Sie sind auf Seite 1von 608

Latein ist keine tote Sprache! Es gibt immer noch einen Staat, in dem Latein die Amtssprache ist.

Er hat ein Gesetzbuch und eine Verfassung in lateinischer Sprache, und er wendet sich in vielfltigen Verlautbarungen an die Vlker der Erde, die meistens auch in lateinischer Fassung verffentlicht werden. Damit wird eine erstaunliche Kontinuitt erreicht, die Sprache Ciceros ist durchaus in der Lage, ganz moderne Phnomene auszudrcken. Nur ist dies auerhalb der engeren Fachkreise kaum bekannt. Dieser Unkenntnis soll das vorliegende Buch ein wenig abhelfen. Es will an vielen konkreten, den Quellen entnommenen Beispielen zeigen, wie die vatikanischen Autoren die alte Sprache an die heutige Welt angepasst haben.

Bauer

JOHANN PAUL BAUER

WRTERBUCH
DER HEUTIGEN RECHTS- UND POLITIKSPRACHE

Deutsch .- Latein Theodisco - Latinum

TERMINORUM IURIDICORUM ET POLITICORUM NOSTRAE AETATIS


DEUTSCH LATEIN THEODISCO LATINUM

LEXICON

ISBN 978-3-935009-29-4

AM

Verlag Alma Mater


16.05.2008 10:19:39

BAUER 1.indd 1

Johann Paul Bauer

Wrterbuch der Rechts- und Politiksprache Lexicon terminorum iuridicorum et politicorum


Deutsch Latein Theodisco-Latinum

LEXICON
TERMINORUM IURIDICORUM ET POLITICORUM
THEODISCO-LATINUM
DE

JOHANN PAUL BAUER


Prof. Dr. jur. em.

Verlag Alma Mater, Saarbrcken

WRTERBUCH
DER RECHTS- UND POLITIKSPRACHE
DEUTSCH LATEIN
VON

JOHANN PAUL BAUER


Prof. (em.) Dr. jur.

Verlag Alma Mater, Saarbrcken

Die Deutsche Bibliothek verzeichnet diese Verffentlichung in der Deutschen Nationalbibliographie. Die bibliographischen Daten im Detail finden Sie im Internet unter http:/ /dnb.ddb.de

Verlag Alma Mater. 2008 www.verlag-alma-mater.de Druck: PRISMA Druck GmbH, Saarbrcken ISBN 978-3-935009-29-4 EAN 9783935009294

Geleitworte/Gruworte

INTRODUCTIO:
DE LEXICO TERMINORUM IURIDICORUM ET POLITICORUM.
I. Quid sibi velit novum lexicon? Qui de rebus vitae politicae hodiernae Latine scribere audet, mox animadvertet saepe sibi necessaria vocabula deesse. Certe, Gaius Iulius Caesar et Marcus Tullius Cicero de condicionibus et rebus gestis proprii temporis tam diserte locuti sunt et scripserunt ut nobis raro licet elegantiam ipsorum imitari. At vocabula quibus usi sint, ad novas res signandas apta non semper sunt. Quid ergo faciendum? Aut omnino taceamus oportet, aut tantum de rebus antiquis scribamus? Nobis paucis quidem, quibus cordi est curare ne lingua Latiana fiat corpus medicatum, onus dulce iniungitur, linguam dilectissimam caute et prudenter renovandi. Propugnatores linguae classicae monere licet, ne obliviscantur historiam liguae Latine mortuo Isidore Hispalensi finitam non esse. Mihi, iurisconsultus cum sim, numquam licuit studia ad textus classicos coartare. Linguam rebus ipsis novisque condicionibus aptari posse nullo negotio monstratur exemplo novi Codicis Iuris Canonici, qui anno 1983o Latine promulgatus, miraculum et iurisprudentiae et linguae iuridicae Latinae est. Novum lexicon Latinum conficere, estne ululas Athenas portare? Exstant enim pulchra et omino utilia vocabularia, a sodalibus Societatis Latinae collecta, necnon novum Lexicon Recentis Latinitatis a Libraria Editoria Vaticana Edita. Onus grave necnon dulce, ea de causa suscepi quia mihi persuasum est, fontem scatentem exstare nondum satis exploratam, unde haurire, sitimque explere possumus, id est ii textus, qui a Curia Vaticana eduntur, quibus non tantum de quaestionibus theologicis et religiosis agitur, sed etiam de rationibus vitae hodiernae politicae et oecnomicae. Lingua Latina - adhuc - est lingua officialis Curiae Vaticanae, ea de causa scriptores Curiae textus lingua antiqua venerabili reddere coguntur, quod non semper facile est, quodque prudentem accommodationem ad nostri aevi necessitates exigit. Opus nondum confectum est, numquam, dum novi textus Latini publici iuris fiunt, conficietur. Ideo ausus sum, quasi partem operum meorum benevolis lectoribus proponere. II. De rationibus quibus lexicon fulcitur. 1. Nil intestatum. Cuiusvis vocabuli vel sententiae locum indicavi. Ne totum opus nimis plenum fiat, sigillis usus sum. Ea de causa lexico elenchus sigillorum adnectitur, in quo omnes loci textus inveniuntur in quibus aliquid utile inveni. 2. Utillimum esse putabam, non singula vocabula depromere, sed coniunctiones, id est substantivum cum adictivo vel verbo, interdum etiam integras sententias, quae bene mihi conceptae videbantur. Ut singuli loci facilus inveniantur, lemmata ampla in membra redigebam.

3. Ad cautiones adhibendas, utque benevole lector me ipsum probet, locis laudatis versiones linguis modernis exaratae, in quantum mihi invenire contigit, adiunxi. Sed tantum versionibus officialibus, id est a dicasteriis Curiae Vaticanae ipsis publici iuris factis usus sum, numquam versionibus privatis. Haec ratio ea de causa commendatur, quia textus, saltem hodernis temporibus, initio lingua moderna, imprimis Italica, interdum etiam Francogallica aut Hispanica scribuntur, ita ut textus Latini ipsi quasi versiones sunt, id quod etiam eo probatur, quod textus Latini nunc saepe tardius in Actis Apostolicae Sedis proponuntur. 4. Utrum quae notiones formulaeque bonae latinitatis sint necne, non ausus sum iudicare. Ut facile lexico utendo intellegetis, etiam a scriptoribus Curiae diversae formulae adhibentur. Unusquisque lector sibi eligat. III. De lexici partitione. Lexicon divisum est in partes quinque: 1. Introductio 2. Lexicon Theodisco-Latinum 3. Appendix prima: Vocabula et sententiae quibus agitur de iure. 4. Appendix secunda: Nomina propria. 5. Appendix tertia: Registrum sigillorum Admonitio ad lectorem: Benevole lector, si invenies mendum, vel si tibi sit propositum aliquid inserendi, scribas mihi et gratus tibi ero. Prof. (em.) Dr. jur. Johann Paul Bauer

EINFHRUNG
(deutsche bersetzung)

A
abndern die Besteuerung abndern: emendare taxationem [modificare la tassazione] CIC vig. can. 1649 2; ein Dekret abndern: mutare decretum [modificare un decreto] CIC vig. can. 1718 2; ein Urteil abndern: reformare sententiam [riformare la sentenza] CIC vig. can. 1591; Vertrge abndern: derogare conventionibus [derogare alle convenzioni] CIC vig. can. 3 Abnderung Abnderung eines Dekrets: emendatio decreti [la correzione del decreto] CIC vig. can. 1734 1; die Abnderung eines Dekrets beantragen: recurrere ut decretum mutetur [ricorrere perch il decreto sia mutato] CIC vig. can. 1513 3; die Abnderung der Statuten: mutatio statutorum [il cambiamento degli statuti] CIC vig. can. 314; wesentliche Abnderungen: modificationes substantiales - LA n. 80; Abnderungsklausel clausula derogatoria [la clausola derogatoria] CIC vig. can. 38; abartig perversus [pervers] Cat. 1849; Abbau Abbau in der Natur: naturae destructiones [les destructions de la nature] Cat. 310; abbauen Feindschaften abbauen: restinguere simultates - AAS 1945, 248; Strukturen abbauen: structuras diruere [rimuovere le strutture] SRS n. 36; abberufen den Botschafter abberufen: revocare legatum [richiamare il legato] CIC vig. can. 326; von einem Amt abberufen: revocare ab officio - CIC abr. can. 195; Abberufung die Abberufung des Generalvikars: remotio Vicarii generalis [la rimozione del Vicario generale] CIC vig. can. 481 1; die Abberufung eines Botschafters: revocatio legati SOE II-2; die Abberufung mitteilen: revocationem intimare - SOE II-2; Abbild similitudo, inis, f [uno specchio] PT 303 [limmagine] SRS n. 30 [la somiglianza] MD n. 18; imago, inis, f. [un'immagine] LC n. 27; da die menschliche Gesellschaft ein Abbild des Gottesreiches werde: ut hominum societas regnum Dei similitudine referat [affinch l'umana societ sia uno specchio del Regno di Dio] PT 303 abbilden Pt. Pf. der Abgebildete: depictus [la personne dpeinte] Cat. 477; abbrechen die Schwangerschaft abbrechen: abortum procurare fetus humani [procurare l'aborto] CIC vig. can. 1049 2; abbringen die Brger vom Bekenntnis der Religion abbringen: cives a religione profitenda removere [rimuovere i cittadini dalla professione della religione] DH n. 15;

Abbruch der Gewissensfreiheit keinen Abbruch tun: nihil de conscientiae libertate detrahere [non intaccare in nessun modo la libert di coscienza] VS n. 64; abdriften das gesellschaftliche Leben luft Gefahr, in einen vollkommenen Relativismus abzudriften: socialis vita absoluti relativismi in cedenti sabulo inambulare audet [la vita sociale si avventura nelle sabbie mobili di un relativismo totale] EV n. 20; Abend die Frist zur Erfllung dieser Pflicht beginnt mit dem Abend des Vortags und luft bis zum Ende des Sonn- oder Feiertags: tempus utile pro hoc praecepto adimplendo, decurrit inde a vesperis vigilia usque ad finem diei Dominicae vel festi [il tempo utile per compiere questo precetto decorre dai vespri della vigilia fino alla fine della Domenica o giorno festivo] OE n. 15; Abendland Occidens [l'Occidente] UR n. 13; Abenteuer audax facinus [un'avventura] LC n. 100, casus mirificus [l'avventura] Iuv. n. 10; bereits von der Befruchtung an hat das Abenteuer eines Menschenlebens begonnen: ab ipsa fecundatione iniit mirificus cursus cuiusdam vitae humanae [fin dalla fecondazione iniziata l'avventura di una vita umana] EV n. 60; Aberglaube superstitio, onis, f. [la superstizione] LC n. 9; der Aberglaube ist ein Zuviel an Religiositt: superstitio excessum repraesentat religionis [la superstition reprsente un excs de religion] Cat. 2110; aberkennen bei dieser Begegnung wird den Kulturen nichts aberkannt: hac in conspiratione culturae nulla re exuuntur [in questo incontro le culture non vengono private di nulla] FeR n. 71; die Bezeichnung katholisch aberkennen: auferre usurpationem nominis catholici [ritirare lappellativo di cattolico] VS n. 116; Aberkennung die Aberkennung eines akademischen Grades: privatio gradus academici [privare di un grado accademico] CIC vig. can. 1338 2; Aberkennung der Ehrenrechte: infamia iuris - CIC abr. can. 2291; Abfall der Abfall von Gott: discessus a Deo [il volontario allontanamento da Dio] ID 175; die Fahne des Abfalls aufrichten: defectionis erigere vexilla ASS 6, 159; Abflle purgamenta, orum [i rifiuti] SRS n. 28 abfallen vom katholischen Glauben abfallen: deficere a fide catholica [abbandonare la fede cattolica] CIC vig. can. 694 1 n. 1; abfassen Akten abfassen: exarare acta [scrivere gli atti] CIC vig. can. 1474 2; einen Bericht abfassen: conficere relationem - SLL 361, componere relationem [stendere la relazione] CIC vig. can. 458; einen Fragebogen abfassen: concinnare interrogatorium - CIC abr. can. 2012 1; schriftlich abfassen: redigere scripto [redgere per iscritto] CIC vig. can. 1472 1; Pt. Pf. die eigenhndig abgefate

Abfassungszeit
und unterschriebene Bitte: petitio propria manu exarata et subscripta [la domanda redatta e firmata di suo pugno] CIC vig. can. 1034 1 Abfassungszeit tempus compositionis - D-H n. 3573 abfinden sich mit seinem Schicksal abfinden: quiescere sua sorte [rassegnarsi alla sua sorte] SRS n. 22; Abfolge die Abfolge von Kriegen: bellorum series [il ciclo delle guerre] CA n. 17; die Abfolge der Tage: ordo dierum [l'ordre des jours] Cat. 342; Abgabe annona - GdC 389, vectigal [la tassa] QA 193, vectigal impositum [el impuesto] DN 269, exactio [la tassa] CIC vig. can. 1263; eine niedrige Abgabe: vilitas annonae - GdC 389; eine mavolle Abgabe: moderata exactio [una tassa moderata] CIC vig. can. 1263; eine Abgabe auferlegen: imponere exactionem [imporre una tassa] CIC vig. can. 1263; Abgaben zahlen: vectigalia pendere [pagar tributos] DN 267 abgedroschen ein abgedroschener Ausspruch: tritum effatum AAS 1956, 11 abgehen von seinen Lehren abgehen: de doctrina sua desistere [recedere dai suoi principi] DR 95; von seinem bisherigen Urteilsvorschlag abgehen: recedere a pristina sua conclusione [recedere dalla sua precedente conclusione] CIC vig. can. 1609 4 Abgeordneter deputatus - ASS 6, 148, orator popularis [rappresentante della nazione] QA 185, orator legibus ferendis quem deputatum vocant - CIC abr. can. 139 4; legifer deputatus AAS 1966, 470, Abgeordnete des Parlaments: coetus legibus ferendis deputati [gli uomini del parlamento] Cfl n. 42; Abgesandter delegatus [un rappresentante] GS n. 76 abgleiten proruere [precipitare] VS n. 84; abgrenzen gebietsmig abgrenzen: certo territorio circumscribere [circoscrire entro un determinato territorio] CIC vig. can. 372 1; Abgrenzung circumscriptio [la delimitazione] CD n. 22; Abgrenzung von Rechten und Pflichten: terminatio iurium et officiorum [la dlimitation des droits et des devoirs] S. chr. 396; die Abgrenzung der verschiedenen Geschichtsepochen: variarum aetatum historicarum termini [la deliminazione delle varie epoche storiche] FeR n. 91; die Abgrenzung der Perikopen: circumscriptio pericoparum - LA n. 39; klare Abgrenzungen vornehmen: certos constituere fines [operare nette delimitazioni] ReP n. 17; abhalten eine Versammlung abhalten: celebrare comitia [tenere assemblea] CIC vig. can. 309 Abhaltung die Abhaltung einer Versammlung: celebratio comitiorum - CIC abr. can. 715 2 abhanden kommen amitti [essere smarrito] VS n. 84; Abhandlung commentatio [un articolo] CeP n. 118; abhngen abhngen von: stare a - PT 293, dependere a [esser dipendente da] CD n. 26; von einer einzigen Nation abhngen: ab aliqua stare natione [divenire strumento di interesse particolaristico] PT 293; die menschlichen Rechte hngen von den gttlichen ab: humana iura a divinis pendent [la dipendenza del diritto umano dal diritto divino] SP 432; in diesem Bereich hngt sehr viel von einer gerechten Gesetzgebung ab: plurimum hac in re vertitur in iustis legibus [moltssimo dipende da una giusta legislazione] LE n. 23; wovon hngt die moralische Bewertung des freien Handelns des Menschen ab?: undenam oritur moralis natura actionis hominis libere agentis? [da che cosa dipende la qualificazione morale dellagire libero delluomo?] VS n. 74; in dem Mae, in dem die Sache von ihnen abhngt: quatenus res ab iis pendet [nella misura in cui la cosa dipende da loro] EV n. 59; abhngig abhngig machen: subdere [rendere dipendente] LE n. 13; von etwas abhngig sein: inniti aliqua re [essere dipendente da] DoI n. 21; Abhngiger die von der Familie Abhngigen: homines pendentes a familia [le persone a carico della famiglia] LE n. 19; Abhngigkeit dependentia [la dipendenza] GS n. 85, subiectio [la dipendenza] LE n. 13, obnoxietas [la dipendenza] LE n. 17, coniunctio [l'interdipendenza] SRS n. 26; Abhngigkeiten: modi dependendi [le dipendenze] LC n. 14; + Subst. das System von Abhngigkeiten: ordinatio obnoxietatum [il quadro delle dipendenze] LE n. 17; + Adj. [G] gegenseitige Abhngigkeit: interdependentia [l'interdipendenza] GS n. 25, mutua obnoxietas [la recproca dipendenza] LE n. 17, mutua necessitudo [l'interdipendenza] SRS n. 9, mutua copulatio [linterdipendenza] SRS n. 38; die gegenseitige Abhngigkeit der Geschpfe: creaturarum interdependentia [l'interdpendance des cratures] Cat. 340; die gegenseitige Abhngigkeit der einzelnen Staaten: mutua obnoxietas singularum Civitatum [la reciproca dipendenza dei singoli Stati] LE n. 18; gegenseitige Abhngigkeiten schaffen: parere mutuas obnoxietates [creare reciproche dipendenze] LE n. 17; das wachsende Bewutsein der gegenseitigen Abhngigkeit zwischen den Menschen und den Nationen: maior intellegentia homines et nationes copulari inter se [la crescente consapevolezza dellinterdipendenza tra gli uomini e le Nazioni] SRS n. 38; ein System gegenseitiger Abhngigkeiten: systema mutuarum obnoxietatum [un systema di reciproche dipendenze] LE n. 17; [N] in neue Abhngigkeiten fallen: in novas servitutes immergi [naufragare in nuove forme di schiavit] LC n. 99; neue Abhngigkeiten haben sich gebildet: novae formae dependentiae inductae sunt [si sono formati rapporti di dipendenza] LC n. n. 12; [T] in einer totalen Abhngigkeit leben: vivere prorsus dediti [vivre dans une dpendance totale] LN IV-5; den Zustand totaler Abhngigkeit von den anderen hinter sich lassen: seque ab omni aliorum dicione subducere

Ablehnung
[uscire da condizioni di totale dipendenza dagli altri] EV n. 19; die traditionelle Abhngigkeit des Proletariats von den Kapitalisten: tradita subiectio opificum ex ipsis opum et pecuniarum dominis [la tradita dipendenza delloperaio dal capitalismo] SRS n. 15; [V] vllige Abhngigkeit: absoluta dependentia [una dipendenza assoluta] SRS n. 10; in eine Stellung fast vlliger Abhngigkeit bringen: reicere in condicionem dependentiae ferme absolutae [mettere in una posizione di dipendenza quasi assoluta] SRS n. 15; [W] wechselseitige Abhngigkeit: mutua obnoxietas [linterdipendenza] SRS n. 45, mutua obnoxietas ac necessitudo [uninterdipendenza] SRS n. 17; eine tiefe wechselseitige Abhngigkeit: mutua plenaque inter se coniunctio [una radicale interdipendenza] SRS n. 26; wirtschaftliche Abhngigkeiten: subiectiones oeconomicae [dipendenze economiche] SRS n. 10; + Vb. in der Abhngigkeit von jemandem bleiben: sub dependentia alicuius manere [rimanere sotto la dipendenza di qc.] CIC vig. can. 687; in Abhngigkeit von anderen leben: sub aliorum dicione esse [vivere in uno stato di dipendenza] PP n. 30; es wchst die Abhngigkeit der Vlker voneinander: hodie magis in dies populi alii ex aliis aliquatenus pendent [l'approfondirsi dell'interdipendenza tra i popoli] MM 413; Abhngigkeitsbeziehung inferioris condicionis ratio [un rapporto di dipendenza] PP n. 52; Abhngigkeitsverhltnis das Abhngigkeitsverhltnis des Dieners gegenber seinem Herrn: subiectio servi erga Dominum suum [il rapporto di dipendenza del servitore nei confronti del suo signore] LC n. 40; abheben deutlich abheben: nitide distinguere [distinguer nettement] Cat. 343; btr. sich von dieser Welt abheben: animo evolare ex hoc vero ac solido orbe [quasi uscire da questo mondo] CeP n. 56; abhelfen der Sterilitt abhelfen: sterilitati remedia comparare [rimediare alla sterilit] DoV II B 8; den zahlreichen Nten und Bedrfnissen abhelfen: aequare compluribus necessitatibus egestatibusque [rispondere in modo pi adequato a molte necessit e bisogni] CA n. 48; einem belstand abhelfen: remedium afferre malo [porre un rimedio al male] CIC vig. can. 1741 n. 5. Abhilfe medela - UAD 676; Abhilfe schaffen: remedium afferre alicui rei [porre rimedio a q.c.] DoI n. 5; abirren abirrende Formen annehmen: formas abnormes induere [assumere forme aberranti] LC n. 5 Abitur studiorum titulus qui necessarius est ad admissionem in Universitatem - Sap. c. Art. 32 1 abkapseln sich abkapseln in der Verdammung der anderen: se claudere in reliquorum condemnatione [il rinchiudersi nella condanna degli altri] UUS n. 15; abkndigen die Eheschlieung abkndigen: denuntiare inter quosnam matrimonium sit contrahendum - CIC abr. can. 1022 abkrzen Pf. abgekrzt: compendiariis litteris - PT 295 Ablauf nach Ablauf von drei Jahren: exacto triennio CIC abr. can. 426 1; bis zum Ablauf des 8. Dezember: ad plenum diem octavum proximi mensis Decembris AAS 1966, 338; nach Ablauf eines Monats: transacto mense AAS 1962, 652; nach Ablauf dieser Frist: hoc termino transacto [trascorso questo termine] CIC vig. can. 57 2; nach fruchtlosem Ablauf der Frist: si induciae inutiliter praeterlabantur [trascorso inutilmente l'intervallo] CIC vig. can. 1145 1; ablaufen excidere - CIC abr. can. 426 4; wenn drei Jahre abgelaufen sind: cum triennium excidisse contigerit - CIC abr. can. 426 2; Ableben decessus, us - AAS 1965, 710 Ableger Ableger apostolischer Pflanzung: apostolici seminis tradux [il tralcio del seme apostolico] LG n. 20; ablehnen allg. renuere [rifiutare] FeR n. 23, respuere [rifiutare] EV n. 22, repellere [rifiutare] EV n. 89, reicere [rifiutare] DoV II A 3 [rigettare] DoI n. 2; jemanden ablehnen: aliquem reicere [rejeter qn] Cat. 548, aliquem repudiare [respingere qc.] NMI n. 24; entschieden ablehnen: firmo reiicere animo [il rifiuto fermo] Cfl n. 44; ablehnen, sich einer Macht zu unterwerfen: recusare potestati subesse [rifiutare di sottomettersi alla potest] SRS n. 30; jede Unterordnung ablehnen: omnem subiectionem reiicere [respingere ogni dipendenza] DH n. 8; ablehnen iur. den Gerichtsstand ablehnen: declinare forum - CIC abr. can. 1562 2; einen Richter ablehnen: recusare iudicem [ricusare un giudice] CIC vig. can. 1449 1; einen Sachverstndigen ablehnen: recusare peritum [ricusare un perito] CIC vig. can. 1576; einen Zeugen ablehnen: reprobare testem - CIC abr. can. 1783, petere ut testis excludatur [chiedere che un testimone sia escluso] CIC vig. can. 1555; ablehnen, die Tatsachen zu offenbaren: detrectare facta exhibere - CIC abr. can. 2406 1; Pt. Pf. ein abgelehnter Beweisantrag: probatio a iudice reiecta [una prova rifiuta dal giudice] CIC vig. can. 1527 2; Ablehnung allg. detrectatio [il rifiuto] FeR n. 54, repudiatio [il rifiuto] EV n. 33; reiectio [il rifiuto] EV n. 98; die Ablehnung des christlichen Glaubens: fidei christianae ex toto repudiatio [il ripudio totale della fede cristiana] CIC vig. can. 751; Ablehnung iur. Ablehnung wegen Befangenheit: exceptio suspicionis [l'eccezione di sospetto] CIC vig. can. 1445 1 n. 3; nach Erhebung der Ablehnung: post propositam recusationem [dopo che fu proposta la ricusazione] CIC vig. can. 1451 2; nicht ohne

Ablehnungsgrund
Erwhnung der Ablehnung: nisi facta denegationis mentione [se non fatta menzione del diniego] CIC vig. can. 65 1; die Frage der Ablehnung: quaestio de recusatione [la questione circa la ricusazione] CIC vig. can. 1451 1; die Ablehnung eines Richters: recusatio iudicis [la ricusazione di un giudice] CIC vig. can. 1449 2; ber die Ablehnung entscheiden: videre de recusatione [decidere circa la ricusatione] CIC vig. can. 1449 2; der Ablehnung stattgeben: recusationem admittere [l'ammissione della recusazione] CIC vig. can. 1451 2; die Ablehnung richtet sich gegen den Bischof: contra episcopum recusatio opponitur [la ricusazione va contro il Vescovo] CIC vig. can. 1449 3; Ablehnungsgrund exclusionis causa [la causa per l'esclusione] CIC vig. can. 1555 ableiten einen Begriff ableiten von etwas: notionem promere ab aliqua re [derivare una concezione da q.c.] CA n. 41; Pass. aus dem Glauben abgeleitet werden. ex fide promanare [dcouler de la foi] LN X-3; ablenken avertere [deviare] FeR n. 28; die Blicke ablenken: oculos avertere [distrarre l'attenzione] CeP n. 78; Pass. abgelenkt sein: distrahi [distratto] CeP n. 40; Ablenkung die verschiedenen Ablenkungen wegen der Geschfte: variae ob negotia alienationes - D-H 2090 ablsen einander ablsen: sibi succedere [avvicendarsi] SD n. 25; einen Mietzins ablsen: redimere canonem - CIC abr. can. 1542 1; Pf. so wurde die biblische Hoffnung auf das Reich Gottes abgelst durch die Hoffnung auf das Reich der Menschen: hoc modo spes biblica regni Dei spe regni hominis est substituta [cos la speranza biblica del regno di Dio stata rimpiazzata dalla speranza del regno dell'uomo] SS n. 19; Ablsung die regelmige Ablsung der Regierenden: cum alii publici ministri in aliorum locum certis temporibus subeant [l'avvicendarsi dei titolari nei Poteri pubblici] PT 278 Abmahnung monitio, onis, f. [l'ammonizione] CIC vig. can. 316 2; nach vorheriger Abmahnung: praemissa monitione [premessa un'ammonizione] CIC vig. can. 316 2; abmhen sich abmhen: se iactare [dibattersi] SRS n. 31; abnehmen eine Prfung abnehmen: examen recipere CIC abr. can. 997 1; einen Eid abnehmen: iusiurandum excipere - CIC abr. can. 2041 1; Abneigung aliena voluntas [la disaffezione] FeR n. 61, repudiatio [il rifiuto] SS n. 19; aus Abneigung: aversione ductus - VAS can. 97; die Abneigung gegen den Pfarrer: aversio in parochum [l'avversione contro il parroco] CIC vig. can. 1741 n. 3 abnutzen Pf. abgenutzt: usu attritum AAS 1966, 1175 Abrede in Abrede stellen: diffiteri + aci - PD 280; etwas in Abrede stellen: aliquid infitiari [negare q.c.] VS n. 112; Abreise profectio, onis, f. [la partenza] FC n. 59; abrsten arma imminuere [la riduzione degli armamenti] PT 287 Abrstung ab armis discessus, us [il disarmo] PT 287, armorum depositio [il disarmo] GS 82, diminutio armorum [il disarmo] GS 82; arma deponenda - AAS 1983, 518; vereinbarte Abrstung: apparatus militaris imminutio ex condicto facienda - AAS 1982, 872 Absatz einen guten Absatz finden: percommode venire [trovare sufficienti sbocchi] PP n. 57 abschaffen die Atomwaffen abschaffen: delere arma atomica [la distruzione degli armi atomichi] SRS n. 20; das Privateigentum abschaffen: elidere possessiones privatas [abolire i privati possessi] QA 194; die Sklaverei abschaffen: de medio pellere servitutem - LSI 522; etwas vllig abschaffen: aliquid funditus tollere [la totale abolizione] EV n. 56; Abscheu horror [un horreur] Cat. 612; Abschiebung die Abschiebung der alten Menschen: senum exclusio a sociali vita [l'emarginazione degli anziani] EV n. 94; die Abschiebung der alten Menschen aus der Familie: senum de familia expulsio [l'allontanamento degli anziani dal nucleo famigliare] CA n. 49; abschlieen ad exitum adducere [chiudere] SRS n. 5; der Kurs ist durch eine Prfung abzuschlieen: cursus examine absolvendus est - SLL 360; einen Studiengang abschlieen: curriculum peculiare eiusdem disciplinae conficere [compiere lo speciale corso di studi] DAS 302; die Untersuchung abschlieen: claudere investigationem [concludere l'indagine] CIC vig. can. 1719; Pt. Pr. ein abschlieendes Urteil ber etwas fllen: decretoriam sententiam ferre de aliqua causa - DDAP n. 13; abschlieende Worte: verba extrema [parole conclusive] Iuv. n. 3; Pt. Pf. abgeschlossen: comclusum [concluso] SS n. 25; in sich abgeschlossen: in se clausus [chiuso in se stesso] AA n. 10; diese Lehre ist keineswegs abgeschlossen: haudquaquam clausa haec doctrina est [cet enseignement est nullement ferm] LN XI-12; nach abgeschlossenem Noviziat: exacto noviziatu [compiuto il noviziato] CIC vig. can. 653 2; noch lange nicht abgeschlossen: adhuc longe abest ut expleatur [ancora ben lontano dallessere raggiunto] SRS n. 4; Adv. abschlieend: ultimo [ultimamente] VS n. 59; Abschlu Abschlu der Beweisaufnahme: conclusio in causa [la conclusione in causa] CIC vig. can. 1599 1; nach Abschlu der Hilfeleistung: auxilio intermisso [passata la fase dell'assistenza] PP n. 73; nach Abschlu des Konzils: post Concilium

Absetzung
absolutum [dopo la conclusione del Concilio] SDL; mit Abschlu der Schulzeit: absoluto curriculo scolari [una volta terminata la carriera scolastica] GE n. 8; nach Abschlu des Studiengangs: expleto studiorum curriculo - CIC abr. can. 130 1, post expletum studiorum curriculum [compiuto il curricolo degli studi] CIC vig. can. 1032 2; nach Abschlu des Verfahrens: iudicio expleto [terminato il giudizio] CIC vig. can. 1475 1; Abschluprfung examen comprehensivum - AAS 1979, 514 Abschluzeugnis de peracto studiorum curriculo testimonium - IA 468 abschneiden jemandem den Weg abschneiden: aliquem in itinere intercipere - ASS 6, 172 Abschnitt ein geschichtlicher Abschnitt: historica aetas [il periodo storico] SRS n. 20; der vorhergehende Abschnitt der Antwort: praecedens responsionis locus [il precedente passo della risposta] VS n. 16; der erste Abschnitt der Enzyklika: prima Encyclicarum paragraphus [il primo paragrafo dell'Enciclica] CA n. 5; abschrecken einen anderen Staat von der Aggression abschrecken: deterrere aliam Civitatem ab impetu faciendo [dissuadere l'ipotetico aggressore da ogni effettiva aggressione] MM 449 Abschreckung dissuasio, onis, f. [un metodo dissuasivo] GS n. 87 abschreiben describere [descrivere] CIC vig. can. 1546 2 Abschreiber librarius [il copista] DAS 299, amanuensis [il copista] DAS 307 Abschrift transumptum - CIC abr. can. 2016, transcriptio, onis, f. - CIC abr. can. 2037 3, apographum - CIC abr. can. 2045 1, exemplum [una copia] CIC vig. can. 484 n. 3; + Subst. eine Abschrift der Akten: actorum exemplar [una copia delle atti]; CIC vig. can. 1598 1; eine Abschrift der Klageschrift: exemplar petitionis [un esemplare della domanda] CIC vig. can. 1659 1; eine Abschrift des Urteils: exemplar sententiae [una copia della sentenza] CIC vig. can. 1634 1; der Vergleich der Abschrift mit der Urschrift: collatio transumpti cum archetypo CIC abr. can. 2055; + Adj. eine authentische Abschrift: authenticum exemplar - CIC abr. can. 470 3, apographum authenticum - CIC abr. can. 2045 1, in einer authentischen Abschrift vorlegen: in exemplari authentico exhibere [esibire in esemplare autentico] CIC vig. can. 1544; in beglaubigter Abschrift: in exemplari authentico [in copia autentica] CIC vig. can. 1658 2; + Vb eine Abschrift anfertigen: documentum exscribere - CIC abr. can. 2406 2, transumptum absolvere - CIC abr. can. 2055; eine Abschrift aushndigen: tradere exemplar [rilasciare una copia] CIC vig. can. 1475 2; die Abschrift als mit der Urschrift bereinstimmend erklren: exemplum cum autographo conforme declarare [dichiarare la copia conforme all'originale] CIC vig. can. 484 n. 3; die Abschrift mit der Urschrift vergleichen: conferre transumptum cum actis originalibus - CIC abr. can. 2016; eine Abschrift zurckbehalten: exemplar retinere [ritenere un esemplare] CIC vig. can. 1475 1; abschssig proclivis - DI 11; eine abschssige Bahn: lubricum iter [una via sdruccievole] DR 105; abschwchen extenuare [diminuire] LG n. 51, hebetare [indebolire] VS n. 34, imminuere [indebolire] VS n. 95; Pt. Pf. abgeschwcht: tenuiore quadam ratione - AAS 1963, 981; in abgeschwchter Form: formam praeferens extenuatam [sotto una forma attenuata] OA n. 33; Abschwchung extenuatio [la diminuzione] SP 451, tenuatio [lattenuazione] EV n. 48; Abschwrung abiuratio, onis, f. - CIC abr. can. 2314 2 absehen von etwas absehen: abstrahere ab aliqua re [prescindere da q.c.] LC n. 75, aliquid omittere [prescindere da q.c.] VS n. 75, aliquid praetermittere [prescindere da q.c.] VS n. 95, recedere a re [prescindere da q.c.] DC n. 2, aliquid praeterire [prescindere da q.c.] ReP n. 26; von dem man nicht absehen kann: quod praeteriri non licet [da cui non possibile prescindere] LE n. 20; von der Einhaltung dieser Form absehen: discedere hac de forma [derogare da detta procedura] Stat. PAS art. IV; von Strafe absehen: abstinere a poena infliganda - CIC abr. can. 2223 3; abstinere a poena irroganda [astenersi dall'infliggere la pena] CIC vig. can. 1344; von der liturgischen Handlung absehen: a liturgica actione cessare [interrompere l'azione liturgica] CIC vig. can. 1331 2 n. 1; abseits von der Kirche abseits stehen: longe versari ab Ecclesia [vivere lontano dalla Chiesa] AA n. 9; Subst. sich selbst ins Abseits stellen: sese ipsum omnino excludere [porsi da se stesso fuori gioco] FeR n. 84; absetzbar amovibilis [amovibile] CD n. 31; absetzen vom Amt: avocare ab officio [destituire] QDS 145, amovere ab officio [rimuovere dall'uffcio] CIC vig. can. 192, removere ab officio [rimuovere dall'uffcio] CIC vig. can. 485; absetzen Urteilsgrnde sententiam in scriptis redigere [redigere per iscritto la sentenza] CIC vig. can. 1429; absetzen Waren: venditare [spacciare] QA 186 Absetzung remotio, onis, f. [la remozione] QDS 71, amotio, onis, f. [il rimuovere] CD n. 31, depositio, onis, f. - CIC abr. can. 2298 n.10, privatio ab officio [la privazione dell'ufficio] CIC vig. can. 196 1, privatio officii [la privazione dell'ufficio] CIC vig. can. 1389 1; Berufung einlegen gegen die Absetzung: appellare contra privationem [appellare

absichern
contro la privazione] CIC vig. can. 143 2; Beschwerde einlegen gegen die Absetzung: recursum interponere contra privationem [interporre un ricorso contro la privazione] CIC vig. can. 143 2; die Absetzung dem Bischof mitteilen: intimare privationem Episcopo [intimare la privazione al Vescovo] CIC vig. can. 416 absichern sich gegen eine Gefahr absichern: periculum vitare niti [difendersi contro un pericolo] CA n. 18; Absicherung soziale Absicherung: socialis cautio AAS 1971, 921; Absicht studiosa voluntas - CIC abr. can. 727 1, intentio [l'intenzione] GS n. 51, finis, is, m. [lo scopo] CIC vig. can. 1367; Def. die Absicht ist eine auf das Ziel gerichtete Willensbewegung: intentio motus est voluntatis in finem [l'intention est un mouvement de la volont vers la fin] Cat. 1752; die Absicht ist ein Element, das den sittlichen Charakter einer Handlung wesentlich bestimmt: intentio elementum est essentiale in morali aestimatione actionis [l'intention est un lment essentiel dans la qualification morale de l'action] Cat. 1752; + gem gem der Absicht der Kirche: ad Ecclesiae mentem [secondo l'intenzione della Chiesa] ReP n. 31; + in in der Absicht: volens [con l'intento di] UUS n. 64; + Subst. die Absicht des Gesetzgebers: mens legislatoris [l'intendimento del legislatore] CIC vig. can. 17; die Reinheit der Absicht: puritas intentionis [la purit d'intenzione] AA n. 8; Absicht und Sinn eines Textes: textus mens atque sententia [la mente e la sententia del testo] LG np. pr.; + Adj. die lautere Absicht: intentionis puritas [la puret d'intention] Cat. 2520; von der rechten Absicht geleitet: recta motus intentione [mosso da retta intenzione] CIC vig. can. 1029; + Vb. der Absicht entsprechen: intentioni respondere [rispondere al tale intenzione] LC n. 2; Sent. Trunkenheit, wenn diese mit Absicht herbeigefhrt wurde, um eine Straftat zu begehen: ebrietas, si sit de industria ad delictum patrandum quaesita [un'ubriachezza ricercata per mettere in atto il delitto] CIC vig. can. 1325; absichtlich ex industria [intenzionalmente] HV n. 14, consulto [volutamente] DoV I 2, data opera - CIC abr. can. 1399, de industria [di proposito] CIC vig. can. 1593 1, absichtliche grobe Unkenntnis: ignorantia crassa affectata [l'ignoranza affettata] CIC vig. can. 1325; absichtlich oder unabsichtlich: consulto inconsulte - ACSF 30; wissentlich und absichtlich: sciens et prudens - D-H n. 1504 Absichtslosigkeit gratuitas [la gratuit] DC n. 31; absolut Adj. [A] die absolute Achtung jedes unschuldigen Menschenlebens: integra cuiusque humanae vitae innocentis observantia [il rispetto assoluto di ogni vita umana innocente] EV n. 89; absolute Autonomie: autonomia absoluta [un'autonomia assoluta] LC n. 36; [G] die absolute Gleichheit: absoluta aequalitas [l'assoluta uguaglianza] DR 70; [H] ein absoluter Herr: dominus interminatus [un padrone assoluto] EV n. 52, dominus princeps [un signore assoluto] EV n. 53; der Staat als absoluter Herrscher: civitas utpote dominatrix absolutissima [lo Stato quale padrone assoluto] SP 433; [M] die absolute Mehrheit: vide sub voce Mehrheit; [P] etwas zum absoluten Prinzip machen: aliquid ponere ut principium absolutum [facere di q.c. il principio assoluto] LC n. 27; [R] ein absolutes Recht: vide sub voce Recht; [U] absolute Unzustndigkeit: incompetentia absoluta - CIC abr. can. 1558; seine absolute Unzustndigkeit erkennen: se absolute incompetentem agnoscere [riconoscersi incompetente d'incompetenza assoluta] CIC vig. can. 1461; [W] die absolute Wahrheit: veritas absoluta [la verit assoluta] VS n. 1; Adv. modo absoluto [de faon absolue] Cat. 450; eine absolut unannehmbare Handlung: quiddam funditus intolerandum [un atto assolutamente inacettabile] EV n. 63; ein absolut unzustndiger Richter: iudex absolute incompetens [un giudice incompetente d'incompetenza assoluta] CIC vig. can. 1620 n. 1; Subst. das Absolute: absolutum [lassoluto] FeR n. 41; etwas Absolutes: absolutum quiddam [un valore assoluto] FeR n. 79; die fr das Absolute offene Vernunft: ratio aperta ad absolutum [la ragione aperta allassoluto] FeR n. 41; nach dem Absoluten suchen: Absolutum illud quaerere [mettersi alla ricerca dell'Assoluto] Iuv. n. 8; der Mensch sucht nach einem Absolutem: homo quaerit aliquid absolutum [luomo cerca un assoluto] FeR n. 27; die Freiheit derart verherrlichen, da man sie zu etwas Absolutem macht: tantum extollere libertatem ut habeatur aliquid absoluti [esaltare la libert al punto da farne un assoluto] VS n. 32; das Individuum zum Absoluten erheben: absolute individuum extollere [esaltare in modo assoluto il singolo individuo] EV n. 19; Absolutheit indoles absoluta [lassolutezza] DoI n. 15; die Absolutheit der Wahrheit: absoluta veritatis indoles [lassolutezza della verit] FeR n. 95; Absolutheitswert Absolutheitswert haben: absolutum bonum attingere [avere valore di assoluto] FeR n. 72; Absolutsetzung wir stehen vor einer Absolutsetzung menschlicher Verhaltensweisen: agitur de dominatu humanarum voluntatum [siamo di fronte allassolutizzazione di atteggiamenti umani] SRS n. 37; Absolutum das phyische Leben ist kein Absolutum: corporalis vita non est bonum absolutum [la vita del corpo non un assoluto] EV n. 47; absondern segregare [segregare] PO nr. 3; Pt. Pf. abgesondert: sepositus [separato] LG n. 41 abspielen sich abspielen: usu venire [realizzarsi] EV n. 18; das Bezugssystem, in dem die Ttigkeit jedes arbeitenden Menschen sich abspielt: ambitus rationum rerumque, in quibus labor monstratur cuiusque hominis operantis [il raggio di riferimenti, nei quali si

abstrakt
manifesta il lavoro di ogni soggetto lavorante] LE n. 16; Abstand distantia [la distanza] LE n. 17, longinquitas, atis, f. [la distanza] SRS n. 21; + von Abstand nehmen von: recedere a - QA 213; der Abstand der entwickelten von der weniger entwickelten Welt: longinquitas inter duos orbes: progressiorem minusque progressum [la distanza fra i due mondi pi sviluppati e quelli meno sviluppati] SRS n. 21; + Adj. zeitlicher Abstand: interstitium - CIC abr. can. 974 1; in zeitlichem Abstand: post temporis intervallum [a distanza di tempo] LC n. 20; ohne zeitlichem Abstand: sine intervallo temporis - Cat. 264; + Vb. Abstnde eintreten lassen zwischen den nachfolgenden Generationen: intervallare generationes subsequentes [distanziare le nascit] HV n. 16; der Abstand gleicht sich aus: distantia aequatur [la distanza si livella] LE n. 17; Abstnde schaffen: distantias parere [creare distanze] SRS n. 14; der Abstand vergrert sich: distantia augescit [la distanza aumenta] LE n. 17; der Abstand verringert sich: distantia decrescit [la distanza diminuisce] LE n. 17; der Abstand zwischen Reichen und Armen wchst stndig: intervallum divitum ac pauperum augescere non cessat [l'cart entre riches et pauvres ne cesse de se creuser] LN I-7; absterben Pf. abgestorben: intermortuus - ASS 28, 710 Abstieg descensio [la discesa] DC n. 7, descensus, us [la discesa] ReP n. 16; abstimmen [1] componere rem et rem [disporre] OT 14; inter se conciliare [coordinare] CeP n. 179; modulari - AAS 1985, 461; refl. sich mit jemandem abstimmen: cum aliquo concordiam inire [accordarsi con qc.] DIM 56; Pt. Pf. abgestimmt: auf einander abgestimmte Anstrengungen: nisus concordes [lo sforzo concertato] LC n. 91; abgestimmte Programme: conspiratae rerum agendarum rationes [programmi concertati] PP n. 50 das aufeinander abgestimmte Handeln: composita opera [l'azione concertata] EV n. 79; abstimmen [2] suffragia ferre [venire alla ballottazione] QDS 63; geheim abstimmen: suffragia ferre secreto [venire alla ballottazione segreta] QDS 63; es ist geheim abzustimmen: vota secreto exprimantur - ED 389; abstimmen durch Stimmzettel: suffragia ferre aptis schedulis - Ord. Conc. Art. 38 1; abstimmen durch Aufstehen oder Sitzenbleiben: suffragia ferre surgendo vel sedendo l.c.; abstimmen durch Handerheben: suffragia ferre manum elevando vel minus l.c.; Abstimmung [1] coordinatio [il coordinamento] PC 23, rerum agendarum ordinatio [il coordinamento] UUS n. 53, conspiratio [la concertazione] CA n. 58; in geeigneter gegenseitiger Abstimmung: apta relatione inter se composita [curando la reciproca coordinazione] CIC vig. can. 239 1; wechselseitige Abstimmung: communis mutua ordinatio [il coordinamento vicendevole] DC n. 30; Abstimmung [2] suffragia, orum [i voti] QDS 142, suffragatio, onis, f. [la votazione] CIC vig. can. 119, suffragium [il suffragio] CIC vig. can. 1455 2; durch Abstimmung: latis suffragiis [dare il suffragio] QDAP n. 22; das Ergebnis der Abstimmung: exitus suffragationis - LA n. 16; das Ergebnis der Abstimmung ber die einzelnen Dekrete: exitus suffragationis pro singulis decretis AAS 1984, 883; geheime Abstimmung: occulta suffragia [voti segreti] QDS 142, suffragiorum latio secreto facienda [la votazione segreta] Stat. PAS art. XXI; durch geheime Abstimmung: per secreta suffragia [mediante la ballottazione segreta] QDS 67, per secretam suffragationem [per votazione segreta] CIC vig. can. 699 1; etwas zur Abstimmung unterbreiten: aliquid suffragationi subicere [sottoporre q.c. alla votazione] LG np. pr.; zur Abstimmung zulassen: admittere ad suffragium [ammettere al voto] CIC vig. can. 169; die Abstimmung ber Canones: canonum suffragatio Ord. Conc. Art. 48; die parlamentarische Abstimmung: legatorum suffragia [il voto parlamentare] EV n. 73; Abstinenz Abstinenz halten: abstinentiam observare [osservare l'astinenza] CIC vig. can. 1249 1, abstinentiam servare [osservare l'astinenza] CIC vig. can. 1251; die Abstinenz von Fleischspeisen: abstinentia a carnis comestione [l'astinenza dalle carni] CIC vig. can. 1251; zur Abstinenz verpflichtet sein: ad legem abstinentiae teneri [essere tenuto alla legge dell'astinenza] CIC vig. can. 1252 Abstinenzgebot lex abstinentiae [la legge dell'astinenza] CIC vig. can. 1252; das Abstinenzgebot verpflichtet : lege abstinentiae tenentur [essere tenuto alla legge dell'astinenza] CIC vig. can. 1252 Abstinenzler abstemius - CIC abr. can. 984 abstrakt Adj. eine abstrakte Antwort geben: modo abstracto respondere [dare una risposta astratta] RH n. 16; abstrakte Begriffe: notiones a re abstractae [concetti astratti] LE n. 14; eine abstrakte Betrachtung: consideratio abstracta [una considerazione astratta] RH n. 16; eine abstrakte Definition: definitio a rebus abstracta [una definizione astratta] MD n. 18; ein abstrakter Gedanke: abstrusum cogitatum [una idea astratta] OA n. 27; der abstrakte Mensch: homo abstractus [l'uomo astratto] RH n. 13; eine abstrakte Struktur: a rebus abstracta structura AAS 1968, 340; in abstrakten berlegungen: recondita quadam ratione usus [astrattamente considerato] ES 640; abstraktes Schuldversprechen: syngraphum quo obligatio solvendae pecuniae nulla definita causa suscipitur [un cambiale con cui viene assunto l'impegno di pagare un debito senza una causa definita] CIC vig. can. 285 4; abstrakte Worte: verba abstracta [termini astratti] ReP n. 13; Adv. abstrakt

Abstraktion
darlegen: modo abstracto exponere [esporre in termini astratti] PO n. 4; Abstraktion durch Abstraktion erkennen: cognoscere abstracta a rebus cogitatione [avvenire alla conoscenza per via di astrazione] FeR n. 16; abstreiten aliquid infitiari [negare q.c.] QA 216 Abstrich ohne jeden Abstrich: sine ulla detractione [senza alcuna diminuzione] HG 578; Abstriche machen von der Lehre Christi: demittere aliquid de salutari Christi doctrina [sminuire] HV n. 29; ein christliches Leben ohne Abstriche fhren: vitam ducere christianam secundum illius integritatem [vivre la vie chrtienne dans son intgralit] LN pr. Abstufung gradatio [la gradazione] ReP n. 17; in mehrfacher Abstufung: vario gradu [in vario grado] LG n. 28; Pl. gradus, uum [des dgrs] Cat. 954; abstumpfen die Geister abstumpfen: obtundere mentes - CCC 184; die Urteilskraft abstumpfen: iudicium deicere [abassare di tono il senso critico] CeP n. 53; Absturz prolapsus [la caduta] DC n. 4; absurd praeposterus [assurdo] LP 597; aberrans [assurdo] LC n. 77; ein absurder Zustand: absona condicio - UAD 699; etwas als absurd ansehen: aliquid absurdum iudicare [considerare q.c. assurda] EV n. 64; Abteilung sectio [la sezione] REU n. 61 1 abtrglich iniuriosus - D-H n. 2861 abtreiben partum abigere [disfarsi del frutto di suo seno] FC n. 71 Abtreibung abortus procuratus [l'aborto procurato] FC n. 30, abortus, us [il aborto] GS n. 27; der Entschlu zur Abtreibung: voluntas abigendi conceptionis fructum [la decisione di disfarsi del frutto di concepimento] EV n. 58; die vollendete Abtreibung: procuratus abortus effectu secuto [il procurato aborto, ottenuto l'effetto] CIC vig. Can. 1046; eine Abtreibung herbeifhren: abortum provocare [provoquer un avortement] Cat. 2271; eine Abtreibung vornehmen: abortum procurare [procurare l'aborto] CIC vig. can. 1398; Abtreibungsmentalitt mentis habitus proclivis ad abortum [la mentalit abortiva] DoV II pr; abtrennen dismembrare [dismembrare] CD n. 22 abwgen pensare - CIC abr. can. 2312 3; die negativen Folgen abwgen: aestimare damna forte consectura [valutare le eventuali conseguenze terapeutiche] DoV I 2 nota; die Folgen der eigenen Entscheidungen abwgen: consectaria perpendere propriorum consiliorum [valutare le conseguenze delle sue decisioni] CA n. 58; die Grnde abwgen: perpendere rationes [valutare le ragioni] CIC vig. can. 1750; mit anderen Gtern abwgen: cum aliis rebus perpendere [soppesare con altri beni] EV n. 68; die Argumente fr beide Meinungen, die der Befrworter wie die der Gegner abwgen: perpendere rationes utriusque opinionis, faventium nempe vel obstantium [ponderare le ragioni delle due opinioni cio di quella favorevole e di quella contraria] HG 576; Pt. Pf. abgewogen: ponderatus [ponderato] OT n. 11; Subst. unter Abwgen der besonderen Umstnde: perpensis peculiaribus adiunctis [ponderate le peculiari circostanze] CIC vig. can. 1692 2; Abwgung eine gerechte Abwgung der Gter vornehmen: convenienter haec bona ponderare [compiere una giusta ponderazione dei beni in gioco] EV n. 68; die Abwgung der als Folge einer Handlung vorhersehbaren Gter und bel: reputatio bonorum atque malorum, quae ab actione quadam praevideri possunt [la ponderazione dei beni e mali prevedibili in conseguenza di unazione] VS n. 77; abwlzen etwas auf jemanden abwlzen: transferre aliquid alio [scaricare q.c. su qc.] ReP n. 16; abwechseln sich abwechseln: vices variare [alternarsi] OA n. 37; abwechselnd die abwechselnde Prsentation vereinbaren: de alternis praesentationibus inter se convenire - CIC abr. can. 1459 1; abwechselnd mit dem Gefhrten: alternis cum socio - CIC abr. can. 934 3 Abweg auf Abwege geraten: in declinationes incidere [incorrere in deviazioni] FeR n. 49, lubricis errare viis [prendere una cattiva strada] MD n. 19; abwegig devius [fuorviante] EV n. 97; abwegige Verhaltensweisen: improbos mores [comportamenti erronei] FeR n. 83; Subst. etwas ganz Abwegiges sagen: absonum profecto dicere [ affermazione gratuita] QA 199; Abwegigkeit perversio [la perversion] Cat. 57 abwehren Gefahren abwehren: declinare pericula SQC 660; feindliche Angriffe abwehren: propulsare hostiles impetus - VN 298; ein bel abwehren: occurrere malo - VN 276 abweichen dissidere a [una frattura fra] PT 298 [distaccarsi da] HV n. 6, digredi [allontanarsi] FeR n. 75; nicht einen Finger breit abweichen von: ne transversum unguem discedere a - SQC 661; vom Glauben der Kirche abweichen: a fide Ecclesiae errare [s'carter de la foi de l'glise] LN VI-9; der Glaube weicht vom Handeln ab: religiosa fides ab agendi ratione dissidet [la frattura fra credenza religiosa e operare] PT 298; von den Grundprinzipien der Verfassung abweichen: ab ipsis recedere primariis Legum Fundamentalium principiis [allontanarsi dagli stessi principi basilari della Costituzione] EV n. 4; vom Naturgesetz abweichen: a lege naturali discordare [essere in contrasto con la legge naturale] EV n. 72; von diesen Regeln abweichen: ab hisce recedere regulis [allontanarsi da queste regole] FeR n. 18; von einem Votum abweichen: discedere a voto [discostarsi dal voto] CIC vig. can. 127 2; Pt. Pr. vom gttlichen

chten
Gesetz abweichend: a lege divina discrepantes [difforme alla legge di Dio] VS n. 59; eine abweichende Meinung: singulum Membri votum AAS 1982, 1204; Subst. das Abweichen vom Weg: declinatio itineris [la deviazione dalla strada] ReP n. 17; Abweichung jede Abweichung vom Lehramt der Kirche: quilibet digressus ab Ecclesiae Magisterio Hom n. 15; Pl. tiefgreifende ideologische Abweichungen: gravia indolis ideologicae vitia [graves drives idologiques] LN pr.; Abweichungen von Texten: vicissitudines - D-H n. 2711 abweisen reicere [respingere] CIC vig. can. 1462 1; den Antrag abweisen: petitionem reicere [respngere la domanda] CIC vig. can. 1735; die Klage abweisen: reum absolvere a petitione actoris - CIC abr. can. 1850 3, conventum absolutum dimittere [prosciogliere il convenuto] CIC vig. can. 1608 4; von vornherein abweisen: a limine reicere [respingere la domanda fin da principio] CIC vig. can. 1589 1; Pass. abgewiesen werden: repulsam ferre - AAS 1949, 42 abwenden die Augen abwenden: oculos deflectere AAS 1979, 1454; eine Gefahr abwenden: periculum declinare [eliminare il pericolo] CeP n. 53; ein Urteil abwenden: evitare iudicium [evitare un giudzio] CIC vig. ante cann. 1713 ss.; Abwendung die Abwendung von den ffentlichen Angelegenheiten: absentiae voluntas relate ad rem publicam [l'assenteismo per la cosa pubblica] Cfl n. 42; abwerten deicere [avvilire] FC n. 32; Abwertung die Abwertung einiger Grundwerte: deformatio quorundam bonorum fundamentalium [la deformazione di alcuni valori fondamentali] FC n. 6, die Abwertung der Person: deiectio personae [la degradazione] SRS n. 18 abwesend abwesend sein: absens esse [essere assente] CIC vig. can. 166 2; von der Pfarrei abwesend sein: abesse a paroecia [assentarsi dalla parrocchia] CIC vig. can. 533 2 Abwesenheit absentia [un'assenza] CIC vig. can. 395 2; auch in Abwesenheit: licet absens [bench assente] CIC vig. can. 1412; bei fortdauernder Abwesenheit des Pfarrers: absentia parochi durante [durante l'assenza del parroco] CIC vig. can. 395 3; eine sich ber ein halbes Jahr hinziehende Abwesenheit: absentia per semestre protracta [un'assenza protratta per sei mesi] CIC vig. can. 696 1; eine lngere Abwesenheit: diuturna absentia [una assenza prolungata] CIC vig. can. 665 1; eine hinlngliche Entschuldigung fr die Abwesenheit: idonea absentiae excusatio [scusare idoneamente la sua assenza] CIC vig. can. 1592 1; Abwesenheitsgrund den Abwesenheitsgrund mitteilen: absentiae rationem significare AAS 1967, 100; Abwicklung zur Abwicklung des Verfahrens: ad processum explicandum [per il compimento del processo] CIC vig. can. 1470 1 abwrgen eine Inititative abwrgen: obtruncare inceptum - CCC 184 Abzeichen insigne, is, n. [il distintivo] Stat. PAS art. VI; ein Abzeichen tragen: insigne gestare [portare un distintivo] Stat. PAS art. VI abzeichnen sich abzeichnen: adumbrari [delinearsi] LE n. 4, eine Gefahr zeichnet sich ab: discrimen emergit [si profila un rischio] VS n. 101; abziehen etwas von den Einknften abziehen: desumere aliquid de reditibus - CIC abr. can. 1427 3, etwas vom Monatslohn abziehen: detrahere portionem ab ipsa mercede singulis mensibus solvenda AAS 1968, 380; abzielen auf etwas abzielen: tendere in aliquid [mirare a q.c.] GS n. 80, ad aliquid tendere [tendere a q.c.] UUS n. 40; spectare ad aliquid [mirare a q.c.] LC n. 31; abzuben expiabilis [espiabile] ReP n. 17; Abzug deminutio, onis, f. - CIC abr. can. 1440, deductio, onis, f. - CIC abr. can. 1441; nach Abzug der Ausgaben: detractis sumptibus - RN 662; nach Abzug dieser Stimme: eo suffragio dempto [tolto quel voto] CIC vig. can. 171 2; abzglich abzglich der ungltigen Stimmen: demptis suffragiis nullis - CIC abr. can. 433 2 Achse auf der Ost-West Achse: inter orientem et occidentem [sull'asse Oriente-Occidente] LE n. 7; auf der Nord-Sd Achse: inter septentriones et meridiem [sull'asse Nord-Sud] LE n. 7; achten [1] auf etwas achten: prospicere alicui rei [far attenzione a q.c.] LE n. 18, animum intendere in aliquid [prestare attenzione a q.c.] SRS n. 10; auf eine Gefahr achten: periculum expendere [considerare un pericolo] FeR n. 88; achten [2] etwas nicht achten: aliquid nihil pensi habere [tenir pour nulle qc.] S. chr. 387; die Freiheiten achten: observare libertates [rispettare le libert] LC n. 95; die Menschenwrde achten: rationem habere dignitatis humanae [considerare e trattare come si conviene a tanta dignit] PT 299; Pt. Pr. eine die Personen achtende Ethik: ethica doctrina personis ipsis favens [une thique respectueuse des personnes] LN II-3; Pt. Pf. geachtet werden: veneratione insigniri [essere circondato da venerazione] EV n. 46; chten jeglichen Krieg absolut chten: bellum quodlibet omnino interdicere [interdire del tutto qualsasi ricorso alla guerra] GS n. 82; Pt. Pf. eine gechtete Arbeit: labor in societatis partes secundarias

achthaben
potissimum detrudens [un lavoro addiritura emarginante] LE n. 6; achthaben achthaben auf ewas: attendere alicui rei [attendere a] LG 20 Achtung aestimatio, onis, f. [l'apprezzamento] LE n. 21 [la stima] FC n. 26, cultus [il rispetto] SRS n. 26; + von Achtung von Rechten: iura colenda [il rispetto dei diritti] RH n. 17; + vor observantia erga [rispetto nei riguardi di] GS n. 3, reverentia erga [rispetto di] GS n. 27 Achtung vor dem Leben: observantia humanae vitae [il rispetto della vita umana] QDAP n. 8, cultus qui vitae tribui debet [il rispetto per la vita] SRS n. 26; Achtung vor dem ungeborenen Leben: reverentia erga vitam nondum natorum [il rispetto per la vita dei non nati] RH n. 8; die Achtung vor dem beginnenden menschlichen Leben: observantia erga vitam humanam nascentem [il rispetto della vita umana nascente] DoV tit.; Achtung vor der menschlichen Person: reverentia personae humanae [il rispetto della persona umana] CIC vig. can. 618; die Achtung vor den Rechten der anderen: iurium aliorum observantia [il rispetto dei diritti altrui] RH n. 15; das Wirtschaftswachstum mit mehr Achtung vor den menschlichen Werten verbinden: auctum quendam oeconomicum sustinere personae bonis obsequentiorem [sostinere una crescita economica pi rispettosa dei valori della persona] CA n. 16; + Subst. die Achtung einiger Grundrechte sicherstellen: de nonnullis praecipuis iuribus tutandis consulere [assicurare il rispetto di alcuni diritti fondamentali] EV n. 71; die Achtung der Menschenrechte: observantia iurium humanorum [il rispetto dei diritti dell'uomo] LE n. 16; die volle Achtung der Wrde: plena dignitatis aestimatio [il pieno rispetto della dignit] CA n. 43; + Adj. gegenseitige Achtung der Menschen untereinander: mutua inter personas observantia [rispetto reciproco tra le persone] EV n. 70; + Vb. jemandem Achtung bekunden: alicui aestimationem significare [esprimere apprezzamento a qc.] CeP n. 167; die geringe Achtung, die dieser Arbeit von der Bevlkerung entgegengebracht wird: minor aestimatio, qua labor ille sic a communitate iudicatur [lo scarso apprezzamento, con cui socialmente considerato questo lavoro] LE n. 21; achtungsvoll observanter [rispettoso] EV n. 42; adquat etwas adquat wiedergeben: aliquid consentaneo modo exprimere [esprimere q.c. in maniera adeguata] FeR n. 23; die adquate Antwort: aequum responsum [la risposta adeguata] FeR n. 29; Adddierbarkeit additionis possibilitas [la possibilit di addizione] SS n. 24; Administrator Apostolischer Administrator: Administrator apostolicus [l'Amministratore apostolico] CIC vig. can. 371 2; Dizesanadministrator: Administrator dioecesanus [l'Amministratore diocesano] CIC vig. can. 421 1; Pfarradministrator: Administrator paroecialis [l'amministratore parrocchiale] CIC vig. can. 539; Administratur Apostolische Administratur: Administratio apostolica [l'amministrazione apostolica] CIC vig. can. 372 2; adoptieren adoptare [adottare] CIC vig. can. 110; Kinder, die nach Magabe des weltlichen Gesetzes adoptiert werden, gelten als Kinder dessen oder derer, die sie adoptiert haben: filii, qui ad normam legis civilis adoptati sint, habentur ut filii eius vel eorum qui eos adoptaverint [I figli che sono stati adottati a norma della legge civile, sono ritenuti figli di colui o di coloro che li hanno adottati] CIC vig. can. 110 Adoptierender adoptans [l'adottante] CIC vig. can. 877 3 Adoptierter adoptatus [l'adottato] CIC vig. can. 110; Adoption adoptio, onis, f. [un'adozione] CIC vig. can. 1094, adoptatio [l'adozione] EV n. 93; die durch Adoption begrndete gesetzliche Verwandtschaft: cognatio legalis ex adoptione orta [la parentela legale sorta dall'adozione] CIC vig. can. 1094; die Adoption aus der Ferne: adoptatio e longinquo [l'adozione a distanza] EV n. 93; Adoptivkind filius adoptivus [un figlio adottivo] CIC vig. Can. 877 3 Adoptivsohnschaft filiatio adoptiva [la filiation adoptive] Cat. 441; Adressat destinatarius [il destinatario] Cfl n. 23: der Adressat dieses Briefes: is cui hanc epistulam do [il destinatario della presente lettera] Iuv. n. 9; die vorrangigen Adressanten der Evangelisierung: ei, ad quod potissimum evangelizatio dirigitur [les destinataires prioritaires de l'evanglisation] LN IX11; Advent der erste Sonntag im Advent: prima dies Dominica Adventus [la prima Domenica d'Avvento] TMA n. 10; Affekt affectus, us [l'affettivit] FC n. 13; seine Affekte richtig beherrschen: affectus suos recte dirigere [rettamente dirigere i propri affetti] LG n. 42; affektiv der affektive Bereich: animi affectio [la sfera affettiva] VS n. 55; Affektivitt vires affectuum [l'affectivit] Cat. 1643; Affiliation affiliatio - Sap. c. Art. 62 1 Affront der Affront gegenber jemandem: contumelia personae alicuius illata [un affronto recato alla persona di qc.] ASS 28, 196 Agent emissarius [el emisario] FiC 194 Aggiornamento opportunae inductae emendationes [opportune aggiornamenti] AAS 1962, 788, rerum accommodatio ad nostri aevi necessitates [l'aggiornamento] ES 632, accommodatio ad praesentia [l'aggiornamento] UUS n. 17;

10

Aktionsprogramm
Agglomeration conglobatio, onis, f. [l'agglomerato] CD n. 23 Aggression impetus, us [l'aggressione] MM 449; incursus, us [l'aggressione] FC n. 76 Aggressivitt ad provocandum propensio [l'aggressivit] UUS n. 42; Aggressor aggressor - ASS 6, 179; vd.: Angreifer; Agitator seditiosus homo [un agitatore] DR 68 Agnostiker agnosticus [l'agnostique] Cat. 2127; Agnostizismus agnosticismus [l'agnosticisme] Cat. 2127; der entschlossene Agnostizismus: agnosticismus deliberatus [l'agnosticismo deliberato] LC n. 27 agnostisch ein agnostisches Mitrauen: agnostica diffidentia [una sfiducia agnostica] FeR n. 45; Agrarprodukte ea quae terra gignit [prodotti agrcoli] PP n. 57 Agrartechnik technica ars agricolaris [la tecnica agricola] LE n. 21; ahnden eine Tat ahnden: in rem animadvertere - CIC abr. can. 1933 3; hnlich hnlich ist es, wenn: similiter accidit, cum + ind. [similmente avviene quando + ind.] SD n. 15; hnlich, nicht gleich: similis, non sane aequalis [simile, non eguale] MD n. 25; auf sehr hnliche Weise empfinden: admodum similiter sentire [sentire in maniera molto simile] Iuv n. 15; hnlichkeit similitudo [la somiglianza] RH n. 13 [l'analogia] SDL XIV; uere hnlichkeit: similitudo conformatioque [une ressemblance extrieure] S. chr. 396; die krperliche hnlichkeit mit den Eltern: corporis similitudo cum parentibus [la somiglianza fisica nei riguardi dei genitori] Iuv. n. 11; die Analogie weist auf eine hnlichkeit hin, lt aber zugleich der Nicht-hnlichkeit einen angemessenen Raum: comparatio enim simul complectitur similitudinem, simul congruum patitur spatium dissimilitudinis [l'analogia implica insieme una somiglianza, lasciando un margine adeguato di non-somiglianza] MD n. 25; Ahnung intuitio [unintuizione] EV n. 34; eine dunkle Ahnung wecken: obscuram suscitare exspectationem [veiller une obscure attente] Cat. 522; AIDS-Kranker laborans morbo AIDS [un malato di AIDS] EV n. 88; Akademie academia [un'accademia] CIC vig. can. 761 akademisch Amt munus academicum [un'autorit accademica] Stat. PAS art. VII; Gemeinschaft communitas academica - Sap. c. ante Art. 11; Grad gradus academicus [un grado accademico] CIC vig. can. 817; die Aberkennung eines akademischen Grades: privatio gradus academici [privare qc. di un grado academico] CIC vig. can. 1338 2; die Entziehung eines akademischen Grades: privatio gradus academici [privare di un grado accademico] CIC vig. can. 1338 2; einen akademischen Grad erwerben: gradum academicum adipisci [conseguire un grado accademico] DAS 302, gradum academicum consequi [conseguire un grado accademico] CIC vig. can. 229 2; einen akademischen Grad verleihen: gradum academicum conferre [conferire un grado accademico] CIC vig. can. 817; die Befugnis, akademische Grade zu verleihen: auctoritas conferendi gradus academici - AAS 1983, 337; akademische Grade in einer Disziplin verleihen: gradus academicos in aliqua doctrina concedere - Cep n. 71; Jahr annus academicus - Sap. c. Art. 88; das akademische Jahr beginnt: annus academicus init [l'anno accademico comincia] Stat. PAS art. XVI Akklamation proclamatio [l'acclamation] Cat. 1154; akkumulieren Gter akkumulieren: bonorum copiam congerere [l'accaparamento] HV n. 23 Akt ein Akt der Gewalt: violentiae actus [un atto di violenza] ASS 28, 197 Akten acta [gli atti] CIC vig. ante cann. 1470 ss.; die Abfassung von Akten: acta componenda [stendere gli atti] CIC vig. can. 458 sub 1; eine Abschrift der Akten: actorum exemplar [copia delle atti] CIC vig. can. 1598 1; Akten abfassen: exarare acta [scrivere gli atti] CIC vig. can. 1474 2; Akten anfertigen: acta conscribere [stendere gli atti] CIC vig. can. 484 sub 1, acta conficere [la redazione degli atti] CIC vig. ante cann. 1740 ss.; Akten aufbewahren: acta conservare [la conservazione degli atti] CIC vig. ante cann. 1470 ss.; Akten erstellen: acta conscribere [stendere degli atti] CIC vig. can. 458 sub 1; vd: Gerichtsakten, Sachakten, Verfahrensakten; Akteneinsicht nach Akteneinsicht: actis inspectis [dopo aver esaminato gli atti] CIC vig. can. 1433 Aktenoffenlegung actorum publicatio [la pubblicazione degli atti] CIC vig. ante cann. 1598 ss. Aktenschlu conclusio in causa [la conclusione in causa] CIC vig. ante cann. 1598 ss. Aktenstck actum [un atto] CIC vig. can. 1598 1 Aktie syngrapha pecuniae in administrationibus collocatae [ttoli azionari] MM 429 Aktion eine konzertierte Aktion: certa ordinatio [un'azione concertata] HV n. 30; durch konzertierte Aktion: socia compositaque opera [lo sforzo comune e concertato] PP n. 82; in voller Aktion: in actu pleno [in atto pieno] LG np. sub 4; Aktionsfeld actionis campus - AAS 1987, 64; ein Aktionsfeld steht offen: campus patet in quem industria alicuius excurrat [si presenta un vastissimo campo d'azione] FC n. 1 Aktionsplan agendi consilium [il piano di azione] LE n. 18; Aktionsprogramm ratio rerum agendarum [un piano di attivit] AA n. 20; consilia disposite agendi [un programma di azione] LE n. 11; programma actionis [un programma d'azione] LC n. 81; ein Aktionsprogramm aufstellen: elaborare rationem

11

aktiv
rerum agendarum [l'elaborazione del piano di attivit] AA n. 20; ein Aktionsprogramm durchfhren: exsequi rationem rerum agendarum [l'esecuzione del piano di attivit] AA n. 20; ein Aktionsprogramm entwerfen: ordinatam operandi rationem disponere [elaborare un piano organico di azione] AG n. 29 aktiv Adj. vitae actione pollens - AAS 1949, 42; actuosus [attivo] GS n. 7 [operoso] LC n. 60; aktiven Anteil in der Kirche haben: partes activas habere in Ecclesiae vita [avere la sua parte attiva nella vita della Chiesa] AA n. 9; unter aktiver Beteiligung der Brger: rem operose communicantibus civibus [con l'attiva partecipazione delle persone] PP n. 23; die aktive Bevlkerung: omnes actuosam vitam agentes [la popolazione attiva] SRS n. 26; aktives Wahlrecht: vox activa [la voce attiva] CIC vig. can. 687, ius electionis activum [diritto attivo di elezione] CIC vig. can. 498 1; Adv. naviter [attivamente] SRS n. 33; das Leben aktiv frdern: naviter vitam provehere [promuovere attivamente la vita] EV n. 76; aktiv an politischen Parteien teilnehmen: activam partem habere in factionibus politicis [avere parte attiva nei partiti politici] CIC vig. can. 287 2; aktiv am Leben der Gemeinschaft teilnehmen: partes actuosas agere in vita communitatis [prendere parte attiva nella vita della comunit] LE n. 14; aktiv am kirchlichen Leben teilnehmen: navam gerere operam in ecclesiali vita [partecipare attivamente alla vita ecclesiale] EV n. 95; Aktiven mit allen Aktiven und Passiven: cum omnibus emolumentis et oneribus - CIC abr. can. 1426 Aktivismus nimia industria [l'attivismo] DC n. 37; Aktivitt actuositas, atis, f. [un'attivit] AG n. 34, activitas, atis, f. [un'attivit] DH n. 8, navitas, atis, f. [un' attivit] LE n. 20; die kumenische Aktivitt: actio oecumenica [l'attivit ecumenica] UUS n. 20; soziale Aktivitt: opera socialis [l'attivit sociale] LE n. 20; die Aktivitt der Gewerkschaften gehrt in das Gebiet der Politik" navitas collegiorum opificum ingreditur politicarum rerum provinciam [l'attivit dei sindacati entra nel campo della politica] LE n. 20; eine umfangreiche Aktivitt entfalten: in ampla regione agere [esplicare una vasta attivit] CA n. 16; Aktivvermgen bona iuraque patrimonialia [i beni e i diritti patrimoniali] CIC vig. can. 121 aktualisieren ad effectum deducere [attualizzare] VS n. 25; Aktualisierung ad effectum deductio [lattualizzazione] VS n. 27; Aktualitt praesens utilitas [l'actualit] LN V-1; praesens necessitas [lattualit] SRS n. 18; diese Lehre gewinnt Aktualitt: haec doctrina vim obtinet eloquentem, quae ad hanc aetatem quam maxime pertinet [l'insegnamento acquista un'eloquenza di viva attualit] LE n. 11; die Wahrheit mit der Aktualitt verwechseln: veritatem praesenti pro utilitate permutare [scambiare lattualit per la verit] FeR n. 87; die bleibende Aktualitt dieser Unterscheidung: perennis vis huius distinctionis [la permanente attualit di questa distinzione] VS n. 70; er schreibt mit berraschender Aktualitt: nostrae fere aetatis prope singularem exprimit mentem [scrive con sorprendente attualit] EV n. 66; von geradezu dramatischer Aktualitt: tristius etiam nostra ad tempora pertinens [in una pagina di drammatica attualit] EV n. 3; eine Botschaft von hoher Aktualitt: nuntius qui magnum habet in praesentia pondus [un messaggio di grande attualit] DC n. 1; aktuell ad res accommodatum [attuale] SRS n. 10; huius aetatis proprium [attuale] FeR n. 37; huius temporis [attuale] CA n. 50; immer aktuell: semper ad tempus quod transigitur maxime pertinens [sempre attuale] LE n. 1; sie bleiben zu jeder Zeit aktuell: numquam desinent ad praesentia pertinere [non cessano mai di essere attuali] LE n. 4; heute mehr denn je aktuell sein: hodie vim suam quam maxime servare [essere pi che mai attuale oggi] DoI n. 2; aktuelle Fragen: quaedam quaestiones nostris temporibus agitatae [questioni di attualit] DoV tit.; ein aktuelles Phnomen: huius aetatis res [un fenomeno attuale] EV n. 16; die aktuelle Situation: casus re praesens [lattualit concreta] VS n. 59; Akzent konkr. accentus, us, m - SLL 345; btr. den Akzent auf etwas setzen: aliquid efferre [mettre l'accent sur qc.] LN pr. Akzentuierung einseitige Akzentuierungen vermeiden: partiales ac unilaterales exaltationes vitare [evitare accentuazioni unilaterali] DoI n. 19; akzeptieren recipere [accettare] LG n. 22, amplecti [accettare] LE n. 13, probare [accettare] CA n. 46; alarmierend etwas wirkt alarmierend: res terret animos [appare alarmante] SRS n. 18; es erscheint alarmierend: magna videtur cum perturbatione + aci [appare molto allarmante + inf.] SRS n. 25; ein alarmierendes Schauspiel: spectaculum quod animum conterreat [uno spettaculo allarmante] EV n. 17; ein alarmierendes Symptom: signum maxime conturbans [uno dei sintomi pi allarmanti] EV n. 64; Albtraum der Albtraum katastrophaler Kriege: exitialium bellorum inquietudo [l'incubo di guerre catastrofiche] NMI n. 51; Alibi die Gleichheit vor dem Gesetz kann als Alibi dienen, um offenkundige Diskriminierungen einzufhren: ipsa civium aequalitas, lege statuta, ut causa praetexi poterit iniqua et manifesta discrimina faciendi [l'uguaglianza davanti alla legge potr servire di alibi a evidenti discriminazioni] OA n. 23; Alkoholismus vinolentia [l'alcoolismo] FC n. 43 All, das universum [l'univers] Cat. 269; alle alle und jeder einzelne: singuli universi [tutti e ciascuno] LE n. 4; alle zusammen: omnes ad unum

12

alltglich
[tutti] QA 197; alle zusammen und jeder einzelne zu seinem Teil: omnes in simul et unusquisque pro sua parte [tutti insiemi e ognuno per la sua parte] LG n. 38; alle die es angeht: omnes ad quos res pertinet [tutti coloro cui spetta] CIC vig. can. 1220 1; alle drei Jahre: triennalis - SLL 361; alle fnf Jahre: quinquennalis - SLL 361, singulis quinquenniis - AAS 1986, 485; allein fr sich allein: seorsim [separatamente] LG np. sub 3; niemand kann fr sich allein leben: nemo solus vivere potest [nul ne peut vivre seul] Cat. 166; der Mensch ist nicht geschaffen, um allein zu leben: homo creatus non est ut vitam degat solus [luomo non fatto per vivere solo] FeR n. 31; allein und ausschlielich das Recht, den Papst zu whlen, steht allein und ausschlielich den Kardinlen zu: ius eligendi Romanum Pontificem ad Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinales unice et privative pertinet - VAS can. 32; alleinerziehend eine alleinerziehende Mutter: mater quae parere atque suum filium instituere non timet etiam deficiente patris auxilio [una mamma che, anche senza il sostegno del padre, non teme di mettere al mondo il suo bambino e di educarlo] EV n. 87; allenthalben passim [ovunque] LP 599; allerdings ceteroqui [peraltro] VS n. 30; Allerheiligen dies omnium Sanctorum [il giorno di tutti i Santi] CIC vig. can. 1246 1; Festus ominum Caelitum - AAS 1950, 774 Allerseelen dies commemorationis omnium fidelium defunctorum - CIC abr. can. 806 1 alles aber das ist nicht alles: nec id solum [ma c' di pi] EV n. 94; allgegenwrtig der Fortschritt wird zu einer allgegenwrtigen Ideologie: ipsa progressio fit quaedam composita doctrina, quae ubique viget [il progresso diventa una ideologia onnipresente] OA n. 41; allgemein universim [in generale] CD n. 35, in universum [in generale] OT n. 11 [pi in generale] Iuv. n. 12 [in genere] VS n. 110; allgemein betrachtet: si spectes res omnes [in generale] LE n. 13; es ist allgemein hervorzuheben, da: in universum praedicari oportet + aci [bisogna sottolineare, in generale + ind.] LE n. 15; die allgemeinen Grundstze festlegen: principia generalia delineare [fissare i principi generali] AG n. 32; die allgemeine Mentalitt: mentes communes [la mentalit comune] AA n. 19; im allgemeinen Sprachgebrauch: in recentiore hominum sermone [nel linguaggio corrente] SRS n. 14; die Allgemeine Erklrung der Menschenrechte vd. Menschenrechte; Komp. allgemeiner: universaliore ratione [pi generalmente] UUS n. 89; allgemeiner gesprochen: latiore modo [in via pi generale] LE n. 19; Subst. im Allgemeinen: generatim [generalmente] ID 177; Allgemeinbildung praecipuae communesque disciplinae [l'istruzione di base] PT 260, communis omnium cultura - CIC abr. can. 1364, cultura generalis [la cultura generale] CIC vig. can. 248; institutio ad ingenii culturam [la formazione culturale] LE n. 18; allgemeingltig allgemeingltige Ergebnisse erreichen: effecta universaliter valida consequi [il raggiungimento di risultati universalmente validi] FeR n. 75; Allgemeingltigkeit eine Allgemeingltigkeit anstrebende Reflexion: cogitatio in unversalem rem vergens [una riflessione tesa alluniversale] FeR n. 69; Allheilmittel remedium [il toccasana] EV n. 70; Allianz eine Allianz bilden: foedus excitare [creare un fronte] LC n. 89 alljhrlich annuatim - ExF 696 Allmacht omnipotentia [lonnipotenza] VS n. 41; allmhlich sensim - QAM 52, pedetemptim [pian piano] HG 565; gradatim [progressivamente] FeR n. 80; allmhlich und unaufdringlich: sensim sine sensu [a poco a poco] AA n. 13; die allmhliche Lsung: gradatim progrediens solutio [la graduale soluzione] LE n. 3; Alltag ordinaria vitae adiuncta [le circostanze ordinarie della vita] GS n. 38, cotidiana vitae adiuncta [le quotidien] Cat. 532; im Alltag: in cotidianae vitae cursu [nel quotidiano] DC n. 17; der graue Alltag: cotidiana consuetudo [un grigio quotidiano] NMI 59; in unserem Alltag: in vitae nostrae cotidianae usu [nella nostra quotidianit] ReP n. 22; der Alltag unseres Daseins: cotidiana nostrae vitae condicio [la quotidianit del nostro esistere] DC n. 5; den Geist von den Sorgen des Alltags befreien: onere sollicitudinis cotidianae mentem levare [sollevare l'animo dalla quotidiane sollecitudini] CeP n. 52; der Heroismus im Alltag: rerum cotidianarum heroica virtus [l'eroismo del quotidiano] EV n. 86; alltglich quotidianus [quotidiano] GS n. 34, usus cotidianus [la quotidianit] ReP n. 4; in der Konkretheit seiner alltglichen Existenz: in ipso cotidianae vitae usu constitutus [nella concretezza della sua esistenza quotidiana] FC n. 4; die alltgliche Erfahrung: cotidianum rerum experimentum [l'esperienza quotidiana] FC n. 84, quotidiana experientia [lesperienza quotidiana] VS n. 86; ein alltgliches Leben ohne uere Gre: vita cotidiana sine apparenti magnitudine [une vie quotidienne sans apparente grandeur] Cat. 531; das alltgliche Tun: opera penitus quotidiana [le ordinarie attivit quotidiane] LE n. 25; die alltglichen Verrichtungen: actus quotidiani [les actes quotidiens] Cat. 1724; Spl. die alltglichsten Dinge: via vitae maxime cotidinanae [les voies les plus quotidiennes de la vie] Cat. 533;

13

Alltagsdasein
Alltagsdasein cotidiana exsistentia [l'esistenza quotidiana] EV n. 86; Alltagsleben vita cotidiana [la vita quotidiana] FeR n. 25, cotidiana vita [la vita quotidiana] FeR n. 30, vita uniuscuiusque diei [la vie de chaque jour] Cat.1064; Alltagssprache communis modus loquendi [il linguaggio comune] SD n. 29 allzeit semper [en tout temps] Cat. 2668; allzu allzu oft: aequo saepius [troppo spesso] PP n. 12, nimium saepe fit ut [troppo spesso] LC 17; allzu unbedacht: modo nimis inconsiderato [in modo troppo inconsiderato] RH n. 4 Almosen stips praecaria [le elemosine] RN 669; Almosen geben: eleemosynas dare [elargire offerte] CIC vig. can. 510 4; ausschlielich von Almosen unterhalten werden: solis eleemosynis sustentari [sostenersi solo di elemosine] CIC vig. can. 264 2; ber die Verwendung der gesammelten Almosen Rechenschaft legen: eleemosynarum quas collegerit rationem reddere [presentare un rendiconto delle elemosine raccolte] CIC vig. can. 319 2; cf.: Spende; Alphabetisierung disciplina elementorum scribendi [l'alfabetizzazione] PP n. 35, alphabeticae institutionis inductio [lalfabetizzazione] SRS n. 44; Alptraum suppressio nocturna [l'incubo] EV n. 16; als als junger Mensch: quatenus adulescens est [in quanto giovane uomo] Iuv. n. 3; alt alt werden: insenescere - AAS 1985, 580; wer noch nicht 40 Jahre alt ist: qui annos quadraginta non explevit - CIC abr. can. 504; die alten Menschen: homines aetate provecti [gli anziani] EV n. 94; Subst. etwas Altes: quiddam vetus [una cosa antica] LE n. 2; Alter das Alter des Menschen: aetas [un'et] CIC vig. can. 1189, senectus, us [la vecchiaia] LE n. 21, senecta, ae [la vecchiaia] REU n. 70; das Alter eines Bildes: vetustas imaginis [l'antichit di un'immagine] CIC vig. can. 1189; das Alter eines Textes: antiquitas, atis, f. [l'antichit] DAS 315; + Subst. das Alter der Einsichtsfhigkeit: aetas discretionis [l'et della discrezione] CIC vig. can. 891; zum Alter der Einsichtsfhigkeit gelangen: ad annos discretionis pervenire - CIC abr. Can. 859 1; das Alter der Unerfahrenheit: aetatula imperita [l'et inesperta] DIM 56; das Alter des Vernunftgebrauchs: rationis aetas [l'ge de la raison] Cat. 1319; + Adj. das dritte Alter: tertia aetas [la terza et] Cfl n. 48; von ehrwrdigem Alter: veneranda antiquitate - LA n. 4; fortgeschrittenes Alter: provectior aetas - CIC abr. can. 504; das geeignete Alter: consentanea aetas [l'et opportuna] FC n. 66; ein hohes Alter: senium - CIC abr. can. 940 1; im hohen Alter: in decrepita aetate [nell'et pi avanzata] Cfl n. 45; ein hheres Alter: provectior aetas [un'et pi avanzata] CIC vig. can. 1031 3; superior aetas [un'et maggiore] CIC vig. can. 1083 2; die Menschen reiferen Alters: maturioris aetatis homines [la generazione di et pi matura] Iuv n. 15; ein Mensch vorgerckten Alters: persona annis senior [una persona pi avanzata in et] EV n. 94; wegen zunehmenden Alters: ob ingravescentem aetatem [per la troppo avanzata et] CD n. 21; + Vb. die das Alter von ... Jahren erreicht haben: qui aetatem ... annorum expleverunt [coloro che hanno compiuto i ... anni] CIC vig. can. 863; die lteren provectioris aetatis homines - PP n. 10; der lteste antiquior [il pi anziano] CIC vig. can. 352 2; von Alters her ab antiquo [dai tempi pi antichi] NA n. 2; altern senescere [vieillir] Cat. 1007; ein alterndes Volk: populus senescens [linvecchiamento della popolazione] SRS n. 25; alternativ eine vom Glauben getrennte und zu ihm alternative Vernunfterkenntnis: cognitio rationalis a fide seiuncta eamque substituens [una conoscenza razionale separata dalla fede e alternativa ad essa] FeR n. 45; alternative Lebensprospekte zum Plan Gottes: descriptiones vitae alienae proposito Dei [progetti di vita alternativi al piano di Dio] EV n. 49; Alternative optio [unalternativa] SRS n. 41; jemanden vor eine Alternative stellen: aliquem in necessitatem adducere alteram utram eligendi partem - QDAP n. 22; Alternativmodell exemplar alternum [un modello alternativo] CA n. 35; Altersabstand den Altersabstand berwinden: aetatis distantiam superare [passare sopra la distanza dell'et] AA n. 12; Altersgrenze die Altersgrenze erhhen: aetatem protrahere [protrarre l'et] OT n. 12; mit Erreichen der gesetzlichen Altersgrenze: expleta aetate iure definita [raggiunti i limiti d'et definita] CIC vig. can. 184 1 Altersheim senum hospitium - AAS 1986, 484, hospitalis senum domus - AAS 1959, 522; domus senibus destinata [la casa di riposo per anziani] EV n. 27; Altersruhegeld pensio socialis pro senectute [la pensione per la vecchiaia] LE n. 19; altersschwach senio debilitatus [affievolito dalla vecchiaia] QA 179; altersschwach sein: senio confici [in caso di vecchiaia] PT 260; Altersschwche senium [la vecchiaia] CIC vig. Can. 1004 1 Altersstufe Pl. die Altersstufen: aetates [les ges de la vie] Cat. 518; Altersunterschied aetatis distantia [la distanza dell'et] AA n. 12 Altkatholiken Veteres Catholici - EM 473 Altruismus amor alterius [laltruismo] EV n. 19; altberliefert altberlieferte Bruche: consuetudines avitae [des habitudes ancestrales] Cat. 1206;

14

Amt
ambivalent vim habens in utramque partem [ambivalente] PP n. 28 amoralisch amoralische Entscheidungen: placita in quibus recta morum disciplina silet [decisioni amorali] DR 80 Amoralismus der politische Amoralismus: politicus amoralismus [l'amoralisme politique] LN VIII-7; Amortisation amortizatio, onis, f. [l'amortizzazione] CIC vig. can. 639 5; Laufzeit der Amortisation: anni quibus credita paulatim solvantur [la durata degli ammortamenti] PP n. 54 Amt officium [un ufficio] CIC vig. can. 131 1, munus [l'incarico] CIC vig. can. 1283, ministerium [le ministre] LN IX-13; kraft kraft Amtes: vi officii [in forza dell'ufficio] CIC vig. can. 566 1, pro officio LP 613, vi muneris [in forza del suo ufficio] LG n. 22 [in virt del suo ufficio] LG n. 25; mittels mittels eines Amtes: mediante officio [mediante l'ufficio] CIC vig. can. 131 1; von wegen von Amts wegen: ex officio [d'ufficio] CIC vig. can. 1452 1; von Amts wegen der Akademie angehren: ipso suo munere pertinere ad Academiam - Stat. PAS art. IV; + Subst. [A] Abberufung vom Amt: remotio [la rimozione] CIC vig. can. 481 1; die Absetzung vom Amt: depositio - CIC abr. can. 2298 n. 10, privatio ab officio [la privazione dell'ufficio] CIC vig. can. 196 1, privatio officii [la privazione dell'ufficio] CIC vig. can. 1389 1; Anweisung eines Amtes: assignatio officii [l'assegnazione di un ufficio] CIC vig. can. 1746; die Ausbung des Amtes: muneris perfunctio CeP n. 166; in Ausbung des Amtes: in exercitio muneris [durante l'esercizio della sua funzione] CIC vig. can. 1445 1 n. 3; in Ausbung seines Amtes: pro suo munere - Syll. VI n. 44, in eius munere exercendo [nell'adempimento dell'ufficio] CIC vig. can. 333 2; die Ausbung des Amtes behindern: praepedire adimpletionem muneris [ostacolare il compimento dell'incarico] CIC vig. can. 278 3; sich in die Ausbung eines Amtes einmischen: sese ingerere in exercitium officii [intromettersi nell'esercizio dell'ufficio] CIC vig. can. 382 1; sich der Ausbung des Amtes enthalten: abstinere a munere exercendo [astenersi dall'esercizio delle funzioni] CIC vig. can. 1747 1; die Ausbung des Amtes untersagen: exercitium muneris prohibere CIC abr. can. 295 1, munus interdicere - CIC abr. can. 880 2; [B] von seinem Amt Besitz ergreifen: possessionem capere officii sui [prendere possesso del suo ufficio] CIC vig. can. 404 1, possessionem officii inire - AID 509; Bestndigkeit im Amt: stabilitas in officio [stabilit nell'ufficio] CD n. 31; Bestndigkeit im Amt besitzen: stabilitate gaudere [godere di stabilit] CIC vig. can. 522; das Amt des Bischofs: episcopatus, us - AAS 1972, 742; [E] Einsetzung in ein Amt: institutio [l'istituzione] CIC vig. can. 147, die Einsetzung in das Amt gewhren: institutionem concedere - CIC abr. can. 1466 2, institutionem dare [dare l'istituzione] CIC vig. can. 147; [G] innerhalb der Grenzen seines Amtes: intra fines sui muneris [nei limiti del suo ufficio] CIC vig. can. 638 2; [R] ein Amt mit Residenzpflicht: officium residentiale [un ufficio residenziale] CIC vig. can. 283 1; mit Rcksicht auf das anvertraute Amt: ratione officii demandati [per l'ufficio demandato] CIC vig. can. 497; [T] der Trger eines Amtes: subiectum muneris [il suggetto di un ufficio] LG np. sub 2; [U] die bertragung des Amts: provisio officii [la provvisione dell'ufficio] CIC vig. ante can. 146, collatio [il conferimento] CIC vig. can. 147; [V] die Verwaltung des Amtes: perfunctio muneris [l'esercizio del dovere] LG n. 23; der Verlust des Amtes: ammissio officii [la perdita dell'ufficio] CIC vig. ante can. 184; den Verzicht auf das Amt erklren: renuntiationem ab officio exhibere AAS 1966, 763; [Z] Zulassung zu einem Amt: admissio [l'ammissione] CIC vig. can. 147; die Zuweisung eines besonderen Amtes: concessio particularis officii [la concessione di un particolare ufficio] LG np. sub 2; + Adj. [A] ein akademisches Amt: academicum munus [un'autorit accademica] Stat. PAS art. VII; [F] ein Amt ist frei: officium vacat [l'ufficio vacante] CIC vig, can. 153 1, munus vacat [l'ufficio vacante] CIC vig. can. 191 1; [G] fr dieses Amt geeignet: huic muneri idoneus - AAS 1986, 484; die Eigenschaften, die ihn fr die Wahrnehmung des Amtes geeignet machen: dotes quae ipsum aptum efficiant ad officium explendum [le qualit che lo rendono atto a compiere l'uffcio] CIC vig. can. 378 1 n. 1; [N] neu im Amt: recens in munere AAS 1963, 843; [O] ein ffentliches Amt: officium publicum [un ufficio pubblico] CIC vig. can. 285 3; [U] miteinander unvereinbare mter: officia incompatibilia [uffici incompatbili] CIC vig. can. 152; des Amtes unwrdig: muneri impar [indegno] PT 302; + Vb. [A] von einem Amt abberufen: revocare ab officio - CIC abr. can. 195; vom Amt absetzen: avocare [destituire] QDS 145, amovere ab officio [rimuovere dall'ufficio] CIC vig. can. 192, sich ein Amt anmaen: usurpare officium [usurpare un ufficio] CIC vig. can. 1381 1, munus sibi sumere [s'arroger soi mme une charge] Cat. 1578; ein Amt annehmen: munus acceptare - CIC abr. can. 139 4, munus assumere [assumere un officio] CIC vig. can. 285 3; ein Amt anstreben: munus petere [aspirare ad un ufficio] OT n. 2; munus sollicitare - CIC abr. can. 139 4; das Amt antreten: officium adire - CIC abr. can. 188, munus inire [iniziare il suo incarico] CIC vig. can. 1283; jemandem ein Amt anvertrauen: munus committere alicui [affidare un incarico a qc.] CD n. 26; mit Rcksicht auf das anvertraute Amt: ratione officii demandati [per l'ufficio demandato] CIC vig. can. 497; ein Amt aufheben: officium supprimere [sopprmere un ufficio] CIC vig. can. 148; ein Amt

15

Amtsanmaung
ausben: munus implere - CIC abr. can. 128, munere fungi - CIC abr. can. 2027 2, munus exercere [esercitare un ufficio] CIC vig. can. 333 2 [esercitare una funzione] CIC vig. can. 756 2, officio fungi [esercitare l'ufficio] CIC vig. can. 1111 1, munus exsequi [il ministero] CD n. 30; das Amt des Notars ausben: notarium agere - AID 523; das Amt in den Grenzen der Verfassung ausben: munus intra terminos publicae constitutionis obire [esercitare la sua specfica funzione nell'ambito di quadri giuridici] PT 279; jemanden vom Amt ausschlieen: arcere aliquem ab officio [allontanare qc. dal ministerio] CIC vig. can. 1722; [B] ein Amt bekleiden: officio fungi [ricoprire un ufficio] CIC vig. can. 356; jemanden zu einem Amt berufen: promovere aliquem ad officium [promuovere qc.ad un ufficio] CIC vig. can. 149 1; ein Amt besetzen: officio providere [provvedere all'ufficio] CIC vig. can. 157; das Amt ist besetzt: sedes est plena - CIC abr. can. 312; im Amt besttigen: in munere confirmare - AAS 1979, 503; jemanden fr ein Amt bestellen: aliquem ad munus adsciscere - CIC abr. can. 2066 2, deputare aliquem ad munus [destinare qc.all'ufficio di] CIC vig. can. 425 1; jemanden mit einem Amt betrauen: mancipare aliquem officio [destinare qc.ad un ufficio] LG n. 28; [E] ein Amt einrichten: officium constituere [costituire un ufficio] CIC vig. can. 145 2; das Amt endet mit Ende der Versammlung: munus cessat post absolutum coetum AAS 1967, 92; jemanden in ein Amt einsetzen: instituere [istituire] CIC vig. can. 163, aliquem munere constituere [costituire qc. nel suo ufficio] MC 207; jemanden seines Amtes entheben: amovere aliquem ab officio [rimuovere qc. dall'ufficio] CIC vig. can. 192, removere aliquem [rimuovere qc.] CIC vig. can. 1422; ein Amt erhalten: officium obtinere [ottenere un ufficio] CIC vig. can. 274 1; das Amt erlischt: munus cessat [l'ufficio cessa] CIC vig. can. 430 1, officium exspirat - VAS can. 18; das Amt des N. erlischt: a munere cessat N. [N. cessa dall'incarico] CIC vig. can. 1420 5; das Amt und die Amtsgewalt erlschen nicht: officium et iurisdictio non exspirant - VAS can. 20; ein Amt errichten: officium erigere [erigere un ufficio] CIC vig. can. 148; [F] das Amt fortfhren: id muneris exercere pergere - VAS can. 22; ein Amt fhren: officium sustinere - ACS 39; [H] ein Amt haben: officium detinere - CIC abr. can. 1941; die Laien zu gewissen kirchlichen mtern heranziehen: laicos ad quaedam munera ecclesiastica exercenda adsumere [assumere i laici ad esercitare alcuni uffici ecclesiastici] LG n. 33; [M] ein Amt mibrauchen: officio abuti [abusare dell'ufficio] CIC vig. can. 1326 1 n. 2; [S] aus dem Amt scheiden: a munere cessare - CIC abr. can. 1573 5, officio cedere - AID 509, de munere decedere [cessare dal suo ufficio] IngrA; [U] jemandem ein Amt bertragen: officium committere alicui [affidare un ufficio a qc.] CIC vig. can. 190 1, munus concedere alicui [concedere l'ufficio a qc.] CIC vig. can. 331, officium demandare alicui [affidare l'ufficio a qc.] CIC vig. can. 497 n. 2, munus conferre alicui [affidare un incarico a qc.] CIC vig. can. 145 2; das bertragene Amt: officium commissum [l'ufficio conferito] CIC vig. can. 682 2; ein stndig bertragenes Amt; munus stabiliter collatum [un incarico conferito in modo stabile] PO n. 20; die Autoritt, die das Amt bertragen hat: auctoritas committens [l'autorit committente] CIC vig. can. 682 2; [V] ein Amt verndern: innovare officium [innovare un ufficio] CIC vig. can. 148; die mit dem Amt verbundene Gewalt: potestas quae ipso iure alicui officio adnectitur [la potest che dallo stesso diritto annessa a un ufficio] CIC vig. can. 131 1; die mit dem Amt verbundenen Rechte: iura officio inhaerentia [diritti che appartengono all'ufficio] CIC vig. can. 1333 1 n. 3; im Amt verbleiben: in officio permanere [rimanere nell'ufficio] CIC vig. can. 348 2; ein Amt verleihen: officium conferre [conferire un ufficio] CD n. 28, munus conferre [conferire un ufficio] CIC vig. can. 145 2, munus committere [affidare un incarico] CIC vig. can. 274 2; das Amt verlieren: officio cadere - CIC abr. can. 387 1, officium amittere [perdere l'ufficio] CIC vig. can. 184 1; das Amt geht verloren: officium amittitur [l'ufficio si perde] CIC vig. can. 184 1; auf sein Amt verzichten: rinuntiare muneri suo [rinunziare al suo ufficio] CIC vig. can. 332 2, abdicare suum locum [rinunciare al posto che gli spetta] RH n. 16; [W] ein Amt wahrnehmen: adimplere officium [espletare un ufficio] CIC vig. can. 152, munere fungi [esercitare un ufficio] CIC vig. can. 228 1, munus sustinere [svolgere la funzione di] CIC vig. can. 1447; [Z] zum Amt zulassen: in officium assumere [assumere all'ufficio] LG n. 24 Amtsanmaung muneris usurpatio [l'usurpazione di un ufficio] CIC vig. ante cann. 1378 ss. Amtsantritt muneris recuperatio - AID 519, officii possessio capienda AAS 1967, 101; Amtsausbung exercitium muneris [l'esercizio della funzione] CIC vig. can. 1445 1 n. 4; wegen ihrer Amtsausbung: propter acta in exercitio ipsorum muneris [atti posti durante l'esercizio delle loro funzioni] CIC vig. can. 1445 1 n. 4; sich der Amtsausbung enthalten: a munere exercendo abstinere [astenersi dall'eserczio delle funzioni di ...] CIC vig. can. 1747 1; zur Amtsausbung zulassen: in officium assumere [assumere all'ufficio] LG n. 24; Amtsbezirk ambitus seu districtus - CIC abr. can. 447 1 Amtsbrauch stilus [lo stile] CIC vig. can. 63 1; Amtsbruder frater in ministerio [un fratello nel ministero] UUS n. 95;

16

Analphabetismus
Amtsdauer die Amtsdauer betrgt drei Jahre: officium est ad triennium - CIC abr. can. 426 1 Amtsdelikt delictum in munere exercendo [delitto nell'esercizio di un ufficio] CIC vig. ante cann. 1378 ss. Amtseinfhrung installatio, onis, f. - AID 513 Amtsenthebung amotio, onis, f. [la rimozione] CIC vig. ante cann. 192 ss.; Beschwerde einlegen gegen die Amtsenthebung: recursum interponere contra amotionem ab officio [interporre un ricorso contra la rimozione dall'ufficio] CIC vig. can. 143 2 Amtsfhigkeit Verlust der Amtsfhigkeit: inhabilitas ad munia consequenda - CIC abr. can. 2291 Amtsfhrung Rechenschaft legen ber seine Amtsfhrung: rationem reddere de perfunctione muneris AAS 1969, 480; Amtsgeheimnis secretum officiosum - CIC abr. can. 890 2, secretum officii [il segreto d'ufficio] CIC vig. can. 1455 1; die Wahrung des Amtsgeheimnisses: secretum officii servandum [mantenere il segreto d'ufficio] CIC vig. can. 1455 1; zur Wahrung des Amtsgeheimnisses verpflichtet sein: ad secretum officii teneri [essere tenuto al segreto d'ufficio] CIC vig. can. 1548 2 Amtsgewalt potestas iurisdictionalis seu regiminis CIC abr. can. 196; Amtshandlung functio, onis, f. [la funzione] CIC vig. can. 530 Amtsinhaber officii titularius [il titolare dell'ufficio] CIC vig. can. 190 2 Amtspflicht officium [l'incarico] CIC vig. can. 1457 2; zu dessen Amtspflichten es gehrt: cuius ex credito munere est + inf. - MP 768; die Amtspflichten erfllen: munia obire [sostinere le mansioni] MC 210; die Erfllung der Amtspflichten: perfunctio munerum - CIC abr. can. 465 1; die Amtspflicht verletzen: officio deesse [venir meno al suo incarico] CIC vig. can. 1457 2, ab officio suo discedere - PT 274; grobe Vernachlssigung oder Verletzung der pfarrlichen Amtspflichten, die trotz Verwarnung weiter andauert: gravis neglectus vel violatio officiorum paroecialium quae post monitionem persistat [grave negligenza o violazione dei doveri parocchiali, che persista dopo l'ammonizione] CIC vig. can. 1741 n. 4. Amtspriester sacerdos ministerialis [il sacerdote ministeriale] LG n. 10 Amtstrger minister [il ministro] CIC vig. can. 463 3, officialis [un ufficiale] CIC vig. Can. 638 2; Pl. die Amtstrger: auctoritates [les autorits] Cat. 2234; die staatlichen Amtstrger: civiles potestates [le autorit civili] VS n. 97; Amtsbertragung die kanonische Amtsbertragung: provisio canonica [la provvisione canonica] CIC vig. can. 146 Amtsverbleib retentio muneris [il conservare l'incarico] CIC vig. can. 1381 2 Amtsverlust officii amissio [la perdita dell'ufficio] CIC vig. ante cann. 184 ss.; mit Amtsverlust: amisso officio [con la perdita dell'ufficio] CIC vig. can. 143 1 Amtsverzicht renuntiatio ab officio [la rinuncia all'ufficio] CIC vig. can. 538 3; den Amtsverzicht anbieten: renuntiationem ab officio exhibere [presentare la rinuncia all'ufficio] CIC vig. can. 401 1 Amtszeit whrend der Amtszeit: durante munere CIC abr. can. 2027 2; die Amtszeit betrgt vier Jahre: munus tuetur quattuor annos [dura in carico quattro anni] Stat. PAS art. VIII, in munere perstant quattuor annos [durano in carica quattro anni] Stat. PAS art. IX; die Amtszeit verlngern: tempus quo quis in officio maneat dilatare - AAS 1968, 308; Amulett das Tragen von Amuletten: amuleta gestare [le port des amulettes] Cat. 2117; anachronistisch a nostrorum indole dierum discrepans [anacronistico] MM 452 analog ad portionem [fatti i debiti riferimenti] SRS n. 35, similis [analogo] VS n. 28; eine analoge Bedeutung haben: vim prae se ferre analogicam [avere un valore analogico] ReP n. 25; in analoger Weise: analogice [per analogia] ReP n. 31; Analogie similitudo [analogia] EV n. 5; Analogien: similitudines [analogies] LN VII-11; oberflchliche Analogien: similitudines apparentes [analogie superficiali] FeR n. 88; die Situation gewisser Lnder weist einige Analogien mit den Situationen auf, die Marx in der Mitte des letzten Jahrhunderts beschrieben und interpretiert hat: status aliquarum civitatum suadet certam proportionem cum iis quae Carolus Marx descripsit exposuitque in medio saeculo superiore [la situation de certains pays offre quelques analogies avec celle que Marx a dcrite et interprte au milieu du sicle passe] LN VII-11; Analphabet homo litteras nesciens [un analfabeta] PP n. 35, illitteratus [l'analfabeta] Iuv. n. 12, homo litterarum nescius [l'analfabeta] CeP n. 146; Analphabet sein: litterarum ignorantia laborare [essere analfabeta] GS n. 4; analphabetisch die analphabetischen Bevlkerungsgruppen: numeri hominum litteras nescientium [les secteurs encore analphabtiques de la population] LN I-5; Analphabetismus analphabetismus [l' analfabetismo] UR n. 12, litterarum ignoratio - AAS 1967, 1084, litterarum ignorantia [l'analfabetismo] SRS n. 15; die Beseitigung des Analphabetismus: amotio analphabetismi [l'eliminazione dell'analfabetismo] LC n. 92; den Analphabetismus beseitigen: litterarum

17

Analyse
elementorum ignorantiam depellere [l'eliminazione dell'analfabetismo] OA n. 2; Analyse analysis [un'analisi] GS n. 5, explicandi modus [l'analisi] OA n. 33, rerum explicatio [l'analyse] LN VII-6, indagatio [un'analisi] LE n. 2, vestigatio [un'analisi] LE n. 2, pervestigatio [un'analisi] LE n. 7, rerum enucleata enodatio [l'analisi] SRS n. 8, investigatio [l'analisi] SRS n. 16; + Subst. die Analyse der religisen Erfahrung: experientiae religiosae investigatio [lanalisi dellesperienza religiosa] FeR n. 83; eine Analyse der gegebenen Situation: analysis status rerum [una valutazione della situazione] LC n. 79; nach einer Analyse der Situation: re indagata [dopo aver analizzato la situazione] SRS n. 35; + Adj. [A] eine allgemeine Analyse: inquisitio vaga [unanalisi generale] SRS n. 37; [B] beschreibende Analyse: explicatio descripta rerum [l'analyse dscriptive] LN VII-6; [E] nach einer sehr ernsten Analyse der gegebenen Situation: post analysim, severissime peractam, status rerum [dopo una valutazione molto rigorosa della situazione] LC n. 79; [K] eine korrekte Analyse durchfhren: peragere rectam analysim [mener une analyse correcte] LN VIII-3; diese kurze Analyse: rerum brevis haec hic enucleata enodatio [la breve analisi ora fatta] SRS n. 8; [M] die marxistische Analyse: Marxistarum enodatio [l'analyse marxiste] LN ante VII, analysis marxista [l'analyse marxiste] LN VII-1; [O] die objektive Analyse der Wirklichkeit: rerum explicatio veris mundi condicionibus respondens [l'analisi oggettiva della realt] SRS n. 9; [S] eine sorgfltige Analyse: subtilis perscrutatio [una penetrante analisi] RH n. 8; einer sorgfligen Analyse unterziehen: subicere accuratiori cuidam investigationi [sottoporre a unattenta analisi] SRS n. 16; die sozialpolitische Analyse: inquisitio socialis-politica [lanalisi socio-politica] SRS n. 36; eine rein soziologische Analyse: explicatio tantummodo sociologica [une analyse purement sociologique] LN X-15; [T] die theologische Analyse: pervestigatio theologica [lindagine teologica] SRS n. 4; eine tiefere Analyse: acrior inquisitio [unanalisi pi profonda] SRS n. 36; [U] die umfassende Analyse der Lage der heutigen Welt: absoluta vestigatio condicionis, in qua mundus hac aetate versatur [l'analisi completa della situazione del mondo di oggi] LE n. 2; [V] eine vollstndige Analyse: absoluta rerum inquisitio [un'analisi completa] SRS n. 20; [W] eine wissenschaftliche Analyse: analysis scientifica [l'analyse scientifique] LN VII-2; + Vb.: einer Analyse unterziehen: subicere investigationi [sottoporre a un'analisi] SRS n. 16; analysieren singillatim explorare [analizzare] LE n. 2; etwas grndlicher analysieren: acutiorem in modum aliquid pervestigare [sviluppare unanalisi pi sviluppante] VS n. 65; etwas objektiv analysieren: aliquid ex rei veritate perscrutari [analizzare q.c. obiettivamente] OA n. 4; jedes System analysieren: inquirere quodlibet systema [analizzare ogni sistema] RH n. 6; wissenschaftlich analysieren: ad reconditae doctrinae rationem investigare [analizzare scientificamente] LE n. 1; analytisch mit groem analytischen Vermgen: acumine analytico [con grande capacit analitica] SS n. 20; Anamnese pervestigatio anamnestica - Sac. c. n. 63 anarchisch die anarchische Willkr der Einzelnen: anarchicum arbitrium singulorum [l'arbitrio ingovernabile dei singoli] EV n. 96; Anarchismus doctrina eorum qui civile regimen impetunt [l'anarchia] ASS 31, 130/138, illorum placita qui quodvis regimen evertere conantur [l'anarchia] ASS 31, 133/142, eorum doctrina qui civile regimen excludunt [l'anarchia] ASS 31 134/143 Anarchist qui civile regimen excludit [l'anarchia] ASS 31, 143/134 anatomisch anatomische Sektion inspectio cadaveris [una dimostrazione anatomica] QDS 210 anberaumen den Sitzungstermin anberaumen: assignare conventui diem [fissare la data della riunione] CIC vig. can. 1609 2 Anbetracht in Anbetracht besonderer Umstnde: attentis circumstantiis peculiaribus [considerate le circostanze peculiari] DH n. 6 anbieten jemandem etwas anbieten: aliquid alicui exhibere [offrire q.c. a qc.] UR n. 21; den Amtsverzicht anbieten: exhibere renuntiationem ab officio [presentare la rinuncia all'ufficio] CIC vig. can. 401 1; den Behinderten eine ihren Mglichkeiten entsprechende Arbeit anbieten: opus impeditis hominibus offerre secundum illorum potestates [offrire un lavoro alle persone handicappate, secondo le loro possibilit] LE n. 22; sich freiwillig anbieten: sese sponte offerre [offrirsi spontaneamente] AA n. 20; Anblick intuitus, us [lo sguardo] SS n. 47; einen traurigen Anblick bieten: maestum spectaculum exhibere [presentare un triste spettacolo] SRS n. 17 Anciennitt (s. auch: "Rangfolge") nach der Anciennitt: prout quisque in sui muneris exercitio reliquos tempore antecedit [per l'ordine di anzianit] QDS nota ad 22 andauern grobe Vernachlssigung oder Verletzung der pfarrlichen Amtspflichten, die trotz Verwarnung weiter andauert: gravis neglectus vel violatio officiorum paroecialium quae post monitionem persistat [grave negligenza o violazione dei doveri parocchiali, che persta dopo l'ammonizione] CIC vig. can. 1741 n. 4; Pt. Pr. andauernd: diuturnus [prolungato] CIC vig. can. 1364 2;

18

Anerkennung

anderer

mehr als jeder andere: magis quam ceteri [pi di chiunque altro] DIM 63; andererseits missis aliis rebus [d'altra parte] RH n. 4, ceteroqui [d'altra parte] UUS n. 53, aliunde [dallaltra parte] FeR n. 14, aliunde vero [d'altra parte] EV n. 55, pariter [daltra parte] VS n. 70, at contra [daltro canto] EV n. 74, ex alia vero parte [d'altra parte] Cfl n. 51, altera ex parte [d'altra parte] EN n. 63 [d'altro canto] DC n. 30 ndern die Statuten ndern: immutare statuta [modificare gli statuti] CIC vig. can. 505 andernfalls sin minus - CIC abr. can. 1975 1; res ita si non sese haberent [se cos non fosse] FeR n. 96; anders ganz anders: ex toto diversum [totalmente diverso] MD n. 8; nicht anders: non absimili modo [non diversamente] ID 173; anders sein: diversus esse [essere diverso] MD n. 10; aber es kam anders: sed res aliter evenit [ma le cose andarono diversamente] SS n. 28; es knnte gar nicht anders sein: aliter quidem fieri non potest [non potrebbe essere altrimenti] UUS n. 76; es geht anders zu: res se longe aliter habent [accade altrimenti] DIM 78; anders gesagt: aliis verbis [detto altrimenti] SS n. 23; Subst. die Anderen: ceteri [gli altri] UUS n. 38; der ganz Andere: absolute Alter [il totalmente Altro] MD n. 8; Andersglubiger dissidens [il dissidente] HG 565; Anderssein alteritas [la alterit] EV n. 99; anderswo alibi [ailleurs] Cat. 2794; nderung mutatio, onis, f. [la mutazione] OE n. 6, conversio, onis, f. [il cambiamento] CIC vig. can. 612; nderung der Gesetzgebung: inducta in leges mutatio [un cambiamento della legislazione] DR 95: radikale nderungen sind dringend ntig: postulantur necessariae rerum mutationes funditus penetrantes et urgentes [sono necessari cambiamenti radicali e urgenti] LE n. 21; nderungsvorschlag modus [il modo] LG np. pr.; andeuten delibare [accennare] QA 189; digito indicare - AAS 1953, 584, adumbrare [insinuer] Cat. 292; Pt. Pf. kurz angedeutet: paucis dictum [brevemento accennato] FeR n. 75; Andeutung adumbratio Hom. n. 17; hierber knnen hier nur ein paar Andeutungen versucht werden: hac de re hic tantummodo quaedam summatim praebere possumus [su questo si possono qui tentare solo alcuni accenni] SS n. 23; androhen eine Strafe androhen: comminari poenam [prevedere una pena] CIC vig. can. 1315 3 Androhung comminatio - CIC abr. can. 661 3; die Androhung einer Strafe: comminatio poenae - CIC abr. can. 2310; unter ausdrcklicher Androhung der Entlassung: cum explicita comminatione subsecuturae dimissionis [con la esplcita comminazione della conseguente dimissione] CIC vig. can. 697 n. 2

aneignen sich etwas aneignen: aliquid suum facere [appropriarsi q.c.] LE n. 12; sich geistig aneignen: cognitione arripere [assimilare sul piano della conoscenza] LE n. 12, aliquid proprium facere [assimiler qc] Cat. 170; sich innerlich aneignen: in sucum et sanguinem suum convertere [assimilare] PT 284, intus suscipere [un'assimilazione] LE n. 24; sich die Naturschtze aneignen: copiis naturae potiri [appropriarsi le risorse della natura] LE n. 12; das handelnde Subjekt eignet sich persnlich die im Gesetz enthaltene Wahrheit an: subiectum quod agit personaliter veritatem in lege sitam usurpat [il soggetto che agisce assimila personalmente la verit contenuta nella legge] VS n. 52; Aneignung die Aneignung von Gtern: bonorum appropriatio [l'appropriation des biens] Cat. 2402; anerkennen recognoscere - CIC abr. can. 1817; agnoscere [riconoscere] LG n. 34, sancire [sancire] LG n. 31, fateri [riconoscere] PT 265; anerkennen als: agnoscere ut [riconoscere quale] UR n. 3, habere pro [riconoscere come] LE pr.; ausdrcklich anerkennen: explicite agnoscere [riconoscere espressamente] AA n. 24; als richtig anerkennen: probare iusta [dar ragione a ci che giusto] RH n. 6; anzuerkennen ist, da: agnoscendum est + aci [bisogna riconoscere come] DoI n. 8; man mu offen anerkennen, da: oportet aperte fateri + aci [bisogna francamente riconoscere che + ind.] LE n. 8; Wenn jeder seine Rechte und besonders seine Pflichten gegenber den anderen anerkennt: si recte quae sint cum sua iura tum sua erga alios officia quisque fatetur [che siano sinceramente riconosciuti i recproci diritti e vicendevoli doveri] PT 266; vlkerrechtlich anerkennen: agnoscere - AAS 1983, 521; Pt. Pf. eine anerkannte Stellung haben: locum obtinere bene constitutum [avere una situazione riconosciuta] OA n. 3; eine von der Kirche anerkannte Lebensform: status in Ecclesia sancitus [uno stato sancito nella Chiesa] LG n. 39; Anerkennung allg. + Subst. die Anerkennung der berechtigten Ansprche der Landarbeiter: agnitio iustorum iurium agricolarum [il riconoscimento dei giusti diritti dei lavoratori agrcoli] LE n. 21; in Anerkennung einer gerechten Freiheit fr die weitere Erforschung der Wahrheiten: iustam tamen libertatem agnoscens in veritatibus ulterius perscrutandis [riconoscendo la giusta libert nell'ulteriore approfondimento delle verit] CIC vig. can. 386 2; die Anerkennung eines objektiven Sittengesetzes: obiectiva moralis lex agnita [il riconoscimento di una legge morale obiettiva] EV n. 70; + Adj. die effektive Anerkennung: realis agnitio [il riconoscimento effettivo] Cfl n. 39; ohne gebhrende Anerkennung: non ut par est agnitus [senza adeguato riconoscimento] LE n. 9; offizielle Anerkennung erlangen: officialem obtinere agnitionem [ricevere il riconoscimento ufficiale] Cfl n. 31; jur. die gesetzliche Anerkennung:

19

Anerkennungsdekret
iuris permissus, us [il riconoscimento legale] EV n. 17; mit kanonischer Anerkennung: approbatione canonica [l'approvazione canonica] CIC vig. can. 576; mit Anerkennung des Heiligen Stuhls: approbatione ab Apostolica Sede concessa [approvato dalla Sede Apostolica] CIC vig. can. 816 1; die staatliche Anerkennung einer religisen Gemeinschaft: communitatis religiosae civilis agnitio [la posizione civile di una comunit religiosa] DH n. 6; Anerkennungsdekret approbationis decretum [approvato con decreto] CIC vig. can. 589; anfllig Errungenschaften, die immer anfllig bleiben: progressus semper fluxi [conquiste sempre fragili] LC n. 19; Anflligkeit sich die Anflligkeit der Schwachen zunutze machen: debilium abuti infirmitate [sfruttare la fragilit dei deboli] CA n. 36; Anfang von Anfang an: a primordiis [fin dagli inizi] DC n. 23; ab ipsis initiis [sin dall'inizio] LE n. 12, ab ipsis primordiis [fin dai primordi stessi] UR n. 14, ab origine [ds l'origine] Cat. 449; der Anfang fllt in dieses Jahr: initium in hunc incidit annum - SP 414; der Anfang der Ausfhrung einer Straftat: incepta delicti exsecutio [l'esecuzione gi intrapresa del delitto] CIC vig. can. 1328 2; zu seinem Anfang zurckkehren: redire suum ad principium [ritornare al suo principio] TMA n. 6; Pl. Anfnge: primordia [gli inizi] DC n. 23; von seinen Anfngen an: inde a suis primis initiis [fin dai suoi inizi] DC n. 40; von den ersten Anfngen her: a primordiis suis [sin dalle sue origini] ReP n. 28; die Anfnge der Kirche: primitiae Ecclesiae [le primizie della Chiesa] LG n. 69; in den Anfngen stehen: in suis primordiis existere [trovarsi nei suoi inizi] AA n. 11; ein solcher Fortschritt des Bewutseins ist erst in den Anfngen: talis progressio in hominis conscientia adhuc perficitur [un tale sviluppo ancora in formazione nelle coscienze] CA n. 19; anfangen Pt. Pf. angefangen mit: initio repetito a [cominciando da] SRS n. 1; angefangen bei: initio ducto a [a cominciare da] EV n. 91; Anfnger Anfnger im Priesteramt: sacerdotes novensiles [i sacerdoti novelli] REU n. 67 1; bei der Ausbildung der Anfnger: in tironibus erudiendis [nell'ammaestrare gli alunni] HG 573; anfangs ab exordiis [inizialmente] FeR n. 26; wie wir schon anfangs sagten: ut exordiendo diximus [come dicemmo sin da principio] QP 607 Anfangsfehler vitium originis [un vizio d'origine] SRS n. 23; Anfangsgrnde in der Familie empfngt der Mensch die entscheidenden Anfangsgrnde ber die Wahrheit und das Gute: in familia homo primas et praecipuas notiones recipit de veritate deque bono [in seno alla famiglia l'uomo riceve le prime e determinanti nozioni intorno alla verit e al bene] CA n. 39; Anfangsphase die Anfangsphase des menschlichen Lebens: exordia vitae hominis [la fase iniziale della vita dell'essere umano] DoV prn Anfangsstadium primordiale tempus [la fase iniziale] EV n. 58; dieser Proze hat sein Anfangsstadium schon berschritten: haec progressio iam ex initiis certe excessit [questo processo certo uscito dalla sua fase iniziale] LE n. 14; anfechten rescindere - ASS. 28, 736; die Ehe anfechten: accusare matrimonium [accusare il matrimonio] CIC vig. can. 1675 1; angeben, aus welchem Grund oder aus welchen Grnden die Ehe angefochten wird: determinare quo capite aut quibus captibus nuptiarum validitas impugnetur [determinare per quale capo o per quali capi impugnata la validit delle nozze] CIC vig. can. 1677 3; die Wahl anfechten: impugnare valorem electionis - VAS can. 92; die Gltigkeit einer Weihe anfechten: accusare validitatem sacrae ordinationis CIC vig. can. 1708; Pt. Pf. die angefochtene Entscheidung: impugnata decisio AAS 1971, 329; das angefochtene Urteil: sententia impugnata [la sentenza impugnata] CIC vig. can. 1624; Anfechtung die Anfechtung des Schiedsspruchs: sententiae arbitralis impugnatio [l'impugnazione della sentenza arbitrale] CIC vig. can. 1716 2; die Anfechtung einer Urkunde: impugnatio - CIC abr. can. 1813; die Anfechtung eines Urteils: impugnatio sententiae [l'impugnazione della sentenza] CIC vig. ante cann. 1619 ss. die Anfechtung eines Vertrags: rescissio - CIC abr. can. 1684 1; Anfechtungsklage actio rescissoria - CIC abr. can. 1684 1; Anfechtungsrecht ius impugnandi [il diritto di impugnare] CIC vig. ante cann. 1674 anfeinden insimulare - OOE 59, hostiliter habere [perseguitare] DR 75 Anfeindung obtrectatio, onis, f. - EM 472 anfertigen ein Gutachten anfertigen: relationem conficere [far la relazione] CIC vig. can. 1578 1; Pt. Pf. die hierber angefertigten Schriftstcke: acta redacta [la redazione degli atti] CIC vig. can. 55 Anforderung Pl. Anforderungen: requisita, orum [le esigenze] PC n. 8, postulationes, um, f. [le esigenze] LE n. 1, exigentiae [le esigenze] LC n. 36; die Anforderungen des Glaubens: fidei exigentiae [le esigenze della fede] VS n. 114; die Anforderungen der sich wandelnden Zeit: novae volventis aetatis postulationes - Sap. c. pr. V; an den Menschen Anforderungen stellen: homini imponere officia [porre esigenze all'uomo] Iuv. n. 10; anfgen subicere [aggiungere] VS n. 68;

20

Angelegenheit
Anfgung die Anfgung des Namens und Siegels: appositio nominis et sigilli - AAS 1983, 400 anfhren Pt. Pf. die angefhrten Probleme: problemata supra memorata [i problemi richiamati] LC n. 96; vd.: auffhren Angabe = Aussage: falsche Angaben machen: falsum exponere - CIC abr. can. 2361, falsum asserere [asserire il falso] CIC vig. can. 1391; Angabe = Prahlerei: gloriatio [l'ostentazione] DR 89; Angabe = Erwhnung, Begrndung: mentio, onis, f. [la menzione] CIC vig. can. 895; indicatio, onis, f. [l'indicazione] CIC vig. can. 877 2; mit Angabe der Grnde: rationibus suffultum [corredato dalle motivazioni] CIC vig. can. 1458; ohne Angabe der Grnde: nullis adductis motivis [senza addurre alcun motivo] CIC vig. can. 1744 2; mit Angabe von Namen und Wohnsitz: nominibus et domiciliis rite designatis [indicandone correttamente i nominativi e i domiclii] CIC vig. can. 1612 1; ohne Angabe des Namens: nulla facta de nomine indicatione [senza porre alcuna indicazione circa il nome] CIC vig. can. 877 2; die Angaben zur Person des Antragstellers: generalia oratoris - AAS 1980, 1136; unter Angabe des Pfarrers: facta mentione ministri [fatta menzione del minstro] CIC vig. can. 895; angeben indicare - CIC abr. can. 991 1; die Grnde angeben: motiva exprimere [esprmere i motivi] CIC vig. can. 699 1; angeben, aus welchem Grund oder aus welchen Grnden die Ehe angefochten wird: determinare quo capite aut quibus capitibus nuptiarum validitas impugnetur [determinare per quale capo o per quali capi impugnata la validit delle nozze] CIC vig. can. 1677 3 angeblich ein angebliches Gesetz der Geschichte: lex quae dicitur historiae [una presunta legge della storia] LC n. 77; eine angebliche Gleichheit: asserta aequalitas [una pretesa eguaglianza] SRS n. 15; die angebliche Notwendigkeit der Gewalt: commenticia necessitas violentiae [la presunta necessit della violenza] LC n. 98; ein angebliches Mitleid: pietas fucata [una presunta piet] EN n. 105; eine angeblich wissenschaftliche Ideologie; doctrina quae scientificam se audet praebere [un ideologia che si pretende scientifica] CA n. 46; ein angeblicher historischer Determinismus: quidam historiae determinismus [un presunto determinismo storico] LC n. 74; angeboren congenitus - D-H n. 2844; ingenitus - GdC 391, nativus [nativo] CIC vig. can. 747 1, ein angeborenes Recht: vd. Recht; angeborene Neigungen: innatae appetitiones [innate tendenze dell'anima] DI 6; die angeborene Wrde des Menschen: ingenita hominis nobilitas - GdC 391; eine Verletzung der angeborenen Wrde: nativae dignitatis violatio [la violation de la dignit native] LN I-4; Angebot + Subst. das Angebot von Arbeitsleistung: operae locatio [l'offerta del lavoro] QA 204; das Angebot von Gtern: oblatio bonorum [l'offerta dei prodotti] SRS n. 28; ein wachsendes Angebot von Gtern: bonorum incrementum [la crescita dei beni] SRS n. 10; das wachsende Angebot von Gtern und Dienstleistungen: promptior bonorum ministeriorumque usurpatio [la maggiore disponibilit dei beni e servizi] SRS n. 9; + Adj. ein unversales Angebot: universalis oblatio [una proposta universale] FeR n. 48; ein verlockendes Angebot: corruptrix oblatio [un'offerta tentatrice] SRS n. 28; + Vb. ein Angebot annehmen: oblatum suscipere [accogliere l'offerta; SRS n. 19; das Gesetz von Nachfrage und Angebot: lex postulationis et suppeditationis [la legge della domanda e dell'offerta] CA n. 4; angebracht opportunus [opportuno] OT n. 12; es ist angebracht, da: congruum est, ut [ opportuno che + cong.] SCo. n. 46, prodest + inf. [giova + inf.] ReP n. 28, opportunum videtur ut [ opportuno che + cong.) Cfl n. 31; es ist durchaus angebracht: iustum est et necessarium [ quanto mai opportuno che + cong.] DC n. 32; es erscheint angebracht: opportunum ducitur + aci [appare conveniente + inf.] VS n. 5; wo es angebracht erscheint: pro rei opportunitate [secondo l'opportunit] PC n. 22; fr angebracht halten: opportunum ducere [stimare opportuno] QA 181; angehen alles, was das Leben der Kirche selbst angeht: omnia quae ipsam vitam Ecclesiae contingunt - SOE V-1; etwas, das allein ihm angeht: quod ad eum solummodo pertinet ReP 16; angehren locum habere in [avere luogo in] QDS 37; von Amts wegen angehren: ipso suo munere pertinere ad - Stat. PAS art. IV; einem Orden angehren: ad ordinem pertinere - CIC abr. can. 704 1; entgegengesetzten Klassen angehren: ad oppositos ordines pertinere [appartenir des classes opposes] LN IX-8; Angehriger Angehrige: familiares [i familiari] LE n. 9; die nchsten Angehrigen: necessitudine coniunctiores [i pi vicini] PP n. 49 Angeklagter reus - CIC abr. can. 1566 1, accusatus [un imputato] CIC vig. can. 1722; den Angeklagten freisprechen: reum absolvere [assolvere l'imputato] CIC vig. can. 1730 2; wenn ein Angeklagter von der Anklage freigesprochen wird: cum reus ab accusatione absolvitur [quando il reo viene assolto dall'accusa] CIC vig. can. 1348; der Schutz der Rechte der Angeklagten: iurium accusatorum tutela [la tutela dei diritti degli accusati] VS n. 101; Angeld arrabo, onis, m [la caparra] LC n. 58; angelegen sich besonders angelegen sein lassen: antiquissimum habere + inf. - OOE 46 Angelegenheit negotium [una questione] PC n. 23 [un'affare] CIC vig. can. 140 1; eine Angelegenheit

21

angelegentlich
behandeln: negotium agere [trattare un'affare] CIC vig. can. 140 1; die Durchfhrung der Angelegenheit: negotium peragendum [condurre l'affare a termine] CIC vig. can. 140 1; sich in eine Angelegenheit einmischen: se immiscere causae [intromettersi nella causa] CIC vig. can. 139 2; sich in die inneren Angelegenheiten einmischen: sese ingerere in regimen internum - CIC abr. can. 618, in rem publicam administrandam se interponere [un'ingerenza nella politica] PP n. 54; Angelegenheiten, die einer schnellen Erledigung bedrfen: negotia quae expeditam requirunt definitionem [affari che richiedono una soluzione sollecita] CIC vig. can. 346 2; die ffentlichen Angelegenheiten vd. ffentlich; angelegentlich perattente [con la pi grande attenzione] DH n. 15, sollicite [con sollecitudine] AA n. 10; Angelpunkt fulcimen et cardo [il perno] CA n. 21; angemessen Adj. conveniens - CIC abr. can. 476 1, consentaneus [convenevole] QA 198 [adeguato] LE n. 12 [apposito] LE n. 20, congruens [conveniente] MM 416, accommodatus [adatto] GS n. 33, congruus [congruo] CIC vig. can. 1601, honestus [onesto] CIC vig. can. 231 1; angemessen sein fr: convenientiam habere cum [avere un rapporto di ntima convenienza con] PO n. 16; es ist hchst angemessen: summopere congruit, ut [ estremamente conveniente, che] PO n. 21; [A] ein angemessener Anteil: congrua portio - CIC abr. can. 1429 1; eine angemessene Ausbildung: institutio consentanea [un'adeguata istruzione] LE n. 12; [E] den eigenen Einknften angemessen: propriis redditibus proportionatum [in proporzione del proprio reddito] AG n. 38; eine angemessene Entlohnung: aequa retributio [una giusta retribuzione] CIC vig. c. 281 1; eine Entlohnung, die der Stellung angemessen ist: retributio quae condicioni congruit [una rimunerazione adequata alla condizione] CIC vig. can. 281 1; eine angemessene Erholung: congruens operum requies [un riposo conveniente] MM 416; [F] die den verschiedenen kulturellen Verhltnissen angemessenste Formulierung: formula quae magis congruat variis culturae speciebus [la formulazione pi adeguata ai diversi contesti culturali] VS n. 53; eine angemessene Frist: vd. Frist; [G] ein angemessener Grund: proportionata causa [una causa proporzionata] CIC vig. can. 189 2; [L] eine angemessene Lsung finden: questionem congruenter solvere [trovare una soluzione adeguata] LC n. 75; [M] angemessene Mittel: consentanea remedia [rimedi convenevoli] QA 198; angemessene staatliche Manahmen: consentanea consilia publica [apposite misure legali] LE n. 20; [S] angemessene Sicherheit: congrua cautio - CIC abr. can. 1442 2; der Situation angemessen: statui congruens [adeguato alla situazione] EV n. 65; angemessene Strafe: condigna poena - CIC abr. can. 2144 2; [U] angemessener Unterhalt: unde homo decenter vitam agere potest VN 290, honesta tuitio - VN 290, honesta sustentatio [un dignitoso mantenimento] PO n. 17, [un onesto sostentamento] CIC vig. can. 1350 1, congrua sustentatio [un sostentamento conveniente] CIC vig. can. 707 2; fr den angemessenen Unterhalt sorgen: honestae sustentationi consulere [garantire un mantenimento dignitoso] PO n. 20; [V] eine angemessene Vergtung: honesta remuneratio [una onesta rimunerazione] CIC vig. can. 231 1; ein angemessenes Verhltnis zwischen Lhnen und Preisen wahren: mercedis modum ad mercium pretium congruenter referre [mantenere un'equa proporzione fra salari e prezzi] MM 421; dem Verstndnis der Menschen unserer Zeit angemessen: intelligentiae hominum huius temporis accommodatum - D-H n. 3539; die angemessene Verwendung: aptus usus [luso appropriato] SRS n. 43; [W] eine angemessene Wohnung: congrua domus [un'abitazione adeguata] SRS n. 17; [Z] eine angemessene Zeit: congruum tempus [un certo periodo di tempo] OT n. 12; innerhalb angemessener Zeit: intra modicum tempus CIC abr. can. 834 2; unserer Zeit angemessen: nostrae aetati accommodatum - AAS 1985, 607; Adv. auf angemessene Weise: debitis servatis modis - MP 795, accommode - AAS 1966, 612; consentanee [adeguato] LE n. 13, congruenter [adequatamente] ReP n. 13; die Familie angemessen unterhalten: familiam digne sustinere [mantenere degnamente la famiglia] LE n. 19; Angemessenheit convenientia [la convenienza] CIC vig. praef. XXII; angesichts prae oculis habens [davanti a] LC n. 3; coram conspectu + gen. [dinanzi a] EV n. 57, coram [di fronte a] Cfl n. 44; angesichts dieser Bedrohung: his minis perspectis [di fronte a simile minaccia] SRS n. 47; angesichts der Dringlichkeit der Probleme: instantibus quaestionibus [devant l'urgence des problmes] LN pr.; angesichts von so viel Entsetzen und Leid: tanto horrore inspecto atque dolore [di fronte a tanto orrore e tanta sofferenza] SRS n. 24; angesichts einer solchen Interpretation: prae hac opinatione [di fronte ad una tale interpretazione] VS n. 48; angesichts der Herausforderungen der gegenwrtigen Situation: coram provocationibus hodiernarum rerum condicionum [di fronte alle sfide dell'attuale situazione] EV n. 28; Angestellter officialis, is - QA 199; Broangestellter: scriba [un lavoratore di concetto] LE n. 20; leitender Angestellter: operarum moderator [il dirigente] MM 423; angewhnen assuescere [accoutumer] Cat. 53 Angewhnung assuetudo [l'accoutumance] Cat. 53 angezeigt es ist angezeigt, da: consentaneum est ut [conviene + inf.] LE n. 11;

22

Anhnglichkeit
angleichen sich angleichen: sibi adsimulare [assimilare a s] SRS n. 20 Angleichung peraequatio [la perequazione] LE n. 2; die Angleichung der Studienplne: assimulata studiorum ratio - VS 134 angliedern aggregare [aggregare] OE n. 7; eine Kirche einem Ordensinstitut angliedern: annectere ecclesiam instituto religioso [annettere una chiesa a un istituto religioso] CIC vig. can. 312 2 Angliederung aggregatio, onis, f. [un'aggregazione] CIC vig. can. 580 anglikanisch die anglikanische Kirche: Ecclesia Anglicana AAS 1966, 306, Anglicana Communio AAS 1966, 610; die Anglikanische Gemeinschaft: Communio Anglicana [la Comunione anglicana] UUS n. 24; angreifen redarguere [elevare rimproveri] GS n. 43, opprimere [aggredire] PT 291; die Religion angreifen: impetere religionem [attaccare la religione] CIC vig. can. 831 1; von innen angreifen: ab intra impugnare [attaccare dal di dentro] RH n. 4; nicht um selbst anzugreifen, sondern um die anderen vom Angriff abzuschrecken: consilio ducti non opprimendi sed deterrendi alios ab impetu faciendo [non gi per aggredire ma per dissuadere gli altri dall'aggressione] PT 291; angreifen mit der Begrndung da : accusare ex - CIC abr. can. 1965; Pt. Pf. eine angegriffene Gesundheit: infirma valetudo [l'infermit] CIC vig. can. 401 2; [una malferma salute] CIC vig. can. 539; Angreifer aggressor, oris [l'aggressore] CIC vig. can. 1323 n. 5; der ungerechte Angreifer: iniuste adgrediens [lingiusto aggressore] EV n. 57; angrenzen adiacere ad [essere confinante] PP n. 64; Pt. Pr. angrenzend: adiacens - CIC abr. can. 340 1, contiguus - CIC abr. can. 1172 2, finitimus [limitrofo] SCo. n. 36: Angriff impetus, us [un assalto] ASS 17, 257, aggressus, us [un assalto] ASS 23, 212 [un attacco] ASS 31, 145, oppugnatio [l'attacco] SP 444, conatus, us [un attacco] DR 68, impugnatio [un attacco] DAS 299 [un assalto] GS n. 23, hostilis impetus - VN 298; + gegen: Angriffe gegen das menschliche Leben: contra vitam humanam conata [attentati contra la vita umana] EV n. 3; Angriffe auf das menschliche Leben: vitae humanae insidia [attentati alla vita umana] EV n. 18; + Adj. massive Angriffe auf das Leben: ingentes invasiones in vitam [attacchi massicci contro la vita] EV n. 17; ein offenkundiger Angriff: manifesta aggressio - ASS 6, 167; durch ihre ununterbrochenen Angriffe: haud intermissis eorum conatibus [con i loro initerrotti attacchi] DR 68; die vielfltigen Angriffe, denen das Leben ausgesetzt ist: multiplices incursiones quibus vita obicitur [i molteplici attacchi a cui la vita esposta] EV n. 92; + Vb einen Angriff aushalten: impetum ferre - OOE 61; einen Angriff zurckschlagen: impetum reprimere ac refringere ASS 6, 159; Angriffe zurckweisen: oppugnationes reicere [repousser des attaques] Cat. 538; in Angriff nehmen: suscipere inceptum [intraprendere un'iniziativa] PC n. 14; opus aggredi [intraprendere un opere] LG n. 37; intellektuell: gegenseitige Angriffe: mutua obiurgatio [la mutua invettiva] ReP n. 25; Angriffskrieg bellum quo populus aliquis lacessitur [una guerra di aggressione] ES 654; Angst angor, oris, m. [la angoscia] GS n. 1, timor, oeis, m. [il timore] LE n. 1; die Angst vor sich selbst: timor ante conspectum suum [la paura dinanzi a se stesso] LC n. n. 11; in Angst versetzen: angore afficere [gettare nell'angoscia] LC n. 14; Pl. ngste: anxietudines [le ansiet] SP 417, angores, um [le angosce] DMi n. 1; es entstehen ngste und Bedrohungen: timores terrent et minae [nascono timori e minacce] LE n. 1; die ngste unserer Zeit: angores nostrae aetatis [le angoscie della nostra epoca] LC n. 96 ngstigen angere [angustiare] CD n. 13 ngstlichkeit metus [la peur] Cat. 1806; Angstzustnde angustiae status [l'tat d'angoisse] Cat. 2352; anhalten jemanden zu etwas anhalten: inducere aliquem ad aliquid faciendum [indurre qc.a q.c.] CIC vig. can. 630 5, aliquem sollicitare ut aliquid faciat [sollecitare qc. a fare q.c.] EV n. 88; Anhaltspunkt der Anhaltspunkt fr die Entscheidungen: iudicium in rebus eligendis [il riferimento per le proprie scelte] EV n. 19; Pl. Anhaltspunkte: praecipua lineamenta [punti] DR 83; wenn gengend Anhaltspunkte gesammelt sind: cum satis collecta videantur elementa [qualora gli elementi raccolti sembrino bastare] CIC vig. can. 1718 1; neue Anhaltspunkte: nova elementa [elementi nuovi] CIC vig. can. 1718 2; Anhang adnexum - AAS 1983, 336 Anhnger sectator, oris [il seguace] LP 595; assecla [il seguace] NA n. 2; fautor, oris [il fautore] GS n. 20; die Anhnger solcher Ideen: eiusmodi sententiarum fautores [i fautori di tali idee] LE n. 7; die Anhnger einer Religion: religionis asseclae [i seguaci di una religione] SS n. 2; die Anhnger anderer Religionen: aliarum religionum assectatores [i seguaci di altre religioni] EV n. 91; anhngig der Rechtsstreit wird anhngig: lis pendere incipit [la lite comincia ad essere aperta] CIC vig. can. 1512 sub 5; solange die Beschwerde anhngig ist: pendente recursu [in pendenza del ricorso] CIC vig. can. 1747 3; Anhnglichkeit die Anhnglichkeit an die Reichtmer: adhaesio ad divitias [l'attaccamento alle ricchezze] LG n. 42; die Anhnglichkeit an die Gter dieser Welt:

23

Anhngsel
affectio ad bona huius mundi [l'attachement aux biens de ce monde] Cat. 2548; Anhngsel appendix [l'appendice] UUS n. 20; anhufen Gter anhufen: cumulare bona [accumulare beni] RH n. 16 Anhufung acervatio [l'accumulazione] ReP n.16; die Anhufung von Gtern: cumulatio bonorum [l'accumulazione di beni] CIC vig. can. 634 2, die Anhufung von Gtern und Dienstleistungen: congestus bonorum ac ministeriorum [l'accumulazione di beni e di servizi] SRS n. 28; eine unvergleichliche Anhufung von Leiden: incomparabilis dolorum cumulus [un accumulo incomparabile di sofferenze] SD n. 8; die Anhufung von Reichtmern: conglobatio divitiarum - AAS 1971, 925, congeries opum [l'accumulazione di ricchezza] SRS n. 9; die Anhufung des Groteils der Reichtmer: cumulatio maximae divitiarum partis [l'accaparement de la grande majorit des richesses] LN VII-12; die Anhufung von Unrecht: cumulatae iniquitates [l'accumulation des iniquits] LN IV-6; Anhebung progressio [l'elevazione] LE pr.; anheimstellen jemandem seine Sache anheimstellen: alicui causam suam commendare [raccommandare la sua causa a qc.] LC n. 47 anhren Pt. Pf. verlangen, angehrt zu werden: loquendi petere facultatem AAS 1971, 235; Anhrung nach Anhrung der Parteien: auditis partibus [udite le parti] CIC vig. can. 1465 2 animalisch animalis proprium [animalesco] DC n. 5; Anker den Anker werfen: ancoram iacere [gettare l'ancora] SS n. 37; Anklage Allg. incusatio [l'accusarsi] RH n. 16, obiurgatio [l'accusa] RH n. 16, Anklage erheben: accusationem producere [accampare l'accusa di ] ASS 20, 25, die Verkndigung ist wichtiger als die Anklage: annuntiatio maioris momenti est quam denuntiatio [l'annuncio pi importante della denuncia] SRS n. 41; jur. accusatio criminalis - CIC abr. can. 1934, accusatio [l'accusa] CIC vig. can. 1720; actionem accusatoriam instituere - CIC abr. can. 1946 2; dem Beschuldigten die Anklage bekannt geben: reo accusationem significare [rendere nota all'imputato l'accusa] CIC vig. can. 1720 sub 1; jemanden unter Anklage stellen: aliquem accusationibus coarguere - OOE 36; wenn ein Angeklagter von der Anklage freigesprochen wird: cum reus ab accusatione absolvitur [quando il reo viene assolto dall'accusa] CIC vig. can. 1348; anklagen jemanden anklagen: accusare aliquem - CIC abr. can. 542, aliquem in causam vocare - OOE 36, redarguere aliquem [accusare] ES 626, incriminare aliquem [accusare qc.] LC n. 20, aliquem insimulare [accusare qc.] DC n. 37; jemanden anklagen wegen: postulare aliquem de - GM 149, arguere aliquem + aci - GM 148, arguere aliquem de [accusare di] LG n. 35, offen anklagen: denuntiare et reprobare [denunciar con entereza] FiC 193; die Ungerechtigkeit anklagen: denuntiare iniustitiam [denunciare l'ingiustizia] LC n. 46; zu Unrecht anklagen: insimulare [accusare] QA 217; Anklger actor [l'attore] CIC vig. can. 1721 2, accusator [l'accusatore] MD n. 14; Anklageschrift accusationis libellus [il libello di accusa] CIC vig. can. 1721 1 anknpfen an die Tradition anknpfen: aptum nexum servare cum tota traditione [in collegamento organico con tutta la tradizione] LE n. 2; ankommen beim Publikum ankommen: vulgi audientiam facere [attirare l'attenzione] CeP n. 39; ankndigen praenuntiare [annunciare] LC n. 2; ffentlich ankndigen: publice denuntiare - CIC abr. can. 998 1 Ankndigung denuntiatio - CIC abr. Can. 1184, annuntiatio [l'annonce] Cat. 554; Anlage von Geld: collocatio - CIC abr. can. 533; Fabrik officina [l'impianto] OA n. 9; anlagegem habitualis - D-H n. 2841 Anlagen dotes, um, f. [le doti] CIC vig. can. 795, facultates [le capacit] CIC vig. can. 779; dispositiones, um, f. [le inclinazioni]; OT n. 6, potentes facultates [le capacit] QDAP n. 13; + Adj. ererbte Anlagen: dispositiones a familia transmissae [inclinazioni ereditarie] OT n. 6; geistige Anlagen: dotes intellectuales [le doti intellettuali] CIC vig. can. 795, krperliche Anlagen: dotes physicae [le doti fsiche] CIC vig. can. 795; sittliche Anlagen: dotes morales [le doti morali] CIC vig. can. 795; + Vb. Anlagen entfalten: dotes evolvere [sviluppare le doti] CIC vig. can. 795, dotes expandere [esplicare le doti] GS n. 12; seine Anlagen entwickeln: excolere suas dotes [valorizzare le capacit] CA n. 34; Sent. damit die Gesamtheit der in der Menschennatur niedergelegten individuellen und sozialen Anlagen zur Entfaltung komme: ut privatae illae publicaeque animi dotes, hominibus natura insitae floreant ac vigeant [che trovano sviluppo tutte le doti individuali e sociali inserite nella natura umana] DR 79; Anla occasio, onis, f. [l'occasione] PT 300, ansa, ae [l'ansa] UR n. 14; [l'occasione] CIC vig. can. 1455 3, eventus, us [l'occasione] CIC vig. can. 761; + aus aus Anla: occasione [in occasione di] CD n. 13; aus demselben Anla: hoc idem persequens propositum [a questo medesimo scopo] SRS n. 2; + bei bei besonderen Anlssen: in quibusdam peculiaribus rerum adiunctis [in alcuni speciali circostanze] UR n. 8; bei ffentlichen und privaten Anlssen: in publicis ac privatis circumstantiis [in circostanze pubbliche e private] UUS n. 25; + zu zum Anla nehmen, um zu: proficisici ut [prendere lo spunto per] MD n. 20; +

24

annehmen
Subst. Anla oder Antrieb: occasio vel incitamentum [l'occasione] PT 300; + Vb. Anla geben: ansam dare - AAS 1988, 1497; Anla geben zum Ehebruch: causam dare adulterio [dar il motivo all'adulterio] CIC vig. can. 1152 1; den Anla wahrnehmen: opportunitatem percipere [cogliere un appuntamento] NMI n. 2; anlegen Geld anlegen: collocare pecuniam [impiegare il denaro] CIC vig. can. 1284 2 n. 6 [investire] CIC vig. can. 1305; Einknfte im Ausland anlegen: reditus apud exteras gentes collocare [trasferire all'estero] PP n. 24; Geld fr die Zwecke der juristischen Person anlegen: pecuniam in fines personae iuridicae occupare [impiegare il denaro per le finalit dell'stituto] CIC vig. can. 1284 2 n. 6 am Land: ad terram appellare - CIC abr. can. 883 2 Anleihe konkr. mutuum [la prestazione] GS n. 85, credita summa [il prestito] PP n. 47, pecuniae mutuo acceptae [il prestito] PP n. 54; Laufzeit einer Anleihe: tempus quo pecuniae mutuo acceptae sint reddendae [la durata del prestito] PP n. 54; btr.. unkritische Anleihen bei der marxistischen Ideologie: res commodatae sine iudicio a philosophia marxistarum [des emprunts non critiqus l'idologie marxiste] LN VI-10; Anliegen gewisse berechtigte Anliegen: postulata quaedam certa [alcune istanze positive] VS n. 36; sich um die konkreten Anliegen der Menschen kmmern: re virorum et mulierum condicionibus prospicere [preoccuparsi della sorte delle persone in concreto] SRS n. 7; die vorrangigen Anliegen: priores partes [le priorit] SRS n. 22; die tglichen Anliegen: cotidianae necessitates [i bisogni quotidiani] CA n. 16; anmaen sich etwas anmaen: praesumere + inf. - CIC abr. can. 2338 1, sibi sumere + inf: [la pretesa di + inf.] OA n. 33; sich ein Amt anmaen: vd. Amt; sich eine Macht anmaen: potestatem perperam occupare [usurpare tale potere] EV n. 66; sich jemandes Recht anmaen vd. Recht; sich die Rolle des Lehramtes anmaen: sibi partes doctoris assumere [s'arroger la mission des docteurs] S. chr. 391; niemand darf sich ein Richteramt anmaen: nemo arroget sibi personam iudicis [il n'appartient aucun de s'arroger l'office du juge] S. chr. 400; Pt. Pr. anma0end: superbus [presuntuoso] SS n. 42; Anmaung arrogantia, ae [la presunzione] ES 629, nimia confidentia [la presunzione] FeR n. 76, iactantia [la presunzione] VS n. 112, protervitas [la prepotenza] ReP n. 8; Anmerkung adnotatio, onis, f. [un'annotazione] DV n. 25; mit Anmerkungen versehen: instructus adnotationibus [fornito di annotazioni] DV n. 25 Annherung accessus, us [l'accostamento] OA n. 32, propinquitas [l'avvicinamento] MD n. 21; Annherungen an die Wahrheit: ad veritatem accessiones [approcci alla verit] FeR n. 70; Annahme [1] die Annahme des anderen: alterius acceptio [l'accoglienza dell'altro] EV n. 19; ein Leben, das Annahme verlangt: vita quae poscit ut benevolentia suscipiatur [una vita che richiede accoglienza] EV n. 12; die Annahme von Kapitalien als Darlehen: receptio pecuniarum tamquam opis mutuo datae [il fatto di accettare capitali a ttulo di prestito] SRS n. 19; die Annahme einer Stiftung: acceptatio fundationis - CIC abr. can. 1546 4; die Annahme eines Verzichts: acceptatio - CIC abr. can. 221; die Annahme einer Wahl: acceptatio [l'accettazione] CIC vig. can. 147; mit Annahme der Wahl: postquam Nos ad munus Pontificis Romani eligi sumus assensi [con l'accettazione dell'elezione] RH n. 2; die Annahme einer Wahrheit: receptio veritatis [laccoglienza di una verit] DoI n. 4; vd: Nichtannahme; Annahme [2] von der Annahme ausgehen: pro concesso sumere + aci [partire dal presupposto che + ind.] FeR n. 5; annehmbar annehmbar sein: accipi posse [essere ammissibile] FeR n. 88; annehmen [1] [A] ein Angebot annehmen: oblatum suscipere [accogliere l'offerta] SRS n. 19; ein Amt annehmen vd. Amt; [B] eine Bedingung annehmen: acceptare condicionem [accettare la condizione] CIC vig. can. 1743; eine Berufung annehmen: recipere appellationem [ricevere l'appello] CIC vig. can. 1443; [F] eine Form annehmen: induere formam [assumere una forma] GE n. 9, sibi sumere naturam [assumere un carattere di] LE n. 20; [G] ein Geschenk annehmen: percipere - VN 286, suscipere [ricevere] PC n. 5; ein Gesetz annehmen: legem ratam habere [approvare la legge] PT 295; Gestalt annehmen: ad effectum adduci [oggettivizzarsi] LC n. 12; [J] sich jemandes annehmen: aliquem curae habere [prendre soin de qn.] Cat. 309; [K] an Kindes Statt annehmen: adoptare in filium [adottare come figlio] AA n. 11; [L] das Leben nur unter bestimmten Bedingungen annehmen: certis dumtaxt condicionibus vitam complecti [accogliere la vita solo a certe condizioni] EV n. 14; eine Lehre annehmen: amplecti [abbracciare] LG n. 37, concurrere in [accettare] LG n. 25, excipere [accettare] LG nota, complecti [abbracciare] CIC vig. can. 748 1, acceptare [accettare] DoI n. 17; [S] eine Stiftung annehmen: fundationem acceptare - CIC abr. can. 1544 2; [T] den Titel Knig von Italien" annehmen: nomen Regis Italiae assumere [prendere il titolo di Re d'Italia] ASS 10, 482; [V] einen Verzicht annehmen: renuntiationem acceptare - CIC abr. can. 189 1; [W] eine Wahl annehmen: electionem acceptare [accettare l'elezione] CIC vig. can. 177 1, eine Wahrheit annehmen: suscipere veritatem [accogliere una verit] LC n. 4; eine erkannte Wahrheit annehmen: veritatem cognitam amplecti [aderire alla verit man mano che la conoscono] DH n.

