Sie sind auf Seite 1von 48

_Edcones Amargord

la Hoja de Barro, s..


C/ Torreca de lea, . 8o+ Nadrd
Te.: ,+ , +6 o / 8
ema: noedconesamargord.com
www.edconesamargord.com
Dreccon: lgor Domngo Sacrstan.
Dseo y maquetacon: Avaro Ca D Segn, Ceoe Ramrez Ruz.
Coaboracones textuaes: Nanue Vaescusa (Sd'EA, Nadrd), lernando
Caudeva Gago, Eduardo Hdago Downng (Energy Contro),
Caudo Vda Gne (Energy Contro).
lustracones y otograas: lernando Carcamo (Arte-lacto.tk),
Dane (Arte-lacto.tk), Energy Contro, Dane Noran,
lgor DomSac.
Comc: Esteana Ocampos lernandez, lgor Domngo Sacrstan.
EDlTORlAl
PSlCONAUTlCA
Nanesto psconautco
lntroduccon
Nanesto
Justcacon
Eectos subjetvos a corto pazo de tomas de ayahuasca en contexto occdenta urbano
Antecedentes hstorcos
lnvestgacones en pscoterapa
lnvestgacones pscoogcas uera de contexto ndgena: e proyecto Hoasca
Objetvos de a nvestgacon
Seeccon de os partcpantes
Procedmento
Estratega anatca
Epstemooga
Contexto de estudo
Notvacones de os partcpantes
Resutados
Anass de os resutados
Concusones
Bbograa
Agtando e antasma de a droga
Cuando e n no justca os medos
la campaa: prevencon o contraprevencon
Entrevsta a Eduardo Hdago (Energy Contro)
Aerta N-CPP
CUlTURA
PlHKAl. Una hstora de amor qumco
Pscotropa: terapa pscoogco-musca de Dencuentstas
xtass (NDNA)
Anaogos de a ayahuasca. Enteogenos pangecos
lteratura psconautca: Tearaas sergcas
AGENDA
ndice

6
6
6
;
8
+
+
+
+(
+(
+(
+(
+(
+
+6
+6
+6
(
6
6
8
o
+

(o
(+
(+
(+
(
(
(
((
Benvendo, estmado ector, a vaje que aqu comenza con destno a as entraas de esp-
rtu. Esta revsta de cutura y estudos psconautcos germna con a vountad de nstaurar-
se en gua para neotos y veteranos, a modo de chaman mpreso que ejerza de mentor para
exporadores de a conscenca, srvendo a su vez de escaparate de ncatvas -tanto cen-
tcas como artstcas- reaconadas con estados de ebredad artcamente provocados.
Desde e cub psconautco Amargord entendemos a sabdura como e unco camno pos-
be para acanzar a bertad. Por eo, desechamos vacuos adoctrnamentos y dogmatsmos
prosacos, manatadores de pensamento ndvdua en su acecho de un adocenamento
coectvo. Dsconorme con as tess ocaes en matera de drogas, con a mpavda convc-
con de que a prohbcon munda ha generado un probema mayor que e que suponan
as propas sustancas, Enteogena se aana cada da en umnar a busqueda de aqueos
que vountaramente se acerquen hasta nuestras pagnas. Para eo contaremos con a apor-
tacon de os mejores especastas en a matera, bajo un unco embema comun: a cadad.
Asmsmo, cuaquer ensayo, estudo o contrbucon artstca reaconada con temas de dro-
gas, chamansmo y psconautca sera sempre benvendo. Puedes envar tu aportacon por
correo a a dreccon de cub (Torreca de lea, , 8o+ Nadrd) o por e-ma a:
goredconesamargord.com. Amargord agradece de antemano tu nteres y te empaza
a compartr tus conocmentos con nuestros ectores. Anmo, pues, y buen vaje
Asmsmo, nos compace anuncar a proxma apertura, e da de juno, concdendo con
a magca noche de San Juan, de nuestra brera psconautca, en a sede de cub, con un
generoso cataogo de pubcacones y bros consagrados a nobe arte de os vajes por a
mente. Con motvo de dcha nauguracon, ceebraremos una esta psconautca, donde
no ataran conocdos autores y estudosos de as sustancas ateradoras de a conscenca.
Esperamos que nos haagues con tu presenca

