Htctl

JACOBI A \'0RAGI1

LEGENDA AUREA
mfiO
HISTORIA

LOHBARDICA BICTA.

AD OPTIMORUM LIBRORUM FIDEM

RECENSUIT

DR^

TH. GRAESSE,

POTENTISSIMl REGIS SAXOMAE BIBLIOTHECAEIUS.

KDIIIO

SEttSW.

U^X V^

CUM APPROBATIONE

REV. ADMIMSTRATORIS ECCLESUSTICI PBR SUPERIOREM LUSATIAM.

LIPSIAE,
IMPEiNSIS LIBRARIAE ABNOLDIANAK.

MDCCCL.

J'^J

PRAEFATIO.

53i quis iinquam medii aevi auctor opere suo gloriam atque

admirationem
gine,
et

sibi

conciliavit,
vitas

profecto Jacobus

ille

Yora-

quem sanctorum

compilasse conslat, per

tria fere

scriptoribus

quod excedit saecula prae omnibus ejusdem argumenti summas consecutus est laudes. Sane quidem
inde
a

potissimum
exstitere,

saeculo

quinto

decimo
vanitatis

baud

pauci

qui

eum
est,

credulitatis

atque

accusarent,

unde cffectum

ut

quodammodo

negligeretur atque fere

intellexil,

in oblivionem cederet.

Atqui recentior aetas recte

quam
taruni
utaris,
attinet

largus fons christianorum

mythorum fabularumque
aevi

in

eo lateat,

quo ad interpretandos plurimos medii

poe-

atque

rerum

scriptorum
vcl

obscuriores

locos

praesertim

quum

ipse

Jacobus

noster,

bene quod

ad fabulosas, quas interdum

retulit, historiolas,

dnm-

modo
quae

accuralius ejus verba perpendamus, neutiquam omnia,

tradit,

pro veris haberi

velit,

sed identidem se relata

ita

tantum referre nec,

num

revera rcs

se habuerint, testari

posse disertis verbis moneat.

"eSt,

Oua de
nostri

re haud inutilc visum

opus

illud,

quod majores

aureum nominarunt,
ejiis

ex tenebris
rursus
in

et sordibus,

quibus hucusque obductum jacebat,

liori

lucem proferre atque, quoad

et

posset,

emendatum atque correctum prelo submittere.

tior

Quo

accura-

autem
ejus

diligentior
existeret,

nova
plura

hiijus

legendarum compilaatque
libris

tionis
editis

recensio

de

codicibus

praemittere

in

animo

erat,

simulque etiam de
atque de singu-

fontibus,

quibus Jacobus noster usus est,

iis

larum legendarum fabularumque

insertarum origine pauca

monere,

vitam

etiam

auctoris

et

chronologicum vitarum
genuinae Jacobi

sanctorum indicem addere.

nimis aucta esset,

At quoniam moles totius operis

legendas ab
aliis

quum

et

IV

Pracfatio.

compilationi supcraddilas.

no

qiiid

deesse viderctur, adjc-

cissem,

lioc,

quod
potui

modo

prodit,

voluminc

tanlummodo

tcxlnm,

quam

plcnissimum atque

emendalissiuuun,

potiori lectionis varielatc addita exhibui, reliqua altero volu-

mini rcscrvalurus. Uudc nunc sufficiet mouuisse, me manum ancloris optimc rcddilam invcnissc in cditione illa ab Eberto (Lexic. Bibliogr. T. I. p. 872. sq. nr. 10672 '^)
accnratius
dcscripla

atqnc
(Jua

in

publica

bibliotbeca

rcgia

Drcsdcnsi asscrvala.

dc re tcxtum ad hnnc librum,

qucm
ccnsui,

in

notulis

Edit.

Princ.

nomine

dcsignavi,

con-

slilucndum atque ope optimae notae codicum

cmendandum

maximam vero opcram impeudi

ncmincm

distingucndis atque

interpungendis singulis enuutiationibns pcriodisque, quarum

quanla adhuc fuerit confusio,

et

fugit.

Ut aulem
re-

cxlcrior hnjus

opcris

habitus

aevum,

cui debetur,

ferret, retinui

antiqnam nonnullorum vocabulorum scribendi

ut

rationcm,
liic

ita

voces,

quales sunt:

martir,
illas

ydolum etc,

illic

iuvcniantur.

Nec etymologias

pcrvcrsissimas,

quibus maxime claudicat Jacobus noster, einendari necessaqunm annolalionibus secundo hujus edilionis rium duxi
,

volumini
satis

inscrendis

saniora

aflerre

liceat

ct

ubiqtie

fere

eluceat,

quid auctor

sibi

voluerit.

Inde, ne longus

sim, hoc tantum addo, scriplura a Jacobo nostro

ficenlissimo

me

in

recenscndis locis ex sacra

viro

allatis

plurimum dcberc

magni-

doclissimoquc,
qni,

3MuIIcro,
cst

consistorii

catholici

Saxon. pracsidi,

qna

bcncvolcntia atquc doctrina,

singulas plagulas itcrum

ilerumque pcrlcgcre atque,

viro bic sunnnas

quac
agere

parum

rectc se haberc vidcicnlur, corrigcrc ab inilio operis

desiil:

usque ad finem non

gralias aninnis jubcl.

cui

me

Scripsi Dresdac Kal. Novcudu".

MDCCCXKV.

WDEX CAPITIM.

Prologus
(]ap.
I.

pag.

II.

III.

IV.

V.
VI.

De adventii domini De sancto Aiidiea apostolo De santto Nicolao Dc sancta Lucia virgine De sancto Tlioma apostolo De nativitatc domini nostri Jesn
diim caniem

3
13

22 29

33
39 47

Christi secun,
.

De sancta Anastasia VIII. De santto Stephano IX. De sancto Johanne aposlolo et evangelista X. De innoccntibus . . XI. De sancto Thoma cantuariensi XII. De sancto Silvestro XIII. De circuracisione domini XIV. De epiphania doraini XV. De sanclo Paulo eremita XVI. De sancto Remigio XVII. De sancto Hilario XVIII. De sancto Macario XIX. De sancto Felice
VII.
.
,

49
5fi
<>2
((

70 79 87 94 95 98
100
,102

XX.
XXI.

De

sancto Marcello

103
104 108 108

De sancto Antonio XXII. De sancto Fabiano XXIII. De sancto Sebastiaao XXIV. De sancta Agnete virgine XXV. De sancto Vincentio XXVI. De sancto Basilio episcopo XXVII. De sancto Johanne elemosinario XXVIII. De conversione sancti Pauli apostoli XXIX. De sancta Paula ,
.

113
117 121
12(i

....
.

...
.

133 135

XXX. De
XXXI.

sancto Juliano

De septuagesinia XXXII. De sexagesima XXXIII. De quinquagcsima XXXIV. Dc quadragesiina

140 146
148 149 151

.........

VI
Cap.
-

Index capitum.

.'.

De jejunio qiiatiior temponiin De saiitto Igiiatio XXXVII. Dc purificatione beatae Mariae virginis XXXVllI. De sancto Blasio XXXIX. De samta .\galha virgine XL. De sancto Vcdasto XLI. De sancto Anianilo XLII. Dc sancto Valcntino XLIII. De sancla Juliana XLIV. De cathedra sancti Petri XLV. De sancto Malhia apostolo XLVI. De sancto Gregorio XLVII. De sancto Longino XLVIIL De saiicta Sophia ct tribus filiabus cjus XLIX. De sancto Bcnedicto L. De sancto Patricio LI. De annuntiationc dominica Lll. De sancto Timothco LIII. De passione doniini LIV, De rcsurrectione domini LV. De sancto Secundo LVI. Do sancta Maria Acgjptiaca LVII. De sancto Ainbrosio LVIII. Dc sancto Georgio LIX. De sanclo Marco evangelista LX. De sancto Marcellino papa LXI. De sancto Vilali LXII. De virgine quadam Antiochena LXIII. De sancto Pctro martire LXIV. Dc sancto Fabiano LXV. De sancto Philippo apostolo LXVI. Dc sancta Apoilonia LXVII. De sancto Jacobo apostolo LXVIII. Dc inventione sanctae crucis LXIX. De sancto Johanne ante portain latinain

XXXV,

....
.

pag 153
-

XXXVI.

155
1.58 IfiT

170

174

174
17fi

177

178 183 188

2ft2

..........

203

204 213
2lfi

222

223 235 245

247 251 259
2fi5

LXX.
LXXI.

l)e letania

majori

ct

niinori

.......
-

271 273 273 277 291 292 23 295 303 311 312
3lfi

Dc

sancto Bonifacio martirc

LXXII. Dc adsccnsionc domini LXXIII. De sancto spirilu LXXIV^. De sancto Gordiano LXXV. De sanclo Ncrco ct Achilleo LXXVI De sancto Pancratio LXXVII. De sancto Urbano LXXVIII. I)e sancta Petronclla LXXIX. De sancto Pctro cxorcista

318 327 337 338 34

.....

341 343 343

Index capitum.
Cap.
-

vii

pag. LXXX. De sancto Priino et Feliciano LXXXI. De sancto Barnaba apostolo LXXXII. De sanctis Vito et Modesto LXXXIII. De sancto Uuirico et Juiita ejus matre LXXXIV^. De sancta Marifl. virgine LXXXV. De sancto Gcrvasio et Prothasio ... LXXXVI. De nativitatc sancti Johannis baptistae LXXXVII. Dc sanctis Johanne et Paulo LXXXVIII. De sancto Leone papa ... ... -

.....
.

....

345 346 350

351

353 354
35(i

....
beatae

364
367

LXXXIX.

De sanclo Petro apostolo

lilii

XC. De sancto Paulo apostolo XCI. De septcm fratribus, qui fuerunl

Felicitatis

368 380

3%
3!)7

De sancta Theodora XCIII, De sancta Margareta XCIV. De sanclo Alexio XCV. De sancta Praxede X(^VI. De sancta Maria Magdalena XCVII. De sancto Apollinari XCVIII. De sancta Christina XCIX. De sancto Jacobo inajore C. De sancto Christophoro CI. De septetn dormicntibus CII. De sanctis Nazario et Celso CIII. De sancto Felice papa CIV. De sanctis Simplicio et Faustino CV. De sancta Marlha CV'I. De sanctis Abdon et Sennen CVII. De sancto Germano episcopo CVIII. De sancto Eusebio CIX. De sanctis Machabcis CX. De sancto Petro ad vincnla CXI. De sancto Slephano papa CXII. De invcntione sancli Stephani protomartiris CXIII. De sancto Dominico CXIV. De sancto Sixto CXV. De sancto Donato CXVI. De sancto Cjriaco et sociis ejus CXVII. De sancto Laurenlio martire CXVIII. De sancto Hyppolito et sociis ejus CXIX. De assumtione beatae Mariae virginis . CXX. De sancto Bemardo CXXI. De sancto Timotheo CXXII. De sancto Simphoriano CXXllI. De sancto Bartholomeo
XCII.
.

.......
-

400 403 407 407 417 419 421 430 434 439 442 443 444 447 448 452 454 455 461 461 465 483 484 486 488 501 504 527 538 539 540

...
.

Tiii

Index capitum.

Cap. CXXIV.
-

De

sancto Augustiiio
baptistac
.

pag, 548
-

CXXV. Dc decollatione sancti Johannis CXXVI. De sanctis Felice et Atlaucto

(^XXVII.

Ds

sanctis Saviniano et Savina

-

De sancto Lupo CXXIX. De sancto ]\Ianiertino CXXX. De sancto Aegidio CXXXI. De nativitate beatae Mariae virginis CXXXII. De sanctis (-ornelio et Cypriano CXXXIII. De sancto Lampcrto CXXXIV. De sancto Adriano cum sociis suis CXXXV. De sanctis Gorgonio et Dorotheo ... CXXXVI. De sanctis Protho et Jacincto CXXXVII. De exaltatione sanctae crucis CXXXVIII. De sancto Johanne Chrysostorao CXXXIX. De sancta Eufemia CXL. De sancto Matthaeo apostolo CXLL De sancto Mauritio et sociis suis CXLII. De sancta Juslina virgine CXLIII. De sanctis Cosma et Damiano CXLIV. De sancto Forseo cpiscopo CXLV. De sancto Michaele archangelo CXLVI. De sancto Hieronjmo CXLVII. De sancto Remigio CXLVIII. De sanclo Leodegario CXLIX. De sancto Francisco CL. De sancta Pelagia (]LI. De sancta Margarita (]L1I. De sancta Thaisi nicretrice .
CXXVIII.
.

56 575 576 57 580 582

....
...
...

585 595 596 597 601

(i02

....

605 611
(20

622 628

.... .... ....

632 636
631)

642 653 659 660

(62

674 676 677 680

(j86

CLHI.

I)e

sanctis Dionjsio, Rustico et Eleuthcrio

'

CLIV.

I)e

sancto Calixto

CLV.

De sancto Lconardo CLVI. De sancto Luca cvangelista CLVII. De sanclo Crisanto et Daria (]LVHI. De undecim niillil)us virginum CLIX. Dc sanctis Synione et Juda apostolis CLX. l)e sancto Uuintino CLXI. De sancto Euslachio CLXII. Dc oninibus sanctis CLXIII. Dc conimemorationc aniraarum CLXIV. De quatuor coronalis CLXV. De sancto Theodoro t (XXVI. l)c sancto Martino episcopo
.

687 692

...

CLXVII. CLXVIII.

l)c l)e

sancto Briccio

sancta Elizabclh

700 701 705 711 712 718 728 739 740 741 751 752

Index capituin.
Cap. CLXIX.
-

ix
pag. 771
-

De saiicta Caetilia De sancto Cleinenlc CLXXL De sancto Crisogono CLXXIL De sancta Catheiina CLXXIII. De sancto Saturnino, Pcrpetua,

CLXX.

777 788
78!)

Felicitate
-

et aliis sociis
-

797 7y7 803 805

80(;

De sancto Jacoho interciso CLXXV. De sancto Pastore CLXXVL De sancto Joliannc abbate CLXXVII. De sancto Mojse abbate CLXXVIII. De sancto Arsenio abbate CLXXIX. De Agathon abbate CLXXX. De sanctis Barlaam et Josaphat CLXXXI. De sancto Pclagio papa CLXXXII. De dedicationc ecclesiae

CLXXIV.

.,.........
...
-

807 809
811

824 845
858

De decem millibus raartirum De sancto Jodoco CLXXXV. De sancto Othmaro CLXXXVI. De sancto Conrado CLXXXVII. De sancto Iljlarionc CLXXXVIIL Il^storia Caroli Magni CLXXXIX. De conceptionc beatae Mariae virginis CXC. De sancta Odilia CXCI. De nativitate sancti Udalrici episcopi CXCII. De vita sancli Galli confcssoris (iXCIII. De sancto .\rbogasto episcopo Argentinensi . CXCIV. De sancto Adelfo CXCV. De visitalione beatae virginis Mariae CXCVI. De sancta Scholastica sorore sancti Benedicti CXCVII. De sancto Riiperto CXCVIII. De sancto Floriano CXCIX. De sancto Erasmo CC. De sancto Kiliano
CLXXXIII.

....

CLXXXIV.

859
801

863

864 865 869

876

....

...

877
87!)

881

...

883 884 885 887 889

8})0

CCI.
CCII.

De'sancto Henrico impcratore

894 897
8!)8

De sancta Barbara CCIII. De sancta Brigida CCIV. De sancto Gangolfo CCV. De sancto Udalrico

902

903
!)03

De sancta Affra CCVII. De sancto Oswaldo

CCVI.

De sancta Thecla De sancta Kunegunde CCX. De sancta Dorothea CCXL De sancto Wolfgango
CCVIII.
(iCIX.

904 904 905 905 910 912

X
V.ap.
-

liidex caplttiin.

CCXII.
CCXIII,

CCXIV^.
-

Miracuhnn de saiicta KatlieriHa De sanoto Ludovico rege Fraiicoruin Lcgeiula saiicti Thoinae de Aquino

....
, ,

pag. 914
-

...
.
.

CCXV. De sancto Marcelio Parisiensi cpiscopo CCXVI. Dc sancla Genovefa CCXVII. Dc doininica in rainis palniarum CCXVIII. De coena doinini CCXIX. De sancto Bernardino confessore CCXX. De sancto Bonaventura episcopo et confessore CCXXI. De sancto Rocho confessore De sancta Anna niatre virginis Mariae Ct-XXII. C(]XXIII. De sacralissiino corporeCliristi doniini nostri CCXXIV. De nostra doniina de pictate CCXXV. De sancto Joseph sponso virginis Mariac CCXXVI. De sancto Irenaco archipraesule Lugdu-

...

....
.

9|5 918 921 922 927 929 931 932 933 934 935 936 938
941)

nensi dignissiino
-

CCXXVII. De sancto Fortunato episcopo CCXXVIII. De sancto Honorato abhate CCXXIX. De sancto Fusciano inartire

.... ....
sacri or-

941

942 942 943 944

CCXXX.
CCXXXI.
dinis

De

sancto Justo archiepiscopo indjtac ci-

vitatis
-

Lugdunensis De sancta Kathcrina de Scnis

pracdicatorum

CCXXXII.
ordinis

De

sancto

Vincentio

confessorc

sacri
-

pracdicatorum

945
!)47

CCXXXIII.
martirc

Dc sancto Aniicinundo archicpiscopo

et
.

CCXXXIV.
CCXXXV'.
doinini

De sancto Firinino cpiscopo et martirc De sancto Lazaro cpiscopo et discipulo

948 948 949

950
951

De sancta Claia CCXXXVII. De sancto Philibcrlo confcssorc CCXXXVIII. I)c sancto Ansclmo episcopo CCXXXIX. De sancto Eiigio cpiscopo CCXL. De sancta Radcgiinde rcgina Franciae CCXLI. De sancto Scrvatio cpiscopo CCXLII. De corona sancta domini
.

CCXXXVI.

,
.

.... ....
.

952
953
!>54 !>55

CCXLIII.

Vita ct convcrsatio sancli Roniani abbatis

955

liicipit prologiis

siiper lcgeiida sanctoriim.

Alias

lipmbartlica liystoria,

qiiam comj)ilavit frater Ja-

cobiis iiatione Jauiieiisis, ordinis fratnim

praedicatorum.

l iiivcrsum
licet
iii

tompus pracsenlis vitac

,

in

(iuatiior

ilislingiiitiir

sci-

tenipHS deviationis

rcnovationis sivc rcvocationis, recoaci-

liationis et percgriiiationis.
qiiara scilicct

Tempiis deviatior.is
ct duravit

fiiit

ab Adam, postct istud

a Deo dcviavit,
ccclesla
Geiicsis

usque ad Mojsen

tcinpus

repraescntat
tunc
legitur

septuagesima
scilicet

usque ad Pasclia.
in

Unde
viatio

et

liber,

qiio

poiiitur dc-

primoruin parentum.

Teinpus rcnovationis sive revocationis

inccpit

a Moysc

et duravit usqiie

ad nativilatem Chrisli.

In

quo

liomincs pcr prophetas ad lidem revocati sunt et reuovati.

tcinpus rcpracscntat ecclcsia ab advcntu

Et istud

Domini usquc ad nativitade hac revocationc

tcm

Christi.

Unde tunc
Teiupus

Icgitur Ysaias,, nbi

rcconciliatioiiis
est

apcrtc

agitur.

tcmpus

in

quo pcr

(ihristuin

sumus

reconciliati.

Et istud tcmpus rcpracseiitat ecclcsia

a Pascha usque ad Penthccostcn.

sis,

Undc

ct tunc legitur

ApocaljpTcnipus

ubi plcne agitur dc mvstcrio hiijus reconciliationis.

est

peregrinatioiiis
ct in

tempus

praesciitis vitac

in

quo pcrcgrinamur

pugna scmper sumus.

Et

illud

tcmpus repraesentat ecclesia

ab octava pcnthccostcii usquc ad advciilum Domiiii.

guntur
iibri

Undc tunc
multiplici

Ic-

agitur, pcr
illud
,

Regum et Machabcorum, iu quibus dc quam nostra pugna spiritualis sigiiatur.

est

pugna
^

Tcinpus auteiu
parlim

quod

a uatali Domini

usque ad septuagcsimam,
,

contiucfur sub tcmpore reconciliationis

scilicet

quod

est

tempus

laetitiac,

a natali usque ad octavam cpyphaniac ct usque ad septuagc

simam.
rao

Et potest accipi hic quadruplicitcr temporum narratio. Pri,

penes quatuor teniporum disiinctiones

nt

hicms rcfcratur ad
1

-i

pniniim:
tuiu.

vor ad secuiulum:

aesfas ad

tertiuiii;

autuiimus ad quar

Et ratio appropiuquatioiiis satis patet.

iit

Secundo pcnes qua

:

tuor partes diei,

nox referatur ad
:

priinuin

inaiie

ad secundum:

meridies ad tertiuiu
dcviatio
in

vespera

uil

quarlum.

Licet autem prius fuerit

j)otius incipii

quam reuovalio,
septuagesima,
al)

tamen ectiesia omuia sua

ul est in

tempore reiiovatiouis quam devialiouis,

in

adventu potius

quam

ct lioc dupiici raiione. reiu et

Prinio ne videatur
tein-

incipere

errorc,

tenet enim

noa seqailur ordinem

poris, sic ut et cvangelistac saepius faeiunt.

Sccundo quoniam per

adventum Christi omnia renovata sunt;

dicitur
nia.
oflicia

proptcr quod tempus istud

:

teiupus

revocationis Apocal.
igiiiir

11!

Ecce cgo nova

facio

om

Congrue

in

hoc tempore renovationis ecdcsia ouinia

sua renovat.

Ut igitur ordo teinporis ab ccclesia distinctus

festivitatibus,

scrvetur, priino

agemus dc
,

quac occurrunt infra tem-

pus renovatioiiis

quod teinpus rcpraesentat ccdesia ab adventu

douiini.

usque ad nativitatem

Sccundo de

illis

quae occurrunt infra

partiiu

tempus quod partim continctur sub tempore rcconciiiationis

sub temporc pcregrinatiouis
,

quod tcmpus repraesentat ccclesia ab

Tertio de
illis

advcntu usque ad septuagesimam.

infra teiupus dcviationis
,

quae occurrunt

quod tempus rcpraescntat ecdesia a sepQuarto de

illis
,

tuagcsima usquc ad Pasclia.

quae occurrunt infra

tempus rcconciliationis quod tempus repracscntat ccclesia a pascha

usquc ad octavam penthccosten.
Quinlo de
illis

quae occurrunt infra

tcinpus pcrcgrinalionis, quod tcmpus repracsentat ecclesia ab octava

penlhecostcn usque ad adventum.

ExpIIcit prologus.
vel

Incipit

legeiitla

saiictorum

Lombardica hystoria.

CAP.

1.

De
Advcntiis
(lomiiii

acl\^eiitu
((iialtuor
:

Domiiii.
agUiir ad signilicaiKliini
in mciitcin
,

ppr

soptiinanas

qnod quadriiplcx
inortcin
ct

cst adventiis

scilicet in carncni,

iii

ad judiciuni.

Ultiina autein scptiniana viv iinitur,

in

quia
terini-

sanctorum gloria, quac dabilur

iiaBitur.

ultimo advcntu, iiiinquain

Hinc est etiam quod primum

gloria
patri

responsorium primac domiquatluor vcrsus contiact ut Quis autcni aut cui magis
sit

nicac adventus computato

pracdictos quattuor adventus dcsignct.

convcniat, prudcns lcctor attendat.

Licet autcin quadruplex

ad

vcntus

taineii ecclcsia specialitcr

dc duplici
sicul
in

scd in carncni ct ad
officio

judicium
patct.

vidctur mcmoriain

faccrc

ipsius lcmporis

Hinc cst etiani quod jcjunium

adventus partim est exsulia-

tionis partim nioeroris.

Nam

ralionc advcntiis in carncm dicitur jc-

junium exsultalionis ium moeroris.

ratione

advcntus ad judicium

domini jejun

Et ad hoc innuendum ecclesia cantat tunc quacdani

cantica lactitiae: ct lioc proptcr adventuin misericordiac et exsultatioiiis:

quacdam vero dcponit,

Circa

ct

Iioc

proptcr adventum scverac

in

justitiae ct moeroris.

advcntuin igitur
,

carncni tria vidcri

c(

possunt:
utilitas.

scilicct

advcnicndi opportunitas

adventus necessitas

Opportunitas

vcnicndi attcndilur prinio ex partc hoininis

fuit

qui priino in lege naturae convictus

vinac.

dc dcfectu cognitionis diidololatriae

cecidit:
et

Undc
coactus

et tunc

iii

pessiinos

errorcs

ideo

est

claniarc

ac
in

diccre:

Illumina
est

oculos

meos
;

clc

Dcindc advenit lex jubeiis

prius clamaret:
cst

qua convictns

de impotentia

cuni

nondum
:

cst qui implcat scd qui jubeat.

Ibi

enim

solummodo eruditus

scd iion a peccalo liheratus: nec per aliadjutus ct idco coactiis est clamare ac di.

quam gratiam ad bonum

ccre
:

Non

decst qui jnbcaf

scd

decst

qui implcat
1

Opportunc

"

ap.

I.

De

advfciitii

Doinini.
iguorautiia
,

igitur filius dci adveiiit

quum liomo dc

el inipoteulia

lonvictus fuil

iic

si

lortc aute vcnisset

homo

suis mciilis salutem

adscriberet et ideo mediciiiac gratus noii csset.

Sccundo ex partc
Galat. VII.

tcmporis quoniam vcuit

in

pleiiitudiuciu tcinporis etc.

etc.

At ubi
(juarc

Ycuit

plcuitudo

tcmporis

Augustinus.

Multi dicuut
pleiiitudo

nou antc

venil Clirislus, quia

,

noudum vcnerat
suiit

temDciii-

poris, moderaiite ilio

per quein facta

omiiia teinporc.

quc ubi vcnit plciiitudo tcinporis.

tempore.

Veiiit

iile

qui

iios

iiberavit

Liberali aiitcui a tcmpoic venturi

suinus ad illam aeter-

nitatcm, ubi nulluiu cst tciiipus.

univcrsalis.

Tcrtio cx partc vulneris et morbi

Quare cnim quaiido inurbus crat univcisalis opportu-

llndc dicit Augustinus. num fuit uiiivcrsaiem cxliiberi mcdieinam. Quod tunc magnus vcuit luedicus, quaiido pcr toluni niundum inagnus

jaccbat acgrotus.

Unde

ccclcsia

iii

scpteni aiitiphonis

quac cauinorbi ct

latitur aute nativitcatcm domiiii, osteiullt nuiltiplicitatciu sui

ad
filii

quemlibel pctit rcmcdium mcdici.

dci
in

Autem siquidcm advciitum

,

caruem erainus igiiorantcs sive caeci

pocnis aeteriiis

obligati, servi diaboli, inala pcccati consuctudiue juiicti, teiicbris

luti
,

obvo-

exsules a patria cxpulsi.

,

Idcoque indigeinus doctore, rcdem-

ptore, liberalorc

cductore
ct idco

illumiiialorc et salvatorc.

Quia igitur
ct idco sta-

ignorautcs eramus
tiiu

ab ipso doceri indigcbamus

iu

prima autiphoiia clamainus:

Vciii

sapienlia ([uae e\ orc altissiiios viain

mi prodisti clc.
prodesset,
si

ad doccndum
iioii

prudcntiac. Scd parum

doccreiuur ct
iii

rcdimeremur, et idco ab ipso redimi

adona.v
et

postulamus, cum

sccunda clamamus:

dux domus

israhcl ctc, vcni ad

rcdimcndum nos
et

iii

brachio extento.
,

Sed quid

prodcssct

si

essemus docti

rcdempti

si

adhuc post rcdemptio-

ncui dctiiicrcinur captivi, et ideo liberari pctimus,

cum

in tcrtiacla-

maiuus:
darc.

radix jcsse etc.

Vcni ad libcrandum uos, jam noli tar,

Scd quid prodcsset captivis

si

essent redcmpti et liberati,

scd tameii noiidum csseut ab oiuui viuculo absoluti, nt scilicct suac

potcstatis cssciit cl libcrc,

quo vcllent,

ire possciit.
si

Paruiu igitwr
adliuc viiictos

prodesscl,
tcnerct.
in

si

iios

redcmisset et libcrasset,

laiiicii

Et idco ab oiunibus peccati viuculis

clavis david ctc.

cdiici

petimus,

cuni

qnarta clamamus:

Veui

ct

educ

viiictos

de
illi,

domo
qiii

carccris, scdciitcs in tenebris ct uinbra morlis.

Scd quia

diu fucrunl in carcerc,

habeut oculos tcnebratos ucc clarc

vi-

dcrc possunt, idco posl absolutioacm a carcere rcstat nos cssc

illii-

minandos,

ut vidcaiiuis.

quo

irc

dcbcamus.

Kt idco

iii

(luiiila

cla-

("a[).

I.

De

adventii Doiuini.

iuamus:
teiiebris
et

oricns splcndoi lutis etc.

Vcni

ct illumiua scdciitcs iu

umbra

niortis.

Sed

sl

cssciuus
,

docti redcmpti ct ab
,

inimicis. penitus liberati ct illumiuati

quid valcrct

nisi

debercmus
ct

salvari,

et ideo in

duabus sequcntibus salvari petimus

dicimus

rex gentiumetc.

Venisalva hominem qucm dc limo formasti. Item

Emanucl
ina

etc.

Veni ad salvaudura nos domine dcus noster. lu pri-

autem petimus salutcm gciitium.

Undc

dicitur:

lex gcntinm.
Uiidc

In sccunda salutein Indaeorum,

dicitur:

quibus Deus dederat legem.

Emanuel rex

ct lcgifcr nostcr.

]>e utilitate adventu^ Doiniul.

Utilitas

autcm advcntus
Ipse

(Ihristi

divcrsis

sanctis

divcrsiniodn

assignatur.

namque Dcus

sicut patct Luc.

IV. propler scplcni

ulilitates se venisse ct

missum esse

testatur diccns: Spiritus domini

super nie

etc.
,

Ubi pcr ordiiicm

dicit,

sc inissum csse ad

paupcrum
lil)cratio

consolationem

ad contritoruni saiiationcin, ad captivorum

ncm, ad indoctorum illuminationem, ad peccatorum rcinissionem, ad

totius

humani

gciicris

rcdcmptionem,
trcs
ulilitatcs
,

ad nicritorum retributionem.
advciitus Christi dicens:
nisi nasci
,

Augustinus autcm pouit

seculo isto
Ilacc

In

maligno

quid

abundat

iaborare et mori.

sunt mcrcimonia
descendit.

rcgioiiis

nostrae et ad tales merccs mercact accipit, dat

tor

ille

Et quia omnis mercator dat

quod

habet, et accipit
et accepit.

quod non habet

Christus iu ista luercatiira dedil

scilicet nasci,

Accepit,
,

quod

hic

abundat,

laborarc ct

mori

dedit renasci

resurgere et in actcrnum rcgnare.

Itcm venit

ad

nos coelestis negotiator, accipcrc contumcliain ct darc

et

honorcm.

subire mortem

dare vitam,

haurire iguominiam et dare gloriani.

siii

Grcgorius autem ponit IV. utilitates sivc caiisas

cens: studebant omnes superbi dc
praesentis appetere,

adventus di-

Adam

stirpc geiiiti prospcra vitac

advcrsa devitarc.
incarnatus

opprobria rugcre, gloriaiu

doininus
,

appetere.

Venit inter eos

,

advcrsa appetcns,
Ideo

prospera sperncus

opprobria aniplcctens

gloriam fugiens.

Christus exspeclatus veniens nova docuit, docens nova rairabilia cxercuit,

mira faciens prava toleravit.

Bernardus quoque alias ponit

dicens: triplicimorbo miscrabiliter laboramus; nain et faciles suinus

ad seduceiidura
Si discernere

debiles ad
inter
,

operandum

et fragiles

ad resistendum.
Si tem-

volumus

bonum

et maluni, decipimur.

perainus faccrc !)onum

dcliciinus.

Si couainiir rcsistcrc
,

malo

su-

peramur.

Xcccssarius cst prinium salvatoris advntus

ut in nobis

6
per
iiens
fidcin

Cap.
habitans

i.

Do

adventii Domiiii.
ct

illuniiiiet

caecitatem iiostram
et

nobisciim

ma-

adjiivct

intirmitatem

nostram

pro nobis stans fragiiitatcin

Circa secunduiu
,

nostram protcgat
adventuin
,

ct propiignet.

Haec Bernardus.
diio

scilicet

ad judicium,

vidcnda sunt

scillcet antece-

dentia judicium et comitantia.

Antecedentia sunt
vehementia.
,

tria.

Sigiia territerri-

bilia, Antichristi faliacia et ignis

Signa antem
Luc. XXI.

bilia

praecedenlia judicium ponuntur quinque

ct stcllis ct et
iii

Eruiit

signa in sole ct luna

confusione sonitus

tciris

prcssura gentium prac

signa determinantur

niaris

fluctuum.

Tria

Apocal. yi.

Sol factus cst nigcr, tanquam saccus cilicinus: et luna

facta est sicut sanguis, et stcllac cecidcrunt supcr tcrram. Sol igitur
(licitur

obscurari

vel

quantum

ad

sui

luminis

privationeni,
,

nt
vel

patre familias, id est,

homine nloricnte quasi lugcre videatur

,

quanlum ad majoris
tionein
,

lutis

id est

daritatis Cliristi Jesu supcrven-

vel

quautum ad mctaphoricam locutionem, quia sccundum

erit vindicta diviiia
,

Angustinum tam severa

rcspiccrc

quod cliam

sol ipsani

non audebit.
jusiitiae

Vcl quantuin ad niisticam sigairicatiouem,

tuiu

quia

sol

Christiis
(]ocIuin

obscurus

crit

qnia nullus ipsuin

conlilcri audebit.

autcm

dicitur hic aeriuin ct stcllae vo,

cantiir a substantia,

quia habent siiuilitudincin stcllaruui

ct dicun-

tur stcjlae cadcrc de coclo

stantia

sccundum
ct

viilgi opinioiicin,

quando sub-

dcscendit.

Undc

scriptura conformat sc
hct talis iniprcssio.

commuui niodo

ioqucndi, tunc autciu

litas

maximc
hoc
facit

quia ignea qua-

abundal.

El

domiiius ad (cnorciu pcccatoruni vcl

niulli
,

stcilac dicunliir caderc,

quia igucas coinas cmittcnl vcl

vcl

qui

videbaiilur slcliac,

dc ecclesia cadciit,
I)c

quia

retrahcnt luiuen
crit

suum, ut ininimc vidcantur.

tcrris lcgitur
fuit

quarto signo quod

:

pressura in

Matth. [XXIV]XXII1

Erittunctribulalio qualisnunquam
scilicct

ab

iiiilio

mundi

clc.
,

Quintum sigiium

confusioncm maris

quidam cxislimant cssc

pristina
est; vcl

quod mare cuin magno fragore peribit a

illud

qualitatc

sccundum

Apocal.

XXI:

ct niarc jani

non

sccundum

alios illc soninus crit,

quoniam non sinc munnurc

et

magno
Vel ad

XL

cubitus

supcr niontcs clevabitur

tunc

postea dcpriiuctur.

litteram

secundum Grcgorinm:

fuit

nova

ct iiiaudita

niaris ct fluctuum perturJ)atio.

Hicronymus autcin

in annalibus

Hc-

Iiracoruin invcnit

XV

signa praeccdentia judiciuin.

,

Scd ntrum conl*riina dic eriget

tinue futura

siiit

an intcrpoiatim

noii exprcssit.

sc

marc

XL

cubitus supcr altitudincm inontiiim slans in loco (|uasi

luuriis.

Scciinda dic tanluni desceiidct ut vix vidcri possit.

Tcrtia

Cap.
(lie

I.

Du

aclvfiim Domini.
siipcr

inarinac bolluao
ct

appaientcs

marc dabunt nigitus usque

intclliget.

ad cocium

earum nuigilus solus Deus

Quinta arborcs
alii

Quarta ardebit

niarc ct aqua.
iu

ct

hcrbae dabunt rorcm sanguineum:

bac ctiam quinta die, ul

in

asserunt, omnia volatilia cocli coniii

gregabuntur

campis,

unumquodquc genus

ordinc suo,

non

gusUuitia, nec bibentia,

scd vicinum advcntum judicis formidantia.

In hac etiam \i die
,

Sc\la ruent acdiUcia.

ignea surgcnt ab

ut dicitur,

fulmina

occasu solis

conlra

facicm rumamenti usque ad

ct
in

ortum concurrentia

Septima petrae ad inviccm collidcntur

et

qualuor partes sciudentur

alteram nescietque
fiel

unaquacquc pars
illum,

ul dicitur

collidet

homo sonum
,

sed tantum Deus.

Octava

generalis terrae motus

qui adeo erit magnus, ut dicitur, quod

nullus

homo, nuilum

aninial stare poterit, scd

ad solum oiunia proet

sterneutur.

Dccima cxibunt horaines de cavernis

sibi

ibunt

vclut

amcntes nec mutuo

loqui

potcrunt.

Undecima surgent ossu

solis

mortuorum
casum
,

ct slabunt snper sepulchra

ab ortu

usquc ad ocstcilae:

ut iiulc morlui exirc

valcant.
ct

Duodecima cadent

omnia enim sidera crrantia

statioiianlia

spargcnt cx sc igneas

comas

ct

iterum tunc valde generabuntur a substautia: in hac etiaui

,

dic dicitur

quod omnia animalia

vcniciit

ad campos raugientia nec

guslanlia nec bibcntia.

tuis

Tredecima morielur vivcntes, ut cum moret teria.

resurgant.
fiet

Quarta dccima ardcbit coclum

Quinla
Se-

dccima

coelum

novum

et terra

nova

et rcsiirgcnt

omnes.

cundum quod praecedit judicium,

erit antithristi fallacia.

Ipse eniin

oiuncs dccipere conabilur quatuor modis.

Primo per callidam suaNitetur cnim persuain

sioncm sive scriplurae falsae expositionem.

dere et ex scriptura lirmare,
et

se esse

Messiam

lege promissura,
:

lcgcm

(ihristi

dcstruet et suain statuct.

etc.

Psalm.

Constituc do-

mine legislatorem super eos pravae latorcm.

tioneirf

Glossa: id cst antichristum Icgis

et desola-

Daniel

XI.

Et dabunt abominationcm
in

templi.

Glossa:

Antichristus

tcmplo Dei sedebit quasi

Deus
II.

ut

legem Dei aufcrat.

Secundo per niiraculorum opcrationem.

')

Thess.II: Cujus advcntus erit secundum operationcm Satanae

in

omnibus verbis

ct

signis

ct

prodigiis

ct

mendaciis.

Apocal.

XIII: Fecit signa ut etiam ignem faccret de coclo in tcrram descendcre.

et
illi

Glossa: Ut apostolis datus est

spiritiis

sanctus in specic ignis

dabunt spiritum malignum

in specie ignis.
legit

Tertio per do:

1)

Vulgala loco verboruni i>i omiiibii verbis''

in o

ai

ii i

vii-

liite, deiiide pro verbis et

juendaciis

oiTert

iii

'

d ncib u

s.

Cap.

I.

De

adveatu
Dabit
:

Doiniiii.

noriim largilioncm.

Daii. XIII.

ois

potostatcm

iii

miiltis

ct

terrani dividct gratiiito.

Glossa

Antichristus dcceptls doiia miilta

dabit ct terram suo exercitui dividct.

Quos

eiiim suo tcrrorc sub-

jugarc noa potuit,

iilationem.
bit.

avaritia

subjugabit.

Quarto pcr tormcntorum

Danicl VIII:

Supra quam crcdi potcst, univcrsa vasta:

Itein

Gregorius loquens de Antichristo

suiit,

Robustos quippc

iii-

tcrficit,

cuiu cos, qui invicti

,

corporalitcr vincit.

Tcrtium quod

praccedet judicium
facicm
judicis.

crit igiiis

velicmcntia,

qui quidcm pracccdit

Ulum enim ignem

purgabit
diluvii
,

emittet Deus.
et

Primo proptcr

mundi iniiovatioiicm:
uiide et

enim

rcnovabit omiiia clcmenta,

ad instar aquac

XV

cubitis

montibus altior

erit,

sicut dicitur in hystoria scholastica,

quia

opcra hominum taiitum

liominum
purgationem,
Tcrtio

asccndere
quia
illis

')

poterant.

Sccundo

proptcr

qui tunc vivi rcpericnlur,

crit lociis purgatorii.

propter raajorcm damnatorum cruciationcm.

Quarto proptcr majo-

rem sauctorum iliuminationem.

niundi

Nam
,

sccuiiduin Basilium

Dcus facta
calorcm
ct

purgatione

dividct

calorcm a

splcndorc

ct

totuni

mittct ad

regiones damnatorum

ul ainplius crucicntur,
,

totum
(ioii-

splcndorcm ad rcgionem bcatorum

ut aiiiplius jucundcntur.

comitautia ante judicium crunt plura.

dicis.

Primiim cst disccptatio juct

Judex cnim

in vallcm

Josaphat dcscciidct

bonos

ct

malos

judicabit, bonos a dextris ct malos a sinistris statuct.

Et crcden-

dum

cst in loco cmincnti cura futurum

undc cactcri polcrunt ciim

intra illam valliculam

vidcrc.

Xcc intclligcndum

cst,

quod omncs

concludantur, quia lioc cssct pucrilc, ut dicit llicronjmiis, scd

criint ibi et in locis circumjacentibus.

quod
iniiu-

In

parva autcm tcrra

nierabilia millia
lur.

hominum

cssc ])ossunt, luaxii.ic quaiido constringunclccti crunl

in

Et

si

ncccssc rucrit.

acrc coiporum agHilatc.

Dainnati

vcro

ctiam

cssc

potcruiit

di\iiia

suspcndcntc

')

virtulc.

Quia

ct

tunc judcx
qui
iioii

cum malis
habiicrunt
,

disccptabil ct cos pro opcribus niiobjiirgabit et tuiic

b^cricordiac,

omncs supcr se
*)

plangent, sccundum qiiod ostcndit (.hr.vsostonius sccundum

Mal-

Ihaeum diccns
tcm
,

plangcnt sc Judaci vidcnlcs vivciilcm ct vivifican-

qiicin

(|uasi hoiiiincm

mortuum cxistimabant,
dcncgaic
iioii

ct )

consurgcnPlan-

tcs se coiiiori

\uliicialo scclus suuiii

.

potcruiit.

gcnt sc
ccpli
1)

cl gciililcs

(|ui

variis

disputatioiiibiis

pliilosoplioruui dc

irralioiiiibilciii

sluHitiam

pulavcrunt cssc
2) O

Dcum
voiimI.

colcrc criK
'.'<)

II ci II

.ulilmil ifcniilinif"-, 4) l\fi.liiis Vficiil.:

po
uLMi

r
t

,i

ii t

c s

p(1i1.
'li'

s
ii

ii

ji i-

ild.

ri'C.

ro

II

i 11

es

i'

roriHirc v

ii

c r

;i

o.

Cap.
fixum.

I.

De adventu Domini,
pcccaturcs
.

9
niagis diicxcniiil
qiii

Plangctit

sc

Cliristiani

qiii

innndiUH, quani
i-um

Dcum

vcl Ciiristiiin.
dixcruiit
.

Plangeiit sc iiacrctici,
ciim

pu

hominem crucilixum
in

vidcrunt

ipsum cssc judi-

cem,

qiicm coinpunxcrunt Judaci. Plangcnt sc onincs trihus tcrrac.

rcsistcndi virtus cst contra
cst

quod ncc
faciem

cum ncc
ncc

fugicndi facultas antc

satisfactionis tcrapus.

cjus

ncc

pocnitentiae
rcriini

locus

Est angustia
clum.

cnim omnium

nihilque

iis

rcmanct practcr
dicit

lii-

Sccundum

cst dilTcrcntia

ordinis.

Xain sicut

Grcgorius

in judicio

quatuor erunt ordines, duo ex parle reprohorum,

Alii

ct diio
,

cx parte electonira.
bus dicitur:

cnim judicantur

ct

pcrcunt sicut hi

qui-

Esurivi ct non dcdistis niihi nianducare ctc.

ct pcrcunt, sicut hi,

Alii vcro

non judicaiitur

dc quihus dicitur: qui nou crc,

didcrit, jain judicatus est.

Quia ncc judicis vcrha pcrcipiuut

qui

cjus hdcin

ncc yerbo teniis scrvarc volucrunt.

Alii judicantur ct

rcgnant, sicut viri pcrfecti, qui alios judicahunt, non quod scntcn-

tiam ferant,
est,

qnia hoc solius judicis cst,

s(?d

dicuntur judicare, id
erit

judicanti assisterc.

Et

illa assistentia

primo ad sancto-

vum honorcm.
bcrc.

Magnus cnim honor

)

crit,
:

cuin judice scssionciu hascdchitis supcr sedcs ctc.

vScntcntiara judicis

Juxta quod

proniisit

diccns

Sccundo ad sententiac
bahunt,
siciit

conlirraatioiiciu.
illi.

adpro-

aliquando

qiii

judicanti assistunt, cjus scntcntiam

:

approbant

et

ad ipsam approhandam suhscrihunt, Psalm.

Tcrtio

ut faciaiit

in iis judicium conscriptum ctc.

ad inalorum condemnatio-

ncm

qiios

quidcm condcmnahunt ex vitae suae opcrationc.

,

Tcr-

liura est insignia passionis

scilicct crux, clavi et cicatriccs in cor-

pore. Haec enim enint primo in ostensioncm suae gloriosae victoriae

ct idco in excellentia gloriac

apparchunt.

Uiidc CiirYSostomus su-

per Matth.
considcra,

Crux
quanta

ct cicatriccs radiis solis

sit

crunt

lucidiorcs.
luiia

Itcm

virtus crucis.
,

Sol ohscurahitur ct

non

dahit lumen

suum

ut discas

quantuiu criix ct luna lucidior ct solc

pracclarior est.

Sccundo

in

ostcnsioncm suac

miscricordiac,
salvati.

ut

cx hoc ostendatur,
in

quod miscricorditcr honi sunt

Tcrtii

ostcnsioncm suae justitiao, ut cx hoc ostendatur, quain justissime

,

rcprobi snnt daiunati

quia scilicct tantuin prctium sui sanguinis

contemserunt,

unde

in

hacc verba

iis
:

exprobrabit

ut dicit Chry-

sostomus supcr Matthaeum diccns

ego proptcr vos homo factus

dclusus ct cacsus ct crucifixus.

sum

proptcr vos alligatus suin

ct

1)

Recent. le^uiit;

iiroinisit

doniinus Maltli,

XIX

Jicens.

10
iibi
iiis

C;i|3.

i.

De

aJvontu Doiuini.
Ecce prclluin saiiguiUbi scr-

est tantatiiiu iiijuriaiiiin ineaiuia frnctus?

luei,

quem

dedi pro rcdemtioiie aniinarum vestrarum.

vitus vcslra,

quam mihi pro

prctio sanguinis mei dedistis?

Ego
homo

super gloriam incam vos habebo,

cl viliorem

quum

essein Der.s appareris

fecistis.

mc omnibus

rcbus

vcstris

vilissimam tcrrac amplius dilcxistis, quain justitiam

Nam omncm rcm meam ct fidem.

,

Haec Clir^sostomus.

Quartuin est sevcritas judicaiitis

Chrysostouuis.

non enim
resistendi

Hectetur timore, quia omnipotens est.

virtus cst contra
terit

Xec

eum nec

fugicndi facultas etc.

est.

Xec muiiere poVcnicns ')

vciiiel

corrumpi
illa
,

quia dilissimus

Bernaidus.

dies

in

qua plus valebunt pura corda quaiu astula verba,

llle
ciiiiu

et
fal-

conscicntia boiia qiiam raarsupia plcna.

letur verbis iiec llectetur doiiis.
judicii et aderit iile

est,

qui

nou

Itein Augustiiius.

Exspectatur dies
per-

aeciuissiinus

juilex,

qui

iiullius poteiitis

sonaiu accipit

cujus palatium auro et argento iuillus cpiscopus vel

cst.

abbas vel conics corruiupere poterit ). Xccodio, quia optimus

In

eum

eniiu, quia optiinus cst

odiuiu cadere

iioii

potest.

Sapieiit.

XI.
cst.
bit.

Nihil odisli eoruiii quae fecisti.

Xec

aiiiore,

quia justissiiiuis

Unde
Psalin.

eliaiii
:

fratres suos, id est falsos (ihrislianos

non libera-

Fruter uon rediiuet.

Iste est

Nec eirorc, quia sapientissimns

^)

est.

Leo papa:
et
,

tremendus aspectus, cui

secietum
et
,

pervium est omiic

,

solidum

apertum
sileiitiuin

oiniic

cui

obscura darent
voce
ineiis

inuta re-

spondent
ideo

conritetur
sit

si

iioii

loquitur.

Et

cum

ejus sapientia

talis et

tanla.
,

coiitra ipsius sapieutiam

iiec
,

uihil valebuiit

allegatioiies

advocatoruiu

sophisiuata

philoso-

phoruin
loriiin.

iiec

praeclarissima cloquia oratoruiu

nec astutiac versuquanti

illic

De

Iiis

qualuor

sic dicit

Hicronymus:

elingues

et luuti feliciores loquacibus eruul,

quo ad primuin,
riistici

((uaiiti

pastores

philosophis
tertiuiu
,

quo ad secundum

quauti

oialoribus,

quo ad

quanti hebctes argutiis pracfcrendi sunt Ciceronis, quo ad Quintuin

cst *)

quartum.
accusatorcs
tunc

accusator horribilis.

Trcs enim tuuc

,

coutra peccatorem slabunl.

Priinus est d_vaboIus

qui
reci-

accusabit.

Augustinus

pracsto

luuc

erit

d\abolus

tans vcrba professionis nostrae et objiciens

nobis quaecunque feci,

mus,
liiiic

in

quo loco

et iu

qua hora peccavimus

ille

cl ((uid boni facerc

dcbuiiuus. dicturus est eniiu

adversarius: Acquissimcjudex

1) .-inli<|iiiori>s reclo
111

oiiuUimt
:i)

a iiipiis.

2) Veib.i

\
:

' c
1 i

nd
i

rntli<
s
I

e omillit Kil. l'rinc.

psse solidiiin.

li DresJ. Iil2 legil 4) M,ik' Edil. Vv. Drcsd. excnsnlio odVit.

Kil. riiiic.

ii.Mvmii

Cap.
jiidiia
istiim

I.

De

fidventii

Domiiii.

1 i

iiioum essc ub

ciilpaiii

(jui

tuus csse voluit pcr gra

liam, tuus est per uaturaui,

mcus per

miscriaiu, tuus oh passiouem,

ineus ob suasioaciu

tibi

inobcdicns,

mihi obedicns,

le acccpil
cst,

immortalitatis stolain, a

me

aecepit lianc pannosam,

iiica

qua indutus

tunicam, tuam vestem dimisit, cum

luic venit.

Acquissinie juesse.

dex judica iiium

teritiie talis

mcum
,

csse ct mccuin

damnandum

Hcu po-

apcrire os

qui talis invcnitur,

ut justc

cum dvabolo

deputetur.
scelns.

Hacc Augustiuus.

Secundus

accusator erit propriuni

Sapicnt.
ct trans-

Peccata cnim propria unumqueinque accusabunt.

Venient in
illos

IV.
diicent

cogitationein

peccatorum suorum timidi

Bcrnardus.
,

ex advcrso

iniquitates eorum.

Tunc

lo-

qiientia simul cjus

opera dicent:

Tu

nos egisti
cri:iius et

opera tua siimus,

teeuin

nou

te

drscrcmus,

scd sempcr tecuin

ct
niiiltiplicibus

ad judicium
accusabunt.

pergemus;

multisque

criminibus

eiim

Tertiuj accusator crit totus mundus.

accusabit,
totus
cst

(ircgorius. Si qiiaeris, quis tc

dico

totus inundus.

OITcnso

enim creatorc ofTcndilur

In illo die nihil
sol ct liina,
iii

mundus.

Clirjsostomiis super xMatthaeum.

,

quod rcspondcanius

ubi coelum et terra,

aqua,

dics et noctes et tolus

mundus slabnnt ante Deum

Et
si

adversiis nos

testimonium peccatorum nostrorum.

omiiia tacerent,

ipsac

tamcn cogitationes

iiostrac

ct

opera spccialitcr stabunt adversum

Sextus est
testis infallibiiis.

nos ante dcum nos fortitcr accusantes.

Trcs enim testes tunc adversum se Iiabcbit peccator.

6C habebit pcccator, scilicet Dcuin,
(jui

Unum supra
testis.

crit

judcx et

Jcrciu.

XXIX.

Ego

suin jiidcx

et

testis
:

dicit

doininus.

Alium intia se

scilicet conscientiam.

Augustinus
corrige.

Quisquis futurum judicem timcs,

Sernio

pracsentem

conscientiaiu

enim tuae causac

,

tcsti-

monium
quae
bunt

et conscientiae tuae.

Tertiuin juxta se
,

scilicct

proprium

angelum ad custodiam deputatum

fecit,

qui tamquain
pcihihcbit.

consciiis

omnium,
Revela-

contra

cum tcstimonium

Job.

XX.

cocli, (id cst angeli,) iniquitatem ejus.

Septimum

est accusatio

peccatoris de hoc,
tuiic viae reprobis.

sicut dicit Gregorius:

quam angustae
inferius
infinita

erunt

Superius

erit

judex iratus,
,

horrendum

chaos,

a dextris peccata accusantia

a sinistris

daemonia

adsuppliciumtrahentia, intus conscientia urcns, foris mundus ardens.

Miscr peccator

sic

dcprehensus quo fugiet? latere

erit iinpossibile,
Illa

apparere intolcrabiic.

Octavum

cst

sententia irrevocabilis.
illa poterit

cuim scntentia nunquam potcrit rcvocari nec ab

lari.

appcl-

Triplici

ciiim

de

causa appellatio

iii

causis judicialibus non

12
ii-cipitiir.

Cap.

II.

I)e sancto

Aiulifa

.'ipostolo.

Piimo propter judicis excclleiitiam

appellari
iii

iiii(le

a rege
iii

lureiitc

senteiiliam
iiulluin

regiio siio noii potesl,

Sirailiter

qiiia

rcgiio siio

supra se

liabet.

nec ab iuiperatorc vel papa potcriininis

est appellari.

Secundo proptcr

evideiiliain

(|uia

(|uando

crimcn iiotorium

cst, noii polest appellari.

Tertio propter rem noii

dilTerendain, ((uia res

dctriuieiitum paleretur.
pliccin

non

recipit dilationcm, quia lorte e\ dilatioiie

Simililer
ilia

non appellatur piopler

ctiaiu
,

iianc tri-

rationem.

Ab

sciitentia

non polerit appellari a

(juia

papa.

Priino propter judicis excellentiani

judcx

ille

nulliiiii

supra se liabct,

sed ipsc omiies exccdit aetcrnilale,

dignilale et

potestale, nndc ab imperatorc vel

papa posset
licel,

ali(|iio
(iiiia

modo

appeliari

ad Deuin.
li^ibet.

A Deo

autein

ad nuilum

supra se nulluni
eniin sceiera et

Sccundo propler criminis evideiiliam,

iiiidem
iiola

oiniiia

crimina reproborum

crunt

et

maniiesla.
iii

Jeremias:

Aderit

iila

dies

iii

((ua facta nostra ([uasi

((uadain tabula [)icla

Xiiiii eiiiiii,
,

deinonstrabunlur.
((uod
ii)i

Tertio propler rein noii dillerendam.

dilTerenliam
patilur,

agilur,

sed omiiia

iii

moiuenlo

iii

icln ociili

pcraguntur.

CAP.

II.

He
der
'),

Naiieto Aiidrca apoi^itolo.

vci

Andreas inlerprelalur decorus

respondens vel

viriiis
i.

al)

an

((uod cst vir; ct dicitur Andrcas, ((uasi antliropos,

cst

c.

Iiomo,

ab ana, ([uod

sursum, et tropos, ([uod est convcrsio, quasi sur

sum ad
dccorus

coclcstia convcrsus ct ad
in

suum crcatorcm

ercclus
virilis

fuit.

Ergo
et

vita,

rcspondens

in sapienti doclrina,

iu

poena

antropos in gloria.

Ejus passioncm presbileri

ct

dyacones Aclia^ae

scu Asiac, sicut oculis suis viderant, conscripsernnt.

1.

Andrcas

ct

quidam

alii

discipnli

tribus

vicibus

a domino

sunt vocati.
slaiitc

Priino cnim vocavit cos ad sui notitiam.

dic

Sicut quando

Aiidrca
,

((uadam cum Joliannc niagistro suo ct alio ciim

:

disci[)uio

audivit a .Johannc
,

Eccc agnus

J)ei

etc.

ct statiin cuni
i\\nu\

alio disci[)uIo vcnit ct vidit

nbi

mancbal Jesus

ct

manserunt

i) Alii imI

ro

II

viilgo

fi II

(lo

r.

I.cgcmliim

ii il

ff.

Cap.
illiini

11.

De

sancto Andrea apostolo.

18
ad-

tiio

illo.

Invoiiiciisquo

Andreas

fratreni siium Sjmoiieiii,

(luxit

oum ad Jcsum.

Scqueiili

autem die ad piscationis opera resui iamiliaritatem.

dieruiif,

postmodum secundo vocavit eos ad

die
,

Si-

cut

cum

quadaiii

turbis

irrucntibus

ad Jesuin juxla slagnum

,

Genesaretli
ct
et

quod

dicitur niare Galilaeum

iiavim intravit

Sjmonis

Andrcae
Jolianne
.

ct capta

mullitudinc niagna |)iscium A'ocatisque Jacobo

scciiti suiit

qui eraiit in alia navi,

eum

et iteruin

ad

propria

rcdierunt.
,

Sed postca

lertio et ultimo vocavit eos

ad sui

discipulatum
vit eos
rclictis

sicut

quando ambulante Jesu juxla

:

idein littus vocaetc.

dc piscationc dicons

Venitc post nic faciam vos

cuin

Qui

omnibus

secuti

suiit

eiquc

seinper

postmodum
taiiien

adliae

scrunt ncc ultra ad propria rcdicnuit.

Niliilominus

vocavit
qiia vg-

Audream
runt ad

et

quosdam dc
III.

suis discipuis

ad apostolatuiu, dc

cationc dicitur ^AIarc.

Vocavit ad se (luos voluit ipsc

et

vcnc-

cum

et fccit ut essont duodcciin

cum

co.

Post asccnsionem
Mattliacus vero

domini divisis

apostolis

Andrcas apud Scvtliiam,

Viri

apud Ivlargundiam praedicavit.

thaci pcnitus

autem

illi

praedicationeni Mat-

rcspucntes

ei

oculos cruorunt et viiictura incarcoravc-

runt post paucos dies

occidere

cum

disponentes.

Interea angclus

domini Sancto Andrcac apparuit et Murgundiam ad sanctum Mattliaeum ire praecepit; quo respondcntc, se vlam ncscirc, jussit

utad
Qui

ripam marls

iret el

ad |)rimain navcni, (|uam invcniret,

iiitrarct.

vcl ocius jussa complens ad

urbcm praedictam venit angclo

diice et

prospcro

vento llante:
flevit

et

iuvento aperto carccre Sancti .Mattbaei

et oravit.
,

coque viso

piurimum

Tunc doininus Alatthaeo rcd-

didit bencficium

duorum luminum

(luibus

cum privaverat

ncqiiitia
venit.

pcccatorum.

Malthaeus auteni ab indo rcccssit

cl Antiochiain

Andrea vero

Margundia remanentc
apprehendunt
ejus
ct

irati

illi

dc

evasionc
ligatis
iis

Sancti

Matthaci Andream
pertrahunt:

per plateas
,

nianibus

cumque
sua

sanguis

efflueret

pro
in

oravit et ad
prolicis-

Christum
cens
').

eos

oralione converlit,

inde

Achayam

IIoc autein

quod

dicitur

do hujusinodi liberatione Mat-

thaei ct restitiitionc
fidci,

duorum lumiiium perAndrcam non puto digiium

-')

nc in tanto ovangelista minoratio inlima

,

denotetur,

quasi

sibi

non potuerit obtinere

quod Andreas
nobilis

ei

tam

facile impetravif.

S. Quidam juvcnis

duiu invitis

parentibus apostolo

J) Ed. Diesd. a. 1472. oiniuit puiictum post vooeiu: peccatorum posilum oinni.ique verba sequentia exceiUo soJo vocnbulo prof icis cen s. 2) Receiiliores male: infirmn.
:

14
adhaeslssct
,

Cap. H.

De

sanrtn Andrea npostolo.

in

parentcs cjus cloimnu

qua morabatur eum apostolo,

,

succcnderunt.

CHnKiue jani

in

altum (lamma succresccrct

igiiem

pucr ac,

cepta anipulla super ignem sparsit ct statim

exstinxit

iilis

aulem dicentibus:
veilent asccndere
,

filius

noster

magus

est elTcctus.
,

Dum

per scalas

a Deo suut cxcaecati

ut
iit

ipsas scalas penitus

'}

non viderent. Tunc quidam exdamans

bore consumitis
,

ail: ct

quid vos stulto la-

Ueus pugnat pro

iis

vos non vidctls.

Cessatc

jam

ne

in

vos ira Dei dcsccndat.

parentes
positi.

Multi crgo videntes domino

in

crcdidernnt,

vero ejus post quinquaglnla dics niortui

monumento suut
conjuncta
nic

3. Quaedam mulier cuidani homicidac

,

cum parere non posset sorori suae dixit: Djanam dominam nostram invoca. Cui invocanti

vade
ait

et pro

dyabolus:

cur

mc invocas

cum

tibi

prodcssc non possim?

Sed vade ad An-

dream apostolum,

qui sororem tuam poterit adjuvare.

Ad qucm
dicit

cum
ei

ivisset et

apostolum ad sororem pcriclitantem duxisset,

recte hoc patcris
,

apostolus:

quia uiale duxisti, male conccpisti

et iu

et et

dacmones

consuluisti.

Sed tamcn pocuitcre

Christum crcdc

puerum

projice.

Qua credente abortivum

protulit et dolor ccssavit.

4. Scnex quidam nomine Nicolaus

adiit

apostolum diccns

do-

mine, ecce septuaginta anni vitacmcae sunt, inquibussemperluxuriae

deservivi.

Accepi autem aliquando evangclium orans Deum, ut mihi

continentiam largiretur.
illcctus

amando
tus et a tcbar.

-)

Scd

in ipso

peccato invctera-

mala concupiscentia

stalim ad opus solitum rever-

Quadam

igilur

vicc

concupiscentia
^),

inflammatus
ivi

oblitus

cvangclium, quod super

me posueram

ad lupanar

statimque

meretrix dixit mihi: egredcre scncx, cgredcre, quia angclus Dci cs,
tu

nc

me

contingas ncque huc accedcrc praesumas:

vidco cnini

supcrte mirabllia. Stupcfactus ad verba merericis rccolui, quodmc-

cum evangclium

detulissem.

Nunc

igitur,

SanctcDei, pro salute mea

flcre coepil

tua pia oratio iutcrccdat.

et
ait

Audiens hoc beatus Andreas

ct

a tcrtia usquc ad nonam oravit

:

surgcns noluit comcdcre, sed

sciiis.

non comcdam, doncc sciam,

si
,

dominus miscrcbitur hujus

vcuit vox ad

Cuinque diebus quinque jejunasset

obtincs

Andream
maccrasti

dicens
te.

Andrca pro

scnc.

Sed

sicut per jcjunluiu

sic.

se et ipsc allligat jcjuniis ut salvclur. Sic([uc recit cl in scx nicnsi-

bus

iii

panc

cl

aqua

jt-junavit ct

postmoduiu pleiius bonis opcribus

1)

Forle scribpiiduin
3) Alii

ntl.

2) Rrcenlioi-PS;
.ipvi

.-imojo,

recliiis forlnsso, qui^i

:

liiioc iiarliciiln .saciiiiis

n scriplorilms

inodii loco coiijiiiictioiiis

iuodo

usui-

p.ilur.

posiiornt

ofiHnint.

Cap.
iti

II.

De

snncto Andrea apostolo.

!,'>

paoe rcquievit.

Vcnit igitui vox ad Aiulrcam diccns

pcr ora-

tionem tuamXicolaiun, qucm perdideram, acquisivi.

jiivcnis Christianus secretius

6. Quidam

Sancto Andreae dixit: mater mca pul-

clirum

me
,

videns

de

opere

me

illicilo
iii

tcntat:

cui

dum

nullatcnus

assentircm

judicem

adiit,

volcns

mc

crinicn tantuc nequitiae reinjuste, Jiam et accusatus

lorquere, sed ora pro me, ne moriar

penitus
retifcbo

tam
,

malens

vitam pcrdere
igitur

quam matrem mcam tam

ct iihic

turpiter infamare.

Juveiiis

ad judicium vocatur
fiiium
,

eum

Andreas proscquitur. Accusat constantcr inater

lucrit violare.

quod sc vo-

Inlerrogatus pluries juveuis

an res

taliter sc lia

berct,

uiliil

pcnitus respondcbat.

Tunc Andrcas

niatri dixit: cru-

dclissima feminariun, qnac pcr tuam libidinem unicum filium vis pcrire.

Tiuic illa praeposito dixit:

domine

huic homini

filius

nicus

adhaesit, postquam hoc agerc voluit sed nequivit.

Iratus itaque juinitti

dex jussit puerum mine

projici,
,

in

saccum linitum pice

et

bitumine

ct in flu-

Andrcam vcro
(|uo

In carccre rescrvari,

donec excogitarct
horribilc

supplicium

periret.

Scd orante Andrca tonitruum

et

omncs

tcrruit et terrae

motus ingcns cunctos prostravit

mulier a

fulmine pcrcussa ct arcfacta corruit.

stolum, nc pcrirent, oravit pro
positus crcdidit et
iis

Orantibus autcm caeteris apo-

et omiiia cessaverunt.

Tunc praeessct apo-

domus

ejus

tiia.

G- Cum autcm

stolus iu civilate Nicaca, dixcrunt ei cives,

quod cxtra civitatcm sc-

cus viam septem daemoncs cranl,

qui practcreuntes homincs occiin spccie caiium

debant.

Quibus ad jussum apostoli anlc populum

illiic

vcnientibUs pracccpit, ut
sent.

ircut, ubi..juilli
Illi

hominum nocerc poslioc viso

Qui statim evanueruut.

autem homincs

lidem

Christi receperunt.

Et cuni vcnisset

ad portam altcrius

civitalis

ccce

quidara juvcnis mortuus fcrcbatur.

Quaercutc apostolo quid

ct

ei accidisset,

dictum est

ei,

quod septem canes venerunt

ait:

eum

in

tubiculo necaverunt.

Et lacrimans apostolus

sciodominc, qnod

fucrunt dacmoncs, quos a Nicaca urbc repuli.

Dixifque patri: quid

dabis mihi, sisuscitavcro filiumtuum? Cuiillc; iiilcarius cgo possidc-

bam, ipsum ergo

sit.

tibi

dabo. Et facta oratione suricxit

ct

apostolo adhac-

U.Cum

qiiidaiuviii

numeroquadraginta adapostolumnavigio

vciiircnt,

ut ab eo fidei doctrinam reciperent, ecce a dyabolo

mare
cor-

concitatur et

omnes paritcr submcrguntur.

delala fuisscnt
,

Cum autem eorum

pora ad

litus

antc apostolum deportantur ct ab co

sibi acciderunt

continuo suscitaiitur.

Qui orania, quae

narraverunl.

Unde

in

quodara hjmno ipsius legitur: quatcrdenos juvenes submer-

Ifi

Cap.

II.

De

sancto Antlrea apostoio.

).

sos raaria fluttiJ)us vitae reddidit usibus

@. Beatus igitur
et plu-

Andrcas
rimos ad

Achaja

coiisistens

totam cura ccdesiis iraplevit

fidera

Christi converlit.

Uxorera quoque Aegeae proconbaptisraatis

sulis fidem Chrisli docuil et sacro

ravit.

fonte ipsam regene

Audito ad
tii

Iioc

Aegeas Patras civitatem ingreditur compellens

jdolorura
.

(lliristianos

sacrificia
([ui

cui occurrens
in

Andreas

dixit

oportcbat ut

judex homiuum esse meruisli

,

terris, judiceni
et

tuum qui

in

coclis est

agnosceres

et

agnitum coleres
Cui Aegeas
, :

colendo

animum a

falsis Diis

pcnitus revocares.

tu es

An-

drcas, qui superstitiosam praedicas sectam

quam Romani
:

principes

nnper exterminare jusserunt.

nondura

Ad

queni Andreas
lilius
,

Romani principes
docuerit _ydola

cognoverunt,

quumodo
lioc

Dci veniens

esse daemonia,
sus

quae

docent

undc olTendatur Deus, ut offenct

ab

iis

avertatur et aversus

non exaudiat

non exaudiendo

ipsiadyabolo ca])tiventnr
dc corporc exeant,
nihil

et caplivati

tamdiu deludantur, donecnudi

Cui Ae-

secum praeter peccata portantes.

geas
Cui

ista

vana Jcsus vester praedicans crucis patibulo

:

est afl^ixus.

Andreas

pro

restauratione

nostra

uon pro culpa sua crucis

dixit: cuni a suo dis-

palibulum sponte suscepit.

Ad quem Aegeas
,

cipulo fuerit traditus et a Judaeis tentus

et

niililibus crucifixns,

quouiodo tu dicis

eum

spoiite

crucis subiissc supplicium?

Tunc

Andreas quinquc rationibus coepit

ostenderc

Christum

voluntarie

passum

fuisse.

Scilicet

ex eo quod passionein suam praevidit et

discipulis futuram praedixit; eccc, inquiens, ascendimus Ilicrosolyraa

etc.

Et ex eo quod Petro euin ab hoc avertcre cupienti durc

fuit

in-

diguatus
ntriusque

dicens:

vade post mc Satana

etc,

et

ex eo quod

scilicet
:

patiendi et rcsurgciuli se potestatein habere inapotestatein

nifestavit dicens

habeo ponendi animara

meam

et ite-

rum sumcndi eam.

Et ex eo quod proditorcm praecognovit,

,

cuni

pancm

intinctiim ci dedit

iiec

taiucn vitavit.
,

Et ex co, quod lo-

cum, in quo proditorem venturum scicbat

intcrfuisse asscruit.
essct.

elegit et his

omnibus se

Addit Andreas, quod mystcrium crucis raagnum

:

Cui Acgeas

mysteriuin dici nou potest

sed suppliciuni.
te

Veruratamen ubi mihi non obtcmperaveris, ipsuin mysterium

experiri.
(iui

faciam

Andreas

si

crucis patibuliim expavescerein, crucis

1)

1'ost liiiec Aorliri

iii.ilc-

Recpulinrps iiilorpolavenmt hanc

:

jxjrlotliiiii

aiierlp
e
1

spnri.iiu ct iifxiii pljiiif

;i i t

roiiliari.im

iMii

iiiagistPr Jolinunos
i

li

ile f e s
t

aiic

And

re.T e.

Sclendiini est,

qn

iinodiiiger

fn

colore, barba prolixa, slatnrn mediocri".

Cap.
gloriam
iion

II.

De

sancto Aiidrea apostolo.

17
.

pracdicarein.

Audire a

te

voio inysterium trucis

si

forte credas

ipsum agnitum colas ut

salveris.

Tuuc
et

coepit ei mystefuerit,

rium redemtionis panderc et quam congruum

quinque rationibus persuadere.

uecessarium

Prima

ratio est,

quod quia primus

fuit,

liomo per lignum mortem suscitavit '), congruum

ut secundus

cam

')

pcr lignum pellerct patiendo.

Secunda quod quia de imma-

culata terra factus fuerat pracvaricator,

congruum

fuit, ut

de im-

maculata nasceretur virgine reconciliator.

Tertia quod quia

'),

Adam
fuit,

ad cibum vetitum incontinenter manus extenderat

ut

congruum

secundus

quod quia

Adam in crucc immaculatas manus cxtendcrct. Quarta Adam cibum suavem vetitum gustaverat, congruum fuit
-^sca fcllca

ad hoc, quod contrarium pellerctur contrario, ut Christus

cibarctur.

Quinta quia ad

lioc

quod
ut

Cliristus nobis

suam immortaliomo non

litatem conferret,

congruum

fuit,

nostram

sibi mortalitatera assu,

meret.

Nisi cnim

Deus factus
dixit:

fuisset mortalis
liacc

lierct

immortalis.

Tunc Aegcas

vana

tuis

narra

et milii
:

ob-

tempera diisque omnipotcntibus

tenti

sacrilica.

Cui Andreas

omnipototo

Dco agniun immaculatum quotidic

,

oITero, qui

postquam a

populo comcstus fucrit

vivus et iiitcger pcrseverat.

,

Aegca

quo-

modo hoc
assumeret.
tiam.
nali

fieret

requirente
:

dixit

Andreas

ut
tc

formam
exigam

discipuli
rei noti-

Cui Aegeas

ego cum tormenlis a

in carccre recludi.

Iratusque jussit
sistitur
:

eum

Manc

facto tiibu-

et

ad

satrificia

jdolorura
,

itcrum invitarc
,

cocpit

di-

cens

nisi

mihi obtempcravcris

in

ipsam

quam

laudasti,

crucem

faciam te suspendi.
dit:

Cumquc

ci

multa supplicia miiiaretur, respoii;

quidquid

tibi

videtur in suppliciis niajus excogita

tanto enim

rcgi

mco

cro acccptior, quanto fucro pro nominc ejus iu tormcntis

constantior.

Tunc
et

jussit

cum a

viginti

uno hominibus caedi

sic

et

caesum manibus
cruciatum.

pcdibus cruci alligari ut

,

longiorcm rcciperet

(iumque duceretur ad cruccm

innocens

factus est concursus po-

pulorum dicentium:

sanguis

ejus sine

causa

damnatur.
Vi-

Quos tamcn rogavit apostolus, ne suum martiriura

dcns auteiu Andreas a longc cruccm
crux, quae in corporc
(^hristi

irapedirent.

saliitavit

cam

diccns:

salve

dcdicata es et ex merabris ejus tanin

te

quam

raargaritis

ornata.

Antcquam

adscendcret

dominiis,

tiraorem

tcrrcnum habuisti: modo vero amorem ODelestem obtinens

ex glossa vel ex seciuentibus legunt:

1) AJii, lecentiores Ininen

!>

intulernt
3)

rHC varic ando".

2) Alii inalunt:

niortPin

repelleret.

Verba

ongruum extenderet

male

oiniltit Edit.

Dresd. 1472.

18

Cap.

II,

De

saiicto

Andi-ca apostolo.
et
,

pro voto susciperis

Sccurus igltur

gaudens

veiiio

ad

tc

ut tu

exsultans suscipias nie (liscipulum cjus

anialor

qui pepeiulit In to:

quia

tuus

scmper

fui

ct dcsideravi ainplccti le.

bona crux,
Diu

quac decorcm

ct pulcliritudincm

dc membris domini susccpisti.

dcsidcrata, sollicitc

amata, sinc intermissionc

pracparata.
ut per tc

') quacsita, aliquaudo

concupisecnti animo

Accipc

me ab hominibus

ct

redde

mc magistro mco,
Et haec
dicens' sc
,

mc

accipial,

qui pcr tc nic rcdcmif.

exuit

ct

vestiraenta carniHcibus tradidit sicque

In

cura in crucem

ut

jussum fuerat, suspcndcrunt.

qua biduo

vi-

vcns viginti
taute lurba
ct

-) miilia

hominuni adstantiuni pracdicavit.

ct diccnte,

Tunc

niini-

Acgeac niortcm
ita pati,

viruni

sandum

uiansuclun

pium non dcbcrc

vcnit ul ipsuni dcponcrct.

,

Qucm

vi

dcns Andrcas dixit:

tcntia,

quid tu ad nos vcnislt

si

Acgca,

si

pro pocni-

ipsam conscqucris,

aulcni ut
Jatn

mc

dcpoiias. scias,

quodcgo
,

vivHS dc crucc non dcscendam.

nic cxspcctat.

ctiiiti

vidco rcgcin mcuui

nullo

(jiii

Et cuiu vcUcnt cuiu sol\crc,

modo

poteranf

ad cuin pcrtingcrc, quia slalim corum brachia stupida rcddcbantur. Vidcns autcm Aiidrcas,
oralionem
tcntia.
ut
iii

quod piebs voicbal cum deponcrc

ul
dicit

haiic

crucc

fccit,

Augusliiius

in libro

dc poeni

Xe mc

pcrniillas

dominc dcsccndcrc
:

vivuni, scd lcinpus est.

commendes

tcrrac corpus nicum

tamdiu enim portavijam. tamdiu

sitpcr coiumcudatuiti vigilavi ct iaboravi,

quod vcllcm Jam ab ipsa obc

dientia libcrari etislo gravissinio iiidiiiucnto spoliari. Rccordor quaiituni in

port<indo onerosura, in doniando supcrbum, in fovcndo infiriti

nium.

cocrccndolactuin

') laboravi.

Scis. doniinc. quoticsa puritafc

contcniplationis icfraltcrc mccontcndcbat, quotics adilcctissiniaequic

tis

snac somno

mc

excitarc obtcndcbal
nf

quantum
potui
,

et

quofics

*)

do

lorcm iugcrcbat.
pugnanti
pio
rcstiti
,

Qni igitur taindiu.

ct tua
inihi
itcc

patcr bcnignissimc

opc superavi.
id

tc
:

justo

rcmuncratorc

c!

posco

ne
alii

ultra
^)
illo

coinmcndcs
ultia

scd
,

dcpositum rcddo.
ct

(^onimcnda

mc
ut
.

inipcdias

rcsurrecturum

scrvct et rcddat,

ipsiim
ul
iiic

(iiioi|uc

mcritiim

sui

laboris rccipias.

Tcrrac
licrc

id

coiiiiitcnda

ampliiis vigilarc iion

gatidii lciidcrc
Ilis
<

oportcat

cl

li

ad

tc fontcin

vitae

iiidcliciculis

anxianfcni

iioii

rclrahat nec impedial.

raius

Ilacc .\ugustii)us.
liora
ciitn
ir(

dicfis
,

splcndor
ila
iif

ni-

de coelo venicns diniidin

Kd. Princ.

iiindcdif

itiillits

l) 1) Alii
.')

iti;ilt<:
:

ii

.j

ii

.i

inTo,
,

J)

Alii:
:

iii

ii

s.

rx glossa
l'r.
'j 11

Insrivnin.
iii.Tviilt.

4) A\ii

toH.mr

rrclixm

InjiorPin.

T.ti.

111

Cap.

II.

De

sancto .\ndrea apostolo.

19

cum
ritum

viderc possct, et abscedente luniinc siinul cun ipso lumine spiIradiilit.

Maximilia vero uxor Aegeae

tulit

corpus Apostoii

sancti et honoriticc sepelivit,

rediisset,

Aegeas vero antequam doraum suam

iu

arreptus

daemone

via

coram

omnibus expiravit.

Ajunt quoquc de
farinae
et

sepuichro sancto

Andreae
,

mannam
,

in

modum
profluif,

oleum cura odorc emanare

incolis

a quo

quac
si

sit

anni futuri

fertilitas,

regionis

ostcnditur.
,

Nara
,

exiguum

exiguum terra cxhibet fructum

antiquitus veruni fuit
,

si

copiose

copiosum.

Hoc

fortc

scd

modo

cjus corpus

apud

(-oiistantinopoli-

tanos translatuiu csse pcrhibetur.

9. Episcopus quidani

re-

ligiosam habens

vitam
ita
.

beatuni

Andream

inter caeteros sanctos in

vencratione habebat,
litulum praeponebat:
igitur viro sancto
calliditate contulit
,

quod

in

cunctis suis operibus liunc

et beali

semper
Invidcns

ad Iionorem Dei
,

Andreae.

hostis antiquus

ad eum decipiendum tota se

seque

in

formam mulieris pulcherrimae transfor-

mavit.

Venit igitur ad palatium episcopi assereus se vellc confiteri

eidcm.

Maudat episcopus,

ut suo poenitentiali confiteatur, cui plc-

nitudincm tradiderat potestatis.

nisi sibi secreta

Renuntiat
,

illa,

quod

nulii

hominum

suac conscientiac rcvclct

Cui

sicque convictus epis-

copus eam ad sc vcnire praecepit.

rerc mei
,

illa:
,

obsecro domine misc,

ego vero

in

annis puellaribus

ut cernitis

constituta et

pueritia delicate nutrita, nec

non

ct regia stirpe progenita ') huc

in peregrino habita sola veni.

Nam
mc

pater meiis rex, itaque valde

potens cuidam

magno

principi

volcbat in conjugium sociarc, cui

niaritalcm
et
,

respondi ^)

omncm torum abominor

in

quia virginitatem

meam

Christo

perpetuum dedicavi

ideo

nunquam possem

in

carnalem copulam consentirc.

rae aut ejus voluntati
^)
inii,

Ueiiique

sic artata

quod oportebat

obediro aut *) terrae diversa subire sup-

plicia latenter

fugam

magis eligens exulare quam sponso meo

fidem infringere.

Audiens vero vestrae sanctitatis praeconium sub

sperans nie apud vos locum re-

alas vestrae protectionis confugi,

perire quietis, ubi possim contemplationis ^) carpere secreta silentia

praesentisque vitae vitare naufragia ct pcrturbationem mundi fugerc

perstrepentis.

Adrairans in ea episcopus nobilitatem generis

,

pul-

chritudinem corporis
tiae

tam immensum fervorera

et

ct

tantae eloquenesto secura,

venustatem placita
Ed. rr. eli.iin.

benigna

voce

respondit:

1)

2)

Recentiores leguiit

quo d

oiunein

aboiiii-

iiarer.
f

3) Receiitiores inlrudunt:

durissimne.
') Alii legnnt:

4) RecPntiores lafiliint

erte,

ipiod dainiinndiiiii vldetiir.

rapere. O*

20
filia,,iie

fap. n.
foimidcs, (luia

De
ilie,

sancto Amlrea apostolo.

ol)
ciijiis
iii

aiiioreni to

et tiios

ct

tua

faiii

niiliter (juutciiisisli, tibi ol)

iii

hoe et

praesenti ennHilum gratiae et

lutnro

pleiiituclinem

gloriae

largietnr.
,

Sed

et

cgo servus cjns

nie el inea tihi otFero,

eligas(|ue tihi

nhi placnerit,
C.ni

mansionem

Yolo antem liodie luecuni praiidere dcheas.

illa'): noli inquit,

inali

pater, noli de hac re

spicio ^)

me rogare
nitor

ne foite ex hoc ali(|ua

su-

pervcnial et

famae

vestrae dcnigratioiieni ali(]uaui

et

patiatnr.

Ad

(juain
inali

cpiscopus dixit: plnres eriinus

non

soli.

El

ideo iiullum

snspicionis

scrupuhuu

in

aliquo poterit gencrari.

Venientcs itaque ad mensam cpiscopus

rnnt eaeleris

et

illa

ex opposito cousedein

residcnlihns

liinc

et

indc.

Intendit

cain crehn

episcopns ejusquc faciem iion desiuit intueri et pukhritudinciu admirari.

Sicquc dum oculus

,

figitiir,

aniiuns saucialur,
hoslis

ct duin cjus

faciem non desinit intueri

vulneravit.

aiitiquus

cor

ejus gravi

jaculo

Perpendit

hoc

ipse

djabolus

ct pulcliritudinem

suam

coepit inagis ac inagis augcre

.sensui
,

jamque episcopns proximus

quando

erat con-

ut

cam de

illicito

opcre atteularet,

possibilitas se
icti

ofTcrret, tunc suhito quidatB

peregrinus venit ad ostium crebris

bus pulsans
aperirc

et

luagnis clanioribus poslulans sibi aperiri,

et ille uiagnis

cumquc
iis

nollent

clamoribns ct ictibus nimis

si

ficret

importuiius, interrogat episcopus muliercin,

grini liominis acceptaret?
(]ui illa

ingrcssum

illius

pcre-

dixit:

proponatnr
admittatur,

sihi
si

aliqua

quaestio gravis,
nescierit
,

quaiu

si

cnodarc sciverit,
et indignus

autcm

famquam

inscius

ab cpiscopi praesentia rc
esset lianc

pcilatur.

Favcnt cjus omncs sententiae

et quis sufficiens

qnaestioncni

proponcrc sciscitantur.

Gumque

nullus

invcuirctur,
est,

ppiscopus dixit: qnis enim nostruni ad hoc tam sufficiens

vos o doiuina,

qnani
et sa

quae cacleros nos

ct eloquciitia pracccdilis

picntia nohis omnibus aiuplius rutiiatis.

<|uacsli()ncin.

Vos

igilur liaiic proponiti!

Tunc

illa dixit: in

interrogetur, qnod cst majns inirabile,

fccerit.

quod Dcus unquam

griiius pcr
lot

parva re

Interrogatus de

lioc

pere
inlcr

nuntium dixit:

diversilas et excellentia facicrnm:

enim

lioniines,
,

qui fucrunt ah initio mundi et usquc

iion

in fiiiem fu

luri suut

duo rcperiri
<)

posscnl

quoruin facics pcr omnia

si-

milcs sint

vcl cssent, et in ipsa

qnoque tam

ininiina facic onincs

scnsus corporis Deus collocavil.

Andicnles omiies ejus rcsponsio-

l) Eil. rriiic. forlnsse rocliiis:

iiolo.

2)

Etl.

l'r.

lesil:

pprrpnirct

pBlerelur.

3) VprlHi

vcl cssont

ni.ile ojiiillant reccjiliorfS.

Ctip-

H.

De
:

saiuto Aiidrea apostolo.

vcrii

21

nvin culinirantcs clixeniiit

el

optijiiii

est

solutio qiiafslioiiis
,

Tiinc mulicr ait: propoaatur sibl secunda quacstio giavior

Hielius possuiuus sapientiain

iii

qua
ubi

ejus experiri:

quaeratur ab eo

terra

sit
:

altior
in
,

omni coelo.
,

Percunctatus de
ubi

lioc peregrinus' re

bpondit

coelo empjreo

residet corpus Christi.

Corpus

enim

Cliristi
:

quod

est altius buuii coelo, est de nostra carne for;

matuni

porro caro nostra quacdam tcrrea substantia est

Ciiristi

cum

eigi

corpus

super oinnes coolos

sit ct
sit

de nostra carnc originem

qiiod ubi

duxerit, caro antem nostra de tcrra

condita, constat,

corpus Christi residct

ibi

procul dubio

tcrra altior coclo manol.

Rcfert nuniius, quod respondcrat peregrinus, et ecce onines respoii

bionera
ejus

mirubilitcr

approbant
dixit:

et
ei

magnilice

sapientiam

ejus

iaudant.
ct

Tunc

illa ileruin

liet

tertia quaestio

gravissima

occulta el
tertio

ad solvendum

diliicilis

ct
sit

obscura
,

ut sic ejus sa

picnlia

comprobctur

ct

dignus
,

ut

ad mcnsam cpiscopi
sit

mcrito admittatur.

Quaeratur ab eo

quanti spatii

a terra us
:

quc

in

coelum.

Rcquisitus de hoc peregrinus nuntio dixit

vadc
;

ad cum, qui

te inisit

ad

nic et

de hoc diligentcr percunctare

ipsc

cnim melius
iiam
ipse

mc hoc

novit et ideo tibi dc hoc mclius respondcbil,

raensuravit,

illud

spatiuni

quando de coclo
ct

in abjssuiii

cccidit,

ego autem de coelo nunquam cecidi

:

illud

spatlum nun

quam mensuravi
in siinilitudinem
ct

non

enira est niulier, sed dyabolus, qui se posuil

mulieris.

Audiens hoc nuntius vehcmenter expavit

]\lirantibus itaquc

ca, quae audicrat,

corain omiiibus recitavit,

antiqiius

omnibus

et stupentibus,

hostis

de medio eorura cvanuit.

et

Episcopus autcm rediens ad se redarguit ainarc semet ipsum

perpctrata culpa veniani lamcntabilitcr prccabalur
tiuin,
,

de

inisitque

nun-

ut pcrcgrinus introdiiccrctur, scd

iicquaquam amplius inveniet iis

tur.

Tunc episcopus populum convocavit

rei

evidcntcr cxposuit

ordinem gestac
insisterent,
ille
liiin

pracccpitqiie

ut

omnes
alicui

jcjuniis et orationibus

si

forle doininus rcvclare

,

dignaretur,

quisiiam

peregrinus fuerit

qui euin a tanto periculo liberavit.

Revelaqui
igi

autcm

est illa nocte cpiscopo,

quod beatus Andreas

fucrit,

[110

libcratione ipsius se posucrit in habitu peregrini.

Cocpit

tur

episcopus
in

iii

devotione

Sancti

Andreac

raagnilice crescere ac

cum cxinde
cujusdam
vissimis

rcverentia plus liabere.

lO. Cum
correptus
rcddcret
ille

praepositus

civitatis

agrum Sancti Andreae

fiierit

abstulissct ct ob hoc gra

,

fcbribus orante cpiscopo

,

episcopuni

rogavit

ut pro se orarel

et

agrum

sibi

sed

cum

orantc

22

Ca|>.

lll.

De

saticto

Nicolao.

cpiscopo sanitatom recepisset, agrum itorum usurpavit.

Tunc

cpis-

copus orationi so dedit et omnes lampades occlesiac frogit dicens

hoc lumen non accendetur,
dicct et ccdesia,

donec dominus sc de suo inimico vin-

quod

amisit, rccuporct.

Et ccce pracpositus gra-

vissimis iterura febrii)us laboravit misitque nuntios cpiscopo, ut pro so oraret, et

agrum suum

et

alium

sibi

similcm reddcret.

Cui

cum

cpiscopus
ipse ad

semper responderet:
se

jam

oravi et oxaudivit
intrarct ad

me ncus,
orandum,
et

eum

portari fecit et ut

ccclcsiam

coegit

Episcopus dum ecclesiam ingrcditur, subito moritur

ager

ccclesiae restituitur.

CAP.

III.

De
popularia et vilia sunt
;

isaiicto iNricolao.
,

Xicolaus dicitur a nicos

qiiod ost victorla

i.

ct laos,

quod

est

populns, id cstXicoIaus, quasl vicloria populi

vel victoria proprie
,

e.

vitiorum quae el

quia multos populos

vita et doctrina docuit vitia ct peccata vinccre.

Vel Xicolaws
;

dici-

tur a nicos

quod quod

est victoria et laus,

qiiasi victoriosa laus

vel

a
in

nitor et laos,

cst populus, quasi nitor populi. Habuit

enim

se ea, quae nitorem et munditiam faciunt.

Xam sccundum Ambro,

sium niundat sermo divinus, niundat vcra confessio

cogitatio,

mundat sancta

mundat bona operatio.

Ejus logcndam doctoros Argolici

conscripserunt.
ciae,

Est autcni Argos sccundnm Ysidorum civitas Graetiraeci vocantur.

unde Argolici

Alibi

quoque Icgitur,

quod

Methodius patriarcha eam firaecc conscripsit, quam Johaimes diaconus

in

latinum translulit et plura addidit.

1. Nicolaus civis Paterae urbis ex divitibus ct sanctis paronti-

bus originom duxit.

dicta ost,

Pater

cjus

Epiphanes

matcr vcro Johanna

Qucm cum primaevo

juvcntutis suae flore parontes ge-

nuisscnt

deinceps caclibcm vitam duxorunt.

ercctus slotit in polvi.

Hic priina die

ct

dum

balncaretur,

Insuper quarta

scxta feria

iantum

scmel sugcbat ubehi.

Factus aiitcm juvenis aliorum detercbat

,

vitans lascivias ccclcsiarum

potius

limina

et

qiiidquid

ibi

do sacra scriptura

iiitolligerc

potcrat

inonioritor rotinobat.

Paron

libus voro suis dcfunctis cogitarc cocpit, qualitcr tantani divitiarum

1) lioc

voc.Tbuliim

sciiK'1 in iiontniljis tlppbt

niitiii.

fdilioii.

Ca|j.

111.

De

siiuclo

iNicolao.

23

lupiiuii

uuii

ad laudciu humanam scd ad Dci gluiiam dibpeusaiet.

Tunc quidam

contcrmiiieus suus satis nobilis trcs

ut slc iiifaml

lilias

virglncs
ale-

ob iiiopiam prustilucre cugilur,

rclur.

eorum commcicio

Quud

ubi sanctus comperit, scelus abliurruit ct

in donmm ejus per Mane autcm suigcns

massam

auri

panno invulutam

fenestram nocle clam jecit et

liumo

dam
l)co

rccessit.

massam

auri reperit et
Nuii

giatiam agcns

primogenitac

nuptias cclcbravit.

multo
ille

pust tcmpore Uei famulus simile percgit opus.

repericns
ct
iu

Quod

rursus

laudes

immensas prorumpcns dc caetcro \igilare

Post

propusuit, ut sciret, quis cssct, qui suae inopiae subvcnisset.

pancos

etiam

dies

duplicatam auri massam

cxcitatur
sistc
ct

in

domum

projeclt,

ad cujus sonituin

illc

Xicolaum

fugientcm insequitur
sublralias

lalique voco alloquitur:

gradum tcque aspcctui ne

quod

meo

sicquc accurrens vclocius Nicolaum hunc csse cognovil;

cjus,
ille -)

mox

humi prostratus osculari vulcbat pcdes

co cxcgit
,

rcfulans ah

ne cum quamdiu viverct, publicaret.

episcopo cunvcncruiit cpiscopi

S, Post hoc
,

Mireac

civitatis defuncto

illi

cccle-

siac de episcopo provisuri.

Aderat autcm

iiitcr

cos quidam

magnac

aucturitatis episcupus, ad cujus elccliunem

omnium

sententia dcpcn-

debat.
set
,

Cum

igitur cunctos jejuniis et orationibus insistere monuis-

noctc

illa

vocem audivit diccntem

sibi

ut

hora matutina forcs

,

ccclcsiae

obscrvarct ct

qucm

priinum ad ccclcsiam

cujus etiam

nomeu

esset Xicolaus, venire conspiceret, ipsum in episcopum con-

secraret.

Hoc crgo

aliis

rcvclans episcopis admonuit

ut

omncs

orationibus insistcrcnt cl ipse pro foribus cxcubarct.

INlirum in nio-

dum

in

hora matutinali quasi a Deo missus ante omnes se agcbat

,

Nicolaus

quem apprehciidens cpiscopus

dixit ci

quod

libi

nonicn

est? lUe ul erat colunibiiia simpliiilalcplciius, inclinato capite: Niculaus, inquit, vestrae sanctitatis scrvus.
licet

Qucin

in

ecclcsiam ducentcs
Ipse autcm
in

')

plurimnm rcnilculem
prius
,

in

cathcdram collucarunt

eandcin, quam
sectabatur,

humilitatem ct
,

morum gravitatcm

omnibus
mulicrum

in oratione pervigilabat

corpus maccrabat,

cousortia fngicbat, humilis erat in omncs suspicicndo, eflicax in lo-

quendo, alacer in cxhortando, severus

tur quoque, sicut legitur in Croiiica
terfuisse concilin.

in corripiendo.

3. Fcrin-

quadam, Nicolaum Nicacno

Quadam

aiitem dic

dum quidam nautae

pcricli-

1) Receiiliores

legunt

co n

ca

ii i>

s.
:

2)

Heccntiores

refiigieiis,

ejnod reclins videlur.

3) Anliquiores pessiiii.e

iiopuluin

Jegunt.

24
tarentur,
sunt,
ita

Cap.

III.

De

sancto Nicolao.
Nicolae famule Dei,
si

cum
te

lacrimis oraverunt:

vera
in

quae de

audimus,

nunc ea experiamur.
ecce assum!

Mox quidam

cjus similitudiuem apparuit dicens:

vocastis enim me.

Et coepit eos
mentis;

in antennis et

rudentibus aliisque juvare navis arma-

statimque cessavit tempestas.

Cum

autcra ad ejus eccic-

siam venissent, qucm nunquam ante

runt.

viderant, sine indice cognove-

Tunc Deo

et sibi

de liberatione gratias cgcrunt,

fidei
,

quod

ilie

divinac miscricordiae et eorum

docuit.

non

suis

nieritis

attribuere

-1:

Quodam tempore totam provinciam

pcrculit,
ita ut

Sancti Nicolai

fames valida

')

omnibus deficerent alimenta.

,

Auilluc

diens autem vir Dei naves

onustas tritico portui applicasse

,

statim proficiscitur rogans nautas

ut saltem in ccutura modiis per

illi:

quamlibet navera farae pcriclitantibus subvenirent. Cui

non au-

demus

pater, quia inensuratura est Alexandriae

oportet in borrea
facitc

imperatoris nos rcddere.

Quibus Sanctus dixit:

promitto
,

nunc,

quod

dico et vobis in Dei virtute

quod nullam minorationeni

fecisscnt, et

habebitis

apud regiura exactorem.

Quod cum

eandem
ira-

raensuram,

quam Alexandriae
Frujuentum autem
,

acccperant, rcddidissent niinislris

peratoris, miraculum referunt ctDeura in suo famulo raagnilicalaude

attollunt.

secundum uniuscujusque indigentiam

vir Dci distribuit

ita

ut

miraculose duol)us annis non tantura ad

victum sufliccret

scd

ctiara

ad usum scminis abundaret.

viri

5.

Cnm

autem regio illa jdolis deservisset, prae cactcris nefandae

siraulacrura populus coluerat adeo, ut
rustici

Dyanac

usque ad tenipus

Dci nonnulli

praedictac

religioni exsecrabili

dcservirent ac
gentilium

sub quadara arbore

exercerent.
lit

consecrata Dyanae

quosdani ritus

Ac

vir Doi

praedictum rilum de omnibus

liiiibus

expu-

ipsaraque arborem praecidi raandavit.

Iratus cx lioc contra

-)

eum
et

hostis antiquus

oleum Mjdyaton,
,

quod

in

naturam

in

aqua

lapidibus ardct

confccit seque in forraara rcligiosae fcminac transviruni Dci iiavigantibus in

niallera

figurans

quibusdam ad
alTiila

quadam saginula

obviavit sicque
biscuni, sed
olferatis
ct statim

cst eos:

ad Sanctura Dei venire volioc

nequco: rogo crgo vos, ut

ob
raci

oleum ad ejus ecclesiam

cjus parictcs liniatis,

et

mcnioriam exindc aulae

cvanuit.

t ccce

aliani ccrnunt

naviculam cum honestis

illis:

personis, intcr (|uos crat siniilliraus sancto Xicolao, qui sic ait

heu

qiiid

niulicr iila locuta est vobis vel

quid attulit?

Illi

autcm

J)

ALI

legiiiil

per' iibbil.

2) Rpceiitiores

ex ^lossn loKiiul

coiitr.

Cap.

III.

De

sancto Nicolao.

2,i

cuncta per ordinem naiTiiverunt.

Quibus iUe
,

haec esl iuipudica

Dyana

et ut rae

veruui dicere coinprobetis

oleum

illud in

mare
et

projicite.

Quibus projicientibus ingens ignis

in

mari succenditur

contra naturam diutius in uiari ardens conspicitur.

Venientes igitur

ad scrvum Uei ajcbant:

isti

vcre tu es

illc,

qui nobis in mari apparu

ct

a djaboli insidiis liberasti.

6- Per idem tempus cum

,

quaedam gens Roinano imperio

tres principes

rebellasset

contra

eam imperator
quos portui

Nepotianum,

Ursiim et Apilionem misit,

.\driatico

ob vcntum contrarium applicatos beatus Nicolaus ut sccum

voleus ut gentem

comederent, invitavit,
rent,

suam a

rapinis compesce-

quas

in

nundiuis exercebant.

Intcrim

dum Sanctus
jussit
,

abesset,

consul

corruptus

pecunia tres

innocentes

milites

decollari.

Quod

ut vir sanctus audivit, rogavit principos illos

,

ut secura illuc
,

usque gradu concito propcrarent

collandi erant,
invcnit cos ')

venienstpie ad
ct

locuin

ubi

de

poplite flcxo

facie

jam

velata et

spiculatorem enscm
laus zelo

supcr eorum

capita

jam

vibrasse.

At Xico-

accensus et in lictorem se audacter iugessit et gladium

propulit innocentesquc

de ejus

manu emiuus

solvens eos incoluuics

et fores clausas

secum

duxit. Illico

ad practorium consulis propcrat

illi

vi reserat.

Mox

consul accurrens

salutavit cum.
,

Aspernens
tenieritate
?

hoc Sauctus dixit:

iiiimice Dei, legis praevaric ator

qua

praesumsisli tanti conscius sceleris vultum aspicere nostrum

Quem

postquam plurimum objurgasset

ad prcccs tamcn illorum ducum Rcccpta igitur benedictiouc iinpeimpios sinc sanguine hostcs subdsuiit

eum

poeuitentera benignc recipil.

riales nuiitii iter

peraguut

ct ^)

unt redientesque ab

impcratore magnilice

recepti.

Quidam

autem eorura

felicitalibus invideutcs, praefccto impcratoris prece et

pretio suggcsserunt, ut eos

tis

apud imperatorciu

')

dc laesae majesta-

crimine accusaret.

Quod cum

iraperatori suggessisset, ille niniis

furore repletus eos

iiicarccrari

praccepit ac sinc aliqua iiiterroga-

tione illa eos nocte occidi mandavit.

cissent, sciderunt vestimenta

Quod

cura a custode *) didi-

sua

et

gemere araare coepcnmt. Tunc

unus eoruiu,

scilicet

Ncpotianus, rccolens quod beatus Nicolaus tres

,

innocentcs liberaverat, exliortatus est alios

gitarent.
liiio

ut ejus patrocinia flailla

Quibus orationibus sanctus Nicolaus nocte

:

Constan-

imperatori apparuit dicens

cur

illos

principcs tam injuste coiu-

1)

Alii inHle:

pollice.

2)

Recenliores periierain

iniperio.
4)

3) Eil.

rriiic. nifile legit:

dolosae inanifestatis cfiniine.

Ed. rrinc. malc

decidisbent.

26

Cap. IM.
sliie

De

saiicto

Nicolao.
Snri^e vclox eosque
til)i

preheudlstl et morti

eriinine

') addixistl?

quantocius

diniilti

jubeto.

Si

'-)

noii
et

autem, oro Deum, ul

l)esliis

sus-

citet ijellum,

in
,

quo tu corruas

cibus

fias.

Cui impera

lor: qiii es tu

qui hac iioctc palatium

:

meum

iiigressus talia audes

ioqui?
et

Cui

illc

e2;o suin

Nicolaus Mireae civitatis episcopus.

et

Sic

praefectum similitcr terruit per ^) visuin dicens: mente

,

sensu
et

perdite

cur

iii

necem innocentium consensisti

Si

Perge

cito

eos

liberare studo.

non autem

corpus tuum vermibus scaturiet et

ilic
:

doinus tua citius destruetur.

Cui

quis es tu, qui nobis tanta

minaris?
pura.

Scito, inquit,

me

esse Nicolaum Mireac civitatis episco-

Utrisquo cvigilantibus statim mutuo sua somnia pandunt et

illis

pro

incarceratis

continuo mittunt.

Quibus autcm imperator:

somniis?
Cui re-

quas magicas
sponderunt,

artes nostis, ut tantis nos illudalis

so

magos non esse nec mortis sententiam meruisso.

nostis
,

Tunc impcrator:
At
illi

inquit,

hominem,

cui noincn est

,

Nicolaus?
roganlcs

audito lioc iiomine

manus extenderunt ad coelum

Deum
iis:

ut eos sancti Nicolai meritis a praesenti periculo liberaret.

iis didicissct,

Et cum imperator totam vitam ejus etmirabilia ab

ite ct

dixit

Deo

gratias agitc, qui vos ejus precibus liberavit.

Scd

et

de nostris eidem alTerte gaudiolis rogantes eum, ut ulterius mihi

,

minas non inlerat

fundat.

sed pro
dies

me

et

regno meo ad dominum prcccs

viri

Post paucos
dicentes:

praedicti

ad Dei famulum se provere cultor

,

sternunt
Christi.

vcrc
sibi

faniulus

Dei

es

et

amator
elevatis

Cumquc

omnia pcr ordinem retulisscnt

retulit ac

ille

in

coelum manibus immeiisas Jleo laudes

bene instructos

principes

ad propria remisit.
,

7.

(^um autein dominus vcllct

eum assumere
inclinato

rogavil dominuin

ut angclos suos sibi mittcrel, et

in tc

capite angclos ad se venire vidit et dicto psalmo:

in inanus tuas etc.

dominc speravi usquc,

domini CCC. XL.
III
,

tradidit

spiritum anno

ubi coelcstium melodia audlta est.

Qui

dum

se-

pullus fuissct in tuinba inarinorca,

roiib

a capile fons

olei ct

a pcdibus

aquae prolluxit

et us([uc

hodic ex cjus mcmiiris sacrum rcsuSuccessit aiitem

ei

dat oleum valens in salutem multorum.

vir

quidain

bonus,

qui

tamen dc sede sua ab

invidis esl dcpulsus.

Quo
Post

ejccto t>Ieum lluerc desiit, sed eo revocato protinus cmanavit.

raullum vcro temporis Turci

Mircain urbcni

deslruxerunt

XLVII

1)

F,<1.

1'riiir..

iti.ilr':

ii

li

d ic n s

i.

-')

viilgo s

ii

i(.T

px

i'iiiPiiflalioiii'
:

si-

ililj-r ii.iiilo

i)n.-.t.

3)

nost

visiim

iiilriidil Eil. l'r. vi'il>iiiii

rirciiit.

('ap, III.

De

sancto Nicolao.

27
gibl astanti-

vero milites Barenses

llluc

profecti qiiatuor

monachis

bus tumbam sancli Nicoiai aperuerunt ossaquc ejus in oleo natantia

in

urbem Baream detulerunt,

anno domini millesirao octuagesimo

septimo.

8.

Vir quidam ab uno Judaeo quandam

summam
,

pecuniae rautuo accepit,

jurans super altare sancti Nicolai

cum
sibi

alium lidejussorem habere nequiret, quod

redderet.
lavit,

quam

citius posset,

Tenente autem

ille

diu pecuniara Judaeus eara cxpostu-

scd
et

eam

sibi reddidissc affirmat.

Trahit ergo eura ad judibaculura cavatum,

si

cium

juramentum

indicitur debitori.

Ille

quem

auro rainuto irapleverat, sccum detulerat, uc

digeret.

cjua adminiculo in-

Volcns igitur facere juramentHm Judaeo baculum tradidit

Juravit
illc,

reservandum.
deberet.

quod plus

igitur reddiderit etiara,

ct

quam

Facto juriuncnto baculum suum repetiit

Judaeus igna-

rus astutiae
in

eum

sibi rcddidit.

Rcdlcna autem, qui fraudera fecerat,

quodam

bivio oppressns corruit

somno currusquc

cura impctu ve-

iiiens

eum

necavit et plenura baculura auro fregit et

illico

aurum

cffudit.

Audiens hoc Judacus concitus

vcnit

cumquc dolum

vidisset et

a multis

ei

suggereretur, ut aurura reciperet, oranino renuit, nisi qui

defunctus fucrat,

ad vitam beati Nicolai meritis rcddcretur,

suscepturum
et ct

assc-

rens, se, si hoc fieret, baptismura

Cluistianum futu-

rum.

Continuo qui defunctus fucrat, suscitatur

Judaeusin Christl
bcati Nicolai
sibi

nomine baptisatur.

in

9. Quidara Judaeus videns

virtuosara potentiam in miraculis faciendis,

imagincm ejus

heri

praecepit
iongius

camque

sua domo

collocavit, cui res suas,

vel sirailia

cum

aliquo

iret,

cum minis commcndabat hacc

verba dicens

ecceXicoIae, omnia bona

mca

tibi

custodienda committo ct nisi omuia

bene custodieris,

ultioncm
ille

expetara

dc

te

verberibus

et flagcllis.

Quadara igitur vice dura

abessct, furcs advcniunt, cunctarapiunt,

et se spoliatura

soiam imaginem dcrclinquunt. Judaeus autcra rediens

videus iraaginem alloquitur talibus vel similibus ususverbis: domino

Nicolae, nonnc in dorao raca') te posueram, ut res racas a latroni-

bus servares
sti

Cur hoc facere

noluisti et latrones quare

et

non prohibui
;

? Igitur dira

tormenta recipies
in tuis

pro latronibus poenam lues

et

sic-

que daranum

mcum

recompensabo tormentis

furorem

meum
et

In tuis refrigerabo

verberibus et flagellis.

Accipiens

ergo Judacus

imaginem
stupenda.
1)

dire cara vcrbcrat direque flagcllat.

Mira res prorsus

Dividenlibus furibus, quae rapucrant, Sanctus Dei laraquam

luislis

Ed. Rec. ojiines fere i^meferuiit vos et tuiii Jegiml p r oli bu i s t s, deiiide vero ui.ile reciiiies

servaretis
etc.

nu-

"

2b
iii

Cap.

III.

De

saucto I\icolao.

se Ycrbera recepisset,
tani tliie

apparuit,

haec vel

sliiiiiia

verba ditens:

ciir

pro vobis flagellalus suin?

cur tain crudeliter verbe

li-

ratus ?
vet!

cur tormenta tot passus ?

cfTusione

Ecce quoniodo corpus ineum

rubet!
pergite
citius
in

Ecce qualiter

sanguinis
alioquin
in

el

runcta reddite quae tulistis:

desaeviet,
vestruin
ita

Dci

oinnipoteiitis

vos ira

ut

scelus

vestrum

inedium piiblicetur ct quilibet

iili:

suspendium patiatur.
Et
ille

Ad

queni

quis es tu qui nobis

lalia loqueris ?

ille:

ego sum Nicolaus

servus Jcsu Christi,

queui Judaeus
gellavit.

pro rebus suis, quas

tulistis,
,

tam condeliter

fla-

Tcrriti

illi

ad Judaeum veniunt

iniraculum relerunt,
et

ab

eo quid imagini fecerit, audiunt, cuncla reddunt, sicque

latrones

ad viam redeunt reclitudinis

ris.

et

Judacus tidem
filii

ainplectitur salvato-

lO.

Vir quidain pro amore

sui littcras addisccntis

lestum

saiicli

Nicolai annuatiin solemnitcr celcbrabat.

Quadam

igi-

tur vice
tavit.

paler pucri convivium praeparavit ct multos dericos inviin

Venit autem djabolus ad januain

sibi dari.

habitu pcrcgrini petens

eleemosjnam

Jabct quanlocius

pfitcr filio ut dct clcenio in-

sjnaiu peregrino.

Properat puer, sed peregrinum non invcniens

sequitur

abeuntem.

Cumquc ad quoddam compitum

,

pcrvcnisset,

apprehendens d^abolus puerum

ciim strangulavit.
tulit,
:

Quod audiens
quomodo

pater vchemcntcr ingemuit, corpus

in

thalamo collocavit toeest

pitquc prae dolorc clamare ct diccrc

vobis ?

fili

dilcclissiinc,

Sancte

Nicolac

hacccinc est mcrces honoris,

et similia diceret, statim

quem vobis
pucr
qiiasi
qiii-

tamdiu exhibui.

Et cum haec
oculos

de somno cvigilaus

apcruit cl surrcxit.
,

II. Vir

dain nobilis rogavit bcatum Nicolaum

petraret,

ut sibi filium a doiniuo iiuct sc>-

promiltcns

se

Ulium ad ccclcsiam cjus ducturum

Filius
igitur nascitur ct

phum

aurcuni oblaturum.

ad aetatcm pcrsuis

ducitur ct scyphus heri jubctur.

Qui diim

sibi

valdc placcret,
ficri

cuin adaptavit usibus ct alium aequc valentem

praecepit.
filio,

Naul in

vigautibus Itaquc ad ecclesiam sancti Nicolai jubet pater

illo

scypho, quem priino

,

lieri

fecit,

aquam
,

sibi alferrct.

Pucr au-

lcin

quuin vellet haurirc cum sc.\pho

Palcr

in

mare

cecidit et statiin

dis|)aruit.
fecit.

autem ainaTe

flcns

nihiloininus votuin

suum per-

Venicus igitur ad altarc sancti Nicolai cum obtulissct secunprojectus cccidit dc altari
;

dum sc^phum tamquam

projeclus.

cum autem cum

clcvasset cl super altare iteruin posuisset, rursus dc allari longius

est

Miraiilibus

omnibus ad tam graiulc spcctaculum,

ectc pucr sanus el incoluinis advcnit

primum sc^phum

suis gestans

Cnp. IV.

De Snncfa

Liicift

virgine.

29
raare cociilit,

mnnibus, narravitqiio coram omnibus, qiiod qnando

statim bcatiis Xicolans afTuit et
tcr cjus laetus elTectus

In

eum

illacsum scrvavit.

Sicquc pa
obtuiit.
,

ulrumque scjpliuin bcato Nicolao

18. Quidaiu

vir (lives meritis beati Nicolai lilium liabuit

qiiem

Adeodalum

vocavit.

Hic

Sancto

Dei capeilam in

domo sua conErat auteni

struens onini anno festum ejus solcmnitcr celcbravit.

locus
vice
illo

situs juxta

terram Agarenorum.
et
in

Adcodatus crgo ([uadam

ab Agarenis capilur

servitntem regis corum deputalur.

Nicolai

Scquenti
braret
et

aano dum
puer

fcstiim

sancli

pater ejus devote celoassisteret

,

scjphum pretiosum tencns regi

et
,

recolit
in

suara captionem

parentum dolorem

et

gaudimn

quod

domo

sua ea die liebat

coepitque altius suspirare.

:

Quorum suspiriorum
vento vchcmenti

causam dum
agat
,

rex.

niiuis extorsisset, ait rex

quidquid tuus Nicoiaus

tu bic

nobiscum manebis.
concutiente puer

Kt

sul)ito facto

totamque
ecclesiae,

domum

cum scjpho

rapitur et ante fores

ubi parentes agebant sollemnia,

collocatur et magiium

gaudium oranibus generatur.

juvenis
tur et
lai

Aiibi legitur taraen,

quod praedictus
capi^.

fuit

de Norinandia, qui ultra mare pcrgens a Soidano

qui

")

ab ipso sacpe verberatur:

'-')

dum

in festo sancti

Nico-

verberaretur

ct

in carcere iuciusus fleret et

pro sua libera-

(ione et pro laetitia, quani tuuc haberc consueverant parcntes ejus.

subito obdorraivit et evigilans in capella patris sui se invenit.

CAP.

IV.

De
ctione,

j^ancta I^iicia virgine.

luce.

Lucia dicitur a

Lux

eniiu habct pulchriludiiicm in aspe

quia, ut dicit Arabrosius, lucis natura haec cst, ut oinnis in

aspectu
tione,

ejus

gratia

sit.

Habet etiam diffusionem sine coinquina-

quiaper quaecuiique iiumundadiffusa iioncoinquinatur; rectum

sine

incessuin

curvitate,

longissimara

lineam

pertransit sine nio-

rosa dilatione.

Per hoc ostenditur, quod beata virgo Lucia habuil

sine aliqua corruptione
,

decorem

virginilatis

dilTusionem caritatis

1)
lil

AVu:
l'r.

.-1

11

eiim.
legiinl

Ed.

1472, .idJil t.Tmen

;

.iiilem

deinde recte

2) Verba: et in cniceip 1 h e 1' t i oii e omilnegationem non anle vocejn: p r o. Recentissiin.ip cnnsueverant iiarentes ejus, nntifxuiores
i

oiiiitliint eniiii

iinrentfs ejus

el leguiit

consueverat.

30
siiic

Cap.

IV,"

Dc

Sniicta Lucia virgiue.

nliquo iminuiido amore,

roctum inccssum

intcnsioiiis in

Dcuni
siiic

sinc aliqua obliquitatc, longissimam lincam diviuac opcrationis

iicgiigentiae tarditatc.

Yel Lucia dicitur quasi

lucis via.

1. Lucia virgo

Sjracusana nobilisgcncre audiens famam sanctac

divulgari
,

Agatliac pcr totam Siciliam

scpulchrum cjus

adiil

cum

matrc sua Eutliicia annis quatuor fluxum sanguinis incurabilitcr palientc.

Intcr ipsa igitur

in

missarum solcmnia contigit,

liac

ut illud cvan-

gclium Icgcrelur,
narratur.

quo dominus inulicrcm ab

dixit:
si

passioiicsanassc

Tunc Lucia matri

illum
:

crcdis his
,

quae leguntur,

crcdc

Agatham

scmpcr habcrc pracseiitcm

si

pro cujus nomiuc

conligeris.

sustinuit

passioncm

ergo

ejus

scpukhrum crcdcns
Igitur

perfccla continuo sanitatc

ct

gaudebis.

rcccdentibus

cunctis

matrc

ct filia

juxta sepulchrum in oratione exsistcntibus Luciani

somnus

arripuit viditquc
et
,

Agatham
sibi
:

in

mcdio angelorum geinmis or-

natam stantcm
quid a

dicentcm

soror

mca Lucia,

virgo

Dco devota,
?

me

petis

quod ipsa potcris pracstarc contiuuo matri tuac

Nam

ccce per lidcm tuain sanata cst.

:

Evigilans autcm Lucia matri

suae dixit: matcr niea, ccce sanata es

per ipsam ergo

te

dcprecor,

quac suis orationibus

te sanavit,

ne

niihi

de caetcro nomincs spon-

sum
Cui

sed quidquid mihi datura eras pro dotc, pauperibus elargire.

matcr

ait:

tege

prius

oculos mcos ct quidquid volueris,

dc

facultatibus facito.

Ad quam
lit

Lucia

quod moriens das

idco das,

quia fcrre tccnni nou polcs: da mihi, duin vivis, ct raerccdcm habcbis.

Cum

crgo rcdiisscnt,

quotidie dislractio rcrum ct dantur ia

ncccssitatibus

paupcrum.

Intcrca

dum patrimonium

distribuitur,

ad Re-

sponsum
spondit
iiissct,

notitia pcrvenit:
illa

requirit sponsus a nutrice dc his.

cautc

quod utiliorcm posscssioncm sponsa sua inveali-

quani suo volcbat nominc couipararc, ct idco vidcbatur

C.redidit stultus

(juanla distrahere.

carnale commcrcium ct coepit

anctor

csse

vcndcntium.

Vcnditis

autem omnibus

et

paupcribus

crogatis sponsus trahit cain coram Paschasio coiisulari, diccns

cam

chrislianam cssc ct coiilra leges agcrc Augustorum.

lur Paschasio ad sacrificia

Invitante igi-

jdolornm rcspondil:
ct cis in

sacrifuium placcns
ct

Dco
(]iiia

cst

visitarc
iioii

paupcrcs
hai)co
,

iicccssitatibus subvciiire:
,

ainplius
(iiii

qnid olTcram

mc

ipsaiu sibi Iribuo olTc

stulto ') narrarc potc

rciulam.
ris,

Paschasius: ista vciba

libi simili

milii

autcm, qui principum dccrcla custodio, ista frustra pcrsc-

I)

Rpccntior.

.nihliint

li

li s

t i<'i

<

Cap, IV.
qucris.

De

Sancta Liicia virgine.

tuorum dccreta custodis
times
et

81
ot

Ad quem Lucia: Tu
illos

tu principum

cgo Dcl moi legcm custoiliam.

limeo.
illis

Tu

principcs

cgo Dcnm

offcndcre non vis, et ego

et

Deum
et

offendcre caveo. Tii

placcrc

dcsideras
tibi uliie

cgo ul Christo placeam concupisco.

cognosces

Tu
utile

crgo fac quod

niilii

esse
(iUi

ego faciam

quod

essc

perspoxcro.

Pascliasius:

patrinionium

tuum cnm
Cui

corruptoribus cxpendisti et idco quasi merctrix loqueris.

cia:

Lu

patrimonium mcuni

in

tuto loco constitui

scivi.

corruptores autoni
qui snnt

meutis et corporis

nunquam

Respondit Paschasius:

corruptores corporis ct mcntis?

Lucia

dixit:

corrnptorcs

mcntis
(ior-

vos cstis

qui suadetis wt animao

suum deserant croaiorem.

ruptores vero corporis snnt,

qui corporalem delcctationom pracpo

nunt cpulis scmpitornis.

Paschasius dixit:

cessabunt verba

cum

pervontum

fucrit

ad verbera.

Cui Lncia dixit: vcrba Dei ccssare

non possunt.
ancilla Dei
etc.

Cui Paschasius: tu orgo Dcus es?

,

Respondit Lucia:
rcgcs et pracsides
in te

sum

qui dixit:

cum

stcleritis antc
:

Nou

enini vos estis etc.

Paschasius dixit
,

ergo spiritus

sanctus cst?
snnt.

Cui Lucia: qui caste vivunt

templum

spiritus sancti
ibi viola:

Cui Paschasius: jego faciaui tc duci ad lupanar, ut

Cui Lucia
si

tiouem accipias et spiritum sanctum pcrdas.

quinatur corpus nisi de conscnsu montis,
feceris, castitas mihi duplicabitur

non

in-

nam

me

invitam violari

ad coronam. Nunquam autcm vo-

luntatcm meaui ad consensum poteris provocare.

cce corpus mcum

Incipc
fili

ad omne supplicium est paratum.

boli desideria

Quid moraris?

d^a-

poenarum tuarum cxercore.

,

Tunc Paschasius lono-

nes fecit vcnire

dicens

iis

invitatc

ad eam

omnem populum
eam
ut

et

tamdiu illudatur, donec mortua uuntietur.

herc, tanto pondcre spiritus sanctus

Voleutcs autcm
fixit,

tranio-

cam

omnino oam

vere nequirent.

Fecilque Paschasius mille viros acccderc ct manus

ejus ct pedes ligare, sed

eam

nullatenus potcrant moverc;

tunc ct

cum

viris mille

paria

boum

adhibuit,

sod tamen virgo domini imut suis incantationibus

dixit

mobilis

permansit.

Vocatis autem magis,

moverctur, omnino moveri non potuit.

suut
illa

Tnnc

Paschasius: quac

maleijcia,

quod una puella a milic

ista maleficia
,

viris

non movcrctur?
Porro

Lucia dixit:
si

non sunl

scd bcneficia Christi.

adhuc dccem millia adliibueris

Putans

aeque ut primum immobilem me

videbis.

vero Paschasius
,

secundum quorumdam figmonta,

quod
nec

lotio

fugareutur malcficia

jussit

eam

lotio perfundi,

cumquo

.sic

moveri posset, angustiatus nimis copiosum igncm circa cam

32
accciiill

Cap. V.
plcenKiiu'

De
et

sancto Tlioma apostolo.

fervens oleiini snper
marlirii
niei,

reslnam
indueias

cam
ut

fundi jussit.

Dixitque Liuia:

iinpeliavi
ct

credcntihus
insultalionis.
<;futture

timorcm auferam
Videntes
yladiiim
autein

passionis

non credentibus vocem

euin
aiigustiari
,

aniici

Pascliasii
(|uac

in

ejus

immerseruiit,

nequaquam

loquclain

amitlcns

dixit:

annuntio vobis
ct

pacem ccclcsiac redditam Maximiano hodie mortuo

ct sicut civitati

dc rcc^no suo Dyodeliano cxpulso,

Catancnsi so-

ror

mea Agaliia data

cst prolectrix, sic ct

cgo

civilati

Syracusanae

concessa suiu iiitcrventrix.

Dum

haec virgo loquitur, ccce ministri

Komanorum

Ycniunt, Paschasium apprchcnduiit, vinctum ad

Cacsarem

Hccum ducunt.

Audierat cniiu Cacsar, quod uiiivcrsam provinciam

fucrat depraedatus.

Vcnicns crgo Romain

et scnatui

accusatus pa-

ritcr et conviclus capitaii seiitcntia est punitus.

Virgo vcro Lucia

dc loco,

in

quo pcrcussa

cst,
,

mota non
ct

est nec spiritum tradidit

ci

<(uoadusque sacerdotcs vcnirent

corpus domini
In

tradcrcnt

cf

omnes

astantcs

amcn doiuino rcsponderunt.

codcm
cst

loco autem

cst scpulta ct
stantini et

ccdcsia fabricata.

Passa autcm

tcmpore Con-

Maxcntii circa annos domini

CGCX.

CAP.

V.

De
Thomas
diinus dicitur;

saiicto

Tlioma
thoinos,

apostolo.
est divisio sive scctio.
divinitatis penctrare

inlerpretatur abjssus vcl geminus, ((uod ct Graccc Divcl

Thomas a
,

quod

Dicitur ergo abyssus co

quod profundilatem

mcruil, quando ad sui intcrrogationcm Chrislus sibi respondit: cgo

sum

via vcritas cl vita.

Dicitur geminus co

quod resurrectionem
cognovit.

Christi

quasi geminatc ct in duplum

iste

quam

alii

Nam

illi

cognovcrunt videndo,
dicitur, quia
iu
fide

vidcndo

ct

palpando.

Divisio siuc scctio

mentem suam ab amore mundi

divisus
ct

divisit vcl

quia ab

aliis

resurrectionis
iii

scclus

fiiit.

Vel dicilur Tiiomas

llabiiit

quasi totus mcans

Dci scilicct aniorc ct conlciniilatioiie.

cnim
dicit

tria

([uac in ipso indicaverunt fuissc

in

amorem Dei
:

dc quibus
dili-

Prosper

libro

de vita coiilcmplaliva
visioiiis

quid cst Dcuin

,

gere,

nisi aniino
iiiiindi

coiuipcre fcrvidum
fastidium.
l'iide

Dei allectum

pcccati

odiuin et

Vcl Tliomas dicitur a thcos, quod cst

quasi

Deus

et

meus.

Thomas

Deus nicus,

et Iioc

propler

Cap. V.
illud
IIIOIIS.

De

sancto Tlioma apostolo.

crcdidit:

33
et

qnod

dixit

ciiin

certificaliis

doniiuHs

iiieiis

Dcus

1. Tliomas apostolus

cum

essct

apud Caesaream

apparuit ei

dominiis dicens:
iieiu

rex ludiac

Gundoferus misit praepositum AbbaVeiii igitur ct

quaerere homincm architectoria arte eruditum.

inittam tc ad cum. Cui

Thomas: domine,
palma

qiio vis mitte

me

pater ad
Iiidos

Indos.

CuiDcus: vade secure, quia cro

.

custos

tui.

Cuinque

coiiverteris

ad

me

cuiu

martirii venics.
liat

Cui Thonias:

do

niinus incus es et

cgo servus tuus:

voluntas tua.
:

Cumquc prac
vis,

positus pcr foriim ambularet, dixit

juveiiis?

ei

doniinus
nie,

quid conipararc

Cui

ilie:

dominus meus

luisit

ut conducaiu scrvos in

arte architectoria eruditos, ut roiuano opere sibi palatlum construatur

Tniic doniinus tradidit ci Tiiomaiu asserens

pcrituiu.

cum piurimuin

iii

taii

arte

Xavigantes aiitem ad quandam civitatem venerunt,

suae miptias celebrabat.
nuptiis intercssent, alias

in

qua

rex
ut

fiiiae

Hoc cum pracconisari

fccisset,

omucs

rcgem ofTeudercnt,

contio-it iiiuni

Abbaiieni cl
in

apostoium

introire.

Pucila autcm Hebraeain iistuiani

aiiqua

maiiu gerens

unumquemque laude

commcndabat vidcnsque

apostoluin intcliexit, hunc esse Hcbraeum, eo quod non manducarct,

scd oculos ad cocium fixos haberct.

braice caneret dicens
ct fundavit
:

(]uiuquc pucila corani co

lu'-

unus estDeiis Hebracorum, qui creavit omnia

maria

apostolus ipsa liacc

eadem verba rcpeterc

sata-

gebat.

Videns autcm pincerna,

quod non manducarct nec

biberet,
in niaxii-

scd tantum ociilos fixos ad coelum liaberet, apostoium Dei

iam percussit.
(ibi

Cui apostoius:
liic

melius est, ut in fiituro induigcntia

tradatur el

transitoria
,

plaga rcddatur:
liuc

non hinc surgam,

Hic
igiliir

donec luaiius, quae percussit

a canibus alTeratur.

ad liauriendam aquam abiit et ieo ipsum occidens sanguinem cjus

bibit.

Laccrantibus auteiu canibus cjus corpus

iii

uiuis

niger canis

nianum cjus dextrain

onmis

niedium convivium

apportavit,

quo viso
fistula

tiirba obstupuit et puella ejus

verba refercus projecta

ad pedes apostoli se projecit.

gustinus
sertuiu,
iii

Hiijus

autem uitionem reprobat Aupscudo

lioc fuisse iu-

libro coutra
et
.

Faustum

et asserit, a

unde

iegeuda haec quo ad piura suspecta habctur. Posqiiod

Si

sct tamcii dici

non aniino irapetraudi '),

scd niodo praedi-

cendi dicluin

sit.

tamen Augustini verba

ista vidcntur.
.\it

diligciitcr inspiciantur,

non penilus reprobare

cniin sic in

eodem

Jibro

])

Pierfiiliuro^

111 ]j

"r

n d

iioii

iii^l"

34

Cap, V.

De

sancto 'J'hoina apostolo,

legunt scripturas apocrjphas

perlogimus scripturas apocryphas ):

Manlchaei. nescio a quibus -) sutoribus fabularuni sub apostolorum

nomine scriptas

quac suoruin scriptorum temporibus

si

in auctorita-

tem sanctae ecclesiae recipi mererentur,

(jui

saucti et docti homines,

,

tunc in hac vita enuit et examinare potcrant

eos vera locutos

cuin esset

esse cognosccrent. Ibi laincn iegunt, apostoluin

in

Thomam,

quodain nuptiarum convivio peregrinus

et

prorsus incognitus,

quodam
Mur.ni

ministro palina pcrcussum imprecatum

fuisse hoinini conti-

saevaniquc viiidictam.
ct

Nam quum

egressus fuissot ad fontein

,

unum

aquain convivantibus ministraret

ci
,

in euin leo

incuiTcns

iii-

leremit

manumqHe

qua caput apostoli

levi iitu pcicusscrat,

id

corpore avulsain sccunduin verbuin ejusdcin apostoii

optantis atquc

imprecantis canis intuiit mensis, qnibus ipse apostolus discumbebat.

Quid
lor,
lierit.

!ioc

videri crudclius potest ?

Yeruin quia
ei

ibi.

nisi

tamen

fal-

lioc

etiam scriptum est

quod

vcniam

in

sacculo futuro peet

Facta est autiu compensatio benihcii majoris, ut

esset, per

apostoigiio-

ius,
tis

quam carus Dco

et
illi

hunc timorcm commcndaretur

Jiniendam
iu
,

post hanc vitam quandoque

Utruiu
illa

aelernum consonihil

larentur.
interest.

vera

sit

an conhcta narratio

mea nunc

Certe eniin Manichaei, a qnibus illac scripturae, qnas ca-

iion ecclesiasticus rcspuit,

tamquam verae ac
,

sinccrae acceptantur,

saltcin

haec coguntur
si

fateri

illam patieiitiae virtutcm,

quam docet

dominus diccns:
ei

quis te percusseril in maxillam dextram, praebc

,

sinistram

posse esse in pracparatione cordis

ct

etiamsi iion ex,

hibeatnr gestu corporis

exprcssione

vcrborum

quandoquidcin
ut

apostolus

palina percussus potius

dominum rogavit,
in

injuiioso
injuria

hoinini in futuro saeculo parceretur,

praesenti auteiu

illa

nnn
;iat

iniilla

rclinqneretHr,
fcriicl,

quam

vel praebuil ferienli altcrain partem,

ut itenim et

admonuit.

Tenebat certe

interius dilectiouis

alfectuin

exterius

requirebat correctionis exeinpluin.

Sive hoc

veruin

sit

sivc conliclum, cur nolunt crcdere tali

animo famuluin Dei

Si

fNloysen
illas

jdoli

fabricalorcs gladio

prostravisse.

autcm poenas

comparamus,

quid simile ferro interimi et a feris cruciari at-

que laniari?

Qnaiuloquidem judices publicis legibus scrvientes masnbdi

et

joris criminis reos besliis

gladio

percuti

jubciit.

Hacc

Angnstinus.
sain

Tunc apostolus ad petitioncm

da.
inquiens
,

rcgis spoiisuin ct spon-

benedixit:

doinine adolescentibus his beiiedi-

Kil.

I'r.

[)

>

gj

111 11 >,.

2) Rfcciiliorcs

f ir

I> ii s.

Cap. \.
ctionein

De
in

sancto TliOina apostolo.

eoiiiin

35
semcn
vitae.

tuac

doxtrae ct
iii

nicnlibus

scinina

Abcnntc autcni apostolo

ii.s

nianu jnvcnis cst rcpcilns plenns dacty-

painiac ranius. coinedcntibus vcro sponso ct spoiisa dc fruclibus

cjus anibo ohdoriniunt et soiuniniu simile

ambo

ccriiuiit.

Vidcbatur
:

ctcnim

iis

quod rcx geinmatus cos amplecterctur

,

et dicerct

apo-

stolus bcnedixit vos

biis

ut acternae vitae participcs sitis.

sibi

Evigilanli-

autem

ct inutuo
iis
:

somiiia
ineus

revelantibus apostolus ad cos invobis inodo apparuit et

')

grcditur diccns

rex
iit

mc dausis

jannis huc adduxit,

nis integritatem
iis
,

snper vos bcncdictione luca

est

habcatis car-

quae

omnium regina

virtutuni ct fructns salu-

perpetuae.

Virginitas =) soror est angelorum, possessio oninium

fidei

bonorum, victoria libidinum,

ct

trophaeum, expugnatio dacinonuni

acternorum securitas

gaudiorum

De

libidinc

autem corrnptio

gigiiitur,

dc corniptionc pollutio nascitur, de polliitione autcm rea-

tus oritur.

dc

rcatu confusio gcneratur.

iis:

Haec

illo

refercnte duo

angeli apparuerunt diccntes

diain deputati
,

nos smnus angcli vobis ad cnsto,

qui

si

apostoli bcnc servaveritis monita

ofFerinius

Deo omuia vota

vestra.

Eos

igitur apostolus baptisavit ct de tidc

diligcnter cdocuit.

Post inultum vcro tcmporis sponsa noinine Pepatitur et

lagia sacro

vclamine consecrata martirinm

illi

sponsus no-

mine Dyonisius
liaec

civitati in

episcopum ordinatur.

3. Post

autem apostohis

et

Abbancs ad rcgcm Indiac pervcncrunl

De-

signato

vcro ab apostolo

mirabili palatio ct copioso thesauro acproficiscitur et apostolus

cepto

rcx in aliam provinciain

universum
,

Ihesauruin populo clargilur.

fuit

Pcr totnm autcm bicnniuin

institit ct

quo ab

rex

apostolus praedicatioiii

iniiuincrabilem

populum

ad fidem convcrtit.
disccns
,

Rcdicns
iii

autcm rcx

ct

quac Thomas fecerat,

,

ipsuin cuin Abbaiie

ima rctrudit carceris

iit

postmodo

vivos excoriatos ultricibus daret nainmis.

Interea (iad frater regis

niinia praeparatur.

moritur et

ei

sepiilchrum

cum ambilione
,

Quarta

autem

die

quam

niortnus fuerat

rcsurrcxit et stupcfactis omnibus

:

cunctisque fugicntibus dixit fratri suo

coriare et

hic honio,

fratcr, queni exet

incendere
ei.

disponebas
in

amicus Dci est

omnes angeli

famulantur

Qui

me

paradisum diicentes quoddam mihi ostcnct

dcrunt palatium ex auro et argcnto

ter fabricatum, et

lapidibus pretiosis mirabili-

cum

ejus pulchritudinera admirarer, dixerunt inihi

fratri

hoc est palatium, quod Thoinas

1) Recentiot'e.s addiiiit
Ifgiiiil
1

tuo cxstruxerat
2)
s

cumque

di

lu c t iiica m.
-id

Antiijiuores

v iig i ni la

t i

et

refpriinl

per

njijiositioiiPni

vocein

3*

36
lerom:
illo

Cap. V.
uliiiaiii

De
ejiis

sancto Tlioma apostolo.

esscin

janitor
si

dixerunt milii:
,

iVatcr tuus se

fetit

iiidignum;

vis in illo

manerc

rogabimus dominum, ut

te sHScilare diguetur,
ei

ut illud a fratrc tuo possis

emerc

reddcns

pecuniam

quam

sc

existimat perdidissc.
fratri

Et haec dicens cu-

currit

ad carccreiu apostoli,

suo postulaus indulgeri, abjectisut

vestciu accipcict prctio,

que
sam.

vincalis rogare

apostolum coepit,
ignoras
,

Cui apostolus:

quod

nihil carnale

iiihil

terrcnum

gestiunt, qui cupiunt habere iu coclcstibus polcstatcm?

Egrcdicnti

autem

aposlolo

dc

carccre rex occurrit ct obvolutus cjus pcdibus

veniam postulabat.

Tunc apostolus

ail:

multum vobis

praestitit

lleus, Ht secrcta sua vobis ostendcret.

Credite in Cliristuin et bapPixit

ei

lisamini, ut aetcrui regni participcs silis.

fratcrrcgis: vidi

palatium

quod
:

fratri in

meo

fccisti

ct illud

compararc mcrui.
ilwi
si

Cui
erit

apostolus

hoc

potestatc
fabricet

fratris
tibi

tui cst.

rcx:

illud

meum.
mihi ct

Apostolus
tibi

aliud,
crit.

quod

fortc

nequiverit.

unum hoc commune

sunt
in

Respondit apostolus:
initio

innu-

mcrabilia
lidei

palatia

coelo ab

sacculi praeparata

quac

')

(precibus sive)

prctio ct elecmosinis clectis comparantur.

illa
-4.

Divitiae

autem vestrae ad

vos anteccderc possunt Post

sequi vero

omnino non possunt.

"siolus paupercs

unum

a^ilcm mensciu fecit apo-

omnes

illius

provinciae congrcgari, quibus congrc-

gatis

dcbilcs

ct

iulirmos

scorsim starc jussit ct super eos oravit,

cumque

qui docti fueraut, rcspondisseut,

Amen, coruscatio de coclo

vcniens tam aposlolum

perlustravit
,

quam

caeteros fere per lioraiu dimidiaiu sic

,

ut

omncs

sc putarent ictu fulguris intcriisse

surgitc,

crigcns
fulgur
ct

autem se apostolus

dixit:

quia dominus meus

siciil

venit cosquc sanavil.

Exsurgcntes autcm omncs sani

Deum
Dcum

apo-

stolum .^ioiilicavcrunt.

Tunc apostolus

cocpit cos doccrc ct duoin

dccim gradus virtutum assignare

rcnt,
({ui

Primus cst, ut
ct trinus
iii

crcdeiis

cst uuus in essentia

pcrsoiiis,

dcditque

triplex excm|)lum seiisibile,

quomodo
una

sint in uiia csscutia trcs

per-

sonae.

Primum

cst,

quia

cst in hoiuine sapicntia et dc illa

ct ingeniiim.

una pracccdit
inquit
caris,
,

intcllcclus,

memoria
,

Nani ingcnium

est,

ut

quod non

didicisti

invciiias:

mcmoria,

ut iiou oblivis-

quae

didiceris, inlcllcctus, ul intclligas, (|uac ostciidi possunt

vcl doccri.

Secundum

(juod in

una vinea

tria sunt,

sciliccl ligiium,

1) Kdit. riliin.

oiiijltlt
1

h.Tfc vgiIi.t,
s vx-oiii

niiftr

px

[jIosspiiihIp

m.iI.m

videnlnr,

iit

rPCDtiovs

dfiii'!o p

<

'Ipleiit,

(J;i[).

V.

De

sancto Thoina apo^tolo.

tria
uiiuiii

37

tulia

(>t

rnictus
est

et

liaec

omiiia

sunt el uiia vinca sunl

Tcrliiim

quod caput uuum quatuor sensibus

gustus
,

constat

in

un

enini capite sunl visus,

auditus et odoratus et liacc plura

est
,

sunt

ct

ununi

caput sunt.

Secundus gradus

ut baptismuiu

susciperent.
ut se
tus

Tertius cst, ut se a fornicatione conlinerent.

ut

Quartus

ab avaritia temperarent. Quintus

pocnitentiam
iit

gulam

restriiigerent.

Sex-

ut

lenerent.

Septiiuus,

ut in his perseverarcnl.
ut voiuiitalem Dei in la-

Ottavus

hospitalitatcm amarcnt.

Nonus

ciendis quaerereiit et ea ope complerent.

faciendis quaerereht et ea vitarent.
cis et iniinicis

Dcciniiis
,

ut

eam

iii

non

Undecimus

ut caritaicm anii-

impenderent.
habercnt.

Duodccimus, ut

in custodiendis his vi-

gilem curam

Post praedicalionem

vero

baplisati

suu;

iiovem miilia virorum exceptis parvulis et mulieribus.

5. Post

hoc autem
insignis
risii,

iii

superiorem Indiam

abiit

in

qua innumcris

luiraculiH
(.'u

coruscavit.
,

Sinticem eliam amicam Migdomiac uxoris

aposlolus
illuminavit dixitquc

cognati rcgis
:

Migdomia ad
consi-

Synliccin
lio

pulas

si

potero

eum

viderc ?

Tuuc Migdomia dc
,

ejus habitum mutavit ct inter pauperes mulieres

ubi aposlolus
iniseriaiu

praedicabat, advcuit.

Apostolus autcm cocpit vitae hujus

praedicare dicens inter caetera:

quoniam
ut

vita

hic est vila miscra.

cffugial

casibus subjecta et adeo fugitiva,

labefacla.

cum

tcneri creditur,
,

Deindc cocpit quatuor rationibus exhortari

ipsuin

ut

vcrbmn

Dei libentcr audirent,

vcrbum Dei quatuor rcrum

generibiis

comparando,
illuminat,

scilicet colljrio,
,

ex co quod oculum noslri inlellectus

passioni

ex eo quod noslrum affectum ab omni carnali

amorc purgat

et muiidat,
,

emplastro

ex eo quod petcatorum no

slrorum vulncra sanat

lectat; etsicut, inquit,

cibo, ex eo

quod nos toclestium amore de

nisi
,

haec aegroto non valent,

ca

in

se recc
illud dc-

perit, sic nec

animae languenti verbuin Dei prodest

Praedicantc
igitur

nisi

vote

audierit.
viri

apostolo

Migdonia

credidit

et

deinceps
et

thorum abhorruit.
in

Tunc Carisius a rege

iinpetravil

apostolum

carcere posuit.

Ad qucm

veniens Migdonia roga-

vit,

ul sibi ignosceret,
ille

quod propter eam

in

carccrem missiis essct

quam
eam
fitur

bcniguus

consolans haec oinnia se libenter pati asseruit.

ut reginara

Garisius autem regem rogavit,

mitteret,
si

sororem suac uxoris ad

forte

eam revocare

posset.
,

Missa regina coiivcr

.

ab ea

quam volebat perverfcrc

visisque tot miraculis

a

quac

apostolus facicbat, dixit: raaledicli

suiit

Deo

qui non tot signis tribus

credunt et operibus.

Tunc apostolus omnes qui aderant. dc

38

Ca[).

\.

De

sancto

Tljoina apostolo.

brcvitev instnixit,

scilici-t

ut ecclesiam cliligereiit

sacenlotes

lioiio-

raient et
tente

assidiie

mI audiendiiiu vcrbum
dixit
ci

I)ei conveiiireiit.

Rever-

autcin

rcgina

rcx '):

ut

quid taiudiu niorata es?

csse, el sapientissima

Quae respondit: putabam Migdoniain stultam

est ct

me ad apostolum
nimis
stuiti

Dci
,

ducens

viam

veritalis nic

cognoscere
Noluitque

lecit ct

sunt

qui in Chiistum non

credunt.

regina rcgi deinccps copulari.

Stupefactus autcni rex dixit cognato

,

suo

diun tuain uxorein recuperare velleiu

meam
ut

perdidi et pejor
jussit

mihi

mca

cffecta est,

quam

tua

tihi.

Tunc rex
ei
,

apostolum

ligatis

manibus ad sc adduci praecipiens

Apostolus autem
persisterent
, .

ad suos viros con-

juges revocaret.
diu
in

triplici

exemplo ostendit, quaiunon dchereiit

fontis.
,

crrore

hoc
.

faccrc

viddicet
,

exempio rcgis

cxcmplo tunis

et

cxemplo

Uiide

dixit, tu

cum

sis

rex, non vis habcrc coiiiquinata scrvitla, sed mundos scr-

vos paritcr ct ancillas.

Quanto magis crcdere debcs Deum ainare

Qiiid

castissima et iniinda servitia?

crgo culpor.

si

Dcuin aniare

praedico in servis suis,

quod

diligis et in tuis.

Fal)iicavi turrim

cxcelsam

et dicis inihi ut cgo. qui et

fabricavi. cain

destruam?

Fodi
ut

tcrram profundain

eduxi

fontein

dc ab\sso
afierri

et dicis milii,

obstruam illum

Tunc

irjitus

rex

jussit

ardcntes lamiiias
Protinus aurex
consilio

ferrcas ct apostolum starc nudis pedibus su|)er eas.

tein

nutu Dei fons

in

ibi

crupit

et eas

exstiiivit.

Tuiic

cognati sui euin

rata est,

fornacein ardentein milti

fecit,

quae

sic refrige-

ut die altcra sanus inde cxiret el illaesus;

dixitque regi

Carisius: fac illum on^erre sacriiicium

Deo

solis, ut

Dci sui irani in-

urrat, qui ab his euiu liberat. (luinque ad hoc nrgeretur, dixitrcgi:

pracstantior

cs

quam

faclura
,

lua
.

et

quoniam

tu veruin

Dcum
Deus

ncinihi

gligis ct pictuiaiu colis

tu putas

quod
luuiii

sicut (iarisius
:

irascetur,

postquaiu adoravcro Deiiiu

-)

magis autem irascetur

Si crgo
illi,

Deo

luo euin(|ue coniiniiiuel

adoiatu, igitur euin adoro.

mc

adoraiite Deuiu tuuiii Deus non evertet illuiu, sacrilicabo

sic
,

si

autcm

tu cicdes

Deo meo.

(hii

rex

adhuc ineciim dc pari

qui in eo

loqueris
eral,
ut

^).

Praecipit igitur aposlolus hebraJce daemoiii,

cito

quani

coram jdolo geiiua

ilecteret et statim jdoluiu

comminuerct.
sed
iion

Flectens igitur apostolus genua dixit:

,

eccc adoro,
,

^doluin: ccce adoro

scd

iion

metallum

cccc adoro

sed

1) Forl.isse IpgMiiliiiii

ii

jiiiil.
'

2)
i

Voo.Tbiiliiiii
i

.iiloinlu
p
(

viJcliii
fs.

^im

iiiim ebbi-,

3)

Vnbn

ii

lu'' c

nm m mi

sjnii ia ot

sci|iirii

libiis Orl.i vitlpiiliir.

Cap. VI.
iiou simulacruiu:

De

nativitate doiuiiii

riostii

.ie^u

CJnisti.

3i)

adoro autem (lomiuum

tibi
,

meum
iii

Joauiu

(iiiribiuiit
,

iit

cujus nomiue praecipio

(

daemon,

qui

co latitas

ut simula-

rum

istud coinminuas.

Statim(|ue sicut cera li(juefactum est.

,

Tuiic
elcvan.>>

ontues sacerdotes

mugitum dedcrunt

pontifex autem templi

gladium apostolum transverberavit dicens:

Dei mei.
lus vellet

cgo vindicabo injurias

.

Rex

aiitem et Carisius aufugerunt videiitcs

et pontificeni

quod popucliri

apostolum vindicare

vivum inccndere,

stiani

autem corpus apostoii tulernnt

scilicet

et honorifice sepelierunt.

Post

longum tempus
apostoli in

circa
,

annos domini

CC.

et

XX.\.

corpus

Edessam civitatem

quae olim dicebalur Rages Aledo-

rum. translatum est, Alcxandro imperatore ad Syrorum preces hoc

faciente.

In illa

aulcm

civitate nullus haereticus

null.us Judaeits,
ihi

iiuUus

paganus potest vivere, ncc tjrannus aliquis

illius civitatis

noccre, posl

quam Abagarus rcx

ptam accipere meruit.
iiisurrexerit
legit et
ritis
,

epistolam

manu

salvatoris scriillain
iilaiii

Nam

si

quando gens conlra civitalcm

infans baptisatus super portam staits cpistolam

ea die tam salvatoris scriptis

quam
dicit

apostoli Thoinac mein libro

hostes aut fugiuntur aut pacantur.

Isidorus
:

dc vita

et

obitu sanctoruiu sic dc isto

apostolo

Thomas
,

discipulu.>>

(ihristi
fuit.

ac similis salvatori

audiendo

incrcdulus
,

videndo

fidcli^

Hic cvangelium praedicavit Parthis, Medis

Persis, Hirciinis

ctBactrianis, et intraus orientalcm plagain et interna gentiuni peuetrans

ihi

praedicationem

suain

usque

ad titulum suae

passionis
(-hrj-

perduxit.

Hic lanceis translixus occubuit.

Haec Isidorus.

sostomus

quoque

ait,

quod dum Thomas ad regionera Magorum,

veitcrant, devcnissct. cos

qui ad Chrislum
facti

adorandum

baptisavil

ci

sunt adjutorcs Udci chrislianae.

CxlP.

VI.

De nativitate domini no^tri Jesii Ciiri^tl

seciindnm carnem.
De
rj

fes
r
t
i

ti V
in

tatibus
t
i

(I

p a

c o n

n c

ur

quac eveniunt iii f ra s u b c m p o r e r c c o ik

t
i

cm p
a
t
i

us
i

I i

o n

ct

partim sub tcmporc

p c

regri naf

o n

s.

Dicto de festivitatibus. (|uae occurrunt

iitfra

teinpus rcnovalioni?

40

Cap. VI.

De

iiativitate

doinini nostri Jesu Christi,

et

quod incepit a Moyse

Christi in

et

prophetis

duravit usquc ad adveutum

tarnem

quod tempus rcpraeseutat ecclesia ab adveulu

Sequitur de festivitalibus,

iisque

ad nativitatem domini inclusive.

quae cveniunt infra tempus, quod partim continetur sub tenipore reconciliationis, partim sub

tempore peregrinationis, quod tempus re,

praesentat ecclesia a nativitate usque ad septuagesimam

sicut su-

pra

in

prologo dictum

est.

Nativitas domini nostri Jesu Christi sccundum carnem,

nt qui-

dam

ajunt,

conipletis

ab

Adam
VI

quiuque miilibus duceiilis XXVIII

vel

annis vel secundum

alios

niillibus

secundum Eusebium Caenougentis

saricnscm in
Octaviani

Chronicis

suis

quinque millibus
est
et

tempore

imperatoris
fuit

facta

coniputatio

autem scx millium

annorum inventa
nicnte autem ipso

a Mctliodio potius niystice quara chronice. Ve-

filio

Dci in carnein, tanta pace univcrsus mundus

gaudebat, ut
dcret.

toti

orbi unicus
est

Romanorum imperator

pacilice pracsi-

Hic dictus

Octavianus a priiua impositione,

Caesar a

Julio Caesare, cujus fuit ncpos, Augustus ab

augmcnto

rei publicae,

Imperator a dignitatis Iionore,

fuit

qui

ad difrcrcnliam aliorum regum

primo hoc nomine insignitus.

et

Xam

sicut nasci voluit,

ut nobis

pacem temporis
niinus

pacem

aetcrnitatis tribuerct, sic voluit, ut nihiloillustraret.

ortum suum pax tcmporis

Caesar igitur Auguquot provinciac,

stus univcrso praesidens orbi scirc voluit,

civitatcs
,

quot

quot castra

quot villae

quot homines in toto orbe cs-

sent. etjussit, ut dicitur in hystoriis scholasticis, ut

omncs hoinincs

ad urbcm, unde traliebant origincm, pcigercnt

ct
,

quilibet denariiiin

argcnteum (qui valebat deccm numinos usualcs

undc

et

denarius

dicebatur) praesidi provinciae tradens, sc subditum romano imperio

proliterctur.

Nain

et

numinus

imaginein

proferebat

(.'acsaris

et

subscriptioncm nomiiiis.

Dicebatur autem profcssio

ct descriptio,

scd diversa considcralione. Professio enini diccbatur, quia quilibet,

quando reddebat piaesidi proyinciae ccnsi caput,

illiuii,

id est

denarium

qui sic vocabatur, pouebat supcr caput

suum

et proprio oic

profitcbalur, se essc subditura roinano iraperio, unde dicebatur profcssio, id est proprio ore fassio, et licbat

hoc coram omni populo.

Descriptio autem dicebatur, quia numcrus eoriim, qui censum capitis

fercbant, certo dcterininabatur nuincro et redigebatur in scriptis.

Ilacc

autcm descriplio prinio

,

facta est

a praesidc S^riae

Ciriiio.

Priina dicitur

ut iu iisdeiu hysloriis scholasticis habetur,

quaiitum

ad Cirinum.

Owia eniiu Judaea

iii

umbilico tcrrae noslrae liabila

Cap. VI.
biiis

De

nativitate douiini nostri Jesii

Cliristi.

4!

esse (Ucitur, provisiiin est

nt in

ea iiithoarelur

et

deiude pcr Vel priVel

eirciimstantes regiones et alii piaesides

ina dicitur Hiiiversalis
forle priina
,

prosequerentur.

quia aliae praccesserunt particulares.

fiebat a praeside,
,

capitum

in civitate

secimda
in

civita-

lum

in

regione a legato Caesaris

tertia

regionum

urbe corain
iii

Caesarc.

Joseph autem cum esset de geuere David a Nasareth

Hetleliem profectus est.

Cum autem

beatae Mariae tempus pariendi

instarct et ipse dc suo reditu nescirct,

eam sccum assumpsit

et in
in

Betlehem secum duxit

aliena inanu dimittere
custodire.

noleus thesaurum sibi a

Deo coinmissum

scd ipse pcr se volens illum cura pcrvigili

Cuin ergo Betleheiu appropinquasset (ut fratcr Bartho-

lomaeus
ris est

in

sua compilatione testatur, et de libro Infantiae salvalovidit

sumptum),

beata virgo partein populi gaudcntein, par

sibi
,

lem gementem.

Quod

angelus exponens ait: pars populi gauqui

in

dens est populus gentilis

dictioncm accipiet.
suis

semine Abrahae acternam benca Deo

Pars autem geinens est plebs Judaica,

meritis

reprobata.

Cum

igitur

ambo Betlehem
alii
,

venissent et

quia pauperes erant et

quia omnia hospilia

,

qui proptcr hoc

ipsum veneranl, occupavcrant

nulluni hospitiiuu Iiabere potucrunt,

,

deverlerunt ergo in communi transitu

Scholasticis) crat inter duas

qui

( ut dicitur in hjstoriis

domos

operimeiitum habens,
vel

qui dc

vcrsorium dicitur

sub
otii

quo civcs ad colloqucndum

aiM-is

ad convesUbi

ccndum
forte

in

diebus

vel pro

intemperie devertebant.
fcccrat vcl

Joseph praescpe bovi

,

et asino
,

secundum quosdam
,

rustici

cuin

ad forum veniebant

animalia sua ibidem ligabant

Ipsa
igitur
et in

ct

ideo praesepe ibi constructum crat.

doininicae

nocte inedia dici

beata virgo
,

filiuin

suuin
,

peperit

pracsepio supcr

foenum
cis,

reclinavit

quod foenuin

ut

habctur

in hjstoriis Scholasli

beata Helena postmodum Roinani detulit, a

ciijus

foeni

comc-

stione bos et asinus abstinebant.

Ciirisli
fuit mirabiliter facta,

Notandum
cx
j>arte

aiitcin

quod nativitas

tuin

generaiitis,

tum ex parte
,

geniti

tuni ex parte

modi gcncrandi.

Ex

parte generantis
,

quia

ipsa fuit virgo ante partum ct virgo post partum

et

hoc
est.

scilicet,

quod viigo inanens peperit,

quinquc modis ostensum

etc.

Priino

per prophetiam Jesaiae VII: ecce virgo concipiet liguram

:

Secundo per
,

hoc enim figuratum

floruit,

fuit ct

per virgam Aaron

quae sine

omni Iiumano studio

clausa permansit.
ipsara custodivil
,

et pcr

portam Ezechielis, quae scmper

Joseph enim ex eo, quod
cxslitit.

Tertio per custodiara:

testis

suae

virgiiiilatis

Quarto per cxpe-

42

Cap. VI.

De

uatlvitate

doiniui

nostri Jcsu

Ciiristi.

ricntiain:

tnin enini (nt in conipilatione Bartlioloinaei halietnr el de

lihro

Infaiitiae salvatoris

sninptnin

fnissc

videtnr) beatae Mariae

pariemli tempns instaret,

iion

Josepli licet

Dcnm

de virgine nastituruiii

dubitarct,

morcm

tanicn
ct

gercns patriae obstetriccs vocavit,

altcra Salome.

(|uarnin

nna vocabatnr Zcbcl

et

Zcbcl igitur con-

sidcrans
perisse,

inqnirens

ct

ipsam invenicns cxclamavit virgincm pe,

Saloine autem dnin non credcret

sed hoc prohare simili-

tcr vellet, continuo aruit maiius cjus, jussu

tamcn

aiigeli

sibi

appaini-

rcntis puerura tetigit et continuo sanitateur accepit.

Quinto pcr

racuii evidcntiam:
tius,

Romae

eniin
fuit,

ut

testatnr Innocentius pa])a ter-

duodccim annis pax

igitur Roinani tcmpluin pacis pulcher-

rimum construxerunt

et ibi

statuam Romuli posncrunt.

Consulentes

autem Apollinem, quantum durarct, acccperunt rcsponsum, quousque

virgo pareret.
durabit.

Hoc autem audientcs dixerunt

ergo

in

aeternum

Iinpossibile cniin crediderunt,

quod unquain pareret virgo.

Unde

in foribus templi tituluin

nunc scripserunt: tcmplum pacis actcinpliim funditns

ternnm.

Sed

in

ipsa nocte qua virgo peperi,t,

corruit et ibi est raodo ecclesia

fuit mirabiliter facta

Sanctae

Mariae Novac.

Secuiulo

ex parte geniti.

Nam
,

sicut dicitur
et

Bernhar-

dus
ler

quia

in

cadem persona aeternum antiquura

,

novuiu mirabili,

convenerunt, aetcrnum

id cst, divinitas

antiqnniu

id

est caro

ab

Adam
idem

transducta, novum, id est anima dc novo crcala.

dicit,

Itcrum,
ita inirasint.

siciit

tres mixturas vel tria ut talia nec facta

opcra

fecit

Deus

biliter singularia,

siiit,

nec amplins facienda

Conjuncta quippe sunt ad inviccm Dcus

fidcs ct cor

ct

homo
,

mater

et virgo,

humannm.

Prima valde mirabilis

quia conjuncta sunt

limns ct Dcus, majcstas ct inlirmitas, tanta vilitas ct tanta sublimitas.

Nihil enim

Deo sublimius

et nihil liino vilius.

Secunda

iiihilo-

iniiins valde mirabilis.

sacculo cniin

nondum
essct.

est auditnm,

qnod

virgo csset, qnae

pepcrit. et

quod niatcr

quae virgo permansil.

f(utis.

Tcrlia ct prima ct sccuiida inferior, scd non niinus

oniin, (|iiomodo cor

Miruin cst

humanum

fidem

liis

dnobus accommodavit. Quo-

niodo credi potuit, quod Dcus hoino csset, ct quod virgo manscril,

quac pcpcrissct.

Hacc Beriiardus.

Tcrtio

fuit niirabilitcr fuit

facta cx
,

parte uiodi gcncrandi.

Kjus eniin partns

supra naturain

ex

eo quod virgo coiucpit.

Supia

ratioiicm, cx co
siiic

quod Dcnin

gciiuit,

supra huinanaui condilioncm. ex eo (|uod

(Miisucliuliiuin
gciuiil
.

dolorc pcpcrit, supra

cx co quod dc spiritu sancto conccpit;

huiniuu) scmiiic
,

non cnini
.\aiii

virgo

<',\

scd cx niistico spiraniiiic.

(a\[).

VI.

Dt
do

tiati\it.'ite

(lomiiii

nostri Jcsii

(Jirisli.

Ar-i

spiritiis

saiictus

purissimis

el

castissiniis

saiigiiinibus

virginis

accepit et inde corpus iiiud formavit.

Et

sic

quarlum modum misicut dicit Ansel

scilicet sine
,

rabiiem

faciendi

hominem Deus

osteiidit.

Nam

mus: Dcus potcst quatuor modis hominem facere,

mine
cit

ho

et femiua, sicut fecit

,

Adam, de homine
,

sine femina

sicut fe

Evam

de honiine et femiiia
,

sicut coinmuiiis probat usus,

dc

iemina sinc viro

iiativitas
fuit

sicut hodie mirabiliter factum est.

osteiisa.

Secundo vjas

multipliciter

Ostensa est enim per omncs

gradus creaturarum. Est enim qiiaedam crcatura, qnae taiitum habel

esse, sicut pure corporea, ut iapides
;

quaedam quae habct

quaedam
,

essc

el

vivere

sicut vegctabilia et arbores

,

qiiae

habet esse

et

vivere et sentire

sicut aniinalia

quacdain

quac habet csse,

vi-

vere, sentire et disccrncrc, sicut

vivere,
sentire,

homo;

quaedam quae habet esse

,

discernere et intelligere

sicut angelus.

Per has

omnes creaturas "hodie

Christi nativitas est ostensa.

Prima autem

crcatura, id est, pure corporca, triplex est, scilicet opaca, trauspa-

rcns sive pervia

poreain

et lucida.

Primo ergo ostcnsa

destriKtionem tcmpli
pcr

est per pure cor-

opacam

sicut per
el

Romanorum

ut

supra demonstratum est,

ruinam etiam aliarum statuarum,

Legitur etiam
in in hy-

quae tunc
storia

in aliis locis plurimis ceciderunt.

,

schoiastica

quod Jcremias propheta

Aegjplum descen^
.

dens post mortem Godolyac

regibus Acgjpti signum dedit

filiura

quod

corum ydola corruerent

saccrdotes jdolorum

cum virgo

parturiret.
in

Uuapropter

ymaginem

virgiius

pucrum

grcmio bajulan-

tcm secreto loco lempli

statuerunt et cuin ibi adorabant.

,

Scd a
dixeviro

Plolemaeo rege postea interrogati

runt patcrnae
et

quid hoc sibi vellet, ')

,

traditionis

hoc esse mistcrium

quod a sancto

propheta eorum majores acccperant

ct sic in

rebus venturis creet

dcbant.

Secundo per pure corpoream transparcntem

nocte nalivitatis dominicae
est.
,

perviam.

Nam

in ipsa

obscuritas noctis in dari-

tatcm diei versa

iiocentius

Romae

etiam (ut attestatur

in

Orosius et Inet

papa tertius) fons aquac

in

iiquorem olei versus est

erumpens usque
navit
olei,

Tibrim profluxit

et toto die illo largissime

,

cma-

Prophetaverat enim Sibylla

quod quando erumperet fons

nasceretur Salvator. Tertio per purc corpoream lucidam, sicul

per corpora supercoelestia.

.intiquorum relationem
,

Nam

in ipsa die
,

nativitatis

secuudum

(ut ait

Ohrysostomus)

magis super quen-

I)

Vprl.m;

(lixHiunt

mysleiiiiui

oiiiittil

iieiperam Kd.

rriiio.

44
tlam

Cap.

W.

l)e

nativitate

domini nostri Jesu

("liiisiti.

montem oiantibus,
pucri

stella (|iiacdrtm jiixta eos apparuit

ct in cjus capitc

(|iiae

lormaiu
bat.

pulchenimi hal)ebat
clixit
,

crux splcmlect ibi

Qui magos ailoquens

ut in

Judaeum pergerent

nalum puerum invenirent.

apparucrunt,
qui paulatim

In ipsa
in

etiam die tres soles in oiiente

uuuin

corpus solare redactae sunt.

Dci notitia orbi iminlne
,

Per quod signabatur,

quod
iile

trini
,

et iinius

bat, vcl quia natus erat

divinitas in
lasticis

iu

quo

tria

scilicet aniiua,

caro cl
sclio-

unam personam convenerunt.

quod non ipsa

lu h\storiis

tamen

dicitur,

die nativitalis trcs soles

,

apparuc-

runt, scd ante pcr aliquod tempus

saris,

scilicel post

niorlcm Julii Cac-

quod Euscbius

in

Glironica asscrit.

Octavianus insuper imunivcrso oibe ditioni Ro

perator (ut ait Innocentius papa tertius)

nianae subjugato in taiitum scnatui phuuit, ut cum pio Dco colere

vellent.
litatis
I

Prudens autem impcrator sc mortalem intelligcns imiuortasiiii

nomcn

noluit usurparc.

Ad

illorum instantiam Siby llam

prophctissam advocat, scirc volens pcr cjus oracula,

an in mnndo

major eo aliquando nascerctur.

(ium ergo

in

dic nativilalis doniini

consilium super hac re convocasset et Sibjila sola in camera iinperatoris

oraculis

insisteret,

in

die

lucdia

circulus aurcus apparuit

circa solem et in
iii

medio

circuli virgo

puhiicriiina,
.

puerum

gestaiis

gremio.

Tunc

Sibjila hoc Caesari ostendit

cum autem imperaaudivit

tor ad pracdictam visionem

plurimum admirarctnr,
dixitquc
ci

vocem

dicentem

sibi

liacc est ara cocli,

Sibjila:

hic puer
in

major

te est ct idco

ipsum adora.
est,

Eadem

auiciu

camera

honore

Sauctae Slariac dedicata

undc usquc hodic dicitur Sancta Maria

((uod hic puer
dici rccusavit.

Ara
crat,

(locli.

Intclligeus igitur imperator,

et
:

major sc
l)c lioc

ci tliura obtulit

Ueus dc cactero
Octaviani temporc

autem Orosius

ita dicit

hora

circitcr tertia re-

pcntc coelo liquido

slis

ac puro et scrciio

circulus

ad spcciem coelc-

alicujus arcus

orbem

solis

ambivit,

quasi vcnturus csset,

ct

qui

ipsum solcra

solus

mundumquc totum Romanorum

lecisset

ct

regcrct.

Haec Orosius.
sloriographus,

Idcm

ait Eutropius.

Refcrt quoque Timotheus hyhystoriis invenisse,

se in antiquis

quod

Octavianus

XXXV.

rcgiii aniio capitoliiim

adsccndit ct quis post sc

reinpublicam gubcrnarct, a Diis sollicilc rcquisivit ct audivil voccm

sibi

dicentcm:
iion

piier

acthcreus cx Dco vivcntc

sine lcmi^ore

g<'iii

lus,

raullum post cx intcmerata virgiiie Deus lionio nascilunis

J)

Kd.

rriiic.

niUlil n

ii j

.,

<|

ni;i|p

oiiiilUI

nrciis.

Cap. VI.
siiie

De

nativitate domiiii

nosfri Jesii

Christi.

45
iii-

maciila.
:

Hoc audito

Ibi

aram

acdilicavit,

ciii

hunc titulum

scripsit

hacc cst ara

liiii

Dci
,

viventis.

Secuiulo

ostensa cst et
,

manifcstata

per creaturam

qnae habet essc cnim nocte

,

et vivere

sicut sunl
in
.

plantae et arborcs.

In hac

ut

Bartholomaeus

sua
flo-

compilatione refert) vineae Engadi

quae profcriuit balsamum

ruerunt. fructum protulerunt et liquorem dederunt.

Tcrtio per crc-

aturam

quae habet esse

vivere et sentire

sicut sunt animalia.

Prolicisccns enim Joseph

in

Betlehcm ciun Maria pracgnante duxit

venderet et censum pro se et pro
,

secura

bovera

fortc

ut

ipsum

virgine solvcret et de residuo

viveret

et iinura
et

asinum

forte nt

virgo supcr

cum

veherctur.
flexis

Bos

igitur

asinus miraculose do-

minum cognoscentes
Christi
nativitatera

genibus ipsuin adoraverunt.

ait

Ante ctiam

per aliquot dies (ut

Euscbius in Chronica)
deiicient,

cuni

quidam ararent boves, ad aratores dixerunt: homines

segetes prolicient

Quarto per crcaturam, quae habet esse, vivere,

,

sentire el discernere

ut est

homo

siciit

pcr pastores.

Nam

in

ipsa hora pastorcs super

in longioribus
fuit antiquitus

gregem suura

vigilabant, sicut bis in

anno

et brevloribus noctibus anni consueverant.

Mos enim

gcntibus in utroque solstitio

,

scilicet aestivali circa

festum Johannis baptistae

gilias noclis custodire

et

hyemali circa nativitatem domiiii vivenerationem,

qui forte etiam

ob

solis

apud

Judacos ex usu cohabitantium inolevcrat.

mini apparens et salvatorera natura
tur signum dedit.

Ipsis igitur angclus do-

nuntiavit et quoraodo invenire-

Factaque est cuin eo luuititudo angclorum diccn-

tium:

Gloria in altissimis

Deo

etc.

Pastorcs ergo vcnicntcs totum,

Sic itcrura mauifestata est per

sicut angelus dixerat,

invencrunt.
qui tunc

Cacsarem Augustura

pracccptiun dedit.

ne cum aliquis

Deus vocare auderet,

sicut Orosius teslatur.

Fortc cniin cum visiode

ruina

nem
crat,

illam circa solera vidisset,

rccolcns

siraul

tcmpli et
qui major

dc fonte olei et intelligens quod in mundo natus csset,

ncc Deus nec

dominus vocari

voluit.

In

quibusdam quoque

Chronicis legilur, quod appropinquante die nativitatis domini Octa-

vianus

pcr

mundum
mundo

vias

publicas

iieri

praeccpit ct omnia dcbita

,

Romanis

dimisit.

Sic ctiam
illa

manifcstata cst per Sodomitas

qui

omues

in toto

nocte exstincti suiit, sicut dicit Hieronyiis

mus supcr
rantcs in

illud:

lux orta est

et

tanta scilicet
fecit

quod omnes labo-

illo

vitio exstinxit,

hoc

Christus, ut

omnes eradi-

caret, ne in natura,
tia

quam assumpserat,
,

tanta de caetero immundi,

inveniretur.

Xain

ut dicit

Augustinus

videns Deus vitiura

46

('ap.

\\,

Dc
iii

nativitrtff-

doinini i^nstri Jesii

')
lieri,
,

('liiisii.

tontra naluraiu

humaiia natiira
iiabet esse
,

desiit iiicarnari,

(iuiiitn

per ereaturain
teilig;ere,

quae

viverc

senlire, (liscernere et inCliristi

sicut angeliis.
,

Angeli enim ipsam

nativitatem pa-

storibns anmiutiavcrnnt

ut superius dictuui cst.

Tcrlio cjus nati-

vitas nobis est utiliter exhibita.

Primo ad daemouum conlusionem.

\am

hostis

jam nobis
,

ut aiite

praevalere iion potest, uiule legitur,

in

quod sanctus Hugo

vidit beataiu

abbas (;iuuiacensis
iii

vigilia nalivitalis doiuini et

virginem

uluis teueiiteiu liliuiu

diceiitem

adest

dies, iu

quo prophetarum oiacula renovantur.

!

Ubi miuc cst hostis,

qui aute huiic dieiu hoiuiiiibus piaevalcbat

Ad hanc

voceiu dja-

bolus de

humo

prorupit, ut verbis dominae iusulfaret,

sed mcntita

est iniquifas sibi,

quouiaiu

dum

ofiicinas fratrum circuuiiret,

lectio,

ipsum

ab oratorio devotio, a rcfectorio

lia
,

a dormitorio straiuenta vi-

a capitulo patientia rejecit,

lcgilur,

In libro

quoquc Pefri CluniacenHugoni abbafi

et

sis

quod

iii

vigilia nativitafis doiuini sancfo

lilium

Cluniacensi

apparuit beata virgo

in

grcmio tcnens

cum

eo ludens, qui dicebat: nosti luater, quod diem nafalis mei ccclcsia
cuiu luagiiae laudis tripudio cclebrat;
et ubi

cst

nunc dyaboli virvide,

tus vel quid dicerc potcrit vel quid facere?

Tunc dyabolus
ctsi

batur quasi de huino surgere

laudes tuae
fiunt,

aut diccre:

in

ecclesiam

nbi

intrare non possuiu, sed tainen capitulum, doriui

torium ct refectoriuin introibo.

capifuli niniis artuiu
sibi

Quod
,

ille

attcmptans invenit ostium

dormitorii nimis

-)

grosso

ostiuiu

de-

prcssuiu

sibi

elato

ostiuiu
,

refeciorii

repagulatuiu iiupediiiientis a

caritate scilicct servientiuni

aviditate

audiendi lectiones et sobri-

ctate

cibi

et

potus ct sic

confusus
iii

evanuit.

Secuudo ad veniac

impcrationem, undc lcgitur

quodani libro cxcmplorum, quod cum

qtiacdam niulier lubrica ad cor tandcni rcdiissct, de vcnia despcrabat,

nain cogitans dc judicio reputabat,
,

se csse rcain de infcrno,

de coelo reputabat se csse iiumundam

de

passionc
facili

rcpufabat se

cssc ingralam, cogifans vero quod pueri dc

stuin

placantur, (l\m-

per suam

infantiam

adjuravit

et

voccm dc sua vcnia audire

mcruit.

Tcrlio ad iiilirinitafum curationcni.

Dc hac etiam

nativi-

latis utilitate dicit

Bcrnardus:

triplici

inorbo laborat genus huniaid est

,

nuin

in

principio, in niedio et iu line,

nafivitate, vita et

mortc.

Nativitas erat

immunda

vila

perversa,

mors pcriculosa.

1) necoiilioies foit.-isse rectius

loco

voc.-ibiiii

fieri praeferunl fen-.

.-iil

2) Edit. Vr,

iiiiile

grossuiii

ofTert, iiuod refert

seq^ieus o

ii

Cap, VII.
Venit

De

sancta Anastasia.

47

Chiistus cl coiitra Imnc triplicem

morbum

attulit triplex re-

niedium.

Natus enim

est

vixit et obiit.
,

Ejus nativitas purgavit

nostram, ejns vita instruxit nostram

raors illius destruxit nostram.

Haec Bernardus
unde
dicit

').

Quarto ad

nostram
lilii

superbiae
Dei,
in

humilitatem, nobis in inet

Augustinus,
fuit

quod humilitas
nobis
in

quam

carnatione exhibuit,

exemplum,

sacramentum,

in

medicamentum.
taretur allum
et

In

exemplum convenientissimum,
,

quod homo

imi-

sacramentum

quo peccati nostri vinculum solveretur,

nostrae superbiae sanaretnr.

summum medicamentum, quo tumor

Haec Augustinus.
militalem Christi.

Superbia enim primi honiiuis sanata est per hu-

Et notandum, quod convenienter

huniilitas salva-

toris correspondeat superbiae proditoris.

Superbia enim primi hoet

,

minis

fuit

contra
fuit

Deum, usque ad Deum

contra ejus praeccptum

supra Deum. Fuit contra

Deum, quia

quo praeccperat, non de

ligno scientiae boui et mali comedercnt.

Fuit ctiam usquc ad

Deum,

quia usquc ad appetitum divinitatis, credens quod dyabolus dixcrat

eritis sicut Dii.

Fnit et supra
velle nolebat.

Deum,

sicut dicit

Anselmus, volendo

quod Deus illum

Tnnc enim suam voluntatem posuit

sccundum Johannem Damas*^^

supra voluntatem Dei,

at filius Dei,

cenum, humiliavit se propter homines, non contra homines, usque

ad homines

et

supra homines
,

proptcr homines

quia propter eo-

rum

utilitatem ct salutem

nsque ad homines pcr nasccndi

consimilem,

supra homines per nasccndi

modum

dissimilem.

modum Nam
et sc-

ejus nativitas et

secundum aliquod nobis

ct

similis fuit,

quia scilicet

natus

est

cx

muliere

pcr candcm
,

portam propagatus,

cundum aliquod
natus
est.

dissimilis

quia dc spiritu sancto cx Maria virgine

CAP.

VII.

I>e sancta Anaistai^ia.

Anastasia dicitur ab ana, quod est sursum,
et

stasis,

quod

est

stans sivc status, quia sursum stetit a vitiis et a peccatis ad virtutes,

Anastasia nobilissima

Romanorum

Jilia

praetaxati -)

illusfris.

1)

Hic
i

edit. Princ.
1 i

ex glossa niale addit

i.

De

na

I i

li

s t

2)

Legendinn

videliir

iifilitate etiain ipsii r a e t e x t n l i^'"'

48

Cap. VI [.

De

sfincta

Anastnsia.
et

scd pagani. a niatie sna Fantasta cluistiana

lideni
Cliristi

a beato Clirysogonct
in

edocta
se

est, tradita

autem Publio

uxoreni langnoreni

simulans

semper

ab ejus consortio
ancilla
in
vili

abstinebat.

Qui audiens

eam cum una tantum

circuire et
ita ut
iis

habitu Christianorum carccres

fecit eani
,

necessaria niiuistrare,

arctissime cnstodiri,

eliam eidem alimoniam dcnegaret

,

volens autcm

eam

sic

pe-

rimere

ul posset in ejus largissimis possessionibus lascivire.

Puille

tans igitur se niori dolorosas epistolas Chrysogono mittebat et

conaolatorias remittebat.
ribus liberatur.

Interea vir t^us moritur et

illa

a carce-

Haec habebat

tres ancillas pulcherrimas,

quae soct al-

rores erant:
tera Yrenia.

quarum una

dicel)atur

Agapete, altera Thionia

Quae cum
,

ciiristianae essent et praefecti monitis nul.

latenus obedirent

in

cubiculum eas redusit

ubi coquinae utensilia

scrvabantur.
ivit,

Praefectus

autcm

in

earum ardcns amorem ad eas

in anieiitiam vcrsus
, ,

ut suani libidinem exerccrct.

,

Qui

putans

se tractare virgines

cacabos

patcUas

caldaria et similia ampleforas exiit niservi, qui

ctens osculabatur,

et

cum ex

lioc satiatus fuisset,

gerrimus

et

deformis

et vestimcntis concisis.

Quem

eum
in

pro foribus exspectaverant,

sic aptalura videntcs, cogitantcs

quod

daemonem
retur

versus esset,

eum verberibus

affecerunt et fugientes so-

lum reliquerunt.
,

Cumquc imperatorem
,

adirct, ut de hoc conquere-

alii

virgis percutiebant

alii

lutnm et pulverem in eum proOculi autcm

jiciebaiit,

suspicantcs,

quod

iu

furiam versns esset.

ejus tenebantur, ne sic se

tur plnrimura,

deformem videret
deridcbant,
ei,

Quapropter miraba-

cum

sic

cum omnes

quem

in tauto et

honore
albis
aliis

habere consuevcrant.
veslibus cssent induti.
didicisset,
sit

Yidebatur enim
Putans vero
sibi
,

quod ipsc
sic se

omnes

cum

dcformem ab

quod pucllac

pcr artem magicara boc fccissent, Jus-

eas coram se exspoliari, ut eas saltem nudas aspiccrct, sedsla-

tim

carum vestimenta

sic

corporibus adhaeserunt,

ul nullo niodo
ita

cxui valerent.
stertcns
,

Pracfcctus

autcm prae admiratione

obdormivit

quod ctiam a pulsantibus non poterat

marlirio

cxcilari.

Tandcm
cuidam
in

virgincs

coronantnr
ut
si

ct

Anastasia ab imperalore
faceret,

praefccto tradilur,

cam

sacrificare
in

postmodnm
el

Hxorem

eain habcret.

Cumque cam

thalamum induxissct
Dcos

eam

amplcxari vcllcl,
si

slalim caccus cffcctus cst.

adiit quacrcns.

cvaderc posscl.
.

Respondcrunt diccntcs:
nobis
traditus
es ct

quia sanctam Anastaseniper nobiscum iu

siam contristasli

amodo

Cap. Vin.
iiifcriio

De

jfuicto

Ste|liajio.

49
iiianiis

torqiiebeiis.
vitani
liiiivit.

(^uiiique

donmin rediucictiir,
Aiiastasia
alii
,

iiiter

pueut

roriini

Tunc

praefecto traditur,

eani ia custodia dctinerct.

Audiens
:

eniin

quod
si

inlinitas possessiovis

nes haberet,
fac

privatiin dixit ci

Anastasia,
Ille

esse Christiana,
:

quod praeccpit dominus tuus.

cnim praeccpit

qui non re-

nuntiaverit omnibus, quae possidet etc.

Hiihi

Omnia

igitur,

quac habes,
Cui
illa

da

et

vade quo volueris

et vere

Christiana eris.

re-

spondit: Deus meus praecepit, vcnde omnia quae habes et da pau-

pcribus et non divitibus

cum crgo

dives sis

coiitra

praeceptum

Dei facerem,

si

aliquid tibi darem.

Tunc Anastasia
.

diro ) carceri

fame crucianda traditur,

niartirium coronata fuerat,

sed a Sancta Theodora

quac jam per

per duos menscs csca coelesti pascitur.

Tandcm cum
dies praefectus

ducentis

virginibus

ad insulas Palraarias ducta

est,

ubi multi propter

nomen

Christi fuerant rclegati.

Post aliqiios vero

omnes ad
,

sc vocavit
alios

et

Anastasiam ad palos liga

diversis suppliciis intcremit.
divitiis

tam ignibos concremavit

Inter

vero

quos unus crat qui pluries proptcr Christum multis

spoliatus semper dicebat: Christuni saltem niihi noii aufcrctis.

Apibi

pollonia

autem corpus

sanctae

Anastasiac
est

in

viridario

facta

ecclesia honorificc scpclivit.

Passa

autem sub Dyocletiano. qui

coepit circa annos domini

CCLXXXVII.

CAP.

VIII.

Oc
Stcphanus graecc
,

sancto jitcpliano.
latine dicitur

corona

sed hebraice norma.

Fuit autem corona, id est, principiiim martirum in novo testamento,

sicut
aliis

Abel

in veteri.

Fuit etiam norma, id est,

,

exemplum
,

et rcgiila

patiendi pro Christo

sivc

vere agendi et vivendi

vcl pro
,

inimicis orandi.

Vel Stephanus dicitur,

quasi strenue fans

quod
'}.

patet in suo sermone et

in luculenta divini verbi pracdicatioiie

Vcl Stephanus dicitur quasi strenuc stans vel fans anus, id cst strc-

nue sivc laudabiliter stans

et iustruens et

regens anus,

id est viduas,

1)

fort.isse

Ed. Pr. perperain rriici, ex lilossa iiat.i. Similiter

2) "Verb.-i
iii

pro

oraiidi
:

omittit Ed.

l'r.

se</ueiitiljus

verb;

etiii

praedica-

tione.

5U

Cap. VUl.

De

saiK to

Stephaiio.

(|iubus i\b apostolis fiierat praefectns,

qiiae ad littcram aiius eraiit.

,

Est orgo corona propter

priiicipiutn
,

uiartirii

iiorma propter excm-

phim

paliciidi

et
,

bene vivendi
strenuc
')

strenue fans

propter liiculentam

praedicatiouem
structionem.

stans proptcr viduarum laudabilem in-

1. Stcphanus fuit unus dc septem dyaconibus

ininisterium ordinatis.

ab apostolis

in

Crcscente enim numcro discipulorum coiivcrsi

ex gentibus advcrsus convcrsos ex Judacis raurmurarc coeperunt,

ex eo quod vidiiae corum
Hiijus
in ministerio quotidiano

contcmnchantur.
,

autem nuirmuris causa duplicitcr potcst

in uiinistcrio

iiitcUigi

aut quia

viduae eorum

non admittcbantur,
gravabantur.
,

aut quia prae caeut ex-

tcris in quotidiano miuisterio

Apostoli cnim,

pcditius
rant.

pracdicationi

insistcrcnt

viduis

miiiistrationem commise-

Vidcntcs itaquc apostoli murmurationcm orlam pro adniinivolcntcs hoc

strationc viduarum,
raullitudinc dixcrunt:
ct ministrarc

murmur scdarc congrcgata omni

non cst acquum nos derclinqucre verbuui Dei

Glossa.

mcnsis.

Quia mcliora sunt fcrcuJa mentis

quam dapes

corporis. Consideratc ergo, fratrcs, ex vobis viros boni

tcstimonii VII plenos spiritu sancto et sapientia, quos constituamus

super hoc opcrc.

Glossa: ut ininistrcnt vel ministraiitibus pracsint.

ct

Nos vcro

orationi

pracdicationi

instantcs

crimus.

Et phicuit

sermo omni populo

ct multitudini Ct clegcrunt septcm,

ct

quorum bca-

tus Steiihanus primus ct primicerias exstitit

adduxcruiit cos ad

apostolos et iiiiposucrunt super cos inanus.

Stephaims autcin plcIntri-

nus gratia

ct

fortitudine faciehat prodigia ct signa in populo.

vidcntcs igitur Judaci ct

plici

cum superare

et

convinccre cupientcs

raodo cuiu viiiccre aggrcssi sunt, scilicet dispulatione, testium

productionc et torinentorum illationc.

supcravit
vit.
,

Scd tamen ipsc disputantcs

dc suis tortorihus triumphasihi
.

tcstcs falsos

convicit

ct

Et

in

qualihct
ei

pugna adjutorium

de coclo datum

est.

In

prima
rct.

ciiiin
Iii

datus cst spiritus sanctus

qui sapientiam ministra

sccunda valtus angclicus, qui falsos tcstcs tcrrcrct.

Et in

tcrtia visus cst (Juistus

adjuvarc paratus, qni martirem confortaret.

liistoria

In

qualibet igitur

pugna ponit

tria,

scilicet

aggressum
Historiam

praelium,
igitur

coUatum adjutorium
percurrcntcs

ct

adcptum triumphum.
omiiia

brcviter

Iiacc

\idcre

potcrimus.

S.

Cum

igitur hcatiis

Stcphanus

miilta sigiia faccret ct frcqucntius

l)

Kd. Rec. prneferunl

fnns

a n u

s.

Cap.

VJII.

De

saiicto

Sfephario.

51

popiilo piaetlicaret, Jiidaei

iuieruiit,

sibi iiividentes priiDuin

viiicereut.
sic

piaelium euiu eo
Surrexeruiit
eniin

ut euin per disputationem

lii)ertiiiorum

quidam de sjnagoga

a regione

diclorum, vel libcrlilii

tinoruiu, id est tiliorum libertorum.

Libertiui enim dicuiitur

li-

bertorum

id est

eorum
sic

qui de servitule manumissi sunt ct liber,

tate donati.

Et

dc stirpe servili fuerunt

et

qui primo iidei restiet

terunt et
ruin
qiii

Cyrenensium a Cyrene civitatc

erant

Alcxandrinorum

eo

a Cilicia et Asia disputantes ciun Stephano.

Ecco

priinum praelium.
sisterc sapientiae
,

Deinde subjuiigit triumphum

et noii

polerant re,

postremo ponit adjutorium

et

') spirilum

qui

loquebatur.
noii

Videnles igitur,

quod per hunc moduin pugnandi euin

callidc coiivertunl,

possent supcrare,

ad secunduin moduin sc

ut scilicet
falsos

cum
,

falsis tcstibus superarent.

Submiserunt enim duos

testcs

qui

eundem de quadruplici blasphemia accusarent.

in

Adducentes itaquc eum

accusabant
et in
,

concilium

falsi

testcs
,

cum dc quatuor
,

scilicet

de blasphemia in

Dcum

in

Alo^scm

in

legem

taberuaculum sive templum.

sedcbant
in coiisilio,

Ecce praelium.

Et intuentes eum
fa-

oranes, qui

videbant facicin ejus tamquam

ciem angeli.
iiae victoria,

Ecce auxilium.

Deindc ponitur

Iiujus sccuiidac piig-

cum

falsi testcs
,

de his omnibus confutantur.

Dixi(

enim princeps sacerdotum

Stephanus de
illis

si

hoc

ita se haberet.
falsi testes

Tunc beatus
,

quatuor,

quae

sibi

imposuerunt

st-

pcr ordinem excusavit.

Et primo excusavit sc de blasphemia

qui locutus fuit patribus et prophetis
, ,

in

Deum

dicens

Deum

Dcuin

gloriac fuisse.

Ubi Deuiu tripliciter commendavit

tripliciter cxponi.

scciuidum quod
,

hoc verbum potest

Est eniin Deus gloriac

id

est coUativiis gloriac, in

Rcgmn

II:
,

qui honorificaverit rae, glorifi-

cabo euni
VIII:

vel

Deus gloiiae,

id cst

contentivus gloriae, Proveri).

vel

mecum

sunt divitiae et gloria;

Deus gloriac,

id est,

Deus
etc.

cui a creatura debetur gloria, id esl rcgi

saeculorum iminortali

Commendal
mia

igitur

Deum

Iripliciter, stilicet

quod

sit

gloriosus, gio-

rilicatus et glorilicandus.
iii

Deindc cxcusat se de secunda blasphe

JVIoysem raultipliciter
,

commendando.
a
zeli

(^ominendal enim
,

eiiiii

praecipue a tribus

scilicet

fervorc

qnod perculientem Ae
,

gjptium
in

interfecit
fecit,

a rairaculorum operatione

quae

in

Aegjpto

ri

deserto

et a

Dei familiaritate, quia pluries cuin Deo

faiiii

1)
s
i

Bec.
p.

Kil.

noa

in.-il

(jiKni

ii>ii-if'li.n\t

ad

vp|-liiiiii

regens

s t

er

4*

5:^

Cap. NHl.
liiit.

Dt

saiitto

Stephaiio.

liuiitci loditus
i\\u\c

P((stmo(lum
,

oxcusat sc de tertia blaspliemia,

erat

iu
,

legcm
(jui

ipsam
fuit
,

tripliciter
,

lommcnilaiido

Bcilicet
,

ex

latioiie (laiilis

Dcus
et

cx rationc
linis
,

ininislraiitis

qui fuit

Mo.ysos talis ct tantus

ex ratione

quia dat vitam.

iii

Posttaber-

modo
dando

cocpit se purgarc de quarta blasphemia, quae crat

iiaculum cl in tcmpium, ipsum tabcrnacuium quadruplicitcr

,

commen-

scilicct

quod

fiiif

Dco pracceptum

fieri in

visione oslen-

sum a Moyse consummatum

pliun

ct arce tcstimoiiii

contcntivum
Sic

Tcm3. Vi-

autciu

dixit

tabcruaculo

successissc.

ergo beatus Ste-

phanus crimine

sibi objccto rationabiliter se

,

purgavit.

dcntes igilur Judaci

valcrent
,

quod ncc

in isto

sccuiido

modo cum snpcrare

pugnam
iiieimt,

tcrtium

modum

assunuint et tcrtiam

ut
vi-

scilicet salteni tormciitis et suppliciis

dit

eum supcrarcnt.

Quod
')

iit

bcatus Stcphanus,
scrvarc
,

voiens pracccptum domiiiicum dc

Iribus
,

fraterna

corrcctionc

modls cos coiiatus

cst corrigcrc et

tanta nialitia cohibcrc

scilicct

pudorc
ct

timore ct amorc.

Primo

pudorc

cjus

diiritiam

cordis

sanctorum nccem impropcrando.

cordibus
et

Dura, inquit, ccrvicc

pcr spiritui
sancto

et in circumcisis
rcstitistis,

auribus vos sein

,

sicul

ct patrcs vcstri

ila

et vos. et occi

Qucm cnim prophctanim

dcrunt eos
,

patres veslri non suiit pcrsccuti?

qui pronuntiabant

de adveiitu
poiiit.

justi.

Ubi

sicut dicit

Glossa,
rilui

tres

gradus malitiae coruin

rcstiterunt.

Primus csl,

quod

spisuiit.

saiicto

Secundus

cst

prophctas

pcrsecuti

Tcrtius est:
aiulicris

cresccnte malitia cos occideruiit.

facta

Scilicct quia frons

mcrctricis

erat

iis

et

iicsciebant erubcscerc ncc sic

a conccpta maiilia destitcrunt.

Immo

audicntes haec dissccabantur

cordibus suis et stridcbant dcntibus in euni.

rexit eos limorc per

Postmodum ergo

cor-

hoc

sciiicct,

quod Jcsum stantcm a dextris Dei

sc

vidcrc pcrhibuit, quasi paratum se adjuvarc et advcrsarios coii-

deninarc.
in

Cuin cniin cssct Stcphanus plcnus spiritu sanclo intucns

vidit

coeium

gloriam Dei et

ait

ecce

vidco

coelos

apcrtos cl

iiliiim

doinini stantem

a dcxtris
,

virtutis

Dci.

Licet igitur jain pu

dorc et timore corrcxerit cos

dctcriorcs

non tamcn adhuc dcslitcrunt,

scd

quam

prius fuerunt.
(ilossa:

Exclamantcs cnim vocc magiia connc

tinuerunt aures suas.

biasphcmantcm audirent.

El

iinpctum fcccrunt unanimitcr in cuin ct projicicntcs eiun extra civi-

latcm lapidivbant.

Iii

hoc

sccunduiu

lcgcm se

agcrc arbitraiitcs

I)

Ed. Vr. o/Tert sm^prii.i,

Cap. Vlli.
qiiod

Dc

sancto Stephano,
Et
iiii

oii

blasphoraiim
qui in

cxtra

castra maiulavcrat laiiidari.

iniltere dci)ebant,

duo

faisi tcstes,

eum primum lapidem

seciuulum

legem diccntem: primamanus testium lapidabit ctc, tum deposucrnnt

vestimenta sua
,

nc

iJlius

tactu coinquinarcntur vel ut ad lapidan

,

dum

cxpeditiorcs reddcrentur

secus pedcs adolesccntis

Paulus.

qui voca

batur Saulus ct postca vocatus cst

Qui dum lapidantium

vcstimenta custodirct,
roddcret
(lorc
,

et

co

qiiod ad

lapidandum eos cxpediliorcs

quasi

manu omnium

lapidavit.

Cum autcm
,

cos nec pu-

nec timore a tanta possct nequitia rctralicre

t saltcni
iis

tcrtium

modum
amor
Pro

adhibuit,
iuit,

cos amorc cocrccrct.

,

An non
et

cvimius

quem

ostendit

quoniam pro se

pro ipsis oravit?

ct sic ipsi rei
iis

sc

quidem oravit, ne sua passio prolongaretur

pro ipsis autcm oravit
,

noxa

majori tencrentur,
jmputarctur.

ne

hoc

in

pcccatum
et diccn-

Lapidabant, inquit, Stephanum invocaiitcm

Positis
illis

tem

Domine Jesu accipe spiritum meum.

autcm genibus
iioc

clamavit voce

magna

dicens

doinine nc statuas

pef catum,
,

quia

')

nesciunt quod faciunt.

stetit,

Et vidc amorcm mirabilem

quia
flcxit,

orando pro se

orando pro suis lapidatoribus gcnua

quasi plus orationem,

quam pro

ipsis faciebat,

quam

illam,

quam

pro se cfTundcbat,
pro se genua
iniquitas

cupcret exaudiri.
quia
,

Pro

ipsis

autcm potius quani

,

flexit,

ut dicit Glossa ibidcm

quornm major
In

majus supplicandi

remedium postulabat.

hoc ctiam

martir Christum imitatus est, qui in passione sua pro se oravit di-

ccns:

pater in manus tuas

:

commendo

spiritum
etc.

meum,

et

pro suis

crucifixoribus dicens

patcr ignosce

illis

Et cum hoc dixisset,

obdormiit, ct
ct

obdormivit

in

domino.

Glossa:

pulchre dictum est,

non
in

mortuus est, quia obtulit sacriiicium dilcclionis

rcsurrectionis

obdormivit

spe

Facta est autcin lapidatio Stcphani eodcm

in

anno, quo dominus asccndit,

intraiite.

proximo mense Augusti,

tertia die

Sanctus vero Gamalicl et Nicodcmus, qui crant pro chri-

stianis

in

omnibus

consiliis

Judacorum
planctum
,

sepelierunt

eum

in

agro

ipsius Gamaiiclis
est

et fecerunt

magnum super

eura et facta
,

magna

pcrsccutio christianorum
,

qui crant in JJicrusalcm

,

quia

occiso bcato Stephano

nno dc principibus

alios graviter pcrscqui

coeperunt,

in

tantum quod oinnes christiani praeter aposlolos,

,

qui

erant cacteris fortiorcs

persi, juxta

pcr totain Judacorum provinciam sunt disiis

:

quod dominus pracceperat

si

vos persecuti fucrint

1)

Ed. Pr, omiltlt verbn

>i i (

fnciutit.

54
in

Ca|>.
uiia tivilate,
fiigitH

VIII.

De

sancto Stepliaao.

ia aliam.

-t.

Refcrt Aiigiistiims doctor

ct

egregius

beatuin

Stephanuin

innumeris miraculis claruissc

mor-

tuos sex suis meritis excitasse, multos a variis languoribus curasse.

Praeter hacc autem alia refert miracula

digne memoriae coininen-

danda.
bantiir

Ait enira
et

quod

flores

super altare heati Stephani pone-

inde

ablati

super

infiiinos

ponebantur

panni ctiam

de ejus alfari sumti et super aegros impositi multis cxstiterunt iniirmanlibus

in

mcdelam

nain

sicut

ait in

libro

XXII de

civitate

Dei

flores

ipsi

de altari assumti cujusdain mulieris caecae oculis

illa contiiiuo
,

impositi sunt et

lumcn

reccpit.

Rcfcrt quoque in eo,

dem Hbro
tialis
,

quod

cuin quidain vir primarius civitatis

nomine Marplu-

infidelis

esset ct

nequaquam

converti vellet

cum tamen
erant

rimuin aegrotaret, gcner suus valde hdelis ad ccclesiam sancti Ste-

phani venit
ct

et

de ipsis floribus,

qui supcr altaii

accipiens

ad caput sui soceri flores ipsos latentcr posuit.

ilie

Super quos
,

cum

doiiniisset

protinus ante diluculum clamavit

,

ut

ad epis-

copuin mitlcrctur.
venit et
vixit
,

Cuni aiitciu cpiscopus abcsset

ct

sacerdos ad euin
Hic quamdiu

ipsum

cum

crcdcrc diccret
iii

baptisavit.

hoc verbum seinpcr

,

orationc habiiit:

Chrisle accipe spiri-

luni

nieuin

cuni

lamcn

hic

beati Stephaiii ultiiua verba ncscirel.

refert miraculum,
iiifirinitatc

lur
ct
.

3. Aliud
iiouiiiic

siniilitcr in

eodcm

quod qiiaedam

matrona,

Pctronia, cuin diu

gravissima torquerelibcrationis vesti-

iiiuila

adhibcns reincdia nullum

senlirct
qiii

giiim

taiul.cm

qucmdain Judaeum consuiuit,

ei tribuit
,

annulum quendam
iiuda

(uim

quodam lapidc
Sed dum

ut ipso aiinulo
iliiiis

cum chorda ad

corporis cingcrctur,
talis.

ut

ex virtutc
nil

bcncliciuin reciperet saiii-

lioc sibi

valcrc conspicerct,
saliite

ad ecclesiain pro-

tomartiiis

propcravit

et

pro

sua

instaiitius

bcatum Stepharc-

num

cxoravit.

Tuiic subito

insoluta chorda

cl illacso aiinulo

raanente aniiulus in tcnain prosiliit ct contiiiuo pcrfecte sanatam sc

_scnsit.
fcrt

matrona

O. Aliud

siiuilitcr

in

eodcm nou

ininiis

inirabile re-

miraculum

Apud

iiamque

(uicsarcam

Capadociac quacdam
,

nobilis

eral, viri quidein destituta solatio

sed nobili val-

lata multitudinc filiorum,

nam deccm

filios

habuissc dicitur, quoruni

septcm niarcs
vicc duin

ct

trcs feminac
iis

fuissc pcrhibciitur.

Qiiadam igitur
filiis

malcr ab

olTenditur,

malcdictioncm suam

imprc-

calur,
liir,

subito autcin malcdictioncm niatris diviiia vindicta subscqui

ct

omiics pociia simili ct horribili fcriuntur.

Nam

omiics tic-

(Jajj.

Vlll.

l)e

saucto Stepliauo.
siiiil

hh

iiioie

membroriim omnium honibililer

perciissi

(luapiopler

iiimium dolentes et eorum civium oculos non fereiites per totuni or

bem vagari
baiit

coeperuiit et

quocumque ibant
autcm duo, frater
et ipsi

omiiium
et soror,

in se coiiverte-

aspectum.

Ex

his

Paulus

et Pal-

ladia.Hypponcm vencruiil
sibi contigerant,

Auguslino ibidem episcopo,

quae
aiite

narravcrunt,

Ciim ergo jam quiudecira diebus

Pascha ecclesiam bcati Stcphani frequentaiites sanitatem ab ipso

multis precibus postulassent, iu ipso die Pascliae

cum frequens pose prostravit in

,

pulus praescns esset,

vit

unus ex
raulta
rei

iis

Paulus repente cancelluin introiet

et

ante

altare

cam

fidc

revcrcntia

orationc, et

cum adstantes

exitum exspectarent

subito surrexit
autein ad

sanus

a tremorc corporis deinceps alicnus.

,

Cum

Au-

gustinum fuisset adductus

ipsc

euni

ad populum protulit
iis

ct se-

quenti dic libelluni de iiarratione ejns

recitandum promisit, Cuin

illius

autem

sic

ad populum loqucrelur
treniens
assisteret
,

et

soror
illa

ibidem

omnibus

fflcrabris

surgens

mcdio beati Stepliani

concellos intravit et statim velut obdormiens subito sana siirrcxit.

Ipsa similiter
et beato

in

mediuiu

producilur et dc utriusque

sanitale

Deo

Stephauo iramciisae gratiae refcruntur.

Orosius uamque

a Hicronymo ad Aiigustinura rediens

pliani detulit,

quasdam

reliquias sancti Ste-

ad qnas praedicta
,

et plura

miracula facta sunt.

Cu-

t.

Notandum autcm

quod bcatus Stephanus hoc

die passus

non est, sed ea die, ut dicitur, qua ejus invenlio celebratur.

jus autein iuventio hac dic dicitur exstilisse
tata suiit,
,

scd quare festa mu-

dicetur,
sufficiat,

cum de
quod

invcntione agctur.

Ad

praesens autem

hoc dixisse

duplici de causa ecclesia haec triafesta,

sic voluit ordinarc.

quae sequuntur nativitatein domini,

ut Christo
enira
sibi

Prima

est,

spouso
,

et capili

omnes

sui comitcs
,

adjungantur.
iu

Natus

Christus

sponsus sponsae ecclesiac

hunc mundum tres

coraites adjunxit,

dc quibus comilibus dicitur in Canticis: diet

lectus

mcus caudidus,

rubicundus, elcctus ex

luillibus.
,

Caudidus,
rubicundus
,

quo ad Johaunem evangelistain pretiosuni confessorcin

quantuin ad Stephanum protoinartirem
,

electus ex raillibus

quaiiut sic
iii

tum ad turbam innocentium virginalem.

ecclesia
siinul
luil.

Secunda

ratio est,

omnium martirum
quorura
lri|)Icx
e)

gciiera

secundum gradus
inartiiii

dignitatis

adunarct,
Est enim

quidein

Christi
pt

ualivitas

causa
sccunPri-

martirium, unuui voluntalc

opcrc. tertium opcrc scd

opcrc

duni voluntate

noii

iioii

voiuiilalc.

58
nmin

Cai).

IX.

De

sancto Johaiiue apostolo et evangelista.

scciuulum
in

iii

bealo Slepliano

boato Johannc

tcrlium in

innoccntibus.

CAP. IX.

l>e ^ancto Joliaiine apoi^tolo el evaiig-elista.

juiiannes in((;r|nctalui Dei gratia
rui
,

vel in

(|uo esl gralia

cst.

\el
intcl-

(lonatuin

est,

vel cui donatio

a Deo iacla
in

Per

lioc

Jiguntur IV privilegia,
cst
lis

quac fuenint

beato Joliannc.

Priiuuni

praccipua Christi

dilectio.

Christus enim prae caeteris aposto-

eum

dilexit et inajora dilectionis et famiiiaritatis signa ostendit.

Et inde dicitur Dei

gratia

quia

domino gratiosus.

Etiaiu

phis

Petro ipsuin dilexissc videtur.

illa,
tis

Sed

est dilectio animi ct signi. consistit in

Et

quac

est signi, duplex est.

,

Una quae

ramiharita

ostensione

et alia

in

bencriciorum exhibitione.

Quantuin ad
,

primuin utruraque aequahtcr dilexit,

.quantum ad secundum
Pctruin.

plus

Johanucm

quantum ad tertium plus

Sccundum
et

est caruis

incorruptio,
est gratia.

quia virgo a domiuo est eledus

iude dicitur, in quo

In ipso cuLm fuit gratia pudicitiae virgiualis,

fuil.

uudc

ct

de uuptiis volens uubcrc a domino vocatus

crctorum revelatio.

Tcrtium est scest.

Et iude dicitur, cui donatum

Eidcm

euini

douatuiu esl, inulta secrcta et profunda uosse, sicut diviuitatc vcrbi

ct

consuinmatiouc sacculi.
est, cui

Quartum

cst luatris Dci

est.

rccommcndalio,

ct iude dictuin

donatio facta
,

Maxiina euim donalio a

Dei
in ejus

doinino lunc eideni facta cs(

(|uando

inatcr

custodia

donata

csf.

Ejus vitam Milctus Laodiccac cpiscopus scripsit, qiiaiu

libro

Ysidorus
breviavit.
1.

in

dc

ortu ct vita vcl obitu sanclorum patrum ab

Johanncs apostolus
post

ct

cvangclista

dilcctiis

a doiniiio ct virgo
csl profcctus,

clcctus
iibi

Pcnthecostcn
luultas

divisis apostolis in

Asiam
igitur

ccclcsias

fundavit.
ciiiii

Doinitianus
iii

impcralor

lyus

iiitclligcns

fainam acccrsidim
niitti

doliiiin

lcrvcntis olci antc por

.

tam latinam

jiissit.

illc

autciii

indc cviit illacsus

V' idciis

sicut
.

or

ruptionc carnis (sxstilcrat alicnus

iiec

igitur impcrator
iiisiilain

quod
iti

sir

a pracdicalioiic dcsistcrct

cuin in Pathinos

cx

Cap, IX.

De

sancto Jolianne apostolo

et

evaugelista.

57

siliuni relegavil,

ubi solus degcus apocalipsini scripsit, Eodeiii aniio

niuiiain

iiuperator

propler sui

crudelitalem
est,

occiilitur

et a

scnatu,

quidquid fecerat, revocalur sicquc factuin

qui

ut sanctus

Johannes,

cum

injuria in insulam deportatus

fiierat,

cnin
:

honore Epliesuin
bencdictus
,
,

rcdirct,

occurrcntc

ei

univcrsa turba et dicente

qui

vcnit in

nomine domini.
,

Cum autem
ejus

ingrederetnr urbein

Drusiana
,

ejns dilectrix
efferebatur.

quac suuin plurimnm dcsiderabat advcntuin

Parcntes igitur
,

mortua
ci

viduac

et
,

orphani dixcrunt

sanctc Johannes
nitis

ecce Drusiaaam cifcrimus

quac

tuis

semper ino-

obsecundans nos omnes alcbat tuumque piurimum desiderabat

dicens
:

adventuin

si

videam apostolum Dei

antequam moriar.
jussit feretrum deCiiristus susci-

Ecce tu venisti

ct te

videre non potuit.

:

Tunc

poni et corpiis rcsolvi dicens

tet te
,

dominus meus Jesus

Drusiana,
Statiin

surge et vade in
illa

domum

tuain et

para mihi rc-

fectiouem.
apostoli,

surrexit et cocpit irc sollicita de jussionc

ita ut sibi

videretur,

quod non dc inoitc, sed dc somno

die Cralon philosophus in

cxcitasset eam. foro

S.

Altera autcm
ut ostcnderet,

populum convocavit,
essct.

quomodo

hic

mundus con-

lemncndus

Duos enim ditissimos juvcnes

fratres prctiosissi-

mas gcminas
Si^ectu

distracto toto patrimonio craerc fccerat, et

easiucon.illuc

omnium

confringi jusscrat.

Contigit igitur apostolum

transituin

facerc
triplici

vocansquc ad sc

philosophum
Prinio

hujusmodi mundi
quia orc

contemtum
laudatur,

ratione coudemnavit.

hominum
tali

scd
vitiiim

divino judicio

condcmnatur;
vanus

sccundo
sicut

quia ex

contcmlu
dicitur,

non curatur

ct ideo

est,

mcdicina vana
contcmlus

ex qua morbus nequaquam curatur;

tertio quia

merilorius est,
dixit
:

qui sua pauperibus elargitur, sicut dominus juveni

,

si

vis

perfectus csse

vade

et
si

vcndc omnia

quae habes
tiuis

et

da pauperibus.
et vult,

Cui Craton dixit:

verc Dcus magister

est

ut

harum gcmmarum pretium pauperibus erogetur,

,

fac ut

rcintegrcntur
feci

ut ad ejus facias gloriam

quod cgo ad hominum

in

famam.

Tunc bcatus Johannes gcmmarum fragmcnta

recolligens oravit
et
illi
,

ma-

nuin

suam

ct factae sunt integrae sicut prius,

stalimquc

philosophus

duo juvenes crediderunt

ct

gemmas

vcndcntes

prctium

paupcribus erogarunt.

3.

Duo insuper
ct

Juvencs honorati horum

exemplo

venditis

omnibus

paiiperibns

erogatis apostoliim sunt scculi.

Quadani autcm dic videntes servos

,

suos pretiosis indumentis fulgentes

conlristari cocpcrunt.

in

uno vcro pallio se egentcs.

Quod

cuin sanctus

Johanncs advertissct.

co

58

(Jap.

IX.

Dc

isancto Joliaaae aiiostolo

et

evaiigelista.

qiiod facie tristes essent

fecit

virgas et lapides a iitlore

iiiaris

deterii

et

eos

ia

auruin

et

gemmas

convorlit.

Qui jussu apostoli

universos auritices et gemmarios per soptcm dios (luaerontcs revorsi

sunt dicentes,
sas

quod

illi

nunquam lam purum aurum

testati

et tain prolioite

gcmmas
,

se vidisse

sunt,

dixitque

iis:

et redimilc

volns torras

qnas vcndidistis,

qura caelormn praemia perdidistis,

estote floridi, ut marcescatis, estote divitcs teinporaliter, ut in per-

petmira mendicelis.

Tunc aposlolus contra

quod VI
suiit,

divitias diutius coepit

disputare

ostendeus,

quac debent nos ab immodo,

rato divitiaruin appetitu rctrahore.

citavit hystoriam de divito cpidonc,

Primuin cst scriptuin

unde reet
,

qucin Deus reprobavit,

de

Lazaro paupere

quoin Dcus elcgit.

Sccunduin est iiatura

quia

homo

sine divitiis nascitur ct nudus et sino divitiis morilur.

sol,
liina,

Ter-

tinm est creatura, quia

sydera, pluvia, aor omnibus sunt

sic et inter

communia

ct

communiter sua beneticia largiuntur:

ho-

mines omnia communia csso dobercnt.

Quartum
dyaboli:

ost

fortuna.
,

Dixit

cnim

quod sorvus

eriicitur

nuiumi

ct

nummi

quia non

possidet divitias, sed ipse a divitiis possidetur; dyaboli, quia juxta

evangoliuin amator pccuniac
cura,

sorvus

ost

Maminonao.

Quintiiin osl
in

quia habent curam ct sollicitudinem diurnam et nocturnam

,

acquirendo
dit,

in

custodiendo tiinorcm.
,

Scxtuin est jactura ct osten-

quod

divitiac snnt causa jacturac

,

quao
,

ost in acquisitione duest elatio

, ,

plicis inali

scilicet

mali

iii

praescnti
,

quod

et inali in

futuro,

quod

cst acterna
,

damnatio
boni

et altcrius
,

quod
,

cst in pordiest gratia,

tionc aeterna
et

scilicet duplicis

in

pracsenti

quod
-4.

boni ia futuro, quod cst actorna gloria.

Cuiu igitur
qiii-

sanctus Johannes contra divitias taliter disputarct, ccce juvenis

dam

luortuus ctrcrcbatiir

qui triginta dios Iiabebat,

ct cactcri,
,

quod uxorcin

acccpcrat.

Vcniens igitur mater, vidua

qui cuiu Hcbant,

,

ad pcdes apostoli prociderunt rogantes

Drusiaiiain
et oranto
,

quod hunc qnoquc

igitiir
,

sicut

ia

noininc Dci suscitaret.

Flenle

apostolo diulius
illis

continiio rcsurroxit praoccpilquo ci

ut

duobus

dis-

cipulis enarrarct, quantara incurrissent pocnain ct quantam gloriam

pordidissent.

Qui niulta do gloria paradisi

o miscri
,

et

de poenls inferni,

(|uas vidcrat, cnarravit dicens:

tes ct

vidi

angelos vestros ncn-

daemones gralulantes. dixitque

,

iis,

(|uod perdidissent acterna

,

palatia
bilis

(|uae sunt gcinmis coruscantiiais fabricata

,

claritatis
.

mira

coatontiva. c(pio.sis cpuliH rclVrla

dcliciis plcna

gaudiis glo

Cap. IX.

De

sancto Johanne apostolo et evangelista.

59
liits

riosa permansiua.

De inferno autem octo poenas

dixit

quae

vcrsibus continenlur

Vermes

et tenebrae, flagellum, frigus

et ignis

Daemonis aspectus, scelerum confusio. luctus.

Tunc

ille,

qui fuerat suscitatus

et

illi

duo

discipuli

ad pedes apo-

stolorum se prosternentes rogabant,

tur.

ut misericordiam consequerenintcr

Quibus apostolus
iit

ait

XXX
:

diebus poeiiitentiam agite,

quos orate,

virgae et lapides ad naturam pristinam revertantur.

csset, ait iis
ite ct

Quod cum factum

des, dcferatis.

undc

tulistis

virgas et lapi-

Quod cum
,

fecissent et virgae ct lapides in sui na,

turam reversi essent

reccperunt.

omnium virtutum gratiam

quam habuerant,
populo concitanles

5.
,

Cum autem

beatus Johannes per totam Asiam

in

praedicasset

cultores

jdolorum seditioncm
')

Johannem ad templum Djanae trahebant

cium
ipsi

cogentes

eum

sacrili-

ofFerre, quibus

Johannes hanc disjunctiouem proposuit, ut aut

et

ad invocationem Dyanae ccdesiam Christi evertcrent

ipsc

ydolis sacrificaret, aut ipse ad invocatiouem Christi teniplum

Dyauae

everteret et ipsi in Christum

credcrcnt.

Huic ergo seutentiae cum

major pars

populi consensisset exeuntibus cunclis de templo oravit

apostolus ct funditus templum corruit ct Dyanae imago pciiitus commimita^est.

Aristodemus autem pontifex jdolorum

concitavit,
ita ut
:

in

populo sedi-

tionem

maximam

una pars contra

tibi vis
,

aliaui

ad prae-

lium pararetur.

Cui apostolus
ut

quod

faciam ut placeris.
tibi

Cui

ille: si

vis,

credam

in

Deum
'^)

tuum, dabo
,

venenum biberc
dominus tuus
volo ut ante

et si

nullam

in tc

laesionem

videro

verus Deus

apparebit.

Cui apostolus: fac ut locutus cs.

,

Et

ille:

alios morientes videas

igitur
et

')

ut

sic

amplius pertimescas,

Pergens
petiil

Aristodemus ad procousulcm duos viros decapitandos

iis

coram

omnibus venenum dedlt,

qui

mox

ut

venenum

dedit,

biberunt et spiritnm exhalaverunt.

piens
et

Tunc apostolus calicem

bibit et

acci-

signo crucis

se

muniens totum veneiium

nullam
Ari-

laesionem incurrit, quapropter

Deum omnes

laudare coeperunt.
,

stodemus autem dixit:

adhuc mihi inest dubietas

absque dubio vere credam.
Cui
illc
:

scd

si

veneno

mortuos suscitaverit
ei

Tuuc apostolus
tuam
dedisti ?

tunicam suam

tribuit.

cur

niihi

tuiiicam

1)
jost

F.d. Priiic.
i

1472. iiiale oiiuttit veibii

t i

vocem
s.

iivo ca

on em D y
:

aiia e
Pr.

cogejiles ecclesia iii.

legit
:

niiiii

pI deiiide quoijiie
:

2)
\it

liilerit pr.iefenint.
e
1

i)

Ed.

male

et

Recenliores i n -ninpiins partipi

ca

fiO

Cap

IX.

De

sancto Jolianne apostolo et evangelista.

Cui
ct
ille

Ciii

apostoliis: ut sic confusns a tua infidelitate diseedas.

nuuiquid tHiiita tua

me

credere

faciet.

Et apostoliis: vade
:

mitte
raisit

eam supcr corpora defuiictorum

ad
vos, ut iu Christi

diceiis

apostolus

Cliristi

me
,

nomine exsurgatis.
pontilicein

Quod cum
et

fecisset

illico

eurrexerunt.

Tunc apostolus
Christi

proconsulem credentcs
.

cum omni parentela sua

nomine

baj)tisavit

qui in

honorem
bcatiis

beati -Johannis ccclesiam constnixerunt.

Q. Refert

(Jlemens

sicut in

IV libro ecclesiaslicac hystoriae invenitur, quod

el forteni

quodam tempore apostolus quemdam juvenem pulchrum

convertit et

eum

cuidaui episcopo siib depositi norainc coinmcndavit.

teiupus juvenis
dercliquit episcopuin ct factus

Post
cst

aliquod
princeps

autein

latronum.

Apostolus

ilaque ad
ille

episcopura

venit

et

suum depositum

requisivit.

Cumquc
ci

de pecunia intelligeret et
:

cx hoc vehcineuter stuperct, dixit

rcpeto,
cte
,

apostolus

juvencin illum a le

quem

tibi

tam studiose recoramendavi.

mortuus est
est.

Cui

illc:

pater san-

in

anima
ipse

et in tali inonte cuin latronibus degit,

quorum

princeps

Quibus

auditis

vestcm suam

scidit ct

caput suum pugnis feriens: bonum, inquit, te custodcm fratris ani-

mae

dereliqui.

Confestim igitur sibi cquum parari jussit

el

ad
,

illuiu

inontem intrepidus cucurrit.

Uuem cum

juvenis inspexisset

prae

pudore nimio statim cquuin ascendit

ius

et velocius aufiigit.

Aposto-

autem

aetatis

oblitus

urget calcaribus
'1"''-^
''1'

equuin

et

post terguni

clamitat fugientis ')

"^

dilectissinic
te

fugis patrem et incr-

inem scnem?
el ccrtc

Ne timeas
tc libenter
lili
,

hli

quia pro
,

Christo rationem reddam

pro

moriar

sicut

pro nobis Christus cst morluisit.

luus.

Revertere,

revertere, quia dorainus ine

flevit.

Qui au-

dieus compunctus rediit et ainarissime

Apostolus autcm ad

pcdes ejus procidil

et

niannm taniquam per poenitentiaiu jaiu purJejunante igilur

ct

gatain osculari cocpit.

orantc pro eo apostolo

vcniam impctravit ipsumquc postmodum

'S.

in

episcopum ordinavit.

Legitur quoque

in

eadem hystoria

ecclcsiastica ct habctur

in

glossa super sccundam canonicam Johannis,

(|uod cura
ct

Johan-

ncs apud

Ephesum balnea lavandi

gratia

introisset
:

ibidem Cc

rinthiiin hacrcticuin vidissct,

protiuus cxiliit diccns

in

fugiamus hinc,

nc baliica supcr nos corruaut,

tis

quibus lavatur (icrinthus vcrita.

inimicus.

\il

8.

Cum

avis quacdain

quae perdix

dicitur

-)-

"*

1)

.SirnililPr

siiinn png. 14.

"2")

Krxo ioro
:

.1

d
t
i

(( \i

d
111

iiosiliiiii

pssc

pwi.ins

r<liin\i

tajnen lcct. vnl;;.

Vnrlm

\i

ro

.t

o iwi

oiMiltniit ,inti(niiori>s.

Cap. IX.
ait

Dc
iii

baacto Johamie ajjostolo

lihro
tollationiiiii

et

e\angelista,
u
et

61
qiio-

Cassianus
oblata

viva

beato Johaniii

(lam

fuisset

el ilie

eam

(|iiasi

demiikendo tangeret

eon

trectaret,
dixit;

quidani

adolesccns
ille

hoc videns ad coacvos suos ridendo

sencx cum avicula sicut jnier
liidit.

vidcte,

quomodo

()uod

beatus Johanncs

per

spiritum

recognoscens juvenem

ad se

vocavit et quid in

manu

tenercl,

inquisivit.

Cui cum se arcum te-

cre diceret,
sagiltainus.

ait:

quid indc facis ? Et juvenis: aves indc ac bestias

Cui

apostolus
iii

qualiter?

Tunc juvcnis

cocpit arcum

tcndcre ct tcnsum
ret,

inanu tenere.

Scd

ciim nil ei apostolus dicc-

juvcnis arcum distendit.

Cui Johaniies:

quare,

fili,

arcum

dis-

tendisti?

Et

illc:

quia,

si

diutius tcnsus teneretur,

ad jacicnda
ct

jacula infirmior redderotur.

fragilitas

Kt apostolus ad hoc:
si

sic

humana
in

ad contcmplationcm minus valida hcret,

sempcr

suo

rigore pcrsistcns fragilitati

suac intcrdum condesccnderc rccusarct.

et

Nam
cit ct

ct aquila cunctis

avibus cclsius volat

solcm clarius conspisic

tamcn naturae ncccssitatc ad

iina dcscendit:

ct

humanus

aiiifflus,

cum

sc

modicum a contcmplationc

rctrahit, crcbra innova-

tione ardentius ad coclestia tendit.

iies
,

O. Beatus
vix

igitur Jolianulti-

ut tcstatur

Hieronjmus

cuin ipsc usquc ad

,

ipsam suain

mam
nus

scncctutcm Ephesi moraretur

et

inter discipulorum

maad

ad ccclesiam dcfcrrctur

iicc

plura

\crba

diccre

possct,

quamlibct pausam hoc diccbat:

fratrcs
ret,
,

hlioli

diligitc altcrutrum.
,

Tandijm
dicc-

qui

cum co erunt

admirantes

quod sempcr cadcm

dixerunt ei: magister, quare seinpcr eadem loqueris?

