Sie sind auf Seite 1von 110

AA Jh x.

'kk; ue% AA
VwjVwj / 100 / 'kqV vWV gWOku / 100 uacjh
1
xqaMklkj[kk fnl.kkjk uk;d jMr;---
uk;d %

gs bZ'ojk] ek;k ikikph QG ek;k


ifjokjkYkk dk \ R;kauh dk; vijk/k dsYkk
grk \ f'k{kk |k;ph vlrh rj eYkk |k;ph
vlrh- ek;k dqVqackYkk eh xekoYeYkk ;k i`Fohoj jkg.;kpk dkgh vf/kdkj
ukgh- eYkk rq;k 'kj.kkr ? Lor%Ykk xGh ekjr---ejrk ejrk gs

".k !!
vkdk'kkrwu ,d dk'k fdj.k ;sr o
R;kps k.k ?u tkr- iM|koj ^lekIr*ps
Vk;VYk ;srs- iM|koj ,d flu pkYkYYkk
grk- 5&10 s{kd]fuekZrk r flu c?kwu
jMw Ykkxr- R;kpk ih-,- R;kP;kdMs c?
1

kwu

vk'p;Zpfdr

gr-

s{kd

Mk;jsDVjP;k ukokauh f'kO;k ?kkYkrkr

s{kd 1%

P;k vk;Ykk---QqdV osG xsYkk-

s{kd 2%

du gS js Mk;jsDVj ;kpk

s{kd 3%

iSls cjckn dsY lkY;kua---

s{kd 4%

r Mk;jsDVj ckgsj clYkk;---

s{kd 5%

pYkk

sVw

lkY;kYkk---

ckgsj

;srkr-
2
s{kd 1%

rqEgh Mk;jsDVj dk flusekps

vUuk %

g] ehp vUuklkgsc---dlk okVYkk \

s{kd 2%

dk; Eg.kwu dsYkk \

vUuk %

Eg.kts \

s{kd 3%

'oVpk flu dlk okVYkk rqEgkYkk \

vUuk %

R;kp dla vkgs] rs dUQs'ku vkgs ,dk


xqUgsxkjkpa---eYkk vla okVra--

s{kd 4%

vkEgkYkk dla okVra rs fopkj uk---

vUuk

dla \

s{kd 5%

VekVj ekjr rq;k dUQs'kuph

rq;k
vUuk % vg ,sdwu rj ?;k--s{kd 6%

pIiYk ekjr iSls cjckn dsY

lkY;k-- s{kd R;kYkk ekjrkr---r ^vg ,sdk*


Eg.kr jkgr---jM.kkjk fuekZrk R;kYkk c?
2

kr;- R;kps diMs QkVYr---ekj YkkxYkk;

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3
vUuk dWfcue/;s f'kjr
vUuk

M;wlj lkgsc rjh rqEgkYkk lkaxr

gr] udk cuow rqeP;k


dFoj flusek] ,sdr ukgh rqEgh--Mq %

gs dk; vUuk \ rqYkk dq.kh ekjY \

vUuk

s{kdkauh---

Mq %

vjs js !!

vUuk

vjs js d#u dk; mi;x \ pYkk dk<k

iSls--Mq%
vUuk

Mq %

dqBY \
ek;k fnXn'kZukps--vUuk---pkj' #i;s tek >kY---nu'

rw ?] nu' eYkk Bso--vUuk

rqEgh

cYkYkk

grk---fjYkhtoj

nsbZYk Eg.kwu--Mq%
vUuk

vuqnku ;s ns] nsr rqYkk---

Eg.kts---rqEgh i.k ljdkjh fdsojp dk

Mq %

dk; dj.kkj \ rq>h NVh >Gh ek>h

\
eBh---n? fdkjhp

vki.k---

nu' #i;s ?r
3

ckgsj

;sr---nknklkgsc

QkGdsP;k

QVdMs c?kr
vUuk

c?kk voLFkk---lgu ukgh gr vkrk-

mpYkk ,dnkps [kVkjk LdqVjYkk fdd ekjr vkf.k fu?


kr
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4
eqYka 'kkGsrwu ?kjh pkYkYkhr---?
kjkP;k nkjkr h
R;kauk

,dVd

vUukph iRuh fukk

c?krs;---vUuk

nkjklej

LdqVj Ykkor---
fukk

;k c;k---gs dk; vkrk---

vUuk

uO;k flusekpk lkn---

fukk

Eg.kts---

vUuk

ekjYk /k#u s{kdkauh---

fukk

vjs jkek---iSls rjh vk.kYksr dk \

vUuk

eh ijr vkYk rs u'khc let---

fukk

rjh

fdrh

osG

lkafxrYka---lMk

flusekpk ukn---,[kkna nqdku


dk<k--vUuk

xi xa---

fukk

dk; xi xa---dk; dk; c?kkoa Ykkx.kkj

vkgs- ijxa iGwu


4

xsYka-ijxhgh

tkbZYk

iGwu---rsOgk

MGs m?kMrhYk---rs i.k


m?kMrhYk dh ukgh nso tkus--vUuk

'kkar clrsl dk \ eqYkxh euh"kk

t[kesoj eYke Ykkors;


euh"kk %

nq[kr; ckck---

vUuk

g xa euh--- rso<kr Qu oktr

gWYk---ga cYkr;---ga
vktp

fjYkht

>kYkk;---cf?krYkk---

FaaD;w---rqEgh xaer rj ukgh uk djr--dk; uohu flusek---gs c?kk eLdjh d#


udk---uh---Bhd

vkgs---;srk;--ikk

lkaxw ]ngk fefuVkr--vxa] ,sdrsl dk \


uohu flusekp dke vkgs] vWMOgkUl
nsr; r--fukk

ijr flusekp dk \

vUuk

pkaxY diMs nsuk tjk---

fukk

'kVZ Qsdrs fdsps MgkGs

YkkxYr--vUuk

'kq

'kq

cYkr

tkuk]

d/khgh

dkekYkk fu?kkYk dh]


ekatjhlkj[kh vkMoh tkrs- ck;d vkgsl
dh--fukk

ekatj] vkrk rjh gkdYkk R;kauk---

vUuk

fukk vxa] vl dk; djrsl \ rw c?k]

;kosGh ekk pkaxYka


5

gbZYk dkghrjh- dq.kh eYkk euklkj[ka


dkepa d# nsr ukgh
xa- fdeku rw rjh letwu ?
fukk

g--- raM okdMa djrs---rso<kr

nkj oktrs---
vUuk

vkYr c?k-

euh"kk %

ckck

vUuk

ga--

euh"kk %

[kkYkh okdk r okdr] euh"kk

eqdk ?rs vYk n csLV


euh"kk leFkkZP;k QVYkk ik;k iMrs]
r nkj m?kMrflusek c?kqu jM.kkjk fuekZrk o ih-,lej---gkrkr cqds
vUuk

% ;k ;k---

fuekZrk % ifgY;kank rqeps vfuanu--vUuk

% d'kkdfjrk \

fuekZrk % dk;

flusek

cuoYkk;

rqEgh]

ok

>dkl !!
vUuk

% dqBYkk \

fuekZrk % vg vkt YkkxYkk r--vUuk

% rqEgh cf?krYkk---

fuekZrk % Eg.kts dk; \ ifgYkk 'k---dk; LVjh]


tcjnLr !! [kwi vkoMYkk eYkk] rqEgkYkk
sVwu vkuan >kYkkvUuk

dk; ?.kkj \ pgk dh dQh


6

fukk %

, euh"kk] nw/k vk.k xa ijh---nw/k

vk.kk;Ykk

iSls

|k

frYkk---lk[kj

i.k

vk.kkoh YkkxsYk--vUuk %

g---nsr uk--- nu' #i;s dk<r

vx gGw cYkuk--fukk

dk \ ek>k dk; lkljk vkgs dk; r \

vUuk

vxa rw;k ik;k iMr---ud d#l vla---

?kjkrhYk

12&13

o"kkZP;k

ijkpk

jktwpk QV c?kr---
fuekZrk % gk QV dq.kkpk \
vUuk

ek>k eqYkxk---jktw

fukk

iGwu xsYkk; ?kjkrwu---oSrkxwu

vUuk

xaer djrs; rh---vkep FkMla kaM.k

>kYka uk vkt Eg.kwu--tjk---rqEgkYkk rj ekfgrp vkgs dla vlr


rs--fuekZrk % ga---vl---vkEgkYkk

,d

flusek

cuok;pk;--vUuk

% vg i.k---ifCYkduh eYkk---

fuekZrk % ifCYkd

;sMh

gk;---R;kauk

dGra

ukgh g---gs c?kk---vkiY;kYkk ,d flusek


cuok;pk; iS'kkph prk d# udk- [kwi
iSlk vkgs ek;kdMs
vUuk

% g i.k fo"k;---

fuekZrk % rqEghp lkaxk--7

vUuk

% ,sdk ex---,dk xqUgsxkjkYkk ,d fnol

iYkhl sVr vkf.k


fopkjr^d.kk djrk xqUgs djrl*r Eg.kr
^ifjokjkdfjrk*
iYkhl

fopkjr]

^^rq>s

fdrh

xqUgs

rq>k ifjokj ?bZYk** r


?kjh tku ifjokjkYkk fopkjr R;kpk ,dgh
xqUgk ?;k;Ykk
d.kh r;kj gr ukgh- frFkwu xqUgsxkj
lq/kkjr o eBk
egkRek curfuekZrk % ok] D;k ckr gS ! d/kh lq# djrk;--vUuk

% rqEgh Eg.kkYk rsOgk---

fuekZrk % m|kiklqu---vkEgkYkk nu efgU;kP;k


vkr flusek iw.kZ ikfgts--vUuk

% Bhd vkgs---eh Y[kdkdMwu fYkgwu

?r---;kr ,d lekarj
ijkf.kd dFkk okYehdph Vkdkoh vl
eYkk okVra--ih-,-

% flusek Ykodj iw.kZ djk;pk vkgs---

ukghrj mxkp egkxkr


iMsYk---lkgsckpa dke rqEgkYkk ekfgr
ukghvUuk

% gu tkbZYk

fuekZrk % lk/kkj.k ctsV]


vUuk

% ,d rs nhM dVh
8

fuekZrk % Bhd

vkgs---gs

rqeps

iSls---nu

dVh---[kpkZpa ih-,- c?Yk---euklkj[ka


dke djk--vUuk

% jketh cqd djr

fuekZrk % djk---ukao rl Nku vkgs---jketh--nsokP;k flu djrk---vYk n csLV] fVe


rqEghp fuoMkvUuk

% Bhd vkgs] FaD;w

fuekZrk % Bhd

vkgs---iS'kkph

fpark

d#

udk---;sr vkEgh-- n? fu?kwu tkrkr


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------5
fukk

vg-

vUuk

ga---

fukk

isijkr tkfgjkr |k---

vUuk

dqBYkh dYkkdkj ikfgts \

fukk

ukgh g

vUuk

ex \

fukk

ijkph---QV |k---Eg.kkoa ijr ;s---

vkEgh okV c?kr;--vUuk

g nsr---

fukk

ek;k Ydjkua pkaxY fnol cf?krY

vlrs rj ?kjkrwu iGwu


xsYkk ulrk--9

r frYkk toG ?r] rh jMrs---euh"kk


;su vJq iqlrs
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6
vUuk % Qu Mk;Yk djr ga u>hjkbZ dqN
Ykx tek djYk---'kqV ij fudYkuk gS--dWesjkeWu ls eS ckr djrk gq A lsV
fM>kbZuj] vflLVaV] YkkbZV ds fYk;s
Ykx

Ykxsaxs

ugh

jketh

ga---

frFkY;k YkdkaPkh k"kk dGr ukgh]


xa/kG mMr ckck] vkiYkhp ek.kla ?--dkgh T;w-vkVLV] liVx vkVLV ga--fgj fuoMk;pk;---ga c?kr eh----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------7
u>hj dkgh ek.kla tek djr; R;kiSdh
pkakj]

gekYk]

ekfYk'kokYkk]

kthokYkk v'kh ek.kla r xGk djr


--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------10

8
vMh'ku pkYkw vkgs---vMh'ku uarj
r ckgsj ;sr- flxkjsV isVfor- frhP;k
vkM';kYkk ,d tMia xIik ekjr; a
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------9
gjh

% luh] rq uhV c?k] gGwgGw lxGa cnYkr


pkYkYk;a--

fgj

fgjbZuP;k

MGkr

MGs ?kkYkk;pk vkf.k Eg.kk;pk ^f;s


eS rqEgkjs fYk, pan rkjs rM Ykkaxk]
vkrk c?k fgj gkrkr gkr ukgh dacjsr
gkr ?kkYkr- ekr`k"r rj dq.kh cYkrp
ukgh- vk; YkOg ;q EgVYka dh] iq<
[kldu toG v<r rso<kr ekxkgqu
>kiM iMrs dq.kh ekjYka \ pVdu
f;k

gWjh---rqYkk gs pkGs ikfgts g; js

gjh %

f;k---vx ek>a ,sdqu rj ?---

f;k

dk; ,sdq rq>a---lkja MGkauh c?

khrYka eh--gjh %

MGkauh c?khrYYka lxGa [kjap vlra

vla dkgh ukgh xa--vkeph fjglZYk pkYkYkhp--f;k

DYkkl

lMqu

ckgsj---'aMh

Ykkok;Ykk ehp lkiMY dk rwYkk


11

vkf.k dk; xa luh rq lq/nk--luh

, ek;k'kh kaMw ud---,o<ap se

vkgs rj ?kjkr cka/kwu Bsor


tk uk-f;k

rqYkk

Ykkt

ukgh

okVr

nqLk;kaps--luh

rw uhV cYk ga---vx [kjap fjglZYk---

gjh %

rw ,sdwu ? uk f;k ik; vkiVr fu?kwu

tkrs luh i.k


fu?kwu tkrs rsYk xsYka rwi xsYka--gkrh-- dikGkoj gkr ekjr-
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------10

f[k'kkrwu

flxkjsV

'k/kr---lkiMr

dk<r]YkkbZVj

ukgh---vUuk

ekphl

mxkGwu R;kph flxkjsV isVfor-


gjh %

FaD;w---

vUuk

gWjh---fgjpk jYk dj'khYk \

gjh %

Bldk gWjh

ukgh

gjh---dqBY;k

ukVdkr \
vUuk

ukVdkr ukgh] flusekr---

gjh %

ijr Bldk eLdjh d# ud ckck

vUuk

gjh %

rqEgh vkgkr d.k \

[kjap
12

vUuk

Mk;jsDVj

gjh %

cf?krY;k lkj[ka okVra jko

vUuk

gjh %

gs dk; fopkj.ka >kYka \

vUuk

gjh %

iSls i.k feGrhYk---fdrh ns.kkj \

vUuk

nksu Ykk[k

gjh %

oG

dj'khYk jYk
iSls fdrh ?'khYk \

;srs---lkojr---ik;kr

iMr]

dqBwu vkYkkr lj \
vpkud nsonqrklkj[
vUuk

gs iapohl gtkj vMOgkUl---mB

gjh %

iSls ?r---riklr---vuG[;k lkj[kk c?