25

annektieren
1; Pt. Pf. die von der Vollversammlung der UNO angenommene Universelle Erklrung der Menschenrechte: Professio Universalis iurium humanorum a Foederatarum Nationum coetu rata habita [la Dichiarazione Universale dei Diritti dell'uomo approvata in Assemblea generale] PT 295; Sent. die Kultur hat die Mglichkeit in sich, die gttliche Offenbarung anzunehmen: cultura habet in se facultatem suscipiendi divinam revelationem [la cultura ha in s la possibilit di accogliere la rivelazione divina] FeR n. 71; die Wahrheit annehmen: veritatem suscipere [accogliere la verit] LC n. 4; annehmen [2] so drfen wir annehmen: sic opinari possumus [cos possiamo supporre] SS n. 46; jede Seite mu bei ihrem Gesprchspartner einen Willen zur Vershnung annehmen: utraque pars conicere debet voluntatem reconciliationis in eo quocum sermocinatur [ciascuna delle parti deve deve presupporre una volont di riconciliazione nel suo interlocutore] UUS n. 29; das anzunehmen ist notwendig: quod necessario admittendum est [il che si deve necessariamente ammettere] LG np. sub 3; annektieren attribuere regionem suae dicioni - OOE 58 Anomalie anomalia, ae [un'anomalia] LE n. 8 anonym anonymus - CIC abr. can. 1942 2; eine anonyme Kraft: quaedam sine nomine vis [una anonima forza] LE n. 1; anonyme Krfte: vires sine nomine [forze anonime] LE n. 14; zwei anonyme Krfte: duae vires sine auctore [due forze anonime] LE n. 13; ein anonymes Leben fhren: veluti sine nomine vivere [la vita nell'anonimato] EN n. 58; anonymes Leben leben: vitam sine nomine traducere [trascorrere un'esistenza anonima] FC concl.; ein anonymes Subjekt: subiectum sine nomine [un soggetto anonimo] LE n. 13; fast immer anonym bleiben: fere semper sine nomine fieri auctorum [diventare quasi sempre anonimo] ReP n. 16; vd. namenlos; Anonymitt ignoti nominis obscuritas [l'anoniminato] FC n. 43; in die Anonymitt absinken: in ignota decidere [scadere nell'anonimato] CA n. 49; anordnen praecipere [comandare] CIC vig. can. 618, [ingiungere] CIC vig. can. 68; durch Dekret vorher anordnen: praestituere decreto [stabilire con un decreto] CIC vig. can. 1582; die Beweiserhebung anordnen: probationem disponere [ordinare la prova] CIC vig. can. 1600 1; die Einleitung des Prozesses anordnen: disponere causae instructionem [stabilire l'istruttoria della causa] CIC vig. can. 1677 4; die Vollstreckung des Urteils anordnen: edicere sententiam exsecutioni mandari debere [stabilire che la sentenza deve essere mandata ad esecuzione] CIC vig. can. 1651; eine Zusammenkunft anordnen: indicere conventum [indcere un convegno] CIC vig. can. 95 1; Anordnung ordinatio [la disposizione] LG n. 20 [il dispositivo] CIC vig. can. 34 2 [il regolamento] CIC vig. can. 94 1; eine Anordnung beachten: ordinationem servare [osservare il regolamento] CIC vig. can. 1602 3; einstweilige Anordnung: inhibitio exercitii iuris [l'inibizione all'eserczio di un diritto] CIC vig. can. 1498; Anordnungen erlassen: ordinationes statuere [stabilire delle direttive] CIC vig. can. 944 2; eine Anordnung geben: ordinationem dare, ut [dare disposizione che + cong.] LG n. 20; anormal eine anormale Situation: vitiosus rerum status [una situazione anormale] SRS n. 22 anpassen accommodare ad aliquid [compiere adattamenti] SCo. n. 62; die Gewohnheiten den Anforderungen des Apostolats anpassen: componere observantias cum requisitibus apostolatus [adattare le osservanze alle esigenze dell'apostolato] PC n. 8; den heutigen Bedingungen anpassen: aptare ad hodiernas condiciones [adattare alle odierni condizioni] OE n. 9; die alten Methoden der eigenen Lage anpassen: applicare methodos antiquos suis condicionibus [applicare i vecchi metodi alla situazione propria] GS n. 87; die Struktur der heutigen Zeit anpassen: accommodare structuram temporibus nostris [adattare la struttura ai nostri tempi] GS n. 44; Normen anpassen: normas aptare [adattare le norme] CIC vig. can. 587 4; Pt. Pf. angepat an: aptatus alicui rei [congruo] CD n. 13; eine immer angepatere Organisation: convenientior temperatio [un'organizzazione sempre pi adeguata] EV n. 56; Anpassung aptatio, onis, f. [l'adattamento] SCo. n. 24, accommodatio [la revisione] GS n. 86 [un aggiornamento] SRS n. 21 [l'adattamento] LE n. 14 [un accomodamento] EN n. 5, adaptatio, onis, f. [l'adattamento] GS n. 91; uere Anpassung: exterior aptatio [un adattamento esteriore] LC n. 97; Vernderungen, die eine schnelle und bestndige Anpassung erfordern: mutationes, quae postulant, ut iis vitae ratio cito assidueque accommodetur [mutamenti che reclamano un adattamento rapido e costante] OA n. 15; Anpassungsproze accommodationis processus AAS 1969, 619 anprangern exprobrare [stigmatizzare] LE n. 1, incusare [denunciare] LC n. 46, denuntiare [denunciare] LC n. 74, reprehendere [denunciare] CA n. 18; Anpreisung suasio, onis, f. [la suggestione] IM n. 9 anraten suggerere [suggerire] CIC vig. Can. 1733 2; Subst. auf jemandes Anraten: suadente aliquo [sduit par qn.] Cat. 415; Anrecht auf etwas ein Anrecht haben: ad aliquid ius habere [avere diritto a q.c.] LC n. n. 13;

26

Ansehen
anreden affari aliquem [far parola a qc.] QP 595 anregen excitare [stimolare] OT n. 2, [suscitare] OT n. 20; instimulare [far opera di stimolo] CeP n. 170, invitare ut [inviter] Cat. 283; zum Nachdenken anregen: attentos facere [retenir la rflexion] LN XI10; das philosophische Denken anregen: philosophicas vestigationes lacessere [provocare il pensiero filosofico] FeR n. 51; Pt. Pr. anregend: incitans AAS 1987, 138; Pt. Pf. angeregt vom Geiste brderlicher Solidaritt: motus spiritu solidarietatis erga fratres suos [spinto da un senso di solidariet verso i fratelli] PO n. 21; Anreger instimulator - CeP n. 73; Anregung impulsio - ACSF 40, impulsus, us [un impulso] AA n. 26, suasio [un suggerimento] RH n. 19, suggestio [il suggerimento] Cfl n. 2; Anregung fnden in etwas: consilium sumere ex aliqua re [trovare la sua ispirazione in q.c.] FeR n. 72; Anregungen vorbringen: consilia deferre [avanzare proposte] LE n. 14; Anreiz stimulus [lo stimolo] LE n. 7; Anruf Anruf des Gewissens: conscientiae dictamen [il dettame della coscienza] LG n. 16 anrufen den Heiligen Stuhl anrufen: recurrere ad Sedem Apostolicam [far ricorso alla Sede Apostoica] OE n. 4; das Berufungsgericht anrufen: provocare ad tribunal appellationis [adire il tribunale d'appello] CIC vig. can. 1644 1; Anrufung die Anrufung des Heiligen Stuhls: provocatio ad Sedem Apostolicam [il ricorso fatto alla Sede Apostolica] CIC vig. can. 1417 2; Ansammlung eine Ansammlung von Personen: concursus personarum [il confluire di persone] UUS n. 9; Ansatz rerum dispositio [l'impostazione] SS n. 21; von diesem Ansatz aus: hac profectus a definitione [ partir de cette approche] LN III-3; Ansatzpunkt coniunctio [laggancio] FeR n. 99; Anschauen das Anschauen: spectatio CeP n. 53; anschaulich eloquenti sermone [in modo eloquente] EV n. 41; anschaulich werden: evidnens reddi [rededersi evidente] SS n. 6; auf anschauliche Weise: figuris vivis [in maniera plastica] FeR n. 22; die Landarbeit, durch die sich der Mensch auf anschauliche Weise die Erde untertan macht: labor agricolaris quo homo eloquenter subicit terram [il lavoro agricolo, nel quale l'uomo in modo tanto eloquente soggioga la terra] LE n. 21; Anschauung die religise Anschauung: opinio religiosa [l'opinione religiosa] HG 564; Anschauungen: sententiae [gli opinioni] VS n. 4; die Irrtmer jener philosophischen Anschauung: illius philosophicae opinationis errores [gli errori di quella visione filosofica] FeR n. 60; das Christentum bewirkte eine grundlegende Umwlzung solcher Anschauungen: Christiana religio hac in causa notiones radicitus mutavit [il cristianesimo ha operato qui una fondamentale trasformazione di concetti] LE n. 6; Anschein species, ei [un'aria] DR 89; entgegen dem Anschein: licet contrarium verum esse videatur [nonostante le apparenze] TMA n. 23; entgegen allem Anschein: quamvis res contrariae esse videntur [contro tutte le apparenze] RH n. 5; dem Anschein nach: secundum rerum speciem [all'apparenza] DR 88; anscheinend specie [apparentemente] Iuv. n. 12, quod videtur [che sembrerebbe] EV n. 14; sie erfllen anscheinend ihre Pflichten: utique officiis satisfacere videntur [sono apperentemente fedeli all'adempimento dei loro doveri] DR 94; Anschlag [1] ein Anschlag am Kirchentor: affixio ad valvas ecclesiae - CIC abr. can. 1025; Anschlag [2] einen Anschlag auf das Leben durchfhren: vitam attentare [attentare alla vita] DoV I 5; die derzeitigen Anschlge auf das menschliche Leben: minationes, quae hodie vitae humanae insidiantur [gli attuali attentati alla vita umana] EV n. 68; neue Anschlge auf die Wrde des Menschen: novae rationes dignitatem hominis temptandi [nuovi formi di attentati alla dignit dell'essere umano] EV n. 4; anschlieen sich weitere Lnder anschlieen: sibi conglobare alias civitates [aggregare intorno a s altri Paesi] SRS n. 20; ein Kloster einem Ordensinstitut anschlieen: consociare monasterium alicui religiosorum instituto [associare un monastero a un istituto di religiosi] CIC vig. can. 615; sich anschlieen: sibi aggregare - CIC abr. can. 720; sich einer religisen Gemeinschaft anschlieen: communitatem religiosam ingredi [aderire a una comunit religiosa] DH n. 6; sich dem Votum eines anderen anschlieen: accedere ad votum alicuius [accedere al voto di qc.] CIC vig. can. 127 2 n. 2; Pt. Pf. ihm ist angeschlossen: eidem adnectitur [ad esso annesso] REU n. 100; Anschlu aggregatio - CIC abr. can. 722 1 Anschluberufung Anschluberufung einlegen: incidenter appellare [incidentalmente appellare] CIC vig. can. 1637 3; Anschuldigung criminatio [un'accusa] DR 84; falsche Anschuldigung: insimulatio [la calunnia] ID 161 anschwrzen infuscare aliquem - AI 41 Anschwrzung criminatio [la denigrazione] ID 179; Ansehen im Ansehen stehen: dignitate honestari [essere segnato dal prestigio] EV n. 46; ohne Ansehen der Person: quavis personarum acceptione posthabita CIC abr. can. 364 2, sine ulla personarum acceptione - CIC abr. can. 459 2, omni personarum acceptione deposita - CIC abr. can. 1393 2, omni personarum acceptione remota [esclusa ogni preferenza di

27

ansehnlich
persona] CIC vig. can. 524; abstineant a quavis acceptione personarum [si astengano da qualunque preferenza di persone] CIC vig. can. 626; ohne Ansehen von Person und Rang: nulla personarum aut condicionum habeatur acceptio [non si faccia alcuna preferenza di persone private o di condizioni sociali] SCo. n. 32; einer Sache in der ffentlichen Meinung Ansehen verschaffen: publicam apud opinionem illi menti fidem facere ac rationi [accreditare la causa nell'opinione pubblica] EV n. 17; in hohem Ansehen stehend: magni aestimatus [avere un posto di rilievo] CeP n. 28; ansehnlich ein ansehnliches Vermgen: lautum patrimonium [un lauto patrimonio] RN 654 Ansicht aestimatio [la sottolineatura] FeR n. 69; seine Ansicht aufgeben: de sua sententia iudicioque desistere - NG 247; die Vielfalt der Ansichten: pluralitas opinionum [la pluralit di vie concrete] LC n. 80; subjektive Ansichten: subiectivae opinationes [vedute soggettive] ReP n. 25; Ansinnen einem Ansinnen stattgeben: postulatum admittere [legittimare una richiesta] EV n. 72; anspielen auf etwas anspielen: alquid suggerere [suggrer qc.] Cat. 728, aliquid innuere [acennare a q.c.] SS n. 2 Anspielung mentio [unallusione] FeR n. 36; Ansporn incitamentum [lo stimolo] FeR n. 81, incitamenta, orum [lo scuotere] SP 414, causa instigans [l'incitare] LE n. 25; aus eigenem Ansporn: suo proprio incepto [agir de sa propre initiative] Cat. 2442; fr etwas Ansporn sein: stimulos alicui admovere ad alquid faciendum [constituire uno stimolo per fare q.c.] LC n. 57; ein Ansporn zu schpferischer Arbeit: stimulus operam creatricem praestandi [uno stimolo alla creativit] LE n. 5; dem Schuldigen einen Ansporn zur Besserung und Heilung anbieten: incitamentum reo subdere adiumentumque ut corrigat sese ac redimat [offerire al reo uno stimolo e un aiuto a corrigersi e redimersi] EV n. 56; anspornen exstimulare [mettere sprone a] DAS 313 [stimolare] OA n. 26, concitare [stimolare] CA n. 48, stimulare [stimuler] Cat. 932; jemanden anspornen: stimulos addere alicui [spronare qc.] PP n. 70; die Brder durch sein Beispiel anspornen: fratres exemplo suo stimulare [essere di stimolo ai fratelli col suo esempio] LG n. 13; zur hchsten Verwirklichung anspornen: summam perfectionem propellere [sospingere alla pi alta realizzazione] FeR n. 108; Ansprache contio, onis, f. [il discorso] QP 606; allocutio, onis, f. [un'allocuzione] SCo. n. 76 ansprechen jemanden ansprechen: aliquem appellare [parlare a qc.] UUS n. 65; Anspruch [1] allg.: ius, iuris n. [il diritto] LE n. 20, titulus [el ttulo] DN 75, expostulatio [la rivendicazione] FeR n. 72; + auf Anspruch auf Gehorsam und Respekt: oboedientiae observantiquae titulus [el ttulo de acatimiento y respeto] DN 265; ohne Anspruch auf Vollstndigkeit: non omnibus numeris absolutum [senza pretendere di essere completo] LC n. 99; + Adj.: die berechtigten Ansprche der Arbeiter: iura opificum [i giusti diritti degli uomini del lavoro] LE n. 20; gesteigerte Ansprche: increbrescentes necessitates [le accresciute esigenze] HV n. 2; + Vb.: Anspruch erheben auf etwas: exigere aliquid [rivendicare q.c.] GS n. 9; der moralische Anspruch erreicht jeden Menschen im Innersten: moralis postulatio tangit intimos cuiuslibet hominis sensus [listanza morale raggiunge in profondit ogni uomo] VS n. 3; die Krfte bermig in Anspruch nehmen: vires immoderate absorbere [assorbire le forze] OA n. 46; fr sich das Monopol in Anspruch nehmen, die Produktionsmittel zu verwalten und ber sie zu verfgen: sibi vindicare unam auctoritatem administrandi instrumenta bonorum effectionis, iisque utendi [rivendicare per s il monopolio dell'amministrazione e della disposizione dei mezzi di produzione] LE n. 14; einen Titel in Anspruch nehmen: titulum sibi tribuere [s'attribuer un titre] Cat. 447; Vd.: Herrschaftsansprche; [2] Jur. actio, onis, f. [l'azione] CIC vig. can. 1270, ein dinglicher Anspruch: actio realis [un'azione reale] CIC vig. can. 1270; ein persnlicher Anspruch: actio personalis [un'azione personale] CIC vig. can. 1270; Anspruch auf Schadensersatz: actio ad reparationem damnorum [l'azione per la riparazione dei danni] CIC vig. can. 1062 2; wenn der Anspruch eines Glubigers hinreichend feststeht: dummodo de creditoris iure satis constet [purch consti sufficientemente del diritto del creditore] CIC vig. can. 1497 1; anspruchsvoll obstringens [impegnativo] MD n. 18. indolis exigentis [di carattere esigente] NMI n. 30; ein anspruchsvoller Dialog: impellens dialogus [un dialogo esigente] FeR n. 105; die anspruchsvolle Festigkeit dieses Gebots: urgens huius mandati firmitas [lesigente fermezza del comandamento] VS n. 115; Anstalt persona moralis non collegialis - CIC abr. can. 99, vd. Lehranstalt anstecken contagione inficere - UAD 696; sich von einer bestimmten Haltung anstecken lassen: habitu quodam pollui [lasciarsi contagiare da un atteggiamento] VS n. 105; Pass. angesteckt werden: infici [essere intaccato] DR 105; Pt. Pr. ansteckende Wirkung: contagionis effectus [l'effet de contagion] Cat. 2385; Ansteckung contagio, onis, f. [il contagio] MC 202; vor Ansteckung bewahren: a contagione prohibere [guardare dal infezione] ES 639, ex contagione vindicare [immunizzare dal contagio] ES 647

28

Antinomie
anstehen das jetzt Anstehende: res conveniens hoc momento [la cosa conveniente al momento] DC n. 31; Anstellung Anstellung von Arbeitnehmern, vd. Beschftigung von Arbeitskrften; Anstifter mandans - CIC abr. can. 2209, qui ad delicti consummationem inducit - CIC abr. can. 2209 3, instigator [l'instigateur] Cat. 1237; Anstiftung instigatio [listigazione] VS n. 1; Ansto [1] incitamentum [un incitamento] UR n. 19, impulsu, uss [la spinta] FeR n. 42 [un impulso] NMI 43, impulsio [limpulso] VS n. 7; einen neuen Ansto erwarten: novam impulsionem exspectare [aspettare uno slancio nuovo] EN n. 2; Ansto0 [2] offendiculum - D-H n. 1829; Anla zum Ansto sein: scandali occasio esse [tre occasion de chute] Cat. 548; Ansto erregen bei den Guten: offensionem habere apud bonos - GdC 386; was bei den Glubigen Ansto erregen knnte: quod in fidelium scandalum vertere possit [che pu suscitare lo scandalo dei fedeli] CIC vig. can. 277 2; ein Stein des Anstoes werden: secum scandalum ferre [comportare uno scandalo] EV n. 74; anstig salebrarum plenus - DIM 71 anstreben etwas anstreben: aliquid prosequi niti [impegnarsi a perseguire qc.] DH n. 8, praeoptare aliquid [desiderare] GE pr., aliquid affectare [avere come scopo] LE n. 18; ein Amt anstreben: munus sollicitare - CIC abr. can. 139 4; die Weihen anstreben: ad ordines sacros aspirare - CIC abr. can. 972 1; Anstrengung nisus, us [lo sforzo] GE pr., virium contentio [lo sforzo] LE n. 11, conatus, us [lo sforzo] SRS n. 26, navitas [lo sforzo] EV n. 100; virium contentio [lo sforzo] LE n. 11; ausdauernde Anstrengung: perseverantia in conatu [la persvrance dans l'effort] Cat. 1839; stndige krperliche Anstrengung: continuus corporis nisus [lo sforzo fsico contnuo] LE n. 21; es bedarf einer auerordentlichen Anstrengung damit: singulare quodddam postulabitur conamen ut [sar necessario uno sforzo straordinario per] CA n. 28; Pl. Anstrengungen: conamen [gli sforzi] GS n. 61, opera diligentiaque [gli sforzi] SRS n. 12, molimenta, orum [gli sforzi] SRS n. 32; Anstrengungen machen, da: enixe adlaborare ut [fare di tutto perch] GS n. 60; Anstrengungen machen, um zu: incepta inire, ut [far sforzi per] SRS n. 49; dies erfordert Anstrengungen: requirit nisum et conatum [richiede sforzi] CA n. 15; aufeinander abgestimmte Anstrengungen: nisus concordes [lo sforzo concertato] LC n. 91; mit grten Anstrengungen: maxima contentione - UAD 691; kollektive Anstrengungen: collectivum conamen [sforzi collettivi] GS n. 61; wirksame Anstrengungen: munus effective datum [un impegno effettivo] LC n. 85; ohne allzu groe Anstrengungen: non nimiis viribus in id impensis [senza sforzi eccessivi] SRS n. 12; zahlreiche gewaltige Anstrengungen sind zu unternehmen: plurimi ingentesque conficiendi sunt conatus [numerosi e ingenti sono gli sforzi da compiere] VS n. 98; Anstrich den Anstrich eines miverstandenen Gefhls von Altruismus geben: colore inficere aliquo iniqui amoris alterius [colorare di un malinteso senso di altruismo] EV n. 19; Antagonismus discrimen, inis, n. [l'antagonismo] DR 70; der Geist des Antagonismus: antagonismi spiritus [lo spirito di antagonismo] Cfl n. 31; antasten das menschliche Leben antasten: attentare vitam humanam [attentare alla vita di un uomo] IeB 544; die kulturelle Identitt eines Volkes antasten: attentare culturali populi identitati [attentare all'identit culturale di un popolo] LC n. 75 Anteil portio - CIC abr. can. 1429 1; aktiven Anteil haben am Leben der Kirche: partes activas habere in Ecclesiae vita [avere la sua parte attiva nella vita della Chiesa] AA n. 9; Anteil bekommen an etwas: in partem venire alicuius rei AAS 1966, 338; Anteilnahme etwas mit starker Anteilnahme erleben: intimo intentoque affici sensu [vivere con intensa partecipazione] UUS n. 72; Antennenwald antemnarum silva AAS 1957, 961 Anthropologie anthropologia [l'antropologia] LE n. 4; die materialistische Anthropologie: anthropologia materialistica [un'antropologia materialistica] LC n. 75; anthropologisch der anthropologische Horizont des Problems: prospectus anthropologicus qaestionis [l'orizzonte antropologico del problema] ReP n. 13; anthropomorph die anthropomorphe Redeweise von Gott: anthropomorphicus de Dei loquendi modus [il modo antropomorfico di parlare di Dio] MD n. 8; Anthropozentrik anthropocentrismus [l'antropocentrismo] DMi. n. 1. anthropozentrisch anthropocentricus [antropocentrico] DMi n. 1 Antichrist anti-christus [l'anticristo] SS n. 19; antichristlich eine antichristliche Strmung: opinatio christiano nomini contraria [una corrente anticristiana] UUS n. 1; Antike antiqua tempora [l'et antica] LE n. 6, die Rckkehr zur Antike: reditus ad Antiquitatem [il ritorno all'antichit] LC n. n. 6; anti-life mentality habitus animi vitae adversus [una mentalit contro la vita] FC n. 30 Antinomie antinomia [l'antinomia] GS n. 56; zur Antinomie werden: in antinomiam converti [trasformarsi in un'antinomia] SRS n. 28; die Antinomie zwischen Sittengesetz und Gewissen: dissidentia inter legem moralem et conscientiam [lantinomia tra legge morale e coscienza] VS n. 32;

29

antireligis
antireligis eine antireligise Gesetzgebung: leges religioni adversantes [una legislazione antireligiosa] FC n. 52 Antisemitismus antisemitismus [l'antisemitismo] NA n. 4 antisozial eine antisoziale Verhaltensweise: habitudo societati contraria [un atteggiamento antisociale] FC n. 76 Antithese die Antithese von Gut und Bse: repugnantia inter bonum et malum [l'antitesi tra il bene e il male] Iuv. n. 13; antithetisch inter se pugnans [antitetico] SRS n. 20 antizipieren etwas anitizipieren: aliquid in antecessum ascipere [anticipare q.c.] SS n. 4; Antlitz das kulturelle Antlitz: humani cultus natura [la fisionomia culturale] SRS n. 22 Antrag preces, um, f. - CIC abr. can. 534 1, petitio [la petizione] CIC vig. can. 48, [la domanda] CIC vig. can. 1589 1, [la richiesta] CIC vig. can. 1647 1, instantia [l'istanza] CIC vig. can. 1434; + auf auf Antrag: ad instantiam - CIC abr. can. 162 2, rogatu CIC abr. can. 1793 2, ad petitionem [dietro domanda] CD n. 38; auf Antrag einer Partei: ad instantiam partis [ad istanza della parte] CIC vig. Can. 1452 1, ad partis instantiam [ad istanza della parte] CIC vig. can. 1616 1; auf Antrag der Parteien: petentibus partibus [a richiesta delle parti] CIC vig. can. 1465 2, proponentibus partibus [su proposta delle parti] CIC vig. can. 1575; nur auf Antrag der Parteien: nisi petentibus partibus [se non lo richiedano le parti] CIC vig. can. 1465 1; Antrag auf Dispens: preces pro dispensatione - CIC abr. can. 991 1; der Antrag auf Wiedereinsetzung in den vorigen Stand: expostulatio pro restitutione in integrum - CIC abr. can. 1603 1, petitio restitutionis in integrum [la richiesta di restitutio in integrum] CIC vig. can. 1647 1; + Vb. den Antrag abweisen: petitionem reicere [respngere la domanda] CIC vig. can. 1735; einen Antrag aufgeben: petitionem deserere [abbandonare la richiesta] CIC vig. can. 1552 2; einen Antrag stellen: petitionem proponere [presentare una domanda] CIC vig. can. 1501; einen Antrag zulassen: instantiam admittere - CIC abr. can. 1839; den Antrag an den Papst richten: petitionem Summo Pontifici inscribere AAS 1972, 246; vd.: Bittgesuch; Antragsgegner pars conventa [la parte convenuta] CIC vig. can. 1701 2 Antragsteller orator [l'oratore] CIC vig. can. 1701 2, pars oratrix [l'oratore] CIC vig. can. 1703 1; actor DPM can. 2 n. 1 antreiben stimulos admovere navitati - UAD 692, impellere [spingere] AA n. 4 antreten ein Amt antreten: vd. Amt Antrieb incitamentum [impulso] MM 412; motus [il movimento] FeR n. 24; aus einem inneren Antrieb: impulsione quadam actus interna [per un impulso interiore] ReP n. 4; aus eignem Antrieb handeln: suos incipere actus - Cat. 1730; Antrieb erhalten: urgeri [ricevere impulso] PC n. 6; Antwort + auf die Antwort auf die Frage: responsio interrogationi [la risposta allinterrogativo] FeR n. 12; eine vollstndige und zutreffende Antwort auf die Frage geben: reddere perfectam atque accommodatam responsionem quaestioni [dare una risposta completa e adeguata all'interogativo] MD n. 29; die Antwort auf diese Frage hngt eng von den eben erwhnten Grundstzen ab: responsio huic interrogationi stricte conectitur cum principiis modo expositis [la risposta a questa domanda strettamente dipendente dai principi ora ricordati] DoV II B 5; + Adj. die letzte Antwort: responsum extremum [la risposta ultima] FeR n. 23; + Vb. [E] die Antwort ergibt sich sozusagen aus der Frage selbst: dicas responsionem quodammodo eadem ex materia emergere, qua facta sit interrogatio [la risposta emerge, si pu dire, dalla stessa materia, di cui costituita la domanda] SD n. 18; [F] die Antwort auf die Frage formulieren: responsum explicare ad quaestionem [expliciter la rponse la question] Cat. 282; [G] eine abstrakte Antwort geben: modo abstracto respondere [dare una risposta astratta] RH n. 16; eine bis ins einzelne gehende Antwort geben: particulatim respondere [dare una risposta particolareggiata] RH n. 6; eine gewaltttige Antwort geben: violenter respondere [dare una risposta violenta] SRS n.10; jeder Mensch mu diese Antwort geben: haec responsio ab unoquoque homine elici debet [ogni uomo deve dare questa risposta] CA n. 13; [H] diese Situation hat verschiedene Antworten hervorgebracht: effecit haec ita nata condicio responsa variantia.[la situazione venutasi a creare ha dato luogo a diverse risposte] CA n. 19; [S] Antworten suchen: responsiones quaerere [cercare risposte] SD n. 5; dort mu man die Antwort suchen: ibi responsionem conquiri oportet [qui occorre cercare la risposta] LE n. 27; antworten mit Gewalt antworten: vi resistere [rispondere con violenza] SRS n. 10; auf eine Frage antworten: respondere interrogationi [rispondere alla domanda] VS n. 12; auf eine Herausforderung antworten: respondere provocationi [rpondre au dfi] LN V-1; anvertrauen concredere aliquid alicui - CIC abr. can. 1322 1, committere aliquid alicui [affidare q.c.a] MC 210; das seiner Leitung anvertraute Volk: populus moderationi suae creditus - SNP 564; sich jemandem anvertrauen: fidem ponere in aliquo [affidarsi a qc] FeR n. 32; committi alicui [affidarsi a qc] FeR n. 32; Gott vertraut den Menschen dem Menschen an: Deus homini hominem committit [Dio affida l'uomo all'uomo] EV n. 19, Gott, der Schpfer, hat den Menschen der Frau anvertraut: Deus Creator hominem

30

anzeigen
mulieri concredidit [alla donna Dio Creatore ha affidato l'uomo] Cfl n. 51; jemandem seine Sorgen anvertrauen: sollicitudines in aliquem deponere [confidare le sue preoccupazioni a qc.] OA n. 6; Subst. das Anvertrauen des Menschen an den Menschen: hominis demandatio homini [laffidamento delluomo all uomo] EV n. 76; Anwachsen das schnelle Anwachsen der Bevlkerung: maturata natorum incrementa [una crescita demografica accelerata] PP n. 37; das Anwachsen der Menschheit: augescens numerus hominum [l'aumento della popolazione] AA n. 1; anwachsen jur. accrescere - CIC abr. can. 1481 Anwalt jur. advocatus [l'avvocato] CIC vig. can. 1445 2; sich einen Anwalt bestellen: advocatum sibi constituere [costituirsi un avvocato] CIC vig. can. 1723 1; btr. sich zum Anwalt machen: causam suscipere [farsi l'avvocato di] PP n. 4 Anwaltshonorar retributio pro advocatorum et procuratorum opera solvenda - CIC abr. can. 1909 2, honorarium advocati [l'onorario dell' avvocato] CIC vig. can. 1649 1 sub 2; Anwaltsttigkeit patrocinium [il patrocinio] CIC vig. can. 1489 Anwrter der Anwrter auf den bestndigen Diakonat: adspirans ad diaconatum permanentem [il candidato al diaconato permanente] CIC vig. can. 236 Anwartschaft ius ad rem [il diritto alla cosa] CIC vig. can. 178 Anweisung vd. Instruktion; anwenden einen Gegenstand anwenden: adhibere [adoperare] PC n. 20; ein Gesetz anwenden: vd. Gesetz; Normen anwenden vd. Gesetz; Gewalt gegen den Papst anwenden vd. Gewalt; + auf: einen Grundsatz auf das Leben anwenden: principium vitae accommodare [applicare un principio alla vita] FeR n. 68; eine Lehre auf etwas anwenden: doctrinam referre ad aliquid [lapplicazione di questa dottrina riguarda q.c.] EV n. 72; die Grundstze auf die lokalen Verhltnisse anwenden: applicare principia ad diversas regionum condiciones [applicare i principi alle diverse situazioni locali] GE pr.; eine Lehre anwenden: doctrinam ad effectum deducere [l'applicazione della dottrina] IM n. 23, ad effectum adducere [l'applicazione della dottrina] PT 301; + entsprechend die Regeln entsprechend anwenden: aptare regulas alicui causae [adattare le regole a q.c.] CIC vig. can. 1613; sind entsprechend anzuwenden: congrua congruis referendo [fatti i dovuti adattamenti] PO n. 1; + nicht: eine Vorschrift nicht anwenden: praescriptum neglegere [trascurare il disposto] CIC vig. can. 1645 2 n. 4; Pt. Pf. angewandte Forschung: indagatio rebus applicata [la ricerca applicata] LE n. 5; Anwendung: applicatio, onis, f. [un'applicazione] FC n. 8; Anwendungen: inductiones [gli applicazioni] EV n. 89; auf Anwendung dringen: applicationem urgere [sollecitare ad applicare] LC n. 68; die systematische Anwendung von Gewalt vd. Gewalt; Anwendung eines Gesetzes: vd. Gesetz; die konkrete Anwendung: applicatio concreta [l'applicazione concreta] LC n. 79; die Vorschriften finden Anwendung auf diese Flle: applicantur praescripta iisdem causis [a queste cause si applicano le disposizioni di] CIC vig. can. 1403 2; die Anwendung der Technik: rei technicae applicationes [le applicazioni della tecnica] DoV intr. n. 1; die Anwendung des Evangeliums auf das soziale Leben: Evangelii socialis usus [l'applicazione sociale del Vangelo] UUS n. 74; Anwendungsformen applicationes [le applicazioni] DoV intr. n. 3; Anwendungsweise modus applicationis [il modo di applicazione] CIC vig. can. 32 Anwesende adstantes [i presenti] Stat. PAS art. XXI, alle beim Proze Anwesenden: omnes assistentes iudicio [le persone presenti al giudizio] CIC vig. can. 1470 2 Anwesenheit assiduitas, atis, f. [la presenza] FC n. 69; jemandes Anwesenheit erfordern: alicuius praesentiam postulare SOE IX-2; Anwesenheitsliste pagella quae singulorum interventum ostendit [il foglio di presenza] Stat. PAS art. XXI; praesentiae schedula - Ord. Conc. Art. 15 4; Anwesenheitspflicht officium praesentiae ReP 16; Anzahlung arrabo, onis, m! [la caparra] LC n. 58, primitiae [les prmices] Cat. 735; eine Anzahlung auf diese Freiheit: praeceptio libertatis [un -compte de cette libert] MG 9 Anzeichen Anzeichen wahrnehmen: signa agnoscere [reconnatre des signes] Cat. 1578; allzuviele Anzeichen deuten darauf hin: nimiis signis ostenditur + aci [troppi segni indicano + ind.] ReP n. 18; Anzeige delatio - CIC abr. can. 894, denuntiatio [la denuncia] CIC vig. can. 1390 2, significatio - VN 282; dem Oberen eine Anzeige machen: denuntiationem praebere Superiori [presentare una denuncia al Superiore] CIC vig. can. 1390 2; die verleumderische Anzeige eines Delikts machen: caluminosam delicti denuntiationem praebere [presentare una denuncia calunniosa per un delitto] CIC vig. can. 1390 2; anzeigen jemandem etwas anzeigen: aliquid ad aliquem deferre - CIC abr. can. 1897 1; jemanden anzeigen bei jemandem: aliquem alicui denuntiare CIC abr. can. 2336 2; den Verzicht seitens des Delegierten dem Deleganten anzeigen: significare renuntiationem delegati deleganti [far conoscere la rinuncia del delegato al delegante] CIC vig. can. 142 1; flschlich anzeigen: falso denuntiare [falsamente denunciare] CIC vig. can. 1390 1; Pt. Pf. es ist

31

anziehend
angezeigt, da: consentaneum est ut [conviene + inf.] LE n. 11; anziehend anziehende Ideen: doctrinae illecebrosae [idee attraenti] DR 95; Anziehungskraft allectatio - LV 504; attractiva vis [la forza di attrazione] NMI n. 10, vis alliciens [l'attrattiva] Iuv. n. 16, attractiva virtus [lattrattiva] VS n. 60, attractio [l'attrait] Cat. 1765; die groe Anziehungskraft des Materiellen: res materiales magis alliciunt [la maggiore attrattiva di ci che materiale] LE n. 13; die Anziehungskraft der groen Stdte: vis attractiva magnarum urbium [l'attrazione dei centri urbani] OA n. 8; anzweifeln in dubium devocare [mettere in dubbio] VS n. 33; Apokryphen textus deuterocanonici - LA n. 36; Apologetik die traditionelle Apologetik: translaticia apologetica ratio [l'apologetica tradizionale] HG 564; Apostolat apostolatus, us [l' apostolato] AA n. 16 Apostasie abalienatio [l'apostasia] SP 437; Apotheke medicamentarii taberna AAS 1987, 1276 Apotheker medicamentorum compositor AAS 1954, 536, aromatarius AAS 1954, 537, pharmacopola AAS 1985, 459, medicamentarius [il farmacista] LE n. 26; Apparat apparatus, us [lapparecchiatura] EV n. 64; der brokratische Apparat: apparatus chartographicus [l'apparato burocratico] SRS n. 15 Appell rogatus, us [l'appello] SRS n. 23, appellatio [la chiamata] LC n. 28, compellatio [un appello] VS n. 7, invitatio [un appello] MD n. 24; einen Appell richten an jemanden: aliquem instanter urgere [costituire un urgente appello a qc.] LC n. 71, aliquem compellare [rivolgere un appello a qc.] CA n. 60; einen Appell an alle moralischen und geistigen Krfte richten: animorum vires incitare [fare un appello alle forze morali e spirituali] DR 104; auf den Appell antworten: rogatui respondere [una risposta allappello] SRS n. 6; die Kraft eines Appells an das Gewissen: vis conscientiae revocandae [la forza di richiamo alla coscienza] SRS n. 4; sie wei, da ihr Appell nicht immer von allen wohlwollend aufgenommen werden wird: hunc suum clamorem novit non ab omnibus benigne semper exceptum iri [sa che questo suo grido non sar sempre accolte favorevolmente da tutti] CA n. 61; appellieren an jemanden appellieren: appellare ad aliquem - CIC abr. can. 2332, sollicitare aliquem [interpellare qc.] SRS n. 13; an die geistigen und moralischen Fhigkeiten appellieren: vires spirituales et morales excitare [fare appello alle capacit spirituali e morali] LC n. 75; an die ethischen Fhigkeiten der Person appellieren: compellere ethicas facultates personae [faire appel aux capacits thiques de la personne] LN XI-8; Approbation eine ausdrcklliche Approbation erhalten: explicatam habere adprobationem [avere un'approbazione esplicita] Cfl n. 31; vd.: Genehmigung approbieren approbare [approvare] LG np. sub 3; Apriori die ideologischen Apriori werden bei der Lektre der sozialen Wirklichkeit vorausgesetzt: sententiae a priori captae praeponuntur ipsi cogitationi condicionis verae societatis [les apriori idologiques sont prsupposs la lecture de la ralit sociale] LN VII-6; apriorisch ex antecapto iudicio [aprioristico] LE n. 14; apriorische Stze: sententiae a priori captae [les a priori] LN VII-6 aprioristisch aprioristische Annahmen: praemissae gratuitae [assunti aprioristici] FeR n. 84; ra aevum [un'ra] LC n. 6; Arbeit [1] Allg. labor [il lavoro] QA 221, opera [il lavoro] OT n. 9, opus (operis, n.) [il lavoro] FC n. 6; + durch: durch Arbeit: laborem exercens [mediante il lavoro] LE pr.; durch Arbeit und fr weitere Arbeit: per laborem et ad aliud opus faciendum [mediante il lavoro e per un ulteriore lavoro] LE n. 12; + Subst. [A] die geringe Achtung, die dieser Arbeit von der Bevlkerung entgegengebracht wird: minor aestimatio, qua labor ille sic a communitate iudicatur [lo scarso apprezzamento, con cui socialmente considerato questo lavoro] LE n. 21; der Adel der Arbeit: operis nobilitas [la nobilt del lavoro] SS n. 15; die richtige Auffassung von der Arbeit: recta notio operis [la retta concezione del lavoro] LE n. 22; schlechte Ausfhrung von Arbeiten: opera male peracta [les travaux mal faits] Cat. 2409; [B] die Bedeutung der menschlichen Arbet: pondus operis hominum [l'importanza del lavoro umano] TMA n. 22; die neuen Bedeutungsgehalte der Arbeit: novae significationes laboris humani [i nuovi significati del lavoro umano] LE n. 2; die Bezahlung der Arbeit: remuneratio operis [la remunerazione del lavoro] LE n. 19; die Beziehungen zwischen Arbeit und Kapital: necessitudo inter hominum opus atque caput pecuniae [i rapporti tra lavoro e capitale] TMA n. 22; [D] die subjektive Dimension der Arbeit: pars subiectiva laboris [la dimensione soggettiva del lavoro] LC n. 85; die Arbeit in ihrer vollen menschlichen Dimension anerkennen: laboris agnoscere integrum pretium prout postulat dignitas humana [riconoscere il lavoro secondo la sua piena dimensione umana) LC n. 96; [E] die Arbeit, die sie tun, hat besondere Ehre: labor quem sustinent nobilissimus est [il loro lavoro nobile] MM 436; das gerechte Entgelt fr die geleistete Arbeit: aequa remuneratio operis quod est patratum [la giusta remunerazione del lavoro che stato eseguito] LE n. 19; der Ertrag seiner Arbeit: operae suae proventus [i frutti del suo lavoro] PP n. 48; [F] die Frchte der Arbeit: fructus laboris [i frutti

32

arbeiten
del lavoro] LC n. 86; die Frchte seiner Arbeit genieen: sui fructibus operis frui [godere i frutti del proprio lavoro] CA n. 48; [M] die Mechanisierung der Arbeit: machinarum inductio in opus faciendum [la meccanizzazione del lavoro] LE n. 5; [O] die Organisation der Arbeit: laboris temperatio [l'organizzazione del lavoro] PP n. 26; die konkrete Organisation der Arbeit: vera compositio operis [la reale organizzazione del lavoro] LE n. 16; die Organisation der menschlichen Arbeit: operis humani dispositio [l'organizzazione del lavoro umano] LE n. 18; die schlechte Organisation der Arbeit: male ordinatus labor [la distorta organizzazione del lavoro] Cfl n. 43; [P] die Arbeit als Proze: labor quatenus est series actionum [il lavoro inteso come processo] LE n. 6; [Q] die Quellen der Arbeit: operis fontes [le fonti del lavoro] SRS n. 18; [V] die Verteilung der Arbeit: distributio laboris [la distribuzione del lavoro] LE n. 1; der Vorrang der Arbeit vor dem Kapital: prioritas laboris supra opes [la priorit del lavoro sul capitale] LC n. 84; [W] der Wert der Arbeit mu mit dem gleichen Mastab gemessen werden: pretium operis eadem metiendum est regula [il valore del lavoro deve essere misurato con lo stesso metro] LE n. 23; [Z] die Zivilisation der Arbeit: laboris cultus [la civilt del lavoro] LC n. 81; + Adj. [D] disziplinierte Arbeit: bene temperatus labor [il disciplinato lavoro] CA n. 32; [E] eintnige Arbeit: opus sine varietate [un lavoro monotono] LE n. 8; [G] eine Arbeit ist gefragt: opus expetitur [il lavoro ricercato] LE n. 8; geistige Arbeit: labor cum opere ingenii [il lavoro intellettuale] LE n. 5, opus ingenii [il lavoro intellettuale] LE n. 24; [H] harte Arbeit: asper labor [un duro lavoro] LE n. 21; [I] intellektuelle Arbeit: intellectus opus [il lavoro intellettuale] LE n. 14; [K] krperliche Arbeit: labor corporalis [il lavoro corporale] QA 221, labor cum opere corporis [il lavoro fisico] LE n. 5, opus, quod potissimum manibus fit [un lavoro prevalentemente manuale] LE n. 5, opus, ad quod exercitatio corporis in opifice requiritur [un lavoro che richiede da parte del lavoratore l'impiego delle forze fisiche] LE n. 6; kreative Arbeit: opera creatrix [la creativit] LE n. 5; [M] manuelle Arbeit: manuum labor [un lavoro manuale] LE n. 8, opus manuum [il lavoro manuale] LE n. 24; [N] niedrige Arbeit: opus ad servitium maximopere pertinens [il lavoro di servizio] LE n. 6; [S] schpferische Arbeit: opera creatrix [la creativit] LE n. 5; [S] selbstndige Arbeit: labor qui proprio marte assumitur [un lavoro svolto indipendente] GS n. 67; [T] die tgliche Arbeit: labor quotidianus [il lavoro giornaliero] LG n. 34; [U] mit unermdlicher Arbeit: per industriam et laborem [con indefesso lavoro] DR 104; unselbstndige Arbeit: labor qui ab alio conducitur [un lavoro svolto subordinatamente] GS n. 67; + Vb. [A] jemandem eine Arbeit anbieten: offerre opus alicui [offrire un lavoro a qc.] LE n. 22; eine Arbeit aufnehmen: er hat seine Arbeit schon aufgenommen: operi iam insistit - AAS 1983, 137; eine Arbeit ausfhren: opus facere [eseguire un lavoro] LE n. 6, opus patrare [l'esecuzione del lavoro] LE n. 6; [B] das Kapital bedingt die Arbeit der Menschen: opes capitales laborem hominis condicionibus astringunt [il capitale condiziona il lavoro dell'uomo] LE n. 13; befhigt zur Arbeit: habilis ad laborem [capace del lavoro] LE pr.; [E] entlohnte Arbeit: labor retributivus [un lavoro retributivo] LE n. 19; die Arbeit erleichtern: incrementum laboris secundare [facilitare il lavoro] LE n. 5; [L] Arbeit leisten: gemeinschaftliche Arbeit leisten mit: sociam operam praestare alicui [aiutare qc.] OT n. 9; die geleistete Arbeit: labor completus [il lavoro che viene eseguito] LE n. 19, opus quod est patratum [il lavoro che stato eseguito] LE n. 19; [N] einer Arbeit nachgehen: labori insistere [essere impiegato] LE n. 5; [U] die Arbeit unterbrechen: ab opere per intervalla cessare [far una pausa] MM 459; [V] eine verachtete Arbeit: opus hominem in societatis partes secundarias detrudens [un lavoro marginante] LE n. 6; eine Arbeit verrichten: laborem patrare [compiere un lavoro] LE pr., opus patrare [compiere un'opera] LE pr., laborem exsequi [compiere un lavoro] LE pr., incumbere ad opus [eseguire un lavoro] LE n. 6, laborem perpetrare [compiere un lavoro] LE n. 6, opus implere [effettuare un lavoro] LE n. 20; jede vom Menschen verrichtete Arbeit: quivis labor, quem sustinet homo [qualunque lavoro eseguito dall'uomo] LE n. 6; Sent. seine Lage durch Arbeit verbessern: suas levare condiciones operis auxilio [migliorare la propira condizione mediante il lavoro] CA n. 52; die Arbeit als eine Art Ware" betrachten: tractare laborem quasi quandam mercem [trattare il lavoro come una specie di merce] LE n. 7; eine Arbeit, fr die weder eine besondere Ausbildung noch spezielle Voraussetzungen erforderlich sind: genus operis, ad quod peculiaris eruditio et peritia specialis non requiruntur [un tipo di lavoro, per il quale non sono necessari una particolare istruzione e speciali qualificazioni] LE n. 12; vd.: Feldarbeit, Handarbeit, Kurzarbeit, Landarbeit; Arbeit [2] Akad. schriftliche Arbeit: scriptio - SLL 351; eine preisgekrnte Arbeit: opus praemio coronatum [un lavoro premiato] Stat. PAS art. XXVIII arbeiten opus facere [lavorare] LE n. 16; fr das Institut arbeiten: operam impendere pro instituto [dedicare la propria attivit all'istituto] CIC vig. can. 718; der Mensch mu arbeiten: opus officium est scilicet hominis obligatio [il lavoro un obbligo cio un dovere dell'uomo] LE n. 16; mit Konsequenz arbeiten: congruenter operari [lavorare con coerenza] RH n. 6; arbeiten zur Befreiung vom bel: moliri liberationem a malo [lavorare per la liberazione dal male] DoI n. 19; Pt. Pr. der Arbeitende: is qui

33

Arbeiter
laborem exercet [chi compie il lavoro] LC n. 85; der arbeitende Mensch: homo operi deditus [l'uomo del lavoro] LE n. 19, qui sustinet labores [l'uomo del lavoro] LE n. 9, homo in opere versans [l'uomo del lavoro] LE n. 17, homo labori addictus [l'uomo del lavoro] LE n. 17, homo labori deditus [l'uomo del lavoro] LE n. 17; die arbeitenden Menschen: homines operantes [coloro che lavorano] LE n. 20; die arbeitenden Massen: operariorum multitudines [le masse dei lavoratori] DR 98 Arbeiter artifex [il lavoratore] DR 93, operarius [l'operaio] QA 195, opifex [il lavoratore] LE n. 5; Arbeiter in den Bergwerken: metallarii et fossores in fodinis [i minatori nelle miniere] LE n. 9; Arbeiter an Hochfen: ferri aerisque opifices furnis fusoriis addicti [i siderurgici accanto ai altiforni] LE n. 9; Arbeiter in den Steinbrchen: lapicidinis se exercentes [i minatori nelle cave di pietra] LE n. 9; Arbeiterbewegung opificum Motus [il Movimento operaio] CA n. 16; Arbeiterfrage quaestio opificum [la questione operaia] LE n. 2, quaestio artificum [la questione operaia] CA n. 3; die sogenannte Arbeiterfrage: quaestio operaria, quae dicitur [la cosiddetta questione operaia] LE n. 8; Arbeiterhochschule universitas operaria [l'universit operaia] LE n. 20; Arbeiterklasse opificum genus [gli operai] RN 642, operaria plebs [la classe operaia] DR 94; ordo operariorum [la classe operaia] LE n. 11; Arbeiterschaft artificium [la maestranza] QA 225, plebs operaria [il mondo operaio] LE n. 8, ambitus laboris [il mondo del lavoro] LE n. 20, ordo labori deditorum [il mondo del lavoro] LE n. 11; Arbeiterstand aus dem Arbeiterstand kommen: ex operariae plebis ordinibus esse [appartenere alla classe operaia] DR 106; Arbeitervereine consociationes opificum - SQC 657, operariorum societates - SQC 660; Arbeitgeber dominus [il padrone] RN 641, herus [il padrone] DR 91, operum conductor [il datore di lavoro] QA 179, [il padrone] DR 93, moderator [il padrone] QA 201, officinae dominus [il padrone] DR 92, conductor operis [l'imprenditore] GS n. 68 [il datore di lavoro] LE n. 7, conductor operariorum [l'imprenditore] LE n. 11, conductor [il datore di lavoro] LC n. 83; Arbeitgeber sein: partes operum conductorum agere - MM 460 Arbeitgeberverband sodalitium herorum [un'associazione padronale] QA 189, consociatio operis conductorum [l'unione dei datori di lavoro] LE n. 20; Arbeitnehmer qui operam ex condicto praestat [un lavoratore dipendente] CIC vig. can. 1286 n. 2, mercenarius [l'operaio] RN 641, opifex [l'operaio] RN 659, [il lavoratore] LC n. 83, operarius [l'operaio] RN 659, artifex [l'operaio] RN 659, operam locans [un prestatore di lavoro] QA 199, locator [un prestatore di lavoro] QA 205, homo operi addictus [l'uomo del lavoro] LE n. 17, in labore versans [l'uomo del lavoro] LE n. 20, homo operi deditus [un uomo del lavoro] LE n. 20 , homo labori addictus [l'uomo del lavoro] LE n. 20, homo in opere versans [l'uomo del lavoro] LE n. 20, homo labori deditus [l'uomo del lavoro] LE n. 20; Arbeitnehmer desselben Berufszweigs: opifices qui eodem munere iunguntur [lavoratori uniti dalla stessa professione] LE n. 20; Arbeitnehmer sein: partes opificum agere - MM 460 Arbeitnehmeraktionre socii pecuniarii operis [il cosiddetto azionariato del lavoro] LE n. 14; Arbeitnehmerverband collegium opificum [un'associazione di lavoratori] LE n. 20; Arbeitnehmerverbnde: consociationes et collegia opificum [organizzazioni sindacali] LE n. 20; Arbeitsamkeit navitas [l'operosit] CA n. 27, sedulitas [la laboriosit] CA n. 32; Arbeitsalltag labores quotidiani [les travaux quotidiens] Cat. 2172; Arbeitsbedingungen condiciones laboris [le condizioni del lavoro] GS n. 27, condiciones operam suam praestandi [le condizioni del lavoro] GS n. 60, operarum condiciones [le condizioni di lavoro] HV n. 2, condiciones operis faciendi [le condizioni di lavoro] LE n. 8, condiciones in quibus opus fit [le condizioni di lavoro] LE n. 8, operis condiciones [le condizioni di lavoro] SRS n. 18; die Arbeitsbedingungen festsetzen: statuere condiciones operis [fissare le condizioni di lavoro] LE n. 17; Arbeitsbereich regio operis [il campo di lavoro] SD n. 29: Arbeitsbeschaffung provisio ne copia operis deficiat opificem [provvedere che all'operaio non manchi mai il lavoro] RN 668 Arbeitsbeziehungen relationes laboris [i rapporti di lavoro] LC n. 83, laboris rationes [i rapporti di lavoro] SRS n. 33; Arbeitseinknfte redditus qui ex labore vel ex iuribus cum labore coniunctis oriuntur [redditi che hanno come fonte il lavoro o diritti fondati sul lavoro] MM 427 Arbeitsemigration migratio ob laborem, quae dicitur [l'emigrazione per lavoro] LE n. 23; migratio operis causa [l'emigrazione per lavoro] LE n. 23; arbeitsfhig operis capax [capace di un'occupazione] LE n. 18; Arbeitsfhigkeit capacitas ad opus faciendum [la capacit al lavoro] LE n. 5; laborandi facultas [la capacit di lavoro] SRS n. 39; capacitas ad opus faciendum [la capacit al lavoro] LE n. 5, operis potestas [la capacit di lavoro] CA n. 28; die

34

Arbeitslosigkeit
Arbeitsfhigkeit d. h. die Fhigkeit wirksamer Teilnahme am modernen Produktionsproze: facultas operis faciendi; id est efficax participatio hodierni cursus bona gignendi [la capacit di lavoro cio di participazione efficiente al moderno processo di produzione] LE n. 12; Arbeitsfeld campus operis faciendi [il cantiere del lavoro] LE n. 8, provincia laboris [il campo di lavoro] LE n. 13 Arbeitsfertigkeit habilitas ad opus faciendum [l'attitudine al lavoro] LE n. 5 Arbeitsgelegenheit facultas operarum suscipiendarum [l'occupazione] PT 275, opportunitas operis [la possibilit di lavoro] FC n. 81, operis occasio [un'occasione di lavoro] CA n. 48; jemandem eine Arbeitsgelegenheit verschaffen: alicui facultatem operam suscipiendi praebere [offrire un'occupazione a qc.] PT 275 Arbeitsgemeinschaft laborum societas [collaborare] LG n. 23, associatio [un'associazione] PC n. 22, consortio laboris [la comunit di lavoro] CA n. 32, operis communitas [comunit di lavoro] CA n. 49; Arbeitsgert instrumentum ad opus faciendum aptum [lo strumento di lavoro] LE n. 7; geeignete Arbeitsgerte: apta instrumenta [attrezzi appropriati] LE n. 21; Arbeitsgesetzbuch Codex laboris [il Codice del lavoro] LE n. 11; Arbeitsgesetze leges ad laborem pertinentes [leggi sul lavoro] SRS n. 43; Arbeitsgestaltung modus laborem praestandi [il modo di lavorare] GS n. 53 Arbeitshypothese hypothesis operis [une hypothse de travail] LN VII-13; Arbeitsinstrument operandi subsidium [uno strumento di lavoro] OA n. 33; Arbeitskameraden operis participes [compagni di lavoro] DR 100 Arbeitskampf conflictus in labore [un conflitto di lavoro] GS n. 68; vd. Arbeitsniederlegung, Streik; Arbeitskollege laborum socius [el compaero di trabajo] FiC 199 Arbeitskraft i. e. omnes homines qui laborem proprium locare solent: labor-vis [la forza lavoro] LE n. 7; Arbeitskrfte operae [la forza-lavoro] LC n. 7, copiae operis [la forza lavoro] SRS n. 18; die Beschftigung von Arbeitskrften: operarum locatio [l'affidare i lavori] CIC vig. can. 1286 sub 1o; Arbeitskreis circulus operatorius; die Beitrge im Plenum und in den Arbeitskreisen: interventus in aula et in circulis - AAS 1985, 434 Arbeitskultur cultus operis [la cultura del lavoro] CA n. 15; Arbeitsleistung opera [il lavoro] QA 204; labor ab opifice peractus [il lavoro eseguito dall'operaio] LE n. 11; die erbrachten Arbeitsleistungen: operae ab opifice praestitae [le prestazioni che sono eseguite dal lavoratore] LE n. 13; Arbeitslohn merces laboris [la debita remunerazione del lavoro] LE n. 15, merces pro opere solvenda [la retribuzione del lavoro] FC n. 24, salarium [il salario] LC n. 86; den Arbeitslohn bemessen: dimetiri opificum mercedem [determinare la rimunerazione] MM 408; arbeitslos arbeitslos sein ab opere vacare cogi [la disoccupazione] MM 414, invita operis vacatione premi [la disoccupazione] LE n. 8; Arbeitslosenversicherung coactae ab opere cessationis cautio [le assicurazioni contro la disoccupazione] CA n. 15; Arbeitsloser homo opere destitutus [il disoccupato] LE n. 18, operarius coacte otiosus [il lavoratore disoccupato] LE n. 18; die Arbeitslosen: qui a laboribus vacant [forze di lavoro lasciate libere] MM 433; homines opere carentes [la disoccupazione] SRS n. 18 Arbeitslosigkeit operis vacatio [la disoccupazione] MM 404, invita operis vacatio [la disoccupazione] LE n. 8, coacta cessatio ab opere [la disoccupazione] LE n. 18, coacta vacuitas laboris [la disoccupazione] LE n. 18, invita vacuitas operis [la disoccupazione] LE n. 18, invita operis vacuitas [la disoccupazione] LE n. 21, coacta operum vacatio [la disoccupazione] Iuv. n. 12, carentia operis [la disoccupazione] SRS n. 49, coacta vacuitas lucrosorum operum [la disoccupazione] CA n. 15; + Subst. im Fall der Arbeitslosigkeit: si quis vacare cogatur ab opere [in caso di disoccupazione] PT 260; Vorkehrungen fr den Fall der Arbeitslosigkeit: cautio si forte desit opus [la previdenza in caso di disoccupazione] CA n. 19; + Adj. allgemeine Arbeitslosigkeit: operis penuria in universum [la mancanze di occupazione in genere] LE n. 18, sektorale Arbeitslosigkeit: operis penuria in certa quadam laboris regione [la mancanza di occupazione in un determinato settore di lavoro] LE n. 18; sektorale oder regionale Arbeitslosigkeit invita cessatio ab opere ad artes sive ad regiones quod attinet [la disoccupazione professionale o regionale] OA n. 9; steigende Arbeitslosigkeit: increbrescens ab operibus vacatio - NI 393; die wachsende Arbeitslosigkeit: crescens penuria occupationis [la crescente disoccupazione] Cfl n. 43; zeitweilige Arbeitslosigkeit: coacta cessatio ab opere ad tempus [la disoccupazione temporanea] LE n. 1; + Vb. die Arbeitslosigkeit bekmpfen: adversus coactam cessationem ab opere contendere [agire contro la disoccupazione] LC n. 18; der Gefahr der Arbeitslosigkeit entgegentreten: obviam procedere

35

Arbeitsmangel
periculo invitae vacuitatis operis [contrapporsi al pericolo della disoccupazione] LE n. 18; Arbeitsmangel operis penuria [la mancanza di lavoro] LE n. 18 Arbeitsmarkt operae mercatus - QA 187, mercatus quem dicunt laboris [il mercato del lavoro] QA 204; Arbeitsmethoden brutale Arbeitsmethoden anwenden: operarios ad exantlandos labores dure crudeliterque adigere [l'uso di metodi brutali per fare i lavori] DR 69; Arbeitsmglichkeit fons laboris [l'occasione del lavoro] GS n. 66, laboris occasio [l'occupazione] GS n. 67, facultas laboris suscipiendi [la possibilit del lavoro] LE n. 8, operis facultas [la possibilit del lavoro] LE n. 18; die Arbeitsmglichkeit ist beschrnkt: facultas laboris suscipiendi coartatur [vengono limitate le possibilit di lavoro] LE n. 8; Pl. Arbeitsmglichkeiten: operis occasiones [le offerte di lavoro] CA n. 19; die vielfltigen Arbeitsmglichkeiten: multiplices operis facultates [le molteplici possibilit del lavoro] LE n. 18; ein reiches Angebot an Arbeitsmglichkeiten schaffen: copiosae praebere operis opportunitates [portare ad una offerta abbondante di opportunit di lavoro] CA n. 15; Arbeitsniederlegung operum intermissio [il blocco del lavoro] LE n. 20, cessatio ab opere [lo sciopero] LE n. 20; Arbeitsordnung ratio operis faciendi [il sistema di lavoro] LE n. 12 Arbeitsorganisation constitutio humani operis [l'organizzazione del lavoro] SRS n. 20 Arbeitspapier instrumentum laboris ReP n. 4; Arbeitsplan calendarium laboris [il calendario dei lavori] CIC vig. praef. XXV; den Arbeitsplan aufstellen: elaborare rationem rerum agendarum [l'elaborazione del piano di attivit] AA n. 20; Arbeitsplatz quaestuosae operae commoditas [l'opportunit di lavoro] QA 194, laborandi opportunitas [l'opportunit di lavoro] QA 201, locus operis faciendi [il posto di lavoro] LE n. 18, operis faciendi copia [il posto di lavoro] LE n. 22, sedes laboris [un posto di lavoro] LC n. 85, fons laboris [il fonte di lavoro] SRS n. 26; + Subst. Arbeitspltze fr Behinderte: operis faciendi copia hominibus praepeditis consentanea [un posto di lavoro per una persona handicappata] LE n. 22; der Mangel an Arbeitspltzen fr Arbeitsfhige: penuria locorum operis faciendi pro hominibus, qui illud suscipere valent [la mancanza di posti di lavoro per i soggetti che di esso sono capaci] LE n. 18; + Adj. ein fester Arbeitsplatz: opus stabile [un lavoro stabile] FC n. 66; + Vb. einen Arbeitsplatz bekommen: opus adipisci [avere un lavoro] LE n. 18; einen Arbeitsplatz finden: opus reperire [trovare un posto di lavoro] LE n. 18; einen Arbeitsplatz schaffen: efficere operis faciendi copiam [creare un posto di lavoro] LE n. 22; neue Arbeitspltze schaffen: efficere novas sedes laboris [la creazione di nuovi posti di lavoro] LC n. 87; Arbeitspltze sichern: sedes laboris consolidare [il consolidamento di posti di lavoro] LC n. 87; allen einen Arbeitsplatz sichern: omnibus laborem praestare [assicurare a tutti un'occupazione] LE n. 18; jemanden einen Arbeitsplatz verschaffen: laborem tribuere alicui [dare un'occupazione a qc.] LE n. 19; jemandem den Arbeitsplatz wegnehmen: occupatione aliquem privare [sottrarre l'occupazione a qc.] LE n. 5; den Arbeitsplatz frei whlen: opus libere obire - PT 261; Sent. die Schaffung von Arbeitspltzen ist eine vorrangige soziale Aufgabe: creatio novarum sedium laboris est praecipuum officium sociale [la creazione di posti di lavoro un compito sociale primario] LC n. 85; Arbeitspolitik politica norma operis [la politica del lavoro] LE n. 17, operum disciplinae [le politiche lavorative] EV n. 90; dem Staat obliegt eine gerechte Arbeitspolitik: Civitatis est iusta statuere consilia de labore [lo Stato deve condurre una giusta politica del lavoro] LE n. 17; die Arbeitspolitik der einzelnen Staaten: publica de labore consilia singularum Civitatum [la politica di lavoro dei singoli Stati] LE n. 17; die lokale Arbeitspolitik: consilia de labore cuiusque loci [la politica locale del lavoro] LE n. 17; eine ethisch richtige Arbeitspolitik betreiben: constituere politicam normam operis ethica ratione [stabilire una politica del lavoro corretta dal punto di vista etica] LE n. 17 Arbeitsprodukt id quod labore gignitur [il prodotto del lavoro] LE n. 5 Arbeitsprogramm rerum agendarum programma AAS 1980, 360 Arbeitsproze laboris cursus [il processo del lavoro] LE n. 6 [il processo lavorativo] LE n. 19; cursus operis faciendi [il processo del lavoro] LE n. 15; die Arbeit als Proze: labor quatenus est series actionum [il lavoro inteso come processo] LE n. 6; Arbeitsrecht laboris ius [il diritto del lavoro] MM 406 Arbeitsschichten alternae operarum vices [i turni di lavoro] DR 73 Arbeitssicherheit das Recht auf Arbeitssicherheit: ius operis faciendi in rerum locorumque adiunctis et tali effectionis modo, quae corporis valetudini opificum non officiant [il diritto ad ambienti di lavoro che non rechino pregiudizio alla sanit fisica del lavoratore] LE n. 19; Arbeitssitzung studii sessio [la sessione di studi] CIC vig. praef. XXV; Arbeitssttte officina, ae [l'impresa di lavoro] SRS n. 9, rerum adiuncta operis faciendi [l'ambiente di lavoro] LE n. 19;

36

Argumentation
Arbeitstag dies laboris [la giornata di lavoro] LE n. 21; lange Arbeitstage: diuturni dies laboris [lunghe giornate di lavoro] LE n. 21 Arbeitsteilung operae divisio [la divisione del lavoro] QA 187, operum divisio [la divisione del lavoro] QA 215; partitio operis [la divisione del lavoro] SRS n. 43; die internationale Arbeitsteilung: gignendarum opum inter populos partitio [la divisione internazionale della produzione] OA n. 43; Arbeitstext instrumentum laboris - ReP n. 4; Arbeitsunfall adversus casus circa ipsum laborem [un incidente sul lavoro] LE n. 19, casus adversus cum opere faciendo conexus [un incidente collegato alla prestazione lavorativa] LE n. 19 Arbeitsunlust laboris impatientia - UAD 679 Arbeitsverhltnis conductio, onis, f. [l'impiego] GS n. 65, ratio operis faciendi [il rapporto di lavoro] LE n. 17, nexus laboris [il rapporto di lavoro] LE n. 23, relatio laboris [la relazione di lavoro] LC n. 83; Sicherheit des Arbeitsverhltnisses: securitas in conductione [la sicurezza dell'impiego] GS 65 Arbeitsvertrag operae conducendae locandaeque contractus [il contratto di offerta di prestazione d'opera] QA 199, contractus operae [il contratto del lavoro] QA 199, operae conductio ac locatio - QA 204, laboris foedus [il patto di lavoro] QA 207, de locando opere pactio [il contratto di lavoro] MM 405, pactio operarum [il contratto di lavoro] MM 408, operis contractus [il contratto di lavoro] LE n. 16; einen Arbeitsvertrag schlieen: de opera locanda et conducenda pascisci [concludere un patto di lavoro] QA 207, operis contractum pacisci [stipulare un contratto di lavoro] LE n. 16; beim Abschlu von Arbeitsvertrgen: in operarum locatione [nell'affidare i lavori] CIC vig. can. 1286; die Gestaltung des Arbeitsvertrags: modus, quo contractus operis componitur [il modo in cui si forma il contratto di lavoro] LE n. 16; Arbeitswelt ambitus operis faciendi [il mondo del lavoro] LE n. 1, ambitus laboris [il mondo del lavoro] LE n. 20; Arbeitswille operandi voluntas [la volont di lavorare] LE n. 18; Arbeitszeit spatium operis - SQC 659, laboris spatium [il tempo di lavoro] GS n. 61, tempora operibus tribuenda [i tempi del lavoro] EV n. 90, operis horaria [gli orari di lavoro] CA n. 15; eine krzere Arbeitszeit haben: operam habere breviorem spatio - GdC 389; die Arbeitszeit verkrzen: operi tempus contrahere GdC 389, laboris spatium imminuere [la diminuzione del tempo di lavoro] GS n. 61 archaisch in archaischer Ausdrucksweise: modo pervetusto cogitata proferendi [con un modo archaico di manifestare il pensiero] LE n. 4; vetustatem resipiens [larcaicit] EV n. 7; Architektur architectura [larchitettura] FeR n. 24 Architrav superliminare [larchitravo] FeR n. 1 Archiv archivum seu tabularium [l'archivio o tabularium] CIC vig. can. 173 4; in den Archiven liegen: in archivis iacere - AAS 1958, 646; vd. Geheimarchiv; Archivar archivi custos - AID 512 rgern jemanden rgern: alicui stomachum movere [indispettire qc.] ReP n. 6; rgernis scandalum [lo scandalo] CIC vig. Can. 1328 2; Def. das rgernis ist eine Haltung oder ein Verhalten, das den Anderen zum Bsen verleitet: scandalum habitudo est vel agendi modus qui alium ducunt ad malum faciendum [le scandale est l'attitude ou le comportement qui portent autrui faire le mal] Cat. 2284; fr jemandem ein rgernis sein: aliquem offendere [scandaliser qn] LN IX-13; rgernis ist entstanden: scandalum evenit [ne derivato scandalo] CIC vig. can. 1328 2; rgernis erregen: scandalum movere [suscitare scandalo] GS n. 29; rgernis geben: scandalum dare [dare scandalo] CIC vig. can. 1394 1; es ist ein unertrgliches rgernis: in famosum intolerandumque flagitium transit [diventa uno scandalo intollerabile] PP n. 53 Arglist mit Arglist: consiliorum calliditate - S. chr. 398; dolo [per dolo] CIC vig. can. 67 2; arglistig dolo [con dolo] CIC vig. can. 1098; arglistig tuschen: dolum patrare CIC abr. can. 1685; dolo decipere [raggirare con dolo] CIC vig. can. 1098; arglistig getuscht: dolo circumventus - CIC abr. can. 1694 1; arglistig verschweigen: dolose reticere - CIC abr. can. 637; arglistige Tuschung: dolus [il dolo] CIC vig. can. 125 2; auf Grund arglistiger Tuschung: ex dolo [per dolo] CIC vig. can. 125 2 Argument animadversio - CIC abr. can. 1969; argumentum [una ragione] HV n. 14 [un argomento] CIC vig. can. 699 1; ratiocinatio [la forma argomentativa] FeR n. 66, argumentatio [largomentazione] FeR n. 75; die Argumente: argumentationes, um, f. [les arguments] LN X-1; Argumente gegen: animadversiones contra - CIC abr. can. 1968; Argumente anfhren: argumenta adducere Hom n. 1; Argumente einfhren: animadversiones edere - CIC abr. can. 1969; ein eindeutiges Argument: argumentum evidens [un argumento evidente] CIC vig. can. 1541; Argumente objektiv diskutieren: excutere argumenta iudicio obiectivo [discuter les arguments objectivement] LN X-3; die Kraft der Argumente: argumentorum vis - PD 291; das Argument verliert seine Kraft: argumentum vim suam amittit [l'argomento perde la sua forza] LE n. 15; Argumentation ratiocinium [il ragionamento] HG 574, ratiocinatio [il ragionamento] LE n. 13, argumentatio [l'argomentazione] DC n. 28; die theologische Argumentation: argumentatio theologica

37

argumentativ
[largomentazione teologica] FeR n. 86; es bedarf keiner langen Argumentationen: diuturnis colloquiis non indiget [non ha bisogno di lunghe argumentazioni] FeR n. 32; argumentativ per modum argumentationis [in modo argomentativo] FeR n. 66; die in argumentativer Hinsicht erzogene und ausgebildete Vernunft: ratio argumentationibus exculta et figurata [la ragione argomentativamente educata e formata] FeR n. 77; argumentieren ratiocinari [argomentare] FeR n. 43; ernsthaft und wissenschaftlich argumentieren: modo serio doctoque argumentari [argomentare in maniera seria e scientifica] FeR n. 86; nach den Regeln der Vernunft argumentieren: secundum rationis regulas argumentari [argomentando alla luce della ragione] FeR n. 104; Argwohn ein wachsender Argwohn gegenber der Vernunft: diffidentia in dies validior quod attinet ad ipsam rationem [una diffidenza sempre pi forte nei confronti della stessa ragione] FeR n. 45; argwhnen suspicari - CIC abr. can. 2058; Aristokratie optimatium dominatus [instituciones aristocraticas] DN 262 arm tenuioris fortunae [di modesta condizione economica] GE n. 10; Komp. rmer: egentior [pi povero] SRS n. 28; Subst. die Armen: qui tenuiore fortuna utuntur [i poveri] DR 88, indigentium plebs [i poveri] DR 89, pauperes, um [i poveri] GS n. 1; die Schwachen und Armen: infirmi atque inopes [i deboli e i poveri] - RN 658; die rmsten omni ope destituti UAD 695 Arm seinen Arm zurckhalten: brachium suum inhibere [trattenere il suo braccio] DC n. 38; die Arme zum Himmel recken: brachia ad caelum attollere [tendere le braccia verso il cielo] EN n. 53; Armee eine zum Kampf angetretene Armee: castrorum acies ordinata [une arme range en bataille] S. chr. 392; Armenrecht gratuitum patrocinium [il gratuito patrocnio] CIC vig. ante cann. 1649 ss. armselig ein armseliges Leben: tenuissima vita [un tenore di vita meschino] QA 195 Armut exiguitas rei domesticae - MN 693; die materielle Armut: rerum egestas [la povert materiale] CA n. 57; Arrest dinglicher Arrest: sequestratio [il sequestro] CIC vig. can. 1496 1; Arrivismus ambitionus excessus [l'arrivismo] Cfl n. 42; arrogant superbe [con arroganza] ID 171; Arsenal armamentarium [un arsenale] GS n. 80 Art Schriften jeder Art: scriptiones omne genus - OOE 53; jeder wieder auf andere Art: diversi quidem diverse [in modo invero diverso gli uni con gli altri] UR n. 21; Arzt der behandelnde Arzt: medicus a curatione - AAS 1983, 400; als Arzt ttig sein: medicam artem exercere - CIC abr. can. 985; rzteschaft medicorum coetus [il personale medico] DoV II B 7; Aschermittwoch feria quarta cinerum [il mercoled delle Ceneri] CIC vig. can. 1251; Aspekt aspectus, us [un aspetto] GS n. 53, ratio [l'aspetto] SRS n. 1, rei facies [un aspetto] LE n. 6, facies [un aspetto] LE n. 10, significatio [un aspetto] LE n. 10; Pl. Aspekte: rerum aspectus [gli aspetti] SRS n. 14; + Subst. einige Aspekte der Lehre przisieren: distincte designare aspectus quosdam doctrinales [precisare alcuni aspetti dottrinali] VS n. 5; die Aspekte und Momente des Lebens des Menschen: vitae humanae elementa ac tempora [gli aspetti e i momenti della vita dell'uomo] EV n. 1; bei der Behandlung einiger Aspekte der heutigen Zeit: cum rationes quaedam expendentur rerum istius aetatis [in seguito all'esaminare taluni aspetti della realt contemporanea] CA n. 11; Aspekte der Wahrheit: aspectus veritatis [aspects de la vrit] LN XI-13; Aspekte des Wirklichen: elementa rerum ipsarum [aspetti del reale] FeR n. 82; + Adj. der deontologische und moralische Aspekt des Problems: ratio deontologica et moralis [l'aspetto deontologico e morale] LE n. 19; ein entscheidender Aspekt: aspectus decretorius [un aspetto decisivo] Cfl n. 64; einen gewissen historischen Aspekt haben: certa quadam veste historica indutum esse [avere il suo determinato aspetto storico] LE n. 13; die ideologischen Aspekte: ideologicae rationes [les aspects idologiques] LN VII-6; positive Aspekte: commoda [gli aspetti positivi] SRS n. 26; positive Aspekte haben: utiles admittere aspectus [comportare aspetti positivi] CA n. 32; positive und negative Aspekte: facies positivae et negativae [aspetti positivi ed aspetti negativi] FC n. 6; der praktische Aspekt: adspectus practicus [l'aspetto pratico] LC n. 2; der theoretische Aspekt: adspectus theoricus [l'aspetto teorico] LC n. 2; ein bisher unbekannter Aspekt: antehac invisa facies [un aspetto inedito] EV n. 4; unter verschiedenen Aspekten: non iisdem rationibus [sotto diverso aspetto] DR 91, secundum varias rationes [secondo i vari aspetti] LE n. 1; ein wesentlicher Aspekt: aspectus essentialis [un aspetto essenziale] UUS n. 31, pars pernecessaria [un aspetto essenziale] EV n. 52; wesentliche Aspekte: essentiales rationes [les aspects essentiels] LN XI-17; + Vb. neue Aspekte beleuchten: collustrare novas rationes [illuminare aspetti nuovi] SRS n. 1; man kann verschiedene Aspekte unterscheiden: discerni valent variae rerum rationes [on peut distinguer divers aspects] LN VII-7; einige wesentliche Aspekte anfhren: praecipua quaedam elementa commemorare [ricordare alcuni aspetti essenziali] EN n. 7; Assistent Univ. assistens - AAS 1979, 504

38

aufbrechen
Assistenz medizinische und soziale Assistenz: subsidia providentiae medicae et socialis [l'assistenza medica e sociale] EV n. 15; Astrologie astrologia [l'astrologie] Cat. 2116; Asyl refugium [un refugio] FiC 190, Asyle fr die Armen: perfugia excipiendis pauperibus [asili per i poveri] CA n. 57; Asylrecht ius asyli - CIC abr. Can. 1179 Atem zu Atem kommen: respirare [reprendre souffle] Cat. 2172; Atemzug bis zum letzten Atemzug; usque ad spirationem ultimam [fino all'ultimo respiro] Cfl n. 48; Atheismus der organisierte Atheismus: atheismus organice dispositus [l'ateismo organizzato] RH n. 11; der politisch strukturierte Atheismus: atheismus intra politicam quandam compagem ordinatus [l'ateismo strutturato in un sistema politico] RH n. 11; der programmatische Atheismus: atheismus secundum certas agendi rationes expositus [l'ateismo programmato] RH n. 11 Atheist qui Deum esse negat - CCC 180, atheus [un senza Dio] DR 96; atheistisch atheus [ateo] DR 66; ein atheistisches Regime: regimen Deum negans [un rgime athiste] LN XI-10; Atmosphre ambitus [un atmosfera] EV n. 101; eine Atmosphre familirer Liebe: ambitus familiae amore vivificatus [un atmosfera vivificata dall'amore] GE n. 2 atomar die atomare Gefahr: periculum atomicum [il pericolo atomico] SRS n. 27; atomare Strukturen: structurae atomicae [strutture atomiche] FeR n. 106; Atomenergie atomica vis [l'energia nucleare] MM 412 Atomkrieg bellum atomicum [la guerra nucleare] LE n. 2, dimicatio nuclearis [la guerra nucleare] TMA n. 22; wenn ein Atomkrieg ausbricht: si bellum atomicum confletur [l'eventualit di una guerra nucleare] LE n. 12; Atomwaffen atomica arma [armi nucleari] PT 287, atomica belli instrumenta [armi atomiche] PT 287; eine Kategorie von Atomwaffen: armorum atomicorum genus [un tipo di armamenti nucleari] SRS n. 20; eine Konvention ber die Abschaffung von Atomwaffen: consensio de armis atomicis delendis [un accordo sulla distruzione degli armi atomiche] SRS n. 20; Atomwaffen verbieten: interdicere atomica arma [mettere in bando le armi atomiche] PT 287; die unglaublich angewachsenen Vorrte an Atomwaffen: arma atomica incredibilem usque in modum coacervata [le arme atomiche accumulate fino allincredibile] SRS n. 24; unglaubliche Geldbetrge werden fr die Produktion von Atomwaffen ausgegeben: incredibiles pecuniarum summae impenduntur in atomica fabricanda arma [cifre vertiginose sono impiegate per la produzione delle armi nucleari] Iuv n. 15; Atomwaffenexperimente atomicorum instrumentorum experimenta belli causa suscepta [esperimenti nucleari a scopi bellici] PT 287 Attentat attentatum - CIC abr. can. 1854; ein Attentat auf den Frieden: adgressio contra pacem [un attentato contro la pace] EV n. 101; Attest attestatio [l'attestato] CIC vig. Can. 826 2 Attribut attributum [un attribut] Cat. 268; Audienz um eine Audienz bitten: audientiam petere AID 503 audiovisuell audiovisuelle Instrumente: instrumenta ad auditum et visum nata [mezzi audiovisivi] CeP n. 95, instrumenta audivisiva - Sap. c. Art. 55 1 aufarbeiten systematisch aufarbeiten: ordinare [la sistemazione] RH n. 5 Aufbau der Aufbau der Gesellschaft: societatis aedificatio [la costruzione della societ] SRS n. 15; im Aufbau befindliche Industrien: nascentia operosa artificia [industrie nascenti] PP n. 61; der Aufbau der Kultur: cultura contexenda [il costruire della cultura] EV n. 92; Aufbau in der Natur: naturae constructiones [les constructions de la nature] Cat. 310; der Aufbau des Reiches Gottes: aedificatio regni Dei [l'dification du Rgne de Dieu] Cat. 395; der Aufbau des Studiums: ordo studiorum [la struttura degli studi] OT n. 19; der Aufbau eines Textes: compositio - AAS 1964, 716; den Aufbau der Welt verstehen: scire dispositionem orbis terrarum [connatre la structure du monde] Cat. 283; der hierarchische Aufbau: constitutio hierarchica [la costituzione gerarchica] LC n. 20 aufbauen struere [costruire] LE n. 1; die Gesellschaft baut auf Gewalt auf: societas ipsa in violentia est condita [la socit est fonde sur la violence] LN VIII6; Aufbegehren rebellio [la rvolte] Cat. 2515; ein gewaltiges Gefhl des Aufbegehrens hervorrufen: violentum seditionis sensum alere [alimenter un violent sentiment de rvolte] LN VII-12; aufbereiten Nachrichten aufbereiten: rerum nuntios digerere [redigere le notizie] CeP n. 21; Pt. Pf. philosophisch aufbereitet: philosophice elucubratum [elaborato filosoficamente] FeR n. 46; aufbewahren asservare [conservare] CIC vig. can. 535 1; Akten aufbewahren: conservare acta [la conservazione degli atti] CIC vig. ante cann. 1470 ss. Aufbewahrung asservatio AAS 1967, 566 aufblicken zu jemandem aufblicken: aliquem suspicere - UAD 680; aufbrechen unter dem Druck neuer Produktionssysteme brechen die nationalen Grenzen auf: novis efficiendarum rerum rationibus impellentibus, nationum fines quodammodo dehiscunt

39

aufdecken
[sotto la spinta dei nuovo sistemi di produzione si fendono le frontiere nazionali] OA n. 44; aufdecken eruere [mettere in luce] VS n. 84; etwas aufdecken: aliquid patefacere [rvler qc] LN I-3; Heresien und Irrtmer aufdecken: retegere haereses et errores - QC 2: Trugschlsse aufdecken und widerlegen: captiones detegere et refellere - D-H n. 3278; aufdrngen jemandem etwas aufdrngen: alicui aliquid iniungere [imporre qc. a q.c.] DC n. 31; die Probleme, die sich heute aufdrngen: quaestiones quae hodie premunt [i probleme che oggi si impongono] FeR n. 92; Pt. Pr. die sich aufdrngende Kultur: praepotens cultura [la cultura invadente] VS n. 88; aufdringlich importunus [importuno] CA n. 58; ein aufdringlicher Einflu: praepotentes virtutes [un influsso invadente] EV n. 24; Aufdringlichkeit importunitas [limportunit] FeR n. 14 Aufenthalt commoratio, onis, f. [la permanenza] CIC vig. can. 271 3, [la dimora] CIC vig. can. 177; den Aufenthalt gebieten: commorationem imponere [imporre la dimora] CIC vig. can. 1722; den Aufenthalt verbieten: commorationem interdicere [proibire la dimora] CIC vig. can. 1722; vorbergehender Aufenthalt: commoratio precaria AAS 1971, 443; wenn der Aufenthalt lnger dauert oder endgltig wird: si longior producatur vel definitiva evadat commoratio - AAS 1969, 61 Aufenthaltserlaubnis licentia commorationis [la licenza di permanenza] CIC vig. can. 271 3 Aufenthaltsgebot praescriptio commorandi in certo loco [l'ingiunzione di dimorare in un determinato luogo] CIC vig. can. 1336 1 n. 1 Aufenthaltsort locus ubi homo degit [il luogo della permanenza] OE n. 21, locus commorationis [il luogo della dimora] CIC vig. can. 1409 2; der Ort des tatschlichen Aufenthalts: locus ubi actu commoratur [il luogo ove di fatto dimora] CIC vig. can. 1409 1 Aufenthaltsverbot prohibitio commorandi in certo loco [la proibizione di dimorare in un determinato luogo] CIC vig. can. 1336 1 n. 1 auferlegen eine Abgabe auferlegen: imponere exactionem [imporre una tassa] CIC vig. can. 1263; den Aufenthalt an einem bestimmten Ort auferlegen: imponere commorationem in aliquo loco [imporre la dimora in qualche luogo] CIC vig. can. 1722; eine Bue auferlegen: paenitentiam imponere [imporre una penitenza] CIC vig. can. 1358 2; einen Eid auferlegen: iusiurandum deferre [imporre il giuramento] CIC vig. can. 1728 2; jemandem eine Steuer auferlegen: imponere alicui tributum [imporre un tributo a qc.] CIC vig. can. 1263; das Naturgesetz ist jedem Menschen auferlegt: naturalis lex omni homini imponitur [la legge naturale si impone ad ogni uomo] VS n. 51; Auferlegung die Auferlegung von ffentlichen Lasten: irrogatio onerum publicorum [l'imposizione dei pubblici oneri] RN 656; Auffassung sententia [il parere] CIC vig. can. 1578 1, notio [il concetto] LE n. 22 [la concezione] LC n. 13, opinatio [un asserto] FeR n. 63; Pl. Auffassungen: opinationes [le tesi] FeR n. 87, asseverationes [le affermazioni] DoI n. 4; + nach nach dieser Auffassung: hoc in rerum prospectu [in questa prospettiva] UUS n. 61; + auf Grund auf Grund dieser Auffassung: rem ita animo concipientes [dato questo modo di intendere] LE n. 6; + Subst. [A] die richtige Auffassung von der Arbeit: recta notio operis [la retta concezione del lavoro] LE n. 22; [B] die christliche Auffassung von der Befreiung: christianus liberationis conceptus [la conception chrtienne de la libration] LN V-5; [E] ein Gegensatz zwischen zwei Auffassungen von der Entwicklung der Menschen und Vlker: repugnantia inter diversos duos progressionis gradus verum potius diversos inter duos conceptus ipsius progressionis hominum populorumque [unopposizione tra due concezioni dello sviluppo stesso degli uomini e dei popoli] SRS n. 21; eine andere Auffassung von Eigentum: alia possessionis notio [un' altra concezione della propriet] CA n. 4; [F] die Auffassung des Fortschritts: conceptus progressionis [la concezione dello sviluppo] SRS n. 21; [G] die Auffassung von der Geschichte: ratio historiae intellegendae [la conception de l'histoire] LN VIII-2; [L] die verschiedenen Auffassungen vom Leben: diversae vitae opinationes [le diverse conzezioni di vita] FeR n. 69; eine totalitre Auffassung des sozialen Lebens: ratio totalitaria vitae socialis [una concezione totalitaria della vita sociale] LC n. 95; [M] die Auffassungen vom Menschen: de homine visiones [le visioni delluomo] VS n. 98; die christliche Auffassung vom Menschen: christiana consideratio personae [la visione cristiana della persona] EV n. 88; zwei unterschiedliche Auffassungen vom Menschen duae inter se diversae aestimationes hominis [due visioni diverse delluomo] SRS n. 20; die zutreffende Auffassung vom Menschen und seinem Wohl: notio homini eiusque vero bono consentanea [una concezione adeguata dell'uomo e del suo vero bene] CA n. 36; [P] die richtige Auffassung von der menschlichen Person: rectus personae humanae conceptus [la corretta concezione della persona umana] CA n. 11, recta personae humanae notio [la retta concezione della persona umana] CA n. 46; eine Auffassung der Philosophie: philosophiae notio [una concezione filosofica] FeR n. 88; [W] die Auffassung von der Wahrheit: conceptio veritatis [la conception de la vrit] LN VIII-7; die parteiliche Auffassung von der Wahrheit: factiosa veritatis notio

40

Aufgabe
[la conception partisane de la vrit] LN X-1; + Adj. abweichende Auffassungen: sententiarum discrimina [le differenze dei pareri] CIC vig. can. 1578 1; demagogische Auffassungen: consilia turbulenta [concezioni demagogiche] SRS n. 26; eine zu enge Auffassung: conceptio nimis arcta [una concezione troppo limitata] SRS n. 15; falsche Auffassungen: conceptiones erroneae [conceptions errones] Cat. 2726; die richtige Auffassung von etwas haben: compertam habere rectam de aliqua re notionem [avere la sana concezione di q.c.] MM 471; unterschiedliche Auffassungen: diversae opinationes [la diversit di vedute] ReP n. 2; + Vb. zu einer anderen Auffassung gelangen: diversam obtinere persuasionem [raggiungere una convinzione diversa] SS n. 7; Auffassungsvermgen dem Auffassungsvermgen angepat: captui accommodatum [appropriato all'intelligenza] CIC vig. can. 1564 aufflammen flammescere [svilupparsi in fiamma] SP 417; auffordern invitare aliquem ut [invitare qc a] CIC vig. can. 1745 n. 1 Aufforderung invitatio [invitare] CIC vig. can. 1744 1, cohortatio [l'esortazione] MD n. 24; einer Aufforderung nachkommen: expostulationi satisfacere [rispondere alla richiesta] CT n. 4 auffrischen das Gedchtnis an etwas auffrischen: recolere aliquid [richiamare q.c.] CIC vig. can. 1565 2 auffhren referre - CIC abr. can. 1, recensere [enumerare] CIC vig. can. 1354 1; Pt. Pf. er ist unter den nicht aufgefhrt: inter non recensitus est - CIC abr. can. 519; Subst. alle Aufgefhrten: omnes recensiti - CIC abr. can. 198 2; Auffhrung eine ffentliche Auffhrung: publicum spectaculum [uno spettacolo pubblico] CIC vig. can. 1369 Aufgabe [1] munus, eris, n. [una missione] DR 71, [un compito] CIC vig. can. 501 3, [la funzione] CIC vig. can. 436 1, [l'incarico] CIC vig. can. 533 1, officium [il compito] GE pr. [il dovere] CIC vig. can. 810 1, missio [il compito] GS n. 52; Aufgaben: munia, orum [i compiti] CIC vig. can. 407 3; + ist es ist seine Aufgabe: sui muneris est [ suo compito] LE n. 1; da dies nicht seine Aufgabe ist: quod quidem sui muneris non est [non essendo questo compito suo] DR 83; es ist eine dringende Aufgabe: necesse est illud intare, ut [si impone il compito urgente di] TMA n. 57; + Subst. [A] Aufgabe der zustndigen Autoritt ist es: auctoritati officium est [ dovere dell'autorit competente] CIC vig. can. 810 1; in der Ausfhrung seiner Aufgabe: in officio suo persolvendo [nell' assolvere il proprio dovere] CIC vig. c. 796 2; [D] die Durchfhrung der Aufgaben: perfunctio munerum [l'adempimento degli incarichi] CIC vig. can. 533 1; [E] die Erfllung der Aufgaben: munerum adimpletio [l'attuazione degli impegni] GS n. 21; die Aufgabe der Erziehung: munus educationis impertiendae [il compito educativo] LC n. 94; [F] die Freistellung von der Ausbung von Aufgaben, die dem klerikalen Stand fremd sind: exemtio ab exercendis muneribus a statu clericali alienis [l'esenzione dall'esercitare incarichi estranei dallo stato clericale] CIC vig. can. 289 2; [U] sich der bernahme ffentlicher Aufgaben nicht versagen: negotia publica gerere non recusare [non ricusare le cariche pubbliche] AA n. 14; + Adj. [G] seiner Aufgabe gewachsen sein: muneri par evadere - SOE pr.; einer Aufgabe gewachsen sein: muneri suo implendo non impar inveniri [non essere impari al proprio compito] PC n. 18, muneri par esse AAS 1969, 633; [L] eine langwierige Aufgabe: longae constantiae opus [une oeuvre de longue haleine] Cat. 2342; [] die ffentlichen Aufgaben: negotia publica [le cariche pubbliche] AA n. 14; [S] eine soziale Aufgabe erfllen: munus sociale exercere [la funzione sociale] DR 92; [U] eine untergeordnete Aufgabe: munus subordinatum [una funzione subordinata] LG n. 62; [V] eine verpflichtende Aufgabe fr den Menschen: obligans hominem officium [un compito impegnativo per l'uomo] EV n. 52; die vorrangige Aufgabe, die den Erfolg aller anderen bedingt: munus praecipuum et anteponendum, a quo ceterorum exitus dependet [il compito prioritario, che condiziona la riuscita di tutti gli altri] LC n. 99; [W] die wahre Aufgabe: germanum munus [la missione genuina] DR 81; + Vb. [A] jemandem eine Aufgabe anvertrauen: munus committere alicui [affidare un compito a qc.] PC n. 14; eine gewi schwierige Aufgabe wird den Priestern auferlegt: difficilis sane provincia sacerdotibus imponitur [un'opera certamente ardua s'impone ai sacerdoti] QA 226; [B] jemanden mit einer Aufgabe betrauen: aliquem officio mancipare [destinare qc.a un ufficio] LG n. 28; mit besonderen Aufgaben betrauen: instruere aliquem peculiaribus muneribus [conferire a qc. funzioni peculiari] CIC vig. can. 436 2; mit unterschiedlichen Aufgaben betraut: diversis officiis mancipatus [destinato a diversi uffici] LG n. 28; [D] eine Aufgabe durchfhren: muneri obire [assolvere il compito] PC n. 14; [E] eine Aufgabe erfllen: munus adimplere [adempiere l'incarico] CIC vig. can. 274 2, munus exsequi [svolgere un compito] GS n. 4, munus expedire [assolvere un compito] CeP n. 164, implere mandatum [l'adempimento del mandato] LE n. 4; Aufgaben erfllen: obire munia [sostinere le mansioni] MC 210, sustinere munera [svolgere i compiti] PT 278; eine Aufgabe entsprechend erfllem: munus debite explere [debitamente compiere un compito] AA n. 13; die Aufgaben schlecht erfllen: perperam procurare munia [adempiere male i suoi

41

Aufgabenbereich
compiti] LE n. 14; eine soziale Aufgabe erfllen: munus sociale exercere [la funzione sociale] DR 92; eine Aufgabe erfllen fr: partes praestare alicui GdC 393; unfhig, die Aufgabe zu erfllen: suis officiis impar [inadeguato al suo compito] CA n. 48; zu einer Aufgabe ermchtigen: approbare ad munus [approvare all'incarico di] CIC vig. Can. 1428 2; [H] sie haben die Aufgabe: eis creditum est, ut ... [hanno l'incarico di ...] DAS 308; die Theologie hat heute eine doppelte Aufgabe: hodie duplex ad theologiam pertinet munus [oggi un duplice compito spetta alla teologia] FeR n. 92; ich halte es fr meine Aufgabe: meum esse arbitror [ritengo di dovere] MC 193; [L] Aufgaben lsen: quaestiones resolvere - CIC abr. can. 131 2; eine neue Aufgabe ist zu lsen: obeundum prostat novum munus [abbiamo un compito nuovo da assolvere] UUS n. 80; [M] eine Aufgabe mibrauchen: munere abuti [abusare di un compito] CIC vig. can. 501 3; [O] die Aufgabe obliegt jemandem: munus pertinet ad aliquem [l'ufficio compete a qc.] OE n. 24; [S] die Gegenwart stellt die Kirche vor eine schwierige Aufgabe: nostris diebus arduae hae sunt Ecclesiae partes [la Chiesa oggi si trova di fronte al compito immane] MM 460; [U] eine Aufgabe bernehmen: munus suscipere [accettare un incarico] CIC vig. can. 274 2; ffentliche Aufgaben bernehmen: in partes rei publicae administrandae venire [partecipare attivamente alla vita pubblica] PT 296; der Staat mu um des Gemeinwohls willen immer grere Aufgaben bernehmen: bonum commune exigit, ut maiora usque munera publicae auctoritati demandentur [le funzioni sempre pi ampie che il bene comune domanda ai poteri pubblici di svolgere] MM 429; eine Aufgabe bertragen: munus committere [affidare un incarico] CIC vig. can. 274 2, munus concredere alicui [affidare un incarico a qc.] CD n. 29; jemandem eine Aufgabe bertragen: munus demandare alicui [lasciare l'ufficio a qc.] LG n. 20; jemandem Aufgaben bertragen: munia committere alicui [affidare compiti a qc.] AA n. 24, munia demandare alicui [demandare compiti a qc.] CeP n. 174; eine Aufgabe unternehmen: opus aggredi [fare una cosa] UR n. 19; sich einer Aufgabe unterziehen: munus obire [assolvere un compito] PC n. 11; [V] sich in seiner Aufgabe verfehlen: a munere deficere [venir meno al suo incarico] CIC vig. Can. 253 3; seine Aufgaben vernachlssigen: sua munera neglegere [dlaisser ses tches] Cat. 2046; [W] eine Aufgabe wahrnehmen: munus implere [svolgere il compito] CIC vig. can. 501 2; Aufgaben wahrnehmen: munera obtinere [interessarsi dei compiti] REU n. 124 2; sich einer Aufgabe im ntigen Mae widmen knnen: muneri pro necessitate vacare - AAS 1956, 24; [Z] jemandem eine Aufgabe zuweisen: alicui officium attribuere [assegnare un compito a qc.] LC n. 71; Aufgabe [2] Schule: pensum - SLL 360; Aufgabe [3] jur. die Aufgabe allen Besitzes: relictio omnium, quae quis possidet [labbandono di tutto ci che qc. possiede] VS n. 17; Aufgabenbereich ein erweiterter Aufgabenbereich: munerum provincia amplificata AAS 1964, 291 Aufgabenteilung divisio munerum [la ripartizione degli impegni] GS n. 75 aufgeben [1] jemandem etwas aufgeben: alicui aliquid assignare [assegnare q.c. a qc.] VS n. 59; aufgeben [2] etwas aufgeben: aliquid derelinquere [abandonner qc.] Cat. 83; alles aufgeben, um sich der Armut und Keuschheit zu widmen: omnia dimittere, ut paupertatis et castimoniae statui se dedat [lasciare tutto per mettersi in stato di povert e di purezza] Iuv. n. 8; seine Ansicht aufgeben: desistere de sua sententia iudicioque - NG 247; einen Antrag aufgeben: deserere petitionem [abbandonare la richiesta] CIC vig. can. 1552 2; ein System aufgeben: relinquere systema [abbandonare un sistema] PO n. 20; aufgeben, was in diesen mtern berholt ist: dimittere ea quae in illis ministeriis obsoleta sunt - MQ 530; es aufgeben, die Wahrheit zu suchen: veritatem inquirere desistere [abbandonare la ricerca della verit] FeR n. 47; aufgeblasen tumidus [superbo] DI 12; Aufgebot das Aufgebot der Eheschlieung: publicatio matrimonialis [la pubblicazione matrimoniale] CIC vig. can. 1067; aufgebracht exulcerato animo [dall'animo esacerbato] RN 663 aufgeschlossen aufgeschlossen sein fr etwas: animum pandere alicui rei [aprire l'animo a q.c.] AA n. 20 Aufgeschlossenheit exauditio [l'ascolto] Cfl n. 54; eine groe kumenische Aufgeschlossenheit: magna oecumenica apertio [una grande apertura ecumenica] UUS n. 72; aufgreifen resumere [riprendere] FeR n. 44 nota; etwas aufgreifen: aliquid deprehendere [cogliere q.c.] VS n. 16; eine Aussage aufgreifen: sententiam recinere [riecheggiare un'affermazione] UUS n. 86; eine Frage aufgreifen: quaestionem agere [affrontare un problema] FeR n. 80; etwas von neuem aufgreifen: aliquid iterum repetere [riprendere q.c. nuovamente] SS n. 15; wieder aufgreifen: retractare - CIC abr. can. 1989; ein Thema aufgreifen: argumentum perpendere [affrontare un tema] CA n. 10; aufgreifen und neu darlegen: iterare et enucleare [riprendere e sviluppare] CA n. 6; aufhalten sich aufhalten: degere [vivere] CIC vig. can. 665 1; commorari [dimorare] CIC vig. can. 12 3; sich in einem Gebiet aufhalten: versari in territorio [trovarsi in un territorio] CIC vig. can. 12 2; sich tatschlich aufhalten: actu versari [trovarsi attualmente] CIC vig. can. 12 2, actu commorari [attualmente dimorare] CIC vig. can. 12 3; sich auf

42

aufleuchten
Zeit aufhalten: ad tempus versari in aliquo loco [trovarsi temporaneamente in qualche luogo] CIC vig. can. 383 1 aufhngen jemanden aufhngen: aliquem laqueo suspendere - CIC abr. can. 985 aufheben [A] ein Amt aufheben: supprimere officium [sopprimere un uffcio] CIC vig. can. 148; [D] ein Dekret aufheben: rescindere decretum [rescindere un decreto] CIC vig. can. 1739; ein Dekret teilweise aufheben: obrogare decreto [abrogare il decreto] CIC vig. can. 1739; das sptere Dekret hebt das frhere auf, soweit es diesem widerspricht: decretum posterius tempore obrogat priori, quatenus ei contrarium est [il decreto successivo abroga il precedente, nella misura in cui gli contrario] CIC vig. can. 53; [F] einen Feiertag aufheben: abolere diem festum [abolire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1; [G] die religisen Genossenschaften gnzlich aufheben: penitus extinguere religiosas familias - Syll. VI n. 53; ein Gesetz aufheben: abrogare legem [abrogare una legge] CIC vig. can. 6 1; Gewohnheiten aufheben: submovere consuetudines - CIC abr. can. 5, supprimere consuetudines [sopprimere le consuetudini] CIC vig. can. 5 1; [I] ein Institut aufheben: supprimere institutum [sopprmere un istituto] CIC vig. can. 584; [P] eine juristische Person aufheben: supprimere personam iuridicam [sopprimere una persona giuridica] CIC vig. can. 120 1; das Privateigentum aufheben: everti possessiones privatas [abolire la propriet] RN 642; eine Prozehandlung des Richters aufheben: rescindere actum a iudice positum [rescindere un atto posto dal giudice] CIC vig. can. 1451 2; [S] eine Strafe aufheben: auferre poenam [togliere la pena] CIC vig. can. 1359; [U] ein Urteil aufheben: reformare sententiam [la riforma della sentenza] CIC vig. can. 1639 1; [V] eine Vereinbarung aufheben: abrogare conventionem [abrogare la convenzione] CIC vig. can. 3; die Canones des Codex heben die vom Apostolischen Stuhl mit Nationen oder anderen politischen Gemeinschaften eingegangenen Vereinbarungen weder ganz noch teilweise auf: Codicis canones initas ab Apostolica Sede cum nationibus aliisve societatibus politicis non abrogant neque iis derogant [i canoni del Codice non abrogano le convenzioni stipulate dalla Sede Apostolica con le nazioni o con le altre societ politiche n ad esse derogano] CIC vig. can. 3; Aufhebung die Aufhebung der einzigen Niederlassung eines Instituts: suppressio unicae domus religiosae [la soppressione dell'nica casa di un istituto] CIC vig. can. 616 2; die Aufhebung der Orden: abolitio regularium - QC 8; die Aufhebung des Privateigentums an den Produktionsmitteln: abolitio possessionis privatae instrumentorum ad bona gignenda [l'eliminazione della propriet privata dei mezzi di produzione] LE n. 14; durch Aufhebung des Privateigentums an Produktionsmitteln: possessione privata instrumentorum ad bona gignenda ablata [mediante l'eliminazione della propriet privata dei mezzi di produzione] LE n. 11; nach der Aufhebung des gegenseitigen Kirchenbannes: oblivioni datis excommunicationibus [relegando nell'oblio le scomuniche] UUS n. 42; Aufhebungsklage actio rescissoria [l'azione rescissoria] CIC vig. can. 126 aufhetzen das Volk aufhetzen: populum excitare - CIC abr. can. 2337 1 aufholen den Rckstand aufholen: explere tarditatem [colmare il ritardo] SRS n. 12 aufhren aufhren, etwas zu tun: intermittere aliquid facere [cessare di fare q.c.] VS n. 28; aufklren die Menschen ber etwas aufklren: docere homines de aliqua re [la diffusione di un'appropriata informazione] PP n. 37 aufklrerisch philosophische berlegungen aufklrerischer Natur: illuminismi notae philosophicae [connotazioni filosofiche di tipo illuministico] SRS n. 27; Aufklrung die Aufklrung: illuminismus [l'illuminismo] DC n. 3; das Europa der Aufklrung: Illuminismi Europa [l'Europa dell'Illuminismo] SS n. 19; das Jahrhundert der Aufklrung: tempus Illuminismi [il secolo dell' Illuminismo] LC n. 6; die Zeit der Aufklrung: tempus Illuminismi [il periodo dell'Illuminismo] LC n. 13; der Rationalismus der Aufklrung: rationalismus illuministicus [il razionalismo illuministico] CA n. 13; aufkommen [1] neue Formen der Ungerechtigkeit kommen auf: novae iniustitiae formae instaurantur [si instaurano altre forme di ingiustizia] OA n. 45; aufkommen [2] fr Schden aufkommen: damna sarcire [risarcire i danni] CIC vig. can. 1515; Aufkommen das Aufkommen von totalitren Regimen: adventus regiminum totalitariorum [l'avvento di regimi totalitari] LC n. 78 Auflage mit den erforderlichen Auflagen: iniunctis de iure iniungendis - CIC abr. can. 2254 1; unter der Auflage: iniuncto onere + grd. - CIC abr. can. 2254 1; mandatum [la decisione] CIC vig. can. 1357 2; Auflagen nachkommen: mandatis stare [attenersi alle decisioni di qc.] CIC vig. can. 1357 2 auflehnen sich gegen jemanden auflehnen: obsistere alicui [ribellars a qc.] EV n. 36; die Natur lehnt sich gegen den Menschen auf: natura homini obsistit [la natura si ribella alluomo] SRS n. 30; Auflehnung seditio [la sdition] S. chr. 388; eine radikale Auflehnung: capitalis rebellio [una ribellione radicale] VS n. 86; aufleuchten elucescere [manifestarsi chiaramente] LG n. 5; aufleuchten lassen: in luce ponere [mettere in

43

auflsen
evidenza] LC n. 70; eine Hoffnung leuchtet auf: auspicium affulgit - UAD 697 auflsen trans. delere [sopprimere] RN 641, dissuere [dissolvere] FC n. 32, dissipare [disgregare] FC n. 37; das Konzil auflsen: dissolvere Concilium [sciogliere il Concilio] CIC vig. can. 340, die Ehe auflsen: matrimonium solvere - CIC abr. can. 1069 2, matrimonium dissolvere [sciogliere il matrimonio] CIC vig. can. 1141; refl. eine juristische Person lst sich auf: persona iuridica dissolvitur [una persona giuridica si scioglie] CIC vig. can. 120 1; das gesellschaftliche Leben lst sich nach und nach auf: socialis sensim vita dissuitur [la vita sociale progressivamente si disorganizza] CA n. 25; Auflsung disgregatio [la disgregazione] Cfl n. 6; die Auflsung einer Ehe: dissolutio matrimonii - CIC abr. ante cann. 1118; der Auflsung preisgegeben werden: ruere in dissolutionem [essere votato alla dissoluzione] VS n. 101; die Auflsung des Ehebandes: dissolutio vinculi [lo scioglimento del vincolo] CIC vig. ante cann. 1141; die Auflsung der Versammlung: coetus absolutio - ED 389; die Auflsung eines Vereins: extinctio - CIC abr. can. 1490 1; die Auflsung der religisen Orden: excidium ordinum religiosorum [lo scioglimento degli ordini religiosi] ID 171; der Tod bringt die Auflsung der ganzen leibseelischen Persnlichkeit des Menschen mit sich: mors secum infert disiunctionem totius personalitatis psychicae-physicae hominis [la morte comporta la dissociazione dell'intera personalit psicofisica dell'uomo] SD n. 15; Auflsungstendenzen disgregationis vires [le forze di disgregazione] Cfl n. 27; aufmerksam ein aufmerksames Nachdenken: intenta meditatio [unattenta riflessione] FeR n. 98; etwas aufmerksam durchlesen: aliquid intento animo perlegere [leggere q.c. attentamente] Iuv. n. 13; einen aufmerksamen Blick auf etwas richten: aliquid perspicaciter observare [rivolgere uno sguardo penetrante a qc.] ReP n. 4; jemanden auf etwas aufmerksam machen: aliquem monere + aci [avertir qn que] Cat. 1033; Aufmerksamkeit animi attentio [l'attenzione] LE n. 1, ponderatio [l'attenzione] EV n. 4; + Vb. [E] jemandes Aufmerksamkeit erregen: excitare attentam alicuius mentem [occupare l'attenzione di] LE n. 2; mit groer Aufmerksamkeit erwgen: attente considerare [esaminare con grande attenzione] NA n. 1; die Aufmerkamkeit der ffentlichen Meinung erwecken: omnium mentes devocare [richiamare lattenzione dellopinione pubblica] SRS n. 5; jemandem Aufmerksamkeit erweisen: alicui attentionem praestare Hom n. 15; [F] sie finden keine entsprechende Aufmerksamkeit: haud curiose ostenduntur [non trovano adeguata attenzione] EV n. 26; [L] die Aufmerksamkeit auf etwas lenken: admonere de aliqua re [attirare l'attenzione su q.c.] OA n. 7; animum convertere ad aliquid [richiamare l'attenzione su q.c.] LE n. 17; animos revocare ad aliquid [richiamare lattenzione su q.c.] SRS n. 13, animos in aliquid convertere [richiamare lattenzione su q.c.] FeR n. 67, attentionem dirigere ad aliquid Hom n.2, animi intentionem in aliquid inducere [attirare lattenzione su q.c.] VS n. 33; [R] die Aufmerksamkeit auf etwas richten: animum alicuius convertere in aliquid [richiamare l'attenzione di qc. su q.c.] DR 95, aliquid excipere ac prosequi [accogliere e seguire] IM n. 1, animum intendere in aliquid [concentrare l'attenzione su q.c.] LE n. 6 [rivolgere l'attenzione verso q.c.] Iuv. n. 10;; animum advertere ad aliquid [rivolgere l'attenzione a q.c.] LE n. 18; mentem intendere in aliquid [concentrare lattenzione su q.c.] EV n. 11; unsere Aufmerksamkeit richtet sich auf animus insistit noster in aliqua re [la nostra attenzione si ferma su q.c.] SRS n. 20; etwas in das Zentrum der Aufmerksamkeit rcken: aliquid in media mentis intentione ponere [porre q.c. al centro dell'attenzione] EV n. 85; [S] Aufmerksamkeit schenken: assiduitatem praebere - AAS 1985, 419; jemandem besondere Aufmerksamkeit schenken: alicui particularem attentionem praestare [riservare un'attenzione particolare a qc.] Cfl n. 46; diesem Problem besondere Aufmerksamkeit schenken: in hoc problema semper peculiariter mentem intendere [dedicare una speciale attenzione a questo problema] LE n. 10; einer Sache besondere Aufmerksamkeit schenken: aliquid peculiari animi intentione observare [prestare particolare attenzione a q.c.] FeR n. 105; einer Sache jede erdenkliche Aufmerksamkeit schenken: prorsus in rem intendere curam [portare ogni attenzione a q.c.] UUS n. 101; [V] entsprechende Aufmerksamkeit verdienen: congruam mereri ponderationem [meritare unadeguata attenzione] FeR n. 91; [W] einer Sache besondere Aufmerksamkeit widmen: alicui causae peculiari cura incumbere [dedicare peculiare attenzione a q.c.] DoI n. 2, rem perattente considerare [riservare una particolare attenzione a q.c.] Cfl n. 2; einer Sache gengend Aufmerksamkeit widmen: sufficientem curam intendere in aliquam rem [dedicare sufficiente attenzione a q.c.] OA n. 8; [Z] die Aufmerksamkeit auf sich ziehen: considerationem admovere [attirare l'attenzione] LC n. 2 nota 2; einer Sache Aufmerksamkeit zuwenden: animum advertere alicui rei [rivolgere il pensiero a q.c.] LG n. 30, ad aliquam rem attendere [considerare q.c.] DH n. 1; einer Person Aufmerksamkeit zuwenden: ad aliquem animum vertere [rivolgersi a qc.] LG n. 14; etwas besondere Aufmerksamkeit zuwenden: peculiarem considerationem addicere alicui rei [riservare speciale attenzione a q.c.] EV n. 63; jemandem besondere Aufmerksamkeit zuwenden: peculiarem attentionem

44

aufrtteln
ad aliquem dirigere [rivolgere un'attenzione speciale a qc.] EN n. 72; einem Problem die Aufmerksamkeit zuwenden: animos convertere ad quaestionem [rivolgere la sua attenzione ad un problema] LE n. 22; Aufnahme [1] susceptio [l'accoglienza] FC n. 26; die Aufnahme in ein Institut: admissio in institutum [l'ammissione in un istituto] CIC vig. can. 268 2; die Aufnahme von Mitgliedern: receptio membrorum [l'accettazione dei membri] CIC vig. can. 307 1; die Aufnahme als Kandidat: adscriptio inter candidatos [l'ascrizione fra i candidati] CIC vig. can. 1034 1; gastliche Aufnahme: hospitalitas [un'accoglienza] FC n. 43; Aufnahme [2] die Aufnahme beim Publikum: breite Aufnahme finden: late exceptum esse [riscuotere una larga accoglienza] PT 289; die Fhigkeit, offen zu bleiben fr die Aufnahme des Neuen: facultas patendi novitatibus suscipiendis [la facolt di rimanere aperte allaccoglienza del nuovo] FeR n. 71; Aufnahmefhigkeit capacitas suscipiendi [la ricettivit] SS n. 33; aufnehmen [1] jemanden aufnehmen: aliquem excipere [accogliere qc.] EV n. 93; ein Mitglied aufnehmen: excipere [l'ammissione] QDS ante 247 ss. [accogliere] AG n. 38, cooptare [annoverare] CD n. 10; adlegere - CIC abr. can. 109; jemanden in die Kirche aufnehmen: recipere aliquem in Ecclesiam [accogliere qc. nella Chiesa] CIC vig. can. 11; jemanden in ein Institut des geweihten Lebens aufnehmen: admittere aliquem in vitae consecratae institutum [ammettere qc. in un instituto di vita consecrata] CIC vig. can. 597 1; aufnehmen [2] den Dialog aufnehmen mit jemandem: colloquium habere cum aliquo [entrare in dialogo con] AA n. 14; einen Rechtsstreit aufnehmen: iudicium suscipere - CIC abr. can. 1713; die Verteidigung aufnehmen: patrocinium suscipere [intraprendere la difesa di qc.] DAS 300; aufrechterhalten einen Verwaltungsakt aufrechterhalten: sustinere actum administrativum [sostenere un atto amministrativo] CIC vig. can. 41 aufregend fulgidus [esaltante] VS n. 106; aufreien das Tor aufreien: portam reserare [spalancare la porta] EV n. 36; aufrichten die Fahne des Abfalls aufrichten: defectionis erigere vexillum - ASS 6, 159; die Fahne des Aufruhrs aufrichten: attollere rebellionis vexillum - ASS 6, 158 aufrichtig eine aufrichtige Freundschaft: authentica amicitia [unamicizia sincera] FeR n. 33 Aufrichtigkeit sinceritas [la sincerit] AA n. 4, animi sinceritas [la sincerit d'animo] OT n.11; candor [la limpidezza] ReP n. 31; Aufruf compellatio [il richiamo] FeR n. 48, invitamentum [l'appello] ReP n. 6; + Subst. der Aufruf zum Besitzen und Gebrauchen der geschaffenen Dinge bleibt immer gltig: evocatio ad creatas res possidendas iisque ad utendum semper valet [lappello al possesso e alluso dei mezzi creati rimane sempre valido] SRS n. 30; der Aufruf zur Einheit: ad unitatem cohortatio [l'appello all'unit] UUS n. 1; ein Aufruf des Geistes: impulsio Spiritus [un appello dello Spirito] FC n.4; ein Aufruf das Gute zu tun: vocatio quaedam ad faciendum bonum [una chiamata a compiere il bene] VS n. 59; der Aufruf zur Solidaritt und gemeinsamen Handeln: invitamentum ad eiusmodi necessitudinis coniunctionem ineundam et ad actionem communem suscipiendam [un appello alla solidariet e all'azione comune] LE n. 8; der Aufruf zur vollen Wahrheit: vocatio ad plenam veritatem [la chiamata alla verit piena] FeR n. 71; + Vb. auf den Aufruf antworten: invitationi responsum addere [rpondre cet appel] LN XI-2; keine christliche Gemeinschaft kann sich diesem Aufruf entziehen: nulla christiana Communitas potest se de hoc arcessitu subducere [nessuna Comunit cristiana pu sottrarsi a tale appello] UUS n. 16; der Aufruf ist an die Arbeiter ergangen: invitamentum opificibus est adhibitum [l'appello lanciato agli uomini di lavoro] LE n. 8; dem Aufruf folgen: monitioni obsequi [accettare l'appello] ReP n. 10; den Aufruf an jemanden richten: rogatu aliquem compellere [rivolgere lappello a qc.] SRS n. 47, convocationem convertere ad aliquem [rivolgere l'appello a qc.] Cfl n. 2; aufrufen zur Einheit aufrufen: de unitate commonere [portare in s il richiamo all'unit] UUS n. 14; zum persnlichen Handeln aufrufen: excitare actionem personalem [stimolare l'azione personale] GE n. 8; die Untergebenen zum Ungehorsam aufrufen: provocare subditos ad inoboedientiam [eccitare i sudditi alla disobbedienza] CIC vig. can. 1373 Aufruhr seditio [la rivolta] PP n. 28; zum Aufruhr anstiften: concitare seditiose multitudinem [il perturbamento dei popoli] RN 641; blutiger Aufruhr: cruenta seditio [una sanguinosa rivolta] DR 84; die Fahne des Aufruhrs aufrichten: rebellionis vexillum attollere - ASS 6, 168, signa perduellionis attollere Mir 37; den Aufruhr schren: seditionem induere [trasformare in ammutinamento] RN 649 Aufrhrer seditiosa plebs - QAM 370, seditiosorum grex [la schiera di sediziosi] LP 601, seditiosi homines [i sovversivi] DR 102 aufrsten bellica instrumenta praemoliri - NI 395, bellica arma parare [creare armamenti] PT 286; apparatum militarem augere [l'ampliamento degli arsenali di armi] SRS n. 10 aufrtteln das Gewissen aufrtteln: excitare conscientiam [risvegliare la coscienza] SRS n. 17; die aufrttelnde Sorge fr die Armen: sollicitudo animos