,

Qui rcsuflicit.

spondit: quia pracccptuni domini est

ct si

solum hoc

fiat,

lO.
lisla

Rcfcrl quoque llelinandus, quod cuni Johannes evangcut orarcnt

evangclium scribcre dcberet, prius indixit jcjunium,

Fertur autem ipsum pro
illo
,

sc digna scripturum.

loco secrctissi-

ino, in quo divina scripturus sccesserat, orassc

sistens operi

ut nullas hiiic in-

ventorum

ibi aut

imbrium injurias pateretur.

Haiic

que cidein loco usque

llaec Helinandus.

liodic rcverentiani elcmciita scrvare dicuntur.

ei

It.
,

Cum

igitur essct nonaginta octo anno,

ruin et a passione

domini

s(!cundum Ysidorum

aniio

sexagcsimo

septimo, apparuit

dominus cum

discipulis suisdiccns: vciii dilecte

mi ad

ine

quia tenipus cst,

ut in nicnsa

mea cum

tuis

fratribus

cpuleris.
miiiica die
piiliis

Surgeiis autcra Johanncs cocpit

irc.

Cui dominus:

do-

ad mc venies.
iii

Veniente igitur dominica univcrsus po-

convcnit

ccclesia,

quae fuerat ipsius nomine fabricata.

,

Qui

a primo pullorum

cantu praedicavit iisdem, hortans eos

nt iu

hde

62
csscnl stabilcs ct

Cap. X.
iii

De

innoceutihus.
Post
iiot

maiulatis Dei fervciites cssciit.

iicii

lo-

veam")

qiiadratain juxta altare fccit

cl terrain extra ccclesiam

jactari dcsccndensqiie in
invitatus
tias

fovcam cxpansis ad Deuin manibus

Cliriste
,

dixit:

ad convivium tuum, dominc Jesu

,

eccc vcnio gra,

agens

quia dignatus es

mc ad

luas epulas iuvitarc

scicns,
finiisset,

quod ex toto corde mco desidcravi

tanta

te.

Cumque orationem
quod

lux

super eum

emicuit

quod nullus eum respicerc

invciiitur,

potuit.
in loco

Reccdcnte aulcm luminc manna fovca plcna

illo

usquc hodic gcncratur,

ita ut

iii

fundo

foveae instar minutac

consucvit.

arenac scaturire vidcatur sicut in fontibus

licri

13. Sanctus Eadmundus rex Aiigliae

Joliannis cvangclistac
,

nulli,

petenti in noininc sancti

aliquid denegabat, undc contigit,

quod

qiii-

dam

peregrinus absentc camerario in nominc sancti Johannis evanCui rcx prctiodcdil.

gelistac importunc a rege elceinosinam postularct.

sum animlum,

cum

iiil

aliud in

promtu habcrct,
in

Scd post

plures dies quidam miles

tutus ab recepit:

Angliac

transmarinis partibus consti-

eodeni
illc,

percgriuo annulum rcgi rcfcrcndiim in liacc vcrba

cui ct pro cujus

amorc annulum

hniic dedisti, tibi

in

rcfor-

mandat.

Undc

liquido patuit,

quod beatns Johannes cidcni

ma

apparuit percgrini.

.13. Ysidorus dc ortu ct vita vcl

mutavit Johannes
iii

obitu

sanctorum priorum:
,

in

aurum
,

silvestrcs

froiuUum virgas

littoreaque saxa

geinmas mutavit
,

gemmarum

fragmiiia in propriam rcformavit naturam

tavit, et

pracccplo viduam susci-

rcdivivum juvenis corpus remcante aniina reparavit, bibcns

letiferum haustuin cvasit pcriculuin ct eodein proslratos in vitac re

paravit slatum.

Hacc Ysidorus.

CAP. X.

De
lioiic

iiiiioccntibii^.
,

Innoceiitcs dicli suiit triplici ratione

scilicel ratioiie

vitae

ra-

pocuac

ct rationc

innoccntiac assccutac.

Rationc vitae
,

dicti

siint

iiinoccntes ex eo,

quod

vitain iniioccntcin

id cst,
iicc

noii

noccninolic-

tcm habucrunt.

Nulli cnim unquani nocucrunt

Dco pcr

1)

Ed. rrinc.

in.Tlo

loco

ii

.'i

<)

.t

iii

Ipg''

ii

x 1 rn

iii,

Cap. X.
(licntiaiii,

De

iiinocentif^us.

H;}

iicc

proximo pcr
ilicitur

iajustitiaiu, iicc
in

sibi

per alicujiis pcccati

inalitiaiii.

Et ideo

psaliuo:

inuoceutes et recti adhacse

iu
fide.

ruiil

mihi.

Inuoccates in vita et recti

Ratione

pocuac
effude

quoniam

innoceiiter ac injustc passi suut,

uude psalmista:

raut saaguiiiein innocentem.

Rationc innoceiitiae assecutae,

')
,

quoid
iti

uiam
est

iu ipso inartirio assecuti suut

origiiiali

baptismalem iuuoceatiam,
de qua inuocentia dicilur

ab

peccato

muuditiam

psalmo: custodi innoceutiam

nocentiam baptisiuatis
rationis.
et

et vidc acqiiitateui, id est, custodi iu-

postiuodum vidc aequitatem l)ouae opc-

1. Innocentes ab

Herodc Ascalonita
,

iaterfecti suut.

Tres

eaiiu

Hcrodes sacra scriptura commemorat

crudclitas.

quos famosos
sub

fecit coruiu

Primus diclns
et
,

est

Herodcs Ascalonita,
occisi suut.

quo domiest

ims natus est

rodes Antipas

a quo pneri
qiii

Sccuadus dictus

He-

JohaiHiem dccollavit.

Tertius, dictus est Hcro,

des Agrippa, qui Jacobuiu occidit ct Petnim incarceravit

uude dc

hoo exstaut vcrsus

Ascaiouita uccat pucros, Antipa Joliauncm

Agrippa Jacobum,

claudetis iu carcere Petruiu.

Sed

priini
,

Herodis hystoriam breviter videamus.

iti

Autipater Ydu-

maeus
duxit

ut

hystoria

scholastica legitur
filiuiu

neptem regis Arabuiu

,

uxorem

ex qua

habuit

qucm vocavit Hcrodem

qui

postmodo Ascalouita
Judaeae accepit
Huic sex
filii

dictus est.

Hic

a Caesarc Augusto reguuin

et tutic

primitus sccptrum ablatum est dc Judaca.

nati suiit, scilicet Autipater,

Alexauder, Aristobiilus,
Alcxaudriuu autem et

Archclaus

Hcrodes Autipas

et Piiilippus.

Aristobuluiu

ex eadem matre Judaea gcnitos

Romam

misit liberaliet crat

bus artibus imbuendos: post hoc a studiis rcdierunt

der -) grammaticus
,

Alexan;

Aristobulus autciu acerrimus perorator

jam-

que

^) frequcutius de susceptioue regai

off"ensus Antipatiein illis

cum

patre disccptabaat.
,

Ab

hoc pater
illi

pracpouere satagebat

cumque

de luorte

patris

tractasseut et ob hoc a patre rejecti fuisseat,

Caesarera adeuut dc patris injuria coiM|uesturi.

laterea

magi
:

Jlie-

rosolimam veaiuat
rodes
lioc

el dc ortu aovi regis diligeatiussciscitantur

He-

audiens perturbatur timeus, ue de verorum rcgumgenerc

qiii

aliquis natus csset,

eum tamquam

rcgni invasorein repelleret.

1)

Ed. rrlnc. pessiine legit:

blasphcmal em.

2) Antiqiiiores oiniltiiiil

verb.T

grainma ticus

aulem.

3)

provoce frequentius

recentiorcs

inalunt

iiberi licentiu.?.

64
Rogat
igitdr

Cap. X.

De

iunoct-ntibus.

magos

iit

co invento sibi ronuntieiit, sinnilans se velle

adoiarc, qucni volchat occidcrc.

rcvcrsi
siuit in

Vcnimtamen

inagi pcr aliam

viaiii

rcgioncm suam.

Vidcns Hcrodes, qiiod ncqiiaquam

ad sc venirent, stcllae visionc cos deccptos ad se redire erubuisse

crcdidit ct idco ab inquisitione pucri

animum

revocavit.
et

Cum

antera

audiissct

quod pastorcs dixerunt

,

et

quae S^meon

Anna

proplie-

taverant

chcmeiiter tiniuit ct se a magis tiirpiter illusum putavit.

,

Tunc Hcrodcs de nece pucroruin

cocpit, ut

qui erant in Bctlehcm

tractare

cum

iis

ille,

quera ignorabat, occideretur.

et inatre
iii

Ad
,

monitioncra
in civita-

autem angeli Joseph cum puero

tem Hcrmopolis
mansit.
ticiniuin
in exitu

Aegjptum

fugit ibique

scptem annis usque ad obitum Herodis

Ingredicntc igitur domino

Aegyptum secundum Ysaiae vaTradunt qHoquc

fuit
.

universa

ydola corruerunt.

quod

siciit

filiorum Israel de

Acgjpto non

domus

in

Acgjpto,
,

in

qua procurantc domiiio non jaccret mortnus priinogcnitus

tunc
fuit

ita

nec

templum, in quo non corruisset ydoluiu.

Rcfert Cassiodo-

rus in hystoria tripartita, quod in Hermopoli

Thebaydc dicatur esse

,

arbor

quae vocatur pcrsidis, valcns

in

salutcm inultorum

si

fru-

ctus aut folium aut pars corticis collo aegrotantium alligetur.

igitur beata

Cuin

Maria cum

filio

in
et

Acgjptum

fugeret,

haec arbor ns-

quc ad tcrram inclinata est

Cassiodorus.

Christum suppliciter adoravit.

Haec

3. Guin igitur Herodes de ncce pueroruin dispoest citatus liliorum accusatio-

neret, a Cacsarc

Augusto por epistolam

nibus responsurus.

Qui cuin per Tarsuni jter faceret, intellexit, quod

transvexissent, ct ideo oiniies naves Tarsi
:

magos naves Tarsensium

comburi
fecit,

sccundum quod praedictum fuerat

in spiritu

vchemenli

conteres naves Tarsis.

tarct, definitum est, ut
vellet,

Cumquc
iilii

patcr cuin

filiis

coram Caesare discepet ipse

,

patri in

omnibus obedircnt
et

cui

regnum

dimitteret.

Rediens igitur Herodes

cx confirmatione
iii

factus audacior, mittcns occidit oinnes pueros, qui eraiit

Betlehem
inagis.

a biinatu

ct infra,

secundum

tcnipu.s',

quod exquisitum crat a

Priino
ut

Hoc autcm duplicem intclligcntiam

ordincm temporis;
faiitibus duoruin

continet.

infra dicat

et est scnsus: a biinatu ct infra, id cst,

ab

in-

annorum usque ad pucros unius

,

noctis
iis

Didiccrat

cnini

llcrodcs a niagis ea die

qua

stclla apparuit,
,

dominum
ierat

natum

csse, ct quia jain Jiiinus lluxerat

,

cx co quod

Romam

et rcdicrat

dominum anniculum

ct

reliquorum insupcr dieruin essc

ct infra

crcdcbat

idcoquc supra actalem ejus usquc ad biinos

iioctis infantcs

us

que ad unius

dcsaeviit in pueros, timcns pucri luor-

Cap. X.
phoscon, nc
scilicct

De
ciii

innocentiljus.

65
,

piicr,

sydcra famulabautiir

supra actatcm
ct

suam

vel ita

faciem Iransforinaret.

Et haec scntcntia usitatior

vcrior habctiir ct rcputatiir.

sostoiuuiu
,

Alio inoilo

exponitur sccunduiu Chrjct cst

ut infra dicat ordiueiu nuuicri,

scnsus:

a bimatu per

et infra, id cst:

a pueris duorum annoriim.

scrvatoris
didicit,

Dicit

cuim

stellain

annum

ante

ortiiiu

magis apparuisse.

Hcrodcs autcin

postquam hoc a inagis

distulit;

Roniam vadcns adhiic pcr annuiu

crcdcbat autcin tunc dominum natum fuissc, quaiido magis

et

stclla apparuit,

ideo

dominum duorum annorum

et

esse credcbat,

unde pueros bimos occidit

dcinccps iisquc ad quinquc anuos, sed

fidciu facere videlur,

non niinorcs bimis. Cui

as.scrtioni

quod quaecsse

daiu ossa inuocentiiim habentur adco grandia,

quam bimorum
Herodes

Hou possunt.
hoiniiics
ibi

Potcst
,

tameii

dici

quod

loiigc majoris erant tunc

quautitatis

quam

inodo.

Ipsc

autein

-statiui

punitus cst,

iiain (siciit dicit

iilius

.Macrobius et in quadain Clironica

legitur)

umis
qui

parvulus
aliis

Herodis ibidcin ad nutricndum fucral

Tuiic adiinplotmn
ct ululatus, pia-

datus,
cst,

cum

carniiicii)us cst occisus.

:

quod dictum
scilicet

cst per proplietam

,

vox ploratus

rum

matrum

audita est

iii

Roina,

id cst in cxcelso.

3. Deus autcm judex justissiinus

( ut in iisdcin hjstoriis lcgitur

iiii-

scholasticis)

non

est

passus tautain llcrodis ncquitiain rcinaiicrc

,

punitam.
tiliis
,

Divino cnim judicio factuin cst

ut qui multoS oihavciat

ipse suis miserabilius oibarelur.

Xain Alexaiider ct AristoConfessus cst autein unus

sibi doiiaria

bulus iterum patri habili suut suspccti.

de eoruin complicibus,

quod Alexaudcr multa

promi-

sisset, si patri vencuuin propinarct:

confcssus cst ctiaiu tonsor dc

promissis sibi luuneribus,

tinuo jugularct, addiditque

si

dnin patris barbaiu raderet,

dixisse,

cum con-

.Mcxaudrum

nou esse ponendam

spem

iu sene

qui sibi capillos tingcret et juvenis apparcret.

fecit
,

Ob

hoc pater iratus eos occidi

iustituit,

Antipatrcm autein futurum regem

in

sed

ipsi Anlipatri

Herodes Antipam
et

rcgnum

subslituit.
,

Insuper Hcrodes

Agrippam

Herodiadem uxorcin Philippi

quos
duplici
,

cx Afistobulo susccperat,

patcrua dilcctionc fovebat.

Hac

dc causa Antipater intolerabile contra

patrem

conccpit odiuin
,

in

tantum

quod eum attentavit occidere per veneuum

in carcere posuit.
,

quod Herodes

jam praesenticns eum

audiens
quain
,

Augustus autem Caesar

quod
,

filios

occidisset
sit

dixit:

mallcm csse Herodis porcus

porcis parcit ct
filios

filius

quia

cum

proselitus,

occidit.

4. ipse autem Herodcs cuin jam annos

LXX
5>

haberet, iu

66

Cap.

XI.

De

sancto

Tlioma cantuarlensi.

gravissimain aegritiullnem cecidit,

poris, conlinuis tormontis,
sliciilis,

nam

febre valida, prurigine cor

pedum

inflaramatione, vermescentibus tc-

intolerabili foctore,

crebro anhelitu et interruptis suspiriis

oleo posltus
,

torquebatur.
est allatus.

medicis voro in

indc quasi mortuus

Audiens autem Judaeos mortcm suam cum gaudio exnobilioros juvenos

,

spcctare,

ex

omni Judaoa colloctos

:

in carcerc

posuit dixilque Salouiae

sorori suao

scio

Judaeos de morte mca

gavisuros

sed potero habere multos lugentes et nobiles exsequias

funeris, si meis volneris parere mandatis, ut,

t

cum

spiritum cmisero,

unctos occidas

quos

in

custodia servo

ut sic

omnis Judaea mo

defloat licet invita.

Habebat autcm
et

in consuetudine, ut post

omnem

cibum pomura pro se purgaret

comederot, cumquc gladium mann

tenoret tussique violonta discinderctar, circumspiciens, ne se aliquis

impediret,

so ipsum pcrcussurus maniim sustulit,

scd consobrinus

ejus sustinendo doxtram impcdivit,

Prolinus autem quasi rex mor-

tuus esset, in aula regia ululatus insonuit, quo audito exsultat

tipafer rauitaquc,
si

An-

solveretur, custodibus poiiicctur.

Qiiod curacopropriara
tulit

gnovissct Herodes,
mortora, mittonsque

gravius

filii

exsultationem

quam

satellites euni occidi fecit et

Archelaura post se
,

rognaturum
natissiraus,

instituit sicque
in

post dics

mortuus est

in aliis

fortu-

rebus domesticis infelicissinius.

Salomc autem soror

Remigius autem
,

ejus

omnes absolvit, quos rex

supor Malthaeum
,

occidi mandaverat.
dicit
,

in originali

quod Herodos giadio

quo povin-

mnm
ctos.

purgabat

sc poreniit ot

quod .Salome soror ojus omnos

prout cuni fralrc ordinaverat, interfecit.

CAP.

XI.

Dc
id cst,

jsancto

Tlioma
,

caiitiiariciDSi.
vel sectus.

Thoraas interpretatur abyssus

profiindus in liumiliationo
lotione,

gcminus

Abjssus,

quod patet
,

in cilicio et

podum

pauperum
scilicct

gominus

in praelatione
in

quia geminato praofuit,

vcrbo ct exemplo, sectus

passiono.
in

I.
ret cl

Tliomas Cantuaricnsis dum

curia regis Angliae consistevidcrct,

quaodam
cl

ibi

ficri

conlraria reiigioni

curiam

ipsam

deseruit

Cantuaricnsi

archicpiscopo se commisit,

a quo archi-

Cap.
d>acomis
ri.am
factiis.
,

XF.

De

sancto

TJjoma caufuariensi.
ipsiiis

07

Ad
nt

preces tamen
,

episcopi regis cancella

,

suscepit

priuleiilia

qua erat

praeclitiis

nialignonim

in

ecclesiam prohiberet insultus,

quem adeo rcx

dilexit,

ut post de-

ccssum arcliieplscopi euni

limari.

in

catliedralcm Iionorem procnraverit suh-

Qui

licet

plurimum

resisteret,

tandem (ad) obedientiae praeSubita autem in virum

cilicio

leptum humeros supposuit ad portandum.

pcrfectum alterum permntatur
ratur.
et

caro ejus

et jejuniis niace

Non solum enim

cilicium pro camisia defcrebat, sed et

fcmo
ita

ralia cilicina

usqne adpoplitem bajulabat, sanctitatcm autem suam

subtiliter occultabat, ut salvo

tia

semper bonestatis rigorc, sub decen-

veslium et apparatu utensilium concordaret cum moribus singu-

lorum.

Tredecim pauperum pedes quotidie curvatis genibus abluc

bat et rcfectos datis cuilibet IV argentcis remittebat.

Rex autem

ad voluntatem suam

in

detrinientum ecclesiae ipsuni llectere niteba

tur, volens ut consuetudines,

quas contra libertatem ccclcsiac prae-

decessorcs sui habuerant, ab codem similiter firmarentur.

Qui dum

omnino assentire noluit,

cavit.

contra se iram rcgis et principum provosic ipse

Quadam autem
,

vicc

cum

aliis

episcopis a rege ar-

tatus

ut eliam sibi mortis sententiani minaretur,

consiliis

magJioruni viroregis.

rum deceptus

verbolenus

assensum praebuit voto

Verum ex boc

videns animarum periculum imminere, se ipsum post-

modum
quirit

in
,

poenitentiam

gravius cruciavit ct ab
reslitui
,

altaris

officio se

suspendit

quousque a summo pontilice

,

racreretnr.

Re-

denique rex

ut

quod verbo dixerat

scriplo confirmaret, cui

viriliter contradixit et
sit,

a curia crectam sibi bajulans crucem disces:

exclaraanlibus irapiis contra cuni

capile furera, suspendite proet

,

ditorera.

Et ecce duo magni proceres

vcnientes

fideles

ad eum
in

fusis la

crjmis

sub juraraento asserunt

quod

ejus

morteni

multi proceres conjuravcrunt.

sibi

Vir igitur Dei ecclesiae magis quani

metuens fugam
raonasterio

iniit

et

Senonis a papa Alexandro susceptus

et in

Fontiniaccnsi

comraendatus

poslmodum

in

Fran

ciam usque devenit.

nirent, qui
lioc in

Rex vero dum Romam

diffinirent,

misisset, ut legati veet

hoc negotiuni

omnino repulsam palitur

ob

iram contra archiepiscopura amplius concitatur.

et suorura
,

Unde omnia
ejus proge-

quac erant archiepiscopi

niera exsilio

diripuit

et tolani

condemnavit, ncquaquam defcrens conditioni vel sexui,

Ipse autem pro rcge, et pro regno Angliae quo

ordini vel actati.

tidie exorabat.

Reveialur autem archiepiscopo, quod ad suara esset

ct

ecclesiam

rediturus

ad Chrislum cum palnia

niarlirii

niigraturus

68

Cap. XI.

De
siii

sancto

Thoma

cantuariensi.
et

Septimo igitur ainio

exsilii redire concctlitur

a cunttis cuni

Ijonore snscipitur. - S.

Per aliquos dics ante ejus inartirium juvcnis

et

quidam de corpore exiens

([uod

postmodum

niiraculose rediens ajobat.

fuit et inter

usque ad supremuin sanctorum ordinem ductus

apostolos sedcm

quandam vacuam
Sacerdos

vidit:

pcrcunctanti autcm, cujus

essct haec sedes, augclus rcspondit,

quod cuidam magiio sacerdoli

vir

Ann-Ioruiu
o-ine

servabatur.

quidam missain de heata

cclebrabat quotidie, qui arciiicpiscopo accusatus, ab eo acceret

situs

taniquam jdiota

ct

iiiscius

ab

officio suspciiditur.

Cum

autem beatus Thomas

ipsuin abscondisset,
xit

ciliciuin

suum suere

debei^et

et
,

suh lecto

ad coiisuendiim
:

liorain aptarct

hcata Maria
cique
dicas,

sacerdoti

apparuit dicens
,

vade

ad archiepiscopum

quod

illa

ob cujus amoreni missas dicebas, cjus cilicium, quod est

et

in tali loco, consuit,

11'liquit.

sctam ruheain, dc qua

miltit,
ille

illud consuit, ibideiu

tihi

Illa igitur sihi

quod intcrdictum, quod

feceraf,
iii-

dcbcat relaxare.

Quod

audicns ct ita invenieiis stupuit ct

lcrdictum rclaxans sacerdotem hoc sccretum hahcre praecepit.

fcndit
(]iim
,

Dc-

ut prius,

jura ecclesiae nec a rege flectitur vi vcl prcce.

flecti
sit,

ergo nullatenus

posset, eccc militcs rcgis arinati vcniunt

ct ubi archiepiscopus

vociferando inquirunt.
viillis ?

Quihus
,

iile

occur-

rcns dixit:

ecce ego

quid

Et
illc

illi

vcnimus

ut occidarls,
niori

ct ultia vivcrc

non valchis.

Quibus

dixit:
et

ego pro Deo

paratus sum
igitur

ct

pro dcfensione justitiae

ecdesiae lihcrtate.

Si

mc

quaeritis,

cx partc Dei

oninipotentis ct suh anatheinalc

piohiheo, ne horuni cuiquam aliqiiatenus noccatis, Deo autcni, heatac

ct

Mariae

et sanclis

omnibus

et

heafo Djonisio causain ccdesiae

dictis

me ipsum coinmendo.

Quibus

vcncfanduin caput gladiis

inipiorum iinpctiUir, sacra capilis corona praeciditur, ccrehrum per

eccicsiae

pavimentum dispcrgilur

ct niartir doiniuo coiisccralur

anno

dumini millcsimo

CLXXIV.
cliori

^3. Dum

igitur clerici

requiem

actcrnain incipcrcnt el pro co inissam agerciit dcfmictorum, subito,

ut
ajuiit,

angelorum
niissam

adstantes voccs caiitantium intcrrumpunt,

lactahitur justus in doiniiio,

iiiarliris

incipiiint,

concinunt

ct cactcri dcrici prosc(|uuntur.

llaec cst vcra mutatio dcxtrc excelsi,

dum cantus mocroris

vertitur in canticum laudis, cuin illuin, cui de-

liinctorum sufl^ragia inchoaverant

inartirum,

postmodum

h^innis lan-

dant. Revcracximiacomprobatursanctitatc pracdilus etmarlir doniini

gloriosHS,

qucm

laiilo

lioiiore

angdi pracvcncrunt etsancloriiminarisle

linim (lioro

adscriiisrM-iiiit.

Passus est autcm saiiclus

pro ec-

Cap. XI.
clcsia,
iii

De

saucto

Thoma

cantuanensi.
iiiter

69
inamis sa-

ecdesia et
et

in loco saiicto,
,

tcmpore sacro,

ccrdotura
crudelitas

rcligiosoriim

ut patientis sanctitas et persequcntium

et alia iniracula

ostendatur.

Multa insuper

pcr sanctum

suum dominus operari dignatus

est, ineritis

enim ejus caecis visus,

surdis auditus, claudis gressus, vita mortuis restituta sunf. ")Porro

aqua, qua panni conspersi ejus sanguine lavabantiir, multis

exstitit in

medelam. Quacdam dominade AngIiavariosoculosliabercobIasci\iaiii

et

majorem pulchritudinemafrectabat, super quo vovens votum nudis pc-

dibus sepulchrum beatiThoniae visitavit.

strata esset, surgens invenlt se penitus

Qnac cum

in oratione pro-

excaccatam statimque poe

,

nitens coepit rogare

tcin sibi

beatum Thomam, ut jam non varios

sed sal-

suos redderct oculos, quod tandem

cum magna

difficultate

vix valuit obtinerc.

nil

4:.

Quidam autcm

illusor

aquam simpliccm

pro aqua sancti

cui

Thomac domino
si

suo in pixide oblulit convivanti,

dominus

ait:

unquam
,

furatus fuisti mihi, sanctus Thoma<>

si

aquam

hiic te dcferre permittat

autem reus

furti es
,

aqua ipsa

protinus evanescat.
dera
et

Iluic igitiir dicto consensit sciens

quod

pixi-

aqua nuper implesset.

Mira

res.

Pixidem continuo aperuerunt

in

vacuam invenerunt sicque serviens

mendacio reperitur

et furti

reus evidcntius approbatur.

loqui,

5. Avis quacdam sciens

sicut didicerat, cocpit
iiisus

et

docta

cum

nisus

cam inscqueretur,
nie
,

clamare:
et illa

sancte
evasit.

Thoma adjuva

et statini

cccidit

mortuus

6. Quidam
,

quem saiulus Thoinas valdc

ivit

dilexeral,

cum

graviter infirmaretur

ad ejus tiunbam

ct

pro sanitatc sua

coepit

rogavit et ad libitum inipctravit.

cogitare
,

Sed cuin sanatus redircl,

quod

illa

sanatio

animae suae forsilan non expcdirel.

oravit,
,

Cnde iterum rediens ad sepulchrum

animae
siiae,

ut si

non essct

utilc

continuo infirmitas ipsa rcdiret

In cjus
aiitein

statiiHque inlirmilas

rediit sicut prius.

viit, ut alii

intcrfcctores ultio divina dcsae-

digitos dcnlibns suis friistalim discerpentes, alii -) sanic

alii

defluentes,
interircnt.

paralisi dissoliiti

alii

ainciitcs cffecti miserabilitcr

1)
iu.ilp

Verba yorro

iiicdeliiiii

omitlil

i:J.

Dresd. 14/2.

2)

Ed. Receiit.

iiiaefeniut faine

difflueutes.

70

Cap. XII.

De

sancto Silvestro.

CAP.

XII.

De
id est ecclesia,

jsancto Silvesfro.
quod
ost lux el lcrra, Iiabet

Silvester dicitur a sile,

quasi lux terrae,

quac instar bouae terrae

piuguedinem honae
Per

operationis, nigrcdinem humiliationis et dulcedinem devotionis.

ista eiiim Iria agnoscitur

bona

terra, ut ait Palladius

vel Siivester

dicitur

a silva et

tlieos

quia homines silvestres et incultos ct du:

ros ad fidem traxit.

lur viridis
,

Vei sicut dicitur in glossario

,

Silvester dici-

agrestis

urabrosus

nemorosns.
,

Viridis coclestia con-

teniplando

agrcstis se ipsum excolendo

umbrosus ab omni concu-

pisccntia rcfrigeralus, nemorosus inter arbores coeli plantatus. Ejus

legendam compilavit Euscbius Caesariensis, quam beatus Blasius

consilio

in

septuaginta episcoporum a Ccatholicis legcndam

dccreto habetur.

commcmo

rat, sicut in

1. Silvestcr a matre re et

nomine justa genitus aC^rino pres-

bjtcro eruditus hospitalitatem

summe
in

exercebat.

Timotheus autem
qui tamcn

quidam christianissimus ab eo
ob pcrsccutionem ab
aliis

hospitium suscipitur,

vitabatur.

Hic ') Timothcus per uiium an-

iium et III menscs praedicavit et postca

tirii,

coronam assccutus estinar

dum

praedicaret constantissiinc lidcm Christi. Putans autcni Tar-

qulnius praefectus
vcstro
expetiit,

Timothcum
iuferens
ei

muitis

abuudassc

diviliis

eas a Sil-

rainas inortis.

Sed cuin vere TinioSilvestrum ydolis

theum hujusmodi

divitias

non habuisse comperit,

in

immolare praecepil, alioquin

tormcntorum.
Cui Silvcstcr:
et,

crastinum diversa reciperet genera

,

stiiltc

hac nocte morieris

et

sempicoli-

terna tormenta recipies

velis iiolis,

verum Deum csse qucra

mus, recognosccs.

Silvcstcr igitur

carccri traditur et Tarquinius

ad prandium invitalur.
gutturc sic vcrsatur
,

Dum

ergo comederet,

os piscis in cjus

ut luilla ratioue rcjicerc potuerit vel glulire.

Sil

Sicquc mcdia nocto (lcfunclus ad lumulum cum luctu ducitur et

vesler cuin gaudio a caicere libcralur, qui
iioii

soluin a christianis.

scd ctiam a paganis niiro diligcbalur alTectu.

Erat eniin
,

aspectu
coiisilio

angelicus, scrmone nitidus, intcgor corporc, sanctus opero

1) Vcrlj.i:

Timolhous
:

iiosleji foihissc ex glossfiiuil"

oJTeii

)>-:il.i

(l'\<;iiiil

rd.

T'viiic.,

nu.ie loco

iioslon

post nMiniiu.

(Jap.

XII.

De

saiicto

Silves.tro.

71

maguus,

fide catholicus,

spe palientissiinus, caritatc diffusus.

Mor-

tuoigiturMelcliiade, episcopo urbis Roniac, Silvester ab omni plebe plurimiun

renitens
et in

sunimum pontiticem
et

est electus.

Hic omniuni

orphanorum
habebat

viduarum

pauperum nomina

in matricula scripta

et oninibus necessaria providebat.

Hic quartum et sextum

diem

et

sabbalum

jejuniis instituil tobservaiidum. quiiilum vero (fuasi

dominicum rescrvandum.

Graecis

vero

Christianis

dicentibus sab,

batum
fieri

') potius

quam quintum diem celebrandum respondit

et quia

hoc

non debere,

hoc est traditionis apostolicae

Cui
illi:

ct

quia do-

minicae debetur compassio sepulturae.

ujuim est sabba-

tum sepulturae

in

quo seme]

in

anno jejunium exhibendum.

Quisic

^bus

Silvester:

sicut

omnis dies dominicus resurrectionis gloria,

omne sabbatum decoratur dominicasepultura.

quiesciuit,

Igitur de sabbato ac-

sed

de quinta feria vehementcr contendunt asserentes,

sociari.

non debere christianorum solcmnitatibus

cjus dignitatem

Silvester

autein
die do-

praecipue

in tribus osteiidit.

Quoniam hac

miiius coeluin asceiidit et corporis sui et sanguiiiis sacrainentuin institiiil

et

sacrum chrisma ecclesia

coiifecit.

Oinnes igitur rationibus

ejus acquiescunt.

3. Persequente autem Constantino christia-

nos

Siivester de urbe exiit et in

quodam montc

cuin suis clcricis

in

mansit.

Ipse autem Constantinus merifo persecutioiiis tyrannicae

cecidit

iiicurabilem

plagam

lcprae.

Tandem ad
,

consilium pontili
ut eos oecidi fa-

cum jdolorum adducta

ccret et se in
dicnte

sunt tria millia puerorum

recenti et calido

eorum sanguine
,

balncaret.
,

Egrematres

autem eo ad locum

ubi

balneum parari debcbat

puerorum eidem occurrcrunt,

iiliilabant,

quae resolutis crinibus miscrabiliter

et lacrimans Constantinus jussit starc currnm et erigens

sc

dixit:

audite
dignitas

mc

comites

ct comniilitones

ct

omncs populi qui

quae

adstatis!

romani

populi

do fonte nascitiir pictatis,

eliam hanc legem dedit, ulcapitali scntentiac subderelur, quicumque

in

bello

occidissct

infantem.
filiis.
,

Quanta
fieri

ergo

erit

crudelitas,
?

ut

hoc nostris faciamus

quod
si

prohibuimus alienis

Quid
vicisse

juvat barbaros superasse

a crudelitatc viiicamur?

Nam

extraneas nationes ralionc viriura est bellantiuin populorum, vincere

autem

vitia et

pcccata virtus cst moruin.

in

In

illis

crgo praeliis for

liores nos cxsistimus illis,

his vero nobis ipsis fortiores suinus.

,

Qui

enim

fucrit

iii

isto

ccrtamine superatus

victoriain

oblinct

1)

Edit.

Pr.

legil

M>

,1

ii iii

clio

r-

1,

r.n

11

il 11 11

72
victiis
,

Cap. XII.

De

sancto Silvestro.
si

victor cniiu post victoiiain vincitiir,

pietas ab impictate

supcratur.

Vincat crgo pietas

in

isto

cougressu.
,

Bene cnim omnium

vincamus.

advcrsariorum poterimus esse victores

si

soia pietate

Omnium enim
verit pietatis.

se essc tlorainum coniprobat, qui

servum se nionstra-

Mciius est ergo rac raori salva vita innoceutium quam

vitam recuperare crudelem
,

pcr cdrum

iiitcritura

quam tamcn
quod
sic

recu-

pcrare incertura est

crudclis est.

cum

tauieu

ccrtum

sit,

recupcrata

Jussit igilur, ut raalribus sui pucri reddereutur et

dona

plurima

et inliuita vehicula praebercntur, sicquc matrcs,

quac flcndo

vcncrant, ad loca sua

cum gaudio
est,

rcdieruut.

Ipsc autera imperator

ad palatium suum reversus

Paulus apparuerunt
sanguinis iiinoccntis
,

Sequenti

vero

nocte

Petrus

et

ci

diccntes:
uiisit

quoniam
doraiuus

cxhorruisti

cffusioncra
tibi

nos

Jcsus Christus dare

rccuperandae consilium

sanitatis.
latitat
,

Silvestrura igitur episcopura,

:

qui

apud montem Siraptim

in

accerse

hic tibi piscinam ostendet,

qua immcrsus

tcrtio

ab omni curabcris leprae niorbo.

,

Tu

vero

Christo
Christi

hanc vicissitudincm reddas

restaurcs

iit

jdolorum templa diruas,

Evigilans

ccclcsias ct ejus deinceps cultor fias.

igitur Constantinus statim militcs raisit

ad Silvcstrum.

Vidcns au-

tem Silvester

rallitcs

statim ad

palmam
et socios

raartirii crcdidit se vocari,

Deo autem

se

recommcndans

secura adhortans

Constantc

lino inlrcpidus pracscntatur.

Cui Constantinus ait: bcnc

iiarravit
ci

vcnisse
ordiiicui
illi

gratulaniur;

qui

a Silvcstro rcsaliitatus

pcr

sui soninii visionciu.

Pcrcunctaiiti vcro (ioiistaiitiuo, qui essent

duo

I)ii,

qiii

sibi apparucruiit,

Silvestcr rcspondit, illos esse Christi

iinpcratoris Silvcstcr apout

apostolos et non Ueos.

Tunc ad prcccs

stolorum jniagincs
talcs essc,

sibi jussit aircrri:

quas

inipcrator

aspcxit,

qui sibi apparucrunt, cxclamavil.

fccit

Silvcslcr igitur cuui

catechuineiion

et

unius

hebdomadae
iii

sibi

jcjunium iudixit ct

carceres apcrire monuit

tis,

Cuinquc

aquaiu dcsccndissct baptismasicquc indc nuindus cxivit

autciu
dic
sui

mirabilis

ibi

cmicuit splcudor lucis,

Priina
iu

et

Christum sc vidissc apcruit.

baptisiuatis

hanc legcin dcdit, ul (ihristus

colcretur.

uibc Roinana tamquam verus Deiis

,

Sccunda

ut si

quis (]hristuni blasplicmarct

,

punirctur.

Tcrlia ut qHicunqiie Christiano fccissct injuriain

partc diinidia privaictur.

boiioruin

suorum
si(

Quarta,

ut sicut

impcrator Roniae

Romanus

pontifcx

caput ab universis cpiscopis habcatur.

Qiiinla
iiijuriis

ut quicunquc in ecclcsias confugcrit,

ab omnibus servetur
antistitis

iinmunis.

Scxta

ut nullus nisi

de licentia sui

ccclcsiain

: :

Cap. XIF.
acdifici'1
iiitra

De

sancto Silvestro.

73

irniros

aliciijus

civitatis.

Septima ut ad aediiicatiu-

iicm ecclesiarum decimae possessiomim regalium tribuantur.

Oclava

imperator ad ecdesiam
mcntabilitcr accusavit,
ccclesiae basiiicae

saiicti

Petri venit

et

de suis culpis se la-

postmodum arrepto bidcnte ad fundamentum

aperuit et duode-

constniendum terram primus

ejecit.

cim copliinos in suis scapulis foras

lena, mater Constautini Augusti
litteras laudat fiiium,
iii

3. Haec ubi He,

Bethania consistens audivit

per
sed

quod abrenuntiassct simulacris jdolorum

relicto

dure iacrepat,

quod

Deo

Judaeorum crucifixum iiominem

ut

Deum

colat.

Rescribit aulem Augustus,

Judaeorum magistros

secum adducal

et ipse Ciuistianos doctores proferret, ut sic et dis-

putatione uiutua appareat (ides vera.

Adduxit igitur sancta Helena

centum sexaginta unum doctissimos Judaeorum, inter quos duodeciin

erant,
igitur

qui sapientia et eloquentia prae caeteris rutilabant.

Silvester

Cuin

cum

clericis

suis et piaedicti Judaci

,

ad disputan-

dum coram imperatore

Zenophilum
Qui
licet

insimul convenissent
et

de communi consensu
et

duos judices gentiles sapientissimos

statuerunt,
,

probatos nomiue Craton

ad

quos pcrtineret sententia dicendorum.

talique inter

gentiles erant

taraen justissimi et lideles,

,

eos sententia est firmatum

quatur.
ait:

ut uno stantc et loquente alius

illis

non

lo-

Incipiens
isti

crgo primus de

-duodecim nomine Abiathar

et filium et spiritum san,

cum

tres

Deos dicant
est
,

patrem

ctum, nianifestum

eos contra legcni agere

quac
nie.

dicit:

videte.
si

quia cgo sum solus et non est alius Dcus praeter

dicunt,

Denique

Christum Deuin esse, quia multa

,

fecit signa,

in

noslra etiam

lege fuerunt multi

qui

miracula pluriina fecerunt et tamen nunsibi

quam ex hoc
quem
isti

deitatis

iiomen

usurpare ausi sunt,

sicut iste,

adorant.

Ad quem
autem
libris

Silvesler:
,

nos unuin Deiim coliinus,

ut

sed non
beret.

in

tanta solitudinc euni dicimus

vestris

gaudium

filii

non ha-

Ex

vol)is trinitatcm
,

personarum demonipse
filiiis

sfrare valemus.

Xam
liodie

palrem dicimus
es tu elc.
te
, ,

de quo propheta ait:

filium
,

invocavit

me paterineus
,

de quo idem
,

nieus es lu

ego

genui

spiritum sanctum

de quo
,

ideiii

spirilu oris ejus oninis

virlus eorum.

In hoc etiam

quod
,

dixil

faciamus honiinem ad jinaginem

ter
et

et siinilitudinem

nostram

evideu-

personarum

pluralitatem
,

et divinitatis

unitatem demonstrat.
est,

Licet autem sint tres personac

unus tamen Deus

quod exem-

plo visibili aliquatenus deiuonstrarc valemus.

Et accipiens purpuecce videlc tres plicas.

ram impcratoris,

trcs ibi plicas fecit dicens

74

Cap. XH.

De
videtis.

ancto Silvestro.
qiuutres plicac
siiiit iiiiiis

ct cxplicaiis eas ait: cccc

pamius.
qiiod

Italrcs persoiiae siint uiuis Peiis.

De hoc
cuin

autein
alii

quod

dicitur,

ex iuiraculis Deus credi

cula fecenint

noii

debcl,

plures sancti mira-

nec tameii se Deos dixerunt,

Ceitc

sicut Christus,

Dcum
patet

per hoc se asserere voluit.

Dcus superbientos conlra se

praetcrirc
,

nunquam passus
iu
tiri

cst

slne

pocna

accriiina

sicut

Dathan

el

Abyron

aliisquc
,

quam
quod
,

pluribus.
iion erat
,

Quomodo ergo mencum eum

se

potuit et se Deuin dicerc

Deum

diceiitem luilla

poena sccuta

fucrit
:

sed virtutum efficacia comita-

batur.

Tunc judices dixcrunt

constat Abiathar a Silvestro supesi

latum,

nam

et ratio

hoc docct, quia

Deus non

csset et
illo

se

Deum
se-

dixisset, confcrrc vitam mortuis iion valeret.

Tunc

amoto

cnndus qui

ct

Jonas dicebatur,

ad conflictum acccdcns

ait:

Abrafiiii

ham a Deo circumcisioncm

circumcisus
noii
crit

accipiens jiistilicatus fuit ct

;

omnes
non

Abrahac per circuuuisioncm justilicabantur

,

igitur

qui

fucrit

justificatus.

Ad

qucin

Silvestcr:

conslat

Abraham
latum csse

aiitc
,

circumcisioiicm

Deo

placuissc et

amicum Dci appelfides ct

igitur iion circuiucisio ipsuin sanctilicavit, sed

justitia ipsuin

Deo placere

fccit

non igitur accepit circumcisionem

Isto supcrato
tertius
,

in sanctificalionein sed in distinctioncm.

ct

qui

Godolias, acccdens ait: quoinodo Cliristns vester potest csscDeus,

asseratis
,

cum

eum

esse iiatuin

tentatum

traditum

nudatum

fcllc

potatum
sint?

ligatuin, sepultum, cuiu

haec omiiia in Deo essc non pos-

Ad hoc

Silvcstcr: de veslris libris haec omiiia

probamus de

Christo fuisse praedicta.

Nam

de ejus

iiativitate

dixitYsaias: eccc
vidi

virgo concipiet

ctc.

Dc

cjus tentatione Zacharias:

Jesum sa-

ccrdotcm
cjus etc.

magnum
De
supcr

staiitcm

coram Angclo
psalmista:

ct

Salhan slabat a dextris

qui

ejus traditione

cdebat paues meos

magnilicavit

mc

supplaiitationem

ctc.

Dc

cjus

nudationc

idem: diviserunt idcm:

dedcrunt
:

sibi
in

vcstimenta

mea

ctc.

Dc

cjus fcllca polatione

cscam mcam

fcl et in siti

mea

etc.

Dc

cjus

li

gatione Esdras

yinxistis

me

noii sicut

patrcm, qui liberavit vos dc

terra Aegjpti, claniantcs antc tribunal judicis, humiliastis

me

susiii

pcndenles

in

ligiio,

tradidistis me.

Dc

cjus sepultiira Jercmias:

sepultura ejus revivisccnt luortui.

derct
,

Cuui crgo Godolias quid rcspoiicst.

non haberet
acccdcns

data scnteiitia rcmotus

ea,

(juartus qui ct
Silvester iste
.

Annas,

ait:

quac de

aliis

dicta sunl,

dc suo (ihrislo praedicla fuissc firmat,

uiium superesl

ul

probcl
dabis

haec dc suo

(ihristo praedicla

fuissc.

Ad

(luem Silvcsler:

Cap. XII.
cigo
aliiiin.

De

sancto Silvestro.

7.>

quam

qiiein

virgo ioiicepil. qui fclle est cibatus. spluis

niortuus et sepultus
,

loronatus,
et

crucilivus.

qui surrexit a niortuis

ait
:

ad coelos adscendit.
,

Tunc Constantinus

si

alium non dc,

derit

sciat se superatuiu.

Quod cum
,

facere non posset qui ait:

ut dicitis
,

hic

amo-

vetur et quintus,

qui et Doeth

producitur.
,

si

ex semine

David Christus natus esset

zari

et sanctiticatus

ergo baptisi-

non debuit,

ut iterum sanctificaretur.
in

Ad quem

Silvcster:
,

cut circumcisio

Christi

circumcisione fiiiem accepit

ita iioster

baptismus in Christi baptismate initium sanctiticationis habuit;

ergo baptizatus
est, ut sanctificaretur,

non

sed ut
,

saiictificaret.
si

Qui cum

taceret, ait Constantinus: non taceret Doeth

haberet contraria.
vellcmus ut Sil-

quae proferret.
vester
ille

Tunc scxtus, qui

et

Chusi

ait:

causas hujus virginalis partus nobis exponeret.

Ad quem

Silvester: terra, de

qua Adain formatus

humanuin
,

est,

incorrupta erat et vir-

go

quia nec se ad bibendum

sanguinem aperuerat nec

inaledictionem

spinarum acceperat

nec hominis mortui sepulturam

Oportuit ergo ex

habebat, nec') serpenti data fuerat ad edendum.

Maria virgine novum Adam

vicerat
tit
,

fieri,

ut sicut serpens

natum cx virgine
victor exsli,

sic a nato ex virgine vinceretur, et qui

,

Adae

in paradiso

idem tentator factus

,

est

domini

in deserto

ut qui

Adam
filius

vicerat

manducantem

vinceretur a domino jejunante.

:

Hoc

superato septimus,

qui et Benjamiii, ait

quomodo Christus vester

in

Dei csse potest, qui a djabolo tentari potuit, ut modo

lapidibus facere urgeretur,

fame

panem ex
levaretur,

modo

in

templi celsitudinem

modo ad adoraiidum
si

ipsiuu
vicit
,

dyabolum induceretur.
quia ab
,

quod Silvester:
est auditus
,

dyabolum ergo

Ad Adam manducante
sed in

constat ideo

eum

esse superatum
in

quia cst a Christo

,

jcjunante

contemtus.

Xos autem non

quantum Deus

quantuin

homo
,

eum

tcntatuin csse fatemur.

Ideo autem triplicitcr

et

est tentatus

ut a nobis

omnes tentationes excluderet,

in

formain

vincendi

daret.

Saepe namque

homine victoriam abstincntlac

et tentationem

sequitur tentatio

humanae gloriae

humanae

gloriac

appetitiis dominii et excellentiae comitatur.

Ideo a Christo de his

Isto superato octavus,

vincitur,

ut vincendi nobis
,

forma donctur.
quia Deus

qui et Aroel, ait: constat

lius

summe
,

perfectus est, et nuiin

indiget:

quid

ergo

ei

opus

fuit

ut

nasceretur

Christo?

Quomodo

iteriim

Christum

verbuin appeilas?

Sed

et lioc constat.

1)

Kd. Prjnc. loco vocis fpr[)(>nli legil

spontp.

76
(liiotl

Cap. XU.

De

snncto Silvestro.
pater dici
iioii

Deiis aiitcquain haherct lilium

potuit, cigo

si

palcr Christi postea dictus cst, inutahilis factus

vcstcr:
11011

cst.

Ad haec
laccrct
,

Sil-

fiiius
,

aiite

tempora cx patrc
tcmporc
cst natus
,

cst gcnitus,

ut

quae

erant

et

in

ut

reliccrct

quae perierant.
nisi

Quae

ctsi solo
,

vcrho relicerc poterat,

tamcii pcr passioncin,

in

iiomo licrct

redimcre non valehat, quia

sua dcitatc ad patien-

dum aptus
si in

iion crat.

Xcc hoc erat

iinpcrfectionis, sed perfcctionis,

sua non erat dcilatc passihilis.

ait
:

Porro

liliuin

Dci verhuin

dici

ex eo patet, quia proplieta

eruclavit cor ineum

vcrhum hoiium.
iilius

DcHS quoque semper patcr

lilius

fuit,
,

quia sempcr cjus

sapientia cjus,

cxstitit,

cnim

t^jus

cst vcrhuin cjus

virtus ejus.

In

patre autera scmper fuit vcrhum

juxta illud:

eruclavit cor mcuin

altissimi prodii
illud

verhum,

Scraper sapicntia juxta illud:

ante

ego ex ore

primogenita

oninem crcaturam.
,

Seniper virtus juxta

antc omncs colles ego parturii

ctc.
(luin

nccduin fontcs aquarum cruperant

fucrit sinc
sihi

ergo pater iiuiiquam

verho, sapientia et vir-

tute,

quomodo putas hoc iiomcn

ct Juhal,

cx temporc advenisse?

Hoc

crgo amoto iionus, qui

dixit: constat, quia

Deus conjugia

non dainnat nec

gatis hunc essc,
dealis.

iis

malcdixit, quare ergo dc conjugio nalum denccolitis?

qucm

Nisi, ait,

ohfuscare conjugia stucst

lioc
;

Rursus quomodo tentatur, qui potciis

patitur,

(|ui

vir-

tus cst; moritur, qui vila est?

lilios

Dcnique ad
geiiuit
,

cogeiis

ut

duos

essc dicas,

nnum

quem patcr
licri

altcrum,
patialur
cst.

qucm virgo
homo,
qui
Sil-

generavit.

Rursus quomodo

potcsl,

ut

assumtus est, sinc laesione ejus, a quo assumtus

vester:

Ad hoc
,

nos Christum non idco natuin de virgiiie dicimus

,

ut con-

jugia condcmncmus ptamus.

sed causas virginei partus rationahililer accesed

oriiantur coiijugia.
csl.

Nec hac asscrtione ohfuscantur,

,

quoniam haec virgo

quae Christum pcpcrit, dc coiijugio nata

Tcntatur autem Christus, ut omnes tcntationcs dyaholi vinccrct, patilur

,

ul univcrsas passioncs suhjiccrct,

moritur,
in Christo

ut inortis iinpcest,

rium subjugaret.
cst vcrc

Dci quoque
invisihilis
,

lilius

unus

qui sicut

Dci

filius

ita visibilis

est Christiis.

Est crgo
cst

invisihilc hoc

qiiod cst Deiis,

ct cst visihile

hoc,

quod
,

homo.

Pati vcro posse

sil,

hominem assumtum
potcst.
ciiiin

sinc passione cjus

qui assum-

cxemplo doccri
lana

Nain nt praesentis purpurae rcgis utafiiit

mur excmplo,
icin purpurciim

ct

huic lanac saiiguis acccdcns colo-

prachuit.

Ciim ergo teneretiir digilis ct tor^iucre?

lr in

iilo,

quid toniuchalur

hoc, quod legiac dignitatis color est,

Cap. XII.
aii

De
,

sancto Silvestro.
antequain piirpwra
lieret ?
siiiiiil

77
Laiiac

lioc

qiioil

laiia cxstiterat

ergo assimilatiir liomo, coloii piirpurae Peiis, qui

fuit,

iu

passione
Deci,

(liim

pateretur iu cruce, sed passioni

iii

iiiillo

subjaciiit.

mus,
siinui

qui et

Thara

dixit:

non

milii placet istud

exeraplum

quia

color torquetur cuin lana.

Cui cuin omnes tamen contradi-

cerent, Silvester dixil: accipe ergo aliud exeinplum.

in se solis splendorein,

Arbor habens

cum
')

iiiciditur,

ictum quideui suscipit, splenSic hoinine patiente diqiii et

dor autem ab incisionc

vinitas nulli

immunis

existit.

passioni subjacuit.

Undecimus

Sileon, ait:

si

de

Christo tuo prophetac ista vaticinali sunt, tantac irrisionis, passionis

ct niortis

causas scire velleinus.

;

El Silvcster: esurivit Chrislus, ut

nos reficerel
tentatus est,

sitivit,

ut ariditati nostrae vitalia pocula ininistraret,

ut nos a

tentatione liberaiet
;

tcntus est

ut iios a

daemoniim captura dimilteret

irrisus est, ut nos

ab irrisionc daeet

monum

liberarct;

ligatus est,

ut nos

a nodo ligationis

maledicst,

ctionis absolveret; humiliatus est, ut

nos exaltaret; cxspoliatus

ut nuditatem primac -) privationis indulgentia tegcrel; spinarum co-

ronam
pensus

accepit, ut florcs paradisi perditos redonaret;

cst, ut

in ligno susfelle ct

concupiscentiam

iti

ligno genitain dainnaret;

aceto potatus est, ut

homincm ad

terrain fluentem lac et uiel intro;

duceret et fontes nobis mellifluos aperiret

iit

^) mortalitatcm siiscepit,

suam nobis immortalitatem donaret;

;

sepultus est, ut sanctorum

;

sepulturas bencdiccrct
dit in

surrcxit, ut mortuis vitam reddercl

asccii,

cochim,

iit

coeli jauuani aperirct;

sedct a dextris

])ei

ut

preces credentiiiin

exaudiat.
ct

Ilacc Silvestro proseqiiente uiiiversi,

tam imperator quam judices

runt unanimitcr.

Judaei

in

laudem Silveslri prorupe,

Tuiic indignatus duodeciinus

dixit
et
:

qui et

Zambri

in-

dignatione

magna

miror vos sapientissimos judices vcrboruin

aestimare hiimana ratione
facta.
Stultissiini

ambagibiis credere
concludi.

Dei omnipolcntiam
et

Sed jam ccsscnt vcrba

sunt,
,

veniamus ad

namquc
tcntis

qiii

criicifixum colunt,

cum ego nomen Dci omniposaxa nec audirc valet

sciain

cujus

virtutem

ncc

sulTerunt

quaelibet creatura.

Et ut

me
ct

vcruin dicere comprobetis, taurus ad

duni in ejus aure

me

ferocissimus

adducatur

nomen

istiid

inso-

nifCrit,

taurus

illico

morietur.

Ad qucm

Silvester:

et tu

qiiomodo

1) Efl.

l'r.

iiinle
iii

iniiiiiniis

Jegit.

2) Rooent.

p rae v

n r

ca io
I

ii

(lulgentiae
tll

d
t

verba:

in

inen t o leynnt, iiiiod rectins a lit a t eiu njierirot.

ii

vldeliir.

3)

Ed.

Tr. oinil-

78
hoc nomen
')

Cap. XII.
audiens non

De

sancto Silvestro.

deciclisti ?

Zambri

dixit:

non

ost

tHum

hoc noscere niisterium,

qui Juclaeorum. inimicus es.

Adducitur au-

tcm taurus fcrocissimus, vix a centum liominlhus fortissimis traclus,

al uhi

Zamhri

in

aure ejus verhum protulit

continuo

taurus

mu-

giens oculosque ejicicns exspiravit.

Omnes

igitur Judaei
:

vehementer

acclamant
protulit,

et Silvestro insultant.

Quihus Silvester

non Dei nomen

sed nomen pessimi daemonis nominavit,

niortiiicat,

Deus enim meus

vi-

JesHS Christus non solum vivenfes

vificat.

sed etiam mortuos

Nam

occidere posse

et

non

vivilicare

posse est ieonum.

serpentum

et ferarum.

Si ergo vult, ut

credam

quod nomeu daeoccidit.

monis non fuerit,

dicat itcrum ct vivilicet,

quod

Nam
si

de

Dco scriplum
poterit,

est:

cgo occidam

et

ego vivere

faciaiu;

quod

non
oc-

nomen daemonis ahsque dnhio nominavit, qui viventem

mortuum
vivificare

cidere potest,

non

potest.
dixit

Cumquc Zamhri ad
:

suscitandum taurum a judicihus urgerctur,

vester in nomiue Jcsu Galilei et

suscitet

eum

Silctsi

omnes

in

eum credemus. Nam

Omnes

pennis posset volare, istud tauien non valeret perficere.

Judaei,
si

igitur

taiirum suscitaverit, se credituros promittunt. Tiinc Silvcstcr

oratione facta ad
ctionis et morlis

aurem

tauri se applicans dixit: o

nomen

nialedi-

egredere jussu domini nostri Jesu Christi, in cujus

nomine
cede.

tibi

dico: taurc, surge et ad

armentum tuum mansuetus

re-

Statim igitur taurus surrexit et

im

omiii mansuctudine ahiil.

Tunc regina,
fidem.

Judaei,

judices

et

caetcri

omnes conversi sunt

iii

Post aliquos vero dies ydolorum ponlifices ad imperatorem

ille

venerunt dicciilcs: sacratissiine imperalor,

draco, qui est in fo-

vea, poslquam fidem Christi recepistis, plus

quam

trcccntos homi-

nes quolidie
Silvestriim

interiicit flatu

suo.

Consulente super hoc Constantino

Cliristi

rcspondit:

ego

per

virtutem
,

eum ah

omiii ces-

sare lacsione faciam.

diluros.

Promittunt pontifices

se, si

hoc faciat, creci

Orante aulein Silvestro sanctus spiritus

tii

apparuit diqui sunf

ccns: sccurus ad draco.Mcm dcscendc

ct diio

prcshiteri,

tecum,

cumque ad eum vcneris,

eum
,

talilcr alioquaiis:

domiiius
,

noster Jcsus Chrislus de virgine iiatus

resurrexit et

criicifixus et sei)ultus

qui

sedct ad

dextiam

palris,

hic

vcntiirus

est judicaie

vivos et mortiios.
lil,

Tu crgo
sigillabis.

Salhaiia ciim iu hac fovea,

filo

dum

vene-

exspecta.

Os aulcm

cjiis ligahis

et

annulo crucis habente

sani
el

signiim desuper

Postea

ad

nie

iiicoliimes

ve-

1)

Ed.

rriiic. forl.TSse lecliiis:

ii

ii

niiditiis didicisli.

Cap. XIII.
nietis et

De

circumcisione domini.
,

79
ita-

panem

quem vobis paravero

tunc
,

comedetis.

Descendit

qiie Silvester cinn duobiis presbiteris in foveain

per gradns

CL

diias

secum

ferens

latenias

diacoiii
ut jiissus

praedicta verba dixit et os

fnerat
,

ipsias stridentis et sibilantis

alligavit et adscen,

dens invenit duos uiagos

qiii

eos secuti fiierant

ut viderent,

si

usque ad draconem destenderent,

liios.

ex draconis foctore paenc morqui statini

populiis a

Etiam eos secum adduxit incolumes atqne sauos,

infinita conversi sunt sitque
,

ciim niultiludine
diiplici

romanorum
ct

morte

liberatiis

scilicet

a cultura daemoiiis
morti

veiieno dra

conis.

Tandem beatus
,

Silvester

appropinquans clerum de
,

tribus admonuit

scilicet ut inter se

caritatem haberent

ecciesias

snas diligcntius giibernarent et gregem a hiporum morsibus custodirent.

Post

liaec in

domino

feliciter

obdormivit circa anniim do-

mini

CAICXX.

CAP. xin.

I>e circiimciiioiie domini.

Circumcisionis dominicae diem qiiatuor celcbrein fatiunt et soleni-

nem.
t't

Primuin est octava nativitalis domini, secundum iniposilio no\i

salutifcri nominis, tertiuin elTusio sanguinis,

quartnm signaculum
Si

circiimcisionis.

Prinuiin crgo est octava nativilalis domiiii.

suiit,

enim

aliorum sanctorum octavae solemncs

>.uitti

qiianto

magis octava dies

sanctorum solemnis

erit.

Sed

iion

videtur,

quod

nativitas

ilDinini
!'in.

debeat habcre oetavani,

Obitiis

qiiia ejiis nativitas

tendebal ad mor.

autcm sanctoruin ideo ottavas habent

vitain

quia ipsi tunc

iiastiintur

ea nativitate, quae est ad

corporibus gloriosis.

aeternam, ut postea reqiiod

surgant

in

Eadein ratione videtur,

non

debcat habcre octavam nativitas beatae virginis nec beati Johaiinis

baptistae,
similiter nec resurreclio domini
,

qiiia

jam

facta erat ')

ipsa resurrettio in-re. Sed notanduin. quod, sicut dicit Praepositivus.

sunt oclavae suppietionis

ut est octava nativitatis domini,

,

in

qua

supplcmus, quod minus in festo factum fuerat

parturientc.

scilicet ofticium de

Undc etiam

oliin

in

missa consueverat cantari ad ho-

1)

Rpo. iegiint

11

n ri'

ur

pc

I i

o n

e.

Sed

etr.

80
norem beatae
ratiouis, ut

Cap. Xlll.
virgiiiis
:

De
vultum

circiiincisione

doniiiii,

liiuin

etc.

Item

suiit
,

otlavae veiiebeali Johanuis

Paschae, Penlhccostes, beatae virginis

Itein

baplistae.
vae.
ficaut

clevotiouis

ut cujuslibet saucti possuiit fieri octa-

Figuratiouis, ut suut octavae instituiae dc sauctis, quae sigui-

octavam resurrcttiouis.
nominis
,

Secundum

est impositio novi et saei

lutiferi

hodie enim impositum est

nomcn novum

qiiod

os doniini uominavit.
in

Nomen

pater, qiiod non est aliud sub caelo.

quo oporteat nos salvos

iii

heri.

Nomen

quod sccunduin Bernar-

duiu est mel

situt ditit

ore, melos in aure etjiibihis in corde.

.

Nomeu, quod.

idcm Bernardus
lenit el ungit

iustar olei lucet

praedicatiiiu pascit.

recogitatiim

invocatum.

Habuit aiitem triplex nomcu.

sicut ex evangelio manifest.itur, scilicet tiliusDei, Christus et Jesus.

Vocatur autem

iilius

Dei, in

quantum

est de

Deo Deus,

Christus,

iii

quantum

est

homo

a pcrsoiia diviiia qiiantuni ad

humanam naturam
uuitus.

assumtus;
plici

Jesiis,
dicit

in qiiautuiu esl

Deus humaiiitati

Dehoctri-

nomiue

Bcrnardus

vos qui in pulvere

estis,

expergiscimini

etlaudate. Ecte domiiius venitcum salntc, venitcum unguento, vcnit

cum

gloriaueque enim sinesaliite venitJcsus ncqueChristus sinc unttione,

ncque sine gloria venit

ipsc gloria.

filius

Dei, siquidem ipse salus, ipsc uiictio,

Quantum

autera ad hot triplex iiomen, aiite passioneiu

perfccte notus non erat.

Naiu quantuiu
sitiit

ad primuiu

ab aliquibus
qui ditebant
,

cognoscebatur conjecturaliter,
ipsuin csse
iiliiim
,

a daemouibus,

Dei.
licet

Quantum ad setundmu
pautis
,

partitularitcr

ab

aliquibus euiin

tognostcbatiir csse (Jluistus.

Qiiau-

tum ad tertinm

vocaliter, quia
noiiiiuis
,

quo ad hanc voccm Jesus,

est sahitarc.
est.

litct noii

quo ad ralionem

quod

Post rcsurrcttionem
Primuin iioiuen quo ad

autcm hoc uomeii triplex clariUcatum

certitudinem, secuuduin qiio ad diirusionem, tcrtium quo ad iiomiuis

rationem.
sibi retlc

Priinum igitur noiuen est

convcniat,
sit

(ilius

Dci.

Et quod hot nonieii

vcre

ditit

Hjlarius iu libro dc triuitale:

Dei lilium unigenituin domiuum nostruiu Jesuiu Chrisluiu essc, mullis

modis toguitum

cst.

Dum

dc eo testatur pater, duiu de se ipse

.

profitctur,

dum

apostoli praedicant

duui rcligiosi crcduul

duin

dacinoues conlilentur,
cognoscunt. Idem
:

dum Judaei ncgant,

uativitalc.

duiu gentiles iu passione

his uiodis

domiuum Deuiu nostrum Jesum Christum

,

cognostimus

nomiuc
est

uatura,

potcstate,

professione.
Ipse
lioc

Sccundum noiuen
euim
tciu
fuit

Christus,

quod

iiitcrprclaliir
.suis.

iiuttus.

unctus oleo laeliliac prae participibus

ditilur unctus, iiisinualiir,

Pcr

au-

quod

quod ipsc

fiiit

prophcla, pugil,

Cap.
siuerdos et rex,
inungi.

XIII.
Istae

De
eniin

circiimcisione domiui.
(luatuor

81

pcrsoriae olim consuevenint

,

Fuit enim projjiieta in doctriuae eruditione

,

pugil in d\a,

boli debellatione

saierdos in patris reconcilialione

rex in praeqnia

niiorum retributione.

Ab hoc secundo
bonitatis,

noniine denoniinauiur,
sic dicit

a Ciuisto dicimur

Clirisliani.

De quo nomine
integrilatis
,

Augustinus:
castitatis,

christianus justitiae,

patientiae,

pudentiac, humanitatis, innocentiae, pietatis est nonien.

Et

tu istud

quomodo

tibi

defendis et vindicas

cui de
iile,

tam plurimis rebus nec

non nomine tantum,

pauca subsistimt?
sed etiam opere
est.

Christianus cst

qui

Haec Augustinus.

Tertiimi

nomen

est Jesus.
,

Hoc autem nomen Jesus secundujn Bernardum

raedicina, et lux.

dicitur

cibus

fons,
,

Hic autem cibus multiplicem habet elTeclum

,

est

cnim cibus confortativus, impinguativus

roborativus et yegetativus.

De

his sic dicit

Bernardus:
,

est

cibus
?

hoc nomen Jesus.

An non

toties confortaris

quoties recordaris

Quid acquo menlem cogireparat sensus, virtutes ro?

tantis ')

impinguat? Quid

ita exercitatos

borat, vegetat bonos niores atquc castas fovet affectiones

dicitnr fons,

Secmido

unde

dicit

idem Bernardus

Jesus esl fons vitae signa-

tus, qui in quattuor rivos se diffundit in platcas.

est nobis sapientia, justitia,
in praedicatione, juslitia in
sanctificalio et

Unde
;

qui factus

redemptio
,

sapicntia

peccatorum absolutione

saactificatio in

conversatione vel in convcrsione, redemptio in passione.

nardns.
Alibi
,

Ilacc Ber-

quoque
in

sic dicitur:
,

Ires rivi

nuxerunt a Jesu,
,

verest

bum

doloris

quo

est confessio
,

sanguis aspersionis

in

quo

afflictio,

aqua cmundationis
sic ait:

in

qua

est compmictio.

Tcrtio est
Ni-

medicina, mide
hil eflim ita irae

est etiam

hoc nomen Jesus mcdicina.

impetum cohibet, superbiae tumorem sedat, sanat

,

livoris vulnus

restringit luxuriae fluxum

,

cxstinguit libidinis flam-

mam
nem.

sitim temperat

avaritac ct totius dcdecoris fugat prurigiait:

Quarto est lux, unde

fidei lux,

nnde putas,

in toto

orbe tanta el

tam subita
est

nisi

de praedicatione vel pracdicato Jesu, hoc

nomen, quod Paulus portabat coram gentibus tamquam lucernam

super candelabrum.

Hoc iterum nonien Jesus

scribas
,

est
nisi

mullae suavilatis,
legero
ibi

unde Bernardus

si

non sapit

railii

Jesum.
Item

Si disputes ac conferas,

non sapit mihi,

nisi sonuerit ibi Jesus.

Richardus dc Sancto
lectabilc,

Victore:

Jesus est nomen dulce,

et

nomen deErgo Jesu

uomen confortans peccatorem

beatae spei.

1)

Rpcent. legunl imiiugiiat.

82

Cap. XII?.
Secundo

De
est

eircumclsioiie clomiui.

csto mihl Jesus.

veniias:

multae vlrtuositatis, unde PetrusRelioc cst

,

vocabis
,

nomen

ejus

Jesum,
,

nomen
,

quod dedit

caccis visura

surdis auditum

claudis gressum

sermouem mutis,

vitam mortuis
virtus

totamque dyaboli potestatcm dc obsessis corporibus

elTuf^avit.
:

hujus nominis

Tcrtio cst multae exccllentiae et

salvatoris nostri
,

sublimitatis, unde Bcriiardus

uomen

fratris mei,
,

carnis
fine

meac

sanguinis mci
,

nomen a

scculis absconditum
,

sed iu
,

saeculorum revclatum

nojuen mirabile

nomen

inefTabile

no-

men

inaestimabile, imo eo mirabilius, quo inacstimabilius, eo magis

,

gratum

quo gratuitum.
,

Hoc autcm iiomen Jesus impositum

a patrc putativo, id est a Joscpb.
Dicitur autcm salvator tripliciter
vcl ab actu.
ci

est ci

ab aetcrno

ab angelo

el

Jesus
,

enim salvator interprctatur.

a potentia salvaudi,
dicitur

vel

vel ab habitu,

Secundum quod
aeterno,

potentia

salvaudi,

convenit

iioc

nomen ab

secundum quod

dicitur
ei

ab

liabitu salvandi,

sic fuit
;

impositum ab
di-

augelo et convcnit
citur

a principio conceptionis
,

secundum quod

ab actu salvandi

dicilur

imposilum a Joseph ratione fulurac

passionis, undc Glossa supcr illud: vocabis

cit:
est.

nomcn

ejus

Jesum

di-

nomen imponcs,
Et tangit hic

quod ab
Glossa
:

angelo vel ab aeterno impositum

hanc

praedictam triplicem
,

denomi-

nationcm.

Cum

enim dicitur

nomcn impones

tangitur denomi-

natio a Joseph;

cum

dicitur:

quod ab angelo vel ab aeterno imRecte igitur in die capitis

et

positum cst,

tanguntur aliae duae.

anni constitula a

Roma

capite

mundi

insignita

capitali

littcra

alphabeti Christus caput ecclesiac circumciditur,

nitur
ct

nomcn
Tcrtium

ejus impocst effusio

ejus

nativilatis

octavus dics colilur.

sanguinis Christi.

Hodie enim sanguincm

qui

suum primo pro nobis

cITundcre
voluit.
in cir;

lundcrc

coepit,

ipsum postmodum

pluries

Quinquc cnim vicibus sanguincm pro nobis

cumcisione
,

cffudit,

primo

et

hacc cffusio
,

fuit

nostrae redemptionis initium

sc-

cundo
rium
;

in

orationc

ct

hacc ostcndit noslrae redcmptionis desidehacc

;

tcrlio in ilagcllatione, et

fuil

noslrae rcdcmptioiiis mcin crucilixione,

ritum, quia livore ejus sanali

fuit

sumus

quarto

et

haec

nostrac rcdcmptionis pretium, tunc enim, quac non rapuit, exquinto

in

solvebat;

lateris

apcrtione

et

haec

fuit

nostrac rcdem-

plionis sacramentum.
ravil nos per

Inde enira exivit sanguis ct aqua, quod figul)aptismi dcbcrc mnndari.

aquam

Qui

quidcm bap-

tismus

babiturus eral cHicaciam

a sanguinc Christi.

Quartum

ct

ullimum cst signaculum circumcisionis, quod quidem Christus hodic

Cnp. XIII.
accipere

De

circumcisione domini.

83
proptci-

dignalus

est.

Voluit

autem domiiiHs circumcidi

sui
,

multas rationcs.

Primo ratiouc
,

ul

veram carucm humanam

,

sc

assumsisse ostcuderet

scicbat
,

enim non defuturos

qui dicereut

ipsum non corpus

erum

sed fantasticum assumsisse.

,

Et ideo ut
ilii

eorum errorcm confutaret

tere.

voluit clrcumcidi et

sanguincm
emittit.

emit-

Corpus cnim
nostri
,

fantasticiuu

sanguinem non

Sccuudo^
monstraret.

ratione

ut

nos spiritualiter dehere circumcidi

Duplex enim
a nobis,

est circumcisio

sccundum Bernardum
carnc ct iulerior
,

{|nae dehet fieri

scilicet exterior in

in

mcnte.
,

Circumci-

sio exterior consistit in tribus

in

scilicet
,

in

hahitu

ne

sit notahilis,

actioue, ne
Interior

sit

rcprehensihilis

ct in

sermone, ne

sit

contempti-

bilis.

autem

similiter in trihus consistit, scilicet in cogita-

tionc, ut sit sancta,

recla.

in affectionc,

ut sit

pura

in intentione,

ut

sit

Haec Bernardus. Iterum ratione

fuit

nostri, ut nos salvarct.

Quem-

admodum enim
tur,

cauterium
voluit

in

uno mcmhro, ut tolum corpus saneut sic

sic Christus

portare cauterium circumcisionis,

Coloss.
II.

totura corpus misticum salvaretur.

Circumcisi enim estis

circumcisione uon
cisionc Christi.

mauu
Glossa
I.

facta in eAspolialione cariiis, scilicct circum:

vitiis

tamquam petra

Jicutissima

pctra

enim erat Christus.

Corinth:
et

et

Exod. IV.

Tollit illico Sefilii

phora acutissimam petram

circumcisione
etc.

circumcidit carnem praeputii

sui

Dupliciter exponitur secundum Glossam.

Primo
facta,

raodo sic: circumcisi, inquam, estis circuracisione non

id cst, huraano operc;

manu

sed divino, id est, circumcisionc spirituali.

ht in exspoliatione

Quae quidem

circunicisio

corporis carnis

hoc

est, depositione carnalis hominis,

id est, vitiorum ct desideriorum

I.

carnalium, secuudum quod caro accipitur.

Coriuth. VIII.
Estis
,

Caro
,

et

sanguis regnum coelorum non possident

cumcisi circumcisionc non

etc.

inquam

cir-

manu
,

facta,

sed circumcisione spirituali.

,

Secundo modo
cumcisione non
dera
nis
,

sic

circumcisi

inquara
,

estis in Christo et
,

hoc

cir-

manu

facta, id est

circumcisionc legali

quae qui-

non manu

facta sive legalis

fit

in exspolialione corporis car,

id est, corporis,

quod est caro

scilicet cntis carnis

,

quae

in

circumcisione legali aufertur. circumcisione

,

Non

estis
,

inquam
id csl
11:
,
,

circumcisi ista
,

sed circumcisione Christi

spirituali

in

qua
in

nmnia

vitia

amputata sunt.

Unde Roman.
in

')

non enim qui

manifesto Judaeus est neque qui

1) Yerlja:

raanifesto

in

carne est circunil'r,

non

quonun loco

ofFert:

eniin qiiajn

Jndaeiis est

et desiuit in Ed.

l^T"?, r)re<;d

manifesta in carne circunvcisio 6*

etc.

84
cisio
ritu
:

Cap. XIII.
seil

De

tiiciimcisiout doinini.

qui in abscotuiito Jiidacus cst, ct circumcisio oordis in spi

lillora;
ciijus laus

non

est

non cx liominibus,

scil

ex Dco.

Circunicisi estis circuuicisione

non manu facta

Cliristi.

in exspoliatione cor

poris carnis

sed circumcisione
Si

Terlio rationc Judaeorum.

fuisset,

ut inexcusai)iles essent.

enim circumcisus non

ideo
le

potuissenl

se Judaei excusare
lis

et diccre:

non recipiinus,
iie scilicct

quia dissimi
incarnatioiiis

es patribus.

Quarto ratione daemonum,

misterium cognoscerent.
nale peccatum
,

Cum enim

circumcisio fierct contra origi

credidit d^abolus ct bunc,

qui circumcidebatur

si-

militer peccatorem esse. qui circuracisionis

remedio indigcret.

Pro-

pter

eandem causam
Quinlo

voluit, ut
ratioiic

mater sua virgo perpetua esset deadimplendae.

Sicut

sponsata.

perfcctae justitiue

cnim baptizari

voluit, ut perfectam justitiam, id est,

perfectam bu-

militalem, quae est subdere se miiiori, iiiipleret, sic etiam voluit cir-

cumcidi

ut

candem nobis

iuimiiitatem ostenderet,
legi.
et

duin

auctor

et

dominus legis voluit sc subdere

cae approbandae,

Sexto ratione legis Mosajsancta et coraplenda, quia

quae erat boua

non

veiierat

legcm solvere sed adiiupiere. Roman.XV: dicoeniiuJefuisse circumcisionis, propter veritatem Dei etc.

sum ministrum

Quarc

autem circnmcisio octava

die fiebat, multiplex potcst ratio assignari.

Prima sumitur peues intcllectum hjstoricum

sicut dicit

sive lilleralcm.
et

Nain
,

Rabbi Moyscs

maximus philosophus
dicbus tantae

thcologus

licct

Judaeus:

puer iu septem
in utcro

adhuc tcneritudinis
in

est,

quantac est adhuc

matris cxistens,
ut dicit,

octava autem dic

forlilicalur el solidatur et ideo,

noluit doininus parvulos

antc octavum diem circumcidi

laederenlui*;

ne ob iiimiam teneritudinem niiniuin

iioluit

Ultra octavum vcro dicm ipsam circumcisionem

prolongari propter tres causas,

quas philosophus idein

,

assignat.

Prima

ut periculum evitetur, nc scilicet

si

nimium

dilTerretur, sine

circumcisione cos mori contingeret.

provideatur.

Secunda,

uf dolori parvuloruiu
sit
.

Cum enim
,

in

circumcisiouc maximus dolor

voluit

cos domiuus circumcidi

rcnt, ut

dum

parvaiu adhuc jmagiiiatioucm Iiabcut

minorem

ibi

dolorcm sentirent Tertia,

parentum

tristitiae
si

consulatur.

\am cum
quam
sumitur
si

cx circumcisione plerique parvuli morerentur,

ct

circumcisi fuissent

jam magui

ex hoc morfui, major doior fuisscl

parcntibus,

morerentur oclo taiitum dies liabentes

intelleilum
ut

Se-

cunda

ratio

|)(;iics

auagogicum
iiitclligi,

sive coelestem.

Idco cnim oclavo dic licbat,

daretur

quod

in

ocfava

resurrcctionis ab omiii pocna et miseria circumcidcremur. Et secun-

Cap. XIII.

De

circujucisioiie

doiuiui.
iisqiie

85
aJ

diim hoc octu dics erunt octo aetates,

prima ab Atlam
,

N^oae

secunda a Xoae usque ad Abraham

,

tertia
,

ab Abraham usquinta a David

que ad jMojsen

quarta a Moyse usque ad David

usque ad Christum, sexta a Ghristo usque ad iinem mundi, septima

morientium, octava resurgcntium. Yel per octo dies intelligunturocto,

quae
cens:

in

aeterna vita possidebimus

quae enumerat Augustinus

nisi ero iis
scilicet

di-

quid aliud est,

ego ero illorum Deus,

unde sasaius,

lientur.

Ero, quaecunque honeste desiderentur,

,

vita,

victus, copia

gloria,

honor, pax

et

omne bonum.

Vel alitcr per

septem dies

intelligitur

homo constans ex corpore

,

et auima.

Quat-

tuor enim dies sunt quattuor elementa

ct Ires dies sunt trcs polentiae,

ex quibus corpus consistil,

in

quae sunt

anima, scilicetconcupis-

cibilis, irascibilis et rationalis.

Homo

igitur, qui

nunc habet seplcm

tunc

dies

quando
dies

unitati aetcrnae incommutabilitatis conjungetur,

et in
illo

ccto

habebit,

octavo die ab omni poena et etiam

culpa circumcidctur.

Tertia ratio sumitur penes intelleclum tropoet

logicum sive moralcm

sunt accipi.
iniquitatem

secundum hoc octo

dics divcrsiniodc
;

pos-

Primus potest essc pcccati cognitio

Psalm.

quoniam

mcam ego cognosco

ad patrcm

etc.

Secundus propositum dcscrcndi

in lilio

malum
surgam

et faciendi et ibo

bonum, quod notatur

prodigo, qui dixil:

mcum

etc.

Tertius pudor de peccato, unde

in illis,

apostolus:

qucmcnim fructum tunchabuistis

inquibusnunc cru-

bescitis? Quartus limor defuturojudicio. Jobus: quasi tumcntes super

nic fluctus tiffluiDeum.

Hieronjmus: sive comcdam, sive bibam, sivc

aliquid aiiud faciam

scmper mihi vidctnr

illa

vo\

in

auribus mcis

insonare:

surgite mortui ct vcnite ad juditium.

:

Quinlus conlrilio.

Unde Jeremias

luctum unigeniti fac

tibi

ctc.

Scxtus confessio. Psal-

mus

dixiconlitebor

adversumme

injustitiam

mcam

etc.

Septimusspes

\cniae.

Nam etsi Judas peccatum suum confessus fucrit, tamcniiou in spe

Octavus satisfactio
noii soluni

vcniae, et ideo non est misericordiam consecutus.

et in

hac dlc homo spiritualiTcr circumciditur,

a culpa,

sed etiam ab omni pocna.

VeJ duo primi dies suut dolor de pcr;

pctratione pcccati et desidcrium emendandi

alii

duo

confitcri

mala,

quac

fcciuius

et

bona quac omisimus

,

alii

quattuor sunt oratio,

Vel

lacrimarum clfusio, corporis afdictio

octo dies possunt esse octo,

clccmosinaruni ciargilio.
diligens
Ita,

quorum

consideratio

omnem
dili-

voluntatcm pcccandi a nobis circumcidit.

quod, qui ununi

gcuter consideravit. uuam niagiiam diaclam

craunerat Bernardns diccns
:

facict.

Qiiorum scptem

scptcm sunt de cssentia hominis, quae

86
si

Cap. Xni.
hoino consideraret
.

De

cirouuirisione doiuini.
iion jteccaret
,

in

actcnmui

scilicel lualeria

vilis,

o|)cralio turpis, cxitus flcbilis

ilissolutio

slatus instabilis,
(letcstabilis.

mors

trista-

Lilis,

miserahilis

et

damnatio
ineffabilis.

Et ociava
sumitur

potest csse consideratio ..gloriae

Quarta ratio
et

penes intellectum allcgoricum sive spiritualem

dies crunl

secundum hoc

V
in

iibri

Mojsis, in quibus coutinetur lex, duo crunt prgoctavus dies

crit

phetac et psalmi,

doctrina cvaugclica.
circumcisio,
ct

Sed
in

septem

priniis

diebus

non

licbal
lit

pcrfecta

octavo

autcm

pcrfccta circumcisio

ab omni culpa

ab omni pocna,
fuerit

mmc
sio,

in spc,

sed tandem in re

Quarc autem data

circumci-

sex sunt causae, quac iiotantur in his versibus:

Cauterium, signum, nieritum, medicina, hgura,

Exemplum
De carue aulem
Carolo Rlagno

fuit

olim circunuisio dura.

doniini dicitur
,

circumcisionis

quod angclus cam

ccclcsiam Sanctac

attulit et ipse

eam Aquisgrani

in

Mariae houorilice collocavit,

rosium transtulisse,

Carolus vero illam postea fcrtur Cadicitur

ct

nunc autem

essc

Romae

in ecclesia.

quac dicitur Sancta Sanctorum.

Unde

ibidcm scriplum lcgitur:

Circumcisa caro Christi sandalia clara

Atquc umbilici vigel hic praecisio cara.

Unde

et

ea die

fit

statio
cst.

ad Sanctam Sanctorum

Scd

si

hoc verum,

valde utique mirabile

Cum

cnim caro ipsasil dc veritate Iiumanae

rediit
sit

naturae,

crcdimus,

quod rcsurgentc Christo

,

ad locum suum
juxta opinioncm

glorificatum.

Aliqui dixerunt

quod hoc verum

illorum

qui dicunt illud solum essc de vcritate

humanae naturae.
Notandum,

quac ab

Adam

Iraducta est, ct istam solum resurgere.

et gcntilibus in his

quod olim a paganis

calendis multae sujiersti-

tioncs obscrvabantur, quas sancti ctiam a Cliristianis vix cxstirpare

polerant,

quas Auguslinus in quodam scrmonc commemorat.

dicit,

Crein his

dentcs enim, ul

Janum duccm quemdam Deum

ei

esse,

eum

calendis plurimum venerabantur et

duas facies ligurabant,

unam

post sc

aliam ante sc

quia erat tcrminus anni praclcrili

in his calendis

ct prin-

cipium scquentis.

Rursus

formas monstruosas assuiilii

mcbant,

alii

veslicntcs sc pellibus

pccudum,
')

assumcntes capita

bestiarum, cx (|uo indicabalur, non

lantum liabilum, sed belluinuni

habcre sensum.

Alii tunicis muliebribus vesticbanlur,

nii!i(ares lacevtos.

non crubcscen
Alii
ila

les insercrc tnnicis muliebribus

auguriii

1)

Kil,

[\i'C,

l-;.'.

I.iiii

)i.

sf

hcll,

li;.l..

(iii.nili

s.

Cap. XIV.
observabaiit
,

Dti

fcpipliaiiia Jouiiui.

b7

ut

focum de domo sua

vel aliud

quodcuuque beuefa')

clum cniiibet peteuti uou tiibuereut. Dyabolicas etiam

ab
aliis

slreuas el

accipiunt et allis traduut.

Alii iu nocte

mensas laute prac-

paraut et sic tota nocte manere sinunl, credentes, qnod per totum

annum convivia
gustinxis:
rit,

iu tali sibi

abundantia perseverent.

Et subdit Au-

qui de paganorum consuetudinc aliquid observare voluecst,

^)

timendum
stultis

ue uomen christiani

ei

prodesse non possit.

Qui etiam

hominibus ludcntibus aliquam humanitatem im-

penderit, peccati corum participem se esse uon dubitet: vobis au-

lem,

fratrcs,
fieri

non

sufliciat,

quod non hoc malum

facilis

sed ubi-

(unque

vidcbilis, arguite, corrigite, castigatc.

Haec Augustinus.

CAP.

XIV.

I>e epipliania douiiiii.

Epiphania domiui quadruplici decoratur miraculo
druplici vocabulo nuncupatur.
et ideo qua-

Hodic enim magi Christum adoraut,

Johannes Christum baptizat

aquam

in

viuum Christus mutat

satiat.

et

quinque millia hominum de quinque panibus

sus esset tredecim

Cum enim
phanos

Ject

dierum

magi ad eum
,

stella

duce venerunt
,

inde dicitur Epiphania ab epi

tio,

quod

est supra, et

appari-

quia tunc desuper slcUa apparuit sive ipse Christus per stel,

iam

quae desuper visa cst,

die

magls verus Dcus demonstratus

est.

Eadem

revolutis viginti

novem
viginli

aniiis

cum jam aunum

ct

triccsi-

mum

attigisset, quia

habcbat

novcm annos

tredecim dies

crat enim incipieus quasi

anuorum

triginla, ut dicit

Lucas, vel sect

cundum Bedam: habebat

clcsia asserit.

triginla annos plenos,

,

quod

romana
el

ec-

Tunc, inquam

in

Jordane baptizatus est

ob hoc

vocatur Theophania a theos, quod cstDeus, ct a phanos, quod est

apparitio, quia tunc tota trinitas apparuit,

pater in voce,
,

filius

in

carne
anno,

spiritus in

columbac specie.

Ipso iterum dic

revolulo uuo

cum

esset triginta vel triginta unius

in

anuorum

et

trcdecim dic-

rum, aquam

vinum mutavit

et

ob hoc vocatur Bethania, a beth,

in

quod

est

domus, quia miraculo faclo

domo verus Deus apparuil

1)

Kd. IV.

Ipt;it:

sceiuis,

iuiile.
:

'->)

rro voce

tijneiidiiin oUVrl

Eil.

rr.

t.iniuin

idem;

paulo post pro

li ii iii

nitat

em

praeferl

humi

ri

88
Ipso simililer
vel

Cap. XIV.
ilie,

De

epiphania douiini.

revoluto anno,
'),
(licit

cum

esset

annorum

Iriginta

unius

Iriginta

duorum
sicut

quinque millia hominum

Bctla et sicut dicitur in

ile

quinque palijmno, qui

nibus satiavit,

illo

iu niullis ecclesiis

cantatur ct sic incipit:

ilhiminans altissinius etc.

cst

Et ob hoc vocatur Phagiphania a phagc, quod

ducare.

bucca sive maudie contigcrit.

Dc hoc

autcni quarto miraculo

in originali

utrum
sic

liac

dubitatur,

tum quia

Bedae non

expresse legitur, tum

quia Johannis VI, ubi de hoc miraculo agitur, dicitur: erat autem

proximum Pasclia
est.

ctc.

Ista ergo quadruplex apparitio ista die facta

,

Prima facta

cst per stellam in pracsepio

,

secunda per vocem

in

patris in Jordanis fluvio

tertia per

mutationem aquae

vinum

in

convivio

quarta per multiplicationem panum

praecipue hodic celcbratur

in deserto.

Prima

autcni apparitio

et ideo

ejus hjstoriam

proscquamur. Nato cnim domino tres magi Jiierosolimam venerunt,

((uorum nouiina in Hcbraeo sunt,
Appellius
,

Amerius

Damascus,
Ballhasar,'

graece, Galgalat, Malgalat, Sarathin,

Melchior.
tia,

laline
lii
,

Caspar,

Cujusmodi autem magi fuerint

triplcx cxstat senten

secundum quod magus

tripliciter dicitur.

Magus euim

dicitur

illusor,

malelicus et sapiens.

Dicunt crgo quidam hos rcges ab

,

elTectu dictos fuisse

magos

id est

illusorcs

ex eo scilicet quod

Herodem
llcrodc:

illuscrunt, quia

ad cum non redicrunt.

Unde

et dicitur

de
di-

vidcns,

quod

illusus csset

a magis

ctc.

Magus iterum
istos fuisse

oitur "maleficus.
dicil

Unde
lios

malclici Pharaonis dicuntur magi.

Et inde

Chrysostomus
sed

magos

vocatos.
qiiibus

Dieit

cnim

ma-

leficos

postca conversos,
et

doiuinus
ct

voluit

nativitatem

suam rcvclarc
niae spem

eos

ad sc adducerc

pro hoc pcccatoribus ve-

praebere.

Iterum magus idem est ((uod sapiens.

Xam

graphice magus licbrajce scriba, graccc philosophus, laline sapiens

dicitur.

Dicuntur crgo magi

id est

sapicntcs

unde niagi quasi

et

in sapienlia

magni.

Venerunt crgo hi

tres sapientcs

regcs cuin

magno comilatu

Jlicrosolimam.
ibi

Scd quacriiur, quarc magi Jhcrusil.

salem vcncruul, (um

dominus nalus non

Supcr hoc assignal

Remigius quattuor ralioncs.

lis

Prima, quoniam magi teiupus nativita-

Christi agnovcruut,

sed locum ignoravcrunl.

Quia autem Jhe

,

rusalem cral civitas regalis ct ibi cral

picati sunt, ((uod

suminum sacerdotium
in

sus

tam egregius pucr nonnisi

cilius nativitatis

regia civitale nasci

deberet.

Secunda, ut

lorum

dis(criicr(^ poluisscnl.

1)

Kd. Kpc.

.1111111111;

i'l

tifdcciiii di-lMim.

Gap. XIV.
cum
ilji

De

epiphauia domiiii.
Tertia
,

80
ul Jiulaei

sapieutes lcgis

et scribae residerent.

iiiexcusabiles
tatis

manerent, potuissent enim dicere: nos quidem nativi

,

locum cognovimus

lempus autem iguoravinms

ct

ideo non

crcdimus. locum.

Magi ergo ostenderunt Judaeis

Quarta ut
sic

tenipus et Judaei magis

pigritia Ju-

studio

magorum condemuaretur
isti

daeorum.
uoluerunt.
Illi

\am
Illi

illi

uni proplietae crediderunt,

pluribus credere

(piaerunt

regem alienum,
isti

isti

nou quaerunt proprium

Isti

venerunt de longinquo,

manserunt

in vicino,

reges fue-

runt succcssoresBalaam et ad visionem stellae venerunt, propterillam

prophetiam patris sui

etc.

orietur stella ex Jacob et

isti

exsurgethomo cx Israel

Aliam causam, unde

in originali

molisunt ad veniendum, ponitChrysosto,

mus

super Malthaeuui asserens

quosdam
ipsis

dicere

quod
quis

quidam sccretorum inspectores clegerunt dc se

moriebatur,
stituebatur.
filius
Ili

XII, ct

si

cjus aut aliquis propinquorum in cjus locum sub-

ergo per singulos annos post mcnscm asccndebant

et tribus
,

supcr montera victorialem

diebus ibidem inorantes

,

') se la-

Deum ut iis illam stellam quam Balaam praeet Quadam autem vicc, scilicet in die nafalis dodixerat, ostenderet. mini, dum sic ibidem mancrcnt, stella quacdam ad eos super monvabant
orabant

lem vcnit, quae habebat formam pulchcrrimi pueri, super cujus capite crux splcndcbat,

quae magos allocula cst dicens:

,

ite

velocius

_in tcrram Juda

ct

ibidcm rcgem

quem

quaeritis

natum
in

invenictis;

Tunc

illi

continuo venire coeperunt.

scilicet in

Scd quomodo

tam parvo

tempore,
nire

tredecim diebus per tanta tcrrarum spatia ve-

potuerunt,

scilicet

ab orienie nsque
,

in

Jhcrusalcm
;

quae

iii

mediculo mundi dicitur esse sita

dicendum est

secuudum Remi-

gium

quoniam

talis

pucr, ad quem properabant, eos in tam brevi

spatio perducere potuit.

Vcl potcst

dici

sccundum Jeremiam, quod

supcr dromedarios vcncrunt, quisuntanimaliavelocissima, quitantum

currunt una dic, quantum equus in tribus.

Unde

dicitur

dromcdarius

a dromos,

quod

est cursus

et arcs

quod

est virtus.
iibi est, sit
,

Cum

ergo

Jherosolimam venissent, interrogaverunt dicentes,

est rex

qui natus

Judaeorum.

Non

interrogabant
sit,

an natus

quia hoc

crcdebant, sed quaerunt, ubi natus

sct eos:

ct quasi

aliquis interrogas-

unde

scitis

hunc rcgem natuni essc, responderunl: vidimus

slellam ejus in oriente et venimus adorare

.sistentes in oriente

eum,

hoc est:

nos ex-

vidimus stellam cjus nativitatis ostensivam. Vi

1)

Ed. Rfi'.

Ipgiiiil

ei

;i

I)

11 1 11

r.

90

Cap. XIV.

De

e|jiphriuia

domiui.
iios

{limus, iiuiuaui, supei

Judaeam positam. Vei

Rcmigius

exsislentes in iios,

tra

regione

vidimus stellam ejus in oriente,

,

id est
,

iu oricntali

parle.

His YCr!)is

sicut dlcit
el

iu originali

verum homi-

nem

et verura

regem

verum Deum confessi

qni natus esl?
,

sunt.

Verum homicura

nem, cum dixenuit:

ajunt:

nhi est,

Verura regera,
:

rex Judacorum.

Verum Dcura
fuit,

cum snbjungunt

venimus

adorare cum.
raretur.

Pracccptura cnini

nt nullus nisi

soIusDeus ado-

Sed Herodcs hoc audiens lurbatns

illo. illo.

est et oranis Jheroso-

lima

cum

Triplici dc cansa rex turbatus est et oranis Jhcro-

solima

cum

Prirao nc Judaei regcra naluni tanquajn

snum

re-

ciperent et se tanquani

alicnigcnara expcllerent.

Unde

(Ihrysosto-

mns:

sicut ranuim arboris in excelso positum levis ctiara

aura mo-

vet, sic et sublimes

homines

in culrainc dignilatura exsistentes levis

si

ctiam fama conturbat.

aliquis ibi

Secundo nc a Romanis culpari posset,

rex

vocarctnr,
,

qucm Augustus non

ut nullus
,

conslituisset.

Sic
licen-

enim ordinaverant Roraaui

tia et iraperio diccrctur.

Deus

vel rex sine

sui

Tcrtio

quoniara,

sicut dicit Gregorius,

cocli

rege nato rcx tcrrae turbatus est, quia niuiirura altitudo ter-

rena confunditur,
Jhcrosolinia cura
pii

dum
illo

cclsitudo coclestis apcritur.

triplici

Oranis autem

turbata est

de causa.

Primo quia

ini-

gauderc nequcunt de adventu jusfi,

secundo

ut regi turbato

adularentur, pcr hoc quod se similiter turbatos ostendercnt, tcrtio,

quia sicut scse vcnlis concuticntibus nnda coiicutitur,

sic cl

rcgibus

ad invicem certantibus populus coiiturbatur

runt,
ipsi

et

ideo ex hoc tirauc-

ne

scilicet

praesenti et vcnturo rege ad invicera certantibus

involvercntur.

pcrturbatioiiibus

Hacc

ratio

cst

Chryso.stomi.

Tunc
ab
iis,

llcrodcs

oraucs sacerdotcs et scribas convocaus sciscilabatur

nbi Christus nasceretur.

Cum

autcni ab

iis

didicisset,

quod
di-

in Bcllchcra
dicit

Judac

vocatis ad se clani niagis diligcnter ab

iis

lcmpus

stcllae, nt vidclicct sciret, quid faccrct, si

ad se magi

non redirent.

Dixitque

iis,

invento pucro
occidere.
stcllae

ci

rcnuntiarent, sinuilans

se velle adorare,

quem volcbat
,

El nola, quod cuni magi

et

JluMosoIiniara ingressi fuisscnt

ducatum aniiscrunt:

hoc

propler Ires rationcs. Prinia, ut dc loco nativitatis Christi quaererc

cogcrcnlur, ut sic de ipsius orlu ccrlilicarcnlur, tani proptcr sfellac
apj)arifionera

quani pcr prophefiac asscrfioncra,- sicut ct factuni

esf.

Secunda, quoniara anxilium quacrcnlcs

ruerunf divinum.

humanum
et

juste pcrderc nie-

Tertia

quoniani signa inrulelibus dafa sunt sc

iidclibus
.

nindum apostoluni. sed prophctia

ideo sigiiiim

daliiiii

Cap. XIV.
istis
,

De

epiphaiiia domini.
iiO!i

91
,

iliim

adimc esseut

itifideles

debuit apparcre

diim adiiiic

essent inter Judacos fideles.

Hacc

triplex ratio taiigitur in Glossa.

(iUm autem Jhcrusalem egressi fuissent, stella antecedebat cos, us-

que diim veniens staret supra, ubi crat puer, De hac

stella, cnjus-

modi

fuerit,

trcs suiit opinioncs

qiias ponit

Remigius

in originali,

Quidain dicunt fuisse spiritum sanctum,

desccndit supcr

scilicet, ut ille,
iii

qui

postmodum

dominum baptizatum

spccie columbae, apparucrit

ctiam niagis in spccie stcllac.

fucrit et

Alii, ut

Chrysostomus
,

dicunt,

quod

angelus ut ipsc,

qui

apparuit pastoribus

apparuit etiam
ralione
,

magis.

Sed

ipsis
iii

pastoribus Judacis
rationali,

tamquam
quod

uten-

tibus

apparuit

forma

gcntililius
Alii
,

\ero

tamquam
crcdi-

irratioHabiiibus tur,

in, specic

inationali.

vcrius

quod

fuerit stella

de novo crcata
Ista

quae pacto suo

stclla,
,

ininistcrio

rcdiit in
dicit

pracjacentcm matcriam.

autcm

secundum quod
quia

Fulgcntius, diffcrebat ab
sita
;

aliis in tribus
,

scilicct in situ,

non erat localitcr

aeris

in in

firmamcnto
fulgorc;

sed pendcbat in mcditullio

proximo terrac

quia caeteris erat splendidior,

ejus iion poterat splcndor solis
:

quod indo patct,

obfuscare
,

quia splendorem
in

immo

meridie lucidissima apparebat

,

in

motu

quia

praccedebat magos morc viatoris

lari
,

iion

enim movebatur motu circuAliac tres difrercntiae

sic: liacc stelladomi-

scd qiiasi motu animali et processivo.

II,

tangnntur in Glossa Matthaei

quac

iiicipit

nicae nativitatis etc. Prima iu origine, quia aliac iu niundi principio

sunt factac, haec

ut sint in

modo

secunda

in officio,

quia aliac factac sunt,

signa ct tcmpora, ut dicitur Genesisl., hacc autcm ut matcrtia in dHratione

,

gis

viam praeberct;
officio

quia aliac

suiit

pcrpetuae,

hacc complcto

suo lediit

iii

materiam praejacciilcm.

Cum

au-

lcm stellam vidisscnt, gavisi sunt gaudio magno valde.

Notandum,

quod quintuplcx

est stella,

quam
Primam

isti

magi viderunt,
,

scilicct stella

materialis, stclla spiritualis, slella intcUectualis

stella supersubstantialis.
,

stella rationalis ct
in

scilicet

materialem vidcrunt
fides
,

oricnti,

secundam

scilicct

spiritualem,

quae est

viderunt in

corde.
sct
,

Nisi cuim hacc stella, scilicet fidcs, in

corum corde radiasHabucrunt

ncquaquam ad visionem primae

stellae venissent.

cnim fidem de ejus humanitate, cumdixerunt: ubi cst qui natus est?
ct

de cjus regali dignilate

cum dixerimt:

rex Judaeonun

et de
scilicci

cjus deitatc,

cum dixerunt: venimus adorare eum.

,

Tcrliam
.

intellectualem

quac
moiiiti.

cst angelus

vidcrunt in somno

quando pcr

angclum sunl

no redirenl ad Herodcm. Scd sccundum quan-

:: :

92
dam
lam
.

Cap. XIV.

De

epiphania

dojiiini.

Giossani non angelus, sed ipse dominiis cos admoniiif.

stilicct

Qiiar-

rationalem
scilicet

quae

fuit

bcata virgo

viderunt in deverfuit

sorio.

Quinfam

supcrsubstantialem, quac

Christus

viiii-

deriint in pracsepio, el de liac duplici dicifur: inlrantes

donuim

veneriint

pucnim

cuni

Maria malro cjus

l)e

clc.

Quaelibet autem istaet stellas

,

rum

dicifur sfclla.

prima Psalmus:

lunam

quae
id

tu fundasfi.

De sccunda
sfellac

Ecdcsiastic. XLllI:
,

species
virfutuni.

coeli,

est cocleslis liominis; gloria stellaniui, id cst

De

lertia

Barucli III:

autem dedcrunt lumen

stella.

in custodiis suis

vocatac

sunt efc.

De quarfa: Ave maris

ct

Dc

quinta Apocal. ultim.

ogo sum radix

gcnusDavid,
ct

sfclla splcndida ct matulina.

Propter
vi-

visioncm primae

sccundae sfellae inagi gavisi sunt,

proptcr

sionem tcrtiac sfellac gavisi sunt gaudio, propter visionem quartae

stellae gavisi sunt

gaudio magno
,

proptcr \isionem quintae gavisi

illc

sunt gaudio niagno valdc

dio

vcl sicut dicit (ilossa:

,

gaudct gau,

magno,
,

qui dc

Dco gaudct
est

qui est vcnim gaudium

,

cf addit

magno

quia oo

niliii

majus

ct:

valdc

quia dc

magno

potest

alius plus alius miiius gauderc.

Vcl pcr horum verboium exaggre-

gationem voluit ostcndere evangelisfa,

dc. rebus pcrdifis
et

quod homincs plus gaudent

quani de scmpcr possessis.
niatrc invcnisscnt,

iterum invcnlis
cl

Cuinque domuiiculam intrassent

flevis

puerum cum

gcnibus
llic

singuli

liaec

munera obtulerunt,
dicif:

aurum,

tlms ct
cui asfra

mjrrliam.

cxclamans Augusfus

o infanlia,

subduntur,

ciijus cst ille

magnitudiuis ct supernae gloriae, ad cusidera

cus pannos et angeli exciibanf ct

obsccuudant

ct

rcges treo

pidant

ct scclafores sapiciitiae

geniculant.

bcalum fiigmiuni,
sed
,

sedes Dci secunda post coeluni,

coelestc palatiiim
,

ubi non Iiicenia Iiicct,

stella,

in

quo habitat non rex gcmmalus

sed Deus
la-

incorporatus

cui crant pro mollibus toris

dura pracscpia, pro

quearibus aureis fuligineaculmis tecta, sed sideris obsequio dccorata.

Stupeo

cum video pannos

et inlueor coclos,

aestuo

cum

aspicio

in praesepio

nicndicum et super astra pracclarum. Itcm Bcrnardus

,

quid facitis niagi

quid facifis, lacfantem pucruin adoiatis in tugu-

rio vili, in vilibus paniiis,

ergonc Dcus est isle? Quid

est iste.

facitis,

quod

auruni offertis
iibi

Ergo rex

Et ubi aula regia, ubi thronus.

est

curiae rcgalis frequcntia?

,

Xumquid aula

sfabulum

throinsi

nus praesepium

cariae

frequcnfia

Joscpli cf INTaria?

Isti

pientes facti sunt, ul fierent sapicntcs.

lariii.s
iii

De hoc

ctiani

sic dicit IIj-

libro

soc.undo do trinitatc:

paiil

virgo. sod parlus a Do<

Cop. XIV.
est.

De

epipliatiia

doinieii.

93
Deus
liu-

Infaiis

vagit, laiulantes

angdi

aiuiiuntur, panni sonicnt,

adoratur.
niiiitas

Ilaque potestatis dignilas non aniitlilur,

dum

cainis

praedicatur.

Ecce (juoinodo

in

Cliristo

puero non fantum

fuerunt huiuilia ct iafirnia, sed eliani divinitatis suljliniia et excelsa.

De

lioc

ileruiu dicit

Hieron\mus super epistolam ad Ilebraeos

rc-

spice cuuas Cliristi, vide pariter et cocluni: vagicntcm in praesepe

intueris infantein
,

sed angelos siiuul ausciilta laudantes.

Ilerodes

persequitur, sed adorant magi,

quem iguoranl

Pharisaei, sed stclla

demonstrat, baptisatur a servo, sed vox Dci desuper tonantis auditur,

aquis immcrgitur

sed columha desccndit,

luijusinodi
traditio

iinino

spiritus san-

ctus in columha.

Quare aufem niagi Prima

nullus
,

muneva ohfulcrunf,
fuif,

inultiplcx cst ratio.

dicit

quoniam

anfiquorum

ut

Rcmigius,
ct

ut

ad

Deum

vel

ad regem vacuus

infroiret.
Isti

Pcrsac autcm
enini
,

Chaldaei talia niunera consueverant oflVrre.

,

ut dicitur in lijstoria scliolastica

veiierunt a tinihus Persadicitiir

rum

et

Chaldaeoruni, ubi esl flumcn Saha, a qiio et Sabaca

rcgio.

Sccunda quae

cst Bernardi

quoniam hcatac
,

virgini

aurum

obtiilerunt propler inopiae sublevationem

thus propter stabuli foeet

lorcm,

mjrrham propter memhrorum pucri consolidafionem

ma-

lorum vcrmium cxpulsioncm.

tlius

Terfia, quoniam aurum ad trihutum,

ad sacrificium,
tria

mjrriia

ad sepulturam

pcrtinct
,

morfuorum.
divina

Per hacc

ergo

in

Chrisfo intimatur regia potcstas

ma-

jcstas ct hiunana mortalitas.

Quarta, quoniam aurum significaf di-

leclionem,
tria

tlius

orationem, mjrrha carnis mortilicationem.

olTerre.
in

Et

liaec

dehcmus Christo

Quiiita,

quoniam per haec

Iria signi-

hcantiir tria,

quae eraut

Christo, scilicet divinitas prctiosissima,

anima devofissima
ficabantur pcr
ruit,

et caro integra ct incorrupta.

Haec

fria signi-

illa tria,

quae erant

in archa.
:

Nam
,

virga, quae flo-

caro Christi, quae resurrexit, Psalm.

,

et refloruit
iii

caro mcaetc,
suiit oinnes'
,

labulac

ubi erant scripfa praecepta

anima
,

qua

Ihesauri scicntiae et sapientiae Dci ahsconditi

manna

dcitas

quae

hahet

omnem saporem

et

omncm

suavitatem. Per

aurum ergo, quod

devotionem
,

est pretiosius oifinibus metallis,

intelligifur divinifas pretiosissima,

sigiiiricat

per thus aniiua devolissiina, quia thus

tionem.

ef

ora-

Psalm.

dirigatur oratio

mea

etc.

Per mjrrham

quac
iii

conservat a corruplione, caro incorrupta.

Adinoniti autein

magi

somuis,

ue redircnt ad Hcrodem

per aliain viam reversi sunt

in

TJ^gJlpjiem-

suam.

Eccc quomodo magi profccerunt, nam stcHa duce

vencrunt, pcr horaines,

immo per prophetas

(^locti suiit, aiigelo

duce

94

Cap. XV,

De

snncto Paulo eremita.

Horiim
auliiin

redierunt ct in Cliristo quicveruiit.

et in ccclesia,

corpora Mcdiolani
quicsccljant,

quac*nunc

cst ') fralruui pracdicatonun, -)

sed nunc Coloniac

requicscunt.

Nam eorum
et in

corpora primo per

Helenam, Constantiniraatrcm, rapta

postca per

Constantinopolim translata,

sanctum Eustorgium 'cpiscopum Mcdiolanum translata,

,

sed per Hcnricum imperalorem

postquam Mcdiolanura posscdit,

,

in

Coloniam supcr Rhciium lluvium sunt dclata

rcntia ct populi dcvotionc coruscant.

u))i

in

magna

rcve-

CAP. XV.

De
conscripsit
,

^aneto Paulo eremit.i.

,

Paulus primus ercmita, ut tcslalur Hieronjmus

fervente

qui ejus vitam

Decii

pcrsccutione ereraum vastissimum adiit

ibique in
sit.

quadam spclunca
autem Decius

LX

annis hominibus incoguitus pcrman,

Iste

dicitur fuisse Gallienus

qui fuit binomius,

qui coepit anno domini

stianis tot

CCLYI.

Vidcns enim sanctus Paulus Chriin

tormentorum geucra irrogari

crcmum

aufugit.

Eo

si-

qHidciu tcmpore duo juvcncs

christiani comprchciiduntur,
et

quorum

unus toto corpore melle perungitur

sub ardore solis aculeis musAltcr vcro

ubi

carum

et straboiium el

vcsparum laccrandus cxponitur.

luoUissimo

Icclo imponilur el in loco

amocnissimo collocatur,

acris crat tcmperics, rivorum sonitus, cantus

avium

ct

florum Ifa-

ctus;
ut

funibus tamcn

florcis coloribus obtcctis sic juvciiis cingitur,

manibus vcl pcdibus sc juvare non possct.

Adcsl quacdam ju-

vcncula corporc pulchcrrima ct impudica ac impudicc tractat juvcncin Dei

amore

rcplctuni,
,

Cum autcm

illc

in

carne motus contra-

rios rationi scnsissct

non habcns arma, quibus ab hoslc se eruat,

incidit et
iii

linguam propriam dcntibus suis

spuit et
sic

faciem impudicae cx-

tcntationcm

dolor
aliorura

fugavil ct trophaciuu laude dignum

promcruit.

Horum

ct

pocnis sanctus Paulus tcrrilns ercAnloiiius priinum se inlcr moiiaclios

muiu

pctiil.

Eo tcmpore

cuin

npt s c i 1) E J. Rec. legit cx " " im n c e s l f r n l r u in o r d n s n o s t r fr.ilruni nraedic.-it oruni. 2) Ha(>c tota iieriodus deest in Ed. l'riuc., juae lioc cip. Tocdjulo; reijuicscunt cl.uulit.
:
'"i

i ,

Cap. XVI.
ereiuicolam cogitaret,
eolcre edocetur,
Qiii
,

De

sancto Reinigio.
aliiim se miilto mciiorcni

9a
eremum

in soninis

diim chui pcr silvas inquirerct,

obvium ha

buit hippocentaurum

liomincm equo mixtum

qui ei viam dextram

,

demonsiravit.

Postmodum ohvium habuit animal

Qui dum ipsum per

fcrcns

fructus

palmarum, supra ymagine hominis insignitum, deorsum vcro caprac

formae Iiabens.

Deum

conjuraret,

ut sibi di-

ceret, quis esset, respondit sc esse

Salyrum,

Deum
ei

silvarum sccunqui

dum errorem

gentilium.

Postremo obviavit

lapus,

eum ad

cellam sancti Pauli perduxit.

Paulus autem Antonium praesentiens

oslium scra clausit. Antonius vcro rogat, ut sibi apcriat, asscrens,

se

nunquam
ci

inde recessurum

sed ibi

potius

moriturum.

Victus

Paulus

aperuit,

statimquc

ambo

in

amplcxus ruunt.
paiiis

Cumque
cumsibi

hora prandii adesset, corvus duplicatam

partcm

attuiit,

que de hoc Antonius miraretur, respondit Paulus, quod Deus

onini die taliter ministrabat et

praebcndam propter hospilcm duplijuagis

cavcrat.

Pia

lis

oritur,

quis

dignus essct panem dividerc.

Defert Pauius hospiti et Antonius scniori.

Tandcm uterque manum

apponunt

et in

aequas partes pauem dividunt.

ccllae

Cum autem
vidit

Anto-

nius redien^

jam

suae appropinquaret

angclos Pauli

auimam deferentes, qui

genubus
in

velociter rediens invenit corpus Pauli flexis

modum
in

orantis ercctum, ita ut ipsum vivcre acstiniaret.

didicissct, ait: o saucta

Sed cum ipsum mortuum

bas in vita
,

anima, quod gerchabcret

,

morte monstrasti.

Cum autem non

undc

sepulturam faceret,

eccc duo leoncs advencrunt ct fovcam parave-

runt sepultoquc eo ad silvam rcdicrunt.

Antonius autem tunicam

Panli ex palmis contcxtam

tatibus Htebatur,

assumsit,

qua

postmodum

in

solemni

Obiit autem circa annos

CCLXXXVII.

CAP.

Xl.

I>e saiiclo
Remigius dicitur a remi
terra,
,

Remlgio.
est pascens
,

quod

et

geos

quod

est

quasi pascens terrenos doctrina.

est pastor, et gyon,

Vel Remigius dlcitur a rcmi,

quod

quod

est luctatio, quasi pastor et luctator.

Pavit cnim

gregem suum vcrbo

praedicationis, cxemplo conversationis,

suffragio orationis. Est etiam triplex genus

armorum,

scilicet defen-

96
siouis ul scnluni

Cap. XVI.
,

De

sancto Remigio.
,

puguationis ut gladius

uiunilionis ul lorlca sivc

iidei, glaclio

galca,

Luclatus est igitur contra dyabolum scuio

verhi

Dci

ct

galca spei.

Ejus vitaiu

')

Hincmarus Remensis archiepisco-

pus

scripsit.

Rcmigius

doctor

egregius

et

coufcssor

domini

gloriosus

quodam ercmita

nasci taliter cst pracvisus.

Cum cnim Vandalorum

persecutio totam Franciam devastasset, quidam rcdusus vir sauctus,

qui luccm oculorum amiscrat

orationibus

pro pace eeciesiae GaUicanae crehris

dominum exorahat.
scito
,

Et ecce augelus domini

illa

iu

visu ci

adstitit cique dixit:

quod mulier
qui

nomiuc Cilina

lilium no-

mine Rcmigium gcnerabit

libcrabit.

gentcm suam a malorum incursibus

statim ad
illa

Cumque

cvigilasset,

domum

Cilinae venit

ct,

quod viderat, enarravit.

Cumquc
scias

non crederct, eo quod anus

jam

cssct,

illc

rcspondit:
lacte tuo

quod cum pucrum ablactavcris,

et

oculos

meos de

pcruugcs

continuo mihi visum restitues.

,

Cunique pcr ordinem haec omnia contigissent

fugit ct reclusorium intra\it.

Remigius munduni

Crcscente autem ejus faraa, cum cs,

set

viginti

duorum annorum

ab omni populo Rcmensis archiepisfuit

,

copus est electus.

Tantae autem mansuctudinis

et

quod etiam
ci-

ad mcnsam cjus passeres venicbaiit

dc nianu cjus rcliquias

borum comedcbant.

Quodam
illa

tcniporc

cnm

in

domo cujusdam

nia-

Ironac hospitatus fuissct et

larium
sct,
iJitroivit et siipcr

modicum

vini habcrct,
fecit;

Rcmigiuscel-

dolium cruccm
cgrcditur
,

cuukiuc ibidcm orascellariuui

mox desuper vinum

ita

quod per raedium

fundcbatur.
lilis

(^um autem Clodovcus rcx Franciac tunc lcmporis gen,

essel nec ab uxorc sua christianissima convcrti posset

inliuitus

vidcns,

quod

excrcitus

Alcmannorum super
,

se venissct
,

domino

Deo

quem uxor sua colcbat

ad libitum conseculus

votum vovit

quod

si

de Alcmannis

sibi victoriam conecderet,

raox fidem Chrisli recipcrct.

,

Quod cum

fuisset

bcatum Remigium

adiit ct sc bapti

zari poposcit,

Cumque ad fontcm
dc

baplismatis advcnissct ncc ibi-

dem sacrum chrisma

autem ampulla

habcrct, ccce columba

quacdam ampullam cum

linivit.

chrismatc in rostro dcluiit,

in

quo rcgem pontifcx

ct indc

Hacc
hodi((

Remcnsi ecclcsia conservatur

usquc

rcges Franciae inungunlur.

vir

Post longum tempus cum Gcnebaldus

Kmnigii
,

providus
religionis

et

dignus

iiciiUmu beati

iii

uxorcin Iiaberet ct
(icncbaldiim

se

causa rautuo

absolvisseiit

pracdiclum

I) ViilgO lll.ilc igiifirii Ipyiluv, ifsliliil

II

li

!i

iii

Cap. XVII.
beatiis Reniigiiis Landiuienseni

De

sancto Reinigio.

97
At Genebal-

episcopum ordinavit.

dus cum
mitterct
,

uxorcm suaiu causa instruendi ad se saepius vcnire percx frequenti coUoquio aiiimus ejus in concupiscentiam inet

flammatur

usque in peccatum secum proiabitur

hoc episcopo intimavit
et ille

quae concipicns

et filium pariens

confusns ad

eam

re-

mandavit dicens;
ut

quoniam puer de latrocinio acquisitus

est,

volo

Latro vocetur. Ne autem suspicio aliqua oriretur, uxorem suam

ad se venire permisit, verunitamen post
iterum in peccatum.
illc

sicut prius

priuii peccati (letum

secum

ruit

Quae cum
:

liliara

peperisset ct hoc

episcopo retulisset,

respondil

illam filiam Vulpeculaiu nominate.

adiit et

Tandem ad

se revcrsus

beatum Reniigium

ad pedes suos

procidens stolam de colio suo deponere voluit.

Quod cum sanctus

,

Rcmigius prohibuisset

et

ab eo

quid acciderit, audivisset

cellula

blande

eum consolans ipsum

anno cum
eidem
ris

in

quadam

parva per septem annos

Septimo igitur
angelus doinini
fo-

reclusit et ipse interim ejus ecclesiam gubernavit.

In

coena domini

in oratione persisteret,

adstitit et peccatiun

suum

sibi

dimissum perhibuit ac, ut

abire debeat,

imperavit.

Gai cum respondisset: non possum,

clausit ct sigillo suo
,

quoniam dominus meus Remigius ostium hoc

luunivit
,

angelus

ait

ecce ut scias tibi coeluin apertum csse

hoc

etiam hospitium salvo sigillo nunc aperietur.

est apertum.

Statimque ut dixerat
inedio
ostii

Tunc Gcnebaldus jactans

se in

in

mo

dum
ret

crucis ait:
,

etiamsi dominus nicus Jcsus Christus ad ine vcni,

huc
,

hinc non egrediar

nisi

dominus meus Remigius huc ve-

niat

qui nie reclusit.

Tunc sanctus Remigius ad admonitioncm

locum suum
rcstituit,

angeli

Laudunum
in

venit et ipsuin in

qui usque
ejus in

ad obitum

sanctis

opcribus perseveravit et Latro

fuit

filius

episcopatu eidem successit, qui etiam sanctus

Tandem

sanctus

Remigius mullis clarus virtutibus

mini D.

in

pacc quievit circa annuiu do-

Eodem
').

dic

cclebratur natalis sancti Hilarii

Pictavorum

urbis episcopi

l)

Wrbrt; Eodeiii

episcopi

desuiit in Ed, Vt.

98

Cap. XVII.

De

6ancto Hilario.

CAP. WII.

Dc
laris
fuit,

isaiicto

Milario.
lii

Hilarius dictiis cst qiiasi liilaris, quia in scrvitute Dei valde

vcl dicitur Hilarius quasi alarius,'ab ') altus ct ares virfuit altus iu scicntia ct

tus

quia

virtuosus in vita.

Vei Hilarius

dicitur quasi

ab bylc,
et ipsc

quod

est quasi primordialis uiateria,

quac

obscura

fuit

in dictis

suis

magnam

babct obscuritatcm ct

profunditatcm.
Hilarius Pictavonim urbis opiscopus rcgionis Aquitaniae oriun

dus

quasi lucifcr refulgens intcr astra processit.

Hic uxorem pri-

raitus

babcns

ct filiam

in laicali babitu

monasticam vitam duccbat,

elcctus.

tandcm

in vita ct scicnlia prolicicns in

cpiscopum est
,

Cuui

igitur bcatus Hilarius

non solum civitatem suam

,

scd totam Fran-

ciam ab bacreticis dcfcnsarct

ad suggestioucm duorum cpiscopo,

rum, qui ab hacresi fucrant depravati

ab imperatore,

qui liacrc-

ticorum fautor crat, cum bcato Euscbio VcrccIIcnsi cpiscopo est in

exsilium relegatus.
ct

Deniquc cum ubiquc Ariana baercsis puUularct

ab impcratore licentia data csset, ut omncs episcopi convenircnt

tidci

ct dc vcritate

dispularent,

cum sanctus

Hilarius advenissct,
fcrre

ad pelitioncm dictorum episcoporum, qui cjus cloqucntiam

poterant
,

noa

Pictaviam redirc conipcllitur.

Cum autcm ad

insulam

Gallinariam, quae tota erat plcna serpcntibus, appropiuquassct et in

ipsam dcsccndisset

omncs scrpcntes cx sua visionc fugabat

fixit

ct in

mcdio insulac palum

parc, quod vctuit
,

ncc

amplius libcrtas data est

sit

illis

occu-

tanquam pars insulac non

tcrra scd pelagns.

Cum

ergo Pictavis csset,

orationibus ad

quemdam infantcm
vitam
rcstituit.

sinc baptismo defun-

ctura suis

Nam
,

diu jacuit in pul-

vere, doncc pariter surgcrcnt, scnex dc orationc ct infans dc mortc.

Cum
dum

filia

cjus

Apia maritum

vcllet accipere

Hilarius patcr cjus

ci

pracdicavit ct in sacrac
illc

virginitatis
ct

proposito conlirmavit.

Quam

lirmam considcrans
instantius exoravit,

nc aliquando flcctcrctur, formidans

dominum

ut

eam ad
cst,

se rcciperet nec ultra vi-

vere pcrmiltcrct: quod ct factum

nam

post paucos dics ad do-

minum migravit; quam

ipse propriis manibus scpelivit, quod mater

1)

Male Kd.

t-pc.

logunl bis (ilius loco vocis nitus.

Cap.
beatae
tiliac
,

XVH.

De

sancto

Hilario.
ut
sibi

99
,

Apiae coiisiderans opiscopum rogavit

inipetraret.

quod

et

Quod

et

fecit ct

ipsam oratioue sua ad regperlidia derjuibus

luim pracmisit.

Eo tempore Leo papa haereticorum

non vocatus advenit.
sibi

pravatus
vocatis
ccpit,

omninm episcoporum consilium convocaAit,

Hilarius

con-

Quod audiens papa praeCnni

tu es
") id

ue aliquis

assurgeret nec aliquem locuni daret.

dixit

ergo ingressus fuisset,

lus?
in

ad
,

eum papa:
sed de Gallia

Hilarius Galcst,

Et

ille:

non sum Gallus

non sum

Gallia

natus

sed de Gallia episcopus.

et

Cui papa:

et si tn es

Hilarius
et jude\.

de Gallia

ego sum Leo

si

romanae sedis

apostolicns
et si ju-

Cui Hilarius: et
,

sis

Leo, uon de tribu Juda,

dicans resides

sed non in sede majestatis.

:

Tunc papa cum

,

inet

digiiatione suirexit dicens

tibi
,

modicum praostolare
Cui Hilarius
:

donec redeam,
,

quid niereris

reddam.

si

non redleris

quis

mihi pro te responsurus erit?

Et

ille:

concitus redibo et tuam sn-

perbiam humiliabo.
dissenteria periit et

Cum
omnia

crgo ad sccreta

suac naturac

ivissct,

intestina ibidem projiciens

,

miscrabiliter

vitam

finivit.

lutera videns Hilarius

quod nullus
:

sibi assurgeret,

patienter ferens in terram sc posuit diccns

domini est terra.

Sta-

timque nutu Dei terra

quam

-) insederat,

sursum se

extulit ct

usque

ad aequalitatem aliorum episcoporum se

miserabiliter nuntiaretur defunctus
,

levavit.

Cum

igitur

papa

assurgcns Hilarius omnes cpis-

copos in
sit.

fide catholica

confirmavit et confirmatos ad propria remi-

Hoc autem miraculum de morte Lconis papae dubitationcm ha-

bet,
quitur

tum quia hystoria

,

ecclesiastica vcl triparlita nihil de hoc lo-

tum quia

aliqiiem

papam

talis

nominis tunc fuisse chronica

sancta romana ecclesia

non testatur,

tum quia Hieronymus

dicit:

scrapcr immaculata permansit et in futuro manebit sine ulla haere-

ticorum insultalione.

Posset tamen

dici

quod tunc esset aliquis

,

papa

sic

vocatus

non quidem canonice electus

sed tjrannice in-

trusus; vel forte Libcrius papa, qui Constantino haeretico favebat,

alio

nomine dictus

est

Leo. Tandera

raultis

rairaciilis

perpetratis

cum

beatus Hilarius infirraatus obitum

sum imminere cognosceret, Leontium

quid audiret, renuntiet, im-

prcsb^terum, quem maxime diligebat, ad se vocavit et nocte imminente, ut foras exeat, admonuit, et
peravit.
si

Hle jussa complens voces adhuc civitatis tumuUuantis se

1)

Verba

OalliH

desiiiit in

Ed. Pr.

2)

Rec.

inale

intenderat

legunt.

7*

100
auiliissc

Cap.
levertens

XVIII.
et

De
cnm

sancto Macario.
circa enin vigiiaret fincm ejus
j*^

exposuit

cxspectans, media nocte iterum jubctur exire et quicl audiret, ')

centi referret.
claritas
,

Qui cum se

nihii

audiisse renuntiasset

mox nimia
,

quam etiam

praedictus prcsbitcr sufferre non poterat

ad

eum
tum

intravit et sic paulatim recedcnte lumine

ad dominum migravit.

Floruit

autem circa annos domini

octava

CCCXL

sub Constantino. -) Fes-

liujus sancti est in

Epiphaniae.

Cum duo

mercatores

niassam

cerae communitcr habercnt et unus altero

statim

renitcntc

eam

ad una

altare sancti Hilarii obtulisset,

pcr mcdium divisa pars

sibi romansit. roliqua renitenti devouit.

CAP. XVIIL

De

sancto Macario.
,

Macarius dicitur a macha

quod

cst ingenium, et ares

et rio

virtus.

Yel dicitur a macha, quod est percussio,

ingeniosus contra daemonis fallaciam
,

magisler:

fuit

cnim

virtuosus quantum ad vitam,

pcrcussor in domatione corporis

magistcr in rcgimine praclationis.

Vel Macarius

id est

beatus.

Macarius
travit

abbas
in

desccndit
,

^)

per

vastitatem

dcserti

et

in-

dormire

monumeiitum

nbi

sepulta erant corpora paga^) pul-

norum

et cxtraxit

unum corpus sub caput suum tam{|uam

terrere

vinarium.

Daemones autem volentes cum

dicentes:

vocabant quasi
,

unam mulierem
aiter

surge

et veni

nobiscum ad balneum
illo

et

daemon sub ipso tanquam ex

,

mortuo

dicobat:

percgriIllc

num qucmdam habco supcr me

non expavit, sed
si

non possum vcnire.

illi

autem
vade,

^)

respondcbat corpori

dicens

surgc

et

polcs.

Et audicntes dacmonos fugorunt vocc magua clamantcs

dominc!

vicisti

nos

Dum

aliquando abbas Macharius

occurrit
ei

in

paludo

ad ccUam suam praclorirot,

soria et voicns

dyabolus cum faicc mes-

cum cum

falcc pcrcutore
te

non

potuit.

Et

dixit ei:

multam violentiam patior a

1)

Macari

quia non possum pracvalcrc

:

Ed.

\'r.

devenit Festiim Ed. rr. offert Inteuti. 2) Vpib.i 3) Ed. rriiic. legit de sili loco verborum: per v.t sli t a
Verisiiiiiliter euLin libr.irius

clesiiiil
t

iu

eni

deprne-

serti.
ffruiil.

textum de Syrti
ui.ilo

ita corrupit.

4) Rec,

pluniaciuiu

leguut.

5)

Rccent.

tundebnt corpus illud

Cap.
adversuui
tu et
le.

XVI 11.
cniiii

De

saucto Macaiio,
et

101
jojuiias

Ecce

quidquid tu faeis
et

ego facio

ego penitus non coraedo. vigilas tu

,

ego modo non dormio

Et
dixit

Ununi est solunimodo

est ilhul?

iu

quo

rac superas.

abbas

quid

Cui

ille: huinilitas tua,

per

quam non praeraleo adveret

sic

sum

te.

Dum

tentationes ipsum

')juvenem molestarcnt, surgcns

suis

nicagnum saccum

arenae humcris

imponeus diebus multis

invenicns dixit
:

per dcsertum ibat.

Quem Theosebius
Et
ille:

abba

cur

tnntum onus portas?

\idit

vexo vexantem me. Abbas Macarius

habitu

Satanem transeuntem

in

hominis

et

habentcm

vesti-

mentum lineum laceratum

puliae,
et dixit ei:

et

per omnia foramina dcpcndebant am-

quo vadis?

Et

ille":

vado potionare

fratres.

Cui Macarius: quarc tot ampullas portas?

iribus porto
,

Respondit: gustum fravel ter-

ct si

unum
quid

alicui

non placcbit, ofTeram aliud

placeat.
:

tium,
dixit ei

et

sic

per ordinem,
:

ut aliquid

Et cum rediret,
sauctificali sunt

Macarius

fccisti ?

Respondit

omncs

et

nemo mihi

acquievit,

nisi

unus,
ivit

qui vocatur Thcotistus.

Sur-

gens autem Macarius

illnc

et fratrcm

tcntatum invcnicns sua

eura exhortatione convertit.

Post hacc itcrum

ille:

eum Macarius
cui dyabolus:

inve-

niens dixit: quo vadis?

Cui

ad fratres vado.

Rcvertcnti ocraale.

currit scuex ct dixit: quid faciunt fratrcs illi?

Et ium

dixit:
,

quare?
,

Quia omnes sancti sunt

,

ct,

quod

est

majns macst.

unum

qucm habcbam

amisi ct omnibus sanctior factus

Audiens hoc senex gratias egit Deo.

rius caput defuncti reperit et
,

Quodam
orasset
,

die

sanctus

Maca,

dum
,

interrogavit illud

cu-

jus caput

fuerit.

Et respondit

se fuisse

paganum.

Et

dixit ei

Macarius: ubi est anima tua?

quircret,
si

Rcspondit: in infcrno.
respondit
,

Cumque

rein

multum

in

profundo esset,

quod tantuni
Macarius
:

profundo essct, quantum distaret tcrra a coclo.

ne aliqui le profundiores ?
ille
:

(iUi

sunt-

rcspondit:

ctiam

Judaei.

Cui itcruui
ille:

ct ultra

Judacos suntne aliqui profundiorcs? Cui

qui Christi

profun-

diorcs oranibus sunt falsi chrisiiani,

sanguine rederati

tantum pretium parvi pendunt

Dum

per quandam solitudinem pro-

fiuidissimam pergerct, ad milliai-e arundinem ligcbat, ut

redirc sciret.

postmodum

Sed dum jam novcm diaetas

fecisset et in

quodam

loco quiesceret, djabolus

omncs arundines

collegit et

ad caput ejus
Frater quidam

posuit,

unde ad redeundum plurimum laborabat.

suis

plurimum cogitationibus

molcstabatur

quod

scilicet

in cella

i) Recent, iiimiiiin offeniiil.

102
sua

Cap. XIX.
iimliliter essct,

De

sancto Felice.
inultis
illc

sed

si

iuter lioiuiiies habitaiol

piodesse
ait:
fili,

posset.
sic illis

Qiii cuin cogitatioues

suas Macario relulisset,

,

responde, hoc saltcm facio

custodio.

quia propter Christum parietes

istius cellae

Duin quendam pulicem se pungentem manu

illo

occidissct et

multum de

sanguinis emauasset,

repreheudens se,,

quod propriam vindicasset

iiijuriain,

iiudus sex mensilius in deserto

mansit et iude a scabronihus totus laceratus exivit.

lisVlarus virtutibus
iii

Post hoc mul-

pace quievit.

CAP. XIX.

De
cscit, vel

isaiicto Felice.
,

Fclix praenoraine in pincis dicitur

vel

a loco

in

quo rcqui-

a subulis, cum quibus passus perhibctur, nam pinca suAjunt eniiu

,

bula dicitur.
et iis

quod

cum magister puerorum

exstiterit

nimium rigidus

fiicrit,

tciitus

a paganis, cum Chrisluin liberc

confiteretnr, traditus fuit in

manibus puerorum, qnos ipse docuerat,

occideruut.

qui

eum cum

stilis

et subulis

Ecclcsia tamen tenerc

vidclur,

quod non

luartir exstitit,

sed confessor.

Hic ad quodcunct con,

que jdoluiu ducebatur, ut

tinuo corrucbat.

ci sacrificarct,

in illud exsuITIabat,

Legitur autem in

quadam legcnda

alia

quod

duin Maxiinus

Nolanus episcopus
,

persccutioneni fugicns fainc ct

gclu alTIittus solo corruissct

cuin
iiihil ibi cibi
,

Felix ab angelo ad

cum

mittitur,

et

haberct

dc sente proxiiua pcndcntem vidit race-

mum
tum
post

de quo

in os cjus expressit

vinum humerisque impositum seQui

dclulit.

Ipso igilur dcfuncto Felix in cpiscopuin eligitur.

et persccutor

dum pracdicaret
lelas

eum quaererct,

inter parietcs di-

rutos per modicuiu aditum se occultavit statimquc nutu Dci per adituin
iliuin

araucac texcrunt.

Quas duin persccutores conspiciuut.

Indc autciu ad aliuin locuin
ties

nemincm

illic

essc putantcs absccdunl.

sanctus Fclix pergeiis a

suscepit
td
,

quadam vidua per

vidit.

menses alimenta
reddilii

nunquain lainen cjus faciein

siiain
,

Tandcni pacc

etclcsiam
iii

rcdiil cl

ibi

iii

patc reqnievil.

Sepullus juxlii
iiiii

uibfiii

loco

qui dititui

1'iiicis.

Huic ct alius erat IValer,

Fclix siinilitcr diccbalur. lelur,

dixil
:

Cumqne cliam

ipse \dola adoiare togo,

inimici eslis

Deoruin vestroruiu

quia

si

mc ad

illos

Cap. XX.
duxeiitis
,

De

sancJo Marcello.
et corruenl.

103
Exco-

in eos sicut frater

meus exsufflabo
,

lebat autem sancius Felix hortum

quidam vero olera ejus rapere

,

cupientes

dum

furtura se facere cogitabant

tota nocte

bortum

di-

ligentius excolebant,

mane autem a sancto

Felice salutati peccatum

gentiles,

sunni confitentes ad propria redierunt.

ut sanctum Fclicem tenerent,
dit,

Venientcs autem

manus eorum dolor nimius appreheniis

:

Qui cum ulularcnt, dixit

dicite

Christus cst Deus, ct do-

lor continuo vos dimittet.

Quibus dicentibus sanati sunt.

:

Pontifex

ydolorum
entem
Ait
:

fid

eum

venit dicens

domine, ecce Deus mcus, utteveniCui

vidil,

continuo fugam arripuit.

dum dicerem

quarefugis?

virtutem hujus Felicis ferre non possum. Si ergo Deus

meus

ita

te timet,

quanto magis ego timere

te debeo.

Quem cum

Felix in fide

instruxisset, baptizari se fecit.

si

Adorantibus Apollinem dixit Felix

quid est quod in
,

yere est Deas Apollo,

dicat mihi,
in

manu nunc
qua oratio
suiit.

clausum teneo?

Habebat autcni

manu schedulam

in

dominica erat scripta.

Quo
ct

niiiil

respondente gcntilcs conversi

in

Tandera missa celebrata

populo data pace

pavimcntum

in ora-

tione se projiciens migravit ad

dominum.

c.\p.

n.

De
cellus quasi
et conculcans.

^aiicto Marcello.

Marcellus dictus est quasi arcens malum a se, vcl dicitur Mar-

maria percellens

i.

e.

mundanas adversitates percutiens

quia,
sicut dicit
,

Assimilatur enim mundus mari,

in

Chrysostomus super Matthaeum:

continuus
,

mari est sonus confusus

infatigabilis
,

timor
iiicon-

jmago

morlis

undarum contentio

stantia jugis.

Marcellus

cum Romae sunimus

in

pontifex esset et

Maximianum
quadam
ira-

imperatorem de nimia

Christlanos saevitia increparet ct in

in ecclesia consecrata
fecit

domo cujusdam matronae

tus

missam ageret,

imperator

domum

illam

stabulum jumentorum et eundeni

Marcellum ibidem ad servitium cum custodia animalium deputavit.

in

qno

scrvitio

post multos

annos

in

domino requievit

circa annos

domini

CCLXXXVII.

104

Cap. XXI.

De

sancto Autouio.

De
perna tenens
et

ni. saiicto Antonio.

CAP.
despiciens.

Ajitoulus cUcitur ab ana. quod cst sursuin, et teneiis, quasi su-

mnndana

Despexit auteni munduui, quia

iinmundus, inquietus, transitorius, deceptivus, aniarus.

.Aiigustinus
iiaris?
iioii
:

De

his dicit

o iiuuide immuiidc, quid pcrstrepis? Quid avertere covis

Nos tencre

fugicns?
qui amarus

Quid faceres,

si

mancres?

Qucm
Ejus

deciperes dulcis,

dulcia alimenta ineatiris?

vitam Anastasius scripsit.

1.

Antonius cum
si vis

XX

cssct

annorum
et

ct

audiret

Icgi
,

in ecIia-

desia:
bcs
et

perfectus

esse,

vade

vendc

omnia

quae

et

da pauperibus,

omnia sua vendcns

pauperibus

erogavit
tcnta-

eremiticam

vitam duxit.

Vir innumerabilia daemonuin

vicc

inciita
fidei

sustinuit.

Quadam
dyabolus

duin

spiritum

fornicationis virtute

superasset,

in spccic

pueri nigri ante

eum
Nain

prostraet

tus

apparuit et se
,

ab eo
ut

victum

confessus

est.

hoc

precibus impetravit
insidiantem:
luihi

vidcret

fornicationis

daemonem juvenibus
vilissima
in

quem cum

in praedicta
iioii

forma

vidisset, dixit:

apparuisti specie, te ultra

latitaret, multitudo

timebo.

Alia vicc

dum

quo-

dam tumulo

daemonum eum adeo

laceravit,

quod

ministcr ejus quasi

mortuum cum

propriis humeris asportarct, cum,

quc eum omncs

lentibus
dictuin

qui convcncrant subito Aiilonius

quasi mortuum plorasscnt

ct

do-

cunctis

reviviscit
fccit.

a ministro ad praeibi

tumuhun se iterum portari

,

Qui cuin

cx dolorc

vulncrum prostratus jaccret

iies

ex virtute aniini ad conflictuin dacmoformis

variis

excitabat.

Tunc
,

illi

iii

fcraruin apparuerunt ct

cuin itcrum
runt.

dcntibus
subito

cornibus ct nnguibus crudclissimc laceravc-

Tunc

splcndor

mirabilis

ibi

apparuit et daemones
cst.

cunttos fugavit, Antonius autcin continuo sanatus

Ibiquc Chri

slum adcssc

intelligciis ait:
fuisti
,

ubi eras

bone Jesii? ubi cras? quarc

et vulnera

non a principio
V.n'\

hic,

ut

mc adjuvarcs
,

mca

sanares.

dominus:

Aiitoni
,

hic

cram

scd cxspcctabam vidcrc ccrlaincn

,

luum:

nunc autcm

quia virilitcr dimicasti

in

toto orbc tc faciain

cuni

iioininari.

Tanti autem fcrvoris erat,

,

quod,

Maxiinianus im,

pcrator chrislianos occideret

martir
lieri

ipsc martircs sequcbatur

ut cuin

iis

lucrcrclur, ct

vchcmciiter tristabatur, co quod sibi uiar-

Cap. XXI.
tiiliuii

De

sancfo Antonio.
iii

105
pergercl.

iion darcliir.

S. C.iim autcm

.ilteram

cremum

argentcum (liscum reperit

gentcus discus,
viatori

ct lnlra sc sic diccre cocpit:

unde hic ar
Si

ubi
,

liominum

vestigia

iiulla

vidcntur?

enim

cecidisset

utique prae sui magnitudine latere non posset,

Hoc

djabole

artificium
,

tuum
et

est

voluntatem tamen
,

meam

nun-

(juam poteris immutare

hoc dicens

discus ut fumus evanuit.

,

Postmodum ingentem massam

aurum
fugit, sicque

vcri auri reperit

scd
ibi

ut

inccndium

ad montem fugiens

XX

annis

permansit in-

numeris coruscans miraculis,

cssct,
vidit.
litas.

Quadam

vicc

dum

in spiritu raptus

totum

mundum

laqucis se inviccm

conncctcntibus
ct audivit:

plcnum
humi-

Qui exclamans

ait:

o quis istos evadet?

in

Aliquando dum ab angclis

aere elevarctur,

adsuiit dae-

mones

et cjus transitum prohibeiit.

pcccata cjus ab cxordio nativi-

tatis ejus

objicicntes.

Qiiibus

angeli:

non dcbclis

illa

narrare,
,

quae Christi pictale jam sunt dcleta.

factus est monacJius,
illa profcrtc.

Si

qua autem
in

scitis

cx quo

Et cum

probatione deticc-

rent

liber Antonius in sublime tollitur ct libcr depoiiilur.

vidi aliquando

3. Narrat Antonius de se dicens:

corpore
ait:
,

dyabolum celsum

qui se
vis,

Dei virtutem

ct

providcntiam ausus cst dicere et

qiiid

ut a

me

tibi

detur,
in

Autoni?
Christi

At ego sputa

in os

ejus congeminans
et statim

totum

me

eum

nominc armatus ingessi

cvanuit.

Huic dyabolus

aliquando in lanta proccritate

apparuit,

quod coelum capitc tangcre vidcrctur.

Qucm

cuni

Anto-

nius, quis esset, interrogassct ct ipsc se

didit

satanam csse

dixisset, ad-

satanas

cur

me

sic

impugnant monachi

ct maledicunt chri-

stiani?

Cui Antonius: juste hoc faciunt,

quia tuis sacpe insidiis

molestantur.

Et
,

ille:

cgo eos ncquaquam molcsto, scd ipsiinvicem

,

se conturbant

ego enim ad nihilum sum redactus

quia

jam

in

cunctis partibus regnat Christus.

Quidam

sagittarius

beatum Antoet ei displi-

nium gaudcntein cum fratribus quadam vicc conspcxit

cuit, cui Aiitonius:

pone sagittam
et tertio fieri

iu

arcu ct trahe.

Quod

et fecil,
:

cumque hoc secundo

mandasset, dixit sagittarius

tan-

tum trahere potero, quod de ejus fractione dolebo.

sic est in
citius

Cui Aiitonius:

opere Dei, quoniam

si

supra mensuram tcndcre vcUemus,

frangeremur:
illc

expedit ergo rigorem aliquando rclaxari.

recessit.
4L.

Hoc

audiens

aediticatus

Interrogavit

quidam

Antonium dicens:
dixit:
his,

quid

custodiens

placebo

Dco?

Et rcspondcns
habcas
in
,

quocunque vadis,

semper Deum pro

oculis tuis

iii

quae agis. tcstimonium sacrae scripturae adhibeas.

quocun

106
(jue loco setleris
viis

Cap, XXI.
,

De

sancto Autoiiio.

iioii

iiido

cito i-ecedas.

Haec

Iria ciislodi et sal:

eris.

Ai)bas quidain interrogavit Autoiiium dicens

quid fa-

ciam?
sit til)i

CuiAntonius: non confidas

in tua justitia, \entris etlinguae

contincntia et ne poenitearis de rc transacta.

si

Dixit iteruni

Antonius: sicut pisces,

in sicco tardaverint, nioriuntur, ita et

mo-

nachi extra ccllam tardantes

tes

aut

cum

yiris

saccularibus immoraii-

a quietis proposito rcsolvuntur.

Iterum dixit Antonius: qui sescilicet

det in solitudine et quiescit,

tus,
bit,

a tribus bellis cripitur,

audi-

locutionis ct visus ct contra

scilicet cordis.

unum tantummodo pugnam habefratri-

5. Quidam fratres cum quodam sene

ad abbatcm Antonium visitanduin iverunt dixitque Antonius

bus:

bonum comitem

habuistis

senem hunc.
?

Deinde

dixit seni:

bonos fratres invcuisti tecum, abba

Cui

ille:

bonos quidem inveni,

vult, intrat

scd liabitatio corum non habet januam: quicunque enim

in

stabulum

et solvit

asinum.
,

Hoc

autera dicebat,

quoniam omnia,
Dixit abbas

quac erant
lonius
:

in

corde eorum
,

statim erant in orc.

trcs

An-

scire convenit
,

quoniam sunt

molus corporales, umis

,

quidem nalurac

alius ex

ciborum plenitudine
,

lertius

ex daemone.
(juia
,

Frater quidam rcnuntiayerat saeculo

sed non plene,

quaedam
qui va-

adhuc

sibi retinebat.

Cui Antonius

vade

ct

cmc carncs

dens cmit carnes et portans cas duni veniret, lacerabant eum caucs.
Cui Antouius: qui reuuutiant saccnlo ct volunt habcre pecuuias, ita

impugnati a daemouibus

') discerpuntur.

Antouius
ficri

dum

in

eremo

taedio aniccrctur, dixit: dominc, volo salvus

ct noii

permiltnnt

mc

cogitationes meac.

Et surgens exivit foras

et

ct vidit

quemdam
Erat

sedentem atque operantera

dcinde surgentcm et orautcin.

autcm angelus domini

ct dixit ci: sic fac et salvus cris,

Cum quasc-

dam
vidit

vice fratres dc statu

animarum ab Autonio quacsivissent,

quenti noctc vox vocavit

eum

diccns

surge et exi et vide,

Et ecce

qucmdam lougum

et

tcrribikm caput usque ad uubes tollentcm,

qui

quosdam peunatos ad coelum volare cupieutcs cxtcusis manibus

prohibebat ct alios libcre pcrvolautes retincrc non poterat; ct raa-

ximum gaudiuin

mixtuin

cum

niiiiio

doiore audiebat ct

iiilellcxit ani,

marum

illum csse adsceiisum ct d;^abolum

prohibentcm
,

qui quas-

dani obnoxias retinerct et dc sanctorum volatu

quos rctincre non

Aii

potcrat,
loniiis,

sic dolerel.

Aliquaudo dum cum fratribus operarctur

coeluiu

suspiciens

in

cum

tristcm visioncm vidissct. provo

)) K<l.

IV.

iiKilo

<1 ('

(;

I) II 11 1 II

)'

l<>gil.

Cap. XXI.
liitus

Dt^

sancto Antonio.

107
vero

aiite

Ueiun logavit, ut

fiitinuni scelus avertcret, fratribus

supcr

lioc

eum

interrogantibus cuui

lacrimis

et

singultibus
inquit,

dixit,

quod inauditum scelas seculis immineret.

a multitudinc ') cquorum circumdatum
,

Vidi,

altare Uei

qui calcibus

omnia disccr-

pebant:

magno enim

turbine fides catliolica subvertetur ct Iiomines

jumentis similes
mlni dicens
:

r.hristi

sacraraenta diripient, factaque est vox do-

abominabuntur altare meum.

Post duos autem annos

baptisterium et

erumpentibus Arianis ecclcsiae unltatem scideruut,

ecclesias

polluerunt ct

supcr

altaria

christianos

ad instar ovium

mactaverunt.
Ballachius

G. Uux quidam Aegjptius Arianus nomine

ita ecclesiam

cum

Uci infestarct
sic ci

ct

virgincs et uionachos
:

nudatos publice verberarct, super

te

scripsit

Antonius

video iram Uei

vcnienfem: jam dcsiiie persequi diristianos, ne ira Uei te

tibi

occupet, qui proximum

niinalur intoritum.

Infclix lcgit episto-

lam,

irrisit et in

eam

-)

exsecrans ad tcrram projccit ac portitores

verberibus

multis

afliciens

Antonio
,

talia

remandavit:

quando

libi

est tailta cura dc

monachis

ad

te

quoque pervenict nostri

disci-

plina rigoris.

Post quiuque autem dies

equum suum mansuctissict corrosis at-

nuim insidens morsu ipsius cqui ad terram projicitur

que laccratis ciuribus intra triduum exspiravit.

tres

Ciini

quidam

fra-

vcrbum

salutis
,

ab Antonio quacsivissent,

ait ille: aiidiistis doci

minum

diceiitcm
:

si

quis te percusscrit in maxillani, pracbe

altcram.

Uiciinl ci

Iioc

implere non possumus.

Kt

illc

saltcm dc una pa^)

tienter fcrte.

Et

illi

etiam nec haec possemus.

Quibus Anto-

nius: saltcm ne vclitis percuterc magis,

quam

perciiti.
:

Et

illi:

nec

hoc possemus.
fratribus istis
vobis.
,

Tiinc Antonius dixit discipulo suo

succos praepara

quia nimis delicati sunt:

sola oratio ncccssaria est

Haec

in vitis

patrum leguntur. Tandem beatus Antonius V,V

in

anno vitae suac fratres deosculaiis

(|ui

pace quievit

siib

Constantino,

cocpit circa

annum domini (iCGXL.

1)

Ed, Priuc.

legil

loco verboruin:
2)

equorum

citciimd^ilu

m
3)

laiilnni

modo: circiimdaut ium. iiuil)\is> iioeseinus oniilllt

Recenl, Jegimt exspneiij,

1'riiic.

Yerb.T

Ed.

J08

C.ip.

XXII.

De

saucto FaMaiio

CAP.

XXI!.

De
sibi

(^fancto

Fabiauo.
,

Fabianns qnasi fa!)ricans bcatitudinom supeniam

acquirens
triplici

id est

eam

jure

scilicet

adoplionis

emtionis cl debcl

lationis.

Fabianus

civis

Romanus
,

luit

et

cum

jiapa

defuncto

pro

alio

digendo populus convenissct

scire volcns.

inter

eos et ipse

venit rei exitum

Et cccc cohimba candida dcscendit super caput ejus

iis

qiiod cuui

omnes mirarentur, ab

in

papam

eligitur.

Hit,

iit

ait

Damasus papa,

per omnes regiones scptem dvacouos misit

tradidit,

et iis-

dem septem
'collegerunt.

sul)dyacoiios

qui

omiiium

gesta martirum
volenti inter-

Hic,

iit

ait

Haymo, imperatori Philippo

essc Paschac vigiliis et communicare misteriis reslitit nec,

quous-

que peccata confiteretur

misit.

ct inter poeiiitcntes

starel,

interesse pcr-

Tandem

poiitificatus sui aiino

tredccimo jussu Dccii capitis

obtruncalioiie

marlirio coronatur.

Passus est autem circa annum

domini GCLIII.

CAP. XXIII.

De
est civitas
civitalis
,

saiicto l^ebaistiano.
,

Sebastiaiius dictus est a sequens et beatitudo

ct

el astim

quod

ana,
et

quod

esl

sursum

quasi sequens beatitudincm

lioc est,

smnmac
et

supcrnae gloriae,

eam possidens
,

ct

acquirens:
pcrtate
riani
,

hoc quintuplici denario secundum Augustinum

,

pau

regnum

dolore gaudium

labore requiem

igiiominia glo-

raortc vitam.

Vcl dicitur Scbaslianus a basto.

Nani miles

Christus, cquus ccclesia, bastum sive sella Sebastianus, quo mcdi

ante Christus in ccclcsia militavit et de multis martiribus victoriam

obtinuit.

Vcl Sebastiaiius interpretalur vallatus vel circumiens: val

lalus

quia sagittis

tamquam

hericius fuit circumdatus,

circumiens,

quia omncs martires circumibat el omncs conforlabat.

1.

Scbastianus vir christianissimus

Narboiiensis gcncrc

civis

Cap. XXIII.
Meiliolanensls
erat
,

De
et

sancto Sebastlano.

109

Dyoeletiano

Maxiniiano Imperatoribus adeo carus

ut principatuni ei

priuiae cohortis traderent et suo adspectui

juberent seniper adstare.

Hic militarem

chlamidem ad hoc tantum

ferebat, ut christianorum animas, quas in tormentis videbat dcficere,

confortaret.

Duni autem praeclarissimi

pro, fide

viri ]\larcellianus et

Marcus

gemini fratres
advcniunt,
iit

Christi decoUari deberent,

ad eos parentes
Advenit

ipsorum animos a suo proposito revocarent.

soluto

ergo mater

et

capite scissisque vestibus uberibusque ostenfilii,

sis ajebat: o

perdulces

circumdat
,

me

inaudita miseria et intofilios

,

lerabilis luctus.

Heu me miseram

amitto

meos ad mortem

ultro tendeutes, quos si milii hostes auferreut

per media sequerer

bella raptores,
raoritura.

si

violenta judicia concludercnt carcere, irnunperem

Novum hoc

pereundi genus

est, in

quo carnifex rogatur,

ut feriat; vita optatur, ut pereat; hic luctus

et
,

mors

invitatur, ut veniat.

Novus

nova miseria

iu

qua natorum juventus sponte amittitur

,

parentum miseranda cogitur seuectus

ut

vivat.

Haec dicente

matre pater senior manibus adducitur servorum et capitc adsperso

pulvere hujusraodi voccs dabat ad coelum:
ciscentibus
filiis

ad mortem ultro profi-

valedicturus adveni

ut

quae raeae sepulturae patilii

raveram, filiorum sepulturis infelix expendara.

senectutis et gerainura
ligitis ?

raei

baculus
di-

meorum viscerum lumen cur

,

sic

mortem

Yenite hic

juvenes

flete

super juvenes sponte pereuntes.

Yenite huc senes et

patres et prohibete,

mecum super
ne
talia

filios

meos

plangite, accedite huc

patiaraini.

Deficite

plorando oculi

mei

ne videam

filios

meos

gladio caedi.

Haec dicentc patre adfilios

veniuut conjuges adspectibus

eorum proprios

offercntes atque

ejulando clamantes:

quibus nos dimittitis,

qui erunt

horum

infan-

tium domini

quis vestras largas dividet possessiones ?

,

Heu quam
,

ferrea pectora
abjicitis
,

quia parentes despicitis

abdicatis
et vos

amicos respuitis

uxores

filios

caruificibus spontaneos

exhibetis.

Inter

hoc autem coeperunt virorura corda mollescere.

Tunc sanfor-

ctus Sebastianus,'qui ibi aderat, ernrapens in mediuni dixit: o

tissimi milites Christi nolite per raisera

blandimenta coronam depo-

nere sempiternam.

Sed

et

parentibus dixit: nolite tiraere, non se-

parabuntur a vobis, sed vadunt in coelum vobis parare sydereas mausiones.

Nara ab

initio

mundi haec
de
,

vita in se sperantes fefellit, se

irrisit

exspectantes

decepit,

se

praesumentcs

et

ita

nullum
Yita
ut

omnino certum reddidit

ut omnibiis probetur esse mentita.

,

haec admonet furem ut rapiat

iracundum ut saeviat

mendacem

110
lailat.

Cap. XXIII.
Ipsa impcrat crimina
,

De

sancto Sebastiano.

jubet facinora, snadct Injusta, liacc

et cras

autcm persecntio, quam hic patimnr, hodic excandcscit

nescit, liodie exardescit et cras refrigescit
ct sub
,

eva

snb una hora indncitur

.

una hora excluditur.

,

Dolor antcm aetcrnns rcuovalur

,

ut

sacviat

augmcutatur

ut exurat

inflannnatur ut puniat.
Ibi
,

In

amorc

ergo martirii nostros jam suscitemus affcctus.

se viucerc existimat, qui duui capit, captus est
est,

enim djabolus
tenet
,

dnm

tentus

dum

viucit, victus est, ct

dnm

torqnct, torquctnr,
Igitur

dnm

jngulat,

occisns cst, ct

dum

insnltat, irrisus cst.

dnm

beatus Seba

stianus haec cx ore proferret, subito pcr unara fere liorani a spleu-

dorc

nimio de coelo descendente iliuminatus cst et sub

iilo

splen-

dore paliio candidissimo

amictus et ab angelis septcm clarissimis

circumdatus. Juvcnis etiam apparnit juxta

cens:
tu

eum dans

ei

paccm

et di-

semper mecum

eris.

Cum antem

bcatns Scbastianus hacc

iii

ct his similia praedicaret,

cti

Zoe uxor

Nicostrati,

cujus

domo

san-

cnstodicbantnr

qnae loqnclam amiserat,

pedibus ejus provoait;

si

Inta uutibus

veniam postulabat.

Tunc Scbastianus
,

cgo

Ghristi scrvns

sum

et

si

vera snnt omnia

aperiat os cjus

quae cx orc mco haec

,

mnlicr audivit et crcdidit,

riae prophetae
') sni.

qni apcruit os Zacha-

Ad hauc vocem
ct

mnlicr exclamavit:

bcnces.

dictus

scrmo

oris

tni

benedicti qni omnibns,

qnac locutus
,

crednnt.

Vidi enim angelnm librum lencntem ante tc

scripta crant.

nbi omnia,

qnac

dixisti,

Vir autcm cjus hoc audicns procidit ad

statimquc absolvens
nuliatcuns sc
ct vir-

pcdcs sancti Scbastiani

martires rogabat,

sibi postnlans indulgcri

ut liberi abircnt.

Qui dixerunt,

desertnros vicloriam,

qnam

ccpisscnt.

Tantam igitnr gratiam

lutem verbis sancti Scbastiani dominns contulcrat, quod non solnm

Marcclliaiuim ct

Marcum

in martirii

constaiitia roboravit, scd ctiam

ct

patrem eorum noniinc Tranqnillinum

fidcm convertit,
18.

nmtrcm cum mnltis

aliis

ad

qnos omncs Policarpus presbiter baptizavit.

gravissimo laborans

qni
ut

Tranquillinus aulcm morbo

,

mox

nt bapti-

zatus cst
ct ipse

sanitatcm rcccpit.

Pracfcctns anlcni urbis

,

Romac,
,

morbo gravissimo laborabat

,

rogavit Tranqnilliinnu

ad

sc addnccrct cuni

qni sibi sanitatcm dcdcrat.

Cum

crgo ad enm

venisseut

Policarpus

prcsbitcr

et

Scbaslianns et ipse cos rogaret,

,

Ht ctiam sanitatcm rcciperct,

dixit ci Scbastianns

ut prins jdola

abnegarcl

ct

confringcndi ca sibi poteslatcm tradcret et sic sanita-

I)

Kd. IVinr.

I(>all:

t)

e o.

Cnp. XX[II.
lein reciperel.

De

sancto Sebastiano.

111
quod
servi

Cul

quum

Clironiatius praefectus diceret,

,

sui

hoc facercnt

ct noii ipse

dixit

Sebastianus

tiiuidi

Deos suos

confringcrc formidant, scd et

si

djabolus hac occasione cos laedcret,

dicerent eos infideles esse ob hoc iaesos,

rent.

quod Dcos suos confringe-

Sicque Policarpus et Sebaslianus accincti plus quam

:

CC jdola
cerlum

confregerunt. Post hoc autem dixerunt Chromatio

cum nobis jdola

,

confringentibus sanitatem recipere dcbuisti ^) ncc recepisti

est, quia aut infidelitatem
vasti.

nondum

abjecisti aut aliqua ydola reser,

Tunc

indicavit se habere
,

thalamum

in

quo erat omnis

dis-

ciplina stellarum

pro quo pater suus plus quam ducenta pondera

auri expenderat et per

quem

futura omnia praevidebat.

,

Cui Seba-

stianus

quamdiu hoc integrum habueris

tc

ipsum integrum non

lilius
,

habebis.

Cumque ad hoc
:

illc

asscnliret,

Tiburtius cjus
tain

ju-

venis egrcgius dixit

uon patiar opus dcstrui,

,

praeclarum

sed

ne paternae sanitati videar esse contrarius

tur,
ut,
si

duo clibani acccndaii-

destructo

opere pater meus sanitatem non receperit,

Cui Sebastianus
,
:

ambo

vivi concrementur.

sic hat,

ut locutus cs.

Dum

igitur illa confringerentur

angelus praefecto apparuit et sibi

elTe-

a domino Jesu sanitatem redditam nuntiavit statimque sanus

ctus cucurrit post buit ex eo,

eum

ut ejus pedcs oscularetur.

Qui eum prohict

quod baptismum uondum receperat, sicque ipse

ejus et
luille

Ti-

burtius

filius

CCCC

de cjus

fainilia

baptizati sunf.

Zoe autcm ab

infidclibus tenta ct diu cruciata cmisit spirilum.

Quod

cum

audiisset Tranquillinus, prorupit et dixit:

=) ut quid vivimus?

feminae nos ad co-

ronam praecedunt,
dies lapidatus est.

Ipse aulcm post paucos

3. Sanctus autcm Tiburtiiis super pru-

nas allatas ^) jnbetur aut incensum Diis

nudis plantis incedere.

imponere aut super

istas

Qui

sibi

signum crucis faciens constantcr

:

super ipsas nudis ingrcssus est plantis dicens

videtur mihi

quod

super roseos flores iiicedam in nomine domini nostri Jesu Christi.

Cui Fabianus praefectus dixit:
quis

ignorat

magicam artem Chriiiifelix

,

stum vos docuisse?

Cui Tiburtius: obmulesce

quia non es

dignus noraen taiu sanctum et tam mellifluum nominare.

tus praefectus jussit eiun decollari.
stipiti affiguntur,

Tunc

ira-

Marcellianus autem et Marcus

,

cumque

fuissent affixi

psallentes dicebant:

ecce

1)

Verba iiec rpcexiisti desimt

posituin csf.
3)
,

iu Ed. Priiic.

2) El hic

ut

quid

loco;

Hd (juid
voceui

licet

Rec. inale intrudunt ire verbuiu ante et Ed. Tr, inale iegat incensis loco iucensum.

jubetur

112
qiiain

Cap. XXIII.
bomini et
:

De

sancto Sebastiano.
fratres in

quam jiicundum habere

iiifeliccs

unum

etc.

Qui

bus praefcctns
Cni
illi
:

deponite amentiani et vos ipsos liberate.

cpulali

nunquam tam bene

,

sumus

utinam tamdiu

sic

nos

esse permittas

quamdiu corporis tcgimur indumento.

Tunc prae-

fectus jussit eos lanccis

per latcra transverberari et sic raartirium

imperatori de
tc inter pri-

consummaverunt.

Post hoc pracfectus Djocletiano

,

Sebastiano suggessit
nios in palalio

quem ad
seniper

se vocans dixit
et

ego

mco

habui

tu contra

salutem
:

meam

et

Deorum injuriam hactenus

Christum semper colui
coelis cst,
et

latuisti.

Gui Scbastianus

pro salutc tua

,

pro statu

Romani imperii Deum

jussil

qui in
in

semper adoravi.
ligari et

Tunc Djocletianus

eum eum

mc-

dium campum

a militibus sagittari,
,

qui ita

sagittis

iraplevcrunt, ut quasi hericius viderctur

et aestimantes illum

mor-

tuum

abierunt, qui intra paucos dies llberatus, stans super graduni

,

palatii imperatores vcnienlcs de malis

quae christianis infercbant,

islene
est

durc redarguit.

Dixcrunt

iraperatores:

Sebastianus,

quem

diu sagittis iuterfici jusscraraus?

,

Cui Sebastianus:
ut

ad hoc
ct rcdar-

nie dorainus rcsuscitare dignatus est

convcniam vos

guam

vos dc lualis

quae Christi

faraulis irrogatis.

Tunc

inipcra-

tor tamdiu

cum

fustigari jussit,

doncc spiritura cxhalaret, fecitquc

corpus ejus in cloacam projici, ue a christianis pro raartire coleretur.

Sanctus autcm Sebastianus scquenli nocte sanctac Luciae apparuit

corpus ejus
sibi revelavit et, ut

et

juxta vestigia apostolorura illud seest.

peliret, praecepit,

quod

et

factum

Passus est autera subDyocle-

tiano et Maxiniiano iraperatoribus, qui coepcrunt circa annos domini

CLXXXVII.
runi
,

4. Rcfert Gregorius
in

in prinio libro dialogo-

quod quaedam mulier

Tuscia nupcr nupta cum ad dedicaaliis

lionem ccclcsiac sancti Sebastiani ab

nocte
,

invitata esset

in

ipsa

qua sequcnti

die ire debebat

carnis voluptate stinuilata a

viro suo se abstincrc

non

potuit.

Facto autcra
illuc

raanc

niagis eru-

bescens vultura liomiiiuni quam Dci

ut oratoriuni
,

profccla cst.
,

Mox autem
ingressa
esl,

iibi

craiit rcliquiac sancli Scbastiani

dyabolus cam arripuit

ct corara oinnibus

vcxare cocpit.

Tuiic prcs-

biter illius ccclcsiac palliura altaris arripiens iiidc caiu opcruit, scd

dyabolus

statiin

ipsuiu prcsbitcrum

invasit.

Duxcrunt aulem

eaiii

amici sui ad incantatorcs,

rent.

ut suis incantationibus

dyabolura elTuga,

Scd

niox, duiu incantarctur, judicio Dci lcgio daeiuonuin

id

cst

VI

inillia

scxccnti ct

LXVI

in

eain ingrcssi ipsain acrius vexarc

cocpcrunt.

Quidain autein vir.

noniine Furtunatus sanctitatc con-

Cap. XXIV.
spicuus
gestis
siiis

De

saiicta

Agnete

\irglne.

113
iti

precibus caui saiiavit.

,

3. Lcgitui' quoquc
Italia

Lougobardornm

qnoil

tcmpore Gumberti regis

totii

tanta

pe^e percussa

est, ut vix
.ac

unus alterum sufficeret sepelire, el

visibiliter

haec pestis

maxime Romae

Papiae grassabatur. Tunc

bonus angelus multis apparuit malo angclo sequcnte ct venabulum

fereuti praecipicns, ut percuteret ac

caedem

faceret. Quotiens

autem
cui-

aliquam

domum

percutiebat, tot inde mortui cffcrebantur.

Tunc

dam

divinitus revelatum est,

qnod nequaquam haec

pestis cessarct,

douec sancto Sebastiano altare Papiae construeretur.

constructum cst iu ecclcsia sancti Pctri
,

Quod quidem
ad vincula

qui

dicitur

quo facto statim cessavit

sancti

illa

quassatio.

Et

illuc

a Ronia reliquiae

Scbastiani

suut delatae.

Ambrosius

in praefatione sic ait:

beati martiris Sebastiaui pro confessione nominis tui, dominc venerabilis,

ficis

sanguis effusus

siniul et tua mirabilia

,

nianifcstat,

quod peret

in infirmitate ')

virluteni

el vestris studiis

das profectum

in-

firmis

a prece praestas auxilium.

CAP. XXIV.

De
Agnes
fuit.

sancta Ag^nete Tirg^ine.

agna,
quia mitis et humilis
.

dicta est

taniquam agiia
et nii-

Vel a Graeco quodam agnos, quod est pius, quia pia

sericors exstitit.

Vel Agnes ab agnoscendo,

quia viam veritatis

agnovit.
falsitati

Veritas autem secundum Augustinum opponitur vanitati ct

et dubietati,

quia tria a se removit per virtutem,

quam

habuit.

1.

Agnes virgo prudentissima

ut testatur Ambrosius, qui ejus

passionein scripsit, XIII. anno aetatis suae niortem perdidit ct vitani

iuvenit.
inentis

Infantia

quidem computabatur

in annis,

sed erat senectus

facie,
filio
,

immensa, corpore juvencula, sed aninio cana, pulchra

fide.
ille

sed pukhrior

Quae dum a
geramas
et

scholis rcvcrtilur, a praefecti

divitias innumerabiles proraisit

adamatur.

Cui

si

(onsensuiu ejus coiijugio non negaref.

Cui Agnes respondit:

dis-

1) Eit.
iffert:

Rec. leguiit lono vfiljoiuiu

yirirp:

npud

e.

Coiitr.i

Ed,

Pi-

profirit,

<1

pv;irstnt.

114
leile

Cap. XXIV.
a uie foines peccati
,

De

sancta Agaete virgine.

mitiiineiitum facinoris
siiin
,

pabulum

inortis.

quia

jam ab

alio

amatorc praevcnta

coepitque ipsuiu suum

,

ainatorem et

sponsnm a qiiinque commcndare

scilicet

quae sponsae
,

in

sponsis praecipuc requirunt,

a uobilitate gcneris
,

a dccorc

pnkhritudinis
eflicacia ct

a divitlarum abundantia

a fortitudinc
:

et poleutiae

ab amoris exccllcntia,

sic diccns
ciijus

illum amo, qui longe

est, ciijus

te nobilior est et

generc dignior,

mater virgo

pa-

ter

fominam

nescit,

cui angeli serviunt, cujus pulchritudincm sol et

luna mirantur,

ciijus

opes nunquam

dcliciiint,

ciijus

nunquam

divi-

tiae dccrcscunt, cujus odore reviviscunt mortui, ciijus tactu confor-

tantur iniirmi, ciijus

nitas.
ciijus

amor

castitas est, tactus saiiclilas, unio virgi-

Hacc aiitem quinque ponit in qiiadam auctoritate dicens:

generositas celsior,
possibiiitas fortior,

adspcctus pulchrior,

amor

suavior ct

omni gratia elegantior? Dcinde ponit quinque hcsponsus contulit

siibarrat,
et aliis sponsis confcrt,
scilicel

neficia,

quae
fidei

sibi

quia cas

annulo

multiplici

virtutiim

varietatc

eas

vestit et ornat, passionis suac sanguinc cas assignat, vinciilo

tis

amo-

eas sibi copulat et thesauris coelestis gloriac eas ditat, sic diqui aniiulo suo

cens:

subarravit dextram
,

mcam

et

coUum mcum

cinxit lapidibus pretiosis

induit nie cidade aiiro tcxta et immensis

monilibus
praeter

ornavit

me,

posuit signiim in faciem

assuuiain,
et

mcam

ut nnlluin

cum ainatorcm
jani

sanguis

cjus ornavil
;

gcnas
ejus

meas;

amplcxibus cjus castis adstricta sum

;

jam corpus

corpori nieo sociatum cst

ostcndit mihi thesanros incoraparabilcs,

in

quos

nillii

se datuiiim,

si

eo porseveravcro, rcpromisit. Aiidiens

et

hacc insaiuis juvenis Icclo proslernitur

per alta suspiria a medicis aperitur,

quod amore

aegrotet,

cumquc patcr juvenis cadeni

non posse
dc

virgini replicarot ct illa prioris sponsi foodcra sc violarc

assereret,
cujus se

coopit praofoctus iiiquiroro,

jactarot.

quis ossot

illo

sponsiis,

Agnes potostatc

(]iim

crgo quidain
i^riiis

assereret,

quod

(".hristiim

sponsum suum

diccrct,
(aii

blaiulis

scrinoiiibus,

domum
quod

torroribus

oam

pulsat.

Agiics:
Ipsuin

quidqiiid vis,
ciiini

age

qiiia

qiiaeris,

non poteris obtincrc.

Ciii

lorrontcm et blande diiobus

virginilas
erat,

dicntcm similitcr doridobat.

eligc,

praefoctus:

uniiin tibi
si libi

aut

cum

virginibus

Ucac Ycslae

sacrilica,

placet,

aiit ciiin

luerelricibus scortaberis.

Quia enim nohilis

vim

sibi

iiiforro
(;ui

non potorat
:

el idoo

titulum sibi christiaiiitatis opliiis

,

posuit.
alicnis,

illa

ncc sacrilicabo Diis

nco
inci,

sordibiis

polluar

mccuin onim habco custodcm corporis

angoluin dumiiii.

Cap. XXIV.

De
eam

sancta Agnete virgine,

115
duci.

Tmic

praerecliis

jiissit

cxspoliari et

nudam ad lupanai
,

Tantain autein densitalcin capillis ejus dominiis contulit

capillis quaiu

ut inelius

vestibus tegeretur.

Ingressa autem

turpitudinis lo-

cnin angcluia domini praeparatum invenit, qui locum claritate nimia

circumfulsit sibique stolam candidissimam praeparavit.

Sicque lufuisset
)

panar

fit

locus orationis
,

adeo ut mundior exiret

honorem.

quam

ingressus
filius

qui inimenso luinini dabat

aliis

Praefecti

auteni

cum

juvenibus

ad lupanar venit et eos prius ad ipsam

territi,

invitavit.

Qui ingressi, sed ex miraculo

ille

')

compuncti rediccuni

runt

quos

iniseros
in

appellans

et

ad eam
irruit.

fiirens intrans

eam

vellet contingere,
,

ipsum Iiimen

Qui cum Deo non

Qiiod prae-

dedisset honorem
fectus

praefocatus a djabolo exspiravit.

audiens cuin ingenti ploratu ad eaiu venit et causam mortis

Cui Agnes
:

ejus diligentius sciscitatur.

illc,

cujus voluntatcm vo,

lebat perlicere,
eJHS de viso

potestatem in eum accepit et occidit

territi

nam

socii
iii

miraculo

rcdieiunt

illaesi.

Cui praefectus:
,

hoc apparebit,

quod non

niagicis artibus hoc egisti

si iiiipetrare

poteris ut resuscitetur.

Orante Aguete juvenis resuscitatur

et Chri-

stus ab eo publice praedicatur.

Ad

hoc tempIorHin pontifices sedi-

tionem cxcitantes in populo exclamaverunt: tolle magain, tolle maleficani,

quae inentes mutat

et

animos

alienat.

Praefectus autem

viso tanto miraculo

eam
et,

liberare voluit, sed proscriptioncm metuens

vicarium dereliquit
sit.

quia

eam

liberare non potuit, tristis abscesin

Tunc

vicariiis,

Aspasius noniine, jussit eain

copiosum igncm

jactari,

sed in duas partes flamma divisa seditiosum populum cxh-

rebat ^) et

eam

miniine contingcbat.

Tunc Aspasius

in

guttiire

eJHS gladiuin imraergi praecepit et sic sponsus candidus et rubicun-

dus ipsam

sibi

sponsam

et

martirem consecravit.
,

Passa est autem,

coepit anno domiiii

ut creditur,

tempore Constantini magni

qui

CCCIX.

Cura igitur corpus ejus Christiani et parentcs ipsius cum

vix a paganis in

gaudio sepelirent,
runt.

eos lapides inittentibus evase,

S. Emerentiana autem, ejus collactanea

,

virgo san-

ctissima, licet adhuc catechumena

dum
ab

juxta sepulchriim ejus staiis

ret et constanter gentiles argueret,

lapidata est

statimque
et

terrae motus, coruscationes et fulgura exstiterunt a

Deo

ex pa-

ganis plurimi perierunt.

ita

quod
legit.

ipsi

de caetero vcnientes ad se-

1)

Sensus postulal
liquet.

ingressus
Ed. erinc.

panun

2)

oniitlit

Vulgo enini ingressa, quae, (juotl. coini^uncti. 3) Verba el

contingebat

desunt in Edit. antiquioribiis.

8*

116

Cap. XXIV.

De

sancta Agnete virglne.

pultlinim virginis non laeserunt.

Corpus aulem Eiucrentianae juxta

corpus
<lie

sanctae Agnetis posituin cst.

vigilarent,
inter qiias
a

Cumque parentes
Agnctem

ejus VIII.

juxta tuinulum
,

videnint chorum Tirgiiium

idcrunt beatani

vestibus

aureis radiantem

simili vcstc

fulgentem

et

a dcxtris cjus candidiorem agnum nive

,

staiitem.

Qui-

bus

illa:

videtc

iie

me
,

quasi mortuam lugcatis,

sed congaudetc

mccum
cepi.

et

congratulamini

quia

cum

liis

omnibus lucidas sedes ac-

Proptcr hanc visionein celcbratur fostuiu Agnclis sccundo.

3. Constaiitia virgo,

filia

Coiistautini

lepra gravissima laet ibi,

borans cum hanc visionem audiisset, tHmulum ejus adiit

iu oratione persisteret
,

dum

obdormivit viditquc beatam Agnctem sibi

si
iii

dicentem: eonstanter age Constautia,

tinuo
libcraberis.

Christumcredidcris, con-

Ad hanc vocem
virginitate

evigilans perfecte se saiiatam

invcnit,

quac baplismam recipicns supcr corpus saiictac Agnetis

fecit et ibi in

basilicam

degens multas cxcmplo suo

-l-

ibi-

dcm
in

virgincs aggrcgavit.

Quidam
fungens

vir

nominc Paulinus
mira coepit

ccclcsia

sanctac Agnctis

saccrdotii

oflicio

carnis tentalionc vexari, scd cuin

Deum
ei

offendcrc nollct, a

summo

pontifice liccntiam petilt contrahcndi.

tatcin

Ciijus bonitatcm et simplici-

papa considerans annulum

cum sinaragdo
quae
in

dcdit cl jussit,

'ul jmagini formosae beatae Agnetis,

erat,

sua ccclesia depicta

Ciiin-

ex parte sua praeciperct, ut sc permittcrct desponsari.

,

quc hoc saccrdos ymagini imperarct

illa

conlinuo digitum aniiula-

rcm porrigens

ct

aunulo susccpto digitum retrahens

omncm

tcnta-

tioncm a sacerdote fugavit.

tur in cjus digilo apparere.
sia

Praedictus tamen anniilus adhuc diciAlibi

tamcn

lcgitiir

quod cuin
dixit,
,

eccle-

beatae Agnctis rucret,

papa cuidara saccrdoti

ct

sc sibi

vcllc

quandam sponsam custodiendam

jmaginem dcsponsaret, qiiam

nutricndam
ei

scilicct cccle-

siam sanctac Agiietis cominitterc, dansque

ctain
illa

annulum

jussit, ut di-

cxtcndcntc ct retralicntc diiii

giluin desponsavit.
ginibiis
:

De hac

virgine dicit Ambrosius

,

libro dc vir-

hanc senes, hanc juvencs

hanc pueri canant, nemo est

laudabilior. qiiam qui ab oinnibus laudari potcst, qiiot homines, tot

praecones,
versi,

qui martirem pracdicant,

dum

loquuntur.

Stupcte unisui

quod jam

divinitatis testis cxstiterit,

quac adhiic arbitra

ei

pcr aetatcm essc non possct.

tur,

Fccit dcniquc, ut

dc Dco crcdcre-

') cui dc

hominc adhuc non crcdcrctur,

qiiia

quod ultra natu

I) Vorli.i

riii

rr

d < ro

ii

ilc.sniil

in

i;il.

Ti

Cap.
rain e?t,

XXV.

De

sancto Vinceutio.

117
genus
iioiiduin

hoc de aiilore iiaturac

et jaui

cst.

Novuin

inartlrii

idoaca paeiie
nari,

malura

victoriae, certare difficiiis, iiabilis coro')

magisteriain virtutis implevit,

quae nondum judicium ha-

bebat aetatis.

Non

sic

ad tlialanium iiupta properat, ut ad supplicii

Itcm Ain-

locum laeta

')

succcssu, gradu lestina, virgo processit.

:

brosius in pracfatione

beata Agnes generositatis oblectamenta dc

,

spiciens coelestem mcruit dignitateiu

societatis

humanae vota con

temnens aelerni regis est sociata consortio,

prctiosam mortem pro

Ghristi confessione suscipiens simiil est ei facta conforinis.

CAP.

XXV.

De
Vincentiiis

saiicto

Vmcentlo*
incendia vel viid est
,

quasi vitium incendens vel vincens

Ipse enim incendit,
,

ctoriam lenens.

consumsil vitia per

carnis mortificationcm

vicit

incendia suppliciorum per constanteni

poenarum perpessionem,
ctionem.
res,

victoriam tenuit mundi per ipsius dcspe-

Vicit eniin tria,

')

quae erant

iu

mundo,

sciiicet falsos errovicit

immnndos
,

ainores,
cl

mundanos timorcs, quos

pcr sapicn:

tiam

munditiam

constantiam.

De quibus

dicit

Augustinus

ut

cum omnibus

erroribus, amoribus et timoribus vincatur hic mundus,

et

sanctorum martiria docent

docuerunt.
,

Ejus

passionem quidam

beatum Augustinum asscrunt compilasse

lucnlenter exsequitur.
1.

quam" Prudcntius versibus

Vincentius

nobilis

genere sed

fide

ac religione nobilior,

beati Valerii episcopi djaconus fuit, cui episcopus, quia expedilioris

erat linguae,

vices suas cominiserat ct ipse orationi et contcm-

plationi vacabat.

Jussu igitur Daciani praesidis Valentiam traliun-

tur et diro carceri mancipantur.

Cumque eos

faine

paene defecisse
ccr-

cerneret, eos suo adspectui jussit adstare, quos

cumque sanos
:

nerct et gaudentes,
Valeri,

iratus in haiic

voccm prorupit

quid dicis tu

qui sub nomine religionis contra decreta principum facis?

l)eatus Valerius lenius responderet
,

Cum autem

dixit ei Vincentins

cxui ju dici nm veliebal .iptatis. 1) Ed. Pr. legif .success\iin gradujn festinat, inale olTerunt. 3) Alii: n es t. legiint.
:

2)

Ed.

Receiit.

amalores, ina-

118

Cap. XX^'.

De

sancto Vincentio.
subinunnnrare
seiJ libera

Holi palcr venerabilis qiiasi niente tiinida

Yoce exdama;
(liar.

si

ergo jubes paler sancte, responsis juilicem aggretibi,

tili

Cui
et

ille:

jamdudum
lide,

carissime, loquendi curam com-

miseram

nunc pro

qua adstamus, responsa committo.

hactenus
,

Tiiuc

Viiiccntins conversus

ad Datianum:

iiiqnit

a te scrmo

de ncganda
tiani esse

fide peroravit,
,

scd nefarium apud cliristianorum pruden-

cognosce

deitatis cultuin
iii

abnegando blasphcmare.
initti

Tunc

iratus Dacianus episcopnm

exsilium
ct

praecopit,

Vincentiuni
ut ejus

vero

tamquam contumacem
alii

praesumtuosum juvenem,

exemplo

terrcantur,

in

equulcum distentum membris oinnibus

totus dissiparctur
,

jussit dissipari.

Cumque corpore

ait

Dacianus

dic mihi Vincenli, ubi

iile

nunc tuum miserrimum corpus conspicis? Al

subridcns ait: boc est, quod sempcr optavi.

ei

Tunc
,

iratus pracci

ses coepit

omnia genera tormentorum minari

inc,

nisi

asscnsum

praebcret,

Cui Vicentius: o felicem

;

quo mihi

irasci te gravius

putas,

co mclius incipis misereri

insurge ergo miscr ct toto ma-

lignitatis spiritu

debacchare:

videbis,
,

me

Dei virtute plus posse,

dum torqucor,
Vincentius
nieis.

quam

possis ipse

qui torqucs.

Ad hoc

praeses
et ait

coepit clamare ct carnificcs ') verbis et fustibus verberarc,

:

quid dicis Daciane, tu ipse

me

vindicas de -) tortoribus

Tunc pracses amcns

cur dclitiunt

factus dixit carnificibus: iniscrrimi nihil

?

facitis:

manus vestrae

adultcros ct parricidas vin-

cere potuistis, ut nihil intcr illata siipplicia celare possent, et nunc

solus Vintentius vestra potuit supcrare torinenta.

Tunc
,

carniiices

pectincs fcrreos usquc ad intiina costarum (ixcnint

ejus

ita ut

de toto

corpore sanguis

effluerct

ct

solutis
:

costarum

compaginibus
lui
,

visccra intcrna patcrcnt.

centi,
ut possis tani

Et

ait

Dacianus

commiscrcre
ct

Vin-

pulchram rccupcrare juvcntutcm

ea,

quae

supra sunt, lutrari torinenta.

boli liiigua,

Et

ait

Vinccntius:

o venenosa dya-

lorincnta tua

non timco,

sed

lioc soluin

valde nietuo.

quod

te inihi lingis velle misercri.

Nam

quo

te

niagis iratum vi-

deo, co amplius et magis exsulto.

pliciis
,

Nolo ut aliquid ininuas de supTuiic cx cquuleo depo-

nt tc victum

in

omnibiis fatcaris.

silus atque ^) ad ignis craticulam raplus

moras carnihcuin argucndo

ad pocnain alacritcr properabat.

(leiis

(iraticulam crgo spontc consccn-

ibidem assalnr, exuritur

ct

crcmatur meinbris([uc omnibus im

1}
|.-("il,

Alii liKiiul
.1)

vli;;is

<

1.

2) }a\. Tr. d
i

j)

p
I

.i

I. ii

s lort.isse rPClins

Kit.

l'rinr. iioii

)i);il(>

ii i

.i

t i

Im

"

))i-.ief(Mt.

Lap.
ciiii

XXV.
iaurmae

De

saiicto

Yiucentio.

119

ferrei et aidentes

infiguntui-,

(lumque flamuja respergi-

tur,
!ur,

vulnera vulneiibus imprimuntur,

ut

sal insuper in

ignem spargi-

in

corpus

ejus

undique vulneiatum resiliens stridentibus

Jaiuquc non ad artus
,

ilammis crudelius comburatur.

sed ad vis-

tcra tela jaciuiitur jamque intima visccra de ejus corpore extra labuiitur:

inter Iiaec ilie

manct iinmobilis
Cuuique
,

et

sursum

ercctis luminibus
retulissent,
vi-,

dominum precabatur.
iicu,

niinistri

liaec

Daciano

ait

Dacianus

vincimini

sed jam nunc ut in poena diutius

vat,

ipsum teterrimo carceri includite

,

et ibi testas aciitissimas con-

geritc

pedes ejus ligno afligite,

siiie

omni liumano solatio extenFavent

,

sum

sic super testas relinquite et, cura defecerit, nuntiate.

miiiistri

quantocius

crudeles domiiio crudeliori

poonaiii

scd ccce rex

pio

quo milcs patitur,

larceris ab

commutavit

in

gloriam.

Nam

tonebrac

immcnsa

luce cxpelluntur, testarum asperitas in oinnium

ct

Horum suavitatem mutatur, compedcs dissolvuntur

liilio

angelorum so-

vencraudo pcrfruitur. Cumque supor

,

llores

cum

angclis psallens

incederet
fuudilur.

modulalio
Pciterriti

')

dulcis

ct mii*a suavitas florum procul dif-

custodes

cum per rimas

carceris

quod

iiitus,

vidisscnt,
factus
ait
:

ad lidem conversi suut.

ct quid ci

Hacc audiens Dacianus amcns

Ecce cnim
viclt

amplius facieinus ?

sumus.
ne

Transferatur ad lectulum et stramentis mollioribus reponatur,

plus

eum gloriosum faciamus,

molliorcm

si

forte defccerit in tormentis, sed -)

postquam recreatur, novis iterum

stratum

suppliciis puniatur.

Cum

igitur ad

dcportatus esset ct ibidcm paululum quievisset,

statim spiritum
cletiano
et

tradidit circa

annos domini CtiLXXXVII sub Dyoaudito Dacianus vchementer expavit

Maximiano.

Quo

ct se sic victuiu dolciis ait: ctsi

non potui cum superare vivontem,

puniam

vel

defunctum
'

ct

sic

satiabor de poena et sic poterit milii

provenire victoria.

Jussu eigo Daciani corpus cjus in campnin ab

avibus et bestiis devorandum cxponitur, sed statiiu angelorum cuslodia praemunitur ct intactiim a bestiis conscrvatur, denique corvus
ingluviei deditus alias aves se majores impetu alarum abcgit ct lu-

pum accurrentem morsibus

pite
in

et

clamoribus clTugavit
fixus

qui reflexo ca-

aspectu

corporis

sacri

cernitur,

utpote

qui

ibidcm

angelorum custodiam mirabalur.

qiiod

Quod audions Dacianus

ait: puto,

ncque defunctum potero suporare.

Jubet ergo corpori cjus

1)

Ed. Vr.

iii.ile

dilectis.
ex Ed.

2)
l'r.
,

Viilgo

iegiliir

iiotius

e cr e a lii

s.

nectiorejii leclionein reslitui

ubi scriiiluin est: iiosl recreiiliir.

120

Cap.

XXV.
iii

De

sancto Viiicentio.
qiiod torra a bebeliiiis ilevo

ingeHtcm inolaui alligari et

stiis

[)elago projici, ut,

consumi non potuit,

saltem in pelago a marinis

in

retur.

Nautae ergo corpus ejus

pelagus deferentes submergunt,

,

sed ipsis naiitis velocius littora corpus petit

quod a quadam maiis

trona et quibusdam
fice

aliis

ipso revelaiite invenitur ct ab

slc
dicit
,

lioiiori-

sepelitur.

De boc martire
,

Augustinus

beatus Vinceu,

tius vicit in verbis

vicit in
,

pocnis
vicit

vicit in
,

confessione
vicit ortus
,

vicit in

tribuiatione
tiius.

vicit

exustus

submersus

vicit

mor-

Idein: torquetur Vincentiiis, ut cxerceatur, flagellatur, ut eru,

diatur, tunditur, ut subsolidetur

sius

exuritur,
sic

iit

repurgetur.

Ambronomine
plus neforo.

in

praefationc

quoquc de ipso

ait:

torquetur Vincentius,

tunditur,

flagcllatur ct exuritur,

sed

invictus pro sanclo

animus
ctitur

noii coiicutilur,

plus ardens igne zeli

quam

ferri,

timore Dci

quam

saeculi, plus voluit placere

,

Dco quain

pliis dilexit

mori mundo

quam domino.

Item Auguslinus:

antc
ini-

ocnlos nostros

mirandum spcctaculum
,

conslitutuin cst,
,

judcx

quus

tortor crucntus

martir invictus
,

crudclitatis piclatisquc cer-

tamen.

Prudeutius quoquc

qui claruit temporc Theodosii senioris,

,

qui coepit anno doinini

ait:

CCCLXXXVII
,

ipsuni

Daciano respondisse

tormcnta, cacceres, ungulae

stridcnsque flammis lamina atque

ipsa

poenarum ultima mors

cliristianis

hulus

cst.

Tunc Dacianus
,

vinctuni, ') retortum brachiis sursum ac dcorsum extcnditc

donec

compago ossium divulsa mcmbialim crcpct

lum jecur detcctum
tas increpans, quod
palpitet,
fixa

ut pcr lacunas vuluc-

Ridcbat hic milcs Dei inanus cruen-

non profundius intraret artus ungula. Cuin

csset in carcere, aiigclus dixit ad

eum: cxsurge

inarlir indite, ex-

surge securus ct almis coelibus iioster sodalis addere:

victissiine

o miles in-

fortissimorum fortior

jam

tc ipsa

saeva

et

aspcra lor-

incnla victorcm (rcinuiil.

Exclamat Prudcntius:
tulisti,

tu solus insignite,

solus bravii duplicis paliuain

tu

duas

siinul paravisti laureas.

l)

Kd. Roc.
";'<1

retio

lcsuut,

(leiiiilH

loco

ocis

coiiii>aso
iii

^iiMcfeniiil coiii
olFerl

li-ii:inp,

iiPij.ir.Mii K'l. IV.

pio vocibiis

jecur d et ec t u

refecluni.

Cap. XXVI.

De

sancto Basllio episcopo.

121

CAP. XXYI.

De
1. Basilius
exstiterit,

sancto Baisilio epi^copo.

vcncrabilis
cpiscopiis et doctor piaecipuus
,
,

cujus

vilam scripsit Auiphiiochius Yconii episcopus

quantae

sanctitatis

cuidain ereuiitae noinine Effreni in visu nionstratum est.

dictus

Cum enim
ignis
,

Effrem

in exstasi positus esset

,

vidit
et

columnam

CHJus caput usque ad coelum pcrtingebat

taiis est

vocem desuper

andiyit dicentem:

magnus

Basilius,

qualis hacc colunina

ingens
niae,

quam

ccrnis.

Vcnicns igitur

in civitatem in die Epiplia-

ut

tantum virum videre possct, cum vidissct eum stola can-

dida indutum cum clericis venerabiliter procedentcin, aitintrase: ut

video, iu
situs,
enini,

vacuum laboravi

iste

enim,

cum

in tali sit

honore

')

po-

nequaquaui

talis potcst esse,

qucmadmodum cogitabam.

Xos

qui portavimus pondus diei et aestus nihil tale consecuti sutali

mus, et hic cum in

ignis est.

honore

et constipatione positus sit,

columna
fecit

Miror

ista.
;

Basilius

igitur in spirilu

hoc vidcns

eum ad

se introduci

qui

cum introductus
et
,

esset, vidit

lingnam igneBasilius,

am per
ejus.

os ejus loquentem

ait

Effrcm:

vere

magnus

vere columna ignis Basilius

vere spiritus sanctus loquitur per os

Dixitque

illi

Effrem: obsecro domine, ut mihi impetres, quod

:

graece ioquar.

Cui Basilius
continuo

rem

diflicilem postulasti.

Pro eo taS. Quidam

men

oravit

et

graece loqui coepit.

alius eremita

videns Basilium alias in pontificali habitu procedenin corde suo

tem eum despexit, judicans eum

quod

in tali

pompa
:

plurimum delectaretur.
amplius delectaris
in

Et ecce vox facta est ad eum diccns

tu

palpaiido cattae tuae

caudam

quam

delcctc-

tur Basilius iu apparatu suo.

3. Valens imperator, fautor

et Arianis de,

Arianorum, ecclesiam quamdam a catholicis abstulit

dit,

ad quem acccdens Basilius

ait

imperator, scriptum cst

honor

regis judiciiuu diligit et itcruin judicium regis justitia,

et cur cor

tuum imperavit, ut calholici ejicerentur de ecclesia

nis ?

et

dareturAriao Basili.

Cui imperator:
te.

iterum ad conlunielias
decct

revertcris,

non decet

Et

ille:

me pro

justitia etiam mori.

Tiuic

Demosthenes. praefeclus

-) cpulariun imperatoris, fautor

Arianorum

1)

Rec. addiiiit el coii

ip a

l i

ii

e.

2) l'erperajii

Ed.

l'r.

legit e

p ist oJ

ii

iii.

122
el

Cap. XXVi,
iis

De

saucto Basilio episcopo.

ciii

loquens pro

fecit baibarismiiiu,
iioii

ait Basilius:

tuuiu est de

pulmeiitaiMis

regis cogitare,

dogmata divina decoquere;

Basili
,

qui

mox
dixit

confusus tacuit.

Dicit imperator:

vade

et

judica iuter

eos, sed

non seoundum iminodcratum amorem populi.

calholicis
et Arianis
,

Abiens ergo

coram

iit

fores ccclesiae clauderentur

et utriusque

partis sigillo munirentur et ad

quorum orationes apc

rirentur,
iiis

sua esset.

Quod cum omnibus

Basilius
levi

placuisset, orantibus Aria-

tribus diebus et noctibus et venientibus ad fores ccclesiae, non

sunt apertae.
siain et

Tunc

processionc ordinata venit ad eccleictu

facta

oratione

de

baculo pastorali fores tctigit

dicens: tollite portas principes vestras ct elevaniini portae aeternales ctc.

Et continuo sunt apertae

et

et intrantes

Deo gralias reddi4. Fccit autem

deruiit

reddita est

ecclesia catliolicis.
,

imperator promitti multa Basilio

ut sibi consentiret.

ut in livstoria Iripartita legitur,

Et
,

ille:

pucris ista coiiveniunt,

nam

qui divinis
iiec

saginaiitur eloquiis

corrumperc de divinis dogniatibus

unam

sillabam jratiuntur.

Tunc imperator

iiidignatus,

ut ibidem dicitur.

duin de ejus exsilio scntentiam vellct scribere,

tertius
vasit,

primus

secundus.

calamus fractus

est

deiiide

tiemor magnus ejus

manum

in-

undc iiidignatus
Heradius

cliartani fiegit

S. Vir quidam ve,

iierabilis

filiam

unicain habcbat
,

(|uam consecrare domino

disponebat,

sed dyabolus

huinani gencris inimicus hoc advertens

unnm de
llammavit.
erat, in

servis praedicti Heradii in ainorem puellae

plurimum
.

iii-

Verum

cuiu impossibile ccrneret

ut ipse

qui servus

amplexus tam nobilis puellae accedcre possct, ad unuiu de

malcticis accessit, promittens ei

multam pecuniae quantitatcm,

ego
Iioc

si

ad

boc cuin juvarc

vellet.
vis,

Cui dixit malelicus:

te

agcre non
et si

possum
fcceris,

sed

si

mittam

ad d^abolum meiim domiuuui,

quac ipsc

tibi dixerit,

tuum dcsidcrium
mihi
et
,

obtinebis.
llle

Et

dixit

jnvenis:
epislolain

quaecunique
ad

dixeris
fccit

faciain.

eigo malcficus

dyabolum

eum pcr

dictuin juveiiem in

hacc

verba transmisit: quoniam quidem, mi doinine, oportet

ter et sollicite

mc

festinanet

quoscumque a christianorum religionc abstrahere

voluntati,
ut pars tua quotidie mulliplicetur,
in
,

tuac adduccrc
tibi

inisi

hunc juvenem cupidilatc

lalem

puellam exarsum et

p<stulo.
libi

ul

suum dcsidcrium assequatur

ut et in islo glorier et alios

ci

dc caeloro valcain aggregare.

tali

El daiis

epistolam dixit: vade

el

hora

iioctis
e!

sla

supra moiiuineiilum
in

gentilis cl ibidcm

dacmo
libi.

ncs acclama

haiic charlani

acrc cxalla el slalim adcruiit

Cap. XXVI.
Qui

De

sancto Basilio episcopo.

ct

12H
cjiciebat.

\adens daemones invocabat

cliaitam

pcr aeiem

Et ccce adest princcps lenebrarum valiatus multitudine daemoniorum, qui cnm cpistolam perlegisset,
nt
ait

ad juvenem:

credis in me,

tuam compleam voluntatem? Uui

abnegas Christura tuuni
estis ?

ait:

crcdo domiue.

Cui dyabo-

lus: et
perfidi

Qui

ait:

abnego.

Dicit djabolus:

vos

christiani

quia quandoquidem

me opus

habetis,
estis,

ad me venitis,
stalim

quando autem desiderium vestrum assecuti

me

negatis et ad Christuni vestrum acceditis, illeautera, quia

,

clementissimus est

suscipit vos.

Sed

si

vis,
in

ut

tuam complcam
tc

voUintatem

fac mihi in raanu tua scriptum,

quo confitearis,
,

abrenuntiare Christo, baptisraati et christianae confcssioni

sis

et raeus

servHS et

mccum
fecit,

ia judicio

condcranandus.

Qui statim manu

propria scriptum

qualitcr Christo abrcnuntiaret et se servituli

dyaboli manciparet.

Continuo igitur djabolus accersivit spiritus,

,

qui erant supcr fornicationem

jubens

iis

ut

ad praedictara puelQui

lam accedcrent

et

cor cjus

in

amorenr juvenis innaraniarent.

,

accedentes cor ejus adco acccnderunt

ut puella se in terrara pro-

jiceret et ad patrcra lamentabiliter cxclaniaret:

ter,

raiscrerc raihi
talis

pa-

raiserere uiihi,
et

quia dire torqueor propter araorera

raihi
si

pueri
et

nostri,

paternum amorem

ostcnde et puero

quem amo

pro quocrucior, rae conjunge;

rituram vidcbis, et pro

non autcm. post niodicura me morationem reddes. Palcr auquid contigit miserae
,

me

in die judicii

lem ejulans dicebat:

raeae
,

heu

rae niiserura

filiae

quis mcuui thcsaurum furatus est

quis dulce lunicn oculo-

rum meorura
ct per
te

exstinxit?

Ego

te volebara coelesti
et

sponso adjungere
insaniisti.

salvari

putabara

tu

in

araorem lasciviae
conjungara
Illa
:

Sine

filia,

ut, sicut disposui, te doniino

ne ducas sene-

dutem
pater
dicuDi
niret
siliis
,

raeara
rai

cum dolore ad

inferos.

autem claraabat dicens:

aut cito desiderium

vidcbis.

meum

coraple aut morituram post

mo-

me

Cum

igitur illa araarissirae flcrct ct quasi insa-

pater

ejus in

magna

desolatione posilus et amicoruni conin

deceptus suam voluntatem complevit et eara pucro

sibi tribuit dicens:

uxorem
raea

dcdit ac universam substanliani

vade
ille

filia

vcre misera.

Cum

ergo insimul permanerent, juvenis

ecclesiam

non introibat uec

sibi crucis

signaculum faciebat,
est
tibi
illa

nec Deo se re-

commendabat, unde dc hoc notatus

dixerunt: scis quia vir tuus, quera

a nonnullis, qui uxori suae

clcgisti. christianus

non

est

nec ecclesiam ingreditur?

et

Quod

audiens vehementcr

extirauit

humo

sc prosteruens ungulis se ipsara discerperccoepil ac pcctus

124

("ap,

XXVI.

De

sanoto Dasilio episcopo.

Iicii

suiim contiUKlerc et dicere:

iiata

mihi miserae

cur iiata snm

,

el

continuo rapta non

sum?

Cum

ergo viro suo

quac audierat,
sed omnino
ut
faitihi.

retulisset et ille

nequaquam rem

sic esse assereret,

illa ait
:

sum, quod ipsa audicrat, afiirmaref,

ej;o et tu cras
[jossct,

si vis,

credam

ecdesiam ingrediamur. Videns

ci

ille,

quod
illa

latere non

narravit

totum ordinem gcstae

et

rei,

quod

audiens ve-

hemcnter ingcmuit

ad beatum Basilium properavit eique omnia.

Basilius autcm pue:

quae viro suo

ruin

et sibi contigcrant, enarravit.

vocans

et

omnia ab co audiens
:

dixit ei

vis

lili

reverti ad

Dcum?
ct

Qui

ait

ulique domino, sed non valco, quia dyabolo

sum
fcci

professus et Christum abuegavi et abncgationis

meac scriptum
curae.

dyabolo ipsum dedi.

et tc

Cui Basilius: non

sit

tibi

Benignus

enim est dominus

poenitentem suscipiet.

Et coiitinuo apprcper tres dies

iili?

hendens puerum signum crucis

in cjus fronte fccit et

et dixit:

cum
Qui

reclusit,
ait:
in

postea eum visitavit

quomodo habes

magaa sum

domine, defcctione ncc sulTero clamores

tencntes

corum

ct tcrrores

scu dilapidationcs,

enim manuscriptum

meum
ei

^) causantur

mc

dicentcs: tu vcnisti ad nos, non nos ad te;

et dixit sanctus Basilius: noli

timerc

lili,

tautummodo crcdc.

Dans

modicam rscam

facicnsquc

signum crucis itcrum eum

reclusit et
lia-

pro eo oravit;
bes
fili?
,

post aliquot dics

eum

visitavit et ait:

quomodo

Qui

ait:

pater a longe clamores corum ct -) misericordias

andio

sed eos non video.

Et dans

ci

iterum escam et signans et

^)

claudens ostium abiit et pro eo oravit ct

XL.

die rediens dixit:

(|uomodo habes?
liodie in visu

Respondit: bene habeo, sanctc Dei, vidi enim te

ct

pugnantem pro mc
clcruin

dyabolum vincentcm.

l'ost

hoc
et

eum educens omnem

ad ccclesiam
ct eccc

et rcligiosos ct

populum convocavit

omnes pro eo orarc admonuit tcncnsquc manum pueri dnccbat

euiu

dyabolus cum multitudinc dacmonum ad euin

venit et invisibiliter

apprehendcns puerHin conabatnr enm rapere dc

manu

cjus et cocpit clamare pner: sanctc Dci adjuva ine.

Et tanta

cum improbus

inslantia aggressus cst, ut ctiam sanctnm impell(ft*ct

trahens puerum, qui ait ad

dilio dixit

eum

improbissime non

suflicit tibi

pcr-

lua,

iiisi

ct

Dei mei

tcntes *)
:

palinam?
inihi

Djabolns
o Basili.

autcm

ad cuni mullis audientibus

clamavernnt:

praejudicas

Tunc
in-

oniiies

Kjric elejsoii, dixilque ad cum Basilius:

I)

Kcr. I<guiil c.ihimii in

l>

11

II I.

->)

Alii

i ii

.1

Ipgiiiit.
ji
1

.1)

]](].

ncc.

ofiiriiiil

n i

.1

i|

110 s

tli

s.

+)

K<I.

riiiic.

in.ilc Iri^ll

,1

* in

.1.

Cap. XXVI,

De

saiicto

Basilio episcopo.

125
;

(lepet te domiiius dyabole.

abii

Uui

ait:

praejudicas milii Basili

uoii

ego ad euui

sed ipse venit ad me,

abucgavit Christum suuui

ct pvofessus est mihi; ecce sciiptum ejus in

manu habco.

Qui

ait:

non cessabimus orare

et tenente in

donec scriptum reddas.

Et orante Basilio

coclum manus,
et

ecce charta pcr aerem delata et ab

Basilii
,

omuibus visa venit

imposita est in manibus

quam
ille
:

ilie

suscipiens dixit puero: agnoscis has litteras frater?

Et

etiam

manu mca enm ad

") et

scriptae

sunt.

Et frangens Basiiius scriptum pcrduxit

fecit

ecclesiam et

dignum eum

misterio et bcne instrueus

regulas sibi dans reddidit mulicri.

O. Mulier quaein fine

dam dam

peccata inulta habens et ea in charta conscribens

gravius conscripsit ct
,

quod-

scriptum ipsum bcato Basilio tradidit

rogans

ut pro ea oraret et suis orationibus peccata ipsa dclerct.

et mulier

Qui cum orassct

chariam aperuisset, omiiia pcccata prac-

ter istud gravius deleta invcnit.

Quae

ait

ad Basilium

miscrerc
aliis

mei serve Dei et pro hoc mihi indulgenliam impetra, sicut pro
impetrasti.

Qui

ait

ad illam: recede a mc mulicr, quia homo pecsicut

et tu.

cator

ego suin indigcns indulgentia

Cum autcm
et illc,

illa

instaret, dixit ei:

vade ad sanclum viruiu Effrem

quae po-

stulas, tibi poterit impctrare.

Quae cum

abiisset
,

ad sanctum virmu
intimasset
lilia
.

Effrein et cur ad cuin a sancto Basilio missa sit

ait:
iiiim

ille

recede,
,

quia

homo peccator cgo sum

sed rcdi

ad Basi-

et qui tibi

pro caeteris veniaiu impetravit,

cito,

pro isto quoque

impetrare valebit: festina

ut cuin vivuin invcnias.

Quae cum

in

civitatem venisset, ecce Basilius ad tumulum fcrebatur.

Illa autcni

post

eum clamare
Tunc

coepit

.et

dicere

videat Dcus ct judicct inler uie

et te,
iiie.

quia -) valens placare

projecit

Deum

pro nie ad alium transmisisti

et post

chartam super ferctrum

modicum

illain

recipiens et

aperiens illud peccatum peuitus deletum invenit.

Sic-

que ipsa
riint.

et

omnes
8'.

qui aderant

Deo immensas *gratias reddidcvir

Ante autem quam

Dei migraret a corpore,

poSitus in iufirmitate,

qua

et

mortuus cst,
,

mine Joseph medicinali arte valdc peritum

diligebat
,

qucmdam Judaeum noquem vir Dei inultum

eo quod se

illum

conversurum praevidebat ad fidem,

ille

quasi opera indigeret, vocavit,

vero ejus pulsum tangens et ex

1) 2)

(fuod exliihet Ed. referens nd foeminajii, propler construclionein secjnentem ferri noii iiossit.

Rectius

Ed. Rec. offernnl: lianc regiil.Tin sibi dniis, valens ed. rec. offenmt, qnuiu volens,

ffiiod noii proliandiiin.

l'r.

126

Cap.

XXVH.
iii

De

sancto Johanne Eleeinosinario.

ad sc-

tattii moiteiii

jaiiuls esse cognosceiis dixit faniiliae: qiiac

siuit,
:

puUiuain neccssaria

pracparatc, quia coulinuo morictiu-. Quod

ncscis quid dicis.
,

Basilius audiens dixit ei

initie
,

Cui Josepli: crcde do-

quia sol cuin solc occidet liodie

et tu cuin sole occidcs

ho-

die.

Cui dixit Basilius:

quid dicis,

si

non nioriar hodie.

Bjisilius:
et si in

Cui Jocrastiiium
ait

seph:

nou

cst possibiie domine.

Et
,

usque ad horain scxtam supcrvlxcro

si

quid facies?
,

Et Joseph

usque ad illam supcrvixeris

ctiam moriaris peccato
; ,

liorain

utique ego moriar.

Et Bastio,

silius:

vivas aiitem Christo.

Et

ille:

quid dicis
taris.

si

usquc ad illam horam supervixeris, faciani quod horBasilius

,

Tunc bealus
,

licet

secundum naturam

illico

moritu-

rus
in
iii

esset

a domino taineu mortis inducias impetravit

ct
ct

usque

crastinum in horam

nouam
Basilius

vixit.

Quod Joscph vidcns

stupcns

Chrislum crcdidit.

autcin

virtutc aniinae imbecillitatcin

corporis

superans de cubiculo suo surrexit et ecclesiam ingredicns

eum

suis propriis
et

manibus baptizavit, postea vero ad lectulum suum

rediit
iios

statim spiritum

Dco

felicitcr

reddidit.

Floruit circa an-

domini tricentesimo

LXX.

CAP. XXVII.

De
1.

^aiicto

Johaimc leemo,sinario.
quandam puellam pulcherrimam
in capitc
,

Johanncs Eleemosinarius patriarcha Alexandrinus quadam

orationc
persistens vidit

nocte in
sibi
ille

assistcntcm ct coronam

olivarum
,

bajulantem

quam
ego

vidcns nimium stupefactus

quae essct

inquisivit;

et illa:

sum misericordia,
accipe et bene tibi designari, ab
illa

quae Dei
erit.

filiuin

dc coelo adduxi:

mc sponsam

Intclligens ergo per olivam misericordiam

,

die factiis est sic misericors

ut cleymor, id ^st

clccmosinarius

vocarctur.

Paupercs autcm suos dominos scinper

,

appellabat et indc hospitalarii habciitur ctiam

ut

paupcrcs domiiisque

nos suos voccnt.

dixit:

Omncs

igitur

suos

fainiilos

convocavit

cuntcs pcr

tolam tivilalcm
Illis

conscribilc milii

usquc ad unum

omncs dominos meos.

vcro non intclligentibus dixil: quos vos

egciios ct mcndicos vocatis, istos ego dominos ct auxiliatorcs pracdico.

Isti

cniin nobis

vcre auxiliari

et

coelcste regiium donare po-

Cap. XXVll,
liiiitit.

De

sancto Johanne Eleeinoslnario,

127

Voltiis houiincs

ad elecniosiiiam

iiivitare iiarraie consiievit,

(|iiod

paupcribiis

scinel se

ad soleni calefacientii)ns cocpcrunt invict

cem de elcemosinatoribus conferre

liiperare.
ft

bonos collaudare

et

malos

vi-

Erat autem quidam tclonearius nomiue Petrus, dives vaidc

,

praepotcns

sed uimis paupcribus iuimiscricors

quia ad domuiu

suam acccdcutcs cum indiguationc nimia

Ins illoruin inventus fuissct,
set
,

repeliebat.

Cum

ergo nulreccpis-

qui in
viiitis

domo sua elceinosiuam

mihi darc
,

uuus ijiorum dixit

?

quid

si

ego hodic ab co

ciccmosiuam accipiam

Et facicntibus cum eo pactum domum cjus

veuit et eleeinosinam postiilavil.

Al

ille

domum

revertens et paupcsiiigiuis in

rem prae foribus videns, cum mancipiuui cjus paucs

uium dcfcrret,
ct
iiie

do-

lapidem non iuvenicus panem

siligiuis arripuit

cum

furore iude
rediit et,

cum

percussit,

quem

protinus arripicns jiauper

indicavit.

ad socios

quod de manu cieeiuosinain acccpil,

Post duos dics iniirmatus ad

et

mortem

vidit

se aute judicium stare

,

Mauros quosdam supcr slateram

ejus

mala appcudere
stabant,

ex aitera

autem partc statcrae quidam dcalbati

hil
,

tristes

eo quod ni-

quod

ibi

apponerent,
,

invenire
nisi
;

vaiebant.

Tunc uuus eorum

siliginis
,

dixit:

vcrc nihii habemus

unum panem

duos dies Christo dedit coaclus

quem ante quem dum super stateram poneHixcrunt ei: adaugc

Evigilatus au-

rcnt, aequalitas, ut sibi videbatur, facta est.

ad siiiginem hanc, aiioqniu

tcm
et liberatus dicebat:
ita profuit,

tc

Mauri apprchcndcnt.
si

papac,

una

siiigo,

quam pcr furorem

viam pergeret,
continuo
ille

jactavi,

quanto luagis

oiniiia

sua iudigcntibus clargiri.

Quadam

igitur die cuiu optimis vcstibus indiitus pcr

quidam naufragiis ab eo vestimentum aiiquod postulabat,

ille

prctioso vestimento sc exspoliavit ct

iiii

dcdit.

Quod

ac-

cipieus

statim

vendidit.
,

Cuin

autcin

telonearius rcdirct et vcsti,

nicntum suspensum vlderet

conlristatus est yalde

adeo ut nec
,

ci-

bum sumere

vellet dicens:

quoniam non

fui

dignus
vidit

ut mei

mcmo-

riam haberet egcnus.

Et ecce duiu dormiret,

quemdam supcr
in-

solem fuigcntem et super caput crucem fercntcm et habentem,

dutum vestimcntum, quod dcdcrat cgeno,

ras Petrc ?

ct dicebat sibi

quid pioiiic
:

Qi cuui causain suae

tristitiae

sibi dixissct,

ait:
ilio

cognoscis hoc?

Et

iile:

ctiam domine.
,

Et domiuus ad cum

ego vestior,
tuae,

ex quo

luihi dedisti

et gratias

ago bonae voluntati

me.
In se ergo
rc-^

quoniam frigorc affligcbar

ct coopcruisti

versns coepit egenos beatificare ac dicere:

riar,

vivit

dominus, non mo-

doncc fiam unus cx

iis.

Dans ergo paupcribus, quac hahcbat,

12S
;t

Caj).

XXVIl.

De

sancto .lolianiie Eleeinosinario,

socrotiun volo libi conuuittcrc

accersilo notario dixil ci:

quod
dans-

si

propalavens aut
ci

si

nio

non audivoris, harbaris vendani

dixit
ei:

le,

(|uc

dcceni
tibi

libras
et

auri

vadc

in sanctani civitatem ot
ct jiauperibus prc-

mcrcos

cme

mc

alicni christiano

vondc

lium tribuc.
barbaris
lario

IUo autem recusante

te.

dixit ci: si
,

me non
,

audieris,

cgo

Yondam

Ducens crgo eum

ut dixcrat

cuidam argen-

vestibus

sordidis indutum

tamquam

suuni scrvum vendidit et

XXX
omnia
ab

numismata inde accipicns paupcribus crogavit.

oflicia vilia facicbat,

Pctrus ergo
ct

ita

quod ab omnibus contemnebatur

aliis

scrvis

frequenter pcrcutiebatur ct ctiam

sibi

jam amcns appoi-

labatur.

Dominns autcm frequcntcr

,

ajjparcbat ct vestimenta
ct univer-

et alia ostendcns ipsum consolabatur

sis

vcrum impcratorc

de amissionc tanti

viri dolentibus.

Quidam

vicini

ojus a

Con-

stantinopoli ad visitandum loca sancta vcjierunl ct a domino ipsins

invitati

cum prandercnt
puer
iste
:

sibi

ad invicem

in
,

anre dixerunt

quam

similis est

domino Pctro teloneario

et curiose respicicn-

libus unus dixit

vcrc dominus Pctrus cst, surgam ct tcncbo cum.

Quod

ille

adverteus latenter fugit.

ci

Erat autem ostiarius surdus

ct

mutus, qui per signum ostium

rirct,

aperiebat, cui Pctrus ut sibi apc-

non

signis, scd verbis impcravit.

Et

ille

continuo audicns ct

loquclam

rccipicns

sibique rcspondens ci apcruit et

ille

domum

rcgre-

diens cunctis dc ejus loquela *) mirantibus dixit:

qui coquinam

faciebat, cxiit et fugit, scd videtc ne Dei sit scrvus;

dixit, tibi dico: aperi, raox

cum enim

milii

ex orc ejus flamma

cxiit,

quac linguam
Et

ct aures

mcas

tctigit,
et

et continuo

auditum

ct

loquelam recepi.

cxsilientes

imivcrsi

concurrcntcs post

cum ipsum amplius

ilia

invc-

nire

non potucrunt.

Tunc omucs de domo

virum

poenitentiam ege-

runt, co

quod

talcju

sic vilitcr tractaverunt.

3.

Mosi

nachus quidaju, Vitalis nominc,

volcjis

sanctum Johannom tentare,

facile inclinari,

possct sibi vej'bis peisuadcri ct ad scandaluin

in-

grcdicns crgo civitatcin omnes

trabat ergo ad
illas

publicas mcretrices conscripsit.

:

In-

per ordinem dicens cuilibct

dona mihi noctein

istam et noli fornicari.

flcxis

Ipsc autcm donium cjus intrans in angulo

in

gcnibus

tota

noctc

oralioiie

slabat

ct

pro

illa

orahat

ol

postea mane exibat piaccipiens cuilibct,

nc alicui revelarot.

Una

autcm vilam cjus inanifcstavil,

vcxari coopit.

(|iiac

stalim oranlo scne a

tibi

daemone

Cni

oiniies diccbanl: rcddidit

Dcus, quod incic-

I)

Etl.

l'r.

iiiir.indo

|ir.Tri'il.

Cap. XXVJI.
baris,
iste et

De
es
;

saocto Johanne Eleeinosinaiio.

ut
roiiiicetur eiiim

129

quoiiiam

ineiitita

ingreditur pessimus

nou propter

aliud.

Vespere autem facto dicebat praedictus

volo
ire,

Vitalis cunctis audieiitibus:

quia

talis

domiua exspectat

me.

Mullis

vero

iiluiu

criminautibus respondebat:

numquid ego
est Deiis?

non liabeo corpus,

ut

omnes, aut monachis solum iratus

caeteri.
et

Vere

et ipsi sunt

homines ul

Dicebant autem quidam: ac-

cipe tibi miilierem

alios.
ite
Ille

unam, abba,

muta habitum, utnon scaudalises

:

autem lingens se iratum dicebat

Qui vult scandalisari
,

vere non audiain vos,

a me.

scandalisetur et ') collidat froncoustitiiti estis

tem
Ite

in parietcm.
et

Xumquid judices
,

super

me a Deo

vobis

curaiu habetc

vos

pro luc non

reddetis

ralionem.

Haec autem cum clamore dicebat cumque ad beatuiu Johauuem querimonia deferretur, cor ejus Dcus induravit, nc his lidem adliiberel.

Deprecabatur auteiu Deuui

revelaret, ut

ut

post morlem

suam opus
,

suuin alicui

non imputaretur

in

peccatum his

qui de eo scaudali-

sabantur.

Multas igitur de praedictis mulieribus ad conversioneni

perduxit et in monasterio plurlmas collocavit.

Qiiodam mane dum

ab una illarum egrederetur

obviavit ei quidam ingredieus ad for-

nicandum cum ea dansque

ei

alapam

dixit:

usque quo pessime non

credc mihi
,

emendas
a

te

ab his tuis immuiiditiis.

Et

ille:

accipies

me

talem alapam, ut tota Alexandria congregetur.

in

Et ccce posthaec

modura djabolus
est alapa
,

specie

Mauri
abbas

sibi alapaiu dedit dicens:

quam

mittit tibi

Vilalis, ot statiiu

vexatur a dae-

mone,

ita

quod ad voces ejus onincs currcbant, sed taraen poenitens

est.

per cjus orationem liberatus

Vir auteiu
nollte autc

Dei raorti appropin;

quaus

haiic scripturam reliquit:

tempus judicare

um-

lieribus

auteiu

conlitentibus

quae faciebat,

omnes glorificabant

Deum
ille

et

praecipue beatus Johannes diceus: quoniam alapaiu,

-1.

quam
in lia-

accepit, accepisscm et ego.

Quidam pauper

bitu peregrini

ad Johannem venit

et

ab eo eleeinosinam postulabaf,
ei

at ille vocato dispensatore dixit:

da

sex numismata

Quae

ille

accipiens et abiens

habitura

rautavit

et

iterum ad patriarcliara reaulein

diens ab eo cleemosiuam postulavit.

Ille

dispensatore voille

cato dixit: da
set,

ei

sex aureos.