kr---glr---jMr
ek>h vkbZ Eg.kk;ph usgeh]ek>a ijxa
fgj fnlra Eg.kwu---vktwcktwP;k ck;k
fQnhfQnh glk;P;k---Eg.kk;P;k vkiYka rs
ckcqp

vlra

ckbZ---vkt

iVYkk

fo'okl

eYkk---frua ,dk fgjYkkp tUe fnYkk;--lj--,o<k


nE;kph

iS'kkr
v"k/k

rj

frP;k

o"kZjkP;k

;srhYk---fdrh

[kq'k

gbZYk ek>h vkbZ---dk; djk;p] dqBYkh


vWfDVax djk;ph rs lkaxk lj---eh iM|
kYkk vkx Ykkowu Vkdhu--vUuk

fgjbZu Eg.kwu rq>h eSkh.k d'kh

jkghYk \
13

gjh %

luh---Nku---pkaxYka djsYk lj rh---xq.kh

ijxh vkgs rh--vUuk

vu~ rh nqljh---

gjh %

f;k---rh vWDVx ukgh djr lj---rh ek>h

s;lh vkf.k vkrk


g.kkjh ck;d vkgs- vkepk lk[kjiqMk
>kYkk; lj] dk;
lkaxw rqEgkYkk \
vUuk

cl dj] jMof'kYk dk osMk] ek>a i.k

YkXua >kYka;---gs ek>a


dkMZ] k uacjoj ijok ldkGh dYk dj--lfoLrj cYkq;ktk

Ykkxr---vMh'kups

fek

ckgsj

;srkr- R;kYkk [kka|koj mpYkrkr


gjh %

R;sdkP;k u'khckYkk ,d xMQknj gok

vlr- ek>s rqEgh


vkgkr lj- gjhYkk fgj cuoYka lj rqEgh----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------11
Montage
Y[kd fYkghr clYkk;---lcr vUuk--euh"kk pgk vk.kwu Bsors---r glr--Quoj
cYkr;]lkaM]dWesjk]YkkbZV]ek.klka
14

uk

sVr;]?kjkrwu

fu?kr-

vMh'ku]fjglZYk]E;q>hd]jsdMax
LVqfMv]cWx jr;
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------12

YkD>jh

cl

mHkh

vkgs-

dYkkdkj

VsfDu'kh;u p<rkgsr] MD'ku eWustj


fYkLV psd djr;-
vUuk

ih-,e- vkY lxGs

ih-,e-

g---fgj ;k;pk;

o`/n

vg Mk;jsDVj] eYkk rqEgh Quoj

lfoLrj lkafxrY ukgh !


gk flusek dk; ijk.khd vkgsvUuk

FkMklk] dk cja \

o`/n

ukgh]

ijk.khd

flusek

EgVYka

dh] ,dk fof'k"V oxkZlkBh r


vlr---eYkk dla ;qfud \
vUuk%

dk

ijk.khd

flusek

vlsYk

rj

rqEgkYkk dke djk;Ykk te.kkj


ukgh \
o`/n

eh

d/kh

dsYka

fjvWYfLVd flusekp djr uk--15

ukgh---eh

vUuk

eh

rqEgkYkk

ijk.khd

flusekpk

fnXn'kZd okVr---eYkk i.k


vkVZ flusek cuok;pk;a--o`/n

g---dqBYkk \

vUuk

,d

xjhc

dqVqac

vkgs---?kjkrYkk

drkZ iq#"k f,fVOghVhP;k


ukok[kkYkh fnolj fcMk Qqadr clYYkk
vlr---o R;k
/kqezoYk;krwu ,d R;kpa beWtujh tx m
jkgra---r R;k txkr
jero`/n

Nku !

vUuk

iq<a [kwi Nku vkgs- tsOgk r c?kr

brdk /kwj dqBwu ;sr;rj [kkYkh fprk isVYYkh vlrs o ck;dks


ija mik'kh
jMrkgsro`/n

gs tjk---

vUuk

gsp [kja vkgs---rqEgkYkk xjt ulsYk

dkekph rj [kkYkh mrjk--nqljk dq.khrjh cYkkor---o`/n

ukgh g xsYkh nksu o"kZ fjdkek

clqu vkgsvUuk

ex---dGr

ukgh---ts

djk;pa---xjtorkauk vYk
16

feGrs

rs

dke

ulrs---pYkk clk---vkf.k kuarj ,d lq/nk


'u fopkjk;pk
ukgho`/n

g xkMhr clr---

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------13

Ykgku

eqYkxh

vkbZ&ofMYk

lk;Ykh

vkYr---lk;Ykh

frps
xkMhr

clrs---rs frYkk gkr nk[kforkr---rh vkr


xsY;koj---rhps oMhYk jMq Ykkxrkr
vUuk

vg] dk; >kYka;---lk;Ykh 'kqVxYkk

fu?kkYkh;] lkljh ukghvkbZ

lj] rs frP;k dfjrk ukgh jMr

vUuk

ex

ofMYk %

vkrk

?kjkrwu

fu?krkauk

,d

Qu

vkYkkvUuk

dk;

vkbZ

kps

vkbZ&ofMYk

Eg.kts

ek>s

lklq&lkljs rhFkZ;kYkk xsY


grsvUuk

ofMYk %

ga
R;kaP;k

xkMhpk

>kYkk; o rs n? tkxsojp Bkj


>kYr17

vWDlhMsaV

vUuk

vjs nsok] vkrk

ofMYk %

vkEgh fu?kr; frdMs

vUuk

ex frYkk lk;YkhYkk ekfgr vkgs gs

ukgh---

loZ
vkbZ

frYkk

ukgh

lkafxrYk

vkEgh ! rh vkoj.kkj ukgh]


dkj.k vkth vktckr [kwi tho vkgs frpk--dkYk jkkh
Quoj rqeP;k 'kqVxp lxGa lkafxrYk
rhuh vktckauk--?kjkrwu fu?krkauk lkj[kk Qu djhr grh
R;kauk---vkt frpk
Qup

Ykkxsuk

Eg.kwu

vilsV

vkgs---

dq.kk'kh cYkr ukgh;svUuk

brda vlsYk rj rqEgh ?u tk frYkk

eh nqljh dq.khrjh
vWjsat djsuvkbZ

ukgh lj---'k eLV x vu---

vUuk

FaDl---

rs n? fu?krkr] Mk;jsDVj R;kauk c?


kr jkgr---xkMhdMs oGr---
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------14
rp MD'ku eWustj
18

ih-,e-

lj---lj---

vUuk

dk; js---

ih-,e- % lj vki.k th dkLVx dsYkh grh] okY;kP;k


jYk lkBh
vUuk

ga

ih-,e-

vUuk

ga rh i.k ;sr ukgh;s

ih-,e-

rqEgkYkk dla ekfgr \

vUuk

ekxP;k MD'ku e/;sp R;kpa YkQMa

;sr

ukgh;s---vkf.k

R;k

lcrph

fgjbZu

pkYkYYka gra-dk; YkXu


dsYka dk R;kauh \
ih-,e-

ukgh

lj]

?kjkrwu

iGwu

xsY-

eqYkhps vkbZ&ofMYk 'k/krkgsr


n?kkaukvUuk

pYkk---,[kknh pkaxYkh ckreh vkgs

rq;kdMs
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------15
Mqljpk ih-,-
ih-,- % ek;kdMs vkgs
vUuk

lkaxk

ih-,-

ek>k eqYkxk ukjk;.k vkYkk; rqeP;k

sVhYkk---R;kYkk flusekr
19

dke |k pkaxYkk doh vkgs r \


vUuk

dqB;a r---, R;kYkk dj okY;k---

ukjk;.k lej ;sr


ukjk;.k%

gk;

vUuk

ga] gkp dk r---ukjk;.k

ih-,-

g;

vUuk

okY;k dGkpk jYk dj'khYk \

ukjk;.k %

eYkk dl uk---,[kk|k vlk be'kuYk

jYk--vUuk

ukjk;.k %

okY;kpk jYk vkgs---dj'khYk


va---pkYYk---ifgYkk

pkUl

vkgs---?;kokp YkkxsYk--vUuk

midkj grhYk] baMLVh oj rq>s---

vWDVx dsYkh; d/kh \


ukjk;.k %

D;k ckr gS] x.'kRlokr jiwj dfork

okpY;kr---Mkek dssYr
vUuk

cki js---pYk cSl---dk; tMh cuYkh

g;k uk;k
ih-,e-

lj---fgjbZu

vUuk

pYk c?kw frdMs---pYkk clk js---

lxGs xkMhr clrkr


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------16
vUuk

vki.k ldkGh jkethYkk mr#---r i;r

dq.khgh dkghgh
20

cYk.kkj ukgh- >ik---xqM ukbZV--YkkbZV vQ- va/kkj---cl /kkors;---le#u ;s.kk;k


okgukP;k
Vk;VYk

dk'kkP;k
;srkr---'oVh

;s.;k&

tk.;koj

fnXn'kZdkps

uko ,dk eBk cx fdaok /kMke/kwe


lcr ;srs
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------17
cl ,dk eBk xsV lej mh jkgrs]
lxGs dYkkdkj mrjrkr
ih-,e-

vcc---dk; gs xsV \

Egkrkjk%

jkethpa xsV vl uOgra g iwo

vUuk

ga FkM cnYkYk;a [kja---,---tk fopkj

g]

frF
ih-,e-

tkr---flD;qfjVh

dWchupk

ek.kwl FkMk fofpkpa


fnlr;
ih-,e-

vg

flD;q

ga

ih-,e-

vkepk 17 uacjpk Ykvj cqd vkgs-

flD;q

dk;

ih-,e-

Ykvj---'kqVx lkBh vkYk;


21

flD;q

Fkkack xkMhpk uacj c?kr----Qu

dk<r--- ga---xkMh ua vkgs


1767

uothou

VWOgYk

ga---ukgh---

xkMhpk uacj gkp vkgs---g--dk; cYkrk---[kjap---ex vkrk---Bhd vkgs


Qu Bsor gs
c?kk rqEgh vkrk nkjkrwu vkr tk- MkO;k
cktwYkk rqeph
O;oLFkk vkgs- frF Fkkack---FkMk
osGkr rqEgkYkk cYkok;Ykk
;sbZYk dq.kh rjh---tkih-,e-

vg i.k-

flD;q % pYkk lkafxrYka rso<a djk-- ih-,e- tkr vUuk'kh ppkZ djr- xkMhr
clrkr- lej tku xkMh mh jkgrs
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------18
lxGs mrjrkr
ukjk;.k%

lj

vUuk

ga

ukjk;.k%

vlk vlr LVqfMv

vUuk

ga

ukjk;.k%

i.k bF rj dq.khp fnlr ukgh

vUuk

rqYkk dk; cktkj gok grk dk \

22

ukjk;.k%

ukgh i.k

vUuk

vjs

eYkk

gh

dGsuk---rqYkk

dk;

lkaxw \
ukjk;.k%

D;k ckr gS---rqEgkYkkgh dGsuk----

vUuk

rw gs D;k ckr gS Eg.ku can dj---

dGkYka
ukjk;.k%

D;k ckr gS \

vUuk R;kP;kdMs jkxkus c?kr---r


rahr dfork djr;
ukjk;.k%

eanean

gh

gok---/kqan

/kqan

xkjok----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------19
vUuk

vjs dk; >kYka \bF rj dq.khp fnlr

ukgh--- Qu dk<r
jsat ukgh bF--ih-,e-

ek>h i.k ukgh----

rp le#u ba vkf.k fpkxqIr ;srkauk


fnlrkr
ih-,e-

lj rs c?kk dq.kh ijk.khd flusekps

dYkkdkj ;srkgsr--vUuk

va [kjap rs toG ;srkr

ba

gs c?kk----ekuok
23

ih-,e-

ckck

jYk

e/kqu

ckgsj

;s---gs

Mk;jsDVj vkgsr vkeps--ba

Eg.kts Mk;jsDVj ekuo ulr---

ih-,e-

vlr---i.k rqepa dk; bF \

ba

Eg.kts \

ih-,e-

vjs vkeP;kdMs dk; dke \

vUuk

jYk oxSjs ekxk;Ykk vlkYk rj uarj ;k

vtwu vkepk eqgqrZ


Ogk;pk;--ba

vjs eq[kZ ekuok---

ih-,e-

f'kohxkG

djk;p

dkghp

dkj.k

ukgh--fpkxqIr%

gs nsok/khnso ba vkgsr---

ih-,e-

cja ex eh dk; d#---gs c?kk rqeph

mrjY;koj ;k--fpkxqIr%

Eg.kts \

vUuk

rqEgh

kkl

ns

udk---dq.kh

LVqfMvP;k ek.klkYkk ikBok--rqeP;k cYk uarj fopkj d#-ba

vkEgh lk{kkr vklu lMqu rqeP;k

sVh dfjrk vkYkr--dkj.k


ih-,e-

dkgh dkj.k lkaxw udk---tk---

banz

,sd.kkj vkgkr dk \

vUuk

lkax---

fpkxqIr%

rqEgh

lxGkauh

lMYk;a--24

e`R;qYkd

ih-,e-

Eg.kts vkgr dqBs vkEgh \

fpkxqIr%

LoxZ Ykdkr---

ih-,e-

dk; cYkr \

fpkxqIr%

[kja

rsp

lkaxr;---gs

c?kk---

gkrkrY;k VWCYV oj vWDlhMsaV


nk[kor
ih-,e-

vk;Ykk

VWcYV---gh

rj

vkiYkhp

xkMh---gs dk; nfjr iMYkh;--vkbZ--vUuk

[kjap

fpkxqIr%

gs lxGa lR; vkgs---i.k

vUuk

i.k dk; \

ba

gh vkeP;k nqrkph pwd vkgs-

ih-,e-

Eg.kts \

fpkxqIr%

VWOgYlp

pqdhP;k

ukao

uacjP;k

cjcj
xkMk

vkgs---i.k
R;kauh

mpYkY;kvUuk

va---Eg.kts vkEgh ej.kkj uOgr---

R;kpk pqdhus
ba

e`R;q vkYkk; rqEgkYkk---

vUuk

ex vkrk

fpkxqIr%

Eg.kwup vklu lMwu nsok/khnso

rqeP;k R;{k sVhYkk vkYr


ih-,e-

vkrk

ba

rwrkZl rqEgh bF vkjke djk---ri;r

vkEgh ;ensok'kh ppkZ


25

djr- rs n? fu?kwu tkrkr


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------20
Mk;jsDVj lxGkauk toG cYkkor
vUuk

gs

c?kk]

FkM

/khj

Bsu

,sdk]

vkeP;k xkMhpk vWDlhMsaV


>kYkk; o vkEgh lxGs LoxkZr vkgrukjk;.k%

D;k ckr gS \---

gjh %

dk; cYkrk \

vUuk

gs

lxGa

lR;

vkgs---vkEgh

lxGs

esYkr--gjh %

jMk;Ykk

Ykkxr

dkYkp

ek;k

vkbZP;k v"k/kh vk.kwu


fnY;k

rj

[kq"k

>kYkh

Egkrkjh---

Eg.kkYkh Yd# xq.kkpa ek>a--deok;k YkkxYka vkf.k vkt gs vla--Mk;jsDVj lkgsc gs pqdhpa
vkgs---LoxkZr tku 'kqVx djk;pa gs
dUVWDV e/;s uOgra
vkiY;k---dk; djr vlsYk ek; ek>h---vkbZ]
vkbZ-- rp ;e] ba] fpkxqIr rsF ;srkr
ba

gs c?kk vkeP;k nqrkP;k pqdhus

rqeP;k xkMk mpYk.;kr


26

vkY;k !vkeph vkrk cSBd >kYkh- vkEgh


vkeP;k is{kk ts
ofj"B vkgsr] R;kapk lYYkk ?- r i;r
rqEgh bF jkgq
'kdrk- rqeph lxGh O;oLFkk bF vkgs--gjh %

ofj"Bkapk

lYYkk---vkiY;k

lkj[kap

vkgs ;kpa--vUuk

r i;r vkEgh dk; djk;pa-

ba

vkjke djk---[kk I;k et djk---

vUuk

vkEgh

'kqVx

djk;Ykk

fu?kkYk;

etk ukgh--ih-,-

,dk

efgU;kr]

flusek

iw.kZ

ukgh

>kYkk rj lkgsc tho ?bZYkvUuk

r rj rlkgh ?rYkk; ;kauh---i.k nsok

vkeP;k 'kCnkaukgh
dkgh fdaer vkgs--ba

Eg.kts

vUuk

vkEgh esYk gh pwd vkeph vkgs dk

ba

ukgh

vUuk

ex vkEgkYkk flusek iw.kZ djk;pk;]