45

Aufrttelung
exstimulans de pauperibus [la preoccupazione stimulante verso i poveri] SRS n. 43; Aufrttelung incitamentum [lo scuotimento] SP 414 Aufsatz exercitatio componendi - SLL 343, compositio - SLL 363 aufsaugen absorbere aliquid [assorbire q.c.] LC n. 64; das Bestreben des totalitren Staates luft darauf hinaus, die Menschen in sich aufzusaugen: omnia moderans absolute Civitas homines exsorbere contendit [lo Stato totalitario tende ad assorbire le persone] CA n. 45; aufschieben differe [differire] CIC vig. can. 151; ulterius procrastinare - LA n. 133; aufschieben bis: diferre in id tempus quo CIC abr. can. 967; committere ad diem statuendam [rimandare a tempo determinato] Stat. PAS art. XXIII; die Eheschlieung aufschieben: differre matrimonium [differire il matrimonio] CIC vig. can. 1080 1; die Taufe aufschieben: baptismum remorari - AAS 1980, 1140; Pt. Pr. aufschiebende Einrede: exceptio dilatoria [un'eccezione dilatoria] CIC vig. can. 1459 2; aufschiebende Wirkung haben: effectum habere suspensivum [avere effetto sospensivo] CIC vig. can. 700; ein Rechtsmittel mit aufschiebender Wirkung: recursus in suspensivo - CIC abr. can. 498; Aufschlag {Kleidung} reflexus, us - AID 501 aufschlagen ein Buch aufschlagen: librum volvere [sfogliare un libro] UUS n. 25; ein Buch, das fr jeden von uns aufgeschlagen ist: liber unicuique nostrum reseratus [un libro spalancato per ognuno di noi] Iuv. n. 14; aufschlieen eine Wahrheit aufschlieen: veritatem recludere [esplicitare una verit] FeR n. 66; aufschlureich gravis [molto eloquente] LE n. 6; dies ist aufschlureich fr das Wesen echter Entwicklung: quae quidem res naturam luculenter aperit veri profectus [fenomeno, questo, particolarmente indicativo della natura dellautentico sviluppo] SRS n. 17; ein hchst aufschlureiches Zeichen: indicium summopere significans [un segno sommamente indicativo] SRS n. 18; eine aufschlureiche Formulierung: significantia verba [una significativa formula] SRS n. 43; Aufschneiderei venditatio [la vantardise] Cat. 2481; Aufschub dilatio - CIC abr. can. 2149 1; ohne Aufschub: nulla interposita mora [senza indugio] IM n. 13, dilationem nullam recipiens - AAS 1980, 573; die Zeit des Aufschubs: dilationis terminus - CIC abr. can. 1840 2; Aufschwung progressus, us [lo sviluppo] LC n. 14 impetus, us [lo slancio] FeR n. 58; Aufsehen Aufsehen erregen: in mundo rumorem facere [faire du bruit dans le monde] Cat. 1723; jegliches Aufsehen meiden: gloriationem omnem a se arcere [evitare ogni ostentazione] DR 89; aufsehenerregend celeber [clamoroso] EV n. 86; Aufsicht vigilantia [la vigilanza] CIC vig. can. 305 1; unter Aufsicht: sub vigilantia - CIC abr. can. 603 1; die Aufsicht anordnen: vigilantiam praecipere - CIC abr. can. 2311 2; jemanden der Aufsicht unterstellen: aliquem vigilantiae submittere - CIC abr. can. 2311 1; jemandes Aufsicht anvertrauen: alicuius vigilantiae committere [affidare alla vigilanza di qc.] CIC vig. can. 615; der Aufsicht unterliegen: subesse vigilantiae alicuius [essere soggetto alla vigilanza di qc.] CIC vig. can. 305 1; unter der Aufsicht des Ortsordinarius: advigilante loci Ordinario [sotto la vigilanza dell'Ordinario del luogo] CIC vig. can. 806 2; Aufsichtsrecht ius invigilandi [il diritto di vigilare] CIC vig. can. 806 1 aufstacheln quasi stimulis excitare [aizzare e stimolare] DI 11; die Massen aufstacheln: turbas ciere - CIC abr. can. 2337 1 Aufstand perduellio - Resp. 137; der Aufstand gegen jemanden: rebellio contra aliquem [la insurrecin contra alguno] FiC 196; der revolutionre Aufstand: seditiones et motus [l'insurrezione rivoluzionaria] PP n. 31 aufstauen viel Ha und Groll hat sich aufgestaut: odia multa et inimicitiae increverunt [molti odi e rancori si sono accumulati] CA n. 27; aufsteigen sozial aufsteigen: gradatim proficere [l'ascesa] PT 267; die Aufstieg ascensio [l'ascesa] DC n. 7, ascensus, us [l'ascesa] ReP n. 16; im Amt: ascensus, us [l'accesso] CIC vig. can. 1030; der soziale Aufstieg: provectio [la promozione] LE n. 19; Aufstiegsmglichkeit facultas progrediendi [la possibilit di promozione] LE n. 22 aufsuchen jemanden aufsuchen: invisere aliquem AID 503 auftauchen das Thema Entwicklung und Fortschritt" taucht in allen Gesprchen auf: de argumento auctus et profectus omnes loquuntur [il tema dello sviluppo e del progresso sulla bocca di tutti] RH n. 15; Subst. das Auftauchen der materialistischen Philosophie: ortus philosophiae materialistarum [il sorgere della filosofia materialistica] LE n. 13; aufteilen sich in Gruppen und Untergruppen aufteilen: distrahi in minores coetus vel manipulos [dividersi in gruppi o sottogruppi] LE n. 20; Aufteilung die Aufteilung der Welt: discidium orbis [la divisione del mondo] SRS n. 10 Auftrag [1] mandatum [il mandato] CIC vig. can. 229 3; + Subst. nach Magabe des Auftrags vorgehen: procedere ad mandati normam [procedere a norma del mandato] CIC vig. can. 42; im Auftrag des Oberen ein Geschft des Instituts ttigen: de mandato Superioris negotium instituti gerere [concludere affari dell'istituto

46

per mandato del Superiore] CIC vig. can. 639 2; + Adj. der frhere Auftrag: anterius mandatum [il mandato anteriore] CIC vig. can. 141; ohne vorherigen Auftrag: nisi praecesserit mandatum [salvo non ne abbia avuto prima mandato di ...] CIC vig. can. 1405 2; + Vb. den Auftrag ausfhren: muneri satisfacere AAS 1983, 403; auer es steht der Auftrag entgegen: nisi mandatum obstet [a meno che non si opponga il mandato] CIC vig. can. 1428 3; den Auftrag erfllen: praeceptum implere [l'adempimento del mandato] LE n. 4; Auftrge erfllen: explere mandata [adempiere i mandati] CIC vig. can. 364 n 8; den Auftrag zur Lehre erhalten: mandatum docendi recipere [ricevere il mandato di insegnare] CIC vig. can. 229 3; jemandem einen Auftrag geben: mandatum conferre alicui [affidare il mandato a qc] DoI n. 1; eine Austragung in Auftrag geben: pregnationem committere [commissionare una gestazione] DoV II A 3; den Auftrag widerrufen: mandatum revocare [revocare il mandato] CIC vig. can. 141; Sent. ein Delegierter, der auf andere Weise, als im Auftrag angegeben ist, seinen Auftrag ausfhrt, berschreitet nicht die Grenzen seines Auftrags, wenn nicht die Weise vom Deleganten selbst zur Gltigkeit vorgeschrieben ist: Fines sui mandati excedere non intellegitur delegatus qui alio modo ac in mandato determinatur, ea peragit ad quae delegatus est, nisi modus ab ipso delegante ad validitatem fuerit praescriptus [non si reputa che il delegato oltrepassi i limiti del suo mandato se compie ci per cui fu delegato in modo diverso da quello determinato dal mandato, a meno che il modo non sia stato imposto per la validit dallo stesso delegante] CIC vig. can. 133 2; vd. Sendungsauftrag; Auftraggeber mandans [il mandante] CIC vig. can. 1486 2; auftreten so vor allen auftreten: atque hac sub ratione coram omnibus se exhibere [in tal modo presentiarsi a tutti] EV n. 78; vor Gericht auftreten: consistere in iudicio [comparire in giudizio] CIC vig. can. 1550 1; in einem Rechtsstreit fr jemand auftreten: suscipere iudicium in nomine alicuius [incaricarsi del giudizio a nome di qc.] CIC vig. can. 1508 3; in einer Fernsehsendung auftreten: in emissione televisifica comparere [prendere parte a una trasmissione televisifica] CeP n. 106; die Armen treten in verschiedenem Gewande auf: pauperes multiplicem prae se speciem ferunt [i poveri appaiono sotto diverse specie] LE n. 8; in einer Gestalt auftreten: in figura subsistere [presentarsi sotto la forma di q.c.] CA n. 12; auftreten lassen: inducere [mettere in scena] ReP n. 6; Subst. das Auftreten der Grounternehmen: interventus magnarum domorum [l'apparire di grandi imprese] LE n. 7; das Auftreten des Menschen: hominis apparitio [l'apparition de l'homme] Cat. 283; das Auftreten der Vierten Welt: ortus Quarti Mundi

[lapparizione del cosidetto Quarto Mondo] SRS n. 16; Auftrieb neuen Auftrieb bekommen: reviviscere [riprendere vigore] CA n. 29; die historischen Studien erhielten einen starken Auftrieb: historica studia valde excitata sunt [fu dato vigoroso impulso agli studi storici] FeR n. 58; Aufwand sumptuositas [la sontuosit] SCo. 124; bermiger Aufwand: effusi sumptus [gli sprechi] PP n. 84, nimius sumptus [le gaspillage] Car. 2409; aufweichen die Prinzipien der Moral aufweichen: infirmare principia doctrinae moralis [il rilassamento dei principi della morale] RH n. 6; [indebolire i principi della morale] RH n. 6 Aufwendungen Aufwendungen machen fr: bona conferre in aliquam rem [vengono assorbite risorse economiche a tale scopo] PT 286; vergebliche Aufwendungen machen: incassum sumptus effundere - VC 258; die Aufwendungen tragen: sumptus ferre CIC abr. can. 1477 1, impensas ferre - CIC abr. can. 1477 2; aufwerten die mtterlichen Aufgaben aufwerten: ab integro aestimare munera materna [la rivalutazione dei compiti materni] LE n. 19; Pt. Pf. etwas wird aufgewertet: aliquid proprium momentum recuperat [qc est remis en valeur] LN IX-10; Aufwertung promotio [la promozione] LE n. 19; aufwiegen aufgewogen werden: repensum iri [essere compensato] QA 216; Aufwiegler instigator - ASS 6, 167, turbulentus homo [il mestatore] DR 97; aufwhlen bis ins Innerste aufgewhlt: perturbatus [boulevers] Cat. 1226; aufzhlen enumerare [elencare] Iuv. n. 6, summam facere [sommare insieme] UUS n. 14, recensere [elencare] VS n. 13; im einzelnen aufzhlen: particulatim recensere [enumerare in forma particolareggiata] LE n. 2; Aufzhlung index [un elenco] SD n. 7; aufzeichnen schriftlich aufzeichnen: scripto consignare [scrivere] DV n. 9, consignare litteris [redatto] DV n. 21; in actis referre - Ord. Conc. Art. 48 3 aufzwingen extrinsecus imponere [imporre dal di fuori] MM 444; den anderen Menschen seine Auffassung von dem, was wahr und gut ist, aufzwingen: iniungere reliquis suam de veritate notionem et de bono [imporre agli altri uomini la sua concezione della verit e del bene] CA n. 46; Auge + in, im in seinen Augen: iuxta eius sententiam [ai suoi occhi] LC n. 41; Auge in Auge: facie ad faciem [face face] Cat. 2576; in die Augen fallen: oculos percellere [ferire gli occhi] QA 210, oculos ferire [ferire gli occhi] Iuv n. 15; etwas nher ins Auge fassen: propius inspicere in aliquam rem [considerare

47

Augenblick
q.c. pi da vicino] Cfl n. 27; etwas im Auge haben: aliquid respicere [mirare q.c.] CA n. 54; + vor etwas vor Augen fhren: aliquid ante oculos ponere [mettere q.c. in rilievo] UUS n. 15 [mettere q.c. in luce] ReP n. 6;; etwas vor Augen haben: aliquid alicui observatur [avere q.c. davanti agli occhi] RH n. 14, aliquid prae mentis oculis habere [tenere q.c. davanti agli occhi] LE n. 17, aliquid in oculis ferre AAS 1956, 551; sich etwas vor Augen halten: aliquid prae oculis habere [tenere q.c. presente] CIC vig. praef. XX, alquid ante mentis oculos ponere [rendersi conto di q.c.] SD n. 14; + Adj. aufmerksame Augen: arguti oculi [occhi penetranti] NMI 58; + Vb. die Augen ffnen: ex oculis caliginem discutere [aprire gli occhi] SP 445; die Augen auf jemanden richten: oculos in aliquem conicere [guardare in direzione di qc.] Iuv. n. 1; richten wir die Augen nicht auf die Vergangenheit, sondern auf die Zukunft: non ad praeterita, sed ad futura tempora mentis oculos convertamus [lasciamo il passato e rivolgiamo gli occhi verso l'avvenire] SP 439; die Augen schlieen vor den Irrtmern: connivere erroribus [la connivenza] QA 216; etwas mit neuen Augen sehen: oculis novis respicere aliquid [guardare q.c. con occhi nuovi] UUS n. 23; uns steht klar vor Augen: luculenter oculis observatur nostris SP 414; etwas aus den Augen verlieren: aliquid praeterire [perdere di vista q.c.] UUS n. 58; etwas nie aus den Augen verlieren: numquam aliquid e conspectu amittere [mai perdere di vista q.c.] UUS n. 15; die Augen vor den Gefahren verschlieen: obstringere oculos coram periculis [coprirsi gli occhi davanti alle minacce] Iuv. n. 13; Augenblick punctum temporis [il determinato momento] ReP n. 14, temporis momentum [la minute] Cat. 260; + fr fr einen Augenblick: momentanee [pour un instant] Cat. 555; nicht fr einen Augenblick: ne uno quidem temporis momento [neanche per un momento] RH n. 9; + in in diesem Augenblick: illo temporis vestigio [il momento] SS n. 33; in jedem Augenblick: quovis temporis momento [in ogni momento] EV n. 81; in dem Augenblick, in dem das Ei befruchtet ist: simul atque ovum fecundatum est [dal momento in cui l'ovulo fecondato] EV n. 60; + von von diesem Augenblick an: iam tunc [fin da allora] EV n. 60; quo ex horae momento - ASHG 207; + Subst. das Wollen des Augenblicks: subitanea voluntas [la volont di un momento] LC n. 25; der Genu eines Augenblicks: alicuius momenti voluptas [il piacere di un istante] DC n. 4; + Adj. ein entscheidender Augenblick: decretorium tempus [un momento-chiave] RH n. 20; der gegenwrtige Augenblick: praesens momentum [il tempo presente] LG n. 35; der geschichtliche Augenblick: historicum tempus [il momento storico] VS n. 112; die letzten Augenblicke der Existenz: extrema vitae temporis momenta [gli ultimi istanti dell' esistenza] EV n. 46; augenfllig augenfllig sein: manifesto patere [levidenza] EV n. 60; Augenflligkeit evidentia [l'evidenza] EV n. 96; Augenma temperantia [la misura] HG 576 Augenschein inspectio - CIC abr. can. 1570 2; richterlicher Augenschein: recognitio iudicialis [l'ispezione giudiziaria] CIC vig. ante cann. 1582 ss.; in Augenschein nehmen: inspicere rem [ispezionare q.c.] CIC vig. can. 1582 augenscheinlich quod facile est pervidere - MM 414, quemadmodum fere oculis tenemus [come noto] MM 426; quemadmodum patet [evidentemente] LE n. 10; Augenzeuge testis de visu - CIC abr. can. 2020 3, testis oculatus - CIC abr. can. 2020 6; testis qui de visu proprio testificatur [la testimonianza fatta per aver veduto personalmente] CIC vig. can. 1572; oculatus testis [il testimone oculare] MD n. 16; ausarbeiten Normen ausarbeiten: instituere normas [l'istituzione di normi] PO n. 20; weiter ausarbeiten: fusius evolvere [sviluppare ulteriormente] GE pr. Ausarbeitung elaboratio [l'elaborazione] CIC vig. praef. XXVI; ausbeuten premere emolumenti sui causa [opprimere per utile proprio] RN 649, abuti (labore) [sfruttare il loro lavoro] DR 89; exspoliare [sfruttare] GS n. 71, aliena opera male uti [lo sfruttamento] OA n. 23; quaestui habere (hominem) [lo sfruttamento] LE n. 9, (opera hominum) ad suum quaestum abuti [lo sfruttamento] LE n. 11, perverse uti [sfruttare] LE n. 23, Menschen unrechtmig ausbeuten: homines iniuste praedari [ingiustamente spogliare gli uomini] LC n. 42; Pass. ausgebeutet werden: immodico quaestui servire - CCC p. 178; quaestui haberi [venire sfruttato] LE n. 21, quaestui esse [essere sfruttato] CA n. 33; Ausbeuter is qui omnia quaestui habet [lo sfruttatore] RH n. 15; Ausbeutung vexatio [lo sfruttamento] QA 186, quaestus ex operariorum labore dolose perceptus [lo sfruttamento dei lavoratori] PP n. 21, iniquus quaestus ex hominibus factus [lo sfruttamento] OA n. 33, perversus quaestus ex opifice factus [lo sfruttamento] LE n. 8, quaestus iniquus [lo sfruttamento] Iuv n. 15, quaestus immitis [lo sfruttamento] CA n. 41; abutens quaestus [lo sfruttamento] CA n. 41; die Ausbeutung des Nchsten: pravus usus, quo alii quaestui habentur [lo sfruttamento altrui] ReP n. 8; verschiedene Formen der Ausbeutung: variae formae iniqui quaestus [varie forme di sfruttamento] LE n. 17; die verschiedenen Formen der Ausbeutung: abusus varii modi [le diverse forme di sfruttamento] SRS n. 15; die menschliche Arbeit vor der Ausbeutung bewahren: laborem humanum a perverso quaestu, cui facile habetur, prohibere [preservare il lavoro dallo sfruttamento] LE

48

Ausdruck
n. 11; unmenschliche Ausbeutung: abusio inhumana [uno sfruttamento inumano] CA n. 33; der Vorwurf der Ausbeutung: accusatio abusuum [l'accusation d'exploitation] LN I-7; ausbilden formare - AAS 1964, 879; conformare [preparare ed addestrare] DR 100, conformare ad [avviare a] GE n. 1, instituere [formare] CIC vig. can. 232, zum geistigen Leben ausbilden: efformare ad vitam spiritualem [formare alla vita spirituale] CIC vig. can. 235 2; die Schule bildet aus und erzieht: schola instituit et educat [la scuola istruisce e educa] Iuv. n. 13; fr den Krieg ausbilden: rebus bellicis instituere [addestrare alla guerra] CA n. 18; Pass. ausgebildet werden: efformari [ricevere una formazione] GS n. 88, institutione conformari [acquistare una formazione] PP n. 68; Pt. Pf. angemessen ausgebildet: congruenter institutus - CeP n. 164; entsprechend ausgebildet: apte formatus [convenientemente formato] AA n. 25; Ausbildung institutio [la formazione] CIC vig. ante cann. 232 ss., formatio [la formazione] CIC vig. can. 661, conformatio [la formazione] OT n. 4, instructio [l'istruzione] GS n. 87; + Subst. die Dauer der Ausbildung: duratio institutionis [la durata della formazione] CIC vig. can. 659 2; die fr die Ausbildung des Klerus Verantwortlichen: quotquot cleri conformationi praeponuntur - ACSF 39; eine Ausbildung, die nicht auf die von den echten Erfordernissen der Gesellschaft verlangten Leistungen oder Dienste ausgerichtet ist. institutio, quae non dirigitur ad certas officii vel ministerii formas veris societatis necessitatibus postulatas [un'istruzione che non orientata verso i tipi di impiego o di servizi richiesti dai veri bisogni della societ] LE n. 8; + Adj. eine entsprechende Ausbildung: institutio consentanea [un'adeguata istruzione] LE n. 12; naturwissenschaftliche Ausbildung: institutio scientifica [una preparazione scientfica] CIC vig. can. 234 1; praktische Ausbildung: institutio practica [la formazione pratica] CIC vig. can. 660 1, formatio practica [la formazione pratica] CIC vig. can. 661, institutio technica [la tecnica] PC n. 18; theoretische Ausbildung: institutio doctrinalis [la formazione dottrinale] CIC vig. can. 660 1, formatio doctrinalis [la formazione dottrinale] CIC vig. can. 661; + Vb. eine Ausbildung erteilen: institutionem impertire [impartire una formazione] CIC vig. can. 252 1; eine technische, theoretische und charakterliche Ausbildung erteilen: arte, doctrina et moribus instruere [preparae tecnicamente, culturalmente e moralmente] IM n. 15; Ausbildungsstufe educationis ordo [il livello di istruzione] SRS n. 15; eine hhere Ausbildungsstufe superior educationis ordo [un livello superiore di istruzione] SRS n. 15; Ausbildungszeit tempus formationis - AAS 1980, 1136 Ausbildungszentrum sedes institutionis [la scuola] CeP n. 93; ausblenden celare [macherare] SS n. 23; Ausblick hier erffnet sich der Ausblick auf: aperitur prospectus + gen. [si schiude la prospettiva di] MD n. 11; ausbrechen ein bewaffneter Konflikt bricht aus: pugna armatorum cooritur [un conflitto armato scoppia] RH n. 8 ausbreiten trans. dilatare [la diffusione] GE n. 8 [dilatare] PC n. 5 [estendere] AA n. 4 [diffondere] AG n. 6; refl. sich ausbreiten: gliscere [diffondersi] DIM 64, dilatari [dilatarsi] QA 210, diffundi [diffondersi] GS n. 6, dissipari - UAD 695, serpere per universum fere mundum [dilatarsi] PP n. 9, grassari [proliferare] EV n. 23, proferri [l'estensione] CA n. 19; es breitet sich aus: frequentius usque evenit, ut ... [ sempre pi diffuso il caso di ...] FC n. 82; der Krieg breitet sich aus: bellum dissipatur - UAD 695 Ausbreitung dilatatio [il svilupparsi] AG n. 4, expansio [l'espandere] AG n. 40; die fortschreitende Ausbreitung der Kirche: progrediens Ecclesiae diffusio [il progressivo diffondersi della Chiesa] DC n. 22; Ausdauer assiduitas [la tenacia] VS n. 1, patientia [la pazienza] CA n. 38, perseverantia [la perseveranza] SD n. 23; mit Ausdauer: perseveranter [con perseveranza] GS n. 82; Ausdauer in Anstregungen: perseverantia in conatu [la persvrance dans l'effort] Cat. 1810; ausdehnen ein Privileg ausdehnen: privilegium extendere - CIC abr. can. 67; Pt. Pf. ausgedehnt: extensus [esteso] LE n. 17; Ausdehnung die geographische Ausdehnung: extensio geographica [l'estensione geografica] Cfl n. 26; die Ausdehnung der Industrie: auctus quaestuosae industriae [l'espansione industriale] OA n. 9; in Ausdehnung begriffen sein: distendi [andarsi dilatando] EV n. 4; in Anbetracht der Ausdehnung des Phnomens: habita ipsius amplitudinis rei ratione [tenuto conto dellestensione del fenomeno] SRS n. 17 ausdenken sich etwas ausdenken: confingere aliquid QAM 371 Ausdruck vocabulum [il termine] HG 566, vox [l'espressione] LE n. 24, ostensio [l'espressione] FC n. 17, dictio [l'espressione] SRS n. 14, testificatio [unespressione] EV n. 15; der Ausdruck Befreiungstheologie": locutio illa: theologia liberationis: [l'expression thologie de la libration] LN III-3; der Ausdruck Volkskirche": dictio Ecclesiae populi [l'expression glise du peuple] LN IX-11; Subst. Ausdruck der Person: expressio personae [l'espressione della persona] LC n. 82; sie

49

ausdrcken
sind Ausdruck des Atheismus: atheismum produnt [sono espressioni dell'ateismo] LC n. 27; die Ausdrcke fr derartige Begriffe: huiusmodi notionum vocabula [le espressioni di tali concetti] HG 566; dieser Ausdruck und der zugrunde liegende Begriff haben verschiedene Bedeutungen: haec vox et notio, quae ei subiacet, sane varias habent significationes [l'espressione e il concetto, che ad essa sotteso, hanno invero diverse significati] ReP n. 16; + Adj. die flieenden und unbestimmten Ausdrcke der neuen Philosophie: fluxae ac vagae novae philosophiae dictiones [le espressioni fluttuanti e vaghi della nuova filosofia] HG 567; mit einem etwas gewagten Ausdruck: si ita loqui fas est [pour employer une expression un peu hardie] Cat. 684; der juristische Ausdruck: legalis expressio [l'espressione giuridica] LC n. 45; ein moderner Ausdruck: huius aetatis locutio [unespressione moderna] SRS n. 30; dieser Ausdruck ist heute schwer anwendbar: eiusmodi locutio difficulter hodie adhibetur [lespressione oggi difficilmente utilizzabile] FeR n. 77; + Vb. [A] auf das Bischofskollegium wird der Ausdruck Krperschaft" angewandt: de Collegio Episcoporum adhibetur vocabulum Corpus [per il Collegio dei Vescovi si usa anche la parola Corpo] LG np. Sub 1; [B] etwas zum Ausdruck bringen: alquid exprimere [exprimer qc] Cat. 343; die Grnde zum Ausdruck bringen: exprimere motiva [esprimere i motivi] CIC vig. can. 699 1; dieselbe berzeugung zum Ausdruck bringen: eandem exprimere opinationem [esprimere la stessa convizione] EV n. 35; eine tiefe Wahrheit zum Ausdruck bringen: altam testificari veritatem [esprimere una profonda verit] FeR n. 22; die Wrde der Person zum Ausdruck bringen: personae dignitatem exprimere [esprimere la dignit della persona] EV n. 71; [F] Ausdruck finden: significari [essere espresso] UUS n. 78; seinen Ausdruck finden: recipere propriam affirmationem [trovare la sua espressione] RH n. 11, suam invenire expressionem [trovare la sua espressione] Cfl n. 38; [K] zum Ausdruck kommen: ostendi [trovare la sua espressione] LE n. 5, singnificari [esprimersi] MD n. 26, exprimi [s'exprimer] Cat. 288; [V] den Ausdruck fr einen Begriff verfeinern: notionis vocabulum perpolire [perfezionare la espressione di un concetto] HG 566; um den heute blichen Ausdruck zu verwenden: ut hodierna utamur locutione [per adoperare il termine oggi in uso] SRS n. 32; wie der Ausdruck es selbst nahelegt: quem ad modum dictio suadet ipsa [comme le terme lui-mme le suggre] LN III-4; Sent. es ist bekannt, da die Kirche bei der Verwendung derselben Ausdrcke nicht immer bestndig war: notum est Ecclesiam in iisdem vocibus adhibendis non semper constantem fuisse [ noto che la Chiesa non stata sempre costante nell'uso di quelle medesime parole] HG 566; ausdrcken die theologische Konzeption des Problems ausdrcken: quaestionem ex theologica ratione pertractare [esprmere la concezione teologica del problema] RH n. 17 ausdrcklich Adj. eine ausdrckliche Ermchtigung: expressa facultas [dare espressamente facolt] CIC vig. can. 1482 1; ausdrckliche Formulierungen: expressis verbis conceptae affirmationes [esplcite formulazioni] LE n. 7; ein ausdrckliches Mandat: explicitum mandatum [un mandato esplcito] AA n. 20; eine ausdrckliche Vereinbarung: expressa conventio - CIC abr. can. 570 1; Adv. expresse [espressamente] CIC vig. can. 4, expressis verbis conceptum [esplicito] LE n. 7, nominatim [nominatamente] CIC vig. can. 9, signanter [distintamente] LG n. 58, claris verbis [espressamente] DC n. 32; explicite [esplicitamente] LC n. 41, modo explicito [de manire explicite] Cat. 447; de industria [espressamente] TMA n. 47, explicato modo [in modo esplicito] MD n. 26, consulto [espressamente] SS n. 9, expressis verbis [esplicitamente] SS n. 10; sei es ausdrcklich, sei es einschluweise: sive explicite, sive implicite [sia esplicitamente sia implicitamente] HG 568; obwohl er diese Frage nie ausdrcklich behandelte: quamvis dedita opera eiusmodi quaestionem numquam agitaverit [bench non abbia mai trattato espressamente la questione] AAS 1950, 765; diese Worte beziehen sich nicht ausdrcklich auf die Arbeit: ea dicta non expresse ad laborem referuntur [queste parole non si riferiscono esplicitamente al lavoro] LE n. 4; es wird ausdrcklich gesagt, da: signanter dicitur + aci [ detto espressament che + aci] LG np. sub 2; ausdrcklich nennen: nominatim mentionem facere [nombrar esplicitamente] DN 270; ausdrcklich mibilligen: diserte improbare - D-H n. 2712; es sei denn, da im Codex ausdrcklich etwas anderes vorgesehen ist: nisi expresse Codice aliud caveatur [a meno che non sia disposto espressamente altro dal Codice] CIC vig. can. 5 1; wenn nicht etwas anderes ausdrcklich vorgesehen ist: nisi aliud diserte provideatur - LA n. 101; Ausdrucksform loquendi ratio [il modo di esprimersi] HG 565, exhibendi forma [la forma di espressione] FC n. 44, forma qua res exprimuntur [la forma espressiva] UUS n. 19, expressio [l'expression] Cat. 2699; eine Tradition der Nchstenliebe, die schon in den zwei vergangenen Jahrtausenden unzhlige Ausdrucksformen gefunden hat: tradita caritas quae duobus millenniis iam elapsis plurima habuit signa [una tradizione di carit che ha avuto gi nei due passati millenni tantissime espressioni] NMI 50; Pl. Ausdrucksformen: expressiones seu declarationes [les expressions] LN II-2; patefactiones [les expressions] LN II-4, lineamenta [formes d'expression] Cat. 835; mehr oder weniger angemessene Ausdrucksformen:

50

ausfhrlich
explanationes plus minusve aptae [espressioni pi o meno adeguati] VS n. 31; kulturell geprgte Ausdrucksformen: expressiones peculiares culturaliter propriae [des expressions particulires, culturellement types] Cat. 1202; knstlerische Ausdrucksformen: artis expressiones - Cat. 1156; ausdrucksstark vim significantem habens [avere una sua eloquenza] LE n. 8; expressus [espressivo] FeR n. 33; ausdrucksvoll am ausdrucksvollsten: modo maxime significativo [de la faon la plus significative] Cat. 1239; Ausdrucksweise loquendi ratio [il modo di esprimersi] SDL XXII, expressionis forma [la forme d'expression] Cat. 28; eine einheitliche Ausdrucksweise: expressio unitaria - LA n. 5; die gebruchliche Ausdrucksweise: loquendi ratio recepta [il modo di esprimersi gi di tempo usato] HG 565; eine genaue Ausdrucksweise fr die Normen: accurata normarum expressio [l'espressione accurata delle norme] SDL XXIV; neue Ausdrucksweisen finden: novos cognoscere modos [conoscere modi nuovi] Cfl n. 48; auseinanderfallen Subst. disgregatio [la disgregazione] CIC vig. praef. XXII; auseinanderreien in opposita distrahere [spingere in direzioni opposte] GS n. 4 auseinandersetzen sich mit etwas auseinandersetzen: quaestionem experiri de aliqua re [affrontare il problema di] FeR n. 41, rem tractandam suscipere [prendere q.c. in considerazione] CA n. 42; sich mit einer Frage auseinandersetzen: quaestionem pertractare [affrontare una questione] FeR n. 96; sich mit einem Problem auseinandersetzen: quaestionem obire [affrontare un problema] CA n. 42; sich mit der Wahrheit auseinandersetzen: se cum veritate componere [confrontarsi con la verit] FeR n. 1; sich mit den Forderungen der modernen Welt auseinandersetzen: cum hodierni mundi necessitatibus contendere [confrontarsi con le istanze del mondo contemporaneo] FeR n. 60; sich mit etwas auf korrekte und angemessene Weise auseinandersetzen: alicui rei occurrere recte et congruenter [affrontare q.c. in modo corretto e adeguato] MD n. 28; Auseinandersetzung controversia, ae, [la controversia] GS n. 56; concursus opinionum [lincontro di opinioni] VS n. 113, contentio [la lotta] CA n. 59 [il confronto] ReP n. 2; die Auseinandersetzung der Kirche mit den Kulturen: Ecclesia contendit cum culturis [il confronto della Chiesa con le culture] FeR n. 70; wissenschaftliche Auseinandersetzungen: doctorum disceptationes [i dibattiti scientifici] EV n. 60; auf dem Hhepunkt dieser Auseinandersetzung: in huius contrapositi culmine summo [nel momento culminante di questa contrapposizione] CA n. 4; die Auseinandersetzung ber die Wahrheit vom Menschen: de hominis veritate collatio [il confronto alla verit dell'uomo] CA n. 50; auserwhlen auserwhlte Mnner: lecti viri [escogidos instrumentos] FiC 192: Subst. Auserwhlter electus [un eletto] EN n. 57; ausfertigen jede Amtsbertragung mu schriftlich ausgefertigt werden: cuiuslibet officii provisio scripto consignetur [la provvisione di qualsiasi ufficio sia consegnata per iscritto] CIC vig. can. 156; Ausfertigung exempar authenticum - CIC abr. can. 1819, authenticum exemplar - CIC abr. can. 1890; documentum authenticum [una copia autentica] CIC vig. can. 487 2, exemplar [una copia] CIC vig. can. 1208; durch Ausfertigung eines Schriftstcks: actis redactis [con la redazione negli atti] CIC vig. can. 55; eine Ausfertigung des Urteils: exemplar sententiae [un esemplare della sentenza] CIC vig. can. 1615; in zweifacher Ausfertigung: duplici exemplari exaratum - LA n. 16; Ausflucht eine bequeme Ausflucht: commoda excusatio [un comodo pretesto] OA n. 37; Pl. ohne Ausflchte: sine ambagibus [senza sotterfugi] EN n. 79; Ausformung die Ausformungen dieser Gedankenrichtung: consectaria illius cogitandi viae [les productions de ce courant de pense] LN VI-9; ausfhren [1] vd. exportieren; ausfhren [2] ad effectum deducere [realizzare] GS n. 43, eine Arbeit ausfhren: facere opus [l'esecuzione del lavoro] LE n. 6; ein Gesetz ausfhren vd.: Gesetz; Reskripte ausfhren: rescripta exsequi - CIC abr. can. 368 2; er fhrt die Beschlsse des Rates aus:a Consilio statuta exsequitur [d esecuzione alla deliberazione del Consiglio] Stat. PAS art. VIII; einen vorbedachten Plan ausfhren: conceptum iam propositum perficere [porre ad esecuzione un premeditato disegno] ASS 31, 140/132; tatschlich ausfhren: re ipsa efficere - S. chr. 402; etwas weiter ausfhren: aliquid enucleare - MM 403; ausfhrende Gewalt vd.: Gewalt; Pt. Pf. wenn die Sache noch nicht ausgefhrt ist: si res adhuc integra sit - CIC abr. can. 61; [3] asseverare [affermare] FeR n. 19 ausfhrlich fuse [con ampiezza] DR 94, fuse lateque [lungamente] UUS n. 12; etwas ausfhrlich kennen: aliquid fusius cognoscere [conoscere a fondo] AG n. 26; etwas ausfhrlich darlegen: aliquid diffuse explicare [esporre diffusamente] SRS n. 25; etwas ausfhrlich darstellen: aliquid abunde exponere [esporre q.c. ampiamente] CA n. 22; Komp. ausfhrlichere Nachrichten: nuntii latiores [notizie pi ampie] NMI n. 18; ausfhrlicher darlegen: aliquid enodatius explicare - MM 411; clarius edicere [esplicitare ulteriormente] FeR n. 79; etwas ausfhrlicher erlutern: fusius agere de aliqua re - LE n. 7; magis enucleate [avec plus de dtails] S. chr.

51

Ausfhrlichkeit
386; ber etwas ausfhrlicher sprechen: copiosiora de aliqua re enuntiare [pronunciarsi pi ampiamente su q.c.] SD n. 23; von etwas ausfhrlicher sprechen: aliquid uberius exponere [parlare pi diffusamente di q.c.] LP 605; Ausfhrlichkeit etwas mit einer gewissen Ausfhrlichkeit darlegen: satis largiter aliquid exponere [esporre q.c. con una certa ampiezza] VS n. 115; Ausfhrung exsecutio [l'esecuzione] CIC vig. can. 33 2; in der Ausfhrung seiner Aufgabe: in officio suo persolvendo [nell' assolvere il proprio dovere] CIC vig. c. 796 2; die Ausfhrung von Dekreten: vd: Verwaltungsakt; bei der Ausfhrung der Gesetze: vd.: Gesetz; bei der Ausfhrung der Ttigkeiten: in rebus expediendis [nella trattazione delle questioni] CIC vig. can. 365 2; die Ausfhrung einer Straftat vd: Straftat; zur Ausfhrung bringen: aliquid perficere adniti - QAM 369; zur Ausfhrung gelangen: exsecutioni mandari [essere mandato ad esecuzione] CIC vig. can. 34 1; vd.: Vollstreckung: Vollzug; Ausfhrungen Ausfhrungen: die obigen Ausfhrungen: res supra expositae - AAS 1983, 118; die bisherigen Ausfhrungen erklren, weshalb: quidquid nunc dictum est, explicat cur [tout ce qu'on vient de dire explique pourquoi] Cat. 1561; ausfhrungsbedrftig ein ausfhrungsbedrftiger Verwaltungsakt: actus administrativus in forma commissoria [un atto amministrativo fatto in forma commissoria] CIC vig. can. 37 Ausfhrungsbestimmungen normae exsecutoriae AAS 1972, 249 Ausfhrungsverordnung eine Ausfhrungsverordnung erlassen: decretum generale exsecutorium ferre [dare un decreto generale esecutivo] CIC vig. can. 31 1 Ausfhrungsvorschriften normae exsecutoriae AAS 1966, 466; Ausgabe die Ausgabe eines Werkes: editio operis [l'edizione di un'pera] CIC vig. can. 829; die kritische Ausgabe: textus ad criticae artis normas concinnatus [il testo secondo le norme della vera crtica] DAS 304, editio critica - AAS 1958, 656; die Neuausgabe: nova editio [la nuova edizione] CIC vig. can. 829 Ausgaben erogationes [le elargizioni] CIC vig. can. 493, expensae [le spese] CIC vig. can. 638 2, sumptus [le spese] CIC vig. can. 398, expensum [le uscite] CIC vig. can. 493; Ausgaben machen: expensas facere - CIC abr. can. 532 2; auergewhnliche Ausgaben: sumptus extra ordinem QDS 133; zu den Ausgaben beitragen: in expensas conferre - AID 512; berhhte Ausgaben: immodica dispendia [dpenses excessives] Cat. 2409; die notwendigen Ausgaben begleichen: sumptus quos opus est oppetere [affrontare le spese necessarie] NMI 53; berflssige Ausgaben sumptus superflui [spese superflue] CIC vig. can. 398; das Geld, das nach Bestreiten der Ausgaben brig bleibt: pecunia, quae de expensis superest [il denaro eccedente le spese] CIC vig. can. 1284 2 n. 6 Ausgabensteigerung sumptuum augmentum [la crescita delle spese] CA n. 48; Ausgang den Ausgang vorhersehen: eventum praevidere [previdere l'evento] CIC vig. c. 1326 1 n. 3; ein glcklicher Ausgang: prosper exitus [uno sbocco felice] OA n. 3; auf einen glcklichen Ausgang hoffen: de ultimo eventu confidere [nel felice esito finale sperare] SRS n. 47; Ausgangshafen portus profectionis - ExF 659; Ausgangspunkt origo et caput disserendi [il punto di partenza] LE n. 12; initium [l'avvio] TMA n. 6 [il punto di partenza] MD n. 7; etwas zum Ausgangspunkt nehmen: iinitium sumere a re [prendere spunto da q.c.] MD n. 15; Ausgangstext textus primigenius - LA n. 21; ausgeben [1] Geld ausgeben: pecuniam erogare - CIC abr. can. 630 3; Geld fr die Werbung ausgeben: pecuniam nuntiis laudativis corrogare [impiegare capitali nella pubblicit] CeP n. 62; ausgeben [2] sich als authentischer Sprecher des Wollens der Armen ausgeben: sese praebere germanum interpretem voluntatis pauperum [se donner comme le porte-parole authentique de l'aspiration des pauvres] LN II-2; ausgeglichen in einer ausgeglichenen Weise: animo sereno effectum [fatto in modo sereno] ReP n. 25; sich zu einer seelisch ausgeglichenen Persnlichkeit entwickeln: crescere in hominem animo aequabili praeditum [svilupparsi come persona psicologicamente equilibrata] LE n. 19; Ausgeglichenheit die Ausgeglichenheit bewahren: animum aequabilem servare [conservare l'equilbrio] RH n. 3 ausgehen von etwas ausgehen: proficisci ab aliquo [partire da q.c.] CA n. 22; von dem Standpunkt ausgehen: principio niti [partir du prsuppos que] LN X-3; Pt. Pr. ausgehend von: initio capto a [partendo da] UUS n. 78, initio sumpto a [iniziando da] Iuv. n. 7, sumpto initio a [partendo da] FeR n. 59; ausgehend vom Wort Gottes: initium ex Dei verbo sumens [partendo dalla parola di Dio] FeR n. 73; ausgeprgt ein ausgeprgter Pluralismus: perspicuus pluralismus [uno spiccato pluralismo] NMI n. 55; Ausgleich eine Sicherheitsleistung zum Ausgleich von Schden: cautio de damnis resarciendis [una cauzione sui danni da risarcire] CIC vig. can. 1499 ausgleichen temperare [l'equilibrio] MM 417, librare [equilibrare] FC n. 66; Streitigkeiten ausgleichen: componere dissidia - QAM 375, Gegenstze ausgleichen: reconciliare opposita [conciliare le

52

Ausnahme
posizioni opposti] HG 564; einen Haushalt ausgleichen: publici aerarii administrationem et dispensationem compensare [equilibrare le economie] PP n. 57; der Abstand gleicht sich aus: distantia aequatur [la distanza si livella] LE n. 17; ausgliedern dismembrare [dividere] CIC vig. can. 122 Ausgliederung dismembratio - CIC abr. can. 1421 ausgraben effodere [scavare] DAS 300; Ausgrabung Pl. Ausgrabungen: effossiones [gli scavi] DAS 305, explorationes [gli scavi] DAS 305 ausgrenzen secludere [emarginare] CA n. 44; Pt. Pf. ausgegrenzt: a societate exclusus [emarginato] EV n. 32; Ausgrenzung exclusio [l'emarginazione] CA n. 26, derelictio [l'emarginazione] CA n. 42, segregatio [l'emarginazione] NMI 50; die verschiedenen Formen sozialer Ausgrenzung: varia genera exclusionis a societate [le varie forme di emarginazione sociale] EV n. 32; aushandeln das Aushandeln der Preise: aestimanda pretia [le trattative] PP n. 61 aushndigen die Sache dem Klger aushndigen: tradere rem actori [dare la cosa all'attore] CIC vig. can. 1655 1; eine Abschrift aushndigen: tradere exemplar [rilasciare una copia] CIC vig. can. 1475 2; Aushilfe die Aushilfen der Politik: ea omnia quae politica periclitatur doctrina [gli espedienti politici] SP 446; aushilfsweise suppletorie [in veste di supplente] Cfl n. 23: aushhlen vacuefacere [svuotare] DoI n. 18; ausklammern das Problem der Freiheit ausklammern: quaestionem de libertate praetermittere [prescindere dalla questione della libert] VS n. 34; auskotzen eructare - D-H n. 770 Auslagen die Auslagen erstatten: expensas refundere [rifondere le spese] CIC vig. can. 1571 Ausland sein Vermgen im Ausland anlegen: reditus apud exteras gentes collocare [transferire all'estero] PP n. 24; Auslnder alienigena [lo straniero] GS n. 85 auslndisch exterus - IA 470; das auslndische Kapital: capita pecuniae alienis ex nationibus [le capital d'origine trangre] LN VII-12 Auslandsverschuldung die Auslandsverschuldung der rmeren Lnder: debitum externum Nationum pauperiorum [il debito estero dei Paesi pi poveri] CA n. 35; ausleben sich ausleben: arbitratu seipsum explicare [effondersi arbitrariamente] ES 637; Subst. das Ausleben einer Neigung: propensionis expletio Hom. n. 3; auslegen [1] Gesetze auslegen vd. Gesetz; die Schrift auslegen: explanare sacram Scripturam - CIC abr. can. 400 1; das Glaubensgut auslegen: exponere depositum fidei [esporre il deposito della fede] CIC vig. can. 747 1; authentisch auslegen: authentice interpretare [interprter de manire authentique] Cat. 375; auslegen [2] Bcher zum Verkauf auslegen: exponere [esporre] CIC vig. can. 827 4 Ausleger interpres AAS 1964, 716 Auslegung explanatio [l'interpretazione] DAS 298, explicatio [l'esposizione] DAS 310, interpretatio [l'interpretazione] CIC vig. can. 16 2, expositio [la spiegazione] HG 570 [l'esposizione] PC n. 1; klassenbedingte Auslegung: classis explicatio [interprtation de classe] LN X-8; willkrliche Auslegung: libido interpretandi - VN 188; sie behaupten, allein die richtige Auslegung zu haben: nativam gloriantur se habere unos interpretationem [pretendono possedere l'unica genuina interpretazione] DR 69; Auslegung des Gesetzes vd. Gesetz; Auslegungskriterium interpretandi regula [le critre d'interprtation] LN X-8; Auslieferungsvertrag conventio de tradendis profugis [il trattato di estradizione] ASS 15, 602 auslschen die Erinnerung auslschen: memoriam alicuius rei restinguere [spegnere ogni ricordo di] DR 75, das Leben auslschen: vitam exstinguere [sopprimere la vita] QDAP n. 26; die ganze Menschheit auslschen: delere radicitus genus hominum [l'estinzione dell'umanit] CA n. 18; auslosen sortitu ducere [estrarre a sorte] QDS 56 Ausma ein groes Ausma annehmen: latius increbrescere [assumere certe dimensioni] LE n. 18; ein weltweites Ausma annehmen: ad universam coniunctionem inter homines hominum magnopere pertinere [acquistare dimensione mondiale] SRS n. 9; ausmerzen eliminare [eliminare] UR n. 4; falsche Interpretationen ausmerzen: falsas interpretationes removere [eliminare false interpretazioni] UUS n. 38; Ausnahme + ohne ohne Ausnahme: sine exceptione [senza eccezione] MD n. 25, sine ulla exceptione [senza alcuna eccezione] RH n. 2, nulla admissa exceptione [senza alcuna eccezione] VS n. 97; mit Ausnahmen: aliquibus exceptis [salvo eccezioni] EN n. 58; + Vb. vorbehaltlich der unten aufgefhrten Ausnahmen: salvis illis exceptionibus quae infra ponuntur - AAS 1958, 635; Ausnahmen von den theoretischen Regeln begrnden: exceptiones in regulas generales inducere [fondare delle eccezioni alla regola generale] VS n. 56; eine Regel durch Ausnahmen einschrnken: regulam exceptionibus extenuare - VN 288; eine Ausnahme erfordern: exceptionem exigere [esigere una eccezione] CIC vig. praef. XXII; den Charakter einer Ausnahme haben:

53

Ausnahmebedingungen
naturam prae se ferre exceptionis [rivestire un carattere di eccezionalit] ReP n. 32; Ausnahmen vom Grundsatz des Privateigentums machen: aliquid excipere privati dominii principio [eccezioni possono essere fatti al principio della propriet privata] LE n. 15; keine Ausnahme zulassen: nullam accipere exceptionem [non ammettere alcuna eccezione] VS n. 67; Ausnahmebedingungen condiciones singulares [condizioni eccezionali] VS n. 92; Ausnahmefall casus exceptus - CIC abr. ante can. 1990, extremus casus [un caso estremo] CeP n. 86; Ausnahmegesetz exceptionis lex [una legge di eccezione] ASS 23, 210 Ausnahmerecht rei publicae iura ampliora ultraque solita [il diritto eccezionale] SP 435 Ausnahmeregelung eine Ausnahmeregelung zum Nachteil der Kirche treffen exceptionem decernere in Ecclesiae detrimentum [crear una excepcin en dao de la Iglesia] DN 266 ausnahmslos semper et pro semper [senza alcuna eccezione] VS n. 82; sine exceptione [senza eccezioni] EV n. 75; nulla exceptione adiecta - ReP n. 10; ausnahmsweise ad modum exceptionis [a modo di eccezione] CIC vig. can. 647 2 ausnehmen excipere [escludere] CIC vig. can. 427 1; Pt. Pf. wenn nicht ausdrcklich ausgenommen: nisi quis expresse excipiatur - CIC abr. can. 198 1; sind durch Gesetz ausgenommen: lege eximuntur CIC abr. can. 283 3; ausntzen jemanden ausntzen: aliquem quaestui habere [sfruttare qc.] LE n. 21; alle gesetzlichen Mglichkeiten ausntzen: omnia experiri quorum lege habituri sint facultates [valerse de todos los medidos legittimos que por disposiciones legales quedan a su alcance] DN 272; Pt. Pr. die Gelegenheit ausntzend: datam occasionem nacti [approfittando di] DR 102; Ausnutzung die Ausnutzung der lokalen Konflikte: abusus pugnarum localium [la strumentalizzazione di conflitti locali] SRS n. 20; Ausshnung reconciliatio [la riconciliazione] ReP n. 4; auspeitschen flagris caedere - LSI 522 ausplndern expilare - OOE 55 Ausprgung der Totalitarismus in seiner marxistischleninistischen Ausprgung: totalitarismus sub marxiana et leniniana specie [it totalitarismo nella forma marxista-leninista] CA n. 44; ausreichend modestus [discreto] EV n. 87; ausreichend fr: par ad [che basti a] QA 200; ist erforderlich und ausreichend: requiritur et sufficit [si richiede e basta] CIC vig. c. 1634 1; eine ausreichende Menge von Gtern anbieten: bonorum sufficientium dare copiam [offrire una quantit di beni sufficienti] CA n. 36; ausreifen Pt. Pf. ausgereift: maturus [maturo] LE n. 10; eine noch nicht ausgereifte Frucht: fructus acerbus [un frutto immaturo] Cfl n. 42; eine Gesellschaft, welche noch nicht die ausgereifte Form einer Nation angenommen hat: societas quae ad maturam formam nationis nondum pervenerit [una societ che non ha ancora assunto la forma matura di una nazione] LE n. 10; ausrichten auf das Gemeinwohl ausrichten: in bonum intendere commune [orientare verso il bene comune] CA n. 43; Pt. Pf. auf die Wahrheit ausgerichtet sein: ad veritatem vergere [essere orientato verso la verit] FeR n. 49; Ausrichtung eine Ausrichtung geben: directionem imprimere [imprmere la direzione] GS n. 4: die Ausrichtung der Arbeitspolitik: inclinatio publicorum consiliorum de labore [l'orientamento della politica del lavoro] LE n. 18; die Ausrichtung unseres Lebens und Handelns: ordinatio nostrae vitae nostrique modi agendi [l'orientation de notre vie et de notre agir] Cat. 282; die praktische Ausrichtung: intentio practica [l'orientation pratique] LN X-3; die theoretische Ausrichtung: intentio speculativa [l'orientation spculative] LN X-3; ausrotten evellere - QAM 372, delere - LSI 522, exterminare [lo stermnio] GS n. 79; Irrtmer ausrotten: evellere errores - D-H n. 3155; mit der Wurzel ausrotten: radicitus evellere - QAM 372 Ausrottung gentis internecio [far scomparire] PT 283, exterminium [l'extermination] Cat. 2313; die Ausrottung ganzer Vlker planen: consilia capere integras gentes necandi [pianificare lo sterminio di interi popoli] CA n. 17; ausrufen zum Knig ausrufen: renuntiare regem [proclamare re] QP 600 Ausruf exclamatio [le cri] Cat. 371; ausrsten instruere [attrezzare] PC n. 1, parare - PT 287; Pt. Pf. ausgerstet fr: instructus ad [attrezzato per] PC n. 1; ausgerstet mit Atomwaffen: paratus in atomicis instrumentis - PT 287 aussen disseminare - AAS 1987, 138; Aussage [1] Allg. sententia [l'affermazione] SRS n. 9, doctrinae argumentum [il contenuto] LE n. 24, enuntiatio - D-H n. 4406, pronuntiatum [l'affermazione] UUS n. 8, adseveratio [l'affermazione] CA n. 22, affirmatio [l'affirmation] Cat. 450; + Subst. der Sinn einer Aussage: sensus enuntiationis - AAS 1964, 716; + Adj. [D] eine besonders deutliche Aussage: significantior enuntiatio [un enunciato particolarmente significativo] MD n. 7; dogmatische Aussagen: dogmaticae pronuntiationes [gli enunciati dogmatici] FeR n. 95; [M] metaphysische Aussagen: affirmationes metaphysicae indolis [affermazioni di carattere metafisico] FeR n. 88; [P] gewisse philosophische Aussagen: quaedam

54

Auenminister
philosophicae asseverationes [talune affermazioni filosofiche] VS n. 29; angeblich philosophisch begrndete Aussagen: placita, quae philosophice habentur valida [asserti ritenuti filosoficamente fondati] FeR n. 55; Sent. es kann vorkommen, da die echte Aussage einer Stelle zweideutig bleibt: fieri potest ut germana alicuius loci sententia permaneat anceps - D-H n. 3298; + Vb. eine Aussage machen: asseverare [l'affermazione] SRS n. 9; die Aussagen, in denen sich die Lehre der Kirche artikuliert: enuntiationes quibus Ecclesiae doctrina componitur [le proposizioni nelle quali si articola linsegnamento della Chiesa] FeR n. 66; dergleichen Aussagen zeugen von: similes asseverationes produnt [semblabes affirmations refltent] LN IX-3; Aussage vor Gericht depositio testis [la deposizione di un testimone] CIC vig. can. 1573; eine Aussage vor Gericht machen: deponere in iudicio [deporre in giudizio] CIC vig. can. 1508 2; vd: Parteiaussagen aussagen aussagen ber: deponere de [deporre su] CIC vig. can. 1573; Pt. Pr. der Aussagende: deponens [chi ha disposto] CIC vig. can. 1567 2 Aussageweise modus dicendi [il linguaggio] GS n. 62, dicendi ratio [il tenore dell'espressione verbale] LG np. pr. ausschalten die Macht ausschalten: elidere potestatem [annullare la potest] LG n. 27; den Gegner ausschalten: adversarium de medio tollere [eliminare l'avversario] LE n. 20, adversarium tollere [ottenere l'eliminazione dell'avversario] LC n. 77 ausscheiden berholte Bestimmungen ausscheiden: supprimere praescripta quae obsoleta sint [sopprmere le prescrizioni che non siano pi attuali] PC n. 3 Ausschlag bei Stimmengleichheit gibt die Stimme des Vorsitzenden den Ausschlag: in paribus utrimque suffragiis Praesidis sententia praeponderat [in caso di parit prevale il voto del Presidente] Stat. PAS art. IX ausschlaggebend ein ausschlaggebender Grund: causa motiva [la causa motivante] CIC vig. can. 63 2 ausschlieen dies schliet nicht aus, da: hoc non impedit quin [ci non toglie che + cong.] LE n. 9; jemanden von einem Amt ausschlieen vd.: Amt; jemanden aus der Gemeinschaft ausschlieen: excludere aliquem a communitate [excludere qc.dalla comunit] LC n. 66; jemanden aus dem Staat ausschlieen: extorrem facere aliquem e Re Publica [escludere qc. dalla Civit] SP 424; jemanden aus der Vereinigung ausschlieen: dimittere aliquem a consociatione [dimettere qc. dall'associazione] CIC vig. can. 306; einen Sachverstndigen ausschlieen: excludere peritum [escludere un perito] CIC vig. can. 1576; jemanden vom Studium ausschlieen: excludere - AAS 1979, 504; Menschen aus der Verteilung der Gter ausschlieen: homines a bonorum partitione submovere [escludere gli uomini dalla distribuzione dei beni] SRS n. 10; Pt. Pr. ausschlieend: eine ausschlieende Einrede: exceptio peremptoria [un'eccezione perentoria] CIC vig. can. 1462 1; Pt. Pf. ausgeschlossen: seclusus [emarginato] FC n. 77; sich ausgeschlossen fhlen: exclusum se sentire [sentirsi escluso] EV n. 98; Subst.. Ausgeschlossener: exclusus [un escluso] EV n. 18; ausschlielich Adj. exclusivus [esclusivo] CD n. 20, exclusorius [exclusivo] HV n. 8; exclusoria ratione SD n. 11, ihre Kultur ist nicht die einzige und nicht die ausschlieliche: eorum civilis cultus neque unicus tamen est putandus neque aliorum cultuum fastidiosus esse debet [La loro civilt non n unica n esclusiva] PP n. 72; eine ausschlieliche Bedeutung: exclusiva significatio [un significato exsclusivo] DoI n. 15; ausschlieliche Befugnisse: facultates privativae - CIC abr. can. 631 2; die wichtigste und ausschlieliche Dimension: ratio princeps et esclusiva [la dimension principale et exclusive] LN X-5; ausschlielicher Gerichtsstand: forum necessarium - CIC abr. can. 1560; ein ausschlieliches Recht vd. Recht; Adv. unice [esclusivamente] VS n. 47; er ist ausschlielich zustndig: ad eum exclusive spectat - AAS 1972, 245; solche Grundstze knnen nicht in ausschlielicher Weise angewendet werden: huius ordinis principia non possunt adhiberi exclusoria ratione [i principi di quest'ordine non si possono applicare in modo esclusivo] SD n. 11; Ausschlieung exlusio [l'esclusione] LE n. 19, [l'emarginazione] FC n. 27 Ausschlufrist fatale legis, id est terminus perimendis iuribus lege constitutus [un termine costituito dalla legge per la perenzione dei diritti] CIC vig. can. 1465 1, peremptorius terminus [un termine perentorio] CIC vig. can. 1596 3; innerhalb einer vom Richter zu bestimmenden Ausschlufrist: intra terminum a iudice statuendum [nel termine perentorio da stabilirsi dal giudice] CIC vig. can. 1484 2; ihm ist eine kurze Ausschlufrist zur Vorlage seiner Beweise zu setzen: assignato ei brevi ac peremptorio termino ad probationes suas exhibendas [dopo avergli assignato un termine breve e perentorio per presentare le sue prove] CIC vig. can. 1596 3 Ausschreitungen tumultus [il tumulto] DI 11; sich zu Ausschreitungen hinreien lassen: tumultuando peccare [tumultuando peccare] DI 11 auen nach auen: ad extra [al di fuori] RH n. 4; von auen: extra [dall'esterno] Iuv. n. 11, extrinsecus [dallesterno] VS n. 43; Auenbeziehungen die Auenbeziehungen der Kirche: relationes Ecclesiae ad extra [le relazioni della Chiesa ad extra] CIC vig. praef. XXIV; Auenminister Administer ab exteris negotiis - AAS 1968, 309

55

Auenwelt
Auenwelt mundus externus [il mondo esterno] MD n. 9; uerer ungeachtet der ueren Einflsse: quantumque apud eum valent externae sollicitationes [qualunque siano le influenze che si esercitano su di lui] PP n. 15; uere Umstnde: externa rerum adiuncta [circostanze esteriori] HV n. 16; uerer Zwang: externa coercitio [la costrizione esteriore] LC n. 25 auergerichtlich extraiudicialiter; eine auergerichtliche Zeugenaussage: extraiudiciale testimonium - CIC abr. can. 2033 1; das auergerichtliche Gestndnis: confessio extraiudicialis [la confessione extragiudiziale] CIC vig. can. 1537, confessio extra iudicium facta [la confessione extragiudiziale] CIC vig. can. 1542; ein auergerichtliches Verfahren. modus procedendi extraiudicialis [un procedimento extragiudiziale] CIC vig. can. 1144 2 auergesetzlich auergesetzliches Gewohnheitsrecht: consuetudines praeter ius vigentes [consuetudini fuori del diritto vigenti] CIC vig. can. 5 2; auergewhnlich auergewhnliche Ausgaben: sumptus extra ordinem - QDS 133; ein auergewhnliches Elend: insueta indigentia [una miseria non consueta] DR 69; mit auergewhnlicher Wucht: singulari quadam vi [con una singulare forza] VS n. 46; auerhuslich einem auerhuslichen Erwerb nachgehen: laborem retributivum extra domum suscipere [assumere un lavoro retributivo fuori casa] LE n. 19; uerlich innerlich wie uerlich: interius exteriusque [interno ed esterno] HV n. 28; uerlicher Zwang: externa coercitio [l'esteriore coercizione] ES 643, vis ab extrinseco illata [una violenza inferta dall'esterno] CIC vig. can. 125 1; einen Gegenstand nur uerlich berhren: rem externa ratione attingere - AAS 1980, 364 uerlichkeiten ea quae specie tenus aestimantur [las exterioritades] FiC 194 uern trans. exhibere [mostrare] LG n. 12; Wnsche uern: expromere optata [esprimere dei voti] CIC vig. can. 343; refl. sich uern: patere [manifestarsi] VS n. 71; auerordentlich magni ponderis [davvero grandioso] GE pr.; eine auerordentliche Sitzung: sessio extraordinaria [una Tornata straordinaria] Stat. PAS art. XVIII uerst uerst dringend: quam primum solvendum [estremamente urgente] PT 292; Subst. bis zum Auersten gehen: extremo consilio descendere ad [giungere alla misura estrema di] EV n. 56; uerung die verschiedenen uerungen des Nihilismus: variae nihilismi indicationes [le diverse espressioni del nichilismo] FeR n. 81; aussetzen [1] den Vollzug eines Verwaltungsaktes aussetzen: intermittere exsecutionem actus administrativi [interrompere l'esecuzione di un atto amministrativo] CIC vig. can. 41; Subst. die Aussetzung der Vollziehung: suspensio exsecutionis [la sospensione dell'esecuzione] CIC vig. can. 1644 2 aussetzen [2] sich einer Gefahr aussetzen: sese periculo committere - CIC abr. can. 973 3, periculum obire [correre un rschio] RH n. 6; aussetzen [3] einen Preis aussetzen: ponere praemium [istituire un premio] Stat. PAS art. XXV; aussetzen [4] ein Kind aussetzen: exponere - CIC abr. can. 748; jemanden dem Tode aussetzen: aliquem morti exponere [esporre qc. alla morte] DoV I 5; Pt. Pf.. ausgesetzt ein ausgesetztes Kind: derelictus infans [un bambino abbandonato] FC n. 74; [5] stets haben sie etwas am Papst auszusetzen: habent semper aliquid quod pontifici succenseant [ils ont toujours quelques reproches formuler contre le Pontife] S. chr. 398; Aussicht die Aussicht auf Besserung: melioris condicionis exspectationes [le prospettive di miglioramento] EV n. 65; jede Aussicht auf Gesundheit scheint sich zu verschlieen: quilibet salutis conspectus obserari videtur [ogni orizzonte di salute sembra chiudersi] EV n. 46; der Mensch wird geboren mit der Aussicht auf den Tag seines Todes: homo nascitur, cum dies mortis iam prospicitur [l'uomo nasce con la prospettiva del giorno della sua morte] Iuv. n. 5; aussichtslos inanis [senza speranza] SS n. 36; Aussonderung segregatio [la mise part] Cat. 1538; Aussperrung operum coacta cessatio - UAD 678 ausspielen gegeneinander ausspielen: opponere inter se [opporre] LC n. 57 Aussprache [1] pronuntiatio - SLL 345, ratio pronuntiandi - SLL 345; Aussprache [2] ohne vorherige Aussprache: nullo praecedente speciali tractatu - VAS can. 66; nach Aussprache: praehabita disceptatione - Ord. Conc. Art. 3 aussprechen trans. eine Beleidigung aussprechen: exprimere iniuriam [pronunciare una ingiuria] CIC vig. can. 1369; eine Erklrung aussprechen: proferre declarationem [far una dichiarazione] CIC vig. can. 1707 2; refl. sich aussprechen ber etwas: sententiam suam aperire de aliqua re [pronunciarsi su q.c.] LC n. 2; Pt. Pf. in einem ausgesprochen kollegialen Geist: spiritu insigniter collegiali [in uno spirito squisitamente collegiale] SDL XII; Ausspruch effatum [il pronunciamento] FeR n. 53; Ausstand secessio opificum [lo sciopero] RN 658

56

Ausbung
ausstatten eine Bibliothek ausstatten: ditare bibliothecam - SLL 358; jemanden mit etwas ausstatten: instruere aliquem aliqua re [fornire qc. di q.c.] LG n. 5; jemanden mit einer Vollmacht ausstatten: instruere aliquem facultate [con la facolt di] CIC vig. can. 517 2; Pt. Pf. ausgestattet mit: praeditus aliqua re [rivestito di] LG n. 25; mit besonderen Befugnissen ausgestattet: specialibus instructus facultatibus [fornito di speciali facolt] CIC vig. can. 403 2; mit den erforderlichen Befugnissen ausgestattet: congruis praeditus facultatibus - AAS 1986, 481; vd. wohlausgestattet; Ausstattung dotatio [la dote] CIC vig. can. 1305; instrumenta, orum [l'attrezzatura] DAS 302; ausstellen eine Urkunde ausstellen: redigere documentum [redigere un documento] CIC vig. can. 1208; ein Zeugnis ausstellen: litteras testimoniales dare - CIC abr. can. 545 1 Ausstellung res ad spectandum propositae [la mostra] QP 594, expositio [la mostra] DR 67 Aussterben vom Aussterben bedrohte Tierarten: genera animalium, quae ne exstinguantur periculum est [specie animali minacciate di estinzione] CA n. 38; ausstoen reicere [emarginare] LC n. 68 Ausstrahlung fulgor, oris, m. [un irradiamento] MD n. 1, irradiatio [un'irradiazione] Cfl n. 28; die Ausstrahlung der Person: personae invitamentum [il fascino della persona] VS n. 8; Ausstrahlungskraft irradiatio [l'irradiazione] ReP n. 29; mit Ausstrahlungskraft: radiosus [risplendente] GS n. 52; ausstrecken sich nach etwas ausstrecken: se ad aliquid protendere [protendersi verso di q.c.] SS n. 12; ausstreichen oblitterare [cancellare] QA 214 Austausch reciprocae commutationes [linterscambio] SRS n. 43; der Austausch der Errungenschaften: acquisitionum permutatio [lo scambio delle conquiste] FeR n. 101; der Austausch von Gaben: donorum permutatio [lo scambio di doni] UUS n. 57; ein fruchtbarer Austausch zwischen den Kulturen: ferax culturarum permutatio [uno scambio fecondo tra le culture] FeR n. 69; der Austausch der Gter: bonorum permutatio [gli scambi dei beni] OA n. 7; der Austausch von Wirtschaftsgtern: reciproca bonorum oeconomicorum permutatio [il reciproco scambio dei beni economici] LE n. 17; die Logik des Austausches gleicher Werte: ratio permutationis rerum parium [la logica dello scambio degli equivalenti] CA n. 34; ein Austausch, in dem beide Teile zugleich geben und empfangen: commercium, in quo utraque pars dat simul et accipit [uno scambio in cui l'una e l'altra patre simultaneamente d e riceve] AA n. 14; ein dauernder Austausch: indesinens commercium [un continuo scambio] Cfl n. 20; austauschen Kenntnisse austauschen: rerum cognitiones permutare CeP n. 45; austauschbar transmutabile [interscambiabile] SS n. 2; austeilen dispertire [distribuire] LG n. 7; Almosen austeilen: erogare eleemosynas - QC 8 austilgen den Namen austilgen: delere nomen - VN 294 austragen trans. ein Kind austragen: filium alvo continere [portare il figlio in grembo] DoV II A 1; einen Embryo austragen: embryonem gestare [portare in gestazione un embrione] DoV II A 3; pass. ausgetragen werden: ferri in sinu [essere portato in grembo] DoV II A 3; Austragung die Austragung des Embryo: gestatio embryonis [la gestazione dell'embrione] DoV I 6; eine Austragung in Auftrag geben: pregnationem committere [commissionare una gestazione] DoV II A 3; Austragungselternschaft cognatio ex praegnatione [la paternalit gestazionale] DoV II A 2; austreiben exturbare a suis sedibus - EM 465 Austreibung die Austreibung der Juden aus Rom: Iudaeorum depulsio ex urbe Roma [l'espulsione dei Giudei da Roma] TMA n. 5; austreten relinquere communitatem religiosam [recedere da una comunit religiosa] DH n. 6; aus einem Institut austreten: egredi ab instituto [uscire dall'istituto] CIC vig. can. 688 1; Austritt discessus, us [l'uscta] CIC vig. can. 241 3; der Austritt aus einem Institut: egressus, us ab instituto [l'uscita dall'istituto] CIC vig. ante cann. 686 ss. Austrittserlaubnis indultum discendendi [l'indulto di lasciare l'istituto] CIC vig. can. 726 2 ausben eine Aufgabe ausben: munus exercere [esercitare una funzione] CIC vig. can. 756 2; ein Amt ausben: vd. Amt; einen Beruf ausben: artem colere [coltivare un arte] PT 260; Einflu ausben: influere in [exercitare il suo influsso] DR 91; geistigen Einflu ausben: animos movere [esercitare un influsso] SRS n. 26; auf die Gestaltung der Welt einen grundlegenden Einflu ausben: primarium momentum habere ad mundum conformandum [esercitare un fondamentale influsso sulla formazione del mondo] LE n. 11; sie ben die Entscheidungsgewalt in der Gesellschaft aus, ohne Eigentmer zu sein: etsi dominium eis deest, sed imperium adest in societate [pur non avendo la propriet, esercitano il potere nella societ] LE n. 14; ein Gewerbe ausben: negotiationem exercere [esercitare l'attivit affaristica] CIC vig. can. 286; vd. Gewalt, Recht; Ausbung die Ausbung eines Amtes: vd. Amt; bei der Ausbung der beruflichen Aufgaben: in artibus

57

Auswahl
sustinendis [nellesercizio delle funzioni professionali] EV n. 69; die Freistellung von der Ausbung von Aufgaben, die dem klerikalen Stand fremd sind: exemtio ab exercendis muneribus a statu clericali alienis [l'esenzione dall'esercitare incarichi estranei dallo stato clericale] CIC vig. can. 289 2; Ausbung des Glaubens: exercitatio fidei [l'esercizio della fede] FC n. 78; die Ausbung der Religion: exercitium religionis [lexercizio della religione] DH n. 3; Ausbung einer Sendung: missio exercenda [attuare la missione] CIC vig. can. 204 1; Ausbung eines Rechts: vd: Recht; die Ausbung der Freiheit vd.: Freiheit Auswahl [1] Personen: die Auswahl der Amtstrger: delectus, us magistrorum - Syll. VI n. 45; Auswahl [2] Dinge: electio [la scelta] IM n. 9 auswhlen seligere [scegliere] CIC vig. can. 512 2, deligere [scegliere] CIC vig. can. 460; auswhlen aus: seligere ex [scegliere tra] CIC vig. can. 1428 1; durch ausgewhlte Delegierte: per delegatos selectos [attraverso scelti delegati] AG n. 30; jemanden wegen seiner persnlichen Eignung auswhlen: industriam personae eligere [scegliere l'abilit specfica della persona] CIC vig. can. 43 Auswanderer domo emigrans [el emigrado] FiC 194, migrator - AAS 1969, 618, migrans [il migrante] FC n. 77 [l'emigrante] CIC vig. can. 568 auswandern ad exteras regiones demigrare - ExF 676, demigrare de suis in alia loca [emigrare] MM 411, semigrare a suis ad alia loca [emigrare] PT 286; exteras expetere plagas AAS 1969, 615; der Staat, aus dem man auswandert: Civitas unde migratur [il Paese dal quale si emigra] LE n. 23; Auswanderung migratio [l'emigrazione] LE n. 23 auswrtig exterus - CIC abr. can. 2269 2; Subst. die Auswrtigen: externi [gli stranieri] LP 599; auswechseln Personen auswechseln: mutare personas [sostituire le persone] CIC vig. can. 1450; eine Sache auswechseln: substituere rem pro re [la sostituzione di cose] SRS n. 28 Ausweg einen Ausweg aus dieser Situation finden: effugium reperire aliquod iisdem e difficultatibus [trovare una via duscita alla situazione] SRS n. 16; der letzte Ausweg: extremum remedium [l'ultimo rimedio] LC n. 79; ausweichen einer Frage ausweichen: interrogationem declinare [sfuggire alla domanda] EV n. 10; einem Problem ausweichen: quaestionem aufugere [chapper la question] Cat. 385; Ausweis insignita tessera [la tessera di riconoscimento] DR 90; jemanden mit einem Ausweis versehen: aliquem tessera munire - ExF 673 ausweisen [1] jemanden ausweisen: profectionem denuntiare alicui - ASS 6, 158, discedere iubere aliquem - IA 467, a patria deturbare aliquem AAA 322, aliquem extorrem facere [bandire qc.] DR 75; auswisen [2] ausgewiesen durch Verwaltungserfahrung: rerum gerendarum experientia commendatus [degno di fiducia per esperienza nel trattare gli affari] CIC vig. can. 478 1; Ausweisung relegatio [il confino] CIC vig. can. 412; ausweiten trans. einen Gedanken ausweiten: amplificare [ampliare] LE n. 6; refl. sich ausweiten: dilatari [allargarsi] Iuv n. 15; sich fortwhrend ausweiten: continenter latius patere [allargarsi di contnuo] RH n. 19; Pt. Pf. das Gebot brderlicher Liebe ist ausgeweitet auf alle Menschen: fraternae caritatis mandatum ad omnes homines prolatum est [le commandement de l'amour fraternel est tendu tous les hommes] LN IV-8; Ausweitung dilatatio [la dilatazione] LG n. 35; auswendig etwas auswendig knnen: aliquid memoriter novisse [conoscere q.c. a memoria] Iuv. n. 6; auswendig lernen: memoria discere [la mmorisation] Cat. 2688; auswirken sich auf etwas auswirken: consectaria sua secum affere ad aliquid [avere le sue conseguenze per q.c.] SRS n. 15, in aliquid redundare [ripercuotersi su q.c.] VS n. 51; sich auf den Proze der Entwicklung auswirken: intervenire cursui progressionis [inserirsi nel processo dello sviluppo] SRS n. 36; sich auf die ganze menschliche Familie auswirken: ad totam humanam familiam redire [ripercuotersi sull'intera famiglia umana] ReP n. 16; Auswirkung impulsio [lincidenza] FeR n. 3, repercussus, us [la ripercussione] ReP n. 15; Pl. Auswirkungen: ea quae inde consequuntur [le ripercussioni] SP 434, consecutiones [le conseguenze] EV n. 24, consectaria, orum [le ripercussioni] SRS n. 10, effectus [le ripercussioni] SRS n. 25; + auf effectus recidentes in aliquid [ripercussioni su q.c.] SRS n. 25, Auswirkungen haben auf: redundare in aliquid [avere i suoi riflessi in q.c.] GS n. 4, momentum habere ad aliquid [influire su q.c.] LE n. 1; Auswirkungen auf das gesellschafliche Leben haben: consectaria habere in vita sociali ordinanda [ripercuotersi sull'organizzazione della vita sociale] LC n. 35; Auswirkungen haben auf die staatliche Gesellschaft: in civilem societatem redundare [ripercuotersi nella societ civile] DoV II A 2; die Auswirkungen solcher nderungen auf das menschliche Zusammenleben analysieren: investigare eventus eiusmodi mutationum in hominum convictu [analizzare le conseguenze di tali cambiamenti sulla convivenza umana] LE n. 1; die Auswirkung ihrer Handlungen auf das soziale Leben: effectus qui eorum opera consequitur quod attinet ad vitam socialem [la ripercussione della loro azione nella vita sociale] OA n. 20; + Subst. die Auswirkung der Massenmedien: efficacitas instrumentorum communicationis socialis

58

Autonomie
[l'efficacia degli strumenti di comunicazione sociale] IM n. 22; Folgen und Auswirkungen: consectaria effectusque [les consquences et incidences] LN IX-6; die Schwere der Auswirkungen: gravitas consectariorum [la gravit des effets] LN IV-14; + Adj. fortdauernde Auswirkungen: diuturnae consecutiones [durature conseguenze] MD n. 10; die konkreten Auswirkungen: directae consecutiones [le dirette conseguenze] CA n. 5; negative Auswirkungen: effectus adversi [un effetto negativo] SRS n. 21; negative Auswirkungen auf die Leistungsfhigkeit des Unternehmens haben: efficientiae oeconomicae administrationis nociturum esse [avere riflessi negativi per l'efficienza economica dell'azienda] CA n. 35; + Vb. die Auswirkungen zu spren bekommen: effectus percipere [risentire gli effetti] SRS n. 20; die Auswirkungen der Krise spren, welche die menschliche Gesellschaft erschttert: ictibus esse obnoxius ex illo orientibus discrimine, quo hominum societas concutitur [trovarsi esposto ai contraccolpi della crisi che scuote la societ] OA n. 3; Auswchse intemperantiae [eccessi] CA n. 48; Auswchse schleichen sich dort ein: vitia eo irrepant [si infiltrano certe irregolarit] LE n. 8; auszeichnen sich durch gute Lebensfhrung, Klugheit und Fachkenntnisse auszeichnen: bonis moribus, prudentia et doctrina fulgere [rifulgere per buoni costumi, prudenza e dottrina] CIC vig. can. 1428 2; sich als hervorragenden Philosophen auszeichnen: ut philosophus eximius eniti [segnalarsi come grande filosofo] FeR n. 74; Auszeichnung insigne honorificum [un'insegno] CIC vig. can. 1336 1 n. 2 Auszug (aus einem Buch) excerptum - CIC abr. can. 1392 2 Autarkie rerum suarum sufficientia seu autarkia [l'autarchia] LE n. 17, autarchia [l'autarcha] LC n. 26; die Autarkie des Ich: autarchia sui ipsius [l'autarcha dell'io] LC n. 26 authentisch authenticus [autentico] CIC vig. can. 487 2; authentische Abschrift: authenticum exemplar CIC abr. can. 470 3, apographum authenticum - CIC abr. can. 2045 1, documentum authenticum scriptum [una copia autentica manoscritta] CIC vig. can. 487 2; in einer authentischen Abschrift vorlegen: in exemplari authentico exhibere [esibire in esemplare autentico] CIC vig. can. 1544; authentisch auslegen: authentice interpretari [interpretare autenticamente] DV n. 10; das Gesetz authentisch auslegen vd. Gesetz; die authentische Interpretation des Gesetzes vd. Gesetz; ein authentisches Vorbild: germanum exemplar [un autentico modello] FeR n. 78; Authentizitt authentia [l' autenticit] DAS 309, indoles authentica [l'autenticit] Iuv. n. 7; Autoerotik autoerotismus [lautoerotismo] VS n. 47; autokratisch tyrannicus [autocratico] DR 80; automatisch automatarius [automatico] SRS n. 27, ultro continuoque [automatico] EV n. 62; diese Eigenschaft ist nicht automatisch gegeben: haec indoles non est insita [questo carattere non automatico] EV n. 70; wirtschaftliche Mechanismen, die, obgleich vom Willens des Menschen gelenkt, doch fast automatisch wirken: machinationes oeconomicae quae licet ab hominibus regantur, suapte tamen fere sponte et ultro agunt [meccanismi economici i quali, bench manovrati degli uomini, funzionano spesso in maniera quasi autonoma] SRS n. 16; Automatisierung die Automatisierung der Produktion: automatariae operationes bonis parandis [l'automatizzazione nel settore industriale] MM 412; die generelle Einfhrung der Automatisierung in vielen Zweigen der Produktion: increbrescens inductio automatismi in multos campos effectionis bonorum [l'introduzione generalizzata dell'automazione in molti campi della produzione] LE n. 1; autonom Adj. iure proprio utens [con diritto proprio] QA 204, nulli obnoxius [autonomo] FC n. 6, sui iuris [autonomo] Iuv. n. 11, autonom sein: sui iuris esse [essere autonomo] FeR n. 75; eine autonome Korporation: consortium iure proprio utens [una corporazione con diritto suo proprio] QA 204; Adv. autonoma ratione [autnonomamente] VS n. 55; Autonomie autonomia [l'autonomia] CIC vig. can. 323 1; suis legibus vivendi potestas [lautonomia] SRS n. 45, sui iuris condicio [l'autonomia] CA n. 25; + Subst. Autonomie der Leitung: autonomia regiminis [autonomia di governo] CIC vig. can. 586 1; Krperschaften mit echter Autonomie gegenber der Staatsgewalt: corpora, quae statu fruuntur sui revera iuris respectu publicarum potestatum [corpi che godano di una effettiva autonomia nei confronti dei pubblici poteri] LE n. 14; die rechte Autonomie des Denkens: cogitationis recta autonomia [la corretta autonomia del pensiero] FeR n. 75; + Adj. absolute Autonomie: autonomia absoluta [un'autonomia assoluta] LC n. 36, die absolute Autonomie des Staates: rei publicae iura, absolutissima nullique prorsus obnoxia [l'autonomia assoluta dello stato] SP 437; + Vb. Autonomie genieen: autonomia gaudere [godere di autonomia] CIC vig. can. 323 1; suis legibus regi [l'autonomia] MM 417; wirkliche Autonomie gegenber der Staatsgewalt genieen: statu frui sui revera iuris respectu publicarum potestatum [godere di un'effettiva autonomia nei confronti dei pubblici poteri] LE n. 14; die Autonomie, ber das eigene Leben zu entscheiden: potestas propriae vitae disponendae [lautonomia di disporre della propria vita] EV n. 68; ber sein Leben in vollstndiger Autonomie entscheiden: de propria vita decernere secundum plenam ac planam sui iuris

59

Autonomieanspruch
condicionem [decidere della propria vita in piena e totale autonomia] EV n. 64; Autonomieanspruch der moderne Autonomieanspruch: recens autonomiae postulatio [listanza moderna di autonomia] VS n. 36; Autonomiebereich einen eigenen Autonomiebereich besitzen: suo frui immunitatis ambitu [godere di una propria sfera di autonomia] CA n. 45; Autopsie die Autopsie von Leichen zur gerichtlichen Untersuchung oder zur wissenschaftlichen Forschung ist sittlich zulssig: cadaverum sectio et inspectio moraliter potest admitti legalis indagationis et scientificae investigationis causa [l'autopsie des cadavres peut tre moralement admise pour des motifs d'enqute lgale ou de recherche scientifique] Cat. 2301; autoritr die autoritre Demokratie: imperiosum democratiae genus [la democrazia autoritaria] OA n. 37; ein autoritres Regime: regimen imperiosum [un regime autoritario] SRS n. 44, regimen auctoritatis imperiosae [un regime autoritario] CA n. 29; Autoritarismus praepotentia [l' autoritarismo] EV n. 70; Autoritt auctoritas [l'autorit] CIC vig. Can. 631 1; Def. als Autoritt" bezeichnet man die Eigenschaft von Personen oder Institutionen, aufgrund derer sie den Menschen Gesetze und Befehle geben und von ihnen Gehorsam erwarten knnen: auctoritas appellatur qualitas propter quam personae vel instituta hominibus leges ferunt atque mandata, et ex parte eorum oboedientiam exspectant [on appelle autorit la qualit en vertu de laquelle des personnes ou des institutions donnent des lois et des ordres des hommes, et attendent une obissance de leur part] Cat. 1897; + Adj. die staatliche Autoritt: publicae potestates [il potere] RH n. 17; die staatlichen Autoritten: rei publicae moderatores [i pubblici poteri] LC n. 76; die Notwendigkeit einer festen staatlichen Autoritt: necessarius vigor publicae auctoritatis [il necessario vigore dell'autorit pubblica] RH n. 17; Beschwerde einlegen an die zustndige Autoritt: recurrere ad auctoritatem competentem [ricorrere all'autorit competente] CIC vig. can. 700; + Vb. die Autoritt des Oberen annehmen: suscipere auctoritatem superioris [accogliere l'autorit del superiore] OT n. 11; Autoritt in Anspruch nehmen: auctoritatem sibi vindicare [rivendicare l'autorit] GS n. 43; jemandem eine besondere Autoritt anvertrauen: alicui auctoritatem credere [confier une autorit qn.] Cat 553; die hchste Autoritt besitzen: supremam auctoritatem obtinere [avere la suprema autorit] CIC vig. can. 631 1; die Autoritt liegt beim Heiligen Stuhl: auctoritas est apud Apostolicam Sedem [l'autorit risiede nella Sede Apostolica] SCo. n. 22; die Autoritt steht ihr zu, weil: auctoritas ei obtingit quod: [lautorit le deriva da] FeR n. 6; jemanden an der Autoritt teilhaben lassen: alicui partes in auctoritate tribuere [donner part l'autorit qn.] Cat 551; dem Rechte seine Autoritt zurckgeben: sua auctoritas iuri redintegrare [restituire al diritto la sua autorit] LC n. 16; die Autoritt bricht zusammen: auctoritas corruit [l'autorit cessa di essere tale] EV n. 72; dem Staat eine nahezu unbegrenzte Autoritt zusprechen: imperium paene infinitum rei publicae attribuire [assegnare allo stato un'autorit illimitata] SP 437; autoritativ pro sua auctoritate [autorevolmente] QA 186; Autorittszeichen anchronistische Autorittszeichen: obsoleta signa auctoritatis [des signes anachroniques d'autorit] LN IX-13 axiologisch die axiologischen Grundlagen: fundamenta ordinis officiorum et debitorum [fondamenti di ordine assiologico] FeR n. 89;

60

beachten

B
Bagatellen farrago, inis, f. - SLL 349 bahnen den Weg bahnen: viam reserere [aprire la via] EV n. 63; Baldachin baldachinum - CIC abr. can. 1455 banalisieren reddere vulgarem [banalizzare] FC n. 37 Banalisierung die Banalisierung der Sexualitt: vulgaris sexualitatis subaestimatio [la banalizzazione] EV n. 97; bangen es ist eine Aufgabe, die uns bangen lt: munus est hoc quod contremiscere nos facit [ un compito che ci fa trepidare] NMI 54; Band Band der Freundschaft: amicitiae necessitudo [un rapporto di amicizia] CIC vig. can. 245 2; die Bande von Fleisch und Blut: carnis sanguinisque necessitudo [i legami della carne e del sangue] EV n. 93; die engen Bande: arta coniunctio [il legame intimo] FeR n. 63; engste Bande: vincula strictissima [strettissimi vincoli] DoI n. 17; ein organisches Band: vinculum organicum [un legame organico] RH n. 17; das natrliche Band: naturale foedus - CIC abr. can. 133 2; ein unauflsliches Band: vinculum indissolubile [essere indissolubilmente legato a qc.] LC n. 80; das Band, das zwischen den Eheleuten besteht: vinculum, quod inter coniuges intercedit [il legame esistente tra i coniugi] DoV II A 2; ein Band festigen: vinculum solidare [rafforzare un vincolo] SP 428; Bank argentaria, ae [un istituto bancario] MM 441, bannen eine nie ganz zu bannende Gefahr: periculum quod numquam omnino profligari potest [un pericolo mai totalmente eliminabile] DC n. 28; Bannertrger die Bannertrger des Kommunismus: communismi praecones [i banditori del comunismo] DR 73; Barbarei barbaries [la barbarie] ASS 20, 23; ein Rckfall in die Barbarei: in efferatis mores recidere [la ricaduta nella barbarie] PP n. 79, ad barbariem reditus [ritornare ad uno stato di barbarie] EV n. 14; barbarisch barbarische Vlker: barbarae gentes [i popoli barbari] DR 76 Barett biretum [la berretta] AID 501 Bargeld numerata pecunia - CIC abr. can. 1415 2 Barmherzigkeit miseratio [la compassione] VS n. 95; Barriere Pl.: limites, um, m. [le barriere] SRS n. 24; steuerliche Barrieren: limites cum taxationibus conexi [barriere tariffarie] SRS n. 24; auf unberwindliche Barrieren stoen: offendere in limites insuperabiles [imbattersi nell'ostacolo di barriere insuperabili] SRS n. 24; in Personen und Institutionen eine Barriere schaffen, die nur schwer zu berwinden ist: condicionibus astringere personas et institutiones,

victu difficilibus [creare in persone e istituzioni un ostacolo difficile da superare] SRS n. 36; vd. Handelsbarrieren; Base patruelis [la cousine] Cat. 2212; Basis basis [la base] LN X-15; die Beziehungen auf eine vertragliche Basis stellen: pactiones legitime initae omnibus descriptis officiis easdem rationes moderentur [le relazioni siano rette da contratti regolari con obblighi recproci] PP n. 70; von der Basis her einen Proze der Bewutseinsbildung auslsen: operam educativam promovere capillarem [un'opera educativa capillare] Cfl n. 42; der Glaube gibt dem Leben eine neue Basis: fides novum fulcrum confert vitae [la faede conferisce alla vita una nuova base] SS n. 8; Basisgemeinde communitas a basi appellata [una comunit di base] EN n. 58; Basisgemeinschaften die neuen kirchlichen Basisgemeinschaften: novae communitates ecclesiales a basi [le nuove comunit ecclesiali di base] LC n. 69; Basisgruppe coetus a basi qui dicitur [un groupe de base] LN XI-15; Bauarbeiter aedificator [l'edile] LE n. 26 bauen construere [costruire] SS n. 35; Bauer agricola [il contadino] PP n. 27 Baulast onus (ecclesiae) aedificandae - CIC abr. can. 1469 1 Baumeister btr. operator [un artefice] LC n. 52; Baumeister des Friedens: operatores pacis [artefici di pace] LC n. 52; die Liebe ist die Baumeisterin der Gemeinschaft unter den Menschen und unter den Gemeinschaften: amor artifex est communionis inter personas interque Communitates [l'amore artefice di comunione tra le persone e tra le Comunit] UUS n. 21; Baumstamm arboris stipes - AAS 1983, 112 Baustelle opificii aedificatorii sedes [un cantiere edile] LE n. 9 Bauwerk aedificatio [un edificio] LG n. 6, aedificium [un edificio] Cfl n. 13; Bauwesen constructionum provincia [il settore delle costruzioni] LE n. 9 beabsichtigen in animo habere [avoir pour but] LN pr. beachten recte servare [osservare] IM n. 261; die Gesetze beachten vd. Gesetz; die Anordnung des Gerichts beachten: servare ordinationem tribunalis [osservare il regolamento del tribunale] CIC vig. can. 1602 3; die Frmlichkeiten des weltlichen Rechts beachten: sollemnitates iuris civilis servare [osservare le formalit del diritto civile] CIC vig. can. 1299 2; die oben dargestellten Grundstze mssen beachtet werden: necesse est mens attendat ad principia, quae supra sunt exposita - LA n. 31; nicht beachten: nihili

61

beachtlich
facere - CIC abr. can. 1952 2; man beachte aber, da: attendatur tamen, ut - AAS 1964, 881 beachtlich ein beachtlicher Teil: notabilis pars - CIC abr. can. 580 3; ein beachtlicher Fortschritt: notabilis progressio [un notevole passo avanti] UUS n. 44; Beachtung unter Beachtung von: respectus habeatur alicuius rei [pur respettando q.c.] RH n. 1; die strenge Beachtung der Gerechtigkeit: observantia iustitiae exacta [il rispetto rigoroso della giustizia] SRS n. 26; die Beachtung der Gesetze vd.: Gesetz; unter Beachtung der rechtlich vorgeschriebenen Frmlichkeiten: servatis sollemnitatibus iure praescriptis [osservate le formalit stabilite nel diritto] CIC vig. can. 1540 1; einer Sache die notwendige Beachtung schenken: necessariam considerationem intendere in aliquam rem [prestare la necessaria attenzione a q.c.] CA n. 38; Beamter publicus minister [il funzionario] PT 276, officialis, is [un officiale] CD n. 9, civitatis magistratus [il pubblico magistrato] CIC vig. can. 1548 2; ein unterer Beamter: officialis minor - DPM can. 5; die unteren Beamten: minoris ordinis administri [gli impiegati] DR 104; ein hherer Beamter: officialis maior - CIC abr. can. 1435 1; hhere und niedere Beamte: Officiales maiores et minores [gli Officiali maggiori e minori] IngrA; Beamter der Universtitt: officialis - Sap. c. ante Art. 36 bengstigend ein bengstigendes Gefhl: anxius sensus [un sentiment angoissant] LN VI-3; beanspruchen exigere [rivendicare] GS n. 9; sibi vindicare [pretendere] FeR n. 51; etwas (intellektuell) beanspruchen: contendere + aci [prtendre] LN X-9; Rechte beanspruchen vd.: Recht; seinen Reichtum fr sich allein beanspruchen: ad suum tantum usum divitias sibi deponere [riservare a suo esclusivo uso le ricchezze di cui dispone qc.] PP n. 48; er beansprucht, die geistige Wirklichkeit zu einem berflssigen Phnomen zu machen: sibi sumit veritatem supernaturalem ad quiddam supervacaneum redigere [pretende di ridurre la realt spirituale ad un fenomeno superfluo] LE n. 13; beanstanden nota censoria afficere [censurare] EV n. 23; beantragen instare ut [fare istanza perch] CIC vig. can. 1506, exigere ut [esigere che + cong.] CIC vig. can. 1624; eine Abnderung des Dekrets beantragen: recurrere ut decretum mutetur [ricorrere perch il decreto sia mutato] CIC vig. can. 1513 3; einen Dispens beantragen: dispensationem petere [chiedere la dispensa] CIC vig. can. 1699 1; beantworten eine Frage beantworten: responsionem reddere quaestioni - SD n. 18 beaufsichtigen vigilare pro [vigilare + acc.] DIM 56; invisere [visitare] CIC vig. can. 305 1 beauftragen delegare [delegare] IM n. 21; Pass. beauftragt sein, zu: officio astringi ad + grd. [avere la missione di] UUS n. 98; Pt. Pr. die beauftragende Behrde: auctoritas committens AAS 1966, 771; Pt. Pf. der beauftragte Richter iudex delegatus [il giudice delegato] CIC vig. can. 1442; Beauftragter deputatus [il deputato] SCo. n. 84, mandatarius [un mandatario] CIC vig. can. 310 Beauftragung commissio AAS 1966, 771, deputatio [un incarico] CIC vig. can. 230 2 [la deputazione] Cfl n. 23: Beauftragungsschreiben litterae deputationis - CIC abr. can. 314 bebauen die Erde bebauen: colere terram [coltivare la terra] LE n. 5, arva colere [coltivare le terre] CA n. 57; Bedacht mit Bedacht: cogitate - Sac. c. n. 58; consulto [volutamente] LG n.p. sub 2 bedacht bedacht auf: intentus ad [intento a] LG n. 28; auf etwas bedacht sein: propendere ad aliquid [orientarsi a q.c.] CA n. 39; Bedarf der lebensnotwendige Bedarf: summae necessitates [i bisogni elementari] MM 439; der objektive Bedarf: verae necessitates [le oggettive esigenze] LE n. 17; vd. Bedrfnis; bedauerlich deprecandum [deprecabile] UUS n. 2; bedauerliche Folgen: dolendi effectus [deplorevoli conseguenze] RH n. 6; einen bedauerlichen Irrtum begehen: miserandum errorem committere [incurir en una dolorosa ofuscacin] FiC 196 Bedauern attritio [l'attrizione] ReP n. 31; bedenken in animo defixum habere + aci [ricordarsi che] DR 88; seine schmerzliche Vergangenheit neu bedenken: recognoscere acerba sua praeterita [riconsiderare il suo doloroso passato] UUS n. 2; Bedenken ohne Bedenken: incunctanter [senza alcuna esitanza] DV n. 19 Bedenkzeit induciae ad deliberandum - CIC abr. can. 1122 1; induciae ad respondendum [un intervallo di tempo per rispondere] CIC vig. can. 1145 1; eine angemessene Bedenkzeit gewhren: congruum temporis spatium ad deliberandum concedere AAS 1966, 780; nach fruchtlosem Ablauf der Bedenkzeit: si induciae inutiliter praeterlabantur [trascorso inutilmente l'intervallo] CIC vig. can. 1145 1; bedeuten dies bedeutet: cuius sententiae vis est haec [il che signfica] PT 289; dasselbe bedeuten: idem valere [essere equivalente] HG 566; was bedeutet in diesem Fall communio"?: quid communio in hac re sonat? [che cosa vuol dire in questo caso: comunione?] Cfl n. 19; bedeutend significans [significativo] FeR n. 14; bedeutende Entwicklungen: praestantes progressus [importanti sviluppi] FeR n. 76; bedeutsam significans [significativo] LE n. 2; nicht weniger bedeutsam sein: haud minoris signi ac

62

Bedeutung
momenti esse [essere non meno significativo] OA n. 41; Bedeutsamkeit sie alle haben eine eigene und einzigartige Bedeutsamkeit: omnes propriam et singularem habent eloquentiam [tutti hanno una propria e singolare eloquenza] UUS n. 24; Bedeutung [1] eines Wortes: in demselben Sinn und immer in derselben Bedeutung: eodem sensu eademque semper sententia - D-H n. 3541; + Subst. das Verhltnis von Bedeutung und Wahrheit: necessitudo inter significationem et veritatem [il rapporto tra il significato e la verit] FeR n. 94; + Adj. [A] in abgeleiteter und sekundrer Bedeutung: sensu derivato et secundario [in un senso derivato e secondario] LC n. 75; der Ausdruck hat offensichtlich eine analoge Bedeutung: verbum significationem hic habent aperte analogicam [l'espressione ha un significato evidentemente analogico] ReP n. 16; [E] die eigentliche Bedeutung: propria significatio verbi [il significato proprio della parola] CIC vig. can. 17, sensus proprius et primus [il senso proprio e primario] LC n. 75; die eigentliche Bedeutung der Worte: propria verborum significatio [il significato proprio delle parole] CIC vig. Can. 36 1; die etymologische Bedeutung: sensus etymologicus [le sens tymologique] Cat. 2515; [K] wir verwenden dieses Wort in seiner klassischen Bedeutung: vocabulum vi sua classica adhibemus [diciamo nel significato classico della parola] QA 193; [N] man gibt ihnen eine neue Bedeutung: sub iisdem novus subicitur sensus [on leur attribue une signifcation nouvelle] LN X-9; [O] die objektive Bedeutung eines Wortes: verbi vis congruens cum rebus ipsis [il valore obiettivo di un vocabolo] SRS n. 14; [U] in bertragener Bedeutung: translata significatione [nel valore figurativo] DAS 311, translata verborum significatione [in senso figurato] DAS 311 [metaforicamente] MC 234; dieses Wort hat in den heiligen Schriften unterschiedliche Bedeutungen: in Sacris Scripturis huic voci diversae subiciuntur significationes - AAS 1979, 941; die ursprngliche Bedeutung: significatio primigena [il significato originario] FC n. 8; [V] dieser Ausdruck und der zugrunde liegende Begriff haben verschiedene Bedeutungen: haec vox et notio, quae ei subiacet, sane varias habent significationes [l'espressione e il concetto, che ad essa sotteso, hanno invero diverse significati] ReP n. 16; die volle Bedeutung: ultima significatio [la porte ultime] Cat. 444; in der vollen Bedeutung des Wortes: plena atque integra verbi significatione [secondo il pieno ed integrale significato della parola] MC 207, secundum propriam plenamque verbi significationem [nel pieno senso della parola] LE n. 13; [Z] eine zweifelhafte Bedeutung: dubius intellectus - D-H 1407; Bedeutung [2] einer Sache, eines Geschehens: significatio [il significato] HG 565, momentum [l'importanza] GS n. 7; [il rilievo] RH n. 11 [la portata] LC n. 2; + von von Bedeutung ist, da: significans est + aci [ significativo + cong.] MD n. 11; von Bedeutung sein fr etwas: pondus habere ad aliquid [essere rilevante in ordine a q.c.] VS n. 37; + ohne ohne Bedeutung: significatione exutus [spoglio di significato] DoI n. 17; + Subst. die Bedeutung der menschlichen Arbet: pondus operis hominum [l'importanza del lavoro umano] TMA n. 22; die Bedeutung der Liturgie: significatio liturgiae [il significato della liturgia] UUS n. 45; die Bedeutung des geistlichen Dienstes: momentum ministerii sacri [l'importanza del ministero sacro] CIC vig. can. 233 1; die Bedeutung des Geschfts: gravitas negotii [la gravit dell'affare] CIC vig. can. 127 3; wegen der Bedeutung der Sache: propter rei gravitatem - AAS 1972, 245; im Bewutsein der Bedeutung der Sache: cum momenti conscientia - SLL 343; Texte von grter Bedeutung: textus maximi ponderis [testi della massima importanza] UUS n. 13; + Adj. [A] Fragen von allergrter Bedeutung: summi ponderis quaestiones [questioni della massima importanza] VS n. 4; von allgemeiner Bedeutung: momentum universale prae se ferens [di importanza veramente universale] SCo. n. 111, cui inest pondus generale [di portata generale] LE n. 1; [B] die besondere Bedeutung dieses Ereignisses: propria huius eventus significatio [la signification spcifique de l'vnement] LN IV-3; einer Sache besondere Bedeutung beimessen: alicui rei peculiare tribuere momentum [dare una particolare importanza a q.c.] ReP n. 26; dies ist von besonderer Bedeutung fr die Kirche: id ipsum peculiarem vim habet pro Ecclesia [ci riveste un particolare significato per la Chiesa] Iuv. n. 1; [E] in seiner eigentlichen Bedeutung: ex sua essentiali significatione [nel suo significato essenziale] MD n. 9; entscheidende Bedeutung: vis decretoria atque momentum [l'importanza decisiva] LE n. 13; entscheidende Bedeutung haben: praegrande momentum habere [essere di importanza decisiva] LE n. 1, significationem terminalem habere [possedere un significato definitivo] LE n. 6; von entscheidender Bedeutung sein: vim habere decretoriam atque momentum [avere un'importanza decisiva] LE n. 13; einer Sache die erste Bedeutung einrumen: rei primarium momentum tribuere [attribuer qc. l'importance premire] LN pr.; [F] fundamentale Bedeutung: primarium momentum [un'importanza fondamentale] LE n. 21; [G] von nicht geringer Bedeutung: haud parvi momenti [di non pccola importanza] SRS n. 3; groe Bedeutung erlangen: magnum pondus habere [assumere grande importanza] SRS n. 33; von groer Bedeutung fr unser Leben: magni momenti pro nostra vita [d'une grande porte

63

Bedeutungsgehalt
pour notre vie] Cat. 268; es ist von grter Bedeutung: res maximi momenti est [ di suprema importanza] DIM 51; summi refert, ut [ di somma importanza, che ] FC n. 78; von grter sozialer Bedeutung: quae summum prae se ferunt momentum sociale [di maggiore rilevanza sociale] LE n. 18; von grundlegender Bedeutung sein: induere primarium momentum [rivestire una importanza fondamentale] LE n. 21; dies ist von grundlegender Bedeutung: hoc summi profecto interest [ci di fondamentale importanza] MD n. 27; von grundlegender Bedeutung ist hierbei: momentum vero praecipuum prae se hac de re fert [un'importanza fondamentale ha al riguardo] MD n. 23; eine grundlegende und entscheidende Bedeutung: momentum primarium et decretorium [un'importanza fondamentale e decisiva] LE n. 3; [O] das Thema hat eine kumenische Bedeutung: quaestio ostendit momentum oecumenicum [il tema ha una portata ecumenica] LC n. 2; [P] die politische Bedeutung: momentum politicum [l'importanza politica] AA n. 12; in seiner positiven Bedeutung: pro sua positiva significatione [dans sa signification positive] LN IX-9; [R] rechtliche Bedeutung: momentum iuridicum [una rilevanza giuridica] CIC vig. Can. 535 3; [T] es ist von tiefer Bedeutung: magni momenti est [ profondamente significativo] ReP n. 20; voll tiefer Bedeutung: altae significationis plenus [carico di un grande significato] LE n. 6; [V] vielfltige Bedeutung haben: multiplici significatione commendari [rivestire un molteplice significato] Iuv. n. 1; einer Sache vorrangige Bedeutung zuerkennen: rei momentum agnoscere primi ordinis (reconnatre qc. une importance primordiale] Cat. 2064; einem Ereignis vorrangige Bedeutung zumessen: maius pondus aidicere aliqui eventui [accorder une importance majeure un vnement] LN X-5; seine volle Bedeutung erreichen: plenam suam significationem attingere [raggiungere il suo pieno significato] LC n. 49; seine volle Bedeutung gewinnen: plenum suum intellectum consequi [acquistare pieno significato] EV n. 1; [W] die wahre Bedeutung: germana significatio [il vero significato] EV n. 97; von weltweiter Bedeutung: vim habens in universo mundo [di portata mondiale] SRS n. 26; + Vb. [B] einer Sache Bedeutung beimessen: momentum tribuere alicui rei [dare importanza a q.c.] LE n. 7; [E] die Bedeutung einben: momentum amittere [perdere limportanza] SRS n. 9; [H] Bedeutung haben fr etwas: pondus habere ad aliquid [avere rilievo per q.c.] FeR n. 76; [S] die Bedeutung schwchen: vim elevare [togliere la forza] DI 4; [V] die Bedeutung verringern: extenuare significationem [redurre il significato] HG 565; die christliche Bedeutung der Armut verstehen: concipere vim christianam paupertatis [concevoir la signification chrtienne de la pauvret] LN III-3; [U] an Bedeutung alle anderen bertreffend: quae nostris hisce diebus tanti intersunt quanti interesse possunt [che attualmente supera tutte le altre per la sua vitale importanza] DR 100; [Z] einer Sache Bedeutung zumessen: multum deferre alicui rei - CIC abr. can. 105; einer Sache besondere Bedeutung zumessen: alicui rei peculiare momentum tribuere [attribuire una speciale importanza a q.c.] Iuv. n. 1; vorrangige Bedeutung zumessen: maius pondus adicere alicui rei [accorder une importance majeure qc.] LN X-5; Bedeutungsgehalt die neuen Bedeutungsgehalte der Arbeit: novae significationes laboris humani [i nuovi significati del lavoro umano] LE n. 2; Bedeutungsinhalt eindeutige Bedeutungsinhalte ableiten von: sensus univocos eruere ex [dedurre significati univoci da] DoI n. 18; Bedeutungslosigkeit inanitas [insignificanza] VS n. 106; sich selbst zur Bedeutungslosigkeit verurteilen: semet ipsum multare abiectione [condannare se stesso all' insignificanza] EV n. 48; bedeutungsreich eine bedeutungsreiche Geste: actio abundans significatione [un gesto ricco di significato] UUS n. 72; bedeutungstrchtig significans [significativo] FeR n. 84, significativus [significativo] Cfl n. 51; Bedeutungsunterschiede discrimina significationis LA n. 52; Bedeutungsvielfalt significationum multitudo [la molteplicit di significati] DC n. 2; bedeutungsvoll es ist bedeutungsvoll: significans res est [ significativo] UUS n. 89; es ist sehr bedeutungsvoll: est res significantissima [risulta quanto mai significativo] ReP n. 4; bedienen eine Maschine bedienen: attendere ad machinam [attendere alla macchina] LE n. 5; refl. der Papst bedient sich der Behrden der rmischen Kurie: Romanus Pontifex utitur Romanae Curiae Dicasteriis [il Romano Pontfice si avvale dei Dicasteri della Curia Romana] CD n. 9 bedingen sich gegenseitig bedingen: ab invicem pendere [essere interdipendenti] GS n. 25, invicem se praesupponere [presupporsi a vicenda] DC n. 25; Pt. Pf. bedingt sein: temperari [venire condizionato] FC n. 30; das Kapital bedingt die Arbeit der Menschen: opes capitales laborem hominis condicionibus astringunt [il capitale condiziona il lavoro dell'uomo] LE n.13; bedingt sub condicione [sotto condizione] CIC vig. can. 1743 Bedingtheit die kulturelle Bedingtheit aller sittlichen Normen: omnium moralium normarum culturalis coercitio [il condizionamento culturale di ogni norma morale] VS n. 47; Pl. causae condicionesque [i condizionamenti] LE n. 17; die kulturellen Bedingheiten dieser Zeit: condiciones culturales illius temporis [i condizionamenti culturali del momento]

64

bedrohen
TMA n. 35; die zahlreichen Bedingtheiten, von denen die Freiheit des einzelnen Menschen abhngt: innumerabiles condiciones inter quas singulorum hominum operari debet libertas [gli innumerevoli condizionamenti, in mezzo ai quali la libert del singolo uomo si trova ad operare] CA n. 25; offenen und verborgenen Bedingtheiten ausgesetzt sein: condicionibus adstringi apertis abditisque [essere esposto a condizionamenti aperti od occulti] CA n. 46; Bedingung [1] allg. + unter unter diesen Bedingungen: his positis condicionibus [a queste condizioni] LC n. 69, his impletis condicionibus [a queste condizioni] ReP n. 26; nur unter bestimmten Bedingungen: quamvis quaedam insint condiciones [pur a certe condizioni] EV n. 70; unter einschrnkenden Bedingungen: condicionibus adstrictus [soggetto a condizionamenti] LC n. 31; unter entsprechenden Bedingungen: opportunis servatis condicionibus [alle opportune condizioni] LE n. 14; unter sehr schweren Bedingungen: versantes in condicionibus difficillimis [in condizioni molto difficili] LC n. 98; + Subst. Bedingungen fr ein menschenwrdiges Leben: condiciones humanae personae dignae [condizioni di vita degne della persona umana] LC n. 88; + Adj. [A] von ueren Bedingungen abhngen: dependere ab externis [dipendere da fattori esterni] GS n. 44; [B] bessere Bedingungen schaffen: inducere aptiores condiciones ad ... [creare delle condizioni migliori per ...] LC n. 31; [G] die geschichtlichen Bedingungen: rerum gerendarum condiciones [le esigenze storiche] SP 431; gnstige Bedingungen schaffen: propitias suppeditare condiciones [creare condizioni propizie] DH n. 6; [M] menschenunwrdige Bedingungen: condiciones indignae plane homine [des conditions indignes de l'homme] LN XI-10; [N] die naturgegebenen, geschichtlichen, politischen und sonstigen Bedingungen: condiciones naturales, historicae, civiles, et aliae [i condizionamenti naturali, storici, civili ecc.] LE n. 18; eine notwendige Bedingung: condicio pernecessaria [una condizione indispensabile] OA n. 40; necessaria condicio [una condizione necessaria] LC n. 26; die notwendigen Bedingungen erfllen: condiciones implere necessarias [verificare le condizioni necessarie] CA n. 46; + Vb Bedingungen schaffen: condiciones ponere, ut [creare condizione affinch + cong.] LC n. 84; Bedingungen unterworfen sein: condicionibus astringi [essere condizionato] ReP n. 16; vd.: Arbeitsbedingungen; Grundbedingung; Bedingung [2] jur. condicio [la condizione] CIC vig. can. 42; + Subst. eine Bedingung, die in der Vergangenheit liegt: condicio de praeterito [una condizione passata] CIC vig. can. 1102 2; eine Bedingung, die in der Gegenwart liegt: condicio de praesenti [una condizione presente] CIC vig. can. 1102 2; eine Bedingung, die sich auf die Zukunft bezieht: condicio de futuro [una condizione futura] CIC vig. can. 1102 2; + Adj. eine ausdrckliche Bedingung: condicio adscripta [una condizione espressa] RN 661; eine fundamentale Bedingung: essentiale praesuppositum [un fondamentale presupposto] Cfl n. 17; die Bedingungen sind gegeben: condiciones dantur [ricorrono i condizioni] CIC vig. can. 961 2; eine stillschweigende Bedingung: condicio tacita [una condizione sottintesa] RN 661; eine wesentliche Bedingung: condicio essentialis [una condizione essenziale] CIC vig. can. 42; + Vb. einem Verwaltungsakt eine Bedingung beifgen: condicionem apponere in actu administrativo [apporre una condizione nell'atto amministrativo] CIC vig. can. 41, condicionem adicere in actu administrativo [aggiungere una condizione nell'atto amministrativo] CIC vig. can. 39; solange diese Bedingung nicht eintritt: usque dum haec condicio non habeatur [finch questa condizione non sar attuata] DR 72; die Bedingung erfllen: condicionem implere [adempiere la condizione] CIC vig. can. 42; die Bedingungen sind erfllt: condiciones adimpletae sunt [le condizioni sono adempiute] CIC vig. can. 41; die Bedingungen festlegen, die zur Gltigkeit und Erlaubtheit von Rechtsgeschften erforderlich sind: condiciones statuere ad validitatem liceitatemque negotiorum requisitae [determinare le condizioni richieste per la validit e la liceit degli atti] CIC vig. can. 506 1; bedingungslos nulla posita condicione ReP n. 6, nulla inducta condicione [incondizionato] EV n. 77; die bedingungslose Achtung: absoluta observantia [il rispetto incondizionato] VS n. 90; bedrngen premere [assillare] CD n. 13, [travagliare] HV n. 19; die Christen bedrngen: ingruere in Christianum nomen - FR 137; Pass. von Furcht und Verzweiflung bedrngt sein: timore ac desperatione sollicitari [essere minacciato dalla paura e dalla desperazione] ReP n. 22; Pt. Pr. eine bedrngende Frage: urgens quaestio [une question pressante] Cat. 309; Pt. Pf. in uerst bedrngter Lage: in impeditissimis rebus constituti - AAS 1949, 43 bedrohen minitari - QAM 370; Pt. Pf. bedroht sein: urgeri [essere minacciato] RH n. 15, minis premi [essere minacciato] EV n. 77; ernstlich bedroht sein: serio pericolo exponi [essere seriamente compromesso] SRS n. 14, sich bedroht fhlen: minationibus subici [sentirsi minacciato] EV n. 32; bedrohtes Leben: vita minis vexata [situazioni di vita minacciata] EV n. 41; eine solche Existenz wre stets von Angst und Furcht bedroht: eiusmodi exsistentia metu et anxietate infestaretur [una smile esistenza sarebbe minacciata costantemente dalla paura e dallangoscia] FeR n. 28;

65

bedrohlich
bedrohlich Adj. bedrohliche Willkr: minax arbitrium [larbitrio minaccioso] EV n. 39; Adv. minaciter [minacciosamente] DR 67; Bedrohung tentamina minacia [le minacce] DR 66, minae [le minacce] LE n. 1, minatio [la minaccia] SS n. 35; + Subst. [A] die Abwehr einer Bedrohung: responsio minationibus alienis facta [la risposta a una minaccia altrui] CA n. 23; [L] Bedrohung des Lebens: minatio vitae [la minaccia per la vita] FeR n. 18; minationes [le minacce] CA n. 36; die Bedrohungen des Lebens: minationes in vitam [le minacce alla vita] EV n. 26; die Bedrohungen gegen das Leben: minae adversus vitam [le minacce contro la vita] EV n. 73; [Z] die Situation ist beladen mit Bedrohungen fr die Zukunft: rerum adiuncta in posterum multa pericula portendunt [la situazione gravida di minacce per l'avvenire] PP n. 64; ein Zustand der Bedrohung: minax condicio [uno stato di minaccia] RH n. 15; + Adj. unter stndiger Bedrohung stehend: minae constanter impendent [ tenuto sotto costante minaccia] SRS n. 38; die wechselseitige Bedrohung: mutuae minae [una minaccia reciproca] LC n. 15; + Vb. die Bedrohung vermehren: minas augere [aumentare le minacce] LC n. 15; bedrcken inique opprimere [opprmere] PT 282; der Mangel an Arbeitspltzen bedrckt in vielfltiger Weise die Jugend der ganzen Welt: operis faciendi penuria multis modis iuveniles generationes totius mundi premit [la mancanza di posti di lavoro travaglia in forme diverse le giovani generazioni di tutto il mondo] Iuv. n. 12; Pt. Pr. bedrckende Sorgen: sollicitudines animum exagitantes [angosciose inquietudini] RH n. 15; in bedrckender Wiederholung: cum deprimente quadam repetitione [con avvilente ripetizione] EV n. 7; bedrfen der Besttigung bedrfen: indigere confirmatione [necessitare di conferma] CIC vig. can. 179 1; indigere ratihabitione AAS 1967, 96; Bedrfnis Sg. necessitas [il bisogno] RH n. 18, indigentia - D-H n. 3477; + sein es ist mir ein Bedrfnis: quaedam me tenet necessitas + grd. [sento il bisogno di] NMI n. 2; Bedrfnisse res necessariae [la necessit] DI 6, res ad vitae usus necessariae [i bisogni della vita] RN 661, necessitates, um [le necessit] CIC vig. can. 231 2; [i bisogni] SRS n. 22; + befriedigen die Bedrfnisse befriedigen: necessitates explere [soddisfare i bisogni] RN 644, necessitatibus satisfacere [soddisfare ai bisogni] QA 202 [soddisfare alle necessit] LE n. 4 [appagare i bisogni] LE n. 13, necessitatibus occurrere [affrontare i bisogni] PO n. 21, necessitatibus providere [provvedere alle necessit] CIC vig. can. 231 2, necessitatibus subvenire [provvedere alle necessit] QA 200 [sovvenire alle necessit] CIC vig. can. 222 1, necessitates expedire [risolvere le necessit] SRS n. 44, necessitates explere [il soddisfacimento dei bisogni] CA n. 19, necessitatibus satis facere [soddisfare i bisogni] CA n. 31, necessitatibus respondere [rispondere ai bisogni] CA n. 34; die materiellen Bedrfnisse befriedigen: corporeis necessitatibus satisfacere [soddisfare le necessit materiali] SRS n. 10; die menschlichen Bedrfnisse befriedigen: satiare necessitates humanas [il soddisfacimento dei bisogni umani] CA n. 36; die menschlichen Bedrfnisse gebhrend befriedigen: humanis necessitatibus iuste satisfacere [soddisfare i bisogni umani debitamente] CA n. 35; der Mensch arbeitet, um die Bedrfnisse seiner Familie zu befriedigen: homo laborat ut necessitatibus subveniat familiae suae [l'uomo lavora per sovvenire ai bisogni della sua famiglia] CA n. 43; die primren Bedrfnisse befriedigen: praecipuis necessitatibus vitae consulere [soddisfare i bisogni primari] OA n. 9; ein Bedrfnis wahrnehmen und befriedigen: necessitatem intellegere eandemque explere [intuire e soddisfare un bisogno] CA n. 32; menschliche Bedrfnisse, die unbefriedigt bleiben: humanae necessitates quae non satiatae manent [bisogni umani che rimangono insoddisfatti] CA n. 34; + Subst. Bedrfnissen Rechnung tragen: necessitatibus obviam ire [dare risposta ai bisogni] Cfl n. 41; die Bedrfnisse der Wirtschaft: necessitates oeconomicae procurationis [i bisogni dell'economia] SRS n. 22; die Entdeckung neuer Bedrfnisse und neuer Mglichkeiten, sie zu befriedigen: deprehendendae novae necessitates novaeque viae satisfaciendi eis [individuare nuovi bisogni e nuove modalit per il loro soddisfacimento] CA n. 36; + Adj. die fundamentalen menschlichen Bedrfnisse: fundamentales humanae necessitates [i bisogni umani fondamentali] CA n. 34; gesteigerte Bedrfnisse: adauctae necessitates [aumentate esigenze] GS n. 63; knstliche Bedrfnisse: artificiosae necessitates [necessit artificiali] SRS n. 29; die primren Bedrfnisse: praecipuae necessitates [i bisogni primari] MM 435; die tieferen Bedrfnisse der menschlichen Person: personae humanae maximae necessitates [le necessit della persona umana pi profonde] SRS n. 33; die wirklichen Bedrfnisse: necessitates quae habentur [le reali necessit] SRS n. 44; seine Bedrfnisse sind bescheiden: pauca sunt eius postulata [i suoi bisogni sono pochi] CA n. 36; sekundre Bedrfnisse: secundariae necessitates [i bisogni secondari] CA n. 41; + Vb. auf vielfltige Bedrfnisse antworten: variis respondere necessitatibus [corrispnadere a esigenze diverse] Cfl n. 29; Bedrfnisse ausfindig machen: necessitates explorare [andare alla scoperta dei bisogni] EV n. 90; die eigenen Bedrfnisse deutlich machen: suas necessitates significare [prospettare i propri bisogni] SRS n. 39; den Bedrfnissen entgegenkommen: necessitatibus occurrere - LA n. 5; einem menschlichen Bedrfnis entsprechen: exigentiae

66

befinden
humanae respondere [corrispondere all'esigenza umana] AA n. 18; falsche Bedrfnisse erzeugen: falsas necessitates parere [creare delle necessit fittizie] CeP n. 60; neue Bedrfnisse entstehen: novae necessitates oriuntur [insorgono nuovi bisogni] CA n. 36; das Bedrfnis verspren zu: animadvertere necessitatem + grd. [sentire lesigenza di] VS n. 8; Sent. Jeder nach seinen Fhigkeiten, jedem nach seinen Bedrfnissen: unusquisque pro suis viribus laborem impertiat suum, pro suisque necessitatibus opes recipiat [ciascuno d secondo le sue forze e riceve secondo i suoi bisogni] DR 71; Bedrfnisbefriedigung die Art und Weise der Bedrfnisbefriedigung: modi ad usus sedandos [le modalit del soddisfacimento dei bisogni] CA n. 41; bedrftig egens [bisognoso] CA n. 57; Subst. der Bedrftige: egenus [il bisognoso] CA n. 58; die Schwachen und Bedrftigen: multitudo egena [i deboli e i bisognosi] RN 659; die am meisten Bedrftigen: egentiores [i pi bisognosi] MD n. 21; Bedrftigkeit indigentia [i bisogni] RN 668 beeidigen den Zeugen beeidigen: testi deferre iuramentum [far giurare il testimone] CIC vig. can. 1562 2 beeindrucken oculos ferire [colpire] FeR n. 16, permovere [impressionare] EN n. 69, animum permovere [colpire] DC n. 24; Pt,. Pr. auf beeindruckende Weise: permoventi modo [in modo toccante] SS. n. 28; beeinflussen afficere aliquid [incidere su q.c.] PT 291 [influire su di q.c.] FeR n. 71; influxum exercere [influire su] GS n. 5, momentum habere ad aliquid [influire su q.c.] LE n. 17, aliquid insidere in animis [incdere in] FC n. 76; jemanden beeinflussen: aliquem movere [muovere qc.] IM n. 1; sich beeinflussen lassen: temperari [lasciarsi condizionare] FeR n. 55; sich nicht von irdischen Erwgungen beeinflussen lassen: non terrenis opinationibus moveri [non lasciarsi influenzare da terrene considerazioni] SP 420; Beeinflussung impulsio [la sollecitazione] EV n. 59; subornatio [la subornazione] CIC vig. can. 1600 1 sub 2; beenden die Aufgabe des Ausschusses ist beendet: commissio a suo munere cessat - AAS 1982, 1204 Beendigung nach Beendigung seines Dienstes: post expletum munus [al termine del suo incarico] CIC vig. can. 540 3; beengt beengte Wohnverhltnisse: domicilii angustiae [la ristretezza degli spazi abitativi] EV n. 94; beerdigen sepelire corpus [sepellire il corpo] CIC vig. can. 1176 3, tumulare [tumulare] CIC vig. can. 1180 1 Beerdigung humatio - ACS 13 Beerdigungsritus ritus funeris [il rito funebre] LG n. 29; befhigen jemanden befhigen: aliquem congruum efficere [rendere capace] FeR n. 48; Pt. Pf. rechtlich befhigt zu: iure habilis ad [abilito giuridicamente a q.c.] CIC vig. can. 1057 1; befhigt zur Arbeit: habilis ad laborem [capace del lavoro] LE pr.; befhigt werden zur Teilnahme am sozialen Leben: conformari ad vitam socialem participandam [essere preparato a partecipare alla vita sociale] CIC vig. can. 795 Befhigung die Befhigung haben zu: aptitudine gaudere ad [avere la capacit per] LG n. 33; die entsprechenden Befhigungen haben: congruis qualitatibus praeditus esse - AAS 1986, 483 befangen suspectus [sospetto] CIC vig. can. 1624; den Richter fr befangen halten: iudicem suspectum existimare [ritenere sospetto il giudice] CIC vig. can. 1624; im Irrtum befangen sein: errore veritatis captus esse [l'errore] PT 299 Befangenheit suspicio [il sospetto] CIC vig. can. 1445 1; Einwendung der Befangenheit: exceptio suspicionis [l'eccezione di sospetto] CIC vig. can. 1445 1; befassen sich mit etwas befassen: incumbere ad aliquid - SQC 657; sie befassen sich mit Dingen, die ihnen nicht zustehen: non suas sibi partes assumunt - S. chr. 399 Befehl nach den Befehlen des Gewissen leben: vivere ad conscientiae praescripta [vivir en conformidad con los dictamenes de su conciencia] FiC 196; ein strenger Befehl: mandatum severum [una consegna esigente] FC n. 85 befehlen jemandem etwas befehlen: imponere aliquid alicui [imporre a una persona qualcosa da fare] CIC vig. can. 49; Pt. Pr. das Urteil des Gewissens hat befehlenden Charakter: conscientiae iudicium vim imperiosam habet [il giudizio della coscienza ha carattere imperativo] VS n. 60; Befehlsempfnger stummer Befehlsempfnger: ad iussa tacite exsequenda natus [un silenzioso esecutore] MM 424; Befehlsgewalt potestas imperandi [il potere di comandare] LP 601, imperandi facultas [l'autorit] PT 270 Befehlshaber qui rei militari praeest [il supremo comandante militare] GS n. 80 befinden + als jemanden als geeignet befinden: aliquem idoneum reperire [riconoscere qc. idoneo] CIC vig. can. 163; als geeignet befunden werden: idoneus reperiri [risultare idoneo] CIC vig. can. 228 1 + gem gem den ordentlichen Zustndigkeitsregeln befinden: videre secundum ordinarias competentiae normas [esaminare secondo le norme ordinarie della competenza] CIC vig. can. 1413 sub 2; + sich wir befinden uns vor einem seltsamen

67

beflecken
Phnomen: insolita res spectatur [ci troviamo di fronte ad uno strano fenomeno] SRS n. 26; + ber ber die Nichtigkeitsklage befinden: videre de querela nullitatis [esaminare la querela di nullit] CIC vig. can. 1624, ber die Beschwerde befinden: videre de recursu [esaminare il ricorso] CIC vig. can. 1733 3; beflecken funestare - QC 2, maculare [macchiare] AA n. 8; sich beflecken: se commaculare - CIC abr. can. 119; beflissen die beflissene Erwartung: studiosa exspectatio [l'attesa premurosa] EV n. 45; befolgen prosequi aliquid [osservare q.c.] CIC vig. can. 212 1; die Entscheidung des Bischofs befolgen: adhaerere sententiae Episcopi [aderire al giudizio del Vescovo] LG n. 25; die Befehle befolgen: stare mandatis [attenersi alle disposizioni] CIC vig. can. 684 5 Befolgung die Befolgung der Gesetze vd. Gesetz; befrdern einen Kleriker befrdern: clericum promovere - CIC abr. can. 960 3 Befrderung promotio - CIC abr. can. 1435 1 befragen jemanden ber etwas befragen: aliquem percontari de aliqua re [por la domanda a qc.di q.c. ] VS n. 7; die nicht getaufte Partei befragen, ob : interpellare partem non baptizatam, an ... [interpellare la parte non batezzata, se ...] CIC vig. can. 1144 1; ohne den Heiligen Stuhl zu befragen: inconsulta Apostolica Sede - Syll. V n. 31 Befragung interpellatio [l'interpellazione] CIC vig. can. 1144 2; die Befragung der Parteien, der Zeugen und der Sachverstndigen: excussio partium, testium, peritorum [l'escussione delle parti, dei testimoni e dei periti] CIC vig. can. 1663 2; diese Instruktion ist die Frucht einer umfangreichen Befragung: haec Instructio fructus est latae consultationis [la presente instruzione frutto di vasta consultazione] DoV prn befreien sich von Gott befreien: se expedire ex Deo [liberarsi da Dio] LC n. 40; das gerichtliche Gestndnis einer Partei befreit die anderen von der Beweislast: confessio iudicialis unius partis ceteras relevat ab onere probandi [la confessione giudiziale di una parte libera le altre parti dall'onere della prova] CIC vig. can. 1536 1; jemanden von aller ungerechten Diskriminierung befreien: ab omni iniquo discrimine aliquem expedire [liberare qc. da tutto ci che rappresenta un'ingiusta discriminazione] QDAP n. 15; jemanden von Verpflichtungen befreien: exonerare aliquem ab obligationibus [esonerare qc. dagli obblighi] CIC vig. can. 687; Pt. Pr. die befreiende Kraft: virtus liberatrix [la forza liberatrice] LC n. 1; die befreiende Tat: opus liberationis [l'azione liberatrice] LC n. 44; Pt. Pf. befreit von: immunis a CIC abr. can. 121; von den Gelbden befreit: liberatus a votis - CIC abr. can. 640 1; die Vernunft wird aus der Gebrechlichkeit und den aus dem Ungehorsam der Snde herrhrenden Grenzen befreit: ratio eximitur a fragilitate et a limitatione quae ex peccati commissione proveniunt [la ragione viene liberata dalle fragilit e dai limiti derivanti dalla disobbedienza del peccato] FeR n. 43; Befreier liberator [il liberatore] LC n. 43; Befreiung liberatio [la liberazione] LC n. 1, die Befreiung von der Ausbung von Aufgaben und ffentlichen mtern, die dem klerikalen Stand fremd sind: exemptio ab exercendis muneribus et publicis civilibus officiis a statu clericali alienis [l'esenzione dall'esercitare incarichi e pubblici uffici civili estranei allo stato clericale] CIC vig. can. 289 2; im Namen der Befreiung des Volkes: sub titulo liberationis populi [au nom de la libration du peuple] LN XI-10; Befreiungsbewegung die moderne Befreiungsbewegung: motus modernus liberationis [il moderno movimento di liberazione] LC n. 8; Pl. liberationis motus [les mouvements de libration] LN IV-1; Befreiungskampf der Befreiungskampf der Armen: certamem pauperum ad propriam liberationem [la lutte des pauvres pour leur libration] LN X-9; der organisierte Befreiungskampf: constituta contentio liberatrix [la lutte libratrice organise] LN IX-12; Befreiungskmpfer qui proeliatur pro politica liberatione [un combattente per la liberazione] SS n. 4; Befreiungsproze processus liberationis [il processo di liberazione] LC ante n. 5; ein erfolgreicher Befreiungsproze: liberationis processus qui peractus est [un processo di liberazione portato a termine] LC n. 31; Befreiungstat liberans eventus [l'vnement librateur] Cat. 2057; Befreiungstheologie theologia liberationis [la thologie de la libration] LN III-2; befriedigen Bedrfnisse befriedigen vd. Bedrfnis; die Glubiger befriedigen: satisfacere creditoribus - CIC abr. can. 122; Pt. Pr. eine befriedigende Antwort: responsio consentanea [una risposta appagante] FeR n. 17 Befriedigung die Befriedigung der Begierden und Instinkte: libidinum voluptatumque satisfactio [la soddisfazione egoistica dei desideri e istinti] EV n. 23; die Befriedigung einer Neigung: expletio propensionis - AAS 1986, 544; persnliche Befriedigung: oblectamentum quo homo fruitur [la soddisfazione personale] LE n. 5; etwas mit Befriedigung feststellen: aliquid animadvertere cum laetitia [constatare con soddisfazione] UUS n. 43; Befriedung conciliatio mutua animorum [la pacificazione] ASS 15, 594, pacificatio [la pacification] MG 9 befremdlich quod mentem perturbat [sconcertante] NMI n. 18;

68

Begabung
befruchten das Ei befruchten: fecundare ovum QDAP n. 12; von dem Augenblick an, in dem die Eizelle befruchtet ist: simul atque ovum fecundatum est [dal momento in cui l'ovulo fecondato] QDAP n. 12; Befruchtung fecundatio [la fecondazione] QDAP n. 13, seminatio [la fecondazione] EV n. 14; mit der Befruchtung beginnt das Abenteuer eines menschlichen Lebens: ab ipsa fecundatione iniit mirificus cursus cuiusdam vitae humanae [fin dalla fecondazione iniziata l'avventura di una vita umana] QDAP n. 13; heterolog heterologe knstliche Befruchtung ist die Technik, die darauf ausgerichtet ist, eine menschliche Empfngnis herbeizufhren und zwar durch die In-vitro-Begegnung von Keimzellen, die midestens von einem Spender stammen, der von den in der Ehe verbundenen Gatten verschieden ist: fecundatio artificialis heterologa est ars technica in qua conceptus humanus expetitur per concursum gametum in vitro qui, saltem ex una parte, e donatore proveniant, qui non sit e numero coniugum, qui matrimonio iunguntur [la fecondazione artificiale eterologa la tecnica volta a ottenere un concepimento umano attraverso l'incontro in vitro di gameti prelevati almeno di un donatore diverso dai due sposi uniti in matrimonio] DoV II pr; homolog homologe knstliche Befruchtung ist die Technik, die darauf ausgerichtet ist, eine menschliche Empfngnis herbeizufhren und zwar durch die In-vitroBefruchtung der Keimzellen verheirateter Ehegatten: fecundatio artificialis homologa est ars technica qua conceptus humanus quaeritur per concursum in vitro gametum qui pertinent ad ipsos coniuges matrimonio iunctos [la fecondazione artificiale omologa la tecnica diretta a ottenere un concepimento umano mediante l'incontro in vitro dei gameti degli sposi uniti in matrimonio] DoV II pr; knstlich knstliche Befruchtung: fecundatio artificialis [la fecondazione artificiale] DoV II pr; Befugnis + Subst. [B] die Befugnis, Beichte entgegenzunehmen: facultas confessiones excipiendi [la facolt di ricevere le confessioni] CIC vig. can. 967 3; [D] die Delegation der Befugnis: facultatis delegatio [la delega della facolt] CIC vig. can. 1111 2; [E] Entzug der Befugnis: privatio facultatis [la privazione della facolt] CIC vig. can. 1336 1 n 2; [G] von der Befugnis Gebrauch machen: facultate uti CIC abr. can. 782 3; auf Grund dieser Befugnis: ex recepta facultate [in forze delle facolt ricevute] CIC vig. can. 174 1; [S] die Befugnis zum Straferla: potestas poenam remittendi [la potest di remittere la pena] CIC vig. can. 1354 2; [V] die Verleihung der Befugnis: concessio facultatis [la concessione della facolt] CIC vig. can. 882; + Adj. [A] die ausschlieliche Befugnis: facultas privativa - CIC abr. can. 631 2; [D] eine delegierbare Befugnis: facultas quae aliis delegari potest [una facolt delegabile] CIC vig. can. 508 1; [S] stndige Befugnisse: facultates habituales [le facolt abituali] CIC vig. can. 132 1; + Vb. [A] mit besonderen Befugnissen ausgestattet: specialibus facultatibus instructus [fornito di speciali facolt] CIC vig. can. 403 2, mit den Vollmachten und Befugnissen eines Pfarrers ausgestattet: potestatibus et facultatibus parochi instructus [con la potest e le facolt di parroco] CIC vig. can. 517 2; mit den erforderlichen Befugnissen ausgestattet: congruis praeditus facultatibus - AAS 1986, 481; ein mit den erforderlichen Befugnissen ausgestatteter Priester: sacerdos debitis facultatibus instructus [un sacerdote fornito delle debite facolt] CIC vig. can. 533 3; Befugnisse ausben: facultates exercere [esercitare le facolt] CIC vig. can. 364 n 8; [B] Befugnisse behalten: facultates servare [conservare le facolt] CIC vig. can. 409 2; eine Befugnis besitzen: facultate gaudere [godere di una facolt] CIC vig. can. 885 2, facultate potiri [avere la facolt] CIC vig. can. 967 3; Befugnisse besitzen: facultatibus gaudere [possedere le facolt] CIC vig. can. 510 2; [D] die Befugnis delegieren: facultatem alicui delegare [delegare la facolt a qc.] CIC vig. can. 1111 1; [E] eine Befugnis einschrnken: facultatem restringere [restringere la facolt] CIC vig. can. 764; eine Befugnis entziehen: facultatem adimere AAS 1968, 377, tollere facultatem [togliere la facolt] CIC vig. can. 764; die Befugnis erlischt: facultas perimitur [la facolt annullata] CIC vig. can. 132 2, facultas cessat [la facolt cessa] CIC vig. can. 975; [H] eine Befugnis haben: facultate praeditus esse [avere la facolt di] CIC vig. can. 265, facultate gaudere [godere di una facolt] CIC vig. can. 690 2; [V] jemandem eine Befugnis verleihen: facultatem impertire alicui - CIC abr. can. 806 2, alicui facultatem concedere [concedere la facolt a qc.] CIC vig. can. 884 1; [W] die Befugnis widerrufen: facultatem revocare [revocare la facolt] CIC vig. can. 974 1; [Z] jemandem steht die Befugnis zu: facultas competit alicui - CIC abr. can. 784 4; befrchten man darf mit Recht befrchten, da: congruus timor occurrere potest ne [si pu giustamente temere che + cong.] EV n. 74; Befrworter die Argumente fr beide Meinungen, die der Befrworter wie die der Gegner abwgen: perpendere rationes utriusque opinionis, faventium nempe vel obstantium [ponderare le ragioni delle due opinioni cio di quella favorevole e di quella contraria] HG 576 begabt der dazu begabt ist: cuius ingenii vires id ferant [che ne capace] GS n. 60; Komp. die Begabteren: iuvenes melioris ingenii [i givani pi capaci] GE n. 10 Begabung ingenium [un'attitudine naturale] PT 270, [un ingegno] OT n. 18; animi dotes - AAS 1967, 888;