Qiios

cum

sibi

dedissct ct
iste

abiis-

dixit ei dispensator:
liabitu bis

per orationes tuas, pater,

idem hodic

mutato

accepit.
Ileruiu

Beatus autem Johannes

ille

quasi hoc se

nescire dissimulavit.

tertio

habitum mutans ad beatum

1)

Ed. Pr.

(Iiiml.-ix.it

oflVrt

>

Iroiite

.t

ie

e in.

130

Cap.

XXVn.

De

sancto Jolianne Eleeinosinario.

Joliannciii

vcnit et

elecmosinam postulavit.
,

Tunc dispcnsator bcaCui beatus Johan

nc forlc
sil

Inm Johanneiu
ncs
rcspondit:

fctigit iiunicns

quoil

illc

cssct.

vadc

ct

da

ci
,

duodecim numisniata:
(pii

dominus nieus Jesus

!)i<"

Christiis

tcntare

mc

vclit

utrum possit
vice

i>lus

accipcrc

quam ogo

dare.

5.

Quadam

cum

palricius
let ct

quandam pcciniiam

cccicsiao in mcrcationibus poncre vc!-

patriarcha nullateiius conscntirct, scd paui^eribus

,

eam dispen-

sarc vcllct
runt.

arabo plurimum coiitcndcntes

irati

ab inviccm rccessc-

Advcnicnte bora nona mandat patriarcha pcr archiprcsbitepatricio diccns:

rum

domiuc,

sol

ad occasum
et

est.

Quod

iile

au-

diens lacrimis infusiis

ad eum venit

vcniam

postiilavit.

O. Cum quidam suus ncpos a quodam tabcruario gravem injuriam

audivisset et cx lioc

patriarchae lamcntabiliter conqucrens nullate-

nus consolari posset,

patriarcha rcspondij:

et

quomodo

est ausus

tibi aliquis contradicerc et os

suum contra
in

le

aperire?

Crede,
,

fili,

nicae

parvitati

quoniam

faciain

co hodie talcm rcm

ille

ut tota

Alcxaudria miretur.
tans, quia

Quod audiens

consolationem recepit pu-

eum

faceret gravitcr verberari.

Vidcns Johanues
:

quod
,

consolationcm recepisset, pcctus ejus osculatus est dicens

vere ncpos mcac
humilitatis exsistis
,

hli

si

pracpara
cogiiatio

te et Hagellari ct

convicia pati ab omnibus.

Vera enim

non ex carne

et

sanguine
illo

scd ex virlule mentis agnoscitur.

et

Coiifcstim igitur pro

bomine misit

ab omni pensione

ct tributo

libcrum csse

fecit

et

omnes audicntes
faciam
in cuiii

mirati sunt ct intellexerunt, boc esse

qnod dixe-

rat:

lalcm rem

ut tota

Alcxandria miretur.

U. Audicns palriarcha, consuctudincm csse, quod inox ut imperator

coronatus cst,

confcstim monHinentorum acdilicatores sumunt quatniiiiulias

tuor vcl quinquc

marinoris

pusillas

divcrsi coloris et invel melallo

grcdientcs ad impcralorcm dicunt:

de quali marmore
hcri, imitatus

jubct imperium tuum sibi

monumentum

hoc luonumen-

lum

sibi licri pracccpit,

scd tamcn usqiie ad obitum suum illud imaliquos,

qui ad

perfcctum maucrc
celebri
fcstivilatc

fccit ordiiiavitque

cum

cuiu in

cum

clero consistcrel,

accedercnt sibique dice-

rcnt: doniine,

monumcntum

tuiun inipcrfectum est, praccipe ut con,

summclur,
quidain

co ([uod ncscias
vidissct

qua hora

fiir
iii

vcniat.

8. Divcs

cnm

bcatum Johanncm

slralu suo vilcs

pannos
valde

babcrc,

eo quod caetcros paiipcribus crogassct,

quoddam

prctiosiim coopcriiiicntum cmit ct bcato Johaiiiii tradidit.

istud noctc supcr sc liaberet,

Qui cuni

tola nocte

dormirc

noii

potuit cogi-

Cap. XXVII.
tans
,

De

saricto

Jofuinue Eleeinosinario.

131

quod

trcceiiti

(loiniiii

sui de tanlo

prctio coopciiri possciil.

Tota insuper noctc

in

laineiitabatiir et dicebat: quanti incoenati, qiianti

,

foro pluviis niadefacti

tu

quanti prac

frigore

dcntibus strideutes
et in tlialarao

hodie dormierunt,

vero

grandes pisces devorans

rcquicscens ciun oninibus inalis

tuis insuper te coopertorio triginta

scx nuinismatum calefacis

slictur.

luunilis

Johannes alia vice hoc non vepretium pauperi-

Slatiinquc

facto

mane

illud vcndi fccit et

bus erogavit,
erait et

qnod audiens

ille

dives ipsuin coopertorium secundo

beato Johanni tradidit,

rogans

ut ipsuni
ille

de cactero non

venderet,

sed supcr ipsuiu tcneret.

At

istud accipiens jussit

iterum vendi ct doiniuis suis pretium erogari.

diens iterum abiit et ipsum
redcrait
et bcato
,

Quod

illc

dives au-

Johanni dctulit eique

aut tu vcndendo auf

gratulabundus dixit:

videbiinus, quis dclicict

sic

ego rediincndo.

Et

suavilcr quasi divitcm vindemiabat diccns,

quod possit

aliquis

intentionc

donandi pauperibus

divitcs
,

taliter

exspoliare, ncc peccat.

raas illorum salvat,

Diio enim lucraiur talis.

unuin

quia ani-

alterum quoniam cx hoc racrccdem non modi-

cam

accipiet.

O. Voleus beatus Johanncs horaincs ad

qui

elee-

mosinam provocare

iiarrare consiievit dc sancto Scrapione, qui

cum

amictura suuni paupeii tribuisset et alteri obvians,

frigus pa-

tiebatur, tunicam similiter tribuissct et evangeliura tenens nudus se-

dcret,

intcrrogavit

eum quidam

dicens

abba quis
ille

tc exspoliavit?

Et deraonslrans evangeliura ipsuin dixil:

nie exspoliavit.

Alias
et

autem

uliura

pauperem

videiis

evangelium ipsum vendidit

,

pau-

pcri pretium dcdit.

Qui cum interrogaretur

ubi ipsum cvangeliuni

haberct,

rcspondit:

evangelium praecipit diccns:

et

vadc

ct

vende
et

omnia, quae habes,

se ipsum vendidi
,

da pauperibus; se ipsum ergo habebam

ut niandabat.

lO. Cum
eleemosinam non

cuidara clecmosi
in-

nam

pctenti dari praeccpisset bcatus Johannes qiiinquenuramos,

ille,

dignatus

quod majorem

sibi

fccisset, continuo

ad contumclias ipsius prorupit ac in ejus

faciein conviciari coepit

Quod

ejiis

famuli audicntes
,

etiiiin

euin

voluerunt irrucre et ipsuni

graviter caedere
sinite,

quos beatus Johannes omnino prohibuit dicens

sinile ut inihi maledicat.

fratres

Ecce cnim habeo sexa

ot

ginta annos

blaspheraans

pcr opera

mea Chiislum
sacculum

unum

convi-

cium non portabo ab

isto ? jussitque

afTerri et coraiu ipso

apponi, ut inde tolleret, qiiantum

vellet.
,

11.

Cum popuvacact in

lus lecto cvangelio ecclesiam cxiret

ret
,

ct foris otiosis

verbis
iis

quadani vicc

post

evangclium patriarcha cuni

exiit

13'2

(!ap.

XXVII.

l)e

snncto Jolianiie Eleeinosiiiario.

Ouiiiibiis

medio eonim sedeie

ad eos:
fiiii
,

coepit.
,

ferc de hoc inirantibus ilixit

ubi oves

ibi

pastores

aut igitur iiitrate et ego voliic

biscuin intrabo et ingrediar, aut

mancte

et

ego pariter manebo.

in ecclesia eru-

Semel
divit.

igitur

ot

bis lioc

fecit el sic

popuhim stare
juvenis

rapuissct ct
et

18.

(Inm

quidain

sanctiiuonialeni

quan-

dam

clcrici

taiein

juvenem coraiu bealo Johanne ex^)

probrarent,

ipsum excommunicandum esse dicerent,

,

utpote

qui duas aniiuas perdiderat

sciiicct

suam
,

et illius

compescuit eos

beatus Johanues dicens

(juia ct

non

sic,

lilii

noii sic.

Ostendo vobis,

vos duo peccata committilis;

facitis,

primo

quod contra praeccSc-

plum domini
cundo,

qui ait: iiolite Judlcare ut non judicemini.

,

quia nescilis pro ccrto

si

usque hodie pecceiit

et se

non

poeniteaut.
ot iu ox.stasi
est.

Froquoiiler autom oxsistonte bcato Johaiine in oratione

montis posito talibus verbis cuuiDoo disputare auditus

Sic

boiie

Jesu

cgo dispergendo

ct tu

ministrando videamus,

quis vincat.

Cum

febre correptus sc morti appropinquare corneret

dixit: gratias tibi

ago Dous, quoniani exaudlsli miscriain mcam rotuam,

ne
invenirclur morienti

gantem bonitatem
tremisse.

mihi nisi unuiu

Hoc

igitur pauporibus daii jubeo.

,

Positum igitur vene-

rabile corpus ejus in sepulchro

ubi

corpoia duorum episcoporum

fucrunt tumulata
riiut et

ct

corpora

illa

mirabilifor bcalo Johanni cesse-

locuni mediuni

vacuum

rcliquoruiit.

Ante autcin paucos dies

nagiliosissiiuHin pecdixit ei san-

(|uam mororetur,

cum quaedam
ct nulli

niulier

quoddam

catum commisissct

uiiquam conlitori audorct,

(lus Johannes, ut salloin illud scriborot,

ol sigillatuui ei alTerrot et ipse

eo quod scribcre sciebat,

cui
illa

pro ea orarot;
ct

assensit et
.

peccatum scribens diligenter

sigillavit

bcato Johanni
in

tradidit.
io(|ui-

Sed post paucos dios

ovil:
illa

boatiis Joliannos iiiliriuatus

domino

ut audivit illuiu dofuiulinu,

aliciii

so vituporalam et confusam
ot

putavit credens, quod scriplum

rius dovoiiissct.

commisisset

ad niaiium alte-

Ad

tuinulum

igitur
:

sancti Johaiinis accossit ot ibi

pulaiis

iiborrimo flons clamiil)al dicons

fiisio

liou

confusionom vitarc

coii-

omnibus facla

suni.
sibi

(Juiuquo amarissime noret et beatuiii Jo-

liannem rogarct, ut
sot, ecce beatus

oslondorot. ubiiiaiu scriptum

iii

suum

dimisis-

Johannes
,

habilu

poiililicali
,

i\v

tumiiio procossit,

duobus episcopis
que niHlicri:

qui socuiu quioscobiuit

iios

liinc

inde vallalus, dixilsanclos islos

.

cur

taiitiim

infostas ot

mo

ot

(|ui

1}

Viiljici

Ip^ilm- M

II

n.

Cap. XXVIII.
lui-i-um

De

conversione sancti Pauli apostoli,

nou peimittls
sunt.
?

18.'i

sunt

(juiescere

Ecce stolae nostnie

lacri-

mis

luis

omaes madefactae
ut prius

Porrexitque sibi

scriptum suum

sigillatum,

fuerat,
;

dicens ei:
illa

vide sigillum hoc et aperi

scriptum tuum et lege

quod

aperiens peccatum suum oninino

:

deletum invenit

et ibi taliter

scriptum reperit

propler Johannem
illa

servum meum dcletum

gratias retulit et

est

peccatum tuum, sicqne

aliis

immcnsas Deo

beatus Joiiannes cum

episcopis in moniiinen

tum

rcdiit.

Glaruit

circa annos domini

DC

quiuto tenipore Pliocae

iuiperatoris.

CAP.

XXVIII.

De
stus

conTerisioiic ^aiicti
est

Panli

aiio^toli.

Conversio sancti Pauli apostoli facta cst eodem anno, quo Chripassus
et

Stcphanus lapidatus anno

cal.

non naturali,
est,

sed

emergenti; nain Christus VIII

') Aprilis
,

passus

Stephaiius
cal.

eodcm auno

III

die

Augusli
cst.

iapidatus est

Paulus vero VIII

Februarii conversus

Quare autein convcrsio ejus potius quam

Primo

aliorum sanctorum celebratur, triplcx ratio solet assignari.

propter exemplum, ut nullus quantumcunque peccalor desperet dc venia,

qnando tantum

iii

culpa postmodum conspicit fuisse

,

in gratia;

secundo propter gaudium

sicut
,

ciiiin

ccclcsia inagnani tristitiam

habuit in cjus persecutionc

ita

niaximaiu lactitiam recepit in cjus

,

convcrsione
ostcndit,

tcrtio

propter miraculuin

quod

scilicet

dominus

ei

dum de saevissimo
Ejus enim couversio

pcrsecutoie
fuit

fecit lidelissinium

praedi-)

catorem.

miraculosa rationc
eflicientis
,

cflicicntis
,

et disponentis et patientis.

Rationc

id est Christi

qui

cum
quod

convertit:
dixit:

ibi

cnim ostcndlt suam mirabilcm potcnliam in hoc

cst tibi contra

durum

stimulum recalcitrare,

ct in

hoc

quod ipsum tam subito immutavit, unde continuo immutatus rcspondit

:

domine quid

vis

me
fecit

facere ?

Augustinus super hoc verbo

;

oc-

cisus

agnus a lupis

agnos de lupis

jam parat

se ad obedien') ibi osten-

duni, qui prius sacviebat ad

pcrsequendum.

Secundo

1)

Ed. Vr,
3)

iiiale legiL

l'd. Pr.

e b f ii a r i. 2} et ibi os lendit desiint iit td. !'r.

!' i

eirioientis male

ojiiitlit

134

C.'ip.

XXVIll.

De

oonversione snncti Pauli apostoli,

,

(Ht ojiis

luirabilem sapiciitiam

mirabilis

eiiiiii

sapieiitia

fiiit

iii

lioc.

((uia ipsiiin
iioii

a tumorc supcrliiac dejccit

oHcreado

iiilima liumllilalis.

sublimia majestatis,
etc.
,

Ego

inquit

sum Jesus Nazarctius quem

superbiae tuae squamas
cleraeiitiam
,

lu

persequeris

Glossa:

lioii

Deuin vcl Dei lilium sc vocat. sed

iiifima et

humilitatis, (leponc.

iiiquit

meae suscipe
ostciulit

Tcrlio
,

ibi

suam mirabilcm
iii

quod no-

tatur cx hoc

quod

ipsuin cxsislciitein

aclu ct voluiilate perse,

quen(ii convcrtit.

Licct cniiu liabcrcl dciormciu alTcctum

,

quia spi

lans minarum el caedis pervcrsum conatum

cipcs ctc.
,

quia accessit ad prin,

quasi se ingereiis, pcrniciosum tactnm

quia ibat ut
erat,

viii-

clos pcrduccrct in Jhcrusalcin et ideo cjus iter

laincii

pcssimum
fuit

ipsum

divina misericordia coiivcrtit.

id est lucis
,

Sccundo

miraculosa ralionc

disponcntis,

quac ipsuin ad convcrsionem disposuit;

,

ipsa cnim iux dicitur fuisse subila

immensa

et coelica;

ct subito.

inquit, circumfulsit euni lux dc coclo.

Paulus ciiim
in
:

tria vitia in se
dicitiir:
.

habebat

primum

erat audacia,

quod notatur
(Jlossa

hoc qnod
iion
.

acccssit ad principes sacerdotum etc.

vocatus

scd

bpontc zelo concitanle eum.

lur
lis
iii

Secundum

crat supcrbia
elc.

quod notacariia-

hoc,

quod

dicitur spirans

minarum

Tcrtium crat

inlclligcntia,
:

quam

scilicct in lcge
ctc.

habcbal.

Undc

(ilossa supcr

illud
liiuni

cgo suin Jcsus

Ego Dcus

cocleslis loquor,

quem mor
,

putas scnsu judaico.

Ipsa igilur lux diviiia

fuit siibita

ut

.ludaccm tcrrerct,

immensa,

ul siiblimcni el supcibuni in ut
dici

ima hu

mililatis proslcnieret,
in

fuit coelica,

carnalem cjus intclligenliam

,

coclcstcm niutarct.
Iribus, scilicet in

Vel potest

quod

illiid

disponens
iii

fuit

in

voce clamante,

in

luce fulgente,

virtule

po-

lcntiae.
in

Terlio

fuit

miraculosa ralione paticntis, id csl

In co

ipsiiis Pauli,

quo facta

est conversio ipsa.

enim hacc

tria

miraculosc

cxtcrius facta sunt, scilicct: prostratio, obcaccatio et triduana jcjuiiatio.

Est cnim prostratus uf erigatur, quantum ad depressum af-

fcctuni.

Auguslinus:

prostratus cst Paulus ut caecaretur

caecatus

ut mutarctur, mutatus cst ut milteretur, niissus cst ut pro vcritatc

palcrctur.

Itcm Augustinus

elisus

esl

sacvicns
,

ct factus est crc-

dens

elisus cst lupus ct factus cst

agnus

clisus cst pcrsecutor el

,

factus cst pracdicator,

clcctionis.

clisus cst lilius perdilionis

crcctus cst vas

Est obcaecalus t illustrctur,

;

quantum ad tcnebrosum
dicitur,

intcllcclum

unde
fueril

ct in illo triduo

quo mansit, cacc.atus

illud

quod doctus

evangelium.
ul

Non enim

acccpit ab liominc

MOqiic pcr homiiiem,

ipsc leslalur,

scd

per rcvelaUoncm Jcsu

Cap. XXIX.
tlirisli.

De

saiicta

Paula,

135

Augusliiiiis
,

Pauluui dico veruui athletam Ghrisli doctuui

,

ab

illo

unctuiu dc

illo
,

criicifixuiu

cum

illo

ct

gloriosum

iii

illo.

Est in carne inaceratus

tionis

ut ipsa

caro disponatur ad bonae opera-

effectum:

optime
.

enim deinceps corpus ejus ad oranc opus

bonuin dispositum est

et in

nam

esurire et abundarc sciebat et ubique

omnibus
:

institutus

erat et

omnia advorsa libcnter sufferebat.

(Ihi^sostomus

tjraunos ac populos spirantes furorein velut quos-

dam

essc culices aestimabat,

mortem vero atquc cruciatus

et inillc

suppiicia, quasi

ludum putabat esse puerorum.

Haec ainplcxabatur
djadematc coroVel ista

libenter et uiagis decorabatur catena vinctus quaiu

iiatus
,

ac libentius recipiebat vulnera

quam

alii

munera.
in

tiia dicuntur fuisse in eo contra tria,

quae fuerunt

primo pa-

rentc.

In ipso cniin fuit

,

contra

Dcum

crectio et e contra in Paulo

ad terram prostratio
oculoruiu obcaecatio
coiitra in

iii

ipso oculorum apcrtio ct e contra in Paulo

in ipso cniiu fuit

cibi
liciti.

manducatio

cibi vetiti et e

Paulo abstincntia

CAP. XXIX.

Dc
tus

isancta Panla,
Romanorum, cujus vilam bea:

1. Paula fuit nobilissima matrona

Hicronymus composuit
verterentur
nihil in

in

haec verba

si

cuncta corporis inei

membra
iiarent
,

linguas

et oiunes artcs

huuiana voce resovirtutibus dicc,

dignum sanctae ac venerabilis Paulae

sed multo nobilior sanctilalc

rem.

Nobilis genere,
divitiis,

polens quon-

dam

sed iiunc Chrisli paupertatc insigiiior, testor ct Jesum

ct sanctos
fuit et

angclos ejus ipsunique proprium angelum ejus, qui custos

,

comes admirabiiis feininac

,

mc

nihil in

gratiam

uil dicere

more laudantium

scilicet

quod dicturus

suin pro testimonio niiiius

ejus esse meritis.

Vult ledor brcviter cjus scire virtutes,

oinnes

suos pauperes pauperior ipsa dimisit cl sicut inter nuiltas gemuias

prctiosissinia

gcmma

mical

ct

sicut

jubar

solis

parvcs igniculos
huiuilitatc

stellarum obruit et obscurat,

ita

cuuctorum virtules sua

,

snpcravit miniiuaque fuit intcr omiies

ul

omniuin majoi- csscl,

VJ

l)

Toliim

lioc r.iiMil dee5l

iii

Kd. riiiu

lr".<.l.

147

13H
(liiaiilo

Cap. XXIX.
pliis

De

saucta Paula.

se lU-jiciebal, tauto inagis

a Ghnsto sublcvabalur. La

lebat pt uon latebat, fagieudo Yaiiam gloriam uierebatur, quae vir-

lutem

quasi

unibra

sequitur

et

appetitores

suos desereus

appetit

loutemtores.
cuJHS
et

Haec cuni quinquc liberos

edidisset, Blaesillam, super

,

mortem eam Romae cousolatus sum

Pauliuam, quae sauctum

el

admirabilem virum
,

Pammachium

el

propositi

rerum suarum

reliquit heredein

ad quem supcr ejus obitu parvum libellum edidi,

mus

Eustochium

quae uuuc

iu sauctis
,

locis ct virgiuitatis et ec,

clesiae mouile pretiosissimum est

Rutiuam
et

quae immaturo fuuere

,

pium malris auiuium cousternavit,

rere desiit
jugali.
,

')

Toxocium

post

quem pa
ut prope

ut intelligeres
vir cjus
ita

eam uon

diu servire voluisse ofticio couita

Postquam

mortuus est,

eum

planxit,

ipsa moreretur,

etiam se convertit ad Dei servitutcm, ut morS.

tem ejus quasi videretur optassc.

Quid ergo referam

amplae

et

uobilis

domus

ct

quondam opuleutissimae omnes paene

Haec Paulini cpiscopi Antioceni
et

divitias iu

pauperes erogatas?
,

Epiphanii

qui

Romam

veuerant,

accensa virlutibus per momenla

Desccndit ad porliberis pro,

patriam desererc cogitabat.

Quid ultra diffcro?

tum

fratre, cognalis, aflinibus et,

quod

his

majus cst,

bequcntibns et clcmcntissimam

matreni

vincere
in

cupicutibus

jam

carbasa teudcbantur
lur,

et

remorum ductu navis

altum protrahebain litlore

,

parvus Toxocius supplices mauus tendcbat

nubilis,
illa

Ruiiua

Jam
ct

ut suas exspeclarct nuptias, tacens fletibus obsecrabat

tamcu

siccos oculos

tcndebat ad cocluni

pietatem in
(ihristi se

lilios

pietale iu

Doum supcrans
;

Xesciebat se matrcm. ut
et

pro-

barct ancillam
traherentur,

torqucbantur viscera

quasi a suis uicuibris dis-

cum dolorc puguabat.

Hoc contra jura naturae plena

lilio-

fidcs patiebalur,

inimo gaudens auimus appctebat et aiuorem

auiorc contcmnens
iu
,

rum majore

in

Deum

sola Eustochio

quae

et

propositi ct navigatiouis cjus conies erat

acquiescebat.

Sulcabat

interim iiavis

mare

et cunctis, qui cuiu

ca vehebantur,

littora respi-

cieiilihus illa versos

leuebat oculos, nc videret, quod sine tormenlo

viderc

iion

poterat.
.

Cumquc ad

loea

tcrrac

saiictac

vcnisset el
,

proconsul Palaeslinac
sis

qui familiaiu cjus optimc novcrat

ci

pracniis-

appariloribus jussisscl

pararc pracloriuiu, elcgit humilcm ccl

lulaui.

Quac cuucla loca

Chrisli vestigioruni tanlo ardorc ac sludio

iioii

circuibat, ut nisi ad reliqua fcstinarct. a priiuis

posscl abduci,

11

Alil

'1'

(.

II

in Ipgiiiil.

Cap. XXIX.
|)i'ostralaquc aiite (riicciu quasi

De

sancta Paiila.

137
,

peiuleiitcin doiuiiium teinerct

adu-

rabat

iugressaque sepulchruui resurrectionis osculabatur laitidem,

,

quein ab ostio monuiuciiti ainoverat angelus

et ipsuiu corpoiis lofidei

cum, iu quo dominus jacuerat

ore lambebat.
loris effuderit,
iiiis
,

quasi sitieus desidcratas aquas

,

Quid
testis

ibi

lacrimaruin

quantum gemituum

quid do-

est cuucta

Jherosolima,

testis est ipse

domi-

quem rogabat.
iugrediens

Deinde perrexit Bethlehem atque

vidit

in specuin
et ine

salvatoris

sacrum virginis deversoriiim

iidei

au-

diente jurabat

se cernere

oculis

infaiitem paunis

involutum,

vagientem

in praesepio,

doniinum luagos adoraiites, stellam fulgen,

tem desuper,
venientes
,

matrein virgiiieui

nutiicium sedulum
,

pastores nocle
luiic

ut viderent

vcibum, quod factuin erat

iu

quasi etiam

Evangelistae Johannis dedicarent:

principio crat
,

verbum
parvulos
iii

ct veriiiter-

bum
tuni,

erat

apud Deum

et

vcrbiim caro factum est

fectos,

Heiodein saevieulem, Josepli

et ]\Iariam fugientes

.\egjp,

mixtisque gaudio lacriiuis loquebatur: salvc Betleheni

,

domus
salve

panis

in

qua natus

cst ille panis

qui de coelo descendit,

EflFrata regio

ubcrrima,

cujus fertilitas

Deus est,

David loquitur

confidenter, intro ibimus in tabernaculum cjus, adorabimus in loco,

iibi

steterunt pedes ejus,

et

ego misera

et

pcccalrix

digna suiu

judicata deosculari praesepe, in quo dominus parvulus va^iit, orarc

in

spelunca

in

qua virgo pnerpera Dciuu

fudit infantein:

hacc re-

(|uies

mea, quia domini mei patria

est, hic

habitabo. quoniam sal,

vator elegit eam.

3. Taiita se humilitate dcjecit

ut qui

eam

vidisset et pro celebrilate nominis videre gesliisset,

ipsam esse
choris

iion crederet,

sed ancillaruin ultimam

,

et

cum frequentibus

virginum tingeretur omniuin erat

liis

et veste et

vocc ac habitu et inccssu miuiiua

Xumquam

post viri mortem usque ad diem dormitio.

suae cum ullo comedit viro

culmine posiium
sciret.

quamvis eiim sauctuin

Balneas
nisi

et in

ponliadiit,

ficali

periclitans

non

inoUia etiam nisi in gravissima febre lectuli strata non habuit, scd

super durissimum hunuim stratis

quics dicenda cst,

ciliciolis

quiescebat,

si

tamen

illa

quae jugibus paene orationibus dics noctesquc

plangebat, ut illam gravissimorum
cri-

jungebat.

Ita levia peccata

ininuiu crederes esse reain,

cumque a nobis crebrius moneretur, ul

Dei praeceptum purpurisso
esl corpus
,

parceret oculis cl cos servaret evangelicae lectioni, ajebat: turpanda

est facics
stibio
,

quain

conlra
,

et

cerussa

et

saepe depiuxi

affligenduin

quod

luultis

vacavil
liiitc-

dclitiis,

longus risus peipcluo compensandus est lletu, mollia

138
ainiiia

C.np.
ot scrita

XXIX.

De

saiicta

Paula.
coiumiilaiulrt
siiiil.

prctiosissiina

asperilate

cilicii

qiiae viro ct saeculo placui, talcs taiitasque virtutes

nuuc Christo placcre desidcro. Si

iu illa

iiiter

castitaleiu
etiain,
fuit,

volucro praedicare,

su-

pcrfluHS videar,

iii

qua

cum

saecularis essct,
ita gessit,

omuium Romae

inatronarum cxcmplum

quae se

ut

nunquam de
argucbam

illa

ctiam inalcdicorum quisquam auderct fainain confingcre.

Fateor er,

rorcm incum

cur

in

largicndo cssct profusior,

noii

illud

profercns dc apostolo:
tribulatio,
tia sit

ut
in

aliis

refrigcrium sit,
,

vobis autem

scd cx aequalitate

hoc teinporc

ut vcstra
slt

abundanin-

ad illorum inopiam
,

ct illorum

abundantia

ad vcstram

opiaiu

et

providcndum esse, ne, quod libentcr faccret, scmper

fa-

ccrc non posset, multaquc bujusmodi.

Quac

illa

inira vcrccundia et

sermone parcissimo pcritissimoque dissolvcbat, testcm iavocans doniinuin

,

se pro illius noinine cnncta faccrc ct boc liabcre voti

ut unuiu

ut

incndicans ipsa morcrctur,

el in

nunimum

liliae

non dimitteret

funere suo
si

aliena siiidone involverctur.

,

Ad

extreinum infere-

bat: cgo

petiero, multos invciiiam

,

qui

luilii

tribuant, istc

mcntri-

dicans

si si

a luc non acccperit

quid

ei

possuin ctiaiu de alieno

?

bucre,
in his

morluus fucrit, a quo ejus anima requirerctur

Nolebaf

lapidibus effundere pecuniam, qui

,

cum

tcrra et saeculo Irau-

siluri sunt

scd in vivis lapidibus

qui volvuntiir supcr tcrrain, dc

quibiis in Apocalipsi Johannis; civitas inagni regis cxstruitur.

Ex-

ceptis fcstis dicbus vix

oleum
ct

in cibo accipicbat,

ul cx lioc

uno acs-

timaretur

quid

de vino

de

liquaiuinc

et

piscibus

ct lacte ct

mclle ct ovis et reliquis, quae gustui suavia

sint, jiidicarit, in quisi

bus sumciidis quidam sc abstincntissimos putant et,

ingurgitavcrint
,

his

vcnlrcm

tutain pudiciliam

suspicantur.

Novi susurroncm

quendam, quod genus hoininum

vilc cst,

quasi bcnevolum nuntiassc

iiisana ct

quod prac nimio fervorc virtutum quibusdam vidcrctur

tcrcbrum
facti
illius

diccrct

confovcndum

cui ilia respoiulit:

stulli

thcatruni

sumus mundo

ct angclis ct

hominibus: nos

propter Chri-

slum, sed stultum Dei sapientius cst honiinibus.

Post virorum nio-

nastcrium, quod viris tradidcrat gubcrnaiidum, plures virgincs, quas

cx diversis provinciis
ct infimi gcneris
iii

congregavcrat

tain iiobilis

quam

niediocris

Ircs turinas et moiiaslcria divisit, ila dumtaxat,

ct

ut

operc

cl

cibo separatae psaliuis

oralionc jungcrcntur.

Jur-

gantes inter sc scrmone Icnissimo focdcrabat,

lascivienlcm adoles
,

ccnlularum carncin crcbris el duplicatis

fi;aiigcbat jcjuiiiis

malciis

ras slomachum dolcre (|uam mcntcin, dicciis mundiliam corporis at

Cap. XXIX.
(|tic

De

sancta Paula.

130
saecull lioiui

vestinin aniinae essc imiminditiain et

niliil,

quod

iiiter

nes vel leve putatur vel

delictum dicebat.
el esuin

hoc

in luonasteriis gravissiiuuiu cssc

cuiuquc
carniuiu

aliis
,

languenlibus, large praeberet oninia

exhiberet

si

quando ipsa aegrotaret

quod

sibi

non

indulgebal et in co inaequalis videbatur,

iii

iu aliis cleiuentiain
suin.

sc durlliain comiuutabat.
fcrvenlissimis
cuin

Referam quod expertus

incidit in

Meiisc

Julio

acstibus

ardorem
ct

febris et post desluedici

perationtiu

Dei

miscricordia

respirasset

suadcrcnt
nc aquain

ob refcclionem corporis vino essc opus tcnui et parvo,

hibeus
iii

idropisiiu verterctur, ct

cgo

claiu

bcatum cpiscopum Epi-

phaniiim rogarciu, ut

cam moneret, iinmo

coiupelleret viiiuiu bibere,

ut crat priideiis ct sollcilis iugenii, statiin scnsit insidias et subri-

deus meuiu esse

quod

ille

diceret

intiniavit.

Quid plura?

Cum
inihi

bcatus pontifcx posl inulla horamenta cxiisset foias, quaercnti

quid egisset,

respondil:

tantuiu profcci,
noii

ul ipsa mihi seni hoiuini In luctu luitis crat et suoct viri et filioruui

paene persuaserit, ut vinuiu

bibaiu.

rum mortibus frangebatur inaximc libcrorum, nain

doriuitione saepc periclitata est,
ct matricis cl

cum

os

stomachumque signarel
,

dolorem crucis niteretur imprcssione Icnire

et

superaba-

tur

*)

alTcctu

credulam lucntcm

parenlis

viscera

constcrnebant
san-

aiiimoque vincens fiagililate corporis vincebatur.

ctas tenebat

Scripturas

memoriter
,

et

cum amarel historiam

scqucbatur

et illaiu veritatis

dicercl fuiidameiitum
et

inagis

intclligcntiam spiritualem

hoc culmine aedificationis aniiuac protcgcbat.

Loquar

et aliud.

quod fortasse acmulis videtur incfcdulum. Ilcbracam ringuam, quaiu

ego ab adolcscenlia luullo labore
faligabili lueditatioiie
ct

sudore ex partc didici

et in-

non desero, ne ipsa ab ea deseratur, discere

psalmos hebraice caueret
ct

voluit et consecuta est ita, ut

scrinonem

absque ulla latinaelinguacproprictatepersonaret. Quod quidcmusquc

liodie in sancta filia ejus

Eustochio cernimus.
crispantia

Hucusquc navigavl-

luus

prosperis
,

ventis
in

et

maris aequora labens carina

,

sulcavit

nunc

scopulos

iiicurrit oratio

quis enim possel siccis

in

oculis Paulani narrare luoricntem?

Incidit
,

gravissimam valelu-

dinem,

imiuo quod optabat,

invenit

ul nos dcserercl ct doiuino

plenius jungcretur.

Quid diu

differo et

dolorem

meum

in aliis im-

morandn
esse

facio

longiorcm?
ct

Sentiebat prudenlissiiua fcniinarum

jaiu

ad

mortcin

frigescciite

parte corporis

atquc menibroruin

J)

Alii

pfferlii, deindo

in d

iii

loco vocis c r

tl

u I aiii leguiil.

140
sohim aniinae

Cap.
')

XXX.

De

saiicto

Jiilifino.

leporeni in sacro el sancto pectore palpitare

el

nihiloniinus, qiiasi ad suos pergeret alienosc|ue despicerct, iilos ver-

siculos

SHSurrabat

doniiue

dilcxi

decorem
dilecta

doiuus luae

et

locum

liabitationis

gloriae

tuac

et

quam
nici.

tabernaciila tua domine

elegi abjecta csse in

domo Dei

Cumque
inclamanfi

a
,

me

interrogaretur,

cur taceret,

cur nollet respondere,

,

an doleret aliquid,
sed oninia

graeco scrinone respondit

niliil

se liaberc niolesliae,

quieta et Iranquilla perspicere.

Post hoc obmutuit el clausis oculis,

quasi liumana despiccret

repetcbat versiciilos
,

usque ad exspirationciu aniinae eosdem

,

vix ut aure apposita

quod diccbat, audire

posscmus.
nit.

Tota ad funus ejus Palaestinarum urbium turba conveciiim

Qnem

monachorum latcntium

in

crcmo
,

cellnla sua teiiuit.

quam

virginuni ciibiculoriim teiuieriiiit secrela

sacrilegium putabat,
,

qui iion tali fcminac ultimuin reddidisset

ofliciiiin

donec sublcr eclilia

clesiam et juxta specuin doinini condcrcliir.

virgo Eustochium
quasi
ablaclata
siiper

Venerabilis

ejus

malrcm suani absliahi a

,

parente noii polerat, deosciilari oculos, hacrcre vultui

totum cor-

pus amplexari
nec

et

se

cum malre

velle scpclire.
tiliac

Testis est Jesus

,

unum quidcm numinum ab ea

egeiiis et

dcrcliclum

sed

iiiagis

tri-

buens

quod
,

liis

diflicilius

est,

fralrum ct sororum imnieiiardiiuiii

sam multitudinem
pium
est.

quain
Paiila

et

suslcnlare

esl et abjicere iinsciiccluleiii

Yale o

et

culloris lui

ultiinam

ora-

tionibus juva.

m\
Juliaiius quasi jubilus el

XXX.

I>e i^ancto Jnliauo.

aua quod est sursum.
pcliil.

Inde

Jiiliaiius

quasi Jubilianus

quia cum jubilo superua

Vel

Jiilius,

quod

est incipiciis, ct aiius.

Nain

in

Dei servitio fuit scnex longa-

iilmilatc, sed

incipicns sui rcpulatione.

B. Juliaiins Ceiioinaiicnsis episcopus fuil.

Hic Siinon

ille

lcpro-

sus (lidliir liiissc,

quciii

doiiiiiius

a lepra sanavit el qui

dominum

ad convivium invitavil,

qui

posl asccnsioncin doinini ab aposlolis

I) >^lii

ofr>-

t'in

j)

III.

Cap.

XXX.

De

sancto Jullaxio.
iiic

141

OeiiomaMensihus episcopus ordiiintus est;

tres
etiaui

inuitis virtutibus clarus

inortuos
ille

suscitavil

et

postiuoduui iu pace quievit.

Iste

(licitur

esse

Juiianus, qui ab ilinerantibus pro inveniendo bono

hospitio invocatur, co quod iu douio ejus doiniuus fuerit hospitatus.

Sed verius videtur esse

aiius Jiiiiauus, qui scilicet utniinque pareu-

tem ignoranter occidit, cujus hjstoria infra ponctur.

et alius Juiiauus

S. Fuil

de Alvcrnia gencre nobiiis, sed lide nobiiior, qui

desiderio inartirii sc uitro persecutorihus olTerehat.

Tandem

Cris-

pinns consuiaris misit ministrum ct

tiens Juiianus

eum

occidi mandavit,

quod sen-

sponte foras prosiiiit et quaercnti intrepidus sc opCiijus

et

poiicns prolinus ictuui ferientis excepit.

caput ievantes ad

sanctnm Ferreolum socium Juiiani detuicrunt

inilem
noilet,

eidem mortem

si-

minantur
euin

nisi

protinus iinmoiarct.

Quihus cum assentirc

occidcrunt et caput saucti Juliani cuui corpore sancti

Ferreoli in uno tumuio posuerunt ct post muitos annos sanctus

lucrtus

Ma-

Viennensis

episcopus invenit caput sancti Juiiani inter maet

nus sancti Ferreoli ita iliaesuni

set

integrum

ac

si

eadein die fuissolet referri,

sepultum.

Inter caetera

hujus sancti miracula

((uod

cum quidam dyaconus oves

ecciesiae sancti Juliani raperet et

,

pastores eidem ex parte sancti Juiiani prohiberent

Juiianus non comedit arietes.

ille

respondit:

Et eccc post modicum febre vehc-

mentissima perurgctur et invalescente fcbre, quod a martire incenditur, confitetur fecitque

super se jactari aquain

et foetor

ut refrigeraretur,
ut cuncti,

sed

statiin tantus
,

fumus

de corporc ejus exiit,

qui aderant

fugerent et ipse post modicum exspiraret.

,

Cum

qui-

dam

rusticus

ut ait Gregorius Turonensis

in die

dominica arare
,

veiiet,

protinus contractis digitis luanuhriuin sccuiis

cum qua

vo-

merera mundare volebat, ejus dextrae adhaesit, sed post duos

iu ecclesia sancti Juliani

aiiiios

ad ejus preces curatus

hi

cst.

3. Fuit

insuper aiius Juiianus frater beati Julii:

duo fratres ad Theo,

dosium imperatorem christianissimum vcnerunt petcntes

ut tcmpia

jdolornin, ubicunque invenirent, destruerent et Christi ecclesias aedificarent.

Quod imperator luhentcr

et eos in

faciens scripsit,

ut oinnes

iis

debeant obedire

omnihus sub pocna

capitis adjuvare. Ciun

,

igitur beati Julianus et Julius in loco,

clesiaiii

qui dicitur Gaiidianum

in

ec-

fahricarent

ct

cuncti transeuntes cos

ut

opcre ob impera-

loris

imperium adjuvarent, contigit

quidam
:

cura curru inde tran-

situm facercnt, qui dixeruiit ad invicem

teudere polerimus
,

quam excusationem pracet iu

ut liberi

transcamus

opere

isto

uou occu-

142

Cap.

XXX.

De

saiicto

Juliano,
nobis iu plaustruni snpi
,

jieninr? dixeninlque: projiciamus uniini ex

nnm
tuum

et euni
iii

paiinis

cooperiamus (iicemusque
et
in

quod homineiu

luor-

vehiculo

habemus

sic

Uberi transire poterimus.

Arri-

pientesquc hominem iinum

ti!

plaustriim projecerunt eique dixerunt:

,

sile

ct

ociilos

ciaude et quousque transierimus

quasi mortuus
et

jace.

Cumque homiuem tamquam mortuum cooperuissent

et et

nsque
Dei

ad famulos Dei Julianum

liiioli

Julium vcnissent, dixerunt

nos
in

ei servi

parunipcr

SHl)sitite
:

hoc

onere

modicum adjuvate.

Qui responderunt
luiuu in plaustro

non possumus

hic stare,

quoniam hominem mordixit:

habemus.
tilii?

Quibus sanctus Julianus

Et
illi
:

') ut

quid ita mcntimini

est, ut

non mcntimur domine,

sed

sic

loquimur.

Et sauctus Julianus dixit:

secundum veritatcm

dicti vcstri ita vobis contingat.

Et

illi

bovcs pungcntcs pcrtran-

sieruut

cumquc procul

pcrtransiisscnt, acccdcntcs ad currum coepc-

runt

coUegam suum vocave ex nomine

,

diccntes

surgc amodo et
nullatenus se

stimula boves

ut celerius transeamus.

Cum autem
illc

movcret, eum pulsare coeperunt dicentes:

et stiiuula bovcs.

ut quid dcliras?

surgc

Sed cum nuUalcnus

et

rcsponderct

accedcntes

discooperuerunt eum
ct caetcros
rct.

morluum iuvenerunt tantusque timor ipsos

nuUus de caelcro famulo Dei mcutiri audcalius Julianus qui

invasit,
-4.

ut

Fuit etiam

utrumque parcnteiu
ac nobilis
inse-

ncscicns

occidit

cumquc

is

Juliauus

pracdictus juvcnis

quadam

die vcnationi insisteret et

qucndam ccrvum rcpertum

euiu

querctur,
dlxit: tu
illc

subito

ccrvus vcrsus

divino

luitu

se

vertit ciquc
?

mc

insequcris, qui patris et matris tuae occisor eris

ct,

Quod

audiens vchcmcntcr cxtimuit

rclictis

ne sibi fortc coiitiiigerct, quod

a cervo audicrat,

oiunibus clain discessit, ad regioncm valde

principi
adliaesit
et

remotam pervcnit ibique cuidam

ubiquc ct
in bello ct et in

tam strcnuc
mili-

pacc sc liabuit,

quod princeps euin

in

tem

fecit

quandam castellanam viduam

pro dote acccpit.

conjugciu

ei

tradidil

ct castclluiu

Intcrca parcntes Juliaiii pro amis

el

sione
iiliuin

filii

Juliani

nimium dolentcs vagabundi ubiquc pcrgcbaiit

:

suuni sollicitc quacrebaut

taiulciu

ad caslrum,

ubi Julianus

praccrat, dcvciicruiit.
rat.
rt

Tiiuc aulciu Julianus a caslro casu iccesseviilissct

el,

Quos

cuiii

uxor Juliani
(|uac
lilio siio

quinain esscnt, iiiquisivisset

illi

oiiiiiia,

accidcrant, cnarrasscnt, intellexit, quod

viri sui

parciilcs crant, ut piilo, quia lioc a viro suo fortc frcquciilci

I)

.Scripliim )>ro

vii!i;.iri:

/i

i| ii

d.

Cap.
iiudieial.

XXX.

De

sancto Juliaflo.
et

143
viri

Ipsos

igitur

benignc suscepit

pro ainore

sui le

tum iis dimisit et ipsa sibi

alibi lectulum collocavit.

et

Facto auteni

manc

castellana

ad ccclesiam pcrrexit
quasi
uxoreiu
suani

cccc Julianus

mane veet in-

niens in thalamum

cxcitaturus

intravit

veniens duos pariter dormientes, uxorem cuni adultero suo, silenter

extracto
dit

gladio

ambos

pariter interemil

Exiens autem

domum

vi-

uxorem ejus ab
illi.

ccclesia

rcvcrtentcm et admirans interrogavit,

parentcs

(|uinam essent
vestri sunt,

qui in suo lccto dormircnl, at illa ail:

qui vos diutissime quacsierunt, et eos in vestro thala-

mo

collocavi.

Quod

ille

audiens paene cxanimis effectus aiuarissime

flere coepit ac dicere:

heu miser quid faciain?

Quia dulcissimos
,

ineos parenlcs occidi

\itare
volui
,

ccce implctum est verbum cervi

adlinplevi.
,

quod dum

iniseiTimus

Jam
,

vale soror dukissima,

quia de cactcro non quiescam

tiam

doncc sciam
absit
fui
,

quod Deus poeniten

meam

acceperit.

Cui

illa:

dulcissime frater, ut te de-

scram

cl sine

me abeas,
doloris.

scd quae

tecum parliceps gaudii

ero
nia-

particeps. et

Tuuc insimul recedentes juxta quoddain

,

gnum

flumcn

ubi inulti periclilabantur

quoddam

hospitale maxiqui vellcnt

uiiiversos

mum

statueruut, ut ibi poenitentiain facerent et

,

omncs,

transire fluvium

inccssanter

transvehcrent et hospitio

pauperes recipcrent.

Post multuin vcro temporis media nocte,

audivit

dum

Julianus fessus quiesceret et gchi grave esset,

serabiliter

vocem mi-

lameutantem ac Julianum, ut se traduceret, lugubri vocc

iuvocantem:

quod

ille

audiens concitus surrexit et jaui gelu dcfi-

cicntcm invcnicns in doiuum suam portavit ct igneiu accendens ipsum

calefacere studuit.
ret,
ruit.

Scd cum

calelicri

non posset

et

nc

ibi

delice-

timcret,

ipsuiu

iu lecluluin suuni portavit et diligenter

ille,

coope-

Post paululum

qui sic inlirmus et quasi lcprosus

appa-

ruerat, splendidus scandet

ad aethera
tibi,

ct liospili

suo dixit: Juliane,

domiuus misit me ad
ceptavit et
disparuit

te,

mandans
in

quod

tuain poenilentiaiu ac-

ambo

post

modicum

domino

quiescctis.

Sicque

ille

et

Julianus

cum uxore sua post modicum plenus bonis

in

operibus ct

eleemosinis

domino

requicvit.
,

5. Fuit
scilicet

et

alius Juliauus,

uon quidem sanctus scd sceleratissiinus

Hic Julianus prius fuit monachus ct

Jureli-

lianus apostata.

magnae

gionis siiuulator,

quaedam
de

autein mulier (ut refert magister Joliau-

nes Beleth
auri
et
,

in

Summa

ofiicio ecclesiae)

habcns tres oIIAs plenas

,

auriim illud in

orificiis
,

ollarum cinerc

nc apparcret, opcrnit

pracdictas oilas Juliano

quera sanctissinmm homineni aestima-

144
hnt
,

Ca[).
orain

XXX.

De

sancto Juliaiio.
tiadidit

<

quibusdam moiiaclus scrvaiuiuiu

quod

autciii

auiuin ibidem osset, non alitcr indicavit.

ollas accipiens ct taiu

Julianus igitur piacdictas

lotiim illud

copiosum aurum ibidcm iuvcniens

ollas

aurum

fiiratus

cst

ot

implovit cincre.

Post aliquod tcmpus

cum mulier depositum suum

leddidit
,

requirerct,
,

ille

oUas cum cinere

sibi

cum vcro

auruni rcquiroret

convincorc illum non potuit,

,

quia de auro testos iion liabuerat, quoniam monachi

coram
et sic

quiiius

hoc

sibi tradidcrat

uil

iii

iis

nisi

cinerem viderant

auruiu

obtinuit,

cum quo Romaiu

obtinuit

fugit et por illud

aurum soquenti tcm-

pore
est.

Romac

consulatum:

deindc in impcrium sublimatus

et

Qui cum

iiistructus esset

a pueritia in artc magica

multum

sibi placcret,

magistros indc plurimos secum habebat,

Pio aiitem
esset,

quadain, sicut in hjstoria tripartita habotur,

et recodeiite

cum pucr adhuc

et

magistro

suo

solus remausisset

adjurationes dae-

monum
instar

legere incopissot,

ante cuiu
advcnit.
fecil

mavima
Tunc

niultitudo

dacmonum
dae-

Acthyopum nigrorum

Julianiis

hoc vidons el

mctuens signum crucis protinus

ct oiunis illa multiludo

inonum cvanuit;
derit
,

qui

cum magistro suo

magistor suus
:

revcrtenti,

quid sibi accicriicis

retulisset, di\it ei

hoc signum
in

maxiiuc

dacmones odiunt
rei

et timcnt.

Sublimatus igitur

imperium hujus
apostavit ot
poluit,

memovans cum per artcm magicam operari

quod

vollot,
in

signum crucis ubiquo dostruxit ac christianos,

persecutus est putans
,

quantum

alitor

daomonos

sibi

minimc obodiront.
vitls

Dcscendons Julianus
sit

iu

Porsidam, sicut legitur in

,

patruiu

mi-

dacmonom

in

occidentem

ut sibi

indc

dcportaret responsum,

cuui

autem dacmon ad qucmdam locum venissct,

stetit,

per deccm dies

ibidem immobilis
orabat
,

qula quidam monachus ibidcm die ac nocU'

rogrosso dixit Julianus
sustinui per
:

ct ci sine
?

cfTectu

quare tantum

tardasti

Qui rcspondit:

dccem dics publicum mona-

chum,

si

forte ab oralioiie ccssarot ot transire possem,

cumquc non

cessaiet,

prohibltus
,

sum

transire et rodii nihil agcus.

,

Tunc

indi
illo

gnatus Julianus dixit

quod

cum

illuc veniret,

vindictam de
sibi

monacho

faceret.
,

Cuiu

ergo dc
dixit
illo:

Persia victoriain

dacmoncs

promitleront

sophista

suus

cuidaiu christiano:

quid putas,

iiunc facit fabri lilius?

sepulchrum parat Juliano.

Duui

igitur (ut

iii

hjstoria sancli Hasilii iegitur ot Fulbortus, Carnotcnsis

episcopus, lcstatur) Caosaroam Ijappadociac dcvcnissel, sanctus Hasilius

inisil,

cidom occurrit
al Jiilianus

ol

quattuor pancs liordeacoos pro inuucrc

ci

iudigiialiis oos rocipcrc contcmsit et

pro panihus

Cap.
sibi

XXX.
:

De

saiicto

.luliano.

145

foeiiuiu
,

misit cliceiis

pahiiluui iiubis iirationahiliuui aniuialiuui

uhtulisti

iccipe

qnud
tibi

inisisti.
,

Responclit Basilius:
tu vcro dcdisd iiobis
,

iios

quidcju,

quod couicdimus,
tuas nutris.
ro,

misimus

uudc bestias

Ad hoc

iratus Jnlianus lespondit:

et

cum Persas subegemagis quam ho-

hanc urbcin destruain

arabo, ut

')

farrifcra

ininifera nominctur.

Sequcnti autcm nocte vidit Basilius in ecciesia

sanctac Mariae in visu multitudincm angeloriim et in mcdiuni corum

quandaiu fcminam

in

ihrono stanfciu

ct

adstantibus diccntcin
,

vo-

cate mihi cito Mercuriiim, qui Juliaunm apostatain occidat

et filiuui

qui nic

mcnm

-)

superbc blasphcmat.

Erat autcni Mercurius miles

,

quidain
in

qui ab ipso Juliano pro fide Christi fuerat iiiterfectus

ecclesia crat sepultns.
suis quiesccbat,

ct

eadcm

Statiinquc sanclus Mercurius

ibi

ubi

cum armis
ab ca
iu

quae

scrvabantur,

adfuit ct jussus

proelium se praeparavit. ^) Expcrgefactus ilaque Basilius

quicscit,
iicc

ad locum, ubi sanctus Mercurius cuin armis suis

ivitetmo-

uumentum suum
venit.

apcrieiis

uec corpus ibidem repcrit

arma

in-

Tunc custodcm,

^) an asportaverit, inquisivit, ille vero cuni

fuissc, ubi
illuc

juramento aflirmabat, cadem arnia vcsperc ibidcm

tuo servabantur.

perperediens

Inde igitur Basilius recedens

et

mane

invenit ibidem corpus ejus et arnia ct lanceam sanguine crucntatain

et ccce

quidam de exercitu rcdicns

dixit:

cuin Julianus iuipcrator

in exercitu moraretur,

cccc quidain miles ignotus

cum armis

suis

et

lancea vcnicns et calcaribus urgens cquum audaci mcntc Julianum

imperatorcm impctiit
niedium perforavit
vcro Julianus
et

et

lanccam

fortitcr vibrans ipsuin

valide per

subito absccdcns
spiraret,

nus(iuam comparuit.

Ipse

dum adhuc
vicisti

sanguiue
ct in

manum suam

implevit
:

(sicut dicitur in hjstoria tripartita)

cisti

acra projccit dicens

vi-

Galilaea

sicque in his vocibus miscrabiliter exspirareliiiquitur et a Persis exeflicilur.

vit,

ab omnibus autem suis iusepuitus

coriatur et de corio suo regi

Persarum substratoriuiu

De

festivitatibus

quae eveniunt infra teinpus

deviationis.

Dicto de festivitatibus, quac occurrunt infra lcmpus, quod partim continctur sub tempore reconciliationis, partira sub tempore pe-

2)

1) Alii legiiiit ferifera seinper Al. legunt. quis arina asp. legunl.

3)

homifera,

Ed. Fr. f.-irrifar

ii

Iioininifar.
4) Recent.

Ex{) ergef act

addunt Recent.

10

146
rcgrinationis,
nsqiie

Cap. XXXI.

De

septuagesima.
iiativitate Christi
,

quod tcmpns repraesentat ecclesia a

,

ad scptuagesiniam

sequitur videre de festivitatibus

quae

evcniunt infra tcinpus dcvialionis, quod inccpil ab

Adam

et duravit

Hsque ad Mojsen, quod lcnipus repraescntat ecclesia a septuagesima

usquc ad pascha.

CAP.

\\\l

De
tionis,

septnag^e^ima.

Septuagesima signat tempus deviationis, sexagesimatenipus viduaquinquagcsima tcnipus remissionis, quadragesimatempus poe-

nitentiac spiritualis. Inchoatur

autemscptuagesima adominica,
et

in

qua

cantatur

circumdederunt me,

terminatur iu sabbato post pascha.

trcs raliones
,

Instituta est

autcm scptuagesima proptcr

de
oflicio niagistri

(sicut invescilicet

nitur in

Summa

Johannis Bcleth)

pro-

pter redenitionem, quoniam sancti patres statuerunt, ut propter vc-

ncrationem diei asccnsionis

et

in

qua natura nostra coelos adscendit

,

supra choros angelorum sublimata est

sempcr ipsa quinta dic

sollcninls et celcbris habcretur et in

ea jejunium non observaretur,

,

quia in primitiva ecdcsia aeque soUcmnis erat

sicut

prima

feria,

unde

et tunc

soUcmnis processio

fiebat

ad repracsentandum procesIdco in vuigare pro-

sioncni discipuloriim vcl ipsorum

angdorum.

verbiuni versuni cst,

ut dici domlnicae dicatur cognata dics Jovis,

,

quia antiquitus

fuit

acque soUcmnis

sed festa sanctorum superve,

nerunt et celcbrare tot festa crat oncrosum

cessavit.

idco

solcmnilas

illa

In rcdcmtionem

ergo iilorum dicrum sancti patrcs unam

addiderunt
,

scptimanam Christi
cavcrunt.

in abstinentia

et

septuagesimam vo-

Alia cst proptcr signilicationcm

,

quoniam pcr hoc tcm-

pus significatur dcviatio

ris

cxsilium ct tribulatio totius huniani genelincin

ab

Adam

usquc ad

niundi.

Quod

(|uidcm cxsiliuin sub

niil-

rcvolutionc septcm dicrum pcragilur ct sub rcvoiutione scptcm

liuin

annorum

includilur

pcr

scptuaginta

cnim dics scpluagiuta

ccntcnas annorum

intclligimus.

Ab

initio

aulcm mundi usquc ad

et tunc

adsccnsioncm

scx millia annorum

coinputamus

vcro quid-

quid tcinporis scquitur, usquc ad liiicm niundi sub scplimo millcnario

comprchendiinus,

ciijus

tcrminum solus Dciis

novit,

Nos

Igilur

Cap. XXXf.
Chrlstus
iii

De

septuagesinia.
iii

147
spe aetcriiac re
cripuit
,

sexta aetate
reddita

muiuli ab hoc exsilio

stola

tributionis

iiiiioccntiac

pcr

baptismuin

sed

consummato lcmporc
rabit.

nostri exsilii utraque stola nos pcrfecte decoexsilii

Hinc est quod in hoc tcmporc dcviationis et

cantica

laetitiae

deponimus

scd tamcn in sabbato paschac unuin allciuja

in

decantaraus, tanquain

spe aetcrnae patriae gratulautcs et stolam

aetate per Christum recuperantcs
,

innocentiae in sexta inundi

cui

etiam tractns subjicitur,

pcr quem signilicatur labor,

qucin adhuc

ad implctioncm mandatorum Dci habere dcbemus.

pascha, in quo
luja cantamus,
,

In sabbato post
,

ut dictum cst

teriuinatur scptuagesima

duo

allc-

quia complcto hujus inundi termino dupliccm stolam

gloriac

consequcinur.

Alia est ratio propter

rcpraesentationem,
,

quoniain septuagesima rcpracscntat septuaginta aiinos

Isracl siib captivitatc Babilonica fucrunt
,

quibus
illi

lilii

ct qucinadiuoduiii

dc-

posuerunt organa sua diccnles

inini etc.
illis
,

quomodo cautabimus canticum dodcponimus. Postea vcro data

laetari

sic ct iios cantica laudis

licentia redcundi

Cjro sexagesimo aiino cocperunt

in

et

nos quoquc in

sabbato paschac tamquam

sexagesimo aniio

alleluja cantainus coruin rcpraesentando laetitiam, sed

tamcn

illi

in

appariitu
et

reditus et

in

colligcndo sarcinulas

multuin laboraverunt

nos post alleluja tractum statim subjungiinus, quilaborcm signi,

ficat

sabbato autcm
,

quo scptuagcsima tcrminatur

lactitiam
,

duo

allcluja
in

cantamus

corum plcnam

pcr

quam pcrvcnerunt

pa-

triain, figurantes.

Hoc etiam tempus

captivitatis ct cxsilii iiliorum

,

Israel rcpraesentat tcinpus

in

nostrae pcrcgrinationis
,

quia sicut ipsi

sexagesimo anno sunt

sic ut

libcrati

sic

nos

in scxta luundi aclatc. sic et

Et

adhuc in colligcndo sarcinulas laboravcrunt,

nos ctiam

Hberali in complctione

mandatorum laboramus. Scd cum ad patriam

cessabit ct gloria perfccla crit ct
In hoc igitur tcm-

perventum fu^it,

labor omnis
et

duplex allcluja in corpore

anima cantabiinus.

ptirc cxsilii ecclesia multis tribulationibus

prcssa et fere in baratro

in
ofticio et

dcsperationis
dicit:

posita

ab alto trahcns suspiria clamat

ctc.
,

circumdcdcrunt ine gcmitus mortis

et ostendit ecclcsia

inultipliccm sui tribulationem,

et pro dnplici

quam

habet, et pro miseria contracta

poena

inflicta et
,

pro culpa quo ad aliquos comiuissa,

ei in

Sed taracn ne desperet

proponitur

evangello et in cpistola
Reinediura est,
ut,

triplex salubrc remediuni et triplex

si

praemium.

ab

illis

vult pcrfccte liberari, in vinea

animae suac laboret, ab-

scindendo vitia el peccata, poslca in stadio pracsentis vitae ciura!

10*

149
)ier

Cap. XXXfl.
poeiiitcntiac

De

sexngesiina.
iu

opera,

deinde
si

viriliter

agonc piignet

coiitra

oninia dyaboli tentaincnta, et

bit
,

hoc

fecerit,
,

triplcx praeiniuui liabe,

qiiia

laboranti dabitur denarius

currenti bravium

pugnanti

corona, quia etiam

LXX

signilicat

tempus nostrae

captivitatis, pro-

ponitur nobis reiuediuin,

scilicet

per quod a captivitate possiinus liberari,

,

per cursuni fugiendo

pcr pugnain proeliando

per dena-

rium rediinendo.

CAP.

mii.
in

Hc
Scxagesima inchoatur
quare obdormis domiiic,
Inslituta cst autoin
ct

isexag^esiiiia.
in

dominica,

qua canlatur: exsurgc,

po.st

et

lerminatur in quarta feria

et

pascha.

propter redemtionem

propter signiticationeui

proptcr repraesentalionem.

Propter redcmtionem, quouiam Mcl-

chiades papa et bcatus Silvester statueruut, ut bis in omni sabbalo

comcderetur, ne propter abstincntiam

in

quam

hoinines sustinucrunt,

sexta feria, in qua omni teiiiporc jejiiiiandum est, iiatura debiliIn redcmtioncm

taretur.

crgo

sabbatorum

illlus

temporis unain
Alia ratio

scptimanam

XL

addideniiit et
,

sexagesimam vocaverunt.

cst propter signilicationcm

viduitatis ecclcsiae ct

quoniam sexagesiina
illius

significat

tcmpus
,

moerorem

pro abstinentia sponsi

quoil-

niaiu
lius

fructus sexagcsimus dcbctur viduis. In consolationcm

cst,

autem

pro absentiasponsi, quiadcoclos raptus

,

danturccclesiae duae

alae

scilicet

scx operum misericordiae excrcitatio et decalogi im,

plctio,

undc scxagesima sonat sexies dcccin

ut per sex iiitclligan-

tur sex

opcra misericordiae, pcr decem decalogus intelligatur. Terpropler rcdcmlioncin, nain sexagcsima non soluin
viduitalis
,

tia ratio est

ficat

sigiii-

tcmpus

scd

etiain

mistcriiim

iiostrac rcdcmtionis
,

rcpracscntat,

nain

pcr dcccm
sit,
,

intclligitur

hoino

qui

est decluia

dragina,

co quod factus

ut ruinain

novcin ordinuni rcpararct.

Vcl inlclligitur per dcccm

co quod constat c\ quattuor humoribiis

in

quantum ad corpus

ct

habct trcs potcntias

ct vohiiilatcm
,

anima,

scilicct

mc-

moriam, intclligenliam
bcatissimac
trinitati
,

quac factac sunt,

ut scrviant

ul in ipsain
in

(iclclilcr

crcdainus, ipsaiu fcrvcn-

lcr diligjvmus et

sempcr

mcmoria tcncamus.

Pcr scx intclliguntur

Cap. XXXlil.
bcx inisteria,

De

qulnquagesiina.
est redemtus,
,

149
quae
suiit iu-

per quae

homo decimus

cariiatio, iiativitas, passio,

descensio ad inferos

resurrectio el in

coelum ascensio
riam
quia

et

protenditur sexagesima usque ad quartam fein

post pasclia,
illi
,

qua cantatur:

venite benedicti patris mei.

,

qui in operibus misericordiae se exercent

,

audient istud

\enite benedicti (ut ipse Christus testatur)

ubi tunc sponsae janua

aperietur et amplexu sponsi fructur.

ut instar Pauli

In epistola Pauli adinonolur,

tribulationem

dc absentia sponsi patienter tolleret,

in evangelio, ut seminationi

bonorum operum scmperinsistat, etquac

quasi desperans clamaverat: circumdcderunt

me

ctc.

nunc quoque ab
ipsis

ad se rediens

petit

in officio in tribulationibus adjuvari et

cripi dicens: cxsurgc domine etc. et ponit ibi triplex exsurge.

Quinoii-

dam enim sunt

in

ccclesia,

qui ab

adversis premuntur,

sed

dejiciuntur; quidam, qui premuntur, ct dcjiciuntur,

quidam qui
,

iiec

premuntur, nec dcjiciuntur, tauicn quia adversa non tolcrant

pcri,

culum est, ne prospera ipsos

cxsurgat:

fraiigant.

Clainat ergo ecclesia

,

ul
\i-

quantum ad primos, ipsos confortando

cum doimirc
quantum ad

deantur, ipsos non eripicndo clamat, ut exsnrgat;

se-

cundos, ipsos convertendo, a quibus videtur faciem avertisse, ipsos

quadammodo rcpellendo clamat

iii

ut exsurgat

quantum ad

tertios

piosperis adjuvando el libcraudo.

CAP.

XXXIII.

De
in

qiiiiiqnag^c^ima.
in

Quinquagesima durat a doininica,

qua cantalur:

esto niihi

Deum

protcctorem

etc. et

tcrminatur in ipso dic paschae. Institula

est autera propter suppletioncm ct propter significationcm et propter

rcpraesentationem.

Proptcr siipplctionem
similitudincm

quoniain
ct

cum dcbeainus
ibi nisi

\L diebus jcjunaie ad XXXYI dies jejunabiles,

ter
,

Christi

non sunt

quia in dominicis non jcjunatur generalict

tum propfcr lactitiam

([ui

rcvcrcntiam resurrectionis
,

tum excinquando

plo Christi,
intravit

ipsa die rcsurrcctionis bis comcdit

scilicet

ad discipulos januis clausis

et ibi obtulcrunt ei

partem pisiuEinaus

cis assi ct

favum

mcllis, et itcrum

cum

discipulis cunlibus

seciuidnm quosdam.

Ideo pro siipplcUonc dominicarum additi sunt

150
tjiialluor Utes.

(,iip.

XXXlll.

l)e

cjiiijiquayesima.
quoil bicut praeoedfijanl
,

El iterum
,

clerici vidcutes,

popHlum ordiue

Ita

praocedcre deberent sauctitate

per duos

ite-

rum

dies

aiitc

iilos

quattuor abstinere et jejunare iiicipiunt

cst,

ct sic ct lioc

una scptimana addita

quae

ct

quinquagesima nominatur,
Ambrosius.

papa Telesphorus ordinavit, ut

ptcr sigiiificationcui
sionis, id cst,
,

ait

Alia ratio est pro-

quoiiiam quiiiquaginta significat lempus remis

in

tcmpus poenitentiac,

qua ouinia rcmittuntur, quin,

quagesimus cnim annus erat jubilaens

qui crat annus remissionis,

ct

quia tunc dcbita rcmlttcbautur, scrvi iiberabantur

possessiones rcvcrtcbaiitur.

omnes ad suas

Pcr quod siguificabatur, quod pcr poe-

uitcntiam dimittuntur debita peccatorum et libcrautur omnes a servitute

daemonum

ct

rcvcrtuiitur

ad possessioncm coelcstiuin man

,

sionum.

Tertia ratio cst proptcr rcpracsentationcm

nam quinqua-

gesima uon solum tempus rcmissionis,

nis

sed etiam statum beatitudi

repraesentat.
,

Nam

in

quinquagcsimo anno servi efficicbantui

in

liberi

in

quinquagesimo dic a die agni immolati Icx dala cst,

,

quinquagesimo die a pascha datus cst spiritus sanctus

el ideo

nu-

mcrus bcatitudinem rcpraescntat, ubi crat adcplio

iio

libertalis, cogiiisuiit

veritatis

et

perfcclio

caritatis.

Tria autem

ucccssaria,
,

quac proponuntur uobis

in epistola et in
,

cvangelio ad hoc
,

quod

opera pocnitcntiac suut perfecta

iii

scilicet caritas
et fides

quae proponitur
,

cpistola,

mcmoria dominicae passionis

quac

intclligitur

pcr illuminaticucm cacci.

Et haec ponuutur

in cvangelio, nain fides

ipsa opcra facit acccptabilia ct placabiiia, quia sine fidc impossibile

eslplacereDco, mcmoria dominicae passionis

Grcgorius:
iion
si

facit essc facilia.

Undc

passio (ibristi ad mcinoriam rcducitur, nihil csl, quod

tolcretur.
(uiritas facit cssc continua,
iiou potcst cssc

acquo aniiuo

quia, sicut

dicit (iregorius,

amor Dci
si

oliosus

operatur autem

magna,
iii

si

cst,

aulciu opcrari ncgligit,

anior non est.

Et

sicut

priiicipio ccclcsia
etc.

quasi

dcsperans

clamavcrat:

circumdederunt
ita hic

me
fsto

ct

postmodum ad

se redieiis adjuvari pelebat,

jam

conccpla liducia ct spc

niiiii
iii

vcniac

propter pocnitcntiaiu orat ct dicit:

pctit, scilicct pro-

iJcum protcctorcm ctc, ubi qualluor

lcclioncm

firmamcntum

rcfugium

ct ducatuin.
iti

Oniiics cniiii

filii

sui aut suiit in gratia aut sunt in ciilpa aut

advcrsis aut in pro-

spcris.

lllis,

({ui

siiiil in

gratia,

pctil firniamcntum, ut sciiiccl in ipsa

gratia confirmentur;
luin

iilis,

qui suiit in culpa, petit, ut Deus sit eo.

rcfugium

illis,

qui sunt in advcrsis, petit protcclionciu

;

ttl

in

i|)sis Iribulalioiiibiis

piotcgautur

illis,

qui suut in prospcris, pclil duca

Cap. XXXIV.
tuiii
,

De quadragesima.

151
Terminatur
,

ul scilicet iu ipsis a
,

Deo innocenter ducantur.

,

autem qiiinquagesima
lenlia

ul dictum est

ia die

paschae

quia poeni-

ad novitatera vitae
,

facit resurgere.

In Iioc tempore psalmus

,

quinquagesinius

scilicet:

miserere mei dominus

qui est psalmus

poenitentiae ct remissionis, plurlmum frequentatur.

CAP. XXXIY.

De
Quadragesima
ubi ecclesia,

qnadrag^ei^ifiina.
a dominica,

incipit

qua cantatur: invocavit

nie,

quae
,

tot tribulationibus

pressa clamaverat: circumde-

derunt
dicens:

me

etc.

et
etc.

postmodum respiraverat invocando adjutorium

et esto

exsurge

mihi in

Deum

protectorem

etc.

nunc

ostendit se exauditara, dicens: invocavit rae etc.

Notandura autera.

quod quadragesiraa continct XLII dies,

bus
,

computatis dorainicis die,

ex quibus

dum sex

dies dominicales subtrahuntur

remanent

XXXVI

dies in abstinentia,

quae sunt deciraatotius annt. Annus enim

habet trecentos sexaginta quinque dies, quorura

XXXVI

sunt decima,

sed quattuor dies praecedenles adduntur, ut saccr numerus quadraginta

dierum

impleatur,
in

quera

salvator

suo jojunio consecravit.

Quare autcm

hoc nuraero ') jcjuniura obscrvamus, triplex ratio

assignari potest.

Prima

est Augustini,

quoniam Matthaeus

XL

ge-

nerationes Christi ponit.

Ad

hoc igitur dominus suo quadragenario

numero ad nos dcscendit,

scendamus.

ut nos

ad eura nuniero quadragcnario adad hoc ut habeamus

Aliam

assignat idem dicens:

quinquagenarium, quadragenario addendus est denarius, quia ad hoc

ut venianius
,

ad bcatani requiem oportct nos toto praesentis vitac

tempore laborare.
sit et

Unde

et

dominus

XL

diebus

cum

discipulis raan-

post decima dic spiritum sanctura Paracletura misit.

ofliciis

Tertiam
:

assignat niagister Praepositivus in Surania dc

dicens

mun

dus
hoc

in

quattuor partes et annus in quattuor terapora dividitur et

cx

quattuor
,

eleracntis

ct

quatluor coniplexionibus constituitur

et vetcrcm,

cl novara legera

quae

in quattuor evangcliis consistit,

quac

in deccra niandatis,

transgressi sumus.

Oportct igitur, ut de

1)

Rec. addinit

yuadr ag

eiirtiio.

152
nariiis

C-ap.

XXXIV,

De quadragesima.
,

per qualernarium inultipiicetur

veteris
et

ut sic

XL

faciauius. id est.

mandata
nius

novae legis toto

tempore vitae hujus iuiplea,

Consistit quideni corpus nostrum

sicut

diximus

ex quattuor

olementis, quae et quasi quattuor sedes in nol)is liabent. iiam iguis

in oculis
,

aer

iii

liugua et axiribus

aqua

iii

genitalibus,

terra in
,

manibus

et aliis

mcmbris dominatur.

In oculis igitur curiositas

in et

liiigua et auribus scurrilitas, in genitalibus voluptas, in

iu
aliis

manibus

membris

est crudelitas.
,

Haec qualtuor
.

conlitetur publica-

nus, quia enim a longe stat

couiitetur luxuriam
,

quac
ne
iii

est

foetida.
tiiis

quasi dicat
foeteam.

non audeo appropinquare domiiie

noii

naribus

Quod

audet ocnlos ad coelum levare,

conlitetur cu;

riositatem; quodmauupcrcutitpectus, conlitetur ')crudelitatem

dicit:

quod

propitius esto mihi peccatori, scurrilitalem,

nam

scurrae con-

bueverunt vocari peccatores vel potius leccatorcs.

livus.
jn

Hacc Praeposi-

Gregorius quoque

iu

homilia tres ponit ratioiies diccns: cur

nisi

abstinentia quadragenarius munerus custoditur,

saiicti evaiigelii

quia virtus

decalogi per libros quattuor

luortali

impletur? In hocetiam

corporc ex quattuor elementis subsistimus et per voluptates

ejusdem corporis praeceptis dominicis coiitrariamur.

carnis desideria dccalogi

Quia ergo per

est, ut

mandala contemsimus, dignum

affligamus.
id est

ean-

dem carnem quaterdecies

praesenti

quoque

die us-

que ad pascha sex hcbdomadae,

biis

XLII

dies vcniunt, ex qui-

dum

sex dies dominici de abstiueiitia abstrahuntur,

XXXVI.

in

abstinentia remanent,
citur, quasi

dum

vero per treccnlos

LXV.

dics annus du-

anni nostri decimas

Deo damus. Haec Gregorius. Quare

Sed

autcm non observamus nostruin jcjunium eodem tempore, quo Chrislus jejunavit,

qui

statim

post baplismum istud inchoavit?

,

cum pascha
in

potius istud continuamus

oflicio

quadruplex ralio assignatur

Bcletli.

Sunima dc

magistri Johannis
,

Prima

est,

ul

si

volumus cum Christo resurgere

nos cum co pati debemus.
leinur,
(|ui

pro nobis

Clirislus cst passus ct

ut filios Isracl imi-

Sccunda causa

cst, -)

primo co tempore exierunl de

iiide

Aegjpto,

postca eo
isti

tempoic dc Balnlonia, quod

illi,

probaUir, quoniam tam

quam
id csl.

quaiido cgressi sunl, cclebrarunt pascha.

.

Sic et nos imitantcs

ct

eos hoc tcinporc jijuuamus

Iioc
lia

iil

dc Aeg^plo

Bab_^loiiia,

niundo

iii

terram aclernae hercditalis iiigrcdi mcrcamur.

quoniain fcrvor libidinis ia temporc vcris magis
i)Osl ttl.
iii

Tersoltil

causa
1)

cst,

Hic

el
il

paulo

Pr.
l')-.

cl ii

l.i

c ni

nllVii,

i)

Vfibrt

Ao

plij

o dei-iiiil

Ecl.

Cap.
iios

XXXV.

De

jejunio quattuor temporuui.

in

lolJ

aceendere; ut eigo rcfienciuus corporis aestum,

hocteinpore

inaxinie jejunanius.

Quarla est

quia statim post jejunium debeinus

lilii

torpus domini accipere.

rent
ct
,

Sicut ergo

Israel priusquani coinedeet

afdigebantur

el

coniedebant agrestes iactucas

affligi
,

amaras

ita

nos debeinus per poenitenliain prius

vitae.

nt

digni valeamus

comedere asrnum

CAP.

xnv.
temporimi.
:

Oe jejniiio
autcin

qiiiittiior

Jejunia quattuor tcmporum a Calixto papa instituta sunt

tiiiut

haec jcjunia
,

quatcr

iu

anno sccuudum

quattuor
est,

lcmpora

ipsius aiini
cst

et

hujus mulliplcx est ratio.

,

Prima

quoniam vcr
fri-

calidum et humidum
et siccus,

aestas est calida el sicca, auctumnus

gidus

hyems
id

frigida et huinida.
est Itixuriam
id est,
,

Jejunamus

igitur in vere,
in ae,

ut noxiuiu
state, ut

humorem,

in iiobis

temperemus;

noxium calorcm,
,

avaritiain in nobis castigemus

;

in

autumno

ut castigcmus ariditatcm superbiaef

iii

hjcme

ut casti-

gcmus
iicet
liuiit

fiigus inhdelitatis et inaliliae.

iii

Secunda

ratio est,

quare

sci-

quatcr
iii

anno jcjunamus
,

quoiiiam

prima hujusmodi jcjunia

,

Martio

scilicet in priiua

scptimana quadragesiinae

ut in

iiobis inarccscant vitia,

non

eniin

omnino possunt exstingui,

vcl po-

lius

ut in nobis virtutum

gcrmina oriautur.

In aestatc hunt secun-

da, ut in septimana pentecostcs, quia tunc vcnit spiritus sanctus et

nos dcbeinus essc fervcntcs in spirilu sancto.

In

Septembri hunt

anle festum sancti Michaelis, id est terlia jejunia, quoniam fructus

tunc colliguntur et nos debcmus

Deo reddcre
,

fructus

bonorum opc-

rum.
ct

In Decembri fmut

quarta

quoniam tunc moriuntur herbae,

Tertia ratio est,
,

nos debemus niortihcari mundo.

ut

Judacos

imitenuir.

Judaei quidcni quater in anno jejunabant

,

antc pascha,

ante penlecosles

antc scenophegiam

id est ante infixionem taber-

naculi in Septembri, et aiite cncacnia, idcsl, anlc dcdicationcm

iuDe-

ccmbri.
incntis

Quarta

ratio cst

quoniain
ct

homo

constat cx quattuor ele,

quanlmn ad corpus
cl

Iribus

poteutiis

scilicct

rationali

coucupiscibili

irascibili

quantum ad aniinam.

Ul cigo haec uio

dcrentur in uobis, quater in anuo per trcs dies jejunamus, ul qua

154

Cop.

XXXV. De

jejunio qiiattuor temporura.

ternarius vero ad aniuiam.

lernarius refcr.-^lur ad corpus,

Et

liae

rationes sunt magistri Johannis Belelh.

ut dicit

Quinta ratio

est,

quoniam,
,

Johannes Damascenus

in vcre auginentatur sanguis

in

aestate colera, in aucluinno mclancolia, in

luus igitur
iii

hyeme flegma.

Jejuna-

vere

ut in nohis debilitctur sanguis concupiscentiac

et ineptc,e laetitiae,

sanguineus eniin est llbidinosus

,

et laetus

iii

aestate, ut debilitetur colera iracundiae et fallaciae

est naturaliter Iracundus ct versutus
;

colericus enim
ut debilitetur

in

auctuinno

mclancolia cupiditatis et tristitiae

ter cupidus et tristis
;

mclancolicus

enim est naturali-

in

hyeme,

ut dcbilitctur flcgina hebetudinis et

pigriliae,
ratio est
,

nam

fleginaticus naturalitcr est hebes et piger.

,

Scxta

quoniam ver comparatur aeri

Jcjunamus igitur
,

aestas igni

auctumnus

terrac,

hycins aquae.

in

vere

ut in nobis edo-

metur acr clationis ct supcrbiae

in aestatc,

ut in nobis

edometur

ignis cupiditatis ct avaritiae, in autumno, ut

spiritualis et tenebrosae ignorantiae, in

cdomctur terra

frigiditatis

hyeme, ut edometur
est
,
,

in nobis

aqua

levitatis ct inconstantiae.
,

Scptima ratio

quoniam

ut ver

refertur ad pueritiam

acstas ad adolcscentiam

auctumnus ad maigitur

turitatcin sivc virilem actatem,

in vere
,

hycms adscnectutcm, jcjunainus

,

ut simus pucri per innoccntiam

in aestate

ut efliciainur

fortes vitaiido incontincntiam, in

autumno, ut efficiamur juveiics per

constantiam ct inaturi per justitiam, in hjcnie, ut efficiamur scncs per

prudcntiam cthoncstam
quidquid pcr

vitani,

vcl potius in hyeine, ut satisfaciamus,

cst

) alias actatcs

dominum ofTendimus. Octava ratio

ma-

gistiiGuiiicIiniAltissiodorensis. Idco cnim inquattuor aniiitcmporibus

jcjunamus, ut emendemus, quae jn

dcliquimus.

illis

quattuor anni tcinpestatibus

,

Et
in

fiunt

pcr trcs dics

ut satisfaciamus in dic

quod

dcliquimus

mcnsc,

et fiunt in feriarum

quarta, quia tunc domifuit,

nus a Juda traditus

fuit, in

scxta feria, quia crucifixus

in

sab-

bato, quia in sepulchro jacuit ct quia tristes erant apostoli de ncce

sui domini.

1) Eil.

Rec. m.ile

per

ill.is

ijualliior apt.-ilos

iiracferuiil.

Citp.

XXXVl.

De

saiicto Iguatiu.

155

CAP.

\\m.
,

De
\ini aiuoris.

isaneto Tgrnatio.
id cst igneui patiens di

rgnatius dicitur quasi ignem patiens

1. fgnatius

fuit

discipulus

beati

Johannis

et

episcopus Antioin

cenus:
verba.
nisqiic

hic epistolaui

ad beatam virginem direxisse legitur

hacc

Christifcrae Mariae suus Ignatius.

tui

Me

neopliitum Johan,

discipuium confortare
niira

ct

consolari dcbucras

de Jesu
a
te

enim tuo pcrcepi

dictu

ct

stupcfactus

sum cx auditu:
Valeas

autem, quae scniper

conscia, desidero ex
phiti,

fuisti familiariter

conjuncla, ct sccrctorum ejus

et

animo

fieri

ccrtior cx auditis.

neo-

qui

mecum
,

sunt, ex te et pcr te et in tc confortcntur. Beata^

,

aulem virgo

Dci gcnitrix Maria

in

haec vcrba

sibi

rcspondit

Ignatio dilecto condiscipulo iiumiiis

ancilla Christi Jcsu.

De
,

Jesu,
illis

quae a Johanne audiisti ct didicisti,

Adhaereas
ct
chrislianilatis

vcra sunt:

ilia

crcdas

votum

lirmiler

tencas ct mores ct vite ct qui te-

tam voto conformes. Veniam autem una cum Johanne

cum suut
secutionis

visere.

Sta
,

ct virilitcr

age

in fide,

nc

tc

commovcat per-

austeritas

sed

valeat ct exsultet spiritus tuus in

Deo

salutari ') tuo amcn.

tus Ignatius exstitit
lus
,
,

8.

Tantae autem auctoritatis bca,

quod etiam Djonisius

Pauli apostoli discipu-

qui fuit in philosophia tam

summus

ct in divina scicntia

tam

pcrfectus,

vcrbum bcati

Ignatii ad conlirmationem dictorum

suorum

tanquam pro auctoritate adduxeril.

divinis

Cum

cnim

ut ipsc in libro de
in

nominibus attcslatur
,

quidam nomcn amoris

divinis re-

prchcndcrcnt diccntcs
dilectionis
uis.
,

in divinis

non tam esse nomen amoris quam

volens ostendcre hoc nomine amoris pcr omnia in diviscribit

esse utendum, ait:

est.

autcm divinus Ignatius:

amor meus
quod
stan-

crucifixus

3. Legitur in hystoria tripartita,

Ignatius audivit angclos cantantcs antiphonas =) super

les,

montcm

exindc statuit antiphonas cantari in ecclesia ct psalmos sccujiintonari.

dum antiphonas
ccclcsiac

Cum
,

crgo beatus Ignatius diu pro pacc

,

dominum cxorasset

noa suum

sed infirmorum periculum

1)

Haec duo vocabula

oinittit

Ed. Tr.

2)

Verba

super

luuiitciu nn
libris.

ii|>Iioiia3 oinillit EJ,

Tr.. alliuia

\ero vox inloiiari deesl iu iilurimis

156
iiietiiens,

Cap. XXXVI.
Trajauo imperatoii,
qiii

De

saucto Ignatio.
iloiniiii

coepit aiuio

C. de

victoria

redeuiili et cliiistiauis

omnibus uiortem
,

uiinaiiti

occniril et libeie se

cliiistiauum csse asscruit

litibus tradidit et

qiiem Trajaims ferro vinctiuu deceni mi,

Roiuaui addiici praeccpit

minans eidem

((uod

Iraderetur ibideiu bestiis devoraudus.

Cuui ergo Rouiaui duceretur,

ad omucs

ecclesias

epistolas deslinabal et eas iu lide Chrisli cou-

(irmabat, inter quas

gitur
diat,
iii

uuam

scripsit
,

ad romauaui ccclesiam
,

siciit le-

bystoriis ecclesiaslicis

rogaus

iie

suuui uiartirium inipebestiis terra

Ubi

sic dicit:

a Syria

usque

ad

Romam cum
et
,

marique depugno die ac nocte couiiexus

pardis militibus ducor ad CHstodiam datis

colligatus

decem

leo-

qui ex beueliciis nostris

saeviores

fiuiit,

sed ego eorum nequitiis magis erudior.

milii
,

saluta-

res bestias

quae praeparaiitur

quando venient,

quaudo

emittcntur,

quaudo

iis

licebit

carnibus meis frui?

,

luvitabo eas ad

devorationem meaui
ruiit,

cl

deprecabor

ne fortc

ut in nonnullis fece-

timcaiit contingere corpus meuiu, qiiin iniiuo et si cunctabuntur,

viin

ego

faciaiu,

ego me iiigeram.

Date quaeso veniani, ego novi,

quidmihi expcdiat, ignes, cruces, bestiae, dispersiones ossiuni, discerptiones ouiuium niembrorum ct totius corporis et

omniapaene

iii

nie

uuum

supplicia djaboli quaesita coutlentur, duiumodo Jesuin Christum me-

rear adipisci.
fuisset, dixit ei

Cuui ergo Roinani veiiissct et ante Trajauum diictus

Trajauus

Ignati, cur Anliochiam rebellare facis ct

gciitem
et te

meam ad

christianitatcm
,

convertis?

Cui Ignatius:

utinaiu

posseiu convertere

uf seinper obtineres fortissinium priiicipalueis et

tum.

Cui Trajauus: sacrilica Diis

cris.

sacerdotum omniuiu

priii-

ccps

Cui Ignatius

nec Diis tuis sacrilicabo nec tuaiu affecto

,

dignitateni, dc me, quidquid vis

facerc poteris

sed nullaleuus nie

cjus
contuiiditc ct

mulabis.

Trajanus

dixit:
ct

plumbatis
duris

scapulas

uugulis latera

laniatc

lapidibus

vulncra ejus coufricatc.

Cuinque hacc omnia

dixit Trajaiius
:

in euui fecissent ct ipse imiuobilis

pcrmaucret,

carboncs vivos alTertc

facite.

et ipsuiu midis plantis deirec

super ambularc

Cui Ignatius:
Chrisli

ignis

ardeus uec aqua

Cui TraCui

bullieus poterit in

mc

Jcsu caritatem exslinguere.

janus:

nialeiicia sunl

haec

quod lanta paticns non sumus

,

noii consentis.

fgnatius:
niulclicos
lalis

nos christiani

nialeiici
,

scd

in lege

nostra

vi\erc prohibcmus

sed vos malelici cstis, qui ydola ado)

Trajaniis di\il: dorsum ejus

ungulis lauiate et plaga.s sale

I^

Vfib.i i|ii,iinlij

fiMi-iil (imiUO

1,(1.

Vi.

-')

Alii

viiuuli>

lc^uiil.

Cap.
|teifiiiidito.

XXXVl.
iioii

De

snncto Fgnatio.
liiijiis

157
tem-

Ciii [giiatiiis:

sunt condigiiae passioncs

poris ad futnram gloriain.

vincnlis fcrreis
,

Trajanus dixit:
,

jam nnnc enm

,

toUilc sine

alligate in cippo

iii

imo carccris cnstodite

cibo ct potu
tiis

eum

csse perraittitc et post (riduum

devoraudum bes-

date.

Tcrtia igitnr die imperator et senatns omnisque popunt viderent episcopum Aiitiocennm
, ,

lus

convenernnt,

qni erat

cnm

hestiis
et

pngnatnrus

dixitqne Trajanus

qnoniam Ignatius supeibus

ad ipsnm laxatc.

contumax cst,
nllas

ipsnm alligatc
ex
eo

et diios Icones

nt nec

reliqnias
,

relinquant.
viri
,

Tnnc sanctus Ignatins

,

dixit

ad popnlum
,

qui adstabat:

romani
qnia

qui

lioc

ceitamen

aspicitis
teni
,

non sine merccdc laboravi

lioc

non

propter pravila-

scd proptcr pietatcm

patior.
:

Deindc coepit dicere (si(Ihrisli

cut Icgitur in liy.storia ecclesiastica)

frumcntnin

suin, bcs-^

tiarum

dentibus

molar,

ut

panis

mundus

efliciar.
,

Hoc

audiens

imperator dixit:

grandis est tolerantia cliristianoruiu

?

qnis Grac:

corum tauta toleraret pro Deo suo

Rcspondit Ignatius

non hacc

mea
tius

virtnte

scd Ghristi adjutorio toleravi.

ut ad

Tunc sanctns Igna-

coepit

leones provocare,

se

devorandnm accnrrerent.

Accnrrentes igitnr duo sacvi leones ipsnm tantummodo praefocaverunt,

carncm tamen ejus nullatenns tctigerunt,

vidcns

Trajanus autcm
,

hoc

cum nimia admiratione

,

discessit

praecipiens

ut non

prohiberetur
stiani

si

quis vellct tollere corpus ejus.

Quapropter chriCuin

corpus cjus tuleront et ipsum lionoriiicc sepeliernnt.

litteras reccpissct,

autem Trajanns quasdam

cundus christianos
,

in qnibus Plinius se-

qnos imperator occidi jusserat, plurimum comet praeccpit,

,

mendabat, doluit dc his, quae Ignatio intnlerat,

nnlliis

ut

christianns inquircretur
-1.

si

quis tamcn inciderct

puuirctur.

Legitnr autem, quod beatus Ignatius inter tot tormcn-

torum gencra nunquam ab invocatione nominis Jcsn Christi ccssabat.

Qucm cum

tortores inquirerent,

cnr

hoc nomen toties repliet idco

illi

caret, ait:

hoc nomen cordi meo inscriptnin habeo

ab cjus
,

invocatione cessarc non valco.

Post mortcm igitur cjns

cxperiri
,

quae

audierant,
avcllunt et

volentcs
illud
,

curiosins

cor cjns ab ejus corporc

scindentes

per medium totuin cor ejus inscriptum

,

hoc nomine

Jesus Christus

litteris

aureis inveniunt.

Unde cx

hoc plurimi credidernnt.

De hoc
ille

sanclo sic dicit Bcrnardus super

Ignatius auditor discipuli,
prctiosis

psalmum: Qui habitat: magnus

diligebat Jesns martir el ipsc
ditata paupertas, Mariain
,

quem

cujus
in

reliqniis nostra est

qnidem

pluribus, quas ad eain scripsit

158

Cap. XXXVII. De purificatione beatae Mariae

,

virginis,

ppistolis
et

Cliristiferam coiisalutat:

egregius planc titulus

(lignitatis

coniinendatio honoris immensi

CAP.

nXYIL
Mariae

De
domini
facta
,

piiriiicafione beatae
\^irg^iuiis.

1. Purificatio virginis Mariae quadragesimo die post nativitatein

cst
:

consuevit autera illud

,

fcstum tribus nomiuibus

Purificatio

appcllari

scilicet purilicatio

hypopanti ct candelaria.

autem

dicitur,

ex co

quod quadragcsima die a

,

nativitate domini

beata Yirgo

ad templum venit

ut

secundum

legis consuetiidinem

mundaretur

cum tamen sub

,

illa

lcge non teneretur,

,

Pracceperat
filium

autcm lex Lcvitic. XII

peperissct
sortio

quod mulicr

quac susccpto seminc

immunda
et

csset septem dicbus,

teinpli.
,

immunda

scilicet

a condie-

hominum

ab ingressu

Sed completis septcm

,

bus muiida quideiu efliciebatur

quo ad consortium hominum

sed

adhuc usque ad XXXIII. diem

crat.

quo ad ingrcssum tcmpli immunda

diebus

Tandem

completis

XL

XL.

die

templum intrabat
,

ct

puerum cum muneribiis

plicabantur dics
et

ofTcrcbat.

Si vero

fcminam pcperisset
ct

duin-

qiio

ad consorlium hominuin

quo

ad

gressum
in

tcnipli.

Qiiare aiilcin dominus pracccpit,

triplex potest esse ratio.

ut

XL.

die puer

templum
,

olTerretur,

Una,

ut per hoc

intelligatur
tur,
sic et

quod

sicut piicr

XL.

dic in matcrialc tcmpliiin induci-

XL.

die a conccptione, ut saepius aniina in corpus tansiciit

quam
storia,

in

suum templum infunditur,

licct physici dicant,
,

dicitur in scholastica hydiebiis coipiis pcrlicialur.

quod XLYI.

Secunda

ut
sic

sicut

aniina
dic

XL.

dic corpori infusa ab ipso corporc

maculatur,
ciila

XL.

tcmplum ingrcdiens per hostias ab ipsamaTerlia

,

ain|)liiis

cxpictur.

ut pcr

hoc dctur

inlclligi

quod

in

tcmpliim coclestc incrcrcnlur ingrcdi,

qiii

dcccm pracccpla

ciim fidc

quattuor evangclistarum
ininam dirplicantur dics
piicaiitiir
,

voluerint obscrvarc.
qiio

In paricntc vcro fc,

ad

tcinpli ingrcssioiicm
,

sicut ct du-

qiio

ad corporis
organisatur
,

fornialioncm
ct

nam
ct
in

siciit

iii

XL. dicbus
anima
iii-

corpiis

masculi
iit

pcrficidir,

in

XL

dic

fiinditiir,

saepiiis

sic

coipus fcininac

LXXX

pcrficitiir

ct

Cap. XXXVII.

De

purificatione beatae Mariae virginis.

inspiratur.
in

159

LXXX

die aniina ut saepius

Quare autem duplo cor,

pus" fcuiinac

tardius

perficitur

utero

quam corpus

viri

el ei

aniraa infunditur,
signari
potest.

omissis rationil)us

naturalibus triplex ratio as

Prima,
virili,

quoniam

Ciiristus

assumturus erat caret

nem

in

sexu

ut

ipsum sexum honoraret

ut
ut
,

ampliorem

sibi
ci-

gratiam facerct,
tius
vir,

voluit,

pucr

citius

formaretur et raater

mundaretur.
sic et

Sccunda

quoniam mulier plus peccavit quam

viri

aerumnae ejus ab aerumnis

sic ut duplicari
,

duplicatae suHt exterius

in utcro.

in

mundo,

debuerunt interius

Tertia vero
plus fatigavit

per hoc intelligi detur

quod

nuilier

quodammodo

Dexim

quam
in
:

vir,

ex eo quod amplius
pravis

deliquit.

Deus enim quodamunde ipse

dicit Ysai.

modo
XLIII.

nostris

operibus fatigatur,
pcccatis luis.

servire

mc

fecisti in

Et ilcrum

dicit

) pcr

Psalm.:
tionis

laboravi sustinens.

Beata

igitur virgo huic legi purificaniistico

non tenebatur, quia non pcperit susccpto semine, sed

spiramine.
cesse

Unde Mojses

addidit:

suscepto semine
,

cum tamen nequia timuit,

non erat quantum ad

alias mulicres
,

quae omnes suscepto

,

semine pariunt,
in

sed ideo' addidit

ut dicit

Bernardus

matrem domiui blasphemiam irrogare.

unde
tibi

Voluit tamen in hoc se

subdere legi propter quattuor rationes.

Prima

ratio est
:

ut

excm-

plum humilitatis

daret

dicit

Bernardus

vcre beata virgo,

,

non habcs causam ncc

filio

opus est purificatione

sed

numqutd

tuo opus erat circumcisione ?

illarum
,

Esto inter mulieres tamquam

iina

nam

et filius

tuus sic est in inedio puerorum.

fuit

Haec

autem humilitas non solum

filii,

ex partc matris, scd cliamexparte

qui similiter voluit se in hoc subdcre legi,

nam
pauper

in nativitate et peccator
;

se habuit ut pauper

homo

in circumcisione ut
et

homo

sed hodie ut pauper

,

peccator et servus horao

elegit
,

ut pau-

per in eo

quod oblationera pauperum

ut pcccator in eo,

quod ipse cum matre

similitudinem in eo
baptisari,
,

voluit cxpiari, ut scrvus )

quantum

scilicet

ad

quod

voluit redirai et ctiam voluit

postniodum

non propter culpam purgandam, sed propter cjus humiliNara ouinia rcmcdia
coiitra originale

tatem raaxiraara ostcndcndara.

peccatum

instituta Christus in se assuraere voluit,

non quia aliquanobis ostende-

tenus indigcret,
ret
et

sed ut hurailitatcm suam

maximam

ut

illa

remedia pro terapore suo bona fuisse monstraret.

Quinque enim remedia conlra ipsura originale peccatum per proces-

1) Alii legiint:

Jeremine

VI.

2) "Verbn

qiiaiituin

in omilt. Bec,

160
sum
lliigo

Cap, XXXVII.
tonipoiis
inslitiita

De

}>iirificatione

heatae Mariae viiginis.

.

siinl,

{luoriiin

tiia

secunduin

(juod dicil

de sancto Victore,
,

in

!cge veteri instituta suiit, scilicct ob!a,

tiones

decimationcs

ct sacriliciornm immolatioiies

per quae nuaxl-

me opus

nostrae redeintionis exprimcbatur.

Nain luodus rcdiinendi

in

exprimcbatur per oblationcin, ipsum prctium pcr sacrilicium,

erat sanguiuis efTusio, ipsum

qiio

redcmtum per decimatioucm,

Primiim cigo rcmedium
rriigibus et
et

qiiia liofiiit

mo

significatiir
,

per

dracliniam.

ob-

latio

inidc

Cayn

oblulit
fuit

Deo muncra de
,

Abcl de greMelcliiscdech

gibus.

Sccuudum

decimatio

unde

Abraham

sacerdoti dccimas obtulit.

qiiod curabatur.
crificia,

Nam secundum Augustinum

fuit sacriliciorum

decimabatur,

Tcrtium

immolatio, ipsa enim sa-

secundum quod

dicit

Gregorius, erant contra originale pecfidelis

catum
csset,

quia tamcn cxigcbatiir, ut ad minus altcr parentum

ct aliquaiido utriqiic

infidcles csse potcrant.

,

Idco advcnit

quartum remcdium

scilicct circumcisio
,

quae

sivc parentcs fideles

essent sive infideles

valcbat.

Sed quia

illud

remedium non poleapcrirc,

rat convenirc nisi solis maribus nec

januam paradisi potcrat

est

idco successit ct baplismus

qui

communis omnibus

ct

januam

coeliapcrit. PrimumigiturremediumCliristus videtur, qiiando

quodammodo assumsisse

dominus

in

templo a parcntibus cst oblatus, secunassumsil,

quaiido

dum rcmcdium quodammodo

bus jejunavil;

XL

dicbus et nocti-

quia cnim non habcbat,

uude solvcrct deciinas rc-

rum, saltcm Deo obtulit dccimas dicruin.

materejiis par turliirum
iit

Tertium assumsit, quando

obtiilit,

aiit

duos puilos coliimbarum pro co

inde sacrificium iicrct,

vcl

quando

in

cruce se sacrificium obtu,

lit.

Quartum,

quando se circumcidi pcrmisit, quintum

siiscepit.

quando a

Johannc baptisma

Sccnnda

ratio est,

ul

Icgem impleret.

Non
in

cniin vcncrat

dominus Icgcm solvcre,

potuissent
sc

scd adimplcrc.

Nam

si

hoc Icgcm solvisscl,

Jiidaei

cxcusare

et

diccre:

qiioiiiam doctrinam liiam

tribiis

non rccipimus, cx eo quod dissimilis cs paTriplici aiilcm legi hodic se

lcgi

nec legis Iraditiones oliscrvas.

et

') Cliristiis

viigo
iit,

sul)jccit.

Primo

purificalionis in significa-

tionem
scrvi

virtiilis,

postqiiam oinnia bciic fcccrimiis, dicamiis, qiiod

Scciiiido
lcgi

inutilcs sumiis.

rcdcmtionis ad

excmpliim

hii-

militatis; lcrtio
lio

lcgi oblationis

ad cxcmplum paupcrlatis. Tcrlia raSicut cnim advcnicnle

cst,

ut

Icgcm

piirificationis lcrminarel.

luce ccssant tcncbrac ct advcnicntc solc reccdit

nmbra

sic ct

ad-

1) F.d, Vr.

loyil

spxiis.

Cnp. XXXVIf.

De

pnrificatione beatae IMariae virginis.

Ilii

161
ad

veniente purilicatiouc vera ccssavit purificatio tjpica.

cnini

venit vera purificatio nostra, id cst Cliristus, qui active dicitur purificatio,

ox eo quod nos per fidem

corda corum.
solutionem
,

purificat,

secundum quod

dicitur

fides

puriiicans

Hinc enim est, quod nec dc caetero

,

patrcs

tenentur ad

nec matres

ad purificationcm vel

templi ingressionera
est,
iit

nec

filii

ad illam redemtioncm.

Quarta ratio
fit

nos purificandos instrueret.

')

Quinquc autem modis

,

pur

gatio ab infantia

sccundum jura
,

licet tres

inhibcantur
,

sccun-

dum quos
ficat

et

nos purgari debemus

,

scilicet

juramento
significat

quod signibaptismalem

peccati abrcnuntiationem
,

aqua,

quae

ablutionem, igne

qui designat spiritualis gratiac infusioncm, testi-

bus, qui designant

ficat

bonorum opcrum multitudinem,

bello

quod signifiliuui
,

tcntationem.

Veniens autem bcata virgo ad tcmplum

sicli.s

suura obtulit ct cuni quiiiquc

redcmit.

Notandum

eiiim

quod

quaedam priinogenita redimebantur

sicut primogenita diiodecim trisiclis

,

buum
cum

quae rediinebantur quinque

quacdam non rcdimcbau-

tur, sicut primogenita levitarum,

in

quac nunquam redimcbantur, scd

adultam actatcm perveniebant,

et sic

semper

in

templo doinino
,

servicbant,

primogcnita lumulorura animalium

quac iterum

non rcdiracbantur, scd doinino oiTerebantur.

tur,

Quacdam comrautabanin

ut

primogcnitum asini

quod coininutabatur

ovem

quacdam

occidebantur, ut primogcnita canis.

Cum

eiiim luit Christus dc tiibii

Juda, quac

fuit

una XII

tribuura, proptcr qiiod debuit rcdiini.

Obtu-

leruntctiaiu pro co

domino par turturum aut duos pullos columbarum:

,

haec cnira cral oblatio paupermn

scd agniis oblatio divituni.

,

Non

autem

dixit piillos turturum

scd pullos columbarum

quia pulli co-

lurabarum semper

iiivcniuiitur, -) pulli cautcni turturura noii scniper in

;

veniuntur, lurturcs autem scrapcr inveniuntur

ncc dicitur par colunibain sacri-

rum,
ficio

siciit

par turturum, quia columba est avis libidinosa ct idco

ofTcrri, turtur

suo Dcus noluit

autcm eslavispudica. Scd nonne

beata virgo Maria paullo ante amagis miilta pondera auri receperat?
Vidctur ergo, quod bcnc potuerit

agnum

uiium eincre.

Sed diccnpondera
tali

dum
auri

quod sine dubio secundum Bcrnardum magi

obtulerunt,
vilia

niagiia
talcs

quia non est verisimilc

obtulissent, sed

quod

reges

puero

munera

tamen bcata virgo,

ut aliquibus

vidctur, illud sibi

lorle in
2)
int

non

retinuit, sed statim

pauperibus crogavit, vcl

iinininenli provi-

Aegjptum peregrinationi per septcnnium

)iii-.-i

secuiidujii
i

aJduiit Ed. Rec,

2)

loro

iilii

eHnt u

r.

quae deinde jubeanliir praereVeiba pulli n v e n iiin r oniitljl Kd. I"r,

i I

ii

11

162
ilc

Caj).

XXXVII. De
,

purificatione beatae IMariae virgiiiis.

in

rcservavit

vel forlc

non

niagna qiiautitate talia obtHlerunl

Ponit autcm expoest de ipso a

tuni hoc in sjgnificationcni misticam olTcrrent.

sitor trcs oblationes de domino factas:

prima facta

parcntibus, sccunda pro ipso de avibus, tcrtiam

fecit ipsc in

crucc

pro hominibus.
sc
Icji

Prima ostcndit cjus

liumilitatcm, quia
,

dominus legis

subjecit,

sccunda paupcrtatcm

quia paupcrum oblationem

cicgit, tcrtia caritatcm,

quia sc pro pcccatoribus tradidit.

liis

Propric

lates turluris

habcntur

vcrsibus:

Alta petit turtnr, cantando gcmit, vcnicns ver

Nuntiat ct caste vivit solusquc moratur,
Pnllos notte fovct

)
iiis

morlicinuuiquc fngit
vcrsibus nolantur:

Propnclalcs vcro colunibac

Grana

lcgit, volitat, sociata

cadavcra

vitat,

Fellc carct, plangit socium, pcr oscula langit,

Petra dat huic nidum, fugit hoslcm in lluminc visum,

Rostro non lacdit, gemiaos pullos bcnc nutrit.

Dicitur secundo hacc fcstivilas hypopanti,

quod idcm

est,

quam

rc-

praesenlatio

cx co quod (.hristus cst

iii

tcmplo pracsentatus vel

bypopanti, quod idem est

quam

obviatio, quia

Symcon

ct

Anna obqnod
in

viavcrunt domino,
ire, ctanti,

cum

offcrrctur in tcmplo, ct dicitur ab liypa,

est

quod

est conlra.

Tunc autcm

acccpit

enmSymeon

ulnas

suas. Et uotauduni, quod triplcx obumbralio sive exinanilio hic dc sal-

vatore nostro facla cst. Priina cst exinaiiilio vcrilalis,

cst vcritas
,

ille

enim, qui
,

quac oiiincm homincm pcr sc ipsum

quac

cst via

iii

sc ipsum,

quae

esl vita,
iu(|uit,
illc
,

ducil,

hodie ab
clc.

aliis

sc duci pcrmisit.

cum induccrcnl,
bonitatls
,

pucrum Jcsum
qiii

Sccunda cxinanilio

quoniain
voliiit

soliis

sanclus et bonus est,

tamquam

inmundus
tis,

cum malre
(|ui

cxpiari.

Tcrlia cst cxinanilio majestavirlutis

quoniam

il!c,

cst porlans

omnia vcrbo

suae

hodic

in ulnis scnis sc rccipi et portari permisit, qui

lamen portabat por-

tantcm sc sccundum

illud

scncx pncrum portabat, pucr autcm scdi-

ncm

rcgcbat.

Tunc autcm Syiucon bcncdixit eum diccns: nunc

ctc.

mittis

scrvum tunm doinine

Et appcllat cum Sjincon

tribiis

no-

minibus, scilicet salutarc lumcn cl gloriam plcbis Isracl.

iera

Ralio au-

hujus

triplicis

nomiiiis potcst quadruplicilcr sumi

primo penes

nostrnm-Jnstincationcin, ut dicalur salulnrc rcmillcndo culpain, quia

Jcsus

inleiprctalur

salvalor

cx

co

(piod

salvuiu

facicl

populum,

I'<l.

I'r.

Ic;;il

iiidili r u

ui

viiniiui".

Tap. XXXVir.
scilicct peccatis

De

purificatione beatae Mariae virginis.

163

corum, lumeii darido gratiam, gloriaai

plcl)is daiido

gloriam.

Secnndo poncs nostram regenerationcm, nam primnm puer

,

exorcisatur et baplizatur et sic a peccato mundafur

qno ad pri,

nnim

secnndo candela accensa

ei
,

datur qno ad secundum

tertio

ad altare offertur quo ad tertium

sionem.

qnarto penes Iiodiernam proceset exorcisantnr,

Nam
et

primo candelae bencdicuntur

in

secnndo

accenduntur

manibus fidelinm dantnr,

,

tertio ecclcsiam
festi

cum

canticis ingredinntur

quarto pcnes tripliccm hnjus

denomina-

tionem,

uam

dicitur pnriiicatio

quo ad purgationem culpae, per hoc

quod

dicitur salutare.

Dicitur candelaria qno ad illnminationcm gra-

tiac per

hoc quod dicitur lumcn, dicitur hypopauti qno ad collatio-

ncm

gloriac per hoc, quod dicitnr: gloriam plebis tuae Israel.

Tnnc
qnia

enim occurrcmns

obviam Chrislo

in aera.

Vel potest

dici

laudatur Christns in hoc cantico ut pax, ut salus, ut lux, ut gloria.

Pax, quia mediator

ria,

est,

salus, quiaredemtor, lux, quia doctor, glo-

quia praemiator.

Dicitur ct tertio hoc festuui candelaria ex eo,

in

quod candelae acccnsac

sia

nianibus portantur.

Quare autcm

ccclein

hoc ordinaverit, ut

scilicet in

hac die candclae accensac

:

ma-

nibus porlentur, possunt assignari quattuor rationcs

primo propter
in

rcmovcndam erroncam consnctndincm.

dis Februarii ad
bcllt,

Romani enim olim

,

calcn-

honorcm Febrnac matris Martis

in

qui

eral

Dcus

urbem dc quinto
,

qnintum annnm
iis

cum

cereis cl facibus

lota nocle illustral)ant

ut lilius suus

vrctoriam de inimicis con

et illnd spatiuui

cederet, cujns malrcm tam solemniter honorarcnt,

diccbatur iuslrum.
id

Romani etiam
caeteris
,

in

Februario sacrilicabant Februo,

ct

cst

Plntoni

et

Diis

infernalibus

hoc pro aniiuabns

ideo ct
iis

antccessorum

suorum

ut ergo
ct

propitiarcntur corum,
lota uocte

solemnes hostias offcrcbant

tes

corum laudibus
IMiiIicres

insislcn-

cum

cereis et acccnsis facibus vigilabaiil.

,

cliam Ro-

inanorum

ut ait Innocentius

papa

his diebns festum luminarium

traxit.

exercebant,

quod a quibnsdaiu fabulis poctarnm originem

,

Ajunt enim
infernalis

quod Proserpina

fnit

adeo spcciosa, quod Pluto Deus

rapuit et Deara

cam concupiscens ipsam

sui

eam
et

fecit.

Pa-

rentes

autcm

per silvas et nemora cum facibns

et

luminaribus
re-

eam multo temporc quaesierunt

praesenlaiites
difiicile

istud

inuliercs

Romanoruui

cum

facibus et luminaribus

circuibant.

Et- quoniam

est consueta rclinquere, christiani de gcntibns ad lidcm con-

versi difiicile

poterant

rclinqucre hujusuiodi consncludincs paganoin luelius

rum idcoque Sergius papa hanc consuctudinem

coinmuta-

11*

)64
vit,

(,np.

XXXVII. De
christiajii

purificalione beatae Mariae virgiuis.

ut

scilicet

ad honorcui sanctac

inatris domiiii

omni

anno

in liac

dic totiim

mnndiim cum acccusis candelis

ct bencdiclis

cereis illnstrarent, ut solcmuitas

fieret.

quidcm staret, scd

alia intcutiouc
Ali(pii

Secundo proptcr ostcndeudam

virginis puritatcm.

cnim audicntes virginem puriiicatam possunt crcderc ipsam purificaliouc iudiguisse.

Ut vero osleudatur
,

quod tota

fuit

purissima et

splendida,
ac
si in
,

ideo ordinavit ecclesia

ut

luminosos ccrcos bajulcmus

ipso facto dicat ecclesia:

virgo bcala purificatione nou in-

digcs

sed

lota rutilas

tota spleudcs.

Verc cnim

purilicatione
et in

non indigcbat,

quac ex susceplo scminc uou conceperat,

ma-

tris utcro pcrfectissimc muudala et sanctilicata crat. fuit in

Adco autem

matris utcro et iu adventu spiritus sancti glorificata et niuu-

data

quod non soluui aliquod inclinainontum ad peccatum

nou rcmausit,

in

ca

peuitus

scd ctiam virtus sauctilatis cjus usque ad

ita

alios extcndcbatur et transfundcbatur,

quod

iu aliis

omnes moquod

lus carualis coucupiscentiac cxtinguebat.

Tnde

dicnnt Judaei,

cum Maria pulcherrima

pisci
,

fuerit, a iiullo

tamen unquam potuit coucu-

et ratio cst

quia virtus suae castitatis cuuctos adspicicntes

iis

pcuctrabat ct omnes iu

coucupisccntias repcUcbat.

Uiide

com-

paratur ccdro, quia sicul cedrus scrpcutes odore

saiictificatio in aliis

iuterficit,
')

ila ejus

radiabat,

ul

omucs

luotus in carnc
,

serpcu-

tcs occidebat.
terlicit

Coinparatur ctiaiu m\riliac

quia sicut mjrrha in,

verines,

sic cjus sauctifas concupiscciitias carnales

et

hanc

praerogativamhabuit prae caetcris

quia

sanctificatis iu utero dt virginibus,

in alios

corum

sauctitas
aliis

et

castitas

non tiausfunilfbatur

iicc

carnalcs niotus in
iiis

exstingucbat,

virlus

autem

castitalis
et

virgi-

etiam

impudicorum corda mcdullifus penetrabat

casla

ca quo ad

ipsaiu

protiuus

reddcbat.

Tertio
et

propler repracscntandam

hodiernam processioiicm.

Nam Maria

Joscph

et S^^incon

ctAnna
iii

hodie houorabilem proccssloncin

fccerunt el

puerum Jesum

tcm-

plum praesentaveruiit.
acccusuin
,

Sic ct nos proccssiouem facimus et ccrcum

,

per quem signilicatur Jesus

ecclesias

in

manibus bajulamus
cera:
in

ct

nsquc

iu

deferimus.

Tria eniiu
tria,

siiut in

I^chnus,
Cliristo,
vir-

ccra ct ignis.

Pcr haec signiHcantur

(lliristi
,
,

quac fuerunt
est

nain tria sigiiificaut carncm

quae nala

dc Maria

ginc sinc corruptionc carnis

sicut
iu

apes ccraui gignuiit siuc alter-

utrnm coinmixtionc, l^chnus

cera latcus significal animain caudi-

1)

Rcrcnf.

<

pf

II l i

n o

j>

o<; 5

d r

li

;i

ni.ili'

Icsiinl.

Lap. XXXVll.
dissimaui
in

De

purificatione l^eatae Mariae \irgiiiis.

ignis vero si>e
est.

lOo
ilivi

carne latenteui,

lumen

signllical
sir

iiitalem, qiiia

Dcus noster ignis cousumens

Unde quidani

ai(

Hanc

in iionore piae

Caudelam porto Mariae,

Accipe per ceram
Carnera de virginc vcram.

Per lumcn numen

Majestatisque cacumcn.

Lychnus

est aniina

Carne latens praeopima.

(juarlo
,

propter instructiouem nostram.

Iii

lioc eiiim

instruimur,
in

quod

si

volumus ante

Deum
in

esse purilicali cl niundi, Iria

nobis

liabere debemus, scilicct lidcm veram, actioiiem bcalani, iiitentioneni

rectam.

Naiu candela
siciit

nianu ticcensa csl lides

cum opcralione
et
,

bona

ct

candela sine luminc dicitur csse mortua

lumen per
sic et

sese sine candela non lucct, scd niortuum esse videtur

ratio sine lide et fidcs sinc

ope-

bono opere mortua essc

dicitur.
,

Lvch-

nus aiitcm intus in cera occultalus csl intcntio rccta

rius:
sic sit

undc Grego-

opus in publico
raatrona
Ilacc

ut tanicn iiitcnlio niancat in occiilto.

3.

Quaedam

nobilis

in

bcatam virginem maximam

devotionem habcbat.
construxerat
el

quandam capcllam juxta domum suam

liabciis

propriuni

capGllainim

oinni dic raissam dc

beata virgine audire volebat.

cationis

Appropiiiquaiite

autem

festo purifiloii,

beatae virginis sacerdos ob quoddam suum negotium

ilio

gius secessit ct domina die

alibi legitur,

missaiu iiabcre nou potuit,

et vcslimcnta pro

vcl

ut

omnia quae habcre poterat

amore

virginis dabat.

Undc cum chlamidcm

illa

dcdissct ct ad ecclcsiam irc

nou posscl, sine missa

ea die mancrc oportcbat.

De quo

cuni

plurimum dolerct, ecclcsiaiu propriam scu cameram

altare bealae virginis se prostravit.
lis

intravit,

ctante

Tuuc

subito in cxccssuiu

mcn-

facta, videbatur sibi, se iu

quadam

ecclesia pulchcrrima ct spe-

ciosa collocatam csse, et rcspiciens vidit turbam

in

maximam virginum
cccc

ecclesiam venientem, quas

quaedam virgo pulchcrrima dvadcmate

ordinera conscdissent,

coronata praeibat,

cumque omnes per

turba alia juvenum, qui ct ipsi juxta ordincm conscdcrunl, et ecce

qiiidam

maximum ccreorum
,

fasccra

dcfcrens

cereum primo

virgini,

quae caetcras antcibat

bus
illa

dedil cl postea aliis virginibus ct juveniniatroiiam \cnit ct ccrcum obtulit,

vidil

tribuit,

deindc ad

illaiu

quem

libenter accepit.

Tunc per choruni respiciens

duos cero-

l(i()

Cap. XXXVll.

De

purificatione

beatae Mariae virgiuis.

fcrarios, subclvaconuin; (Ijaeonum et

saccrdotem sacris indiitos ves-

tibus ad altare procedentcs,

tamquam missarum soilcmnia ceiebrare

sibi
,

volentcs.

Videbatur autom
,

quod

acoliti csseut
,

Vincentius ct

Laurentius

dyaconus

et

subdyaconus duo angeli

ct

sacerdos auin

tem

Cliristus.

Facta autcm confcssione duo pulclierriml juvenes

medium

cliori ierunt ct
,

oHicium missae alta vocc ct devotissimc iniii

ccperunt et cacteri

qui

choro erant, prosequuiitur.

rcgina virginum
,

Cum autem
ut

ad oblationcm vciitum

fuisset,

ct

caeterae virgincs
,

cum
flexis

aliis

qui crant in clioro

,

cereos suos saccrdoti

iilam

moris

cst,

genubus obtuleruut

cum aHtcm sacerdos

suum
quod

matronam ex-

speclaret, ut sibi cereum

oiTerret, ct illa ire nollet, misit ad

,

cam rcgina virginum pcr

quod sacerdos
iion
illa

inuitium

rusticitalciu faccrel
llla

quod

sacerdotem tamdiu cxspcctare permitteret.

iii

autem rcspondit.

missa sua proccderet,

quia

cereum snuui

sibi

oITcrrct.

Tniic iteruiu rcgina alium

,

luintiiini

misit, cui similitcr

respondit

quod ccrcuin
teiieret.

sibi datuin

penitiis iiulli darct,

scd

ii-

lum ex devotione
dicens
:

Regina autein virginum nuntio pracccpit

roga, ut cereum olTerat
) si

vade

cl itcruiu eain

non aununtius

tcm,

ipsum de nianibus ojus violentcr auleras,

(Jiiiuque

ivisset ct illa

rogantem audire recusaret,

violcnlor aufcrret.

dixit se

in niandatis

havio-

bere.

utipsum ab ea

Tuiic
illa

ille

cum magna

lcnlia ccreuiu
et se viriliter

ipsum auferre conabatur,

defendcbat,

aiilom

fortiiis tonoJjat

cumque ionga

lierel

allcrcatio

et hinc

inde cercus violentius traheretur,

dietas in

subito cereus fractus csl ct

me-

manu

nuiitii

et alia

mcdictas

in niaiiu ipsius doniinac rcilla

mansit.

Ad

Iianc

igitur
.

vehcmentcm fractioncm
ubi se posucrat
,

subito ad se

rcdiit ct sc

juxta altare

invcnicns cercum fra-

ctuni iu

manu sua
scd

ropcrit, dc

quo valdc admiians immonsasgratias

illa dic

bcatae virgini roddidit, quae eam sine missa

|icrmisit
,

remanerc

iion
diii-

tali

oflicio

intcrossc fecit.

IJIa

autcm ccrcuni

gcnter reposuit ct pro maximis reliquiis reservavit,

lU dicilur,
infiruiitale
,

sed et omnes,

qui tunc langobantur dc co

quacumque dctinebantur
3. Quaedam alia nia-

prolinus liberabaiitur.

iii

Irona cuin essct gravida.

quadam noctc

somnis

vidit se portarc

qiioddam vcxillum, quod colorc sanguiiico orat linctum,

Evigilans

autem continuo scnsum

vidcretur sibi
,

aniisit,

quam dyabolus adco

(|uaiu

ludiiicabat, ut

quod christianam iidem,

hactenus liabucral,

I) ll.T 3crli)si

.illiiiiolii'5

fx

Uil''

libr.

pro vuly.ni

li'Clioiie siii.

Cap. XXXVlll.
iutei'

De

sancto Blasio.
^iuAd
tiiiii

167
iiiilla-

mauiillas

haberct et tameii contitiuo exiiet.

iii

temis ciiiari posset,

quadam

ecclesia beaiae viigiiiis

iii

lesto pii-

rliicationis pernoctavit et

integram sanitatem recepit.

C\P. XXXVltl.

De
usl habitus,
et

^ancto Blasio.
,

Biasius quasi blandus vel Blasius quasi belasius a bela

((uud

syor parvulus.

Fuit cniin blandus pcr dulcedinem

,

scrmonum
morum.

habitus pcr habilus virtutum

parvulus per huiuilitatem

Blasius

cum omni mansuetudinc

susceplo ob

ct sanctitate pollcret,

christiani

eum

in

Sebaste civitatc

Cappadociae
Dyocletiani

in

episcopum clegerunt,

qui
petiil

episcopatu

persctutionem spcluiicam

et ibi cremiticam vitam duxit, cui avcs

pabulum

affcrcbaiit ac fere
iis

ad
be-

eum unanimiter
ciim

conlluebant

ct,

diim usquc

imponeretmanum
si

nedicens, non rcccdebant ab eo.

Dcnique

quae inlirmabantur, ad
intcgrnm
reportabant.

continuo

vcnicbant
illins

ct

sanitalcm

ad

Praescs igitur
set ct
ilii

rcgionis

dum

niilitcs

suos ad venandum misis-

in

vannm

alibi laborantes

ad tantrum sancti Blasii casuper-

veiiissent,

magnani ibidcia bestiarum niultitudincm ante ipsnm stanquas dum nullatenus caperc posscnt,
milites plurcs misit ct, ut
,

tium repereruiit,

attoniti

suo

domiuo nuntiarunt, qui statim

ipsum cum

omnibus thristianis ad se addutcrcnt pracccpif

ter

in

ipsa autem nocte

niilii

Christus

ei

apparuit

dicens:

siirgc
:

el

olTcr

satiilitium.

Eccc autem advcncrunt milites dicentcs

scs.

egredere

votat tc praclilii,

Quibus rcspoiulit sanctus- Blasius: bcnc

venistis,

imnc
iis

vi-

dco,

quod Dcus non

a

est oblitus mci.

Pcrgens vcro cum

iis

iiunfecit.

quam

praedicatione

cessavit
filiuni

et

coram

mirabilia multa
in ciijus

Tunc mulier quaedam

pistis

suum moricntem.

gutturc os

transvcrsum erat, ad pedcs ejus

postulabat.

attulit ct ut

sanaretur,

eum

latriniis

Santtus vcro Blasius super eum manus impoille et

iiens oravit, ut

puer

omncs, qui
.

in
ct

ejus nomine aliquid pestatiui

icrcnt, sanilalis beiicliciuiu obtinerent

licr

sanatus
,

cst.

Muul sibi

quaedam paupcrcuia unum solum porcum habcns

lupus

quein tamen
,

violcntcr

rapuciat.

santtuni Blasiuin deprecabalur

16^
leddi futciet
slari,

Cap. XXXVlll.
siiiini

De

sancto niaslo.
:

porciini

qui subridens dixil

inulier nuli tontriet

reddetur

tibi

porcus luus.

Continuo lupus venit

portum

vi-

duae reddidit.
niancipatur,
(jueui

Ingrcdiens Blasius civitaten) jussu principis tarceri

alia

vero

die

jussit

pracses ipsuin sibi praesentaii,

:

vidcns blandis sernionibus salutavit dicens

gaudo Blasi amicc

,

deorum.

Cui Blasius:

gaudc
,

et tu optiinc
igiii

pracscs

sed nc dicas
qui eos hono-

cos Dcos scd daenioiics

rant, traduntur.

quia acterno

cum

bis,

Iratus pracses

cum

fustibus caedi jussit ct in car-

terem refrudi

fccit,

cui Blasius di\it:

insensate speras per poenas

iii

luas Dei mei a

me

aufcrrc amorctn

qui ipsum
cui
,

me habeo

corro-

boratorem?

Audiens haec vidua

occidit et caput

illa,

porcum reddidcrat, porcandcla et panc ad san-

cum ipsum
singulis

cum pedibus
ille

ctum Blasium deportavit;

annis tandelam
,

grafias agens comedit sibique dixit

,

iii

ccclesia nominis mci offeras

erit.

et tibi et

quiciimquc hoc fecerit

pcritas multa
fuit.

bene

Quod scmper
eum

cgit et sibi pros-

Post hoc cum eductum

jussit
in

praescs a carccre ad

Dcos
t\jHS

inclinare

non posset,

ligno

suspcndi et carnes

cum

fcrrcis pcctinibus laniari ct sic ilerum in carcercin rcporcolIigebTint,

tari.

Septcm ergo muliercs sequentcs guttas sanguinis

et

quae mox tenentur

dixerunt:
si
,

ad Deorum sacriiicium compelluntur.

,

Quac
Laevcro
si

vis ut

Deos tuos adorcmus

cum

rcvercntia mitlc eos

ad stagnum
tus

ut facicbus ablutis mundius adorarc possimus.

efficitur

praeses

et citius qtrod

dixcrat

adimplctur.

Illi

Deos airipuerunt
Dei sunt,
ct se

ct

cos in slagni

mcdium projcccruut
et

dicentcs:

vidcbimus.

Quod praeses audicns

dixit ministris
in
:

prae ira insaniens

ipsum percuticns
nt

cur non tenuistis Deos noscui dixcrunt:

tros

non mittercntur

profundum laci?
ct

dolose
Gui

tccum locutac sunt muliercs

inulieres:

eos

in

staguum

projeccriint.

Deus vcrus dolos non

utique
,

palitur, sed et si Dii fuissent, prac-

scivisscnt
.ses

quid

iis

faccrc
ct

volcbamus
pcctincs
et

ct

iratus
el

praelori-

jussit

plumbum
Quo

liquefactum

ferreos

VII

cas igne
afferri
iiiia

candentcs cx una parte

diccnte,
nl ex

parari
iiis
,

ex

alia

VII

camisias
cligcrcnt,

iiiicas.

quod

mallciit,

illarum duos parvulos liabens audactcr cucuriil cl lincas caniiiion

sias actipiens in caniiiuim projccil. pueri vcro nialri dixcrunt:

iios

matcr dulcissima posl

te

rclinquas

scd sicul nos rcplesti dul

tcdiiic lactis, sic iios rcplc dulcedine regni toclcstis.

Tunc pracsc;
qua

jussil
iiim

oas .siispcndi
(ariies
iil

(!

(ariies caruin pettinibus feircis laniari,

craiit
ci

nix

allii,s:simac

pro sanguinc

lai

lliicbaiil.

Cap. XXXVIII.

De
,

sancto Blasio.
aiigeliis
clomiiii

lt)9

Cum aulcm
ct

siipplicia invilae feiTciit

:

ad eas

veiiit

eas viriliter coiifortavit diceiis

nolite timcre,

boims enim ope,ra-

lius, qui

bene incepit

et

bene

perficit et
et

a conducentc se bcnedictiaccipit pro labore

onem meretur pro completo opere

et

mercedem

gaudium possidet pro merccde.

Tunc praeses

jussit cas deponi

illacsae.

ct in

caminum

milli,

quae divinitus cxstincto igne cxierunt

diiuittitc et

Quibus praescs: jam nunc magicam artein

adorate.

Dcos nostros

Quae responderunt:

perfice

quod
ille

cocpisli, quia

jam ad

re-

gniim coeleste vocatae sumus.

laii

Tunc

data sentcntia eas decol-

mandavit, quae duiu decollari dcbcrent, flcxibus genubus ado-

raverunt diccnles:

Dcus qui nos a tcncbris separasti

fecisti,

et in

lucem

dulcissimam addiixisti, qui nos sacriiicium tuum

tras

aninias nos-

suscipe

ct

ad vilam aetcrnam facias nos pervcnirc.

Et

sic

truncalis capitibus

ad doiuinum migraverunt.
:

Post boc jussit prac-

ses Blasiuin sibi praesentari et dixit ei

vel nunc

adora Dcos
vis,

vel

non.

Cui Blasius:

iinpie

non limeo minas tuas, age ut

corpus
Ipsc
dixit-

euim
vcro

meum
aquam
si

pcnitus tibi trado.

signavit et

Tunc

jussil mitti in stagnum.

;

mox

slcut terra arida fixa permansit

que:

veri sunt Dei vestri,

ostcndite virtutem
viri

eorum

et ingredi-

mini buc.

Ingrcssique

LXV

stagnum continuo
dixit ei:

suiit

submersi,
et

Angelus autem domini desccndens

egredere Blasi
dixit

coro-

nam

tibi

Deo paratam

suscipe.

Cuinque exiisset,

ad eum

praeses:

omnino decrevisti non adorare Deos?

quia Christl servus suui
decollari, ipsc
iicc

Cui Blasius: co-

gnosce miser,
statim jussit

daeraoues adoro.
,

Et

eum

autem oravit ad dominuni

ut qui-

cunqiie per infirmitatcm gutturis vel alia quacunque infirmitatc cjus

patrociuia postularet,

exaudiretur ct continuo libcraretur.

Et eccc

vox de coclis ad euiu venit, quod

sic fierct, ut oravit, sic((ue ')

cum

duobus puerulis decollatus est circa annos domini CCLXXXIIl.

1} Rc-ccut.

addiint

prne

II

111

iii

l II

saiirlus.

170

Ciip.

XXXIX.

De

saucta Agatlia virgiue.

CAP.

XXXIX.

De
A^allia
qiiasi
baiictiuii

^aiieta A;^at1ia virgiiie.

ab Tria
agios
eiiiin
,

diiidir

qiiod

esl saiiclus

et

tiioos
,

Dciis,

sancta Dci.
faciiint,

simt, sicut dicit Clirjsostoiniis

quae
uiun-

et illa pcrfecte fueriint in

ca,

scilicet cordis

ditia,

spiritus saiicti praesentia,

bonoruin operum afflucntia.

,

Vel
quasi

dicitur

ab a

quod

est sinc

et

geos terra

et tlieos Deiis

Dea

sinc terra, id est, sine

,

amore tcrrenoruin.
,

Vel ab aga, quod

et perfecte
,

est loquens

et

Ihau consumniatio
in

quasi

consuinmate
Vcl ab agath
et

loqucns

quod patet

suis responsis.

quod

est

servitus, et tTiaas supcrior, quasi servitus supcrior:

illud

hoc proptcr

quod

dixit:
,

summa
thau
,

ingenuitas esl ista

etc.

Vel ab aga, qiiod

est solcmnis

ct

consninniatio, quasi solemniter consumniala,

in aiigclis, et

id cst scpulta,

quod patot

qui

eam

sepclicrunt.
in

Agatha virgo ingenua

sium

corpore pulcherrima
sauditale colcbat,
,

nrbc Catanien-

Deum

scnipcr in

omiii

Quintianus autcm

consularrs Siciliae,
lis

cum

csset ignobilis

libidinosus, avarus et ydout quia ernt

,

dcditus,

beatam Agatham comprehenderc nitebatur,

igno];ilis,

comprehcndcndo nobilcm timerctur, quia libidinosus

cju.s

pukhiiludiiic frucrclur, quia avarus, ejus divitias raperct, quiajdololalra, Diis eain faccret immolare, fecitque eani ad sc adduci.

Quae
tradi-

cum adducla
dit

essct et cjus immobile propositum cognovissel

eam

cuidain

merelrici

nomiiie
ut pcr

Aphrodisiae

et

iiovein

liliabus

ejus cjusdem turpiludinis, ejus

XXX

dics suadercnt ct quoniodo

ter-

animum immularcnt.

El modo promiltcndo lacla modo

,

rcndo aspera sperabant eain a bono proposito rcvocarc

beala Agalha dixit:

quibus
et
iii

mcns mea super pcliam solidala

est

^hristo fuiidata, vcrba vcslra vcuti suiit, promissioiies vcstrac pliiviac, tcrrorcs veslri llumina suiit.

Qiiae quaiiluunis impugiiant, slat

noii

fundainentum domus mcac, caderc

flebat (|uoIidic el

valebit.

Uaec auleni

diceiis

orabat sitiens ad martirii iialmam pervcnirc.

Vi
:

dcns igitur Aplirodisia ipsaiu immobiiem pei)iiaiicre dixit

raciliu.s

Quiiiliaiio

possunt sa\a molliri el ferruni

iiilentionc

in

plunibi mollitiemconverti,

quam ab
vocari.

chrisliana
fecit
iioii

mens

istius puellac convcrli scu re-

Tuik QiiiMlianus
cs?
(Jii

cam ad

se adduci el ait
.

illi:

tujus

condilioiiis

illa:

solum ingcnua

sed

el

.-^peclabilis

Cap.
geiiere, ut

XXXIX.

De

sancta Agatha virgiue.

Ciii

171
:

omnis

pareiitclci inea testatiir.

Quiiitianus

si

ingolila

nua es,

tur moribus te servilem personam liabere ostendis ?

respondil:

quia ancilla Christi sum

ideo servilem meani exhibeo

dicis,

pcrsonam.

Quinlianus dixit
Illa

si te

ingcnuam

quomodo
,

ancil-

iain asseris ?

respondit:

suiuma ingenuitas est

in

qua servi-

lus Christi comprobatur.

scilicet Diis sacriHcare aut
sit talis

Quintiaiius dixil: elige

quod

volueris, aut

diversa supplicia sustinere.

Cui Agatha:
qualis fuit

uxor tua, qualis Venus Dca tua,

Jupiter.

et tu talis sis,

Deus tuHS
ceus
:

Tunc Quintianus

jussit

eam

alapis cacdi di-

in injuriam judicis noli

temerario ore garrire.

Agatlia rc-

spondit: miror te virum prudentcin ad tantam stultitiam devolutum,

ut illos dicas

Deos tuos esse,

,

quorum vilam non cupias tuam

,

coii-

jugem

vcl te imitari

ut dicas tibi injuriam fteri

si

eorum vivas
si

excmplo.
secraris

Nam

si

Dei tui sunt boni,

bonum

tibi

optavi,

aulem cxquid inihi

corum consortia, mccum

sentis. Quintianus dixit:

superfluus verborum cursus?

versis suppliciis inlerire.

Aut

sacrilica

Diis aut te faciam diferas milii promittas,

,

Agatha respondit:si
,

audito Cliristi nomine mansuescunt

si

igncm adhibcas
,

dc coelo

mihi rorcm salvilicum angcli miiiislrabunt

ingcras
,

si

plagas vel toriucnta

despicio
univcrsa.

habeo spiritum sauctnm

per quem

Tunc

JHSSil

cam

tralii

ad carccrcin, quia voce cuiu publicc confuu-

debat, ad
vitata

qucm

lactissime et glorianter ibat et quasi ad cpulas in-

agoncm suum domiuo comniendabat.

abnega Cliristum
in ct

Sequcnti die dixit

ei

Quintianiis:
jussit
itf

adora Deos.

Quac

cuni rcnueret,

eam

equulcum suspendi
sicut

ct torqueri, dixitque

Agatha

cgo

his poeuis ita dclcctor,

qui

bonum nuntium

audit aut qui

videl,

quem

diu desideravit, aut qui inultos tlicsauros invcnit.

Non

cniiu potest triticum in

horreum

poiii,

nisi

theca fucrit fortiter cou-

cultata et in paleis rcdacta,

Sic anima luea non potest intrarc in

,

paradisum cum palina martirii

a carnilicibns attrcctari.

nisi

diligenfer feceris corpus meuni

Tunc

iratus Quiniianus jussit ejus inaniil

lam torqueri

et tortara dinlissime jussit abscidi.

Cui Agatlia:

iin

pie trudelis cl dirc Ijranue,

non es confusus amputare

in fcniina.

quod ipse
nia nica
,

in

matre suxisti

Ego habeo

inamillas integras in ani,

cx quibus nutrio omnes sensus mcos

quas ab

infaiitia

domiiio cunsccravi.

Tunc

jiissit

eain in carcereni redpi prohibens

vel

ingressum
irari.

mediconiiu et panem
cirta inediam

aquaiu
vciiit

,sibi

ab

aliqiio

minis-

Et eccc

noclem

ad eaiu quidam seucx,

quem antcccdcbat pucr luminis

porlitor.

diversa sctum rcreiis

me

172

Ciip.

XXXIX.
:

De

saucta Agatha vlrglue.

toniiciitis te afflixe

dicauieiil;* et
rit
,

divit ci

licct consularis iiisamis

tii

cuin tuis respoiisis aiupliiis atflixisli ct licet ubera tua tor-

scrit
ibi

sed
,

illius

ubertas

iii

ainaritudineni converlctur,
,

ct

quoniam

eram

quando hoc patiebaris

vidi

quia

inainilla

tua potcst

curam

salutis suscipcre.

Cui Agatha:
ut,

niedicinam carnalcm corpori

nico iiunquani cxhibui, ct turpc est,

quod tamdiu scrvavi

,

uiiac

pcrdani.
ris.

Dixit ci scncx:
ct

lilia,

ego christianus suni

iie

vcrccundc-

Cui Agatlia:
,

undc vcrccundari possum, cum tu

ita crudelitcr laccrata
,

sis

scncx

ct

graudacvus

ego vero

quod iicmo de
,

nic

possit conciperc voluplatcin.

Sed ago

tibi

gratias

doniine pater,

quia sollicitudincm tuam mihi impeiulcre dignatus

es.

Cui

ille:

ct

qnarc

noii

pcrmittis

ut

curcm te?
qiii

Agatlia rcspondit:

quia habeo

domiuum Jesum

Cliristum,
liic si

solo vcrbo curat omnia ct scrmone

reslaurat univcrsa.
ridciis

vult,

potest nic continuo curare.

ejiis

Et

siib-

sciiior
ct
iii

dixit;

ct

cgo apostolus
te

sum
et

ct ipse

me

misit

ad^c
vciiit

iiominc

cjiis scias

csse sanatam,

conlinuo Petrus

apostolus disparuit.
sc

Et procidcns bcata Agatba gratias ageiis in-

undique

sanatam

el

niamiilam suam pcctori restitutam.

tcrriti

Cuiu crgo ex immcnso luniine custodes

aufugisscnl et aper,

tum carccrcm
iiiquit
,

reliquissent

rogant cani quidain

patieiitiae

ut abircl.
ct custodes

Absit,

ut fugiam et

corouam

perdam

meos
ut

triliulationibus tradam.

Post dics quattuor dixit

sustincret.

ci Quiiitianus,

Deos adorarct, nc graviora supplicia

tua fatua sunt ct vana,
inlellcctu,

CuiAgatlui: vcrba

aercm niaculantia

ct iniqua.

Miscr sine
coeli
,

quomodo

vis, ut lapides

adorcm

et

Dcum

qui

mc

saiiavit, diinittam ?

Quintianus dixit: ct quis te sanavil?

Dci.

Cui Aga-

tha:

Christus

lilius

Quintianus dixit:
?

ilerum tu Christum audixit

:

dcs iiominarc, qucm ego nolo audirc

Agatha

quamdiu

vivi-

xcry, Christum cordc et Uibiis invocabo.

Quintianus dixit: nuiic

ct

debo,
tcstas
tari.

si

Cbristus tc curabit.

Et jussit tcstas fractas spargi

ct ipsain

sub

carboncs ignitos mitti

dcsuper nudo corporc voluqui

Quod cum

lieret,

eccc terrac motus iiimius factus cst,

totain civilaleni ila concnssit, ul pabilium corrucns

Quinliaiii

duos consiliarios

opprimcrcl

ct

omnis populus ad eum coucurrerclclamaiis,

qiiod propter

iiijiistum

Agathae criiciatum
niotiim
,

talia patcrcntur.

Tiiiic

Quiiitianus c\ uiia parle tcrrae

ex alia scditioncm populi

,

mcliicns ipsam

ilcruin in

carccrcm rccipi jussil

(|ui

ubi sic oravit di-

ccns: (lomiiie Jcsu Chrisle,

qui corpus
iiiciiin

mc

crcasli ct ab infaiilia CHstodisli,

a pollulioiic scrvasli ct a nic ainorcni sacculi abs-

Cap, XXXIX.
tulisti,

De
nio

sancta Agatlia virgiue.

fccisli

173

et qui

tormcnta

vincere

et in iis

virtutein pa-

tientiac tribuisti,

accipe spiritum

meum
,

et

jnbe lue ad tnam miscingeuti vocc spiritum

')

ricordiani pervenire.
tradidit circa

Haec cuui orassct

cum

annum domini CCLIII sub Daciano

ciuu

imperatorc.

Cum

autem

fidelcs

aromatibus

corpus

ejus

condirent

et in sarco-

phago collocareHt,

quidam juvenis

scricis indutus

cum plus quam

qui

ccntum viris pulchcrrimis et ornalis ac albis indutis,

in
illis

nunquam

partibus visi fuerant, ad corpus ejus vcnit et tabulam mar-

morcani ad

caput

ejus

poncns ab oculis omnium statim disparuit.

:

Erat autcni

in praedicta tahula scriplum

mcntcni sanctani, sponta-

neam

honorcm Deo

et patriac iiberalioncm.

Quod

sic inteilii^itur

mentcm sanctam

habuit, spontancam sc obtulit,

honorcm Deo dedit

et patriac liberationem fecit.

tiles

Et hoc miraculo divulgato etiam gen-

et

Judaci sepulchrum ejus plurimuni venerari cocperunt. Quin-

tianus

autem

dum ad

ejus investigandas divitias pcrgeret,

duobus

cquis inter sc -) fremitum dantibus calcesquc jactantibus unus euni

morsu

appctiit

alter calcc

pcrcussum

in flumine

projccit

ila

quod

corpus ejus nusquam potuit inveniri.

talis

Revoluto anno circa dicm nacivitatcm

ejus

mons quidam maximus

circa

ruptus cructavit

inccndium, quod quasi torrcns de monte desccndens et saxa terram-

que iiquefaciens ad urbcm cum magiio impetu vcniebat.

Tunc pafu-

ganorum multitudo desccndit de monte

contra igncm statimque
et ultra ullatcnus

ct

ad scpulchrum ejus

giens velum, undc coopertum erat scpulchrum, arripuit ctipsum statuit

lit

in

dic natalis ipsius virginis ignis ste-

non processit.

De hac
,

virgine dicit

Ambro)

sius in praefatione: o

felix et inclita virgo

quac meruit domini

pro laudc martirium fidelis sanguine clarificarc suum.

ct gloriosa

illustris

gcmino

illustrata dccore

quae inter tormenta aspera

sufFragio apostoli

cunctis praelata miraculis et

ruit
sic

mistico pollens

me-

visitatione

curari.

Sic

nuptam Christo susceperunt aethera,

ut

humani artus gloriosa fulgent obsequia,

angelorum chorus

sanctitatem mentis et patriae indicat liberationcm.

J) l>iis
|i

RfC.

addiiiil.

alins Dpcio.
3)
i

calcesque. n de f d el
11
i

in

f re in e n t i hu 2) Rec. J*"gimt Ed. Fr. ita legit, sed Receiit. in-ael'eniiit ar tiris sangii inein cl a rif icare snu iii.
:

.s

d p

ii

ddniin

174

Cap. XL.

De

sancto Vedasto.

CAP.

XI.

I>e isaneto Vedasto.

Vedasliis qiiasi vcro dans aestns
afflictionis ct poenitentiae,
,

(|uia

vere

sihi

(letlit

aestns

vcl qiiasi

vaeh

distans. quia vacli aetcrvaeli, scilicet

nnui ab eo distat.

Naiii

damuati seuipcr diccnt:

qnia
fui,

nenm

olTendi

vaeh quia dvabolo consensi,

vaeh quia uatns

vaeh quia mori uon valeo, vaeh quia

tani uialc torqneor,

vach quia

nnuquam

liberabor.
in

Vedastus a beato Remigio

tus fuit; qui
jlcres, ujiuffl

Atrebatensem episcopnm ordinavenisset ct ibidcm dnos pau-

cum ad portam
caecum
et

civifatis

alium claudnm petenlcs clccuiosinam rcpcriset

set,

dixit iis:

argcntum

aunun non

est mihi,

qnod autem habeo,

vobis do. Et facta oratione utrosque sanavit. ('ura autem in quadani

ecdesia dcrclicta

ct

vepribus operta Inpns habitaret

ciilcm prac-

cepit, nt inde fngerct

est.

nec ultra
et

illKC redire

andcret, quod ct failnni

.

Deuique cnm verbo

opere mullos convertissct

qnadragesi-

mo anno sui episcopatus vidit columnam igncam a coclo usque in Qui linem sunm adesse considerans, domum suam descendentem. Cum autem post modicum in pace quievit circa annum domini DL.
corpus ejus transfcrrctur
,

Audoniatus prac scnio caccus

dolcns
,

qnod corpus

Christi

viderc non polerat,

amisit.

mox Inmcn

rccepit

sed

postmodum ad votum suam lumen

CAP. \LI.

De
Amandus
XVllI:
ter.
II.
,

saiicto Aiiiaiido.
quia amabilis
fuit:

dicitur,

habuit cnim Iria

in

se

quac faciunt hominem amabilcm. Prinium

vir

est societasgrata. Provcrb. cst

amabilis

ad sociclatem niagis amicus

quam

fra-

Sccnndnm

est convcrsationis honestas et sic dicitur de Estlier

quod omnium oculis amabilis vidcbatnr.

virtuosilas:
II.

Tcrtium

cst probilaet dccori.

lis

Kc^

Saul

ct

Jonathas amabilcs

Cap. XLI.
Aiiiaiicliis

De

sancto Amanflo.
ortiis

175
introivit

ex nobilibiis

parentibns

monastcrimn

Oiii

(liim

per inonasteriuin ainbulaiet, qnentlani niaxiinum serpentem

iiivenit,
iiitle

quem

statim virlute trntis ct oraiionc ad foveam niiiiquain

cxilurnra redirc coegit.

Veniens

autem ad scpulchrHin sancti

Martini, annis quindccim ibi mansit cilicio indutns et

aqua ac pano

hordeaceo

siistentatus.

Post hoc duin Romain ivisset, et in ecclesia

custos ecclesiac ipsum irrcvc-

sancti Petri iu orationc pcruoctaret,

rcnter foras cjecit. Qiii duin ad admonitionem sancti Pctri, qui sibi

antc forcs ccciesiac dormicnti apparuit, ad Gallias ivisset ct ibideiu

regem Dagobeituin pro

dc suo regno
lione facta ad
cjccit.

suis criminibus

increparet,

iratus rcx eiim

Dc:iique c.nn
lilium

rcx lilium non habcrct ct ora-

domiuum
fac-erct

habuissct, cogilarc cocpit, a quo in,

fantem

suum

baptizari

vcnitqac in menteni cjus

nt

ab

Amando cum
gcm adducto,
indulgeret ct
lllc

baptizari faccret.

Quaesito igilur

Amando

ct
,

ad rcut sibi

rex ad pedes ejns prostcrnitur rogavitque

suum

filium,

qucm

sibi

dominus dcderat,

baptizaret.,

vcro primaiu petitioncm bcnigne concessit, sed saecularibus ne-

gotiis implicari

metuens

secundam renuit

et abscessit.

Tandem
jacen-

victus precibus aiinuit voto regis;

qucm cum

baptizaret, taceiitibus
') terra

cunctis iufans respondit: amcn.

Post hoc rex ipsum in

tem

in

episcopum sublimari

fccit.

Qui cum a plerisquc yerbum

pracdicationis contcmni vidcret,

in

Vasconiam

ivit.

Ubi cuni qui-

dam

joculator vcrbis cjus irriderct, a

dacmonc

arripitur et propriis
fecerit,

dentibus se discerpens,

quod viro Dci injuriam

confitetur

et statim niiserabiliter inoritur.

Diim autem quadam vice manus lafccit,'

varet, quidain cpiscopus aquain illam scrvari

de qua quidam

caecns postmodum curatus

fuit.

(ium

in

quodam

loco dc voluntatc

rcgis monasterium constiiucre vcllct, quidaiu cpiscopus

vitatis

proximac

ci-

moleste hoc sustinens misit famulos suos

ut

aiit

ipsnm oc-

ciderent vel iudc cjicercnt.

Qui venicntcs eidem dolose dixcrunt, nt

secum pergcrct
Ille
tis,

et

sibi

locum

aptum ad raonastcriuui ostcndcrent.

autcm malitiam illorum praecognosccns nsquc ad cacumen monubi euin occidere cupiebant,

cum

iis

ivit,

eo quod inultuin martcmpcstatc mons tcgisc mori putantcs pro,

tirium affectaret.

Scd eccc tanta pluvia uon posscnt

et nt
,

ct

lur, ut sc rautuo viderc

et

jam

slrati

vcniam postulabant

eos vivos abire permitteret

scienitatcm
raaximani

exora-

bant.

Qui orationem clTudit

et

impctravit.

J)

Rerpnt. Ipgunt ipjiiiii

ii

Trn

p r

ense

episcopnin.

176
Illi

Cap. XLII.
ail

De
et

sancto Valenrino.
sanitus Aiuandus evadens
Floruit
circa
el

orgo

propiia rediernnt

mulia

nlia luiracula faoiens in

pace

(juievit.

annum

doiuini

nCLlII tenipore

Eraclii.

CAP. \in.

De
persevorans.
Christi.

isaiicto Taleiitiiio.
.

Valontinus dicilur quasi valoreiu tenens

hoc est,

in sanctitate
est,

Vel dititur Valentiuus, quasi valens t^ro, id

miles
sc

Miles dicilur valens, qui nuuqnam cecidit, fortitcr

ferit,

valenter defeudit, potenter vincit.

Sic Valentinus non cessit niarti,

rium Yitando

percussit jdololatriam evacuando

vicit

defendit fideui

')

communiendo,

palicndo.

Valentiuus revereudus presbiter fuit,

quem Claudius imperator

quid est Valentino"?
cur

ad se adduci facieus intorrogavit dicens:

amicitia nostra

nou

frucris,

ut

Dcos uostros adores

si

et superstitio-

nem luae
isla

abjicias vanitatis.

Cni'Valentinus:

gratiam Dei scires,

noquaquam diceres, sed ab

,

ydolis aniuium revocaros et

.

Doum,

qui est in coelis

adorares.

Tnnc quidam

qui Claudio adstabat,

dixit: quid vis dicere, Valentiuc, de sauctitatc

Deorum nostrorum?
Christus ve-

Cui Valentinus
seri et

ego de

iis

nil dico

nisi

quod fueruut homiues miClaudius:

si

omni immuudilia

pleui.

Ad qucm

rus

Deus est, cur mihi uon

dicis,
,

quod verum est?

in queui
,

Cui Valenti,

nns:

vere Christus solus est Deus

si

credideris

anima

tua salvabitur, respublica augcbitur

ria concedetur.

omuium

iuimicoruui tibi victodixit:

viri

Respondens autem Claudius adstantibus

,

Romani audile

quam

sapicuter et recte

homo

loquitur istc.

Tunc
Traojiis

divit praefectus: scductus ost imperator:

quomodo deseromus, quod

iiuniutatum ost
el
,

ab iufantia tenuimus
ditur

El tunc cor
priucipi
in

(ilandii

autem cuidam
dixit:
ut to

cuslodiam

cum

iu

domum

ductus fuisset,
(jitniuiu

domino Josu Christo

veruiu

luiuoii.

illuiniiia

istam

veruiu Deuiu coguoscant.

est
,

Cui pracfectus: misi

filiaui

ror tc diccntom,

quod Christus

Inmen:

equidem

moaiii

diu caccam illuminaverit,

faciam

quaecunque praeceperis.

Tunc

Rpr. Ipsiinl ronfitPinlo.

Cfip. XLIII.

De

sancta Juliana.

177
domu

Valentinus

orans ejus

filiani

i-accam illninuiavit et omnes de

sua convertit.

Tunc imperator Valentinum

decollari praecepit circa

annum

douiini

CCLXXX.

CAP.

XIIII.

De
Juliana

sancfa Jnliana.
praefecto Xicomediae desponsata esset et
,

dum EiUogio

nollet sibi aliquatenus copulari

nisi reciperet fidem

Christi, jussit
ipsi

eam pater suus

tradi.
lusisti
,

cxspoliari
ait:

et

gravissime caedi ac

praefecto
ita de-

Cui praefectus
ut

dulcissima

mea
illa
:

Juliana, cur
si

me

me

sic

renucres?
tibi,

Cui

tu

adoraveris

Deum
Cui

meum

acquiescam

alioquiu

nunquam dominus meus

,

eris.

praefectus:

doraina

mea, hoc facere non possum

quia imperator
times iraperato-

amputari faceret caput

meum
vis
,

Cui Juliana:
ut imperatorem

si

ita

rem raortalem, quomodo

non timeam iramorta-

lem?

Fac quidquid

vis,

quia

me

decipere non valebis.

Tunc prae-

fectus jussit

eam gravissime

virgis caedi et dimidia die per capillos

in

appcndi

et

plumbum liquefactum
,

capite ejus fumli.

Quod cum
,

nihil ei uocuisset

ipsam catenis

ligavit et iu carcerera reclusit

:

ad

quam

venit dyabolns in specie angeli dicens

Juliana, ego

sum anut

gelus domini,

qui

me ad

te misit,

ut tc

debeam coramonere,

Diis sacritices, ne din crucieris et tara

mala morte moriaris.

,

Tunc

Juliana flens oravit dicens

domine Deus meus

ue pcrmitlas rae

perire, sed ostende mihi, quis est, qui mihi talia persuadet.
cst

Facta

ad eam vox,

ut

ipsum apprehenderet

et

quis esset, ipsum co-

geret

eum

contiteri.
ei,

Quae cum eum

tenuisset et, quis esset, interet

rogasset, dixit

quod daemon esset

quod ad eam decipiendam

et

pater suus misisset ipsum.

Cui Juliana:

quis est pater tuus?

Respondit: Beelzebub

qui ad omnia mala nos dirigit et facit nos

graviter verberari, qaotiens a christianis fuerimus superati, et ideo

scio
alia,
,

quod malo meo huc veni

quae confessus
cst, dixit,

quia te superare non potui.

Inter

quia tunc maxime a christiauis eloncorporis

gatur,

quaudo misterium dominici

agebalur et quando

orationes et praedicationes fiebant.

Tuuc Juliana retrorsum mani-

bus ipsum ligavit

et

ad terram ipsum dejiciens cura catena,

cum

qua erat ligata

ipsum durissirae vcrberavit,

dyabolus autem cla-

12

178
inaiis

Cap. XLIV.

De

cathedra sancti Petri.

inei.

rogabat eam dicens: doinina mea Juliana, niiserere

Tunc

jussit pracfcctus, ut Juliana de carcere educeretur, et exiens trahe-

bat post se
cens
:

daemonem

aliigatuin
noli

daemon autcm rogabat eam

de

di-

domina Juliana
in

ainplius

me

ridicuhxm facere
christiani

non

enim potero lUtra

qucmpiam pracvalere:
iiuilain

enim dicuntur
Sicque

miscricordes esse et tu

de lue miscricordiam liabes.

et

pcr totum forum ipsuin traxit

projccit.

postea iu quandam latrinam ipsuin

,

Cum autem ad

pracfectuiii pcrveuissct

in

quadam

rota

adeo est extensa,

quod omnia ossa usque ad medullarum exitum

sunt confracta, angelus domini autem rotam comminuens ipsam

mo-

mento sanavit.
decollati

Quod
viri

videntes, qui aderant, crediderunt et statim

et

sunt

quingeiiti

muliercs

CXXX.

Dcinde cum

in

quandam ollam phimbo hquefacto plenam missa

velut teraperatum balneuiu factum esset,
suis
iis
,

fuisset,

sed plumbum

maledixit praefectus Diis

qui

unam pueilam
Tunc

punire non poterant, quac tantam injuriam

irrogabat.

jussit

eam decoUari

quae dum ad decollau,

dum

duceretur, daemon,
:

qnem verberaverat
nolite ei parcere
,

in specie

juvenis ap-

parens clamabiat dicens

vituperavit et

quoniain
,

Deos vestros

me hac

uocte graviter verberavit

rcddite ergo sibi,

et videret,

quod meruit, cumque Juiiana paululum oculos aperuisset

quis esset, qui talia loqueretur,
rae miseruin
,

daemon aufugiens exclamavit: heu

et ligare.

adhuc puto

quod me vult capere

,

Cum
in

ergo beata Juliana decollata fuisset

praefectus

navigans

mari

cum XXXIV

viris

orta tempestate

submersus

est.

Horum

autein

corpora cum raare eructassct. a

feris et

avibus sunt comesta.

CAP.

XIIV.

De
David sedens
in

catlicdra ^ancti Petri.

scilicet

Cathedra triplex esse dicitur,

cathedra
etc.
;

regalis
I.

II.

Reg. XXJI:
Heli sacer:

sacerdotalis,
,

Reg.

dote sedcnte super scliain

magistralis

Matth. XXIII
in

super ca-

thedram Mojsis
quia
fuit

clc.

Beatus ergo Petrus sedit

calhcdra rcgali,
fuit

priiiccps oinniuni

rcgum, sacerdotali, quia

pastor

om-

niuin clericorum,

magistrali, quia fuit doctor

omnium

cliristianorum.

(iathedra saucti Fclri ab ecclesia festive recolitur, quia tuu(^ beatus

Pelrus apiid Anlioehiaiu

iii

calhcdiali honore sublimatus fuisse per-

Cap. XLIY.
hibetur.
Hujiis

De

cathedra sancti Petri,

179

autem

solieniiiitatis

institutio quaclruplicem causara

habere vidctur.

Prima causa

est

cum enim beatus Pelrus apud

civitatis
illius

Anliochiam praedicaret, Theophilus princeps

Petre,

eidixit:

qua ratione populum mcuni subverlis?

,

Cum

ergo Petrus

sibi fidem Christi pracdicaret

ille

eum

yinculari fecit et sine cibo

dcliceret,

et potu

eum manere
tamen

permisit, sed

cum Petrus jam paene

resuratis

viribus

elevans

oculos ad coeluni ait:

Jesu Chri-

ste miseroruni adjutor

adjuva uie in his tribulationibus dchcientem.

Pctre
,

Cui dominus respondit:

bonitati derogas,
cst,

credis te derelictum a

me? Meae
Praesto

si talia

contra

me

dicere non formides.

qui tuae subveniat miscriae.

Audiens autem Paulus de incar-

ceratione Petri ad Theophilum venit et se in mullis operibus et artibus

summum

opiiicem essc asseruit, ligna ct tubulas se scirc scul-

pere, tentoria pingere et raulla alia industrie opcrari dixit.

Qui a

Theophilo obnixe rogatur,

lutis
vit:

ut in cjus curia

sccum consistat

Evo-

paucis

diebus Paulus ad Pctrum absconse in carcerem introiet

qucm vidcns paene mortuum

ejus

consumtum amarissirae
delicicbat
cl

flere

cocpit et in amplexus
sic inquit:

quasi flendo

prorurapens
,

o Petre frater meus, gloria mea, nieum gaudiuni

introitu resurae vires.

dinii-

dium animae mcac, raeo

Tunc Petrus oculos

sed sibi loqui non
et

aperiens et ipsum cognoscens lacrjmari coepit,

potuit,
et accurrcns
refocillavit.

Paulus vix os ejus aperuit

imponens cibuni
ac-

ipsum

Cuni autcm Pelrus cibo confortatus luissct,

ruit et

currens in

oscula Pauli

ambo
dixit
:

plurinium fleverunt,
o bone

Paulus
,

autem occulte rediens Thcophilo

Theophile

magna
qni

cst gloria tua et curialitas tua, honcstatis amica.

Dchonestat raulta
Deicolae
,

bona exiguura malum

dicitur Pctrus,

reminisccre,

quid

fecisti illi

velut cssct aliquid raagnum.

,

Pannosus,

deformis,
ct

macie consumtus
talem
decet
ia

per omnia vilescit,

solo

sermone
si

clarcscit;

carcerc
tibi in

ponere

Qui

potius
,

libertatc

solita

frueretur,

posset

aliquo utilior esse

nam
quia

sicut dc illo ho-

mine quidam ajunt,

lus
:

infirraos sanat,
,

mortuos
dicis,

suscitat.
si

Cui Theophiniortuos susci-

fabulosa sunt ista

ct se

Paule

quae

tare posset,

ipsum de carcere liberaret.

,

(iui

Paulus

sicut

(^hristns suus a mortuis rcsurrexit (ut dicuut)

qui taraen de cruce

desccndere noluit,
et pati

sic

Petrus (ut ajunt) hoc excniplo se non libcrai

pro Christo non forniidat

Cui Thcophiius

dic ergo ei,

ut

filium

meura jam per quattuordecim annos

ct

mortuum
12*

resuscitet ct

incolumcm eum reddam

liberum.

Ingrediens

igilur Paulus dixit,

180

Caj).

XLIV.

De
filii

cathedra bnnctl Pefri.

spopondissct.

quomodo resnscitationem
rcm griandeni
niam.
,

priiicipis
,

Cui Petrns:
faciili-

Paule

promisisti

sed tamen douiini virtutc

Scd cum Pctrus cductus de carccrc monumcnto apcrto pro

,

eo orasset

continuo rcsurrexit.
ut

Hoc autem pcr omnia

verisimile

non vidctur,

aut Pauhis
ct

humana

astutia sc talia fabrilia sciro

componerc

fingerct

sciitentia

juvcnis
ct

pcr quaUuordccim

annos

suspensa fuissct
et alii

Tunc Thcophilus

univcrsus populus Antiochiae

quain plures domino crcdidcrunt et gloriosam ccclcsiam fabriin cujus

caverunt,

medio cxcclsam cathcdrain collocavcrunt

ct audiri possct
,

et in

Pe-

trum

ut ab

omnibus videri
,

exaltaverunt

qua

septem

aniiis sedit

scd postmodiim veniens Roinam in romana ca-

Ihedra sedit

XXV

annis.

De primo tamcn honore

,

ccclcsia cclebrat,

quia tunc priino praclall ecclcsiac coepcrinit loco

potestate et no-

mine sublimari.
Psalm.
:

Tunc crgo implctum

cst illud

quod legitur

in

exaltent enin in ccclcsia etc, et notandum,

quod

triplex est
niili-

ecclesia, in

qua boatus Petrus

luit

cxaltatus, scilicct ccclesia

tantium, malignantium et trluinphantium.

In hanc tripliccm cccle,

siam exaltatus cst sccundum

ecclesia celebrat.

triplicein

festivitatem

quam de

ipso

Est exaltatus

in ccclcsia milifantium

eidem prae:

sidendo

et

eam

in

animo

ct fidc ct

moribus laudabilitcr rcgendo

,

et

hoc quantura

ad solcmnitatcm hodiernam

quae dicitur cathedra,

quia tunc supcr Anliochcnam

VII annis laudabilitcr rcxit

ecclcsiain ponlihcatum acccpit ct eain

Sccundo
dissipando

est exaltatus in ccclcsia niaet

lignantium

ipsani

scilicct

cam ad
,

fidom convcrtendo.
dicitur

Et hoc pcrtinct ad socundam fostivitatom

quac
ct

ad vincula.

Tunc cnim malignanlium ccclcsiam

convertit.
felicitcr

dissipavit

multos ad fidcm
in
,

Tcrtio cst exaltatus in

ccciesia

friumphantium

ipsam

introcundo ct hoc quantum ad tortiain solciniiitatom

quae

est passionis ojus, quia tunc ecclosiam triumphantiuni inlroivil.

No-

tanduin etiam

quod pluribus
facit,

aliis

rationibus ecclcsia tcr in anno

vcl

dc 00 fostivitatcm
privilcgiuin
ct
,

scd
,

proptcr primordiale principium

propter bcneficiuin
, ,

proptcr ofjicium

proptcr debitum

proptor cxcmpluiu.
aliis

Proptor privilcgium
tribus
fuit

quoniam bcatus Potrus

proptcr quac tria

ab

apostolis

iii

privilogiatus,

privilegia ecclesia ter in anno

ris

cum honorat.
forventior in

Fuil cnim prae caetccxsfilit ot

dignior in auctoritafc

qnoniam princops aposlolorum

claves regni

coclorum accopit,

amore
,

cum

niajorc

enim fcrvorc (ihristum dilexit,

quain cactcri

sicut in luultis iocis

cvangehi manifestalur,

el cfficacior in

virlulo.

nam ad unibram Pe-

Cap. XLIY,
lii,

De

cathedra

i>aiicti

Petii.

181

ui legitur

iii

Actilius, saiiabantuf

iiiiiriiii.

Secuiiclo prupter uih-

ciuin.

Ipse

eiiiui

officium praelationis super universaiu ecclesiain ba-

biiit ct

ideo, sicut Petrus fuit princeps el praelatus totius ecclesiac,

in tribus partibus niundi,
scilicet

quae diffusa est

Asia,

Africa et

Europa,

ita ecclesia ter in

,

anno celebrat
,

festuui ejus.

Tertio pro-

pter bcneficiuin

quia ipse

qui

potestatem accepit ligandi atqiie

scilicot co,

absolvendi
gitationis
,

liborat nos a tribus generibus peccatoruin,

lociitionis et operationis:

vel

quod

in

Deum

quod

in

proximum

quod

in

nos peccavimus.
,

Vel istud benelicium potest

esse triplex beneficium aliud

clesia consequitur.

quod

virtute

davium peccator

in ec-

Primum

est absolutiouis

a reatu ostensio,
,

se-

cundum poenae

')

purgatoriae in tcmporalem conimutatio

tertium

poenae temporalis secundum partem relaxatio. Et propterhoc triplex

beneliciiuu

sanctus Petrus est triprKitcr bonorandus.

,

Quarto prontis
,

pter debitum

quia eiiim ipse tripliciter pavit et pascit

,

scilicel

verbo, cxemplo et temporali subsidio

sive orationis suiTragio, ideo

obligamur, ut ipsum

tripliciter

honoremus.
etiam
si

Quinto propter exemtertio

,

plum,

ut nullus peccator desperet,

sicut Petrus
,

Denm

negaverit

si

tamen eum

sicut ipse vclit corde

ore

opere
iti-

confiteri.

Secunda causa

institutionis est haec,

quae quidcra de

nerario Clementis est sumta.

Cum

enim Pctriis verbum Dci praedi-

caus Antiochiam appropinquaret,

verunt nudis pedibus pcrgentcs
vere aspergcntes
,

omncs de
ciiiciis

civifatc illa ei obvia-

se

induentes et caput pul-

agentes pocnitcnliam

quod contra eum Sjmoiii

mago
lias

conscnsissent.
egit;

Petrus vcro eorum pocnitentiam vidcns grailli

Deo

tunc
,

obtulerunt

oinnes

vexatos languoribus ct
cl

daemonibus fatigatos

quos cum Pctrus antc sc poni jussisset

,

super eos nomen doiuini invocasset

ct
cti

immensum lumen

ibi

apparuit

omnes protinus
Petri.

suiit

sanati, eurrentes el osculantes vestigia san-

Tunc

intra

septem dies plus quam dccem millia homiita ut

num baptismasusceperunt,
domuin suam
in

Theophilus princeps

civitatis

illiiis

basilicam
collocari
,

fecerit consecrari et
ut
,

ibidem Petro exccl-

sam cathcdram
Xec
enim

ab

omnibus

viderclur
dicta

etaudiretm.
sunt.

istud conlrarium
fieri
,

est his

quae

supcrius

Poluit
et toto

quod Petrus per operationem Pauli a Theophilo

sit

populo niagnitice

susceplus

sed recedente Petro Sjnion magus

populum pervertit

et

contra Petrum graviter incitavit,

postmodo

1) Receiil.

sempi lernalis

legunl.

182

Cap. XLIV,

De

catliedra sancti Petri.

vero poenitentiam agens iterum honorabiliter eiun recepit.

Hoc aufes-

tem festum de incathedratione sancti Petri consuevit appellari tum epulanim bcati Petri
Jiujus fesli
,

et

hinc tertia ratio suniitur institutionis

fuit

consuetudo enim

antiqultus gentilium (ut ait

ma-

gister Johannes Beleth )

singulis

annis

in

mense Februario certo

et

die epulas olTerre super tumulos

parentum suorum

cas de nocle

daemones consumcbant
errantibus, quas

ipsi

autem ab animabus circum tumulos

umbras vocabant, vaslari putabant. Solebant

,

emm

antiqui dicere (ut idem ait)

quod, quando

in

humanis corporibus

sunt,

dicuntur animae

in inferis

manes,

spiritus vero vocabant,

quando ad coelos adscendebant, umbras, quando receus erat sepultura sive quando circa tumulos errabant.

Hacc auteni consueludo

de epulis vix a christianis poluit exstirpari, quod sancti patres attendcnles et penitus hoc exstirpare volentes festum de incathedralione
beati Petri
,

tum dc

illa

quae
illo

fuit

Romae
eodem

tum de
die,

illa,

quae

fuil

Antiochiae

statuerunt;
epulis adiiui

scilicct

quo

talia liebant,

unde ab
vocalur.

iliis

ab aliquibus festum epularum beati Petri

est propter

Quarto inslituta

reverentiam coronac derica-

Hs; notandum enim, quod juxta aliquorum traditionem corona deri-

corum

hic primo sumsit initium.

in

Xam dum

Pelrus Antiochiae prae-

dicaret,

contumcliam nominis christiani suuunitatem ejus capitis

abraserunt, quod quidem

postmodum

toti clero traditur in

honorera,

quod pro
gatum.

(^hristo

apostolorum principi

in

conlumcliam fuerat irrotria attenduntur,

Circa autem

ipsam coronam clericorum

,

scilicet capitis

abrasio

capillorum detruncatio et formae circulalio.

lit

Abrasio aulcm

in supcriori parle capitis

Iriplici ralione,
:

quarum duas

assignat D^onisius in (ioelesti llierarcliia diccns

detonsio capillo-

rum

signilicat

mundani

el noii

forniabilcm vitam, ad capillorum enini

tria

detonsionem sive capilis abrasioneiu

liae conservalio,

sequunlur,

sciliccl niundi-

deformatio ct denudalio.

iMunditiae conservalio,
.

guia ex capillis sordes in capile aggregaiitur

pilli

dcrorniatio,
ct

quia caiion

ad ornalum sunt
vitam.

signiiical

ergo tonsura muiidam

,

for-

mabilem

Hoc

ciiim significal
ct

qiiod clcrici debcnt habere

id

munditiam mentis inlerius

tuin habituin exterius.

non formabilcm

est

non cxquisiinter se el

Denudatio aulom
,

sigiiilicat,

quod

llcuin

niliil

debet essc mediuni

sed immcdiate Uco debcnl uniri cl

') revelata facie

domiiii gloriam speculari.

Gapillorum detruncalio

1)

Rccent.

elevaln

legiiiit.

Cap.
lil,

XLV.

De

sancto Mathia apostolo.

183
super-

ut cx

hoc dctur

iutelligi,

quod

clerici otuues cogitatioues

fluas

a lueute sua debeut absciudere et ad verbum Dei seuiper audiet

tum paratuni

cxpeditum habere

ct sic

omuia teuiporalia praeterFit

quam ad

necessitatem a se penitus removere.

ratioue.

autem

circularis
uoii Iiabet

tigura multipiiti

Primo quouiam haec figura

,

fiuem neque priucipium, per quod datur iuleiligi

suiit clerici,

quod miuistri Dei

qui uec habct principium ucquc fiuem.

Iiabet
,

Secundo quo-

niam haec figura uuUuui augulum

rici

et siguificat,

quod
,

cleibi

nou debent hahere sordes

iu

vita

quouiam ubi angulus

sordes (ut dicit Bernardus).

Et debeut habere veritateiu

aiuat

iu doctii-

na,

qiioniam veritas augulos non

(sicut dicit Hicionymus).

Tertio quoniam haec figura cst oinuiuiu figuraruui puhherrima, uiide

in

hanc Deus coelestes creaturas

fecit.

Per quod
interius

siguilicatur,

quod

clerici

debent habere pulchritudiuem

ih meiitc et exteiius

in conversalione.

Quarto quoniam haec figura est oiuniuiu figura

,

rum

simpIiL-issima

nulla cnim figura

(ut dicit Augustinus) cx uiia

linea consistit,
clauditur.

sola circularis figura est,

clerici

quae una tantuiu linea

habere dcbeiit
siuipli

Per quod significatur, quod

citatem columbarum juxta illud: et siinplices sicut columbac.

CAP.

m.
donatus doiuino
donatus a domino
vel doiialio
fuit,

De

isancto Iflatliia apoistolo.

latine

Mathias hebraice,

dicitur

domini vei humilis sive parvulus.

Nam

quando
Do-

ipsum de muudo elegit

natio
doiniui
fuit
,

et

inter

LXXII

discipulos desigiiavit.
inter

quaudo sorle electus

fuit,

apostolos nouiinari

promeruit.

Parvus

quia veram semper humilitatem servavit.

dicit

Est autem triplex huniilifas (sicut

ctionis
,

Ambrosius), priiua est

aftti-

qua quis

dicitur huiuiliatus,
,

secunda consideralionis, quae

,

procedit ex cousideratioue sui

tertia devotionis

quae procedit cx

cognitione creatoris.

Priinam habuit*beatus Mathias martiriuiu pa,

tiendo, secunda se ipsura despiciendo

inirando.

tertiaiu

majestatein Dei ad,

Vel dicitur a manu

quod

esl

bonum

et Ihesis positio.

lude Mathias
tain,

bonum positum pro malo,

legitur,
iu

scilicet

pro Juda.

Ejus vi-

quac per ectlesias

Mathias apostolus

Bedam

scripsisse crcditur.

locuin Jiidae substitutus est,

sed prinio

184
ortum
in
et

Cap. XLV.

De

sancto Matliia apostolo.

Legitur
eniifl

originem ipsins Jiidae breviter videamus.

licet
,

quadam hystoria

apocrjplia
qui
alio

quod

fuit

quidam
est

vir in Jeru-

salcm nomine Ruben

nomine dictus

Sjmon de

tribu

Dan, vel secundum Hieronymum de tribu Ysaschar, qui habuit uxorcni

,

quae Cjborea nuncupata

cxsolvissent
,

cst.

Quadam

igitur nocte

cum

sibi

niutuo debitum

Cjborea obdormiens sonuiium

et suspiriis

vidit,

quod perterrita cum gemitibus

videbatur milii,
nostrae
inquil,

viro suo retulit dicens:

,

quod

filium flagitiosum

parerem

qui totius gentis

causa perditionis exsistcret.

Cui Ruben:

nefariam rem,
,

ncc relatu dlgnam profaris et spirilu,

:

ccu puto

pliitonico

raperis. Cui illa

si

me

concepisse sensero et tilium pcperero, absexstitit

,

que dubio non spiritus phitonicus

Procedente igitur tcmpore

sed revelatio certa

fuit.

cum

filium

pcperisset,

parcntes pluri-

mum
filium

timuerunt, et quid de eo facerent, cogitare coeperunt,

cumquc

abhorrerent occidere

nec

vellcnt

dcstructorem sui generis

flu-

enulrire,

ipsum

in fiscella

positum mari exponunt, quem niarini

,

ctus

ad insulam propulcrunt

quae Scarioth
,

dicitur.

Ab

illa igilur

insula Judas Scariotes appellatus est

regina autem

illius

loci

ca-

rcns liberis

ad

littus

maris causa spatiandi processit el fiscellam a

,

marinis fluctibus jactaii videns

ipsam aperiri praeccpit inveniensait:

que

ibi

puerum elegantis formae suspirans

,

si

solatiis tautae

sublevarer sobolis

ne regni mei privarer successore.

,

Puerum

igi-

tur sccrcto nutriri fecit et sc gravidam simulavit

tandem sc

filium

peperisse mentitur
gatur.

ct

per totum regnum fauia haec cclebris divul-

Princcps

pro suscepta sobole vehcmentcr cxsultat et in-

genti gaudio plebs laetatur.

Ipsum

igitur

sccundum magnificentiam

regiam educari
rege concepit
et

fccit,

non post multum vcro tcmporis rcgina de

suo temporc filium parturivit.

Cum autcm

pucri

aliquantulum jam crevisscnt, ad inviccm sacpius colludcbant ctpue-

rum rcgium Judas

crcbris molcstiis ct injuriis molestabat ct ad fleet

tum saepius provocab.at, rcgina autcm hoc molcstc fcrens

ad sc non pertincre sciens ipsum crcbrius verbcravit.
a molcstia pucri
dcsistcbat.

Judam
sic

Scd nec
ct

Tandcin

res panditur

Judas non
ut

verus reginae
rit,

filius,

sed invcmus aperilur.

ct

Quod Judas
filiuni

compe-

vehcmenter erubuit

fratrem

suum pulalivum

regis latributariis

teiiter occidit.

Ob hoc capitalcm
sibi

scntciitiain tiinciis cuni

in

Jcrusalem aufugit seque curiae Pjlati, tunc praesidis, mancipavit

(ct

quoniam res similes

invenit

suiit

habiles)

Pylatus

Judam

suis

mo-

ribus

congrucre ct ideo cocpit ipsum valde caruin habcre.

Cap.

XLV.

De

sancto Mathia apostolo.

186

Cniversae igitur curiae Pjlati Judas praeftcitur et ad ejus iiutum

omnia disponuntur.

Quadam
aspiciens
,

igitur die Pjlatus de palatio suo

iii

qaoddam pomoerium
captus est,
ut

illorum

pomornm

tanto

desiderio

paene deficere videretur.

Erat autem illud pomoefili-

rium Rubeu, patris Judae, sed nec Judas patrem neque Rubcn

um

agnoscebat,
,

quia et Ruben ipsum his mariuis fluctibus periisse

quis pater

patabat et Judas
ignorabat.

aut quae patria sua fuerit

pcnitus

Pjlatus itaque accersito Juda ait: tanto illorum fructuum

si

captus snm desiderio, quod,

labo.
carpit.

his frustratus fuero,

spiritum exhavelocius

Concitus igitur Judas in pomoerium

Interea

insiliit et

mala

Ruben

veuit et

Judam mala sua carpcntem

et

invenit:

fortiter igitur

ambo conteudunt
qua cervix

jurgia superaddunt,

post jurgia

surguut ad verbera et mutuis se injuriis afTeccruut.

Taudem Judas
lapide percussit,

Ruben

iu ea parte,

collo councctitur,
,

pariter et occidit.
enarravit.

Poma

igitur sustulit et Pjlato

et

quid acciderit,

Jam

die

inclinante

uocte supervenicnte Ruben mor-

tuns

invenitur et subitanea morte

praeveutus esse putatur

tunc

Pylatus omnes facultates Rubcn Judae tradidit et (lyboream uxorem

Ruben conjugem Judae

dedit.

Quadam

igitur

die

dum Cyborea
diligenter in-

graviter suspiraret et Judas vir ejus,

quid haberet,

terrogaret,

illa

respondit:

heu infelicissima sum omniura feminamarinis

fluctibus

rum

quia infantulum

nicum

immersi

et

virum

meum
dit
tibi in

morte praeveutum inveni, sed

qui

et dolori

misere Pylatus addi-

dolorcm,

me moestissimam

nuptui tradidit et invilissimam

illa

coujugcm copulavit.

Cumque

omuia de infantulo euar-

rasset et Judas illa, quae sibi acciderant, retulisset, iuveutum cst,

quod Judas raatrem suam

derit.

in

uxorem duxerit

et

patrem suum octi-

Poenitentia igitur ductus suadente Cjborea douiiuum nostrum

adiit et

Jesnm Christum
usque
tanda
in
sit,

suorum delictorum veniam imploravit. Huc,

praedicta hystoria apocrypha legitur

lectoris arbitrio relinquatur,

quae utrum

reci-

licet sit potius

relinquenda

quam

assereuda.

Dominus autem suum

eura fecit discipulum et de

discipnlo in
dilectus, ut
tulit

suum

elegit apostolura, qui adeo sibi farailiaris exstitit el

eum

faceret

suum procuratorem

quem postmodum perquae Christo

suum proditorem.
furabatur.
,

Portabat euim loculos et ea,

dabantur,

Uolens vero tempore dominicae passiouis,

,

quod unguentum
ditum
,

quod trecentos denarios valebat

furaretur
,

non fuerat vendominara

ut illos etiam denarios

abiit et

XXX

denariis vendidit,

quorum unusquisque valebat decem denarios usu-

186
ales
el

Cap.
clamuuin

XLV.

De

sancto Matliia apostolo.

unguenti

trkentorum clenariorum recompensavit

c]uae pro lihristo

vel (ut ciuidam ajuut) oninium,

dabanlur,

deci-

mam

partem furabatur

et ideo

pro decima parte,

quam

in

unguento

amiserat, scilicet pro

poenitentia

XXX

denariis,

dominum

vcndidit, cjuos
et

tameu

ductus retulit

et abiens

laquco se suspeudit

suspen-

sus crepuit medius et dilTusa sunt omnia viscera ejus.

tera

lu hoc au-

delatum est
os
tara

ori,

ne per os effunderctur, uon euim dignunl erat,

,

ut

viliter

iuquinaretur

quod
erat
,

tam

gloriosum

os

scilicet

Christi contigerat.

Dignum cnim

ut viscera,
,

quae proditio-

nera conceperant

rupta caderent et guttur

a quo vox proditoris

exierat, laquco artaretur.

In aere etiara interiit, ut qui angelos in

coelo ct homiiies in tcrra ofTcnderat, ab augelorura et

hominum

re-

gione

separarctur et

in

aere

cura

daeraoiiibus

sociaretur.
iii

Cum
imrai-

igitur inter

ascensionem et penthecosten aposloli

,

coenaculo simul

essent,

videns Petrus

quod nunicrus XII apostolorum erat

nutus, quos tainen dominus in hoc numero elcgerat, ut lidem trinitatis

in

quattuor nuindi parlibus

;

praedicarcnt,

surrexit in medio

fratrum diccns

viri

fratrcs

oportct ut aliqucm loco Judae subsli-

tuamus, qui testctur nobiscum rcsurrcctioneiu Christi, quia doininus

dixit nobis
:

crilis

mihi tcstcs in Jcrusalcm et in orani Judaea ct in

:

Samaria
quae

et

usquc ad ultimum terrae

ct

quia tcstis nonnisi dc

his,

vidit,

debct tcstimoniura fcrre, ciigeudus est unus cx his

ct

viris,

qui uobiscum semper fucruut,

domini rairacula viderunt

ct cjus

doctrinara audicrunt. Et statucrunt duos dc septuaginta duobus discipulis

,

scilicct

Joscph

qui cognouiiuatus cst justus pro saiictilate

sua, qui fuit frater Jacobi Alphci, et Mathiara, de cujus laude subticetur,

quia

sufficit ci

pro laudc,
douiinc
,

quod

in

apostolum est clcctus.

,

Kt orantes dixerunt:
quein elegeris ex
et apostolatus,

tu

qui nosti corda oraniuin

osteiidc.

his

duobiis uiiuin accipcre locum ininisterii hujus

ainisit, ct datis illis sortibus

qucm Judas
ct

cecidil

sors super

Mathiam

annuiucratus est cum XI apostolis.

ut ait IIicron,>inus,

Et no-

tandum,
utcnduiu
,

quod cxcmplo hoc,

non

cst sortibus

quia privilcgia paucorum couimunein Icgem non faciunt.

dicit

Rursus ctiam, sicut

obscrvarc.

Beda, doncc veniret veritas, iiguram

in

licuit

Vcra cnim hostia

passionc
in

fuit

iramolata,

sed in

Penthecoste consuramata et idco

sunt,

clectionc Mathiae sortibus usi

ne a legc discrcparent
Post

in

qua sumraus sacerdos sortc quacveritalc

rebatur.

Pcnthecostcn

vero jam

propalala scptciu
ora-

d^aooucs non sortc scd discipulorum clectionc

ct aposloloriim

Cap. XLV.
tioiie et luaiiiium

De

saacto Mathia apostolo.

ordinati
sunl.

187
liae

iiupositiotic

CujusmotU autem

sortes fuerint, duae sanctoruni patruni exstant sentcntiae,

Hieronjquales

mus cuim
illae
,

et

Beda volunt,
iii

quod hae sojtes

tales fuerunt,

quarum

veteri lege creherrimus usus erat.

,

Djonisius au-

tcm

qui fuit Pauli discipulus

iireligiosum cxistimat hoc arhitrari,

sors nihil aliud fuerit nisi quidam

asscrens sihi videri,

quod

illa

splendor et radius divinitus super Mathiam emissus, per quem ipse

ostendehatur iu apostolum assumendus.

lestis

Ait enim sic in libro Coe,

Hierarchiac
,

de divina autem sorte

quae super Mathiam

di-

vinitus cecidit

alii

quidaiu alia dixerunt iion religiosc, sicut arhi-

tror, meain

autcm

et ipse

intcntioncm dicain.
thearlicum

Videntur eniui mihi

eloquia sortem nominarc

illi

')

quoddam donum demonstrans

Hic
igitur iMaihidciu

theartico choro a divina electione susccplum.

thias

apostolus
et

Judacam

in

sortcm acccpit
facicns
in

ct pracdicationi

insistens

multa miracula

pace quievit.

In nonnullis

vero codicihus legitur,

quod patibuluni crucis

pertulit et tali inarin ecclcsia dici-

tjrio coroiiatus coelos adsccndit.

Hujus corpus Roiuae

Sanctac Mariac Majoris sub lapide porphirctico scpultum esse

lur ctibidcmcaput ejus populo dcmonstratur.

In quadaiu vcro lcgenda,

quae Treveris iavcnitur, sic iiitercaetcralegitur, Mathiasdctribu Juda

et civitatc

Betlehem

illustri

prosapia oriundus

fuit,

qui litteris tradi-

tus

omncm

in brevi legis et

prophctarum

scicntiaiu apprchcndit las-

civiamque abhorrens pueriles annos

morum
in

luaturitate viiicehat.

lu-

forinabatur quoque ejus auimus ad virtutem, ut csscl ad intclligcn-

tiam habilis

ad miscricordiaiu

facilis

prospcris nou clatus

ut,

iii

adversis constans et intrcpidus.

Satagebal,

quod jussu pracce-

perat, opere complcrct ct oris doctriuam luanuuni opcratione moustraret.

Hic

cum per Judaeam praedicarcl

caccos illumiuabat,

lc-

prosos muudabat, dacmones expellebat, claudis gressum, surdis audituin

,

mortuis vitam restttuebat.

iu mullis

Qui cuiu coram pontifice accusa

dicitis
,

relur,

respondit:

de objectis, quae crimina

noii

opus

ine

multa diccrc,

quoniam christianum esse non

si

est criininis.

sed gloriae.

Cui pontifex:
,

libi

dantur induciae,
iuvcni
,

vis pocnitere ?

Et

ille

absit

ut a veritate

quam semel

per apostasiam
,

digrediar.

Igitur Mathias

in lege crat doctissimus

corde mundus,
aciitiis.

aniino prudens, in solvendis qiiaestionibus sacrae scripturae

in cousilio

providus

in

sermocinatione cxpeditus.

Qui cum verbuiii

1)

Recent.

legiiiil Iii

erarcliicuia

quoddRm

doiuini

hierar cli

ic o.

188

Cap. XLYI.
,

De

sancto Gregorio.

Dei per Jiid;ieam praetlicaret

bat.

inultos signis et prodigiis converto-

Uude Judaei invidentes

falsi testes
,

ipsuni in concilio slatueruut.

,

Duo

ergo

qui ipsuiu accusaveraut

in

primo

in

ipsum lapides
fecit

miseriint,

quos lapides

tcstimonium

illis

secum

sepeliri,

Qui

dum

lapidaretur, securi

more romauo percutitur

et

ct

extensis in

coelum manibus spiritum Deo reddidit

corpus de Judaca

subditur ibidem.

Gujus
In qua-

Romam

et

inde Trevirim est translatum.

,

dam vero
tam

alia

legeuda legitur, quod

dum

Matliias in

Macedouiam
toxica-

advenisset et fidem Christi praedicaret,

,

quandam potionem
dederuut
et
,

quae visu cunctos privabat

sibi

quam
illa

in Christi

iiomiue bibit et uullaui laesionem incurrit,

cum

potione plus
illu-

quam CCL excaecassent

ininavit.

iiie

siugulis

mamim imponens omncs

infantis
iis

Djabolus autem

in

similitudinem
qiii

apparens
et

suasit, ut

Mathiam

occiderent,

eorum cultum evacuaret,

cum

ipse in medio
tcs

eorum

consisteret, tribus tameii diebus

cum quaeren-

minimc invcnerunt.
,

Tertia autem die se

iis

manifestans dixit:

ego suin

queui mauibus post tergum ligalis et fune collo imposito

crudeliter afflixerunt et sic in carcere recluserunt.

Ubi dacmoncs

apparentes deutibus in eum freinebaut

terant,

scd appropinquare non po-

dominus autem cum multo lumine ad cum veniens ipsum dc

vinciila

terra levavit et
ruit.

solveus et

dulciter confortaus ostium ape-

Qui cgressus verbum domini praedicavit,

,

dum autem
quod
illos

quidain

obstinati persisterent

dixit iis: denuncio vobis,

vivi in infer-

num
vit,

dcscendetis,

uioxque tcrra se aperuit et cuuctos

degluli

reliqui vero ad domiuiim sunt couversi.

CAP. Xl\I.

De
dicerc
,

isaiicto

Oreg^orio.
,

Gregorius dicitur a grex ct gore

quod

est

praedicarc

t>ivc

unde Gregorius quasi grcgis pracdicator.

quasi

Vcl dicitur (irc-

gorius

cgrcgorius ab cgregius ct gorc quasi cgregius praeVei

,

dicator et doctor.

Grcgorius

in

lingua nostra vigilans sonat,

Sibi per niunditiae conser,

quia ipsc vigilavit sibi

vationein,

Dco

et grcgi.

Deo pcr intcrnara contemplationem

et

grcgi per assiduam

Aiigustiuus
ct

pracdicationcm;
in

haec
is

tria

mcrcntur Dci visionem.

libro de ordine:

videt

Dcum

qiii

bene

vivit,

beuc studet

Cap. XLVI.
heiic orat.
phiis, qiiarn

De

sancto Gregorio.

198

Ejiis

vitam scripsit Paultis Longobardonini hystoriogradiligentiiis

Johanncs dyaconiis

postmodHm compilavit.

1. Gregorius senatoria stirpe progenitus, cujus pater Gordianus

t't

matcr Siivia dicebatur, CHin

adolescentia
,

snmmum

philosophiae apicem
divitiarum

in

ipsa

SHJ

attigisset

ac reruin et

copia piurimHia
et in

abundarct

cogitavit

tamen haec omnia deserere

religionem
ct ut tu-

se transferre.
lius se

Sed dum longius conversionem protraheret

si

Christo famulaturum putaret,

sub praetoris urbani habitu

mundo
cUii

specie tenus deserviret, coeperunt multra contra

ita ut

eum ex sae-

cura succrescerc,
et

non tantum spccie

sed in eo retinerein

tur

mente.

Tandcm
in

patre orbatus

sex monasteria

Siciiia

construxit,

scptimum

intra

moenia urbis sub

,

honore sancti An-

dreae apostoli

proprio domatc fabricavit

radiantibus
in
vili

in

quo

rclictis sericis

anro gemmisque

monastico habitu tegebatur.

Ubi

ad tantam perfectionem
sionis
initio

brevi devenit,
in

ut in ipso suae conver-

posset

jam

pcrfeclorHm numcro computari.

Cujus

quidem perfectio ex verbis suis,

quae

in

prologo super dialogum

ponit, aliqualiter pprpendi potest, ubi sic dicit: iiifelix aniiuus

mcus

occupationis suae

pulsatus
ei

vulnere

meminit,

qualis

aliquando in

monasterio

fuit,

quomodo

labentia cuncta subtererant, quantum re,

bus omnibus, quae volvuiitur, eniinebat

cogitare consucverat,

quod nulla,

nisi coelestia

quod ctiam

retcntiis

corpore ipsa jam carnis

claustra contemplatione transibat, quod mortcni qHoque, quae paenc

cunctis
sui

poena

est, videlicet ut

ingrcssum vitae

et

praemium
afflixit,

laboris
ut in-

amabat.

Tania denique
subsistere

districlioiic

corpus suuiu
el

iirmato

stomacho

vix

valerct

incisionem

vitalium,

quam Graeci sjncopim vocant,

patiens crebris augustiis per hora-

rum momenta ad exitum propinquaret.

3.

Quadam

vice

dum quodam

in

monastcrio suo,
in specie

ubi abbas praeerat,

scriptitaret,
lacrj^-

angelus domini

naufragi sibi afTuit sibiquc misereri

mabiliter postulavit.
set et abiissct,

Cui cum Gregorius scx argenteos dari fccisdie iterum rediit

,

eadem

seque multa perdidisse,

pauca vero accepissc perhibuit.

Qui cum ab co totidem argenleos

recepisset, iterum vice tertia reversus misereri sibi importunis clanioribus

tcrii

postulabat,
nihil

sed Gregorius cum a procuratore sui monas-

didicisset,

dandum praeter scutcllam argenteain,

in

quam

mater sua cum legurainibus mittere solebat,

sissc,

monasterio reman-

illam statim

dari praecepit,

quam

libenter accipiens laetus

sicut se

abscessit.

Hic autera angelus domini fuit,

ipsum postmo-

190
{Inin

Cap. XLVI.
rcvelavit.

De

sancto Gregorio.
elie

3. Qncidain

bcatus Grcgorius pcr fo-

rnm urbis Romae transicns

rimos
,

{crnit {jnos{iam pncros forma pnlchcriiitore

vultu vcnustos

capiliorum
,

perspicuos esse vcnales.

patria attulissct.

Intcrrogat igitur mcrcatorcm

de {}na

ilios

Qui
In-

respondit:

dc Britannia, cujns incolae simili candore fnlgcnt.

,

terrogat itcrum
nicis crroribns

si

diristiani sunt.

Cni mercator

non

scd pagaingc-

iniplicati

tencntur.
in(|Hit,

Tunc Gregorins

acriter

iniscens:

licn proii d(tlor,

{|nod splcndidas facies princcps

{piod

tenebrarum

nunc possidet.
illins.

Intcrrogat igitur,
ille:

csset
,

vocainquit,

bulnm gcntis

Cni
,

Anglici vocautur.

Bcne

anglici quasi angelici

vit igitur

qnia ct angdicos vullns iiabent.

illa

Interroga-

cum

qnod nomen liaberet

Dciri vocantur.

provincia.
bciie,

Ait lucrcator:
inqnit, Deiri
iiiter-

provinciales

illi

Et Grcgorius:

vocantur
rogat.

quia de ira snnt erucndi.

Rursns dc nomiiie rcgis

et

Ait mcrcator,

quod Acile diceretur,

illis

Grcgorius:

benc

Aelle

quia ailelnja in partibus

dccantari opus.
instantia
ct

Qui inox ad
prccibus vix
iter ar-

sumnuim pontificcm accedcns

obtinnit,
ripuissct,

cnin innlta

ut ad iilos convertendos initterctur.

Cumquc jam

Romani de

cjns absentia plnrimum perturbati papain ade-

unt et
xisti,

cum

taiiter alloqnuiitur:

Pctruin ofFendisti

Romam

destru-

Gregorinui dcinisisti,
continuo iiuntios

sicque papa pertcrritus ad cuni rcvo-

canduin

destinavit.

Cnm{[uc (ircgorins jam

loco devertens

iter

triuin dicruin percgisset et iu

qnodam

qnacdam cae-

tcris qnicsccntibns Icctitaret, locnsta

snpcrvenicns cuin coegit a iein

gendo quiescere

et

ex considcrationc sui nominis docuit eum

,

co-

deni ioco starc deberc

quod

iilc

spiritu proplietico disccns statim

comitcs adhortatnr, ut vclocius dcbcant proficisci, scd supcrvciiicntibus apostolicis nuntiis rcdire compcliitnr
tristaretur.
,

iicet

de hoc plurimuin
alistraxit
ct

Tunc papa ipsmn a monasterio suo

ordiiiavit.
in
-#.

sunm

dyaconem cardinaicin
beris fluvins

Quodam tcmporc Tycxcrcvit,

nt

alvcnm snnin cgrcssus

et ])luriinas

tanluin

supcr
pcr

muros urbis inducrct

Tjhcriin
fluviuin

domos

cvcrfcrct.

Tnnc

ctiain

mullitudo scrpcnluin cnin draconc inaguo in mare

a('-

dcsccndit, scd a flnclibns pracfocali cl ad liltus projccti totuin

rcm sna pntrcdine corrHpcrunt sicque plaga pessima, quain inguinariaiu vocanl.secntaest,

itautcliamcorpoiali visusagittaccoditus venirc

ct singulos

quosquc pcrculcrc vidcrcnlnr.

ct sinc

Quac

priino oinniuin Pc-

lagium papain percussit

in

inora exstinxit, postinodnin vero ita

rdiqunm vnlgns

dcsacviil, nl sublractis hahilatoribiis doinos pln-

Cap. XLVI.

De

sancto Gregorio.

191

rimas vacaas in urbe reliquerit.

esse non poterat
,

Sed quia ecclesia Dei sine rectore

licet totis

Gregorium

viribus
et lues

renitentem

plebs

omnis
taret
,

elegit.

Cum

ergo benediei deberet

fecit et

populum devas-

serraonem ad populum
ut

processioncm faciens litanias

aduionuit.

instituit et,

omnes Deum

attentius exorareut

Cum

igi-

tur

Deum omnis congregatus populus

una hora homines

exoraret, in tantum lues ipsa

desaeviit, ut in

XC

spiritum exhalarent
ut ab orationc

sed ne-

quaquam

cessavit

populum admonerc,

nunquam deFinita

sisterent, donec

pestem ipsam divlna propnlsaret miseratio.

sed ncquivit,

processione fugere voluit,

urbis propter

quia die noctuque portas

eum

vigiles observabant. ut iu

Tandem mutato
quodam

habitu a

quibusdam ncgotiatoribus obtinuit,

drigam de urbe educeretur.
latibula requisivit
sollicitc

dolio super qua,

Qui mox svlvam expetiit

latuit.

cavernarum

ibique tribus diebus

,

Verunitamcn dum

quaereretur
,

columna lucida perfulgida a coelo depcndens

apparuit,
in

super locum
descendentes

in

quo latitabat,

qua columna angelos

et

ascendentes quidam rcdusus aspexit,

trahitur
et

moxque ab

universo populo capitur,

sumnius pontifex consecratur.

Quod vero ad hoc honoris culmcn

legit,
ait:

invitus ascenderit, qui verba sua

patenter advertit.

Nam

in epistola

ad Xarsum patritium
ruinac

sic

dum

contemplatiouis alta describitis,

,

meae mihi

"omi-

tum renovatis, quia audivi

quod

intus perdidi,

dum

foras ad cul-

men

regiminis immcritus adsceudi.

Tanto antcm me moerore perNolite ergo

cussum coguoscite,

ut vix loqui sufficiam.

,

mc

vocare

Noemi

id est

pulchrum

sed vocate

me Mara,

quia amaritudine

plenus snm.

Item alibi: quod

,

tur pervcnisse

defleo atque ut

mc ad episcopatus ordinem coo-noscime diligitis plangite, quia et ego incessanter Deum pro me exoretis rogo. In prologo quoque
si
,
,

super dialogum

sic ait:

ex occasione curae pastoralis animus meus

et

saecularium hominum
quictis speciem terrcni

negotia patitur
attus

post tam

pulchram suae

pulvere foedatur.

Perpendo itaque,
,

quid tolero,
didi,
iit

pcrpendo quid amisi.

,

Dum

intucor illud

quod perraaris flu-

hoc gravius

quod porto, ecce enim nunc magis

)

ctibus

quatior atque

in

navi mcntis tempestatis valide procellis

,

iilidor et

cum

prioris vitae recolo

quasi post tcrgum ductis oculis

_viso littore

suspiro.
solito

Sed quia

Romam

adhuc praedicta pestis vasper civitatis circuitum

tabat

more

processionem cum

litaniis

I)

Recent.

iiiale

in.Tiii Ipjjiint et paiilo niitp

magni

loco adv.

mag

s.

192
quodam
sompcr
dicitur

Cnp. XLVI.

De

sancto Gregorio.
in

teinpore paschalL ordinavit,

virginis,

qua imaginem beatae Mariae

In ecclesia,

quae adliuc, ut ajunt, est Romac

quac
pictor

Sancta Maria Major,

formasse dicitur
et

quam Lucas
eidem

arte

medicus

et

egregius

virgini

simillima
fecit.
si
,

pcr

omnia
Et ecce

perhibetur,

ante processionem

rcverenter portari

tota aeris infectio et turbulentia imagini cedebat, ac

ipsam imasicque post

in aere,

ginem fugeret

ct

cjus

pracsentiani fcrre non posset

et aeris puritas

imaginem mira scrcnitas

ut refcrtur,
tiura
:

rcmanebat.

Tunc

juxta imagiiiem auditae sunt voces angelorum cantan-

regina cocli lactare allcluja, quiaqucm meruistiportarc alieluja

resurrexit, sicut dicit alleluja. Statimque bcatus Gregorius,

quitur, adjunxit: ora pro nobis,

quod se-

Dcum rogamus,

alleluja,

Tunc bc,

atus Gregorius vidit supra castrum Crcscentii angclum domini

qui

gladium crucntatum detergens

Gregorius, quod pestis
castrum
illud
illa

in

vaginam rcmittebat

inteilcxitque

cessassct,

et sic factum cst.

est.

Unde

ct

castrum angcli dcinceps yocatum

Tandcm,

ut

desideraverat, Augustinum,
aliis in

Mellitum

et

Johannem cum quibusdam

Angliara misit et eos suis precibus et meritis ad fidem con-

vertit.

5. Tantac etiam humilitatis beatus Grcgorius

exstitit,

ut sc laudare nullo

modo

pcrmittcrct.

Nam
in

Stcphano cpiscopo, qui

cuni in suis epistolis laudaverat, ita scripsit:

multum mihi
epistolis
,

(ct ultra

quara audirc dcbni indignus)

stialis et lanicn scriptum cst:

favoreni

vestris

demoavivit,

nc laudcs homincm
fui
;

quamdiu

tamcn

ctsi

audirc talia
,

dignus non

orationibus vestris peto,

dixistis
,

ut dignus efiiciar, ut

si

bona idco

in

mc

quia non sunt,

patritium
:

ideo sint, quae dixistis. Item in epistola ad

Narsum

quod

causac ct nominis

similitudinem

facicndo

pcr stripluras clansulas

carissimc simiam leonem

declamationcsquc formatis,
vocas, quod co

ccrte fratcr

modo nos agere

conspicimus, quo scabiosos catulos

saepc pardos vel tigrcs vocamus.

patriarcham Antiochcnum
citis,
:

Item

in cpistola

ad Anastasium

quod Vos me os domini, quod Inccrnamdi-

quod loquendo multis prodcsse multisqueposscluccrcperhibetis,

cxistimationeni
xistis.

meam,

fateor, milii in

inaximam dubitationom pcrduiii

Considcro nainquc, qui suni,

ct nihil
,

rac

cx hujusiiiodi boni

signo dcprchcndo: considero antcra

noii arbilror.
milii

qui estis ct vos mcntiii posse

Cum

crgo cicdcrc volo,

quod

dicitis,
in

contradicit
di-

inlirmitas

mea, cum disputarc volo, quod

laudcm nicain
vir sancte,
noii
,

citur, contradicit mihi sanctitas vcstra.

Scd quacso,
,

nodi-

bis aliquid dc lioc ccrtaminc nostro convcnial

ut

si

quod

Cap. XLVl.
citis,
ita est,
sit ita,

De

sancto Gregorio.

193
jattantia vcl

quia

tliiitis.

Vocabula

ctiaiii

ijtilitatcm

sonantia oninino

respuehat,

undc

Euios^io

patriarchac

Alexaudriuo, qui euni universalem papam vocaverat,

praefatione epistolae,

ita scribit: i

quam ad me

direxistis,

superhae appeilationis
curavistis.

verbum, univcrsalem mc papam diccntes, imprimerc

peto, dulcissima sanctitas vestra ultra nou faciat,
Irahitur,

Quod,

quia vobis sub-

quod

altcri

phis

quam
,

ratio exigat, praebetui".

Ego

eului

verhis prospcrari

non quacro

sed moribus, nec honorem esse de-

puto

in

quo fratres houorem suum perdere cognosco.

Recedant
Hinc
cst,

ergo verba, quac vauitatem inflaut, caritateni vulnerant.

quod cum Johannes cpiscopus Constantinopolitanus hoc vocabuluni

vanitatis
sibi

usurparct et se uuivcrsalcm papam vocari a syuodo

iiiter

fraudulenter obtinuissct,

caetera sic de fo scribit Gregorius:

quis cst iste, qui contra statuta evaugelica, contra

canonum dccrcta

novum

sihi

nouicn usurparc pracsumit,

ut velut sinc minutionc sit

umis, qni appctit esse univcrsus.

Vcrbum ctiam

jussionis

sibi

cocpiscopis dici nolebat, unde ait in cpistola ad Eulogium cpisco-

pum Alcxandrinum:
sistis,

vestra mihi caritas loquitur diccns

sicnt jus-

quod vcrhum jussionis pcto a mco auditu

et qui estis; loco

rcnioveri, quia scio,

qui

sum

enim mihi fratrcs

estis,

moribus patres.

Insnpcr ob niniiam humilitatem,

qua erat pracditus, nolcbat quod

scri-

matronae sc ancillas suas diccrent. Uudc Rusticanac patriciac

bensait: unum in
tuis cpistolis
:

acgre susccpi, quia. qnod scmel esse

,

poterat, saepius dicebatur

enira
,

ancilla vestra

et ancilla

vesfra.

Ego
qua

qui pcr cpiscopatus onera

omnium servus sum

cujus

factus,

ratione te mihi ancillam dicis ?

antc cpiscopatus susccptura

proprius

fui,

ct ideo

rogo pcr omnipotentem Deum, ne hoc verbum

aliquando ad

me

iu scriptis tuis invcniam.

Primus

in suis cpistolis

se servum scrvorum Dei nominavit et alios noniinari iustituit. suos,

et in

Libros

dum adhuc

vivcret,

ob nimiam humilitatera

puljlicari noIeJ)at

aliorum comparationc suos ulhil valere acstimahat, undc Inno-

ccntio praefecto Africae sic scrihit:

quod cxpositioncm

scilicct

Joh

vohis transraitti voluistis

vestro studio

congaudemus

sed

si

deli-

cioso cupitis pahulo saginari,

bcati Augustini
illius

compatriotac vestri

opuscula lcgite et ad comparatioucm

siniilaginis

nostrum fur,

furem non quaeratis, neque enim volo, dura in hac carne sum

si

^ ^uid dam

dixisse
in

me

contigit

ea facilc hominibus innotesci.

Legitur

quoque

quodam

libro de

Gracco

in

Latinum
,

translato, qiiod quivisi-

sanctus pater nomine

abbas Johaiuies

cum Romara ad
13

194
tiiiida

Cnp. XliVI.
apostolorum

De

sanoto Gregorio.
Gregoriuni

limiiia vcnisset et beatiim

papam per
quod sc

mediiim

civitatis transire videret, voliiit ei

occurrere ac, ut decebat,

in in

revereiitiam exhiberc.

Ccriiens vero bcatus Gregorius,

festinavit
et

terram vellct prostcrnere,

terrain prostravit

prirao

se

coram ipso

ncc inde surrexit,

quoadus((ue abbas primo sur-

rexisset;

in

quo maxinia cjus humilitas commendatur.

,

6.

Taiitac autem largitalis clecniosinarum exstitit

,

ut iion soluni

pracsentibus

scd ctiain longe positis

ct in inonte Syna^v

monachis

neccssaria niinistraret,
beb<at ct
stituit et
iis

nam omniuin
subveniebat.

indigcntiiim noinina scripta ha-

liberalitcr

Monasterium Hierosorimis

in-

Dci tamulis

illic

dcgcntibus ni^ccssaiia mittcrc procuravit;

tribus

quoque miilibus

ancillis I)ei

pro quolidianis slipcndiis octo-

giiita libras auri

aiinualilcr olTcrcbat, quotidie cliam

ad suain incn-

sain percgrinos

quoslibct

invitabat.

lulcr

quos dic quadain uiius

accessit,
vellet,

in cujus niaiiibus

dum

ipse

ex huniilitatc aquaiu luudcre

,

conversus urccuiu accepit, sed repcnie eum

in cujus

mani-

bus aquam niiidcic volcbat, non invcnit.

ipse miiarctur.

Cuiuque hoc factuin sccuni

visioiicm ci dixit: cactcris

cadcm nocte dominus pcr

diebus

mc

in

nicmbris mcis,

hcstcruo autcm dic nic in

memet

ipso

suscepisti.

AHo quoquc

tcinporc pracccpit caiiccllario,

ut duodeciiu

pcregriiios ad piaiidiuin iiivilarct. qui pcrgcns jussa complevit. Duiu

autem
sito

siniul disciinibcrciit.

intuciis

papa trcdccim nuiucravil

ct

acccr-

canceilario, cur contia suain jussionciu trcdccim invilarc prae-

sumscrat, inquisivit.
dcciiu invcniens
ait:

Quos caiKcllarius iiumcrans

crcdc
inihi

ct

tantum duoduodccim.

patcr.

nou

sunt

nisi

Aniniadvertit Grcgorius, viruin propius discunibcntciii vultuni crebro

mutare

ct nuiic

adolcsccntcm

iiuiic

vcro

silii

vclulum vcncraiida qua-

dam

canitie simularc,

iinito igitur
ci

convivio illum in cubiculo duxit,

vchemcnter adjurans, ut
Qui rcspondcns
mirabilc?
ait:

sc iiomenque

suum prodere dignarctur.

nomiiic

ct cur intcrrogas dc
scito,

mco

quod

est

Vcruiutamcn

quia ego

sum naufragus

ille, cui

scu-

lcllam argcnteam tribuisti, quain tibi miserat cuiu lcguminibus matcr

lua, ct

hoc

tibi

pro ccrto

sit

cognitum,
licri

quia ab

illo

dic. quo mihi

dcdisti, deslinavit te

dominus

ecclcsiae suae pracsulem ct Petri

:

apostoli successorem.

Vm

Grcgoiius

ct tu

quomodo hoc
At

nosti.
illc:

quod tunc mc dominus praeessc

quoniam
aiigcliis

su<ae ecclesiac destinavcrit?

tibi

cjus suin ct nic

ct

dominus

nuiic icniisit. ut tc

sempcr

dciieaiu protcgerc
inipetr<irc.

omiie,

quod

peticris

pcr lue,

a\n\d
l?.

ipsum valcas

Statiinquc ab co disparuit.

Eo

Cap. XLVI.
tempore
fuit

De

sancfo Gregorio.
virtiitis.
qiii

19o
omnia propter
qiiam

quidani eremita, vir magiiae

ct
iiiiiil

Deiim reliqiierat
blaiidiens

praeter uiiam catlam possidebat,

suis

crebro

qiiasi

cohabitatricem in

gremiis refovebat.

Oravit igitur ad

Deum,

ut sibi ostendere dignaretur,

cum quo
illius

fu-

turae remunerationis mansionem sperare debuisset. qui

nil

amore

ex

divitiis

hiijus saeculi possideret.

Quadam
pontiticc,

igitur nocle sibi

revelatur.

quod cum Gregorio, Romano

At
ille

mansionem

sibi

sperare deberet.

fortiter

ingemiscens parnm sibi voluntasi

riam paupertatem profuisse pulabat,

ciperet,

cum eo remuiierationem

re-

qui tantis mundialibus divitiis abundarct.

Cum

crgo Greconferret,

gorii divitias

suae paupertati die

noctuque suspirando

alia nocte andivit

(iivitiarum,
(iivitiis

dominum

sibi dicentem:

cum

divitein

non possessio

sed cupido faciat, cur audes paupertatcm tuam Gregorii

illani

comparare, qui magis

diligerc

cattam

quam
taiitas

Iiabes,

quotidie

palpando

comprolwiris,

quam

ille

divitias,

quas

non amando.
spergit.

sed contemnendo cnnctis([uc liberaliter largiendo di-

Itaque solitarius

Dco
si

gratias rctulit ct qui ineritum suura

decrcvisse") putaverat,
cuni eo

Gregorio conferretur,

orare coepit,

ut

mansioncm qnandoque peicipere mererelur.

et
filios

8. (ami

apud Mauritium imperatorcm

episcopi falso
mittit:

ejus super morle

epistola,

cujusdam

accusarctur,

sic

ait

in

quain

apocrisario
si

unum

est,

quod breviter suggeras dominis meis, quia

damiium

ego

servus eorum in mortciu Longobardorum \cl

mc

miscere

voluissem,

hodic Longobardorum geiis uec regein uec ducem nec

comitcs haberct atque in sua confusione esset, sed quia Deuin timeo,
in

mortem cujuslibet

liorainis

ine miscere

formido.

Eccc quantac

humilitatis cxstitit, ([uia

cum

csset

summus

pontifex, imperatoris sc

sernira vocabat,

dominum suum eum

appellabat.

Ecce quantae

iii-

nocentiae,

quia in mortem

iiiiinicorum

suorum consentire nolebat,

Dei persecpieretur.
sura,

cum Mauritius imperator Gregorium

Inter

et ecclesiam
([uia

caetera sic

ei

scripsit Gregorius:

enim peccator

credo, quod omnipotentem

ine ci

Deum

tanto vobis amplius placatis, quanto

male servientem

afAigitis.

Quadam
contra

igitur vicc

quidam mo-

nastico habitu indutus spatam cvaginatam dextera tenens corain iiu-

peratorc

iiitrepidus

adstitit

et

eum

vibrans

illum

gladio

moriturum praedixit.

Territus

Maiiritius

a persecutionc Gregorii

1) Sic rpcte antiq.

a verbo

decres cer e,

leginit.

Recent. ex

glos'?.

de-

levisse

praefeninf.

13 *

196

C.np.

XF.VI.

De

sancto Gregorio.

cessavit ct ut pro se orare deberct, instantcr pctiit, quateniis ipsnin

in

hac vita de malis suis Deus puniret

et

non jjuuicndum extrcmo

examini rcservaret.
bunal judlcis starc
picntes
vis, ut

Quadam
et

igitur vice vidit se Mauritius ante tri-

judicem proclamare: date Mauritium.

posnerunt.

Et caiilc:

eum

ministri ipsum antc jndicem

tibi

Cui

ubi
re-

reddam

mala, quac in hoc sacculo perpetrasli?

Illc

spondil: hic potius ca domine mihi ct non in saeculo futuro retribue.

Statimque

diviiia

vox jussit tradi Mauritiiim, uxorcm,

filios

et filias

Phocae

niiliti

occidendos.

Quod

et

factum

est,

non post niultum

cura

enim temporis Phocas quidam milcs ejus ipsum

sua gladio occidit
et
ei

tota familia

in

impcrio succcssit.
in

9. Oum apud
et

sanctam Mariam majorcm

domini pronuntiaret,
spiritu tuo.

dic paschae

missam cclebrarct

pax

angelus domini alta vocc respondit:

et

cum

Unde papa

ajjud illam ccclcsiam in dic paschac statio-

nem facit nec slbi, cum dicit pa\ domini, in hiijiis miraculi testimonium respondetur. lO. Quodam teinpore Trajanus iraperator Roinanus ad quoddam bellum vehcmentissimc festinabat,
cui vidua flcbilitcr occurrit
diceiis:

obsecro

ut sanguiiicm

filii

mci

innocentcr percmti
revcrterctur,

vindicarc digneris,

cumque Trajanus,

si

sanus

vindicare se testarctur, vidua dixit: et quis raihi hoc

ille,

praestabit, si tu in proclio niortuus fucris? Tiajanus dixil:

qui

post

me

imperabit.

(aii

vidua: et
dixit:

tibi

quid proderit,

si

alter mihi

JHStiliara fccerit?

Trajanus

utique nihil.

Et vidua: iionne,

inqult, mclius cst tibi,

ut mihi justitiam facias et pro

hoc raerccdem

accipias,

quam

alteri

hanc transmittas? Tunc Trajanus pictate conict

motus dc equo desccndit

ibidem innocentis sangiiinem vindicavit.

lilius

Fertur quoquc, quod cum quidam

nimis lascivc discurreret,
lilium

Trajani pcr urbeui equitando

cujusdam viduae interemit,

filium

quod
,

cum vidua Trajano

dotavit.

lacrimabiliter exponerct, ipse

filii

suum

qui

hoc fecerat, viduac loco

sui defuncti tradidit ct magnifice

ipsam

Duin igitur quadain vicc diu jain

defiincto

Trajano Cue-

gorius per foruin Trajani transirct ct hiijus

mansuetudineni judicis

rccordatus fuisset, ad sancti Petri basilicam pervenit et ibidem pro

ejus errore amarissimc
ccce,
perci,
flevit.

Tunc
et

sibi

divinitus

est

respoiisum:

pctitioncra tuaiu coniplcvi

Ti-cijano

poenani acternam peali-

dc cactero autcm diligehtissime cavcas, ne pro daranato

quo prcccs fundas.

Damasccnus') autem

in

quodiini suo

sermonc

l)

Recent, mle

Damlnnus

o(T(-niiil.

cf.

Dnmnsc. Op. Vol.

I.

j>,

591.

Cap. XLVI.

De

sancto Gregorio.

197

narrat, qiiod Gregorius pro Trajano oralionem fundens audivit vo-

cem
~do.

sibi divinitus illatani:

vocem tuam audivi

et

veniam Trajano

Cujus

rei (ut

ibidem dicit)

tostis est oriens oranis et occidens.

fuit

Super hoc dixerunt quidara, quod Trajanus revocatus

ubi gratiam

ad

vitani,

consecutus veniam nieruit

ct

sic

gloriam obtinuit nec

crat in inferno finaliter deputatns ncc sententia') definitiva damiiatus.

Alii dixcrunt,

quod aniraa

Tr.ijaiii

non

fuit simpliciter

a reatu poenae

aeternae absoluta, sed ejus poena usque ad terapus, scilicet usque

ad diem judicii

fuit

suspensa.

Alii,

quod poena quo ad locuni

fuit

vel

modum
Alii ut

aliquem tormenti sub conditione

locus
vcl

taxata,

donec orante
inutaretur.

Gregorio per Christi gratiam

modus

aliquis

Johannes djaconus, qui hanc logciulam

sed flevisse;
ct

corapilavit,

quod non

legitur orasse,
cedit,

frcquoiiler dorainus misertus conet

quod homo quamvis desiderans pctere nou praesumit,

quod

ejus anima
sirapliciter

non

est ab inferno liberata et in paradiso reposita, sed

ab inferni cruciatibus liborata.

Valot euim

(ut dicit)

anima

et in inferno exsistere et inferni cruciatus

per Dei misericorin

diam non
scilicet in

sentire.

Alii,

quod poena aeterna

poena daiuni,

consistit

duobus,

poena sensus

et in

quod

cst carontia vi-

sionis divinae.

Poena

igitur aeterna

quantum ad primum

est sibi
ct

dimissa, sed quantum ad secundura rotenta.

Fertur quoque, quia

angclus istud adjecerit: quia enira pro damnato rogasti, duonim

datur optio;

tibi

aut enim in purgatorio duobus diobus ciuciaberis aut

corte toto tempore vitae tuae infiimitatibus ot doloribus fatigaboris.

Qui praeelegit toto teiupore vitae suae doloribusconcuti, quam duobus dicbus
in

purgatorio cruciari.

Undc

f.actum

est,

quod serapcr
fuit

deinccps aut fobribus laboravit aut podagrae molestia prcssus

aul validis doloribus conquassatus aut dolore
cruciatus.

stomachi mirabiliter

Unde

in

quadam

cpistola sic loquitur diceiis: tantis po-

dagrae, tantis molestiarum doloribus premor, ut vita luca mihi gravissima poena
sit,

quotidie enim in dolore deficio et mortis reme-

dium exspectando suspiro.

Item alibi:

dolor meus interdum niihi

lentus est, interdura niraius, sed neque ita lontus, ut rccedat, ncque
ita nimius, ut interficiat.

Unde

fit,

ut,

qui quotidie in morte sura,

repellar a morte.

Sic autom
sit

me

iiifectio

noxii humoris imbibit, ut

vivere mihi pocna

milibus meis

et

mortoiu dosidoranter exspectem,

quam gc-

solam credo esse reraedium.

11, Matrona

J) lla iiro

vulgari

diffinitiva

scripsi.

198

Cap. XLVl.