'kqVx djk;pa-ba

ex

vUuk

rs rqEgh vkEgkYkk d: |koa

ba

ukgh] dnkih ukgh---gh vlYkh Fja

bFka pkYk.kkj ukgh27

vUuk

Eg.kts dk;---,d rj pwd ulrkaukgh

vkEgkYkk ekjYka---vkf.k
oj 'kqVxgh d# nsbZuk Eg.kts dk; \

lxGs

xa/kG

?kkYkrkr---nso

ukgh

Eg.krkr---
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------21
rp fd'kj dqekj vkf.k iMlups lkFkh
rsF ;srkr---
fd'kj % vjs ckaxMw dk; >kYk \
vUuk

nknk rqEgh bF !!

fd'kj % gk---eh

bFp

vlr---xa/kG

dk

cja

kkYkrk; \
vUuk

nknk vkEgh 'kqVx okY;kph xkMh

kaP;k nqrkus pqdhus


mpYkYkh- oj banso Eg.krkr Fkkack
fu.kZ; ? o vkEgkYkk
'kqVx gh d# nsr ukgh-fd'kj % vlk

xa/kG

djk;pk

ukgh---xa/kG

gh

lqjkr gok---,sdrhYk rs--r Ykxkr tjk lqj---va] va--- fd'kjdqekj xk.k xkrkr---vkEgh lxGs
dYkkoar---rq>s

---vkEgkYkk

dYph

mikluk d# ns---vkEgkYkk 'kqVx d#


ns---xoku 'kadjkYkk vkjk/kuk djrkr--
28

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------22
xoku 'kadj rsF dV grkr---
vUuk

YukFk----YukFk lxGs ik;k

cYk oRlk dk; d"V rqYkk \

vUuk

nsok---banso

iMrkr
vkEgkYkk

'kqVx

d# nsr ukghY

g nsok/khnso] dk; ,sdr; vkEgh \

vkeP;k kauk kkl


gr;--ba

nsok]

gs

'kqVxP;k

ukok[kkYkh

xa/kG ?kkYkrhYkY

vkf.k rqEgh xa/kG ?kkrYkk R;kpa

ba

nsok

rqeph pwd R;kaP;k ekFkh dk \

dk; \

vlYkk vukxanh dkj [kioqu


?rY;k tk.kkj ukgh- i`Foh vkf.k LoxZ
kr Qjd vlk;Ykk
gok- dYkkdkjkph Lok;krk fgjkowu ?
.;kpk vf/kdkj vtwu
rjh vkEgh dq.kkYkk fnYkk ukgh--ba

nsok

'kkar

Ogk---kauk

j[k.kkj ukgh ;kph Xokgh nsr--29

dq.khgh

ekk kauk LoxkZps fu;e ikGk;ps rso<s


lkaxkY

dYkkdkjkauk

fu;e

ulrkr---

vkeP;ko#u dGr ukgh vki.kkYkkrs Q ,dp fu;e ekurkr eukpk--vUuk

nsok ,d fouarh

cYk oRlk

vUuk

'kqVxpk ukjG vki.k QMkok---

t'kh rq>h et---vk.kk ukjG--- ,d

c; iGr tkr---
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------23
ukjGkps nu rqdMs ?u ;sr---
vUuk

gs dk; \

c; %

cktwYkkp x.kirh vkgsr] R;kaP;kdMwu

vk.kY--R;kauh fnYr
nu rqdMs---rs Eg.kkY--JhQG LoxkZr
feGr ukghr--tso<s
okgrkr rso<s ?u tk--vUuk

vkrk \

fpk

Lokeh leFkkdMs tkok---R;kaps

ukjG QMr ukghr--okgrkr--R;kaP;k


lkiMsYk--vUuk

eh tkr--30

dMs

iw.kZ

ukjG

o`/n

eh i.k ;sr leFkkdMs---

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------24
Lokeh leFkZ /;kuLFk clYY vUuk o
o`/n

tku

.kke

lkeaMikrhYk

,dk

djrkr-o`/n

EgkrkjhdMs

c?kr

jkgr
vUuk

Lokeh

Lokeh

cYk dls ;s. dsY \

vUuk

ukjG

go;a-'kqVxpk

eqgqrZ

djk;pk;--Lokeh

'kqVx bF---

vUuk

g---Lokeh ukjG ;su iMrs

Lokeh %

rs

ukjGa---rq;k

eqYkuhp

okfgYka;---rh Eg.krs ek;k ckckauk


;'k |k---vkf.k rw---rw rj bF--vUuk

Lokeh %

rqEgh vkgkr uk ikBh'kh-- glrkr tk---eqgqrZ dj---

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------25
;sr---ukjG YukFkkdMs nsr
vUuk

?;k nsok---DYi--- DYi bakdMs

nsr nsok rqEgh DYi |kba

gs dk; vlrs \
31

vUuk

eqgqrkZpk DYi vkEgh ekuokr t

Js"B vlr R;k dMwu ?rbF vki.k---Bhd vkgsvUuk

dWesjk---YkkbZV---vWD'ku

egknso

ukjG

QMrkr---ba

DYi

nsrkr lxGs VkGk oktforkr] lxGs ik;k


iMrkr- egknso var/;kZu grkr
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------26
;e gjh dMs ,dVd c?kr;
;e

k ijkYkk eh dqBs cf?krYk;a \

gjh %

nsok eh d/kh ukgh vkYk LoxkZr---

;e

i.k eh ;sr vlrks uk i`Fohoj---

gjh %

va d/kh \ dqBs \ dls \

;e

ekxP;k

lgk efgU;kiwo ,dk dYtP;k

xWnfjax e/;s ,dk


QsljYkk mpYkk;Ykk vkYk gr c?kgjh %

mpYkk;Ykk

;e

Eg.kts R;kps k.k ?;k;Ykk

gjh %

dlYkh k"kk cYkrk; nsok---rqEgh dk;

xqaM vkgkr---Eg.
mpYkk;Ykk--;e

rsp rs---rsOgk frF rw---jsMkoj clqu

eapkoj ek>h uYk


dfjr grkl-32

gjh %

g ekxP;k o"k eh ;ekpk jYk dsYkk

grk---R;kosGh glrk
glrk vkeP;k ljkauk vVWd vkYkk grk--Eg.kts rqEgh R;kosGh
frF gksrk;e

gjh %

g--vk;Ykk

Eg.kts

rqEgh

jYk

cf?krYkk

ek>k--;e

g---

gjh %

dlk okVYkk \

;e

dlk okVYkk \ dlY pkGs dfjr grkl rw !

k.k ?.
Eg.kts xaer okVYkh rwYkk--gjh %

Eg.kts rqEgkYkk vkoMYkk ukgh dk \

;e

vlY pkGs dfjr dk eh] rw d/kh cf?

krYkal eYkk \
gjh %

ukgh rs vkepa beWthus'ku vlrs Eg.kts

dYiuk
;e

vkrk

R;{kp

nk[kfor

rwYkk---dlk

vlr ;e--gjh %

Eg.kts

;e

Vj mMor ek>h---ej.kk;kP;k ck;diq<s

YkkG ?kVr grk


Eg. ;e--gjh %

g i.k rs ukVd gra--33

;e

ukVdkr

ns[khYk

xaer

udp

eYkk---

nqrkau
nqr %

th nsok nqr iq<s ljlkorkr

;e

/kjk R;kYkk---R;kYkk nk[kow ujd;kruk

d'kk vlrkr \
gjh %

nsok ?kkcjr---iGr---nqr ekxs iGrkr]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------27

,dk

[kkack

vkM

Ykir

vkokt

cnYkwu ckgsj ;sr---r


fuGqQqY lkj[ka cYkr;
gjh %

dk; ja dq.kkYkk 'k/krk;---

nqr %

bF ,d euq"; YkiYkk;---

gjh %

bF---

bF

rj

dq.khp

ukgh---eh

dsOgkiklqu mk vkgs bF--MGa riklqu ?;k


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------28
nqr ijr ;srkr
nqr %

nsok dqBs iGkYkk d.k tkrs \---fnlrpa

ukgh;e

'k/kk

R;kYkk---lkiMYka---eh

MqVhoj
34

fu?kr

;e tkr] nqr gh 'k/kk;Ykk fu?krkr


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------29
vUuk xqaMkpk flu Ykkor;] okVekjh
djrkaukpk
vUuk

nsok

ifgYkk

flu

?r;---okY;kpk

okYehdh dlk >kYkk \ vlk


gk

flusek

vkgs-

R;kr

,dk

xqaMkpk

egkRek dlk gr \ v'kh


,d

lekarj

dFkk

vkgs---rj

gk eqYkxk

xqaMkpk jYk djr;vkf.k vkrk t flu Ykkor; r vkgs-xqaM


okVekjh djr
,dk

O;kik;kYkk

vMor---R;kYkk

[kaM.kh ekxr--vUuk

vjs dqBs vkgs r \

gjh %

gk vkYk lj---

vUuk

gjh %

tquh ikia QsMk;Ykk---

vUuk

gjh %

tk |k---cYkk dk; djk;pa; \

vUuk

dqBs xsYkk grk \


Eg.kts \
gk O;kikjh bdMua ;sr;---rq R;kYkk

e/;arjh vMor---Eg.kr
vkt jkkhi;r rhu [kds ukgh feGkY
rj--- eku dkik;pk
35

b'kkjk Bhd vkgsgjh %

vds lj

vUuk

pYkk Vsd d# ;k u>hj kbZ

u>hj

;l lj---

vUuk

osG la/;kdkGph vkgs---YkkbZV n---

u>hj

dqBwu ns lj---

vUuk

Eg.kts

u>hj

bF

vUuk

vk;Ykk vkrk---nsok---

ba

cYkk vkrk dk; \

vUuk

nsok bF YkkbZV ukgh-

ba

d.k Eg.kr \

vUuk

vkepk YkkbZVokYkk-

ba

dk; js---gs dk; vkgs \

u>hj

nsok---YkkbZV

bYDVhflVh

ukgh

fiu

[klq

dqBs \

la/;kdkGpk

gok]

nqikjpk uOgs---g uk lj
vUuk

ga---rlap fYkfgYka; bF--

ba

lq;ZnsokYkk

Eg.kkoa

;kaP;k

R;k

rcdMke/;s tkZ |ku>hj

fpkxqIr%

rcdMk ukgh YkkbZV--rsp rs Qu dk<r nsok---bF

i`FohojhYk rcdMk
vkYY;k vkgsr R;kr tkZ ikBok-- YkkbZVokYkk dscYk gkrh /k#u vkgs]
R;kr YkkbZV ;srs o R;kYkk 'kd clr
36

R;kps

lxGs

dsl

ms

jkgrkr-YkkbZVl

can

djk---xa/kG

QqVrkr--
fpkxqIr%

nsok&nsok

>kYkk;a--vUuk

vjs gs dk; \---gk---nsok dk; gs \

ba

tkZ tjk tkLrp >kYkh cgqrsd---

ih-,e-

cgqrsd

R;kph fpark ud---r gbZYk uhV

vg

dGlk

>kYkk

ukgh

R;kpk
ba

gkr fQjorkr r iwoZor


u>hj

dq.kh lIYkk; pkYkw dsYkk---Fkkack

vlfl,'kudMs daEisM djr-dq.kh dsYkkfpkxqIr%

lq;Znsokauh---

u>hj % va---kaph daIYM dqBs djkoh---\


vUuk

nsok vkr dk; djk;pa \

ba

fpkxqIr---lq;ZnsokYkk

bdMs

cYkkowu ?fpkxqIr%

Bhd vkgs---nsok ga Quoj cYkr

dqBs---vPNk---ukgh--bansokuh rqEgkYkk bdMs cYkkfoY


vkgs---va---nsok---lq;Znso

Eg.krkgsr

bdMs va/kkj gbZYk---rs l/;k vkf'k;ke/;s


vkgsrba

g |k---;k bdMs37

fpkxqIr%

ga

nsok---;k---g

|k

va/kkj---

lq;Znso ;srkr
30
i`Fohoj---j nqikjh jkk >kYkh; lxGh
Ykd oj vkkGkr c?krkgsr
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------31
Vh-Ogh- U;wt
vdj%

gs c?kk vkrk nqikjps 12-30 oktrkgsr

vkf.k lq;Z vkdk'kkrwu


xk;c >kYYkk pgqdMs va/kkj iljYYkk
vkgs- useda dk;
gr; gs dq.kkYkkgh lkaxrk ;sr ukgh;svkEgh 'kkKka'kh
laidZ lk/k.;kpk ;Ru djr; rj rs gh paM
lazekr
iMYY vkgsr-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------32
?kjkph MjcsYk ek.kwl oktor;---cjkp
osGkuarj ckbZ nkj m?kMrs;
ckbZ

rqEgh---vkrkp rj xsYkk grk vkf.k

dk; va/kkj dlk dk; \


38

ek.kql

rqYkk

nkj

m?kMk;Ykk

m'khj

dk

YkkxYkk--ckbZ

rs eh tjk---vkrY;k [kYkhr--- ?kke

iqlrs--r vkr tkr


nsok---YkR;kp osGh dk; va/kkj djr \
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------33

nu

x`gLFk

Vh-Ogh-

lej

ppkZ

djrkgsr
,d

nu %

2012
ga---vlYka v?kVhr ifgY;kankp ?kMr;a g

mH;k g;krhr,d

ga---EgVYka

Egkrkji.kkr

rjh

lq[k

feGsYk---dlYka dk;-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------34
nu eqlYkeku---
,d

nu %

,d d;ker gS ckok---nigjh es jkrrck rck---;k vYYkk

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------35
39

;qjie/;s jkkhpk fnol >kYkk;---n?ks


baxzt cYkrkgsr
,d

ek;k dYMjpa fYkfgYYk lR;a gr dh

dk; \
nu %

eYkkgh rsp okVra; gk fo'okpk 'oV

vkgs,d

vg ek; xM---lsOg eh---vkesu

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------36

oj

LoxkZr---YkkbZVokYkk

u>hj

lq;kZYkk vWMtsLV djr;---


u>hj

FkMk mij---ukgh ukgh brD;k oj

ukgh---FkM [kkYkh---ga cjcjFkkack

baVsuflVh

psd

d#

|k---

YkkbZV ehVjuh psd djr;