editorial
lNTRODUCClN
E navo de a psque se prepara para zarpar con rumbo a a gnoss. la navegacon por a
mente, no constreda por as ronteras que mponen espaco y tempo, consttuye una va
aternatva de utzacon de unas sustancas demonzadas por a dobe mora, que se ucra
a su costa y se dverte con eas pero as vpenda pubcamente. lejos de contexto recre-
atvo (aunque no por eo renuncando a componente udco de recorrdo), e psconauta
se enrenta a sus propos temores, expande su concenca, duye su ego y se ensamba con
e todo, accedendo a otra dmenson de a readad. Se trata de un vaje a nteror cuya
meta es e autoconocmento: a sabdura de a ncertdumbre.
En soedad o cudadosamente acompaado, ejos de mundanaes grteros, en su casa o en
a naturaeza, e psconavegante, en un acto de hgene menta, proundza en su cerebro,
daoga con su subconscente, reexona, expermenta su propa muerte y renace. Unos
otorgan mas mportanca a a asmacon posteror de a experenca que a vaje en s,
otros preeren extasarse ante e nnto como orma de evadrse de un presente vertg-
noso, sn pretensones de comprenson. Unos y otros, partdaros de Homann y acotos
de leary, occdentaes y orentaes, chamanes modernos y devotos de tradcones ances-
traes, todos eos comparten su acon por a ngesta de sustancas modcadoras de a
conscenca, ya sean pantas, hongos o drogas sntetzadas en un aboratoro. En ese reco-
veco de a cogncon no exsten contornos n neas dvsoras. Hay quenes deenden a
ctud mora de otras vas mas aborosas aunque de msmo modo respetabes: medta-
con, respracon hootropca, etc. la esenca es a msma: as drogas soo suponen un atajo
maquaveco, una orma de tecnooga que agza e proceso.
Asmsmo, hay quenes pretenden recrudecer dscusones etmoogcas sobre e termno
mas adecuado para nombrar a estos compuestos: aucnogenos, pscodecos/psquede-
cos, enteogenos En cuaquer caso, as ame como as ame, es conceda un caracter
sagrado o no o haga, quen ha probado estas sustancas entreve una msma verdad, dota-
da de una esprtuadad que trascende cuaquer regon, despertando e mstcsmo nte-
ror de cada ndvduo, mas aa de a nterpretacon que este quera otorgare. Ouenes
optan por as drogas naturaes ovdan que todo, en utmo termno, procede de a natura-
eza y que muchos de os venenos mas potentes son a su vez naturaes. Sntetzar o pos-
tvo descartando o no deseado no mpca un perjuco mayor. la reatvamente escasa
toxcdad de a mayora de estos exres vsonaros asenta sus resgos en e pano pscoo-
gco. Por eo, convene no perder nunca e respeto a as experencas, con o sn veneracon
haca a droga, de manera rvoa o con recato, pero sempre desde una certa madurez
nteectua que permta eudr e naurago. E psconauta avezado sabe sortear con maes-
tra os prmeros atsbos de un ma vaje y esquvar os obstacuos de abrupto terreno en
e que se desenvueve: soo a practca reterada -ensayo y error-permte cutvarse en
tan venerabe dscpna.
Por o tanto, no podemos de antemano estabecer mtes a a psconautca, abarcando o
nabarcabe, pues se trata de una dscpna persona sometda a tantas subjetvdades
como ndvduos a practcan. E peregrnaje por a razon no esconde seaes n tneraros
dendos, tampoco hay panos que orenten en e rastreo de nuevas dmensones: os esca-
ones haca e encuentro con uno msmo varan de un cerebro a otro. Soo podemos acer-
carnos, con sgo, a su esenca y estabecer unas pautas de uso comun, ejos de superst-
cones y tajantes axomas. Servr de nexo que conjugue opnones enrentadas con un nte-
res mutuo: e respeto de a bertad ndvdua y e naenabe derecho a a autonoma
sobre e propo cuerpo.
6
Manifiesto
Psiconutico
lgor Domngo Sacrstan
E coectvo de psconautas en partcuar y de consumdores de drogas en genera adoece
de una enorme ata de coheson: cada uno aaba as bonanzas de o que e consume y cr-
tca o demas, sn reparar en que todos os compuestos scazados se encuentran en un
msmo saco, mas aa de sus propedades partcuares. De msmo modo, para combatr a
hpocresa de a dobe mora, se hace necesaro que un ampo numero de cudadanos usua-
ros de drogas egaes saga de armaro y decare pubcamente y sn medo su utzacon
responsabe de sustancas a margen de a egadad. S en ago aun no han trunado as
drogas es en a gestacon de una subverson rea y mayortara, mas aa de gratutas trans-
gresones. Estos compuestos, a nteractuar con os neurotransmsores cerebraes, nos
orecen perspectvas derentes de a readad, permtendonos cuestonar e pensamento
unco, reparando en que ta vez o que nos cuentan no responda a a verdad. No podemos
desprecar su poder, a contraro, deberamos utzaro como herramenta para a cons-
truccon de aternatvas a este sucdo coectvo. Voar sn mramentos todas as normas
y eyes njustas, demoer doctrnas y anatsmos, revndcar a propa dentdad y acanzar
espacos de emancpacon. los dadastas o amaban amquememportsmo: una mane-
ra de vvr en a que cada cua conserva sus propas condcones respetando, savo en caso
de deensa, as otras ndvduadades. Hay que aprender a rer: rerse de uno msmo, de a
vda, de a muerte, de a ortodoxa y a seredad, de todos os sectarsmos. Una socedad
jamas podra madurar desde a reprmenda, con un Estado que trata a sus cudadanos como
a nos pequeos sn capacdad de decson.
En dentva, quenes rmamos este manesto nos decaramos consumdores responsa-
bes de sustancas pscoactvas, ya sea con objetvos udcos, terapeutcos o esprtuaes,
en absouto dentcados con e trato recbdo por parte de os medos de comuncacon
-segun os cuaes as uncas reacones posbes con as drogas egaes son a dependen-
ca y e abuso-, y recamamos que, a gua que cumpmos con nuestros deberes como
cudadanos, se respete nuestro derecho a a bertad de ntroducr en nuestro propo cuer-
po o que nos pazca. Hartos de que se nos manpue con manqueos argumentos y ene-
mgos nventados, hasta a corona de que se utce a os menores de edad o a os con-
sumdores probematcos como absurdo pretexto para mantener vva a njustca.
Exgmos otra potca de drogas, no represva y preocupada reamente por a saud pub-
ca y por os consumdores, que se aeje de ntereses economcos y deje de generar ngen-
tes cantdades de dnero negro atborrando as prsones de dencuentes sn vctmas. Oue
no se vueva a espada a a readad: as drogas exsten y seguran exstendo mentras per-
ssta a demanda. Soctamos, a su vez, que no se estabezcan mpedmentos burocratcos
o egsatvos a a nvestgacon con unos compuestos que se utzan con asdudad y que,
en muchos casos, gozan de una nnegabe capacdad terapeutca. De msmo modo, ped-
mos que se ortaezcan as estrategas de reduccon de resgos y que se dote a os consu-
mdores de a capacdad para ntegrar as drogas en a vda cotdana. Como personas
maduras y penamente responsabes de nuestros actos, demandamos e msmo trato que
recben e resto de os cudadanos, que os dscursos ocaes cejen en su empeo de per-
suadrnos de a no convenenca de nuestras decsones. las drogas suponen hoy e msmo
tabu que hasta hace unos aos acarreaba e sexo: ya es hora de
desprenderse de estgma soca de una conducta que nos ha
acompaado desde os abores de a humandad.
;
psconautca
NANlllESTO
Como cudadanos mayores de edad, en penas acutades scas y mentaes, perectamente responsabes de nuestros actos, decara-
mos:
+. Oue e ser humano es soberano, ndvduamente, para hacer con su cuerpo o que consdere convenente, sempre y cuando no coar-
te a bertad de otros ndvduos.
. Oue toda persona tene e derecho de nvestgar vountaramente sobre su propo cerebro e eecto de as sustancas que a naturae-
za e proporcona, mas aa de consderacones egaes en gran medda aejadas de conocmento centco.
. Oue e paternasmo a que os gobernos someten e cuerpo de cada sujeto consttuye un deto contra su bertad y esta basado en
ntereses economcos y de subordnacon. E expermento de a prohbcon, justcado en a preservacon de a saud pubca y en un aan
de contro de as sustancas, ha supuesto e eecto contraro a que orgnamente pretenda: merma de a saud pubca (aduteracones,
contagos, mayor toxcdad de as drogas egaes, aumento de numero de usuaros, etc.) y un descontro dc de reparar debdo a as
desorbtadas sumas de dnero negro puestas en crcuacon, con e consguente mpacto en especuacon nmobara, corrupcon pot-
ca, maas, etc.
(. Oue os representantes potcos son cupabes de causar door a denqur contra a saud pubca, mposbtando a nvestgacon y
e consumo de pantas y sustancas que pueden resutar benecosas para e desarroo de a persona y a socedad. En ese sentdo, deben
exgrse responsabdades por e asco mayortaro que han supuesto as potcas sobre drogas, as como abrr un debate pubco donde
se pongan sobre a mesa opcones aternatvas vabes, empezando por a despenazacon de a adquscon, tenenca, abrcacon, empeo
y cutvo de todas as drogas egaes.
. Oue e Estado tene a obgacon de actar normacon verdca y datos de pureza contrastada centcamente sobre cuaquer sus-
tanca que e ndvduo quera probar, veando en esta normacon por a segurdad y e benestar de cada uno de sus cudadanos.
6. Oue as cuturas, regones y rtuaes asocados a as derentes sustancas merecen e msmo respeto que cuaquer otra dscpna,
debendo permtrse su desarroo con pena bertad. la heterodoxa de os consumdores tende a dur barreras socaes medante e
cuto a dos nteror, estabecendo una reacon de respeto con e entorno, a naturaeza y e resto de ndvduos.
;. Oue a educacon es a base undamenta sobre a que se apoya e edco de cuaquer socedad, sendo necesaro para e sujeto y a pro-
pa coectvdad un ujo de normacon centca y experenca que permta que e ndvduo, a gua que ege una regon, pueda adop-
tar a cutura que una u otra sustanca proporcona.
8. Oue as potcas sobre drogas han de tener en cuenta a os consumdores para construr una socedad ntegradora, reducr os resgos
y evtar os daos que puderan dervarse de un uso ncorrecto de as sustancas, empezando por a derogacon nmedata de todos os
convenos y convencones nternaconaes antdroga: Convencon nca de Estupeacentes (+,6+), Conveno sobre Sustancas
Pscotropcas (+,;+) y Convencon de a ONU contra e Traco lcto de Estupeacentes (Vena, +,88). En e caso concreto de Espaa, un
buen comenzo sera revocar agunos artcuos de a ey Corcuera (l.O. +/, de Proteccon de a Segurdad Cudadana), sobre todo aque-
os que atropean a os consumdores con abusvas sancones: artcuos .+ y .h, prncpamente.
,. Oue os gobernos mundaes han de nterrumpr su ceosa abor de rechazo a todas aqueas sustancas y medcamentos susceptbes
de producr pacer, razon por a cua, no o ovdemos, se consumen con asdudad. Asmsmo, en a geston de door debe prmar a e-
caca centca por encma de consderacones de ndoe potca y/o economca.
+o. Oue a prohbcon de enteogenos y otras drogas consttuye una practca economcamente runosa, necaz y antcentca, que
omenta y propaga enermedades venereas, mpde a nvestgacon bomedca y corrompe a a socedad obstacuzando e sstema jud-
ca. las sustancas causantes de ebredad han sdo egamente utzadas, de manera natura, durante mes de aos, sn susctar e
mayortaro probema que suponen en a actuadad. En consecuenca, exgmos que os ngentes ondos economcos 'pagados con
nuestros mpuestos' que actuamente se destnan a a represon sean utzados con nes constructvos, en aras de a normazacon y
reguacon dentva de as drogas, que engrosaran as arcas de Estado con sus gravamenes, orecendo a os usuaros garantas y con-
troes de cadad sobre os productos consumdos.
Puedes rmar e manesto en http://www.manestopsconautco.tk.
8
psconautca
JUSTlllCAClN
lejos de acometer e omento o a condena de consumo de drogas -que debe consttur
una decson bre y madurada ndvduamente-, queremos ncdr en as neastas conse-
cuencas que han supuesto as eyes contraras a su consumo en e ambto munda. lrente
a su uncon teorca como nstrumento de a vountad popuar, a egsacon se ha empe-
ado en a practca como arma de a mayora para crmnazar a as mnoras, dstancan-
dose en muchos casos de objetvo dea de justca. Se trata de una ntromson en a ber-
tad persona que, para como de maes, no ha consegudo sno agravar e probema que
pretenda subsanar.
Excusada en a proteccon de a saud pubca, a prohbcon supone, sn embargo, deste-
rrar a as sustancas de os procesos armaceutcos de contro de cadad, sn dsuadr a a
gran mayora de usuaros potencaes. Anazando os normes proporconados por e
Observatoro Europeo de Drogas y Toxcomanas (OEDT), se desprende una tendenca
cara a aumento en os consumos, en e traco y en e numero de detencones, sn que
se pueda estabecer reacon drecta entre mayor represon y menor consumo. Asmsmo,
os costes para a saud pubca de mpacto de as drogas egaes son nmos s os com-
paramos con os que acarrean as drogas egaes, prncpamente tabaco y acoho. De
msmo modo, as tendencas de consumo reejan que os consumdores de sustancas e-
gaes dervan progresvamente haca habtos de consumo mas saudabes. Pese a enor-
me desemboso soca de a prohbcon, os supuestos benecos resutan practcamente
nsgncantes.
Por otra parte, a proscrpcon que suren as drogas arrastra graves consecuencas ecoo-
gcas debdo a os programas ocaes para a erradcacon de cutvos, con umgacones
toxcas que repercuten negatvamente en e producto na y contamnacon descontroa-
da de ampas zonas de seva vrgen. A msmo tempo, as nyeccones de productos pro-
cedentes de mercado negro tenen gran parte de cupa en a transmson de SlDA y otras
enermedades. Como atestgua Jonathan Ott en su Pharmacotheon, en Estados Undos
y en Europa arededor de de todos os casos de SlDA, prncpamente entre heterose-
xuaes y nos, son resutado drecto o ndrecto de a admnstracon ntravenosa de dro-
gas.
Otro de os perjucos a a saud pubca es a detencon en seco de estudos e nvestgacones
sobre as propedades terapeutcas de varos de os embragantes prohbdos, como a lSD,
comercazada orgnamente por Sandoz y con nteresantes apcacones en pscoterapa,
ademas de su contrastada vaa como anagesco de arga duracon y coadyuvante en e tra-
tamento de pacentes con cancer termna. Sn embargo, su ncuson oca en a lsta l a
condena a a condcon de armaco sn nnguna utdad terapeutca aceptada. Pero e acdo
sergco no es e unco perjudcado: compuestos como e cannabs,
a ketamna, a NDNA o a tan damada herona, con apcacones
medcas egaes en pases centcamente avanzados, han demos-
trado un ampo potenca como medcamentos. Una vez mas, os
ntereses economcos se anteponen a conocmento centco, re-
nando as e avance en a comprenson de unconamento de
cerebro humano. De hecho, varas de as sustancas scazadas
son generadas de manera endogena por nuestra matera grs (DNT,
morna, endocannabnodes), mentras que otras actuan por sm-
tud con os neurotransmsores cerebraes. E hecho de que se pro-
hban prncpos actvos presentes en e enceao de os mameros
consttuye una evdente paradoja rayana en e absurdo. Para
como, a excesva regamentacon ega ha evado a Estados
Undos a aprobar a ley sobre Compuestos Anaogos a Sustancas
Controadas, que mpde ncuso e desarroo de nuevas sustancas
cuya composcon qumca se asemeje a aguna de as drogas des-
autorzadas, aparte de convertr en egaes todas as especes an-
maes y vegetaes de paneta, segun os antojos de goberno.
,
psconautca
E prncpa probema de contro sobre as drogas es que estas se evan utzando unver-
samente desde e prncpo de os tempos, se utzan ahora y se utzaran en e uturo, por
mucho que a ONU sga mponendose metas para su erradcacon munda: a proxma, en e
oo8. los datos dsponbes no soo converten en rrsoras sus predccones, sno que ob-
gan a repantear a ecaca de tan enorme nverson, en termnos socaes y economcos,
con a necunda tentatva de contrarar a vountad de un crecente numero de cudadanos
adutos. Sempre que exsta demanda persstra a oerta. De hecho, e consumo de embra-
gantes consttuye a su vez una actvdad comun entre os anmaes. las eyes en este sent-
do no hacen sno pervertr e sstema, encarecendo os precos y auspcando a adutera-
con: e mayor benecaro es, por o tanto, e tracante, mentras que mones de consu-
mdores suren as consecuencas de un sstema que os trata como crmnaes.
Cuaquer nueva ncatva ega debera ser sometda a un anass en termnos de ecaca
y segurdad. En este sentdo, a ey antdroga, que n squera ha cumpdo e sgo de vda,
arroja cras cada vez mas preocupantes, mentras que os gobernos euden con nssten-
ca su dagnostco, que orzara e panteamento de estrategas derentes. En su ugar, se
persevera en a puer acttud represva, cuyo ogro no ha obtendo mas que una ecaca
margna, en un absurdo ntento por cambar e comportamento de a socedad. Ademas,
a mayora de os esuerzos represvos se centran en castgar a consumdor mas que en
reducr a oerta, o que resuta sumamente necaz.
Por otra parte, una de as mayores vctmas de a hpocresa actua es a normacon, cuya
transparenca se ha perddo en beneco de sesgo morasta y a tergversacon coactva,
provocando que muchos hayan retrado su conanza a as tess ocaes, ampamente
cacareadas, ademas, por os medos de comuncacon. Tanto a banazacon de os resgos
dervados de uso de drogas como a exageracon de os msmos consttuyen acttudes pe-
grosas y moramente reprensbes.
A prohbr certos tpos de drogas, os gobernos no hacen sno promover e uso de otras,
como e acoho o a ncotna, cuya aceptacon soca no se corresponde con su escasa pe-
grosdad: de hecho, ambas sustancas son causantes de + de as muertes anuaes en e
mundo, segun un estudo de a Organzacon Nunda de a Saud (Gnebra, +; de marzo de
oo(). Por su parte, drogas como a cocana, e opo, a marhuana y as anetamnas,
egamente prohbdas, causan uncamente e o,( de as muertes, como atestgua e
msmo estudo. lo msmo sucede en otras socedades, como en agunos pases musuma-
nes, donde se condena moramente e acoho pero se aceptan otras sustancas, como e
hachs y e opo. las drogas socamente aceptadas varan, por tanto, de unas socedades a
otras, pero e probema sgue sendo e msmo.
S anazamos a hstora de a prohbcon, comprobaremos que esta ha estado gada hs-
torcamente a prejucos racaes y dscrmnacon de as mnoras: e opo, para renar e
progreso economco de os emgrantes chnos en EE UU, a cocana, por ser consderada una
droga de negros, acusandoa de nctaros a cometer voacones, a marhuana, asocada
en os aos trenta a os emgrantes mexcanos pobres, se prohbo porque e caamo haca
competenca como tejdo a nyon de DuPont, ntmo de presdente Nxon, o cua marg-
naba aun mas a os chcanos.
Pero esto no es todo. Vovendo con Ott, un goberno como e de Estados Undos contro-
ador de una ucratva operacon que mueve bones omentando e uso de drogas egaes,
mata a centos de personas nocentes para detener a uno de sus antguos empeados [],
un goberno que ha envenenado secretamente con lSD y otras drogas a ncontabes cves,
enermos mentaes y prsoneros, que ha mado candestnamente como contrbuyentes
drogados se dvertan en a cama con prosttutas pagadas con dnero pubco, que empujo
a uno de sus unconaros a sucdo ponendoe lSD en su cocte, que no ha dudado en tra-
car con narcotcos y cocana, recaudando dnero suco para accones mtares egaes,
contra a prohbcon expresa de Congreso, no tene base mora aguna para prohbr nn-
guna droga.
+o
psconautca
la mayora de os probemas asocados a as drogas no son causa de as msmas, sno de su
prohbcon, y as razones esgrmdas por drogabusoogos y dstrbudores de paranoa
carecen de base centca, aparte de centrarse en hpotess dcmente demostrabes,
como e hecho de que a egazacon dsparara e consumo. Soo hay que remtrse a os
datos: Hoanda, pas que desde +,;6 apca una potca de toeranca haca os consumdo-
res de cannabs, presenta un terco menos de heronomanos que en Espaa y a mtad de
consumdores de cannabs (en rato por m habtantes). Tamben es e pas europeo con
menor tasa de contago de VlH y otras enermedades venereas entre heronomanos: soo
hay que comparar os dversos normes de OEDT.
No Nowan, ex mnstra por lranda de Norte y ex responsabe de a potca sobre dro-
gas de goberno brtanco, armaba en un artcuo pubcado en The Guardan e , de
enero de oo: las drogas en este pas son cas mas aces de consegur que e acoho:
a oerta de esas sustancas no esta mtada por reguacones como as que mtan a
venta de bebdas acohocas, un numero mportante de personas, sobre todo adoescen-
tes y jovenes, uman marhuana y muchos consumen tamben extass y cocana. No son
dencuentes, son personas que usted conoce. Es gente que perectamente podra estar
sentada junto a usted en e trabajo, o vvendo en su casa. Y se es esta obgando a un con-
tacto cas daro con e crmen organzado. No es una stuacon derante' Deberamos
encontrar ago de sentdo comun [] y empezar a pensar como egazar as drogas y
como despenazar nuestra socedad. Reconozcamos a readad y empecemos por reducr
a cantdad de presos que estan saturando as prsones. Empecemos a dstrbur as drogas
a traves de estabecmentos autorzados y debdamente reguados, donde, a derenca de
os tracantes caejeros de hoy, a posbdad de tener que verseas con aguen que
empua una pstoa sea vrtuamente gua a cero. Admtamos que o estamos hacendo
ma, drgendo nuestros medos y prejucos contra certas drogas para cumpr unas po-
tcas obcecadas que tenen eectos socaes neastos.
Tamben en Espaa se han azado voces paraeas. Sn r mas ejos, Jose Nara Nenduce,
en un artcuo pubcado en E Pas e ; de marzo de +,,, armaba o sguente: E nor-
me recentemente pubcado por a Junta lnternacona de lscazacon de
Estupeacentes [] constata que en e utmo ao, sguendo a msma tonca que en
aos anterores, se ha producdo un marcado aumento de consumo de sustancas proh-
bdas, se han ncrementado a voenca y a dencuenca, as como a pegrosdad en a
ucha contra e narcotraco, y, en ogca consecuenca, se aboga, se exge cas, contnuar
con a potca de ntoeranca, represon y vctmzacon de mones de personas mpca-
das en a cadena de produccon, dstrbucon, consumo y terapa que se ha do tejendo en
torno a as drogas prohbdas. Es obvo que e camno emprenddo desde que se nco, bajo
os auspcos de Nacones Undas y en e marco de os acuerdos de Gnebra de +,6, a
senda de a prohbcon, ha demostrado no ser a va que conduce a a superacon de pro-
bema. Nas ben -de contnuar con a actua potca de ntoeranca y represon-, este
camno conduce a un absmo cada vez mas proundo. E empeo en no rectcar, por
parte de os burocratas y responsabes potcos de Nacones
Undas, se asemeja a una (nvountara quza) conspracon per-
versa de estos expertos y dgnataros, que en su ngenua y uto-
pca ceguera quza consgan que este absmo se vaya enando,
ao tras ao, de mayor numero de seres humanos muertos,
enermos, encarceados, persegudos, margnados, prosttudos,
cameos de poca monta, pocas y mtares corruptos, nducto-
res arrepentdos, trabajadores socaes y santaros rustrados, y
un argo etcetera de mseras.
En o que respecta a as soucones, lrancsco Ayaa, narrador y
crtco espao, pubcaba en E Pas, e +8 de agosto de +,88, un
artcuo, ttuado la droga, entre a mora y e derecho, que
concua as: Una cosa es evdente: a despenazacon, s hube-
ra de eectuarse, tendra que evarse a cabo de manera coord-
nada en todas partes. Decretada por un soo goberno, convert-
ra de nmedato a pas correspondente en deposto ranco para
++
psconautca
e comerco de a droga y centro de atraccon de sus adctos. Sera, pues, ndspensabe
poner en practca de orma conjunta y concertada, quza pauatna, acaso ocamente
controada, a beracon de su venta. Pero eo requere un acuerdo rme entre os gober-
nos de os pases aectados, y de modo prncpa Estados Undos. N mpreson, segun veo
as cosas, es que de eos ta vez pueda partr tamben a ncatva para rectcar e unes-
to error cometdo cuando se quso convertr a poder pubco en guardan de a moradad
prvada.
E msmsmo Gabre Garca Narquez, en su Nanesto a avor de a egazacon de as
drogas (Cambo +6, , de novembre de +,,), apuntaba que a poemca sobre a droga
no debera segur atascada entre a guerra y a bertad, sno agarrar de una vez a toro por
os cuernos y centrarse en os dversos modos posbes de admnstrar a egazacon. Es
decr, poner termno a a guerra nteresada, perncosa e nut que nos han mpuesto os
pases consumdores y arontar e probema de a droga en e mundo como un asunto pr-
morda de naturaeza etca y de caracter potco, que soo puede denrse por un acuer-
do unversa con os Estados Undos en prmera nea. Y, por supuesto, con compromsos
seros de os pases consumdores para con os pases productores. Podemos encontrar, a
su vez, una nteresante propuesta de accones concretas encamnadas a a reguacon de
as sustancas egaes en e porta de lnternet Potcadedrogas.no, donde Santago Tena
presenta un metodo orma -a pancacon estrategca- para ntentar objetvar a res-
puesta ante e crecente uso de drogas egaes, esbozando un posbe pan de accon de
ato nve para cubrr a mson de preservar a saud pubca.
Oueda cara, pues, a necesdad de dar pasos en e sentdo contraro a a represon que se
vene raguando en a actuadad, que debe tratarse de una accon conjunta por parte de
varos Estados, y que a ncatva habra de emanar de a prmera potenca munda. Como
es muy poco probabe que a patra de purtansmo reconozca su racaso, quzas haya que
esperar a que a stuacon caga por su propo peso, o a que a preson por parte de os con-
sumdores obgue a rectcar. No se puede bajar a guarda. Como armaba, a modo de
cooon, Nartn Barruso en e semnaro nternacona Exporng Goba Prohbton
Regmes. The Case o Dangerous Drugs, organzado y ceebrado en The lnternatona
lnsttute or the Socoogy o law, de Oat (Gupuzcoa), de o a de juno de oo+, a
prohbcon goza de buena saud [], pero eso no sgnca que as cosas no puedan cam-
bar. la experenca de os utmos aos muestra que es posbe poner en marcha progra-
mas novedosos de reduccon de resgos y abrr nuevas vas egaes para a normazacon,
medante a preson a escaa oca, permtendo cambos descentrazados, dscretos y eec-
tvos. Eo exge un no anass de as estructuras de poder en matera de drogas en cada
regon, una estratega cara y reasta para enrentarse a as msmas, metodos de accon
exbes y audaces y, sobre todo, mucha magnacon. E movmento de oposcon a a
barbare prohbconsta se juega e tpo rente a una estructura de poder compeja y ben
deendda, drgda por mentes ucdas, armadas de normacon ngente y un adecuado
nve de cnsmo e hpocresa, pero cuya prncpa debdad es a de evar demasados aos
jugando en un tabero trucado y con e arbtro comprado. Esa
msma naturaeza vetusta, ese caracter mastodontco, es e taon
de Aques de a prohbcon de drogas, un muro ccopeo cuyas
pedras ta vez nade pueda derrbar de momento, pero por cuyas
gretas pueden egar a pasar muchos, a condcon, eso s, de que
sean o bastante exbes.
Ouen desee ampar normacon puede encontrar una ampa
seeccon de textos, artcuos y ttuares de prensa reaconados
con e asunto, desde e ao +,oo hasta nuestros das, en a pag-
na web de natgabe nvestgador hstorco Juan Caros Uso:
Nundo Antprohbconsta (http://perso.wanadoo.es/jcuso/).
+
psconautca
Nanue Vaescusa
En este trabajo presento un estudo de os eectos expermentados por sujetos occdenta-
es durante a semana despues de haber partcpado en una seson de ayahuasca. Se trata
de un estudo cuatatvo que quere exporar e eecto nmedato de as tomas de ayahuas-
ca en os partcpantes y comprender que aspectos de sus vdas se ven aectados y como.
E objetvo de este trabajo es obtener una mayor comprenson de como e uso de ayahuas-
ca se esta ntegrando uera de su ambto tradcona amazonco, y que posbdades tera-
peutcas puede orecer a os occdentaes que se acercan a uso de esta sustanca.
ANTECEDENTES HlSTRlCOS
la ayahuasca es una pocon vegeta pscoactva empeada por os ndgenas amazoncos
con nes curatvos, advnatoros y esprtuaes. E uso de ayahuasca ha sdo nvestgado
exhaustvamente entre as pobacones natvas de a cuenca amazonca. Pruebas arqueo-
ogcas muestran a exstenca de uso rtua de ayahuasca por os ndgenas amazoncos
desde hace mas de .ooo aos (Schutes, +,;). E prmer dato regstrado por occdenta-
es sobre esta practca ndgena se remonta a sgo XVll, cuando msoneros jesutas descr-
beron a exstenca de pocones dabocas preparadas con anas por os natvos de as
jungas peruanas (Ott, +,,(). la prmera dentcacon botanca de a ayahuasca ue rea-
zada por e botanco brtanco Rchard Spruce durante su expedcon amazonca en +8
(Schutes, +,68). Desde entonces ha habdo una abundante nvestgacon sobre e tema,
prncpamente reazada por antropoogos y etnobotancos. Como antropoogo podemos
destacar a gura de Gerardo Reche-Domato, que paso trenta aos de su vda estu-
dando y vvendo con os ndos Tukano de a amazona coombana. Documento y ana-
zo en prounddad e smbosmo de sus creencas y costumbres, especamente e uso
rtua de ayahuasca (Reche-Domato, +,,;). Respecto a a etnobotanca, uno de os
padres de a dscpna ue Rchard Evans Schutes, que dedco su vda a estudo de as
pantas amazoncas medcnaes y pscoactvas. Schutes documento sstematcamente a
reacon entre os ndgenas amazoncos y as pantas usadas en sus rtuaes, producendo
una obra de vaor extraordnaro (Schutes, +,,o).
lNVESTlGAClONES EN PSlCOTERAPlA
las nvestgacones sobre ayahuasca desde una perspectva pscoterapeutca han sdo
escasas hasta recentemente. Uno de os prmeros trabajos en esta dreccon ue Terapa
de grupo prmtva, de N. lemj, donde se estudan os procesos grupaes de as ceremo-
nas de sanacon en as jungas peruanas (lemj, +,;8). Se trata de un ntento nteresan-
te de nterpretar os rtuaes chamancos usando conceptos desarroados en a teora y
practca de a terapa de grupo occdenta. En este trabajo se enatza a mportanca de
grupo como contenedor para a expreson de conctos ntra e nterpersonaes y emoco-
nes no resuetas. Otro ejempo de enoque pscoogco en e estudo de a ayahuasca es e
trabajo luncones socopscoterapeutcas de sanacon con ayahuasca en Amazona
(Andrtzky, +,8,). la ecaca sanadora de os rtuaes ayahuasqueros es expcada desde
una perspectva pscodnamca y transpersona. En este trabajo e autor ncuye sus pro-
pas experencas partcpando en rtuaes e ngrendo a bebda, descrbendo os eectos