De

sancto Gregorio.

quaedain sinuulis diebus (lominicis beato Gregoiio panes ofTerebat,

cui tuui

per luissarum solleninia corpus domini olTerret

tibi

et diceret:

corpus domini uostri Jesu Christi proficiat

lasciva subrisit.
Ille coiitinuo

in

vitam aelernan),

dexteram ab ejus ore coiivertens par-

lem iliam dominici corporis super altare deposuit, postmodum co-

ram populo
illa:

iuterrogavit. quani

ol)

causam ridere praesumserit?

At

quia paneui.

quem
Tuiic

proprlis manibus iVceram, tu corpus domi-

nicum appellabas.

(iregorius pro incredulitate luulieris se in

iilam panis
iiistar digiti

oratioue prostravit et surgens particulam

carnera

factam reperit

et in

sic

matronam ad lidem

reduxit.
et

Oravit

iterum ct carnem illam

pa)iem conversam vidit

matrouac sualiquas prc-

menduiu
tiosas

tradidit.

JS.
petentlbus

Quibusdam

principil)us

reliquias

aliquantulum de sancti Johannis

evan-

gelistae dalmatica tribuit,

liquias

quod
iiimia

illi

suscipientes tauquam viles le

reddideruiit.
ct

cum indignalione

eideiu

Tunc sanctus
iiliim

Gregorius orationc facta cultellum

petiit

paniium

pupugit,

de CHJus punclionibus sanguis protinus emanavit, sicque quain pretiosae essent reliquiae, divinitus est ostensum.

13. Quidaiu

divitum

Romanorum
ille

relitta

conjuge fucrat a poutificc comniunionc

privatus, quod
lilicls

molcstissime ferens, scd auctoritatcra tanti pon-

evacuarc non valens niagoruin sufTragia reqnisivit, qui se suis

carminibus agerc promiserunt, ut iuimisso daemone tamdiu caballus

poiitilicis

vexaretur, quousquc

cum scssore suo

periclitaretur.

Cuin-

que (Iregorius aliquaiulo super caballum suuiu transiret, iinmisso daenioiie inagi

ejus

equuui taiu fortiter vexari lecerunf, ut nequaquam ab

aliquo teiieri valcret.

Tunc Grcgorius
quaiu maleficos

rcvelautc spiritn dyabolicaui

immissionem cogiiosceus facto ciucis siguaculo tam cabnllum a pracsenti rabie liberavit,

perpefua caecifalc mulcfavil,

qui reafum suuin confitenfes

ad sacri baptismi grafiam postinodum

^ic

pervenerunf.
noluif,
1.4t.

Quibus luinen,
taineii

a)feiu

inagicam relegereiif

reddi

eos

ecclesiasfico subsidio nufriri piaecepif.

iii

Legitur quoque
qui

liiiro,

qui a (iraecis Lvinon

saiicli

dicifur,

([uod

abbas.

praeerat monaslerio
inoiiaclius

(iregorii,
tria

eidein nuiiliavit.
liaberet.

quod quidam
(ircgorius

peiies

se

numismafa

Queiu

ad alioruiu ferrorcm

excoiniuiiiii(a\il.
iiesciciife,

Postiuodiim vero
qui iiafus, quod

lemporis fratcr morifur sancfo (iregorio

sine absolufione niorfuiis fucrat, orafionem in epifaphio scripsit, (|ua euin ab cxcoinmunicationis vinculo absolvebat.

Dcdit eain uni d^a-

conorum praecipiens,

ut eain

supcr fovcain

frafris defuiufi legcrct.

Cap. XLVI.
qiio

De

sancto Gregorio.
qui defuiictus
fuerat,

199
abbati

jussa coiuplcutc sequenti uocte,

apparuit et se usque

modo

in custodia

detentum,
et

sed heri absoluecclesiasticum

(iuo liabitacula,

tum

fuisse perhibuit.

15. Officinm
instituit

cantum

nec non et

scholam cantorum
Petri,

ct

pro hoc

unnm juxta basilicam

siani fabricavit,

alterum juxta Lateranensem

eccle-

ubi usque hodie lectus ejus,

quo recubans niodu-

hibatur,

et flagellum ejus,

quo pueris minabatur,

cum antiphono
:

autentico veneratione congrua reservantur. In canone apposuit

dies-

que nostros
eripi et in

in tua

pace disponas atque ab aetcrna dainnatione nos

electorum tuorum jubeas grcge numcrari.

Tandcm bcasex
ct die-

tus Gregorius

cum

sedisset annis tredccim,

mcnsibus

bus

deccm plenus operibus

hi versus scripti suiit

bonis

uiigravit

a corpore.

In cnjus

tumba

Snscipe terra tuo coi-pus de corporc sumtum.

Rcddere quod valeas

vivificante Deo.

Spiritus astra petit, leti uil vira noccbunt*, *Aliim.i]e: juia.

Cui vitae alterius inors magis ipsa via

est.

Pontificissummi hoc clauduntur membra sepulchro.

Qui innumeris scinper

vixit

ubique bonis.

Fluxeruut autem auni ab incarnatione domini

peratorc.

DCVI sub Phoca im-

16. Post
invasit,

mortein beati Grcgorii regioncm totam

,

maxima fames

unde paupercs

quos liberalitcr Gregorins

pascere solebat,

ad successorem suum venicntcs dicebant: domine,

quos pater nostcr Gregorius solebat pascere, tua sanclilas famc non
sinat perire.

Quibus verbis papa indignatus semper

taliter

respon-

debat:

si

Gregorius ad famam suae laudis cunctos populos curavit

suscipere, nos autcm

non possunms pasccre;

et sic eos seraper \a.ei

cuos remittebat.

Unde sanctus Gregorius

ter

apparuit et tunc
ille

blandc de sua tcnacia

et dctractlonc rcdarguit,
illi

scd

sc de nullo

cmcndare

curavit.

Unde

quarto

terril)ilitcr

apparcns illum cor-

ripuit et in capite letaliter

percussit, cujns dolore vexatus in brevi

vitam

finivit.

Dum

autem adhuc praedicta famcs instaret,

asscrentes,

quidam

invidi Gregorio coeperunt detraherc,

quod totum the-

saurum ecclesiae tanquam

jus vindictam
cliaaverunt.

vir

prodigus consumsisset.

Unde ob hu-

ad comburendos libros suos cacterornm aninios in-

Quorum dum quosdam

di^alogorum

jani combussissciit

et cactcros

comburere vellent,
quatuor libros
restitisse,

Petrus dyaconus cjus familiarissiinus. ciim quo

disputavcrat,
ejus
tradifur

vchcincntissime
nil

asserens hoc ad

dclendam memoriam

valerc.

200
luui in

('ap.

XLVI.

De

sancto Gregorio.
exemplaria tonereutur,
patris
tot et tales
in

divorsis luuiidi

parlibus
tanti

ailjuugeiis

iinmane sacrilegium esse,

lllnos

exurere,

super cujus capnt ipse spiritum sanctum

frequentissime prospcxisset.
duxit, ut,
si illud,

similitudinc

columbae

Tandem

eos in hanc

senteutlam ad-

quod dixerat, jurejurando coniirmans mori consi

tinuo mcruisset, ipsi a librorum exnstione desistercnt,

vero mori

non debuisset. scd supcrstcs

combustoribus manns
quod,
iion
si

sui testimonii exstitissct,

ipse

quoque

daret.

Fertur cnim

Gregorius sibi dixisse,

miraculum de visione columbae publicaret. post hoc vivcre

Itaque

valeret.

cum apparatu
Icvita

dyaconi evangeliorum

librum

l)ajulans

venerabilis

Pctrus advenicns

mox

ut

tactis sacro-

saiiclis evangeliis

Gregorii sanctltati testimonium pcrhibuit et a doconfessionis effia-

lore mortis cxtrancus spiiitum iuter verba vcrae

vit.

Iff.

Quidam monacbus monasterii

sancti Gregorii quod-

dam pcnes

se peculium congrcgavit, beatus autem Gregorius alteri

dixit, ut sibi

luonacho apparcns

dcnunciaret, quod pcculium dispcr-

gcrct et poeniteutiam ageret, quia die tertia essct moriturus.

ille

Quod

audiens vehcmeiiter expavit, poenitentiam cgit

et

peculium red-

didit

nioxque fcbribus adeo corrcptns

est,

ut a dlluculo diei tertiae

usque ad horam tortiam prae nimlo

jicieiis

inceiidio

linguam ab ore pro-

ultimum flatum emittere videretur.

Scd cuin ciicumstantes

monachi corain ipso psallcrcut, psalmodiam taiulem iiiterrumpcntcs

ei

detrahere cocperuiif

illo
:

aiitoin

contiiiuo

rcvivisceiis
,

ct oculos

subridendo concutions
inihi

ait

parcat

vobis

dominus
inilii

fiatrcs,

quare
ge-

dctrahore voluislis, iiam inipediinentum

iion luodicuin uiio

nerastis, quia

tam a vobis. quam a dyabolo sub

tompore accusi

satus nesciobam, cui calumniae primitus responderom, sed

quaiido

quemlibet migrantom vidoritis,

eidom non dotractioiiom

sed coin-

passioncm impendatis,

utpote qui ad tam districti judicis

cum

cristeti

miiiatorc suo judicium vadit.

ot

\am

ad judicium cum dyabolo

suis

adjuvante saiiclo

(iiegorio

cuiictls

ol)Joclionibus

bene re-

spoiuli,

tantum de una objectionc convictus crubui, pro qua, ut vitaliter

distis,

sum voxatus

et adhiic rae
ail:

iioii

potui libcrare.
dicore, quia,

Guni-

que de ea fiatres rcquirorent,

non audoo

cum ad

vos a bcalo fircgorio Jussus suin vcnirc, dyabolus de hoc plurimuin

est conquestus, putans
illa

quod me ad poenitentiam agcndam pro causa

dedi, ne

Dcus remitterct, quaproptor beatum Gregorium vadcin

caluinniam
cuilibel
aiiiio

(oinmotain

rcvclarem.
.

Moxque me pravo

clamaiis dixit:
consilio ad hoc

.\ndrca, .\iidroa Iioc

pcreas

qui

Cap. XLVI.
periciiliim coiiipulisti.
vit.

De

sancto Gregorio.
terriljiiiter ocuiis

201
exspira-

Et

statiiu revoiutis

Erat

auteiii ia

urbe quidaiu uoiniae Audreas, qui eodem luoiii

mento,

quo

ei

inouachus morieiis periculum fucrat imprecatus,

decidit, ut defluentiljus carnil)us

tam gravem morl)uin

consumi posset,
saacti Gregorii

mori autem nou posset.

convocatis confessus
inouasterii cartulas
est
,

Tunc

moiiacliis monasterii

quod cum praedicto monaclio

prctiis

quasdam
tradi-

rapuisset ac susceptis
qui

cxtraneis
inter

disset,

moxque

is

dudum mori

iion poterat,

verl)a

suae

coafessionis spirituui exlialavit.

I8.E0

tempore, ut

in vita sancti

Eugeuiilegitur,

dum adliucAmbrosianum
est,

oflicium

magis quam Grego-

riaaum ab ecclesiis servaretur, Romaaus pontifex nominc Adrianus

concilium convocavit, ubi statutum
beret universaliter observari.
ut

Gregorianum officium deimperator exsecuet suppliciis

officii

(iujus rei Carolus

tor exsistens per diversas discurreiis provincias minis

omnes

clericos

ad hoc ipsuin cogebat

clericos

et

libros

Ambrosiani

ubique comburebat multosque

licisceas

rebelles iucarcerabat.

Proiavenit

autem beatus Eugcnius

episcopus

ad coacilium

ipsum conciliuni per triduum jam solutum suaque prudeutia domi-

num

papaiu
et

sic induxit

quod omacs praelatos

decesseraat,

qui coucilio iiiter-

fueraat

jam per

tres diaetas

revocavit.

Coacilio
ut missale

"igitur coavocato omniuia patrum haec seateatia

uaa

fuit

Ambrosianum
iierentur
et

et

Gregoriaauai super altare

ecclesiae

beati Petri apostoli po-

fores

optime claudereatur
munireatur
et

ac

plurimorum

cpiscoporum

sigillis diligeutissime
,

ipsi tota iiocte ora-

lioni insistcreat

ut douiiaus

pcr sigmiiu aliquod

vellct.

rcvelaret,

quod

horum ab

ecclesiis

magis servari

Sicque

i)er

oiuaia, ut or-

diuavcraat, facieates laaae jaauas ecclesiae aperueruiit et utrumque

missalc super altare apertum iuvcncruat.
sale Gregoriaiium penitus dissolutum
et

Vcl ut

alii

asscrunt, misiii-

huc illucque dispersiim

supcr

vcaeruut,

Ambrosiaaum autem solummodo apcrtuiu

quo posuerant,
repererunt;

altare

codcni loco,
cdocti,
ut

quo signo diviaitus sunt

Gregorianum officium
autein

deberet per totum

ia

mundum

di-

spergi,

Ambrosianum
,

tantum

sua

ecclesia

observari,

sicque sancti patrcs

ut divinitus

edocti fueraut,

statueruut ct sic

usque hodie observatur.

19. Xarrat

Johaiuies d^aconus, qui

vitam beati Gregorii compilavit, quod,

ct compilarct,

duiu vitam ejus coascriberet

iusignitus
ci

quidaiu vir saccrdotaliter

ut sibi videbatur,

dormienti et

ad latcrnam
didissiiua ct

scribcnti adstitit,
.

cui desuper cauraritate

adeo tenuissima vestis craf

ut

cjus

nigredo

202

Cap. XLVII.

De

sancto Loiigino.

subterioris tuiiicae appareret.

risiim

Hic propiiis accessit et inHatis biiccis

contiiiere

noii

potuit.

Cunupie Joliannes

euin

interrogaret,

cur vir gravioris ofiicii sic dissolute rideret, ait: quia tu scrihis
mortuis
,

de

quos viventes nunquam

illo

vidisti,

Cui Joliannes:

etsi illum

non noverim facie, tamcu de

ille:

scribo,

quae didici lectione.

At

tu, inquit,
,

iit

video, sicut voluisti, fecisti et ego, quae facere

;

potero

non cessabo
,

moxquc

illi

luinen lueeriiae exstinxit et adeo

,

ipsuui perterruit

ut veliementer exclamans putaret

affuit

se

a.b

illo

gla-

dio jugulatum.

Moxqiie Gregorius
,

coiuitante secuin dextror-

suin beato Nicolao

siuistrorsuin

vero Petro

dyacono

ei{{ue
lecti

dixit:

modicae

fidei,

quare dubitasti? Cunique post cortinam

Gregorius ex manu Petri dyaconi
,

adverfacem,

sarius latitaret,

magnam
os

quain teiiere

videbatur

arripiens

ejusque

flainniis

facieiuque

ipsius advcrsarii exurens ad iiistar Aetliiopis denigravit.

Quaedam

autem
dicto

scintilla parvissiina

cadcns

in

ejus

vestem candidain ipsain

totus
euni

cilius ^oiiflagravit

et sic

nigerrimus

apparuit
;

dixitque

beato Petrus

(iregorio:

satis
,

denigravimus
sed nigrum

cui

(iregorius

nos illum noii denigravimus

fuisse

demonstravimus,

sicque ibidem multo relicto luinine abierunt.

CiVP.

XIVII.
liOiig^iiio.
,

Dc
Longiiius
fuit

^ancto

quidani ceiilurio

qui cuin aliis

milKibus cruci

doinini ') adstans jussu Pylati latus domini laucea perforavit el vi-

dens signa, quae fiebant, solein

in Clirisliim credidit.

scilicet

obscuratum

et terrae
,

niotum

IMaxiiue ex

eo.ut quidain
ejus

dicuiit

quod cum

ex

inlirinitate

vel

senecfufe oculi

caligassent,

de sanguine

(iliristi

per laiiceam decurrente

fortuito

oculos suos tetigit et pro-

tinus clare vidit.

Unde renuntians

militiae et ab aposfolis iiislructus

in (hiesaria (iappadociae viginfi octo annis monasficain vifaiii

ct

duxit

vcrbo

et

exemplo ad fidem

inullos converlit.

(aini

aufeni a prac-

side tentus fuisset et sacrilicare nolief, jussit praeses oinnes deiitcs ejus excuti et linguain
iion perdidit,

abscidi

Longiiius

fainen

ex

lioc

loquelam

sed accepta securi

videbiiiius.

oinnia ydola coinminuit et fregil

ydolis exeuntes

dicens

si

dii sunt.

Daemones autcm de

1) Eil. Prinr. iiiiilc

l)po

piiipffil.

Cap. XLVIif.
Ui

De

sancta Sophia.
iiilravcnint
ct ait

203
et

piaesidom

et

iii

omiies socios

cjus

et insanientcs

latraiitcs se

Lougini pedibus prostraverunt

Longinus daemoiibi

nibus: cur habitatis in jdolis ? Qui responderunt:

tur

nou nemuiaest

Christus

ct

ejus

signum non

cst
et

positum,
oculos
,

ibi

habitatio
dixit ei

nostra.

Cnm
:

ergo praeses insaniret

amisisset,

Longinns

scito

qnia sanari non potcris

nisi

quando me occideris
ct

qnam

cito

cnim a te mortuus fucro, pro te orabo

Et statim

sanitatem

tibi

corporis et animae impetrabo.

cum
cum

decollari jussit:

post

hoc abiit ad corpus ejus

egit;
et

ct prostratus

lacrimis
iii

poenitentiam

continuo visum

et

sanitatcm reccpit et

bonis operibus

vitam

linivit.

CAP. XIVIII.

I>e isaneta j^opliia et tribn>^ liliabns

ejns^).
Item santtarum martirum Sophiae
Fidei,
ct

trium

filiarum

suarum,
ad
iii

Spei

et

Caritatis

maximum tempium
et ipsa

Constantinopoli
filias

sanctam Sophiam dicitur

santta Sophia tres

suas

Uei timore sapieiiter nutrivit.

fuit
V

Prima

XL

sctunda

et

tcrtia

MII

annorum.

Vciiit

ergo Romain

et oiniii

die dominica

ettlesias

isitavit et

multas Christo matronas Incrabatur.

est pulthritudiiie
sic

Accusantur Adriano
eas
in
filias

et

earum

allectus,

ut

vellet

adoptare,

qucm

ut finuun refutant.

Fidcs primo a

XXXM

militibus

caeditur, secundo mamillae praecisac coram cunctis evelluntur, lac

de vulneribus,

sed de mamillis sanguis profluit.

et

Clamant videntes
insultat.

injustum Caesaris juditium

virgo

gaudcns eidem etiam

Tertio candenti craticulac puella imponitur illaesa,

lagine oleo et

quarto in sar-

cera plena mittitur,

illius

quinto jubetur decollari.

flccti

Ad-

vocatur etiara soror

Spes

scd non potuit

ad

sacrtficia

vlolorum.
mittitur,

Idtirco primo in caldarium adipe, cera et resina

plenum

a quo guttae -)

exhibcntes infideles cremabant: novissime

jubetur gladio

consummari.

Tnnc

uiater tertiam
iii

filiam Caritatem

confortabat. qnae cuni parvula essct, Adriano

sihi

nullo adulatur ncc

ct

obedire voluit,

quare impiissimus jubet eam primo cxtendi

edit. receut.

1) Ilnec

legenda deesl

iii

Q) fortasse legendiuii

exeiintes.

204
per membra

Cap. XLIX.
et

De

sancto Benedicto.

jiiiictmas
iii

(lirumpi,

secundo fustibus caedi,

projici,

teitio

virgis flagellari, quarto

camimim ignitum

a quo per sexa-

ginta cubitos ignis exiens sex niillia vdolatrorum occidil, virgo au-

lem

illaesa in igne luedio

ambulabat

ita,

ut quasi
et sic

aurum

radiaret.

Quinto candentibus perforatoriis perforatur

cum

martiris trifiiiarum opet

pudio transiit per gladium ad coronaiu.

Maier optima

timarum reliquias cum multis praesentibus recondidit

pulcbrnm se ponens
dixit: desidero, filiae carissimac.
et

super seesse.

vobiscum
est

Sic ergo in pace migravit

ab .adstantibus sepulta

cum

cafilia-

rissimis iiliabus sancta Sophia,

quae cum singula passa fuerat

fuit.

rum tormenta

et

ideo plus

quam martir

Adrianus autem totus

putrefactus cmarcuit confitcns sanctis Dei iiijuste iiijurias intulisse-

CAP. XIIX.

(48.).

De
eo
,

^ancto Beiiedicto.
in

Benediclus diclus est vel quia multa bcnedixit, vel quia

vita multas bencdictioncs

hac

habuit,

vel quia

omnes benedicebant de
Ejus vitam

vel

quia aeternam meruit

benedictioncm habcre.

sanctus Gregorius scripsit.

I.

Benedictus ex Nursia provincia ortus cuin

Romae

libcralibus

studiis traditus esset, in ipsa sui

infaiitia litcras dcscruit ct

siia,

dcser-

lum petcre decrevit, quem nutrix

usqiic
iii

quae eum tciicrrime diligcbat,

Aeside,
pctiil,

quciidam locum,

qui

dicilur

sccuta

est

ubi ad

purgaiidum triticum mutuo capisterinm

cautc poiiens
cuiu

scd super meiisam inpartibus

corruisset,
flcre

in

duabus
partcs

fractum
accepit

vidit.

Quam

Benedictus

conspiciens

capistcrii

et

ab

oratione surgens
occultc fugiciis
iii

iiitegre

solidatum

invcnit.

Postmodum nulricem
aiiiiis

queiidam locum
,

veiiit,

ubi tribus

lioiniiiibus

incognitus maiisil

excepto

quodam

iiioiiaclio

Roinaiio iiomine,

qui

sibi sedule necessaria miiiistrabal.

(aim vcro ad spccum a Roniani

iii

nionasterio iter non essct, paiicm

longissimo

fuiie

ligabat ct sic

eum dcponcre consueverat.

nus paiicin pracbcrct
iinius caritati et

Tintinnabulum cliam

ipsi

cordac insibi

scruit, ut ad ejus sonituiii vir Dci cognosccrct,

,

quando

Romaliostis
tiii-

qucm cxicns

acciperet.

Scd aiiliquus

altcrius invidciis rcfcctioni lapidem Jactavit et

Cap. XLIX.
tinnabulum fregit,

De

sancfo Benedicto,
ei

205
desiit.

sed taraeu Romanus

ministrare non
in

Post lioc cuidam presbitcro refectioncm sibi

paranti dominus per \isura

paschali soleranitatc
delicias prac-

apparuit dicens: tu tibi

in

paras et servus meus

surrexit
et

illo

loco

fame

cruciatur.

Qui protinus
surge et

cura difficultatc

magna eum

inveniens dixit:
est.

suraaraus
scio,

cibum, quia hodie pascha domini

est,

Cui Benedictus:

quia pascha
,

quia videre te merui.

Longe quippc ab ho-

minibus positus
rabat.
est,
(aii

quia die cadcm paschalis csset sollemnitas, igno-

presbiter: veraciler hodie resurrectionis domiMicac dies

sura";

abstincrc te nou convenit, quia ob hoc ad te missus

sic-

que
avis

Dcum

benedicentes
nigra,
ita ut

sumserunt

cibum.

S.

Quadam

die
fa-

quaedam

quae mcrula vocatur, iraportune circa ejus

ab eo manu capi potuisset,

ciem volutavit,
edito
avis

sed signo crucis

feminani,

recessit.

Moxque dyabolus quandam

ut

quam

aliquando viderat,

ante ejus oculos mentis reduxit ejusque aninium

,

tanto igne in specicm illius acccndit

victus deserere deliberaret.

paene ercnium voluptate

Sed subito divina gratia ad se revcrquae

ibi

sus continuo se

exuit et

in spinis et vepribus,

aderant,

se adeo volutavit, ut toto corpore inde vulneratus exiret et per cutis

vulnera mentis vulnera educeret; vicit itaque peccatura, quia ')

tavit incendium.
in

mu-

Ab

illo

autera tempore

nulla

postmodum

tentatio

ejus corpore pullulavit.

raonastcrii

3. Crebresccnte itaquc ejus fama

obiissct, tola ipsius monasterii conpetiit.

cum abbas
negando

cujusdam

gregatio ad eura venit et

distulit, suis

ut praeesse deberet iis,

Qui diu

illorumque fratrum moribus se (onvcnirc non

posse praedixit,

sed tandem victus

assensum

dcdit.

Cumque

re-

gulam
bant
,

illic

districtius servari praeciperet,

seraet ipsos reprehcnde-

quia ipsum sibi praeesse poposccrant,

ejus
rectitudinis

quorum

scilicet tortisibi

tudo norniam

offcndebat.

Cumque

cum eo

adspicerent
linqucre,

illicita

non

licere et

grave esse -) sedule

et

assueta re-

venenum vino miscuerunt

sibi

rccumbenti obtulerunt.

Sed Benedictus signum crucis

cdidit ct quasi jactu lapidis vas illud

vitreum fregit. IntcIIigens igitur, quia potum mortis habuerat, quod

portare non potuit signum
vitac
,

illico

surrexit et placido

vultu

dixit: niisereatur vestri oranipotcns

Deus, fratrcs: numquid non dixi

vobis, quia vestris ac meis nioribus non convenircm?

Tunc ad

lo-

cum

dereliclae solitudinis rediit,

ubi crebrescentibus signis claruit

1)

Ed.

Tr. iiialf

rjuno

ofTeit.

2)

Haec

diio vprb,-i oniitlif innle E<1. Vr,

206
et inultis

Cap. XLIX.
ad eum vcnieutibus

De

sancto Beneflicto.
raonastoiia
construxit.
diii

(luocleclin

In

uno autem illorum quidam nionaclius

iion

erat, qui

ad orationcm

stare

poterat,

sed orantibus

aliis

mox

foras exihat ct aliqua terrcna

iiiius

et transitoria agebat.

Quod cum abbas

monastcrii bcato Be-

iiedicto narrasset, ivit ilhic et vidit,

quod illum monachum, qui ma-

nere in orationc non poterat, quidani niger parvuliis per veslimenti

fuubriam foras tralicbat,

dixitque abbati mouastcrii

et

Mauro mo?

nacho: numqnid non adspicitis, quis est. qui eum trahil

respondissent
illis
:

Cumqiic
Orantibus
alia,

non,

ait:

oreinus ut vos etiam videatis.

Maurus

vidit,

sed abbas viderc non potnit.

vir

Die igitur

expleta orationc,

Dei monachum

foris

reperit,

quem pro

sui

caecitatc virga percussit et extunc

immobilis in oratione permansit,

sicque antiquus hostis dominari non

ansus est in ejus cogitatione,

ac

si

ipse
in

percussus fuisset ex verbcrc.

rupibus

Ex

his monasteriis tria

sursum

montis

erant,

quac deorsum cum magno labore

illi

aquas hauriebant, cumque fratres

inonasteria sua nnitaret,

viriim Dei sacpe rogarent, ut

quadam noctc cum quodani puero inontcm

petras in

adscendit,
posnit,

ubi diulius orans trcs

eodcm
et

loco

pro sigiio pro

cunique inane ad

domuni rcdiissct
itc

fratres
in

eadem

causa ad cuni venissent, dixit:

tras positas inveneritis
,

et illam

rupeni,

qua tres pedominus inde

in

mcdio cavate,

valct enini illam

vobis aqiiara producere.

Qui euntes

ct jani

rnpcm sudantcm

invcnientcs concavum locuiii iliuc feccruut et inox aqua rcplctum videriint,

quae usquc

iiunc

tani

sulTicicntcr niaiiat,

ut

ab
vice

iilo

niontis

cacuminc usqiic ad inferiora dcscendat.

inonastcrium
runi
viri

Quadam

duin circa
fcr-

Dci quidam

cuni falcastro vepres absciderct,

in

dc manubrio prosilicns
ille

queiidam

locum profnndum
vir

cecidit,
in

cuiuqnc de hoc

nimis aiigustaretur,

Dci nianubriuin

lacu

posuit ct niox fcrrum ad suuni manubrium nsquc cnatavit.

Placidus

puer
dit ct

et

inonachus ad hauriendam aquaiu egrcdicns

uiida rapuit et paciie
in

iii

nuiuen ceci-

mox ipsum

uiiius

sagittac cursum a

tcrra iulrorsus tiaxit, vir antcm Dci in cella consistcns hoc in spiritu slaliin jiovit et

Mauruiu vocaiis, quid dc puero accidcrit,

ipsuin

in-

dicavit

ac

ut

ad

eripiendura

pcrgerct

inipcravit.

Acccpta

bcnedictionc concitus Maurus perrcxit et per terrain se irc existiinaiis

supcr a(|uas usque ad

pucruiii vciiit

euiuque per capillos terctulit, quid acci-

ncns de aqua cxtraxit; qui ad viruni Dei vcniens

dcrat, sed ipso hoc non
vit.

suis nieritis

scd cjus obcdientiac deputa-

Prcsbitcr quidani Florentius noiuinc viro Dci invidens

ad tan-

Cap. XLIX.
tam devenit
inalitiani
,

De

sancto Benedicto.

207

ut paneni

veneno infectum viro Dei tanquam

per bcnedictioncra transmitterct, qiiem sanctus gratanter accepit ct

corvo, qui de manibus ejus paneiu accipere consueverat, ipsum projecit
tali

dicens:
loco,

in

nomine Jesu

Cliristi

tolle

hunc panem

et

eum

in

ubi a nuilo liomine

sumi valeat, projicc.

Tunc corvua

aperto ore, expansis alis circa eundem paiiem coepit discurrcre at-

que crocitare, ac

si

aperte diceret, obedire se velle et tamen jussa

implerc non posse.

diceiis: lcva, leva

Cui sanctus

iterum atque

iterum praecipiebat

eum securus atque ipsum,

tres dies rediit et

ut dixi, projicc.

Qui

tandem eum toUens post

de manu ejus annonam

,

quam consueverat,
maj^istri necare

accepit.

Videns autem Florcntius

quia corpus

non

potuit, se ad exstins^uendas disci|)Hlorum

animas

accendit, ita ut septem nudas puellas in horto monasterii ludere et

cantare facerel

ct sic

monaciios ad libidinem inflammaret.

Quod

sanctus vir de cella prospicicns

vidiae locum dedit ct quibusdam

lapsum discipulis pertimescens in-

sccum assumlis
in

fratribus ipsc ha-

bitationem mutavit.

Scd Florentius cum

solario

consistens

eum
ro-

recessise conspicerct et gauderet, repcntc solarium cecidit et ipsum

protinus exstinxit.
verterc
,

Tunc Maurus post virum Dei currens

cxstinctus est.

ait:
ille

quia qui te pcrsequebatur,

Quod

au-

diens vehementer ingemuit, vel quia inimicus occubuit, vel quia de

inimici mortc discipuhis exsultavit.

Qua de
talia

re factum est, ut cidem

pocnitentiam indiceret, quod maiidaus

gaudcrc dc inimici morte

praesumsisset, ipse autem ad alia migrans locum non hostem mutavit.

Nam

ad montem (iassinum venit

,

ct tcnipluin

Apolliiiis

quod

ibi situni erat

in sancti Johaiinis baptistac oratoriuiu labricavit et

circumadjacentem populum
tiquus
hostis

ab

ydololatria

convertit.

Sed hoc anteterrimus

graviter

fercns

corporalibus

cjus

oculis

apparebat

et in

eum ore oculisque

flainmantibus
!

visibilitcr saevieille

bat atque dicebat: Benedicte, Bcncdicte

sed cum

nihil

sibi re-

sponderct, diccbat: Malodirte,

persequeris
?

Maledicte! non Bencdicte, quid rae

in terra jaccnteni fra-

Quadain dic lapidem quendam

tres in aedificium levarc volebant, sed

nequaqnam
iis

valcbant.

Cum-

que virorum raultitudo adesset

ct

ab

levari

non posset, adceleritate le-

veniens vir Dci benedictioncm dedit et tunc

vatus est, ex quo perpcndilur, quod dyabolus

maxima
illi

insidcbat'),

qui

eum

raoveri

non

perraittebat.

Cumque

fratrcs parietcm paulo altius

recent. vero scriiilur.i:

1) ita scripsi, cuin

illic

incidebat

in Ed. Pr. leg.-itur insidiebal, manifesto a librario profecta sit.

208

Cap. XLIX.

De

sancto Benedicto.

aedificarent, antiqiiHS hostis viio Dei appaniit et qiiia ad laborantes

fratres pergerct
tres
,

indicavit, qni protinns

iis

per nnntinni

niisit:

fra-

cante vos agite,

qnia ad vos
et

spiritiis nialignns

venit.

Vix
hostis

antem nnntius verba coniplevit

evertit et

eccc parietem

anliquns

quendam puernm monaclinm rnina

et laceratuni

contrivit.

Sed

vir

Dei

puerum niortnum
tione
4r.

in

sacco

ad sc adduci

fecit et ora

sna

ipsuni

resnscitans

operi

praedicto

restituit.

vi-

Laicus quidam honestac vitae singnlis annis ad visitandum

rnm Dei jejunans venirc consueverat.

iret,

Quadam

igitur die, duni illuc

in itinere cibos por,

se

illi

alter viator adjnnxit, qni

sumendos

tabat,

cnmquc jam tardior hora

,

excrevisset, dixit: veni

frater,

su-

mamns cibnm
temis cibum

nc lassemur
via gustaret,
invitavit,
et

in via.

Quo respondcnte, quod

ille

nulla-

in

ad horam
ille

snbticnit,

postinoduin

ad hoc ipsum

sed

consentire noluit.

Deniquc cuni

hora jam practerisset

eos longum fatigasset itcr, pratuni et fonin-

tem

et

qnaecnmque poterant corpus ad reficiendnm delectare,

venerunt.

Tnnc

viator hoc

ei

ostendens rogavit, ut paululuni guet loca

staret ct ibidem quiesceret;

lis

cuni igitur verba auribus

ocu-

blandirentur, eidem consensit.

(aimquc ad Benedictnm venissent,

dixit ei vir Dei: ecce, frater, nialignus liostis seinel tibi

persuaderc
ille

non

potuit,
e.jus

secnndo non

valuit, sed tertio

snperavit.

Tunc

pe-

dibus

advolntus sc deliqnissc iiigemuit.

5. Thotila rex

Gothoruni experiri volens/ntrum vir Dci prophctiac spirituni habeiet,

cuidain suo

spatario

vestiinenla

regalia

tribiiit

cuinque cum omni

ille
,

apparatn regio ad monasterium destinavit. qncm

spiciens dixit;

venientem con-

pone,

fili,

pone:

hoc quod portas

non

est tnuni.

Qui protinus
sisset,

in lerrani cecidit et quia tanlo

viro illuderc

praesum-

expavit.
,

C.

(ilericus quidani,

qni a dyabolo vexabatur,

ad virnin Dei

nt sanaretnr, addnctns est,

cnnique ab eo djaboluin

expulisset, ait: vade et de caetero carnes non comedas nec ad sa-

cros

ordines

accedas:

quacumqnc

autein

die

ad

sacros ordines
(him vero hoc

accedere praesumseris, jnri dyaboli

niancipaberis.

aliquo tenipore custodiisset, sed niiiiores snos sibi praeponi in sacris

ordinibus cerncret,

verba

viri

Dei quasi ex longo teniporc

acccssit.
is

oblitiis

postposuit atque
r(li(|ueiiit,

.ad

sacrnm ordinem
tenuit

Quein inox, qui enm

,

d_v'ibolus

cnniquc

vexare

(|uousque aniinain

ejus excnteret,

non

cessavit.

7- Vir')qiii(lam dinis nascones

1) Srfjiipnles

ijiiiii<iiie

|>.ir.igr,'ii)lii

).

II,

iksnnl

iii

Kil. l'rinr.

Drosd.

Cap. XLIX.
viiii

De

sancto Benedlcto.
inisit
,

209
iii

pcr queudam pueniin ad euin

et
aliuiii

sed

ille

uinim

via abactioiie

scoiidit

dotulit

vir

autem Dei cuin gratiaruiu

accepit
iic

unum
qnid

et

descendcutem pueruin aduionuit dicens:

t[uem abscoudisti, bibas, sed indiiia
habeat.

fiii,

vidc

de

illo flascoiie,
,

eum

caute
et re-

et vide

iiitus

Qui confusus valde ab eo exivit

,

versus volens adhuc probare

iiasset,

quod audierat, cum flasconem indiest.

filius

protinus de eo serpens egressns

sero coenai-et, monachus quidam

Quadam

vice

dum

vir

Uei
ct

iii

defensoris ei assistens

lucernam tenens per

liic
,

spirituin superbiae iiitra se cogitare coepit:

quis est
vitiuiu

cui
:

ego
quis

mauducauti assisto

luceniam tenco

ser-

impcndo

sum ego,

ut

isti

serviain ?

Cui statini vir Dci

ait:

signa cor tuum, frater, signa cor luum; quid est, quod loqaetolii.

ris? vocatisque fratribus lucernam jussit de maiiibus ojus

ipsum

vero jussit ad monasterium acccdere

ct
,

quictum sedcre.
,

8.

Gothorum quidam

Galla nomine

pcrfidiae fuit Aiianae

qni

Thotilae rcgis temporibus contra catholicac ecclcsiae rcligiosos viros

ardore immanissiniae crudelitatis cxarsit,

ita ut

quisquis ci clcricus

nionaclmsvc ante faciem

venisset

ab ejus manibns vivus nullo

iii

modo

exiret.

Quadain vcro dic avaritiae suae aestu succcnsus

inhians

rapinani
affligcret

rcx

cum quendam rusticum crudclibus tormentis

lauiaret,
victus poeiiis ru-

eumque per supplicia diversa

sticus sese et res suas Benedicto Dci fainulo

commcndasse professus

est ct,

dum hoc

a torqucntc crcditur, intcriin crudclitate ad vitam

cessavit

reparatur.

Tunc idcm Galla

rusticum toimentis affligere,

sed cjus brachia loris fortibus

adstriiigcus aiite equuin coepit iin,

pellere, ut quis esset ille Benedictus

qui ejus res susceperat

de-

monstrarct.
sancti viri

Quem
ct

ligatis brachiis

rusticus

autccedens

duxit ad

monasterium eumquc ante ingrcssum ccllulae solum selegentem

;

dentem repcrit

eidem autem subsequenti

de quo dixeram,

et sacvienti

Gallae rusticus dixit:

pater.

ecce iste est,

spiritu

Benedictus
insania

Quem dum

fervido

cum perversae mentis

surge,

fuisset intuitus,

eo errore, quo consueverat, acturum se cxistimans

claniare

niagnis
rustici

coepit vocibus

dicens:

surge et res
vir

istius

redde, quas accepisti.

Ad

cujus

vocem

Dei protinus

oculos levavit et a lectione cessavit, eumque uituitus

mox

et rusti-

cum,

qui ligatus tcnebatur, attendit.

rairo

Ad

cujus brachia

dum

oculos

deflcxisset,

raodo tanta celeritate coeperunt alligata bradiia

ut dissolvi

lora dissolvere,

tam concite nulla homiiium

venerat.
coepisset

festinatione

potuissent cumque,

qui ligatus

subito adstare

14

210
solutus,
ruit et

Cap, XLIX. ad
taiitae potestatis

De

snncto Bcnedicto.
Galla ad terram cor

vlra trcinefacliis

cervicem crudelitalis rigidae ad ejus vcstigia inclinans orase illius comniendavit.

tionibus

Vir auteni sanclus a

leclione miiit

nime surrcxit, sed vocatis fratribus eum introrsus

dictionem acciperet,
praecepit.

tolii,

bene-

Queni ad se roductum ut a tanta

admonuit.

crudelitalis insania quiesccrc deberet,

Qui refcctus rc,

cedens

uiliil

ulterius repetere a ruslico praesumsit

quem

vir

Pci

iiou langeiulo sed respiciendo solverat.

. Quodam tem-

pore in Campaniae regione famcs incrcbuerat,

magnaque omues
nou

alimentorum indigentia coangustabat jamque iuBeuedicli monasterio

triticum deerat, panes vero paenc

omnes consumti fucrant

ut

plus
sent,

quam quinque ad

refectionis

horam

fratribus

inveniri
,

potuis-

cumque omnes vencrabilis patcr

contristatos cerneret

eorum

pusillanimilatem studuit modesta

increpationc

corrigere et rursum

promissione sublevare diccns

contristatur ?
Iiodic

quare dc panis inopia vester animus

et crastiua

qnidem minus, scd

abundanter

Iia-

bebltur. Sequenti
in saccis inventi

autem dic duccnli farinao

sunt,

motlii anlo fores ccllae

quos omnipotens Dcus quibus defcrenlibus

transmisissct, nunc usquc

mauet incognitum.

Quod cum

fratres cer-

nerent,

domino gratias rcfcrentes didicerunt, jam de abundantia nec

in cgcstatc dubitarc.

lO. Legitur

quoque, quod quidam ha,

bebat tilium morbo elephantino corrcptum

tibus cutis intumesceret atque

ita ut

jam

pilis

caden-

increscentem

famem

occultare iion

posset,

qui ad

virum Dci ab eodcm patrc ejus missus saluti priceleritatc rcstilutus cst ct de

stinae sub

omni

hoc immensas gratias

bonis

Deo

obtulcrunt et
iu

postmodum

dictus

pucr

in

opcribus per-

severans

domino

fcliciter obdormivit.

II. Vaum quosdam cx

ut ibidem

fratribus ad ([ucndam locum niiUeret,

monastcrium con-

strucrcnt, coustitula die se ad cos venturum dicit ct, qualitor con-

stniidebcret, indicare.
dies
,

Nocte vero cadcm qua promissus illucebat

illic

monacho

quem

proposuerat

al(|ue

ejus prae|)osil()

iii

somnis apparuit

et loca singnla,

ubi quaeque acdilicari debuisscnt,

visioni

subtiliter designavit.
Iiuc

(aim autem

lidem non

darent et ad-

ipsum exspoclarent, tandom ad oum roversi dixcrunt: exspecta(iui ille:

vinius palor, ut voniros sicut promisoras, ncc venisli.

fratres
,

quare,

ista dicitis
Itc

numquid non vobis apparui

per visionem vidistis,

ot loca

singula

dosignavi?

ct sicul

omnia ordinale.
feininae

13.
ex

Non longe ab
iiobili

ejus monast(Mio

duac

sanctimonialcs
rcslriiigcbaiit,

goncre erant, quao linguam non

scd cum.

Cap. XLIX.
qui
iis

De

sancto Benedicto.

211

praccrat,

incautis scrinoniJ)us
lioc viro

sacpc ad iracHudiauj provoiis

cabant.

Qui cuni

Dei rctulisset, mandavit

dicens: rc-

stringitc linguam vcstram, alioquin

cxcommunicabo
intulit,

vos.

Quam
ct

ex-

communicationis scntcntiam non profcrcndo

iilae

scd intcntando,
in

autcm

nihil

mutatae intra paucos dics dcfunctae sunt

Ubi

ccclesia

scpultae.

dum missae

celebrarcntnr ct djaconus ex

njore diccrct: qni non communicat, cxcat foras, nutrix carum, quac

pro

iis

scmper oblationcm offercbat, eas de scpulchris suis pro-

grcdi et cxire ecclesiam videbat,

cumque sancto Bcnedicto nuntiadcdit diccns:

itc ct

(nm cssct,

ille
iis

manu sua oblationcm

offcrte ct ultcrius
et

hanc ob-

lationcm pro

excommunicatac non crunt. Quod

ab ecclesia dc
cuni ad

cum factum

fuisset

dyaconus ex more clamaret,

cactcro cxire visae non sunt.

13. Rlonachus quidam

visitandos parcntes exiissct sinc benedictionc et ea die, qua ad cos

pcrvenit, dcfunctus fuisset et scpultura semel ct bis tcrra rejecissct,

parcntcs cjus ad

eum vcncrunt

ct

ut

ci

suam bcncdictioncm imait:

ile ct

pcndcrct, rogaverunt.

Qui corpus domini accipicns

sic

hoc

super pectus ejus ponite enmque

factum
jecit.

scpulturae tradile.
tcrra
rctiiiuit

Quod cum
ultra

fuissct,

scpultum
')

corpus

iicc

pro-

valcns
viro

14. Quidam monachus

institit,

in

monastcrio manerc

nou

Dei tantum

doncc
cxiit,

ipsum iratus abirc

apcrto orc draconcni

permisit.
in
itinere

Qui mox ut de monasterio

invenit
,

quem cum dcvorarc

draco iste

vcllct,

clamavit diccns:

currite,

curritc, quia

me

vult dcvorarc.

Currentes autem

fratres

draconem minime invcnerunt, sed trcmcntem atque palpilanS(!

tem monachum ad monastcrium rcduxcrunt, qui statim promisit,

nnnquam de mouasterio recessurum.

13. Quodam temporc,

ct

dum totam
in

illam

provinciam famcs valida occuparct,

ita

vir

Dci
nihil

omnia quac invcnire potuerat, egcntibus tradidissct,

quod

monastcrio praetcr modicum olei iu vase vitreo rcmansisset, jus,

sit ccllario

ut

illud

modicum

olci

cuidam cgenti daret.

,

Ille

vero

impcrantem audivit, sed implcre contcmsit co

tribus remanebat.

quod

nihil olei fra-

Quod

ut vir Dei comperit, vas vitreum

cum

oleo

pcr fenestram projici jussit, nc quid in monasterio pcr inobedicntiam rcmaneret.

dissct,

Projectum itaque vas cum supra ingentia saxa ccciille

nec vas fractum nec oleum est cffusum, quod

intcgrum postulanti.

lcvari

jussit et dari

Monachum autem

illum de in-

l)

Anlecpd.

^.

13.

depst

iii

Ed, Princ.

14

212
obedloiitia
et

Tnp. XT-IX.
(liffiderifia

De

sancto nenediclo.
ia
ibi

increpans se
,

oralionem
erat,

dedit et confuit,

linuo quoddani niagnnm dolium

quod

oleo plenum

quod adeo excrevit

ut per

pavimentum ')afnnerc vidcretur.

,

IG. Quadani vice ad visitandum sororem suam dcscenderat 'Ciini ut secuni illa nocte maautcm ad mcnsam sederet, roj^avit eum
,

neret, cui,

cum

ille

nullatcnus acquiesceret,

illa

caput in manibus

dominum
tioms

roc;atura inclinavit,
,

cumque caput

lcvasset, tanta coruscaut ncc

et tonitrui virtus

tantaquc inundatio pluviae erupit,

cuni

quidem pedem moverc potuisset,

esset.
Illa

tamen ante sercnitas mira

,

enim

quia lacryraarura fluvios fudit

et traxit.

serenitatcm aeris
ait:

ad pluviam convcrtit
tibi

Cui vir Dei contrislatus

parcat
ro-

omnipolciis Dcus, soror, qnid cst, quod fecisli?

(iui illa:

gavi te et audire noluisli, rogavi domiinim ct exaudivit me.

Modo

egrederc,

si

potes

sicque factum cst

ut lotam illam

noctem per-

vigiles ducercnt atquc pcr sacra cloquia scsc

tiarcnt.

vicaria rclatione sa-

Tunc ecce post triduum

elevatis

cum

ille

ad monasteriura reiu

diisset,

oculis

animam

sororis

suae

spccic

columbac

coeli seereta pcnctrantcm adspcxit, qui

mox corpus
,

cjus ad inona-

steiium jussit defeni ct

collocari.

in

monumcnto

quod

sibi

pracparavcrat,

17. Quadam nocte dum scrvus

ct

doiniiii

Bcncdictus

per fenestrain conspiccrct

dominuin exoraiet,

vidit fusain

Inccm

dcsupcr cuiutas

iioclis

tcncbias clTugasse.
collccfus

Subito autcni totus muncjus

dus vclut sub uno

est ibique

solis radio

antc oculos

adducfus

animam

(iciinani, cpiscopi -) capitalis,

,

ad coclum dcfcrri

videiis manifeste comperit posfca

quod

liora

eadcm a corpore miobitus

gravit. sni

18. Eodcin

aniio,

quo dc
Aiifc

Iiac vita crat exituius,

diem fratribus

dciiuiiliavit.

scxfuin

vero dicin sui cxitus

sibi apcriri

sepulchrum jubet.

Qui

mox

febribus correplus, cuin per

in

singulos dics laiiguor ingravcsccrct, scxto dic

tari fccit ibique

oraforium se porct

cxituin suuin
.

domiiiici corporis

sanguiiiis

per-

ceptionc niunivif
sustentans

Atque
in

inter discipulorum

manus
ct

imbccillia menibra

erectis

coclum

manibus
Ijtsa

stctit

ultimum

spiritum

inter verba oiationis cfllavif.

autcin die,
,

qua

vir

Dci Bcncuni
est,

dicfus dc hac vita migravit ad (ihristum

iii

^^ (inohus fialribus,

cclla moranti,

alteri

longe posito rcvelatio cadcm monstrata

palliis stratam

vidcrunt iiamquc

viain lucidam

ac innumcris conis-

1) AliJ;
cjiiae oinillil

pffliiprp Ipgmit. J. J.S, .-kI voc. di

2) Rpcriil. Icgiinl
i\
ii

C.ipuani.
d
ii

3)

Kd. rrinc,

lnr^

iiis

stMiueiili.i fNliibnt:

frntres vi-

ileninl

vi.ini

Incidtim nc

u iiieris

elc.

Cap. L.
Laiitein Jiinipatlibiis
liiui

De

saucto Patricio.
BeJietlicti versus

213
orientcm
atl

a cella beati

coe-

tendenteni,

cui venerantlo liabitu

vir

tlesuper clarus

assisteiis,

cujus esset via, (juam ceniercnt, inquisivit.

cerent,
ait:

Qui cum

iiescire sc di-

baec est via,

qua dilectus

vir

Dei Bcnedictus. cochini

adscendit.

Sepultus vero est in oralorio

sancti Joliannis baptislae,

quod destructa ara Apollinis ipse coustruxit.

domini

Floruit

circa

anuos

DXVUl

tempore Justini senioris.

CAP.

(19.).

De
Patricius,
qxii

^aiicto Patricio.
CCLXXX,
duin Sco-

coepit circa aniios dotnini

toruin rcgi de Cbristi passionc praedicarct, stans aiite euui et

diaiis se

appo-

super lerulam, quam manu teuebat elcasupedi regis super-

posuerat,

cum aculco pedem

Iioc

perforavit.

Rex vcro credens sanctum

se
alltcr fidcm

episcopum cx industria

faccre

ct

Cbristi

non

posse susciperc, nisi similia pro (ihristo patcrctur, paticntcr sustinuit.

Sanctus hoc tandem intelligens

obstupuit
iiullum

ct

precibus regeui
aninial
ligiia ct

sanavit ac toti provinciae obtinuit,

quod

venenosum
imo ctiam

ibidem possit vivcrc.

Quod nou solum

obtiiiuit,

coria illius regionis contraria, ut dicitur, sunt veneno.

Quidam

vir

ovem

vicini sui furatus fuerat et

comederat,
,

et

cum
ille

vir sanctus sae-

pius hortaretur satisfacere furem

conipareret,

quicuuque

esset,

et

nulhis

dum

totus populus
ut in

ad ecclesiam convenissct,
ciijus

in virtute

Jesu Cbristi praccepit,

omiiibus balatum daret;
ct alii a
furtis

vcntrcm ovis intrassct, coram

cgit rcus poenitentiaiu

quod

factuni cst ct

sibi

cavcbant.

Erat

el

consuetudo onincs cruccs,

quas vidcbat,
ct

dcvote vcnerari, scd ante quandam cruccm

,

magnam
,

pulchram invisam praetcriit

a suis aiitem sociis admonitus

duin prccibus a doniino
siib terra:

cur

illam iion vidcrit et inclinaverit,

ret,

rcquire-

cujus esset, audi^it vocem de

non

vidisti, quia

ego

hic scpultus

sum paganus
tolli.

et

signo crucis indigiius? unde fecit crubeatus Patricius pcr H^berniam praerogavit

cem

illam abindc
ct

Cum

dicart-t

fnutum

ibi

pcrmodicum faccret,
quod

dominum,

ut

alitpiod sigiium ostcnderet, per

tcrriti pocnitcrent.

Jussu igitur
dcsignavit et

doniini in

quodam

loco circulum

magnum cum

baciilo

214
cice

<';ip.

L.

De

sancro Patricio.
puteiis

tena

inter circnilum se

aperuit') et

maximus

et

proibi

rundissiiiius ibi apparuit

revelatHmque est bcato Patricio, quod

,

(luidain purgatorii locus essct

in

qucm

quisquis vcllet descenderc,

alia sibi poenitentia

nou restaret nec aliud pro peccatis purgatoinde non

redirent
ct

rium sentiret,
eos a

plerique autem
in

qui redirent,

manc usque

sequcns mane ibidem

moram

facere oportcret.

Multi igitur ingrediebantur, qui de caetero nou revertebantur. Post

Jongum

igitur

tcmpus mortuo Patricio

vir

quidam nobilis nomine

Nicolaus, qui pcccata mulla commiscrat,

cum cum dclictorum suo-

nim poeniteret

et

purgatorium sancti Patricii sustinere veliet, cum

untea quindecim diebus, ut onines lacicbant, sc jcjuniis macerasset,

aperto ostio cum clavi, quae in quadam abbatia servabatur, in ipsam

speluncam
\n

descendit ct

quoddam ostium a
ibi

latcre ipsius invenit.

quod ingrediens cum quoddam

albis

oratorium rcperissct,
ct

quidam
facientcs

monaclii

induti

oratorium

intravcrunt

officium

Nicolao dixerunt, ^)utconstans esset, quia multa dyaboli tcnlanienla

cum percurrere
protinus
peccatori.

oporteret.

Cum

ille

pcrquircrct

quod adjutorium

contra hoc habere posset, dixcrunt:

cum

te poenis affligi senseris,

exclama

et

dic:

Jesu Christe

lili

Dci vivi miscrerc mihi

continuo adsunt dac-

Recedentibus igitur pracdictis

et sibi
,

viris

mones

et ut revertatur

obediat, primo blandis promissionicustodiciit ct ad propria in-

bus persuadcnt asscrcntes

quod eum
iis

columcm pcrduccnt. Scd cum

tinus divcrsarum

ille

nullalcnus obedirc vcllct, prosi

ferarum audivit voces pariter et mngitns ac

*).

omnia elcmcnta tercrcntur

palpitarct, Jcsu (Ihrislc,

Ad quod cum
vivi,

illc

tcrrore

honibili

iili

Dci

miscrcrc mihi pcccatori, pro-

tinus cxclamavit, ct stalini omnis fcraruni illarum tuniullus tcrribilis

conquicvit.

Ductus est inde ad alium locum

diccntium sibi: putas,

cl

ibidem adcst dae-

monum
seris ?

multitudo

quod uianus nostras evaEt

ncquaquam, sed nunc potius

incipies affligi ct torqucri.

cccc quidani maximus ignis ct tcrribilis ibidcni apparuit dixcruntque

ei

dacinones:

iiisi

nobis coiiscnscris, in igiicm tc jactabiinus comillc

burcndum.

Quod cum

renuciel,

ipsum acccpcrunl

ct in illuin

igiiem terribilcm projcccrunt, ubi

inavit:

dum

cruciarctur, protinus cxcla-

Jcsu Christe

clc.

stalim(|uc ignis cxslinctus cst.

in

Ad

aliuni

dcniquc locum ductus vidit qu(sdain viros

ignc vivos crcmaii cl

J) il

II
II

.1

j) j) ,1
II

riii

\('rl)a oiiiiltU Kil. l'rlnc.

:i)

2) neceiit. legiiiit
4) Reoeiit.

i ii

prafli-r cii -

(licliiiu
1

ti-

III.

td.

rriiic, iii.iiliTt
.i<l<l(iiil
I

\ir.
i-rr
i

00

ii

ii l

II

cx gloss.i

li'yiiiil

i-t

iiiilo

\Oces

s.

Cap. L.

De

sancto Patricio.

215

himinis ferreis ciuideiitibus a dacmoniljus nsque ad viscera flagcllari

aliosquc vciitrcs Iiabcntcs

deorsum terram prae dolore mordcre

ct

clamarc

paroe
vidit,

parce

quos tunc dacmones graA'ius flagcllabant.

ct

Aliosque
tis

quorum mcmbra scrpentcs vorabant,

Qui cum
et
iis

bufones igni-

aculcis

corum visccra cxtrahcbant.

et

asscntire nollet,

ui

eondem ignem

poenas projicitur
illc

iisdem

laminis et pocnis
etc.
,

flagellatur.

Sed cum

cxclamassct:
cst.

Jcsu Christe

a pocna

praedicta protinus libcratus

Dcinde ducitur ad quendani locum,

,

ubi homines in sartagine frigebantur

ferreis ignitis plena
,

iibi

rota

maxima

erat uncinis

in quibus

per divcrsa nicmbra homincs erant

suspensi, quae tam vclocitcr volvcbatur, quod

tebat.

globum igncum cmit-

Post hoc videbat

maximam domum
alii

Iiabentem fovcas nictallis

alii

bullicntibus plenas, in quibus

alii ibi

unum pcdem,

duos habcbant.
alii

crant usquc ad gcnua,

alii

alii
alii

usquc ad vcntrem,

usquc ad

|)ctus

usque ad collum,

usquc ad oculos, sed hacc omnia

Processit itenim
funius horribilis
et

percurrens

nomen Dei

invocabat.

qucndam

la-

tissimum putcuia intuetur,

lcrabilis cxibat
,

de quo

ct foctor intoin

indequc homines ut ferrum

candcnlcs

modum
ci

favillarum exibant,

scd dacmoncs cos reimpingcbant dixcruntque

dacmones: locus

ille,

quem

conspicis, est infcrnus, in quo doniinus

In ipsuni
igilur

noster Bcclzcbub habitat.

si

pulcum
illuc

tc

jactabinius,

nobis asscntire rccusas

postquam autcm

jactalus fucris,
illc

nullum inde remedium evadendi obtinebis.

contcmnerct,

Quos dum

audirc

ipsum arripicntcs

in

pracdictum putcum jactavcrunt,

,

qui tam vchenicnti dolore absorptus cst

iit

fcrc oblitus sit nonien

:

domini invocare, scd dum

clamassct corde
vit
,

ille

ad se rcdicns

Jcsu Christe

etc.

ex-

quia voce non potcrat, protinus inde illaesus eximultilndo

ct

oinnis

daemonum

tanquam

victa

evanuit.

Dudus

igitur ad locuin alium vidit

ire

qucndam

pontcin, supcr

quem

enui trans-

oportcbat,

qui quidein crat strictissiinus

et instar glaciei polict

tus ct lubricus,

sub quo fluvius ingens sulphureus

igncus flucbat,

super quera transirc

cordatus vcrbi, quod
et uiium
pit.

dum
eiiin

se posse

omnino

desperaret,

tamcn re-

de

tot malis

cripuit, confidenter acccssit

(ihriste
etc.

pcdcm supcr poiitcm poncns, Jcsu

dicere coe-

Validus autem clamor adco

eum

tcrruit, ut subsistere vix vaet

lcrct,
aliiim

sed praedictum vcrbum protulit

sccurus maiisit,

dciiidc
cniiu

pedcm

posuit

ct

cadcm vcrba
protulit
et
sic

iteravit,

ad qucnilibct
transiit.

passum eadem vcrba

transiisset,
in

sccurus

Cum

crgo

quoddam

pratuui aniocnissimuul dcvcnit, ubi divcr-

216

Cap. Ll.

De

nnnuiitintione doininica.

soruin flonuu miia sua\itas redolebat, ct ecce ihio speciosi juveues

ci

apparuerunt, qui ipsum usque ad quandam tivitatem speciosissiex

mam

auro

et

geuimis

mirabiliter

rutilaiitem

perduxeruut,

de

tujus porta odor mirabilis emanabat, qui illum adeo recreavit, quod
jiullum

dolorem
civitas

vel

foetorem

sensisse
In

videbatur,

dixeruntque

ei,

({uod illa

paradisus

esset.

quem cum Nicolaus

iulrarc
et

vellet, dixerunt ei praedicti juvenes,

quod primo ad suos rediret

per loca, per quae venerat, eum rcdire oporferet, daemoues lameu

eum uon laederent, sed

ginta
dies
in

eo viso territi fugerent et quod post triet

pace quiesceret

tunc illam

ci\itatem

civis per-

petuus iutroiret. TuncXicoIaus inde ascendens ')in loco, per qiiem

asceiidit
,

sc restitutum invenit ct omuia

ouinibus

quae

sibi

eon-

tigeraut

narrans post triginta dies

iu

domino

leliciter requievit.

AP. U. (50.).

De
1.

auiiuiitiatioiie domiuica*
dominica dicitur,
quia
in
lali

Anmintiatio
filii

dic

ab aiigelo
fuit,

adventus

Dei

in

carneiu fuit aununtiatus,

congruum enim
triplici

ut incarnationem praccederet

angelica annuntiatio,
,

ratione.

Primo ralione ordinis conuotandi

spoiideret ordiiii praevaricationis.

ut scilicct ordo reparalionis re-

Undc

situt dyabolus tciitavit

mu-

licrem

ut eaiu pertraberet ad dubitatiouem ct per dubitalionem ad

consensuiu ct per consensum ad lapsuiu, sic angclus nuntiavit virgini, ut iiuntiando excitaret

ad fidem

et

per

fidein

ad consensum

ct

per consensHin ad concipiendum Dci

iiisterii

filium.

Secuiido rationc miet servus ct

angelici,

quia eiiim angelus

est

Dei minister

beata virgo clccta crat, ut essctDei mater, ctcongruum cst miuislrum

doniinac
famulari,
licrct.
iioii

convciiieiis fuit

ut

beatae

\iigini

aiinuntiatio

per aiigclum
'iiiin

Tci

tio

ralioiie

lapsus angelici reparaiuli.

Quia
laj)iioii

iiicaiiialio

laiilum facicbal

ad rcparationcm

iiuiiiaiii

sus, sed eliam ad rcparationem niiiiac angclicae.

ideo angcli

(lebucrunl excludi. Uiide sicut sexus niulieris iion cxcludilur a cog-

Rcffiil.

iiifiliiiil:

sinir.i

i>

II

II

se resl.

flc.

Cap. Ll.
iiitione uijsterll

De

annuntiatione dominlca.
et

217

incarnationis

resurrectionis

sic

etiam nec an-

gelicus nuntius.
licri,

Imo Deus utrumque angelo mediaiite nuntiat muMariae

et

scilicet incariiatiouem virgiiii

resurrectionem

Magexstialiter

daleiiae.

Cum

ergo virgo l)eata a tertio

iii

anno aetatis suae usquc

aliis

ad qnartum decimum annum

tisset

templo

cum

virginibus
nisi

et

votum

de servaiida castitate emisisset,

Josepli despoiisavit domiiio

Dcus

dispoueret,

eam
,

revelaiite,

et Josepii

virga froiidente
iiius

sicut in lijstoria de nativitate beatae

et in
,

Mariac plenecessaria

coiitinetur

Bethlehem, uiule oriundus

ipsa vero iu Nasareth in
flos.

erat,

nuptiis provisurus ivit

rediit.
flos

domum parentum
Bernardus,

Nasareth internretatur

Unde
et floris

dicit

quod

nasci voluit de flore,

ui flore
saliitavit
iii

tempore.

Ibi igitur ei
,

angelus apparuit et ipsam

dicens:

ave gratia plena

Bernardus.
,

do-

minus tecum, benedicta tu

mulieribus.

Invitat nos

nd Mariae salutatioucm Gabrielis exemplum

rcsalutationis lucrum.

Johannis tripudium et
est,

Sed hic priiuo vidcndum

Super hoc

quare douiinus

inatrem
ratioiies

suam

Aoiuit desponsari.
:

c\ssigiiat

Beniardus tres
,

dicens

necessario desponsata est Maria Joscph

quoniam
virgiiii-

per hoc mjsterinm a daemonibus absconditur ct a sponso

tas
tar.

comprobatur

et virginis

tam verecundiae quam lainae provideab

Quarta ratio

est,

ut

omni gradu mulieris

opprobrium

tolleretur, scilicet a coiijugatis virginibus et viduis,

iii

unde ipsa virgo

hoc

triplici statu fuit.

Quinta, ut viri ministcrio utcrclur; scxta

;

ut matrimonii

bonum comprobaretur

septima, ut pcr virum genea:

logiae series texeretiir.

Dixit crgo angclus

ave gratia

pleiia.

Ber-

nardus

in ventre gratia dcitatis, in

coide gratia caritatis, in ore graet largitntis.

tia afFabiiitatis, in

manibus gratia misericordiae

Idem:

vere plena, quiadeplenitudine ejus capiunt universi captiviredcmptio-

ncm, aegri cuiationem,

tristes

consolationem, peccatores vcniam, justi

filius

gratiam, angeli laetitiam, deniquetota trinitas gloriam,

hominis

humanae

carnis substantiam.

Dominus tccum, dominus pater tecum,

qui gcnuit, queui concipis, et dominus spiritus saiictus, dc quo coiicipis, et

dominus

filius

quem carne tua

cst,

induis

sicut dicit Bcrnar-

dus

benedicta tu in mulieribus, id

super omnes mulieres, quia

Triplici maledicto mulieres
,

scilicet eris

mater virgo

et

mater Dei.

subjcctae crant, scilicet maledicto opprobrii

tes,

quoad non concipicn,

unde

dixit
,

Rachcl:

abstulil

Deus opprobrium meum

,

male-

dicto

pcccati

quoad concipientcs
suiu
etc.
,

unde psalmus

ecce
,

enim in

iniquitatibus conccptiis

malcdicto supplicii

quoad par-

218
turieiites,

Cap. LI.

De
in

anuuntiatione dooiinica.
dolore paries
ctc.

unde Geuesis:
est iiiter

Sola autem vlrgo

virginitati foecunet

Maria l)enedicta

omnes mulieres, cujus

in

ditas additur et foecuiiditati

conceptu sanctitas
,

sanctitati in

partu jucunditas.

Dicitur ergo gratia piena

iu ejus
,

sicut dicit Bernardus,

propter quatuor, quae fulserunt

humilitatis,
cordis.

mente, quae fueruut devotio

credulitatis
,

revereutia pudoris

maguitudo

martirium
ei ful-

Dicitur; dominus tecum, proptcr illa quatuor,

sicut
ideiu dicit
,

quac

scruut de coelo,

quac

suiit

iMariae sauctificatio,
iilii

augelica salutatio,
Dicitur etiam
:

spiritus saucli superveutio,

iii

Dci iucariiatio.

bencdicta tu

mulieribus, propter alia quatuor, quae,

sicut ibidcm dicitur, fulseruut iu ejus carue, quae scilicct fuit virgiuitatis primiceria siuc corruptioiie

foecuuda,

siue gravediuc gra-

vida et siue dolore puerpera.

Quae cum

audiisset,

turbata est iu

scrmoue augeli
rct laus virgiuis

et cogitabat, qualis csset ista salutatio.

iii

Hiuc appa-

auditu

alTectu ct cogitatu.
iu

lu auditu laudatur
iii

modestia, audit

et tacet;

affectu verecundia,

cogitatu prucst autcni

dentia, quia cogitavit, qualis essct ista saiutatio.

Turbata

dc augeli sermoue, uou de ejus visiouc, quoniam bcata virgo angelos saepe viderat, scd uuuquam talia loqueutes audierat.
Petrus

Ravennas: venerat igitur augelus blaudus

terribilis.

iu spccic sed iu

sermone

Uude quam

lcviter laetificavit visus, nimiuni turbavit au-

ditus.

Beruardus.

Quod

turbata est,

fuit

vcrecuudiae

virgi/ialis,

quod uon pcrturbata,

tiae et discretiouis.

fortiludinis,

quod tacuit

ct cogitavit,

prudcn-

Ettunc augelus.coufortaus eam

doiniiiuin.

dixit:

nc tiiueas

Maria, iuvcnisti gratiaiu apud

Bernardus.
,

Quain graliam

Dei

et

hominuin paceni

/inortis

dcstructiouem

vitac reparationcm.

Ecce concipies
salvatorcm,
llic erit

ct parics

iiiium et vocabis nonicu ejus faciet

Jesum, id est
ejus.
ille,

qnia salvum

populum suuin a peccatis

Beruardus. Iloc esl:

magnus

ct lilius altissimi vocabilur.

qui est inaguus

Deus futurus maguus

scilicct

uiagnus honio, niag:

nus doctor, niagnus piopheta.

Dixil auteni xMaria ad augehim

iioii

quo-

modo

fiet

istud, quouiain viruin

ita fnit

cognosco,

id

est, ine
,

nou pro-

pono cognituram? Et
cccc Maria interrogat,

virgo nieiite, cariic

iiilcrrogat
.

proposito.
(air

Scd

et qni

dnbitat.

ergo solus

Zacliarias plagain taciturnilalis iiKurrit?

iias

Super hoc Pelrus Ravenpeccatorum cognitor

noii

assiguat quatuor rationes dicens

ille

verba sed corda praevidit,

judicavit.

uon quid dixerint, sed quid

,

seuseriiil,

Erat

eiiiin

interrogaiilinm causa dissiiuilis

(ledidit,
ille diibilavif

sjjcs divcrsa.

Haec

coiitra iiaturani

pro iiahira. Hacc integre

Cap. Ll.
ordiuem quacrit,
llle
ilie

De

anniintiatione dorainica.
viilt

219

quae Deus

tieri,

non possc praescribit.

impellentibus cxcmplis non adscendit ad fidem, haec sine exempio

praecnrrit ad fidem.

Haec

niiratur

de

partii \irgiiiis,

ille
,

de con-

ceptu disputat conjugali.

qiiaerit et

Xon
cum

ergo dubitat

de facto

sed

modum
,

ordinem, nani

triplex sit

modus conceplionis

natu-

raiis, spiritualis

et mirabilis,

quo istorum concipiat,

sciscitatur.

Et

respondens angelus dixit

ipse

ei: spiritus

sanctus supervenict in tc, qui

et

tuum conceptum
ct

efficiet.

Undc

dicitur

dc

spiritu

sancto

conceptus

hoc propter quatuor rationes.

caritatis,

Primo proptcr ostcnquod

111:

sionem cximiac
caritate

ut scilicct ostendatur,
cst.

ineffabiii

Uei

verbum Dei caro factum

etc.

Johannis

sic

Dcus

dilexit

mundum
tur,

Et hacc ratio

cst Magistri

scntentiarum.

Secundo

propter ostcnsioncm gratiae absquc mcritis, ut pcr hoc, quod dici-

conceptus de spiritu sancto ostcndatur, quod

nulla

sit

ex sola gratia,

quam

hominum praecesscrunt

nicrita.

Et liaec est ratio Auquia scilicct opcra-

gustini.

Tcrtio propter virtutcm

opcrationis,

tione et virtutc spiritus sancti conccptus cst, et haec cst ratio

brosii.

Amratio

Quarto proptcr motivum

conceptionis
,

et

hacc

cst

Hugonis dc sancto Victore.

turalcm
,

Motivum
muliercm

ut ait
ct

ad conceptioncm namulicris
in

cst

amor

viri
,

in

amor

virum.

Sic in virgine, inquit

quia in cjus corde amor spiritas sancti sin-

gulariter ardebat, ideo in carne ejus

facicbat.

amor

spiritus sancti mirabiiia

Et virtus altissimi obumbrabit

tibi.

Hoc sccundum Glos-

sam
et

sic

exponitur: urabra a lumine et corpore objecto solet formari

,

virgo

sicut ct

purus homo

plcnitudincm divinitatis capcrc netibi,

quibat,

sed virtus altissimi obumbrai)it

dum

in

ea incorporca

lux divinitatis corpus snscepit humanitatis, ut sic posset

Deum

pati.

Hanc expositionem videtur tangcrc Bernardus Deus

bis ')
spiritus est,
,

quia sic ait: quia

,

nos vero umbra corporis sui

tempcravit se noin

ut per objectum vivilicae carnis

in

videamus verbum

carne,

solem

nubc, lumen in testa

sic

ccreum in laterna.
illum
in

Secundum Ber,

nardum

exponitur,
,

quasi dicat:

modum

quo de

spiritu

sancto concipies

Dei virtus Christus

ut sibi

suo secretissimo consilio

et tibi.

obumbrando occultabit,
si dicat:

tantum notum habeatur

in te

Ac

quid a

mc

quaeris,

quod

mox

expericris? Scies, scies

el feliciter scies, sed illo doctorc

quo auctore. Ego nuntiare missus

Vel obumbrabit, id est, tc a

sum virginaicm conceptum, noncreare.

1) Alii juiile

legunt iiul)e,

f|u;ie

Ifctio profecta videlur

ex seqiienlibus.

220

Cap. LI.

De

annuntiatione doiulnica.
Et ecce Elizabelii cogiiata
vicliium.
,

vitiorum acstu refrigcrabit.

cit,

etc.

Ecce

di-

ut ostcndat lioc esse

magniim novum
nuntiatur

Quatuor de

Ciui-

sis

conceptus Elizabetli Mariae

est

secuiiduiu

Beinarduin.
tertia per-

Prima
fectio

cumulus

laetitiae,

secunda perfcctio scientiac,

doctrinae,

quarta obscquium misericordiae.

Dicit enim sic

,

Hieronyinus:

sterilis

cogiiatae conccptus Mariae nuntiatur, ul

duin

miraculum miraculo additur, gaudio gaudium cumuletur.

quia profecto docebat, ut veibum
prius virgo per angelum,
consilils
filii

Vel ideo,

niox divulgandum

ubique sciret

quam

audlrct ab Iioinine, nc niatcr Dei a

si

videretur amota,

eorum, quac in
,

terris

tam prope

geruiitur, rcmansisset ignara.

vatoris
,

Vel ideo potius

,

ut

duin tunc sal-

nunc praecursoris edocetur advcntus

ipsa postinodum
scriptoribus

reruin

tempus

ct or-

dinem tencns,

atque praedicatoribus
et

rcscrvct veritatcm.

Vel idco, ut audiens vetulam

,

gravidam cog-

natam

cogitet juvencula de obscquio

ut sic parvulo proplictac de-

tur locus obsequendi domino et mirabilius

culo.

miraculuin

liat

de miradoiuina

Item Bernardus:

da virgo responsiim festinanler,

responde vcrbum

et suscipe

vcrbum

profer tuum

et suscipe divi-

num,
apcri.

einitte

transitorium et amplectcre sempiternum, surge, currc,

,

Surge per fidem

curre per dcvotionem

apcri pcr conscii-

sionem.

Tuiic Maria expansis manibus et oculis ad coelum lcvatis

inilii
,

ait: ecce ancilla domiiii, fiat

sccunduin veibiim tiium.

aliis
in

Bcriiar-

dus

aliis

in

ore

aliis in

aure

inanu vcilium Dei faclum

cst in aurc pcr

fuisse

memoratur.
iii

Mariac autcm factuiu

in

angclicam
in

saliitationein,

corde per lidem,

in

orc pcr confessioiiem,

iii

manu

per conlrcctationem,
tentationcm,

vcntic per incarnationcm,

gicinio pcr sus-

in bracliiis

pcr oblationem.
nolo
ut
fial
,

Fial milii secuiulum vcraul declamatoric prae-

bum

tuuiii.

Beriiardus:

inilii

dicatiim,

aut figuralitcr sigiiilicalum

,

aut jinagiiialorio somiiiatum,

sed silentcr inspiratum

visccratum.

pcrsonalitcr

incarnatum,
illiiis

corporalitcr in-

Statimque

lilius

Dci

in

utcro

conccplus cst pcr-

fectus Deus, pcrfcctus liomo et in ipsa prima die coiiccptioiiis tanlae

sapientiac ac potentiae
abiit
iii

cxstitit
iii

quantac in

XXX.
el

aniio
cuiii

fuit.

Tunc surgcns Maria

salulasset Joliaiiiics,
iion

moiitaiia

ad Elizabelh

eam

cjus ulero exsultavit.

(ilossa: quia liiigua

potcrat, aniino cxsultantc salutal et suac praccursionis officium

iiidioal.

Fuit autem in cjus obseqiiio

(|iiciu
Iii

tribus mensibus,

donec Josicul
iii

liaiines iiasccrclur.

iiianibus siiis
Iia(

de

lcrra

lcvavit,

libro jusloruiii Icgitur.

dic

(iit

dicitur) jicr niulla lciiipoium

Cnp, Ll.
riirricula Dciis

De

anniintiatione dominica.

221

multa operatus est,

quae quidani egregiis versibns

sic clcclaravit:

Salvc justa dics quae vulnera nostra coerccs

Angclus
Est
Oi)

est missus, cst passus in cruce Cliristus,

Adam

factus ct codera

tempore lapsus,
fratris

mcritum decimae cadit Aliel

ab ense,
aris,

Offert Melcliiscdecli,

Ysaac supponitur
baptista Ijeatus

Est decollatus

Cliristi

Et Pctrus creptus, Jacobus sub Herodc percmptiis.

Corpora sanctorum cum

Cliristo nuilta resurgunt,

Latro dulcc tanicn per Cliristum suscipit Ainen.

)8.

Miles

quidam divcs ac
iiitroivit

nobilis sacculo abrcnuutiavit et ordinein

Cistcrciensiuiu

et

quia

littcras
iiitcr

ncsciebat,

crubescentes

monachi

tara
si

nobileni
fortc

personam

laicos

deputari dederunt ei
et

magistrum,
inter
nihil

modicum addiscere possct

Sed

sub hac occasionc

monachos permanerct.

cuni diu cuin mugistro fuissct et

omnino praetcr hacc duo vocacula: ave ]Maria,

hacc
tain avide retinuit, ut

disccre po-

tuisset,

quocumquc deambularet, quidTandein moritur

et in ciini-

quid agerct, ea inccssaiiter ')

>'W'n''^i't;t.

terio cuiu aliis fratribus sepelitur et eccc supcr

ejus tuniuluin spc-

ciosuni cxcrescit lilium ct quodlibct foliura: cive

Maiia

litteris

aureis

habebat inscriptum.
terraiu

Currcntcs omnes ad

tani
lilii

grande spectaculum
defuncti proilla

de tumulo elTodcrunt et

radicem

de ore

cedere repererunt.

Iiiteilexerunt

crgo

quanta devotione

duo

verba dixerat, quem doiuinus tauti honore prodigii

illustravit.

3. Quidain

niiles

quoddam

in via

castrum habebat et omnes transvirginem tanieu matrem

euutcs sine miseratione

aliqua spoliabat,

Dei quotidic

salulabat

ncc pro

aliquo impcdimento

emergenti ab

ipsa salutatione aliqua die cessarc volebat.

Accidit autcm, ut qui-

dani vir religiosus ct sanctus inde trausituiu faceret et ipsuin praedictus luiles coutinuo exspoliari juberet,
vir

autem sanctus rogavit

praedoues,

ut

ipsum ad dominum suum deducant, quia ad ipsum

habet secreta,

quae perfcrat.

Adductus auteiu rogavit militem

congregari faceret,
ut
iis

ut

omnes de

familia sua et castro

verbura
ait:

domini praedicarct.

Cuin autem congregati fuissent,

ille

ne-

quaquam

hic estis onines, sed aliquis adhuc deest.

Cui

quum om-

nes se ibidein cssc assercrent,

ajcbat: diligcntcr perquirite et ali-

1) AVii Ip^miiiI

II

i ii

a re

l.

222

Cap. LH.

De

snncto Timntlipo.

qiiem iiivenietis abesso.

Tunc
cito

nniis

exclamans

tlixit,

qiioniam solns ')

ii)sc csl,

camcraiiiis illuc non vcnissct.

tlecst.

IIlc

autem
ct

dixit:

vcre

qui

Pro eo igitur

mittitur

in

mctlium

ilctlucitur.

Ciim

autem virum Dei vidisset,

insaui agitabat iieo
dixit ci:
sis,

revolutis terribiliter oculis caput instar

propius accedere audebat.

Vir autcin

sanctH.<?

adjuio

tc

pcr nomcii

domini nostri Jcsu Christi,

ut quis

nobis edisseras et ob
ille

quam causam huc

qui

veueris, palani pandas.

Cui

rcspondit: hcu adjuratus prodere cogor invitus,

ego

cniin

non sum homo, scd dacmon.

annis

forniam hominis accepi

ct XIIII

cum hoc

militc

sic pcrmansi.

Naiu noster princcps

me huc
dili-

misit, ut diem,

qua hic suac Mariac salutationcm non dicerct,

,

gcntius observarem

ut
in

iii

eum

potcstate accepta ipsuui continuo

strangularem

ct

sic

malis

opcribus

vilam finiens noslcr esset.

in

Quacunquc enim die

habere non poteram
vavi et nullum,
;

illam salutalioncm dicebat,

cum potestatcm
Ilacc miles au-

ccce autem de

tlic

iii

dicm diligcntius obser-

quin caiu salutaverit, praetcrmisit.

diens vchemcntcr obstupuit ct ad pcdes viri Dci se projiciens ve-

niam postulavit

et

in

mclius dcinceps
praccipio tibi
,

vitam

mutavit.
,

Vir a^item

sanctus dixit dacmoni:

dacmon

in

nomine domini

nostri Jcsu Christi, ut hinc absccdas ct talcm haclenus locuni possi-

deas.

ubi

niilli

gloriosam Dei genitricem

invocanti

noccrc prae-

sumas.

Hacc ubi jussa dcdit,

dacmon
ct

absccdciis cvanuit cl milcs

actiojic

virum sanclum cum revcrcntia

pcrmisit.

graliarum

libcrum abire

CAP.

III. ').

Dc
Sancti
Tiniothci

isaiicto

Timotlico.
natalis
,

Roiiiae cclcbralur

qui

ab Antiochia
qui
fa-

Romam

vcnicns sub Mclchiadc

circctiis

papa a Silvcstro
cst
,

iiresbitcro,
,

postca cpiscopus uibis

susccptus cst oflicio

quod

cere tunc tcinporis ctiam ipsi poiililiccs formidabaiit.

Silvcstcr vcro
tiniorc ab-

non solum hospitio cuiu rccepissc gaudebat, scd

jecto

ctiaiii

tam vitam quam doctrinam cjus laudabat, qui pcr

unuiii aiiuuiii

1)
n.iiii

Ed. rr. o/Ferl

c.i

n a v;ir

iii s.

2) Ilaec legeiul.i deest

iii

reopiit. libris,

qu.ip

eodem

titiilo iiisciii)I.T c.ni).

CXVI.

legitiir,

i^lfine divers.T rst Pfu]iie et

in Ed. Frinc. reperitiir.

Cap. LIII,
el raenses tres

De

passione domini.

223

docens Christl veritatein, cum mnlti per cum populi

dignus martirio
urbis
teiitus

conversi

fuissent,

a populo paganorum et

traditus Tarquiuio

praefecto

tormentis plagarura et carceris

loHga custodia maceratus cum sacrificarc noluisset jdolis, quasi bo-

nus

atlileta

Dei die tertio

caesus inter homicidas

decollatus est.

Quem

sauctus Silvester nocte ad

domum suam
qui

tulit

ibique sanctuni
presbiteris et

Melchiadem episcopum vcnire

dyaconibus per totam noctem
dedicavit.
in horto

fecit,

cum omnibus

in

laudibus permanens ejus niailirium

Quaedam autem

christianissima mulier, nominc Theone,

suo juxta scpulchiuiu Pauli apostoli roga\it memoratum

sancti Timothei coi|uis
nt hujus no-

papam, ut suo sumtu sepukhrum aedificans

exciperet.

Quod factum placuit omnibus

,

christianis,

minis martir

id est

Timothcus

Paulo apostolo pro eo.

quoniam

discipulum quondam habuisset, in sepultura adhaercrct.

CAP.

IIIF. (51.).

De
Passio Christi fuit

pasisione flomini.
ex dolore amara, ex illusione despecta
et

cx

utilitate multiplici fructuosa,

dolor autcm causabatur ex quiiique.

fuit

Primo ex eo,

quod ipsa passio

ignominiosa ct hoc propter

ubi malefactores puniebantur,

ignominiosum locnm, quia

in Calvaria,

propter ignominiosum supplicium.

natus
cst.

quia

morte turpissima condem,

Crux enim supplicium cral latronum

et licet

crux tunc

esset multae ignominiae, nunc cst

immensae
,

gloriae.

Undc Auguad fronsupplicio suo,

,

stinus: crux, quae erat supplicium latronum

tes

nnnc

transit

imperatorum.

Si tantuin
?

houorem Deus

contulit

quid conferet servo suo

Propter ignominiosum consortium

est,
id est,

quia

cum

sceleratis

deputatus

cum
,

latronibus
scilicet

qui primo
,

erant scclerati.
erat a dextris,

Sed postea unus conversus

sicut dicitur in evangelio

Dismas
et alius

qui

Nicodemi,

dam-

natus, scilicet Gesmas, qui erat a sinistris. Uni ergo dedit regnura,
alteri supplicium.

Ambrosius: auctor pietatis

officia dividebat,
,

in cruce

pendens

in

singulis negotiis pietatis

persecutionem apostolis,
vestimenta, patri

pacem

discipulis,

corpus Judaeis

crucifixoribus

spiritum, virgini paranjmphum, latroni paradisum, peccatoribus infcrnuin, crucein chrislianis pocnitentibus

commcndabat.

Ecce tcsta-

224
nientuiu,

C.ip. LIII.

De

passione

(loniini.

quod

fecit Cliristus

in inortc peiulcns in cruce.

Secundo

cx eo

quod

fuit iiijHsta,
,

quia pcccatuin non

et

fecit et iion est in-

vciitus dolus in ore cjus

idco quod vcnit

indigne,

poena do-

leiida Ycnit.

Dc

tribus enim injuste praecipue euni accusabant, vi-

delicet quia tributuui

reddi

proliibebat,

quia se rcgcm dicebat cl

accusationes

quia
iu

filiuin

Dei se faciebat.
iii

Coiitra lias trcs

dicimus
iiicus

parasccue

pcrsoua salvatoris trcs excusationcs:

,

popule
iis

quid fcti

tibi ctc.

ubi exprobrat Christus Iria bcnclicia

coUata,

scilicet liberationcm

ab Aegypto
,

regimen in deserto

plantationcm

vincac
tributi,

in loco optiino

quasi dicatChristus: accusas inc dc rcdditione

potius

dcbcres gratias agcrc,

quia
dixi

quia libcravi tc a tributo,

accusas

me,

me

regein

potius

dcbcrcs giatias agere,

filiuin

quia rcgalitcr pavi tc in dcserto, accusas quia inc

potius debercs gratias agere
loco
,

Dci

dixi,

quia tc in vincain mcain clcgi et in

optimo

plaiitavi.

Tcrtio cx eo,
dolor
.

quod

fuit

passus ab amicis,
qui aliqua

tolcrabilior cniin cssct

si

patcrctur ab
,

his,

de

causa dcbcrcnt esse ejus inimici, vcl ab his

extranei
,

qui cssciit alicni vel

vcl ab

illis

quibus
id cst,

aliqua incoinmoda intulissct,

scd

tamcn patilur ab amicis,

Itcm a proximis
his
,

ab

his,

qui dcbcrcnt csse sui amici.

cst.
ctc.
,

id est,

ab his,
:

de quoriim stiipc natus

De
Job.

duobus
iioti

dicilur in Psalino

amici inci ct pioxiini inci

ine.

XIX:
iiardus

mci quasi alicni rcccsscruiit a

Itcm ab his, quibus

iis.

multa boiia conlulerat, Joh.

:

VIH:

inulta

bona opcralus sum

Bcrcs,

bonc Jcsu quam dukitcr cum hominibus conversatus

ct abuiulantissima largitus iis cs,
cs,

quam magna
pro
iis

quain dura ct aspcra

passus

dura verba, duriora vcrbera, durissiina lormciila.

dici-

Quarto ex ratione tencritudinis corporis, undc in figura David

turll Reg. pcnult.: ipsecst quasi tciicrrimus
ligiii

veimiculus. Bernar,

dus:
resonat
nius
:

Judaci lapidcs cstis, lapidcm pcrculitis niolliorcin

tinnitus
pictalis ct
cbullit oleuin
caritatis.

dc quo

Itcm Ilicrony-

traditus est Jcsus militibiis vcrberandus et illud sacratissimum

Quiiilo ex eo,

corpus pcctusque Dci capax llagclla sccucrunt.

fuit universalis
,

quod
Priino

quia per oiuncs parles

in

et

omncs sensus.
est,

cnim

fuit

hic dolor

oculis,

quia lacrymatus
iii

sicut

dicitur

Ilcbr. V.
titer
lios

Beruardus: adscendit

allum, ut longius audiretur, forlacr\iiias addidit, ut

clamabat, ut nullus excusarctur, clamori

compatcretur.
Alias eliam bis
ct

lacrimas

fudit.

scilicct

in

rc

surrectioiic
fiicruiil

Lazari
,

supcr
cl

Jcrusalcni.

Ilaquc

priinac
cuiii

lacrvmae

ainoris

iindc

quidaiu cuin

vidissciit

Iaci\vinaiitciu,

Cap. LIII.

De

passlone donilni.

225

dixcnint: ccce qiiomodo ainabat eum! Secundac fuerunt compassionis

,

sed

tertiae

fiioriint doloris.

Secundo

fiiit

in

auditu,

cum

ei

scilicet

opprohria et blasphemiac irrogatac sunt, Christus enini spc-

ciaiiter
vit.

quatuor hahcbat, in qnibus opprobria et blasphcmias audi-

Habuit cnini excellentissimam nobilitatem, quia quantum ad difuit aeterni

Tinam naturam

regis

filius

et

quantum ad humanam de

regia stirpe genitus, ita etiam in quantum

dofflinus dominauliuffl.
via, veritas et vita,
filius

homo

fuit,

rex regum ct

Habuit ineiTabiiem Ycritatem, quia ipse est

dicit:

unde de se iterum

sermo tuns veritas esf

Habuit insuperabilem
ipso factum

enim

est

scrmo sive vcrbum

patris.

potestatem,
est
niliil.

quia omnia per ipsum facta sunt et sinc

Habuit insuper singularem bonitatem, quia ncmo bonus

Dcus.
In his Christus audivit opprobria ct

nisi solus

blasphcmias
cst
filiiis

Primo quidem quo ad nobilltatcm;

fabri?

IMatth. XII:
etc.

nonnc hic

nonne mater ejus dicitur Maria

ejicit

Secuiido
nisi

quo ad po-

tcstatem, Matth. XII: hic non

principe dacnioniorum.

dacnionia,

in') Bcclzebub

Itcm Matth. XXVIl:

facere.

alios salvos fccit, se

ipsum non potuit salvum

Ecce dicunt ipsum impotentem,

cum tamen adco potcns

prostravit.

cxsiitcrit,

quod perseculorcs suos sola vocc

Nam cum

intcrrogassct:

qucm

quacritis ? ct

illi

respon-

disscnt:

Jesum Nazarenum,

et ipse dixisset:
:

ego sum, continuo ceodiis

stravit

cidcrunt in terram.

Augustinus
tclo

una vox turbam

repulit,

ferocem,
virtutc

armls terribilem sine ullo

lateutis
divinitatis.

percussit,

Quid judicaturus

facict,

qui judicandus

hoc

fecit?

Quid rcgnaturus potcrit, qui moriturus hoc potuit?

Joh. VIII:
tu dc
tc ipso

Tertio

quo ad vcritatcm,

tcstimonium pcrhibcs,

tcstimonium tuum non est verum.

Ecce quia dicunt cum mcnda-

cem, cum tamcn ipse

latus scire vel

sit

via,

veritas el vita.

Hanc vcritatem Py-

audire non meruit,

Incho.ivit

quia ipsum secundum veritatcui

,

non

judicavit.

quippe judicium a vcritate

scd non in

vcritate permansit et idco de vcritate quaestionem meruit inchoare,

sed non meruit solutionem audire.

Ratio alia est secundum Au-

gustinum, quare solutioncm non audivit, quia, cum illam quacstionem

fccisset, subito venit
illi

in

nientem consuetudo Judacorum, qua so-

lebat unus dimitti in pascha et ideo stalim exiit et solutionera

non

exspedavit.

Tertia ratio est secundum Chrysostomura, quia sciebat,

tara difficilis

quod quaestio

indigebat mullo

tempore

et

multa dis-

1)

Hoc vocnbuliun

OiniUit Ed. Fr.

226
fussionp
exivit.

Cap. Lin.
ot ipse

De

passione doinini.
,

ad libcrationem Christi properabat

,

et ideo statiiii

Legitur tameii iu evangelio Xicodenii

:

quod cuin Pylatus

respondit: veritas

Jcsuin interiogasset

quid est veritas?, Jesus

in terris

ei

de coelo est.

Et Pvlatiis:

non

est veritas? Dicit ei Jesus:

his, qui potes-

quomodo potest esse

tatem habent

veritas in terris,

quae judicatur ab
,

in terris ?

Quaiito

quo ad bonitatein
IX:
iios

dicebant enim
liic

ipsum esse peccatorem

peccator est
;

in corde, Joli.

scimus, quia

homo

seductorem

in serraone, Luc. XIII:

incipieiis a

commovit populum
usque huc
le-

docens per universam Judacain

Gaiilaea:
est hic

gis praevaricatorem in opere, Joh.

IX

non

sabbatum non

custodit.

Tertio

fuit

iii

odoratu,

homo a Deo, qui quia magnum foetomor-

rem

sentire potuit in loco calvariae, ubi erant corpora foetida

tuoruin.

Unde

dicitur in

scholastica hystoria
et

quod calvaries pro-

prie est os capitis

et

humani nuduin, uude

ibi

quia ibi decollabantur rei

multa ossa capituin

adspersa erant, dicebatur calvariae locus

,

vel calvarium.

Qiiarto fut iu gustu

unde cum clamaret:

sitio

de-

derunt

ei

acetum
et ipsi

cuin inyrrha ct

fcllc

mixtum, ut ex aceto
,

citius

nioreretur

custodes

a custodia citius liberarentur

dicitur

eniin crucifixos citius mori,

acetum

si bibaiit,

et
:

ex myrrha paterc-

tur olfactus

ct
,

ex

felle

gustus.

Augustinus
,

pro mero repletur

sinceritas aceto

inebriatur felle dulcedo

adjicitur innocentia reo,

moritur vita pro inortuo.

partibus
fuit in

Quinto

fuit

in

tactu

quia in

omnibus

corporis,

plaiita

enim pedis usque

ad verticcm nou

eo sanitas.
dicit

De hoc

aiitcm qualiter in omnibus seiisibus do-

lorem habuit,
densitatc
sputis

Bernardus: caput angelicis tremendum spiritibus

puugitur,
facies

spinariim

puklira prae

liliis

hominum

Judacorum deturpatur.

oculi lucidiores
,

sole caligant in morte,

aures, quae audimit angelicos cantus

audinnt peccatoruiu insultus,

polatur,
,

os

quod docet angelos,

felle

et

aceto

pcdcs,

quorum

scabellum adoratur,

quoniam sanctum
,

est

criui

clavo affiguntur,
et clavis

manus
affixae

quae formaverunt coelos

.

sunt in cruce extensae

et

corpus vciberatur, latus lancea perforatur,

in

quid plura?

non remansit

eo

nisi

lingua

ut

pro

peccatoribus cxoraret et
])assio
fuit

inatrem discipulo commendaret.

sione despecta,

Setundo pjus
vicibus
et
fuit

e\

illu-

quatuor

eniin

sibi

illusum.

Primo

in

domo Aniiae,

ubi

recepit

sputa

alapas,
,

velationcin
,

oculorum.

Bernardus: vultum tuuin,

bone Jesu

desiderabilem
,

in

quem dc-

siderant angeli |)i()spicere, spiitis iiiquinavernnt

ruiil
,

manibus |)cicussc-

vclo pni dciusiftiie operueruiit, iiec ainaris vuliicril)iis pepcr-

Cnp. LIII.
(eriiiit.

De

passiont* clomini.
qiii
al)

227
et

Sccuiido in doino Herodis

co,

cuin raliium

noii saiiae

nientis aestiinans ex
liicrat,

qiiod niiihiiu

co respoiisuin liahcre poBeiisardiis

:

pro dcrisione eiim vestc alha

et

iiiduit.

tii

lioiuo cs

et
liis

habcs scrtum de floribus

,

ego Pcus
ct

ct

habco coronam dc

spi-

tii

habes chirothecas

in

manibus

cgo habco davos dcfixos,

tc dcrisus
ct
fui

tu in albis vestibiis tripudias ct

iu veste alba,

cgo pro

ab Herodc

tu tripudias

cum pedibus

cgo Jaboran cum meis

crucis iu
in

pedibus, tn in choreis brachia extcndis in

et

modnm

gaudium

cgo ca

in crucc

extcnsa habui in opprobriuni, cgo

crucc dolui

et tu in

cruce exsultas, tu habes latus apcrtum ct pectus in signum

et

vanac gloriae

cgo latus cffossum habui pro

tc.

tc.

Tamcn

rcvcrtere ad

me

ct

ego suscipiam

Scd quarc dominus tempore

siiac passionis

coram Herodc. Pjiato

el

Judacis sic taccbat.hujus triplcx est ratio

Priina ratio est, quia non erant digui audire suain rcsponsionem, sc-

cnnda, quia Eva peccaverat pcr loquacitatcm et ideo Christus voluit

satisfaccre pcr
tacitiirnitatcm
et
,

tcrtia,

quia quidquid
in

rcspoudcbat,
ubi miJi-

totum calumniabantur
tes

dcpravabant. Tcrtio
ei,

domo

P;\lati,

chlamjdcm coccineam circumdcdcrunt

ave rcx Judacorum.

arnndinem

in

manus dcgcnu flcxo

dicitur

dcruiit ct

coronam spincain super caput cjus posucrunt

Illa

ct

diccbant:

autcin

spiiica

corona

fuissc dc juncis marinis,

quorum

acics

non niinus spina dura

est ct

pcnctrativa, unde ct sanguincm dc capitc crcditur illa corona spinca

cxtraxissc.

Undc Bernardus: caput

illud

divinum multiplici spinaest.

rum dcnsitate usque ad cerebrum defixum

De anima

suut trcs

opinioncs, ubi scilicct anima principalcin habcat sedcm, scilicel vel

in cordc pr^ptcr illud:

dc

cordc

cxcuiit
:

cogitationcs

malac ctc,
in san-

vel in sanguinc proptcr illud Lcvitici

anima omnis *arnis

guinc cst, vcl in capitc proptcr illud: inclinato capitc tradidit spirituin etc.

Hanc tripliccm opinioncm Judaci

,

saltcin

ipso facto vi-

dentur scivisse

nam

ut cjus animaiu a corporc evcllerent,

quae-

sierunt ipsam in capite,

cuni spinas

usque ad cercbrum inlixcrunt,

vcnas in manibus et pcdibus
cuni

quaesierunt

in

sanguine,
in

cum

cjus
,

aperuerunt, quaesierunt

cordc

cjus

latus

perforaverunt.

Contra has tres illusiones in parasccuc praemittimiis antc rcvclationcm crucis trcs adorationcs diccntcs: Agios
rantcs tcr illusum propter nos.
cipes saccrdotes
si

ctc.

quasi tcr hono-

Quarto

in cruce,

Matth.

XXVII

prin-

eum

illudentes ciim senioribus ct scribis diccbanf:

ei.

rex Israel est, descendat nunc de cru^e et credaraus

:

Bcrnar-

dus super huuc locuni

interim patienliam magis exhibet. hiimilita-

15 *

228
tom

Cap.

LIII.

De

passione doraini.
In his neniet

coniinenclat, obcdientiani imiilet, caritatem perficit.

pe virtutuni gemmis qnatuor crucis cornna ornantur

nentior caritas
,

superemiradix

dextris

obedientia,
in

sinistris

patientia,

omniiim virtutHm humilitas

passus
est,
,

profundo.

Kaec

oninia,

qnae Christus
ero,

Bernardus breviter

recolligit dicens:
iii

memor

quam-

diu vixero

laborum, quos peilnlit

praedicando, fatigationum in

discurrendo, vigiliarum in orando, tentationum in jejunando, lacrjma-

rum

in

compatiendo

insidiarum

iii

colloqucndo, postremo convicio-

rum, sputoruni, colaplionim, subsanuationum, davorum, exprobratio-

num. Tcrtiopassio ejus

litas

fuit utilitate multiplici fructuosa,

cujus uti-

potest esse triplex, scilicet peccatorum remissio. gratiae collagloriae exhibitio, ct haec tria notantur in titulo crucis, quia

tio et

Jesns quo ad priraum. Nazarenus quo ad secundum, rex Judaeorum,

quo ad tertium, quia

cit

ibi

crimus omnes regcs.

delcvit
(ihrislus

I)c cjus utilitate di-

Augustinus:

culpam

pracscnlem,
,

practeritam

ct futuram, praetcrila

peccata

tulit

ca remittendo

praesentia liomi-

ncs ab

iis

retrivhendo, fulura gratiam,

:

qua vitarentur, confcrcndo. De

cjus etiam utilitatc dicit Augustinus

admircmur, gratnlcmur, amemus,

lauderaus, adoremus, quoniam per rcdemtoris nostri

bris ad lucem
,

mortcm de tcnc-

de morte ad vitam
,

de corruptione ad incorruptio-

nem
tuor

de exsilio ad patriam
utilis

de luctu ad gaudium vocati sumus.

fuerit, patet

Quam

autcm modus nostrae rcdemtionis

vidclicet

cx qua-

rationibus,

quia

fuit

acceptissiraus

ad placandum
ad

Deum, congrucnlissimus ad attrahendum gcnus humanum

mani gcneris inimicum.

curanduni morbum, cfficacissimus

,

prudentissimus ad cxpugnandum hu-

Prinio ergo fuit acceptissiraus

ad placanin libro:

dum

et rcconciliandura

Dcuni

quia sicut

dicit

Anselraus
potest

cur Dcus

homo

nihil
ct

asperius et

difficiiius

homo
et

pati

ad

honorem Dei spontc

rcm
Kt hoc
ct

non ex dcbito quam niortem,

ncquaquam
ad

magis homo potest se dare quam cum se morti

ipsius.

Iradit

honoscmet

cst,

quod

diciliir

Kphes.

V:

tradidit

ipsum

oblationem

hostiam Dco

in

odorcm

suavitalis.

Qualiter

autcm

fuit sacrificiuiii

nos Deo placans

quid

et rcconcilians,

dicit
.

Auguquani

stinus in libro de trinilate:

tam gralc

suscipi

posset

caro sacrificii noslri corpus

cfTccliiin

saccrdolis

iioslri ?

Ul qnoniam

quatuor considcranlur
lur,
qiic

iii

oinni sacrificio: cui olTcralur, quid ofTeraot quis

pro quibus ofTcralur,

incdiator pcr

ofTcrat,

idem

ijisc

unus nlrius(iim ipso

sacrificiuin
iiiuiiii

pacis
iii

rcconcilians nos

Deo

manerct,

cui (ifrcreiial.

so facorct.

pro

((iiibiis

ofTorobat,

Cap. LIII.
uims ipse esset
etiaui
, ,

De

passione domiui.

229
De hoc
et
tauteiii

qui olTerebat et

quod offerebatur.
recouciliati,

qualiter per Christum

sumus

dicit

idem Augutemplum.

stimis,

quod Christus
,

est saccrdos et sacrificium,

Deus
,

Sacerdos
couciliati,
ciliati.

pcr quem sumus reconciliati, sacrificiura

quo sumus re-

Deus, cui sumus reconciliati, tcmplum, in quo sunius reconreconciliationem parvi

:

Unde quibusdam hanc

in

pendentibus

Augustinus

pcrsona Christi exprobrat dicens

cum

esses ininiicus
veni ut rc-

patri meo, reconciliavit te per me,

cum esseslonge, ego

et silvas errares
,

dimerera

te, cura inter

omnes montes
te et

quaesivi

tc,

inter lapides

et ligna inveiii
te,

ne luporum
te,

ferarumquo rapido
patri

ore laniareris, collegi

lc,

humeris meis portavi

meo

reddidi
clavis

laboravi, sudavi, caput raeum spinis opposui,

,

manus meas

objeci, lancea latus aperui

tot

nou dicam

injiiriis,

sed asperitati-

bus laniatus sum,

sanguinem uieum fudi,

,

aiiimam

mcam

posui ut
fuit

conjungercm

te mihi

et

tu

divideris

a me.

Secundo

cou-

gruentissimus ad curandum niorbum, congruitas autein attenditur ex

parte temporis
,

ex parte loci

cx parte

inodi.

Ex

parte tcmporis,
et

quia

Adam

factus fuit et peccavit in

meuse Martio,feriasexta
,

hora

sexta et ideo Christus pati voluit in Martio

anuuntiatus, fuit et passus.

quia iu die. qua fuit

Item

in fcria

sexta et hora scxta.

tripliciter

Secou-

cundo ex parte

loci

quoniam locus suac passionis

fideratur, scilicet aul

communis aut
promissionis
,

specialis

aut singularis.
,

Locus
singu-

communis
laris crux.

fuit tcrra

spccialis calvariae locus

In

loco
illis

autcm

conimuni primus
in

homo

fuit

formatus,

quia in partibus
fuisse formatus.

juxta Damascuni
loco speciali
fuit

agro Damasceno dicitur

quia ibidem, ubi
licet

In

sepultus,

Christus passus est, Adiuu dicitur fuisse sepultus,

iion
fuit.
sit,

autenticum
sepultiis

cum secuudum Hieronymum Adam iuHebron monte

sicut etiam Jos.

XIV expresse
illo ligno,

habctur.

Iii

loco singiilari fuit

deceptus, non quod in

fuit

in

quo

Chri.stus

passus

est,

Adam

deceptus, sed pro tanto dicitur, quia sicut

lu

Adam

deceptiis fuit

in ligno, ita Christus passus fuit in ligno.

quadam

hjstoria (Jrae-

corum

dicitur,

quod
fuit

in

eodem.
et

Terlio ex parte niodi curandi, qui

per
libro

quidem modus

per similia
iti

conlraiia:

per similia, quo

christiana,

niam

sicut

dicit

Augustinus

de doctrina

per

feminam deceptus, per feminam natus homo homiiies.

tales, raorte raortuos liberavit.

niorlalis inor

Ambrosius: ex terra virgiue Adam,

Christus cx virgine.

Ille

ad imaginem Dei, hic imago Dei, per mu-

lierem stultitia

per mulierem sapientia, nudus Adam, uudus Chri-

230
stiis,

Cap. Llll,
uiors per
Cliristus.

De

passione doinini.

arborcm

vita per criicem, in deserto

Adam,

iu

dc

serto

Per contraria,

quoniam primus

homo secundum
voluit

Gregorium peccaverat per superbiam,

euiui

!nol)edieiitiam et gulam,
,

assimilari

Deo per
et

scientiae

sublimitatem
;

transgredi pracet

cepti

Dei limitem
fieri

gustare pomi suavitatem

,

quoniam cura-

lio liabet

per contrarium

ideo istc

modus
,

satisfaciendi con-

gruentissiinus fuit,

qnia

fuit

per humiliationem

divinae vohintatis
humiliavit

impletionem

ct afflictionem.

De
,

his tribus ad Philipp. II:

semet ipsum quo ad primum

factus

obediens quo ad sccundum,

fuit efficacissiiiius

nsquc ad mortem quo ad tertium. Tertio

ad at-

trahcndum genus humanum

niagis ad
tuit.

nunquam enim
fiduciam gcnus

salvo libertatis arbitrio

amorem suum

ct

humanum

attrahcrc po-

Qualiter autcm pcr hoc ad

:

amorcm nos

attrahat, dicit Bernar-

dus

snper omnia reddit te amabilcm, bone Jesu, calix, quem bi,

bisti

opus redcmtionis nostrac.

hoc cst,

Hoc omnino amorem nostrum

quod nostrum amorem
et

fa-

ciic vindicat totum tibi,

blanafficlt.
,

dius allicit ct justius cxigit ct citius striiigit et vchcmentius

Etenim uhi tc cxinanisti, ubi te

pietas magis emicuit,
radiavit.
ibi caritas

naturalibus
plus
,

radiis
ibi

exuisti

ibi

efrulsit,

gratia amplius
VIII:

Qualitcr autcm
filio

ad fiduciam

dicitur

Roman.

qui

ctiam proprio
dit illum
,

suo non pepercit,

sed pro nobis omnibus tradiillo

quomodo non etiam

Bernardus
:

oninia cuin

nohis donavit?

Dc
fidu-

lioc etiain

((uis

non rapialur ad spcm impctrandi

ciam

qui cjus attondit

corporis dispositionem,

videlicct caput in-

clinatum ad oscuiuin. l)racliia cxtensa ad aiiiplcxiim, inaiius pcrforatas ad largicndiiin, latus apcrtum ad diligcnduin, pcduin affixioncm

ad nobiscum cominanendum
bis iinpendciiduin.

corporis cxtensionem ad sc totum noprudciilissimus ad cxpugnanduni hu-

Quarto
.

fuil

mani geneiis
pcrbum,

iniiniciini

Job.

XXV:

prudcntla cjus pcrcussit suIianio ?

(lliri-

el hUIiiio:

iiuiiiquid potciis cajiere Leviatliaii

stus eiiim liamiim

et
tis.

siiae

deitatis

absconderat sub
cariiis,

esca

liumanitatis

djabolus capcre volcns escam

captus csl ab hanio dcila:

Dc hac

prudciiti

caplione dicil Augustiiiiis

vciiit

redemtor

ct

>iclus est deceptor: ct quid fccil rcdcmlor caplivalori iioslro? tetcn(lit

muscipulam crucem suum

posuit

iii

ea escam sanguineiu suuin.

Ipsc autem voluit fundere sanguinem non debitoris, propter quod rccessit a dcbitoribus
:

hiijusinodi

debitum apostolus
ct cruci
ariixil.

vocat chirogra-

phuin

qiiod

(|uidein

(ihristus (ulit

De quo

cliiro-

giapho

dicil .Xugiisliiius:

Kva pcccalum

a dyabolo miituavit, chirogra-

Cap. Llll.
phiim scripsit,

De

passione doinini.

231
tunc

fidejussoreni dedit et usura posteritati crevit,

enim a djabolo peccatum mutuavit, quando contra praeceptum Dei

suae pravae jussioni vel suggestioni consensit, chirograpluini scripsit,

quando uianuni ad pouium vetitum porrexit,

fidejussorem desic

dit,

quando

Adam

pcccato

consentire

fecit

et

usura pcccati

posteritati crevit.

Contra igitur contemnentes

hanc redemtionem,
dicit

qua nos de inimici potestate rcduxit,

in

Bernardus exprobrando
dominus, quid
tibi

persona Christi: populc meus,

ait

lacere po-

tui et

non fcci?
?

Quid causae

est,

quod inimico magis

libet servire

quam mihi

iiec ille creavit

vos nec pavit.

Si parva haec vidcn-

tur iugratis,

non

ille,

sed ego redemi vos.

Quo

pretio ? noii utique

auro corruptibili vel argento, non soie aut luna, noii saltem ange-

lorum aliquo,

sed proprio vos cruore redemi.

Caeterum
,

si

nequc

tam

multiplici jure

debitum cst a vobis elicere famulatuni

omissis quia in

omnibus mecum saltcm ex denario diurno convenite.

Et

mortem Christum tradiderunt, Judas per avariliam

vidiam, Pylatus per tiuiorem
his inflicta merito
,

Judaei per in-

ideo videiiduin esset de poena a

Dco

hujus peccati.

Sed de poena

et

origine Jndae

invenies in legenda sancti Matthiae,

de poena et excidio Judaeo-

rum

in

legenda sancti Jacobi niinoris,

in

de poena auteni

et origine

Pjlati

quadani

historia

licet

apocrjpha legitur:

fuit

quidam

rex nomine Tjrus, qui

quandam puellam nomine P^lam,

filiam cujus-

dam

molendinarii nomine Atus cainalitcr

cognovit et de

ea filium

generavit, Pjla autem ex nominc suo et nomine patris sui, qui dicebaftir Atus,

unum nomen

coniposuit et nato puero imposuit

nomen

Pjlatus

Cum autem

Pjlatus tres annos

haberet,

ipsum Pjla ad
conjuge sua,
discretionis

rcgem transmisit: habebat autcm rex

qui fere P^lato
attigissent
,

filium de regina
isli

coaetaneas habebatur;
luctaminc,

dum annos

saepius

pugna
,

ct

funda ad invicem coUu,

debant.

Sed regis legitimus

filius

ut

gcncre erat nobilior

et

sic in

omni loco Pjlato inveniebatur strenuior

aptior.

omni gencre certaminis

et felleo dolore

Ob hoc

Pylatus invidiae livore. commotus

stimulatus fratrem

suum

latenter occidit,

quod rex audiens vehe'

raenter doluit et concione convocata, quid dc scelerato et honiicida

faciendum

sit filio, requisivit.

Qui eum omnes reum mortis esse una-

nimiter acclamaverunt, rex autem ad se revcrsus iniquitatcm iniquitate noluit duplicarc, scd

ipsum pro tributo, quod annualim debebat

Romanis
filii.

obsidem

inisit,

tum volens innoxius essc ab occisione

libcrari.

lum a tributo Romanorum cupiens

Tunc enim

tein-

232

Cop. Llll.
filiiis

De

passione

(luiului.

poris eial Roiiiae

Rouiaiii 1)10

rcgis Fraiiciae

quem

siuiiliter

rex uiiserat

tribiitis:

huic Pylatus associatus

,

cum

se ab eo moribus

et iudustria praecelli videret

dit.

enui

iiividiae stimulis agitatus occi,

Sed

cuin Romaiii

quid
,

dc eo faciendum esset
qui fratrem necavit,

inquirerent,

dixcrunt:
lavit,

hic

si

supervixerit

obsidem jngu-

reipubiicac plurimum ntiiis erit et colla ferocium hostinm ferox

Dixeriint ergo:
illis,

ipsc domabit.
tos insulam
praeficiatur
si
,

cnin reus mortis habeatur,

in
,

Ponjudex

goiitibus
si

quac nullum patiuntur judicem

nequilia

forte

ejus

ipsorum contuuiacia cdometur.

ad gentem

non, quod meruit,

et

patiatur.

Missus igitur Pylatus

inscius,
,

ferocem
sus
sit

suorum judicum percmtricem non

ad qnos mis-

et

quam pendula
supplicio

vitae suae sententia

tacite

rem consi-

derans vitam suam servare voluit et gcntcm nequam ipse minis ct

promissis
,

ct pretio

penitus subjugavif.

Qui igitur tam

durae gentis victor

accepit.

exstitit,

a Pontos insula Pontius Pylatus nomen

illius

Herodes autem hominis

industiiam ut audivit,

ver-

sutiis ejus

congaudens ipse vcrsutus cum ad sc muneribus

et interet

nuntiis invitavit et super

Judacam

et

Jcrusalem potestatem

vicem

suam

ei tradidit.

Qui cum pccuiiiam innumcrabilcm congrcgassel, neadiit et infiiiilam

Kcientc
tori

Horodc
ct

Romam
ab co

pccuniam

T.\bcri()

impcra-

()l)lulil

sibi dari,

quod ab llcrodc tcncbat, muncribus

facli
suiit

impelravit.

Hujusccmodi causa

inimici

Pvlatus ct Hcrosibi rcconciliavit,

des,

quoadusquc tciuporc passiouis

domiiii

cum

00 quod dominura ad sc misit.

liystoria scholastica.

Alia causa inimicitiac assignatur in

Quidaiii cniiu sc filinm Dci faciciis niultos

dc

Ualilacis scduxcrat, quos cuin in (iariziin dcdiixissct, ubi dixcrat se

adscensurum

in
,

coclum,

supcrvcnicns

Pylatus ipsum

cum oronihus
facti sunt

occidit timciis

nc similitcr Judacos scduccrct.

Ob hoc

inimici,

quia Hcrodcs piacsidcbat Cialilacis, ct utraquc

causa po-

tuit esse vcra.

Cum autcm

Pylatus

dominum Judacis
qucndam

cruciligcnc{um

tradidissct

timens tamcn olTcnsam Tyberii Cacsarii co quod consibi

dcutnassct sanguincm innoccntcm,

familiarcm pro sui

T^^^bcrius

excusationc ad Cacsarcm dcstinavil.

Iiitorca

cum

morbo

gravi tcneretur, nunlialur cidcm, quod llicrosolimis quidam mcdicus

csset, qui

omnes morbos solo vcrbo

occidissciit.

curaret, nescicns
ita(|uc

quod eum Pysibi

latus
(itius
niiiii

ct

Judaci

Dixit

Volusiano

privato:

vadc trans parlcs marinas diccsquc Pjlato, ut hunc mcdicuiu

inittat,

qui

mc

prislinac sanilati restiluat.

Cum autcm

illc
,

ad

Pslaliiiii

vcnissct cl

mandatmu impcraloris cxposuisset cidcm

tcr

Cnp. LIII.
litiis

De

passione

doiuiiii.

233
quod spatium
uo-

Pylatiis

Xnil

(lienini iiiducias postulavit.

luatroiiain,

Intra

tum Volusianus quandara

heu doniinus mcus

quae fuerat

faniiliaris Jesu,

niine Veronica, ubiuain Cliristus Jesus inveniri posset, interrogasset,

ait:
et

Deus meus erat,

et crucifigi
,

quem Pjlatus per

Tuiic
ille

in-

vidiain tradituin condeninaret

luis

praeccpit.

ni-

dolens ait:

veheinenter dolco

quia

quod mihi doininus uieus

dominus nieus cum
invite

explere jusserat,

non

valeo.
et

Cui Veronica:

praedicando circuiret
volui milii
ipsius

ego ejus praesentia

imaginein
,

niinis

carerem,

dcpingi

ut,

duin ejus privarer prae-

sentia, mihi saltem praestaret solatium imaginis suae figura,

cumet
,

que

linteuin pictori

deferrem pingendum
Cui

dominus mihi obviavit

aperuissem

quo tenderem,

requisivit.
et

quum

viac causain

me

petiit

pannuni

ipsum mihi venerabili

ergo hujus aspectum
sanitatis

sua facie
si

reddidit intiius
ille:

signituni.

Imaginis
continuo

dominus
Cui

devote
estne

intuebitur,

bcnelicio

potietur.

hiijusmodi iinago auro vcl argento comparabilis ? Cui illa: non, sed

pro affectu devotionis.

sari

Tecum
et

igitur proficiscar ct

videndam Cae-

imaginem deferam

revertar.

Venit igitur Volusianus cum

:

Veronica

Romam

dixitque Tjberio imperatori

et

Jesum a

te diu de-

fcideratum Pylatus

Judaci iiijustac morti tradiderunt et pcr inviaflixerunt.

diam crucis patibulo

Venit igitur matroiia quaedam me,

cum

ipsius Jesus imagiiiem deferens

sanitatis

quam

si

devote pcrspcxeris,
paiinis se-

mox
ricis

tuae bcneficium obtincbis.

Caesar igitur

viam

steini fecit et

imaginem

sibi pracsentari praecepit,

moxPon-

quc

ut eain fuit intuitus, sanitatem pristinara cst assecutus.

tius igilur Pjlatus

imperio Caesaris capitur

,

et

Romain perducitur;

audiens Caesar Pjlatuin advenisse

tus

nimio furore contra cum repleautein

eum ad

se adduci fecit,

Pjlatus

tunicam doinini inconiinpcratorc

ei

sutilem secum detulit,

quam indutam
vidit,

corain

porlavit:

mox

ut imperator

eum

omnem iram

deposuit et

protinus

assurrexit nec sibi dure in aliquo loqui praevaluit,

cl qui iu ejus

absentia videbatur tam terribilis et fcrus,

invenitur quodaniraodo mansuetus.

nunc

in ejus

praescnlia

Cumquc eum
,

licentiasset,
,

mox
ei

contra

cum

terribiliter

exardescit

se

miserum clamans
,

quod

furorcm sui pectoris minime ostendisset

fecit,

statimque

eum

revocari
sit

jurans

et contestans,

quod

filius

mortis esset nec fas

continuo

eum

vivere super tcrram.

Qui ut eum vidit,

eum
,

salutavit et

omnem
ipse
,

animi fcrocitalera abjecit.

sic

Alirantur

omnes

mirabatur

et

quod

coutra Pjlatum

dum

abessct,

exardesccrct et duiu

234
praesens esset,
fortc
aliciijiis

Cap. LIIl.
nil ei

De

passione domiiii.
Tandciii divino niitu vel

aspcri loqiii posset.

ipsiim
illa

cliristiani siiasu

tunica exspoliari fccit et

contra illum pristinam animi fcrocitatcm rcsumsit, cunique de hoc im-

perator plurimura miraretur, dictum est

sibi,

quod

illa

tunica fuisset

domini Jcsu.

Tiinc impcrator ipsum in carccre rccipi jussit, donec

fieri

sapientum consilio delibcrarct, quid de eo

igitur in

oportcret.

Data

cst

Pjlatum senteutia, ut morte turpissima damnaretur. Audiens

morte vitam
finivit.

hoc

P;slatus cultcllo proprio se necavit et tali

Cog-

nita Cacsar mortc Pjlati dixit:

verc mortuus cst inortc turpissima,

cui
in

manus propria non

pepercit.

Moli igitur ingenti alligatur

et

Tjberim flumcn iminergitur,

spiritus vero maligni et sordidi cor-

pori maligno ct sordido congaudcntcs et nunc in aquis nunc in acre

rapientes mirabiles inundationes in aquis movebant et fiilgura, teiupestates

,

tonitrua et grandines in aere terrihilitcr generabant,

ita ut

cuncti timore horribili tencrentur.

Quaproptcr Roinani eum a Ty-

beris fluvio extrahentes derisionis causa ipsum

')Vicnnam deportaeiiiin

verunt

et

Rhodano

fluvio inimerserunt.

Yicnna

dicitur quasi

yia Gehcnnae, quia erat tunc locus maledictionis, vcl potius dicitur

Bienna eo quod, ut
spiritus

dicitur, biennio

sit

constructa

Scd

ibi

ncquani
illi

non defucrunt, ibidem eadcm operantcs, homines ergo

tantam infcstationem daemonum non ferentes vas

illud malcdictionis
civitatis tcrritorio

a se removerunt
commiserunt.
tur,

et illud

sepclicndum Losannae
nirais et

Qui

cum

pracfatis
iii

infestationibus

gravaren-

ipsum a se reraoverunt

quodam puteo montibus circumllucusquc

septo immcrserunt. ubi adliuc rclationc quoiuiulam quacdam dyabolicae machinationcs

cbullirc

vidcntur.

in

praedicta hi-

storia apocrvpha leguntur.

dicio rclinquatur.

Quac utrum recitanda

quod

sint, lectoris ju-

Nota

taincn,

in hystoria scholastica lcgitur,

quod P\latus a Judacis accusatus

innocentium interfectione
tilium
in
iii

cst

apud Tjbcrium de violcnta

et
ct

quiaJudaeis reclamantibus imagines gcnquia pccuniain rcpositam

facicns aquacductum
in
iii
iii

tcmplo poncbat

coibanam

suos rcdigcrcl usus,

indc

doinum suain

et

pro his omnibus dcportatus cst

ut ibi
illa
iii

exilium Lugdunuin. uiidc oriPotuit

undus fucrat.
csse,
si

opprobrium gcntis suac inorcrctur.

coiiliiicl

taracii

hystoria

veritatcm,

quia priiuo jam

cdictnm dederat, ut

Lugdunum jam
ad

in

exsilium porlarctur et quod

ibi

antc rcvcrsioncm Volusiani

1)
..dillt

inipcratorcm ^)
:

fuit

dcporlatus.
ii

Alii:
ni.nlc

Vi

gfiin.-i
l"r.

II).

'J)

Alii li-giinl

corl)

i> ii

<uii.

3) 1)

<'l>

u S

Ed.

Cap. LIV.
Scd
postmoduin
exilio
Tiljeriiis

De

resuiiectione doraini.
qualiter

235
occitlisset,

aiulieiis,

Christuin
fecit.

ipsum de
tcni
et

educi et ad se Roraam adduci

Eusebius au-

Beda
,

in suis chronicis

non dicunt

ipsuin in exilio relegatHin

sed tantum
peremit.

quod

in

multas calamitates iucidens propria

y

mauu

se

De festivitatib

us,

quae occin-runt infra teinpus

n c
i I i

re c

ni

s,

Dicto de festivitatibus, quae occurrunt

iiifra

tempus deviationis,
:

quod incepit ab Adain

repraesentat
ecclesia a

et duravit

usque ad Moysen

quod tempus
sequitur

septuagesima usque

ad pascha,

vldere de festivitatibus, quae eveniunt infra teinpus rcconciliationis,

quod tempus repraesentat ccclesia a pascha usquc ad octavam pentecostes.

CAP. in.

(52.).

De
sideranda.
noctibus in

reisiirreetione domini.
est.

Resurrectio Christi tcrtia die a passione ipsius facta

Circa

autem ipsam rcsurrectionem dominicam seplera pcr ordineui sunt conPrimuui qualiter veruin
sepulchro jacuit et
in
sit,

quod

tribus dicbus et tribus

resurrcxit.

dic

tertia

Secundo

quare non statim ut mortuus

tium exspectavit.
Tcrtio
,

est, resurrexit,

sed usque

in diein ter-

qualiter

resurrexit:

quarto,

quare re-

surrectionem suam acceleravit ncc usque ad gcneralem resurrectio-

nem
ties

distulit: quinto,

propter quid resurrexit: sexto, resurgens

,

')

quo-

apparuit: septimo, qualiler sanctos patres

qui erant in lirabo,

inde cduxit et quid ibi egit.

Circa primum notandum, quod Christus

in sepulchro fuisse dicitur,

tribus diebus ct tribus noctibus

secun-

dura Augustinuin per sjnecdochen -),

ut priiua

dies

accipiatur se-

cundum partem

sui extremaiu
,

secunda dies secundum se totam et

sui

partem sui integrara

tertia

secundum parteiu

priraam

et sic

erunt tres dies et quilibet

horum

dieruni suara noctein habuit prae-

cedentem,

Tunc enim secundum Bedara

,

rautatus

est

hic

ordo

ct

cursus dierum ac noctium

antea enim dies praecedebant et noctes

1)

Verbiim rpsiirgeiis

.il,

omillunt.

2)

Vd. Tr. male

legil

i>

docli

eii

236
sequebantur
,

Cap. LIV.

De

resurrectione domiui.
,

post passionem autem hic ordo mutatus est

et

ita

quod

noctes praecedunt

dies sequuntur et hoc mjsterio congruit, quoin

niam homo primo de dic gratiae cccidit

noctem culpae, perChristi

autem passionem
gratiae.

et

resurrectionem de

nocte culpae rediit ad dicm

Circa secundura sciendum

,

est,

quod conveniens

fuit

ut

non statim
diem

quando mortuus

fuit

Christus resurgerct sed usque ia

Prinio propter

ter.tium

exspectaret, propter quinque rationes.

signilicationem. ut scilicct ex hoc significaretur,

tis

quod lux suae moruna

die

curavit

nostram duplam mortem

in

et
,

igitur

integra et

duabus noctibus jacuit

sepulchro

ut per

diem

iiitelligatur

lux

suae mortis, per duas noctes nostra duplex mors,

assignat Glossa super illud Lucae

et

hanc rationem

XXIV

oportuit Christum pati etc.

Sccundo propter probatioiicra

testium stat oninc verbura
,

quia sicut in ore duonira vel triura

sic in tribus

diebus experilur quis

omne

faclum, et idco ut mortera benc probaret et se probassc ostcnderet,

tribus dicbus jaccrc voluit in

sepukhro.

Tertio propter suac po-

testatis ostcnsionera, quia si statini resurrexisset,

non videretur po-

testatera

habere ponendi aniraara suam sicut resurgendi. Et haec ratio

videtur tangi

Cor.

XV

superillo

quoniam Cliristusmortuus
,

est etc.

Idco
ita

inquit, dc morte praerailtitur

ut situt vcra

mors ostenditur,
restauraiidorura

vera resurrectio

ostcndatur.

Quarto

propter

praefigurationera.

Hanc

rationera assignat Pctrus

Ravcnnas dicens

trcs dies voluit csse suae sepulturae.

quac

in coclo sunt, rcstauraiiifcros, rcderaturus.

turus

quac

in terra

reparaturus, quac apud

Quinto

propter triplicis status

juslorum

rcpraescntationcm.
:

Hanc

rationein assignat Gregorius super Ezech. diccns

stus passus cst, sabbato quievit in

scxla fcria Chri-

sepuUhro,

dorainico autem die

resurrcxit a morte, pracsens autcm vita adhuc nobis sexta feria est,

quia

in

iingustiis

et

doloribus

cruciamur,

scd sabbato

quasi in

sepulcliro quiescinius, quia rcquiera aniraae post

mortcm invcnimus,

dominico autem dic a conditione, octavo cum corpore a morte re-

surgimus
crgo nos

et
in

in gloria

animac

ctiam cum carnc gaudcnius.

et

Dolor
oclava.

sexta,

requies in septima

gloria ex(ipit

in

Haec Grcgorius.

Circa tcrtium scilicet, qualilcr resurrcxit. nolan,

dum, quod primo surrcxit potcnter

potcstatcm
Joh.
II
:

quia virtute propria.

nicani
et

Joh.

habeo poncndi aniniam

teraplum hoc
ct

itcrum

sumcndi

cara.
illud.

solvite
fcliciler,

in

tribus

dicbus excitabo

Kccundo

quia deposita onuii miscria; Matth.

,

XXVI:

post-

quam

aulcin

resurrcxero

praeccdam

vos

in

Galilaeam.

Galilaea

Cap. LIV.
interprefatur transmigratio,

De

resurrectione domini.

237

Chrisfus crgo qnando surrexit, in Gali-

iaeani praecessit, quia de miseria

ad gloriam, de corruplione ad in:

corruptionem transivit;

Lco papa

post passionem Cliristi

ruptis

vinculis mortis iiifirmitas in virtutera, mortalitas in aeternitatem, con-

tnmelia transiit
IIII
:

in

gloriam. Tertio utiliter, quia captapraeda, Jerem.

adscendit leo de cubili suo et praedo gentlum se levavit. Item

:

Johann.
est:
et

cum

exaltatus fuero, aterra omnia traham ad

me ipsum,

id

cum

exaltatus fuero a terra,

animam

scilicet

educendo de limbo

corpus de sepulchro ouinia traham

etc.

Quarfo mirabiliter, quia

exsistente clauso

remanente clauso

scpukhro.

Sicut enim

matris

utero exivit et ad discipulos januis clausis intravit, sic nimirum exsisfcnte clauso sepulchro indc exire potuit.

Unde

legitur in h}storia

scholastica,

quod cuidam monacho sancfi ')Laurentii extra niuros

anno ab incarnatione domini millcsimo CXI. miianti dc cingulo suo,

quo accinctus

erat, insoluto projecto ante illuni

vox

in

aere estfacta:

sic potuit Christus clauso

exire sepulchro.

Quinto vercUiter, quia iu

corpore vero et proprio.

Scx aufcm modis se vere rcsurrcxisse pronon mentitur, secundo per frequenduo ostcndit sc vere resurrexissc.

bavit, primo per angeluni, qui

tem apparitioncm.

-)

Per haec

Tcrtio per conicstioncm, pcr quod probavit, quod non artc magica;

quarto per palpationem

quinto
in

per quod probavit quod

in

vero corpore
,

per cicatricum
,

ostcnsioncm

per
fuit;

quod

probavit

quod

eodem corpore

iu
,

quo mortuus

sexto pcr domus clausis

jannis ingressionem

per quod ostendit,

circa

quod glorificatus

surrexit.

Hae enim omnes dubitationes

tur fuisse
in

Christi

resurrecfionem

viden-

discipulis

Septlmo surrexil immortalifer, quia nun-

quam de caetero moriturus.

mortuis jam non moriturus.

Roman. VI:

Christus

rcsurrexit

ex

Dixit tamen Dyonisius in epistola

ad

Deraophilum
viro

Christum

efiara
:

post

adscensionera

cuidam

sancto

nomine

Carpo dixisse
;

paratus
si

sum rursus pro hominibus

possibile esset,

salvandis pafi

per quod videtur,

adhuc pro

horainibus niori paratus esset.

Retulit

enim praedictus Carpus, vir

mirae sanctifatis

beato Djonisio,
iniideliura

ut in

cadcm

cpistoia continetur,

quod cum quidam

Carpus moleste

fidclem

qucndaui pervertisset,

adeo

tulit,

ut ex hoc infirmitatem incurreret.

Tantae au-

tem

sanctitatis erat, ut nunquara celebraret,

quin sibi coeleslis vi-

sio inferretur.

Sed cum pro utriusque conversione orare deberet,

1)

Ed.Fr.legit

Laurentio.

2)Verba Per

resurrexisse

OJiiitt.Ed.Pr,

238

Cap. LIV.

De

rosurreotione (lomini,
ut conibustione

Deuiii tainen quolidie cxorahat,

quadain ainboruni

simul iuimisericorditer abruinperet vitas. Et ecce circanoctis incdiuni,

dum
erat
,

evigilaret
in

ct

hanc orationcni facerct

fuit

subito

domus,

in

qua

duo divisa

et

quaedam fornax immcnsa ibidem appavidit

ruit respicicnsque

snrsum

coelum apertum

et

ihidem Jesum

circumdatuin
dicti

uiultitudine

angclorum.

Dcindc

jiixta

fornaccm prac-

duo

viri tremuli stare ccrnnntur,

qui a serpentihus de fornace

proredentibus raorsibus ct involutionibus violenter in fornacem tra-

hchantur nccnon a quihusdam

dens Carpus adeo
in

aliis

viris

inipingebantur.
,

Haec

vi-

istorum vindicta delcctabatur

ut

supcriorcm

quidem visionem

intucri contcnmcrct et in

horum

vindictaui totus in-

tentus maneret, ita quod plurimuui molcste fcrebat, quod in fornacem

non
et

cito cadcbant.

Tandem

cuin difficulter

in

coclum rcspexisset
illo-

praedictam visionem ut prius vidissct, ccce Jesus hominum

supercoelesti throno
surrexit
et

rum misertus ex eum

niultitudine

nsque ad
ct

illos

angclorum descendens

manum
:

cxtcndit

ipsos

eripuit dixitquc Jesus

Carpo manu extensa

percutite contra

me

dc

caetero

paratus sum enim rursus pro liominibus salvandis pati et

non, quod
alii

hoc

niihi aiuicum,

pccccnt homincs.

Hanc autcm

vi-

sionem,

quam

recitat D^onisius, gratia hujus verbi posuimus. Circa

aliis cst,

quartam, quarc non exspectavit cum

fiet

resurgcre. quando scilicct

gcneralis rosurrcctio.

Sccundum

quod propter

trcs rationcs
illud

voluit difrorrc.

Primo propter corporis

,

dignitatein.

Cum cnim

corpus csset dignissimum

tati

cx eo quod

erat dcificatum sivc divini-

unilum
:

non

fuit

dcccns, nt tanidiu sub pulvcre jacerct.

Unde

Psalm.

non dahis sanctuni

,

tuuin, id est corpus sanctilicatuni, id est

dcificatum

vidore corruptioiiem.
ct

Itcm Psalni.

surgc doinine

in rc-

quiem tuam tu

arclia

saiictificationis

tuao.

Kt

vocatur archa

sanctificationis corpus illud,

quod
si

fuil

contentivum divinitatis.

Se-

cundo

pro])tcr

fidei

fiimilatem:

cniin

tunc non surroxisset, fidcs

poriissct nec veruiu

Deum

aliquis credidisset.

Quod

palot

cx hoc,

quod

in passioiie

cxcopta beata virgine onines

I.

fidoin aniisorunt,

sed

cognita rcsurrectione ipsam rccuperaverunt,

Cor.

XV:

si

Christus

non resurrcxissct, vana

est fides nostra.

Tertio proptcr noslrae reinvenirelur, qui resurieclio,

surrectionis exciuplarilalem.

Raro

ciiiin

ncm futuram

spcrarct, nisi

cam

in

exemplo praeccssisc viderct

si

ot

proptcr hoc dicit apostolus:

quia

Christus rcsurrexit ct nos re-

surgcmus, quia cjus rcsurrcctio

surrcctionis,

cst

causa excmplaris nostrac re.

Grcgorius:

cxcmplo

dominus monstravil

((uod pro-

Cap. LIV.
uiisil in

De

resurrectione domini.

239

pra*niio, ut sicut oinnes ipsuni resurrcxissc fideles cognosita in se

cerent,
rent.
in illo

ipsis

in

fine

mundl praemia resurrectionis sperasi

Idem: non plus quam triduanam esse mortem voiuit, ne,

resurrectio diflFcrretur
,

in nobis

omnino desperaretur.
considerata
gioria

Idco
capitis

habemus
nostri.

spem

resurrectionis

nostrae

Circa quintum, scilicet propter qnid resurrcxit.

utilitates nostras

Sciendum,
Est enini

quod propter quatuor magnas

cjus resurrectio

surrexit.

operans justificationem peccatorum, doccns novi-

latem

morum

gcnerans spcm

de

rcccptione

rcmunerandorura et
traditus est

causans resurrectionem omnium.

De primo Roman. IV:

')

propter delicta nostra et resurrexit propter

justificationem noslram.

De sccundo Roman. VI:

gloriam palris,
I.

sicut

(iliristus

resurrexit a

mortuis

per

ita et

nos in novitate vitae ambuiemus.

De

terlio

Petr.

II:

qui

proptcr

magnam

miscricordiam
Cliristi a

suara

resuscitavit

nos in spem vitae per resurrectionem

I.

mortuis.

De quarto

Cor.

XV:
,

Christus dominus rcsurrexit a raortuis primiliae doret

oiientium

quoniam quidcm pcr hominem niors

per hominem re-

snrrectio mortuorum.

Et notandum quod, sicut patet pcr praedicta,

Christus in sua rcsurrectione quatuor liahuit propria.

Primum

est,

quod nostra resurrectio usque

ccichrata
est.

in finem differlur,
illura

sua vero die tertia

,

Secunduni quia nos per

resurgimus

ille

vero

per

se.

Undc Ambrosius: quomodo

potuit adjutoriuni
?

sui corporis

quaerere suscitandi, qui alios suscitavit

Tcrtium

est,

quia nos inest,

cineramur, sed corpus ejus incinerarinon potuit.

Quartura

quia

sua resurrectio est nostrae resurrectionis causaefficiens, cxcmplaris

et sacramentalis.

De prima causa Glossa super

flctus etc.
in

Psalra.

ad ves-

perum demorabitur
resurrectionis

Resurrcctio Christi est causa efficiens

et

animae

praescnti

corporis

in

futuro.
tcrtia

De

se-

cunda
ut

I.

Cor.

XV

si

Christus resurrexit etc.

etc.

De

Roman. VI

quomodo

Christus

Circa sextum, scilicct qnotiens resurgens

apparuerit,

notandum
-) et

cst,
aliis

quod ipsa
dicbns

die

resurrectionis
ctiara

apparuit
vi-

quinque vicihus
cibus.

sequentibus

quuique

Primo
ult.
:

enira

apparuit Mariae Magdalenae.

Jesus
etc.
,

Joh.

XX

item

Marci

surgens

mane

prima sahbati

apparuit

primo
Voluit
causis.

Mariae Magdalenae aufem

primo

quae typum gerit poenitentium.

apparere

Mariae

Magdalenae

quinque

de
ei

Primo quia ardentius diligebat,

Luc. VII: dimissa sunt

peccata

i)

Ed.

Pr. legit

j ii

i(

iii.

2)

Verba et

vicibus

Omittit Ed.

l'r.

240
iiinita,

Cap. LIV.

De

resurrectione (lominl.

qiioniam dilexit multnin.

Sccundo, ut ostcnderet se inortnnni

pro peccatoribus.
tores,
loruni.

Matth. IX:

non veni vocare jnstos

secl

pecca-

Tertio
Rlatth.

quia meretrices praecedunt

sapientes in regno cae-

XXI

anien dico vobis

etc.

quia meretrices praecedeut

fuit

vos iu regno caelorum

tis,

Quarto, ut sicut uiulier

nuntia moruhi abunse-

ita esset nuntia vitae,

secundum Glossam. Quinto

Sicut dicitur

ut,

davit delictum, superabundaret et gratia,

Rom. V:

cundo apparuit mulieribus rcdeuntibus a nionuniento, quando

iis
:

dixit
ult.

avetc

et

acccsserunt ct tcnucrunt

pcdcs ejus.

Matth.

et tjpum gcrunt hnmilium,

quibus dominus apparet.

Tum

ratione

sexus,

tum ratione
,

afTectus, quia tcnucrunt

,

pedos
,

ejus.
forte,

Tertio ap-

paruit Simoni

scd ubi et quando

ncscitur

nisi

quando

re-

dibat a monuniento

cum

Johainic.
et
ibi

Potuit cnim

esse,

quod Petrus
,

a Johanne alicubi divertit

vel

dominus

sibi

apparuit
,

Luc.

ult.

forte

quando ad monumentum solus

intravit

sicut dicitur in

hjstoria scholastica, vcl forte in cavea sive spelunca.

iu iisdem hystoriis, quod,

Dicitur enim

quando Christum ncgavit,

,

fugit in

caveam,

quae modo dicitur Gallicantus

flevit,

in

qua, ut dicitur, per tres dies

et ibi Christus sibi

ex eo quod Christum negavit

apparuit et

eum

confortavit.

Petrusautcm intcrpretatur obedicns

illi

ct gcrit

t^pum

obcdientiun;. ^)quia
in

dominus apparct.

Quarto apparuit discipulis

consilii et signilicat

Emaus

quod interpretatur desiderium

,

pau-

peres Christi

qui volunt illud consilium adimplcre: vade et vende

ct

omnia,

quae habcs

da paupcrlbus

ctc.

Quinto apparuit disci-

pulis congregatis in

unum

et significat religiosos

cum

foribus quin-

que

sensunm clausos.

Joh.

XX.

Hae quinque apparitiones ipsa

dic resurrectionis factae sunt et has rcpraescntat sacerdos in missa

quinquics se vertens ad populnm.

tiu
,

Sed

tertia versio est

,

cum

silcn-

quia significat tertiam apparitionem factam Petro

quae nes-

citur ubi vel

quando facta

fucrit.

Scxto apparuit octava dic dis,

cipulis congrcgatis pracsente

nisi vidcrct,

Thoma
ult.

qui dixerat,

se

non credcrc
dis-

et signilicat hacsitantcs in hde.

Joh.

XX. Seplimo
pracdicantes
,

cipulis

piscantibus.

Johann.

ct

significat

qui

sunt

piscatores
ult.
;

hominum.

Octavo

discipulis

in in

monte

Thabor.

Matth.

ct significat
fuit.

contcmplativos, quia

pracdicto monte

transfiguratus

Xono undecim

discipulis recumbentibus in coeet

naculo,

ubi in

crcdulitatem eorum

duritiam cordis

exprobravit.

1}

Rpcent.

pr.ieferiiiil

<] ii

ii

domiiiiif.

Crip.

LIV.

De

resurrectione domini.
pcccatores
iu

241
trans-

Matth.

ult.

([uos

intclligimus

undcnario

gressionis positos, quos iloiuinus aliquando visitat iuiinisericorditer.

Decimo
Luc.

et ultimo apparuit discipulis exsistentiljus

in inontc oliveti,

ult.,

per quos significantur miscricordes et misericordiae oleum

diligeutcs.

Dc hoc

loco adscenditur iu coelum, quia pietas ad

I.

om-

nia valct promissioncin habcns ctc.

trcs apparitioncs,

Timoth. IV.

Sunt ct aliae

quac refeiuntur

in

ipsa die resurrcctionis factac,

sed tameu hoc ex tcxtu non hahetur.

Prima quando appaiuit Ja-

cobo justo

id est

Jacobo Alphci,

de qua apparitione invcnics iu

Icgenda ipsius Jacobi.

sicut legitur
in

Alia qua ipsa die apparuisse dicilur Joseph,

evangelio Xicodemi.

Xam cum
eum

audiissent Judaei,
in

quod Joseph corpus Jesu a Pjlato

suo posuisset
,

pctiisset ct

ipsnm

monuuiento
iii

indignati

adversus

ipsuin ceperunt et

quo-

dam

cubiculo diligenter

dauso
ct

et sigillato rccluscruut, post

sabba-

tum cum occidere voleutes

nis suspcnsa

ecce Jcsus
angclis
et

in

ipsa nocte resurrectioct

domo a quatuor
dedit
iu

ad eum intravit
salvis sigillis

faciem

ejus cxtersit et osculum

in

inde

eum educens

domum suam

Arimathia ipsum adduxit.

Tertia, qua antc cac-

teros virgini Mariae apparuisse creditur;

taccatur.
die

licet

hoc ab evangclistis
quac
statiui

Hoc romaua

ecclesia approbarc vidctur,

Si

ipsa

apud sanctam Mariam celebrat stationem.

quia nullus evangelista testatur
,

cuim hoc ideo non

crcditur,

consequcns cst, ut post

resurrectioncm nunquam sibi apparucrit, quia ubi vcl quando, nullusevangelista edisserit.

Sed absit, ut talem matrem

taiis

filius

tali

negligcutia dchonoravcrit.
ticuerunt,

Sed idco forsan hic evangelislae sub-

quia eorum fuit officium solummodo rcsurrettionis testes

filio

inducere, matrcm autem ad tcstificandum pro

cuit.

iiiducerc noii dcsiint,

Si

cuim vcrba extraucaruin feuiiuaruin deliramcnta visa

filii

quanto magis matrcm non pro

amore credcrent delirare,

hoc

igitur evangelistae scribere noluerunt, sed pro conslanti reliquerunt.

Debuit eiiim matrem prius laetificare de resurrcctione, quia amplius

caetcris
alios
tcrtio

constat doluisse de morte,

festinat.

ne matrcm praetcrcat,

qui sic
libro
ct

consolari

Hoc etiam Ambrosius

:

tcstatur in

de virginibus dicens

vidit

mater resurrcctionein doiniui,

primo vidit
nutaret.

et credidit, vidit

Maria Magdalena, quainvis adhuc

sic

ista

Scdulius quoque
,

agens de Christi apparitione

sc visibus astans,

dicit:

semper virgo mancns

1) Ed. Prino. Ipgil
i

')hujus
rt

luce palam do-

hoc

onini.n

se<|iieulia

omiUit inde a vprbjs b o n n

n J e X.

16

242
iiiiniis
fiiit

Cap. LIV.
prius obtulit,

De

resurrectlone doinint.

hona matcr, graudia divulgans miracnla

haec
fit

quae

olim advenientis iter,

ct ultimo hic
,

redeuntis et index.

De scptimo

autem
iu

considerando, qualiter sanctos patres, qui erant

limbo

Christus eduxit et quid ibi egit,

evangelium aperte non

et

explanavit.

Augustinus taraen

in

quodam sermone

Nicodemus

iii

suo evangelio aliquatenus hoc ostendunt.

nus:

Ait enim sanctus Augusti-

mox

ut Christus spiritum tradidit, unita suae dcitati

anima ad

infcrorum profunda descendit cumque tenebrarum terminum quasi

quidam depraedator splendidus ac

lerribilis attigisset

adspicientes

eum impiae ac
tam

tartareae legiones territae

,

inquirere
vel

coepcrunt di-

centes: unde est iste tam forlis

tam
qui

terribilis

tam splendidus,

praeclarus?

mundus

ille

nobis subditus fuit,

inferis

nunquam
non

nobis talem mortuum misit,

nunquam

talia

munera destina-

vit; quis est ergo, qui sic intrepidus nostros fines ingreditur et

solum nostra supplicia non verctur, vcrum

vinculis

etiam

alios de nostris

absolvit?
,

Ecce ipsi, qui sub

nostris solebant
salutis et

suspirare

tormentis
nihil
tui

insultant nobis de perceptione

non solum jam

hic sic

vcrcntur, scd insuper nobis minantur.

Nunquam
laeti

mor-

supcrbierunt nec

aliquando

sic

potuerunt

esse

captivi.

*)Ad quid huc istum adducere

lactiiia tua, in luctum

voluistis ?

princeps noster, periit

conversa sunt gaudia tua.

Dum

tu Christum

suspendis in ligno, ignoras, quanta

islas

damna

sustineas in inferno. Post

crudelium voces infernalium ad imperium domini omnes ferrci

sunt vectes et ecce
innunierabiles sanctorum populi ejus

confracti

genibus provoluti lacrimabili voce clamabant: advenisti-) redemtor

mundi, advenisti, quem desiderantes quotidie exspectabamus

disti

dcscenfucris

pro nobis ad infcros

noli nobis dcesse

cum reversus
et

ad superos: adscende, domine Jesn, inferno cxspoliato

mortis suis vinculis irretito
inquiunt,
,

auctorc

redde jam laetitiam mundo, succurre,

et

jam sacvas exslingue poenas

hic es
,

miserando resolvc captituos,

ct
et

vos

dum

absolve reos,

dum ^)adscenderis, defende

ct

Hacc Augustinus.
Leucius
filii

In evangclio Nicodcini Icgitur,

quod Carinus

Simconis scnis cum (ihristo rcsurrcxerunt

ct

Annae

(Ja^phac et Nicodeino et Joseph

iis

fiamalieli
iiifcros

apparuerunt et ab
gcssit
,

*)

adjurati

quae Christus apud

narraverunt

dicentcs:

cum essemus cum omnibus patribus

nostris patriarcliis in

1)

Vu1^o

it

Ipgilur.

2) Rpcenliores
4)

3) Kd, Tr. uiale legit

dcsccndcris.

ndJiml voccin desider.ib il is. Verba diio nnteccdentia uniillitKd. I'r.

Cap. LIV.

De

resurrecttone dominl^

243

caligine teuebraruni, subito faclus est aureus solis color purpureus-

que

et regalis lux illustraus

super nos statiuique Aclani liuniani gelux ista

auctoris est hiininis
scnipi-

ncris pater exsultavit diccns:

terni
,

qui nobis prpniisit mittere lunien coaetcrnum suum.

:

Et exprae-

clamavit Ysaias dicens

dixi,

haec est lux patris

lilius

Dci

sicut

cum essem

vivns in tcrris, populus, qui ambulabat iu tcncbris,

vidit

lucem magnam.

Tunc supervenit genitor noster Simeon

compulsus spiritu

et

exsultans dixit:

glorificate

dominum, quia ego Christum inrantcm

in

natum in-manibus susccpi

dixi
:

teniplo

ct

sancto

nunc viderunt oculi mei salutare tuum quod parasti

ct interrogatus

etc.

Post
quis

hoc supervenit quidam eremi cultor

esset
,

a nobis,

dixit:

ego sum Johannes

ct

qui Christum

baptizavi ct anle

ipsum parare vias ejus praeivi

ipsum ostcndi digito diccns: ecce

vobis,
dixit:

agnus Dei

etc.

et

desccndi

nuntiarc

quia in proximo est

Christum visitare nos.

paradisi rogare dominura

Tunc Seth
,

cum ivisscm ad portas

angclum suum
,

ut transraittcret milii
,

ut

daret mihi de oleo misericordiae

ut

inungcrcm corpus

patris niei
:

Adae

cum

esset infirnius

apparuit Michael angelus dicens

ligni

noli

laborarc lacryniis
iiullo

orando proptcr olcum

dc
illo

miscrirordiae.

Quia

modo

poteris

accipere,

nisi

quando completi fucrint

quinque millia ')quingcnti anni.

et

Hacc audicntcs omnes patriarchae

tunc
S^fflian

prophetae exsultavcrunt niagna cxsultationc,

fflortis

prin-

ccps et dux

dixit

ad inferum
filium

pracparatc susiiperc Jesuni,

ct

qui sc gloriatur Ghristum

Dei esse

horao cst timcns moretc.

tcm dicens
quos
fcci

tristis est

anima mea usque ad raortem

et

ct raultos,
iiifcrus

-)snrdos, sanavit

claudos crcxit.

Respondeus
,

dixit: si potcns es tu, qualis est horao illc Jesus

qui timcns nior-

tcm potentiae tuae adversatur?

pere te vult
et

Nam
in

si

dicit sc tiracre raortem, ca-

vach

tibi erit

sempiterna saecula.
excitavi,

Cui Sathan:

ego

illum tentavi et

populum adversum illum

jam lanceam

exacui, fel ct acetura miscui, lignura crucis praeparavi: in proxirao

cst

mors

ejus, ut

pcrducam cuiu ad

te.
?

Cui inferus:

^)

ipsene cst,
est.

qui suscitavit Lazarum, quera tencbam

infcrus
:

Cui Sathan: ipse

,

Cui

conjuro te per virtutes tuas ct meas

ne perducas cuiu ad
ncc ipsuni

mc, ego

eniiu cuui audivi irapeiiuni verbi ejus, contrcraui

Lazarum

coniiuere potui

scd cxculiens se ut aquila supcr

omncm

1) Recent.
3)

duceiiti

legiint.

Z)

Recent. forlasse
I'r,

reclliis

curvos

lesuiit.

Verba: ipse

inferus desunt

in Ed,

16 *

244

Cap. LIV.

De

resurrectione doiuini.
ct,

agilitatem saliens exivit a nobis

cum hacc

loqueretur, faota cst

vestras et

vox
niiui

ut tonitruum dicens:

tollite

portas

principes

elcva-

portac aetcrnalcs et introibit rex gioriae.

Ad

lianc voccni con-

curreruut dacniones et ostia acnca

cum

veclil)us

fcrreis clauscrunt.

Tunc
mino

dixit
etc.
,

"^DaYid: nonne cgo proplictavi dicens: confiteantur doquia contrivit porlas aeneas
:

etc.

Facta cst itenim vox

maxima

dicens

toliite

portas etc.

Vidcns inlcrus,

quod duabus

vicibas clamaverat, quasi ignorans dixit: quis est iste rex gloriae?

2)Cui Danicl: dominus

ipse est rex gloriae.

fortis

ct

potcns, dominus potens

in proelio,

Tunc rex

gloriae supervenit et aeternas tene-

bras illustravit et extendens

dominus
filiis

manum

et

tenens

dextram
adscen-

Adae
dit

dixit:

pax

tibi

cum omnibus
et

tuis justis mcis, et

dominus ab

inferis

omncs

sancti sunt

cum

sccuti.

Dominus
et intro-

autem tcnens manum Adae

duxit eos in paradisum
et intcrrogati sunt
fcris
,

trajiidit

Michacli

archangclo

quibus occurrerunt duo

qui estis

viri vctusti

dierum
in

a sanctis:
fuistis
iis:

vos, qui nobiscum

in-

mortui nondum

et in

paradiso corpore collocati estis?

,

Et respondit unus ex
hic

cgo sum Enoch

qui hic translatus suni,

et

autem

est Eiias,

qui huc curru igneo assumtus est,

adhuc

mortein nou gustavinius,

nuis

sed
et

in

advcntum Antichristi rescrvati suet post

cum co

procliatuii
in

ab eo occidcndi

triduuni ct di-

midium di^i
pcrvcnit

nubihus assumendi.
vir

Et

cumhaec
crucis

diccret, ecce su,

alius

portans in

humeris

signum

qui

inter-

rogatus, quis essct, dixit: ego latro fui et

cum Jesu

crucifixus fui ct

credidi ipsum esse creatorem et oravi dicens:

mcmor

esto raei, do-

mine, quando vcncris

tibi,

in

rcgnum tuuin;

tuiic dixit inihi:

anicn dico

hodic
:

mccum

cris in paradiso, et dcdit mihi

istud crucis

signum
te in-

diccns

hoc portans ainbula

in

paradisum
ostcndc

et si

non dimiserit
ct

grcdi angclus custos paradisi,

illi

signuin crucis
cst,

dices

ad

iiiiiin,

quia Chiistus, qui nunc crucilixus dixissem angclo,

ine.

transinisit

me.

At

cum
ct

Iioc fecissem ct

statiin

apcricns introduxit
lioc

mc

ad dcxtrain paradisi collocavit

(uim

Carinus ct Lcucius

locuti fuisscnt,

subilo transligurati sunt

vel

ct aniplius visi

non

sunt.

Gregorius quoque N^ssenus

gustinus
(Jliristo

secundum quosdam

libros ^)

Au-

dc hoc

codcin sic ait:

confcstim aetcrna nox infcroruin

dcsccndentc rcsplcnduit,

mox

ferruginci janitorcs talia

iiitcr

1) K<1. l'r. lesil:

3) til.

l'r.

iiiiniis

recle

Daniil. e A
:

2) Vprb.i
ii ij ii

Ciii

ii

glori.ic
ni
i] ii

desuiil

iii

Ed.
o
s.

l'i-.

( i

ii

s s e c

nnd

iii

I i

Cap, LV.
sc uuibrosa
sileiitia
luctii

De

sancto Secundo.
subnnuiuurant:
,

245
quis nani-

')inciiinbeiitc

quc est

ille tPi-ribilis

ct
,

nimio splendore coruscus

nunquam talem

nostcr exccpit tartarus

niuit

nunquam
,

in

nostram cavcrnam talcm evo,

mundus

invasor est iste

non debitor

cJTractor cst et de-

structor,

non peccator, sed praedator,

Judiceni vidcmus, iion suppli,

cem, venit pugnare, non succumbcro, eripere

non mancre.

CAP. IV. (53.).

De
componens,
vcl

isaiicto <$eciindo.
id
est, se lionestalc

Secundus dicitur quasi se condens,

morum

Sccundus dicitur quasi secundans,

id est,

obsecun-

dans, id est, mandatis domini obtemperans, vel Secundus quasi se-

cum dux,
pracfuit
et

Fuit

enim

suus

dux

quia ratione sensualitati bcne

ipsam ad omne opus bonum produxit.

Vcl Sccundus
,

dicitur respectu primi,

duae enlm sunt viae eundi ad vitam

Iste

prima

per poenitentiae lamentnm, sccunda pcr martirium.

autcm martir

pretiosus non solum ivit per primam, scd etiam per secundam.

Secundus milcs strcnuns, sed Christi

tir

atlileta

cf^regius et

mar-

domini gloriosus

in civitate

Astcnsi martirio coronatus est, cujus

gloriosa praesentia praedicta civitas illustratur et eo velut singulari

patrono lactatur.

Hic a beato Caloccro

qui

a -) Sapritio

prae-

fecto in civitate Astensi in carccrc tcnebatur, fidem Christi edoctus

est

Cum

igitur bcatus
,

Marcianus

in

Tcrdoncnsi

civitate

detinerc-

tur in carcere

Sapritius illuc proficisci voluit, ut

eum

faccret im-

molari, Secuudus autem

tanquam causa

solatii

sccum

est profectus,

beatura

Marcianum videre desiderans,

Cum

crgo extra civitatcm

Astensera fuissent, columba supcr Scciindum descendcns capiti ejus

insedit
,

cui dixit Sapritius

vide

Secunde
te

quomodo

Dii nostri tc

araant, ut etiam aves coelestes

ad

visitandum transmittant.

Cum

autem ad

^)

Tanagrum

fluvium pervcuisscut, vidit Secundus angelum

ct sibi

domini super aquam ambulantem

diccnlcm: Sccundc, fidem

Cui Sapritius

habeas

et

sic

super ydolorum cultorcs .imbulabis.

1)

EJ. Fr.
:

inculjahte

offert.

2) Recent.

Saiubritius

lesiiut.

3)

Ed,

Vr. legil

Thana 2 um.

246
frater
lenius

Cap. LV.

De

sancto Secundo.
Cui Secundus: ainbu
fliimen
:

Secunde Deos audio ad

te loquentes.

ad desideria cordis

nostri.

Cuni

vero ad Burimani

pcrvcnisscnt, angclus similiter ibidem sibi apparuit eique dixit

Se-

cunde credis

in

Deum an

forte

tu dubitas?

Cui Sccundus: credo

verilatcm passionis cjus.

Cui Saprilius: quid est quod audio?

,

Cum

ergo Tcrdonam ingrcderetur

Marcianus ad praeceptum angeli de

carcere exiens Secundo apparuit eique dixit: intra, Secunde, viam

vcritatis et perge, ut accipias

palmam

lidei.

Sapritius dixit

quis

est hic, qui nobis quasi somnians ioquitnr? Cui

Secundus:

tibi

som-

nium, sed mihi adraonitio et confortatio

est.

Post hoc Secnndus

Me-

diolanum

ivit et

Faustinum

et Jonitam,

qui in carcere detinebantur,

angelus dojnini ad se extra civitatcm

adduxit

ct

ab

iis

baptisma

quadam nubc aqnam praebcnte

susccpit.

Et ecce subito columba

dc coelo venit et corpus ct sanguineni domini defercns ea Fcaustino

ct Jonitae tribuit.
raini

Dedit autcm Faustinus corpus et sanguinem do,

Secundo, ut ad Marcianum deferrct

et

rediens igitur Secundus,

cum jani nox esset

ad ripam Padi venisset, angelus domini fre-

num

accipicns equi super Paduni ipsum transvexit et usque ad Tcrin carcercra

donam perducens

ad Marcianuni eum introduxit deditet ipse

que Secundus Mareiano niunus Faustini

corpus ct sanguis domiiii niecum
sit

illud

sumens

dixit;

in

vitam
exiit ct

aetcrnam.

Tunc ad

mandatum angeli Secundiis dc carccre

ivit.

ad suura hospitium
et Sccundiis

Posl hoc Marcianus capitaicm scntentiam acccpit

corpus cjus rapiens sepclivit.

Quod audicns
,

Sapritius ipsum ad se
profiteris.

vocavit cique dixit: quantura video

(]hristianum te esse

Cui Secundus

vcrc christianum
desideras.
(Uii

proliteor nie csse.

illa

Cui Sapritius
potius

malam mortcm

Secundus:

tibi

debetur.

(iUmque sacrilicare nollct, jussit cum exspoliari, statimquc angelus

doniini
ibi adfiiit

ct

veslcin

sibi

paiavit.
fecit,

Tunc

Saprilins euin in

cquuleuin
suis

SHS|iciisum

tamdiu

torqueri

donec ejus bracliia a a domino

compaginibus solverentur.
,

Sed cum

fuisset sanitati

restitutus

jussit euni in carcerem reduci.

Ubi dum cssct, angelus

sequcre
in

doniini ad

cum
ad

venit

ci(|uc

dixit:

surgc Secunde,

me

ct

ducam

le

creatorem tuuin.
et euin in

Tnnc ipsum usque

civitatcm
et sal-

Astenscm perduxit
vator, euin posuit.
(lui

custodia,

ubi erat (]aloccrus

Qucm

vidcns Sccundus ad ejns pedcs se projrcit.

salvator:

noli

limerc,

Secunde, quia cgo sum dominns Deus

eripiam
,

Inus, qui te
in cocluin.

de oninibus

nialis

bcncdicensquc

iis

adsccndit

Maiie igilur Sajjrilius ad tarccrcm misit, qui carccrem

Cap. LVI.
(juitlcin

De

sancta Maria Aegyptiaca.

247

signatmu inveiierunt, Secunduin vcro non invenerunt. Pergens

autcni Sapritius de

Terdona ad civitatem Astensem,

ut saltein Ca-

locerum puniret, jussit ut praedictus Calocerus

ct ecce

sibi praesentaretur,

nuntiavenmt

sibi,

quod Seciuidus cum Calocero esset, quo

audito eos ad se adduci fecit iisque dixit: quoniam Dii nostri sciunt

vos esse contemtores suos, vos insimulmori

iicare nolleut,

voluiit.

Cum autem

sacri-

picem cum resina') liquari

fecit et

super eorum cn-

pita fundi et in os

eorum

jactari.

llii

autem hoc tamquaui aquam

et

suavissimam cum magno desiderio bibebant

voce clara dicebant:

quam

dulcia faucibus

meis

cloquia tua domine.

ut

Tunc

Sapritius

super eos dedit sententiam,

collaretur,
tur.

Secundus

in civitate Astcnsi

de-

Calocerus vero Albiganum mitteretur et ibidem punire-

Cuni

autem beatus Secundus dccollatus fuisset

ct ipsuni

eccc angcli
et cantu

domini corpus cjus tulerunt

eepulturae dedcrunt.

cum

multis laudibus
cal. Aprilcs.

Passus cst autem

III.

CAP. IVI. (51).

De
tpm])ore

sancta Maria Acffyptiaca,

in

Maria Aegyptiaca, quac peccatrix appellatur, XLVII annis cremo artissimam vltam duxit, qnam circa annos domini
Claudii intravit.

CCLXX
Zosiinas,
si

Quidam autcm abbas nomine

et

dum-) Jordanera
fortc aliqnem

transiisset

'ercmum maguam percurreret,

vidit

sanctum patrem inveniret,

et

quendam^) ambulauZosimas

tem nudo nigroque corpore

erat

ex incendio solis exusto. Hoc autcni

et

Maria Acgyptiaca statinique haec fugam arripuit

post

eam

vclocius

currere

coepit.
,

Tunc

ait

illa:

abbas Zosima,

quid

me

persequeris ?

Ignosce mihi

non possum facicm mcain ad

nuda, scd pallium tuum mihi
Qui se nominari au-

te convcrtere, eo

quod

raulicr sura et

porrige, ut possim sine verecundia te vidcre.

diens stupcfactus pallium tribuit et in terrain prostratus, ut se bencdiceret, rogavit.

Cuiilla: ad
ornat.

tc, pater,

bencdictio lagis spectat,

,

quem

sacerdotii

dignitas

Ille

ut audivit

quod nomen

et

1)

Becent.

llquefieri
et

offeriint.
;

2) Kd. Fr. m;ile

etc. offerunt

iii
,

Jordanein

legit.

3) Alii;

iiunndam

deinde

liaec nuteiii

jninua recte.

248

Cap. LVl.

De

saucta Maria Aegyptiaca.

ofticiiun ejus sciret,

amplius miral)atiir et se benetlici obnixius pre-

cabatur.

Tunc
illa

illa: benetlictus

Deus redemtor animarum nostrarum.

,

CHmquc

extensis manibus oraret

terra.

yitiit

eam quasi uuius

Cui

cubiti

mensura clevari a

Tunc senex

tlubitare

coepit, ne forte
illa;

spiritus esset et fingentlo orationem

tibi

faceret.

satisfaciat

Deus

{jui

me

peccatricem mulierem immuutlum spiritum existiillam per ilominum conjuravit, ut contiitionem

luasti.

Tunc Zosimas

suam
tibi

ei iiarrare tleberct.

Cui
,

illa:

ignosce mihi,

pator, tjuia, si
et

statum

meum
Cumque

narravero

yelut a

serpente territus fugies

et

aures tuae a sermonibus meis

polluetur.
ille

contaminabuntur
iiistaret,

aer a sortlibus

vehementcr

tlixit:

ego

frater, iu

Aegjpto nata sum, XII

actalis nieae

anno Alexautlriaiu
et
iiulli

veiii

ibiquc

XVII annis publice

gavi.

libitlini

me

subjeci

ullatenus

me

ne-

Ciun

autem bomines

regionis

illius

pro

adoiantla

sancla
niit-

cruce Hierosolimam atlscentlerent, rogavi nautas, ut

terent prOficisci.

me secum
,

Cum
me
et

vero

me
seil

de

naulo requirerent

ilixi:nou

habeo, fratres,

aliutl nauluiu,

pro naulo corpus habeatis meuni,

iiauli

sicque sumseruut

corpus

meum
et

gratia habuerunt.

Cum

autem Ilierosolimam pervenissem

fores

pro adorantla
,

cruce usquc ad

ecclfsiae

cum

aliis

dcvenissem

subito et iuvisibiliter repulIteruiu

auleiii

sam patior nec

intus iiilrarc permittor.

atquc iteruni

perveni usque ad limen jaiiuae et subito injuriam patiebar re|)ulsae.

Cum

lanien

omncs

liberuin jiabereiit aditum

igitur

nec aliquod iiivenirent

impedimentum,
ob scelcrum

rcdieiis

ad me

et cogitans,

quod hoc

niihi

meoruiu immanitatem accideret,

pcctus
ct

meum

coepi

manibus tundere, lacr^mas amarissimas fundere

gra\iler suspirare,

a cordis inlimo

respiciciisque \idi ibi iiuagineui beatae virginis

Mariae.

Tunc ipsam
veniaiu

lacrymabiliter
et

exorarc coepi

ut

peccatorum
rac

meorum

impelraret

ad adorandam crucem sanctam

intrare permitleret,

promittens

mc
fores

saeculo abrenuntiaturam
lioc

et

de

caetcro caste mansuram.

virginis

Cuuu|uc

orasscm

et iu

uomine bcatac
ct

fiduciam

recepissera,

ilerum ccclesiac adii

Cuni

sine

aliquo impcdimenlo ecclesiam intravi.

autem sanclam crucera

dcvotissime adorassem, quidain niihi tres nuiumos tribuil, de quibus

Ires

paiies

cmi,

audiviquc

vocem diccntem

raihi:

si

Jordancm

liaiisieris,

salva cris.

Jordanem

igitur transivi ct iu
hoiniiiera
,

hoc descrtum
illi

veni

ubi
Ircs

XLVII
panes
et
,

aiinis nulliira penitus

\idcns inansi,

autem

quos mecum deluli

anuis

inslar hipidis per

his

tempora

duravcruul

XLVII

mihi

cx

coiiicdendo

sulTccerunt,

Cap. LVI.
vcstimenta

De

sancta Maria Aegyptiaca.

suiit,

249
ia

autem mea jamdudum putrcfacta

XVII') anuis
,

hoc dcserto a tentationibus carnaliljus molestata

Dci gratiam omnes
ut pro
vici:

fui

scd nunc per

ccce omnia opera

mea
Cui

tibi

narravi et rogo,

me ad Deum

preccs fundas.

Tunc senex ad tcrram proilla:

stratus in famula sua

dominum

bcnedixit.

obsccro te, ut

in die dominicae coenae ad Jordancm rcdoas

et

corpus doniinicum

tecum

fer.as;

ego ibidem
,

tibi

occurram

ct

dc manu tua corpus sa,

crum SHScipiam

nam

a dic,

qua

liuc

veni

communionem

doniini

non accepi.

Rediens igitur senex ad monastcrium voluto anno,

,

dum

dies coenae appropinquarct

tulit

corpus

dominicum

ct

usque ad

ripam Jordanis venicns cx alia ripa muliercm staiitem prospexit,

quae super aquas
pcrvcnit.
facto
crucis

signaculo

ivit

et

ad scncm usquc

Quam

videns senex obstupuit et ad pedes cjus humilitcr

illa:

se prostravit.

Cui

vide, ne fcccris

cuin sacramcnta dominica

,

penes tc habcas

et sacerdotii

dignitate

refulgcas, scd obsecro

ut

sequenti anno ad me. pater, rcdire digneris.

Tunc

illa

facto signo

crucis super Jordanis aquas ivit ct ercmi solitudinem petivit.

Scnex

vero ad suum mouasterium rediens sequenti anno ad locuin, in quo

prifflum
perit.

secum locutus fuerat, vcnit

Qui lacrjmari coepit
se:
et ipsaui

ct

eam ibidem cxspirasse

re-

tangere non praesumsit, dixit-

que

iiitra

ego quidem corpusculum sanctae scpelirc volebam,

sed timeo, ne hoc sibi displiceat.

Hoc eo cogitante

vidit juxta ca-

put suum litteras in tcrra dcscriptas ita continentes:

sepeli

Zo-

sima, Mariae corpuscuium, rcddc tcrrac pulverem suuin et ora pro

me ad dorainum, ad
hoc saeculum.

cujus praeceptum secundo die Aprilis reliqui

certo cognovit,

Tunc sencx pro

quod mox,
vitam
linivit

ut doillud-

mini sacramentum accepit ct ad descrtum rediit,

que desertum,
lavit, illa in

quod Zosimas per

et

XXX
ad
vidit

dierum spatium vix ambumigravit.

una hora percurrit

,

Deum

Cumque

se-

nex tcrram foderct

mansuclc, dixitque
suura et ego,

scd nequiret,

lconem ad se venientem

illi:

sancta huc mulicr praecepit sepeliri corpus

cum sim senex, fodcre non possum nec etiam habco

,

=} ferrainentum

tu

ergo terram

fode,
coepit

ut possimus

cjus

corpus

sanctissimum sepelire.

Tunc

leo

fodere

ct

aptam foveaiu

praeparavit, quo peracto Ico ut agnus mansuctus abiit et sencx ad

suum monasterium

fflorificans

Deum
2}

veiiit.

1) Recent. adduiit i)riinis.

Ed.

l'r.

male;

irma ju eii tu

250

Cap. LVII.

De

saucto Ambrosio.

CAP. lYII.

(55.).

De
Ambrosius
et

sancto Ambrojsio.
,

dicitur de aiubra
Iste enira

quae est spccies valde rcdolcns

valde
pretiosus
exstilit

prcliosa.
et et

ecclesiae

et

iii

dictis

in

factis

suis valde rcdoluit.

,

Vcl dicitur Ambrosius ab

ambra

sjos, quod est Dcus

quasi ambra Dei.

redolet.

Deus
cnim

enim per
ct

eum

quasi

pcr

ambram
iu
,

ubique
loco.

Fuit

est

bonus odor Cbristi

patcr lumiuis
,

omni

Vel dicitur ab ambor, quod est

et sior

quod

est parvulus: quia patcr in

multorum

filiorum spirituali generationc, luminosus in sacrae scripturae expo-

sitione et parvulus in sua humili conversatione.

in Glossario:
lis

Vcl sicut dicitur

ambrosia, esca angelorum, ambrosium coelcste melcoclcstis

favum.

Fuit enim

odor per odoriferam famam

coelcste mellis

sa-

por per contemplationcm intimam,

favum per dul-

cem scripturarum expositioncm

itionem.

esca angelica per gloriosam fru-

Ejus vitara scripsit Paulinus Nolanus episcopus ad Au-

gustinum.
1. Ambrosius
bulis
in
atrio
,

filius

Ambrosii praefecti Romae

esset positus et dormiret,
ut

tuin iu cuna-

praetorii

examen apum
quasi iu alveoia

subito vcnicns facicm cjus et os ita complevit,

lum suuni

inlrarent

pariter ct exirent.

Quae postea evolantes

tantam acris altitudinem sublevatae sunt, ut humanis oculis minimc

vidcrentur.
istc,

Quo pcracto
magni
,

territus

pater

ait:

si

vixcrit

infantulus

aiiquid
et

erit.

Postea cum adolevisset

,

et viderct nia-

trem
ipsc
ficri

sororem

sacram virginem

manus sacerdotibus
,

osculari,
id

ludcus sorori dextram ofFcrcbat asserens

oportere.
llla

ct

sibi
,

ab ea

vcro

ut adolesccntcm ct ncscientcm
igitur littcris eruditus

quid di-

ccret, respuebat.
lorii

Romae

cum causas praecumquc Mcdio,

splcndidc pcroraret,

a Valcutiniano impcratore ad rcgcndam

dircctus
cst,

Liguriam

Emiliamque
et

provinciam

lanum venisset

ibidcm

episcopus lunc dccsset

convcnit popu-

lus, ut sibi de episcopo providerct.

llioiicos

Scd cum

intcr

Arianos et cailluc

dc

cligcndo

cpiscopo

scditio

non niodica orirelur,

ct stiitim

Ambrosius causa scdandae seditionis pcrrexit

tis

vox infan-

insonuit diccns

Ambrosium

ci)isco|;um

cujus

voci

omncs una-

nimiter cojiscnscrunt

Ambrosium cpiscopum acclamantcs.

Quo

ille

Cap.
cognito
,

LYH.

De

sancto Ambrosio.
,

251
tribii-

iit

eos a se terroribus removeret

ecclesiam exiens

nal conscendit et contra consuetudinem

suam tormenta personis ad-

hiberi jussit.

Quod cum

faceret,
ille

populus nihilominus acclamabat:

turbatus domumrediit et philoso-

peccatnm tuum supernos. Tunc

phiam

profiteri voluit.

Quod

ut ne faceret,

revocatus

est.

Publi-

cas rauliercs publice ad se ingredi fecit,

ctione popuium revocaret,

ut his visis ab ejus ele-

sed cum nec sic proficeret, sed semper

populum peccatum tuum super nos acclamare videret, fugara media

nocte concepit, cumque Ticinum se pergere putaret, mane ad por-

tam

civitatis

Mediolanensis

quae Romana dicitur

,

invenitur.
est

Qui

inventus

cum

custodiretur a populo

niissa
,

rel.itio

ad cleraenaccepit,

tissimum imperatorem Valenliuianum

qui

summo gaudio

quod judices a se

directi
,

ad saccrdotium peterentur.

Lactabatur

enim probus praefectus

quod vorbum suum fuerat

proficisccnti

in eo adimple-

tum
non

dixcrat enim,

cum

niaudata donaret: vade, age,

ut judex, sed ut episcopus.

,

Pendente relatione iterum abscon,

ditur

sed inventus cum adhuc esset catechumenus

in

baptizatur

et

Vni

die

episcopalcm cathedram sublimatur.

et

Cum autcm
,

post

annos IV Romani ivisset

oscularetur,
sibi

soror sua
eccc,

sacra virgo

ejus dextram

ridens

ait:

nt diccbam
in

tibi,

saccrdotis

manum

oscularis.

S.

Cum autem
ivisset
et

quandam
electioni

civitatcm

pro

quodam episcopo ordinando

peratrix et
alii

ejus
,

Justina ira-

haeretici contradicerent

volentes ut aliquis de sua

secta ordinaretur, una de Arianorum virginibus irapudentior caetcris tribunal

conscendit et beatum

Ambrosium per vestimentum apiis

prehendit volcns ipsum ad partem mulierura trahere, ut ab

sus de ecclesia

caeetsi

cum

injuria

pclleretur.
,

Cui Ambrosins ait:

in

cgo indignus tanto sacerdotio

tibi

tamen non convenit

qualem-

cnnque sacerdotem uianus injicere,

Dei,

unde timerc debuisti judicium

ne

tibi

aliquid

contingat.

Quod dictum

exitus confirraavit.

Nara die alio mortuam ad sepulchrum usque deduxit gratiara pro

contumclia rependens.

Quod factum omnes

perterruit.

Post boc

Mcdiolanum reversus innumeras

tulit,

Insidias a Justina imperatrice per-

muneribus

et

honoribus adversus eum

populum

excitante,

Cum

ergo multi eum in exsiiium pellere niterentur,

unus corum

caeteris infeiiciorin tantum furorem excitatus est, ut juxta ecclesiam

domum

sibi locaret ac in

ea quadrigam paratara haberet, quo proexsiliura

curante Justina facilius raptum ad

judicio ipso die, quo

deportarct.

Sed Dci

eum rapere

arbitrabatur, in

cadem quadriga

252
ile

Cap. LVII.
in exsiliiim

De

sancto Ainhrosio,
est.

eadem (lomo
onicium

pulsus
et

Cui tamen Ambrosius

retl-

(lens
et

bona pro malis,

in

sumptus

necessaria ministravit.
celebrari instituit.

Cantus

ecclesia

Mediolanensi

Erant
tjui

et

tunc teniporis Metliolani niulti

(jueri

a dacmonibus

obscssi

se toret

ab Ambrosio

magnis vocibus clamabant,

sinuil
,

Justina

autem

multi Arianorum, cuni

habitarcnt, dicebant Anjbrosium pecuse

nia

homines comparare
ct
al)

tiui

ab

immundis
sc

spiritibus

vexari
subito

inentirentur

Ambrosio
tjui

dicerent

tortjueri.

Tunc

unus ex

illis

Arianis,

adstabant, arreptus a daemonio in

medium

prosiluit atque

damare

coepit; utinam sic toriiueantur, ut torqueor,

!

qui non credunt

Ambrosio

At

illi

confusi iu piscinam

demersuui
et

honiinem necaverunt.

Quidam hacreticus acerrimus disputator

ad fidem

dnrus

et incouvcrtibilis

cum

audiret

Ambrosium praedi-

cantem, vidit angelum ad aures ejus loquentem verba, quae populo

praedicabat.
dere.

Quo
3.

viso fidem,

quam persequebatur,

cocpit
ct

defenipsos

Quidam aruspex daemones advocabat

ad nocendum Ambrosio transmittcbat, sed rcversi daemones rcnuntiabant,

quod non solum ad ipsum,

scd nec ctiam ad fores do-

mus suae appropinquarc

illud adificium

valebant, quoniam ignis insuperabilis

omne
Prae-

communiret, ut etiam longe positi urercntur.

dictus vcro aruspcx

cum a judice propter quacdani

ab Am])rosio
sc

maleficia tor-

qucretur,

claniabat ampliufi

torqucri.

Quendam
egrese

daemoniacum

Mcdiolanum ingredientem
interrogatus

dacuion
ait
,

dimisit,

dientem invasit:
timcre.

de

hoc dacnion

Ambrosium

Alius quidam nocte cjus cubiculum adiit, ut gladio ipsum Justina inductus,

necaret, prece ac prctio a

scd

cum dcxtra glamanus

ejus.

dium elcvassct, ut ipsum percuteret,

continuo

aruit

Cum
iis

viri

Thessalonicae

civitalis imperatori aliquid dcliquisscnt, et

imperator prccibus bcati Ambrosii indulsissct, clam agente cu-

rialiuni nialitia,

per jussum imperatoris ncsciente Ambrosio plurimi

ut

sunt occisi.

Quod

Ambrosius comperit, imperatori copiam

Cui cum impcrator
commisissct,
(litcret,

in-

trandi ecclcsiam dencgavit.

vid adullcrium et homicidium

quod Daqui secutus

rcspondit:

cs errantem, sequcre corrigcntcm.

Quod cum

audiissct clemcntissi-

mus impcrator,
non negavit.
')

ita

gratantcr cepit, quod puram pocnilcnliam agcre

Quidani a dacjnonio arreptus

clamarc cocpit,

jvh

I)

lllsloiiolii

niilcccil<'iis

inilp n

verbis

Cuiii viri

negavit

deesl

in

d.

rriiic.

Cnp. LVII.
Aiubrosio Be torqueri.
iion te

De

sancto Ambrosio.

253
dyabole
illuc
,

Cui Ambrosius: obuiutesce

,

quia

torquet Ambrosius
,

sed

tua

invidia

quia

bomines

adscendere conspicis
nesQit inflari.

unde tu turpiter
statim

corruisti,

naui

Ambrosius
vice

At

ille

obmutuit.

4.

Quadam

cnm beatus Ambrosius per

cst et in tcrra postratus

civitatem pergcret, quidam casu lapsus

jacebat,

quod videns
ne cadas

altcr ridcre coepit.

Cui Ambrosius

et tu, qui stas, vide

,

quo dicto statim lapetiam vice

,

sum
sius

doluit

suum

qui riserat alienum.

,

Quadam

Ambro-

ad palatium Macedonii
,

magistri officiorum

ut

pro quodam

intercederet

veuit,

sed cum fores clausas invenisset nec intrandi

,

copiam liabere potuisset

et

ait:
,

et

tu

quidem venies ad eeclesiam

apertis

non

clausis

januis

ingredi

sed

januis

non

valebis.

Eiapso aliquo tempore metuens inimicos Macedonius ad

fugit et patentibus januis adituni reperire

ecclesiam
Fuit etiam

non

potuit.

tantae abstinentiae

quod quotidie

nisi in

sabbato

ot die

dominico

et festis praecipuis jejunabat.

Tantae etiam
et

iargitatis

er.it,

quod
re-

omnia,

quae babere poterat, ecclesiis

pauperibus
ut,

nil sibi

tinens tril)uebat.

Tantae compassionis,

cum

aliquis

lapsum
similiter
,

suum

sibi

confitebatur, sic amarissime flebat,

quod illum
,

flere compellebat.

Tantae

hurailitatis ac laboris
nisi

ut libros

quos

dictabat,

propria

manu

scribebat,

cum

infirmitate
,

corporis
alicujus

gravaretur.

Tantae autem

pietalis et dulcedinis

ut

cum
sic

sancti sacerdotis vel episcopi sibi obitus

nuntiaretur,

amaris-

sime flebat

ut

vix
,

consolari valeret.

Cum antem
sed

interrogaretur,

cur viros sanctos bat

:

qui ad gloriam proficiscebantur, sic fleret, ajeflere

,

ne putetis

me

quod recesserint
,

quia

mc

praeces-

serunt et quia
beatur.

difticile

invenitur

qui tam dignus

et

ejus

officii

ha-

Tantae etiam constantiae

fortitudinis

quod imperatoris
libera constantis-

vel principum vilia

nou palpabat,
vir

sed

eos voce

sime arguebat.

Cum quidam
fuisset,
,

quoddam

flagitium perpetrasset et
:

coram eo adductus
Sathanae

dixit

Ambrosius

oportet illum tradi

in interitum carnis

ne

talia deinceps

audeat pcrpetrare.

Quem eodem momento, cum adhuc sermo esset, more ejus immundus spiritus discerperecoepit '). 5. Quadam vicc, utajunt, cum
hcatus Ambrosius

Romam
suo

pergeret

et

in

quadam
Cui

villa

Tusciae

apud quendam hominem nimium locupletem hospitatus

fuisset, illum

homincm super

statu

sollicitc

requisivit.

ille

rcspondit:

1) Vcrlj.n:

Ciiin

<iuidain vir

coepit

oinittit

Ed, Pr.

254

Cap. LVII.
semper

De
felix
et

sancto Arabrosio,
exslitit et gloriosus.

status nieiis, domiiie,

divitiis iiiiinitis

Ecce

eiiim

abnndo, servos

famulos quam plures habeo

aliquid

et ora-

nia semper ad vota habui nec

dit vel,

unquam mihi

adversum acci-

quod

coiitristaret

evenit.

Quod audions Ambrosius vehedominus non

cst in ioco isto.

menter obstupuit

et his,

qui erant secum in comitatu, dixit: surgite

,

ct hinc quantocius

fugiamiis

quia

Festinate,

iilii,

festinate nec in fugiondo nioram facitc, nc nos hic

divina ultio apprehendat et iu peccatis illorum

vat.

pariter
,

nos

iiivol-

Cum

ergo fugercnt

et

aliquantulum procossisscnt

stibito

se

terra aperuit et liominem illum

cum

universis, qui

ad illum pertine-

bant

ita absorbuit, ut

nullum inde vestigium remaneret.

ecce
fratres
,

Quod

cer-

uens Ambrosius
parcit,

dixit:

quam

miscricorditer
irascitur,

Dcus

cum

hic adversa tribuit, ct

quam sevcre

cum scm-

pcr prospera elargitur.

fundissiraa reraansisse

In

eodem

auteni loco fovea

quaedam prohujus
facti

dicitur,

quae usquc

bodic in

testimonium persevcrat.

G- Cum autom Ambrosius

in

radicom

omnium malorum avaritiam magis ac magis

oerneret
et

hominibus crescere
constituti,

maxime

in

bis,

qui

erant

iu

potestatibus
ct

apud quos orania prctio vendcbantur,

erant
sacris ministcriis

ncc non

in

his,
et

qui

deputati,

vehementer ingemuit

sc

dc

hujus saeculi aerumna liberari instautius exoravit.

Qui cum se id

obtinuisse gauderct, revelavit fratribus, quod usque ad rcsurrectio-

nem dominicam
dctinerctur,

sccura esset.

Ante vero paucos dies quain Icctulo

notario dictaret,
subito ipsi

cum XLIIII psalraum cum

vidente notario in

modum

scuti brcvis igiiis caput

ejus operuit atintravit.

que paulatim per os ejus,

tanquaiu

in

doinum habitator,

Tunc

facies

tanquam nix
est.

eirecta est, sed

postmodum ad suam spclinem fecit

inlir-

ciem reversa

Ipso igitur die scribendi et diclandi

nec ipsum psalinuin cxplere potuit,

mitate corporis laborare coepit.
esset, nobiles convocavit diccns,

post

igitur

paucos dics

Tunc comes
quod tanto

Italiac

cum Mcdiolaui

viro reccdente pericu-

lum essct, nc

Italiae intcritus iinraincrct,

sibi
ille

rogavitque ut ad virum

Dci acccdercnt rogcxntcs, ut a doinino iinpctrarct.

ita

adhuc spalium vivcndi uno anuo

illis

Quod

ut ab

audivit, rcspondit:

nou

inter vos vixi, ut

me

vivcre pudcat, iicc mori timeo, cuin bonuin

cjus

domiuum habeamus.

Eo tempore quatuor
sc,

d^aconi invicciu

convcnerunt tractantcs intcr

quis post ejus obitnm bonus csset.

Cum

oigo a loco,

iii

quo vir Doi Anibrosius jaccbat, longc csscnt

ct Simpiicianuin ita siiontcr

nominasscnt

ut

vix

inviccm se audi-

Cap. LVII.
rent,
nus.
ille

De

sancto Ambrosio.

255

ab

iis

longe positns tertio exclamavlt: senex, scd boterriti

Quod audientes

fugerunt

et

nonnisi

ilhun
vidit

post

ejus

obituni elegerunt, in loco autem, in

quo jacebat,

Jesum ad se

venicntem et sibi vultu alacri arridentem.

Honoratus vero episco,

pus Vcrcellensis
sopori dedisset,

qui beati Ambrosii obitura exspcctabat

cum se
,

vocem

tcrtio se

clamantis

audivit:

surgc

quia
venit
in

niox cst recessurus.

et
ci

Qui consurgens Mediolanuni

concitus
ille

dominici corporis

sacramentum dedit moxque

manus

modum
schae

crucis expandit et ultimum spiritum intcr vcrba oris cfflayit.

Floruit circa annos domini

CCCLXXIX.
ut aliqui

Cum autcm
,

in nocte

pa-

corpns ejus ad ecclesiam fuisset delatum

plurimi infantcs
in

baptizati

cum viderunt,

ita

eum scdentcm
cjus se

cathedra

tribunali dicerent, alii

adsccndentcm digito suis parcntibus demonvidcre narra-

strarent, nonnulli vcro stcllam supcr corpus

rent.

Quidam presbiter cum

in

convivio
*)

cum

multis aliis esset et

sancto Ambrosio detrahcre coepissct,

culit et

eum continuo plaga perfinivit.

de convivio ad Icctum ductus vitam

In
et

urbe Car-

thaginicnsi

cum

tres

episcopi

simul

convivarent
illi

unus

eorum
qui

beato Ambrosio dctraxisset, relatum est, quid

sibi

presbitero,

detraxcrat,

accidisset.

Quod cum

ille

vilipcudcrct,

subito

letale vulnus
ff.

accepit et extremum continuo diem clausit.

in multis

Notandum, quod bcatus Ambrosius

commendabiiis fuissc
,

videtur, primo iu liberalitate, quia omnia,

quae habebat

paupe-

rum erant

unde

refert de se ipso

quod imperatori petenti basi-

licam sic respondit ct est in decreto XXIII qu. YIII: couvenior ctc,
si

me

peteret
ct

quod

tum mcum

hujusmodi

mcum essct mcum non

,

id est

fundum meum

argen-

refragarer,
in

quamquam omnia,
munditiae puritate;

quae mea sunt,

fuit

paupcrum

suut.

Secundo

cnim virgo.

Unde

refert

Hieroujmus eum dixisse: virginitatem

Tertio in
fidei firmitate,

non solum efTcrimus, sed etiam servamus.

unde
tulo
:

dixit,

cum imperator

petcret basilicam, et est in

auferat.

eodem capiQuarto in

prius est, ut

animam mihi quam sedcm

in epistola

martirii aviditatc,.

unde legitur

sua de basilica nou tra-

denda

quod praepositus Valentiuiani Ambrosio maiidavit diccns

Cui Ambrosius
:

lu coutcmnis Valcutiniauum, caput tibi tollo.

Deus

permittat

tibi,

ut facias,

quod minaris

atque utinam Deus avcrtat

,)

Ed. Pr. brevlus, eo

continuo

p.d

lectuin ducto.

256

Cap. LVII.

De

sancto Ambrosio.
siia

oos ab ccdosia, iu nie oiimia tcla

silim

convoitant et uieo sanguine

suam cxpleant.

Quiuto iu oratiouis iustautia, unde dicitur de

Ambrosiiis

00 et liabetur in libro XI bvstoriae ecclesiasticae:

ad-

versum reginae furorem uon se mauu defensabat aut telo,

JHuiis et coutiuuatis
vigiliis
,

sed je-

sub altari positus pcr obsecratioues

defcusorem

sibi

atque ecclesiae

Deum

parabat.

Sexto iu lacrymascilicct lacry-

rum abundantia, babuit

enini tria

geuera lacrjmaruui,

nias compassionis pro aliorum culpis,

unde

dicit

Pauliuus de eo in

logenda, quod, cum aliquis lapsum sibi coufitebatur, sic aiuarissime

flebat,

quod illum

similiter flere compcllcbat;

lacrjmas dcvotionis

pro aeternis desideriis,

unde supra dictum

,

est

a Pauliuo

quod,
.

cum iuterrogabatur, cur sanctos

spoudit
:

qui nioriebantur,

sic fleret

re-

ne

mc

putetis flore,

quod rocesserint, sed quia me ad glocompassionis pro

alioriim
:

riam praecesseruut;

lacr^mas

iujuriis,

unde ipse
sus milites

dicit

de se et est in decreto

in superiori capite

adver-

Gotlios lacrymae

meae arma suut mea,

satis

enim mu-

nimeuta sacerdotis sunt,

8.

aliter

nec deboo nec possum resistere.

in

Scptimo

iu

forti

constantia; cujus constantia

,

maxime
undo

tribus apparet, priiuo in defonsioue catbolicae veritatis

tur iu libro
tiuiani

dici-

XI

ecclesiasticae hystoriae,

quod Justina mater Valenalunma

coopit

imperatoris Arianae
,

haoreseos

conturbarc
et exsilia,

ecclesicarum statum
nisi

comminari sacerdotibus dcpulsioucs

revocarent,

Ariminensis concilii decreta

ac turrini

quo bello ecclesiae

Iii

murum

validissimum

pulsabat Ambrosium.
:

ejus quo-

que praefatione sic de oo

dasti, constanliae tanto

cautatur

tauta

Ambiosium
,

virtute soli-

munere

coclitus dccorasti

ut per euni ex-

clusa torquerontur

daemonia Arianoruiu impiotas propulsa taboscolla tuo

ceret ac sccularium priucipniu

humilia.

jugo subacta reddoreutur

libertatis
,

Secundo

iu

tuilioue

ecclcsiasticac

undc cum

imperator aufoirc voliet quandam basilicam, opposuit se Ambrosius

contra
quaost.
fiorct

impoiatorcm, sicut ipse testatur

et

ost

in decreto XXIII,

VI:

convenior
tradilio,
:

ipse

comilibus,

ut

por

mo

basilicac

matura

diconlibus iiiiperatoroiu
si

jussisse,
iiivadite,
iii

jure suo
si

Iradi debere, respoudi

palriiiioniuui pctit

corpus,

occurram,
tis

vullis in vincula,

imponito,

vullis

morlnu, voluntaiiec altaiia

est mihi.

Non ego me
obsecraus
,

vallabo coiifiisiono populorum

toncbo

vilam

scd
,

pro

altaribus
igitur

giatius

iinmolabor,
regalibus,

mandatur tradere basilicam

urgcmur

praecoptis

Cap. LVII.
scd
')

De

sancto Ainbroslo.
Qiii

257
tanquam

confirraamur scriptnrae scrraonibus.

rcspondit:

una cx insipieutibus locuta es, noli gravare tc, iraperator, ut putcs

,

te in ea,

quae divina suut, jus habcre ad saccrdotcs ecclcsiac.

si ille

ad imperatorcm pavincam

latia

pertinent,

Sanctus "Naboth

suam proprio cruore defendit:

trademus
Christi

vineam suam non reddidit, nos

est
,

ecdesiam
Caesari

Tributum Caesari
donctnr.

non negetur,

ccdcsia Dei est,

utique non

Si de

me

aliquid

compcllarctur aut poscerctur, fundus aut domus aut aurum aut argentura,
nibil

id

quod

juris

mei esset,

libcnter

ofTerrem
ilhid

templo Dei

possum dcc^rpcrc nec dctrahcrc, cum

custodicndum, non
vitii ct

decerpendum acceperira.
quitatis
;

Tcrlio in objurgatione
h^storia tripartita in

omnis

ini-

unde legitur

in

quadara

chronica,
fuis-

quod cum apud Thcssalonicara orta scditione quidam judiccs

scnt a populo lapidati, Thcodosius imperator indignatus jussit om-

nes interimi

nocentes ab

innocentibus

non secernens

ubi

fere

quinque millia hominum sunt occisa.

Cum
vcllct
,

igitur iraperator

Medio-

lanum vcnissct

et

ecdcsiara intrare

occurrit

ci

Ambrosius

ad januam eique aditum prohibuit diccns:

cur,

imperator, post
,

causam

tanti furoris

non agnoscis

raolera

tuae praesumtionis

sed

forte recognitionera peccati prohibet potestas imperii? decet te, ut

vincat ratio potcstatem

princeps es-),

o imperator,

sed conser-

Yorum.

Quibus ergo oculis adspicies coramunis

,

domini templum,

quibus pcdibus calcabis sanctum paviracntum

quomodo manus exfurore tuorum ser-

tendes, de quibus adhuc sanguis stillat injustus, qua pracsumtione

ore tuo poculum sanguiuis cjus percipics,

dum

monum
culum

tantus injuste sit sanguis cffusus.

Recede ergo, recede, ne

;

secundo peccato priorera nequitiara augere contcndas

,

suscipe vin-

quo te dominus nunc ligavit

His sermonibus imperator

est

enim medicina maxima

sanitatis.

obediens gemens et flens ad

fletu

regalia remeavit.

Cum

ergo diu in

mansisset,

Rufinus
ille:

ma-

gister militum causara tantae tristitiae iuquisivit.

quit
,

Cui

tu, in-

mea mala non

sentis

quia servis et mendicantibus

est.

aperta

sunt templa,

mihi vero

ad ea ingressus non
interrumpebat.
tibi

Et hacc dicens
curro
,

singula verba singultibus

vis,
ille:

Cui Rufinus:

si

ad Ambrosium, ut

solvat vinculum,
,

quo

le ligavit.

Et

non poteris suadere Ambrosio

,

quia non vcrcbitur imperialem

diviiiam.

polestatem
1)

ut

legem possit praevaricari

2)

Scd cum

illo

Kd.

l'r.

male conflnainur.

Ed, Pr. lcgil

princeps es
17

iiiiiit'-

ratoriiin.

258
proniiltoret
,

Cap. LVII,
quod eum

De

sancto Ainbrosio.

flecteret,

eum imperator

ire praecepit

et

ipse post paululum est secutus.

vidit, ait:
licet necis

Mox autem
,

ut Ambrosius Rufinum o Rufino,

impudcntiam canum imitatus es

tantae

vido-

aucfor exsistens et nec pudorom ex frontc detcr2;ens uon

erubescis coutra majestatem latrare divinam.

Cumquc Ruiinus pro

zelo acceu-

imperatore supplicasset
SHS Ambrosius ait:

et

diceret

eum soqui, superno

ego

tibi

praedico, quoniam ingredi

eum sacra
pcrgam,

limina prohibeo,
libenter suscipio.

si

vero potestatem in tyrannidem mutavorit, neccm

Quod cum Rufinus

,

iniperatori uuntiassct:'

inquit,

ad

eum

ut
et

justas

in

faciem

conttimelias

recipiam.

Cuni ergo venissct

sua solvi vincula postulassct, occurreus

proliibens
ait:

Am-

brosius et ingressum

quam poenitcntiam
est imponere,
,

ostendisli

post tantas iniquitates?

perare.

Et

ille:

tuum

meum obtemDavid adultesecutus

es

Verum cum imporator

tallegarct
ait

quod
:

et

rium

ct

liomicidium commisisset,

Ambrosius
ita

qui

errautem, sequere corrigentem.

cepit,

Quod

gratantor imperator susrecus.avit.

quod publicam poeniteutiam agere uon

Cum

igi-

tur reconciliatus
quirit

ecclcsiam intrassct et intra canccllos staret,

,

re-

Ambrosius

quid ibi cxspectarct.

')

Cui cuui dicerct,

cxspcctare
,

se pcr-

ceptionem sacrorum

ministcriorum

ait

Ambrosius
-) collocata,

imperator interiora loca

tantum saccrdotibus sunt

egrcdore

igitiir

ct

hauo exspectationom cum cactoris

facit

communem
Cui imrcvcrsus
et

habe

purpura namquc imperatores

protiuus
obedivit.

non saccrdotes.
(<onstantinopolin

perator

Cum
quod

crgo

cxtra canccilos starot, maudavit oidom

ille

opiscopus
sit
,

ut

intraret,

ait

\\x discerc potui,

,

dilToronlia

iniporatoris el sa-

cerdotis

vix enim voritatis invoni

magistrum
f>.

Ambrosium namquc
Ilioronjmus de
ot

solum novi vocari pontilicom.

ejus

Octavo insana doctrina,

uamquc doctrina
:

liabet

altam

proiunditatom.

XII doctoribus
aeris volucor

Aud)rosius
in

supor pr(luiul(rum ^)pinna raplus

quamdiu

prorundum ingroditur, fructum dc

,

alto ca-

perc vidotur; lirmam solidilatom

Ilioronjuius

ibidoui:

ojus

omuos

scntentiac fidei ct cccicsiae ct omniuni virtutum liruiac

sunl columc,t

nac; elegantcm vonustatom

Iraotibus:

Auguslinus

iu

libro

dc nuptiis
,

cou-

Pelagius

liaorcsiaroha
,

sic laudat

Ainbrosium

utdicat:

beatus Ambrosius episcopus

in

cujus praecipuc libris romana lu-

1) F.d. Rpc. forl.TSse rpcliiis m y s t e ri or iiin prael)pnt. 2) rdit. Reconl. collnl.T ofrernnl, dcindo vpro Ed. l'r. loco vocis cominimein, (niod rpcppi, coininiinionpin, 1pi;,|. 3) rd. Pr. ni.ilo i)Pnn..

Cap. LVin.
cet fides
dit
,

De

sancto Georgio.

259
Et subini-

qul scriplores inter latinos flos qiiidam emicuit.

et

Augustinus: cujus fidem

purissimum

in scriiituris

sensum ne
,

micas quidem ausus est reprcliendere.

Magnam

auctoritatera

quia

antiqui scriptores sicut Augustinus verba

tate habebant.

sua pro magna auctori,

Uude

refert

Augustinus ad Jaiiuarium

quod

cum

mater ejus mirata fuisset, cur Mediolani sabbato

et

iion jcjiinaretur,
ait

de hoc

Augustinus Ambrosium interrogasset,

Ambrosius:
forte ccclevis

cum venio Romam. jcjuno sabbato. Sic et tu, ad quam siain veneris, ejus morem serva, si cuiquam non indc
lum esse nec quemquam
tibi.

scanda-

Et subdit Augustinus:
ita

ego de hac
,

sententia cliam atque etiara cogitans,

coeiesti oraculo acccperira.

semper habui

tamquam

Vita

et

passio Tiburcii

et Valoriani

in

passione sanctae Cac-

ciliae continetur.

CAP.

lYIlI. (56.)

I>e .sancto Georg^io.

.

Georgius dicitur a geos,.quod est torra,

,

et

orge,

quod

est

colere

quasi coiens terram,

id est

carnem suam.

Augustinus au-

tem

in libro

dc trinitate

quod bona terra

est altitudine

montium,

temperamenio collium, planitie corporum.

vircntes horbas
,

Priraa enira ost

bona ad

sccunda ad vineas
despiciendo

tertia

ad fruges.
et

Sic beatus

Georgius
puritatis
,

fuit

altus

inferiora
et

ideo

habuit virorem
')

temperatus por discretionem

ideo habuit vinum

ae-

ternae jucunditatis,

planus per humilitatem et ideo protulit

frugos

bonae operationis.

Vel dicitur a gerar. quod est sacrum. ct g^on,

sacra arena.
Fuit enim arena,

quod

est

arena

quasi

quia pon-

derosus

monim

gravitate,

minutus humilitate, et siccus a carnali

voluptate.
cst luctatio

Vel dicitur a gerar.

,

quod

est

sacrum

et

gyon

quod

quasi sacer

luctator,

quia luctatus
,

est cuni

dracono
,

ot carnifice; vol

Georgius dicitur a gcro

ys consiliator.
in

quod
fiiit

cst peregrinus

et

gir

praecisio
niundi,

et

Ipse enim

poregrinus

in
in

con-

teratu

praccisus

corona martjrii

el consijiator

prao-

l"i

Alii Ipgiiiif-

pv

II .T

<.

260
tlicationc

Cap. LVIII.
regiii.

De

sancto Ctorgio.
in

Ejus Icgeiula intcr 6cri|}turas apocrjphas

,

Ni-

cacno contilio connuiucratur cx co

relationcm non habet.

quod

c_[us

maitiriuin

ccrlaiu
sit

Nam
Alibi,

in

calendario Bcdac Icgitur,

quod

passus

in

Pcrsica civitalc D^aspoli,

quac prius Lidda

sit

vocahatur,
et

ct est juxta Joppen.

quod passus

sub Djocletiano

Ma-

ximiniano

imperatoribus;

alibi

quod sub Djocletiano imperatore

sui.

Persarum praesenlibus

LXXX

regibus imperii
et

lliC), quod suh

Daciano praeside imperautihus D^ocletiano

Maximiiiiano.
in

Gcorgius trihunus genere Cappadocum pervcnit quadam vice

provinciam Libyae
in civitatcm
,

quac
,

dicitur

Silena.

Juxta quam
latita-

civilatem crat staguum instar luaris

hat,

in

quo drato pestifer

in fugain

qui

saepe popuium
suo ad

coiitra
civitatis

se

armatum

couverleral

flatuquc

muros

acccdens omnes iuficiebat.

Qua-

propter compulsi civcs duas oves quotidic sibi dabant, ut ejus fu-

rorem sedarent, alioquiu

liciebat,

sic luuros civilatis

iuvade^at ct acrcm in-

quod plurimi
maxiuie

intcribant.

(lum

crgo jain oves paene de-

ficerent,

cum harum

copiaiu

habere

non possent

inito

consilio
oiuniuiu
et

ovem cam adjuncto

filii

iioinine tribucbant.
et

Cuiu igilur sorte

et filiae

hominum darentur
filii

sors neiuiiiem cxciperet,

jam paene omnes

et

filiae

csscnt consumti,

quadam

vice

filia

regis unica sorte est dcprehcnsa ct draconi

tollile
,

adjudicata.

Tunc

rex contristatus ail:

aurniu

ct

argeiituin et

dimidium regni

mei

et filiaui niihi

diinittitc
tu,

ne
,

taliter moriatur.
fccisti

Cui populus cuui

ct

furore respondit:

rcx

hoc edictum
fiiiaui

nunc
iiisi

oinncs
in filia

pueri noslri mortui sunt ct tu vis

tua tompleveris
luuin.
filia
,

tuam salvare?
suctciidemus

quod
-')

in aliis ordinasti,

te

et

domum
hcu mc,

Quod

rex

vidcns coepit filiam

?

suam

flere dicens:

mea

dulcissima, quid de tc faciam

?

aut quid

dicain? quando

plus videbo nuptias tuas

Kt tonversus ad populum dixit: oro, ut

inducias otto dieruin lugcndi mihi hliam tribuatis.

Quod cum potuain ?

iiou

pulus admisisset, in
rore dicens:

fine

otto dieruiu rcversus populus cst cuin fufiliam

quarc perdis i)opu!um tuum proptcr

En

omncs
filiain

afflatu dracouis

morimur.
cain
,

Tuuc rcx

vidcns,

quod

posset

libcrare
lacryniis

induit

vcslibus
filia

rcgaiibus el amplexatus eaiu

dultissiiua,
,

cuin

dixit:

heu me

mca

de te

filios

iii

regali grcinio nntrirc crcdehain ct iiunc vadis

1) RocPiit. iiilrii<1iint

ut a dracone devo-

di(utur, dcimlo vcro

SPcxueiilibus repeliuit

leclo

IJnt-iano

sciibuiil,

ubi

/inliquiorps
tiisto
(.'X

lil>ri
:

m.do ex

Dyocletiuno.

2) Ali> for-

glossii

nu

dit-iis.

Cap. LVIII.
reris.

De

sancto Georgio.

2G1

Heu

nie

filiii

mea

dulcissiina,

sperabam ad tuas nuptias

princlpcs invitare

palatium margaritis ornare,

,

tympana

el

organa

audire, et nunc vadis

misit

ut a dracone devorcris.
,

Et deosculans dite

eam dicens: utinam

tc sic

fiiia

niea,

ego antc

mortuus cssem,
patris pctens

quam

amisisscm

Tunc

illa

procidit ad pedes

ab eo bcnedictlonem suam: quam

dixisset,

cum patcr cum lacrymis benebeatus Georgius

ad lacum processit.

Quam

casu indc

Iransicns ut plorantcm vidit,

illa:

eam, quid haberct,

et

intcrrogavit.

Et

bonc juvenis velociter equum adscende

Cui Georgius:
noli timere,
?

fugc

nc

mccum
video,

pariter moriaris.

filia,

sed
illa:

dic mihi,

quid hic praestolaris

omni plebe spectantc

,

Et

ut

bone juvenis

raagnifici cordis es tu

sed

mecum mori

desideras ?

fuge velociter.

Cui Georgius: hinc cgo non discedam, donec mihi,

quid habeas, intimabis.

gorius:
illa:
filia,

Cum
te

ergo totum sibi exposuisset,

ait

Gre-

noli timere,
,

quia in Christi

nomine

te

juvabo.

Et

bone miles
!

')sed
,

ipsum salvare festines, mccum non pe,

rcas
ct tu

sulTicit

enim

si

sola peream

nam me

libcrare

non posses

mecum

pcrires.

T)um hacc loquerentur,

ecce

draco venicns

caput delacu levavit.

Tunc

puella tremefacta dixit: fuge, bonc doet

mine,

fuge velocitcr.

Tunc Georgius cquum asccndens

cruce

sc muniens
ct

draconem conlra sc advenicntem audaciter aggreditur

fortiter

lanccam

vibrans et se

Deo commendans ipsum graviter

dixitquc
,

vulneravit ct

ad tcrram dejccit

puellae:

projice

zonam

tuam

in

collum draconis nihil dubitans

filia.

Quod cum

fccisset,

sequebatur eara velut mansuetissima canis.

vitatem duceret,
populi

Cum

crgo

eum

in ci

hoc videntes pcr montes

,

et colles fngerc

cocperunt dicentes:

vae nobis
iis

quia jam
nolite

omnes peribimus
timere,

Tunc

beatus Georgius innuit

raisit

diccns:

ad hoc euim me

dominus ad vos, ul a poenis vos libcrarem draconis; tantum-

raodo in Christum credite ct unusquisque vestrum baptizetur et draconera istum occidam.

J}eatus

Tunc rex

et

omncs populi baptizati

et

sunt.

autem Georgius evaginato gladio draconem occidit

ipsum

extra civitatem efferri praecepit.

ih

Tunc quatuor paria boum ipsum

iii

magnum campum

foras duxerunt, baptisati autcm suut

illa

die

XX

mjllia cxceptis parvulis et mulieribus,

ct bcati

rex autem

in

honorem

beatae Mariae

Georgii ccclesiam rairae magnitudinis con-

struxit, dc cujus altari fons vivus

emanat, cujus potus omnes lan-

1)

Ver'! e<l

fesliiifl dcsiint

iii

Kd.

I'r.

^ii^

{';ij).

LVII!.
veio

Df

saiu-to

Georgio.
obtiilit,

gaidos
qiiam

saiKvt
ille

lex

iiifiiiitam

pecuniain beato Geoigio

recipeie

noleiis

paiiperibus

eam

dari

praecepit.

Tunc

Georgius regein dc quatuor hreviter

iiistruxit,

sciiicet ut ecclesia-

rum Dei

curi\m haberct, sacerdotes lionoraret, divinum olTiciuiu di-

ligenter audiret et semper

paupcrum inemor esset,

et osculato
,

rege

inde recessit.

la aliquibus tamen libris legilur, se

quod

dnm draco
munivit pt

ad

devorandam pucllam pergcret, Georgius

intcrfecit.

cruce

draconem aggrediens
tiano et

Eo temporc imperantibus D^ocleclirislia-

Maximiano sub praeside Daciano tanta persecutio

ut infra ununi uicnscm
inter tot lorinenlorum

norum
tur,

fuit,

XVII

millia iiiartirio coionarenluulli christiaui

unde

genera

dcliciebant

ct jdolis

immolabant.

Quod vidcns sanctus Georgius

tactus dolore

cordis iiitrinsecus omnia, quae habebat, dispersit, inililarcm habi-

tnm abjecit
exclaonavit:
iecit.

christianorum habitum induit

el in
!

mediiim piosilicns

omnes

Dii

gentium daemoni.a

dominus autcm caelos

Cui praeses iratus dixit: qua praesumtione aiides Deos nostros

daeinonia

appellarc?
ait:

Dic

undc es

tu

aut quo

iiomine

voieris?

Gui Gcorgius
ortus

Georgius vocor, cx
Ciiristo
faveiite
cocii.

iiobili
,

Cappadociura prosapia
sed oinnia deserui
,

Palaestinam

devici

ut

servire

possem

liberius

Deo

Guni autem pracses euiu ad se

inclinare iion possct,

jussit

eum

in

equuleum

lcvari

ct

mcmbratim

corpus ejus ungulis

libus

laiiiari,

apposilis insuper ad latera facibus paten-

visccrum

riniis

salc

plagas ejus
ei

fricari jussit.
ct

Kadein nocle

domiiius cuin
lavit
,

ingenti lumine

apparuit

ipsum dulciter conforul

cujus nielliflua ^isioiie et alloculione sic conforlatus est,

cruciatiis.

pro uihilo duccret

Videns Daciaiius

quod eum

jioenis

superare non possel, queiidam luagum accersivit eique dixit: Christiani suis niagicis

artibus toimenta ludilicant et

Ciii

Dcorum

nostroruiu

sacrilicia parvi peudunt.

magus

si

artes ejus superare nequiet

vero, capitis reus cro. Ipse, igitur maleficiis suis iiijectis

Deorum

suorum nominibus invocatis vcnenuin vino immiscuit

et

sancto Georgio

sumcnduiii porrcxit, coiitra qnod vjr Dei signuin crucis cdidit Iiausto-

que eo

nil laesionis

seiisit.

Rursum luagus priore

fortius

vencnum

immiscuit, quod vir Dci signo crucis cdito sinc laesionc aliqua to-

tum

bibit.

Quo

viso

magus
ct

statim ad

pcdes cjus cccidit,

fieri

vcniam

lameiilcabililer

petiit

se

chrislianum

jtostulavit,

qucm luox
iii

judex decollari
gladiis
bis

fecit.

Sequenli die jussit Georgiuui poni

circuniscpta,

rota.
el

acutis

undiquc

sed

statiin

frangilur

Gcorgius illaesus

iienilus in>cnilur.

Tunc

iialus jussit enin in sar-

C'ap.
tagineui
iii

L\'III.

De

sancto Georgio.
projlci,

263

plumbo liquefaclo pleiiam

intravit,

qui faclo sigao crucis

eam

sed

virtute

Dei

coepit

in

ea quasi in balneo rcemollire

blanditiis,
illi:

foveri.

Quod

vitlens

Dacianus cogitavit

eum

quem minis superare non

fili

poterat vel tormentis, dixitque

,

vides,

Georgi

quantae niansuctudinis sunt Dii nostri

sustineiit, parati nibilominus,
fili,

qui te blaspheconverti volueris,

ut superstitione

mum

tam patienter

si

indulgere.

Age

ergo, dilectissime
,

quod hortor,

relicta Diis nostris sacrifices

ut

raagnos ab ipsis ct a nobis conait:

sequaris honores.
cipio
lis

Cui Georgius subridens

*)ad quid a prin-

non magis mihi persnasisti blandis sermonibus quam tormenecce paratus

suui

facere

quod

bortaris,

Hac Dacianus perut

missione delusus laetus efficiiur jussitque sub voce praeconis,

omnes ad
cedere
dio

se

convenirent et Georgium tamdiu reluctantem tandcm

et sacrificare viderent.

Ornata igitur tota

civitate prae
et

gau-

cum Georgius ydolorum templum

,

sacrificaturus intrarct

om-

nes ibidem gaudentes adstarent

ut

flexis

gcnibus dominum exoravit,

sui lau-

templum cum ydolis

et populi

sic

omnino destrueret, quatenus ad

nilill

dem

conversionem
coelo

dc eo penitus remaneret, statimct

que ignis

de

descendens teniplum cuni Diis

sacerdotibus
deglutivit.
fidelissi-

concremavit terraque se aperiens oranes

Hic exclamat Arabrosius
raus railcs Christi
,

eorum reliquias
Georgius

in

praefatione dicens:

dum

christianitatis profcssio silentio tcgcretur,

solus inter christicolas

intrepidus Dei filium est confessus.

Cui et

tantam constantiam gratia divina concessit,

testatis

ut et tyrannicae po-

praccepta contertmeret et
felix

innumprabilium

non

formidaret

tormenta poenarura.

et

inclitus

domini proeliator!

Qucm
,

uon solum temporalis regni blanda non persuasit promissio

persecutore

sed

deluso simulacrorum ejus portenta in abyssum dejecit.

Haec Arabrosius.
fecit

Hoc audiens Dacianus Georgium ad se adduci

eique dixit: quae -)malilia tua, pessirae hominum, quod tau-

tum facinus commisisti?

Cui Gcorgius: ne credas

rex

sic esse,

sed niecura perge et iterum

fraudera

tuam

quia vis

me inimolare vide. me facere absorberi

quomodo

Cui
,

ille:

intelligo
et

sicut

templum

Deos meos absorberi

tui
,

fecisti.

Cui Gcorgius: dic mihi miser,

te

Dii

qui se juvare non potuerunt,

juvabunt?

Iralus

rex nirais dixit Alexandriae uxori suae:

deficiens moriar,

quia ab

hoc homine me superatum cerno.

Cui

illa:

tyranne crudelis et car-

1)

Vulgo:

II

(jiiid.

i) Keoeiil

lesiinl

suiil iufileficia.

264
nlfex, numqiiid

Cap. LVIII.
non

De

sancto Georglo.
moleslus esscs,
,

dixi libi, no saepius christianis

,

quia Deus eorum pro ipsis pugnaret

christianam.
Stiipefactus

et

minc scias

rae velle ficri

rex ait: heu proh dolor! numquid et tu

capillos suspcndi ct flagellis durissime
dixit

es seducta? Fecitquc
caedi.

cam per

Quae dum caederetur,

Georgio: Georgi lumcn verilatis,

quo, putes, pervcniam

nihil haesites,
filia,

nondum aqua baptismi rcnata?

quia

CuiGeorgiustibi

sanguinis
illa

tui

elTusio

baplismus

re-

putabitur et coi-ona.

Tunc

orans ad dominum
:

emtsit spiritum.
et

Huic attcstatur Ambrosius

in praefatione diccus

ob hoc

gcntium

rcgina Pei^sarum crudeli a viro

dictata sententia

nondum baptismi
poli

gratiam consccuta gloriosac passionis mcruit palmam, unde nec dubitare possumus,

quod rosca

pcrfiisa sanguinis

unda rcscratas
Haec
,

januas ingredi meruit rcgnumquc possidere coelorum.

hrosius.

Ampcr

Scquenti

vero dic Georgius

accepit scntcntiam

ut

totam civitatem traheretur, postmodum capite puairctur.

Oravit au,

tem ad dominum,

ut quicunque ejns imploraret auxiiinm

,

petitionts

suae consequeretur cfFcctum

sic fieret, ut oravit.

divina autem vox ad

cum

vcnit,

quod

Completa oratione
et

capitis abscisione martirium

,

consummavit sub Djocletiano

Maximiano

qui

cocperunl circa
in

annum domiui CCLXXXVIl, Dacianus autem cum dc loco,

decollatus
cst,

quo

ad paiatium rcdirct,

ignis

dc coclo cecidit ct ip-

6um cum ministris suis consumsit. Refert Gregorius Turoncnsis, quod cum quidam quasdam rcliquias sancti Gcorgii dcfcrrcnt ct
,

in

quodam

oratorio Iiospitati fuisscnl, nianc nullatcnus

capsam mo-

\Qre potuerunt,

doncc ibidcm

rcliquiarum

particulam dimiscrunt.
cliristiani

Legitur in hystoria Antiochcna,

quod, cuni

ad obsiden-

dum Jerusalcm pergcrcnt,

sacerdoti apparuit,

quidani juvcnis

spcciosissinius

cuidam

qui sanctum Gcorgium

ut ijus rcliquias
cssct.

ducem christianorum se
in

csse diccns monuit,

rent ct
ipse

sccum

Jcrusalcm deporta-

cum

iis

Cum aulcm

Jcrusalcni obscdissciit et
,

Saraccnis resistcntibus pcr scalas adscendcre non audcrcnt

bcatus

(icorgius albis armis indutus ct cruce rubra insignitus apparuit iniiucns, ut post sc sccuri adsccndcrcnt ct civilalcm obtincrcnt.
lioc animati civilatcm

Qui

ccperunl ct Saraccnos occiderunt.

Cap. LIX.

De

sancto Marco evangelista.

265

CAP. IIX. (57.)

Ile sancto Jflarco evang-elista.

Marcus interpretatur
amarus,
Subliniis
subliiiiis

raaiulato,

ccrtus

doclinatus
,

et

raandato

rationc

pcrfcctionis in vita

quia non
sicut sunt

solum scrvavit mandata coifimunia,

consilia.

sed etiam subliraia,

in

Cerfus ratione certitudinis

doctrina evangelii sui, ^)quia

doctrinara
,

docirinara evangclii sui certara tradidit

utpote

quam a

Petro magistro suo didicit.

tis,

Declinatus ratione

profundae humilita-

nam
iit

propter nimiara hurailitatcra

pollicera sibi aniputasse dici-

tur,

sacerdotio reprobus haberetur.

Aniarus ratione pocnac accrfuit et inter

bitatis,

quia ubique per civitatem

tr.actus

haec tormenta

spiritum tradidit.

Vcl Marcus dicitur a marco, quod cst raalleus niain-

jor, qui quideni eodera ictu ferruni doraat, raelodiam generat,

cudem

firmat.

Sic

Marcus unica doctrina

,

sui evangelii domcit hae,

reticorum perlidiam

dilatat

laudem divinani
gcnere

confinncat ccclesiam.