FkM czkbZVusl deh djk---vk.k[kh---ga
'kkCckl---cl vls ms
jkgk---Vsd

gbZi;r---vftckr

gYkw

udk---lj YkkbZV jsMh vkgsr---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------37


vUuk

vds] dWesjk

dWesjkeu% jsMh lj
vUuk

lkaM---- vWD'ku--40

flu lq# grks---xqaM R;k O;kik;kYkk


vMowu /kedh nsrs
vUuk

vds

dV---QkbZu---ifgYkkp

Vsd

vds---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------38
ih-,e- toG fpkxqIr tku mk jkgr--ih-,e- rack[kq pGr;
fpkxqIr%

rqEgh gs dk; djrk;-

ih-,e-

gs---vkepa [kk| vkgs---ekuokpa---

kYkk k.kh [kkra ukgh---kYkk


rEckdq vla Eg.krkrfpkxqIr%

kauh dk; gra \

ih-,e-

pk[kY;k f'kok; dG.kkj ukgh---R;sd

dkjdqukYkk gh lo;
keq[;kus i`Fohoj vlrsp vlrs- rqEgh
bFkY dkjdqu uk
fpkxqIr%

g-

ih-,e-

ex rqEgkYkkgh gh lo; Ykkoqu ?;k---

dke djk;Ykk li tkr--fpkxqIr%

[kjap---

ih-,e-

ga----

fpkxqIr%

[kwi oSrkxYk g] [kMsZ?kk'khus---

fdrh fg'c---ikj esanqph okV


Ykkxrs--41

ih-,e-

ex ?;k dh--- nsr eh i.k dkjdqup

vkgs kapk MD'ku


eWustj---?;k---

nsr--fpkxqIrkYkk

rack[kq [kk.;kps f'kdor--fpkxqIr [kkrkr


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------39
vUuk

eWustj---

ih-,e-

,l lj---vkYk tkr ---cYkk lj

vUuk

kuarjpk flu

ih-,e-

r okY;k dGh ok'kkph okV vMor

vUuk

r dqBs;---ih-,-pk ukjk;.k

ih-,e-

ga---r

gekYkkYkk

vk.k

R;kYkk--vUuk

R;kYkk flu letkoqu lkaxk]Eg.kkoa

LVd deh vkgs---fjVsd


d# ud--fjglZYk ?;k R;kphih-,e-

,l lj-

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------40
gekYk ukjk;.kYkk irh mpYkrkr rlk
mpYkqu vk.kr---
gekYk

ga lkgsc] dqBs Vkdq \


42

vUuk

Vkd

bF---fg

>iYkk

dqBYkh

vk.kk;ph

i/nr--gekYk

grk

lkgsc

r---EgVYka

mBokoa rj m'khj YkkxYka


vk.kYkk mpYkwu
vUuk

u>hj

kbZ--gk

ek.kwl

uh---

flusekpkp vkgs--u>hj

gk lj---[kqi MD'ku dsYkh R;kuh---

vUuk

Bhd vkgs---ga pYkk---,d fjglZYk

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------41
ukjk;.k%

ek>k flu vkgs

vUuk

ukjk;.k%

D;k ckr gS \

vUuk

D;k ckr gS ukgh---flu vkgs pYkk

ukjk;.k%

ga dqBYkk \

ih-,e-

pYk lkaxr

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------42

'kqVph

r;kjh

lq#

grs---rp

Mk;jsDVjpa Yk{k fpkxqIrkdMs tkrs--r pj ;su iMYYkk


vUuk

vjs kYkk dk; >kYka; \--43

lxGs /kkorkr] raMkoj ik.kh ekjrkr] r


tkxk gr
fpkxqIr%

dk; >kYka eYkk \

vUuk

vkEgkYkk dk; ekfgr---

fpkxqIr%

czkaM fQjr gr lxGa--

vUuk

ga d'kkuh \

fpkxqIr%

gs k euq";kuh---

ih-,e-

rw fxGYkh dh dk; \

fpkxqIr%

g;

ih-,e-

vjs vl ukgh djk;pa---;s bdMs---pYkk

lxGa dkgh Bhd vkgs--pYkk 'kV ?;k lj---rh rEckdq fxGk;ph


ukgh----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

43
vUuk

dWesjk lkaM---,D'ku---

ukjk;.k okY;k dGh cuYYkk---lej ,d


O;kikjh ;sr] r okV mMor
O;kikjh%

hrhus dk; goa; rqEgkYkk \

ukjk;.k%

dk; vkgs rq;kdMs \

O;kikjh%

vkgs rs lxG ?;koa---i.k vkeps k.k ?

udk--ukjk;.k%

glr
44

O;kikjh%

vki.k n;kGw vkgkr---

ukjk;.k%

glr vkt jkat.kkr nu [kMs

vk.k[kh iM.kkj
O;kikjh%

n;k

djk---vkeP;k

k.kkr

vkf.k

nxM/kaMkr Qjd djk---n;k


djk--ukjk;.k%

D;k ckr gS

vUuk

dV--dV--vjs dk; gS---D;k ckr gS] dk;

gk Mk;Ykx vkgs dk
R;kr \
ukjk;.k%

lj rh ek>h lo; vkgs] eh eqGkr doh

vkgs---vkf.k--vUuk

ex vWDVj d'kkYkk gr; \

ukjk;.k%

ek> iWW'ku vkgs lj rs---

vUuk

dqBYka rjh ,d dj uk---

ukjk;.k%

lj lfek ukgh dk vWDVx vkf.k

dfork lcr djr


vUuk

R;kph cjcjh djr dk---xsV vkV---

ih-,-

lj---r ek>k eqYkxk vkgs

vUuk

ex

ih-,-

eh

Mqljpk

ek.kql

vkgs

gs

Yk{kkr BsokvUuk

dk; /kedh nsr; dk \

ih-,-

rl letk

vUuk

fu?k ckgsj xsV vkV---

ih-,-

gs c?kk eh Qk;ukUl Fkkacfou rqepk


45

vUuk

bF dqBs Qk;ukUl djr ccY;k---ekfgr

vkgs uk dqBs; vki.kbF Qk;ukUlj cki vkgs vkepk]fu?kk n?


gh bFkau--xsV vkV
ukjk;.k%

lj]

eh

ijr

;sbZu---vkf.k

vWDVx

d#up nk[kohu rsOgk


rqEghgh Eg.kkYklxGs

D;k ckr gS--- ukjk;.k o ih-,- fu?

kwu tkrkr---
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------44

vUuk

Vsa'ku

e/;s

MD;kYkk

gkr

Ykku clr] ekfYk'kokYkk R;kP;k toG


;sr
ekfYk'k%

lj Mda nq[kra; \

vUuk

ekfYk'k%

ekYkh'k d#u ns] ga--- ekYkh'k

djr
vUuk

uthj kbZ

uthj

gka lj

vUuk

rqEgh

[kjap

vk.kYkh \
uthj

g lj

vUuk

gs dk; \
46

flusekphp

Ykd

u>hj

lj r R;kpk Nan vkgs---r ek>h i.k

ekYkh'k djrvUuk

iq<pk flu---ih-,e--

ih-,e-

lj iq<pk flu ?. 'kD; ukgh-

vUuk

dk cja-

ih-,e-

fgjYkk

rqEgh

dk<qu

fnYka

fgjbZupk ikk ukghvUuk

fgjbZups dk; >kYka \

ih-,e-

lj vki.k jkethrwu ?.kkj gr--i.k

vkrk bF dl---dqBwu
vk.kk;ph-vUuk

nsok---

ba

cYkk dk; xV grkr

vUuk

vkEgkYkk

fgjbZu

ikfgts--okY;k

d.;kP;k ck;dP;k jYklkBhba

fgjbZu dk; vlrs \

vUuk

ukf;dk

ba

vkgs uk- vjs] moZ'khYkk cYkko

nqrkYkk lkaxr]nqr tkr


dqBY v?kVhr vkeP;k ukf;ds lcr ?kMw
ns udk--vUuk

nsok

fgj

eqYkhlcr flu vkgs frps rh


dk; v?kVhr dj.kkj--ba

pkYYk--47

gkdYkYkk;---NVk

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------45

moZ'kh ;srs

moZ'kh %

vkKk nsok/khnso

ba

moZ'kh---gs i`Foho#u vkYY euq";

k.kh vkgsr---rs fpkiVkpa


'kqVx

djrkgsr---R;kr

rqYkk

okY;k

dG;kP;k iRuhp dke


djk;pa;--moZ'kh %

Eg.kts eg"k okYehdhP;k iRuhpa

ba

moZ'kh %

nsok] eg"kph vkKk vkgs---

vUuk

rh d'kkYkk goh \

moZ'kh %

vg] rs vkeps xq#tu---R;kaph vkKk

vl. vko';d vkgs-vUuk

vk;Ykk LoxZ vl i`Foh---ck;dkaP;k

lo;h lkj[;kp---Y[kd
Y[kd

,l lj

vUuk

rqYkk

Y[kd

lj i.k rh vko';d vkgs---

ba

fpark

EgVYka

gr---ijh

deh

dj

Eg.kwu
ud---eg"kph

dk<r--rqepa dke pkYkw djk-moZ'kh


moZ'kh %

ga nsok
48

letwr

eh

ba

fuladp dke dj rq>a----ckdhp eh c?

kr----egknsokph vkKk
vkgs r'kh
moZ'kh %

t'kh vkKk nsok

vUuk

gk Msl pkYk.kkj ukgh---fgps diMs

dk<k js---moZ'kh %

Ykrap dk; v

vUuk

vg

ljh---Eg.kts

fgps

oLk

cnYkk---moZ'kh %

dqBY ?kkYkk;ps---

vUuk

lk/ka YkqxMa---

moZ'kh %

rs dk; vlra \

vUuk

lkaxrs rwYkk rh---, ?u tk fgYkk---

ih-,e- R;k lk;Ykhpk


vkf.k okY;kP;k flu Ykkok--ih-,e-

lj] i.k rh lk;Ykh dqB;a \

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------46

'k/kk'k/k

pkYkw

grs---rh

fnlr

ukgh---
vUuk

xsYkh dqBs gh \--dqBs okpYkh rj

ukgh--gjh %

ukgh---lxGs

vki.k

krYkh frYkk FkMk iwo


vUuk

dqBs xsYkh rh \
49

oj

vkYk;---eh

cf?

gjh %

Fkkack 'k/kr-

vUuk

gjh %

Ykodj ;s---

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------47
gjh 'k/kk;Ykk tkr---rp R;kP;k ekxs
nu ;enqr Ykkxrkr-r iGr---rs R;kP;k
ekxs---r nknk daMdsph fefeh djr
ckgsj ;sr
gjh %

, , dk;js bdMs dk; 'k/kr \

;enqr

gjh %

euq"; dlYkk euq";---vkYr 'k/kk;Ykk---

bdMs ,d euq"; YkiYkk;---

ek;Ykk vkjke i.k d#


nsr

ukgh---pkYkY

eBs---dGra;

dh

ukgh---dq.kh pGr;a--dq.kh
YkGr;a

fu?kkY

vkiY---iGk

bFku---

pYkk
;enqr

Bhd vkgs

tkrkr---fgj lqLdkjk

lMr---
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------48
rp ekxqu nknk daMds R;kP;k [kka|
koj gkr Bsorkr]r
50

npdr---
gjh %

nknk---rqEgh---ckijs kX; ek>a ik;k

iMr
nknk

dk; djr grk \

gjh %

rqeph uYk

nknk

gjh %

nknk] rs ujdkr ?u tkrkgsr eYkk---

d'kkYkk \

xWnfjax e/;s eh
jsMkoj clqu ;ekph uYk dsYkh grh
Eg.kwu---nknk rqEgh i.k
Eg'khoj clYkk grk vkYkk egkjktkP;k
osGh---rqEgkYkk ukgh
kkl fnYkk kauhnknk

eh uYk uOgrh dsYkh dq.kkph \

gjh %

nknk rqeP;k uYus ekj okpfoYkk---

vkf.k vktdkYk rj rqeph


uYk d#u iV jrkgsr i`Fohoj---nknk

R;kauk d# ns---rw ekk dkgh rjh

vLlYk dj
gjh %

nknk rqEgh vk'khokZn |k---vLlYkp djsu

ik;k iMr
nknk

xGk'kh

Ykkorkr

vtwu

i.k

vkBo.k dk<rkr dk js ek>h


i`Fohoj\
gjh %

Eg.kts dk; nknk---rqEgkYkk folj.ka rjh

'kD; vkgs dk \
51

nknk

[kwi vkBo.k ;srs js---

gjh %

pYkk dh ijr ,dnk

nknk

gjh %

eYkk ,dk NVk eqYkhYkk 'k/kk;pa;

nknk

gjh %

g--- ;s nknk] sVw ijr cjp cYkk;p;

glrkr c?kw---pYk dke dj rq>a


rh bF vlsYk ckxsr

fu?kr---
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------49
xkMZu e/;s tkr---xkMZue/;s lk;Ykh
vkth vktck lcr
vktck %

vx

NdqY---brda

xkj

ik.kh

gra

xaxspa---gfj}kj e/;s---rq;k
vkthYkk

EgVYka

mr#

ud

ckbZ-i.k

dlYkh ,sdrs;-mrjYkhpvkth

i.k ,dnk mrjY dh] ex ukgh FkaMh

oktYkh cja--lk;Ykh%

vktck ek;kdfjrk dk; vk.kYka gra

rqEgh
vkth

vxa] LosVj ?rYka gra gfj}kj e/;s---

gs c?k--- dk<rs nsrs


xkMh

T;kosGh

nfjr dlGYkh

ijhYkk dla ns.kkj---i.k


rw sVYkh bF--52

okVYka

lk;Ykh%

Eg.kwu rj EgVYka ek>k Qu dk

Ykkxsuk-vktck%

rq>a 'kqVx pkYkw vkgs uk \

lk;Ykh%

g---vkeP;k

xkMhpk

pqdhus

vWDlhMsaV >kYkk;---lxGs 'kqVx


djrkgsr--vktck%

rq i.k tk dh----

lk;Ykh%

ukgh---eYkk

ukgh

tk;pa---eYkk

ukgh vkoMra 'kqVx fQfVax


vktck%

dk cja---pkaxYka uko feGra ijh

lk;Ykh%

ud;

eYkk---eYkk

[Gk;pa---'kkGsr tk;pa---o eSfk.kh'kh


rqeP;k'kh xIik ekjk;P;k---vktck%

vxa ijh---rs okV c?kr vlrhYk rq>h

lk;Ykh%

c?kw nsr---bF dqBs vkbZ vkgs---

Vqe.ka Ykkok;Ykk---vkth eYkk


daVkGk ;sr xa 'kqVxpk---[G.ka gr
ukgh---eSkh.kuk sV.ka
gr ukgh---vH;kl gr ukgh- udp eYkk
rs---eYkk Q rqeP;k lcr jkgw ns
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------50
gjh lej ;sr
lk;Ykh%
gjh %

dk; js nknk \

vxa rwYkk cYkkokYk;] rq>k flu vkgs53

lk;Ykh%
gjh %

eYkk ukgh ;k;pa---

vxa---

lk;Ykh%

lkafxrYk uk---ukgh ;k;pa----vkf.k eh

dkgh cka/kYYkh ukgh


rqeph---eh LoxkZr vkY; vkrk---ek;k
vkth vktckdMsvktck%

ijh ,Sd---tk

lk;Ykh%

rqEghi.k vkbZlkj[kap cYkrk vktck

vktck%

ukgh x i.k

lk;Ykh%

ukgh---ukgh---ukgh---

dq'khr

f'k#u jMq Ykkxrs


vktck%

rq

tk

eh

ikBor

frYkk---FkMk

osGkauh
gjh %

cja tkr

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------51
gjh %

lj

vUuk

gjh %

R;k lk;Ykhps vkth vktck sVY frYkk

vUuk

gjh %

rh 'kqVxYkk ;k;pa ukgh Eg.krs---

vUuk

nsok

ba

ga cYkk nso dV grkr

vUuk

rh lk;Ykh 'kqVxp ukgh Eg.krs

ga
ex

54

ba

rqeps 'u ns[khYk---eYkkp lMokos

YkkxrhYkvUuk

vFkkZr

rqeP;k

f'kok;

d.k

vkgs

c?kr---;Ru djr var/;kZu

vkepa
ba

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------52
ba

eqYkh

vktck%

nsok vki.k !!

ba

rqeP;k

ukrh

dfjrk

;koa

YkkxYka---eqYkh] rw 'kqVx dk djr


ukghllk;Ykh%

eYkk ukgh vkoMra---

ba

dk cjs \

lk;Ykh%

nsok]

ek>a

o;

[G.;kpa

vkgs---

f'kd.;kpa vkgs--dke dj.;kpa


ukgh---ckYk

dkexkjkpk

dk;nk

ekfgr

vkgs dk rqEgkYkkba

lk;Ykh%

ukgh
ex MDVj lkgsc vlrhYk bF dqBs

R;kauk

fopk#u

?;k---rqEgh

ckjk

o"kkZP;k eqYkkdMqu dke djowu ?


