Institutionen 4. Menschengruppen, Vlker

Mitteleuropa: Media Europa - ExF 559, Europa media [l'Europa centrale] CA n. 26; amerikanisch der amerikanische Kontinent: continens Moskau: Mosqua - DR 68; Americana [il continente americano] TMA n. 25; Nordamerika: America Septentrionalis [l'America del Alaska: Alasca [Alaska] UUS n. 54; Atlantik: jenseits des Atlantik: ultra Oceanum [oltre Nord] UUS n. 72; Osten: der ferne Osten: extremae orientis partes oceano] UUS n. 72; [l'estremo Oriente] DR 83; der mittlere Osten: Balkan: Balcaniae regiones [i Balcani] UUS n. 76; die balkanischen Staaten: status Balcanici [i Balcani] TMA Medium-Oriens AAS 1967, 633, Oriens Medius [il Medio Oriente] TMA n. 24; n. 27; Osteuropa: Europa orientalis [l'Europa orientale] CA n. baltisch: Balticus [Baltico] TMA n. 24; Belgrad: Adj. zu Belgrad: castrum Beogradense - AAS 26; die Vlker Osteuropas: orientalis Europae populi AAS 1956, 743; 1956, 550 Ozeanien: Oceania [l'Oceania] TMA n. 38; Bombay: Bombaya - PP no. 43 Bosnien-Herzegowina: Bosnia-Herzegovia [la Bosnia- Persischer Golf: Persicus Sinus [il Golfo Persico] CA n. 52; Erzegovina] UUS n. 76; Phanar: Fanar [il Fanar] UUS n. 52; Budapest: Budapestinum - AAS 1956, 742; Rio de Janeiro: Rivus Ianuarius - AAS 1965, 183 Canterbury: Cantuaria [Canterbury] UUS n. 24; Ruland: Russiarum regiones - DR 67; Dnjepr: flumen Borysthenes [il Dnjepr] UUS n. 54; Santiago de Compostela: Compostellana urbs Feuerland: Patagonia [la Terra del Fuoco] DIM 58; [Santiago de Compostela] UUS n. 89; Gaza: Gazae regio - ExF 677; Sarajewo: Seraium [Sarajevo] TMA n. 24; Glasgow: Glausguensis urbs - ExF 674 Schottland: Caledonia [Scozia] UUS n. 72; Goldkste: Ora Aurea - EP p. 500 Sibirien: Siberia - OOE 56; Gran (Esztergom): der Erzbischof von Gran: skandinavisch: die skandinavischen Nationen: Archiepiscopus Strigoniensis - AAS 1949, 41 Nationes Scandinavae [i Paesi scandinavi] UUS n. 24, Indochina paeninsula Indosinensis [la Penisola Scandiae civitates [i Paesi Scandinavi] TMA n. 24; indocinese] TMA n. 57; South Carolina: Carolina Australis [South Carolina] Kairo: Adj. aus Kairo: Cahirensis - ExF 690 UUS n. 72; Kiew: Kioviensis urbs - AAS 1954, 10, urbs Kiovia subsaharisch: die subsaharische Kste Afrikas: [Kiev] UUS n. 54; meridiana Africae Saharensia litora [le coste subLateinamerika: America Latina, quae vocatur sahariane dell'Africa] TMA n. 57; [l'America Latina] SRS n. 46; die Lnder Sdamerika: America meridionalis [l'America di Lateinamerikas: Americae Latinae nationes [les pays mezzodi] ASS 20, 9, inferior America - LSI 521, d'Amrique latine] LN III-2; America australis [l'America Latina] PP n. 4; Liverpool: Liverpula - AAS 1985, 201, nota Sden: der Sden: regiones orbis australis [larea del Livland: Livonia - AAS 1987, 1278 Sud] SRS n. 14; orbis meridianus [il Sud] SRS n. 14, Lombardei: Langobardia - AAS 1986, 1069;

1. Geographische Namen:

Anhang 2 - Eigennamen
australes terrae [il Sud] LC n. 90; im Sden: in meridianis locis [nella zona Sud] SRS n. 25; der heie Sden: auster aestuosus - LSI 522; Szkesfehervr: von Szkesfehervr: Albaregalensis AAS 1970, 579 Ural: die Vlker jenseits des Ural: illi populi qui ultra Montes Urales degunt [quei popoli che vivono oltre i monti Urali] UUS n. 54; Veszprm: Adj: Vesprimensis - AAS 1970, 579; England: Anglia [Inghilterra] UUS n. 72; die englischen Dominions: Anglica Dominia [i domin dell'Inghilterra] ASS 20, 11 Fidschi Inseln: Insulae Figienses - AAS 1978, 615 ss. Finnland: Finnia [Finlandia] UUS n. 72, Finlandia AAS 1978, 615 ss. Frankreich: Gallia - AAS 1978, 615 ss. Gabun: Gabon, onis - AAS 1978, 615 ss. Gambia: Gambia - AAS 1978, 615 ss. Ghana: Ghana - AAS 1978, 615 ss. Grobritannien: Magna Britannia - AAS 1978, 615 ss. Guatemala: Guatimala - AAS 1978, 615 ss. Guinea: Guinea - AAS 1978, 615 ss. Guinea Bissau: Guinea Bissavensis - AAS 1978, 615 ss. Haiti: Haitia - AAS 1978, 615 ss. Honduras: Honduria - AAS 1978, 615 ss. Indien: India - AAS 1978, 615 ss. Indonesien: Indonesia - AAS 1978, 615 ss. Iran: Irania - AAS 1978, 615 ss. Iraq: Iraquia - AAS 1978, 615 ss. Irland: Hibernia - AAS 1978, 615 ss. Island: Islandia [Islandia] UUS n. 72; Israel: Israel, Israelis - AAS 1978, 615 ss. Jamaica: Iamaica - AAS 1978, 615 ss. Japan: Iaponia [il Giappone] TMA n. 57; japanisch: Nipponensis [in Giappone] TMA n. 25; Jordanien: Iordania - AAS 1978, 615 ss. Jugoslawien: Iugoslavia - AAS 1978, 615 ss. Kamerun: Cammarunia - AAS 1987, 1325, Camarunia [il Camerun] TMA n. 25; Kanada: Canadia [Canada] UUS n. 72, Canadense Foedus - ASS 30, 358, Foederatae Civitates Canadenses - ASS 30, 356 Kanton: Helveticae Confoederationis Pagus - ASS 8, 466 Kap Verde: Caput Verdi - AAS 1978, 615 ss. Kenia: Kenia - AAS 1978, 615 ss. Kirchenstaat: civilis Ecclesiae dominatus [lo Stato della Chiesa] ASS 28, 201; Kongo: Congo - AAS 1978, 615 ss. Korea: Corea - AAS 1978, 615 ss. Komoren: Insulae Comorianae AAS - 1978, 615 ss Kuwait: Kuvaitum - AAS 1978, 615 ss. Libanon: Libanum - AAS 1978, 615 ss. Libanus [il Libano] TMA n. 24; Liberia: Liberia - AAS 1978, 615 ss. Libyen: Libya - AAS 1978, 615 ss. Lichtenstein: Lichtenstenum - AAS 1978, 615 ss. Litauen: Lituania [la Lituania] TMA n. 25; Luxemburg: Luxemburgum - AAS 1978, 615 ss. Madagaskar: Madagascaria - AAS 1978, 615 ss. Malaisia: Malaesia - AAS 1978, 615 ss. Malawi: Malavium - AAS 1978, 615 ss. Mali: Malia - AAS 1978, 615 ss. Malta: Melita - AAS 1978, 615 ss.