Marcus evangelista
in

leviticus

et sacerdos,

Petri apostoli

baptismate

filius

atque in

divino
^est.

scrraone

discipulus

cum ipso
beatum

beato Petro Roraam profectus

geliuni praedicaret,

Cuni autcni Pctrus ibidcni evanerant

rogavcrunt fidcles, qui

Romae

Marcum,
audierat,

ut

evangelium ad perpetuam fidelium memoriam deberet

conscriberc.

Quod
stilo

ille

quidem,

ut

ex orc magistri sui beati Petri

fidcli

conscripsit, Petrus autcm ilhid diligcntcr exa-

rainans ubi

omnem

veritatem plenc conspexit

recipiendum ab om-

nibus fidelibus comprobavit.

Videns autem Petrus Marcum constaudcstinavit,

iibi

tcmiufidc, ipsum Aquilcgiani

evangclium suum
usquc hodie
in

verbum Dci prae-

dicans innumeras gentium multitudincs ad fidcm Christi convertit ac

sirailiter

ibi conscripsisse

dicitur,
ct

quod quideni
devotione concivcm,

Aquilegicnsi

ccclesia ostcnditur

grua reservatur.
scilicet

Tandem

beatus

Marcus
Christl
in

Aquilegiensem
convertit,

Ermagoram, qucm ad fidcm

Roniam ad

Petrum adduxit, ut eum Aquilegiae

episcopum consecraret. Sus-

cepto itaque Ermagoras pontificatus officio cura Aquilcgicnscm eccle-

siam optimc gubernassct,

martirio coronatur,

tandcm ab

infidelibus capitur ct ibidem

raissus

Marcus vero a bcato Pctro Alcxandriam

In prirao

est et ibi priraus verbuni Dei praedicavit.

1)

autcm introitu

Yerba quin

sni

(lesuiit iu Eil.

Fnnc.

266
siio

Cap. LIX.
Alexantlriani

De
ail

saticto

Marco evangelista.

(ul

Philo

diserlissinuis Jiulaeoruui) niaxima

nuiltitudo in fide et devotione et continentiae

observationc adunata

est,

Papyas quoque Hieropolitanus episcopns valde praeclara ejus

stilo.

pracconia praecipuo dilucidat

Pctrus vero Damiani sic

,

ait

de

eo

tantani

eidem apud Alcxandrlam gratiam praerogavit

,

ut

omnes
tiam

qui tunc ad fidei rudimenta conflueront

mox

pcr contineu-

ac totius

sanctae

conversationis

iustantiam

tanquam ad mo-

nasticae perfectiouis fastigium pcrvolarent, ad quod

mox modo
,

mi-

raculorum prodigiis
eximiis provocabat

non modo praedicationis eloquiis

-Et iufra:

sed etiam

excmplis.
sit

factum cst autcm, ut post

ut terra, in

mortem ad Italiam deiude

sibi

revcrsus

qua datum

est

evangelium scribere, sacras niercretur ejus reliquias possiderc.

,

Beata es
ct

o Alexandria
corporis

triumphaii hoc sanguine purpurata, fclix

tu

Italia

hujus
,

thesauro divcs elfccta.

Tantae auteni
,

humilitatis dicitur fuisse

ut polliccm sibi amputaverit

ne ad ordidis-

nem

sacerdotii posset

humano

judicio promovcri

vcrumtamcn

positio Pctri et auctoritas sancti Pctri praevaluit, qui ipsum Alcvan-

driae

episcopum destinavit.
,

Mox

auteiu

ut

Alcxandriam

est

in-

gressus

subito calccamentum ejus ruptum cst atquc solutum, quod

ait:

in spiritu intelligens

verc

cxpcditum

fecit doininus

ilcr

meuin

nec

me

Sathanas impedirc poterit,

qucm ab operibus morluis doMarcus qucudam vclcra

;

miiuis

jam

absolvit.

Videns

autein

coii-

sucntcm, cidem calccamcntum tradidit corrigcndum

ccret
,

quod cum

fa-

sinistrain

nianum gravitcr

viilneravit

ac

fortitcr

cxclainare

coepit:

unus Dcus.
itcr

Quo audito
factoquc

vir

Dei

ait:

vcrc prospcrum fccit

ct

dominus

incum,

luto

cx sputo nianum ejus unxit

illc

continuo sanitatem recepit.

in

Videns homo

tantam ejus cfficaciam

doniuni

suam
ille

illuin

introduxit, ct quis essct ct unde, pcrcunctari

coepit.

At
ego

se domiiii Jcsu scrvuin confcssus est.

Cui

ille

ait:

vellem

viderc cuin.

Kt Marcus
ci

ego

tibi

cuin

dcinonstrabo

incipieiisque

Marcus

f.hristum

cvangelizavit et ipsum

cum

tota

domo sua
posucrunt
(|ui

bapli/,avit.

Audiciitcs autem viri civitatis iliius quendain

ei insidias

Galilacum, qui deoruiu sacrilicia conlemncrct, advenisse,

;

quod

illc

cognosccns hominem illum

ibidem
ibidcin

qucm

curavcrat,

dicebatur Anianus,
ct

episcopuin

ordinavit ct ipse Pcntastetissct, itcruin

polim perrcxit

cum
et

duobus annis
in

Alcxan-

driam rediit, qui

in loco
,

juxla

rtiare

rupibus ccclcsiaiu constrnxerat

qui dicitur Bncculi, ct fidclcs ibidcm multiplicalos invenit.

aiitciii

PoiitirMcs

tciiiploruiii

ciiiii

omprcliciKlcic ioiiabantur;

cuiii

Cap. LIX.
aiileui
iii

De

sanrto Marco evaugelista.

beatiis
iii

207

soleiniiitate
iiluc

pasciiaii
et fuue

Maicus missam

celehiaiel,

coiivenenmt

omnes

collo

ejus misso ipsuin pcr civi-

tatem trahcbant dicentes: trahamus Inibalum ad loca bucculi.

iies

Car-

autem ejus
iii

in teriain fluebant et

sanguiiie lapides rigabantur.

Poslhac
et

carcere reduditur et ibidem ab angelo confortatur,

euin
visitavit
,

sed

ipse

dominus Jesus Christus

pax
tibi,

eunique conf(rtavit
timcre,
(|uia

dicens:

Marce evangeiista
te.

nieus

noli

ego

tecum suiu, ut cruam

iiumiltunt et
hite

Mane

ergo facto funein iterum colio ejus

huc iilucque raptiin euni pertrahunt exclamantes: Irabucculi.

bubalum ad loca
:

Ipse autem

dum

traheretur, gratias

agebat dicens

iu

inanus tuas

commendo
qui

spiritum

mcum

et

hoc

dicens spiritum exhalavit sub Nerone,

miiii

cocpit circa

anmim dosubito

LVII.

Cum autem

pagani eum vellent coinbureie,

aer

turbatur, grando exoritur, tonitrua intonaiit, fulguraque coruscaiit,

ila Ht quilibet

evadere niteretur,

et

sanctum corpus intactum

iii

reli-

querunt,

Christiani

vero eorpus ejus rapuerunt et

Fuit

ecclesia

cum

omni reverentia sepelierunt.

loiigo

autem forina beati MarcL hujus

,

naso, subducto supercilio, pulchris oculis

habitudinis optimae
,

recalvastcr,
,

pro-

lixa barba,

aetatis

mediae

canis adspersus,

alTectione continens

gralia Dei plenus.

Beatus autein Ambrosius

de co sic ait: CHin beatus Marcus innumeris coruscaret miraculis,

contigit
,

ut sutor
ia (*jus

cui

calceamcntum tradiderat corrigcndum

Ilic cuin

sini-

stram sibi

labore pertunderet mauuin.

inflicto vul-

nere: huus Deus, clamavit, Dei famulus audiens laetus adfuit, litum

ex sputo

factum

acccpit

ejusque manuiu
dedit.
Illius,

inunxit saiiamquc

illico

reddidit et labori

contra

cujus

nempe praedicabat
3. Anno ab
imperatoris Veneti

cvangelium

similiter imitatur iniraculum caeci videlicet a nativitatc

illumiuati a

doinino factuin.

liaec Ambrosius.

incarnationc domini

CCGCLXVIII tempore Leonis

corpus sancli Marci de Alexandria Veuetias traiistulerunt, ubi ecclesia

in

honore sancti Marci mira pulchritudine fabricata

est.

Qui-

dam namque mercatores

presbiteros

Veneti, qui Alexandriam perrexerant, duos

sancti Marci

custodes corporis
ut occulte

prccibus ct promissiopermitterent et Vc-

uibus induxerunt,

corpus illud

tolli

nctias transportarent.
lus

Vcrum

cuin corpus de tumulo levarctur, tansic perfudit,

odor totam Alexandriam

odoris
suavitas
saiicti
,

ut

omnes

unde tanta
et

prodiret
(lualitcr

mirarcutur.

Cum autem
aliis

navigarent

corpus

Marci deferrent,

iiavibus

revelasseiit.

unus illorum

ait:

forsan aliciijus Aegyptii corpus vobis datuiu de-

268
fertis

Cap. LIX.
ct sancti

De

sancto

Marco

evaiigelista.

Marci corpus vos deferre

putatis.

(^ontinuo igitur

navis, in qua erat corpus sancti Marci,

tate se vertit et in

per se ipsain mira celeriinsurgens lateris

navem

in

qua

ille

rcsidebat,
,

partem
corpus

fregit,

non prius illam

diraittens

donec omnes se ibidem

Ciim

esse beati Marci credcre acclamarent.

quadam nocte
Marcus

naves cursu
et

velocissimo diucrent ct nnutae tempcslatc conquassati

obvoluti
,

tcnebris

quo pcrgerent, ignorarent,

sanctus

cuidam monacho custodi corporis sui apparuit diccns:

istis
,

dic onuiibus

ut velociter vela deponant

quia non

longc a tcrra distaul.

insulam inv^nerunt.

Qulbus depositis manc facto se juxta quandara

Verum cum per

littora diversa transirent et

,

sanctum thcsaurum om-

nibus occultarcnt
estis
,

venicntes

incolac

conclamahant: o
Sinite,
ut

quam

bcati

qui sancti Marci corpus portatis.

ipsum supplici-

ter adoremus.

Quidam nauta adhuc omnino incrcdulus a dacmone

arripitur
confiletur.

et

tamdiu vexatur, doncc ad corpus adductus se credere

Qui liberatus gloriam Deo
dedit et beatura Marcura in

dcvotione

magna dcinceps habuit

Quodam temporc

cum corpus

sancti Marci infra

quandam columnam de lapidibus marmoreis factam

paucis consciis essct reposilum, ut ibi cautius servaretur, contigit,

ut testibus
illis

ex

hac luce sublatis

ncmo, ubinam sanctus esset

Fit ex

thesaurus, posset agnoscere nec aliquibus indiciis invcnire.

hoc planctus in ccclesiis, dcsolatio ingens in laicis, mocror iraminet

nniversis.
inclilus

Formidabat siquidcm plcbs

devota,

ne

patronus

tani

furtive fuisset sublatus, ideoque jcjunium soUerane indicitur,

proccssio sollcranior ordlnatur et ecce cunctis vidcntibus ac stupentibus

lapides

a colunina prosiliunt ct archara

cvidcnter oslendunt.
iis

ubi corpus ejus la-

tebat,

oranibus
qui
tanti

Mox

devotas

laudes

agunt

creatori,
illustrata
festiva.

suuni

dignalus

cst revelarc

patronum sicque dies

fuit

prodigii

gloria ')annis dccurrcntibus postcris

in

Juvenis

quidam cancri morbo

mamilla vmuibus corro-

dentibus cruciatus coepit bcati Marci suHVagia mentc iniplorarc devota et ecce
ruit, qui
ibi dorraicnli

qnidam pcregrino

hiibitu insignitus

appa-

gradu concilo aliquo pcrgcrc vidcbatur.

Qui ab co intcr-.

rogatus, quis csset ct quo tara vclocitcr fcslinaret, Marcura se esse

asseruit, qui

lam vclocilcr pcrgcret

extcnsaque manu

ct

cuidam navi sc invocanti pe-,

lcligil,

riculo subvcnirct,

inrirnuiin

qui

mano

evi-

gilans penitus

sc saualum sensit.

lN)st

luiulicuin

iiavis illa

portuni

1) [lccnilloics

.i(l(liiiil

eiiigiilis.

Cap. LIX.

De

sancto Marco evangelista.

269

Veiietiariim intravit narrans ct

suum pcricuhun

ct

Marci adjutorium.
exsolvitur et in

Pro utriusque igitur bencficio Deo gratiarum actio

sancto suo

Marco Deus

mirabilis praedicatur

').

3.

Dum
mox
illa

quidam mercatores Vcneli supra quandam navem Saracenorum Alcxandriam pergerent

et

imuiinens
et

periculum

cvidenter viderent

super scapham adscendunt

fluctuum
volvit.

funem praecidunt statimque navis

inundatione pcriit et universos Saracenos unda vorax in-

Uuus autem ex

iis

beatum JMarcum invocans voto,

quo
suovir

potuit, se adstrinxit, quod, si

suum
ijjsius

sibi conferret auxilium, et

rum baptisma susciperet

et

limina

visitaret.

Mox

sibi

splendidus quidam apparuit, qui ereptum de fluctibus in scapha

caeteris coliocavit.
Ille

cum

autem Alexandriam vcniens, sed liberatori

SHo ingratus cxistcns nec sancti Marci iestinat ad iimina nec nostrae
Kdei suscipit sacramenta.

Cui denuo Marcus apparuit et ipsum de

sua ingratitudine increpavit.

ct

Redicns

igitur

ad se Vcnetias vcnit

ibidcm

sacro baptismatis

fonte renatus ct
et in bonis

Marcus appellatus
finivit.

et

in

Christum perfecte crcdidit

4:.

operibus vitam

Vir quidam

dum

in

summitate campajiilis sancti Marci de

subito cadit inprovidc menibra-

Venetiis quiddam operis exerceret,

tlm toto corpore laniatus, in ipso tamcn casu suo sancti Marci liou

immcmor
dam

ejus patrocinium imploravit,

qui cadens ex insperato cui-

ligno

prominenti

substitit. et

dato

fune illacsus evasit ct ad

opus pristinum consummandum devotus assurgit.

5. Qui-

dam cujusdam
strictus

nobilis provincialis tcmporaliter servus

,

dum

voto adli-

corpus sancti Marci visitare vcllet

scd a domino suo

centiam obtinere non posset, tandem timorem carnalis domiiii timori

caclestis

postposuit

et

insalutato

doiuino

ad sanctum visitandum

devotus accessit.
ccllari mandavit.
tellites
,

Quod dominus aegre

ferens ipsum rcversum exo-

Favent quantocius crudeli doinino crudcliores sa-

et

Dei famulum sanctum

acutos
palos

Marcum invocantem ad terram

Sed
ulhil
in

projiciunt

et

oculis cfTodiendis apponunt.

palorum proficiebant conamine, quia

clione.

se tabescebant subita fra-

Jubet igitur, ut securibus crura fraugantur et pedes prae,

cidantur

sed

indomabile

ferrum

securium protinus mollcscit in

et

pluffibum.

Jubet malleis ferreis os

ct

dontes contundi

sed ferrum

suae virtutis obliviscitur

videns et

Dei potentia hebetatur.

et

Quod dominus
saucti

stupens veniam petiit

cum scrvo scpulchrum

Juvenis quidiim

1) Ilistoriola antecedeiis iiide

1
11

n verbis:

praedica-

deest in Ed.

rriiic.

270

Cnp. LIX.

De

sancto Marco evangelista.

Marci devotione
lio

sediila visitavit.

6. Miles quidani

in

proc-

sic vulncratiis in

brachio

ut niaiius a biachio dcpondcrct,

ct

adeo

ut ipsam praccidcndam mcdici

amici consulcrcnt
tani

illc

vcro cruin

bcsccns

licri

mancus, qui consucvit haberi

rcstitutam

probus, uianum

locum suum
vocavit
ij^ilur

pannis sivo
siifTraf;;!^

niedlcaniciitis ligari fccit.

ct

In-

bcati Marci

nianus continuo iuit sanitati

pristinae restituta, sola tamen

cicatrix rcmansit ct in tanti niiraculi

tcslimonium

et in talis bcneficii

monumentum.
ab immuiulis accusatus

1?.

Vir quicarcereni

dam

iii

civitate JManluae

falso

in

est reclusus,

qui

cum

XL
sibi

dies peregisset ibidem et nimio afficere-

tur taedio

tandem triduum jejunio sc macerans bcati Marci patroqui

cinium invocavit,
abscedat.

apparcns jubet, ut de carcere securus

,

Ille vero, dorniitans prae taedio

ncglexit parere jussio-

nibus

sancti existimans illusionibus

et

sc dcludi.
siniiliter

Deindc sccundo

et

ctiam tertio sibi apparuit

rcdicns
et

eadem

imperavit.

Qui ad sc
cxiit et

ostiuni

apertum conspicicns de carcerc securus

Ibat
igitur

instar stuppae

compedes mox confrcgit.

dic niedia pcr

niedium custodum caeterorumquc omnium,

a ncminc vidcretiir.

ita ut ipse
I\Iarci

cunctos vidcns

Qui vcniens ad sancti

tumuluni cxsolvit

devotc debitum gratiarum.

8. Cuin

totaiu

Apuliam

sterili-

tas inagna invaderet nec terram illam benedictionis pluvia irrigaret,

revclatum

est,

quod

tuli

plaga percutitur co, quod

igilur

ibi saiicti

Marci
et
iis

festi\itas noii colatur.

Dum

sanctum Marcuni invocarcnt

,

festuni

cjus festfve se celebraturos promitterent

stcrilitJitcni
iis

ab

Marcus
acrcm

dcpulit et iiisuper abundantiam ministravit, dans

ct

salubrem

pluviam coiigruentcni.
Papiani
iii

')0.

(iirca

aniwim domini

MCCXII apud
fuit

convciitu ordinis

fralrum pracdicatorum
na-

quidain fiatcr religiosac ac sanctae vilac nomine Julianus,

,

tione Favcntinus, juvenis corporc

iillima
ct illc

sed caiius mcnte, qui inlirmitale

claborans cuin priorem domus supcr statu suo requisivisset

niortcm vicinaiu sibi iniminere dicerct, statiin
clainarc
facic

exhila-

ratus et nianibus ac toto corporc applaudcns

cocpit:

datc

locum

fratres,

quia pcr niniiam

laetitiae

abundantiam aninia jam

ct

prosiliet ex corpore, cx eo quia

jam jucuiidos runiores audivi,

elevatis in coduin nianibus diccrc cocpit:

cduc dc carccrc aniinam

corpore niorlis

meam
hoc?

etc.

Infclix

cgo honio
ilie levi

quis

mc

libcrabit de
vidit

Intcr

hacc

somno obdormicns

bcatum Marcuiu

1)

r.ir.-ii;i.

0.

<\rcsl in l.d. Vv. ri vprlsiiiiililcr spinl.t

li.il.Piiil.i

pst.

Cap. LX.
ad se venisse
euni diceiis;

De

sancto Marcellino papa.

271
vox ad

et se juxta ejus
,

locum collocassc

et ecce

quid ibi agis

Marce?

Et

ille:

ad morieiitein acEt ilerum vox

cessi istum, quia

Deo
iiiter

ejus ministcrium est acceptum.

ad eum: quarc
Et
pus
in
ille:

caetoros

sanctos

ad eum maximc tu vcnisti?

habuit et locum, Et
ui)i

quia in

mc specialem devotioncm
,

cor-

meum
hora

quiescit

devotione
visitare.
ait

sedula visitavit.

ideo veui

eum

sui

exitus

Et eccc quidam albati totam

?

domum
ilii:

compleverunt.
istins

Quibus
in

Marcusj^ quare huc venistis

Et

ut

animam

conspectu domini

praesentemus.
,

Evigilans autem
ista

praedictus frater pro priore

tinuo misit. et
in

domus

a quo

ego

audivi

con-

omnia que viderat,

obdormivit.

sibi recilans,

cum multo gaudio

domino

feliciter

CAP. IX. (58.)

De
siam
rexit.

sancto Marcellii&o papa.

et

Marcellinus annis novem

mensibus quatuor

Romanam

eccle-

Hic jussu Djocletiani et Maximiani capitur et ad sacri-

ficandum adducitur.

Cum

auterii

non assentiret
deberef,

et

ex hoc diverso-

rum tormentorum genera

grana
tilia
,

sustinere

metu passionis

duo

incensi in sacrificio posuit.

Tunc magna

adesl infidelium laein capite

sed

fideles

ingcns

tristitia percussit.

Verumtanien

infirmato fortia

membra

rcsurgunt

et

minas principum parvi pendunt.

et

Tunc

fideles

ad

summum
ille

pontificem conveniunt
in
:

ipsum plurimum
se

redarguunt.

Quod

cernens
illi

concilio

episcoporum

sup-

posuit judicandum.

Ad quem

absit ut

summus
et

pontifex ab ali-

quo judicetur, sed tu

dijudica.

in te collige

causam tuam

proprio orc te

Ipse autem poenitens plurimum ingemuit et sc ipsum de-

posuit, sed

tamen eum omnis turba iterum

reclegit.

Quod Cacsares

audientes iterum
vellet
,

eum

capi

fecerunt

et
et

dum' nullatenus sacrificare

eum

decollari

mandaverunt

iterum crevit furor hostilis,

ut infra mensera

XVII

millia christianorum perimcrentur.

Marcellinus

autcm cum decapitari deberet,

cssc asseruit et ideo omnes
municavit.
mansit.
,

se

christiana

sepultura indignum

qui se sepelirc praesumerent,

excomre-

Quaproptcr corpus ejus insepultum

hoc
beatus
Pelrus

XXXV
Marcello

diebus

Post

apostolus

successori

272
apparuit dicens
:

Cap. LXI.

De
,

sancto Vltali.
quare iion sepelis inc?
Cui apostolus:
nie

fratcr Marcellc
cs,

Cui

ille:

nonue duduni scpultus

reputo
,

dominc?

inscpultum
illc:

quamdiu Marccllinum inscpultum videro.

illc

Cui

nonne,

dominc, nosti, quia

Cui Pctrus
:

omnes, qui eum sepelircnt, anathcmatisavit.

noniie scriptuni est, qui se lunniliat, exaltabitur?

dcbuisti.
ivit ct

Undc

hoo attendcrc
pclias.

Vadc

igitur

ct

ipsum ad pedcs mcos se-

Qui statim

jussa laudabilitcr complcvit.

CAP. IXI.

(59.)

I>e fsancto
talis erat intus in corde.

TitalL
alis,

Vitalis quasi vivcns talis, quia qualis vivebat extcrius in opcre,

Vel Vitalis a vita vel Vitalis vivcns

id est tuens se alis virtutum.

Ipse enim fuit tanquam unus de ani,

malibus Dci
licct

quac

vidit Ezcchiel

habens
,

in sc

quatuor alas

sci-

alam spei,
,

quq, volabat in
,

coclum
in

alam amoris, qua volabat

inferum
,

in

Dcum

alam timoris
in

qua volabat

alam cognitionis,
ct

qua volabat

se ipsum.

Ejus passio

in libcllo Gcrvasii

Pro-

tasii reperta fuisse putatur.

Vitalis

miles

consularis

cx Valcria uxorc Gcrvasium et Protajudice

sium genuit.

Hic

cum

Paulino

Ravennam ingrcssus cum

mcdicus nimium
noli fratcr

quendam ibidem christianum mcdicum nominc Ursicinum post multa

tormcntorum genera jussum decollari viderct
expavissct,
Ursicinc
et illc

exclamavit ad
qui
ct

eura

sanctus Vitalis diccns:

te

niedicc,
,

alios

curare consuevisti,

ipsum acterna
vcnisti,

morte occidere
noli

qui

ad palmam pcr multas passioncs

a Deo paratam.

coronam amitterc
et

tibi

Quod Ursicinus audiens

post

confortatus est
cepit,

de pavore suo pocnitcns martirium libcntcr acVitalis

sanctus

autcm

eum honorihce

sepcliri

fccit

ct
llle

hoc ad Paulinum

dominum suum
volcntem

ultra venire contemsit.

vero

nimium indignatur, lum quia ad se vcnire noluit, tum quia Ursicinum

sacrilicaie
rctraxit,

tum quia christianum sc csse

Cui dicit Vitalis: stultissi-

ostendit, ct jussit

eum
putas

in

equuleum

Icvari.

nius es

si

nie

decipcre,
ducite

qui

alios

scmper

studiii libcrare.

Et

ait Paiiliiius niinisliis:

cum ad paliuam,
,

el

si

sacriiicare

iiolucrit,

fovcam profundissiiiiam

doncc

pcrvcncritis

ad

aquam,

Cap. LXII.
ibidem
cerimt
facite et ibi

De
eiiiii

vlrgine

quadam

Antiocliena,

273
ct

Yivuni et siipiimm sepelite.

,

Qnod

fe-

et

beatiiiu

Vilaiem Lbidem vivum sepelieruiit

LII.

sub Ner-one,

qni coepit circa

annum domini
statim

Sacerdos autem, qui hoc con-

silium

dederat

a daemone arreptus per septem dies insaVitalis,

niens

in illo loco

exdamabat dicens: Lncendis me sancte

daemone
praecipitatus
sancti Vitalis

die autcm scptima in ilumen a

exspiravit.

miserabiliter
adiret,
in-

Uxor autem
ydolis

cum Mediolanum cum

eain

venit

quosdam

immolantes, qui
,

hortarentur,
suiu,

ut

ydolis immolata comederet

respondit:

christiana
illi

non

licct

mihi de vestris

sacrificiis

nianducare.

Quod
,

audientcs tam dire

erant,

cam

verberaverunt,

quod homines

sui

qui
et

cum ea

usque

Mediolanum eam semivivam deduxeruiit

migravit ad dominum.

inlra triduum feliciter

)CAP.

l\ll. (60.)

De
II.

virg^inc
fuit

qnadam Antiochena.
Antiochiae,
cujus hjstoriam AmbrosiHS in
vcrb.i.

Virgo quaedara

libro de virginibus recitat in

fuit,

haec

Antiocliiae nuper virgo

quaedam

fugitans publici visus ostentationem.

Sed quo magis

Pulchri-

vitabat oculos, incendebat affectus eo amplius

impudicos.

tudo euim audita nec visa plus dcsideratur duobus stimulis cupidita,

tum amoris

et cognitionis

dum

et nihil occurrit

quod minus pla-

ceat, et plus putatur esse,

quod placeat; quod non index ocuius

Itaque sancla virgo, ne diu-

explorat, sed animus amator exoptat.

tius aleretur

potiendae spes cupiditatis, integritatem pudoris pro,

fessa sic restrinxit improborum facies

ut jain

non amaretur, sed

prodcretur.

Ecce persecutio.

Puella fugere nescia, aetate pavida, ne

incideret in insidiatores pudoris,

animam ad virtutem

paravit, tam

religiosa, ut
ret.

mortem non

timeret, tain pudica, ut

mortem exspectaexspectatio
et
,

Venit

enim coronae dies,

maxima omnium

pro-

ducitur

puella duplex professa certamen,

castitatis

religionis.

Sed ubi viderunt tonstantiam professiouis, metam pudoris, paratam

ad cruciatus,
erubescentem

ad adspectus

excogitare

coeperunt,

1)

Haec lesenda deest

in Ed. rrinc.

18

274

Cap. LXII.

De

virgJne

qnadam

Antiocliena.
nt

qucmadmotlum spcm
stulissent,
rent.

castitatis rcligioncm tolicrcnt,

id criperent,

cum

id ah-

quod crat amplius, ctiam

quod dcrelinqucQuoipsi

Aut

sacrificarc virgincm aut Inpanari prostitui jubctur.

niodo colunt Deos suos,

vivunt, qui ita judicant?

qui sic vindicant,

aut

quemadmodum

Hacc puella. non quod dc religione am,

bigeret,

scd quod dc pudore trcpidarct

ipsa sccum inquit:

quid

agimus hodic? aut martir aut virgo, altera nobis invidctur corona.

Sed nec

virginis

nomcn

cignoscitur, ubi virginitatis auctor ncgatur.

,

Nam qucmadmodum
virgo,
si

virgo

si

mcrctriccm

colas,

qucmadniodum

adulterum diligas,

quemadmodum
liceat,
fuit,

virgo, si

amorem pctas?
Utrumque
sed

Tolerabilius est menteni virginem

quam carncm habcrc.

bonum,

si liceat,

et si

non

saltem non homini castae,

Dco

simus.

Et Raab uicrctrix

sed poslquam domino credidif.

salutcm invenit.

Et Judith se, ut adultcro placeret, ornavit, quae

rcligioiie

tamen quia hoc

judicabat.
raisit

non amore faciebat, ncmo eam adultcram

Bene

succcssit
ct

cxcmplum, nara
ct

si illa

quae sc comfortassis
et

rcligioni,

pudorem servavit

patriam,

nos

servando religionem servabimus etiam castitatcm.

Quodsi Judilh

pudicitiam religioni praeferrc voluisset, perdita prima ctiara pudicitiam pcrdidisset.

Itaquc talibus informata cxemplis silcntcr auinio

,

tcnens rerba domini

quibus

ait

quicunque

perdiderit

animam
vcl

snam propter

rae,

inveniet eani.
,

flevit

et tacuit,

ne cam

lo-

qucntcm adultcr audirct

recusavit.

ncc pudoris clcgit injuriam scd

,

Cliristi

Aestimatc

utruni adultcrare potuerit corporc

quac ncc
ct

voce

adultcravit.

Jamdudum vcrecundabatur

oratio

mca

qnasi
(;iau-

adire gcstornm scricm criniinosam atquc cxplanare formidat.

difc aurcs, virgincs Dci! ducitur puclla Dei

ad lupanar, sed apcrite

,

aurcs virgincs Dci,

virgo
est,

prostitui

potcst
cst,

adulfcrari non*i)otcst.

Ubicunque Dci virgo

castitatcm
,

tcmplum Dci
ctiam

ncc lupanaria infamant

infamiam.

scd

castitas
fit

loci abolct

Ingcns pctu-

lantium concursus
virginis,
distitc

ad forniccm.

Discifc marfiris miracula sanctac

sfrc-

locorum vocabula, clauditur infus coluniba,

foris
,

punt accipitres
vadat.

certant singuli

quis

pracdara

primus in-

At

illa

nianibus ad coclum

Icvafis quasi
:

ad doraum orafioinquit, doinuisfi

nis vcnissct,

non ad
,

libidinis dcvcrsoriuni

(liiristc,

virgini feros leoncs

potcs
,

domarc ctiam honiinum

fcras

mcntcs.

Ohaldaeis roravit ignis

Judacis

scsc unda suspcndit miscricordia

tua, non nafura sua, Susanna ad supplicium genna flcxit ct dc adullcris

triumpli:ivif
,

aruit

dexfra.

quae tcmpli

lui

dona violabat,

Cap. LXir.

De

vlrglne

quadam Antlochena.
,

275

nnnc templura ipsum attrcctalur tuuin

lcgii,

iie

patiaris
et

incestum sacri-

qui non

passus es furtum.
,

Benedicatur

nomen tuum

ut

.quae ad adulterium virgo vcni

virgo discedam.

Vix compleverat
virgo

orationem

el eccc miles specie tcrribilis irrupit:

!

quemadmodum
non immemor

tremult, cui populus treuiens cessit

nis:

Scd

illa

lectio-

etDanici, inquit, supplicium Susannae spectaturus advenerat

damnavcrat, nnus absolvit.
Potest et iu hoc lupi

ct quara populus

habitu ovis latere.

Habet

et thristus milites

suos

qui etiam le-

giones habet:
et tales solcut
cit.

aut fortasse

percussor intravit, ne verearis anijna:

virgo
,

martircs faccre.

fides
:

taa

te

salvam fe-

Cui milcs:

quacso

ne paveas soror

huc veni salvare ani-

mam, nou
gressus
,

pcrdere.
vis
,

Serva me,

ut ipsa serveris, quasi adultcr in-

si

martir cgredlar,

vestimenta muteraus, couvcniunt

niea tibi et tua mihi,

militera
faciet
et

sed

utraque Christo.

Tua

vestis

me verum
ego
uielius

mea

te virginera.

Bene

tn vcstieris,
,

exuar, ut

mc

persecutor agnoscat.
,

Sume habitum

qui abscoudat

fcrainam, trade

qui consecret raartircra.

Indue chlaui^dera,
,

quae

occultet mcrabra virginis et servet pudorera

sume pileum
,

qni te-

gat crines, abscondat ora:

verunt.
ris

solent
fueris,
,

erubescere

qui lupanar intra-

Sane cum cgressa

ne respicias rctro:
irapudicos
licet

menior uxocastis

Loth, quae naturara suam

quia

oculis

adspexit, araisit; uec vereare, ne quid pcreat sacrificio.

te

Ego pro

hostiaui

Deo meo reddam:

castitatis,

tu

pro rae militera Christo habcns

loriiidci,

honani

railitiara

quac stipcndiis militat scmpiternis,

corpus induat, scutum

ciira justitiae,

quae

spirituali raunimine
salutis.

quo vulnus repellas, galeam

salutis
,

Ibi

enim

est

praesidium nostrae

uhi est Christus: quoniam raulieris caput est vir, virgiuum

Christas.

Et intcr haec verba chlamydera exuit, suspectus tamcn

et persecutoris et adulteri.

adhuc habitus

Virgo cervicera, chlarajdem

coepit milcs olTerre.

niartirio certarcnt.

Quae porapa

illa:

quae gratia, cuni inlupanari de

niiles et virgo.

Addantur pcrsonae

Hae

dissirailes

inter se natura: sed

Dei raiseratione consimiles, ut corapleatur ora-

culuui

tunc lupi et agui siniul pascentur. Ecce agna et lupus non solum

simul pascuntur,

sed etiam imraolantur.

Quid plura

Mutato haquae spiri,

bitn evolat puella de laqueo:

tualibus ferebatur
et
,

jam non
At

suis alis, utpote

quod nulla unquara viderunt saecula

illi,

egre-

ditur de lupanari virgo Christi.

qui videbant oculis et

non

videbant cordc, ceu raptorcs ad agnara lupi freranere ad praedam.

Unus

qui erat immodestior,

introivit,

sed ubi hausit oculis

rei

18 *

276
lextum,

Cap. LXII.
quid hoc,

De

vlrgine quadain Antiocliena.

ost?
puclla ingressa est,
vir vidctur.
cst,

inquit,
illud

Ecce nou fabulosum

iniles

ccrva pro virgine,

scd

quod verum
,

ex virgine.

At

ctiaui

audicram

et

non crediderara
coepit sexum.

quod
Reccet ipse

aquas Christus in vina

danius hinc,

convertit,

jam mutare
fuimus,

dum adhuc, quod

et

sumus.

Numquld

mutatus sum, qui aliud ccrno, quam crcdo.

Ad

lupanarvcni: cerno
,

vadimonium;

tamcn dum niutatur, cgrediar: pudicus exibo

quia dcbcbatur tanto
qui pro
coroiia

qui

aduUcr

intravi: judicio rci,

,

victori:
est.

damnatus cst pro virginc

virginc comprchensus

Ita

dc lupanari non solum virgines, sed ctiam martires cxicrunt.

tur puclla ad locum supplicii cucurrisse,

Fcr-

ccrtasse

ambos de necc.
quoelegi,
:

Cum
niam
sed

illc

diceret: ego

sum jussus
illa

occidi, tc absolvit sentcntia,

nie tcnuit.

At

clamavit: non cgo te

opt.avi.

vadcm mortis

pracsidem pudoris

Si pudor quacritur,
!

manct scxus

si saiiguis

cxponitur, fidcjussorem non desidcro

Unde dissolvam,
est.

habeo,

in

me

lata est sententia,

quae pro me lata

ct

Certe

si

pecuniae te fidejussorem dedissem

abscnte nic judex tuum cennic sententia convincercs

,

sum

foeneratori adjudicassct,

cadcm

patrimonio solvere tuos ncxus.

niorte censerct,

Si rccusarem

quis

mco mc indignam
Moriar
aut rca cro exclu-

quanto major est capitis hujus censura?

Nihil

innoccns

ne moriar nocens.

mcdium
,

cst hodie

sanguinis tui aut martir mei.

Si cito redii

quis

me audeat

dere?

Si

moram

fcci,

quis nie

audeat absolvcrc ?

PIus lcgibus
SulTi-

dcbeo rea non solum fugae mcac, scd ctiam cacdis alicnac.
ciunt

mcmbra

morti, quae non sufTiciebant injuriae.

Est

in virginc

vulncri locus, qui

non erat contumcliae

vcstcra,
,

ego opprobrium declinavi,

non martirium:
si

tibi ccssi

non professionem mutavi,

sed

Quod-

mihi

pracripis
,

mortem

non rcdemisti mc,

,

circumvenisti.

Cavc quaeso

nc contendas
,

cavc nc contradicerc audeas.

NoH
mu-

eripere bcncficium

quod

dedisti, dura raihi

hanc sententiara ncgas,

sciitcntia supcriorc

illam restiluis supcriorem.

tatur,
si

Seutentia cniui

posterior

mc non

tenet, supcrior scntcntia tcnct.

,

Possumus
lu te

utrique satisfaccre scntentiae

si

rae

prius
,

patiaris

occidi.

habent aliam dor

est.
,

quam cxcrccant poenam

gloriosior
cris,
si

in

virgine

obnoxius puniartircm

Itaque

videaris de adultera

fccissc

quam de martirc adulteram

ct

rcddidissc.
divisa
cst

Quid cxspectatis ?
corona,

duo contcnderunt
Itaquc saiKli

viccrunt:

nec
sii)i

scd addita.
altera

marlircs

inviccm

bcnefuia confcrcnles,

principium niartirio, dcdit altcr effcclum.

At cliam philosophorura

Cap. LXIII.

De

sancto Petro martire.

incolas feruiit,

277
qiio-

gymiiasia Dainonem et S^uthiam Pjthagoreos

rum unus, cum

esset morti adjudicatus,

commendaadonira suorum

tempus poposcit. Tyranmis autemastutissimuscam reperiri nou posse

existimaret, petivit, ut

sponsorem daret, qui pro se

fcriretur, si ipse
:

moram
clarura
:

faceret.

Quid de duobus praeclarius, nescio

invenit, alter se obtulit.

utrumque praeItaque

alter

vadem mortis

cum

reus

raoram supplicio faceret, fidejussor sereno vultu mortem non recusavit.

Cum

duceretur, amicus reVersus est, cervicem substituit, colla

subjecit.

Tunc admiratus tyrannus cariorem philosophis amicitiam

fuisse,

quam vitam
amicitiara
incliuaret.

petivit, ut ipse

ab ipsis

quos damnaverat, in
ut tjrannura
viri,

reciperetur:

tantam

virtulis

esse gratiam,
:

Digna laude, sed minora nostris

nam
illi

illi

ambo

hic

nna virgo, quae primo etiam sexum vinceret

illi

amici, isti incogniti,

tjranno uni se obtulcrnnt:

isti
isti

tyrannis

pluribus ac etiam cruLiter illos in

delioribus;

quod

ille

pepercit,

occiderunt.

uno
isti

obnoxianccessitas, inhis amborura voluntas libera.

Hoc quoque

prudentiores: quiailllsstudii sui finisamiciliaegratia, istiscoronamartirii.

Illi

enim certaveruiit hominibus,

isti

domino.

Haec Ambrosius.

CAP. UIII.

(61.)

De

jsancto

Petro martire.
tria privilegia,

Petrus interpretatur agnoscens vel discakians: vel diciturPetrus

a petros, quod est iirmum.

Per hoc intelliguntur

quae

fuerunt in beato Petro. Fuit enim praedicator egregius et inde dicitur

agnoscens: quia
praedicatione
purissinius
: ,

et

perfectam scripturarnm notitiam habuit et in

quid cuique conveniret, agnovit.

inde
dicitur

Secundo

fuit

virgo

et

discalcians

quia

a pedibus suanim

affectionum

omnem amorem mortuum

discalciavit et exuit: ut

non so-

lum corpore, sed etiam mente virgo

gloriosus
et inde fuit firmus,

esset.

Tertio

fuit

martir doniini
fidei

quia martirium pro

defensione

constanter sustinuit.

1. Petrus Novus martir de ordine praedicatorum

gius

fidei

pugil egre-

de

civitate

Yeronensi

exstitit oriundus.

Hic taraquara splen-

didum lumen de fumo,

spinis
exoritur,

lilium candens de sentibus, rubens

rosa de

dum de

parenlibus

per errorem excaecatis lucidus

278

Cap. LXIII.
et

De

sancto Petro martire.

praedicator exsurgit

de sanctitatis mente corporeque corrnptis

>

virginalc decus procedit ac de spinis, id est aeterno incendio deputatis,

inclytus martir
reticos

adsccndit.

Parentes

namque suos

infideles et

hae-

bcatus Petnis
scrvavit.

habuit, a quorum tamen

errore se penitus

muudum
scholis
in

Cum autem adhuc sepiem

suo
,

esset

annorum
,

et

a
in

scholis rediret. a patruo

didicerit
,

qui haeresim

sapiebat

quiduam
:

interrogatur.

Qui respondit se didicisse

et

credo

Deum

patrera

omnipotentem creatorem coeli

,

terrae

etc.

Et

ille:

noli dicere creatorem coeli et terrae

cum

ipse visibilium creacreaverit.

ct,

tor non fuerit,

sed d^abolus omnia ista, quae videntur,

Ipse

vero puer se potius velle dicere, sicut legerat, affirmabat

sicut scriptum erat, se potius credere velle dicebat.

Tunc

ille

per

auctoritates hoc ei persuadere

ut poterat,

nitebatur:

quas oranes

puer spiritu sancto repletus

prio gladio interemit
,

sic
,

contra

eum

convertit euraque pro,

ut

ille

quo diverteret
patri

non haberet.
,

Qui
se

indigne ferens

a puero
retulit
ct

se confusum

totum

quod

inter

gestum fuerat,

ut Petrinum
,

a scholis removeret,

modis

omnibus persuasit.
eruditus,
sic fidera

Timeo enim
illam

ait

ne cum Petrinus bene fuerit

et

ad raeretricem
nostram destruat

Romanara ecdesiam se conferat

Qui nesciens verura

et confundat.

dixit,

dum
ter

Pelrura haercticorura perfidiara destructurura esse taraquam al-

Cavphas prophctavit.

Sed quia

res a
,

Deo

fiebat,

pater fratris

monilis assensum non praebuit sperans

quod per aliquem haerein gramraaticalibtis

siarcham ad suara sectam eum trahi faceret, cum

fieret crudilus.

Videns igitur puer sanctusnon esse tulum cum scorpio-

nibus habitare,

mundum parenlesque
In

despiciens,

mundus

ipse fratruni

praedicatorura ordinera introivit.

dabiiiler

quo quidera ordine quam lauin

vixerit,

Innocentius papa

sua epistola aperit dicens

in

cum

eiiim

beatus

Petrus a mundi fallaciis

adolescentiae annis

provide declinasset, ad ordiiiera fratrum pracdicatorum se transtulit.

In quo

qnidem

ordiiie

triginta

fere aniiorum spalio fultus

catcrva

virtulum, fide praeambula, spe adstante, comitante caritate sic praevaluit et profecit circa defensionem ipsius fidei
,

pro qua totus ar-

debat,
spiritu
victrici

quod contra

illius

diros hostes menle intrepida feivcntique

continuum certamen exercens suum tandera agonein diutinuni

superante niarlirio
petra
felicitcr

consummavit.
allisus

Et

sic

Pctrus

fir-

mus

in petra fidei

demum

passionis

ad petrara Chrisli

dignc laurcaiidus adsccndit.

Virginilatem quoquc mcntis ct corporis

semper

illibatain

scrvavit,

nec alicujus mortalis criminis unquam

Cap. LXIII.
heiisit

De
siiorum

sancto Petro martlre.

279
est

contactum,
et

siciit

confessorum

fideli

testimonio

inobatum,

quia servus delicate nutritus

cibi
et

proteruit in

dominum,

carnem suam assidua

per
otii

potus parcitate restrinxit.

Ne

vcro

desidiam hostiiibus pareret

insidiis, in justificationibus
licita totaliter

do-

mini exercebatur assidue, ut eo circa

in ipso illicita

occupato locuni

non habercnt

ct

a spiritualibus nequitiis tutus esset.

Noctnrna quidem siientia humanae deputata quieti post dormitioneni

brevcm decurrebat
occiipabat.

in

studiis

lectionum

et

somiii

teinpus

vigiliis

Dies autem impendebat commodis animarum vcl sedulis

vel

imminendo pracdicationibus
aut

confessionum audientiae insistcndo

validis rationibus confutando,

hacreticorum

dogma

pestiferum

in quibus specialis

giatiacdono noscitur claruissc. Devolionc insuper

gratus, humilitatc ienis, obedientia placidus, benigiiitatc suavis, pietate compatiens, patientia constans, caritatc praestabilis et in cunctis

niorum maturitate coiupositus

fcrvens quoque
sic

alios profusis viitutum aromati-

bus attrahebat,

amator

iidci,

cultor praecipuus,
,

propugnator ardeiis
in
illius

animo suo fidem iinpresscrat

obsequium
,

sic

se totum

uiancipaverat

quod quaequc

ipsius

opcra

ct

verba virtutera

fidei redolcbaut.

Pro hac quoque mortcin subire

cupiens hic principalitcr a doinino attcntis et crcbris postulationibus

supplicasse probatur,
nisi

quod non sineret euin ex hac luce migrarc,

passionis:

sumto pro

illo

calice

nec fraudatus cst tandem a

in vita

desiderio suo.
ruit,

S. Multis vero

sua miraciilis cla-

iiam

cum apud Mcdiolanum quemdam episcopum haereticorum

examinaret ct multi episcopi
convenisset,
et dies
ct

a fidelibus captum beatus Petrus

rcligiosi et

maxima pars

civitatis illuc

tum cx

praedicatione tum cxaininationc in longum protracta fuisset et maxiiuus aestus cunctos affligeret,
dixit haeresiarcha

coram omnibus:

o Petre perverse,
esse affirmat, cur
ut

si

tu es ita sanctus, sicut hic stultus populus tc

pcrmittis et non rogas

eum aestn mori

intcrponat,
ut

dominum,
populus
tc ab-

nubem aliquam

non nioriatur hic

si

stultus

tanto aestu.

Ad quem

Petrus respondit:

vis promittere,
,

negaturuni haeresin tuain ct fidem catholicam recepturum

rogabo

dominum
clamantcs
eiiim,

et facict,

quod

dixisti.

Tunc

fautores haerclicoium conpromitte.

haeresiarchac dixcrunt:
fieri

pioniitte,

Cicdcbant
oin-

quod

non posset, quod Pctrus se facturiun coram

nibus spopondit, et niaxime cuin nuUa vcl ininima nubecula in acre

appareret.
Catholici
,

autem super promissione beati Petri

,

tristari

coeperunt

timcntes

ne

fides catholica

cx hoc confusioni patcret.

280

Cap, LXIII.

De

sancto Petio inartire.

bcatus Petrus

Cum

ergo haereticus se obligare nollet,

cum magna

fiducia dixit:

ad hoc, quod

vcrus Dcus visibilium et iiivisibilium

et

creator monstretur et ad consolationem fidelium

ad confusionem

haereticorum rogo

Deum
pcr

ut aliqua nubecula adscendat et se intcr

solem

et

populum interponat.
fuit,

Quod

raox
in

praemisso crucis signapapilionis

,

culo factum

magnam horam

modum

populum

nubccula protegente.
scrbus

3. Contractus quidam

nomine As,

cum pcr quinque annos mansissct contractus

ita

ut pcr

terram in sextario trahcretur, JMcdiolanum ad bcatum Pctrum ductus

quem cum bcatus Pctrus signasset, continuo sanatus surrcxit. Quacdam ctiam miracula, quac pcr cuni dominus, dum vivcrct, fefuit
:

cit,

Innocentius in praedicta epistola rccitat diccns

filium

cujusdam no-

bilis

prae nimio

et

horribili totius

gulae tumore nec loqui

et crucis
in

nee spirare valcntcm Icvatis

ad dominum manibus
ipsius

co

facto signaculo illoquc accipicntc

cappam

et infirmo

suppo-

ncnte

eum

illico

sanavit.
,

Idem

nobilis vehementi postmoduni cor-

poris tortionc gravatus

credcns ct mctuens exinde sibi niortis im,

minere discrimcn cappam ipsam

vcrcnter fetit afferri
,

quam extunc conservavcrat

dcnsitate
,

re-

qua suo apposila pectori mox vcrmem qucucapita et

dam duo habentcm

pilorum

villosum cvomuit
in

plena liberationc secuta.

Cuidam juvcni muto

immisso

os di-

gito suaeque linguae soluto ligaminc bcneficium loquclac conccssit.

Ilaec et alia plura,

dum

viverct,

dignatus

est

per

eum dominus
in

opcrari.

summus

4. Verum cum pestis hacretica

Lombardlae

provincia pullularet ct raultas

fecissct,

jam

civitates contagione pestifera in-

ponlifex

ad pcstcm d^abolicam abolcndam divcrpracdictatorum

in

sos inquisilorcs

dc

ordinc

divcrsis

Lombardiae
non solum

partibus delegavit.
multi

Sed cum apud Mediolanum

haerctici

numcro

scd

etiam sacculari potentia aculi fraudulenta elo-

qucntia et plcni d^abollca scicntia rcsidcrcnt, sumnius pontifcx sciens

et intelligens

beatum Pctrum

virura csse

magnanimum

qui ab ho-

stium raultitudinc non pavcret, aniniadvcrlens quoquc cjus constan-

tem

virtuleni, pcr

quam advcrsarioium

potcntiac ncc in modico ce,

derct,

cognoscens ctiam ejus facundiam

fallacias

per quam facile haerctiipsuin in divina

corum

dctcgerct,

non ignorans insupcr

plcnc sapicntia cruditum, per

ralionabililer confutarct
,

quam

frivola hacrelicorum

argumcnla
ct tain

ipsuin tain
in

slrenuum

fidci

pugilem

indefcssum domini bcllatorein

tttit,

IMedioIano et

ejus coinitatu insti-

ct inquisitorem

suum

auctoritate concessa plcnaria ordinavit.

Cap. LXIII.

De

sancto Petro martire.

281

Ipse igiliir injunctura officium diligentcr cxercens haereticos ubique

perquirebat,
confunilens
,

nullam
potcnter

iis

reqHiem tribuens,
,

secl

mirabiliter
,

omncs
ut non

expcllens

sapienter convincens
,

ita

possent resistcre

sapientiae et spiritni
et dolentcs

qui

per cum loquebatur.

Quod Tidentes

haeretici

de ipsius morte cum suis fausi

toribus tractare coeperunt,

arbitrantes se posse pacifice vivere,

tolleretur.

eorum tam validus persecutor de raedio

dicator intrepidus

Cum

igilur prac-

mox

martir futurus
,

de Cumis Mediolanum pro

itiucre

inquirendis

haercticis

pergeret

in

ipso

palmam

marlirii
ci-

assecutus cst, sicut Innocentius explicat in hacc verba.

vitate

(aim de

Curaaua,

ubi

fratrura

sui

ordinis ibi

morantium prior

crat,

Mcdiolanum pergcrct pro exsequcnda

sibi

inquisitionc conlra liaercticos

iii

ab apostolica sede concessa, sicut

publica pracdicatione prae-

dixerat, quidam de ipsorura haereticorum credcntibus prece illorum

inductus et prctio iu
nestiis insiliit,
in

cum

sahitaris

propositi iter proscquentem fu,

agnum

utique hipus

fcrus

iii

mitcm
,

impius iu
iii

piura, furibundus in mansuetura, in modcstuin cffrcnis

sanctuin,

profanus

praesumit

insultum
illius

exercet

conatum

mortcra

intcntat,

sacrum autem caput

crudeliter iinpctens et diris in ipsura ira-

pressis vulneribus satiato sanguino justi ense

venerandum

illum, noii

divertentem ab hostc, sed exhibcntcm se protinus hostiam ct caesoris sustinentem iu patientia truces ictus dimisit spiritu pctcntc supcrna
in ipso loco

passionis occisum

ipso quoque sacrilego pcrcussuras

Ille

in Christi ministrura gerainas inculcante.

non querula vocc ge-

raens vel

murmurans

sed suffercns orania patienter ,suura doinino

in

coinmendabat spiritum dicens:

spiritum meura.

manus tuas, domine

,

coramendo
nec iu
fi-

Symbolum

etiara coepit diccre fidei

,

cujus
,

hoc articulo

desiit esse praeco

fuit,

')prout ipse

ncfandus

qui a

dclibus captus

et

quidam

fratcr dominicus,

qui coraes illius

erat, et ab ipso lictore percussus diebus aliquibus supervixit, postea

relulerunt.

Sed cura adhuc

raartir doinini palpitaret,

transfixit.

cultellura cru-

delis lictor arripuit ct

pcr latcra ejus

martir,

In ipsa

autcm die

sui

martirii

confcssor,

prophcta

et

doctor

quodammodo

esse promeruit.

Confessor in eo, quod fidem Christi inter torincnta

fuit,

constantissime confessus

et in

co

quod ipsa die confessione

Martir
in co,

morc

solito facta

obtulitDeo sacrificium laudis.

quod

pro defensione

fidei

sanguinem suum

fudit,

propheta

in

eo,

quod

1)

Ed. Frlnc,

ul ipse i^ro nef.indis

legit.

282
cuui

Cap. LXIII.
ipse
tiiiic

De

sancto

Petro
socii

inartire.

qiiartaiiaiu

patcretur ct

dicerent

quod

iioii

j)ossent Mediolaiiuin applicarc, ille respondit: si

non poterinms ad

domum
ierrctur
illud
iiuiu

fratruin

pcrvenire,

apud sanctuin Siiuplicianum polerimus

Nain cum sacrum ejus corpus dc-

liospitari.
,

Quod
fratres

et factuin est.

proptcr niuiiam populi frequentiam non potuerunt

eadem

die

ad

domum dcducerc
ihidem
pateietur, fidcm

sed ajjud sanctum Simpllciapcrmansit.

deposuerunt
,

et

ea noctc

Doctor

in

eo,

quod etiam
fidei clara

cuiu

veraiu edocuit,

dum symboluui

voce cecinit.
niultum

Cujus quoque passio veneranda dominicae

fuisse videtur.

passioni

similis

Christus enim passus est

pro

veritate,

quaiu

pracdicabat,

Petrus pro veritale fidei,

infideli
,

quam

defendebat, Christus passus est ab

Irus ab
iiifideli

populo Judaeorum, Pein

turba haercticorum

Christus

paschali temporc

crucifigitur, Petrus codeiu

tempore niart^rium

palitur, Christus

cum
,

pateretur':

in maiius tuas,

domine, commendo spiritum

meum
,

di-

cebat, Petrus

cum occideretur, vcrba eadem clamitabat

denariis
traditus
fuit
,

Christus

pro triginta

ut

crucifigcrctur

Pelrus

pro
Chri-

quadraginta

libris

Papicnsibus

fuit vcndilus, ut interficeretur,

stus pcr passionem

tiriuin

suam multos ad fidem adduxit, Petrus per marQuanivis eniin

haercticos niultos convcrtit.

egregius doctor

ct fidci pugil

haercticorum

dogma

pestiferum

in vita

sua plurimuni

eradicaverit, post

mortem

tanien suain ejus meritis ct coruscantibus

(|uaiii

miraculis fuit adco exstirpaluin, ut

plurimi errorcm
ita ut

suum relinquecivitasMcdio-

reutctadgremiuin sanctae ecclesiae convolarent,

lanuin ct comitatus ejusdcin
,

ubi tot haercticorum conventicula realiis

sidebant, adco purgata cst, ut

versis

cxemplis

et aliis

ad

fidein

coii-

nullus

ibidcin

auderct aliqualiler comparere.

Plures ctiam
qui

de

iis

maxirai et famosi praedicatores ordinem

et

sunt ingiessi,

usque nunc cunctos hacreticos

(juuntur.

fautorcs fervore mirabili pcrsePhilistaeos interfecit moricns,

cadeiis
in

Sic nostcr

Samson plures
Sic

(juaiu occidcret vivcns.

granum frumcnti
et

tcrram et

infidelium

manibus comprehcnsum
sic

mortuum uberein

coiisurgit iu
iii

spicam,
piara,

botrus

in

torculari

calcatus

ruiuoris reduiHlat

cosic

sic aromala pilo conlusa Qdorcm plcnius circumrundunt

granum

sinapis contritum virlutcm suara raultipliciter deiuonstravit.

5. Post saiuti

viri

gloriosum triuniphum

miiltis ciim

do-

minus miraculis

illustravit,

quorum quaedam sumiuus

poiitifex lefert

diccns: posl mortcm ipsius lampades ad sepulchrum ejus dependentcs pluries

per

.sc

ipsac absque

omni humaiio studio

ct minislcrio

Cap. LX[1I,
divitiitiis siint

De

sancto Petro martire.

283

accensae, quia conveniens niniis erat, ut qui ignc et

singularc de ipso ignis ac lumi,

liimine Hdei cxcelientcr claruerat, nis miraculuni appareret.

et

Quidam autem

cum

vesceretur

cum

aliis

ejus

sanctitatem et miracula

depravaret,

sumto ')quodam sub

obtestatione morsello, ^)
queret, transglutire
illum
,

qucm cum non

posset, scd circa iioc deiinsic gutturi

sensit

mox ipsum

inhaerentem

ut

inducere

vcl

educere non valcret.

Quare

illico

pocnitens et
eventuni

jam

vultus

mutato colore,
,

quia sentiens vicinum mortis

talia

iacto intra se voto

fuit

quod linguam de caelero ad

^^Hjtiropica
ibi

non laxaret,

protinns

illo

evomito liberatus.

quaedam ad locum
oratione
sanita-

passionis ejus auxilio viri sui perveniens fusa

tem integram mox

jectis illis

recepit.

Obsessas a daemonibus marlir ipse dcliberavit, fe-

cum multo sanguinis vomilu de corporibus

bres CApulit, languores

sinistrae

quam plurimos
ex morbo

curavit et diversos.

Cuidam

manus digitum

fistulac pliiriniorum

foraininum

concavitatc

defossum mira
sic

consolatione

sanavit.

Quidam insuper
et

pucr ex casu gravissimo

destitutus

oppressus, ut motu
defleretur
,

sensu penitus

tamquam mortuus
ejus
martiris

mox

apposita de terra suo

resurrexit.

pectori

sacro

cruore

contacta incoliimis

Quaedam etiam
vorabat,
diversis
linitis

mulier, cujus carnem cancer edax sedula corrosione

liujusmodi tcrra vulncribiis est curata.

qui

Aiii etiam
in
vcliiculis

infirmitatibus occupati,

scpulchrum cjus

ct aliis snstentaculis adierunt,

exinde postmodum

plena

incolumi(aiin

tate rcccpta sine aliquibus subsidiis rediere.

6.

au-

tem summus pontifex Jnnocentlus quartus bcatum Petrum

saiicloniui

catalogo adscripsissct, fratrcs apud Mediolanum ad capitulum con-

venerunt: volentes autem cjus corpus ad altiercm locuin transferre,

cum

plus

quam pcr annum sub

scpultum

terra jacuissct

ita

sanum

ct intcsi

grum

ac sine alicujus exhalationc foetoris rcpcrtum est,

die
fuisset.

ac

ea-

dcm dcm

Fratrcs

igitur siipcr

magiuun pulpitum

juxta plateain corpus cjus

sic

cum magna

revcrentia dcduxcrunt ct ibict

sanum

ct

intcgium coram omni populo est ostensum

*) Praetcr miracula

ab

co suppliciter adoratum.

supra dicta

in littcris

summi

pontificis posita

plurima alia sunt comperta.

Nam

supcr lo-

1)

Ed. rr. male:

quidam ob tesla
si

ionis.

2)

Recent. non male legiuit;

3)

qiii

eum non
de

ijosset,

circa lioc delincjueret.

ir.de

Sequentes hi-

storiolae

niiraculis

Tetri

a verbis

Hydropica

diere desunt in Ed. l'r. sunt desunt in Ed. Vr.

4) Sequeiitia inde a verbis:

subsidiis rePraeter teslati

284
cum

Cap. LXIII.
passionis ejus
aliique

De

sancto Petro martire.

saepe liuninarla de coelo descendentia plures

plures visibiliter

religiosi

quam

conspexerunt.

Inter quae

luminaria duos fratres in Iiabitu praedicntorura se vidisse testati sunt.

Quidam juvenis nominc Gunfredus,

alias Guifrcdus ), de civitate

Cu-

mana dum de panno

tunicae sancti Petri liaberet et quidam haereticus

ut, si
si

eidem deridendo diceret,

sanctum eum crederet,

in

ignem pan-

num ipsum

projiceret et

comburi non contingeret, absque dubio

fidei adliaereret
,

sanctus esset et ipse suae

moxquc supcr carbo-

nes accensos pannum sancti Petri projecit, sed ab ipso igne altius
resilivit,

deinde per se super ipsos carbones resiliens ipsos ardenexstinxit.

tes

penitus

Tuuc
faciet.

incredulus

ilic

dixit:

sic

per

omnia

pannus tunicae meae

Positus est igitur super alios carbo-

nes ex una parte pannus haeretici et ex altera parte pannus sancti

Petri.

Pannus autem haeretici mox, ut ignis calorem

,

sensit, peniet igiiem

fuit.

tus combustus

pannus vero sancti Petri

ita

iji

ignc pracvaluit

ipsum exstinxit,

quod nec

pilus

aliquis de eo

combustus

Quod

videns haereticus ad viam veritatis rediit et miraculum omni^)!?,

bus publicavit.
reticus

Apud Floccntiam
in

juvenis quidam hae-

pravitate

corruptus
aliis

cum

ccclesia fratrum

de Florentia
iibi

cum

quibusdam

juvenibus

ante

quandam tabulam,
videns lictorem

est

dcpictum martirium sancti Pctri, staret,

eum

pcr-

cutientem evagin.ato gladio ipse dixit: iitinam cgo ibi fuissem, quia
validius percussissem!

Quo

dicto statim

mutus

elTcctus est.

Cum-

que

socii rcquirerent, quid haberet, et ipse niliil

respoudere posset,

eum domum rcduxcrunt.

Michaelis vidissct,
ct flectons

Scd cum

in via ccclcsiam

quandam

sanctl

elapsus de manibus sociorum ecclesiam intravit

sibi parceret,

genua corde sanctum Pctruin rogavit, ut

,

volo

sicut potuit
et

se obligans

quod,

si

liberaretur,

peccata sua

confiteretur

oninem hacrcsin abnegaret.

Tunc

subito

loquclam

recuperavit et vcnieiis ad doniuni fratrum abjurata

hacrcsi pcccata
in

sua confcssus est,

praedicarct.

data liccutia

confcssori

quod hoc

populo

Ipse quoque in publica fratrum pracdicationc surgcns

inultiludine hoc confessus cst.

coram omni

8. Navis quae-

dam dum

in

medio maris paenc naufragium patcretur, saeva nucluum

inuudatione quassata, omnesque caliginosae noctis tcncbris tenercntur, divcrsoruni sanctorum

sulTragia

postulabanl, sed

cuni

nulluiu

suac libcralionis vidcrcnt indicium

1) Ed.-l'r. Ipgit:

scquc pcriclilari pluriniuin for2) Seiiuentes pnrnsiaiilii usijue

Cuifredus de
,

elc.

ad

lCinnin desuut in Ed. Fr.

inrinileslO serioris oriijinis.

Cap. LXIII.
midarent
,

De

sancto Petro
JauuPiisis

martire.

285

quidaiu

de

iis

uationc

facto silentio sic cos

alloquitur: viri fratres,

numquid non

audistis, qualiter

quidam

fra-

ter de ordine praedicatorum

nomine frater Petrus nuper ob defenab

haerctlcis interfectus

sionem

fidei

catholicae

sit

multaque per

cum dominus signa

imploremus, quia
fraudabimur.

ostendat.

Nunc

igitur

devote ejus patrocinium

spero

quod a nostra ncquaquam postulatione

Pctrum
in

Assentiunt universi beatum

Illis

sui auxilium

devotis precibus invocantes.

sic

orantibus

mox antenna

navis,

in qua velum appenditur, cereis accensis tota plena conspicitur, ita

quod omnis obscuritas ipsorum cereorum mirabili fnlgore fugatur

noxque
illa

tam caliginosa

in

diem clarissimam commutatur.

Resu-

spicientes viderunt

qnendam cum habitu fratrum praedicatorum

,

per vclum stantem

cxstiterit.

de quo

nulli

dubium

fuit,

quin

beatus Petrus

Cum

ergo praedicti naulae Januam incolumes advenissent,

et

ad domum fratrum praedicatorum venerunt

gratias
runt.

Deo

et

bcato Petro

referentes

eisdem fratribus totius miraculi seriem narravcin Flaiidria

9. Mulier quaedam

cum jam
,

tres lilios

raortuos peperisset et ex hoc a viro odio

haberetur

rogavit san-

ctum Petrum, ut
peperisset,

sibi in auxilium fieret.

similiter

mortuus est repertus.

Cum ergo quartum filium Quem mater accipiens

eum, ut
filium

ad rogandum sauctum Petrum totam se

reviviscere faceret,

contulit,

suum
b.ip-

precibus devotis exorans.

et ut

Cum

igitur

ad

tismum portatus
saccrdos,
illud

fuisset,

Johannes vocaretur, definitum csset,

cum

ejus

nomen

diccre dcbuit, nesciens dixit Petrus,

sancti Petri

undc

nomen postmodum ex devotionc

semper

retinuit.

lO.
dam

In provincia Teutoniae apud Trajectum mulieres quaein

videntes ad ccclesiam fratrum praedicatorum

honore sancti
ipsi in plaisti

Petri marliris

magnum concursum

ficri

populorum, dum

tea consisterent et filarent, adstantibus sic dicebant: ecce

dicatores

prae-

omncm modum

lucrandi noverunt,

nam

ut

magnam

possint

pecuniam cumulare
invcnerunt.

et lata aedificare palatia,

unum novum martirem

ecce subito
filum to-

Dum

haec

et

similia

diccrent,

tum sanguine cruentatur

et digiti, quibus filum torguebant, sanguine

mox

replentur.

Quod

illi

videutes

et

adrairantes digitos dlligenter

extergent, ne forte in

iis

accidisset aliqua inscissura.

filum
sic

Sed cum

di-

gitos omnino sanos conspicerent et

sanguinolentum vide-

rent, trementcs ac poenitentes dicere coeperunt: vere, quia pretiosl

raartiris

sanguini detraximus
evenit.

nobis

hoc sanguinis miraculum tam

stupendum

Currentes igitur ad

domum

fratrum priori omnia

286
cxposncrunt

Cap. LXIII.
'ac
filura

De

sancto Petro
cruentaluui

jnartire.

sanguine

eidem praesentavprnnt.

Prior autem ad multorum instantiam sollenncm praedicalionem convocavit et quidquid praedictis niulieribus acciderat,
retiilit et

coram oranibus
Iterum qui-

fiium

ipsum
artis

sic

cruentatum omnibus ostendit.

in

dam magister
modo

grammaticac

eadem pracdicationc consistcns

:

factum ipsum coepit pluriraum dcridere et adstantibus dicere

,

videte

qualiter

isti

fratrcs simplicium

corda decipiunt,

Nam cum

aliquil)us mulicrculis

dc suis familiaribus conduxerunt, ut filum ip-

suin in aliquo saiiguinc tingerent et sic miraculose accidisse narrarent.

Dum

haec

ilie

diceret,

protinus

ultionis divinac

plagam ac-

cepit et

ipsum validissimarum

febrium aestus multis adspicicntibus

sic vexavit,

ut a praedicalione ipsa inter

dcfcrretur.

manus amicoruin

in

pro-

priam
et
cit
ille

domum

Sed cum vchcmcntcr

,

fcbris excresceret

mortcm vicinam

tinieret

pracdictum priorem accersere faet

et

rcatum suuin conlitcus Dco

vovit, quod,
si

bcato Petro coram dicto priore

votum
in

ejus meritis sanitatem recipcret,

eum semper
sauitatem

speciali

devotionc habcret et
iit

dc caetero linguam ad talia iion

protiilit,

laxaret.

Mira res, mox

praedictum votuni

integram recepit.
loci

11. Quadam vice cum supprior praedicti

ct

quosdam lapidcs pulcherrinios

magnos

in

quadam

iiavi

pro

constructionc praedictae ecclesiae duceret, navis ipsa ex improviso

cuidain littori sic inhaesit,
iit

nullatenus

possct moveri.

Dcscen-

dentes vcro nautae omnes unanimitcr ipsam irapellebant, sed nulla-

tenus

movcrc poterant.

(aim

crgo navem
aliis licentiatis

se

amisisse putareut,

praedictus

supprior oninibus

raanum ad navem ap-

posuit et Icvitcr ipsam irapcllens dixit: in noiuine sancti Petri uiartiris

,

in

cujus honorem lapides istos deferimus, vade.

Statimque
super quara

navis velocissirac se niovit et de littorc sana recessit,

nautae adscendcntcs onines sani

ct

hilares ad propria remearunt.

civitate

dam
cura

13. In provincia Franciae

in

Senonis puella quaect

aquam

raptiin

transcuntem cccidissot

per

magnum
cst

spatium
tracta.

tcmporis

stctissct,

tandcm de

flurainc

niortua
scilicct
et

ex-

Cujus mortis
temporis
et

erant quatuor
rigiditas

arguinciita,
ct

magnum
nigrcdo.

spatium

corporis

frigiditas

Delata cst ergo a quibusdara ad ecclesiam fratrura.

Qui cum cam

sancto Petro vovissent, coutinuo vitae cst reddita etsaluti.

13. Frater Johanncs Polonus cum apud Bononiam quartana laborarct ct in festo sancti Pctri raartiris

scrmoncm ad clerum facere de-

beret, acccssionera eadein noctc juxta cnrsum naturalem exspcctans

Cap. LXIII.
timere valtle
saiicti

De
iii

sancto Petro

raartire.

287
Ail

cocpit,

iic

injuuclo

scrmone

sibi

dcficerct.

igitur Pelri

couversus

suffragia ad altare ipsius

cum dcvo-

lione accessit orans, nt ejus meritis juvaretur,

cujus debebat glo-

riam praedicare,
ccssavit
ct

sicque factum est, quod

illa

nocte febris pcnitus

postca nunquam

eum

invasit.

14. Matrona
cuni per XIIII

quaedam noniine Girolda uxor Jacobi de Vailesana

annos ab

immundis spiritibus

fuisset

obscssa, vcnit ad qucndam

ct spiritus m.ilignus

sacerdotcm diccns: cgo sum dacmoniaca

me.

vcxaf

Mox
,

sacerdos
in

territus fugiens

sacristiam
,

intravit

ct

librum

quondam
mox,

quo erant conjurationcs dacmonum

et stolaiu latcntcr

sub cappa

defercns

cum bona

socictate ad mulicrem

rcdiit,

quae
siib

ut vidit, ait: latro pcssimc, quo ivisti ?

Quid est, quod

cappa occulte portasti?

Cuin autcm saccrdos adjurationes suas fa,

ceret et nil curationis affcrrct

venit illa ad bcatuin Petrum

dum

adhuc viveret

ab eo postulans adjuvari.
,

Cui

ille
si

propiietica voce
,

respondit: confidc

filia

nc

dcsperes,

quia et

quod postulas,
id,

ad praesens

perficere

non valeo,

tempus tameu veniet, quo

quod a me petis, plcnaric

obtinebis.

Quod

et factuin cst.

Nam

post passioncm ejus, cum ad sepulchrum cjus praedicta uiulier accessisset, ab illa infestatione

daemonum

fuit

penitus liberata.

15. Mulier quaedam noniine Euphemia dc loco Corriongo Mcdiolancusis djoccsis septeiu annis a daemouibus est vexata
,

sed

cum

ad sepulchrum sancti Petri ducta

amplius agitarc
riola,
ct

fuisset

coeperunt daemones eani

per os cjus

cunctis

audientibus

clamarc:

Ma-

Mariola

Petrine,

Pctrinc.

Tunc dacmoncs cxcuntcs eam

duin

quasi mortuam dimiserunt,

fuit, surrcxit. ct

sed
,

modicum post
quod dicbus
eain

plene sanata

Asscrcbat autcm

domiiiicis ct feslivis

maxime, quaudo missa celcbrabatur,

daemoncs amplius mo-

lestabant.

per

annos a

IG. Quacdam mnlier nomine Verona de Beregno daemonibus agitata cum ad sepulchrum sancti Pctri
nomine Conradus de Ladriano
qui

fuisset adducta, vix a niultis viris dctincri potcrat, iiitcr quos crat

quidam credens haereticorum

illuc

advenerat,

ut sancti Pctri miracula deriderct.

Qui cuin prae-

dictain

mulierem cum caeteris detineret,

:

daemones eidcin per mues ?

lierem dixerunt

cur tenes nos

nonne noster

Noiine te ad ta-

lem locuiu portavimus

te

ct ibi tale

homicidium pcrpelrasti?

Nonne

ad talem

et

talem locum duximus et

ibi tale ct tale flagitiuin

coramisisti ?

Cumque multa peccata

sibi dicerent,

quae nullus alius

nisi ipsc solus sciebat,

vchementer cxpavit: mox autem dacmoncs

288
collum
et

Cap. LXIII.
pectijs
,

De

sancto Petro

martire,

mulioris

excoriantcs et iiide exeuntes semivivam

cam dimiserunt
dictus

sed post modicum penitus sanata surrexit.

et stupens

Praefideni

autem Conradus haereticus haec Tidens

ad

catholicam est conversus.

IT.

') Cura

quidam haercticus

acerrimus disputator et.eloquentiae singularis cum beato Petro, cum

adliuc viveret, disputaret et errores

suos

subtiliter

et

acute

pro-

posuisset in

mcdium ac beatus
ille

Petrus, ut responderet ad proposiia,

importuuus perurgeret,

deliberationem pctens oratorium quod-

dam
sam

quod prope erat,

iutravit
et

cum lacrymis orans Deum,

ut cau-

fidei

suae defenderet

loquentem tumidum aut ad

fidei veri-

tatem reduccrct aut linguae privatione puniret, ne per eam de caetero conlra fidei vcritatem tumeret, rediensque ad haereticum

coram
Qui
ita

omnibus palam
penitus factus

dixit

ut suas iterum proponeret rationes.

,

est

mutus

uti

nec

unum solum vcrbum

confusi

aliquatenus
ct

proferre valeret.

Unde

haeretici

recesserunt

catholici

Deo

gratias

retulerunt.

18. Vir quidam nomine Opiso

ad tumbam sancti Petri
ipse

credens haereticorum cum occasione cujusdam haerelicae consangui-

neae suae ad ecclesiam fratrum venisset

ct
,

pergens duos
dixit:

ibi

dcnarios

conspexissct
istos
;

dcnarios accipiens

bonum

est, ut

bibamus

statimque totus coepit tremere

nec de loco eodem aliquatcnus potuit se movere.

dictos deuarios in loco suo

Qui territus praeVi-

mox
,

restituit et sic inde abscessit.

dens aulem beati Petri virtutem

haeresim deseruit

et

ad fidem ca-

tholicamse
iu

convertit.
ct in claustro

19.^)

Sanctimonialis erat
sancti Sixti

quaedam
Constaniu

Alcmannia

Oeteubach ordinis
et aniplius

ticnsis dyocesis,

quac per annum

gravcm guttani
liberari,

geim

perpcssa est,

ita

quod nullo remedio poterat

Pctri

llaec quia

sepulchrum sancti

corporalilcr

visilare
et

non polerat, utpotc

quac erat sub obedientia constituta

urgebatur,
adire
cogitavit saltcm

quac infirmitatc gravissinia

pracdictum sepulchrum mentali grcssu

Discens
vero
,

ac devotione

scdula visitare.

quod

in Xlll

diactis dc loco illo

Mediolanum posset

adire, quolidic pro qualibet

diacta centum pater noster ad

honorem

sancli Pclri

diccre coepit.

Mirum

in

modum: cum
semper
ct

istas

mcntales diactas taliter coepit facerc,

coepit
se

successive

paulatim
ct

melius
nicnlali

habcre.

At ubi

ultimam

diactam pcrfecit
iii

ad tunibam

grcssu pcrvcnit,
i)nr,i3r,ni)Iiiim

1) KjirTce parngr.iijhiis

odit. rccoiit. sotniitiir

iiifra

posl

22.

2) Itfnuii sonipnics p.ir.igrnplii

iiifpsto recentiori origLiiis.

ab

ISiiia

usnue nd 24m!un desiinl

in Ed, rr. ina-

Cap. LXIII.
flcxis

De

sancto Pe(ro

inartire.

289
psalteinfir-

genibiis ac si pracseiitialiter

coram lumba adstaret,

riiim

cum

dcvotioiie maxiuia totum lcgit, quo expleto ab ut

illa

matione adeo Uberatam sc sensit,

lirct.

Rcdiens vero eo modo

jam inde modicuin quid senquo iverat aiitequam omnes diae,

tas cxplevissct,

pcnitus est sanata.

80.

Vir quidam de
infirraita-

Canapicio de

villa

Mazzati iiomine Rufinus gravem valde

tem incurrit, nain vena fracta

in infcrioribus partibus anterius siiie

cessatione sanguincm emittcbat,

quod a nullo medico aliquod

ergo sanguis pcr sex
dies

sibi
et

remedium potcrat adbiberi.

noctes continuc effluxisset,
liuin

Cum
ille

beatum Petrum devotc

sanatiis est,

in sui auxi-

invocavit,

qni

lam subito

ut intcr clTusam orafucrit intcrvallum.

tionem et

receptain

libcrationcm

nuUum paene
atque

Cuin autem se sopori dedisset, vidit queudam fratrcm in liabitu ordinis

fralrum pracdicatorum grossum

facie

brunmn
ct
talis

quem
formae

socium beati Pctri martiris cxistimabat, sicut vcre

exstitcrat.

Qui cum expansione palmas plenas saiiguine cum quosanguis adhuc recens

dam
est
,

suavi ungueiito cidem olTerebat dicens:

vcni igitur ad recentem sanguinem sancti Pctri.

statuit visitare.

Qui cvigilans

sepulchrum sancli Pctri

mitissae de castro

81. Quaedam cocuin

in

Massyno Ypozensis dyocesis

et

bcatnm Pe-

trum specialcra devotionein haberent

cuin

ejus

vigiliam jcjunareiit.

ad

suain ecclesiam,

ut audirent vesperas,
in

accessissent,
martiris

uiia

earum candelam quandam

honnrem
apostoli

sancti Pctri

anlc

quoddam

altare

beati Petri

posutt

cflmburcndam.

Quac

cum doraum
sufflans

rediissent, sacerdos avarilia ductus in ipsam candclrtin

eam

exstinxit,
et

sed inox lumen rediit

et

dcnuo ipsam ac,

eendit.

Secundo
rediit.

terlio

eam exstingucre
aflectus

voluit

sed lumen nt
ct ante inajus

prius

Unde taedio
candelam

choruui intravit
clericus in

altare aliam
tri

invenit,

quam

honorem sancti Pc-

posucrat, qui ejus vigiliam similiter jcjunabat.

,

Quam

sacerdos

bis exstinguere voluit

dixit: dyabole,

sed ncquivit.

Quod videns
vidctis et

clericus iratus

apertmn miraculuin non

ut

quod sanctus PeTerriti igitur cl

trus

non

vult,

siiam

exstinguatis

candelam ?

stupcntcs sacerdos ct clericus castrum adscenderunt et

praedictum

miraculum omnibus narraverunt.

~
.

8!8.

V^ir

quidam nomine

Roba de Meda cum usque ad

vestes

in ludis

omnia perdidissct,

domum

in sero rediens

cum lucerna accensa

lectuin suiim adiit ct

videns se tam viles pannos haberc et so tantum amisisse coiisiderans prae nimia despcratione coepit daemoncs invocare acse iisdem

19

290

Cap. LXIII.
,

De

sancto

Petro

uuutiro.
qiii

oic uel'aiio coninicntlart'

liiccriiam

statitnqiie

trcs daoniones afrncnint,

accensam

in

soiariuin

projicicnlcs
,

eum pcr

colluin

arri-

pueniut tam

forliter

ipsum stringentes

ut nullatcnus loqui possel.

Qucm cum plurimum

adsccndentcs

agitarcnt, qui eraiit in ilomo infcriori, ad euni

dixerunt:

quid
in

est,

quod agis Roha?

Quibus dae-

mones responderunt:
Illi

ilc

pacc vestra

et lcctos vcstros intrate.

viri

autem voccm esse credcntes praedicti

protinus redierunf.

Illis
illi

recedentihus cocpit multo fortius a daemonihus agitari.

Quod

cognosccutes sacerdotem protinus advocaverunt,

qui

cum pcr
Sc-

beatum Pctruin daeinoncs adjurassct, duo protinus cxierunt.

(luenti

aiilem

die

ad scpulchriiin

sancti

Petri

adductHS

est,

ad
iii-

qucm

fralcr Guilhelmus Vcrceilensis

,

accedcns coepit dacmoncm

viderat,

creparc

qui

cum

quem uunquam
tc

uomine

vocans

ait:

fratcr Guilhelme pro

nunquam

cxibo, quia hic noster est ct opera

nostra

fecit.

Qucm cum

iuterrogasset, quo nemiiie vocarctur, ait:

vocor Balcefas.
fuisset,

Ycruinlamien

cum per

hcatum Petrum adjuratus

cxivit,

ipsum

in terra projiciens

mox

ipse autem perfecte

sanus remansit et poenitentiam salutarem accepit.

in
ihi

33. Cum
et

Ramis palmaruin, dum adhuc vivcrct, Mediolani praedicarct

ulriusque sexus essct

maxima

nniltitudo, dixit publice alta vocc:

ineain, ila

scio pro ^crlo,

qwod hacretici tractant mortem

diita est,

quod pro

mortc raca jain pecunia

scd faciuut,

quidquid possunt,

quia magis persequar cos uiortuus

raanifestum est.
scipulis

quam

vivus.

Quod

vcruin fuisse

34. Apud
in

Florentiam in raonasterio Diorationc

posita

s.anctimouialis

quaedam
,

ea dic

qua

beatus Pctrus inortem suslinuit

vidit

beatam virgineiu

in excclso

throno
in

iu

gloria

rcsidere et duos fratrcs de ordiiic pracdicalorum

ct

coelum adsceudere
inquireret,
,

hinc indc juxta

,

cam

collocatos esse.
sibi:

Et
hic

quum

quinam esscnt
qui
iii

audivit

voccm diccntcm

cst frater Petrus

couspectu doniiui taiuquam funius aroma-

tum gloriosus adsceudit.

dic

Repertumquc

cst pro ccrto

quod eodcm
vidit.

mortcm

subiit,

qua dicta sanclimouialis visionem

Unde

cum ionga

et giavi iiiririiiilalc laboraret,

ad rogandum bcatuin Pc

truin tota se devotioiic

coutulil ct

sauitatciu iutcgram
cuin

mox
ad

recepil.

35.
ut

Schdlaris

quidam

de

Magalaiia

Montcin

Pessulauuin rcdiret,
dolorc niinis

cx quodain saltu
ct

adeo
iioii

est ruptus iu iiiguiuc,

vexarelur
,

iiicedcre

valeret.

Hic aliquaudo
beali

audiens
Petri

praedicare

quod

quacdam mulicr tcrram sanguinc

corrosioncm
i^ouciis

respcrsam super cancri

fucrat liberala,

Cap. LXIV.
dixit:
ritis

De
ilia

sancto Fahiano.
lialjco
,

291
iili

domine Deus de terra

nou

sed qui

terrae me-

beati Petri tantam dedisti virtutem,

potes et

isti"

dare.

Acci-

piens igitur de terra

cum signo
fuit.

crucis et

invocatione martiris loco

supposuit

et statim

cujatus

36. Anno
vir

domini
,

MCCLIX
qui tibias
instar

in civitate Apostella fuit

inflatas

quidam

nomine Benedictus
,

liabebat
,

in

niodum
pi-ae

utrium

ventrem

tumentem
,

l)raegnantis

faciem
ita ut

nimio tumore liorribilem

totumque cor-

pus inflatum,

nionstrum aliquod videretur.

Hic cum a

quadam
illa

matrona vix super baculum se sustentans elemosinam peteret,

respondit: raagis fossa,
silio

quam

alio

bono indigercs

sed

meo con-

acquiesce ac

domum

fratruni praedicaloruni
Ille

pergens ac peccata

confitens beati Petri patrocinia invocato.

autem cum manc ad

domum

fratrum

venisset

et

ostium ecclesiae

dausum

esset,

secus

portam se posuit
praedicatoruni

el dormivit et ecce et

quidam reverendus
ipsum
operiens

in liabitu

eidem apparuit
,

cappa

cum

in

ecclesiam introduxit
perit et perfecte
et

iile

autem evigiians
invenit.

et in ecclesia se esse re-

sanatum

Quod

multis admirationcm intulit

stuporem

cura

viderent

bominem paene mortuum tam

subito a

gravi infirmitate fuisse liberatum.

CAP. IXIY.

>

De
dem temporibus

i^ancto

Fabiano.
ecclesiam multis annis et tanIste

Sanctus Fabianus rexit

Romanam

Decii passus est.

dum

eligeretur

ad

pontifivi-

cium urbis Romae, spiritus sanctus in specie colunibae mullis

sus est apparuisse.
Iste
fecit

passiones sanctorum

quae neglectae ser-

vantur a notariis

excipi et scribi et raultas basilicas per ci-

miteria sanctorum fabricari fecit, quas et dedicavit. Hic instituit, ut

chrisma vetus cremaretur

secraretur.

et

novuni onini anno

in

coena doniini

coii-

Aliarequire in festo bcati Fabiani ef Spbnsli.Tni ninrtinnn.

I)

Hoc

rapiit dePSt

iii

fdit. receiiliorihiis.

19

292

{';ij).

I-XV.

De

saiicto

Pliilipjio

npostolo.

CAP. IXV.

(62.)

]>e isancto Pliilippo apostoio.

Philippus
philos,
(iiiod
(licitiir

os

lampadis
et

vel

os

mariumn
,

vcl

(lioitiir

est

anior,

jper,
os

quod

est super

(juasi

amator

SHpernorum.

Dicitur igitur
,

lampadis

proptcr suam luculentam

,

praedicationem

os

manuum

propter assiduam operationem

amator

snpernorum propter coelestcm conlemplationem.

PhLlippus aposlolus
et

ciim

XX

annis

per Silhiam praedicasset.

a paganis tenetur
pellitur.

ad immolandum

statiiae

Martis ab iisdein com(jui

Tnnc

snbito draco (juidani iiigens desub base exivit,

filium pontilicis, (pii

(jue

inncm

niinistrabat,

iii

sacrilicio interrecit diiosiii

tribunos, ((uoriim ministri Pliilippiim

vinclis

dctinebant, exut

stinxit caeterosque

adeo sui

flatus foelore

inlccit,

omiies

mor-

bidi reddereiitur.

Dixitipie Philippus: crcdile mihi et statuam istam

confiingite et

,in

loco cjus cruccm domiiii adorale, ut

iiiiirmi

veslri

sanculur ct inortui suscitcntur.

tantuin
fac,
ut

At

hi,

qui cruciabaiitur, clamabant:

protiiius coiifringemus.

sancmur,

ct

hunc Martcm
ut
in

Tuiic Philippus draconi praecepit,

ret
,

locum desertum desccnde-

ita ut

uulli omiiino

nocerct, qui statiin recessit ct ulterius non

comparuit.

Tuiic Pliili|)pns

oinnes

sanavit

et

illis

tribus

mortuis

vitae benelicium impetravit sicque universis

crcdentibus per

annum

unum
nans

iis

adhuc pracdicavit

et

in iis presbileros et

djaconos ordi-

in
.

Asiam civitatcm
qui

llierapolin

venit

ibique

haeresin Hcbro-

nitarum
zabant,

Chrislum carnem phantasticam

Erant autem
ibi

assumsisse

dogmativirgines,

exstiuxit.

duae

sacralissimac

per quas dominus multos ad fidem convertit, Philippus autcm ante

VII dies obitus sui episcopos ct presbiteros convocavit iisquedixit:

hos VII dies propter admonitioncm

cessit.

vcstraiu

mihi

domiiius

con-

Erat

autcm

aniio

LXXXVII.
sui,

Post hoc inlidclcs ipsum te-

nuerunt
et sic

et cruci

ad instar magislri

quem pracdicabat,
vitam complevit.
ct alia
in

alTixerunt

ad dominum migravit
filiae

ct feliciler

Juxta au-

lcm

eum duac De

ejus

una a dextris
sic

a sinistris sunt
libro dc vita ct

sepultae.

isto

Philippo
:

dicit

Ysidorus

ortu et obilu sanctorum

Philippus (iallus praedicat (ihrislum, bar-

baras gcntes vicinasquc

sciculiae

tenebras et tumenti Oceano conjunctas ad

lumcn

fideique

portum

dcducit;

demuiu

iii

llierapoli,

Ciip.
Plii^Vgiac

LXVI,
urlic

I)e b<mcta Apollouia.

CTHoilixiis

293

proviiieiae
suis
ihi

lapidatusquc obiit siuiulquc

Ysiiloius.

ciim

filiabus
fuit

lequiescit.

Haec

De Philippo auin niarlirologio,

tem, qui

de VII dyaconibus, dixit Hieronymus

Julii signis

quod

VIII.

jdus
juxta

et

prodigiis iiiclitus apud Cacsariam

,

requievit,

quem

tres filiae ejus tumulatae suiit

iiam quarta
isto differt,

apud Ephesum
quia Hle
lin, iste
fuit

requiescit.

Primus

ergo Philippus
ille

ab

apostolus, iste d^aconus,

,

quiescit
filias

apud Hierapoistc

apud Caesaream

ille

habuit duas

prophetissas,

quatuor,
lippus
niagis

licet hjstoria ecclesiastica

,

videatur dicere, quod fuit Phi-

apostolus

qui habuit
est

IIII

filias

prophetissas

sed

in

hoc

Hieronjmo

credendum.

CAP. l\\I/>

Ile isancta Apollouia.

Cum apud Alexandriam
persecutio

temporibus Uecii impeiatoris

,

immanis

contra Dei

servos sumsisset exordium

quidam Divinus

nomine miser daemonum priucipalia praevenit edula, superstitiosuni

contra ejusdem
Christi famulos

excitans vulgus

quo

multitudo

iiicensa nihil aliud

quam piorum sanguiucm

utriusque

sitiebat.

Primo
per

ergo
cor-

quosdam

religiosos

sexus

corripientes

alios
ct

pus membratim

fustibus

conscisseruiit

vultumque
,

oculos acutis

calamis terebraales

extra

civitatem

ejecerunt

quosdam vero ad
,

vdola producentes adorare cogebant recusantes

crantes
,

imo potius exsecivltatis

vincla

pedibus

innectentes

et

per plateas totius

trahentes foedoque horrendoque

erat
his

supplicii generc disccrpunt.

Ergo
aetatis

temporibus
,

quaedam admiranda virgo longaevae

sobrietatis

nomine Apollonia
redimita
,

castitatis,

atque

inuiiditiae

floribiis

tanquam columna
fidci

fortissima

ipso

spiritu doniini confir-

mata pro

suae inerito et virtute a domino perccpta admiranda

Cuin itaque furens mulatqiie

angelis et hominibus praebens spectacula.

titudo

pcr

douios

servorum Dei

irrucret

crudclitale hostili

cuncta diriperet, rapitur protinus ad tribiinal impiorum beata ApoIIoiiia

simplicitate innocens

virtute fortissima

nihil

sane aliud

d<>

J)

Deesl Iiaec legeiula

iii

edilioiiibus rpceiitiorlbus.

294
ferens

Cap. LXVr.
quain

De

saucta Apolioiiia.
constantiam
et

suae iiitrepidae uienlis

illaesae con
et castissimuni

scientiae puritateni,

devotam Deo

offeieiis

animam

tradens persequentibus corpus ad poenam.

Igitur compreliensa beata

virgine persecutores in ipsani crudeliter saevientes

primo

ei

omnes

dentes ejus excusserunt,

deinde congestis lignis

rogum
nisi

ingcntein

exstmxeruut
sis pariter

comminantes se vivam eam incensuros,

At
illa,

cum

ip-

impia profcrret.

rogum

vidit

esse

succen-

sum

paululum

quidem

intra

semetipsam
in

dcliberans

repentc de

manibus impiorum prorupit atque

prosiliit,
ita ut

ignem, quem minabantur, sponte

pcrterrerentur etiam ipsi crudelitatis auctorcs. quod

,

promtior est inventa femiua ad morteui

iiam.

quam persecutor ad poe:

Diversis

igitur

affectata

supplicils

fortissimam martirem
et

Christi nec incunibentium tormcnta

poenarum
,

saevissiniorum per-

secutorum superarc ffamnia potuit

radiis

quia

longe ardenlius veritatis

potuit dc
infatigabili

mens ejus acccnsa

fervebat.

Undc ncc

pectore calorcm divinitus infusum corporcus

stratus

illc

et mortaliuni uiini-

manibus ignis excludere.

magnuni mirandunique certamen

arsit,

hujus virginis, quae luiscrantis Dei dispensante gratia

ne ar-

deret et ne ureretur, exusta est, quasi nullis esset ignibus et suppliciis tradita.

Fuerat quidcm securitas libertatis

sed

iiulla

ex-

stiterat gloria dimicaiitis.

iiia

Validissima virgo martir Christi Apollofloreuteni

inundi
et

delicias

continens,

muuduiu

inentis

despectu

calcans

sponso suo Christo placere cupicns

felici

persevcrantia

in virginali

proposito inter cruciamcnta firmissima perstitit:

ct

prae-

luinet

ergo

praefulget

inter

niartires

nieritum liujus

virginis
iu

lam gloriose

et feliciter triumphantis; profccto virilis

fccit
,

animus

hac

femina majus aliquod

fragilitas

quoniam

sibi tanto

pondcre certaminis
se per
et

non

defccit.

Oninem quoquc timorem terrenum a

crucis
Christi

amorem coclestem
tius

cxpcllcns

trophaeum arripuit
tide

tam contra libidines quam eccc contra universa supplicia

armata quam ferro dimicavit
,

po-

et vicit.

Quod

ipsc nobis prae-

stare dignctur

qui

cum

patre

ct

spiritu sancto vivit et regnat in

saecula saeculorum.

(\'ip.

LXVII.

De

banoto J;icol)0 apostolo.

Z^)iy

CAP. IXVH.

(63.)

l>e fsancto facobo apoistolo.

Jacobus
siippiantatoi' vel siipplaiitaus festinantcm vel praepai-aiis.
ia,

Vel dicitur Jacobus a

vel

quod

est

Deus

et

cobar,

quod
et

est oiius
,

poudus.

Vel

Jacobus quasi Jacopus a jaculo

cope

quod

est caesio,

quasi caesus jaculis.

,

Dicitur ergo supplantalor niundi

,

per conteintum

supplantans festinantcm dyabolum

praeparans ad

omne bouum corpus suum.

tribus
,

Malac enim
N^ssenus
:

passioiies uobis insunt ex

sicut
,

dicit

Gregorius
corporis
dicit,

ex mala educationc sive

,

conversatione

ex

mala habitudinc

ex vitio ignorantiae.

Curantur autem, ut
studio doctrinae.

ex bona consuctudine, bona exercitatione,

Sic beatus Jacobus se curavit et ideo corpus ad

habuit.

omne bonum paratum

gravitatem

Dicitur

etiam

pondus divinum per

morum

jaculis caesus per martirium.

1. Jacobus
filius
,

iste

apostolus vocatiis est Jacobus Alphci, stilicet

frater domini Jacobus

minor

et

Jacobus justus, Jacobus Al-

phei dicitur non taiitum secundum carnem, sed ctiara secundum nominis interpretationem.

Alpheus enim interpretatur doctus vcl dovcl

cumentum
phei,

tcI

lugitivus

millesiuius.

Dicitur crgo Jacobus AI,

quia

fuit

doctus
,

per scicntiae inspirationem

fugitivus dc

d^^cumentura

per aliorum eruditionem

mundo pcr
Frater

dcspectioneni. ct
di-

millesimus pcr humililatis reputalioncm.

citur cx eo
,

quidcm domini

quod

similliinus sibi fuisse perhibetur,

adco ut pleri-

quc

in

eoruni spccie

fallercntur.

Unde
in

cuni

Judaci ad capienduni

Christum pcrgerciit, ne fortc Jacobum

pcrsona Christi capcrcnt,

familiaris optime

a Juda

qui Christura

a Jacobo

tanquam eoruin

discernebat, signum osculi acccperunt.

in

Hoc
sic

etiain

testatur Igiiatius
:

cpistola

ad Johanncni evangelistam
,

diccus

si
,

licitum
ut

est

mihi apud te
illiini

ad Hierosolimae paitcs volo adscendcrc

videam

veuerabilcm Jacobuui, qui cognoininatur justus, queni refcrunt

ct

Christo Jcsu siniillimum facie, vita

niodo convcrsationis,

ac

si

ejusdem uteri frater csset gemellus.

ct

Quem,

dicunt, si vidco, vidco

Christura

Jesuui
,

sccundum omnia corporis lineamenta.

quoniam Christus
,

Vcl

di-

citur frater domini

ct

Jacobus, sicut a duabus

sororibns

dcscenderant

sic

a duobus fratribus Joseph ct Cleopha

dicitur fratcr domini, quia fuerit
.

descendere putabantur.
lilius

Non enim

Joseph sponsi Mariac dc alia uxorc

sicut

aliqui

volunt di-

296

Cap. LXYII.
filiiis

De

sancto Jacobo apostolo.

filiae

cere, sed quia eiat

Mariae

Clcophac; qui quidcm

,

(jleo

phas

fuit

frater

ipsius

Joseph spousi Mariac

licet

magister Jo,

haiines Beleth dicat, quia Alphcus, pater ipsius Jacobi

fuit frater

Joscph sponsi Mariae.

Quod verum non

crcditur.

Judaei ergo fra-

tres vocabant, qui se ex utraque parte sanguinis contingebant, vel

dicitur frater
tatis
,

douiini propter pracrogativam et exccUentiam sancticacteris apostolis Hierosoljmis est episcopus

lilii

ob

quam prae

ordinatus.

Dicitur etiam Jacobus minor ad differentiam Jacobi,

licet

Zebedaci;

enim Jacobus Zebedaei prior natus

sit,

fuit

tfamcu

vocatione posterior,

unde etiam haec consuetudo

,

in

plcrisqiie

rc-

gionibus observatur, ut ille

cetur,
ct ille
,

qui

posterior
licet
sit

ijigreditur,

niajor vo-

qui prior,

minor,

prior aut aetatc major

aut sanctitate dignior.

Dicitur

ctiam

Jacobus justus proptcr meri-

tum exccllentissimae

saiictitalis,

naui secuiuliim
,

Hieronymum tantae

revcrentiae et sanctilatis in populo exstitit

cjus certatim CHperent tangere.
sit

ut finibriam veslimentj
sic scrip

Undc
,

ct

de tyus sanclitalc

Hcgesippus apostolorum vicinus

sicut in ccclesiasticis h^storiis

,

lcgitur:

suscepit, inquil, ecclesiam fratcr douiini Jacobus

cst justus,
Ilic

qui ab

omnibus nominatus
rans

ab ipsis teniporlbus doniini perdufuit,

in

usque ad nos.

ex utero matris suae sanctus

vinum
caput
usus,

et siceram

non bibit, carnes nuiiquam maiiducavit, ferrum

,

cjus

non adsccndlt
id

oleo

non

cst

unctus

balncis non

cst

sindonc,

est vcste linea, .scnipcr

indntus.
sicnt
in

Totiens

in oratione

genua
habere.
el

flexcrat,

ut

callos

in

genibus
et

calcaneis

videretur

Pro hac inccssabili

summa

juslitia appcllatus cst justus

ct justitia.

abba, quod est interpretatum munimcntum populi

inter apostolos
in

Hic

solus
trare

propter nimiam sanctitatem permittcbatur in-

sancla sanctorum.
intcr

Haec Hcgcsippus

').

Dicitur

etiam,

quod primus

apostolos missam cclcbravit;

nam

proptcr exut

cellentiam suae sanctitatis hunc sibi

honorcm apostoli fccerunt,

missam

post adsccnsioncm
cclcbraret,

domini primus inter eos

aiilcquam
cssel

Hierosolymis

ctlam

episcopus

ordinatus,

cum ante

cjus ordinationem in actibus dicatur,

quod

discipuli erant pcrseve-

rantes iu doctrina apostolorum

et

communicationc fractionis panis,

vcl fortc ideo primus cele-

((uod dc missae cclcbr.ilionc accipilur,

brassc dicitur, (piod priuius

sicut
1)
ii

in pontificalibus

eam

dixisse pcrhibctur,

et

Petrus

postmodum primus
verljji
11 i

in

Antiochia missam celebravit

iioii

KJ. Fr. nddit

i

sequenli.i

.iiu-rle hiic iiou pevlijicnliii:

r|uideiu

s n

111111

l i

sed

nraliiiiiis.

Cap. LXVII.
et

De
Hic

sancto Jacobo apostolo.

peipetnae
virgiiiitatis exstitit
,

297
siciit

Marcus

iri

Alexandria.

testuturHieroii}iniJs in llbro coiitra Joviiiianuiu.

lu parasceue auteni

inortuo (lomino, sicut dicit Joseplms ct Hicroiijmus in libro de viris

illustribus,

Jacobus votuin vovit

se

non comesturum
In ipsa

donec

vi-

deret doininum a inortuis surrexisse.

nis

autem die resurrectio,

cum usquc ad diem

iis

illam Jacobus
,

non gustasset cibum

eidem

dominus apparuit ac
et

qui

cuin

eo erant, dixit: ponite niensam

et

panem.

Deinde panein accipiens benedixit

fratermi, comede, quia
igitur
aniio

dedit Jacobo justo

dicens: surge,
resurrexit.

filius

hominis a mortuis
ejus

Septimo

episcopatus

cum ad diem

paschae apostoli Hierosolymis convenissent, interrogante eos Jacobo,

quanta per eos fecisset dominus corain populo
ergo VII diebus Jacobus cuiu
aliis
,

referebant.

Cuin

apostolis in templo praedicassel

ut

coram Caypha
zari

et aliquibus

Judaeis et jam prope esset,

bapti-

vellent,

repentc quidam

templum
(Jur

iiigrediciis
istis

clamare coepit:
decipi per

o viri Israelitae, quid facitis?

mittitis?
vellent.

ab

iios niagis

In tantum autem

populum

concitavit, ut apostolos lapidare

Adscendit

autcm hoiuo

ille

snper gradum
et

ubi Jacobus

praedic.ibat el
claudicavit.

ipsum praecipitavit deorsum

extunc

plurimum

Haec autem VII anno post adscensionem domini beatus

est.

Jacobus passus
Judaei,

In

anno autem episcopatus

sui

XXX,

videntes

quod Paulum non possent occidere,

eo

quod Caesarcin
tyrannidcm
et

appellasset et
in

Romam

niissus fuisset, persecutionis suae

,

Jacobum convcrtcrunt

contra

eum occasionem

quaereiites,

siciit

praedictus Hegesippus apostolorum contcinporaueus refcrt, sein

cundum quod

hjstoria ecclesiastica invenitur,

:

Judaei

ad eum
quia
ipsc
ut

convenerunt dicentes
errat in Jcsu putans

orainus te,

ut
sit
iii

revoces populuin,
(ihristus.

quod ipse

Precamur ergo,

dissuadeas omnibus convenientibus

die paschae de Jesu, tibi eniiu

obtemperabimus onines
ferimus,

et

de
et

te

tam nos quam populus testimonium

uullius
accipis.

quia justus

es

personain

Statuerunt
dixerunt:

igitur illum super pinnaju templi et voce

magna clamantcs

virorum justissime

cui nos
,

omncs obtemperare debemus,

qui crucitixus est
,

quoniam
.

popnlus errat post Jesum

libi videtur.

enuntia nobis

quid

Tunc Jacobus cum

filio

ingenti voce respondit:

quid

me

interrogatis de

hominis, eccc ipsc sedet in coelis a dextris sum-

_jnae

virtutis

venturus judicare vivos et mortuos. Haec audieutes chri-

stiani valde gavisi sunt et

libentereum audierunt, Pharisaei auteni

et

scribae dixerunt

male fecimus tale (estimonium praestarc Jesu, sed

298

Cap. LXVIl.

De

saucto Jacobo apostolo.

ul

ailsceiulaiuus et praecipiteiims euin deorsuiii

el
ci

caeteri loiieanlur

credere
dicentes

iioii

praesumaut
o

ct

siinul

voce magna

exclama
ergo
et

vcruiit

o,
euin.

et justus

crravit.

Adscenderunt
,

praecipitaverunt

Cuin ergo

praecipitassent
;

lapidibus

eum

ohruebant dicentes: lapidemus Jacobum justum

soluin mori non potuit
,

qui

dejectus non

sed conversns ct super genua procumbens

dimitte
,

dicebat

rogo

domiiie,

iis,
filiis

qnia nesciunt,

quid faciunl.
parcite.

Tunc unus ex saccrdotibus

quaeso
,

ex

Raliab exclamavit:
,

quid facitis
ipsis

pro vobis

orat hic justus

arripiens

quein lapidatis.
ictu capiil

Tunc unus ex

perticam fullonis

valido
;

ejus petiit et cerebrum excussit.

Haec Hegesippus
,

talique marlirio

migravit ad dominum sub

scpultus

Nerone

qui

coepit

anno domini LVH,

populus
vellet ejus

ibidem

prope templum.

Cuin autem

mortem vindicare
runt.

et malefactorcs capere et punire, protinus aiifuge-

S. Refert Josephus, quod piopter peccatuin morlis

factuin
est

Jacobi justi

cxcidium

in

Jorusalem

et

dispersio

Ju

daeorum: sed non sohun ob mortem Jacobi, sed etiam ob

doinini praecipue destructio ista facta est,
dicit:

mortciii

secundum quod dominus

,

non

reliiiquent

in

te

lapidem super lapidem

co

quod

noii

cognoveris tempus visitalionis tuae.

Sed quoniam non

vult
,

dominus
per

mortem peccatoris
annos

et ut ipsi

excusationem non habereiit

et

XL

eorum pocnitentiam exspectavit

pcr apostolos,

maxime
non
his

per Jacobum fratrem domini inter cos

continuo ])raedicantem cos

ad poenitentiam revocabat
possct revocarc
,

sed cum

per

adinonitionera

cos
in

voluit eos saltcni prodigiis exterrcre,

nam
ct

XL

annis

sibi

ad

poenitcntiain datis

multa

nionstra

prodigia

(sicut refeit Joscphus) evenerunt.

Nam
In

stella

pracfulgens gladio

per omiiia

similis

visa cst civitati desuper iinmiiierc ac

per totuui

aiinum cxitialibus flammis ardcrc.

noctis iiona taiitus fulgor arain

quodam
eadem

festo azimoruin ut

hora

tcmplumque circumdedit,
In

omncs
ad
est

diem clarissimum faclum putarent.

festivitate velula

immolandum adducta
cnixa.

inter

ministrorum maiius

agnain

subito

Post aliquot dies

in oinni

prope

solis occasiim visi suiit currus el

ferri

quadrigae

regione per acrem

et

ariuatorum cohortes

niisccrinubibuset urbes circumdare agminibus improvisis. In alio die

festo.

quae pciitccoste appellatur

iioctu saccrdotes

tcmplum ingressi
seii-

ad inlnisteria cx inorc compleiida molus quosdam strepitusque

scrunt ac voccs subitas audierunt dicentes
dibus.
:

transcamus

ab

Iiis

se-

Ante

quartum

etiani

aiinuin belli

qiiidam vir nomiiic Jcsus

Cap. LXVII.
Auaiiiae
tilius

De

s;incto

Jacoljo apostolo.

299

in festo

tabeniaculoriim repente claraaie coepit: vox

,

ab oriente, vox ab occidcnte

solyniani et

vox a

IIII

ventis

vox super Hieroet

super teraplum

vox super sponsos

sponsas

vox

super populum universum.

verberatur
,

Praedictus ig4tur vir capitur,

cacditur,

sed

ille

aliud dicere nequiens quanto plus verberabatur,

tauto fortius clamabat.

ris afficitnr,

Ad

judicem igitur adducitur, tormentis di-

usque ad patefactioneni ossiuni laniatur.

cura

Sed

ille

nec

preces nec lacrjraas effundebat, sed

quodam

ululatu per sin-

gula paene verba eadem proferebat, addens ctiam hoc: vaeh, vaeh
Hierosolymis.

Haec Josephus.

Cum

autera

Judaci nec admonitio-

nibus converterentur nec tantis prodigiis terrerentur, post

XL. an-

num dominus Vespasianum

civitatem funditus

ct Titura

Jerusalem adduxit
fuit

qui ipsam

destruxerunt.
,

Haec autem

causa adventus
licel

ipsorum

in

Jerusalem

sicut

in

quadam hystoria mvenitur,

apocrypha.

Vidcns Pylatus, quia Jesum innocentem conderanaverat,

timens offensara Tyberii Caesaris pro se excusando nuntium noraiuc

Albanum ad Caesarem
monarchiam
Pylati
in

destinavit.

Eo

autera teraporc Vespasianus

;

Galatia

a Tyberio Caesare tenebat

in

nuntius igitur

a ventis

coutrariis

Galatiara pellitur et ad

Vcspasiannm
ut

addncitnr.

Talis autera

ibi

servabatur consuetudo

quicunquc

ibidem naufragium pateretur, rebus et serviluti principis subdcretur.

Quem Vespasianus
requisivit.

quis

esset

aut unde veniret seu quo tendcret,

,

Cui

ille:

Hierosolymilauus sum

de partibus

illis

veni,

Roraam usque tendcbara.

nis,

Cui Vespasianus
es,

de terra sapientuni ve-

artem nosti medicaminis, mcdicus

enira

curare

me

debes.

Vcspa-

sianus

quoddara genus vermium

naribus insitura ab infantia

gerebat, unde ct a vcspis Vespasianus dicebatur.

spondit: artem medicaminis
valeo.
ille
,

Cui *vir

ille

rc-

doniine

nescio et ideo curare tc noi!

raorte niorieris.

Cui Vespasianus:
ille

nisi

me

curaveris,

Cui

ait:

qui caecos novit,

illuminavit,

daeinones effugavit,

raortuos

suscitavit,

ille

quia

artem medendi ignoro.

Cui VespasiaJesus^ Nazaresi

,

nus: quis
nus,

est ille,

de quo tanta profaris?

invidiara occiderunt,

Et
in
:

ille:

quem Judaei per

queni

credideris,
quia,

sanitatis gratiara consequeris.

Et Vespasianus

credo

quod

mortuos suscitavit,

me

etiam

de

infirniitatc

hac liberare
et

poterit.

Et haec dicendo vespae de naribns ejus ceciderunt

nitatcm
certns
recepit.
sura.,

continuo sarepletus
ait

Tunc Vespasianus
filius

ingenli

gaudio

quia

Dei

fuit,

qui nie curare potuit.

Petila igiet

tur a Caesare UcentLi Hierosolymain

cum nianu armata pergam

300
onines

Cap LXVII,
pioditores
liiijus

De
et

sancto Jacobo aposiolo.

occisores

hmditus
et

cvertam.

Dixilqiie

Albano
uiei

iiunlio Pjlati:

rebus el vita sanus

incolumis doinum tuain

adiit
et

licentia

revertaris.
et

Vespasianus igitur Roniam

dc-

struendi
Iravit.
licet
(

Judaeam

Jerusalem a Tjberio Caesare licentiam

impesci-

Per annos igitur plures cxercitus congregavit, tempore

cuui

Xeronis imperatoris,
)

Jndaci imperio vebellasscnt.

Cluisti
igitur
,

Unde

secundum chronicas

non

fccit Iioc zclo

scd quia a doexer-

minio recesserat Romanorum.

citii

Jcrusalem

cum copioso

Vespasianus advenit

et in die

paschae Jerusalera pcr circuitum

potenter obsedit ibiquc infinitam multitudincm, quae ad diem festum

convenerat, conclusit.

Per aliquod autcin tcm|)us, antequam Vcspaibi

sianus Jerusalem adveniret, fidcles, qui

erant, a spiritu sancto

traiis

admonentur, ut inde rccedant

ct in

quodain oppido

Jordanem,

quod Pella vocatur, secedant,

lesti vindictae fieret locus

ut ablatis ab urbe sanctis viris coe-

tam de urbe sacrilega quam dc populo

Judaeae,

scclerato.
in

Quandam
et

auteni civitatem

nomine Jonnpatam,

qua Josephus

dux

ct

prinCeps erat, primo

virilitcr rcsistcbat;

omnium

est agrcs-

sus,

sed Joscphus cum suis

tandcm videns Jo-

sephus imminerc excidium

civitatis

assumtis XI Judaeis subterra-

neam domum

intravit,

ubi

quadriduana

fame
,

afflicti

Judaci non
se

consentiente Joscpho
subjicere servituli,

malcbant ibidcm mori

quam Vcspasiani
et

volebantque sc mutuo interficcre

sanguiiicm
intcr

suum

in

sacrificium
erat
,

Deo

offerre,

et

quoiiiam

Josephus
ut

eos

dignior

volcbant

cuin

primitus

occidcrc,

ejus

cffiisionc dici-

sanguinis Deus citius placaretur,

tur) idco sc niutuo
interficcrc

vel ( ut in
,

quadam chronica
iii

volcbant

nc darcntur

manibus

Romanorum.
tis

At Joscphus

vir prudciis ct
,

mori nolcns judicem mor

alio

et

sacrificii se

coiistituit

et

quis

prior

occidendus csscl,

iiitcr

binos
iiunc
,

ct

biiios

sortem

mittcrc jussit.

Missis igitur sortibus

sors

uiium
cuiu

nunc

aliuin morti tradidit,

doncc venluin
fiiit.

est

ad

ultimum

quo Joscphus sortcm missurus

illi

Tunc Joscphus
magis eligerct,

liomo strcnuus et agilis gladiuin

abstulit ct quid
,

vitam scilicct aut mortcni

rcquisivit

et ut sinc

dilatione cligeret,
si

pracccpit; etillc liinens rcspondit: vivcrc noiirccuso,

gratia tui vi-

tam conservare valco. Tunc Josephus

etiam familiari latcnlcr loculus cst
(1,
,

iiiii

familiari Vespasiani et sibi

cl ut sibi vita donareliir, petiil

quod

pctiit,
,

inipclravit.
dixit ci

(Iiiin

aulem ante Vcspasianum Joscplius

,

csset adductus
pctitioiiibus

Vcspasianus: mortcm meruisscs

csses.

si

liiijus

libcralus

iion

Kl Josephus

si

tpiid

perperam

C.ip.
Obt

LXVIf.

De

sancto JacoI)0 apostolo.

polest.

301
qni victns
si

acluiii

iii

ineliiis

cotnniutari

Et Vespasianiis
aliquiil

pst

qiiid

faccre potestV

Et Josephiis:

faceie potero,

(lictis

uieis

aures

tuas demulsero.

Et Vespasianus: coiicedatur, ut

vcrbis tuis inhaercas, et quidquid boni dicturus es, pacifice audiatnr.

Et Josephus: iiuperator Roinanns

fecit.

interiit ct
,

senatus impcratoreni te
es vaticinatus
:

Et Vespasiauus
,

si

propheta es

quare non

huic civitati

quod uieae
iis

.sit

subjicienda ditioui.

Et Josei^hus

per

XL

dies hoc

praedixi.

Interca legati Ronianoruin veniniit, Vespa-

sianuni in imperinm sublimatum asserunt

eumquc Roinam deducunt.

,

Hoc quoque Eusebius

in chrouica testatur

quod

scilicct

Josephus

Vcspasiano praedixit tam de iiuperatoris raorte quam dc sua subliraatione.

Rcliquit autem Vespasianus

.

Tituni

filium

suum

in

obsi-

dione Jerusalem

Titus

autem

ut in

eadeiu

hystoria
,

apocrvpha
tanto gaufrigidi,

legitur, audieus patrem

suum

in

iinperium subliujatum

dio et exsultatione repletur,

tate

quod nervorum contractione ex

corripitur

et

altero

crure debilitatus

paralysi torquetur

Jo-

sephus autcui audieiis Titum paralysi laborare, causam morbi

pus inorbi diligenlissime inquirit.
de tempore autein,
derit, aperitur.

et teiu-

Causa nescitur, niorbus

igiioratur.
sibi acci-

quoniam audita patris electionc hoc

et

Josephus autem vir providus

et

sapiens ex paucis
sciens,

multa conjecit

cx

tempore luorbum

et

causam invenit,
fuerit.

qnod gaudio
verteus

et laetitia

superabundanti dcbilitatus
coutrariis

Animadeliam

itaque,

quia contraria

curantur,

sciens

quia quod amore conquaeritur, dolore frequeiitcr amiltitur, quaerere

coepit, an aliquis esset
,

qui priucipis iiiimicus obnoxius teneretur.

ut
,

Et erat

ibi

servus adeo Tito uiolcstus,

siue

vehcmenti conturejus

batione nuliateuus iu

eum posset

respiccre

nec etiam noiucn

audire

dixit itaque Tito: si curari

desideras, omnes,
:

qui in uieo

comitatu venerint, salvos facias.

mitatu
veuerit,
fieri

Cui Titus
et

quicuiique in tuo co-

securus
praecepit

habeatur
et

prandium
locavit
et

Tunc Josephus cito mensam suam meusae Titi oppositam

salvus.
fecit.

servuui

a dextris suis sedere

et,

Quem

Titus respi-

ciens molestia conturbatus infremuit

qui prius gaudio infrigida-

tus fuerat, accensione furoris incaluit nervosque

fuit.

distendens curatus
et

Post hoc Titns

et

servum

in sui

graliam

Joscphum

in sui

amicitiam rcccpit.
ris

Utrum autem hacc hjstoria narranda

Biennio
igitur a Tito

sit, lecto-

judicio

relinquatur.

Jerusalera

obsessa

inter caetera

mala, quae obsessos graviter perurgebant, tanta fa-

mcs omues

tenuit,

quod pareutes

tiliis

et

filii

parentibus,

viri

uxo-

302

Cap. LXVIl.

De

sancto Jacol)0 apostolo.

ribus et uxores viris cibos non tantum e nianibus, sed etiam ex ipsis
(lentibus

rapiebant, juvenes

etiam aetate fortioi"es velut simuiacra

per

viam obcrrando prae

fame cxanimes

cadebant;

qui

mortuos
foetorem

sepeiiebant, saepe super ipsos mortuos mortni cadebant,

itaque cadaverum nou
ferentes

ex pubiico sumtu ipsa sepeiiebant,

sed deiiciente sumtu

vincente

cadaverum multitudine de muro cavidisset vailes re-

davera praecipitabant.
pielas

At Titus circuiens cum

cadaveribus et totam patriam ex eorura foetore corruptara

coeiura levavit dicens: Deus, tu vides,
ibi faraes erat,

manus suas cum iacrjmis ad

quia ego
lioc

non

facio.

Tanta cnim

quod calcea-

nienta sua et corrigias comedebant.

Matrona quaedara insuper ge-

nere et divitiis nobiiis, sicut in lijstoria ecciesiastica legilur, cum

praedones
sibi uitra,
in

in ejus

domura irruentes eara oranibus exspoiiassent nec

quid coinederet, remansisset, parvuiura lactenteni tenens

fiii,

raanibusait: infciicis raatris infeiicior

in beiio,

in fame, in di-

reptione, cui tc reservabo ?

Veni ergo minc, o minate,

Et
Iiis

esto raatri
dictis fiiium

cibus, praedonibus scandalura, saecuiis tabula.

jugulavit et coxit et diraidium comedens partem

aiterara

occuitavit.
in doilla

Et ecce confestira praedones odorem carnis coctae senticntes nium irruunt

et, nisi

carnem prodat, mortem minantnr.

ecce,
inquit,
,

Tunc

de-

tegens infantis raembra:

servavi.

vobis

partem optimam re-

At

iilos
,

tantus horror invasit

,

quod nec loqui potuerunt.

securi edite.

Et

ilia:

meus

inquit. iilius iiic

,

nicuni est pcccatum,

quia prior ego coracdi

quem genui,

noiite fieri aut matrc rcligio-

siores aut feminis raolliores:

quodsi vincit

vos pietas et horretis,

lili

ego totura comcdam, quod dimidium jam comedi.

tcs et
territi

vero trcracn-

disccsserunt.

Taudem secundo anno

captara
subvertit

imperii Vespafun-

siani Titus Jerusalcra cepit et

terapluinque

ditus dcstruxit et, sicut Judaci Christum

et

XXX

denariis cmerant, sic

ipse

uno

dcnario

XXX

Judacos vcndidit.

Sicut autcm narrat

et

Josephus, nonaginta septem millia Judaeorum vendita sunt

cics centcna miiiia

unde-

fame

ct gladio pericrunt.

Lcgitur quoquc. quod

vidit,

Titus intrans Jcrusaicm qucndam murnra dcnsissinium

ipsum-

que perforari pracccpit, factoque foraniine quendam

adspectu
csset,
et

intus

sencm
,

canitie
,

vcncrabiiem invcncrunt
essc
Josepii

qui requisitus

quis

respondit

sc

ab Arimathia civitalc Judacai^

iuisse, co

sequc a Judaeis ibidcm ciausum

ct rauratuni
al)

quod

ilhri-

stum scpelissct
lesti sit

addidilquc, quod

iilo

tcmporc usquc nunc coeIn

cibo paslus el di\ino luminc confortatus.

cvangelio ta-

{'ap.

LXVIH.
dicitiir,

De

inventione sanctae
Jiulaei
ct in

criicis.

303

men Nicodemi
stus
dici,

quod eiim
eripuit

ipsum reclusissent, Chri

resurgens

eum

iiide

Arimathiam
Ciiristi

duxit.

Potest

quod cum eductus a praedicatione

iterum
filius

non cessarct, a Ju-

daeis

est

reclusus.

iMortuo

quoque Vespasiano imperatore

qui
fuit vir

Titus

ejus

eidem

in

imperio succcssit,

clemeusicut
ait

tissimus

et

mullac liberalitatis tantaeque bonitatis fuit,

in

Eusebius

Caesariensis

chronica

et

testatur
illo

Ilieronymus,

qirod

dum quodam

sero record.atus fuisset, quod

die nil boni egisset

aut nihil dedisset, ait:

o amici diem perdidi.

Post longa tempora

quidam Judaei Jerusalem reacdificare volentes. exeuntes primo mane

plurimas cruces de rore invenerunt
,

quas

territi

fugientes
in

et

se-

cundo mane redeuntes

cruces
tcrriti

unusquisque. ut
insitas

ait

Miletus

chronica,

sanguineas vestibus suis

in

invenit.

Qui

vehementer

fugam iterum

versi

sunt,

sed tertio die reversi vapore

i^nis

de terra prodeuntis penitus sunt exusti.

OAP. IIVIII.

(64.)

De
in terrestri

iiiventione sancfae crncis.

quia
fuit
tali

Inventio sanctae crucis dicitur,

die

sancta crux infilio

venta fuisse refertur.

Xam

et

antea

inventa a Seth,

Adam,

paradiso,
in

sicut infra narratur,

a Salojnone in Libano,
in

a regina Saba

Salomonis templo,

a Judaeis

aqua piscinae,

hodie ab Helena in morte Calvariae.

Inventio sanctac crucis post annos

CC

et

amplius a resurrectione

domini facta est, legitur enim

in

evangclio

Nicodcmi

quod cum

Adam

infirmaretur,
,

Scth

filius

ejus

portas paradisi adiit et oleum

et sanitatem reait:

ligni misericordiae

quo corpus patris perungeret

Cui

ciperet,

postulavit.

apparens Michael archangelus

pro
oleo
ligni

noli

laborare

neque

flere

misericordiae
,

obtinendo.
completi

quia

nullatenus

illud

assequi

poteris

nisi
licet

quando

fuerint

quinque

millia

quingenti anni,

ab

Adam

usque ad

passioneiu

Christi

anni tantum

'jquinque millia centum nonaginta

novem
1)

fluxissc

credantur.
:

Legitur

quoque

alibi

quod angelus
Pl in antec. post

Ed. Vr. male legit

M.

C.

nongenti trigintn ties

Isiaddit:

transactus et

304
eidein

Cap. LXVIII.

De

iiiventione

sanctae cnicis.
in inoiitc

ramusciilum quciidam obtulil ct jussit, (luod

In

Libani

plantarctur.
lcgitur,

(|uadaiu

vcro

Jijstoria
,

(iraecoruin licct ai^ocrvpha

(juo

(juod

angclns dc
,

ligno

iii

peccavit Adain

cidcin

tradidit disccns

(luod

quando facerct

rructuiu,

patcr sanaictur.

Qui rcdiens

ct

patrem

mortuHin invcniens ipsuin rainuin supcr tuqui plantatus in arborcm magnaui crevit ct

mulum

patris plantavit,

Hsque ad Salouionis tempoia perduravit.

siiit
,

Utrum autem

liaec

vera

lectoris judicio rclinqualur,

cuni in iiulla chronica vel hjsto-

ria

autheiitica

haec

legiiiitur.

Salomon

aiitcm
ct in
,

arborcm

tain

pul-

chram considcrans

ipsain pracccpit incidi

ait

domo

saltus locari.

Nusquain tamen, ut
loco apta repcriii

Johanncs Beleth
scd
,

locari

potcrat nec alicui

valcbat,

luodo aut cxccdcbat loiigiludincm

aut dcfuicbat nimia brcvilate

si

quando vcro sccundum

,

loci exi-

gentiam ipsam rationabiliter decurtassent

adco brcvis

vidcbatur,

quod oninino

incongrua habebatur.
et

Ob hoc
,

indignati artiliccs iput cssct pons trans-

sam rcprobavcrunt

supcr qucndam lacum

euntibus, projeccrunt.

Rcgina autem Saba cum venisset audire savidit

iii

pientiam Salomonis ct pracdictum lacuni transire vellet,

spiritu,

quod salvator mundi

in ligiio
,

suspciidcndus fuerat, et idco

supcr illud lignum transire uoluit

In

sed

ipsiiin

protinus adoravit.

hystoria

tainen
in

scholastica legitur,
saltus
vidit
,

quod

praedictum

lignum
rc-

regina Saba

domo

cumque ad doinum suain

illo

diisset, intimavit

Salomoni, quod in

ligno quidam suspcndcndus

esset,

pcr cujus mortein Judacoruui rcgnuni deleri dcbcret.

lignuin

Salo-

mon
dem
ct

igitur praediclum

inde

sustulit

el

in

profuiulissimis
ibi-

terrae visceribus illud dcnicrgi fccit.

Postca probatiia piscina

facta est, ubi Natmci hoslias ablucbant, ct non solum ex dc-

scensu angeli,

scd ctiam
ct

cx

virtute

ipsius

ligni traditur ibi fieri

aquac commotioncm

inlirmorum

curationcm.

Appropinquanlc

vcro passione

Christi praedictuin

lignuin

supcrnatassc pcrhibctur.

Cum
miiio

autcra illud Judaci vidissent, ipsuni acceperunt ct crucem do-

paiaverunt,
fuissc

ipsa autcm

cnix
scilicct

Christi

cx quatuor gcncribus
,

lignorum
cedri.
In

pcrhibclur,

palmac

c.vprcssi

olivae

ct

Unde vcrsus: Ligna

eniin
,

crucis palina, ccdrus, c;^prcssus, oliva.

dllTcrciilia
,

crucc

fuit

hacc

quadruplcx

lignorum

scilicct

ligiium crcctuin

lignum transvcrsum
,

tabula supposila et Innicns,

cui crux eral infixa

vcl

secundum Gregoriuin Turonensem tabula

(lirisli,

transvcrsa,

quac

fuit

sub pcdibus

uiidc

quodlibcH Iiorum

potuit essc alicujus piacdiclorum lignorum. Haiic difrcrciiliain ligiioruni

Cap,
videtiir

LXVIH.

De

inventione sanctae crucls,

dicit:

305

apostolus innuerc,
sanctis
,

cura
sit

ut
,

possitis

coinprehendcre
,

cnm oninibus
profundum.

quae

longitudo

latitudo

sublimitas

et

Quae verba

ibideni doctor egregius sic exponit: crucem,

,

inquit, doniini,

cujus latitudo dicitur in transverso ligno

quo ex-

tenduntur manus,

longitudo

a terra usque

ad ipsam latitudinem,
altitudo a latitudine

quo a raanibus
usque sursura
infixiim
,

infra

totura corpus affigitur,

cui adhaeret caput,

profundura

vero

quod terrae
et chri-

absconditur.

Quo signo
bene operari

crucis omnis actio

in

humana

stiana describitur,

Christo et

ei

perseveranter inIstud lignum

haerere, sperare coelestia, sacranienta non profanare.

crucis

pretiosum per annos

CC

et

ultra sub terra latuit,

sed ab
fuit.

Helena, matre Constantini imperatoris, hoc niodo repertum

temj)ore
illo

Tn

congregata est juxta Danubiuni fluvium mullitudo in-

numerabilis barbarornm, volens fluviura transire et omnes regiones

usque ad occidentera suo dominio subjugare.

Quod

ubi Constan-

tiuus imperator comperit, castra movit et contra Dauubiuni se cuni

suo exercitu collocavit, at barbarorum crescente multitudine

fluvium transcunte

et

jam

Constantinus
cuni

nimio

terrore

concutitur videns,

quod essent die crastino

eo proelium commissuri.
et,

Sequenti

igilur noctc ab angelo excitatur

ut

sursum

respiciat, admonetur.

Qui

in coelura
litteris

adspiciens vidit signura crucis ex clarissimo luniinc

aureis hunc titulum habens

factum
vinces.
et

scriptum:

in

hoc signo
fecit

Qui coelesti visione confortatus similitudinera crucis

ferri jussit

ipsam ante suum exercitura

in

irruensque in hostes ipintcrfecit.

sos

fugara vcrtit

et

multitudinera

maxiraara

Tunc

Constantinus

omncs tempiorum

pontifices

convocavit et cujus Dci

hoc signum esset, diligentius

tibus
et

inquisivit.

Quibus se nescire dicensanctae crucis mystcrium

quidam

chrisliani

advenerunt

et

ei

fidera

trinitatis
et

plenius narraverunt.

Qui in Christum perfecte

tunc credidit

ab Eusebio papa vel, secundura

quosdam
Sed
in

libros,

Caesariensi episcopo sacrum baptisma suscepit.

ria multa siastica

hac hjsto-

ponuntur
vita

quibus

contradicit hystoria tripartita et ecdcet

et

sancti

Silvestri
fuit

gesta

pontificura

Romanorum.
qui
,

Secundum quosdara non

beato
Silvestro

iste

Constantinus imperator,

papa

fuit

baptizatus et ad fidera conversus

,

sicut

aliquae hjstoriae videntur innuere

sius Constantini
,

sed

fuit

Constantinus pater ipIlle enira

sicut

iii

aliquibus
fidera
,

hjstoriis invenitur.
in

Constantinus

alio
,

modo ad

venit, sicut

hjstoria

sancti

Silvestri legitur

nec ab Eusebio

sed a Silvestro baptizatus fuisse

20

3(K5
narralur.

Cap.

LXVIU.

De

iuventione sanctae crucis,

vtcto

Mortuo tainen ipso Constantino Constanlinus mcmor

riac patris,

quam

virtutc sanctac crucis liabucr.at,

Hclenam matrem
,

suam Hicrosol^miim pro ipsa cruce inveuicnda

ferius
aliter

transraisit

sicut in-

est

notatum.

Hystoria taraen ecdcsiastica

hanc

victoriam

factam narrat.
,

Ait enim, quod, cura Maxentius

Romanum
multum

im-

pcrium Invasisset

ConstantinHS impcralor juxta pontem ')All)inum

cum Maxentio

conflicturus advenit.

Cum

igltur auxius

cssct
vidit

ot pro sibi raittendo auxilio

ad coeluni oculos crebro levaret,

per sopOTcra ad
tilare

oricntis partcni in coclo

et sibi dicere:

signum fulgore igneo ruConstantiiie,

iu

angelosque adstare
Et, ut dicitur

hoc viu,

ces.

in hjstoria

tripartita,

dum

Constantinus

quid

hoc esset, uiiraretur, Christus noctc supervcniente eidcra apparuit

cum

signo, quod vidit in coclo, jussitque ut fieret ejus signi figuratio,

quod

forct auxilium in congressibus proeliorura.

Tunc Constantinus
,

laetus redditus et

de victoria jani securus signuni crucis

quod

:n

coelo viderat, In sua fronte dcsignat, vexilla militaria in signaculuin

crucis

transformat et in

manu

dextra auream crucem portat.

Post lioc dominum exoravit, ne dcxterara suara, quara signo crucis

munierat, salutari cruore Romani sanguiuis
pcrmitteret
praestaret.
,

crueutari vel maculari

sed sine sangumis effusione victoriam sibi dc tjranno

Maxentius autem jussit

navibus ad dccipulaiu
-) exaequari.

coni-

positis, fluviura steriii et suppositis pontibus

Cum jam
in occur-

autem Constantinus ad fluvium appropinquaret, Maxentius

sum

cura paucis vclocius ei pergit jubcns

ut caeteri subsequaiitur,
et decipula, in lluvii

suiquc oblitus

opcris pontcui

cum paucis conscendit

est

qua Constantinum decipere Yolebat,

deccptus et

proest

fundum demcrsus,
susccptus
et,

Constantiiius

vero ab

omnibus

unanirailer

sicut Icgitur in quadaiu chronica salis authcntica,

Con-

stantinus timc pcrfcctc non credidit nec luiic sacruin baptisina susccpit,

sed

aliquanto tcmporis

interjecto

visioncm

illam

Pctri
et

ct

Pauli vidit ct sacro baptisniate per Silvcstrum papain rcnatus lcpra inundatus
trciu suain
reret.
iii

Christuin deinceps

perfccte
,

credldit

ct

sic ina-

Helenam Hierosoljinam
i\i

misit

ut

cruccin

doiuini requi-

Ambrosius tamen
,

epistola dc obitu Theodosii et hjstoria

uitimis

tripartila dicunt

quod

in

constitulus

baptisma

susccpi!,
lloc

baplisraum diffcrens,

ut possct iu Jordanis flumine baptizari.

in

idem
1)

dicit

Hieronjmus

chrouica.
2)

Cerlum

cst autcin

quod sub

Ed.

l'r,

in Albinnui,

Recent. Ies<inl:

excaecari, deinde oLlitus

Oinilliint,

Cap, LXVIII.
Silvestro
lit,

De

inventione sauctae crucis.

307

papa chrlstlanus
vertitur,

effectus est,

utrum autem baptismum distulegenda sancti Silvestri quo

hystoria

in

dubium

unde de

illa

ad plura

similiter

dubitatur.

Haec

igilur

de inventione

sauctae crucis, quae iu ecclesiasticis hjstoriis ijivenitur, cui etiara

consonant chronicae, videtur esse magis authentica quam

per ecciesias recitatur,

illa,

quae

Constat euim multa ibidem esse, quae non

cousonaut
est,

veritati, nisi forte quis vcllet dicere, ut superius dietiim

fuit

quod non

Constautiuus, sed Constautinus pater ejus

licet in

quod

tamen multum

autheuticum non videtur,

quibusdam ultraJerusalcm adve-

marinis hystoriis sic legatur.

nisset,

Cum autem Helena

omnes Judaeorum sapientcs, qui per totam regionera reperti

ad se congregari praecepit.

suut,

Hacc autem Helena prius

sta-

bularia fuerat,
sibi

sed propter ejus pulchritudinem Constautinus cam

convinxit,

secundum
fuisse

quod

dicit

Ambrosius

in

haec

verba:

stabulariam hanc
seniori,

asserunt,

sed
est:

conjuucta est

Coustantino

qui postea

regnum adeptus

bona stabularia, quae tam

diligenter praesepe domini requisivit,

bona stabularia, quae illum

stabularium non ignoravit,

rati,

qui vulnera curavit a latronibus vubie-

bona stabularia,

quae maluit omnia aestimare stercora, ut

ideo
illam

Christum lucrifaceret:

Christus de slercore levavit ad

Alii

regnum.

Hacc autem Ambrosius.

vero asserunt et in
fuit filia

quadam
^)CIo-

chronica satis authentica legitur, quod ipsa Helena

hclis

regis Britonum

quam Constantiuus
Hoc

in

Britanniam

veuiens,

cum

essct unica patri suo, duxit uxorem, unde insula post

et ipsi

murtem

Clohclis sibi devenit.

Britones attestantur, licet alibi

legatur, quod fuerit Trevirensis.

Judaei igitur uimium formidantes

dicebant ad Lnvicem:

quare putatis, quod regina nos ad se faciat

iis

convocari?
vult

Unus autem ex
discei-e,

nomine Judas
sit

dixit: scio enim, quia

in

a nobis

ubinam

lignum crucis,
sibi

quo Christus
praesumat,
et

crucifixus

fuit.

Videte ergo,

ne aliquis

confiteri

=)si non autem, certissime sciatis,

quod lex nostra evacuabitur

Zachaeus enim

paternae

traditioncs

funditus

destruentur.

avus

mcus praenuntiavit
vide
,

patri

meo Sjmoni

et pater
,

moriens dixit mihi:

,

fili

quando inquiretur crux Christi

illam manifesta

ante-

quam

aliqua patiaris tormenta:

illi,

nusquam euim extunc gens Judaeorum

filius

regaabit, sed

qui crucifixum adorant, quia ipse Christus

:

Dei erat. Cui ergo dixi pater mi,

si

vere patres nostri Jesum Christum

l) Alii legunt

CLocIi.

2) Sic

lesendum, vulgo sin.

20 *

308
esse Dei

Cap. LXVIII.
filiiitu

De

inventlone sanctae crucis.

cognoverunt, cur ipsum crucis patibulo affixerunt'^

quia

Et rcspondit:
stiti,

novit dominus,

nunqnam
Ipse

in consilio

corum ex-

sed

iis

saepius contradixi; quia vero ipse Pliarisaeorum vitia

crucifigi

exprobrabat, ipsum

fecerunt.

vero
lu

die

tertia

re-

surrcxit et coelos discipulis videntibus penetravit.

frater uieus credidit,
fili,

quem Stephanus
Vidc ergo,

quem Judaeorum vesania

lapidavit.

ne ipsum vel discipulos ejus audeas blasphemare.

istius

Non

videtur

autem multum probabile, quod patcr

nis Christi esse potuerit,

Judaei tempore passio-

cum a passione

Christi usquc ad Helenam,

sub

qua Judas

fuit

fluxerint plus

quam

ducenti septuagiuta anni,

nisi forte diceretur,

quod tunc homines plus quam modo vivcbant.

ad Judam:
nos talia nunquam
audivimus.
aliquailla

Dixerunt

ergo Judaei
si

vcrumtameu

de hoc regina quacsieril,

vide nc hoc sibi

tenus confitearis.

Cum
,

crgo

illi

ante reginam stetissent ct

crucifixus
,

eos

interrogasset Se loco

ubi fuerit dominus

,

et ipsi

locum
At
illi

nullatenus indicare vellent

jussit

eos omnes igne crcmari.

:

omnes timentes tradidcrnnt Judam dicentcs

prophetae
filius

hic

domina,

justi et

optimc novit legem

et tibi

omnia, quae quaesicris,

tcnuit

ab co indicabit.
cui dixit:

Tunc
et

illa

omnes dimittens
proposita sunt,

Judam solum.
elige.

mors

vita

tibi

quid malueris,
fuit

Ostende igitur mihi locum, qui Golgatha dicitur, ubi

crucifixus, Ht

dominus
quo-

crucem cjus invcnirc

possiui.

Respondit Judas:

niodo locum scirc valeam,

rint,
et

cum

ducenti anni

jam

et

amplius fluxe-

ncquaquam
fame
te

illo

tcmpore natus essem.

,

Cui rcgina:
veritatem.

per

crucifixum
igitur in
ciari.

perimam

nisi

mihi

dixeris

Ipsum

puteum siccum

jussit projici et ibidem famis molestia cru-

Cum

ergo ibidem VI diebus sine

et

cibo

mansisset

die

sep-

timo cxtrahi petiit

extractus

crucem se indicalurum promisit.

et

Cum
ut

ergo

ad locum venissct
ct

ibidcm orasset, locus subito coniodoris scntitur

et diccret: in loco illo,
, ,

niovctur

fumus aromatum

niiri

ita

miratus
Christe,

Judas ambabus maiiibus plauderet

tu es salvator mundi.
cis hjstoriis logilur,

in veritate,

Erat autem

sicut in ecclesiasti-

templum Vcneris
ut
,

quod Iladrianus imperator

illo

ibidcm construxcrat
voluisset,

si

quis christianorum in loco

,

adorare
ct

videretur

Vencrem adorare
;

et

ob hoc inrrcqucns

paene oblivioni datus fuerat locus

fecit destrni et
rililrr

regina autem templum funditus

se ^i

locum inarari.
et

Post hoc Judas praecingciis

fodcre coepit
,

XX

passns fodicns trcs cruccs alisconditas

repcrit

quas ad rcginam prolinus deportavit.

Cum autem crutem

Cap. LXVIII.
Christi ab
illis

De

inventlone sanctae crucis,

309
civitatis

latromim nescircnt discernere, eas in medio

et

posuerant ibidcm gloriam doniini praestolantes

ecce

cum

circa

horam nonam

{(iiidani jiivenis

mortuus

deferretur,

Judas

fcretnim

tcnuit et priraam et
suit,

secundam crucem super corpus defimcti appoilie surrexit,

sed nequaquam

appouens autem tertiam protinus

rcdiit defiinctus

ad vitam.

In hjstoriis

autem

ecclesiasticis legitur,

qiiod

cum quacdam mulier primaria

civitatis

semiviva jaceret,

Ma-

carius episcopus Hierosolyniitanus primara et

hibnit,

secundam crncem adet

sed nihil profecit, tertiam vero

apposuit

mulier apertis

oculis protinus crevit

sanata surrexit.

Ambrosius vero

dicit,

quod dis-

ipsam crucem dumini pcr titulum, qucm posuerat Pylatus,

titulum ibidem invenit et Ivgit.
.

quem

Dvabolus autem

in

acre voci-

ferabatur diccns

o Juda,
ille

quid hoc fecisti?

fecit

Judae mco contiaria

et tu

operatus es

nam
te

me suadente
:

proditionem

mc

re-

nuente Jesu invenisti crucem

^)pcr illum multoruni Iucratus suni

animas, per
populo
,

perdere videor jani lucralas: pcr ilhim rcgnabam in

expellar a regno
;

per
et

te jara

verumtamen
qui

tibi

vicem rcdescrens

pcndam
crucifixi

contra te regem alium suscitabo,

tc

fidem

cum tormcntis

negarc

faciet crucifixum.

Quod quidem
Au-

de Juliano apostata dictum vidctur, qui Judam episcopnm Hierosolymis factum multis tormcntis affecit et inartirem Christi
diens Judas vociferantcm dyaboluin
nihil extimuit,
fecit.

sed constanter

dyabolo nialedixit dicens: Christus te damnct in abyssuin ignis aeterni.

Post hoc Judas baptizatur, Quiriacus appcllatur

et

Hieroso-

lyinorum defuncto episcopo ibidem in episcopum oidinatur.

Venini

cum beata Helena clavos domini non haberet, rogavit episcopum

Quiriacum, ut ad locum pergeret
cura veiiisset et
et clavos

domini quaereret.

Qui

ad dominum preces fudisse*, continuo velut tXurum

clavi fnlgentes in terra apparuerunt, quos ille accipions reginac delulit:

illa

autem genua figens

in terra et

caput inclinans eos

cum
filio,

multa reverentia adoravit.

Crucis ergo partera Helena detulit

partem vero thecis argenteis conditam

reliquit in loco, clavos vero,

,

quibus dominicum corpus fuerat affixum

portat ad filium

ex qui-

bus

ut Eusebius Caesariensis refert,

frcnos,

quibus uterctur ad
Nonnulli auin doininico

bellum,

composuit

et

ex

aliis

galcam suain armavit.

tem asserunt, ut Gregorius Tnronensis, clavos quatuor

corpore fuisse,

ex quibus Helena duos

in freno iraperatoris posuit,

l)

Verba

per

luoains

oiniltit

Ed, Fr.

310

Cap. LXVIII.

De

iuveutione sanctae crucis.

qul Roinao supereminet urbl
,

tertiura in
vit et

imagine Constantini
in

loca-

quartum

mare Adriaticuni, quod usque tunc fuerat naviprojecit,

ganlium vorago,

praccipicns

hoc festum de inventione

sanctae crucis singulis annis sollcniniter celebrari.

sic ait: quaesivit
fieri

Ambrosius vero
dc uno frenos

Helena clavos domini

et invcnit et

praeccpit, dc altcro dyadenia intexuit:

et iu

recte clavus in capite,

corona in vertice
laceat,

manu habena
Sanctuni
interfecit

ut sensus praeemlneat, fides

potestas

regat.

autera Quiriacum

episcopum Ju-

lianus apostata
Invenit,

poslmodum

cx eo

quod sanctani crucem

cum ubiquc signum

,

crucis dostruere niteretur.

Cum cnim
sacrificiura

contra Persas pergeret

coepit

Quiriacum invitare ad

ydolorum

quod

cura

ille

rcnueret, dextrara sibi abscidi fecit diccns

scripsit
,

hac manu

multas

epistolas

quibus

multos

')Dcorura

sacrificiis revocavit.

Cui dixit Quiriacus: multum mihi, -)canis inquia priusquara in Christura credercra,

sensate, profuisti

saepius

ad synagogas Judaeorum suribcbam

cpistolas, ut nullus in Christura

crederet, et ecce nunc scandalum mei corporis abscidisli.

lianus plurabum
ferrcura
sal
et fecit liquari ct in et in os

Tunc Ju-

ejus infundi,
et

dcinde lectura

afFcrri

eo Quiriacuni extcndi

dcsuper carboncs,
permaneret,

adipera spargi.
si

Scd cum Quiriacus

immobilis

dixit ei Julianus:

non

vis sacrificare Diis,

saltem dic te Chri,

stianum non esse.

Quivcum exsecrans rccusaret

jussit

altara

fo-

vcam

fieri et

serpentes venenatos ibidcra poni et Quiriacum in can-

dem

jactari,

sed tamen serpentes continuo mortui sunt.

in

Jussitque
niitti,

Julianus

Quiriacum

caldariam oleo

ferventissimo

plenara

qui dura se signans sponte intrarc vellct, rogavit dominum, ut eura

itcrum de martirii lavacro baptizarct

ejus

iratus

Julianus jussit pcctus

gladio

perforari ^et
sit

sic

in

doniino
illo

consummari

promeruitquera

Quanta autem
quidara

virtus crucis,
et

in

fidcli

notario patet,
in queni

magus decepit

ad quendam locura,
ei,

dacmones
et

advocaverat, duxit promittens

ccce
vidil

quod multis

diviliis

abundaret,

quendam magnum Acthiopem super

alios

excelsuiu

thronum

sedcntem

et iu circuitu ejus

Acthiopes circa eura cuni lanccis

et fustibus stantes;

tunc

ille

magura praedictum interrogavit diccns:

doniine,

quis est istc puer ?

Et

illc:

servus noster

cst.

Cui dae-

mon:

si

vis

me adorare
tc

ct
in

servus nieus csso et Clirisluin tunin ne-

garc, faciam

sedere

dextera mea.

IIIc

autcm signum crucis

canis
lcglt:
i

J) Ed. Tr. lcgil caiisis.

Judneorum.

2) Ed. Tr. loco vocfibuli

Cap. LXIX.
niox
ctlidit

De

sancto Johanne ante portani latiuam.

811

et S8

Christi salvatoris
,

seryum iiberc esse exclamavlt,

omnis
illa

stalimque nt edidit signum cracis

evaauit.

daemouum

raultitudo

Post

lioc

cum qaadam

vice tempiura sanctae Sophiae pracintrasset

,

dictus notarius

cum domino suo

vidit

et ante salvatoris iraagi-

nem ambo

starent,

dominus suus

quod praedicta iniago su-

per notarium oculos fixos haberet et ipsum attentc respiceret.

Quod

vidcns dictus dominus et admirans juvenem ex parte dextera stare

fecit viditque
,

quod imago

in illam iterum

partem oculos volvisset

fecit

et

super notarium fixos haberet, rursumque

et

ipsum

irc

ex parte

sinisira

ecce iterum imago oculos volvit et notarium ut prius

respiccre coepit.

Tunc adjuratns a domino,

proptcr

ut sibi diceret,

quid

apud Deuui meruisset,

dixit, se nullius boni

quod

sic

eum imago

respicerct,

conscium esse,

nisi

quod eum coram dyabolo

negare noluisset.

CAP. lin.

(65.)

De sancto Jolianne anteportamlatinam.

Johannes apostolus
et

eyangelista

dum Ephcsi

pracdicarct, a

proconsule capitur ct ut diis immolet, invitatur.

in

Qui dum rcnueret,

niitti-

carcerem mittitur
in

et

ad Domitianum irapcratoreni epistola

et

tur,

qua magnus sacrilegus

Jussu

Dcorum contcmtor

ct

crucifixi

cultor nominatur.

igitur Domitiani

Romam

dcducitur et de-

ducto omnes capilli pro derisione a capite praescinduntur ac ante

portam urbis, quae latina

dicilur,

in dolcura fcrventis olei igne de-

subter candente mitti jubetur, nulluin tamen ibidem dolorem sensit,

scd penitus illaesus exivit.

nis

In

illo

igitur loco ecclcsia a cbristia-

fabricatur

ct
sic

dies illa taniquara dics sui marlirii soleninizatur.

Cum
in
los

ergo nec

a praedicatione Christi cessaret, jussu Doniitiani

Pathmos insulam relegatur ncc taraen imperatoBcs Roraani apostoperscquebantur

respuerent,
,

quia

Christum pracdicabant

cura ipsi nullum

Deum

sed
ipsi

quia ipsum sine scnatus auctoritate dcifica-

tum ajebant, quod

de nemine

ficri

prohibuerunt.

Unde

lcgitur

in hystoria ecclesiastica,

quod, cura Pjlatus quadam vice ad Tyfidera

berium epistolas dc Christo misisset et ipse Tjberius cjus

Romanis

recipi asscnlirct, senatus

omnino rcspuit ex
Alia causa est,

co,

quod non
in

sui auctoritate

Deus vocalus

fuit,

quae legilur

312

Cap.

LXX.

De

letania

luajori et

miuori,
Alia
inser-

quadam chronica, cx
causa est vero
viebant,
,

eo quod Roinanis prius non apparuerat.

,

quod ouuiium Dcorum cultum

Alia causa est ex eo
avari
et
,

cui

Romani

evacuabat.

quod mundi despectum

erant.

praedicabat et Romani

ambitiosi

Christus

etiam

hoc

fieri

non pcrmisit, ne hoc humanae potentiae

adscriberetur,

Alia causa secundum magistrum Johaniiem Beletli, quare imperatores

et senatus

Chrislum

et

apostolos persequebantur
et invidus
, ,

erat,

quia vide-

batur

iis

Deus nimis superbus

Aiia
,

eo

quod coiisortem harefcrt

,

bere non dignaretur,

senatus indigne
tulit

causa est
P;ylatus

quam Orosius
et

quia

quod

ad Tjberium

non ad senaconsecra-

tum de

Christi miraculis
(icri

littcras destinavit,

et ideo cjus

tionem inter Deos

noluit,

uiule iratus Tjberius multos de seexsilio damnavit.

detiiieri,

iiatoribus occidit et

quosdam

Mater autem ipsius

Johannis audiens hlium

niota

Romae

matenia compassione per,

Romam

ad eum

visitanduin

accessit

sed

dum
,

vcnisset
in

et

ipsum

in exsilium

rclegatum audisset iiidcque rediret

Canipania
in

civitate

Nerulana') nii^ravit ad Chrislum.

Cujus corpus

quodam
lilio

specu sepultum multo tempore jacuit,

sed poslmodum a

suo

Jacobo rcvelatuin
culis

fuit:

quod quidem multo odore redolens ac

niira-

multis

rcfulgens

ad pracdictaiu civitatem cum mullo honore

translatum

est.

CAP.

in.

(66.)

I>e letania majori ct iniiiori-).

Letaniae
in

anno

bis
et

fiunt, scilicet in festo

sancli Marci, quac

dicitur lelaiiia inajor,

tribus
,

dicbus

anle adscensionein doinini,

lctania supplicationciu

quae dicitur lctania ininor

vel rogationem.

et

intcrpretatur

Prima

igituv letania tripliciter

vocatur,
,

priino lcdicitur

tania

niajor,
nigiiic.

secundo dicitur processio septiforinis

Dicitur
aulciu
letania
inajor

tertio

cruccs

propter trcs causas,

scilicet rationc illius, a

quo
in

instituta cst, scilicet a

magno Grcgo,

rio

papa; ratione
et

loci

quo
,

inslituta est, quia

Romae

quae

cst

domina

caput niundi ex eo

quod

ibi cst

corpus principis apocst.

stulorum et apostolica sedcs; ratione causac, pro qua inslituta

1)

ec. leguiit

olTLTiii.t:

vet ul nna. de letaniit.

2)

Itn

Eil. Fr.

liliilum

exliibet,

iccdil. td.

Cap.
qiiia

LXX.

De

letania inajori et raiuori.

313
in

pro

magao

et gravissiino

morbo.

Romani enim cum

qua-

dragesiraa continenter vixissent et in pasclia corpus domini reciperent,

postmodum

comissationiljus, ludis ct luxuriae freiia laxabant,

in eos misit,

ideoque

Deus provocatus pesteni maximam

quam

in-

gninariam vocant,
saeva autem
dis
,

id est aposteraa sive inflaturam in inguinc. ut

Tani
in
lu-

illa

pestis fuit,

homines

in via,
,

in

mensa,

in colloquiis

subito morerentur, ita quod

cum

aliquis, ut di-

citur, sternutabat,

saepe cum ipsa sternutatione spiritum cxhalabat.

Unde, cum aliquis aliquem sternutantem audiebat, slatim accurrens

Deus

te adjuvct,

acclamabat, et abinde, ut dicunt, adliuc Iiaec con-

suetudo servatur, ut, cuin aliquem sternutantem

adjuvet,

audimus, Deus
aliquis

te

acclamemus.

Rursus

ut

fertur

cuiu

oscitabat,

frequenter continuo et subito spiritum emittcbat.

Uiide cuni aliquis

sibi impriuicre

se velle oscitare sentiebat,

continuo

signum crucis

festinabat, ct haec consuetudo siinilitcr usque niodo scrvatur.

Haec

autem
ritur.

pestis qualitcr ortuiu Iiabuerit, in vita sancti Gregorii repe-

Secundo

dicitur proccssio
,

septiforniis

ex eo per

quod beatus
ordines

Gregorius processiones
dlsponebat:
nain
in
et

quas

tunc faciebat,

scpterii
,

primo ordine crat omnis clerus

religiosi
,

in
,

secundo
quarto
ct

omues raonachi
omncs
infantes
,
,

in

tertio

sanctimoniales
in scxto

in

iu

quinlo

oinnes layci,

omnes viduae

continentes

in

seplimo omucs

>)coiijugati.
,

Scd quod, raodo

in

noii

possumus

in

numeio personarum
,

supplemus

numeio lelaniarum,
deponantur.
Tertio

quia scpties dici dcbeut

antequam

iiisigiiia

dicuntur cruces nigrae, quoniani in signum moeroris cx taiita strage

horainum
bantur,'
cilicinis

et et

in

signum poenitenliae homines nigris vestibus

propter
eandciu
causain

iiidue-

forte

cruces ct altaria sacris

velabant.

Homines etiam

fideles vestes pocnitentiales de-

bent assumere.
diebus
ante

Alia autem
,

dicitur letania niinor,

quae

fit

tribus

adscensionem
Leonis

quain

beatus

Mainmertus
coepit
,

episcopus

Viennensis tempore

imperatoris,

qui

anno domini
dicitur lctania

CCCCLVIII ante
niinor
,

institutionem primae instituit

et

quae

rogationes

processio.

Dicitur

autem

letauia niiiior

ad

dilTcrentiam primae, quia scilicet instituta est a minori episcopo in

rainori loco et pro minori

morbo.

Causa autein

institutionis
et

hujus

haec

fuit.

Tunc cnim apud Viennam frequentes

,

niaximi terrae

motus fiebant

quae

doraos

et

ecclesias

pluriraas

subvcrtebant,

1)

Ed, Vr. perperain

conjiigatae

leglt.

314
nocturiii

Cap.
soiiitus

LXX.
et

De

letania inajori et iniuori.

clamores saepe audicbantur, tunc etiam aiiud

terribile accidit, quia in die

paschae iguis de coelo cecidit

fiebat.

et regis

palatiumcoucremavit. Aliud insupcrmirabilius

Sicut eiiim dae-

Hiones porcos Dei permissione oliin intravcrunt, sic pcrmissiono do-

mini propter peccata Jiominum lupos et alias feras intrabant et nullos

vercntes non solum per vias sed per civitatein publice discurrebant,
et passiui

pueros

et

senes viros et feminas devorabant.

Cuni igitur

tam dolorosi casus quotidie fierent, praedictus episcopus triduanuiu

jejuniura iudixit, letanias iustituit et sic praedicta tribulatio couqnievit.

Deiiide statutum est ab ecclesia et firmatum

ut

liacc

lctania

nniversaiiter obscrvetur.

Dicitur etiam rogationes,

quia tunc ouiobscrvaiitia

nium sauctorum
liis

sufTriigia

imploramus
et

et

meiito

talis

diebus

servauda est

rogationibus saiictorum et jejuniis his

diebus insistendum multiplici ratioiie: priino ut Deus bella pacilicet,

quia in vere frequeiitius concitantur,
fructus conservando luultiplicet
,

secundo

ut

teneros

adhuo

teitio ut

motus caniales,

qui hoc
lii

tempore magis fervent

eniiu saiiguis

in

se

quisque magis mortificet.

vere

magis fervet
sancti

et illiciti

motus niagis pullulant.

Qnarto,

ut ad receptionem

spiritus sc quisque

magis habilitet, nani

rogationes
dignior

per jejunium
redditur.

hoino magis

hahilitatur

ct

per

Duas

alias rationes assignat magister

Wilhelmus Altissio:

dorensis: primo,
ct

ut scilicet (ihristo adscciidente et diceiite

petite

accipietis

confidentius
ut

petat ecclesia;

secundo, quia ecclesia

per ipsius carnis niaquia oralio est

jejunat et orat,

parum

liabeat de carne,

ceratiouem

et

acquirat

sibi

alas pcr
,

orationem,
sic

ala animae,

qua volat

in

coeluin

ut

Christum adscendeutem
et

liherc possit asseqiii, qui adscendit iter

vit

pandens aute nos

volain

super pennas veutoruin.

in

Avis

enim, quac multuin abundat

carne et parum
struthionc.
facit

plumis,

benc volare non potest,

,

sicut patet in

Dicitur etiam processio

:

quia tunc ccclesia generalem

processionem

iu

hac autem proccssione crux dcfertur, canidraco

panae pulsantur, vexillum portatur,

cauda
in

quidam cum ingenti

quihusdam
patrocinia

ecclesiis

bajulatur et omiiiuin sanctorum sin-

gulariter

imploraiitur.
,

Ideo
ut

autcni

ihidein

crucem deNaiu
et

ferimus
sicut

ct

campanas pulsamus
in

daemoues

territi fugiaiit.
,

rex
,

suo exercitu habct iiisiguia regalia

Christus

scilicct

tubas

vexilla

sic

rex

aeternus in sua ccclesia militanti habet

(ainpaiias pro tubis et criices pio vexillis: ct sicul aliquis Iviaiinus

valdc timeret

([ui

aliciijus

regis

polentia

ct sihi inimici

tubas in

Cap.

LXX.

De

letania majori et miuori.

sic

315
iii

sua teira aiidiret et vexilla viderct

daemones, qui

suiit
,

isto

aere caligiiioso, vehomcnter nietuunt, quando tubas Cliristi

scilicet

canipanas piilsari scnliunt et

et ista dicitur esse ^ratio
,

vexilia,

id est,

cruces conspiciunt:

quare ecclesia campanas consuevit pul-

sare, quando tempestates concitari videt, ut scilicet dacinones, qui

hoc faciunt, tubas actemi regis audiant

a tempestatis concitatione quiescant,

et

sic

tcrriti fugiant et

licet
,

alia

ratio

sit,

quia

campanac tunc
riculo

fideles

admonent
Aliud

et

provocant

ut

pro instanti peaetorni

etc.

orationi

insistiint.

ctiam vexillum

regis

est

ipsa crux sccundum illud: vexilla regis

prodeunt

Quod
dicit

qui-

dem

vexillmn daemones valde timent,

secundum quod

Chry-

sostonius: ubicunque, inquit, daemoncs signuin dominicum vidoriiit,

fugiunt timeutes baculum, quo piagain acccpcrunt: et Iiacc est ratio,

quarc

in

quibusdam

ecclesiis

tcmporc teinpestatis crux de ccclesia

ut
scilicct

extrahitur

et tempestati opponitur,

daeinoiies

vexillum

summi

rcgis

videant et

tcrriti

fugiant.

Idco

igitur crux in pro-

cessione defertur et campanae pulsantur, ut daemones in ipso aore

exsistentes
xilluin
territi

fugiant

et

a nostra infestationc dcsistant.

Ve-

autem

ibidcm defertur propter rcpraesentandam

et

victoriam

resurrectionis

victoriain

adscensionis

Christi,

qui

cuin

magna

praeda coelos adscondit, unde por aora vexillum incodcns

stus in coclum adscendens,
et sicut

cst Chri-

vcxillum
sic

quod

in

proccssione

defertur,

multitudo

fidelium

sequitur,

Christum adscendentem
ibi
fiunt,

magna sanctorum
significant

collcctio
ct

comitatur.

Cantus autom, qui

qui

cantus

laudes

angelorum,
societate

Christo
in

adscendonti

obviaverunt et ipsum
tis

cum sua

usque

coclum cum mul-

laudibus perduxerunt.

In quibusdam autom ecclesiis et maxiiue

iu ecclesiis Gallicanis consuetudo habotur,

quod draco quidam cum

tali diiobus

longa canda

et inflata,

plena scilicot paloa vcl aliquo

diebus primis ante crucem et tertio

defcrtur;

cum cauda vacua post crucem

in

per quod significatur,

quod

priino die antc

logom

et

in secundo sub lege dyabolus in hoc niundo regnavit, in tortio au-

tem die
pulsus

scilicct

gratiae

per passionem Christi de suo rogno cxoinnium sanctorum pariter

fuit.',

Rursus

in ipsa proccssione

patrocinia postulamus.

Quare autcm tunc rogainus, plurcs causae sunt

Sunt autcm
et aliae

superius assignatae.

causae gencralos, proptor

scilicct

quas Deus ordinavit, ut sanctos oremus,

inopiain,

proptor nostrain
Sancti cniin vota

sanctorum gloriam

et

Dei reverentiam.
illo

supplic^ntiuin scire possunt, quia in

aeterno speculo intelligunt,

316
{luaiitiim
Priiiia

Cap. LXXJ.
vel
illis

De

sancto Bonifacio niartlre.

gaiuliiiiii,

pcrtiiiet

ail

vel

nohis
ct iioc

ad
vel

auxiiiuin.

crgo ratio est propter nostraiu

in

inopiam
,

propter

inopiam, qnam liabcmus

luerita,
ih

nierendo

ut,

ubi nostra non suppetuiit

patrocinentur alicna,
ut,

vcl propter

iaopiam

quam Iiabcmus
in

contcmplaiulo,

qui non

possumus summam lucem respicere

;

se,

saltem

iii

saiictis

adspiccre valeainus
,

vel

propter

inopiain,

quam habcmus
gis
scntit

in

amando

quia

plerumque imperfcctus liomo ma,

se affici circa unuin sanctum

quain
,

etiaui

circa Deuin.

Sccuuda
sanctos

ratio est propter

sanctorum gloriam

vult enim

Dcus

ut

invoccmus,

ut,

dum

pcr corum sulTragia,

et glorificando
,

quod

pcti-

mus, iinpetrcmus, ipsos magnificemus

quasi nou audeat,
ipsuin

collaudemus.
quia Deuin
scd

Tcrtia ratio cst propter Dci revcrentiam

olTcndit,
iii

ut peccator,

propria persona adire,

In

amicorum possit patrocinia implorare.

bujusmodi autcm
:

letaniis

csset illud angelicuiu caiiticum frequeiitaiiduin

fortis,

sancte Dcus, saucte,

sancte ct immortalis misercrc

libro tertio,

iioliis.

Refert eniin Joliannes

Damascenus

quod

quandam
puli in

tribularioucm letaniae fierciit,

ct istud

cum apud Constantinopolin proptcr quidam piicr de medlo pocanticum ibidcm cdoctus, dcinde
canticum in couspcclu populi
In Clialcedoiiciisi quoct

coelum cst raptus

illud

ad populum rediens
dccautavit et

angclicuiu

mox omnis
fuit

tribulatio cessavit.

que sjuodo
luasccnus:
rccedant.

istud

canticum approbatum
,

concludit

ita

Da-

nos aulciu dicimus

IIiijus

quod pcr istud canticuin dacmoucs

ergo

caiitici

laus et auctoritas ex qualuor colligiillud

tur, primo ex co,

quod angclus

cdocuit, sccuiulo cx eo,

tertio
,

quod

ad cjus prolationem

illa tribulatio

coiiquievit,

quod

Chcilcc-

donensis synodus illud approbavil,

illud timent.

quarto cx co

qiiod

daeinoncs

CAP. IX\I.

:>

I>e sancto Boiiifacio martire.

Passio sancli Bonifacii martiris
apiid
siib

Dvoclcliano ct Maximiiiiaiio
iii

Tarsum

civitalciii

passi, sed

Romae

via,

quae

latiiia

iiuii-

cupatur, sepulti.

Qui chiu cssel procurator rerum cujusdam

iiobilis

J) Ilaec l<'Sfntl.i dcrsl in libris rptoilioribiis.

Cap. LXXJ.

De

sancto Bonifacio martlre.

317

inatronae nomine Aglaes el

cum ca

in

stupro misceretur, tandem

utiqne divino nnta compuncti consilium liabuerunt, ut ad requirendum

corpora martirum Bonifaeius mitteretur,

atque obsequeutes
eis

si

quo modo servientes

Perqui

per eorum orationes salvari merercntur.

veniens igitur per dies aliquot

Tarsum

civitatem dixit ad eos,

cum eo

erant,

Bonifacius

viri

euntcs requirite

nobis

hospitium,

cgo autem ibo videre eos, quos valde desidero, martires ccrtantcs.
Festinans itaque ad locum
vidit
,

beatissimos martires

alium

sus-

pensum pcdcs igne snpposito

diutissime afflictum
,

alium in quatuor lignis extensum et

alium ungulis
colio

exaralum,

alium manibus
et

ab-

scissum, alium stipitem in

habentem affixum

a terra ele-

vatum
posita

et sic

per diversa supplicia martiria ab impio carnifice diset ipse aniore Ciiristi respiceret,

cum eminus fervens

magnum

Deum sanctorum martirum daniare

calcate

coepit et accurrens consedit pe-

dibus eorum dcosculans viucula acdicens: certantes martires Christi

dyabolum
ct

modicum perseverate, parvus quidem labor, scd

inelTabilis

multa requies

postniodum satietas.

Isla

enim
et

tor-

menta, quae pro

divinitatis

amore patimini, temporalia sunt

quo-

que

iu

momento

transeuntia, post brevissimum tamcn temporis spafelicitatis

tium ad
vestri

pcrpetuae

vos

transmittite

gaudla

nbi

regis

visione

gaudentes

illique coelestium

cantionum laudes intcr

in aeter-

choros angelorum immortalitatis decore vestili refcrentes

nae calamitatis abjsso impiissimos vivos vidcbitis cruciari tortorcs.

Adspiciens autem Simplicius judex jussit eum applicari ad tribunal
eique dixit: quis cs tu
et
?

Sanctus Bonifacius dixit: christianus suni

iratus
,

Bonifacius

vocor.

Tunc

judex jussit cum

suspcndi

et

tamdiu corpus cjus ungulis radi

inde calamos acutos sub ungulas

donec ossa ejus apparerent, de-

manuum
et
tibi

ejus affigi,

cumque sanctus

Dei martir
inipius

in

coclum adspicieus alacritcr dolores toleraret, videns

judcx jussit aperiri os ejus

plumbum
ollam

bullicns infundi.

Sanctus autem martir dicebat: gratias

fili

ago, domine Jesu Christe,

et

Dei

vivi.

Deinde judex jussit

alTerri

eam

pice inipleri

atque

verso capite

sanctum martirem in buUientem

picem

mitli.

Sed cum

nihil laesus esset, jussit

judex, ut gladio caput ejus abest

scideretui*.

Quo

facto terrae

motus factus
martirem

magnus,

i(a ut multi

infideles

virtutem

Chrisli

in

cernentcs crederent.

Con-

servi vero

martiris

Bonifacii circuibant ubique requirentes

ille

eum

et

non invenientes ad inviccra dicebant:

taberna positus epulatur.

modo

in adulterio aut in

Cum

ergo intcr se colloquerentur, con-

3l8
tigit,

Cap, LXXII.
ut

De adscensione

domini.
Qiiem Interro?
Ille ait:

ohviaret

ii8

nmis de Commentariensil)H9,

gant: vidisti aliquem virum peregrinum

romanum
At

he-

sterna die vir peregrinns abscissus cst capite in stadio.

interrogaut: qualis crat adspectus ejus?
illi

Et iteruni

dixerunt: vir qua-

dratus et

crassus

robusto
quaeritis

capillo
,

coccinea anuillasia indutus.

liesterna die

Et

dicit

illc:

quem

apud nos

martirio est

iinitus.

At

illi:

qucm nos quaerimus honiinem,

:

adulter esl et ebrioostendisset

iis

sus.

Dixit

iis

illc

venite

et
et
;

videte eum.

Cumque
des

bcatissimi
iste

martiris

corpus

pretiosum
,

caput ejus,

dixerunt ei:

cst,

qucm quacrimus

petimus

ut

nobis cum.

Qui rcIlli

spondit: ego gratis corpus cjus vobis dare non possura.

autem

dantes

ei solidos

quingentos

acceperunt

corpus santti martiris ct

ungentes eum aromatibus involventesque lintcaminibus prctiosis posuerunt illud in basterna ct sic rcvcrtcbantur gaudentes
cantes
ct glorift-

Deum.

Angelus

autem

domini
,

apparens

dominac

ipsius

rem factam beati martiris

ca

indicavit

quac

confestim

cum

omni

venerationc obviavit sancto corpori

reposuit illud
in

et aedificans ei

domum dignam
Maji
Ju-

ab urbc Romana
quarto

spatio

stadiorum quinque.
die mensis

Martirisatus est autem Bonifacius

decimo
est
et

apud Tarsum metropolin

lii.

Cilitiae et sepultus

Romae nona

Beata vcro Aglaes abrenuntiavit mundo

pompis cjus
,

distri-

bucns universa, quae possidebat, egenis ac monasteriis

rclaxans

univcrsam faniiiiam suam a jngo servitutis

et ipsa sine intcrmissione

vacans orationibus ct jcjuniis tantam gr.atiam a domino Jcsu promernit,

ut
in

in ejus

nominc virlutum claresceret

signis.

Supervixit

autcm

habitu sanctimoniali annis XII,

scpuita apud praefatum

martircm opcribus piis consummata.

CAP. IXXII. (67.)

De

adiscciiisionc clomini.

Adsccnsio domini

XL

dic a rcsurrcctionc facta cst, circa

quam

adsccnsioncm septcm pcr ordincm considcranda sunt, primo, undc quarc non statim post rcsurrectioncm adsccnadsccndil, sccundo
,

dit, scd tot dics cxspectavit, tcrtio qualitcr adscendif, quarto cuni

quibus adsccndit,

quinto quo mcrito adsccndit,

scxto quo adsccn-

Cap. LXXII.
dit,

De

adscensione domini.

319

septimo qiiaro adsccudit,

oliveti Tcrsus

Circa primum notandum, quoniam de

moute

Bethauiam coelos adscendit, qui mous secnudicitur

dum

aliam translaliouem

mous

trium

lumiuum

nam de

nocte ox parte occideutis iiluminabatur igne

jugis iu altari,
lis
,

teuipii,

quia erat ignis

mane ex

parte orientis primo excipiebat radios so,

antequam illuminaret civitatem

,

liabebat iusuper in se copiani

olei

quod

est

fomentum luminis,

et idco dicitur

mons trium lumi-

num.

In hnnc igitur

montem Christus

discipnlos ire praecepit,

nam

in ipsa die adsceusiouis

bis apparuit: semel

XI

apostolis
,

comedentalii

tibus
pnli

iii

cocnaculo.
et

Omues quidem tam

habitabant

apostoli

quam

disci-

necnon

mulieres

in illa

parte Jerusalcm.

quae
sibi

dicebatur Mello,

sive in niontc
ibi illud

Sjon, ubi David construxerat

,

palalium, et erat

coeuacnlum graude stratum

pascha
,

in

quo do-

minus praeccpit

sibi parari

et

in illo

coeuaculo tuuc undect mulieres habita-

cim apostoli habitabant, caetcri autem discipuli

bant circumquaque per
naculo comedereut,
exprobravit, et

divcrsa hospitia.
iis

Uum

igitur

in illo

coe-

doniinus

apparuit ct incredulitatem eorum

iis

cum comcdissct cum

Bethaniam
irent
,

ct

praccepisset, ut in
iis

mon-

tem

oliveti vcrsus

ibidem
clevatis

iterum

apparuit ac
iis

iiidiscrete
et

quacrentibus rcspondit
iis

et

manibus

benedixit

inde

coram

iu

coelum adscendit.

De

loco autem adscensio-

nis dicit Sulpitius episcopus Hierosoljmitanus et habetur iu glossa,

quia

cum

ibi

postea aedificata esset ecclcsia

Christi

locus

ille,

in

quo

steterunt

vestigia
,

adscendentis,

nunquani
ora
dicit

potuit

sterni

pavimeuto
cati

iuio

resilicbant

marraora
etiam
et

in

collocantium.

Cal-

etiam pulveris a domino

hoc

esse

documentum,
vclut

quod vestigia impressa ccrnuntur

pressis
vestigiis

eaudem adhuc speciem

secundura,

tcrra

custodit.

Circa

quare
dies

scilicel

non statim adsceudit, ut resurrexit, scd per

voluit
,

XL

exspectarc

uotaudum

quod hoc

fccit
:

propter tres rationes.

difficilius
,

Primo

propter resurrectionis certificationem

veritatem resurrectiouis

euim erat probare

die

quam

passionis
,

quia a prinia

usque

ad tertiam vere poterat probari passio

sed ad veram rcsurrectio-

nem probaudam

plures rcquirebantur et ideo majus tempus require-

batur inter resurrectionem et adscensionem,

et resurrectionem.

quam
in

intcr

passiouem

De hoc

sic

dicit

Leo papa

sermoue de ad-

sceusioue: quadragenarius hodie dierum repletus estuumerus sacratissima

ordinatione dispositus
ut,

et
in

ad utilitatcm nostrae eruditiouis

hoc spatio mora praesentiae cor-

impcnsus,

dura a domino

320

Cap. LXXII.
,

De adscensione

domlni.

poralis cxtciiditur
niretur:

fides

resurrectlonis docuinentis necessariis

mu-

gratias

agiuius divinac dispensationi et sanctoruni patruni

noccssariae tarditati.
bis.

Pubitatuin est ab

illis

ne dubitaretur a no,

Secuudo propter apostolorum consohitionom

divinae

quia

cniin con-

solationes
nis
fuit

superabundant tribulationibus
,

et

tcmpus passiodcbucrunt

tcmpus tribulationis apostolorum

isti,

idco plures

esse dics

quaiu

illi.

Tcitio proplcr mjsticam sigiiificationein,

nt pro hoc daretur intelligi,

tur ad tribulationes
,

quod consolationes divinae comparanhora

,

sicut

annus addiom, dics ad horain,

,

ad momcntum.
tet

Quod enim comparcntur

quod
diem
legit Ysaias

sicut aiinus

ad

dioin

pa-

per illud,
et

LXI: praedicarem annum

nostro.

placabi-

lem domino
rcddit

ultionis

Dco

Ecce pro die tribulationis

sicut dios

anuum

consolalionis.

Quod autcm comparcntur

dominus

ad

horam, patet per hoc, quod

quod
ruit,

XL

horis

raortuus jacuit,

fuit tribulationis,

et

pcr

XL

dies resurgens discipulis appa-

quod

fuit consolationis.

Uiide glossa:

XL

horis inortuus fuoiat

propter hoc

XL

dicbus se vivcrc confiimabat.

,

Quod

voro

coiupa-

rcntur sicut hora ad uiomciitum

indignationis
litor scilicct

insinuatur Ysaias LII: in

momcnto

meae abscondi
adscendit.
est iste
,

faciera

meam

etc.

Circa tertium quaviribus, Ysaias

Primo potcntor, quia propriis

qui venit dc
:

XLIII:

quis

Edom

ctc.

gradicns in mullituin

dine virlutis suae.

licct

Item Johann.
,

nemo adsccndit

coclum, sciIiomiuis, qui

propria virlute

nisi qui

doscondit de coolo

filius

cst in coolo.

Licct cnim quasi in

fccit
,
,

quodam globo nubis

adscondcrit,

hoc tainon non

quod nubis ministcrio indigerct,

scd ut pcr

hoc ostcndcrctur
suo.

quod

oinnis croatura parata est obsoqui croatori

')

Ipse cnim potoiilia doilatis suao adscoiulit ct in lioc notatur

,

potentia sivc dominiuin

lasticis.

sccundum quod

diiilur

iii

hjstoriis

scho-

Xam Enoch
virtiite

traiislatus ost, Ilelias subvoctus cst,

scd Jcsus

propria

adsccndit.

Priiuus

sccundum

{irogoriuin

pcr coituin

gencralus

ct

gcncrans, sccundiis gcneratus, scd non generans, tcrgonorans.

tius iion goiKM-atus ncc

disci|)ulis

Socimdo adscendit palentor, quia

vidontibus
illis

vidcntibus

undc

dicitur:
,

cicvatus

cst.

Ilom

Joliaiin.

XVI: .vado ad eum

,

qui misit

me

cl
,

ncmo cx vobis
ut

intorrogat nic

quo vadis.

Glossa:
fieri

itaquo palam

nomo

iiitcr-

rogct,

quod visu corporali

ccrnat.

Idco cnim

illis

vidciitibus

adsccnderc

voluit, ut ipsi tcstcs adscensionis cxsistcrcnt ct iialuram

1) Rccent. Ipgiint

dilf erp

iilin

seciindiiin

elc.

Cap. LXXII.
liiimanam
in
cocliiin

De ndscenslone domini.

321

feni gauderent et ipsiim scqui desidcrarent.

Tertio laetanter, quia jubilantibus angelis, unde psalmus; adscendit

Dcus
lura,

in jubilatione.

Augustiuus

adscendente Christopavet omne coe-

astra mirantur, plaudent aginina, tubae sonant et laetis se ad-

miscentblanda modulamina dioris.

tavit ut

Quarto velociter, Psalm.: exsulvalde

gigas ad currendam viain,

spatiuiii

cnim velociter adscendit,

Refert enira

qnoniam tantum
rabbi Moyses
libct

quasi in

moniento percurrit.

maximus

pliilosophus,

quod quilibct circulus sive quodin spissitudinc

coelum cujuslibet planetac habet

id est spatiuni

viam quingeiitoire via

si-

rum annorum,

tantuin,

quantum posset aliquis

et

plana in quingcntis annis, et distantia inter cocluni

militer, ut dicit,
coeli, erit

coelum est
sint

via

quingentorum annorum,
ipsuin a centro tcrrae

ct

ideo

cum

septcm

secundum
ct

usque ad concavum coeli

via VII.

Saturni

quod

est

coelum septiniuui

M. annorum
id est

et

usque ad concavum coeli VII. M. DGC. annoruni,

tium
si
,

tantum spa-

quantum de via plana

ita

aliquis irct in VII niillibus

DCC

annis,

tantum viveret:

quod quilibet annus componatur ex

CCCLXV

diebus et iter cujuslibet diei sitXL milliarium et quodlibet milliare

sit

duorum

niillium

passuum sive cubitorum.

Deus
in
scit.

Hoc Rabbi Mojses.

Ulruin autem lioc vcrum sit,

ille

Hanc enim mensurationcm

et

novit,

qui

omnia

fecit
,

nuinero, pondere

mensura.

Iste

igilur fuit

magnus

saltus

quein fecit Christus de terra,

aliis saltibus

scilicet in

coelum

et

de hoc saltu et quibusdam

Christus

Christi

sic dicit
,

Ambrosius: saltu quodam

patrem
siliit
,

venit

in

hunc munduni
in

apud
traiis-

erat

et

in

virginem venit ct ex virgine

,

praesepe
,

descendit in Jordanem
,

adscendit in crucem

descendit in

tumulum

surrcxit

tumulo et sedct ad patris dextram.

scilicet

Circa

quartum, cum quibus

adscendit,
et

notandum

quod adscendit

cum magna praeda hominum

psalmo: adscendisti

inagna multitudine angelorum.

illud
,

Quod
dicitur

enim cuin pracda hominum adscendit, patct per

in iu

quod
etc.

altum

cepisti captivitatem
,

Quod

autem adscendit cum multitudine angelorum

rogationes
,

patct per illas inter-

quas Christo adscendente niinores angeli fecerunt maiste,

joribus, ut habetur Ysaias LXIII: quis est

tinctis vcstibus

qui venit de

Edom

de Bosra, ubi

dicit Glossa,

quod quidam angeli non

plene cognoscentesmjsteriumincarnationis, passionis etresurrectionis

videntes adscendere ad coelos
et

dominum cum multitudine angelorum

et

sanctorum hominum propria virtute, ipsum incarnationis

mysterium
admirantur
et

pas-

sionis

angelis

comitantibus dominum di-

21

322
ciint:

Cap. LXXII.

De

adscensione (lomlni.
quls
est rcx glo-

quis cst istc, qui vcuit ctc. ct in psalmo:

riae?

Dionysius

autcm

iu

libro

angclicae

hierarcliiae

cap.

VII.

insinuare vidctur, quod

dum

Christus

adsccnderet, tres

quacstio-

nes ab angells fattae sunt.

Primam fecerunt
ipsi

raajores angcli ad in-

vicem

sibi ipsis,

secundam fcccrunt

majorcs Christo adscendcnti,

tcrtiam fecerunt minores majoribus. Quaerunt igitur inter se majores

diccntcs:

quis

cst

istc,

qui vcnit
,

de

Edom

tinctis

vcstibus

etc.

Edom sanguinca
malitiam
contra

iulcrprctatur

Bosra munita, quasi dicant: quis

est istc, qui venit de

Deum

mundo sanguinco per peccatum et munito pcr vcl qui vcnit de mundo sangulnco ct in,

fenio munito?

Rcspondct dominus: ego qui ioquor justitlam

cgo cnim
,

ctc.

Dionysius ponit talcm literam:

ct judlcium
in
salutaris.
scilioct

dicit,

dlsputo justitlani
fuit justitia,

In

rcdemtionc Iiumani generis

quantum

factor crcaturam

suam a domino alicnam

rc-

duxit, ct fuit judicium, in

quantum d^abolum invasorem

cjccit.

alieni juris

ab eo

quem possidebat hominem, potcnter

Dionjsius qHacstioncm hanc
ct
:

Scd sccuuduni

hoc
sint

facit

cum

ipsi

superiores angcli
,

Deo proximi

immediate a Dco illuminentur

quare ab invi-

em quaerunt, quasi ab inviccm

vit ipse

discere cupieiitcs.
in co

Scd

sicut solsignificant

et

commcntator cxponit,

qnod intcnogant,

se scientiam appelere.

In eo autcni, quod primo inter scconferunt,

in

demonstrant,
vcniic.

quod divinam

sc pcrcussionein non audcnt praciie

Apnd

se ergo primo intcrrogare deliberant,

fortc illu-

rainationcm, quac ipsis a

veniant.

Dco

fit,

niiuis festina interrogatione

prac-

Sccunda quaestio

est

quam

fcccrunt ipsi suprcmi angcli

cst iiidumcntum tuuin cl

ad Cliristum diccntcs: quarc crgo rubruin

vestigia tua
sicut
,

calcantium

in

torculari?

Dominus
,

dicitur
est

ha-

buisse indumentum

id est corpus suuin

rubrum

id

sanguine
suo

crucntatum

cx co quod adhuc,
Voluit

dum

adsccndcrct, ia corporc

cicatriccs habcbat.

enim

cicatrices in corporc suo scrvare,

sccunduiu quod
cicatrices

dicit

Bcda,

quinque

de causis.

Ait
,

enim

sic:

dominus servavit

ct in judicio

servaturus est

ut fidem

resurrcctionis adstruat, ut pro liominibus supplicaiido cas patri rc-

praesentel, ut boni
reprobi
,

quain niisericorditcr sinl rcdcinti

sint

vidcant, ul

quain

juste

damnati

recognoscant,

ut

pcipcfuac

victoriae suae ccrtum triuniphum dcfcrat.

iniiius sic

Huic crgo quacstioni do-

rcspondit

torcular calcavi

solus ct dc gcntibus iion cst

vir inccum et potest vocari torcular crux, in

sic

qua tamquam

in

prclo

prcssus csl

ut

ctiam

sanguis

sic

crrundcrctur.

Vcl torcular

Cap. LXXfl.
vocat djaboliim
,

De

adscensione doraini,
sic

323

qnotl
ut

liumanum genus

funibus peecatornra in-

volvit et strinxit,

quidquid

in iis spiritualc erat,

exprimeret et

solum vinaria remanercnt.

Sed noster bcllator torcular cakavit,

vincula peccatorum dirupit et in coelura adscendens postmoduni ta-

bernam
stio

coeli apcruit et

vinum sancti spiritus

cffiidit.

Tertia quaequis

est,

quam

feccrunt minores

angeli majoribus dicentes:

est iste rex gloriae?

Uuibus

illi

respondcnint

doniinus
et

virtutum

ipsc est rex gloriae.

venienti
mitcatu

De hac angclorum quaestione

:

aliorum con-

responsione sic dicit Augustinus

et

sanctificatur divino co-

immcnsus aer

omnis

illa

volitans per aera

daemonum turba
angeli,
alii

Christo

adscendente transfugit.

Quibus

accurrentes

quis
re-

esset, sciscitantur diccntes:

quis iste rex gloriae? quibus

ille

spondentes dixerunt: hic est

ille,

valde candidus ct roseus,

hic est

qui non habct speciem nequc decorcm, infirmus in ligno, fortis

,

in spolio

vilis in

corpusculo, armatus in proclio, foedus in niortc,

pulcher in rcsurrectione, candidus ex virgine, rubicundus in cruce,

fuscus in opprobrio,
clarus
in coelo.

Circa quintura, quo scilicct

mcrito adscendit, notandum quod triplici mcrito adscendit, de quo

sic dicit Hieronyraus:

propter veritatem
,

quia

illa,

quae per prophc-

tas promiseras, adimplesti

et

mansuetudincm, quia sicut ovis pro

,

vita popali immolaris, et jastitiara

eripuisti

quia non potcstate sed justitia

hominem

et deducet te mirabilitcr dextera tua potcntia sive

virtus

dcducet te,

hoc est

in

coclum.

Circa sextum
coclos

quo

scilicet

adscendit, notandnm quod super omnes

adscendit,
ipse
est,

secunet

dum quod
coelos
dicit

dicitur

Ephes. IV:
ut

qui

desccndit,

qui

adscendit super omnes coelos

,

adiniplcret
,

omnia.

Super omnes

quia plures sunt coeli

,

super quos ipse adscendit.

intellcctuale
scilicet

Est enim coelum materiale

stantiale.
et

rationale,

et

supersub-

Coclum matcriale multiplex est,

coelum acrium

acthereum, Olympium, igneum, sjdereum, christallinum et empy-

reum.

Coelum autem rationale

est horao justus, qui dicitur

coelum

ratione inhabitationis divinae, quia sicut coclum est sedes et habitatio

Dei, secundum quod dicitur

est, sic

in Ysai.

LXVI

coelum mihi se-

dcs
justi

anima justa secundura quod

est

dicitur inSapientia:

anima
,

sedes

sapientiae.
et

Ratione conversationis

sanctae

quia

sancti per conversationem

desiderium seraper habitant in coelo.

in coclis est.

Sicut dicebat apostolus

operationis continuae,
sancti per

nostra conversatio

Ratione
sic et

quia sicut coelura continue movetur,

bona opera continue mavcntur.

Coelum

intellectuale est

21 *

324
.uigeliis.

(';i}i.

LXXII.
ciiiiii

D>.:

iulsconsionf
i'ooluiii.

iloiiiiiti.

An^fli
latione
ilicit

(liciiiitin'

quia

iustar

suiit

(ocli

;il

lissimi

digiiitatis

el
in

cxcplleiitiae.

De quoruin

dignitate ct

exccllenti;^

Dion.vsiiis

lihio

de divinis noiuiuihus capit. IV:

ct

divinac incntes sunl supcr rcliqua cxsistentia

viviint

supcr rdict

qua vivcnlia
ct

ct intelligunt ct

cognoscunt super scnsuiu

rationciu

plus

quam

oinnia

exsistcntia |)u!cliruiu ct bomiiu desidcrant ct

et gloriae,

co particinant.

Sccundo sunt pulcherrimi rationc naturae

dicit
,

de

quoruiu

pulchritndine

Dionvsius

in

codem
,

lihro:

angolns

cst manifcstatio occulti Inminis

spcculum purum
,

clarissimum, insi

contamin;\tum,
dicere
,

incoinquiiiatum, immaculatum

suscipiens,

fas vst

pulcliritudiiiem

Dcl bonirormis

Dciformit;itis.

Tertio

sunt

fortissimi ralione virtulis et potentiae,

de quorum

fortitudinc dicit

Damiiscenus libro
tatis

II.

cap.

III.:

fortes sunt et parati ad Dei voluudivi-

cxplctionem ct uhiquc confeslim inveniuntur, uhicunquc

iius jusserit nutus.

Coclum

cniin h;ihct altitudincm, pulchritudincm,

forlitudinem.

De duobus
,

priniis Ecclcsiast.

XLIII.

allitudiiiis

fir-

mamciitum
catus
cs

ctc.
ctc.

de tcrtio Joh. XXyil: tu

forsitaii

cum

illo

labri-

Coclum aulcm supcrsubstantiale

ct
:

esl

acqutilitas diillud post-

vinae excclleiitiac, de quo Cliristus vcuil,

usquc ad

modum

adscendit.

Dc quo

dicitur in psaliuo

summo

coclo cgressio
igitur

ejus ct occursus cjus usquc ad

summum

cjus.

Super omues

hos coclos us(iue ad ipsum coclum supcrsuhstantialc Christus adscendit.

Quod
.

cniin adsccudil

supcr omncs coclos inaterialcs

iii

ha-

belur pcr illud

([uod

diciliii

psalmo:
ciiim

elevata est m;vgnificciitia

tua supcr coclos.

ipsuiu
cocliiin

Supcr

oiniics

coclos
siciit

materialcs
llclias,
iicc

usque

in

cmpyrcum adsccndit
iisquc

iioii

qui in curru

ignco

adscciidit
iii

ad suhluiiarcm

rcgioncm

cam

trans-

sccndit, scd
nct,
ut

p;iriidisuiu

lcrrcslrcm tninslatus esl,

,

qui adco ciuitranssccndit.

pertingat ad suhlunarcm rcgioncin

(;iirislus

ncc

cam

In hoc crgo coclo cmp>rco

residct ct cst spccialis et proalioriim

pria

cjus

luansio
liacc

ct

angciorum

ct

sanctorum

ct

congruc
cactcros

convcnit

hahitalio liabilatoribns.

Illud cuiin cocluin

coclos cxcellit digiiitatc, prioritate, situ ct amhitu ct idco cst coiivenicns hahitatio
Cliristi,
.

(|ui

oiuiics coclos ratioiialcs ct iutellcctu;i,

lcs transsccudit digiiitiilc

actcrnitiilc

silii

immuliibiiitatis ac aius;iiictorum
,

bilu

potcstatis.

Siiuilitcr

cst

congrua habilatio

illud

ciuin cticluiu

csl iinifonuc,
cl

iiumohilc. luminositatis perfcclac ct ca-

pacilatis

immensac,
in

iccte
,

(ongruil

angelis
iii

et

sanctis
,

qui

lucruiit uiiiforiiics

iipi-ralioii)'

immohiles

dilci lioiic

liiminosi

(iip.
lidf sive

LXXll.

De

ailsceiibioiK'

doiiiiiii.

32,")

iii

coguilioiie,

capaces

in saiicti spiriliis recoptioiie,

vliiod

autem super coclos

oiiines rationales, id est onines sanctos, adscenderit,

II.:

patet per illud, quod dicitiirCant.

ecce iste venit

salieiis in inonti

bns, transienscolles et vocantur montes angeli, colles vero viri sancti

Qaod
sum

vcro siiper onincs coelos intellectuales, id est angclos, adscen-

derit. patet

per

illud.

quod diciturin psalnio: qui ponis

iiubeni adsteii^-u

lauiu, qui

ambulas supcr pennas venforuin.

')Item adscendit

per cherubim

et volavit

super pennas veiitorum. Quod autein usque ad

est,

coelum supcrsubstaiitiale, id
per illud
,

Dei aequalitatein adsceiiderit, patet

:

quod dititur Marc.

ult.

et
iii

dominus quidein Jesus poslcoelum

ct sedet a dcxtris Dci.

qnam

locutus est eis, assumtus est

Dcxtia enim Dei est coacqualitas Dei.

Bernardus: doniino nieo sin-

gulariter a domiiio et dittuni et datuin cst sederc a dextris gloriae

ipsius
,

utpotc in gloria acquali,

in

essentia consubstantiali,

pro

generatione consimili, niajestate non dispari, aelcrnitate noii posteriori.

Yel potest dici

quod Christus
,

iii

adsceiisionc sublimis fuit

quadruplici sublimitatc
tionali

scilicel locali,
illo

remuneratione pra^mii cogniqui

et

virtuali.

Dc primo
Ubi

Ephes. IV.:
coelos.

descendit ipse
Phil. II.:
est

est

ct

qui

adscendit

super omnes

De secundo
huinilitas

factus obediens ete.

dicit Augustiiius:

claritatis

incritum,

claritas

huinilitatis
,

est

praeinium.

De

terlio -)

psalm.

adscendit super cherubiin

id est,

super omnein scientiae plenituetiaui

dincm.

De quarto
III:
,

patet,

quia

adsccndit

super seraphim.
Christi.

Ephes.

scit

etiam
scilicet

superemincnlem
adsccndit,

caritatcni

Circa

scptimum

quare

notandum, quod adscensiouis

Prinia utilitas est

suae noveiu sunt fructus sive

liatio

utilitates.

^)humi-

amoris

divini.

Johaiin.
:

XVI:
si

nisi

ego abiero, paracletus non

adhaescritis
,
,

veniet.

Ubi

dicit

Augustinus
eritis.

carnaliter mihi
est

caJoh.
etc.

paces spiritus non

Secunda

major cognilio Dei

XIV:
Ubi

si

diligeretis

me, gauderetis ntique, quia vado ad patreiu

:

dicit

Augustinus

ideo

subtraho

forniam istain servi

in

qua
Ter-

pater major nie

lia

est, ut
fidei.

Deum
De hac

spiritum aliter videre possitis.

sic dicit

cst

meritum
tuiic

Leo

in

sermone de adscen-

sionc:

ad aequalein patri lilium eruditior fides gressu nientis

Christo substantiae.
hic

coepit acccdere et conlrcclalione corporeac in

c

qua

pa^tre

minor

est,

noa cgcre^).

Magnarum enim

vigor
in-

est

mentium incunctanter crcdere, quae corporeo no videntur

1) Eil. l'r. umiltit

verba

iii

ventorii
;

in.
iii

3)

Rec.

legiiiil

consecntio.

4) Rec. legiiiit

2) Ed. ['r. iii.ile p o s t leyit. tjua palre ininor noii.

326
tuitu,
cl ibi

Cap. LXXII.
figeic

De
,

adscensione domini.

ilesideiium

quo nequeas inferre

conspectuiii,

Augustimis
suain.

lib.

confession.: exsultavit ut gigas ad currendum viam

tardavit, sed cucnrrit

Non enim

damans

dictis, factls,
,

morte,
et

vita,

descensu, adscensu, clamans, ut redcamus ad eum

dis-

cessit

ab oculis, ut redeamus ad cor

et

inveniamus eum.

Quarta

est nostra sccuritas.

Idco cnim adscendit,

ut noster advocatus sit

apud

patrera.

Valde autcra securi

essc possumus,
Joli.
,

quando talem
II:

advocatum apud patrem habere consideramus.

advocalura
cst

habemus apud patrem Jesum Cliristum justuin

tiatio

ct

ipse

propise-

pro peccatis nostris.

De hac

sccuritate dicit Bcrnardus:

aiitc

cunim accessum habcs,

et filius ante patrcin
,

o hoino,

apud Deum, ubi mater

filio

filium
fiiius

mater ostendit

pectus

et

ubera,

osteudit patri latus ct vuliiera: nulla cigo poterit esse repuisa, ubi
tot
suiit

caritatis

insignia.
est
,

Quinta

cst

nostra

dignitas.

Maxiina

quidem nostra dignitas

quando natura nostra usque ad dextect angeli

ram Dei exaltata

dicitur Apocal.

est

unde

hanc dignitatcm

in liominibus

considerantes deinceps prohibuerunt se adorari ab hominibus, sicut

XIX:

cecidi

inquit, antc pedcs ejns

nt

adorarcm
et

eura, et dixit inihi: vide ne feceris, conservus tuus

tuoruin, ubi dicit Glossa:
in

sum

fratrum

veteri lege

non prohibuit se adorari,

scd

post adscensioncm

doniiai
in

videns super sc exaltari hominem

doinini:

tiinuit adorari.

Lco papa

scrmone de adscensione

ho-

die natura nostrae humanitatis ultra cunctarum altitudinem potcsta-

tum ad Dei

patris

est

provccta ')consessnra,

ut mirabilior ficret qui mcrilo rcvcren-

gratia Dei cuin remotis a conspcctu hominuin,

tiam sui senticbantur indicere, lides non

rct, caritas non tcpcrct.

dilTidcret,

spes non nuctusiIV^:

Scxta cst spci nostrac soliditas; Hcbr.

habentcs ergo
filiura

-) pontificem magnuin,

qui pcnctravit coclos, Jcsuni

Iteni Ilcbr. VI: qui

Dci tencamus spei nostrae confcssioiiem.

confugimus ad tcnendam propositam

spem
ct

quain [sicut ancorara

habcmus animaram
iterum Lco:

tutain

ac

firmain

inccdenlcin

usquc ad in-

tcriora velaminis, nbi praccuisor pio nobis introivit Jcsus.

Cliristi

De hac

adscciisio

nostra

cst

provcctio

ct

quo prae-

cessit gloria capilis, co spcs tendit et corporis.

Septima cst viac

Augusliiius:

ostcnsio, Mich.

III:

adscciidit paiidens

itcr

aiitc eos.

via libi factus cst ipse salvator: surgc ct ambula, habcs qno, noli

pigresccre.
1)
1).

Octava jaiiuae coclcstis apcritio:

conrfisSiDii.
2) Kj. rr. te siiei.
loyil
:

sicul
!>

ciiiin

priiiius

Alli

Ifyuiit:

oii

1 1

c e

iii

i Ji

ij

n o

coeJiim

jlluiii

filiiim

Dei

Cap.
Adaiu apcruit jamias

LXXIH.
infcnii,
sic

De

sancto

spiritii.

327
lude ccclesia
Joh.

sccundus paradisi.

cantat: tu devicto mortis aculeo etc.

Nona

loci

praeparatio.
,

XIV^: vado parare vobis locuui.

Augustinus: domine

para, quod

paras: nos cnini

ct libi in

tibi

paras et tc nobis paras, quando locuui paras

nobis ct iu te iiobis.

CAP.

inm.

(68.)

Dc sancto
ria,

^piritii.
Circa cujus inissionem

Spiritus sanctus hodierna dic, ut sacra actuum testatur h^stcin apostolos in linguis igncis

missus

cst.

sivcad adventum ')octo considcranda sunt: primo, a quo inissus est;

sccundo, quot modis mittitur sivc missus est; tertio
,

quo tempore

missus cst; quarto, quotiens missus csti quinto, qualitermissus cst:

sexto, in quos missus cst; scplimo, propter

quod missus

est; octavo,

per quod missus

est.

Circa primuin scilicct, a quo missus

est,

notandum,

quod ipsum spiritum pater

ipsum dcdit
et misit.

misit ct filius misit et spiritus sanctus sc

Dc primo Johannes XIV:

mittet pater in iiominc

paraclctus
etc.

aulcm

spiritus sanctus,

qucm

meo

Dc sccundo
istis

Joh.

XVI

si

autem abiero, mittain eum ad vos.

habct comparationem

Missio enim in

inferioribus

ad suum mittcntcm sub

triplici

habitudine, scilicct ut ad dantcm cssc, ct sic miltitur radius a sole,

ut ad

dantem virtutcm,

et sic mittitur

jaculum a projectore, ut ad
,

dantem jurisdictioncm
pracccptore.

sivc auctoritatcm

et

sic

mittitur nuntius a

Secundum hunc

triplicem

modum

missio potcst confilio

,

vcnire spiritui sancto.

iis

Mittitur enim

a patre ct

tamquam ab
:

habcns csse

et virtutcm ct auctoritatcm in

operando

nihilomi--

nus

et ipse spiritus

sanctus se ipsum dcdit ct misit, quod vidctur

iusinuari Joh.
veritatis etc.

XVI,

cum

dicitur:

cum autem
in

vencrit

ille

spiritus

Nam
,

sicut dicit

Leo papa

scrmone dc Pentccostc:
,

beata trinitas

incommutabilis Dcitas una est in substantia

indi

visa in opere, consors iu voluntate,

in
gloria.

par in oranipotentia, aequalis

misericor,

Divisit
,

autem
pater

sibi

opus nostrac redcmtionis

,

dia trinitatis

ut

propitiaretur

filius

propitiarct

spiritus

1)

Ed.

l'r.

legll

septem

el deiiide

omiUit verb.i

octavo

esf.

328
sanctus igniret.
dicitur
sit
,

Ciip.

LXXIII.

De

sancto spiritu.
est
,

Qiiia

enim spiritus sanctus Dcus

ideo

recte

sc

ipsum dare.

Hoc autem
in

quod

spiritus

sanctus Deus

ostendit
istis

Ambrosius

libro de spiritu sancto sic dicens:

cx

quatuor
enini

raanifesla divinitatis

ejus

gloria coniprobatur.

Deus

esse cognoscitur, aut quia sine peccato cst, aut quia pcccata
,

condonat

aut
,

quia creatura non est

sed

crealor

est

aut quia

non adorat

sed adoratur.

Et

in

hoc ostenditur, qualiter bcata

trinitas se totaliter nobis exhibuit: pater

enim omnia, quae habuit,

iiobis exhibuit, quia, sicut dicit Augustinus, mi^it nobis filium

suum

in

pretium nostrae redemtionis,

*)adoptionis
et

spiritum

sanctum

in

privilegium
hercditatera

iiostrae

se

ipsum totum

reservat in

adoptioTiis.
dicit

Siniiliter iilius totaliter se

nobis exhibuit, quia, sicut

Bernardus,

ipse
in
in

pastor,

ipse
,

pascua, ipse redenitio: dedit

in

enira nobis

animam

pretium

sanguinem

potum

et

carnem

in

cibum
liter
I.

et

dcitatem

praemium.

Siniiliter et spiritus

sanctus totadicitur
aiii

omnia dona sua nobis cxhibuit

alii

et

exliibet,

quia sicut

Cor. XII:

per spiritum sanctum datur sermo scientiae,

alteri fides in

sermo sapientiae, secundum eundem spiritum,

spiritu.

eodew
doctoi

Leo papa:

spiritus

sanctu^ inspirator

est

lidei,

scienliae, fons dilectionis, signaculum castitatis et totius causa salutis.

Circa secundum

quot scilicet niodis miltitur sive missus

est,

notandum, quod spiritus sanctus duobus modis

sibilitcr ct invisibiliter
,

niittitur, scilicct vi-

invisibiliter

cum mcntibus

sanctis illabitur,

visibiliter

cum

in aliquo

signo

visibili

dcnionstratnr.
vull
,

De missione
vocera
cjus quia,

invisibili dicitur Joh. III: spirilus, ubi

spirat

ct

audis

sed nescis

unde vcniat aut quo vadat.

iuvisibili:

Xcc mirum:
oculos non

sicut dicit

Bernardus dc verbo
cst

pcr

intravit,

quia non

coloratum
,

scd neque per aures,

quia non

sonuil,
inli-

scd ncque per nares

cit

quia aCri uon miscctur, scd nienli,

ncc

aerem, sed
,

fecit

nequc vcro pcr fauccs, quia non

lactuni
sint

csl

mansura

Ycl haustura
cst.

neque pcr

corporis
ita

quia illud palpabilc uon

viac cjus,

Quaeris igitur,
?

cum

investigabilcs

undc

adessc noverim
cl

nempc cx

nictu cordis inlcllexi

praescnliam ejus

cx fuga vitiorum advcrli potcntiam virtutis cjus ct ex discussiouc

bive

rcdargutionc
ct

oculorum mcorum

admiratus

sum profuiidilalcm

sapicntiac cjus,

cx qua quauluiacunque cmcndalione

el

morum meo

lum expertus sum bonilalcm mansucludiais cjus

cx rcformaliouc

1) Vorb.i;

ado^)tioni

Ii

ei e d

iii

omiHil Ed.

l'r.

Cop. LXXIII.
et

De

sancfo

spirilii.

329
cle-

rcnovatione

splritiis niciitis

ineae percepi

Htcuinque speciein

coris ejtis ct ex contuitu horiiin omniuni expavi nmltitudinem

magni-

tudinis

ejus.

Haec Bcrnardus.

Missio autem
Et

visibiiis cst,
,

cum

in

aliquo signo visibili ostenditur.

notanduni
est.

quod

iii

quintiiplici

specie visibili spiritus sanctus inonstratus

Priino iu specie co-

Uimbae super Christum baptizatum

sanctus corporali specie
siciit

Lucas

III:

descendit spiritus

coluinba in ipsuni.
;

Secundo
:

in specie

nubis Incidae super Christum transfiguratmn

loquente ecce nubesUucida obumbravit cos.
baptizatio doinino sic et
glorificatio.

Math. XVII

adhuc eo

Ubi dicit Glossa: sicut

sanctae trinitatis
lucida.
iis,

Mysteriuin
hic in

ostendit spiritus sanctus ibi in coluinba,

tio

nube

Ter-

in specie flatus;

Johann.

XX:
in

insufllavit

et dixit

accipite
in

spiritum sanctum

etc.

Quarto

spccie

ignis.

Quinto

specie

linguae. Et in hac duplici specic apparuit hodierna die.

in

Ideo autem
intelligi,
illa

hac quintuplici specie rerum monstratus cst

in

ut

detiir

quod harum reruin proprictates operatur

bitur.

cordibus,

quibus

Primo monstiatus

est in specii coluinbae.

in

Coluinba geinitum
petiae manet.
Sio

pro canta habet,

fellc caret,
,

foraminibus
facit

spiritus sanctus illos

quos replet,
ursi

pro suis peccatis geniere,

Ys.
les

LIX: rugicmus
gememus.

quasi

oinnes ct quasi colurabae nieditanspiritus

Corinth. YIIl: ipse

,

postulat pro nobis geet geincntes facil,

mitibus inenarrabilibus

id est,

nos postulantes
esse.

Secundo sine
el suavis est,

felle ainaritudinis

Sapient. XII: o quain bonus

in nobis.
,

domine, spiritus tuus

benignus
,

Itein

eod. VII: vo,

catur suavis

huraanus ex eo
,

quod suaves
iii

benigiios,

humanos
in opere.

faciat: suaves in serinone

benignos
id

coide et huinanos
,

Tertio

in

petrae foraminibus,

est

in Christi vulnc-

ribus habitare.

Cantic. II: surge ainica mea, sponsa niea, et vcni,

columba mca.
sancti
nor.
;

Glossa:

fovens inihi pullos ineos

infusione spirilus

in forarainibus petrae, Glossa: in Christi vulneribus

:

Thrcest
iii

ultim.

spiritus
,

oris

nostri
,

Christus

dominus captus

peccatis nostris

cui diximus

in

unibra tua vivemus in gentibus,

,

quasi dicat: spiritus sanctus, qui est oris nostri

est Christus

quod os nostrum
caro
nostra,
facit

dominus

quia

est

os nostrum
,

et

nos diccre Christo:

Chiistus
riam.
fuit

in

umbra tua
et

id est, in
,

passione tua, in qua per jugeni

tenebrosus

despectus
est
in

vivemus

memoa
lerra

Secundo nionstratus

specie

nubis.

Nubcs

elevatur, refrigerium praestat et pluviam gencrat: slc spirilus sanctus.

quos rcplet. a teria clcvat per conlemtuin tcrrcnoruni.

Ezech. VIII.

330
clevavit

Cap LXXIII.
me
spiritus
iiiter

De

sancto spintu.
terram
ete.

coelum

et

Item Ezech.

I:

(|uocuuujue ibat spiritus,

illuc

eunte spiritu et rotae pariter eleva-

hantur sequentes eum

gorius:

spiritus

enim vitae erat

in rotis.

Item Gre-

gustato spiritu

desipit

omnis caro.

Secundo refrigerium

praestat contra inceiitiva vitiorum: unde et Mariae dictum est: spiritus

sanctus supervcniet in te et virtus altissimi obumbrabit

te

tibi,

id

est,

ab

omni aestu vitiorum refrigerabit.

Unde

et spiritus

sanctus

vocatur

aqua, quae habet vim regenerativani.

Joh. VII:

tlumina do ventre ejus fluent aquae vivae.

ritu

Hoc autem
in

dixit de spi-

sancto

quem erant accepturi credcntes

lacrjmarum. lacrymarum.
calidus,

eum.

Tcrtio geneejus
et

rat

pluviam

Psalm.

flavit

spiritus

fluent

aquae,

scilicet

Tertio monstratus est in specic flatus.

lcnis et

Flatus est mobilis,

ad respirandum nccessarius:

sic spiritus sanctus mobilis, id est,

velox est ad se dilTundendum;

est.

omnibus enim mohilibus mobilior

Glossa super illud:

spiritus vehemcntis

factug
etc.

est repentc dc coelo somis advenientis

cit:

di-

nescit tarda

molimina sancti

spiritus gratia.

Secundo calidus
in

est ad

innammandum.
,

Luc. XII: ignem

veni mittere

terram

et

quid

volo

nisi

quod ardeat.

Unde

et

austro vento calido com,

paratur.

Cantic. IV^: surge, aquilo, et vcni

et flnent
et

austcr, perflarc horest

tum meum

aromata

illius.

Terlio

lenis

ad demulcen-

dum, unde
nis
,

ad ejus lenitatem insinuandam vocatur nomine unctioI.

ut

patct in canonica Joh.

c.

II

unctio

cjus

docct vos de

omnibus.

Nomine

roris.

Unde cantat ecclesia:

et sni roris intima

III.

adspersione foecundet
ct

etc.

Nomine aurae
,

tenuis.

Reg. XIX:

post igiiem sibilus

est

aurac tenuis

et

ibi

dominus.

Quarto ne-

ccssarius

ad respirnndum.

Adeo quippe

flatus necessarius est,

quod

si

ad Iioram subtraheretur, homo continuo moreretur.

est.

Sic et
spiri-

de spiritu sancto intclligendum

Undc psalmus: aufcres

lum eorum
spiritum

el

deficient
et

et iu

pulverem suum revertentur.

etc.

Emitte
Item

tuuui

creabuntur et reuovabis faciem terrae

est,

Joh. VI:

spiritus

qui

vivificat

etc.

Quarto spiritus sanctus

specie linguae ')secun-

nionstralus est in specie ignis.

Quinto

iu

(lum illud:
dit

apparuerunt

illis

dispartilae linguae

tamquam

ignis se-

supra singulos eorum

apparuit,

etc.

Quare auteni
tiirca

in

hoc die duplici spe-

cic

dicclur infra.

terlium,

scilicct

quo tcmpore

missus est, nolainluiu, qiiod missus est quinquagesimo dic a pascha.

J) Verb.i s<niifiili.i s

<

ii

ii

iii

r.

Uiiiitlit.

td. Tr.

Cap. LXXIll.
Ideo
aHtera
In

De

sancto

splritii.

331
detur inteiligi,
rerauneratio

die

quinquagesimo missus

est
,

ut

(juoniam a
et

spiritu sancto est legis perfectio

reraissio.

aeterna

petcatorum
die
in

Legis perfectio, quoniara secundura Glos-

sam a
igne
,

agni

praeiramolati

quinquagesimo die data est lex

in

Novo ctiam Testaracnto quinquagesimo die a pastlia Christi

,

descendit spiritus in igne

lex

in

moute Sjnay, spiritus

,

in raonte

Syon

lex

in

sul)lirais

montis loco

spiritus

datus

in

coenaculo,

unde per

lioc insinuatur,
,

quod ipse

spiritus

sanctus est perfectio

totius legis

quia plenitudo legum est

dilettio.

Secundo aeterna
,

remuneratio,

undc Glossa:

situt

quadraginta
est,

dies

quibus

post

resurrectionem cura discipulis convcrsatus

designant,
ita

praesentera ccclesiam

quinquagesimus dies,

quo

spiritus

sanctus datur,

dcnariura aeternae reraunerationis cxprimit.

Tertio petcatorum rc-

missio, unde

Glossa ibidem:

ideo

in

quinquagesimo anno indul-

gentia fiebat in jubilaeo et per spiritum sanctura peccata reraittuntur; et sequitur in Glossa: in spirituali jubilaeo rei solvuntur, dcbita diraittuntur,

exules in

patriam revotantur,

hereditas araissa

rcdditur, scrvi, id est horaines peccato venumdati a

libcrantur.

jugo

servitutis

Hncusquc Glossa.
VIII:

Rei

mortis solvuntur ct libcrantur,

libcravit

unde Rora.
pettati
opcrit
ct

lex

spiritus

vitae in Christo

mc

a legc
carilas

niortis.

Dcbila peccatorum

dimittunlur,
in

quia

multitudinem peccatorura.
:

Exulcs
in

patriam

rcvocantur,

psalm.
tas

spiritus tuus

bonus deducct mc
Roni. VIII:
filii

tcrram rectam.

Hcredi-

ainissa rcdditur,

ipse Dci.
IV^
:

spirilus

testimonium rcddit
lilii,

spiritui

nostro

quod sumus
II.

Si

autem

et hcredes.
li-

Servi a peccato libcrantur,

bertas.

Cor.

ubi spirilus doraini, ibi

apostolis
raissus
iis

Circa
est,

quartura,

scilitet

quotiens

est,

sciendum

quod secundum Glossam tribus vicibus

,

datus cst,

scilicet ante

passionem

post resurrectionem et post adscensionera.

Prinio ad faticndum miracula, secundo ad rclaxandum pettata, tcrlio

ad confirmandum corda. omnia dacmonia

Prinio
ct
iit

quoniam eos ad pracdicandum

languores curarent, potestatem
fiunt
,

misit ct super

dedit

iis.

Haec

cnira rairacula

per spiritum sanctum

secun-

dum quod
nia etc.

dicitur

Math. XII:

si

autera in spiritu Dei cjicio dacuio-

Non
,

tanicn conscquens est,

,

ut
sicut

quicunque habet spiritum

Gregorius
ait
,

sanctura

faciat niiracula

quoniam

rairacula
faQit

homineui sanctum non faciunt, scd ostcnduiit, ncc quicunquc

niiracula, habct spirilum sanctuin,

quoniara cl mali asserunt sc fe-

cissc miracula diccntcs: domine, iionne in

nomine tuo prophclavimus

332
ctc.

Cnp. LXXIll.
Deus

De

sancto spiritu,
aiigeii

oniin tacit miraciila per auctoritateni

per

iiiate-

riae

')hHiiulitateni,

daemoiies

pcr

virliitcs

natiirales reliiis insilas.

,

inagi per

occultos contriictus
justitiam,
iis

cnm daeinonibus
quando

boni

cliristiani pei

|)Hblicam

mali

christiani
,

per signa
in

publicae

justitiac.

Secundo dedit
cens
N'on
:

spiritum saiictnm

eos

insuniavit di
pecc.ita
elc.

accipite

spiritum
(juis
,

sanctum
peccatHUi
(juanluin

{|uorHin

remiseritis

lamcn potest

remittere,

(luantum
,

ad maculam,
obligationem

(juae est in aninia

aut
aiit

ad rcatuiu

id

est

ad pocnam aelernain,

({uantum ad Dei oPFensam, quae solum ex

remittuntur.

infusione gratiae et virtute contritionis

Dicitur tanien

sacerdos absolvere

luin

(luia a culpa
In

absolutuni

esse -^insinuat,
,

lum
de

(luia

poenam purgatoriam
temporali
coruiu
spiritus

tcmporalem conimutat
Tertio dedit
,

tum

(|uia

ipsa

paitem relaxat.
sic

iis

hodierna

die,

([uando
Psalin.:

corda
oris

solidata sunt

ut

nil

tormenta timerent.

ejus

omnis
(juod
,

viitus eorum.
si tristitiam si

Augustinus

talis

est gratia
si

spiritus

saiicti,

iiivcnit,

3)dissolvil.

dcsiderium pciniciosum, coiisumil,

trepidationem, abjicit.

Leo

papa: sperabatur ab apostolis spiritus sanctus, non ut tunc prinium

sanctorum habitator cssc incipcret
,

sed ut sacrata sibi pectora el

ferventius accendercl el copiosius ^) inundarct, cumulans sua dona-,

non inchoaus, nec ideo novus operc, quia ditior

quintum, qualiter scilicet missus
esl,

largitate.

Circa

notandum, quod missus cst cum

apparuerunt sedendo, sonus
et

sono in linguis igneis

el ipsae linguac

aulem

fuil

rcpentinus,

coclestis

vchemcns

rcplcns;
,

repenlinus,

quia spiritus sanctus larda molimina nescit, coelestis

efficit,

quia coelestes

vehcHiens

quia timorem lilialcm inducit, vel quia acternum

,

vaeh adimit, unde vcliemcns

quasi vaeh adiniens,

vel quia meii-

tem

ab omni
Fuit

carnali
cl

amore vehit, undc vehcmcns quasi

,

vehens

iiiciilcin.

replcns

quia

spiritus
etc.

sanctus

omnes apostolos

replevil,

unde
,

rcpleti sunt
fiiit

omnes

Triplex est autcin signum

cst

plcnitudinis

quod

in apostolis:

priinum

non resonarc, ut
Job. Vi

patcl

in

dolio,

quod
,

cuiu

plcnum est,

non resonat;
,

luimquid nuigiet bos

')cuiii

piacsepe plcnum fucrit

quasi dicat:
liabet
iii

cuiu pracscpc cordis jileiiitudincm liabct gratiac,

locuin non

mugitus

iinpaliciiliac.

Iloc

signum habucrunt apostoli, quia

tri~

iiulationibus pcr impalienliam

non lesonabanl, inimo ibant gaudcn

b
i

1)

Sic

Kd.

ri.,

Jilii

leguul;

li.i

ii i' iii.

2)

Iloc VPibiim inali4) Alii iiiiiiinii-

niiiiUit fcd. Cr.

3) Receiit.

male dissolvitur
ciilii

li'giiiil.

ilrtrel.

Ti)

Rcceiit. lcgiiiil:

.iiite

r '!>< |>i'

plfiiiiin sli-terit.

Cap. LXXIIl.
tes

De

s.incto

spiritu.

333
iioii

a conspcctu
sive

coiisilii

etc.

SecuTuliim

sigtium est
eniin

plus re
liquoru
noii

ciperc

satietatem Iiabeie.
aliud

Quantlo

vas

aiiqno

plenuin cst,

recipcre
Sic sancti
,

non potest:

siinilifer

liomo satur
,

appetit amplius.

qui habeiit plenitudincm gratiae

noii

possunt recipere alium liquorein dilectionis terrcnae, Ysai.

I:

plo-

nns suni

et

ideo
,

holocausta

etc.

Similitcr

qui gustavcrunt coc-

lestem suavitatem

ideo nou sitiunt terrcnam voluptatem.

fluvio
in

Augusti
esl

nus:

qui
,

biberit de
restat
,

paradisi,
sitis

cujus

una gutta luajor

sit.

oceano

ut

eo

hnjus
nihil

mundi cxslincta

Hoc

signum habebant apostoli,

scd
in

qui

proprium volucruiit habere,

est supcrfluore,
iinplet

coiumuni omnia dividcre.

in

Tertium signum
Ecclcs.
illius

ut patct

fluvio

inundantc

')

XXIV:

qui

quasi

Phison sapientiam.
et

Ad

litterain:
:

fluvii

proprium est ernuere

elfluerc,

circumadjaccntia irrigare

sic

apostoli cocperunt

quia

coepcrunt loqui variis linguis, ubi dicit Glossa: ccce signura plcnitudinis;

plcnum vas erumpit,

iteruin

ignis

ia

sinu

non polest occullari.

IJndc
slalim
luissus
,

coepcrunt

circumadjacientia
ct tria millia

irrigare.

Petrus
est
in

praedicarc coepit
liiiguis ign^^is
,

convcrtit.

Sccuudo
,

circa

quod

tria

videnda sunt

primo

quare
,

coniii

junctim

iii

linguis igncis,

sccundo

quare

in

igne potius
iii

quam

alio clemcnto, tcrlio quarc in lingua potius, quaiu

alio

mcmbro.