'kdr ukghba

vx i.k--55

lk;Ykh%

tkLr tcjnLrh dsYkh rj---eh MDVj

lkgsckauk uko lkaxhu


rqepa---ex rqEgh rqepa c?kkvktck%

vx ijh---R;{k ba nso rq;kdMs

vkYrlk;Ykh%

ex eh dk; d# \

ba

c?k ckGk] rw ek;klcr pYk---rqYkk

dk; goa rs ekx--lk;Ykh%

[kja---

ba

'kCn r 'kCnp vkepk

lk;Ykh %

eYkk ek>s vkth vktck gosr---lcr

ba

fnY] R;kauk ?u pYkk---

lk;Ykh%

Bhd vkgs] pYkk--- lxGs fu?krkr

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------53
banso lk;Ykh vkth vktckauk ?
u ;srkr
vUuk

vkYkhl ijh---

lk;Ykh%

gs ek>s vkth vktck---

vUuk

okVYka

uOgra

vkiYkh

sV

v'kh

gbZYk Eg.kwu
vktck%

g uk

vUuk

pYkk---clk---FaD;w nsok

ba

No Mention, it's my duty as per

order of Mahadeva
56

vUuk

va---nsok---[kwi d"V nsr uk vkEgh

rqEgkYkk
ba

pkYkk;pap var/;kZu grkr

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

54

QkGds

dWesjk

c?krkgsr---vflLVaV

dWesjkeu R;kaP;k toG tkr


vfl %

vg dk; djrk; \

QkGds%
vfl %

c?kr gr---

va gkr udk Ykkow R;kYkk---ekjk;pk r

cki eYkk
QkGds %
vfl %

d.k \

dWesjkeu ek>k---nq#u c?kk


rso<kr vUuk frF ;sr---vflLVaVYkk

>kiM Ykkor
vUuk

dk; cYkYkk

vfl %

dkgh

ukgh----eh

dWes;kYkk gkr Ykkow udkvUuk

dk cja ijr ekjr

QkGds %

vjs ek# ud R;kYkk

vUuk

ik;k iMr

vfl %

eYkk dk ekjYka--57

EgVYka

vUuk

ukYkk;dk---ckck vkgsr rs vkeps---

nknklkgsc QkGds--vfl %

eYkk dk; ekfgr---eh ukgh R;kauk d/kh

cf?krYkvUuk

rq>h fgaer d'kh grs js dWesjk

vflLVaV Eg.kwu dke


dj.;kph---tj rqYkk QkGds d.k vkgs gs
ekfgr ulsYk rjvfl %

eYkk ekQ djk nknklkgsc ---

QkGds %

pYk Bhd vkgs mB---tk ns js---

R;kYkk ulsYk ekfgr---brdk


dk; fpMrvUuk

jkx ;sr nknklkgsc---fcukYkk;dhph

Ykd lej fnlYkh dh--QkGds %

lM rs---

vUuk

rqEgh

vkYkkr

gs

kX;

ek>a---

rqEgkYkk R;{kkr d/kh cf?krYka


uOgra--QkGds %

ga---lxGap cnYkYka js---iwo uOgrk

vlk dWesjk--vUuk

ga

QkGds %

dk; 'kqV djr;---

vUuk

okY;k dGkph x"V vkgs-

QkGds %

vtwugh ijkf.kd pkYkra

vUuk

v---R;k

lcr---,dk

vkg---uarj r egkRek cur58

xqaMkph

x"V

QkGds %

vPNk ;wtu djr---

vUuk

;wtu---rqEgkYkk

dla

ekfgr

gk

'kCn--QkGds %

Eg.kts dk; \---vkj-Mh- vkf.k QMds

sVY---rs laxhrkrYka
lkaxr grsvUuk

vPNk---rlkap vkgs gk flusek-

QkGds%

Nku---dj---;sr eh---

vUuk

vki.k dqBs fu?kkYkkr---

QkGds%

tkr tjk 'kkarkjke ckiw okV c?kr

vlrhYk frdMs--vUuk

ukgh---eh rqEgkYkk rl tk ns.kkj

ukgh--QkGds %

Eg.kts

vUuk

,o<a ,d xk.k 'kqV djk rqEgh---

QkGds%

eh

vjs

ud---lxGa

uohu

vkgs

ek;kdfjrk---eYkk tesYkvUuk

vkEgkYkk

rjh

dqBa

ter;a---cl---

djr; ,o<ap---,---pYkk xk.ka


Ykkok---ckck 'kqV dj.kkj vkgsr vkrk---
dWesjkeu ;sr ik;k iMr--
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------55
'kqV pkYkq grs- moZ'kh tkxk ?rs]
rp ih-,e- ;sr
59

ih-,e-

lj

vUuk

ga

ih-,e-

k xk.;kr okY;kph ,aVh vkgs-

vUuk

ex

ih-,e-

r fgj---

vUuk

ek Ykko---

ih-,e-

diMk dqBwu vk.kw---

vUuk

ikBo dq.kkpk---

ih-,e-

bansokYkk lkaxkuk

vUuk

ud

js

NVk&NVk

x"Vhdfjrk

kkl R;kauk--- , bdMs ;s--c; %

ga lj---

vUuk

fgjoa

dkiM

vk.k

dqBwu

rjh

'k/kwu \
c; %

Bhd vkgs lj tkr

vUuk

pYkk

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------56

Vsd

lq#

gr---nknklkgsc

xk.ka---'kqV djrkgsr lxGs c?krkgsr--xk.ka

iw.kZ

grs---lxGs

VkGk

oktorkr---nknklkgsc QkGds tkrkr


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------57
60

dWesjkeu ;sr vUukP;k ik;k iMr--


vUuk

vjs gs dk;

dWesjkeu% nknklkgsc lkscr 'kqV dsYk eh---tUe


QqdV

xsYkk---i.k

ej.k

lkFkdh

YkkxYka---gs dsoG rqeP;k eqGs--vUuk

pYkk---iq<pk Vsd---ek

c; %

ga lj vk.kYkk ?;k iM|kpa dkiM

vUuk

c; %

ga vk.kYkk v<wu

vUuk

?;k Ykkok---

dkiM

vjs gk rj iMnk vkgs egkYkkpk---

/kjrkr---Vsd

lq#

gr---rp

banso ;srkr---paM MdYY


ba

d.k vkgs r ur"V---vkEgh R;kpa

eLrd NkVqu Vkdw---d.k


r-vUuk

nsok dk; >kYka \

ba

d.k vkgs r---t vkeP;k jk.khP;k

egkYkkr ?kqlYkk
vUuk

Eg.kts bF rj dq.kh ukgh-

ba

d.k vkgs r T;kus jk.khP;k 'k;u

d{kkps dkiM dk<wu


?rY--- dk; gk vi.kk--vUuk

nsok---gs dkiM dk-

ba

gsp rs---dq.kh dk<Yka---

vUuk

nsok ekQ djk--61

banz

ekQh---dnkih

'kD;

ukgh---rjh

eh

egknsokYkk lkafxrYka gra


dh---R;kauk lkaxk LoxkZps fu;e---cja eh
gr rjh fnerhYkk--rjh i.k vlYkk dkjvUuk

nsok ehp lkafxrYk R;kYkk---EgVYka

vki.kkYkk dk; osGosGh


d"V |kosba

Eg.kwu gs vlYka---ukgh rqEgkYkk

ekQh ukgh---jk.khpk vk'k


vkEgkYkk c?kor ukghvUuk

nsok---

ba

fpkxqIrk

fpk

nsok rack[kq pGr;

ba

dk; gs Ykifor

fpk

cYkk nsok---

ba

kauk

vkrkP;k

vkrk

LoxkZrwu

gkdYkk---eYkk ,d {k.k ns[khYk


gs n`"Vhlej udr-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------e/;karj
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------58
62

egknso ba o 'kqVxph lxGh Ykd


clYr
ba

ukgh

nsok---eh

kauk

LoxkZr

Bso.kkj ukghY

nsok---vg i.k ?kMYYkk dkj eqke

ukgh dsYkk R;kauh--vki.kkYkk kkl g u;s Eg.kwu r rs


djko;kl xsYkkba

lxGs

egkYk

lMwu---ek;k

bak.khpkp egkYk lkiMYkk dk


R;kYkk---vki.kkYkk ekfgrkgs---rh fdrh
Mdrs rs--ih-,e-% vk;Ykk kpa i.k vkiY;k lkj[kap vkgsY

gk nsohph {kek ekxsu---

ba

kauk i`Fohoj ijr ikBok-

ih-,e-

i.k tk.kkj dqBs

ba

vkiY;k ?kjh---

ih-,e-

vkeph

'kjhj

tkGqu

VkdYkh

Ykdkauh--ba

rqYkk dla ekfgr \

ih-,e-

eh cf?krYk fpkxqIrkaP;k YiVi oj

ba

va---fpkxqIr

fpkxqIr%

g nsok---g djhr grk---rj nk[kfoY

R;kYkk rEckdq
pGr;
Y

vkrk--63

ba

rqEgh

?u

tk

kauk

rqeP;k

dSYkk'k ioZrkoj
vUuk

vg daVhU;wVh feG.kkj ukgh---

Eg.kts \

vUuk

,d

ga---Eg.kts dYkkrh e/;s O;R;;---

vUuk

ga nsok-

bansok---vkeP;klkBh

lkj[

LFkG---r

fgens'k---gk

LoxZ---

,dnk

{kek

djk R;kauk
ba

Bhd vkgs djr i.k ;kiq<s eh vlY

dkj [kiowu ?.kkj


ukghvUuk

nsok v'kh pwd iqUgk ukgh g.kkj-

ba

k pd'kh vk;xkpa dkghrjh djko

YkkxsYk eYkk
Y

dqBYkk nsok \

ba

rp---kauk

pqdhus

mpYk.kk;k

nwrkph pd'kh pkYkw vkgs--fdrh fnol >kY---fu.kZ; gr ukgh---r i;


r LoxkZph okV
Ykkxk;ph--Y

c?kk nsok-gk vlYkk dkj Bhd ukgh-

banso varZ/;ku grkr


pYkk

rqEgh

rqeps

gbZi;r 'kqVx vkVisYk


64

dke

djk---fu.kZ;

cgqnk---;sr---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------59
ukjk;.k mnkl ,d >kMk[kkYkh clYYkk
R;kP;k cktwYkk pkYk pWiYkhu ;su
clr---R;kP;k mnklhps dkj.k fopkjr----r
lkaxr eYkk vWDVx ;sr ukgh- Eg.kr
pYk rqYkk f'kdor---rs n? fu?krkr
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------60
fpkxqIr o ih-,e- rEckdq pGrkgsr--fpkxqIr Y[kh

dke

djr;--- fpkxqIr

rEckdw Fkaqdk;Ykk cktwYkk tkr] ri;


r ih-,e- R;kP;k VWCYV oj fYkfgYYk
okpr] pedr ! cktwYkk clr---
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------61
ih-,e- gjhYkk xnrwu cktwYkk ?r
ih-,e-

rq;k dfjrk okbZV ckreh vkgs-

gjh %

dk; \

ih-,e-

gjh %

ih-,e-

xaxkckbZ rq;k vkbZp ukao


m|k ngk oktrk rq>h vkbZ ej.kkj65

gjh %

dk; cYkr \

ih-,e-

g---eh

fpkxqIrkP;k

VWCYV

oj

okpYkagjh %

vjs i.k xaxkckbZ [kwi vlrhYk i`Fohoj-

ek>hp vkbZ d'kko#u\


ih-,e-

QV

i.k

vkYkk;

rq>k

rq;k

vkbZpk R;kP;k VWCYV oj--gjh %

[kja---

ih-,e-

gjh %

i.k rw dlk frF igpYkk---

ih-,e-

ga--fpkxqIr rEckdq ekxk;Ykk vkYkk

grk- rj xsYk R;kP;klcr


fQjk;Ykk---rj gs--gjh %

R;kYkk rEck[kwph lo; d'kh dk;

ih-,e-

ehp YkkoYkh---vkrk R;kYkk jkgora

ukghgjh %

ga---rq;kdMs fdrh iqMk vkgsr \

ih-,e-

gjh %

vk.k

vkgsr ngk ckjk


bdMs---nss

EgVYk

uk---rqYkk

[kk;ph vlsYk rj eYkk ekx--ih-,e-

vjs i.k dk \

gjh %

fpkxqIr vkYkk rEckdq ekxk;Ykk dh

ek;kdMs ikBo-eh c?kr


R;kYkk----R;kYkk Eg.k---Q ek;kdMs
vkgs66

ih-,e-

va dk; dj.kkj vkgsl rw rEckdq

nsr
gjh %

dGsYk rwYkk tk rw---

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------62
vUuk

pYkk R;k xqaMkpk flu Ykko ;kr--

ih-,e-

dqBs lj---

vUuk

va---ckj e/kYkk

ih-,e-

va---ckj e/kYkk---xk.ka-

vUuk

ga

ih-,e-

lj---rh Mkalj i.k ukgh vkf.k lsV---

vUuk

nsok

ba

cYkk dk; >kYk \

vUuk

nsok vkEgkYkk ,d Mkal 'kqV djk;pk

vkgs---ckj e/kYkk---Eg.kts
efnjkYk;krhYk--ba

ex

vUuk

vkEgkYkk ,d Mkalj vkf.k ckjpk lsV

ba

vjs nqrkYkk

nqr %

ga nsok

ba

jasYkk cYkko--- tkr u`R;

dlYka vkgs \
vUuk

nsok---FkM mkku vkgs i.k brda

gh ukgh---dkj.k ejkBh
67

flusek vkgs gk---tkLr m?kMa ukxMa


vkEghp nk[kow 'kdr
ukghba

Eg.kts \

vUuk

FkMklk laLdkjkpk kx vkMok ;sr

ba

cjs--- jak ;srs

jak

vkKk nsok/khnso

ba

e`R;qYkdkrhYk ekuokauk ,d xk.ka

nsok-

'kqV djk;pa vkgs---rj rw


R;kaP;k dfjrk urZu djkos---gh vkeph
Eg.ktsp egknsokph
bPNk vkgsjak

t'kh vkKk nsok---dqBYka u`R; lknj

va---Fkkack

d# \
vUuk

tjk---vkepk

Mkal

Mk;jsDVj rqEgkYkk letkowu


lkaxsu---MhMhMh-Mh- %

gka lj

vUuk

kauk u`R; letkoqu lkaxk---

Mh-Mh- %

Bhd vkgs lja---pYkk eWMe rh r

tkrkr
vUuk

nsok

ba

ga

vUuk

efnjkYk;---i`Fohojpa

ba

ga----rs dla vlra- QV nk[kfor


68

vUuk

vla---

ba

Bhd vkgs--- gkr fQjforkr ckj r;kj

;s eh
vUuk

ukgh nsok rqEgh tk udk IYkht---

ba

dk cjs---

vUuk

lax FkMk ckdk vkgs---ckj Mkal

vkgs---dkgh fofpka ?kMYka rj


rqEgh jkxokYk---rqEgh Fkkack---fdeku
gs xk.ka gbZi;r------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------63
fpkxqIr gjh toG vkYkk vkgs] R;kYkk
rack[kw goh vkgs---gjh rs vG[kr i.kR;kYkk kkl ns.;kdfjrk r ckj e/;s clor
gjh %

lj---

vUuk

gjh %

fpkxqIrkauk clok dh ckj e/;s--

vUuk

ga-nsok rqEgh djkYk dke flusekr

fpkxqIr%

vkrk gk dk; dkj \

vUuk

nsok Q vklukoj clk vkf.k u`R; c?

fpkxqIr%

va pkYYk---i.k FkMa rGO;koj

kkvaxBk jxMr
gjh %

lj dk'P;qe--69

vUuk

ga nsok---tj vki.kkYkk gjdr ulsYk rj

ekuokps o ifj/kku
djk-fpkxqIr%

dk;

dk;

djk;Ykk

Ykko.kkj

vkgkr

rqEgh \
vUuk

fpkxqIr%

nsok IYkht
Bhd vkgs

fpkxqIr o cnYkrkr---;su ckj e/;s


clrkr---Mh-Mh- jasdMwu LVsi ?r--fgj o R;klcr lgdkjh---;su ckj e/;s
clrkr---xk.ka lq# grs---xk.ka lairs
64
fpkxqIr ih-,e-Ykk rEckdq ekxr;--ih-,e- f[kls mYkVs d#u nk[kfor laiYkh
Eg.kwu---
ih-,e-