69

begeben
Begabung haben fr: dotes prae se ferre earum rerum [avere le doti di q.c.] FC n. 76 begeben sich an einen Ort begeben: accedere ad aliquem locum [recarsi in qualche luogo] CIC vig. can. 1582; sich in jemandes Gewalt begeben: in alicuius se conferre potestatem [darsi in potere di qc] DI 7 Begebenheit factum [il fatto] MD n. 14; die geschichtlichen Begebenheiten: eventa historiae [eventi] FeR n. 16 begegnen einander begegnen: simul congredi [ritrovarsi insieme] UUS n. 98; jemandem begegnen: convenire aliquem [incontrare qc.] OA n. 2; congredi cum aliquo [incontrare qc.] FC n. 66, alicui obviam fieri [incontrare qc.] MD n. 13; sich begegnen: inter se convenire [incontrarsi] VS n. 99; obviam ire alicui [venire incontro a qc.] LC n. 60; alles was ihm begegnet: omnia quae ei occurrunt [tutto ci con cui ha a che fare] PO n. 17; einer Gefahr mit radikalen Manahmen begegnen: periculum acrioribus rationibus propulsare [opporre al pericolo misure radicali] HV n. 2; der Wahrheit begegnen: cum veritate congredi [incontrarsi con la verit] FeR n. 1; Widerstand begegnen: impediri repugnantiis [incontrare opposizioni] RH n. 11; sich begegnen: sibi occurrere [incontrarsi] ES 610, [un riscontro] LC n. 96, congredi [incontrarsi] FeR n. 23; Begegnung congressio [lincontro] FeR n. 7, coniunctio [lincontro] FeR n. 41, conspiratio [lincontro] FeR n. 71, occursus [lincontro] VS n. 7, occursatio [lincontro] EV n. 32; + auf Begegnungen auf hchster Ebene: conventus et colloquia hominum in civitate praestantissimorum [incontri a pi alto livello] PT 292; + mit die Begegnung mit jemandem: congressio cum aliquo [un avvicinamento incontro a qc.] PT 300, [un incontro con qc.] FC n. 58; in der Begegnung mit jemandem: aliquem conveniens [incontrandosi con algo] FeR n. 71; die Begegnung mit jemandem suchen: alicui obviam ire studere [cercare l'incontro con qc.] SD n. 3; die Begegnung mit Gott: congressio cum Deo [l'incontro con Dio] TMA n. 9; die Begegnung der Kirche mit der Arbeiterbewegung: congressio Ecclesiae cum opificum Motu [l'incontro tra la Chiesa e il Movimento operaio] CA n. 26; die Begegnung Gottes mit dem Menschen: congressio Dei cum homine [l'incontro di Dio con l'uomo] EV n. 102; die Begegnung der Kirche mit den Kulturen: Ecclesia convenit culturas [lincontro della Chiesa con le culture] FeR n. 70; die Begegnung des Christentums mit der Philosophie: christianismi cum philosophia conventio [lincontro del cristianesimo con la filosofia] FeR n. 38; die Begegnung des Glaubens mit den verschiedenen Kulturen: fidei concursus cum diversis culturis [lincontro della fede con le diverse culture] FeR n. 70; + miteinander die Begegnungen der Menschen miteinander: congressiones quas homines inter se convenientes effecerunt [gli incontri che gli uomini sviluppano] FeR n. 71; + zwischen die Begegnung zwischen Philosophie und Theologie: philosophiae et theologiae occursus [lincontro tra filosofia e teologia] FeR n. 101; + Adj. eine kumenische Begegnung: occursus oecumenicus [un incontro ecumenico] UUS n. 24; begehen eine Snde begehen: perpetrare peccatum [commettere un peccato] CIC vig. can. 988 1; ein Delikt begehen: delictum committere - CIC vig. can. 1044 sub 2, patrare delictum [commettere un delitto] CIC vig. can. 1324 1; einen Totschlag begehen: patrare homicidium [commettere omicidio] CIC vig. can. 1397; eine Ungerechtigkeit begehen: iniustitiam patrare [perpetrae un'ingiustizia] LC n. 46; Begehrlichkeit cupiditas [la convoitise] Cat. 2514; begeistern unselige neue Meinungen haben viele begeistert: infesta opinionum novitas complures infatuavit [una funesta novit di opinioni infatu moltissimi] DI 4; Pt. Pf. begeistert: impensissimus [entusiastico] SP 417 Begeisterung die Begeisterung fr die Freiheit: impetus ad liberationem [lo slancio liberatore] LC n. 20 Begierde concupiscentia [la concupiscenza] VS n. 103; die Begierden des Fleisches: carnis desideria [les dsirs de la chair] LN IV-2; Beginn der Beginn der Frist vd. Frist; der Beginn der Neuzeit: aevi moderni primordia [l'alba dei tempi moderni] LC n. 6; zu Beginn des Rechtsstreits: in limine litis [sul nascere della lite] CIC vig. can. 1446 2; bis zum Beginn des 60. Lebensjahres: usque ad annum inceptum sexagesimum [fino al sessantesimo anno iniziato] CIC vig. can. 1252; nach Beginn des Konklaves: post coeptum Conclave - VAS can. 6; beginnen suscipere [la iniziativa] CIC vig. can. 548 3; + mit beginnen mit: initium sumere a [iniziare da] Iuv. n. 3; die Enzyklika, die mit den Worten Rerum Novarum beginnt: Litterae Encyclicae a verbis Rerum Novarum incipientes [l'Enciclica che inizia con le parole Rerum Novarum] LE n. 1; + Subst. mit der Behandlung einer Angelegenheit beginnen: inchoare negotium gerere [iniziare a svolgere l'affare] CIC vig. can. 140 1; das akademische Jahr beginnt: annus academicus init [l'anno accademico comincia] Stat. PAS art. XVI; einen Rechtsstreit beginnen: inchoare litem [introducere una lite] CIC vig. can. 1288; ein Werk beginnen: aggredi opus [intraprendere un'opera] GS n. 82; Pt. Pf. das begonnene Vorhaben: inceptum susceptum [la iniziativa in atto] CIC vig. can. 548 3; beglaubigen die Authentizitt beglaubigen: fidem facere de authenticitate [far fede dell'autenticit] CIC vig. Can. 1474 1; einen Rechtsakt beglaubigen: actum iuridicum ratum facere [authentifier un acte

70

Begriff
juridique] Cat. 1295; Pt. Pf. in beglaubigter Abschrift: in exemplari authentico [la copia autentica] CIC vig. can. 1658 2 Beglaubigungsschreiben litterae Legationis testes ASS 6, 150, litterae crediti muneris testes - AAS 1968, 309 ; das Beglaubigungsschreiben berreichen: Litteras publicas porrigere - AAS 1941 p. 117; litteras demandati muneris testes tradere - AAS 1943, 193 begleiten comitari [accompagnare] VS n. 90; Begleiter die Begleiter: comitatus, us - CIC abr. can. 598 2 Begleiterscheinungen elementa adiuncta [i fattori contingenti] UUS n. 2; Begleitumstnde adiuncta seu circumstantiae omnes [tutte le circostanze] IM n. 4 Begleitung consuetudo [la compagnia] EV n. 67; fr den Patienten eine angemessene menschliche Begleitung gewhrleisten: patienti consentaneum praestare comitatum humanum [assicurare al paziente un adeguato accompagnamento umano] EV n. 65; Begnadigung condonatio - CIC abr. can. 1702 begraben humare - CIC abr. can. 1212 Begrbnis sepultura [la sepoltura] CIC vig. can. 1180 1, funus [i funerali] CIC vig. can. 1181, tumulatio [la tumulazione] CIC vig. can. 1182; den Begrbnissen vorstehen: exequiis praesidere [prsider aus funrailles] Cat. 1570; Begrbnisfeier exequiae [le esequie] CIC vig. Can. 1181 Begrbnisritus ritus exsequiarum [le rite des funrailles] Cat. 1261; begreifen percipere [comprendere] FeR n. 23; etwas begreifen: aliquid mente comprehendere [comprendere] Iuv. n. 5; begreifbar comprehensibilis [comprensibile] MD n. 7; begreiflich begreiflich machen: intellegere sinere [permettere di capire] MD n. 22; begrenzen finibus circumscribere [limitare] ReP n. 16; die Freiheit begrenzen vd. Freiheit; die Anzahl der gesetzlich erlaubten Abtreibungen begrenzen: circumscribere abortuum lege admissorum numerum [restringere il numero degli aborti autorizzati] EV n. 73; Pt. Pf. begrenzt: limitatus [limitato] PO n. 10; circumscriptus [circoscritto] FeR n. 95; eng begrenzt: angustis finibus circumscriptum - UAD 691; die Zusammenarbeit ist naturgem begrenzt: cooperatio est suapte natura circumscripta [la collaborazione per sua stessa natura limitata] CT n. 33; die natrlichen Hilfsquellen sind begrenzt: opes naturae sunt circumscriptae [la limitazione delle risorse naturali] SRS n. 34; begrenztes Glck: felicitas angusta [la felicit relativa] SRS n. 41; begrenzte Gter: bona terminata [beni limitati] VS n. 86; zeitlich begrenzt sein: intra certi temporis fines se continere [limitato nel tempo] CA n. 48; Begrenztheit circumscriptio [la limitation] LN VII-13; das Bewutsein von der eigenen Begrenztheit: termini sui conscientia [la coscienza del proprio limite] VS n. 105; die Begrenztheit der Naturschtze: angustia rerum naturae [la limitatezza del patrimonio naturale] LE n. 1; Begrenzung mit allen Begrenzungen, die im menschlichen Wesen liegen: omnibus circumscriptum limitibus naturare humanae propriis [con tutti i limiti che sone propri della natura umana] SS n. 35; Begriff conceptus, us [il concetto] GS n. 4, notio [la nozione] OT n. 17, vocabulum [il termine] SRS n. 8, conceptio [la concezione] SRS n. 9; cogitatum [il concetto] FeR n. 65, conceptio [il concetto] SS n. 18; Pl. Begriffe: intellectivae notiones [espressioni concettuali] FeR n. 66; + Subst. dieser Ausdruck und der zugrunde liegende Begriff haben verschiedene Bedeutungen: haec vox et notio, quae ei subiacet, sane varias habent significationes [l'espressione e il concetto, che ad essa sotteso, hanno invero diverse significati] ReP n. 16; Begriffe und Formulierungen: notiones vocabulaque [concetti e termini] FeR n. 65; die exakte Bestimmung der Begriffe: accurata notionum determinatio [l'accurata determinazione dei concetti] HG 573; der Begriff der Entwicklung: profectus vocabulum [il termine sviluppo] SRS n. 8, conceptio progressuum naturae [la concezione dello sviluppo] SRS n. 9; der Begriff der Freiheit: libertatis notio [la nozione di libert] LC n. 31; eine Sammlung von Begriffen: collectanea notionum [una raccolta di concetti] RH n. 19; dem Begriff von der Wrde der Person eine Grundlage geben: solide stabilire dignitatis personae conceptum [dare fondamento al concetto di dignit della persona] FeR n. 83; ; + Adj. abstrakte Begriffe: notiones a re abstractae [concetti astratti] LE n. 14; hypothetische Begriffe: coniecturales notiones [nozioni ipotetiche] HG 567; + Vb. [A] immer dann, wenn dieser Begriff auftaucht: quotiescumque huiusmodi dictio usurpabitur [tutte le volte in cui ricorre questo termine] DoV I 2 nota; [B] etwas mit wahren Begriffen angemessen bezeichnen: aliquid notionibus adaequate veris significare [esprimere q.c. con concetti adeguatamente veri] HG 566; der Begriff der Berufung wurde vor allem auf das Priesteramt bezogen: notio vocationis revocata est ante omnia ad sacerdotium [il concetto di vocazione veniva applicato prima di tutto in relazione al sacerdozio] Iuv. n. 9; etwas auf den Begriff bringen: aliquid in notiones convertere [trasformare q.c. in concetti] SS n. 46; [E] etwas in einen Begriff einbeziehen: aliquid in notione adnumerare [comprendere q.c. nel concetto] MD n. 25; mit einem Begriff erfassen: conceptu concludere [racchiudere in un concetto] DoI n. 18; alte Begriffe durch neue ersetzen: novas antiquis substituere notiones [sostituire nuovi concetti agli antichi] HG

71

begrifflich
566; der Begriff der Befreiung wird in der Heiligen Schrift manchmal durch den sehr nahestehenden Begriff der Erlsung ersetzt: vox liberationis nonnumquam in Sacris Litteris permutatur verbo valde propinquo redemptionis [le terme de libration est parfois remplac dans l'criture par celui, trs proche, de rdemption] LN IV-3; [F] dies alles fllt unter den Begriff der ffentlichen Ordnung: haec omnia sub ratione ordinis publici veniunt [questi elementi sono compresi sotto il nome di ordine pubblico] DH n. 7; [U] der Begriff umfat: ingrediuntur notionem ... [nel concetto entrano ...] LE n. 17, dieser Begriff umfat: locutio haec amplectitur [l'expression recouvre] LN VI-8; [V] hinter einem einzigen Begriff verbergen sich verschiedene Bedeutungen: sub uno nomine diversar latent significationes [dietro un unico termine si nascondono significati differenti] FeR n. 4; den Ausdruck fr einen Begriff verfeinern: notionis vocabulum perpolire [perfezionare la espressione di un concetto] HG 566; einen Begriff einschrnkend verstehen: notionem comprimere - SD n. 11; einen Begriff ausdehnend verstehen: notionem extenuare SD n. 11; begrifflich secundum conceptus [concettuale] DMi n. 1, per modum intellectionis [in modo concettuale] FeR n. 66; die begrifflichen Strukturen: intellectivae structurae [le strutture concettuali] FeR n. 66; eine Sammlung begrifflicher Wahrheiten: veritatum intellectivarum corpus [un corpo di verit concettuali] FeR n. 99; Begrifflichkeit die Begrifflichkeit der Biologie: usus in disciplina biologica receptus [il vocabolario della biologia] DoV prn Begriffsbestimmung notionis determinatio [la determinazione del concetto] HG 573 Begriffspotential notiones [le nozioni] FeR n. 55; Begriffssprache sermo intellectivus [il linguaggio concettuale] FeR n. 96; die immerwhrende Gltigkeit der in den Konzilsdefinitionen verwendeten Begriffssprache: perpetua auctoritas et vis sermonum conceptuumque adhibitorum in conciliorum definitionibus [la perenne validit del linguaggio concettuale usato nelle definizioni conciliari] FeR n. 96; Begriffsverwirrung notionum perturbatio - DIM 72 begrnden [1] allg. etwas fest begrnden: aliquid stabilire [stabilire q.c.] UR n. 2; ein Reich begrnden: regnum instaurare [instaurare un regno] DoI n. 18; die Verwandtschaft begrnden: cognationem contrahere CIC abr. can. 768; die Wrde der menschlichen Person begrnden: fundare dignitatem personae humanae [fondare la dignit della persona umana] LC n. 27, dignitatis personae fundamentum iacere [fondare la dignit della persona] VS n. 86; begrnden [2] jur. rationes decidendi reddere [esporre la ragione della decisione] CIC vig. can. 1579 2; Pt. Pf. eine begrndete Beschwerde: recursus rationibus suffultus [un ricorso corredato da motivazioni] CIC vig. can. 1505 4; ein begrndeter Verdacht: suspicio ex probabilibus indiciis [un sospetto da probabili indizi] CIC vig. can. 1647 2; die Anfechtung ist wahrscheinlich begrndet: impugnatio probabiliter fundata est [l'impugnazione ha un fondamento probabile] CIC vig. can. 1650 3; eine gut begrndete Entscheidung: firmis rationibus innixa deliberatio AAS 1980, 1134; Begrndung allg. rationis expositio [la motivazione] SRS n. 47; Begrndung jur. motiva, orum [le motivazioni] CIC vig. can. 1610 2, argumenta, orum [gli argomenti] CIC vig. can. 1644 1; mit Begrndung: expressis motivis [esponendo le motivazioni] CIC vig. can. 51, motivis expressis [espressamente motivato] CIC vig. can. 1668 3; angreifen mit der Begrndung, da : accusare ex - CIC abr. can. 1965; die Begrndung entnehmen aus: motiva desumere ex aliqua re [desumere le motivazioni da q.c.] CIC vig. can. 1610 2; ein mit Begrndung versehenes Dekret: decretum motivis praeditum [corredato da motivazioni] CIC vig. can. 1670; begnstigen jemanden begnstigen: favere commodis alicuius [favorire gli interessi di qc.] SRS n. 16; Pt. Pf die vom Recht begnstigte Streitsache: causa iuris favore fruente [la causa che gode il favore del diritto] CIC vig. can. 1608 4; Begnstigter fortuna praeditus [un fortunato] NMI 50; der durch ein Privileg Begnstigte: auctus privilegio [il dotato di privilegio] CIC vig. can. 77 Begnstigung delinquentis occultatio et receptatio CIC abr. can. 2209 7; durch unbillige Begnstigung einer Partei: uni parti inique favendo [favorendo iniquamente un determinato partito] DH n. 7; Behlter theca - CIC abr. can. 1287 1 behandeln ein Thema attingere [trattare] MC 208, etwas in einer Rede behandeln: sermonem instituere de aliqua re [aborder un thme] LN V-5; eine Angelegenheit behandeln: agere negotium [svolgere l'affare] CIC vig. can. 140 1; Fragen behandeln: perpendere quaestiones [affrontare problemi] PT 294, quaestiones agitare - AAS 1985, 413; Glaubensstze wissenschaftlich behandeln: dogmata scienter tractare - D-H n. 2854; einen Problemkreis immer wieder behandeln: identidem hac de re pertractare [trattare di frequente la questione] SRS n. 1; die Religion behandeln: materiam religiosam tractare [riprese di argomento religioso] CeP n. 170; pertractare religionem [si tratta della religione] RH n. 11; Schriften, die Fragen der Religion behandeln: scripta quaestiones religionis tractantia [scritti che trattano questioni di religione] CIC vig. can. 832; ein weites

72

behindern
Thema behandeln: ingens argumentum tractare [traiter un vaste thme] LN pr.; das alles wurde bereits frher behandelt: haec omnia iam prius sunt perpensa [tutto questo gi stato considerato precedentemente] MD n. 23; behandeln Menschen die Arbeit als eine Art von Ware behandeln: laborem habere pro merce sui generis [trattare il lavoro come una specie di merce] LE n. 7; den Arbeiter als bloes Erwerbsmittel behandeln: operarium ut merum quaestus instrumentum tractare [trattare il lavoratore come semplice strumento di guadagno] GS n. 27; behandeln Krankheit die moralische Verpflichtung besteht, sich zu behandeln und behandeln zu lassen: officium adest morale ut quis se curet curetque se curandum [si d l'obbligo morale di curarsi e di farsi curare] EV n. 65; Pt. Pr. der behandelnde Arzt: medicus a curatione - CIC abr. can. 2028 1 Behandlung tractatio [il trattamento] FC n. 77; eine ungerechte Behandlung: iniusta tractatio [un ingiusto trattamento] FC n. 77; die Behandlung eines so komplizierten Problems: de tam implexo problemate pertractatio - AAS 1986, 543; die umfassende und vollstndige Behandlung eines Problems: pertractatio undique expleta et perfecta de quodam problemate AAS 1986, 543; Gegenstnde, die eine weitere Behandlung erfordern: res quae ulteriore enucleatione indigent AAS 1967, 95; bei der Behandlung einiger Aspekte der heutigen Welt: cum rationes quaedam expendentur rerum istius aetatis [in seguito all'esaminare taluni aspetti della realt contemporanea] CA n. 11; Behandlungsmglichkeiten sanationes [le possibilit di cura] EV n. 63; beharrlich Adj. ein beharrliches Studium sollers studium [un diligente studio] UR n. 21; ein beharrlicher Zweifel: pertinax dubitatio [un dubbio ostinato] CIC vig. can. 751; Adv. pertinaciter - CIC abr. can. 2331 1; Beharrlichkeit perseverantia [la persvrance] Cat. 2016; behaupten asseverare + aci [affermare che ...] LE n. 13; es wird hufig behauptet: perhibetur saepe + aci [si afferma frequentemente che + ind.] EV n. 13; wer behauptet, delegiert zu sein ... is qui delegatum se asserit [chi si asserisce delegato] CIC vig. can. 131 1; sie behaupten, die allein richtige Auslegung zu haben: nativam gloriantur se habere unos interpretationem [pretendono possedere l'unica genuina interpretazione] DR 69; behaupten, da ein Akt ein Gesetz verletzt: contendere actum ipsum legem aliquam violare [discutere se l'atto stesso abbia violato o no una legge] REU n. 106; refl. sich behaupten se extollere [affermarsi] EV n. 20; Behauptung allegatio - CIC abr. can. 1671 3, assertum [l'asserzione] CIC vig. can. 1661 2, affirmatio [l'affermazione] LC n. 13, assertio [laffermazione] DoI n. 4; die Behauptung einer Tatsache: assertio de aliquo facto peracto [l'asserzione di un fatto] CIC vig. can. 1535; die Beweislast obliegt dem, der eine Behauptung aufstellt: onus probandi incumbit ei qui asserit [l'incombenza di fornire le prove tocca a chi asserisce] CIC vig. can. 1526 1 Behelf adiumentum [il mezzo] GS n. 68 beherrschen etwas die Gerechtigkeit kann die wirtschaftlichen Beziehungen nur beherrschen, wenn : iustitia in oeconomicas necessitudines influere non potest nisi ... [non si potr far regnare nelle relazioni economiche la giustzia, se non ...] DR 93; die Maschine beherrscht den Menschen: machina praevalet homini [la macchina tende a dominare sull'uomo] LE n. 8; refl. sich sich selbst beherrschen: sibimetipsi moderari [il dominio di se] OT n. 11, dominari in semet ipsum [dominare se stessi] RH n. 21; beherrschen Sprache die lateinische Sprache beherrschen: callere linguam latinam [avere una buona conoscenza della lngua latina] CIC vig. can. 249; eine Sprache beherrschen: linguae gnarus sciensque esse EP p. 507; eine Sprache vollstndig beherrschen: linguam sensu pleniori recte callere - AAS 1969, 619; Beherrscher die Beherrscher des Staates: rectores reipublicae [les chefs politiques] S. chr. 387; beherrscht temperans [temperante] ReP n. 6; beherzt cordatus [di cuore] QDAP n. 26, mit beherzter Treue: animosa fidelitate [con coraggiosa fedelt] EV n. 1; behilflich den Menschen auf dem Weg zur Wahrheit und Freiheit behilflich sein: hominibus opitulari iter facientibus erga veritatem atque libertatem [aiutare luomo nel suo cammino verso la verit e la libert] VS n. 27; behindern compedire [vincolare] ASS 15, 596, [inceppare] ASS 31, 138/129, praepedire [osteggiare] ASS 31, 149/136, [ostacolare] IM n. 17, cohibere [comprimere] DH n. 6; den Fortschritt behindern: obstare progressioni [ostacolare lo sviluppo] SRS n. 25; die Freiheit behindern vd. Freiheit; die Entwicklung der Persnlichkeit behindern: impedimento esse ad evolvendam personalitatem [ostacolare il pieno sviluppo della personalit] LC n. 32; die Studien behindern: studia intercipere [ostacolare l'impegno di apprendere] LP 607; Pt. Pf. behindert: corpore vitiatus - CIC abr. can. 984, impeditus [handicappato] FC n. 74, praepeditus [impedito] CIC vig. can. 777 [handicappato] FC n. 71, dishabilis [disabile] NMI n. 10; behindert sein: secum ferre impedimenta [essere portatore di handicaps] LE n. 22; praepediri [essere handicappato] FC n. 26;

73

Behinderter
geistig behindert: praepeditus mente [impedito nella mente] CIC vig. can. 777; ein geistig behindertes Kind: filius mentis vitio affectus [un bambino minorato] QDAP n. 25; krperlich behindert: praepeditus corpore [impedito nel corpo] CIC vig. can. 777; ein krperlich behindertes Kind: filius corporis vitio affectus [un bambino minorato] QDAP n. 25; der bischfliche Stuhl gilt als behindert, wenn [la sede episcopale si intende impedita, si] CIC vig. can. 412; Behinderter qui mentis corporisve imminutione utcumque laborat [un soggetto comunque menomato] MM 416; qui ob naturae defectum peculiari cura indiget [chi per difetto naturale abbisogna di assistenza particolare] GE n. 9, homo praepeditus [una persona handicappata] LE n. 22, homo impeditus [una persona handicappata] LE n. 22, inhabilis [un disabile] EV n. 88; impedimentis oneratus [un portatore di handicap] MD n. 21; Behinderung Person impedimentum [il handicap] LE n. 22, impeditio [il handicap] EV n. 12, minoratio [il handicap] Cfl n. 38; Behinderung Sache Behinderung des beschflichen Stuhls: sedes impedita [la sede impedita] CIC vig. ante can. 412; Behinderungen obices, um, m. [gli impedimenti] ASS 31, 136/145 Behrde officium [un ufficio] CD n. 10, dicasterium [il dicastero] CIC vig. can. 64, auctoritas [l'autorit] CIC vig. can. 1734 3; die Staatsbehrden: potestatis publicae dicasteria [i dicasteri del potere pubblico] LE n. 17; Behrdenleiter dicasterio praepositus [il preposto al dicastero] CIC vig. can. 354 behten sospitare patrocinio - QA 186 Behutsamkeit moderatio [la moderazione] CIC vig. praef. XXI, discretio [la discrezione] CIC vig. can. 979; mit grter Behutsamkeit: magna cum circumspectione - CIC abr. can. 2241 2; Beichte die Beichte hren: confessionem excipere [ricevere le confessioni] CIC vig. can. 964 1, confessionem audire [ascoltare la confessione] CIC vig. can. 961 1 sub 2, confessionem recipere - CIC abr. can. 875 1 Beichtgeheimnis das Beichtgeheimnis brechen: sacramentale sigillum violare [violare il sigillo sacramentale] CIC vig. can. 1388 1 Beichtstuhl sedes confessionibus excipiendis [il confessionale] ReP n. 29; Beichtvater confessarius [il confessore] CIC vig. can. 240 1; beide einer von beiden oder alle beide: sive uterque sive alteruter - AAS 1972, 246 beifgen das Dekret dem Urteil beifgen: apponere decretum ad calcem sententiae [apporre il decreto in calce alla sentenza] CIC vig. can. 1616 1; der Klageschrift die Urkunden befgen: adnectere libello documenta [allegare i documento al libello] CIC vig. can. 1658 2 Beigeordneter adiunctus [l'aggiunto] CIC vig. can. 1420 3 Beihilfe allg. subsidium [il contributo] LE n. 19; Beihilfe jur. concursus - CIC abr. can. 2209 4; Beihilfe leisten: concurrere ad delictum - CIC abr. can. 2209 3; Beihilfe zum Selbstmord: suicidium adiutum [il suicidio assistito] EV n. 66; Beihilfe zur Abtreibung: cum abortu voluntario societas [la complicit con l'aborto volontario] DoV I 4; sich der Beihilfe schuldig machen: culpam illicitae cooperationis in se recipere [essere responsabile di illecita collaborazione] DoV I 2; beilufig beilufig erwhnen: in transitu modo memorare [limitarsi a menzionare] TMA n. 5; beilegen die Kontroverse beilegen: dirimere controversiam [risolvere la controversia] PT 291; den Rechtsstreit beilegen: componere litem [comporre la lite] CIC vig. can. 1446 1 Beirat consilium [il consiglio] AA n. 26 beiseite etwas beiseite lassen: aliquid seorsum relinquere [lasciare q.c. da parte] DC n. 31; Beispiel specimen - PD 279, exemplum [un esempio] FC n. 60, exemplar [l'esempio] DC n. 31; + um willen um des Beispiels willen: exempli titulo [per il esempio] LG n. 50; + zum zum Beispiel: verbi gratia [ad esempio] FeR n. 39, verbi causa [ad esempio] ReP n. 26, ut exemplum subiciamus [per esempio] SRS n. 45; + Subst. ein Beispiel aus neuerer Zeit: exemplum ex recentioribus [un esempio tra i pi recenti] DIM 61, + Adj. ein konkretes Beispiel: concretum exemplum [un esempio concreto] FC n. 60; ein lebendiges Beispiel: vivum exemplum [un esempio vivente] LC n. 82; ein schlechtes Beispiel: pravum exemplum [un cattivo esempio] IM n. 9; sprechende Beispiele: exempla praestantiora [esempi significativi] FeR n. 74; + Vb. Beispiele anfhren: exempla proferre [portare esempi] FeR n. 32; durch Wort und Beispiel bilden: verbo et exemplo efformare [formare con le parole e l'esempio] CIC vig. can. 774 2; um nur ein Beispiel zu bringen: ut hoc solummodo attingamus [per portare solo un esempio] DAS 316; wie sich aus den angefhrten Beispielen ersehen lt: ut subiecta docent exempla [come si vede dagli esempi riportati] SD n. 7; Beispiele erwhnen: exempla supponere [ricordare a titolo esemplicativo] FeR n. 52; ein Beispiel geben: exemplo esse [recare esempio] QDS 161; etwas als Beispiel hinstellen: aliquid exemplum proponere [proporre come esempio] MD n. 15; um nur einige Beispiele zu nennen: ut tantum quaedam afferamus exempla [pour ne citer que quelques exemples] Cat. 332; Beispiel sein: exemplo praefulgere [essere di esempio] SRS n. 47;

74

bejahen
beispielhaft exempli gratia [a titolo d'esempio] Iuv. n. 12, exemplare [esemplare] UUS n. 27; beispielhaft sein: clarae significationis esse [essere emblematico] VS n. 91; Beistand Person patronus [il patrone] CIC vig. can. 1490; zum Beistand bestellen: patronum constituere [costituire un patrone] CIC vig. can. 1738; Beistand Handlung iuvamen [un aiuto] CIC vig. can. 278 2, assistentia [un'assistenza] CIC vig. can. 1063; brderlicher Beistand: fraternum iuvamen [un aiuto fraterno] CIC vig. can. 278 2; geistlicher Beistand: spiritualis adsistentia - AAS 1969, 621; Beistand leisten: adiutricem operam praestare [prestare una collaborazione] CD n. 5, assistentiam praebere alicui [prestare l'assistenza a] CIC vig. can. 1063; Beistand in der Prfung: praesidium difficultatibus obvenientibus [il sostegno nella prova] EV n. 67; unter dem Beistand des Heiligen Geistes: sub assistentia Spiritus Sancti [coll'assistenza dello Spirito Santo] LG n. 5 beistehen jemandem beistehen: opitulari alicui - CIC abr. can. 342; adiutricem operam praestare alicui ad aliquid [prestare aiuto a qc. in q.c.] CIC vig. can. 342 Beitrag allg. additamentum [un contributo] SRS n. 1 [un apporto] CA n. 54, adiumentum [un apporto] FeR n. 77, opitulatio [un apporto] EV n. 98; + leisten einen Beitrag zu etwas leisten: suas conferre partes alicui rei [dare una contribuzione a q.c.] CA n. 21; einen entscheidenden Beitrag zum Schutz der Menschenrechte leisten: partes decretorias afferre in tutandis hominis iuribus [dare un contributo deciviso per la difesa dei diritti dell'uomo] CA n. 22; einen Beitrag leisten zur Gesellschaft: vires ac partes tribuere societati [dare un contributo alla societ] LE n. 23; einen positiven Beitrag leisten: frugifero incremento esse [costituire un contributo positivo] LC n. 70; einen wertvollen Beitrag leisten: validam ferre opem [offerre un apporto prezioso] EV n. 90; einen wirksamen Beitrag leisten zu: validam operam afferre in + grd. [portare un grande contributo a] LG n. 28; + Subst. die Notwendigkeit eines Beitrags der Kirche auf diesem Gebiet: interventus necessitas Ecclesiae eandem in negotiorum provinciam [la necessit dellintervento in tale campo da parte della Chiesa] SRS n. 8; ein Beitrag zur Entwicklung: auxilium progressioni ipsi additum [un contributo allo sviluppo] SRS n. 19; der Beitrag der Philosophie fr ein besseres Verstndnis der kirchlichen Tradition: pondus quod confert philosophia ut ecclesialis traditio aptius intellegatur [lapporto della filosofia per una pi coerente comprensione della Tradizione ecclesiale] FeR n. 65; + Adj. ein positiver Beitrag: efficax emolumentum [un apporto positivo] FeR n. 53; + Vb. durch seinen Beitrag das Gemeinwohl frdern: suam operam ad omnium commoda conferre [portare il suo specfico contributo all'attuazione del bene comune] PT 272; Beitrag finanziell stips, stipis, f. [un contributo] CIC vig. can. 791; Beitrag intellektuell die Beitrge im Plenum und in den Arbeitskreisen: interventus in aula et in circulis AAS 1985, 434; die Beitrge des kirchlichen Lehramts: Ecclesiae Magisterii interventus [gli interventi del Magistero della Chiesa] MD n. 1; beitragen + zu curam suam conferre ad aliquid [contribuire a q.c.] MM 437, conferre ad aliquid [contribuire a q.c.] IM n. 5 [addurre un apporto a q.c.] PT 263, conferre in aliquid [offerre un contributo a q.c.] OT n. 2, suas partes conferre ad aliquid [collaborare a q.c.] QDAP n. 22; zur Arbeit der anderen beitragen: interesse operibus aliorum collaborare al lavoro degli altri] CA n. 43; zu den Ausgaben beitragen: in expensas conferre - AID 512; zum Gemeinwohl beitragen: ad commune civium bonum conferre [addurre un apporto all'attuazione del bene comune] PT 263; dazu beitragen, da: adlaborare, ut [impegnarsi perch] CIC vig. can. 211; nicht wenig zu etwas beitragen: haud parum conferre ad aliquid [contribuire non poco a] DH n. 10; zur Bildung der Zuschauer beitragen: spectatorum conformationem contendere [contribuire alla formazione degli spettatori] IM n. 14; zum Glck und Fortschritt der Menschen beitragen: conducere hominum felicitati atque progressibus [condurre gli uomini alla felicit e al progresso] CeP n. 76; bestndig zum Fortschritt von Wissenschaft und Technik beitragen: ad perennem technicarum artium scientiarumque profectum conferre [contribuire al continuo progresso delle scienze e della tecnica] LE pr.; Pt. Pf. die Snden, die zu den historischen Spaltungen beigetragen haben: peccata quae in historicas divisiones valuerunt [i peccati che hanno contribuito alle storiche divisioni] UUS n. 34; beitreten der Entscheidung beitreten: accedere ad decisionem aliorum [accedere alla decisione degli altri] CIC vig. can. 1609 4; einem Verein beitreten: nomen dare consociationi [dare la propria adesione a] CIC vig. can. 298 2 [dare il nome ad una associazione] CIC vig. can. 1374 beiwohnen dem Zeugenverhr beiwohnen: assistere examini testium [assstere all'esame dei testimoni] CIC vig. can. 1559; der mndlichen Verhandlung beiwohnen: assistere disputationi orali [essere presente al dibattimento orale] CIC vig. can. 1605 Beiwohnung cohabitatio [la coabitazione] FC n. 81 beiziehen einen Dolmetscher beiziehen: adhibere interpretem [ricorrere ad un interprete] CIC vig. can. 1471; Sachverstndige beiziehen: uti peritorum opera [servirsi dell'opera di un perito] CIC vig. can. 1574 bejahen affirmare [laffermazione] FeR n. 75;

75

bejahendenfalls
bejahendenfalls quatenus affirmative AAS 1967, 774 Bejahung die Bejahung Gottes: asseveratio Dei [l'affermazione di Dio] LC n. 18; die Bejahung von Rechten vd. Recht; die Bejahung des Menschen und des Menschseins: affirmatio hominis et humanitatis [l'affermazione dell'uomo e dell'umanit] Iuv. n. 7; bekmpfen etwas bekmpfen: aliquid debellare [la lotta contro q.c.] DoV II B 8; offen bekmpfen: aperte petere [battre en brche] S. chr. 390; etwas offen bekmpfen: aliquid aperte oppugnare [combattere q.c.] EN n. 54; das Elend bekmpfen: inopiam debellare [la lotta contro la miseria] PP n. 51; Irrtmer bekmpfen: impugnare errores [combattere gli errori] GS n. 58; ein zu bekmpfender Klassenfeind: inimicus classis debellandus [un ennemi de classe combattre] LN IX7; jede Art von Sklaverei bekmpfen: decertare adversus quamlibet servitutem [combattere contro ogni forma di servit] GS n. 29; ein bel bekmpfen: malum propulsare [combattere un male] PP n. 31; refl. sich bekmpfen: inter se digladiari - UAD 682; bekannt bekannt unter dem Namen: qui ... nomine agnoscitur [connu sous le nom de] LN III-2; bekannt werden: innotescere [manifestarsi] PC n. 1, divulgari [essere divulgato] CIC vig. can. 1361 3; es ist bekannt: in comperto est [tutti sanno] HG 571; mir ist nicht bekannt: mihi non constat - CIC abr. can. 2047 2; es ist mir bestens bekannt: apprime mihi constat de - CIC abr. can. 804 2; wie bekannt: uti in comperto est [com noto] SRS n. 21; Bekannter alte Bekannte: familiares inveterati [vecchi conoscenti] SD n. 10; Bekanntes etwas allgemein Bekanntes: de qua re constat inter omnes [un fatto universalmente conosciuto] LE n. 9; Bekanntgabe publicatio [la pubblicazione] CIC vig. can. 1554, intimatio l'intimazione] CIC vig. can. 1615; die Beschwerdefrist luft ab dem Zeitpunkt der Bekanntgabe des neuen Bescheids: termini ad recurrendum decurrunt ex novi decreti intimatione [i termini per il ricorso decorrono dall'intimazione del nuovo decreto] CIC vig. can. 1735 bekanntgeben divulgare [far conoscere] CIC vig. can. 500 3, notificare [notificare] CIC vig. can. 1508 1, intimare [l'intimazione] CIC vig. can. 1734 1; ffentlich bekanntgeben: publice patefacere [render noto pubblicamente] RH n. 2 Bekanntmachung notificatio [la notificazione] LG np. pr. Bekanntwerden das Bekanntwerden der Beweggrnde: cognitio motivorum [la conoscenza dei motivi] CIC vig. can. 1646 1; wenn den Parteien aus dem Bekanntwerden einer Prozehandlung Schaden erwachsen knnte: si ex revelatione alicuius actus processualis praeiudicium partibus obvenire possit [se dalla rivelazione di qualche atto processuale possa derivare pregiudizio alle parti] CIC vig. can. 1455 1; Bekehrung mentis conversio [la conversione] RH n. 12; die innere Bekehrung: conversio spiritualis [la conversione interiore] LC n. 75; eine radikale Bekehrung vollziehen: absolutam explere conversionem [compiere una radicale conversione] FeR n. 40; bekennen profiteri [professer] Cat. 325; diejenigen, die sich als Christen bekennen: qui christianum profitentur nomen [molti che si ritengono cristiani] PT 297; die eigenen Snden bekennen: propria peccata accusare [accusare i propri peccati] ReP n. 31; Bekenntnis den Brgern das Bekenntnis einer Religion auferlegen: civibus imponere professionem cuiusvis religionis [imporre ai cittadini la professione di una religione qualsivoglia] DH n. 6; beklagenswert der beklagenswerte Zustand der Menscheit: deiectus humanitatis status [lo stato di degradazione dell'umanit] GS n. 79; beklagen sich beklagen: conqueri [lamentarsi] DC n. 38; Beklagter reus conventus - CIC abr. can. 1647, pars conventa [la parte convenuta] CIC vig. can. 1407 3 [il convenuto] CIC vig. ante cann. 1476 ss.; bekleiden ein Amt bekleiden vd. Amt bekrftigen corroborare [avvalorare] CIC vig. can. 1536 2, asseverare [affermare] FeR n. 53, inculcare [riaffermare] EV n. 5 [ribadire] ReP n. 31, confirmare [ribadire] EV n. 41, ein Gesetz bekrftigen vd. Gesetz; ein Grundprinzip bekrftigen: principale principium premere [ribadire un elementare principio] CA n. 10; Bekrftigung confirmatio [la riaffermazione] VS n. 115; bekunden testificari + aci [attestare che + ind.] CIC vig. can. 1036 Bekundung ostensio [la manifestazione] FC n. 78 Belange weltliche Belange: res externae [l'ordine temporale] PT 300 belanglos belanglose Dinge: res futiles [choses futiles] Cat. 2155; belassen jemandem die gezogenen Frchte belassen: alcui fructus perceptos condonare - CIC abr. can. 729 belasten dies belastet das Leben der Menschen: quae res hominum vitam gravat [che grava sopra la vita dell'uomo] LE n. 15; mit einer Hypothek belasten: hypothecae nomine obligare - CIC abr. can. 1538 1; Folgen, die die ganze Menscheit belasten: consecutiones, quae in totum genus humanum incumbunt [conseguenze che gravano su tutto il genere umano] MD n. 11; Pt. Pr. fr eine der Vertragsparteien allzu belastend: alteri ex adstipulantibus nimio gravior [troppo gravoso per una delle parti] SP 439; Pt. Pf. belastet: gravatus [gravato] LC n. 21; belastet sein: gravari [essere gravato] MD n.

76

benachrichtigen
14; belastet sein mit Verbindlichkeiten: gravari oneribus [essere gravato di oneri] CIC vig. can. 121 Belstigung vexatio [un maltrattamento] CIC vig. can. 1548 2 sub 2; Belastung onus [un onere] CIC vig. can. 1302 1; eine Belastung enthalten fr jemanden: in alicuius gravamen cedere [ritornare a gravame di altri] CIC vig. can. 82; das bewegliche und unbewegliche Vermgen samt seinen Belastungen: bona mobilia vel immobilia cum oneribus adiunctis [i beni sia mobili sia immobili con gli oneri annessi] CIC vig. can. 1302 1; starken Belastungen unterliegen: non leves prae se ferre difficultates [conoscere non lievi difficolt] LE n. 21; beleben etwas mit echt humanem Geist beleben: aliquid humano spiritu vivificare [animare q.c. di valori umani] IM n. 3; wieder beleben: reficere [ravvivare] TMA n. 42; Beleg Dokumente und Belege, auf die sich vermgensrechtliche Ansprche grnden: documenta et instrumenta, quibus iura in bona nituntur [documenti e strumenti, sui quali si fondano i diritti circa i beni] CIC vig. can. 1284 2 n. 9 belegen jemanden mit Strafe belegen: innodare aliquem poena [irretire qc.da alcuna pena] CIC vig. can. 874 1 Belegschaft artificium totum [la maestranza] QA 225 belehren institutione formare [ammaestrare] LC n. 3; ber das Beschwerderecht belehren: indicare ius recurrendi [indicare il diritto di ricorrere] CIC vig. can. 700; die Bereitschaft, sich von der Wirklichkeit belehren zu lassen: mens plane docilis ipsi rerum veritati [la docilit l'gard de la ralit] LN VII-13; beleidigen offendere [offendere] ReP n. 16; jemanden beleidigen: aliquem iniuria afficere - CIC abr. can. 2344, alicui iniuriam irrogare - CIC abr. can. 1355, offensionem alicui inferre [far offesa a qc.] LG n. 11; Beleidigung iniuria [un'offesa] ASS 31, 141/132 [un'ingiuria] CIC vig. can. 1369; eine Beleidigung fr jemanden: iniuria in aliquem [una offesa a qc.] UUS n. 99; eine Beleidigung Gottes: offensa Dei [un'offesa di Dio] HG 570; eine ausdrckliche und formale Beleidigung Gottes: explicita et formalis contentio Dei [un esplicito e formale disprezzo di Dio] VS n. 70; eine Beleidigung aussprechen: iniuriam exprimere [pronunciare un'ingiuria] CIC vig. can. 1369; jemandem eine Beleidigung zufgen: iniuriam inferre alicui - CIC abr. can. 1938 2; eine Beleidigung unsrer Ohren: aurium nostrarum offensio [feriscono l'orecchio] AAS 1962, 789; beleuchten die Wahrheit des Glaubens beleuchten: fidei veritatem collustrare [illustrare la verit della fede] FeR n. 76; beliebig eine beliebige Meinung: opinio aliis opinionibus opponenda [opporre una opinione ad altre] QDAP n. 4; belohnen das Vertrauen belohnen: fiduciam rependere - AAS 1983, 115 bemchtigen sich einer Sache bemchtigen: rem captare [appropriarsi di q.c.] LC n. 98; sich des Staatsapparates bemchtigen: potiri summa rerum [impadronirsi dell'apparato dello Stato] LC n. 75; Ha und Ungerechtigkeit bemchtigen sich immer noch ganzer Nationen: odium iniquitasque totas Nationes pervadunt [l'odio e l'ingiustizia si impossessano di inter Nazioni] CA n. 17; bemnteln etwas mit medizinischen Formulierungen bemnteln: aliquid dictionibus medicinam sapientibus contegere [coprire con locuzioni di tipo sanitario] EV n. 11; bemerken [1] advertere + aci [notare + ind.] UR n. 4; bemerken [2] hier ist zu bemerken, da: est hic notandum + aci [occorre qui osservare che + ind.] Iuv. n. 9; bemerkenswert notatu dignum [degno di nota] DIM 55; dignus qui notetur [da rilevare] LC n. 97; res notatu digna - AAS 1980, 574; es ist bemerkenswert, da: praeclarum est + aci [resta significativo che + cong.] NMI n. 12; Bemerkung animadversio [un'osservazione] CD n. 44 [un'annotazione] SS n. 40; Bemhen nisus, us [lo sforzo] LC n. 18 bemhen sich bemhen, da: eniti, ut [cercare di] LE n. 14, consulere, ut [fare in modo che + cong.] CIC vig. can. 528 2, satagere, ut [fare in modo che + cong.] CIC vig. can. 1692 3; contendere, ut Hom n. 3; sich bemhen, da nicht: gnavam dare operam ne [adoperarsi affinch non] EV n. 93; sich ernstlich darum bemhen, da: seria conanima adhibere, ut [far seri sforzi affinch] PC n. 24; sich um etwas bemhen: incumbere in aliquid [lavorare a q.c.] UR n. 14; sich bemhen zu: niti + inf. [adoperarsi a] UUS n. 19; Subst. geistiges Bemhen: nisus spiritus [lo sforzo dello spirito umano] LE n. 24; Bemhung contentio [lo sforzo] GS n. 60; die Bemhungen: conatus [i tentativi] LC n. 29, die aufgewandten Bemhungen haben zu bemerkenswerten Erfolgen gefhrt: conatus patrati haud spernendos successus obtinuerunt [gli sforzi effettuati hanno portato a notevoli successi] LC n. 7; ungeachtet aller Bemhungen: omni conatu ad irritum redacto [nonostante ogni tentativo fatto] FC n. 68 benachbart benachbarte Teilkirchen: Ecclesiae particulares viciniores [Chiese particolari pi vicine] CIC vig. can. 431 1; benachrichtigen monere aliquem - CIC abr. can. 454 5, notitiam transmittere alicui - CIC abr. can. 1103

77

Benachrichtigung
2; certiorem facere aliquem de aliqua re [informare qc. di q.c.] CIC vig. can. 41 Benachrichtigung eine Benachrichtigung an die einzelnen Mitglieder erfolgt nur, wenn der Vorsitzende dies fr notwendig erachtet: intimatio singulorum tunc tantum locum habet, cum id Praeses necessarium iudicaverit AAS 1967, 97 benachteiligen Pt. Pf. benachteiligt: afflictus [disagiato] SRS n. 9; gegenber anderen benachteiligt werden: aliquid detrimenti pati respectu aliorum [essere svantaggiato in confronto agli altri] LE n. 23; wirtschaftlich benachteiligt: oeconomica ratione inferior [economicamente svantaggiato] LE n. 17; Benachteiligung iactura, ae [il danno] LE n. 1 Benefizialsystem systema sic dictum beneficiale [il sistema noto sotto il nome di sistema beneficiale] PO n. 20 Benefiziumsteil der Benefiziumsteil (ist das) Recht, auf die aus der bergabe des Amts flieenden Einknfte: pars beneficialis seu ius ad reditus ex dote officio adnexos [la parte beneficiale ossia il diritto al reddito di cui dotato l'ufficio ecclesiastico] PO n. 20 Benehmen im Benehmen mit: indiget consilio - CIC abr. can. 105, exigitur consilium - CIC abr. can. 105, requiritur consilium - CIC abr. can. 105, de consilio CIC abr. can. 388; der Obere entscheidet im Benehmen mit: Superior indiget consilio alicuius [il Superiore necessita del consenso di qc.] CIC vig. can. 127 2; collatis consiliis cum - AAS 1965, 707; vd. Einvernehmen, Zustimmung; Benennungsrecht ius designationis [il diritto di designazione] CD n. 20 benutzen ein Instrument benutzen: instrumentum adhibere [usare un instrumento] IM n. 3; Benutzer usuarius [l'usager] Cat. 2496; die einfachen Benutzer der Technik: humiles arte technica utentes [i semplici fruitori della tecnica] LC n. 12; beobachtbar beobachtbare Verhalten: spectabiles consuetudines [comportamenti osservabili] VS n. 46; beobachten einen Proze beobachten: considerare processum [osservare] RH n. 15 Beobachter observator [un osservatore] CIC vig. can. 463 3; diplomatischer Beobachter: observator [un osservatore] CIC vig. can. 363 2, DelegatusObservator - AAS 1985, 415; Konzilsbeobachter: Concilii observatores - Ord. Conc. ante Art. 18; als sogenannte Beobachter: personam gerentes observatorum AAS 1963, 853; aufmerksame Beobachter: speculatores diligentes [attenti osservatori] ReP n. 2; Beobachter entsenden zu : observatores deputare pro [deputare osservatori per] REU n. 93; Beobachtung Daten der Beobachtung: indicia praebita ex observatione [des donnes d'observation] LN VII6; Bequemlichkeit commoditas [le confort] Cat. 2727; beraten sich beraten: quaestiones perpendere [studiare i problemi] CIC vig. can. 342, sese invicem consulere [consultarsi tra di loro] CIC vig. can. 407 1; ein Urteil beraten vd. Urteil; beratendes Stimmrecht vd. Stimmrecht; Berater consultor [il consultore] CD n. 10, consiliarius [il consigliere] CIC vig. can. 228 2; geistlicher Berater: consiliarius spiritualis [il consigliere spirituale] CIC vig. can. 324 2; Berater hinzuziehen: consultores asciscere REU n. 42; Beratung disceptatio [la deliberazione] RH n. 19, consilia conferenda AAS 1984, 887; eine Beratung durchfhren: consultationem instituere - AAS 1982, 1203; nach Beratung mit jemandem: post consultationem cum aliquo [dopo aver consultato l'autorit] CIC vig. can. 844 5, consulta Apostolica Sede [purch sia consultata la Sede Apostolica] CIC vig. can. 579, collatis consiliis cum [d'intesa con] CIC vig. can. 630 3; nach gemeinsamer Beratung: communi consilio [di comune accordo] CIC vig. can. 543 2 n. 2; in gemeinsamer Beratung: collatis consiliis - AA n. 10; zur Beratung zusammentreten: ad deliberandum convenire [ritrovarsi per la decisione] CIC vig. can. 1609 1; nach vorangegangener gegenseitiger Beratung: praeviis consiliis mutuo inter se collatis [dopo essersi vicendevolmente consultati] CD n. 35; Beratungsgremium organum consultationis [un mezzo di consultazione] CIC vig. can. 633 2; berauben aller Gter berauben: bonis omnibus exhaurire [spogliare di tutti i beni] ASS 23, 208; jemanden seines Eigentums berauben: excludere aliquem possessionibus suis [despojar alguno de sus derechos] DN 266; jemanden seiner Einknfte berauben: aliquem redditibus suis privare [privar alguno de sus assignaciones] DN 268; der Freiheit berauben vd. Freiheit; der Rechte berauben vd. Recht; einen Menschen seines Lebens berauben: spoliare hominem sua vita [privare un essere umano della sua vita] EV n. 57; den Menschen seiner Wrde berauben: humanam personam dignitate sua exuere [togliere ogni dignit alla persona umana] DR 70; Pt. Pf. beraubt: destitutus aliqua re [privato di q.c.] LC n. 38 Beraubung despoliatio [la spogliazione] ASS 10, 483, direptio [la spogliazione] ASS 10, 483 berauschend inebrians [inebriante] CT n. 38 berechnen supputare [computare] CIC vig can. 200; Pt. Pf. eine berechnete Provokation: callida provocatio [una provocazione calcolata] LC n. 79 Berechnung der Zeit: supputatio [il computo] CIC vig. ante can. 200; die Berechnung der Verfahren und ihrer Auswirkungen: computatio processuum et effectuum [il calcolo dei procedimenti e degli effetti] VS n. 76;

78

Bereitschaft
berechtigen Pt. Pf. berechtigt: legitimus [legitttimo] FC n. 73, iustus [legitttimo] SRS n. 23; dies ist an sich berechtigt: per se legitimum est [ in s cosa legittima] CA n. 36; die berechtigten Ansprche der Arbeitnehmer: iusta iura hominum labori deditorum [i giusti diritti degli uomini del lavoro] LE n. 20; die berechtigten Erwartungen: iustae exspectationes [le legitttime attese] SRS n. 23; berechtigte Gefhle: animi sensa, minime sane improbanda [sentimenti legitttimi] PP n. 62; die berechtigten Interessen: legitime potiunda bona [gli interessi legitttimi] SP 430, legitimae utilitates [i legitttimi interessi] LC n. 77; ein berechtigter Pluralismus: legitimus pluralismus [un legitttimo pluralismo] FC n. 73; berechtigterweise et quidem merito [e giustamente] Cfl n. 46; Berechtigung die Berechtigung der Forderungen ermitteln: discernere iustas postulationes [discernere la giustizia delle richieste] SRS n. 39; beredt significans [eloquente] LE n. 6; ein beredtes Beispiel: eloquens exemplum [un esempio eloquente] VS n. 93; in beredter Sprache: conspicue [con linguaggio eloquente] EV n. 43; ein beredtes Zeichen: luculentum documentum [un segno eloquente] EV n. 58; ein beredtes Zeugnis von etwas geben: aliquid significanter comprobare [essere prova eloquente di q.c.] VS n. 1; Bereich konkr. ambitus, us [un cerchio] LE n. 10, [un ambito] CIC vig. can. 397 1; im Bereich der Dizese: intra ambitum dioecesis [nell'ambito della diocesi] CIC vig. can. 397 1; btr. rerum provincia [le domaine] LN VIII-8, regio [il campo] SRS n. 26, res [il campo] SRS n. 26; + Subst. [F] im Bereich der wissenschaftlichen Forschung: in rebus scientificis vestigandis [nellambito della ricerca scientifica] FeR n. 46; [L] ein Bereich des menschlichen Lebens: provincia vitae humanae [un settore della vita umana] AA n. 1; in allen Bereichen des Lebens: quavis in vitae regione [in ogni campo della vita] VS n. 101; die vielfltigen und verschiedenen Bereiche des menschlichen Lebens: varii et dissimiles vitae humanae ambitus [i molteplici e differenti ambiti della vita umana] VS n. 4; [P] im Bereich der Politik: in regione politica [nellambito politico] VS n. 101; [M] der Bereich der Menschenrechte: regio iurium hominum [il campo dei diritti umani] SRS n. 26; der Bereich der Sakramente: Sacramentorum regio [le domaine des sacrements] LN X-16; [T] die verschiedenen Bereiche menschlicher Ttigkeit: varii ambitus humanae industriae [i diversi ambiti dellattivit umana] FeR n. 106; [W] verschiedene Bereiche apostolischen Wirkens: varii campi apostolicae actuositatis [svariati campi di attivit apostolica] AA n. 9; + Adj. in diesem delikaten Bereich: in re tantae prudentiae [in un campo cos delicato] SRS n. 26; der internationale Bereich: campus internationalis [il campo internazionale] AA n. 14; der gesamte moralische Bereich: universus ordo morum [tutto l'ordine morale] LC n. 63; der natrliche Bereich: naturalis provincia [lambito naturale] FeR n. 75; im sozialen Bereich: in campo sociali [nella sfera sociale] LC n. 32; bereichern locupletare [arricchire] OA n. 4 [un arricchimento] SRS n. 10; sich bereichert fhlen: se divitem factum esse persentire [sentirsi arrichito] FeR n. 72; Pt. Pr. eine bereichernde Kommunikation: locuples communicatio [un arricchente comunicazione] EV n. 94; Bereicherung incrementum [un arricchimento] LE n. 8, locupletatio [l'arricchimento] CA n. 50, auctus, us [l'arricchimento] EN n. 64; die gegenseitige Bereicherung: mutuum incrementum [il mutuo arricchimento] UUS n. 87; eine persnliche Bereicherung: homo ipse ditatur [un arricchimento personale] PP n. 35; eine Bereicherung der menschlichen Persnlichkeit: auctus et ornamentum personae humanae [un arricchimento della persona umana] LE n. 8; die Vertiefung und vielfache Bereicherung des Wissens um die Kirche: altior multipliciterque locupletior Ecclesiae conscientia [l'approfondimento e il multiforme arricchimento della coscienza della Chiesa] DMi n. 1; eine wechselseitige Bereicherung: alter ab altero locupletatur [il mutuo arriccimento] DoI n. 2; bereit voll bereit: plane paratus [pienamente disposto] SRS n. 32; ein bereites Herz: docilis animus [un cuore docile] VS n. 108; bereit zu: propensus ad [disposto a] EV n. 43; bereit fr: expeditus ut [preparato per] LE n. 12; bereiten den Weg bereiten: viam sternere [preparare la strada] HG 563 bereits praevie [gi in precedenza] PC n. 1 Bereitschaft alacritas [la prontezza] ES 633 [la disponibilit] MD n. 21, promptus animus [la disponibilit] SRS n. 45, animi promptitudo [la disponibilit] FeR n. 61, parata mens [la disponibilit] DC n. 30, disponibilitas [la disponibilit] Cfl n. 30, dispositio [la disponibilit] Cfl n. 58; die persnliche Bereitschaft: animus paratus [la disponibilit personale] RH n. 2; die Bereitschaft zu teilen: animus communicandi [la disposizione alla condivisione] LC n. 66; die Bereitschaft zur Durchfhrung solcher Handlungen: proclivitas ad haec agenda [la disponibilit a compiere tali azioni] EV n. 74; die Bereitschaft, Verantwortung zu bernehmen: prompta alacritas in se proprias recipiendi partes [la disponibilit ad assumersi la propria responsabilit] LE n. 18; die Bereitschaft dazu, das Leben weiterzugeben: animus dispositus ad vitam communicandam [la disponibilit a trasmettere la vita] DoV II B 5;

79

Bereitstellung
Bereitstellung die Bereitstellung von Kapitalien: paratae pecuniae [la disponibilit dei capitali] SRS n. 19; bereitwillig prompte [prontamente] LG n. 37; Bereitwilligkeit alacritas [lo slancio] LG n. 37; Bergleute metallarii et fossores [i minatori] LE n. 9; Bergpredigt Sermo Montanus [il Discorso della montagna] LC n. 54; Bergwerk fodina, ae [la miniera] DR 101 [la fodina] LE n. 9; Bericht relatio [la relazione] CIC vig. can. 458 n. 1; + Subst. der Bericht der Ereignisse: rerum gestarum relatio [la narrazione degli avvenimenti] DAS 315; der Bericht von der Erschaffung des Menschen: creationis hominis descriptio [la descrizione della creazione dell'uomo] MD n. 6; + Vb. einen Bericht abfassen: relationem conficere SLL 361, componere relationem [stendere la relazione] CIC vig. can. 458; jemandem Bericht erstatten: referre aliquid alicui AAS 1966, 765, referre aliquid ad aliquem AAS 1971, 487, relationem exhibere alicui [presentare una relazione a qc.] CIC vig. can. 399 1, relationem tradere alicui [trasmettere la relazione a qc.] CIC vig. can. 1704 2; einen Bericht unterzeichnen: relationem subscribere - SLL 361; einen Bericht verfassen ber: relationem componere actorum [stendere la relazione degli atti] CIC vig. can. 458 n. 1; dem Papst einen Bericht vorlegen: Romano Pontifici relationem subicere - AAS 1983, 467; berichten admonere de aliqua re [far la relazione di q.c.] QDS 139; uns wird berichtet, da: delatum est nobis + aci AAS 1966, 337; Berichterstatter relator [il relatore] CIC vig. ante cann. 1428 ss., ponens seu relator [il ponente o relatore] CIC vig. can. 1429, causae ponens seu relator [il ponente o relatore] CIC vig. can. 1609 3; einen Berichterstatter bestellen: designare ponentem seu relatorem [designare un ponente o relatore] CIC vig. can. 1429; Berichterstattung die ffentliche und rechtzeitige Berichterstattung: publica et tempestiva eventuum rerumque communicatio [la pubblica e tempestiva comunicazione degli avvenimenti] IM n. 5; berichtigen corrigere [correggere] CIC vig. can. 1616 1; Fehler berichtigen: errata corrigere [riparare torti] QDAP n. 21; falsche Nachrichten berichtigen: falsos nuntios castigare [la rettifica di notizie] CeP n. 41; Berichtigung correctio [la correzione] CIC vig. praef. XXVII; bercksichtigen etwas bercksichtigen: attendere ad aliquid [badare a q.c.] CIC vig. praef. XXII, rationem habere alicuius rei [tenere conto di q.c.] SRS n. 46; etwas gebhrend bercksichtigen: debitam considerationem habere de aliqua re [tenere in debita considerazione q.c.] UR n. 14; diesen Gesichtspunkt bercksichtigen: rationem habere huius argumenti [prendere in considerazione questo argumento] LE n. 15; die vielfltigen Grenzen des Menschen bercksichtigen: multiplices supputare hominis limites [tener conto dei molteplici limiti dellessere umano] VS n. 47; Bercksichtigung unter Bercksichtigung: ratione habita alicuius rei [tenuto conto di] LG np. pr. unter Bercksichtigung des oben Gesagten: habita profecto eorum ratione, quae superius tradita sunt [tenendo conto di ci che gi stato detto sopra] LE n. 18; unter Bercksichtigung der von Konzil von Trient dargestellten Grundstze: rationem ducens principiorum in Concilio Tridentino propositorum [tenendo conto dei principi proposti dal Concilio Tridentino] FeR n. 8; Beruf ars [la professione] QA 215, munus [la professione] OT n. 6, vitae professio [la professione] LE n. 20, muneris exercitatio [il cerchio professionale] ReP n. 13, vitae munus [la professione] DC n. 2; von Berufs wegen: propter artis suae exercitium [per professione] VS n. 46; Angehrige aller Berufe: omnium munerum seu vitae professionum participes [i rappresentanti di ogni professione] LE n. 20; die Freien Berufe: qui liberales operosasque profitentur artes - IA 467; die sozialen Berufe: socialia auxilia [i servizi sociali] GE n. 9; ein weltlicher Beruf: saecularis professio [una professione secolare] LG n. 31; einen Beruf ausben: artem colere [coltivare l'arte] PT 260, professionem exercere [esercitare una professione] LG n. 31; berufen + als als Dozenten berufen: nominare docentem [nominare docente] CIC vig. can. 810 1; + auf sich auf jemanden berufen: provocare ad aliquem [chiamare in causa qc.] FeR n. 77; der islamische Glaube beruft sich gern auf Abraham: fides islamica ad Abraham libenter sese refert [la fede islamica si riferisce volonteri a Abramo] NA n. 3; sich auf die ratifizierten Vertrge berufen: appellare ratas conventiones - ASS 26, 530; sich auf die Meinungsfreiheit berufen: ad opinandi libertatem appellare [appellare alla libert di opinione] QDAP n. 2; diese Theorien knnen sich nicht auf die katholische moralische Tradition berufen: nequeunt eiusmodi doctrinae ad traditionem moralem catholicam se revocare [queste teorie non possono richiamarsi alla tradizione morale cattolica] VS n. 76; + zu er ist zu Hherem berufen: ad superiores dignitatis gradus destinatur [egli chiamato a un superamento] PP n. 16; jemanden zu einem Kirchenamt berufen: promovere aliquem ad officium ecclesiasticum [promuovere qc. ad un uffcio ecclesiastico] CIC vig. can. 149 1; jemanden zur Vermgensverwaltung berufen: assumere aliquem in administrationem bonorum [assumere qc. per l'amministrazione dei beni] CIC vig. can. 1279 2;

80

Berufung
Pass. berufen werden: ascisci a [essere ammesso in] QDS 42; berufen sein, etwas zu tun: cieri aliquid facere [essere chiamato a facere q.c.] Cfl n. 32; beruflich berufliche Erfahrungen haben: professionis suae exercendae expertus esse [essere professionalmente esperto] PT 297; berufliche Fhigkeiten: artis peritia [la capacit professionale] MM 427, professionalis peritia [la competenza professionale] AA n. 4; Berufsaufgabe obligatio ratione sui muneris [l'obligation au titre de sa profession] Cat. 2497; Berufsausbildung de artibus exercendis institutio [la formazione professionale] MM 416, institutio ad peculiaria munera pertinens [una formazione professionale] LE n. 18, artis formatio [la formazione professionale] CA n. 16; eine angemessene Berufsausbildung: consentanea institutio ad artem exercendam [un'adeguata formazione professionale] LE n. 21. eine Berufsausbildung erhalten: ad technicas artes sive ad professiones institui [una formazione tecnico-professionale] PT 260, ad opus faciendum munusve obeundum rite componi [acquistare una formazione professionale] PP n. 35 Berufsethos conscientia muneris [la coscienza professionale] PP n. 28 Berufsgeheimnis secretum professionale - AAS 1982, 1204, secretum officiosum [le secret professionnel] Cat. 2491, Berufsgruppe Arbeitnehmer derselben Berufsgruppe: opifices, qui eodem munere iunguntur [lavoratori che sono uniti dalla stessa professione] LE n. 20; Berufsleben vita professionalis [la vita professionale] AA n. 16; auf das Berufsleben vorbereiten: vitam professionalem praeparare [preparare la vita professionale] GE n. 5 Berufsorganisation artium collegium [un'organizzazione corporativa] QA 207, societas ad professionem spectans [essere professionalmente organizzato] MM 423, artificum consociatio [un associazione professionale] MM 426, consociatio ad professionem spectans [un'associazione professionale] MM 436, consociatio ad artes pertinens [un'associazione professionale] MM 437, institutum artes profitentium [un'organizzazione professionale] PP n. 38 Berufsschule schola artibus et professionibus addiscendis [un'istruzione tecnico-professionale] MM 432, schola quae professionalis nuncupatur [la scuola professionale] GE n. 9, schola professionalis [una scuola professionale] CIC vig. can. 802 2 Berufssoldat stabiliter servitium militare exercens AAS 1965, 705, qui voluntarie et stabiliter copiis incorporatur - AAS 1986, 481; Berufsttigkeit professionalis labor [il lavoro professionale] GS n. 67 Berufsverband foederata sodalitas professionalis [un'istituzione professionale] DR 93, sodalitas quae aut viris ex eodem ordine aut mulieribus coagmentatur [un'organizzazione di classe] DR 100, coetus civium artem profitentium [un'organizzazione professionale] PT 298 Berufsverbot ein Berufsverbot erteilen: aliquem ab aliqua arte exercenda prohibere [privar alguno del derecho de ejercitar una actividad] DN 269; Berufsvereinigung consociatio ad professionem spectans [unassociazione professionale] IM n. 11; Berufswahl vocatio seligenda [la scelta della vocazione] AA n. 11 Berufszweig qui eodem munere iunguntur [gli uniti dalla stessa professione] LE n. 20 Berufung allg. eure Berufung ist es ... : vestrarum profecto partium est [la vostra vocazione ...] PP n. 78; die Berufung des Menschen: vocatio hominis [la vocazione dell'uomo] SRS n. 29; seiner Berufung entsprechen: congruere suae vocationi [corrispondere alla propria vocazione] CA n. 49; seine Berufung verwirklichen: vocationi suae respondere [realizzare la sua vocazione] LC n. 32; durch Berufung auf die Achtung der Freiheit des anderen: sub alterius libertatis servandae obtentu [invocando il rispetto della libert altrui] EV n. 74; mehr Berufung als ein bloer Beruf: potius vocatio quam munus [piuttosto una vocazione che non semplicemente una professione] SD n. 29: Berufung jur. + gegen: Berufung einlegen gegen die Absetzung: appellare contra privationem [appellare contro la privazione] CIC vig. can. 143 2; gegen ein Urteil Berufung an den hheren Richter einlegen: appellare a sententia ad iudicem superiorem [appellare contro la sentenza avanti al giudice superiore] CIC vig. can. 1628; Berufung einlegen gegen ein Endurteil: appellare contra definitivam sententiam [appellare contro la sentenza definitiva] CIC vig. can. 1486 2; wird von einer Partei gegen einen Teil des Urteils Berufung eingelegt ...: si (appellatio) interponatur ab una parte super aliquo sententiae capite ... [se l'appello interposto da una parte su qualche capitolo della sentenza ...] CIC vig. can. 1637 3; ein Endurteil, gegen das es keine Berufung gibt: sententia definitiva, a qua non datur appellatio [una sentenza definitiva contro la quale non dato appello] CIC vig. can. 1641 n. 4; gegen seine Entscheidung ist keine Berufung zulssig: eius decisio non admittit appellationem [la sua decisione non ammette appello] CIC vig. can. 1460 2; die Berufung gegen das richterliches Urteil: appellatio a sententia iudiciali [l'appello contro la sentenza giudiciale] CIC vig. can. 1353; gegen das Urteil des Papstes gibt es keine Berufung: contra sententiam Romani Pontificis non datur appellatio [non si d appello contro la sentenza del Romano Pontefice] CIC vig. can. 333 3; + Subst. die

81

Berufungsfrist
Einlegung der Berufung: interpositio appellationis [l'interposizione dell'appello] CIC vig. can. 1633; dies gilt als Verzicht auf die Berufung: deserta censetur appellatio [si ritiene abbandonato l'appello] CIC vig. can. 1635; + Vb. die Berufung annehmen: apellationem recipere [ricevere l'appello] CIC vig. can. 1443; Berufung einlegen: appellationem interponere [interporre l'appello] CIC vig. can. 1630 1, provocare ad tribunal appellationis [ricorrere ad un tribunale d'appello] CIC vig. can. 1632 2, appellationem proponere [interporre l'appello] CIC vig. can. 1636 2; die vom Klger eingelegte Berufung: appellatio facta ab actore [l'appello fatto dall'attore] CIC vig. can. 1637 1; Berufung kann nicht eingelegt werden gegen ... non est locus appellationi a ... [non si d luogo all'appello contro ...] CIC vig. can. 1629; die Berufung ist beim dem Gericht einzulegen, das der Militrbischof bestimmt hat: appellatio differetur ad tribunal quod ipse Ordinarius castrensis designaverit - AAS 1986, 485; die Berufung geht an das ... Gericht: a ... tribunali appellatur ad ... tribunal [dal ...tribunale si appella al ... tribunale] CIC vig. can. 1438 n. 1, appellatio fit ad ... tribunal [si appella al ... tribunale] CIC vig. can. 1438 n. 2; Berufung Univ. Berufung eines Professors: muneris stabilis collatio - Sap. c. Art. 27 2; Berufungsfrist terminus ad appellandum - CIC abr. can. 1885 1; fatalia appellationis [i fatalia per l'appello] CIC vig. can. 1635; auch nach Ablauf der Berufungsfrist: etsi fatalia appellationis fuerint transacta [bench i fatalia per l'appello siano trascorsi] CIC vig. can. 1637 3; Berufungsgericht appellationis tribunal - ASS 6, 149, tribunal appellationis [il tribunale d'appello] CIC vig. can. 1416; das Berufungsgericht anrufen: provocare ad tribunal appellationis [adire il tribunale di appello] CIC vig. can. 1644 1; Beschwerde einlegen an das Berufungsgericht: recursum interponere ad tribunal appellationis [interporre ricorso al tribunale d'appello] CIC vig. can. 1505 4 Berufungsgrnde appellationis rationes [le ragioni d'appello] CIC vig. can. 1634 1 Berufungsinstanz in der Berufungsinstanz: in gradu appellationis [nel grado di appello] CIC vig. can. 1639 1 Berufungsklger appellans [l'appellante] CIC vig. can. 1630 2 Berufungsrecht ius appellationis [il diritto di appello] CIC vig. can. 1631 Berufungsrichter iudex appellationis [il giudice di appello] CIC vig. can. 1634 2 Berufungsschrift libellus appelationis - CIC abr. can. 1884 1 Berufungsverfahren im Berufungsverfahren: in gradu appellationis - CIC abr. can. 1987; das Berufungsverfahren betreiben: prosequi appellationem [proseguire l'appellazione] CIC vig. can. 1633 beruhen auf etwas beruhen: fulciri aliqua re [fondarsi su q.c.] EV n. 101; beruhen auf der Einheit: inniti unione - QAM 373; die Erkenntnis beruht auf einer sorgfltigen Beobachtung des Menschen, der Welt und der Geschichte: conditur cognitio in observatione hominis et orbis et historiae [la conoscenza si fonda su una attenta osservazione delluomo, del mondo e della storia] FeR n. 21; Beruhigungsmittel medicamen sedativum [un sedativo] EV n. 65; berhren attrectare - UAD 676; eine Frage der sozialen Gerechtigkeit berhren: contingere materiam iustitiae socialis [toccare il settore della giustizia sociale] RH n. 17; alle Punkte der Frage berhren: attingere omnes partes quaestionis [toccare tutti gli argumenti che concernono il problema] LE n. 3; etwas indirekt berhren: aliquid via obliqua tangere [toccare q.c. indirettamente] RH n. 11; eine Erwartung, die in irgendeiner Weise fast alle Menschen berhrt: expectatio qui universos quodammodo attingit homines [unattesa che in qualche modo tocca tutti gli uomini] SRS n. 4; an dieser Stelle berhren sich Politik und Glaube: sub hoc aspectu, res politica et fides conectuntur [in questo punto politica e fede si toccano] DC n. 28; Berhrung mit etwas in Berhrung kommen: aliquid attingere [raggiungere q.c.] FeR n. 72; Besamung Def. heterolog knstliche heterologe Besamung ist die Technik die darauf ausgerichtet ist, eine menschliche Empfngnis herbeizufhren, und zwar durch bertragung von Sperma in die Geschlechtsorgane der Frau, das von einem vom Ehemann verschiedenen Spender stammt: seminatio artificialis heterologa est ars technica eo spectans, ut conceptus humanus obtineatur per depositionem virilis seminis, nempe antea collecti, in viis mulieris genitalibus, e donatore qui non sit maritus [l'inseminazione artificiale eterologa la tecnica volta a ottenere un concepimento umano attraverso il trasferimento nelle vie genitali della donna dello sperma precedentemente raccolto da un donatore diverso dal marito] DoV II pr; Def. homolog knstliche homologe Besamung ist die Technik, die darauf ausgerichtet ist, eine menschliche Empfngnis herbeizufhren, und zwar durch die bertragung des Samens des Ehemannes in die Geschlechtsorgane der Frau: seminatio artificialis homologa est ars technica eo respiciens, ut humanus conceptus habeatur deponendo in viis genitalibus coniugatae mulieris semen mariti, antea collectum [l'inseminazione artificiale omologa la tecnica diretta a ottenere un concepimento umano mediante il trasferimento, nelle

82

Beschlu
vie genitali di una donna sposata, dello sperma precedentemente raccolto del marito] DoV II pr; knstlich knstliche Besamung mittels bertragung vorher gewonnenen Spermas in die Geschlechtsorgane der Frau: satio seminis arte quaesita, per depositionem spermatis, antea collecti, in viis mulieris genitalibus [l'inseminazione artificiale mediante trasferimento, nelle vie genitali della donna, dello sperma precedentemente raccolto] DoV II pr; postmortal postmortale Besamung: seminatio post mortem [l'inseminazione post mortem] DoV III; Besatz (am Gewand): subsutum - AID 502 Besatzungstruppen praesidiarii milites - Resp. 141 Beschaffenheit die biologische Beschaffenheit des Menschen: condicio biologica humana [la condizione biologica umana] DoV intr. n. 3; beschftigen dieses Thema beschftigt die Menschen unserer Zeit so sehr: quod quidem argumentum mentes hominum nostrae aetatis adeo occupat [tema cos dominante nella mentalit moderna] LE n. 26; sich mit den Knsten beschftigen: ad artes se applicare [darsi alle arti] SRS n. 30; Beschftigung die Beschftigung von Arbeitskrften: operarum locatio [l'affidare i lavori] CIC vig. can. 1286 sub 1; einer mglichst groen Zahl von Arbeitern Beschftigung sichern: opifices quam plurimos in operas mittere [dare occupazione al maggior numero di lavoratori] MM p. 421; eine besondere Beschftigung mit dem Studium der Philosophie: peculiare philosophiae ediscendae opus [uno speciale impegno nello studio della filosofia] FeR n. 62; Beschftigungsmglichkeiten facultates laborandi [le possibilit di occupazione] SRS n. 18 beschmen die Christen beschmen: confundere Christianos [confondere i Cristiani] RH n. 6; Beschmung zur Beschmung des Dmons: ad confusionem daemonis [a confusione del demonio] LG n. 17; beschaulich contemplans [contemplativo] SS n. 15; ein beschauliches Leben fhren: umbratilem vitam traducere - MN 682 Bescheid vd. Verwaltungsakt bescheiden demisso animo - MN 681; bescheidene Lebensfhrung: moderatus vitae cultus - CCC 193; bescheidenere Aufgaben: tenuiora munera [compiti pi modesti] FeR n. 55; Bescheidenheit mit falscher Bescheidenheit: falso cum pudore [con falsa modestia] FeR n. 5; beschenken Pass. beschenkt werden: dono gratificari [essere gratificato di un dono] SS n. 31; Beschimpfung contumelia, ae [gli oltraggi] ASS 31, 135/145 Beschirmer assertor - QC 2 beschlagnahmen Gter beschlagnahmen: bona sequestro retinere - ASS 6, 149 beschleunigen maturare [accelerare] DR 70 [affrettare] DR 106, celerare [accelerare] QP 605, accelerare [un'accelerazione] GS n. 5, festinare [accelerare] LE n. 5, den Proze der Auflsung beschleunigen: dissolutionem maturare [accelerare il dissolvimento] SP 424; die Schritte beschleunigen: gressus accelerare - AAS 1983, 96; Pt. Pf. mit beschleunigten Schritten: citatiore gradu - ACSF 31; eine beschleunigte Erledigung vor anderen: celer prae ceteris expeditio [una trattazione pi rapida rispetto alle altri] CIC vig. can.1458; ein beschleunigter Entwicklungsproze: incitatus cursus progredientis cultus civilis [l'accelerato processo di sviluppo della civilt] LE n. 7; Beschleunigung acceleratio [l'accelerazione] LE n. 4, velocitas accelerationis [la velocit di accelerazione] SRS n. 4; eine stetige Beschleunigung zum Schlechteren erfahren: magis magisque dilabi [una contnua attuazione] SRS n. 4; eine unterschiedliche Beschleunigung: varia velocitas accelerationis [una diversa velocit di accelerazione] SRS n. 14; fr die Beschleunigung des Verfahrens sorgen: celeritati consulere [rendere pi spedito] CIC vig. can. 1670 beschlieen statuere [stabilire] LG nota; Pt. Pr. mit beschlieender Stimme vd. Stimme; beschlieendes Stimmrecht vd. Stimmrecht; Pt. Pf. was die absolute Mehrheit der Anwesenden beschlossen hat: quod placuerit parti absolute maiori eorum qui sunt praesentes: [ci che piaciuto alla maggioranza assoluta di coloro che sono presenti] CIC vig. can. 119 n. 1 Beschlu allg. resolutio - CIC abr. can. 244 2; decisio [la decisione] CD n. 38, decretum [il decreto] OE n. 9, consultum [la deliberazione] ES 628; einen Beschlu fassen: decretum ferre [emanare un decreto] CIC vig. can. 341 1, decisionem proferre [prendere una decisione] CD n. 38; die gefaten Beschlsse: captae deliberationes SOE V-3; er fhrt die Beschlsse des Rates aus: a Consilio statuta exsequitur [d esecuzione alle deliberazioni del Consglio] Stat. PAS art. VIII; die Beschlsse sind gltig: deliberata vigent [le deliberazioni sono valide] Stat. PAS art. IX; der wrtliche Text des Beschlusses: formula resolutionis [la risoluzione] REU n. 15 3; Beschlu des Richters decretum [il decreto] CIC vig. can. 1577 1; durch Beschlu: dato decreto [con l'emanazione di un decreto] CIC vig. can. 1487; einen Beschlu erlassen: decretum ferre [si emana il decreto] CIC vig. can. 1592 2, decretum edere [edere un decreto] CIC vig. can. 1651; ein verfahrensleitender Beschlu: decretum ordinarium [un'ordinanza] CIC vig. can. 1617; der Vollzug von Beschlssen: exsecutio decretorum - CIC abr. can. 509 1;

83

Beschluvorlage
Beschluvorlage schema decretorum - CIC abr. can. 360 2 beschmutzen deicere [avvilire] FC n. 32 beschrnken coarctare - CIC abr. can. 17 2, coercere [il controllo] HV n. 7, circumscribere [limitare] SRS n. 28; sich auf etwas beschrnken: restringi ad aliquid [essere limitato a q.c.] DoI n. 9; Freiheiten systematisch beschrnken vd. Freiheit; die Geburtenzahl beschrnken: liberorum numerum coercere [il controllo delle nascite] HV n. 7; die Macht beschrnken: potestatem limitare - CIC abr. can. 893 1; das Privateigentum beschrnken: privatam possessionem circumscribere [limitare la propriet privata] LE n. 15; Pt. Pf. beschrnkt sein auf: coarctari in iis tantum ... - Syll. V n. 22; die Jurisdiktion ist beschrnkt auf : iurisdictio coarctatur ad ea, quae - CIC abr. can. 258 1; eine Entwicklung die allein auf die wirtschaftliche Seite beschrnkt bleibt: progressio terminis circumscripta solummodo oeconomicis [uno sviluppo limitato soltanto al lato economico] SRS n. 33 Beschrnktheit die Beschrnktheit unserer Lage: angustiae nostrae condicionis [le angosce della nostra condizione] NA n. 2; die menschliche Beschrnktheit: humanae angustiae [gli umani limiti] UUS n. 22; die Beschrnktheit der Sichtweite des Menschen. illiberalitas obtutus ac prospectus hominis [la meschinit dello sguardo dell'uomo] CA n. 37; Beschrnkung coercitio [una limitacin] DN 266, refrenatio - MN 686, delimitatio [la delimitazione] DH n. 1, limitatio [la limitazione] CIC vig. can. 600; unter gewissen Beschrnkungen: certis quibusdam circumscriptus finibus - CIC abr. can. 878 1; eine Beschrnkung der Freiheit: vd. Freiheit; eine irrationale Beschrnkung: terminus rationis iniuria statutus [un limite irrazionevole] LC n. 18; eine Beschrnkung berwinden: terminum removere [superare il limite] LC n. 18; in aller menschlichen Beschrnkung: humanos intra limites [nei limiti umani] SS n. 25; Beschrnkungen: fines ac limites [le limitazioni] LE n. 20; ohne Beschrnkungen: nullis praepeditus repagulis AAS 1949, 45; beschreiben delineare [delineare] SRS n. 30; um besser zu beschreiben: ob describendi opportunitatem [d'un point de vue dscriptif] LN VI-8; in einem so einfachen Satz wird eine groartige Wahrheit beschrieben: hac tam simplici euntiatione luculenta veritas significatur [in una cos semplice annotazione descritta una grande verit] FeR n. 70; Pt. Pr. beschreibend: narrativus [descrittivo] MD n. 6; Beschreibung descriptio [la descrizione] IM n. 7 [la raffigurazione] SRS n. 30; beschuldigen criminare [accusare] LP 609; jemanden beschuldigen: aliquem incriminare [accusare qc.] LC n. 20; jemanden des Verbrechens des Hochverrrats beschuldigen: insimulare aliquem crimine perduellionis - EM 472; die Kirche wird beschuldigt, auf der Seite der Reichen zu stehen: Ecclesia insimulatur partes agere locupletium [la Chiesa accusata di prendere parte per i ricchi] QA 217; Beschuldigter imputatus - CIC abr. can. 1956, reus [l'imputato] CIC vig. can. 1720 Beschuldigung insimulatio [l'accusa] ADS 398 [la denigrazione ID 161]; die Beschuldigung, die Ordnung zu stren: incriminatio de perturbato ordine [l'accusa di perturbatori dell'ordine] ASS 31, 140/132, beschtzen beschtzende Werksttten fr Behinderte: operis faciendi sedes quae praepeditis sunt destinatae et pro iis apte dispositae [gli ambienti cosiddetti protetti] LE n. 22; Beschwerde allg. expostulatio - AAS 1945, 278, Bschwerde fhren gegen jemanden: preces deferre ad aliquem [esibire il suo ricorso] QDS 7; Beschwerde jur. recursus (us) [il ricorso] CIC vig. can. 57 1; Subst. + gegen Beschwerde gegen einen Bescheid: recursus a decreto [il ricorso contro il decreto] CIC vig. can. 1353; Beschwerde gegen ein richterliches Urteil: recursus a sententia iudiciali [il ricorso contro la sentenza giudiziale] CIC vig. can. 1353; Beschwerden gegen Urteile der Rota: recursus contra sententias rotales [i ricorsi contro le sentenze rotali] CIC vig. can. 1445 1 n. 1; gegen ein Urteil des Papstes gibt es keine Beschwerde: contra sententiam Romani Pontificis non datur recursus [non si d ricorso contro la sentenza del Romano Pontefice] CIC vig. can. 333 3; + zu Beschwerde zur hheren Instanz: recursus hierarchicus [il ricorso gerarchico] CIC vig. can. 1736 1; Adj. solange die Beschwerde anhngig ist: pendente recursu [in pendenza del ricorso] CIC vig. can. 1747 3; die Beschwerde hat aufschiebende Wirkung: recursus effectum habet suspensivum [il ricorso ha effetto sospensivo] CIC vig. can. 700; die Einlegung einer weiteren Beschwerde: propositio ulterioris recursus [la proposta di un ulteriore ricorso] CIC vig. can. 57 2; Vb. ber die Beschwerde befinden: de recursu videre [esaminare il ricorso] CIC vig. can. 1733 3; Beschwerde einlegen: recursum interponere [interposse un ricorso] CIC vig. can. 143 2; + an Beschwerde einlegen an die zustndige Autoritt: recurrere ad auctoritatem competentem [ricorrere all'autorit competente] CIC vig. can. 700; Beschwerde einlegen an das Berufungsgericht: recursum interponere ad tribunal appellationis [interporre ricorso al tribunale d'appello] CIC vig. can. 1505 4; + bei Beschwerde einlegen beim Bischof: recursum proponere ad episcopum [presentare il ricorso dal Vescovo] CIC vig. can. 1734 3 sub 1; Beschwerde einlegen bei dem, der den Bescheid erlassen hat: recursum proponere coram ipso decreti auctore [presentare il ricorso avanti all'autore stesso del decreto] CIC vig. can. 1737 1; Beschwerde

84

Besetzung
einlegen beim hierarchischen Oberen: recurrere ad Superiorem hierarchicum [ricorrere al Superiore gerarchico] CIC vig. can. 1737 1; Beschwerde erheben bei demselben Richter: recurrere ad eundem iudicem [ricorrere allo stesso giudice] CIC vig. can. 1649 2; + gegen Beschwerde einlegen gegen die Absetzung: recursum interponere contra privationem [interporre un ricorso contro la privazione] CIC vig. can. 143 2; Beschwerde einlegen gegen die Amtsenthebung: recursum interponere contra amotionem ab officio [interporre un ricorso contra la rimozione dall'ufficio] CIC vig. can. 143 2; Beschwerde einlegen gegen einen Bescheid: recursum proponere adversus decretum [presentare il ricorso contro il decreto] CIC vig. can. 1736 4; Beschwerde erheben gegen eine Entscheidung: recurrere contra decisionem [far ricorso contro la decisione] CIC vig. can. 270; gegen den Bescheid steht die Beschwerde offen: adversus decretum patet recursus [contro il decreto dato il ricorso] CIC vig. can. 1699 3 Beschwerdeausschu commissio querelarum AAS 1967, 95; Beschwerdefrist terminus ad recurrendum [il termine per il ricorso] CIC vig. can. 1733 3; die Beschwerdefrist luft ab dem Zeitpunkt der Bekanntgabe des neuen Bescheids: termini ad recurrendum decurrunt ex novi decreti intimatione [i termini per il ricorso decorrono dall'intimazione del nuovo decreto] CIC vig. can. 1735; die Beschwerdefrist ist verstrichen: terminus ad recurrendum est elapsus [ spirato il termine per ricorrere] CIC vig. can. 1733 3 Beschwerdefhrer recurrens [il ricorrente] CIC vig. can. 1733 3 Beschwerderecht ius recursus - CIC abr. can. 970; ius recurrendi [il diritto di ricorrere] CIC vig. can. 700; ber das Beschwerderecht belehren: indicare ius recurrendi [indicare il diritto di ricorrere] CIC vig. can. 700 beschweren sich beschweren ber etwas: expostulare de alqua re - VN 292 beschwerlich beschwerliche Zeiten: impeditissima tempora - AAS 1945, 283; jemandem beschwerlich fallen: gravis esse alicui [gravare qc.] CIC vig. can. 398; Beschwernis wenn es ohne groe Beschwernis geschehen kann: si fieri possit sine gravi incommodo [se possibile farlo senza grave incomodo] CIC vig. can. 1065 1; wer aufgrund erheblicher Beschwernis gehandelt hat: qui ex gravi incommodo egit [chi ag per grave incomodo] CIC vig. can. 1323 sub 4; beschwert allg. beschwert sein: gravamen pati AAS 1988, 1818; beschwert jur. sich beschwert fhlen: se gravatum censere [ritenere gravosa la decisione nei suoi confronti] CIC vig. can. 270; die Partei, die sich beschwert fhlt: pars quae se gravatam reputat [la parte che si ritiene onerata] CIC vig. can. 1460 3; eine Partei, die sich durch ein Urteil beschwert fhlt: pars quae aliqua sententia se gravatam putat [la parte che si considera gravata da una sentenza] CIC vig. can. 1628 beschwichtigen den Zorn beschwichtigen: compescere iras [placare le ire] DI 14 beschwren die Gefahren oder Unzutrglichkeiten der Gesellschaft beschwren: deprecari societatis humanae vel pericula vel incommoda [scongiurare pericoli e danni alla societ umana] DI 13; die Laien beschwren, da sie auf die Stimme Christi hren: obtestari laicos ut voci Christi respondeant [scongiurare i laici a rispondere alla voce di Cristo] AA n. 33; beschwrende Kraft: evocativa virtus [la forza evocativa] EV n. 83; beseelen vivificare [animare] LC n. 45; Pt. Pf. von Liebe beseelt sein: amore moveri [essere animato dallamore] VS n. 18; Beseelung animatio [l'animazione] QDAP n. 13 besehen genau besehen: melius quidem intuentes [guardando meglio] SS n. 11; beseitigen jede Tugend und Gerechtigkeit beseitigen: de medio tollere omnem virtutem ac iustitiam - QC 2; die Schranken beseitigen: removere repagula - OOE 49; das Hindernis beseitigen: impedimentum dirimere [rimuovere l'impedimento] QA 189, discutere impedimentum [rimuovere un impedimento] DR 104; die Ungerechtigkeiten beseitigen: auferre iniustitias [l'eliminazione delle ingiustizie] LE n. 11; eine Freiheit beseitigen vd. Freiheit; Gewohnheitsrecht beseitigen: submovere consuetudines [rimuovere consuetudini] CIC vig. can. 5 1; diese Mistnde sind schwer zu beseitigen: huiusmodi plagae sunt difficiliores ad eradicandum [queste piaghe sono difficili da estirpare] SRS n. 15 Beseitigung exstinctio [l'eliminazione] EV n. 4; die Beseitigung des Analphabetismus: amotio analphabetismi [l'eliminazione dell'analfabetismo] LC n. 92; die Beseitigung von Hindernissen: obstacula tollenda [l'eliminazione degli ostacoli] LE n. 22; der Kampf um die Beseitigung der Klassen: contentio de civitatis ordinibus tollendis [la lotta di classe] DR 95; die Beseitigung sozialer Mistnde: malorum socialium depulsio [la vittoria sui flagelli sociali] PP n. 21 Besessener obsessus [un ossesso] CIC vig. can. 1172 1 besetzen einen Bischofssitz besetzen: occupare Episcopi sedem [l'occupazione della sede vescovile] ASS 15, 591; ein Amt besetzen: vd. Amt Besetzung (milit.) occupatio - Resp. 137

85

besichtigen
besichtigen invisere [visitare] QDS 6, visitare [visitare] CIC vig. can. 1224 1 besiegeln obsignare [sigillare] Iuv. n. 7, sigillum imprimere [sigillare] Iuv. n. 7; die Gemeinschaft besiegeln: communionem sancire [suggellare la comunione] UUS n. 45; besiegen profligare [sconfiggere] CA n. 19; das Bse besiegen: debellare malum [sconfiggere il male] TMA n. 7; Besiegter ohne Sieger und Besiegte: nullis quidem victoribus nullisque victis [senza vincitori n vinti] CA n. 18; besinnen sich auf etwas besinnen: aliquid mente repetere [riandare a q.c.] SDL XVI; Besinnung eine tiefe Besinnung: altior consideratio [una profonda riflessione] LC n. 81; Besinnungstage recollectiones, um, f. [i ritiri] AA n. 32 Besitz einfacher Besitz: detentio - CIC abr. can. 1694; rechtmiger Besitz: possessio [il possesso] CIC vig. can. 404 1; in den Besitz einweisen: in possessionem immittere - CIC abr. can. 2395, in possessionem mittere [l'immissione nel possesso] CIC vig. can. 527 2; von seinem Amt Besitz ergreifen vd. Amt; das Recht auf Besitz: legitima possidendi facultas [la legittima faculdad di poseer] DN 266; den rechtlich gesicherten Besitz gewhren: possidendi potestatem ex lege permittere alicui [dejar una cierta faculdad de poseer a alguno] DN 267; ein nicht rechtmiger Besitz: possessio illegitima [l'illegitimit del possesso] CIC vig. can. 154; emanden aus seinem Besitz vertreiben: aliquem deturbare - HuG 422; Besitzeinweisung missio in possessionem seu institutio corporalis - CIC abr. can. 1443 1 besitzen detinere - CIC abr. can. 2345, possidere [possedere] CIC vig. can. 310; Gter besitzen: retinere bona [possedere beni] CIC vig. can. 1254 1; rechtswidrig besitzen: iniuste detinere - CIC abr. can. 1470 1; um des Besitzes willen besitzen: possidere ut possideantur [essere posseduto per possedere] LE n. 14; Pt. Pr. die besitzenden Klassen: bonorum possidentes [le classe possidenti] DR 104; Subst. das Besitzen: possessio [il possesso] SRS n. 28; die Besitzenden: locupletes, ium [i possidenti] LC n. 76 Besitzentziehung spolium [lo spoglio] CIC vig. can. 1410; wegen Besitzentziehung klagen: de spolio agere [l'azione di spoglio] CIC vig. can. 1410 Besitzer possessor [il possessore] CIC vig. can. 1515 Besitzeroligarchie eine Besitzeroligarchie ohne soziales Gewissen: pauci domini conscientiae socialis expertes [une oligarchie de propritaires dpouvue de conscience sociale] LN VII-12; Besitzklage actio possessoria [l'azione possessoria] CIC vig. can. 1500 besonder in Anbetracht besonderer Umstnde: attentis circumstantiis peculiaribus [considerate le circostanze peculiari] DH n. 6; die besondere Bedeutung: primarium momentum [l'importance premire] LN pr.; in besonderer Weise: speciali titulo [con speciale motivo] PO n. 3; das besondere Reskript hat in den Dingen, die in besonderer Weise ausgedrckt werden, den Vorrang vor dem allgemeinen: rescriptum peculiare, in iis quae peculiariter exprimuntur, praevalet generali [il rescritto peculiare, nelle cose che sono espresse in modo peculiare, prevale su quello generale] CIC vig. can. CIC vig. can. 67 1; Besonderheit die Besonderheit der Botschaft des Evangeliums: proprietas nuntii Evangelii [la spcificit du message de l'Evangile] LN V-8; die Besonderheiten des eigenen Stammes: ea quae suae gentis sunt propria [gli elementi etnici da cui sono caratterizzati] PT 283; die Besonderheit, die den Bibeltext auszeichnet: proprietas ea, qua textus biblicus signatur [la peculiarit che distingue il testo biblico] FeR n. 16; die unwiederholbare Besonderheit aller einzelnen konkreten Akte der Personen: singulorum actuum personarum non iterabilis peculiaritas [l'irrepetibile specificit di tutti i singoli atti delle persone] VS n. 55; die individuellen Besonderheiten: peculiaritates individuales [les particularits individuelles] Cat. 477; besonders speciatim [sopratutto] LG n. 12 [specialmente] CIC vig. can. 233 1, nominatim [notamment] LN X-9, praecipue [in particolare] UUS n. 33, insignite [particolarmente] EV n. 58, singillatim [in modo speciale] EV n. 88, praesertim [segnatamente] LC n. 63; besonders dringend: instantius [pi urgente] OT n. 2; dies gilt besonders fr: res speciali ratione valet pro [questo vale in speciale modo per] GS n. 60; im besonderen: speciatim - DIM 74, singillatim [in particolare] SRS n. 32; peculiarius [plus particulirement] Cat. 387; besonnen die besonnene Enthaltsamkeit von den Dingen dieser Welt: temperata rerum terrenarum abstinentia - MN 680 besorgen ein Geschft besorgen: negotium gerere CIC abr. can. 536 2; durch Arbeit mu sich der Mensch sein tgliches Brot besorgen: laborem exercens homo panem cotidianum sibi comparet oportet [l'uomo, mediante il lavoro, deve procurarsi il pane quotidiano] LE pr. Besorgnis sollicitudo [la preoccupazione] SRS n. 22 besorgniserregend sollicitudinem ingerens [preoccupante] FC n. 7, aliquid sollicitudinis habens [preoccupante] CA n. 37; es ist ein besorgniserregendes Symptom: signum quoddam est, unde angor animi gignitur [ insieme sintomo preoccupante] EV n. 4; besorgt zurecht besorgt sein: iusta sollicitudine teneri Hom n. 1; besorgt machen: angorem elicere [destare

86

bestechen
preoccupazione] Iuv. n. 13; ein besorgter Aufruf: adhortatio sollicitudinis plena [un accorato invito] DoV concl., invitatio anxia [un'invito accorato] ReP n. 25; Besorgtheit sollicitudo [la preoccupazione] SRS n. 26; die moralische Besorgtheit: ethica sollicitudo [la preoccupazione morale] SRS n. 26 besprechen considerare [considerare] FeR n. 77; Besprechung disputatio seu collatio - CIC abr. can. 1325 3; die Besprechung eines Werks: operis aestimatio [la presentazione critica di un'opera] CeP n. 170; bessern sich bessern: resipiscere [il ravvedimento] CIC vig. can. 697 n. 2, se emendare [emendarsi] CIC vig. can. 959; Pt. Pf. gebessert: emendatus - CIC abr. can. 2223 2 Besserung emendatio [la correzione] CIC vig. can. 695 1; Besserungsanstalt Besserungsanstalt fr Kleriker: domus clericis emendandis destinata [una casa destinata alla correzione dei chierici] CIC vig. can. 1337 1 Bestand soliditas [la consistenza] LC n. 29, diuturnitas [la sussistenza] FeR n. 71; bestndig mit bestndigem Bemhen: constanti conatu [con costante sforzo] QA 195; ein bestndiger Fortschritt: perennis profectus [un contnuo progresso] LE pr.; eine bestndige Gefahr: iuge periculum - AAS 1986, 550; Bestndigkeit perennitas [la perennit] RN 644; innere Bestndigkeit: stabilitas animi [fermezza d'animo] OT n. 11; Bestndigkeit in der Lebensweise: stabilitas in modo vivendi [la stabilit nel modo di vivere] LG n. 43; Bestandsverzeichnis ein Bestandsverzeichnis errichten: inventarium redigere [redgere un inventario] CIC vig. can. 1283 n. 2 Bestandteil ein konstitutiver Bestandteil: elementum constitutivum [una componente inseparabile] Cfl n. 17; notwendiger Bestandteil: necessaria pars [un elemento integrativo] OT n. 11; ein notwendiger oder integrierender Bestandteil: necessaria vel integralis pars [une partie ncessaire ou intgrante] Cat. 1156; wesentlicher Bestandteil: qualitas constitutiva [una qualit costitutiva] RH n. 19, pars integrans [una parte integrante] Cfl n. 19; bestrken solidare [consolidare] DoV III; jemanden in der berzeugung bestrken: aliquem confirmare ad certam amplectendam sententiam [confermare qc. nella convinzione circa q.c.] LE n. 12; Bestrkung zur Bestrkung dieses Versprechens: ut haec suffulciatur promissio [a sostegno di questa promessa] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 6; besttigen adprobare [confermare] QDS 22, fidem facere + aci [confermare] ASS 20, 21 [far fede che + ind.] CIC vig. can. 1473, fidem facere de - CIC abr. can. 647 1, asserere [affermare] LG n. 27, confirmare [riaffermare] LC n. 54 [confermare] CIC vig. can. 341 1, inculcare [riaffermare] EV n. 57, comprobare [fare la conferma di qc.] ReP n. 17; ein Dekret besttigen: decretum confirmare [confermare un decreto] CIC vig. can. 1739; eine Ehe besttigen: convalidare matrimonium [la convalidazione del matrimonio] CIC vig. can. 1080 2; die Erfahrung besttigt: experimenta probant [l'esperienza conferma] LE n. 19; was die Erfahrung besttigt: quod experientia probat [che convalida l'esperienza] ExF 682; wie die Erfahrung besttigt: experientia teste [come conferma l'esperienza] AG n. 27; durch entsprechende Zeugnisse besttigt: indoneis titulis comprobatum [attestato dai relativi ttoli di studio] GE n. 8; die Entscheidung der ersten Instanz besttigen: decisionem primi gradus ratam habere - AAS 1971, 444; eine Wahl besttigen: ratam habere electionem AAS 1967, 91; Pt. Pf. etwas besttigt finden: accipere confirmationem + aci [avere la conferma che + ind.] EV n. 32; Besttigung adprobatio [un'approbazione] LG n. 25, sanctio [la sanzione] LG n. 45, confirmatio [la conferma] CIC vig. can. 147, comprobatio [la conferma] Iuv. n. 7; der Besttigung bedrfen: approbatione egere [abbisognare di approvazione] LG n. 25, egere confirmatione [esigere conferma] CIC vig. can. 147, indigere confirmatione [necessitare di conferma] CIC vig. can. 179 1; Besttigung der Ehe: convalidatio [la convalidazione] CIC vig. ante can. 1156; ohne da eine Besttigung erforderlich ist: quin necessaria sit alterius confirmatio - CIC abr. can. 438; die Besttigung der sittlichen Normen fllt nicht in die Zustndigkeit der empirisch-formalen Methoden: affirmatio moralium principiorum non pertinet ad vias rationesque empiricas formales [laffermazione dei principi morali non di competenza dei metodi empirico-formali] VS n. 112; comprobare [fare la conferma di qc.] ReP n. 17; Besttigungsformel formula ratihabitionis [une formule de ratification] Cat. 597; Bestattung tumulatio - AID 514 Beste, das nur zu seinem Besten: in eius dumtaxat commoditatem [solo per il suo bene] EV n. 52; sein Bestes leisten: optima sui ipsius donare [donner le meilleur de soi-mme] Cat. 18; jemandes Bestes wollen: res optimas alicui cupere [volere il meglio per qc.] SS n. 21; bestechen Def. etwas schenken oder versprechen, damit jemand, der einen Dienst in der Kirche ausbt, etwas unrechtmig tut oder unterlt: quidvis donare vel polliceri ut quis, munus in Ecclesia exercens, illegitime quid agat vel omittat [donare o promettere qualunque cosa per ottenere un'azione o un'omissione illegale da chi esercita un incarico nella Chiesa] CIC

87

bestehen
vig. can. 1386; Pass. bestochen werden: wer einen Dienst in der Kirche ausbt, Geschenke oder Versprechungen annimmt, um etwas unrechtmig zu tun oder zu unterlassen: qui, munus in Ecclesia exercens, dona vel pollicitationes acceptat, ut illegitime quid agat vel omittat [accettare i doni o le promesse per fare un'azione o un'omissione illegale] CIC vig. can. 1386 bestehen + auf auf einem Punkt bestehen: aliquid urgere [insistere su un punto] DR 94; wir bestanden auf der Aneignung des Denkens des Doctor Angelicus: ut Doctoris Angelici philosophia comprehenderetur institimus [insistento per lacquisitione del pensiero del Dottore Angelico] FeR n. 61; + aus resultare e - CIC abr. can. 99; der Rat besteht aus ... Consilium efformant ... [il Consiglio composto di ...] Stat. PAS art. IX; + bleiben bestehen bleiben: servari [essere conservato] CIC vig. can. 5 2; eine Prfung bestehen vd. Prfung; bestellen jemanden fr ein Amt bestellen vd. Amt; sich einen Anwalt bestellen: advocatum sibi constituere [costituirsi un avvocato] CIC vig. can. 1732 1; einen Beistand bestellen: patronum constituere [costituire un patrono] CIC vig. can. 1739; einen Sachverstndigen bestellen: deputare peritum - CIC abr. can. 1979 1, nominare peritum [nominare un perito] CIC vig. can. 1575; einen Vormund bestellen: tutorem constituere [costitutire un tutore] CIC vig. can. 1519 2; Pass. der Vorsitzende wird bestellt vom Papst: Praeses creatur a Summo Pontifice [il Presidente nominato dal Sommo Pontefice] Stat. PAS art. VIII; Bestellung die Bestellung eines Sachverstndigen: designatio periti - CIC abr. can.2031; die Bestellung eines Vormunds: constitutio tutoris [la costituzione di un tutore] CIC vig. can. 98 2; besteuern jemanden besteuern: tributum iniungere alicui [imporre un contributo a qc.] CIC vig. can. 1263 Besteuerung tributa civibus imperanda [l'imposizione tributaria] MM 438; tributorum irrogatio - AAS 1980, 1129; die Besteuerung abndern: emendare taxationem [modificare la tassazione] CIC vig. can. 1649 2; der Besteuerung unterworfen: tributis obnoxius [sometido a las tributaciones] DN 267 bestimmen [A] falls die Satzung nichts anderes bestimmt: nisi aliud ferant statuta [a meno che non dispongano altro gli statuti] CIC vig. can. 1279 1; [E] etwas bestimmen, was dem Naturrecht widerspricht: sancire aliquid quod naturali legi repugnet - QAM 373; [F] eine Frist bestimmen vd. Frist; [G] etwas genau bestimmen: aliquid subtilius definire [precisare q.c. accuratamente] SD n. 14; [N] nher bestimmen: ulterius determinare [determinare q.c. ulteriormente] LG n. 26, subtilius circumscribere [determinare] LE n. 17, pressius determinare [determinare ulteriormente] CIC vig. can. 1253; [O] einen Ort zum Gottesdienst bestimmen: deputare locum divino cultui [destinare un luogo al culto divino] CIC vig. can. 1205; [P] die Pflichten der Parteien bestimmen: determinare quae sint partium obligationes [determinare quali sano gli obblighi delle parti] CIC vig. can. 1611 n. 2; [R] vom Recht zu bestimmen: iure determinandum [da determinarsi per legge] PO n. 21; [V] ber sein Vermgen bestimmen: de bonis suis statuere [disporre dei propri beni] CIC vig. can. 1299 1; im voraus bestimmen: praefinire [prestabilire] CIC vig. can. 43; [W] das Wirtschaftsleben bestimmen: vitam oeconomicam dirigere [orientare la vita economica] LC n. 74; Pt. Pr. das bestimmende Element: decretorium elementum [l'lment dterminant] LN VIII-8; das bestimmende hermeneutische Prinzip: decretorium principium hermeneuticum fundamentale [le principe hermneutique dterminant] LN X-2; Pt. Pf. wenn nichts anderes bestimmt wird: nisi aliud statutum fuerit [se non diversamente disposto] CD n. 26; eine ausdrcklich bestimmte Person: determinata persona [una persona determinata] CIC vig. can. 1111 2; an bestimmten Tagen: statis diebus [in giorni determinati] SCo. n. 102; auf bestimmte Zeit: ad tempus determinatum [a tempo determinato] CIC vig. can. 193 2; fr eine bestimmte Zeit: ad certum tempus [a tempo determinato] CIC vig. can. 522, ad tempus definitum [a tempo determinato] CIC vig. can. 624 2; zu bestimmten Zeiten: statutis temporibus [in tempi determinati] CIC vig. can. 342; der, fr den der Verwaltungsakt bestimmt ist: is cui destinatur actus [la persona cui destinato l'atto] CIC vig. can. 55; Bestimmung allg. die universelle Bestimmung der Gter: universalis destinatio bonorum [l'universale destinazione dei beni] LC n. 87; das Prinzip der universellen Bestimmung der Gter: principium vi cuius bona terrae omnium hominum necessitatibus destinantur [il principio della destinazione universale dei beni] LC n. 98, principium bonorum terrae addictionis universalis [il principio della destinazione universale dei beni della terra] CA n. 6; seiner Bestimmung entgegengehen: ambulare in suum finem [cheminer vers son destine] Cat. 311; Bestimmug jur. erlt die nachfolgenden Bestimmungen: sequentia statuit [sancisce le seguenti norme] PC n. 1; bestrafen schwerer bestrafen: gravius punire [punire pi gravemente] CIC vig. can. 1326 1; Pass. bestraft werden: poenis plecti [essere colpito da pene] CIC vig. can. 221 3; mit der Exkommunikation bestraft werden: excommunicatione plecti - CIC abr. can. 2334; bestraft worden sein: poenis detineri [essere vincolato da una pena] CIC vig. can. 1359; bestraft werden wegen der Teilnahme am Streik: poenam pati ob operistitium [subire personali sanzioni per lo sciopero] LE n. 20:

88

Betracht
Bestrafung punitio [la punizione] CIC vig. ante can. 1311 ss. Bestreben das Bestreben untersttzen: affectationem sustentare [sostenere laspirazione] FeR n. 75; bestrebt bestrebt sein zu: tendere ad [tendere ad] UUS n. 21; Bestrebung Pl. Bestrebungen: molimina [i conati] QA 208, appetentiae [le aspirazioni] MM 403; animorum appetitiones [gli aspirazioni] DH n. 1; es gibt Bestrebungen zu: conatus fiunt aliquid faciendi [si fanno sforzi per] UR n. 4; bestreiten infitiari [intaccare] MC 210, in controversiam adducere [contestare] FC n. 53; in controversiam vocare - AAS 1979, 1429, in disceptationem vocare - AAS 1979, 940; alles bestreiten: universa in controversiam adducere [tutto discutere] Iuv. n. 13; die Grnde bestreiten: oppugnare rationes [constestare le motivazioni] CIC vig. can. 1745; es ist nicht zu bestreiten, da ... non est diffitendum + aci [ vero, che ...] PP n. 37; niemand wird bestreiten wollen, da ... nemo sane eat infitias + aci [nessun vorr negare che ...] HV n. 4; bestrittene Rechte: vd. Recht; Subst. das Bestreiten von Glaubensformeln: contestatio dogmaticarum formularum [la contestazione delle formule dogmatiche] UR n. 13; das Bestreiten der Wahrheit: denegatio veritatis [la negazione di una verit] CIC vig. can. 751; bestrzend turbans [sconcertante] SS n. 17; conturbans [sconcertante] EV n. 18; angesichts dieses bestrzenden Umstandes: hac obstupescenti re praehabita [di fronte a questo dato sconcertante] FeR n. 26 Besuch der regelmige Besuch einer Vorlesung: assiduitas [la testimonianza] QDS 158; einen Besuch abstatten: visitationem peragere [rendere visita a qc.] UUS n. 52; den Besuch erwidern: visitationem rependere [restituire la visita] UUS n. 52; besuchen invisere [visitare] FC n. 74; jemanden besuchen: aliquem visum venire [far visita a qc.] UUS n. 62; einen Kurs besuchen: frequentare cursum [frequentare un corso] PO n. 19 besudeln funestare - QAM 375 Bettigungsfeld navitatis campus - SP 445, industriae campus [un campo di attivit] LE n. 20 Betubung stupor [lo stordimento] ES 618 beteiligen jemanden an der Wahrnehmung der Seelsorgeaufgaben beteiligen: alicui participationem concredere in exercitio curae pastoralis [affidare a qc. una participazione nell' esercizio della cura pastorale] CIC vig. can. 517 2; sich am ffentlichen Leben beteiligen: partem habere in vita politica communitatis [la partecipazione alla vita politica della comunit] RH n. 17; sich am Rechtsstreit beteiligen: intervenire in processu [intervenire nel processo] CIC vig. can. 1594, interesse causae [intervenire] CIC vig. can. 1696; Pass. an Entscheidungen beteiligt werden: communicare consilia et decisiones [partecipare alle scelte decisionali] LE n. 21; Beteiligter consors [partecipe] LG n. 40, is cuius interest [la parte interessata] REU n. 14; alle Beteiligten: ii quorum res interest - IMS 423, omnes quorum interest [gli interessati] IM n. 5; die unmittelbar Beteiligten: directi actores [i protagonisti diretti] LC n. 83 Beteiligung unter Beteiligung des Bandverteidigers: cum interventu defensoris vinculi [con l'intervento del defensore del vincolo] CIC vig. can. 1688; unter aktiver Beteiligung der Brger: rem operose communicantibus civibus [con l'attiva partecipazione delle persone] PP n. 23; ein die demokratische Beteiligung einschlieendes Regierungssystem regimen ubi quisque suam gerit partem [un regime partecipativo] EV n. 70; Formen der sozialen und politischen Beteiligung: socialis politicaeque communicationis formae [forme di partecipazione sociale e politica] EV n. 93; die Beteiligung am Begehen eines Unrechts verweigern: participationem detrectare ad iniuriam faciendam [rifiutarsi di partecipare a commettere uningiustizia] EV n. 74; geheime Beteiligung (an einer Straftat) dissimulata facinoris societas [una mascherata complicit] ReP n. 16; beten ein Gott, zu dem man beten kann: Deus ad quem preces effundi possunt [un Dio che si potesse pregare] SS n. 5; beteuern affirmare + aci [affermare che + ind.] UUS n. 99; Beteuerung verborum confirmatio [l'assicurazione verbale] SRS n. 15, enuntiatio [lasserzione] FeR n. 53; betonen efferre [sottolineare] FeR n. 48, denotare [rilevare] VS n. 108, inculcare [rilveare] MD n. 30; betonen, da: prae se ferre + aci [affermare che + ind.] MM 411; etwas betonen: instare de aliqua re [insistere de q.c.] Cfl n. 20; ein Argument betonen: argumentum premere - AAS 1980, 578; etwas betonen: inculcare aliquid [insistere su q.c.] CA n. 11; man mu betonen: confirmandum est + aci [bisogna ribadire che + ind.] SRS n. 15; nachdrcklich betonen: firmiter confirmare [ribadire con vigore] FeR n. 62; dies mu ausdrcklich betont werden: illud dein oportet efferri [questo merita di essere sottolineato] CA n. 23; es mu nicht eigens betont werden: supervacaneum est animadvertere [ superfluo rilevare] CA n. 3; betren infatuare [infatuare] DI 4 Betracht etwas ernsthaft in Betracht ziehen: aliquid serio animo considerare [prendere q.c. seriamente in considerazione] UUS n. 87; etwas in Betracht ziehen

89

betrachten
mssen: aliquid neglegere non posse [non potere non prendere in considerazione q.c.] EV n. 97; betrachten respicere [considerare] SRS n. 8, ponderare [considerare] SRS n. 9, perpendere [considerare] FeR n. 35, effingere [considerare] DoI n. 21; etwas betrachten: aliquid ponderare [meditare q.c.] MD n. 25; kritisch betrachten: coarguere [criticare] PP n. 41; etwas nher betrachten: aliquid propius tractare [toccare q.c.pi da vicino] LE n. 19; in sich betrachtet: in se sumptum [prise en elle-mme] LN III-1; isoliert betrachten: seiunctim considerare [considerare isolatamente] LE n. 14; etwas als Erwerbsquelle betrachten: aliquid quaestui habere [trattare q.c. come occasione di guadagno] PO n. 17; ein Recht als absolut und unantastbar betrachten vd. Recht; Pt. Pf. genauer betrachtet: si ad amussim loquimur [pi precisamente] Cfl n. 20; oberflchlich betrachtet: ab exteriore modo respectus parte [considerato superficialmente] SRS n. 8; Betrachter der aufmerksame Betrachter: speculator diligens ReP 1; betrchtlich betrchtliche Folgen: insignia consectaria [notevoli conseguenze] FeR n. 89; Betrachtung contemplatio [la considerazione] LE n. 12, consideratio [la riflessione] SD n. 4, meditatio [la meditazione] Cfl n. 50; eine abstrakte Betrachtung: consideratio abstracta [una considerazione astratta] RH n. 16; eine aufmerksame Betrachtung: iis attente perpensis [un'attenta riflessione] DoV I pr.; bei aufmerksamer Betrachtung: res attente cogitanti [ad una attenta osservazione] FeR n. 48; bei genauerere Betrachtung: bene si introspicitur [a ben guardare] EV n. 13; bei vertiefterer Betrachtung: si omnes rei facies altius perspiciantur [una approfondata considerazione] FC n. 31; das Thema verdient eine spezielle Betrachtung: peculiariter est ponderandum argumentum [il tema merita una riflessione specifica] FeR n. 70; weitere Betrachtungen anstellen: quaedam fusius explicare [svolgere qualche considerazione ulteriore] DoV III; Betrachtungsweise modus rem considerandi AAS 1971, 513, ratio rem considerandi [la riflessione] SRS n. 46, aestimandi modus [il modo di considerare] EV n. 4, ratio aliquid contuendi [il modo di guardare a q.c.] EV n. 99; eine konomistische Betrachtungsweise: prospectus oeconomisticus [la prospettiva economistica] LE n. 13 betrauen jemanden mit einem Amt betrauen vd. Amt; betreffen respicere [riguardare] FeR n. 94; was betrifft: ea quae respiciunt - CIC abr. can. 101 2; dies betrifft alle: id quod universos respicit [ci riguarda tutti] MD n. 27; [E] was die Einsetzung der Bischfe betrifft: ea quae respiciunt episcoporum instititutionem - Syll. VI n. 41; [F] Flle, die betreffen: causae quae referuntur ad - CIC abr. can. 1962; Fragen, die alle Vlker betreffen: quaestiones omnes contingentes populos [problemi a dimensioni mondiali] PT 293; [I] was den Intellectus fidei betrifft: si vero intellectus fidei ponderatur [per quanto riguarda lintellectus fidei] FeR n. 66; der Irrtum betrifft eine Bedingung sine qua non: error recidit in condicionem sine qua non [l'errore ricade nella condizione sine qua non] CIC vig. can. 126; [L] die Lateinische Kirche betreffen: respicere Ecclesiam latinam [riguardare la Chiesa latina] CIC vig. can. 1; die katholische Lehre betreffen: attinere ad doctrinam catholicam [essere attinente alla dottrina cattolica] CIC vig. can. 831 2; [P] es handelt sich nicht mehr nur um Fragen, die einzelne Personen oder Gruppen betreffen: non agitur tantum de quaestionibus quae singulas personas coetusve complectuntur [non si tratta pi solamente di questioni che interessano singole persone o gruppi] FeR n. 55; diese Pflicht betrifft vd. Pflicht; [R] der Rechtsstreit betrifft Verpflichtungen: causa versatur circa obligationes [la causa verte su obblighi] CIC vig. can. 1411 2; [V] was das Verstndnis der Offenbarung betrifft: quatenus est Revelationis intellegentia [in quanto intelligenza della Rivelazione] FeR n. 92; das Verbot betrifft sowohl Kleriker als auch Ordensleute: prohibitio afficit sive clericos sive religiosos [la proibizione pu essere applicata sia ai chierici sia ai religiosi] CIC vig. Can. 1337 1; Pt. Pr. betreffend: relate ad [concernant] Cat. 245; Pt. Pf. betroffen; von etwas betroffen sein: affici aliqua re [essere affetto da q.c.] SD n. 7; von der Arbeitslosigkeit betroffen werden: cessatione ab opere affligi [venire colpito dalla disoccupazione] LE n. 18; das betroffene Land: Civitas ad quam res pertinet [il rispettivo Paese] LE n. 17; betreiben ein Verfahren betreiben: causam agitare CIC abr. can. 1002 1; das Berufungsverfahren betreiben: prosequi appellationem [proseguire l'appellazione] CIC vig. can. 1633; ein Gewerbe betreiben: negotiationem exercere [esercitare l'attivit commerciale] CIC vig. can. 1392; Subst. auf privates Betreiben hin: privato consilio [per iniziativa privata] CIC vig. praef. XVII; Betrieb officina, ae [un'azienda] QA 201, procuratio [un'impresa] MM 422, sedes operis [il centro di lavoro] LE n. 18; ein buerlicher Familienbetrieb: procuratio a singula agricolae familia gesta [l'impresa agricola a dimensione famigliare] MM 422; ein handwerklicher Betrieb: procuratio ab artefice gesta [un'impresa artigiana] MM 422; ein landwirtschaftlicher Betrieb: rustica procuratio - MM 433, rerum agricolarum procuratio [un'impresa agricola] MM 436, rusticus fundus [una propriet agricola] GS n. 71; einen Betrieb leiten: procurationem gerere - MM 422

90

bevollmchtigen
Betriebswirtschaft oeconomia administrationis [l'economia d'impresa] CA n. 32; Betroffener is cuius directe interest [un interessato] CD n. 22; Pl. die Betroffenen: omnes, quorum interest [tutte le persone interessate] VS n. 79; Betroffenheit sollicitudo [la proccupation] LN III-3; betrben betrbt: maerens [rattristato] Iuv. n. 3; betrblich eine betrbliche Erkenntnis: trepida cognitio [una sconcertante costatazione] SRS n. 28; Betrug deceptio [l'inganno] EV n. 100; betrgen fraude circumvenire aliquem - QAM 371; den Arbeiter um seinen Lohn betrgen: defraudare opificem mercede sua - DR 92; im Handel betrgen: in commercio fraudare [frauder dans le commerce] Cat. 2409; betteln elemosynas quaerere - CIC abr. can. 621 1; Subst. das Betteln: mendicatio - CIC abr. can. 621 2 Bettelorden Ordines religiosorum stipem quaeritantium - AAS 1968, 310, religiosi mendicantes [i religiosi mendianti] CIC vig. can. 1265 1, die von ihrer Errichtung her Bettelorden genannt werden und sind: qui ex institutione mendicantes vocantur et sunt [coloro che per istituzione sono detti e sono mendicanti] CIC vig. can. 1265 2 Bettler mendicans - CIC abr. can. 621 1 beugen sich ber sich selbst beugen: in se replicari [essere curvato su se stesso] FeR n. 5 Beugestrafe censura [la censura] CIC vig. ante can. 1331 beunruhigen Pt. Pr. beunruhigend: anxietatem ingerens [preoccupante] SRS n. 49; es ist beunruhigend: sollicitudinis causa est [ inquietante] ReP n. 18; von beunruhigenden Ausmaen: modorum terrificorum [dalle dimensioni inquietanti] EV n. 3; dieses beunruhigende Panorama: conturbans hic rerum prospectus [questo inquietante panorama] EV n. 4; Pt. Pf. in seinem Inneren beunruhigt: sollicitus animi [turbato] ID 166; Beunruhigung turbamentum [il turbamento] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 1; beurkunden acta exarare - AID 505 beurteilen expendere - CIC abr. can. 301 2, diiudicare [giudicare] SP 424 [dare un giudizio su] SCo. n. 126, dignoscere [la diagnosi] LE n. 8, iudicium suum ferre de aliqua re [esprmere il suo giudizio] LC n. 65; aestimare [valutare] FeR n. 5; nach eigener Entscheidung beurteilen: proprio consilio res diiudicare [emettere giudizi personali] DH n. 8; die Bemhungen negativ beurteilen: coeptus irritos iudicare [giudicare negativi i risultati degli iniziali lavori] RH n. 6 Beurteilung diiudicatio - VN 278, discretio [il discernimento] VS ante n. 28; zur Beurteilung: ad iudicium ferendum de aliqua re [per valutare q.c.] LC n. 74; die objektive Beurteilung der Sachlage: obiectiva status rerum agnitio [il riconoscimento oggettivo dello stato delle cose] LE n. 2; die Beurteilung dieser Interpretation: discretio de hac interpretatione [il discernimento circa questa interpretazione] VS n. 56; Beute praeda [la preda] LC n. 19; leicht jemandes Beute werden: nullo negotio alicui in arbitrium cedere [diventare facile preda di qc.] DR 97; Bevlkerung hominum turmae [la popolazione] SRS n. 10; die aktive Bevlkerung: omnes actuosam vitam agentes [la popolazione attiva] SRS n. 26; das schnelle Anwachsen der Bevlkerung: maturata natorum incrementa [una crescita demografica accelerata] PP n. 37 Bevlkerungsentwicklung das Problem der Bevlkerungsentwicklung: quaestio demographica [il problema demografico] SRS n. 25 Bevlkerungsexplosion demographica explosio [l'explosione demografica] EV n. 16; Bevlkerungsgruppen hominum coetus globique [i gruppi di popolazione] SRS n. 14 Bevlkerungsverdichtung densatus incolatus [lo sviluppo urbanistico] FC n. 27 Bevlkerungswachstum incrementum demographicum [un incremento demografico] GS n. 5, augmentum populi [l'accrescimento della popolazione] GS n. 84, incrementum populationis [un accrescimento demografico] GS n. 87, incrementum incolarum [un accrescimento demografico] GS n. 87, auctus natorum numerus [lo sviluppo demografico] HV n. 2, multitudinis incrementum [il problema demografico] HV n. 23, natorum incrementum [la crescita demografica] OA n. 18; demographicum incrementum [la crescita demografica] SRS n. 25; das bestndiges Bevlkerungswachstum: genus humanum, multitudine sua usque increscens [l'humanit en constante croissance dmographique] LN I-5; das Bevlkerungswachstum bremsen: incrementum natorum minuere [frenare l'aumento demografico] PP n. 37; Bevlkerungswissenschaft demographia [la demografa] FC n. 30 Bevlkerungszuwachs ein hoher Bevlkerungszuwachs besteht: magna est quota pars natorum [c' un alto tasso di crescita demografica] SRS n. 18; der unaufhrliche Bevlkerungszuwachs: non intermissus populorum auctus [la continua spinta demografica] OA n. 8; bevollmchtigen jemanden bevollmchtigen: alicui facultatem concedere [concedere la facolt a qc.] CIC vig. can. 884 1; Pt. Pf. bevollmchtigt: facultate instructus [fornito di facolt] CIC vig. can. 403 2, facultate donatus [che possiede la facolt] CIC vig. can. 884 2, facultate praeditus [provvisto della facolt] CIC vig. can. 1357 2; bevollmchtigt sein:

91

bevorstehen
facultate potiri [avere la facolt] CIC vig. can. 967 3; bevorstehen minitari [minacciare] DR 66; nicht wissen, was einem bevorsteht: venturi temporis singula ignorare [non sapere nei particolari ci che si attende] SS n. 2; Pt. Pr. ein bevorstehendes bel: ingruens malum - QAM 375 bevorzugen jemanden bevorzugen: potiorem locum destinare alicui [la prfrence donn qn] LN IX-9; aliquem anteponere [privilegiare qc.] CA n. 31; Pt. Pf. die Bevorzugten Gottes: quos Deus praefert [les prfrs de Dieu] LN IX-9; Bevorzugung praelatio - CIC abr. can. 1458 2, potior locus [la prfrence] LN IX-9; bewaffnen der bewaffnete Kampf: contentio armata [la lotta armata] LC n. 79; ein bewaffneter Konflikt: pugna armatorum [un conflitto armato] RH n. 8, proelium armatorum [un conflitto armato] RH n. 16; ein bewaffneter Konflikt bricht aus: pugna armatorum cooritur [il conflitto armato scoppia] RH n. 8; die bewaffnete Macht: armata vis [la forza armata] ASS 31, 130/138 bewahren vor Ansteckung bewahren: a contagione prohibere [guardare dall'infezione] ES 639, ex contagione vindicare [immunizzare dal contagio] ES 647; die menschliche Arbeit vor der Ausbeutung bewahren: laborem humanum prohibere a perverso quaestu [preservare il lavoro umano dallo sfruttamento] LE n. 11; vor der Vereinsamung bewahren: prohibere a solitudine [proteggere contro la solitudine] PP n. 67 bewhren Pt. Pf. sich bewhrt haben: plane probatum esse [aver dato buona prova di s] CA n. 58; Bewhrung die Strafe zur Bewhrung aussetzen: poenae exsecutionem suspendere, ea tamen condicione ut, si reus intra statutum tempus aliud delictum eiusdem vel alterius generis commiserit, poenam utrique delicto debitam luat - CIC abr. can. 2288, obligationem servandi poenam expiatoriam suspendere, ita tamen ut, si reus intra tempus ab ipso iudice determinato rursus deliquerit poenam utrique delicto debitam luat [sospendere l'obbligo di osservare una pena espiatoria a condizione tuttavia che, se il reo entro il tempo determinato dal giudice stesso commetta nuovamente un delitto, sconti la pena dovuta per entrambi i delitti] CIC vig. Can. 1344; Bewhrungsprobe in dieser hrtesten Bewhrungsprobe des Glaubens und der Treue: in hoc durissimo fidei et fidelitatis discrimine [in questa che fu la pi dura prova della fede e della fedelt] MD n. 15; Bewhrungszeit subiectio ad probationem [une mise l'preuve] Cat. 2350; bewegen innerlich bewegen: mentes movere [assillare la mente] OT n. 15; Fragen, die die ganze Menschheit so sehr bewegen: causae quae tantopere totam civium coniunctionem sollicitant [problemi che angustiano la famiglia umana] MM 407; was unsere Welt bewegt: quo mundus hodiernus laborat [che travaglia il nostro mondo] LC n.1; Beweggrund motivum [le motif] Cat. 156; achtenswerte Beweggrnde: honesta motiva [motifs honorables] Cat. 2231; beweglich eine bewegliche Sache: bonum mobile CIC abr. can. 1497 1; bewegliche Sachen: res moventes [la propriet mobile] RN 642, res mobiles [beni mobili] CIC vig. can. 1283 n. 2 Beweglichkeit agilitas - DPM pr.; geistige Beweglichkeit: animi disponibilitas - AAS 1980, 363 Bewegung inceptum [il movimento] PT 300, motus, us [il movimento] SRS n. 9; die Bewegung fr die Emanzipation der Frau: motus ad feminas emancipandas [il movimento di emancipazione della donna] QDAP n. 15; die kumenische Bewegung: motus oecumenicus [il movimento ecumenico] CIC vig. can. 755 1; politische Bewegungen: motus politici [movimenti politici] LC n. 65; eine theologische Bewegung: motus theologicus [un mouvement thologique] LN III-2; die Bewegung der Solidaritt: motus ad solidam coniunctionem [il movimento di solidariet] LE n. 8, motus solidarietatis [il movimento di solidariet] LC n. 89; beweinen illacrimare + dat. [piangere] SP p. 430; Beweis philosophisch ein Beweis fr etwas sein: documento esse + aci [provare q.c.] Iuv. n. 3; die ueren Beweise der Offenbarung: externa argumenta revelationis - D-H 3539; Beweis dafr ist: cuius rei argumento sunto ... [prueba manifiesta de ello son ...] DN 263, cuius est argumento - PT 295; die Fhigkeit zu irren ist ein Beweis fr die Unvollkommenheit unserer Vernunft: errare posse mentem non omni parte perfectam arguit [la possibilit di errare denuncia l'imperfezione della mente] LP 595; Beweis juristisch probatio [la prova] CIC vig. ante can. 1526, argumentum ad validitatem [l'argomento] CIC vig. can. 1742 1; + Subst. zum Beweis ihrer Erklrungen: ad sua asserta comprobanda [a comprovare le loro asserzioni] CIC vig. can. 1661 2; zum Beweis der Klagebehauptungen: ad evincenda ea quae asseruntur [per dimostrare quanto asserito] CIC vig. can. 1504 n. 2; nach Sammlung der Beweise: collectis probationibus [raccolte le prove] CIC vig. can. 694 2; zur Beweisbeschaffung: ad probationes acquirendas [per acquisire le prove] CIC vig. can. 1469 2; + Adj. Beweise, die sich spter als falsch erwiesen haben: probationes, quae postea falsae deprehensae sint [prove successivamente trovate false] CIC vig. can. 1645 2 n. 1; der Beweis wird als voll berzeugend erachtet: probatio plena habetur [si ha pienezza di prova] CIC vig. can. 1679; + Vb. Beweise beschaffen: afferre probationes [addurre le prove]

92

bewut
CIC vig. can. 1452 2; Beweise erheben: probationes acquirere [acquisire probazioni] CIC vig. can. 1598 2, probationes colligere [raccogliere prove] CIC vig. can. 1663 1; den Beweis fhren: probationem explere - CIC abr. can. 1731; vollen Beweis schaffen: plenam fidem facere [far fede piena] CIC vig. can. 1573; Beweise vorlegen: probationes proponere [produrre le prove] CIC vig. can. 1599 2, probationes exhibere [addurre prove] CIC vig. can. 1644 1; die Beweise wrdigen: probationes aestimare [valutare le prove] CIC vig. can. 1608 3: Beweisantrag ein abgelehnter Beweisantrag: probatio a iudice reiecta [una prova rifiuta dal giudice] CIC vig. can. 1527 2 Beweisaufnahme Abschlu der Beweisaufnahme: conclusio in causa [la conclusione in causa] CIC vig. can. 1599 1 Beweisbeschaffung zur Beweisbeschaffung: ad probationes acquirendas [per acquisire le prove] CIC vig. can. 1469 2 Beweiselemente probationis elementa [gli elementi di prova] CIC vig. can. 1572 n. 4. beweisen fidem facere de aliqua re - CIC abr. can. 1816, ostendere - CIC abr. can. 1672 1, probare [provare] CIC vig. can. 15 2, evincere [dimostrare] CIC vig. can. 1504 n. 2 [provare] VS n. 78; demonstrare [dimostrare] CIC vig. can. 1658 1 n. 2; etwas durch Argumente beweisen: aliquid argumentis evincere [dimostrare q.c. con argomenti] CIC vig. can. 1541 die Haltlosigkeit der Verleumdungen beweisen: coarguere calumniarum inanitatem [dimostrare l'infondatezza delle calunnie] UUS n. 42; bis das Gegenteil bewiesen wird: donec contrarium probetur [finch non si provi il contrario] CIC vig. can. 15 2; Tatsachen beweisen: demonstrare facta [dimostrare i fatti] CIC vig. can. 1658 1 n. 2; die Wahrheit beweisen: convincere veritatem - OOS 456; noch nicht unwiderleglich bewiesen: nondum invicte probatum [non indiscutabilmente provato] HG 562; Beweiserhebung der Abschnitt der Beweiserhebung: periodus probatoria [la fase probatoria] CIC vig. can. 1596 3; die Beweiserhebung anordnen: probationem disponere [ordinare la prova] CIC vig. can. 1600 1; nach Durchfhrung der Beweiserhebung: acquisitis probationibus [acquisite le prove] CIC vig. can. 1598 1; Beweiserhebungsverfahren processus cognitionalis seu ad colligendas probationes - AAS 1969, 151; Beweisfragen die Beweisfragen, ber die die Zeugen vernommen werden sollen: articuli argumentorum super quibus petitur testium interrogatio [i punti degli argumenti sui quali si chiede l'interrogatorio] CIC vig. can. 1552 2 Beweiskraft vis probativa - CIC abr. can. 2033 1; vis probandi [la forza probante] CIC vig. can. 1535 2, fides [la forza probante] CIC vig. ante can. 1540; volle Beweiskraft: vis plenae probationis [la forza di prova piena] CIC vig. can. 1536 2 Beweislast das gerichtliche Gestndnis einer Partei befreit die anderen von der Beweislast: confessio iudicialis unius partis ceteras relevat ab onere probandi [la confessione giudiziale di una parte libera le altre parti dall'onere della prova] CIC vig. can. 1536 1; die Beweislast fllt der Gegenpartei zu: onus probandi recidit in partem adversam [l'onere della prova ricade sulla parte avversa] CIC vig. can. 1585; die Beweislast obliegt dem, der eine Behauptung aufstellt: onus probandi incumbit ei qui asserit [l'incombenza di fornire le prove tocca a chi asserisce] CIC vig. can. 1526 1; Beweismittel probationes [le prove] CIC vig. can. 1504 n. 2; unbeschadet der gesetzlichen Vorschriften ber die Wirksamkeit bestimmter Beweismittel: firmis praescriptis legis de quarundam probationum efficacia [ferme restando le disposizioni della legge sul'efficacia di talune prove] CIC vig. can. 1608 3 Beweissttze adminiculum probationis [un amminicolo di prova] CIC vig. can. 1679 Bewerber postulans - CIC abr. can. 540 2, adspirans - CIC abr. can. 540 2; Bewerber um die Mitgliedschaft: adscribendus - CIC abr. can. 698 2 bewerten quanti facere - CIC abr. can. 1743 2, comprobare [valorizzare] LE n. 6, aestimare [valutare] LE n. 7, expendere [vagliare] FC n. 5; etwas bewerten: statuere de vi et momento alicuius rei [determinare il valore di q.c.] LE n. 6; Bewertung aestimatio [la valutazione] VS n. 75; existimatio [la valutazione] VS n. 115; die moralische Bewertung: moralis aestimatio [la valutazione morale] SRS n. 9; die sittliche Bewertung: moralis aestimatio [la valutazione morale] EV n. 63; Bewertungen, die auf ethischen Prinzipien beruhen: existimationes ethicis principiis innitentes [valutazioni fondate su principi etici] FeR n. 89; die richtige Bewertung der Situation: congruens aestimatio rei condicionis [la giusta valutazione della situazione] VS n. 55; die Bewertung der Wirklichkeiten und des Geschehens: realitatum et eventuum aestimatio [la valutazione delle realt e degli avvenimenti] Cfl n. 51; Bewertungskriterium aestimandi norma [un criterio di giudizio] MD n. 27; Bewunderung jemandem Bewunderung einflen: alicui admirationem inicere [destar meraviglia a qc.] SP 432; Bewunderung hervorrufen: admirationem suscitare [faire l'admiration] Cat. 341; bewut Adj. conscius [consapevole] SCo. n. 14; ich bin mir bewut, da: mihi videor + aci [mi sembra] QP 593; wir sind uns voll bewut, da: plane conscii sumus + aci [siamo pienamente consapevoli che + ind.] SDL XVI; sich bewut bleiben: mente recolere