De

prinio sciendum

quod

triplici

modo apparuit

iii

linguis igiieis

primo, ut verba igiiea proferrcnt, secundo ut legem igneain praedicarent, scilicet legcmamoris.

De

his

duobus Bernardus: venitspirigentium verba ignca

Tcrtio

tus sanctus in linguis igncis, ut linguis oiunium

loquercntur et Icgcin
ut spirituin sanctmu
,

igneain liiiguae igiieae praedicarcnt.

qui ignis est
,

per eos loqui cognosccrent et

hoc ne
ut

diffiderent ct

nc aliorum conversionem sibi attiibuercnt et

omncs eorum verba tamquam Dei audirent.

,

Dc

secuiido scienralionc.

dum

quod missus

est

in

specic

ignis multiplici

Prima

suinitur penes ejus scptcmplicem graliani: spiritus

enim ad moduni

ignis alta huiniliat per

tatis
,

donum

timoris, emollit dnivi pcr donuin pie,

illuminat obscura per scientiam

restringit fluida per consi,

lium, consolidat mollia per fortitudinem

riibiginem per donuin intellcctus
tiac.
,

darificat metalla tollendo

sapieii-

sursum tendit pcr donum

Secuiida sumitur pencs cjus dignitalcin et excellentiam; ignis

cleineiita specie,

cnim cxcellil oinnia

ordinc

ct' virtute.

Spccio, ra-

J )

Ed. Tr,

111

u nil

.1 11

e iiiale.

334

Cap. LXXIII.

De

sancto spiritu.

tionc pulchrltudinis in luce, ordine, ratione sublimitatis in situatione,

virtutc, rationc vigorositatis in actionc;
liis

sic et

spiritus

sanctus

in

ouinia excedit.

Proptcr prinium dicitur spiritus sanctus

quia capiat orancs spiritus
,

iiicoin-

quinatus, propter sccunduni,

bilcs,

intcllii^i-

proptcr tertium
ejiis

habens omncm virtutcm

Sap. VII.

Tertia

sumitur pencs

multipliccm efficaciam.
ignis

Hanc rationcm assignat

urit
,

Rabanns
calcfacit

sic
et

dicens:
illuminat.

quatuor habct naturas,

spiritns

purgat,

Similitcr

cxurit

pcccata,

purgat

corda, tcporcm cxcutit, ignorantias illustrat.

Haec Rabanus. Exurit

,

peccata, unde Zachar. XIV: pcr igncm uram eos

gentuffl.

sicut uritur ar-

Hoc

ctiaui

igne uri petebat prophcta diccns: ure renes

si

meos

etc.

Purgat corda, Ysai. IV:

ct

sanguincra Jerusalcm laverit

ardoris.

de niedio cjus in spiritu judicii

cutit,

spiritu

Tcporem cx-

unde

dicitur dc

illis,

quos rcplct spiritus sanctus, Rora. XII:

:

spiritu ferventes etc.

Grcgorius

in ignc apparuit spiritus sanctus,

et

quia ab omni corde, quod rcplct, torporem frigoris cxcutit

desiderio suae acternitatis accendit.

hoc in

Ignorantias illustrat, Sapicnt.

nisi

IX: sensum autcm tuum quis sciet,

miseris

tu

dcderis sapientiam et
I.

spiritum sanctum

tuum dc

altissimis, et ita

Corintli. II:

uobis autem revelavit Dcus pcr spiritum sanctum.

Quarta sumitur

penes ipsius araoris naturam.

tioncm
triplici rationc.

Amor

enira

per ignera habet significaest in motu, sic et

Primo quia ignis scuiper

amor

spiritus sancti, quos replct,

:

semper
est

facit esse in

motu bonae
Ope-

operationis, unde Gregorius

ralur enim
est.

nunquam
Si

amorDei

otiosus.

magna

si

cst.

autem opcrari ncgligit, amor non

Sccundo quia ignis

intcr cactera clcmcnta cst maxiuic formalc

et raultum

et

raodicum habct de matcria

facit

dc forma.

Sic

amor

spiritus
et

sancti, quos rcplct,

habcrc modicuin dc amorc tcrrcnorum

plurimura dc amore coclcslium ct spiritualium, ut jam iion carnalia

carnaliter, scd potius spiritualia spiritualitcr diligat. Distinguit cnim

Bernardus (|uatuor modos

liter, spiritum
liter.

diligciuli,

scilicct diligcrc

carnem carna-

carnalitcr,

carnem

spiritualilcr ct spiritum spiritua-

Tcrlio quia ignis habct alta inclinarc, sursuin lciidcrc, Ihiida

ct

adunarc

congregarc, pcr haec

tria intclligitur triplcx vis amoris.

in libro
,

Ainor cnim, sicut habctur cx vcrbis Dionjsii

minibus, habet triplicem
coordiiiativain.
vini
,

de divinis noelevativam et

scilicet inclinativara

Inciinalivam,

quia inclinat

superiora infcrioribus,
,

clr-vativain, quia clevat inferiora supcrioribus

coordinativam

quia

coordinat acqualia coaequalibus.

Hacc Dion^sius.

Hanc

cnira tri-

Cap. LXXIII.

De

sancto spiritu.
efficit in

335
replet, qnia

pliccm vlm amoris spiritus sanctns

his

quos

incliuat eos per Iininilitatem et sui conteinlnni, elevat in desiderinni

supernorum
tertio

ct

coordinat invicem per

uniforniitatem

nionun.

scicndum, quod apparuit potius in lingua, quam in alio

triplici
,

De mcmQuia

bro

ratione.
difiicile

Lingua enim
ad

est
ct

uiembrum igne Gehennac

ntile

inflammatum

regendum

bene

rectuui.

ergo lingna igne infernali inflannnata

erat, ideo ignc spiritus sancti

indigebat; Jacob.III: liiigua nostra ignis est etc, quiadifficileregitur, ideo prae
caeteris

menibris

gratia
etc.

spiritus sancti
utilis

indiget,
,

Jacob.

ni: omnis natura bestiarum

tur,

Quia

valdc

si

bene regiIn

ideo nccesse

fuit,

ut spiritum

sanctuni rcctorcm habcrct.

lingua etiam apparuit, ad significandum, quod pracdicantibus valde

necessarius

fuit;

pracdicantibus

cnim ncccssarius

est

quia facit

eos loqui ferventer absque trepidilate, et ideo missus est in specie

ignis.

Bernardus: venit spiritus sanctus super discipulos

,

in linguis

igneis

ut verba ignea loquercnlur et legem igncani linguac igncao

praedicarent.

Confidenter
spiritu

absque pusillanimitate, Act. IV: repleti

coeperunt loqui cum fiducia verbum

sunt omnes

sancto et

Dci

etc.

Multipliciter
II,

proptcr capacitatis auditorlim divcrsitatem,

et idco dicitur Act.

quod coeperunt loqni

variis linguis.

Utililer

ad acdificationem

et utilitatem,

Ysaias LXII: spiritus domini super

me

co quod unxerit

me

etc.

Tertio ipsae lingiiae apparuerunt secrat.

dcndo ad significandum, quod praesidentibus necessarius

sidentibus quoque et judicibus necessarius cst
ritatem
,

Prae-

qnia confert auctoaccipite

ad
,

peccatum

remittendum;

Joh.

XX:
super

spiritum
-

sanctum

quorum

remiseritis peccata etc.

Sapientiam ad judican

dum

Ysaias XIII:

ponam

spiritum

meum

eum
,

judicinm

gentibus profcret.

Mansuctudinem ad supportandum
,

Numeri XI:

dabo
cum.

iis

de spiritu

qui in te est
erat

nt supportetur onus populi te-

Spiritus

Moysi

spiritus

mansuetudinis

ut

patet

Num.
in-

XII: erat Mojses mansuctissimus

ctc.

Ornatura sanclitatis

ad

formandum; Job. XXVI:

tum,
in

spiritns domini ornavit coelos.

Circa sexcst in

quos

scilicet

missus cst, notandum,

quod missus

discipulos, qui fuerunt rcccptacula

munda
,

et

habilia ad susccptioin
iis.

ncm

spiritus sancti proplcr septem

quae fuerunt

Ipsi

enim

primo fnerunt animo quieti, quod notatur in hoc,

quod

dicitur:
Illud

dum complcrentur
requiescit
spiritus

dies pentecostes,

id est dies rcquietionis.

enim festum erat ad rcquicm deputatum, Ysai.

LXVI: super quem

etc.

meus,

nisi

super humilem

Secundo

di-

336
lectlonc imiti
rilcr.
,

Cap. LXXilF.

De
,

sancto spiritu.
quocl dicitur
:

(inoil notatiir in lioc iis

erant onuies pa

Erat cnini

cor

unum

ct

anima una.
,

Sicut cnim spiritus

hominis non vivificat nicmbra corporis

ritus sanctus scilicet

nisi") in vita, slc ncc spl-

membra

spiritualia.

Et sicut ignis lignonini

divisione exstinguitur, sicspiritus sanctus pcr discordiam iuhominibus,

ct ideo cantatur

de apostolis

invcnit eos concordes caritate et illu-

stravit eos iiiundans

-)dcitas deitatis.

Tertio loco secreti, quod no-

tatur in iioc,

quod

dicitur in eodeni loco, scilicct in coenaculo. Hos. 11:

ducam eam
tione

in solitudineni et ibi loquar

ad cor ejus.
perseverantes

Quarto oraunanimiter

assidui,

unde praemitlitur:
iis:

erant

in oratione;

unde cantamus de

oranlibus apostolis

^^Deum
in

ve-

nisse nuntiat.
spiritus
tus

Quod enim
oslendit

oratio

necessaria
invocavi

sit

ad
venit

susceptionem

sancti,

Sap. VIl:

et

me
et

spiri-

sapientiae.

Item

Joh.

XIV

rogabo palrem meuni

,

alium

paracletum dabit
in

vobis.

Quinto humilitate praediti

quod notatur
fontes
in

hoc, quod dicilur sedentes;

id

psalm:

qui

emittis

con-

vallibus,

est graliam spiritus sancti donas humilibus,

et

super

quem
pacis.
sit,

requiescet spiritus

meus
in

etc.

Sexto pace conjuncti, quod no,

tatur in

hoc,

quod erant

Jerusalem

quae interpretatur

visio

Quod autem ad recipiendum

dominus Joh.
deinde statim
in

spiritum sanctum pax necessaria

ostendit
,

XX:

ubi primo pacem obtnlit dicens

et
dixit:
,

pax vobis
sanctum.

insufflavit

accipite

spiritum
in

Septimo

contemplatione erecti

quod notatur

hoc,

quod spiritum sanctum rcceperunt

cit

in superiori

coenaculo, unde dicarnis domici-

Glossa ibidem:

qui spiritum sanclum desiderat,

calcat.

lium transscendens nicntis conteniplatioiic

Circa septinium

propter quid scilicet missus

esl,

notandum quodmissusestpropter sex

paracietus auteni
,

causas, quae notantur

tus

in

hac auctoritate:

spiri-

sanclus

ctc.

Primo ad
,

consolandum moeslos

quod notatur,

cum

dicilur: paraclctus

quod idem
etc.

est ac consolator, Ysaias

LXI:
qui

spiritus

domini super nie

et sequitur ut

poncrem consolatio-

nem lugenliims Sjon.

ab
afflictione
tristitiae

Gregorius: consolator spiritus dicitur,

,

dc peccati perpctratione moerentibus

duin

spcm veniae paeparat,

vivificanduni
cnini,

menlem

levat.

Secundo ad

mortuos, quod notalur, cuin dicitur spiritus, quod spiritus

qui
clc.

vivificat.

Kzecli.

XXX VII:
in

ossa arida audite

spiritnm
et

verbuin

domini

Kcce

ego

imniittam
:

vos
I

vivctis.
vi n

Tcrtio ad
i
I

1) Hprciiliorp.s Ipgiiiil
.1)

11 i

ii ii

iinll.i.

3) Alii

Sif H<T-iil.,

i:il.

Vr. [.gll

.Miiii v.')ii.sp.

Cap. LXXIV.
sanciiiicandutn iuiniundos
,

De

sancto Gordiano.

337
sicut
et

qiiod notatur, cniu dicitur sanctus,

vivificat,
ita

enim dicitur spiritus, qui

mundat.

sanctus

quia sanctificat

Unde sanctus
,

ideni est

quod mundus.

Psalm.:

')flumini9

impetum

id

cst, raundans et

abundans gratia

spiritus sancti laeti-

ficat civitatem Dei, id est,

ecclesiam Dci et pcr istud flumcn sanctialtissimum.

:

ficavit

tabernaculum

suum

Quarto

ad confortandum
dicitur pater:

amorem

inter discordes et odiosos

quod notatur, cum

pater enim dicitur co, quod naturaliter

diligitnos; Joh.

XUI:

ipsc

onim pater amat nos. Si patcr

ct

nos

filii

cjus et fratres ad invicem ct

inter fratres perfectaamicitiaperseverat.

Quintoadsalvandum justos:

quod notatur
et salus

in

hoc, cura dicitur: in nomlne

meo, quod

cst Jesus
,

intcrprelatur.

In noniine igitur Jcsu, id est salulis

pater

misit spiritum, ut ostendat,

quod ad salvandas gcntcs

in

vcnit.

Scxto
vos

ad docendum ignaros, quod notatur

docebit omnia.
cst in

eo

quod

dicitur:

illc

Circa octavum notaudum,

quod datur sivc missus

undc:
orantibus

primitiva ccclesia;

primo per orationcm,

apostolis etc. et Lac. III: orante Jesu desccndit spiritus sanctus etc.

Sccundo per verbi Dei dcvotam

et

attcntam auditioncm.

Act.

X:

adhuc loquento Petro

cccidit spiritus sanctus etc.

Tertio pcr assiAct.

VIII.:

duam operationem, quod

ficat

notatur in

manuum

impositione.

tunc imponebant manus supcr

illos etc.

Vcl impositio manuum signi-

absolutionem

quae

fit

in confessione.

CAP. IIXIV.

(69.)

I>e

sancto
,

Ooriliaiio').
dogma
in
:

Gordianus a geos

quod

est
,

sive

domus,

et dyan,
:

quod

est clarum, quasi clara

domus

qua habitabat Deus

sicut dicit

Augustinus

in libro

de civitate Dei
et lucida.

bona domus
ille

est paribus

mem-

bris disposita,

ampla

Sic

sanctus fuit pariter dis,

positus per concordiae imitationem, amplus per caritatcm

lucidus

per veritatem.

Epjmachus ab epy, ^)quod

quasi supernus rex
est
,

est
,

supra

et

machin,

quod

est rex

vel ab epy

quod

est supra, et

machos, quod
1)

pugna, quasi pro supernis pugnans.

:

Ed.

Fr.

jnnle lesit

rost fluminis.
Verba qiiod e3t

2)

Rec. legunt:

de sanctis
l*r,

G. et

Epiniacho.

3)

piignans

omittlt Ed.
2'i

338

Cap.
Gordianus

LXXV.

Da

sancto Nereo et Achilleo.

vicarius Juliaui iuiperatoris

cum qucmdam

chrislia-

num

noraine Januarium ad sacrificandum compclleret,

ad praedica*

tiouem tanien ipsius Januaril ad fulem cum uxorc sua, nomiue

riria, et LIII viris

)Ma-

conversus

cst.

Quod audiens Julianus

si

jussit Ja-

nuariura in exsiliura mitti, Gordianura vero,

pite

sacrificare nollet, ca-

truncari.

Dccollatus

est

igitnr

beatus
esl.

Gordianus

et

corpus

cjus ad

canes per VIII

,

dies projectum

Sed cum oninino rccl

mansisset intactum

tandem a familia sua rapitur

occidi

cum beato
,

Ep.vmacho,
longe

quem dudura pracdictus Julianus

urbe
milliario
fere

feceral

non

ab

uno circa annura domini

CCC.LX

scpelitur.

CAP. IXIY.

(70.)

De
est lucerna,
et

sancto IVereo et Acliilleo.

lucis consilium vel

Nereus interpretalur

Ncrcus a nerclh
id est,

quod

vs festinans;

vel

Nereus quasi ne,

nequa-

quam

rcus.

Fuit ergo consilium lucis

in virginitatis pracdicationc,

hucrua
id cst,

in lionesta convcrsatione, fcstinans in coeli fervore,

ne reus,

nequaquam reus
meus
,

in conscientiae puritate.
et lesa,

Achilleus ab achi.

quod

cst frater

quod

est salus, quasi fratrum salus.

Ilunim passiones Eulhlccs, Victorinus etMacro, ^'^alias Maro, servl

Christi scripscrunt.

Ncreus

ct

Achilicus cunuchi cubicularii Pomicillae noptis T)o-

mitiani impcratoris fuerunt,

vit.

quos bcatus Pctrus apostolus baptizahlio consulis

Cum

crgo

pracdicta Domicilla Aurcliano

ct

nupta

csset et

gemmis

purpureis vcstibus tegerctur, Ncrcus cl Achilleus

virginilatcra

fidem

pracdicaverunt ct
virginitatcm

multipliciter

commcndaverunt

ostondentcs

Deo

esse

proximam, angclis gormaiiam,

ot

hominibus innatam, uxorcm viro subjici, pugnis

cakibus oaodi,

deforracs partus saopius procrcari, rursus, quac vix matris pia monita sustinobat,
inlor

oporterc

grandia convicia

pati mariti.

llla

autcm

caotcra dixil:

scio palrcm

moum

fuisse zclolvpum ct malroin

inciim ab

co convioia plurima passam csse: nuniquid vir

mcus

talis

1)

Becenf, uinitliint M.iriri.i.

2) Vcxb.i .ili.is IM

.t

o (nnittil

I-.tl.

Tr.

Cap.
fulnrna cst?

LXXV.
Cul
illi
:

De

sancto Nereo et Achllleo.

339

qiioniain qyanullii 8unt sponsl, viclontur csse

benigni, sed niariti elTecti crutleliter domlnantuv et aliquando ancillas

praeferunt douiinabus, omnis auteni sanctitas amissa per poenitentiam

revocari potest,

sola auteni virginitas ad

suum

staluni rcvocari

nou

potest (reatus enimperpoenitentiam expelli potcst, virginitas revocari

non

potest), ^)ut

ad statum pristinae sanctitalis atlingat tunc Flavia

Domicillacredidit et virginitatcm vovit et a sanctoCIemente velatacst,

Quod sponsus

cjus audiens liccntia a Domitiano impetrata virginem

cura sanclis Ncrco et Achilleo in Pontianam

insulam relegavit, pu-

tans se pcr hoc posse virginis propositum immutare.

Post aliquod

tcmpus
sanctos

cum
ut

ipse

ad

iusulam

perrexisset
indiiceret
,

et

niultis

muneribus
penitus
re-

virgini

suaderent,
in

hiijiisniodi

spuentes

magis

eam

domino confortabant.

Quapropter ciim ad

sacriiicia compellerentur et dicerent se a beato Pctro apostolo bapti-

zalos

nulla

ratioue posse jdolis iiumolare,

capite caesi sunt circa

annum domini LXXX, quoruin corpora juxla

posita
suiit.

scpukliriim Petronellac
,

Alios etiain,

scilicct

Vittoriiium

Eiithicen

et

Marodie
in

nem

quibus Domicilla adhacrcret,

tamquaiu

servos

tota

suis pracdiis laborare facicbat et vesperc

cantabrum ad manducan-

dum

iis

dabat.

Tandem Euthicem
opprinii jussit.
viri

cacdi jussit,

quousque

spiritiim

exhalarct, Victorinum vero in aquis foctcntibus sufTocari,

Maroncm

vero saxo

ingenti

Cum

autein

iinnianissiinam pe-

tram, quam vix

ipse

LXX

movere potcrant, super eum jactassent,

et quasi Icves

praedictum lapidem iu humcros suos atcepit,

ct,

paleas ad duo milliaria poitavit

sularis
silio

cum plurimi crcdidissent, con-

eum

occidi

fecit.

Post hoc Aurelianus Domicillam de cx-

reduxit et duas virgincs, Euphrosinam et Thcodoram, collattaei suaderent, niisit,

neas ejus, ut
convertit.

quas tamen Domitilla ad lidem

Tunc Aurelianus cum

sponsis praedittarum puellarum et

venit, ut cjus

tribus joculatoribus
et

ad Domlcillam

nuptias celebraret

ipsam salteiu violcnler oppriiucrct.

convertisset
,

Sed cum Domicilla praedictos

Domitillam
et caeteros
in

duos juvenes
introduxit
jussit,
iu
et

Aurelianus
fecit

thalamum

ibidem mimos canere

secum saltare

volens

cam postmodum
saltando

violare.
,

Sed cum
per

deficerent

mimi

canendo

et caeteri

in saltando iu

ipse tamen
deficiens
,

duos dies non

cessavit,

quousque

exspiravit.

Luxurius")
,

vero frater ejus irapetrata licentia omnes

qui

credidcrant

inter-

1)

Yerba ut

atliiigtit omittit

Ed

l'r.

2)

Luxwriosiis

;ilii

ofTeniiit,

22

340

Cap. LXXVI.
,

De

sancto Pancratio.
igncin sup-

fecit et cubiculo

ubi praeiliclao virgjucs morabanlur,

posuit,

quac oranles spiritum miserunt,

({uarum

corpora sanctus

Cacsarius niane iliaesa rcpericns sepclivit.

CAP. IXWI.

(71.)

De

fsancto Paiicratio.
,

Pancratius a pan

quod
,

cst
In

totum

ct

gratus

quod

est citius,

quasi totus cilo gratus

quia

sua pucritia,
,

vcl sicut dicitur in

(ilossario, pancras dicilur rapina

pancranarius flagcllis subjcctus,

pancras lapis varie coloratus.

fuit suljjcctus ilagcllis

Ipse enim rapuit

pracdam captivorum,

tonnentorum, coloratus varictatc virtntnm.

orlus

Pancralius
ot patre ct

nobilissimis

parcnlibus

dum apud

Plirjgiam

malre orbatus esset, sub cura Uionysii patrui sui rc-

lictus cst.

Ainbo crgo
in

Romam

ubi largnm habcbant patriinonium,

rcdicrunt,

quorum vico

(lornclius

papa cum

fidclibus
ct

latitabat.

quo quideni Cornelio cum pracdictus ')Dionjsius

Pancratius

fidem Christi recepissent, tandem Dioiiysius in pacc moritur ct Pancratius

capitur

et

Caesari

pracsentatur.

Erat

autem

Pancratius

quasi annorum

XIV,

cui dicit Dyoclctianus Caesar:

,

infantulc, suasis,

dco

tibi,
,

ne mala mortc moriaris

quia nobilis

quia,
et

cum puer
carissirai

facile decifilius

peris
tisti,

et

comprobaris

mei

exsti-

rogo te, ut rcccdas ab hac vesania, ut vclut

Cui Pancralius:
ct etsi

filium
,

mcuin

te

habeam.
scnile

pucr sum

corpore

cor

tamcn

gcro

virtute domiiii

mei Jesu Christi tcrror vcster tan-

tum apud
tcin tui,

iios

cst,

quantum hacc pictnra, quam cciniinus, Dii au,

quos me horlaris colcrc

qui

dcccptorcs

ct

gcrmanaruin stu-

pratores fuerunt,

etiam

nec parentibus pcpcrccruiit.

Quod

si

hodie tuos scrvos talcs cognoscercs, protinus occidi jubcrcs.

lcs

Ta-

Dcos miror, quomodo colcrc non crubcscis.

puero victum
,

Aiiguslus igitur

putans se a

jussit

cuin

in

via Aiirdiana dccollari

(iOcavilla

circa annos doniini

diligcnter scpclivit.
iicnsis
,

CCLXXXVII, ciijus Ad ejus scpuichrum

jurarc
volucrif,

corpus
,

scnatrix

ut ,ait

(iicgorius Tiiroclioii

si

quis

falsuin

anlcquam ad

caii-

1)

K(l.

l'r.

iii.ilo

Dy o c

e (i n nii s bis logit.

Cap. LXXVII.

De

sancto Url.ano.
captus
insaiiit

841
aut cadens
iii

lellutu perveniat, aut statim a tiaenioiie

pavimentum protinus
et

vitara pcrdit.

Lis non modica iutcr duos erat

jadex rcum ininime ignorabat.

ad
alt;ire

Zeio igitur justitiae judcx ductus

et

arabos

sancti

Petri
,

deduxit

ibidem reum iiinoceiitiam

suam

quam praetendebat
,

jaramento expiare cocgit, rogans apoostenderet veritatem.

stolum

ut

aiiquo judicio
nihil

Cum

autoin

iile

jurasset ct

maii passus fuissct, judex ejus malitiae conscius

zelo accensus justitiae exclaraavit: scnior iste Petrus aut nimis misericors
est

aut ininoii defert.

Eamus ad Pancratium juvenem

et

ab eo requiramus.

(aim ergo vcnisscnt ct super tumulum reus ju-

rare falsuin praesumsisset, manuin inde traliere non potuit et ibidem

postmodum

exspiravit,

unde usque hodie a plerisquc observatur.

fiat.

ut super rcliquias beati Pancratii pro arduis juramciitum

De

festivitatibus , quae occurrunt Infra tenipus lieregrinationis.

Dicto de festivitatibus, quae occurrunt inter tempus reconciiia-

tlouis,

quod tempus repraesentat ecclesia a pascha usque ad octasequitur

vam pentecostes,
infra

videre de festivitatibus

quae evcniunt

tcmpus peregrinationis,

quod tcmpus repracscntat ccdcsia

Principium auteni hujus

ab octava pentecostes usque ad adventum.

tcmporis non semper hic incfpit,
varialur.

sed juxla paschaicm terrainum

CAP. IWYII. (72.)

Dc ^aiicto Urbauo.
Urbanus ab urbanitate dictus vel Urbanus ab ur,
nicn vel ignis, et banal responsio.
tionciu

quod

est iu

Fuit enim luraen per conversa-

honestam
;

ignis

per caritatem succeiisam,

,

responsio

per

doctrinara
in
ille

fuit

iumcn sive lux

in
in

quia lux est in adspectu amabiiis,

coeiestis,
in

cssentia

iinmaterialis,
fuit
,

situ

actu pcruliiis.
in

Sic

sanctus

araabilis

conveisatione,

inimatcrialis

niuiuli

despcctione

coeiestis in conteinplalionc, ulilis in piacdicalione.

342

Caj).

LXXVII.

De

sancto "Urhano.
,

Urbaims Callxto papae

siicccssit
,

cujus

tempore cum

fuissct

inaxima pcrsecutio iu christiauis

taudem Alexauder, cujus mater

converterat,

Animaea
sumsit.

cliristiaua

erat

quam Origenes

imperium

Ipsa igitur filium precibus maternis induxit, ut a persecucessaret,

tione

christianorura

verumtamcn Aimachius urbis praciu christianos crudcliter

fecit
et

fectus, qui

beatam Caeciliam decollavcrat,

sanctum
igitur

saeviebat,

Urbanum

diligenter inquiri

in

quodam antro procurantc Carpasio

presbiteris
et

quodam
in

ministro

cum

tribus

tribus

dyacOuibus repertum

carcerem

niitti jussit.

Post hoc

coram se ipso adduci praecepit

et

quod quiiique

millia

hominum cum

sacrilega Caecilia et illustribus viris Tyburtio et

Va-

leriano seduxcrat,

eidem objecit

et thesauros

Caeciliae requisivit.

Cui Urbanus: ut video, plus te ad saeviendum iu sanctos ducit cupiditas,

quam

cultus

Deorum: thesaurus Caeciliac per manus pau-

peruin coclos conscendit.

Cum

igitur saiictum

Urbauum cum
invocarct,
et idco

sociis

plumbatis caedcreut et ipse

ridcns praefectus ait:

uomen

doinini Elyon
iste

sub-

sapiens vult

scnex videri

nunc

ignota loquitur.

Cuiu autein supcrari non possent, itcruin in carubi tres tribunos ad sc vcnlentes

cerein reduduutur,

cum custode
quod

carcerls Anolino sanctus Urbanus baptizavit.

Audito igitur,

Anolinus
renuens

christianus

factus

cssct,
autein

praefecto sistifur et sacrificaie

decollatur,

sauctus

Urbauus cum

sociis

ad siiuulasiinu,

cruin ducilur et thura

imponerc urgetur: Juuc orante Urbano

,

lacruin cccidit et
cidlt.

XXII saccrdotes

qui

ignein

iniuistrabaiit

oc-

Tunc gravissimc
qui
iu

laniantur et post Iioc ad sacrificaiidiim du-

cuiilur,

ipsuin

ydoluin

exspuentes

frontes

cruce municruiit

ct inviceiu

dalo
,

pacis

osculo cupitalciu

sententiam acccpcrunt sub

Alcxandio

qui coepit circa aniium doiuiui (]CXX.

Sed

staliin

Car-

pasius a daemone arripitur ct Deos suos

blasphemans

et christia-

nos invitus magnlficans a daeinonc sulTocatur: quod

cjus uxor Ar-

mcnia videns
nato

cuin

filia

sua Lucina

ct tota

familia a saiicto Forlu-

presbitero

baptisma suscepit

ct

post

hoc sanctorum corpora

honoiificc scpelivit.

Cap.

LXXVin.

De

sancta Petionella.

343

(HP.

IXmil.

(73.)

I>e jBsancta
PetroncIIa,
saiicti Petri

Petronella.
scripslt.
et futt
fllla

ciijus

vitam

sanctus Marccllus

apostoli,

quae cum nimis speciosa esset

discumbentibus apucl

ex volundiscipulis

tate patris febribus laboraret,

dixit

cum

ad cum Titus:

cum omncs a
?

te sanentur inflrmi,
ei

cur Petro-

ncllam jacere permittis

Cui Pctrus: quia sic

expedit.

Vcrura-

tamen ne putetur impossibilitas

cusari, ait ad illam:

sanitatis ejus nieis

et

sermonibus exministra nobis.

surge, Petronella, velocius

et
iis

Quae

statim

sanata surrexit

ministravit.

Completo autem

ministerio dixit Petrus: Pctronella, rcdi ad lectum tuum; quae sta-

tim rcdiit et ut prius febribus laborare cocpit; at nbi in Dei amore

coepit csse perfccta,

eara

perfcctc

sanavit.

Comes

igitur Flaccus
accijjerct in

ad

cam
,

venit,
cui

ut

ipsam propter ejus pulchritudinem

si

uxorem

illa

rcspondit:

me

in

uxorem desidcras, jube ad

me

virgines vcnire,

quae rae usquc ad domuni tuani debeant sopararct

,

ciare.

Quas cum

ille

PetroncIIa jcjuniis

et

orationibus

insistcre coepit et corpus doniini suscipiens ac in lecto se reclinans

post triduuin ad dominum migravit.

Flaccus dclusnm se vidcns ad

ct,

Fcliculani sociam Pctronellae se convci-tit

ut aut sibi nubcret aut

jdolis immolaret, praccepit.

fcctus
ct

Quod

cuni illa utruinquc rcnucret, prac-

septem

dicbus
in

sine

cibo ct

pofu in carccre cara esse fecit

postmodum

equulco lortani occidit ac cjus corpus in cloacam

projecit;

quam

tainen sanctus Xicodcinus elevans scpelivit;

ct sacrificare

unde a

Flacco comite Nicodeuius accersitur

tis

renucns pluinbased
a Justo

caoditur

et

in

Tjberim corpus cjus

projicitur,

clcrico lcvalur et honorifice scpelitur.

CAP. inix. ai.)

l>e isancto Petro exorcistaO*

Pclrus
exorcista
filia

duin

ab Arclicinio in carcere
et

dclinerctur ct

pracdicli Archcinii

a dacmone vexaretur
,

ob hoc a patrc sae-

pius plangeretur,
stalim
1)

dixit ci Petrus
filia

quod

si

in

Christum crederet,
niiror,

sanitatem

ejus reciperet.

Cui Archcmius:

qua

Recent. adduiil

et Marcelliiio.

344
ratione

Cap.
tlomiims

LXXIX.
tuus

De

sancto

Petro exorcista.
qui
te tanta

filiara

meam
yalet.

liberare poterlt,

patientera pro eo libcrare

est

non

Cui Pctrus: potens

ut

quidem

Deus raeus eripcre

rae,

sed vuit,

per

passionem transito:

riam perveniamus ad gloriam serapiternara.

Cui Archeraius

si

catenas super te duplicante Deus tuus te liberavcrit ct

sanavcrit, protinus in Cliristum crcdam.

filiara

me meam

Quod
ct

cura factum fuisset,

sanctus Petrus

candidis
et ille

vcstibus

iudutus

tenens siguum crucis

et
filia

eidem apparuit
nata ipse

ejus se

pedibus prostravit

cjus saaliis

cum
,

tota

douio

sua baptisma suscepit permisitque

libcri,

incarceratis
nuiltisque

quod exirent

quicuraque vellent

ficri

cluistianl,

credentibus a

beato Marcellino presbitero

baptizantur.

Quod audiens
pit,

praefectus orancs incarccratos

ct

ad se adduci praecedixit,

quos Archemius convocans

si

mauus eonim deosculaus

,

nt,

quis yellet venire ad martirium, veniret intrepidus

quodsi

quis nollet, abiret illaesus.

Coniperto') autera judcx,

quod Mar-

ccllinus et Petrus eos baptizassent,

ipsos accersivit et cos separa-

tim in carccre reclusit.

Alarcellinus

quidem nudus super

vitrum
in

fractum constcrnitur

ct ei luraen et

aqua negatur, Petrus vcro

alio carcere altissimo ct artissirao

^^cippo constringitur, angelus auet

tem domini Marcellinum intuens

solvens

ipsum cum Petro In

domo

Archeraii restituit ct, ut septeni dicbus populura confortarent

,

ct postca se judici praesontareut

praeccpit.

Cum

ergo pracdictus
et sa-

judcx eos
crificare

in carcere

non invenisset, accersitum Archemium

jussit.

nolentem in terra cum uxore sua obrui

ct

Quod

sancti

Marcellinus

Petrus audientes

illuc

vcncrunt

et illa

crjpta ') sanctus

Marcellinus christianis se protcgentibus niissara celebravit dixcrunt-

que sancti ad incredulos: ccce Archcmium potuissemus libcrare

iios

cl

abscondere, sed neutrum voluimus facere.

Tunc
filia

irati

gentiles

Archcuiium gladio nccavcrunt, matrem vero cura

ruerunt,

lapidibus ob-

Marcellinura autem ct Petrum ad silvara '')nigrara,

quae

nunc candida propter corum martirium vocatur, decollavcrunt, tempore Djoclctiaui,

qui
cocpit anuo

domini (jCLXXXVII. ab angelis

iii

Quornm
coeluin

animas vestibus splendidis

dcferri

et genimis indulas

spiculator

noniino

Dorotheus

vidit

unde

et

christianus

cfTcclus est: postiuodo in

pace quicvit.
2)

1)

Kd.

rr.

dniil spi>teiii
offert.

Jpgi coinpcrliis. diebiiB. 4) Sio Hbri

Ed. rr.

Ipglt

cibo,

3) Rec.

ad-

receiit.,

Ed.

l'r,

forlasse recliu mngniiiii

Cap.

LXXX.

De

sancto Primo et Feliciano.

345

CAP. IX\X. (?5.)

I>e isancto
Pnrnus quasi summus
id est, felix senex.
Ille

Primo
et

et Feliciano.
felix anus,

magnus, Feliclanus quasi

enim dicitur summus sive raagnus dignipolestate

tate propter martirii perpessionera,

propter miraculorum

operalionem

sanctitate propter vitae perfectioneni, fclicitate prop-

ter vitae gloriosam

fruitionem.

Iste
,

autem
sed

dicitur senex

non tan-

tKm propter teraporis

dignitatera
,

antiquitatcni

etiam propter revercntiae

propter

sapientiae maturitatem et propter nioruni gra-

vitatem.

Priraus et Felicianus

apud Djocletianum

et

Maximianura a tcmploa

rura pontificiljus accusantur, quod, nisi eossacrificarc fcccrint, iiulla

Diis beueficia obtiuere valebunt.

Jussu igitur iuipcratorum

soluti')

in

carccre

recluduntur,

sed

ab

angclo

postraodum iterura imperafirnii

toribus praesentaiitur, qui cuni in fidc

persistcrent

crudclitcr

laniatiab invicera separantur, dicitque pracscs Feliciauo, ut snae senectuti consnleret etDiis immolaret.

CuiFcIicianus: ecce

jamLXXX
et

annos habeo

et

XXX
me

anni sunt,

ex quo veritatera agnovi

elcgi
jussit

Deo

vivere,

qui

potest de tuis raanibus liberare.

et

Tunc
affigi

praeses
dixit:

eum

ligari
sic

clavos

in

manibus

et

pedibus

eiquc

tamdiu

eris,

donec nobis conseiiseris.

ibidcm
torqucri
jussit

Qui duni laeto

vultu persistcret,
nistrari.

eura

et nihil penitus nii-

Post hoc sanctura Primura adduci

iuiperatorum
,

fecit

cique dixit: eccc

frater tuus

decrclis

consensit

et

ob hoc niagnus in
illc:

palatio veneratur
filius

tu

igitur

similiter age.

Cui

licet

djaboli

sis

verum tamen

in parte dixisti,

quia frater meus imperairatus

toris coelestis dccreto conscnsit.

Tunc

pracscs jussit faci-

bus latera ejus incendi

nente Feliciano
quara
,

et

plumbum

bullicns in os ejus jnfundi, cer,

ut sio terreri posset

ipse

autem plumbum taniratus

aquara

frigidara
raitti

suaviter bibit.
,

Tunc

praeses

duos

leones ad eos

praecepit

qui statira

ad pedes eorura se proiis

jecerunt
ursas
.id

et

tamquam agni mansueti coram

,

steterunt.

Rursus

crudeles dimittit

ct

cura

leonibus mansuescunt.
raillia

Adcrant

hoc
in

spectaculum plus quara XII

virorura,

de quibus

viri

domino crcdiderunt,

pracscs autcra sanctos fecit dccollari

1) Rec. legunt: ab angelo visitantur, et a vinciilis, quibus erant ligati, absolvuritur et liberi in carcere deanibut ant es doininuin

clara voce colJaudabant.

34G
ct

Cap. LXXXI.

De
et

sancto Barnaha apostolo.

avibiis

eorum coriiora

canibiis

projici,

sed

tanien

ab

his

illaesaa christianis honorifice sunt sepulta.

Passl suut auteni circa

annos domini

CCLXXXVU.

CAP. in\I.

(76.)

Dc
aut
filius filius

isaiicto

Itariiaba OapoiStolo.
filius

Barnabas interpretatur
proplietae aut

venientis

vel

filius

consolationis

filius

condudens.

Quatuor vicibus ponitur

;

propter quatuor modos

ratiouc

filialionis ipsius
,

dicitur

enim
et

filius

in

scriptura
lionis,

generationis
(Jhristo

eruditionis,

imitationis

adoptaeruditus

fuit

enim a

regenerc-jtus per

baptismum,

per evangelium, est ipsum imitatus per martirium et ab ipso adoptatus per coeleste

praemium,

et

hoc quantum ad

se,

quantum vcro

ad

alios,

fuit

advenlens, consolans, prophetans et concludens.

:

Adfuit

venieus discurrendo ct praedicando ubiquo

socius Pauli;

quod patet, quia

pauperes,

consolans pauperes

et

desolatos:

quibus

elemosinam

detulit,
;

desolatos, quibus ex parte apostolorum episto-

lam destinavit
deiis,

prophetans, quia prophetiae spiritu claruit; condu-

quia

magnam

multitudinem in
fuit
,

fide conclusit

et adunavit, sicut

patet,

cum missus

in

Antiocliiam.

De

his
,

qualuor Act. XI:

erat vir,

id est virilis
,

quantum ad
sancto

primum

bonus quantum ad
,

secundum

plenus

spiri(u

quantum ad tcrtium

et

fidelis

quantum ad quartum.

Ejus passionem conipilavil Johaiiiies,

qui et

Marciis ejus coiisobrinus, et

lere in fiiicm, quaiu

maxime a
(Jraeco

visioiie ipsius
latiiiiim

Johannis usquc

Beda de

iii

creditur Iranstulisse.

Barnabas
miiii

lcvites Cjprius gciiere

unus de LXII discipulis do-

ab hjstoria actuum
optiiiic

in multis extollitur ct laudatur: fuit

namquan-

que

iiifonnatus ct ordiiiatus et
ct

hoc quaiitum ad se

ct

tum ad Dcum
cxstitit

quautum ad proximum.
tres vires,

Quaiilum ad se ordiiialus
,

secundum

secundum rationabiicm

concupiscibi-

bilem ct irascibilcm.
inine cognilionis,

Habuit namque rationabilem illustratain luin

unde dicitur Act. XIII: crant aulem

et doctores, in

ecclesia,
et

quac erat Antiochiae, propliclae

quibus Barnabas

.S^monetc. Secundo habult concupiscibilcm, purgalam a pulvcre mim-

danae

afTectionis,

undc dicitur Act. IV, quod Joseph, qui cogiiomivoccin .iiiostolo.

1) nfCfjiliorcs oiniUiiiit

Cap.
iialus cst
j)retluin ct

LXXXI.
,

De

sancto Darnaba apostolo.

347

Barnabas

cum haberct agruiu,

apostoloruni
devitat,
,

veruHdit illuia et attulit

posuit ad pedos

ubl
et

dicit

Glossa:

desti-

tuendum probat, quod

tcangere

docet calcaiidum

esse

aurum, quod subdit gressibus apostolorum.

bilem
,

Tertio habuit irasciviriiitcr

roboratam niagnitudinc probitatis

et

hoc velut

aggre-

diendo ardua vel perseveranter agcndo

fortia,

vel constanter sustisicut

nendo adversa.

Viriliter

aggrediendo ardua,

patct

in

hoc,
sicut

quod

illam

inaximani Antiochiam

ad converlendum acccpit,

etiam patet Act. IX,

Ijfinam

quia cuni post conversionem Paulus Hicroso-

venisset

et

discipulis se jungere vellct ct oinnes euin

tam

quam lupum agni

et

fugerent,

Bainabas

ipsum audactcr apprehendit

,

ad apostolos duxit.

Peiseveranter operaiulo fortia

quia corpus

suura maceravit et jcjuniis afilixit,

unde dicitur Act. XIII dc Bar-

naba

et

quibusdam

aliis: tninistrantibus

autcm illisdoinino
sicut

et

jcjunan-

tibus etc.
ei

Constanlcr sulTcrendo adversa,

apostoli peihibcnt

testiinoniuin dicciitcs:
,

cum

carissiinis

nostris

Bainaba'ct Paulo
domini nostri

hominibus

qui tradiderunt aiiimas suas pro nominc

Jcsu Christi.

Seciuulo fuit

ordinatus quantuin

ad

Dcum

defercndo

Dei auctoritati, majcstati

et boiiitati.

Auctoritati,

quod patet ex
scd hoc ex
dixit

hoc, quod officium pracdicationis

sibi noii usurpavit,

auctoritatc Dei accipere voluit, sicut habetur Act. XIII:

ritus

spi,

sanctus,

segicgate
eos.

inihi

Barnabain

ct

Pauluiu

in

opus

ad

quod assumsi

Secundo Dei

inajestati, cuin enim, nt sic

habctur
ct
ei

Act. XIII, majestatcin divinain sibi quidaiu

vcllcnt attiibucre

tamquam Deo
priorcm
continuo
et

hostias

inimolaic
,

vocantcs

euin

Joveiu
et

taiiiquain

Paulum Mercuriuin
et

tamquam prudcntein
sumus

eloqucntcm,
viri,

Barnabas

Paulus conscissis tunicis clamavcrunt:

similcs vobis,

quid

facitis?

Et nos mortalcs

annuntiantcs

vobis ab his vanis Diis converti ad

Deum

vivum. Tertio Dci bonitatc.

Nam
et

sicut habetur Act.

XV, cum

bonitatem gratiae Dci, qua gratis

non ex lege sumus salvati,

quidam conveisi de Judaeis artare

siiie

et

deminuere vellent, asserentes hoc

circumcisionc nequaquam
viriliter restiterunt

sufFicere, Paulus et

Barnabas contra eos

et so-

lam bonitatcm gratiae Dei sine Icge

et

sufficere ostcndcrunt:
et contra illorura

insuper

quaestionem ad apostolos detulerunt

impetraverunt.
,

errorem

apostolorum epistolas

Tertio fuit optime ordinatus

quantum ad proximuiu
ct

quia gregem

suum

pavit vcrbo,

benelicio

exemplo.

Vcrbo

quia verbum Dei sollicite evangelizavit, unde

ct

dicitur

Act.XV: Paulus

Barnabas demorabantur Antiochiae docen-

348

Cap.

LXXX!.

De

sancto Barnalja apostolo.

tes et evangelizantes ciun aliis pluribiis

verbum

doniinl.

Hoc

etlani

patet per iliam

maximam muititudinem
omuibus speculum

quam

Antiocliiae converlit,

adeo ut

ibi

primo vocarentur discipuli

fuit

christiani.

Secundo exemplo,
et

quia vita sua

gionis.

sanctitatis
virilis

exemplum

reli-

Fuit enim in

omni opere suo

bonitate
virlute

et religiosus et

stre-

uuHS, omnium niorum

sancti

conspicuus,
et (ide

omni

gratia spiritus

plenus

et

onini

praeclarus.

De

his quatuor

habctur Act.

XV:

miserunt Barnabam Antiochiam, et sequitur: hor-

tabatur omncs proposito cordis permanerc in domino, quia erat vir

bonus

pienus spiritu sancto

et fide.

Tertio bencficio ct hoc du-

plicitcr.

Est enim duplex beneficiura sive elemosina, scilicct tcm-

poralis
tualis
,

quae consistit
quae consistit
,

in necessariorura subministratione, et spiriIn ofTcnsae

dimissione.

Primam habuit bea-

tus

Barnabas

quando elemosinara

fratribus, qui erant in Jerusaleui,

:

detulit.

Nara sicut dicitur Act. XI

secundura

cuni facta esset fames niaxiraa

discipuli,

sub

Claudio

quod prophetizaverat Agabus,

proposuerunt in ministeriura

prout quisque habebat,

tantibus in Judaea
res

raittere

habi-

fratribus:

quod

ct

fecerunt mitteiitcs ad scnio,

per manus Barnabae

et Pauli.

Secundani, quia Johanni

diraisit:

qui

cognominabatur Marcus,
discipulus
nitenti

oITensara

cuni

enim praediclus

Barnabam

et

Paulum

reliquisset,

redeunti tamen ct poe-

Barnabas
ipsura

indulsit ct iterum in discipulum resurapsit, Paulus

in

auteni

iterum assunierc
facta fuit.

discipulura

renuit

et

idco

iiilcr

cos separatio
fecit,

Ulerque cnim cx pia causa

fecit

ct intenliono

nam quod Barnabas ipsum assumpsit, hoc

,

cx dulcedine

raisericordiae
(it

quod autem Paulus ipsum assuraere

noluit,

hoc

fe-

ex fervoris rectiludine.
in frontis facie

Nam

sicut ibideni dicil Glossa Act.

XV:

quoniam

se constituens nimis tropidus sleterat, mcillius

rito ipsura

Paulus abjecit, ne
llla

quasi contagione vires aliorura

csl facta ex
scilicet
et

corrunipercntur.
vitii
,

aulem separatio non

,

commolione

scd ex instinclu spiritus sancli

,

ut

ab invicem sepacst.

rarentur ct pluribus praedicarent

sicut

postmodum factum
,

Nam cum

esset Barnabas
,

iu

Yconio civitate
in

pracdiclo

Johannc

cjus consobrino

vir

quidam spleiididus

visu

apparuit diccns:
,

Johanncs conslans csto, quia amodo

\ocabcris.
ililigcnter,
litcr

non Johannes
retulisset,

sed cxcclsus

Quod cum
ne cuiquam

ille

Barnabac

rcspondit ci:

cave

quod

vidisti,

rcveles:
:

nam

et

mihi simi-

dominus hac nocte apparuit dicens

pracmia percipies.
co

constans csto,
tuani

Barnaba,
rcliquisti

quia actcrna

quod gcntem

Cap.
et

LXXXF.

De

sancto Barnaba apostolo.

349
et

aniaiam tuani pro nominc

iii

meo

tradidisti.
,

Cum

ergo Paulus

Barnabas diu

Antiochia praedicassent

angelus quoque domini

,

Paulo apparuit dicens: festina venire Jerusalcm

ter

quia quidam fra-

adventum
vcllet

tuum praestolatur ibidcm.

et

Cum
,

ergo Barnabas CyPaulus autcm Jcruspiritu

prum

pcrgerc

parentcs suos invisere

sic

salem propcrare vellct, sancto

disccsserunt

iiistigante
,

ab

invicem

Verum cum Paulus Barnabae

fiat

quod

slbi dixerat

an-

gelus, indicasset, respondit Barnabasr

voluntas domini,
te

iiunc

autem Cjprum vado

Et cum
flens

et

ibidem vitam finiens

se

amplius non videbo.

coinpatiens ei

cjus

pedibus
,

humilitcr volutaret,

Paulus dixit: noli flcrc

quia sic domini est voluntas, iiam et inihi

iro

dominus

in

hac nocte apparuit diccns: ne prohibcas Baniabam

Cjprum, quia mullos ibidcm

Matthaei secum detulit
sanavit.

illuminabit ct martirium consummabit.

Pcrgens igitur Barnabas Cjprum cum Johanne evangelium sancti

et

super

iiifiiinos

poiicns multos Dci virtutc

Cuin autcm dc Gypro exiissent,

invencrunt

Eljmam maqui
iis

gum

quem Paulus lumine oculorum ad tempus privaverat; ")Paphum

intrare prohibuit.
et muliercs

restitit et

Dic igitur quadam vidit Baret

sic

nabas homincs
tes
,

nudas curreiitcs

sua fcsta agen-

unde indignatus templo maledixit

et subito

pars ejus corruens

multos oppressit.
praedictus

Tandem Salaminam

devenit ct ibidem coiitra cuiu

excitavit, coinprchcndentes
injuriis

magus seditioncm non modicam

Barnabam multis alTectum

igitur Judaci
civitatis

trahebant et judici

puniendum tradere festinabant.

vir

Comperto autem, quod Euilluc advenisset,

sebius

magnus

et

potens

de genere Ncronis

timucrunt Judaci, ne ipsum de manibus

eorum eriperet
funem

et sic li-

bcrum abire permitteret,

portam eura traxerunt

ligantes

igitur

in collo ejus

extra

et ibideni

eum

protinus

coinbusserunt.

Dc-

nique ncc sic impii Judaei satiati ossa ejus in quodam vase plum-

bco recluserunt
tera discipulus

in

marc eadem praecipitare volcntes, Johanncs aunocte consurgeiis ea ra-

ejus cura duobus aliis de

puit et

in
,

quadam crjpta

occulte scpclivit,

quae ibidein, ut
ct Gclasii

ait

Sigbcrtus
et

usquc ad tempora Zenonis iinpcratoris ad annura doinini D latuerunt

,

papae

usque

scd tunc ipso rcvelante

sic
ait:

repcrta

fuerunt.

Beatus

autein

Dorotheus

Barnabas

iii

Roina Chiistum primum praedicavit, episcopus Mediolani factus.

X)

Recent legunl P.inluin,

350

Cap. LXXXII.

De

sanctis Vito et Modesto,

CAP.

imil.
distinguit
vitae
,

(?7.)

I>e
Vitus
civitate

jsaiictiiS
a vita;

Vito et ModejSto.
autem Augustinus
actuosum
,

(licitur

in libro

de

Dci triplex genus

,

scilicet

quod pertinct

ad vilam activam
contemplativae,
vitac
fuit

oliosum, quod pertinet ad otium spirituale vitao

et

ex utroque compositum.

Et istud triplcx genus

id est

in

eo.

Vel Vitus quasi virtus

stans
in

virtuosus.

Modcstus

quasi

niedio,

hoc

est

in

nicdio

virtutis,
vilia,

quamlibet cnim virtutem

tanquam

niedium circumstant duo

tamquam extrema. Nam extrema prudentiae

sunt dolositas et fatuilas,

et

extrcma tcmperantiae dcsiilcrioruni carualium adimplctio

sui
aftlictio
,

omnimoda
,

cxtrema fortitudiuls pusillanimitas

ct temcrilas

cx-

trenia justitiae crudelitas ct remissio.

Vitus pucr cgrcgius

ct lidolis

annorum XII

in Sicilia

marlirium

passus

est.

llic

a palrc crcbro vcrberatus cx co, quod ^dola cou-

temnebat nec ipsa adorare volcbat: quocl autlicns Valerianus praefcctus pucruui acccrsivit ct sacrilicarc nolcntcm fuslibus cacdi jussit,

bradiia autcm vcrbcranliuni

ct

manns

pracfccti slatim arucrunl cla-

mavitquc pracfectus: vach

acccdant Dii
tui ct

milii,

quia
si

niauum

aniisi.
ille:

Cui

Vilus:
ct

sancnt

tc,

possunt.

Cui

numquid

tu facere valcs

hoc?

Cui Vitus: in Mominc domiiii

et sanitatcm sibi obtinuit.

niei valco,

sta-

timque pro co oravit

patri: corripe

Dixitquc pracfcctus

pucrum

tuuni, nc nialc pcrcat.

ct

Tunc

cuin in

domum

ducciis divcrsis

musicorum gcncribus
iminutarc

pucllarum lusibus aliarum-

quc dcliciarum gencribus

aiiimam pucri satagcbat.

mirabilis

Cum

autcm cuin
indc
cxiit,

in

thalamum

inclusissct,
ct

odoris

fragrantia

quac patrcm

totaiu

familiam

iiiiiiio

odorc pcrludit

adspicicnsquc patcr pcr ostium vidit scptcin angclos circa infantem

stantcs dixitquc: Dii vcncrunt in domiiin incain, slatiniquc coccatus
cst.

Ad

ciijus

clamorcm
et,

tota civitas Lucaiia coiumota cst

ila ut

Valerianus jiccurreret
illc
:

quid

sibi

accidissct,

intcrrogavit.

Cm
tcni-

Deos

vidi igncos ct

vultum corum fcrrc non potui.

Ad
pro

plum

igitur Jovis dcducilur ct pro rccupcratioiie luminis tauruin

cum
siia

cornibus aurcis pollicetur, scd

saiiatione rogavit et

cum

iiiiiil

proficcret,

lilium

lumcn suis

prccibns

recuperavit.
,

Cum autcm
aiigclus do-

ncc sic crcdcrct, scd potius lilium occidcrc cogilarct

Cap. LXXXIII.
ininl

De

sancto Quirico et Julita ejus matre. 351

cjiis

Modesto paedagogo

appariiit

el ut

navem conscendcns

pnerum ad aliam terram dnceret, imperavit.

aquila
iis

Quod

cura

fecisset,

cibum affercbat

ct

multa ibidem mirabilia faciebant.

a

Innisi

terea

fiilus

Dyodetiani iniperatoris
se

daenionc

arripitiir

ct,

Vitus Lucanus veniat,

et invenfus

nunquam

exire

fatetur.

Vitus

quaeritur

ad iraperatoreni ducitur, cui Dvocletiaiius: puer, puerum

?

meum
ait

sanare vales

Cui

ille:

non ego

sed

dominus

statiraque

super enm manus

Dyocletianus:

imposuit et protinus ab eo daemon aufugit.

Et

puer,

consule
ille

tibi

et

Diis
in

sacrifica,

ne mala

morte intcrcas.

Quod cum

recusaret et

carcercm cum
iis

Mo-

desto missus fuisset,

subito

ferri

moles,

quae

erat iniposita,

cecidit et carcer imraenso lumine coruscavit:

quod

,cura

impcratori

nuntiatura fuisset

eductus

in

clibanura
leo

ardentera niittitur,

scd ta-

men

illaesus

egreditur.

Tunc

terribilis

ad

eum devorandum

mittitur, scd

tamcn ab eo

fidei virtute placatur.

Tandem

ipse

cum
terra

Modcsto
in

et

Crescentia nutrice sua, quae semper

eum secuta
,

fiierat,

equuleum suspendi jubetur, sed subito aer perturbatiir

tonitrua mugiunt,

concatitur,

ydolorum teinpla corruunt

et

niultos

occidunt, imperator autem territus fugiens pugnis se percutiebat di-

cens

vach mihi,

quod ab nno puero victus sum.

Illi

autem ab
et ibi-

angelo continuo

soluti juxta
et orantes

quoddam flumen

se invcnerunt
,

dem pausantes
pora ab aquilis
sub Dyocletiano

animas domino reddidernnt

Florentia ')sepelivit.

quornm

cor-

custodita
,

Passi sunt autein

qui

coepit circa annos doinini duccntesimo octo-

gesimo septimo.

CAP. in\III. (?8.)

De

Sfineto Q.iiirico et Jnlita ejns matre.

,

Quiricus quaercns arcuin. vcl a chisil

cus niger,
-)
,

quod

cst

forlitudo.

ct

quasi fortis per virtuteni et

iiiger

per huiniliationera,

vcl a qniris

quod
fiiit

est hasta, vel a quiriles,

,

quod

dicitur
,

sedilc.
in tor-

Ipse enim arcus

id

est,

curvus

in sui buiniliatione

mentorum passione

niger in sui despectionc, hasta in inimici de-

illustris inatrona sancto Vito rerelante re1) Recent. addnnt perit et ea accijiiens honorilice s. 2) In seq. cap. oniittiint verbn
:

iXiiasi

htiinil iat

ionem.

352 Cap. LXXXIII. De sancto Quirico

bellatione,
tia

et Julita ejus

matie.
in eo gra-

Dei scdile ex Dei habitatioiie,

Haec enim
vita
,

supplevit,

quae aetas negavit.

Julita juvans

quia

vita

spirituali vixit et pcr Iiauc multis profuit.

Quiricus

fuit filius Julitae illustrissiuiae

matronae Yconii, quae

pcrsecutionem declinarc volcns iu Tarsum Ciliciae cum puero suo

Quirico
sidi
,

qui crat trium aiuiorum, vcnit, sed tamcn Alexandro prac,

praesentatur in uluis suis puerum gcstaus

quod duac famulae

Praeses igi-

suac videntes fugerunt et eam protiuus

tnr

reliquerunt.

puerum

iu

ulnis

suis

suscepit et

matrem

sacrificare nolentcm

crudis

nervis

flagellari

praecepit.

Puer autcm

matrcm

flagcllari

conspiciens

amare

flebat et lamentabiles votes dabat.

in

At praeses

puerum Quiricum
aliis

ulnas
,

et

super genua pouens eum osculis ct

infans
et

blanditiis

demulccbat

autcm

ad matrcm respiciens
indignatione

pracsidis

oscula abhorrebat

caput cum

avcrtcus

vultum ejus ungulis laniabat

et uiatri

consonas voces dabat, quasi

diu reluctans praesidem
,

diceret: et ego christiauus sum.

in scapulis

Tandem

niomordit;
alto per

tuuc

praeses

iudignatus
,

dolore cruciatus teucllum

vi-

puerum ab

gradus praccipitavit
Julita vero filium
reddidit.

ita ut tribuuali

cerebrum adhaereret,
dens laeta
gratias

ad regnum praecessisse

Dep

Tunc

Julita jussa est cxcoriari

et bullicnti pice

perfundi et

dcmum

capite truncari.

In

quadam au-

tem legenda invenitur,

ut niinaiitem parvi

quod Quiricus t^rannum blandientem aeque

peudcns christianum se esse confitebatur, sccunclingHis

dum

quidcra

tempus

iufanlulus

sed

in
,

eo

loqucbatur
cuiu

spiritus

sandus.

Quem cum

pracses

interrogaret

quis

do-

cuisset, ait: tuam, pracscs, miror insipicutiam, qui

mcam

taulillam

cerncns
quis

actalulam

nccdum tcmporis

circulo

tricnucm

percoiitaris,

me

diviuaui docucrit sapientiam.

Qui cnm caederetur, clamabat:

totiens vircs iiitcr tor-

christianus

sum

et quotiens

hoc clainabat,
auteiu

meuta recipicbat.

Praescs

matrcm cum

pucro incuibratiiu

scindi fecit ct ooruin meinbra ne a christianis scpelirentur, dispergi

mandavit.
nis sepulta.

Scd tainen ab

aiigelo

suut

collccta cl nocte a christia,

llorum coipora tcmpore (ionslauliiii inagui

cuiu

pax

cssct reddita ecclcsiac,

ab una dc aucillis, quae adhuc supererat,

habciitur.

revelantur et in dcvotionc inagna ab omui populo

Passi

autcm sunt circa aunos douiiui duccntcsimo

imperatore.

XXX.

sub

Alcxaudro

Ciip.

LXXXIV.

De

sancta Marina virgine.

353

CAP. IXXXIV. (79.)

JDe sancta
Marina virgo

OMarina virgine.
suo
:

uiiica erat patri

cum
filiac

autein pater quoddain

'nionasterium intrassct, mutavit habitum

suae, ut non fcmina,

et

scd masculus videretur,

suuiB nnicum reciperent;

rogavitquc. abbatcm

fratres

ut filiuin

quibus ejus precibus aunueutibus in

frater

mo-

naciium

cst

receptus

et

Marinus ab

omnibus

appellatus.

Cocpit autem valde religiose vivcre et

valde obcdiens csse.

Cum

autem esset

viginti

seplem annOrum
filiam

et pater ejus se morte approct ipsain

pinquare sentiiet,
confirmans
esset.

suam vocavit

in

bono pioposito
quod
luuiier

pracccpit,
igitur

ne aliquando

alicui

revciarct,

Ibat

frequenter cuin piaustro et bobus et ligna mo-

iiasterio defercbat:
viri
,

consucvcrat aulcin hospitari

in

domo cujusdam

cujus

filia

cum de quodam

militc concepisset, iiiteriogata

Ma-

rinum raonachum sc violassc asseruit.

cur tantum
prtcatur;
ct

Intcrrogatus autem Marinus

flagitium

pcrpetiassct

se

peccassc falctur et veniam

statim de monastcrio ejectus ad ostium monastcrii maiisit

tribus

annis
filius

ibidem

permaiiens

bucclla

panis

sustentabatur.

Poslmodum
traditur
et

ablactatus

abbati mittitur ct Marino

educandus

cuin

co

ibidcin

per duos

annos
et

commoiatur.

Omnia

autem cum raaxima patientia recipiebat

refcrebat.

in

omnibus gratias Dco

fratres
viliora

Tandem

ejus

humiiitatis
cl

et

patieiitiae
officia

miscrti
sibi in-

eum

in

raonasterium recipiiint

quaequc

jungunt,

ipse autem omnia hilariler suscipicbat ct cuncta patienter

ct devote agebat.
vit

Tandcm

in

bonis opcribus vitam duccns migraejus lavarcnt,

ct

ad dominum

cum autem corpus

,

in vili loco

sepclire

disponerent

respicientes
perterriti,

muliercm

ipsum csse viderunt.

Stupefacti suntfomnes ct
dcliquisse fatentur:

se in Dei

famulam plurimum
et

currunt

omnes ad tam grande spectaculum

ct
illa

veniam

postulaiit

igiiorantiae
,

delicti.

Corpus

igitur

cjus in

ecclesia honorifice posuerunt

autem
scelus

quae famulam Dci infasuuin confitcns et ad seciijus

fiunt.

maverat,
piilcliium

.1

daemone

arripilur

et

virginis
toiifluuiit
Julii.

venicns
cl

liberatur.

Ad
ihi

tumulum populi
Obiit autem

undiquc
calcndas
1}

multa miiacula

XIV

Ed.

l'i-.

ubiiiiie retiiiel scriptiiram

Maria

loco

Marinae.
2a

354

r.ip.

l.XXXV^.

Pe

saiioto

Cervasio

et

Protliaslo.

CAP. IXXXV. (80.)')

De
est

^aiicto Grervasio et Profliasio.

quod
cst sacriHii, et vas: vel a-gena,
,

(iervasius a gerar,
iiKolalus,
et syor,

quod

parvulus

quasi

saeer per vitae meritum,

vas

per virtutum reccptaculiim,

pcregrinus

per

iiiuiuli

contemtum,

parv^ulus per sui clespcctum.

Protliasius a protlios,
(livinus
,

quotl est primuin

et

syos

Deus,

sivc

vel a procul et stasis,

quod
,

est positio, quasi priinus pcr

dignitatcm,
ctioiie.

divinus per dilectiouem

procul
in

positus a raundi afTe-

Horuiu

passiouem

Aiubrosius

libello

ad caput eorum

posito scriptam inTcnit.

Gervasius
talis

et Protliasius
;

gemiiii fralres

lilii

fuerHiit

sancti Vi-

ct

beatae Valeriae

qui oiunia sua

bona pauperibus erogantcs

manebant cum sancto Nazario, qui apud Ebruduuum oratorium conBtruebat ct

ei

Celsus puer lapidcs porrigebat.

Ibite

Quod vcro Nazarius

jam Celsum

Iiabuisse narratur,

per aiiticipatiouein actipitur,

cum longe post

gatur.

euin sibi fuissc oblatum ox hystoria Nazarii colli-

Cum

auteiu

omues ad Neronein iinpcratorem duccrentur,

sequcbatur eos ejulaiis pucr (^elsus; quem cum unus militum alapis
cacderct el caedentciu Nazarius increparet,
calcibus
irati

milites

Nazarium

ccciderunt
in

ct

ipsum cuiu

aliis

iii

carccre

recluserunt el
et

postmodum

mare praecipitaveruiit, Gervasium vero

Protha-

sium Mediolaiium duxeruiit, Nazarius vero miraculosc libcratus Mcdioiaiium

vcnit.

Ko

teiupore

supervenienle

comite

Astasio,

qui

coutra Marcoinaiiiios

proliciscebatur
,

ad bellum,
Dii
sibi

Deorum

cultores coiitcm-

eidem occurrerunt assercutcs

nercnt,
nisi

quod
et

respoiiderc

prius
iit

(iervasius

Prolhasiiis immolarent.

Continno

igitur tcncntiir et
iiia

sacrificcnt invitantur.
el ipsuiii

Vau cuin (icrvasius

om

jdola surda
-'}

et luiita dicerel
,

ab

oiiiiiipoteute

Deo

vii to

riaiu

habere dot eret

iralus taiudiu euni pliiinbalis caedi jussit,

quamdiu spiiilum exhalaret.

quo dixil: miser,
luorle pcrire.
(-'ui

Deinde Prolhasium accersiri

iioli

lccil eiliio

vel

lii

vivere stude et

cum

Iratrc

mala
ti-

Prolliasius: quis esl iniser,

?

ego, qui

le

noii

mco, aut
1)
'i)

tu,

qni luc limere |)robaris

sciiiiitiir
(.

(]ui

Aslasius: cgo
c.ipiil

le,

miser
^(iiiuiiii.

Hoc caimt
I'

iii
ff.

rcci-iilioiiljiis

Jiliris

spciuciis

\>\

Alit

i|

uiro

it

1) (?

Cap.

LXXXV.

De

sancto CitTvnsio et Protliasio.

iu

355
et te

homo
laecli

quomotlo tiraeo?
si

Cui Prothasius:

hoc lue

tiraere

probaris,

noii sacrificavero

Diis tuis.

Si enim te laedi a

me nequaquam
compelleros.

tiiueres,

miuquam ad
coraes in

sacrificium jdoloruin

me
tui

ipse

Tunc eum
tibi,

equuleum suspcndi praccepit.

ocu-

Cui Prothasius: non

comes, irascor, quoniam caetos

quia nescis
,

los cordis attendo, quin potius tui misereor,

quid fa-

cias,

Age

igitur,

quod

cocpisti, ut mihi

cum

fratre occurrcre possit

benignitas salvatoris.

Tuuc comes
filio

jussit eura decollari,

Philippus

autem servus Ghristi cum

in

suo corpora eorum rapuit et occultc

et

domo sua

iu

archa saxea sepciivit

libellum
posuit.

eorum ortum,
Passi
sunt au

fineui et vitara coutiuentera

ad eorum caput
circa annos

tem sub Xeroue,

qui coepit

domini

quinquagcsimum

scptimum').

Iloruin

corpora niulto temporc latuerunt, scd tempore

beati Ambrosii hoc

modo

-reperta
et

fuerunt.
in

Ambrosio namque
oratione posito
ita
,

iu

ecdesia sanctonim Naboris

Fclicis

nt

ncc vigilaret apcrte, nec dormirct integre, apparueruut ei duo pulcherrimi jiivenes vestibus caudidis
caliculis
,

id est colobio

ct pallio induti,

calcati,
si

secum

manibus
,

exteusi

orantes.

Oravit
si

igitur

Ambrosius, ut,
tas
,

esset illusio

non ultra appareat,

auteiu veri-

denuo reveletur.

Simili igitur
tertia

modo cancnte
vero nocte

gallo orantes sc-

cura juvenes
2}vigiliis

apparuerunt,
dorraieuti,
sirailis
,

defecto
tertia

jam corporc
iipparucre

uou

scd stupenti

cum

sibi

pcrsona, quae

Paulo apostolo videbatur, secundum quod in

illisque

pictura prospcxerat
suut
,

tacentibus

apostolus

sibi

dixit

isti

qui nihil terreuum desidcrantcs monita niea sccuti sunt, quoiu

rum corpora
altitudine

eo loco reperies,

in

quo stas

duodecim pedum
li-

terra

coopertam

archain invenies et ad caput eorum

ct finis.

hellum, in quo ortus

eorum coutinctur

Couvocatis igitur

viciuis cocpiscopis ipse prior terrae fossor accessit et omuia, prout

dixerat

sibi

Paulus,

iuvenit

et

licct

jara

trcceuti

anni
si

et

ultra

fluxissent,

ita

tamen corpora eorum sunt reperta, ac

ipsa hora
iiobilis

ibidem fuissent reposita.

inde fragrabat, caecus
est
ct

Insuper vero odor suavissimus et

autem quidam tangeus feretrum illuminatus

multi alii meritis

eorum

curati suut.

lu horura sollemnitate

pax

inter

Lougobardos

et

Romanum

iniperium reformata fuitetideo

Gregorius papa: loquctur domiuus pacem in plebem suam etc, in

introitu raissae cantari instituit,

undc

ct officia

partim sanctis con-

J) E(l. Fr.

iii.-ilo

Ifgil:

<j

ui

II

gentosimo

rjfu.irlo.

2) Alii

ej

ii

nii

S.

23 *

356
veniunt

Cnp.

LXXXVI. De
evcntibus
,

nativitafe sancti Joli. baptistae.

qui
ipsis

partiin
,

conligeic
,

diebiis.

Relei

Auo-ustinus in libro vieesinio dc civitatc Dei

et

quod ipso praesente

apud Mediolaiium ad
reccpit.

impcratore

ct

muita turba

(|uidam

caccus

corpora martirum Gervasii

et Protliasii lunien
aliiis,

-Utrum aurefert

tem

sit
,

praedictus caecus an

ignoralur.

Idcm quoque

ibidem

quod quidam juvenis

in

villa Victoriana,
in

quae ab Yppola

regio triginta miiliaribus distat,

varet,

cum

quodam numine cquum

et
iii

conlinuo d.yabolus

eum vcxavil
vespcrc
,

flnmcn taniquam mor-

tuum

projecit.

Cum autem
(piae

in

ecclesia
ille

bcatorum (ircgorii
vocibus
illis

el Prothasii,,

propc erat

cantaretur,

quasi

percussns cum grandi fremilu eccle.siani inlrans altare tenebat, inde tamquam si iltidem alligatus fuisset. Kt cum amoveri non valens
,

dacmon
Jare,
in
si

ut

inde
,

exiret,

adjuraretur,
(

ille

se ejus

membra ampu
sicnl

exiret

minabalur:

um ergo

adjuratus exirct, oculus cjus

,

maxillam fusus lenui \cnula dependebat

sed in loco suo

potucrnnt,

oculum revocaverunl
et Protliasii ait:
lii

et

ecce intra paucos dies nicrilis

est.

sanctornm Gervasii
quc
in

plene sanalus
sunt,
qui

Ambrosius quocoelesti

praefalione sic
apostoli
hoslis

vcxillo

signati

viclricia

arma sumpseranl a mundanis nexibus

vitiorum
suiit

absoluli,

nequissinii
(iliristum
Si^icris

acicm

prosternentcs
quaia
potuit
fclix

liberi

et

expediti
,

dominum

sccuti.

gcrmanitas

quae

inliaereiulo

eloquiis

nullo
.

interpellari

contagio.

quam

gloriosa cerlaminis causa

nbi pariler coronanlur. quos uiius

ulerus matcrnus efTudil.

CiVP. l\\\V'[. (81.)

Dc natlvitatc ^aiieti Joliaiiiiiis b.Tptiistae.

Johannes
baptista
multi|)liciter

nominatiir.
,

ni( itur

enini pro

pheta, amicus sponsi, luceina, aiigelus, vox

vatoris, praeco judicis cl praecursor regis.

Melias, baptisla sal-

In

prophcta designatur
dileclioiiis,

praerogativa cognilionis
in

iii

amico sponsi praerogativa

,

luccrna ardciiti iraerogativa sanclitatis

,

iii

aiigelo pracrogativa
in

virginitatis

in

voce pracrogativa humililatis,

Ilclia

praei'ogali\a

IVrvoris, in baplisla iuacrogativa mirabilis honoris, in piai^oiie prac-

Kigaliva pracdicalionis. in piaccuisorc piaerogaliva pracparalionis

Cap.

LXXXVI. De

nativitate sancti Joh. Imptistae.

357

1. Nativitas Joliannis baptistae ah arcliangelo hoc mocio annuuliata fuit.

David enim rex, sicut habetiir

Dei
ampliare,

in hystoria scholastica,

volens

cultum

XXIV summos
et VIII

sacerdotes

instituit,

quorum tamen unus

Statuit

niajor erat, qui princcps saccrdotum dicebatur.

viros

autem

XV

de Eleazar

de Ytamar

et

secun-

dum
VIII.

sortcs

dcdit

unicuiijue

hebdomadam

vicis

suae, Abias auteni

luit.

hebdomadam habuit, de
et

cujus geiiere Zacharias

Erant

autem Zacharias

uxor

ejus senes et absquc liberis.

ut

Cum

crgo

Zacharias templum domini,

et

inceiisum poneret, ingressus fuissct,

ei

multitudo populi de foris exspectaret, appariiit

Gabrici arch,

angelus.

Cum
ne
est

auteiu
,

Zacharias

in

ejus

visione timerct

ait

antua.

gchis:

timeas

Zacharia,

quoiiiam

exaudita

cst

oratio

Proprium
ex
sua

enim bonorum angelorum, secundum quod

tcrrilos

dicit Glossa,

visione

benigna

exhortalione

protiiius

consolari,
,

contra

mali

angcli

se in lucis

angclos
,

transrigurantcs

si

quos

cx sui pracsentia territos

tiunt.

senscriiit

ampliori cos lioirore concu,

Anminciat igitur

Gabricl Zachariae
,

se

lilium

habilurunr
ct

cujus iiomen Johannes essct

qui

vinuin et siceram

nou biberet

antc

dominum

iii

spiritu

et
,

virtute

Heliae praecederet.
in

Johannes

vocatur Helias ratione situs

quia

quia

ambo
,

descrto

ratione victus,
vcstitu inculti;

ambo

victu parci
,

ratione cultus

quia
,

ambo
illc

ratione

oflicii

quia

ambo praecursorcs
ratione zeli
,

scd

praccursor judi-

cis, iste salvatoris;

quia iitriusquc veibum quasi. fa-

cula ardebat.
ris

Zacharias autem considcrans sui scnectutem et uxodubitare cocpit et morc Judaeorum signum ab an-

sterilitatcm

gelo rcquisivit, angelus autcm pro eo, quod vcrbis suis non crcdit,

ipsum tacituruitatis plaga pcrcussit.

tatio

Notandum autcm
propter

quod dubi^
promissorum
sibi

consuevit
,

fieri

et

excusari

aliquando

magnitudinem

sicut legitur de

Abraham.

(]um

enim dominus

promisisset, quod semen

suum terram Canaan possidcrct,

scire
,

dixit

ad

cum Abriihem
sum c.am?

dominc Deus, undc

possum, quod possessurus

inquit,

Kt rcspondens Deus: sume

fragilitatis

mihi
,

vaccam

etc.

Aliquando propter
iii

propriae considcrationem

sicut patct

Gideone, qui

ait:

obsecro,
in

mi doniinc,

in

quo liberabo Israel?

in

Eccc familia mca infirma est

patris niei
iiiiturac
,

Manasse

ct

ego minimus

domo

tt

ex hoc signum pctiit ct acccpit.

,

Aliquando proptcr

inipossibilitatem

sicut patct in Sara.

Cum cnim

dixissct

doniinus:
post

rcvcrtciis veniain ad te ct habebit

dicciis
:

Sara

filium, risit

Sara

ostium

postquam coiisenui

ct

dominus mcus vetulus

358

Cap LXXXVI. De
Quiil

untixitate sancti Joli. haptist.io.

(jiunl

est etc.

est

ergo

qiiod soliis Zacliaii.is cx co

dubi

tavit,

plagam

iticurrit,

cuin ibi essct et magniludo promissionis et

Iragilitatis
,

considcratio

propriac

qiiia

talcni

iilium se

Iiabiliiruni

indignum reputabat?
plici

ct

haec impossibiiitas naturalis.

Hoc multi-

de caasa factum fuisse putatur.

est,

Primo,

sccundum Bedani,

quoniam discredendo locutus

credere discat, secundo,
iniraculum in nativitate

ideo silentio plectitur, ut tacendo

quia

ideo

mutus effectus est, ut majus

filii

appareret.

Cum

enim

in nativitatc

Jo-

liannis patri loqncla redditur, miraculuin miraculo cumulatur.

Ter-

lio, quia

congruum

fuit, ut vocein amitteret

quando vox nasceba-

lur

et legi

silentium

imponebalur.

Quarto quoniam ipse a domino

in

signum

petiit ot

ipsam taciturnitatem

signum accepit.

Cum

autein

Zacliarias foias ad populum exiisset et cuin factuin niutum viderent,

cognoveruiil ipso iiuiucnte, quod visionem vidissel in tcmplo

pleta autem septimana olTicii sui
abiit
in

coin-

domum
,

suain et concepit
sicut ibi dicit

Elizabeth, et niensibus quinque se occultavit

quia,
iii

Ambrosius

partus sui

erubesccbat aetatem, ne

sencctutc

va-

casse libidini videretur, et tamen gaudebat sterilitatis carere oppro

brio, quia opprobrium est mulicribus non habere pracmium luiptia-

rnm, propter quod nuptiac celebrantur ct carnalis coitus excusatur.

Mcnse autem sexto beata Maria

congratulans
iiectuti venit

quac jam doininum conceperat,

sterilitati

virgo foccunda

ablatac

et

compatiens

se-

ad Elizabeth

et cuin

eam

salutassct, beatus Johanncs,

jam

spiritu sancto rcplctus, sensit filiuin

in inatris

Dci venire ad sc

ct

prae

gaudio

utcro exsultavit ct tripudiavit ct inotu salutavit,

Exsultavit cnim, quasi gcstiens salutare el

qucm vocc

iion potuil.

domiuo suo assurgerc.

Iribus

Mansit crgo virgo bcata cuin cogiiata sua

ei

nicnsibus

ministrans

natumque pucrum

suis

sanctis ina-

nibus dc terra lcvavit, ut liabctur in liystoria scholastica, et quasl

morem gerulac

oniciosissiine peregil.

Hic domini
privilcgiis

praecursor beaNani idcin

lus novcin specialiter el singulariter

daruit.
,

angelus, qui dominum annuiitiavit, ipsuni annuntiavit

iris

in iiloro

ma-

exsultat,
,

mator domlni
primus
,

ipsuin

a terra

levat

linguam palris
dcmonstrat,
(ilirislus,
iii

reserat

baplismum

ordinal,

(ihristuin

indicc

ipsum
linibo

Cliristiini

baptizal

ipsiim

prao

omiiibus laudat

posilis

(iliristiiin

vonturuin praoiiuntial.

Proptor liaoc

iionoiii

piivilcgia ^ocatur ab ipso

(ilii^sosloinus.
,

doiniiio proiliela cl jilus

pliis
(|iiaiii

quam
,

propliola
sio ail csl

qnaro

dicalur oliam

propliola

|iiopliclao

csl

bcnciicium a

Dco acdpero.

iiuiiiquid

prophclac

Cap. LXXXVI.
bciiificium haplismiilis
pioplicliset,
')iiuiiiqui(l

D(j iiativitatc saritli

.luli. ij;ij)tiblac.

oJU
Itco
?

Deo darc?
piophctac

Propliclae ost
cst, ut Deiis

iil

ipsc

tlc

ile

illo
illis

proplictisct

Oiiincs proplictac pioplictizavcraiit de (.'liristo,

dc

autem pro-

plictizalum iiou cst, ipse autein

iioii

soluni proplictiza\il dc {;liiis4o.

scd ctiam

alii
,

proplielae proplietizavcraiil dc illo,

istc autein

omnes

jiortitores

verbi fueruiit

ipsa vox
,

quaiitum aulem vox pioxiniior

Joliannes

vcrho,

iion

tamen verbum
Cliristus.

lantum

propinquior

Cliristo,

non iamen

Sccundum Ambrosium
,

laus Joliannis cx quin-

que colligitur vel comprehcnditur

rihus
,

scilicet

ex

parcnlihus, ex
I.aus

ino

cx miiaculis,

cx mmicie,
einidein
,

ex

praedicalione.

autcm

parcnlum secundum

Ambrosiuin cx

quinque inanifestalur.
iii

Ait cnim sic: plcna laudalio

qui gcnns in morihus, niorcs

acin

quitatc,

officiuni

in sacerdotio,

factum

in

inandalis

judicium

justilicalionihus comprchcndit.

Secundo cx miraculis, quorum quac,

dam

fuermit antc cjus conccplioncm in utcro

,

scilicct angelica

an-

iiuntialio

iiominis

impositio

ct loquelae patris amissio.

CJuaedam

quantuui ad cjus conccptioncm in utcro, scilicct supcrnaturalis conceptio

,

cjus

in

utero

sanctilicatio

ct

prophetalis doni
,

rcplctio.

Quacdam quantum ad

ejus nativitatcm ex utcro

scilicet

utriusquo
scivit

parcntis spiritus prophctalis

ct

adeplio,

quia ct niatcr

nomen

patcr canticum cdidit.

Loquelae patris rcscralio

ct spirilus sancti
etc.

rcpletio,

unde

ct

Zacharias patcr ejus rcpletus esl spiritu sanclo

,

Amhrosius: respicite Johannem

quanta vis
,

sit

cjus vocahulo

cu-

jus nuncupatio reddit muto voccni

ct

patri prolcni.

populo pictalcm
filio
,

sacerdotem.

Prius eniin eral tacciis lingua, sterilis

fit

priva-

tus oflicio,

at uhi Johaiines iiascitur,

recipit,

rcpcnte

patcr proplicta.

loquclae
functio
fuit.

usum

prolcm a spiritu sancto suscipit, saccrdotem

Tcrtio cx morihus,

recogiioscit.

quia sanctissiraae vitae

:

De

cujiis sanctitatQ. dicit

Chr^sostomus

convcrsatio Johannis

oninium vitam culpabilcm faciehat apparerc.

si

Qucmadinoduiu enim,
,

vidcris

albam vestem.

dicis:
,

satis

candida vestis

si

vero proctsi vcrc

posueris

cam juxta
cst,

nivcra
sic

incipit libi sordida apparere,

sordida non

quantum ad comparationcm Johannis oninis

,

hoino vitlebatur immundus

tcstimonium.
Priino

tiijus

quidcm
,

sanctitatis triplex
id

hahuit

a supercoelestihus

cst

ab ipsa
II:

trinitale,

ctprimoa
geliim

palre. qui vocal

etc.

cum angelum
iionicii

Malach.

ecce mitto anet

meum

Angelus aulciu

cst officii,

non naturae,

J)

Ed. Rec. Neiba;

ii

)ii ij

uid

i) i

ji

liel

se

ojiiitlunt.

360

Cap.

LXXXVI. De

nativitate snnoti Joli. haptistae.

officii

ideo dicitur angeliis latioiie

oTficiuin exerciiisse videtur.

ex co

quod oinnium angclor^iin

Scrapliiii.
faciuiit
:

Habuit cniin officiuin

.

Intcrct in

pretatur cnim Serapliin ardens

((uia

illi

nos ardentes

Dei amorc plus ardcnt,

Helias quasi ignis etc.

ct

de Jolianne dicitur

in Eccles.

surrexit

Ipsc enim venit in spiritu et virtutc Heliac.

Sccundo habuit
ludo scicntiae
fuit

officiuni
et

Chcrubin, Chcrubin cniin intcrprctatur pleni-

Johannes dicitur Lucifcr Jcs.

XXXVin

ex co, quod

terminus noctis ignorantiae ct initium Incis gratlac.

Tertio habuit

officium thronoruin, quoruin olTicium cst judicarc et de

citur,

johanne di-

quia arguebat Hcrodcin diccns:

iioii

licet tibi

habcre uxorcin

fratris tui.

Quarto habuit officium dominationum, quae doccnt nos

ct Johaniies

crga subditos dominiuni gcrcre,

tur
iii

crga subditos habcbaonicium principatuuin,

dc sc diccbat:
,

amorc, crga rcges

iii

timorc.
,

Quiiito
ct

qui qui

docent nos

superiorcs revercri

Johaiincs

de terra est,

dc terra loquitur, de Christo autcni

Itein: cujus

qui dc
sol-

caelo venit, super oinncs est ctc.

non sum dignus

,

vere corrigiam

caiceamenti

ejus.

Sexto officium potestatiun

per

quas potcstates aercae vci contrariae arcentur, quae non potucrunt

nocere sibi jam sanctificato.

nobis ctiam arcebat,

cum ad bapvirtutuin,
in sc

tismum

poeiiitentiae
fiuiit

nos

disponcbat.
ct

Scptimo

officium

per quas

miracula,

bcatus Johaiuies mulla miracula

ipso ostendit.

Magna

cniin iniracula niel silvestre et locustas edere,

pilos camcloruin iiiducrc ct liujusmodi.

loruin
stiani
,

Octavo officium arcliangespcctaiit

elc.

quando rcvelabat inajora, sicut ea, quae

rcdemtioncm, cum diccbat: ecce agnus Dci

ad noofli-

Nono

ciuin angcloruni, quaiulo aniiiintiabat miiiorn, sicut ea,

quac spcctant
coii-

ad morcs

nt illud:

pocnilcnliain

agilc clc.

Itcm: ncinincm

cutiatis etc.

Secundo habuit tcstimonium a

filio,

sicut patct Matth.

\I, ubi cuin Christus mullipiicitcr

iiitcr

ct niirabilitcr cominciHlat

diccns

caetcra:

iutcr

iialos

muliorum
ab
iilo

noii

surrcxil

niajor

Joliannc

baptista.

Pctrus Dainiaiii:
,

vcrbo

Johaniiis suiit dcproiiita

pracconia

pcr ([uod fuiidata cst arida

el inovcnlur .s\d('ia ct sunt

cuiii

condila clemciita. Tcilio a spiritu saiicto,

lii
,

pcr))alrcni suuni dixit:

piicr

prophcla allissimi vocaberis

,

ctc.

Secundo ab angclis

ct

loclcstibus

sicul jiatct Liicac primo, ulii cuin angclus niuUiplicitci

sil

coinmciidabat oslciidcns, quantac

dicit:

dignitatis quo ad Doiiiii, uin

sanctitalis

cro ciiim

magnus coram domino: quantac

ct si(orain
iioii

quo ad

sc ipsuni, cuni subdil: \iniini

bibit cl spiritu saiiclo

(|uo

oxplebitur

ox

uloro

nialria.

tiuanlao

ulililalis

ad

proxiinum.

Cap.
tiim
dicit:

LXXXVI. De
ct
itl

nativirate sancti Joh. haptistae.

361
a sub-

inultos

filiorum Isiael convertct etc.

Tertio

coelestibus,

est ab honiinibus, sicut a patre suo ct vicinis, unde

,

dicebant:
laus
iu

quis

putas

puer

istc erit ^tc.

Quarto compreheiiditur

Johannis ex

munere.
,

Habuit eniui

munus
ct in

in statu

in utero,

egressu ex utero

in

mundi progressu

mundi cgressu.
,

In

utero hahuit triplex mirabile

in

munus gratiae, primo gratiam

fuit

qua
,

utero

sanctificatus fuit,

unde

antc sanctus
utero,

quam natus

Je-

rem. I:

prlusquam
,

te

formarem

in

novi te etc.
in

Secundo

gratiam
snltans

quia prophetare raeruit. sicut quando

cognovit.

utero matris ex-

Deum adesse

Unde Chrjsostomus volens ostendicit:

dcre,

qualiter fucrit plus

et

quam propheta,
fidei

prophetae est pro

merito convcrsationis

prophetiam accipere.
,

Numquid proet

phetae
tudo

fuit,

ut prius fuerit

prophcta, quam homo

,

quia consue-

erat,

ut

prophetac inungercntur

tuuc qnando
utero
in

bcata

virgo

Elizabeth salutavit, Christus Johannem

in

prophctam inunxit
I\Ia-

sccundum quod
riam

dicit

Chrysostomus

in

haec verba: idco (ihristus

fccit salutare

Elizabcth, ut sermo procedens de utcro raatris,

nbi habitat dominus, et per aures Elizabcth ingressus descendcret ad

Johannem
qua
suis

ut

illic

eura

ungcret

in

prophetani.

Tertio graliam,

meritis

malri

prophetiac spiritnm tradidit.

fucrit
,

Unde Chryproplieta ait:

sostomus volens ostcndere, qualiter

quis prophctarum
,

plus

quam

cum

csset prophcta
in

prophetam
,

facere

potuit?

Helias

quidam unxit Helisaeum

Iste

prophetam
in

non tamen propheexsistens divini

tandi gratiam contulit.

iiitroitus

autcm

utcro matris
os
illius
,

scientiam
ul,

matri

doiiavit

ct

vcrbo

confcssionis

aperuit

cujus non vidcbat pcrsouam

,

cognosceret dignitatem
veniat ad rae?
In

diccns:

unde hoc mihi

ut

mater domiiii mei

,

egressu cx ulero habuit triplcx munus gratiae

fuit

quoniam ortus ejus

cxclu

miracalosns, sanctus

ct

jucundus.

Quia niiraculosus,

ditur dcfcctus impotentiac, qnia sanctus, rcalus culpae, quia jucundus, lamcntuni miscriac.

Cclebratur auteui ejus ortus sive nativitas

triplici

secundum magistrum Guilhelmuin Altissiodorensem

primo
ratione
ipse
sanctificationis
in

rationc

utero

secundo rationc dignitatis

vcnit
ct

in officio,

cnim

tanquam
tertio

lucifer

aetcrnum gaudium
iii

nobis primus

nuntiavit,

ratione

jucunditatis

ortu

suo

Dixcrat

ciiiin

angclus:
iios

ct niulti in cjus iiativitalc

iii

gaudcbunt
Iii

ct ideo

dignuui est, nl ct

nalivitatc ejus
in

gaudeamus.

progressu ha-

buit similitcr inultiplex uiunus:

hoc autcra patcnt ejus excellen-

:;

3G2

Cn|).

LXXWI. Dc
quantlo

iiativitate saiicti Joli. Ijaptislac.

lissiina et
iiani

divcisa muiicra gialiae.

fiiit,

qiioiiiaiii

lialiiiit

pcifectioiiciii '),
ctc.

piophcta

(lixil:

qui

post

lue

ventunis cst
,

plus

quam
,

propiicta,

quantlo Cliiislum
niissus
fuit,

iligito

(lcnionstravit

apo-

stolus

quia a

Dco

apostolus

cniin itlcm cst,

quod

niissus.

Undc

fuil lionio

missus a Deo, cni noincu crat Jolianiics

;

marlir,

quia pro justitia niortcm suslinuit

coiifcssor,

quia

loii-

fessus est ct iion ncgavit, virgo,

unde

et

proptcr ipsius virginita

tem angclus

cst

appcllalus

IMalacli.'

H: cccc cgo mitto angcluin

elTi-

mcum

ctc.

In

cgrcssu dc mundo habuil Iriplcx muiius, quia

tunc
,

citur niartir invictus:

ciiim

paimani
tiiiic

marlirii adcplus cst;

illis,

di-

rigitur iiuntius prcliosus

ipse

tMiiiii

qui craiit in liuibo,

cl

prctiosum nuntium

atlulit,

scilicct

dc advciilu

(iiiristi

rcdcmtionc

ipsorum

ct colifur cxitus gloriosus,

,

cjus cnim cxilus dc omnibus.

ccclcsia

qui ad linibum dcscenderunt

ct

spccialitcr ah

sollcmnizatur

gloriosc colilur.

Quiiito cx pracdicalionc: circa ciijus pracdicapoiiit,

tioncm angclus qualuor

coiivcrlit

cum

dicit:

ct

mullos liliorum Isracl

ad domiuum
sciliccl

Dcum ipsorum
,

ct ipsc
,

praccedct

etc.

Tan-

gil

quatuor,

IVuctum

ordiiicm

virtulcm ct fincin,

sicut in

liltcra patct, cl nolanduni,

quod pracdicalio Johannis

pracdicavit
ferventcr,

triplicilcr fuil

couimendabilis. prudcntcr.

Ipse

iiamquc

eflicacilcr
ctc,
,

cl

Fcrvcntcr ciiim diccbal:

fiiit

gciiimiiia

vipcrarum

qui

quidcm fcrvor

iiillaininatus

caritatc,

quia crat luccrna ardcns.

Uiide ipsc dicit in persona Jcrcmiac:

posuit os incum quasi glariide

dium aculum.
Jolianii. \critati.

Iiiformatus vcrilalc, (|Hia crat luccrna luccns.

inisistis

V: vos

ad Johaiincm

tU illc pcrliibuit leslimoiiiuin

Directus a dis^retioiic sivc scicntia,

cl
inililibus

unde turbis

ct

pii-

bruanis

sccundum uniuscujusque cxigcntiam propriam

uiide cl tani conslantcr pracdicavil,

legcm dcdit. hrmus constantia,

quod cx
sccunduni

lioc vitain aniisit.

Ilaec

cnim quatuor dcbet habcrc zclus

zeluin

(|uod

dicit

Bcrnardus:

tiium

innamnict

caritas.
cfli-

inforniet vcrilas,
cacitcr, quoniain

rcgat scicntia ct lirmct coiislantia.

Secundo

ad praedicalioncm cjus
pca-

inulli

convcrsi sunt.

Prac-

dicavil

ciiiin

vcrbo

assiduilatcm doclriiiac ct cxcinplo pcr sancti-

latem

vitae

praedicavit cl coiiverlit nieritis cl orationibus dcvotis.

cujus

Tcrtio prudcnter:
\iriiuo

prudcnlia
fiiit

pracdicalioiiis

in

Iribus

fuit

in

co

quod
cniiu

usus
sccuris

coniminationibu%, ul

lualos

terrcrcl,

diccns: jani

ad

radiccin arboris posita cst:

,sccHndo

J)

Kd.

II<.M

.KldiJiil

11 III

II

II

III

.1

II

II II

Cap.

LXXXVI.
.

De

natlvit;ite saiicti Joli. baptistae.

'

363
,

proinissiouibns

iit

l)onos ailitcrcl, diccns: poenilciitiani agltc

ap-

propinqiiabit enim

regnum coelonim;

lertio inoderationibus,

ut inc-

diocies paulatim ad perfectioncin attraherel,

canis et militil)us lcvia imponcbat,
ut

unde turbis

ct publi-

postmoduin

ad inajora pro,

vcherentur, turbis, ut opcra miscricordiac faccrent

se ab aliorum appetitu abslinerent,
tcrcnt
,

4ublicanis, ut

railitibus,

ut

neininem concu-

nulli

caluiniiiam

facerent cl suis stipendiis contcnti csscnt.

Et notandum, quod sanctus Johanncs cvangelista hac die migravit ad

doniinum, sed cclesia ipsius festHni in tcrtiuin dieni post Christi nativitalem
fuit

celebranduin

instiluit,

quia tunc ejus

ecclesia
in

dedic.ata

et

sollcmnitas

nativitatis

bcati

Johannis baptistae

suo die

remansit, nimirum quia hic dies ab angclo gaudio nativitatis praecursoris authcnticatus
fuit.

Non autcm doginatizandum

tamquam
,

est,

quod

evangelista baptistae cesserit,

ininor inajori;

non cnim

decens cst, quis raajor

sit

coruin

disputare.

Quod etiam quodam

alter vero

cxemplo divinitus
res theologi,

csl ostensum.

Erant enim, ul legitur, duo docto,

quoruin unus Johannem baptistam

Johan-

nem

evangclistain pracfercbat;

tandem supcr hoc sollemni dispu-

tationc indicla quilibet valde sollicitus eral auctoritates ct eflicaccs

rationes invenire,
nicnte
auteiu

quibus suuni Johannem posset pracferre,

die
quilibet

adve-

disputationis

sanctoruiu

acmulatori suo

apparuit eiquc dixit: benc concordes suunis in coelis, dc nobis non

disputetis
in
terris.

Tunc
ct

illi

sibi

ad inviccm

ct oiuni

populo

vi-

sioncm publicaverunt

dominuin bciiedixerunt.
,

S. Paulus
ct

hjstoriographus Longobardoruiu

Roinaiiae

ccclesiae

dyaconus

(iasinensis nionachus, cuiu debcret

quadam

vice ccreuni consecrare,

fauces cjus raucac factae sunt, cuiu prius vocalis csset; ut crgo vox
sibi restitueretur
,

hymnum

scilicct,
etc.

ut queant laxis resonarc fibris

luiia

gestorum famuli tuorum

ad honorem beati Johannis coin-

posuit, ubi in principio petit sibi votcin restitui, situt et

icsliluta fuit.

Zathariac
iu

Ossa niortuorum animalium undecumquc collecta

,

hac die.ab aliquibus comburuiitur

cujus duplex cst causa,

ut ait

Johannes Belelh:

uiia cst

ex aiitiquae institutionis observantia, sunl

clenim quacdain animalia,

quae draconcs vocantur, quac

in

iii

aere

volanl,'ct

in

aquis

iiatant,

terra ainbulant;

quandoquc

auteiu

duin pcr aera aiiibularent, ad libidincm concitabantur, cl in putcis,

el
in

aquis

fluvialibus

spcrma jaclabanl

ct inde

scqucbatur

letalis

annus.
biis

Conlra hoc ergo istud invenlum

logus
liercl

fuit reniediuin,

ut dc ossi
,

auiinaliuni

el sit talia aiiimalia fuinus fugaret

et

364
quia
biis

Cap. LXXXVll.
istiul

De

sanctis Jolianne et Patilo.

inaxiine lioc tcinpore liebat,

ideo

istiitl

adluic
,

al)

aliqui-

ohscrvatur.

Alia

cansa

est

ad repraesenlandum

quia

ossa

santii Johannis in Sebaste civitatc ab iiirulelibus coinbusta fuenint.

Fcruntur
et luceus

etiain faculac
,

ardentes,

quia Joliaiines
tuiic in

fuit

facula ardcns

et, rota

vertitur,
')

quia sol

circulo descendit ad

signilicanduin,
iuiiuii
,

quod

ips tcstimoniuni perliibuit dicens: nie oportet

illuin

autein crcscere.
in

Hoc

signilicatuni est

secundum quod
;

dicit

Auguslinus
,

eorum ortibus

ct in coruin luortibus

in eoruni

orlibus
circa

quia

tirca iialivitatcin Johannis

dics incipiunt decrescere,

illud:
solstitiuin

iiativitatem

Christi

cresccre

juxta
in

decinio

Ghristuin praeit atque Johannem.

Item
,

corum

niortibus, quia cor-

pus Christi in cruce

latum.

fuit cxaltatuin

torpus Johannis capite niino-

3. Rcfert Paulus

in hjstoria

Loiigobardorum, quod

Rothgrith rex Longobardoruin juxta ecclcsiam sancti Johannis baptistae

cum

luulto ornatu scpultus fuit,

quidam vcro cupiditate

cui

illectus

noclc scpiilthrum

apcrieiis abstulit universa,

fuisli

beatus Johamics
,

apparens dixit:
siam nieain de
iiit,

tur ausus

tangere

niihi

tominissuin

ectle-

caoteio ingredi non valcbis.

Quod

u1i(|ue sic

eve-

iiani

quituinque praediclain ectlesiam intrarc volebat,

quasi u

validissiino pugile gutlur ejns

fcriebatur el sic subilo rclio rucbal

Oc
Johanncs

CAP. IXXXVII. (82). ^aiicliis jroliaiiiie et Panlo.

cl

Paulus priinicerii

et

pracposili ('onstaiitiac

liliac

Constantini Augusti fucrunt:

eo autcin teinpore

cum

geiis Sc\lliica

Oaciani et Thratinin octuparet cl fiaHitaiius dux Roiuaiii cxercilus

coiitra

piacditlain

gciilcm

initli

dcbcrct,
iii

Coiistaiiliaiii

liiiaiii

Coii

slantini
ctiain

pro

niertcde

laboris

sibi

iixorcin

dari petebat

quod

Romaiii

priiitipes

iiislaiiliiis
liliaiii

lieri

posliilabaiil.
|iosl(|uaiii

Palcr aulem

pliirimuin trislabalur

sti(>iis

siiain

a bcala Agiiclc

sanata fucral,
(|uain

iii

virginitatis proposito
iiiclinari
.

positam

facilius occrdi possc

ad consensum

virgo tamcn
,

de Deo conlidcns patri

vcnimtanicn
t <i I> .1 1 11

(oiisuiuit,

ct eain .sibi

spoiideal
J o
li ;i

tum
i !<

\ittor rcdirct,
lui

1)
<

Recenl.
III
<) 11

iiddiiiil

1, 1111,1

n n

ij

Cliiislns

ini

se-

II

n dii

u d.

Cap.

LXXXVII.
((uas

De

sanctls Jolianne et Paulo.

36.5

(luas filias siias,

iius secuin

ex uxore (lofuncta susceperat, idein Gallicaut

manere permillerct,
et

per

eas inores ct votum patris

et

scire possct,
sibi

ipsa

duos praepositos suos Johannein

quasi niajoris firmitatis,

Pauluin
ut

concederet in spe
filias

rogans Deum,
,

ipsuin ct

convcrteret.
et

Quod ubi oninibus

et

placuit

Gallicanus

assnmtis Johannc

Paulo

copioso cxercitu

proficiscitur,

sed

tamen a Scjtharum

geiitc ejus exercitus frangitur et in

urbe ')Thract

ciarum ab hostibus obsidctur.

Tunc accedenles Johannes

coeli
ct

Pauhis

eidem dixcrunt: fac votura

fuisti.

Dco

eris

victor
ferciis

uielior (juam

Quod

cuin fccisset, juvcnis in

humcro

cruccin statim

sibi
illc

apparuit eicjuc dixit: sume gladium tuum et se([ucrc me.

accipieus pcr mcdia
castra
ruit et

Qucm
ct

ad rcgem usquc dpvcnicns

exercitum subjugavit

illumquc

occidens

solo

timore
,

uiiivcrsum

Romaiiis tiibutarios fccit

duo quoque miiilcs armali cidem appaFactus igitur christianus Romain

rogavit

rcntcs CHin hinc iiide coulirmabant.

rcdiit ct

cum multo houorc

si

susccpliis

Augustum

ut

sibi

indulgerct,

filiam

miaime despoiisaret, co quod dc caetcro Christo

continenter
cuisset
ct

vivere proponcrct.

Quod

cuin

Augusto plurimum pla-

duae

filiae

Gallicani

a Gonstantia virgine ad Christuin

ducatu ccssit et omnia paupcriin

conversae essent,

ipse

Gallicanus

bus tribucns

Christo

cum
Hujus

aliis
ita,

servis Dei

paupertate servivit.

Multa aiitcm miracula faciebat

corporibus
efTHgarel.

ut solo visu daeinones de obsessis

sacrae
ul

opinionis
oriente
ct

faina

in

toto

orbe

tcrrarum

in

tantum excrevit,

ab

occidentc vcnientes

vidercnt virum cx patricio consulc lavantem pedes

pauperum

po-

ncntcm mensain, aquam inanibus cITundentem, langucntibus

niinislraiitcm et caetcra sanctac servitutis officia exhibentcm.

sollicite

Constan-

tino igitur defuncto Constantius Constantini niagni filius

resi

Ariana hae-

depravatus imperiura tenuit, verura cuin Conslantius frater Con-

stantini

duos

filios,

scilicct

Gallum

et Julianum,

reliquisset,

Con-

stantius impcrator dictum Galluin

Caesarcm

fecit et

contra Judacam
Julianu.s
,

rebellantcm
vero timens
,

raisit

quem

tamen

postraodum

iuterfecit.

nc exemplo fratris a Constantio

ubi

periraerctur

mona-

slcriuin ingressus est,

magnani rcligionem simuians lcctor or-

dinatus est, qui per maleficura

cipicns
,

dacmoncm

consuluit,
esscl.

rcsponsum ac-

quod

ad

imperium sublimaiulus

Post aliquod tcni-

pus urgentibus aliquibus negoliis

tloiislantins

jHliannm (acsarem

i) Alii;

Trn

cla rn m.

366
feeit
et

Cap. LXXXVII.
ipsum
iii

De

snnclis .lohanne et Paulo.

qui
oiniiia

Galliam deslinavit,
est,

Ktrciiue

ag('i)at,
iii

mortuo autcm, ut dictum

Constaiitio et Juliaiio aposlata

,

iin-

pcrium a Coiistantio subliinato, jussit Julianus

Diis immolarct aut abscedcrct:
inferre.
Ille

ul

Gallicanus

aut

tauto eniui viro non audcbat nccein

et

igitur

Alexaudriam perrcxit
at

ab infidelibus pcr cor

transfixus martirii coroiiam percepit,

Julianus captus cupidilatc

sacriiega avaritiam
cultates

suam

evangelii tcstimonio colorabaf.

Nam
dicit

faiu

a christiaiiis

aufereus

diccbat:

Christus

vcstcr

evangelio, qui noii rcnuntiavcrit omnibus, quac possidcf, non potcst

meus esse
ex opibus
,

discipulus.

Audicns igitur, quod Johaiines

et

Pauhis

quas virgo Coiistantia reliquerat,

,

christianos pauperes
ifa

sustciilabant

inaiidavit iisdcm

quod At

sicut (]oiistaiitino,

quo-

que ct sibi adiiacrcrc dcbcrent.

peratorcs Constantinus
(ihristi

illi

dixcrmit:

dum
sc

gloriosi im-

ct

filius

cjus

Constanfius

essc

scrvos

gloriabanfur, nos famuhibainus cisdcni, tu vero quia rcligiovirtutibus

rcliquisli,

iicm plenam

tc

ouinino rcccssimus
in

et

tibi

obedirc

contemnimus.
obfinui
ct,

Quibus Julianus mandavit: cgo

si

ecclcsia
stafuin

clcricafuin

voluissein,

ad priinum ccclcsiae

pervcnisscin, scd coiisidcrans vanuin cssc incrliam scctari ct otiuni,

militiae aniinum dedi Diisque sacriiicans eoruni sulTragiis

imperium

obtinui.

Unde vos

iii

aula rcgia

iiufrifi iioii

debctis latori

mco dcQui rc-

esse, ut primos vos

iii

palafio nieo liabcam.

Quodsi a vobis couiioii

tcmtus fuero,

agam

necesse cst, ut contcmiii

possiin.

spondcntcs dixerunf:

Deum

fibi

pracponcnfcs

inliias

tuas

ncquaquam

limcmus,
si infra

ne Dci aeterni

iniinicilias

iucurramus.

Ad

lioc Juliaiius:

decein dies ultro ad

facictis,

mc

vcnire coutcmscritis,
curatis.

coacti

postrc-

moduni

quod sponfc facere nou

(hu
ct

saiicti

spondcrunt: jaiu dcccm dics practcriissc

acsfiina

liodic facifo,
:

quod
quod
vos
,

tuiic

lc

facfurum

csse

minaris.

Quibus Julianus

pufatis,

inartircs vos faciant chrisfiani: nisi mihi conscnscrifis,

puniam
cl

non

ut marfires

scd

ut publicos

hostcs.

Tunc Johanncs

Paulus pcr totos dcccm dics clcniosinis

pcribus crogabaiit,

insistciifcs

omiiia sua pau-

dccima autcm die missus

cst

ad eos Tcreutia-

nus, qui dixit

iis:

dominus

nostcr Julianus
:

sfatiunculum
alioquin

aurcum
sinuil

Jovis ad vos misit, uf cidcm fliura inccndatis

peribitis.

ambo

Cui

saiicfi

dixcrunt:

si

tuus dominus cst Julianus, habcfo

paccm cum

illo,

iiobis

alius domiiius
iu

nou

cst

iiisi

Jcsus Chrisfus.
(ioinuin scpcliii,
lilius

Tunc
famain

jiissit

cos occulfc dccollari cf

,

fovca
iiiissi.

iiifra

faciciis

quod

iii

cxsilium cssciit

Fost hoc

Tc-

Cap. LXXXVI!!.
reiitiaiii

De

sancto

Leon? papa.

367
(jMod

a (laeiiione anipitiir ct
(juod

iiiCra

(loinum clainare coepit,

daemone vexaretnr:

videns

Terentianns gcelus confitetur

cjiis

et cliristianus elficitur,
filius

passio sanctoruiu ab co conscribitur et

liheratur.

Passi
iii

sunt

auteni

circa anniim doniini

si

CCCLXIV.
venirc

Refert
ine
,

Gregorius

hoinelia

evangelii:

(|uis

vult

post
frc-

quod (luaedani matrona dum ecclesiam istorum martirum

visitarct
et

(lueiitius

dic

((uadam

iiidc

rediret,

duos stantes mo-

iiaclios

sub peregrino liabitu invenit, (|uos peregrinos credens elesibi dari praecepit,

mosinam

sed postquam dispcnsator

ei vicinius et

iis

ad lar-

giendiun appropinquasset, adstiterunt

dixerunt: tu nos

inodo visitas, nos tc in dic judicii rcquirciuus,

nius
,

ct

quidquid

p(iteri-

tibi

praestabimus.
bis

Quo
iu

dicto ab oculis cjus ablati sunt.

Amdi-

brosius

de

inartiribus

praefatione sic dicit:

,

bcati martires

Johaiiues ct Paulus vciaciter iinpleveruiit

citur: ccce

quod Davidica voce

quam bonum

ct quain

jucunduni liabitare fratres inunum,

conjuncti
,

nasccndi lege consortes,

lilatc

fidci socictati

passionis aequa-

consimilcs, in uno scniper domiiio gloriosi.

CAP. IXXXVIII. (83.)

De
Lco papa,
sia sanctac

isancto liCone pap.a.

iniraculis bealac Aiiginis legitur, duni
iii

ul

iii

eccle-

Mariae

') inajoris

missam cclebrarct,

et

dum

fidcles

pcr

ordinem communicarct
fuisset,

et

quaedam matrona maiium

cariiis tcnlalio

cjus osculata
at vir

ex hoc iu

cum Ycbemens

insuricxit,

Dei

in

scmet ipsum saevissimus ultor insurgit

el

cadcm

die

manum
In-

se scandalizantcm -)occultc pcnitus amputavit ot a se rejecit.

lerea

murnnir oricbatur

in

populo,

cur

summus

poiitifcx

divina
se couconti-

inorc solito non cclcbraret.

vertit
et

Tunc Leo ad beatam virginem

ejus provideiitiae totaliter se commisit.

adstitil et

Tunc

illa

nuo

sibi

nianuiu

iili

suis sanctissimis inanibus restituit

filio

et confirmavit
larct.

jubens,

ut procedcret ct

suo sacrificium immo-

Leo

igitur oinni populo, quid sibi coiiligeril, pracdicavit ct

itianum

rcstilutam

omnibus cvidentcr
iii

ostendit.
e c

Hic Clialccdoncnsc
7) nec.

1) I\ec. leguiil:

M, viiginis

Jio re surr

iouis mlss.Tin.

oniillnnt o

ccul

o.

368,

Cap.

LXXXIX.

De

sancto Petro apostolo.

ibidcni

rontirnun celebravil,

solas virgines

')vclari

instituit.

ibi

ctiam

slatiitiim fuit, ut virgo

Mariamatcr neiappcUarctur. Eo quoquu

in

tempore Attila Italiam devastabat, igitnr santtus Leo

apostolorum tribus

ecclesia

diebus ct tribus noclibus orationi vacans post

qui
vult
ille

hoc dixit ad suos

Attilam

mc
ut

scqui

scquatur.

Cuni
vidit
,

igitur

ad

appropinquasset,

beatum Lconem

de cquo

descendit cjusquc pedibus provolutus rogavit, ut pcteret, quid(|uid

vcllet.

Qui

pctiit, ut

ab
,

Italia disccderet et

captivos rclaxaret, et
victus

dum

argueretur a suis
respondit
:

quod triumphator orbis a sacerdote

ct

essct,

providi niihi

vobis

vidi

cnim

a dextris ejus dicentcm:

fortissimum

militcm
,

evaginato

gladio
tuis

stantcm
interibis.

miliique

nisi huic parucris

cum omnibus

Cum

beatus Lco

epislolam

ad Fabianum
ct

episcopum CiOnslantinopolilanum

advcrsus

Eut^thium

Xestorium scripsissct,
et Jcjuniis ct

supcr scpulchrum bcati Pclri

insistens
dixit:

ipsam posuit
liac cpistola

oralionibus

quidquid

in

iit

homo
post

crravi, tu, cui ccclcsia commissa cst, corrigc

dies

et

emenda.

Et

XL

oranti

illi

Pctrus apparuit diccns

Icgi et

emendavi, accipiensqne Lco epistolam invenit eam manibus

Alias etiani sepulchro beali Pe-

apostoli corrcctam ct cmendatara.

Iri

XL

dicbus jejmiiis et
sibi

oratioiiibus

Lco

adstitit

obsccrans

ut

suorum

peccatorum veniam impctraret.

te

Cui bcalus Pelrus apet oniaia

parens dixit: dcprccatus sum pro

dimisit.
si

dominum

pcccata lua
id
est,

Solummodo de nuuiuum
aliter alitui

iniposilionc dcbcs

iiiquiri,

benc sive

manus

imijosueris

cxigcris.

Obiil cirta

annos domini

CCCCLX.

c vp.

De
Pctiiis

isancto

iraix. (Si.) Pefro apostolo.

votatus

Iriiioinius

cxstitil,

cnim

esl

Sjnion

Bariona,
lilius

Symon

intcrprctatiir obcdiciis vcl

poncns Irisliliam,

Bariona

tolumbac,

har lingua Sjra

i|uaii(lo

filius,

Jona hobraice columba.

Fuit

cnim obcdicns,

Cliristiis

cum

vocavil, ct ad uniiis jussioiiis

,

vocem domino obcdivit, poiicns

vit,

tristiliam

quando Christum ncgacolumbac, quia Mco

csl

cum cgressus
intcntione

foras

ncvit

amaic,

lilins

simpliti

scrvivil.

Sccundo
Vr.

yotalus

Caiphas

(|uod

1)

Vnn.iii Vfl.iri

(iiiiillil

K'l,

Cap.

LXXXIX.

De

sancto Petro apostolo.

369

interpretatur caput vel petra vel increpans ore

caput ratione prin-

cipatus in praelatione, petra ratione lirmitatis in passione, increpans

ore ratione constantiae in praedicatione.

Tcrtio vocatns est Petrus,

vel

quod interpretatur agnoscens

Christi diviuitatem agnovit,

vel discalcians

dissolvens

quia

cum

dixit: tu es Cliristus filius

Dei

vivi, ct

pedes affectuum suornm ab omni opere moituo et terreno discalciavit,

cum

dixit:

eccenos reliquiraus omnia etc,

et vincula peccatoruni a

no

bis dissolvit et Jioc per claves, quas a doniino accepit.

triplex

Habuit autcm

coguomcn, dictus
;

est

enim Sjraon Jolianna, quod interpreta-

tur domini pulchritudo

cui

secundo Sjmon Johannis, quod interpretatur:

donatum

est; tcrtjo

Sjmon Bariona, quod

,

interpretatur

filius

co-

luiubae, per quod datur intelligi

quod ipse habuit pulchritudincra

lacrjmarum,
quia columba

morum, dona
liabet
sibi

virtutum,

abundantiani
Istud autem
ct

gemitum pro cantu.

nomen Pctrus Jesus primo

tu

imponendura pcrmisit
;

dixit Joh. I:

vocaberls

Cayphas,
sicut di-

quod interpretdtur Petrus

citur

secundo promissum imposuit,

Marc.

III: et

imposuit Sjmoni
dixit

nomen Petrus;
et

tertio
tibi,

impositum
quia tu es

confirmavit,

cum

Matth. XVI:
etc.

ego dico

Petrus et super hanc petram

Ejus martirium Marcellus, Linus

papa, Hegesippus et Leo papa scripseruut.

1, Petrus apostolns inter caeteros

majoris fervoris
exstitit,
si

et

snper caetcros apostolos

nam

et scire

domini proditorera voluit, quia,

dentibus discerpsisset et ob
ait

ut dicit Augustinus,

eura scivisset,

hoc dominus proditorem suum nominare nolebat, quia, ut

sostomus
,

Chry-

si

ipsum nominasset

Petrus continuo surrexisset ct ip-

sum

protinus trucidasset.

Hic supcr mare

ad dorainum ambulavit,

in domini transfiguratione et puellae suscitatione

adomino
caelorum

electus fuit,

staterem
accepit,

in

ore piscis

invenit,

claves

regni

a domiiio

pascendas oves a Christo suscepit,

tria

miilia
et

hominum

in pentecoste

sua praedicatione convertit, Ananiae

Saphirae nior-

tem praedixit, Aeneam paraliticum curavit,

Cornelium baptizavit,

Tabitam

suscitavit,
,

umbra

sui corporis infirmos sanavit, ab

Herode
cibus

incarceratur

sed ab angelo

liberatur.

Qualis

autera

ejus

vel induracntum fnerit, ipse hoc in libro Clementis testalur: pauis,

inquit, solus est mihi

cum

olivis

ct raro

cum
,

oleribus in usu est;

indumentura autem hoc est mihi, qnod vides

tunica

cum
in

pallio, et

hoc habens

nihil aliud requiro.

Fertur quoque, quia

sinu sem-

per sudariura portabat, quo crebro fluentes lacrymas tergebat, quia,

quando dulcis allocutionis

et praesentiae

Dei

memor
24

erat,

prae ni-

370
niia

Cap^

LXXXIX.

De

saucto Petro apostolo.

amoris dulcedine lacrymas continere non poterat.

Quando etiam

cuipam ncgationis ad memoriam rcducebat, ubcrtim lacrymas emiltebat,

unde adeo

in

consuetudine Jiabuit
sicut
dicit

flere

ut

ejus

facies

tota
dicit,

adusta lacrymis videretur,

Clemens.

Idem etiam

quod audito

in nocte gallicantu

ad orationem surgere consuevcrat,

ct tunc similitcr

ad fletum prorumperc consuevit. Refert quoque Clein hjstoria ccclesiastica invenitur,

mens, sccundum quod

quod, cum

uxor Pctri ad passionem duceretur, Potrus ingenti gaudio cxsultavit

ac cam proprio
domiiii.

vocans nomiue, post eam clamavit:

o conjux,

memento

Quadam

cipulis suis misisset

dum Petrus ad praedicandum, dum

vicc
,

ipostolus duos dc disvigiuli diactas ivisscnt,

unus illorum defunctus cst

accidcrat, nuntiavit,

altcr

vcro ad Petrum rediit et, quod

Hic dicitur fuisse beatus Martialis vcl sccunAlibi lcgitur,

dum quosdam Maternus.

quod primus
fuit

fuit

beatus

Fronto; socius, qui defunctus

est,

secundus

presbiter Cieorgius.
ut

TuncPclrussuumbacuIum sibitradiditpraccipicns,
geret et

ad socium pcrillc,

eum super

illum ponerct.
,

Quod

ciim focissct

qui

jam

per

XL

dics jacebat raortuus

in

protiuus surrcxit

vivus.

S.

Eo

temporc crat

Jcrusalcm quidam magus nomine Synion, qui sc prieflici

mam

veritatem dicebat t sibi credentes pcrpctuos

assercbat

ct iiulla sibi impossibilia diccbat.

Lcgitur cliam inlibro Clcmcntis,

lionori-

ipsum dixissc: adorabor, ut Deus, publice, divinis donabor

bus
ct,

quidquid volucro

facere

potero.
,

Aliqucindo
ut

cum matcr
,

mea

Racliel juberct

me

exire ad
,

campum

mcterem
ct

ego falcem
niessuit dc-

videns positam praecepi faUi

cuplo amplius caeteris.

ut

per sc meteret,

Addidit quoquc, secundum quod dicit Hic,

ronymus: ego sum scrmo Dei

cTmnia Dei.

ego spcciosus

cgo paraclitus

cgo

Scrpcntes quoquc aencos faciebat se movcro, statuas

,

aencas
ait,

ct lapidcas ridcre

et

canes cantare.
ct

Ilic igitur

ut Linus
cssct,

volcns

disputarc

cum Petro

oslendere,
et

quod Deus

statuta die vcnit Pctnis

dixit:

ad locum ccrtaminis

adslantibus Petrus

pax vobis,

fratres,

qui vcritatem amatis.

,

Cui

Symon

nos

tua pace opus non haberaus

si

enira

pax

sit et

concordia, ad in-

vcniendam veritatem
se

nihil

proficcre potcrimus.

Habent enim intra

pacom

latroncs, proptcr

quod

noli invocarc paccm, sed pugnani:

duobus cnim dimicantibus tunc

Kt Pctnis
:

erit

pax,

cum

altor fuorit suporatus.

cur times audire paccm?

Ex
pax

pcccatis cniin bolla nascst;

in

cuntur, ubi autcra peccatum

non

fit,

dispulatioiiibus
iiihil

vcritas, ia operibus justitia inycnitur.

Et Sjmon:

dicis,

sed

Cap, LXXXIX.
ego ostftndam

De

sancto Petro

apostolo.

371

tibi deitatis incae

virtiis

potentiam, ut rcpcntc adorcs mc;

,

ego sum prima

facerc
,

et

possum volarc per acra

,

novas arhores

lapides in
,

panem mutare
possum

in

igne sine laesionc durare et

iiunc igitur Pctrus dis-

omnia, quae volo

faccrc.

Contra

putabat et omnia ejus malcficia detcgcbat. Tunc vidcns S^mon, quia Petro non posset resistere, omnes libros suae magicae artis, nc forte

magus proderetur,
tur, perrcxit.

in

mare projecit

et

Romam

ut ibi

Dcus habcact

Quod

ubi Pctrus comperit,

ipsum inscquitur

Ro-

mam

usque

proficiscitur.

Quarto

igitur

anno Claudii imperatoris

sedit
ct

Petrus

Romam
ct

appiicuit ct ibi annis

slbi coadjutorcs,
,

XXV
ait

duos cpiscopos
,

Linum

Cletum

ut

Johannes Bclcth

unum

cxtra muros urbis

sistens raultos

alium intra ordinavit.

Pracdicationi autcm inciira-

ad fidcm convertcbat et infirmos quam plurcs

bat, scd ct in praedicatione sua

semper laudans

ct

pracfercns casti-

tatcm quatuor concublnas Agrippac pracfecti adeo convcrtit,

qnod

ad pracfcctum rcdirc ulterius

rccusarent,

unde iratus praefectus

adversus Petrum occasioncra 'quaerebat.

Petro
dicens
:

Post hoc apparuit dominus

te cogitant,

Sjmon

et

Nero contra
te, et

scd

iic

timcas,

quia tecum sum, ut eruam

qui cras

dabo

tibi scrvi

mci Pauli solatium,

,

Romam

ingredietur.

Sciens

igitur
sui,

Pctrus

ut alt Linns,

quia vclox cssct dcpositio tabcrnaculi

situs

in

convcntu fratrum poin cpiscopura ordinavit

,

manum

Clemcntis apprehcndit et

eum

et In catliedra loco suo sedcre coegit.

Post hoc Paulus

sicut

do-

minus pracdixerat,
cocpit,

Romam

venit et
in

cum Pctro Cbristum pracdicarc

S^mou autcm magus

sicut dicit

tantum a Neronc araai)atur, quod

custos
,

vitae ejus et salutis ct totius civitatis

sine dubio putabatur.

Quadara autem die

staret,

Leo papa

dura

ante

Ncronem adniodo ado-

ejus effigies subito rautabatur et niodo scnior, videbatur.

aestiraabat.

lescentior

Quod cum
Dixit itaque

videret

Nero, vcrura huuc essc

Ncroiii, sicut
filium esse,

Dei

filiura

Sjmon magus

idcm
jubo

Leo

refert:

ut scias optime,
et

imperator,

mc Dci

me
fici
,

decollari

die tcrtia resurgam.

Pracccpit igitur Ncro carni-

ut

eum

decollare dcbcrct.

Qui cum putarct se dccollarc Syarte

raonem,
sit

decollavit arietcm,
arietis

Symon autcm
ca

magica
et

iliaesus eva-

ct

mcmbra

colligens

abscondit

tribus dicbus sc

occultavit,

sanguis autera arielis ibidem congclatus remansit.

Die
,

autem

tertio ostcndit se

Ncroni dicens
ecce ego,

fac

sanguinem meum

qui
sicut

eifasns est, extergi,

quia

qui decollatus fueram,

promisi

die tertia resurrexi.

Qucm Ncro

vidcns

obstupuit

ct ip-

24 *

372
siiin

Cap.
vcruiu

LXXXIX.
Dei

De

sancto Petro apostolo.

filiun]

piilavit.

Haec Leo.
in

Aliqnando

etiaiii

cuin

in conclavi cuin

Nerone esset, dacinon

in

ejus specie foris populo

lociuebatur:

denique Romani

tanta veneiatione
et

eum habuerunt,

quod eidem imaginem fecerunt

hunc titulum superscripserunt:

et

Sjmoni Deo sancto.

Petrus autem

Paulus, ut Leo testatur, ad

detegebant,
addidit
sci-

Neronem
Dei

inlroierunt et

omnia ejus malelicia

in Christo sunt
in

quoque Pelrus, quod

licet

sicut
sic

duae substantiae,

et

hominis,
et
:

et

isto

mago

sunt duae substantiae,

ut

scilicet

hominis
et
,

djaboH, dixitquc S^mon,

tcstatur sanclus

Marcellus
gelis meis

Leo

ne diutius hunc paliar inimicum, praecipiam an-

ut viudicent
ipsi

me de

isto.

Cui Petrus: angclos tuos non

timeo

sed

me

timent.

Nero

dixit:

non times Symonem, qui

:

divinitatem suam rcbus affirmat?

Cui Pctrus

si

divinitas

cst

in

ipso

dicat nunc mihi, quid cogito vcl quid facio,

quam

cogitatio-

iiem ineam prius auribus tuis insinuo, ut non audeat iHentiri.

dixit:

Nero

accede huc

et dic mihi,

qnid cogitas.

Petrus autem accedens

alTcrri

secreto dixit: jube mihi

pancm hordcciceum
et

ct occultc dari.

Qui cuin allatus fuisset

abscondisset
,

Pctrus illum benedixissct et sua manica

dixit: dicat

Sjmon, qui se Deum

sit

fecit, quid sit co-

gitatum,
trus

quid dictum vel quid

factum.

Respondit Symon: Pe-

magis dicat, quid cogitem ego.

,

Dixitque Pctrus: quid cogitct

Sjmon

me

scire

docebo

dum, quod cogitaverit, feccro.

Tunc

Syinon indignatus clainavit: procedant canes magni et devorcnt eum.

Et subito canes maxiini apparuerunt

illc

et in

Petrum impetum fecerunt,

fugain conine

vero panem benedictum obtulit

et subito ipsos in

vertit.

Tunc

dixit

ad Neronera Petrus:
Sjinon
,

ccce

ostendi
,

nosse,

quod contra
qui

nic cogitavcrat

non verbis
,

sed

factis.

Nain
ut

promiserat contra

me

angelos vcnturos
iion
,

exhibuit cancs,

ostendat sc divlnos angelos

habcre,
si

sed caninos.

Dixitquc

Sjmon:

auditc,

Petre ct Paule

hic vobis nihil possuin facere,

veniemus, ubi oportct mc vos judicarc;

parco.

cgo autem modo vobis

Hegcsippus
et

Uaec Leo.

Tunc Symon,

ut

ait

Linus

in

superbiam clatus ausus

ct accidit, ut

est jactarc, quod posset mortuos suscitarc,

et

quidam juvcnis inorerctur, vocatis crgo Petro

Sjut

monc hanc
ille

oinnes de voluntatc Symonis scntcntiain firmavcrunt,

qui

occideretur,

mortuum

suscilarc non possct.

Sjmon

igitur

dum super mortuum

slantiiius

suas incantaliones faccret, visus est a circumdcfuiictus.

caput

agitarc

Tunc omncs cxclamantcs Pcvix

truin lapidarc volcbant,

Pctrus autcm

impctrato silcntio dixit:

Cap.
si

LXXXIX.
,

De

sancto Petro apostolo.

alioquin

373
sciatis

vivit

derutictiis

surgat,

aiubulet et loquatur,

phantasnm esso, quod caput mortui couimovetur; separetur Sjraon a

lectulo
,

ut plene figmenta djaboli denudentur.

lectulo
et

Separatur igitur SyPetrus autem a longe

mon a

puer immobilis remansit

stans et oratione factaexclamavit dicens: adolescens, in nominc Jesu

Christi Nazareni surge et ambula, etstatim vivussurrcxit et ambulavit.

Cum autem
illi

populus vellet Sjmonem lapidare,

,

ait

Petrus:

satis est
,

ad pocnam

quod se

in suis artibus agnoscit

,

superatum

ma-

gister

autem noster nos docuit

ut

pro

raalis

bona

reddamus.

Dixit autem

Symon:

scltote, vos,

PetrectPauIe, non vobis continget,

Ait Petrus: advenial
sit,

quod
nobis,

cupitis, ut raartirio vos

digner coronare.

quod cupimus,

tibi

autcm nunquam bcnc

,

quia quaccumque

loqueris, mentiris.

Tunc Sjmon

ut ait sanctus Marcellus, ivit

ad

domum
ejus

Marcelli discipuli ejus ligavitque

,

maximum canem ad ostium

,

domus dicens; nunc vidcbo

si

Petrus

qui ad te venire conet

sucvit, ingredi poterit.

crucis

Post pauluium venit Petrus

facto signo

canem

solvit, canis

autem omnibus

aliis

blandus, solum Sjse

nionem persequebatur,
dejecit
et

qui apprchendens

eum ad tcrram subtcr

eum strangulare
ei

volebat, accurrens autem Pctrus cani

clamavit, ne

noceret, et canis quidem corpus cjus non laesit, scd

ut
illc

vestes

adeo laceravit,
et

nudus positus rcmaneret, populus

cane tamdiu
post euin concurrerunt,

autem

maxime

pueri

cuin

donec illum quasi lupura de

civitate fugarent.

Cujus opprobrii pu-

dorem non^^ferens per annum nusquam comparuit, Marcellus autem

haec
miracula videns dcinccps Pctro
adhacsit.

Postea autcm Sy-

mon

rediens iterum in Neronis amicitiam est receptus. Syraon igilur^

ut refert Leo,

populum convocavit
et ideo urbera,
,

et se a

Galilaeis graviter offen-

sum pcrhibuit

quam

tueri solebat, se deserere vclle

dixit et diera statuere

qua coelum deberet adsccndere,

Statuto
igitur

quia non
dio

dignabatur in terris amplius habitare.

turrim

excelsam

vel,

secundum

Linuin, Capitoliuin adscendit ct inde se deDixit autem Paulus ad Pe,

jiciens coronatus

lauro volare coepit.

et

trum: meura est orare

est hic liomo;

tuum

est iinpcrare
estis.

dixitque Nero: vcrax

vos

autem seductorcs
et

Petrus autein dixit ad

elevasset

Paulum: Paule, erige caput

vidisset
pcrfice
ait:

vide.

Cumque

caput et

Sjmoncm volantem,
quod coepisti, jam
,

dixit

ad Petruiu: Petre, quid ccssas,

eniin vocat nos dominus.

in

Tunc Pctrus
per do-

adjuro vos

ai)gcli

Sathanae, qui cura

aera

fertis.,

niinum nostrum Jesum Cliiistum, ut ipsuin ainplius non feratis, sed

374

Cap.

LXXXIX.
ct

De

sancto Petro apostolo.

comuTc
doluit
nialo

diinittatis:

conllnuo dimissus coiruit et confrattis cer-

vicibus exspiravit.

Audicns hoc Nero talem virum se perdidisse

suspecto
auinio

dixitque

apostolis:

me

fccistis

propterea

excmplo vos perdam.

et

Hacc Leo.

Dcditque eos iu manu Pau-

lini viri clarissimi sul)

Paulinus tradidit eos in custodia '^Maraertini

et Martiniani,

cura

railitum

Proccssi

quos milites Petrus ad

et

lidcm convcrtit,
runt.
et

unde carcerem apenierunt

eos liberos dimise-

Quapropter Paulinus post passionem apostolorum Processum

ct

Martinianum accersivit

comperto quod christiani cssent, Ojussn

Xcronis capite cacsi sunt.

disccderet,
cessit et,
et

Rogabant crgo
nollet,
,

fratrcs

Petrum, ut inde

cum discedere

tandem

victus precibus abs-

cum

venissct ad portam

ut

Lco

et

Linus tcstantiir, ad
vidit

locum, ubi nunc dicitur sancta Maria ad passus,

sibi ocf urrcntcm et ait
:

Christum
:

dominc

quo vadis

Qiii

respondit

venio

Roiuam itcrum
minus: etiam.
crucifigar.

crutihgi.

Cui Petrus: iteruin cruciligeris ?

Cui dout

Petrus vero ait: ergo,

domine, revcrtar,

tecum

His dictis dominus vidcnte Petro et lacrjmante in coe-

lum adsccndit.
diil:

Quod cum dc sua passionc dictum

fratribus
rctulissct,

intelligeret

re-

cumquc hoc

a ministris Ncronis capitur

est cjus facics sicut sol,

et praefecto

Agrippae praesentatur factaquc

Cui dixit: tune cs
iile,

ut ait Linus.

qui in plcbibus et mulierculis,

quas a toro viroruin scparas, gloriaris?

dicebat, se in cruce domini gloriari.

Qucm

apostolus incrcpans
alieni-

Tunc Pctrus tamquam

gcna jussus

est crucifigi

Paulus vcro,

quia civis erat romanus,

sententia
in

jussus est capitc truncari.

dicit

Dc hac

autein

ipsos data

Dionysius .in
friiter

epistola ad Timothcuin
si

dc mortc Pauli in hacc

verba: o

mi Timotheus,

vidisses

agones cousnniinalionis
Quis nou fleret
in

ipsorum, dcfccisscs quidcm prac

illa Iiora,

tristilia et dolorc.

quaiido praeceptum sentcntiae

egrcssum

eos cst,

ut

Petrus scilicet crucifigcrctur ct Paulus dccollarctur.

turbas
gentilium
et

Vidisscs

tuuc

Judacorum pcrcuticntcs eos

ct

exspucntcs in

facies corum.

Advcniente autem tcrribili tempore consuinmationis

ipsorum, cum separarentur ab inviccm, ligaverunt columnas niundi,

Don utiquc absquc

Pctro:

fratruin gcniitu

ct planctu.

Tunc

inquit Paulus

pax

tccum

fundamcntuin ecclcsiarum et
Petrus ait ad Pnulum
:

pastor

ovium

et

agnorum

Christi.
,

vade

in

pace, pracdicator

bonornm morum
1) Kil.
l'r. l'r.

mediator et
inale vcrbn;

dux

sahitis

justorum.
ct.
2)

Cuin
diio

aulem
vcrbn

oiiiiltil

Rliimci tin

IIjicc

'mittil

EJ.

Cap.

LXXXIX.

De

Baiicto

Petro apostolo.
niagistrum

37.')

elongasseut eos ab invicem,

eniin in

secutus

suin

meam

non

eodem

vico occiderunt eos.

,

Haec Dionjsius.

Petrus autcm,

ut

Leo

et IVIarcellus testantnr

dum

venisset ad cruccm, ait:

,

quocrucc

niain

domlnus meus de coelo ad terram descendit

rae autem,

recta

subliinatus est, lur,

quem de

terra ad coelum vocare digiia-

crux

inea

caput lueum in terra debet ostendere et pedcs ad

coelum dirigere.

Ergo quia non sum

ita in

cruce esse dignus, ut

dominus mcus, crucem

gite.

meum

girate
et

et capite

demisso
,

mc

crucifi-

Tune

illi

crucem verterunt

pedcs snrsum

manus

autcni

deorsum
ronem
et

fixerunt.

Tunc autem populus

et

furore rcplctus volebat Ne,

praefectum occidere

apostolum liberare

qui

eos

rout

gabat, ne passionem suain impedire dcberent.

ait

Dominus autem,
,

Hcgesippus

et

Linus,

aperuit oculos

eoium

qui

ibi

flcbaiit,
li-

ct viderunt

angelos stantes cum coronis de iloribus rosarum ct

iiorum

et

Petrum
et

in

cruce stantem

cuin

iis

et
ibi

librum

a Cliristo

accipientcm
Petrus
,

ea verba,

quae loquebatur,

lcgentem!

Tunc
te

ut testatur
,

idem Hegesippus, de cruce diccrc cocpit:

,

domine

imitari onlavi

sed rectus crucifigi non usurpavi:

altus
,

tu scin-

perrectus, excelsus

ct

nos

primi

bominis

filii

qui caput

suum demcrsit
nis

in tcrrain, cujus lapsuin significat species

sic

generatio-

bumanae:

enim nascimur, ut proni

ut

in

terram videamur elfundi.

,

Mutata quoquc conditio cst,

constat esse sinistrum: tu
,

hoc putet mundiis dextrum

es,

qnod

domine, mihi omnia

:

totum, quod cs

tu mihi totum, et nihil aliudnisi tu solus

gralias tibi ago spiritutoto,

quo vivo, quo

lur,

intelligo,

quo interpello. Ubi duae aliae rationes tanguncrucifigi.

quare rectus noluit

Vidensque Petrus, quod

fideies glo-

riam suam vidisscnt, gratias agens ctDco fideles comracndans spiritnm

emisit.

Tunc Marccllus
deposuerunt
et

et

Apulejus fratres, discipuli ejus, cnm de

condientes

cruce

diversis

aromatibus
sic ait:

sepclierunt.

Ysidorus in libro de ortu et obitu sanctorum

Pctrus post-

quam Antiochenam
aiinis

fundavit ecciesiam sub Claudio Caesare contra

pergit ibique praedicans evangelium
tenuit, tricesimo

Sjmonem maguin Romam

XXV
cst.

ejusdcm urbis pontilicatum

autem sexto anno

a passione domini a Nerone deorsum, ut ipse voluit, crucifixus

Haec Ysidorus.
rucrunt,

In ipsa

autem die Petrus

dicit in

et

Paulus Dionysio appa-

secundum quod ipse

pracdicta epistola inhaec vcrba:

nii

attende miraculum, vide prodigium, frater

Timotheus, diei

victi-

mationis ipsorum.

Nain pracsto
illurum

fui in

tempore separationis ipsorum

post mortciu autcm

vidi eos inviceiu

manu ad raanum

in-

876
trantes
ininis

Cap.
portas

LXXXIX.
urbis
,

De

sancto Petro apostolo.

vcstibus
luminositatis
vel veste lu-

indutos

et coronis ciarilatis et lucis ornatos.

Haec Dionjsius.
et aiiis,

3, Nero
hic

auteni
,

non inipunitus

exstitit

super hoc scelere

quorura

quae commisit

nam

uianu

propria se peremit,

sceleruin
ut in
la-

aliqua breviter inscramns.

Cum Seneca

magister snus,

quadam

hystoria, licet apocrypha, legitnr,

condignam mercedeui

boris sui speraret, jussit Nero ipsum eligere, in cujus arboris ranio

suspendium affectaret, diccns, quod hoc praemium laboris

eo
rccepturus
esset.

sui

ab

Cum autem Seneca

requirerct,

nnde

hoc

mortis

suppliciura

meruisset, acutum

gladium super ejus verticcm

crebro vibrari fecit,

Scneca autem nutu capitis minanti gladio cepericlitari

niortis periculum.

debat
ait:

vehementer timens

Cui Nero
?

magister,

')ad quid nutu capitis miiianti gladio cedis

et idco

Cui

Seneca respondit: homo sum

rior.

mortcm vereor

et invitus rao-

Cui Nero
,

ait:

sic

ego adhuc te meluo, ut puer metuere conDixitque Seneca:

ut,
,

suevi
si

quare te vivente quiete non potcro vivere.

est,

me mori necesse

sallem

mihi concede,
festinus

quod voiuero,
tantum mori ne

eligam genus
differas.

niortis.

CuiNero:
in

eligas
in

Tunc Seneca balneo

aqua facto

utroque brachio sibi

finivit ct sic

minui

fecit et sic

nimio sanguinis fluxu ibidem vitam

quodam

praesagio Seneca nomen habuil qnasi se nccans, quia quodammodo

licet coactus

manu propria se
fuit

necavit. Hic Seiieca duos fratrcs habuisse

legitur.

Uuus

Julianus Gallio declamator

alius

egregius

qui

manu

propria sc pcrcmit,

Mcla paler Lucani poetae,

legilur.

qui

Lucanus

jussu Ncronis incisione

vcnarum obiisse
,

Rursus Nero nere-

faria mentis vesania ductus

ut

in

eadem hjstoria apocrjpha

peritur,

matrem

occidi et scindi jussit, ut vidcret, qualitcr in ejus

utero fovebatur,

physici

vcro

eum de

matris perdilione arguentes

filiu?

dicebant: jura negant et fas prohibet, ut

matrem

necet, quae

ipsum cum dolore peperit

trivit.

et

cum

tanto labore et

sollicitudine enuet

Quibus Ncro

faciatis nie

pucro inipraegnari
possini

poslca parere,

ut,

quantus

dolor matri nieae fuerit,

,

scire.

Hanc insuper
non
quod
fccc-

voluntatcin paricndi conccperat co

quod per urbem transicns quanDicunt

ci:

dain

mulicrem

paricntem vociferaiitcm audiverat.

est possibilc,

quod naturae condarium est, nec

conscnlaneum.
et

cst =)facile,
:

ralion
rilis irc.

non

est

Dixit ergo

iis

Nero

nisi

mc

impracgnari

parerc, omnes vos faciain crudeli morlc inlcr-

Tunc
J) Viilyo:

illi

cuin impotionantes
2) Alii

ranam

sibi occiillc

ad bibcndiiiu

ul <iuicl.

sribjle

lcsiinl.

Cap.

LXXXIX.

De

sancto Petrb apostolo.

377

dedcrunt, et eain artificio suo in ejus ventre excrescere fecerunt et

subito venter ejus naturae contraria non sustinens intumuit,
ita ut

Nero

se

puero

gravidum aestimarct,

faciebantque

sibi

servare

diaetam, qualem nutriendac ranae novcrant convenire dicentes, quod

propter conceptum

talia

eum observare

oporteret.

Tandem

nimio

dolore vexatus medicis

ait:

accelerate tempus partus, quia languore

pariendi vix anhelitnm habeo respirandi.

Tunc ipsum ad vomitum

humoribus infectam
et

impotionaverunt

et

ranara

visu

terribilem,

saugnine edidit crnentatam,

respiciensqne Nero partum suum ipsuni

,

abhorruit et mirabatur adeo inonstruosum

dixerunt autem

quod
no-

tam diffornicm fetum protulcrit

luerit exspectare.

ex eo

quod tempus

partus

Et

ait:

fuine talis de matris egressus latibuiis?

,

Et

illi:

etiam.

Praecepit ergo

ut fetus suus aleretur et tcstudini

lapidum servandus includerctur.

guntur, sed
fucrit fccit,

Ilaec

autcm

in
,

chronicis non lcqualls

ct

apocrypha
Trojae,

sunt.

Deinde miiatus
per VII dics

qnanta

succcnsio

Romam
turri

et

noctes

succcndi

quod ex altissima

prospectans lactatusquc flammac pulHic, sicut habetur

ita ut

cliritndine turgido habitu

')Iliadem decantabat.

in chronicis, rctibus aurcis piscabatur, canlibus intcndebat,

oranes cjtharistas et tragoedos superaret,

viruin

in

uxorem

duxit,

ipse a viro, ut uxor, acceptus est, ut ait Orosius,

Romani vero

ejus

vesaniam ulterius non ferentcs

extra civitatcra
persecuti
dcntiura
sunt.

in

cum

irapctura fccerunt et

usque

Qui

videns,
ct

quod
se pcr

cvadcrc

non

posset, fustera
transfixit et tali

worsibus exacuit
finivit.

mcdium palo

morte vitam
sit.

Alibi

tamcn lcgitur, quod a

in testudinc latitan-

lupis devoratus

Rcdeuntcs Romani ranain

extra civitatcm

tera invencrunt et ipsara

projicicntes corabusserunt,

undcetpars

illa civitatis, ut aliqui

dicunt, ubi latucrat rana, Latcrasancti Cornelii

ncnsis ^) noraen accepit.

fidcles

4.

Tempore

papae Gracci

apostolorum corpora furati eadcm asportabant, sed daemodivina coacti

virtute

nes

in ydolis habitantes

clamabant:

viri

Ro-

mani, succurrite, quia Dii vestri auferuntur.

inlelligentibus dc apostolis
,

Quapropter fidclibus

gcntilibus

vero de suis Diis multiludo

adunata fiderunn
tes

et infidclium eos persequitur, in

undc Graeci

tinien-

apud catacombas apostolorum corpora

puteum projeccrunt,
Gregorius tamcn

Bcd a fidelibus inde postmodum

in registro dicit,

sunt cxtracta.

quod tanta eos

vis tonitrui

atque fulguris terrnit ac

1) Viilgo Ipgitiir:

HhI

edam.

2) Adclitiir

eii

rana. Male.

378
(lispcrsit,

Cap.
iit

LXXXIX.

De

sancto Petro apostolo.

(limlttereiit
,

ea apiul catacombas

scd ciim dubitamit,

(juac
et

ossa

esseiit beati Petri et (|uae beati Paiili, oraiitibus tidclibus

iiisistentibiis
,

jejuiiris

de coelo

eis

responsuin est:
ct

inajora ossa

sunt praedicatoris

ininora vero piscatoris,

et

sic

ossa se ab in-

\icem
raut,

separavenint
posueruut.

in suis ecclesiis,

qnas cuilibet aediftcave-

Alii

vero

dicunt,

quod Silvester papa volens

in lancc
et

ecclesias consecrare

tam magna quam parva ossa

in

sumuia

reverentia pondcravit et medietatem

in aiia collocavit.

una ecdesia
d^alogo,
vir

medietateni
in

Refert Gregorius in

quod

ecclesia

sancti Petri
tius noraine,

ubi

corpus ejus requiescit,

quidam erat, AgonCuni vero

magnae

bmnilitatis et sanctitatis exsistens.

quacdain puella paralitica in ejus ecclesia permauens manibus reperet

et dissolutis renibus et

pedibus corpus per terram trabeiet diuque a

ei

beato Petro sanitatem peteret,

per visionem

adstitit diccns:

vadc

ad Agontiuin mansionarium et ipse te saluti restituet.

illa

Coepit igitur
et,

per ecclesiae

loca
,

se

buc atque

illuc

tiabere

quis esset
est,

Agontius,

investigare

cui repente
:

obviam ipse factus

nutritor

queiu

quaercbat,

eique dixit

pastor
ut

et

nostcr

bcatus Pctrus
libcres,

apostolus ad te
ille

me
si

misit,

ab

iufirmitate

mca me

Cui
ejus

rcspondit:

ab ipso missa es,

surgc,

apprcliensaquc

nianu ipsam ievavit illaquc nullo languoris vestigio rcmancntc plcne

sanata
bis

fuit.

In

codem quoquc

libro ait Grcgorius,

quod Galia nrac patricii

filia

Roinae nobilissima pucUa S;^mmacbi

ejus
et

consulis
est

marito tradita in unius anni spatio

dura ad itcrandum thalamum actas
spiritualibus nuptiis copulari

mortc viduata.
,

Quani
luagis

opes vocarent

clcgit

Dco,

in ({uibus a luctu incipitur,

subjici,

scd

ad actcrna gaudia pervcnitur, quain carnalibus nuptiis

a
lactitia

quae

scmpcr incipiunt,

scd ad

tincm

cum

luctu

tendunt.

Huic autem cum valde ignea conspersio corporis inesset, coepcrnnt

medici dicere,
quia, nisi ad amplcxus
viri

rediret,
ita

calorc nimio

contra naturam barbain babitura esset.

Quod

post factura cst:

sed

illa nihil

cxtcrius deforinitHtis timuit,

si

quod intcriorcm specicni

amavit,

nec verita est,

hoc

in

ea focdaretur, quod a coclesti

sacculari Iiabitu apud ccdcin sim-

sponso non amarctur.

Abjccto

igitur

siam sancti Petri monasterio sc dedit ibiquc nostris annis

plicilatc

orationibus

ct

elcmosinis

l)co

scrvivit.

Tandcm

caiuii

ulccrc in inammilla percussa,

scuipcr lucerent
et
,

dum

antc ejus lcctum duo candclabia

liicis

qnia velut ainica

non soluni

spiritualcs, scd

corporales lencbias odio Iiabcbaf, vidit bcatum Pelruni apostoluin

Cap.
iiiter

LXXXIX.
aMv

De
ejiis

sancto Petro npostolo.

lettiim constitisse.
:

379

ipsa dno luiuinaria

Quae ex auiore
Diincli-

sunicns audaciaui exsultavit et dixit

raissa

quid
ille

est,

doniine nieus?
vultu

sunt inihi peccata

mea?
:

Cui

benignissiino

nato capite annuit diceus

dimissa.

Veni.

Et
licet

illa: talis

rogo, ut soror
veniat
tecuin.
est.

benedicta raecum

veniat.

Et

ille:

non,
tertia

Quod

illa

abbatissae indicans die

iibro GiCgorins

cum

illa

defnncta

In

eodem insnper

dicit,

quod dum presbiter quidam

lagnae sanctitatis ad extrcma deductus essct,

clainare coepit dicens:
niiui

cum magua.Iaetitia

bene veuiunt domini mei, bene reuiunt doestis

mei

quod ad tantillum servura virum diguati

veuire.

Veuio, veuio: gratias ago, gratiasago. Cuinque.qui adstabant, quibus

haec

diceret,

iuterrogareut,

ille

admiraudo respoudit: numquid

coii-

venisse huc sauctos apostolosPetrura

iteruin

etPaulumuon vitletis? Cum vero

illa

ut prius

repeteret,

saucta
,

auiina

carue soluta
et

est.

Dubitatur auteui ab aliquibus

passi
sint.

utrum eadem die Petrus

Paulus

Dixerunt autem quidam, quod eadera die revoluto anno,

,

sed Hieronymus et omnes fere saucti

concordaut,- quod
eodcin
die
et

qui dc hoc tractant,

sicut
vel

in

hoc

anno passi sunt,

et sicut dicit

mauifeste

etiam habetur ex epistola Dionysii

Leo

Maximus

secundum quosdam

in

quodam

serraone, ubi sic ait: non eniin sine

die
p*assi

causa factum pHtainus,

toleravere scnteutiam.
riter perveuirent,

quod una
In

iu

uno
,

loco

unius tyrauni

uno die

sunt

ut ad Christum pa;

uno loco, ne

altcri

Roma

deesset

sub uuo perDies ergo

secutorc, ut aequalis erudelitas utrumque constringeret.

pro nierito, locus autem pro gloria, persecutor autem idem decretus est pro virtutc.

Haec Leo.

Licet autem

eadem
:

die
et

et

hora
dixit

passi slnt, uon tamcn eodem loco,

sed in diversis

quod

Leo, quod eodem loco passi

suiit,

hoc

dicit

ex

eo, quod ainbo

Romae

passi fuernnt.

De hoc quidam
,

sic versibus dixit:

,

Ense coronatur Paulus crucc Petrus eodem Sub duce, luce, loco, dux Nero, Roma locns.
Itcin alius

Ense sacrat Paulum par lux

dux

urbs ciuce Petrmn.

Gregorius,

Licet autem eadem die passi fueriiit, ordinavit tamen

ut ipsa die spccialius fieret, quo ad officium, sollemnitas Petri, ct

in sequenti die couimemoratio Pauli,

tum quia ea die

fuit

dedicata

ccclesia saucti Petri, tuiu quia major est dignitalc, tmn quia prior

convcrsione, tum quia primatum lenuit Roraae.

380

Cap. XC.

De

sancto

Paulo apostolo.

CAP. XC. (85.)

De

iiiancto

Panlo apostolo.
uiira-

Paulus intcrpretatur os tubac vel os eorum seu clectura

bile vel elcctionis niiracnlura, vel Paulus a pausa,

quod

est requies

hebralce, niodicus latinc.

Per hacc intelliguntur scx pracrogativae,

Primura est lingua
fructuosa,
el

quas habuit Paulus prae caeteris.

quia ab Illjrico nsque ad Hicrosoljniara pracdicavit evangeliuni,

ideo dicitur os tubae,
uiatur et

secundum
etc.
:

caritas viscerosa, quia quis infir-

ego non infirmor

inde dicitur os eoruni,

os scilicct

cordis, de quo ipse dicit: os nostrum patet

ad vos, o

Corinthii, cor

nostruni

dilatatura

est.

Tcrtiura est conversio

miraculosa et inde
fuit.

dicitur electum mirabile,

quia rairabilitcr electus ct conversus

et

Quartura

est

manus operosa
fuit,

indc dicitur electionis rairaculuni.

elcgit sibi propriis raanibus

Magnura enim miraculura

sumptus acquirerc
platio deliciosa,
fuit

quando

ct incessanter praedicare.

Quintura fuit conteminde

quia raptus
in

est

usque

in tertium coclura et

domini requies, quia

est

conteraplationc exigitur requies raentis.

Sextum

humilitas

virtuosa ct
tres
suftt

indc

dicitur

raodicus.

De

hoo

autcm nomine Paulus

opiniones.

Origenes vult,
et

quod

semper

fucrit binomius et vocatus sit seraper Saulus

vult,

Paulus; Ra,

banus vero
peijio
,

quod ante dictus

est

Saulus a Saulc
,

regc su-

sed post conversionem vocatus est Paulus

quasi parvulus,

a modico et huraili spiritu, unde ct noraen suum interpretando dieebat: ego

sum

raininius apostolorura etc.

Beda
,

autcni vult,

quod

dictus est Paulus a Scrgio Paulo proconsulc

vertit.

qucni ad fidcui con-

Passioncm sanctt Pauli Linus papa conscripsit.

apostolus
post sui
conversionera

Paulus
passus est,

mullas pcrsecutiones
:

quas bcatus Hilarius breviter cnuraerat diccns

Paulus

apostolus in Philippis virgis caeditur, in carcere ponitur

ct ligno

pedibus affigitur,

in

Listris
in
,

lapidatur,

in

Yconio
datur,

et
in

Thessalonica
llaraasco

ab iniquis
sportam

pcrsequitur,

Epheso
in

feris

per

e niuro in

deponitur

Jerusalcm

sistitur, cacditur,

ligatur,

insidiatur,

Cacsaria clauditur,

crirainalur,

navigans

in Italiani

pcriculo dirigitur, Roniara veniens sub Neronc judicatur ct occisus

finitur.

Hacc Hilarius.
iii

Apostolatum inter gcntes acccpit, quendani

ercxit,

conlracluin

Lislris

juvcnein,

qui

dc fcncstra ceciderat

Cap. XC.
el

De

sancto Paulo apostolo.

luiracula fecit,

381
apud Miti-

exspiravcrat

suscitavit et multa alia

lcnem insulam vipera raanum cjus invasit,

quin potius in ignem ipsani excussit.
qui de progenie
illius

sed nihil

eum

laesit,

Dicitur quoque,

quod oranes,

hominis

qui

cuntur, a venenosis ullatenus non laeduntur, unde

in
filii

Paulum hospitio excepit, nascum pueri nati sunt,

ut probent, si veri

cunis
sint,

eonim patres serpentes ponunt,

eorum

Invenitur aute:n aliquando, quod Paulus est minor Petro,

dignitate,

quandoque major, quandoque aequalis, sed revera minor

major praedicatione, aequalis sanctitate.
his

Rcfert Hajrao, quod Pau-

a puUorum cantu usque ad quintam horam labori raanuum indcinde

praedicationi vacabat,
ita

sistebat,

quod plerumque usque

vero
erat.

ad noctem sermoncm protrahebat,

mestioni,

residuum

toraporis

co-

somno

orationi salis

nccessariuni

Dum

venisset

vero
ctiani

Romam, cum Nero nondum

audiens
et
,

esset in imperium confirraatus et

ct fide christianorura inter

quod dc lege Judacorum

Pauluni
et sic

Judaeos quaestio vertebalur, non multum inde curavit

Hic-

Paulus, quo volebat, libere ibat et libere praedicabat.

in libro

ronymus quoque

de

viris illustribus

ait,

quod XXV. anno

a passionc domini, hoc est Neronis secundo, Paulus Roraam vinctus

niittitur

et

per biennium in libcra manens deinde a

,

custodia adversus Juin occi-

daeos

disputavit,

Nerone dfmissus evangelium

dentis partibus praedicavit

ct die
raus.
,

XIV
,

vero Neronis anno

capite truncatur.

eodem anuo

quo crucifixus

est Petrus
et
,

Haec Hieronyet

Ejus autem

sapientia

religio raultos

ubique divulgabatur
etiam

ab

omnibus admirabilis habebatur

de domo

Caesaris

sibi in araicitiam copulavit et eos

ad Ghristi fidem convertit, quae-

dam

etiam scripta ejus coram Caesare recitata sunt et ab oranibus

mirabiliter
sentiebat.

commendata

senatus etiam de

illo

alta

non mediocriter

Quadam

vero die

dum Paulus
ut

circa vesperas in

quodam

solario

praedicaret,
et sibi

quidam juvenis nomine Patroculus, pincerna

,

Neronis

adraodura dilectus

Paulum propter multitudinem

ibi

coramodius audiret,

fenestram

adscendit et pauiulum

dormiejus

tando decidens exspiravit.

Quod audiens Ncro plurimura de

morte doluit

et statim

alium in ejus officium ordinavit, Pauhis vero

per spiritum hoc cognoscens dixit adstantibus, ut illuc irent et Patroclura Caesaris carissiraum ad se defunctum afferrent,

quem
misit.

alla-

tum Paulus

suscilavit

et

ad Caesarem cum sociis suis

Qui

cum de morte
foribus

ejus laracntaretur, ecce Patroclus vivens adesse prae

nuntiatur.

Audiens

Nero Patroclura vivum,

quera

paulo

382

Cap. XC.

De

sancto Paulo apostolo.

anle novcrat niortunni, pluriinum quidcm cxpavit ct

cum ad

so iu-

grcdi recusavit,
(]ui

sed tandcm pcrsuasu amicorum introire permisit.

Et
illc:

Xero

ait:

Patrode, vivis?
Cui
ille:

Cacsar, vivo.

Et Nero:

quis tc fecit viverc?

Jesus Christus omniura rex saeculoet rcsolvct

rum.

Iratns

Nero

dixit:
?

ergo iHe regnabit in saecula

omnia rcgna niundi

dit ei

Cui Patroclus: etiam Caesar.

niililas
illi

Tunc Ncro dcutique milito,

alapam diccns: crgo

regi?

Et

ille:

quia

me

a raortuis excitavit.
assistcbant
,

Tunc

quinque
cur
,

ministri imperatoris,

qui ci jugilcr

dixcruntci:

impcrator, pcrcutis

juvcnera prudentcm ct veraciter respondcntem?

invictissimo

nam

ct

nos

illi

rcgi

miiitamus.

Quod audiens Ncro eos

quos
et
aiite

reclusit in carce-

rcm

ut

eos iiimium torqucrct,

fecit

nimis dilcxcrat.
siae

Tunc
pcr
ante

omncs christianos
tormenta varia

inquiri

oiniics

interrogatione
iiiter

puniri.
cst; cui

Tunc Paulus

vinctus

caeteros
,

Ncronem ductus
autem vinctus
Cui Paulus
: ,

Ncro: o homo,

magni rcgis servus

mihi

cur milites

mcos mihi subtrahis

ct tibi rccolligis?
,

non soluin

dc

tuo angulo railites collegi

talia,
,

scd etiam

de oibe universo, quibus rex nosler dona

ficicnt

quae nunquaiu delargiclur.

ct

quae omnem cxcludcnt

essc
vohieris,

indigcntiara
eris.

Huic

si

subjcctus
ut judex
vat.

salvus
ct

Qui tantae exstat potentiac,

omnium

veniat

mundi hujus liguram per igncm resolsucccnsus

,
,

Hoc audiens Nero

et ira

quia figuram
milites

mundi pcr
igne

ignera

Paulus dixcrat dissolvcndam

,

omncs

Christi

jussit crcmari
cari.

Paulum vero tamquam majestatis

reura capite trun-

Taiita auteni tunc chrislianorura occisa cst turba, ut populus

et

Roraanus palatium virtute irrumperct

citarc molicns proclamarct:

seditioncm coiilra euin cx,

poue moduin

Cacsar, tcinpcra occisiotuciitur

ncm

vcl jussioncm, nostrates sunt,

quos pcrdis, Ronianmn

iinpcrium.

Tiracns imperator mutavit cdictum, ut nullus christiauos

tangcret

doncc

impcrator dc
ct

iis

plenius

judicarct.

Quaproptcr
;

Paulus itcrum est rcductus

adspcctui Ncroiiis

oblatus

qucm

ut

Nero

vidit, vehcmentissirae exclamavit: tollilc malcficum, decollate

impostorcm, ncc sinite vivcre criminatorcm, pcrdite scnsuum alicnalorcni

,

aufcrtc
ait:

de

supcrficic
,

tcrrac mcntium
p<atiar,

imrautatorem.

Ad
ut
si

quem Paulus
nalitcr

Nero

tcmpore modico

sed vivam acter-

domino Jesu Christo.

Nero

dixit:

aufcrtc ab co oaput,
dcvici,
ct videanius,

mc rcgc suo

fortiorcm intelligat,

qui
:

cum

seinpcr vivere valcat.

Cui Paulus
,

ut

scias

mc

post mortcin corfucrit,

poris actcrnaliter vivcrc

cnm

inihi

caput abscissum

vivus

Cnp. XC.
lihi

De

sancto Paulo apostolo.

383
cst

apparebo et
,

tuiic

c^gnosccre poteris

quod Chrislus
locuin
supplicii

Deus

vitae

et

uon mortis.
duceretur,
,

Et his

dictis
ei tres

ad

ducitur.

Uui cuni

dixerunt
ille

milites,

qui

eum ducebant:
diligitis,

dic nobis, Paule

quis est

rex vester,

qucm tantum
et et

qnod pro eo magis mori quam vivere

eligitis,

qualem inde merpoeuis

infcrni

cedem habcbitis
praedicavit adeo
rent

Tunc Paulus de regno Dei

iis,

quod eos ad lidem

convcrtit.

Qui cum rogaut fu;

eum

nt libere abiret,

qiu) vellet, ait:

absit, fratres,

giam, non enim suni profugus, sed miles Christi legitimus

enim,

scio

qnod per hanc vitam transitoriam ad vitam transibo acter-

nam

mox autem

ut fuero decollatus

viri

fidelcs rapient

corpus

meum.
tis

Vos autem

locura notate et illuc cras

manc

venitc, invenic-

enim juxta sepulchrum

meum duos
,

viros orantes, scilicet

Tjtum

et

Lucam

quibus cum

dixeritis

qua de causa vos ad eos misi,

ct

ipsi

vosbaptizabuntet regni coeleslis facient consortes

cohacrcdes.
si

Quod cum

loqueretur, misit Nero duos milites, ut vidercnt,

adhuc
raor-

esset occisus, et

cum eos

vcllet convertere,

illi

dixerunt:
,

cum

tuus fueris et resurrexeris,

tunc

credemus his
accipe.

quae dicis; nunc

autem

cito vcni ct,

quod meruisti,

Cumque ad locum passioalio

nis duceretur, in

porta Ostiensi cuidam matronae nomine Plantillae,

discipulac Pauli,

quae secundura Dionysium

fuit

nomine dicebatur
quae
vade
,

Lemobia

quia forte

binomia, obviam habuit,

Cui Paulus
:

flens suis

orationibus se recommendare coepit.

Plantilla,

aeternac salutis
et

filia,

commoda mlhi
et

velum, quo caput tuum tegis,

tibi

indc

oculos

meos ligabo

postmodum

restituam

illud.

Quod dum
postori
isti

sibi traderet, irridebant ei carnific^s dicentes:

quid imut

et

mago tam pretiosum

manibus
et

pannum

tribuis

ipsum

amittas?

Cnm
et

ergo ad locum passionis Paulus venisset, ad orienin

tem versas
patria

coelum extcnsis diutissimc cum lacrymis

egit.

vocc oravit

gratias

Post hoc valefaciens fratribus

et

oculos sibi
figens

de vclo Plantillae ligavit

extendit et
sic

utrunique genu in terra

est.

collum

decollatus
,

Mox

ejus caput de

corpore exsiliens: Jesus Christus

stiterat et

quod

sibi in vita

tam dulce exinsonuit.

tam crebro nominaverat, hebraice clara vocc

Jesum

Dicitur enim ipsum in suis epistolis Christum vel

vel

utrum-

que quingentis vicibus nominasse.

lactis

De

ejus

autem vulnere unda

usque

in vcstimenta militis exsilivit et postea sanguis effluxit,

in acre lux
Tit.

immensa emicuit, de corporc odor suavissimus emanain

Dionjsius autcm

cpistola

ad Timolheum de morte Pauli

384
sic dicit: In

Cap. XC.
hora autem

De

sancto Paulo apostolo.

plena, frater
nii

illa tristitiae

dilccte, di-

cente carniiice Paulo:

in

collum para, tunc beatus apostolus suspcxit

ct pectus

coclnm

municns frontem
Jcsu Christe,
tristitia

suum signo

crucis et dixit:

domine
et

rai,

in nianus tuas et

commendo
extendit
et

spiritum

meum
et

tunc absque

compulsione

coUum suum

susccpit coronara, pcrcutiente autem

carnifice

amputaiitc Pauli
vclura
ct

caput

tunc beatissiuius
in

in

ipso
et

ictu

explicuit

collegit

sanguincm"propriura
illi

velo
niiliti

ligavit eura
dixit

et obvolvit et tradidit

fcniinac et revcrso

carnifici

Leraobia: ubi dimisistl

cura

raagistrum
ibi

mcum Paulum?
urbem
in

Rcspondit

railes:

socio

jacet

extra

yalle

pugilum

et

velo

tuo velata

est facies

ejus.

Ipsa autera rcspondens ait: ccce, intraverunt nunc Pctrus et

et

Paulus induti veste praeclara,

coronas fulgentes luce radiantes

velura sanguine cruentatum
niulti

habcbant in capitibus snis,

ct

et

protulit

raonstravit iis:
facti

propter quod opus

crediderunt domino et

christiani

sunt,

Haec Dionysius.
his

Audiens Nero, quod con-

tigerat,

vehcraenter extimuit et de

omnibus cuni philosophis

ct araicis loqui coepit.

Dum
,

haec invicem loqucrentur, vcnit Paulus

januis clausis et ante Caesarcm stans ait: Cacsar, ecce Puulus regis

aeterni et invicti milcs

ycI

nunc crede, quia non sum mor

aeterna morte morieris,

tuus,

sed vivus

et

tu

raiser

co

quod

sanctos Dei injuste

interficis.

Et his

dictis

disparuit.

Nero autem
ignorabat
aliis

cx nimio timore vclut amcns clTectus, quid agcret,

suasu
vit et,

ct

et consilio

amicorum Patroclum

et

Barnabara cura
Illi

sol-

quo

vellent, libcre abire pcrraisit.

et

vero milites, Longinus

magister militura
et

Accestus

ad sepulchrum Pauli raane vcncrunt

duos viros,

scilicet

Tjtuni et

Lucam
ct

orantcs ct in eorum nicdio

Paulum stantem vidcrunt, quos Tjtus

terrili

Lucas videntes vehcmentcr

llli

fugerc coepcrunt ct Paulus dispaniit.

aulcm post eos cla-

mantes dicebant: non, ut putalis, vos perscquimur, sed a vobis

baptizari volumus,
sicut Paulus nobis dixit,

qucm modo
sunt
in

vobiscuni

orantcm vidimus.

Hoc

illi

audicntcs

revcrsi

ct

cum niagno

gaudio cos baptizavcrunt.

projectum est
et
illuc

Caput autcni Pauli

,

quandani vallem
intcrfccti

ct

prae niultitudine aliorura

invciiiri

qui

fucrunt

projccti,

non

poluit.

Legitur
vicc

autcni

in

cadcm
ct

epistola Dionjsii,
.

quod

cum quadam

fovca mundarctur,

caput illud Pauli cum

aliis

purgamentis projectum fuisset,

fixit.

quidam
Vidit

pastor illud in virga sua levavit et juxta caulas ovium

autcra pcr trcs noctcs continuas

ipsc cum domino suo supcr prac-

Cap. XC.

De

sancto Paulo apostolo.

385
cpiscopo
et

(Hctum caput luccm iiiefTabilcm -refulgcre;

ridciibus

quod cum
hoc
cst

nunliatum fuissct,
et

dixcrunt:

vcre

caput

Pauli.

Egressus igitur episcopus

universa fidelium muititudo caput illud

illud

secum detulcrunt

et

in

quadam nicnsa aurea

Quibus
sunt

deponcntes id
nos
dis-

corpori conjuiigcre

volebant.
fidcles
illiul

patriarcha
ct

rcspondit:

scimus,

quod multi

occisi

eorum capita sunt

persa, unde dubito

caput corpori Pauli conjungcre, sed caput

hoc ad pedes

corporis

ponamus
,

et

omnipotcntcm dominum cxorc-

mns

ut

si

caput suum cst

convertatur corpus ct capiti conjun-

gatur,

Quod cum omnibus

et in loco

placuissct,

caput ipsuni ad pcdcs cor-

poris Pauli posuerunt et ccce cunctis orantibus et stupentibus cor-

pus sc convcrtit
bencdixcrunt
Dionjsius.
nioris
et

suo capiti se junxit,

ct sic

omncs Deum
Hacc

hoc cssc caput Pauli vcraciter cognovcrunt.

,

Refert Gregorius Turonensis

qui

tempore Justini jusibi

claruit,

quod quidam desperans laqueum

parabat, no-

uien tamen Pauli invocans

sempcr dlccbat: adjuva mc, sancte Paule.

cya,

Tunc
bone

adfuit
vir,

quacdam umbra squalida hortans cum ac diccns:

,

age quod agis

moram ne

fcccris.
,

At
nic.

illc

scmper pa-

rans laqucum dicebat: bcatissime Paulc

adjuva

Expedito jam
illi
,

laqueo adfuit umbra alia,

tamquam hominis, dicens

qui

ho-

mincm hortabatur:

fuge, miserrimc, quia Paulus advocalus advcnlt.

ct

Tunc squalida umbra evanuit

projicicns poenitentiam

homo ad
acccpil.

se rcdicns at

laqucum
registro:

condignam

Grcgorius

irt

cx cateuis beati Pauli multa miracula demonsrantur et

dum

multi

parum quid cx limatura pctunt

assistit

saccrdos

cum

linia et ali-

quibus pctentibus ita concite aliquid catenis ipsis exculit, ut nuUa

niora
sit.

Quibusdam vcro pctentibus diu pcr catcnas ipsas lima

,

ducitur ct tamcn

ut aliquid inde excat

non obtinetur.

In

eadcm

quoque cpistola
Pauli

quae snpra dicta est, beatus Dionysius mortcni

vcrbis deplorat

magistri sui piis

et

diccns:
ut

quis

dabit

oculis

aquas
nocte

pupiUis nostris
,

foutcm lacrjmarum,

ploremus die ac
Quis non induet
et

lumen ecclesiarum

quod cxstinctum

est.

iletum et

gemitum? aut non vcstietur lugubribus

Ecce
ctenim Petrus

mcnte attonitus

non

obstupescet?

fujidamenlum ecclcsiaram,

gloria sanctorum apostolorum a nobis recessit ct nos orphanos dereliquit,

Paulus quoque gcnlium familiaris et consolator paupcrum

et

defccit nobis

ulterius

non invcnitur,
;

qui

fuit

patcr

patrum,
fistulam

doctor doctorum,

pastor pastorum
vcritatis

abyssum sapientiac,

altisouam, pracdicatorem

infatigabilcm,

Paulum dico noi5

386
Jtilissiiniim

Cnp. XC.
aposloloniiii.

De
Hic

sancto Paulo apostolo.

aiigelus

toncstiis

et lioiiio
oiniies

coelcstis,

imai;( ct siiuilitiKlo
([iiit
,

deitatis ct spiiitiis deiformis

,

iios

dereli-

nos

inquain

iuopes

et

indignos in hoc

mundo
et

conteintibili
:

et maligno.

Iiigressus est

ad Dcum suuin doininum

amicnm

licu,

fratcrniiTimollicus, dilcctc aniinac ineac, ubi cst patertuus, niagister

et ainator?

Unde

te ulterius salutabit?

Eccc

cniin

orphanus factus

es ct rcmansisti solus,
niaiiu

jain iic(|ua(iuain scribct tibi sua sanctissiina

diccns

tibi:

lili

carissiinc
et

veiii

IValer

ini

Timothcus, quid
facti

hic

accidit

Iristitiac

tcncbrarum

ct

damni, quia orphani

cjus,
in

sunius?
.

Jam non vcniunt ad

te cpistolae

quibus scriptuni
scribct de te ul-

sit:

Paulus modicus scrvus Jcsu

(Miristi;

jam non

terius civitatibus diccns: suscipite filiuin ineuni dilectum.

fratcr,

Coinplica,

libros proplietarum ct sigiia super cos

quia ncmincm
et ct

ha-

benms
soruni.

iiitcrprctcm

parabolarum

ct

paradigmalum
{iliuin
:

clo(|uioruni ip-

David prophcta plangi^bat

mi
,

suum
inihi

diccbat

vaeh
verc

mihi

fili

vaeh mihi.

Ego

autcin

vaeh

magistcr

inci,

vacli mihi.

A modo

dcfccit ct ccssavit concursus discipulorum tuo-.

ruin Roinatn venientium et

quacrentium nos.
ct

Jam ncmo

dicturus cst:
,

cainus et vidcanuis doctorcs nostros

iios

intciTOgcmus eos
ct

qu.alilcr

rcgcre oporteat ecclcsias nobis coiuniissas

cloquia
doinini
,

intcrprctabuntur

nobis

iiostri

Jesu
,

Chrisii

et

eloquia prophctarum.
patribus spirituafrater,

Vcre vach
libus
,

his IHiis

fratcr

ini

quia privati

suiit
,

quibus privatus est grex, et nobis eliain

suinus
ct

vach

qui
in-

privati

inagistris

nostris yclcris

spiritualibus,

qui

collcgcrant

tcllectum

scicntiam

ac novac legis et colligavcrant in

et

suis epistolis.

Ubi cst cursus Pauli

ct

labor sanctoruin pcduin cjus,

ct

ubi

cst

os
?

loqucns

lingua

consulcns

spiritus

bciic placcns

Deo suo

Quis non plorct

et ululct?

Nani qui incrucruiit gloriam

in

ct^honorein apud
lein.

Deum

tamquam malcfaclores traduntur

in illa

inor-

Vaeh mihi, quoniam

hora intuilus suin corpus sanctum

IIcu
niilii
,

sanguinc innoccnti crucntatuin.

doctor
,

patcr

ini

inagistcr

ct

non quideni reus

tali

inorte exstitisti.

Nunc crgo, quo

ibo

te quaerere,
fccit

gloria chrislianoruni ct laus rulclium, quis coiiliccsccrc

tuani
,

vocem

fistula

ccclcsiarum
iiitroiisli

cl

lisliila

altisona

|)lcctruni

psallcrii

dccachordi?
ct

Eccc

ad dominum Dcuni

luiim, qiicin

desidcrasti

toto

alTcctu

coiicupisti.

Jcrusalcm

cl

Koina prava

amicitia acqualcs faclae suiit in inalo, Jcrusalcin crucifixit dominuin

nostrum Jcsuin Cliristum, Roina vcro apostolos cjus

rusalcm autcin scrvit
,

iiilcrcmit

Jc-

qucin

crucifixit,

Roina aiitcm sollcmiiisando

Cap. XC.
glorifical,
qiios

De
Et

sancto Paulo ajjostolo.

iimic

387
quos

iiitcreinit.

fratcr

mi Timothcus,

dilexisti et toto

corde dcsiderabas,

Saiil

dico
et

regem

et

Jonathaii,

in vita

sua non smit separati nec

in niorte,

ego non sum sepa-

ratus a domiuo niagistro

meo

nisi

cuni separavcrunt nos

erit
ei

homines

pessimi et iniqui, et separatio hujus horae non

ejus cognoscit dilectos,
eliain
in

semper, anima
loquantiir
,

sine

lioc,

quod

qui

nunc

ab

eo

elongati sunt,
iis.

dic

autcin

resurrectionis

magna

jactura esset separari ab

in

Hacc Dionjsius.

Ideo Chrysoslomus

libro

de

iaudibus Pauli hunc gloriosum apostoluin multipliciter

sic

cominendat
virtututu

diccns:

iiihil

prorsus

erravit,

qui

|)ratum

insignc

ac paradisum spiritualem Pauli animaiu nuneupavit.

ejus inveniatur

Quae
quae

autcm lingua laudibus

aequalis,

cuin

omnia,

sunt in omnibus bona, anima sua uiia possideat et ca cuncta plene

accumulet
angcloruin.
diceinus.

nou

solum

homiiium
idcirco

scd eliam,
reticebimus,

quod
quin

est

ainplius,

Nec

tamen

potius

pauca

Est eniin hoc maxiinum laudis genus, .cum orationis cosuperat

et

piaiu

virtus

magnitudo

laudati,

sicque vinci

niulto

est

nobis gloriosius

dum

ejus

quam saepe vicisse; unde igitur opportunius lausumcmus exordium, nisi ab hoc ipso? primuni, ut ostenpossidenteui.

danius

eum bona omniuin

,

Abel obtulit
in

sacrificiuin

ct

inde laudatur
tuin

sed

si

Pauli

hostiam adducamus
apparcbit.

mediuin,

quan-

coelum a terra

superior

Siquidem

semct ipsuni

per dies singulos immolabat, quam tamen hostiam dupliciter olTerehat,

tuin
eniin

in

corde tum in

corporc niorlificatioiiem
,

circumferens,

non

ovcs olTerebat aut boves

fuit,

sed sc ipsum duplicitcr iinmo-

labal, neque his contentus

olTerre, quia

sed etiara orbem univcrsum studuit

terram ac mare, Gracciam atque barbariem omnemque

sub sole
faciens
,

regionem quasi volitans circumivit ex hominibus angelos

quin
iinmo
ipsos hoihines

quasi ex daemonibus in ange-

los pervehens.

Quid huic hostiae repcrietur aequale. quain Paulus

sancti

gladio spiritus

immolavit

et in illo

altari

quod super coe-

lum locatura

est, obtulit?
iis

Sed Abel dolo germani percussus occuintcrfcctus est,

buit, Paulus vero ab

quos
tibi

ab innumcris

malis
tot

cupicbat eruere. Vis autein ejus innumeras

utique quot etiam dies vixit?

ostendam mortes,
in

Noe

se tantuin

archa legitur serinundantc

,

vasse

cum

liberis

hic

autem

raulto

saeviore

diluvio

non

archam

coaptando

compaginibus

tabularum

sed

epistolas

coniponendo pro tabulis universum orbeiu periclitantem ex racdiis

fluctibus libcravit.

Ilacc

autcm archa

iioii iiiio

loco circurafcrtur, quae

25*

389
orbis

Cap. XC.
tcriniiios

De

sancto Paulo apostolo.

nec
bitmninc
ac
pice

loinpreheiidit,

scd

spiritii

saiicto cjus tabulae sunt perunctac.

Haec snscipicns paene irrationaHinc quo-

bilibus aniinalibus stultiorcs

iniitatores fecit angeloruin.

illa

quc illam
emisit
ct

vicit

archam

quia

corvura recipicns corvuin rursuin

iucludcns

lupuni

feritatem cjus

mutarc non potuit,

hic

vero

accipitres

milvosque

suscipiens

fccit

columbas

et

excludens

oiuncin

ferilateiu

mansuctudinem

spiritus

introduxit.

Abraham mi-

rantur oinnes, quia ad Doi pracccpluin patriam atque cognatos rcliquit,

sed

quoinodo Paulo possit acquari

,

quia non tantuminodo

rcliquit,

patriain vel cognatos

sed ipsuin

quoque mundrtm

iinmo

etiam coelum ct coelum coeli ct haec oinnia Christum suscipieudo

despcxit,
rcquirens,
etc. tris

unnm pro
Abraham
at

cunctis

istnd

solum

id

est Christi caritatem

neque praesentia,
ct
,

iiiquit,

nequc

futura

ncque altitudo

Scd

in
,

periculum se tradcns hoslibus filium fra

cripuit

Paulus

univcrsum

orbein

ut

dc ipsa d^aboli ex-

traheret manu. iunumcrabilia pericula sustimiit propriisquc inorlibus

maximain sccuiitatcin
luit

aliis

comparavit;

filiuin

quoquc Abrahain voin

immolarc, Panlus vero semetipsum millics immolavit;

qui

Ysaac

paticntiain aliqui admirantur,

modo putcos

a se factos obstrui

paticbatur,
licet

at

Paulus vcro

putcos

ccrncns lapidibus obrutos sciillc,

proprium corpus non

soluin, siciit

ccdebat, sed cos etiain,

a quibus patiebatur, in coeluin studcbat cvchcre.

plius obrucbatur istc fons
,

Quanto cnim am-

tanto magis

crninpebat ac plurics a sc atque

paticntia
aiiiina,

clTuiidcndo

fluvios

manabat.
ct

De longanimitatc
illa

Jacob scriptura miratur

quacnam

cst

tam adamantina

quac Pauli paticiitiam possit

iinitari?

ncquc

ciiim scptcin anuoruin,

Cliristi.

sed lotius vitac scrvitium pro sponsa perlulit

Noii adustiis

solnm aestu
et

dici

et

noctis

gclu

scd tentatioiics millc pcrpclicns

colli-

nunc quidein vcrbcribus, nunc vero lapidibus scissus atquc

ct

sus

inlcr

ccrtamiiia

ubiquc
et

prosilicns

captas

ovcs

ex d^aboli
cst,

faucibus abstrahcbat.
ei cgo- vercor,

Scd

Joscph pudiciliae viitutc dccoratus

sit
Iiiiic

nc jain ridiculuin

ctiam

Pauluin laudare,

qui scinctipsuin crucifigens non solum huinanorum corporum pulchri-

tudincs,

scd omiiia etiam

quac vidcntur rcbus clara ac dccora,

faviilam cineremquc conspiciiiuis
,

cerncbat,

qucmadmodum
hoinincs

iios

qui

quasi mortuus prorsus ad morliiuin immobilis pcrinancbat.

Stupciil
noii

Job

oinncs

cst
aiiiiis

ciiiin

atlilcta
iii

mirabilis,

al Paiilus
taiii

mcnsibus

tantiiin,

scd

pliiribus

agoiic pcrduraiis

clarus

cmicuit non tcstac glcba sanicin carnis radciis, scd

gibilc os

in ipsius inlclli-

lconis frcquciitcr incurrcns ct pugnans

advcisus lcnlalio-

Cap. XC.
)ics

De

sancto Paulo apostolo.

tolerantior.
Qiii

389
ct

inniuneras

oinni

erat

lapide

non a tribus

quatuor amicis, sed a cunctis iniidelibus, a fratribus etiam opprobria

SHstinebat,

consputatus ab omnibus atque malediclus:

et illius crat

magna

hospitalitas et cura
,

pauperum
iste

scd

quam

ille

curam impcnillius

debat carne debilibus

hanc

animis morbidis exhibcbat,

,

omni advenienti apericbantur domus

patebat orbi, et
erat
in
ille

hnjus
et

vcro anima universo

quidem cum oves

,

bovcs habcret innumeros,

amplius
corporc

pauperes liberalis

hic

vero

nihil

suo

possidens de hoc sufficientcr indigenlibus ministrabat, quod alicubi

commcmorans, nccessitatibus,
ministraverunt

inquit,

mcis

et his,

qui

mecum

crant,

mamis

istae.

Sed etiam vermes atque vulncra sac,

vos sancto Jobi infcrcbant dolores

sed

si

Pauli

vcrbera,
,

famcm
pro

catenasque seu pericula considcres

neis
,

quae a domesticis
solliciludinem
,

ab cxtraipse

a caelero

patiebatur orbe,

quam

ccclesiis,

ustionem,

quam pro
superabat.

scandalizatis

singulis
illa

pcrfercbat,

videbis,

quod omni erat saxo durior

firraitate

anima

ct

fcrrum

atque

adamantem

Quae enim

ille

corpore, haec menle

singulis quibus-

Ptaulus SHStinuit,

qaem omni moerore molestior de

niocstitia

cunque labentibus

consumcbat, unde

ct

jugcs ex co fontcs

lacrjniarum non diebus solum, scd etiam noctibus cfflucbant, omniquc

mulicre parturiente

vchementius affligebatur
filioli

iu

singulis

proplcr

quod etiam dicebat:

mei

quos itcrum parturio.

libro
,

Mojscs pro
se

Judacorum salute

dcleri

clegit de

Mojscs itaque
non enim

cum

caetcris obtulit pcrire, Paulus pro cacteris;

tibus perire voluit,
nitate

ffum percun-

scd ut

alii

salvarentur

ipse dc gloriac aeter,

decidcre.
ille

Et

quidcm

ille

Pharaoni
iste

hic

d^abolo quotidie

repugnabat,

pro una gente,

pro univcrso orbc certavit,

in

non sudore

sed sanguine.
sed Paulus

Johannes
ita

cibum locustas

ct

mel

sil-

vcstre sumebat,

in

medio mundi
est,

strepitu,

quemad-

modum

ille

in

eremo quicte versatus

non quidem
viliore

pastus lo-

custis aut melle silvestri.

cst ac necessario

Multo .autcm victu

ibi

his contenl&s

quidem
illius

indulgens cibo

fcrventi studio prae-

dicandi.

Veru.'

advcrsus

Hcrodiadem apparuit magna contres

,

stantia, ct ille
inili

non unum aut duos aut

sed innumcros
iills

ct

si-

positos potcstate corripuit, inimo longe

sacviorcs tjrannos.

Restat, ut Paulura angelis comparcnius, in quibus maguificum prac-

dicamus

quia cum omni

cura Deo

obcdivit.

Quod David admiclc.

rando diccbat; polentcs virtutc

vcro aliud propheta
in

facientes

vcrbum ejus
,

Jiuid

angolis miratur?

qui facit

inquit, angclos

390
siios

Cap. XC.
spiritus
ei

De

sancto Paulo fipostolo.

suos
igncni
urenlcni.

niinistros

Scd

lioc

iii

Paulo possunius invcnirc, qui vclut ignis ac spiiilus tolum tciraruni

)purgavit orbein, sed nonduin coelum

iste sortitus est,

et

hoc

cst

oninino mirabilc, quia talis vcrsabalur iu tcrris ctiam mortali adhuc

carnc circumdatus.
cuin

Quanta crgo nos condciunatioiie digni sunius,

in sc

uno hominc bona

omnia congregante nec minimani quiimitari.

dein partciu
litus

corum stndemus

Non cnim

aliam cst

ille

sor-

naturain

ncc dissimilcm
iu

nactus animain ncc altcnim liabilans

raundum, scd
legibus

cadcm
et

tcrra

cadcmquc regionc, sub iisdcm

,

eliain

nutritus

moribus cniictos

qui

nunc homiucs sunt vel

in illo

rnerunt, aniini virtutc transsccndit.

Nec vero

hoc soluiu

ini-

rabilc cst,
sit

quod prae abundantia devotionis qnodainmodo non scnpro

virtute

dolores

susccptos

sed

quod virlutem ipsain pro

mercedc pensavit.
cede certainus
cuncta
illa,
,

Xain nos quidein -)proptcr cam proposita mcrillc

quam

complectcns ctiain sinepraemio diligcbat,

quae aspcrltatc sui videntur impedirc virtntcm, cuni

omni mansuetudinc pcrpcticns quotidie cclsior, quotidic assurgcbat

ardcntior et intentatis sibi periculis nova scmpcr daritatc pugnabat.

Qui

cum

sibi

mortcm jam immincntem vidcrct,

dicens:

ad

commuiiionem

delectationcmquc gaudii alios provocabat

gratulamini mihi.
dicandi
Itaqiic

gaudctc ct conquas ob prac-

ad confusionts
inagis

et iiijurias,

studiuin sustiiicbat,

quam ad bonorum oblectamcnta

amplius laborcs,

properabat, mortis potius quani vitac dcsidcriuin appctcns, paupertatis

,

quain* opulcntiac

ct

inulto

quam

alii

rc-

quicm

postlaborcm, ac mocrorein niagis eligcns, quam

studiosius
iniinicos.

alii

voalii

luptatem,

pro

iiiimicis
illi

ct fructnosius

orans

quain

adversus

Uiium

forinidandum

cral alquc inctucndum,

,

olTcnsa nimiruin Dci, nec dcsidcrabilc

iniiio

aliud crat
niiiil

nisi

placerc dodesideragcntcs^),

scmper.

Non aulcm

dico,

quod

pracscnlium

bat, sed ncc futuiorum.

Non

ciiiin

inihi dicas

mcrcedcm

ct

cxcrcitus

pecnnias,
fila

provincias,

potcstatcs:

hacc eniiu ncc quasi

in coclis,

aranearum

rcputavit,
in

scd

ea,

quae promittuntur
videbis.
Ilic

ct

tunc cjus ardcntcm

cjus

Chrislo

amorcm
iion

si(|uidcni
,

pro ncc

aniorc

iioii

angclorum,
siinilc

arcliangclorum dignilatcm

qnidqiiam
(Ihrisli
sin(!

horiiiii

concnpivil, ((uod cnim crat inajus oinnibus,

aiiiore

fruchalur,

cnm hoc bcaliorcm

cunclis

sc

pnlabat,

hoc autcni ncquc domiiianliuin nequc priucipaluuin socius cssc

Alli
t

J)

ix-riullt
.1

ct

[>o

rciiir r
r

II

ilo

ji

nr

i;

lc^iiiil.

2)

Kd.

Ci

prni)

>r

iip.

3) Alii

iii i-

c p s iii;;nnli'S lcijnnl.

Cap. XC.
ciipiebat,
eliaiii

De

sancto Pauio apo.stolo.

cssc vel cxtrciiuis,

39J
iiiuiio

sed

cuni

liat {lilectioiie iiiagis

,

ex

iiuiiicio

puiiitoruiii

quain sine lioc inter suinnios lionores

inaxinuiiii

et subliincs.

Hoc

enini erat
liot

illi

ac singulare tornientura ab
,

hac cariiate disCedere,

inliiiita
illi

illi

erat

gehcnna

hoc sola poena, hoc

Christi,
liacc

et intoleranda
,

supplicia,

sed perfrui caritale

,

hoc
vi-

vita, hoc inundus

hoc regnnm

hoc prouiissio
universa,
T^raiuios

bona

debanjur innuniera.
solet

Sic despiciebat

quae tinicmus,
vero
ac

ut

herba jam putrefacta contcmni.

velut

populos

spirantes furore

quosdam esse
ct

culices aestimabat,

mortem

vero

atque cnuiatus
duininodo

millc

supplicia quasi luduin

aliquid
sustiiieret
,

putabat csso

pucroruni,

pro

Christo

decorabatur
,

eiiim vinctus catena

magis quam dyademate coronatus

in

ctenim co-

artatus carcere habitabat

et vulnera,

coelo

ac

libcntius

verbera recipicbat

quam

alii

bravia diripiant, ct dolores non niinus quani

praeinia diligebat.

Cuin ipsos utique dolores duccret loco praeinio-

rum

propterea ipsos eliain

gratiam
illi'

noininabat,

quoniam,

quae

nobis sunt causa tristitiac, hacc

maximam
in

pariebant voluptateni.
ct

Moerore quoque inaximo urebatur, proptcr quod

scandalizatur
ct

dicebat:

quis

ego non
,

uror?

Etiamsi

moerorc dicat quis

inesse aliquam voluptateni

multi cniin,

qui tiliorum mortibus vulrclin-

nerantur, aliquid

consolationis

accipiunt, cuni suis flctibus

quuntnr magisque dolent,

uocte ac dic

cum

dolerc prohibentur.
,

Slc et

Paulus

coHsoIationem accipiebat ex lacrjmis

ille
,

nullus quippe

tanto affectu mala propria, quanto

deflebat aliena.

Quemadmo-

duin enim illum opinaris afflictum

toruin,
cludi,

cum perditionem dcHcret peccaa coelorura gloria cupiebat ex-

qui,

ut

illi

salvi

fiercnt,

nam non
cui

salvari illos inulto acerbius aestimabat,

quam scmct
coinparare,

ipsum perire.
cui

Hunc ergo
adamanti?

cuinam rerum

potcrit

quis

fcrro

Quidnam

aliquis

illam appellet

animam

auream
vuro

vcl

magis adainantinam, nain

et

et oinni crat adaniaiite fortior,

gemmisque pretiosior
superabat
coniparetur?

alteram

quidein nialeriam (irmitatc,

rei

alteram
aninia

pretiosilate.

Cui

igilur

liujus

ab
,

aliquo
iiulli.

Earuin

quidein,
,

quae

suut

oiuniiio

Quodsi velut auro adamantis fortitudo

auri
,

vcl adanianti

honor darctur

tuii<;

forte

aliquo

modo comparalio
et

ejus Pauli possct animac

convenire.

Sed

quid

ego adamantcm
si

auruin

ad similitudinem

adduco Pauli, mundum

debis

ex diverso appendas omneni, et tunc viinuiido

igilur et oinSi

aperte

Pauli

ingens pondus examinis:

sunt,

nibus, quac in

mundo

rauliim

dicimus

dignioicm.

igilur

392
iiiiitidus

Cap. XC.
co dignior
iioii

De
cst,

sancto Paulo apostolo.

scd forte vclcoeluin? sed istnd quoquc

iiivenitur inferius.

Si cniin

non soluin

coelura, sed ctiain,

,

quae ha-

bentiir in

coclis/Dci postposuit
tanto
cst

caritati
,

quomodo non magis doquanto inalitiam bonitas

minus,

qui

bcnignior Paulo

anlecellit,

innumeris coelis euin judicat digniorem?

Non cnim

iios

tantum
clTusiHS,

diligit

Deus
iiec

quantuni

a nobis ipse diligitur,

In

scd tanto

quanto

sermo
ct
iii

sufTicit explicare.

paradisum quonec immein

que hunc Deus rapuit

rito,

coelum

terliuni

sublevavit,

siquidem Paulus in terra gradicns

sic sc

gcrcbat

cunctis,

quasi

angelorum societate fruerclur.

Nam

visibili

adhuc corpori

colligatus illorum pcrfcctione gaudebat, tantis fragilitatibus corporis

subditus in imllo inferior supernis virtutibus apparerc certabat.

et

Nain
iii

tamquam pennatus totum doccndo pervolavit orbein

et et

ct velut

corpore labores periculaque contcinsit

dens cuncta prorsus terrena despexit
iiicorporeis virtutibus

quasi

jam coclum

possi-

tamquam cum

ipsis jain

degcns jugi mentis intcntione

vigilavit.

Et anscd

gelis

quidem saepe diversarum gentium cura commissa

est,

nullus

corum

ita

creditum sibi populum gubernavit

ut Paulus uni-

versum orbcm.

Sicut autcm aliquis indulgentissimus

patcr aflicitur
ictiistis,

crgafllium phrcnesi comprehensum, cujus quanto magis conviciis

busquc pulsatur, tanto ejus polius miseretur

a quibus afnigebatur,

ct dcflct, ita

Paulus

inajora adhibebat fomenta pictatis.

et ejus
et

Nainquc

saepe pio
siticbant,
fratres
,

iliis,

qui

eum quinquies verberaverant

ct

sanguincm
iis

lacrymabatur
inquit
,

vehemcnter dolebat
quidcin
cordis

pro

orabat:

voluntas

mei
,

ctc.

Et vehcmenter

quoque
vidcrct.
clTicitur,

mordcbatur ac pcuitus dissccabatur

Ut
sic

cum eos pcrcuntes

toluin
cst
ita

cnim inissum
Paulus

in

ignem

fcrruin

profecto

ignis

caritatc

suspcnsus

elTectus

totus caritas.
in

Qui quasi communis totius

actione

mundi csset pater,

amorc

vel

hominum
,

et ipsos coruin imitabatur parcntes,

imnio cunclos

non carnales

verum ctiam

spiriluales patres sollicitudiiie ac pic-

tatc superabat.

Omnein cnim prorsus homincm Deo cxhiberc cu-

piebat, quasi cnim univcrsum inundum ipsc genuissct, et sic oinnes

in Dci

regno fcstinabat induccrc,

iinpendeiis.
in
Ili)nio

corpus el aiiimam pro his

ignobilis
et

quos
,

diligebat,
ai-tcin

iste

circumferarius

qui
vix

excrccbat

pcllibus,
et

tauta

virtutc progrcssus cst,

ct

ut

XXX

annorum spatio

Romanos
ct

Pcrsas ct Parlhos et Mcdos,

et omiie

Iiidos ct Scjlhas,

Acthiopes

Saramatas atquc Saracenos

mittercl
vcritatis
,

prorsus

liominum

genus sub jugo

ct

sicut

iit

Cap. XC.
stipulas

De

sancto Paulo apostolo.

,

393

aut focnum

ignis

ininiissus

sic

oinnia

daemonuin opeia

jonsunisit.
irruente

Paulo enim

insonante lingua et onini igne velieraentius

et

ccdebant oninia atque fugicbant

et

dacmonnm

cultus

ct

t^rannorum minae

domesticorum

insidiae.

Magis autem

sicut

radiis solis orientibus

et tenebrae fugantur et adultcri ac fures fo-

veis

conduntur et latrones
efficiuntur

recedunt
et

homicidae ad antra fugiunt

omniaquc lucida
sic

clara

desupcr illustrantibus radiis,

ubique evangelium disseminantc Paulo fugabatur crror et veritas

adulteria et
ignis
alia dictu

remeabat,
sunt isto

foeda defecerunt atque consumta

Clara vero inter
et

vapore palcarum vice pereuntes.

haec vcrilatis fama ceu flamma surgebat resplendens

coeli subliinitateui

usque -ad
,

conscendens

ab his potissimum sublevata

quae

eam opprimcre videbantur, nec

impedire potucrunt.

pericula aut impctus processura cjus

Erroris vero talis est conditio, quae nullo sibi Talis autem e diverso
et
ei

obsistcnte consenescit ac delluit vel dcsinit.

veritatis

slatus,
igitur

quod multis iinpugnanlibus suscitatur

ita

crescit.

Quoniam

genus nostrum nobilitavit Dcus, ut

,

similes
tale

studcamus inveniri neque impossibile istud putemus

rlli,

quoniam

qualc nobis

corpus

fuit,

talis aniuia, tales

illius,

cibi,

ideni illum

teque formavit et

quemadmodum

ita est

Deus

tuns.

Vis Dci

dona

in

Paulo cognoscere, vestimenta ejus terror daemonibus erant.

,

Haec vero amplius admiranda

quia Paulus, nec cuni

in

pericula
,

irrueret, temeritatis argui poterat nec,

miditatis.

cum

pericula surgerent

ti-

Amabat cnim praesentem vitam ob lucrum docendi

despiciebat ob

et

rursus

eam valdc

philosophiam,

ad

quain

illuui

mundi contemtus evexerat.

fugientem
,

Deniquc cum videris Paulum pericula

,

non minus illum admireris

quam cum
ita

se periculis gau-

dct opponere.

Ut enim hoc fortitudinis,

illum

illud est sapicntiae: et

siiniliter

cum
ac
si

videris

de se ipso aliqua sonantem,

admireris

videris illuiu semetipsum despicerc.

Ut enim

illud humilitatis

cst, ita istud magnaniinitatis.

Magis

eniin

merebatur loquendo de se

quam tacendo laudare

esset,

quoniam

nisi fecisset istud, culpabilior illis

qui se ipsos importune laudare didicerunt.

crcditos sibi oranes

Nisi enim gloriatus

fuisset,

perdidisset,

quia,

dum

se humiliasset,
,

eos extulisset.

Amplius tunc Paulus placuit gloriando

occultando.

quam
,

altcr

laudcs proprias

Ncc tantum quisquam

istc,

profuit

cum

sua merita celarct, quantum

cum

proderet.

Est autcm graiidc

malum dc se

ipso grande aliquid dicerc atque inirabUe extrcinaequc

nccessilatc rcrum violcnta prorsus

dcmentiae esl, nuUa iuiniinentc

394
laiulilnis

Cap. XC.
vellc
(lccorari.

De
Nor.

sancto Paulo apostolo.

lioc

scciiii(lum

nouiii lo(|ui iiidiciuiu

cst,

sed

potius insaniac est.

Hoc
:

eniin omiiciu

mercedcm evacuat
de se efferrc ser,

laboribus sudoribusquc quaesitam

etcniin

altius

monein
illa,

gloriosi

est

et

insolcntis sescque

jactaiitis

diccrc autcin

quae praesenti causae tantummodo neccssaria sunt, fructuiu

et

amantis

multorum remedia cogitantis,

sicut et fecit Paulus,

qui

duin a pscudo capcrctur, in laudes suas ire compulsus cst, uiaxiine

quac dignitatein suam ostcndcrent,

Veniain
,

plura autein ct niixjora cclavit.

etc.

inquit,

ad visioncs

et

revelationem dc parco

Tanta

Paulus tamquc crebra cum Dco habens eloquia, quauta nec proplic-

tarum nec apostolorum ullus

tur.

liabuit,

per ca ipse humilior rcddcba-

Visus est plagas mctucre,

ut disceres, quia

sccundum natu-

rain unus erat ex pluribus, per voluntatein non solniu super multos

hoinines,

verum etiam unus ex angclis crat ncque vero mctuere

iiidigiiiim

plagas rcprehensione dignum. sed plagarum nietu aliquid

pietate committere.

Hoc

ipso enim,

quo plagas timct, qui

in cer-

laminc
liinct.

iion vincitur,

admirabilior ostenditnr,

quam

illc

qui

nou

Sicut nec moerere culpabile est,

sed per moerorem dicere

aut facere aliquid corum,

quae Dco displicent,

in tali

Hinc qualis fucrit

Paulus,

ostenditur,
,

quia
si

iiatura vivcns potuit timuit, nec

quodauimodo

supra naturam
.

quod

mortcm

ipsam quidein rccusa,

bat.

Non

eniin

naturam liabcre inrirmitalibus subditam

,

sed scrvirc

infirmitatibus ciiminosum est

ut

mcrito

illc

admirabilis habcatur,

qui imbecillitatein naturae voluntatis virtute superavit,

quam

si

Jo-

liannem

qui dicebatur Marcus, a consortio scparavit.

Hoc itaquc
,

reclissimc

per pracdicationis officium

officium
,

cffecit,

cum siquidem

qui

islud susccpit

non oportet esse

mollem aut resolutum,

aliquis

scd fortem
tingcre

ct

per cuncta robustum.

Iiujus
in

Ncquc cnim
,

dcbct atsit

praeclari

muncris

functioncin

nisi

paratus

aniiion

niam millies tradcre

tali

mortcm atquc discrimina.

perdct cxcmplo
,

Qui

eiiiin

animo
si

est,

multos alios sno

magisquc

utile

cst,
<id

quiescat sibique

tantuin vacet.

Non

ita

gubcrnatorem, non

bestias dimicantem, non ludo gladiatoriodcstinalum. noii

sic

quempiam

omnino

ad discrimina atquc niorlcs paratain atque dispositain aniinam

oportet babcrc, ut cuin, qui oflicium susccpit jirapdicandi.

ricula
siiuili

Nam
iii

ct pc-

profecto

majora

et adversarii saeviorcs

ncc nsquam prorsus

pracmio,
supplicio

conditionc ccrtatur.
prop(Hiitur.
(lclicluiii

Cocluin

namquc

in

gchcnna
iioli

Si

vcro

aliqna intcr cos commolio facla cst,

ciiim

Iioc

piilarc:

non

commovcri

iiiahim

cst

sed

Cap. XC.
irralionabiiitcr
est.

De
justo

sancto

Paulo apostolo.
commoveri

395
nialiim

iiulioqiic

flagitantc iiegotio
noliis

Huiic cnim aiTectum providus

al)

creator inseruit,

ut

dor-

mientes animas atquc resoiutas

incrlia atque

dcsidia suscitarct.

Qnasi cuim gladio acicra

ut
,

ita mciiti

nostrae irac

acumcn imposuit,
,

cum oportct, ulamur.

tempus
Ita et

Bcnigiiitas autcm scnipcr i)ona est

scd
illa

cuni iliara

efflagitat,

quando vero
lioc

id

non adest,
ct

ctiam

vitiosa cst.
loquciitilnis

Pauius

sacpc

usus est alTcctu

imniodestc

melior crat iratus.

,

Hoc

auteni in co erat mirabiie, quia

cum

vinculis

vcrbcribus

atque

vulneribus longe splendidior crat

dyademate purpuraque fulgcntibus cumque vinctus pcr tam vastum

uelagus ducebatur,
duceretur.
ita

gaudcbat,
vcro

tamquam

in

maxinium iinperium
est,

Postquam
est,

Roinain

ingrcssus
iiec

nec

ibi

stare

contcntus
in

sed
est

iu

Hispaniam percurrit
transirc,

unum

quideni dicm

otio

passus

et quiete

sed

in

praedicandi

ardore

ipso igne jvrdentior nec pericula tiinuit ncc irrisiones erubuit.

Hoc

vcro majori admiralione dignuin

est

quain

cuin

tam audax cssct

ac velut ad pugiiam scinper accinctus ct ignein queiidain bclli aspi-

rans

rursus

placabiicin

atque

flcxibilcm

sc

pracbcbat.

Nain sae,

vicnti vel polius

fervenli praeceperunt,

ut iret

Tarsum
et

non rccuest.

savit,

-dixerunt

per

murura euni

oporterc

dcponi

passus

HujHS

rei gratia ista facicbat, ut pracdiciitioni diutius

insisteret et

cum
forte

multis hinc credentibus irct ad (ihristum.

Mctucbat profecto, ne
Cctcrum

pauper hinc alque inops

hi,

salutis inullorum abscederet.

in

cuinque

qui sub

uno pugnant niagistro, vidcrint

eo intixa') vul-

nera, fluentem saiiguincm et ncc sic ipsuni hostibus aliquando cedeu-

tem, sed stantein fortitcr hastamquc vibrantcm ct crebris ictibus ad-

versarios corruere facicntcni nec oniniiio dolori

parcentcm

raajori

absque dubio
in Paulo.

tanlo

duci alacritate

subduntur.

Hoc

ita factuin est

Videntes enira iiium ligatuin catenis niliiiominus in car,

cere praedicantem
ipsos
Id

videntes ctiam vuincratum ct tamcn verberantcs

,

sermonc capicntem

majorem profecto hduciara coHigebant.

quod

significans ait, ita ut plurcs e fratribus confidentes ih vinculis

nieisabundanter audereivt, sine timore verbura Dei loqui. Tunc certiorcin alacritatem ipse capiebat et

vehementius

in

adversarios fcrcbatur.

Sicut eniin ignis in

diversas

plerumque materias incidens augetur

sic

magis
fuisset

et

incrcmcnta sortitur,
eos

etiam lingua Pauli quibuscunque

^-j

admota, ad se
iu

continuo transferebat.
2)
Ecl.

i,j,pgn;^ty,cs
n

1) Alii

po fixa
p
.i

legiint.
ii

Pr.

Irgit:

I iii i>
l ii

jj

ii

r e s

qiio-

11

i II

ejus

bu

iii

siiirituale ef f i

ci

eb

r.

396 Cap. XCl. De septem

qiioque ejus pabuliim

fratribus,

fillis

heatae Felicitatis.
jgiii

spirituale efficiebantur

quia per ipsos

evangelii flamma luagis crescebat.

Haec

Ciirjsostoinus.

CAP.

m.

(86.)

I>c iseptem fratrlbiiN,

Oqni

fiierniit

filii

beatae
Septem
fratres fucrunt

Felicitati.s.
beatac Felicitatis,
Silvanus,

filii

quorum nomiiia
ct

sunt Januarius,
Martialis.

Felix,

Pliilippus,

Alexandcr, Vitalis

Hos omncs
ad se

cuni niatrc jussu imperatoris Antonii Fublius ut

sui
et

praefectus

vocari fccit suasitquc matri,

deberet.

liliorum

suorum
allici
,

inisereri

Quae

ait:

neque

blanditiis

tuis

potcro

ncc tcrroribus
,

frangi;

sccura cnim sum dc spiritu sancto,

ct

qucm habeo
convcrsa ad

quia
filios

te

supcrabo viva
filii
,

mclius vincam occisa.

Et

ait: vidcte,

in

coclum

ct sursuiu adspioitc,

carissimi, quia ibidcm Cliristus nos cxspectat,

fortitcr pro Christo

pugnatc

et fidcles

vos

in

Christi

amorc cxhibctc.

Quod pracfcctus
ct
filii
iii

audicns eam alapis caedi jussit.

constantissimi apparcrcnt
,

Cum

crgo matcr

fide

oinncs

niatrc

vldcntc ct confortante diFclicltatcin

vcrsis sunt suppliclis pcrcmti.

Hanc beatam

vocat (ircfiliis

gorius plus quaiii inartircm, quia scpties passa cst in scplcm

et

octavo in corporc suo.

(ircgorfus in hoiniliis: bcata Fclicitas, quae

crcdcndo
Christi
,

cxstitit ancilla Christi,

pracdicando ctiam facta cst

inartir
iii

scptcin
sicul

quoquc

filios

sic post sc rclinqucrc

limuit vivos

tarne

cainalcs parcntcs
spiritu,

solent

metucrc

nc mortuos pracut praedicando

inittant;

parturivit

qiios

carne pcpcrcrat,
;

parcretDeo, quos camc pepcrcrat mundo

filios

suos, quos cariicm

rnoricntcs
cariiis.

suam

csse

novcrat,

sine

dolorc

non

potcrat

vidcrc,

sed erdl vis ainoris interior, quac dolorcm vinccrct

Recte
in
filiis

ergo hanc reminam ultra martircm dixerim

cst ct

quae

tolieiis

tam desidcrantcr cxstincta.

Duin cnim multiplcx martirium

quia ct ainorc
(^hrisli

obtinuit, ipsa

quoquc
ci

marlirii palinam vicit,

sola
I)

mors sua
V.rl).i

miniinc sulTccit. Passi suntcircaaiinos doinini -)^"^-

ij\ii

flicilnlis

(iiiiillil

Kil.

Tr.

U)

h.il.

I'r.

)ii.il.-

i.yil

MIX.

Cap. XCII.

De

sancfn Tlieodora.

397

CAP. XCIL

(87.)

De
Theodora

isaiicta

Tlieodora.
sponsa apud Alexandriain lcniporc
et

nobilis inulicr ct

Zenonis imperatoris vlrum habbat divitcm

bolus autem Theodorae invidens sanctitati
in
illius

timcntem Deum, dya-

virum quendam divitem

concupiscentiam

incitavit,

qui
sibi

eam

crebris

nuntiis

et

muneribus molestabat, ut assensum

tios

pracberet.
In tantum

Sed

illa Jiun-

respuebat

et

niunera contemnebat.

autem eam nioet

lestabat, quod ipsam quietem habere

ficere videretur,

non permitterct

paenc dcquac eam,

taudem quandam niagani ad cam

niisit,

ut viri iliius misercrctur sibiquc conscntirct,

plurimum liortabatur.

Quae cum

diceret, se

coram oculis Dei cuncta ccrnentis tam grande

quidquid
in

peccatum nunquam committere, malelica adjun\it:

fit,

die

hoc utiquc Deus

occidente
sole

scit et videt,
,

quidquid autem advesperascente

ct

committitur

Deus

minime
Et

intuetur.
illa:

Dixitquc

puella maleficae:
ritatem.
die

numquid vcritatcm dicis?

etiam dico ve-

Deccpta puella verbis maleficae dixit, ut advespcrasccnte

ad se venire faceret,
viro retulisset, ille
et

virum

voluntatem

suam adimplerct.
Theodora

Quod cum
dixerat,

vehcmenter cxsultans hora, qua conet

ad eam venit sccumquc concubuit

absccssit,
et facicm

autcm ad se ipsara redicns aniarissime

cuticbat

flebat

suam pcr,

dicens

heu

heu me

perdidi
ejus

animam nieam

destruxi

aspcctum decoris mei.

Vir autem
et
,

domura redicns

et

uxorem

suam

sic

desolatam

moerentem vidcns causam tamcn ncsciens

sed
illa

eam

consolari
,

nitebatur

nullam

consolationem

percipcrc
adiit

volcbat
ct

manc autem

facto

quoddam monastcrium monialium

Cui

abbatissam interrogavit, an Deus quoddara grave dclictum, quod

scirc possct.
illa:
fit
,

die advesperascente commiserat,

nihil

Deo

abscondi potest et Deus

scit et videt

omne
amarc

quod
dixit:

quacumquc

hora
sancti

illud

committatur.
,

Quae
sortiar

flens

da mihi librum
rcpcrit:

cvangelii
scripsi
,

ut

mcmet

ipsam.
,

Aperiens

quod

scripsi,

Rediens ergo

domum

dum quadam
viri

dic vir

suus abesset

comani suam praccidit,

veslimcnta

assumcns ad

quoddara monastcrium monachorum,

bat,
festinabat et, ut

quod pcr octo

milliaria distapctiit et,

ibidem cum

monachis reciperetur,
,

qiiod petiit,

inipctravit.

Interrogata de noniine dixit

se

Thcodo-

398
riuu iiuiKUjiari
scrvitiuiu

Cap. XCII.
;

De
officia
fuit.

sancta Theodora.

illa

vcro

omnia humiliter iaciebat

ct

cjus

omnibus j^ratum

Post aliquol crgo aiinos abbas fra-

trem Tlieodoruiu vocavit

affcrret,

ct,

ut bovcs jungcret et olcuin de civitale

praccepit.
altcro
ct

Vir

autcm ejus
Et
ccce

plurimum
angclus

flcbat timens

ne

cum

viro

recessisset. sta
iii

domini

sibi

dixit:

surge

maiie

via martirii Pctri apostoli et quae tibi obcrit.

viaverit,
nit

ipsa tua uxor

Quo

facto

Thcodora cum
iiitra

caiuelis ve-

ct

virum suum vidcns

,

ct

rccognosccns
ut
,

se dixit:
,

hcu

ine,

vir

bone nicus

(luantum laboro,

cripiar a pcccato

quod
:

fcci

in te.

Cum

autcin appropinquassct
llle

salutavit

cum dicens
scd

gaudeat

dominus mcus.
tissiine

autcm cani penilus

iion cognovit,

cum

diu-

cxspcctarct ct se deccptum clamarct,

illc
,

facta cst vox ad

tiia crat.

cum

diccns:

qui lc heri
fuit

manc

salutavit,

uxor
iiuilta

Taiitac au-

tcm sanctitatis
ct

bcata Thcodora, ut

niiiacula faccret,

nam

Uomineiu a bestia laccratuiu cripuit et suis prccibus

suscitavit,

ipsaiu

quoque bestiam insccuta malcdixit, quac subito niortuacorruit.

autcm suam sanctitatciu
prac
fcrrc

D^abolus
dicens:

non

vojciis

cidem apparuit
virum tuuiu,
in

ineretrix

omnibus

ct

adullera

rcliquisti

ut huc vcuircs ct inc contemneres:

tc

pcr virtutcs nicas trcincndas

crucilixum ncgarc
,

suscitabo
,

proclium

ct,

si

non

tc fcccro

non
pro-

dicas

quia ego suni.

evanuit.

Ipsa autcm signum crucis

sibi cdidit ct

tinus daeinou

Quadaiu autciu vice dum dc

loco hospitata fuissct
: ,

civitatc

cum

camclis rediret ct in
nocte
ivit

quodam
codcm

puella qnadani

ad eaiu venit dicens

in

dormi

luccum.

Quac cum rcspuerct,

ad altcrum, qui
,

loco jacebat;

cum aulcm

cjus venter
ait:

intumuissct ct

de quo conccpisset,
dormivit

interrogata

fuissct,

luo-

naehus

ille

Tlieodorus

luecuiu.
,

Natuiu igitur pucrum ad

abbatcm

luonastcrii transiuiserunt

qui

cuin
suis

TheodoTum
pucrHiu

incrcparct,

ct illc sibi indulgeri petcrct,

scapulis

imposuit ct dc

inonasterio
luonastcriuiu

projccit.

Illa

autem abjccta

pcr septein

auuos

cxtra
llyasui

mansit

et

de lactc pccoruin infantem

in

nutrivit.
viri

holus autem tautae cjus paticiiliae invidciis

spcciem

sc

transliguravit ciiiuc dixit: quid hic agis, doiniua luea? eccc langueo

pro tc
quia,
deiis

ncc aliquain
si

consolationein

rccipio.

Vcni ergo
indulgeo.
ain|)Iiiis

lux mca,
illa

cuin

\ii'o

aliquo jacuisti
dixit

hoc

libi

At

cre-

viruin suuiu cssc,

,

ad

illuiu:

nun(|uaiu

tccuin

ma-

ncbo

quia

lilius
,

Johannis

luilitis

jacuit uiecum

ct

volo agerc poestatiiu

nitcntiain dc co

quod

in

tc peccavi.

Et cuin orasset,

eva-

nuit ct daeiiioiicin

fuisse coguovit.

Allcra ilcrum vice dvabolus vo-

Cap. XCII.
Mciis caui

De

sancta Tlieodorn.
rerarum
tcrribilium

399
dacmoiics

terrerc

iii

siinilitudincm
vir

ad

eam vcnerunt
hanc.
uiilitum
,

ct

quidam insligans cas diccbat:

autem
oravit
et

comeditc

ineretricein

Ista

evanuerunt.

Altcra vite
,

imiltitudo

vcniebat,

quam princeps praeccdebat

Theodorae: suigc

et
ct

cum Quod

caeteri adorabaiit

dixcruntqiic milites

adora

printipem nostrum.

Quae rcspondit: dominum Deuiu adoro.

jussit
et

cuin principi iiuntiatum fuissct,

afFici,

cam adduci

ct tot tormeniis

ut

niortua putaretur,

postniodum oinnis turba evanuit.

,

Alia ilcruin vice vidit ibidcm auruin multum

relugit et

quac signans se

illud

Deo

se recommcndavit.

Altera etiain vicc vidit qucndam

canistrum plenum onini genere tihorum fcrcntcra ct dicentein sibi:

dicit princcps
,

qui tc tecidit

tolle

comedc

quia nesticns
Coinplctis

fctit

hoc.

Illa aiitcin

se signavit et

protinus
ejus

evanuit.

autcin

scptcm annis abbas patientiam

ct

considerans

eam

rctontiliavit

cuin

puero suo in monasterium introduxit.

laudabililcr

Ubi cum duos postacccpit

et

modum annos

peregissct

pucruin

secum

jllum in cclla sua clausit:

quod cum abbati rcvelatum

diligentius

fuisset, inisit

quosdain uionathos
loquerctur.
ini

qui

auscultarent,
ct

quidnam tum eo
liii

lila

autcm pucruiu amplexans

deostulaus dixit:
te

dulcissiiue,
et et

tempus vitae meae venit, relinquo

fili

Deo,

ipsuin

patrem
insistas

adjutorem habeas,
fratribus tuis

dultissime, jejuniis et orationibus

IIoc diteus spiritum tra-

devote servias.

didit ct in

domino

feliciter obdorniivlt circa

aunos douiini

CCCCLXX:

quod puer ccrncns plurimum

flere coepit.

In ipsa autcni iiotte visio

abbati monastcrii inonslrata est iu hunt uiodum.

Nuptiae maximae

parabantur
tirum
et

et

veniebaut ordines angelorum ct prophetarum. et luarsanttorura et

cccc
in

oinniuin

medlo corum

inulier sola,

gloria inelTabili cirtumdata, et vcuit usque ad uuptias ct sedit supe^*

lettum
:

et

oinnes

adstantcs
,

advocabant cam.
qui
;

Et ecce vox

di-

cens

hic est

abbas Thcodorus

falso de puero attusatus est,

,

VII tcinpora supcr ea mutata sunt

viri sui coinquiuavit.

castigata cst cnim

quia cubile
fratribus

Excitatus autein abbas contitus

et

tum

ad cellam ejus
distooperientes

ivit

eaiu

jam defunctam

invenit et intrantes et

ipsam

csse feminam invenerunt luisitque abbas pro

,

patre puellae,

quac eam infamaverat

et

et dixit illi:

vir filiae tuae

mortuus

est;

aufereus

vestimentum

mulicrem csse
,

cognovit.

Factus est igitur tiinor inagnus

angelus autem domini

super omnes

qui

hoc audiernnt,

abbati locutus cst:

civitatem
et,
si

surgc

vclocitcr,

cquum
et

adscende

et

vade

in

quis obviaverit,

assume

400
tecum addiic.

Cnp. XCin.
Qui
diini

De

sancta Margareta.
((uidaiu vir currcns sibi obviavit.
ille

pcrgeret,
,

Quein cuiu abbas iuterrogaret

inorlua
cst
ct

quo |iergerct,

ait:

inuller inca

vado vidcre
et venlentes

eaui.