2. Staaten
thiopien: Aethiopia - AAS 1978, 615 ss. Afghanistan: Afganistania - AAS 1978, 615 ss. Angola: Angola [l'Angola] TMA n. 25; Argentinien: Argentina - AAS 1978, 615 ss. Bahamas: Insulae Bahamenses - AAS 1978, 615 ss Bahrain: Bahraina Insula - AAS 1978, 615 ss Bangla Desh: Bangladesa - AAS 1978, 615 ss. Barbados: Barbatianae Insulae - AAS 1978, 615 ss. Benin: Beninum - AAS 1978, 615 ss. Bermuda: Bermuda - AAS 1978, 615 ss. Bhutan: Butan - AAS 1978, 615 ss. Bolivien: Bolivia - AAS 1978, 615 ss. Bosnien Herzegovina: Bosnia Erzegovina [Bosnia ed Erzegovina] TMA n. 24; Botswana: Botsuana - AAS 1978, 615 ss. Burkina Faso: Burkina Fasensis [il Burkina Faso] TMA n. 25; Burma: Birmania - AAS 1978, 615 ss. Burundi: Burundia - AAS 1978, 615 ss., Res publica Burundiae [il Burundi] TMA n. 25; Chile: Chilia - AAS 1978, 615 ss. China: Sinae, arum - AAS 1955, 7; Sinicum Imperium: das chinesische Reich - ExF 671; Cook Inseln: Insulae Cukienses - AAS 1978, 615 ss. Costa Rica: Costaricensis Respublica - AAS 1978, 615 ss. Dnemark: Dania [Danimarca] UUS n. 72; das Deutsche Reich: Imperium Germanicum - ASS 18, 417 die deutschen Staaten: Germaniae Principatus [gli Stati della Germania] ASS 20, 11; Bundesrepublik Deutschland: Gemaniae Foederata Respublica - AAS 1978, 615 ss. Deutsche Demokratische Republik: Germanica Democratica Respublica - AAS 1978, 615 ss. Dominikanische Republik: Dominicana Respublica AAS 1978, 615 ss. Dschibuti: Dzibuti - AAS 1978, 615 ss. Ecuador: Aequatoria - AAS 1978, 615 ss. El Salvador: Salvadoria - AAS 1978, 615 ss. Elfenbeinkste: Litus Eburneum [la Costa d'Avorio] TMA n. 25;