[kjap

ukgh

nsok

rEckdq

eh

[kVa cYu dk rqeP;k'kh--fpk

ex vkrk---

ih-,e-

,d g 'kdrs

fpk

dk; \

ih-,e-

r vkgs uk gjh---R;kP;kdMs vkgs---

fpk

ex vk.kuk---

ih-,e-

ukgh]

eh

ukgh

cYkr

R;kP;k'kh

kaM.k >kYka; vkepa---i.k


rqEgh ?;k R;kP;kdMwu nsbZYk r---ga
rlk pkaxYkk vkgs r--70

fpk

cja c?kr---

65
gjh jaslcr cYkr;
gjh %

, pYk] vki.k uarj sVw;k ga--[kwi xaerh

terh vkgs i`Fohoj


fiz;k cn~ny uarj lkaxr rqYkk ga---ck;-- fpkxqIr gjhtoG tkr
fpk

vki.kk'kh dke gra

gjh %

dk;---

fpk

bdMs ;k cktwYkk usr eYkk

rEckdq goh;
gjh %

ex \

fpk

gjh %

dk cjs

fpk

gjh %

i.k dk ns eh rqEgkYkk

fpk

gjh %

ud; eYkk---bF dqBs Vijh vkgs---

fpk

gjh %

|kYk---eYkk rqeph tUee`R;qph Mk;jh c?

rqeP;kdMs vkgs Eg.---|k dh


vg FkMh'kh
gO;kl lqo.kZeqk nsr--ex---dk; ns---

kk;ph vkgs--fpk

R;kr dk; ,o<a nk[kfor pYkk-

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------66
71

fpkxqIrkpk VscYk---n? VWCYV c?


krkgsr] ;e nq#u lxGa c?kr;
fpk

gh m|kph rkjh[k---

gjh %

gs dk; xaxkckbZ---

fpk

gjh %

gh d.k vkgs ekfgr vkgs rqEgkYkk \

fpk

gjh %

ek>h vkbZ

fpk

ga---fgpk ngk oktrk e`R;q ;x vkgsukgh


va---dk;

dj.kkj

R;kYkk---gs

dq.kkYkk pqdr ukghr


gjh %

ga---eh rqEgkYkk rEckdq dk ns \

fpk

gjh %

ek;k vkbZYkk ekj.kk;k dkjdqukYkk

Eg.kts \

eh rEckdq dk ns \
fpk

vg gs ;efu;e vkgsr-

gjh %

vlrhYk---R;kr rqEgh Qjd djk---rh ek>h

vkbZ vkgs-fpk

Eg.kts \

gjh %

[kMk rs fYkfgYYka-

fpk

gjh %

Bhd

vg vla ukgh djrk ;sr--vkgs---eh

tkr---jMr

ek;k

vkbZP;k ukaokus--fpk

i.k rh rEck[kq

gjh %

rh feG.kkj ukgh---tkGwu Vkdsu eh---i.k

ns.kkj ukgh72

fpk

Fkkack eh djr bdMs frdMs c?

kr---Mk;jhrhYk okD; [kMr


cLl-gjh %

ga---gs ?;k ,d iqMh dk<wu nsr---

fpk

eh

rqepk

vkkjh

vkgs---ek;k

vkbZYkk eh eBk >kYYkk


c?kk;pa;---/kU;okn tkr
;e eku MYkkorkr
;e

ga vla vkgs dk \ ;efu;ekr <oGk<oG

pkYkYkh;] eh i.k
fu;e cnYkr---c?kr; rqYkk---;e Eg.krkr
eYkk-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------67
banso 'kqVx c?krkgsr---rp ukjn
frF vorh.kZ grkr
ukjn

ukjk;.k ukjk;.k nsok---dk; gs

ba

eqfuoj---fpkiVkpa 'kqVx c?kr;---

ukjn

dk; gs---

ba

egknsokph vkKk vkgs r'kh---

ukjn

ex djkosp YkkxsYk---

vUuk

.kke equhoj

ukjn

ga

ba

gs Mk;jsDVj vkgsr flusekps---

ukjn

ga vkrk dk; djrk;--73

vUuk

;kauk

rqEgh

c?kk;Ykk---okY;k

dGkpk flu vkgs--ukjn

Nku

ih-,e-

lj---okY;k gtj ukgh---okY;kph cfg.k

o R;kph ck;d vlk


flu ?;k;pk dk \
ukjn

okYehduk cfg.k---

vUuk

dk cja \

ukjn

R;kauk cfg.k uOgrh---

vUuk

Y[kd

Y[kd

gka lj---

vUuk

okY;kYkk cfg.k uOgrh---

Y[kd

d.k Eg.kr \

vUuk

ukjn equh lkaxrkgsr-

Y[kd

Y[kd rs vkgsr dh eh---

vUuk

rqp vkgs i.k---

ukjn

tkLr

d'kkYkk

Lor%

xq#nso

gtj

vkgsr- bF vki.k R;kauk


fopk# ;k--Y[kd

g---vg i.k---l/;k i`Fohoj ijkf.kd

ehp fYkfgr---Q--vUuk

rqEgh tkobZ 'k/k Ykk udk---R;

{k okYehduk tku fopk#


;kr Bhd vkgs--Y[kd

fopkjk---i.k---eg"k

eYkk i.k j;YVhP;k lankZr


74

vkgsr

dqBs

cYkk;p;a--ukjn

;k bdMs lxGs fu?krkr---

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------68
,dk eBk nkjklej ms jkgrkr---gs
ujdkps

nkj

vlkos---FkMk

varjkoj---

vUukpk eqYkxk jktw vkjMkvjM dfjr


vlr- nu nqr R;kYkk idMwu
vUuk

nsok gs dk; \

ukjn

gs ujdkps nkj vkgs-

vUuk

vkf.k gk---gk rj ek>k eqYkxk jktw

ukjk;.k ukjk;.k---Vsu e/kwu iMwu

---nsok
ukjn

e`R;q v<oYkk R;kpk--vUuk

gs nqr R;kYkk ?u tkrk;sr dqBs \

ukjn

rqrkZl k vkRE;kYkk LoxZ vkf.k

udkZP;k e/;arjh BsoY


tkrs- tls rqEgh vkgkr--vUuk

nsok R;kYkk dk ekjYka-

fpk

lkax.k

FkMa

dBh.k

vkgs---fg'c

dk<kok YkkxsYk---rwrkZl vkbZ


ofMYkkaph voekuuk ,o<k ,d xqUgk
fnlr; R;koj--vUuk

ukgh R;kauh dkgh voekuuk dsYkh

ukgh---R;klkBh ehp
75

tckcnkj vkgs-ek>hp pwd grh--fpk

rs

c?kwr

vki.k

uarj---

jktw

vUukYkk c?kr---frFkwu vjMr


jktw

rqEgh---bF i.k---bF i.k vkYkkr dk

NGk;Ykk---vkYkkr vkbZYkk
,dVs lMwu
vUuk

ijk---jktw jMq Ykkxr nsok----

nsok dk; gs \
ba

/khj /kjk ekuok---gs kjC/k vkgs-

lk;Ykh gs lxGa c?krs;---rh R;kap


lkaRou djrs;---nso fu?kwu tkrkr--vUuk
mBr---tk

Ykkxr---lk;Ykh

jktwdMs

tkrs--
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------69
ba ,dVkpa fopkj djr;---vUuk ;sr
vUuk

nsok---

ba

cYk

vUuk

nsok dk; dsYk gs \---

ba

tso<

fYkfgYk;a

uf'kckr

R;kis{kk

osxGs dk; g.kkj \


vUuk

ukgh nsok---dk; ikia dsYkh grh

eh---eqYkxk ?kjkrwu iGkYkk--okVYka--;sbZYk ijr d/khrjh i.k vkrk---rh


gh vkkk ekoGYkh--76

R;kph

vkbZ---

njjt

la/;kdkGh

'kkGk

lqV.;kpk osGsoj nkjkr


mh vlrs vktgh--- frYkk dk; lkaxw--;adj larki djrs rh
vktdkYk---frP;k

larkikpa

dkj.k

eYkk

rh---i.k

d/kh

ekfgrkgs---ek;klcr
,dosG

mik'kh

jkfgYkh

fpMYkh uOgrh---i.k
vkrk

NVk&NVk

x"Vho#u

kaMrs---vk;q";kr frYkk d/khp


lq[k ns 'kdYk ukgh- eh lk;Ykh o
jktw ;su Fkkacrkr
ckikpa drOZ; d/kh ikj ikMrk ukgh vkYka
eYkk---brdh
lU;klkj[kh ija ek>h---i.k laLdkj nsrk
vkY ukgh---cl dke
,d dke---dk; dj.kkj gr ,o<a uko vkf.k
iSlk feGowu--eYkk dkgh ud nsok---ek;k ikikph QG
ek;k eqYkkYkk ns
udk---R;kYkk {kek djk nsok---goa rj
eYkk Bsu ?;k] i.k
ek;k eqYkkYkk ijr ikBok---gok r naM
eh x.;kl r;kj
vkgs---eYkk

f'k{kk

djk---i.k

{kek djk nsok-R;kYkk {kek


77

R;kYkk

djk--- jMw Ykkxr


ba %

mB

jMw

ud---lxGa

dkgh

uhV

gbZYk---tk rq>a dke dj---tk


tk Ykkxr] jktw lej ;sr
jktw

ckck feBh ekjr

vUuk

jktw

---ijk---

doVkGwu

jMw

Ykkxr
jktw

ckck rqEgh [kjap ek;koj se djrk

vUuk

dla lkaxw rwYkk \

jktw

d/kh cYkYkk ukgh

vUuk

osGpa ukgh feGkYkk ijk xPp

feh ekjrkr---nwj dqBsrjh


fd'kjdqekj xkrkgsr ^^vk pYk ds rw>s
eSs Yds pYkw^^
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------70
vUuk

ga pYkk iq<pk flu ?---

ih-,e-

lj okY;k ikfgts k fluYkk

ukjk;.k---okY;kpk esdvi d#u gtj vkgs

ukjk;.k%

lj vk; vWe jsMh---

vUuk

jsMh---,dnk >kYka rso< iqjsla ukgh

dk---

78

ukjk;.k%

lj Q ,d pkal---tj [kjk ukgh mrjYk

rj---ijr d/kh psg;koj esdvi p<fo.kkj


ukgh- rqeP;k ik;kph 'kiFkvUuk

, 'kiFk foiFk ? ud ckck--- toG

;sr ik;k iMr


ukjk;.k%

Q ,dnkp lj---nqljk Vsd lq/nk ud---

vk'khokZn |k
vUuk

ns

R;kYkk

Mk;Ykx---?---pYkk

Ykkokjs ;kpk flu---, fQYM


fDYkvj djk---R;k piYkk mpYk rsFkwu

,d

t.k

piYkk

mpYkr---R;kYkk

cktwYkk ?u tkr- R;kph lkQlQkbZ


d#u R;kYkk iYkh'k ekjY;klkj[ djr--vUuk

rs

c?kr-

u>hj

;su

R;kYkk

Fkkacfor---vUukdMs c?kwu glr--


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------71
vUuk

jsMh

ukjk;.k%

,l lj

vUuk

dWesjk---- vWD'ku

ukjk;.k%

okVYka gr dh] ek>a R;sd deZ

ek;k ukrYkxkauk lq[kh djsu--- R;kpa


tx.ka

Eg.kts

eh---R;kp

ej.ka

Eg.kts

eh---eh---ek>a ?kja---ek>k ifjokj fdrh


xqarr xsYk eh---vkt vkt rqEgh----ek;k
79

ifjokjkuh ek>h tkxk nk[kowu fnYkh--[k;k vFkkuh eYkk ek>k ifjp; d#u
fnYkk---ek>k ,dgh xqUgk ?.;kl rqEgh
r;kj ukgh---ex eh rjh rqeP;kdfjrk ikia dk
djkoh---dk ek;k ekuo tUekYkk QqdV ?
kkYkokoa---pqdYk---;adj
ijes'ojk

eYkk

raMkauh

{kek

rq>a

ukoa

pqdYk--dj---dqBY;k
?---eYkk

mPpkj.k ns[khYk ;sr ukgh---ejk ejk ejke


jke jke jke jMw Ykkxr
vUuk

vds dV---osYk Mu--- D;k ckr gS !!

lxGs

VkGk

oktforkgsr---ukjk;.k

[kq'k gr ;su vUukP;k ik;k iMr


ukjk;.k%

lj teYka

vUuk

,DlhYaV---i.k dla dk; gs---

ukjk;.k%

lj---rqeP;kdMwu xsY;koj eh mnkl

clYk gr- frF pkYk


pWiYkhu sVY---R;kauh ek>h letwr
dk<Ykh o eYkk xq#tph
sV ?kkYkwu fnYkhvUuk

ukjk;.k%

dqBY xq#th \
jrequh

ukV'kkkokY---

LrkuLYkkoLdh] czs[r] xVoLdh--iafMr lR;nso nqcs---gs lxGsp ppkZ dfjr


clY grs---R;kauh
eYkk fn{kk fnYkh80

vUuk

ukjk;.k%

dk; cYkr \
g lj---rs c?kk---

leLr xq#tu nq#u R;kaP;kdMs c?


krkgsr---r ueLdkj dfjr---rs vk'khokZn
nsrkr
ukjk;.k%

cf?krYkr lj---vkf.k k egkuqkokph

sV rqeP;keqGsp ?kMYkh
Eg.kwu vxnj rqEgh ek>s xq#vUuk

mB---cl >kYka---pkaxYka dj---eBk

vkf'kokZn rq;k ikBh'kh


vkgs-- ikB FkiVr
lxGs

D;k ckr gS---

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------72
lk;Ykh %

lj vVxzkQ IYkht

ukjk;.k%

pYk xa---cnek'k---isu dqB; \

moZ'kh isu nsrs---moZ'kh R;kP;kdMs


,dVd c?krs vkgs
moZ'kh %

Nku dsYkr rqEgh---

ukjk;.k%

/kU;okn---rqEgh i.k Nku djrk dh---

moZ'kh %

ukgh] brda ukgh

ukjk;.k%

gs rqepa eBsi.k vkgs---,dgh laokn

ulrkauk Nku vfu;


dsYkk rqEgh81

moZ'kh %

/kU;okn !

ukjk;.k%

rqEgh dqBYkk jYk djrk; g;kr \

moZ'kh %

okYehdhaP;k v/kkxhukpk--

ukjk;.k%

Eg.kts ek>h ck;d---

moZ'kh %

ga Ykktrs

ukjk;.k%

R;kr Ykktk;Ykk dk; >kYka \

moZ'kh %

vki.kkYkk

eh

ifgY;kankp

cf?

krYk;a---eh moZ'kh
ukjk;.k%

Eg.kts

vIljk--eh

i.k

rqEgkYkk

ifgY;kankp cf?krYk;a---Nku
fnlrk; rqEgh k diMkr
moZ'kh %

/kU;okn ijr Ykktrs ---;s eh

ukFk---vkKk vkgs rqephukjk;.k%

ukFk---vkKk---vk;Ykk

>saxkV---ijr

d/kh sV.kkj--moZ'kh %

b'; --- Ykktrs o iGwu tkrs--

lk;Ykh %

lj vVxzkQ

frP;k gkrkoj vk; YkOg ;q fYkfgr o


isukpk eqdk ?r
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------73
jak

fdrh lqanj ukprk rqEgh -----

gjh %

rqEgh i.k-

jak

gjh %

eg---Eg.kts---

eYkk rj eg iMYkk rqepk


82

jak

vklh---

gjh %

se Eg.kk;pa dk rqYkk \

jak

gjh %

eYkk i.k eg >kYkk;---fiz;kpk

jak

gjh %

paM

ga-i`Fohoj i.k gr-ek.kkr---lxGh

kaM.k

egkphp--jak

lq#okr d'kh djrk rqEgh \

gjh %

vkeP;k i`Fohoj sekph lq#okr gkrkuh

grsjak

uarj-

gjh %

uarj---uarj cjap dkgh---

jak

gjh %

lxGh

iq<a lkaxkauk--dMs

lkj[kpa

vlra

xa---rqeP;k

LoxkZr dla vlr \


jak

b'; !