Et assumsit abbas virum Theoet

dorae
tis

in

equum

plurimum flcverunt

ipsam cum

inul-

laudibus sepclierunt.
acccpit
et

Vir autcm ejus ccllam uxoris suac Theoin

dorac

ibidcm pcrinancns tandciu

nulriccm

domino obdormivit,
luoruiu

puer autein Thcodorae

pollcbat,
ita

sequens omni

honeslatc

quod

luortuo abbate inonastcrii in

abbatcm ipse una-

nimitcr est clectus.

CAP.

XCm. (88)
gcinina,
ct

I>e isaiicta ITIcarg^arcta*

Margareta
vocatur:
dicitur a quadain pretiosa
est

quae inargarila
Sic bcata

quac gcmina
fuit

candida, parva
,

virtuosa.

Margareta

caudida pcr virginitalcin

parva pcr

huinilitatcin,

virtuosa per miraculorum opcrationcm,

dicitur essc contra
et

Virtus autcm hujus lapidis

,

sanguinis

clTusioncm
Sic beata

contra

cordis

ijassioncm

ad spiritus lonfortationcin.

Margarcta
,

liahuit virtutcin

contra effusioncm sui sanguinis per constantiam

tirio

quia in suo mar,

constantissima exstitit

contra cordis passioncin

,

id cst,

dac-

inonis tcntationein per vicloriain

spiritus

quia ipsa dyabolum superavit, ad

,

confortationcm per
aniinos

doctrinam
ct

quia per

suain

doctrinain
Ciijus

inultorum

confortavit
*)

ad Christi

fidcin convcrtit.

lcgcndam Theotimus Margarcta dc

patriarchae:
baptizatur
et

vir erudltus scripsit.

civitate Antiochiac filia fuit

et

Thcodosii gcnliliuin

hacc nutrici traditur

propter

ad adultam aetalcm vciiicns

hoc cxosa patri plnrimum habebatur.

Quaviigi-

dain igitur die,

duin jain

annum XV.
,

attigissct ct

cum

aliis

nihus ovcs nutricis

faciens
'cxarsit

custodirct

praefcctus

Oljbrius

iiide
iii

transitum

ct.pucllain
ct
,

tam

spcciosam considerans mox

niisit

ejus ainore

pueros ad se concitus
si

diccns:

ite

et eain

conipresi

henditc
cst,
1)

ut,

libcia cst,
in

cam

inihi in

uxorein accipiani,

ancilla

eain
ll.i

inihi

concubinam habcam.
loco vnlg.ir.
yiri

(]um
iilsi

crgo cjus adspcctui

fort.isse

l<g(iiiliiin
r

Tlipolinus,
inler

T h eo li

ii

cliii s
(."f.

Iir.icfiTr-iKluiii
l;il)r.
IJilil.

sl

nijiis
!>.

noineit

legeiulariini

niiclores

occurril

(Ir.

\ll.

T.W).

Cap. XCIII.
fiiissct

De

sancta Margareta.

401

pracseiitata

eam do genere suo ac nomine

respondit, se genere nobilem
cliristianam.
,

et reiigione re-

quisivit.

Illa auteni

nominc Margaduo
prima
tibi

retamac
recte

religione

Cui praefectus:
haberis
et

conveniunt,
,

quia

nobilis
tibi

pulcherrima

margarita
pulchra

comprobaris
et nobilis

sed tertiura

non convenit, ut puella

Cui
illa:

taui

Deum habeat
Et
legatur

crucifixum.
:

unde

scis,

Cbristum

fuisse crucifixum?

ille

ex

libris christianorum.

Cui Margareta:
verecundia cst

cum

igitur

poena Christi

et gloria

quae

vestra, ut

unum
in

credatis et alterum denegetis?

Cum autem Mar-

gareta

eum sponte
eum

crucifixum fuisse pro redemtione nostra assererct,

sed nunc
in

aeternum vivere affirmaret, iratus praefectus eam

fecit

carcerem mitti jussit, sequenti autem die eam ad se vocari

dixit:

eique

vana puella,
tibi

miserere
sit,

pulchritudinis
illa:

tuae
,

et

Deos
terra

nostros adora, ut
contremiscit,

bene

Cui

illum :Joro

qucm

mare formidat
,

et

omnes creaturae

timent.

Cui pracCui Mar-

fectus: nisi mihi consentias

corpus tuum faciam laniari.

gareta: Christus in mortem semetipsum pro

Christo

me

tradidit et ideo pro

mori desidero.

Tunc praefectus
virgis
,

jussit

eam

in

equuleum
ferreis

suspendi et tam crudeliter primo

deinde pectinibus

usque ad nudationem ossium laniari, quod sanguis de ejus corporo

tamquam de

fonte

purissimo

emanavit.

Flebant autem
te

qui

ibi

aderant, et dicebant: o Margareta, vere de

dolcmus
o

quia coramisisti

pus tuum tam crudeliter laniari conspicimus;

pulchritudinem propter tuam incredulitatem
crede, ut vivas.
,

qualem

tamen nunc

vel saltera

Quibus

illa:

o mali consiliarii,

recedite et abite,

haec carnis cruciatio est animae salvatio, dixitque ad praefectum:

impudens canis

et insatiabilis Ico, in

carnem potestatem habcs, sed

animam Christus
deponi
Ubi
sibi

reservat.

Praefectus autem facicm chlamjde ope-

riebat nec tantam sanguinis effusionem videre poterat.

fecit et in

Dcinde eani
fulsit.

carcerem recludi jussit et mira

ibi claritas

dum

esset

oravit

dominum
,

ut inimicum

qui

secum pugnal,
ibidem

visibiliter

demonstraret

et

ecce

draco immanissimus

apparuit, qui

dnm eam
ut

devoraturus impeteret, signum crucis edidit

alibi legitur,

et ille evanuit, vel,

os

super caput ejus ponens

et

liuguam super calcaneura porrigens cam protinus deglutivit, sed

veilet,

dum eam absorbere

signo crucis se munivit et ideo draco

Istud autem, quod di-

virtute crucis crepuit et virgo illaesa exivit.

citur de draconis devoratione ct ipsius crcpatione,

apocryphum

ct in

frivolnm reputatur.

Dyabolus

ilerura

ut

eam decipere posset,

26

402

Cap. XCIII.
,

De

sancta Margaret.*.
in

spcciem houiinis se imilavit

qucm vidcns cam

oratloncm sc dcdit ct

dum

surrexissct, dyabolus ad

acccssit et

sufficiant tibi,

quae

fecisti,

ideo nunc cessa de

ct

manum tencns dixit: mea persona. Illa

tcrram dcjccit el
su-

autcm cum per caput apprehcndit

sub

sc

ad

supcr ccrviccui ejus dcxtcrum pcdcm posuit

ct dixit: sterncrc,

pcrbe i)daemon, sub pedibus fcminae.

beata IVlargarcta,
superatus sum
;

Daemon autem clamabal:

juvenis

si

mc

viuccret,

noa

curassem

cccc a

tenera puella supcratus sum ct inde plus doleo,

aniici
niei

quia pater tuus et matcr tua

cocgit,
sulcret,

fucrunt.

Illa

vcro

cum
dicc-

ut diccret,

cur vcnissct.

Qui sc vcnissc

ait,

ut sibi con,

quod monitis praesidis obcdirct. tam multiplicitcr

Cocgit quoque

ut

rct, cur christianos

tcntaret.

Qui respondit. naiis

turalc

odium

sibi esse

contra viros virtuosos, ct quamvis saepc ab

rcpellatur, sed

tamen desiderioseduccndi ipsc infestus

.

exsistit ct, quia

invidct liomini de fclicitatc

quam

ipsc amisit,
aliis

quamvis cam

rc-

cupcrare non possit, ipsam tamen

aufcrrc contcndit.
iu

Addidit-

quc, quod Salomo infinitam

dacmouum multitudincm
illo

quodam

vase inclusit, post mortcm suam ciim dc

mittercnt ct homincs ibidcm

vase daemoncs ignem

magnum
dixit:

csse tbcsaurum putarcnt. vas

confregerunt et daemoncs
virgo

cxcuntes acrcm iniplcvcrunt.

fnge
,

His dictis
statim

pedem

sublevavit et

miscr

ct

dacmon

evanuit.

Sccura igitur

cfficitur, quia,

quac principcm viccrat. mi-

nistrum procul dubio supcrarct.

Sequcnti igitur die convcnieutibus

populis judici pracscntatur ct sacrificarc contemnens cxuitur corpus-

quc facibus ardentibus comburitur,

ita

ut

cuucti mirarcnlur,

quoin

modo tam
vasc

tencra puclla tot posset tormenta sustincre.

Dcinde

plcno aqua ipsam ligari atquc

vis doloris
,

poni

fecit

ut

cx pocnarum

commutatione cresceret
cunctis

sed subito terra concutitur ct

vidcntibus

virgo iliacsa cgrcditur.

Tunc V

millia virorum

crcdiderunt ct pro nomine Ghrisli capitalcm

pracfcctus autcm

scntcutiam acccperunt,
concitus bcatam

timcns,

iie

alii

convcrlcrcutur,
illa

Margarctam
pro se

dccollari praeccpit,

.autcm impctralo orandi spatio

et suis

pcrseculoribus nec non et pro cjus

mcmoriam ngenquaccumque
in

tibus ct se invocanlibus dcvotc oravit,

addens

ut,

partu periclitans se invocaret,

cst dc coelo

illacsam prolcm cmittcrct,

se noverit
:

factaquc

vox, quod

in

suis

pctitionibus cxaudilaiii.

surgcnsque ab oratione dixit spiculalori

fratcr, tollc

gladium tuum

I) Alii iion iimle

tl

m m"
ii

Joco vouis ,,(lnrMnon"

Irgiiiit.

Cap. XCIV.
et perciitc

De

sancto Alexlo.
ictu

403
abstulit ct sic

mc.

Qul percutiens caput ejus uno

suscepit.

martirii
iii

coronam

Passa est autem XIV.

Alibi legitur,

cal.

Augustr, ut
Julii.

cjus hystoria invenitur.

sic dicit

qnod
:

III.

jdus

De
fuit

hac sancta virgine

quidam sanctus

bcata IMargareta

timoris Dci piena, justitia praedita, rcligione cooperta, compunctione

perfusa, honeslate laudabilis,

patientia

singularis

nihilque in ea
di

contrarium religioni christianac invenicbatur, odiosa patri suo,

lecta doraino Jesu Christo.

CAP. XCIV. (89.)

Dc sancto
')AIexius
dicitur

Alcxio.
cst

ab a,

quod

valde,

ct

lexis,

quod

est

sermo: inde Alexius quasi valde

Alexius
in
fuit filius

in verbo Dei robustus.

viri

Euphemiani,

nobilissimi

Romanorum

et

aula imperatoris primi, cui tria millia pucrorum assistebant, qui

aurcis

zonis

cingebantur ct vestimcntis sericis

inducbantur.
ct singulis

Erat
diebus

autem pracfcctus Euphemianus valde misericors

in dorao

sua tres raensae pauperibus, orphanis, viduis

et

et pcregrinis

parabantur, quibus strenuc serviebat

religiosiosis

hora nona ipse cuni

viris

cibum

in

timore domini capicbat. Cui uxor nomine Aglaes

erat.

cjusdem rcligionis ac propositi

rent,
ipsi

Cum autem
iis

filium

non habe-

ad preces tamen suas dominus contulit

dcinceps in castitate vivcre firraaverunt.

filium,

^)post

quem

Traditus

autcm puer

liberalibus disciplinis,
ret et

cum omnibus philosophiac

sibi

artibus ipse floresibi

jam ad pubercm aetatcm pervcnissct, puclla

eligitur
ct

de

domo
,

iraperiali

in

conjugem copulatur.
silentia:

Venit nox

in

qua cum sponsa sua suscepit secreta

coepit
tatis

tunc sanctus juvenis

et

sponsam suam

in

Dei timore instruere

;

ipsam ad virginiet

provocare pudorem

deinde
sibi

annulum suum aurcura

caput

balthei, quo cingebatur,

et serva,

servanda tradidit diccns: suscipe hoc

ct

donec Deo placuerit,

dominus

sit

inter nos.

Post hoc

de substantia sua accipicus ad mare disccssit adsccndensque occultc

navem Laodiceam usque devenit indeque pergcns

in

Edessam

civi-

tatem S^fiiae profectus est, ubi iraago domini nostri Jesu

sine
1)

Christi

humano opere
Verba Alexius

facta in

sindone habebatur.
Ed. Vr.

Quo

perveniens

robustus omittU

2) Alli:

poslciuam.

26 *

404
oninia,
vilia

Cap. XCIV.
quae secum
(letulerat,

De

sancto

Alexio.
el

pauperibus distribuit
,

vostimenla

induens cum cacteris paupcribus

in atrio

Dci genitricis

MaAt

riae sedere coepit.

De

eiemosiuis vero quantum sibi sufficere poaliis

terat,

sibi retinebat,

caetera vero
filii

pauperibus erogabat.

vero

pater de

recessu

plurimum
misit,

ingemisccns

per universas

inundi partcs

pueros suos
aliqui

qui euni

inquirercnt diligentcr.
cogniti,

Quorum cum
elemosinas

ad civitatem Edcssam venisseut, ab eo

sed ipsi eum minime cognoscentes cidcm cum caetcris pauperibus

tribuerunt,
,

quas accipiens Deo

gratias

agcns

dixit:

gratias tibi ago

domine, qnia

a servis nicis elcmosinam recipore

patri,

me

fecisti.

Reversi

autem pueri rcnuntiant

quod nusquam

valeat reperiri, mater autem sua a dic sui recessus saccum in pa-

vimento cubiculi sui stravit,

bat dicens
:

ubi evigilans lamentabiles voces da-

hic

semper

in

luctu

mancbo, donec
dixit:

filium

mcura re-

cuperavero.

Sponsa vero ad socrum

donec audiam de sponso

meo

dulcissirao,

instar turturis solitaria tecum mancbo.

Cum

igi-

tur Alexius in praedicto atrio XVII. anno mancret iu Dei scrvitio,

iraago tandem beatae virginis, quae ibidcm erat, custodi ecclesiac

dixit:

fac

introirc

hominem Dei, quia dignus

,

est rogno coclorura

et spiritus

Dci requiescit super eum

nam

oratio ejus sicut inccn-

sum

in

conspectum Dei adsccndit.

ei

Cum autcm
ipsum

custos, de

quonam

')diceret, ignoraret, iterum

ipse est.
duxit.

dixit: ille, qui foris scdct in atrio,

exiit et

Tunc

custos

fcstinus

in ecclcsiam introet

Quod

factura

dura

cunctis

innotescerct
fugicns

ab oninibus ve-

nerari cocpisset,

humanam gloriam

indc rcccssit ot Lcaoin

diccam venit ibique navem adsccndens cum

vellet pergere,

Tharsum

Ciliciae

dispensantc Deo

ncivis

a vcntis pulsa in
ait intra sc:

Romanum
donio paigitur

portum dcvenit.
tris

Quod ccrnens Alcxius

alteri

ia

mei ignotus nianebo nec

onerosus cro.

Patrcm

palatio

redeuntem multitudinc obsequcntiura

circuradatum
,

obviiim

habuit ac post cum clamare cocpit: scrve Dci

dorao tua suscipi jubcas ct dc micis mcnsae tuac

ut tui

me pcregrinum in mc nutriri facias,

Quod audiens
in

quoquc pcregrini dignetur dominus miscrcri.

patcr ob

amorem

fiiii

sui
ct

cum

suscipi jussit

ct

locum proprium

domo sua

constituit
,

cibum

dc
iii

mcnsa

sua tribuit- ct minislruin

proprium dclegavit
pus suura jejuniis

ipsc autem
vigiliis

orationibus perscvcrabat ct cor-

ct

macerabat, famuli autcm doraus ipsura

1)

Verbn dicerfir, jgriornrft omiltil

i:J. Tr.

Cap. XCIV.
tuuttipliciter deridebaiit et

De

sancto Alexio.

405

aquain uteiisiliuni super caput ejus freei

quenter fundcbant,

) et

niultas injurias

irrogabant, sed ipse ad

in

oninia patiens valde crat.

tris

Scptendecim igitur anuos

domo pa-

permansit

sic ignotus:

videns igitur per spiritum, quod appro-

pinquaret tcrminus vilae suae, chartain cum atramento petiit et to-

tum ordinem

vitae

suae

ibidem conscripsit.

Dominica igitur die

post missarum sollemnia in sanctuario vox de coelo insonuit dicens

vcnite
vos.

ad me omnes, qui laboratis

et onerati cstis,

et

ego reficiam
decidcrunt et

Quod audientes omnes

territi

iu

facies

suas

ecco vox secundo dicens: quaerite

hominem

Dei, ut oret pro

iteruin

Roma.
iii

Quaerentibus

illis

et

nilnime

iuvenientibus

dictum est:

domo Euphemiani
dicebat
Innocentio ad

qnaerite.

Requisitus
et

ille

se nihil scire de hoc

Tunc imperatores Arcadius

Honorius una cum pontifice

domum

praedicti viri venerunt et ecce minister Alexii

ad dominuui suum venit dicens:

noster
sit,

vidc

domine,

ni
est.

ille

peregrinus

quia niagnae -)vitae et patientiae hoino

et

Currens igitur

Euphemianus eum defunctum rcperit

rutilaiitem vidit voluitque

vultum cjus tainquara angeli

chartam,

quaiu in

manu habebat,

acciet

pere

sed nequivit.

Exeunte igitur eo cum hoc imperatoribus

illi

pontificibus retulisset et

ad eum intrassent, dixeruiit: quamvis

ct

peccatores sumus, regni tamen gubernacula geriraus

hic

curam

uuiversalem regirainis pastoralis: da igitur nobis chartani, ut scia-

mus

quae

in

ea scripta sunt.
ille

Et accedens pontifex chartam de

manu sua

acccpit et

eain

statim sibi diniisit fecitquc eain legi

et patre ipsius.

coram omui populo

iiHS

et luultitudiue

At Euphemia-

hoc audiens

nimio dolore conturbatus obstupuit ct factus cxviribus in teiram dccidit.

animis resolutusque

Cum

vero aliquan-

tulum ad se rediisset, vestimcnta sua scidit coepitque canos capitis

sui evellcre
,

barbam trahere atque semet ipsum discerpcrc ac sucorpus exdaraabat:

pcr

filii

sui

heu me,

fili

rai,

quare ine

sic

contristasti

et

per tot
,

annos mihi dolores ct geraitus incussisti?

scnectutis
ine
,

Heu me miserum
bato jacentem
nera dc
et

quia te vidco baculum

meac
hoc

iu gra-

non loquentem
potero?

niihi

heu

qualem consolatioejus

caetcro habere

Mater

vero

audiens,
dissoluta

quasi leaena rumpens rete, scissis vestimentis ruens

coma

ad coelum oculos levabat,

corpus adirc non posset
,

et'

cuin

prae niinia inultitudine sanctum

:

claraavit dicens

date mihi,

viri,

adituiu,

1)

Yerba et

irrogabant

oinillit

Ed. Pr.

2) Alii:

luagnae vere yai.

406
ut videam filium

Cap. XCIV.

De

sancto Alexio.
consolationem animae meae
,

meum,

ut vicleam

el

qui suxit ubera mea.

Et cum pervenisset ad corpus

inciimbens

super illud

claniabat:
fecisti

heume,

fili

mi

lumen oculonini mcorum,

egisti ?

quare

sic

et

tam cnideliter nobiscum

Videbas pa-

trem tuum

et

me miseram

lacr^mantes et non ostendebas te ipsum

tibi et

nobis: servi tui injuriabantur

sustlncbas!

Et itcrum atque

iterum prosternebat sc supra corpus ct nunc bracbia super ilfud ex-

pandebat, nunc manihus angelicum vultum contrectabat osculansque

claraabat: plorate
euiri

mocum omncs,
et

qui adestis, quia per

XVII annos
filius

in donio

mea habui

non cognovi,

quia uuicus

meus

esset,

servi etiam

eum conviciabantur

et alapis
,

percutiebant.
ut

Heu

me, quis dabit

oculis meis fontem

lacrymarum

plangam die ac
Adria-

uocte dolorem animae

meae?

Sponsa vero ejus

heu me
,

iiuluta veste

tica cucurrit plorans et dicens:

et apparui vidua,

quia hodie desolata suui

jam non habeo,

in quera conspiciara

nec in queni
spcs

oculos levem, nunc ruptum est speculum

meum

et pcriit

mca:

amodo

coepit dolor,

qui finem

non habet.
poutifex
et

Populus autera audiens

hoc lacrjinabiliter
suerunt corpus
in

flebat.

Tunc

cum jmperatoribus po-

honorafo feretro

duxerunt in mediam civitaci-

tem

et

mintiatum cst populo inventum essc hominem Dei, quem

,

yilas tota quaerebat

ct

omnes obviam currebant sancto.

,

Si quis

autcm infirmus

illud

corpus sanctlssinium tangebat

protinus

cura-

batur, caeci visum recipiebant, daemoniaci curabantur.

Imperatores

autem tanta mirabilia videntes cocperunt pcr se cum

portare,
ut
et

pontifice Icctuni

ipsi

sanclificarentur ab

eodeni

corpore

sancto.

Tunc imperatores jusserunt copiam

ut turbae occuparcntur

auri et argcnli in plaleis spargi,

et sinerenl

amorc pecuniarum
Sed plebs

corpus sancti

perducere ad ecclesiam.

amore pecuniarura ')seposito

raagis ac raagis ad tactum sacratissinii corporis irruebat el sic cuni

magno laborc ad
pcrduxerunt
et

teniplura

sancli

Bonifacii

marliris illud tandcm

illic

per septem dics in Dei laudibus persistentes

operati sunt raonuracnlum cx auro ct

in

gemmis

et lapidibus prctiosis,

quo sanctum corpus cura raagna vcncralionc collocavcrunt.

De

ipso quoque nionumcnto ita suavissiraus odor fragravit, ut omnibus

viderctur aromatibus

csse plcnum.

Obiit autem XVI. cal. Augusti

tirca annos doniini C(;CXCVI1I,

1) Alii

mnle

ii

ppo

to.

Cap. XCV.

De

saiicta

Praxede.

407

CAP. XCV. (91.)

I>e isaneta
Praxedis virgd
fuit

Praxede.
qni ab
apostolis
in
iide eruditi

beatac Potenlianae soror, quae fueruiil so-

rores sancti Donati et Tiinotliei,

sunt.
%

Qni cum persecutione saevicnte multorum christianonim corct fiicultates

pora sepeiiisscnt
in

suas paupcribus crogassent, tandcm

pace quieverunt circa annos domini

CLXV

sub Marco et Anto-

nio secundo.

CAP. XCVI. (90.)

De
Rlaria
illuminata.

sancta Maila
aniarum
Iiaec
tria

ITIag^claleiia.
,

interprctatur

mare

vel

illuminatrix
,

aut

Pcr

intclliguutur

tres partes

optime quas

elegit, scilicet pars pocnitenliae,

pars coMtemplatioiiis iuternae cl

parte intclligitur,

pars coelestis gloriae.

cil

])e

qua

triplici

quod

di-

dominus: Maria optimam parlem clegit, quae non auferctur ab

ea.

Prima autem pars non aufcretur ratione

linis,

quae

cst con-

secutio beatitudinis, secunda ralione continuitatis, quia contcmplatio

viae

continuatur
In

cum contcmplatione
igitur clcgit
ibi
,

patriae

tcrtia

ratione suae

actcrnitatis.

quantum
,

optimam partem poeuitentiac,

dicitur

amarum mare
lot

quia

multam amaritudinem habuit, quod

patet, quia

lacrymas fudit

quod inde pedes domini

quod postmodum

lavit.

lii

quautum

elcgit

optimam partcm contcmplationis

iutcriiae,

dicitur

illuminatrix, quia ibi hausit avide,

ibi

clfudit almiide:

lumen

accepit,

quo postiuodum caelcros

coelcstis

illustravit.

In

quanlum
,

clegit

optimam partciu

gloriae

dicitur illuminata

quia

nunc illumiuata est lumiue pcrfectae cognilioiiis

nabitur lumine claritatis in corpore.
iicns rca, vcl
iica
,

in mciitc ct illumi-

ftlagdalcna dicitur, quasi

muiiita vcl invicta vel

ma-

Magdalena interprctalur

magni
iii

pcr quae insinuatur, qualis

fuil aiite

convcrsionem

qualis

convcrsione et qualis post conversionem.

fuit

Xam

ante

converslonem
;

manens rea per obligatiouem ad poenauv aeternam

1) In edil. recciit. Iioc

in

conver-

cn^ml scfiuitur

ciiii.

90.

de snncla Mrtria Masdalena.

408
siono
vel

Cap. XCVI.
munita vcl

De
invicta

sancta Maria Magdalena.

pcr pocnitentiae arniaturam
,

optime

enim omnibus armis pocnitentiae sc munivit, quia quot in se habuit oblectamenta, tot de se reperit holocausta; post conversioneui

magnifica per gratiae superabundantiam

lictum
,

quia ubi abundavit

de-

superabundavit et gratia.

1. Maria
est

Magdalena a Magdalo castro cognominata darissimis

,

orta nataiibus

utpote

ex regia stirpe descendentibus

est.

cujus
fratre
est

pater Sjrus, matcr vero Eucharia nuncupata

Haec cum
,

suo Lazaro

et

sorore sua Martha

Magdahim castrum
possidebat.

quod

sccuudo milliario a Genezareth, Bethaniam, quae est juxta Jeru-

salem

ct

magnam Hierosolymorum partem

est

Qui tamen
,

omnia

inter se taiiter diviserunt,

,

quod Maria Magdalum

partem
urbis

a quo et
et

Magdalena luincupata
Martha Bcthaniam

Lazarus

Jerusalem

possideret.

Cum
sui

autem

Magdalena

deliciis

corporis se totam exponerct et Lazarus plus militiae vacaret,

Martha

prudens partes sororis

et fratris

strenue gubernabat et militi-

bus

ct

famuiis suis

ac pauperibus necessaria ministrabat.

et

Omnia
pedes
divitiis

tamen haec post adscensionem domini vendiderunt

apostolorum pretium
posuerunt.

ad

Cum

igitur

Magdalena

abundaret, quia rerum affluentiam voluptas comes sequitur, quanto

divitiis et pulchritudine splenduit, tanlo

corpus suum voluptati sub-

stravit,

unde

jani

proprio

nomine perdito peccatrix consueverat

illic ct alibi
,

appellari.

Scd cum Christus

praedicaret,
ubi jvudivit

illa

nutu in-

spirata divino ad donuuu Simonis leprosi

eum discum-

hcre, propcravit ct non audcns, ut peccatrix, intcr justos comparere

retro

secus

pedcs

domini niansit

ubi

pcdes ejus lacrjmis

lavit,

capillis tersit ct
illius

unguento prclioso pcrunxit, nam

incolae regionis
ct

proptcr vehcmcntissimum solis

calorem ungucntis

balncis

utcbantur.
si

Cumque Symon pharisaens

intra se cogitaret, quoniam,

hic essct propheta, a peccatrice tangi se

justitia rcdai-guit

nequaquam
ct mulicri

pcrmittcret,

dominus illum dc supcrba

cata dimisit.

omnia pccdominus tam

Hacc

est igitur illa

et

Maria Magdalena,

cui

magna
dit,

bencficia contulit

tanta
in

signa dilcctionis ostcndit.

Nam
ct

ab ea septem dacmonia cxpulit,

familiarissimam

suo amore eam totalitcr accen,

eam
cam

sibi in

constituit

hospitam snam
voluit
et

fecit

procuratriccm suam
dulciter excusavil.

itincre

habcre

cam sempcr
,

Nam
,

excusavit
ct

cam apud Pharisacum

,

qui

di-

cebat ipsam

immundam
ct

apud sororem suam

,

quae dicebat ip,

sam oliosam

apud Judam

qui

diccbat

cam prodigam

lacry-

Cap, XCVI.

De

sancta Maria Magdalena.

iion potuit.

409

maiitcm videnslacrymas contincre

Cujiis dilcctione qiiatri-

duanuiu fratrem suumresuscitavit, cujusamorelMarlhamsororemsuam a fluxu sanguinis, qucm septem annis perpessa fuerat, liberavit, cuJHS meritis Martillam sororis
et

suae famulam

ut

illud

tam beatum
te

tam dulce verbum exclamans diceret: beatus venter, qui

poret

tavit,

dignam

fccit.

Nam secundum Ambrosium

Haec
cst
,

illa

fuit

Martha

haec cjus famula.

inquam

illa,

quae doraini pcdcs lain

crymis lavit, capillis tersit

et

unguento perunxit, quae

temporc

gratiae soUeranem poenitentiam primo fecit,

elegit,

quae optimam partem

et doinini

quae ad pedcs sedens domini verbum audivit

quae juxta crucem
ejus
in

ca-

put perunxit,

domini passione

fuit,

quae

unguenta parans corpus

discipulis recedentibus

ungere voluit,
cui
fecit.

quae

monumento

non recessit,

Christus

rcsurgens primo

apparuit et apostolorum apostolam

Post adscensionem igitur

domini

scilicet

anno XIV. a passione cum Judaci Stephanum jamdiscipulos

diu occidissent et caeleros

a Judacae finibus ejecissent,

,

diversarum gentium discipuli subcunt rcgioncs

vcrbum domini

ibi-

dcm

seminantes.

Erat autem tunc tcmporis cum

discipulis
,

apostolis beatus

Maximinus unus de LXXII domini

cui

a bcato

Petro

Maria Magdaiena fuerat comraendata.

beatus Maximinus
soror ipsius
et
,

In

hac

igitur

dispcrsione

Maria Magdalcna, Lazarus

pedisscqua Marthae

fratcr ejus,

Martha
bcatus

Marlilla

nec non

et

Cedonius
liberatus,

qui caecus a nativitate exstiterat,

scd

a domino fuerat
navi ab
infi-

omnes

hi insimul et

plures

alii

christlani

delibus impositi et pclago sinc aliquo gubernatore cxposili, ut

om-

nes scilicet simul submergerentur

advenerunt.

divino tandem

nutu Massiliaui
in-

Ubi cum nullos, qui eos hospitio recipere vcllent,

venissent, sub

quadam

porticu,

quae Tano gentis

beata
I\Iaria

iilius

terrae prae-

erat, morabantur.

Cum autem

Magdalena videret po-

pulum ad fanum confluere, ut ydolis immolaret, assurgens vullu

placido,
facie serena,

lingua discreta eos ab jdolorum cultura re,

vocabat et Chrislum constantissime praedicabat

universi prae specie
ejus.
,

et admirati sunt

prae facundia
os, quod tam
,

prae

dulcedine

eloquentiae

Nec mirum,
infixerat

si

pia et tam

pulchra pedibus

salvatoris

oscula

caeteris

amplius

veibi

Dei spiraret
illius

odorem.

S. Post hoc autem advenit princeps provinciac

cum

uxore sua, ut pro habenda prole jdolis immolaret.

Cui Magdalena
evolutis
aliquot-

Christum praedicans

sacrificia

dissuasit.

Interea
illi

dieruin curriculis apparuit in visu

Magdalena

matronae dicens:

410

Cap. XCVI.

De

sancta Maria Magdaleua.

qiiare, ciun tot divitiis iibundetis, sarictos Dei fame et frigore luori
permittitis ?

Addidit

et

minas

nisi

marito

sno

persuaderet

ul

sanctorum inopiam revelaret,

iram

Dci

omnipotentis

incurreret.

Ipsa autera viro suo visionem indicarc timuit.

Scquenti igitur nocte

eidem similia dicens apparuit,

neglexit.

sed

adlmc

viro

suo

Iioc

indicare

Tcrtio vero sub intempestae noctis silentio apparuit utriet irata vultu igneo,

que fremens

ac

sl

tota

domus

arderet, et ait:

dormisne tyranne,

membrum

patris tuae Satanae,

cum vipera conquiescisne crucis

juge tua, quae

Christi inimice,

tibi

indicarc nohiit verba

mea?
perire?

diversis ciborum

generibus ventris tui refecta in-

gluvie, et sanctos Dci

latio

fame

et siti permittis

Jacesne in pa-

pannis involutus sericis

et
,

illos

desolatos sine hospitio vides

ct praetcris?

Non
iis

sic

inique

non

sio

evades

nec impune feres,

quod tantum

benefacere

distulisti.

Sic locuta est et abscessit.

viro suo

Cumque

m.itrona evigilans
ait:

suspiraret et tremeret,

eadem

de causa suspiranti
Vidi, inquit,

domine mi, vidistinc somnium, qnod vidi?

non desino
;

et admirari et paverc
est,
ci

quid

iiide

faciesui,

uius?

Cni mulier: utilius

obtemperare, quam iram Dci

quem praedicat,
et
iis

incurrcrc.

Quapropler ipsos hospitio recepcrunt

necessaria ministraverunt.

Cum autem quadam

dixit e^:

dic Maria'

Magdalena praedicarct, praedictus princeps

defcndere fidem,
dere

putas posse

quam pracdicas?
,

Cui

ilia:

cquidem illam dcfenct

praesto suni

utpotc

quolidianis

miraculis

pracdicatione

magistri raei Petri

qui Roraae praesidet, roboratam.

Cul princeps

cum
hoc,
ipsos

conjifge dixit:

ccce

dictis

tuis

pcr omnia obtcmperare parati

Proptcr

sunius, si a Dco,

qucm

praedicas, nobis lilium impctrabis.

renianebit.
sibi
et
iilinra

inquit

Magdalena, non
exoravit,
ut

Tunc

beata Maria pro

dignaretur.

dominura

conccdcre
illa

Cujns prcces dominns exaudivit

matrona

conccpit.

Tunc

vir

ejus coepit velle prolicisci ad Petrum, ut probaret, si, ut

Magda-

lena
dixit
:

dc

Christo
est,

praedicaverat, sic
dorainc,

vcritas

sc haberet.

Cni nxor
Absit; te

quid

putasne sinc nic prolicisci?

te vcniente vcniaui
, ,

cnira rccedente recedara,

cara.
in

te quicscentc quics-

Cui vir

ait:

non

sic liet

doraina, clcnira cuni sis gravida ct

facili pcriclitari

mari sint
quicsccs

inlinita pcritula,

de

posscs

donii igi-

lur
illa

ct

possessionibus

nostris

curara impendcs.

Econlra

instabat, femincuni ncc niutans fcniina niorcra, ct cuin lacrjmis

obtiiiuil.

pedibus cjus obvoluta, quod pclcl)at, tandciii

Iiiimcris coruin signunt crutis iniposuil
,

Maria crgo
Iioslis
in

nc

cos antiquns

Cap. XCVI.
aliquo Ltinere iinpcdiret;

De

sancta Maria Magdalena.

igitiir

411

navem

omnibus necessariis copiose

oncranles caetcra, ((uae liabeliant, in Mariae Magdalenae custodia

relinquentes proticisci

coeperunt jamque unius diei

et noctis
,

cursu
ita ut

consuramato coepit nimium mare intumescere,

ventus flare

omnes

et

maxirae matrona gravida et debilis tam saeva inundatione

fluctuum quassati gravissimis angustiis urgerentur, in tantum, quod

in eara subito

dolor partus irruit et inter angustias ventris et pressufillum

ras

temporis

parturiens

exspiravit.

Natus igitur puerulus

solatia

palpitabat et

mammillarum materHarnm qnaerens

Proh dolor!
et

lamenta-

biles dcibat vagitus.

natus est infans vivus et masit,

tricida elTcctus

mori eum convenit, cum non

faciet Percgrinus,
et

qui vitae tribuat

vi-

alimentum.
deat et

Quid

cum uxorem mortuam

puerum vagientem querulis vocibus matris

Lamentabatur plurimura
habere desiderasti
,

niammam appeperdidisli.

tentem?
cies?

et dicebat:

bcu miser, quid fafilio

lilium

et inatrem cum in

Nautae acclaraabant dicentes: projiciatur

mare hoc corpus, antenobiscum

fuerit,
,

quam
in

iusimul

pereamus,

quamdiu

enim

haec
illud

quassatio non cessabit,

Et cuni
,

corpus apprehendissent
parcite,

ut
et si

mare jactarent: parcite

inquit Peregrinus,
,

nec

raihi

nec matri parcerc volueritis

misereamini saltem parvuli vaprae dolore ia

gientis, sinite

modicum

et sustinete, si forte mulier

exstasi posita adhuc valeat

respirare.

Et ecce uon procul a mari

esse
credidit

quidam

collis

apparuit,

quo viso

utilius

corpus

et

puerulum
et

illuc deferri,

qnam marinis
prctio

belluis

ad devorandura dari
ut
illic

^)vix

a nautis prece et

extorsit,

applicarcnt,
,

cumque
tiori

illic

prae duritia foveara non potuisset clTodere

in

secre-

parte coUis chlamyde supposita corpus coUocavit

ait:

et pueruluui

maramis ejus apponens cum lacrjmis

perditionis

o ]\Iaria Magdalena,

ad

meac cumuiuni
hoc

==)MassiIiae parlibus applicuisli: cur initer

fclix adraonitione tua

arripui? petistine
et

Deum

ut mulier
et

mea hac dc causa

pariendo
iion sit
,

conciperet

periret?

Ecce enim concepit

,

mortera

subiit,

conceptusquc est natus

,

ut pcrcat,
,

cum
enim

qui enutriat.

Ecce

quod prece tua obtinui

;

tibi
,

omnia mea commendavi Deoque tuo commendo

si

potens cs

me-

mor

sis

auimae matris,

et prcce

tua misereatur,

ne pereat natus.
opcniit
,

Tunc chlamyde sua corpus cum puero circumquaquc

postfflodum
1)

et

navcm
legit:

consccndit.

Gumque ad Pctrum
Male.
2)

venisset

Petrus

Ed.

l'r.

iuxta nautis.

Ed. Vr. legit:

Massiliae

applicuisti,

Alii addiint ante

meae

\erba et uiiseriae.

412
ei

Cap. XCYI.

De

sancta Maria Magilalena.

iii

obvius fuit, qui viso signo crucis

est.

luuncro suo
sibi

qui

esset

et

unde veniret, sciscitatus

vit,
disti

Qui omnia

per ordinera narra-

cui Petrus:

pax

tibi fiat,
si

beno venisti

et utili consilio crcdisi

nec molcste feras,

niuller lua dorniit,

parvulus cum ea

quiescit,

potcns

cnini

cst

dominus
et in

cui

vult,

dona dare

data

aufcrre, ablata rcstitucre,

tare.

jnoerorem tuum in gaudium comniu-

Petrus

aulem ipsum

Hicrosoljmam duxit
miracula
fecit
,

et

omnia

loca,
,

in quibus Christus pracdicavit ct

locum etiam

in

quo pa^sus
que de

est et iu

quo coelos adscendit, eidem ostendit, cunidiligenter a Pctro, biennii spatio jani

fide fuisset instructus

elapso navcm adsccndit rcpatriarc curans,

Cura igitur navigarent,

domino disponente juxta

collera,

in

quo corpus uxoris cura puero

ct

positum fucrat, pcrvcnerunt, qui prcce

prctio

cos

ibi

ad appli-

candum

induxit.

Puerulus autcra ibidem a Maria Alagdalena inco-

lumis conservatus frequenter

ut
ct,

ad

littus

maris procedebat et ibideni,

luderc solitus erat

puerorum moris

est,
,

cum

lapillis et glareis

cum

applicuissct

vidit

puerulum niore
,

sollto in liltore

maris
,

cum

lapiilis ludentcra
exsiliit.

et

quid esset

adrairari

non desincns

dc

scapha

Qucravidcnsparvulus, cuni nunquamtale quid vidisset,

cxpavit et ad solita niatris recurrcns ubcra occultc sub chlani^dc

latitabat.

Pcregrinus vcro

nt nianifestius videret, illuc accessit et

pueruluin pulcherrimura matris ubera sugcntcm invenit et accipicns

pucruin ait: o bcata Maria Magdalena,

niihi

quaui fclix esscin

et

quain

cuncta prospera advenissent

valcrct.

si
,

mulier respirarcl
et

raecum
credo,

xcpatriare

Scio

equidcm

scio

procul

dubio

quod

tu

qui

puerura dedisti et in hac rupe pcr bicnuiuiu pavisti,

suain

potcris
liacc
nieriti

inatrcm

prece

tua pristinac
ct

rcstitucre sanitati.

Ad

vcrba niulier rcspiravit

es,

quasi a soinno cvigilans ait: niagni

ct

beata Maria Magdalena,

gloriosa
ct
iii

quac

in partus

mei prcssuris obstctricis

iinplcvlsti officiuin

oiniiibus ncccssi-

tatibus ancillac scrvitiuiu cxplcsti.

ait:

Quo audito Pcregrinus adiuirans

Cui
et tu
illa:

vivisne uxor

inca dilccta?

vivo equidcin

ct

nunc
bea-

prinio de percgrinationc, de

qua

venisli, vcnio, ct sicut

tus Pctrus tc Hicrosol^inain duxit et oiunia loca, iu qulbus Chrisliis

passus est

niortuus et sepultus

et alia plura loca ostcndit

ct

sic ct
lul
iii

ego una cuni bcala Maria Magdalcna duce

ct

comitc vobiscuiu
loca oraiiia
, ,

conspccta incnioriae

coraincndavi.
,

iit
,

incipicns

quibus Christus passus cst

cxpliciiit
,

ct miracula

quac vidcrat

adco plcnc

iit

ncc

iii

aIi(|uo dcviarct.

Tunc Percgrinus rcccpta con-

Cap. XCVI.
juge
et

De

sancta Maria Magdalena.

413

puero navim

laetiis

conscendit et paulo post Massiliae por-

tibus applicuerunt ct ingressi invciicrunt

beatam Mariam Magdale-

nam cum

suis discipulis praedicanteni, et ejus pedibus

iis

cum lacrjmis
Maxi-

provoluti omnia, quae

acciderant, narraverunt et a beato

mino sacrum baptisma suscepenint. nium ydolorum templa destruentcs

et

Tunc
Cliristi

in civltate

Massiliac om-

ecclesias

construxenint

beatum Lazarum

in

ejusdem

civitatis

episcopum unanimiter ele-

gorunt.

Tandem

divino

nutu ad Aquensem civilatem venerunt et

Christi per raulta miracula adduxerunt, ubi

populum illum ad fidem

etiam beatus Maximinus in episcopum est ordinatus.

Interea beata

Maria Magdalena supernae contemplationis avida asperrimum crcmrfm

petiit et in loco angelicis maiiibus

praeparato

pcrXXX

annos

incognita niansit.

In quo quidem loco ncc

solcXtia, ut

aquarum

fluenta nec ar,

borum nec herbarura erant

ex hoc raanifcstarctur
,

quod

redcmtor nostcr ipsani non terrenis refcctionibus

lestibus

scd tantum cocdie

epulis

disposuerat satiare.

Qualibet

autem

septem

horis

canonicis

ab

angelis

in

aethera elevabatur et coclestium

auribus audiebat,
et inde

agminum

gloriosos concentus

etiara corporalibus

unde diebus singulis his suavissiinis dapibus satiata

per

cosdem angelos ad locum propriuin revocata corporalibus

nullatcnus
indigebat.

aliraentis
vilaiu

Sacerdos

autein

quidain

solitariara
sibi

agere desiderans ad duodeciin stadia loco eidem vicinam

locavit.

cellam oculos

Die

igitur

quadaiu

dominus

praedicti
,

sacerdotis

aperuit et corporeis oculis evideiiter adspexit

qualiter

angcli

ad
et

praedictum locum

in

quo beata Maria raorabatur, discedcbant

et

eam
cura

in

aethera sublevabant

post horae spatium ad

eundcm

lo-

cum

divinis laudibus revocabant.

veritatera

Volens autem sacerdos tani

creatori

admirabilis visionis

agnosccre

suo prccibus se properabat,

commendans

ad

praedictum locuin
lapidis

audaci devotione

cumque ad uniusjactum

appropinquaret,

coeperunt ejus

crura resolvi et tiinore valido ipsius praecordia medullitusanhelare,

curaque

retro

rediret,

ambulandi usum crura

cum pedibus simul

locum" accedere

praebebant,

sed

si

verso tramite ad praedictum

et

conaretur, totiens

eum languor corporis

Iiitellexit

hebetudo inentis niodis

omnibus prohibebant.

igitur

vir

Dei

illud procul

dubio

coeleste esse sacramentuin, ad

quod accedere humanum non poterat

expcrimentum.
te

Invocato igitur salvatoris noinine exclamavit: adjuro

,

per dominum
ilia

ut,

si

hoino

es

vel

aliqua rationalis creatuia,

tui

quac in

spelunca habitas, mihi respondcas et

edisscras ve'

414
ritatcni.
ei

Cnp. XCVI.

De
tcrtio

sancta Maria Magdalena.

rcpetiissct,

Cumque

lioc

beata Maria

Magdalcna
anima
nicdii

rospondit:
,

acccde propius ct oninium,

quae

desiderat

tua

scire poteris vcrltateni.

Cuniquc iUc trcnicns usque ad

ait

spatii

terminum appropinquassct,

ad
,

eum: meministi cx evanquae pedes salvatoris la-

gelio dc

Maria
,

illa

famosa pcccatrice

crjmis lavit

capillis tcrsit et

suorum delictorum vcniam promcruit?

Cui sacerdos:
curricula,
sia.

memini

ct plus

quam

triginta

annorum evolata sunt

ct confitctur eccle-

quod hoc factum etiam sancta

,

credit

Ego

inquit

suni

illa

quae pcr triginta annorum spatium

ct

omnibus hominibus
permissura
est,
sic

ignotft

permansi

sicut

tibi

hcri
in

ccrnere

singulis

diebus angclicis

manil)us

aethcra
septchis

sublevata coelestium agmimira

dulcissimam

jubilationcra

vicibus per singulos dies corporeis auribus audire promcrui.

igitur mihi

Quia

a domino revelatum

est,

quod ex hoc migratura sum

et
ei

saeculo,

beatum Maximinum adeas

hoc studcas

intimare,

proximo die resurrectionis doniinicae tempore, quo ad matutinum

surgere consuevit
,

oratorium solus ingrcdiatur ct

mc

illic

pcr an-

gelorum ministerium inveniet consistcntem.

cjus velut
citus

Sacerdos autem voccm

vidcbat.

vocem angeli audicbat

bcatum Maximinum
sanctus

neminem autcm
et
ci

Con-

igitur

adiit

orania

pcr

ordinem

enarravit,
tori gratias

autem Maximinus nimio replctus gaudio salvaretulit

et
illa

immensas

die

ac

hora, ut

sibi

jussum

fuerat,

oratorium

solus

ingressus videt bcatam Mariam Magdale,

nam

in

choro adhuc stantera eorum

qui

eam adduxcrant, ange-

lorum.
in

Erat autem spatio duorum cubitorum elcvala a terra, stans

et

mcdio angclorum

extcnsis

manibus Dcum exorans.

Cum

audixit

tcm beatus Maxirainus ad eam acccdere trepidaret, conversa

ad eum:
acccde huc propius nec fugias filiam tuam
sicut
iii
,

pater.

Apli-

propinquanle autera co,

bris
,

ipsius

bcati Maximini legitur

ita vultus

dominac ex continua
solis

et diuturna visione angclorura

radiabat,
posset.

ut

facilius

radios

quam

facicni
cl

suam

inlucri quis

Convocalo

igitur

univcrso

ciero

sacerdote

praedicto

corpus et sanguinem domini ab

cura

episcopo beata Maria Magdalena

dcinde tolo corpore
iila

multa

lacrjmarum inundalionc susccpit,

ante allaris ')prostrato crcpidincm sanctissima

ail

aniina migravil

dominum.

Post cujus cxitum tanlus odor suavilalis

ibidcm re-

mansit, ut per septcm dics fere ab ingredientibus oratorium senti-

1) K(l.

l'r.

iiialf

j>roslrnl.T rrriiidiiic

I''Kil.

Cap. XCVI.
retnr.

De

sancta Marla Magdalena.

415

Cnjus sanctissininin corpus beatus Maxlrainus

sepclivit
ct

diversis con-

dilum aromatibus lionorifice

se
sepeliri

post
vel

niorleni

suam juxta

praccepit.
satis
,

Hegesippus antcm

secundum quosdam
,

libros

Joscphus

cum praedicta

historia concordat

ait

enim in

f(uodam suo tractatu

quod Maria Magdalcna post domini adscenct

sioncra pro ardore caritatis Christi

taedio,

quod hal)cbat, nun-

(luam horaincm videre volebat,

sed postquara ad Aquense territoannis incognita raansit,

rium venit, in desertum abiit

ubi
,

et triginta ibi

ut ait, qualibet die septem horis canonicis ab angelo in cocla

elevabatur.
reperit

Addidit tamen, quod sacerdos

in cella clausara
:

duni ad

eam

venissct,

eam

qui

ad

ejus

pctitionem vestem sibi

ivit

porrexit,

quam inducns

in ecclesiam

secum

et ibi

communionc

perccpta elevatis in oratione manibus juxla altare in pace quievit.

3.

Temporibus

autem

Caroli

Magni

scilicet

anno

doniini

DCCLXIX
tas

G^rardus, dux Burgundiae, cum de uxore sua (ilium ha-

bere non posset, larga

ecclesias
et

manu

res suas paupcribus erogabat et niiU-

monasteria construebat.
misit

Cum

crgo

Yizeliacense

monasterium

construxisset,

ipse

et

abbas ipsius monasterii

monachum quendam
ut inde,
taret.
si

cura decenti

coraitatu ad Aquenscni civitatem,

posset,

bealae Mariae Magdalenae reliquias transpor-

Veniens igitur praedictus monachus ad pracdictam civitatem,

funditus a paganis destructam reperisset,
,

cum ipsam

casu

quodam

invenit sepulchrum

cujus sculptura

marmorea deraonstrabat, quod

repositura
intus

corpns beatae Mariae Magdalenae

erat:
erat.

in

ipso

autem

sepulchro

hystoria

cjus

miro

opere

sculpta

Nocte

igitur illud

effringens

assumtas

reliquias ad hospitiura deportavit.

eideni

In ipsa autera nocte beata

Maria Magdalena

monacho appaRediens igitur

ruit dicens, ne timeret, sed coeptura

opus perficeret.

cum ad mediam

leutfam a monasterio vcnisset, nullo

modo

inde re-

tiquias raovere potucrunt, donec veniente abbate cura raonachis pro-

cessione honorifice sunt receptae.

4, Miles

quidara, qui singulis

annis ad corpus beataeMariacMagdalenaevenireconsueverat, in proelio

occisus est: qui

dum

in feretro

a parentibus ploraretur, Magda-

lenae piis querelis opponebant,

fessione
et

cur devotum suura mori sine con-

poenitentia perraisisset.

Tunc

subito

qui

defunctus

erat, stupentibus cunctis surrexit et sacerdotem ad se venire praecepit,

cumque devote confessus

pace quievit.

fuisset et viaticum recepisset, proviris et

tinus in

5. Navis quaedam
una, autem femina,

feminis one-

rata naufragium pcrtulit,

cum

csset praegnans

416
ol se
iii

Cap. XCYI.
niari

De

snncta Maiia Magdalena.

pcriclitari adspieerct,
,

Magdalcna,

iii

(inaiitum pofc-

rat

acclaiudbat vovens

quod

si

suis nieritis

a naufragio cvadc-

rct et filium parcret, ipsuiu cjus uionaslerio condonaret, statiuique

femina quaedam specie ct liabitu vencranda

per inciitum accipiens pcriclitantibus
duxit:
illa

ci

apparuit

quae eam

aliis

incolumcm ad ripam per

et

autem postraodum

filium pcpcrit

votum suum

fideliter

adimplcvit.

6. Ajunt quidain Mariam Magdalenain sponsain

ex hoc
et

fuissc

Johannis evangelistae, quam duxerat tunc, quando dc nuptiis Christus euin

sibi

vocavit:

ipsa
oinni

indignata,

quod

scilicet

sponsum

abstulcrat,

abiit

voluptati se dcdit.

Sed quia confieret,

gruuin non erat, ut Johaniiis vocatio dainnationis sibi occasio

domiiius ad poenitentiam ipsam misericorditer convertit,
et

quia a

sumina delectatione
lectatione
implevit.
spirituali,

carnali

eam removit, ideo ipsam

est
in

suinnia de-

quae
de

Dei

amore,
fatentur

prae
,

caeteris

Quod
suae

et

Johannc

quidam

quod

ideo

dulcitudine

familiaritatis

eum prac

caetcris

dccoravit,

quia

a pracdicta delectatione cum rcmovit.

reputantur, quia frater Albertus
in

Haec autem

falsa ct frivola

prooemio super evangclium Jofuit idciu

hannis ponit, quod haec sponsa, de cujus nuptiis vocatus

Johannes
virginis
quicvit.

in virginitate

permansit et

in

societatc

beatae Mariae
fine

matris

Christi postraodum

visa fuit et tandeiu

bpno

'7,

Vir quidain oculorum luminc privalus cum ad mo-

nastcrium Vizeliacense causa visitandi corpus bcatae Mariae Magdalenae

illc

veniret

et

suus

ei

ductor diceret, se ecclesiam jam viderc,

sancta Maria Magdalcna
, ,

niagna voce cxclamavit: o

utinain

aliquaudo videre nicrcar ecclesiam tuain

aperti.

stalimque oculi ejus sunt

sisset,

8. Quidam dum pcccata sua in quadain schcdula scripeam sub palla altaris bealae Mariac Magdalcnac posuit,
Qui postiuodum sche-

rogans

cain, t sibi indulgciitiaiu iinpelrarct.

dulani accipicns peccata sua de ipsa schedula

omuino delcta

invcnit.

9. Quidam dum ob pecuniae exactioncm compedibus lcneretur, Mariam Magdalcnam in sui adjulorium invocaJ)at, et ecce quadam
noctc niulier quacdain spcciosa sibi apparuit, quae vincula fraiigens
et ostium rcserans sibi
,

ul fugcrct,

impcravit.
(ilcricus

Qui sc absolulum

videns prolinus inde aufugit.

'

lO.

quidam dc Flandria,

Stephanus nominc,

in

tantam scclcruin iiuinanitalem cecidcrat, qnod

oiunia exerccns flagitia ea,

quae
]t\

salutis erant,

non soluin

noii

fa-

cerc, scd ncc audirc volebat.

nain

bcalam tamen Mariam Magdalcvigilias jcjunabat ct fcsluiu

devolioncm niagnain habcns cjus

Cap.
colebat.

XCVn,

De

sancto Apollinari.

417

Diim igifur ejus tumulnin visitassct, Maria Magdalcna nec

(lormienti

ex toto
Iiigubres

nec ex toto
oculos
et

vigilanti

tamqnam mulier
dextra

forraosa

gerens

duorum

angelorum

laevaque

sustentata praesidio apparuit eiqucdixit: cur quaeso, Stephane, in-

digna meis mcritis facta rependis, cur labiorum

nulla compunctione moveris?

meorum
in

instantia

Ex quo enim devotionem

:

me ha-

bere coepisti, pro te dominum seniper instanter exoravi

tur et poeniteas
reconciliatus.
,

surge igi-

ncquc enim ego

igitur

te

deseram

donec Deo fueris

Ille

mox

in

se infundi tantam gratiam sensit,

introivit
et

quod saeculo abrenunlians

vilac
retruni
fuit.

religionem
visa
est

perfectissimae
fe-

In

cujus mortc

Maria Magdalena juxta

cum

angelis adstitisse ct ejus aniinam quasi

in

columbam can-

didam cum laudibus

coelum sustulisse.

CAP. XCTII.

(92.)

De sancto
ApollJnaris
dicilur

Apollinari.
,

pollcns ct ares

quod

est virtus

quasi

pollens virtutibus.
et uaris,
vir.

Vel dicitur a pollo, quod ijiterpretatar mirabilis,

per quam intelligitur discretio, quasi mirabilis discretionis

a.

Vel ab

quod

est siue, ct polluo et arcs, virtus, quasi vir-

tuosus sinc pollutionc vitiorum.

Apollinaris Petri apostoli discipulus fuit et ab eo

Ravennam de
ad eum
,

Roma

missHS cst,

ubi

uxore tribuni ab eo sanata ipsam cum viro

:

et ejus familia baptizavit

quod quidem judici nuntiatur

et

Apollinaris

primus accersitur ductusquc ad tcmplum Jovis

ut

ibi

iinmolaret, cuin diccret sacerdotibus, ydolorum auruni et argentum

3'dolis

appensum melius pauperibus dari

protinus capitur
ii

quam ante dacmones

sic

appendi,

ct fustibus

caesus semivivus rclinquitur,

luensibus

eed a discipulis collectus

refovetur.

domo cujusdam viduae septem

Inde

vcnit

autcm

ad eivitatem Classensem, ut quen-

<Iam nobilem
puella

mutum ibldem

curaret.

Cum

autera donium ingrederetur,

quaedam immundum spiritum babens exclamavit dicens: recede

hinc, serve Dei,

nam

faciam te ligatis pedifous et manibus de civitate

extrahi

Quam

Apollinaris increpans protinus

daemoncm
Pagani

abire coegit.

Cum
|)Ins

igitur supcr

mutum nomen domini

homines
nc

invocassct et curatus fuisset,

quam

quingenti

crediderunt.
Je*sum

autem
illc

eum
in

fustibus

cacsum prohibebant,

nnminaret:

vero

418

Cap. XCVll.
,

De

sancto Apollinari.
ipse verus cst Dens.
,

terra jaccns clainabat

quoniain

Tunc nudis

pedibus super pruiias euiu stare fecerunt

constantissime praedicaret, extra urbem

sed cuiu adhuc Christuni

projecerunt.

eum

Eo tem-

pore dum Rufus

patricius Raveiinae filiain

infirmam haberet et ad
ut

eam sanandain
defunctaest.

Apoliinarein vocasset,

mox

domum

ingressus est,

Cui')Rufus: utinam donium ineain non introisses, Dii

et
filiain

eniin inagni irati sunt,

meain sanare noluerunt: tu vero

:

quid

ei

facere poteris
si

Cui Apollinaris

noii

tiinere,

tantuin mihi

jHia, quod,

puella surrexerit,

eam

creatorcin SHHin sequi nequa-

quam
et

prohibebis.

Quod

cuin fecissot, facta oiatione pueiia surrcxit

noiuen Christi confitens

et

cum matre

et

inagna

multitndine

bap-

tisma suscepit

virgo periuansit.

Quod audiens
eum

Ciaesar scripsit faccret

ad pracfectum praetorii, quod

aiit

Apollinarem aut sacrilicare

in

exsilium mitleret.
iii

Praefcctus igitur

sacrificare nolentem

fustibus caedi fecit ct

cqnnleo extensum toiqueri inandavit.

Ubi

duni doniinum coiistantissime praedicaret,

aquain ferventein in ejus

iii

vulneribus jactari jussit et sic gravi pondcre ferri vinctum

siliuni

ex-

mittere voluit.

Videntes aulem christiani tantam inipietatcm,

accensi animo in paganos irrueruiit et plus quain ducentos viros ex

ipsis

occiderunt.

Quod videns

praefectns

abscondit se

ct Apolli-

narcin in aitissimum carcerem tnisit,

deiiide

catenatum

in iiavim

posuit et

cum

tribus clcricis euin scquentibus in exsilium destiiiavit,

ct

ubi solHininudo cuin duobus clcricis

duobus

militibus periculuni

tempcstatis evadeiis ipsos

inilites

baplizavit,

deinde Ravennam rccujus si-

diens a paganis capitur et ad leinplHui ApoIIinis ducilur,

mulacruin videns nialedixit ct subllo corniiti

ficcs ipsuin

Quod

videntes pontifiliuin

Tauro

jiidici
,

pracsentaruiit,
et i|)SHm

qui judex, cuin

aiinis

suum

caecuin illuininasi^ct
dio

crcdidit

qualuor

in

suo prae-

manere

fccit.

Post hoc cuin pontificcs apud Vespasianum

cum

accusassent, jussit Vcspasianus, ut, qHicHncine Diis irrogaret injuriain,

aut sacrilicet aut uibe

,

piivetur,
iiiiniicis

noii

cniin

justum est, ut
poterunt,
si

Dcos vindiccnius
irascuntur.

scd ipsi dc

snis se

ulcisci

Tunc Deinoslhenes
ibidcm

patricius

eum nolcntcm
cujus

sacrificare
in

cuidam

ccnturioiii jain chiisliano tiadidit,

,

rogalu pergens

vicum lcprosorHin
^'^populus autcin

ut

propter furorem gcntilium habitaret,

eum

inscculus cssct,
dics

usque ad inortcm

diutissiine

caesus
1)

est,

ubi

scptem
et niite

supcrvivens ct discipulos admoncns

legil.

Ed. Tr. et

liic

P.ii^us

2) Receiit, legunt

png.inis

inseciitua fst.

Cap.

XCVm.

De

sancta Christina.

419

spiritum tradidit et ibidcm a christianis honorifice sepultns est sub

Vespasiano

qui

coepit circa annos doniini

LXX.

De hoc

niartire

sic dicit Anibrosius in praefatione: Apollinaris dignissinius praesul

a principe apostolorum Petro Ravennam mittitur Jesu noraen incredulis

nu!itiarc
;

qui

dum

illic

mira virtutum signa conferret

in

Christo cre-

denlibus suis, verberum flagellis saepecontcritur et senile jam corpus ab

impiis

horrendis cruciatibus laniatur.

,

Scd ne de

suis vexationibus

fideles trepidarent

in virtutc

domini Jesu Christi signa apostolica

resuscitat

perfecit.

Post tormenta puellam

ct

mortuam

visum con-

spicuum caecis reddit

nionio liberat
fero
,

muto restaurat loquelam, obsessam a dae,

contagionem mundat leprosi

,

dissoluta

morbo

pestidejicit.

sanat

membra

portentum simulacri simul cum tcniplo

praeconii
pontifex
,

dignissimus

adniiratione

qui

cum

poutificis

dignitate apostolicam prouieruit accipcre potcstatem.

fortissimus

athleta

Cliristi,

qui

aetatis

jam

frigcscente

calore

constantcr in

poenis Jesuni Christum inundi praedicat rcdemtorem.

CAP. XCVIII. (93.)

I>e
Cliristina

sancta

Cliriisitiiia.
habuit ciiim baisamum boni

quasi chrismate uncta,

odoris

in

convcrsatione et olcum devotionis in mentc ct benedictio-

nem

in ore.

Christina nobilissimis parentibus

orta

in

Tyro

Italiac

a patre

suo in quadain

turri cuin duodecini pedissequis collocala est,

Deos

argentcos et aureos secum habens: et cum

a multis in conjugium peteretur
,

pulcherrima csset et
nulli

parcntcs

ejus

cam

coiicc-

derc volentcs

ut

in

Deorum

cultu manerct.
et

Ipsa autem a spiritn

sancto docta \doloruin sacrilicia abhorrebat

incensa Diis imnio-

landa

in

fenestra abscondebat.
filia

Vcnienti

autcm patri ejus pedisse-

quae dixerunt:

tua domiua nostra Diis nostris imniolare con-

temnit, sed christianam se esse asscrit.

Pater autem
illa:

ei

blandiens

ad Deorum culturam eam provocabat, cui

tuam,
sed
,

noli

ejus

qucm

sacrificium

laudis

decet.

me vocare filiam Non enim Diis

filia

mortalibus

sed Deo coeli sacrificium offero.

,

Cui patcr:

mea,
Cui

ne uni Deo tantum sacrificium offeras

illa:

nc
,

tibi alii irascantur.

bcnc locutus es nesciens verilatem

et
tilio

offero
si

enim sacrificium
tres

patri

et

spirilui

saiuto.

(^ui

pater:

Dcos adoras,

420

Cap, XCVIII.

De
Cui

sancta Clirlstina.
illa:

tur etiain alios non adoras?

tres

illi

una Deitas
el

sunt.

Post

lioc Cliristina patris sui

Deos confregit

et

aurum

argentum

pauperibus erogavit.

Rediens pater, ut Deos adoraret, sed ipsos

ancillis,

non inveniens
iratus

et

ab

quid de
a

illis

Christina fecerit, audiens

viris

eam

jussit

exspoliari et

duodecim

caedi

adeo ut

ipsi ministri deficercnt.

Tunc
,

Cliristina patri dlxit: sine honore et

qiii

pudore
a

et

abominabilis Deo
,

Diis tuis virtutem

si

valeas.

me caedunt, deficiunt, pete illis Tunc catenatam eam in tarccrem

scidit et
filia

mitti jussit.

Audiens hoc raater vestimenla sua

dicens:

ad car-

cerera pergens filiae pcdibus se prostravit

stina,

mea Chri-

lumen oculorum,

miserere

raei.

Cui

illa:

quid

me

dicis

filiam, nescis, quia nonicn

Dei mei habeo?

et,

Cumque

nihil sibi per-

suadere possct, ad virum rediit

quid sibi responderit, indicavit.

Tunc pater
fica Diis,

jussit

eam

ante tribunal

suum

duci.

Cui dixit: sacri-

')si

non autem, multis

illa
:

afflicleris

sacrificiis et
,

mea

filia

non

dicerlfr.

Cui

niagnam
dyaboli.

milii

gratiam praestitisti

quia jani
nascitur,

me non vocas
daemon
est,

filiam

Quod autem

de

djabolo
ille

tu

es

pater ipsius Sathanae.

Tunc

jussit carnes

ejus ungulis radi ct

membra

ejus tenera disriimpi,

Christina autem
accipe,

de carnibus suis accipiehs in vultum projecit patris dicens:

tjranne,
et

carnem a

te

genitam comede.
acccndit,

Tunc pater supcr rotam

sed flamma exsiliens

eam

posuit et ignem

cum oleo

MD.

viros occidit.

Pater autcm ejus omniji haec magicis artibus adscriin

bens ipsam iterum

carcerem mitti

fecit

ct

facta

noctc
in

jussit

pueris suis, ut lapidem grandem ad collum ejus ligarent et

projicerent.

mare

Quod cum

fecissent,
et

prolinus

angcli

eam assumunt,
:

Christus autem ad

cam desccndit
patre meo,
et

eam

in

mari baptizavit dicens

baptizo te in Doo,
in spiritu sancto.

in

me Jesu

(Ihristo filio ejus et

Et commisit eani Michaeli carchangelo, qui

eam

ad terram adduxit.

Quod audiens pater frontem suam percutiens

hoc
facis,

dixit: quibus malcficiis

ut in mari maleficia tua exerceas ?

Cui

illa:

stulte el infelix, a Christo

,

hanc accepi gratiam.

crastino

Tunc

in

carcerem eam misit jubens

ut

in

debeat dccollari.

Ipsa

aulem noctc Urbanus pater suus

morluus invcnitur.

Huic quidam

judcx iniquHS successit, nominc Elius, qui cunam ferream succen-

sam cum oleo

jactari

resina et pice
viris

parari

fecit

et

Christinara
citius

ibideni

cunamquc a

quatuor agitari,

ut

oonsumeretur.

1)

Viilgo:

sin nntPi

Cap. XCIX.

De

sftncto Jacofjo
eain nuper

majore.

421

Turic Christina Deuin lamlavit,

lcbat,

qiii

renatam denuo voiiatus fecit

ut infantulam, incunabnlis jactari.

et

Tunc judcx

radi

caput ejus

nudam per

civitatem usqne ad Apollinem duci,

ubi ydolo iraperavit et '^corruens in pulverem est redactum.

Quod
per

autem judex expavil

qui fornacem
quinqiie
dics

ct

spiritum
fecit

tradidit.

Huic successit Julianus,

ubi

succendi

et

Christinam intus jactari,

et

cum angelis cantans

et

deambulans

illaesa permansit.

Quod audiens Julianus

dcs, duas viperas,
tes

magicis artibus hoc adscribens duas aspiinitti

duos colubros ad cam

aspides
nil

fecit

scd

serpeii-

ejus

pedes lingunt,
collo

nocentes

ad ubera pcndent,

colubri
tatori

se

volventes sudorem lingunt,

et tu inagus

Julianus autein incanbcstias.

dixil:

numquid
in

es?

irrita

Quod cum
occi-

faceret,

scrpcntes

eum iinpetum fecerunt

ct

cum protinus

derunt

tunc serpentibus inipcravit Cluistina et

ad desertum locum
Julianus maramillas

ire fecit et

mortunm hominera

snscitavit.

Tunc

ejus praecidi mandavit, de quibus lac pro sanguine fluxit,

Dcinde

linguam

cjus

praecidi

fecit

Christina vero
in

nequaquam loquelam
faciem Juliani projccit
Iratus

amittcns praescissuram linguae accipicns

et

oculum

ejus

item

percutiens
et

eum
unam

excaecavit.
in latus

JuUanus

duas sagittas circa cor ejus

ejus diinisit et illa

percnssa spiritum Dco tradidit circa annos

domini
in

CCLXXXVII
castro,
sito.

snb Dyocletiano.

Requiescit autcm corpus ejus

inter

quodam

quod Bulspnum vocatur,

Urbcm Veterem
illud crat,

et

Viterbum

=)Tnrris cnim, quae juxta castrum

fuiiditus est eversa.

C.\P.

XCn.
dictus
id

(91.)

De
Jacobus
frater
iste
,

sancto Jacobo majore.

apostolus
est

Jacobus Zebedaei
filius
,

Jacobus
Jacobus

Johannis

^^Boanerges,

cst,

tonitrui

et

major.

Dicitur enim Jacobus Zebedaei

scilicet filius.

non tantum

carne

sed etlam norainis interpretatione.

,

Zebedaeus interpretatur
donavit

donans sivc donatus

et
et

beatus Jacobus se ipsum Christo

per mortis martirium

a Deo nobis

donatus est
quia

in spiritualem

patronum.

Dicitur Jacobus
,

frater Johannis,

fuit

ejus

fratcr

non tantum carne

1)

sed

etiam
OJiiittit

mormu
Ed. fr.

simililudine.
2) Ed. Fr.

Ambo
legit.

enim
3) Alii

Verba corruens
lcgiiiil.

et

Tyriis

Bonngeres

422
fiierunt

Cap. XCIX.
ejusdem
zeli
,

De

saiicto
studii

Jacobo inajore.
,

ejusdem

ejusdem

voti.

Ejusdeiii zeli

ad dominum ulcisccndum: cuin

eiiim Sainaritani Cliiistum noii reci-

perent, Jacobus et Joliannes dixerunt: vis, dicimus, descendat ignis

de coelo et consuuial
isti

illos.

Ejusdein

sludii

ad discendum: undc
aiiis

praecipue fuerunt, qui Christum de die judicii el

venturis

interrogaverunt.

Ejusdem

voti

ad olilinendum

quia sessionem ad
Dicitur
filius

dextram

et sinistraiu Cliristi

ambo

liaberc voltierunl.

tonitrui ratione sonorae praedicationis, quia

malos tcrrebat, pigros

convertcbat.
si

cxcitabat,

omnes

sua

altitudine
:

in

admirationem

Unde

dicit

Beda dc Johannc

qui tam altc intoiiuit, ul,

aliquaii-

tulum allius intonuissct,

totus

niundus

euin

capere

noii

potuisset.

Dicitur Jacobiis inajor, sicut alter minor.

Primo

ratioiic vocatiouis,
latioiic

quoniam primo vocatus

tis,
illo
,

cst a Christo.

Secundo

{amiliarita-

quoniam majorem

fainiiiaritatein videtur Christus

habuisse cuiu

quam cum
sicut

isto
fiiit

sicut palet

quia ipsum
resuscitationcm
,

ad secrcta sua adct

mittebat,

ad puellae

ad

oloriosani

Iransfigurationem.
tcros

Tertio ratione passionis

est.

quia primus inlcr cac-

apostolos

passus

Siciit

ergo dicitur major alio ex eo,

,

quod vocatus

est ad aposlolatus gratiam

ita

potest dici major cx

eo, quod prius vocatus est ad aeternitatis gioriam.

1. Jacobus apostolus

filius

Zebcdaei posl adscciKsionem

iii

douiiiii

dum
ivil,

per Judaeam ct Samariam pracdicarel,

ut
ibi

llis|)auiam

taiidem
iiil

veibuin
soliim

Dci seminarct

Sed dum ipsc

sc proliccrc

vidercl
illis

et

ibideiu

novem discipulos adquisivissel, duos ex

septein
secuiii

caiisa |)raedicaiidi ibi rcliquil et alios

iii

assuiiiens

iteniin

Jiulacaiii

rcdiit.

I\lagi.sler

autem
ergo

Johaiiiies Hclelli dicit,

iii

quod taiitum
pr.icdicaret,
discipuliiiii

uiiuin ibi

convertit
qiiidaiii

Cuiii

Judaea

vcrbuiii

Dei

magus
suuiii

iioiiiiiic

llcrmogeiies, cuin
niisit,

pharisaeis
ul

nomiiie

Phiictum
,

ad Jacobum

ipsum

Philclus coiam Judacis coiiviin eiet

qiiod sua pracdicalio falsa esscl.

ratioiiabililer
eiiiii

Sed

cum apostolus

((uaiii

oiiiiiibus

coiniiiieret

ct niiilta coraiii

eo miiacula lecissct, rediit Philetiis ad HenMogciieni

et iiiiratula

doctrinam Jacobi approbaiis

se vellc fieri contestans, cl,

recitans ac cjus discipuluiu

ul ipse similiter eincerelur discipulus,

persuadcns.

Tuuc

Ilcrinogciies

iratus

arlc

sua

magica

ila

eum

iminobiiem fecit, ut sc nullateiius iiiovere posset, dicens:

si

videbiiiiii.s,

Jacobus tuus

te

solvat.
iiiisit

Otiod
eiiui

(iim

Philclus Jacobo

per
:

pueiiiiii

suum nunliassct,
sudarium
et

ad

sudaiium suum
elisos
,

diceiis

aicipiat

dicat,

dominus

erigit

ipsc solvil

compcditos,

Cap. XCIX.
Statimque
artibns
ut

De

saiicto

Jacobo majore.
solutus

423
magicis
Iratus

de sudario

tactus
et

est,

a vinculis

Hermogenis

insultavit

ad Jacobum properavit.
ut

Hermogcnes daemones advocavit praecipicns,

vinctuni puli

ipsum Jacobum
ne disci-

cum

Phileto adducant, ut de ipsis se vindicaret,

tallter

ejus

de caetero audeant
in

insultare.

Vcnientes
:

autcm
Jacobe,

daemones ad Jacobum

aere ululare coepcrnnt dicentes

apostole, miserere nobis, quia, antcquam tempus nostrum adveniat,

jani

ardemus.

Quibus Jacobus
misit

ait:

')ad

quid venistis ad

me?
ipsum

Qui dixerunt: Hermogenes

nos,

ut te et Philetum ad

duceremus,
igneis

sed

mox
et

ut ad te veninius,
cruciavit.

angelus Dei nos catenis

religavit

plurimum
,

Quibus Jacobus: exsolvat

et

vos angclus
adducite,

domini

et

ad

ipsum redite

eum ad mc vinctum
sic

scd

illaesum.
ei

Qui cum abiissent, apprehendentes Heret

,

mogenem manus
viter

a tergo ligaverunt

ipsnm

vinctum ad Ja-

cobum adduxerunt dicentes:

cruciati.

misisti nos

ubi inccnsi
:

sumus
da

et grain

Dixeruntque daemones
,

ad Jacobum

nobis

eum potestatem
dicarc.

ut possimus
ait

tuas

injnrias et nostra incendia vin-

Quibus

Jacobus: ecce Philetus ante vos est,

:

cur
,

eum
in
:

non tenetis?

Cui

illi

nos non possumus nec

contingere.

formicam

quae

cubiculo tuo est,

ut

manu

Dixitque Jacobus ad Pliiletum

,

bona pro malis, secundum quod Christus nos docuit

te

rcddamus,

Herraogenes

ligavit,

tu
ei

eum
dixit:

solve

Solutus

Hermogenes con-

fusus stetit et Jacobus

vade, liber, quocun<iHe volueris;

,

non enim disciplinae nostrae est

Dixitqne
qnid
ei

ut
iras
,

invitus

aliquis

converfatur.
niihi

Herniogenes:
,

ego novi

daemonum,
occident me.
ct

nisi

ali-

dedcris

quod mccum
ille

babeam

Cui

Jacobus

haculum suum dedit,

autem perrcxit
altulit.

omnes

libros artis suac

,

magicae ad apostolum cremandos

Jacobus autem

ne forte

odor incendii vexaret incautos, eos

ergo
libris

in

mare

projici jussit, projectis

ad apostolum rcdiit

et plantas cjus fencns dixit:

ani-

marum

liberator, accipe poenitentcm,

sustinuisti.

qncm invtdcntcm
igitiir in

ct tibi

detra-

hentem hactenus
esse, adeo ut

Coepit

Dei timorc praclcctus

virtutes

plurimae

per eum

fierent.

Vidcntes aulcni
ct

Judaei Hermogenem conversum zelo

cur Jesum crucifixuni
iis

commoti Jacobum adicrunt

Illc

praedicaret,

incrcpaverunt.
et

vero

cum

per scripturas
plurimi

advcntum

Christi

passionem evidenter provero

pontifex
aiini
illins

basset,

crediderunt.

Abiathar

1) ViilgO:

ut

qu i d.

424
scditiuiiein

(S.n\i.

XCIX,

De

sancto Jacoho uiajore.

el niisso fiuie in tollo apostoli ipsuiii fecit,

lii

populo excitavit

ad Herodem Agrippain adduci

lolianduui

cumque jussu ejus

in

ad de-

duceretur,

(luidani

paraliticus

via jacens
in

ad cuin
noinine

tlainavit, ut sibi sanitatem conferret.

Cui Jacobus ait:

,

Jesn Christi

pro cujus

iide

ducor ad decollandum

exsurge sanus
ct

et benedic creatorcni tuum.

Et statim saiiatus surrexit

in

dominum

benedixit.
bat,

Scriba aiitcm, qui funem

collo suo miserat et traheet

nomine Josias, hoc videns ad pedes ejus se projecit

fieri

veniam

petens se christianum

postulavit.

Quod videns Abiathar eum

et maledicli

teneri fecit sibique dixit: nisi nomini Christi maledixeris, cuin ipso

Jacobo decollaberis.
dies tui
tula.
,

Cui Josias: maledictus tu

sit

omnes

noinen autem domini Jesu Christi

ejus

benedictuin in sae-

Tunc Ahiathar os

pugnis cacdi jussit et niissa de eo

legatione ad
autein

Herodcm

iiupetravit, ut cuin

Jacobo decollaretur.

Cuni

ambo
petiit et

decollari

deberent,

Jacobus a spiculatore lagenam

et

aquae

ibidein Josiain primus baptizavit,

statim

capitis

obtruncatione uterque niartirium consuminavit.

Decollatus est auteni

beatus Jacobus
cal.

Ylll

cal.

April.

in

annunliatione
et III cal.

dominica

et VIII

Augusti Coinpostellam translatus est

ejus fabrica fuit
Slatuit
igilur

Januarii sepultus.

quia sepulchri
')prodeIata.

ab Augusto
,

usque ad Januarium

ecclesia

ut festum ejus VIII cal.

Au-

gusti in temporc scilicet inagis congruo

brari.

deberet universaliter cele-

Decollalo auteiu Jacobo

diligeiiter

ut ait

Johannes

Uelelli

qui hanc
ti-

traiisiationein

exsequitur, discipuli cjus coipus nocle

iiavi

niore

Judaeoriiin

rapientes

illud

iuiposueiuiit

et

scpulturain

diviiiac priuleiiliae conwiiillciites naviiii

el

sine regiiniiie coiisceiiderunt

rcgiio
.sic

aiigelo

di)inini
iii

duce

iii

(laliciaiii

in

Lupae

appiicucriint.

Erat eniin
vitae.

llispaiiia rcgiiia

quacdain

dicta a noniiiie cl nierito

Dcpoiienles

igilur

corpus
qui

dc navi
iiiox

super

qiieiidain

niagnuin
liaesit cl

lapideni illud dcposucruiit,

in

lajiis

ut cera corpoii

sarcuphagum corpori se

mirabililer coaptavit.
doiniiius
noliiisti

liigredientes igiiniltit

tur discipuli ad Liipain dixeruiil,

te

Jesus Chrislus

ad

corpus discipuli sui,

ut,

(|ueiii
ei

suscipere vivuin,
,

susci-

pias defunctuin.

Kt narrantes
locuni

miraculuin

qualitcr

scilicet

sine

regimine
tierunt.

illuc

veiiissel,

ad ejus
iit

sepulturam
d^cit

cuiigruum

pc-fie-

Quud
iii

duin regina

audiisset,

idcni

Johannes
,

leth

eus

dolo ad quendam viruin crudelissiiuum vel

sccundum

1) n<-i;eiiliure&

jn o

le)iiiiil.

Cap. XCIX.
alios,

De

sancto Jacobo

majore.

425

ad regem Hispaniae destinavil, ut ejus super hoc consensuin

qui

haberciit,

eos

ccpit

et

in

carcerem

reclusit.

Cum autem
post
illi

ille

discumberet,
permisit.

angelus

domini carcerem aperuit

ille

et eos libere abire

Quod dum
ponte

cognovisset,

velociter

eos milites,

qui eos capercnt, destinavit.

irent, fracto

Cum
in

autein milites

pontem trans-

omnes

flumine
ct suis

sunt

suhraersi.

Quod
illos

ille

audiens poeuitenlia ductns sibi

gans, ut ad se redirent
rent.
llli

metuens misit post

vellent,

ro-

et,

qnidcunque
et

ad libitum impelraad fidcm

doinini

autein

rcdierunt

populum

civitatis

converterunl: quod

Lupa audiens vehementer

et

doluit et redeuntibus
illa

ad

se

discipulis

assensum regis aperientibus

iii

rcspondit;

accipite

boves

quos habco

tali

loco vel nionte,

et

plaustrum
volueritis.

jungite ac corpus domini vustri dcfertc et locum,

aedilicatc.

sicut

Haec autem lupina cogitatione dicebat,

esse

sciebat
putavit,

enim

boves tauros

indomitos

et silvcstres,

et

ideo

quod

non possent jungi nec applicari,

discurrerent
,

vel

si

jungcrentur,
et

huc illucque

et sic

currum dissiparcnt

corpus dcjicerent et ipsos

nccarent.
cjus

Sed

non cst sapientia

contra

Deum.
et

Illi

enim doluin

non

cogitantes

montem adscendunt

draconem

quendam

ignein spirantem et in eos incurreiitem

cruce opposita per mediuni

crucis

ventrem scindunt.

Facto
et

ctiain

signo

supcr tauros

velut

agni subito mansuescunt

lapide
,

eos jungentcs corpus sancti Jacohi cum

fucrat,
in
in

super

quem positum
rcgimine

curru

posuerunt.

Boves

autem sine alicujus

detulerunl: quod
illa

corpus

medium palalium Lupac

videns et stupens crcdidit et christiana elTecta

tribuit et palatium in
et
in

omnia, quae petierunt,

ecclesiam sancto Jabonis operibus vitam

cobo dedicans magnifice ipsam dotavit

tinivit.

3. Vir quidam nominc Bernardus de episcopalu

papa, dum captus
et
et

Mutinensi, ut

ait Calixtus

catenatus in pro-

fundo turris
apparuit

positus

esset,

semper beatum Jacobum invocaret,

,

ei sanctiis

Jacobus dicens: veni

sequere

me
sine

in Galiciam,

ct confractis catenis

cum disparuissct,
turris

ille

vinculis ad collum sus-

pensis

ad summitatem

conscendit

et

inde

aliqua laealtitu-

sione unicum saltum fecit,

dinein possideret.

cum

tainen turris
,

LX

cuhitorum

illum

3. Quidam

ut ait

Beda, cum enorinc

plurimum peccatum conimisisset

timuisset,

et episcopus
,

confitcntem absolvere

hominein

cum schedula

in

qua

illud

peccatum

scriptum erat, ad sanctum Jacobum misit.

dera

Cuin crgo
et

in fcsto ejus-

schedulam

super altare

posuissel

sanclum

Jacobum

ut

426
illud

Cap XCIX.

De

sancto Jacol)o majore.

peccatuin deleict, suis meritis exoraret, schedulain postmoduin

aperuit et penitus delctuin invenicns

reddidit et factum

Deo

et

sancto Jacobo frratias

4-*

omnibus publicavit.
ait

circa

Trijrinla viri

dc Lolaringia,

ut

Ubertus Bysuntinus,

annum

domini
fideni

MLXX
sibi

ad sanctum Jacobum properantes omnes uno excepto

ofTicii

mutui

promiscrunt.

Unus

igitur

illorum infirmatus

XV

diebus a sociis exspectatur,

solo
illo
,

sed tandem a cunctis rclinqnitur ct a

,

qui

fidein

non proiniserat

ad

pedein montis sancti Mi-

diaclis custoditur,

sed advespcrascente dic moritur.

solitudiiiein
et defuncti

Vivus autcm
et

propter

illius

loci

praesentiam

imminen,

leni noctis
statiin

caliginem et gentis barbarae fcritatem valdc

cquitis
sibi

tiinuit

scd

beatus Jacobus in specie

apparens

ct

eum con-

solans ait: trade mihi hunc moitunm et tu adscendc post

me super

cquum, sicque

illa
,

nocte ante solis ortum diaetas XV^ peragrantes

qui
est

ad monteni gaudii

dimidia

leuca circa sanctum Jacobum,

praecipiens,

pervenerunt ibique sanclus Jacobus utrumque deposuit

ut canonicos
sancti

Jacobi

ad

sepeliendum

peregrinum
fidein

mortuum

convocaret et suis sociis diceret, quod propter

peregrinatio
nil

fractam eorum

valeret.

Qui jussa coinplevit

et

stupenlibus sociis

de ejus itincre ea, quae sanctus Jacobus dixerat, intimavit.

a. Teutonicus
aiinum domini
gratia

')

quidain

nt ait Calixtus papa, cuin

filio

suo circ^

MXX

ad sanctum Jacobuin pergcns

ab
hospite

et in

urbe Tolosa

hospitandi

divertens

inebriatur

et

ab

eo

in

^)inallia

argentcus

scyphus absconditur.
revocavit
(lui

Mane

igitur

cxeuntes

quasi
furati

latrones
fucrint,

insequens

ct,

quod scjphuin argcntcum

quod punirc eos
inallia

iisdcm objccit.

cuin diccrent,
et

faceret, si

apud cos scyphum

protinus

iiivenirc posset,

cum apcrta

inventus fuissct,
tcntia oinnia,

ad judicem

rapiuntur.
ct

Data ergo senunus eoruin ad

pro patre

quae habcbant, hospiti traduntur

suspendium judicatur.

Sed

cuni

pater pro

filio

et filius

inori vcllct, taiidein filius suspenditur et pater

ad sanctiim Jacobum

moercns progreditur.
filii

Igitur post

XXXVI

dics rediens et ad corpus

filius

divcrtens super cuin lainentabiles voces promebat ct ccce,

siispensus cousolari cocpit ipsuin diccns:

vcris, quia

dulcissime patcr,

ne

flc-

nunquam

niihi sic

bene

fuit,

quoiiiam hucusque sanctus

Jacobus

mc

sustcntavit

cl

coclcsti dulcedine

mc

refocillat.
filiuin

Quod

patcr audicns ad urbcm cucurrit ct venientes populi

pcrcgrini

1)

Kd. rr. Icyil: Tlieoliiiiicii

s.

2) Kil.

l'r.

in

;i

JPgil.

Cap. XCIX.

De

sancto Jacol)0 inajore.

427
G,
Refert

iiicoluinem deposneriint el hospitoin siispendeinnt. ^

Hugo de sancto Vittore, quod

buin
seria
pergeiili

cuidani peiegiino ad sanctuin Jacoini-

dyabolus
vitae

in

speeie sancti Jacobi apparuit et de

si

praesentis
sui

plnra eoinnieinorans felicem se esse,

asseruit.

ob
et

honorem
protinus

se

necaret,
occidit.

Qui inox gladium

ille,

arripuit

se

ipsum

Et cnm
et

in

donio cujus hospitatus

,

fuerat, suspectus
(|Hi

haboetur

mori plurininm formidaret

,

continuo,

inortuus fuerat, revixit asserens

quod duin daemon, qui morbeatus Jacobus

tem snaserat,
occurrit
et

ad

supplicia

ipsuiu

duxisset,
judicis

mox

ereptum

ad

tliroiium

deduxit et accusantibus

daemonibus, ut vitae restitueretur,

juvenis de territorio
censis
,

obtinuit.

!?,

Quidam
(ilunia-

Lugdunensi

ut

iiarrat

Hugo abbas

qui

ad sanctuin Jacobuin fiequenter cuin devotione inagna

quadain vice
lapsus
cst.
,

iie solebat,

diim

illuc

lenderc vellet, nocte

illa

in

foriiicationem
in
illi

Pcrgoiiti

igitur

noctc quadain dyabolus

,

specie

sancti Jacobi apparuit diceiis:

nosti

qni

sum?

Roganti

dixit d^abolus:

ego suin Jacobus apostolus, quem singulis annis

Scias,

visitare consuesti.

quod multum dc devotione tua gaudebam.

in

scd nuper de doino tua egredieiis

coiifessus ad
el

fornicationem incidisti et noii

me

accedere praesuiusisti, quasi tua percgrinatio Deo

mihi

placere possit.

Xon

sic

expedit,

sed quicunquc ad ine

peregrinaiido venirc desiderat, prius peccata sua per confessioneni

debel

pandere

et

post

peregiiiiaiulo
luiic
,

eadem commissa

punire.

iil

his dictis daenion evanuit:

juveiiis anxiatus

doinum suam redispoiifbat.

dire

et

pcccata sua conliteri

deiiide
in

iter

reincipere

Et ecce d^abolus apparens

dissuasit,
i-et,
iiisi

iteruin

spccie

apostoli hoc oinnino

asserens,

quod pcccatum

illud luillo

modo

sibi remilte-

penitus genitalia sibi ineinbra secarel: beatior autem foret,

si

se vellet occidere et pro cjus noiuine

martir esse.

Juvenis igi-

tur nocte sociis dormientibus gladium accipiens geiiitalia sibi praescidit,

deinde codem cultro se per veiitrem transfixit.

et

Kxpergefacli

socii

hoc videntes

pluriinum foruiidantes protinus aufugerunt. ne

suspccti de

homicidio

habcrentur.
,

Vernmtamen

dura fovea ei pa-

raretur, qui fuerat defunctus

revixit et cunctis fugieiitibus et stu-

pcntibus,

quae

sibi

accidcicnt.

enarravit

dicens:

cuin

me ad

suggestionem daemonis occidissem, dacmoncs

ine capientes versus

Romam
currit et viceni

deducebant

et

ecce

post

nos beatus Jacobus protinus cu-

dacmones de

fallacia plurimuin increpavit,

cumque ad

in-

diulius

disceptarent-,

cogente

beato

Jacobo

ad quoddam

428
pratiiiii

Cap. XCIX.
veniimis,

De

sancto Jacoho

innjore.
colloqueiis
illa

ubi

virgo

beata

cumimiltis

saiiclis

rcsidebat.

Cui cum beatus Jacobus pro rae conquestus tuisset,

plurinium daeinones incrcpavit et nie vitae restitui praecepit.

lus
igitur

BeaPost

Jacobus me suscipiens vitae reddidit, ut

illo

videtis.

triduum ergo solis in

juvenis
sociis
,

cicatricibus remanentibus

iter arripuit et

omnia per ordineni enarravit.

MC

8. Francns

quidam
et filiis

ut ait Calixtus

papa, circa annum domini

tuin

cum uxore
,

ad sanctum Jacobum ibat,

Francia,
fugere
,

volens

mortalitatem

quae

crat

in

tum sauctuin Jacobum cupiens

visitare.

Qui cum ad urbein Pampillonem vcnisset, uxor ejus ibidem obiit

et

hospes totam

illius

pecuniain sibi

cum jumcnto

quo velieban-

tur pueri, usurpavit.

in hHineris

Ille

autem dcsolatus incedens pueros quosdam

ad inanuin tiahebat.
Cui
vir

poitavit,

quosdain

cum

asino compassione commotus occurrens sibi asinum commodavit, ut

super

illuiu
,

pucri veherentur.

Qui cum ad sanctum Jacobuin per-

venisset

eidem vigilanti
,

et oianti sanctus

Jacobus apparuit
ait:

et,

aii

se cognoscerct

requisivit.

Cul

neganti

ego

sum Jatobus
acconimodo
de solario

apostolus, qui
revertenti
,

tibi nieuin

asinum accommodavi
,

et iteruin

scd

scito

i^iaenoscens

quod

hospes tuus

corruens morietur et oninia, quae

cura oiunia coutigisseiit,
ille

tibi abstulerat,

rehabebis.

Quae

domura laetus

rcdiit et pueris

de asino

depositis

asinus

statim disparuit.

in

9. Quidam mercator a
Cui sanclus Jacobus
ip-

quodani tjranno injuste spoliatus

cuslodia tenebatur, qui devote

sanctum Jacobum

in

sui

auxilium invocabat.
ct

vigilantibus custodibus apparuit

usquc ad turris suinniitatcm

,

sum perduxit statimque

mitas terrac aequalis
recessit,

lurris
fuit,

adeo sc inclinavit

quod

ipsius

sum-

de quo sinc saltu descendens solutus

licct

quem custodes insequentes

viderc non poterant.

juxta eum pergcrcnt, ta-

men ipsum

lO.

Dura tres milites,

ut ait Ubertus

Bysuntinus, Lugduncnsis dioecesis ad Siuictum Jacoruin a

cobum pcrgerent, unus

ium
ipsius

quadam muliercula rogatus saccuequum

amore

sancti Jacobi super equuui suuiu portabat, dcinde

in

quendam infirmum
posuit
ct

via deficientem invciiiens ipsum super

cuin

infirmi

burdonem

sacculo

iniilieris

accipiens cquura

paritcr scquebatur,

sed fervorc solis et labore ilincris fractus cuni

Galiciain advcnissct, inlirmitate gravissima laboravit, cunique a sociis

de salute aiiimac

rogaretur,

ille

tribus diebus cxstitit mutus,

sed

quarto die sociis cjus inortem exspcctantibus gravitcr suspiait:

rans

gratias

Dco

et

sanclo Jacobo,

quia

ejus

sum

mcrilis

Cap. XCIX.
liberatiis.

De

sancto

Jacobo inajore.
facere
vellcin
,

429
daemones
quod ad

Ciim enini

quod

nioneb.itis,

ad

ine

venerunt ine tam gravitcr coiistringentes, ut

,

niliil,

salutem animae pertineret

aliquatenus

loqui

possem.

Vos quippe

audiebain, scd prorsus respondere non poteram.

Nunc autem sanctus

,

Jacobus

liuc

intravit ferens in sinistra raanu

sacculum mulieris
ila

in

dextera baculum pauperis,

quos

in

via

adjuveram,
et

ut

bur-

donem pro lancea

iratiis

et

sacculum pro scuto haberet,

elevato

dacmones quasi
convertit.
resti-

aggrediens

baculo

terruit

et

in

fugain
et

Xunc eigo ecce beati Jacobi gratia me

tuit.

liberavit

loquelam
Iiac

Vocate ergo sacerdotem ad me

quia diu in
dixit:

vita

esse

non possuin.

t conversus uni eorum

amice,

noli

amodo

domino tuo militare, quia veraciter

proximo inoriturus
ille
:

est damiiatus

el inala inorte in

sepulto autein socio

cum

illc

domino suo

dixisset,

pro nihilo hoc dicens et se emendare conteranens post modicum

in

lancea

bello
,

confossus
ait

intcriit.
,

11, Cuin cuidara viro

ad sanctum Jacobum prope-

de Vilizilaco
raiiti

ut

Calixtus papa
ille

pecunia defecisset et

mendicare erubesceret: sub quadam

arbore requiescens somiiiabat, quod sanctus Jacobus eum pascebat.

Evigilans
igitur

subclnericium panem

ad

caput

rcperit

de quo

XV

diebus

vixit,

quonsque

ad propria remcabat.

Singulis
in

enim

diebus sufficienter bis de eo comcdens sequenti die ipsmn

sacculo
civis

integrum inveniebat.

13. Refcrt Calixtus papa, quod

quidam Barcillonae urbis circa annum domini

MC

ad sanctum Jaali-

cobum veniens hoc solum postulasse

quibus
hostibus
caperetur.

dicitur,

ne deinceps ab
in

Redicns igitur per Siciliam

iis

mari a
sed taCuin

Saracenis capitur et pluries ab

per nundinas venditur,

fuerat
et
,

men

seniper

catenae,

quibus

ligatus

solvebantur.

autem jam XIII vicibus venditus fuisset

striclus

duplitibus catenis ad-

esset

et

ille

beatum Jacobum invocaret, sanctus Jacobus

in ecclesia

eidem apparuit dicens: quoniam

mea

consistens postposita

salute animae liberationera taincn corporis postulasti,

idco in hacc

pericula
te

incidisti

sed quia dorainus misericors est, misitme, nt

catenis
in

redimam.

Statimque ruptis

per terras et castella Saratestimoiiium

cenorum partem quandara catcnae

ferens ad terram

hujus

miraculi

suam

cunctis vidcjitibus et stupentibus rediit.

Cum

eum
sed

aliquis capere volebat,

visa

catena territus protinus fugiebaf,

in

cum

leones

aliaeque ferae

eum

per

deserta

gradientem
iii

vellent insurgere,

mox

visa catena concuticbantur terrore niraio et

fugam protiuus vertebantur.

13, Anno domini CCXXXVIII

430
iii

Cap. C.
Jacobi
in

De

saiicto

Christophoro.

yigilifj saiitti

quodam
,

castro,

qnod

dicitiir Pratiiin, inter

Florenliaui ct Pistoriuin
plicitate

sito

juvciiis

quidain rustica quadain simsui

dcceptus

in

segetes

tutoris

ignem apposuit, eo quod

Tentus
igitur et conressus
est:

liereditatem suain sibi usurpare volebat.

ad caudain equi traheiidus inccndio

contitcns et sancto
in sola

adjudicatus

qui

peccatum

Jacobo se devovens cum super terram petrosam

,

camisia tractus fuisset

jaesionem.

nec

in

corpore nec camisia sensit

und(,>cuiiquc

aliqnain

Tandein ad paluin ligatur, ligna

congeruntnr, igne supposito ligna et vincula coinburuntnr, sed ipso

seinper beatum

Jacobum

invocaiite

nec

in

camisia nec in corpore

vellcnt iterato mittere,

aliqua laesio reperitur.

Queni dum

in igiiem

a populo eripitur et Deus in apostolo inagnifice coliaudatur.

CAP.

C. (95.)

He
Cliristophorus

.^ancto lii*iitoplioro.
ante baptismum dicebatur Reprobus,
(llhi-istuni

scd

post-

inoduin Christophorus dictus est, quasi

ferens, eo scilicct,

quod Christum quatuor

ductionem
in orc pcr
,

iiiodis

portavit, scilicct in humcris per train

in

corporc per inacerationem,

inentc pcr devotioncm,

confcssioncm sive pracdicationem.

,

Christophorus gcnte Cananaeus

procerissiinae staturac vultu-

que

tcrribili

erat

ct

XII cubltos

in

longitudine possidcbat.
cuin
starct

Qui,

ut in quibusdain gestis suis lcgltur,

cuin

quodam rege
,

Cananacoruin
miindo csset,

venit sibi

in

inente,

ut majorein principcm

qui

in

quaercrct et ad cundcin sccuin moraturus accederet.

,

Vcnit igilur ad qucndain niaxiinnni regcm

dc quo generalis

faina

habebatur,
rcx

quod majorem mundus principem non haberet.

libentcr

Quein

vidcns

reccpit

et

in

sua curia inancre fccit, quodain

aiitcin

die joculator quidani cantionem corain rcgc cantabat, in

qua

frequcntcr dyabolum nominabat.

ret
,

Rex

autein

cum

fidein Christi

habc-

qucmcumquc d^aboluin
crucis

iioniiiiari
,

audiebat, protinus

in facicin

suain

signaculuin

iinpriinebat

quod

vidcns
ct

Christopliorus

pluriinum
signuin
illc

admirabatur, cur hoc rcx agcret

vcllct.
Ciini

quidnam hujusinodi
ct

sibi sibi

antein

de

hac rc regein intcrrogarct

iiisi

hoc

manifestarc nollet,

respoudit Christophorus:

hoc

niihi

dixcris,

tccum ulterius non inanebo.

djaboluni

Quaproptcr coactus rex

audio
,

dixit ci:

queincunique

nominari

hoc

signo

inc

Ciip. C.
tiinens

De

sancto Christophoro.

431
(Ini

(iiiiriio

ne

in

nie potestatcin accipiat inihiqiie noceat.

,

(Ihristopliorus: si (lyahohiin, ne tibi noceat

nietiiis

ergo

ilie

ina-

jor et potentior te esse convincitur, qiiem in tantuni formidare probaris.

Frustratus

igitur

suin

spe

mea putans
,

quod

raajorein
,

et

polenlioreni inundi doininuni invenisseni

sed jain nunc valcas

in

quia

ipsum djabohim quaerere voio, ut ipsuiu mihi

et

dominnm
rege
et

assuraaiu

ejus

servus

efficiar.

Discessit

igitur

ah

illo

djaholum

quaerere properabat.
ret,

(^uin

autem per quandam solifudinem perge-

vidit

magnam

muititudincm militum, quorum quidam miies ferus

et

terribilis

venicbat ad

eum

et,

quonam

pergeret, requisivit.
,

Cui

C.hristophorus respondit: vado quaeicre doiuinum djabolum

ut ip-

sum

in

doininum mihi assuinam.

Gavisus Christophorus

Cui

ille:

ego sum

ille,

quem

quaeris.

se sibi in servuin perpctuum obli-

gavit
in

et.ipsum pro domino accepit.

via

Cum

ergo anibo pergcrcnt

et

quadam

commuiii cruceni crectain invenissent, inox ut dya-

bolus ipsam crucein vidit, territus fugit et viain deserens per asperain solitudinein Christophorura duxit et

postmodum ipsum ad

viain

rcduxit.

Quod vidcns Christophorus

et adinirans intcrrogavit illum,

cur in tantum timens viam plaiiam rcliquerit et tantum devians per

tam asperam Siolitudinem

ierit,

Quod cum
niihi

ille

millatenus

indicare

vellet, dixit Christophorus:

nisi

hoc indicavcris,
ei:

statim a te

discedam; quapropter conipulsus

qui dicitnr Christus
,

djabolus dixit
cujus
fugio.
,

quidam hoino,
signum cum

in.

cruce fixus fuit,

et

crucis

video,

plurinium perlimesco

tcrritus

Cui Christophorus

ergo

ille

Christus major et potcntior te est

ciijus

signum

in tan-

tum formidas?

In vacuuin igitur laboravi nec

adhuc majorem mundi

principem inveni.

Jam nunc valcas

Cuni

quia te volo deserere et ipdiu

sum Christum
Christi
nit,

inquirere. indicaret,

igitur

quaesivisset

qui

sibi

notitiam

tandem

ad quendam
fide

eremitam deveipsum diligenter

qui sibi Christum praedicavit et in ejus

instruxit, dixitque eremila Christophoro: rox iste, cui servire desi-

deras, istud requirit obsequium,

quia frcquenter jcjunare oportebit,

lequirat oljscquium
ercraita:
,

Cui Christophorus

aliud a

me

quia istam rem

ncquaquam agere

valeo.

'Rursus

multas quoque oiationes

:

te sibi facere oportebit.

Cul Christophorus

nescio

quid

sit

hoc,

nec hujusmodi obsequium perficere possura.

Cui ercraita: nosti ta-

lem

fluviuin, in

quo

inulti

transeuntes periclitantur et pereunt?

ille:

Cui

Chrislophorus: novi.
viribus
,

Et

cum procerae

staturae sis

et fortis

si

juxta fluvium illum resideres et cuuctos traduceres, rcgi

432
Cliristo
,

Cap. C.
ciii

De

sancto Christophoro.
,

serviro dcsidoras

pluriinuiu

gratuin

ossot

et

spero,

(juod ibidem so inaiiifostaret.

Cui Christophorus: utique istud ohsibi

iii

sequiuin

agere valeo ct

me

hoc serviturnin proinitto.

Ad

praedictuni igitnr fluvium accessit et ibidein sibi habitacuhim fahricavit portansque loco haculi
in
tis

quandam porticam

iu inanibus,

qua se
Evohi-

aqua sustenfabat
inultis

et oinnes siue
iu

cessatione trausferebat.
quioscerot, audivit

diobus cuin

domuiicuha sua

vocem

cnjusdam pueri se vocantis

ine ipsuin traducas.

et dicentis: (]hristophore, veni foras et

Coiicitus
in

Chrislophorus

exsiliit,

sed

noininem

rcperit,

redicnsque

doniHncuhun suain pracdictam iterum vocein

Qui rursus foras cucurrit
eodein
ut
et

se acclainantis
'venit.

audivit.

neminem
et

in-

Tertia vice ab

prius

vocatus

exiit

puermn

quendam juxta

ripain fluminis iiivenit, qui Christophoruin, ut se tra-

duceret, obnixe rogavit.

(^hristophorus igitur puernin sibi in humeris

clevans et haculum snuin acoipicns

ecce aqua
fluininis

flumon

transiturus intravit.

Et

paulatim intuniescobat et

pucr instar
taiito

pluinbi

gravissime ponderahat, quantoque inagis procedebat,

amplius

unda crescehat
dere

et

puer magis ac magis Christophori humeros pon-

intolerabili depriinebat,

adeo

ut

Christophorus

in

angustia

multa positus esset

et se periclitari forinidaret.

Sed

cuin vix eva-

sissot et fluvium transfretasset, pueruin ia ripa doposuit oiquc dixit:

periculo puer, me posuisti mundum super me habuisscm sensissem. Ad quein puer respondit:
in
,

magno

et

adeo pondcrasti

quod,

pi totuin

vix

majora pondera praemiroris,

nc

Christophorc,
etiam
illuin,

qaia non soluin super

qui creavit

te totuin

inundum habuisti, sed

bajulasti.

niundum
,

tuis

humoris

Ego

eniin

suin

rex

(jhristns tuus

cui in

hoc opcro ipse deservis,

ot ut ine veruin ditere

coinprobos

cum
ah

perlransioris,

baculum

tiiuin

juxta doinunculain
videbis,

tuam

in

teria fige et inanc ipsuin floruisso

oculis
iii

ct fructiflcassc

statiinquc

cjus

cvanuit.

Veniens igitur Christophorus

inanc

cuiu baculuin suuin

tcrrain fixisset,
et

surgens invenit ipsum

Post hoc autein

ad inodum |:almae frondes

dactylos

pcrtnlissc.

Samon

civitatem Ljciac
oravit

venit, uhi,
ut
illius

duin

eoruin

linguam non
concedoret
euin

iniii-

telligoret,
telloctuin.

doiniiiuin,

linguae

sibi

Duni

autoin

in

procc coiisisterct, judiccs

insanum

putantcs rcliquerunt, assecutus Christophorus, quod pctebat, vultuin

opericns, ad locuin ccrtaminis venit et cliristianos etqui torquebantur
in douiino, confortabat.

Tunc unus exjudicibiis

in facicin euin por-

cussit, cui Christophorus

vultum discoopcricns dixit:

nisi christianus

'

Cap. C.
ssera,

De

sancto Christoplioro.

433

meam

protinus Injuriam vlndlcassem.

in tcrra fixit et ut propter

Tuno Chrlstophorus

virgam suara
deret,
raillia

conyersionem populi frou-

dominum
hominura

exoravit.

Quod dum cum

protinus factura fuissct, octo

(]G
railitcs,

credidcrunt.
uiisit,

Rex autcm

qui cura ad

se adducerent,

ct cuni

orantcra invenissent et sibi hoc

intimare tiracrcnt, iteruni totidcni niisit, qui ct ipsi cuni co orante

protinus
ritis?

oravcrunt.

Surgcns Christophorus

dixit iis:

qucra

quae-

Qui cjns vultuni videntcs dixeruiit:

vinctuin

rex misit nos, ut tc ad

si

ipsura

ducainus.
ligatus

Quibus Christophorus:
a vobis duci potcro.
ct

ego volucro,
ei:
si

nec solutus ncc

nonvis
,

Dicunt

ern-o

vade

libcr,

quocuinque volueris,

nos rcgi dicemus, quod

sed ego vobiscum vaiis

te nequaquara invcninius. daui.

ligari

Non

ita

inquit,

Ipse autera eos ad fidcm convertit ct ab

fecit

raanns sibi tergo

et se regi vinctura praesentari.

Qucin rex vidcns terrilc

tus est et de scde sua protinus corruit.

Dcinde a servis suis

vatus dc noniine suo et patriac cura intcrrogavit.

rus
:

Cui Christopho-

ante baptismum Rcprobus diccbar,

nunc autem Christophorus

imposuisti
,

vocor.
crucifixi

Cui
,

rex:

stultura
sibi

tibi

noracn

scilicct

Chrisli

qni

nec

profuit

nec

tibi

prodessc potcrit.

\unc
Cui

ergo,

Cananaee

raalefice,

quare non sacrificas Diis nostris?

Christophorus:
cius

recte vocaris Dii autcin

tui

Dagnus, quia
sunt
et

tu es niors inundi, so-

djaboli
intcr

opcra raanuum hominura.

Cui
ct

rex:

fcras

nutritus

es

tu

non potes
si

nisi

opera feralra
,

hoiuinibus incognita loqui.

Nunc ergo

sacrificaveris

magnos
No-

honores a

rae consequeris, si

non autem, suppliciis consumeris.

lentcra ergo sacrificarc in carccrein niitti jussit ac illos niilitcs, qui

ad Christophorura

raissi

fuerant, pro Christi nominc decollari fecit.

et aliis

Dciude duas formosas puellas, quarum una dicebatur Nicaea

lcra

Aquilina,

secuiu
si

in

carcercin

recludi

fccit

proraittcns

raulta rauncra,

cum ad peccanduui secum

protiuus
ct in

alliccrent.

Quod

vi-

dcns

Christophorus
plausu

orationeui

se

dedit.

Sed cum a
ct
ait

puellis
illis:

nianuum
et

ainplexibus

urgeretur,

surrexit

quid

quacritis

ob quani causam

huc

interductae

cstis?

At

illae claritate vultns

ejus perterritae dixerunt:

misercre nostri,

sancte Dei, ut in Deura, queiu praedicas, credcrc valeanius.

Quod

audicns rcx cas ad se duci

fccit

dicens

ergo ct vos scductae cstis?

per Deos juro, quod, nisi Diis sacrificaveritis, raala niorte peribitis.

Quae rcsponderunt
ct

si

vis,

nt sacrificcraus,

jubc platcas

nuindari

omncs ad teinplum congregari.

Quo

facto

cum

illae introissent

28

434
teinpliiin,

Cap. C.
solventes

De

snncto Cliristo|ilioro.
siuiin

cinouliim
in

posncriint

in

collii

ncorHni ct

ad tctraiu Irahcntcs

puiverein conrregernnt dixeruntquc adstaiiut cureiit

et
liiijalo

tibus: ite et vocate mcdicos,

Deos vestros.

Tunc jussu
ad doininHin,

regis

AqHiiiua

suspenditur

ad cjus pedes ingenli saxo

cuin migrasset
iiide

niembra ejus oinnia diruinpunlur.

Quae

soror cJHS Nicaea in igncin projicitur, sed

tiuus decollatur.
JHSsit

illaesa exiens pro,

Post crgo Cliristophorus regl praesentatur

fcrrcis

qui
iii

euiu

virgis

cacdi

ct

cassidcm ferream
licri

et

igncani

caput cjus poni,

deiude scamnum ferreum

et

fccit ct

Cliristopho-

rum
cerae

ibidcm

ligari

igncin

injecta
et

pice

succeiidi.

Sed

instar

scamuum

confriugitur

Christophorus

illaesus

cgredilur.

Dcinde jussit euni ad stipitem

Sagittae
aHtcin

ligari et

CCCC

railitibus sagittari.

onincs

iu

acre

suspeudebcantur

uec

ipsum

.iliqna

coiitiiigcre potuit.

Rex autciu putans ipsum a

subito
iu

militibus sagiltatum

cum cidcm
relro

iiisultaret,

uua de

sagittis
ct

ab acre veniens

et

se

verleiis

regem

oculo
:

pcrcussit

ipsum protinus extii

caccavit.

Cui Chrislophorus

crastiua die cousunimandus sum,

igitur, tjranne,

lulum

de sauguiiic meo facies ct oculum iuHugcs

et sanilatem rccipies.
ibi

Tuuc jussu

rcgis ad dccollaudum ducitur et

fusa oratioue decollalHr,

rex aulcm

modicum de sauguine
ait:

ejus

accipiens et super oculuin

suum poucus
sauus

iu

uomineDeict

sancti

Christophori,

et

coutiuuo
ut,
si

effcctus

cst.

Tuuc rcx

credidit

daus praccepluin,

quis

Dcum

et sauctHin

Christophoruin blasiu

pheuiaret, couliiiuo giadio ferirclur.

sic ait

Anibrosius autcin

praefatiouc

de hoc luartirc:
,

Chrislophoro tautae virtutis

conlulisti
,

cuinulum

ct

doclrinae gratiaiu

domiiie,

ut

XLVIII

luillia

hoiniuum

de

geiilililalis

crrorc
,

ad

chrisliaiii

dogmalis cuIIhui coruscanlibHS

ct

miraculis rcvocares

quiqHC Nicacam

Aquilinam publico lupanari

castitatis

longo tempore sub nierctricia sorde lamulautes ad

tuni

habi-

provocavit easdcm(|uc

coroiiam pcrcipcrc

edocuit,
iiimiuni

proptciea

iuter

igucum rogum fcrreo scainuo conslriclus

alqiic

calorcin iiou

timuit
iion
ineii

pcr

dicin

intcgrHiu

oninium militum sagiltis Irausligi

cui taet corle

poluil;
heali

caclerHin
inarliris

nna cx

his carni(i(is ociilum collisil,

rcsliliiil

cruor inixlus cuin lcrra lumeii

poris

caccitalcm

toilcudo illuiniiiavil ct inenlcm,

ul niorbos
ct iiiiinnitatcs

nani

apud

ve-

uiain impclravit atquc.

(

rcpi^-llat,

suppli-

itcr obtiiiuit.

Cap. CF.

De sepk-m

clorinientil)Us.

435

CAP.

Cl.

(96.)

De ^eptem
imperator
aedificari
sacrificiis

dormientibnis.
snnt.

Septeni dormientes in civitate Eplicsi orti

Deciiis
,

autem
jussit

persequens
tempia
in

christianos
civitatis,

cum
ut

venisset Epiiesum

medio

omnes cum eo miscerentur

ydoiorum.
aiit

Cum

ergo ouines christianos inquiri jussisset

aut raori coinpelleret
,

et

vinctos

sacrificare

tantus poenaruin

terror

cunctis
filius

inerat

quod

amicus amicum
in
illa

et filium pater et
suiit

pa-

trem

abnegabat.
.

Tunc

urbe inventi
,

christiani

septein,

Maximianus

^)Malchus, Marcianus
,

Dioiiysius, Johannes,

Serapion

et tonstaiitinus

qui hoc vidcntcs nimis dolebant.

Et cum

essent primi

palatii,

sacrificia

ydolorum

spernentes

in

donio sua

se celabant et jejuniis et orationibus vacabant, accusati igitur aiite

Decium statuuntur
piscendi spatio

et coniprobati

veraciler

christiani
,

dato
at

iis

resi-

usque ad reditum Decii dimittuiitur

iiiter

illi

patri-

inonium suum

iiiteriin

paupercs expendentcs inito consilio in

et ibi esse

montem Celion
crgo
sic

secesseriuit

secretius decreverunt.

Dia

lateates

uuus eoruni semper ministrabat

et quoties intra-

bat urbem, figura se mendici et habitu vesliebat

in urbeni rcdiisset et eos

Cum
iis

ergo Decius

ad sacrificandum perquiri jussisset, Malfurorem iniperaallatos pa-

chus niinister eorum territus ad socios rediit et

toiis indicavit.

Qui cuin graviter terrercntur,

ut

Malchus

nes

iis

apposuit,

ciho

conlortati

fortiorcs

ad praelium rcddeet

rentur.

Postquam

autem
subito
,

coenahaiit
sicut

scdcntes
voluit,

colloqucntes

in

luctu
facto
ret,

et lacrymis,

Dcus

dormiveruiit.
et

Mane

cum
quod

quaesiti fuisscnt et inveniri noii possent

talcs juvenes perdidissct
et
,

Decius dole-

accusati sunt,

quod hucusque

in inonte Cclion latuissciit

i

sua

christiaiiis

pauperibus erogantes

suo proposito pcrmauercnt.

et

Jussit eigo Decius, ut parentes coiis

ruiu adessent,

comminatus cst
Illi

luortem,

iiisi

de

iis

dicercnt,

quidquid
suas

scircnt.

autcm eos

similiter accusaverunt et divitias

pauperibus
faccret,

expendisse conquesti sunt.

Tunc cogitans Quod

quid
ut

de
ibi

iis

uutu Dei jussit os spcluncae

faine
et

lapidibus ohstrui,
ininistri

morereiitur

inopia circumclusi.

quidcm

1)

Ed. Rec. leguiit

M a rcn s M a r
,

ii i

u ii S.

28

430
fccenuit
et

Ciip.

Cl.

De sepfem
Tlieodorus

clormientibus.
el Rufinus

diio

diristiaiii

conun innrtirium
igitur

dcscribentcs caute
et

inlcr

lapidcs

posueruul.

Mortuo
aiuio

Decio
iinperii

tota illa

generationc

post annos
,

CCCLXXII
qui

XXX

Tlieodosii pullulavit haeresis eorum

moi-tuorura
tor,
,

negabant resurrectionem

undc contristatus Thcodosius christianissimus imperacilicio

quia fideni tam iinpic agitari videbat, indutus

sedens in

interiori loco per singulos dies flebat.

Quod

videns niiscricors Dcus

voluit mortuo-

consolari lugentes et conlirmarc

spem de resurrectionc
ita

rum

et

thesaurum suae pietatis aperiens

praedictos

martires
illo

suscitavit.

Misit siquidcm in cor cujusdam civis Ephcsi, ut in

suis.

montc aedificaret stabula pastoribus

Caementariis speluncam

aperientibus surrexerunt sancti et se inviccin salutantes putabantse

tanluin

una nocte doruiivisse

qui

ct

praedianam

tristitiam

rccordantes
iis

interrogaverunt Malchum,
dccrcvisset.
ut ydolis

iis

ministravcrat, quid dc

Dccius

At

ilie

respondit,

sicut dixit in scro: quacsiti fuimus,

immolcmus.

Eccc quod de nobis cogitat impcrator.

RcCura-

spondit Maximianus: et Deus scit, quod non sacrilicabimus.

que socios confortasset, jussit Malclio, ut cmturus panes ad urbeni

dcsccndcret
pcrator,
et plures

quain heri alTcrens pancs, quac jussissct im-

rediens nuntiaret.

Tollcns

ergo Marcus quinque solidos

scd aliud cogitans
tiinidus

de spehinca exiit et vidcns lapides miratus est,

paruni
urbis

dc lapidibus cogitavit.
valde
iniratus
est

Venicns

igitur

ad portam
,

videns
,

supposituin
idein

signuin

crucis

unde

pcrgcns ad alteraiu portaui

dum

signum invenit, ultra mosigiio

dum

miratus cst videns

,

orancs

portas

crucis

apposito

et

mutatain civitatcin
raans se somniare.

signansquc sc ad priinani portain

rediit cxisti-

Undc

sc

confirinans

et vultuni operiens

urbcm
quod

ingrcditur et veniens ad venditores

panum
ait:
,

audivil homines loqucn-

tes dc (ihristo et amplius stupefactus

quid
et

cst,

inquit,

heri

neino

Christura

audebat nominarc
cst

nunc

onines

Christum
quia

coniitcntur?
alitcr

puto,
est

quod hacc non

,

Ephesorura
nescio

civitas,

acdificata

sed

aliam

civitatem

talem.

Et cum

intcrrogans audivisset, hanc cssc Ephesuin, errare vcraciler se putavit

ct

rcdire

ad

socios
et cuin
,

cogitavit,

acccssit

tanien

ad

eos

qui

pancin vcndcbant, dicebant

iiisset,

argentcos protulisset,
illc

inirati

vcnditorcs

ad invicem

quod

juvenis antiquum thesaurum invcqiiod

ut sc

Malchus vero eos ad invicem loqucntcs vidcns putabat,

,

veilent euiu trahere ad iinperalorcin

diniilterent
et

et territus

rogavit eos
illi

pancs

et

argcntcos rctincrent.

At

tcnentcs

cum

Cap. CI.
(lixciiiiit

De septem

donnientiijiis.
aiitiquoruiii

437
inipcrntorum
,

ei:

iiiide

es tu?

quia thesauros

iiiveiiisti,

indica nobis et criiuus socii tccuin

et celahiinus te
,

quia

aliler celari
illis,

non potes,
illi

Malchus vero non inveniehat

vero vidcntes

quid dicerel

prae tiniore,

eum taccntem
in

uiisso fune in

collo

ejus trahcbant per vicos

usque

incdium

civitatis et exiit

ruiuor ad onines, quod quidam juvenis thesauros invenisset.

Consalis-

gregatis ergo ad
facere,

eum

universis ct
et

eum

luirantihus volebat

iis

quod

nihil

invencrat,

circumspiciens omnes

nemine
ali-

cognosci poterat et prospiciens in populum volebat coguoscere

quem de consanguineis
luin

suis,

quos veracitcr vivere putabat,

et nul-

inveniens stabat quasi insanns in inedio populi civitatis.

nudiissct

Quod

cum

sanctus Martinus

episcopus et Antipater proconsul,

nl cuni caule

qui nuper in urbein advcncrat, inandavcruiit civihus,

addncercnt et argenteos ejus.

ccclesiam
Igitur
et
,

Cuniquc a ministris traheretur ad

putabat,

quod duteretur

ad imperatorcm.
intcrrogavcrunt
respondit,
sc

Episcopus

proconsui mirantcs argentcos

cum

uhi

thcsaurum incognituin invcnisset.

tus invcnisse
,

At

ille

nihil peni-

scd

de sacculo
,

parentum suoruin eosdein dcnarios

rcspondit:

hahuisse.
scio,
ruin.
le.

El iiiterrogatus
civitatis

cujus civitatis cssct,

si

bcne

quod hujus

sum,

tantum haec est civitas Epheso,

Proconsul dixit: fac vcniie pareiiles tuos

ut
,

teslentur pro
dicehaiit euiu

Quos cum nominasset

fingcre
,

et nullus

eos cognoscerct

se

ut aliquo inodo evaderet.

Et

ait

proconsul: quomodo
fuerit,

credimus

tihi,

quod hoc argentum parentum tuoruin

cum

scriptura ejus hahcat plus quain trcccntos sepluagiiita scptiMU aniios

ct
sit

priinoruni

dieruiu

Dccii

iuipcratoris

et in nullo siiniles siiit

tui
aiite

argcnteis nostris ?

Et quoinodo parenles

tautum lempus

fuerunt, tu vero juvenis vis

Idcirco jubebo te lcgihus

decipere sapientes
doiiec

ct seiics

Ephesi?
invcnisti.
,

tradi,

conlitcaris,

quid

Tunc procidens Malchus antc cas

mihi,
ineo.

dixit:

pro Ueo,

doinini

dicite

quod vos interrogo,

ct

ego dicain vohis,

fuit

quod

est in

corde

Decius impcrator, qui

fili,

in

hac

civilatc,
,

nbi nunc est?

Episcopus dixit:
tur
,

non
fuit

est

hodie in terra

qui Decius nomina-

impcrator

autem

antc longum

tenipus.

Malchus autem

dixit: in hoc, domine, ita slupeo ct neino credit mihi, scd sequimini
nie

el

ostendani

vohis socios meos

eiiiiu

qiii

sunt in nionte Cclio,

ct

ipsis credile.

Hoc

scio
,

quod a

facie

Decii iinperatoris nos

fuginius ct ego sero vidi

quod iugrcssus

cst

Dccius in hanc ur-

hcm,

si

lantum haec

est civitas Ephcsi.

Tunc cpiscopus cogitans

438
iri

Cap. Cl.

De septem
,

(lonnientibus.
visio

semet Ipso dixit

in

pioconsiili
isto.

qiiia

est, cuni

qiiam

Deiis
et

vnlt

oslendere

jiivcne

Pencxerunt ergo

eo

civitatis
siios

plnrima multitudo et ingressus est primo Malchus ad socios

post
tris

et

eum episcopus ingrcdiens

invenit inter

lapides litteras sigiilalegit

duoi)us sigiiiis argentcis et convocato populo

el

eas

et

au-

dientibus
in

admirantibus cunctis,
et

et

videntes sanctos Dei sedentes

spelunca

facics

eorum tamquam

rosas florentes procidentes

ct

glorificaverunt

Deum

statimque cpiscopus
,

proconsul miserunt ad

Theodosium imperatorem rogantes

nuper ostensa vidcret.
in

ut cito vcniret ct miracula Dei

Qui

protiiius

surgens de humo

et

de sacco,

quo lugebat
obviantibus

glorificans
ei

Deum

venit a Coiistantinopoli

Ephesum

el
et

cunctis adsccnderunt

simui omnes ad speluncam

,

mox
et

ut

sancti

viderunt imperatorem

respleiiducruut

et

facies

eonim

sicut sol et

ingressus imperator procidit aiitc cos glorilicans

et

Deum
rum.

surgens amplexatus est eos

vos,

super singulos

flevit

diccns:

sic video

tamquam

si

viderem domiiium resuscitantem Laza,

Tunc
te

dixit saiictus

Maximiauus ad eum: crede nobis

quod

propter

resuscitavit

nos

Dcus ante dicm magnae rcsurrectionis,

est.

ut credas indubilanter,

quod resurrectio mortiiorum

infaiis est in

Vere' eniin

resurreximus

et

vivimuset sicut

utero niatris non seiiliens

laesionem et vivit, sic fuimus videntes, jacentes et dormicntes et non

senticntcs.
la

Et his dictis

videntibus cunctis inclinantes

capita sua

terram obdormierunt et tradiderunt spiritus suos secundum Dci

.Surgens autem imperator cecidit super eos flens ct dc-

imperium.

osculans eos, et
rentur,
in ipsa

cum

jussisset

ficri

loculos aureos, in quibus niitte-

nocte

apparuerunt imperatori
ct

dicentes

ut,

sicut
di-

hactciius in tcrra jacucrunt

cx tcrra resurrexerant,
cos
resuscitaret.

ita

eos

mitterct, donec dominus iteruin

Jussit

crgo

im-

perator iocum

illuin

inauratis

lapidibus

adornari

et omiics episco-

pos resurrcctioncm contideiiles absolvi.

Qiiod (ICCI.XXIi aniiis dor-

miissc dicuntur, dubiuiu csse polcst, quia aniio domini (XJCtiXLViil suiTcxcrant, Decius autein regnavit uno lantuni anno el tribus incnsibus
,

scilicct

aiino

domiiii

(]CLiI

ct

ila

iioii

doriuicrunt

uisi

')CXCV1
1)
II II

annis.

Ed. IV.

CCCVl

.-iiiiiis

Ifj4ll

rl

i^.uilo

,iuU?

COCXLVlll

siirrexe-

t.

(tij).

("II.

De

haiictis

Nazario

et

Cels'..

439

CAP.

CII. (97.)

De
Nazarius
tus vcl

^aiictis
dicitiir

Hazario
vel floridus

')et el;$o.

qiiasi

Nazarcnus, quod iuterpretatur consetiaaut custudicns.

,

inundus

vcl

separatus

In ho-

Hiine requiruntur liaec

quinquc,

scilicet coij;itatio

alTcclio, inteiitio,

aclio et locutio.

Cogitalio anteni dehet csse sancta, affectio inunda,

inlenlio rccla, actio justa et locutio moderiita.

Haec oninia fuerunt

in beato Nazario, hahuit eniui cogitationeni sanctani et inde dicitur

consecratus

afleclionein
et

niuiidani

et

inde dicitur nuindus

,

inteii-

tionem

rectaui

inde dicitur separatus

intentio

eiiiin
,

est,

quac
oculo

separat opera,

quia ex

oculo

siinplici

corpus

lucidum

cx

ncquam corpus tcnehrosum creatur;

aclioiicm justain

cl inde dici-

tur floridus, quia justus florehit sicut liliuin; locutionein

ct inde dicilur cuslodieiis
,

moderatam

quia custodivit vias suas et non deliquit quia

sc

in lingua sua.

Celsus

quasi excelsus,
virtute
aniini

supra sc

extiilit,

dum

actatcm

pucrilcm

snperavit.

Horum

vitain

ct

passioncm Anihrosius
in quii)usdain auteni

in lihro Gervasii et Protasii repcrissc dicitur,

lihris

legitur

qiiod

quidain philosophus Na-

zario

devotus

ejus

passionem

conscripsit,

quain =)Ceratius, qui

sanctorum corpora sepclierat, ad caput ipsorum posuit.

Nazarius
et bcatae
iilius

illustrissimi

viri

noniinc Alricani,
et

sed

Judaci,

Perpctuac christianissimac
,

Romanorum
liaheret
in

nohilissimac ct
aniios,

a beato Pctro apostolo haptizatae

cum
ct

IX

pluri-

muui mirahatur vidcns patrcin suum

ligionis
tain
dissiiuilitcr variari
et

niatrem

observationc rc-

quia inater sua Icgcni haptismi,

patcr vero suus legem sahhati scquerctur.

rcre dehcret, pluriinuin duhitabat
,

Unde

cui

magis adhae-

cum uterquc ad

lidem snam eiim

traherc nitcretur.

Tandeiu nutu Dei vestigiis

niatris

adhaesit el a

bcato Lino papa sacrum baplisma susccpit, quod pater intelligens

coepit ipsum

a sancto

proposito

avertere et torinentorum gcnera,

urdincin
cxplicare.

quae thristianis infcruntur,

dicitur
tuiic

per

Quod autem
non
,

eum a Lino papa

,

haptizatuiu,

fortc

inteliigitur

qui

papa crat

sed qui futurus erat.

Nazarius eiiim post haptistaincii

jnum, sicut infra patet, annis inultis supcrvixit, qui

a Ncrone

i)

Verbn

et

Celso

umlllit Kd.

l'i.

2}

EJ, Tr. leslt cerariiis.

440
martirlHin

Cap. CII.
pertulit,

De

sanctls Nazarlo et Celso.

qui

Pctruni

anno

iiltimo sul
fuit.

impcril crucifixit,
patri nuila-

Linus autcm post mortcm Pctri papa

tcnus
assentiret,
secl
,

Cum autcm

potius
qui,

Christum constantissime pracdicarct,

ad prcces parentum

nc

otcidcrctur,

tiniebant,

dc

nrbc

Roma

cxiit ct VII

samarios de parcnlum
ct

diviliis

oneratos accipicns

per civitates Italiae venit

omnia pauperibus erogavit.

ct

Decimo

autem anno digressionis suac a Roma Placentiam

deinde Mcdioin carcere

lanum advenicns sanctos Gervasium

detineri reperit,

et

Protasium ibidem

audito autcm

quod Nazarius pracdictos martires

et in

animaret,

cilo

ad pracfcctum pcrtraliitur
verbcratur
,

confcssionc
illa

Ciiristi

perdurans

fustibus

et

sic

ex urbe

projectns
sibi

dum
appa-

de loco ad locum pergcrct

ruit et filium

mater cjus, qnae obicrat,

,

suum confortaus
Galliae
,

ut ad Gallias propcraret, admonuit.

dicitur,

Cumque ad urbem

quac Gemellus

advenisset

et

ibidem plurimos convcrtisset, quaedam matrona filium suum nomine

Cclsum elegantcm puerum

et

sibi

obtulit,

rogans

ut

ipsum baptizarct

sccura

duceret.

Quod
cum

praefectus Gallianim audicns ipsum

ct

cum

puero Celso retro manibus vinctum

carcere reclusit,
iit

collo

catena constrictum in

in crastiiio

tormcntis afficeret,

Tunc uxor

sua misit ad eum asserens

injustum csse judicium,

ut innocentes

occideret et Deos omnipotentes vindicare praesumeret.

Quibus vcrbis

praescs correclus sanctos absolvit, sed nc ibipraedicare pracsumcrent,

admonuit

ct interdixit.

Venit aufem ad urbem Trevirjs etibitiliristum

primus praedicans etmultosad fidem Cbristi convertcns ibidem sibi

ecclcsiam aedificavit.
peratbri mandavit,
qui

Quod audiens Cornelius

C
,

vicarius Neroni
misit.

im-

militcs

ad eum capicndum

Qucm

cum

illi

juxta oratorium

quod
:

sibi construxcrat,

invenissent, liga-

verunt manus ejus dicentes

rius
:

magnus Ncro

te vocat.

Quibus Nazaquarc cnim ve-

inconipositus rcx incompositos milites liabct;

:

nicntes honcste non dixislis

igitnr

Ncro
et

te

vocat

ct

vcnisscm.

Vinctum
alapis

ad Neronem ducebant

puerum Celsum plorantcm

Quos cum Ncro

caedentes, ut scqueretur, nrgebant.

vidissct, jussit

cos

in

carcere rccludi, donec ipsos suppliciis cxcogitalis perimerct.

Interea

cum Nero quadam

vice ad capiendas fcras misissct vCnatoinlravit,

res, subito

fcrarum niulliludo erumpcns viridarium Ncronis

in

nbi mullos laccravit et plerosque occidit,

tantum

nt Ncro tur-

batus difTugeret ct vulncrato pedc vix ad palatium

tis

pcrvcnit.

Mulet

autcm diebus

illius

vulneris dolore

dccumbcns tandcm Nazarii

Celsl meminit et putavit

Deos

sibi iratos fuissc,

co quod lamdiu ipsos

Cap. Cll.
vlvere permisit.

De

sanctis

Nazario

et

Celso.

441

Jussu igitur linpcratoris milites Nazarium calcibus

tundenles

et

pueruni verberantes

do carcere eduxerunt et corain

iiistar solis

imperatorc statuernnt.
se
pliantastice

Yidens autem Nero faciem ejus

putavit
et

dcludi

ut

magicas artes deponcret,

Ductus

sibi

dixit

ac ut Diis

inunolarct,
ut

praeccpit.

crgo Nazarius ad

templura rogavit,
sunt confracta.
tari
,

onmes exircnt,

et sic

eo oriintc omnia ydola

Quod audicns Nero

,

jussit

eum

in

mare praccipi-

praccipiens
et

ut,

si

forte
in

evaderct,

ipsum insequentcs igni

Nazarius igitur
ibi

comburcrent
et

pulvcrem ejus

mare projiccrent.
et
in

puer Cclsus navi iraponuntur

sed
statim
circa

medium pelagus producti

praecipitantnr,
tur
et

navem tompestas maxinia concita-

circa

saiictos

tranc|uillitas

maxima
in

ccrnitur.

Cumque

illt

periclitari timercnt et

malorum

quae

sanctos coniiniscrant, poclii-

nitercnt, ccce Nazarius

lari

cum puero Celso super aquas ambulans

cum

vnltu

iisdeni

apparuit ac

super naveiu coiiscendens ipsis jam

ac
indc
iis

crcdentibus orationc

sua marc placavit

ad locum
diutiiis

per passus

DG

juxta urbein

Januensem pervcnit.

Ubi cum

praedicasset, INIediolanuin tandem, ubi Gcrvasium ct Protasium reliquerat,

venit.

Quod cum Anolinus pracfcctus

in

audivissct,

eum

rcmanentc Celso

domo cujusdam

niatronac

in exsilium dircxit,
et chridixit,

Nazarius vero Roinain veniens ct patrcm suum jam scnein

stianum invciiicns, quomodo convcrsus
fuerit,

inquisivit.

Cui

apostolum Petrum

sibi

apparuisse

ct

ut

praecedenlcs
Dciiule a

ad Christum

uxorem
tificibus

et filium sequcretur, adinonuisse.

tcmplorum pon-

ad urbem Alediolanum, unde Roinain missus fucrat, redirc

cum

injuria multa compellilur, ubi

cum puero Celso praesidi prae-

sentatur.

Qui eductus extra portam

Romanam
cst.

in loco,

qui dicitur

Tres Muri, cum pucro Cclso dccollatus

christiani

Quoruin corpora cum

,

rapuissent

et

in

liortis

suis collocassent

in ipsa nocte

sancti cuidam,

nomine Ceratio, apparentes dixerunt, ut coruin corsepeliret.

pora in domo sua propter Neronem profuudius

ille:

Quibus

quaeso

doinini

sanate prius filiam

meam

paraliticam,

Quac

cura continuo sanata fuisset,

sepelivit.

corpora eorum

tulit et,

ut jusscrant,

Post longum vero tempus dominus corpora eorura beato

Ainbrosio revclavit, Celsum vcro in loco suo relinquens,

cura sanguine recenti

Nazarium
oddre fra-

quasi

eadem hora sepultum,

capillis et

rairo

grantem, intcgrum
ipsura
vit.

ct

incorruptum cum

barba repericns

ad ecclesiam apostolorum transtulit

qui

et ibi honorifice sepeli-

Passi sunt autem sub Nerone,

coepit circa annos domini

442

Cap. Clll.

De

sancto Felice papa.

riiartir saiutiis

LVII. Dchocmarllro sicdiclt Ainbrosius lu praefatioiie:

roseo liistratus cruoro Nazarius coeleste incruit consceiulero regiuim.

Qui dum per innumera tormentorum supplicia ccudclius vexaretur,

tyrannicam rabiem
lidei
,

constantia supcrabat nec potuit persecuto-

ruin ilialis cederc minis

quando pro se certante ipse actor victoDiicitur interea ad

riae (]Iiristus

dominus dimicabat.

tcmplum ydolis

praclibare profanls, quoruin porlenta divino fultus praesidio mox, ut

ingressus

est,

redegit in pulvcrem.
angelici
felix

Ob hoc
muncris
et

liquidas maris in uiidas

longius a tcrra projectus

fluctus vestigia pracfigebat.

famulatu

solida

inter

inclitus

domini proeliator,
multitudiiiem
ut

qui

mundi

aggressus

principem

innumeram

populi

vitae sociavit aetcrnae.

magnum
natorum

ac inelTabile sacrainentnin,

dc illorum
cxsultat.

polius

salutc laelctur
inater

ecclcsia,

quos punivisse mundus

glorilicata
torinentis,

beata

suoruin

quos non planctu, non gemitu ad inlcrna deducit, sed ad coelcstia

aeterna migrantes

perpctua laude proscquitur.

,

testis

fragran-

tissiine, nitore coelesti fulgide

cujus inaestimabilis odor Sabacicis

pracpoUct aruinatibus.
Iroiium dcdit ct

Qucm Ambrosius
lidei

rcpericns

pcrennem pa-

mcdicum,

propugnalorem, sacri proclii bclla-

torcm

Tu dudum

multo latitantem pulvcrc

dragmam

Invenis acccnsa verbi virtulc supcrna,

Ut patcant cuiulis

tiia,

(-'liristc,

niuncra sedis,

Angelicos ccrnant huinanaque lumina vultus.

Hacc Ambrosius.

CAP.
'

CIII.

(98.)

We
Felix loco

saiicto Felice pap.a.

iii

Libcrii
iiollct

papain

eligitiir

et ordiiialur:
,

cum cnim
in

Lib(!rius
siliiim
esl,

papa

Arianac hacresi assentire

lilio

missus cst

ex-

a (loiistaiitio

(ioiistaiitini

cl

ibi

per trieiinium moratus

Uuaproplcr uiiivcrsus clcrus Komdiiiis loco cjus Fcliccm ordiipso

navcrunt
coucilio

Liberio

volcnte

ct

consciiliciile.

U"i quidciii Felix

convocato coram XLVIII cpiscopis (ainstanliuin imperatoliacrclicum ct duos presbilcros sibi favcnlcs coiidcm-

rciu .\riaiiuui

Cap. CIV.
navit.

De

sanctis Simplicio et Faustino.

iiidignatus

443

Quapropter

(,'oiistaritiiis

Fclicem de cpiscopalu
scilicct

suo dejecit et Liberium eo pacto revocavit, ut

solummodo
Libe-

Constantino et aliis, quos Fciix danuiavcrat, conimunicarct.

rius igitur

taedio alTectus

cxsilii

iu

haerctica pravitato subscripsit

et

et sic in
clerici

tantum persecutio excrevit, ut quam plurimi sacerdotes

sunt necati.
,

Liberio nou prohibente intra ccclcsiam

Fclix

vero

de episcopatu dejectus cum in pracdio suo habitaret

obtruncationc

inde

ednctus martirium capitis

iiiini

proiueruit circa aniios do

CCCXL.

CAP. CIY.

(99.)

De
sub

isanctiji^
et

Simplicio et Faiistino.
fratres

Simplicius

Faustinus

cum

sacrificare

contcmiiercnt,
peitulerunt.

Dyocletiano

impcratore

Romac

multa

supplicia
iii

Tandcm

data supcr eos scntcntia dccollati sunt ct

Tibcriin cor-

pora eorum projecta, soror autem coruni nomine Beatrix eorum

corpora de fluminc levavit
praefeclus ct ejus
leneri fecit
et
,

ct honorilicc sepclivit,
,

Lutrctius

autein

vicarius

dum praedium ipsorum ambirct

,

"ani

ut

jdolis immolaret
suis

praecep'

Qu-'" rpnueiitcm
ciijus

Lucretius nocte a scrvis

praefocari

pi^^ccepit,
*

corpus
post

Lucia virgo rapiens juxta fratres suos sep"

'"aciectus

hoc Lucretius pracdium ipsum inlravit, ubi

vivio cuin martiribus insultarct
,

i'^*^'*^

amicis suis con'<it!tens

infantulus
ibi

qui>
,

'"

panuis

involutus de gremio

inatris
,

quac

aderat

cu'}'^''^
,

audientibus

exclamavit: audi

Lucreti

occidisti et invasisti

ct ^ "''^t"s cs in

possessionem

iniinici.

Statimque Lucrctius

timens

ac tr"'e"s
,

daemone
convivio
vcrsi

arripitur

et

per tres horas adeo cst vcxatus

ut in

i[f^

raoreretur.

Quod

videntes

qui

aderant,

ad fidem

coii-

suut el

narrabant

omnibus passioncm

saiiclac Bcatriois vir

ginis iu convivio vindicaiain.

Passi sunt aulcm circa annos domini

CCLXXXVIL

444

Cnp. CV.

De

sancta Martlia.

CAP. CV. (100.)

Dc
progciiic
dcscciulit
:

!)anctaMart]fta.
Eiuharia inatre regali ex
ct
iiiariliiiiariim

Martlia liospita Christi Syro patrc,

patcr
cjiis

Sjriae

iniiltarum
ct

orarmu

diix exslilit,
ct

iria aiitciu

oppida,

scilicct

Magdalum

Bcso-

thauiam utranique
rore

Hierosolimitanae urbis partem Martha

cum

jurc

inateruac hcrcditatis possidcbat.

Nunquam

auteiu

Icgi-

tur Yiruni habuisse

aut

homiuum contubcrnium

subiissc.

Ministra-

bat autem doniino nobilis hospita et sororem pariter ininistrare yolcbat,

quia videbatur sibi

quod ad servicndum tanto hospiti nou

Post adscensionciu domiui cuin facta
ipsa
et

SHlTiccrct ctiam totus niundus.

csset dispersio discipulorum

cum

fratre suo

Lazaro
,

et sorore

sua Maria Magdalena iiccnou

beatus Maximinus

qui cas baptialii

zavcrat et cui a spiritu sancto fucrant coinincndatac, multique

ablatis remis
,

velis

et

gubernaculis omnibus et

alimeutis ratibus

ab infidelibus includuntur, qui domiuo duce Massiliam pcrvcnerunt.

Tandcin tcrritoriuiu Aquense adcunt

convertunt.
gratiosa.

et

ibidem populum ad rulem

et

Erat

autcni

beata ]\lartha valde facunda supcr

omuibus

Erat autem

tuiic teniporis

Rhodanum

in

ncmore quo-

dani

intcr

Arelatem

et

Aveuioucm draco quidam, inedius animal,

incaiuo

i';--is,

grossior bove, lougior cquo, habens dcntcs ut spata,

acutos ut )co...uii, *^""^

paiiiiis exutiaqucpartemuuitus, quilatensin flumiue omncs transeun^pg pcrimcbat et naves submcrgcbat. Vcncrat

autem pcr mare de

Iicns

Giv.^^.^

^^-^.^^^

gencratus a Lcvialhan, quiestscr-

aquosus

ct fer(\.jygi,yg^

^^

^^^

2)0nacho auimali, quod

tJalaliae

rcgio gignit, quojj j sectatores suos per spatiumjugcrisstcrcussuum

vclut
spicur.i^;\

dirigit ct quidquid tctigcrit,

velut igiiis cxurit.

Ad

quciu j\arllia a populis rogata acccdcns ipsuiuquc in uciuore qucii(llliu

homincm manducantcm rcpcriens aquain bcnedictaiu supcr eum

cruccm quandam
sibi ostendit.
ciiigulo

jccit ct

Qui protinus viclus ut ovis

alligalur ct
illico

stans a sancta
lanccis
ct

Marlha proprio
pcrimitur.

a populo
iucolis

lapidibus
iii

Vocabatur aulem draco ab

Tarasconus, undc

hiijus ineiuoriam 3)iocusille adhiic

vocatur Ta-

rascona, qui aiitca vocabatur ^)NciIuc, id csl nigcr lacus, co quod

1)

Ut coriiua
liiiii

(iiiiiUiiMl

riT. lilirl,

(|iii

(|iii(l(iii

,1(1(111111

liiiiis

iinriiiis i\.

2) Alii lcyiiiil lloiiiiclio vcl IloiiHcliOj

iiiiill.U'
l'r.

sinc
3)

(liiiiio

rpspiciliir

(iii.'iK''r,

dc
4)

(|ii(i

iciii|iuris f.tbulim ffrebniiUir.

Ed. Vt. l.iciis

le^it.

Kd.

Neiliii;

lcyit.

Cap. CV.
il)i

De

snncfa Martlia.
Ibl

44.^

erant

neiiiora

nigra et uinbrosa.

igitur bcata

Martha do
ct

liccntia magislri sui

Maximiui

ct sororis

suae deinccps rcmansit

orationibus et jcjuniis indesincnter vacabat, deinde congregato ibi-

dcm magno
tam, carncm
semcl

sororuin convcntu

et

ad honorcm beatae Mariae semibi

per virginis inagna aedificata basilica satis

ct oinneui

asperam duxit

vi-

pinguedincm, ova, caseum,

in die, toties

et vinuin vilans

taiituin in dic

cdcbat, centics

in

noctc genua
et llu-

flcctebat,

Quadaui vice dum

apud Avcnionem

inter urbeiu

vium Rhodani pracdicarct, juvcnis quidaiu ultra fluvium consistcns

ejus verba audirc dcsiderans,
coepit, sed

cum navigio

careret,

midatus natarc

subito vi fluminis rapitur ct protinus sufi"ocatur.

Cujus

corpus, vix sccunda die invcntum

anle pcdes sanctae Marthac rcin

suscitandum pracscntatur
taliter oravit:

iila

vcio

luodum crncis sola prostrata

Adona^' doininc Jcsu Christc, qui fratrcm incum La-

zarum dilcctum tuum olim rcsuscitasti, rcspicc,

ad fidcm circumstantium
cjus
fcrt
et

mi Jiospes
et

care,-

rcsuscita

puerum istum,

apprehensa

inanu

mox
in

juvcnis surrexit ct sacrum baptisnia susccpit.

libro

Rc-

Euscbius

Hystoriac

ecclesiasticac

quinto,

quod inusuo
ip-

licr Einorroissa,

postquaiu sanata fuit,

in curia sive viridario

ct fimbria,

statuam

fccit

ad imaginem Christi cum vcste

et

sicut

sum

vidcrat,

eaiu

plurimuin
aiilc

reverebatur,

licrbae vcro sub illa

cuiu

statua crescentes,

quac

nuUius crant
ut nuilti

virliitis,
iiilirnii
,

fiinbriam

altingercnt, tantae virtutis eraut,

lilain

indc sanarcntur.

autcm Eniorroissam

quam dominus

sauavit

Anibrosius dicit

fuissc Marthain.
tripartita
,

Refcrt autcm Hicron^iuus ct habctur in

,

H^storia

quod Julianus apostata imagincin

quaiu Emorroissa fc-

cerat,

inde sustulit et
fuit.

suaiu ibidem collocavit,

quae

ictu fulminis

confracta
rcvelavit,

Obituin autem

suum

sibi

dominus ante per annum

iu

quo toto anno fcbribus elaborans antc octavum diem

sui exitus angclicos choros sororis suac in cocluni

tcs audivit,

animam dcfcrenait:

quae mox fratrum

et

ct

sororum convcntu congregato

mihi,

mei comites

dulcissiini

alurani,

quaeso

congratulamini,
pollicitas

quoniara angclicos choros sororis

ferentes

mcac animam ad scdes

ini

ovantcr cerno.
tuo

pulcherriina et

dilecta soror vivas

cum magistro
naribus
raedia

ct hospite

meo

in

sedc beata.

Statimque beata
ut lumi-

Martha exitum suum viciuum praesenticns suos admonuit,

accensis
circa

se

usque ad obitum vigilarent, nocte vcro

dicin

ante

transitus

sui

custodibus

sorano

gravatis

ventus

vehcmens

irruit ct liiminaria cuncta cxstinxit, illa vcro

malignorum

446

Cap, CV.

De

sancta Mnrtha.
copitit:

spirltnum turbam coriions

care,
coiijreati suiil ail

orare

mi

pater

ely

mi hospcs
Bcripta

devorandum mc seductores mei,

Ely ne elongcris a

lenentes maia, quae gessi.

mc

sed in adjutovidit
,

rium

mcum

inteude.

Et ecce sororem ad se venientcm

quae
al-

raanu facem tenens cereos et lampadcs inde accendit,

dumque

tera alteram proprio nomine vocarct, ecce Christus advcnit dicens:

veni

dilccta hospita,

et ubi
,

ego sum
te

illuc

mecum

cris.

Tu mo
et

suscepisti in hospitio tuo

ego

recipiam in coelo

meo

invo-

cantes

te

exaudiam

amore

tuo.
,

Appropinquante

vero

hora sui

transitus foras deferri se fecit

se
in

ut

coelum posset videre, jussitquo

ct

terra

super cinerem poni

signum crucis coram se tencri

care
,

et in

haec verha oravit:

ct sicut

hospes

nii

hanc pauperculam tuam

custodi,

mecum dignatus
cum
illa

es

hospitari, sic

hospitio tuo coelesti.

Jussitque, ut passio sccundum

diceretur:
cmisit

se

legeretur,

et
,

pater,

in

mc suscipe in Lucam coram manus tuas commendo

vcro
die,
scilicct

spiritum

meum dominica, dum

spiritum.

Se([ucnti

circa

corpus ejus laudes exsolvercnt,

circa horani

tcrtiam apud Pctrogoricas hoato Frontoni missam celcbranti ct post

epistolam in cathedra doruiitanti dominus apparuit dicons ei: dilecte

mi Frouto
es
,

si

vis

adimplerc

quod olim hospitae nostrae

me.
circa

pollicitus

surge

vclociter ct sequcre
et

Quo jussa complente

subito

amho Tarasconam venerunt

ofhcium
in

corpus cjus psallontcs totuni

ambo

caeteris

respondentibus percgerunt et corpus ejus

sepulchro suis manibus collocavcrunt.

finitls

Vorum dum apud Petrorespondit:

fratros

goricas
petons
inei,

cantibus djaconus evangclium lccturus bencdictionoin

ille

episcopum excitarct,

vix

cxcitatus

cur

me

excitastis ?

Duminus Josus Clnistus ad corpus Marscpulturae

,

thae hospitae suae

me

duxit ot ipsain tradidiinus

,

diri-

gite igitur iliuc velociter nuntios

qui

iiobis

annulum nostrum, ausepolionduin

rum

et

cyrothecas criseas dofoiant, quae,

sacristae
coiiiinoiidavi
et

dum ad corpus
cx
oblivionc
ut

me me

aptarcin,

diiiiisi,

quia

tain cito excilastis.

Missi nuntii et hoc,

cpiscopus dixerat,
aliain vero in

invcnientcs annulum solamquc cyrothccam attulorunt,

hujus

rei

tostinionium

sacrista

rctiiiuit.

Addidit

quoquc bcatus
fratcr

Fronlo dicens:
quidain
vit,
illius

cum post scpulturam ab

liloris

ecclesia cxiremus,

loci

poritus nos insecutus

(iui
ille

dominum
quo

intcrrogaci

quo nomine
,

vocarctur.

nihil
,

rospondons ostondit
in

codiccm

qucm
nisi

in raanu

tcnehat,
in

apertuiu

nihil

aliud erat

scriptum,

versus iste:

mcmoria aeterna

crit

justa hospita

Cap. CVf.
iiiea,

De

sanrtis

Abdon
in dic

et

Sennen.

447

ab aiulitionc inala non timpbit

novissinio.

coiliccm revolveret, cunctis foliis boc rcperit scriptum.

Cum vero Cum autcm

cum gravem
in-

ad cJHS scpulcbrum crebra miracula fiorcnt, Clodoveus rex Franco-

rum chrislianus

effectus

a sancto Rcmigio baptizatus

,

rcnum patcretur dolorem

tegrani reportavit,

ad cjus tumulum vcniens sanitatcm

et

quapropter illum locuni ditavit

trium millia,

riornm

spatio

in giro

ex utraque parte Rbodani terram

lccit.

villas

el

castra dedit locumque illum liberuni

Martilla vero ejus ramufa

in

vitam conscripsit ipsius,

et ibi

quae postmodum

Sclavouiam

pcrgens

evangclium Dci pracdicans post decimum annum a dormitione

in

Martbae

pace quievit.

C\P. CYI.

(101.)

De
Abdon
(luni

sancti^ Abdoii et ^ennen.

Sennen sub Decio imperatore martirium passi
sunt.

et

enim Decius imperator Babjloniam

cum

aliis

provinciis sn-

perasset,

quosdam

christianos

ibi

invenit,

quos secum ad urbem

Cordubam dcduccns

divcrsis suppliciis consummavit, et eos duo sub-

reguli capientes, scilicet

sati
et in

Abdon

et

Sennen, sepelierunt, unde accu-

et

Decio

praesentati Roniam post

et

eum

vincti

catenis ducuntur

conspectu Decii

senatus introducti aut sacrificare et rerum

suarum recipere libertatem aut morsibus bestiarum devorari jubentur.

Contemnentes itaque
buutur
et

et

exspuentes

in siniulacra

ad tbeatrum pertraqui

ad eos duo leones

et ursi

quatuor dimittuntur,
injectis
in

cum

sanctos non tangerent, sed etiam custodirent,

diis

eos gla-

occiduntur
solis.

et

ligatis
ibi

pedibus tracti sunt et jactati ante simutriduo jacuissent, Quirinus subdyaconus

sepelivit.

lacrum

Qui cum

eos collcgit et in

domo sua

Passi sunt autem circa annos

domini )C(iLllI.

Tempore autem
et

Constantini ipsi quatuor martires

ciraite-

eorum corpora revelaverunt

a chrtstianis translata sunt in

rium Pontiani, ubi dominus per eos multa praestat beneficia -)popnlo.
Kd. Vt. legit C C.
2) Ed.
leait

1)

l'i.

poijulorum.

48

Cap. CYII.

De

sancto

Germano

fpiseopo.

CAP. CTII. (102.)

I>e ^anclo GerMiaiio episcopo.

Gcnnanus
dicitiir a

gerniiiie et

ana,

quod
iu

est

sursum

quasi

supernura gcrnien.
scilicct

Tria enim reperiuntur

,

scgcte
et

germinante,
seminalis.
in

calor naturalis

luinior

nulrinientalis

ratio

Bcatus igitur (icrnianus

ipso
luit

dicitur

quasi

scnicn
,

germinans: quia

calor

pcr fcrvorem dilcctionis

liumor per pingucdinera

dcvotionis et ratio scminalis per virtutcui praedicationis, per

quam

multos

in

fide

et

moribus gcncrabat.

Cujus

vitam

Constantinus

prcsbitcr ad sanctum Censuriuin cpiscopum Aitisiodorensem scripsit,

Germanus nobiiissimus genere

hcralibus
studiis

in

urbc Altisiodoro

iiatus ct li-

pluiimum eruditus tandcm Romain ad disccndum

juris scientiain cst profectus, ubi tantuin dignitatis acccpil, nt cuin

scnatus ad Gallias transmittcrct

diac oblincrct.

ut apiccin ducatus totius

Burgundili-

Cum

crgo Altisiodorcnscm civitatcm caetcris

gcnlius gubcrnaret, arborem

quandam

pinuin in

media

civitatc lia-

bcbat,

ad cujus ramos pro admiiationc Scd

cuni sanclus

vcnatioiiis

fcrarum capita
cpiscopus
illain

suspcndcbant.

Amator ejusdcm
,

civitatis
,

dc

tali

cuin

vaiiitatc

sacpc rcdaigucrct

nioncns

ut

ctiain

arborcm
cvcnirct,
{iermaiio

incidi
illc

mandarct, ne aliqua inala occasio cx hoc christianis

nullatcnus
acquicvit.

Qnadain autcm vicc

dcdit
,

absentc

aiborem

incidit et incendio totani

quod Gcrmanus

audiciis christianac rcligionis oblitus vallatus militibus illuc advenit

cl mortcin

cpiscopi intcntavit.
sibi

Episcopus autem divina rcvclationc

ccssil
ct

(i(!rmanuin

successuruin agnoscens fnrcnti

Augiistoin

dunum
ccclcsia

perrcxit.

Postmodum Altisiodorum revcrsus (Jcrmanuin

ct

cautc

conchisit

ibidcin

cum tonsurans

ipsuin sibi suc-

ccssorem essc pracdixit.

Quod

factuin cst.
j^lcbs

Nam
ii:

j^aulo post cpisco-

pus
vit,

fcliciter obiit

ct (icrmaiiuin

omiiis
cl

antistilcm postulain
,

qui

subslanlia
siium

paupcribus
pcr
viiiuin,

crogata
aiinos

uxorc

sororcin comut
nuiiquain

inutata corpus

tiiginta
noii

sic afflixit

panein fruinenti, iion

')lcgunicn, nunquam

vcl salcni pro

saporc comcdcrit.

Bis tamcii in anno, scilicct in pascha ct nalali,

vinum suincbat,
1) Alii
II

sed taiuen
It-giiiit
,

ipsuin
<itio

vini

saporcin aquis nimiis cxsniigu:-

sngimen

ox

ipc. libri iicbbime coiiriiixciiinl

Olll.

Cap. CVII.
stinguebat.

De

sancto

Germano

episcopo.

449

lu refectione priino cinerem praelibahat, dcinde panein

hordeaccutu suinebat,
vespeie comedebat.

semper

autem
vel

jejunans

nunquain
vestem

nisi

in

In aestate

hjeme
quae

nullam

hahuit

praeter ciiicium ')et unicum cucullum,

vestis nisi forte alicui

niinia

donarclur,

tanidiu
cilicio

fcrebatur,

donec

allrilione

solveretur.

Lectus cinere,

ac sacculo ornabatur,

nullum pulviuar caput

et reliquias

ab humeris ejus levabat, sed semper gemens

collo gerens

sanctorum
cingugessit.

nunquam vcstimentum, raro calceamcnta

fuit

et raro

lum detrahebat: supcr homincm siquidem

Talis enim ejus exstitit vita,
iis

omnc, quod

ut,

si

iniraculis

-)caruisset, incredihi-

videretur.

TiUita fucrunt miracula, ut, nisi mcrita praecessissent,

phantastica putarentur.
nain

Hospitatus in

quodam

loco

cum post coedenuo praequae

mcnsa iterum pararetur, admiratus

Cui quuin dicercnt,

interrogat, cni
illis

pararent.

quod honis
illa

mulicribus,

de nocte incedunt, praepararent,

luit

nocle saiictus Germanus sta-

vigilare,

et

ecce vidit inultitudineiu

et

dacmonum ad nicnsam
qui
iis
,

in

forina

hoininum
cuuttos

mulierum vcnientcm

praecipicns
si

nc
illas

abirent,

de familia excilavit inquirens

personas

agnoscerent.
cercnt, abirent
,

Qui cum oinues vicinos suos

el vicinas suas esse di-

niisit

ad domos singulorura

daemonibus

praecipiens

ne

et ccce

omnes

in suis lecluiis sunt inventi.

Adjurati igi-

tur se daeinones

esse dixerunt,

qui sic

hoininibus illudebant.

Ko

temporc heatus Lnpus cpiscopus ^)Trahasmac Horehat, cujus urbein

cuin Attiia rex

obsiderct,

super

portam beatus Lupus acclainans,

Cui
illc:

quis
.\ttila

esset

qui

eos

sic

impeterct, inquisivit.

cgo suin

flagclluin Dci.
et

Quo contra

huinilis praesul Dei ait diccns ct

et indigeiis flagello

gemens:

cgo Lupus, heu vastator grcgis Dei

reserari jussit.
Illi

Dei, inoxque portas

autcin divinitus excaecati

autein

per port.am ad portam transierunt,

laedcntcs.
in
in

neinincm

videntes

aut

Beatus igitur Germanus assumto praedicto cpiscopo Lupo

,

Britannias

ubi haerctici

pullulavcrunt, profectus est,

sed duin

mari

essent et teinpestas

maxima

orirctur

ad orationem sancti
honorifice
igilur

Gcrmani protinus

tranquillitas

magna
de

efficitur;

a populis suscipiuntur, quorum advcntum daeinones jam praediverant,

quos

sanctus Germanus
,

ohsessis expulerat.

Veruin cum

haereticos convicissent
infirinus

ad propria rcdierunt.
ille

Cum

in

quodam

loco

decumheret, contigit, ut totus

:

vicus repentino incendio

2) Ed. Vr. r
I

l)

Rec, legunt
:

fl tunicnin et oucullain.
i

ii

3)

Rec. legunt

T r a ca s

n a e.

450

Cap. CVII.
Uni
cuiii

De

sancta Genniino episcopo.

ut
iiule

conflagraret.

rogaretiir,

asportatus

ignem eva-

deret, ille incendlo se opponit et

ultra citraque

omnia consumente

flaiuma
diret
.

hospitiHin
ut

ejus non tetigit.

Dum

ad Britannias itcrato reex

discipulis

liaereticos

confutarct,

quidaiu

ejus gradu
in-

concito ejus vestigia sequebatur,

firmitatns occubuit.

qui taiucn

apud Gordomaruin

Rcdicns

iiide

beatus Germanus scpulchrum cjus

apcriri

fccit

ipsumque vocans cx nomine, quid ageret,

requisivit.

an adhuc
cuncta sibi
respondit.

secum militare cupcret,

constare

Mox

ille

residens
revocari

suavia ac se
,

noile

e contra

ulterius
ille

Tuuc sanclo annuentc

sum
et
in

ut rcquiesceret,

deposito capite rursibi

doiuino obdorinivit.

Dum

iu

Britannia praedicaret et

sociis

rex Britanniac hospilium denegasset, subulcus regis rea

gressus

pascuis receptam

pracbendam

in

palatio ad
sociis

tuguriuin
et fri-

propvium rcfcrcns
gore laborantem
tulum
, ,

vidit bcatuiu

Gerinanum cum

fame

quos

in

domo sua benigne

rccepit et unicuin vi-

qucin

liabcbat,

hospitibus
vituli

occidi praecepit.

Post coenain
fccit et

sanctus Gcrmanus oinnia ossa

super pellcm componi

surrevit.

ad ejus orationcm vituius sinc mora

nianus regi festinus occurrit
inquirit.
ct,

Sequcnti

dic

Ger-

cur

ci

hospHium dcncgarit, potentcr

sibi

Tunc rex vehemcntcr

egrcdcrc
,

allonitus

rcspondcre non po-

tuit et illc:
niis igilur

inquit,

et

rcgiium mcliori dimitte.

Gcima-

Dci mandato subulcuin cum uxorc venire

constituit
ct

fccit ct univcrsis

stupentibus regcin

c\ tunc

rcgcs

dc subulci gcncre

prodcuntes dominantur gcnti Britonum.

toncs dimicarcnt ct se paucos vidcrcnt,
et

Cuin Saxoncs conlra Brisanctos imlc

traiiseunlcs

vocavcrunt

ab

iis

pracdicati ccrtatim omncs ad baptismi gratiain

iidci

convolabant.

Dic igilur pasdiac cx fcrvore

illi

projcctis armis pro-

poiiunt fortiter proeliari, quod

audicntes audacter contra inerines

suis oiuncs admoiniit, ut,

propcrant. sed Gcrmanus latcns

ipsc allcluja clamaret,

cum

cum
(Juod

oiniies sibi uiio

clamorc rcspomicant.

cum

factuin essct, tantus hostes super se

jam irruentes terror

invasit,

ut projectis arinis noii soium montcs scd coeluin ctiam snper se rucre

putarcnt,

cunctiquc difTugcrunt

Quadam
Dlc

vice

dum pcr Augustocpiscopi devenisset,

dunuin

transicns

ad tumulum

sancti Cassiani
statiin

quomodo

se haberct, inquisivit.
dulci

c\ tuinulo cunctis au-

dientibus sic respondit:

toris exspecto

quictc

pcrfruor ct adventum redemin

Et

illc:

quicsce

pcr longum
ut

Cbristo tcnipus et
rcsurrcctionis

pro

iiobis

attcntius

inlerccdc,

obtinere

sacrac

gaudia mereamur.

Duin apud Ravennam dcvcnissct, a regina Pla-

Cap.
cida ct
filio

CVn.

De

sancto Gerinano episcopo.

est,
liora

4ol
vero

suo Valentiniano honorifice susceptus

ei

coenae regina
plcnuni
,

niisit

vas argenli aniplissimum delicatioribus cibis

ut cibos

quod

ille

sic suscepit,

famulis traderet

et

sibi

pro

pauperibus

ipsum vas argenteura

retineret.

Loco vero mu-

neris misit reginae scutellam ligneam

panem hordcaceum continenillud

tem,
texit.

quod

illa

libeuter

recepit

et

vas

postmodum argcnto

Uuadam autem
et

vice

dum

praedicta regina

eum ad

conviviuni

invitasset, ille

benigne annnens ab hospitio suo usque ad palatiuro,

orationilius

eo

quod jejuniis
sed

esset

confectus,
sancti

asino deferenfe

porlatus est,
est.

dum comederet,
audiens
cquuni

asinus

Gennani mortuus
episcopo

Quod

regina
fecit,

mirae niansuetiidinis

praesentari
quia, qui

quem
attulit,

intuens ait:
reportabit.
,

meus mihi asinus praesentetur,

Pergensque ad cadaver
statimque
, :

me hac

surge,

inquit,

muscio revertaniur hospitio

subsiliens se ipsum
hospitiuin
,

concussit et quasi nihil uiali passus esset

deportavit.

Gcrmanum ad
exiret,

Sed antequara
in

de

Ravenna

praedixit

quod

nequaquam

hoc saeculo diutius nioraretur.

et

Post modicum fcbre

corripitur et die VII iu doinino inorilur

sicut

corpus ejus ad Gallias,

circa

a regina

petierat,

transportatur.

Obiit

annos domini Euscbio

Ver-

CCCCXXX.
quam

Verum cum

sanctus

Germanus
iu

beato

cellensi episcopo

promisisset,

quod

sua reversione ecclesiam,

fundaverat, sibi dedicaret,

cum

intellexisset sanctus

Eusebius

beatuiu Germanura exiisse de corpore,

ecclesiara

suam dedicaturus
tanlo plus

cereos accendi jussit,

exstinguebantur.
alio

sed

quanto

plus accendebantur,
intellexit

Quod videns Eusebius

oportere
aut
alteri

dedicationem aut
Cuin
iu

tempore
bcati

fieri

episcopo reservari.
delatuni
fuisset,

igitur

Germani corpus Vercellas

inducitur et
statini

niox

praedictara ecclesiam

cerci oinnes divinitus in-

flammantur.

Tunc

sanctus

Eusebius

proraissionis

beati

Gerraani
fecisse

meminit et
cognovit.

quod vivens

se facturuiu promiserat,
,

niortuuni

Hoc

ita

oportet accipi

ut

non

intelligatur
sit

de

magno
ipse

Eusebio Vercellensi, quod tenipore

sub
Valente iraperatore morluus

illius

factuin

hoc,

nam

fuit

et

raorte ipsius

usque ad
ergo alius

niortem sancti Gcrraani ullra annos

effluxerant.
,

Fuit

Eusebius

sub quo istud

quod narratur

evenit.

29

452

C.ip.

CVIIl.

De

sancto Eusehio.

CAP. CTIII. (103.)

De

isaucto JEii^ebio*
,

Ensebins {iiuifur ab cu
eitur eloquenlia vel statio.

qiiod

est

bonuni

el

sebe,

quod

tli-

Vel Eusebins sonat bonus cultns.

,

Ipse
in
tle-

namque habuit bonitatcm

fensione
fidei
,

in sanctiticatione sui
in

eloquentiam

statiouem

constautia

uiartirii,

bonum cultum

in

reverentia Dei.

Euscbius semper virgo exsistens tlum adliuc catcchumenus esset,

ab Eusebio papa baptisma susccpit

et

norarn,

in

quo baptismo

manus angelicae visae sunt, qnae ipsum de sacro fonte levaverunt.

Matrona quaedam cjus pulchritudine capta cum
vellet

ipsius

cubiculum

adire,

custodientibus

angelis
et

pervenirc

nou potuit,
petiit.

unde
Ordi-

facto

mane ad
manus

ejus pedes procidit

ab eo veniam
ut
iu

natus presbitcr tanta sanctitate emicuit,

inter

niissaruni sollcmniis

ejus

ministerium angclicum apparerct.

inliceret
,

Post hoc cum

Ariana pestis totam Italiam

imperatore

Conslantio eidem

haeresi faventc Julianus papa Euscbiiim in Verccllenscm episcopum

consccravit, quae tunc obtinebat
iiitcr

alias urbes Italiae principa-

tum.
runt,

Quod
at

haeretici

audientes

omncs fores eccicsiae ciaudi

fcce-

Eusebius

urbcm ingressus ante ostium

Ilexit el

inajoris ecdcsiae,

quae est beatae Mariae, gciiua

tione
aperuit.

oinnia ostia inox sua ora-

)Maxentiuin

Mediolancnscm

episco|)um

haerctica

pravilate corruptum de episcopatn ejecit et pro co viruin catholicum

D^onisinm ordinavit sicqne Euscbius

Athanasius
Arius
totain

tolain

ecclesiain

occidciilis ct

ecdcsiain oricnlis ab Arianoruin pcstc purgabanl.

nanique

prcsbilcr

Aicxandrinus
asscrcns
cst
, ,

fuit,

qui

(lliristum

puram
crat, et

treatnrain cssc diccbat,

quod crat, quaiido non

quod proptcr nos factus

mcntuin Dcus crcarct,
Nicacnuin (oncilinin
tnoduni
miserabili
,

ut nos pcr cnni

ntagiiiis

tani(|uain pcr iiislru-

ct

idco

(lonslanliniis cclcbrari fccit

ubi crror condcinnaliis cst

inleriit,

Ipsc autcni postvisccra

ct

mortc

quia oiniiia
aulcni

inleslina

per

secessuni

emisit.

Constantius

Conslanlini

iilius

ipsa

hacresi

corruptus

fuit,

quocirca

(lonslanlius

impcrator

conlra

Euscbium

plurimum

indignalus

muitornm

episcoporum

concilium

1) K(l. Pr.

iix<'n

ii

Icgil.

Cap. CVIII.

De

sancto Eusebio.

453
Euscbium
,

coiivocavit ct Dyonisiiim acccrsivit multasque cpistolas ad

deslinavit,
coiitcmsit ct
siialn

qui

scieiis

malitiam

iii

multitudiiie

pracvalerc

veiiire

suam sencctutpm opposuit. Unde imperator

in

statuit contra

cxcusationem

Mcdiolanensi urbc, quac propc erat, concilium

celebrari.

Ubi cum Eusebiuin decsse videret, jussit

ct

Arianos

tidem

suam dcscribere
cpiscopos cidem

Dyonisium episcopum Alediolanensem ac >)XXXIIi

subscribcre.

fidci

Quod audiens Eusebius ex urbe

et sc

sua profecturus Mediolanum exiit

multa passuruin

pracdixit.

Cuin igitur ad quendain fluvium venisset, ut Mediolanum pergeret,

navis
venit

procul
ct
ei

ex alia

partc
sociis

fluminis

exsistens

eo jubente ad euin
alio

ipsum

cum

sine

gubernatorc

transportavit.

Tunc

pracdictus D,yonisius obviavit ct ad

pedes ejus

piocidens

veniam postulavit.
ncc blanditiis
flccti

Cuni

igitur

Eusebius ab imperatorc nec minis

vos dicitis
filiuin

posset, coram omnibus dixit:

filiuin

minorcm csse
tulistis?

patre, cur crgo mibi

est

mcum
patrein.

et

discipulum prae-

Non

cnim

discipulus
filius

super magistnim
Qiia
et

nec
illi

servus
ratione

super

dorainum suum

nec

super

commoti statim cliirograplium

subscripserat
,

quein
ille:

scripseraiit

cui

D^onisius

ei

obtulerunt.

At

nequaquam post
istum
inccnditc

filium scrt-

bam
cui

cui

anctoritate

pracsum,

scd

novumquc,

subscribam,

si viiltis,

conscribite.
et alii

Sicque nutu Dei succcnsus est

chirographus, cui Dyoiiisius

rursuinque
et aliis

XXXIII

episcopi subscripserant,
el

Ariani
,

alium

chirographura conscripscrunt
,

Euscbio

cprscopis

ut subscribcrent

tradiderunt,
,

sed cuni ab Eu-

sebio
lari,

animati

nullafenus consentircnt
cui coacti

cocperunt plurimum gratupenitus

quod chirographum,
videbant.
tradidit.
et

subscripserant,

com-

bustum

Tunc
Qui

iratus

(lonstantius

Eusebium

voluntati

Arianorum

protinus

ipsum dc medio aliorum episco

poruin rapientes

durius flagellantes
et rursus

eum per gradus

usquc ad

palatii

summo usque ad imum

ab

inio

summum

traxerutit.
et

Cum

crgo

capite -)concusso
vinctis

multum sanguinem fudisset

adhuc

non assentiret,

post

tergum raanibus per collum cum func

diccbat,
se pro con-

ipsum trahebant.

Ipse

autein gratias agens

fcssione catholicac fidei raori esse

paratum.
et

Tuiic Constantius Li-

berium papain

D^onisiuin,

Paulinum

omnes

alios
fecit,

episcopos,

qui cjus excmplo fuerant animati, in cxsilium mitti

Euscbium

vero apud Scytopolin. urbein Palaestinae, Ariani duxerunt ct ipsum

i) Kd.

l'r.

el Iiic el inlr<(

XXIX

legil.

2) Alii c oii

(] ii .1

s s h l o.

454
iii

Cap. CIX.

De

sanctis Machabeis.
ilio

quodani loco sic artissimo reclusenmt, ut essct

latitudine

longitudiiie

brevior,

angustior, ita ut curvatus nec pedes extendere

nec se

in

latus alterum verlere posset, capiteque depresso

humeros

tantuin et cubilos

movere valebat.

Verumtamen Constantio defuncto

sub lege,

Julianus eidem succedens et omnihus piacere volens juhct exsulatos

episcopos revocari et Deorura templa apcriri et pace

frui,

qua
veiiit

quisque
et

vellct.

Et

sic

Eusebius inde exiens ad Athanasium

quaiita
et

passus fuerat,

eidcm exposuit.

Defuncto autcin

Juliano

Joviniaiio

regnante sopilis Arianis

Eusebius Vercellas

rediit et euni

populns cum magna exsultationc susccpit.

et

Scd itcrum
vallantes et
et

Valente

regnante Ariaiii rcpullulant

Euschii

domum

extra doinuni supiiium ipsum trahcntes

sic

lapidibus
,

eum obrucrunt
suae

ad domlniim

fcliciter

migrans

in

ecclcsia

quam

ipse construxecivitali

rat, sepultus est.

Fertur quoque hanc gratiam

ut

Eusc-

bius a
posset.
annis.

Deo precibus impelrasse,

Vixit

milius

Arianus ibidem vivere

autem

sccundum

chronicam

ad

minus LXXXVIII

Floruit circa anuos doiuini (]CCL.

CAP.

CIX. (101)

De
zaro saccrdole
,

sancti^ Macliabciis.
fratres

Machahci fuerunt scplcm

qui

cum

niatre reverenda et Kiea-

pro

observatione

Icgis

cuin carncin porcinam

nolient comedcre, inaudita suppliciorum genera

pertulerunt, secun-

dum quod
dentalis

in

II.

Machab.

ploiiius continctiir.

Et nolaudum

quod
occieo,

ecclesia oiientalis facit fcsta dc saiutis ntriusquc tcstamcnti,

autem non

facit

fcsta

dc

saiictis

vctcris

testamenti

quod ad inferos descendcruiit, practcrquam de innocentihus, ex eo quod

in ipsis

singulis occisus est Christus, ct de Machabcis.

Sunt
licet

autein

quatuor

rationes,

quare

ecclesia

de

istis

Machabeis,

ad

iiifcros

dcsccndcrint, sollcinnizat.

Priina est proptcr praeroga-

tivani

martirii.

Quia

ciiiin

inaudila

supplicia

iiitcr

sanctos vcteris

testanienti passi sunt,

rito

ideo privilcgiati suut, ut eorum passio mcratio

poiiitur
in

celcbrelur.
cst

Haec

hjstoria

scholaslica,

seciiiiii

cuiida

propter rcpracscntationein

m^slerii.

Scplcnarius
istis

nuincrus cst nuiuerus HHlvcrsilatis. Signilicantur ergo in

patres vetcris tcslaiuciiti cclcbritatc digni, naiu
licet

omnes

dc ipsisnonsol-

C;)p.
leinnizctecclcsia,

CX.

De

sancto Petro ad vincula.

455

tnmquiaad ijinbum descenderunt, tuinquiainuititudo

liis

inullorHin novoruni sul)intravit, in

tanien soptoni inipcndit oainibus

levcrcntiain, quia per septem,

tur.

ut dictum cst,

univcrsitas dcsigna-

Tcrtia est propter exemplum paticndi,

fidelibus, ut

proponuntur

oniin in

exemplum

secundum liorum constantiani ad

loge
cvangelii,
sicul

zeluin (idci

aniuiontur el ad

pationduin pro

illi

pro lege
supplicii,

Moysi

fortius

accinganuir.
legis

Quarta est propter causam ')suae

talia supplicia passi

nam pro dcrensione

ot christiani

suirt,

sicut
Ircs

pro defonsione legis evaiigolicac patiuntur.

assignat magister

Has

ultimas

rationcs
V.

Joanncs Beloth

in

summa dc

officiis C.

CAP. C\.
')I>e

(105.)

sancto Petro ad Tinciila.

,

Festum sancti Potri apostoli

plici

quod ad vincula dicilur, quadru-

de causa institutum fuisse putatur, scilicet in

memoriam

libe

ralionis Potri, in
ritu

momoriam

liborationis Aloxandri,

pro dcstruondo

gentilium et pro impetranda absoiutione spiritualium vinculornm.

Pifma

ergo

causa est

in

memoriam

liborationis Potri.

Nam,
adiit

sicut dicitur in hystoria scholastica,

et
ibi

Horodos Agrippa Roiuam

familiarissimus exstitit.
in

Cajo nopoti Tyberii Caosaris

die

Quain

dam

autein

cum

essot

Herodos

curru cum Cajo,

ct tc

lovatis

coeluni inanibus ait:

totius orbis.

utinain

vidorem niortom senis

et

dominum

Scd hoc auriga Herodis audivit

Tjbcrio continuo

intimavit.
in

Quaproptcr indignatus Tjberius Caesar Herodem reclusit

carcere.

Ubi duin quadam die juxta

arborcm

innixus

essot,

cujus frondibus insidebat bubo, unus de contaptivis poritus in auguriis

dixit
ei:

noli

timere,

qnia cito

liberaberis

et

in

tantum
in

sublimaberis, quod ainicos tuos in tui invidiam concitabis ot

prosperitate morioris.
te

hac

Quam
et

cito

autcm hujus gcnoris animal super

Post aliquod
qui

videris

ultra

quintuin

diom vivere non valebis.

Cajus
in

tompus Tjbcrius inorilur

quidein
1)

impcrium sublimafur,
magnifice

Herodem de
Fr. oinitlil
<I

vinculis liberavit

ct

sublimatum re2) Alii

Ed.
t

legiinl

verba suae legis vincnla sancti l*elri.

el luiii legit

evaiigelicH.

45B
goin
iii

C^ip.

CX.

De

saticto

Petro ad vincula.

Jiuliieam niisit, cunique venisset, niisit

ecclesia.

manus, ut

affligere!

quosdam dp

Occiso autem

JacoI)o

(ratre Joannis gladio

ab codeni ante dies azimorum, videiis,

dacis.
sit

quia hoc gratum esset Juiii

in

diebus azimorum Pctruiu apprehendit et

post

carcerem

ini-

volciis

pascha

producerc cum populo.

Aiigeius

autem

iioctu
vit

eidem assistens mirabiliter cum a vtnculorum ncxibus iibera-

et

ad ininisterinm praedicationis irberum

regis

ire

jussit.

Facinus
vero
die

autem

dilationem

iion

pntitur ultionis,
ut

sequeiiti
diris

custodes ad se veiiire fecit,

afficeret.

pro

fiiga

Petri

eos poenis

Hoc tamen impeditus

Nani concitus
in

est

facere,

ne soiutio Petri alicui

et ibi percussus

iiocerel.

Caesaream descendit

ab

aiigelo cvpiravit.
tuin libro,
viri

Eteiiim, sicut refcrt Josephus in

et

XIX. antiquita

cum Caesaream advenissct

ille

ad eum tolius provinciae

unanimiter convcnisseiit,
iiidutus,

fulgenti veste ex auro argentoque

mirabiliter contexla

incipiente die

procedit

ad tlieatrum.
repertusso
vibrantis
et

Ubi cuin

primuni solis radios vcslis aigcntea suscepit,

spectantibus

splendore duplicatam
elTudit,

lucem

fulgiir

metalti

ut

intuentibus perstringeret aciein lerror

est,

aspectus

pro

hoc phis aliquid de eo, quam huuianae naturac

tia

artifcx arrogan-

mentiretur.
ut
te

Illico

adulanlis

vulgi

concrepatil

voccs

dicentis:

hucusque

hoininem

te tenuimus, scd

ex hoc jain supra humanani

eretiir hoiiori

natuiam

csse falemur.

Et dum ailulatoriis demuU

iioii

bus

ct

ohlatos sibi divinos hoiiores

respueret,
id

respiciens vidit
est

insidcntem

super

fiiiiiculum

capiti

suo angclum,

buboiiem,
di\il:
eii

mortis ejus proxiinue nuiitium rcspiciensque ad

popiilum

cgo Dcus vester

iiiorior.

Sciebat cnim juxta praedicationcm auguris,

,

se infra quiuquc dics morilurum

ct coiitiiiuo

percussus per quiiique

dies vermibus euni corrodentibus expiravit. llaec Josephiis. In incmo

riam igitur tam tnirae

cl

liberationis
iii

princi|)is

apostolorum a viuculis
ecclcsia
iii

tam

dirae
sancli

vindictae
Petri

t^rannum

protinus subsecutae,
IJiide

fcstuin

ad

vincula

sollemnizat,

ct

epistola

inissa canitur, in

qua haec liberalio facta fuisse perhibelur,

et sc-

cuiidum hoc videtur,

culis.

quod

lioc

fcslum deberet vocari Petri a vin-

Secunda causa

institiitioiiis exstitit,

quoniam Alcxander papa,

,

qui scxtus

post bi^atum Pelruni

rexit ectlesiam

el

llermes

prae
fuerat,
dixil-

fectus urbis Koniac, qui per

Alcxandrum ad fidcm conversus

ia

a Quiriuo Iribuno
quc Iribunus ad

in

diversis locis

custodia tencbantur,
iniror
le

Ilcrmem praefcctum:
praefccturae
ct

viruin

prudcntcni

honorem

dimittcrc

vitain

aliam

somniare.

Cui

Cap. CIX.
Heriiies

De
aiite

sancto Petro ad vincula. hos

aiiiios

457
et

dixit:

et

ego

haec

oiiiiiia

deridebaiu

haiic vitara solatn esse putabaiii.

Respoiidit Qiiiriims: fac ergo pro-

bare

ine,

qiiod aliam vitain noveris esse et coiitiniio fidei tuae dis-

cipulnin nie habebis.

Cui Hermes dixit:

sanctus Alexander,

quem
niale-

tenes in vinculis, ipse hoc melius te doccbit.

Tunc Quirinus
faceres

dicens Herinen ait:

ego dixi

tibi

ut

me probare

hoc, et

nunc

nie

mittis

ad Aiexandrum, quem pro suis sceleribus teneo

te
et

vinculatum.

Verumtamen super
ipsum tecum
dictis
vel
te

Alexandrum custodiam dupli-

cabo
tuis

ct

si

cum

ipso invenire potero, veie fidem adliibebo,

indicavit.

el ejus

vel

serinonibus

Fecit, quod dixit, et

Alexandro

hoc

Hermcs

protinus

Orante igitur sancto

Alexandro angelus ad euni venit

duxit
et ct

et ipsuni
iiisimiil

ad

Hennen

iii

carcerem
est,

inveniens

eos

Quiriiius

pjiiriinum

adiniratus
iiliuin

cum Hernies Quirino nanaret, quomodo Alexander

suum

inortuum suscitasset, dixit Alexaiidro Quiriiius: liabeo liliam gutlurosain nomine Balbinam
si
filiae
,

proniitto

igitur

me tuam
Cui

recipere fideni,

meae impetrare
ipsam
,

potcris

salutem.
adducito.

Alexandcr:

vade

citius

et

ad carcerem
in

meum

Cui dixit Quiriiius:

cum

hic sis

quomodo
cito
,

carcere tuo potcro teinvenire?

Ad quem

Alexander: vade
reducet.

quia, qui

mc huc
filiam

adduxit,

ilie

nie illuc cito

Pergens igitur Quirinus

suam ad carcerem Alexaii

siios

dri adduxit et ibidem

vit.

ipsum inveniens ad pcdes

se prostia-

Tunc
,

filia

ejus

coepit vincula sancti Alcxandri devote oscu-

lari

ut sanitatem reciperet.
,

Cui Alexander

dixit:

noli,

filia

mea,
iniii

has meas osculari catenas

sed

bojas

sancti

Petri

diligenter
igitur

quire, quas devote osculans recipieS sanitatem.

Quirinus

carcere, ubi Petrus detentus fuerat,

diligenter

bojas inquiri
llla

fecit,
,

easque cum invenisset,

osculata est
vincula
,

filiae

suae osculandas dedit.

cst

mox

nt

sanitatis

iiitegrae

beneficium

assecuta.

ipse

Tunc Quirinus veniam petens Alexandruni de carcere extraxit et cum familia et aliis quam pluribus baptisma susccpit. Tunc
iii-

sanctus Alexander hoc festum in calendas Augusti celebrandum

stituit et in

honorem apostoli
et

Petri

ecclesiam fabricavit,
\n

ubi

vin-

cula

reposuit

ad vincula

nominavit.
fit

hac sollemnitate ad
et

pracdictam ecclesiam magnus

lus viiicula osculatur.

concursus populi

ibidem popuBedaiii

Tertia causa institutionis

et

secundum
invicein

haec

est.

Octavianus iniperator
sic

Antonius

sibi

affinitate

conjuncti

inter se

niuiidi totius
,

imperium diviscrunt,
et Hispaniain
,

ut Ocla-

vianus in occidenle Italiam

Galliam

Anlonius vero

458

Cap. CX.
,

De

sancto Petro ad vinciila.

et

In oriente Asiani

Pontiim

Africam

possiclerct.

Antonins antcni
hal)erct, ip-

lascivus et Inbricns cuni sororeni Octaviani in

uxorem
in
in

sam repudiavit

et

Clcopatram reginam Acgypti

Octavianus manu arniata

uxorem

accepit.

Ob hoc

indignatus
et

Asiam contra An-

tonium procedit
Cleopatra
runt.
victi

ipsum

in

omnibus superavit.

Tunc Antonius

et

fugerunt ac semet ipsos prae nimio dolore occideigitur

,

Aegjpti

regnum
in

Octavianus

destrnxit
et

et

Romanam

proviiiciam
divitiis

fecit.

Inde

Alexandriam perrexit

omnibus eam

spolians

Romam

ipsas transvcxit,

unde rempublicam auxit,

ita

quod pro uno dcnario darclur, quod prius pro quatuor vendcEt quia civilia bella valde rbem vastaveraut,
inveni lateritiam
,

batur.

ita

eam

rc-

novavit, ut dixerit:
igitur iu

relinquo

marmorcam.
primo omnium

Ouia
vo-

tantum rempublicani auxit, Augustus

sunt,

catus est, unde ct ab eo Augusti dicti

qui

sibi

in

imperio
appeldice-

successerunt, sicut a Julio Cacsare ejus avunculo Cacsares

lantur.

Unde
quia

et

hunc menscm Augustum

Marlio
scxtus erat,
In

qui prius

Sextilis

batur,

popnlns suo nomine intitnlavit

itaqne
ct

cum Angustum vocans.

illius,

memoriam

honorcm

victoriae

quam prima

dic Augusti Octavianus liabuit,

omnes Roniani

hanc diem sollcmnizabant usque ad tcmpns Theodosii impcratoris,

qui

coepit

regnare anno domini C(]CCXXVI.

Eudoxia

igitur

filia

praedicti Tlieodosii impcratoris

uxor Valcntiniani Ilicrosolimam ex

voto perrexit, ubi quidam Judacus pro

tcnas
obtulit,
igitur

magno

niuncre duas ei cavinctus

fuit.

quibus

siib

Herode Pctrus

apostolus
ct

Cum

Romani

rcdiisset in calcndis Augnsti

honorcni inipo,

ratoris

gentilis

ronianos sollemnizare vidcrct, dolens

quod dam-

nato homini taiitus honor exhibcrctur,

cogitansqnc,

quod non cos

cogitando

dc

facili

tali

cultiira ct

consuctudino rcvocarc posset,

Iractavit,

ut

observantia quidcm sic staret, sed iu honorem sancti

et

Pctri ficrct,

illum diem univcrsns populus

Iicato

ad vincula

noiniiiarct.

Ilabita igilur collalione cuin

Pclagio

papa popnluni

blandis

exhortationibus induxerunt,
cipis

ut

oblivioni

traderctur nicmoria prin-

paganorum

ct

cclebris

ficrct
illa

mcnioria principis apostolorum.

Ouod

diim cunctis placuisset,

protulit
ct

catciias,

quas dc Jerusalcni atct

tulcrat,
protulit,
illis

po|)ulo

ostendit.
idcin

Papa vero

illam
fuit.
si

catcnam

qua sub Ncronc

apostolus vinctus
facta est,

Hao crgo
scnipcr una
,

sociata ita iniraculose

IJiide

una catena
papa
ct

ac

ct

cadcin cxslilissct.

rcgina protiniis slaliMTiiiit

ut,

quod homiiium indiscreta

rcligio

facicbat gcntili

damuMto

in

mc-

Cap. CX.
liiis

De

sancto Petro ad vincula.

4.59

inutata faceret apostoloruin priiuipi Petro.

cuin regina in ecclesia sancti Petri
et privilegiis niagnis
instituit.

Ipsa igitnr vincuia

et ipsani

papa

ad vincula posuit

uiuneribus multis

dotavit ac praedictuni dieiu

ubique celebrem fore

Haec Beda.
fuit,

Idem

dicit Sigbeitus.

Quantae
apparuit.

aiitein

virtiitis

haec catena

anno domini

CCCCLXIV
se

Quendam enim comitem

tain

imperatoris Oltonis propin{|uuia

crudeliter arripuit, ut

djaboJus ante oinnium oculos

dentibus laceraret.
ducitur,

ipsum
papani

Tunc Jussu

iinperaloris

ad Johannem

ut catcna sancti Pctri ejus

collo circuindaretur,
et
,

sed cuni

quaedam

alia catena furentis collo fuissct imposita

nihil

ex hac

provenisset salutis, nimiruin ubi nihil latebat virtutis

Petri catena producitur
virtutis
et

tandem vera

furentis collo iniponitur.

Tantae autein

pondus djabolas ferre non poluit, sed niox coiain omnibus

exclamans abscessit.
cateiiam arripuit et

Tunc Theodoiicus Metensis episcopus ipsam

eam

se iiuliatenus dimissuiuin

nisi

manus

sibi

praecidcietur
ct

asseruit.

Cuin

igitur

snper haec

inter

episcopuin
taii-

papani aliosque clericos gravis oriretur conteiitio, inipcrator

ipsuin
litigiuin

dem

sedavit

et

episcopo
in

ex

ipsa catena anniiluni

in

a papa impetravit.

Narrat Miletus

chronica et idem habcUir

hystoria tripartita, quod his diebus apud Epiruin draco ingens apparuit,
inox
in

cujus ore
occidit,

Donatus episcopus virtute insignis exspnciis

eum

prius tamen aute ejus faciem digitis crucem de-

signans

et eidera

ostendens

quein

vix

VIII

juga boum, ne ejus

trahere
potuerunt.

putredine
Idein

aer

inficeretur,
ait

ad
et in

locuin

incendii

quoque

ibidem

eadein

tripartita habetur,

quod

in

Creta dyabolns in specie Mojsi se posuit, qui Judaeos undccumque

congregans super magnum monlis

duxit.

praecipitiuni

juxta

mare

eos

Quos dum ad

terrain proniissionis sicco

pcde se pr.aeeuute
creditur, quod dya-

ducere polliceretur, innumeros enecavit.

bolus indignatus,
derat,

Unde
,

quia occasione Judaei

cessavit
,

qui reginae catenam dehis

plausus

Octaviani

de

se

taliter

vindicavit.

Multi autem ex his, qui evaserunt, ad 'baptismi gratiam convolaverunt.

Cum
sunt.

eiiim

mons

ipse declivis incumberet

lacerali

et in

illi

sese evolve-

rent,
inortui

priores

tam acutis rupibus

quam

mari praefocati

Cumquc

reliqiii

idein

faceie

vellent et de prioribus,

quid

iis

acciderit,

ignorarent,

quidam

pisciitores

inde transeunles
sic
illi

lualum,
siint.

quod acciderat,
in

narraverunt

eisdein

et

conversi
liic

Hacc

hystoria tripartita.

Quarta

c.ausa

institutionis

assignari potest.

Dominus

eniin

a vinculis Petrum miraculose ab-

4H0

Cap. CX.

De

sancto Petro ad

viiiciila.

solvit et eidein ligaiuli el absolveiidi potestateiii

Yiiiciilis

dedit,

iios

aiiteiii

peccatoruni

obiii^ati

teneiimr et absolvi

indigenius.

Ideo

igitiir ipsiiin

in solloiniiitate,

quae dicitur ad vincula, honoranius,

et

Ht,

siciit

ipse a vinculis absolvi promeruit

sicut absolvendi po-

testateni

a doinino accepit,

sic

et

ipse a

pcccatorum vinculis nos

exslilisse,

absolvat.

Hanc
facili

ultiiuain

inslitutioiiis

causam nonnuliam
potest,
si

quis

de

pcrpeiulat

vel
in

perpeiulere

videat,

quod

absolutionein
ct

a viuculis
potcstatein

apostohiin factain epistola commeniorat

absolvendi

sibi

concessain

evangelista recitat.

Ab-

solutionein

autein

ab

ipso
,

nobis liendam hodierna oratio postnlat.

iuterduin ctiam
legitur
in libro

Quod autem per

absolvat,
in

claves

quas accepit,

damnandos
miraculorum
in

quodain iniraculo, quod

satis claret.

beatae

virginis,
sancti

Apud nanique Coloniam urbem

quidam inonachus
lcvis
,

inoiasterio
lascivus.

Petri

erat

lubricus

el

Hic
et

dum

subila morte esscl praeventus

daemoncs ipsum

accusabant

quaelibet pcccatorum gciiera contraipsum clamabant.

Unum
lain

dicebat:

ego sum cupiditas tua

cupisti.

qua

coiitra

Dei praeccpta

frequenter
te

Aliud

clainabat:
exaltasti.

ego suin
Aliud
:

vana gloria,

qua

apud homines jactanter

quo menliendo peccasti.

ego sum mendaContra quae-

ciuin, in

Et caetera similiter.

dam bona

opera, quae fecerat, ipsuin excusabant dicentia: cgo suin

obcdientia,

quam
,

senioribus spiritualibus exhibuisti

quein

ego suni psalSanctus autciu

inorum cantus
Pctrus
,

frequentcr Deo

concinisti.

cujus erat moiiachus,

pro ipso
iioii

deprecaturus

Deum

adiit.

Cui respondit dominus: numquid

doinine, quis liabitabit
iii

propheta me inspirante
etc. ?

dixit,

tabcrnaculo tuo

Qui ingreditur sine

cuin

uiacula etc.

Quoniodo
ncc
sit

hic

potcst salvus csse,

ncc

siiic

nia-

cula

ingressus

justiliam

opcratus.

Rogantc

igitur

Pctro

pro eo CHin

virgiiie luatrc liaiic domiiuis scntcntiain

protulit, ul ad

corpus
clavi
,

redirel et ibi iiocnitcntiam agerct.

Tunc
iii

coiifcstiin

Petrus

qiiam inaiiu tcnebat, dyabolum terruit ct

iii

fugain convertit.

Animain vcro cjus

niaiiu

ciijusdam,
et ut

qui

in

praedicto inonaslerio

monachus lucrat,
cepil.

tradidit

ad corpus ipsani rcdiiccrct,

reductioiiis

prae-

Uui

ab

eo

pro

nicrredc
iiici

poposcit

nl siiigiilis

dicbus

psalmiini: iiiiscrcrc

(loiiiiiius,

dici^ret ct scpiilturam cjus

sacpe scobis miiiidarct.

ligcranl
,

Ipscque dc

iiiortc

rcdiens,

quae

sibi coii-

oniiiibus cnarravil.

(ap. CXI.

De

sancto Stepliauo papa.

461

CAP. CXI. (106.)

De

isancto |tep]iano papa.

et

Stephanus papa cHni inultos gentilinm verbo

vcrtisset et multa corpora

exemplo cona Vale-

sanctorum martirum sepeliisset,

riano et Gallieno anno domini

CCLX summo
ut
,

studio perquiritur, ut

oum

et clericos

aut sacrificare cogercnt

aut suppliciis diversis pu-

nirent.

Dedcruntque edictum,
possideret.

quicunque eos proderet, totani

clericis

eorum substantiam
comprehensi sunt

Quapropter dccem dc ejus

et sine audientia decollati.

Sequenti die Stephanus

ut
ibi

papa comprehenditur

et

ad templum

Martis ducitiir,
subirct.

aut

jdolum adoraret aut capitalem sententiam

plum ingressus fuisset
orasset, slatim
et

Sed cum tem,

Deum

ut

ipsum teniplum destrucrct

ex-

magna

pars templi corruit ct omnis multiludo prae

ipse vero ad cimiterium sanctac Luciae pcrmilites

nimio timorc aufugit,

rexit.

Quod audiens Vaierianus

plures

prioribus
et

ad eum
stantem

misit, qui vcnicntes

eum niissam celcbrantem invencrunt

intrepidum ac incepta devote perficientem in sua sede decollaverunt.

CAP. cxii. (lor.)

De

inventione saneti iStepliani

protom<artiri)S.
CCCCXVII
hoc ordine
in terri-

Tnventio corporis protomartiris Stephani anno domini

Honorii principis anno VII facta fuisse narratur.

ejus inventio,
facla
torio
fuit.

Rcperitur autem
ipsins

translatio

et conjunctio.

Invcntio

Nam cum
,

quidara presbiter

nomine Lucianus
inter
in

Hierosolimitano
et

quem Gennadius
feria
vir

illustres

viros

comquiesvultu

memorat

hacc

scripsit,

sexta

stratu

suo

cerct ct p.iene vigilaret,

quidam

senex statura procerus,

,

decorus

barba prolixa,

pallio candido amictus

cui

geramulae auin

reae et cruces

inerant contcxtae,

calceatus

caligis

superficio
tetigit

deauratis eidem apparuit.

Qui manu auream virgam tenens

eum dicens: summa cum

diligentia nostros patefacito tumulos, quia

462 Cap, CXII. De inventione

iiuleceiiter

sancti Steph. protomartiris.

suinus

despecto loco

reconditi

vade igitur

et

dic Jo-

lianni episcopo Hicrosoliinitano,

ut nos in honorabili loco reponat,

quja,

cuni siccitas

et

trihulatio

inunduiu

concusserit,

nostroruin

sufTra2;iis

Deus mundo

propitiari dccrevit.

Cui Lucianus prcshiter

Gainaliel,

dixit: doinine,

quis es?
et

Ego

suin, iiiquit,

qui Pauluni

apostoluui

enutrivi

ad pedcs ineos legem perdocui.

Qui autein

mccunt jacet, sanctus cst Stephanus, qui a Judaeis lapidatus cxtra

civitatein projectus est,

ut a feris

et

avihus devoraretur.

Sed hoc

oinnino

ille

prohihuit, cui ideni martir illaesam lidein servavit, ego

inulta collegi
et

aulcm ipsuin cuin reveientia

sepelivi.

in

inco

novo tuinulo
,

Alius

autein,

qui

mecuni jacet,

est

Nicodcnuis

ncpos

meus, qui nocte Jesuin

suscepit,

adiit et a Petro et
ia

Johanne sacruin haptisma

sacerdotum
euni

quapropter indignati
nisi

euin

priiicipes

occidissent,

oh nostri reverentiam destitissent.

ct

Verumtanien
deposuerunt,

omnein substantiain ejus diripuerunt

inultisque euin

pi-incijtatu

afKcientes

verberibus

seinivivum reliquerunt.

Hunc

cum ego

in

domo mea duxisscm, dicbus

ineus

aliquihus supervixit et defeci.

functum juxta pedcs heati Stephani sepeliri

inecuni est, est ipse Abibas
filius
,

Tertius vero, qui

qui anno aetatis suae

XX

niecuin baptisma suscepit

et

virgo

permanens cum Paulo discipulo

et Scleinias filius

meo

legeni didicit.

Uxor vero mea Aethea

mcus,

quia fidcin Christi nolucrunt recipere,

pultura fuere
,

nostra nequaquam digni seinvenies

et

sed

cos alibi sepultos

eoruni

tuinulos

Tacuos

et inanes.

Hoc

dicto sanctus Gamaliel disparuit,

ut,
si

Lucianus

vero evigilaiis dominum exoravit,

hacc visio

in veritate fierct,

eidem secumlo ac

tertio apparcrct,

In

sequenti igitur feria VI cisibi

dcin sicut prius apparuit et cur ea,

requisivit.
si

quac

dixcrat,

neglcxerit,

Non

inquit, dominc, neglexi, scd rogavi doininuin, ut,

niihi tertio

haec visio ex Deo esset,

apparerct.
si

Dixitquc

ci

Ga-

maliel: quoinodo iu incnte tua cogitasti,

nos invenires, quomodo

reliquias singulorum disccrncre posscs, cx his, quac tibi sub similitudinc olTcro,

singuloruni

loculos cl rcliqnias cdoccho.

Ostcndit-

que

ei

trcs

calathos

aurcos et quartum argcnteum,

alii

quorum unus
Quartuin etiain
hi

erat plcnus rosis rubentibus et

duo

rosis albis.

ostendit
nostri

argcnlcuin
loculi
ct

plcnuni

croco

dixitquc
suiit

Gamalicl:

calalhi

sunt

nostrac

rcliquiac

hae
,

rosac.

Galathus

plcnus ruhcis rosis cst loculus sancti Stcphani

martirio nieruil coronari,
alii

qui solus cx iiobis

duo

rosis albis plcni inci ct Nicodcini

sunt loculi, qui sinccro cordc in confessione Ghrisli pciscvcraviuius.

Cap. CXII.

De

inventione sancti Steph. protomartiris. 46.3

fiiii

quartns vero argentcus croeo plenus cst Abibae

uiei

qui can-

dore virginilatis pollebat

iterum
disparuit.

et

inuntius

de

mundo
eum

exivit.

His dictis

Feria

autcm VI. sequeutis Iiebdomadae eidem

graviter increpa-

iratus apparuit ct de dilatione et negligentia

vit.

Continuo

igitur Lucianus Hierosolimam

adiit et Jolianni epialiis epi,

scopo cuncta per ordinem enarravit.

scopis accersitis

Pergunt igilur cum

ad locura pracdictum Lnciano ostensum

terra coiuutitur
et

cumque
sentitur.

coenissent

fodere,

suavissiinus

odor

Ad
in

cujus odoris

miram fragrantiam

mcritis sanctorum

LXX

homincs

a diversis infirmitatibus liberantur sicque in ecclcsia ')Syon, quae est

Jerusalem, ubi sanctus Sleplianus arcliidyaconi officio functus est,
reliquias tianstulerunt
et eas

cum magno gaudio sanctorum

^pnorifice
condiderunt.

ibidem

Ea autem hora
nientionem
facta
est

pluvia

magna
in

descendit.

Hujus visionis

et inventionis

facit

Beda

chronica sua.

Haec inventio sancti Stcphani

celebratur et ejus

ea die,

qua ejus passio

Festa autem

passio

in

hac die fuisse

dicitur.

ab ecclesia mutata sunt duplici ralione.

stus ideo natus est in terris, ut

Prima

est,

quoniam ChriDccuit

homo nasccretur

in coelis.

enim

ut nativitati Christi continuaretur natale sancti Stephani, qui

priinus
ut pcr

pro

Christo

martirium sustinuit, quod est

,

nasci in coelo,

hoc notarctur, unam ex alia scqui

heri Christus natus est in terris
,

unde etiam cantatur de

Stephanus nascede inventione

ipso

ut hodie

retur in coelis.

Sccunda

ratio est

quoniain

festum

soliemnius agebatur, quain festum de passione et hoc tum propter

reverentiam nativitatis domini

in

tum propter multa miracula, quae

oslendit.

ipsius

inventione
est

dominus
et

Quia ergo

passio

ipsius

dignior
ecclesia

quain

inventio

ob

iioc sollcninior

debct esse,
in

idco
in

festum

de passione

ad

illud

tempus

transtulit,

quo
ait

ampliori gustinus
taiius
,

reverentia habeatur.

Translatio

autera

ejus

ut

Au-

hoc modo

fuit.

Nam

Alexander senator Constantinopoliet protomartiri

Jernsalem cura uxore sua adiit

Stephano puljuxta
ejus

cherrimura

oratorium constrnxit ac post

sepeliri fecit.

ejus

obitum

corpusse
in

Evolutis ergo VII annis Juliana ejus uxor

patriam suain volens redire,

utpote quae a principibus injuriam

deferre.

patiebatur,

corpus

viri

voluit

Quod

cum ab episcopo
Et

multis prccibus postulasset, episcopus duos loculos argenteos protulit

dicens:

non novi,

quis

sit

ex his loculus

viri tui.

illa:

1)

Syon

vocein

ouiittit

Ed. Fr.

464

Cap. CXII. De inventione sancti

ct

Stepli. protoinartiris.

ego novi,

impctiim faiiciis aiiiplcxata est corpus sancti Stcphaiii.

Sic prj>o duin coipus viri putat acciperc, casu corpus protoiiiarliris
accppit.

Cuni autem navim cum corpore coiiscendissel,

lijiiiiii

au-

diiinlur angelici,
taiit

odor effragrat, dainant dacnioncs

vae nobis,

saevain susci

teinpestatein dicentes:

quia protomartir Slepliaiius

transit diro nos verberans igne.

Cum crgo
ct

nautae naufragium forapparuit dicens:

midarent, Stcphanus invocatur

suiu
,

continuo

ego
cst.

nolite

tiinere.

Statiinquc

traiiquillitas

inagua subsccuta
impie

Tunc auditae sunt voces daeinonum

navein

clainantimn:

princeps,
in

acccndc

quia

adversarius

noster
qui

Stcphanus

est

ea.
ini-

Tunc princeps daemonum V dacinones,

sit,

navcm inccndercnt,

sed angelus doinini in profunduiu cos demersit, et cuin Chalce-

donein venissent,
iniquis

daemones clainabant: scrvus Dei

Judacis.

venit,

qui ab

lapidatus est
et
in

Constantinopolim
ecclesia

igitur

incoluines

pcrvenerunt

quadain

corpus sancti Stcphani cura

Coiijunctio

uiagna reverentia coiididermit.

corporis
facta
sancti

Haec Augiislinus.

autcm

Stephani cutn corpore sancti Laurentii hoc ordinc

eniin

fuit.

Contigit

Eiidoxiain

filiain

Theodosii iinperatoris

a daemone
constitutG

gravitcr cruciari.

Quod cum

palri suo Constantinopolim

intimatum fuisset, jubet filiam Coustantinopolim adduci,

ut sacrosancti protomartiris Stcphaiii reliquiis langeretur.

Dacmon

-autem

in

ea clainabat

nisi

Stephanus Roinara

vcniat,

non exibo,

quDiiiain sic est apostoli voluntas.

Quod

cura imperator audivisset,

cloro

et

populo Constantinopolitano
ct ipsi

obtinuit,

ut

corpus sancti

Stephani Roinanis darctur

bcati Laurcutii corpus accipercnt.

Tunc

iinperator

Pelagio papac super hoc scripsit,

iui|)craloris

papa vero
Missi

de

consilio

cardinaliuin

pctitioni

conscnsit.

igilur

Coiistaiitinopolitn cardiuales corpus

ct

sancti Stcpliani
sancti
ct

Roinam deferunt
prosequuntur.

Gracci

pro

accipicndo

corpore

Laurentii

Capuae

igitur

corpus Stcphani recipitur

ct

brachiuin ejus dcxtruiu

ccclesia
in

a (ia|iuanis devotis prccibus oblinctur

ejus

nictropoiitana

honorem

fabricatur.

Cnm

iuitcin

Roinam venissent

et in eccle-

siani sancti Pctri

sisluiit

ad vincula corpus defcrre vellcnt,

daeinon

vectorcs subin puclla cla-

ncc ultra proccderc possunt,

laboratis
,

autem

mabat: frustra

quia
Illuc

non hic, sed apud

igitur

fratrcin

suuin

Laurentium sedem
tictuin puclla a

elcgil.

corpus

dcfcrtur ct ad cjus
fratris

daemone

liberatur.

At Laurentius advcntui
allcrain

sui quasi congratulans ct arridcns in

ccssit ct incdiclatcm iliius vacuain

partem sc|)ulchri seGracci vcro

fralri rcliquit.

dum

Cap. CXll.
niaiiiis

De

inventione sancti Stepli. protoMinrtiii-..

,

40.'

apponunt, ut Laurentium lcrant

iis

ad terram

velut exanimes

corrucrunt, scd orantibus pro

papa

clero ct populo vix ad se

sunt,

ad yesperam rcdierunt, omnes tamen infra decem dies morlui

Latini

etiam

qui sibi conscnserant,

in

frenesin versi sanari non

potuerunt, quoadusque sanctonim tornora insimitl tumulata fucrunt.

Tunc vox
pignora.

in coclo audita cst: o fclix

Roma, quae corpus Laurentii

Hispani et Stephani Hierosolimitani uno claudis mausoleo, gloriosa

Facta est

ista conjunctio

*)X

cal. I\Iaji circa

annos domini
Dei VI mor-

CCCCXXV.
qui

Rcfert Augustinus in libro

XXII de

civitate

tuos ad invocationem sancti Stephani suscitatos.

Videlitct quendam,

cum mortuus

sic jacerct, ut ei

jam

pollites ligarcntur, invoc.ato

super

eum

norainc beati

Stcphani continuo
contritum,
ct

suscilatus
niater

est.

Itein

qnendain pueruin a piaustro

santti

quein

ad ccclcsiam
Itcm quaiidam
et

Stephani defcrens vivuin

sanum

rctopit.

sanctiinonialcm, quae,

cum

in

cxtrcmo spirilu constituta

ct

ad ccclcvidcntibu.'^

siam sancti Stephani delata fuissct

ibidcm exspirasset,

omnibus

et

stupentibus sanata surrexit.

Itcm quandam putilam npiul

santli Stepliani

Hypponcm, cujns -^tunicain cum palcr ad ettlesiam

deportassct, cainpostmodunisuper corpus defiinttaepuellaeprojecitct

illastatim surrcxit. Item
1'uisset

quendam juvenom, ciijuscorpus tum

Item

inuntlinii

oloo

sancti Stephani, stalim surrexit.

qucndam pucrum,

qui

cum ad ecclesiam
Augustinus

sancti Slephani morluus fuissctdeiatus, adinvolioc luartire

cationem santti Stephani vitae cst protinus rcstitutus. Dc

sic dicit
:

martircm istum Ciamaliol stolatus rcvclavit,

ot pre-

Saulus spoiiatns ^)laudavit, Chrisius pannis involutus dilavit

lioso

lapide
,

coronavit.

Idem:

in

Stophano

cmicuit

pulthritudo

corporis

flos

aetatis, cloquenlia sermotinantis,

sapiontia santtissi-

mae mentis
bilis

et operatio divinitatis.

Idcm:

fortis

columna Dci cuin

*)fidci fundiet

inter lapidifcras inanus captatorio fortipc tcnerclur,

igniobatur,

fcricbatur

et

producobatur,

constringcbatur
illud
,

angebalur, caedebatur et non vincebatur.

cervice
etc.
:

Idem supcr

dura
,

hic

non blanditur, sod invchitur, non palpat

Idom:
attcndc

scd

provocat, non trepidat, sed instigat.

conscrvuin tuum,

Stephannm
erat, crat,

homo

erat

situt

et lu,

de uiassa peccati

sicut et tu, eo pretio redemtus,

')quo

ct tu, et cuin

d^aconus

evangelium legebat,

quod

legis vel audis el tu, ibi invenit scriplum:

didicit

diligitc inimicos vcstros,

1)

legendo,
legiiiit

perlecit obediendo.

Ed. Or.

oinitlit:

tiinicam jiivenem Pr. in.dc fidc fii d 1>

11
,i

cal. Mnji. Alii oinittit Ed. Pr.

i

IX
1

ch
.1;)

1.

3) E<1. Pr.

id

M. n v

2)
i

Yprba
4)

I.

Kd.

11 1

.")

H.iec tiia rprl>;i

oii.lttit

Kd. Pr.

~"

46()

Cnp. CXIIl.

De

saiiclo

Dominuo.

CAP. CXIII.

(108.)

Dc
est

jB^aucto
qH.^xsi

Dominico*
custodiliis.
scilicet custos

Douiiuitus ilicitar

domini cuslos vel a domino

Vei dicilur Doiiiinicus, (juantuin ad etvniologiam liujus iiomiuis, quod

dominus. Dicitur auteiu custos domini trlbns niodis,

')houorisdomini quo ad Deuni, custos vincae domini velgregisdomini

quo ad proximum, custos volunlatis domini sive praeceptorum doniini quo ad seipsum. SccundodiciturDouiinicus
doiuiuus
iu
([uasi a doinino custoditns,

euim custodivit ipsuiu quaiituin ad triplicem statuiu suuin.

priiuo
fuit

quorum

laicus, iu

secundo regularis canonicus

in

tertio vir apostolicus.

Nain

in

primo eum custodivit faciendo euiu

in tcrtio per-

laudabiliter incipcre, in secundo ferventer proficerc,

fcctionem apprchcndere.

Tertio

potest

dici Doniinicus

per ctjinoquasi

logiam hujus

noininis

dominus.

Doininus

namque

dicitur

donans minas
Dominicus
fuit

-)vel

donans minus vel donans munus.

id

Sic bcatus

donans,

cst,

condonans miiias

per injuriarum

diniissionem,

donans minus pcr corporis maceratioiiem.

quia cor-

pori suo seinper miijus dabat,

libertatis largitionem,

quam appetcbat, donans munus pcr

scd

quia nou solum sua paupcribus tribuit,

etiam se ipsum pluries vendcrc voluit.

Dominicus

ordinis

pracdicatorum

dux

ct

pater

inclitus

ex

Ilispaniae partibus villa, quac dicitur ^)CalIarega, Oxovicnsis djocccsis

patrc

Felicc

matre vcro Johanna uomine secundum carncni

in

origincm duxit.

Cujus matcr ante ipsius ortum vidit

in utero
,

somniis se

catulum gestantem

ardenlcm

in

ore

facnlam bajulantem,
Cuidain

qui egressus ex utcro tolaiu mundi machinam incendebat.

ctiain

malronae,

quac ipsum

ex

sacro

loiitc

levavcrat, videbatur,
in

quod pucr Dominicus stcllam perfulgidam haberct

totum orbein illusliabat.
custodia
conslitutus
,

frontc,
et

quac

Diim adliuc esset pueruliis

est

sub nutricis
dimitterc et

deprelicnsus
jacerc.
viiiuni
,

sacpe
tandein

lectuin

super

nudain

liumuin

IMissus

Palenliam

ad stuUbi

dium aniorc
cuiu
fanics

sapieuliac
valida
csset

pcr

deccniiium
omiii

non gnstavit.

libros

cum

supcllcclili vendidit ct

pretium

corum paupcribus erogavit.

Iionorig

Cresccnte jam cjus faina ab

Kd.
:

l) Vciljn:

ciistos
3)

oinitlit

l'r.

2) Vorltn

Vfl

in

n.-isin.ile

oiiiittit

Ed. Vr,

Flcc.

Icsiiiit

Cnl.Tgora

\el

Cnl.Trpgi.-

Oxoniensis.

Cap. CXIIt.
episcopo

De

sancto Dominico,

467
efficitiir

Oxoviensi
factus

in

sna ecclcsia canoniciis regularis

ot

postmodum
dinatur.

omnibus vitae spcculum a canonicis supprior ordie

,

Ipse

autcm
exorans

ac

noctc lectioni

ct

orationi

vacabat,

assidne

Deum

ut sibi
saluti

hanc gratiam infundere dignaretur,

possct impcndcre proximorura.
In

qua se totum aliquando

libro

quoque de coliationlbus patrum studiosissimc legens magnum

perfectionis

cumulum apprehendit.

Pergens autem cum praedicto

suuni
liaeretica pravitate

episcopo

Tolosaui

deprchendit hospitem

corruptum, quem ad fidem Christi converlit

miliarum manipulum
futurae

et quasi

quendam

pri-

messis domino praesentavit.

Lcgitur

in gestis comitis Montisfortis,

quod, cum beatus Dominicus quadam

praedicassct,
in

vice vel die

in

adversus

iiaercticos

auctorilates,

qiias

medium produxerat, redegit

ut

scriptis

et

cuidam haeretico
dcberet.

schedulam illam tradidit,

Illa

super

objectis

dcliberare

autem

iiocte

ad ignem haercticis congregatis schedulam, quam

Cui socii dixerunt, ut in
igncni

reccpcrat,

produxit in medium.
si

illam projiceret et

comburi coiitingeret,

eorum

fidcs,

imo perfidia
ecclc-

veraesset,

si

vero comburi non posset, vcram fidcm

Romanac

siae praedicarent.

Quapropter schcdula in ignem

in

projicitur,

Quac
igne

cnm aliquantulum moram

protinns prosiliit.

ignibus

fecisset

incombusta ab

Stupentibus cunctis unns cacleris durior ait: proji-

ciaturiterura etsic experentia plcnius reperielur ct plenius cxperiemnr

veritatem. Projicitur iterum et iterum prosiliitincombusta. Ilerum

dixit
:

ille

tertio projiciatur el

nuuc sine dubio rei exitum cognosccmus.

Haeretici

Projicitur tcrtio et iterum incombusta prosiliit et illacsa.

antem

in

sua duritia permanentes districtissima inter se juratione

aliquis publicarct.
fidei

firmavernnt, ne hoc
ibi

Qnidara tauicn miles

qui

aderat

et

nostrae

aliquantulum adhaerebat,

istud mira-

culnm postmodum publicavit.

Victorialem.

Factum
dicitur

est

autem hoc apud montcm

apud fanum Jovis

Simile

quoddam
illis

accidisse

indicta ibidem in dicbus

contra haercticos

quadam disputatione

sollemni.

Caeteris igitur ad propria redcuntibus et episcopo Oxo-

vienst defuncto solus ibidem sanctns

sit

Dominicus cum paucis remanIrri-

contra haereticos

constanter

verbum domini annuntians.

,

debaut autem enm adversarii veritatis

vilia

sputa, lutam ct hujusmodi

projicientes

in

eum
sibi

et

a tcrgo

pro

derisu sibi palcas alli,

gautes.

Cnm autem
non ego

interitum minarentur

imperlerritns

re-

spondcbat:

martirii

dignus sum gloria,

in

nondum merui
si!)i

islam morlcm,

Quapropter locnm transiens.

quo 30
*

paratae

468

Cap. CXIII.
,

De

sancto Domiuico.
vcrnin ctiam caiitans el

fercbantur insidiac
alaccr proccilebat.

non

soiiuii ititrcpidus
iili

Quod
At

admirantes

dixcrunt

illi:

numquid
coinpre-

non tu

inortis

honore conculeris?
ille:
,

Quid acturns eras,

,

si

hendissemus te?

rogasscm vos

ne repentinis nie subito

perimerctis vulncribus
mutilantcs

sed paulatim et successive meinbra singula

corain oculis meis detruncatis raembro-

deinde

oslensis

rum

parliculis,

ipsos etiam oculos

sic

eruentes

ad ultimum semivivum
vel

laceiatunuiHO corpus

permiltentes in suo sanguine volutari,

prorsus ad libitum
niiniam
,

me

necarctis.

Cum qucndam

reperisset proptcr
consortiis

quam

paticbatur,

inopiam

haereticorum

ad-

haesisse, decrevit se ipsum venumdare,

se

quod ex accepto pretio de

praecideret et
nisi

ipso

et

cgestatis

simul

occasioncin
ct

sub crrorc
cjus

venuindatum libcrarct.