587

3. Institutionen
Marokko: Marochium - AAS 1984, 712; Mauritius: Insula Mauriciana - AAS 1978, 615 ss. Mexico: Mexicana respublica - IA 465, die Vereinigten Staaten von Mexico: Foederatae Mexici Civitates - DR 67; Monaco: Portus Hercolis Monoeci - AAS 1957, 301; Monoecus - AAS 1978, 615 ss. Nauru: Nauro - AAS 1978, 615 ss. Nepal: Nepalia - AAS 1978, 615 ss. Niederlande: Nederlandia - AAS 1978, 615 ss. Niedersachsen: Saxonia inferior - AAS 1965, 834; Niger: Nigritana Respublica - AAS 1978, 615 ss. Nigeria: Nigeria - AAS 1978, 615 ss. Nikaragua: Nicaragua - AAS 1978, 615 ss. Norwegen: Norvegia [Norvegia] UUS n. 72; Neuseeland: Nova Zelandia - AAS 1978, 615 ss. sterreich-Ungarn: Austria-Hungaria - ASS 20, 7, Imperium Austro-Hungaricum - ASS 24, 203 Pakistan: Pakistania - AAS 1978, 615 ss. Panama: Panama - AAS 1978, 615 ss. Paraguay: Paraguaia - AAS 1978, 615 ss. Peru: Peruvia - AAS 1978, 615 ss. Philippinen: Philippinae insulae [le Filippine] TMA n. 25; . Polen: Polonia - AAS 1978, 615 ss. Portugal: Lusitana Respublica - AAS 1964, 260; Lusitania - AAS 1978, 615 ss. portugiesisch: Lusitanus [del Portogallo] TMA n. 25; Rheinland-Pfalz: Rhenania-Palatina - AAS 1970, 157 Rumnien: Dacia - ExF 677, Romania - AAS 1978, 615 ss. Ruland: Russiarum dicio [la Russia] DR 76 s.; Ruanda: Ruanda - AAS 1978, 615 ss. Sambia: Zambia - AAS 1978, 615 ss. San Marino: Sancti Marini Respublica - AAS 1978, 615 ss. So Tom und Prncipe: Sancti Tomae et Principis Insulae - AAS 1978, 615 ss. Schweden: Suetia [Svezia] UUS n. 72; Schweiz: Schweiz: Helvetia [Svizzera] TMA n. 24;. Senegal: Senegalia - AAS 1978, 615 ss. Sierra Leone: Sierra Leone (Mons Leoninus) - AAS 1978, 615 ss. Singapur: Singapura - AAS 1978, 615 ss. Sowjetunion: Foederatae Civitates Socialisticae Sovieticae - AAS 1978, 615 ss. Spanien: Natio Hispana [El Estado Espaol] AAS 1980, 29; Sri Lanka: Srilanka - AAS 1978, 615 ss. Sdafrika: Respublica Africae Australis - AAS 1978, 615 ss. Sudan: Sudania - AAS 1978, 615 ss. Suriname: Surinamia - AAS 1978, 615 ss. Syrien: Syria - AAS 1978, 615 ss. Thailand: Thailandia - AAS 1978, 615 ss. Togo: Togum - AAS 1978, 615 ss. Trinidad und Tobago: Trinitas et Tobagum - AAS 1978, 615 ss. Tschad: Ciadia - AAS 1978, 615 ss. Tschechoslowakei: Cecoslovachia - AAS 1978, 615 ss. Tunesien: Tunesia - AAS 1978, 615 ss. Trkei: Turcia - AAS 1978, 615 ss. Ungarn: Hungaria [l'Ungheria] TMA n. 25; . Uruguay: Uruguaia - AAS 1978, 615 ss. USA: Foederatae Americae Septentrionalis Civitates MP 767, Foederatae Civitates Americae Septentrionalis [gli Stati Uniti] UUS n. 72; der Prsident der USA: Praeses Foederatarum Civitatum Americae Septentrionalis AAS 1979, 1135 die Gouverneure der Einzelstaaten der USA: gubernatores singularum Foederatarum Civitatum - IA 469; der Supreme Court der USA: Summum Foederatarum Americae Civitatum Tribunal [la Corte Suprema della Repubblica Federale degli Stati Uniti dell'America] DIM 61; Vatikanstaat: Status Civitatis Vaticanae AAS 1987, 1354 der Gouverneur der Vatikanstadt: gubernator Civitatis Vaticanae - AID 514; Venezuela: Venetiola [Venezuela] CIC vig. praef. XX; die Vereinigten Staaten von Mexico: Foederatae Mexici Civitates - IA 467; das Vereinigte Knigreich: Regnum Unitum [il Regno Unito] UUS n. 72; Venezuela: Venetiola - AAS 1978, 615 ss. Wales: Vallia [Galles] UUS n. 72; Zaire: Zaire, is, f. - AAS 1978, 615 ss. Zentralafrikanisches Reich: Imperium Africae Mediae - AAS 1978, 615 ss. Zentralafrikanische Republik: Res publica Africae Mediae [la Repubblica Centroafricana] TMA n. 25; Zypern: Cyprus - AAS 1978, 615 ss.

3. Institutionen
3.1 Staatliche oder kirchliche Institutionen
Conseil d'tat: Consilium Status - MG 9 Dominium: die englischen Dominien: Anglica Dominia [i domini dell' Inghilterra] ASS 20, 11 Habsburg: das Haus Habsburg: domus Habsburgensis ASS 28, 647 Kardinalstaatssekretr: Cardinalis totius Pontificiae Dicionis a Secretis ad extranea [il cardinale segretario di Stato] ASS 15, 601, Cardinalis Secretarius Status AID 503 die k. u. k. Familie: Imperialis Regalisque Familia [l'Imperiale e Regale famiglia] ASS 20, 7

588

Anhang 2 - Eigennamen
Reichskanzler: Imperii Germanici Cancellarius - ASS UNESCO: consilium, quod compendariis litteris 18, 417 UNESCO appellatur [l'UNESCO] PP no. 35 Schweizergarde: Helvetiorum Cohors - AAS 1968, 312 die Universelle Erklrung der Menschenrechte: Schweizergardist: custos Helveticus - AAS 1985, 433 Professio Universalis Iurium Humanorum [la Dichiarazione universale dei Diritti dell'uomo] PT 295; 3.2 Internationale Institutionen UNO: Nationes Unitae - AAS 1971, 939, Foederatarum CERN: Institutum ad nuclei atomici conformationem Nationum Consilium [l'Organizzazione delle Nazioni investigandam, compendiariis litteris CERN Unite] PT 295, Consilium Nationum Unitarum nuncupatum - AAS 1982, 1006 [l'Organizzazione delle Nazioni Unite] RH no. 17, Europische Gemeinschaften: Europaeae Sociatae Nationes [l'ONU] PP no. 76, Unitarum Coetus Consociationes AAS 1967, 623 Nationum [l'ONU] LE n. 11, Unitarum Nationum Europarat: Consilium Europae - DDE 544; Consilium (ONU, UNO) [l'Organizzazione delle die Beratende Versammlung des Europarates: Nazioni Unite] LE n. 17, Nationum Unitarum Coetus Deputatorum Consilii Europae - DDE 544; Consociatio [l'Organizzazione delle Nazioni Unite] FAO: omnium nationum Consilium victu et SRS no. 12, Consociatio Nationum Unitarum agriculturae accurandae, compendiariis litteris FAO [l'Organizzazione delle Nazioni Unite] SRS no. 26; appellatum [l'Organizzazione Internazionale per Coetus Nationum Unitarum - AAS 1985, 458, l'alimentazione e l'agricoltura] PP no. 41; Institutum Consociatio Nationum Unitarum - AAS 1985, 730; Nationum Unitarum pro Alimentis et Agrorum cultura die Charta der UNO: Charta Societatis Nationum (FAO) [l'Organizzazione delle Nazioni Unite per Unitarum [la Carta dellOrganizzazione delle Nazioni l'Alimentazione e l'Agricoltura] LE n. 17; Unite] SRS n. 33; Internationale Arbeitsorganisation: gentium der Sitz der UNO: sedes omnium Consociatarum consilium labori ordinando, compendiariis litteris Nationum - PP no. 4; O.I.L. vel I.L.O. vel O.I.T. in vulgus significatum die Generalversammlung der UNO: Consilium MM 426, Consilium Internationale Labori accurando Nationum Unitarum AAS 1965, 877; conventus [l'Organizzazione Internazionale del Lavoro] LE n. 11, universalis Nationum Unitarum [l'Assemble gnrale Consociatio Internationalis Labori accurando (OIT, de l'O.N.U.] LN V-4; Foederatarum Nationum Coetus ILO) [l'Organizzazione Mondiale del Lavoro] LE n. Generalis [l'Assemblea Generale delle Nazioni Unite] 17; PT 295, sessio universalis Coniunctarum Nationum Internationaler Pakt ber brgerliche und politische Coetus [l'Assemblea Generale delle Nazioni Unite] FC Rechte: Conventio Internationalis de iuribus civilibus no. 26; Coetus Generalis Unitarum Nationum - AAS et politicis - CT nota 44; 1983, 517; die Interparlamentarische Union: consociatio der Generalsekretr der UNO: Consilii Nationum popularium legibus ferendis legatorum - AAS 1982, Unitarum Secretarius Generalis - CeP n. 92, nota; 1162 eine Unterorganisation der Vereinten Nationen: die Konferenz ber Sicherheit und Zusammenarbeit institutum, speciali deditae disciplinae, Unitarum in Europa: Conferentia pro Securitate et Cooperatione Coetus Nationum [un'Istituzione specializzata in Europa [la Conferenza sulla Sicurezza e la dell'ONU] LE n. 11; Cooperazione in Europa] CA n. 21, nota; WHO: Totius Orbis Institutum pro Sanitate (AAS 1985, die Schluakte der Konferenz ber Sicherheit und 458) Zusammenarbeit in Europa: Actus finalis Conventus Yalta: die vom Abkommen von Yalta festgelegte de Securitate et Cooperatione in Europa - CT nota 44; Ordnung Europas: ordinatio totius Europae, confirmata Actus Finalis Conferentiae pro Securitate et Stipulationibus Yaltensibus [l'ordine europeo Cooperatione in Europa [l'atto finale della consacrato dagli Accordi di Yalta] CA n. 23; Conferenza sulla Sicurezza e la Cooperazione in Europa] CA n. 21, nota; 4. Menschengruppen, Vlker Malteser-Orden Albaner: Albanenses AAS 1968, 87 der Gromeister des Malteser-Ordens: Magnus thiopier: Aethiopes [gli Etiopi] TMA n. 25; Magister Militaris Ordinis Melitensis - AAS 1979, Afrikaner: Afer - AAS 1967, 1078; die afrikanischen 1017 Vlker: Afrorum gentes [i popoli dell'Africa] TMA n. Majestt: seine Majestt der Kaiser: Excelsissimus 57; Imperator [Sua Maest l'Imperatore] ASS 20, 9 Bulgaren: Bulgari - AAS 1969, 142 Non Government Organisations: Instituta quibus Chinesen: Sinarum gens - AAS 1955, 5, Sinensium Gubernia non intersunt - SOE XI-1 gens - AAS 1955, 7; UNCTAD: Conferentia Nationum Unitarum de Ethiopier: Aethiopes seu Abissini - ExF 653; Commercio et Progressione - AAS 1971, 939;