perceptvos y cogntvos expermentados, entre os cuaes resata a posbdad de acceder
a a experenca conscente de os procesos nternos de smbozacon. E autor estabece
agunos paraesmos entre e rtua amazonco y a practca pscoterapeutca occdenta,
comparando a chaman con un pscoanasta de grupo que trabaja con os procesos ncons-
centes grupaes. Tamben compara os prncpos que subyacen a as practcas sanadoras
amazoncas con os conceptos teorcos manejados por a pscooga transpersona. Su tra-
bajo no mencona a partcpacon de occdentaes en estos rtuaes, y soo mencona e uso
de aucnogenos en as socedades ndustraes europeas y norteamercanas como un sn-
toma de desntegracon soca y persona.
+
Efectos subjetivos
a corto plazo
de tomas de ayahuasca
en contexto occidental urbano
lNVESTlGAClONES PSlCOlGlCAS lUERA DEl CONTEXTO lNDlGENA:
El PROYECTO HOASCA
A expandrse a naes de sgo XX e uso de ayahuasca uera de su contexto tradcona
amazonco, empezaron a surgr nvestgacones que estudaban este enomeno. Hasta
ahora, a mas mportante ha sdo e proyecto Hoasca (Grob et a, +,,6), un estudo mu-
tdscpnar sobre membros de una gesa sncretca brasea que usa ayahuasca como
sacramento, a Unon de Vegeta o UDV. En esta nvestgacon se encontro que partcpar
reguarmente en ceremonas de ayahuasca haba ayudado a varos sujetos de estudo a
pasar de estos de vda autodestructvos (abuso de drogas, voenca amar, crmna-
dad) a comportamentos mas saudabes y equbrados. No se encontro nngun dect
cogntvo n sco en personas que evaban varos aos tomando reguarmente ayahuas-
ca, en cambo se encontraron ndcos de un ncremento de a actvdad de sstema sero-
tonnergco, o que puede ser asocado a estados de benestar emocona.
OBJETlVOS DE lA lNVESTlGAClN
E objetvo es dentcar y comprender posbes aspectos pscoterapeutcos a corto pazo
que puedan benecar a os occdentaes europeos que toman ayahuasca en contextos
urbanos. la pregunta centra puede ser presentada de a sguente manera: Oue eectos
has notado, s has notado aguno, durante a semana posteror a a seson'.
los procesos pscoterapeutcos son consderados a partr de a perspectva de a pscooga
humansta: as maneras con as que os partcpantes toman conscenca de sus necesdades
y como as satsacen, sus modadades de entrar en contacto con su entorno, a manera en
a que dan sentdo a su exstenca encontrando su ugar en e mundo y como reazan su
potenca humano. Tamben me nteresan os procesos estudados por a pscooga transper-
sona, como os partcpantes vven su dmenson esprtua y que benecos pscoterapeut-
cos obtenen a traves de eo. Este estudo se propone nvestgar os cambos percbdos por
os partcpantes en eos msmos y en su reacon con os demas a raz de su partcpacon en
as tomas de ayahuasca y como esta experenca puede contrbur en su benestar pscoog-
co. Consdero e rtua y a sustanca como un todo, ya que ambos estan ntegrados en un
enomeno unco, a experenca ayahuasquera. En este trabajo no estudo os enomenos que
suceden durante a seson n os contendos de a experenca vsonara por a que atravesan
os partcpantes, sno e mpacto de esta experenca en a vda cotdana de os sujetos.
Seeccone sujetos que huberan partcpado a menos en una seson de ayahuasca de as
que ueron ceebradas en un centro rura a una hora de a cudad con recuenca mensua
entre octubre de oo y abr de oo6. Partcparon en e estudo personas, dez muje-
res y qunce hombres, de edades comprenddas entre +, y ( aos. la mayora de os par-
tcpantes tenen estudos unverstaros y son proesonaes autonomos, mperando as
proesones santaras (psquatras, medcos, pscoogos y terapeutas).
PROCEDlNlENTO
Entrevste a os partcpantes, preguntandoos: Oue eectos has notado, s has nota-
do aguno, durante a semana posteror a a seson', con e objeto de nvtar a producr
narratvas que descrbesen a experenca de sujeto en os das sguentes a a ngeston
de ayahuasca.
ESTRATEGlA ANAllTlCA
Una eeccon que se presenta a todo nvestgador es entre una metodooga cuanttatva,
por ejempo tests o cuestonaros, en os que e nvestgador recoge pocos datos sobre un
gran numero de personas, buscando una vadez mas ampa de sus concusones, y una
metodooga cuatatva, como entrevstas en prounddad, recogendo muchos datos
sobre un numero reducdo de personas con a ntencon de capturar a rqueza y compe-
jdad de enomeno nvestgado (Uzze, +,,). En e caso de esta nvestgacon sobre os
aspectos terapeutcos de as tomas de ayahuasca en contexto occdenta urbano, m op-
+(
psconautca
non es que una metodooga cuanttatva habra corrdo e resgo de no captar os com-
pejos aspectos subjetvos de este enomeno. Una metodooga cuatatva, en cambo,
permte consderar a rqueza de a partcuar vson de mundo de os partcpantes. He
usado en este trabajo as modadades de entrevsta y anass de Anass Tematco, des-
arroadas por G. y v.l. Rosentha en e contexto de metodoogas de nvestgacon nter-
acconstas y enomenoogcas (vengra, oo+). E Anass Tematco es un ejempo de
dseo de entrevsta sem-estructurada basado en una soa pregunta nca, drgda a pro-
ducr una narratva autobograca. Un enoque narratvo orece a ventaja de captar a
vda de os sujetos como eos msmos a vven, sn mponer una estructura que es es
ajena. Es una metodooga de nvestgacon que ncuye datos en vez de excuros, y evta
a tendenca a reducconsmo. Tamben reeja a practca y os vaores de a pscoterapa,
como por ejempo e respeto de a rqueza y a uncdad de a experenca ndvdua. Un
enoque cuatatvo orece a posbdad de consderar a dmenson esprtua de a expe-
renca humana, ya que es unca para cada ndvduo y es dcmente medda o expcada
usando un modeo de causa/eecto.
EPlSTENOlOGlA
Adoptando un enoque constructvsta, procese os datos obtendos a traves de as entre-
vstas no smpemente como una descrpcon de os hechos sno como una verson de una
readad co-construda entre os partcpantes y yo msmo. Consdere e mpacto que e
acto de entrevstar tuvo en os partcpantes y en m msmo, ya que producr una narrat-
va es una manera de dar sentdo y orma a nuestra experenca compartda de a readad:
Uno de os actores caves de paradgma cuatatvo es que os nvestgadores constru-
yen versones de mundo a traves de sus actvdades como sujetos socaes y potcos, y no
se mtan a reejar hechos de una auto-evdente readad objetva, esta poscon es deno-
mnada constructvsmo epstemoogco (Henwood, +,,6).
Por o tanto, en este estudo no ntente satsacer e crtero de objetvdad como es
expresado en e paradgma cuanttatvo a traves de uso de medcon, datos estadstcos
o condcones expermentaes controadas. Se puede armar que mensurabdad y rep-
cabdad no son os uncos crteros necesaros para a vadez de a nvestgacon cent-
ca. Tamben es posbe generar nuevas teoras centcas que esten basadas rmemen
te en os reatos ndvduaes de os partcpantes, trabajando en a construccon de sgn-
cados ntersubjetvos (Henwood, +,,6). N objetvo ue respetar e nvestgar a rque-
za de a experenca persona de os partcpantes.
+
psconautca
CONTEXTO DEl ESTUDlO
las sesones en as que partcparon os sujetos de este estudo se ceebraron durante
varos retros de n de semana entre octubre de oo y marzo de oo6 en una casa rura
a una hora de a cudad. Estos retros ueron organzados y drgdos por pscoogos y ps-
coterapeutas occdentaes ormados en e uso de ayahuasca a traves de su propa expe-
renca y aprendzaje en dstntos contextos: tomas con chamanes amazoncos en ceremo-
nas tradconaes, tomas en rtuaes de gesas sncretcas braseas como e Santo Dame
que usan ayahuasca como sacramento y tomas con otros terapeutas occdentaes mas
expertos que ceebran ceremonas de ayahuasca dentro de programas pscoterapeutcos
drgdos a una pobacon europea urbana. E modeo de seson de ayahuasca empeado en
este estudo consste en una ntegracon de estos tres ambtos de toma.
+) Ambto tradcona chamanco
De as varas tradcones chamancas amazoncas se adopta e segumento de detas y res-
trccones prevas y posterores a a seson y e concepto de retro y ayuno purcador como
contexto de a seson. Tamben se sguen os preceptos tradconaes de ceebrar a seson de
noche, en crcuo sentados o tumbados y en senco, excepto e gua que drge a seson con
sus cantos, que tenen e poder de evocar estados de anmo y avorecer procesos curatvos.
Ademas de estas cuestones practcas, os terapeutas transmten conceptos pertenecentes
a as cosmovsones chamancas, como a dea de a ayahuasca como medcna para e cuer-
po y para e ama, que ayuda a berarse de enermedades psqucas y scas (con enass
mayor en e aspecto pscoogco, aejandose de curandersmo), y e vomto como una
manestacon de esa beracon. Este poder curatvo es concebdo como ago otorgado por
a naturaeza, por un reno vegeta que tene a ntegenca necesara para ayudar a os
humanos que se acercan a e. Tamben es transmtda por os terapeutas a creenca en a
necesdad de occdenta urbano de acercarse de nuevo a a naturaeza de a que se encuen-
tra ahora patoogcamente separado, sendo esto causa de neuross y enermedad. Estudos
prevos (Vaescusa, oo) muestran como partcpantes occdentaes en sesones de aya-
huasca desarroan una mayor concenca ecoogca, mejorando su reacon con e entorno
natura y aumentando su apreco por e mundo vegeta. Esta dea de naturaeza como uen-
te de aprendzaje y de saud es una de as prncpaes enseanzas recbdas de chamansmo
amazonco y transmtdas a os partcpantes.
) Ambto sncretco braseo
De as gesas sncretcas se adopta e canto de agunos hmnos de Santo Dame y e uso
de nstrumentos como a gutarra, a camba, as maracas o e tambor. Tamben se utza
a practca damsta de a deumacon o quema rtua de ncenso durante certos
momentos de a ceremona. los hmnos, que a provenr de una regon sncretca expre-
san aabanzas a Dos, Crsto y a a Vrgen Nara a veces bajo otras ormas (a Rena de a
loresta, por ejempo) orecen a posbdad, para os partcpantes que as o deseen, de
acceder a a dmenson esprtua a traves de a practca devocona. Una de as prncpaes
enseanzas recbdas de os rtuaes damstas es e poder terapeutco de a
devocon y de a oracon, que orentan e estado modcado de conscenca
producdo por a ayahuasca haca experencas mstcas de beattud.
) Ambto pscoterapeutco occdenta
Desde un punto de vsta practco, de ambto pscoterapeutco occdenta se
adoptan tecncas de conduccon de grupos, como una ronda de preparacon
antes de a experenca, donde cada uno verbaza su ntencon y o que
quere consegur o resover con e rtua, y una ronda de ntegracon a na-
zar a seson, donde cada uno comparte su experenca y as enseanzas
que ha recbdo. En estas rondas, e terapeuta reaza devoucones a os par-
tcpantes que o desean, apcando conceptos provenentes de dstntas
escueas de pscoterapa, en su mayora de corrente humansta.
+6
psconautca
la gura de gua de a seson se presenta como un proesona que ha segudo una orma-
con terapeutca que e permte actar a seson y orentar a os partcpantes, pero que
carece de os poderes sobrenaturaes de un chaman o de carsma de un der regoso. Es
tamben una aportacon occdenta e uso de musca reproducda por ata dedad, ncu-
yendo musca casca, etnca y eectronca.
NOTlVAClONES DE lOS PARTlClPANTES
Es de notar que cas nnguno de os partcpantes presentaba nnguna patooga psquca
n se acercaba a a toma de ayahuasca con a dea de resover aguna neuross. Soo tres
de os sujetos presentaban probematcas mas graves, uno saendo de varos aos de
adccon a opaceos y os otros dos surendo depreson, ansedad e nsomno. Aparte de
estos tres casos, as motvacones que evaron a os sujetos a partcpar en estas sesones
pertenecen mas a ambto de desarroo persona. Un anass exhaustvo de as motva-
cones de os partcpantes sera sn duda un tema nteresante para uturos trabajos, en
este me mtare a comentar brevemente agunos temas presentados en a ronda de pre-
paracon a a experenca, donde os sujetos exponen o que es eva a partcpar y o que
queren obtener de a seson. Varos partcpantes expresaron e nteres en resover con-
ctos en varos ambtos, especamente e amar y e abora. Se esperaba obtener
aguna respuesta que ayudase a acarar dudas respecto a reacones nterpersonaes o
dreccones proesonaes, buscando soucon a probemas como arontar a enermedad
de un ser querdo o e excesvo estres en e trabajo. Sn embargo, a mayora de os suje-
tos no tena motvacones tan precsas, buscando en a experenca una ocason de apren-
dzaje mas genera, como acarar cuestones sobre e camno que uno esta tomando en a
propa vda. Es comun entre os partcpantes segur agun camno de desarroo persona
y esprtua, como a practca de yoga y a medtacon. la ayahuasca es una herramen-
ta mas en su camno de evoucon, un medo para progresar en a va de reazacon que
han escogdo.
RESUlTADOS
los resutados de Anass Tematco se pueden dvdr en ocho grandes temas: aspectos
scos y sensoraes, aspectos emoconaes, aspectos cogntvos, reacones nterpersona-
es, estados cumbre, rentegracon a a readad cotdana, desarroo de a ntegenca
emocona y procesos de cambo. Cada tema prncpa contene varos sub-temas que seran
anazados a contnuacon.
+) Aspectos scos y sensoraes
Entre os reatos de os partcpantes en as sesones de ayahuasca, una parte de sus
comentaros se reeren a cambos expermentados en su cuerpo y en sus sentdos duran-
te os das posterores a a seson. los temas mas reevantes ueron e expermentar un
aumento de a percepcon habtua de propo cuerpo y de entorno, e ncremento de a
actvdad soogca, una mejora de a exbdad y de a coordnacon, sensacones de
mpeza nteror y ganas de cudar e propo cuerpo, as como un avo de doores corpo-
raes. Agunos partcpantes tamben menconaron eectos negatvos en e ambto sco,
como cansanco, darrea y nauseas.
Aumento de a percepcon habtua de propo cuerpo y de entorno
En cuanto a as sensacones scas notadas durante a semana despues de a seson de aya-
huasca, a mayora de os comentaros menconan un aumento de a percepcon habtua
de propo cuerpo y de entorno. Se agudzan os sentdos, especamente e gusto y e oa-
to, percbendo matces en os oores y sabores antes desapercbdos. Esto puede resutar
muy agradabe, como descrbe un partcpante: Es un eecto secundaro con e que no
contaba, pero no veas o que dsruto con as cosas que saben ben. Este aumento en a
+;
psconautca
percepcon de os sabores puede tamben tener consecuencas desagradabes, como un
sujeto que comento que durante a semana posteror a a seson expermentaba escao-
ros cada vez que recordaba e sabor de a ayahuasca.
E aumento en a percepcon de propo cuerpo puede revear sensacones muy sutes, y
permtr darse cuenta de pequeas varacones en e organsmo. Una partcpante narra a
sguente experenca: Durante a seson note o tuve a percepcon de que tena ago en
e pecho zquerdo. Ne u e unes a hacerme unas pruebas y eectvamente tengo dos
broadenomas bengnos que por supuesto desconoca. O sea, que como herramenta de
auto-dagnostco parece que uncona bastante ben.
lncremento de a actvacon soogca
Respracon:
Este aumento de a percepcon puede resutar en una sensacon subjetva de ncremento
de a actvacon soogca. Un sujeto noto que respraba mas proundamente de o hab-
tua, o que puede ser resutado de una mayor percepcon de a propa respracon, o de un
aumento rea de a actvdad respratora. Tamben hay que tener en cuenta que percbr
mejor a propa respracon y darnos cuenta de que no estamos resprando a pena capac-
dad nos permte reajarnos y hacer que respremos mejor y mas proundamente.
Vtadad:
En genera, os partcpantes descrben un ncremento de energa y de actvdad sca,
aunque agunos expermentaron cansanco en os das sguentes a a seson.
Sueo:
Un sujeto reporto una mayor necesdad de dormr. Otro sujeto comento que durmo muy
ben y dejo de necestar somneros esa semana. Durante e sueo se suee producr un
aumento de a actvdad onrca, varos partcpantes menconaron haber soado mucho y
con escenas de ato contendo smboco, y un sujeto reato haber expermentado sueos
ucdos, donde a persona es conscente de estar soando mentras sgue dormda.
Apetto:
Varos sujetos notaron un aumento de apetto, y en un caso con consecuencas muy pos-
tvas: lo mas notabe (que he notado) es sentr hambre, que despues de haber vomta-
do un poco os nudos que tengo en e estomago, he vueto a sentr hambre (en os dez
utmos aos soo en agosto pasado vovo m cuerpo a sentr hambre) y evo toda a
semana que me entra de todo, hasta a carne me senta ben.
lexbdad y coordnacon
los partcpantes tamben menconan una mayor exbdad, a cua, unda a aumento de
percepcon de propo cuerpo, permto mejoras en actvdades scas y de coordnacon,
como bae o yoga: En amenco estoy centrada en as manos, mejoro muy entamente
pero es un cambo, +encuentro a sensacon en a mueca! Poco a poco, y con mucho
curro por deante, pero veo que voy a poder (antes estaba boqueada ah).
lmpeza nteror
Despues de a seson es recuente notar una sensacon de benestar y de mpeza nterna
de cuerpo que se desea mantener.
la sensacon de mpeza nterna corpora es recuentemente asocada a mpeza espr-
tua, ambas potencando procesos de cambo, tema que sera tratado mas adeante:
Anmcamente estoy saendo de una temporada de conuson y vendo todo mas caro. Y
a mpa de cuerpo y esprtu que hce ha sdo cave en este proceso que tanto necestaba.
Nejor reacon con e propo cuerpo
Esta combnacon entre aumento de percepcon corpora y sensora, aumento de energa
y de actvdad soogca, mayor capacdad de descanso y reajacon, sensacon de benes-
tar y mpeza nteror, puede expcar por que os partcpantes sueen desear mantener
este estado sco optmo y se dedcan a practcas saudabes de cudado de cuerpo. Son
+8
psconautca
recuentes entre os partcpantes cambos haca estos de vda mas sanos, especamente
hacer mas ejercco y cudar a deta: Tengo mas ganas de hacer yoga y de medtar y
menos ganas de beber acoho y de os atracones navdeos.
Un enomeno observado, que sera tratado mas adeante, es e de cese de habtos perjud-
caes como adccones o comportamentos autodestructvos.
Avo de door corpora
Entre os sujetos no haba nnguno que surera enermedad, pero uno mencono una
mejora de contracturas y doores corporaes.
Eectos negatvos
En cuanto a eectos negatvos, dos sujetos menconaron sentr mareos y abatmento
durante os das posterores a a seson. Una partcpante reato haber surdo darrea y
nauseas durante a semana, no estando segura s se deba o no a su partcpacon en a
ceremona. Otro sujeto no suro consecuencas negatvas, pero tampoco apreco nngun
beneco aparente de a seson: Ne parece curoso que, pese a haber tendo una expe-
renca muy doorosa en certos nstantes pero consderada o vvda como de mpeza, no
me sento mas mpo o mas descargado.
) Aspectos emoconaes
los temas reatvos a aspectos emoconaes en e dscurso de os partcpantes mencona-
ron os sguentes enomenos: un aumento de a percepcon e ntensdad de as emocones
y un predomno de emocones postvas durante os das posterores a a seson. Tamben
hubo sujetos que expermentaron eectos emoconaes negatvos.
Aumento de a percepcon e ntensdad de as emocones
Varos partcpantes descrben una ntenscacon de as emocones o de a percepcon de
a actvdad emocona. As como en a actvacon sca, esta mayor percepcon se puede
deber a un aumento de a sensbdad, con o que as emocones se percben mejor, o un
aumento en a ntensdad de as emocones, hacendose as mas evdentes, o ambos pro-
cesos a a vez: Sento como s se me hubese hecho una espece de peeng emocona,
y estoy muy sensbe. Tengo una mezca de medo, conuson, aegra e uson. Pero en e
ondo contento.
Predomno de emocones postvas
los partcpantes decararon expermentar una mayora de emocones postvas, sobre
todo aegra y serendad: Durante a semana me he sentdo en paz. Por prmera vez, a
experenca me ha congratuado con e mundo de orma rotunda. la aegra ha sdo mpre-
sonante, e optmsmo, a cardad a a hora de anazar ms propas conductas. Estas emo-
cones postvas ueron asocadas a una mayor abertura haca os demas, tema que ana-
zaremos en e sguente apartado.
Aspectos emoconaes negatvos
Un sujeto decaro sentrse embotado emoconamente. Otro partcpante
paso por un proceso dc, atravesando emocones de trsteza, extraeza y
angusta que se resoveron a os pocos das: E unes estaba muy trste, y
por a tarde empece a sentr una uerte sensacon de extraeza. Estuve en
e cne y cas me sago porque pensaba que me ba a dar un ataque de pan-
co. los he surdo anterormente y se de que van. Pero todo quedo en a sen-
sacon de extraeza. Por a noche ore con angusta. Estaba preocupado. E
martes me encontraba mejor. Por a tarde haba desaparecdo a sensacon
de extraeza.
) Aspectos cogntvos
En cuanto a os aspectos cogntvos, os partcpantes comentaron haber
notado durante a semana despues de a seson una mayor capacdad de
+,
psconautca
atencon y de concentracon, y ser mas conscentes de sus patrones de pensamento, espe-
camente de aqueos mtantes que necestan ser cambados para obtener un beneco
terapeutco, y de sus procesos evoutvos.
Atencon y concentracon
Varos sujetos menconan un aumento en su capacdad de atencon y de concentracon:
Estoy mas presente en as cases de yoga y hasta con ganas de medtar. Con mayor capa-
cdad de concentracon para todas as tareas.
Conscenca de patrones de pensamento
Agunos partcpantes se voveron mas conscentes de sus patrones mentaes, especa-
mente de aqueos basados en creencas mtantes y contraproducentes, dandoes as una
oportundad de cambaras: Durante a semana sguente [] me d cuenta de que es o
que hago: me creo o mao y no o bueno, por ese motvo sempre me he entregado a
pobrecta de m.
Otros sujetos advrteron una mayor ucdez en a observacon de su actvdad conscente:
He poddo estar mas centrado en e trabajo nteror, recordarme con mas recuenca,
observar ms emocones, pensamentos y movmentos.
Conscenca de procesos evoutvos
Es recuente despues de as sesones desarroar a capacdad de tomar perspectva sobre
a propa vda, apercbendo os cambos y e camno de desarroo reazado hasta e
momento: He vsto m evoucon nteror en e carz de a experenca. Es como sobrevo-
ar un pasaje y ver con perspectva como ha do mudando a orograa.
lorma parte de este proceso e acceso a normacon sobre a propa vda, reazando un
trabajo de revson bograca. Como descrbe una partcpante, otra parte de trabajo ha
sdo a revson de epsodos de m vda, especamente de m nanca, que no recordaba y
que ahora me parece mposbe que se me huberan poddo ovdar. Es como un trabajo de
arqueooga en e subconscente donde van saendo a a uz partes de m msma que esta-
ban por ah perddas y pdendome atencon.
Eectos negatvos
No hubo nngun comentaro que descrbera eectos cogntvos negatvos despues de as
sesones.
() Reacones nterpersonaes
Gran parte de os comentaros orecdos por os partcpantes eran reatvos a su reacon
con os seres cercanos. los temas que destacan se reeren a un aumento de a abertura
nterpersona, caro, renovacon y proundzacon de vncuo, conanza en os demas,
capacdad de perdonarse y perdonar y procesos de reconcacon.
Nayor abertura haca os demas
Varos sujetos comentaron percbr una mayor abertura haca os demas, estabecendo
reacones especamente aectuosas con as personas cercanas: A nve pscoogco y
emocona, durante e domngo, e unes y e martes me sent mucho mas serena, aectuo-
sa y aberta que habtuamente.
Caro
los sujetos expermentaron un aumento de caro haca os demas, especamente haca
amgos y amares: Estoy esperando a que desaparezca e medo para poder expermen-
tar de una manera neta a normacon que va uyendo a o argo de os das, y os cam-
bos sensbes que yo msmo adverto en m reacon con os demas y con as cosas. Hay
cosas muy evdentes, como que me sento muy caroso con todo e mundo, y mas con a
gente que me es mas cercana.
o
psconautca
Renovacon y proundzacon de vncuo nterpersona
Varos partcpantes reataron haber dsrutado de una mayor ntmdad en sus reacones
nterpersonaes: la parte mas agradabe es que tamben he expermentado mucho amor
de parte de otros amgos y ama, he pasado cas todo e n de semana con unos y otros
en ceebracon de a amstad y e pacer de estar juntos, habar y reaconarnos. Como s se
hubera renovado y proundzado e vncuo.
Conanza en os demas
Es probabe que esta mayor abertura haca os demas se deba a una dsmnucon de medo
y de a desconanza. Varos sujetos menconaron un aumento de a conanza en os
demas: Ne reacone mucho mas con ms compaeros. Senta mucha mas conanza en
as personas, en a vda y en m.
Capacdad para perdonarse y perdonar
Un tema recurrente en os reatos de os partcpantes es e aumento de a capacdad de
perdonarse y perdonar a os demas, superando compejos de cupabdad y rencores: En
a seson, acontecmentos que estaban nconexos en m memora se reaconaron y pude
dar sentdo a esto desde una parte esenca de m. Esto por un ado ha aumentado a
aceptacon de as cosas, o que paso, paso, y no hay mas. Pero e dar un sentdo me hace
sentrme mucho mejor y tener sobre todo un sentmento: perdonarme, pedr perdon, y
perdonar a otros.
Reconcacon
Una consecuenca de esta mayor abertura nterpersona y de a mayor capacdad de per-
donar es a tendenca a recuperar reacones pasadas, ntentando mejoraras: Ne apete-
ca compartr con os demas y aproveche para amar y escrbr a ms amgos, especamen-
te a aqueos con os que haba perddo e contacto o con os que me haba separado por
derencas o dscusones.
Es de notar que en este caso e sujeto no recbo a cambo a reaccon amabe que se espe-
raba, aunque supo sobreponerse a a decepcon: Agunas de as personas a as que haba
escrto o amado no contestaron como me hubera gustado. Normamente, me aecta
bastante no sentrme querda o aceptada y a verdad es que me aecto, pero a derenca
con otras veces es que no sent ganas de responder para deenderme o segur dscutendo.
Ne sent trste pero sn perder a cama.
Eectos negatvos
No hubo mencon de consecuencas negatvas en a reacon con os demas por parte de
os partcpantes.
) Estados cumbre
Agunos partcpantes menconaron expermentar durante os das sguentes estados
cumbre (Nasow, +,68) caracterzados por una sensacon de armona y undad con e
entorno: Durante esta semana he dsrutado en certos momentos estados de mucha
armona, con esa sensacon en e cuerpo que te permte darte cuenta de que e cuerpo no
es o que te separa de todo o que te rodea, sno o que te une.
Estos estados cumbre permten una reacon optma con e entorno, mantenendo un
estado de serendad, dcha, optmsmo y ucdez: Durante a semana me he sentdo en
paz. Por prmera vez, a experenca me ha congratuado con e mundo de orma rotunda.
la aegra ha sdo mpresonante, e optmsmo, a cardad a a hora de anazar ms pro-
pas conductas.
la ntegracon de este especa estado de conscenca avorecdo por a ayahuasca en a
vda cotdana es e tema de sguente apartado.
+
psconautca
6) Rentegracon a a readad cotdana
En e dscurso de os partcpantes abundaban reerencas a proceso de rentegracon a a
readad cotdana despues de a experenca vsonara. los temas domnantes en este
apartado son a dspacon de estado eevado de conscenca y a necesdad de trabajo
contnuado para ntegrar a experenca en e da a da.
Dspacon de estado
la mayora de os partcpantes expermentan en os das sguentes a a seson una per-
dda progresva de estado de conscenca acanzado durante e rtua de ayahuasca:
Por o demas, ben: aectuosa con m ama y amgos, un poco vaga hoy en e traba-
jo, con sueo, hambre de chocoate y esa sensacon amar de pena de verse orzado a
aterrzar y perder a sabdura.
Esa perdda de estado de conscenca se atrbuye a a vueta a vejos patrones de conduc-
ta, a menudo uente de estres: Bascamente decr que en os das sguentes pareca estar
especamente sereno y centrado en o que hcera y a a vez en m msmo, a menos hasta
que unos das despues tuve unos das muy ajetreados con poco dormr y mucho cae y
perd ese estado.
Esto pantea a necesdad de aprender maneras de mantener este estado a o argo de
tempo.
Necesdad de trabajo contnuado para ntegrar a experenca
Agunos partcpantes opnan que a experenca con ayahuasca no garantza una mejora
por s msma, sno que hay que reazar un trabajo cotdano: Yo, respecto a mpacto de
a experenca en m vda, pues mas o menos o esperabe, a prncpo sorprende un poco
todo por comparacon con a experenca, pero tampoco es razonabe esperar uego que
as cosas o uno msmo mejoren automatcamente, se trata de un eemento mas que ha de
ntegrarse en un trabajo mas estabe y cotdano.
Varos partcpantes comentaron a necesdad de reazar un trabajo de ntegracon de a
experenca dentro de a vda cotdana: [Soy] mas conscente de que esto es un traba-
jo daro y que a ceremona no srve s no soy capaz de evaro a a vda cotdana.
Una de as maneras que se consderaron posbes para potencar este proceso de ntegra-
con ue a practca de medtacon: Tras a seson estuve muy ntegrado, renovado y
peno, aunque no hay vartas magcas, de ah a necesdad de ntegracon y a necesdad
de remtr a actuazacon de certos estados a practcas como a medtacon.
;) Desarroo de recursos
Aunque e estado eevado de conscenca tenda a dsparse en os das posterores a a
seson, os partcpantes menconan haber aprenddo y descuberto en eos msmos recur-
sos y habdades que es srven para arontar mejor a vda cotdana.
Estos recursos orman parte de o que se denomna ntegenca emocona (Goeman,
+,,): son habdades, estrategas y acttudes que avorecen un optmo unconamen-
to en a propa vda. De dscurso de os partcpantes se desprende que a traves de as
experencas en as sesones de ayahuasca han nterorzado varas maneras emocona-
mente ntegentes de sentr y comportarse: aceptacon de uno msmo y de a ata de
contro sobre agunos enomenos, acttud postva y optmsta y capacdad de arontar
dcutades encontrando e propo ugar en a vda
Aceptacon de uno msmo
En a teora paradojca de cambo (Besser, +,;o), una de as bases teorcas de a terapa
Gestat, se postua que cuando a persona no se acepta y quere cambarse, a ucha entre
as dos partes en concto (a que quere cambar y a que se resste) hace que a persona
se boquee y se quede gua, en un estado de estancamento. S en cambo se acepta as