93

Bewutmachung
[ricordare] PC n. 5; sich bewut werden: aliquid sibi conscium facere [essere consapevole di q.c.] FeR n. 49; etwas bewut machen: conscientiam excitare alicuius rei [conscientiser qc.] LN IX-12; bewute und unbewute Furcht: conscius et inscius pavor [una cosciente ed incosciente paura] RH n. 15; sich bewut werden: pro certo habere ac veluti sentire [prender coscienza di] SRS n. 9; sich der Gefahr bewut werden: sibi conscius fieri periculi [diventare consapevole del pericolo] SRS n. 21; bewute Gegnerschaft: conscia oppositio [una cosciente opposizione] LC n. 65; bewutes Handeln: actus deliberati [atti deliberati] VS n. 40; sich einer Sache bewut sein: conscientiam ferre de aliqua re [avere una coscienza di q.c.] IeB 544; Komp. seiner Menschenwrde bewuter: magis conscius dignitatis suae humanitatis [pi cosciente della dignit di sua umanit] RH n. 15; Adv. scienter [consapevole] SCo. n. 11, data opera [deliberatamente] DoV I 5, deliberate [dlibrment] Cat. 307; bewut oder unbewut: scienter vel inscienter [coscientemente o no] VS n. 7; bewut und ttig an der heiligen Liturgie teilnehmen: conscie et actuose partem habere in sacra liturgia [partecipare consapevolmente e attivamente alla sacra liturgia] CIC vig. can. 528 2; Bewutmachung eine breitere Bewutmachung des Wertes des Lebens: latior de bono vitae conscientia [una pi diffusa presa di coscienza del valore della vita] EV n. 27; Bewutsein conscientia [la coscienza] RH n. 11 [la consapevolezza] SRS n. 26, conscius animus [la consapevolezza] SRS n. 26, advertentia [lavvertenza] VS n. 70; + im im Bewutsein, da: sibi conscius + aci [consapevole, che + ind.] FC n. 1, gnarus + aci [consapevole che + ind.] UUS n. 3; im Bewutsein einer Sache: memor alicuius rei [memore di q.c.] UR n. 16; conscius alicuius rei [nella consapevolezza di q. c.] OT n. 6; im Bewutsein der Bedeutung der Sache: cum momenti conscientia - SLL 343; + bei bei vollem Bewutsein: plena conscientia [con piena consapevolezza] ReP n. 17; solange sie noch voll bei Bewutsein sind: plene sui compotes [nel pieno possesso delle sue facolt] CIC vig. can. 922; + Subst. die Tiefe des menschlichen Bewutseins: penetralia humanae conscientiae [il profondo della coscienza umana] RH n. 8; die Krise des sittlichen Bewutseins: discrimen moralium sensuum [la crisi del senso morale] EV n. 58; eine Trbung des Bewutseins tritt ein: conscius impeditur animus [la coscienza va limitata] EV n. 65; die eigentlichen Quellen des kollektiven Bewutseins: collectivae cognitionis reconditiores fontes [le sorgenti pi profonde della coscienza collettiva] CA n. 44; + Adj. [E] das erwachende Bewutsein: expergiscens conscientia [l'veil de la conscience] LN I-4; conscientiae renovatio [il risveglio della coscienza] LC n. 17; [G] das gegenwrtige Bewutsein der Kirche: ea quae Ecclesia sui conscia hac aetate sensit [la coscienza contemporanea della Chiesa] RH n. 3; [K] ein klareres Bewutsein von den Rechten der Arbeiter: conscientia circa iura operariorum acuitur [una presa di coscienza pi netta circa i diritti dei lavoratori] LE n. 8; ein kritisches Bewutsein: conscientia critica [una coscienza crtica] FC n. 7; [P] das parteiliche Bewutsein: conscientia factiosa sive potius partium [la conscience partisane] LN VIII-4; das psychologische Bewutsein: conscientia quae in re psychologica versatur [la coscienza psicologica] ES 616; [R] ein reiferes Bewutsein: maturior conscientia [una pi matura consapevolezza] UUS n. 102; [S] ein schrferes Bewutsein: acrior conscientia [una coscienza pi viva] FC n. 6; [V] ein verbreitetes Bewutsein: divulgata conscientia [una consapevolezza] SRS n. 26; bei vollem Bewutsein: a conscio subiecto [in piena coscienza] EV n. 72; [W] ein waches Bewutsein: conscientia vivida [una coscienza sensbile] GS n. 63, ein wacheres Bewutsein: aucta conscientia [una maggiore consapevolezza] SRS n. 26; ein waches Bewutsein von der eigene Wrde: animus omnino conscius dignitatis suae [la piena consapevolezza della dignit propria] SRS n. 26; ein auerordentlich waches Bewutsein: conscientia acerrima [una coscienza estremamente acuta] RH n. 3; das wachsende Bewustein: augescens persuasio alicuius rei [la crescente presa di coscienza di q.c.] LE n. 1; das wachsende Bewutsein der gegenseitigen Abhngigkeit zwischen den Menschen und den Nationen: maior intellegentia homines et nationes copulari inter se [la crescente consapevolezza dellinterdipendenza tra gli uomini e le Nazioni] SRS n. 38; + Vb. [B] es besteht ein Bewutsein von ... conscientia habetur alicuius rei [vi una coscienza di q.c.] FC n. 6; jemandem seines Bewutseins berauben: aliquem sui conscientia destituere [privare qc. della coscienza di s] EV n. 65; [E] das Bewutsein entwickeln: conscientiam dilatare [sviluppare la coscienza] RH n. 7; [F] das Bewutsein festigen: conscientiam solidare [consolidare la coscienza] RH n. 3; [H] das Bewutsein hegen, da: fovere conscientiam + aci [nutrire la coscienza di + inf.] EV n. 78; [K] etwas kommt den Menschen ins Bewutsein: alicuius rei homines conscii fiunt [gli esseri umani divengono cosapevoli di q.c.] DH n. 1; [T] das Bewutsein trben: conscientiam infuscare [offuscare questa consapevolezza] MD n. 11; [U] das Bewutein unterdrcken: conscientiam suffocare [soffocare la consapevolezza] MD n. 11; [V] das Bewutsein vertiefen: conscientiam acuere [approfondire la coscienza] RH n. 3; das Bewutsein vertieft sich: conscientia acrior fit [la consapevolezza si approfondisce] UUS n. 42; Sent. verschiedene

94

Beziehung
Faktoren haben zum Erwachen dieses Bewutseins beigetragen: complures res faverunt expergiscenti huic conscientiae [plusieurs facteurs ont contribu l'veil de la conscience] LN I-4; Bewutseinsbildung formatio conscientiae [l'educazione della coscienza] FC n. 8 Bewutseinsstand gradus conscientiae [il livello di consapevolezza] LE n. 21; bezahlbar Bedrfnisse, die bezahlbar sind: necessitates, quae ad solvendum sunt [bisogni che sono solvibili] CA n. 34; bezahlen teurer bezahlen: pluris emere [pagare di pi] PP n. 280; diese Arbeit wird schlechter bezahlt als eine andere: minus mercedis pro hoc opere penditur quam pro alio [questo lavoro meno pagato di un altro] LE n. 8; Bezahlung familiengerechte Bezahlung: salarium familiare, quod dicitur [il cosiddetto salario familiare] LE n. 19; bezeichnen denotare [registrare] QDAP n. 21; sich selbst bezeichnen als ...: seipsum profiteri + acc [autodefinirsi] RH n. 17; jemanden als etwas bezeichnen: aliquem tamquam aliquid nominare [dsigner qn en tant que] Cat. 441; Pt. Pr. bezeichnend: characteristicus [typique] Cat. 2624; bezeichnend sein: plurimum significare [appare significativo] SRS n. 14, significativum [significativo] MD n. 14; das ist bezeichnend: id est significationis plenum [ci significativo] DoV II pr.; es ist bezeichnend: notari interest + aci [il est significatif que] LN VI-6; es ist im brigen bezeichnend, da: magni aliunde momenti est quod [il est d'ailleurs significatif que] LN IV-3; der bezeichnende Ausdruck von etwas sein: aliquid significanter manifestare [costituire un'espressione significativa di q.c.] DoV intr. n. 2; ein bezeichnendes Beispiel: conspicuum exemplum [un esempio significativo] FeR n. 62; fr die heutige Kultur bezeichnend: quo hodiernus cultus magna ex parte imbuitur [che contraddistingue tanta parte della cultura contemporanea] EV n. 70; das bezeichnendste Beispiel: exemplum maxime significatorium [l'esempio pi significativo] MD n. 15; Sent. vom Bezeichnenden zum Bezeichneten schreiten: a significanti ad significatum procedere [procder du signifiant au signifi] Cat. 1075; bezeichnenderweise significanter [significativamente] LG n. 24 Bezeichnung rei significandae modus - GdC 386; appellatio [la denominazione] MC 221; locutio [lappellativo] FeR n. 76, denominatio - LA n. 43; die gebruchlichste Bezeichnung: nomen maxime usitatum [le nom le plus habituel] Cat. 446; diese Bezeichnung trifft darauf besonders zu: quae appellatio huic rei ratione peculiari respondet - AAS 1959, 76; bezeugen fidem facere alicuius rei [far testimonianza di q.c.] QDS 156, testificare [attestare] DV n. 8, testimonio esse alicuius rei [dare testimonianza di q.c.] LE n. 2, commonstrare + aci [attestare che + cong.] LE n. 18; dies bezeugen: cui rei testimonio sunt [ne danno testimonianza] LE n. 2; den Glauben bezeugen: fidem testari [testimoniare la fede] DH n. 4; Bezeugung die Bezeugung der Wahrheit: contestatio veritatis [l'affermazione della verit] LG n. 50; bezichtigen jemanden des Biologismus bezichtigen: aliquem de biologismo arguere [tacciare qc. de biologismo] VS n. 48; beziehen Einknfte beziehen: reditus percipere - CIC abr. can. 194 2; ein Gehalt beziehen: stipendium percipere [percepire uno stipendio] CIC vig. can. 1333 4; refl. sich auf etwas beziehen: aliquid respicere [riferirsi a q.c.] LC n. 45; mentionem movere alicius rei [riferirsi a q.c.] LE n. 26; recolere aliquid [ricollegarsi a q.c.] UUS n. 8; se revocare ad aliquid [far riferimento a q.c.] VS n. 48; darauf bezieht man sich: ad illud refertur [c'est lui qu'on se refre] LN IV-4; sich auf ein Dokument beziehen: revocare documentum [riferirsi ad un documento] RH n. 4; sich auf diese Lehre beziehen: ab eadem doctrina repeti [rifarsi a tale pensiero] OA n. 32; der Irrtum bezieht sich auf das Wesen der Handlung: error versatur circa id quod actus substantiam constituit [l'errore verte intorno a ci che costituisce la sostanza dell'atto] CIC vig. can. 126; diese Worte beziehen sich auf die Arbeit: ea dicta laborem significant [queste parole si riferiscono al lavoro] LE n. 4; die religise Freiheit bezieht sich auf die Freiheit von Zwang in der staatlichen Gesellschaft: libertas religiosa immunitatem a coercitione in societate civili respicit [la libert religiosa riguarda limmunit dalla coercizione nella societ civile] DH n. 1; Pt. Pf. beide Sphren sind aufeinander bezogen: duae provinciae mutuo se sociant [le due sfere sono in relazione reciproca] DC n. 28; Beziehung necessitudo [il rapporto] FeR n. 49 [la relazione] EV n. 53, ratio [la relazione] LE n. 12, ratio quae alicui cum aliquo intercedit [la relazione di qc. con qc.] ReP n. 16;. Pl. necessitudines, um [i rapporti] PT 288 [le relazioni] SRS n. 20, commercia, orum [i rapporti] PT 259 [le relazioni] AG n. 11 [gli scambi] CIC vig. can. 364 n. 6; + in in Beziehung treten mit: necessitudinem instituere cum [entrare in rapporto con] FeR n. 64; mit jemandem in Beziehung treten: necessitudinem instituere cum aliquo [entrare in rapporto con qc.] FeR n. 49; in einer besonderen Beziehung verbunden bleiben: peculiari necessitudine perstare conexus [rimanere in una relazione speciale] EV n. 53; alle Urkunden, die irgendwie mit der Sache in Beziehung stehen: omnia documenta quoquo modo causam respicientia - DPM can. 2 n. 3; + mit Beziehungen mit: conversatio cum [rapporti con] LG

95

Beziehung
n. 51; + untereinander die Beziehungen der Staaten untereinander: mutuae Civitatum necessitudines [i rapporti fra le Comunit politiche] PT 288; + zu Beziehungen zu: relationes erga [relazioni con] UR n. 10; eine direkte Beziehung haben zu: directam relationem habere cum - AAS 1972, 742; in einer Beziehung zu jemandem stehen: necessitudine frui cum aliquo [essere in relazione con qc.] SS n. 27; in enger Beziehung zu etwas stehen: arte coniungi cum aliquo [essere in stretto rapporto con q.c.] FeR n. 71; alles was in Beziehung zum Subjekt der Arbeit steht: quidquid ad ipsum subiectum laboris refertur [tutto ci che in rapporto col soggetto di lavoro] LE n. 7; die Beziehung zu den Kulturen: convenientia inter culturas [il rapporto con le culture] FeR n. 70; die Beziehung des Menschen zu den Naturschtzen: illa ratio inter hominem et copias ac divitias naturae [la relazione dell'uomo con le ricchezze della natura] LE n. 12; die enge Beziehung der Weisheit zum Glauben: sapientiae arta conglutinatio cum fide [lo stretto legame della sapienza con la fede] FeR n. 44; ohne Beziehung zu dieser Wahrheit: deficiente habitudine ad illam veritatem [senza il riferimento a questa verit] FeR n. 5; nach der Beziehung des Zeugen zu den Parteien fragen: exquirere quaenam sit testi cum partibus necessitudo [domandare quale rapporto il testimone abbia con le parti] CIC vig. can. 1563; + zwischen eine enge Beziehung besteht zwischen: arcta necessitudo intercedit inter - AAS 1958, 630; eine Beziehung zwischen Personen: necessitudo interpersonalis [un rapporto interpersonale] FeR n. 32; die natrliche Eltern-Kind-Beziehung: naturalis illa necessitudo, quae inter filium et parentes intercedit [la relazione naturale con le sue origini parentali] DoV II A 2; die Beziehungen zwischen den Menschen und dem Staat: rationes quae singulis hominibus cum sua cuiusque re publica intercedunt [i rapporti fra i cittadini le le pubbliche autorit] PT 258; die Beziehungen zwischen den Brgern und den Staatsbehrden: rationes quibus cives cum reipublicae moderatoribus continentur [i rapporti tra i cittadini e i Poteri pubblici] PT 278 s.; die Beziehungen zwischen der staatlichen Gewalt und den Brgern: rationes quae publicae auctoritati sunt cum civibus [i rapporti tra indivdui e i Poteri pubblici] PT 294; die Beziehungen zwischen den Staaten: rerum publicarum necessitudines [i rapporti tra gli Stati] SRS n. 33; die Beziehungen zwischen der Kirche und den ffentlichen Gewalten: relationes inter Ecclesiam et potestates publicas [le relazioni fra la Chiesa e le potest pubbliche] DH n. 13; + Subst. ein Komplex von Beziehungen: contextus necessitudinum [un complesso di relazioni] FC n. 15; Unordnung in die Beziehungen bringen: conturbationem inferre necessitudini inter ... [introduire le dsordre dans la relation entre] LN IV n. 14; die Beziehungen auf eine vertragliche Basis stellen: pactiones legitime initae, omnibus descriptis officiis easdem rationes moderentur [le relazioni siano rette da contratti regolari con obblighi reciproci] PP n. 70; die Wiederaufnahme der Beziehungen: mutuae relationes instaurandae [la ripristinazione delle relazioni] ASS 15, 592; + Adj. [B] brderliche Beziehungen: relationes fraternae [rapporti fraterni] LC n. 19; [D] die diplomatischen Beziehungen zwischen dem Heiligen Stuhl und den einzelnen Staaten: necessitudinis rationes quae Apostolicae Sedi cum variis Civitatibus intercedunt [las relaciones diplomticas que la Santa Sede ha entablado con diversos Estados] DN 263, publicae cum Apostolica Sede necessitudinum rationes - AAA 322; [E] enge Beziehungen: crebrae relationes [relazioni frequenti] CIC vig. can. 364 n. 3; die engen Beziehungen: arcta cohaerentia [le strette attinenze] ASS 20, 9; [F] (diejenigen Nationen) zu denen der Apostolische Stuhl in freundlichen Beziehungen steht: (eae nationes) quibus cum Apostolica Sede amicitiae vincula intercedunt [(quelle nazioni) con le quali la Santa Sede si trova in amichevoli rapporti] SP 419; fruchtbare Beziehungen: fructuosae necessitudines - SOE IV-3; freundliche Beziehungen mit dem Heiligen Stuhl: amicitiae officia cum Apostolica Sede [amistas relaciones con la Santa Sede] DN 268, freundliche Beziehungen aufnehmen: concordiam pacisci - UAD 697; freundschaftliche Beziehungen: amicitiae necessitudines [amichevoli relazioni] PT 295; es bestehen freundschaftliche Beziehungen: amicae mutuaeque intercedunt rationes inter ... - OOE 35; friedliche Beziehungen: pacificae relationes [relazioni di pace] DH n. 15; [G] mehr oder weniger gerechte Beziehungen: rationes plus minusve iustae [rapporti pi o meno giusti] LE n. 16; ein sicheres Prinzip, das gerechte Beziehungen zwischen den Menschen gewhrleistet: principium stabile quod iustas necessitudines inter homines praestet [un principio securo che garantisca giusti rapporti tra gli uomini] CA n. 44; gnstige Beziehungen: opportuna commercia [opportuni scambi] CIC vig. can. 364 n. 6; gegenseitige Beziehungen: mutua commercia [vicendevoli rapporti] PT 259, reciprocae necessitudines [i reciproci rapporti] MD n. 12; [I] die internationalen Beziehungen: necessitudines quibus aliae nationes attingunt alias [i rapporti internazionali] MM 443, relationes internationales [le relazioni internazionali] AA n. 7, rationes inter nationes intercedentes [rapporti internazionali] LE n. 16, rationes publicae inter nationes intercedentes [relazioni internazionali] FC n. 30, necessitudines inter nationes [les changes internationaux] LN I-7, necessitudines inter Civitates [le relazioni internazionali] SRS n. 20, rationes ac necessitudines inter nationes: [le relazioni internazionali] SRS n. 21,

96

Bezugspunkt
consuetudines gentium [le relazioni internazionali] SRS n. 39; interpersonale Beziehungen: rationes inter personas intercedentes [relazioni interpersonali] FC n. 2; [M] die menschlichen Beziehungen: mutuae inter homines relationes [le relazioni umani] LC n. 63; [N] es besteht eine notwendige Beziehung zwischen: inter utramque rem necessaria intercedit convenientia [esiste un rapporto intrnseco fra] PT 293; [O] es besteht eine organische Beziehung: organice conexa sunt [esiste un rapporto organico] LC n. 2; [P] in einer persnlichen Beziehung zu jemandem leben: vivere in relatione personali cum aliquo [vivre dans une relation personnelle avec qn] Cat. 2558; [S] die sozialen Beziehungen: sociales necessitudines [le relazioni sociali] DR 93; [V] vermehrte Beziehungen: tensiores relationes [la molteplicazione dei rapporti] GS n. 63; die Beziehungen sind verzerrt: rationes distortae deflexaeque sunt [le relazioni sono state distorte] CA n. 27; [W] wechselseitige Beziehungen: mutuae necessitudines [scambievoli relazioni] SDL XXII; [Z] die zwischenmenschlichen Beziehungen: rationes inter homines intercedentes [i rapporti interumani] SD n. 29: die zwischenstaatlichen Beziehungen: quae inter Civitates convenerunt rationes [i rapporti fra le Comunit politiche] MM 443; + Vb. [A] die Beziehung abbrechen: necessitudinem abrumpere [troncare il rapporto] ReP n. 14; [B] Beziehungen begrnden: rationum consuetudines inire - PT 285; [E] Beziehungen entstehen: rationes instaurantur [si formano rapporti] LE n. 16; neue Beziehungen entstehen lassen: novas necessitudines parere [procurare nuovi rapporti] CeP n. 12; [G] die gegenseitigen Beziehungen gestalten: mutua commercia moderari [regolare i vicendevoli rapporti] PT 259; die wechselseitigen Beziehungen gestalten: mutuae necessitudines componere [regolare le scambievoli relazioni] SDL XXII; [H] Beziehungen herstellen: consuetudines iungere [stabilire relazioni] UUS n. 48; [K] Beziehungen knpfen: necessitudines nectere [stabilire rapporti] OA n. 23; [M] die Beziehungen mehren sich: necessitudines augentur [cresce l'interdipendenza] NA n. 1; [P] Beziehungen pflegen: necessitudines excolere [coltivare rapporti] FC n. 74; [R] Beziehungen regeln: necessitudines regere [regolare] PT 258, necessitudines moderari [regolare] PT 259, necessitudines componere [regolare] PT 259; die Beziehungen mit Gewalt regeln: necessitudines vi regere [regolare i rapporti per mezzo della forza] PT 258; Beziehungsdimension eine wesentliche Beziehungsdimension: essentialis necessitudinis ratio [un'essenziale dimensione relazionale] EV n. 19; Beziehungsgeflecht necessitudinum nexus [l'intersecarsi dei rapporti] CA n. 49; das komplizierte Beziehungsgeflecht der modernen Gesellschaften: compages implicata necessitudinum societatis recentis [la complessa rete di relazioni delle societ moderne] CA n. 54; Beziehungsschwierigkeiten difficultates necessitudinum [difficolt relazionali] EV n. 11; Bezirk districtus, us [il distretto] CIC vig. can. 394 1 Bezug relatio [il riferimento] SRS n. 7; in Bezug auf: relate ad [au sujet de] Cat. 337; der Bezug auf etwas: alicuius rei commemoratio [il riferimento a q.c.] MD n. 22; der Bezug zu etwas: necessitudinis ratio cum aliqua re [il riferimento a q.c.] EV n. 22; auf etwas Bezug nehmen: congruam rationem habere alicuius rei [in riferimento a q.c.] DoV intr. n. 4, aliquid compellare [rivolgersi a q.c.] VS n. 16, respicere aliquid [far riferimento a q.c.] MD n. 9; es wird Bezug genommen auf das allgemeine Recht: ad ius universale remissio fit [nella legge si rinvia al diritto universale] CIC vig. can. 1403 2; Bezge zu: relationes ad [riferimenti a] SRS n. 7; der Bezug zur Wahrheit: congruentia cum veritate [il rapporto con la verit] VS n. 4; ein ausdrcklicher Bezug: manifesta designatio [un espresso riferimento] EV n. 46; der biblische Bezug: necessitudo cum sacris Bibliis [il riferimento biblico] ReP n. 17; bezglich relate ad - AAS 1983, 466, quod ad [rispetto a] FeR n. 41; Bezugnahme die Bezugnahme auf: relatio ad [il riferimento a] SRS n. 6; die Bezugnahme auf die Naturwissenschaften: ratio ad scientias [il riferimento alle scienze] FeR n. 69; die Bezugnahme auf ethische Forderungen: mentio postulatorum ethicorum [la rfrence des exigences thiques] LN VIII-7; Bezugsdokument dieser Text ist ein direktes Bezugsdokument zur Befreiungstheologie: haec elocutio exstat documentum recta via consulendum theologiae liberationis [ce texte constitue un document de rfrence directe pour la thologie de la libration] LN V-4; Bezugspunkt indicium [il punto di riferimento] FeR n. 63; necessitudinis punctus [il punto di riferimento] FeR n. 14; ad quod omnia alia respicere debent [la rfrence de toutes les autres] LN IV-12, caput ad quod reliqua referuntur [il punto di riferimento] SRS n. 1; der erste Bezugspunkt: primum caput sive punctum totius rei [le premier point de rfrence] LN IV-2; einer der wichtigsten Bezugspunkte: unum e maximi ponderis capitibus [uno dei pi importanti termini di riferimento] LE n. 10; der einzige glaubhafte Bezugspunkt: unicum veridicae congruentiae caput [lunico punto di riferimento veritativo] FeR n. 55; die in jenem Text enthaltene Lehre stellt noch heute einen normativen Bezugspunkt dar: doctrina quae in documento illo continetur hodiernis quoque temporibus quiddam perstat praeceptivum ad quod tendere debemus [linsegnamento contenuto in quel testo costituisce ancora oggi un punto di riferimento normativo] FeR n.

97

Bezugssystem
52; ein Bezugspunkt der verschiedenen philosophischen Schulen: medium quoddam punctum quo diversae philosophicae scholae confluunt [un punto di riferimento delle diverse scuole filosofiche] FeR n. 4; die Bezugspunkte fr die Weiterfhrung des Dialogs: loci unde dialogus protrahatur [punti di riferimento per la continuazione del dialogo] UUR n. 59; Bezugssystem ambitus rationum rerumque [il raggio di riferimenti] LE n. 16; biegsam flexibilis - QC 8 bieten eine gnstige Gelegenheit bietet sich: opportuna sese offert occasio [ci viene il destro di ...] ASS 23, 207 Bigamist bigamus - CIC abr. can. 984 bilateral mutuus [bilaterale] PP n. 71; bilaterale Manahmen treffen: consilia inter binas Civitates capere [prendere misure bilaterali] SRS n. 12; Bilateralismus synallagmaticae commutationes [il bilateralismo] SRS n. 43; Bild condicionum status [un quadro] SRS n. 15, ratio [la visione] SRS n. 22; + Subst. das Bild der heutigen Welt: rerum status huius orbis terrarum [il panorama del mondo odierno] SRS n. 24; + Adj. ein beredtes Bild: clara figura [unimmagine eloquente] VS n. 66; ein einseitiges Bild entwerfen: mancam dare speciem [dare unimmagine unilaterale] EV n. 26; ein entstelltes Bild vom Menschen: distorta vitae hominisque ratio [una visione distorta della vita e dell'uomo] SRS n. 22; so ergibt sich folgendes Bild: en igitur descriptio [ecco allora il quadro] SRS n. 28; ein negatives Bild: prospectus improbandus [un panorama negativo] SRS n. 26; ein trauriges Bild: formidolosa imago - AI 43; das hier beschriebene Bild ist unvollstndig: supra expositus condicionum status mancus est et mutilus [il quadro precedentemente tracciato incompleto] SRS n. 15; ein verkrztes Bild: imago imminuta [una immagine ridotta] MD n. 18; ein vollstndiges Bild: imago cohaerens [un'immagine coerente] LE n. 13; ein vollstndiges Bild von der aktuellen Situation der Philosophie: integra descriptio hodiernae philosophiae condicionis [un quadro completo della situazione attuale della filosofia] FeR n. 91;ein wahres Bild der Gegebenheiten vermitteln: veram reddere imaginem rerum condicionis [riferire le notizie secondo l'esatta visione della realt] CeP n.17; ein wahres Bild der Kirche zeichnen: genuinam pingere imaginem Ecclesiae [presentare un'immagine fedele della Chiesa] CeP n. 123; + Vb. das Bild, das sich unseren Augen bietet: prospectus qui patet ante oculos nostros [il panorama aperto ai nostri occhi] SRS n. 37; ein Bild verdunkeln: imaginem obscurare [offuscare un'immagine] SD n. 9; bilden [1] Menschen efformare mentes - GS n. 5, excolere pueros et iuvenes [coltivare i fanciulli e i giovani] CIC vig. can. 795; sich selbst bilden: sese excolere [coltivarsi] GS n. 60; Sinn und Herz bilden: mentem et cor informare [formarsi mente e cuore] CIC vig. can. 646; durch Wort und Beispiel bilden: verbo et exemplo efformare [formare con le parole e l'esempio] CIC vig. can. 774 2; historisch gebildet: (ratio) historice exculta - Syll. II n. 9; gebildete Kreise: eruditorum hominum ordines [circoli colti] DR 66; refl. sich bilden: seipsum efformare [formare se stesso] AA n. 29; Pt. Pf. gebildet: excultus [la formazione] PT 298; unter gebildeten Menschen: inter litteratos homines [fra le persone colte] DAS 306; die gebildeten Stnde: eruditiores Civitatis ordines ACS 48; weniger gebildet: rudior [immaturo] DH n. 4; [2] anderes neue Allianzen bilden: nova foedera excitare [creare nuovi fronti] LC n. 89; eine Gemeinschaft bilden: communitatem iungere [la formazione di una comunit] PT 290, communitatem coagmentare [costruire una comunit] LE n. 20; das Generalkapitel bilden: efformare capitulum generale [comporre il captolo generale] CIC vig. can. 631 1; den Priesterrat neu bilden: consilium presbyteriale noviter constituere [costituire nuovamente il consiglio presbiteriale] CIC vig. can. 501 3; eine Teilkirche bilden: constituere Ecclesiam particularem [constituere una Chiesa particolare] CD n. 11 Bildersprache symbolismus [la symbolique] Cat. 1293; Bilderstrmer sacrarum imaginum eversores AAS 1968, 88 bildhaft imaginarius [l'imag] 42; eine bildhafte Sprache: sermo imaginibus confectus [un langage imag] Cat. 390; in bildhafter Sprache: oratione figurata [con parlare metaforico] HG 577; Bildhauerei sculptura [la scultura] FeR n. 24 Bildhauerkunst disciplina fingendi - AAS 1956, 12 bildlich quodam translationis modo [con qualche locuzione metaforica] DAS 299 Bildschirm scrinium televisificum - CeP n. 48; Bildung eruditio - VN 294, ingenii cultura [la cultura] PP n. 21, ingenii cultus AAS 1970, 195; institutio eruditioque [l'istruzione] LE n. 8; formatio [la formazione] CIC vig. can. 231 1; + Subst. die Bildung des Geistes: excolendus animus [arricchire lo spirito] IM n. 2; die christliche Bildung des Gewissens: conscientia christiana efformanda [la formazione cristiana della coscienza] AA n. 20; die Bildung ist ein Grundwert der menschlichen Zivilisation: institutio unum est ex primariis bonis cultus civilis [l'istruzione uno dei beni fondamentali della civilt umana] Iuv. n. 12; die Bildung als solche stellt immer einen Wert dar: institutio eruditioque per se semper est praestans bonum [l'istruzione di per se stessa costituisce sempre un valore] LE n. 8; der Zugang zur Bildung: aditus ad sedes scholasticas

98

Bischofsweihe
[l'accesso all'instruzione] LE n. 8; + Adj. berufliche Bildung: eruditio ad artes exercendas praescripta [l'istruzione professionale] LE n. 8; humanistische Bildung: humanistica formatio [la formazione umanistica] CIC vig. can. 234 2; die moderne Bildung: recens civilitas - Syll. X n. 80; die umfassende Bildung der menschlichen Person: integra personae humanae formatio [la formazione integrale della persona umana] CIC vig. can. 795; eine spezifische und gesonderte Bildung: specifica et peculiaris formatio [una formazione specifica e peculiare] AA n. 28; wissenschaftliche Bildung: formatio scientifica [la formazione scientifica] CIC vig. can. 234 2; eine vielfltige und umfassende Bildung: multiformis et integra formatio [una multiforme e integrale formazione] AA n. 28; Bildungsanforderungen formationis exigentiae [le esigenze della formazione] AA n. 29; Bildungseinrichtungen institutiones formationi inservientes [gil istituti di educazione] AA n. 30; Bildungsgrad eruditionis gradus [la condizione culturale] DR 101 Bildungsnotstand deficientes condiciones in provincia educationis [la situazione di carenza nel settore educativo] DC n. 27; Bildungssttte sedes educationi impertiendae destinata [un centro educativo] LC n. 94 billig vom Preis zu einem billigen Preis verkauft werden: parvo venire [essere diffuso a vil prezzo] DIM 81; billig gerecht fr eine billige Lsung Sorge tragen: de aequa solutione quaerenda curare [provvedere a ricercare un'equa soluzione] CIC vig. can. 1733 1; billig schbig billiger Beifall: facilis plausus - AAS 1966, 894; billigen falsche Meinungen billigen: assentiri opinionibus falsis [accogliere false opinioni] ID 172; eine unmoralische Absicht billigen: immorale propositum communicare [la condivisione dellintenzione immorale] EV n. 74; von jemandem nicht gebilligt werden: non probari alicui - CIC abr. can. 535 1 Billigkeit nach Recht und Billigkeit: ex aequo et bono [secondo il giusto e l'onesto] CIC vig. can. 122 n. 1, servatis iuris praescriptis cum aequitate applicandis [secondo le disposizioni di legge da applicare con equit] CIC vig. can. 221 2 Billigung approbatio [l'approvazione] CIC vig. can. 1610 2; die Billigung einer Straftat: delicti patrati laudatio - CIC abr. can. 2209 7 binden Pt. Pf. gebunden sein an: colligi + dat. [essere legato a] FeR n. 39; an das Gesetz gebunden sein: vd. Gesetz; an ein Gelbde gebunden: voto ligatus - CIC abr. can. 985, voto adstrictus [legato da un voto[ CIC vig. 1041 sub 3; an ein Gelbde gebunden sein: voto obstringi - CIC abr. can. 639; gebunden sein durch Vorschriften: vd. Vorschrift; an ein Institut gebunden sein: cum instituto obstringi [essere legato a un instituto] CIC vig. can. 643 1 n. 3 Bindung ligamen [il legame] LG n. 44; Bindungen: vincula (orum) [i legami] RH n. 14, institutionelle Bindung: institutionale vinculum [il vincolo istituzionale] FC n. 81; personale Bindung: adhaesio personalis [un'adesione personale] GE n. 1; Bindung an die Entscheidungen der Mehrheit: maiori parti decernenti assensio [ladesione alle decisioni della maggioranza] EV n. 70; die naturgegebenen Bindungen: vincula naturalia [i vincoli naturali] SRS n. 40; feste und enge Bindungen: vincula valida et arcta [vincoli forti e stretti] SRS n. 40; jene umfassende Gemeinschaft, welcher der Mensch aufgrund besonderer kultureller und historischer Bindungen angehrt: magna illa societas, cuius homo est particeps vi peculiarium nexuum, quos ingenii cultura et historia effecerunt [la grande societ, alla quale l'uomo appartiene in base a legami culturali e storici] LE n. 10; Bindungswirkung vis obligandi [la forza di obbligare] CD n. 36 Binnenwanderung incolarum commigratio [gli spostamenti di popolazione] MM 438 Biographie vitae narratio [una biografia] NMI n. 18; Biologie biologia [la biologia] MM 436 s., scientia biologica [le scienze biologiche] GS n. 5 biologisch biologicus [biologico] SRS n. 25; biologische Ablufe: biologici processus [i processi biologici] HV n. 10; die biologische Erneuerung: biologica renovatio [il rinnovarsi biologicamente] SRS n. 25; die biologische Gesetzmigkeit des Krpers: corporis vices [i ritmi biologici dell'organismo] HV n. 3 biomedizinisch biomedizinische Techniken: artes technicae biomedicae [le tecniche biomediche] DoV pr. biophysiologisch ein biophysiologischer Proze: ratio seu processio bio-physiologica [un processo biofisiologico] MD n. 18; bis jetzt ad huc [finora] Iuv. n. 7; Bischofskonferenz coetus episcopalis [la Conferenza Episcopale]; LG n. 23, episcoporum conferentia [la Conferenza Episcopale] CD n. 18; die nationale Bischofskonferenz: Conferentia Episcopalis Nationalis - ED 390 Bischofssitz Episcopi sedes [la sede vescovile] ASS 15, 591 Bischofsstab baculus [la crosse] Cat. 1574; Bischofsweihe consecratio episcopalis [la consacrazione episcopale] LG np. sub 2., consecratio [la consecrazione] CIC vig. can. 1382;

99

bisherig
bisherig ihr bisheriges Verhalten: eorum hactenus agendi ratio [la loro condotta passata] ASS 31, 133/142 bisweilen interdum [a volte] MD n. 12; bisweilen wird die Meinung vertreten: alias dicitur + aci [si pensa, altre volte, che + coni.] EV n. 68; Bitte petitio [la petizione] CIC vig. can. 59 1, postulatio [la domanda] EV n. 67; auf jemandes Bitte hin: ad preces alicuius - CIC abr. can. 45; ad petitionem alicuius [su petizione di qc.] CIC vig. can. 59 1 bitten nicht befehlend, sondern bittend: non imperans, sed adprecans [non ordinando ma pregando] SS v: bitter der bittere Abschlu des Gesprchs: insuavis conclusio colloquii [lamara conclusione del colloquio] VS n. 22; bittere Einsamkeit: acerba solitudo [il crudo isolamento] PO n. 22; eine bittere Enttuschung: amara frustratio [amari disinganni] LC n. 20; bittere geschichtliche Erfahrungen: acerba experimenta historiae [expriences historiques amres] LN XI-11; auch wenn es bitter klingt: etsi cum animi amaritudine [con amarezza] SRS n. 47; es schmeckt ihm bitter: est ei quiddam amarum [ha per lui un sapore amaro] ReP n. 6; Bittgebet supplices preces - SP 423; vd. Frbittgebet; Bittgesuch preces [la richiesta] CIC vig. can. 63 1; das Bittgesuch um einen Dispens: preces ad obtinendam dispensationem [la domanda per ottenere la dispensa] CIC vig. can. 1049 1; Bittschrift supplex libellus - AID 499 Bittsteller orator AAS 1971, 303 blasiert pertaesus [annoiato] SP 417 Blatt ein Blatt Papier: scheda - CIC abr. can. 1715 1; Zeitung: folium - CIC abr. can. 1386 1; Bleibe eine schtzende Bleibe: tectus quo homo confugere possit [una casa in cui ripararsi] NMI 50; bleiben philosophische Werke von bleibendem Wert: duraturi momenti opera philosophica [opere filosofiche di valore durevole] FeR n. 59; Subst. etwas Bleibendes sein: permanere [demeurer] Cat. 1085; Blendwerk mira veri species [un falso miraggio] SP 424, praestigiae - OOE 455, ficta imago [le mirage] LN XI-11 [il miraggio] ReP n. 5; Blick obtutus, us - AAS 1985, 595; + mit mit einem Blick: uno conspectu [con lo sguardo] EN n. 17; + Subst. der Blick der Liebe: amoris contuitus [lo sguardo di amore] DC n. 18; mit dem Blick auf das neue Jahrtausend: ad proximum millennium respiciens [volgendo lo sguardo al nuovo millennio] UUS n. 102; + nach der Blick nach vorn: contuitus in futurum tempus [lo sguardo in avanti] SS n. 41; + Adj. ein bloer Blick: candidus intuitus [un semplice sguardo] FeR n. 1; auf den ersten Blick: primo oculorum obtutu [sulle prime] DR 85, prima fronte [a prima vista] QA 225, primo aspectu [ premire vue] LN VII-11, prima facie [prima vista] OA n. 50, primo intuitu [a prima vista] SRS n. 8, prima inspectione [a prima vista] FeR n. 26; ein flchtiger Blick: velox oculorum obtutus AAS 1966, 31; mit klarem Blick: sagacis mentis acie [con chiara visione] DR 67; einen eher zuflligen Blick auf etwas richten: obtutum potius casu in aliquid conicere [gettare piuttosto a caso uno sguardo su q.c.] SS n. 15; + Vb. [A] den Blick abwenden: oculos avertere [distogliere lo sguardo] EV n. 11; den Blick auf allgemeine Prinzipien hin ausweiten: contuitum dilatare ad principia universalia [allargare lo sguardo verso i principi naturali] FeR n. 36; [E] den Blick ber sich selbst erheben: ultra se prospicere [guardare oltre se stesso] FeR n. 15; den Blick fr etwas erffnen: obtutum aperire ad aliquam rem [aprire lo sguardo a q.c.] SD n. 9; [R] den Blick richten auf etwas: aliquid contueri [puntare lo sguardo a q.c.] FeR n. 48, obtutum in aliquo defigere [lo sguardo fisso a q.c.] ReP n. 7, oculos defigere in aliquid [fissare il sguardo su q.c.] DC n. 19; den Blick auf die wesentlichen Dinge richten: animum in res necessarias intendere [fissare lo sguardo sulle essenziali] FeR n. 18; wir richten unseren Blick vertrauensvoll in die Zukunft: fidenter oculos ad futura convertimus [volgere fiduciosi gli occhi al futuro] UR n. 24; [S] den inneren Blick schrfen: interiorem intuitum acuere [affinare lo sguardo interiore] FeR n. 16; [W] der Blick weitet sich: rerum prospectus his amplior fit [qui le prospettive si allargano] SRS n. 31; einen Blick werfen auf etwas: oculi conicere supra aliqam rem [gettare lo sguardo su q.c.] LE n. 18, oculos conicere in aliquid [considerare q.c.] DC n. 30; [Z] den Blick auf sich ziehen: obtutum captare [attrarre lo sguardo] EV n. 51; blicken nach oben blicken: in futurum respicere [guardare verso l'alto;] SS n. 41; nach rckwrts blicken: retro respicere: [guardare indietro] SS n. 41; nach vorn blicken: in futurum respicere [guardare in aventi] SS n. 41; Blickfeld rerum prospectus [lorizzonte] FeR n. 76; Blickrichtung die Blickrichtung weitet sich auf die ganze Welt aus: amplior prospectus universum orbem terrarum complectitur [l'insegnamento allarga l'orizzonte alle dimensioni di tutto il globo] LE n. 2; Blickwinkel den Blickwinkel verndern: obtutum mutare [mutare il suo sguardo] UUS n. 15; zwei verschiedene Blickwinkel: duo obtutus [due diversi angolazioni] UUS n. 38; blind eine blinde Gewalt: praeceps quaedam vis [una forza cieca] QA 206; der planmige Gebrauch blinder Gewalt: meditatus usus caecae violentiae [le recours dlibr la violence aveugle] LN XI-7; die blinden Krfte: caecae occultaeque vires [le forze cieche] DR 69

100

Botschaft
Blindheit caecitas [la cecit] SD n. 16; finsterste moralische Blindheit: caliginosissima moralis caecitas [la pi tenebrosa cecit morale] EV n. 24; Block nationum consociatio [il blocco] SRS n. 10, pactum [il blocco] SRS n. 20, foedus [il blocco] SRS n. 20; Pl. Blcke: adversae nationum consociationes [i blocchi] SRS n. 24; Blcke von Staaten: Nationes consociatae [blocchi di nazioni] ReP n. 16; zwei Blcke bewaffneter Mchte: pacta bina armatorum populorum [due blocchi di potenze armate] SRS n. 20; entgegengesetzte Blcke: adversarum nationum compages [blocchi contrapposti] SRS n. 39; zwei entgegengesetze Blcke, die allgemein mit den gebruchlichen Namen von Ost und West, oder auch Orient und Okzident bezeichnet werden: duo foedera, inter se opposita, quae nominibus plerumque usu acceptis appellantur Oriens et Occidens orbes [due blocchi contrapposti, designate comunemente con i nomi convenzionali di Est e Ovest, oppure di Oriente e Occidente] SRS n. 20; die Aufspaltung der Welt in zwei Blcke: totius discidium orbis duas in nationum consociationes [la divisione del mondo in blocchi] SRS n. 10; eine in Blcke geteilte Welt: mundus, in adversarum nationum compages divisus [un mondo diviso in blocchi] SRS n. 36; die berwindung der Politik der Blcke: superatio politicae adversarum nationum compagum [il superamento della politica dei blocchi] SRS n. 39; die Logik der Blcke: Nationum foederatarum ratio [la logica dei blocchi] CA n. 18; blockfrei die blockfreien Lnder: Civitates non consociatae [i Paesi non allineati] SRS n. 24; die internationale Bewegung der blockfreien Lnder: Motus Internationalis Civitatum non consociatarum [il Movimento internazionale dei Paesi Non Allineati] SRS n. 21; blockieren den Angreifer blockieren: hostem continere [bloccare l'aggressore] EV n. 27; den Zugang blockieren: aditum intercludere [bloccare laccesso] SRS n. 22; blo ein bloes Ideal: mera quaedam optimae forma effigies [un puro ideale] FC n. 34; ein bloes Produktionsmittel: nudum effectionis bonorum utensile [un semplice strumento di produzione] LE n. 14; blhen in flore esse [fiorire] VS n. 109; Pt. Pr. blhend: uber [fiorente] OT n. 2 Blut den Boden mit Blut trnken: terram cruore imbuere - LSI 526; in Blut tauchen: cruentare [insanguinare] EV n. 10; Blutbad caedes, ium, f. [le stragi] SRS n. 24 Blutbande carnis et sanginis vincula [i vncoli della carne e del sangue] FC n. 41 blutig blutiger Aufruhr: cruenta seditio [la sanguinosa rivolta] DR 84; ein blutiger Konflikt: conflictio cruenta [un conflitto cruento] UUS n. 42; Blutschande incestum - CIC abr. can. 2357 1; Blutstropfen sanguinis stilla - EP p. 506 Blutsverwandte consanguinei [i consanguinei] CIC vig. can. 1548 2 n. 2 Blutbertragung sanginis transfusio AAS 1958, 726 Blutvergieen effusio sanguinis [l'effusione del sangue] LG n. 42; die Krieg wird gefhrt mit ungeheurem Blutvergieen: bellum cruentam per caedem geritur [la guerra combattuta con enorme spargimento di sangue] CA n. 18; Boden anbaufhiger Boden: agri movendi [terreni suscettbili di essere coltivati] MM 439, agri colendi [terreni coltivabili] MM 439, agri exercendi [terreni coltivabili] PT 285 Bodenflchen nutzbare Bodenflchen: campi arabiles [terreni coltivabili] LE n. 21; Bodenreform latifundiorum reductio [la reduccin de los latifundios] FiC 193 Bodenschtze supellex naturae [il capitale naturale] QA 195, soli divitiae [le ricchezze naturali] PT 285, copiae fodinarum [le risorse minerarie] LE n. 5; Bogen des Streichinstruments: arcus, us - AAS 1958, 650 Bollwerk munimina [la difesa] HG 565; die Philosophie ist das Bollwerk der Religion: philosophia munimentum religionis - D-H n. 3138 Bolschewik bolscevista [il bolscevismo] DR 68 Bolschewismus bolscevismus [il bolscevismo] QA 217 bolschewistisch der bolschewistische Kommunismus: communismus bolscevicus [il comunismo bolscevico] DR 66; Bombe incendiarium missile e caelo eiectum - AAS 1948, 435 Bordell meretricia domus - ASS 6, 173 bse bser Wille: malitiosus animus - CIC abr. can. 644 2; Subst. der Bse: Malignus [il Maligno] GS n. 2; das sittlich Bse: malum morale [il male morale] FeR n. 80; die Krfte des Bsen: mali potentiae [le forze del male] UUS n. 84; das der Natur widersprechende Bse: malum naturae dissentaneum [il male che ripugna alla natura] LP 598; Bosheit depravatio [la malvagit] SRS n. 47; die menschliche Bosheit: humana malitia [la cattiveria umana] LC n. 68; bswillig malitiose [maliziosamente] CIC vig. can. 1462 1 Botanik botanica [la botanica] QDS 120, res herbaria [la botanica] QDS 125 Botschaft praeconium [il messaggio] SCo. n. 9, nuntius [il messaggio] LC n. 1; die Botschaft aufnehmen: nuntium recipere [accogliere l'annuncio]

101

Botschafter
CA n. 16; diese Botschaft ist speziell an euch gerichtet: ipse nuntius vobismet nominatim est inscriptus [il messaggio stato indirizzato proprio a voi] Iuv n. 15; die Kirche hat eine besondere Botschaft zu verknden: Ecclesia singularem nuntium edere valet [la Chiesa ha un messaggio specifico da proclamare] OA n. 5; Botschafter orator (destinatus ad ...) - Resp. 189; den Botschafter abberufen: revocare legatum [richiamare il legato] CIC vig. can. 326; durch den Austausch von Botschaftern: mittendis vicissimque accipiendis legatis [inviando e ricevendo legati] ID 166; die Botschafter der fremden Staaten: exterarum Nationum Oratores - VAS can. 15; die Botschafter beim Heiligen Stuhl: Legati quos Nationes ad Sanctam Sedem mittunt [i Legati che le Nazioni mandano alla Santa Sede] REU n. 127; Bourgeois cives possidens [il borghese] CA n. 41; brach nutzbare Bodenflchen werden brach liegengelassen: campi arabiles deseruntur [terreni coltivabili vengono lasciati abbandonati] LE n. 21; Brandmal ignitum stigma - ASHG 217 brandmarken konkr. laminibus ardentibus laedere LSI 522; btr. denotare [dnoncer] LN I-9, censura notare [stigmatizzare] FeR n. 76; Brandmarkung konkr. denuntiatio [la denuncia] EV n. 26; Brandstifter incendiarius [el incendiario] DN 268 Brandstiftung incendium - CIC abr. can. 2354 1 Brauch observatio - D-H 1863; sollemne, is, n. - ASS 28, 730, usus, us [la costumanza] DH n. 4; es ist Brauch, da: sollemne est + inf. AAS 1967, 582; brauchen man braucht: poscitur [ necessario] CA n. 44; Braut sponsa - CIC abr. can. 1020 2 Brutigam sponsus - CIC abr. can. 1020 2 Brautleute sponsi, orum [gli sposi] CIC vig. can. 1063 sub 2o; Brautpaar nuptias facientes [i nubendi] FC n. 67, matrimonium ineuntes [i nubendi] FC n. 68, nuptias facere volentes [i nubendi] FC n. 68 brechen das Beichtgeheimnis brechen: sacramentale sigillum violare [violare il sigillo sacramentale] CIC vig. can. 1388 1; ein Gelbde brechen: votum frangere - Syll. VI n. 53; den Vertrag brechen: obligatam conventione fidem infrigere - Resp. 137 breit breiter als lang: plus lata quam longa - VAS can. 72 Breite die ganze Breite der Theologie der Vter: patrum theologia in omni eius plenitudine [la teologia dei Patri in tutta la sua vastit] SS n. 14; Breitengrad latitudo terrae [un grado della latitudine geografica] SD n. 2; Bremse durch diesen wirtschaftlichen Mechanismus ist das Mittel, das zur Entwicklung der Vlker bestimmt war, zu einer Bremse geworden: hac ex machinatione oeconomica instrumentum illud ad populorum progressionem destinatum transiit demum in frenum [per questo meccanismo il mezzo destinato allo sviluppo dei popoli si risolto in un freno] SRS n. 19 bremsen frenare [frenare] QA 206; das Ansteigen der Geburten bremsen: incrementum natorum minuere [frenare l'aumento demografico] PP n. 37 brennen Pt. Pr. das brennende Interesse: cura acris [linteresse acuto] VS n. 65; Brennpunkt punctum in quod vergunt [il punto focale] GS n. 45 Bresche eine Bresche in die Mauer schlagen: moenia diffindere [squarciare le mura] ASS 28, 198; in die Bresche springen: in confractione stare [se tenir sur la brche] Cat. 2577; Brief ein offener Brief: litterae patentes - CIC abr. can. 291 1; dies ist ein ganz persnlicher Brief: agitur quidem de epistula admodum personali [si tratta di una lettera molto personale] SS n. 4; Briefmarke pittacium cursuale - AAS 1982, 214 Briefwechsel epistolarum commercium - LL 419; litterae mutuo datae - AAS 1984, 712 bringen an sich bringen: usurpare - CIC abr. can. 2345; vor Gericht bringen: ad forum iudiciale deducere - CIC abr. can. 990 1; die Sache vor eine hhere Instanz bringen: causam deferre ad superiorem auctoritatem [deferre la questione all'autorit superiore] CIC vig. can. 139 2 Brisanz die aktuelle Brisanz dieser Fragestellungen: hodierna talium problematum gravitas [la gravit attuale di tali problemi] Cfl n. 43; Broschre libellus [un opusculo] CIC vig. can. 831 1 Brot der Kampf ums tgliche Brot: victus cotidiani decertatio - CCC 181 Bruch disruptio [la frattura] FC n. 83, abruptio [la rottura] MD n. 10; Bruch des Gehorsams: iactura obtemperationis - GdC 396; der Bruch des Bndnisses: foedus fractum [infrangere l'alleanza] LE n. 9; der Bruch zwischen genetischer Elternschaft und Austragungselternschaft: divortium inter cognationem ex generatione et cognationem ex praegnatione: [la rottura fra paternalit genetica e paternalit gestazionale] DoV II A 2; brchig fragile [fragile] CA n. 22; ein brchiger Weg: iter infirmum [un cammino fragile] VS n. 18; Brchigkeit die Brchigkeit des Friedens: instabilis pax [la precariet della pace] CA n. 18; bruchstckhaft mancus [frammentario] ReP n. 29; Bruchstckhaftigkeit partialis natura [la frammentariet] FeR n. 6; die Bruchstckhaftigkeit menschlichen Wissens: multiplex scientiae humanae partitio [la settorialit del sapere] FeR n. 85;

102

Brokratie
Bruder getrennte Brder: fratres seiuncti [i fratelli separati] UR n. 1; Bruderkrieg fraterna dimicatio [una lotta fratricida] PP n. 26 brderlich brderliche Beziehungen: relationes fraternae [rapporti fraterni] LC n. 190; brderliche Hilfe: iuvamen fraternum [un aiuto fraterno] PO n. 8; brderliche Zurechtweisung: fraterna correctio [une correction fraternelle] LN IX-13; brderlich zusammenarbeiten: fraterne cooperari [cooperare fraternamente] AA n. 20; angeregt vom Geiste brderlicher Solidaritt: moti spiritu solidarietatis erga fratres suos [spinti da un senso di solidariet verso i fratelli] PO n. 21 Brderlichkeit inter homines germanitas [la fratellanza tra gli uomini] LP 599, fraternitas [la fraternit] GS n. 9 [la fratellanza] RH n. 20, fraterna necessitudo [la fraternit] DR 83 [la fratellanza] MM 407, fraterna animorum coniunctio [la fraternit] PP n. 73, fraternitas humana [la fraternit umana] LC n. 90; die Brderlichkeit herstellen: fraternitatem instaurare [realizzare la fraternit] GS n. 38; die zerbrochene Brderlichkeit wiederherstellen: dispersam fraternitatem restituere [ricostruire la fraternit dispersa] EV n. 36; in Brderlichkeit verbunden sein: fraternitate necti [essere legato da fraternit] LG n. 28; die Bande der Brderlichkeit zerreien: vincula fraternitatis rumpere [rompre la fraternit] Cat. 1740; Bruderliebe fraternitatis affectus [un affetto fraterno] AA n. 14, fraterna caritas [l'amour fraternel] LN IV n. 8; Brudermord fraterna caedes [la strage fraterna] MC 195, fratricidium [le fratricide] Cat. 2268; Bruderschaft fraterna hominum inter se necessitudo [la fratellanza di tutti gli uomini] DR 84; sodalitas [il sodalizio] RN 665; confraternitas [la confraternit] CD n. 30 Bruderzwist civile iurgium [la lotta fraterna] ASS 31, 140/131 Brutalitt barbaries [la brutalit] DC n. 24; Buch ein Buch fhren: librum conscribere [redigere un libro] CIC vig. can. 535 1; ein Buch schreiben: librum exarare [scrvere un libro] DAS 297; das Buch der Natur: liber naturae [il libro della natura] FeR n. 19; liturgische Bcher erstellen: libros liturgicos apparare - LA n. 3; Buchdrucker officinator librarius - ASS 29, 388 Bcherwissen scientia ex libris hausta [la scienza attinta dai libri] Iuv. n. 14; Buchfhrung impensarum redituumque libri [l'andamento contabile] Stat. PAS art. XI Buchhalter computator [il contabile] REU n. 118; Buchhndler librarius - ASS 29, 389, bibliopola - CIC abr. can. 2318 1, librorum venditor - CIC abr. can. 1404 Buchstabe dem Buchstaben, wie dem Geiste nach einen Vertrag erfllen: per fidelem iuxta litteram, ut aiunt, et spiritum observantiam [nella osservanza secondo la lettera e secondo lo spirito] ASS 20, 7; am Buchstaben der Glaubensformeln festhalten: asservare litteram formularum fidei [conserver la litteralit des formules de la foi] LN X-9; Budget das Budget aufstellen: digerere ponendorum sumptuum reditorumque aestimationem - Stat. PAS art. XI; Bhne scaena [il palcoscenico] CeP n. 161; Bhnenbildner scaenici apparatus artifex - MP 790 Bund confoederatio [la confederazione] CIC vig. can. 582; einen Bund schlieen: foedus pangere [stringere un patto] GS n. 32; die Treue zum Bund: observantia fidelis Foederis [la fidelit l'alliance] LN IV-6; Bundesbeziehung relatio Foederis [la relation d'alliance] Cat. 2564; bndig enucleate - LA n. 57; Bndnis ein Bndnis schlieen: foedus conciliare ASS 28, 643, foedus inire - LE n. 9; mit jemandem ein Bndnis schlieen: foedus instituere cum aliquo [stabilire un' alleanza con qc] LG n. 9, foedus ferire alicui [stringere un patto con qc.] LG n. 9; der Bruch des Bndnisses: foedus fractum [infrangere l'alleanza] LE n. 9; Brde ihnen obliegt die ehrenvolle Brde: eis onus praeclarum incumbit + grd. [su essi grava il glorioso peso di] LG n. 33; Brger Brger zweiter Klasse: cives inferioris ordinis [cittadini di categoria inferiore] RH n. 17; die einfachen Brger: vulgi cives [i semplici cittadini] CeP n. 83; Brgerkrieg domesticum bellum [la guerra civile] DI 11, bellum intestinum - CIC abr. can. 141 1; bellum civile [la guerra civile] SRS n. 21; einen Brgerkrieg entfesseln: inflammare bellum civile [provocare una guerra civile] SRS n. 21 brgerlich die brgerliche Gesellschaft: civilis societas - QC 2; die rein brgerlichen Wirkungen eine Ehe: effectus matrimonii mere civiles [gli effetti puramente civili del matrimonio] CIC vig. can. 1672 Brgermeister municipii praeses - IA 472 Brgerrecht ius civitatis [il diritto di cittadinanza] RH n. 10; das Statut des Brgerrechts: civitatis statutum [lo statuto di cittadinanza] CA n. 5; Pl. Brgerrechte. iura liberi civis propria [i diritto propri di cittadino lbero] ES 613 Brgschaft fideiussio - CIC abr. can. 1917 2; eine Brgschaft bernehmen: fideiubere [la fideiussione] CIC vig. can. 284 4 Broangestellter scriba [un lavoratore di concetto] LE n. 20; Brokratie administratio [la burocrazia] Cfl n. 41;

103

brokratisch
brokratisch grapheocraticus [burocratico] LE n. 15, chartographicus [burocratico] SRS n. 15; bermig brokratisch: ordo complexam administrationem nimis sapiens [un carattere eccessivamente burocratico] QA 208; der brokratische Apparat: apparatus chartographicus [l'apparato burocratico] SRS n. 15; eine brokratische Instanz: burocratica instantia [un'instanza burocratica] DC n. 28; ein System bermiger brokratischer Zentralisierung: nimia moderatio grapheocratica omnia in unum conferens [un' eccessiva centralizzazione burocratica] LE n. 15; der brokratische Sozialismus: grapheocraticus socialismus [il socialismo burocratico] OA n. 37; von brokratischer Logik beherrscht sein: grapheocraticis rationibus gubernari [essere dominato da logiche burocratiche] CA n. 48; Brokratismus morositas [il burocratismo] SRS n. 22 Budisziplin disciplina poenitentialis [la disciplina penitenziale] LG n. 26; Bue satisfactio [la soddisfazione] CIC vig. can. 981; eine Bue auferlegen: paenitentiam imponere [imporre una penitenza] CIC vig. can. 1358 2; ben fr seine Snde ben: poenas pendere peccati sui [pagare per il proprio peccato] MD n. 14;

104

chronologisch

C
Chance possibilitas [la possibilit] Cfl n. 51; opportunitas [l'opportunit] Cfl n. 62; Pl. res opportunae [le opportunit] AAS 1962, 786 Chancengleichheit aliqua saltem aequa et par condicio [una relativa eguaglianza di possibilit] PP n. 61 Charakter indoles, is, f. [la indole] GS n. 4 [la fisionomia] PC n. 11 [il carattere] SRS n. 18; einen eigenen Charakter gewinnen: sua instrui proprietate [acquistare un carattere proprio] UUS n. 35; ein sakraler Charakter: nota sacra [il carattere sacro] LC n. 54; die Verschiedenheit der Charaktere: dissimilitudo ingeniorum [la diversit dei caratteri] ADS 396;den Charakter schmieden: indolem excudere [forger le caractre] Cat. 1810; Charakterbildung moralische Charakterbildung: moralis formatio indolis [la formazione morale del carattere] LC n. 80 Charakterfestigkeit robur animi [la fermezza di animo] PO n. 3 Charakteristika proprietates, um, f. [le caratteristiche] FC n. 72, notae [le caracteristiche] Iuv. n. 7; charakteristisch peculiaris [tipico] SRS n. 3; charakteristische Merkmale: notae propriae [note caratteristiche] QDAP n. 13; einige charakteristische Stimmen dieser Art: huius generis propriae voces [alcune voci caratteristiche di questo genere] SS. 13; in der fr ihn charakteristischen Sprache: sermone sibi proprio et peculiari [col suo caratteristico linguaggio] ReP n. 20; charakteristisch fr unsere Zeit: proprius aetatis nostrae [tipico del mondo contemporaneo] SRS n. 26; charakteristische Zeichen: signa speciali notatu digna [segni degni di speciale menzione] AA n. 14; Subst. das Charakteristische: characteres, um, m. [le caratteristiche] UR n. 4; das Charakteristische daran deutlich hervortreten lassen: eius characteres perspicue praesentare [ne presentare con chiarezza le caratteristiche] UR n. 4; charakterlos ein charakterloser Mensch: iners homo [un homme sans charactre] S. Chr. 390; Charakterschwche indolis debilitas [la faiblesse de caractre] Cat. 1264; Charta iurium summa [la carta dei diritti] PT 278; die Charta der UNO: vd. Eigennamen; Chauvinismus patriae amor immodicus [lo sciovinismo] RH n. 16 Chemie chemica artificia [la chmica] MM 412 chiliastisch chiliastische Phantasien: mille annorum doctrinae [fantasie millenariste] NMI n. 5; Chirurg chirurgus - CIC abr. can. 600; als Chirurg ttig sein: chirurgicam artem exercere - CIC abr. can. 985

chirurgisch chiurgischer Eingriff: medicum secandi opus - AAS 1954, 538 Chor chorus vel cappella musica vel schola cantorum AAS 1967, 306; Choral cantus choralis AAS 1956, 8 Chorrock rocchetum [il rocchetto] AID 501 Christ qui christianum nomen professus est [un cristiano] MM 444, qui Christo nomen dedit [un credente] PT 302; Pl. Christen: qui christiano censentur nomine [i cristiani] PP n. 82 Christenheit christiani nominis universitas - VN 292; Feinde der Christenheit: hostes christiani nominis ASS 26, 523 Christentum christianum nomen [il nome cristiano] LG n. 23, Christianismus [il cristianesimo] RH n. 11, christiana religio [il cristianesimo] DC n. 4; die Geschichte des Christentums: christiani nominis annales [la storia del cristianesimo] DR 84; das religise und kulturelle Erbe des Christentums: religiosa et culturalis hereditas christianae fidei [l'hritage religieux et culturel du christianisme] LN III-2; die Zeit des werdenden Christentums: tempus nascentis christianismi [l'epoca del cristianesimo nascente] SS n. 4; das Christentum auslschen: christianum nomen restinguere - AAS 1967, 1075; christianisieren das Wirtschaftsleben christianisieren: vitam oeconomicam christiana ratione informare [la cristianizzazione della vita economica] QA 222; christlich die christliche Bewegung fr Volkswohlfahrt: actio christiana popularis - GdC 386; christliche Demokratie: democratia christiana - GdC 386; vom christlichen Geist getragen: mente christiana ductus [di ispirazione cristiana] FC n. 75; die christliche Kultur: cultior aetas, quae a christiano nomine dicitur [la civilt cristiana] DR 65, christiana urbanitas [la civilt cristiana] DR 66, christiani nominis cultus [la civilt cristiana] DR 68, christianus vitae cultus [la civilt cristiana] DR 86; ein christliches Leben ohne Abstriche fhren: vitam ducere christianam secundum illius interpretationem [vivre la vie chrtienne dans son intgralit] LN pr.; eine christliche Lebensfhrung: christiana exercitatio vitae [la pratica de la vida cristiana] FiC 189; christlicher Sozialismus: socialismus christianus GdC 386; ein christliches Thema: argumentum christianum [un thme chrtien] LN III ante 1. Christlich-Soziale sociales christiani - GdC 386 Chromosom Krankheiten, die auf die Mibildung von Chromosomen zurckzufhren sind: morbi ex chromosomatum defectu [malattie dovute a difetti cromosomici] DoV I 3; chronisch eine chronische Krankheit: inveteratus morbus [una malatta invecchiata] HG 577 chronologisch die chronologische Genauigkeit: diligentia rei chronologicae [l'esattezza cronologica]

105

clever
RH n. 1; ein chronologisch geordneter Bericht: relatio chronologice digesta - AAS 1983, 397 clever versutus - MN 695 Columbusritter Societas Equitum Columbi - IA 474 Compact Disc microdiscus instrumenti computatorii LA n. 79; Computer instrumentum computatorium [il computer] LE n. 12; Coprsident compraeses - AAS 1982, 1060

106

Dasein

D
da ja quandoquidem [giacch] FeR n. 76; da sein die Arbeit ist fr den Menschen da, nicht der Mensch fr die Arbeit: labor inservit homini, non homo labori [il lavoro per l'uomo, e non l'uomo per il lavoro] LE n. 6; mit den anderen dasein und fr die anderen dasein: esse cum aliis et esse pro aliis [essere con gli altri, per gli altri] Iuv. n. 7; da und dort hic illicve [qua e l] LG n. 51; Dachverband consociationum confoederatio [una confederazione di associazioni] CIC vig. can. 313 dagegen e contrario [al contrario] LC n. 32; dagegen sein: adversari [essere contrario a] DR 75 daher quocirca [en consquence] LN X-16; damals tum temporis [allora] SRS n. 12 Dank jemandem den schuldigen Dank abstatten: debitas alicui rependere gratias [rendere le dovute grazie a qc.] LG n. 50; ihnen allen sei unser Dank ausgesprochen: hi igitur omnes pergratae habeant voluntatis nostrae significationem [a tutti vada l'espressione della nostra gratitudine] SP 419; dankbar dankbar fr eine Gunst: memor gratiae [la gratitudine] RH n. 4 Dankbarkeit gratus animus [la gratitudine] EV n. 84; mit groer Dankbarkeit: multa cum grata memoria [con viva gratitudine] UUS n. 30; Dankeswort grati animi verbum [una parola della gratitudine] NMI n. 1; Danksagung gratiarum actio [l'azione di grazie] UUS n. 102; daransetzen man mu alles daransetzen, da: omnia suscipienda sunt, ut [si deve fare di tutto perch + cong.] CIC vig. can. 618 dareinreden interloqui [interloquire] HG 564 darlegen explicare [esplicitare] DoV II B 6; etwas darlegen: aliquid persequi [esporre q.c.] DR 103; etwas abstrakt darlegen: aliquid modo abstracto exponere [esporre q.c. in termini astratti] PO n. 4; eine allgemeine Regel darlegen: generalem enuntiare normam [enunciare una regola generale] VS n. 22; die Grnde darlegen: exponere rationes seu motiva [esporre i ragioni ossia i motivi] CIC vig. can. 1611; die Grundstze darlegen: principia exponere [esporre i principi] AG n. 1; vorbringen und darlegen: proponere et exponere [proporre ed esporre] CIC vig. can. 1432; die Tatsachen kurz, vollstndig und deutlich darlegen: facta breviter integre et perspicuiter exponere [esporre brevemente, in maniera integrale e con chiarezza i fatti] CIC vig. can. 1658 1 n. 1 Darlegung die vorangegangene Darlegung: ea quae supra exposuimus [la precedente esposizione] SRS n. 40;

Darlehen mutuum [il mutuo] CIC vig. can. 1284 2 n. 5; die Annahme von Kapitalien als Darlehen: pecuniarum receptio tamquam opis mutuo datae [acettare dei capitali a titolo di prestito] SRS n. 19; als Darlehen geben: pecuniarum capita alicui mutua dare [dare capitale in prestito] SRS n. 24; ein niedrig verzinste Darlehen: pecuniae parvis tantum usuris sumptae [un prestito a interesse mnimo] PP n. 54; ein zinsloses Darlehen: pecuniae sine ullo fenore sumptae [un prestito senza interesse] PP n. 54; Zinsen auf Grund eines Darlehens: foenus mutui causa solvendum [gli interesse dovuti a causa di un mutuo] CIC vig. can. 1284 2 n. 5 darstellen repraesentare [rappresentare] LG n. 6, ostentare [rappresentare] FeR n. 24; eine Lehre darstellen: doctrinam declarare [esporre una dottrina] UR n. 1; die katholische Lehre darstellen: exponere doctrinam catholicam [l'esposizione della dottrina cattolica] OT n. 16; es stellt sich dar: ostenditur [si presenta] EV n. 16; etwas genauer darstellen: aliquid pressius declarare - AAS 1958, 631; der Klassenkampf wird als in objektives, notwendiges Gesetz dargestellt: praestatur classium contentio veluti necessaria et obiectiva lex [la lutte des classes est prsente comme une loi objective, ncessaire] LN VIII-7; Darstellung enarratio [unesposizione] SRS n. 7, descriptio [la descrizione] MD n. 6; die Darstellung des moralisch Schlechten: repraesentatio mali moralis [la rappresentazione del male morale] IM n. 8; die Darstellung der katholischen Lehre: expositio doctrinae catholicae [un'esposizione] OT n. 16; eine ganzheitliche Darstellung: demonstratio integra [une prsentation intgrale] LN XI-17; eine organische Darstellung: disposita concinnaque explanatio [un'esposizione organica] FC n. 31; die Darstellung des Tatbestandes: facta referenda [il riferire i fatti] CIC vig. can. 1616 1; aus der biblischen Darstellung ergibt sich: ex notatione biblica patet [dalla notazione biblica emerge] MD n. 6; Darstellungsweise modus exponendi - AAS 1964, 714; Dasein exsistentia [l'esistenza] CIC vig. Can. 607 1 das Dasein Gottes: exsistentia Dei [l'existence de Dieu] Cat. 200; alles, was existiert hngt von Gott ab, der das Dasein gibt: universitas eorum, quae existunt, ab illo dependet, qui ei esse dat [la totalit de ce qui existe dpend de Celui qui lui donne d'tre] Cat. 290; durch sein bloes Dasein: ob ipsam in terris praesentiam [con la stessa sua presenza] EV n. 12; das Gesetz tritt ins Dasein vd. Gesetz; die Frage nach dem Sinn des Daseins: interrogatio de vitae humanae significatione [la domanda sul senso dellesistenza] FeR n. 81; der Gang des Daseins: ipsius vitae via [la trama dellesistenza] FeR n. 81; sein Dasein meistern: suam producere viam [conducere la sua esistenza] EV

107

Daseinsformen
n. 63; jemanden ins Dasein rufen: aliquem ad exsistendum vocare [chiamare all'esistenza] DoV III; Daseinsformen entia [les tres] Cat. 310; Daseinsverfassung die menschliche Daseinsverfassung: condicio humana [la condition humaine] Cat. 388; Daseinsvorsorge ministeria publica a civitate impendenda in singulis [i servizi sociali necessari] PT 259; die Dienstleistungen der Daseinsvorsorge: ministeria cotidianae vitae totius communitatis necessaria [i pubblici servizi necessari alla vita quotidiana di un'intera comunit] OA n. 14; Daseinsweise modus essendi [une manire d'tre] Cat. 2794; Daten numeri et aestimationes [i dati] SRS n. 14; Daten der Beobachtung: indicia praebita ex observatione [les donnes d'observation] LN VII-6; die neuesten diesbezglichen Daten: novissimae de hae re notitiae [gli ultimi dati al riguardo] SRS n. 18, nota Dauer auf Dauer: stabili modo [stabilmente] CIC vig. can. 363 1; ein auf Dauer gewhrter Dispens: dispensatio quae habet tractum successivum [la dispensa che ha tratti successivi] CIC vig. can. 93; eine auf Dauer angelegte Lebensweise: stabilis vivendi forma [una forma stabile di vita] CIC vig. can. 573 1; auf Dauer eingerichtet: stabiliter constitutum [costituito stabilmente] CIC vig. can. 145 1; fr einen Dienst auf Dauer bestellen: ad ministerium stabiliter assumere [assumere stabilmente ad un ministero] CIC vig. can. 230 1; die Dauer der Ausbildung: duratio institutionis [la durata della formazione] CIC vig. can. 659 2; Dauerdelikt delictum permanens - CIC abr. can. 660, delictum quod habet tractum successivum - CIC abr. can. 1705 2 dauerhaft mansurus [durevole] SP 433 dauern es dauerte nicht einmal 30 Tage: vix triginta dierum spatio erat circumscripta [ durato appena 30 giorni] RH 259; ber ein Jahr dauern: ultra annum protrahi [protrarsi pi di un anno] CIC vig. can. 1453; Pt. Pr. lang dauernd: diu duraturus - CIC abr. can. 2302; ein dauernder Interessenkonflikt: rerum quae utriusque intersunt stabilis differentia [une divergence permanente de leurs interts] ASS 18, 419; wer dauernd des Vernunftgebrauchs entbehrt: qui usu rationis habitu caret [chiunque manca abitualmente del uso di ragione] CIC vig. can. 99; Daumenbreite latitudo pollicis - VAS can. 76 Davidstern stella David [l'toile de David] Cat. 528; davonlaufen im Lauf der Zeit zeigte sich, da diese Hoffnung immer weiter davonluft: temporis decursu clare patuit hanc spem semper longius usque fugere [nel corso del tempo apparve chiaro che questa speranza fugge sempre pi lontanto] SS n. 20; dazu dazu kommen: his accedunt [a questi si acciungano] CIC vig. can. 620 Debatte disceptatio - AAS 1984, 282, disputatio [il dibattito] ReP n. 4; Dechant vicarius foraneus [il vicario foraneo] CIC vig. ante can. 553 Deftismus den Deftismus vermeiden, der dazu neigt, alles negativ zu sehen: rerum evertendarum studium fugere, quod in malam partem omnia accipit [sfuggire il disfattismo che tende a vedere tutto al negativo] UUS n. 79; Defekt noxa, ae [il difetto] ES 629 definieren determinare [definire] CD n. 9; das juristische Statut definieren: ponere statutum iuridicum [definire lo statuto giuridico] AG n. 14; die Zustndigkeit klarer definieren: competentiam acrius definire - AAS 1983, 138; definitiv die definitive Lsung: solutio certa ac definita [la soluzione definitiva] Iuv. n. 4; defizitr sich in einer schwer defizitren Situation befinden: in statu gravis penuriae versari [trovarsi in una situazione gravemente deficitaria] DoI n. 22; deformiert deformis [deformato] Iuv. n. 10; degradieren deicere [degradare] DC n. 5, einen Kleriker zum Laien degradieren: clericum ad statum laicalem reducere - CIC abr. can. 123; sich selbst degradieren: e suae removeri dignitatis gradu [degradarsi] SP 425; Degradierung degradatio - CIC abr. can. 211 1; die Degradierung eines Priesters zum Laien: reductio sacerdotis ad laicalem statum - AAS 1972, 641; die moralische Degradierung der Menschen und der Gesellschaften: personarum et societatis moralis deiectio [il degrado morale delle persone e delle societ] Cfl n. 51; dehumanisieren deshumanizare [disumanizzare] Cfl n. 51; Dekan decanus facultatis [il decano della facolt] CIC vig. can. 443 3, professor decanus [il professore decano] QDS 164; Decanus - AAS 1984, 618 Dekanat Amt: decanatus, us - CIC abr. can. 237 2 Dekret decretum administrativum [il decreto amministrativo] CIC vig. ante can. 1732; Def. unter einem Dekret fr Einzelflle versteht man einen von der zustndigen ausfhrenden Autoritt erlassenen Verwaltungsakt, durch den nach Magabe des Rechts eine Entscheidung fr einen Einzelfall getroffen wird oder eine Verleihung erfolgt, die ihrer Natur nach nicht voraussetzen, da von jemandem ein Antrag gestellt wurde: decretum singulare intellegitur actus administrativus a competenti auctoritate exsecutiva editus, quo secundum iuris normas pro casu particulari datur decisio aut fit provisio, quae natura sua petitionem ab aliquo factam non supponunt [per decreto singolare s'intende un atto amministrativo

108

dementieren
emesso dalla competente autorit esecutiva, mediante il quale secondo le norme del diritto data per un caso particolare una decisione o viene fatta una provisione, le quali per loro natura non suppongono una petizione fatta da qualcuno] CIC vig. can. 48; Ein Verwaltungsbefehl fr Einzelflle ist ein Dekret, durch das einer Person oder bestimmten Personen unmittelbar und rechtmig ein Tun oder Unterlassen auferlegt wird, vor allem um die Befolgung eines Gesetzes einzuschrfen: praeceptum singulare est decretum quo personae aut personis determinatis aliquid faciendum aut omittendum directe et legitime imponitur, praesertim ad legis observantiam urgendam [un precetto singolare cio un decreto mediante il quale s'impone direttamente e legittimamente a una persona o a persone determinate qualcosa da fare o da ommettere, specialmente per urgere l'osservanza di una legge] CIC vig. can. 49; + Kraft das Dekret tritt auer Kraft: decretum vim habere desinit [il decreto cessa di avere vigore] CIC vig. can. 58 1; der Zeitpunkt, an dem die Dekrete in Kraft treten: tempus quo decreta obligare incipiant [il tempo in cui i decreti iniziano ad essere obbliganti] CIC vig. can. 446; + Subst. [A] die Abnderung eines Dekrets beantragen: recurrere ut decretum mutetur [ricorrere perch il decreto sia mutato] CIC vig. can. 1513 3, decreti emendationem petere [chiedere la correzione del decreto] CIC vig. can. 1734 1; [B] die Bekanntgabe eines Dekrets: intimatio decreti [l'intimazione del decreto] CIC vig. can. 1735; ein mit Begrndung versehenes Dekret: decretum motivis praeditum [corredato da motivazioni] CIC vig. can. 1670; Beschwerde gegen ein Dekret: recursus a decreto [il ricorso contro il decreto] CIC vig. can. 1353; gegen das Dekret steht die Beschwerde offen: adversus decretum patet recursus [contro il decreto dato il ricorso] CIC vig. can. 1699 3; [R] die Rcknahme eines Dekrets: revocatio decreti [la revoca del decreto] CIC vig. can. 1733 3; [U] der Urheber des Dekrets: auctor decreti [l'autore del decreto] CIC vig. can. 1733 3; + Vb. [A] ein Dekret ndern: mutare decretum [modificare un decreto] CIC vig. can. 1718 2; ein Dekret aufheben: decretum revocare [revocare il decreto] CIC vig. can. 1718 2; ein Dekret gnzlich aufheben: decretum rescindere [rescindere il decreto] CIC vig. can. 1739; ein Dekret teilweise aufheben: decreto obrogare [abrogare il decreto] CIC vig. can. 1739; [B] ein Dekret bekanntgeben: decretum intimare [l'intimazione del decreto] CIC vig. can. 1734 2; ein Dekret besttigen: decretum confirmare [confermare un decreto] CIC vig. can. 1739; [E] ein Dekret ersetzen: subrogare decretum [subrogare il decreto] CIC vig. can. 1739; [G] ein Dekret geltend machen: decretum urgere [urgere l'osservanza] CIC vig. can. 54 2; [N] ein Dekret fr nichtig erklren: irritum esse iubere decretum - VN 288, decretum irritum declarare [dichiarare invalido il decreto] CIC vig. can. 1739; [V] ein Dekret verbessern: decretum emendare [correggere un decreto] CIC vig. can. 1739; [W] ein Dekret widerrufen: revocare decretum [revocare un decreto] CIC vig. can. 1739; Delegation delegatio [la dlgation] Cat. 1538; kraft allgemeiner Delegation: vi delegationis generalis [in forza della delega generale] CIC vig. can. 1114; durch besondere Delegation: speciali delegatione [da una delega speciale] CIC vig. can. 566 1; kraft rechtmiger Delegation: vi legitimae delegationis [in forza di una legittima delega] CIC vig. can. 85; die Beweislast fr die Delegation: onus probandae delegationis [l'onere di provare la delega] CIC vig. can. 131 3; die Delegation erlischt: delegatio exspirat - CIC abr. can. 207 3 delegierbar eine nicht delegierbare Gewalt: potestas quae delegari nequit [una potest che non pu essere validamente delegata] CIC vig. can. 135 2 delegieren delegare [delegare] CIC vig. can. 137 1; jemandem fr eine Aufgabe delegieren: aliquem ad officium delegare - CeP n. 165; Delegierender delegans [il delegante] CIC vig. can. 133 2; Delegierter delegatus [il delegato] CIC vig. can. 142 1; durch ausgewhlte Delegierte: per delegatos selectos [attraverso scelti delegati] AG n. 30; Delegierte zu den internationalen Organisationen: legati apud Consilia inter nationes obtinentia [delegati presso le istituzioni internazionali] PP n. 83, viri legatorum munere fungentes apud multarum nationum Consilia [delegati presso le organizzazioni internazionali] PP n. 84 delegitimieren eine Ideologie delegitimieren: exlegem reddere philosophiam [delegittimare l'ideologia] CA n. 23; delikat ein beraus delikater Bereich: pars salebrarum plena [un argomento delicatissimo] DIM 71; in diesem delikaten Bereich: in re tantae prudentiae [in un campo cos delicato] SRS n. 26; eine besonders delikater Fall: causa quae multum prudentiae ac consilii postulat [una questione particularmente delicata] SP 429; die Frage ist unzweifelhaft delikat: quaestio profecto haud parum prudentiae habet [la questione indubbiamente delicata] EN n. 63; Delikt vd. Straftat; deliktsunfhig delicti incapax [incapace di delitto] CIC vig. can. 1322 dem aber ist nicht so verum non ita sese habet [non cos] SRS n. 14 demagogisch demagogische Auffassungen: consilia turbulenta [concezioni demagogiche] SRS n. 26 dementieren Gerchte dementieren: falsas arguere rumores [smentire queste voci] ASS 15, 601; sich

109

dementsprechend
selbst dementieren: ipsum se mendacii reum ostendere [smentire se stesso] ASS 31, 140/142 dementsprechend ob congruentiam [per correlazione] UUS n. 15; demnchst propediem - LL 420 demobilisieren eine demobilisierende Haltung: animus impediens [une attitude dmobilisatrice] LN IX-7; Demokratie popularis civitas - GdC 392, popularium dominatus [instituciones democraticas] DN 262, popularis civitatis regimen [un regime democratico] PT 271; civitas democratica [la democrazia] LC n. 76; populare regimen [la democrazia] VS n. 96; Def. das System der Demokratie stellt die Beteiligung der Brger an den politischen Entscheidungen sicher und garantiert den Regierten die Mglichkeit, sowohl ihre Regierungen zu whlen und zu kontrollieren als auch dort, wo es sich als notwendig erweist, sie auf friedliche Weise zu ersetzen: populare regimen amplam tribuit civibus potestatem in politicis consiliis partes agendi, ac subditis pariter facultatem suppeditat sive praepositos eligendi ac temperandi, sive pacifice eosdem et pro opportunitate amovendi [il sistema della democrazia assicura la partecipazione dei cittadini alle scelte politiche e garantisce ai governati la possibilit sia di eleggere e controllare i propri governanti, sia di sostituirli in modo pacifico, ove ci risulti opportuno] CA n. 46; + Subst. neue Formen der Demokratie: figurae novae popularis regiminis [nuove forme di democrazia] CA n. 22; neue Formen der Demokratie erfinden: novae popularis imperii formae invenire [inventare forme di moderna democrazia] OA n. 47; + Adj. die parlamentarische Demokratie: populare regimen [la democrazia parlamentare] NMI 45; eine wahre Demokratie: sincerum populare regimen [un'autentica democrazia] CA n. 46; Sent. die Demokratie ist ein Werkzeug, nicht ein Ziel: populare regimen suapte natura instrumentum non finis est existimandum [la democrazia uno strumento e non un fine] EV n. 70; eine Demokratie ohne Werte verwandelt sich leicht in einen offenen oder hinterhltigen Totalitarismus: populare tandem regimen principiis carens in totalitarismum manifestum occultumve prompte vertitur [una democrazia senza valori si converte facilmente in un totalitarismo aperto oppure subdolo] CA n. 46; der Demokratie eine glaubwrdige und solide Grundlage geben: sincerum solidumque iacere popularis auctoritatis fundamentum [dare alla democrazia un autentico e solido fundamento] CA n. 47; Demokratieverstndnis popularis regiminis opinatio [la concezione della democrazia] FeR n. 89; demokratisch auf demokratische Weise: democratica ratione [secondo le regole democratiche] EV n. 20; die demokratische Gesellschaft: popularis societas [la societ democratica] OA n. 24; die demokratische Regierungsform: populare regimen [il regime democratico] EV n. 90; demokratische Staaten: populares civitates [le societ democratiche] OA n. 14; demokratischere politische Strukturen: civilis ordinis formae quae maiorem patiuntur participationem [forme politiche pi participative] CA n. 22; ein demokratisches System: populare regimen [un regime democratico] EV n. 69; nach der Logik des demokratischen Zusammenlebens: secundum rationem consociationis popularis [secondo la logica della convivenza democratica] EV n. 90; demoralisieren Pass. demoralisiert werden: animum demittere [demoralizzarsi] OA n. 11; Demut demisse sentiendi ratio [l'umilt] OA n. 48; demtig humiliter [con lumilt] FeR n. 76; demissus [umile] VS n. 107; demtigend id quod deprimit [avvilente] DR 89; Demtigung deiectio [un'umiliazione] FC n. 77, Pl. contumeliae [le umiliazioni] SD n. 20; denaturieren adulterare [snaturare] LC n. 57 Denkansatz wertvolle Denkanstze: magni pretii germina cogitationum [germi preziosi di pensiero] FeR n. 48; Denkarbeit die fortschreitende menschliche Denkarbeit: progredientes humanae lucubrationes [il progressivo lavoro della mente umana] HG 572; denkbar es ist nicht denkbar: ne in cogitationem quidem cadit [ inconcepibile] SRS n. 39; denken + an denken an etwas: mente recogitare aliquid [pensare a] DR 89, mentem vertere ad [pensare a] FeR n. 37; an etwas denken: mentem suam vertere ad aliquid [il pensiero va a q.c.] UUS n. 99, cogitare aliquid [pensare a q.c.[ TMA n. 22; wir denken an: cogitatio nostra convolat ad [il nostro pensiero si porta a] SDL IX;wer htte vor einem Jahrhundert auch nur an so etwas denken knnen?: quis abhinc saeculum hoc solum cogitaret? [chi avrebbe potuto un secolo fa anche solo pensarlo?] UUS n. 45; daran wie sollte man nicht daran denken: quis autem illam non cogitet rem [come non pensare a questa cosa] EV n. 10; + da ich denke, da: opinor + aci [penso che + cong.] Iuv. n. 10; + Akk. die Treue zum Bund lt sich ohne das Tun der Gerechtigkeit nicht denken: observatia Foederis sine iustitiae custodia non fingitur [c'est que la fidelit l'Alliance ne se conoit pas sans la pratique de la justice] LN IV-6; Subst. die Anforderungen des Denkens: cogitationis postulata [le esigenze proprie del pensiero] FeR n. 65; die Freiheit des Denkens: libertas opinionis [la libert di pensiero] LC n. 20; die Geschichte des Denkens: notionum humanarum historia [la storia del pensiero] FeR n. 87; die Geschichte des abendlndischen Denkens: opinationum historia in occidentali parte [la storia del pensiero nellOccidente] FeR n. 101; Denken und Handeln: mens et opus [il pensiero e la azione] LC n. 3; das Denken der Menschen: hominis mens [il

110

deutlich
pensiero umano] LE n. 13; hominum opiniones [il pensiero] ES 617; in diese Richtung mssen wir denken: in hanc partem cogitare debemus [dobbiamo pensare in questa direzione] SS n. 12; + Adj. das marxistische Denken: marxiana doctrina [la pense marxiste] LN pr.; das politische Denken: de moderanda republica doctrina [il pensiero politico] ES 618; Denker disputator [il pensatore] FeR n. 45; die christlichen Denker: disputatores christiani [i pensatori cristiani] FeR n. 39; Denkfhigkeit cogitationis facultas [le capacit di riflessione] FeR n. 73; Denkfehler error in cogitando [un errore del pensiero] LE n. 13; Denkform forma cogitationis [la forma di pensiero] FeR n. 65; Denkkraft ratiocinii vis [la forza del ragionamento] FeR n. 68; Denkposition sententiae fundamentum [la posizione] FeR n. 45; Denkproze cognitionis processus [il processo del pensiero] HG 574; Denkrichtung cogitandi regulae [linee di pensiero] LC n. 96; die verschiedenen Denkrichtungen: variae doctrinarum scholae [le correnti di pensiero] FeR n. 4; heute besonders verbreitete Denkrichtungen: hodie latius diffusae sententiae [linee di pensiero oggi particolarmente diffuse] FeR n. 86; Denkschema die traditionellen Denkschemata: consuetae nostrae deliberationes [nostri abituali schemi di riflessione] FeR n. 23; Denkschule philosophantium schola [la scuola di pensiero] FeR n. 50; Denkstrmung jngere philosophische Denkstrmungen: recentiores philosophantium cogitationes [correnti di pensiero pi recenti] FeR n. 59; die marxistische Denkstrmung: corpus marxianae doctrinae [le courant de pense marxiste] LN VII-11; religionsfeindliche Denkstrmungen: cogitationum tendentiae religioni adversantes [des courants de pense hostiles la rligion] Cat. 29; Denkstrukturen structurae cogitationis [strutture di pensiero] FeR n. 77; Denkbung exercitium cogitationis [un esercizio del pensiero] FeR n. 43; Denkvorgang cogitandi processus [il processo di pensiero] HG 573 Denkweise cogitandi modus - MP 766; animi inclinatio [le maniere di pensare] ES 617, cogitandi ratio [la maniera di pensare] QDAP n. 27, modus ratiocinandi AAS 1964, 714, forma mentis [la mentalit] DoI n. 4; modus sentiendi [la manire de sentir] Cat. 110; dennoch tametsi [tuttavia] VS n. 16; Denuntiation delatio [la denunciacin] DN 269 deportieren nach Sibirien deportieren: deportare in gelida Siberiae loca - OOE 56; Pt. Pf. deportiert: deportatus - ExF 674 Depression animus fractus [la depressione] EV n. 18, depressus spiritus [la dpression] Cat. 2733; derzeit in praesens [in tempo presente] SP 423, aetate qua vitam degimus [il momento che stiamo vivendo] VS n. 106; desavouieren diffiteri [sconfessare] ADS 399; Deserteur desertor - MN 681 desgleichen pari modo [inoltre] HG 571; designieren designare aliquem - Stat. PAS art. VIII Desinteresse contemptio [il disinteresse] FeR n. 38; desorientiert das sittliche Gewissen des Menschen ist desorientiert: ethica hominis conscientia confunditur [la coscienza etica delluomo disorientata] FeR n. 98; Desorientierung perturbatio [la disorientazione] DR 73, rerum turbatio [il disorientamento] CA n. 56; despotisch despotische Willkr: tyrannicum arbitrium [un despotico arbitrio] EV n. 31; Despotismus licentia principum populo male consulentium [il dispotismo] ID 175; Destinatar is cui res destinatur [il destinatario] FC n. 30 destruktiv destructivus [distruttivo] CA n. 36; deswegen quapropter [onde] DIM 51, quam ob rem [quindi] DIM 54; ob eam causam [per questo motivo] UUS n. 14; detailliert uerst detailliert: minutatissime digestum [estremamente particolareggiato] FeR n. 51; detaillierte Ratschlge: suasiones minutiores - CeP n. 183; auf etwas detailliert eingehen: aliquid nominatim recensere [soffermarsi in dettaglio su q.c.] NMI n. 10; Determinismus determinismus [il determinismo] LC n. 74 deutlich insigniter [notevolmente] SRS n. 9, luculenter [chiaramente] ReP n. 32, luculenter profecto [con chiarezza] EV n. 103; dies wird besonders deutlich, wenn: haec omnia manifestius apparent cum + ind. [ci diviene particolarmente evidente quando] LC n. 41; die Tatsachen kurz, vollstndig und deutlich darlegen: facta breviter integre et perspicuiter exponere [esporre brevemente, in maniera integrale e con chiarezza i fatti] CIC vig. can. 1658 1 n. 1; mit klaren und deutlichen Worten: dissertis ac perspicuis verbis - D-H 1637; die deutliche Stimme der berlieferung: luculentum traditionis suffragium - DH 3568; etwas deutlich zu verstehen geben: aliquid clare significare [laisser nettement entendre qc] Cat. 443; Komp. noch deutlicher: acriore ratione [ancor pi] EV n. 45; dies wird noch deutlicher: hoc

111

Devisenhandel
expressius fit [ci diventa ancora pi esplicito] MD n. 13; Devisenhandel pecuniarum permutationes [gli scambi] RH n. 16 Devolutiveffekt Berufung nur mit Devolutiveffekt: appellatio in devolutivo tantum - CIC abr. can. 1889 1 Dezentralisation decentralizatio [il decentramento] CIC vig. praef. XXII; Diagnose morborum diagnosis [la diagnosi] DoV I 1; die prnatale Diagnose: diagnosis praenatalis [la diagnosi prenatale] DoV I 2; Verfahren vorgeburtlicher Diagnose: rationes atque investigationes praenatales [le tecniche diagnostiche prenatali] EV n. 63; die Diagnose der objektiven sozialen Wirklichkeit: obiectiva veritas socialis cognoscenda [la diagnosi dell'oggettiva realt sociale] LE n. 3; eine genaue Diagnose der vielschichtigen Situationen: accurata cognitio implicatarum condicionum [un'esatta diagnosi delle complesse situazioni] LE n. 18; bei der Durchfhrung der Diagnose: in diagnosi peragenda [nel condurre la diagnosi] DoV I 2; die Diagnose verlangen: diagnosim exquirere [richiedere la diagnosi] DoV I 2; diagnostizieren dignoscere - CIC abr. can. 2118 2 Dialekt die Unterscheidung zwischen Sprachen und Dialekten: distinctio inter linguas et idiomata dialectalia - LA n. 12; Dialektik dialectica [l'aspetto dialettico] DR 70; disserendi ratio [la dialettica] EV n. 33; die Dialektik zwischen Freiheit und Natur: dialectica inter libertatem et naturam [la dialettica tra libert e natura] VS n. 46; dialektisch das dialektische Gegenteil von etwas: quod dialectice opponitur alicui rei [l'envers dialectique] LN VIII-5; dialektische Strukturen: dialecticae structurae [strutture dialettiche] FeR n. 46; Dialektischer Materialismus materialismus, ut aiunt, dialecticus [il materialismo dialettico] DR 69, Dialog colloquium [il dialogo] ES 639, diverbium [il dialogo] CeP n. 76, collocutio [il dialogo] FC n. 73, dialogus [il dialogo] SRS n. 22; + Subst. die Bereitschaft zum Dialog: promptus in collocutionem animus [la disponibilit al dialogo] CA n. 60; eine Beziehung des Dialogs mit jemandem herstellen: habitudinem dialogicam interserere cum aliquo [instaurare un rapporto dialogico con qc.] FeR n. 43; den Dialog am Leben halten: agitare colloquium [mantenere vivo il dialogo] FC n. 77; + Adj. zum Dialog bereit: spiritus dialogi conserendi - ED 389; ein entschiedener Dialog: dialogus tenax [un dialogo vigoroso] LC n. 84; einen echten Dialog erreichen: veram instituere collocutionem [obtenir un vrai dialogue] LN X-3; ein freimtiger und entschiedener Dialog: dialogus sincerus et tenax [un dialogo franco e vigoroso] LC n. 84;ein fruchtbarer Dialog: dialogus fructuosus [un proficuo dialogo] SRS n. 22; der innere Dialog des Menschen mit sich selbst: dialogus ipsius hominis secum [il dialogo delluomo con se stesso] VS n. 58; + Vb. den Dialog aufnehmen mit: colloquium habere cum aliquo [entrare in dialogo con] AA n. 14; den Dialog wieder aufnehmen: instaurare dialogum [riannodare il dialogo] UUS n. 17; einen Dialog beginnen: colloquium serere [il dialogo] ES 613; in einen Dialog mit jemandem eintreten: diverbium ingredi cum aliquo [entrare in dialogo con qc.] CA n. 59; in einen Dialog eintreten mit jemandem ber etwas: instituere colloquium cum aliquo de aliqua re [instaurare un dialogo con qc. su q. c.] GS n. 3; mit jemandem in einen fruchtbaren Dialog eintreten: frugiferum instituere dialogum cum aliquo [entrare fruttuosamente in dialogo con qc.] FeR n. 72; in den kulturellen Dialog eintreten: in culturae disceptationem ingredi [entrare nel dibattito culturale] CA n. 29; einen Dialog fhren: dialogum persequi [condurre il dialogo] RH n. 4, dialogum conserere [il dialogo] LC n. 84; einen Dialog mit jemandem fhren: dialogum conferre cum aliquo [intrattenere un dialogo con qc.] UUS n. 27; Dialogfhrung man hat die Technik der Dialogfhrung verfeinert: excultum est artificium sermocinandi [si affinata la tecnica per dialogare] UUS n. 31; Diaspora in der Diaspora leben: in dispersione degere [disperso] LG n. 26, Lnder, in denen die Katholiken in der Diaspora leben: regiones ubi catholici sunt pauci et dispersi [le regioni dove i cattolici sono pochi e dispersi] AA n. 17; dichtbevlkert dichtbevlkerte Regionen: incolis conferta loca [terre di densi abitanti] ExF 682; Didaktik ars informandi alios - AAS 1964, 227, scientia didactica [la didattica] GE n. 1 didaktisch didascalicus - MP 781, didacticus [didattico] OT n. 17; didaktische Hilfen: subsidia didactica [i sussidi didattici] CIC vig. can. 779; Diebstahl Def. der Diebstahl besteht darin, da man sich fremdes Gut gegen den vernnftigen Willen des Besitzers widerrechtlich aneignet: furtum est usurpatio boni alieni contra rationabilem domini voluntatem [le vol est l'usurpation du bien d'autrui contre la volont raisonnable du propritaire] Cat. 2408; einfacher Diebstahl: furtum non qualificatum - CIC abr. can. 2354 1; schwerer Diebstahl: furtum qualificatum CIC abr. can. 2354 1 diametral diamentral entgegengesetzt: per diametrum oppositum [diamtralement contraire] Cat. 1850; dienen jemandem dienen: opitulari alicui [servire qc.] FC n. 69; der Kirche dienen: deservire Ecclesiae [servire la Chiesa] CIC vig. can. 1274 3; alles, was zur Arbeit dient: quidquid prodest labori [tutto ci che

112

diktatorisch
serve al lavoro] LE n. 12; der Mensch, dem diese Mittel dienen mssen: homo cui ea subsidia debent deservire [l'uomo al quale questi mezzi devono servire] LE n. 13; nicht herrschen, sondern dienen: non dominari sed ancillari - D-H n. 2829; Pt. Pr. dienende Geister: administratorii spiritus [des esprits chargs d'un ministre] Cat. 331; Subst. der Geist des Dienens: animus ministerii [l'esprit de service] LN IX13; Diener ministrator [il servente] LG n. 27; dienlich das ist nicht dienlich: id non iuvat [ci non serve] SS n. 44; Dienst servitium [il servizio] PC n. 5, famulatus, us [il servizio] PC n. 5, munus, eris, n. [un incarico] CIC vig. can. 145 1; + an der Dienst an anderen: aliorum servitium [le service des autres] Cat. 1534; + im im Dienste des : servitio alicuius addictus [impegnato nel ministero di qc.] SCo. n. 86; im Dienste des Ordinariats stehen: servitio Ordinariatus operam dare AAS 1986, 484; im Dienst bleiben: in munere manere [rimanere nell'incarico] CIC vig. can. 1732 2; im kirchlichen Dienst stehende Personen: personae Ecclesiae deservientes [persone che prestano servizio a favore della Chiesa] PO n. 21; + in in den Dienst der Kirche treten: Ecclesiae servitio addici [essere designato al servizio della Chiesa] CIC vig. can. 213 1; seine Fhigkeiten in den Dienst des Todes stellen: in mortis ministerium suam peritiam destinare [mettere a servizio della morte la sua competenza acquisita] EV n. 59; + Subst. nach Beendigung seines Dienstes: post expletum munus [al termine del suo incarico] CIC vig. can. 540 3; die Eignung fr die Ausbung des Dienstes: aptitudo ad ministerium exercendum [l'attitudine ad esercitare il ministerio] CIC vig. can. 1051 n. 1; der Dienst an der Gerechtigkeit: servitium iustitiae [il servizio della giustizia] LC n. 30; der Dienst am Nchsten: proximi famulatus [il servizio al prossimo] DC n. 18; die bertragung eines Dienstes: ministerii collatio [il conferimento di un ministero] CIC vig. can. 230 1; + Adj. der ihrem eigenem Stande entsprechende Dienst: servitium proprio statui consonus [il servzio che confacente al loro stato] CIC vig. c. 602 2; geeignet sein, diesen Dienst zu leisten: aptitudinem habere hoc munus gerendi [avere l'attitudine di esercitare questo incarico] CIC vig. can. 874 1 sub 1 ; ffentliche Dienste: ministeria publica [i servizi pubblici essenziali] MM 438; die ffentlichen Dienste gewhrleisten: ministeria publica suppetere [assicurare i servizi pubblici] MM 438; + Vb. einen Dienst einrichten: munus constituere [costituire un ufficio] CIC vig. can. 154 1; jemandem einen Dienst leisten: alicui famulatum praestare [far servizio a qc.] NMI 51; einen Dienst leisten fr die Gesellschaft: servitium praestare societati [rendere un servizio alla societ] GE n. 8; einen Dienst niederlegen: munus dimittere [dimettere l'incarico] CIC vig. can. 1289; Dienst tun fr die Dizese: servitium praestare in favorem dioecesis [prestare servizio a favore della diocesi] CIC vig. can. 1274 1; jemandes Dienst bernehmen: ministerium alicuius excipere [subentrare nel posto di qc.] LG n. 20; wer sich diesem Dienst widmet: qui huic ministerio vacat [coloro che si dedicano a questo ministero] AA n. 25; dienstlter antiquior promotione [il pi anziano per promozione] CIC vig. can. 415 [il pi anziano di carica] CIC vig. can. 503 1, nominatione antiquior [il pi anziano per nomina] CIC vig. can. 544 Dienstamt ein Dienstamt bernehmen: ministerium excipere [subentrare nel posto di qc.] LG n. 20, ministerium suscipere [assumere il servizio] LG n. 20; dienstbar Vernunft und Philosophie drfen in Dingen der Religion nicht herrschen, sondern mssen vllig dienstbar sein: humana ratio et philosophia in religiosis rebus non dominari, sed ancillari omnino debent - D-H n. 2829 Dienstbereitschaft promptitudo serviendi [la disponibilit a servire] DC n. 32; dienstjngst das dienstjngste Mitglied: postremum membrum [l'ultimo membro] QDS 62 Dienstleistung officium [il servizio] QA 205, commodum [il servizio] MM 415, praestatio servitiorum [il servizio] GS n. 64, servitium [il servizio] GS n. 67, ministerium [il servizio] SRS n. 28; Dienstleistungen: ministeria [i servizi] SRS n. 33; Dienstleistungen bereitstellen: ministeria suppeditare [provvedere servizi] SRS n. 45; die fr die Gemeinschaft der Brger notwendigen Dienstleistungen: ministeria civili communitati necessaria [servizi essenziali alla convivenza] LE n. 20; Dienstleistungsbereich servitia, orum [il settore dei servizi] GS n. 63 Dienstleistungsindustrie campus machinalis industriae ad ministeria spectans [il campo dell'industria dei servizi] LE n. 5 diesbezglich ad haec quod spectat [al riguardo] SRS n. 43; Diesseitigkeit die Diesseitigkeit der Welt: mundi saecularitas [la secolarit del mondo] FeR n. 43; differenzieren sich differenzieren: diversa effici [differenziarsi] RH n. 19; Pt. Pf. differenziert: variatus [differenziato] LE n. 18, varius [differenziato] RH n. 21; distinctus [differenziato] Iuv n. 15; differenziert sein: differre [essere differenziato] Iuv n. 15; in diesem differenzierten Zusammenhang: qua in rerumque prospectu variato [in questo contesto diversificato] MD n. 29; diktatorisch dictatorius [dittatoriale] GS n. 75; ein diktatorisches Regime: regimen dictatorium [un regime dittatoriale] SRS n. 44;

113

Diktatur
Diktatur zur Diktatur fhren: viam munire ad quoddam tyrannidis genus [conducere alla dittatura] PP n. 26; die Diktatur des Proletariats: dictatura proletariorum [la dittatura del proletariato] LE n. 11; die Diktatur der Arbeiter: dictatura operariorum [la dittatura degli operai] CA n. 23; diktieren die Preise diktieren: pretia imponere [dettare i prezzi] LE n. 17; Dilemma difficultas [il dilemma] FeR n. 23; die Lsung dieses Dilemmas: solutio huius dilemmatis AAS 1971, 902; Dimension amplitudo [la dimensione] RH n. 15, aspectus, us [la dimensione] LC n. 23, ratio [la dimensione] Iuv. n. 1, mensura [la dimensione] EV n. 38; + Subst. die Dimension des menschlichen Geistes: spiritus humani mensura [la dimensione dello spirito umano] Iuv. n. 12; die menschliche Person in all ihren Dimensionen: ipsius hominis omnes facultates [la persona umana in tutte le sue dimensioni] SRS n. 1; die metaphysische Dimension der Wahrheit: veritatis metaphysica ratio [la dimensione metafisica della verit] FeR n. 105; die Weisheitsdimension der Philosophie: philosophiae sapientialis amplitudo [la dimensione sapienziale della filosofia] FeR n. 81; die Wirklichkeit in ihren verschiedenen Dimensionen erkennen: cognoscere res secundum varia earundem pondera [conoscere la realt nelle sue diverse dimensioni] Iuv. n. 12; das Wohl des Menschen in allen seinen Dimensionen: hominis bonum iuxta omnes eius aspectus [il bene dell'uomo in tutte le sue dimensioni] LC n. 63; die Dimension der Zeitlichkeit: finiti temporis ratio [la dimensione della temporaneit] RH n. 18; + Adj. [F] die Arbeit ist eine fundamentale Dimension der Existenz des Menschen auf Erden: labor humanus est ratio fundamentalis vitae hominis in terra [il lavoro costituisce una dimensione fondamentale dell'esitenza dell'uomo sulla terra] LE n. 4; [G] eine globale Dimension: dimensio complexiva [una dimensione globale] UUS n. 28; die grundlegende Dimension menschlicher Existenz: primaria vitae humanae ratio [la fondamentale dimensione dell'umano esistere] LE n. 1; [L] die leibliche Dimension des Menschen: homo utpote natura corporea praeditus [la dimensione corporale] LC n. 34, hominis corporea compages [la dimensione corporea delluomo] VS n. 53; [M] in menschlicher Dimension: secundum hominum indolem [in dimensione umana] SRS n. 15; die Arbeit in ihrer vollen menschlichen Dimension anerkennen: laboris agnoscere integrum pretium prout postulat dignitas humana [riconoscere il lavoro secondo la sua piena dimensione umana) LC n. 96; die moralische Dimension: ratio moralis [la dimensione morale] LC n. 65; [N] eine neue Dimension: novitas [la nouveaut] Cat. 2615; eine neue Dimension geben: novo pondere aliquid donare [dare una nova dimensione a qc.] RH n. 5; [P] die politische Dimension der Bibelstellen: ratio politica locorum biblicorum [la dimension politique des rcits bibliques] LN X-5; das Leben in seiner physischen Dimension: vita sub corporea ratione [la vita nella sua dimensione corporea] EV n. 48; [R] der Positivismus reduziert den Menschen auf eine einzige Dimension: positivismus in homine unam tantum partem seu mensuram considerat [il positivismo riduce l'uomo a una sola dimensione] OA n. 30; [S] die soziale Dimension des Menschen: indoles socialis hominis [la dimensione sociale dell'uomo] LC n. 33, adspectus socialis hominis [la dimensione sociale dell'essere umano] LC n. 33, sociales partes personae humanae [la dimensione sociale dell'essere umano] SRS n. 9; die sozialethische Dimension: nota socio-ethica [la dimensione etico-sociale] LC n. 71; die subjektive Dimension der Arbeit: pars subiectiva laboris [la dimensione soggettiva del lavoro] LC n. 85; es handelt sich um eine symbolische Dimension: haec ratio symbolica sive figurativa est [ questa una dimensione simbolica] MD n. 25; [T] die tiefe Dimension der Freiheit; libertatis alta significatio [la profonda dimensione della libert] LC n. 21; die tiefste Dimension: altissima ratio [la dimensione pi profonda] UUS n. 36; die theologische Dimension: theologica ratio [la dimensione teologica] CA n. 55; [U] eine unabdingbare Dimension des christlichen Zeugnisses: indefectibilis mensura christinani testimonii [una dimensione imprescindibile della testimonianza cristiana] NMI 52; [V] die heutigen vielfltigen Dimensionen der sozialen Frage: recentiores multiplicesque quaestionis socialis modi [le moderne e molteplici dimensioni della questione sociale] CA n. 10; [W] die weltweite Dimension: universalitas [la dimensione universale] RH n. 5, universalis magnitudo [la dimensione mondiale] FC n. 48, extensio universalis [una dimensione mondiale] SRS n. 9; weltweite Dimension annehmen: indolem sibi induere causae alicuius universalis [assumere dimensione universale] SRS n. 14; eine wesentliche Dimension der Berufung des Menschen: praecipua proprietas vocationis hominis [un essenziale espressione della vocazione delluomo] SRS n. 30; die wichtigste und ausschlieliche Dimension: ratio princeps et exclusiva [la dimension principale et exclusive] LN X-5; die wirtschaftliche Dimension: modus oeconomicus [la dimensione economica] SRS n. 28; + Vb. die Dimension einschrnken: rationem reducere [ridurre la dimensione] LC n. 71; am Leben der Gesellschaft in allen Dimensionen teilnehmen: participare societatis vitam omnibus in partibus eius ac gradibus [partecipare alla vita della societ in tutte le dimensioni] LE n. 22; dinglich eine dingliche Klage: actio realis [un'azione reale] CIC vig. can. 1655 1;

114

Diskriminierung
Dizesanadministrator Administrator dioecesanus [l'Amministratore diocesano] CIC vig. can. 421 1 Dizesanbischof der alle Rechte und Pflichten eines Dizesanbischofs hat: qui omnibus gaudet iuribus Episcoporum dioecesanorum eorundemque obligationibus tenetur - AAS 1986, 483 Diplom diploma - Sap. c. Art. 59; ein Diplom verleihen: diploma conferre - AAS 1979, 509 Diplomat eiusdem Gubernii legatione fungens - ASS 6, 167, Legatus SOE I-2; diplomatisch diplomatische Beziehungen: rationes diplomaticae [i rapporti diplomatici] REU n. 28; die diplomatischen Beziehungen des Heiligen Stuhls zu den verschiedenen Staaten: necessitudinis rationes quae Apostolicae Sedi cum variis Civitatibus intercedunt [relaciones diplomaticas que la Santa Sede ha entablado con diversos Estados] DN 263, publicae cum Apostolica Sede necessitudinum rationes - AAA 322; die diplomatischen Beziehungen zum Heiligen Stuhl abbrechen: abrumpere publicas quae cum Apostolica Sede intercedunt rationes [rompre les rlations qui existent entre le Saint Sige et la France] MG 5; diplomatische Beziehungen aufnehmen: mittere vicissimque accipere legatos [inviare e ricevere legati] ID 166; mit denen Wir diplomatische Beziehungen unterhalten: quibuscum Nobis intercedunt necessitatum vincula - AAA 323; diplomatische Mission: legatio - SOE IV-2; eine diplomatische Note: diplomatica nota - ASS 6, 145; diplomatische Vertretung: legatio apud Civitatem iuxta normas iuris internationalis [la legazione presso uno Stato secondo le norme del diritto internazionale] CIC vig. can. 365 1; auf diplomatischem Wege: per suae nationis legatos [attraverso le vie diplomatiche] PT 292; diplomatisches Corps Diplomaticus Guberniorum Coetus [il corpo diplomatico] ASS 10, 482, Legatorum coetus SOE I-2; vd. Doyen; diplomieren Pt Pf. diplomiert. congruo diplomate ornatus - AAS 1969, 618 Diplomprfung experimentum ad licentiam consequendam - SLL 357 direkt recta via [direttamente] EV n. 13; direkt oder indirekt: directo vel oblique [direttamente o indirettamente] LE n. 13, directe vel oblique [diretto o indiretto] FeR n. 76, recta obliquave via [direttamente o indirettamente] EV n. 59; weder direkt noch indirekt: neque sive directe sive indirecte [n direttamente n indirettamente] DH n. 5, neque directe neque indirecte [ni directement ni indirectement] Cat. 311; in direkter Weise: ilico [immediatamente] VS n. 72; in direkter oder indirekter Weise: via recta aut obliqua [in modo diretto o indiretto] SRS n. 16; diese Worte beziehen sich nicht direkt auf die Arbeit: ea dicta non proxime ad laborem referuntur [queste parole non si riferiscono direttamente al lavoro] LE n. 4; direkte Kontrollen: gubernatio proxima [il controllo diretto] LE n. 14; Komp. direkter: strictius [pi direttamente] FeR n. 76; Direkthilfe directum adiutorium [l'aide directe] Cat. 2440; Direktionsentscheidungen Direktionsentscheidungen treffen: consilia capere de opificum locanda moderandaque opera [decisioni che dirigono la attivit] MM 424 Direktiven normae [le direttive] MM 432, normae directivae [norme direttve] AG n. 29, praescripta, orum [le direttive] PP n. 81 Direktor moderator [il direttore] QDS 112, Rector [il Direttore] Stat. PAS art. III dirigieren musicos modos moderari - AAS 1956, 14 Diskontinuitt inconstantia [la discontinuit] DR 94 diskreditieren jemanden diskreditieren: aliquem detrectare [screditare qc.] DR 94, aliquem obtrectare [discrditer qn] LN X-1; damit war der christliche Glaube fr ihn ein fr alle Mal diskreditiert: qua de re ipse christianam fidem semper detractam habuit [con ci la fede cristiana risult per lui screditata una volta per tutte] DC n. 24; Diskrepanz discrepantia [la dissonanza] VS n. 4; alienatio [lestraneit] VS n. 16; es gibt Diskrepanzen verschiedener Art: discrepantiae variis modis vigent [divergenze in vari modi esistono] UR n. 3; diskret modestus [discreto] LE n. 26; sich einer diskreten Sprache bedienen: sermone uti prudenti [user d'un langage discret] Cat. 2489; Diskretion discretio [la discrezione] OT n. 2, lenitas [la delicatezza] DC n. 41; mit Diskretion: prudenter [con discrezione] FC n. 77; Diskretion wahren: circumspectionem tenere [faire discrtion] Cat. 2522; die Pflicht, rgernisse zu vermeiden, fordert oft strenge Diskretion: officium vitandi scandalum saepe strictum ordinat silentium [le devoir d'viter le scandale commande souvent une stricte discretion] Cat. 2489; diskriminieren jemanden diskriminieren: odiosum privilegium irrogare alicui - VN 284; die Produkte der in den Entwicklungslndern entstehenden Industrien diskriminieren: discriminare ea quae in regionibus minus progressis quaestuosa industria inchoata pariuntur [discriminare i prodotti delle industrie incipienti dei Paesi in via di sviluppo] SRS n. 43; Pt. Pr. diskriminierend: discriminans [discriminatorio] FC n. 68; Pt. Pf. diskriminiert: discrimen passus [discriminato] FC n. 77 Diskriminierung discriminatio [la discriminazione] GS n. 66, iniustum discrimen [la discriminazione] FC n. 81, iniquum discrimen [la discriminazione] RH n. 17, discrimen [la discriminazione] SRS n. 24; ohne Diskriminierung: ita ut homo nihil patiatur discriminis

115

Diskurs
[senza discriminazione] LE n. 19; Diskriminierungen jeder Art: discrimina omne genus facta [le discriminazioni di ogni tipo] SRS n. 15, omnis generis discrimina [discriminazioni di ogni tipo] SRS n. 24; Diskriminierungen zwischen den Menschen: iniusta inter creaturas humanas discrimina [le discriminazioni fra gli esseri umani] DoV III; eine Diskriminierung aufheben: modum discriminandi removere [eliminare la discriminazione] GS n. 29; die Diskriminierung erfolgt nach dem Lebensalter: ratio discriminis innititur vitae hominis aetatibus [una discriminazione fondata sui diversi periodi della vita] QDAP n. 12; gesellschaftliche Diskriminierung: socialis exclusio [la discriminazione sociale] MD n. 30; gesellschaftliche und religise Diskriminierung; discrimina, quae ob causas sociales-religiosas eveniunt [discriminazioni per motivi socio-religiosi] ReP n. 2; geschlechtliche Diskriminierung: discrimen nomine sexus [una discriminazione che si fondi sul sesso] QDAP n. 11; rassische Diskriminierung: discrimen nomine stirpis [una discriminazione che si fondi sulla razza] QDAP n. 11; man lt eine schwere Form von Diskriminierung zu: gravis admittitur distinctionis forma [si ricade in una grave forma di discriminazione] LE n. 22; Diskurs der philosophische Diskurs: philosophica cogitatio [il discorso filosofico] FeR n. 49; Diskussion disceptatio [la disputa] HG 568 [la discussione] QA 213, nach der Diskussion: absoluta disceptatione orali - ED 389; die gegenwrtige theologische Diskussion: theologica nostri temporis perquisitio [la riflessione teologica contemporanea] DoI n. 9; der theologischen Diskussion berlassen: relinquere disceptationi theologorum [lasciare alla discussione dei teologi] LG np. in fine; Diskussionsgegenstand argumentum disceptandum AAS 1967, 101; diskutieren disceptare de aliqua re [discutere su q.c.] CIC vig. can. 343; Argumente objektiv und aufmerksam diskutieren: excutere argumenta iudicio obiectivo et attento animo [discuter des arguments objectivement et avec attention] LN X-3; Dispens Def. ein Dispens, d. h. di Befreiung von einem rein kirchlichen Gesetz in einem Einzelfall: dispensatio seu legis mere ecclesiasticae in casu particolari relaxatio [la dispensa ossia l'esonero dall'osservanza di una legge puramente ecclesiastica in un caso particolare] CIC vig. can. 85; einen Dispens beantragen: dispensationem petere [chiedere la dispensa] CIC vig. can. 1699 1; das Bittgesuch um Dispens: petitio dispensationis [la domanda di dispensa] CIC vig. can. 1681; wenn nicht ein Dispens erteilt worden ist: nisi dispensatio intercesserit [a meno che non sia stata concessa dispensa] CIC vig. can. 1014; einen Dispens gewhren: dispensationem concedere [concedere la dispensa] CIC vig. can. 180 1 1698 3; ein auf Dauer gewhrter Dispens: dispensatio quae habet tractum successivum [la dispensa che ha tratti successivi] CIC vig. can. 93; dispensieren jemandem von etwas dispensieren: aliquem ab aliquo dispensare - CIC abr. can. 250 2; von den Disziplinargesetzen dispensieren: dispensare in legibus disciplinaribus [dispensare dalle leggi disciplinari] CIC vig. Can. 87 1; niemand kann von den zehn Geboten dispensieren: nemo a decem praeceptis potest dispensare [nul ne peut dispenser des dix commandements] Cat. 2072; disponibel disponibel sein: praesto esse [essere disponibile] VS n. 46; disponieren disponere [disporre] SRS n. 15; Pt. Pf. zu etwas von Natur aus disponiert sein: natura sua proclivis esse ad aliquid [essere predisposto dalla stessa sua natura a q.c.] LE pr. Disposition eine erbliche Disposition zur Krankheit: hereditaria proclivitas ad morbum - AAS 1965, 311 Disproportion impar ratio [la sproporzione] SP 432, inaequalitas [la sproporzione] LE n. 16; Disputation in einer ffentlichen Disputation vorgestellte Dissertation: publica disceptatione expensa dissertatio - Sap. c. Art. 49 3; disqualifizieren das Gute wird disqualifiziert: bonum de suo loco deicitur [il bene viene squalificato] Iuv. n. 4; Dissens dissensio [la dissensione] UR n. 14 [il dissenso] VS n. 113; Dissertation dissertatio doctoralis - Sap. c. Art. 49 3; eine Dissertation anfertigen: dissertationem exarare [fare una dissertazione] QDS 55, dissertationem elaborare - Sap. c. Art. 76; in einer ffentlichen Disputation vorgestellte Dissertation: publica disceptatione expensa dissertatio - Sap. c. Art. 49 3; Dissident dissidens [il dissidente] HG 563; Dissoziierung disiunctio [la dissociazione] VS n. 70; Distanz seiunctio [il distacco] EN n. 69; die Distanz vergrert sich: intervallum amplificatur [aumenta la distanza] PP n. 29; in rumlicher und zeitlicher Distanz: spatio temporeve distans [in distanza spaziotemporale] FeR n. 87; innere Distanz gewinnen zur Welt: interius se abstrahere a mundo [acquistare il distacco interiore nei riguardi del mondo] Iuv. n. 5; distanzieren sich innerlich distanzieren: intus divelli ab aliquo [l'interiore distacco da qc.] FC n. 9; Pt. Pf. extraneus [estraneo] Cfl n. 42; Disziplin die Disziplin handhaben: disciplinam exercere [praticare una disciplina] OT n. 11; die Disziplin lt nach: disciplinae vincula relaxantur OOE 36 disziplinr disciplinaris [disciplinare] OT n. 4 Disziplinargesetze von den Disziplinargesetzen dispensieren: dispensare in legibus disciplinaribus

116

Drama
[dispensare dalle leggi disciplinari] CIC vig. can. 87 1 disziplinarisch in linea disciplinari - CIC abr. can. 250 5; disziplinarische Entscheide treffen: decisiones disciplinares sumere [prendre des dcisions disciplinaires] Cat 553; Disziplinarstrafe poena ad correctionem [una pena correzionale] QDS 18 Disziplinarverfahren im Disziplinarverfahren: tramite disciplinae - CIC abr. can. 1993 1 disziplinieren die Stimmungen disziplinieren: compescere animi motus - CIC abr. can. 565 1; Pt. Pf. disziplinierte Arbeit: bene temperatus labor [il disciplinato lavoro] CA n. 32; Disziplinlosigkeit indisciplinatio - ASHG 229 Divergenzen dissensiones [le divergenze] UUS n. 2; Dividende usura, ae [i dividendi] MM 421 doch tamen [eppure] UUS n. 45; Dogmengeschichte dogmatis historia [la storia del dogma] OT n. 16 Doktor qui laurea doctorali potitus est - CIC abr. can. 1366 1; Doktor des kanonischen Rechts: laurea in iure canonico donatus - CIC abr. can. 2017, laurea in iure canonico potitus - CIC abr. can. 2018; Doktorarbeit thesis ad doctoris lauream assequendam - SLL 357 Doktorat doctoratus, us; Def. das Doktorat ist der akademische Grad, der zur Lehre in der Fakultt befhigt: doctoratus est gradus academicus, qui aliquem habilem reddit ad docendum in Facultate Sap. c. Art. 50 1 Doktorgrad laurea doctoralis [la laurea dottorale] QDS 54 [il dottorato] CIC vig. can. 253 1; den Doktorgrad erwerben: doctoralem lauream consequi [ottenere la laurea] QDS 43, laurea donari [ricevere la laurea] QDS 206, lauream obtinere - QDS 210, laurea doctorali potiri [ottenere la laurea] DAS 302 [conseguire il dottorato] CIC vig. can. 253 1; die Verleihung des Doktorgrades: collatio laureae [la collazione della laurea] QDS 48 Doktorhut biretum doctorale - CIC abr. can. 1378 Dokument documentum [il documento] CIC vig. can. 486 1; Dokumente und Belege, auf die sich vermgensrechtliche Ansprche grnden: documenta et instrumenta, quibus iura in bona nituntur [documenti e strumenti, sui quali si fondano i diritti circa i beni] CIC vig. can. 1284 2 n. 9; die Echtheit eines Dokuments: authenticitas documenti - CIC abr. can. 2034; ein historisches Dokument: documentum historia dignum [uno storico documento] SRS n. 3; internationale Dokumente vd. international; ein programmatisches Dokument des Pontifikats: documentum quod susceptas Pontificatus continet rationes [il documento programmatico del Pontificato] RH n. 4; ein Dokument erstellen: documentum contexere [la stesura di un documento] EV n. 5; ein Dokument vorlegen: documentum exhibere [presentare un documento] CIC vig. can. 241 2; Dokumentationszentrum documentationis centrum [il centro di documentazione] AA n. 32 Dolmetscher interpres, etis [un interprete] CIC vig. can. 1388 2; einen Dolmetscher beiziehen: adhibere interpretem [ricorrere ad un interprete] CIC vig. can. 1471; mit Hilfe eines Dolmetschers: per interpretem [tramite interprete] CIC vig. can. 1106; ein vereidigter Dolmetscher: interpres iuratus [un interprete giurato] CIC vig. can. 1471 Dom der Klner Dom: Coloniense metropolitanum templum - AAS 1981, 49 Domne btr.: rerum provincia [le domaine] LN VIII8; Dominion vd. Eigennamen Domkapitel capitulum cathedrale [il Captolo Cattedrale] CD n. 27 Doppelbegriff notio quae habet vim bipartitam [un concetto che funziona a ritmo bilaterale] RH n. 19 Doppelname bina nomina [un binomio] RH n. 2 Doppelleben duplex vita [la double vie] Cat. 2338; doppelt auf doppelte Weise: dupliciter - SOE pr. Doppeltradition die kirchliche und kulturelle Doppeltradition: gemina ecclesialis culturalisque traditio [la duplice traditione ecclesiale e culturale] UUS n. 53; Doppelzngigkeit falsitas [la doppiezza] FeR n. 82, duplicitas [la duplicit] Cat. 1806, duplex sermo [le double langage] Cat. 2338: Dorf pagus [il villagio] GS n. 6 Doyen der Doyen des diplomatischen Corps: Decanus in Legatorum coetu SOE I-2; vd, diplomatisch Dozent magister - SCo. n. 26, docens [un docente] CIC vig. can. 810 1; Dozent fr das Fach ... magister qui ... disciplinae docendae preficitur [il maestro destinato all'insegnamento di ...] SCo. n. 115; als Dozenten berufen: nominare docentem [nominare docente] CIC vig. can. 810 1; hauptamtlicher Dozent: docens stabilis - Sap. c. Art. 22 Drama tragoedia [il dramma] FeR ante n. 45; btr. calamitas [un dramma] LC n. 3, tristis casus [un dramma] SRS n. 13; das Drama unserer Epoche: nostri temporis casus [il dramma della nostra epoca] EN n. 20; das Drama der menschlichen Freiheit: libertatis humanae acres casus [il dramma della libert umana] VS n. 86; das Drama des Menschen von heute: gravis casus hominum, qui nunc sunt [il dramma dell'uomo d'oggi] ReP n. 13; das Drama der Spaltung: seiunctionis acerbitas [il dramma della divisione] UUS n. 83; das Drama der Snde: tragoedia peccati [le drame du pch] Cat. 289; das Drama des Bsen und der Snde: mali et peccati tragoediae [les drames du mal et du pch] Cat. 314; die Trennung von

117

Dramatik
Evangelium und Kultur ist ein Drama: separatio Evangelii a cultura ingens est malum [la separazione tra il Vangelo e la cultura un dramma] LC n. 96; das tgliche Drama so vieler schuldloser Leiden: cotidiani graves casus tot dolorum sine culpa [la quotidiana drammaticit di tante sofferenze senza colpa] SD n. 9; Pl. die Dramen, die die Welt zerreien; calamitates quae mundum lacerant [i drammi che dilaniano il mondo] LC n. 3; Dramatik vis permovens [la drammaticit] ReP n. 31; die Dramatik dieser Erfahrung; calamitosus huius experimenti casus [la drammatica di questa esperienza] FeR n. 91; dramatisch calamitosus [drammatico] EV n. 4, exitiosus [drammatico] MD n. 9; besonders dramatisch: singulariter grave [particolarmente drammatico] Iuv. n. 3; die dramatische Auseinandersetzung zwischen Gutem und Bsem: gravissima dimicatio quae inter bonum et malum contenditur [lo scontro drammatico tra il bene e il male] EV n. 28; dramatische Begebenheiten: acerbi casus [drammatici casi] EV n. 55; dramatische Effekte: effectus dramatici [effetti drammatici] IM n. 7; eine dramatische Entscheidung: miserandum propositum [una decisione drammatica] EV n. 99; dramatische Form annehmen: dramatis formam acquirere [acquistare una forma drammatica] DC n. 12; ein dramatischer Inhalt: sententia animum permovens [un contenuto drammatico] SRS n. 10; ein dramatischer Kampf: dramaticum certamen [una drammatica lotta] MD n. 30; eine dramatische Lage: horrifica quaedam condicio [un grande dramma] RH n. 16; ein dramatisches Paradoxon: difficillima ac prorsus abnormis rerum condicio [un drammatico paradosso] LC n. 37; ein dramatisches Problem: gravissimum problema [un drammatico problema] LC n. 85; eine dramatische Situation: status immensae necessitatis [una situazione drammatica] SRS n. 17; eine dramatische Sprache: terrificus sermo [un linguaggio drammatico] SRS n. 12; eine dramatische Stunde: tempora gravia [un momento storico drammatico] SRS n. 4; was noch dramatischer ist: id quod magis animum obturbat [cosa anche pi drammatica] FeR n. 81; Dramaturg scaenicus auctor [il drammaturgo] FC n. 76; Drang den inneren Drang verspren: interiorem animadvertere vehementiam [avvertere lurgenza interiore] VS n. 18; unter blindem inneren Drang handeln: sub caeco impulsu interno agere [agir sous le seul effet de pousses instinctives] Cat. 2339; drngen Pt. Pf. zum Suchen der Wahrheit gedrngt werden: impelli ad veritatem quaerendam [essere tenuto a cercare la verit] DH n. 2; drngend instans [impellente] FeR n. 1; es ist ein drngendes Problem: urget particulari modo [ di particolare urgenza] GS n. 56 Drangsal aerumnae [le tribolazioni] AA n. 8 Dreierliste terni, orum - ED 391 Dreigestirn trias [la triade] FeR n. 74; Dreiheit trinomium - AAS 1984, 283 Dreistigkeit iactantia, ae [la baldanza] SP 418 dreitgig triduanus - CIC abr. can. 922 Dreiteilung tripertita divisio [la tripartizione] ReP n. 17; dringen auf etwas dringen: aliquid urgere [adoperarsi per q.c.] NA n. 4; auf Anwendung dringen: exsecutionem urgere [sollecitare ad applicare] LC n. 68 dringend mature [urgente] PP n. 3, quod nullam moram patitur [urgente] OA n. 4; Adj. einen dringenden Appell richten: instanter urgere [costitutire un urgente appello] LC n. 71; die dringende Aufgabe: instans officium [l`urgente compito] FeR n. 105; bei dringender Gefahr: urgente pericolo [in urgente pericolo] CIC vig. can. 1079 1; in dringenden Fllen: si res urgeat - CIC abr. can. 583; dringende Grnde: instantes rationes [urgenti ragioni] CA n. 48; Supl. die dringendsten Fragen: urgentiores res [le questioni pi urgenti] CIC vig. praef. XVIII; die dringendsten Probleme: quaestiones quae magis premunt [i problemi pi urgenti] FeR n. 98; wo die Not am dringendsten ist: ubi instantius premit necessitas [dove pi urgente il bisogno] EV n. 90; Adv. wenn es dringend ist: quatenus urgeat [nella misura in cui si sia urgenza] CIC vig. can. 1357 2; dringend notwendig: res urget et necessaria est [ urgente e necessaria] PP n. 47; es ist dringend ntig, da: oportet atque urget ut [ necessario e urgente che + coni.] EV n. 94; das wird umso dringender: id magis instat [ci diventa tanto pi urgente] FeR n. 103; radikale nderungen sind dringend notwendig: postulantur rerum mutationes funditus penetrantes et urgentes [sono necessari cambiamenti radicali e urgenti] LE n. 21; dringend empfehlen: enixe commendare [raccommandare vivamente] CIC vig. can. 1284 3; die Probleme, die sich der Menschheit immer dringender stellen: quaestiones quae impensius humanitati opponuntur [i probleme che si pongono con pi urgenza allumanit] FeR n. 104; heute erweist sich diese Verkndigung als besonders dringend: insigniter autem illa nuntiatio nos hodie premit [oggi questo annuncio si fa particolarmente urgente] EV n. 3; dringlich urgens [urgente] SRS n. 43; es ist dringlich: urget [si rende urgente] SCo. n. 40, es ist besonders dringlich: acriter urget - PT 294; dringliche Probleme: difficultates quibus properato respondendum est [l'urgenza dei problemi] OA n. 42; eine Problematik,