589

4. Menschengruppen, Vlker
Indios: Indi, orum - LSI 521; Kanadier: Canadensis - ASS 30, 357; Kosaken: Cosaci - AAS 1957, 324; Kroaten: Croatae - AAS 1963, 436; Mhrer: Moravi AAS 1963, 434; Makedonier: Macedones - AAS 1963, 436; Osmanen: Hosmani - AAS 1967, 88; Rumnen: Romenorum gens - AAS 1954, 9 Serben: Serbi - AAS 1963, 436; Slawe: Slavus - GM 147 slawisch: eine slawische Sprache: dictio slavonica GM 147, sermo slavonicus - GM 148; Slowaken: Slovachi - AAS 1963, 434; Slowenen: Sloveni - AAS 1963, 436 Tschechen: Bohemi - AAS 1963, 436 Ungarn: Pannonii - GM 149; Ukrainer: Ucraini - AAS 1963, 436 Weirussen: Alborutheni - AAS 1963, 43

590

Anhang 3

SIGILLENREGISTER
Index siglorum

AA APOSTOLICAM ACTUOSITATEM: Concilii Oecumenici Vaticani II Decretum de apostolatu Laicorum AAA Pius Pp. XI: ACERBA ANIMI ANXIETUDO; Epistola Encyclica de iniqua rei catholicae condicione in Mexicana Republica; 29.9.1932; AAS 1932 p. 321 ss. ACS Pius Pp. XI: AD CATHOLICI SACERDOTII; Litterae encyclicae de Sacerdotio catholico; 20.12.1935; AAS 1936 p. 5 ss. ADS Leo Pp. XIII: ARCANUM DIVINAE SAPIENTIAE; EPISTOLA ENCYCLICA de matrimonio christiano; 10.2.1880; ASS t. 12, pag. 385 ss.. AeDS Ioannes Pp. XXIII: AETERNA DEI SAPIENTIA; Litterae Encyclicae de Sancto Leoni I Magno, Pontifice Maximo et Ecclesiae Doctore, ab eius obitu anno millesimo quingentesimo exeunte; 11.11.61; AAS 1961, p. 785 ss. AG AD GENTES: Concilii Oecumenici Vaticani II Decretum de activitate missionali Ecclesiae AI Leo Pp. XIII: ANNUM INGRESSI, littera enc. die 19. Martii 1902; spec. AID Pius Pp. XI: AD INCREMENTUM DECORIS; Constitutio Apostolica de quibusdam praelatis Romanae Curiae et variis eorum ordinibus; 15.8.1934; AAS 1934, p. 497 ss AP Leo Pp XIII: AETERNI PATRIS; Epistola Encylica de philosophia christiana ad mentem S. Thomae Aqu. in scholis catholicis instauranda; die 4. Augusti.1879; ASS. t. 12, p. 97 ss. APC Ioannes Pp. XIII: AD PETRI CATHEDRAM; Litterae Encyclicae de veritate, unitate et pace caritatis afflatu provehendis; 29.6.59; AAS 1959 p. 497 ss. A.S.S. Acta Sanctae Sedis