psconautca
como es, a persona parte de una base autentca desde a cua ncar un proceso de cam-
bo. E cambo se converte en nevtabe porque e ndvduo, cuando se encuentra bre
de boqueos, tende a segur naturamente un proceso de evoucon. los partcpantes des-
crben un proceso ncado en as sesones de ayahuasca en e que prmero egan a cono-
cerse eos msmos, y a partr de a empezan a aceptarse y aceptar a vda, con sus aspec-
tos postvos y negatvos. Se supera e deseo narcssta de querer ser perecto, o que a vda
sea soo pacentera, y esto permte acanzar a capacdad de arontar con exto as dcu-
tades. Como narra una partcpante: Para m desde uego ha supuesto un antes y un des-
pues en conocerme, aceptarme como soy y no pretender ser otra cosa, n buscar a perec-
con, [ayudandome] a evtar e medo a as adversdades, a door. Y, sobre todo, a poten-
car e optmsmo y a acttud postva en a rutna, da a da.
Aceptacon de a ata de contro
Otro aspecto reatvo a a aceptacon es e de desarroar una acttud mas aberta a os
mprevstos y a os cambos, superando a tendenca neurotca a contro obsesvo sobre
e entorno. Una partcpante mencona e estado de reajacon acanzado tras haber
aprenddo a reducr a necesdad de contro: Tamben me sento mas reajada de no
tener que estar ntentando controar todo y de estar aprendendo a dejarme sorpren-
der.
Optmsmo
Una acttud postva ante a vda es una de as caracterstcas bascas de a ntegenca
emocona. los partcpantes a menudo comentan haberse sentdo especamente optms-
tas durante os das posterores a a seson.
Capacdad de arontar dcutades encontrando e propo ugar en a vda
Otra habdad caracterstca de a ntegenca emocona es a capacdad de encontrar e
propo ugar en a vda y e propo proposto, o que permte pasar a traves de crss sn
angustarse y superar dcutades. Como mencona una partcpante, e trabajo de estos
meses con as ceremonas me ha enseado muchas cosas acerca de como arontar a vda,
quzas una de as mas mportantes es saber que cuando as cosas se ponen eas y parece
que todo se desmorona, o mas ut es recordar quen eres, cua es tu proposto, observar,
y saber que todo termna pasando.
Esta acttud permte aprecar mas ntensamente os aspectos postvos de a propa vda y
mejorar a satsaccon proesona. Otra partcpante dce: Tamben me sent mucho mas
a gusto en e trabajo, por prmera vez en mucho tempo sent que o que haca tena sen-
tdo y que era muy aortunada de estar en e ugar que estoy.
8) Procesos de cambo
En e dscurso de os partcpantes es recuente encontrar reerencas a procesos de cam-
bo vvdos durante as semanas posterores a as sesones. Estos procesos de cambo se
agrupan en cuatro grandes temas: procesos de muerte y resurreccon, toma de decsones,
superacon de crss y resoucon de adccones.
Nuerte y resurreccon
Uno de os procesos de cambo mas espectacuares narrado por os partcpantes corres-
ponde a de experencas smbocas de muerte y resurreccon, donde a experenca marca
un antes y un despues en a vda de sujeto, sntendose renovado y descubrendo aspec-
tos suyos antes desconocdos: Te adeanto que os eectos de a experenca estan sendo
ncrebes, que me sento otra y que a mpa-catarss de cuerpo y sobre todo esprtu me
ha ayudado mucho en estas dos semanas. Es como haber descuberto a una N que no
conoca y me que me ayuda a daro, y haber dejado otra atras que no me haca nada ben.
Nuerte y resurrecon como jamas magne.
Toma de decsones
la ayahuasca ha sdo descrta como un catazador de cambo y un aceerador de procesos
(labate, oo(). los partcpantes a menudo reatan haber tomado decsones mportan-