118

Drucker
die in unserer Zeit immer dringlicher wird. quaestio quae magis magisque nostris diebus instat [una problematica che diventa sempre pi urgente nel nostro tempo] UUS n. 68: Dringlichkeit instans necessitas [l'urgenza] OA n. 7, rei necessitas [lurgenza] SRS n. 31; urgens necessitas [l'urgenza] DoV I 2 nota, instantia [l'urgenza] NMI 48; angesichts der Dringlichkeit der Probleme: instantibus quaestionibus [devant l'urgence des problmes] LN pr. die Dringlichkeit der Reformen: urgens necessitas reformationum [l'urgence de rformes] LN XI-8; die gegenwrtigen Zeitverhltnisse geben dieser Aufgabe eine besondere Dringlichkeit: condiciones huius temporis huic officio urgentiorem vim addunt [le presenti condizioni del mondo rendono pi urgente questo dovere] LG n. 1; Dritte Welt Tertius Mundus [il Terzo Mondo] SRS n. 14; Staaten der Dritten Welt: Civitates Tertii Mundi [Paesi del Terzo Mondo] SRS n. 26; Drittintervention interventus tertii in causa [l'intervento di un terzo nella causa] CIC vig. ante can. 1596 Drittopposition oppositio tertii - CIC abr. can. 1898 Drittes eine gemischte Kommission ist kein Drittes zwischen dem Heiligen Stuhl und den Bischofskonferenzen: Commissio mixta tertium quid non constituit inter Sedem Apostolicam et Conferentias Episcoporum posita - LA n. 94; Droge medicamentum psychotropicum [la droga] OA n. 10, nocivum pharmacum [un medicinale dannoso] FC n. 46, stupefacens medicamentum [la droga] LC n. 14, medicamentum stupefactivum [la droga] SRS n. 26; medicamentum psychotropicum - AAS 1985, 615; der Genu von Drogen: stupefactivorum medicamentorum usus [l'usage de la drogue] Cat. 2291; Drogenabhngiger homo toxico dependens [il tossicodipendente] EV n. 88, medicamento stupefactivo utens [un tossico-dipendente] CA n. 48; Drogengebrauch medicamentorum obstupefacentium usus [la droga] FC n. 43 Drogensucht medicamentorum stupefactivorum insidiae [l'insidia della droga] NMI 50; drogenschtig toxicorum medicamentorum vitio infectus [drogato] FC n. 77 Drogenschtiger toxicorum medicaminum usui deditus [un drogato] FC n. 47 drohen metum inferre - CIC abr. can. 1685; den Mchtigen drohen: minas adversus potentes proferre [profrer des menaces contre les puissants] LN IV-6; Pt. Pr. drohend: minaciter [con minacce] ADS 398; drohend bevorstehen: minitari [minacciare] DR 66; eine drohende Gefahr: ingruens detrimentorum discrimen [la amenaza de daos] DN 273, minax periculum [un pericolo minaccioso DR 66, impendens periculum [la minaccia] RH n. 16; ein drohender Krieg: impendens bellum [l'incumbente minaccia di guerra] GS n. 77; im Falle eines sehr schweren, dem Institut drohenden Schadens: in casu gravissimi nocumenti instituto imminentis [nel pericolo imminente di un gravssimo danno per l'istituto] CIC vig. can. 703; bei drohender Todesgefahr: urgente periculo mortis [in urgente pericolo di morte] CIC vig. can. 1079 1 Drohung durch Drohungen: minis [con minacce] CIC vig. can. 1395 2; durch widerrechtliche Drohung: metu gravi iniuste incusso [per timore grave ingiustamente incusso] CIC vig. can. 188 Druck [1] impressio per typos - LA n. 122; Druck [2] sollicitationes, um, f. [le pressioni] FC n. 7, pressio, onis, f. [la pressione] LC n. 4, coercitio [la pressione] SRS n. 25; + Subst. durch den Druck der Lage: ex prementibus condicionibus [per la pesantezza delle condizioni] GS n. 8; unter dem Druck von Mechanismen: ob impulsionem ex machinationibus [sotto la spinta di meccanismi] SRS n. 17; unter dem Druck der Not leben: vivere re necessaria coactus [vivere sotto il peso della necessit] CA n. 36; + Adj. uerer Druck: sollicitatio extrinsecus adducta [una pressione provveniente dall'esterno] PT 265; die Menschen unserer Zeit stehen unter vielfachem ueren Druck: nostrae aetatis homines varia ratione premuntur [nella nostra et gli esseri umani vivono in unatmosfera di compressione] DH n. 8; durch heftigen Druck: vehementissimis pressuris - AAS 1986, 547; unter mancherlei Druck: varios patiens coactus [subendo varie pressioni] MD n. 14; durch revolutionren Druck: seditiosis turbis animos impellendo [esercitando la pressione rivoluzionaria] LE n. 12; ein unertrglicher Druck: coercitiones intolerabiles [intolleranti pressioni] SRS n. 25; + Vb. auf jemanden Druck ausben: aliquem sollicitationibus subicere [sottoporre qc. a pressioni] EV n. 59; dem Druck einer bestimmten Kultur nachgeben: indulgere coercitioni cuiusdam culturae [cedere alle pressioni di una certa cultura] NMI 47; drucken Guttenbergia arte prodere - AAS 1945, 280, typis excudere AAS 1971, 235, typis imprimere [stampare] CIC vig. can. 102 2; das Recht, liturgische Bcher zu drucken: ius libros liturgicos excudendi - LA n. 113; drucken lassen: typis mandare [avere stampato] QDS 79; Pt. Pf. gedruckt: typis impressus [stampato] QDS 77; die gedruckte Ausgabe: editio typis data - LA n. 61; ein gedrucktes Buch: liber typis excussus - MN 694; gedruckte Texte: textus typis excussi - LA n.127; drckend drckende Not: miseriae oppressio [l'crasement de la misre] LN I-4; Drucker officinator - ASS 29, 389; impressor - D-H. n. 1508

119

Druckerei
Druckerei officina typographica - CIC abr. can. 2318 1 Druckerzeugnisse folia, orum [la stampa] IM n. 10 Druckmanahmen impulsiones [le spinte] EV n. 18; Druckmittel pressionis medium [uno strumento di pressione] GS n. 20 Dualitt dualitas [la dualit] UUS n. 54; Duell Duellum - CIC abr. can. 1351 1; zum Duell fordern: ad duellum provocare - CIC abr. can. 2351 1 duellieren sich duellieren: duellum perpetrare - CIC abr. can. 2351 1 dulden tolerare [tollerare] CIC vig. can. 5 1; perferre [tollerare] EV n. 101; dunkel ein dunkler Plan: nequam consilium [un assunto tenebroso] ASS 28, 189; dunkle Plne: tenebricosa proposita [biechi propositi] UUS n. 93; dunkle Tage: dies caliginosi [giorni tenebrosi] ReP n. 5; etwas nur dunkel ahnen: aliquid solum obscuro animi intuitu cernere [solo vagamente intire q.c.] SS n. 32; Subst. in Dunkel gehllt: involutus [cach] S. chr. 389; im Dunkel lassen: in obscuritate relinquere [rejeter dans l'ombre] LN VII-13; im Dunkel leben: vitam in tenebris gerere [vivere nel buio] SS n. 8; aus Dunklem Klares entwickeln: ex obscuris clara explicare [spiegare le cose chiare con quelle oscure] HG 569; durchbohren von Wurfspieen durchbohrt: telis transfossus - OOE 40 durchdenken Pt. Pf. eine durchdachte wissenschaftliche Erarbeitung: repercussa et scientificia elaboratio [unelaborazione riflessa e scientifica] FeR n. 64; durchdringen informare [permeare] OT n. 19; einander durchdringen: inter se perfundi [compenetrarsi] Cfl n. 32; sich gegenseitig durchdringen: sese pervadere [permearsi] LE n. 10; se invicem pervadere [la reciproca compenetrazione] LE n. 13, mutuo penetrari [compenetrarsi a vicenda] VS n. 45; die Freiheit des Menschen und das Gesetz Gottes durchdringen sich gegenseitig: hominis libertas atque Dei lex miscentur [la libert delluomo e la legge di Dio si compenetrano] VS n. 41; Pt. Pr. durchdringend: invadens [pervasivo] EV n. 21; Pt. Pf. durchdrungen sein von: informari aliqua re [essere permeato di q.c.] SCo. n. 17, imbui aliqua re [essere permeato di q.c.] PT 297; Durchdringung die gegenseitige Durchdringung: mutuae insertiones [reciproche influenze] UUS n. 65; durcheinanderbringen das Leben der Gemeinde durcheinanderbringen: vitam communitatis confundere [confondere la vita della comunit] Cfl n. 24; durchfhren perficere [condurre a termine] GS n. 82, in rem adducere [porre in opera] ES 622; einen Vertrag durchfhren: ad effectum deducere conventionem [l'attuare della convenzione] CIC vig. can. 365 1, [l'applicazione] LC n. 2; ein Aktionsprogramm durchfhren: exsequi rationem rerum agendarum [l'esecuzione del piano di attivit] AA n. 20; praktisch durchfhren: in vitae actionem efficere ac provehi [applicare e promuovere nella pratica] DR 82; eine Prfung durchfhren: examen explere - QDS 66, examen habere - SLL 343 Durchfhrung die Durchfhrung des Verfahrens: instructio processus [l'istruzione del processo] CIC vig. can. 1704 2; nach Durchfhrung der Beweiserhebung: acquisitis probationibus [acquisite le prove] CIC vig. can. 1598 1; die Durchfhrung der pfarrlichen Aufgaben: paroecialium perfunctio munerum [l'adempimento degli incarichi parrocchiali] CIC vig. c. 533 1; einen Vertrag zur Durchfhrung bringen conventionem ad effectum deducere [l'attuare della convenzione] CIC vig. can. 365 1 sub 2o ; die Durchfhrung gestatten: perfici sinere [autorizzare la realizzazione] EV n. 72; durchgngig passim [di passo a passo] CIC vig. praef. XXIII; durchgehen die Seiten des Evangeliums durchgehen: Evangelii paginas pervolutare [scorrere le pagine del Vangelo] MD n. 13; durchschauen dispicere [ravvisare] OA n. 36; etwas durchschauen: aliquid perspicere [scrutare q.c.] SS n. 33; Durchschnittsalter das Durchschnittsalter der Priester: media aetas sacerdotum - AAS 1980, 350 durchsehen recognoscere [rivedere] PC n. 3 durchsetzen eine positivistische Denkweise setzte sich durch: mens positivistica adolevit [si venuta imponendo una mentalit positivista] FeR n. 46; Pt. Pf. der Wunsch nach Frieden hat sich noch nicht berall durchgesetzt: concordiae cupido nondum ubique inveteravit [il desiderio di pace non ancora invalso dappertutto] UUS n. 66; Durchsicht nach Durchsicht der Akten: perspectis actis [visti gli atti] CIC vig. can. 1661 1; durchsichtig translucidus [trasparente] Cfl n. 42; Durchsichtigkeit perspicuitas [la trasparenza] Iuv. n. 7; die Durchsichtigkeit der Welt: perlucida mundi species [la trasparenza del mondo] Iuv. n. 14; durchziehen dies durchzieht die ganze Geschichte der Menschen: hominis historiam totam emetitur [attraversa tutta la storia dell'uomo sulla terra] MD n. 10; Durst den Durst stillen: sitim depellere [dissetare] NMI n. 1; ein brennender Durst: ignea sitis [una sete ardente] SS n. 44; Dynamik celerior agendi impetus [il dinamismo] PT 298, dynamismus [il dinamismo] GS n. 41, incitatus agendi cursus [il dinamismo] ES 644, citatissimus

120

Dynamismus
cursus [il dinamismo] PP n. 79, intimus vigor [la dinamica] OA n. 42, alacritas [la dinamica] RH n. 5, vigor dynamicus [il dinamismo] FC n. 18, dynamica virtus [il dinamismo] FC n. 21; alacritas dynamica [il dinamismo] Iuv. n. 9, dynamicus impulsus [il dinamismo] Cfl n. 50; die innere Dynamik: interior dynamica vis [la dinamica interna] SRS n. 17; die innere Dynamik des sozialen Lebens: dynamismus structuralis vitae socialis [il dinamismo strutturale della vita sociale] LC n. 77; die missionarische Dynamik: impulsus missionarius [la dinamica missionaria] UUS n. 5; die Dynamik von Gewalt und Herrschaft: dynamica conexio violentiae ac dominii [la dinamica di violenza e di dominio] DoV II pr; das Recht der Dynamik der privaten Interessen berlassen: ius nimio concitatoque privati commodi studio permittere [abbandonare il diritto alla dinamica dell'interesse privato] SP 438; dynamisch alacer [dinamico] PT 277, dynamicus [dinamico] GS n. 5; der dynamische Proze: processus dynamicus [il processo dinamico] FC n. 9; die dynamische Struktur des gesamten Wirtschaftsprozesses: dynamica compages universi cursus rerum oeconomicarum [la struttura dinamica di tutto il processo economico] LE n. 14; eine dynamische Philosophie: philosophia actuosa seu dynamica [una filosofia dinamica] FeR n. 97; welche Erklrung gibt es fr diese dynamischen Krfte?: quomodo hi motus explicantur? [Qual la spiegazione di queste dinamiche?] FeR n. 71; Dynamismus vigor, oris, m. [il dinamismo] RH n. 4; vires [i dinamismi] EV n. 20, dynamica virtus [il dinamismo] EN n. 27; die Natur schien den Menschen vollstndig ihren Dynamismen zu unterwerfen: natura subigere omnino visa est hominem suis dynamismis [ sembrato che la natura sottomesse totalmente luomo ai suoi determinismi] VS n. 46; mit einem auerordentlichen Dynamismus: praestabili alacritate [con uno straordinario dinamismo] NMI n. 1; ein neuer Dynamismus: nova vis dynamica [un dinamismo nuovo] NMI n. 15;

121

eben darum

E
eben darum quapropter [proprio per questo] VS n. 96; Ebenbild imago [l'image] Cat. 381; Ebenbildlichkeit similitudo [la somiglianza] SRS n. 29 Ebene btr. campus [il campo] AA n. 27, provincia [il piano] SRS n. 20, regio [il piano] SRS n. 26; + Subst. die Ebene der Pfarrei: ambitus paroecialis [l'ambito parocchiale] AA n. 26; auf den einzelnen Ebenen menschlichen Zusammenlebens: in diversis gradibus humani convictus [ai diversi livelli della convivenza umana] LE n. 8; auf der Ebene der Planung: in consiliis [a livello di progetti] LC n. 86; + Adj. [A] auf allen Ebenen: in omni gradu [a tutti i livelli] ReP n. 23; quibuscumque in eius gradibus [nella sua globalit] DC n. 20, omnibus quidem in gradibus [a tutti i livelli] DC n. 32; [G] auf gesellschaftlicher Ebene: in gradu sociali [a livello sociale] ReP n. 4; weder auf grundstzlicher, noch auf praktischer Ebene: neque in provincia principiorum neque in usu rerum [n a livello di principi, n a livello pratico] LE n. 15; [H] eine Begegnung auf hchster Ebene: conventus hominum in civitate praestantissimorum [un incontro a pi alto livello] PT 292; [I] auf individueller Ebene: in campo individuali [sul piano individuale] LC n. 10; auf individueller und gemeinschaftlicher Ebene: non solum in individuali, sed etiam in communitario ambitu [nell'ambito non solo individuale ma anche comunitario] Cfl n. 51; auf internationaler Ebene vd. international; auf kollektiver Ebene: in campo collectivo [sul piano collettivo] LC n. 10; [L] auf lokaler, nationaler und internationaler Ebene: in locali, nationali et internationali ambitu [a livello locale, nazionale e internazionale] EV n. 26; [M] Gemeinschaften der mittleren Ebene: communitates interpositae [le comunit intermedie] LC n. 73; die moralische Ebene: morum regio [il piano morale] SRS n. 26; [N] auf nationaler Ebene: in campo nationali [sul piano nazionale] LC n. 74, intra Nationis fines [a livello interno] CA n. 52; auf nationaler und internationaler Ebene: in campo nationali vel internationali [sul piano nazionale e internazionale] LC n. 74; etwas von der nationalen auf die internationale Ebene verlagern: aliquid a nationum ipsarum provincia in omnium gentium circuitum transferre [trasferire q.c. dall'ambito nazionale al livello internazionale] CA n. 21; [O] auf kumenischer Ebene: ad libellam oecumenicam [a livello ecumenico] UUS n. 45; [T] Dialoge auf theologischer Ebene: dialogi ad gradum theologicum habiti [dialoghi a livello teologico] UUS n. 2; [W] auf wirtschaftlicher Ebene: in provincia oeconomica [sul piano economico] SRS n. 20; vd. Weltebene;

ebenso in eamdem sententiam [in linea con lo stesso pensiero] DI 6; Echo vocis imago [l'eco] Iuv n. 15, repercussa vox [un'eco] EV n. 77; ein breites Echo finden: vocem resilientem invenire [trovare una larga eco] DC n. 30; ein lebendiges Echo finden: repeti tamquam vocis quadam imagine [trovare un'eco particolarmente vivo] LE n. 26; ein Echo im Herzen und im Geist der Christen finden: in animo menteque christianorum reperire resultantem vocem [trouver un cho dans le coeur et dans l'esprit des chrtiens] LN III-1; das Echo sein von: respondere quasi reciprocae imagine vocis [farsi eco di] SRS n. 9; ein klingendes Echo: canora vocis imago [un eco sonora] RH n. 22; echt genuinus [genuino] CIC vig. can. 677 2, germanus [genuino] PC n. 9; fr echt erklren: authenticare - CIC abr. can. 1283 1, authenticum edicere - CIC abr. can. 1283 2; Es kann vorkommen, da die echte Aussage einer Stelle zweideutig bleibt: fieri potest ut germana alicuius loci sententia permaneat anceps - D-H 3298; echte Brderlichkeit pflegen: genuinam fraternitatem curare [curare la vera fraternit] CIC vig. can. 716 2; einen echten Dialog erreichen: veram instituere collocutionem (obtenir un vrai dialogue] LN X-3; eine echte Entwicklung: authentica progressio [un autentico sviluppo] LC n. 95; eine echte Errungenschaft: beneficium reale [un benefcio reale] SRS n. 28; der echte Fortschritt: authentica progressio [lautentico progresso] FeR n. 25; echte Frmmigkeit: genuina pietas [la genuina piet] CIC vig. can. 1051 sub 1o; echte Gastfreundschaft: actuosa hospitalitas [una fattiva ospitalit] AA n. 11; der echte Sinn: genuinus sensus [il genuino senso] DAS 311; den echten Sinn eines Textes herausfinden: germanam sententiam reperire [trovare il genuno senso] DAS 310; eine echte Urkunde: authenticum documentum - CIC abr. can. 1454, verum documentum [un documento vero] CIC vig. can. 1391 n. 1; ein echtes Verstndnis: genuinus sensus CIC vig. can. 1252; ein echter Wert: valor authenticus [un autentico valore] LC n. 96; Subst. etwas Echtes: quiddam germanum [qualcosa di autentico] ReP n. 4; Echtheit authenticitas - CIC vig. can. 1474 1; genuinitas [la genuinit] LG n. 12; germana indoles [la genuinit] FC n. 5; die Echtheit eines Dokuments: authenticitas documenti - CIC abr. can. 2034; die Echtheit eines Schriftstcks prfen: authenticitatem litterarum recognoscere [controllare l'autenticit di una lettera] CIC vig. can. 40; die Echtheit eines Schreibens steht fest: de germana litterarum fide constat [consta delle sicura attendibilit della lettera] CIC vig. can. 1022; die Echtheit beglaubigen: fidem facere de authenticitate [far fede dell'autenticit] CIC vig. can. 1474 1;

122

Ehebund
Echtheitszeichen mit einem Echtheitszeichen versehen: signo authenticitatis munire [autenticare] CIC vig. can. 1472 2 Eckstein lapis angularis [la pietra angolare] Cfl n. 39; effektiv efficax [efficace] CA n. 43; effizient efficaciter [con efficienza] CA n. 48; Effizienz efficacitas [l'efficacia] OA n. 35, efficientia [un'efficienza] GS n. 8, efficax rerum exsequendarum facultas [l'efficacia nella realizzazione] LE n. 18; die Effizienz der Produktion: efficiens rerum effectio [lefficienza produttiva] EV n. 64; der Wille zur Effiziens: voluntas efficientiae [la volont d'efficacit] LN VII-1; mit grtmglicher Effizienz: maiore, qua fieri potest, efficacitate [nella pi efficace maniera] DR 83; die technische Effizienz: rei technicae efficientia [l'efficienza tecnica] DoV intr. n. 2; alles nach dem Mastab der wirtschaftlichen Effizienz messen: omnia pendere et metiri ex rei oeconomicae efficacitate [tutto misurare in termini di efficienza] OA n. 41; Egoismus nimium utilitatis suae studium - MN 696, immodicum suae utilitatis studium [l'egoismo] SP 445, incontinens amor suarum rerum [l'egoismo] MM 455, cupiditas [l'egoismo] GS n. 8, egoismus [l'egoismo] GS n. 82, effrenatus sui studium [l'egoismo] ES 614, nimius sui amor [l'egoismo] PP n. 21, nimius sui ipsius amor [l'egoismo] PP n. 28, immodicus sui amor [l'egoismo] PP n. 82, caecus propriae utilitatis amor [l'egoismo] OA n. 15, nimium suarum utilitatum studium [l'egoismo] OA n. 37, immoderatus amor sui [l'egoismo] RH n. 15, amor proprius [l'egoismo] FC n. 9, sui amor [l'egoismo] FC n. 21, caecus sui amor [l'egoismo] FC n. 30, nimius sui ipsius amor [l'egoismo] FC n. 81, praeposterus amor sui [l'egoismo] ReP n. 6, nimium sui ipsius studium [l'egoismo] SRS n. 10, nimius suorum commodorum amor [l'egoismo] SRS n. 14, nimius amor sui [l'egoismo] SRS n. 26; nimium studium sui ipsius [legoismo] SRS n. 47, caecus sui ipsius amor [l'egoismo] Iuv. n. 13, sui solius amor ac studium [l'egoismo] CA n. 55; eine Art von Egoismus: aliquod genus nimii studii rerum suarum [una specie di egoismo] LE n. 20; die unmenschlichen Grundstze des Egoismus: atrociores rationes suis tantum commodis serviendi [i principi disumani dell'individualismo] PP n. 70; den Egoismus verbannen: immodicum sui amorem depellere [bandire l'egoismo] HV n. 21; die von ihren Egoismen zerrissene Menschheitsfamilie: familia humana, propriae cuiusque commoditatis studio divisa [la famiglia umana divisa dagli egoismi] ReP n. 6; egoistisch sui amoris causa [egoistico] FC n. 6, nimio sui amore ductus [egoistico] FC n. 37, sibi soli consulens [egoistico] FC n. 37, sui commodi causa [egoistico] SRS n. 23; sui commodi studiosus [legoismo] EV n. 66; egoistische Plne: consilia omnia in commodum sui trahendo [egoistico] ES 645 Ehe matrimonium [il matrimonio] CIC vig. ante can. 1055; die Gltigkeit einer Ehe anfechten: matrimonium accusare [accusare il matrimonio] CIC vig. can. 1675 1; die Ehe auflsen: matrimonium dissolvere [sciogliere il matrimonio] CIC vig. can. 1141; die Ehe besttigen: matrimonium convalidare [la convalidazione del matrimonio] CIC vig. can. 1080 2; die Gltigmachung der Ehe: matrimonii convalidatio [la convalidazione del matrimonio] CIC vig. ante can. 1156; das Recht auf Ehe: vd. Recht; wilde Ehe: illicitum contubernium - CIC abr. can. 1356 eine Ehe schlieen: matrimonium contrahere CIC abr. can. 188; Ehe auf Probe matrimonium experimenti causa initum [il matrimonio per esperimento] FC n. 80 ehehnliches Verhltnis ein Kleriker, der in einem ehehnlichen Verhltnis lebt: clericus concubinarius [il chierico concubinario] CIC vig. can. 1395 1 Eheband die Auflsung des Ehebandes: dissolutio vinculi [lo scioglimento del vincolo] CIC vig. ante can. 1141 Eheberater consultor coniugalis [il consulente coniugale] FC n. 35; Eheberatung coniugum consultorium [i consultori matrimoniali] EV n. 88; ehebrecherisch der ehebrecherische Partner: compars adultera [la comparte adultera] CIC vig. can. 1152 1 Ehebruch adulterium [un adulterio] GS n. 49; Def. wenn zwei Partner, von denen wenigstens einer verheiratet ist, miteinander eine, wenn auch nur vorbergehende geschlechtliche Beziehung eingehen, begehen sie Ehebruch: cum duo, quorum saltem alter est matrimonio coniunctus, relationem sexualem, etiam fugacem nectunt inter se, adulterium committunt [lorsque deux partenaires dont l'un au moins est mari, nouent entre eux une relation sexuelle, mme phmre, ils commettent un adultre] Cat. 2380; Anla geben zum Ehebruch: causam dare adulterio [dar il motivo all'adulterio] CIC vig. can. 1152 1; Ehebruch begehen: adulterium committere [commettere adulterio] CIC vig. can. 1152 1; dem Ehebruch zustimmen: in adulterium consentire [acconsentire all'adulterio] CIC vig. can. 1152 1 Ehebruchskind adulterinus AAS 1965, 375; Ehebruchskinder: proles adulterina - CIC abr. can. 1051; filii adulterini AAS 1966, 470 Ehebuch regesta, orum matrimoniorum [il registro dei matrimoni] CIC vig. can. 1121 1, matrimoniorum liber [il registro dei matrimoni] CIC vig. can. 1685 Ehebund conubium [il connubio] LG n. 11, foedus coniugale [il patto coniugale] GS n. 48, matrimoniale foedus [il patto matrimoniale] CIC vig. can. 1055 1

123

Ehegatte
Ehegatte ein verlassener Ehegatte: coniux derelictus [un coniuge abbandonato] FC n. 71; Pl. coniuges, um [i coniugi] CIC vig. can. 1063 n. 3, coniugati, orum [gli sposi] CIC vig. can. 1063 n. 4; Ehehindernis ein trennendes Ehehindernis: impedimentum dirimens [un impedimento dirimente] CIC vig. ante can. 1073 Ehekonsens coniugalis consensus - CC 554, consensus matrimonialis [il consenso matrimoniale] CIC vig. ante can. 1095 Eheleben conversatio coniugalis [la vita coniugale] LG n. 34; ehelich der eheliche Akt: actus coniugum proprium [l'atto coniugale] DoV II B 4, actus coniugalis [l'atto coniugale] DoV II B 4; ein eheliches Kind: filius legitimus [un fglio legitttimo] CIC vig. can. 1137; die eheliche Lebensgemeinschaft: vitae coniugalis communio - CIC abr. can. 1128, consortium vitae coniugalis [la comunit di vita coniugale] CIC vig. can. 1098, coniugalis convictus [la convivenza coniugale] CIC vig. can. 1676; die eheliche Lebensgemeinschaft wieder aufnehmen: restaurare convictum coniugalem [ristabilire la convivenza coniugale] CIC vig. can. 1676; die eheliche Vereinigung: conubialis copula [l'unione matrimoniale] MD n. 18; ehelicher Verkehr: coniugalis congressio [l'incontro coniugale] HV n. 11, matrimonii usus [un atto matrimoniale] HV n. 12, actus coniugalis [un atto coniugale] HV n. 12, maritale commercium [l'uso del matrimonio] HV n. 16, maritalis amplexus [l'uso del matrimonio] HV n. 16; ehelich verkehren: maritali affectu conversari [intrattenersi con affetto maritale] CIC vig. can. 1152 2; das eheliche Zusammenleben: convictus coniugalis [la convivenza coniugale] CIC vig. can. 1151 ehemalig ehemalige Kolonien: superioris temporis coloniae [i territori coloniali di una volta] LE n. 14; ehemalige Strafgefangene: quondam vinculis detenti [ex-carcerati] FC n. 41 Ehenichtigkeitsverfahren causa ad matrimonii nullitatem declarandam [la causa per la dichiarazione di nullit del matrimonio] CIC vig. ante can. 1671; causa de matrimonii nullitate [la causa di nullit del matrimonio] CIC vig. can. 1673 Ehepaar par, paris, n. [la coppia] FC n. 50, par coniugum [la coppia di sposi] HV n. 5, Ehepartner compar, aris n. [il coniuge] GS n. 52, conubii comparticeps [il partner] FC n. 20 [il comparte] FC n. 78 Eheproze processus matrimonialis [il processo matrimoniale] CIC vig. ante can. 1671 Ehesachen causae matrimoniales [le cause matrimoniali] CIC vig. Can. 1671 Ehescheidung divortium [le divorce] Cat. 2384; Eheschlieung die Feier der Eheschlieung: matrimonii celebratio [la celebrazione del matrimonio] FC n. 67 Eheschlieungsort locus in quo matrimonium celebratum est [il luogo in cui il matrimonio fu celebrato] CIC vig. can. 1673 n. 1 Eheversprechen matrimoniale promissum [la promessa matrimoniale] FC n. 19, matrimonii promissio [la promessa del matrimonio] CIC vig. can. 1062 1 Ehevertrag matrimonialis contractus [il contratto matrimoniale] CIC vig. can. 1055 2 Ehewirkungen matrimonii effectus [gli effetti del matrimonio] CIC vig. can. 1059; die rein brgerlichen Wirkungen einer Ehe: effectus matrimonii mere civiles [gli effetti puramente civili del matrimonio] CIC vig. can. 1672 Ehre Def. Ehre ist das gesellschaftliche Zeugnis fr die Wrde eines Menschen: honor est sociale testimonium dignitati humanae praestitum [l'honneur est le tmoignage social rendu la dignit humaine] Cat. 2479; jemandem zur Ehre gereichen: cedere in honorem alicuius [tornar in onore di qc.] FC n. 19 [tornare ad onore di qc.] LE n. 19; ehren jemanden ehren: honestare aliquem - GdC 392 Ehrenamt munus honorarium - AAS 1968, 306 Ehrendoktorat doctoratus ad honorem - Sap. c. Art. 51 Ehrengarde Cohors Honoraria - AAS 1968, 312 Ehrenkmmerer Cubicularius honorarius - AAS 1968, 311 Ehrenkanoniker canonicus ad honorem - CIC abr. can. 406 2 Ehrenmitglied socius honorarius - IMS 424 Ehrenrechte Aberkennung der Ehrenrechte: infamia iuris - CIC abr. can. 2291 Ehrentitel tituli dignitatum vel officiorum mere honorifici - CIC abr. can. 515 Ehrenvorrang praerogativa honoris [la prerogativa di onore] CIC vig. can. 438 Ehrenwort auf Ehrenwort: fide interposita - CIC abr. Can. 1227 Ehrerbietung obsequium [l'hommage] Cat. 2062; Ehrfurcht Ehrfurcht erweisen: reverentiam exhibere alicui [prestare rispetto a qc] CIC vig. Can. 273; Ehrfurcht wecken: reverentiam inspirare [inspirer le respect] Cat. 341; ehrfrchtig reverenter [con rispettuoso amore] LG n. 28; Ehrgeiz den Ehrgeiz zgeln: ambitiones cohibere [superare le ambizioni] PP n. 82 ehrgeizig ein ehrgeiziger Plan: consilium ambitionis plenum [un ambizioso progetto] ReP n. 13;

124

Eigenheit
ehrlich die ehrliche Anerkennung der Wahrheit: proba veritatis agnitio [il riconoscimento onesto della libert] VS n. 87; Ehrlichkeit probitas [la lealt] RH n. 15 Ehrlosigkeit infamia facti - CIC abr. can. 2293 2 Eid Def. ein Eid ist die Anrufung des gttlichen Namens als Zeugen fr die Wahrheit: iusiurandum, id est invocatio Nominis divini in testem veritatis [il giuramento ossia l'invocazione del nome di Dio a testimonianza della verit] CIC vig. Can. 1199 1; einen Eid ablegen heit Gott zum Zeugen anrufen fr das, was man aussagt: iurare est Deum tamquam testem sumere rei quae affirmatur [faire serment ou jurer, c'est prendre Dieu temoin de ce que l'on affirme] Cat. 2150;+ Adj. der Hippokratische Eid: Hippocratis iusiurandum [il giuramento di Ippocrate] EV n. 89; gerichtlicher Eid: sacramentum in iure dicendum - VN 276; + Vb. einen Eid abnehmen: iusiurandum excipere - CIC abr. can. 2041 1; einen Eid auferlegen: iusiurandum deferre - CIC abr. can. 1744; den Eid erlassen: iusiurandum remittere [dispensare il giuramento] CIC vig. can. 1568; einen Eid leisten: iusiurandum praestare [far un giuramento] CIC vig. can. 1568 [prestare un giuramento] CIC vig. can. 1199 2, iusiurandum emittere [emettere il giuramento] CIC vig. can. 1201 n. 1, iuramentum praestare - AAS 1983, 397; den Eid verweigern: iusiurandum recusare [rifiutare il giuramento] CIC vig. can. 1568; wenn der Eid von unrechtmigen Autoritten verlangt wird, darf er verweigert werden: cum iusiurandum ab auctortiatibus civilibus exigitur illegitimis, potest recusari [lorsque le serment est exig par des autorits civiles illgitimes, il peut tre refus] Cat. 2155; vd. Versprechenseid; eidbrchig eidbrchig ist, wer unter Eid ein Versprechen ablegt, das er ganz nicht zu halten beabsichtigt oder nachtrglich bricht: qui, sub iureiurando promissionem facit, de cuius impletione intentionem non habet, vel qui postquam sub iureiurando promiserit, promissionem non tenet, periurus est [est parjure celui qui, sous serment, fait une promesse qu'il n'a pas l'intention de tenir, ou qui, aprs avoir promis sous serment, ne s'y tient pas] Cat. 2152; eidlich jemanden eidlich zur Geheimhaltung verpflichten: aliquem iureiurando astringere ad secretum servandum [vincolare qc .con il giuramento di mantenere il secreto] CIC vig. can. 1455 3; eidliche Versicherung: affirmatio iurata [l'affermazione giurata] CIC vig. can. 1068 Eifer ardens studium [le zle] LN VI-2; mit groem Eifer: magna cum sedulitate - AAS 1982, 1201; mit grerem Eifer: instantius [pi frequente] SCo. n. 109 Eifersucht simultas - CC 575; unter Ausschlu jeglichen Geistes streitschtiger Eifersucht: secluso omni spiritu contentiosae aemulationis [bandendo ogni sentimento di litigiosa rivalit] UR n. 18; Eiferschteleien verderbliche Eiferschteleien vermeiden: perniciosas aemulationes vitare [evitare dannose emulazioni] AA n. 23; eiferschtig retinentissimus [geloso] PP n. 62, zelotes [jaloux] Cat. 2737; in eiferschtiger Konkurrenz: inter se invidia aliqua aemulantes [in gelosa concorrenza fra loro] CA n. 27; eifrig sollerter [con sollecitudine] UR n. 4; eigen sich zu eigen machen: suum facere [far suo] LC n. 1, proprium facere [adottare] LC n. 84, sibi asciscere [fare suo] ReP n. 10; sich denn Sinn fr die moralischen Pflichten zu eigen machen: sibi induere sensum officiorum moralium [far suo il senso della responsabilit morale] RH n. 16; sich diese Worte zu eigen machend: easdem sententias in suam suscipiens partem [facendo sue le parole] EV n. 3; Subst. der Mensch mu das Bewustsein behalten, in seinem Eigenem zu arbeiten: homo conscius sibi permaneat se in re propria operari [l'uomo deve conservare la consapevolezza di lavorare in proprio] LE n. 15; der Mensch, der gar nichts hat, was er sein Eigen nennen kann: homo qui omnibus rebus penitus diripitur ut aliquam rem suam nuncupare queat [l'uomo privo di qualcosa che possa dir suo] CA n. 13; Eigenart indoles, is, f. [il carattere] RH n. 4, germana indoles [l'ndole propria] PC n. 20, nota peculiaris [la peculiarit] PT 290 [la connotazione] SRS n. 3, peculiaris sua indoles [l'indole propria] LE n. 19, summa proprietatum [la spcificit] LN XI-17; proprietas [la peculiarit] FeR n. 44 [loriginalit] FeR n. 76; gem seiner besonderen Eigenart: pro sua proprietate [nella peculiarit propria] MD n. 7; die Eigenart eines Volkes: cuiusdam populi proprietates [la particolarit di un popolo] FeR n. 70; unter Wahrung der Eigenart jedes einzelnen: servata uniuscuiusque propria indole [nel rispetto della natura propria di ciascuno] AA n. 23; Eigengesetze die Eigengesetze der weltlichen Ordnung: propriae leges ordinis temporalis [le leggi proprie dell'ordine temporale] AA n. 7 Eigengesetzlichkeit peculiaris cuiusque natura [la natura propria di ciascuno] IM n. 4; eine Eigengesetzlichkeit haben: propriis legibus ac ordine instrui [ricevere le sue leggi proprie e il suo ordine] GS n. 36; eigenhndig die eigenhndig abgefate und unterschriebene Bitte: petitio propria manu exarata et subscripta [la domanda redatta e firmata di suo pugno] CIC vig. can. 1034 1 Eigenheit etwas mit der Aufgabe seiner Eigenheit bezahlen: compensare aliquid exuenda indole sibi propria [pagare q.c. con l'abbandono della propria

125

Eigeninitiative
specificit] LE n. 19; bestimmte Eigenheiten aufweisen: suam continere proprietatem [possedere una propria specificit] LE n. 20; Eigeninitiative zur Eigeninitiative aufrufen: personalem actionem excitare [stimolare l'azione personale] GE n. 8; mit Eigeniniziative begabt: proprio suo interiore impetu praeditus [notato di propria iniziativa] LE n. 15; schpferische Eigeninitiative: efficiens singulorum opera [un'iniziativa creativa] SRS n. 15 Eigenleben sua vivendi disciplina [la dignit morale] PT 294 Eigenmacht verbotene Eigenmacht: spolium [lo spoglio] CIC vig. can. 1410, spoliatio - CIC abr. can. 1699 2 eigenmchtig sua sponte [di sua iniziativa] DoV II B 4; Eigenname proprium nomen [le nom propre] Cat. 436; eigenntzig qui omnia emolumentis suis commodis metiuntur [interessato] DR 99 eigens eigens zu diesem Zweck: consulto hunc ad finem [appositamente per questo scopo] EV n. 63; es mu nicht eigens betont werden: supervacaneum est animadvertere [ superfluo rilevare] CA n. 3; Eigenschaft proprietas [la caratteristica] FC n. 13; die Eigenschaften, die ihn fr die Wahrnehmung des Amtes geeignet machen: dotes quae ipsum aptum efficiant ad officium explendum [le qualit che lo rendono atto a compiere l'uffcio] CIC vig. can. 378 1 n. 1; ein Irrtum ber eine Eigenschaft der Person: error in qualitate personae [l'errore circa una qualit della persona] CIC vig. can. 1097 2; eine wesentliche Eigenschaft: qualitas essentialis [una prerogativa essenziale] LC n. 73; in seiner Eigenschaft als Prsident: utpote Praesidem agat [nella sua qualit di Presidente] OA n. 6; die Eigenschaft der Universalitt, die das Gottesvolk auszeichnet: universalitatis character, qui populum Dei condecorat [il carattere di universalit che adorna il Popolo di Dio] LG n. 13; spezifische Eigenschaften: propriae notae [peculiari caratteristiche] CA n. 36; jemandem eine Eigenschaft zuschreiben: proprietatem alicui attribuere [attribuire una qualit a qc.] MD n. 8; Eigensein die Geschpfe in ihrem Eigensein: creaturae in suo esse proprio [les cratures en leur tre propre] Cat. 339; eigenstndig sich eigenstndig entwickeln: propter se ipsum crescere [svilupparsi a proprio conto] EV n. 60; die eigenstndige vernnftige Gestaltung des Lebens: propria rationalisque vitae institutio [la propria razionale formazione della vita] VS n. 47; Eigenstndigkeit intrinseca constitutio [il specifico contenuto] LC 62; eigentlich + sein Was ist das eigentlich?: Re quidem vera quid est? [Che cosa ,.in realt?] SS n. 11; + wollen Was wollen wir eigentlich?: Quid igitur reapse concupiscimus? [Allora, che cosa vogliamo veramente?] SS n. 11; Adj. proprius [proprio] SRS n. 21; die eigentliche Bedeutung: sensus proprius et primus [il senso proprio e primario] LC n. 75; die eigentliche Bedeutung der Worte: propria verborum significatio [il significato proprio delle parole] CIC vig. can. 36 1; in der eigentlichen Bedeutung: propria verbi significatione [nel vero senso della parola] QP 596; im eigentlichen Sinn: proprie dictum [propriamente detto] PO n. 17; der eigentlich politisch staatliche Bereich: ambitus qui proprius respublicas et civitates complectitur [lambito pi propiamente politico e statale] EV n. 20; das eigentlich Menschliche: id quod suapte natura est humanum [ci che essenzialmente umano] MD n. 30; die eigentliche Wahrheit der Person: ipsa personae veritas [la verit stessa della persona] FeR n. 32; dem eigentlichen Zweck entziehen: deflectere a proprio proposito [distogliere dal proprio fine] SRS n. 21; Adv. praestanti quidem ratione [piuttosto] VS n. 106, proprie [propriamente] ReP n. 16; Eigentum bonorum proprietas - QC 10; privata bonorum possessio [la propriet] RN 642, dominium [la propriet] QA 213, ius proprietatis [la propiedad] DN 266, ius privatim res possidendi [il diritto della propriet privata] MM 427, ius privati dominii [il diritto di propriet privata] MM 427, ius privatim bona possidendi [il diritto di propriet privata] PT 262; es ist nicht unser Eigentum: non ut aliquid proprium possidemus [non di nostra propriet] ReP n. 33; + Subst. [A] die Abschaffung des Eigentums: plena dominii privati extinctio [l'abolizione assoluta della propriet privata] QA 213; eine andere Auffassung von Eigentum: alia possessionis notio [un' altra concezione della propriet] CA n. 4; [G] der Mensch ist Gottes Eigentum: mancipium enim Dei homo est [l'uomo propriet di Dio] TMA n. 7; [K] das Eigentum am Vermgen: dominium bonorum [la propriet dei beni] CIC vig. can. 1256; das Eigentum an dem Kirchenvermgen: proprietas bonorum ecclesiasticorum [la propriet dei beni ecclesiastici] CIC vig. can. 1284 2 n. 2; [N] die Nutzung des Eigentums: usus seu exercitium dominii [l'uso o l'esercizio del dominio] QA 192; [O] ein Kind kann nicht als Objekt des Eigentums aufgefat werden: filius nullo modo considerari potest ut obiectum proprietatis [un figlio non pu essere considerato comme oggetto di propriet] DoV II B 8; [P] das Problem des Eigentums: dominii quaestio [il problema della propriet] LE n. 14; mit der Arbeit ist von Anfang an auch das Problem des Eigentums verbunden: cum labore ab ipsis initiis quaestio de possessione conectitur [col lavoro rimane legato sin dall'inizio il problema della propriet] LE n. 12; das Eigentum an Produktionsmitteln: dominium

126

einberufen
instrumentorum ad bona parienda [la propriet dei mezzi di produzione] LE n. 14; [R] das Recht auf Eigentum vd. Recht; [S] die natrliche Sozialbindung des Eigentums: munus sociale quod privato dominio naturaliter inest [la funzione sociale intrinseca alla propriet privata] MM 406; das System des sozialisierten Eigentums: ratio possessionum in unum collatarum [il sistema della propriet socializzata] LE n. 15; + Adj. etwas als sein ausschlieliches Eigentum beanspruchen: aliquid veluti suum ipsius mancipium vindicare [rivendicare q.c. come sua esclusiva propriet] EV n. 22; gemeinschaftliches Eigentum: dominium commune [la propriet comune] LE n. 15; kollektives Eigentum: possessio collectiva [la propriet collettiva] LE n. 14; ffentliches Eigentum: possessio publica [la propriet pubblica] LE n. 14; + Vb. [A] das Eigentum abschaffen: privatas bonorum possessiones evertere [abolire la propriet] RN 642, ius dominii delere - GdC 394; [B] jemanden des Eigentums berauben: aliquem possessionibus suis excludere [deposar alguno de sus bienes] DN 266; diese Gter wie sein Eigentum besitzen: haec bona possidere tamquam mancipia [possedere questi beni come sua propriet] TMA n. 13; [E] Eigentum erwerben: proprietatem acquirere [acquistare il dominio] CIC vig. can. 706 n. 1; [S] das Eigentum durch Gesetze schtzen: imperio ac munimento legum tutari privatas possessiones [per mezzo di saggi leggi assicurare la propriet privata] RN 659; [V] das Eigentum verlieren: dominium bonorum amittere [perdere il dominio] CIC vig. can. 706 n. 2; vd. Privateigentum Eigentmer dominus - RN 644, herus privatus [il padrone privato] QA 194, proprietarius [il proprietario] GS n. 68; die Eigentmer der Produktionsmittel: domini instrumentorum ad bona gignenda [i proprietari dei mezzi di produzione] LE n. 14; possessores instrumentorum ad bona gignenda [i proprietari di mezzi di produzione] LE n. 14; Eigentmlichkeit proprium [la caratteristica] LC n. 29, proprietas [la proprit] Cat. 467; eigentumsfhig capax possidendi [avere la capacit di possedere] CIC vig. can. 706 sub 1o; Eigentumsfhigkeit capacitas bona acquirendi - CIC abr. can. 580 1; der Kirche die Eigentumsfhigkeit verweigern: res suas Ecclesiam tenere posse negare [negare alla Chiesa il diritto di possedere] ID 171; Eigentumsfrage dominii quaestio [il problema della propriet] LE n. 14; Eigentumsrecht ius sua sibi habendi bona - VN 288, ius mancipii [il diritto di propriet] DR 92; ius sibi possidendi [il diritto di propriet] SRS n. 31; volles Eigentumsrecht an einer Sache genieen: aliquid rem propriam iure meritoque habere [gozar el pleno derecho de propiedad sobre algo] DN 268; die staatliche Gewalt hat das Recht und die Pflicht, zugunsten des Gemeinwohls die rechtmige Ausbung des Eigentumsrechts zu regeln: auctoritas politica ius habet et officium moderandi legitimum exercitium iuris proprietatis [l'autorit politique a le droit et le devoir de rgler l'exercice lgitime du droit de proprit] Cat. 2406; Eigentumsstrukturen structurae dominii rerum [strutture della propriet] SRS n. 20 Eigentumsverhltnisse cognationes possessionis [i rapporti di propriet] CA n. 41; die Eigentumsverhltnisse festlegen: dominium determinare [determinare la propriet] CIC vig. can. 1284 2 eigenverantwortlich eigenverantwortlich handeln: propria responsabilitate agere [agire sotto la propria responsabilit] GS n. 63 Eigenwert peculiare bonum [un valore particolare] MD n. 29; einen Eigenwert haben: proprium habere valorem [avere un valore proprio] AA n. 7 Eignung aptitudo [un'attitudine] PC n. 15, idoneitas [un'idoneit] OT n. 6; die Eignung fr die Ausbung des Dienstes: aptitudo ad ministerium exercendum [l'attitudine ad esercitare il ministerio] CIC vig. can. 1051 sub 1o; hinsichtlich der Eignung der Kandidaten wird gefordert: ad idoneitatem candidatorum requiritur, ut ... [per l'idoneit di un candidato si richiede che ...] CIC vig. can. 378 1; Zeugnisse ber die erforderliche Eignung des Kandidaten: testimonia de requisita idoneitate candidati [documenti circa l'idoneit richiesta per il candidato] CIC vig. can. 645 3; jemanden wegen seiner persnlichen Eignung auswhlen: industriam personae eligere [scegliere l'abilit specfica della persona] CIC vig. can. 43 eilen es eilt: oportet rem festinare [bisogna affrettarsi] PP n. 29 eilends cum festinatione [frettoloso] LG n. 57; ein fr allemal semel in perpetuum [una volta per tutte] FeR n. 11, semel pro semper [una volta per sempre] DoI n. 14, semel [une fois pour toutes] Cat. 571; Einscherung corporis crematio AAS 1963, 523, incineratio l.c.; crematio [l'incinration] Cat. 2301;. Einbandgestaltung pictura linearis involucri - LA n. 120; Einbauschrank armarium quod de loco amoveri nequit [un armadio che non pu essere rimosso dalla sua sede] CIC vig. can. 489 1; einberufen zu einer Sitzung etc.: zu einer Sitzung einberufen: cogere consessum - UAD 692; den Rat einberufen: convocare Consilium [convocare il Consiglio] Stat. PAS art. VIII; der Rat wird einberufen von ... Consilium cogitur a [il consiglio si convoca da ...] Stat. PAS art. IX; ein Konzil einberufen: indicere Concilium [convocare un Concilio] RH n. 3; ein oekumenisches Konzil einberufen: convocare

127

Einberufung
Concilium Oecumenicum [convocare il Concilio Ecumenico] CIC vig. can. 338 1; eine frei einberufene Versammlung: conventus libere convocatus [un convegno liberamente convocato] CIC vig. can. 95 1; einberufen zum Wehrdienst: zum Wehrdienst einberufen: militae addicere - AAS 1986, 482 Einberufung convocatio [la convocazione] CIC vig. can. 166 1 Einberufungsdekret convocationis decretum - CIC abr. can. 223 3 Einberufungsschreiben epistula convocationis AAS 1967, 96; einbeziehen inferre [implicare] UUS n. 70, implicare [coinvolgere] EV n. 78; Einbeziehung die starke Einbeziehung der Beobachter in das Konzilsereignis: impensa observatorum implicatio in eventu conciliari [il profondo coinvolgimento degli osservatori nell'evento conciliare] UUS n. 30; einbilden der Tor bildet sich ein, viele Dinge zu wissen: se enim decipit stultus plura cognoscere [lo stolto si illude di conoscere molte cose] FeR n. 18 Einbildung fallax figmentum [una fallace finzione] GS n. 14, imaginatio [la fantasia] HG 562; Einbildungskraft imaginatio [l'imagination] Cat. 2708; weitschweifende Einbildungskraft: effusa imaginatio [un'accesa fantasa] HG 577; einbinden Pt. Pf. in eine Kultur eingebunden sein: in quadam cultura defigi [essere immerso in una cultura] FeR n. 71; Einblick einen tieferen Einblick gewinnen: aptius in causam introspicere [gettare pi addentro lo sguardo nel soggetto] DAS 313 Einbruch der Einbruch der Snde in die Geschichte: peccati incursio in historiam [l'irruzione del peccato nella storia] EV n. 36; der Einbruch der neuen Vlker: novorum populorum invasio [l'iruzione dei nuovi popoli] SS n. 15; eindmmen aggerem opponere [poner dique a] DN 263; refrenare [porre un freno a] GS n. 79; die drohenden bel eindmmen: aggerem opponere malis ingruentibus [opporre un argine al male invadente] ASS 31, 139/130 eindeutig sine dubio [certamente] LE n. 2; ein eindeutiges Argument: argumentum evidens [un argumento evidente] CIC vig. can. 1541 eindimensional eine eindimensionale Sicht vom Menschen: una dumtaxat hominis visio [una dimensione unidimensionale dellessere umano] FeR n. 89; eindrngen sich eindrngen in: sese trudere in [intromettersi in] RN 667 eindringlich Adv. sollicite [con viva premura] AA n. 1, insignite [in modo particolare] LE n. 26, instanter [con insistenza] VS n. 24, modo efficaci [in modo efficace] DoI n. 23; Eindringlichkeit vehementia [il vigore] UUS n. 100; mit besonderer Eindringlichkeit: permagna quadam vi [avec une singulire vigueur] LN IV-6; Eindruck imago [un'impressione] SRS n. 14, species [un'impressione] SRS n. 13; den Eindruck entstehen lassen: insinuare [dare limpressione di] DoI n. 15; Eindruck machen: mentes hominum sensusque pellere - QA 594; einen negativen Eindruck bieten: ostentare speciem potius improbandam [offrire un impressione piuttosto negativa] SRS n. 13; einen Eindruck vermitteln: imaginem prae se ferre [dare l'impressione di] SRS n. 14; eindrcklich besonders eindrcklich ist: percellit maxime animum [colpisce in modo particolare] DC n. 7; eindrucksvoll animum commovens [impressionante] ReP n. 17; besonders eindrucksvoll: peculiariter significans [particolarmente eloquente] MD n. 13; Adv. notabiliter [in modo suggestivo] TMA n. 4; einen Pt. Pf. das unter den Bischfen geeinte und geordnete heilige Volk: plebs sancta sub Episcopis adunata et ordinata [popolo santo radunato e ordinato sotta la guida dei Vescovi] CIC vig. can. 837 1 einengen adstringere [condizionare] Cfl. n. 7; Pt. Pr. einengende Kategorien: categoriae particulares [categorie riddutrici] LC n. 68 einer nach dem anderen alius ex alio [uno dopo l'altro] QP 603 einerseits andererseits illinc hinc [da un lato dallaltro lato] SRS n. 3, hinc - hinc [da una parte dall'altra] UUS n. 33; einfach Adj. ganz einfache Menschen: humillimi [des plus humbles] Cat. 2038; eine verhltnismig einfache Werkstatt: operis faciendi sedes satis rudis [un banco di lavoro relativamente primitivo] LE n. 13; Adv. einfacher ausgedrckt: simplicius si loqui volumus [parlando in un altro modo ancora pi semplice] LE n. 18; man will einfach den Schmerz wirksam lindern: voluntas ea dumtaxat est ut efficaciter deleniatur dolor [semplicemente si vuole lenire il dolore] EV n. 65; einfach fr die einfachen Menschen predigen: simplici modo pro simplici populo praedicare [predicare in modo semplice per la gente semplice] SS n. 29; Einfalt in frhlicher Einfalt: laeta simplicitate AAS 1971, 518 einfltig ein einfltiger Optimismus: bona spes irrationalis [un ingenuo ottimismo] SRS n. 27; einflen Furcht einflen: metum incutere [incutere timore] CIC vig. can. 1103

128

Eingangsgebet
Einflu influxus, us [un'incidenza] GE pr., potestas [il potere] PP n. 32, vis [l'influsso] LE n. 4, momentum [l'influsso] LE n. 11; + auf: der Einflu auf etwas: efficax vis ad aliquid [l'influsso su q.c.] OA n. 20; Einflsse auf das religise Leben: influxus in religiosam vitam - AAS 1969, 616; + Subst. der wachsende Einflu der Kommunikationsmittel: augescens vis instrumentorum communicationis socialis [la crescente influenza di mezzi di comunicazione sociale] OA n. 20; + Adj. ein aufdringlicher Einflu: praepotentes virtutes [un influsso invadente] EV n. 24; einen sehr bedeutsamen Einflu haben: maximi momenti vim exercere [esercitare un influsso di somma importanza] AA n. 12; schlechten Einflssen unterworfen sein: influxibus negativis subici [tre soumis des influences ngatives] Cat. 1783; ein unheilvoller Einflu: nefastus influxus [une influence nfaste] Cat. 394; + Vb. [A] Einflu ausben: animos movere [esercitare un influsso] SRS n. 26; einen grundlegenden Einflu ausben: primarium momentum habere ad aliquid [esercitare un fondamentale influsso su q.c.] LE n. 11; einen negativen Einflu auf etwas ausben: male adficere aliquid [esercitare un influsso negativo su q.c.] UUS n. 75; die Philosophie bt einen groen Einflu auf die Theologie aus: philosophia multum potest circa theologiam [la filosofia esercita una forte influenza sulla teologia] FeR n. 100; [E] ungeachtet der ueren Einflsse, die auf ihn einwirken: quantumcumque apud eum valent externae sollicitationes [qualunque siano le influenze che esercitano su di lui] PP n. 15; [G] in dieser Richtung sollen sie ihren Einflu geltend machen: in hanc partem oportet suam exerceant auctoritatem [in questa direzione dovrebbero esercitare il loro influsso] LE n. 17; unter dem Einflu von etwas geraten: temperari aliqua re [essere dominato da q.c.] CA n. 16; einen Einflu gewinnen: vim adipiscere [acquistare un'influenza] MD n. 1; [H] Einflu haben auf: influxum exercere in aliquid [avere influenza su q.c.] GS n. 53; effectum habere in aliquid [esercitare un influsso su q.c.] FC n. 76; diejenigen, die am meisten Einflu haben: qui plus pollent [coloro che contano di pi] SRS n. 39; der in der Familie waltende Geist hat wesentlichen Einflu auf die geistige Formung der jungen Generation: familiae regimen ac temperatio ad informandos filiorum animos multum potest ac valet [lo spirito della famiglia influisce essenzialmente sullo spirito delle giovani generazioni] SP 444; [N] auf die Arbeits- und Lohnbedingungen Einflu nehmen: vim et momentum habere ad condiciones, in quibus opus fiat, atque mercedis [influire sulle condizioni di lavoro e di rimunerazione] LE n. 8; auf die Menschen einen heilsamen Einflu nehmen: in mentes hominum salutariter influere - MP 768; Einflumglichkeit momentum ad rem [l'incidenza] FC n. 72 einflureich einflureich sein: magna pollere auctoritate [disporre di rilevanti possibilit] IM n. 17; sehr einflureich: auctoritate plurimum valens [molto influente] LE n. 11; die einflureichsten katholischen Theologen dieses Jahrhunderts: catholici theologi huius saeculi auctoritate praestantiores [i teologi cattolici pi influenti di questo secolo] FeR n. 58; Einflusphre regio auctoritatis [la sfera di influenza] SRS n. 20; die Welt, soweit sie sich innerhalb der Sphre menschlichen Einflusses befindet: mundus quatenus illo veluti ambito terminatur, intra quem homo vim suam exercet [il mondo in quanto esso si trova nel raggio d'influsso dell'uomo] LE n. 4; einfordern die Einknfte einfordern: reditus exigere [esigere i redditi] CIC vig. can. 1284 2 n. 4; Rechte einfordern: vd. Recht; die Zahlung einfordern: exsolutionem petere [chiedere il pagamento] CA n. 35; einfrmig unius generis [uniforme] RH n. 16 Einfrmigkeit rerum aequabilitas [l'uniformit] SP 428, unius tenoris forma [un'uniformit] SCo. n. 37 Einfrieren das Einfrieren der Embryonen: embryonum congelatio [il congelamento degli embrioni] DoV I 6; einfgen intexere [inserire] PT 278; sich einfgen: inseri SOE pr.; Pt. Pf. eingefgt in die Liturgie: illigatus liturgiae [inscritto nella liturgia] FC n. 67 Einfhlungskraft sensus [la sensibilit] NMI 50; einfhren in usum deducere [attuare] SCo. n. 64; Argumente einfhren: animadversiones edere - CIC abr. can. 1969; einen Feiertag einfhren: diem festum constituere [stabilire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1; eine von einer Gemeinschaft von Glubigen eingefhrte Gewohnheit: consuetudo a communitate fidelium introducta [la consuetudine introdotta dalla comunit dei fedeli] CIC vig. can. 23; in die Praxis einfhren: initiare praxi [iniziare alla prassi] CIC vig. can. 258; einen Zeugen einfhren: testem inducere [far venire in giudizio un testimone] CIC vig. can. 1551 Einfhrung manuductio [un'iniziazione] SCo. n. 17, initiatio [un'iniziazione] OT n. 14, introductio [un'introduzione] OT n. 16; die Einfhrung in das Dokument: explicatio documenti [la presentazione del documento] SRS n. 19 Einfhrungskurs cursus introductorius [un corso introduttivo] OT n. 14 Eingang die Eingnge bewachen: aditibus invigilare Ord. Conc. Art. 16 Eingangsfrage zur Eingangsfrage zurckkehren: initialem quaestionem repetere [ritornare alla domanda iniziale] CA n. 42; Eingangsgebet auspicalis prex [la preghiera d'introito] SP 414;

129

Eingangsworte
eingebildet Subst. ein Eingebildeter: superbiens [un ambizioso] SS n. 29; Eingangsworte index - SNP 547 Eingeborener Pl. die Eingeborenen: autochtones, um [gli indigeni] PP n. 12 Eingebung instinctus, us [l'ispirazione] QP 606, inspiratio - D-H 3033, intuitus, us [lintuizione] FeR n. 29, suasio (il suggerimento] TMA n. 59; Eingebungen von oben: superni afflatus [le ispirazioni che Dio infonde] HG 562; durch die Eingebung des Heiligen Geistes: suggerente Spiritu Sancto [per suggerimento dello Spirito Santo] DV n. 7; eingehen auf etwas eingehen: considerationem intendere in aliquid [addentrarsi in q. c.] ES 633; aliquid respicere [riferire a q.c.] UUS n. 31, mentionem facere alicuius rei [fare un accenno a q.c.] ReP n. 34; darauf werde ich im folgenden noch nher eingehen: de quo infra sermo instituetur [sul quale ritorner in seguito] ReP n. 8; genauer eingehen auf: rem pressius ingredi [entrare in argomento] QP 596, rem distinctius exponere [ritornare in modo pi dettagliato su q.c.] LE n. 11; auf Einzelheiten eingehen: res singulatim exponere [entrare in particolari] LE n. 11; Verpflichtungen eingehen: contrahere obligationes [contrarre obblighi] CIC vig. can. 310 eingehend eine eingehende Analyse: altior investigatio [unanalisi approfondita] FeR n. 91; eingehendere Normen erlassen: statuere normas magis determinatas [stabilire norme pi precise] CIC vig. can. 277 3; eingehend prfen: acumine pensitare [vagliare con discernimento] FeR n. 55; eingewoben intertextus [intessuto] FC n. 53 eingezwngt gleichsam eingezwngt zwischen: quasi forcipe circumdati inter - AAS 1987, 1274 eingliedern inserere [l'integrazione] MM 433, incorporare [incorporare] UR n. 3; den Behinderten in eine fruchtbare Ttigkeit eingliedern: hominem praepeditum inserere in navitatem aptam ad bona gignenda [inserire la persona handicappata in un'attivit produttrice] LE n. 22; ein Mitglied in das Institut eingliedern: sodalem instituto incorporare [incorporare qc. nel instituto] CIC vig. can. 685 2; in die Gemeinschaft der Kirche voll eingegliedert werden: plene Ecclesiae societati incorporari [essere pienamente incorporato nella societ della Chiesa] LG n. 14; Eingliederung coagmentatio - OOE 45, integratio [l'integrazione] LC n. 96; die Eingliederung der Mitglieder: incorporatio membrorum [l'incorporazione dei membri] CIC vig. can. 587 1; die Eingliederung des Menschen in die Gesellschaft: homo societati inseritur [l'integrazione sociale] PP n. 35 eingreifen intervenire [intervenire] OE n. 9, se interponere - GS n. 75, auctoritatem suam interponere [intervenire] LC n. 20; direkt eingreifen: directe se admiscere [intervenire direttamente] CA n. 48; direkt in den politischen Aufbau eingreifen: activam partem habere in politica aedificatione [intervenire direttamente nella costruzione politica] LC n. 80; Subst. das Eingreifen: interventus, us [un intervento] LC n. 29; das Eingreifen der staatlichen Autoritt: publicae auctoritatis subsidium [l'intervento dell'autorit pubblica] CA n. 10; das Eingreifen der staatlichen Behrden: civilium Auctoritatum interventus [l'intervento delle pubbliche Autorit] CA n. 36; Gottes Eingreifen in die Geschichte: Dei interventus in historia [l'intervento di Dio nella storia] LC n. 29; Eingriff allg. impugnatio [un attacco] PT 264; Eingriff Med. + am, an Eingriffe am menschlichen Embryo: interventus in humano embryone [gli interventi sull'embrione umano] EV n. 63; die neuen Formen des Eingriffs an menschlichen Embryonen: recentes formae incursionum in embryones humanos [le recenti forme di intervento sugli embrioni umani] EV n. 63; + in Eingriffe in die Fortpflanzung: interventiones quae procreationem attingunt [interventi sulla procreazione] DoV intr. n. 1; der rztliche Eingriff in die menschliche Fortpflanzung: medici interventus in humana procreatione [l'intervento del medico nella procreazione umana] DoV II B 7; knstliche Eingriffe in die Fortpflanzung: artificiosi interventus in procreatione [gli interventi artificiali sulla procreazione] DoV intr. n. 3; knstliche Eingriffe in das beginnende Leben: artificiosi interventus in vita nascenti [interventi artificiali sulla vita nascente] DoV intr. n. 1; ein Eingriff in den menschlichen Leib hat mit der Person selbst zu tun: interventus in corpore humano ipsam quoque personam afficit [un intervento sul corpo umano coinvolge la stessa persona] DoV intr. n. 3; + Adj. ein chirurgischer Eingriff: interventus artis chirurgicae [un intervento chirurgico] DoV I 2; der medizinische Eingriff: medicae artis interventus [l'intervento della medicina] IeB 545; ein rein therapeutischer Eingriff: interventus prorsus therapeuticus [un intervento strettamente terapeutico] DoV I 3; Eingriffsrecht ius interveniendi [il diritto d' intervenire] CIC vig. can. 1279 1 einhalten einen Vertrag einhalten: obligatam fidem exsolvere - ASS 19, 466 Einhaltung die Einhaltung des Gesetzes vd. Gesetz; die Einhaltung der Gebote: mandatorum observantia [losservanza dei comandamenti] VS n. 11; von der Einhaltung dieser Frmlichkeit absehen: hac de forma discedere [derogare da detta procedura] Stat. PAS art. IV einheimisch autochthonus [indigeno] AG n. 6

130

Einknfte
Einheimischer autochthonus [un indigeno] AG n. 23 [autoctono] CIC vig. can. 784; Einheit unitas [l'unit] GS n. 37, cohaerentia [l'unione] RH n. 5, coniunctio [l'unit] RH n. 11; + Subst. die Einheit von Leben und Glauben: cohaerentia vitae cum fide [la coerenza della vita con la fede] AA n. 13; in Einheit von Leib und Seele: corpore et anima unum [unit di anima e di corpo] GS n. 14; die Einheit des Menschengeschlechts: generis hominum unitas [l'unit del genere umano] SRS n. 14; Einheit in Verschiedenheit: unitas in varietate [l'unit nella variet] ReP n. 25; die Einheit der Welt: unitas orbis [l'unit del mondo] SRS n. 14; die Einheit des Willens: voluntatis consociatio [l'unit di intenti] CD n. 28; + Adj. eine leibseelische Einheit: compositum physicum psychicum [un insieme psicofisico] SD n. 6; die politische Einheit: politica unitas [l'unit politica] ASS 28, 197; die zerbrechliche nationale Einheit: adepta sed nondum confirmata suae gentis unitas [un'unit nazionale ancora fragile] PP n. 62; + Vb. Einheit gewinnen: unitatem obtinere [conseguire l'unit] GS n. 37; die Einheit herstellen: unitatem moliri [construire l'unit] LN X-16; eine Einheit werden: unum fieri [andarsi unificando] DH n. 15; die Einheit der Menschheitsfamilie zerbrechen: humanae familiae unitatem infringere [spezzare l'unit del genere umano] SP 428; Einheitsgewerkschaft unum corporatorum hominum foedus - AAS 1945, 281 Einheitsbersetzung versio oecumenica [la traduzione ecumeninca] SS n. 7; Einhelligkeit Einhelligkeit der Meinungen: concordia sententiarum [professer les mmes sentiments] S. chr. 393; einholen eine Stellungnahme einholen: inquirere votum alicuius [richiedere il parere di qc.] CIC vig. can. 240 2; einen Rat einholen: consilium exquirere [richiedere il consglio] CIC vig. can. 127 2; einigen sich einigen ber: convenire de aliqua re [accordarsi su q.c.] OE 20 Einigkeit animorum concordia [la concordia] DR 102; einjagen Furcht einjagen: metum excutere - CIC abr. can. 103 2 einkapseln sich in seiner Verschiedenheit einkapseln: sua in diversitate concludi [rinchiudersi nella sua differenza] FeR n. 72; Einklang consonantia [la consonanza] FeR n. 108; + mit: im Einklang mit: concorditer cum aliquo [in linea con qc.] SRS n. 26, congruum esse cum aliqua re [essere in piena rispondenza con qc.] DH n. 9; im Einklang mit sich selbst: in harmonia cum semetipso [dans une harmonie avec lui-mme] Cat. 374; im Einklang mit dieser Sehnsucht: secundum hanc ita cupidinem [en consonance avec cette aspiration] LN III-2; im Einklang stehen mit der Vernunft: concordare cum ratione [armonizzare con la ragione] LP 602; ihr Handeln steht mit ihrer Lehre nicht im Einklang: ad datas institutiones vitae actionem non conformant [non sanno agire in conformit di quei principi] DR 84; die Freiheit der Kirche steht im Einklang mit der Religionsfreiheit: concordia viget inter libertatem Ecclesiae et libertatem religiosam [ concordia fra la libert della Chiesa e la libert religiosa] DH n. 13; + und der Einklang der menschlichen und der bernatrlichen Werte: conciliatio inter bona humana et supernaturalia [l'armona tra i valori umani e i valori soprannaturali] CIC vig. can. 245 1; + zwischen: der grundlegende Einklang zwischen philosophischer Erkenntnis und Erkenntnis des Glaubens: fundamentalis concordia inter cognitionem philosophicam et fidei cognitionem [larmonia fondamentale della conoscenza filosofica e della conoscenza di fede] FeR n. 42; + Vb. sich miteinander in Einklang bringen lassen: revera simul componi posse [risultare componibili] EV n. 55; etwas in Einklang bringen mit den Vorschriften der Gesetze: vd, Gesetz; sptere mit frheren Gesetzen in Einklang bringen: vd. Gesetz; zwei Lehrstze miteinander in Einklang bringen: duas doctrinales affirmationes invicem componere [armonizzare due affirmazioni dottrinali] DoI n. 16; der Mensch mu lernen, den Willen mit seiner Natur in Einklang zu bringen: homini est discendum voluntatem suam naturae suae accommodare [l'uomo deve imparare ad accordare la sua volont con la sua natura] LC n. 25; Einkommen mit sehr hohem Einkommen: redditibus abundans [di redditi abbondante] PP n. 24; steuerpflichtiges Einkommen: redditus tributo obnoxii - CIC abr. can. 1356 3; ein mittleres oder hohes Einkommen: medius altusve reditus [un medio o alto reddito] SRS n. 14, nota Einknfte vectigal, alis n. [il censo] RN 654, proventus - CIC abr. can. 1186, reditus, uum [i redditi] QA 194, reditus seu proventus [redditi o proventi] QA 196, pecuniae reditus [il reddito] MM 432; + aus Einknfte aus einem kirchlichem Amt: redditus provenientes ab officio ecclesiastico [il reddito che deriva da un ufficio ecclesiastico] PO n. 17; Einknfte aus unselbstndiger Arbeit: reditus, qui ex labore vel ex iuribus cum labore coniunctis oriuntur [redditi che hanno come fonte il lavoro o diritti fondati sul lavoro] MM 427; Einknfte aus Kapitalvermgen: reditus, qui ex pecuniarum capite vel ex iuribus cum hoc coniunctis exsistunt [redditi che hanno come fonte il capitale o diritti fondati sul capitale] MM 427; Einknfte aus Vermgen: reditus bonorum [i redditi dei beni] CIC vig. can. 1284 2 n. 4; + Subst. wegen der Minderung der Einknfte: ob imminutos reditus [a causa della diminuzione dei redditi] CIC vig. can. 1308 2, ob deminutionem redituum [a causa della diminuzione dei redditi] CIC vig. can. 1308 3; +

131

einladen
Adj. den eigenen Einknften angemessen: propriis redditibus proportionatum [in proporzione del proprio reddito] AG n. 38; feste Einknfte: reditus stabiles seu fundati - CIC abr. can. 531; die gewhnlichen Einknfte: consueti reditus [le rendite ordinarie] CIC vig. can. 639 5; die jhrlichen Einkfte: reditus annui [i redditi annui] CIC vig. can.1303 1 sub 2o; regelmige Einknfte: emolumenta stabilia [retribuzioni stabili] CIC vig. can. 506 2; unsichere Einknfte: reditus incerti - CIC abr. can. 1429 2; unstndige Einknfte: obventio - CIC abr. can. 395 1; + Vb. wenn die Einknfte nicht mehr ausreichen: si reditus insufficientes evaserint [se i redditi siano diventati insufficienti] CIC vig. can. 1308 4; jemanden seiner Einknfte berauben: aliquem reditibus suis privare [privar alguno de sus assignaciones] DN 268; Einknfte beziehen: redditus percipere - CIC vig. can. 281 3; die Einknfte einfordern: reditus exigere [esigere i redditi] CIC vig. can. 1284 2 n. 4; die Einknfte einziehen: proventus exigere [riscuotere i proventi] Stat. PAS art. XI; die Einknfte mssen den Verpflichtungen entsprechen: reditus omnino respondeant oneribus [i redditi corrispondano agli oneri] CIC vig. can. 1304 1; eine den Einknften entsprechende Steuer: tributum redditibus proportionatum [un contributo proporzionato ai redditi] CIC vig. can. 1263; die Einknfte ergnzen: redditus supplere - CIC abr. can. 1469 1; einladen convocare [convocare] CIC vig. can. 119; jemanden ganz dringend einladen, etwas zu tun: alicui intentissimam movere invitationem ut aliquid faciat [rivolgere il pi pressante invito a qc. perch faccia q.c.] EV n. 6; + Subst. die Einzuladenden: ii qui convocari debent [quelli che devono essere convocati] CIC vig. can. 119; Einladung einer Einladung Folge leisten: invitationi obsecundare - SOE pr, invitationi obsequi - AAS 1983, 136; eine Einladung annehmen: invitationem excipere [accogliere un invito] SRS n. 32; einlassen darauf hat das Lehramt sich nicht ausdrcklich eingelassen: cuius numquam explicate se particeps praebuit Magisterium [nel quale il Magistero non si espressamente impegnato] EV n. 60; Einlassung Einlassungen vorbringen: conclusiones afferre [addurre conclusioni] CIC vig. can. 1593 1 einlegen Berufung einlegen: vd. Berufung; Beschwerde einlegen: vd. Beschwerde; Einlegung die Einlegung der Berufung: vd. Berufung: die Einlegung einer weiteren Beschwerde; vd. Beschwerde; einleiten eine Rede einleiten: facere ut sermo instituatur [avviare il discorso] ReP n. 13; einleuchtend intelligibilis [intelligible] Cat. 156; eine einleuchtende Anleitung geben: clara ratione significare [una luminosa indicazione] EV n. 42; einmalig non iterandus [irripetibile] SRS n. 13; ein einmaliges Ereignis: eventus unicus [un vnement unique] Cat. 1085; die heutigen Schwierigkeiten erscheinen einmalig wegen ihres Umfangs: difficultates, quae hodie sunt, singulares esse videntur ob suam amplitudinem [oggi i probleme appaiono inediti per la loro ampiezza] OA n. 42; Einmaligkeit singularitas [lunicit] VS n. 85, unicitas [l'unicit] Cfl n. 40; die Einmaligkeit der menschlichen Person: indoles singularis absolute unica cuiuslibet humanae personae [la singolarit di ogni persona umana] DoV intr. n. 3; humanae personae unicitas [lunicit della persona umana] VS n. 31; einmischen sich in eine Angelegenheit einmischen: se immiscere alicui rei - CIC abr. can. 499 2, se immiscere causae [intromettersi nella causa] CIC vig. can. 139 2; sich auf ungehrige Weise in fremde Angelegenheiten einmischen: se in aliena perperam immiscere [un ingerenza indebita] DIM 56; sich in die inneren Angelegenheiten einmischen: in rem publicam administrandam se interponere [l'ingerenza nella politica] PP n. 54; sich in die Ausbung eines Amtes einmischen: sese ingerere in exercitium officii [intromettersi nell'esercizio dell'ufficio] CIC vig. can. 382 1; sich in die innere Leitung des Instituts einmischen: sese ingerere in regimen internum - CIC abr. can. 618, sese immiscere in regimine interno instituti [ingerirsi nel governo interno dell'istituto] CIC vig. can. 567 2; sich in rein politische Fragen einmischen: se immiscere negotiis mere politicis UAD 698; sich in andere Geschfte einmischen: se imponere alicuius negotiis [l'ingerenza] PT 289; sich in die Leitung der modernen Gesellschaft einmischen: se ingerere in moderamen terrenae Civitatis [intromettersi nella direzione della societ moderna] AG n. 12 Einmischung interventus, us [un'ingerenza] FC n. 11; die ungehrige Einmischung der Staatsgewalt: indebita civilis potestatis interposita auctoritas [l'indebita ingerenza] AAS 1962, 789; durch bewute Unterlassung jeglicher Einmischung: quolibet consulto interventu neglecto [con voluta assenza di qualsiasi intervento] CA n. 4; der Kirche wird jede Einmischung in das ffentliche Schulwesen untersagt: Ecclesia publicam populi institutionem iubetur nihil attingere [alla Chiesa sar negata ogni ingerenza nell'istruzione pubblica] ID 171; einmnden einmnden in: se immittere in [immetersi in] FeR n. 36; einmtig concordi voluntate [di comune accordo] CIC vig. can. 111 1; in einmtigen Zusammenwirken: in unum conspirantes [in spirito di unit] AA n. 18;

132

Einsatzbereitschaft
Einmtigkeit consensio [l'unanimit] EV n. 57; die Einmtigkeit der berlieferung: Traditionis unanimitas [l'unanimit de la Tradition] Cat. 328; Einnahmen quaestus,uum [le questue] CIC vig. can. 493; acceptum [le entrate] CIC vig. can. 493; das Unternehmen hat solche Einnahmen, da ... officinae tanta vis pecuniae redit, quanta ... [l'azienda ha tante entrate che ...] QA 201; Einnahmen- und Ausgabenbuch liber accepti et expensi [il libro delle entrate e delle uscite] CIC vig. can. 1284 2; einnehmen eine Haltung einnehmen gegenber jemandem: agendi rationes inire cum aliquo [assumere un atteggiamento verso qc.] ES 615; unterschiedliche theologische Positionen einnehmen: diversas exhibere formas theologicas [recouvrir des positions thologiques diverses] LN III-3; Einnistung die Einistung des Embryos: germen in sua sede stat [l'annidamento] QDAP n. 13, nota; einordnen in einen Gesamtplan einordnen: intra complexum universalis rationis ordinare [inquadrare in un piano a raggio universale] RH n. 15 einpflanzen inserere [innestare] FeR n. 41; die Kirche in die Vlker einpflanzen: implantare Ecclesiam inter populos [fondare la Chiesa in mezzi ai popoli] AG n. 6; Einpflanzung plantatio [l'implantation] Cat. 927; einprgen etwas sein Bildnis einprgen: imprimere imaginem suum alicui rei [imprimere la sua immagine a q.c.] LC n. 28; sich einprgen: alte sibi defigere in animo - GdC 389 einprgsam vehementi sermone [in modo incisivo] EV n. 41; einrumen concedere [concedere] CD n. 20; jemandem Rechte einrumen: vd. Recht; den ersten Platz einrumen: principem locum tribuere [mettere in primo piano] PO n. 20; was man durchaus einrumen kann: quid quidem concedi potest [ci che pu essere concesso] HG 577; Einrede exceptio [un'eccezione] CIC vig. ante can. 1491; aufschiebende Einrede: exceptio dilatoria [un'eccezione dilatoria] CIC vig. can. 1459 2; ausschlieende Einrede: exceptio peremptoria [un'eccezione perentoria] CIC vig. can. 1462 1; durch Einrede geltend machen: excipere [eccepire] CIC vig. can. 1459 1; die Einrede der Rechtskraft: exceptio rei iudicatae [l'eccezione di cosa giudicata] CIC vig. can. 1642 1; die Einrede der relativen Unzustndigkeit: exceptio de incompetentia relativa [l'eccezione di incompetenza relativa] CIC vig. can. 1460 2; eine Einrede vorbringen: exceptionem opponere [opporre un'eccezione] CIC vig. can. 1452 2, exceptionem proponere [proporre un'eccezione] CIC vig. can. 1460 1 einreden sich etwas einreden: sibi aliquid suadere [persuadersi che + cong.] HG 562; einrichten ein Amt einrichten: vd. Amt; eine Kommission einrichten: instituere Commissionem [istituere una Commissione] SCo. n. 44; eine Universitt einrichten: constituere universitatem [costituire un'universit] CIC vig. can. 816 1; einen allgemeinen Vermgensfonds einrichten: massam communem constituere [costituire un fondo comune] CIC vig. can. 1274 3; etwas endgltig einrichten: aliquid definitive condolidare [definitivamente cosolidare q.c.] SS n. 24; Einrichtung ffentliche Einrichtungen der sozialen Sicherung: providentiae praesidiique instituta auctoritatum publicarum [l'organizzazione previdenziale ed assistenziale della pubblica autorit] FC n. 44 eins eins nach dem anderen: aliud ex alio - AAS 1954, 354; Kirche und Nation sind eins geworden: Ecclesia eadem facta est cum rebus Nationis AAS 1987, 1278; einsam solitarius [solo] PO n. 8; ein einsames Leben fhren: vitam segregem gere - AAS 1980, 778; Subst. der Einsamste: admodum solus [il pi solo] EV n. 87; Einsamkeit bittere Einsamkeit: acerba solitudo [il crudo isolamento] PO n. 22; der Mensch erfhrt eine neue Einsamkeit: homo novam experitur solitudinem [l'uomo sperimenta una nuova solitudine] OA n. 10; Einsatz zelus [lo zelo] AA n. 1, studium [un impegno] SRS n. 26; + Subst. der Einsatz fr die Befreiung: nisus ad liberationem [l'impegno per la liberazione] LC n. 37; der Einsatz fr die Befreiung des Menschen: studium hominis liberationis [l'impegno per la liberazione dell'uomo] LC n. 69; der Einsatz fr ein gerechtes Gut: certatio pro bono iusto [un adoperarsi per un giusto bene] LE n. 20; ein groes und fruchtbares Feld des Einsatzes tut sich auf: magnus fecundusque campus patescit navitatis [si apre qui un grande e fecondo campo di impegno] CA n. 35; der Einsatz fr die Gerechtigkeit: opera in iustitiam impensa [l'engagement pour la justice] LN III-3; officium tuendae iustitiae [l'impegno in favore della giustizia] LE n. 2, officium pro iustitia suscipiendum [limpegno per la giustizia] SRS n. 41; der Einsatz im Klassenkampf: ingressus in classium contentionem [l'entre dans la lutte des classes] LN IX-7; bis zum Einsatz des Lebens: usque ad vitae impendium AAS 1968, 90; der Einsatz der menschlichen Krfte: exercitatio virium humanarum [l'esercizio delle forze umane] LE n. 25; so gro ist der Einsatz, der auf dem Spiel steht: tantum est rei momentum [tale la posta in gioco] EV n. 60; das gore Ziel scheint alles Einsatzes wert: magnum propositum videtur omnis studii [il grande obiettivo sembrava meritevole di ogni impenso] SS n. 30; + Adj. der persnliche Einsatz: donum sui ipsius [il dono di s] LC n. 100; Einsatzbereitschaft disponibilitas [la disponibilit] Cfl n. 23: Einsatzbereitschaft fr das Gemeinwohl:

133

einschrfen
servitium boni communis [le service du bien commun] Cat. 2239; einschrfen inculcare [rilevare] CA n. 55; die Pflicht einschrfen: vd. Pflicht; Einschtzung falsche politische Einschtzungen: consilia politica mendosa [calcoli politici sbagliati] SRS n. 36; einschlagen Pt. Pf. der eingeschlagene Weg: inceptum iter - MN 698 einschleichen Fehler schleichen sich ein: vitia irrepunt [si infltrano certe irregolarit] LE n. 8; ein Fehler hat sich eingeschlichen: error irrepsit [vi un errore] CIC vig. can. 1616 1; Mibruche schleichen sich ein: abusus irrepunt [abusi s'insinuano] CIC vig. can. 305 1; einschlieen sich einschlieen: in orbe quodam clauso versari [cristalizar rigidamente en esquemas fijos] FiC 198 einschlielich haud excepto [non escluso] REU n. 120; Niemand, einschlielich des Bibliothekars, darf ein Buch aus der Bibliothek wegnehmen: Ne quis, licet Bibliothecarius, librum quemlibet e Bibliotheca efferat [Non si potr da qualsivoglia persona, incluso il Bibliothecario, estrarre alcun libro dalla Bibliotheca] QDS 108 einschluweise sei es ausdrcklich, sei es einschluweise: sive explicite, sive implicite [sia esplicitamente sia implicitamente] HG 568; einschrnken die Befugnis einschrnken: restringere facultatem [restringere la facolt] CIC vig. can. 764; die juristische Fhigkeit einschrnken: coarctare facultatem [ridurre la capacit] CIC vig. can. 634 1; eine zu groe Zahl von Zeugen einschrnken: nimiam multitudinem testium refrenare [limitare il numero troppo grande dei testimoni] CIC vig. can. 1553; die Freiheit einschrnken: vd. Freiheit; ein Privileg einschrnken: privilegium restringere - CIC abr. can. 67; ein Recht einschrnken: vd. Recht; Pt. Pr. ein Gesetz einschrnkend auslegen: vd Gesetz; unter einschrnkenden Bedingungen: condicionibus astrictus [soggetto a condizionamenti] LC n. 31; Pt Pf. eingeschrnkt: coarctatus [ristretto] PO n. 10 Einschrnkung die Einschrnkung der Freiheit: vd. Freiheit; die Einschrnkung eines Rechts: vd. Recht; eine rechtliche Einschrnkung der ffentlichen Gewalt: vd. Gewalt; ohne Einschrnkung: nulla adiecta limitatione - CIC abr. can. 2279 1, ohne jede Einschrnkung: sine ullo termino [senza alcuna limitazione] ReP n. 26; nicht ohne Einschrnkungen: non sine aliqua exceptione [non senza riserve] SD n. 11; einschreiben (Brief) commendare - CIC abr. can. 1719 Einschreibung die jhrliche Einschreibung (in der Universitt): annua adscriptio - Sap. c. Art. 59 einschreiten intercedere [ricurrere a misure correttive] CeP n. 86; gegen Anwlte einschreiten: animadvertere in advocatos [rendere provvedimenti contro avvocati] CIC vig. can. 1445 3 n. 1 einschchtern jemanden einschchtern: perterrefacere aliquem - CIC abr. can. 2333; einen Whler einschchtern: perterrere electorem [terrorizzare un elettore] CIC vig. can. 1375; je mehr sie den Mut der Gegner einschchtern, desto leichter gelingen ihre bsen Anschlge: quo magis fuerit aliorum tremefacta virtus, eo sibi expeditiorem fit malarum rerum facultatem [plus ils feront trembler leurs adversaires, plus ils auront de facilits pour excuter leurs perverses entreprises] S. chr. 399; Einschchterung ein Zustand der Einschchterung: minarum condiciones [una situazione di intimazione] RH n. 17 einsehen alle sollen einsehen, da: omnes perspectum habeant + aci [tutti abbiano ben chiaro, che + ind.] LG n. 46; Gerichtsakten einsehen: acta iudicialia invisere [prendere visione degli atti giudiziari] CIC vig. can. 1678 1 einseitig unilateraliter [unilateralmente] GS n. 82, uno solo ex latere [in maniera unilaterale] FeR n. 5, unam tantum partem spectans [unilaterale] CA n. 33, ab una parte tantum [unilaterale] CA n. 36; eine einseitig materialistische Zivilisation: cultus civilis ad unum tantum spectans materialismum [una civilt unilateralmente materialistica] LE n. 7; man kann den Menschen nicht einseitig von der Wirtschaft her begreifen: intellegi enim non valet homo ex uno dumtaxat latere oeconomicae aestimationis [non possibile comprendere l'uomo partendo unilateralmente dal settore dell'economia] CA n. 24; Einseitigkeiten singularum partium sententiae [gli unilateralismi] EV n. 87; einsetzen [1] jemanden in ein Amt einsetzen vd.: Amt; jemanden als Bischof einsetzen: instituere episcopum [costituire Vescovo] LG n. 20; jemanden als Oberen einsetzen: constituere Superiorem [costituire Superiore] CIC vig. can. 624 1; einen Nachfolger einsetzen: successorem instituere [costituire un successore] LG n. 20; Pt. Pf. als Bischof eingesetzt: in episcopatum constitutus [costituito nell' episcopato] LG n. 20; die Bischfe, vom Heiligen Geist eingesetzt ... Episcopi, positi a Spiritu Sancto [i Vescovi, posti dallo Spirito Santo ...] CD n. 2; das Amt der Bischfe ist von Christus eingesetzt: Episcoporum munus a Christo Domino institutum [il ministero dei Vescovi stato istituito da Cristo Signore] CD n. 20; einsetzen [2] sich ganz fr etwas einsetzen: seipsum in aliquid impendere [consacrarsi a q.c.] AA n. 25; sein Leben einsetzen fr etwas: vitam insumere in aliquam rem impegnare la propria vita per q.c.] LC n. 57; sich fr die Entwicklung der Vlker einsetzen: insistere in populorum progressionem [impegnarsi per lo sviluppo

134

eintreten
dei popoli] SRS n. 32; sich im Kampf fr Gerechtigkeit einsetzen: sese impendere in certamen pro iustitia [s'engager dans la lutte pour la justice] LN pr. sich fr das Leben einsetzen: operam navare pro vita [impegnarsi a favore della vita] EV n. 25; sich fr jemanden einsetzen: curam adhibere de aliquo [impegnarsi per qc.] CA n. 43; Einsetzung (in ein Amt) institutio [l'institution] Cat. 1538; die Einsetzung des Bischofs: institutio Episcopi [l'istituzione del Vescovo] CIC vig. can. 147 Einsicht intellectus, us [l'intelligenza] PP n. 15; perceptio [la intuizione] FeR n. 44; rerum perceptio SD n. 1; hhere Einsicht: altior perspectio - AAS 1985, 459; die hchsten Einsichten des menschlichen Geistes: summa mentis humanae perceptiones [le intuizioni pi alte del pensiero umano] LC n. 29; die leichtesten Einsichten: summae perceptiones [le intuizioni pi alte] LC n. 29; innere Einsichten einzigartiger Tiefe: conceptiones insigniter altae [intuizioni singolarmente profonde] FeR n. 16; eine persnlich gewonnene Einsicht: evidentia singillatim comparata [unevidenza raggiunta personalmente] FeR n. 32; Einsicht entsteht: innuitur perceptio [nasce una percezione] SS n. 7; wieder zur Einsicht kommen: resipiscere [ravvedersi] CIC vig. can. 1394 1; mit Einsicht begabt: sui conscius [consapevole] LE n. 4; einsichtig einsichtig machen: illustrare [evidenziare] FeR n. 44; die Weisheit dieser Vorschrift ist leicht einsichtig: cuius praecepti facile sapientia perspicitur [la sagesse de ce prcepte est d'une vidence immdiate] S. chr. 393; Einsichtigkeit die unmittelbare Einsichtigkeit: immediata evidentia [evidenze immediate] FeR n. 30; Einsichtsfhigkeit das Alter der Einsichtsfhigkeit: aetas discretionis [l'et della discrezione] CIC vig. can. 891; zum Alter der Einsichtsfhigkeit gelangen: in annos discretionis pervenire - CIC abr. can. 859 1 Einsiedler eremita [un'eremita] CIC vig. can. 603 2 einsiedlerisch eremiticus [eremtico] CIC vig. can. 603 1 Einsiedlerleben vita solitaria [la vita solitaria] PC n. 1 Einspruch oppositio [l'opposizione] CIC vig. can. 1462 1; trotz des Einspruchs des Heiligen Stuhls: reclamante Apostolica Sede - Syll. V n. 31; falls er Einspruch erhebt: quo renuente [se questi rifiuta] LG n. 24; der Einspruch aus Gewissensgrunden gegen die Abtreibung: usus repugnantiae ex conscientia coram abortione procurata [l'esercizio dell'obiezione di coscienza di fronte all'aborto procurato] EV n. 89; einstellen sich einstellen: se sistere - CIC abr. can. 1711 2; das Verfahren einstellen: causam reponere [archiviare la causa] REU n. 62 2; Einstellung eine kritische Einstellung: modus se gerendi reprehensorum [un atteggiamento crtico] RH n. 4 einstimmig unanimiter - VAS can. 66, uno ore [unanime] HV n. 22; fast einstimmig: fere unanimi consensu [d'unanime consenso] LG np. sub 2; mit fast einstimmigem Beschlu: unanimo fere consensu [con un consenso pressoch unanime] CIC vig. praef. XXI; das einstimmige Gutachten der Vereinigten Senate des Staatsrats: sententia omnium Coetuum concors ex quibus constat Consilium Status [l'avis unanime du Conseil d'tat toutes Chambres runies] MG 9; einstweilen interim [nel frattempo] CIC vig. can. 1747 3 einstweilige Anordnung inhibitio exercitii iuris [l'inibizione all'esercizio di un diritto] CIC vig. can. 1498 eintauschen die Wahrheit, die frei macht, eintauschen fr den Irrtum, der verklavt: veritatem, quae liberat, in errorem qui servos facit, commutare [il baratto tra la verit che libera e l'errore che asservisce] SP 425; Einteilung die territoriale Einteilung: divisio territorialis AAS 1966, 763 eintnig eine eintnige Arbeit: vd. Arbeit; Eintracht convenientia cum - VN 280; fraterna concordia [la fraterna concordia] UR n. 2; friedvolle Eintracht: pacifica compositio [la pacifica composizione] DH n. 7; die Eintracht wiederherstellen: concordiam conglutinare [la ricomposizione della concordia] ReP n. 25; eintrchtig concordi animo [con animo concorde] AA n. 7; Eintrag Eintrag tun: praeiudicium inferre - D.-H. n. 3588 eintragen die Namen in ein Buch eintragen: referre nomina in libro [registrare i nomi nel libro] CIC vig. can. 877 1 eintrglich ein eintrgliches Geschft: negotium meritorium [un'impresa redditizia] CeP n. 80; Eintragung adnotatio [l'annotazione] CIC vig. can. 1123; eintrufeln den Herzen eintrufeln: mentibus instillare [istillare nella mente] HG 569; eintreten [1] bei Gott eintreten fr das Heil der ganzen Welt: interpellare Deum pro totius mundi salute [intercedere per la salvezza di tutto il mondo] CIC vig. can. 1173; arbeitend tritt der Mensch zugleich in die Arbeit anderer ein: homo opus faciendo simul in laborem aliorum introit [l'uomo, lavorando, al tempo stesso subentra nel lavoro degli altri] LE n. 13; eintreten [2] se adscribere [iscrversi] QA 188; in eine religise Gemeinschaft eintreten: ingredi communitatem religiosam [aderire ad una comunit religiosa] DH n. 6; in ein Institut eintreten: institutum ingredi [entrare nell'istituto] CIC vig. can. 643 1 sub 4; in einen Verein eintreten: nomen dare

135

Eintritt
consociationi [dare il proprio nome a un'associazione] AA n. 19; eintreten [3] die Ereignisse traten ein: vicissitudines supervenere [le vicende sopraggiunsero] ASS 31, 131/140; Eintritt der Eintritt eines Dritten in den Rechtsstreit: interventus tertii in causa [l'intervento di un terzo nella causa]; CIC vig. ante can. 1596; der Eintritt des Geschdigten in den Proze: interventus partis laesae [l'intervento della parte lesa]; CIC vig. can. 1729 2; das Recht auf Eintritt in den Rechtsstreit: ius interveniendi [il diritto d'intervenire]; CIC vig. can. 1596 1; der Eintritt in den Status des Klerikers beginnt mit dem Diakonat: ingressus vero in statum clericalem cum Diaconatu coniungitur - MQ 532 Eintrittskarte schidula ad aditum - AAS 1958, 648; eine Eintrittskarte erwerben: aditus tesseram emere MP 787, schidulam ad aditum emere - AAS 1958, 648 Einvernehmen im Einvernehmen mit: vd. mit Zustimmung; Einvernehmen haben: bene convenire inter se [l'intesa] MM 449; gegenseitiges Einvernehmen: concordia [la concorde] Cat. 2236; im gegenseitigen Einvernehmen: mutuo consensu - CIC abr. can. 643 2; mutua rationum animorumque aestimatione [con la recproca comprensione] PT 283; in gemeinsamen Einvernehmen: communi consensione [di comune accordo] UUR n. 59; einvernehmlich communi consilio [di comune accordo] AG n. 32, concorditer [concordemente] CIC vig. can. 1411 1, concordes [concordemente] CIC vig. can. 1423 1; einverstanden stillschweigend einverstanden: conivens [connivente] ASS 31, 140/132 Einverstndnis consensus, us [le consentement] Cat. 2408; beneplacitum - CIC abr. can. 534 1; ohne Wissen und Einverstndnis der Betreffenden: sine conscio consensu subiecti [sans le consentement clair du sujet] Cat. 2295; Einwand obiectio [l'obiezione] DC n. 26; Pl. die allgemein verbreiteten Einwnde: communiores obiectiones [le pi diffuse obiezioni] CIC vig. praef. XX; diese Einwnde miverstehen die wahre Natur der Dinge: hae obiectiones veram rerum naturam neglegunt [tali obiezioni misconoscono la vera natura delle cose] LC n. 20; einwandern immigrare [immigrare] LE n. 23; Einwanderung migratio [l'immigrazione] AA n. 11 einwandfrei ein einwandfreier Zeuge: testis omni exceptione maior [un testimone al di sopra di ogni sospetto] CIC vig. can. 1209 einweihen sacro ritu lustrare AAS 1957, 961; Pt. Pf. eingeweiht: initiatus [un iniziato] EN n. 57; Einweihung initiatio [un'iniazione] FC n. 66 Einweihungsriten initiamenta, orum - AAS 1967, 1078 einweisen in den Besitz einweisen: mittere in possessionem [l'immissione in possesso] CIC vig. can. 527 2 einwenden opponere + aci [opporre che ...] HG 573; man pflegt einzuwenden, da ...: oggeri solet + aci [si suole opporre che ...] ASS 20, 21; man knnte einwenden, da: aliquis autem contra dicat + aci [si potrebbe obiettare che + ind.] EV n. 72; man mag vielleicht einwenden: quispiam fortasse obiciat + aci [si pu forse obiettare che + ind.] FeR n. 69; wenn die Parteien nichts eingewendet haben: si partes nihil opposuerint [se le parti non obiettano nulla] CIC vig. can. 1677 4; Einwendung oppugnatio [un'obiezione] DAS 301, obiectatio [l'obiezione] QDAP ante n. 14, obiectio [un'obiezione] LC n. 20, animadversio [un'osservazione] CIC vig. can. 1602 1; + als als Einwendung: per modum exceptionis [a modi di eccezione] CIC vig. can. 1621; + gegen Einwendungen gegen: exceptiones circa [eccezioni circa] CIC vig. can. 1654 2; Einwendungen gegen Auditoren der Rmischen Rota: causae contra Auditores Rotae Romanae CIC vig. can.1445 1 sub 3o; gegen den vom Klger gewhlten Gerichtsstand Einwendungen haben: aliquid excipiendum habere contra forum aditum a parte actrice - AAS 1971, 443; + Subst. die Einwendung der Rechtskraft: exceptio rei iudicatae [la eccezione di cosa giudicata] CIC vig. can. 1462 1; die Einwendung des geschlossenen Vergleiches: exceptio transactionis [la eccezione di transazione] CIC vig. can. 1462 1; + Adj. eine aufschiebende Einwendung: exceptio dilatoria [una eccezione dilatoria] CIC vig. can. 1459 2; prozeausschlieende Einwendungen: exceptiones peremptoriae quae dicuntur litis finitae [le eccezioni perentorie dette litis finitae] CIC vig. can. 1462 1; + Vb. ber eine Einwendung befinden: videre de exceptione [occuparsi di una eccezione] CIC vig. can. 1654 2; ber eine Einwendung entscheiden: exceptionem cognoscere [esaminare una eccezione] CIC vig. can. 1462 1; eine Einwendung erheben: exceptionem proponere [proporre una eccezione] CIC vig. can. 1460 1, exceptionem opponere - CIC abr. can. 1614 2; causas exceptionis opponere - ASS 19, 467, die Partei befragen, ob sie irgendwelche Einwendungen erhebt: interrogare partem, num quid excipiendum habeat [interrogare la parte se mai abbia qc. da eccepire] CIC vig. can. 1673 n. 4; einwerfen per rimam mittere - VAS can. 80 einwilligen consentire alicui rei - CIC abr. can. 2162; in eine Handlung einwilligen: in actione consentire [acconsentire a un gesto] EV n. 57; Einwilligung praevius consensus [il previo consenso] CIC vig. can. 297; die Einwilligung erlangen: praevium consensum obtinere - CIC abr. can. 533 1;

136

Elementarbildung
einwirken auf etwas einwirken: vim habere ad aliquid [esercitare un influsso su q.c.] LE n. 16; Einwirkung durch geheime Einwirkung: arcanis impulsionibus AAS 1949, 42 Einwohner incola [un abitante] CIC vig. can. 100 einwurzeln sich einwurzeln: radices agere [radicarsi] SD n. 15; Pt. Pf. ein eingewurzeltes Laster: inolitum vitium - CIC abr. can. 897 Einwurzelung die Einwurzelung des Christentums in die unterschiedlichen menschlichen Kulturen: radicatio christianae religionis in diversis culturis humanis [il radicamento del cristianesimo nelle diverse culture umane] LC n. 96; die Einwurzelung des Glaubens in ein bestimmtes menschliches Umfeld: fidei inculturatio in ambitu quodam humano [l'inculturation de la foi dans un milieu humain] Cat. 2684; einzunen von allen Seiten eingezunt: undique clausum - CIC abr. can. 1210 Einzeldisziplin die Einzeldisziplinen: disciplinae particulares [le scienze particolari] GS n. 56; Einzelentscheidung die tglichen Einzelentscheidungen: singulorum dierum delectiones [le scelte quotidiane] VS n. 65; Einzelfall + fr fr den Einzelfall: ad actum [per un atto] CIC vig. can. 137 2, pro singulis causis - CIC abr. can. 2005, ad casum - DPM can. 10; + im, in im Einzelfall: per modum actus [per modo d'atto] CIC vig. can. 1210; in Einzelfllen: in singulis casibus [in casi singoli] CIC vig. can. 137 3; in bestimmten Einzelfllen: in certis definitisque casibus peculiaribus [in determinati casi particolari] UUS n. 46; in jedem Einzelfall: toties quoties - CIC abr. can. 521 2; + Vb. beim konkreten Einzelfall stehenbleiben: in uno certoque casu consistere [fermarsi al solo caso singolo e concreto] FeR n. 69; Einzelheit die geringsten Einzelheiten: lineamenta vel minima [les moindres traits] Cat. 516; auf die Einzelheiten eingehen: ad singula descendere [venire ai singoli punti] QA 191, singula tangere [entrare nei particolari] RH n. 17, res singulatim exponere [entrare in particolari] LE n. 11; Einzelinitiative durch Einzelinitiative: incepto privatorum [ad opera di iniziativa privata] PP n. 35 Einzelinteressen utilitates singulorum [le interesse individuali] LC n. 84 einzeln divisim - SD n. 8; einzeln je fr sich: seorsim singuli [uno ad uno] CIC vig. can. 1560 1; individuali modo [in modo individuale] CIC vig. can. 902; einzelne fr sich: singuli seiunctim [singole persone] UR n. 1; fr eine einzelne Handlung: ad actum [per un atto] CIC vig. can. 137 1; eine bis ins einzelne gehende Antwort geben: particulatim respondere ad aliquem [dare una risposta partecolareggiata a qc.] RH n. 26; einzeln oder insgesamt: sive uti singuli sive simul sumpti [sia come singoli, sia come gruppo] REU n. 45 2; Subst. der Einzelne: singulus [il singolo individuo] HG 563; singularis homo [il sngolo essere umano] PT 301, homo individuus [l'uomo sngolo] GS n. 35, individua persona [l'indivduo] LC n. 39; jeder Einzelne zu seinem Teil: unusquisque pro sua parte [ognuno per la sua parte] LG n. 38; Pl. die Einzelnen: singuli homines [l'uomo isolato] DR 79 [i sngoli esseri umani] MM 453; als Einzelne: solitarii [solitari] DI 6, mutua connexione seclusa [ad uno ad uno] AG n. 2, ut singuli [individualmente] AA n. 15; Einzelperson individuum [l'individu] Cat. 875; Einzelrichter iudex unicus [il giudice unico] CIC vig. can. 1610 1 Einzelstaaten die Rechte der Einzelstaaten: iura nationum singularum [i diritti delle singole Nazioni] SRS n. 15 einziehen die Einknfte einziehen: proventus exigere [riscuotere i proventi] Stat. PAS art. XI Einzigartigkeit singularis indoles [l'originalit] DoV intr. n. 4; singularitas [lunicit] VS n. 96; die Einzigartigkeit der Menschen: hominum singularitas [la singolarit degli esseri umani] VS n. 51; Einzigkeit unicitas [lunicit] DoI n. 3; Eiserner Vorhang vallum ferreum - MP 796 Eispende ovocyti donum [le don d'ovocyte] Cat. 2376; Eizelle ovulum [un ovulo] DoV II pr; Eklektizismus eclecticismus [leclettismo] FeR n. 86; Elan impetus, us [lo slancio] LC n. 96, impulsus, us [la spinta] Cfl n. 35; der Elan der Hoffnung: spei impulsus [lo slancio della speranza] SS n. 31; Elektrizitt mit Hilfe der Elektrizitt: electrica vi - MP 772 Elektronik res electronica [l'elettronica] LE n. 5; Element ein bestimmendes Element: decretorium elementum [un lment dterminant] LN VIII-8; ein unentbehrliches Element des sozialen Lebens: pernecessaria pars vitae socialis [un indispensabile elemento della vita sociale] LE n. 20; Pl. heterogene Elemente: elementa dissimilia [des lments htrognes] LN VII-6; die wesentlichen Elemente: praecipuae partes [gli elementi essenziali] ReP n. 17; elementar simplex [elementare] LE n. 13; die elementaren Gter: simplicia bona necessaria [i beni indispensabili] SRS n. 28; die elementaren Menschenrechte: primaria hominum iura [les droits lmentaires de l'homme] LN VII-12; Spl. die elementarsten Behandlungen verweigern: humilissimas curas negare [negare le cure pi elementari] EV n. 14; Elementarbildung communis institutio [l'istruzione di base] MM 412, communis eruditio [l'istruzione di base] MM 425, ad praecipuas communesque disciplinas institutio [l'istruzione di base] PT 261,

137

Elementarschule
prima institutio qua litterarum traduntur initia [l'educazione di base] PP n. 35, primaria educatio [l'educazione primaria] CeP n. 48; educatio elementaria [leducazione di base] SRS n. 44, elementaria institutio [l'istruzione elementare] Iuv. n. 12; Elementarschule ludus tradendis litterarum initiis - IA 468 Elementarunterricht institutio fundamentalis [l'istruzione di base] GE pr. Elend egestatis condicio [la miseria] SRS n. 14; das Elend bekmpfen: inopiam debellare [la lotta contro la miseria] PP n. 51; die Last des Elends kennen: miseriae onera pati [connatre le poids de la misre] LN I-1; das Elend vermindern: miseriam minuere [diminuer la misre] Cat. 2441; elitr eine elitre Gesellschaft: altior societas [elitario] FeR n. 38 Elite selecti [une lite] Cat. 575, electissimi homines [l'lite] EN n. 56; Elitetruppe confertum lectissimumque agmen - ACS 31 elterliche Gewalt potestas parentum [la potest dei genitori] CIC vig. can. 98 2 Eltern parentes, um [i genitori] CIC vig. can. 793 1; diejenigen, die die Stelle der Eltern einnehmen: ii qui parentum locum tenent [coloro che fanno le veci dei parenti] CIC vig. can. 793 1; solche, die Elternstelle vertreten: parentum locum tenentes [coloro che fanno le veci dei parenti] CIC vig. Can. 1366 Elternmord parricidium [le parricide] Cat. 2268; Elternrecht parentum ius alendi et educandi filios [il diritto dei genitori nel mantenimento dei figli e della loro educazione] PT 291 Elternschaft genetische Elternschaft: cognatio ex generatione [la paternalit genetica] DoV II A 2; verantwortliche Elternschaft: paternitas sui officii conscia [la paternit responsabile] HV n. 7, paternitas conscia [la paternit responsabile] HV n. 10, paternitas maternitasque responsalis [la paternit e maternit responsabile] EV n. 88; verantwortliche Elternschaft ausben: paternitate conscia fungi [esercitare la paternit responsabile] HV n. 10 Emanzipation emancipatio [l'emancipazione] LC n. 41; die Emanzipation der Frau: mulieris promotio [la promozione della donna] FC n. 72; die Emanzipation der Frau verknden: feminam a viri tutela prorsus liberam praedicare [proclamare il principio dell'emancipazione della donna] DR 71; die Bewegung fr die Emanzipation der Frau: motus ad feminas emancipandas [il movimento di emancipazione della donna] QDAP n. 15; Emanzipationsbewegung motus emancipationis [il movimento di emancipazione] LC n. 17 emanzipieren sich von der Autoritt der Vorgesetzten emanzipieren: se vindicare ab auctoritate praepositorum [l'emancipazione dall'autorit dei superiori] ES 633 Embryo fetus vel embryo [feto o embrione] IeB 546, creatura concepta [il concepito] DoV I 2 nota; der menschliche Embryo: embryo humanus [l'embrione umano] DoV prn; die in vitro gezeugten Embryonen sind menschliche Wesen: embryones humani in vitro producti habendi sunt creaturae humanae [gli embrioni umani ottenuti in vitro sono esseri umani] DoV I 5; die Entwicklung des Embryos: germinis incrementum [lo sviluppo dell'embrione] EV n. 14; berzhlige Embryonen: supernumeraria germina [embrioni soprannumerari] EV n. 14; Embryo-Bank mensa embryonum [la banca di embrioni] DoV III; Embryonalstadium primus germinis seu embryonis status [lo stato embrionale] QDAP n. 14 Emeritus Demjenigen, der wegen Erreichens der Altersgrenze oder aufgrund der Annahme seines Verzichts ein Amt verliert, kann der Titel eines Emeritus verliehen werden: Ei, qui ob impletam aetatem aut renuntiationem acceptam officium amittit, titulus emeriti conferri potest [A colui, che perde l'ufficio per raggunti limiti d'et o per rinuncia accettata, pu essere conferito il titolo di emerito] CIC vig. can. 185; Emigrant exsul, ulis [un emigrante] GS n. 27, qui ad exteras gentes migrat [un emigrato] OA n. 17; migrator [un emigrato] LE n. 23, is qui emigravit [l'emigrato] LE n. 23; migrans [un emigrante] LC n. 85; Emigration migratio [l'emigrazione] LE n. 23; innere Emigration: emigratio psychologica [l'emigrazione psicologica] SRS n. 15, in die Emigration gehen: exsulatum abire - AAS 1968, 89 Emotion animi commotio [l'emozione] UUS n. 24; Empfang der Empfang der Weihen: susceptio ordinum - CIC abr. can. 974 1 empfangen eine Nachricht empfangen: nuntium accipere - CIC abr. can. 190 2, notitiam assumere CIC abr. can. 1464 2; Fernseh- oder Rundfunksendungen empfangen: communicationes recipere [ricevere le comunicazioni] IM n. 9; die heilige Kommunion empfangen: Sacram Communionem percipere - CIC abr. can. 753 2; die Priesterweihe empfangen: ordinationem recipere - CIC abr. can. 211 1; diejenigen, die die heiligen Weihen empfangen haben: qui ordine sacro sunt insigniti [coloro che sono insigniti dell'ordine sacro] CIC vig. can. 129 1; Menschen empfangen: excipere [l'accoglienza] ReP n. 5;

138

enden
Empfnger receptor [il recettore] IM n. 9; der Empfnger der Hilfe: auxilium recipiens [la persona che riceve l'aiuto] AA n. 8 Empfngnis vitae conceptus [il concepimento di una vita] EV n. 13; Empfngnisregelung procreatio regulanda [la rgulation des naissances] Cat. 2368; empfngnisverhtend empfngnisverhtende Methoden: usus conceptioni officiens [pratiche anticoncezionali] HV n. 17 Empfngnisverhtung anticonceptio [la contraccezione] EV n. 13, contraconceptio [la contraception] Cat. 2399; Methoden der Empfngnisverhtung: viae concipiendae prolis contrariae [metodi di contraccezione] HV n. 17, methodi contra conceptionem [la contraccezione] FC n. 32 Empfngnisverhtungsmittel res quae conceptioni directo officiunt [mezzi direttamente contrari alla fecondazione] HV n. 16, atocium [un mezzo contraccettivo] FC n. 30 Empfangsbesttigung syngrapha receptionis - CIC abr. can. 1719; den Bischfen ist unverzglich eine Empfangsbesttigung fr alle Akten zu erteilen, die sie bersandt haben: Episcopis sine mora acceptilatio mittatur quorumvis actorum quae ipsi transmiserint [ai Vescovi sia inviata senza indugio una ricevuta degli atti che essi hanno trasmesso] REU n. 8 empfehlen etwas empfehlen: commendare aliquid [raccomandare q. c.] DAS 306; dringend empfehlen: enixe commendare [raccommandare vivamente] CIC vig. can. 1284 3; es empfiehlt sich: expedit [ conveniente] CD n. 41; es empfiehlt sich, das zu tun: id facere expedit [giova farlo] ReP n. 4; Pt. Pf. es wird sehr empfohlen, da valde commendatur, ut [si raccomanda vivamente che ] CIC vig. can. 382 4; empfehlenswert hchst empfehlenswert sein: maxima commendatione haberi [essere sommamente raccomandabile] QA 186; Empfehlung commendatio [la propaganda] PC n. 24 [la raccomandazione] ReP n. 26, suasio [la persuasione] CIC vig. praef. XXI; Empfehlungsschreiben litterae commendatitiae [le lettere commendatizie] CIC vig. can. 903 empfinden etwas als eine Verletzung seiner Wrde empfinden: percipere aliquid tamquam dignitatis suae violationem [ressentir qc comme une violation de sa dignit] LN I-4; Subst. sensus, us [la sensibilit] ReP n. 14; soziales Empfinden haben: socialium rationum sensu praeditus esse [non essere sprovisto di senso sociale] PP n. 70; das Empfinden der Menschen unserer Zeit: sensus hominum nostrae aetatis [la sensibilit degli uomini del nostro tempo] VS n. 29; empfindsam empfindsam sein: molliore sensu moveri [essere sensibile] EN n. 48; Empfindung animi sensus [il sentimento] FeR n. 48; hnlichen Empfindungen begegnen: consimiles deprehendere sensus et adfectus [incontrare analoghi sentimenti] UUS n. 72; die starken Empfindungen: magni animi sensus [les grands sentiments] Cat. 1768; Empfindungsvermgen die Regungen des Empfindungsvermgens: sensibilitatis commotiones [les mouvements de la sensibilit] Cat. 1763; emphatisch instanter [con enfasi] FeR n. 23; empirisch secundum rerum experientiam [de porte empirique] LN VII-8; auf empirischen Angaben beruhen: experimentis inniti [basato sul dato sperimentale] FeR n. 5; empirische Erkenntnisse: cognitiones in factis innixae [cognizioni empiriche] OA n. 38; das empirisch Gegebene: empirica indicia [i dati empirici] FeR n. 83; empren animos conturbare [sconcertare] SRS n. 14; Pt. Pr. was umso emprender ist, als quod est etiam maioris infamiae, quod [il che tanto pi scandaloso, in quanto] ReP n. 2; Emprung aperta seditio [l'aperta sedizione] DI 12, rebellio [la ribellione] DI 12; Ende + am am Ende dieser Ansprache: sub finem huius alloquii AAS 1966, 1177; am Ende dieser Erwgungen: has conficientes considerationes [al termine di queste considerazioni] VS n. 118; am Ende einer Urkunde: in calce - CIC abr. can. 1659 1; + letzten letzten Endes: ad summam [in definitiva] LE n. 12, denique [in definitiva] LE n. 18, novissime [ultimamente] FeR n. 53, ad extremum [in ultima analisi] CA n. 47; + zu eine Aufgabe zu Ende bringen: officium ad exitum adducere [portare a termine un compito] UUS n. 96; ein Verfahren zu Ende fhren: terminare causam [concludere la causa] CIC vig. can. 1453; diese Zusammenfassung kann nie zu Ende gefhrt werden: nisus ad summam hanc conficiendam numquam ad exitum pervenient [questa sintesi non potr mai essere terminata] EN n. 7; + Subst. das Ende der Metaphysik: interitus metaphysicae [il fine della metafisica] FeR n. 55; am Ende des zweiten Weltkriegs: bello autem altero orbis terminato [alla fine della seconda guerra mondiale] CA n. 19; + Vb. einem unertrglichen Zustand ein Ende bereiten: finem imponere intolerando rerum statui [mettre fin une situation intolrable] LN VI-1; zu Ende gehen: ad exitum pervenire [concludersi] CA n. 19; ein verkehrtes Ende nehmen: ad perversum exitum dirigi [andare verso la fine perversa] SS n. 34; ein Ende setzen: finem imponere alcui rei [porre fine a q.c.] LC n. 8; endemisch endemische Krankheiten: morbi domestici [malattie endemiche] PP n. 1, morbi pandemi [malattie endemiche] EV n. 3; enden das akademische Jahr endet am : annus academicus desinit die [l'anno accademico finisce

139

Endentscheidung
il ] Stat. PAS art. XVI; die Jurisdiktion endet: iurisdictio cessat - CIC abr. can. 873 3; das Mandat endet: mandatum finem habet - CIC abr. can. 2008 Endentscheidung die Endentscheidung fllen: decisionem finalem ferre - AAS 1971, 919; endgltig definitivus [definitivo] CIC vig. can. 378 2, extremum [in ultima istanza] VS n. 65, semel in sempiternum [in maniera definitiva] FeR n. 9, terminalis [definitivo] ReP n. 27, definite signatus [caratterizzato da definitivit] DC n. 11, extremus [definitivo] SD n. 14, decretorius [definitivo] SD n. 14; + Adj. endgltige Antworten: decretoriae responsiones [risposte definitive] FeR n. 5; die endgltige Befreiung: ultima liberatio [la libration dfinitive] LN IV-4; ein endgltiges Ergebnis: conclusio quae vim indicii certi ac definiti prae se fert [una conclusione definitiva] HV n. 6; die endgltige Trennung: decretoria seiunctio [la separazione definitiva] EV n. 25; endgltige Urteile abgeben: iudicia decretoria proferre [dare giudizi definitivi] CA n. 3; ein endgltiges Urteil ber die Eignung des Kandidaten: iudicium definitivum de promovendi idoneitate [il giudizio definitivo sull'idoneit del candidato] CIC vig. can. 378 2; eine endgltige Wahrheit formulieren: decretoriam efferre veritatem [formulare una verit definitiva] FeR n. 95; auf endgltige Weise: modo certo et terminali [in maniera definitiva] RH n. 1; endgltig klingt das Wort: imperiosa sonat vox [perentoria risuona la parola] EV n. 54; Endgltigkeit manens status [la definitivit] DC n. 6; endlich endliche Gter: bona finita [beni finiti] VS n. 86; Endlichkeit finita natura [la finitezza] FeR n. 14, coartatio [la finitezza] SS n. 36, limitatatio [la finitezza] SS n. 36; seine Endlichkeit erfahren: suam finalitatem experiri [faire l'exprience de sa finitude] Cat. 1500; Endlosigkeit res interminabilis [l'interminabile] SS n. 12; Endphase die Kranken in der Endphase: extremis morbis insanabiliter correpti [malati in fase terminale] EV n. 26; Endstadium Kranke im Endstadium: insanabiliter aegrotantes [i cosiddetti malati terminali] EV n. 88; Endurteil definitiva sententia [la sentenza definitiva] CIC vig. can. 1417 2; Endzeit wir befinden uns bereits in der Endzeit: iam in ultimis sumus temporibus [noi siamo gi nei tempi ultimi] UUS n. 14; Endziel das Endziel des menschlichen Handelns: termini extremi actionis humanae [il termine ultimo dellagire umano] VS n. 9; das Zusammenleben der Menschen hat weder den Markt noch den Staat zum Endziel: hominum convictus neque ad mercatum refertur neque ad Civitatem [la convivenza tra gli uomini non finalizzata n al mercato n allo Stato] CA n. 49; Energie geistige Energie: spiritale robur [l'energia spirituale] FC n. 33; der steigende Preis der Energie: exardescens pretium energiae [l'aumento del prezzo dell'energita] LE n. 1; Pl. alle Energien fr etwas einsetzen: omnes vires insumere in aliqua re [investire le energie in q.c.] CA n. 17; Energiereserven die Energiereserven verbrauchen: absumere vires terrae [dilapidare le risorse energetiche] RH n. 16 energisch vehementer [energico] FiC 196; urgentiori modo [con energia] GS n. 82 eng eine zu enge Auffassung: conceptio nimis arcta [una concezione troppo limitata] SRS n. 15; unterliegen enger Auslegung: strictae subsunt interpretationi [sono sottoposte a interpretazione stretta] CIC vig. can. 18; Fragen die einen engeren Bereich betreffen: quaestiones contractioris ambitus AAS 1957, 235; die engen Beziehungen: arcta cohaerentia [le strette attinenze] ASS 20, 9, crebrae relationes [relazioni frequenti] CIC vig. can. 364 n. 3; im engen Sinn auslegen: stricte interpretare [interpretare in senso stretto] CIC vig. can. 138; Komp. im engeren Sinn: pressius - CC 549; im engeren Sinn des Wortes: si hoc verbum valere angustius volumus [in senso ristretto] LE n. 12; Engagement studium [limpegno] FeR n. 75, opus et officium [l'impegno] CA n. 23; das Engagement fr die Gerechtigkeit: studium iustitiae [l'engagement pour la justice] LN III-3; der Glaube verlangt ein konsequentes Engagement des Lebens: fides congruens vitae debitum requirit [la fede esige un impegno coerente di vita] VS n. 89; mit christlichem Engagement: cum christiani officii diligentia [con impegno cristiano] SRS n. 47; unser persnliches Engagement: officium, quo nosmet ipsos obstringimus [il nostro personale impegno] SRS n. 48; das politische Engagement: politicum officium [l'impegno politico] EV n. 87; das soziale Engagement der Laien: christifidelium laicorum socialis operositas [l'impegno sociale dei fedeli laici] Cfl n. 40; engagieren sich engagieren bei: se interserere alicui rei [inserirsi in] PT 296; seine Freiheit durch bewute Wahlakte engagieren: libertatem suam consciis obstringere delectionibus [impegnare la sua libert in scelte consapevoli] VS n. 67; sich im kumenismus engagieren: in oecumenismo versari [essere impegnato nell'ecumenismo] UUS n. 97; sich engagieren im Dienst einer neuen Kultur des Lebens: partes proprias conferre ad novam vitae culturam provehendam [impegnarsi a servizio di una nuova cultura della vita] EV n. 98; Pt. Pf. in der Politik und im sozialen Bereich engagiert sein: in campo sociali et politico

140

Entfaltung
actuosus esse [essere impegnato nel campo sociale e politico] Cfl n.60; Enge geistige Enge: mentis angustia [la grettezza di mente] LG n. 67 [la ristretezza di spirito] GS n. 75 Engpa man gert in einen Engpa: omnes viae intercludi videntur [ci si trova apparentemente chiusi in un vcolo cieco] PP n. 37 Engstirnigkeit nimia mentis angustia [la grettezza di mente] LG n. 17 enorm enorme Summen verschlingen: enormes sibi arrogare pecuniarum capita [accaparer des sommes normes] LN I-9; entarten in peius abire [pervertirsi] SRS n. 32, pessum dari [corrompersi] CA n. 24; Pt. Pf. entartete Shne der Kirche: degeneres Ecclesiae filii - ASS 6, 155; Mechanismen, die man geradezu als entartet bezeichnen mu: machinationes, quae non nuncupari possunt nisi perversae [meccanismi che non si possono non qualficare come perversi] SRS n. 17; eine entartete Vorstellung von Freiheit: improbabilis libertatis notio [un'idea perversa di libert] EV n. 18; Entartung deformatio [la deformazione] GS n. 47; die Entartung der Sitten: demutatio morum [la mutazione dei costumi] LP 612; Entbehrung indigentia [lo spogliamento] LC 66; privatio bonorum corporeorum [la privazione di beni materiali] SRS n. 15, destitutio [la privazione] CA n. 27; entbrennen wieder entbrennen: recrudescere [rinascere] OA n. 33; entchristianisieren ab christianis praeceptis abalienare [scristianizzare] DR 74; Entchristianisierung humanae consortionis a christianis praeceptis abalienatio [la scristianizzazione] DR 66, christianam e populo religionem evellere [la decristianizacin del pueblo] FiC 189; entchristlicht im Rahmen einer weitgehend entchristlichten Kultur: in culturae ambitu quae large christianum sensum amisit [nel contesto di una cultura ampiamente scristianizzata] VS n. 88; Entchristlichung christianae fidei privatio [la scristianizzazione] VS n. 106, a christiana religione discessio [la scristianizzazione] Cfl n. 4; die Entchristlichung der Menschheit: humanae consortionis a christianis praeceptis abalienatio [la scristianizzazone della societ umana] DR 66; entdecken etwas entdecken: aliquid comperire [la scoperta] LE n. 25; die biologischen Gesetze entdecken: deprehendere biologicas leges [scoprire le leggi biologici] HV n. 10; die Reichtmer der Natur entdecken: detegere thesauros naturae [scoprire le ricchezze della natura] LE n. 12; das Gespr fr die Snde neu entdecken: iterum concipere sensum peccati [riscoprire il senso del peccato] LC n. 37; sich selbst entdecken: semet ipsum pervidere [scoprire se stesso] Iuv. n. 12; wieder entdecken: denuo retegere [riscoprire] CA n. 24, retegere [riscoprire] TMA n. 46; Entdecker explorator [l'esploratore] Iuv. n. 14; Entdeckung inventum [la scoperta] LE n. 4, partefactio [la scoperta] MD n. 11, Pl. Entdeckungen: detectiones [dcouvertes] Cat. 283; reperta [le scoperte] SS n. 17; unerwartete Entdeckungen: inexspectatae inventiones [inattese scoperte] UUS n. 38; die Entdeckung Gottes und die Selbstentdeckung inventio Dei et sui ipsius inventio [la scoperta di Dio e la scoperta di s] EV n. 31; die Entdeckung der Atomkraft: reperta vis atomica [la scoperta dell'energia nucleare] MM 412; entehren inquinare [inquinare] GS n. 27, dehonestare [avvilire] QDAP n. 1, dedecorare [dshonorer] Cat. 1397; Pt. Pf. entehrt: dedecoratus [disonorato] ReP n. 5; enteignen se alicuius bona potiri - ASS 6, 178, aliquem bonis exspoliare - ASS 6, 185, possessiones movere [alienare le propriet] ID 171, fortunis despoliare aliquem [spogliare qc. dei suoi beni] RN 665; die herrschende Klasse enteignen: ordinem civium suis rebus apoliare [l'espropiazione della classe dominante] SS n. 21; Enteignung spoliatio - ASS 6, 178, exspoliatio [la spoliazione] ASS 28, 196, direptio bonorum - VN 290, ademptio bonorum [un'espropriazione] GS n. 71, deiectio de fundi possessione [l'espropriazione] PP n. 24, amotio bonorum a dominis ipsorum [la sottrazione dei beni dai mani di loro proprietari] LE n. 14; enterben Pt. Pf. btr. destitutus [dshrit] LN pr. entfallen die Gewalt entfllt: vd. Gewalt; das Privileg entfllt: privilegium cessat [il privilegio cessa] CIC vig. can. 78 3; entfalten enucleare [sviluppare] FeR n. 3; etwas weiter entfalten: aliquid fusius exponere [sviluppare ulteriormente q.c.] LE n. 12; seine Begabung entfalten: evolvere dotes [sviluppare le capacit] GE n. 1, expandere dotes [esplicare le sue doti] GS n. 12; eine Lehre entfalten: evolvere doctrinam [enucleare la dottrina] DH n. 1, enucleare doctrinam [l'enucleazione] OT n. 16; eine Lehre weiter entfalten: doctrinam distincte explicare [esplicitare la dottrina] LC n. 40; die Persnlichkeit entfalten: seipsum plene excolere [sviluppare la sua personalit] HV n. 21, personalitatem evolvere [lo sviluppo della personalit] LC n. 32; refl. sich enfalten: proficere [lo sviluppo] PT 281, explicari [svilupparsi] DoV intr. n. 4; der Weg hat sich so entfaltet: iter sic explicatum est [il cammino s svolto] FeR n. 1; Entfaltung die Bedingungen der geistlichen und materiellen Entfaltung: condiciones ad progressionem animi corporisque [les conditions de l'panouissement sprituel et matriel] LN I-3; die Entfaltung der Kultur:

141

Entfaltungsformen
cultura explicanda [lo sviluppo della cultura] FeR n. 100; der wahren Entfaltung der menschlichen Person entgegenstehen: personae humanae vero profectui obstare [opporsi al vero progresso della persona umana] LG n. 46; die wahre Entfaltung der menschlichen Person aufs hchste frdern: personae humanae profectui summopere prodesse [essere di grandissimo giovamento al progresso della persona umana] LG n. 46; auf grere Entfaltung der Wissenschaften hinwirken: ad maius scientiarum incrementum conspirare [operare ad un maggior incremento della scienza] CIC vig. can. 820; gnstige Voraussetzungen fr die freie Entfaltung der Wirtschaft: condiciones quae actionis oeconomicae libero usui faveant [condizioni favorevoli al libero esercizio dell'attivit economica] CA n. 15; die personale Entfaltung: personalis evolutio [la propria formazione personale] LC n. 9; die volle Entfaltung: plena explicatio [la piena explicazione] FeR n. 71; Entfaltungsformen das Leben in allen seinen Entfaltungsformen: vita qua late ea patet [la vita in tutte le sue esplicazioni] DIM 68; entfernen sich von der Tradition entfernen: a traditione discedere [s'carter de la tradition] LN X-8; sich von der berlieferten Position der Kirche entfernen: a translaticia Ecclesiae mente digredi [allontanarsi dalla posizione della tradizione della Chiesa] VS n. 54; diese Sendung ist noch weit davon entfernt, vollendet zu sein: huius missionis exsecutio ab adimpletione procul adhuc abest [questa missione ancora lontana dal suo compimento] DoI n. 2; Entfernung longinquitas [la lontananza] Stat. PAS art. XXIII, loci intervallum [la lontananza] Stat. PAS art. XIX, intervallum [la distanza] PT 289; wegen der Entfernung: propter locorum distantiam [a causa della distanza dei luoghi] CIC vig. can. 859; die Entfernungen werden aufgehoben und die Welt wird immer kleiner: distantiae minuunt et mundum faciunt angustiorem [con il crollare delle distanze il mondo si fa sempre pi piccolo] Cfl n. 35; entfernt gleich weit entfernt sein von: aequo intinere abhorrere a [essere ugualmente lontano da] DR 82; entfesseln einen Brgerkrieg entfesseln: inflammare civile bellum [provocare una guerra civile] SRS n. 21; Pt. Pf. entfesselt: effrenatus [sfrenato] QA 220 entfremden den Menschen der Natur entfremden: hominem abalienare a consuetudine naturae [alienare l'uomo nei suoi rapporti con la natura] RH n. 15; sich von sich selbst entfremden: se a se alienare [alienarsi a se stesso] LC n. 37; der Mensch luft Gefahr, sich selbst zu entfremden: homo periclitatur, ut a semetipso abalienetur [l'uomo rischia di trovarsi alienato] OA n. 27; das menschliche Leben entfremden vitam humanam abalienare [l'alienazione della vita umana] CA n. 41; Pt. Pf. sich selbst entfremdet: abalienatus a semet ipso [il distacco da s] CT n. 6; Entfremdung abscessio [il distacco] AA n. 1, alienatio [l'alienazione] RH n. 15; die fortschreitende gegenseitige Entfremdung: progrediens mutua abscessio [il progressivo reciproco allontanamento] UUS n. 56; die typische Entfremdung: alienatio specifica [l'alienazione specfica] LC n. 18; der Begriff Entfremdung: alienationis notio [la concezione dell'alienazione] CA n. 41; entfhren eine Frau entfhren: abducere mulierem [rapire una donna] CIC vig. can. 1089; einen Menschen durch Gewalt oder Tuschung entfhren: hominem vi aut fraude rapere [rapire con violenza o frode una persona] CIC vig. can. 1397 Entfhrer raptor [il rapitore] CIC vig. can. 1089 Entfhrte, die rapta - CIC abr. can. 1074 1 Entfhrung violenta retentio [l'enlvement] Cat. 2297; die Entfhrung unschuldiger Menschen: raptus a culpa vacuorum [il rapimento di persone innocenti] SRS n. 24; entgegengehen occurrere [venire incontro] DC n. 1; jemandem entgegengehen: alicui obvius procedere [venire incontro a qc.] TMA n. 9; entgegengesetzt inter se oppositus [contrapposto] SRS n. 20; einander entgegengesetzt sein: sibi invicem opponi [essere opposte l'uno all'altro] HG 573; zwei entgegengesetzte Blcke: duo foedera inter se opposita [duo blocchi contrapposti] SRS n. 20; entgegengesetzten Klassen angehren: ad oppositos ordines pertinere [appartenir des classes opposes] LN IX-8; entgegenkommen btr. obviam ire alicui [adeguarsi a qc.] AG n. 16, occurrere alicui [andare incontro a qc.] FC n. 41, obviam venire [venire incontro] FeR n. 33, praevenire alicui [venir au devant de qn] Cat. 309; entgegennehmen den Konsens der Vertragspartner entgegennehmen: excipere contrahentium consensum [ricevere il consenso dei contraenti] SCo. n. 77; die Gelbde entgegennehmen: suscipere vota profitentium [ricevere i voto di quelli che fanno la professione] LG n. 45 Entgegensetzung oppositio [la contrappositione] DC n. 14; entgegenstehen nichts steht entgegen, da: nil prohibet quominus - AAS 1958, 663; den besten Grundstzen der Volkswirtschaft entgegenstehen: obsistere principiis optimae publicae oeconomiae - QC 8; wenn ein sehr schwerwiegender Grund entgegensteht: cum gravissima ratio obstet [quando una gravissima ragione si frapponga] CIC vig. can. 55; durch entgegenstehende Vorschriften: praescriptis obstantibus [opponendosi le disposizioni contrarie] CIC vig. can. 3; sofern dem nicht eine Gesetzesvorschrift entgegensteht: nisi legis praescriptum obstet [a meno che non si opponga il disposto della legge] CIC vig. can. 1414;

142

entlehnen
entgegenstellen sich entgegenstellen: obsistere [opporsi] FeR n. 46; sich etwas entgegenstellen: adversari alicui rei [opporsi a q.c.] QDAP n. 6; sich jemandem entgegenstellen: aliui obsistere [opporsi a qc.] CA n. 19; die Hindernisse, die sich hier entgegenstellen: impedimenta quae hic obiciuntur [gli ostacoli che vi si oppongono] SRS n. 41; Freiheit und Gesetz einander entgegenstellen: contra ponere libertatem et legem [contrapporre la libert e la legge] VS n. 54; entgegentreten einer Gefahr entgegentreten: obviam procedere periculo [contrapporsi al pericolo] LE n. 18; Schwierigkeiten entgegentreten: oppetere difficultates [affrontare le difficolt] FC n. 66; den verbreiteten Meinungen entgegentreten: obstare opinionibus, quae vulgantur [andare contro la corrente delle opinioni che circolano] Iuv. n. 10; entgehen niemandem entgeht: nemo uspiam est sibi quin exploratam habeat [non c chi non si renda conto di ] SRS n. 18; Pt. Pf. entgangener Gewinn lucrum quod quis amisit [il guadagno che perse qualcuno] CIC vig. can. 1571; Es kann zwar vorkommen, da dem Kopisten beim Abschreiben der Handschriften manches flschlicherweise entgangen ist: Fieri quidem potest, ut quaedam librariis in codicibus describendis minus recte exciderint - D-H 3291; Entgelt das Entgelt fr die Arbeit: remuneratio operis [la remunerazione del lavoro] LE n. 19; ein hohes Entgelt: merces ampla [alti compensi] MM 419; hchstes Entgelt: merces cumulata [altssimi compensi] MM 419; zu niedriges Entgelt: merces nimis modica [una retribuzione troppo ridotta] MM 419 entgelten mercede rependere [corrispondere] MM 419 Entgleisung der Aberglaube ist eine Entgleisung des religisen Empfindens: superstitio est sensus religiosi aberratio [la superstition est la dviation du sentiment religieux] Cat. 2111; entgleiten der Fortschritt entgleitet jedesmal, wenn man glaubt, ihn erreicht zu haben: progressio elabitur, quoties quis eam se esse adeptum arbitratur [il progresso sfugge ogni volta che si persuasi di averlo conquistato] OA n. 41; enthalten enthalten sein: concludi [essere racchiuso] FeR n. 16; refl. sich enthalten: sich der Ausbung des Amtes enthalten: abstinere a munere exercendo [astenersi dall'eserczio delle funzioni] CIC vig. can. 1747 1; er hat sich der Vollstreckung zu enthalten: abstineat ab exsecutione [si astenga dall'esecuzione] CIC vig. can. 1654 2; Enthaltsamkeit continentia [la continenza] PO n. 16; die periodische Enthaltsamkeit: continentia certis temporis intervallis servanda [la continenza periodica] HV n. 21 entheben jemanden des Amtes entheben: vd. Amt; Enthemmung die Enthemmung der natrlichen Triebe: excitati naturae instinctus [la sollicitazione sfrenata degli istinti] CA n. 29; enthllen ein Geheimnis enthllen: mysterium aperire [rivelare un mistero] FeR n. 23; das wahre Gesicht enthllen: veram effigiem revelare [rivelare il vero volto] VS n. 92; Enthllung patefactio [la rilevazione] FeR n. 94; Enthusiasmus admiratio [un entusiasmo] RH n. 15, alacritas [l'entusiasmo] Iuv. n. 12, studium l'entusiasmo] NMI 40; Entkolonialisierung depulsio publicae administrationis formae coloniarum propriae [il tramonto del regime coloniale] MM 413, coloniarum demolitio [la decolonizzazione] CA n. 20; der Proze der Entkolonialisierung: conatus coloniarum priorum demoliendarum [il processo di decolonializzazione] SRS n. 12; entkrften der Glaube wird entkrftet: fides enervatur [la fede viene svigorita] VS n. 88; entlarven detegere [dvoiler] Cat. 1433; entlassen den Vorsitzenden entlassen: removere moderatorem [rimuovere il moderatore] CIC vig. can. 318 2; aus dem Seminar entlassen: dimittere e seminario [la dimissione dal seminario] CIC vig. can. 240 2; einen Novizen entlassen: dimittere novitium [dimettere un novizio] CIC vig. can. 653 1; Entlassung dimissio [la dimissione] CIC vig. ante can. 694; die Androhung der Entlassung: comminatio subsecuturae dimissionis [la comminazione della conseguente dimissione] CIC vig. can. 697 n. 2; Entlassung aus dem Klerikerstand: dimissio e statu clericali [la dimissione dallo stato clericale] CIC vig. can. 1336 1 n. 5 Entlassungsschreiben litterae dimissoriae [lettere dimissorie] CIC vig. can. 1015 1; entlasten ab oneribus eximere - Sac. c. n. 84; einen Schuldigen entlasten: culpabilem excusare [disculper un coupable] Cat. 2476; Entlastung liberatio - CIC abr. can. 444 1; Entlastungsbeweis den Entlastungsbeweis fhren: culpa se caruisse probare [dimostrare di non averne colpa] CIC vig. can. 1521 entleeren vacuefacere [vacuer] LN IX-8; die Freiheit wird ihres ursprnglichen Inhalts entleert vd. Freiheit; Entleerung exinanitio [lo svuotamento] DoI n. 4; entlegen ein entlegenes Gebiet: dissita regio [una zona lontana] AG n. 20; am entlegensten Ort: in perquam longinqua regione [nel luogo pi remoto] EN n. 60; entlehnen Denkformen, die einer bestimmten philosophischen Tradition entlehnt sind: formae cogitationis, quae a certa quadam philosophica traditione mutuo suscipiuntur [forme di pensiero