A.A.S. Acta Apostolicae Sedis ASHG Pius Pp. XI: AD SALUTEM HUMANI GENERIS; Litterae encyclicae de Sancto Augustino Episcopo Hipponenis et Ecclesiae Doctore, millesimo et quingentesimo ab eius obitu exeunte anno; 20.4.1930; AAS 1930 p. 201 ss. AV Leo Pp. XIII: AFFARI VOS; Epistola encyclica ad Ordinarios foederatarum civitatum Canadensium quoad puerorum scholas; 8.12.1897; ASS 30, p. 356 ss. CA Ioannes Paulus Pp. II: CENTESIMUS ANNUS Litterae Encyclicae saeculo ipso Encyclicis ab editis Litteris Rerum Novarum transacto; 1.5.91; Cat Caechismus Catholicae Ecclesiae, Libreria Editice Vaticana, 1997; CC Pius Pp. XI: CASTI CONNUBII; Litterae encyclicae de matrimonio christiano; 31.12.1930; AAS 1930, p. 539 ss. CCC Pius Pp. XI: CARITATE CHRISTI compulsi; Litterae encyclicae de precationibus piaculisque Sanctissimo Cordi Iesu exhibendis in praesentibus humani generis aerumnis; 3.5.1932; AAS 1932 p. 177 ss. CD CHRISTUS DOMINUS: Concilii Oecumenici Vaticani II Decretum de pastorali episcoporum munere in Ecclesia CeP Pontificium Consilium Instrumentis Communicationis Socialis Praepositum: COMMUNIO ET PROGRESSIO Instructio Pastoralis ad Decretum Concilii Oecumenici Vaticani II de Instrumentis Communicationis Socialis rite applicandum de mandato eiusdem Concilii exarata; AAS 1971, 593; . CH Leo Pp. XIII: CONSTANTI HUNGARORUM Epistola encyclica ad Episcopos Hungariae; 11.9.1893; ASS t. 26, p. 129 ss. CIC abr. Codex iuris canonici abrogatus CIC vig. Codex iuris canonici vigens

Anhang 3 - Sigillenregister
CfL Ioannes Paulus Pp. II: CHRISTIFIDELES LAICI Adhortatio Apostolica de vocatione et missione laicorum in Ecclesia et in mundo; 30.12.88; AAS 1989, 396 ss. CT Ioannes Paulus Pp. II: CATECHESI TRADENDAE Adhortatio Apostolica de catechesi nostro tempore tradenda; 16.10.79; AAS 1979, 1277 ss. DAS Pius Pp. XII: DIVINO AFFLANTE SPIRITU; Litterae encyclicae de Sacrorum Bibliorum studiis opportune provehendis; 30.9.1943; AAS 1943 p. 295 ss. DC Benedictus Pp. XVI: DEUS CARITAS EST; De christiano amore; 24.12.2005 DEV Ioannes Paulus Pp. II: DOMINUM ET VIVIFICANTEM Litterae Encyclicae de Spiritu Sancto in vita Ecclesiae et mundi; 18.5.86; AAS 1986, 819 ss. DH DIGNITATIS HUMANAE: Concilii Oecumenici Vaticani II Declaratio de Libertate religiosa D-H Heinrich Denzinger - Peter Hnermann: Enchiridion symbolorum defintionum et declarationum de rebus fidei et morum; 1991. DI Leo, Pp. XIII: DIUTURNUM ILLUD; Litterae Encyclicae de principatu in societate civili; 29.7.1881; ASS t. 14, pag. 3 ss. DIM Pius Pp. XI: DIVINI ILLIUS MAGISTRI; Litterae Encyclicae de christiana iuventutis educatione; 31.12.1929; AAS 1930 p. 49 ss. DMi Ioannes Paulus Pp. II: DIVES IN MISERICORDIA; Litterae Encyclicae de Divina Misericordia; 30.11.80; AAS 1980, 1177 ss. DN Pius Pp. XI: DILECTISSIMA NOBIS; Epistula Encyclica de iniusta rei catholicae condicione in Hispania; 3.6.1933; AAS 1933 pag. 261 ss. DoI Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei: DOMINUS IESUS Declaratio de Iesu Christi atque Ecclesiae unicitate et universalitate salvifica; 6.8.2000; DoV Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei: DONUM VITAE Instructio de observantia erga vitam humanam nascentem deque procreationis dignitate tuenda; 22.2.87; AAS 1987, 72 DPM Ioannes Paulus Pp. II: DIVINUS PERFECTIONIS MAGISTER: De modo procedendi in causis canonizationis, 25.1.1983 DR Pius Pp. XI: DIVINI REDEMPTORIS; Litterae Encyclicae de communismo atheo; 19.3.1937; AAS 1937, p. 64 ss. DV DEI VERBUM: Concilii Oecumenici Vaticani II Constitutio dogmatica de Divina Revelatione ED Consilium pro Publicis Ecclesiae Negotiis: EPISCOPORUM DELECTUM; De promovendis ad Episcopatum in Ecclesia Latina; 25.3.1972; AAS 1972, 386 ss. EM Pius Pp IX: ETSI MULTA; Epistula encyclica de eventibus luctuosis ab Ecclesia passis; 21.11.1873; ASS t. 7 p.. 465 ss. EN Paulus Pp. VI: EVANGELII NUNTIANDI; Adhortatio Apostolica ad Episcopos, Sacerdotes et Christifideles totius Catholicae Ecclesiae de evangelizatione in mundo huius temporis; 8.12.1975; AAS 1967, p. 5 ss. EP Pius Pp. XII: EVANGELII PRAECONES, Litterae Encyclicae de sacris missionibus provehendis; 2.6.1951; AAS 1951 p. 497 ss. ES Paulus Pp. VI: ECCLESIAM SUAM; Litterae Encyclicae quibus viis Catholicam Ecclesiam in praesenti munus suum exsequi oporteat; 6.8.64; AAS 1964 p. 609 ss. EV Ioannes Paulus Pp. II: EVANGELIUM VITAE Litterae Encyclicae de vitae humanae inviolabili bono; 5.5.95; ExF Pius Pp. XII: EXSUL FAMILIA. Constitutio Apostolica de spirituali emigrantium cura; 1.8.1952; AAS 1952 p.. 649 ss. FC Ioannes Paulus Pp. II: FAMILIARIS CONSORTIO Adhortatio Apostolica de Familiae Christianae muneribus in mundo huius temporis; 22.11.81; AAS 1982, 81 ss. FeR Ioannes Paulus Pp. II: FIDES ET RATIO Litterae Encyclicae de necessitudinis natura inter utramque; 14.9.98; AAS 1998, 1133 ss. FiC Pius Pp. XI: FIRMISSIMAM CONSTANTIAM; Epistula encyclica de rei catholicae in Mexico condicione; 28.3.1937; AAS 1937, 189 ss.