psconautca
tes durante as semanas sguentes a as sesones, debdo a una mayor cardad sobre os
aspectos de a propa vda que necestan ser cambados: Hay cosas que se hacen evden-
tes y sobre as que resuta cas mposbe no ponerse a trabajar. Tamben hay decsones
que se estan empezando a ormuar. O a menos a stuacon menta que puede desenca-
denar una decson.
Otro sujeto pone un ejempo concreto de toma de decsones e mpementacon de cam-
bo: En cuanto a contendos de a toma, pues te puedo habar de a resoucon de un par
de conctos nternos. E prmero de eos conssta en una decson sobre m uturo, que
hacer e ao que vene. Ya esta hecho. Ne voy a N a estudar y a trabajar, a otra opcon
era quedarme en S a amparo de ms padres.
Superacon de crss
Varos sujetos cuentan como partcpar en as sesones de ayahuasca es ha permtdo
superar crss vtaes, pasando pagna y dejando atras etapas dces: Esta ceremona ha
sdo muy mportante para m, de aguna orma sento que he superado a neuross y a cr-
ss exstenca que me traje de A, y que se abre una nueva etapa. Dscupa m excesvo
entusasmo en este momento, pero despues de una temporada dura es un pacer vover a
sentrse ben.
Esta superacon de crss vene acompaada de una remson de os sntomas que aecta-
ban a aguno de os sujetos, en este caso ataques de angusta: la repercuson en m vda
dara de momento ha sdo notabe, desde hace dos meses he dejado as pastas para dor-
mr y puedo descansar sn que me nvada a marea de pensamentos de angusta.
Resoucon de adccones
Es comun entre os partcpantes pantearse durante a seson y en os das sguentes a ea
e tema de as adccones. la ntencon terapeutca de rtua y os eectos pscoactvos de
a pocon hacen que as personas se enrenten a sus habtos masanos y deseen erradcar-
os o a menos reducros. lrecuentemente estos aspectos negatvos de a vda de ndv-
duo se smbozan en e vomto, representando este una beracon de esos contendos:
luego esta o de os vcos: tabaco, acoho y porros prncpamente. Cuando estaba vom-
tando pensaba que una gran parte de ma que saa por m boca se deba a a adccon a
estas sustancas. Y me promet dejaro entonces. Y aunque empece ben, y he reducdo e
consumo, sento decrte que no he consegudo dejar nnguna de todo. Y es una pena, por-
que me consdero escavo de eas, y odo as dependencas, pero bueno, creo que todo se
andara.
ANAllSlS DE lOS RESUlTADOS
Aumento de a conscenca
Uno de os denomnadores comunes de os grandes temas que emergen de dscurso de os
partcpantes es e hecho de haber expermentado un aumento de a conscenca: de os
sentdos, de entorno, de propo cuerpo, de as propas emocones y de os propos proce-
sos cogntvos. E aumento de a conscenca es consderado como una herramenta tera-
peutca undamenta por os nuevos modeos de pscoterapa que estan marcando as ten-
dencas en a pscooga contemporanea. Un ejempo de eo es a terapa cogntva basa-
da sobre a conscenca (Nnduness Based Cogntve Therapy, NBCP) de Jon Kabatt-Znn,
que empea e entrenamento y desarroo de a atencon conscente (mnduness) en e
tratamento de varas patoogas psqucas, entre eas a depreson y os casos mte
(Kabatt-Znn, oo). Este tpo de pscoterapa se nspra en as tecncas menaras de ejer-
ctar a conscenca desarroadas por as dstntas correntes de budsmo, especamente
as tecncas de medtacon Vpassana propas de budsmo Theravada. la practca de estas
dscpnas permte una mayor percepcon y comprenson de os propos procesos emoco-
naes y cogntvos, o que abre un camno para a resoucon de as patoogas psqucas.
Desarroando a acttud de testgo de a propa actvdad menta, e sujeto pasa de surr
pasvamente as emocones negatvas y pensamentos destructvos caracterstcos de as
neuross a observar con ecuanmdad estos pensamentos y emocones, desdentcando-
se y estabecendo una saudabe dstanca entre estos y su conscenca. E desarroo de a
(
psconautca
atencon conscente en a experenca presente tamben ayuda a superar e surmento
psquco asocado a rumar amentacones sobre e pasado y a preocuparse con angusta
ante e uturo. la mayor atencon a os sentdos y a as sensacones corporaes es tamben
entendda como terapeutca por varas correntes de pscoterapa, entre eas a boener-
getca y a Gestat, que ponen un gran enass en a conscenca de propo cuerpo como
medo de berar as tensones que conorman a armadura caractera (en a boenerget-
ca) o como medo para actar a tendenca a a autorreguacon (en a Gestat). Vemos
as como e aumento de a atencon y de a conscenca expermentado en os das despues
de as tomas de ayahuasca puede ser un actor de cambo terapeutco.
Nejora de as reacones nterpersonaes
E eecto de expermentar una mejora en as reacones con os demas es menconado en
todas as nvestgacones sobre uso de ayahuasca menconadas anterormente. En e pro-
yecto Hoasca, os sujetos entrevstados descrberon grandes mejoras en sus reacones
amares y socaes. En m trabajo con os damstas ondnenses y con os usuaros de
ldeaa tamben encontre este msmo enomeno: una predsposcon mas amorosa haca os
demas, mayor conanza y menos medo, proundzacon de os vncuos y resoucon de
conctos nterpersonaes gracas a a capacdad de perdonar y reconcarse. Esta mejora
en as reacones con os demas es de gran ayuda en os procesos pscoterapeutcos. la
mayora de as patoogas psqucas tenen sus races en dcutades en as reacones nter-
personaes, y a manera de superaras pasa a traves de un trabajo reacona. Varas nves-
tgacones muestran que e actor decsvo de exto en os dstntos estos de pscoterapa
consste en a cadad de a reacon entre terapeuta y pacente: es a reacon a que cura.
A predsponer a una mayor abertura en as reacones, a ayahuasca puede actar e tra-
bajo terapeutco y ayudar a resover as neuross.
Estados cumbre e ntegracon a a vda cotdana
Durante os das despues de as sesones, os partcpantes reatan expermentar o que
Nasow denomno estados cumbre: sensacones de armona y undad con e entorno, opt-
mo unconamento pscosco, estados de conscenca eevados caracterzados por ae-
gra, serendad y optmsmo. Estos estados tenden a perder su ntensdad segun van
pasando os das, pero dejan en e sujeto una huea, a experenca persona de que taes
estados son posbes y a motvacon de esorzarse para reazaros cada vez mas en a vda
cotdana. Esto expca que sean tan comunes os testmonos de personas que han cam-
bado su esto de vda despues de partcpar en sesones de ayahuasca: expermentar estos
estados orece un objetvo a que apuntar, ademas de procurar a motvacon y as uerzas
para conseguro. Varos partcpantes de este estudo sguen en su vda dara practcas de
desarroo pscoesprtua como e yoga o a medtacon, consderando que es e trabajo
constante en estas dscpnas o que es permte avanzar en su camno de evoucon, ade-
mas de proporconares una manera de ntegrar os aprendzajes obtendos a traves de as
sesones de ayahuasca. Es nteresante notar como en otros pases tamben se esta dando
de manera paraea esta ntegracon entre as tomas de ayahuasca, as practcas orentas-
tas y a pscoterapa. En su bro la renvencon de uso de ayahuasca en os centros urba-
nos, a antropooga Beatrz labate descrbe como en as captaes braseas estan surgen-
do centros que orecen e uso de ayahuasca y a practca de yoga y de a medtacon como
eementos que conorman un programa pscoterapeutco ntegratvo (labate, oo().
Desarroo de recursos y procesos de cambo
E desarroo de recursos y actar procesos de cambo son dos de os objetvos undamen-
taes de cuaquer tpo de pscoterapa. los partcpantes descrben expermentar cambos
terapeutcos en sus vdas a tomar ayahuasca, que puede ser consderada como un cata-
zador de cambo o como un aceerador de procesos (labate, oo(): ayuda a percbr os
progresos ya acanzados, ensea por donde se puede contnuar progresando y proporco-
na a uerza y a acttud postva necesaras para emprender e trabajo en esa dreccon.
Este estudo se mta a nvestgar os eectos expermentados por os sujetos durante os
das posterores a a ngesta, sn entrar en os contendos de a experenca vsonara.
Como esta experenca avorece estos cambos es un tema para uturas nvestgacones:
esperemos que se pueda reanudar pronto e estudo centco nterrumpdo desde os aos
sesenta.