143

entlohnen
mutuati da una determinata tradizione filosofica] FeR n. 65; entlohnen rependere [retribuire] QA 200 [remunerare] LE n. 19; die Arbeit entlohnen: remunerare laborem [remunerare il lavoro] GS n. 67; angemessen entlohnen: rependere ad aequalitatem [retribuire adeguatamente] QA 200; die Arbeit gerecht entlohnen: opus aeque rependere [equamente remunerare il lavoro] LE n. 19; entlohnt werden: rependi [venire pagato] LE n. 21; Pt. Pf. eine entlohnte Arbeit: labor retributivus [un lavoro retributivo] LE n. 19; Entlohnung retributio [il trattamento] Stat. PAS art. XXXI [la rimunerazione] CIC vig. can 281 1, remuneratio [la retribuzione] PO n. 20 [la rimunerazione] LE n. 22; angemessene Entlohnung: aequa retributio [giusta retribuzione] CIC vig. can. 281 1; eine Entlohnung, die der Stellung angemessen ist: retributio quae condicioni congruit [una rimunerazione adequata alla condizione] CIC vig. can.. 281 1; entmenschlichen in discrimen vocare hominis dignitatem [disumanizzare] PP n. 28; Pt. Pr. entmenschlichend: homines humanitate exuens [disumanizzante] FC n. 43; entmenschlichende Lebensbedingungen: vitae condiciones quibus humanitas exuitur [condizioni di vita disumanizzanti] OA n. 11; Entmndigter bonis interdictus [un interdetto dell'amministrazione dei beni] CIC vig. can. 1478 4; entmutigen deprimere [scoraggiare] UUS n. 56; refl. sich entmutigen lassen: animos demittere [lasciarsi sconfortare] HV n. 29; sich von den auftretenden Schwierigkeiten nicht entmutigen lassen: non iis, quae obveniant, difficultatibus frangi [non lasciarsi abbattere dalle difficolt che si oppongono] SP 442; Pass. entmutigt werden: animis deficere - PP n. 45, animo concidere [scoraggiarsi] HV n. 25; entmutig sein: fracto animo esse [lo scoramento] SP 425; Entmutigung zur Entmutigung verleiten: spem eripere [indurre a uno scoraggiamento] EV n. 26; die Entmutigung ist die Kehrseite der berheblichkeit: animi defectio aversa est arrogantiae frons [le dcouragement est l'envers de la prsomption] Cat. 2733; Entmythisierung demythizatio - AAS 1971, 99; entnehmen Organe fr Transplantationen entnehmen: auferre organa organa transplantanda [lespianto di organi da trapiantare] EV n. 15; entpersonalisieren homines persona quasi exuens [spersonalizzante] LE n. 8; eine Gesellschaft, die Gefahr luft, immer mehr entpersonalisiert zu werden: societas, quae periculum est ne magis usque perdat notam personalem [una societ che rischia di essere sempre pi spersonalizzata] FC n. 43 entpersnlichen entpersnlicht werden: notam personalem perdere [essere spersonalizzato] FC n. 43 entpflichtet emeritus - CIC abr. can. 422 1 entrechten jemanden entrechten: eiurare aliquem - VN 290; die entrechteten Schichten: hominum ordines destituti [les couches dshrites] LN I-1; entreien der Kirche entreien: avellere ab Ecclesiae catholicae sinu - QC 2; der Natur ihre Geheimnisse entreien: naturae secreta carpere [strappare alla natura i suoi segreti] LC n. 7; Entrstung Entrstung hervorrufen: scandalizare [scandaliser] Cat. 1336; Entschdigung damni compensatio [la compensacin] DN 268, compensatio [un indennizo] GS n. 71; eine Entschdigung leisten fr den Raub der Gter: sarcire direptionem bonorum - VN 290; die Entschdigung des Zeugen: testis indemnitas [il rimborso spese al testimone] CIC vig. c. 1649 1 n. 2 Entscheid deliberatio [la decisione] DC n. 15; entscheiden decernere [decidere] PC n. 14; + ber: entscheiden ber: dirimere de [dirimere q.c.] CIC vig. can. 343; ber sich selbst entscheiden: de se ipso decernere [decidere di se stesso] LC n. 27; fhig, ber sich selbst zu entscheiden: capax ad deliberandum de se [capace di decdere si s] LE n. 6; ein Subjekt, das ber sich selbst entscheidet: subiectum de seipso deliberans [un soggetto che decide di se stesso] LE n. 6; ber die Ablehnung entscheiden: videre de recusatione [decdere circa la ricusazione] CIC vig. can. 1449 2; ber die Einrede entscheiden: videre de exceptione [decidere sull'eccezione] CIC vig. can. 1449 4; ber den vor Gericht verhandelten Rechtsstreit entscheiden: definire controversiam coram tribunali agitatam [definire la controversia discussa avanti al tribunale] CIC vig. c. 1611 sub 1o; ber eine Sache entscheiden: iudicare causam [giudicare la causa] CIC vig. c. 1444 2; ber den Schadensersatz entscheiden: de damnis cognoscere [giudicare sui danni] CIC vig. c. 1730 2; ber die Verletzung des Gesetzes entscheiden: cognoscere de violatione legis [giudicare la violazione della legge] CIC vig. c. 1401 sub 2o; + gegen sich gegen etwas entscheiden: electionem contra aliquid facere [faire choix contre qc.] Cat. 398; + fr fr eine Sache entscheiden: pro causa pronuntiare [pronunciare a favore della causa] CIC vig. c. 1608 4; bis die Kinder fr sich selbst entscheiden knnen: donec filii per se ipsimet deliberare queant [sino a quando i figli possano determinare da s] DIM 62; + in in einer Streitsache entscheiden: cognoscere de causa [giudicare la causa] CIC vig. c. 1401 sub 1o; + sich sich entscheiden zu: animum inducere ut [decidersi a] Iuv. n. 5; + zugunsten zugunsten der Gltigkeit der Ehe entscheiden: stare pro valore matrimonii - CIC abr. can. 1014; + Subst. eine Frage entscheiden:

144

Entscheidung
quaestionem definire [definire la questione] CIC vig. can. 1505 4; Fragen der Jurisdiktion entscheiden: dirimere quaestiones iurisdictionis - Syll. VI n. 54; eine Sache entscheiden: dirimere causam [dirmere la causa] CIC vig. can. 19, cognoscere causam [giudicare la causa] CIC vig. c. 1444 2; einen Streit entscheiden: diiudicare controversiam - VN 286, excutere controversiam - SQC 657; + Vb. entscheiden und vorschreiben, was zu tun ist: decernere et praecipere quae agenda sunt [decdere e comandare ci che va fatto] CIC vig. c. 618; entscheidend decretorius [decisivo] FC n. 35; entscheidend ist, da: decretorium est quod + coni. [decisivo che + coni.] FeR n. 73; es kommt entscheidend auf die Verantwortlichkeit der Familie an: decretoria est familiae responsalitas [decisiva la responsabilit della famiglia] EV n. 92; der entscheidende Akt: actus decetorius [l'atto decisivo] SS n. 47; ein entscheidender Augenblick: decretorium tempus [un momento-chiave] RH n. 20; eine entscheidende Bedeutung: momentum decretorium [un'importanza decisiva] LE n. 3; entscheidende Bedeutung besitzen: significationem habere certam et terminalem [possedere un significato definitivo] LE n. 6; von entscheidender Bedeutung sein: vim habere decretoriam atque momentum [avere un'importanza decisiva] LE n. 13; die entscheidenden Elemente: elementa decretoria [gli elementi decisivi] LE n. 17; eine entscheidende Enzyklika: Litterae Encyclicae praegrande momentum habentes [quell' Encclica di importanza decisiva] LE n. 1; diese Wahrheit enthlt entscheidende Folgerungen: consecutiones, quas haec veritas affert, vim habent decretoriam [questa verit contiene in se conseguenze decisivi] LE n. 12; ein entscheidender Punkt: res summi momenti [un punto essenziale] DoV III; das letzte und entscheidende Wahrheitskriterium: postrema ac decretoria veritatis regula [le critre ultime et dcisif] LN VII-10; entscheidendes Stimmrecht: vd. Stimmrecht; Entscheidung sententia [la sentenza] LG n. 25, decisio [la decisione] OT n. 11, deliberatio [la decisione] LE n. 11, consilium [la decisione] SRS n. 9, electio [la scelta] VS n. 61, delectio [la scelta] VS n. 65, optio [la scelta] EV n. 92, consilium sumendum [la decisione] EV n. 99; + Subst. Beschwerde einlegen gegen eine Entscheidung: recurrere contra decisionem [far ricorso contro la decisione] CIC vig. can. 270; die Frucht einer freien Entscheidung des Menschen: fructus liberae electionis ab homine factae [frutto di una libera scelta da parte dell'uomo] MD n. 20; die Entscheidung gegen Gott: electio contra Deum [la scelta contro Dio] FeR n. 13; die Entscheidung einer Rechtssache: definitio causae [la definizione della causa] CIC vig. c. 1582; ber die Sittlichkeit einer Entscheidung bestimmen: de moralitate rei eligendae decernere [decidere della moralit della scelta] EV n. 68; + Adj. [B] eine bewute Entscheidung: consulta delectio [una scelta deliberata] VS n. 65; [F] eine freie Entscheidung: libera selectio [la scelta libera] FeR n. 43; [G] eine grundlegende Entscheidung, welche die ganze Person betrifft: electio fundamentalis, qua tota involvitur persona [una scelta fondamentale in cui tutta la persona coinvolta] FeR n. 13; [I] internationale Entscheidungen: vd. international; [K] die konkrete Entscheidung treffen: pressius decernere quae in hisce casibus agenda sint [dar la ltima decisin pratica en estos casos] FiC 198; [P] bei den persnlichen wie politischen Entscheidungen: cum consilia privata capiuntur et publica regiminis [nelle decisioni personali e di governo] SRS n. 9; politische Entscheidungen: assumptae in re politica partes [le scelte politiche] FC n. 8; [R] richterliche Entscheidungen: iudicis pronuntiationes [i pronunciamenti del giudice] CIC vig. ante c. 1607; [S] schmerzvolle Entscheidungen: acerba proposita [decisioni dolorose] CA n. 32; sozial weitreichende Entscheidungen: deliberationes magni ponderis in re sociali [decisioni destinate ad avere vasta rilevanza sociale] LE n. 9; [T] die tglichen Entscheidungen bestimmen: dirigere cotidianas electiones [illuminare le scelte quotidiane] VS n. 4; [V] verbrecherische Entscheidungen: consilia criminosa [scelte delittuose] EV n. 4; + Vb. [B] der Entscheidung der anderen Richter beitreten: ad decisionem aliorum accedere [accedere alla decisione degli altri] CIC vig. c. 1609 4; [E] in diese Entscheidung flieen verschiedene Elemente ein: id vero ad decernendum variae concurrunt causae [in tale scelta confluiscono elementi di diverso segno] EV n. 15; [F] eine Entscheidung fllen: sententiam proferre [dare una sentenza] LG n. 25, decisionem ferre [prendere una decisione] OT n. 11; [K] zu gemeinsam vertretbaren Entscheidungen kommen: consentire ad optiones bene ponderatas ac participatas [convergere verso scelte ponderate e condivise] NMI 45; [S] jemanden vor wichtige Entscheidungen stellen: aliquem collocare ante electiones decisivas [placer qn devant les choix dcisifs] Cat. 1723; [T] die Mglichkeit, an Entscheidungen teilzunehmen: potestas communicandi consilia et decisiones [la facolt di partecipare alle scelte decisionali] LE n. 21; eine Entscheidung treffen: deliberationem suscipere [prendere una decisione] VS n. 55; eigene Entscheidungen treffen: assumere proprio marte deliberationes [assumere le decisioni in proprio] Iuv. n. 3; endgltige und unwiderrufliche Entscheidungen treffen: electiones facere definitivas [faire des choix pour toujours] Cat. 1861; als Richter Entscheidungen treffen in einer Sache: causam tamquam iudex definire [definire la causa come giudice] CIC vig. c. 1447; [V] sich die Entscheidung vorbehalten: ad suum avocare iudicium - CIC abr. can. 893 1; [Z] die letzte Entscheidung

145

Entscheidungsbefugnis
steht der politischen Gewalt zu: extrema deliberatio ad politicam potestatem spectat [l'ultima decisione spetta al potere politico] OA n. 46;.Sent. die Entscheidung fr bestimmte Formen von Produktion und Konsum bringt immer auch eine bestimmte Kultur zum Ausdruck: ex delectibus bonorum efficiendorum et consumendorum certa se patefacit cultura [attraverso le scelte di produzione de di consumo si manifesta una determinata cultura] CA n. 36; manche bezeichnen die Akte des Gewissens nicht mehr als Urteile, sondern als Entscheidungen: nonnulli auctores conscientiae actus non iam iudicia appellant, sed deliberationes [alcuni autori chiamano gli atti della coscienza non pi con il nome di giudizi ma con quello di decisioni] VS n. 55; Freiheit bedingt, da in den grundlegenden Entscheidungen jeder Mensch, jede Generation ein neuer Anfan g ist: libertas postulat ut in praecipuis deliberationibus singuli homines, singulae generationes novum constituant initium [la libert presuppone che nelle dicisioni fondamentali ogni uomo, ogni generazione sia un nuovo inizio] SS n. 24; Entscheidungsbefugnis potestas consiliorum capiendorum [il mandato decisionale] EV n. 90; Entscheidungsfreiheit liberum consilium [la libert di decisione] SRS n. 25; die Achtung vor der Entscheidungsfreiheit des anderen: observantia erga libertatem eligendi alteri servata [il rispetto dell'altrui libert di scelta] EV n. 69; Entscheidungsgewalt auctoritas decernendi [l'autorit di decdere] PC n. 14, deliberandi potestas [il potere di decisione] GS n. 63, imperium [il potere] LE n. 14, potestas deliberativa [potest deliberativa] CIC vig. c. 343; jemandem Entscheidungsgewalt bertragen: potestate deliberativa aliquem instruere [concedere potest deliberativa a qc.] CIC vig. c. 343; sie ben Entscheidungsgewalt im Unternehmen aus: eis imperium adest in societate [esercitano il potere nella societ] LE n. 14 Entscheidungsgewicht decretorium pondus [il peso decisionale] NMI n. 14; Entscheidungsgrnde jur. Rechtsgrnde: rationes in iure [le ragioni in diritto] CIC vig. c. 1609 2; Tatsachengrnde: rationes in facto [le ragioni in fatto] CIC vig. c. 1609 2; Entscheidungskriterium ratio decernendi [il criterio di scelta] EV n. 19; Pl. die Entscheidungskriterien: rei iudicandae principia - SD n. 3; Entscheidungsprozesse electiones [le scelte] FeR n. 89; Entscheidungstrger die Entscheidungstrger der Nationen: homines, a quibus nationum fortuna pendet [i responsabili delle sorti delle nazioni] SP 446; Entscheidungsverfahren das demokratische Entscheidungsverfahren: forma deliberationis ordinis democratici [la forma di una deliberazione di tipo democratico] VS n. 113; entschieden Adj. eine entschiedene Behauptung: vehemens asseveratio [una dichiarazione categorica] EN n. 39; ein entschiedener Dialog: dialogus tenax [un dialogo vigoroso] LC n. 84; Adv. prompte [con decisione] CA n. 14; entschieden handeln: more definito agere [operare in modo concreto] AA n. 7; Entschiedenheit mit Entschiedenheit: magna cum vi [con decisione] VS n. 34; entschlossen der entschlossene Agnostizismus: agnosticismus deliberatus [l'agnosticismo deliberato] LC n. 27; die entschlossen sind, ein christliches Leben zu fhren: quibus deliberatum est et certum vitam ducere christianam [qui sont rsolus vivre la vie chrtienne] LN pr. der Mensch, der entschlossen ist, sein eigener Herr zu werden: homo qui statuit sui iuris esse [l'uomo che vuole divenire veramente padrone di se stesso] LC n. 18; ein entschlossener bergang zur Annahme von etwas vllig Neuem: gressus decretorius ad rem prorsus complectendam novam [un passaggio decisivo verso laccoglienza di una novit radicale] FeR n. 23; sich entschlossen weigern zu: valde recusare + inf. [rsolument rfuser de] S. chr. 396; Entschlossenheit mit Entschlossenheit: animi firmitate [con decisione] SRS n. 43; Entschlu captum consilium [aver deciso] SDL IX; aus freiem Entschlu: deliberate [deliberatamente] VS n. 68; entschlsseln etwas entschlsseln: aliquid enodare [decifrare q.c.] NMI n. 2; entschuldigen excusare [scusare] GS n. 79 Entschuldigung causa praetexta [la scusa] SRS n. 48; als Entschuldigung anfhren: respondere et causari [rispondere a sua scusa] QA 217; eine hinlngliche Entschuldigung fr seine Abwesenheit vorbringen: idoneam absentiae excusationem afferre [scusare idoneamente la sua assenza] CIC vig. can. 1592 1; fr jede einzelne seiner Verfehlungen eine Entschuldigung finden: invenire purgationem pro unaquaque culpa [trovare per ognuna delle sue mancanze una scusa] VS n. 104; Entschuldigungsgrund excusationis titulis [un alibi] EN n. 80; Pl. ea quae excusant - CIC abr. can. 2218 2 entsenden deputare [deputare] CIC vig. can. 346 1 Entsendung die Entsendung eines Botschafters: missio Legati AAS 1969, 479 Entsetzen horror [un orrore] SRS n. 24 entsetzen deicere a possessione - CIC abr. can. 1698 1 entsiegeln resignare - AAS 1962, 639 entspannen sich entspannen: animum relaxare [distendere lo spirito] GS n. 61

146

Entstellung
entsprechen respondere [rispettivo] PT 265 [rispondere] LE n.16; dies entspricht der objektiven Beurteilung der Sachlage: congruit cum obiectiva status rerum agnitione [corrisponde al riconoscimento oggettivo dello stato delle cose] LE n. 2; Rechte, die der Pflicht entsprechen: vd. Recht; der religisen berzeugung entsprechen: persuasioni religiosae correspondere [corrispondere alla persuasione religiosa] DH n. 5; den Anforderungen der menschlichen Vernunft entsprechen: rationis humanae postulatis respondere [rispondere alle esigenze della ragione umana] VS n. 29; diese universalen und bleibenden Gesetze entsprechen Erkenntnissen der praktischen Vernunft: leges hae universales stabilesque respondent rationis practicae notionibus [queste leggi universali e permanenti corrispondono a conoscenze della ragione pratica] VS n. 52; dem Wunsche entsprechen: voto respondere [dare soddisfazione al desiderio] DAS 309; dem Zweck entsprechen: respondere fini [rispondere al fine] GE n. 1; entsprechend congruenti ratione [adeguato] LE n. 12; consentaneus [adeguato] LE n. 12; congrua congruis referendo [fatti i dovuti adattamenti] PO n. 1; Adj. [A] die entsprechende Antwort: adaequata responsio [la risposta adeguata] DoI n. 7; eine entsprechende Ausbildung: consentanea institutio [un'adeguata istruzione] LE n. 12; [B] die entsprechenden Befhigungen haben: congruis qualitatibus praeditus esse - AAS 1986, 483; dem neuen Bund entsprechend: congruens novo Foederi [rispondente alla nuova Legge] OT n. 10; [D] der ihrem eigenem Stande entsprechende Dienst: servitium proprio statui consonus [il servzio che confacente al loro stato] CIC vig. c. 602 2; [E] die entsprechenden Entscheidungen: decisiones consentanee faciendae [le decisioni da prendere coerentemente] SRS n. 42; entsprechende Einrichtungen: congruentia sibi instituta [gli organismi corrispondenti] LE n. 2; [F] durch entsprechende Fortschritte der Wissenschaft und Technik: scientia et arte technica congruenti ratione progredientibus [un adeguato progresso delle scienze e della tecnica] LE n. 12; [G] entsprechende Gesetze: vd. Gesetz; entsprechend dem Gewicht der Sache: pro rei gravitate [secondo l'importanza della cosa] LG n. 25; [M] im entsprechendem Ma: ratione congruenti [in misura adeguata] LE n. 4; [V] entsprechende Verbnde: consentaneae consociationes [appropriate associazioni] LE n. 8; [W] der Wahrheit und Gerechtigkeit entsprechend: veritati et iustitiae conformis [conforme alla verit e alla giustizia] DH n. 1; in entsprechender Weise: congruo modo [in modo adeguato] FeR n. 16; der Wrde des Menschen entsprechend: consonus dignitati hominis [rispondente alla dignit delluomo] DH n. 12; [Z] durch entsprechende Zeugnisse besttigt: idoneis titulis comprobatum [attestato dai relativi ttoli di studio] GE n. 8; Adv. congruenter [coerentemente] SS n. 14; die Bestimmungen sind entsprechend anzuwenden: cum proportione serventur, quae in cann. statuuntur [si osservino proporzionalmente le regole stabilite nei cann. ] CIC vig. can. 1534; ganz entsprechend: recte et apposite [avec justesse et raison] Cat. 191; dasselbe gilt entsprechend: idem valet, servatis servandis, si [il che vale, osservate le disposizioni del diritto, se ] CIC vig. c. 1363 2; die Kanones Nr. gelten entsprechend: serventur, congrua congruis referendo cann. [si osservino, con gli adattamenti del caso, i cann. ] CIC vig. c. 746; entsprechend schwer: proportionate gravis [proporzionatamente grave] CIC vig. can. 729; Entsprechung par, paris, n. [le vis--vis] Cat. 371; entstehen sie entstehen, wachsen und vergehen: oriuntur florent atque occidunt [nascono, crescono e muoiono] PP n. 17; Beziehungen entstehen: instaurantur rationes [si formano rapporti] LE n. 16; juristische Personen entstehen: personae iuridicae constituuntur [le persone giuridiche sono costituite] CIC vig. c. 114 1; Rechte entstehen: vd. Recht; Pt. Pr. die entstehende Gesellschaft: hominum societas quae nunc oritur [il mondo in gestazione] OA n. 13; Pt. Pf. neue Fragen sind entstanden: novae quaestiones obortae sunt [sono sorte nuove questioni] DAS 313; Subst. erst im Entstehen begriffen: modo enatus [in via di formazione] CA n. 48; Entstehungsproze processus originis [il processo di origine] SDL entstellen deturpare [deturpare] EV n. 36, deformare [deformare] ReP n. 27; sein Gesicht entstellen: faciem detorquere suam [deformare il suo volto] EV n. 4; den Sinn entstellen: sensum detorquere [deformare il senso] VS n. 53, significationem detorquere [deformare il senso] EV n. 22; den Subjektivittsbegriff entstellen: subiectivitatis notionem depravare [deformare il concetto di soggettivit] EV n. 19; Pass. in dieser Auffassung von Freiheit wird das soziale Zusammenleben tiefgreifend entstellt: hac in libertatis notione, socialis convictus funditus detorquetur [in questa concezione della liberta la convivenza sociale viene profondamente deformata] EV n. 20; Pt. Pf. entstellt: detortus [distorto] FeR n. 22; ein entstelltes Bild des Menschen: distorta vitae hominisque ratio [una visione distorta della vita e dell'uomo] SRS n. 22; die nicht enstellte Lehre: non detorta doctrina [la dottrina senza travisamenti] AAS 1962, 791; ein entstelltes Urteil: deformatum iudicium [una visione deformata] FC n. 76; eine entstellte Vorstellung des Geschehens: notio deformis totius rei [presentare i fatti in modo distorto] CeP n. 41; Entstellung amissa forma [la deformazione] QA 203; distorta ratio [la distorsione] SRS n. 23;

147

enttuschen
Entstellung eines Textes: depravatio [la deformazione] DAS 307; eine zerstrerische Entstellung: eversio deletoria [uno stravolgimento distruttore] DC n. 4; enttuschen die Erwartung enttuschen: expectationi deesse - ExF 675; enttuschend sein: deludere [essere deludente] FeR n. 88; sie hatten ihn alle enttuscht: a quibus omni spe est destitutus [tutte lo avevano deluso] FeR n. 40; Pt. Pr. ein enttuschendes Gesamtbild: rerum facies quae exspectationem fallit omnino [un quadro generale deludente] SRS n. 14; Enttuschung deiecta spes [la delusione] SD n. 7; zu bitteren Enttuschungen werden: in amaras frustrationes deflectere [stornare q.c. verso amari disinganni] LC n. 20; entthronen ex solio detrudere [detronizzare] SP 438; entvlkert die durch den Krieg entvlkerten Landstriche: depopulatae bello regiones - ExF 666; entwaffnen den Gegner entwaffnen: adversarium inermem reddere [disarmare l'avversario] CA n. 23; entweihen profanare [profanare] CIC vig. c. 1376 entwenden abducere [asportare] CIC vig. c. 1367 entwerfen eine Antwort entwerfen: responsionem adumbrare [abbozzare una risposta] FeR n. 3; eine Satzung entwerfen: adumbrare statuta [baucher les statuts] MG 8; einen Text entwerfen: concipere - D-H n. 3593 entwerten minus aestimare [svalutare] LE n. 8; entwickeln explicare [lo sviluppo] PT 275, excolere [lo sviluppo] GS n. 54, evolvere [sviluppare] FeR n. 75; das Bewutsein entwickeln: conscientiam dilatare [sviluppare la coscienza] RH n. 7; einen Gedanken entwickeln: enucleare [svolgere] HG 569; refl. sich entwickeln: succrescere [svilupparsi] PC n. 1, progressione quadam foveri [svilupparsi] FC n. 19, evolvi [svilupparsi] LC n. 30, explicari [svilupparsi] EV n. 101, augescere [svilupparsi] SS n. 21; sich langsam entwickeln: longum progressionis cursum conficere [conoscere un lungo processo di sviluppo] ReP n. 30; die Tradition entwickelt sich: Traditio proficit [la Tradizione progredisce] DV n. 8; sich berstrzt entwickeln: praepropere progredi [svilupparsi precipitamente] LE n. 13; unfhig, sich normal zu entwickeln: ineptus ad maturitatem rite assequendam [incapace di svilupparsi normalmente] DoV III; Pt. Pf. ein entwickeltes Land: civitas opibus affluens [un paese evoluto] PP n. 48; die entwickelte Welt: excultior orbis terrarum [il mondo dello sviluppo] SRS n. 24; die strker entwickelten Nationen: excultiores civitates [le Nazioni pi sviluppate] SRS n. 7; wirtschaftlich entwickelt: oeconomica ratione progressus [economicamente sviluppato] LE n. 21; eine entwickelte Wirtschaft: oeconomica procuratio ditior [un'economia sviluppata] PP n. 61 Entwicklung evolutio [l'evolversi] AA n. 7 [lo sviluppo] AG n. 41 [un'evoluzione] GS n. 3, amplificatio [il progresso] GE pr., incrementum [lo sviluppo] LE n. 26; progressio [lo sviluppo] SRS n. 27, nota; + Subst. [B] der Begriff der Entwicklung: conceptio progressuum naturae [la concezione dello sviluppo] SRS n. 9; [D] die Entwicklung einer gesunden Demokratie: popularis regiminis salubre incrementum [lo sviluppo di una sana democrazia] EV n. 71; [F] ein Faktor der Entwicklung sein: progressionem promovere [essere un fattore di sviluppo] PP n. 25; [G] Gesellschaften, die einen gewissen Grad von Entwicklung erreicht haben: societates quae aliquem iam gradum progressionis sunt assecutae [societ che hanno gi conquistato un certo grado di sviluppo e di progresso] LE n. 21; [P] in allen Phasen seiner Entwicklung: in quolibet sui processus tempore [in ogni fase del suo sviluppo] Cfl n. 38; Pioniere der Entwicklung: effectores progressionis [artefici dello sviluppo] PP n. 35; [T] die Entwicklung der Technik: technicae disciplinae progressio [lo sviluppo della tecnica] RH n. 15; [W] Lnder, wo die soziale und technische Entwicklung erst im Werden ist [le nazioni dove sta compiendosi l'evoluzione sociale o tecnica] UR n. 12; + Adj. [E] eine echte Entwicklung: authentica progressio [un autentico sviluppo] LC n. 95; [G] die geschichtliche Entwicklung: evolutio historica - AAS 1979, 512; in dieser geschichtlichen Entwicklung: in hunc modum inclinatis temporibus [in quel frangente] MM 405; [S] die solidarische Entwicklung der Menschheit: progressio generis humani mutuo peragenda conatu [lo sviluppo solidale dell'umanit] PP n. 43; [W] die wahre Entwicklung des Menschen: vera hominis progressio [l'autentico sviluppo dell'uomo] SRS n. 1; wirtschaftliche Entwicklung: rationum oeconomicarum progressus [lo sviluppo economico] PT 281, rei oeconomicae incrementum [lo sviluppo economico] PT 290; + Vb. [B] die Entwicklung der Persnlichkeit behindern: impedimento esse ad evolvendam personalitatem [ostacolare lo sviluppo della personalit] LC n. 32; was die Entwicklung der menschlichen Person behindert: res quae personarum perfectioni obstant [ci che ostacola lo sviluppo delle persone] LC n. 63; eine Entwicklung die allein auf die wirtschaftliche Seite beschrnkt bleibt: progressio terminis circumscripta solummodo oeconomicis [uno sviluppo limitato soltanto al lato economico] SRS n. 33; [E] einer Entwicklung entgegentreten: rei inclinationi obsistere [porre rimedio a una tale situazione] MM 409; [L] die gesellschaftliche Entwicklung lhmen oder verflschen: impedire vel Entwurf schema - CIC abr. can. 360 2 adumbratio [un abbozzo] FeR n. 29; der Entwurf einer Gesellschaft: lineamenta societatis [un abbozzo di una societ] LC n. 45; gleichsam in einem ersten Entwurf:

148

Erbe
quasi adumbratum [come in un primo abbozzo] MD n. 7; entwurzeln evellere [sradicare] VS n. 4; Pt. Pf. entwurzelt: domo extorris [sradicato] OA n. 17; kulturell entwurzelt: quoad culturam eradicatus [culturalmente sradicato] CA n. 33; entziehen etwas der Autoritt des Papstes entziehen subducere aliquid ab auctoritate Romani Pontificis Syll. V n. 37; jemandem ein Benefizium entziehen: aliquem beneficio privare - CIC abr. can. 1435 1; jemanden der Jurisdiktion der Ortsbischofs entziehen eximere aliquem ab Ordinarii loci iurisdictione [esentare qc. dalla giurisdizione dell'Ordinario del luogo] LG n. 45; jemanden der Gewalt entziehen: vd. Gewalt; jemandes Leitung entziehen: eximere a regimine alicuius [esmere dal governo di qc.] CIC vig. can 591; refl. sich entziehen: subterfugere [sottrarsi] FC n. 47; er kann sich dem nicht entziehen: illi non est integrum aliquid facere [non pu sottrarsi] MM 417; sich der Aufsicht entziehen: se a vigilantia subducere - CIC abr. can. 684; sich der kirchlichen Autoritt entziehen: declinare ab ecclesiastica auctoritate - Syll. VI n. 57; sich der Leitung des Lehramts entziehen: Magisterii moderationi se subducere [sottrarsi alla direzione del Magistero] HG 564; sich einer Pflicht entziehen: vd. Pflicht; dieser Wirkung kann sich niemand mehr entziehen: huius vim refugere iam non quisquam valet [nessuno ormai pu sfuggire alla sua suggestione] CeP n. 59; Pt. Pf. soweit sie nicht der Leitunsgewalt des Dizanbischofs rechtmig entzogen sind: quae ab Episcopi dioecesani potestate regiminis non sint legitime subducta [che non sano legittimamente sottratti alla potest di governo del Vscovo diocesano] CIC vig. c. 1287 1; Entziehung die Entziehung eines akademischen Grades: privatio gradus accademici [privare di un grado accademico] CIC vig. can. 1338 2; die Entziehung eines Teils der Frchte: subtractio portionis fructuum - CIC abr. can. 2384 Entzug der Entzug eines Amtes: privatio officii [la privazione dell'ufficio] CIC vig. c. 1336 1 n. 2; der Entzug der Gter: privatio bonorum [la carenza di beni] SRS n. 15; der Entzug der Grundrechte: privatio iurium fundamentalium personae humanae [la privazione dei diritti fondamentali della persona] SRS n. 42; entzweien sich entzweien: disiungi [disunirsi] PP n. 19 Entzweiung ein Faktor der Entzweiung: causa disiunctionis [un fattore di divisione] LC n. 16 Episkopat Episcopatus, us [l'Episcopato] LG n. 18; ordo episcopalis [l'ordine episcopale] LG n. 22 ephemer Vertrge grundstzlich fr ephemer ansehen: pacta conventa aeque ac res fluxas et caducas habere [considerare i patti per principio comme effimeri] SP 439; Episode in einer beispielhaften Episode des Buches Genesis: in libri Genesis exemplari pagina [in una pagina paradigmatica del libro della Genesi] EV n. 7; die Episode von der Frau, die beim Ehebruch ertappt wird: factum mulieris in adulterio deprehensae [l'episodio della donna sorpresa in adulterio] MD n. 14; Pl. diese Episoden geben ein sehr klares Gesamtbild ab: haec facinora evidentissimam efficiunt picturam [questi episodi constituiscono un quadro d'insieme molto trasparente] MD n. 13; Epoche historiae aetas [un periodo della storia] GS n. 4, statio [la tappa] RH n. 2, aetas [un epoca] RH n. 17, aevum [un epoca] LC n. 35; die verschiedenen Epochen der Kultur: variae aetates civilis vitae [le varie epoche della cultura] LE n. 5; die unterschiedlichen Geschichtsepochen: variae historiae aetates [le diverse epoche storiche] FeR n. 92; die Epochen der Menschheitsgeschichte: historiae hominis periodi [i periodi della storia dell'umanit] NMI 55; fr jede Epoche der Geschichte: pro unaquaque historiae aetate [per ogni epoca della storia] EV n. 2; die vergangenen Epochen der Zivilisation: praeteritae aetates cultus civilis [le epoche passate della civilt] LE n. 4; Erachten meines Erachtens: opinor [je pense que] Cat. 738; erarbeiten aliquid elaborando efficere [elaborare] LE n. 13; elucubrare [elaborare] FeR n. 54; eine Lehre erarbeiten: doctrinam elaborare [elaborare una dottrina] VS n. 62; Erarbeitung die Erarbeitung eines Verstndnisses: elaboratio intellectus [lelaborazione dellintelligenza] FeR n. 64; bei der Erarbeitung von Vorhaben: in conficiendis propositis [nell'elaborazione di progetti] EV n. 90; Erbarmungslosigkeit atrocitas [la spietatezza] CA n. 33; Erbauslese eugenismus [un eugenismo] DoV II pr; Erbe patrimonium [l'eredit] LC n. 81 [il patrimonio] SRS n. 26; das ganze ethisch-kulturelle Erbe des Evangeliums: totum patrimonium ethico-culturalis Evangelii [l'eredit etico-culturale del Vangelo] LC n. 81; ein geistiges Erbe der Menschheit: genus quoddam spiritalis hominum patrimonii [una sorta di patrimonio spirituale dellumanit] FeR n. 4; das geistig-kulturelle Erbe: patrimonium mentis animique culturae [il patrimonio culturale e spirituale] GE pr.; das geschichtliche Erbe: instituta a patribus veluti hereditate tradita [il patrimonio che hanno avuto in retaggio della loro storia] PP n. 62; das geschichtlich gewachsene Erbe menschlicher Arbeit: patrimonium historicum laboris humani [il patrimonio storico del lavoro umano] LE n. 12; das kulturelle Erbe:

149

erben
patrimonium culturae a generationibus praeteritis acquisitum [il patrimonio culturale acquistato dalle passate generazioni] GE n. 5; ein reiches Erbe: uber hereditas [una ricca eredit] RH n. 3; das religise und kulturelle Erbe des Christentums: religiosa et culturalis hereditas christianae fidei [l'hritage religieux et culturel du christianisme] LN III-2; erben haereditare [ereditare] AG n. 5 Erbgut das chromosomale Erbgut: patrimonium cromosomicum [il patrimonio cromosonico] DoV I 6; das genetische Erbgut: patrimonium geneticum [il patrimonio genetico] DoV I 6; erbitten impetrare aliquid [impetrare q. c.] OT n. 10 erbittert infensus - QAM 370, implacabilis [accanito] ASS 17, 257; erbitterte Feinde: acerrimi osores [gli accaniti nemici] DR 68; jemanden mit erbitterter Feindschaft verfolgen: aliquem acerbissima simultate conquirere - OOE 40; ein Gegenstand erbitterten Streits: acrium disceptationum argumentum [tema di discussioni appassionate] QDAP n. 1 Erbitterung exacerbatus animus [l'esasperazione] DR 76; erbkrank patrio morbo affectus [affetto di malatta ereditaria] MC 239 Erbkrankeit morbus hereditarius [una malattia ereditaria] DoV I 2; erblich das Recht ist erblich: vd. Recht; am ppstlichen Hof ist kein Amt als erblich anzusehen: in Pontificali Domo nullum prorsus munus est veluti hereditarium existimandum - AAS 1968, 309 Erbpacht emphyteusis - CIC abr. can. 1572 1 Erbpchter emphyteuta - CIC abr. can. 1542 1 Erbrecht ius hereditate transmittendi bona [il diritto di trasmissione ereditaria dei propri beni] QA 173 erbringen ein Werk erbringen: opus praestare - CIC abr. can. 932 Erbschaft hereditas [un'eredit] CIC vig. c. 1413; die Erbschaft antreten: hereditatem adire [assumere l'eredit] Iuv. n. 11; jemandem eine Erbschaft hinterlassen: hereditatem alicui relinquere [trasmettere una eredit a qc.] Iuv. n. 11; die Erbschaft vermehren. hereditatem amplificare [incrementare il retaggio] Iuv. n. 11; Erde in allen Teilen der Erde: per cuntos terrarum tractus [dans toutes les parties du monde] S. Chr. 395; erdenken ein neues System erdenken: confingere novum systema [escogitare un nuovo sistema] LE n. 8; Erdenleben vita terrestris [la vita temporale] MD n. 20; whrend des ganzen Erdenlebnes: per totam vitam terrenam [durant toute la vie terrestre] Cat. 411; Erdenwandel terrena conversatio - AAS 1980, 777 Erdichtung Erdichtungen: commenditia - D-H n. 2775, opinionum commenta - D-H 3652, die Erdichtungen der Meinungen zerstrt der Tag: opinionum commenta delet dies - D-H 3294 Erdinnere die Naturschtze des Erdinneren: naturae divitiae soli subiacentes [le ricchezze del sottosuolo] LE n. 12; Erdteil continens, entis [il continente] LE n. 21; die verschiedenen Erdteile: variae orbis terrarum partes SOE pr.; erdulden Zwangsmanahmen erdulden mssen: coercitus esse [subire costrizioni] LC n. 31 ereignen alles, was an Erwhnenswerten sich ereignet hat: omnia memoria digna quae forte acciderint [tutti i fatti degni di menzione eventualmente accaduti] CIC vig. can. 1568; Ereignis eventus, us [un avvenimento] GS n. 6 [un evento] FeR n. 99; + Subst. Ereignisse von grter Bedeutung: maximae excellentiae eventus [eventi di somma grandezza] TMA n. 25; der Bericht der Ereignisse: rerum gestarum relatio [la narrazione degli avvenimenti] DAS 315; die Ereignisse der Geschichte: historiae eventus [les vnements de l'histoire] Cat. 2568, historiae vicissitudines [le vicende storiche] Cfl n. 3; der Lauf der Ereignisse: eventuum cursus [le cours des vnements] Cat. 303; + Adj. die ueren Ereignisse: externarum rerum casus [gli eventi esterni] SP 414; ein geschichtliches Ereignis: historicus eventus [levento storico] FeR n. 76; die geschichtlichen Ereignisse: historiae facta [i fatti della storia] DAS 315; das wichtige und grundlegende Ereignis: eventus maximus et fundamentalis [l'avvenimeno pi grande e fondamentale] LC n. 44; + Vb. dies wird in besonderer Weise von den Ereignissen besttigt: illud confirmatur iudicium ipsis rerum conversionibus [ci confermato, in particolare, dagli avvenimenti] CA n. 12; die Ereignisse deuten, die sich im Lauf der Geschichte zutragen: vitae hominum scrutari eventus, dum per historiae cursum evolvuntur [leggere gli avvenimenti mentre si svolgono nel corso della storia] SRS n. 1; die Ereignisse traten ein: vicissitudines supervenere [le vicende sopraggiunsero] ASS 31, 140/131; erfahren Vb. wir haben erfahren: in compertis habemus - D-H n. 2828; etwas an sich selbst erfahren: aliquid in semetipso experiri [sperimentare q. c. in se stesso] DR 89; die Jugend als einen Reichtum erfahren: iuventutem ut thesaurum experiri [sperimentare la giovinezza come richezza] Iuv. n. 3; Adj. usu atque exercitatione praeditus [esperto] DR 100; in der Wissenschaft erfahren: maturus in scientia [maturo in scienza] PO n. 19 Erfahrung usus rerum [l'esperienza] MM 424, rerum eventus [l'esperienza] MM 453, experimentum [l'esperienza] ES 625, experientia [l'esperienza] GE n. 3, rerum experientia [un'esperienza] SRS n. 15, usus, us [un'esperienza] SRS n. 28, Pl. Erfahrungen: rerum experimenta [l'esperienze] EV n. 6, peritiae [le

150

Erfahrung
esperienze] SS n. 23; + Subst. [B] die Erfahrung des Bsen und des Leides: mali et doloris experientia [l'exprience du mal de de la souffrance] Cat. 272; [G] die Erfahrungen der Geschichte: rerum gestarum memoriae [le esperienze della storia] RH n. 17; die Erfahrung der letzten Jahre: postremorum annorum usus [l'esperienza degli anni pi recenti] SRS n. 28; [H] vor dem Hintergrund der Erfahrungen: experientiae ductus ratione [sullo sfondo dell'esperienze] LE n. 11; [J] aus der Erfahrung plurium saeculorum mehrerer Jahrhunderte: experientia [dall'esperienza di parecchi secoli] HG 573; [K] eine durch die Erfahrung verfeinerte Kunst: ars ipso usu expolita [un'arte affinata dalla stessa esperienza] DAS 304; [L] im Lichte der Erfahrung: praelucente experientia [alla luce dell'esperienza] FC n. 32; [M] die Erfahrung des Menschen: hominis experientia [l'esperienza dell'uomo] RH n. 17; die Erfahrung des Mierfolgs: cognita iactura [lesperienza della sconfitta] SRS n. 30; [U] die harte Erfahrung der Unterdrckung: solidum arduumque oppressionis experimentum [l'esperienza vissuta e difficile dell'oppressione] CA n. 23; [V] die Erfahrungen der Vergangenheit: praeteritorum saeculorum experientia [l'esperienze dei secoli passati] GS n. 44; [Z] im Zusammenhang der verschiedenen geschichtlichen Erfahrungen: inter varias res, quas mens in historiae decursu experitur [nel contesto delle variae esperienze della storia] LE n. 11; + Adj. [A] die allgemeine Erfahrung: communis experientia [lesperienza comune] VS n. 53; [B] aus Erfahrung bekannt: experiundo cognitum - SNP 548; berufliche Erfahrungen haben: professionis suae exercendae expertus esse [essere professionalmente esperto] PT 297; bittere Erfahrungen: acerbae experientiae [amare esperienze] UUS n. 65; die bitteren geschichtlichen Erfahrungen: acerba experimenta historiae [les expriences historiques amres] LN XI-11; [G] die geschichtliche Erfahrung lehrt, da ...: historiae experimentum docet + aci [l'esperienza storica insegna che ... + ind.] LE n. 20; im Lichte der geschichtlichen Erfahrung: innixus experientia historica [alla luce dell'esperienza storica] LE n. 4; die verschiedenen geschichtlichen Erfahrungen: variae res, quas mens in historiae cursu experitur [le varie esperienze della storia] LE n. 11; die geschichtliche Erfahrung zeigt: historica experientia ostendit + aci [l'esperienza storica ha dimostrato + ind.] CA n. 41; [J] die jngste Erfahrung hat bewiesen: recentiorum annorum experientia ostendit + aci [l'esperienza recente ha dimostrato che + ind.] CA n. 33; [L] eine lange Erfahrung: diuturnus rerum usus [molta esperienza] HV n. 17; [P] bekannt aus den praktischen Erfahrungen: pernotus experientia et usu [conosciuto in base all'esperienze pratiche] LE n. 11; [R] die revolutionre Erfahrung: eversiva experientia [l'exprience rvolutionnaire] LN X-9; [S] durch schmerzliche Erfahrung: tristi experientia edoctus [per dolorosa esperienza] ReP n. 17; schmerzliche Erfahrungen machen: acerbos experiri luctus [dolorosi esperimenti] SP 422; die schmerzliche Erfahrung der beiden Weltkriege: experientia, aerumnis plena, quae hausta est utroque bello per orbem terrarum saeviente [la dolorosa esperienza delle due grandi guerre mondiali] LE n. 2; [T] die tragischen Erfahrungen, welche die Geschichte unseres Jahrhunderts gekannt hat und noch kennt: calamitosa illa experimenta quae saeculum hoc nostrum passum est et adhuc patitur [le tragiche esperienze che la storia del nostro secolo ha registrato e tuttora registra] LC n. 76; traurige Erfahrungen machen: lamentabiliter experiri [far tristi esperienze] EV n. 70; die traurigen Erfahrungen der letzten Jahre: summa rerum acerbarum, quas proxime praeteritis annis sumus experti [nel quadro delle tristi esperienze degli anni recenti] SRS n. 47; durch traurige Erfahrung klug geworden: tristi experientia edocti [traendo profitto dal duro ammaestramento ricevuto] ASS 31, 140/131; [U] aus der unmittelbaren Erfahrung: ex proximo rerum experimento - AAS 1983, 139; + Vb. [B] von der Erfahrung belehrt werden: experiendo doceri [l'esperienza insegna] SP 446; die Erfahrung besttigt: probant experimenta [l'esperienza conferma] LE n. 19; wie die Erfahrung besttigt: experientia teste [come conferma l'esperienza] AG n. 27; was die Erfahrung besttigt: quod experientia probat [che convalida l'esperienza] ExF 682; die Erfahrung beweist es: experientia id confirmat [l'esperienza lo dimostra] UUS n. 43; dies wird durch die Erfahrung bewiesen: usu rerum comprobatur [vien dimostrato dall'esperienza] DIM 63; was die Erfahrung gengend beweist: id quod eventus satis superque probavit [il che dimostrato anche troppo dall'esperienza] QA 206; es braucht nicht viel Erfahrung: neque diuturnus rerum usus necessarius est [non ci vuole molta esperienza] HV 493; [F] aus Erfahrung feststellen: experiundo cognoscere [sperimentalemente constatare] ReP n. 13; [L] aus Erfahrungen lernen: inde moneri [prendere lezione da q.c.] LC n. 76; die Erfahrung lehrt uns: periclitatione et usu perspectum est + aci - GdC 389; ex rerum commonstratur experientia + aci [l'esperienza ci dimostra] SRS n. 15; die Erfahrung hat uns hinlnglich gelehrt: satis experiendo perspeximus [abbiamo sufficientemente provato con l'esperienza] DI 12; [M] die Erfahrungen, die sie in diesen Jahren gemacht hat und noch macht: ea, quae his annis experta est et experiri pergit [le esperienze che essa ha vissuto in questi anni e continua a vivere] UUS n. 3; seine Erfahrungen anderen mitteilen: alios experientiae suae participes facere [communicare ad altri la sua esperienza] HV n. 26; [S] gesttzt auf die Erfahrungen der letzten Jahre: experimentis innixus

151

Erfahrungsaustausch
hos per annos perfectis - AAS 1982, 742; [U] die menschliche Erfahrung bersteigen: humanam experientiam praegredi [eccedere lesperienza umana] FeR n. 67; [V] in der Erfahrung aller fest verankert: in experientia omnium stabiliter defixum [immutabilmento fissato nell'esperienza di tutti] MD n. 2; sich jemandes Erfahrung vergegenwrtigen: itineris summam perpendere ab aliquo initi [tenere presente le esperienze vissute di qc.] MM 442; [W] wie wir aus Erfahrung wissen: ut experiundo novimus [come sappiamo dall'esperienza] HG 568 s.; man wei bereits gengend aus Erfahrung, da: satis iam est experiendo cognitum + coni. [si sa abbastanza, per esperienza che + cong.] ID 176 s, [Z] die Erfahrung zeigt: usu noscitur [l'esperienza attesta] HV n. 11; Erfahrungen, die nicht jedem allenthalben zuteil werden: experientiae non cuique passim advenientes - D-H n. 3490; Erfahrungsaustausch commutatio experientiae [lo scambio di esperienze] AA n. 17, mutua experientiarum communicatio - AAS 1985, 433 Erfahrungsschatz der im Lauf der Jahre erworbene Erfahrungsschatz: patrimonium experientiae per annorum decursum acceptum [il patrimonio di esperienza acquisito lungo gli anni] EV n. 94; Erfahrungstatsache experientiae ratio [un dato di esperienza] EV n. 34; Erfahrungswissenschaften scientiae empiricae [le scienze empiriche] GS n. 15, scientiae experimentales [le scienze esperienziali] FeR n. 77; erfassen colligere [raccogliere] VS n. 24; Subst. das Erfassen der sozialen Probleme: enuntiatio problematum socialium [la formulazione dei probleme sociali] LE n. 6; Erfindung [1] inventio [la scoperta] QA 178, inventum [la scoperta] GS n. 3, Erfindung [2] commentum [il ritrovato] MC 231 Erfindungsgabe vis cogitandi [lo spirito di invenzione] PP n. 27 Erfindungskraft die Erfindungskraft des menschlichen Geistes: inventrix facultas spiritus humani [le forze inventive dello spirito umano] OA n. 37; erflehen Barmherzigkeit erflehen: misericordiam deprecari [implorare misericordia] EV n. 25; Erfolg prosper successus, us - DIM 52, felix rerum successus - MN 679, successus [il successo] GS n. 15, felix eventus [il successo] PP n. 41; + kein keinen Erfolg haben: nullum successum habere - UAD 689; + wenig wenig Erfolg haben: exiguum successum habere - UAD 689; + welcher mit welchem Erfolg?: quo exitu? - SLL 364; + Subst. ernsthafte Aussicht auf Erfolg: seriae ad exitum prosperum condiciones [conditions srieuses du succs] Cat. 2309; der Erfolg des Eingriffs: prosper exitus interventus [il successo dell'intervento] DoV II B 5; die Erfolge der Wissenschaft: res faustae scientiae [i successi della scienza] SS n. 25; + Adj. der unmittelbare und sichtbare Erfolg: proximus atque perspicuus rerum exitus [i risultati diretti e immediati] MM 426; + Vb. wenn der Erfolg eingetreten ist: effectu secuto [ottenuto l'effetto] CIC vig. c. 1041 sub 4o; hat der Versuch nicht zum Erfolg gefhrt: si conamen inutile cesserit [qualora il tentativo si sia dimostrato intile] CIC vig. c. 1659 1; die falschen Propheten erfreuen sich des grtmglichen Erfolges: vates falsi quam maximum consecuti sunt rerum successum [i falsi profeti hanno conosciuto il maggior successo possibile] EV n. 17; damit der Versuch Erfolg hat: ut feliciter cedat conatus [perch abbia successo il tentativo] CA n. 59; erfolglos erfolglos bleiben: exitum non assequi [non avere successo] SS n. 35; erfolglos sein: fieri infectum [essere vanificato] Iuv. n. 13; erfolglos bleiben: incassum cadere [cadere nel vuoto] QA 218; ein erfolgloser Wahlgang: inefficax scrutinium [uno scrutinio inefficace] CIC vig. c. 119; Erfolglosigkeit infelix rerum exitus [l'insuccesso] DC n. 39; erfolgreich ein erfolgreich durchgefhrtes Verfahren: processus qui peractus est [un processo portato a termine] LC n. 31 Erfolgshonorar ein Erfolgshonorar vereinbaren: de rei litigiosae parte vindicata pacisci [pattuire per prendere una parte della cosa che oggetto nel litigio] CIC vig. c. 1488 1; Erfolgsstreben prosperi cupiditas successus [l'attrativa del successo] OA n. 15; erfolgversprechend quod spem felicis exitus facit [promettente di successo] LC n. 79 erforderlich + sein wenn es erforderlich ist: si casus ferat [se del caso] CIC vig. can. 239 1; si res postulet - Ord. Conc. Art. 7 2; ist erforderlich und ausreichend: requiritur et sufficit [si richiede e basta] CIC vig. c. 1634 1+ machen erforderlich machen: requirere [richiedere] LE n. 1; + soweit soweit erforderlich: quatenus res ferat AAS 1971, 482; + Subst. mit den erforderlichen Befugnissen ausgestattet: congruis praeditus facultatibus - AAS 1986, 481; die Bedingungen festlegen, die zur Gltigkeit und Erlaubtheit von Rechtsgeschften erforderlich sind: condiciones statuere ad validitatem liceitatemque negotiorum requisitae [determinare le condizioni richieste per la validit e la liceit degli atti] CIC vig. can. 506 1; folgende Dokumente sind erforderlich: sequentia requiruntur documenta [si richiedono i seguenti documenti] CIC vig. c. 1050; im erforderlichen Mae: consentaneo modo [nella debita misura] SRS n. 16; die erforderliche Sorgfalt: debita diligentia [la debita diligenza] CIC vig. can. 1321 2;

152

ergnzen
Subst. das zum Lebensunterhalt Erforderliche: necessaria ad vitae sustentationem - CIC abr. can. 671 Erfordernis ein nicht weniger gewichtiges Erfordernis: haud minoris momenti necessitas [un' esigenza di non minore rilevanza] DMi n. 1; ein grundlegendes Erfordernis: condicio essentialis [un requisito essenziale] UUS n. 97; Pl. Erfordernisse: exigentiae [le esigenze] AG n. 16, requisita, orum [i requisiti] CIC vig. c. 831 2; die Erfordernisse der Gerechtigkeit: exigentiae iustitiae [le esigenze della giustizia] AA n. 22; die wahren Erfordernisse der Gesellschaft: verae societatis necessitates [i veri bisogni della societ] LE n. 8; den heutigen Erfordernissen Rechnung tragen: hodiernis necessitatibus satisfacere [dar soddisfazione alle odierne necessit] HG 565 s.; die moralischen, kulturellen und geistigen Erfordernisse: morum postulata, culturae et spiritus [le esigenze morali, culturali e sprituali] SRS n. 33; nach den im Laufe der Zeit wechselnden Erfordernissen: secundum necessitates decursu temporum variantes [secondo le necessit che variano nel corso dei secoli] LG np. sub 3; entsprechend den eigenen wirtschaftlichen Erfordernissen: pro cuiusque necessitatibus oeconomicis [a seconda delle proprie esigenze economiche] SRS n. 34; erforschen experimentell erforschen: experiundo rimari - IMS 412; die geschichtliche Wahrheit erforschen: aliquid ad historiae fidem explorare - FR 137; das Gewissen erforschen: conscientiam percontare [esaminare la coscienza] PP n. 47; tiefer erforschen: intimius perscrutari [scrutare pi intimamente] CIC vig. c. 747 1 Erforschung exploratio [l'esplorazione] DAS 317, pervestigatio [un'indagine] MC 231; percontatio ReP 1; die Erforschung der theologischen Wissenschaften: doctrinae theologicae pervestigandae [l'investigazione delle dottrine sacre] CIC vig. c. 815; in Anerkennung einer gerechten Freiheit fr die weitere Erforschung der Wahrheiten: iustam tamen libertatem agnoscens in veritatibus ulterius perscrutandis [riconoscendo la giusta libert nell'ulteriore approfondimento delle verit] CIC vig. can. 386 2; erfllen Aufgaben erfllen: munus adimplere - CIC abr. can. 1873 1; obire munia [sostinere le mansioni] MC 210, sustinere munera [svolgere i compiti] PT 278, exsequi munus [svolgere un compito] GS n. 4, implere mandatum [l'adempimento del mandato] LE n. 4; die Aufgaben schlecht erfllen: perperam procurare munia [adempiere male i suoi compiti] LE n. 14; eine soziale Aufgabe erfllen: munus sociale exercere [la funzione sociale] DR 92; die Bedingung erfllen: condicionem implere [adempiere la condizione] CIC vig. can. 42; die Bedingungen sind erfllt: condiciones impletae sunt [le condizioni sono adempiute] CIC vig. can. 41; die Erwartung hat sich nicht erfllt: exspectationi res defuit - ASS 28, 645; eine Mission erfllen: missionem exsequi [svolgere una missione] AA n. 5; missionem adimplere [adempiere una missione] AA n. 11; die Pflicht erfllen: vd. Pflicht; eine Schuld erfllen: respondere de debito - CIC abr. can. 536 1, satisfacere obligationi - CIC abr. can. 929, implere obligationem [adempiere un obbligo] CIC vig. can. 1611; eine Sendung erfllen: missionem adimplere [compiere la missione] CIC vig. can. 204 1; ein Versprechen erfllen: promissionem implere - CIC abr. can. 1017 3; einen Vertrag erfllen: contractum adimplere [adempiere il contratto] CIC vig. c. 1411 1; dem Buchstaben wie dem Geiste nach einen Vertrag erfllen: per fidelem, iuxta litteram, ut aiunt, et spiritum, observantiam [nella osservanza, secondo la lettera e secondo lo spirito] ASS 20, 7; Pt. Pf. vom wahren katholischen Geist erfllt sein: imbui spiritu vere catholico [essere penetrato dello spirito veramente cattolico] OT n. 20; Erfllung completio [il compimento] EV n. 1, expletio [il compimento] EV n. 50; die Erfllung der Aufgaben: expletio munerum [il compimento degli uffici] PC n. 14, munerum adimpletio AAS 1966, 771; die Erfllung der irdischen Aufgaben: adimpletio munerum terrestrium [l'attuazione degli impegni terreni] GS n. 21; die Erfllung der eigenen Bestimmung: suae sortis impletio [il compimento del proprio destino] VS n. 8; die Erfllung eines Gelbdes: voti adimpletio [l'adempimento del voto] CIC vig. can. 1195; die Erfllung der Geschichte: historiae completio [il compimento della storia] DoI n. 18; die Erfllung eines Vermchtnisses: exsecutio legati [l'esecuzione del legato] CIC vig. c. 1413; die Erfllung einer Verpflichtung: adimpletio oneris [l'adempimento di un onere] CIC vig. c. 1307 2; die Erfllung eines Vertrags: solutio [il pagamento] CIC vig. c. 1290; seine Erfllung finden: suam consummationem habere [avere il suo compimento] NMI n. 5; ergnzen supplere [supplire] LC n. 94; + einander, sich einander ergnzen: mutuo se complere [completarsi a vicenda] AA n. 6; sich gegenseitig ergnzen: sese mutuo complere [completarsi tra loro] HG 573, vicissim compleri [completarsi reciprocamente] MD n. 17; einander in verschiedenen Punkten ergnzen: sese variis in partibus complere [completarsi in vari punti] LE n. 10; sich gegenseitig ergnzen: inter se complere [completarsi] UR n. 17; sich im Dienst aneinander gegenseitig ergnzen: se mutuo complere in servitio aliarum ad alias [se complter mutuellement, au service les unes des autres] Cat. 340; + Subst. Einknfte ergnzen: redditus supplere - CIC abr. can. 1469 1; ein Urteil ergnzen: sententiam complere [completare la sentenza] CIC vig. can. 1616 1; Pt. Pr. ergnzend:

153

Ergnzung
additicius [complementare] FeR n. 44; sich ergnzend: inter se complentes [complementario] ReP n. 26; zwei sich ergnzende Wege: duas rationes eodem vergentes [due modi convergenti] CA n. 15; Ergnzung complementum [il complemento] HG 573 [il completamento] DoV II A 1, completio [la complimentariet] UUS n. 65, completiva ratio [la complementariet] CA n. 6; gegenseitige Ergnzung: complementarietas [la complementarit] Cat. 2333; in gegenseitiger Ergnzung: ratione completiva [nella loro complementariet] UUS n. 57; Ergnzungsfhigkeit die Ergnzungsfhigkeit der Produkte: rationes quibus res vicissim compleantur [la complementarit dei prodotti] SRS n. 45; ergeben sich ergeben aus etwas: fluere ab aliqua re [risultare da q.c.] LE n. 17; Grnde, die sich ergeben aus: rationes quae eruuntur ex - D-H 3399; aus der Glaubenswahrheit ergeben sich bestimmte Forderungen: ex fidei veritatibus quaedam necessitates derivant [dalle verit di fede derivano determinate esigenze] FeR n. 77; das Prinzip, das sich aus dem voraufgehenden ergibt: principium quod e superiore eruitur [il principio che deriva dal precedente] CIC vig. praef. XXII; Ergebenheit docilitas - DPM pr. Ergebnis eventus, us [il risultato] UUS n. 17, consectarium [il risultato conseguito] FeR n. 74; + Subst. die Ergebnisse der empirisch-formalen Beobachtung: eventus inspectionis empiricae formalis [i risultati dellosservazione empirico-formale] VS n. 111; die Ergebnisse ihrer Arbeit: conclusiones operis sui [le conclusioni del loro lavoro] ReP n. 4; + Adj. ein endgltiges Ergebnis: conclusio quae vim indicii certi ac definiti prae se fert [una conclusione definitiva] HV n. 6; konkrete Ergebnisse: effectus practici [risultati concreti] GS n. 82; positive Ergebnisse: secundi eventus [risultati positivi] LC n. 8; zu zweifelhaften, wenn nicht sogar zu falschen und trgerischen Ergebnissen fhren: effecta dubia inducere, si non usquequaque falsa et fallacia [condurre a risultati dubbi, se non addirittura erronei e ingannevoli] MD n. 28; + Vb. je nachdem, wie die Ergebnisse ausfallen: prout erit eius exitus [in dipendenza dei risultati] DoV I 2; Ergebnisse erzielen: effectus reportare [ottenere risultati] EV n. 26, impetrare effecta [raggiungere risultati] SRS n. 13; die erreichten Ergebnisse: effectus adepti [i risultati raggiunti] UUS ante n. 80; lati exitus [i risultati raggiunti] FeR n. 29, die gewonnenen Ergebnisse: exitus percepti [i risultati raggiunti] FeR n. 99; zu Ergebnissen gelangen, die vorher unerreichbar schienen: tales exitus consequi, qui anteactis temporibus nullo modo attingi posse videbantur [arrivare a risultati che in precedenza sembravano irraggiungibili] DoV II B 8; die Ergebnisse, zu welchen diese Studien gelangen: consectaria quae his effluxerunt ex studiis [i risultati a cui questi studi giungono] FeR n. 84; das Ergebnis mitteilen: exitum communicare [comunicare l'esito] DoV I 2; ergreifen den Besitz ergreifen: capere possessionem [prendere possesso] CIC vig. can. 404 1; die Flucht ergreifen: fugam arripere - CIC abr. can. 646; die Gelegenheit ergreifen: opportunitatem nancisci [cogliere l'occasione] SP 414; Ergriffenheit animi commotio [la commozione] NMI n. 13; mit dankbarer Ergriffenheit: concitato et grato animo [commossi e grati] Cfl n. 64; ergrnden die Zeichen der Zeit ergrnden: scrutari signa temporum [scruter les signes des temps] LN I-1; erhaben praecellens [eccelso] SCo. n. 103, praecelsus [eccelso] LG n. 55; ber jedem Verdacht erhaben: omni exceptione maior [al di sopra di ogni sospetto] AA n. 8; ber jeden Verdacht erhaben sein: nulli prorsus suspicioni locum dare [essere immune da ogni sospetto] PP n. 52 Erhabenheit excelsitas [laltezza] EV n. 2; erhalten ein Amt erhalten: vd. Amt; die Gewalt erhalten: vd. Gewalt; die Zulassung erhalten: admissionem obtinere [richiedere l'ammissione] CIC vig. c. 1034 2; die Zustimmung des Bischofs erhalten: consensum ab Episcopo referre [ricevere il consenso del Vescovo] CIC vig. c. 1215 3; in der Pflicht erhalten: vd. Pflicht; am Leben erhalten: vitam sustentare [conservare la vita] QDAP n. 26 Erhaltung sustentatio [il mantenimento] LE n. 16; zur Erhaltung des Lebens: ad vitam alendam [il mantenimento della vita] LE pr.; die Sorge fr die Erhaltung (einer Kirche): conservationis cura [la cura nella manutenzione] CIC vig. can.1220 2; erhrten eine Position erhrten: sententiam confirmare [corroborer une position] LN X-1; erheben Beschwerde erheben: vd. Beschwerde; Beweise erheben: acquirere probationes [acquisire probazioni] CIC vig. can. 1598 2, probationes colligere [raccogliere prove] CIC vig. c. 1663 1; Einwendungen erheben: vd. Einwendung; Gebhren erheben: taxas percipere - CIC abr. can. 2408; die Stimme erheben: efferre vocem [elevare la voce] DR 68; erheblich significanter [significativamente] DC n. 30; Erhebung exaltatio [un'elevazione] RH n. 11; die bernatrliche Erhebung des Menschen: supernaturalis hominis elevatio - D-H n. 2858; erhellen collustrare [illuminare] EV n. 74; sich gegenseitig erhellen: sese mutuo illustrare [s'clairer mutuellement Cat. 2676; Pt. Pr. erhellend sein: quoddam lumen afferre [essere illuminante] SS n. 5; erhhen den Lebensstandard des Volkes erhhen: populum ad amplius vivendi genus evehere [l'elevazione del livello di vita del popolo] HV n. 23

154

Erkenntnisschatz
Erholung levamen [il riposo] CIC vig. c. 1247; die Erholung des Geistes: relaxandus animus [sollevare lo spirito] IM n. 2; die geistige und krperliche Erholung: animi corporisque relaxatio [il sollievo spirituale e corporale] LG n. 34; Erholungsheim recreatorium AAS 1967, 773; Erholungsmglichkeiten auxilia ad animi relaxationem [i mezzi ricreativi] PT 275 erinnern memorare + aci [ricordare che + ind.] ReP n. 27; an etwas erinnern: aliquid recolere [ricordare q.c.] QA 181; jemanden an etwas erinnern: monere aliquem de aliqua re [ricordare q.c. a qc.] Iuv. n. 2; aliquem alicuius rei commonefacere [ricordare q.c. a qc.] VS n. 13, commemorare aliquid alicui [ricordare q.c. a qc.] VS n. 25, alicui aliquid memorare [ricordare q.c. a qn] SS n. 2; daran sei erinnert: id memoria teneatur [si ricordi] CA n. 18; schlielich ist daran zu erinnern, da: reminisci tandem oportet + aci [ da ricordare, como + ind.] CA n. 21; die Propheten erinnerten Israel stndig an die Forderungen des Bundesgesetzes: prophetae numquam destiterunt monere Israel de exigentiis Legis Foederis [i Profeti non cessano di ricordare ad Israele le esigenze della Legge d'Alleanza] LC n. 46; jemanden an seine Pflicht erinnern: vd. Pflicht; Erinnerung + in die Worte in Erinnerung bringen: recolere verba - QAM 375; etwas in Erinnerung rufen: commemorare aliquid [rappeler qc.] LN XI-6, in memoriam vocare [rappeler] LN VII-9, aliquid revocare [richiamare q.c.] DoV prn, se ad aliquid revocare [richiamarsi a q.c.] UUS n. 24, in memoriam reducere [richiamare] DoI n. 3, aliquid memorare [ricordare q,c, ] MD n. 13; allen die Tatsache in Erinnerung rufen, da: omnibus in mentem revocare + aci [richiamare alla mente di tutti che + ind.] UR n. 14; + Subst. die Erinnerung an die bel: recordatio malorum [la mmoire des mfaits] LN I-8; + Adj. schmerzliche Erinnerungen: acerbae recordationes [ricordi dolorosi] UUS n. 88, memoriae acerbae [memorie dolorose] UUS n. 102; + Vb. die Erinnerung auslschen: memoriam alicuius rei restinguere [spegnare ogni ricordo di q.c.] DR 75; aus der Erinnerung schwinden: ex memoria oblitterari [tre effac de la mmoire] LN IV-4; erkennen detegere [scoprire] OT n. 15, dignoscere aliquid [riconoscere q.c.] AA n. 4, perspicere + aci [riscontrare che] CIC vig. c. 1669; die wahre Natur der Sache erkennen: dignoscere veram rei naturam [conoscere la vera natura di una cosa] CIC vig. c. 1574; wie man sogleich erkennen kann: ut statim planeque patet [come si pu immediatamente comprendere] VS n. 32; Erkenntnis agnitio [il riconoscimento] OT n. 15, cognitio [la costatazione] SRS n. 28 [la conoscenza] LC n. 12; Pl. Erkenntnisse: inventa [i dati] OT n. 11, cognitiones [le conoscenze] SS n. 23; + Subst. die auf Erkenntnis gerichtete geistige Arbeit: cognitionale opus intellectus [il lavoro intellettuale conoscitivo] Iuv. n. 12; die Erkenntnis des Menschen: comprehensio hominis [la cononscenza dell'uomo] LC n. 9; die Erkenntnis der Wahrheit: intelligentia veri [la conoscenza del vero] LC n. 26; + Adj. die grundlegenden Erkenntnisse: universales cognitiones [le conoscenze fondamentali] FeR n. 4; die Natur der menschlichen Erkenntnis: indoles humanae cognitionis [la natura della conoscenza umana] RH n. 15; es ist notwendig, von der theoretischen Erkenntnis zur praktischen Verwirklichung fortzuschreiten: est necessarium ut ab agnitione theoretica ad practicos effectus transeamus [ necessario passare dal riconoscimento teorico alla realizzazione pratica] Cfl n. 51;eine unbewute Erkenntnis: subobscura cognitio [una subcosciente conoscenza] HG 574; mit Hilfe der verschiedenen Methoden wissenschaftlicher Erkenntnis: ope variarum methodorum cognitionis doctrinis comparatae [con l'aiuto dei molteplici metodi della conoscenza scientfica] LE n. 4; die befreiende Kraft wissenschaftlicher Erkenntnisse: virtus liberatrix scientificae cognitionis [la forza liberatrice della conoscenza scientifica] LC n. n. 12; erwiesene wissenschaftliche Erkenntnisse: probatae cognitiones quae ex progressu scientifico oriuntur - Sap. c. Art. 38 1; Erkenntnisfhigkeit cognoscendi capacitas [la capacit de connatre] Cat. 2486; die Erkenntnisfhigkeiten entfalten: proficere facultate cognoscendi [lo sviluppo delle facolt di conoscenza] LC n. 92; Erkenntnisform cognitionis forma [la forma di conoscenza] FeR n. 42; Erkenntnisgegenstand perceptionis obiectum - D-H n. 2851, cognitionis obiectum [loggetto di conoscenza] FeR n. 20, Erkenntnishorizont der Weg, der den Menschen zur Entdeckung immer neuer Erkenntnishorizonte fhrt: iter quod hominem pervehit ad novos usque cognitionis orbes detegendos [il cammino che porta luomo alla scoperta di orizzonti di conoscenza sempre nuovi] FeR n. 4 Erkenntnislehre cognoscendi ratio [la teoria della conoscenza] FeR n. 16; Erkenntnismoment momentum agnitionale [il momento conoscitivo] UUS n. 28; Erkenntnisordnung ordo cognitionis [lordine di conoscenza] FeR n. 9 Erkenntnisquelle cognitionis fons [la fonte di conoscenza] FeR n. 97; Erkenntnisschatz der Erkenntnisschatz zahlreicher Wissenschaften: thesaurus multiplicium disciplinarum [il patrimonio delle molteplici scienze] LE n. 4;

155

Erkenntnisschritt
Erkenntnisschritt cognitionis gressus [un passo di conoscenza] NMI n. 19; erkenntnistheoretisch die erkenntnistheoretischen Grundlagen legen: epistemologica fundamenta iacere [porre le basi epistemologiche] FeR n. 59; eine kritische Prfung erkenntnistheoretischer Art: criticum iudicium indolis epistemologicae [un examen critique de nature pistmologique] LN VII-4; Erkenntniswert cognoscendi vis [il valore conoscitivo] FeR n. 96; Erkennungszeichen agnitionis signum [un signe de reconnaissance] Cat. 188; tessera ut sui a ceteris dignoscantur [una tessera di riconoscimento] DR 90; das Erkennungszeichen der Jnger Christi: proprietas, qua discipuli Christi cognoscuntur [il segno distintivo dei discepoli di Cristo] SRS n. 40; erklren explanare [spiegare] LE n. 11, enucleare [spiegare] AA n. 16 [esplicitare] EN n. 22; explicare [spiegare] GS n. 54, enodare [esplicitare] FeR n. 67; jur. fr echt erklren: authenticare - CIC abr. can. 1283 1, authenticum edicere - CIC abr. can. 1283 2; fr gltig erklren: ratum habere - ASS 28, 736; fr ungltig erklren: infirmare - ASS 28, 736; ein Dekret fr nichtig erklren: decretum irritum esse iubere - VN 288, decretum irritum declarare [dichiarare invalido il decreto] CIC vig. can. 1739; den Verzicht erklren: renuntiationem exhibere [presentare la rinuncia] CIC vig. can. 401 1; Erklrung explanatio [la spiegazione] DAS 310, commentum [la spiegazione] MC 234, explicatio [la spiegazione] LG np. in fine; exploratio [l'indagare] UR n. 17; zum Zweck der Erklrung: explicandi causa [a funzione esplicativa] FeR n. 77; eine endgltige Erklrung: definitiva dilucidatio [una spiegazione definitiva] FeR n. 27; historische Erklrungen: enodationes historicae - DPM can. 7 n. 2; mit den notwendigen und hinreichenden Erklrungen versehen: necessariis et sufficientibus explicationibus instructus [corredato da sufficienti spiegazioni] CIC vig. c. 825 1; auf eine rein soziologische Erklrung beschrnken: redigere aliquid ad explicationem tantummodo sociologicam - LN X-15; jur. zum Beweis ihrer Erklrungen: ad sua asserta comprobanda [a comprovare le loro asserzioni] CIC vig. can. 1661 2; eine Straftat, die in einer Erklrung besteht: delictum quod in declaratione consistat [un delitto che consiste in una dichiarazione] CIC vig. c. 1330; die Erklrungen und Dekrete der Synode: synodales declarationes et decreta [le dichiarazioni e i decreti sinodali] CIC vig. c. 466; eine Erklrung aussprechen: declarationem proferre [far la dichiarazione] CIC vig. c. 1707 2; eine Erklrung erarbeiten: enuntiationem elaborare [l'elaborazione di una Dichiarazione] RH n. 17; internationale Erklrungen vd. international; Erkrankung aegrotatio - AAS 1985, 458 erkunden pertemptare [scandagliare] FeR n. 18 erkundigen sich nach etwas erkundigen: percontari de aliqua re [interrogare su q.c.] EV n. 8; sich erkundigen nach etwas bei jemanden: percontari ex aliquo utrum ... [chiedere a qc. se + cong.] QP 597 Erkundigung Erkundigungen einholen: informationes petere [chiedere informazioni] CIC vig. can. 645 1 erlangen um dies zu erlangen: quod ut obtineat [per ottenere questo] LG n. 15; die Einwilligung erlangen: praevium consensum obtinere - CIC abr. can. 533 1; einen akademischen Grad erlangen: gradum academicum adipisci [conseguire un grado accademico] DAS 302; eine besondere Festigkeit erlangen: specialem obtinere firmitatem [conseguire una peculiare stabilit] CIC vig. can. 1056; Gewiheit erlangen: certitudinem adipisci [conseguire certezza] CIC vig. can. 1608 4; von etwas Gewiheit erlangen: certus evadere de aliqua re [divenire consapevole di q.c.] CIC vig. can. 1061 3; die gleiche Natur erlangen: sortiri eamdem naturam QAM 372; Vernunft erlangen: rationem sortiri - CIC abr. can. 100 1; Erlangung die Erlangung der verfolgten Werte: assecutio valorum quaesitorum [il raggiungimento dei valori perseguiti] VS n. 75; Erla Erla der Schulden: aeris alieni remissio [il condono del debito] TMA n. 51; erlassen [1] einen Beschlu erlassen: vd. Beschlu; eine Ausfhrungsverordnung erlassen: vd. Ausfhrungsverordnung; ein Gesetz erlassen: vd. Gesetz; Normen erlassen: vd. Gesetz; eine Satzung erlassen: vd. Satzung; einen Verwaltungsakt erlassen: vd. Verwaltungsakt; Vorschriften erlassen: vd. Gesetz; erlassen [2] den Eid erlassen: iusiurandum remittere [dispensare il giuramento] CIC vig. can. 1568; die Schuld erlassen: remittere obligationem [condonare l'obbligo] CIC vig. can. 1202; die Mitgift erlassen: dotem condonare - CIC abr. can. 547 4; die Strafe erlassen: poenam remittere [rimettere la pena] CIC vig. can. 1354 1 erlauben erlaubt ist, was gefllt: quod libeat, idem licebit [il libito diventa lecito] LP 601; was erlaubt ist und was unerlaubt: quid licet quidque non liceat [il lecito e l'illecito] SP 423; Erlaubnis facultas [la licenza] QDS 121, licentia [il permesso] SCo. n. 57 [la licenza] CIC vig. can. 824 1; + mit mit Erlaubnis: accedente licentia [col permesso di] SCo. n. 57; mit Erlaubnis des Dizesanbischofs: cum licentia Episcopi dioecesani [con licenza del Vescovo diocesano] CIC vig. can. 1017; mit Erlaubnis des zustndigen Oberen: de venia competentis Superioris CIC vig. can. 649 2; mit Erlaubnis des Richters: iudice permittente [permettendolo il giudice] CIC vig. can. 1614; + nicht ohne nicht ohne die Erlaubnis des Oberen: nisi de

156

Ermchtigung
licentia Superioris [senza licenza del Superiore] CIC vig. can. 665 1; + Adj. die ausdrckliche Erlaubnis: expressa licentia [l'espressa licenza] CIC vig. can. 1124; die vorgngige Erlaubnis des Richters ist erforderlich: praevia licentia iudicis requiritur [ richiesta la licenza previa del giudice] CIC vig. can. 1602 2; ohne vorgeschriebene Erlaubnis: sine praescripta licentia [senza la debita licenza] CIC vig. can. 1377; + Vb. die Erlaubnis erteilen: licentiam concedere [concedere la licenza] CIC vig. can. 1692 2; die Erlaubnis geben: licentiam dare - CIC abr. can. 966 1; die Erlaubnis versagen: licentiam denegare [negare la licenza] CIC vig. can. 271 1; die Erlaubnis ist nach Magabe des Rechts zu gewhren oder zu verweigern: licentia danda aut deneganda est ad normam iuris [la licenza deve essere data o negata a norma del diritto] CIC vig. can. 561; Erlaubnisschreiben litterae remissoriae - CIC abr. Can. 2086 erlaubtermaen licite [de manire lgitime] Cat. 248; Erlaubtheit liceitas [la liceit] LG np. in fine; die Bedingungen festlegen, die zur Gltigkeit und Erlaubtheit von Rechtsgeschften erforderlich sind: condiciones statuere ad validitatem liceitatemque negotiorum requisitae [determinare le condizioni richieste per la validit e la liceit degli atti] CIC vig. can. 506 1 erlutern illustrare Ord. Conc. Art. 32; die Worte eines Gesetzes erlutern: verba legis declarare [dichiarare le parole della legge] CIC vig. can. 16 2; Erluterung elucidatio - D-H n. 1853, illustratio - Ord. Conc. Art. 56; Erluterungen geben: explicationes suppeditare [fornire spiegazioni] CIC vig. can.1578 3; erledigen ein Geschft erledigen: negotium expedire [sbrigare l'affare] CIC vig. can. 141; die Eheverfahren schneller erledigen: processus matrimoniales expeditius absolvere - AAS 1971, 441; Erledigung Angelegenheiten, die einer schnellen Erledigung bedrfen: negotia quae expeditam requirunt definitionem [affari che richiedono una soluzione sollecita] CIC vig. can. 346 2; eine beschleunigte Erledigung vor anderen: celer prae ceteris expeditio [una trattazione pi rapida rispetto alle altri] CIC vig. can.1458; die schnellere Erledigung der Sache:expeditior causae definitio - AAS 1972, 250; erleichtern rem expeditiorem reddere [rendere pi facile] LP 597 [facilitare] MM 415; expedire [facilitare] FC n. 34, facilius reddere [rendere pi agevole] SDL; die Arbeit erleichtern: secundare incrementum laboris [facilitare il lavoro] LE n. 5; die Disziplin erleichtern: disciplinam mitigare [mitigare la disciplina] ReP n. 26; alle menschlichen Nte erleichtern: sublevare omnimodas necessitates humanas [allievare ogni umano bisogno] AA n. 8; das Leben erleichtern: vitam allevare [mejorar la condicin] FiC 193; schwierige Situationen erleichtern: difficiles condiciones relevare [alleviare le difficili situazioni] SRS n. 49; diese Zusammenarbeit wird die Suche nach der Einheit erleichtern: unitatis expediet conquisitionem haec actuositas communis [questa cooperazione faciliter la ricerca dell'unit] UUS n. 75; Erleichterung sublevatio [il sollievo] LP 613, levatio [il sollievo] LE n. 1; erleuchten collustrare [illuminare] DR 94 [illustrare] PT 300, luce collustrare - MP 769; das Gewissen erleuchten: conscientiam illuminare [illuminare la coscienza] QDAP n. 10; Erleuchtung zur hchsten Erleuchtung gelangen: ad summam illuminationem pertingere [pervenire allo stato di illuminazione suprema] NA n. 2; erliegen Irrtmern erliegen: in errores labi [cadere in errori] AA n. 7 erlogen ementitus - UDF 138 Erls proventus, us [i proventi] GS n. 86 erlschen das Amt des N erlischt: vd. Amt; die Befugnis erlischt: facultas evanescit - CIC abr. can. 66 2, facultas perimitur [la facolt annulata] CIC vig. can. 132 2; die Delegation erlischt: delegatio expirat - CIC abr. can. 207 3; die Gelbde erlschen: vota cessant [i voti cessano] CIC vig. can. 701; die Gewalt erlischt: vd. Gewalt; die juristische Person erlischt: persona iuridica extinguitur - CIC abr. can. 494 2; jeder Klageanspruch erlischt durch Verjhrung: quaevis actio extinguitur praescriptione [ogni azione si estingue con la prescrizione] CIC vig. can. 1492 1; das Privileg erlischt: privilegium extinguitur [il privilegio si estingue] CIC vig. can. 78 2; der Rechtszug erlischt: instantia perimitur [l'istanza va in perenzione] CIC vig. can. 1520; das Reskript ist erloschen: rescriptum exspiravit [il rescritto scaduto] CIC vig. can. 72; Erlschen mit Erlschen des Rechts: resoluto iure [venuto meno il diritto] CIC vig. can. 33 2; das Erlschen des Rechtsanspruchs: iuris extinctio [l'estinguersi del diritto] CIC vig. can. 1484 2; Erlschen des Rechtszugs: peremptio instantiae [la perenzione dell'instanza] CIC vig. can. 1525 ermchtigen zu einer Aufgabe ermchtigen: approbare ad munus [approvare all'incarico di] CIC vig. can. 1428 2 Ermchtigung auer es ist ihm eine ausdrckliche Ermchtigung erteilt worden: nisi expressa facultas eidem facta erit [a meno che non gliene sia stata data espressamente facolt] CIC vig. can. 1482 1; eine schriftliche Ermchtigung erhalten: facultatem scripto datam obtinere [ottenere permesso scritto] CIC vig. can. 1281 1;

157

Ermahnung
Ermahnung adhortamentum [un avvertimento] DR 85, hortamentum [un avvertimento] DR 85, monitum [un avvertimento] DR 86, monitio [l'ammonizione] CIC vig. can. 316 2, admonitio [un ammonimento] RH n. 12, cohortatio [un'esortazione] LE n. 26; mitbrderliche Ermahnung: fraterna correctio [un' ammonizione fraterna] CIC vig. can. 1341; nach vorheriger Ermahnung: monitione praemissa [premessa un'ammonizione] CIC vig. can. 316 2; eine Ermahnung befolgen: hortationem perficere [mettere in pratica un'esortazione] UUS n. 1; Ermangelung in Ermangelung eines Besseren: meliore deficiente re [in mancanza di meglio] EV n. 70; Ermigung die Ermigung der Gerichtskosten gewhren: expensarum deminutionem concedere [la concessione di riduzione delle spese] CIC vig. can. 1649 1 n. 3. Ermessen discretio [la discrezione] LG nota; + nach nach seinem Ermessen: secundum suam voluntatem [ son gr] Cat. 269; nach Ermessen des Generalkapitels: ex dispositione Capituli generalis [per disposizione del Captolo generale] PC n. 10; nach billigem Ermessen: ex bono et aequo [secondo il giusto e l'onesto] CIC vig. can. 1718 4; nach eigenem Ermessen vorgehen: secundum propriam discretionem procedere [procedere secondo la propria discrezione] LG np. sub 3; nach klugem Ermessen: pro suo arbitrio et prudentia [a sua prudente discrezione] CIC vig. can. 1655 2; nach seinem klugen und gewissenhaften Ermessen: pro suo prudenti arbitrio et conscientia [secondo il suo prudente arbitrio e la sua coscienza] CIC vig. can. 70; nach dem klugen Ermessen der zustndigen Autoritt: ad prudentem discretionem auctoritatis competentis [a prudente discrezione dell'autorit competente] CIC vig. can. 193 3; nach dem klugen Ermessen des Richters: prudenti iudicis existimatione [a prudente valutazione del giudice] CIC vig. can. 1554; nach menschlichem Ermessen: humano sensu [umanamente] FeR n. 33; ohne einen seinem Ermessen nach berwiegenden Grund: sine praevalenti ratione, suo iudicio aestimanda [senza una ragione prevalente da valutarsi a suo giudizio] CIC vig. can. 127 2 n. 2; + im es soll im Ermessen des Bischofs stehen: iudicio episcopi stetur, ut - D-H 1854; + Adj. das kluge Ermessen: prudens iudicium [le jugement prudentiel] Cat. 2309; Sent. wenn nicht im Urteilstenor etwas seinem Ermessen berlassen worden ist: nisi quid eius arbitrio in ipso sententiae tenore fuerit permissum [salvo alcunch non sia lasciato al suo arbitrio dal tenore stesso della sentenza] CIC vig. can. 1654 1; ermitteln die Wahrheit ermitteln: veritatem eruere CIC abr. can. 1742 1; den Sachverhalt ermitteln: causam instruere - AAS 1980, 1136 Ermittlungen instructoria, ae [l'istruttoria] REU n. 62 2; ergnzende Ermittlungen: supplementa instructoriae [i supplementi di istruttoria] REU n. 62 2 Ermittlungsverfahren instructio causae - AAS 1980, 1136 ermglichen possibile reddere [rendere possibile] LC n. 1; der Familie den Lebensunterhalt ermglichen: valere ad victum familiaremque vitam sustendandam [consentire la vita e mantenimento della famiglia] LE n. 10; die biomedizinischen Techniken, die Eingriffe in die Fortpflanzungsvorgnge ermglichen: artes technicae biomedicae quibus datur ut interventus fieri possint in ipsis procreationis processibus [le tecniche biomediche che consentono di intervenire nei processi stessi della procreazione] DoV prn; ermden jemanden ermden: aliquem lassare [stancare qc.] SS n. 35; ermuntern allicere [incitare] SCo. n. 9 Ermunterung incitamentum [un incitamento] AA n. 22 ermutigen incitare [incoraggiare] ES 610, animum confirmare [incoraggiare] ReP n. 29; jemanden ermutigen: alcui animum addere [incoraggiare qc.] FeR n. 106; Pt. Pr. ermutigend: adhortationis plenus [incoraggiante] DC n. 30; Ermutigung incitamentum [l'incoraggiamento] HV n. 17, hortamentum [l'incoraggiamento] UUS n. 63; ernhren alere [il mantenimento] PT 261 ernennen renuntiare [nominare] CIC vig. praef. XX, nominare [nominare] CD n. 20; ernannt werden: renuntiari - CIC abr. can. 890 2; Subst. der Ernannte: renuntiatus - CIC abr. can. 627 1, nominatus [il nominato] CIC vig. can. 420, Ernennung nominatio [la nomina] CD n. 20 Ernennungsschreiben litterae nominationis [la lettera di nomina] CIC vig. can. 405 1; Ernennungsvorschlag Ernennungsvorschlag fr die Akademie: de Academico adsciscendo praesentatio [una proposta per la nomina di un accademico] Stat. PAS art. XIII erneuern renovare [il rinnuovamento] DR 86, [rinnovare] SDL, instaurare [rinnovare] SCo. n. 63 [restaurare] LG n. 48; Erneuerung instauratio [la riforma] SCo. n. 21; renovatio [il rinnovarsi] SRS n. 25, [il rinnovamento] FeR n. 59; die Erneuerung des Gelbdes: renovatio professionis [la rinnovazione della professione] CIC vig. can. 657 1; Erneuerung verwirklichen: renovationem exsequi [attuare il rinnovamento] VS n. 98; Erneuerungsfhigkeit potentia novationis [la capacit innovativa] CA n. 36; erniedrigen deicere [avvilire] EV n. 18, contumelia afficere aliquem [umiliare qc.] CA n. 49, demittere [abbassare] ReP n. 16; die Wrde erniedrigen: dignitatem infrangere [engendrer la dignit] LN XI-7;

158

erreichen
refl. sich erniedrigen: abici [degradarsi] LE n. 9, minui [avvilirsi] FeR n. 43; Erniedrigung deminutio dignitatis hominis [la degradazione dell'uomo] LE n. 8; Ernst der Ernst der Lage: facti gravitas [la gravit del fatto] ASS 28, 197, condicionis gravitas [la pesantezza della situazione] SRS n. 12; der Ernst des Augenblicks: gravitas temporis praesentis [la gravit del momento] SRS n. 47; der Ernst der Sache, um die es geht: gravitas totius rei, quae tractatur [la gravit di quanto in causa] VS n. 115; ernst in unserer ernsten und keineswegs leichten Zeit: diebus istis dubiis ac difficilibus [in questi tempi critici e non facili] DMi n. 1 ernsthaft ernsthaft versprechen: serio promittere [seriamente promettere] CIC vig. can. 1347 2; es bedarf einer ernsthaften Untersuchung: acri vestigatione opus est [occorre un serio esame] UUS n. 80; ein ernsthafter Vorsatz: firmum propositum [un serio impegno] HV n. 20 Ernsthaftigkeit ein Kennzeichen der Ernsthaftigkeit des Engagements: nota seriae gravitatis obligationis [une marque du srieux de l'engagement] LN VII-3; die Grnde mit der ntigen Ernsthaftigkeit erwgen: rationes debita cum gravitate perpendere [giudicare le ragioni con la necessaria seriet] HG 576; ernstlich ernstlich bedroht sein: serio pericolo exponi [essere seriamente compromesso] SRS n. 14 Ernte eine schlechte Ernte: ingrata messis [un cattivo raccolto] SD n. 8; Erntearbeiter messor [il mietitore] LE n. 26; Eroberung die Eroberung der Natur: dominatus in naturam [la conquista della natura] LC n. 10 Eroberungskrieg bellum quod imperii amplificandi causa suscipitur [una guerra di aggressione] ES 654 erffnen das Konzil erffnen: aperire Concilium [inaugurare il Concilio] RH n. 3; jemandem einen Weg erffnen zu : alicui viam ad pandere [aprire a qc. la via a ] FeR n. 18; Erffnung die Erffnung des Rechtsstreits: introductio causae [l'introduzione della causa] CIC vig. ante can. 1501; Erffnungsriten ritus initiales [des rites initiaux] Cat. 1574; errtern expendere [ponderare] LG n. 36, disceptare [discutere] CIC vig. praef. XXVI; eine Angelegenheit errtern: rem discutere [discutere la cosa] CIC vig. can. 1742 1, rem perpendere [valutare la cosa] CIC vig. can. 1745 n. 2; Fragen errtern: quaestiones tractare [trattare le questioni] CIC vig. can. 1662, quaestiones pertractare - AAS 1986, 485, de rebus disserere [discutere di questioni] MD n. 15; ausfhrlich errtern: edisserere - Cep n. 70; Errterung disceptatio [la discussione] CIC vig. praef. XXV; es erfolgt eine Errterung: discussio habetur [si apre la discussione] CIC vig. can. 1609 3; mndliche Errterung: disputatio oralis [il dibattimento orale] CIC vig. can. 1605; eine mndliche Errterung vor dem tagenden Gericht: disputatio pro tribunali sedente [il dibattimento durante la seduta del tribunale] CIC vig. can. 1602 1; nach einer umfassenden und grndlichen Errterung: fuse accurateque agitata quaestione [dopo un'ampia e approfondita discussione della questione] EV n. 5; etwas der freien Errterung der Gelehrten berlassen: aliquid liberae disceptationi peritorum permittere [lasciare la libera discussione dei competenti in materia] HG 572; Pl. die Errterungen: disceptata [le cose discusse] CIC vig. can. 1605; erotisch eroticus [erotico] GS n. 75 erprobbar comprobatus et perceptus [sperimentabile] EV n. 19; erproben etwas erproben: experimentum agere alicuius rei [essayer qc] MG 10, aliquid experiri [provare q.c.] DR 98; seinen Mut erproben: periclitari virtutem [faire preuve de valeur] S. chr. 387; Pt. Pf. durch Erfahrung erprobt: experiendo probatum [sperimentato] RH n. 5 Erprobung probatio [la prova] OT n. 6; Erprobungszeit experientia [un periodo di prova] PC n. 4 erraten etwas erraten: aliquid perceptum habere [avere compreso q.c.] DR 66; erregen jemandes Aufmerksamkeit erregen: excitare attentam alicuius mentem [occupare l'attenzione di] LE n. 2; Leidenschaft erregen: passionem excitare [eccitare la passione] CIC vig. can. 1324 1; Pt. Pf. ein erregter Streit: concitus certamen - SP 441; erreichbar Subst. das Erreichbare: quod obtineri potest [il raggiungibile] SS n. 35; erreichen attingere [raggiungere] CD n. 30; + wie wie ist das zu erreichen?: quomodo hoc consequi licet? [come ottenerlo?] UUS n. 102; quomodo hoc consequi possumus? [come ottenerlo?] UUS n. 102; qua ratione hoc consequi possumus? [come ottenerlo?] UUS n. 102; das Alter von zehn Jahren erreichen: explere aetatem X annorum [compiere i 10 anni] CIC vig. can. 863; einen echten Dialog erreichen: veram instituere collocutionem [obtenir un vrai dialogie] LN X-3; die volle Wirksamkeit erreichen: plenam efficientiam attingere [raggiungere piena attivit] AA n. 28; Ziele erreichen: fines attingere [raggiungere le finalit] AA n. 11; ohne das Ziel erreicht zu haben: re prorsus infecta [senza aver conseguito il fine] CA n. 19; den Zweck erreichen: assequi finem [conseguire il fine] CIC vig. can. 114 3; Subst. sich mit dem Erreichten zufrieden geben: in habito acquiescere itinere [adagiarsi soddisfatti in obiettivi gi raggiunti] PT 298; mit Erreichen der gesetzlichen Altersgrenze: expleta aetate iure definita [raggiunti i limiti d'et definita] CIC vig. can. 184 1;

159

erretten
erretten vindicare ab excidio [salvare] DR 96; errichten ein Amt errichten vd: Amt: ein Bestandsverzeichnis errichten: inventarium redigere [redigere un inventario] CIC vig. can. 1283; ein Institut errichten: institutum excitare - AAS 1985, 458; eine juristische Person errichten: vd. juristische Person; eine Kirche errichten: excitare sacras aedes [costruire una chiesa] DR 73; ein Kollegium errichten: conflare collegium [formarsi] QDS 31; eine Schule errichten: constituere scholam [la costituzione di una scuola] GE n. 9; [dar vita a una scuola] MM 434; ein Seminar errichten: erigere Seminarium [erigere un Seminario] OT n. 7; eine Stiftung errichten: inire Opus [erigere un'Opera] OT n. 2; ein Testament errichten: testamentum condere [redgere un testamento] CIC vig. can. 668 1; eine Urkunde errichten: conficere instrumentum - AID 506; ein Verzeichnis errichten: digerere indicem - QDS 96 Errichtung constitutio [la fondazione] OE n. 11; die Errichtung eines Gerichts erectio tribunalis [l'erezione di un tribunale] CIC vig. can. 1445 3; die Errichtung eines Seminars: erectio seminarii [l'erezione di un seminario] CIC vig. can. 234 1; die Errichtung eines Zentrums: erectio centri [l'erezione di un centro] PO n. 19 Errungenschaft beneficium [un benefcio] SRS n. 28, felices exitus [la conquista] LC ante n. 5, progressus (Pl.) [le conquiste] LC n. 19; accessus, us [lacquisizione] FeR n. 72; der Austausch der Errungenschaften: acquisitionum permutatio [lo scambio delle conquiste] FeR n. 101; meinen, alles sei Frucht persnlicher Errungenschaft: omnia propriarum virium effecta esse arbitrari [pensare che tutto sia frutto di personale conquista] FeR n. 18; technische Errungenschaften: victoriae technicae [conquiste tecniche] RH n. 8; technologische Errungenschaften: victoriae technologicae [conquiste tecnologiche] LE n. 21; wissenschaftliche Errungenschaften: victoriae scientificae [conquiste scientifiche] RH n. 8, acquisitiones scientificae - Sap. c. Art. 68 1; die wissenschaftlichen und technischen Errungenschaften: scientifica et technica inventa [le conquiste scientifiche e tecniche] LC n. 36; eine Errungenschaft der heutigen Kultur: adeptio hodierni cultus [unacquisitione della cultura moderna] VS n. 31; Ersatz fr ihn findet sich kein Ersatz: pro eo nemo plane possit substitui [quello che nessuno pu sostituire pienamente] Iuv. n. 3; einen immanenten Ersatz fr Gott finden: succedaneum quiddam immanens pro Deo reperire [un surrogato immanente per Dio] SS n. 42; Ersatzmann persona quae sufficitur - Ord. Conc. Art. 17; Ersatzmutter mater substitutiva [la madre sostitutiva] DoV II A 3; Ersatzmutterschaft maternitas substitutiva [la maternit sostitutiva] DoV II A 3; erschaffen Def. erschaffen heit etwas, das berhaupt nicht existierte, hervorbringen und ihm das Sein zu geben, es aus nichts" ins Dasein zu rufen: creare, id est producere et donare esse ei quod id nullatenus habebat (vocare ex nihilo ad exsistentiam) [crer c'est--dire produire et donner l'tre ce qui ne l'avait aucunement (appeler l'existence de rien)] Cat. 318 erschaudern vor etwas erschaudern: cohorrescere coram aliqua re [rabbrividire davanti a q.c.] SD n. 18; bei dem Gedanken erschaudern: horrore summo teneri, si mente recogitet + aci [rabbrividire al pensiero che + cong.] DR 76; erscheinen erscheinen mssen: comparere debere [dover comparire] CIC vig. can. 1592 1; vor dem Gericht erscheinen: manifestari ante tribunal [comparire davanti al tribunale] LG n. 48; er ist verpflichtet, persnlich vor Gericht zu erscheinen: tenetur in iudicio ipsemet adesse [deve presenziare personalmente in giudizio] CIC vig. can. 1477; persnlich erscheinen vor dem Richter se sistere coram iudice [presentarsi davanti al giudice] CIC vig. can. 1507 1; Subst. Erscheinen: apparitio [l'apparition] Cat. 310; bei seinem (scil. eines Textes) Erscheinen: simul atque promulgatum est [al suo apparire] SRS n. 5; vom ersten Erscheinen eines menschlichen Lebens an: inde a prima vitae humanae significatione [fin dal primo comparire di una vita umana] EV n. 60; erscheinen als exiberi + nom. [apparere come] UUS n. 90; Erscheinung eine normale Erscheinung: quiddam ex solito eveniens [un fenomeno normale] LE n. 8; die Erscheinungen der Welt: orbis ostenta [i fenomeni del mondo] FeR n. 16; die Erscheinung Gottes in der Geschichte: apparitio Dei in historia [il apparire di Dio nella storia] DoI n. 4; die Verschiedenheit der Erscheinungen: varietas demonstrationum [la diversit delle manifestazioni] DC n. 2; Erscheinungsbild das uere Erscheinungsbild: exterior forma [la configurazione esteriore] Cfl n. 29; Erscheinungsform die wachsenden Erscheinungsformen der Armut: crescentia indicia paupertatis [i crescenti fenomeni di povert] CA n. 6; Erscheinungsweisen exteriores facies [des aspects] Cat. 835; erschieen igneis globulis transfodere [fucilare] DR 75 Erschleichung subreptio seu reticentia veri [la surrezione o reticenza del vero] CIC vig. can. 63 1; obreptio seu expositio falsi [l'orrezione o esposizione del falso] CIC vig. can. 63 2; erschlieen sich erschlieen: innotescere [farsi conoscere] LG n. 6; die eigenen Reichtmer

160

Erste Welt
erschlieen: explicare opes proprias [la valorizzazione delle proprie risorse] GS n. 86 erschpfen exinanire [estenuare] PP n. 53, explere [esaurire] SCo. n. 9; die gesellschaftliche Natur des Menschen erschpft sich nicht im Staat: socialitas hominis minime ab ipsa republica absorbetur [la socialit dell'uomo non si esaurisce nello Stato] CA n. 13; Pt. Pr. erschpfend: plena ratione [in modo esauriente] SRS n. 14; eine erschpfende Antwort: exhaustum responsum [una risposta esaustiva] FeR n. 26; ein erschpfendes vernnftiges Kalkulieren ist nicht mglich: rationalis aestimatio absoluta fieri nequit [un calcolo razionale esaustivo non possibile] VS n. 77; Erschpfung fatigatio [la fatica] FeR n. 21; krperliche Anstrengungen, oft bis zur Erschpfung: corporis nisus qui interdum plane conficit vires [lo sforzo fisico talvolta estenuante] LE n. 21; erschrecken Pt. Pr. erschreckend: terribilem in modum [pauroso] VS n. 84; metuendum [redoutable] Cat. 2840; Pt. Pf. erschrocken: consternatus [effray] Cat. 643; erschttern percellere - QAM 370, labefactare - VN 290, convellere [abbattere] QP 600, commovere [scuotere] ES 618, convellere [sconvolgere] OA n. 10, concutere [scuotere] LE n. 2 [sconvolgere] Cfl n. 6, perturbare [sconvolgere] LE n. 1, conturbare [scuotere] FC n. 37, evertere [sconvolgere] CA n. 17; die Fundamente erschttern: fundamenta evertere CIC abr. can. 1399; die komplizierten und drckenden Probleme, welche die Gesellschaft erschttern: implicatae gravesque quaestiones societatem exagitantes [i complessi e pesanti problemi che scuotono la societ] VS n. 99; Pass. erschttert werden: concuti - UAD 683, vehementer turbari [sperimentare una forte scossa] Iuv. n. 4; von innen her erschttert werden: intrinsece concuti [essere scosso dal di dentro] RH n. 3; das Fundament wird erschttert: labefactatur fundamentum [viene scalzato il fondamento] SP 425; die demokratische Ordnung wird in ihren Fundamenten erschttert: ipsa democratica institutio funditus evertitur: [lo stesso ordinamento democratio scosso nelle sue fondamenta] EV n. 70; Pt. Pr. eine erschtternde Tatsache: res quae mentem funditus conturbat [un fatto sconcertante] LE n. 18; auf erschtternde Weise: turbanti modo [in modo sconvolgente] SS. n. 20; Erschtterung labefactatio [la rovina] DI 12; seelische Erschtterung: animi percussio [la secousse] Cat. 643; eine Erschtterung folgte der anderen: alia aliam excepit perturbatio [uno sconvolgimento succeduto all'altro] DR 66; erschweren arduum graviusque reddere [rendere pi arduo e faticoso] EV n. 94; die gegenseitigen Beziehungen erschweren: mutuas rationes difficiliores reddere [rendere pi difficili le mutue relazioni] UR n. 4; jemandem das Leben aufs uerste erschweren: alicui vitam perdifficilem reddere [rendere assai difficile la vita a qc.] DH n. 15; Pt. Pf. erschwert: aggravatus [aggravato] FC n. 37; erschwinglich eine Wohnung zu einer erschwinglichen Miete: habitatio cuius mercedi solvendae homines sint pares [un'abitazione a prezzo accessibile] OA n. 11; ersetzen excipere [sostituire] QA 206; + etwas etwas ersetzen: substitutivus esse alicuius rei [essere sostitutivo di] DoV II B 6, etwas durch etwas ersetzen: sufficere aliquid alicui rei [sostituire q.c. a q.c.] LC n. 39; aliquid substituere alicui rei [sostituire] UUS n. 42; jemanden in aliuius locum se substituere [sostituirsi a q.c.] EV n. 71; + Subst. eine Sache durch eine andere ersetzen: subrogare - CIC abr. can. 1200 2; den Schaden ersetzen: damnum compensare - CIC abr. can. 1476 2, damnum resarcire - CIC abr. can. 1476 2; den der anderen Partei entstandenen Schaden ersetzen: indemnitatem alteri parti praestare [indennizzare l'altra parte] CIC vig. can. 1595 1; einen Verwaltungsakt ersetzen: vd. Verwaltungsakt; aus gerechtem Grund darf ihn der Vorsitzende durch einen anderen Richter ersetzen: in ipsius locum idem praeses alium ex iusta causa subsituere potest [il presidente stesso lo pu sostituire con un altro per giusta causa] CIC vig. can. 1429; so kann sie beantragen, da dieser Richter durch einen anderen ersetzt wird: exigere potest ut alius iudex in eius locum subrogetur [puo esigere che sia sostituito da un altro giudice] CIC vig. can. 1624; Pass. dies kann durch nichts ersetzt werden: nec quidquam pro eo substitui potest [ insostituibile] AA n. 16; ersitzen praescriptione acquirere [acquistare con la prescrizione] CIC vig. can. 1269; Pass. ersessen werden: praescribi - CIC abr. can. 1510 1 Ersitzung praescriptio tamquam acquirendi modus [la prescrizione come modo di acquisto] CIC vig. can. 1268 Ersparnisse compendia, orum [i risparmi] QA 220 erstarren torpescere [irrigidirsi] LC n. 74 erstatten [1] eine Anzeige erstatten: vd. anzeigen; Bericht erstatten: relationem exhibere alicui [presentare una relazione a qc.] CIC vig. can. 399 1; ein Gutachten erstatten: votum promere [esprimere un voto] CIC vig. can. 1701 1; erstatten [2] die Auslagen erstatten: expensas refundere [rifondere le spese] CIC vig. can. 1571; die Gerichtskosten erstatten: expensas iudiciales compensare [compensare le spese del gudzio] CIC vig. can. 1649 1; erstaunen das darf uns nicht erstaunen: gignere stuporem non debet haec res [la cosa non deve stupire] EV n. 55; Subst. in Erstaunen versetzen: admiratione afficere [stupire] FeR n. 106; Erste Welt vd. Welt;

161

erster
erster auf dem ersten Blick: prima fronte [a prima vista] QA 225; den ersten Platz einrumen: principem locum tribuere [mettere in primo piano] PO n. 20; den ersten Schritt tun: primum gressum movere [facere il primo passo] UR n. 4 ersticken Pass. erstickt werden: suffocari [perire per asfissia] EN n. 54; Pt. Pr. animos opprimens [suffocante] PP n. 18; erstrahlen effulgere [rifulgere] VS pr.; emicare [brillare] VS n. 90; in vollem Glanz erstrahlen: fulgide splendere [splendere in tutto sul fulgore] VS n. 90; erstrebenswert Subst. etwas Erstrebenswertes: optabilis res [una cosa desiderabile] SS n. 10; erstrecken sich erstrecken auf: protendi ad [estendersi ad] UUS n. 70; Erstzustndigkeit das Recht auf Erstzustndigkeit: ius primarias partes in hac re gerendi [il diritto ad essere i primi artefici nel l'attuazione di ...] PT 282 ersuchen expostulare [rclamer] Cat. 2629; Subst. auf Ersuchen von: rogante aliquo [su richiesta di] MD n. 1;. Ersuchender requirens - CIC abr. can. 2261 2 Ersuchter requisitus - CIC abr. can. 2261 2 ertappen eine Frau beim Ehebruch ertappen: mulierem in adulterio deprehendere [sorprendere una donna in adulterio] MD n. 13; erteilen die Absolution erteilen: absolutionem impertire [impartire l'assoluzione] CIC vig. can. 966 1; die Erlaubnis erteilen: licentiam concedere [concedere la licenza] CIC vig. can. 1692 2; den Segen erteilen: benedictionem impertire [impartire la benedizione] CIC vig. can. 1170; Weihen erteilen: promovere candidatum ad ordinem presbyteratus [promuovere un aspirante al presbiterato] CIC vig. can. 1027; Ertrag ea quae redeunt [il reddito] QA 196, proventus, uum [i proventi] CIC vig. can. 1284 2 , redditus, uum [il reddito] MM 418, fructus percepti [il reddito disponbile] PP n. 24; der Ertrag seiner Arbeit: operae suae proventus [i frutti del suo lavoro] PP n. 48; Pl. Ertrge einfordern: exigere proventus [esigere i redditi] CIC vig. can. 1284 2 n 4; ertragen Mhen ertragen: exantlare labores [sostenere gravi fatiche] QA 225; Subst. das Ertragen von Mhen und Plagen: laborum aerumnarumque tolerantia - SP 414; ertrglich tolerabilis [tollerabile] HV n. 30; den Schmerz ertrglich machen: tolerabilem reddere dolorem [sostenere la sofferenza] DoV II B 8; Ertrglichkeit Schmerz bis an die Grenze der Ertrglichkeit: dolor ferme intolerabilis redditus [il dolore ai limiti della sopportabilit] EV n. 11; ertrinken in Schulden ertrinken: aere alieno demergi [vedersi sopraffatto di debiti] PP n. 54 Erwachen das Erwachen des Bewutseins: expergiscens conscientia [l'veil de la conscience] LN I-4, conscientiae renovatio [il risveglio della coscienza] LC n. 17 erwachsen Adj. erwachsen werden: ad aetatem adultam provehi [giungere alla maturit] GS n. 52; erwachsen sein: adultam aetatem attigisse [avere raggiunto let adulta] FeR n. 25; Subst. der Erwachsene: homo adultus [la persona adulta] LE n. 19, adultus [l'adulto] CIC vig. can. 776; erwachsen Vb. wenn den Parteien aus dem Bekanntwerden einer Prozehandlung Schaden erwachsen knnte: si ex revelatione alicuius actus processualis praeiudicium partibus obvenire possit [se dalla rivelazione di qualche atto processuale possa derivare pregiudizio alle parti] CIC vig. can. 1455 1; Erwachsenenalter adulta aetas [l'et adulta] AA n. 30; Erwachsenenbildung adultorum institutio [leducazione degli adulti] AAS 1953, 230; Institute fr Erwachsenenbildung: instituta erudiendis adultis destinata [istituti destinati all'istruzione degli adulti] GE n. 9 erwgen expendere [ponderare] OT n. 6 [analizzare e valutare] CIC vig. praef. XXV; Erwgung animadversio [la considerazione] VS n. 69, consideratio [la considerazione] LE n. 19, ponderatio [la considerazione] TMA n. 35; Pl. Erwgungen: cogitationes [le riflessioni] LE n. 24; disceptationes [le riflessioni] FeR n. 23; im Rahmen der vorliegenden Erwgungen: intra fines huius nostrae considerationis [nel quadro delle presenti riflessioni] LE n. 13; in Erwgung aller Umstnde: omnibus perpensis [tutto considerato] CIC vig. can. 114 3, re probe cognita AAS 1972, 246; nach diesen Erwgungen: quibus consideratis [fatte queste considerazioni] SRS n. 22; die Erwgungen auf etwas konzentrieren: in aliquid considerationem intendere [concentrare le riflessioni su q.c.] LE n. 2; etwas in Erwgung ziehen: aliquid perpendere [valutare q.c.] CIC vig. praef. XXVII; erwhnen significare [citare] DC n. 32; etwas erwhnen: mentionem facere de aliqua re [indicar] FiC 198 [far menzione di] CIC vig. can. 28 [fare un riferimento a q.c.] SRS n. 25 [menzionare q.c.] ReP n. 16;, memoriam agere alicuius rei - AAS 1985, 413, mentionem facere alicuius rei [menzionare q.c.] UUS n. 18; Pass. sie werden hufiger erwhnt: saepius de iis mentio fit [sono spesse menzionate] EN n. 58; Pt. Pf. wie erwhnt: ut supra est dictum [com' stato detto sopra] LE n. 17; wie bereits erwhnt: sicut iam est monitum [come gi stato ricordato] LE n. 14; dies verdient, besonders erwhnt zu werden: hoc dignum est quod singillatim proferatur [merita di essere ricordato in particolare] CA n. 23;

162

erziehen
erwhnenswert Adj. dignum quod memoretur [che merita di essere ricordato] Iuv. n. 2; Subst. alles, was an Erwhnenswerten sich ereignet hat: omnia memoria digna quae forte acciderint [tutti i fatti degni di menzione eventualmente accaduti] CIC vig. can. 1568 Erwhnung nicht ohne Erwhnung der Ablehnung: nisi facta denegationis mentione [se non fatta menzione del diniego] CIC vig. can. 65 1; besondere Erwhnung verdient: peculiariter dicendum est de [merita speciale menzione] CA n. 49; erwarten praestolari aliquid [l'attesa di] SP 446 Erwartung praestolatio AAS 1971, 520; exspectatio [un'attesa] SRS n. 23; in der Erwartung: exspectatione confisus [nell'aspettativa] DR 89; Pl. Erwartungen: spes (pl.) [le speranze] LE n. 1; + wider wider alle Erwartung: nostram praeveniens exspectationem [sorprendendo ogni nostra previsione] Ben. XVI, nuntius 20 apr. 05 n. 2; + Vb. eine Erwartung erfllen: exspectationem explere [compiere l'attesa] DR 65; die Erwartung hat sich nicht erfllt: exspectationi res defuit - ASS 28, 645; der Erwartung entsprechen: exspectationi satisfacere [rispondere all'attesa] OA n. 42; jede Erwartung bersteigen: omnem exspectationem excedere [superare ogni aspettativa] EV n. 80; den Erwartungen entsprechen: exspectationibus respondere [corrispondere alle attese] EV n. 2; die Erwartungen erfllen: exspectationes explere - SOE pr.; alle Erwartungen bertreffen: omnes excedere exspectationes [superare tutte le attese] MD n. 3; Erweckung geistliche Erweckung: suscitatio spiritualis - AAS 1979, 1455 erweisen Pt. Pf. Beweise, die sich als falsch erwiesen haben: probationes, quae falsae deprehensae sunt [prove successivamente trovate false] CIC vig. can. 1645 2 n. 1; geschichtlich erwiesen: historiae fide comprobatum [fatti storici incontestabili] ES 615; erweitern amplificare [allargare] FC n. 18, prolatare [ampliare] CA n. 10; einen Raum erweitern: dilatare spatium [allargare lo spazio] AA n. 1; ein Gesetz erweitern: vd. Gesetz; diese Themen erweitern den Bereich des Vernnftigen: argumenta haec reddunt rationis provinciam laxiorem [queste tematiche allargano lambito del razionale] FeR n. 76; Erweiterung unrechtmige Erweiterungen: non legitimae amplificationes - D-H 4823 Erwerb der Erwerb von Gtern: bonorum acquisitio [l'acquisto dei beni] QA 223; erwerben + Subst. den Doktorgrad erwerben: doctoralem lauream consequi [ottenere la laurea] QDS 43, laurea donari [ricevere la laurea] QDS 206, lauream obtinere - QDS 210, laurea doctorali potiri [conseguire il dottorato] CIC vig. can. 253 1; den Grad eines Doktors der Bibelwissenschaft erwerben: potiri laurea in re biblica [ottenere la laurea in Sacra Scrittura] DAS 302; Eigentum erwerben: aliquid suum facere - CIC abr. can. 1097 3, proprietatem acquirere [acquistare il dominio] CIC vig. can. 706 n. 1; Gter erwerben: captare bona - GdC 387, bona acquirere [acquistare beni] CIC vig. can. 1524 1; sie knnen Rechte und Vermgen erwerben: iura et bona acquirere possunt [possono acquisire diritti e beni] CIC vig. can. 310; Reichtmer erwerben: comparare opes - QC 8; Was ein Ordensangehriger im Hinblick auf das Institut erwirbt, erwirbt er fr das Institut: quidquid religiosus acquirit ratione instituti, acquirit instituto [tutto ci che un religioso acquista a motivo dell'istituto, rimane acquisito per l'istituto stesso] CIC vig. can. 668 3; + Adv. rechtmig erwerben: legitime sibi comparare [legitimamente adquirir] DN 268; vd. juristische Person; Erwerbsquelle als Erwerbsquelle betrachten: quaestui habere [trattare come occasione di guadagno] PO n. 17 Erwerbsrecht ius potiundi - GdC 387 erwerbsttig erwerbsttig sein: quaestuosam artem exercere [esercitare un'arte lucrativa] QA 200 Erwerbsttiger qui in arte aliqua quaestuosa versatur [l'artigiano] RN 642 Erwerbsttigkeit industria - CIC abr. can. 1923 1 Erwiderung responsio [la risposta] CIC vig. can. 1603 1; dem Klger eine Frist zur Erwiderung setzen: vd. Frist; Erzabtei archicoenobium - AAS 1980, 779 Erzhler narrator - AAS 1983, 107 erzhlerisch auf erzhlerische Weise: per rationem narrationis [in maniera narrativa] FeR n. 66; erzeugen Gter erzeugen: merces conficere [produrre merci] CA n. 36; innere Spannungen erzeugen: discidia progignere intra [generare divisioni al interno di] SRS n. 21 Erzeugnisse quae diversis artibus progignuntur [i prodotti] QA 195, quaecumque procreata sunt [quanto veniva prodotto] QA 195 Erzeugung Erzeugung von Nahrungsmitteln: effectio alimentorum [la produzione dei viveri] SRS n. 14; Erzeugung von Kindern: procreatio liberorum - FC n. 14 erziehen educare [l'educazione] PT 261 [educare] CIC vig. can. 226 2, excolere [coltivare] OT n. 2; es besteht kein Zweifel, da die Familie erzieht, die Schule ausbildet und erzieht: non dubitatur quin familia educet, quin schola instituat et educet [non c' dubbio che la famiglia educa, che la scuola istruisce e educa] Iuv. n. 13; refl. sich selbst erziehen: opus propriae educationis suscipere [intraprendere l'opera della propria educazione] Iuv. n. 13; Pass. je mehr wir erzogen werden, desto mehr desto mehr werden wir fhig, andere zu erziehen: quo magis formamur, eo

163

Erzieher
capaciores fimus alios formandi [pi veniamo formati e pi ci rendiamo capaci di formare gli altri] Cfl n. 63; Erzieher educator [un educatore] AA n. 30; formator [il formatore] Cfl n. 61; die Erziehung der Erzieher: formatorum formatio [la formazione dei formatori] Cfl n. 63; Erzieherin educatrix, icis [un'educatrice] LE n. 10; Erzieherin der Vlker: altrix populorum [educadora de los pueblos] DN 263; die Familie ist die erste Erzieherin eines jeden: familia est prima uniuscuiusque educatrix [la famiglia la prima educatrice di ognuno] Iuv. n. 11; erzieherisch das erzieherische Bemhen: opus institutorium [l'opera educativa] CA n. 36; der erzieherische Charakter der Arbeit: laboris indoles institutoria [il carattere educatorio del lavoro umano] LE n. 11; die erzieherische Rolle des Gesetzes: vd. Gesetz; Erziehung institutio [un'istituzione] MM 451, efformatio [la formazione] GS n. 52, educatio [l'educazione] GE pr., opus institorium [l'opera educativa] FC n. 37; die Aufgabe der Erziehung: munus institutorium [la missione educativa] FC n. 38, institutorium officium [il compito educativo] FC n. 40, die Erziehung der Jugend: iuventus erudienda [l'educazione della giovent] PC n. 10; das Recht auf Erziehung: ius ad educationem [il diritto all'educazione] GE n. 1; ius ad educationem obtinendam [il diritto all'educazione] LC n. 92; die religiose Erziehung: institutio religiosa [l'educazione religiosa] DH n. 5; die schulische Erziehung: educatio scholaris [l'educazione scolastica] GE n. 6; educatio civica staatsbrgerliche Erziehung: [l'educazione civica] DIM 64;, educatio civilis et politica [l'educazione civile e politica] GS n. 75; die Aufgabe der Erziehung steht grundstzlich und vorrangig der Familie zu: munus educationis impertiendae primum et primario familiae competit [il compito educativo appartiene fondamentalmente e prioritariamente alla famiglia] LC n. 94; die Erziehung ist die geistige Dimension der Elternschaft: parentum spiritalis ratio est omnino educatio [l'educazione la dimensione spirituale dell'essere genitori] MD n. 19; Erziehungsarbeit institutoria opera [l'opera educativa] EV n. 92; opus institutorium [l'opera educativa] EV n. 97; Erziehungsaufgabe educationis impertiendae munus [il compito educativo] GE n. 3, missio educationis [la missione dell'educazione] CIC vig. can. 801, functio formativa [la funzione formativa] Cfl n. 62; Erziehungsauftrag missio institutoria [la missione educativa] FC n. 39; der Erziehungsauftrag der Eltern: institutoria parentum industria [la missione educativa dei genitori] EV n. 92; Erziehungseinrichtung institutum formativum [un instituto formativo] Cfl n. 62; Pl. educationis media [i mezzi di educazione] DH n. 5 Erziehungsform eine Erziehungsform verpflichtend machen: imponere educationis rationem [imporre una forma di educazione religiosa] DH n. 5; Erziehungsgemeinschaft communitas institutoria [la comunit educativa] FC n. 2 Erziehungsinstitut Erziehungsinstitute grnden: condere educationis instituta [fondare istituti di educazione] GE pr. Erziehungspflicht obligatio ad educationem praestandam - CIC vig. can. 1689 Erziehungsproze cursus institutionis [il processo di educazione] LE n. 10 Erziehungsstrafe punitio educativa - CIC abr. can. 2230 Erziehungssystem ratio institutionis educationisque [il sistema di istruzione e di educazione] LE n. 18 Erziehungsverantwortung reponsabilitas educativa [la responsabilit ducative] Cat. 2389; Erziehungswesen iuvenum institutio educatioque [l'istruzione e l'educazione delle nuove generazioni] MM 416 Esoterik arcana doctrina [lesoterismo] FeR n. 37 esoterisch esoterische Spekulationen arcanae speculationes [speculazioni esoteriche] FeR n. 37; etabliert die etablierten Gewalten: vd. Gewalt; Etappe paxillus [la tappa] PP n. 77, gradus, us [la tappa] LC n. 78, statio [la tappa] FeR n. 2, mansio [la tappa] VS n. 13, gressus, us [la tappa] TMA n. 25; eine Etappe auf dem Weg: certa quaedam in itinere mansio [une tape] MG 10; eine Etappe zur Befreiung: gressus ad liberationem [une tape vers la libration] LN IX-10; die Etappen des knftigen Wegen umreien: passus definire instantis illius itineris [delineare le tappe del cammino futuro] NMI n. 29; in eine neue historische Etappe eintreten: novum historicum gressum ingredi [entrare in una nuova tappa storica] Cfl n. 35; Ethik disciplina ethica [l'tica] RH n. 15, die individualistische Ethik: ethica singulorum separatim hominum [l'etica individualistica] FC n. 44, eine die Personen achtende Ethik: ethica doctrina personis ipsis favens [une thice respectueuse des personnes] LN II-3; ethisch die ethische Forderung: ethica obligatio [l'esigenza etica] SRS n. 17; ein ethisches Kriterium: criterium ethicum [un criterio etico] LC n. 85; die ethische Ordnung: ordo ethicus [l'ordine etico] LC n. 27; die Verletzung einer ethischen Pflicht: violatio obligationis ethicae [la defezione rispetto ad un obbligo morale] SRS n. 23; der ethische Permissivismus: licentia permittendi cuncta in re ethica [il permissivismo etico] RH n. 6; ethischer

164

Existenz
Pluralismus: pluralismus ethicus [il pluralismo etico] QDAP n. 2; von ethischen Prinzipien bestimmt: ethicis permeatus principiis [ispirato a principi etici] SRS n. 19; die groen ethischen Richtlinien: maximae directoriae normae moralis naturae [les grandes orientations thiques] LN XI-14; eine Schlufolgerung ethischer Natur: indolem prae se ferens ethicam [una conclusione di natura etica] LE n. 6; ethnologisch ethnologicus [etnologico] GS n. 79 Etikett es ist nicht alles wissenschaftlich, was dieses Etikett trgt: nec omnia quae nomen prae se ferunt scientificum idcirco continuo vere sunt scientifica [tout ce qui porte l'tiquette de scientifique n'est pas rellement scientifique pour autant] LN VII-4; etymologisch ex ipsa notatione nominis - GdC 387; die etymologische Bedeutung eines Wortes: nativa verbi significatio [il senso etimologico di una parola] DIM n. 51; Eugenik eugenismus [l'eugenismo] SRS n. 25; Eugenik-Mentalitt: mens eugenetica [la mentalit eugenetica] EV n. 63; eugenisch die eugenische Abtreibung: abortus eugeneticus [l'aborto eugenetico] EV n. 14; Euphorie immodicus fervor [un'euforia] RH n. 15 eurozentrisch die eurozentrische Philosophie: philosophia quae Eurocentrica dicitur [la filosofia eurocentrica] FeR n. 69; Euthanasie euthanasia [l'eutanasia] SRS n. 26; Def. unter Euthanasie im eigentlichen Sinn versteht man eine Handlung oder Unterlassung, die ihrer Natur nach und aus bewuter Absicht den Tod herbeifhrt, um auf diese Weise jeden Schmerz zu beenden: sub nomine euthanasiae vero proprioque sensu accipitur actio vel omissio quae suapte natura et consilio mentis mortem affert ut hoc modo omnis dolor removeatur [per eutanasia in senso vero e proprio si deve intendere unazione o unomissione che di natura sua e nelle intenzioni procura la morte allo scopo di eliminare ogni dolore] EV n. 65; die direkte Euthanasie besteht darin, da man aus welchem Grnden und mit welchen Mitteln auch immer dem Leben behinderter, kranker oder sterbender Menschen ein Ende setzt: euthanasia directa consistit in fine imponendo vitae personarum aliqua incapacitate laborantium, aegrotarum vel morientium [l'euthanasie directe consiste mettre fin la vie de personnes handicappes, malades ou mourantes] Cat. 2277; Evangelisierung nisus ut evangelium culturas penitus imbuat [l'evangelizzazione delle culture] LC n. 86 Evangelium ein irdisches Evangelium: evangelium terrenum [un vangile terrestre] LN VI-5 evident animadversus [evidente] SS n. 21; dies ist unmittelbar evident: hoc ex ipso patet rerum visu [questo il dato di evidenza immediata] TMA n. 9; Evidenz perspicuitas [l'evidenza] SS n. 24 Evolution naturae cursus [l'evoluzione] DR 72, evolutio, ut aiunt [il sistema evoluzionistico] HG 562, bene constituta rerum progressio [l'evoluzione] PT 312; die Gesetze der Evolution: evolutionis leges [le leggi dell'evoluzione] SS n. 5; die Evolution des Marxismus: marxianae doctrinae explicatio [l'evoluzione del marxismo] OA n. 32; ein bestndiger Evolution unterworfenes Weltall: mundus universus continuae evolutioni obnoxius [un universo soggetto a continua evoluzione] HG 562; Evolutionismus evolutionismi doctrina [la dottrina dell'evoluzionismo] HG 575; Ewigkeit aeternum aevum [leternit] EV n. 2; exakt Adj. die exakten Wissenschaften: scientiae naturales accuratissimae [le scienze esatte] RH n. 19; eine exakte Methode der Analyse der sozialen Wirklichkeit: accuratissima via investigandarum rerum socialium [un metodo rigoroso di analisi della realt sociale] OA n. 33; Adv. ad amussim [esattamente] HG 578; Examen vd. Prfung exemplarisch exemplaris [esemplare] EV n. 31; exemt das Seminar mu von der Pfarrseelsorge exemt sein: exemptum a regimine paroeciali seminarium esto [il seminario sia esente dalla giurisdizione parrocchiale] CIC vig. can. 262 Exemtion exemptio [un'esenzione] CD n. 35 Exerzitien sacrae exercitationes AAS 1967, 703 Exil im Exil: a patria exsul [in esilio] PO n. 8; ins Exil gehen: extorris factus esse [rendersi esule] QP 594; ins Exil treiben: in exilium exagere - AAS 1949, 44 existentiell exsistentialis [esistenziale] FC n. 99, ex ipsis penitus vitae rebus [esistenziale] DMi n. 1; ein existentielles Problem: problema existentiale - AAS 1980, 1133; existentielle Schwierigkeiten: vitae difficultates [difficolt esistenziali] EV n. 13; Existenz existentia [un'esistenza] GS n. 10, vivendi ratio [un esistenza] LC n. 7; + Subst. vom ersten Augenblick seiner Existenz an: ab ipsis eius exsistentiae primis momentis [sin dal primo istante della sua esistenza] Cfl n. 38; in der Konkretheit ihrer alltglichen Existenz: in ipso cotidianae vitae usu constituti [nella concretezza della loro esistenza quotidiana] FC n. 4; der Mensch in seiner gesamten Existenz: homo ad omnem rationem perpensus [luomo visto nella sua globalit] SRS n. 29; jeder hat das Recht auf Existenz: ad unumquemque iure pertinet ut sit [il diritto all'esistenza] PT 281; die Existenz als solche fr ein bel halten: exsistentiam humanam esse quoddam malum putare [ritenere che l'esistenza sia un malo] SD n. 7; + Adj. die christliche Existenz exsistentia christiana [l'esistenza cristiana] SS n. 2; die menschliche Existenz: exsistentia hominum [l'esistenza umana] RH n. 15; eine echt menschliche Existenz: existentia vere humana [un'esistenza

165

Existenzbedingung
veramente umana] LC n. 92; die zeitliche Existenz: temporis exsistentia [lesistenza nel tempo] EV n. 37; + Vb. in seiner Existenz bedroht sein: sua exsistentia minis subici [essere minacciato nella sua esistenza] EV n. 31; die Verhltnisse des Familien- und Gesellschaftslebens, aus denen ihre Existenz gleichsam zusammengewoben ist: vitae familiaris et socialis condiciones, quibus eorum existentia quasi contexitur [le condizioni della vita familiare e sociale, di cui la loro esistenza come intessuta] LG n. 31; Existenzbedingung eine Existenzbedingung der Freiheit: condicio ipsius exsistentiae libertatis [una condizione per lesistere stesso della libert] VS n. 96; adfectiones vitae [condizioni di esistenza] EV n. 58; Pl. Existenzbedingungen: exsistentiae condiciones [les conditions d'existence] Cat. 2288; Existenzfrage auf die groen Existenzfragen Antwort geben: magnis exsistentiae respondere quaestionibus [rpondre aux grandes interrogations de l'existence] Cat. 1676; Existenzgrund existendi ratio - QC 8 Existenzialismus existentialismus [l'esistenzialismo] HG 563 Existenzminimum minimum subsidium ad vitam necessarium [il minimo vitale] PP n. 21 Existenzmglichkeit facultas vitae degendae [dare di che vvere] RN 663; jemanden die Existenzmglichkeit nehmen: nullum vivendi modum relinquere [hacer imposible la existencia] DN 269 Existenzsorgen die tglichen Existenzsorgen: cotidiani victus sollicitudo [la preoccupazione della sussistenza quotidiana] PP n. 55; existieren alles, was existiert: totum quod exsistit [tout ce qui existe] Cat. 326; Exklusivitt ethnische Exclusivitt: exclusorius habitus genticus [l'esclusivismo etnico] UUS n. 19; Exkommunikation die Exkommunikation verhngen: excommunicationem irrogare [infliggere la scomunica] CIC vig. can. 1331 2; die Exkommunikation feststellen: excommunicationem declarare [dichiarare la scomunica] CIC vig. can. 1331 2; wer mit der Strafe der Exkommunikation belegt ist: qui poena excommunicationis innodatus est [chi legato dalla pena della scomunica] CIC vig. can. 171 3 sub 3; wer mit der Verhngung bzw. Feststellung der Exkommunikation bestraft ist: qui excommunicatione irrogata aut declarata irretitus est [chi irretito da una scomunica inflitta o dichiarata] CIC vig. can. 316 1; exkommuniziert excommunicatus [lo scomunicato] CIC vig. can. 915; Exkursion excursio [un escursione] QDS 125 Expansion expansio [un'espansione] GS n. 56 Expedition eine militarische Expedition: militaris expeditio [un'impresa militare] ASS 20, 15 Experiment experimentum [un esperimento] SCo. n. 40 [un'esperienza] GE pr.; Experimente: exercitationes [gli sperimentazioni] EV n. 89; Experimente mit Embryonen: experimenta in embryonibus [la sperimentazione sugli embrioni] DoV I 4; klinische Experimente mit Erwachsenen: experimenta clinica in adultis [la sperimentazione clinica sull'adulto] DoV I 4; medizinische und psychologische Experimente an Personen: medicinalia vel psychologica in personis humanis experimenta [les exprimentations mdicales ou psychologiques sur les personnes humaines] Cat. 2292; der Gegenstand des Experiments: res experimenti [l'oggetto di sperimentazione] DoV I 4; Experimente zu wissenschaftlichen Forschungszwecken: experimenta quae scientiae investigationibus deserviant [interventi a scopi scientifici] DoV I 1; experimentell das Vorhandensein einer Geistseele kann von keiner experimentellen Beobachtung ausgemacht werden: spiratalis anima praesens comprobari nullius potest experimenti indicio [la presenza di unanima spirituale non pu essere rilevata dall'osservazione di nessun dato sperimentale] EV n. 60; die experimentelle Dimension dieser Lehre: huius doctrinae experimentalis indoles [la dimensione sperimentale di questa dottrina] CA n. 59; die experimentelle Forschung: vestigationes in rebus quae experimentis cognoscuntur - IMS 421; die experimentellen Wissenschaften: disciplinae experimentis constantes [le scienze sperimentali] VS n. 112; Experte expertus - PD 282, peritus [un esperto] AA n. 14, arte peritus [un esperto] PP n. 71; explizit explicite [esplicitamente] EV n. 57, explicatis verbis [in modo esplicito] TMA n. 23; in expliziter wie in impliziter Form: tam explicito quam modo implicito [in maniera sia esplicita che implicita] FeR n. 80; explosiv eine explosive Situation: rerum displodens condicio [une situation explosive] LN VII-2; exportieren Kapital exportieren: exportare capita pecuniarum [esportare i capitali] SRS n. 19; Waren exportieren: merces exportare [il processo di esportazione] LE n. 17 extemporieren ex tempore reddere - AAS 1958, 651 Extraordinarius extraordinarius - AAS 1979, 504 Extrem zum Extrem treiben: ad extrema adigere [spingere a estremi] SP 423; Extremfall gravissimus casus [un caso estremo] EV n. 68; im Extremfall: cum fit recursus ultimus [nel caso estremo] LC n. 79; Extremform extrema forma [la forma estrema] FeR n. 86;

166

Exze
extremistisch extremistische Parteien: extremae, quas vocant, factiones [i partiti eccessivi] ASS 28, 199; extremistische Auffassungen: seditiosorum hominum commenta [teorie estremiste] MM 405; extremistische Gruppen: novissimarum rerum molitores [gruppi estremisti] CA n. 18; Exze immoderatus motus [un eccesso] DR 76;

167

Fabrik

F
Fabrik officina [la fabbrica] DR 101, ergasterium [la fabbrica] LE n. 12; Fabrikarbeiter fabricarum operarii [i lavoratori delle officine] NMI n. 10; Fach eines Schrankes: ein eigenes Fach im allgemeinen Archiv, das fest verschlossen und so gesichert ist, da man es nicht vom Ort entfernen kann: scrinium omnino clausum et obseratum, quod de loco amoveri nequeat [una cassa chiusa a chiave e che non possa essere rimossa dalla sua sede] CIC vig. can. 489 1; Fachgebiet: disciplina [la facolt] QDS 49, disciplina [la disciplna] AG n. 39; disciplinarum sectio - Sap. c. Art. 40; die klassischen Fcher: classicae, quas vocant, disciplinae - ACS 38; Fachkenntnis professionalis peritia [la competenza professionale] AA n. 4; sich durch Fachkenntnisse auszeichnen: doctrina fulgere [rifulgere per dottrina] CIC vig. can. 1428 2; wissenschaftliche Fachkenntnisse: competentiae in re scientifica [le competenze tecniche] LC n. 80 Fachknnen artis peritia [la competenza tecnica] PP n. 72 Fachkunde competentia [la competenza] LC n. 72 Fachmann qui rem callet [un esperto] GS n. 44, peritus [un esperto] GS n. 57, homo technicus [un tecnico] PP n. 20 fachmnnisch ein Kreis fachmnnischer Berater: coetus consultorum peritorum [una commissione di esperti consultori] AG n. 29 Fachwissen peritia professionalis [la competenza professionale] AA n. 22; scientia et rerum usus [la competenza] PP n. 72, competentiae [les comptences] Cat. 2405; Fackel fax, facis, f. [la fiaccola] LP 595; die Fackeln des Streits: contentionum faces - VN 290; die Fackel der Wahrheit: fax veritatis [la fiaccola della verit] QP 605 Faden diese Feststellung zieht sich wie ein roter Faden durch das vorliegende Dokument: haec affirmatio per totas hasce Litteras, moderatricis instar, manat [questa affermazione costituisce il filo conduttore di questo documento] LE n. 12; fhig im Rechtssinne: sie sind als juristische Personen von Rechts wegen fhig, Vermgen zu erwerben: utpote personae iuridicae ipso iure, capaces sunt acquirendi bona temporalia [in quanto persone giuridice per il diritto stesso, hanno la capacit di acquistare beni temporali]; CIC vig. can. 634 1; Fhigkeit facultas [la capacit] Iuv. n. 12, efficacitas [l'efficienza] Cfl n. 42; + nach nach seinen