592

Anhang 3 - Sigillenregister
FR Pius Pp. XII: FULGENS RADIATUR; Litterae encyclicae decimoquarto exacto saeculo a pientissimo S. Benedicti obitu; 21.3.1947; AAS. 1947 p. 137 ss. GDC Leo Pp. XIII: GRAVES DE COMMUNI, Epistola encyclica de democratia christiana; 18.1.1901; ASS. t. 33 p. 385 ss. GE GRAVISSIMUM EDUCATIONIS: Concilii Oecumenici Vaticani II Declaratio de educatione christiana GM Leo Pp. XIII: GRANDE MUNUS (christiani nominis propagandi ...) LITTERA ENCYCLICA 30.9.1880, ASS t. 13, pag. 145 ss.. GS GAUDIUM ET SPES: Concilii Oecumenici Vaticani II Constitutio pastoralis de Ecclesia in mundo huius temporis HA Pius Pp. XII: HAURIETIS AQUAS; Litterae Encyclicae de cultu Sacratissimi Cordis Iesu; 15.5.1956; AAS 1956 p. 309 ss. Hom Congregatio pro doctrina fidei: Epistula pastorali personarum homosexualium cura; 1.10.86; AAS 1986, 543; HG Pius Pp. XII: HUMANI GENERIS; Litterae Encyclicae De nonnullis falsis opinionibus, quae catholicae doctrinae fundamenta subruere minantur; 12.8.1950; AAS 1950 p. 561 ss. HuG Leo Pp. XIII: HUMANUM GENUS; Epistola Encyclica de secta Massonum; 20.4.1884; ASS t. 16, 417 ss. HV Paulus Pp. VI: HUMANAE VITAE Litterae Encyclicae de propagatione humanae prolis recte ordinanda; 25.6.68; AAS 1968, 481; IngrA Paulus Pp VI: INGRAVESCENTEM AETATEM, Letterae Apostolicae motu proprio datae; 21.11.70; IA Pius Pp. XI: INIQUIS AFFLICTISQUE; Litterae Encyclicae de aspera rei catholicae condicione in Foederatis Mexici Civitatibus; 18.11.1926; AAS 1926 p. 465 ss. ID Leo Pp. XIII: IMMORTALE DEI, Litterae Encyclicae de fine et auctoritate societatis civilis; 1.11.1885; ASS t. 18, pag. 161 - 180 IeB IURA ET BONA: Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei: Declaratio de euthanasia; 5.5.80; AAS 1980, 546 ss. IM INTER MIRIFICA: Concilii Oecumenici Vaticani II Decretum de instrumentis communicationis socialis IMA Pius Pp. XI: INGRAVESCENTIBUS MALIS AETATIS; Litterae encyclicae de sacro B. Virginis rosario; 19.9.1937; AAS 1937 p. 373 ss. IMS Pius Pp. XI: IN MULTIS SOLACIIS; Motu proprio de Statutis Pontificiae Academiae Scientiarum; AAS 1936, 421 ss. IngrA Paulus Pp. VI: INGRAVESCENTEM AETATEM: Leterae Apostolicae Motu Proprio datae. Patrum Cardinalium Aetas ad maioris momenti munera exercenda statuitur. 21.11.1970. IUV Ioannes Paulus Pp. II: Epistula ad iuvenes internationali vertente anno iuventuti dicato; 31.3.85; AAS 1985, 579 LA Sacra Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum: Instructio de usu linguarum popularium in Libris Liturgiae Romanae edendis; 20.3.2001; LC Sacra Congregatio de Doctrina Fidei: LIBERTATIS CONSCIENTIA Instructio de libertate christiana et liberatione; 22.3.86; AAS 1987, 554 LE Ioannes Paulus Pp. II: LABOREM EXERCENS Litterae Encyclicae: de labore humano, LXXXX expleto anno ab editis Litteris Encyclicis Rerum Novarum. 14.9.81; AAS 1981, 577 ss. LEL Sacra Congregatio de Seminariis et Studiorum Universitatibus: LATINAM EXCOLERE LINGUAM; Epistula ad Excellentissimos locorum Ordinarios de Latina lingua rite excolenda; 27.10.1957; AAS 1957, p. 292 ss. LG LUMEN GENTIUM: Concilii Oecumenici Vaticani II Constitutio dogmata de Ecclesia LG np LUMEN GENTIUM, nota praevia LL Pius Pp. XI: LATINARUM LITTERARUM; Motu proprio de peculiari litterarum latinarum schola in Athenaeo Gregoriano constituenda; 20.10.1924; AAS 1924 p. 417 ss. LN Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei: LIBERTATIS NUNTIUS: Instructio de quibusdam rationibus Theologiae Liberationis; 6.8.84; AAS 1984, 876 ss.