psconautca
CONClUSlONES
Es nteresante observar como os partcpantes descrben cambos y mejoras a cabo de
una o dos sesones de ayahuasca, cuando obtener ese tpo de cambos eva argos meses
o aos de trabajo en pscoterapa convencona. Es mportante no caer en e error come-
tdo por gran parte de os nvestgadores psquedecos en os aos sesenta, que consde-
raban as sustancas vsonaras como panaceas destnadas a savar a a raza humana de
ea msma y a mundo de a destruccon. E entusasmo no debe evarnos a egar a con-
cusones precptadas o exageradas y perder e sentdo crtco. A msmo tempo, es nece-
saro mantener una acttud aberta haca e estudo y a comprenson de os estados
modcados de conscenca, un campo de nvestgacon que sn duda depara muchas
enseanzas y descubrmentos. E objetvo de este trabajo no es demostrar que a aya-
huasca sea una herramenta terapeutca de gran ecaca, sno mostrar cua es a expe-
renca de os occdentaes que se estan acercando a ea dentro de un marco terapeut-
co. En un certo sentdo, eos son poneros que se estan aventurando en terrtoros des-
conocdos para a mayora de sus semejantes, y sus descrpcones son vaosas en cuanto
que nos ayudan a dbujar os mapas por os cuaes dscurrra a nvestgacon psquede-
ca de uturo.
BlBllOGRAllA
BElSSER, A.+,;o: Paradoxca Theory o Change, en lagan and Shepherd's Gestat
Therapy Now. Harper Coophon, Nueva York.
GOlENAN, D.+,,: lntegenca emocona. Ed. Karos, Barceona.
GROB, C.S., CAllAvAY, J. +,,6: Human Pharmacoogy o Hoasca, Journa o Nervous and
Nenta Dsease. +8(: 86-,(.
GROl, S. +,8o: lSD Psychotherapy. NAPS, Sarasota.
HENvOOD, K. +,,6: Handbook o Ouatatve Research Nethods or Psychoogy and the
Soca Scences. BPS Books, londres.
KABATT-ZlNN, J. oo: Comng to Our Senses. Hyperon, Nueva York.
lABATE, B. oo(: A Renvenao do Uso da Ayahuasca nos Centros Urbanos. Ed. Nercado
de letras, Sao Pauo.
lENllJ, N. +,;8: Prmtve Group Treatment, Psychatr. Cn. Base.
Nasow, A. +,68: Toward a Psychoogy o Beng. vey, Nueva York.
NETZNER, R. +,,,: Ayahuasca: Human Conscousness and the Sprts o Nature. Thunder's
Nouth Press, Nueva York.
RElCHEl-DOlNATOll, G. +,,;: Ranorest Shamans: Essays on the Tukano lndans o the
Northwest Amazon. Green Books, Nueva York.
SCHUlTES, R.E., +,68: Some mpacts o Spruce's exporatons on modern phytochemca
research Rhodora. ;o: +-,.
_______+,;: An Overvew o Haucnogens n the vestern Hemsphere, en lesh o
the Gods: the Rtua Use o Haucnogens, de lURST, P. (Ed.). Praeger, Nueva York.
_______+,,o: The Heang lorest: Nedcna and Toxc Pants o the Northwest
Amazona. Doscordes Press, Portand.
OTT, J. +,,(: Ayahuasca Anaogues: Pangaean Entheogens. Natura Products, Kennewck.
_______+,,6: Pharmacotheon. Natura Products, Kennewck.
UZZEll, D. +,,: Research Nethods n Psychoogy. Sage, londres.
VlllAESCUSA, J.N. oo: Aspectos pscoterapeutcos de rtuaes de ayahuasca en e Reno
Undo, Boetn lnormatvo S.dEa. Barceona.
vENGRAl, T. oo+: Ouatatve Research lntervewng. Sage Pubcatons, londres.
6
psconautca
;
psconautca
Desterro soca. Coage sobre taba.
Pape, maa metaca, cavos, crstaes y jerngua.
Esteana Ocampos
Pasaje urbano. Carbonco sobre pape.
lernando Carcamo
A prncpos de enero, e mnstero de lnteror decda sacar a a cae a mas de tres m
pocas para mpedr e traco de drogas arededor de os centros educatvos. la medda,
destacada en todos os medos de comuncacon, se undamentaba en e descenso en a
edad de nco a consumo: os adoescentes empezan a consumr drogas a edades cada
vez mas tempranas. As, a transormacon de coegos e nsttutos en supermercados de
narcotraco donde os chcos y chcas tenen un ac acceso a sustancas toxcas justca-
ra a aarma soca y tan contundente respuesta por parte de nuestras autordades.
Pero o sorprendente de esta hstora es a ausenca de datos objetvos que a sustenten.
E Pan Nacona sobre Drogas (PND), organsmo dependente de lnteror hasta hace dos
aos, pubca de orma perodca encuestas sobre e consumo de drogas en e ambto esco-
ar. Entre +,,( y oo( a edad meda de nco a consumo de todas as drogas (egaes e
egaes) se ha mantendo estabe en a pobacon escoar, mostrando varacones de pocas
decmas cuya sgncacon estadstca es desconocda (ver graco). Por otra parte, nngun
estudo o documento pubcado por e PND desde su creacon, n por nngun organsmo
nacona o nternacona, ha seaado que os centros educatvos o sus arededores sean
zonas de resgo o puntos caentes de traco de drogas.
As, a notca parece un brante ejercco de oportunsmo potco mas que otra cosa.
Cuando e cma potco se torna borrascoso y a popuardad de Goberno descende, ag-
tar e antasma de a droga (y mas s hay nos de por medo) consttuye una exceente
estratega: es este uno de os pocos asuntos en os que a oposcon no va a crtcar nunca
a Ejecutvo. En readad, as potcas sobre drogas en cas toda Europa son guaes con
ndependenca de quen se encuentre en e poder: rraconadad, mtos, recurso a medo
y mora barata.
Oue sucedera s, tras apcar un pan para reducr e paro, se regstrara un aumento
mportante en a cra de desempeados' Y s e resutado de un programa para reducr a
8
EDAD DE lNlClO EN El CONSUNO EN POBlAClN ESCOlAR (+(-+8 AOS)
Encuesta escoar sobre e consumo de drogas oo(. DGPNSD. Observatoro espao sobre Drogas.
Nadrd (oo()
lernando Caudeva Gago
Agitando
el fantasma
de la droga
ncdenca de una enermedad uera a mutpcacon de numero de nuevos casos' lo
razonabe en ambos casos sera reconocer e racaso de as ncatvas y buscar nuevas or-
mas de abordar e probema. Pero e sentdo comun no parece apcabe a as potcas
sobre drogas. leyendo a Nemora de oo( de PND, podemos evauar agunos de os prn-
cpaes ogros de as potcas antdroga en os utmos aos en Espaa: en a utma
decada, as denuncas a cudadanos por consumo y tenenca de drogas se han dupcado,
acanzando mas de +o.ooo denuncas en oo(, e numero de detendos por traco de
drogas se ha ncrementado en un o y as cantdades decomsadas de hachs, cocana y
extass se han mutpcado por 6, + y +; respectvamente. Sn embargo, as recuencas de
consumo de a mayora de as sustancas egaes en ese perodo se han ncrementado en
todas as ranjas de edad. Por ejempo, desde +,, e numero de jovenes que ha tomado
cocana o extass en e utmo ao y e numero de umadores habtuaes de cannabs se ha
dupcado. Tamben aumenta e numero de personas ((o-o de os encuestados) que
arma que consegur extass, cocana o cannabs es ac o muy ac. En resumen, pese a
ncremento de a estratega represva, os consumdores son cada vez mas numerosos, os
precos de as drogas dsmnuyen y su cadad aumenta mentras a percepcon soca de as
drogas como probema cae en pcado.
Nuevos patrones de consumo han susttudo a morazante estereotpo de heronoma-
no. E uso de drogas egaes vncuado a tempo de oco, a autoexporacon o e crec-
mento persona es una readad cada vez mas evdente. Esto encaja ma con e dogma
que sostene que a unca reacon que es posbe estabecer con as drogas es una espra
descendente de msera, enermedad y depravacon. A a progresva normazacon soca
de uso de drogas, a unca respuesta de nuestras autordades consste en a repetcon de
a eterna etana: la droga mata, No a a droga, s a a vda, Vve sn drogas, etc.,
as como a emson de mensajes exagerados y aarmstas sobre as sustancas que no se
corresponden con a experenca de os consumdores.
Por supuesto, e consumo de drogas coneva sus resgos. Pero presentaros de orma exa-
gerada hace mposbe dstngur os probemas reaes e mportantes de os que no o son.
As, cada vez con mas recuenca, os consumdores preeren buscar normacon por su
cuenta antes que conar en a propaganda antdroga oca, centrada de orma excusva
en e medo. Por otro ado, os resgos no son una caracterstca excusva de uso de dro-
gas, sno que estan presentes en muchas otras actvdades pacenteras de a vda, como
manejar un vehcuo, hacer deporte, e sexo o os vajes de aventura. Socamente, se
asume que estas son actvdades cuyo dsrute puede suponer probemas pero en as que
es posbe utzar estrategas para mnmzaros: hacer uso de preservatvos, conocer y
respetar as normas de crcuacon, usar casco, vacunarse
Un abordaje de consumo de drogas en estos termnos es perectamente vabe. la nor-
macon y a educacon deben consttur os pares undamentaes. Pero habamos de nor-
mar de verdad: normacon objetva y reasta, tanto sobre os eectos agradabes y
deseados de as drogas como sobre sus resgos y pegros. Se trata de dotar a as personas
de conocmentos, estrategas y habdades que es permtan tomar sus propas decsones
como adutos responsabes. Consumr drogas o no hacero son opcones guamente res-
petabes, pero cuaquer postura debe ser e resutado de a reexon y e conocmento.
Demostrado por a va practca e racaso de a guerra contra as drogas, va sendo hora
de ntroducr potcas que permtan gestonar a reacon entre os ndvduos y as sustan-
cas pscoactvas de una orma mas razonabe.
lernando Caudeva es medco de ama, membro de coectvo lnterzona y autor de
bro xtass (NDNA), edtado en oo6 por Amargord.
Artcuo orgnamente pubcado en Dagona, n. (, +6 de ebrero a + de marzo de oo6.
,
psconautca
o
Hace pocos das se ha presentado a utma campaa preventva de a lAD. En e spot para
teevson, un personaje que ntenta emuar a un cameo, con voz de mujer, aerta a a
audenca de os pegros de as drogas: en concreto, de pegro que supone que, ncuso con
una unca doss, as drogas puedan causar daos rreparabes.
Se trata de a campaa numero trenta de a lundacon de Ayuda contra a Drogadccon y,
ta como reza en su pagna web, esta drgda especcamente a jovenes de +8 a aos
que hayan tendo o tengan agun contacto con as drogas, bajo e ema Sera esta'
Pensa. la campaa cuenta con un spot para a teevson, tres cuas de rado, tres mate-
raes gracos y unos juegos onne. E matera graco presenta una pasta o una raya de
o que parece cocana junto a esta rase: Cua cambara tu vda para sempre'. Todos
estos materaes junto a spot y as cuas para rado pueden consutarse en a web de a lAD
+
.
E esogan Sera esta' Pensa hace reerenca a que cuaquer consumo de drogas puede
causar daos scos y psqucos rreparabes y es mposbe saber cuando se producran. E
pensa pretende provocar a reexon: merece a pena arresgarse' (lAD, nota de pren-
sa de de abr de oo6