gjh %

gs lxGhdMsp lkj[ka---vkeP;kdMs gh b';

vlrajak

b'; !

gjh %

glr---frpk gkrkr gkr ?r] it ?r


vkeP;k
xqM?;koj

i`Fohoj

lk/kkj.kr%

clqu---gkrkr

gkr

vla

,dk

?u---eh

ek;k fiz;kyk vlap EgVya gksra] ek>a


rq;koj---vk;
vkYYkh

YkOg---

R;kph

rp

i`FohojhYk

ekxkgqu
g.kkjh

ck;d f;k <dYkrs--->kiM ekjrs---


83

f;k

bFka lq/nk ghp Fja---rq dqBgh tk

lq/kj.kkj ukghlgjh %

r vokd rq---bFka---d'kh \

f;k

gjh %

vxa eh frYkk i`Fohojp letkoqu lkaxr

eh d'kh gh ;sbZu---i.k rw dk; djr; \

grf;k

rwp ,dVk jkfgYkk; letko;kYkk

ekjrs
gjh %

vxa ek# ud---vl dk; djrsl \

f;k

eh rq;kdfjrk tho fnYkk---oj ;su

c?krs rj rq>s gs pkGsek# ud rj dk; se d#--- jMrs; vkf.k


ekjrs
gjh %

rw fto fnYkk;

f;k

gjh %

g i.k rqYkk dq.kh lkafxrYka \

f;k

gka---ukgh rj d'kh ;s.kkj grs bF--,d

eBk

fe'khokY;k

ckckauh

lkafxrYka--rq>k g.kkj uojk


esYkk Eg.kwu
gjh %

dq.kh

f;k

;e

eh

rs frF ms vkgsr rs--- ;e ;sr


lkafxrYk

frYkk---rj

fruh

mMh ?rYkhgjh %

fofgjhr ik.kh gra---

;e

nxMkoj iMwu Md QqVYk frpa---

gjh %

nsok---dk; gs---84

fofgjhr

f;k

ekjrs eh tho fnYkk ----rq>s gs

pkGs---gjh %

vx ---- ek>a ,sdqu rj ?---

f;k

dkgh

,sdk;pa

ukgh

eYkk

---

rqEgh

r.kr.kr fu?kwu tkrs


gjh %

[kjap

ujd;kruk

nsrk

jko

jasdMs c?kwu kYkk


Eg.krkr se ek;kdfjrk tho fnYkk; frusletwr dk<koh
YkkxsYk-- tkr--- frYkk letkor--- ekQh ekxr--gkr tMr---rh letrs--R;kYkk fcYkxrs--nwj dqBsrjh egsa diwj xkr;---^^fuY
xxu ds rY /kjrh dk I;kj iY **---ukjk;.k o
moZ'kh ,desdkadMs c?kr clYY xk.ka
lq# grs---xk.ka laira---
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------74
ukjk;.k o moZ'kh --- iGr ;srkgsr--
vUuk

dqBs vkgsl rw--- rq>k 'kV vkgs-

ukjk;.k%

vkYk lj---

vUuk

flu lkax R;kYkk-

ih-,e-

lj

;krhYk

nqljk

dYkkdkj---Eg.kts

T;kP;k okY;k ekjr r---d.k \


vUuk

nsok---- ba gtj
85

ba

cYkk---

vUuk

eh lgt MD;kYkk gkr YkkoYkk---

nsok Eg.kkYkba

rw vkokt fnYkk eh vkYk-

vUuk

nsok

bFka]

,d

dYkkdkj

gok;

vkEgkYkk lkekU; ek.kwl---R;kph


gR;k okY;k djrba

ga ---dq.kkl lkaxw---

vUuk

dq.kkl

d'kkYkk---rqEghp

dk

djr

ukgh nsok \
ba

va---ek>h gR;k djsYk r---

vUuk

vki.k flu cnYkw---Y[kd

Y[kd

;l lj-----

vUuk

bansok dfjrk flu fYkgk--- gR;k

Y[kd

lj---VkUlQjes'kupk fYkgw-

vUuk

fYkgk----

ud
Y[kd

fopkj

djr----

fYkfgr tkr----
ba

gs dk; vlra---

vUuk

fopkj

cnYk.;klkBh

Eg.kts VkUlQjes'kuba

vla g;---

Y[kd

lj ,sdk

vUuk

ga-

86

Ykkx.kkjk

flu

Y[kd

,d

eGhokY;kYkk---okY;k

eGhokYkk pj ;su iMr-

sVr---

okY;k

R;kYkk

mpYkr---Lor%dMps iSls nkfxus ns djr---r


fopkjr---dlYs]

okY;k

Eg.kr---

okVekjhps---r rs ?r ukghEg.kr- vlY;k dekbZp fo"k dqVqackYkk


r ns.kkj ukghR;kis{kk mik'kh esYksYk csgkj-o fu?
kwu tkr---okY;k R;kdMs
c?kr jkgr--vUuk

xqM-

ba

vl dkgh--?kMYka gra dh ukgh]

'kadk vkgs- i.k----n`'; ekk


lqanj vkgs-Nku fYkfgrl rw--Y[kd

nsok

ik

vkiYkh---

gsp

VkUlQjes'ku rqeph ns.k vkgs ik;k


iMr
vUuk

, pYkk nsokpk flu Ykkok---esdvi

Msl ---pYkk nsokYkk r;kj


djkba

vjs i.k---

vUuk

nsok ,dnk ek.kwl cuwu rj c?kk---dls

txr vkEgh--ba

rw---,sd.kkj ukgh---

vUuk

glr pYkk js 'kV Ykkok87

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------75

r;kjh

lq#

grs---bansokYkk

lkekU;kps diMs ?kkrY tkrkr--- R;kP;k


MD;koj

eGh

r;kj----banso

fnYkh
eGh

tkrs----okY;k

?u

;srkgsr--

okY;k R;kYkk sVr---ba ?.;kl udkj


nsr----
ba

vlY;k

okVekjhP;k

dekbZph

laikhus eh ek;k dqVqackpk


mnjfuokZg dj.kkj ukgh- R;kis{kk ej.k
csgkj-- okY;k R;kP;kdMs c?kr jkgr--- ba
fu?kwu tkr
vUuk

dV vds---Ogsjh xqM---Nku djrk---

rqEgh i`Fohoj dk ;sr ukgh-ukjn

ukjk;.k ukjk;.k----dk; gs nsok---gk

ekuoh vorkj--- vkf.k gs


vla

dkgh

?kMYka

uOgra

frF---

okYehdhp er ifjorZu
dj.;klkBh eYkk ikpkj.k dsYka gra---r
lax vtwu eYkk
vkBor---rj eYkkgh la/kh feGko;kl goh
fpkiVkr dke
dj.;kph---88

Y[kd

g lj ;kiwopk lax rp vkgs---

ukjnequh euq";os'kkr
okYehdhpa czsuo'k djrkrukjn

czsuo'k \

vUuk

vjs rw baxzth cYkq ud---cYkr

baxzth fYkfgr ejkBh---rq>k u


xa/kG >kYkk;--ukjn

ljh lj---er ifjorZu Eg.kk;pa gr eYkk

pYkk

--vUuk

iq<pk

Vsd---ukjnequhpk

Ykkok---eqfuoj r;kj Ogk--Mk;Ykx n;k


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------76
ukjnkYkk diMs ?kkrY tkrkr--ukjn
vkf.k

okY;k--flu

dfjrk

r;kj

okYehdh

vkYksr---
ukjn

eg"k okYehdh vkYksr

Y[kd ik;k iMr---Y[kdk lcr ppkZ


djrkr---
vUuk

vWD'ku

ukjn

okY;k---gs c?k---

iq<pa dkgh vkBor ukgh---nu pkj


osGk fjVsd grs--89

ukjnkYkk ?kke QqVr--- i.k Vsd vds gr


ukgh--
vUuk

okYehdh%

dV---dV--dV--dk; gs eqfuoj---rqEgh vla djkoa---

ek> eu ifjorZu
dj.;klkBh rqEghp grk uk--ukjn

frF dWesjk uOgrk eg"k---

vUuk

pYkk ou evj---

dWesjkeu% lj fjG laiYkh


vUuk

nqljh Ykkok---

dWesjkeu% LVd laiYkk


vUuk

f'kV vkrk \

ukjn

dk; >kYka \

vUuk

eqfuoj

rqEgh

dWesjkpk

jYk

laifoYkk vkrk--ukjn

vk.kkok YkkxsYk i`Foho#u---

vUuk

nsok

ba

ga---

vUuk

dla djk;pa \

ba

eqfuoj tkok---LVd ?u ;kok-

ukjn

ud nsok---ekxP;k osGsYkk fotsP;k

rkjkr vMdYk gr---fdrh


>Vds clY eYkk--ba

rqEgkYkkp tkos YkkxsYk-

ukjn

t'kh vkKk90

vUuk

dWesjkeu---fph

fYkgqu

|k---dk;

goa; rs \
dWesjkeu% ;l lj--vUuk

iVdu ;k eqfuoj---kp diMkoj tk

ukgh rj Ykkxk;ps dq
ekxs-ukjn

okYehdh%

;s--- ukjn tkrkr


Y[kdkYkk ;s---ppkZ d:;kr

Y[kd %g--- tkrkr


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------77
u>hj toG ;sr
u>hj

lj

vUuk

ga---

u>hj

vxj czsd gS r eS uekt vnk d#

vUuk

gka fcYdqYk dj---

c; %

lj eh lq/nk cjsp fnola >kY ppZe/;s

Ykw--

xsYk ukgh
c; 2

eh lq/nk eafnjkr---

c; 3

eS xq#}kjs esa---

baz lxGakdMs c?kr


ba

rqEgh lxGs bFkwu FkMs pkYkr tk

frF rqEgkYkk lxGa lkiMsYk


ppZ] eafnj] efLtn---91

lxGs

Bhd vkgs nsok--- tkrkr

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------78

,dk

iVkax.kkr

;s'kq

fLr]

cq/n]

'kadkjkpk;Z] iSxacj] fl[kkaps /keZxq#


xq#ukud vkivkiY;k vklukoj clqu ppkZ
djrkgsr

-lxGs

vkYY

loZ

vLi"V--Ykd

kFkZusYkk

ureLrd

grkr---

vkdk'kok.kh----
vkdk'kok.kh

%kFkZuk

gh

eu'kkarh

dfjrk

vkgs---dqBYkkgh /keZ---dqBYkkgh iaFk-ekuorsphp

f'kdo.k

nsr-

rqEgh

ekuokauh kFkZusYkk osxosxGa Lo#i


fnYka- vkeph f'kdo.k fdaok gsrw vlk
d/khp uOgrk- vkeP;kdMs c?kwu vkrk
rjh ekuork tik---rqepa dY;k.k go---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------79
ukjn fjD'kkrwu mrjr---
fjD'kkokYkk % lkgsc iSls
lU;kph eqgj gkrkr Vsdor
fjD'kkokYkk % ;s ugh---- dkxnkph uV
ukjn

vlYkh lua vkgs osMk---

fjD'kkokYkk % psd d#--92

ukjn

%d#u ijr ;s -- eh bFkap vkgs

vkr

YkWc

e/;s

tkr--fph

nsr---

fjlsifu"V iSls ekxrs- ukjn lU;kP;k egjk


Vkdr--rh Qu Ykkors---vkrwu nu&pkj
Ykd ;srkr--
fjlsifu"V%

dk; gs \

ukjn

lua

fjlsifu"V%

iSls gosr bF---

ukjn

d#u ?;k uk ;kps---

fjlsifu"V%

rqEgh osMs vkgkr dk---

ukjn

fdrh gosr vk.k[kh--- Vkdr--- rs

fjGa vk.kwu nsrkr


fjlsifu"V%

dqBYka MD'ku

ukjn

gWOku

fjlsifu"V%

uohupa MD'ku gkl vkgs--?;k--

ukjn LVd ?u ckgsj


fjD'kkokY;kYkk

nu

;srkr- rp

iYkhl

idMwu

vk.krkgsr--
iYkhl% d.k vkgs r nk[koa \
fjD'kk

r c?kk r

iYkhl% dk; js \---lu dqBYka \


ukjn % dk; \
iYkhl% LexYkx djrukjn

rqEgkYkk go;a dk \

iYkhl% Ykkp nsr--pYk cktwYkk--- cktwYkk ?


u tkr
93

ukjn

?;k ukjn egjk nsr

iYkhl% dk; gs--\


ukjn

? vk.k[kh---tk vkrk

iYkhl% Bhd vkgs---tk---ijr d/kh ;s.kkj \


ukjn

vlkp d/khrjh--- xk;c gr

iYkhl% va xsYkk dqBa \ egjk ! R;kgh xk;c--,


rwYkk dk; qra
fnlrkr dk js-- R;kYkk ekjr
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------80

uthj

;su

fnXn'kZdkP;k

gkrkpk

eqdk ?r
uthj

vkt rqEgkjh otg ls [kqnk dk uwj

ns[kk gS eSus---vYYkk rqEgs


lYkker j[ !
ukjn ;srkr---,d t.k gkrkrhYk fjGkapk
cDl ?r
ukjn

nsok---dk; ;adj YkkYkph >kYkhr

ek.kla---z"Vkpkj paM
cdkGYkk;--fpjfejh

f'kok;

dqBYkagh

dke gr ukghvUuk

c?kk nsok--rqEgh fuekZ.k dsYY;k

ek.klkph voLFkk---dla txr


vkEgh \ pYkk Vsd Ykk ;k vkrk--ih-,e-

dqBYkk \
94

vUuk

okY;kpk euifjorZu---r ?kjh ;sr r---

ck;dk eqYkkauk fopkjr


ih-,e-

ga lj---

vUuk

ukjk;.k dqB;a \

r moZZ'kh'kh cYkr;-- ba rs c?kr

vUuk

dWesjk nknk

dWesjk %

ga lj

vUuk

okY;k larkir---o r 'kiFk ?r dh

okbZV R; dj.kkj ukghrj se e/;s tkxk Bsok---oht Vkdk;ph frF


^,Q-,Dl- e/;s--dWesjk %

vds lj

vUuk

u>hj ykbZV---

u>hj

ga

lj---jkr

dk

flu

gS

pkan

dks

cqykrk gqa --- Qksu ykorks


gka pkan ekew pyks tYnh-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------81
djok pkSFk dj.kk;k efgyk pkG.khr
panz

c?krkgsr---vpkud

panz

xk;c

gksrks---,d efgyk HkksoG ;smu iMrs


Ekfgyk %

rhu fnolkaiklwu vlap pkyya; gks

panzkpa---;srks;---tkrks;--Mioklgh lksMw nsbZuk


95

82
ukjk;.k okY;kpk flu djr;---
vUuk

pYkk jsMhs---gs dk; pkan.;k jk=h

fot dkh iMsy u>hj


u>hj

ga lj---

vUuk

pkan dks gVkvks---dWesjk lkaM

vWD'ku
ukjk;.k%

vkt

vkt

dGrs

eYkk---dh

dq.kh

dq.kkpa ulra-

vkf.k

dWesjkrwu

[kj[kj

fot

dMkMrs---

/kwj---ukjk;.k

dkGk

iMYkk;-- R;kps dsl rkB >kYr


vUuk

moZ'kh %

vjs gs dk; \ [kj[kjph oht d'kh- \


moZ'kh fgjYkk c?kwu jMrs;

ukFk ukFk dk; >kYka gs \


vUuk

oht d'kh vkYkh] nsok !!