593

Anhang 3 - Sigillenregister
LP Leo Pp. XIII: LIBERTAS PRAESTANTISSIMUM; Litterae Encyclicae de dignitate hominum qua liberi; 20.6.1888; ASS t. 20, p. 593 LSI Pius Pp. X: LACRIMABILI STATU INDORUM; Litterae Encyclicae de misera Indorum condicione sublevanda, 7.6.1912; AAS 1912, p. 521 ss. LV Pius Pp. XI: LUX VERITATIS; Litterae encyclicae de oecumenica Ephesina Synodo quindecim ante saeculis celebrata; 25.12.1931; AAS 1931 p. 493 ss. MC Pius Pp. XII: MYSTICI CORPORIS; Litterae encyclicae: de mystico Iesu Christi corpore deque nostra in eo cum Christo coniunctione; 29.6.1943; AAS. 1943 p. 193 ss. MD Ioannes Paulus Pp. II: MULIERIS DIGNITATEM; Epistula Apostolica, 15.8.1988. MDEH Pius Pp. XII: MEDIATOR DEI ET HOMINUM Litterae Encyclicae de Sacra Liturgia; 20.11.47; AAS 1957, 521 ss. Mir Gregor Pp. XVI: MIRARI VOS Litterae Enciclicae; 14.9.1832; ASS 4, 336 ss. MG Pius Pp. XI: MAXIMAM GRAVISSIMAMQUE, Epistola encyclica de consciationibus dioecesanis in Francogallia institutis; 18.1.1924; AAS 1924, pag. 5 ss. MM Ioannes Pp. XXIII: MATER ET MAGISTRA; Litterae Encyclicae: de recentioribus rerum socialium processibus ad christiana praecepta componendis; 15.7.61; AAS 1961 p. 401 ss. MN Pius Pp. XII: MENTI NOSTRAE; Adhortatio Apostolica de sacerdotalis vitae sanctitate promovenda; 23.9.1950; AAS 1950, p. 657 ss. MP Pius Pp. XII: MIRANDA PRORSUS; Litterae Encyclicae de re cinematographica, radiophonica ac televisifica; 8.9.1957; AAS 1957 p. 765 ss. MQ Paulus Pp. VI: MINISTERIA QUAEDAM, Litterae Apostolicae motu proprio datae: Disciplina circa Primam Tonsuram, Ordines Minores et Subdiaconatum in Ecclesia Latina innovatur; 15.8.1972; AAS 1972, p. 529 ss. NA NOSTRA AETATE: Concilii Oecumenici Vaticani II Declaratio de Ecclesiae habitudine ad Religiones nonChristianas NG Leo Pp. XIII: NOBILISSIMA GALLORUM; Epistola Encyclica de Ecclesiae condicionibus in Francogallia; 8.2.1884; ASS t. 16, pag. 241 ff. NI Pius Pp. XI: NOVA IMPENDET; Litterae Encyclicae de asperrimo rei oeconomicae discrimine, de lamentabili apud multos operum vacatione deque increscenti apparatus militaris studio; 2.10.1931; AAS 1931 p. 394 ss. NMI Ioannes Paulus Pp. II: NOVO MILLENIO INEUNTE; Epistula Apostolica; 6.1.2001; OA Paulus Pp. VI: OCTOGESIMA ADVENIENS. Epistula Apostolica ad E.mum P. D. Mauricium S. R. E. Cardinalem Roy, Consilii de Laicis atque Pontificiae Commissionis Studiosorum a Iustitia et pace praesidem: octogesimo expleto anno ab editis Litteris Encyclicis e verbis appellatis Rerum Novarum; 14.5.1971; AAS 1971, p. 401 ss. OE ORIENTALIUM ECCLESIARUM: Concilii Oecumenici Vaticani II Decretum de Ecclesiis Orientalibus Catholicis OOE Pius Pp. XII: ORIENTALES OMNES ECCLESIAS; Litterae Encyclicae CCCL elapsis annis, ex quo Ruthenorum Ecclesia Apostolicae Sedi coagmentata est. 23.12.1945; AAS 1946, p. 33 ss. OOS Pius Pp. XI: OFFICIORUM OMNIUM SANCTISSIMUM: Epistola Apostolica de seminariis et de studiis clericorum; 1.8.1922; AAS 1922, p. 449 ss, Ord. Conc. Ordo Concilii Oecumenici Vaticani II celebrandi; AAS 1962, 612 OT OPTATAM TOTIUS: Concilii Oecumenici Vaticani II Decretum de Institutione sacerdotali PC PERFECTAE CARITATIS: Concilii Oecumenici Vaticani II Decretum de accommodata renovatione vitae religiosae PD Leo Pp. XIII: PROVIDENTISSIMUS DEUS; Litterae encyclicae de studiis Scripturae Sacrae; 18.11.1893; ASS t. 26, p. 269 ss. PH Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei: PERSONA HUMANA, Declaratio de quibusdam quaestionibus ad sexualem ethicam spectantibus; 29.12.1975; AAS 1976, p. 78 ss.