).
E objetvo es caro: aertar a a pobacon de que: +) ncuso una unca doss de droga puede
ocasonar daos rreversbes, y ) que es mposbe saber cua va a ser, todo eo con obje-
to de ncrementar su percepcon de resgo. Esto, en utma nstanca, desanmara a os con-
sumdores de persstr en su consumo.
A gua que en otras dscpnas, se ntenta que todas as actuacones, sean preventvas,
medcas, pscoogcas, o de cuaquer otro tpo, esten basadas en datos de nvestgacones
que permtan avaar e empeo de ta o cua tecnca. A eo se reere a etqueta basado en
a evdenca: con un sustrato teorco apoyado por os datos de a nvestgacon.
En e ambto de a prevencon de as drogodependencas, se nsste en que os programas
preventvos cuenten con una evdenca centca cara de os eementos que os conorman.
Sn ugar a dudas, todos os esuerzos preventvos deben tomar en consderacon este
aspecto para maxmzar su ecaca y emnar os ngentes costes que supone cometer un
error en os panteamentos de base de programa. Ademas, es mprescndbe que e pro-
grama preventvo este basado en nterpretacones teorcas de enomeno que han demos-
trado su capacdad para expcaro y ayudar a entendero.
la hpotess de que a percepcon de resgo es un eemento mportante para expcar os
aumentos (o descensos) en as prevaencas de consumo procede de os estudos de
Bachman, Johnston y O'Naey (+,,o), quenes nvestgaron a hpotess de que cuanto
mas pegro asocen as personas jovenes a una droga, menor es a probabdad de que a
consuman. Estos autores trataron de anazar os cambos en as prevaencas de consumo
de cannabs y cocana que se produjeron en Estados Undos a o argo de as decadas de os
ochenta y noventa, y concuyeron que os dos actores que mejor expcaban taes cambos
eran a percepcon de resgo y a desaprobacon de consumo. As, en as epocas en as que
a pobacon tena una percepcon de resgo mas ata y haba una mayor desaprobacon de
consumo, as prevaencas eran menores, y vceversa. Sn embargo, aunque pueda tener
certa ogca, no sempre puede observarse esta reacon. As, en Hoanda observamos
como, segun e utmo Eurobarometro sobre jovenes y drogas, se dan tasas de consumo
menores que en otros pases, sendo a percepcon de resgo en reacon a varas sustancas
tamben mas baja. A pesar de eo, se ha estabecdo como prordad preventva aumentar
a percepcon de os resgos, ya que su dsmnucon se asoca a un aumento en a proporcon
de personas consumdoras. Es en este contexto donde se enmarca a campaa.
Cuando el fin no
justifica los medios
Caudo Vda (Energy Contro)
+
+ http://www.ad.es/Campanas'd_nodo=8accon=+8campana=(+
http://www.ad.es/notas/NPcampanao.pd
Por otra parte, un requsto mprescndbe para cuaquer actuacon en matera de saud
pubca (y a prevencon debe sero) es que tenga una reacon coste-beneco asumbe y
adecuada. Es decr, que os benecos se ogren (o ntenten ograr) a un coste admsbe.
Como veremos, e coste que puede suponer esta campaa en termnos de contraprevencon
pantea seras dudas sobre a adecuacon de a msma. Es por esta razon que cabe pregun-
tarse: e n que se persgue, justca os medos a utzar'
lA CANPAA: PREVENClN O CONTRAPREVENClN
la actua campaa de a lAD, a gua que otras anterores, presenta una sere de aspectos
que merecen ser consderados con atencon debdo a as mpcacones que tenen desde e
punto de vsta preventvo.
En prmer ugar, a campaa evdenca una utzacon nadecuada de a percepcon de res-
go. Conundr una ata percepcon de resgo con medo tene seras mpcacones prevent-
vas que se comentaran mas adeante. S tomamos como certo que a campaa va drgda
especcamente a jovenes de +8 a aos que hayan tendo o tengan agun contacto con
as drogas, debemos entender que a percepcon de resgo es a vaoracon que estos jove-
nes hacen de nve de resgo a que se exponen con su consumo de drogas. la campaa pre-
tende aertar a estos jovenes de que e resgo es mayor de o que eos pensan. En este caso,
e resgo eegdo es e de surr secueas rreversbes por una pasta o una raya. De nuevo
sera necesaro dar a conocer cuaes son as evdencas centcas dsponbes de que una
unca doss de NDNA o de cocana es sucente para provocar esas secueas rreversbes.
Ademas, debe presentarse a evdenca centca que seaa que ese resgo es o sucente-
mente mportante como para justcar e dseo de una campaa de prevencon arededor
de msmo.
Aertar a a pobacon sobre un resgo de baja probabdad de aparcon puede, de nuevo,
tener seras mpcacones de tpo preventvo. Poner e enass en una crcunstanca que no
suee presentarse en a experenca drecta de os jovenes que tenen o han tendo agun
contacto con as drogas puede suponer una perdda de credbdad que no debe permtrse
en prevencon. Un aspecto esenca en a comuncacon de resgos para a saud a a poba-
con es precsamente e de a credbdad de emsor de os mensajes preventvos.
Parece ser que a propa campaa es conscente de a ata
de credbdad en os mensajes preventvos ocaes.
Para eo recurre a a estratega de presentar e mensaje a
traves de aguen a quen, curosamente, s suees creer:
e cameo. De nuevo, sera necesaro seaar cuaes son os
estudos que demuestran que e cameo es una uente cre-
be de normacon sobre drogas para os jovenes consu-
mdores. Sn embargo, en a nota de prensa ya mencona-
da se dce que a ocucon con voz de mujer que aparece en
ugar de a voz de cameo trata de ncrementar e mpac-
to de spot y dejar patente que, aunque en pantaa apare-
ce en prmer pano e cameo o deaer, quen transmte e
mensaje es a lundacon de Ayuda contra a
Drogadccon. Evdentemente, no parece ser esta una
buena estratega para dotar de credbdad a mensaje
(como tampoco a cameo, jeje).
En reacon a esto, sera necesaro especcar os estudos
que demuestran que os jovenes otorgan credbdad a os
cameos. S esto es certo, puede suponer un grave probe-
ma, ya que, en no pocas ocasones, os cameos son os
prncpaes responsabes de a transmson de normacon
sesgada e ncuso aseada sobre as sustancas, eectos y
resgos. lanzar e mensaje de que e cameo es una uen-
psconautca
te crebe puede conevar que os jovenes asuman asas normacones transmtdas por os
msmos como verdaderas, o que, en dentva, puede suponer un aumento en certos res-
gos o, como mnmo, en e nve de desnormacon en reacon a as drogas.
En tercer ugar, otro resgo que se seaa en a campaa es e que se derva de a mposb-
dad de saber de antemano cua sera a pasta o raya que provocara os daos dervados.
Sn embargo, no se especca cua es a razon por a que esa doss puede provocaros: s por
os aduterantes que pueda contener, por una certa vunerabdad o predsposcon ndv-
dua, por a cantdad de prncpo actvo, por e eecto de a sustanca en e organsmo, etc.
Parece caro que e mensaje de a campaa contradce totamente a experenca de os jove-
nes. Tenendo en cuenta e caracter recreatvo que mpera en os consumos actuaes de dro-
gas, es ac suponer que gran parte de estos consumos estan mantendos por a consecu-
con de una sere de eectos deseados y buscados que, obvamente, son vaorados como
postvos. Ademas, estos eectos tenen una ata probabdad de aparecer, mentras que os
eectos de tpo negatvo presentan una probabdad mas baja y, ademas, pueden necestar
de un tempo para que se desarroen (por ejempo, os reaconados con un proceso de
dependenca). Por tanto, parece ogco pensar que os eectos postvos tengan una gran
nuenca en a vaoracon que os jovenes hacen de as drogas y de su experenca con as
msmas. Esto podra estar reaconado con que estemos nmersos en una tendenca a
debtamento de a vson de os resgos, ncuso a su banazacon, pero, mas aun, a ten-
denca es a subrayar a dmenson de os benecos (lAD, nota de prensa de de abr de
oo6

).
Un resgo como e presentado por a campaa muestra una probabdad muy baja de apa-
rcon. En caso contraro, sera ac prever un desbordamento de os servcos santaros
debdo a crecente numero de consumdores de drogas que tendran que ser atenddos por
graves esones rreparabes. Sn embargo, aun no dsponemos de datos que normen de un
aumento en a prevaenca de esones rreversbes provocadas por doss uncas de drogas.
No queremos decr que estas no puedan ocurrr, pero a pror parece ogco pensar que, de
producrse, se tratara de casos cas anecdotcos: reaccones aergcas a a sustanca, presen-
ca de aduterantes de eevada toxcdad, ngeston excesva de prncpo actvo, desencade-
nante/agravamento de una patooga subyacente, etc.
Asumendo que a posbdad de aparcon de taes daos depende uncamente de a sustan-
ca (o cua es bastante dscutbe), es ogco pensar que esta responsabdad soo e atae
a a sustanca de manera crcunstanca. E potenca toxco de una sustanca no es absou-
to sno reatvo, es decr, esta en uncon de dstntos actores que se veran mas adeante y
eo permte expcar por que a msma sustanca no provoca eectos totamente guaes en
todos os consumdores o en un msmo consumdor en momentos derentes. Como ya se
seao mas arrba, sera necesaro normar de cuaes son os estudos de toxcdad que ava-
an a estratega empeada por a campaa. En ugar de eso, es evdente e hecho de que a
ausenca de controes y garantas que caracterza e mercado ega de drogas avorece a
aparcon en e mercado de preparados con un resgo potenca superor a de a sustanca
en cueston. As, certos preparados venddos como cocana y/o extass tamben pueden
contener otras sustancas que aumenten caramente os resgos.
levar as drogas a ambto de o ega con objeto de mtar y/o emnar su consumo trae
como consecuenca a exstenca de un mercado ega que no orece garanta aguna a con-
sumdor sobre a cantdad y cadad de producto que se adquere. Desde una optca de saud
pubca, puede entenderse que cuaquer medda (potca, ega, preventva o de cuaquer
otro tpo) tamben debe poner os medos necesaros para amnorar os eectos ndeseados
que su apcacon pueda generar. Parece dc de asumr una medda que pueda causar per-
juco a un eevado sector de a pobacon, cuya saud, precsamente, se pretende savaguar-
dar. Y mas dc aun de asumr es que, ncuso sendo evdentes estos eectos ndeseados,
no se desarroen y/o omenten estrategas para tratar de amnoraros. En este contexto,
puede pensarse que e esogan eegdo por a campaa banaza os resgos que supone a
exstenca de un mercado ega de drogas, dsmnuyendo a percepcon de resgo que

psconautca
http://www.ad.es/notas/NPcampanao.pd
puede suponer adqurr este tpo de sustancas en un mercado que no orece garantas de
cadad en su producto y, en utma nstanca, aumentando a probabdad de que os daos
que, en prncpo, a msma campaa pretende prevenr, se termnen presentando.
Consderamos que, desde e punto de vsta de a saud pubca, deben cudarse ago mas
estos aspectos y tener en e punto de mra as posbes nterpretacones a as que puedan
dar ugar os mensajes preventvos.
Por otra parte, podramos asumr (o cua es tamben dscutbe) que e hecho de surr esos
daos por una unca doss depende mas de a persona que de a sustanca. Dado que pue-
den ser muchas as personas que consuman esa doss de sustanca pero pocas as que ter-
mnen padecendo os daos rreparabes, es ogco pensar que e resgo estara mas en
reacon con certas caracterstcas de os ndvduos que con caracterstcas de a sustanca.
De esta orma, desde e punto de vsta de a saud pubca, es pertnente y necesaro esta-
becer cuaes son esas caracterstcas ndvduaes que aumentan e resgo de daos rrepa-
rabes. Ademas, resutara de vta mportanca normar y aertar a esas personas de que
una unca doss puede ser sucente. Esta normacon no se proporcona en a campaa.
Esta omson de un aspecto cruca puede aumentar e resgo de que esas personas suran
os daos a no proporconares a normacon necesara que es permta evtar a stuacon
de consumo o que, en caso de optar por e msmo, os acute para asumr ese resgo de
manera bre e normada. De nuevo, a campaa puede, nadvertdamente, estar aumen-
tando e resgo de surr e dao que pretende evtar.
Una tercera opcon sera asumr que e resgo de surr esos daos vene determnado por
una combnacon de actores reatvos a a sustanca y de actores reatvos a ndvduo.
Aunque se trate de una opcon mas eaborada, adoece de os msmos nconvenentes a a
hora de asumra que as dos anterores.
Una opcon que superara as mtacones e nconvenentes de as anterores podra ser a
de asumr que e resgo de surr daos reaconados con as drogas y, especcamente, os
daos advertdos por a campaa, depende de varos actores, ncudos os reatvos a a
sustanca y os ndvduaes, pero que estan mas reaconados con a orma en que se con-
sumen as sustancas que con eas msmas o os consumdores. E resgo de surr probe-
mas con as drogas, de manera genera, esta aectado por una sere de varabes: a doss
consumda, a potenca y toxcdad de a sustanca, a recuenca de consumo, e modo de
acceso a a sustanca, a va de admnstracon empeada, a orma o patron de consumo, a
combnacon con otras sustancas de manera vountara o nvountara (por os aduteran-
tes que puedan estar presentes), os cudados posterores a consumo, as razones por as
que se consume, os conocmentos, a personadad, as acttudes, e estado sco y de
anmo, y, por utmo, e escenaro en e que se reaza (donde, cuando y con quen). Esto
eva a tener que asumr que exsten ormas de consumr as drogas que aumentan os res-
gos, pero que tamben hay otras que permten reducr y mantener os resgos a un nve
mas bajo.
Para quen desee evtar totamente os daos podra ser una opcon abstenerse competa-
mente de as drogas. Pero para quen as desee consumr (que a da de hoy son muchas per-
sonas), dos estrategas bascas desde e punto de vsta preventvo y de saud pubca pue-
den ser as de normar sobre os resgos asocados a consumo e normares asmsmo de
aqueos actores que pueden aumentaros o dsmnuros. la campaa centra en exceso su
atencon en desanmar a os jovenes de consumr drogas y ovda e hecho de que un por-
centaje determnado de su pubco objetvo (jovenes entre +8 y aos de edad) van a
segur consumendoas, ncuso a pesar de a campaa. Estos jovenes quedan en una stua-
con de desamparo nadmsbe desde a saud pubca a negares a posbdad de recbr
una normacon ut para responsabzarse de sus decsones.
la nvtacon a a reexon de esogan (Pensa) puede resutar asmsmo contrapreven-
tva en e contexto de a presente campaa. Un mnmo ejercco de reexon permte arro-
jar uz sobre as argumentacones expuestas hasta este momento. Pero, ademas, puede
conducr a una vson de as drogas y sus resgos que, de nuevo, ncremente os resgos mas
que reducros o emnaros.

psconautca
(
Subyacente a a rase Sera esta' se encuentra una vson de os probemas con as dro-
gas que hace descansar a responsabdad de su potenca dano en e azar o en a mpos-
bdad de predecr e resutado adverso. Esta perspectva ya se haba presentado en ante-
rores campaas de a lundacon. En dentva, se trata de trasadar a os jovenes a dea de
que, aunque en muchas ocasones se tenga suerte y no se produzcan daos, puede haber
veces en as que haya maa suerte y s se padezcan.
Como ya se ha seaado, e resgo de surr probemas con as drogas depende de un grupo
de actores que pueden ser manejados por e ndvduo en su mayor parte. En dentva, se
trata de un resgo que puede ser modcado en a medda en que e consumdor se respon-
sabce de su acto de consumo y posea a normacon y ormacon necesaras para eo.
Trasadar a dea de que e consumdor no puede hacer nada, de que se encuentra ndeen-
so ante a posbdad de un resutado adverso como consecuenca de su consumo, no per-
mte reazar un acercamento haca os aspectos de prudenca y responsabdad que pue-
den garantzar eectvamente a dsmnucon de os resgos reaconados con as drogas. A
no omentar taes aspectos de prudenca y responsabdad, sno todo o contraro, puede,
de nuevo, ncrementar os resgos en ugar de dsmnuros, en e caso de que a persona des-
oga e mensaje preventvo, o cua, por otra parte, se ha demostrado de todo recuente.
Por todo eo, cabe concur que a presente campaa de a lundacon de Ayuda contra a
Drogadccon es bastante crtcabe en a medda en que, con e objetvo de ncrementar a
percepcon de resgo, e medo escogdo para eo puede tener graves repercusones para os
destnataros de a msma.
Aunque esta drgda a jovenes de +8 a aos que hayan tendo o tengan agun contacto
con as drogas, en a nota de prensa de a lAD tamben se seaa que, dado e tono drecto
utzado para combatr a rvodad con respecto a os consumos de drogas e ntentar
aumentar a concenca de resgo, a campaa tamben es comprensbe para e resto de
jovenes y pobacon genera. E grupo de edad que consttuye a pobacon destnatara
esta conormado por jovenes que aun no se han ncado en os consumos y por jovenes que
s o han hecho. Para os prmeros, puede que a campaa es de argumentos para no ncar-
se. Pero, para os segundos, que aporta a campaa'
Conar en que e mensaje transmtdo ogre hacer a os jovenes renuncar a as drogas
puede evar a pecar de ngenudad. lncuso tenendo conanza en eo, es necesaro abor-
dar eectvamente a crcunstanca de que, namente, no se consga e objetvo.
Evdentemente, para este grupo de jovenes, a saud pubca aun debe representar a garan-
ta de que se veara por savaguardar su saud y no se es dejara en stuacon de desampa-
ro. Pero, ademas, resuta de todo nadmsbe que, s a campaa no ogra su eecto, e
resutado para aqueos para quenes no ha sdo eectva sea e de un aumento en os res-
gos que se deca ntentaban prevenr.
Oue quede caro que estos son tan soo unos argumentos para debatr acerca de a campa-
a anzada por a lAD. Argumentos que deberan ser contestados para propcar un cma de
debate en e que todos sadremos ganando. Y este debate puede empezar panteando a
cueston a a que anterormente hemos hecho reerenca: e n persegudo, justca os
medos empeados'
Podemos entender que certos grupos de pobacon deben permanecer abstnentes de as
drogas (tempora o permanentemente). Pero tamben es certo que e numero de personas
que actuamente optan por consumr es mportante. E hecho de ser consumdor de drogas
no tene por que equvaer a quedar desprotegdo. N e hecho de ntentar evtar que unas
personas consuman debe ser motvo para ncrementar os resgos en otras. En dentva, e
n no justca os medos.
psconautca
Pese a que agunos se empeen en ocutaro, es un hecho rreutabe: as drogas se consu-
men con asdudad, en todos os ambtos, sn dstncon de estratos socaes o nve cutu-
ra. En consecuenca, a preservacon de a saud pubca ha de tener necesaramente en
cuenta a ampo numero de consumdores. Eduardo Hdago Downng, madreo de 6
aos, pscoogo por a Unversdad Computense y con un master en Drogodependencas,
es e coordnador en Nadrd de a ONG Energy Contro, dedcada a a geston de paceres y
resgos en e consumo de drogas, abor que se centra prncpamente en e entorno recrea-
tvo. En a presente entrevsta nos reata os utmos avatares reerentes a su trabajo.
Como, cuando y por que surgo Energy Contro'
Energy Contro surgo en +,,; en Barceona en e momento en que una sere de usuaros
y ex usuaros de extass entraron en contacto con un Centro de Atencon a
Drogodependentes de a asocacon de a que ormamos parte (Asocacon Benestar y
Desarroo, ABD) y resuto evdente que gran parte de os probemas por os que acudan
podan haberse evtado con una abor normatva preva. En consecuenca, desde e area
de prevencon de a asocacon se tomo a determnacon de poner en marcha un progra-
ma preventvo drgdo a consumdores recreatvos de drogas con e n de que puderan
reazar un consumo de menor resgo, a esto de como se vena hacendo desde haca
aos en ugares como Hoanda o Reno Undo.
Cuaes han sdo as prordades de a organzacon y sus prncpaes ogros'
la prordad ha sdo y sgue sendo a preservacon de a saud y e benestar de os usua-
ros recreatvos de drogas. E prncpa ogro creo que ha sdo a nstauracon de otra orma
de hacer prevencon, mucho mas ut, pragmatca y respetuosa para quenes han optado
por consumr sustancas pscoactvas. Una prevencon que ntegra a os consumdores en
una actvdad preventva que, en utma nstanca, esta hecha por eos msmos y para eos
msmos, de modo que responda a sus propos ntereses y necesdades. E ogro ha sdo
ganarse a conanza y a coaboracon de pubco consumdor y de todos os agentes
mpcados en e ambto de oco nocturno, as como haber ntroducdo otro dscurso y
otra orma de entender y abordar e enomeno de consumo de drogas y haber recbdo
por eo un consderabe apoyo soca, medatco e nsttucona.
Nos podras expcar en que consste a geston de paceres y resgos en e consumo
de drogas'
la geston de paceres y resgos es e modeo que utza Energy Contro en su trabajo pre-
ventvo con consumdores de sustancas pscoactvas. Vene a ser a reguacon conscen-
te e ntenconada de a conducta de consumr drogas, de modo que e resutado o a expe-
renca na sea a msmo tempo o mas pacentera y segura posbe. Sera, pues, o que
todo consumdor tende a buscar de orma ntutva y natura, uncamente que, desde
Energy Contro, e orecemos un servco de asesoramento que e aporta normacon y
crteros que e pueden ayudar a acanzar ese equbro con mayores garantas de as que
orecen os dctados de a ntucon.
En e ondo, habar de geston de paceres y resgos no vene a ser mas que ponere nom-
bre a o que se haca en os aos sesenta en e ambto de a cutura pscodeca, cuando en
pubcacones de dverso tpo se daban ndcacones a os consumdores para que sus expe-
rencas ueran gratcantes y bres de probemas. Este tpo de ndcacones, no obstante,
dejaron de ser tan accesbes a pubco genera una vez que entraron en juego as nsttu-
cones preventvas, que o nundaron todo de mensajes encamnados a dsuadr a a gente
de que tomara drogas. Posterormente, apareceron os modeos de reduccon de resgos,
que, en ugar de prevenr e consumo, trataban de prevenr os probemas asocados a
consumo, o cua, a nuestro juco, esta muy ben, soo que parecen tomar en consdera-
con uncamente e componente probematco de uso de drogas, reducendoo todo a una
cueston de segurdad, o cua resuta tan sesgado e ncompeto como s redujesemos a
Entrevista a
Eduardo Hidalgo
(Energy Control)