Fhigkeiten: secundum suas ipsius potestates [secondo le proprie capacit] LE n. 22; + zu die Fhigkeit zu: aptitudo ad [l'attitudine a] IngrA; die Fhigkeit zu objektivem Urteil: habilitas obiective diiudicandi [la capacit di giudicare con obiettivit] FC n. 4; + Adj. die beruflichen Fhigkeiten: professionalis peritia [la competenza professionale] AA n. 4; + Vb. seine angeborene Fhigkeit wirksam und fruchtbar benutzen: sua nativa facultate efficaciter fructuoseque uti [servirsi con efficacia e con frutto di suo naturale potere] HG 561; seine Fhigkeiten entfalten: suas educare facultates [sviluppare le sue potenzialit] CA n. 39; die Fhigkeit, sich zu verwirklichen: facultas perficiendi seipsum [la capacit di realizzarsi] LC n. 29; Fhigkeit jur. vd. juristische Person; Fahne die Fahne des Abfalls aufrichten: defectionis erigere vexilla - ASS 6, 159; die Fahne des Aufruhrs erheben: signa perduellionis attollere - Mirari 337, rebellionis vexillum attollere - ASS 6, 158 fahrend ein fahrender Snger: vagus cantor - AAS 1983, 108 fahrlssig socors [per indifferenza] QA 217; Fahrlssigkeit culpa [la colpa] CIC vig. Can. 1321 1, negligentia [la ngligence] Cat. 1736; Fahrlssigkeitstat crimen culposum [il delitto colposo] CIC vig. can. 1326 1 n. 3. Fahrzeuglenker qui vehiculum ducit [le conducteur] Cat. 1737; faktisch re vera [pratiquement LN pr.; eine faktische Ordnung: rerum gestarum ordo [un ordine fattuale] FeR n. 32; faktische Wahrheiten: veritates quae ex eventibus pendent [verit fattuali] FeR n. 33 Faktor ratio [un fattore] SRS n. 9, impulsio rationum iam exstantium [il fattore] SRS n. 9; elementum [un fattore] SRS n. 10; + Subst. Faktoren von allgemeiner Bedeutung: elementa, quibus pondus inest generale [fattori di portata generale] LE n. 1; die Industrialisierung ist ein Faktor der Entwicklung: artium et artificiorum invectio progressionem promovet [l'introduzione dell'industria fattore di sviluppo] PP n. 25; ein Faktor der Entzweiung: causa disiunctionis [un fattore di diversione] LC n. 16; eine Gesamtheit neuer Faktoren: elementorum novorum summa [un insieme di fattori nuovi] FeR n. 91; + Adj. die entscheidenden Faktoren: decretoria elementa [fattori decisivi] VS n. 46; der entscheidende Faktor ist der Mensch selbst: causa praecipua ipse est homo [il fattore decisivo l'uomo stesso] CA n. 32; der entscheidende Faktor, der den Wandel in Gang gebracht hat: decretoria res, quae conversionibus initium dedit [il fattore decisivo, che ha avviato i cambiamenti] CA n. 23; ein grundlegender Faktor: primaria ac primigenia ratio [un fattore primordiale] PP n. 35; ein Bndel komplexer Faktoren: summa

168

Familie
elementorum implexorum [un insieme di fattori complessi] SRS n. 20; verschiedenartige Faktoren: distincta elementa [fattori differenziati] LE n. 16; in Anbetracht der verschiedenen Faktoren: omnibus quae adsunt perspectis elementis [tenendo conto dei diversi fattori] SRS n. 13; dabei mssen vielfltige Faktoren in Betracht gezogen werden: plura sunt ponderanda causarum elementa [occorre prendere in considerazione molteplici fattori] EV n. 11; einer der wichtigsten Faktoren unserer Zeit: factum aliquod maioris momenti huius aetatis [un fait majeur de notre poque] LN XI-10; + Vb. von ueren Faktoren abhngen: impelli causis externis [essere spinto da fattori esterni] ReP n. 16; Faktum das Faktum der Homosexualitt: factum homosexualitatis Hom. n. 3; Fakultt disciplina [la facolt] QDS 150, schola [la facolt] QDS 197, collegium [il collegio] QDS, tit. IV ante 39, facultas [la facolt] AG n. 26; die Theologische Fakultt: Facultas Theologica - AAS 1984, 618; Fall fr alle Flle: ad universitatem negotiorum - CIC abr. can. 199 3; fr diesen Fall: pro ea vice [per quella volta] CIC vig. Can. 174 1; + auf auf jeden Fall: utcumque res sint [in ogni caso] LE n. 20; in jedem Fall: utcumque [in ogni caso] VS n. 82; + sein das ist bei gewissen nichtchristlichen Religionen der Fall: sic quaedam se habent religiones non christianae [c'est le cas de certaines rligions non chrtiennes] Cat. 67; + Subst. fr die Gesamtheit der Flle: ad universitatem casuum [per un insieme di casi] CIC vig. can. 137 1; nach Lage des Falles: prout casus fert [a seconda dei casi] QA 203, pro casuum diversitate - AAS 1986, 485; + Adj. in sehr vielen anderen Fllen: plurimi tamen alii oriuntur casus [in moltissimi altri casi] EV n. 13; in besonderen Fllen: in peculiaribus casibus - Ord. Conc. Art. 61 7; in dringenden Fllen: si res urgeat - CIC abr. can. 583; fr einzelne Flle: in singulis casibus - CIC abr. can. 199 3; nur fr einzelne Flle: in singulis tantum casibus [soltanto in casi singoli] CIC vig. can. 137 3; solche Flle sind nicht selten: huiusmodi eventus non sunt rari [simili casi non sono rari] EV n. 73; + Vb. einen Fall behandeln: causam videre - CIC abr. can. 1557 3; der Fall betrifft: causa refertur ad - CIC abr. can. 1962; es gibt Flle, wo: incidunt causae cum + ind. [il arrive que + subj.] S. chr. 387; sicher gibt es Flle, in denen: profecto est incidere casus ubi + coni. [ vero che non mancano casi in cui + ind.] EV n. 13; es stimmt, da die Geschichte Flle kennt, in denen: verum est quosdam recensere historiam eventus in quibus [ vero che la storia registra casi in cui] EV n. 70; sofern der Fall es verlangt: si res ferat [quando il caso lo comporti] PT 294; was fr den Fall vorgesehen ist, da quomodo providendum sit in casu AAS 1986, 485; ein Fall des can. x liegt vor: casus occurrit de quo in canone x - CIC abr. can. 2373; fllen Entscheidungen fllen: decisiones ferre [prendere decisioni] CIC vig. can. 115 2; die Bume des Hochmuts fllen: superbiae arbores succidere [abbattere gli alberi della superbia] SS n. 15; fallen tief fallen: ima petere - ACS 16; Pt. Pf. ein gefallener Engel: angelus lapsus [un ange dchu] Cat. 391; falsch erroneus [sbagliato] VS n. 65; mendosus [sbagliato] VS n. 65; falsche Angaben machen: falsum asserere [asserire il falso] CIC vig. can. 1391 n. 3; Beweise, die sich als falsch erwiesen haben: probationes, quae falsae deprehensae sunt [prove successivamente trovate false] CIC vig. can. 1645 2 n. 1; ein falscher Mystizismus: simulatus mysticus sensus [un falso misticismo] DR 69; falsche Schlufolgerungen ziehen: erroneas deductiones trahere ex ... [trarre falsi deduzioni da ...] ASS 10, 483; ein falsches Verhalten: agendi ratio vitiosa [un comportamento sbagliato] VS n. 74; eine falsche Verhaltensweise: erronea gerendi ratio [un comportamento sbagliato] VS n. 75; etwas fr prinzipiell falsch erklren: aliquid principio falsum affirmare [dcreter qc.en principe faux] LN X-1; Falschaussage die Zeugen zur Falschaussage anstiften: testes subornare - CIC abr. can. 1957 flschen adulterare - CIC abr. can. 2406 1, falsare CIC abr. can. 2406 1 Flscher fabricator seu falsarius - CIC abr. can. 2360 1; Flschung adulteratio [la contrefaon] Cat. 2409; Flschungsdelikt crimen falsi [il delitto di falso] CIC vig. ante can. 1390 familir das familire Band: vinculum familiare [il legame familiare] Iuv. n. 11; Familie societas domestica seu familia - QC 24, convictus domesticus [il consorzio domestico] RN 645, communitas domestica [il consorzio domestico] RN 646, domesticus convictus [la famiglia] DR 78, domestica societas - SP 434, familia [la famiglia] PT 261, familiaris consortio [la famiglia] FC n. 1; + Subst. das Institut Familie: institutum familiare [l'istituto famigliare] FC n. 81; + Adj. die junge Familie: novella familia [la giovane famiglia] FC n. 69; eine kinderreiche Familie: familia numerosa prole fecunda [una famiglia numerosa] QDAP n. 27; kinderreiche Familien: familiae copiosae prolis - AAS 1951, 855; die monogame Familie: familia monogamiae indole insignis [la famiglia monogamica] PP n. 36; die unvollstndige Familie: familia semiplena [la famiglia incompleta] FC n. 74; + Vb. eine Familie grnden: familiam condere [creare una famiglia] PT 261 [fondare una famiglia] FC n. 46,

169

Familienbande
familiam fundare [la formazione di una famiglia] GS n. 52; Familienbande vincula familiaria [les liens familiaux] Cat. 2232; Familienbeihilfen scidulae nummariae familiares [assegni familiari] LE n. 19; subsidia familiis destinata [sussidi alle famiglie] QDAP n. 23 Familienberater consultor familiaris [un consultore famigliare] FC n. 75 Familienberatung familiarum consultorium [i consultori familiari] EV n. 88; Familienbetrieb procuratio a singula familia gesta [un'impresa a dimensione famigliare] MM 422, procuratio familiaris [un'impresa a dimensione famigliare] MM 436 Familiengemeinschaft communitas familiaris [la comunit familiare] AA n. 18 familiengerecht eine familiengerechte Wohnung: habitatio vitae familiari idonea [un'abitazione adatta alla vita familiare] FC n. 81 Familiengesetzgebung legislatio ad familiam respiciens [la legislazione famigliare] GS n. 87 Familienlasten familiae onera [il pesi della famiglia] QA 198; die Familienlasten tragen: familiae onera sustinere [sostenere i pesi della famiglia] QA 198; Familienleben vita familiaris [la vita famigliare] AA n. 16, conversatio familiaris [la vita familiare] LG n. 34, vita familiae [la vie de famille] Cat. 2185; ein Familienleben aufbauen: vitam familiarem constituere [formare la vita familiare] LE n. 10; Familienmitglieder membra familiaris coetus [les membres du groupe familial] Cat. 2199; Familienpolitik res publica familiaris [la politica familiare] FC n. 44, de familia ratio politica [la politica per la famiglia] CA n. 49; die Familienpolitik mu Grundlage und Motor jeder Sozialpolitik sein: familiaris disciplina constituatur oportet omnium socialium et politicarum rationum cardo atque gubernatrix [la politica familiare deve essere perno e motore di tutte le politiche sociali] EV n. 90; Familiensinn sensus familiaris [il senso della famiglia] AA n. 4, spiritus familiae [lo spirito di famiglia] UUS n. 42; Familienstand vitae genus [lo stato] PT 261 Familienverband der weitere Familienverband: amplior familiaris cognatio [il pi ampio contesto familiare] EV n. 59; Familienvorstand caput familiae [il capo-famiglia] LE n. 19; Fanatismus fanatismus [il fanatismo] CA n. 46; ein Werk des Fanatismus: phrenetici furoris opus [un'opera di fanatismo] ASS 28, 201; in Fanatismus umschlagen: verti in fanatismum [mutarsi in fanatismo] SS n. 35; Fangarme invadentes flexurae [i tentacoli] EV n. 21; Fangfrage quaestio captiosa [una domanda cavillosa] CIC vig. can. 1564 Fassade aedium frons [la facciata] OA n. 10; fassen einen Beschlu fassen: vd. Beschlu; Fassung die Fassung des Gesetzes: vd. Gesetz; Fassungskraft geistig captus, us [la comprensione] SCo. n. 55; [la recettivit] CIC vig. can. 660 1; nach ihrer Fassungskraft: pro suo captu [secondo la loro capacit] CIC vig. can. 913 1; Fassungsvermgen eine dem Fassungsvermgen der Mitglieder angepate Ausbildung: institutio captui sodalium accommodata [una formazione adeguata alla recettivit dei membri] CIC vig. can. 660 1; sich dem intellektuellen Fassungsvermgen der untersten Schicht der Hrer anpassen: sese accommodare ad captum et intellectum infimi ordinis auditorum [adattarsi alle possibilit intellettuali degli ascoltatori pi sprovveduti] CeP n. 53; Faszination animi fascinatio - MP 781, fascinatoria vis - MP 784, fascinatio - MP 801, pelliciens vis [il fascino] FeR n. 46; fascinum [la fascinazione] DC n. 7; der Begriff wissenschaftlich" bt eine fast mythische Faszination aus: adiectivum scientificam vi quadam fascinanti homines quidem capit uti fabella [le terme de scientifique exerce une fascination quasi mythique] LN VII-4; faszinieren admirationem movere [affascinare] FeR n. 32; allicere [fascinare] SS n. 20; sich von einem Mythos faszinieren lassen: se abripi fabula pati [se laisser fasciner par un mythe] LN XI-11; Pt. Pr. faszinierend: venustus [affascinante] VS n. 107, alliciens [affascinante] EV n. 89; attrahens [attirant] Cat. 207, allectans [esaltante] Cfl n. 57; den faszinierenden Glanz der Wahrheit aufzeigen: fascinantem ostendere fulgorem veritatis [laffascinante splendore della verit] VS n. 83; faszinierend reden: allicienti modo loqui [parlare in modo affascinante] NMI n. 19; Pt. Pf. fasziniert: fascinatus [affascinato] QA 219; stupescens [affascinato] SS n. 19; Fata Morgana btr. fallacium somnium [un ingannevole miraggio] Iuv. n. 13; Fatalismus fatalis necessitatis sensus [il fatalismo] OA n. 18; fatalistisch fatalis [fatalistico] CA n. 26; Faulheit sich in Faulheit betten: in ignavia sistere [adagiarsi nella prigrizia] NMI n. 15; Faulpelz cessator [la pigrizia] PP n. 54 fehlen deficere [venir meno] AA n. 1; es fehlt: desideratur [manca] LE n. 21 [non si ha] EV n. 15; es fehlt nicht an Fllen von : casus incidunt + gen. [non mancano situazioni di ] EV n. 11; Normen fehlen, die aufgrund des Codex zu erlassen sind: normae desiderantur quae vi Codicis complendae sunt - AAS

170

Fernschreiben
1984, 499; Pt. Pr. fehlende Gerechtigkeit: manca aequitas [l'absence d'quit] LN I-7; Fehlentwicklungen infausta, orum [fatti deplorevoli] GS n. 57, errores [le deviazioni] SRS n. 46; Fehler Fehler berichtigen: errata corrigere [riparare i torti] QDAP n. 21; der Fehler besteht darin, da ...: error in eo est, quod... [le tort est de faire] LN X-5; Fehler schleichen sich ein: vitia irrepunt [si infltrano certe irregolarit] LE n. 8; ein Fehler hat sich eingeschlichen: error irrepsit [vi un errore] CIC vig. can. 1616 1; ein sachlicher Fehler: error materialis [un errore materiale] CIC vig. can. 1616 1; vd. Rechenfehler fehlerhaft mendosus - PD 289 Fehlinformation falsa informatio [une fausse information] Cat. 2498; fehlschlagen incassum cadere [cadere a vuoto] QA 218; Fehlurteil falsum iudicium [un faux jugement] Cat. 2477; Feier Feier der Eheschlieung: matrimonii celebratio [la celebrazione del matrimonio] FC n. 67 feierlich cum pompa et sollemnitate - CIC abr. can. 462; ein feierliches Dokument: magnae gravitatis documentum [un documento solenne] DR 68; in dieser feierlichen Stunde: singulari hoc tempore [in questa ora sollenne] RH n. 1; feierliche Worte: verba sollemnia [paroles solennelles] Cat. 279; Feierlichkeit apparatus pompa [la solennit] QDS 204 Feiertag dies feriata - CIC abr. can. 1635, dies festus [la festa] SCo. n. 106; einen Feiertag aufheben: abolere diem festum [abolire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1; einen Feiertag einfhren: diem festum constituere [stabilire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1; gesetzlicher Feiertag: dies festus sub praecepto - CIC abr. can. 1247 1, dies festus de praecepto [una festa di precetto] CIC vig. can. 530; einen Feiertag verlegen: diem festum transferre [trasferire un giorno di festa] CIC vig. can. 1244 1 Feigheit ignavia [la codardia] SRS n. 47; feilbieten venditare - OOS 454 Feind osor, oris [il nemico] DR 68; Feinde der Christenheit: osores christiani nominis - ASS 26, 523; die Feinde der Kirche: Ecclesiae osores [i nemici della Chiesa] DR 84; erbitterte Feinde: acerrimi osores [gli accanati nemici] DR 68; ein furchtbarer Feind: perniciosus hostis [un pernicioso nemico] DR 86; sichtbare und unsichtbare Feinde: visi invisique hostes - ASS 28, 727; vd. Hauptfeind; feindlich die dem Menschen feindliche Natur: natura homini infensa [la natura ostile all'uomo] OA n. 10; Feindschaft simultas [l'inimicizia] CIC vig. can. 1448 1; Feindschaften abbauen: simultates restinguere AAS 1945, 284; Feindschaften schren: inimicitias alere - SQC 658; jemanden mit erbitterter Feindschaft verfolgen: aliquem acerbissima simultate conquirere OOE 40 feindselig infensus [ostile] LP 603; jemanden feindselig behandeln: aliquem hostiliter habere - IA 467; eine feindselige Situation: infesta adiuncta [una situazione ostile] UUS n. 62; Feindseligkeit simultas [l'ostilit] ReP n. 25, oppugnatio [l'ostilit] NMI 41; offene Feindseligkeit: apertae hostilitates [l'aperta ostilit] QA 180; Pl. Feindseligkeiten: inimicitiae [atti di inimicizia] QA 213; [le inimiczie] NA n. 3 Feinfhligkeit animi lenitas [la sensibilit] SD n. 29: Feingefhl consideratio [la dlicatesse] Cat. 2416, circumspectio [la dlicatesse] Cat. 2521; Feld konkr. die Felder anderer bebauen: arva colere aliena [coltivare i terreni di altri] LE n. 21; btr. Feld des Wirkens: campus actionis [il campo di attivit] AA n. 9; das eigentliche Feld der Naturwissenschaften: campus proprius scientiarum naturalium [le domaine propre des sciences naturelles] Cat. 284; das gesamte Feld der menschlichen Ttigkeit: omnis humanae navitatis campus [tutti i campi dell'umana nativit] SP 439; ein weites Feld: amplissima provincia [un campo immenso] OA n. 15, amplus campus [un vasto ambito] Iuv. n. 11; Feldarbeit labor agrestis [il lavoro dei campi] LE n. 21 Felsen der Felsen Petri: Petri rupes - AAS 1983, 519 Fenster ein geheimes Fenster: arcana fenestella - MP 793 Ferien whrend der Ferien: feriarum tempore [nel tempo delle vacanze] CIC vig. can. 258 Ferienzeit tempus feriarum [il periodo delle ferie] OT n. 21 Ferment ein Ferment des Hasses: quod inimicitiarum semen in mediis civitatibus serit [un fermento generatore di odio] PP n. 63; die guten und schlechten Fermente, die dort wirksam sind: fermenta boni et mali, quae ibi aestuant [i fermenti di bene e di male che vi si agitano] ReP n. 1; fern der ferne Osten: Oriens remotus [il lontano Oriente] QA 198; ferne Vlker: populi longinqui [popoli lontani] AG n. 38; in fernen Lndern: longis in Regionibus [in Paesi lontani] SRS n. 38; sich in ferne Kontinente begeben: in longinquas continentes se conferre - SOE pr.; Fernbleiben der ordnungsgem geladene Zeuge hat dem Richter den Grund fr sein Fernbleiben mitzuteilen: testis rite citatus causam suae absentiae iudici notam faciat [il testimone regolarmente citato renda nota al giudice la causa della sua assenza] CIC vig. can. 1557 Fernschreiben telescriptio [il telescrivente] CeP n. 176;

171

Fernsehautor
Fernsehautor auctor televisificarum transmissionum [un autore di programmi televisivi] IM n. 15 Fernsehen das Fernsehen: res televisifica - MP 765; televisio [la televisione] IM n. 1, telehorasis [trasmissioni radiotelevisive] CeP n. 112, telehorama [trasmissioni televisive] CeP ante n. 148; durch das Fernsehen: via televisifica [mediante la televisione] CIC vig. can. 772 2 Fernsehgert televisificum scrinium - MP 803, televisifica machina [la televisione] MM 412, televisificum instrumentum [la televisione] FC n. 76 Fernsehproduzent effector [il produttore] FC n. 7; Fernsehprogramm transmissiones televisificae [il programma televisifico] IM n. 14, telehoramata [programmi televisivi] CeP n. 68; Fernsehschirm televisificum album - MP 780 Fernsehsendung spectatio - MP 799; diffusio televisifica - AAS 1958, 653 televisifica transmissio [la televisione] MM 416 [il programma televisivo] IM n. 14, transmissio ope televisifica [la trasmissione televisiva] SCo. n. 31; emissio televisifica [trasmissione televisiva] CeP n. 157; Fernsehspiel spectaculum televisificum - CeP n. 156; Fernsehstation statio televisifica [la stazione televisiva] IM n. 17 fernstehend longinquus [lontano] FC n. 54; Subst. Fernstehende: qui longinque abierant [i lontani] Cfl n. 30; Fernziel condicio quae haud cito haberi potest [un traguardo a lungo termine] PP n. 61 Fertigprodukte res manu factae [manufatti] PP n. 57, res machinali industria perfectae [i prodotti industriali finiti] LE n. 17; fesselnd etwas dem Publikum auf fesselnde Weise erklren: explicare aliquid accommodate ad vulgi animos pelliciendos captandosque [spiegare i fatti a un pubblico, attirandone l'attenzione CeP n. 40; fest ein fester Arbeitsplatz: opus stabile [un lavoro stabile] FC n. 66; die Notwendigkeit einer festen staatlichen Autoritt: necessarius vigor publicae auctoritatis [il necessario vigore dell'autorit pubblica] RH n. 17 Fest sollemnium celebritas [la solennit] QP 595 festhalten einen Menschen festhalten: hominem detinere [detenere una persona] CIC vig. can. 1397; an einem Vorschlag festhalten: a proposito non recedere [non recedere dal proposito] CIC vig. can. 1750; an der anerkannten Wahrheit festhalten: veritati cognitae adhaerere [aderire alla verit una volta conosciuta] DH n. 2; veritati cognitae adhaerescere [aderire alla verit conosciuta] VS n. 34; etwas schriftlich festhalten: aliquid scripto consignare [mettere q.c. per iscritto] CIC vig. can. 1306 1; Subst. das Festhalten am Glauben: fidei adhaesio [ladesione della fede] FeR n. 71; festigen consolidare [rinsaldare] LG n. 49, stabilire [la stabilit] GS n. 79 [consolidare] VS n. 39, firmare [rafforzare] GS n. 89, das Bewutsein festigen: conscientiam solidare [consolidare la coscienza] RH n. 3; refl. sich festigen: solidari [rafforzarsi] Cfl n. 45; Pt. Pf. gefestigte Machtverhltnisse: ordines potestatis defixi [assetti di potere consolidati] CA n. 43; Festigkeit stabilitas [la stabilit] GS n. 48, soliditas [la compattezza] RH n. 3; eine besondere Festigkeit erlangen: specialem obtinere firmitatem [conseguire una peculiare stabilit] CIC vig. can. 1056 Festland auf dem Festland: in continentibus regionibus - ASS 6, 146, in Continente - ASS 6, 151 festlegen etwas festlegen: aliquid defigere [determinare q.c.] UUR n. 59; allgemeine Grundstze festlegen: delineare principia generalia [fissare i principi generali] AG n. 32; festlegen, was zu bestimmen ist: constabilire quid statuendum sit [concordare insieme ci che si deve stabilire] CIC vig. can. 1609 3; die Bedingungen festlegen, die zur Gltigkeit und Erlaubtheit von Rechtsgeschften erforderlich sind: condiciones statuere ad validitatem liceitatemque negotiorum requisitae [determinare le condizioni richieste per la validit e la liceit degli atti] CIC vig. can. 506 1; die Eigentumsverhltnisse festlegen: dominium determinare [determinare la propriet] CIC vig. can. 1284 2; die Streitfrage festlegen: litem contestare [la contestazione della lite] CIC vig. can. 1640 Festlegung die Festlegung dieser Vertrge: ut horum contractuum viae decernantur [nella determinazione di questi contratti] CA n. 8; festsetzen Gebhren festsetzen: praefinire taxas [stabilire le tasse] CIC vig. can. 1264; etwas durch Gesetz festsetzen: vd. Gesetz; das neue Recht festsetzen: vd. Recht; einen Termin festsetzen: terminum statuere [stabilire un termino] CIC vig. can. 8 2; Pt. Pf. am festgesetzten Ort: stato loco - CIC abr. can. 411 1; zu festgesetzten Stunden: statutis horis [ad ore stabilite] CIC vig. can. 1468; zur festgesetzten Zeit: stato tempore - CIC abr. can. 411 1; zu festgesetzten Zeiten: statis temporibus [con la frequenza stabilita] CIC vig. can. 628 1; Festsetzung die Festsetzung (von Taxen): praefinitio CIC abr. can. 1507 1; nach gerechter Festsetzung des Richters: iuxta aequam iudicis taxationem [secondo un'equa tassazione stabilita dal giudice] CIC vig. can. 1571; feststehen + wenn wenn fr ihn feststeht: constito sibi - CIC abr. can. 1097 1; wenn nicht etwas anderes feststeht: nisi aliud constet [se non consta altrimenti] CIC vig. can. 61 1; wenn offenkundig feststeht, da: si evidenter constet + aci [se consta con evidenza che + ind.] CIC vig. can. 1726; wenn nicht zuvor feststeht: nisi prius constet [se primo con consta di] CIC vig. can. 1013; wenn fr den Bischof feststeht, da: si

172

finanziell
Episcopo constiterit + aci [se al Vescovo consta che + ind.] CIC vig. can. 1744 2; wenn der Rechtsanspruch des Glubigers hinreichend feststeht: dummodo de iure creditoris satis constet [purch consti sufficientemente del diritto del creditore] CIC vig. can. 1497 1; nur wenn die Zuverlssigkeit des Dolmetschers fr ihn feststeht: nisi de interprestis fide sibi constet [se non gli consta della fede dell'interprete] CIC vig. can.1106, + Subst. die Echtheit eines Schreibens steht fest: de germana litterarum fide constat [consta della sicura attendibilit della lettera] CIC vig. can. 1022; feststellen, da das Recht des Klgers nicht feststeht: pronuntiare non constare de iure actoris [sentenziare che non consta del diritto dell'attore] CIC vig. can. 1608 4; die Ungerechtigkeit des Urteils steht offenkundig fest: de iniustitia sententiae manifesto constat [consta palesemente dell'ingiustizia della sentenza] CIC vig. can. 1645 1; + Adv. sofern rechtlich feststeht, da: dummodo iuridice constet + aci [purch consti giuridiamente che + ind.] CIC vig. can. 166 2; sicher feststehen: certo constare [essere accertata] CIC vig. can. 521 3; Pt. Pr. ein feststehendes Prinzip: stabile principium [uno stabile princpio] RH n. 11; feststellen von Amts wegen feststellen: ex officio declarare [dichiarare d'uffcio] CIC vig. can. 1459 1; den Haushaltsplan feststellen: adprobare ponendorum reddituumque aestimationem [provare il bilancio] Stat. PAS art. XX; eine Strafe feststellen: poenam declarare [dichiarare la pena] CIC vig. can. 1355 1; feststellen, da das Recht des Klgers nicht feststeht: pronuntiare non constare de iure actoris [sentenziare che non consta del diritto dell'attore] CIC vig. can. 1608 4; Pt. Pf. nachdem dies festgestellt ist: hisce positis [ci stabilito] AAS 1962, 791 Feststellung notatio [la costatazione] LE n. 17, affirmatio [laffermazione] VS n. 11; quod asseveratur [laffermazione] SRS n. 23, animadversio [la constatation] Cat. 2735; Pl. Feststellungen: notiones [costatazioni] SRS n. 19; die Feststellung rechtserheblicher Sachverhalte: facta iuridica declaranda [fatti giuridici da dichiarare] CIC vig. can. 1400 1 n. 1; die Feststellung von Schuld: definitio culpae [stabilire la colpa] CIC vig. can. 1401; eine ontologische Feststellung: affirmatio indolis ontologicae [un'affermazione di natura ontologica] MD n. 29; eine Feststellung ethischen Charakters: asseveratio ethicae naturae [un affermazione di natura etica] MD n. 29; Fett tierisches Fett: adeps animalium - AAS 1966, 184 Feuerbestattung incineratio AAS 1963, 523, crematio [la cremazione] CIC vig. Can. 1176 3 Feuereifer mit Feuereifer: ardenter [ardemmant] Cat. 2595; Fieber das Fieber der Inflation: aestus pretiorum excandescentium [la febbre dell'inflazione] RH n. 16 Fiktion res plene facticiae [un scenario di finzione] CeP n. 56; Filialkirche filialis ecclesia - CIC abr. can. 407 1 Film cinematographica pellicula - VC 258, cinematographicum; imaginum series - MP 790, spectaculum [il cinema] MM 216, cinematographum [il cinema] IM n. 1, taeniola [il film] IM n. 14, pellicula [il film] IM n. 14, taenia [il film] CeP n. 142; die Produktion und Vorfhrung von Filmen: taeniolarum effectio et exhibitio [la produzione e la programmazione di film] IM n. 14; einen Film drehen: taeniam conflare [produrre un film] CeP n. 143, taeniam conficere [produrre un film] CeP n. 144; Filme verleihen: pelliculas distribuere - MP 788; einen Film zeigen: taeniam ostentare [proiettare un film] CeP n. 143; Filme zeigen: ludos edere cinematographicos - MP 788; Filmautor auctor - VC 259, auctor cinematographeus [un autore di film] IM n. 15 Filmkamera apparatus imaginibus mobilibus necnon vocibus asservandis iisque iterandis [un apparecchio di proiezione a immagini fisse o mobili] CeP n. 145; Filmkassette visualium taeniarum cistellula [la cassetta] CeP n. 48; Filmkritiker ludorum cinematographicorum criticus MP 787 Filmkunst cinematographica ars - VC 249 Filmproduktion effectio taeniolorum [la produzione] IM n. 14 Filmproduzent exsecutor - VC 259, effector [il produttore] IM n. 14 Filmregisseur moderator - VC 259 Filmschauspieler actor - VC 259 Filmtheater die Leiter von Filmtheatern: exercentes auditoria [i gestori di sale cinematografiche] IM n. 14; Filmverleiher distributor [il distributore] IM n. 14 Filmvorfhrung exhibitio [la programmazione] IM n. 14 Finanzbereich res fiscalis [il settore finanziario] SRS n. 45; Finanzen die Mechanismen im Bereich der Finanzen: rationes nummariae [i meccanismi finanziari] RH n. 16 Finanzhilfe pecuniarum subsidium [l'aiuto finanziario] PP n. 52; Finanzhilfen leisten: elargire subsidia nummaria [dare aiuti economici] EV n. 16; finanziell in re nummaria [finanziario] LE n. 23, nummarius [finanziario] SRS n. 16; finanzielle Hilfen: subsidia nummaria [un'assistenza finanziaria] SRS n. 25; der finanzielle Kolonialismus: colonialismus nummariae indolis [le colonialisme d'ordre financier] LN VII-12; finanzielle Mechanismen: rationes sive

173

finanzieren
machinationes nummariae [meccanismi finanziari] SRS n. 16; die finanziellen Mittel: opes [i mezzi] Stat. PAS art. XV, pecuniarum subsidia [i mezzi finanziari] PP n. 63; die finanzielle Seite: rationes nummariae [la parte financiaria] FiC 193; finanzielle Untersttzung: oeconomica publica subsidia [essere aiutato economicamente] LC n. 94 finanzieren pecuniis iuvare [finanziare] SRS n. 25 Finanzimperialismus der internationale Finanzimperialismus: congestae divitiae gentibus quodammodo omnibus imperant [l'imperialismo internazionale del denaro] MM 409; Finanzkraft die Finanzkraft einer Gruppe: coetus vis ratioque nummaria [la forza finanziaria di un gruppo] CA n. 47; Finanzmarkt der internationale Finanzmarkt: pecuniarum commercium inter civitates [il mercato internazionale finanziatore] SRS n. 19 Finanzpolitik disciplina sumptuum insumendorum [la politica finanziaria] PP n. 60 Finanzsystem wucherische Finanzsysteme: systemata nummaria usuraria [systmes financiers usuraires] Cat. 2438; Finanzwesen res nummaria - QA 212 Findelkind expositus [l'esposto] CIC vig. can. 101 2 finden sich selbst finden: se ipsum quasi invenire [ritrovare se stesso] PP n. 20; se ipsum reperire [la scoperta di s stesso] CT n. 38 Finder repertor AAS 1966, 1147; Finger nicht einen Finger breit abweichen vom Sittengebot: ne a morum disciplina transversum digitum discedere - SQC 661; den Finger der Anklage gegen jemanden erheben: intendere digitum accusatorium contra aliquem [puntare il digito accusatorio contra qc.] ReP n. 15; finster ein finsterer Weg: tenebrosa via - D-H n. 2738; finstere Jahre: turbida tempora [i momenti pi bui] CA n. 33; Finsternis die Finsternis des Irrtums: erroris caligo [la tenebra di errore] VS n. 1; in der tiefsten Finsternis: in crassissima caligine [nella pi fitta oscurit] EV n. 31; Firma societas bonis gignendis [limpresa] SRS n. 43; vd. Unternehmen; Firmament firmamentum [le firmament] Cat. 326; Firmling confirmandus AAS 1964, 893; Firmung confirmatio [la confermazione] Sco n. 71 [la cresima] ReP n. 27; die Entgegenahme der Firmung: susceptio confirmationis AAS 1964, 893; Firnis btr. species [il vernice] DR 87 Fischerring annulus piscatoris - VAS can. 12 Fiskalpolitik disciplina fisci administrandi [la politica finanziaria] PP n. 60 Fleisch in Fleisch und Blut bergehen lassen: in sucum et sanguinem convertere [convertere in sostanza e sangue] QP 603 Flei operositas [la laboriosit] LE n. 9; die Produkte des menschlichen Fleies: res artibus et artificiis hominis perfectae [i prodotti dellindustria umana] SRS n. 29 flieend eine Sprache flieend sprechen: lingua expedite uti [poter usare una lingua con speditezza] AG n. 26; flieend Latein sprechen: profluenter Latine loqui - AAS 1980, 1522; die flieende und unbestimmte Ausdrucksweise der modernen Philosophie: fluxae et vagae novae philosophiae dictiones [le espressioni fluttuanti e vaghe della nuova filosofia] HG 567 Fliesand das philosophische Suchen hat sich im Fliesand eines allgemeinen Skeptizismus verloren: philosophica investigatio in mobili veluti scepticismi universalis tellure pererravit [la ricerca filosofica si smarrito nelle sabbie mobili di un generale scetticismo] FeR n. 5; Fluch exitium [una maledizione] EV n. 44, imprecatio [le juron] Cat. 2149; Flucht effugium [un'evasione] FC n. 43; die Flucht vor der Verantwortung: fuga ab officiis [la fuga dalla responsabilit] SS n. 16; flchtig Adj. flchtige sexuelle Beziehungen: transeuntes sexus rationes [fugaci relazioni sessuali] Iuv. n. 13; eine flchtige Erwhnung: fugax mentio [un fuggevole cenno] TMA n. 5; Adv. cursim [di volo] QA 181; Subst. das Flchtige: evanida, orum [leffimero] FeR n. 46; Flchtling profugus [il profugo] DR 67, perfuga [un rifugiato] SRS n. 24; politische Flchtlinge qui politicarum rerum causa depulsi patria sunt [profughi politici] PT 285 Flugblatt volitans pagina [un foglio volante] DR 74 Flughafen aroportus, us - AAS 1984, 743 Flughafenpersonal aroportuales - AAS 1984, 744 Flugpersonal aronavigantes [adetti a trasporti aerei] CD n. 18 Flugreise eine Flugreise antreten: arium iter arripere ExF 670 Flugreisender vector in areo itinere versans, vector in areo - AAS 1984, 745 Flugzeug aronavis - AAS 1948, 435;, aeronavigium [l'aereo] SS n. 17; Flu btr. der unaufhrliche Flu der Ereignisse: perpetuae immutationes eventuum [l'incessante fluire degli avvenimenti] SRS n. 3; der Flu der Zeit: temporis fluxus - Sap. c. pr. VI; Flubett alveus [un alveo] VS n. 65; flssig btr. flssige Geldmittel: expedita pecunia [la disponibilit finanziaria] FC n. 66

174

frderlich
Fderation foederatio [la federazione] PC n. 22 Folge sequela [la conseguenza] GS n. 25, consectarium [la conseguenza] SRS n. 21, rerum consecutio [la conseguenza] EV n. 75; Folgen: consecutiones [le conseguenze] VS n. 5; + Subst. die Folgen, die eine gewisse Art von Entwicklung auf die Lebensqualitt hat: exitus cuiusdam progressionis in condicionem vitae [le conseguenze che un certo tipo di sviluppo ha sulla qualit della vita] SRS n. 34; als Folge der Krise des Rationalismus: veluti consequens discriminis rationalismi [come conseguenza della crisi del razionalismo] FeR n. 46; Folgen und Auswirkungen: consectaria effectusque [les consquences et incidences] LN IX-6; eher Folge als Ursache: potius consecutiones rerum quam causae [des consquences avant d'tre les causes] LN IV-15; davon wird in der Folge die Rede sein: de quibus sermo fiet deinceps [se ne parler in seguito] LE n. 15; die Frchte des menschlichen Tuns, die Strukturen, sind eher Folgen als Ursachen: structurae vero, ut actuum hominis effectus, sunt potius consecutiones rerum quam causae [fruit de l'action de l'homme, les structures sont des consquences avant d'tre les causes] LN IV-15; + Adj. bedauerliche Folgen: dolendi effectus [deplorevoli conseguenze] RH n. 6; die glcklichen Folgen: quae feliciter consecuta sit [le felici conseguenze] FeR n. 58; die mglichen Folgen: exitus qui inde sequi possunt [tutte le possibile conseguenze] SRS n. 37; negative Folgen: mala consectaria [le conseguenze negative] CA n. 12; negative Folgen haben fr: adverso modo nocere aliquem [avere conseguenze negative] SRS n. 17; eine Reihe von negativen Folgen: effectuum adversorum catena [una serie di effetti negativi] SRS n.18; soziale Folgen haben: in societatem redundare [avere conseguenze sociali] ReP n. 15; unvorhersehbare Folgen: inopinabiles effectus [le imprevedibili conseguenze] SRS n. 23; + Vb. dies lt fr die Menschen und ihre Umwelt verheerende Folgen entstehen: consequentiae nefastae pro hominibus et eorum ambitu fert [ce qui entrane des consquences nfastes pour l'homme et son environnement] Cat. 339; folgen logisch daraus folgt: hinc deducitur [da ci segue] VS n. 42, comprobatur hinc + aci [da ci si evince + ind.] CA n. 54; daraus folgt leicht: ex quo proclive consequitur - MN 695; daraus folgt notwendigerweise: unde necessario consequitur + aci [per necessaria conseguenza] DIM 54, id necessario consequitur, ut [per conseguenza ineluttabile] SP 431; woraus offenkundig folgt, da: ex quo plane conficitur, ut [ci per ha come conseguenza, che + cong.] MM 449; daraus folgt keinesfalls, da: ex quo minime infertur + aci [ci non significa che + cong.] CA n. 48; folgen zeitlich eine Umwlzung folgte auf die andere: alia aliam excepit perturbatio [uno sconvolgimento succeduto all'altro] DR 66; Pt. Pr. unmittelbar folgend: in continenti - CIC abr. can. 1752; folgende Dokumente sind erforderlich: sequentia requiruntur documenta [si richiedono i seguenti documenti] CIC vig. c. 1050; Folgenabschtzung consectariorum computatio [il calcolo delle conseguenze] VS n. 75; folgerichtig consentaneum [logico] DoV II B 7, congruenter [in forma coerente] FeR n. 4, consequenter [par consquent] Cat. 326; Folgerichtigkeit congruentia [la consequenzialit] FeR n. 28 [la coerenza] CA n. 57; die logische Folgerichtigkeit der Aussagen: logicus affirmationum consensus [la coerenza logica delle affermazioni] FeR n. 4; daraus ergibt sich mit zwingender Folgerichtigkeit: ex quibus effici cogique potest + aci [da ci si pu evincere che + ind] LP 596; folgern etwas aus etwas folgern: conicere aliquid de aliqua re [desumere q.c. da q.c.] Iuv. n. 3; wie man leicht folgern kann: ut facile potest concludi [come facile dedurre] LE n. 17; Folgerung Folgerungen: consectaria, orum [i conclusioni] ES 619; Folgerungen ziehen: consectaria inferre - AAS 1966, 32; Folgerungen daraus ziehen: consectaria inde deducere [conseguenze da trarsene] QA 189; diese Wahrheit enthlt wichtige und entscheidende Folgerungen: consecutiones, quas haec veritas affert, magni sunt momenti et vim habent decretoriam [questa verit contiene in s conseguenze importanti e decisive] LE n. 12; Folgezeit in der Folgezeit: subsequente tempore [in seguito] LE n. 7; folglich consequens est [per conseguenza] DIM 53; consequenter [di conseguenza] LC n. 75 congruenter [conseguentemente] VS n. 37, qua de causa [di conseguenza] EV n. 16; Folgsamkeit docilitas [la docilit] Cat. 2037; Folter tormenta, orum [la tortura] RH n. 17, cruciatus, uum [le torture] Iuv n. 15; die Anwendung von Folter: usus cruciatuum [l'uso della tortura] ReP 2; Fonds fundus [il fondo] GS n. 71, aerarium [un fondo] PP n. 51; fundus seu aerarium - AAS 1971, 940; ein gemeinsamer Fonds: massa bonorum communis [una cassa comune] PO n. 21; einen allgemeinen Vermgensfonds einrichten: massam communem constituere [costituire un fondo comune] CIC vig. can. 1274 3 Frderer promotor [il fautore] CD n. 15 [il promotore] CIC vig. can. 835 1 frderlich opportunus [opportuno] SCo. n. 45; fr etwas frderlich sein: suffragari alicui rei - CIC abr. can. 1392 1; fr etwas eher frderlich als schdlich

175

frdern
sein: alicui rei potius favere quam obesse [favorire anzich ostacolare q.c.] LG n. 36; frdern konkr. effodere aes [estrarre] RN 661; frdern btr. augere [la promozione] PT 294; etwas frdern: auxiliis esse ad aliquid [aiutare q.c.] LC n. 32; das kulturelle Leben frdern: promovere vitam culturalem [promuovere la vita culturale] LC n. 93; die Menschenrechte frdern: hominis iura provehere [la promotion des droits de l'homme] LN pr.; die gute Presse frdern: prelum honestum fovere [incrementare la stampa onesta] IM n. 14; die Verwirklichung eines Rechts frdern: vd. Recht; Frderung promotio [la promozione] LC ante n. 89, provectus, us [la promozione] EV n. 79, provectio [la promozione] EV n. 88; die Frderung der Entwicklung: progressionis provectio [la promozione del progresso] SRS n. 33; die Frderung der Gerechtigkeit: iustitiae provectus [la promozione della giustizia] CA n. 58; fordern poscere [esigere] PT 276, flagitare [l'esigenza] PT 292, sibi vindicare [rivendicare] GS n. 9, expostulare [rivendicare] GS n. 21, exposcere [richiedere] AA n. 4; Freiheit des Menschen und das Gesetz Gottes fordern einander: hominis libertas atque Dei lex invicem se revocant [la libert delluomo e la legge di Dio si richiamano a vicenda] VS n. 17; Pt. Pf. gefordert werden: posci - AAS 1985, 736 hinsichtlich der Eignung der Kandidaten wird gefordert: ad idoneitatem candidatorum requiritur, ut [per l'idoneit di un candidato si richiede che + cong.] CIC vig. can. 378 1; Forderung allg. expostulatio [la rivendicazione] QA 217, requisitum [un'istanza] PT 277, appetitio [un'aspirazione] PT 300, exigentia [un'aspirazione] GS n. 8 [un'esigenza] LC n. 27, quaesitum [un'aspirazione] GS n. 68, obligatio [l'esigenza] SRS n. 17, postulatum [l'esigenza] SRS n. 10; postulatio [l'istanza] Iuv n. 15, [lesigenza] FeR n. 82; + Subst. die Berechtigung der Forderungen ermitteln: discernere iustas postulationes [discernere la giustizia delle richieste] SRS n. 39; die Forderungen der evangelischen Armut: paupertatis evangelicae necessitates [les exigences de la pauvret vanglique] LN IX-9; die Forderung nach Freiheit: vd. Freiheit; die Forderungen der Gerechtigkeit: exigentia iustitiae [gli obblighi di giustizia] AA n. 8; den Forderungen der Gerechtigkeit entsprechend: conformis exigentiis iustitiae [in conformit con le esigenze della giustzia] LC n. 78; die Forderung nach Gerechtigkeit: iustitiae postulata [l'esigenza di giustizia] SRS n. 10; die Forderungen der Solidaritt: mutuae necessitudinis postulata [les exigences de la solidarit] LN IV-6; sein Leben nach den Forderungen der Wahrheit ordnen: vitam suam iuxta exigentias veritatis ordinare [ordinare la sua vita secondo le esigenze della verit] DH n. 2; eine Forderung unserer Zeit: exigentia nostri temporis [un'esigenza del nostro tempo] LC n. 98; + Adj. die Forderungen der einen und der anderen Seite sind bekannt: notae sunt utriusque partis postulationes [noto sono le richieste dell'una e dell'altra parte] LE n. 11; die direkte und verpflichtende Forderung: directa et imperiosa exigentia [l'esigenza diretta e imperativa] LC n. 57; den Forderungen des Gewissens folgend: praecepta secutus conscientiae [seguendo le esigenze della sua coscienza] PP n. 37; die ethische Forderung: ethica obligatio [l'esigenza etica] SRS n. 17; die gewerkschaftlichen Forderungen: postulationes opificum collegiorum [le richieste sindacali] LE n. 20; politische Forderungen: expostulationes politicae [rivendicazioni politiche] OA n. 14; die objektiven Forderungen der Moral: obiectivae disciplinae moralis et iustitiae postulata [le esigenze obiettive dell'ordine morale] RH n. 16; die objektiven Forderungen der sittlichen Ordnung: quae ipse ordo moralis obiective postulat [le esigenze oggettive dell'ordine morale] RH n. 16; eine Forderung der sittlichen Ordnung: exigentia ordinia moralis [un'esigenza di ordine morale] LC n. 91; eine sittliche Forderung: legis moralis praeceptum [un'esigenza morale] HV n. 17; eine Forderung sittlicher Natur: quod postulat ordo moralis [un'esigenza di natura morale] LC n. 32; + Vb. Forderungen stellen an jemanden: postulata exhibere alicui [porre esigenze a qc.] FeR n. 79; Forderung jur. zur Sicherheit fr eine Forderung: ad crediti securitatem [per assicurare un credito] CIC vig. can. 1497 1; Form allg. norma [la forma] SRS n. 20; + Subst. Formen von Propaganda: normae praedicandi res [forme di propaganda] SRS n. 20; die uere Form des Buches: species externa libri - LA n. 120; + Adj. in einer anderen Form: aliam indutus speciem [travestito di forma] RN 642; in vereinfachter Form: simplici forma [sous une forme simplifie] LN XI-15; in verschiedenen Formen: varias quidem induens formas [sotto forme diverse] ReP n. 14; + Vb. eine Form annehmen: formam induere [assumere una forma] GE n. 9; eine ganz andere For m annehmen: formam plane diversam induere [assumere una forma totalmente diversa] SS n. 42; eine Form geben: conformare aliquid ad [comporre in un ordine] PT 297; nach dieser neuen Form: hac nova forma interveniente - Syll. VIII n. 71; diese Lehre lt in neuer Form gewisse alte Irrtmer wiederaufleben: eiusmodi doctrina, immutata specie, veteres errores instaurat [tale dottrina fa rivivere, sotto forme nuove, alcuni vecchi errori] VS n. 49; Form jur. + Subst. die Form eines Rechtsgeschfts: sollemne actus [la formalit d'un atto] CIC vig. can. 13 2 sub 2o; unter Verletzung der rechtlichen Formen: legitimis posthabitis [ l'encontre des formalits de droit] MG 6; + Adj. in einer auch vor dem weltlichen Recht gltigen Form: forma etiam iure

176

Forschung
civili valida [in forma valida anche secondo il diritto civile] CIC vig. can. 668 4; verschiedene juristische Form annehmen: diversam iuricam formam induere SOE pr.; die rechtlich vorgeschriebene Form: sollemnia iure ad validitatem actus imposita [le formalit imposti per la validit dell'atto] CIC vig. can. 124 1; vd. Frmlichkeiten Form [3] Gramm. unregelmige Formen: formae anomalae - SLL 350; formal Rechte nur formal achten: vd. Recht; Formalismus nimia formularum observantia [qualcosa di formalistico] ReP n. 32; Formel etwas in Formeln ausdrcken: aliquid in formulis exprimere [exprimer qc en des formules] Cat. 186; wir glauben nicht an Formeln, sondern an die Wirklichkeiten, die diese ausdrcken: non in formulas credimus, sed in res quas illas exprimunt [nous ne croyons pas en des formules, mais dans les ralits qu'elles expriment] Cat. 170; formell formaliter [formalmente] DoI n. 20; formen die Herzen formen: conformare animos [la educacin del corazn] DN 271; eine tiefere Gemeinschaft formen: altiorem communitatem efficere [costituire una comunione ancor pi profonda] LC n. 69; sich nach einem Vorbild formen: exemplar exprimere niti [modellarsi secondo il tipo di ...] ES 637 frmlich actu formali [con atto formale] CIC vig. can. 1124 Frmlichkeiten unter Beachtung der rechtlich vorgeschriebenen Frmlichkeiten: servatis sollemnitatibus iure praescriptis [osservate le formalita stabilite nel diritto] CIC vig. can. 1540 1; die Frmlichkeiten des weltlichen Rechts beachten: sollemnitates iuris civilis servare [osservare le formalit del diritto civile] CIC vig. can. 1299 2; von der Einhaltung dieser Frmlichkeiten absehen: hac de forma discedere [derogare da detta procedura] Stat. PAS art. IV Formmangel defectus formae [il difetto di forma] CIC vig. can. 1107, defectus legitimae formae [la mancanza della forma legitttima] CIC vig. can. 1686 formulieren concipere [formulare] FeR n. 44; etwas formulieren: aliquid enuntiare [formuler qc.] Cat. 235; ein Dekret formulieren: Decreti formulam statuere Ord. Conc. Art. 3; diese Gebote werden in allgemeinen Worten formuliert: haec mandata generali ratione enuntiantur [questi comandamenti sono formulati in termini generali] VS n. 97; Formulierung locutio [un'espressione] UUS n. 54; sententia [lespressione] FeR n. 60, formula [la formulazione] FeR n. 87; + Subst. die Formulierung der Menschenrechte: descriptio iurium hominis [la formulazione dei diritti dell'uomo] LC n. 8; die Art und Weise der Formulierung des katholischen Glaubens: modus ac ratio fidem catholicam exprimendi [il modo e il metodo di enunziare la fede cattolica] UR n. 11; die genaue Formulierung der Ergebnisse einer sorgfligen Reflexion: accurata enuntiatio fructuum perdiligentis considerationis [laccurata formulazione dei risultati di unattenta riflessione] SRS n. 41; + Adj. ausdrckliche Formulierungen: expressis verbis conceptae affirmationes [esplicite formulazioni] LE n. 7; die Formulierung, in der etwas ausgedrckt wird: forma qua aliquid significatur [la formulazione in cui q.c espresso] UUS n. 81; die dogmatische Formulierung: dogmaticae formulae [le formulazioni dogmatiche] FeR n. 55; eine einfache und knappe Formulierung: enuntiatio simplex et aequa [una semplice e lineare espressione] ReP n. 9; mit einer gelungenen Formulierung: felici verborum complexu usus [con felice espressione] QA 210; die unterschiedlichen Formulierungen mit denen eine Lehre ausgedrckt wird: diversae formulae, quibus doctrina significatur [le differenti formulazioni con le quali espressa la dottrina] UUS n. 38; in unterschiedlicher Formulierung: alias aliis verbis [con diverse espressioni] QP 599; eine treffende Formulierung: expolitum effatum [una bella espressione] UUS n. 88; die vollstndigste Formulierung: uberior locutio [l'espressione pi piena] MD n. 23; Formung die Formung des Lebens im Mutterleib: vita in matris gremio sese informans [il plasmarsi della vita nel grembo materno] EV n. 44; forschen investigare [l'investigazione] GS n. 8; nach der Ursache forschen: causam percontari - CIC abr. can. 2261; Forscher scientiae investigator [il ricercatore] DoV III; explorator [esploratore] FeR n. 21 Forschung inquisitio [la ricerca] GS n. 36 [la indagine] GS n. 57, investigatio [l'investigare] UR n. 11 [la ricerca] CIC vig. can. 251; Freiheit der Forschung: vd. Freiheit; die angewandte Forschung: indagatio rebus applicata [la ricerca applicata] LE n. 5; experimentelle Forschung: vestigationes in rebus quae experimentis cognoscuntur - IMS 421; historische Forschung: investigationes historicae [ricerche di carattere storico] AG n. 41; die reine Forschung: indagatio prorsus rationalis [la ricerca pura] LE n. 5; wissenschaftliche Forschung: inquisitio scientifica [la ricerca scientifica] GE pr., investigatio scientifica [l'indagine scientifica] GE n. 10, scientiarum inquisitiones [la ricerca scientifica] LE n. 21 l'investigazione scientfica] CIC vig. can. 820; die verschiedenen Wissenschaften in Forschung und Lehre pflegen: varias disciplinas investigare et tradere [studiare ed insegnare le diverse discipline] CIC vig. c. 809; die Forschung frdern: investigationem fovere - AAS 1979, 500; vd. Erforschung;

177

Forschungsergebnis
Forschungsergebnis ber die Forschungsergebnisse berichten: exquisita referre [fornire gli elementi di informazione opportuni] HV n. 5 Forschungsgebiet das jeweilige Forschungsgebiet: argumenta propriae investigationis [i rispettivi campi di ricerca] FeR n. 45; Forschungsgegenstand studiorum obiectum [loggetto degl studi] FeR n. 106; Forschungsmethode methodus investigandi [il metodo di investigazione] GS n. 57 Forschungsmittel investigationis subsidia [i mezzi di indagine] DAS 302 Forschungsobjekt obiectum vestigandum [loggetto di studio] FeR n. 69; Fort propugnaculum [un antemurale] SP 418 Fortbestand continuatio - CIC abr. can. 2038 2 Fortbestehen fr das Fortbestehen sorgen: diuturnitati cavere [pianificare la durata] CA n. 32; fortbilden sich fortbilden: formationem suam prosequi [proseguire la propria formazione] CIC vig. can. 661; dafr zu sorgen, da sie stndig fortgebildet werden: curent, ut continua formatio ipsis praebeatur [curino, che venga loro offerta una formazione continua] CIC vig. can. 780 fortdauern permanere [permanere] LG n. 20; eine fortdauernde Straftat: delictum permanens [un delitto permanente] CIC vig. can. 1362 2; vd. andauern; fortfahren prosequi [continuare] Cfl n. 18; in seinen Bemhungen fortfahren: suos labores usque persequi [perseguire nei suoi sforzi] FeR n. 106; im Zitat: prosequi [continuare] SS n. 14; fortfhren das Begonnene fortfhren: in eodem incepto pergere [proseguire nello stesso disegno] LG n. 18; ein Konzil fortfhren: Concilium continuare [proseguire il Conclio] CIC vig. can. 340 Fortfhrung die Fortfhrung des Werkes: opus continuandum AAS 1966, 786; in Fortfhrung dieser Linie: haec premens vestigia [proseguendo su questa linea] DoI n. 2; die Zeugung ist die Fortfhrung der Schpfung: generatio enim est creationis propagatio [la generazione la continuazione della creazione] EV n. 43; fortgelten vigere pergere [continuare ad essere in vigore] CIC vig. can. 3 fortlaufend procedente tempore [progressivamente] FeR n. 71; Fortpflanzung propagatio [la propagation] Cat. 404; das Recht auf Fortpflanzung: vd. Recht; verantwortliche Fortpflanzung: procreatio responsabilis [la procreazione responsabile] FC n. 6; knstliche Fortpflanzung: procreatio artificialis [la procreazione artificiale] DoV II pr; Techniken knstlicher Fortpflanzung: technicae rationes in procreatione artificiose quaesita [tecniche di procreazione artificiale] DoV pr., modi generationis artificiosae [tecniche di riproduzione artificiale] EV n. 14; Fortpflanzungsvorgnge procreationis processus [i processi della procreazione] DoV pr. fortschicken den Bedrftigen fortschicken: aversare egenum [allontanare il bisognoso] EV n. 54; fortschreiten protendi [avanzare] FC n. 9; immer weiter fortschreiten: ulterius usque progredi [inoltrarsi sempre di pi] TMA n. 7; auf dem eingeschlagenen Weg fortschreiten: inceptum iter insistere - MN 698; Pt. Pr. die fortschreitende Institutionalisierung: progressus institutionum [il progredire delle istituzioni] AA n. 19; Pt. Pf. die fortgeschritteneren Gesellschaften: societates excultiores [le societ pi avanzate] CA n. 33; Fortschritt incrementum [il progresso] ID 176, profectus, us [il progresso] DAS 322 [l'ascesa] PT 281, + Subst. [D] der Fortschritt der historischen Disziplinen: auctus historicarum disciplinarum - DPM pr.; [G] der Glaube an den Fortschritt: fides in progressionem [la fede nel progresso] SS n. 17, fides de progressu [la fede nel progresso] SS n. 17; die vom Fortschritt bereitgestellten Gter und Dienstleistungen: bona commodaque progressione allata [i beni e i servizi offerti dallo sviluppo] SRS n. 9; [H] diese Fortschritte berechtigen zu den schnsten Hoffnungen: eiusmodi profectus spondent, qui optime sperare iubeant [progressi che legitimano le pi belle speranze] SP 443; [M] Motor des wirtschaftlichen Fortschritts: incitamentum ad fovendam oeconomicam progressionem [il motivo essenziale del progresso economico] PP n. 26; [W] der Fortschritt der Wissenschaften: incrementa scientiarum [i progressi delle scienze] LP 607; [Z] die Fortschritte, welche die Zeit mit sich bringen mag: res meliores quas dies afferat [i progressi che il tempo arreca] ID 175; + Adj. [A] addierbarer Fortschriftt ist nur im materiellen Bereich mglich; additionalis progressio tantum in materiali sensu fieri potest [un progresso addizionabile possibile tanto in campo materiale] SS n. 24; [M] der moralische Fortschritt: moralis progressio [il progresso morale] RH n. 15; [S] sozialer Fortschritt: socialis progressus [il progresso sociale] GE pr.; die stndigen Fortschritte der Medizin: continuata medicinae artis augmenta [i continui progressi della medicina] EV n. 64; stetiger Fortschritt: progressus ascendens [un progrs ascendent] Cat. 677; [T] technischer Fortschritt: progressus technicus [il progresso tecnico] GS n. 23; [V] die verwirklichten Fortschritte: progressus ad effectum deducti [i progressi realizzati] LC n. 10; [W] der wissenschaftlich-technische Fortschritt: progressus disciplinarum naturalium et technicae artis [il progresso scientfico-tecnico] FC n. 30, der wissenschaftliche und technische Fortschritt: profectus scientiarum et artium technicarum [il progresso

178

Frage
scientifico e tecnologico] SRS n. 29; + Vb. [A] den wissenschaftlichen Fortschritt aufhalten: incrementa scientiarum intercipere - LP 607; [B] zum Fortschritt beitragen: ad progessionem conferre [contribuire al progresso] SP 431; [E] gewisse Fortschritte wurden erreicht: quaedam iam progressiones factae sunt [progressi sono gi stati compiuti] OA n. 15; die erreichten Fortschritte: progressus iam adepti [i progressi gi raggiunti] UUS n. 17; [F] den Fortschritt frdern: progressus promovere - MM 421; zum allgemeinem Fortschritt fhren: ad universalem progressum conducere [portare al progresso universale] LG n. 36; [H] was heit Fortschritt wirklich?: quid vere sibi vult progressio? [che cosa significa veramente progresso? SS n. 23; [M] was tglich immer schnellere Fortschritte macht: quod citatiore cotidie gradu evenit [che fa sempre pi rapidi progressi] SP 424; [V] den Fortschritt verzgern: homines a progressione remorari [ritardare il progresso] SP 448; Sent. es wurde vorgezogen, im Text dieser Enzyklika statt des Wortes Fortschrift das Wort Entwicklung zu gebrauchen: in textu harum Litterarum Encyclicarum maluimus uti verbo progressione potius quam verbo profectu [si preferito adoperare nel testo di questa Enciclica la parola sviluppo anzich la parola progresso.] SRS n. 27 nota; fortschrittlich provectioribus rationibus instructus [progredito] MM 429; ein Gesellschaftsmodell, das sich selbst fortschrittlich" nennt: societatis exemplar, quod ipsi auctores profitentur progressionis indicium [un modello di societ che si autoproclama progressista] Iuv. n. 10; Fortschrittsglaube fiducia progressui data [la fede nel progresso] SS n. 23; fortsetzen perpetuare [perptuer] Cat. 78; sich fortsetzen: protrahi [continuare] Iuv n. 15, proferri [prolungarsi] ReP n. 26; Pt. Pf. ein fortgesetztes Delikt :delictum continuatum - CIC abr. can. 657; Fortsetzung continuatio [la continuazione] FC n. 2 fortwhrend sich fortwhrend ausweiten: continenter latius patere [allargarsi di contnuo] RH n. 19 Forum durch sogenannte Foren: per fora quae dicuntur [la tavola rotonda] CeP n. 66; fotografieren imagines obiectu lucis pingere AAS 1962, 632, jemanden fotografieren: aliquem lucis obiectu referre - AAS 1962, 633; Fotokopie documentum photostaticum [una copia fotostatica] CIC vig. can. 487 2 fotokopieren photographice reddere - CIC abr. can. 2026 2 Ftus der menschliche Ftus: fetus humanus [il feto umano] DoV prn; Frage quaestio [il problema] PT 293, interrogatio [l'interrogativa] RH n. 15 [la domanda] SRS n. 21, quaesitum [la domanda] RH n. 15, rogatio [la domanda] VS n. 7; + Subst. die Frage des Pilatus: Pilati percontatio [la domanda di Pilato] VS n. 84; eine Frage, die der freien Meinungsbildung unterliegt: quaestio opinabilis [una questione opinabile] CIC vig. can. 227; + Adj. eine offene Frage: disputatio anceps GdC 393; eine Frage offen lassen: quaestionem reliquam facere [lasciare da parte la questione] QDAP n. 13, nota; eine praktische Frage: quaestio practica [una questione pratica] AA n. 14; die soziale Frage: quaestio socialis - GdC 389; eine spontane Frage: interrogatio quae sua sponte se ingerit [una domanda che viene spontanea] SRS n. 21; eine theoretische Frage: quaestio doctrinalis [una questione dottrinale] AA n. 14; eine ungelste Frage: quaestio insoluta [un problema insoluto] GS n. 21; + Vb. [A] auf eine Frage antworten: quaesito responsionem dare [dare una risposta al quesito] LG np. pr.; Fragen aufwerfen: quaestiones proponere [porre problemi] PT 293; entscheidende Fragen aufwerfen: interrogationes ferre decretorias [porre domande decisive] DC n. 2; dieser Tatbestand wirft neue Fragen auf: ex quo rerum statu novae se erumpunt quaestiones [tale stato di cose fa sorgere nuove domande] HV n. 3; der Frage ausweichen: declinare quaesitum [eludere la domanda] EV n. 8, interrogationem declinare [sfuggire alla domanda] EV n. 10; [B] um diese Frage richtig beantworten zu knnen: cui interrogationi ut rite respondeatur [per rispondere bene a questa domanda] SDL XIV; Fragen behandeln: quaestiones perpendere [affrontare i problemi] PT 294, quaestiones tractare [trattare questioni] IM n. 2, quaestiones pertractare [le risposte a tali interrogativi] DoV prn; eine Frage berhren: quaestionem tangere - AAS 1980, 114; Fragen berhren: quaestiones attingere [toccare problemi] Iuv. n. 6; [D] die Frage drngt sich auf: menti quaestio obversatur [si impone la domanda] SS n. 1; [E] neue Fragen sind entstanden: novae quaestiones obortae sunt [sono sorte nuove questioni] DAS 313; Fragen errtern: quaestiones tractare [trattare le questioni] CIC vig. can. 1662, quaestiones pertractare - AAS 1986, 485; [K] Fragen klren: quaestiones explicare [affrontare e risolvere problemi] PT 293; Fragen lsen: quaestiones enodare [la soluzione di questioni] DAS 317, quaestiones dirimere [risolvere problemi] PT 294, quaestiones expedire [affrontare problemi] PT 264, quaestiones dissolvere AAS 1967, 1084; [R] an jemandem eine Frage richten: aliquem exquirere [rivolgere una domanda a qc.] VS n. 8; Fragen richten an den Zeugen: interrogationes facere testi [far domande al testimone] CIC vig. can. 1561; die Frage ist auch an den heutigen Menschen gerichtet: interrogatio ad hominem pariter convertitur nostri temporis [la domanda rivolta anche all'uomo contemporaneo] EV n. 10; [S] die Fragen, vor denen wir stehen: quaestiones nobis

179

Fragebogen
aggrediendas [le questioni che ci stanno di fronte] SRS n. 41; die in Frage stehenden Positionen: sententiae, de quibus hic est sermo [les positions dont il est ici question] LN IX-1; eine Frage stellen: quaestionem movere [porre la domanda] Iuv n. 15; interrogationem ponere [porre una domanda] FeR n. 3, quaestionem exagitare [porre una questione] VS n. 84, interrogationem ponere [porre un interrogativo] RH n. 15, quaestionem movere - AAS 1985, 584; jemandem eine Frage stellen: alicui quaestionem ponere [porre un interrogativo a qc.] SD n. 9; die Frage stellt sich: questio obversatur - MP 772; die Frage auf andere Weise stellen: quaestionem alio modo ponere - AAS 1985, 583; diese Fragen stellt sich der Mensch whrend seines ganzen Lebens hindurch: quas quidem quaestiones per totius vitae cursum homo sibimet ponit [questi interrogativi, l'uomo se li pone nell'arco di tutta la vita] Iuv. n. 3; etwas in Frage stellen: aliquid in discrimen ponere [porre in pericolo q.c.] LG np. sub 3, aliquid in disceptationem vocare [mettere q.c. in discussione] VS n. 53, aliquid in controversiam vocare [mettere q.c. in discussione] VS n. 76, aliquid in dubium vocare [mettere in discussione q. c.] PT 285, aliquid in controversiam vocare [mettere q. c. in questione] AA n. 31 [mettere q.c. in causa] GS n. 6, aliquid in quaestionem vocare [rimettere in questione] SRS n. 30, aliquid in controversiam adducere [une mise en cause] LN IX-13; etwas radikal in Frage stellen: aliquid in dubium penitus vocare [remettre qc. radicalement en cause] LN VIII-9: [V] eine Frage verdrngen: interrogationem effugere [sfuggire all'interrogazione] GS n. 21; jemandem Fragen vorlegen: alicui interrogationes deferre - CIC abr. can. 1773 2; Fragebogen einen Fragebogen abfassen: concinnare interrogatorium - CIC abr. can. 2012 1; quaesita exarare [compilare un questionario] REU n. 9 2; fragen sich fragen: se ipse percontari [domandarsi] SRS n. 10, secum quaerere [chiedersi] VS n. 51; man fragt sich, ob: iam quaeritur utrum [ci si domanda se + cong.] DoV II B 5, aliquis quaerat, utrum [ci si chiede, se + coni.] EV n. 68; wenn wir uns fragen wollen, ob denn das alles mglich sei: at si nos percontari voluerimus an hoc fieri possit [se volessimo chiederci se tutto ci possibile] UUS n. 102; fragen warum: sciscitare quare [chiedere perch] DR 96; nach der Beziehung des Zeugen zu den Parteien fragen: exquirere quaenam sit testi cum partibus necessitudo [domandare quale rapporto il testimone abbia con le parti] CIC vig. can. 1563; sie reden nur, wenn sie gefragt werden: nonnisi interrogati loquuntur - Ord. Conc. Art. 10 1; sich nach dem Ursprung der Dinge fragen: de rerum percontari causis [interrogarsi sul perch delle cose] FeR n. 3; Pt. Pf. eine Arbeit ist gefragt: opus expetitur [il lavoro ricercato] LE n. 8; Fragenkomplex multiplex argumentum [un complesso argumento] HV n. 5 Fragepunkte articuli super quibus pars interrogetur [punti sui quali la parte sia interrogata] CIC vig. can. 1533 Fragestellung quaestionis descriptio [l'esposizione della questione] HG 573; interrogationes [le domande] VS n. 27; fragmentarisch partim [parziale] FeR n. 85; fragmentieren in particulas redigere [frammentare] DC n. 14; Fragmentierung fragmentatio [la frammentazione] Cfl n. 25; fragwrdig incertus [discutbile] SRS n. 23; fragwrdige philosophische Stze: philosophicae sententiae dubiae [tesi filosofiche discutibili] FeR n. 49; Fransen {am Gewand} laciniae [le frange] AID 502 franziskanisch franciscalis - AAS 1966, 611 Frauenhandel conquirendae mercandae feminae - LSI 522 fraulich femineus [femminile] MD n. 4, muliebris [femminile] MD n. 5; Frausein mulierem-esse [l'tre-femme] Cat. 369, muliebris natura [la femminilit] MD n. 11, muliebritas [la femminilit] Cfl n. 50; frei Adj. fr etwas frei sein: vacare alicui rei - CIC abr. can. 126; ein Amt ist frei: vd.: Amt; wirklich frei sein: vera libertate gaudere [godere di una reale libert] GE n. 6; die Eltern mssen in der Wahl der Schule wirklich frei sein: parentes in scholis eligendis vera libertate gaudeant oportet [ necessario che i genitori nello scegliere le scuole godano di vera libert] CIC vig. can. 797; freie Gruppierungen: liberi coetus [le liberi istituzioni] AA n. 18; die freie Religionsausbung: liberum religionis exercitium [il lbero eserczio della religione] DH n. 3; der freie Wille: liberum arbitrium [il lbero arbitrio] LC n. 30; Adv. frei gewhlt: libere electus [liberamente eletto] GS n. 68; Freie Berufe qui liberales operosasque profitentur artes - IA 467 freigeben Gesetze, welche die Abtreibung freigeben: leges quae abortum sinunt [leggi che permettano laborto] EV n. 27; freigebig liberaliter [generoso] AG n. 2 Freigebigkeit magnificentia [la magnificenza] QA 194, liberalitas [la munificenza] RH n. 1; Freiheit Freiheit von: libertas a - AAS 1979, 1453; Freiheit zu: libertas ad - AAS 1979, 1453; nur in Freiheit: nonnisi libere [soltanto nella libert] GS n. 15; Def. die Freiheit ist die in Verstand und Willen verwurzelte Fhigkeit, zu handeln oder nicht zu handeln, dieses oder jenes zu tun und so von sich aus bewute Handlungen zu setzen: libertas est potestas, in ratione et voluntate radicata, agendi vel non agendi,

180

Freiheit
hoc vel illud faciendi, actiones deliberatas sic per ipsum ponendi [la libert est le pouvoir, enracin dans la raison et la volont, d'agir ou de ne pas agir, de faire ceci ou cela, de poser ainsi par soi-mme des actions dlibres] Cat. 1731; 1. Nominale Verbindungen 1.1. Verbindungen, die den Gegenstand der Freiheit beschreiben: [D] Freiheit des Denkens: libertas cogitandi [la libert di pensare] GS n. 61, libertas opinionis [la libert del pensiero] LC n. 20; die Freiheit des Denkens und des Wollens: libertas opinionis et voluntatis [la libert del pensiero e di volere] LC n. n. 9; [E] in Anerkennung einer gerechten Freiheit fr die weitere Erforschung der Wahrheiten: iustam tamen libertatem agnoscens in veritatibus ulterius perscrutandis [riconoscendo la giusta libert nell'ulteriore approfondimento delle verit] CIC vig. can. 386 2; [F] Freiheit der Forschung: inquisitionis scientificae libertas [la libert della ricerca scientfica] GE n. 10, libertas inquirendi [la libert di ricercare] GS n. 62 [la libert di investigare] CIC vig. can. 218; [G] Freiheit des Gewissens: libertas conscientiae - QC 6; Freiheit zum Guten: libertas propter Bonum [la libert per il Bene] LC n. 26; [K] Freiheit der Kommunikation: communicandi libertas [la libert di comunicazione] CeP n. 84; Freiheit der Kunst: artis iura [i diritti dell'arte] IM n. 6, liberum artis exercitium [la libert di espressione] SCo. n. 123; [L] Freiheit der Lehre: libertas docendi [la libert d'insegnamento] LP 606, ius ad magisterii libertatem [il diritto alla libert d'insegnamento] LP 607; [M] Freiheit der Meinungsuerung: facultas quidlibet sentiendi litterarumque formis exprimendi [la libert di pensiero e di espressione] ID 172, libertas loquendi formisque litterarum quodcumque libeat exprimendi [la libert di parola e ci che piace esprimere per mezzo della stampa] LP 605, concessum est, quod placeat sentire, quodque sentiatur, libere eloqui [esprimere liberamente ci che piace e ci che si sente] LP 606; Fragen, ber die Freiheit der Meinungsbildung herrscht: opinabilia [teorie opinabili] ID 179; [R] Freiheit der Religionsausbung: libertas cultuum - QC 6, libertas cultus [la libert di culto] LP 603, libertas in re religiosa [la libert in materia religiosa] DH n. 7; das Recht auf religise Freiheit ist auf die Wrde der menschlichen Person selbst gegrndet: ius ad libertatem religiosam est fundatum in ipsa dignitate personae humanae [il diritto alla libert religiosa si fonda realmente sulla stessa dignit della persona umana] DH n. 2; [S] Freiheit der Schule: scholastica libertas [las libertades escolares] FiC 198; [T] Freiheit der Teilhabe: participata libertas [la libert partecipata] LC n. 29; die Freiheit der Verbandsgrndung: libertas consociationes instituendi - QA 205; [V] Freiheit der Vereinsgrndung: libera coeundi facultas [il diritto di legarsi in societ] RN 667; libera consociatio collegiorum [la libert di associazione] CA n. 19; [W] Freiheit der Wahl: electionis libertas [la libert di scelta] DH n. 5; [Z] Freiheit von Zwang: immunitas a coercitione [limmunit dalla coercizione] DH n. 1; die Freiheit als Freisein von Zwang: libertas seu immunitas acoercitione DH n. 4; Freiheit von uerem Zwang: immunitas a coercitione externa [limmunit dalla coercizione esterna] DH n. 2; + zu Freiheit zu: libertas ad - AAS 1979, 1453; die Freiheit bleibt immer auch Freiheit zum Bsen: libertas manet semper libertas etiam pro malo [la libert rimane sempr libert anche per il malo] SS n. 21; Freiheit zum Guten: libertas propter Bonum [la libert per il Bene] LC n. 26; 1. Nominale Verbindungen 1.1. Verbindungen, die den Gegenstand der Freiheit beschreiben: [D] Freiheit des Denkens: libertas cogitandi [la libert di pensare] GS n. 61, libertas opinionis [la libert del pensiero] LC n. 20; die Freiheit des Denkens und des Wollens: libertas opinionis et voluntatis [la libert del pensiero e di volere] LC n. n. 9; [E] in Anerkennung einer gerechten Freiheit fr die weitere Erforschung der Wahrheiten: iustam tamen libertatem agnoscens in veritatibus ulterius perscrutandis [riconoscendo la giusta libert nell'ulteriore approfondimento delle verit] CIC vig. can. 386 2; [F] Freiheit der Forschung: inquisitionis scientificae libertas [la libert della ricerca scientfica] GE n. 10, libertas inquirendi [la libert di ricercare] GS n. 62 [la libert di investigare] CIC vig. can. 218; [G] Freiheit des Gewissens: libertas conscientiae - QC 6; die Freiheit mu immer neu fr das Gute gewonnen werden: libertas semper denuo est pro bono acquirenda.[la libert deve sempre di nuovo essere conquistata per il bene] SS n. 24; [K] Freiheit der Kommunikation: communicandi libertas [la libert di comunicazione] CeP n. 84; Freiheit der Kunst: artis iura [i diritti dell'arte] IM n. 6, liberum artis exercitium [la libert di espressione] SCo. n. 123; [L] Freiheit der Lehre: libertas docendi [la libert d'insegnamento] LP 606, ius ad magisterii libertatem [il diritto alla libert d'insegnamento] LP 607; [M] Freiheit der Meinungsuerung: facultas quidlibet sentiendi litterarumque formis exprimendi [la libert di pensiero e di espressione] ID 172, libertas loquendi formisque litterarum quodcumque libeat exprimendi [la libert di parola e ci che piace esprimere per mezzo della stampa] LP 605, concessum est, quod placeat sentire, quodque sentiatur, libere eloqui [esprimere liberamente ci che piace e ci che si sente] LP 606; Fragen, ber die Freiheit der Meinungsbildung herrscht: opinabilia [teorie opinabili] ID 179; [R] Freiheit der Religionsausbung: libertas cultuum - QC 6, libertas cultus [la libert di culto] LP 603, libertas in re religiosa [la libert in materia religiosa] DH n. 7; das Recht auf religise Freiheit ist auf die Wrde der

181

Freiheit
menschlichen Person selbst gegrndet: ius ad libertatem religiosam est fundatum in ipsa dignitate personae humanae [il diritto alla libert religiosa si fonda realmente sulla stessa dignit della persona umana] DH n. 2; [S] Freiheit der Schule: scholastica libertas [las libertades escolares] FiC 198; [T] Freiheit der Teilhabe: participata libertas [la libert partecipata] LC n. 29; [V] die Freiheit der Verbandsgrndung: libertas consociationes instituendi - QA 205; Freiheit der Vereinsgrndung: libera coeundi facultas [il diritto di legarsi in societ] RN 667; libera consociatio collegiorum [la libert di associazione] CA n. 19; [W] Freiheit der Wahl: electionis libertas [la libert di scelta] DH n. 5; 1.2. Andere substantivische Verbindungen: [A] die Achtung vor der Freiheit der Brger: verenda civium libertas [il rispetto della libert dei cittadini] EV n. 69; Anspruch auf Freiheit erheben: sibi vindicare libertatem [rivendicare a s la libert] DH n. 13; eine irrige Auffassung der menschlichen Freiheit: erroneus conceptus humanae libertatis [une conception errone de la libert humaine] Cat. 2526; die Ausbung der Freiheit regeln: exercitium libertatis moderari [regolare l'esercizio della libert] LC n. 95; das Recht bestimmt den Raum fr die Ausbung der Freiheit: ius terminos definit libertatis [il diritto definisce la sfera di esercizio della libert] CA n. 13; [B] die zahlreichen Bedingtheiten, von denen die Freiheit des einzelnen Menschen abhngt: innumerabiles condiciones inter quas singulorum hominum operari debet libertas [gli innumerevoli condizionamenti, in mezzo ai quali la libert del singolo uomo si trova ad operare] CA n. 25; Bedrohungen der Freiheit: pericula quae libertati minantur [menaces pour la libert] Cat. 1740; der Begriff der Freiheit: libertatis notio [la nozione di libert] LC n. 31; Beschrnkung der Freiheit: coercitio libertatis [la limitazione della libert] RH n. 17; Beschrnkungen der Freiheit: liberatatis coactiones [le restrizioni della libert] Cfl n. 39; [E] die Freiheit ist eine wesentliche Eigenschaft der menschlichen Person: libertas est qualitas essentialis personae humanae [la liberta prerogativa essenziale della persona umana] LC n. 73; die Einschrnkung der Freiheit: imminutio libertatis [la limitazione della libert] RH n. 17[la restrizione della libert] VS n. 18; die Erziehung zur Freiheit: libertatis educatio [l'educazione della libert] LC n. 76; Erziehung zur Freiheit, das heit Erziehung zum richtigen Gebrauch der Freiheit: institutio libertatis, educatio scilicet ad rectum usum libertatis [l'educazione della libert, cio educazione al retto uso della libert] LC n. 23; [F] die Forderung nach Freiheit: libertatis exigentia [lesigenza di libert] DH n. 1, vindicatio libertatis [la rivendicazione di liberazione] LC n. 12; [G] der hchste Grad der Freiheit, den man sich vorstellen kann: maxima exaltatio libertatis, quae cogitari potest [la pi alta libert che si possa concepire] LC n. 59; der Gebrauch der Freiheit: usus libertatis [l'esercizio della libert] DH n. 7; der tatschliche Gebrauch der Freiheit: effectivum exercitium libertatis [l'eserczio effettivo della libert] LC n. 31; der verantwortliche Gebrauch der Freiheit: responsabile exercitium libertatis [l'esercizio responsabile della libert] LC n. 95; man lernt den rechten Gebrauch der Freiheit erst durch den Gebrauch der Freiheit selbst: nemo condiscit libertate recta frui, nisi libertate recte usurpata [non s'acquista l'attitudine a esercitare rettamente la libert se non attraverso il retto uso della libert] MM p. 455; die Pflicht, von der Freiheit einen verantwortlichen Gebrauch zu machen: officium libertate utendi ex animi conscientia [il dovere di far un uso responsabile della libert] CA n. 32; das Gegenteil von Freiheit ist die Abhngigkeit unseres Willens von einem fremden Willen: libertatis contraria est dependentia nostrae voluntatis ab aliena voluntate [il contrario della libert la dipendenza della nostra volont da una volont estranea] LC n. 25; die Grenzen einer ehrenhaften Freiheit umschreiben: fines honestae libertatis circumscribere [circoscrivere i confini allonesta libert] DH n. 1; der Genu der Freiheit: libertatis exercitium [il godimento della libert] GS n. 6; [H] der Hunger nach Freiheit: libertatis appetitio [la fame della libert] RH n. 18; [M] ein Mibrauch der Freiheit: libertatis abusus [un abus de la libert] Cat. 1733; [N] eine Freiheit, die diesen Namen verdient: libertas, huius nominis digna [una libert degno di questo nome] LC n. 26; [R] die innere Freiheit vom Reichtum: animi disiunctio a divitiis [il distacco dalle ricchezze] LC n. 68; der Ruf nach Freiheit: appellatio ad libertatem [il richiamo alla libert] LC n. 6; [S] der Schutz der Freiheit: tutela libertatis [la tutela della libert] DH n. 6; [V] die Verkndung der Freiheit: libertatis pronuntiatio - AAS 1967, 1081; die Verlockung einer illusorischen Freiheit: fallacis libertatis fascinatio [la fascination d'une libert illusoire] Cat. 1439; durch die Verteidigung ihrer Freiheit verteidigt die Kirche zugleich den Menschen: dum suam libertatem tuetur Ecclesia, personae humanae libertatem tutatur ipsa [difendendo la propria libert, la Chiesa difende la persona] CA n. 45; die volle Verwirklichung der eigenen Freiheit: plena effectio propriae libertatis [la realizzazione piena della propria libert] EV n. 81; [W] die Freiheit erhlt erst durch die Annahme der Wahrheit ihren vollen Wert: suscepta tantummodo veritate plene et perfecte aestimatur libertas [la libert pienamente valorizzata soltanto dall'accettazione della verit] CA n. 46; 2. Adjektivische Verbindungen: [B] die brgerlichen Freiheiten: civicae libertates [le libert civili] LP 613; [E] echte Freiheit: germana libertas [un' autentica libert] ID 174, genuina libertas [la genuina libert] DH n. 8; eine ehrenhafte Freiheit: honesta libertas [unonesta libert] DH n. 1; [I] die innere Freiheit vom

182

freikaufen
Reichtum: animi disiunctio a divitiis [il distacco dalle ricchezze] LC n. 68; das Recht auf die innere Freiheit eines Staates: ius rem publicam libere administrandi [il diritto al rispetto della libert nel campo poltico] PT 290; [K] die kulturelle Freiheit: libertas culturalis [la libert culturale] LC n. 93; [P] die politische Freiheit: civilis libertas [la libert politica] PP n. 6; [T] die tatschliche Freiheit: agendi facultas [la libert reale] PP n. 61; [U] die unbegrenzte Freiheit: immoderata libertas [la smodata libert] ID 174; in der Gesellschaft soll eine ungeschmlerte Freiheit walten: servanda est integrae libertatis consuetudo in societate [nella societ va riconosciuta la libert la pi ampia possibile] DH n. 7; [V] eine verantwortliche Freiheit libertas responsabilis [una responsabile libert] DH n. 1; [W] die wahre Freiheit: veri nominis libertas [l'autentica libert] LC n. 30; 3. Verbale Verbindungen: [A] die Freiheiten achten: libertates observare et tueri [rispettare le libert] LC n. 95; die legitimen Freiheiten der einzelnen achten: observare libertates legitimas singulorum [il rispetto delle legittime libert degli individui] LC n. 84; die individuelle Freiheit im Kollektiv aufgehen lassen: personae libertatem in communitate absorbere [riassorbire la libert individuale nella collettivit] OA n. 26; die Freiheit aufheben: libertatem tollere [sopprimere la libert] LP 599; [B] seine Freiheit beeintrchtigen: suae propriae libertati detrimentum inferre [porter atteinte sa propre libert] Cat. 1740; die Freiheit behindern: compedire libertatem [inceppare la libert] ASS 31, 138/129, libertatem impedire [impedire la libert] CIC vig. can. 1375; die Freiheit begrenzen: libertatis fines circumscribere [circoscrire i confini della libert] DH n. 1; jemanden der Freiheit berauben: hominem libertate sua spoliare [spogliare l'uomo della sua libert] DR 70; aliquem libertate destituere - AAS 1980, 1104; Freiheiten systematisch beschrnken: libertates constanter ac data opera contrahere [limitare sistematicamente la libert] LC n. 95; eine Freiheit beseitigen: libertatem restinguere [mortificare una libert] FC n. 11; [E] die Freiheit einschrnken: ius ad libertatem coarctare - QC 6, libertatem in angustum deducere [coartare la libert] ID 171, circumscribere libertatis fines - PT 285, libertatem coarctare [limitare la libert] CD n. 28, compedire libertatem [inceppare la libert] ASS 31, 138/129; die Freiheit darf nur eingeschrnkt werden, wenn und soweit es notwendig ist: libertas non restringenda est nisi quando et prout est necessarium [la libert non deve essere limitata se non quando e in quanto necessario] DH n. 7; die Freiheit wird ihres ursprnglichen Inhalts entleert: exinanitur libertas primigenia significatione [la libert svuotata del suo contenuto originario] EV n. 19; die Freiheit erringen: libertatem consequi [la conquista della libert] LC n. 21; [G] jedem die grtmgliche Freiheit garantieren: summam libertatem unicuique praestare [garantire a ciascuno il massimo di libert possibile] EV n. 20; die Freiheit der Person garantieren: munire libertatem personarum [essere la garanzia per la libert delle persone] LC n. 75; die Freiheit gebrauchen: libertatem exercere [esercitare la libert] LC n. 27; die Freiheit verantwortlich gebrauchen: responsabili modo uti libertate [fare un uso responsabile della libert] ReP n. 18; [L] der Staat mu der Kirche die volle Freiheit lassen, ihre geistliche Sendung zu erfllen: Civitatum principes Ecclesiam sinant esse liberam ad sibi concreditum munus in animorum salutem praestandum [lo Stato deve lasciare alla Chiesa la piena libert di compiere la sua spirituale missione] DR 104; [M] die Freiheit mibrauchen: male uti libertate [abusare della libert] ReP n. 10; seine Freiheit mibrauchen: libertate abuti [abuser de sa libert] Cat. 397; [N] was man gemeinhin die Freiheiten" nennt: quas condictum est vocare libertates [che si convenuto di chiamare le libert] LC n. 32; [R] die Freiheit reduzieren: libertatem imminuere [indebolire la libert] CeP n. 64; sittliche Normen, die den Gebrauch der Freiheit regeln: normae morales quae libertatis regulant usum [les normes morales qui rglent l'usage de la libert] Cat. 396; [S] die Freiheit irgendwie schmlern: libertatem ullo modo diminuere [limitare la libert in alcun modo] LP 599; die Freiheit schtzen: libertatem tueri [proteggere la libert] LP 599; [U] er Mensch darf seine personale Freiheit keiner irdischen Gewalt absolut unterwerfen: homo suam libertatem personalem nulli potestati terrestri modo absoluto submittere debet [l'homme ne doit soumettre sa libert personnelle, de faon absolue, aucun pouvoir terrestre] Cat. 450; [V] die Freiheit des Menschen, die sich in der Wirtschaft verwirklicht: personae libertas quae in regione oeconomica significatur [la libert della persona che si esprime in campo economico] CA n. 32; [W] die Freiheit wiedererlangen: repetere libertatis usum [essere riammesso allesercizio della propria libert] EV n. 56; vd. Gedankenfreiheit; Grundfreiheiten; Meinungsfreiheit; Freiheitsbegeisterung impetus ad liberationem [lo slancio liberatore] LC n. 20 Freiheitsberaubung violenta retentio - CIC abr. can. 1074 3 Freiheitsraum libera agendi facultas [il raggio di libert all'agire] MM 417; der notwendige Freiheitsraum: spatium plene necessarium libertati [lo spazio necessario alla libert] LC n. 73; dem einzelnen einen mglichst weiten Freiheitsraum garantieren: quam amplissimam cuique praestare libertatis provinciam [garantire lo spazio pi ampio possibile alla libert di ciascuno] EV n. 69; Freiheitswille appetitio libertatis [la volont di libert] LC n. 37 freikaufen redimere [racheter] Cat. 422;

183

freilich
freilich utcumque [comunque] FeR n. 57, re vera [per la verit] DC n. 20; das bedeutet freilich nicht, da: id autem manifesto non significat + aci [ci, evidentemente, non significa che + congi.] LE n. 20; freimauerisch massonicus - HuG 421 Freimaurer die Freimaurer: massones, um - HuG 417, Massonica secta [la Frammassoneria] ASS 23, 210; secta massonica - CIC abr. can. 2335; Freimut apertus animus [la franchise] Cat. 2468; Freiraum libertatis spatium - AAS 1979, 942, libertatis locus [lo spazio della libert] SRS n. 44; es gibt einen berechtigten Freiraum der Wirtschaft: oeconomicae actioni aliquid proprii legitime conceditur [esiste certo una legittima sfera di autonomia dell'agire economico] CA n. 15; Freischaren subitariae cohortes - ASS 5, 186 freisprechen den Angeklagten freisprechen: reum absolvere [assolvere l'imputato] CIC vig. can. 1730 2; wenn ein Angeklagter von der Anklage freigesprochen wird: cum reus ab accusatione absolvitur [quando il reo viene assolto dall'accusa] CIC vig. can. 1348; ein Urteil das freispricht: iudicium absolutorium [un giudizio di assoluzione] VS n. 59; freistehen es steht der juristischen Person nicht frei, auf ein ihr gewhrtes Privileg zu verzichten: nec ipsi personae iuridicae integrum est privilegio sibi concesso renuntiare [n alla stessa persona giuridica lecito rinunciare a un privilegio a lei concessa] CIC vig. can. 80 3 freistellen jemanden von Pflichten freistellen: missum facere aliquem - VN 284 Freistellung die Freistellung von der Ausbung von Aufgaben, die dem klerikalen Stand fremd sind: exemtio ab exercendis muneribus a statu clericali alienis [l'esenzione dall'esercitare incarichi estranei dallo stato clericale] CIC vig. can. 289 2; freiwillig sich freiwillig anbieten: sese sponte offerre [offrirsi spotaneamente] AA n. 20; sich freiwillig zum Militrdienst melden: militiam voluntarius capessere [prestare il servizio militario volontario] CIC vig. can. 289 1; Freiwillige Gerichtsbarkeit iurisdictio voluntaria CIC abr. can. 1507 1; Freizeit relaxationis oblectationisque tempus - VC 263, operum requies [il riposo] MM 416, otium [il tempo libero] GS n. 67 [il sollievo] AA n. 14; Freizeit haben: temporis spatio ab occupationibus libero frui [avere tempo libero a disposizione] GE pr.; die Freizeit ntzlich verwenden: vacuum operis tempus utiliter implere [impiegare utilmente il tempo libero] CeP n. 52; Freizeitgestaltung modus otio utendi [il modo di impiegare il tempo lbero] GS n. 54 Freizgigkeit sexuelle Freizgigkeit: sexualis licentia [il permisivismo sessuale] LC n. 39; Fremdenlegionre exteri homines adscripti nostro exercitui - ASS 6, 171 Fremder advena [il forestiere] AA n. 11, peregrinus [il forestiere] CIC vig. can. 100; Fremdherrschaft alienus dominatus [la domination trangre] LN IV-3; Freude laetatio [la gioia] EV n. 1; mit Freude: laetanter [con gioia] UUS n. 84; zu jemandes Freude: in alicuius oblectamentum [per il conforto di qc.] LG n. 41; freudig freudig zustimmen: conclamare - OOE 39 freundlich freundliche Beziehungen zum heiligen Stuhl: amicitiae officia cum Apostolica Sede [amistosas relaciones con la Santa Sede] DN 263; freundliche Beziehungen aufnehmen: concordiam pacisci - UAD 697; es bestehen freundliche Beziehungen: amicae mutuaeque intercedunt rationes inter ... - OOE 35 Freundschaft das Band der Freundschaft: amicitae necessitudo [il rapporto di amicizia] CIC vig. can. 245 2; eine Freundschaft abbrechen: amicitiam abrumpere [infrangere l'amicizia] SP 427; eine Freundschaft erneuern: amicitiam redintegrare [restituere l'amicizia] SP 427; eine Freundschaft festigen: amicitiam firmiorem reddere [rendere l'amicizia pi intima] SP 427; zu jemandem in Freundschaft treten: inire amicitiam cum aliquo [entrare in amicizia con qc.] LC n. 28; freundschaftlich freundschaftliche Beziehungen: amicitiae necessitudines [amichevoli relazioni] PT 295 Freundschaftsband amicitiae necessitudo - AAS 1983, 415 Friede der andere Name fr Friede heit Entwicklung: alterum pacis nomen est progressio [l'altro nome della pace lo sviluppo] CA n. 52; zur Erhaltung und Festigung des Friedens unter den Nationen einen wirksamen Beitrag leisten: ad operosam in nationibus pacem constabiliendam fovendamque summopere conferre [portare un altissimo contributo allo stabilimento e al mantenimento della pace operosa tra le nazioni] DR 83; im Frieden wie im Krieg: pace bellove [soit en paix, soit en guerre] S. chr. 388; den Frieden allgemein festigen: pacem universim constabilire [ristabilire la pace universale] UR n. 23; einen stabilen Frieden sicherstellen: solidam pacem praestare [assicurare una pace stabile] EV n. 70; der soziale Friede: pax socialis [la pace sociale] RH n. 17; der wahre Friede: pax veri nominis - UAD 690; den Frieden festigen: solidare pacem - SP 431; Friedensbedingungen das Schwert kann Friedensbedingungen auferlegen nicht aber Frieden schaffen: gladius pacis condiciones imponere, non pacem gignere potest [la spada pu imporre condizioni di pace, ma non crea la pace] SP 440;

184

Frist
Friedensbewegung nisus pro pace inter gentes universas stabilienda [il movimento per la pace] DR 95 Friedensbotschaft pacificatoria legatio - AeDS p. 786; Friedensgemeinschaft pacis communitas [la comunit di pace] SS n. 15; Friedenskonferenz conventus pacis promovendae causa [une confrence pour la paix] ASS 32 n. 65 Friedenssehnsucht pacis desiderium [le dsir de paix] Cat. 1048; friedensstiftend das friedenstiftende Wirken: pacificatoria opera [il lavoro pacificatore] SP 445; Friedensstifter pacis sequester [il conciliatore di pace] ASS 30, 706; pacis conciliator et auctor - AAS 1983, 110 Friedensstiftung das Werk der Friedensstiftung: pacificatoria opera - SP 445; Friedensvertrag pacis conventus [il trattato di pace] SP 439, pactum de pace [il trattato di pace] GS n. 82 Friedhof coemeterium [il cimitero] CIC vig. ante can. 1240; kirchlicher Friedhof: coemeterium Ecclesiae proprium [un cimitero proprio della Chiesa] CIC vig. can. 1240 1; weltlicher Friedhof: coemeterium civile [un cimitero civile] CIC vig. can. 1240 1; Friedhofsordnung disciplina in coemeteriis servanda [la disciplina da osservarsi nei cimiteri] CIC vig. can. 1243 friedlich Adj. friedliche Beziehungen: pacificae relationes [relazioni di pace] DH n. 15; friedliches Zusammenleben: pacifica consortio [la pacifica convivenza] GE n. 6; auf friedlichem Wege: per pacis semitas [con le vie della pace] CA n. 52; Adv. der Streit wurde nicht immer friedlich ausgetragen: non semper pacifice exercebatur lis [si dibatteva non sempre pacificamente] QA 179; friedliebend friedliebende Vlker: populi pacis amantes [popoli pacifici] SRS n. 22; frischgebacken ein frischgebackener Priester: a sacerdotio recens - SNP 547 Frist dilatio [la dilazione] CIC vig. ante can. 1465, tempus utile [il tempo utile] OE n. 15, mora, ae [la tregua] GS n. 81; Def. Bei einer Frist wird der erste Tag nicht mitgezhlt, wenn nicht deren Beginn mit dem Beginn eines Tages zusammenfllt oder etwas anderes im Recht ausdrcklich vorgesehen ist: Dies a quo non computatur in termino, nisi huius initium coincidat cum initio diei aut aliud expresse in iure caveatur [Il giorno a quo non si computa nel termine, a meno che l'inizio di questo non coincida con l'inizio del giorno o non sia disposto espressamente altro dal diritto] CIC vig. can. 203 1; Wenn nichts Gegenteiliges festgesetzt wird, wird bei einer Frist der letzte Tag mitgezhlt; wenn die Frist aus einem oder mehreren Monaten oder Jahren bzw. aus einer oder mehreren Wochen besteht, endet sie mit Ablauf des letzten Tages derselben Zahl oder, wenn der Monat einen Tag derselben Zahl nicht hat, mit Ablauf des letzten Tages des Monats: Nisi contrarium statuatur, dies ad quem computatur in termino, qui, si tempus constet uno vel pluribus mensibus aut annis, una vel pluribus hebdomadis, finitur expleto ultimo die eiusdem numeri, aut, si mensis die eiusdem numeri careat, expleto ultimo die mensis [Se non stabilito il contrario, il giorno ad quem si computa nel termine, il quale, si il tempo consta di uno o pi mesi o anni, di una o pi settimane, finisce trascorso l'ultimo giorno del medesimo numero oppure, se il mese manca del giorno del medesimo numero, trascorso l'ultimo giorno del mese] CIC vig. can. 203 2; + Subst. nach Ablauf dieser Frist: hoc termino transacto [trascorso questo termine] CIC vig. can. 57 2; nach fruchtlosem Ablauf der Frist: si induciae inutiliter praeterlabantur [trascorso inutilmente l'intervallo] CIC vig. can. 1145 1; der Beginn der Frist: terminus a quo - CIC abr. can. 34 3; die Verlngerung einer Frist: prorogatio [la proroga] CIC vig. can. 1465 3; + Adj. eine angemessene Frist: congruum temporis spatium [un congruo spazio di tempo] CIC vig. can. 1601; eine gesetzliche Frist: terminus lege constitutus [un termine costituito dalla legge] CIC vig. can. 1464 1; eine richterliche Frist: terminus iudicialis [un termine giudiziario] CIC vig. can. 1465 2; + Vb. [A] die Dreijahrsfrist ist abgelaufen: triennium excidit CIC abr. can. 426 4; [B] die Frist zur Erfllung dieser Pflicht beginnt mit dem Abend des Vortags und luft bis zum Ende des Sonn- oder Feiertags: tempus utile pro hac praecepto adimplendo, decurrit inde a vesperis vigiliae usque ad finem diei Dominicae vel festi [il tempo utile per compiere questo precetto decorre dai vespri della vigilia fino alla fine della Domenica o giorno festivo] OE n. 15; eine Frist bestimmen: terminum praefinire [fissare un termine] CIC vig. can. 1466; eine Frist einhalten: terminum servare AAS 1971, 483; [E] eine Frist einrumen: tempus assignare - CIC abr. can. 1652 3; [F] eine Frist festsetzen: tempus definire [definire un tempo] CIC vig. can. 68; [L] die Frist luft ab Kenntnis: terminus decurrit a notitia [il termine decorre dalla notzia] CIC vig. can. 1646 2; die Frist luft nicht: tempus non decurrit [il termine non decorre] CIC vig. can. 1646 3; [S] eine Frist setzen: terminum assignare [assegnare un termine] CIC vig. can. 1596 3, tempus praestituere [stabilire uno spazio di tempo] CIC vig. can. 1601; eine lngere Frist setzen: longius tempus praestituere [stabilire un tempo pi lungo] CIC vig. can. 1610 3; dem Klger eine Frist zur Erwiderung setzen: parti actrici praefinire tempus ad respondendum [fissare un termine alla parte attrice per rispondere] CIC vig. can. 1660; eine vom Richter gesetzte Frist: terminus a iudice praestitutus [un termine stabilito dal giudice] CIC vig. can. 1552 2;

185

Fristablauf
innerhalb der gesetzten Frist: intra praestitutos dies [entro i giorni stabiliti] CIC vig. can. 1744 1; [V] eine vereinbarte Frist: terminus conventionalis [un termine convenzionale] CIC vig. can. 1465 2; eine Frist verkrzen: tempus coarctare - CIC abr. can. 1862 2, tempus reducere - CIC abr. can. 1922 3, terminum coarctare [ridurre il termine] CIC vig. can. 1465 1; eine Frist verlngern: tempus protrahere CIC abr. can. 1922, terminum prorogare [prorogare un termine] CIC vig. can. 1465 1, tempus prorogare [prorogare i termini] CIC vig. can. 1744 1; die Frist ist verstrichen: tempus elapsum est [il tempo trascorso] CIC vig. can. 1599 2; Vd. Beschwerdefrist, Notfrist; Fristablauf lapsus termini [la decadenza del termine] CIC vig. can. 1465 2, decursus termini [il decorso del termine] CIC vig. can. 1626 2; Fristberechnung vd. Zeitberechnung; Fristverlngerung prorogatio [la proroga] CIC vig. can. 1465 3; frivol petulans [orgoglioso] RN 669; frivole Geister zgeln: petulantia ingenia coercere - D-H 1507 froh die frohe Botschaft: faustus nuntius [la buono novella] LG n. 5; frhlich ein frhlicher Gehorsam: hilaris oboedientia [una obediencia llena di gozo] FiC 198 Frmmigkeit echte Frmmigkeit: genuina pietas [la genuina piet] CIC vig. can. 1051 n. 1; Frmmigkeitsformen formae pietatis [les formes de la pit] Cat. 1674; Fron poena [la peine] Cat. 378; Fronleichnam dies sanctissimi corporis Christi - CIC abr. can. 2270 2, dies sanctissimi corporis et sanguinis Christi [il giorno del santissimo Corpo e Sangue di Cristo] CIC vig. can. 1246 1 Front an vorderster Front: in fronte aciei AAS 1968, 88; an der Front stehen: in prima acie stare AAS 1963, 858; die Fronten der Nchstenliebe: caritatis fines [le frontiere della carit] EV n. 27; Frontenbildung politische Frontenbildung: expressa in re politica pugnacitas [le polarizzazioni politiche] ReP n. 2; Frucht Frucht bringen: fructificare [fruttificare] LG n. 42; wir empfangen die Gaben Gottes, um sie Frucht bringen zu lassen: dona Dei accipimus ut feneremur [riceviamo i doni di Dio per farli fruttificare] SRS n. 30; Frucht der Empfngnis: fructus conceptionis [il frutto del concepimento] EV n. 60; Pl. reiche Frchte bringen: copiose fructificare [dare frutti abbondanti] LC n. 98; die Frchte der Erde: terreni fructus [i frutti che d la terra] RN 643; Teilhabe an den Frchten der Arbeit: partitio fructuum laboris [la condivisione dei frutti del lavoro] LC n. 86; die Frchte seiner Arbeit genieen: sui fructibus operis frui [godere i frutti del proprio lavoro] CA n. 48; Frchte tragen: fructus parere [dar frutti] TMA n. 57; Frchte ziehen: fructus percipere - CIC abr. can. 729; die bitteren Frchte des Neides und der Gewalt kosten: de tristibus invidiae violentiaeque fructibus degustare [assaporare gli amari frutti dell'odio e della violenza] SP 451; fruchtbar fertilis [fecondo] CT n. 3, ferax [fecondo] EV n. 52, [generoso] ReP n. 35; ein fruchtbarer Dialog: dialogus fructuosus [un proficuo dialogo] SRS n. 22; eine fruchtbare Entwicklung: uber progressus [un fecondo sviluppo] VS n. 97; die fruchtbare Periode tempus fecunditatem invehens [il periodo fecondo] HV n. 16; auf fruchtbare Weise verbinden: salubriter feliciterque conciliare [unir en fecundo acuerdo] DN 263; ein fruchtbarer Austausch zwischen den Kulturen: ferax culturarum permutatio [uno scambio fecondo tra le culture] FeR n. 69; Fruchtbarkeit fecunditas [la fecondit] AA n. 4; der Beweis fr die Fruchtbarkeit einer solchen Beziehung: ubertatis comprobatio huius necessitudinis [la conferma della fecondit di un simile rapporto] FeR n. 74; Fruchtbarkeitskult fertilitatis cultus [un culto della fertilit] DC n. 4; Fruchtbarkeitsregelung die natrlichen Methoden der Fruchtbarkeitsregelung: naturales fertilitatis moderandae modi [i metodi naturali di regolazione della fertilit] EV n. 88; fruchtbringend proficuus [profcuo] AA n. 16 fruchtlos nach fruchtlosem Ablauf der Frist: si induciae inutiliter praeterlabantur [trascorso inutilemente l'intervallo] CIC vig. can. 1145 1; die Mahnung ist fruchtlos geblieben: incassum facta est monitio - CIC abr. can. 2310 fruchttragend frugifer [fruttfero] RN 645 Fruchtziehung fructuum perceptio - CIC abr. can. 1477 1 frh die frhe Kirche: primaeva Ecclesia [la Chiesa primitiva] CIC vig. praef. XVII; Komp. der frhere Auftrag: anterius mandatum [il mandato anteriore] CIC vig. can. 141; in frherer Zeit: anteactis temporibus [lungo i secoli] LG n. 67; der frhere Kongress: superior congressus - AAS 1985, 414; zum frheren Ritus zurckkehren: ad pristinum ritum redire - CIC abr. can. 98 3; frher als eine Stunde vor Sonnenaufgang: citius quam una hora ante auroram - CIC abr. can. 821 1; das frhere Leben: anteacta vita - CIC abr. can. 541; frher oder spter: serius ociusque [prima o poi] VS n. 75; Frhgeburt fetus abortivus [un feto abortivo] CIC vig. can. 871 Frhling Frhling des Geistes: vernum Spiritus tempus [la primavera dello Spirito] NMI 46; Frhzeit primordia, orum [le prime origini] AA n. 8 Frustration das Gefhl der Frustration: deceptionis sensus [le sentiment de frustration] LN I n. 7, ein

186

Funktion
Gefhl der Frustration: deceptae spei sensus [un senso di frustrazione] NMI n. 38; dies ruft ein Gefhl der Frustration hervor: sensum excitat frustrationis [ci provoca un senso di frustrazione] SRS n. 15 frustrierend frustrans [frustrante] CT n. 38 Fug und Recht mit Fug und Recht: recte atque ordine [avec ordre et droiture] S. chr. 397; Fgsamkeit docilitas [la docilit] VS 120; Fgung dispositio [la disposition] Cat. 321; fhren ein Amt fhren: vd. Amt sein Buch fhren: librum conscribere [redigere un libro] CIC vig. can. 535 1; einen Dialog fhren: conserere dialogum [il dialogo] LC n. 84, sociare sermonem cum aliquo [sostenere il dialogo con qc] ES 649, persequi colloquium [condurre il dialogo] RH n. 4; eine Liste fhren: digerere elenchum [tener l'elenco di] Stat. PAS art. X; eine Sitzung fhren: praeesse sessioni [presiedere la Tornata] Stat. PAS art. VIII; einen Titel fhren: titulum gerere [portare un ttolo] CIC vig. can. 808; fhren zu: manuducere ad [indirizzare a] OT n. 16; dies fhrt zur Diktatur: viam munit ad quodam tyrannidis genus [questo conduce alla dittatura] PP n. 26; Pt. Pr. die fhrende Gruppe: coetus moderatorum [il gruppo dirigente] LE n. 14; Fhrer auctor ceterorum - VN 292 Fhrung moderamen, inis, n [la direzione] OT n. 3; ductus, us AAS 1966, 1175, actio moderatorum [il lavoro direttivo] LE n. 14; unter der Fhrung des: in ducatum adhibentes aliquem [sotto la guida di qc] DR 100; unter der Fhrung des Lehramtes: sub Magisterii ductu [guidato dal Magistero] CIC vig. can. 252 1; unter jemandes Fhrung und Leitung stehen: subesse ductui et moderationi alicuius AAS 1966, 772; geistliche Fhrung: moderatio spiritualis [la direzione spirituale] ReP n. 32; Fhrungsgruppe eine abgeschlossene Fhrungsgruppe: conclusus praepositorum circulus [un gruppo di dirigenti ristretto] CA n. 46; Fhrungskraft officinae praepositus [il dirigente] PP n. 70; Pl. moderatores [i dirigenti] LC n. 75; Fhrungsmonopol das Fhrungsmonopol an sich reien: occupare partes unius cuiusdam ducis [usurpare il ruolo di guida unica] SRS n. 15 Fhrungsrolle eine Fhrungsrolle ausben: munus ducendi exercere [svolgere un ruolo di guida] SRS n. 23; eine Fhrungsrolle bernehmen: ducis munus accipere [la funzione di guida] SRS n. 23 Fhrungsschicht societatis proceres [i dirigenti della societ] QA 225 Fhrungsverantwortung die Fhrungsverantwortung teilen: onus regimenque rerum participare [condividere la responsabilit della direzione] PP n. 70 Flle in ihrer Flle und Tiefe: pro sua plenitudine altitudineque [nella sua pienezza e profondit] DMi n. 1; Funktionalismus unpersnlicher Funktionalismus impersonale functionalismus [un funzionalismo impersonale] Cfl n. 41; Fund ein archologischer Fund: archaeologicum inventum [un reperto archeologico] FeR n. 87; Fundament dies ist das Fundament der wesentlichen Gre des Menschen: hac in re etiam praecipua magnitudo hominis innititur [qui trova anche il suo fondamento l'essenziale grandezza dell'uomo] Iuv. n. 6; ein festes Fundament: solidum firmamentum [un fondamento] FeR n. 6; die Achtung vor dem Leben zum tragenden Fundament einer erneuerten Gesellschaft machen: locare fundamentum renovatae societatis vitae humanae observantiam [porre il rispetto della vita umana a fondamento di una rinnovata societ] EV n. 77; die Fundamente strzen ein: fundamenta ruunt [la ruine des bases] S. chr. 386; einer Theorie das Fundament entziehen: fundamentum tollere theoriae [togliere il fondamento a una teoria] NA n. 5; das Fundament der staatlichen Autoritt erschttern: civilis auctoritatis cardines concutere [scuotere i cardini della civile autorit] SP 447; das Fundament ist gelegt: firma iacta sunt fundamenta AAS 1980, 779; fundamental die fundamentale Dimension: primaria ratio [la fondamentale dimensione] LE n. 8; fundamentale Feststellungen: affirmationes capitum vim habentes [affermazioni basilari] LE n. 7; die fundamentale Rolle, die der Wahrheit im Bereich der Moral zukommt: praecipuae partes attinentes ad veritatem morali in provincia [il fondamentae ruolo spettante alla verit nel campo della morale] FeR n. 98; fundamentale Wahrheiten: fundamentales veritates [verit fondamentali] VS n. 4; Fundamentalismus der religise Fundamentalismus: religiosus fundamentalismus [il fondamentalismo religioso] CA n. 29; Fundgegestnde res amissae [objets perdus] Cat. 2409; Funktion actus, us [il compito] MC 200; eine subsidire Funktion: munus subsidiarium [una funzione sussidiaria] LC n. 85; die Funktion des Staates ist subsidir: rei publicae est munus subsidiarium [la funzione dello Stato sussidiaria] LC n. 94; in verantwortlicher Funktion: vir gravibus officiis fungens [personalit in posti di responsabilit] QDAP n. 3; in ihren wechselseitigen Funktionen: in eorum mutuis functionibus [dans leurs fonctions mutuelles] Cat. 739; eine uerst wichtige positive Funktion haben: pergravem vim habere affirmantem [avere unimportantissima funzione positiva] EV n. 75; den einzelnen Gliedern alles zugestehen, was sie fr ihre Funktion bentigen: singulis membris ea omnia tribuere, quibus indigent ad suas partes explendas [dare alle singole membra tutto ci di cui esse abbisognano per le loro funzioni] DR 92; seine

187

funktional
Funktion erfllen: suas obire partes [assolvere la sua funzione] OA n. 20; eine doppelte Funktion erfllen: duplici munere fungi [assicurare una duplice funzione] OA n. 48; die Funktion von jemanden bernehmen: alicuius muneris vices gerere [far le veci di qc.] QA 197; seine Funktion verlieren: perfunctionem amittere - AAS 1968, 306; die dem Pfarrer vorbehaltenen Funktionen: functiones parocho reservatae - CIC abr. can. 462; Funktionen wahrnehmen: functiones persolvere [assolvere alle funzioni] CIC vig. can. 503; funktional quae functiones tangunt [funzionale] FeR n. 82; rein funktional: modo plane functionali [in maniera puramente funzionale] FeR n. 97; eine rein funktionale Rolle: munus merae functionis [un ruolo puramente funzionale] FeR n. 77; Funktionr officialis [un officiale] CIC vig. can. 309; die hheren Funktionre: officiales majores [gli officiali maggiori] CIC vig. can. 317 1; Funktionr des Staates publicus magistratus [un funzionario dello Stato] DR 104 funktionieren irgend etwas funktioniert nicht: aliquid perperam geritur [qualcosa non funziona] LE n. 18; Subst. das Funktionieren: actio [il funzionamento] SRS n. 16; (einer Maschine) motio [il funzionamento] LE n. 5; das Funktionieren der Staaten: operositas Nationum [il funzionamento degli Stati] VS n. 101; das Funktionieren des wirtschaftlichgesellschaftlichen Mechanismus: machinamenti socialis et oeconomici congruens motus [il funzionamento del meccanismo economico-sociale] CA n. 13; Funktionsablufe rationes munera sua gerendi [i meccanismi di funzionamento] SRS n. 43; das rechte Funktionieren des gesamten sozio-konomischen Systems: rectus processus totius systematis socialisoeconomici [il giusto funzionamento di tutto il sistema socio-economico] LE n. 19; funktionsbereit funktionsbereit werden: ad agendum praeparari [trovarsi pronto ad agire] EV n. 60; funktionsgem suae functioni aptum et consentaneum - AAS 1968, 306 Funktionsstrung vitium [la disfunzione] CA n. 36; Frbitte suffragia Cat. 958, intercessio [l'intercession] Cat. 2634; Frbittgebet suffragans praecatio [la preghiera di suffragio] SDL XIV, oratio intercessionis [la prire d'intercession] Cat. 1096; vd. Bittgebet; Furche das Schwert zieht bereits fr die Saat der Gewalt und des Hasses blutige Furchen: gladius iam cruentos facit sulcos violentiae simultatisque semini [la spada apre i solchi sanguinosi per il seme della violenza e dell'odio] SP 421; Furcht + vor die Furcht vor sich selbst: timor ante conspectum suum [la paura dinanzi a se stesso] LC n. 11; Furcht vor Strafe: formido poenarum [il timore delle pene] DI 7; bewute oder unbewute Furcht: conscius vel inscius pavor [una cosciente o incosciente paura] RH n. 15; es besteht die begrndete Furcht, da: certus est timor, ut [esiste il fondato timore, che + ind.] MD n. 10; Furcht einflen: timorem excutere - CIC abr. can. 1957, metum incutere [incutere timore] CIC vig. can. 1103, timorem afferre [intimidire] SD n. 4; durch schwere, widerrechtlich eingeflte Furcht: metu gravi iniuste incusso [per timore grave ingiustamente incusso] CIC vig. Can. 188; eine schwere Furcht, die von auen eingeflt wird: gravis metus externus [une crainte grave externe] Cat. 1628; die Furcht berwinden: timorem vincere [vincere il timore] SD n. 4; furchtbar dies ist etwas furchtbar anderes: id est aliquid horribiliter aliud [ci una cosa terribilmene diveersa] SS n. 13; eine furchtbare Gefahr: tremendum periculum [un pericolo tremendo] SRS n. 24 furchterregend formidolosus [pauroso] DI 4 freinander alter pro altero [l'uno per l'altro] MD n. 7; Frsorge providentia [la providenza] RN 647; ffentliche Frsorge: constituta legibus publicis beneficentia [la beneficenza legale] RN 655; soziale Frsorge: assistentia socialis [l'assistenza sociale] CIC vig. can. 384, providentiae sociales [previdenze sociali] CA n. 4; Frsorgeobjekt tutelae obiectum [un oggetto di assistenza] CA n. 49; Frsorgestaat Civitas auxiliaris [lo Stato assistenziale] CA n. 48; Frsorgesysteme systemata praevidentialia [sistemi di previdenza] LC n. 14; Frsorgettigkeit opus assistentiae [le attivit assistenziali] DC n. 23; frsorglich eine frsorgliche Liebe: amor sollicitus [un amore sollecito] VS n. 15; eine frsorgliche Mutter: sollicita mater [una madre premurosa] MD n. 8; Frsprache intercessio [l'intercessione] CIC vig. can. 1186; Frsprache einlegen fr: intercedere pro aliquo [intercedere per qc.] SCo. n. 104; Fu mit Fen treten: conculcare [conculcare] AA n. 7, jemanden mit Fen treten: aliquem foede tractare [calpestare qc.] VS n. 98; trockenen Fues: sicco vestigio [ pied sec] Cat. 1221; Fuboden pavimentum [il pavimento] CIC vig. can. 1235 1; Fuschemel scamnum - CIC abr. can. 1184 Fuvolk gregales, ium - HuG 420

188

Gast

G
Gabe oblatio [il dono] LC n. 68 Gang im Gange sein: moliri [essere in corso] UUS n. 52; der Proze ist immer noch im Gange: rerum progressio vigere pergit [il processo continua ad essere in vigore] LE n. 14; gngig Aussagen, die in die gngige Sprache und Kultur Eingang gefunden haben: sententiae in communem loquelam cultumque receptae [affermazioni entrate nel linguaggio e nella cultura corrente] FeR n. 55; ganz Adj. als ganze: in complexu [dans l'ensemble de] Cat. 90; im ganzen: summatim [nell'insieme] SS. 2; der christliche Glaube als ganzer: fidei christianae complexus [l'ensemble de la foi chrtienne] Cat. 309; ein ganzer Kontinent: integer continens [un intero continente] LC n. 17; der ganze Mensch: homo corpore et animo compositus [l'uomo intero] AAS 1962, 790, integer homo [l'uomo intero] LE n. 24; homo totus [l'uomo intero] LE n. 24; der ganze Mensch und alle Menschen: omnis homo et omnes homines [tutto l'uomo et tutti gli uomini] PP n. 42; Adv. ganz recht: recte quidem [sta bene] DI 12; sei es ganz oder teilweise: sive ex toto sive ex parte [in tutto o in parte] CIC vig. can. 1639 1; die Vorlage ganz oder teilweise billigen: schema integrum sive divisum probare - Ord. Conc. Art. 61 4; Subst. als Ganzes: universum [l'insieme] MD n. 7; das Ganze: tota concretio [il composto] MC 222, complexio [l'insieme] LE n. 14; in summa [dans sa globalit] LN VII-8, universitas rerum [la totalit] SS n. 12; ein Ganzes bilden: constituere summam [formare un tutt'uno] LC 62; das Ganze des Wirtschaftslebens: tota igitur oeconomicarum rerum compages [l'insieme della vita economica] DR 93; im Ganzen: ex integro CIC abr. can. 1470 1; fr das Ganze sorgen: in universum consulere [provvedere al tutto] DR 92; aufs Ganze gesehen: in universum [in lnea generale] SRS n. 13; Ganzheit integritas [la interezza] DC n. 11; in seiner Ganzheit: ex toto sumpto [pris dans son intgralit] LN XI-5, sua in universitate [nella sua totalit] SS. 27; diese Worte betreffen den Menschen in seiner Ganzheit: ea verba totum, quod est homo, respiciunt [queste parole si riferiscono all'uomo nella sua totalit] Iuv. n. 12; nur in Richtung ihrer wahren Natur kann sich die menschliche Person als geeinte Ganzheit" verwirklichen: persona humana, nonnisi operando secundum veram suam naturam sese tamquam unam sui summam perficere potest [ soltanto nella linea della sua vera natura che la persona umana pu realizzarsi come totalit unificata] DoV intr. n. 3;

ganzheitlich die ganzheitliche Berufung der Person: personae integra vocatio [la vocazione integrale della persona] DoV intr. n. 1; gnzlich prorsus [interamente] QA 178 Garant sponsor [il garante] CD n. 5, vindex [il garante] EV n. 57; Garant der Einheit: unitatis vades [il garante dell'unit] UUS n. 88; Garant des knftigen Verhaltens: illius quae posthac erit agendi rationis sponsor [il garante della condotta futura] ASS 31, 142/133; Garant der Wahrheit: veritatis pignus [il garante della verit] FeR n. 13 Garantie sponsor [la guarentigia] ASS 31, 144/135, cautio [la garantie] MG 9, sponsio [la garanzia] SCo. n. 20, cautio [la garanzia] GS n. 82; + durch wie knnen Abmachungen bindende Kraft besitzen, wo es keine Garantie durch das Gewissen gibt?: Qui possunt vim nancisci pactiones, ubi nullum sit conscientiae vadimonium? [come pu sostenersi un contratto qualsiasi, dove manchi ogni garanzia di coscienza?] DR 103; + Gen. die Rechtsordnung als Garantie der Beziehungen zwischen dem Gliedern der groen Vlkerfamilie: ordo iuridicus qui faveat relationibus inter membra magnae populorum familiae [l'ordine giuridico come garanzia dei rapporti all'interno della grande famiglia dei popoli] LC n. 15; die Garantie der Einheit; praesidium unitatis [la garanzia dell'unit] ReP n. 13; die Garantie der ppstlichen Freiheit: praesidium Pontificiae libertatis [la guarentigia dell'indipendenza papale] ASS 28, 200; + fr Garantien geben fr die Verwendung der Darlehen: satisdare pro creditae pecuniae usu [offerre garanzie sull'impiego che verr fatto dei mezzi finanziari] PP n. 54; gesetzliche Garantien fr den Papst: quae Pontifici tuendo per legem statuta sunt [le guarentigie del Pontfice] ASS 28, 200; Garantien fr die Gesundheit und das Leben der Arbeiter: cautio circa statum valetudinis et vitae opificum [garanzie circa le condizioni di salute e di vita degli operai] LE n. 11; eine grundlegende Garantie fr die Zukunft: princeps futuri praesidium [una essenziale garanzia per il avvenire] UUS n. 17; garantieren spondere [garantire] LC n. 94, collocare in tuto [garantire] LE n. 18; die Freiheit der Person garantieren: vd. Freiheit; ein Recht garantieren: vd. Recht; die Sicherheit garantieren: securitatem praestare [garantire la sicurezza] CA n. 48; die eigene Sicherheit garantieren: suam securitatem tutam et necessariam reddere [garantire la propria sicurezza] SRS n. 23; die Vertragsgerechtigkeit garantieren: tueri pactionum aequitatem [garantire la giustzia del contratto] PP n. 59 Garten ein fruchtbarer Garten des katholischen Glaubens: frugiferum catholicae fidei viridarium [un fecondo giardino della fede] SP 419; Gast hospes [un ospite] CIC vig. can. 443 6

189

Gastarbeiter
Gastarbeiter alienigena operarius [il lavoratore straniero] GS n. 29, operarius domo emigrans [un lavoratore emigrato] PP n. 69, operis faciendi causa migrans [un migrante per motivi di lavoro] FC n. 77, opifex temporarius [il lavoratore stagionale] LE n. 23; Gastdizese dioecesis hospita - AAS 1980, 363, dioecesis hospes - AAS 1980, 363 Gastfreundschaft hospitalitas [l'ospitalit] PO n. 8, liberale hospitium [un'accoglienza] PP n. 67; echte Gastfreundschaft: actuosa hospitalitas [una fattiva ospitalit] AA n. 11; jemandem Gastfreundschaft erweisen: alicui hospitalitatem praestare [prestare una ospitalit a qc.] AA n. 11, aliquem hospitio recipere [dar ospitalit a qc.] EV n. 26; Gastland civitas in qua tamquam hospites versantur [il paese che li accoglie] PP n. 72, natio, in quam homo pervenit [il Paese nel quale arriva l'uomo] LE n. 23; Gattenmord coniugicidium - CIC abr. can. 1075, coniugis occisio [le meurtre du conjoint] Cat. 2268; Gebrmutter eine knstliche Gebrmutter: artificialis uterus [un utero artificiale] DoV I 6; Gebude aedificium [el edificio] DN 267; btr. das Gebude der Soziallehre: de re sociali doctrinae corpus [il corpo di insegnamento sociale] SRS n. 2; geben geben und empfangen: dare et accipere [dare e ricevere] LC n. 90; das Kollegium, das es ohne Haupt nicht gibt: Collegium quod sine Capite non datur [il Collegio che non si d senza il Capo] LG np. sub 3; Pt. Pf. die Bedingungen sind gegeben: condiciones dantur [ricorrono i condizioni] CIC vig. can. 961 2; Gebet das Gebet fr die Einheit: pro unitate supplicatio [la preghiera dell'unit] UUS n. 70; Gebetsgemeinschaft precationis communitas [la comunit di preghiera] UUS n. 26; Gebiet konkr. territorium [il territorio] AG n. 32; auf dem Gebiet der Universitt: intra Universitatis terminos [nel recinto dell'universit] QDS 129; ein entlegenes Gebiet: dissita regio [una zona lontana] AG n. 20; in den berseeischen Gebieten: in transmarinis regionibus - ASS 6, 146; ein weiteres Gebiet: latiores fines [un ambito pi vasto] UUS n. 54; Gebiet btr. provincia [il settore] MM 417, regio [il settore] PT 267, campus [il settore] PT 267; auf dem Gebiet der Anthropologie: in materia anthropologica [in campo antropologico] AA n. 32; auf dem Gebiet der Philosophie ttig sein: in philosophica provincia agere [operare nel campo della filosofia] FeR n. 106; auf dem Gebiet der Theologie: in re theologica [in campo teologico] AA n. 32; gebieten jemandem etwas gebieten: praecipere aliquid alicui [ingiungere q.c. a qc.] CIC vig. can. 550; Pt. Pf. geboten: de praecepto [di precetto] SCo. n. 49; es ist dringend geboten, da: pernecessarium est ut [ urgente che + cong.] FeR n. 94; mit der gebotenen Vorsicht: cautiones, quas res habeat, opportune adhibentes [con le debite prudenti cautele] DR 98 Gebietshoheit territorialis dominatio [la giurisdizione territoriale] ASS 28, 200 geboren geboren werden: in lucem edi - ACS 12; ein geborenes Mitglied: membrum natum [un membro di diritto] CIC vig. can. 497; der geborene Prsident: praeses natus - AAS 1948, 400 Gebot praeceptum [il comandamento] QP 599, dictamen [un imperativo] DH n. 3; die Gebote der Gerechtigkeit: iustitiae dictata [i principi della giustizia] ASS 31, 140/133; die kultischen Gebote: praescripta cultualia [le prescrizione cultuali] LC n. 54; die Gebote der Moral: praecepta moralia [i precetti morali] AA n. 14; die Gebote des gttlichen Gesetzes: dictamina legis divinae [gli imperativi della legge divina] DH n. 3; ber das Ma des Gebotes hinaus: ultra mensuram praecepti [al di l della stretta misura del precetto] LG n. 42; an Gebote gebunden sein: praeceptis alligari [essere tenuto ad osservare le norme] LC n. 54; Gebote verkndigen: praecepta ferre [enunciare comandamenti] LC n. 54; Gebrauch tractatio rerum [luso] SRS n. 29; + auer auer Gebrauch kommen: obsoletum fieri [venire in disuso] SP 424, in desuetudinem abire [cadere in disuso] ReP n. 32; die lateinische Sprache ist auer Gebrauch gekommen: exolevit usus linguae Latinae Vet. Sap. 132; + in in Gebrauch nehmen: in usum inducere - MP 770, ad usum deducere [l'uso] CeP n. 65; in Gebrauch kommen: in usum invehi - MP 784; in Gebrauch sein: usu venire [essersi usato] QP 595; in usu esse [essere in uso] CIC vig. can. 4; ununterbrochen in Gebrauch: in usu numquam intermisso - SLL 344; + Subst. der Gebrauch der Freiheit: vd. Freiheit; der tatschliche Gebrauch der Freiheit: vd. Freiheit; aedificii usus [el uso di un edificio] DN 267; der Gebrauch der Muttersprache: usurpatio linguae vernaculae [l'uso della lingua volgare] SCo. n. 36; der planmige Gebrauch blinder Gewalt: vd. Gewalt; von seinem Wahlrecht keinen Gebrauch machen: iure suffragii utendo abstinere [descuidar el ejercicio del derecho di votar] FiC 198; der rechte Gebrauch der menschlichen Vernunft: rectum rationis humanae exercitium - AAS 1981, 49; gebrauchen eine Sprache gebrauchen: adhibere linguam [usare la lingua] SCo. n. 63, lingua uti - AAS 1985, 624; die Freiheit gebrauchen: vd. Freiheit; den Menschen als bloes Mittel gebrauchen: hominem pro mero instrumento habere [trattare un uomo come un semplice mezzo] QDAP n. 9; die Dinge gegen ihre Ordnung gebrauchen: usus rerum inordinatus [l'usage dsordonn des choses] Cat. 339; gebruchlich usu acceptus [convenzionale] SRS n. 20 Gebrauchsgter usus bona [les biens d'usage] Cat. 2405;

190

Gedenktag
Gebrechen krperliche Gebrechen: corporis impedimenta [minorazioni fisiche] SD n. 16; von schweren Gebrechen betroffen sein: gravibus laborare impeditionibus [essere affetto da gravi menomazioni] EV n. 63; gebrechlich caducus [fragile] ES 624 Gebrechlichkeit fragilitas [la fragilit] FeR n. 43; Gebhr Gebhren: taxae solvendae - AID 518; Gebhren erheben: taxas percipere CIC abr. can. 2408; Gebhren festsetzen: praefinire taxas [stabilire le tasse] CIC vig. can. 1264 gebhren Pt. Pr. mit der gebhrenden Feierlichkeit: sollemnitate qua par est [con la solennit dovuta] UUS n. 52; der gebhrende Unterhalt: debita sustentatio [il decoroso mantenimento] PO n. 21; Gebhrenerhebung taxatio - CIC abr. can. 463 1 Geburt ortus, us - CIC abr. can. 746 5, exortus, us [la nascita] EV n. 1; von Geburt an: ab incunabulis [fin dalla nascita] FeR n. 31; die Zahl der Geburten beschrnken: liberorum numerum coercere [il controllo delle nascite] HV n. 7; die Geburten kontrollieren: natorum incrementa artificio coercere [la regolazione artificiale della natalit] HV n. 17; Geburtenbeschrnkung temperanda prolis [la regolazione delle nascite] HV n. 24 Geburtenkontrolle gignendae prolis moderatio [il controllo delle nascite] HV n. 3, natorum numerus temperandus [la regolazione delle nascite] QDAP n. 18; knstliche Methoden der Geburtenkontrolle: artificiosae viae quibus liberorum numerus coerceatur [metodi artificiali di controllo delle nascite] HV n. 7 Geburtenplanung eine massive Geburtenplanung: vastissima natorum moderatio [una massiccia pianificazione delle nascite] EV n. 16; Geburtenregelung procreatio regulanda [regolare la procreazione] GS n. 51, ordinatio procreationis humanae [l'ordinata procreazione umana] GS n. 52, progignendae prolis temperatio [la regolazione della natalit] HV n. 5, liberorum incrementum recte ordinandum [la regolazione della natalit] HV n. 19, natalium temperatio [la regolazione della natalit] FC n. 35, natorum continendus numerus [regolare le nascite] EV n. 91; Methoden kstlicher Geburtenregelung: rationes ad natorum incrementa artificio coercenda adhibitae [metodi di regolazione artificiale delle natalit] HV n. 17 Geburtenrckgang imminutio nascentium [il calo delle nascite] EV n. 16, natorum decrementum [la denatalit] EV n. 16; Geburtenberschu es besteht ein Geburtenberschu: hominum numerus qui nascuntur numerum eorum excedit qui eodem anno mortem obeunt [cresce l'eccedenza di nati sui morti] MM 446 Geburtenverhinderung conceptionis impedimentum [la contraccezione] FC n. 30 Geburtenziffer numerus natorum [il tasso di natalit] SRS n. 25; das Fallen der Geburtenziffer: numerus natorum restrictus [la caduta del tasso di natalit] SRS n. 25 Geburtsfehler vitium originis [il vizio di origine] SRS n. 23 Geburtshilfe obstetrix disciplina AAS 1956, 82 Geburtsort locus nativitatis [il luogo della nascita] CIC vig. can. 101 2; vd. Herkunftsort; Geburtstag dies natalis [la nascita] FC n. 59 Geburtswehen dolores partus [le doglie del parto] SD n. 2 [i dolori del parto] MD n. 19; Gedchtnis das Gedchtnis an etwas auffrischen: recolere [richiamare] CIC vig. can. 1565 2; ins Gedchtnis rufen: commonefacere [rappeler] LN VI6; in mentem revocare [richiamare] SCo. n. 3; in memoriam redigere AAS 1971, 498; aus dem Gedchtnis streichen: de memoria auferre [far sparire dalla memoria] UUS n. 17, aliquid e memoria evellere [togliere q.c. dalla memoria] UUS n. 52; Gedchtnisfeier memoriale, is, n. [il memoriale] SCo. n. 47 Gedanke cogitationis motus [il pensiero] EV n. 80; Gedanken: cogitata, orum [le idee] IM n. 1, mentis cogitata AAS 1957, 963, cogitationes [ragionamenti] VS n. 59; einen Gedanken aufgreifen: mentem repetere [riprendere un'idea] UUS n. 18; seinen Gedanken Ausdruck geben: mentem suam exprimere [esprimere il suo pensiero] QA 178; Gedankenanstrengung cogitationum intentio - UDF 138 Gedankenaustausch communicatio [la comunicazione] DH n. 3, opinationum commercium [lo scambio di idee] UUS n. 28, cogitationis commercium [lo scambio di impressioni] CeP n. 50; Gedankenfreiheit libertas cogitandi [la libert di pensiero] QDAP n. 20, libertas in cogitando [la libert di pensiero] LC n. 6, libertas opinionis [la libert di pensiero] LC n. 9 gedankenlos temere [sconsiderato] LP 599; Gedankenmitteilung cogitationum transfusio [il travaso di pensiero] ES 645 Gedankenrichtung cogitandi via [un courant de pense] LN VI-9; gedenken animo reputare aliquid [il nostro pensiero va a q.c.] RN 665; Subst. das Gedenken: memoriale, is, n. [la memoria] AG n. 14; jemandes Gedenken feiern: memorium alicuius celebrare [fter la mmoire de qn] Cat. 335; Gedenkfeier commemoratio [una sollenne comm