594

Anhang 3 - Sigillenregister
PO PRESBYTERORUM ORDINIS: Concilii Oecumenici Vaticani II Decretum de Presbyterorum ministerio et vita PP Paulus Pp. VI: POPULORUM PROGRESSIO Litterae Encyclicae de populorum progressione promovenda; 26.3.1967; AAS 1967, p. 257 ss. PT Ioannes Pp. XXIII: PACEM IN TERRIS; Litterae Encyclicae: De pace omnium gentium in veritate, iustitia, caritate, libertate constituenda; 20.4.63; AAS 1963. p. 257 ss. QA Pius Pp. XI: QUADRAGESIMO ANNO; Litterae Encyclicae de ordine sociali instaurando et ad evangelicae legis normam perficiendo; 15.5.1931; AAS 1931, p.177 ss. QAM Leo Pp XIII: QUOD APOSTOLICI MUNERIS; Epistola Encyclica de hominis iuribus in societate; 28.12.1878; ASS t. 11, p. 369 ss.. QC Pius Pp. IX: QUANTA CURA; Epistola encyclica cum adnexno errorum proscriptorum Syllabo; 8.12.1864; ASS t. 3 p.160 ss. QDAP Sacra congregatio de Doctrina Fidei: Quaestio de abortu procurato; 18.11.1974; AAS 1974, p. 730 ss. QDS Leo Pp. XII: QUOD DIVINA SCIENTIA: Collectio Legum et Ordinationum de Recta Studiorum Ratione; 28.8.1829; QNE Pius Pp. IX: QUOD NUMQUAM EVENTURUM; Epistola Encyclica ad Archiepiscopos et Episcopos Regni Borussici.; 5.2.1875; ASS t. 8, pag. 251 - 255. QP Pius Pp. XI: QUAS PRIMAS; Litterae Encyclicae de Christo rege; 11.12.1925; AAS 1925, 593 Resp. Pius Pp. IX: RESPICIENTES; Epistula encylica; die 1 Novembris 1870; ASS. t. 6 p.136 ss. ReP Ioannes Paulus Pp. II: RECONCILIATIO ET PAENITENTIA Adhortatio Apostolica de reconciliatione et paenitentia in hodierno Ecclesiae munere; 2.12.84; AAS 1984, 185 ss. REU Paulus Pp. VI: REGIMINI ECCLESIAE UNIVERSAE; Constitutio Apostolica de Romana Curia; 15.8.1967; AAS 1967, p. 885; RH Ioannes Paulus Pp. II: REDEMPTOR HOMINIS; Litterae Encyclicae Pontificali eius Ministerio ineunte, 4.5.79; AAS 1979, 257; RN Leo Pp. XIII: RERUM NOVARUM, Litterae Encyclicae de proprietate privata nec non de iuribus ex labore promanantiis; 15.5.1891; ASS t. 23, p. 641 ss. Sac. c. Paulus Pp. VI: SACERDOTALIS CAELIBATUS; Litterae Encyclicae de sacerdotali caelibatu; 24.6.1967; AAS 1967, p. 657 ss. Sap. c.. Ioannes Paulus Pp. II: SAPIENTIA CHRISTIANA Constitutio Apostolica de studiorum Universitatibus et Facultatibus Ecclesiasticis; 15.4.79; AAS 1979, 469499 S. chr. Leo Pp. XIII: SAPIENTIAE CHRISTIANAE; Litterae Encyclicae de officiis civis christiani; 10.1.1890; ASS. t. 22 p. 385 ss. SCo SACROSCANCTUM CONCILIUM: Concilii Oecumenici Vaticani II Constitutio de Sacra Liturgia SD Ioannes Paulus Pp. II: SALVIFICI DOLORIS Epistula Apostolica de christiana doloris humani significatione; 11.2.84; AAS 1984, 201-250 SDL Ioannes Paulus Pp II: SACRAE DISCIPLINAE LEGES: Constitutio Apostolica introductoria Codicis Iuris Canonici vigentis, 25.1.1983; SL Pius Pp. XII: SERTUM LAETITIAE; Epistula encyclica anno CL vertente ab ecclesiastica hierarchia in Foederatis Americae Civitatibus constituta; 1.11.1939; A.A.S. 1939, 635 SLL Sacra Congregatio de Seminariis et Studiorum Universitatibus: SACRUM LATINAE LINGUAE (DEPOSITUM): Ordinationes ad Constitutionem Apostolicam Veterum Sapientia rite exsequendam; 22.4.1962; AAS 1962 p. 339 ss. SNP Ioannes Pp. XXIII: SACERDOTII NOSTRI PRIMORDIA Litterae Encyclicae primo exeunte saeculo a pientissimo obitu S. Ioannis Mariae Baptistae Vianney; 1.8.59; AAS 1959 p. 545 ss. SOE Paulus Pp. VI: SOLLICITUDO OMNIUM ECCLESIARUM; Litterae Apostolicae muto proprio datae de muneribus Legatorum Romani Pontificis; 24.6.69; AAS 1969, 473 ss. SP Pius Pp. XII: SUMMI PONTIFICATUS; Litterae Encylicae de lege naturali deque iure gentium; 10.10.1939; AAS 1939 p. 413 ss.

595

Anhang 3 - Sigillenregister
SQC Pius Pp. X: SINGULARI QUADAM CARITATE; Epistola encyclica de consociationibus opificum catholicis et mixtis; 24.9.1912; .AAS 1912, p. 657 ss. SRS Ioannes Paulus Pp. II: SOLLICITUDO REI SOCIALIS Litterae Encyclicae vicesimo expleto anno ab editis Litteris Encyclicis a verbis Populorum Progressio incipientibus; 30.12.87; AAS 1988, 547 ss. Stat. PAS Statuta Pontificiae Academiae Scientiarum; AAS 1936, 421 ss. Syll. Syllabus complectens praecipuos nostrae aetatis errores qui notantur in Encyclicis aliisque Apostolicis Litteris Sanctissimi Domini Nostri Pii Papae IX; ASS t. 3 p. 168 SS: TMA Ioannes Paulus Pp. II: TERTIO MILLENNIO ADVNIENTE; Epistula Apostolica, 10.11.94; UAD Pius Pp. XI: UBI ARCANO DEI; Litterae Encyclicae de pace Christi in regno Christi quaerenda; 23.12.1922; AAS 1922, p. 673 ss. UDF Pius Pp. XI UNIGENITUS DEI FILIUS; Epistola Apostolica de vita monastica; 19.3.1924; AAS 1924 pag. 133 ss. UR UNITATIS REDINTEGRATIO: Concilii Oecumenici Vaticani II Decretum de Oecumenismo UUS Ioannes Paulus Pp. II: UT UNUM SINT Litterae Encyclicae de oecumenico officio; 25.5.95; VAS Pius Pp. XII: VACANTIS APOSTOLICAE SEDIS: Constitutio Apostolica, 8.12.45. VC Pius Pp. XI: VIGILANTI CURA; Epistula Encyclica de cinematographicis spectaculis; 19.6.1936; AAS 1936 p. 249 ss. VN Pius Pp. X: VEHEMENTER NOS: Litterae encyclicae de indigna misserimaque statu Ecclesiae in Francogallia; 11.2.1902; Schnatz: Ppstliche Verlautbarungen zu Staat und Gesellschaft, Darmstadt 1973, p. 275 ss. VSp Ioannes Pp. XXIII: VETERUM SAPIENTIA; Constitutio Apostolica de Latinitatis studio provehendo; 22.2.1962; AAS 1962 p. 129 ss. VS . Ioannes Paulus Pp. II: VERITATIS SPLENDOR Litterae Encyclicae de quibusdam quaestionibus fundamentalibus doctrinae moralis Ecclesiae; 6.8.93;

596

Anhang 3 - Sigillenregister
Akk.: Akkusativ aci: accusativus cum infinitivo allg.: allgemein cong.: congiuntivo Def.: Definition Dipl. Diplomatie Gen.: Genitiv Gramm.: Grammatik grd. gerundium ind. indicativo Jur.: juristischer Sprachgebrauch Komp.: Komparativ lit. literarisch kon. konomisch Pass.: Passiv pej.: pejorativ Pl.: Plural Posspr. Possessivpronomen Pt. Pr.: Partizip des Prsens Pt. Pf.: Partizip des Perfekts qc. qualcuno q.c. qualche cosa refl.: reflexiv sent.: sententia,sententiae Sg.: Singular Spl.: Superlativ theol.: theologisch trans.: transitiv btr.: im bertragenen Sinn Vb.: Verbum

597

Das könnte Ihnen auch gefallen