lgor Domngo Sacrstan


6
sexuadad a a prevencon de enermedades y embarazos no deseados. En cuanto que e
consumdor de drogas gua su conducta tanto por a busqueda de pacer como por a pre-
servacon de a segurdad, creemos que es mas adecuado habar de geston de paceres y
resgos en ugar de reduccon de resgos. No obstante, somos conscentes de que hay un
punto en que todos estos termnos no son mas que artcos para denomnar o que ya se
haca en os aos sesenta antes de que os preventoogos desembarcaramos en e ambto
de consumo de drogas: no son mas que a suceson y a evoucon ogca de os dversos
modeos preventvos que, tras haber do dando paos de cego, van recuperando poco a
poco e sentdo comun para termnar hacendo o que ya se haca de orma espontanea y
natura antes de que eos msmos apareceran.
Como se ntegran estas estrategas en una potca mayortaramente represva'
Naamente. Aunque es certo que desde un prncpo hemos recbdo e apoyo de Pan
Nacona sobre Drogas y, en mayor o menor medda, e de as admnstracones ocaes de
aqueos ugares donde tenemos sede (Barceona, Nadrd, Vaenca, Baeares y Andauca),
a apcacon de as potcas y estrategas de reduccon de resgos en e ambto recreatvo
contnua sn ser entendda como una prordad, por o que cuenta con un pape competa-
mente margna y secundaro rente a as potcas de represon de a oerta y dsmnucon
de a demanda, es decr, rente a a persecucon de traco y a prevencon de consumo.
Esto da ugar a que a capacdad de actuacon se vea enormemente mtada, pues es d-
c contar con os medos personaes, economcos y materaes para ntervenr adecuada-
mente a donde sera necesaro. De hecho, he de decr que personamente no deja de sor-
prenderme e voumen de actvdad que hemos consegudo evar adeante y a repercu-
son que nuestro trabajo ha egado a tener, y no me cabe duda de que, s esto ha sdo pos-
be, es mas que nada debdo a a motvacon y e vountarsmo desnteresado de quenes
han coaborado de una u otra orma con nosotros.
En os anass de sustancas en entornos de oco, os topas con muchos compues-
tos pegrosos'
lo certo es que a nmensa mayora de os aduterantes no sueen tener mayor toxcdad que
as propas drogas egaes. los cortes que mas recuentemente aparecen son sustancas
como a caena y e paracetamo junto a azucares como e manto o a actosa. Por ogca y
a pesar de as creencas popuares, e mercado esta bre de venenos en toda rega, como e
canuro, e matarratas y demas, aun cuando puntuamente es certo que han aparecdo adu-
teracones que pueden entraar un resgo consderabe, como a presenca de PNA en as pas-
tas o de atropna en a cocana. En cuaquer caso, a aduteracon y e raude son moneda
corrente y a stuacon de os usuaros es de tota ndeenson, rustracon e ndgnacon,
pues, a gua que cuando cuaquera de nosotros compramos una ata de tomate queremos
y exgmos que a ata contenga tomate y no una mezca de caamares, acegas y tomate, e
consumdor que paga vente euros por un gramo de speed qusera poder exgr y saber que
soo eva speed y no una mezca de manto, caena y un + de anetamna. De msmo
modo, e usuaro de extass que desea gestonar adecuadamente os paceres y os resgos
asocados a aqueo que consume qusera poder cercorarse de que o que ha comprado con-
tene reamente NDNA y no, por ejempo, N-CPP, que es o que, de hecho, contenen agunas
partdas actuaes (tburones bancos, acoste y coornes). Por o tanto, desde un punto de
vsta de saud pubca e ncuso desde a optca de os derechos cves de os usuaros de dro-
gas sera convenente que estos utmos puderan acceder a anass rapdos, precsos y a-
bes de aqueo que van a consumr. Para eo debera haber un mayor compromso nsttu-
cona a a hora de actar os medos para que taes anass puedan ser reazados y pueda
estabecerse un sstema ecaz de deteccon y aerta rapda de, a menos, as partdas mas ca-
ramente aduteradas o que contengan aduterantes mas pegrosos.
Crees que os consumdores estan adecuadamente normados de os resgos de o
que se meten'
Creo que, en termnos generaes, no o estan y o certo es que sera sorprendente que o
estuveran. Aunque haya un grupo consderabe de consumdores normados e ustrados,
opno que no son a norma. la mayor parte de as personas que toman drogas me parece
que acceden a eas smpemente como un ben de consumo mas, un ben que asocan con
a dverson y con e oco. Su vda, por o tanto, no gra en torno a as sustancas pscoac-
psconautca
;
tvas, por o que n a nve practco n teorco senten a necesdad de contar con un cono-
cmento pormenorzado sobre eas. A gua que e tpco usuaro de un PC no esta ntere-
sado en convertrse en un experto en normatca y e basta con saber utzar as cuatro
apcacones de Oce, a consumdor de drogas e es sucente una normacon basca
que e permta manejar esas sustancas sn grandes sobresatos. Comprensbemente,
pocos tenen a ncatva de documentarse con bbograa especazada, de contrastar
datos en oros especcos, etc., de modo que se dan por satsechos con a normacon
que recben de su entorno mas nmedato: amstades, conocdos, medos de comuncacon
y campaas preventvas a uso, es decr, un maremagnum de mtos, mentras, medas ver-
dades y verdades como puos. Con taes uentes normatvas es dc que esten ben
normados sobre cuaquer cosa reaconada con as drogas, ncudos os resgos. No obs-
tante, que no esten adecuadamente normados sobre os resgos no sgnca que pensen
nvarabemente que son menos pegrosas de o que son o, como suee decrse ahora, que
tengan una percepcon de resgo sstematcamente mas baja de o que sera razonabe.
Pensas, entonces, que os consumdores no sempre tenen una percepcon de res-
go baja'
Como ya he dcho, penso que gran parte de os usuaros tenen un batburro normat-
vo en e que se mezcan as verdades con as mentras, y estas mentras o normacones
erroneas van en uno y otro sentdo, es decr, tanto en o que respecta a os resgos como
en o que respecta a os paceres: as hay que os sobredmensonan y as hay que os nra-
vaoran. Por o tanto, opno que a abor de una prevencon basada en a cenca en ugar
de en a mora tendra que ser a de orecer una normacon encamnada a que as perso-
nas tuvesen una percepcon de resgo o mas ajustada a a readad, a os datos objetvos
con os que hoy contamos. Por o tanto, consderar, como se hace hoy en da, a eevacon
de a percepcon de resgo como un objetvo en s msmo, creo que centcamente es una
aberracon que se corresponde sa y anamente con e vejo y obsoeto objetvo de
omentar y aumentar e medo a as drogas como estratega preventva para que a gente
no as consuma.
Ante os recentes ataques recbdos por derentes grupos potcos y medos de
comuncacon acusando a organzacones como Energy Contro o Zona Cave de
hacer apooga de consumo de drogas, cua es vuestra verson'
la cueston es que e Coego de Nedcos de Asturas nterpuso una denunca en a scaa
antdroga de Trbuna Superor de Justca porque a asocacon Zona Cave estaba dstr-
buyendo unos oetos de Energy Contro que, a juco de os denuncantes, atentan con-
tra a saud de jovenes y adoescentes. la scaa antdroga, por su parte, decdo arch-
var as actuacones de tpo pena, determnando que no exstan motvos para actuar de
oco sempre que a utzacon de os oetos se entenda dentro de un contexto ade-
cuado y sempre que su reparto se crcunscrba a zonas muy determnadas en as que es
habtua e consumo de drogas. A esto, sn embargo, aada una sere de condcones que
os medadores de programa estaran obgados a cumpr, a saber:
+. Cesar e reparto de materaes normatvos entre menores de edad.
. lnormar a a Admnstracon de Prncpado de Asturas sempre que detecten a exs-
tenca de menores en stuacon de resgo rente a consumo de drogas.
. lnormar a as autordades pocaes o judcaes sempre que tengan conocmento de
a comson de un deto contra a saud pubca (ease traco de drogas).
(. Poner en conocmento de a Deegacon de Goberno y de a scaa antdroga os resu-
tados de os anass de sustancas estupeacentes que reace a asocacon.
En o que respecta a as actuacones de tpo pena, nuestra verson, por o tanto, no es otra
que a de a propa scaa: Energy Contro, Zona Cave y as demas asocacones que tra-
bajan en e ambto de a reduccon de resgos se ajustan perectamente a a egadad, en
cuanto que cumpen todos y cada uno de os requstos marcados por e Trbuna Superor
de Justca. Es mas, consderamos que o que reamente atentara contra a saud de os
jovenes consumdores de drogas (que es a quenes van drgdos os oetos) sera aban-
donaros a su propa suerte y negares a normacon necesara para que puedan consu-
mr con menor resgo, orecendoes, a cambo, e necaz mensaje unco de a abstnenca
y e no consumo. Nuestra verson, por o tanto, es que esta orma de actuar, y no a nues-
tra, sera a que consttura una aberracon y una neggenca desde un punto de vsta
psconautca
8
santaro, aparte de ser moramente reprochabe y, ahora s, cuestonabe desde un punto
de vsta ega.
En cuanto a as condcones mpuestas por a scaa antdroga, tendra mucho que
comentar, pero por no extenderme excesvamente me basta con decr que me parecen
excesvas y ma encamnadas, pues parecen pretender que os medadores de Zona Cave
ejerzan uncones mas propas de a poca que de un educador soca. En este sentdo, veo
poca compatbdad entre a uncon de normador/condente poca y a de montor de
reduccon de resgos en espacos de oco nocturno. No creo que a ncatva dese buenos
resutados. En cuaquer caso, convene recordar que tan soo es a resoucon de un sca,
no a sentenca de un juez.
Por otra parte, acto segudo a o acontecdo en Asturas y a raz de un artcuo pubcado
en e daro E Nundo, en cuyo ttuar se deca que un oeto de Energy Contro expca
como consumr drogas y eudr a ey, e Partt Popuar (PPC) arremeta contra nuestro
matera normatvo sobre drogas y eyes Oue he hecho yo para merecer esto' y CU
comuncaba que presentara una proposcon no de ey para que dcho oeto sea retra-
do de a crcuacon. Nuestra verson, en este caso, es que e oeto smpemente expone
as dsposcones egaes de ordenamento jurdco espao en matera de drogas, a a vez
que orece agunos consejos para que e usuaro pueda consumr ajustandose a a ega-
dad. En este sentdo, nos resuta preocupante que haya quen se aarme porque entre os
consumdores se dvuguen y dundan os contendos y dctados de nuestras eyes. lo
que parecen ovdar estos potcos es que cuaquer hjo de vecno puede estar tomando
estas sustancas y que, de eos, muy pocos podran tratar de eudr a justca recurrendo
a un padre o una madre nuyentes que o arregen todo pegando cuatro teeonazos
donde sea oportuno. la nmensa mayora de os usuaros, s no quere tener probemas
con a ey, no tene mas opcon que acatara y, desde Energy Contro, o que hacemos es
expcares como hacero. A n de cuentas, nosotros n queremos n sabemos n tenemos
opcon de eudr as eyes, as que no estamos en dsposcon de normar sobre como
hacero. ncamente pretendemos que cada vez sean menos as madres que nos aman
dcendo que su hjo o su hja se enrenta a una pena de prson por evar encma pas-
tas y que, cuando es expcamos que son muchas pastas, nos respondan orando
que su hjo eso no o saba, que pensaba que, mentras uesen para su consumo, poda e-
varas tranquamente.
Acabas de pubcar un bro, Ketamna (Edcones Amargord) y ya has empezado a
trabajar en e sguente: Herona. Como o evas'
Con dgndad, resgnacon y esperanza: todava no he termnado a ntroduccon, puedo
decro, e drector de a coeccon Psconautca ya o sabe.
Como ves e uturo de as potcas de drogas'
E uturo sempre es beo y prometedor, ncuso en potca. En m boa de crsta veo un
da en e que, a gua que hoy es tan respetabe e que bebe acoho como e que no o
bebe, o seran os que toman o dejan de tomar extass, cocana, cannabs o herona. Un da
en e que, ademas, potcamente se veara por deender y asegurar os derechos de os
usuaros de drogas, undamentamente e derecho a poder consumras con unas garant-
as santaras que es bren de raudes y aduteracones y e derecho a poder dsponer de
eas con unas garantas egaes que, como meros y smpes consumdores, es permtan
hacer uso de taes sustancas atenendose estrctamente a a egadad, sn que tengan que
deambuar a cegas, como sucede hoy en da, por a nestabe cuerda oja de o ega-e-
ga. Veo un da en e que cada cua podra decdr bremente que es o que quere o no que-
re consumr y en e que nade se sentra cohbdo por decararse consumdor o abstnente
de ta o cua sustanca. Un da en e que os uncos que se sentran avergonzados seran
quenes, en su momento, es negaron taes derechos a unas personas que uncamente
estaban decdendo por s msmas que es o que queran hacer con un cuerpo, e suyo, de
que soo eos eran soberanos.
psconautca
,
Cua sera tu acttud como padre s un da descubres que tu hjo toma drogas'
lmagno que o esperabe sera que djera que adoptara una acttud daogante en a que
e expcara os paceres y resgos asocados a as drogas que consumera y as pautas de
consumo menos arresgadas para tomaras. Seguramente o hara, pero, a msmo tempo,
no me evara a engao n pecara de uso, pues consdero que, en termnos generaes, un
padre no es e nterocutor que busca un joven o adoescente taudto para habar de cues-
tones de este tpo. Pocas personas conozco que de jovenes y adoescentes hayan tendo
e menor nteres en que sus padres es ustraran sobre os msteros de sexo responsabe,
a conduccon segura de ccomotores o e consumo ntegente de acoho. No espero que
yo msmo vaya a ser una excepcon para m hjo. Nas ben magno que cuaquer cosa que
e djera se o tomara como una numabe brasa paternasta, por o que preerra optar
por decr soo o ndspensabe y cruzar os dedos para que a educacon que haya recbdo
hasta ese momento e permta reaconarse con as drogas como tengo constanca de que
o hacen a mayora de as personas, es decr, sn que sus consumos de acoho, porros,
extass, cocana o o que sea es supongan probemas sgncatvos. Evdentemente, e
marcara os mas eementaes mtes, que no son otros que os que dcta una convvenca
respetuosa con os demas. Sn ugar a dudas, e proporconara e oeto sobre eyes de
Energy Contro y e anmara a documentarse tanto cuanto qusera en otras uentes que
e resutasen mas abes y amenas que su propo padre. En cuaquer caso, ntuyo que per-
ectamente pueda haber momentos en que uera presa de a aprehenson y a preocupa-
con, y es evdente que estara atento ante posbes sgnos de usos abusvos o probemat-
cos, pero, desde uego, por su ben y por e mo, esperara no caer en ese medo parazan-
te y soocante que puede sentrse cada vez que os poueos baten as aas para empezar
a voar por su cuenta. Personamente, as drogas no me asustan o me preocupan mas que,
por ejempo, a conduccon de vehcuos o a practca de agunas actvdades deportvas, y
tengo muy caro que, egada determnada edad, m hjo ha de ser bre para tomar sus pro-
pas decsones respecto a que deportes practcar, que coches conducr o que drogas
tomar.
Ago que aadr'
A ho de o que comentaba en a anteror pregunta, tan soo decr que, estrctamente
habando, me sorprendera mucho descubrr que m hjo, egada determnada edad, no
tomara nnguna droga. los angosajones, para reerrse a aguen que se abstene compe-
tamente de tomar bebdas acohocas, dcen que es un totay teetotaer, es decr, que soo
bebe te y a nade se e debera escapar que e te tamben es una sustanca pscoactva.
Vaga eo como ejempo de que, sendo rgurosos, e abstnente a as drogas como ta no
exste y, de exstr, me resuta tan extrao y excepcona que no veo razon aguna para
desear o pretender que m hjo termne emuando su conducta. En caso de que optara por
no tomar absoutamente nnguna sustanca pscoactva (n acoho, n cae, n te, n nada
de nada), evdentemente o respetara, como respetara que se hcese vegano, anacoreta
o monje benedctno, pero tamben ntuyo que, en certa medda, me nquetara saber
como e habra dado por ah y, ta vez, me preguntara s todo andara ben con este chco.
psconautca
(o
Hace a menos un ao comenzaron a detectarse una sere de comprmdos venddos como
extass que, en ugar de contener NDNA, ncuan reamente N-CPP. Actuamente parece consta-
tarse que este tpo de raude se encuentra en expanson, por o que desde Energy Contro
hemos consderado convenente aertar a os consumdores. la N-CPP es una droga que perte-
nece a a ama de as pperaznas, a cua cuenta entre sus as con varos compuestos que,
en agunos pases, estan sendo consumdos con nes recreatvos. la egadad de a que gozan
estas sustancas ha dado ugar a que haya quen as comercace como producto de smart-
shop a modo de susttutos egaes de as anetamnas y os dervados anetamncos tpo exta-
ss, de orma parecda a como se hzo hace agunos aos con a eedra y smares, que ueron
presentadas ante os usuaros como extass herbaes. la cueston es que, paraeamente a su
comercazacon en e mercado ordnaro de agunos pases bajo nombres como A o X(, tam-
ben hay quen se ha dedcado a dstrburas en e mercado negro con a msma aparenca que
os comprmdos de NDNA, presentandoas y vendendoas como s se tratara de extass en toda
rega. Convene seaar en este punto que para as personas mpcadas en e traco de NDNA,
as pperaznas consttuyen una aternatva dea, pues e hecho de que sean egaes no soo es
ahorra probemas con a justca sno que es bera de reazar todo e procedmento de snte-
ss, abaratandoes, en consecuenca, todo e proceso de produccon, en cuanto que uncamen-
te tenen que troquear en orma de comprmdos de NDNA a pperazna en povo que han
comprado bremente y a buen preco por lnternet. Para e consumdor de extass y anetam-
nas, por su parte, a donedad de as pperaznas como aternatva a dchas sustancas resuta
mas cuestonabe. Son muchos os usuaros que, a tomar os preparados A y X( adqurdos en
e mercado ega, reeren moestas en e estomago y os rones, a a vez que echan en ata
os eectos mas entactogenos y mmosstas propos de a NDNA. A su vez, entre quenes o
adqureron en e mercado ega, pensando que compraban extass de verdad, abundan tam-
ben as moestas estomacaes, os doores de cabeza, as resacas uertes y duraderas e ncu-
so as reaccones de panco y ansedad, ademas de a desagradabe sensacon de haber sdo
estaados. Aun cuando hay usuaros que aprecan os eectos de a N-CPP, a consderaros ago
as como una mezca de Cl y NDNA, cabra decr que, para a mayor parte de os consumdo-
res, esta sustanca parece carecer de especa nteres como droga de uso recreatvo. S a esto
unmos e hecho de que en e mercado ega se presenta bajo a msma aparenca que e exta-
ss, sera recomendabe que os consumdores tomaran as meddas oportunas para evtar
estaas y sorpresas desagradabes. En este sentdo, aparte de extremar a prudenca ante pas-
tas en as que anterormente se ha detectado N-CPP (comprmdos bancos con motas de
coores, lacoste, Ntsubsh, Tburon Banco, Ros Royce, Versace y Estrea de Tres Puntas),
convene recordar que e usuaro de extass cuenta con una exceente herramenta para detec-
tar estas y otras aduteracones: e test de Narqus, que da una cooracon azu oscura o negra
ante a NDNA pero no reaccona ante a N-CPP, de modo que permte detectar y descartar todas
aqueas muestras que puedan contener esta utma sustanca sempre que no haya sdo mez-
cada con NDNA (hasta ahora en a mayora de os casos ha aparecdo una u otra droga, no as
dos juntas, aunque tamben hay excepcones). E test de Narqus puede adqurrse por un
modco preco en www.eztest.com. Asmsmo, en Barceona y Nadrd se puede acceder a un
servco gratuto de anass a cargo de Energy Contro: en Nadrd os utmos mercoes de
cada mes desde as +8:o horas en adeante en e cub psconautco Amargord (c/ Torreca de
lea, . Netro lavapes). En Barceona en Nngun lugar todos os vernes de +8 a horas
(c/ Rereta, ++).
NAS SOBRE lA N-CPP EN:
h t t p : / / w w w . e m c d d a . e u . n t / n d e x . c m '
useacton=pubc.AttachmentDownoad8nNodelD=+6;+88sanguagelSO=EN
http://www.odt.r/BDD/sntes/r_oo++_mcpp.pd
http://vergtet.bogspot.com/oo6/o+/ranbow-warror.htm
Alerta M-CPP
(Meta-clorfenilpiperazina)
psconautca
(+
cutura
la bba de as enetamnas se dspone a abordar e mercado hspanoparante de a mano
de a edtora Amargord, que se encuentra en proceso de traduccon de una de as obras mas
ustres de a psconautca munda. Pubcado orgnamente en +,,+, e bro, de cas m pag-
nas, consta de dos partes caramente derencadas: a bograca y a boqumca. la prme-
ra narra a hstora de sus autores, un matrmono caornano cuya vda se ha centrado en
a nvestgacon de sustancas desveadoras de a conscenca. Aexander Shugn, qumco
proesona que eva mas de cuarenta aos dedcado a a sntess de nuevos compuestos,
cuenta sus descubrmentos en este campo, as como su reacon con Ann, escrtora e nves-
tgadora, y con dversos personajes de a escena pscodeca amercana. la segunda parte de
PlHKAl, cuyas sgas sgncan enetamnas que he conocdo y amado (Phenetamnes l
Have Known And loved) contene a ormuacon de +;, enetamnas pscodecas (NDNA,
NDA, -CB, -Cl, -CT-), de gran nteres para qumcos, as como e reato de experencas o
trp-reports, mas asequbes para e resto de pubco. Sntess, doscacon, duracon de a
experenca, descrpcon de eectos y posbes neas de nvestgacon brndan una competa
perspectva de cada una de as drogas reerdas.
Cenca y narratva, boqumca pscodeca y qumca sexua, umnacon de ama
PlHKAl es un encuentro, e resutado de una ructera busqueda por os recovecos de a
mente, ucdo vademecum de esprtuadad, exqusto testmono de amor qumco.
lmpagabe tesoro para os amantes de a conscenca aterada, abre a puerta a todo un aba-
nco de sustancas por descubrr, compuestos en muchos casos desconocdos por as ham-
brentas auces de a egsacon. Cuando a cruzada contra a qumca no sea mas que un ma
recuerdo de pasado, esta obra se estudara como bro de texto en as unversdades para
adestrar a pscoterapeutas y chamanes, armaceutcos y estudantes de medcna.
Detergentes de purcacon menta para a mpeza de subconscente. S te sentes hechza-
do por su nujo, no te perdas tampoco su secuea: TlHKAl. la contnuacon, tamben pen-
dente de traduccon por parte de Amargord.
l.D.S.
PIHKAL
Una historia de amor qumico
Aexander 8 Ann Shugn
Terrorsmo daectco, mazmorra de magnacon, enteogena musca. Tras a conmocon
provocada por su anteror trabajo, Cementero de nstantes, Dencuentstas trabaja ahora
en un nuevo concepto: Pscotropa, una ceremona sergca que conjuga musca, danza,
perormance, audovsuaes y narracon ora para arrastrar a espectador a os mas recond-
tos rncones de subconscente. Se trata de un espectacuo pscodeco-ndustra, con buenas
doss de mprovsacon, cuya estructura se basa en as terapas con lSD evadas a cabo por
dversos psquatras en os aos sesenta y setenta. Extravagantes nstrumentos, voces varo-
pntas y coores ntensos atravesan as ases de Acceso, locura, Nuerte, Nada, xtass y
Renacmento. Una estrambotca deconstruccon de a psque humana que rnde homenaje
a a exposon sensora provocada por as sustancas vsonaras.
Su prmer espectacuo, Cementero de nstantes, no dejo a nade nderente. Cuentos ac-
dos para adutos, musca atmoserca y audovsuaes, con e tempo y a muerte como pro-
tagonstas, aados con un chorrto de subverson y geros toques de humor. A partr de
Psicotropa
Terapia psicolgico-musical
de Delincuentistas
(
Sntetzada en +,+ por os aboratoros Nerck y redescuberta posterormente por e qu-
mco caornano Aexander Shugn, su padre adoptvo, a NDNA ha supuesto una revo-
ucon soca y cutura de ambto panetaro. la obra, pergeada por lernando Caudeva,
medco de ama, membro de coectvo lnterzona y experto unverstaro en
Drogodependencas, reaza un caba recorrdo, no exento de amendad, por todos os
aspectos que concernen a a sustanca. E captuo hstorco aborda a expanson de con-
sumo de a droga de amor a raz de su scazacon nternacona en +,8, pasando de
ser utzada en contextos psquatrcos a convertrse en cono de a cutura de bae.
Posterormente, e doctor Caudeva reere os aspectos qumcos y armacoogcos de a
,( metendoxmetanetamna, as como sus eectos y os estudos centcos emprend-
dos. los apartados cuarto y qunto, encavados en as novedosas estrategas de reduccon
de daos, determnan os pegros y orecen a ector e resutado de derentes anass de
muestras, con consejos practcos para e consumdor, en busca de a geston ecaz de os
paceres y os resgos, tema que se acomete en e captuo sete. las tendencas mundaes
de mercado, con as partcuardades de Espaa, e tratamento recbdo por e extass en
os medos de comuncacon y a cutura susctada a su arededor dan paso a una bbogra-
a basca sobre e compuesto. E bro, extensamente documentado, se compementa con
un apendce na, escrto por Jose Caros Bouso, proundzando en as propedades arod-
sacas de esta enetamna con propedades entactogenas y empatogenas. En dentva,
a cuarta entrega de a coeccon Psconautca (tras e renombre cosechado por sus prede-
cesoras Cannabs, Ketamna y lSD) se erge como reerenca mprescndbe para cuaquer
estudoso o nteresado en os sensuaes estados de conscenca provocados por tan contro-
vertda droga de sntess. No obstante, se trata de prmer voumen en casteano dedca-
do en excusva a a NDNA, desmarcandose de a propaganda gubernamenta, as eyendas
urbanas y e sensaconasmo medatco. No ovdes recargar de serotonna tu cerebro
antes de enrentarte a su ectura.
l.D.S.
xtasis(MDMA)
lernando Caudeva Gago / Edcones Amargord / Coeccon Psconautca
cutura
ahora, as huestes de a dencuenca sonora emprenden una nsota cruzada, surgda de sus
mentes enermas, con mas musca, menos textos y bastantes mas recursos vsuaes. Para
esta aventura, a ormacon cuenta con un chaje emenno: Eva, actrz y cantante vguesa
que aporta un hao de rescura a a representacon. Todas sus ocuras, materaes y descon-
certos pueden consutarse en a web de grupo: www.dencuentstas.tk, que pronto aco-
gera una nueva verson, en lash, mas acorde con a recente paranoa.
l.D.S.
la edtora Amargord presenta a sus ectores psconautcos a traduccon de a magnca
obra de Jonathan Ott Anaogos de a ayahuasca, un voumen corto pero muy denso, de
dc ectura, cargado de detaada normacon tecnca, para todos aqueos nteresados
en a hstora y a armacooga de tan sugestvo brebaje de umnscenca esprtua. Sus
+; pagnas abergan una extensa bbograa, metcuosamente documentada, que perm-
te ampar a normacon sobre todos os aspectos reaconados con e exr por exceen-
ca de chamansmo amazonco. De nnegabe nteres para qumcos y botancos, puede
servr tamben a ector de a pe como manua de consuta sobre as derentes combna-
cones posbes para consegur un msmo prncpo actvo, ntegrado por a necesara com-
Anlogos
de la ayahuasca
Jonathan Ott
(
cutura
bnacon de, a menos, dos sustancas: dmet trptamna (DNT), por un ado, y un nhb-
dor de a enzma mono-amno-oxdasa (NAO), por otro.
Hstora, descrpcon de os anaogos y armacognosa entretejen un ucdo aegato contra
e tursmo occdenta de as drogas, e cua perverte a tradcon ancestra de pacca con-
vvenca con a naturaeza y amenaza con devastar a vrgndad de muchas de estas cu-
turas. Jonathan Ott, etnoarmacoogo y psconauta estadoundense que resde en un ran-
cho mexcano ejos de a rudosa cvzacon, consttuye un proco escrtor, traductor e
nvestgador sobre todo o reerente a enteogenos, termno que e msmo acuo para
denomnar a as sustancas vsonaras. E autor de Pharmacotheon, uno de os mas devo-
tos armacoos de mundo, descrbe en esta obra numerosos expermentos, muchos de
eos en su propo cuerpo, para determnar a ncrebe armacooga de as pocones de
ayahuasca. E bro se competa con mnucosas tabas con as derentes categoras de
pantas reseadas.
En dentva, una vaosa y detaada normacon sobre e uso de pantas de attudes sep-
tentronaes que pueden susttur a as amazoncas para acanzar os msmos eectos. Ya
era hora de que un bro tan cotzado como este vera a uz en casteano.
l.D.S.
Telaraas
lisrgicas
l.D.S.
Aracndos agresvos tejen
a maraa de redes munda,
orcejeando
por un terrtoro duso.
Drogados de novedad,
sacuddos por a costumbre,
avanzan os engranajes
de a gran maqunara
apasta-sentmentos.
Nsera rqueza,
cegadora de mentes angostas,
mpa ahora as sombras
de cuanto soabas ayer.
Eterna poseson nsatsecha,
zocao de quetud,
rutna que enas de vaco
as arcas de tu avarca.
A otro ado de espejo,
un hongo escudra
recovecos de subconscente.
Se desenazan os nudos
concenzudamente
amarrados en a memora.
((
DENOCRAClA, PUEBlOS Y DROGAS
las ONGs y puebos asocados a proyecto europeo Democraca, puebos y drogas orga-
nzan, e de juno de oo6, en Gand (Begca), a segunda conerenca de respuestas oca-
es y partcpatvas en matera de drogas. Esta conerenca tene como objetvo servr de
pataorma de busqueda, de daogo y de debate para actar e ntercambo de practcas
muncpaes en matera de drogas, en partcuar:
Como desarroar una estratega muncpa y un pan de accon.
Como crear y anmar una asocacon ntersectora.
Como avorecer a partcpacon cudadana.
Como tener en cuanta a ucha contra as dscrmnzacones en a eaboracon de
respuestas.
Expertos y proesonaes pertenecentes a os puebos mpcados en e proyecto
Democraca, puebos y drogas abordaran estas cuestones durante a seson penara y
os taeres de a conerenca. En esta ocason, as asocacones presentaran e programa de
ntercambo, ncuyendo normacones, vajes de estudos, vstas de dagnostco y de ass-
tenca tecnca, guas metodoogcas, etc. Nas normacon (en nges y rances):
http://www.democtydrug.org
oo= NARlHUANATN
Naraton cutura de expreson artstca
E cub teraro, artstco y psconautco Amargord acogera, de a +8 de juno de oo6,
a oo= (dobeceroava) Narhuanaton. Consstra en una exposcon artstca coectva y
mutdscpnar, y una sere de actos reatvos a mundo de cannabs y e consumo de
marhuana, ocoso y terapeutco. Nas normacon:
http://es.geoctes.com/aoomarhuanaton/
PRESENTAClN DE lA llBRERlA PSlCONAUTlCA
E da de juno, bajo e hechzo de a noche de San Juan, e cub teraro, artstco y ps-
conautco Amargord (c/ Torreca de lea, , metros lavapes y Anton Nartn) naugu-
ra su nueva brera, especazada en pubcacones sobre drogas, chamansmo y psconau-
tca. En ea se podra encontrar un ampo cataogo de bros y revstas en casteano ded-
cados a nobe arte de tursmo menta, con a rubrca de os mejores expertos mundaes
en a matera. Entre otros, a coeccon abarcara ttuos mprescndbes como
Pharmacotheon y Pharmacopha (Jonathan Ott), Hstora genera de as drogas (Antono
Escohotado), las puertas de a percepcon y Ceo e nerno (Adous Huxey), Nuestro
derecho a as drogas (Thomas Szasz), Acercamentos. Drogas y ebredad (Ernst Jnger) o
E nnto turbuento (Henr Nchaux), as como otros textos menos conocdos. Esta reco-
pacon -que pronto se podra adqurr a su vez desde e porta de lnternet
http://www.psconautca.net- supone e mejor compemento de a coeccon
Psconautca (que ntegra hasta a echa cuatro ttuos: Cannabs, Ketamna, lSD y
NDNA), drgda por e coectvo lnterzona y enocada desde a perspectva de a geston de
paceres y resgos en e consumo de drogas.
agenda
(
agenda
Taer de respracon hootropca
+o y ++ de juno, Brhuega (Guadaajara).
lmparten:
Begoa Ayaa: Pscooga. Especazada en Pscooga transpersona y respracon hootro-
pca. Naestra de yoga y medtacon.
Te.: 6, ,+ (6 8.
Nanue Vaescusa: Pscoogo. Especazado en pscoterapa con estados modcados de
conscenca. lnstructor de yoga y medtacon.
Te.: 6o; 6+ ,o.
Programa:
Sabado +o de juno
+o:oo legada, ronda de presentacon y chara ntroductora.
+o:( Ejerccos de Ch Kung.
++:oo Respracon de prmer grupo.
+:oo Comda y descanso.
+;:oo Respracon segundo grupo.
+:oo Cena y paseo.
:o Nedtacon.
Domngo ++ de juno
o8:o Yoga y saudos a so.
o,:oo Nedtacon.
o,:o Desayuno.
+o:o Ronda de ntegracon de a experenca, dbujos y mandaas.
+(:oo Despedda y cerre.
Traer: Ropa comoda, manta y cojn, pape y apz, matera para dbujar.
lugar de taer: la Casa de Arroyo, centro rura en Brhuega (Guadaajara).
Preco: +8o (ncuye estanca, manutencon y semnaro).
lnscrpcon: Te.: 6, ,+ (6 8 / 6o; 6+ ,o.
e-ma: bego.ayaawanadoo.es
mvaescusawanadoo.es
Contrandcacones: Embarazo, epepsa, hpertenson, gaucoma, operacones qururg-
cas recentes, medcacon psquatrca.
Oue es a respracon hootropca'
Es una tecnca de modcacon de concenca ut en procesos pscoterapeutcos. lue des-
arroada por Stansav Gro, uno de os undadores de a pscooga transpersona. A tra-
ves de ejerccos de respracon adecuados se accede a un estado de conscenca que ore-
ce a posbdad de:
- pasar por una revson bograca,
- revvr y comprender epsodos de nuestra vda pasada que acaran nuestra stuacon
actua,
- comprenson de os conctos nternos que mtan a pena expreson de nuestras poten-
cadades,
- catarss de emocones boqueadas o sn expresar,
- pasar por un proceso regenerador de renacmento: atravesando una experenca de
caos, se ogra acanzar una reestructuracon cogntva y emocona, un orden bre de bo-
queos neurotcos que permte una experenca mas pena de a propa vda,
- acceso a experencas cumbre: estados de optmo unconamento, ucdez y serendad
prounda.
(6
E sentdo de tacto. Carbonco sobre pape.
lernando Carcamo
(;
C/ Torrecilla del leal, 32. 28012 Madrid
Tel.: 91 539 16 50 / 58
email: info@edicionesamargord.com
www.edicionesamargord.com

Das könnte Ihnen auch gefallen