ba

ehp vk.kYkh-

vUuk

dk cja \

ba

rwp

rs uarj djk;pa vlra nsok---brdh enr

rja

Eg.kkYkkl

dh]

bF

fot

VkdwvUuk

udk uk d# rqEgh-ba

Bhd vkgs djr iwoZozr--- lxGa

iwoZozr gra---
vUuk

pYkk 'oVpk Vsd ? ;kr--96

ba

vUuk

'oVpk
ga laiYka 'kqVx vkepa--rqepk

dkgh fu.kZ; gr dh ukgh


pd'kh

vk;xkpk--ukgh

rj

Ogk;pa

o"kkZuqo"Z--pYkk

js---flu

i`Fohlkj[ka pkYkYkh;
pd'kh
Ykkokih-,e-

okY;kpk okYehdh vkf.k xqaMkpk

egkRek rp uk-vUuk

ga--

ba

,d lwpuk rqEgk lxGklkBh --

vUuk

lkaxk nsok--

ba

'kqVx

vkViY;koj

,d

Lusgtu

vkgs- LoxkZrQsZ rqEgkYkk


c; %

Eg.kts ikV \

c; 2

c; %

nk# lq/nk feGsYk-

ga

c; 2 % , xia nk# ukgh- enhjk Eg.krkr bF


ba

ga---lxGh

dYkkoar

eaMGh

;s.kkj

vkgs- frF
vUuk

dk; cYkrk \

ba

ga-

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------83
97

ikVph jsYkpsYk---nknklkgsc QkGds


o xoku fo".kq lcr vkYr--- fnXn'kZd
ik;k iMr
vUuk

vkf'kokZn |k

QkGds%

ga laiYka 'kqVx

vUuk

g--vkt ,d x"V eYkk dGkYkh

fo".kq

dqBYkh \

vk %

rqepk gsrw kekf.kd vlYkk dh lkja

czkaM rqeph enr djrafo".kq

rqYkk

dk;

okVra\

gs

loZ

rq;k

kekf.kd gsrw eqGs >kYka \


vk %

vFkkZr----[kwi

okVk;pa

dh]

,[kknk

euklkj[kk flusek djkokfo".kq

vjs

osMk]

gh

nknklkgsckaph

bPNk grh dh] 'kaj o"Z >kYkh


flusekYkk---R;kauh

[kwi

fnolkaiklwu

'kqVx cf?krYkh ukghvk %

g nknklkgsc-

fo".kq

vk %

kX; ek>a---rqEgh d/kh cYkYkk ukghr

rw Q fufek grk-

nknklkgsc--ba

ga- nsok vkEgkYkk lq/nk cYkYkk

ukghr d/kh
QkGds%

R;kr xaer vkYkh ulr g---

vUuk

ga---

98

fo".kq

R;k

fno'kh

'kaj

o"Z

iw.kZ

>kYkhr---rsOgk rw Eg.kkYkk nsok


mpYk

,dnkpa

vkf.k

rq>h

kFkZuk

dcqYk >kYkh-vUuk

rs

eh---eYkk

s{kdkauh

ekjYka

Eg.kwu cYkYk--QkGds%

rjhi.k

vkEgh

,sdr

gksr---rq>a

Mqljpa cYk.ka rw Eg.kkYkkl


eYkk dq.kh euklkj[ka

dkep

d# nsr

ukgh---EgVYka nsok kYkkp pkal |k--vUuk

r nqljk Mwlj---

fo".kq

r vkepkp nqr fuekZR;kYkk c?

krkr , bdMs ;s--r ;sr-fuekZrk%

ueLdkj

vUuk

ex ek>k flusek vkrk--

QkGds%

fpark d# udl r iw.kZ >kYkk;---

fjYkht i.k gbZYk--vUuk

rqepk vkf'kokZn vlY;koj ex dk; \

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------84
rp lxGs LoxkZrhYk dYkkoar ;srkauk
fnlrkgsr---,d

flusekP;k

'kaj

o"kkZojhYk xk.ka lq# grs---fnXn'kZd


xkr tkr ikgq.;kpa Lokxr djr- jak
moZ'kh ukprkgsr---xk.ka lairs
99

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------85
vUuk

nsok /kU; >kYk lxGsp T;kauk d/kh

sVYk uOgr rs lq/nk


sVYr- gh lxGh rqeph ikfo".kq

pYkk ijrhph osG >kYkh---, dkGkYkk

vUuk

Eg.kts \

fo".kq

osG---le;--VkbZe--

vUuk

ga-

dkG%

dkG ;sr eS le; gq ! vkKk xou-

fo".kq

dkG%

nsok eYkk ekxs tkrk ;sr ukgh---

fo".kq

dkG%

t'kh

cYkoa-

dkG nsok--- FkM ekxa tk--vkeph vkKk vkgs-rqeph

vkKk---i.k

vla

bfrgklkr

ifgY;kankp gr;
xou-fo".kq

djkoa Ykkxra---tsFkwu ;kph xkMh

mpYkYkh grh-frFki;r ijr


tk-ih-,e-

Eg.kts

?kMkGkps

fQj.kkj-fo".kq

ga-

vUuk

Fkkack nsok---

fo".kq

vkrk dk; \
100

dkVs

mYkVs

lxGs

vkEgkYkk ijr tk;pa ukgh i`Fohoj--

fo".kq

dk cja \

vUuk

ud

nsok

la?k"kZ---rh

kkYkesYk---rh fto?.kh neNkd udp-fo".kq

Eg.kts \

vUuk

voLFkk

vR;ar

okbZV

vkgs

nsok

ejkBh flusekph---,d rj
fuekZrk

feGr

ukgh--dlkclk

fuekZrk

feGr rj rqViqatk
iS'kkr flusek iw.kZ djk Eg.kr---bdMu
frdMu rs gh ekU;
djr rj x"V lq/nk R;kphp- T;kr dkghp
ulra- dqB rjh
nk#P;k VscYkkoj R;kYkk Y[kd >kY;kpk
lk{kkRdkj gr
vkf.k---oj R;koj dgj Eg.kts raMkojph
ek'kh u mM.kk;k
R;kph ijkYkk fdaok esgq.;kYkk fgj
Eg.kwu ?;ko Ykkxra--dYkkoarkph

bTtr

os'khoj

VkaxY;k

lkj[kh r fVpD;k ekjr


vlr- k lxGk foopausrwu flusek iw.kZ
djkok rj--fFk,Vj feGr ukgh- R;klkBh la?k"kZ--fFk,Vj feGkY rj s{kd
101

feGr ukgh---nu fnolkr flusekps ckjk


oktrkr- T;k
egkjk"Vh;u

ek.klkus

flusekpk

ik;k

jpYkk R;k ek.klklej


gh voLFkk lkaxrkauk Ykkt okVrs nsok-i.k dk;a dj.kkj]
dk; dj.kkja--- jMq Ykkxr ck;dk ija
Eg.krkr ejkBh
flusek dj.;kis{kk kthph xkMh Ykkok--dk; okbZV cYkrs
rh---[kVa okVr vlsYk rj losZ djk--egkjk"Vkr ejkBh
ek.klkus ,dk o"kkZr fdrh ejkBh fluses
cf?krY---mkj ;sbZYk
,d

fdaok

nu---d'kk

dfjrk

tk;pa

i`Fohoj---lkaxkuk nsok--lkaxk--eYkk kf'kok; nqlja dkghp ;sr


ukgh--- ej.k ;sr ukgh
Eg.kwu

txr;---rs

gh

rqEgh

iw.kZ

dsYkar---ukgh---ukgh tk;pa
i`Fohoj-QkGds%

mB---cl

>kYka---lae.kkps

fnol

FkMsp vlrkr- fu?kwu tkrhYk rsgh--rwYkk rq>k flusek fjYkht djk;pk; uk


vUuk % g--i.k

dk;

g.kkj---pkaxYkk

okbZV gs Bjfo.;klkBh
102

fdaok

fdeku s{kd rjh gosrQkGds%

rqYkk iSlk feGkYkk---flusek iw.kZ

>kYkk- vkrk dk; goa; \


vUuk

nknklkgsc]

,d

bPNk

?u

txrks;-QkGds%

dqBYkh \

vUuk

ek>k

flusek

txkrhYk

R;sd

ek.klkus c?kkok---eYkk iSlk ud


vMdk ud--Q ,d bPNk-lxGs

g nsok---vkephgh ghp bPNk dh

vkeph dYkkrh R;sdkus


c?kkohfo".kq

rFkkLrq--

vUuk

c?kk ga nsok--

fo".kq

fnYkk---fnYkk---fnYkk- 'kCn fnYkk-

fpkxqIr%

i`Fohoj

tk.kkjh

lxGh

eaMGh

cktwYkk ;k
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------86
o`/n dYkkoar frFp Fkkacr
o`/n

nsok eYkk [kkYkh

ikBow udk---

ek>h l- bF---leFkkZP;k eaMih


tu djrs;--eh i.k tkr frF--lxGk bPNk
iw.kZ >kY;kcl >kY vk;q";--103

fo".kq

Bhd vkgs--

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------87
lk;Ykh---vkth vktckauk ?u ;srs
fo".kq

lk;Ykh %

kauk dqBs ?u pkYkYkhl \


bansokauh 'kCn fnYkk; eYkk---dh

rq>s vkth vktck lcr


vlrhYk Eg.kwu---fopkjk R;kaukfo".kq

g nsok---

ba

vjs YkckM---v'kh 'kCnkr idMrsl g;

xa---g nsok eh opu


fnYk;a [kjafo".kq

Bhd vkgs-- ?u tk--

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------88
moZ'kh nsokP;k ik;k iMrs
moZ'kh %

nsok eYkk gh vkKk |k

ba

gs dk; \

moZ'kh %

rqEgh R;kaph iRuh cuoYka eYkk-

ba

vx rs Q flusekiqjr gra-

moZ'kh %

nsok--vki.kkl

ekfgr

vkgs

dqBYkgh dke eukiklqu djrs--eh R;kauk irh ekurs;-ba

cja; rj---i.k tesYk LoxZ lMwu-104

eh

moZ'kh %

R;kph >iMh ek;kdfjrk LoxZ vlsYk

nsokba

Bhd vkgs tk---cf?krYkar flusekpk

ifj.kke-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------89
vUuk nsoktoG pkYkr ;sr
vUuk

nsok eh rqEgkYkk dMkr Vkd.kkj

ukgh--eYkk Bsu ?;k ek;k


eqYkkYkk

jktwYkk

i`Fohoj

ikBok-

R;kP;k vkbZYkk [kwi vkuan


gbZYk R;kYkk c?kwujktw % eh

ukgh

tk.kkj

ckck---rqEgkYkk

lMwu-fo".kq

rqEgh n?gh tk---

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------90
jak gjh o R;kP;k s;lhtoG ;srs
jak

rqEgk

n?kkaukgh

ek;k

'kqsPNk] uohu vk;q"; vkuankr txk


[kjap [kwi se djr x gk rq;koj-ek;ktoG Q rq;k
fo"k;h cYkr grk---vkf.k fo'okl Bsor
pYk---ukra n`< gbZYk105

f;k

Bhd vkgs-

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------91
ih,e vUuktoG ;srks
ih-,e-% iSlk

vkf.k

lRrk

gkrkr

vkY;koj

eh

uSrhdrk foljyks gksrks]i.k rqEgh eyk


fkdoya

izkekf.kdrk

osxGh

vlrs-ukjk;.kyk

pkaxyk

xq:

feGkyk

lxG;kais{kk
rqeP;kis{kk

ulrk-

eh

rqepk

vkHkkjh vkgs---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------92
vUuk

Y[kd

dqBs vkgs-

Y[kd ;srks---gkrkr tkM iwLrd---


Y[kd

vUuk]

xq:isus

iw<hy

'kaj

flusekps lkghR; feGkys---pYkk


ih-,e- fpkxqIrYkk rEckdq o VWCYV
nsr---
ih-,e-

nsok eh rqEgkYkk ladVkr Vkd.kkj

ukgh---fopkj gksrk VWCYV


?kjh us.;kpk---i.k udks---rqeP;k lkj[kk
fe= feG.kkj ukgh--106

pYkk ;sr
fpkxqIr ih-,e-Ykk feBh ekjrkr---
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------fo".kq

gs c?kk---rqepk flusek gk LoxkZr

iw.kZ >kYkk;---gs rqEgh


'kiFoj

tjh

Ykdkauk

lkafxrYk

rjh

R;kauk [kja okV.kkj ukghR;k

is{kk

rqEgh

rqepa

raM

xIi

BsoYYkp cja----dkG nsok fQjk


ekxs---'kqea orq AA
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------93
fQYe mYkVh fQ# Ykkxrs-ftF xkMk
mH;k gR;k frF ijr ;srkr
94
vUuk

pYkk

sVw

;kr

feh;j

oj]

fjG

dqBa; \
,dt.k MD;koj ikVh ?rY;klkj[kk ?
u ;sr
ikVhokYkk%

, fjGokYkk---, flusekokYkk---fjG

gkd nsr
vUuk

u>hj---rw

uh

vk.kYkh rs lkax107

dqBYkh

ek.kla

u>hj

tk |k uk lj vkiYka dke >kYkuk--

lMk uk ex-vUuk

vjs i.k---

u>hj

pYkk ;sr lj---sVw ;kr feh;jYkk---

ck;
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------95
vUuk ?kjh ;sr---eqYka 'kkGsrwu ?kjh
pkYkYkhr---?kjkP;k nkjkr h

fukk

R;kauk ,dVd c?krs;---fukk jktwYkk c?


kwu vokd---?kjkr tkrs--vkjrh vk.krs--vokGrs---kdjhpk

rqdMk

n?kko#u

vokGwu Qsdrs--
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------96
iLV MD'kups eUVtsl---,MhVx--Mcx---YkWcP;k eUVstsl uarj flusek
iw.kZ gr- vUuk iLVj c?kr;---
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------97
?kjh ;sr---nsoklej
vUuk

nsok] m|k fjYkht djr;---c?kk rqEgh

'kCn fnYkk;
108

vkdk'kok.kh% dj fjYkht--- fcu/kkLr-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------98

fFk,Vjoj

flusekps

fjG

e'khuoj

xqaMkGr;---dkgh s{kd s{kkx`gkr--vUuk

fparkrwj---?kMh

c?kr;---xn

ukgh;s---oj c?kr---
vUuk

nsok 'k lq# Ogk;ph osG >kYkh;

s{kd dqB;a--99

flusekps

lxGhdMs

e'khu

pkYkw

va/kkj---lq;Z

pa

grs--rkjs

vkdk'kkrwu v<Y tkrkr---fFk,Vjps Nr


m?kMrs---tsDVj

oj

vkdk'kkdMs

oGr---oj vkdk'kkr flusek fnlq Ykkxr--lxGk txjkrhYk s{kd dqrwgYkkus


vkdk'kkdMs c?krkgsr
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------100
eutdqekj ;su vUukph ikB FkiVrkr-eutdqekj% vjs] eh rj 10 uacjh---i.k rw rj 100
uacjh fu?kkYkkl- eutdqekj vUukYkk feBh ekjrkr---
109

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------101

vkdk'kkr

,UM

LYk

;k;Ykk

lq#

grkr--
AA lekIr AA
lrh'k oklqnso cjk]
,u&7]ih&1]Mh&2]
fo'kkYk VolZ]
flMd]

vjaxkckn

431 003e-ua-90111 44416-

110

&

Das könnte Ihnen auch gefallen