Quod

fccissct,

inopiac

divina

misericordia aliter providisset.

Alias etiam,

cum quaedain mulicr

lamentabili
sibl

fratrem snum in Saraccnorum caplivitatc dctcnlum

conquestione expoiieret iiullunique sibi ad cjus liberationem fatcrc

tur consilium superesse
,

ille

intinia

compassionc commotus sc ipobtulit,

sum pro
ipsum

redemtione captivi

vendcndum

scd

Dcus

qui

ncccssariorcm ad

redomlioncm spiritualcm inultornm captiIlospilatus

in

vorum praeviderat, non permisit.

partibus Tolosac

apud quasdam matronas ab haereticis

deceptas per totam quadragesimam, ut
in

pcr ostentationem rcligionis

sic

clavuni clavo rctnndcrct,

pane

solum

ct

aqua frigida

cuiu adjnncto sibi socio jcjnnavit,

,

noctc vero cvigilans, cniu nccessitas cogebat

lassa inembra snpcr

illas

nudam tabulam
cogitare

rcclinabat, sicquc factum cst, ut

matronas ad

agnitionem veritatisperduccret. Post boc antcm coepit de institutione

ordinis
,

cujns

oflicinm

cssct,
fidcni

pcr

mniidiim

pracdicando

discurrcre ct
igitnr
in

contra hacrcticos

calholicain communire.

Cum

partibns

Tolosanis mansissct per

annos

transitii

Oxovicnsis cj^iscopi
debuit cclebrari,

usquc ad tciupus

quo Lateranense

concilium

cum Fnlconc Tolosano cpiscopo Roinam ad con-

silium gcncrale adiit ac a

summo

pontificc Innoccntio

ordinem, qui

praedicatornin diccrctur et cssct, confirmari sibi suisqnc snccessoribns

postulavit.

Qui cuin aliqnantnlnm se dilTicilcm cxhibcrct, nocte quasoinnis

,

dam
cx

idein pontifcx vidcbat in

quod Lateranensis ecclesia

duiu

gravem snbito rninam

adverso
vir

ininarctur.

Quod

trcmens adspicerct,
snis

Dei

Dominicus

occurrebat

hniucrisqne

sup-

positis totain illam

casuram fabricam snstentabat.

pelitionem
viri

Evigilans autcin

et visioncni intclligcns

Dci hilaritcr acccplavit lior-

C;i{)i

CXIli.

Dti

saiicto

Doiniiiicu.

469

laiis,

ut

ad iialres
et

suos redieiis regulam aliquam approbatam sibi

ipsuiii

eligerct
tiaret.

sic

ad

rediens confirinationem ad iibitum

irape-

Regressus igitur verbum summi

fratres

pontificis fratribus patefecit.

Erant aiitem
sancto
ipsi

numero

circiter

XVI,
et

qui

invocato

spiritu
exiinii

regulam beati Augustini

doctoris

praedicatoris

pariter ct re ct noininc praedicatores

,

futuri uiianiiniter elege-

runt

quasdain

quidem

arlioris Titae consucludines,

quas

sibi

per

formam

constitutioiium observandas statuerunt, insuper assumentes.

Verum

interea Iniioccntio defuncto et Uonorio in

ordinis

suinmum pontificem

sablimato confirmationem
dicto

anno
igitur

doinini

MC(]XVI
iii

prae-

Honorio

impetravit.

Dum

Romae

ecclesia sancli

Petri pro delatione sui ordinis exoraret, gloriosos principes apostoloruni

Petrum

et Pauluin
,

ad se venientes adspexit, quorum primus

Paulus vero
sibi

Petrus videlicet baculuin

tur

librum tradere videban,

addebanlque dicentes;

vade

praedica

quia

Dco ad

lioc
ei,

fuinisterium es electus.

Moxque

in

momento temporis vidcbatur

quod

filios

suos per totum niundum dispersos adspiccret incedentes

binos et binos,
et

quapropter Tolosam rediens fratres suos dispersit

in

quosdam qnidem

Hispaniam

quosdam vero Parisios

alios

tandem Bononiam destinavit, ipse vero

Romam

rcversus

est.

Mo-

nachus quidam ante ordinis pracdicatorum institutionem

factus vidit beatam virginem flcxis genibus
et junctis

in

exstasi

manibus pro
re-

hamano gencre
pulsam
debco amplius

fiiium

deprccantem

qui dans saepe piac inatri

niater

tandcm instante ea
iis

sic ait:

mea
ct

quid possum
et

vc

facere

Misi patriarclias

prophetas

paruui
et

se emendaverunt.
et illos occiderunt.
illis

Veni ego ad eos,

deinde misi apostolos

et

me
nec

Misi martires et confessores

doctores

acquieverunt.
iis

Sed quia non

,

est

fas

ut tibi aliquid

denegem,

dabo

meos praedicatores

per quos

valeant illumiuari et inuii-

dari, ')si non autem, veniam contra

vidit

illos.

Similem visionein alius

eodem tempore, quo XII abbates

transmissi.
:

Cisterciensis ordinis Tolo-

sam contra hacrclicos sunt

malitiam,
lilius

Xam
fili,

cuin filius luatri oranti

respondissct, ut supra, dixit inater

bone

non secunduin eoruin

agere
debcs.

scd secundum tuam misericordiam

Tunc
iis

victus precibus ait:

,

ad votum tuuiu adhuc hanc cum

iis
,

mi-

sericordiam faciaiu

quod praedicatores meos

,

mittain

qui eos
iis

nioneant et informcnt

et si se

non

correxcrint

ainplius

nou

1)

Viilgo S in.

470
parcam.
Franclsci
narravit:
dinis
in

Cap. CXIU.
Qiiidain

De

sancto Doininico.
(itii

fratcr

iiiinor,

multo tcmpore
dc
ordine

socius

sancti

exstitcrat,

pluribus

fratriljus

praedicatorum
sui or-

cum beatus Dominicus Romac pro confirmatione

iiocte

apud papam instaret,

orans

vidit

in

spiritu

Christura
et

acre

exsistentem ct tres lanccas in

eas vibrantem.
,

manu

tenenlera

contra

inunduin

Cui velociter mater occurrcns,

quidnam
viliis

vellet facere

inquisivit.

Et

ilic:

ecce totus mundus tribus

plenus est, scilicet supcrbia, concupisccntia, avaritia,

tribus lanceis

ct ideo his

ipsum
fili

voio

pcrimcrc.

Tunc virgo ad

ejus

gcnna

procidens ait;
dia tempera.

carissime, miserere et tuam justitiam misericor-

Cui Cliristus:
Cui
illa:

nonne vides
fili,

quantae mihi injuriae

irrogantur?

tcmpera,
ct

furorem et paulispcr exspecta,

,

habeo enim
currens

fidelein

servum

pugiicm strcnuum
ct

qui ubiqne

dis-

mundum cxpugnabit
sibi
in

tuo

dominio
,

subjugabit.

Aliuin

quoque scrvum
tabit,

adjutorium dabo

qui sccum fideliter deccr,

Cui

filius:

eccc
vis

placatus facicm tuani susccpi

sed vellem

ego viderc,

quos

ad

taiitum

judicium

destinarc.

Tunc

illa

Christo sauctum
et

Dominicum praescnlavit.
isle

Cui Chrislus: vere bonus

stremius

pugil

ct

studiose
ct

faciet,

quae

dixisti.

Obtulit
pariter

ctiam sanctum Fraiiciscum

hunc (ihristus sicut

sociuin

et

primum
iii

commeadavit.
diligenter

Sajiclus

autem Uouiiuicus
queiu
,

suum
iii

visionc
in

considcraiis,

aiilc

iion

noverat,

crastino

ecclesia invcntuin cx his

vit et
iii

quac noctc viderat, sine indice recognomeus,

ejus

amplexus

ct oscula pia rueiis ait: tu cs socius

ct

tu pariter currcs

mecum, stcmus simul

pracdictam
cor

nullus advcrsarius prae-

vaicbit.
ct

Yisioncin quoquc
iis

sibi

per ordincm enarravit

cxlunc factum cst

iii

unum

ct aninia

una

in

domino.
Cuin
,

Quod

ct

postcris

mandaverunt
ad ordiiicm
cuiu

pcrpcluo

observari.

quendain
pracdicti

iiovitium
novitii

Apuliiin

rcccpisset,

quidam
,

qui

socii

fiicrant,

adco pervcrtcrunt

quod ad sacculum

jaiu rcdire deliberans

vestes suas inodis omnibus cxpelebat.

Igilur
ct

Quod

bcalus

Dominicus audicns coutinuo orationi se dedit.

vestibus

cum

dictum juvcnem jam rcligiosis

camisia induissent,
cn aestuo
,

cxspoliasscnt

jam sua

illc
,

magiiis

vocibus clainarc cocpit ac dicerc:

cxtrahite,
exurit.

en

ardco

en tolus exuror;

extrahite

haiic

(amisiam malcdiclam
quicscerc potuit,
iiuo

quac me totuin

Nullo ergo

modo

quousquc cxutus camisiam

rcligiosis veslibus dclixistcntc bcalo Doiiii-

cst

indutus et ad clauslrum rcduclus.

cuiu
fialics

nico Bononiac

jam ad dormicndum

ivissent,

quidam

Cn\}.
tValer coiiveriius a
riiis

C.XIII.

Dc

baiaJo Doniiiiiio.
Quotl
<.iiiii

471
friUer Rejiicliaec

dpbolu
uiagister

vexari coepit.
ejus

Laiisaiieiisis

autUvisset,

Jjeato

Doiiiiiiieo

studuit indicare. sanctus autein Doininicus ad ecclesiain ante allare

enm
dixil

portari fecit.

Qui cuni vix a fralribus

adjuro tc,
uiiser,

X
ut

fuissct deportatus,

bcatus Doininicus:
creaturain Dei
ct

dicas

niilii

quarc

vexas

quare

et

quoniodo buc
bibit
enirn

iutrasti.
iti

Qui re-

spondit:

vexo euin,

quia incruit,

beri

civitale sinc
iii

liccntia prioris

non adbibito signo crucis. Undc

tuiic inliavi in cuni

specie bibioiiis, quin potius ipsc bibitinc siniul cuin \ino.

Hoc

autein

tunc

eum

bibisse veruin coinpertum est. Inter bciec factum est priinuin

,

signuin ad inatutinas
dixit: ainodo
liic

quo audito djabolus

qui in co loquebatur,

plus stare non possum, ex quo capuciati surguiit.

cst.

Et sic ad orationein bcati Dorainici exire compulsus

partibns Tolosanis

Cuin

in

quoddam
iu

flunien transiissct

libri
,

ejus nullum

babentes conscrvatorium

fluvium

ccciderunt

die

autem

tcrtia

quidam piscator

ibi

banium projiciens, cum magnum piscem sc presi

bendissc putarct, libros ipsos extraxit penitus sic illacsos, ac

in

aiiquo armario

fuissent

cum omni
ct

diligentia custoditi.

Gum

ad

quoddam monasterium
Idem

venissct

fratres quicscerent,

eos nolens
socio in-

inquietare, oratione fusa clausis jannis monasterium

troivit.

cum

cliain

compertum

est,

cuiu in condictu liacrcticorum

cum quodam convcrso

Cisterciensi fuissct,

nam cum

scro ad quaiifusa a

dara ccclesiain devenisscnt et clausain invenissent,

orationc

beato Dominico intraccclesiam sesubito invcnerunt ct noctein illam to-

tam

in

oratione duxerunt. Postlaborcm itincrisantequain ad hospitium

sitiin

devenissct,

ad fontcm aliqucin cxstingucre consucvit,

bibendo aliquam
vcnit

iic

in

domo

bospitis

plns

iiotam
in

incurrerct.
festo

Scholaris

quidam lubricus carius paticns

fratruin
inissara

quodam

ad

doinum
tiiiU'

de Bononia, ut

ibi

inissam audiret.

Contigit autein

bealnm Dominicum celebrare.

Cum autem ad
ct

oblationem

ventum fuisset, dictus scholaris accessit

devotione
illa

manuin ejus cuin niuHa

taiitam

osculatus

cst.

Quam cum

osculatus fuisset,
,

cx

prodire scnsit odoris fragrantiam

quantam

in

vita
iii

sua nuneo niiiaclTicc-

quain aliquando experlus est, ct cxtunc acslus libidinis

biliter rcfriguit,

adeo ut, qui antea erat vanus

ct castus.

ct lubricus,

rctur

postmodum continens

quaiita munditiac puiitale

cjus caro poUebat,

cujus odor tam mirabilitcr sordes inentis purbeatuiii

gabat.
suis

Sacerdos quidain videns aliciuando

Dominiciim ciim
delibcravil
iis

fratribus

praedicatioiii Uv.n ferventcr iiisisterc,

472
ailliacriMc,

C";ij>.

(IXIII.

De

sniicto

Doiiiiuico.
sihi

diiiiiiiuxlo

noviitii

tcstaiiieiiluin

ad

piaeilicaiidiiiii

iic-

cessariuni liabcie possct.

Hacc co

cogitaiitc iiuidani juvcnis vcnale

testaniciilum sub vcstc hajulaiis adfuit,

iiiagno

quod statim sacerdos ciim

duhitarct,

gaudio cmit,
prcce

sed

dum adhuc aliquantulum

quod

fusa

ad

Dciiiii

imprcssaquc super lihiuni

cxtcrius

cruce librum

aperuit et oculos ad capituluin,

jecit
et

prinio se ohtulit,
dictHin est
,

mox conego

iilud,

quod
et

in

actibus Pctro
iis

eidem occurrit:
,

surge, descende
illos.

vadc cuni

nihil'

duhitans

quia

niisi

Statimque surgcns
regeret

iisdcin adhaesit.

Cum apud Tolosam

et

in

iheologia

magister quidam

scientia

faiua

praeclarus,

quodam

niane

aiite diein,

cuni suas praevidcrct lectiones, oppressus

somno capul suum

sibi
,

in

cathedra
ei

paululum rcclinavit visumquc est Qui cum

in

quod VII slcllac

praesentarcntur.
suhito

de novitate
et

talis exennii

plurimum iniraretur,
iii

lumine

quantitate
illumi-

praedictac stellae
iiaverunt.
ct ccce,

tantuin crevcruiit,

quod totum inundum

Qui evigilans, quidnam

sihi vellet,

plurimum inirahatur,
et

dum

scholas intrasscl ct legcref, bcatus Dominicus

cum

00 ')sex fratres ejusdem hahitus ad praedictum niagistrum huinlliter

accesscrunt

et

suum

sihi

propositum intimantcs dixcrunt, qiiod

scholas suas cuperent

cssc septem stcllas
,

frcqucntare.
vidcrat,

Qui recolens
iion dubitavit.

visionem

ipsos

qiias

Romae
saiicti

viro Dei
-)

Dominico posito

vir

quidam

inagi.stcr

Rcginaldus

Amiaiii

Aurclianensis dccanus, qui cliam Parisiis in jure canonico ')rexerat annis quinque,

Romam cum

Aurelianensi cpiscopo inare transiin

turus advcncrat.

Dudum autcm

iiroposifo

hahchat
id

rclictis oni-

iiihus piacdicationi insisfcrc, scd

quonani niodo
a

complcrc posset,

iiccduni advcrtcrat.

Cum autem
,

quodam

cardinali, cui hnjusniodi

votuin

cxpresscrat

de

instilutioiic

praedicatoruni

didicissct

ct

bcato Doniinico

acceisito cidcm suuni proposilum

rcvciassct,

tuiic
iiilir-

ipsius ordiiiis dcliberavit ingrcssum, nec niora, giavi fchriuni

initate corripitur ct

dc cjus salutc pciiitus dcspcratiir.

hcato

Perscverantc
,

autem
(|iiaiii

iii

oratioiie

Doininico ac hcalam virgincm

cui

tani-

s|)cciali

patronac curani ordinis totani conimiscrat,

exorantc,
ccce

ut vcl saltem niodico

siihito

tcmporc cuni

sihi coiiccdcrc dignarctur,

rcginam misericordiac duahus comitatam pucilis admodum

spociosis Rcginaldus vigilans cl inortem cxspcctaiis ad sc visihilitcr

^cnicntcni adspcxit blandaquc facic sibi diccntcm: pclc a inc, quod
J)
r.-il

KJ. ri. .ici.lrui

I.

^lt.

J)

l.il.

Vr.

.A

,i

ii

I.

.<)

I.il'

(ilVriiiil.

Cap. (JXIII.
vis,
ol

De
,

saiicto

Doiliiiiico.

473
ex
piaeclictis

ilabo

libi.

Deliberanti
iie

(|iiid

peteret

uiia

puellis snggessit,

quid peteret

sed

se

totuin regiiiae iiiiseriilla

cordiac coininittcret.

Quod

duni

fecisset,

inanuin

cxtendens
quani

Yirgineam aures ejus

et nares, inanus cjus ct

pedcs

saliitari,

tulerat, unctione perunxit, forinulas

verborum proprias ad singulas

stringantur rencs tui cingulo
in pracparationcni evangelii
tibi

unctioncs subinfercns
castitatis.

ad renes
ait:

ait:

Ad

pedes

unge pedes
tertia
ei
inittani

pacis.

Addiditqnc:

die

anipullani

restitutionis

plenariae sanitatis.
quit,
istc

Tuuc

habitum ordinis ostendeiis:

tui.

cn,

in-

cst

habitns
in

ordinis

Hanc autcin Tisionem

similiter

beatus Dominicus

orationc positus vidit.

et

Mane autem

facto

ad

cum veniens
assumsit,
tertia

sanctus Doniiiiicus

saiiuin
,

reperit ct ab eodeni to-

lius visionis scriein audivit et

habilum

queni

virgo monstraverat,

nam antea

fratres
et

snperpclliciis

utcbantur.

Die autem

Dei

mater adfuit

corpus Reginaldi adeo pcrunxit,

quod

non solum acstuin febriuin,

exstinxit,
nt, sicut ipsc
libidiiiis

sed

eliam ardorem concupisccntiae sic

confessus,

postniodum est

nec primus

in

co motus

')dc cactero pullulavit.

Hanc visioncm

iterato

exhibitam
bcato
mullis

quidam religiosus de ordine hospitalariorum pracsente

vidit
et

Dominico propriis oculis

fratribus
igitur

stupuit.

Hanc

visioncni
publicavit.

-)post

illius

obituin

beatus

Doininicus

Missus

Reginaldus Bononiam praedicationi ardeiiter instabat

Post hoc autem
obdormivit.

ct fratrum

numerus cxcrescebat.

missus

Parisios

iion post niultos dies in doinino

Juvenis quidain iiepos

cuin

domini Stephani cardinalis dc Fossa Nova

praccipitio

cquo
bcato

in

foveain

lapsus inde mortnus cst eductus,

fusa
vitac

qui

Dominico
ccclesia

ublatus

oratione

pristinac

esl

restitutus.

In

sancti Sixti architectum quendani conductuin a fratribus sub cripta

quacdam ruina desuper resoluta

dentis

contrivit,

denique sub cumulo cavir

inateriae jacentem cxstinxit,

sed

Dei Doininicus corpus

suaruni

de cavcriia subductuiu ad se deferri jnssit orationuinque

suffragio statim yitae simul et sanitati restituit.

In cadeni ccclesia vice panis valde nio,

3)dum

fratres circiter

XL

mancrcnt

et
id

quadam

dicum invcnisscnt, beatus Doininicus

panis inpartes dividi super
cellam panis

modicum

quod habebatur,

mcnsam mandavit, dumquc unusquisque bucecce

cum gaudio frangeret,

duo juvenes habitus

cl

forniac consiiuilis refectorium intravernnl. palliorum sinus. qui a collo

J)

Verbn d

caeteio

uiniltit

Y.d. Vr.

2)

Eil.

Rcc.

iijdiiiil

m.ixiine.

3) Rec. adduiit aiiiul

Roin.tin.

474
j)erulobaiit
,

C;[).

CXIll.

Dc

sancto Dominico.
Qiilbus
in

plenos

panibus deferentes.
sileuter

(apiie

iiu-nsae
,

servi

Dcl

Dominlci
vcl

oblatis

ita

subito

discesscrunt

ut

nullus de caetero,

unde venerint

vel

quo abierint, scire possel.

Tunc sanctus Doniinicus nianu ad

aiodo
,

fratres

circumquaquc protensa
bcatus Doniinicus

inquit,
in

fratrcs niei,

conieditc.

Cuniquc
gravis
et

aliquando

itiiiere
illc

positus

esset ct

pluviarum inundatio

lacta essct,

signum crucis cdidit

ut

a sc ct a socio oninem
papilionc de cruce
, ,

pluviam
tota

ita

propulsavit,

quasi

facto

cum

terra dcnsa

imbrium inundationc madesccret

ncc una gutta

vice
,

ad spatium trium cubitorum eos contingeret.

iu

Quadam
cui
vir

dum
nauta
pro

partibus

Tolosanis transiisset navigio quandam aquam

ab co denarium pro mercede transitus exigebat,

scrvitio
sibi

Dei
,

impcnso cum coeloruin regnuin promitteret

Christi

addeiis,

quod discipulus
ille

essct ncc
raihi,

aurum

vcl

pccuniam dcportaret,

euin per

cappam trahens:

inquit,

aut

cappam aut dena-

rium dimittcs.

Tunc

vir Dei ercctis ad coelnin oculis paHliulumquc

et divino nec

intra se orans, inox in tcrram respiciens

dubio pro-

curatum nutu dcnarium jacentem videns: ecce, inquit,

postulas, tolle
ct

frater,

quod

me

liberum in pacc

diinittc.

Contigit aliquando

viro Dei iter agente associari sibi religiosum

quendam convcrsationis
linguapcnitus alienum,
illo
,

quidem sanctitatc domesticum, scd loquela

dolens itaque
tione
,

ct

quod divinis cloquiis una cum

non posset
,

mutua sc
ut

colla-

refoverc

')taiidem

a domino

unus lingua

loqucrctur altcrius vcrbisquesic alterutrum variatis scse per triduum,

quo videlicet

ituri

erant,

iiitelligcrent,

impetravit.

Quadain vicc
illc

quum

quidaiu

inuUis

obscssus

dacmoniis

sibi fuissct oblatus,

stolam accipiens prius super proprium collum posuit,

deindc dac-

moniaci collum cinxit mandans

illis,

ut

de caetcro illum bominem

-)

non vcxarent.

Ipsi vero in

ejusdcm obsessi corpore

stalim vexari
cruciari hic

coeperunt et clamarc: pcrmitte nos exirc, quaie

compellis?
rein

nos

At
,

ille:

non diinittam vos

ultra

inquit,

nisi

mihi fidojusso,

dcdciitis

quod

ncquaquam
Et

redeatis.

Quos

iiiqiiiunt,

fidejussores poteriinus tibi darc?

ille:

sanctos marlires,

quo-

rum corpora

in

ccclosia hac requioscuiit.

Kt

illi

non possuuius,
darc, alio-

quia iiostra nierita conlradicunt.

Oportct vos, inquit,

1)

Kd, Pr.
1
-^

pl.-uifi

nliler

liiiijii.-i
1 II

ori

II

H
l

rc
is

iir

111
.1

i'ri
1

In

n s

Iniidein ii l hiiiis liaiir iieriodiiiii ila clniidit alleriiis verbiscpie se ref oc illaron t per r iiiic r n I, o c ni o v de c p l i In r (| q n e n d
:

ii

ii

.i

pc

l r

l.

.;)

Alii

lir

cj

ii

p ri

lci;iiiil.

Cap. CXlll.
qHiii

De

sancto Doininico.
libcros vos
diuiitlam.

475
Tunc
re-

a cruciatu hoc nequaquam

sponderunt ad hoc, operam se daturos, ct post modicum dixerunt:

ecce impetravinuis licet immeriti, quod sancti martires fidejusserunt

pro nobis.

Requirente autem eo
in

hujus rei signum dixerunt: eatis

et eara invenietis

ad capsam,
inversara.

qua sunt recondita capita martirum,

,

Quaesitura est et inventum

sicut

illi

fuerunt protestati.
hacreticis depra-

Praedicante eo

aliquando

quaedam matronae ab

vatac ejus pcdibus provolutae dixcrnnt: serveDei, adjuva nos.

Si

Ycra sunt,
spiritas

quae hodie praedicasti,

Quibus
,

diu

raentes

nostras errorum
et

excaecavit.

ille:

constantes

estote

exspectatc

panlisper, t videatis

qnali doraino

adhaesistis.

Statimque vidcqui

runt de medio sui i)catura unura tcterrimura

prosilire,

magni

canis quantitatera praeferens habebat grossos oculos et llammantes,

linguam longam latamque atquesanguinolcntam ctprotractamusqucad

urabilicura,

caudam vcrohabenscurtara sursumqueprotcnsam posterioquocnnque se vcrteret, ostendebat, dc quibus foctor

rura turpitudinem,

intclerabilis exhalabat.

Cumque
foeda

circa illas matronas sc aliquamdiu

in

huc

illuc

vertisset,

tandcm pcr cordam cauipanac

post sc vestigia

canipanile
Illae

conscendens

disparuit,

relinquens.

ergo matronae gratias agentes ad catholicam

Cura in

fidera sunt

conversae.
et
illi

partibus Tolosanis quosdani haercticos convicisset

csscnt incendio dcputati, inspicicns inter eos

noraine, ait ministris: istum servate,

qucndam Rayranndum

ne aliquo raodo cum caetcris

inet

comburatur.
quit,
fili

Conversusque ad eum blandeque alioquens: scio,

scio
,

mi,

quod adhuc,

licct tardc,

boiius

homo

eris

sanctus.

Uimissus itaque per annos

XX

in

haeretica

pravitatc
elTectus
in

permansit,

tandem conversus

ct

frater

pracdicatoruni
et fcliciter

eodera ordine vitam suani laudabiliter duxit

vit.

consummasociatis,

Cum

esset in
ei

Hispania,

quibusdam

sibi

fralribus
,

apparuit
illos,

per visum immanissimus draco quidam

qui

fratres

qui secum erant, absorbere apertis faucibus nitebatur.

-)

Quod

vir

Dei intelligens fratres

illi

patres

fortiter

resistere

hortabatur.

Postmodum omnes

cxceptis fratre Adara ct duobus conversis ab

illis

co recesserunt, interrogatus autem quidara ex

militer vcllet abire, ait:

ab co,

an

si-

absit, pater, se dedit.

ut rclicto capite sequar pe-

dcs

et

continuo orationi

Et fcre omncs post modicum

in

sua oratione converlit.

Apud sanctum Sixtum

nrbe

Romana cum

1)

Ed, rr.

jiiiile

caiiem

maijis

c.iiiis oJlerl.

2)

td.

Tr.

.i 1

iiddil.

476

Cnp. CXIIl.

De

saiuto Doniiiiico.

fratribiis existens

subilo facto supcr euui spirilu douiiiii ad rapitu-

him fralribus couvocatis palam omuibus nunliavit, quatuor fralres

ex ipsis in brcvi
morituros.
,

duos

videlicet

in

corpore

duos vero

in aniuia

Post inodicum duo

fratres

ad

dominum
eo

inigraverunl,
ibi

duo vero de ordine recesserunt.

Existente
ciijus

Bononiae erat

quidam inagister Conradus Teutonicus,

fratres
niirabiliter

ingrcssum ad ordinem

afTcctabant.

Cuin

autciu lieatus Doniinicns

cum

priore

monasterii ')Casa INIariae

de Ordine Cistercicnsi in vigilia

,

assumtionis beatae Mariae serinocinaretur

dentia exigente-) inter alia dixit ei:

familiari
,

quadam

confita-

fateor tibi

prior,

quod

men

adliuc nulli uiiquam

,

exposui
in

nec tu alteri,

quamdiu vixero,

revelabis

quod nunquam adeo

bac vita aliquid pctii, quod non

assequercr juxta votum.

forsitan antc
tico dixit,

Cui quuin praedictus prior diceret,

finiret,

quod

eum vitam
Tuiic

beatus Dominicus
viveret.

spiritu

propbe-

quod ipse prior diu post se

ille

-^)Sicque factum est,

ut praedixit.
tibi

prior

adjecit:
,

petc

ergo

pater

ut

det

magistrum Conraduni ad ordinem

cujus fratres introitum taninquit,

tuni flagitare videntur.

At ipse:

reui

bone frater,

dilTici-

lem postulasti.
gentibus
noctavit.
inccpisset,
ipse
in

Finito

conipletorio

caetcris

ad quiescendum per-

ecclesia remansit

et in oratione inore solito per-

Convenientibus igitur fratribus ad priinam

cum cantor

jam

lucis orto sidere ccce lucis iiovaesidus novuin futurus

inagister Conradus subito veniens ad pedes beati Dominici sc pro-

sternens

babituin

ordinis

iustanter pctiit et persevuranler acccpit.

in

Hic

fuit in ordiiic

valde rcligiosus ct lcctor

ordinc plurimum giatiosus.

el

Qui tandcni moriens cuin jam oculos dausisset

grasse
crcdcrent,
ille

fratres

euiu iniait:

apcrlis

oculis

fratrcs
:

circunispiciens

dominus vobiscuni.
adjunxit:
iidclium

Quibus respondentibus

ct

cum

spiritu
in

tuo,

animae per memoriain Dei rcquicscunl

pace quievit.
Incrat autcin
nisi

pace,

ct sic protinus ille in

scrvo Dei Domict

nico

firma valdc mentis aequalitas,

cum ad coinpassionem

inisericordiam tiirbaictur, et quia cor gaudcns exhilarat facieni, p!acidain iuterioris boininis compositioncni nianifesta de foris bcnignitate

prodebat.

Tempore diurno
tcnore

cuni fratribus suis sociisvc salvo

,

qui-

dem
Dco.

boncstatis

ncmo comniunior
quasi
p.

nocturnis

boris

vigiliis

ct orationibus

ncmo

instaulior, dicin iniparticbalur proxiniis, iioclem

De
:

oculis

suis

qucndam
"J)

foiitcm clTeceral
.iililunl
i

lacrimarum,
.TlAlii:

1) Alii
j
i

C.issiiinnriii
.1

ni>c.
1
.

liliii

innlrriii.

II

t II

in

ii i

,<

e r

ri

,-i

a e

il

I.

Cap. CXIIJ.
Frequeiitcr,

De

sancto Doniinico.
lcvabatur
In

477
,

quando coipus

clouiini

niissa

in tantuin

icntis rapiebatur excessuiu, ac si ibidcin Christuin incarnatuni prae-

scntem videret.

Propter quod niissam niulto tenipore

in

cuin caetcris

nou

audivit.

Erat autein sibi

ut

ccclesia

pernoctandi consuetudo

creberriina,

vix

aut vel raro certnm ad quiescendum locum vi-

deretur habcre, et
nccessilas,
sive

cum
ante

lassitudiiie succcdcnte

somnii

interpollarct

altare

aut super lapidein capite rcclinato

paulnlum quiesccbat.
pria dc

Tres singulis noctibus accipiebat manu profcrrea

,

quadam calena
pro

disciplinas,

unam

videlicet
,

pro

se,

alteram

peccatoribus
in

qui

versantur in niuudo

tertiam vero

pro his, qui

purgatorio eruciantur.

Eleclus aliquando in ')Co-

toroncnsem

aliis

Citaviensem episcopum, omnino rcnuit contestans

se prius terram desererc,

quam

electioni

aiicui
,

de
cur

se

factae alilibcntius

quatenus conscntire.

Interrogatus

aliquando
in

non

Tolosae

in

Tolosanaquc djoeccsi,

cjus

-)videlicet d;yoccesi,
in

quam

in

Carcassonensi dyoecesi moraretur, rcspondit: quia

To-

losana dyocccsi multos, qui nie honorant, invenio, apud Carcasso-

nam
dam
,

vero omncs
in

me

contiario

iinpugnant.

Intcrrogatus a quoin

quo libro
vice

plus
vir

studuisset,

respondit:

libro caritatis.

Quadain

dum

Dei

Dominicus
djaboius
in

apud Bononiam

consti-

tutus in ecclesia pernoctaret,

specie fralris cidem apei

paruit,
Ht
CHin

quem sanctus Dominicns fratrem existimans

caetcris

iniiucbat,

ad quiescendum pergerct.
rcspondebat.

lllc

vero quasi dcri-

dendo eundcm
quisnam csset,

sibi nutibus

Tunc sanctus Dominicus,

scire
voleiis,

qui

suuiu

mandatum contcmncret,
ct in

candclam ad larapadem accendit

dyabolus
esset,
,

facicm cjus rcspicicns, quod

conrestira

coguovit.

Quarc

cuin

eum vchcmentius
silentii

increpasset

mox

eidem djabolus

de fiaclione

insultare
sibi loqui

coepit, sanctus
licere

autem Dominicus, utpote fratrum magistro

cogit
ipsura
,

asserens,

ut

sibi

diccrct,

de quo

fratres

iii

choro tcntaret.

Qui respondit: facio eos tarde venirc

,

et cito exire.

Deinde duxit eum ad dormitorium

inquirens.

de quo ibidem fratrcs tentarct,

Qui
officio

ait: facio

eos nimis dormire, tarde surgere, sicquc

et

a divino

remancre

interdum immundas cogitationcs habere,

et,

Dcinde ad refectorium ipsum duxit

tarel, quaesivit.

de quo

fratrcs
:

ibidcm tcn-

Tunc dacmon per mcnsas

saliens

plus et ^^ininus,

pluset ininus saepius repetendodicebat. Quod cum sanctusDominicus,

I)

Ed. rr. ofFerl: C

legit.

veren s em
Pr.

ep.
I ii

2)
s

Etl. Pr,

male
legll.

judioem

loco

videlicet

3)

Ed,

iniinis p

saepiiis

478

Cap. CXIII.

Dc

sancto Domlnico.
ait:

quid sibi hoc vcllct, iiitenogaret,

quosdam

fratrcs tciilo,
,

iit

pliis
,

comcdant
luinns

et

sic

cx iiimia cihi sumtioiic dclinquant

sic
iii

quosdam

ut

suraant et
fiant.

Dei servitio et sui ordinis

observatione

debiliorcs
fratrcs

Indc duxit
iiiquirens.

cum ad locutorium
Tunc
ilie

de

quo ibidem

tcntaret,

crebro

linguaiu revolvens

mirabilis confusionis

sonum promebat.
vellet, inquircret,

Qucm cum
ait:

sanctus Dominitotus

cns,
cst,

quid sibi

hoc

hic

locus

meus

cum

cniiu fr.itrcs

ad loquenduin couveniunt, eos tentare studeo,

sese inutilibus verbis commisceaut et )unus

ut confuse loquantur,

alium non exspectet.

Postremo duxit cum ad capituluin

scd cuiu

antc ostium capituli fuissct, daeiuon nullatenus intrare voluit, sed

ait:

huc nunquam iugrediar,

et

quia locus malcdictionis et infernus

inilu est,

totum

ibi ainitto,

quod

ia

aliis locis lucror.

Nain cum

aliquem fratrem
in

per aliquam negligcntiam delinquere fecero,

mox
hic

loco hoc maledictiouis

de ipsa negiigentia se purgat et coram

omnibus se proclamat.

Nam

hic

monentur,

hic

conlitentur,

accusantur, hic verberantur, hic absolvuntur, et sic totum amisissc

me doleo, quod alibi me Tandem appropinquaiite

Bononiam
gravi coepit

lucratum gaudebam.
peregrinationis

t his

dictis evanuit.

tcrmino constitutus apud

languere.
Vidit

corporis
iii

infirmitale

Sui

autem

corporis dissolutio sibi

yisione monstr.ita est.

enim juve-

nem pukherriinum
lui,
vciii .id

his verbis se
,

vocantcm

et

diccntcm: veni, dilectc

gaudia
iie

veni.

Convocitis igilur fratribus Bononiensis

conventus XII,

eos exhaeredes et orphanos derelinqueret, testa-

mentum condidit
reditariis jurc

diccns: haec sunt,

quac vobis tanquam

filiis

hac-

possidcnda rclinquo, caritatcm habctc, huiuilitatem

Illud

servate,

paupertatem voluntariam possidcle.

ne quis unquain
in

vcro, qua po-

tuit, districlione prohibuit,

suo ordine posscssio-

ncs induccret tcmporalcs, malcdiclioiiem

tcrribiliter iinprccans ei, qui

Dei omnipotciitis ct suam

pracdicatorum ordinein tcrrcnarum diFratribus

dulcitcr

vitiarum pulverc
dcstitutione

pracsumerct macularc.
dolciitibus

vero

dc

ejus

inconsolabiliter
filii,

cos consolans ait:

ne vos mea,

*)corpornlis turbct discessio, nullatcnus dubitantes

utilioremmc vosmortuum habiturosquaiu vivum. Proinde ad extremain

horain vcnicns

auno doniini I\lC(iXXI dormivit

in

domino.

Ctijus

quidcin transitus cadcin die

fratruiu
I)

cademquc hora
Brixia

fratri

3)(uiivli priori

tunc

pracdicatorum
l'r.

de
Ifglt.

postmoduiu

cjusdcm

civitatis

Kd,

uiiuiii

nliud

2) Kd, fi.

cniiinlis,

3) r.pcrntioies

.ironii.l

ll.crld.

Cap. CXIII.
episcopo hoc iiiodo monstratus
Ccipite

De
est.

sancto Dominico.

479

Xain cum in campanill friUruiu

,

ad uiuruni inclinato

Icvi

somno dormitasset

vidit

coelum

apertuDi et duas scalas caudidas ad tcrram submitti

niitatcs

quarum sum-

Christus

cura

matre tenebat
In

et

angeii

per eas jubilantcs

in

asceudcbant et descendebant.

medio autem scalarum

imo

scdes posita erat et super sedem veiato capite frater scdens, Jesus

autem

et

mater ejus sursum scalas traliebant, doncc sedente

est.

in

coclum elevato apertura coeli clausa

fratcr

Veniens igitur praedictus

et

Bononiam

continuo

cadcm

die

hora patrciu migrassc

cognovit.
die ac

Fratcr quidani nominc ^)Rao positus apud T^bur eadem

,

hora

qua pater migravit a corpore

altare.

tuissam celebraturus
ct

accesserat

ad

Cum

audiissct
in

eum Bononiae aegrotassc

vivis

ad locum canoiiis veniens,

quo de
subito

mentio
est
in

fieri

consuevit,

vellet pro ejus salute orare,

factus

excessu mentis
to-

viditque viruin Dei

Dominicum corona quadaiu aurea laureatum

,

tumque mirabili splendore fulgcntein

viris comitaluin, hinc iiide

duobus quidem reverendis

in via

extra

Bononiam

regia proceden-

tem.

Diein igitur notans et

horam

invenit tunc
igitur

servum Dei Domiejus

nicum a corpore migrasse.

pore sub
terra jacuisset
et

Cum

corpus

multo tcmindesinenter

crebrescentibus in dies

miraculis non posset ulterius ejus sanctitas occuUari, fidelium dignum

duxit devotio

corpus ejus
fuisset,

ad altiorem locum translerre

vix
ferrcis

cumque
cacmento

monumcntum

fracto

instrumentis

sublatoque lapide, patefactuni, tanta ex ipso suavissimi odoris prorupit fragrantia, ut

non

taiu

sepulchrum quam cclla videretur aro-

matuiu patuisse.

Qui

quidein

odor cuncta superabat aromata nec

alicujus rei naturalis odor similis vidcbatur ncc solum ossibus aut pulvcri
sacri corporis inerat vel capsae,

vermn etiam terrae circuuiquaque

etiam postmodum delata

congestae,

ita

ut ad longiiiquas regiones

odorem

ipsuin longo tempore retineret.

sic inhaesit, ut

Fratrum vero manibus aliquid

de ^^reliquiis tangentibus

quantumcunque lotae

vel eliara

confricatae fragrantiae diu testimonimn praesentarent.

In provincia

Ungariae vir quidain nobilis cura uxore sua

liquias

et filio

parvulo ad revisitandas acvitae

beati

Dominici, quae

iu

Silon habcbantur,

cessit, at filius ejus infirmitatus ibidcm ad

extremum
altari

moriendo
Dominici
veni

pervenit,

pater

autein

corpus

filii

corain

bcati

eoUocans lamentari coepit

1) Alii

et dlcere:
2) Rec.

beate Dominice,
et

laetus

Rnbo

leguiit.

nddunt sncrosanctis

posl confri-

catne: essent per pliires dies consecratne.

480
ad
te
,

Cap. CXIII.
cn
tristis

De
cum
,

sancto Doininioo.
veni ct orbatus recedo;
milii laetitiam

ledeo

filio

reilde

inilii,

quaeso,

filium

meum

redde

cordis

mei.

ecce circa mortis

medium puer

revixit

et

per ecclesiam amhulavit.

Juvenis quidam cujusdam nobilis dominac mancipium,

dum

in

quo-

dam

flumine piscandi gratia insisteret, in aqua lapsns et sufTocatus

disparuit,

magno

auteni spatio temporis interjecto

,

ejus corpus de

profundo fluminis est eductum

suscitalione

domina autem

ipsius

pro

ejus rereli-

beatum Dominicum invocans promisit se ad suas

quias nudis pedibus accessuram ct resuscitatum mancipium libertati

daturam, statinique, qui fuerat morluus,

nibus
sicut
^itae

in

medium videnlibus om-

redditus

prosiliit

votumquc suum praedicta domina,

In

promiserat,
vir filium

adimplcvit.

eadcm provincia Ungariac cum

et

quidam

suum defuncliim amare lugcrct

bcalum Domi-

nicum pro ejus resurrecliouc invocaret, circa pullorum cantum, qui mortuus fuerat, oculos aperuit
sic et patri dixit:

quid est, pater, quod

tui

babco faciem madefactain?

quia tu mortuus fueras
Cui
ille:

Et

iile:

lacrimae patris

sunt.

fdi,

et

cgo solus remanseram

,

omiii

gaudio

destitutus.

miiltum
,

flevisli

pater,

sed beatus Dominicus

suis

desolationi tuae compaticns

iinpetravit.

ut

tibi ct

vivus reddcrer,

mcritis

Languidus quidani
visitarc

per XVIII annos caecus reliquias

beati

Dominici

desiderans,

tanquam tenlans
,

ire

de Iccto

surrexit taiitanique subito sibi sciisit infundi virtutem

quod passn
corporis
et

concito

gradi cocpit, taiitoque niagis in convalescciilia

illuminationc oculorum proficiens, quanto quotidie in itinerc proccdebat,

donec tandcin

ad locum destinalum pcrvcniens pcrfectum

In

rcccpit

utriusque beneficium sanitatis.

cadcm provincia Ungariae matrona

missam disponens facere
cele-

quaedam ad lionorem
brari sacerdolem

beali Doininici
iioii

liora dcbita

inveiiil,

quapropter caiidclas tres

ct in

ad

lioc

paratas manutcigio niundo involvit

quodam vase

re-

posiiit,

aliquantulum aulem
palciilii)us
laiiHJiu

devcrtens
vidit.

ct

postca rcdieiis

caiidelas

flamiuis

ardere

(iurrcntcs
ct

omnes ad

tain
,

grande
donec

speclaculum

ibidem trementes

orautcs stelerunt

sinc lacsionc manutergii penitus cxarsernnt.

laris

Apud Bononiam schofcinur

quidam nomiiic Nicolaus gravl reuuiu ac gcnuuni dolore adeo

(|uod

cst vexatus,

dc

lcclo

surgerc non valebat,

ciijus

ct

lacvuin emarcuit intantum, quod omnis ab cospes curalionis abscessit.

Dco

igitur ct beato

Dominico sc devovens
in

cuni sc

filo,

de quo ficnda
ctiaiu corpus,

erat candela, totuni mciisus esset

colluin cl
pcrtiis cingcre.
Cuiii

longuni, coepit

laiKlcin

gemi

fil<>

aiiibienli' ciiivisset.

Cap. CXHI.

De

sancio Dominico.

481
et beali

invocato ad quamlibel inensiirationcm

nomine

Jesii

Domi-

nici continuo se allcviatiim senticns exciamavit:

ego sum liberatns.

Exsurgens
ccclesiam.

et

prae gaudio lacrjmans siuc aliquo fulcimenfo venit ad

in

qua

corpus sancti Dominici

et

quiescebat.

In

eadcni

quoque

civitale

niulta

fcre

innumcrabilia
est.

miracula

Deus per

suum servum Dominicum opcratus

In Sicilia

apud Angustam

cum

puclla

quaedam

quae

vitio lapidis

laborabat, incidi deberet,

et beato

niater ejus pro instanti periculo filiam

suam Deo

Dominico

commendavit.

Sequcnti igitur nocte dormienti puellae beatus Do-

niinicus adslitit ct in
et abscessit,

manu

cjus lapidem

quo torquebatur,

posuit

qucm

puella evigilans et se liberatam inveniens matri

dedit

et

visioncm per ordinem explicavit,

attulit

mater vero lapidem ad

tanti miraculi coraiii

doraum fratrum

et

ipsum

in

niemoriam
Iii

imagine beati Dominici suspendit.

translationis

Augusla

civitate cuin in fest

,

bcati

Dominici matronae

quacdam

quac

in occlesia

fratrum missarum sollcmniis interfuere, domuin redircnt et quandain

raulicrem prae loribus doinus suae filaiitem vidcrcnt,
tive

ipsam carita-

redarguerc coepcruut, cur

ccssarct,
illa

in

festo tanti putris a servili opcrc

non

vcro

indignata
colite

respondit:
sancli,

vos

quae

eslis

')bizotae
jn

fratrum,

festum

vcslri

Statimque oculis

tuinorcm cum pruritu conversis cx ipsis

cocperunt verines pro-

tinus scaturirc, ila

quod vicina quacdam XVIII vcnncs eduxit cx ejus

oculis

nuraeratim.

Compuncta
et

igitur

ad ccclesiam fralruin

vcnit

ibiquepeccata sua confitcns

votum emittcns, quod de cactero sancto

et

Dei Doniinico nunquam dctrahcrct

ejus

fcstum devote agcrct,

protinus restituta est pristinae sanifati.

Sanctimonialis
,

quaedam noMagdalcna,

mine Maria apud Tripolin

in

monasterio
at

quod

dicitur

validissimis infirmitatibus claborans,

iii

tibia

graviter percussa
horis exifus

mensibus cruciatu miserabili urgebatur,

ita ut singulis

timeretur.
raine,

Quae

intra sc rccolligens
te

semetipsam

sic oravit:

mi do-

non sum cgo digna orare

nec a
sit

te exaudiri,

sed rogo do-

rainum incum beafuin Dominicum, ut

impetret bencficium sanitafis.
in exstasi facta vidit

mcdiator inter

me

et

teet mihi

Cum

crgo diu cum lacrymis exorarct,

fratribus aperta

bcatum Dominicum duobus cum

,

cortina, quae ante lectuni cjus pendebat

intrantem sibique diccn

illa:

tem: quare tantum sanari dcsidcras?

Et
illc

doininc

ut

Deo

meo devotius

servire

possim.

Tunc

desub cappa

unctioncm

niirae fragraiitiae profcrcns tibiam ejus uiixit ct statini saiiala niit.

1)

nri^iolrip logU

F-ii.

I'r.

31

482
')Et
ait:

Cap. CXIll.
haec
cuin
est

De

sancto Domii\ioo.
pretiosa,
,

unctio
inulicr

est

valiie

diilcis

ct

diiTlcilis,

Cujus

verbi

requireret rationeai

dixit:
,

liaec

unctio

dilectionis

signuni,

quac

videlicet

pretiosa est

quia nullo

pretio emi potest et quia in donis Dei riullum est melius dilectione,
dulcis, quia nihil dulcius carilate, difficilis, quia cito perditur, nisi

caute CHStoditur. Ipsa etiam noctcsorori suae in dormitorio quiesccnti

apparuit

diccns
iiiveiiit.

cgo

saiiavi

sororem tuam; quae currens

sc

ipsam

sanatam

Quac cum

etiam

sensibili

unctione

inunctam
-)

sentiret, ipsam

cum bombice

ct rcverentia

mulla extersit.
rctulisset,

Quac

cum abbatissae

ct confessori ct sorori

omnia
et

et unctio-

nem

in

bombice praesentasset,
iis

tanta

tam

nova

odoris
,

fra-

grantia sunt percussi, ut nulla

possent aromata comparari

ip-

sam autcm unctioncm cum

gratus

multa reverentia scrvaverunt.

Quam

autemDco

exstat locus, in quo sacrosanctum corpus beati Do-

minici requiescit, licct ex miraculis nniUis clarucrit,

unum

tanien hic

posuisse

sufTiciat.

Refert niagister Alcxander episcopus ^)Vindoni-

censis in postillis suis super illud

verbum :misericordia

et

veritasob-

viavcrunt sibi etc, quod quidamscholaris degeusBononiae vanitatibus

saeculi deditus visioncm talem conspcxit.

Videbatur siquidcm

sibi,

quod

in

quodara canipo

magno

consisteret et

ibidem tenipestas in-

gens super ipsum descenderet.

tis,

Qui

dum

fugerct a facic tempestaiuvenisset et

ad quandam domum
ad
ostium
sc

pervcnit,

quam cum clausam

rccipi

pulsans

ibidcm

postulasset,

quae

deintus

crat hospita, respondit: ego sum justitia, quae hic habito, ct haec

domus mea
vales.

est

quia autem tu justus non es

in

ea habitarc non
et aliani

Ad

cujus

vcrba

illc

phuimum moerens
eam
vcnit

abscessit

domum
dit: te

ultra

illam conspiciens ad

ct pulsans

ad ostiuni

se ibidem recipi postulabat. scd

quae deintus erat hospita, rcsponet

ego sum vcritas

quae hic habito,

hacc domus

niea

cst,

autem hospitio non rccipiam, quia veritas eum non liberat, qui
Indequc abscedens tcrtiam
veniens
Cui,

cam non amat.

spicit,

domum

ulfra illam pro-

ad quam
flagitavit.
,

se

simililer

contra

impctum lempcstatis
respondit:

recipi

quac dcintus cratdomina,

cgo

sum pax

quac hic habito, non est autcm pax impiis, sed homi-

nibus bonae voluntatis.

ct

Vcrum quia cgo

cogito cogilationcs pacis

non

afflictionis, utile consilium tibi

niiscris

dabo: ultra me soror habiad hanc acccde

ct

tat,

quae

scmper auxilium praestat,

cjus nionila complc.

1)V<t1).t:

Cum crgo

accessissct, quac deintus crat, rcrr.

iii '1

Et
F.il.

(lixil

oiiiiliit K(l.

2)Vpi1).t:
o
ni c
ii

,n

servave-

riinl

oinillit

Tr.

3)

Kd. Vr.

s.

Cap. CXIV.
.spondit:

De

saiicto

Sixto.
liabito
sl igitiir

483
ab im-

Pgo

suiii

nnsericordia,

quao

liic

minciiti leuipestate salvari dcsideras,

vade ad domiiin,
stabuliiin

m qua fralres

pracdicatores

habitant,

ibiquc

invenies

poenitentiac et

pracsepc continentiae
cuin
ot

et pabiilum

doctrinae, *)asinuni siuiplicitatis

bovc discrctiouis, Mariam

te

iiliiininantem ct Josepliuiu pcrricientcm

pucrum Jesuni
ad

salvantem.
fratruin

Cum
vcnit

igitur
cl

pracdictus scholaris

evigilasset,
rocitans

doniuni
ordinis

visioneiu

per ordincin

habituin

pctiit ct acccpit.

CAP. CXIV.

(109.)

De saiicto
Sixtus dicitur a Sios,

l^ixto').
Deus
,

quod

cst

ct stalus

quasi

')di-

vinus stalus, vcl Sixtus a sisto,

vel passione ct

sistis,

quasi fixus ct firmus in fide

bona opcratione.

1. Sixtus papa Atheniensis nalione priino quidcm philosophus,

sed postea Christi discipulus

et pontifex

summus

elcctus Decio et

Valeriano cum duobus dyaconibus suis Felicisslmo etAgapito pracsentatus

clinare,
est.

Quem cum Decius

cum

iiuUis

posset persuasionibus

iii-

fecit

duci ad tenipluiu Martis,

ut aut sacrificaret aut

sacrificare renucret,

\n custodia ^)Mamertini reciperetur,

in custodiara duccretur.
ct diccbat:

sed

cum

Beatus Laurentius post cum damans ibat

filio,
:

quo progrederis sinc

pater? quo, saccrdos sanctc,

sine niinistro properas?

Cui Sixtus

non cgo

te descro,

fili,

nequc

derclinquo, sed majora tibi dchcntur pro fidc Christi certainina, post

triduum luc sequcris saccrdotem Icvita,

siae accipc
et,

iiiteriin

crgo tlicsauros ecclecuin

illc

quibus

tibi videtur,

dividc.

Ouos

christianis

pauperibus distribuisset, Valerianus praefectus dccrevit, ut Sixtns

ad templuin Marlis sacrificaturus duccretur,

quodsi renucret,
beatus

ibi-

dem

capilc

truncaretur.

Quo

cuni

duceretur,

Laurcntius

post euinclamarc coepitac dicerc: noli nie dcrelinquere, pater sanctc,

quia thesauros tuos jam cxpcndi, quos tradidisti

niihi.

Tunc

milites

audientesthcsauros noiniuareLaurentium tcnucrnnt, Sixtuin vero cum

Feliclssimoet Agapito ibidem dccollavcrunt.
3.
Iii

hac dic cst

festum transfigurationis
1)

domini et sanguinis Christi de novo vino,

perfic. oinlllit. 2) Receutiores nddiiiil sistis omittit Ed. Tr. 4) Ed. Tr. jidMrun. duceretiir oiiiiilit.

Ed. Fr. veiba

3)
i

asinum
verb;

p.lXJa.
dit

Verba: divinus
r
r-i

de t

<?

ret u

31 *

484
si
ficri

Caji.

CXV.

De

sancto Donato.
ecdesiis
in et

potcst et iiiveniri, in aliquihns

conficitur

vcl

sal-

tem
liac

de
die

niatura

uva

aliqnantuliim

calicc

cliqnatnr,

')In

ctiam racerai benedicnntur

populus inde commnnicat.

Ratio
dixit

autem
in

hnjns cocnac:
illud
et.
,

cst

ex

eo

quod

dominns
de

discipulis

suis
vitis,

die

non hiham amodo

hoc

gcnimine
mei.
Illa

donec

bibam

novum
dixif,

iii

regiio

patris

vcro

transfiguratio

quod

novum

vinuin,

repraeseiitat gioriosam
et

innovatioiiem
in

quaiu

Cliristus

post resurreclionem habuit,

idco

hac die transfigurationis, qui resurrectionem repracscntat, vinum

rcquiiitur, et noii

novum

quod

in

hac die, ut quidam ajunt, trans-

figuratio sil facta, sed in hac die ab apostolis manifestata. figuratio

Transdiscipuli

cnim facta dicitur fuisse circa principium veris,

iis

aulein proptcr prohibitionem

factain ipsaiu taindiu cclaverunt ct in

in libro,

bac die manifostavcruiit. Sic legitur

quod dicitur

") mitralc.

CAP. CXV.
I>

(110.)
II

a
et

o I> o

t o.
el

Donatus dicitur quasiaDeo

gratiae infusionem
tione,
spiritu
vel

'')natus,
,

ethoc per regenerationem

glorificationcin

quae est triplex ^)genera-

deo.

Xain cum sancli moriuiitur, tunc nasci

sed
natalc
vocatnr,

dicuntur, unde obitus

sanctorum non mors,

,

pucr enim appetit nasci

ut recipiat
,

ampliorem locuin ad niancndum,

ad rcspirandum

uberiorcm cibuin ad vescenduni

et hicein

liberiorem aereiu

ad vidcnduin.
illa

Et qnia sancti dc utero niatris ecclesiae

per mortem cxeunt,

idco nasci dicuntur.

quatuor sccundum

modum suum
et

rccipiunt,

Vel dicitur Donatus quasi dono Dei datus.

Juliano

1. Donatus cum
ita

impcratore cruditus
fuit

nutritus

est,

quod praedictus Julianus

tunc

iii

subdyaconum ordinatus,
patrem
et

sed

cum

in

imperium sublimatus fuisset,

in

matccin heati

Donati occidit, Donatus vcro

H^Iariuiu
fectus

Arelinain civitatem aufugit ct apud

monachum manens
habcns
iinmundus

niulta miracula fccit.

Nam cum
iii

prae-

civitatis

filiuin

daemoniacum

cuin

ad Donatuin adnoinine

duxisset,

spiritus

ciamarc cocpit ac diccre:

1) Vsrb.T:

in

beiipd.

oinitlit

Kd.

Ti-.

2)
:

Recentiores Jegunt

mifrs.
i

3)
n

Ed

l*r.

il.Tlus.

4) Sic Ed. Vi. Recent, lrg\iiit

generalio sp ir

tii

alis

n o n.

Ctip.

CXV.
iioli
luilii

Df

baiicto

Douato.
ut

4&5
de
(ioiuo
'

(loiuiui

Jesu Chtisli
o Douate,
fuit

essc

niolestus.

uica

egicdiar,

quare
protiuus

uic

exire eoartas

cmn

toiineulis?

Sed

orante Douato

libcratus.

3.

Vir ({uidaui

Eustachius uoiuiiie cxactor

fisci

iuTuscia puhlicam i)ecuiiiamiucusto-

dia uxoris uomiueEuphrosinae dereliquit, scd cuin provincia ab liosti-

bus urgeretur, pecuniani abscondit

ct dolore

praeventa vitam

finivit.

Vir antem ejus redieus cutn pecuniam invenire nou posset et jam
tiliis

cum

suis ad supplicium tradi debcret, ad

sauctum Donatum confugit,

eo

Donatus autem ad sepulchrum uxoris

facta clara voce dixit:

cum

pergens

oratione
te adjuro,

Euphrosina per spirilum saiictum

ut

dicas

nobis

ubi taleui pecuniam posuisli.

in ingressu

Et facla est vox de

ibi

sepulchro diceus:
cutites

domus mcae
iuvenerunt.

eain

subfodi.

El

cam

ibi,

ut

dixerat,

3. Post aliquot

autciu dies Saljrus episcopus in domiiio obdoniiivit ct omnis clcrus

Donatum
logis,

in

episcopum

elegit.

Cum

autein, ut refcrt Gregorius in dja-

quadam

die tnissa cclebr.ita populiis communicarct et dyacoiius

itn-

couimunicans Christi sanguiiiem propiiiaret, subito pagauorum

piilsu

djaconus cecidit

et

caliccm

sanctutn

fregit.

De quo cum

ipse et omnis populus plurimum moestus esset,

Donatus fragmenla

coliigens calicis oratione facta ipsuni in pristinam formain restauravit.

llna auteni particula a

dyabolo absconsa
cst

fuit

quae

iu calice prae-

dicto defecit,

quac tainen

ad testimoniuin miraculi hujus.

et

Pa-

gaui

autein

hoc viso niiraculo sunt conversi

LXXX

baplisma
ut,

susccpcrunt.

illo

--

.#.

Fons quidam adco erat infcclus,

prolinus
moicreliir.
,

qui-

cunquc de

bibcret,

Duni igitur sanclus

Donatus supcr asitium suum

narct, draco
terribilis
iiidc

iiluc ircl

ut

orationc sua aquatu sa-

crupit

cl

pcdcs asini cauda invoiveus

flagello quodain

contra Douatum se protinus crexit.

percutiens vel, secundnm quod
alibi

Qucm Donatus
lcgitur,
iu

os cjus exspucns

continuo iuterfecit oravitque ad douiiuum, ct ouiiie veneuutn a fonlc

fugavit.
sitiret,
filia

Alium quoque fonlcm

duiu

ipse

cum

sociis

siiis

valdc
(-uiu

quadam

vice

oratione

ibidem

produxit.

ct

3.

Theodosii imperatoris a daciuone vexarctur

addiicta
fuisset,
dixit

ad sanctuiu Docl

iiatuiu
iioli
iii

Donatus:

exi

iminunde spiritus,

plasmate Dei habitare.

Cut dacinon:

da

tuUii

tiansiluin
(iui

quo cxcam aut quo vadam.

daetnon: de eretuo.
siguuiu crucis
igiioio
,

Cui Donatus:
:

undc huc venisli?

Et daeniou
:

Et sanctus

illuc rcvertcrc.

video

in

tc,
,

dc quo ignis exit

scd

coiilta lue, cl

prae tiiuore
cxco.
(aii

quo

vadaiii

da

iitilii

locuni

pxcuiuli

ct

486

C;ij).

CXVI.

De

sancto Cyrlaco et sociis

,

ejiis.

Donatiis: ecce habcs transitum

redi

ad locum tuuin

et

universam
efferre-

doinum coiicutiens
tur,

cxivit.

6. Cum quidam mortuus

advcnit cjuidam cum cliirographo asserens debcri sibi ab ipso

solidos
,

CG

unde nullatenus ipsum sepeliri

sinebat.

Quod

cuin

uxor cjus vidua bcato Donato cum lacrimis indicassct,

adjnngens,

qnod homo
ivit et

illc

pecuniam

totaliter rccepissct,
ine.

assurgcns ad loculuin

uianu defunclum tangens ait: audi

Qui respondit: ego

quid agas cnin

snm.

Et sanctus Donatus ad eumait: surge

islo,

et vide,

homiue

qui te sepeliri

non

sinil.

Qui residens eum de solu-

tione debiti
scidit.
niire.

coram omnibus convicit

dixit sancto

et

chirographum accipicns inanu

ine iteruin
,

Deinde
Et
illc:

Donato: jubc
,

pator,
l?.

dor-

vade amodo

fili,

quiescere.

pore cuni fere annis tribus non pluisset

infideles

et sterilitas

Eo teramagna esset,
sibi

ad imperatoretn Theodosium convenerunt petentes, ul

qui per artem

Donatum traderet,
ratoris
igitur

magicam hoc

fccisset.

Ad

impeet

instantiam Donatus

egressus dominum

exoravit,

pluviam copiosam dedit siccisque vestibus cacteris

pluvia infusis

domum

rediit.

8.

Cum autem
*) Ilylariano

Gothi
,

eo tempore Italiam

devaslarent et multi a fule Christi rccederent

fectus a

Evadracianus praerepvehensus
Qiiod cuin

sancto Donato

et

de

apostasia

sanctos ipsos cepit compeliens eos, ut Jovi iminolarent.

renuerciit,

H^larianuin cxspoliatuin tamdiu

caedi

fecit,

quousque

spirituin exhalaret,

Donatum vcro

in carcercin rcclnsit et

poslmoduin

euni decollari fecit circa annuiu doinini

CCCLXXX.

(111.)

i^^G

(^jmvto Cyri.ico ')ct ^ociis^ cjns.

cl

C^riacus a Marccllo papa d^aconus ordinatus coinprehcnsus

ad JMaxiinianum dcductus jnssus cst cuin sociis suis, ut terrain foderet et ad locuin
,

sciliccl Ihcrinas

qui ibidcni conslrucbatur, suis

eani humcris deportaret,

ubi crat sanctus Salnrninns sciicx,

qnein

C^riacus ct Sisinnius ad porlandum juvabanl.

ruclusuin

Tandcni
Kl

in

carcere
ciim

praefectus

jussit

(;;^riacuin

pracsenlari.

cnin

1) Alii

Ililaiiiio.

-')

NpiIj.i

vl

ii

oiJiilUuil lit-c.

(Jaj.

CXVl.
,

De

baiicto

Cyriaco

fct

bociis ejus.

487

Apronianus educeret

subito

vox cum luce

etc.

ile

coelo venleiis dixit:

et

vcnite benedicti patris

mei

Apronianus credidit

baptizari

sc fecit et ad praefcctuni confitens (iliristiim venit.

Cui pracfectus:
niilii,

numquid

tu Clirislianus factus

es?

Qui respondit: vaeh

vere
vero

quiii

perdidi dies meos.

Respondit praefectus:
decollari
,

niodo perdes
et

dios
cuni

tuos;

et misit

eum

Saturninus

Sisinnius

sacrificare noUent, diversis suppliciis aHecti taiidem decollati sunt,

Filia

autem Djocletiani nomiiie

clamabat
in

Arliiemia cuni
iion

a daemonio vexa,

retur,

ea daemon dicciis:

exeam

nisi

Cvriacus

d^aconus veniat.
imperaret,

Unde ad
si

eara

adductus Cjriacus

cuin

dacmoni
iii

respondit:

vis,

ut

exeam

da

milii

vas ajiquod,

quod intrem.
ingredere.

Responditquc (ijriacus: ccce corpus

meum

si

poles,
,

Cui

daemon:
et

in

vas tuum

intrare

non possum
scito,
,

quia

undique est sign.atum

byloniam

clausum, sed,

si ejicis

me,

quod

iii

Ba-

te venire faciam, et
,

cum coactus

exiissct

Artlicmia clavideret.

mavit dicens
igitui-

quod Deuiu, quem

baptizasset

(-^riacus praedicat,
et

(]um

illam Cyriacus
in

ex gratia Dyocletiani et Seei,

rcnae uxoris ejus

domo, quam dederant

sccurus vivcrct,

veiiit

nuntius a rege Peisarum ad D^ocletianum rogans, nt ad sc C^ria-

cus mitteretur,

quia

fiiia

sua

a dacmone vexaretur.
ct

Ad

preces

igitur Djocleliani Cjriacus

tis

cum '}Largo

Smaragdo navi imposicuinquc ad pueliam pcrfatigatus es, Cyriace?

necessariis in Babyloniam laetus ivit,

venisset,

daemon per os ejus clamavit dicens:

,

Cui Cjriacus respondit: non sum fatigatus

sed ubique Dci auxilio

,

gubernatus.

Ait

daemon

tamen ego, ad quod volui

imperat
libi

te

perduxi.

Tunc Cyriacus
statim
exirc.

dixit

daeinoni:
dixit:

Jesus,

ut

exeas.

Et

exiens daeraon

noinen terribile,
cuni patre et

quod
et

rae coartat

Et sic sanatam puellam

et,

matre

multis aliis
noluit.

baptizavit

cum multa
ibidcm

sibi
in

munera olTerrentur, recipere

et

sed

XLV

diebus

pane

aqua jejunans tandem

Romam
,

rediit.

Post duos autem

menses Dyodetianus defunctus

iratus

est

cui

Maxiinianus
coraprehendit
jussit.

succedens
et

de

sorore sna Arthemia

Cjriacum
trahi

nudum

catenis

ligatum ante currum

potest dici
fiiius

suum

Iste
sibi

Maximianus
et

pro tanto
ejus

Dyocletiani,

quod

successit
est.

filiain

habuit in uxorem

quae Vale,

riana nuncupata

Deindc jussit Carpasio

aul
diversis

vicario

ipsuni

cura sociis sacrificare compelleret

suppliciis occideret.

I)

nPLeiiL. iicsjime;

,i

;;

s/ii

.t

i;

ilo

l('i;iiiil.

488
Et ciim

Cnj).
ipst'

CXVII.
picciii

De

saiicto

Laurentio mnrtire.
iii

siiper

capiit

cjus iiquasset cl

cijuuleo siis-

peiulissct, lctit (^jriacmn ciini oinnibiis sociis (lccoliari.

aHtciii

Carpasius
derisionein

cuin

doniuin sancti

Cjriaci

inipetrasset

ct

ail

cliristiaiiorum in loco, ubi

Cyriacus baptizabat, se
,

lavaret epulasct

que cnin
tuiic

XIX

sociis celcbrarct

subito

oinnes inortui sunt

ex-

clauso balnoo gentiles clirislianos timere ct vencmri coeperuiit.

CAP. CXYII.

(112.)

Oe
.

sancto liaiireiitio Omartire.

quac est corona dc
quia
oliin

Laurenlius dicitur quasi lanrcam tcnens,

iauio lacta,

de liiijusmodi ramis viclores coronabantur,

Haec autem arbor

odore grata
ii

est victoriae ostensiva, continua viriditate araoena.

el elTicacia virtuosa.

Beatus igitur Lanreiitius dicitur

lauro, quia victoriam obtinuit in sui passionc,

unde

el contiisus

Dccius dixit: pufo,

quia jam
,

vicli

sumus,

Viriditrttem

liabuit

in

cordis numditia et puritatc

unde

ct dixit:

mea nox obscnrum non

,

habet

elc.

Odorcm habuit per memoriae perpcluilatem

qnomodo non

undc:

dispersit,
saeculi.

dedit paupcribus et idco justitia ejus manet in saeculuin

Bcatus Maximus

in

aeternum hujusmodi
et gloriosissimo

manet

jiislilia,

quam

et

sancto

complcvit opere

niartirio consccravit.

Eflicaciain per virluosam praedicalionem, per

ct

quaiu

Lucillum,

U^ppolituin

Romaiiuin -')convicit.

Uujusmodi

autem arboris
venit, ruluien

efficacia est,

quia calculum frangit,

surditati sub-

non mctuit.

Sic Laurculius frangit cor duruni, spiri')scnlentiae rcproborum.

tualein reddil audilum,

protcgit a fulinine
ct

Laurentius

niartir
cst.

levita
siciit

gtMiere
dicit

Hispanus

a bcato

Sixto

Romain dcductus

Xain

magistcr Joliannes Beleth,

cum idcm bcalus Sixtus

in Hispaiiiain

profcctus cssel, duosjuvcnes

cl

ibidem repcricns, scilicct Laurenlium

Vincentium cjus cognatum

,

moruin honestalc compositos

ct

iii

omiii aclioue pracclaros

scilicct

ipsos

secum

Romam
vitam

abduxit, quorum

alter,

Laurentius
ibi

sccum

Komae mansit, Vinceutius

inartirio
liiiivit.

vcro in Hispaniam rediit el

opiiiioiii

glorioso

Huic aulein

magistri Joliannis Beleth

repugiiat

teinpus

marlirii
dtesl
iii

ulriusquc.
rec. libiis.

nain
-'}

Laurenlius
coiivPilil,

suh
S)

Decio,
Kil. l'i.

i) lloo eiiillielon
s c i li

.4lii;

ce

I,

Cap. CXVIl.
Vincentiiis

De

btiucto

Laureutio
sub

niartire.

489

autcin

in

jiivcnili

aetate
et

D^oclctiano

et Daciaiio

passus
ciler

est.

Sed

inter

Decium

Dyoclctianuin fluxerunt anni cirfueruiit, ut tunc lieatus Vin-

XL

et iniperatorcs septeni

incdii

centius non potucrit juvenis exstitisse.

rcntiuin

Beatus autein

Sixtus

Lau-

suuin

arcliidyaconum ordinavit.

Eodem tempore
fidera Christi

Philippus

imperator
et

et filius
efTecti

suus

nomine

Pliilippus

receperant
Iste

christiani

ecclesiani subliinare
fuit
,

plurimum

iiitebantur.
,

Philippus primus

imperator

qui

fidein

Christi reccpit

qucm
quod

Origenes

ut dicitur, ad

fidera

convertit,

licet alibi

legatur,

beatus Pontius cuni convertcrit.

Regnavit autem anno

ab urbe

condita, ut raillcsimus annus Roinae Christo potius quaiu jdolis dedicaretur.

Qui quidem annus millesimus

et

fuit

a Romanis cuin ingenti

ludorura
lippo

spcctaculornm
miies
ct

apparatu

cclebratus.

Erat autem Phiin

imperatori

quidam

nomine Decius
auteiu iisdera misit,

armis bellicis

multum strenuus
rebellaret,
illuc

famosus.

Cum

temporibus Gallia
Galliaiu

imperator Dcciuin
I\Iissus

ut rebellaiitem

Roraano irapcrio subjugarct.

et

Decius prospere cuncta gessit

rediit.

ad libitum potitus victoria

,

Romam

Audiens

imperator

ejus adventura

eura

altius

honorificare voluit et
ivit.

eidein a

Roma
quo

usque

ad Veronara obvius

Sed quia raalorum

raentcs,

magis se honorari scntiunt, eo amplius pcr supcrbiara intumescunt,

Dccius in superbiam
sui

clalus

imperium

coepit ambirc
in

et

dc morte
suo sub

domini pertractare.

Cura igitur imperator

stratu

papilione quiesceret,

Dccins

papilioncm latenter introivit ct dorexcrcitura autem

, ,

micntem dominum jugulavit,

venerat
,

qui cura imperatore

ad se prece

et pretio

muneribus

et

promissis attraxit et

ad

urbcin

reglam grada
cxtimuit
ct

concito

propcravit.

Audiens hoc
et suuin,

Phiut ait

lippus minor

totum thesaurum patris

Sicardus in

chronica sua,
si

bcato Sixto et sancto Laurcntio comiiiterfici

mendavit,

ut,

ipsum a Decio

contingcret,
te

thcsaurura

ipsura ccclesiis et pauperibus erogarent.

Nec

moveat, quod the-

sauri,

quos beatus Laurentius dispensavit,

,

non dicuntur thesauri

imperatoris

sed ecclesiae,

quia potuit esse,

quod cum

ipsis the-

sauris Philippi impcratoris aliqucm

pensavit.

etiam thesaurum ecclesiae disthesauri

ecclesiae,

Vel

forte

ideo

dicuiitur

quia Phi-

lippus eos reliqucrat ecdcsiae paupcribus dispcnsandos.

Licet habeat
fuerit,

dubitationem vchcmenlcm
infra dicelur.

ulrnm Sixtus tunc tcmporis

sicu!

Poslea Philippus aufugit

ct se a facie Decii occultavit.

scnalus igitur ob\iamDecio processit ct ipsum iiiimpciiuiu conhrmavil.

490
Ne

Cap. CXVll.

De

sancto Laurentio martire.

veroproditorie, sed zeioydololatriae dominumsHiimoccidisse videdirislianos coepit crudelissime perscqui, praecipiens illos sinc

retiir,

ulla misericordia trucidari. In

hac persecutione multa railliamartiruin

junior martirio est
coronatus.

corruerunt,

inter

quos

et Philippus

Post hocDecius de Ihesauro domini sui inquisitionem

est ei bcatus Sixtus,

facieiis, oblatus

tamquam

qui Cliristiini
jussit

colerct
in

et

imperatoris

thesauros haberet.
pcr
tus
illata

Tunc Decius

cum

carcerem rccipi, ul

tormenta Cluistum negarct

et tlicsauros proderet.
;

Bea-

aulcm Laureiitius ipsum sequens post eum tlamabat

filio,

quo pro-

grederis sine

patcr? quo, sacerdos sancte, sine djacono prosine ministro sacrificium ofTerre consuevoras.
paternitali tuae?

peras?

Tu nunquam
nie

Quid

in

displicuit

nuraquid

degenerem me

probasti?
commisisli
dixit
:

Experiie certe,
dominici
te
fide

ulrum idoncum ministrum elegeris, cui

Cui
,

sanguinis dispensationeni.
,

beatus Sixtus
tibi

non ego
pro

desero

fili

neque derelinquo

sed luajora
sencs

debentur

Christi

tertamina.
te

Nos

quasi

levioris

pugnae cursum recipimus,

autem

quasi juvenem manet de ty-

ranno gloriosior triumphus: post triduum me sequeris sacerdotem

lcvita.

Deditque

ei

omnes thesauros praecipiens, ut

ccclesiis et

pjiHperibus erogaret.

Beatus igitur Laurenlius christianos die ac

iiocte diligenter quaesivit et unicuique, prout

vit.

opus fuerat, niinistra-

Venit ad

douiHm cujusdam viduae,

quae multos christianos

capitis

in

domo sua absconderat, quam longus dolor

iiberavit

dctinebat,

sanctus
capitis

autem Laurentius per impositioncm nianus eam a dolore

et

pauperibus pedes lavans omnibus clcmosinam

dedit.

Eadem

nocte in

domo cujusdam
el

chrisliani

vcniens quendam
illuminavit.

caecum ibidem reperit

facto signo crucis

nollct

eum

Ciim

autem beatus Sixtus Decio

ipsum
ad

consentirc nec jdolis imniolare,

dccollandum

duci praccepit.

Accurrens autem

beatus

Laurcntius post ipsum clamavit: noli

quia thesauros tuos jam cxpendi
liles
,

me

derelinquere, paler sancte,

quos tradidisti mihi.

Tunc mi-

audientes thesauros Laurcntium tenuerunt el Parllieiiio tribuno

Ipse autem

tradiderunt.
ait:

eum Decio

praesentavit,

ciii

Decius Caesar

ubi sunt thesauri ccclesiae,

quos apud

te

cognovimus esse

rcconditos?
pracfecto,

Qui cum
ut aut

sibi

non respoiiderct, tradidit enm Valeriano

ct :^dolis

thcsauros prodal

saciificct aut divcrsis

ciii(jueiii

cum
ilain
ille

iiilcrirc

faciat suppliciis cl

tormcnlis.
iii

Valcrianus auteni
ciim
tiaditiil,
iii

praefeclo noininc lljppolito

cuin

cHStodiani

inuHis

aliis

\n

carcerc

recliis^il.

Krat

autcin

tiislodia

Cap. CXVII.
ihi

De

sancto Laurentio martire.

qul

491

quidam

gentilis noininc LiKillus,

plorando himcn oculoruni

,

amiserat.
1n

Cui cnni Laurentius lumen se restaurarc proniitterct

ct haptisina susciperet,
ille

si

Christum crcdcrcl

se inslantius hapdixit ei:

lizari poslulavit.
in

Accipicns eigo

aquam Laurenlius
confessus
Cliristi

omnia

confcssione lavantnr.
ct
illc

Cuinque ipsum de articuiis

se

fidei diligenter

inlcrrogassct

oninia
et

credere
in

fuisset,

aquam

super caput ejus cfTudit

ipsum

noniinc

haptizavit.

Quapropter multi ad
diehant.

cum caeci venichant

dixit ci
iii
:

et

ah eo illuminati rcmilii thcsauros.

Hoc vidcns Hyppolitus

o Hjppolite,
tihi
si

ostcndc

Cui Laurentius:
dideris,
et

doniinum Jcsum Cliristum creet

tliesauros
:

ostendo

vilain
,

aetcrnani
,

promitlo.
hortaris.

Cui Hyppolitus

si

dicta faclis coinpcnscs

et

faciam

(juod

Eadeni hora Hyppolilus crcdidit

suscepit.

sacium haptisma cum

fainilia

sua

Baptizatus autcm ait: vidi animas innocentium lactas gau-

dcie.

Post hoc mandavit Valcrianus ad Hvppolituin, ut Laurcntium

'

praesentarct.
niihi

Cui Laurcntius

ait:

anihulcmus amho parilcr, quia

el

tihi

gloria praeparatur,
iiiquisilio

Ad
,

trihunal

ergo amho vcniunt

et

fit

iterum
pctiit,

dc thcsauro

Laurenlius aulem triduo in-

ducias
cessit.

quas Valcrianus

eidcm suh Hyppoliti custodia cohct

In

hoc triduo Laurentius paupcres claudos

caecos colle-

git et eos in palatio

*)SaIustiaiio corain Decio praesentavit dicens

ecce
qui

isti

sunt thcsauri aeteriii, qui

singulis

nunquam minuuntur, scd

in

crescunt,

in

disperguntur

et

omnihus invcniuntur,

horum

cnim nianus thcsauros

sente

in coeluin

dcportaverunt.
?

Valerianus piae-

Decio

dixit:

quid variaris per multa

jain

nunc sacrifica

et

raagicara

artem dcponc.
an
qui
fccit ?

Cui Laurentius
Iratus

quis dehct adorari,

qui

factus

est,

Dccius jussit

cum scorpionihus

caedi

et

omnc genus tormcntoruni antc ipsum

ut haec torraenta cvaderet,
si

defcrri.

Quem cum
infelix,
tibi

sacrificare juberet,

respondit:

has epulas seniper optavi. \Cui Decius:

similes

epulae istac sunt,

pande profanos, ut tccum pariter cpulcntur.

Cui Laurenliiis:

jam
ad

in coclis

nomina sua dcderunt

ct

idco eorum aspectibus non es

dignus. TuncjuhenteDecionudus fustibus caedituret ardcntcslaininac

latera apponuntur,

dixitquc Laurcntius:
niei servi tui,

doniine Jcsu

Christe,

Deus de

Deo, miserere
tmim
,

quia accusatus non negavi

nomen

saiictuni

intcrrogatus

te

dominum confessus

suni.

Dixitqiic ei Dccius: scio, quia pcr artcm niagicani torracnla dcludis,

1)

Kd.

l'r,

S.iliii

uiii Ir-il.

492
iiic

Cap. CXVll.
diii

De
iiou

bancto Lameiitio
valebis.

iiiaitire.

autfiu deludeie
sacrificaveris
,

Testor Deos Deasque, quia,

iiisi

diversis

suppliciis perimeris.

Tuuc

jussit

euni

plumbatis diutissime caedi, Laurentius autem oravit dicens: doinine Jesu Christe,
coelo insonuit:

accipe spirituin ineum.

Tunc

audieiite Decio vox de

adhuc

tibi

multa certamina debentur.

,

Tnnc Decius
sacri-

furore repletus dixit: viri Romaiii

audistis

daemones istum

legum consolantes

qui nostros

Deos non
Jussit

colit

nec tormenta metuit

nec iratos priiicipes expavescit.

nibus
caedi
,

ergo eum iteruin scorpiogratias egit

et

subridens

autein Laurentius

pro ad-

stantibus

exoravit.

Eadein

hora

inilcs

quidain

nomine Romanus

credidil et beato Laurentio dixit: video ante te

juvenem puiiherri,

muni stantem

et

menibra tua cum linteo lergentem

derelinquas
,

adjuro

te

per

Deum

ne

ine

sed

festina

me

baptizare.

Dixitque

Decius Valeriano: puto

Jussit ergo

quod jam per

solvi et in

arteni niagicam victi suinus.

eum de cathasta
afferens

custodia Hyppoliti recludi,

Romanus autem
cidit
et

urceum

cuin

aqua ad pedes Laurentii pro-

sacrum ab eo

baptisma suscepit.
jussit, qui

Quod

ubi Decius

com-

perit,

Romanuui fustibus cacdi

cum

liberc se christianum

profiteretur, jussu Decii dccollatus est.

Eadem

nocte Lanrentius ad
ct

Deciuni adducitur.

Cuiu aulein Hvppolitus

fleret

se christiaiiuin

csse clamaret, dixit ad

eum Laurentius:

iii

interiori

hominc niagis
Oinnia igilur
:

Christum absconde
tormentoruni

ct,

dum

clainavero, audi ct veni.

gcnera alTeruntur.
ista in

Dixit ergo Decius Laurenlio

te cuin suppliciis

aut
(aii

Diis sacrificabis aut nox

expendetur.
iii

Laurcntius:
rcscunt.

mea nox

obscuruin noii habet,

:

sed oninia

luce cla-

DixitqueDecius

alTeratur lectus ferrcus, ut requiescat in eo

contuinax Laurcntius.

Ministri ergo
et

cum

cxueruiit et super cratem

furcis fcrreis

ferream extenderunt

prunis suppositis

eum cum

com-

prcsserunt, dixitqueLaurentius Valeriano: disce, miser, quiacarbones

tui
niihi

refrigeriuin

tibi

autcm aeteriium suppliciuni pracslant,

quia ipsc doininus novit,

rogatus Christum
hilari

quod accusatus non negavi

euni,

iiiler-

confcssus

sum

assatus

grafias
uiiaiu

ago.

Dixilque
,

vuitu ad

Decium: ecce, miser,

assasti

parteiu
tibi

gira
,

aliam et manduca.

Et gratias agcns dixit: gratias

tuas
ingrcdi

ago

do-

minc,

quia januas

mcrui
abiit

et

sic

spiritiiin

emisif.
relictd

Coiifusus

Decius

cuin
,

Valeriano

in

palalium T^berii

corporc super igncni

quod Hvppolilus

niiine rapuil ct

cumi Jusfinn

presbitero in agro Vcrano conditum aromalibus sepclivif. (ihristiani

igitur jcjnnaiites triduo ^igilias celehrariinl.
iiiiigitus

diinlcs ct

la

Cap.

CXVn.

De

sancto Lanrentio marriiP.

sit

493

criinas effiindentes.

Utriim autcm lioc vernm

sit

quod Laurentlus

sub

isto

Decio impcratore martirium

passus, a multis dubitatur,

cum

in chronicis Sixtus

longe fuissc ')ante Decium legatur.

Eutro-

pius autem hoc asserit dicens: Decius persecutionem in cliristianos

movcns
cavit.

intcr caeteros

bcatum levitam

et

niartireni

Laurentium ncdicitur,

In

quadam autcm chronica

satis

authcntica

quod

non sub Decio imperatore, qui Philippo successit, sed sub quodain
Decio niinore, qui Caesar, non impcrator exslitit,
sns
fuit.

martirium pas,

Xam

inter

Dccium imperatorem

et

Decium minorem
et

snb

quo Laurentius dicitur passus, plurimi iniperatores

tifices

summi pon-

inlermedii exstitcrunt.

Etenim,

ut ibidcm dicitur,

cum Dcsuc-

cio

impcratori

Gallus et Volusianus

ejus

filius

in

imperio

cessissent et Valerianus

cum Gallieno post cosdcm imperium

et

tcnuis-

sent

dicli

Valerlanus

Gallicnus

minorem Decium
quandeque

Caesareni,
aliqui

non

imperatorem fecerunt.

Xam

anliquitus

ab

imperatoribus fiebant Caesares, non tamcn Augusti vel inipcratores,

sicut Icgitur in chronicis,
fecit,

qnod Dyoclctianus Maximianum Caesarem

postmodura ex Caesarc

Auguslum

creavit.

Tcmpore

auteni

horura impcratorum, scilicet Valeriani et Gallieni, Sixtus Romanani

sedem tenebat.
efTectus

Hic igitur Caesar Decius appcllatus, non iinperator

fccit,

beatum Laurcntium marlirem

unde nusquam

in

le-

genda beati Laurentii vocatur Detius impcrator, scd Dccius Caesar

tantuin, Decius

cnim impcrator dnobus tantum annis rcgnavit etbeatnin

fecit.

Fabianura papam martirem

sub Volusiano
et

Fabiano succcssit Cornelius

qui

Gallo passus est.

Cornelio successit Lucius, Lucio

Stephanus: hic sub Valeriano etGallieno, qui annis

passus
est.

XV
et

iraperaverunt,
illa

Stephano successit Sixtus. Haec

chronicae, tara Eusebii
fuit

in

chronica

leguntur.

Omnes autem
Gallicni

quam Bedae

Ysidori in hoc

concordant, quod Sixtus papa non

teinpore Decii iraperatoris, sed

,

Legifur tainen
fuit

in alia

quadain chronica

qiiod pracdictus
illo

Gallienus
passi

binomius, dictus est enim Gallienus et Decius et sub

sunt Sixtus et Laurentius circa annuin

domini ducentesirauin
in

quinquagesimum septimura.
dicitnr

Godofridus

quoque
scilicet

libro suo,

qui

-)Panlheon,
noraine

ideni asserit,
et

quod

Gallicnus

vocatus
et

cst

alio

Decius

quod snb eo passi sunt Sixtus

Lau-

rentius.

Et

si

haec vera sunt, tunc positio Johannis Beleth vera

S.

possct esse

Refert

Gregorius

in

libio

dyalogoruni,

1)

Sic td. rr.

;ilii

j)

legiint,

2)

Ed.

l'r.

iiiHle

panclio

Ifgit.

494

Cap.

CXVH.

De

sancto Lanrf-nlio inartire.

fuit

quod ')Saljina quaedatn

Baiictimonialis

quac

cainls

quidpm
llacc

contincntiam hahuit, scd iinguac procacitatem non dedinavit.

diim
tiris

in

ecclesia

sancti

Laurcntii fuissct sepulta, antc altare maraltcra concrcma-

a dacnionibus secata pars illaesa permanct,

lur, ita ut
rius

mane

Aisibilitcr aduslio apparerct.

ait,

3. (irego-

quoque Turoncnsis

quod dum quidam sacerdos quandam

ecclcsiam sancti Laurentii repararct et trabs quacdam nimium brcvis

cssct,

rogavit beatum

Laurentium

ut, sic

qui paupcrcs foverat,

suae inopiae subvenirct.

niodica ahundarct,

Quae subito

excrevit

ut pars
incidit

non
ct

quam parlcm

saccrdos

minutatim

mnltas inde infirmitatcs sanahat.

Idem tcstatur heatus Fortunatus.

castrnm Italiae-).
vSanctuIus. ut

Factum
-1.
iii

cst autcni

hoc apud Prioras

Quidam insuper preshitcr nomine

rcfcrt Grcgorius

dvalogo, saucti Laurcntii ccclcsiam a Longohardis inccnsam rcvolcns artificcs

parare

multos

conduxit.

Quadani autcni dic dum,

quod

iis

apponcret, non hahcret, pracmissa orationc in clihano rc-

spexit ct ihidcni candidissimum

pancm

invcnit,

scd cum vix ad unius

prandii csum trihus pcrsonis sulTiccre vidcrctur, Laurcnlius artifices

suos nolens dcficere sic pracdictum

in

pancm

multiplicari
sulTecit.
,

fecit,

quod

alimcntum dccem dicrum

In ecclcsia
in

opcrariis

cunctis

refcrt Vin-

5.

sancti Laurentii
calix
in

apud IMcdioIanum

ut

ccntiiis

chronica,

quidain crystallinus mirac pulchritudinis

altarc a dyacono
statiin

habebatur.
portarctur,

Qui cum
clapsus
c

quadani sollcmnitatc ad
in

manihus

tcrram cecidit et

commi-

nutus

fuit,

At dyaconus mocrcns fragmenta

ct

collcgit ct supcr altarc

ct

poncns hcatum Laurcntium cxoravit

solidatuiu
reccpit.

fractum caliccm intcgrum

(luoquc
in

fi. Lcsjitur

lihro

dc mira-

culis bcatac viiginis,

quod quidain judcx Stcphanus noininc Romao

accipicns mullorum jiidicia pcrvcrtchat.
ct

crat,

qui

muncra

lihcntcr

Hic trcs

domos

ccclesiae sancti Laurentii

unum hortum

sanctac

.Agiiclis violcntcr ahstulit et

ahlala

iiijustc posscdit.

Accidit autcm,

ut inorcrctur ct ante

Dci judicium duccretur.

ct

Ad quem
vicihus

Laurcnlius
cjus

cuin

nimia indignationc accessit

strinxit
et

trihus

brachium

diulissiiiic

dolorc

niinio

cruciavit.
noluit.

Sancta vcro Agnes

CHin cactcris virginihns

cum vidcrc

scd facicin suam avcrlit.

dixit:

Tunc jndcx super cum scntentiam

sublraxit
1)

fcrcns

quoniam
in
o
1

alicna

et

nuinera accipicns vcritatem

in.
2) Hf>c. /iild.
i 1 1
:

vendidit,
.1 iii
,

loco
r
f
11

Judac
n
l
I

ner;
p rr

.nd.l.
l II r,

<} iio

<!

(in r
t

>1

d
i

11

m
il

<1

m
1

<l

<

f>

III

de

I i

g n o

.1

n g

1 11

1111

11

r.

Cnp. CXVII.
jroilitons tradatur.

De

sancto Laurentlo martire.

495
Stepha-

Sanctus auteni Projectus

quem

iclem
et

ms

in

vila

sua

valcle dilexerat,

ad bealum Laurenlium

ad bcavero et

tim Agnetera

accedens pro

eo

veniam precabatur. concessum

est
,

Illis

oeata virgine pro eo

orantibus

ut

ejus

anima ad Ac-

corpus rediret et ibidem

')triginta diehus poenitcntiam agerct.

,

cepit insuper a beata virginc in mandatis

ut

psaimum Beati imadustum

maculati in via singulis diebus vifae suae diccret, cumque ad cor-

pus rcdiisset

brachium ejus

ita erat

-)nigrum
in

et

ac

si

hoc

iii

corporc passus esset. Quod signum

igitur

eo

exstitit,

quoad

vixit.

Mala

ablala

restitucns

ct

poeuitcntiam agens dic

XXX

mi-

gravit ad domiuum.
rici,

?.
et

Lcgitur

in vita imperatoris

Hein-

quod dum ipsc

Konegondis uxor ejus virgines insimul per-

manerent,

dyabolo instigantc de quodam milite uxorcm suspectam

habens super candcntcs vomcrcs

fccit,

XV

pcdum nudis pedibus incederc

qua adscendente

dixit:

sicut
,

me ab

Ileinrico

et

omnibus

intactam novisti, ita adjuva

dia ductus
te

me

Christc.

Heinricus

vero verccun-

cam

in

maxillam percussit, cui vox dixit: virgo Maria

virginem liberavit.

Totam

igitur

candcntem massam illaesa permultitudo

currit.

Cum

ergo

Caesar obiisset,

maxima daemonuni

ante cellam cujusdam eremitae transibat, qui aperta fencstra interrogavit ultimum
qui ad
,

quinam esscnt.

Et
,

illc:

legio

daemonum sumus,
proprium
in

mortem Caesaris properamus

si
,

forte aliquid

eo reperire possimus.

Adjuratus autcm

ut

ad se redcat, rediens mala

dixit: nihil profecimus, quia

et

dum

falsa uxoris suspicio ct alia

etiam

bona

in

statera

fuissent posita,
attulit

adustus

ille

Laurentius

ollam aurcam immensi ponderis

et,

dum superasse videbaplurimum ponderavit:

praerupi.

mur,
tunc

illa

jactata pa^-s alia staterae

iralus

scilicct

ego

unam partem aureae quem

ollae

Ollam

cali-

cem vocabat, qucm

dictus Caesar ecclesiae ^)Ajstetensi in honore

in speciali

sancli Laurentii fieri fecerat,

devolione habuerat:

cui

propter magnitudinera

duae
et

aurcs

inerant.

Repertumque

est

et iraperatorera tunc obiisse

unam aurem

calicis

fractam fuisse.

')Refert Gregorius

in

registro,

quod dum pracdecessor suus quen-

dam ad corpus

sancti Lanrentii cuperet nieliorare et,

ubinam cor-

pus esset, nesciret, subito corpus cjus ignoranter aperitur omnesque, qui aderant,
tara

monachi

quani

mansionarii,

qui

corpus

1)

Ed. rr. hic

3)
Eil.

XXXIII
Fr.
legit

legit, iiilra

vero
s
i.

(aiitiiia

XXX.
Verba:

2)

Alii

livis
ii ii t

duiii.
oinittit

Ein

st eiic n

4)

Roferl

Kd,

P)-.

496
ejiis

Cop. CXVII.
vlderant.
,

De
ilics

sancto Laurontio mnrtirp.

inortui

iiifra

sunt.

scilicct

8. Nolan-

dum

quod passio beati Laurcntii

excellentissiuia

inter

cacteras

sanctoruni
in

mar-

tirnni passiones

esse

videtur,
et

quatuor,

sicut ex dictis sancti Maxiini episcopi

beati
in

Auguslini colligitur.
cfTcctu

Prirao

iu

passionis

acerbitate,

secundo

sivo

utiiit.atc,

tcrtio in constantia sire fortitudino, qnarto in mirabili

pngna

ct

niodo

victoriae.

Priino igitur

excellentissima
sic

fuit

in

poenac acerbitate,

de cuJHS pocnac accrbitatc

vel secundnin

dicit

beatus Maxiinus episcopus,

fratres, beatus

quosdam

libros

Ambrosius: non cnim,

Laurentius brevi vel simplici passione ^)patitur,

nain

qui

gladio

pcrcutitur, seincl inoritur, qui in flammarum camino mergitur, uno

impetu libcralur, hic autem longa

et multiplici

poena cruciatur, ut

mors
tos

ei

non dcsit ad supplicium

in

et

desit

ad

filiem.

Lcgimns beaet

pueros

pocnarum suaruin deambulasse flammis

et
illi

igneos

globos pedibus conculcasse, undc

gloria praefcrendus est, siquidem

beatns Laurpnlius non minore

in

poenaruin flammis ambiilaiili

bant, hic in ipso supplicii sui igne discubuit,

vostigiis

pcdum

conculcavcrunt inccndia,
isti

iste

laterum suorum difrusionc restrinxit,

,

stantes

in

poena elevatis manibus orabaiit ad dominum

toto

iste

prostratus in

sua. pocna

corpore dominum dcprccabatur.

Et
inter

notandum

quod bcatus Laurcnlius post bcatum Stophanum

cactcros martircs priinatum leiicre dicilur, noii quia majorem pocnain

sustinucrit
,

quam

cacteri

martires

cum

multi

tantam poenam et
dicitur propter

aliqui etiam

majorcm sustinuissc lcgantur, sed hoc

insiinul occurrcnles.

")sex causas
quia

Primo
ct

proptcr passionis locuin,

ubi
est

Romae
est.

quac

cst

caput muiidi

scdes apostolica,
quia
olTicium

passus

Sccuiido proptcr pracdicalionis ofliciuiu,

pracdicalionis diligenter iniplcvit.

Tcrlio proptcr laudabilem distridistribuit.

butionem thcsaurorum

quos omncs pauperibus sapiciitcr

Has

tres rationes ponit inagistcr (iuiliclmus Altisiodorcnsis.

ct

Quarto
ctsi

proptcr aulhcnticatum

approbatum cjus martirium

legaiitur,

quia,

dc aliquibus inajora tormciila

habetur
ct

tamcn hoc authcnticum

iion

aliquando

in

dubiiim vcrlitur.

hujus autciu passio in

ccclesia valdc cst sollcmnis et approbata,

suis

unde

ct

iniilti

sancti in
Quiiito

scrinonibus

cjus

passioncm approbant
,

et confirmanf.

propter dignilatis
licac
,

gradum
,

quia
in

fuit

archidyaconus sedis aposto-

post

quem

iil

ajuiit,

Roinana scde archid^aconus non

l^

F,(l.

Vr. innli-

ji fi l

ii

l'';,'il.

?) K<1. Vr. iimlp logit b<'i)li'iii,

Cap. CXVII,
surrexit.

De

sancto Lanrentio inartire.

497

Sexto

proptcr
utpote

saevitiam toriuentorum
qui

quia gravissiina
assatus
et
fuit.

supplicia

pertnlit,

supcr cratcm ferream

laceratos

Unde

et

de co

dicit

bcatus Augustinus:

artus

multa

verberum sectione concisos subjecto praecepit igne torreri, ut per

cratem ferream,

quae jam de fervore continuo vim

in se

haberet

urendi, convcrsorura aiterna mutatione membrorura fieret cruciatus

vehementior ct poena productior.

effectu

Secundo

fuit

excellentissima in

sive
et

utilitate.

Ipsa enim poenae

fecit

acerbitas

secundum Au-

gustinum
et

JMaxinnim

eum

giorificatione subiimem, opinione

et

fania celebrem,
igitur

devotioue

laudabilem
,

imitatione

insignem.
dicit:

Primo
viisti

glorificatione
in

sublimem

unde Augustinus
ct

sae-

persecutor

marlireni,

conscvisti
vel

auxisti

paimam, dum

aggeras poenam. IterumMaximus

secundum quosdam Ambrosius:

fidei

quamvis

in

favillam

mcmbra

solvantur,

lamen fortitudo non

solvitur, corporis

detrimentum sustinct, scd lucrum sahitis acquirit.

vcrc
beatuin

Itcm

Augustinus:

corpus,

quod non a
sancta
rcligio
vel

fidc

Christi

tormcntura iramutavit,

sed ad requiem

coronavit.

Secundo opinionc

et

fama celebrem.
:

Maximus

sccundum quossin-

dam
apis

libros

Ambrosius

beatum martirem Lanrentiuin grano

,

possumus comparare

quia

diversis

attritus
,

passionibus per
qiii

totum orbeni gralia sui incruit fragrare mjsterii

lutus in corpore humilis, ignotus ct
ccratus, exustus
fuit,
vilis,

antca constila-

posteaquam vcxatus,

univcrsis per totum

mundum
cst

ecdesiis odorem
ut ra-

suae
natalc

nobilitatis

infudit.

Idem

sanctuin

ac Dco placitum,
ciijus

sancti Laurentii

praecipua dcvotione vencreraur,

in

diantibus flammis victrix

hunc quoquc
eniin

diein

toto

orbe Christi

coruscat
stitit in

ecclesia.

Idem: tanla

gloiia inarlir praeclarus exilluininaverit universum.

sit

passione sua, quod

laudabilcra.
,

mundum

Tcr-

tio

dcvotione

Quare autcm

laudandus
tribus

et

cum dcsic

votione

suscipiendus

oslendit

Augustinus

rationibus

dicens: beatum virum Laurentium tota

dcbemus devotione suscipere,

tradidit,

primo
quia
ei

quia pretiosum

sanguinem proptcr Deum

deinde
contulit

pracrogativam
,

apud Dcura nostrum non niiniraam

cujus

ostcndens

qualis

dcbet essc christiana iides, de

consortio

existere martires nieruerunt, tertio quia idem tantac et

tam sanctac

vonversationis fuit,

ut

coronam

martirii

tempore pacis invenirct.

to-

Quarto
tius

fecit

euin iraitatione insignem.

Unde Augustinus: haec

causa passionis, propter quam

raorti

addictus est vir sanctus,

In tribus

ut sui similcs

caeteros esse hortaretur.

autem se nobis

32

498

Cap. CXVII,

De
iii

sancto Laurentio martire.

tidversorura
forti

imitabilein exhibet.

Primo

perpessione.
utilior
ratio,

Unde
forma
efficax
et plus

Augwstinus: ad erudiendura Dei populura nullorum est

quam

martiruni.

Eloquentia

facilis

ad exhortandum

fit

ad suadenduni,

Validiora tamen snnt cxempla quani verba

In

cst opere docerc quara vocc.

quo exccllentissimo gencre doctrinac

polleat
illa

beatus martir Laurentius

quam gloriosa

dignitate

etiam

persecutores ipsius sentirc potuerunt,

quo

mirabilis

fortitudo

animi non solum non cedcret,

rantiae roboraret.
nius
vcl

scd ctiam alios cmemplo suae tole-

Secundo

in fidci

magnitudine

ct fcrvore.

Maxivicit,

Ambrosius: dum

in

fidc

sua pcrsccutoris flammas

ostendit nobis pcr ignem fidci

Christi diem judicii
vcl

Gehennae incendia supcrare

Terlio
in

ct aniore

non

tinicre.

ardenti devotionc.
in co
,

Idem

Ambrosius: illuminavit mundum planc Laurentius

cst
,

luminc,

quo ipse succensus

ct

flammis,

quas ipse pcrtulit

his

omnium
sic

christianorum corda calefccit

Dcque

tribus

etiara

dictt

Maximus

vcl

Ambrosius sccundum quosdam libros: bcati Laurcntii

,

exemplo provocamur ad martirium

raus

accendimur ad

fidcni, incalcsci-

ad devotionem.

Tcrtio

fuit

cxcellentissima

in constantia

scu

fortitudine.

Dc

cujus constantia et forlitudine sic dicit bcatus Aiiin

gustinus: beatus Laurentius inansit

Christo usque ad tyrannicam

intcrrogationem

usque ad acerrimani

comminationcni
quia bcne

nsque ad
ct

pcremtioncm.

In

qua

longa mortc
illa

manducaverat
illo

bcne bibcrat,

tamquam

esca saginatus et

calice

cbrius

factus tormcnta non

scnsit,
ct

non ccssit, sed

firmus
,

in

rcgnum
solum

succcssit.

Adco

autcni

fuit

constans

quod
,

non

tormcntis

non succubuit, scd ctiam ex

ipsis tormentis

nt habetur ex dictis

bcali Maxinii, factus csl pcrfcctior in liniorc,

cl

fcrvcnlior

in

aniore

jucundior in ardorc.

Dc primo

sic dicil: extcnditur

in

super flam-

marum
plus

ignitos globos ct sacpius vcrsatur

latcra,

scd ')qunnta

pocnarnm

palitur,

tanlo

palicntius
sic ait

(ihrislum

dominuni pcrvcl

limcscil.

Quanlum ad
libros

sccundum

Maxiuius

sccundum

quosdam

Ambrosius: granura sinapis cum

patitur,

tcritur, acccndilur,

Laurcntius

cum

inflammatur.
cl
aiii

Idcm:

novo

admirationis

gencrc alius

illum

torquct

sacvicnlcs

tormcnla pcrficiunt.

scd devotiorcm

Laurentium salvalori supplicia atrociora fecerunt.

sic dicit: cor cjus tanta fide in Christi

Quantum ad tcrtium
iiiitatc

magnani

coaluit,
i:>l.

ut dcspcclis proprii corporis

cnuiatibus insanissinio
r'Ii'|i'i
)il'ri

1)
i( II ,1 II t

I'r.

I.iiiliiiu
I

iiuii

II

II

III

ii.Tl

irnl

iiis,

Innlo

.1

Mi

|)

II

oireriinl.

Cap. CXVII.
tortori
fuit

De

sancto Laiirentio raartire.

ejus

499
Quarto
Beatus

suo

ct

triuraphanter
in
,

ignibus laetus illudcret.

et

cxcellentissinia

inirabili

pugna
verbis

niodo victoriae.

namque Laurentius
colligitur,

sicut

ex

beati

Maxiini

et

Angustini

quinquc ignes exteriores quodamuiodo habuit,

exstinxit,

quos ta-

raen

superavit fortiter et

Primus

fuit

ignis

Gehennae,

secundus ignis niaterialis ilammae, tertius carnalis concupiscenliae,

quartus ardentis avaritiae, quintus furentis insaniac.
primi ignis, scilicet Gehennae, sic dicit

De

exstinctione

Maximus

numquid cederc

poterat moraentaneae corporis ultioni, cujus fides aeternum Gehcnnae

exsiinguebat ardorem

Item: transiit per ignem niomentaneum atque

evasit.

terrenum

sed

flammam Gehennae perpetuo exurentis

De

exstinctione secundi ignis, scilicct materialis flammae, sic ait

nius
vel

Maxi-

Ambrosius secundum quosdam

sed

libros

corporali

laborat
Itera:

incendio,

divinus ardor uiatcrialcm restrinxit ardorcm.

quainvis rex improbus ligna subjicerct, inccndia majora supponerct,

tamen beatus Laurcntius has flamraas

Augustinus:
fuit ignis,
tertii

fidei calore

non

sensit.
et

Item

superari caritas Christi fliiinma non potuit

segnior

qui foris ussit,

quam

qui intus accendlt.

Dc

exstinctione

ignis, scilicet carnalis concupiscentiae, sic dicit

Maximus: ecce

beatus

Laurentius transiit per ignem, quo non adustus inhorruit,

effulsit: arsit,

sed illuminatus

ne arderct, et ne urcrctur, ustus

est.

De

exstinctionc quarti ignis, scilicet avaritiae: qualiter cvanuit avaqui thcsauros cupiebant,
ct

ritia illorum,

frustrata

cst,

sic

dicit

Augustinus: armatur gemina face homo cupidus pccuniac et veritatis

inimicus avarllia, ut rapiat aurum, impietate, ut auferat Christum:

proficis,

nihil obtines, nihil

humana

crudelitas,

subtrahitur inventis

tuismateria mortalis etLaurenlio in coelum abeunte tu deficis flammis

tuis.

De

exstinctione quinti

ignis,

scilicet furentis insaniae,

qua-

liter videlicet

insania persequeiitium frustrata est ct annihilata, sic

luinistris

dicit

Maximus: superatis flammarum

')omniinodae inundantis

insaniae restrinxit inccndium.

tentio
,

Ad

hoc usque dyabolica profecit inet cru-

ut vir fidelis

ad dominura suura gloriosus adscendat

delitas persequentiuin cura suis ignibus perfusa torpeat.

Quod

eniui

persequentium insania ignis

fuerit, ostendit, cura ait:

furor gentilis

accensus craliculara praeparat ignitara, ut indignationis suac flammas

ignibus
vindicaret.

Nec mirum

si

hos

quinque

igncs exteriores
tria refri-

superavit, quoniain ex verbis praedicti

Maximi habentur
in =^)corde
2)

geria,

quae intus habuit,

oinne muiidanae,

et tres

ignes

portavit,

per

1) Alji:

forie rectius.

Ed, Pr,

corpore,

32*

oOf)

Cap
oniiiem

CXVII.
igneiu

De

Siuicto

Laurentio iuartire.
refrigerio
niitigavit
el

quos

exteriorcin

et

luajori

ardoris incendio superavit.

riuin regni coelestis,

Priinuin nauique refrigerium fnit desidetertiuin puritas

secundum meditatio divinaelegis,

conscientiac.

Per hoc triplex rofrigerium omncm ignein exteriorem

exslingui fecit el frigiduni leddidit.

De

priino refrigerio,

quod

est

dcsiderium coclestis patriae, ditilMaximus vel Ambrosius scciuidum

quosdam

libros:

neque

eniin

beatusLaurentius ignium senllretormenta

Item: janihil

pcterat, qui in sensibus rcfrigerium paradisi possidcbat

cet ante

pedes Ijranni exusta caro

in tcrris,

corpus

cxanime

detriI)e sedicit

mcnti patitur

cujns
cst

animus demoratur
mcdilalio
Chrisli
lcgis

in coclis.

cundo refrigerio,

quod

diviiiae,
,

sic

Maximus
cst
illi

vcl Ambrosius;

duin

cogitat praeccpta

frigidum

oinne,
,

quod
sic

patitur.

Ue

tertio rcfrigerio,

quod

est puritas

conscieiitiac

dicit:

ardet profecto

lolis visceribus

fortissimus

martir et uritur, sed regnuin Dei pertractans refrigerio conscientia

viclor
exsultat,

Habuit nihilomiiius,
pcr qiios
fuit

ul

idein

IMaximus

ostendit,
in-

tres ignes iiiteriorcs,

omncs ignes exleriores majori

fidci

ccndio

supcravit.

Primus

magnitudo, secundus ardens

dilcclio,
iguis.
illo

tertius veia

Dei cognitio, quae ipsum irradiavit tamquani

in

Dc primo

ignc sic dicit idcm vel Ambrosius: iu qiiantum

iu laiilum

fidei

ardor fcrvet,

supplicii flarama frigescit.

Item
iguoin

esse sjvlvaloris ignem fervorein fulei

legimus

in

evangelio

veni mitterc iu lerras.

Hoc

igilur igne bcatus Laurcntiiis accensus

llammaruin

non sensit

iiiceiidium.

Dc secundo igue

sic

ait

idem

vel Ainbrosius:

ardebat cxtrinsecus marlir Laurentius

,

l^raniii sac-

vientis incendiis

scd major illmn intrinsccus

(ihristi

amoris llamma
inartirem

lorrcbat.

Dc

lcrtio

ignc

sic

dicit:

forlissimuiu
noii

sae-

vissiina pcrseculoris

flamma superarc

potuit

quia
Itein:

longc arodio pcr-

lenlius veritalis radiis ineiis ojus

fidiae et ainorc verilatis

accensa fervebat.
appositani
sibi

accensus
vicit.

extrinsecus flam-

mam
gilia,

aut non sensit aut

Habct aulcin intcr cacteros martircs

Priinum est
in vi-

Laurcntius tria privilegia quanlum ad onicium.

solus

enim

inler

raartircs

vigiliam

habct.
iii

Sed
jojunia
nl
in

vigiliae

sanctoruin

propter niultas deordinationes

fuit

hodic

mutata
in festi-

sunt,

mos cnim

olim (ul refert Johannes Bclelh),

vilatibus santtorum

homincs cuni uxoribus

ct

filiabns

ccciesiam

vcnirent ct
tcria
in

ibi

cuin luininaribus pcrnoclurent, scd quia multa adulfiebant,

his

vigiliis

stalutum

fiiit,

nt vigiliac in Jcjunia
.

(oiivortorenliir, nonicn taraen

antiquum

est

rolciiliiin

(|iiia

iiou

Jc-

Cap. CXVIII.
juuia
ipse
sicut
,

De

saacto Hyppolito
appellautur.

et

sotiis

ejus.

501

sed

vigiliae

adhuc

Secuuduiu cst iu octava

octavaui
est in

nanique solns

cam Stephauo habet

iutcr

martircs,

')MartiuHS
,

inler coufessores.
ct

Tertium

regressionibus^

autipho.naruiu

quod solus ipse

,

Paulus habet, sed Paulus propler

exceUoutiam praedicatiouis

ipse proptcr excelieutiam passiouis.

CAP. CXVIII. 013.)

De
esl lapis

i^^aiicto

UyppolUo
,

')et soeii^ ejii.s.

ct litos,

Hjppolilus dicitur
,

ab hyper, quod est super.

id est (ihristum,

quod
vcl

quasi supcr lapidem

fuudatus:

ah

in et polis,

quod

est

civitas:

vcl Hyppolitus quasi

valdc polilus.

Fuit enim

supcr lapidem

Chrislum beue luudatus per coustautiam

supcrua per desidcrium
ct aviditatem,

et firmitatem, fuit in civitatc

bcue politus per tormeutorum acerbilatem.

1, Hyppolitus postquam corpus beati Laurculii sepclivit
iu
,

veuit

domum suam
altaris
,

et

daus pacem suis scrvis

ct ancillis
,

omucs sacraet

mento

quod Justiuus presbiter obtulerat

,

commuuicavit

apposita inensa priusquam cibum sumcrct

vcuicutes militcs

cum

rapuerunt

et

ad Caesarem duxeruut,
ei:

Quem

videns

Decius Caesar
,

subridens dixit

uumquid

et

lu

niagus efTectHS es
feci

qui

corpus

Laurentii abstulisti?

Cui Hyppolitus: hoc

uou quasi magus,

praeccpit,
ul

sed quasi christiauus.

habitu
,

Tuuc Dccius
,

furore repletus

quo ut christianus utebatur

Cui Hyppolitus
:

cxspoliaretur ct os ejus lapi-

dibus tunderctur.
vestiisti.

uou me cxspoliasli, sed magis

ut nuditalcm

Cui Decius:

quomodo
Nunc evgo

iusipieus cfTectus es,

sacrifica et

tuam nou crubescas!

rentio

vives

nc

cum Lau-

tuo

pereas.

Cui Hyppolitus: exemplum

fieri

merear beati

Laureutii,

quem
csse

tu

ore polluto ausus cs iiomiuare,

Tuuc Decius
ille

fecit eura fustibus caedi et pecliuibus ferrcis laniari,

aulem se

christianum

voce clara confitcbatur,

militari,

et

cum tormenta hujusvestiri fecit

modi derideret, veste

hortans
iitus
,

qua anlea utebatur, cum

retiueret.

ut amiciliam et pristiuam militiaui

Cui Hyppo-

cum

diceret,

se

Christo militare

Decius ira replctus Vale-

1)

Ed.

r'.

iiiailireg

legil.

2)

Verbic et sociisejus

ojiiilUuil libri rec.

502
riaiio

Cap. CXVIll.
praefecto
tornieiitis
eiiui

De

sancto Hyppolito et sociis ejus.

tradidit, ut oiniies faciiitates ejus acciperet et

iiiterficerct.
,

diris
tnilia

euiu

liiveiito

quoque, quod ejus faconspcctuin

ejus.

christiana

esset

adducti sunt

antc

Qni

cum ad

sacriftcia cogerentur,

Concordia nutrix Hyppoliti pro oinni-

bus rcspondit: nos cuin doiniiio nostro voiuinus mori potius pudice,
quani iinpudice vivere.

Cui Valerianus

gciius

servoruin
et

nonnisi

cum

suppliciis

einendatur.

Tunc praesente Hyppolito

ago

gaudcnte
dixit-

jussit eain taradiu pluinbatis caedi,

quousque emisit spiritum,

,

que Hyppolitus:
aiite

gratias

tibi

doinine,

quia nutricein

meam
fecit,

conspectum sanctonim tuorum praemisisti.

cura
:

Deinde

extra por-

tam Tjburtinara Valeiiaims Hjppolitum

Hyppolitus autera omnes confortans dixit

faniilia

sua ducL

fratres nolite metuere, quia

ego

et

Yos

unum Deuin

liabemus.

Jussitque Valerianus, ut in con-

spectu Hyppoliti omnibus capila amputarentur, Hyppoliti vero pedes

ad colla

indoraitorum

equorum

fecit

ligari

et

per

')carduos et

tribulos trahi tamdiu,

donec spiritum exhalaret, circa annos domini

Justinus
prcsbitcr rapuit
et

CCLVI.

Eorum corpora

juxta corpus

sancti Laurentii scpelivit,

corpus vero sanctae Concordiae inveniri

non

potuit, quia fuerat in

cloacam projectum.

Miles autera quidaiu

noraine Porphirius credens beatain Concordiain aurura et

vestiinentis

gcmmas

in

habere, ad quendam cloacarium nomine Yreneum,

,

qni

crat occullc cluislianus

accessit et dixit:

secretum custodi

et ex-

trahe Concordiara, quia spero, quod auruin aut gcnimas in vestibus

suis habnit.

Cui

ilie:
,

ostcnde mihi locuin

et

sccretum habeo

et,

quidquid invenero
invenissent
christiano
,

nuntiabo.
ille

Cum

crgo cxtractum fuisset

et

et nihil

miles

protinus

fugit

Yreneus vocato quodam

noininc

-"iHabundo corpus ad sanctum Justinuin dctnlit,

quod

ille

dcvotc suscipicns juxta corpus sancti Hyppolili ct aliorum

sepelivit.
ct

Quod Valerianus audicns Yreneuni

cloacain vivos niisit,

et

Abundum

tenuit

ainbos in

quorum coqiora Justinus rapuit

et cuin aliis scpclivit.

Post hoc Dccius cum Valcriano in currum

adscendit aureum ct pergunt ad aniphithcatrura, ut crucient christianos.

Arreptus igitur

Decius

daeraono clainabat

Hvppolitc,

calenis

asperis vinctum

o Laurenti, igneis
rianus cxspiravit,

me tenes. Valerianus siiniliter clamabat: catenis mc ligatuin trahis, et cadcm hora ValeDccius aulein domuin reversus triduo a dacmone
,

vcxatus clamabat: adjuro te

Laurcnti,

modicum ccssa

a tornicntis,

1)

fA. Pr.

iii.de

c.irdoiies

Iftsil,

2) Alii

Habiiinlino

IfSiinl.

Ciip.

CX\'lll.

De

saiicto

Hy(i|julito

et

sotiis

ejiis.

503

et

sic

luiserabiliter

morluus
oiunibus

est.

Quod uxor

ejus Triphonia crufilia

(lelis

vidcns diuiissis
et

ad

sanetum Justinuin cuni

aliis

sua
Alia

C^rilla accessit

ab eo cuin

uiultis

se

baptizari fecit.

vcro die cuin oraret Tripliouia,

euiisit

spiritum: ciijus corpus Justiscpelivit.

nus presbiter juxta eorpus

saucti

H^ppoliti

Audieutes

XLVII

milites,

quod regina

et ejus filia christianae effcctae cssent,

,

venerunt cum uxoribus suis ad Justinuin presbiterum

susclperent,
baptizavit
,

ut

baptisma

quos omnes Dionysius, qui sancto Sixlo successerat,

Claudius

autem

imperator

C3 rillam

cum

sacrificarc

noUet, juguiari fecit

in

et caeteros milites decollari,

quoruin corpora
,

agro Verano cum caeteris sepcliuntur.

illi

Et advertcndum

quod

expresse habetur hic, quod

litum martirisavit,
cessit

Decio,

qui Laurentium et U^ppo-

successit
iiuo

(ilaudius.

Ciaudius

autem non suc-

Decio imperatori,

Decio
,

successit

secundum chronicas
Oportet ergu
et

Volusianus, Volusiano Gallienus

diccre (ut videtur),

Galiieno Claudius.
fuerit

quod ante Gallienus

binomius

quod

dictus sit Gallicnus et Decius, sicut dicit Vincentius in chronica sua

ct

Godofridus

in libro

suo

aut

quod Gallienus

in

sui adjutorium

quendam nominc Decium

rom,
dicit

feccrit
in

Caesarcm, non tamen imperato-

sicut

dicit

Richardus
in

chrouica sua.

De hoc

martire sic

Awbrosius

praefationc:

beatus niartir H^ppolitus Christum

verum ducem consideraus

niiles ejus esse maluit,

quam dux militum

noii

comprobari beatumque Laurentium suae custodiae mancipatum

persecutus est, sed subsecutus.
cuteret, iuTenit thesaurum
,

Qui cum thesauros ccdesiae dis-

')quem

non

t^ranuus

eriperet,

sed

quem
gratia

pietas

possideret,
sprcvit

invenit

thesauriim,
t^ranni,
dividi

unde

verae
rcgis

divitiae

petereiitur,

-)furorcm

ut

cum

perpetui

conprobaretur,
aeternis,
iu

membris

non refugit,
Bubulcus

ne

nexibus

divelleretur
Petriis

Mariae
et

S.

quidam

nominc
junxisset

cuin

festo

Magdalenae
urgeret,

plaustrum
protinus
,

et

boves

sequens

ipsos

raaledictis

boves

et

aratrum a fulmine
tus fuerat
,

assumuntur

ipse Fctrus
iiain

qui hoc imprccaignis

supplicio atrociori torqucbatur,

eum

arripuit

adeo,
lcrent

<\\iod

carnibus et nervis tibiac

tibia

et

cruris

consumtis ossa papenitus

solverelur.

el
ille

ipsa tandem

a sua compage

Tunc
ipsam

ad quandam ecclesiaiu beatae

virgiiiis

accedens tibiam
et

in

quodam foraminc

ipsius

ecclesiae

abscondit

beatam

1)

Veiba

quem thesavirum

oiulttit

Ed.

Tr.

2) Alii

[avoiem.

504

Cap. CXIX.
cl

De

assuintione beatae Mariae virginis.

pro sua liberatione rogavil et ccce
,

virginem lacrymis

precibus

nocte qiiadam beala virgo cum beato Hvppolito

ut

Petrum

pristi-

uae

sanitati

restitueret,

impelravit statimque
loco

sanctus

Hjppolitus
in

tibiam

de foraminc
inseruit.

accipicns
Iii

suo

quasi

snrculum arbori

momento

qua insitione tantos dolores scnsit, ut suis

,

clamoribus totam familiam excitaret

quia surgentes et lumen ac-

cendentcs Pctrum duo cnira

se

et

duas tibias habere conspiciunt, sed

atque
iterum
contrectabant
vix
et

deludi

putantes

ipsum

iterum

uiembra vcra
tes,

ipsum habere conspiciebant,

hoc acciderit, sciscitantur, sed
victus rcra vidit et exstupnit,

Qui
illc

eum

excitan-

unde

sibi

eos luderc existi-

mans tandem
mollior
aequari.

sed tamen coxa nova

quam

vetusta

ad

sustinentiam
rairaculi

corporis

non poterat ex-

Unde ad publicationem

per annum claudicavit ct

,

tunc iterum beata virgo ci

quidqiiid curationi deessct,

apparens sancto Hjppolito dixit

supplere doberet.
Evigilans
cni

ut,

igitur et
in

se plcnc sanatura inveniens reclusorium introivit, specie nudae mulieris frequentissime apparcbat et

djabolus
ei se

nndam
ei

in-

gerens

quanto

ille

fortius
illa

resistebat

tanto

illa

impudentius
ille

incumbebat.

Cum

crgo

eum plurimum vexaret, tandem

collum
ibi

stolam saccrdotalem accipicns

ejus

cinxit et

mox djabolo
foctor

abscedcnte
exhalavit,

cadavcr putridum
ut

rcmansit

tantusquc
,

inde

nullus,

qui hoc vidit,

,

ambigeret

quin corpns ali-

cujus mulieris mortuac fuissct

quod dyabolus assumsit.

CAP. CXIX.

(111.)

JDe aisisniiitione beatae ll<iriae virg^iniis.

1. Assmntio bcatac virginis Mariae qualiter facta
libcllo
sit,
,

ex quodain
edocctur.

apocrypho

qui Johanni cvangolistac adscribitur

Apostolis

namquc ob pracdicationis gratiam divcrsas mundi subin

euntibus regiones virgo beata

dicitur jejunii
,

dorao juxta niontem Sjon posita

filii

remansissc
orationis
,

omniaquc loca
passionis
,

sui

scilicet locuin

baplismi,

sepulturac,

rcsurrcctionis ct adscenct,

sionis,
ait
ferl

quoad

vixit,

dcvotionc scdula visilavit

aiinis

sccnndum quod
Recrat

Epjplianius,

XXIV
bcala

adscensionem

iilii

sui supervixit.

cigo

quod

virgo, ct

quando

Christum coiiccpit,

Cap. CXIX.
annoruat
et

De

assiiiutioiie

beatae Mariae vlrginis.

et vixit cuni

505

XIV
obiit,

et in

XV

ipsum peperit
supervixit

eo annis

XXXIII

post mortem

Christi

XXIV

Annis

et

secundum hoc,
videtur,

qnando
qnod

erat

annonim LXXII.
ut XII annis
filio

Probabiliter tamcn

alibi legitur,

supervixerit et sic sexagena-

ria sit

assumta,

cuin

sipostoli

totidem annis pracdicaverint in Juecdesiastica

tradit hystoria.

daea
igitur

et circa partcs illas,

sicut
filii

Die

quadain

duin

in

desiderium

cor virginis
et in

vchementer
lacrifili

accenditur, aestuans
raaruin

animus commovetur

exteriorera

abundantiam excitatur,

cumque ad
,

tcmpus

subtracti

acquanimiter non ferret subtracta solatia

ecce angclus cuin multo

lumine eidcm adstilit et reverciiter utpote sui matrcm domini salutavit.

Ave, inquit, benedicta Maria suscipicns benedictionem

illius,

qui mandavit salutem Jacob.

Ecce autcm rainum palinae de paradiso

ante feretrum
nain tuus
si

ad

te

dominam

attuli

quein

portarc jubcas, cuin

te

die tertia de corpore assuracris,

filius

matrein

revc-

rendam exspectat.
tuis,

Cui Maria respondit:

invcni griitiam in oculis

obsecro, ut
filii

nomcn tuum mihi revelare

ct fratres
inci apostoli

digneris, sed hoc peto

instantius, ut

ad

me

paritcr congregenet

tur, ut eos
iis

antequam moriar, corporalibus oculis vidcain

valeam
et

ab

sepeliii

ipsis

pracsentibus

spiritum

Deo

reddain.

Hoc

iternra peto et obsecro, ut

anima raea de corpore exiens nullum

spiritum teterrimnm videat nullaqne mihi Sathanae potestas occurrat.

Cui angelus:

cur

scire

dcsideras
?

domina,
autem

noraen mcura

quod

adinirabiie est et

magnuin

Ecce
,

onines

ad

te

')venieiit

hodic et congregabuntur apostoli

scquias funeris,
qui
et
in

qui nobiles tibi exhibebunt

ex-

eorum conspcctu spiritum exhalabis.

in

Nain
su-

olim

prophetam de Judaea

Babyloncm

in

crine attulit
in

bito, ipse procul

dubio ad te apostolos adducere potcrit

,

moraento.

Malignura autera spiritura vidcre cur ractuis

contriveris et spoliaveris
ipsuni

cuin caput cjus oinnino

?

suae iinperio potestatis

videas.

Fiat ta-

men

voluntas tua

ut

ipsos non

His

dictis
illa

angelus cuin

multo liimine coelos

splendebat
et

adscendit,

palma autcin
viriditate

nimia claritatc
sed folia

erat

quidcm virgae

consimilis,
est

ipsius ut stella raatutina fulgebant.

Factuin

autein

dum

Jo-

hannes

in

Epheso praedicaret: coeluin rcpcnte

intonuit et

nubes

candida ipsuiu sustulit ac raptum ante Mariae

januas

collocavit

perciitiensque ostiuin interius introivit ac rcverenter virgo virgincm

1) "Verbiim

veiiient alque

copul.iiii

el oiulUuiil Rec.

506

Cap. CXIX.
Qiicin
felix

De

assmutione saiictae Mariae

vclieinenter

virgiuis.

salulavit,

iMaria couspiciens

obstupuit et
iili

prae gauclio

iacrinias

contincre

nequivil
tui
,

dixitque

Johanues,
et te

niemor csto verborum magistri

milii iu filium

quibus

me

tibi

matrem

commendavit.
cxsolvo
,

Ecce a domiuo evocata debitum huac

manae

couditiouis

corpus

nieum

tibi

cura

sollicila

commendo.
spectemus
,

Audivi cuim
viri

Judaeos

iuiisse cousilium diceutcs:

illa
,

ex-

fratres

quoadusquc

quae Jesum

portavit,

subeat mortera, et corpus ejus coutinuo rapiemus ac injectum igni-

bus comburemus.
trum,

Tu

igitur

hanc palmam defcrri

facies ante fere-

cum corpus meum

:

duxeritis

ad sepulchrum.
apostoli
et
,

Dixitque

Jo-

haunes

utiuam hic

essent

omues

fratres

mei

ut de-

ccnter tihi parare possemus exsequias

exsolvcre laudcs dignas.

iu

Haec

illo

dicente

omucs apostoli de
ct antc

locis

quibus praedicabant,

a nubibus rapiuntur

Mariae ostium collocautur, qui videntes

:

se ibidcm iusimul cougregatos mirabantur dicentes

est, propter

quaenam causa
Johannes
et

quam nos
cxiit et
:

hic

dominus insimul congregavit?

igilur

ad eos

domiuam de corporc rccessuram pracdixit

,

addidit dicens
fleat,

videte

fratres,

ne,

cum

obierit,

aliquis

eam deisti

ne hoc videns
timent mortem,

populus conturbetur
qui

ct dicat:

eccc

quo-

modo

tameu

aliis

pracdicant resurrectionem.
libro

Dionysius

Pauli apostoli discipulus

in

de

divinis

nominibus
convc-

hoc idem asserit,

apostolos scilicct in dormitione

virginis

nisse et se similitcr interfuisse ac

et virgiuis

unumqucmquc

in

laudem Christi

sermouem
ct

fecissc.
,

Ait cnim sic loqucns ad ')Hierotheum

nos

ut

nosti

ipse

ct multi

sauctorum nostroruui fratrum cum

convenissemus ad visionem corporis vitae priucipis ct quod

susceplt, aderat autem cl fraler Dei Jacobus ct Pelrus ct

Deum summa et
cst, ut

perfectissima tlieologorum summitas -)PauIus.

Postea visum

^)universi Hierarchae laudarcnt, sicut unusquisque crat ''^sufTicicns,

iufinitac virtutis

bouitatcm tliearticae inlirmitatis.

Hacc Diouysius.

Cum autem
dorainum
iuccrnis

bcata

Maria

omncs

apostolos

cougrcgatos vidissct,
et

keucdixit ct in
consedit.

medio corum ardcutibus lampadibus

voro
,

Circa

horam

noclls

tcrtiaui

Jesus
uiar-

advenit
tirum

cum angelorum ordinibus

palriarcharum
virginuraque

coelibus,
choris
ct

agmiuibus,

coufessorum acic

nntc

throuum virginis acics ordinautur

1)

et dulcia cantica

frcquentantur.

Ed.

Tr.
Ii i

Ti
ii

mo

lieii

111.

2) rAiilii& oiiiilliliir
ii

iii

Kd.

l'r.

3) hec.

ii ii

Tersiie
n^iii.

pr

4)

iae Ipgiiiil el anle Kd. Tr. siiriiiien, Rec.

r cli

iiarliciijaiii
l
li

iiiseriiiit

posl visio-

lniii

c a

ri c.ie pr.iefeniiif.

Cap. CXIX.
Qiialcs

De

assuintione sanctae Mariae virgiuis.

siiit,

507
libello,

antem exsequiae ibidem celebratae

cx praetlicto

qni Johaiini adscribitnr, edocetur.

et dixit
:

Nam

ipse prior Jesus imjieavit

in

veni,

elecla luea,

et

ponam
illa:
,

te

thronum meum, quia

cor

concupivi speciem
paratuin cor

tuam.

Et

paratura
qui

meum,

domine,

meum.

Tunc omnes

cum Jesu venerant, dukiter

habeIpsa autem die

intonant dicetites: haec est, quae nescivit torum in delictis,

bit

fructum

in

refectione

animarum sanctarum.
beatain

semetipsa cecinit dicens:

qnia fecit mihi ma<;na,

me

diccnt
et

omnes generaliones,
sanctum

qni

potens est,

nomen

ejus.

Tuiic cantor omnibus intonavit dicens excellentius: veni de Libano,

sponsa, veni de Libano, coronaberis.

in capite libri scriptnm est

Et

illa:

ecce venio

quia

de

me

ut

facerem

volnntatem tnani,
salutari meo.

Deus, quia exsultavit

spiritus

mcus

in le

Deo
in

Sic-

que Mariae anima de corpore egreditur

fuitque

et

ulnas

filii

advolavit
exsti-

tam a dolore carnis extranea

quam a corruptione

terat aliena, dixitqne apostolis dominus:

corpus virginis matris in

vallem Josaphat deferte

nietis
,

et in

monumeiito novo,
triduo
,

quod ihidem inve-

illnd recondite et

me ibidcm

donec ad vos redeam,

flores

exspectate.

Statimque
martirum,
ct

eam circumdederunt
et lilla convalliura,

rosarum
scilicet

rosei,

scilicct coetus

agmina

angelodi-

rum

confessorum

virginum.

Post eam

apostoli clamitant

centes: virgo prudentissima, quo progrederis?

doraina.

Eslo nostri memor,

qui

Tunc ad concentnin adscendentium coetus,

concile

rcman-

serant,

admirati

obviain

processerunt

videiitesque

regem

suum feminae animam

illum
ista,

in ulnis

propriis

bajulantem illamque supcr

:

innlxam

obstupefacti

clamare coeperunt dicentes

deliciis

quae

est

quae adscendit de dcserto

afflucns innixa super diista

lectum
inter

suum?

Quibus concomitantes dixerunt:

,

est

speciosa
et
filii

filias

Jerusalem

sicnt

vidistis

eara

plenam
et

caritatc

diiii

lectione.

Sicque in coelum gaudens suscipitur

gloriae
collocatur,
,

a dextris

throno

apostoli

autem viderunt ejus animara

Tres

tanti esse candoris

ut nulla mortaliuin lingua posset elTari.

autem virgines
exspoliassent
,

quae ibidera erant, cura corpus ejus lavandi gratia

tanta statim corpus
claritate

resplertduit,

ut taiigi

quideui ad lavandum posset, videri autem non posset: tamdiu autera

lux illa ibidcra resplenduit,

donec corpus a virginibus lotum

cepeiunt
et

fuit.

Apostoli autem corpus ejus reverenter

super feretrum

posucrunt dixitque Johannes

Petre
,

Petro:

hanc palmam antc fcietrum,

portabis

quia dominus nobis te praetulit ct suarum ovinm

508

Cap. CXIX.

De

assumtlone saiictae Marlae

viiglais.

pasloreiu et priiicipcm ordiiiavit.

te

Cui Petrus: hanc potius portarc

cs electus
,

conveuit, quae

virgo a (lomino
ferat.

et

dignum

cst,

ut

paluiam virginis virgo

nicruisti
tasti,

Tu
qui a

supcr pectus

domini rccunibere

et

exinde sapieutiae
ut
,

et gratiae plus
filio

cactcris fluenta por-

et justuin vidctur,

rcccpisti plus muncris, im-

pendas virgini plus honoris.

luminis ad

Tu

igitur portare debes

hanc palmam
lucis

exsequias sanctitatis, qui polatns

cs

poculo

de

fonte perpetuae claritatis,

ego autem portabo cuin fcrctro sanctum

fratres nostri circmndantes fcrctruni rcfe-

corporis

cacteri

autein

rant laudes Deo. Paulus autein dixit ei: ct cgo, qui miiumus vestrum

omnium suum
fcretrum
,

portabo tecum.
inccpit

Elevantes itaque Petrus et Paulus

ac
diccre:
exiit

Petrus

cantare

Isracl

de Ac-

gypto alleluja.

Cactcrl autcin apostoli cantus dulciter proscquuutur,

et apostolos

dominus autem fcretrum

nube praetexit

ita,

quod

ipsi

non vidcbantur,
angeli

scd tantuni

eorum vox audiebatur.

AlTucrunt et

cum

apostolis concinentes ct tcrram totam sonitu inirae suaviExcitati

tatis replentes.

omnes ad tam dulcem sonum

et,

et

melodiam de

tivitate velocius exeunt

quidnam hoc

sit, diligenter sciscitaiitur.

Tunc

exstitit,

qui

diccrct:
haiic,

Mariam

illam

discipuU

Jcsu efTerunt

mortuani,

circa

illain

quam

auditis,

concinunt

melodiam
venite,
illuni

Tunc ad arma
portavit,

concurruiit et sc

mutuo hortabantur diccntes:

illud,

omnes discipulos occidamus ac corpus

ignibus comburamus.

quod seductorem
saccldotum
illius,

Princeps

autem

hoc
qui

videns obstupuit et
iios

ira repletus ait: ecce

,

tabernaculum

et

genus

nostrum coiiturbavit

qualem gloriam nunc

ilhid

accipit.

Et hoc dicens inanus ad lcctuin misit volens

terrain deduccre.

evcrtere et ad
et lectulo

Tunc nianus

cjus subito

ambae aruerunt

adiiaeserunt, ila ut ad Iccluluin inaiiibus pcndcrct ct niinio cruciaiu

vexatus laracntabilitcr cjularct

qui

rcliquus autem populus ab angelis,

crant

in

nubibus,

caccitalc

pcrcussus
,

est.

Princeps

autem

sacerdotum clainabat dicens: sancte Petrc

in

hac tribulatione mc

non despicias

sed pro mc, obsccro

,

ad dominum prcccs fundas,

tibi

mcmor
tc

eniin

dcbcs esse
aiicilla

lualitcr

aliquando
Cui

adsliti et qualiter
in

accusantc

ostiaria

cxcusavi.

Pctrus:

obscquiis

dominac nostrae

inipcditi sunius et curationi tuac

si in

intenderc non vact in

lemus, verunitamen

dominuni nostrum Jesuin (ihristuin

credidcris
,

hanc,

quae ipsuin gcnuit

el portavit,

spcro,

quod continuo

sanitatis bencficio potieris.

Qui respondil: ciedo, dominum Jesum

sacratissimam niatrcm
ejus,

verum cssc

lilium 1)ci ct lianc

slalim-

Cap. CXIX.

De assumtione

sanctae Mariae viigiuis.

,

509
ad-

que a feretro luanus pjus solnlae sunt

sed lainen

in brachiis

!mc ariditas reniansit

ei

et

dolor

vchcinens non rccesserat,

ct dic,

dixitquc

Petriis

osculare

ferctrum

credo

in

Deuin Jcsum Chri-

stum, quem

ista in utero portavit et post

partum virgo permansit.

Quod cum
ei

fccisset, continuo prislinac cst rcdditus sanilati dixitquc

Petrus

accipe hanc

palmam dc raanu
et

fratris nostri

Johannis

et

ponas eam super populum excaecatum,

recipiet yisuni, qui

quicunque crederc voluerit,

vidcre non
in

autem crcdcre noluerit,

apostoli

potcrit

in

aeternum.

Mariam autcm portantes

monumcnto posuc-

runl ct juxta iiiud, ut dominus jusserat, conscderunt, tcrlia autcm

die vcuicns Jcsus

cum mulliludine angclorum

tibi

ipsos salutavit diccns:

,

pax

vol)is, qui

responderunt: gloria

Dcus

qui facis mirabiiia

ct

magna

solus.

Et
iit

dixit apostolis doniiiius:

quid graliac

honoris
jusluiu

vobis vidctur,
vidclur,

mcae nunc confcram

servis tuis
,

gcnetrici ?

El

ilii:

domine

ut, sicut tu

devicta mortc regnas in

et

saecula, sic tuae resuscitcs matris corpus, Jcsu,

colioces in aeternum.
alTuit et

a dcxtris tuis

Quo annucnte Michacl archangelus continuo

Tunc salvator mea, columba mea, tabcrnacucoelestc, ut, sicut per coilum

Mariae animam corain doinino praesentavit.

locntus est dicens: surge proxima

luin gluriae, vasculuin

vitae,
,

templum
sic in

labem non sensisti

criininis

sepukJiro solutioiicm corporis

minimc
ct

patiaris.

Statimque aninia ad Mariae accessit corpusculuni

de tumulo prodiit gloriosuin sicque ad acthcreum assuinitur tha-

lainura comitante

sccum muititudinc angelorum.

,

Thoinas autcm cum

abcsset et rediens crcdcrc recusarct

eJHS praecinctum
telligeret,

subilo

zonam

qua corpus

luerat,

ab acre recepit illaesain,

ut vel sic in-

quod

totaliter fuisset assunita.

illud

Hoc autcm, quod prae-

dictum est,

totum

apocryphum ')cst, de quo Ilieronymus

iid

in epistola sive

sermone

Paulum

ct

Eustochium sicait:

iilc

sanc

libcllus vere

apocryphus

cst

censendus, nisi quo ad aliqua

,

fide

digna,

quae Tidentur a sanctis approbata

promissa
sit et

quae sunt novcm,

,

scilicet

quod

exhibita virgiiii oiunimoda consolatio

,

apostolorum

omnium congregatio

sine dolore consuinmatio

scpulturae in valle
ct

Josaphat praeparatio, cxscquialis dcvotio Christi

coelestis

totius
in

curiae

obviatio

Judacorum pcrsccutio,
,

miraculorum
et

omni

causa condccente coruscatio

in

anima

siinul

corpore assumtio.
,

Forro alia multa sunt

ibi

posita potius ad siinulationem

quain ad

1) Receiitiores Ieiint:

videlur esse.

510

Cap. CXIX.

De

assumtione sanctae Mariae

virginis.

veritatein, ut,
similia,

qnod Thomas

noii affucrit et veiiiens tlubitaverit, et his

quae per sc patent, quod sunt relinquenda potius quam asseVestimcnta autem ipsius ad consolationem fidelium dicuntur
remansisse, unde
et

renda.

in tuinulo

dc

quadain parte ipsarura vestium

tale rairaculum contigissc narratur.

Cum dux Normannorum urbcm

iliius

Carnotensiura

obsedisset,

episcopus

urbis

tunicam beatae
iraposuit ct

Mariae, quac ibidem servabatur. niore

vcxilli

hastae

subsequente populo securus ad hostes exivit statimque omnishostllis

exercitus amentia et caecitate percussus est stabatque
totus

corde

tremulus

ct totus aniino stupefaclus.

Qiiod

illi

dc civitate vidcntcs

divino judieio superaddunt et atrociter hostes caedunt, quod beatae

Mariae pluriraum displicuisse probatur cx

illa

eo,

quod protinus tunica

In

disparuit

ct

visum continuo hostis

rccepit.

rcvelationibus

sanctae Elizabeth legitur,

in

quod, dum ipsa Elizabeth quadain vicc

in

spiritu

capta
raulto

esset,
lurainc

vidit

loco valdc
et

reinoto

quoddam

se-

pulchrum
eo,
ct

circumfusura

quasi spccicm raulicris in

et

circurastabat

raultitudo
in

angeloruni

post pusillum de sc-

pulchro

erepta esl et

sublime cuin

illa

adstantiuin luultitudine

elevata, et ecce in ejus occursum vir quidara de coelis admirabilis

et gloriosus advenit, portans in dextra crucis vcxillura, et cura eo
infinita

millia

angelorura,
in

sicque

eain

alacriter

suscipientes

cum
vero

raagno concentu cain

coelos
,

deduxcrunt.

Post

modicuni

lemporis Elizabcth angelum

dicta visione interrogabat
in
,

cum quo saepe loquebatur, de praercspondcns

carne
ait:

qui

ostensura
in

cst tibi

hac visionc

quoinodo tain in
est.

quam
in

spiritu

domina

nostra in coclum assumta

sibi
sit

Dicit

autem
dics

iisdem revelationibus
transitus in corpore
ait:

rcvelatum cssc
assuiuta.

quod post

XL

sui

Nain bcata Maria secuiu colloqueus

diebus,

post asccn-

sionem
ad

doraini ct tot

quot sunt

die

ascensionis
apostoli

usque
dor-

diera raeac assuintionis,

supcrvixi,
ct

onines autcm
ineuiu

mitioni

mcae
scd

intcrfuerunt

corpus

reverentcr

sepulturae

dederunt,

XL.

die
,

postmodum

resurrexi.

Cuin autem Eliza-

beth eain interrogassct

utrum hoc manifcstarc vcl cclare dcbcrct,

nec devotis et
fidcli-

dixit: iicc carnalibus et incrcdulis rcvclanda,

bus abscondenda.

Notandura cst ergo

csl

quod gloriosa virgo Maria

honorabiliter
,

assumta

ct

cxaitala

integralitcr,

laclantcr

ct

exccllenter.

Assumta

cst cniin integrc in aniina ct corporc,

sicul

pie crcdit ecclesia.

Quod quidem

mulli sanctorum non soluni assc-

runt, sed ctiain hoc probare mullis ralionibus inoliiintur.

Bcinardi

Cap. CXIX.
pnim
ratio

De

assuintione sanctae Mariae virginls.

511

cst,

quoiiiam
et

sanctorum corpus Dcus pretiose subliJacobi tam

subliinavit,
et

mavit, ut
et

puta Petri

gloriose
ut
et

venerabilia rcddidit

honorc

tam

mirifico

ipsis dcputetur

locus
unict

eorurn
rersus.

vcnerationi
Si
igitur

congruus

ad

ipsa

niundus

propcrct

Mariae corpus super tcrram cssc dicatur

visitatione fidclium, sed ctiam

tamcn nec devota frcquentetur

ncc

cidcm locus deputetur honoris, nimirum videbitur Christus honorem

raaterni corporis contenisissc,

cum

tamen super terram aliorum

dicit,

sanctorum
XVlil
cal.

corpora

sic

iionoret.

Hicronymus cliam
,

quod
dicit

Seplembres Maiia ad coclos adscendit

ccclcsia

quod vcro
eligit

de Mariac corporali assumtione,

tare,

potius

pie

dubi-

quam

aliquid tcmcre dcfmire.

Si

In sequcntibus
in his,

credendum csse

sic probat.

non desunt, qui dicunt,

qui cuin Chrislo re-

surrcxerunt, perpetuam rcsurrectionem jam esse completam et nonnulli

credant custodem
Christo,

virginis

Johannem etiam
cst

glorificata carne

gaudere cum
salvatoris?
veni solverc

cur id

non magis

credendum de malrc
et

Qui enim dixit:

honora patrein

matrcm

et,

non

lcgcm,

sed adimplcrc, profecto matrcm suam super

factuin ambigiinus.

omnes honoravit, nec nos de beata Maria modo

prima

Auguslinus aulem non solum hoc affirmat, scd etiam tribus rationibus
hoc
probat.

Et

quidcm

cst

carnis
et

Christi

et

virginis

unitas.

Ait enim sic:

,

putredo namque
a quo

vermis humanae est op-

probrium conditionis

opprobrio

tum Jesus
unde

aiienus

sit,

Mariae natura cxcipitur, quam Jesus de ea assumsissc piobatur,

Secunda
ratio est corporis

cjus dignitas,

ait:

thronum Bei,

thalamum domini, tabcrnatuium

est, tara

Christi dignuin cst ibi csse, ubi ipse

pretiosum thcsaurum dignius est coclo scrvari, quain terra.

Ait cniin sic: laetare,
in

Tertia est virginalis carnis perfecta intcgritas.

Maria,

laetitia inenarrabili
filio

corpore

et

anima

Christo proprio

filio

cum proprio

per proprium filium, nec sequi debet corrnplionis

cst

aerumna, quam nulla sccuta

corruptio, ut sil

tantum

filiuin

pariendo integritatis
gratia,
,

semper incorrupta, quam tanta perfudit

sit sit

integre vivcns, quae omniumintegram perfcctamquc genuit vitam

cum

illo,

quem

in suo gessit utero, sit

apud

iliuni

illa,

quae gcnuit,

fovitet aluit illum,

Maria Dei

genitrix, Dci ministrix et servilrix.

qua, quia aliter sentire non audeo, aliud diccrc nonpracsumo.

facit,

Dc Adhoc

quod

illc

cgregius versificator ait: scandit ad acthera virgo

puerpera, virgula jesse non sine

adessc,

corpore sed
dicit

sine tempore tcndit

ct

Sccundo laetantcr.

Dc hoc

Gerardus episcopus

512
iiiartir,

Cap. CXIX.
in
siiis

De assumtione

sanctae Rlariae virginis.

lioincliis scilitct:

hodie virgiiiein hcatani coeii susllironi

,

ceperunt laetaiitcr,
cxaltando,

angeli

gaudcndo, archangeli jubilandu,

dominationes psallendo, principatus harmonisando

,

po-

lestates citliarisando

chcrubin

ct

seraphin

h^uinizando

atque

ad

supcrnum majcstatis divinae tribunal ducendo.

ter,

Tcrtio honorabiliexercitus
eidera

quia

ipse

Jesus

et

totus

militiac

coelestis

obviam

venit.

Undc Hicronjmus:

quis illud cogitare sufficiat,

quam

gloriosa hodie regina

tanto
in

mundi proccssit,

quanto dcvotionis alTcctu,

prodicrit

cjus

occursum coelestium

legionum

multitudo,

qnantis ad thronum

canticis sit dcducta,

quam placido
filio

vultu, quain

serena facie, quam divinis amplexibus a

sit

suscepta et super

omnem
militiam
inn^enti

creaturam

exciltata.

Idem

hodierna

die

credcndum

est,

coclorum festive genitrici Dci obviam advcnissc eaiuque

luminc circumfulsissc
et

usquc ad Dci tliroimm cuin lau-

dibus et canlicis spiritualibus pcrduxisse, coelestcm quoqne Jeru-

salcm militiain
incffabili

tuiic incfTabili

laetitia exsultassc

ct

')jucundain tain
Quoniain
festi-

curitate
,

ct

omni gratulatione jubilasse.

illis

vitas

haec

quae nobis hodie revolvitur Jiuuua,

creditur

omnibus facta

est

continua,

quoquc,

quod ipse salvator per sc totus

in

festivus occurrcrit et

cum gaudio eam sccum

quod
in

Ihrono collocaverit.

Alias quoque non iinplesset,

lege

ipse mandavit:

honora

patrcm tuum

et inatrem

tuam.
dies
,

Hacc Hicronymus. Quarlo

in

exccllcnter.

Hieronjmus: hacc
intcmerata mater

est
et

qua usque

ad throni celsitudincm

virgo proccssit

.atque in rcgni solio subliinata

post Christum gloriosa resedit.

Qualiter
ostendit

autcm
)

in

coclesti

gloria
in

Kublimata et honorificata
homeliis dicens
ficare
,
:

sit,

beatus

Gerardus

suis

solus

dominus Jcsus
fccit,

(^hristus potcst

hanc magni-

qucmadniodum

ut ab ipsa m.ijestate

laudcm continue

.iccipiat ct

honorem, angclicis stipata choris, archangelicis vallata

turinis

thronorum hinc indc posscssa jubilationibus, dominationum

tripudiis,

circumcincta

principatuum

circumscpta obsequiis
,

po-

tcstatum amplexcita plausibus, virtutum girata honoribus

chcrubin

circumstantiata hymnificationibus, scrapliin undique possessa inclTabilibus

cantationibus.
sibi

l|)sa

quoque
sua

iiiclTabilissima trinitas pereniii

tripudio

applaudit atque
attcndcre
facit.

gratia

in

ca tuta redundante
ordo

oinnes

ciucm

Apostoloruin

splendidissimus

incrrabili

laude cam cxtollil, martirum inultitudo oinnimode suppli-

I)

Kd.

l'r.

II

ciii(J

.1.

\un

iii.ile.

'i)

Alii

Geraldiis

cl .iiiten

Gir.irJiis.

Cap. CXIX,
cat tantae
Bibi

De
,

ossumtioue sanctae Mariae

virginis,

513

dominae

confcssonnn exeicitus innunierabilis continuum

,

personat cantuiu

virginuui candidissima concio

jugem clioream

ad suara
cacissimi

celebrat gloriam, invite etiam infernus sibi ululat et pro-

daemones conciamant.

3. Quidam clericus virgini Mariac

(iliristi

dcvotus contra dolorcm

vulrierum

eam quotidle pcr haec

Terba quasi consolari studebat dicens: gaude, Dei genitrix, virgo

immaculata, gande,

quae ab angelo gaudium suscepisti,

claritalcm
,

gaudc,

quae genuisti aeterni luminis

sancta Dei genitrix virgo
,

gaudc,
,

niater,

gaude,

tu sola mater innupta

,

te laudat

omnis
,

creatura et factura, genitrix lucis

sis

pro nobis, quaesumus

per-

pelua interventrix.

Hic

cum nimio languore correptus ad extrema

Cui virgo apparcns dixil
niihi
,
:

venisset, pavore perturbari coepit.

fili
,

cur,

tanto

tiraore

trepidas,

qui totiens

gaudiura

nuntiasti,

gaude etiam

tu et, ut aeternaliter

gaudeas

vcni mecuni.

3. Miles

quidara potens valde et dives

ralitate dispergeret,

dum omnia bona sua

,

indiscreta libeut,

ad tantam devenit inopiam

qui consue-

verat

raagna tribuere.,

jam

inciperet

minimis indigere.

Habcbat
valde de-

autem quandam uxorem pudicissimam

et

beatae Mariae
sollcninilale,
in

votam; appropinquante autem quadam

qua prae-

dictus milcs multa donaria consueverat clargiri,

cumjam, quod

tribueret,

"

non

haberet,

nimia

confusionc

ct

verecundia dnctus,

quousque praedicla
ris

transiisset sollcmiiitas,

desertum locum mocroet

amicum

expetiit,
evitaret.

ut

fortunac

suae

incommoda plangeret

verccundiam

Et ecce subito quidam equus valde

terribilis

terribiliorem habcns sessorem ad

alloquitur et

eum

acccssit,

cujus

sessor

eum

causam tantae

tristitiac sciscitatur.
,

Cui
ait:

cum omnia,
si

quae

sibi contigerant,

per ordinem enarrasset

,

ille

mihi in

niodico obtemperarc volueris

magis

quam antea

gloria et diviliis

abundabis.

Spondet

illc

principi tenebrarum se, quidqujd jusserit,

promiltit.
et

libenler facturum,
illc
:

eccc

dummodo ipse sibi impleat, quae pergens in domum tuam tali loco requiras
ut tali die huc uxorera tuani

Et

ibidcm tot

auri et argenti pondera, lot lapides pretiosos invenies, raihi autcni

hoc facias

ad
et

rae

adducas.
,

Sub

tali

promissione miles ad doraura revertitur

dixerat
,

in loco

de quo

sibi

quaerens orania reperit

quae pracdixit.

Quae inveniens

mox

emit palatia, largitur dona, redimit fundos, comparat servos,

die

appropinquante vero

statuta

uxorem suam vocavit

et

dixit:

equum conscendite, quia aliquo longius mecum pergerc vos oportct.

At

illa

tremens

ac

pavens

et

viri

imperio contradicerc nou

83

514

Cap. CXIX.

De

asstitntioae sauctae

Mariae

Yirginis.

praesuinens
al)ire cocpit.

beatae Mariae

devotc se comraendavit ct post vlrum

et in via

Cum

auteui longius processissent

illa

quandam

occlcsiani
viro

invenissent,

de

equo descendens ecciesiam intravit

vero

exterins

exspectantc.
illa

Dum

beatae Mariae
et

se

devotc

commendaret,
matronae
in

subito obdonnivit
et

virgo gloriosa praedictae

habitu

qualilate

per orania similis de altari proilla

cessit et foras exiens

equum conscendit, malrona

vir

in

ecclesia

dorraientc

et
est.

rcmanentc,

autem suam

uxorem essc arbitrans

profectus

Cum autem ad locum

stallm
ille

statufum venissent, ecce prinet

ceps tencbrarum cum impclu nimio vcniebat

ct

ad locum fostinabat.

cum appropiuquasset,

infrcmuit ct tremcns ac pavens

accedere nou praesurasit dixitquc milili: inftdelissime liominum, cur

mc taliter illusisti et pro lantis bcueficiis mii\i talia contulisti? Ego enim tibi dixeram, nt ad me tuam adduccres conjugom, ct tu
adduxisti domini gcnitricem
:

volebam uxorem tuam

et tn adduxisti

mihi Mariam.

Nam cum

uxor tua mihi mullas inforat injurias, de

,

ca volcbam cxpeler^ ultionom

ct tu

ad me istam adduxisti, ut
vir

mc

torqueat et ad infernum mitlat.

Audiens hoc

vehcmenter slu-

pebat
autcra

et

prac timorc
dixit:

ct

admiratione nimia loqui non polcrat, beata

spiritns,
et

Maria

qua tcmeritatc, nequam

devotae meae

nocere praesumsisti?

Non hoc

tibi

impune cedet

nunc tc hac

plector sentcntia, ut in infcrnum desccndas et alicui

nie

cum dcvotionc
Illc

invocanti
cjulatu

noccre de
recessit
ct

caotoro non
vir

pracsumas.

autcm cum

multo

dc equo exiliens se ad ejus pedes

in

prostravit,

quem virgo incropans ad suam uxorcni, quae adhuc

omnos
divitias

ecclesia dormivit, jubot redirc ct

dacmonis abjicere.

Rediens igitur cum adhuc uxorcm suam dorraicntem invenirct, eani

cxcitavit
et

sibi,

quac atcidcrant, narravit.

Cnra autem

domum

rcdiisscnt et

omncs dacmonis

divitias abjecissent, et in
et
^f.

laude vir-

ginis devotissinie permanserunt

multas

postmodum

divitias ipsa

largicntc virginc receperunt.

Ad

judicium Dci quidam in visione

ct cccc

rapitur, qui pcccatorum sarcina gravabatur,

et dixit: nihil in

Sathan adfuit
raei

hujus anima habctis proprii,

scd

potius cx-

stat dorainii

habco cnim inde publicum iiistrumentum.

csl

Cui dixit

dominus: ubi

tuum instrumontum
ipsc

Et

illc:

instrumentura habeo,
sanxisti.

quod

oro

proprio
:

didasti

et

perpctuu duraturum

Dixisti cnim

quacunquc hora comcderitis,

progenic illorum.

niorte nioricmini.

Cuni

igilur iste sil do

qui cibuin vctitnm comcderunt, Dixit autom

Jurc instrumonli publiii

mccum

in

judioio dcbct niorl.

Cap. CXIX.
domiiuis:

De

assumtione sanctne

]\Iariae

virginis,

515

periiiittitiirtibi,
:

o lionio, pro te loqiii.

Ilie

autein obraHtuit.

Dixit iterutn daeiuon

mea

est iterura praescriptione, quia cain jain

XXX annis
adliuc
illc

possedi ct mihi tamqnam servus piopriiis obcdivit.

Et

obmutuit.

Daemon iterumdixit: mea

est etiain, quia, etsi

aliqua bona fecerit, ejus tamen mala incomparabiliter vincunt bona.

Dominus autem nolens contra eum

cito proferre sentcntiam

eidcin

tcrininum concessit octo dierum, nt octavo

ret
et

die corain se coinpareCiiin igilur

de his omnibus rationem redderct.

,

a facie do-

mini timens ac mocrens abiret

tae tristitiac requisivit.
ait ille:

quidam
illc

ei

obviavit ct causain tanretulisset,

Cui

quum

omnia pcr ordinein

ne timeas nec formides, quia de primo

co
intcrrogaretur,

viriiitcr tc

juvabo.
ait:

Cum autcm ab
ritas cst

quo iiomine vocarctur,

ve-

nomcn meura.

Invcnit quoque secundum, qui proniisit

,

cum
venit

juvarc cfficacitcr de secundo; iiiterrogatus

rcspondit: juslitia vocor.
ct

quo nomine vocaretur,

Die antcin

octavo ante judicium

daemon

ci

primum

objecit.

Ad quem

respondens

veritas ait:
illud

duplicem mortem essc novimus, corporis

crgo instrumentum, de morte gehcnnae
est,
,

scilicct et

gehcnnae,

quod pro te, daemon, allegas,

sed corporis.
illa

non loquitur

Quod

quidein cx hoc manifcstum

scilicct

quia cum oiiines in

sententia

iucludantur,

quod

corporc moriantur,

non tamen omnes geheniiac ignibus moriuntur.

corporis, cst semper duraturum,
est
in

Quantum enim ad mortem

vero ad mortcm animac,

quantum

per Christi sanguincm

revocatum.
sibi

Tunc daemon videns

jicerc coepit,

quia

primo succubuit, secunduin

oblicet

sed justitia adfuit et pro eo taliter respondit:

,

cum

multis annis servura possederis

tamen

ratio

scmper contra-

dixit,

semper enim

ratio

raurmurabat,

quod tam crudeli doinino

serviebat.

Ad

tertium objcctum

nemincm habuit adjutorein dixitque

et raala oraiiia ponderentur.

dominns
ritas

afferatur statera et

bona

Ve-

autem

ct justitia peccatori dixcrunt:

ad matrem misericordiae,
et

quac juxta dominum scdct, tota mente recurre

jutorium invocare stude.

eam

in tui ad-

Quod cum

fecisset,
illa

beata Maria in cjus

adjutorium venit, et supcr staterain ex

partc, ubi crant

pauca

bona, raanum apposuit, djabolus autem ex

alia parte trahere co-

nabatur, sed niater misericordiae praevaluit et pcccatorem liberavit.

Ille igitur

ad se rcdiens

in

melius vitara mutavit.

5. In

civitate
ia

Bituriccnsi circa annos domini

')DXXVII, cum
pueris

christiani

die

paschae communicarcnt,
1) AVii

cum

christianorum

quidam puer
*

DXVII

legiint.

33

5I(>

Ct\[-).

rXIX.

D assumtione

sanctae Mariae virgiuis.

Jiulaeoruni ad

altarc accedens corpus doRiinl

,

cum

iisdein percepit.
,

Reversus doniuni, cuin a palre

sjiondit sc

unde venissct, interrogaretur

re,

cum

pueris christianis,

cum qnibus ad scholas

Tunc patcr

ibat

ad

ecdesiam
repletus

ivissc et

cum

iis

communicasse.
ct

ejus inrorc

puerum appreliendit
,

continuo in fornacem ardentem, qui

ibidem erat
ginis
,

projecit.

Statim

autcm Dei genitrix

,

in

specic imaet

quam puer super

scrvavit.

allarc viderat

eidcm adfuit

eum

illae-

sum ab ignc
Judacorum
fornacc
nil

Matcr vcro pucri multos cliristianorum

,

et
in

suis

clamoribus congrcgavit

qui vidcntcs

pucrum

lacsionis

habcntem ipsum indc cxtraxerunt

intcrrogavernut.

et,

quomodo
illa

potuissct

cvadcrc,

Qui respondit:
niihi

quoniam

rcverenda doinina,
buit ct

quae supcr altarc stabat, incendium propulsavit.

auxiliuin prac-

omne a
esse

nie

Tunc

christiani intelliet

gcntcs

imaginem bcatac Mariac patrcni pucri accepcrunt

qui

ipsuni in fornacem projcccrunt,

conlinuo combustus et penilus

consuuitus est.
ct

G. Quidam monachi ante diem juxtafluviumstabanl

scrmonibus cxsolvcbant,
et ccce

ibidcm sc fabulis ct otiosis

audiunt remigcs per (luinen iinpetu niinio navigantes,

nachi dixerunt
:

quibus

nio-

qui estis vos?

Et

iili

dacmones sunuis, qui

,

ani-

inam Ebroini praeposili domus regis Francorum

sancti
Galli

qui a monaslerio

apostatavit

in

infcrnum deferimus.

Quod audicntes
bcnc Mariam
,

nionachi vehcmcntissimc timucrunt ct fortiter exclamaverunt: sancta

Maria,

ora pro nobis.

,

Quibus dacmones dixcrunt:

ct

invocastis

vos cniiu disccrpere

et

submergcre

volebamus

quia

vos

dissolutc

cxtra

horam confabulantcs

inveniiuus.

Tunc mo-

nachi rcdcunt ad cocnobiuin ct dacmoncs propcrant ad infernum.

7. Erat quidam monachus valdc lubricus, scd in bcatamMariam valdo

dcvotus.

Quadam
fluvium

nocte ad scclus adsuctum pcrgcns

ct

corain allari

transicns bcatain virgincm salutavit et sic dc ccclcsia exicns,

dum
cam

qucndam
(lujus

vellet

transirc,

in

aquam decidens

exspiravit.
,

animam cum dacmoncs

hac aniiua habctis

rapuisscnt, adfucrunt angcli

ut

libcrarcnt.
nihil

Quibus dacmoncs dixcrunt: ')ad quid huc advcnistis?

Statimquc bcata Maria adfuit et, cur
Illi

in

ejus aniinam raperc praesuinscrant, incrcpavit.

(|uia euiu finiisse

autcm dixerunt,

vitam

in nialis

opcribus invcncruiit.
,

At

illa:

falsa

siint,

quae profcrtis, scio

cniin

quod aliquo pergens

Quodsi
dicitis

nie priinuiii

salutabat ct

rcdiens siinilitcr facicbat.

vobis

viin

J)

VlllyO Ul

rj II

(l.

Cap. CXIX.
fieri,

De assumtioue

saiiclae

Mariae
de

viigiuis.

517
cloiniiio

poiiatnns in jueliiio siimiiii rcgis.

,

(liiiii

lioc coraiu

clisceptarent

placuit

ei

ut

aniina

ad oorpus

reclirct

ct

clc

suis

aclibus poenitcret.
crislain

Interea fratres \iclentcs matutinas difrcrrl,

in

sa-

quaerunt et nsfjue ad lluinen pergenlcs submersuin

cuinque
ille

aqua

reperiunt,

extratto

corpore sccuin
vitain rcdiit
et

quid
rein

factuiu

fuerat.

mirarentur,
vitam
niune
iii

repcnte

ad

gestain rcfcrens

bonis opcribns consumavit.

visibiliter
iii

8. Quaedara mulier a dae-

sibi

forma boininis apparentc inultas molestias

suslinebat inultaquc remedia,

uunc aquae bcncdictae aspersionein,

sic ille cessabal.

nunc boc, nunc

illud

adhibebat, sed nec

,

Quidain
illa

autcm

vir sanclus sibi consuluit

ut

cuin

ad eam accederct,

elevalis

manibus: sancta Maria

illa

adjuva inc, prolinus cxclamarct.

lapide

Quod cum
stetit et

fecisset,

d^abolus quasi
inalus

pcrcussus

territus
illius,

postinodum dixit:

d^abolus

intrct in

buccani

qui te istud docuit, et statiin cvanuit nec ad eaiupostiuoduni acccssit.

De modo
Modus
seriuone

assuintioiii.^

beatac
coinpilalo

]7Iariaein

sacratissimae assuinlionis Mariae

diversis
dictis

tiadiUir
,

quodam
pliiribus

ex

sanctoruni
ubi sic

qui
in

in

ccclesiis sollcmniter

legitur,

habetur:

quae

sanctorum

patrum narrationibus in toto orbe de venerauda migratione Dci genitricis

invenire

potui

ad

ipsius

laudem
,

coinmemorare

curavi.

Sauctus Cosraas cognoinento Vestitor ea

qui interfucrunt
,

quae ab eorum posteris,

se didicisse certa relatione coinmeraorat, omitten-

dum nou
tioneiu
afTcrret.

est.

Ait enim:
,

quoniam Christus ad sc
ci

vitae gcnitriceiu

disposuit adducere

per angclum consuctum

praenuntiat exhibiipsi

dorniitionis,

ne

mors inopinate veniens turbationein

illa

Obsecraverat
filius,

facie

ad faciem, cum adhuc

in

lerra

conversaretur

ne vidcret quemquam spirituum

malignorum.
est

Pracraittit igitur angcluiu

te

ad cain cum bujusinodi verbis: tempus

Sicut
eiiiin

assnmendi ad me
,

raatreni ineain.

terrain

gaudio rc-

plevisti

ita

fac coelestia

gratulari; patris nici mansiones jucundas

redde, sanctorum meoruiu '^spiritus consolarc;

rcns corruinpendum cuin suis vanis concupiscentiis
coelcste
(|uac

nc turberis dcsc-

mundnm, adeptura
sequcstratio,

palatiura
vitani

ncc

o raater,

terreat

te

cariiis

ad

vocaris perpctuaiu, ad
,

gaudium
ad

iiulcficicns,

ad patis

requiem, ad conversationein securam

refcctionem

interminabi-

lcm, ad lucem inacccssibilem, ad dicin non vespcrastentera, ad glo1)

Ed. Vv.

posles

olTort,

518
riam

Cap. CXIX.
iiieiiarrabilcni,

De
ad

assuratione sanctae Mariae vlrginis.

nie ipsura tuuiu filiuiu universitatis factorem.

,

Ego

eniiu suiu

vita aetcnia

dilcctio

incoinparabilis,

liabitatio in-

effabilis, luincu

nesciens tcnebras, inaestimabilis bonitas.

Da

sine

trepidatione tcrrae, quod siuiin est.

rapiet,

Non

te

quisfjuaiu de nianu juea

niili

quouiam
,

in

uiauu

mea
quia

sunt oiunes fines tcrrae, depone

corpus tuum
riabitur
caligiuis

quia in utcro tuo posui divinitatem meain.

niors,
vitaiu

Non

gloto

super tc
uinbra,

genuisti,

non obfuscabit
concisionis

quia Jumen pepcristi, non

contritio
,

te attinget,

quia

meum

vas

fieri

meruisti.

Veni jam ad cum

qui

ex te natus esl, rcceptura materui uteri pignora,

cedeiu, lactis et escae vicissitndinein, babita

educatiouis merunigcnito, festina

tilii

cum

adhaerere
gustieris.

filio.

Novi

eniin

quod

altcrius
,

affectu
totius

non an-

Qui te virginciu matrciu exhibui

mundi exliibco

te luurum, archain

salvandorum, pontcm fluctuautiuiu, baculum im,

becillium, scaiaiu ad coelos adscendcntium

tium.

propitiatricem peccansi

Adducam

autcni apostolos ad te

quorum, ac
spiiitualis

mcis
lucis

sefilii,

peliaris

manibus.

Decct namque,

ut

mcae

quibus saiictum tradidi spirituiu,

tuuiu

corpus

seiteliant ct ipsi

in

tuo adiuirabili fuiicre nieain personam implcant.

lionciu

Post horum narra-

dat angelus virgijii

braviuin

palmae

missuin

ex

paradisi

propagine ad certitudincin
et vestiiuenta funcbria ac

adversus

corruptionciu morlis victoriae

coelum, ex quo vcncrat, repetit.

ct

Beata

Maria convocaiis amicos

a temporali vita fore

cognatos dixit
,

notuin vobis facio,

me

hodic tiansituram

oportct

crgo

vigilare,

quia unoquoque transeuntc divina virtus augelorum ct maligni spiritus

ad moricntis lcctum veniunt.

llis

dictis

omnes

flcre

coeperunt

ac dicere: tu times facieni spirituum

cffici

quac auctoris omnium mater

meruisti

quae praedoncm infcrni genuisti, quae supcr chc?

rubiu et scraphiu praeparatuin soliuin habcrc mcruisti

Quid igitur

nos facicmus

aiit

qualiter
,

fugiemus?

Adcrat multitudo

mulierum

flentium ct dicentium

nc se orphanas dcrcliuqucret.
si

Beata autcm
noti

virgo cas consolans ait:

toleratis ab
iis

vos

corriiiitibiliuiu
,

natorum niatrcs
et

modicum scparari

quomodo ego mater

filiuiu
filio,

virgo

desiderare non debeo ad

Si quaelibet
vcl nascitiiro,

mcum

pergcrc

Pci patris unigenitum ?

cousolabitur supcrslite
ct incorrupta maiieo,

veslrum aliquo orbabitur

cgo
euiu

autcni,

quac unicuiu possideo

,

quomodo

ad

nou propcrcm anxia

qui

omiiium

cst

vita.

Dum autem

haec agerentur,
]tercontalur.

bcatus Johauncs advenicns,

quomodo
lui-

sc rcs liabeat,

Cui

cuni

virgo

suain

coelcstem

Cap. CXIX.

De

assuuitioiie sancfac
in

Maiiae

virgiuis.

519
cla-

gialloiiem aumiiitiasset,
niabat:. qiiid suiniis nos,

lile

lena prostratus
quoiiiani

cuiii laciiniis

doniinc,

super nos tantas tribu-

lationesinducis? ')ad quid potiusdfcorpoienienoii eduxisti, utinagis

-)sepullus fuissein a doniini niei luatie, quani ejus funeri interessein?

Quein virgo flentein

in tlialainuni

iiitroducens palniaui et vcstiinenta

ostendit et post Iioc sibi in iecto ad sepultuiain strato requievit. E{

ecce validissimus tonilrui sonus auditur, tuiho quasi nubes candida

generatur

et

apostoli

ante jaiiuam donius virginis instar inibriuni

collocantur.

Qui cuin

de

Iioc

pluriinuni

niirareiitur,

Joliannes ad

eos progrediens revelat, quae bealae virgini per aiigeluni nuiitiata

erant.

Qui cum omnes flerent, Joiianncs eos consolatus

est.

l)e-

tersis igitur lacijmis inlroierunt et bealani viigiiiem reverenter sa-

lutantes

eam

adoraveruiit.

Etilla: avete,
iis

lilii

unigeniti
iis

inei.

lit

dum

uiodum adventus eorum ab

(lui

aiidivisset,

illa

oninia inanifestat.
ipsuni

apostoli:

iu

te

celeberrima virgo, quasi

dominum

et

niagistruin nostruin adspitientes consolabamur,

lioc

soluni refrige-

rium habemus,
ranius.
<)

quod

te

lucdiatricem

apud Deum nos haberc spesalutasset,

in
,

Quae

cum

Paulum

noniinatira
licet

illc

ait:

ave

imperatrix
,

mei solaininis,
tainen
te
in

eniin

carnc
ac
si

Christuin

non

vidcrim

cum

cariic

video
te

ipsum videam,

consolor.

Usque ad hunc
te

dieni

Deuin

genuisse gcntibus praeesse docebo.

dicabam, amodo
ca, quae angelus
obituin

ad ipsum translatam

Tost hoc

attulit ci,

virgo ostendit et de lucernis usque ad

non exstinguendis adinonuit.

,

Adeiant

CXX

virgincs in ejus

obsequium occupatae
nibus
valediccns
,

deindc

vestimenta funebria induens et oinin

,

corpus

ad cxituiu

lecto componit,

Petro ad

caput posito

Johajine ad pcdes

locato

caetcris

apostolis lectum
igitur inchoans

ambientibus et Dei geiiitricem laudantibus.

dixit:

Petrus

gaudc coelestium thalainorum sponsa

triiiduin ct

ardui luminis
lloc aiitcm,

candelabium, per quam est aetcrna claritas manifestata.

scilicet apostolos

ad dormitionem sacratissiraae virginis convenissc,

lestatur

beatus
licet

Germanus

(ionslanlinopolitanus

archiepiscopus

dicens

incvitabilem
,

morlem

Dci

genitrix,

Iiumanae

naturac susccperis
custodit,

non tamen dormitabit ncque dormict, qui nos

oculus tuus.
dorinitio,

Non

enini sine testimonio transiuigratio tua

nec mendax
te

coeluni
illis

cnarrat gloriam eorum

qui supcr

cccinerunt,
1) Viilgo
II

terra
ciuid.

de

exhibel verilatem,

nubes vociferautur
3}

2) td. rr.

visitnrer.

Mnle Ed.

Tr. iiilpr-

pr e

io

legil.

: :

520

Cap. CXIX.
qui

De assumtione
tibi

sanctae ^larlae virglnis,

cst,

hoiiorcui,

e\

its

adniinistratus

angeli

factum
in

in

te

obscquium praeclicant, quo

coiivenerunt.

videlicet apostoli

ad

te

Jerusalem

Magnus quoque Dionysius Areopagila

nos, ut nosti
et

lioe idera testa-

tur dicens: visionera

ipse, et multi cx fralribus nostris ad

corporis,

quod doniinum susccpit,

frater

convcnimus
et

praesto

autcm erat Jacobus

logorum summitas.

Dei

et

Petrus

eximia

maxima theoct universi

Dcinde

placuit,
,

quod post visioncm

essct

summi saccrdotcs liymnizarent

virtutis,

prout unusquisque

immcnsae

bonitatis vivificae et inflrmitatis.

ait:

Subsecutus aulcm sanctus

Cosmas suam narrationein

domuin concussit
plevit,
ut
ct

post

hoc tonitruum niagnum totam

spiritus

fiagrans

domum

tanta suavitate re-

cunctos,

qui

adcrant,

exceptis

apostoiis ct tribus vir-

ginibus

lucernas

gcstantibus,

ingens sopor opprimcret.

Dominus

enim cuin mullitudine angelorum descendens

assurasit.

aniinam niatris suae

ut nullus

Tanta autem ejus anima

in

claritate resplenduit,

apostoloruin

eam rcspiccre
mcae
cuiu

posset,

dixitque

dominus
et tribus

Petro

corpus
illud

niatris

omni rcverentia sepclite

dicbus

cum

diligentia custodite,

ego quippe tuuc veniam

et illud

ad
id,

incorruptioneiiK transfcram et simili

mecum

claritate

induam, ut

quod acccptum
cordcnt.

cst, et id,

quod

acccpit, pariter conveniant et con-

Refert quoque
,

et idein

sanctus Cosmas terribile et mira-

bile nijslerium

quod non indigct naturali discussionc nec curiosa

invcsligationc,

cum omnia, quae dc Dci

gcnitricc dicuntur,

sint

supernaturalia ct admiranda et tremenda potius quain investiganda.

Egressa, ut
gratias
tibi

ail,

de corporc cjus aniina hacc vcrba protulit corpus

,

ago, domine

quac tua digna

figmcntuiu
et

suiii

gloria,

mcmcnto

mci,

qnoniam

tuum

suin
ait,

tuuiu

servavi

dcposituin.

Expcrgcfacti igitur, ut
contristari

cacteri videntes corpus virginis exanimc,

plurimum ac gcmcrc cocpcruiit.

Tollcntcs igitur apostoli

:

corpus ad monuincntum fercbant incipicnle Pctro psalmum

Isracl de Aegypto.
Cliori

in cxilu
ita,

quoque angclorum virgincin laudanl

cst

quod Jcrusalcm ad tantam gloriam

ccrdotcs cuin gladiis ct fuslibus

concussa.

Tunc summi
uiius

sa-

muititudincni inittant,

autcm

impetuiu facicns ad grabatum acccssil, cnpicns ad terrani trahcre cor-

pus genitricisDeiMariac. Qui quia indigne tangcrc

inuniiius

nititur, ejus taclii

incrilo

privatur,

uliaquc

iiaiii(|uc

iiianus a

cubilis cviilsa

abscidilur illisquc ad giabalum pcndentibus dolorc horribili cruciatur.

Iinplorat
tcniis

aulcm vciiiam

ct promittit
,

cmcndam.
corpus

Cui Pelrus:

nuila-

vciiiam conscqui potcris

nisi

pcrpcluac

virgiiiis

os-

Cap. CXIX.
culeris
et

De assumtione

sanctae Mariae virginis.

521

Cliristum

ex ea propagatum Dei filium esse confitearis.

cubitis sunt ad-

Ouocl

cum

fecissct, niauus, luule avulsae fuerant,

junctae
dicens:

accipiensque Petrus

unum dactylum
et

ex palma

dedit
et

illi

vade, ingredcre civitatem

credlderint,

pone supcr infirmos

Pervenientcs

om-

nes

qui

rccipicnt' sanitatcm.

igitur

apostoli ad praedium Getlisemane, invcnerunt ibi sepulchrum siniile

Christi

sepulchro
illud

vivifico,

ubi corpus

cum

raulta

reverentia po,

sacrunt,

sublimissimum Dei

vas tangcre non audentcs

sed

hinc inde apprehensa sindone deponentes.

et discipuli

Quo

niunito

dum

apostoli

domini juxta mandatum doniini circa sepulchrum sta-

rent,

tertio die

nubcs splendidissima sepulchrum circumdedlt, voces

incffabilis
illuc

angelicac resonant,

odor sentitur,

fit

omnibus
et

stnpor

immensus
virginis

dura

dominum
tam

cernerent descendisse
transferre.
et

corpus
igitur

cum

gloria

immensa

Osculantes

apostoli sepulchrum in

domum

cvangclistae

theologi sancti Jo-

hannis rcycrsi sunt, tantae virginis custodem laudantcs.

Unus auaudicns et
ut

tem ex apostolis sollemniis defuit

qui

tanta

mirabilia

admirans sepulchrum

sibi aperiri

instantius

postulabat,

horum

omnium cognosccret

verltatem.

Quod cum

apostoli pcnuerent, suffisi

cere sibi tantorum testimonia asserentes, ne forte,

intelligerent,

hoc

infidcles
ille

corpus furto sublatum

cur
nie

cssc praedicarent,

con-

tristatus dicebat:

similem vobis communis

nostri thcsauri

portione fraudatis?

Tandem sepulchrum
vestimcnta
libro
et

aperientes corpus minimc

invenerunt,

sed

tantum

sindonem repererunt.
cap.

In

')Euthiniiata quoque
Dianus

hystoria,

III.

XL., sanctus Gerreperisse

dicit,

Constantinopolitanus
et

archiepiscopus
similiter

sc

quod

magnus

Damascenus

atteslatur,

quod

sanctae

memoriae pulchcrrima Augusta, cum apud Constantinopolim multas

ecclcsias

erexisset,

inter

caetcras apud Balthcrnas

admirabilem
sacrae Hicro-

ccclcsiam

tempore

Martiniani

imperatoris

ad

honorera

virginis aedificavit, ct convocans luvcnalera archiepiscopum

sol^initanum et alios Palaestinae episcopos, qui tunc in urbe regia

morabantur propter synoduin, quae facta

iis
:

est

Chalcedoniae, dixit
praedio Gethsemane
illud

auuiviraus corpus sanctissiraae virginis

in

turaulatuin,

voluuuis

igitur

ad custodiam hujus urbis corpus

Cui

cuin debita revcrcntia huc transferre.

quum

Juvenalis respon-

disset,

corpus illud,

sicut

ex antiquis

hjstoriis

compcrcrat,

in

gloriam esse translatum

1) Alil;

et sola vestinicnta in

raonuniento cuni sin-

Eulhumaln,

522

Cap. CXIX.

De assumtlone

sanctae Marlae vlrgiuis.

done reniansisse,

Jpsa vcstlinenta dictus Juvenalis Constantinopoliin

misit ct in dicta ecclesia lionorifice collocantur.

Ncc

nie quisquaui
,

proprio hoc

arbitretur

sensu

finxisse

scd
,

ea posui
qui

quao

pcr

doctrinam et studium lectionis coruni didici

tione a prioribus acccperunt.
dicto sennone habentur.

verissinia tradiin

Hucusque sunt verba, quae

prae-

Verum

Johannes Damascenus, qui et ipse

Graecus

exstitit,

plura miranda de hac sacratissima virginis assumAit enim in

tione prosecutus est.

sermonibus suis: hodic sacraet

tissima virgo coelesli

')thaIamo invehitur, hodie sacra

animata

archa, quae
facto

iiltra

sc

suum

tulit

artificem,

in

templo non manu

et

reponilur, hodie

sacratissima

columba innoccns

siraplex

evolans ex archa, id est ex corpore, quod

Deum

suscepit, pedibus

suis requiem adinvenit, hodic immaculata virgo tcrrenarum passio-

mim
abiit,

nescia,

irao

coelestibus

iutcllectibus erudita

non -)in terram

taberna-

sed verc coelum aniraatum appcllata

in coelestibus

culis habitat.

Licet enim naturalitcr sacerrima beataque anima tua a

gjorioso tuo corpore separetur ct sepulturac corpus tradatur, vcruni-

tamcn non manct

in

morte nec dissolvitur

in corruptione.

Cujus

enim parientis virginitas inviolata permansit,

corpus irresolutum per omnia perscverat
et

hujus

et

niigrantis

ad meliorem sanctio-

reraque vilam transducitur, non mortc dissolutum, sed etiam in ae-

terna saecula pcrmansurum.

Sicut enim sol iste splcndidus ac luci-

fluus ')sublunari corporc lcitens

ad brevem horam vidctur quodamin

luodo deficere
se

tamcn ipsc suo non privabitur lumine habens

luniinis,
,

pcrenncm fontem
vitae

sic ct tu

fons
brcvi

veri luniinis,
iiitervaiio

incon-

sumtus

thesaurus

licct

quodam
taraen
Hiiic

temporis
in-

corporaliter morti sis

dcficientis
luininis
,

addicta,

copiose nobis

infundis

claritatem.

sacra tua obdorinilio non esl

sive recessus

luors appcllanda

sed transmigratio

scu magis pro,

prie

adventus.

Disccdens cnini a corpore advcnis coelo

tibi

ob-

viant angcli et archangeli, asccnsum tuuin horrcnt spiritus imraundi,

non

ivisti

virgo beata in coeluni, ut Hcljas, ncquc ut Paulus usquo

,

ad tertium coeluui adscendisti

tui
attigisti.

scd usque ad regalem thronum

,

lilii

Mors
,

alioruin

sanctorum bcncdicilur eo

quod ipsos

bcalos exhibet

in te aulcin

hoc locum non habct, mors enira lua

nec profectio tua, sed
,

ncc beatitudo tua, ncc transniigratio lua,

ncc reccssus largitur

1)
)

libi

bcatitudinis
2)
i:<l.

sccurilatcm

oniniuni enim
in

Ed.

l'r.
:

iiinlo
i

teinplo
n n v
i

leail.
(,

IV. loco vprboriiiii

;

bi

i t

otFert

t-r iiii

J) EJ. Tr. innle

subliniarl.

Cap. CXIX.

De

assuintione sanctae Mariae virginis.

523

boiiorum, quae humaiiam mentem exceduiit, tu priiicipium, medium

et finis.

Tua

securitas et vera profectio

et siiie semiiic eonceptio,

divina inhabitatio.

Unde vere

dixisti,

non

niorte,

sed ab ipsa Hinc te mors

moestitiaiu

conceptione ab omnibus geneiatioiiibus te beatificari.

non beavit

sed tu mortem

clarificasti

solvens

ejus

raortemque convertcns

in gaudiura.

Si

enim Deus dixit: ne forte

')protoplastus extendat inanuiu suam et arripiat de ligno et vivat

in

aeternnm, quoraodo, qui ipsam

,

vitain portavit, vitain sine prinin

cipio

vitam sine

fine

non vivet
in

saeculum sempiternum ?

Olim
in-

Ucus parentes humani generis

obedicntiae praecipilio
tcntes

morte peccafi dormientes,

peccali

jam sepultos,

crapula jain

")foe-

cxules

de paradiso expulit,
attulit,

nunc autem hanc,

quae toto

humano generi vitam

cipiet, coeluin

Dei ac patris

obcdientiam exhibuit,

totius passionis immissionein excussit,

quomodo paradisus non susEva

scrpenti aurcin

gaudens januas non patefaciet?

virus

exhibuit,
dolori

pestiferum
et

hausit,

voluptatibus

Jillicitur,

partus

subjicitur

cum Adam condemnatur.

utero

Hanc

autem

vere

beatam, quae aurem inclinavit Deo, quain spiritus sanctus replcvit,

quae paternaiu misericordiam

in

bajulavit,

quae

sine

viri

contactu concepit, sine dolore peperit, quoinodo mors absorbet, quo-

niodo corruptio
tavit?

audet aliquid in corpus, qaod

ipsam vitam por-

Addit quoquc ideniDaniascenus in iisdem scrmonibus dicens:

qui ubique terrarum dispersi

veruin apostolos,

hominum

piscationi

vacabant, sagina verbi homines dc profundis tenebris ad coelestem

niensam

cnriae
,

vel

sollemnes

patris

nuptias educentes,
vel

divinum
terrae

praeceptum

quasi
,

sagina quaedam
nltra
et

nubes

finibus

Jcrusalem contulit

quasdam aquas congregans

et colligens.

Tunc
nos
,

quidein

Adam
et

Eva primi parcntes exclamaverunt:

cellarium
,

veni ad
implesti

sacruin

salutiferuin

tu

nostrum

gaudium.
dicebat:

Econtra

sanctorum caterva,
consolatio

quae

coiporaliter

aderat,

mane nobiscum,

nostra,
,

ncc derelinquas nos

orphanos, quara habemns laborum solatium

tibi

sudorum refrigerium,
Nobis

viventi

convivere,

tibi

niorienti

commori gloriosum.
praescntia.

eniin

haec vita quomodo vita tua

deslilutis

Haec

et

his similia, ut arbitror, apostoli

cum

reliquis plenitudine

ecclcsiae

^)crebris

singultibus

querelas interruiupentibus
filiis,

proponebant.

Hla

ad

filiuin

conversa ait: tu dilcctis

:

quos fratres appcllare plaiiiale

:

1)

E(l. Pr.

ViJgo jnale pl enis.

plaus

tus.

2)

Milgo

ferentes.

3)

Male

524
cuit,

Cap. CXIX.
de
lueo

De

assimitione sanctae Mariae virginis.

(lolcntibiis
fias

iliscessu

consolator

et

impositioni

nianuuin niearum apponc benecliclioncm supcr benetlictionein coium.

Deindc cxtendens inanus

in

fideliuin

collcgiuin bcnedixit
spirituin

ct

addidit:

inanus

tuas

doniine,

coininendo

ineuin,

suscipc anitibi
,

inam

ineam

tibi

dilcctain,

quam

inculpatain

scrvasti,

ct

noii terrae

comiueudo corpus ineuin,

coinplacuit.
,

custodi illud integrum

te
,

quod

libi inliabitare

Transfcr me ad
et

ut,

ubi tu es, visIllinc

cerum mcorum partus

talia suiit audita:

siin

cgo

tibi
,

cohabilans.
dilecta luea,

itaque
in

surgc, vcni itaque

o
in

pulchra
tc.

inulicribus,

puklira es amica mca et luacula non cst

filii

Haec

beatissima virgo audicnscommcndat in manus

fusis

spiritum suum, pro-

autem apostoli lacrymis figunt oscula tabernaculo domini, bcnesacri

ct

diclionc ac sanctitatc cx contactu

niorbi et

corporis

adimplcti.

Tunc

dacmones fugantur,

ai.n-

coelum

saiictificntur,

spiritus

ascensionc, terra corporis dcposilione, acpia vero ')corporis ablutione,

Abluitur eniin

sacruin

corpus

a(|ua

mundissima

non ab

ipsa mundatum, scd ab ipso

sanctificata.

Dcinde sacrum corpus

niunda sindone involutum lccto

supponitur,
rcsonaiit.

lampadcs

corascaiit,
aliis

unguenta rcdolent, Iiymni angclici

que sanctis,
c

Apostolis autcm

qui adcrant, divinas odas modulantibus arclia domini

monte Sjon sacris apostolornm

cervicibus imposita

ad

sacra-

tissimam villam Gethsemane adducitur, angelis antcccdciitibus sub-

scqucntibusquc,

aliisque sacrum corpus vclanlibus

tota

ecclcsiac

^'jmultitudinc concomitante.

AITucrunt et quidain Judacoruin fermento

vcteris ^^iualitiac obstinati.

Refcrnnt

cliani,

cum jam

e
,

montc S^on
hcbraeiim

desccndercnt,

sacruiu

corpus

Dci gcnitricis
actuiu

ferentcs

quendam organum djaboli temerario

utraquc inanu

impctu d^abolique im-

pulsu cursu ad sacrum corpus acccssissc, ad quod angeli trepidabaiit

acccdcrc
traxissc.

ac

furibuiulc lcclum
illa

arripicns

ad terraiu

Fertur tamcii niaiius

vidcrc tamquain

tamquam
inutilem
,

lignuni arida decidissc

eralquc

truncum

donec
lli

fides

lucnlem

alteravit suique

scclcris poenituit iiigcmcntcm.

autcm, qui por-

tabant fcrctrum, stctcre,

doncc

niiscr

imponcns manuin sanctissimo

rcvocatur.

corpori ad tactum ejus iu slatum prislinuni

Inde igilur
,

aditur Gcthscmauc, ubi oscula, coniplcxus, li;ymni sacri

lacrymac,
scpulcliro

sudoris guttac
poiiitur
,

fluciitcs,

ct sic

sacrum cor|)us vcncrabili

aninia tua in infcrno,
->)

in

scd noii
l'r.

cst

dcrclicta

ncc corpus
c-.

i) Ed.

posl

vero

inscrit iinlnra.

Alii

i)l

eni

lii

Ji n

3) Alii.

ro iisu el

iidi up.

Cap. CXIX. tuum

vidit
,

De

assiimtione sanctae Mariae virginis.

525
fontcm
fnicti-

corruptioiicin.

Deccbat auteni

Dei

sacrariura,

indefossum

agrum

inaratuni, vineam
teneri.

non irrigatam, olivam

filio
,

ferara tcrrae

gremio non
,

Decuit matrem a

sublimari,
,

Ht ad ipsum adscendat

sicut
,

ad ipsam desccnderat
raortem corpus
in sinu
,

ut

quae

in

partu servavit virginitatem

post

non videat cortaberna,

ruptionem,

et

quae crcatorem portavit

,

in divinis

culis coramoretur
lestibiis

et

quam pater desponsavit

Sanctus

in

sponsam

in coe-

thalarais

conservetur ct a matre,

quae sunt

filii,

possi-

dcantur

Haec Damascemis.

quoquc Augustinus

in

quo-

dam

serraonc cjus sacratissimam assumtioncm

:

multiplicitcr ostendit

dicens

de sanclissimo corpore perpetuac

Iioc
in

virginis

ejusque sacrac

animae assumtione loqui snscipicntes

in scripluris
,

prinium dicimus,

quod

postquam eam dominus

cruce discipulo coraraen-

davit, nihil de ea reperitur, praeterquam

in actibus dicens: hi onincs craiit

quod Lucas commemorat

perseverantcs unanimitcr in ora,

tione

cum

ftlaria

malre Jesu.

Quid ergo de morte

nil

quid de ejus
nisi

assumtione dicendum cst? Unde scriptura

commemorat,
Fiat

quae-

rendum ratione,
auctoritas
ditionis
,

quid conscntiat vcritati.

ergo ipsa veritas

igitur

sine

qua nec valct auctoritas.

subiisse

Memores

con-

huiuanac niortem iilam

,

temporalcm

dicerc

non

inetuiraus

sed

si

dicimus cam resolutam in

,

communem

putredincm,

vermem ac cinerem
tali,

deliberaudum cst,

si

tantae conveniat sancticiiiin

tantae

aulae Dci praerogativae.

pulvis evasit,
es
,

Scimus
ibis.

dictum primo

parenti:

quia

et

in

pulvercm

Hanc conditionem
Excipitur

caro

Christi
illa

quae

corruplioncm non sustinuit.

de virgine
suinta

ergo ab

gcnerali sententia

natura.
in

Mulieri

quoque dominus

dixit: multiplicabo

aerumnas tuas,

dolore paries.

Acrumnam Maria
sine

sustinuit, cujus animain gladius pertransivit,

etsi

sed

dolore genuit, Maria ergo,

communicat aerumnis Evae,

Excipitur crgo a
praerogativa.

non taraen coramunicat parturiendo cum dolore. quibusdam generalibus, quain tanta
Si

attollit dignitatis

ergo dicitur mortem subiisse

erit,
si

nec lainen vinculis ejus retineri,

nnmquid impium
tis

voluit

Deus )integruin matris

velit

virginila-

servare

pudorem?

Cur non

incorruptam

putrcdinis

servare foetore?

Numquid non
,

pertinet

ad benignitatem domini

matris servare honorcm

implere.

quae legem solvere non venerat, sed adprae caeteris

illain

Qui cnim

in

vita

gratia sui conceptus

1)

Ed. Tr. leK't:

ti I

' ;;

r.i

in.itrpiii

r g

i t

;il

elc.

626

Cap. CXiX.

De

assiuntione sanctae Mariae virginis.

honoravit, pimii cst creclerc, eain in niorle singiilari saliitatione ct

speciali gratia honorasse.
Lriiun coiiditionis.

Piitredo et vermis

humanae

cst

oppro,

Ab hoc

opproiirio

ciiin

Jesiis sit

alienus

iia-

tura Mariac

cxcipitur,

quain

Jcsus

de

ea assumsisse

prohatur.

Caro

eniin Jesu caro cst

Mariae,

(juain

supra astra traiisvexit ho-

norans omiiein hmnanain naturain ct inulio magis

natura niatris est
iiliiis,

maternam.
filii

Si

convcniens cst, ut
,

sil

et

mater, non

quantum ad nnitatem pcrsonae

lis

scd quantum ad unitatcm corpora-

naturac.

Si

enim nnitatem facere potcst gratia sine proprictatc

quanto niagis,
llnitas

spccialis naturac,

ubi graliae unitas ct corporalis

cst

specialis nativilas.

gratiae

ut discipulorum in Ciirislo,

de quibus
ut, nbi

dicil: ut sint
ct
illi

unum,
sint

sicut et nos, et postca: pater, volo,

sum ego,

inecum.

Si

igilur

secum liabcre
,

vnlt

cos

qui hic sua fidc ')juncti

unum

cuiu co esse judicantur

sit

quid

existimandum est de
filii

niatre, ubi

digna

liaberi, nisi

iii

pracsentia

Quantum

igitur intclligo,

quanlum credo, Mariae anima exa

lilio

cellcntiori

quadaiu praerogativa

honoratur,

possidcns

in

Christo corpus suuni, quod genuit glorificatuin ? Et quarc non suuin,

per quod genuit?

tas
,

Si non obviavcrit
:

ncc duin pcrspccta auctori-

vere

crcdo

et

per

quod genuit,

quia tanta sanctificatio

dignior est coclo quain terra.

Tlironuin Dei, thalamum sponsi, doibi

mum

domini atque

Clirisli

tabcrnaculum dignum est

cst coehini

essc

ubi

ipsc est;

tam pretiosum ihcsaurum dignius

Tantain intcgritatem
sequitur,

quam

terrain

servare.

inerito incorruptibilitas,
illud

non putrcin

dinis ulla resolutio

sanctissimum corpus

escaiu

vermibus traditum

quia scntire
procul

non

valeo

dicere

pertiincsco.

Quam

existimationcm

pellit

inconiparabilis

gratiac niunus,
invilat.

quod me diccre multarum scripturaruni considcratio

aliquando ministris veritns ait: ubi cgo sum,
erit.
illic

Suis

ct iniiiistcr ineus
ct

Si haec est gcneralis sententia omniuin

pcr fidcm

opera-

tioncm Cliristo ministrantium, quanto niagis quodammodo spccialitcr

Mariae
hunc

quae absque dubio omni operc ministratrix

cxslitil,

quac
praeinfan-

in

utero gessit parluque profusum aluit et fovit et

in

scpio rcclinavit ct fugiens in

liaiu

Aegjptum abscondit

et

omncm

ejus prosecuta 6sque ad crucein ab ejus iion rcccssit sectatu. potuit

Non

autcm cjus
non
virili

divinilatis

non esse credula, quac se nodivino

vcrat hunc

scminc,

scd

spiraminc

conccpissc.

1) Allt

1111

i 1

i.

Cap. CXX.
Unde de
filil

De

sancto BerDardo.
virtuto rion

527
nutabimda delioc

potestalo taiiiqnain do Doi

dixit:

ficiente vino

vinuin

non liabcnt

sciens

cum

potuisse,

quod eum mox contigit niiraculo coniplevisse.

fidc

Ecce igitur Maria

fucrit,

ct

opere Christi niinistratrix!

,

Si

ibi

non

ubi Christus

miuistros suos vnlt esse

ubi ergo erit? ct si ibi fucrit,

numquid

acquali gratia? et
rcddit nnicuique

si

aequali gratia,

ubi aequa Dei censura, quae

Si mcrito prae

sccundum mcrita?
,

omnibus Mariae

viventi tanta est gratia donata

cl

gratia mortuae erit

cst pretiosa,
,

miimcuda?

Absit.

Si enim

omnium sanctorura mors

Mariae sanc
aeterni-

cst prctiosissima.
tatis

Confitcndum igltur censeo

Mariam ad

gaudium assumlam bcnignitatc

,

Christi et honorabilius suscep-

tain caetcris

quain gratia honoravit prac caeteris,

atque ad com-

munem
toreni.

huiuanitatcm

non esse abductam post mortcin putredinis,

,

videlicet vermis et pulvcris

quae suuin
intcr

ct

oinnium genuit salva-

Si

elegit

divina voluntas

ignium
in

flammas puerorum

vestimenta

servare illaesa,

cur abnuat

matre propria,
ccti

quod

elegit in veste aliena? voluit sola mlsericordia,

Jonam servare
Mariam

in vcntrc

incorruptum

incorruptain non scrvabit gratia?

,

Servatus est Daniel

est

in

desperatissima farac leonura

ctiam
meritis

non servanda

Maria

tantis

donata

dignitatum?

Haec ergo
in

cuncta,

quae dixiinus, quia naturara non scrvasse cognoscimus,

integritate

quoque Mariae plus gratiain quam

Christus crgo laetari facit
filio
,

naturam

potuissc
et

non dubitamus.

Mariam anima

cor-

pore in se proprio

nec ullain

scqui corruptionis

aerumnam,

quam
ut sit
liter

nulla secuta cst tantuin pariendo filium integritatis corruptio,

semper incorrupta, quam tanta perfudit gratia,

,

sit

integra-

vivens

quae omnium intcgram genuit vitam.

Christe
,

Si

crgo dixi,
,

ut

dcbui,

approba,
,

tu

et tui,

si

vero

non

ut

debui,

ignosce, obsecro

tu et tui.

CAP.

m,
quod

(U5.)

De
turac
ct

tsancto

Bernardo.
cst puteus

Bernardus dicitnr a ber,

vci fons et

nardus,

quae, ut dicit Glossa super cantica, herba est humilis et calidae naodorifera.

Fuit

enim calidus

in ferventi

amore, humilis

628

Cap.
,

CXX.
in

De

sancto BernarJo.
enianatione,

in conversationc

fons
et

tloctrinae
in

putcus

in scien-

tiae

profunditate

odoriferus

famae
,

suavitate.

Ejus vitam
Bernardi
et

Wilhelmus

abbas

sancti

Tlieodorici

socius

beati

*)Herualdus abbas Bonae Vallls

scripsit.

Bernardus
religiosis

in

Burgundia castro Fontanis cx nobilibus valde

ortus
cst

et

parentibus
,

Cujus pater -)Coelestinus

religiosus
,

niiles

saeculo strenuus

nec ininns

Deo
fillos

mater vero Aalctli

inarcs et feminam

nuncupata

est.

Hacc septeni

gcnuit

scx

unam

marcs autem omnes monachos futuros, feminam autem sanctililium partu ediderat,

monialcm 3)promiserat. Mox autem, ut

propriis ipsum

manibus

Deo

ofTcrebat,

alicnis

uberibus ipsos nutriri rcfu-

gicbat,

quasi

cum

lacte niaterno matcnii

quodanunodo boni infnn-

dens

iis

naturam.

Cum autem

crevissent,

quamdiu sub raann ejus

cibis

erant,

ercmo magis quani curiae nutricbat,

grossioribus

et

communibus pascens eos qunsi continuo ad creunun transmittendos.

Cum

igitur tertium
vidit

filium

scilicct

Bernardum
futurorum
ct

adhuc gestarct
,

in

utero,

somniura
,

pracsagium
in

catcllum

scilicct

totum candidura
se habere.

totum

dorso subrufum

latrautcm in
illc

utcro

Quod cum cuidam viro Dei exposuisset,

catelli

prophctica

voce respondit: optimi

futurus dicator

mater

eris

qui

domus Dei custos

Erit enim

magnos contra inimicos dabit

egregius
et

latratus.

prae-

multos

medicinalis linguae

gratia curaturus.

Cum

autera Bernardus ladhuc pucrulus essct et gravi dolore capitis

,

acgrotarct

venientem ad sc mulicrculam

ut

dolorcra suis carmircpulit

et

nibus raitigarct,
jecit.

cum indignationc nimia exclamans

zelo

ab-

Pueruli auteui bono

miscricordia

Dci non defuit, sed

In sacratissiraa

tunc

continuo surgens libcratum se esse cognovit.

dominicae nativitatis nocte cum puer Bcrnardus matutinale oflicium

in ccclesia exspecfaret
,

ct

qia hora noctis Chrislus nalus

fuissct,

scire cuperet, apparuit ei pucrulus Jesus, quasi iterum aute oculos

suos nascens cx utero matris.

Undc,

(|uamdiu vixit,

hanc fuisse
crgo hora in
profundior

horara nativilatis dominicac sempcr putavit.

liis
,

Ab

illa

quae ad

illud pertinent

sacramentum
unde
et

et scnsus ci
in

ct

scrmo copiosior datus

gcniti iiitcr ipsa

cst,

postmoduni
inilia

laudcm gcni-

tricis et

suorum tractatuum

insigne opuscu-

lura edidit, in

quo

iilara

lectionem cvangclicam: raissus est angclus

Gabriel, explanavit.
1) Alii Ifgiiiit
:

Videns antiquus hostis proposituni pucri tam

.ibli.is

nprnnrdus
Kd. Pr.

Bonnlis.

2) Alii

co

ii i:

s.

S)

Hoc verbiim

ouiilliJ

Cap.

CXX.

De

sancto Bernardo.

529
teri-

salubre, ejus castitatis proposlto incidit niultosquc sibi laqueos

lationis opposuit,

Cuin cnim aliquando in

tcnuisset,

quandam feminam oculos

ipso

defixos aliquamdiu

conlinuo

de sc
in

erubescens

in

scmet ipsum severissimus ultor insurgit ac

stagnum gclidarum

aquarum
cffectus
refriguit.

insilicns

tamdiu ibidem pcrmansit, donec paene exsangnis

carnalis

per gratiam Dei a calore

Circa idcm

concupiscentiae totus

tempus instinctu daemonis puclla quaedam

in

lectum dormientis sc nnda injccit,

ct silentio

quam

illc

sentiens

cum omni
et
in

pace

partcm

ei

Icctuli,

quam occupaverat,
miscra
vcro

cessit

latus alterum

se convcrtens dormivit,

illa

aliquamdiu

sustinens ct exspcctans, deinde palpans ct stimulans, novissime,

cum

immobilis ipsc pcrsistcret,

ct

illa licet

impudentissima essct,

cnibuit

horrore ingenti atque admiratione pcrfusa surgens aufugit.

Cum

itcrum in

domo cujusdam matronac

hospitaretur,
in

iila

adolescentcm

aspccta decorum considcrans,

exarsit,

vehementer

concupiscentiam ejus
ipsa impuillc

cum autcm scorsim Icctum

sibi sterni fccisset,

denter et silenter dc nocte surgcns ad eum accessit.

tiens protinus exclamavit:

Quam

sen-

lalroncs, latrones.

Ad quam voccm

mulier

fugit, familia surgit, luccrna acccndilur, latro quacritur,

sed mi-

nimc invcnitur, ad lectulos singuli redcunt, quicscunt

caeteri,

sed

non

illa

miscra rcquicscit,

nam denuo
ab
sic

cxsurgit, Bernardi Icctulum

petit, sed ille: latrones, latroncs,

denuo cxclamavit.
,

Latro itcrum

quaeritur,

sed ncquaquam

co

qui

solus noverat, publicatur,

usque

tertio

improba mulier
victa
cessavit.

repulsa vix tandem nictu vel descquenti

die
iter

speratione

Cum autem

ageret,

arguentcs cum

socii,

quod tolicns latroncs

soniniavcrit, perquircbant.

Quibus

ille

ait:

veraciter Iiac nocte

iiisidias

sum pcrpcssus

latro-

nis, quia hospita mihi nitcbatur aufcrre

castitatis.

thcsaurum irrccuperabilem

Perpendcns igilur non esse tutum cohabifare serpcnti,

cocpit
ct

fugam mcditari
dclibcravit.

ordinem Cistercicnsium
cjus

extunc
et

ingrcdi

Quod cum

fratrcs

cognoscerent

cum ab hoc
sed

proposito modis omnibus prohibcrcnt,

contulit,
ut

tantam

ci

graliam dominus
,

non solum ipsc a convcrsione non prohiberetur

omnes

fralres suos et multos alios ad religionem

domino lucraretur.
fratris

Gcrardus tamen fratcr ejus miles strenuus haec

pulabal
et cjus

verba vana
fidc

omnino monita rcpellcbat; lunc Bernardus

in

jam
scio,

igneus et fraterno caritatis zelo mirum

inquit,

niodum cxaspcratus:

fratcr
lateri

nii,

scio, sola vexatio intellectum dabit audilui.

Digi-

lumquc

ejus

apponcns.

vcnict,

inquil,

dics

ct cito vcnict,

34

530
t|iian(lo

Cap.

CXX.

De

sancto Bernftrdo.
liiuni

lancea latus lioc perforabit et ad cor

l'ost

consilio

quod

abjicis, viani liabil.

paucos dies Gcrardus ab inimicis capidigitum

tur

et

in

loco

cui

frater

imposuerat,

infixani

la?iceam

jrestans traliitnr et in custodia vinculatur.

Ad quem Bernardus
ad cum cxclamavit:
et

vescio,

niens, cuiu sibi

fraler
turi.

loqiii

non pcrmitteretur
in

Gerarde, quia

proximo

iluri

sumus

monastcrium intraccciderunt ct ostio

Eadeui nocte compcdes de cjus pedibus

per se apcrio laetus aufugit indicavitquc

fratri, se

mutasse proposi-

tum
a

et fieri veile

monaclium.

Anno ab incarnatione domini MCXIl

constitulione

domus Cistcrciensium

XV

servus

Dci Bernardus

annos naclus circiter XXII cum sociis amplius quam

Cislerciensium ingressiis
est.

XXX

ordinem
fratri-

Cum

anteni '^Bcrnardus
,

cum

bus suis

domum

pateriiam egrederctur

Guido primogcnitus videns

ludcntem
in

Nivardnm

fraticm

suum

miiiimum

puerum

platea

cum pueris: eya,

ergo

inquit, frater Nivarde, ad te soluin rcspicit oninis

terra possessioiiis nostrae.

Cui non pnerililcr pucr respondit: vos

milii

coeium
divisio

liabcbilis

et

solum terram relinquitis?

Non ex

aequo

facta est hJiec.

fratres

Modico

igitur

temporc
cst.

cum patre

reniansil,

sed

poslmodum secutus
ita lolus

Ingressus igitur

ordinem servus Dci Bcrnardus

ct

in spirilum

absorptus est
uterelur.

Deo

tolaliter occupatus, ut
in

jam

nullis sensibus corporis

et

Jam quippc annnm

inus

cella novitiorum cxcgerat

,

adhuc, an do-

haberct

testudincm

ignorabat.

Multo

tcmporc

ccdcsiam

intrans

ct exiens in capite, ubi ')tres erant,

unam tantum putabat

in

esse feneslram. Abbas autcm dum domum Claraevallensem

praefecit,
ct

Cislerciensium fratres ad acdilicanmisit

et
iis

Bernardum

abbalia

qui multo ibidem tempore in

foliis

iiiinia

pauperlate

degebat

pulmenta saepius ex
Dci
ultra

fagi

conficicbat
,

Vigilabat autem

scrvus

possibilitatem

humanam

nullum

cnim

tcinpns

80 magis perdere conqueri solcbat,

satis

quam quo dormivit, idoncam

et

reputans

comparalionem somui

morlis

ut

sic

dormientes

videantur mortui apud homincs,

inicnlcs.
.scu

quoinodo apud Dcuin mortui dorforte

,

Undc ctiam
coinpositc

si

qucm

durius

slerlentem audicrif,

miiius

vidcrit jaccnlem

paticnter ferre vix potuit

cl carnalitcr

seu scculariter eum dorinire ^)causaba(ur.

Ad come-

licndum vix aliqiia voluptatc trahcbatur appelilus,

dcfcctus sic

scd solo timore

accedebat ad
(;

siimcndiim cibum
in.ilp:
;i
i

quasi ad tormontuin.

ImI.

Tr.

cr

.1

rdii
I'r.

cl

(li>iri(1r
(

n s
r.

il

ii

c.

-')

liil.

I'i.

tiii-

li, olfril.

.\)

Kil.

iii.df-:

ii

I'

.t

ii

Cap. CXX.
Post
ciliiim,

De

sancto Bernardo.

631
erat,
si

quantiiin comedcrit,

semper cogitare

solitiis

quando
dit,

vel

ad modicum mensuram solitam excessisse se deprehenSic gulae iliecebras edomuerat,

impune abire non patiebatur.

ut ipsam

quoque saporum discretioncm ex magna parte perdiderit.

sibi

Nam

et

oleum

pcr errorem aliquando proposilum bibit

et pe-

nitus ignoravit ncc prius id est cognitum, doncc

quidam ejus labia

per
,

nurarctur inuncta.

Sanguinem crudum insupcr

errorem

sibi

oblatum pro butjro multis diebus noscitur coraedissc

solum autem
fauces
et

aquam

sibi

sapere dicebat

co

quod

dum

sunieret,

giittnr cjus refrigerarct.

Quidquid
ct

in scripturis didicerat,

maxime
et

in silvis et in agris

mcditando

orando se confitebatur acccpisse

nullos se aliquando magistros habuisse, nisi quercus et fagos, intcr

amicos diccre solcbat.

Ycl

Denique confessus
velut

est,

aliquando meditanti
vel

oranti

sacram

omncm

suppositam

expositam
ipse
in

sibi

apparuisse scriptaram.
rcfert,

Quodani

tcmpore,
,

sicut

canticis

cum
fidcli

intcr

loquendum ex

his

quae suggcrcbat

spiritus, etsi

)non

nimis, tamcn fidenti animo rcscrvaret, ut haberet, quid

diceret,

dcnuo tractatnrus, eccc vox ad cnm vcnit diccns: donec

,

istud tenucris
placuit,

aliud

non accipics.
nimirum

In vestibus ei
aninii

sempcr paupertas
aut

sordes nnnquam,

fore judices ajebat

negligentis aut inanitcr apud sc gloriantis aut foris hunianam glo-

riam alTeclantis.
in

Proverbium
Iioc facit,

ilhid

in

ore
,

cjus frequcntcr,
niirantur omncs.

semper

cordeerat: qui

quod nemo

Undc

et

ciliciuni

pluribus annis portavif, quanidiu occultuni esse potnit, sed

ubi hoc cognituni cssc sensit, continuo illud abjicicns ad comniunia

se convcrtit.

Nunquam

sic risit

ut

non potius ad ridcndum quain

sti-

ad rcpriincndum vim sibi

facerc

oporterct ct risui suo magis

luulum adhibere quain frcnuin.

crat dicere tripartitnm,

Cuin autem paticntiae gcnus solilus

vidclicet
,

ad verborum injurias

ad damna

rernm, ad
probavit.

corporis

laesioncm

hanc ipsc his exemplis se habere

ainicabiliter adnionens

Cnm

eniiu

cuidam episcopo
ille

quan-

dam

scripsisset cpistolam,

vehenicnter exaccrbatus amarissiraam

scripsit ei cpistolam in principio ita dicens: salutem ct

non spiritum

blaspheiniae,
ille:

tamquam ex spiritublasphemiae
inc

illascripsissct

Ad quod

ego spiritum blasphemiae

haberc non credo nec nialedixisse

,

cuiquam aut raaledieerc

raoi.

rae velle scio

praesertim principi populi

Quidaiu abbas pro uno coenobio conslruendo sexccntas raarraisit

cas cidein
Alli
:

argenti, sed tota pecunia,

n
)'i (I

dum

deferretur, a prac-

n o n

iniuns

t .n

f"

1 f> t i

legunt.

34

532

Cap.

CXX.

De

sancto Bernar^lo.
nihil aliud
dixit iiibl: beiiedictiis
illis
,

doiiibus siiblata e&t.

Qiio audilo

Deus, qui iiobis pepercit ab oncre,

scd

et

inquit

qui lule-

ruut, levius est fercndum, tum quia hoc

tura quia niagna pecunia

humana

cupiditas sustulit,

magnam
(]ui

iis

>)tentationem ingessit.
in

Quidam
reci,

insupcr caiionicus rcgularis ad eum vcuit et ut

perctur,
instanler
rogavit.

monachum

quum
;

ille

non acquiesccret
,

sed
iii

ad snam ecclcsiam rcdiie pcrsuadcret

libris

^jad quid ergo

,

ait ilie,

tuis

perfeclioncm tantopcre comincndasli

?

si
,

cam non exut

hibes cupienti
iacerarein!

Utinain illos tuos

ille;
iii

tencrcm libros
legisti
,

eos penitus
te

Cui

iiullo

eorum

non possc
,

in tuo

claustro essc perfeclum

morum coriectionem
Ille

non locorum inuta

insanus
in

tioncm

iii

libris

omnibus coinmendavi.

vero

eum

inipetuin faciens tain graviter niaxillam ejns percussit, ut succederet

rnbor

ictui

ct

tuinor riibori.

Jam, qui adcrant,

in

sacrileguin in-

surgebant, scd praevenit cos servus Dei clamans

noinen Cliristi,
Inferrctur.
8i
iit

et

adjurans per

nullateiius tangeretur

iicc

sibi quitlquid iiijuriae

Noviliis

aulem intrare volentibus dicere cousueverat:

sunt,
,

ad ea,

quae

iiitus

festinalis

hic

foris

diinittitc

corpora,
autein

quae de saeculo

altulistis

soli spirilus ingrediaiitur,

caro

non prodcst quidquam.

Patcr ejus, qui solus

domi remanserat, ad
in

monasterium
decessit.

ivit

et

ibidem post aliqiiod teinpus

sencctute bona

Soror aulein ejus saeculo nupta cuin in divitiis ct deliciis

periclitaretur,

saeculi

qiiadam

vice

fratrcs

suos

ad monasterium
et

visitatura accessit,

cnmque venissct cum comitatu

rcte

apparatu su-

perbo,

illc

eain

tanquam

dyaboli

ad aninias capiendas abacijuicvit.

horruit uec ad vidcndam

llla,

cam

cxirc ali(|uatciius

Vidcns

quod nullus fratrum suorum occurrcrct, sed ab uno corum,

,

qui tunc portarius erat

luis

stcrcus involulum diccretur, tota in lacry-

resoluta est.
est:

Etsi

pcccatrix suni

inquit,
sciilio

pro talibus Christus

,

raorluus

quia enim pcccatricem ine

idcirco

consilium

el colloquiiiin

bonoriim rcquiro

ct

si

despicit frater ineus carneni

mcam
piat,

nc

despiciat scrvus Dei

aniniain

meam

vcniat ct praeci-

ct

quidqaid praeccpcrit, adimplcbo.

exiit

Haiic ergo promissionem

tcnciis

ad cain cum fratribus,

et

quia cain a viro separarc non

iiiterdixit et
liia

poterat, priino oniiiem ei

mundi gloriam

formam

inalris
ita

imitandam
peiitc

eidem iiidiccns illam

cst
,

ditnisit.

vero redieus

rc-

mutata

ul

in

iiiedio

sacculi

vitam

ducerct crcmiticam

cl

ab

omiii saeculo prorsus

\lii

se facerct nliciiam.
i

Tandem
t

prccibus

Irnt

'!

fi II

<

..

"ii

iii

-')

4lii.

'J

i|.

Cctp.

CXX.

aiicto

Ueinardo.

533
in

umliii viruiii suuni vlclt et ab

tiavit.

'^episcopu absolula inoiiastcriuui

Infiriuatus

aiiquaiido vir Dci,

in

cum extrcmum

jaiu spiriluui

traliere

videretur,

excessu mentis suae

aiite tribunal

Dei visus

cst praescntari;

affuit

antem
Ubi
parle

et

Sathan
illc

cx advei-so improbis cum

oinnia
niliil

accusationibas
viro

pulsans.
fuit

vcro

ruerat prosecutus ct
territus aut turbatus
uieritis

Dei

pro sua

dicendiiin

ait: fateor,
liiierc

non sum dignus cgo, nec propriis possum

Cacterum duplici jure
sciiicet

ob-

regnum coelorum.
,

illud

obtinens doaltcro

minus ineus

heredilcite

palris

et merito

passionis,
illud

Ipse contentus alterum inihi donat; ex ciijus

dono jurc

mihi vin-

dicans non confundor.

ille

Coufusus

in

lioc

vcrbo iniinicus, conventus

Taiita aulein nbslinentia,

solutus el vir Dei in se rcversus cst.

labore et vigiliis coipus suuni allrivit,

quod

et gravissiina et fere

continua aegritudine languens convcntum vix sequi posset.

vice duin giavissimc iiifirmarctur,

Quadaiu

fratribus pro co instantcr oran,

tibus aliquantulum convaluisse sc sensit

congregatis aulcm
forliores
inc cstis

fiatri-

bus dixit: quid tcnetis miscrum

valuistis
,

houiiiiein?
ct

et

in-

parcite,

quacso
vir

parcite

sinite

abirc.

mullis

autcm civitatibus
Januensi
et

Dci

in

episcopuiu clcttus, praccipue a civitate pelcntibus

,

civitate

Mediolanensi,

se nec annuens nec

improbe rcnuons dicebat,

depiitatum.

se non csse suuin

scd aliorum scrvitio

Fratrcs aulem ex
auctoritate

consilio viri Dci sibi providcrant el

suiumi pontiiicis

muniti

erant,

nc quis gaudium

suuiii

ab

iis

tollere

possct.

Quodam
eo
in

tcinporc

cum

fratrcs Cartusienses
aedificati

visitassct et

ipsi

ab

oinnibus

plurimum

fuissent,

unum
quod

fuit,

quod praedicti

loti

priorein aliquantulum raovit, sciliccl

niii:us

sclla, cui

equitando insidcbat,

ncglecta erat et paruni

uni

praeferens pauperlalem.
el illc

Quod quum

diclus prior

cx fralribus

viro

Dei

retulisset,
,

non ininus ipse miratus, qualis essct

sella, quaerebat

nam a

Claravalle usque ad Cartusiain vcncrat cl

penitus

tamen,

qualis

esset

sella,

ignorabat.

Juxta lacum Lauvidit aut se

sanncnsem

totius diei itinere

pergens penitus euin non

scro facto de

videre non vidit.

rentnr,

Cum enim
,

eodem lacu
essct.

socii loqueilli

interrogavlt eos

ubinam lacus

ille

Quod

au-

dientes plurimum adniirati sunt.

Yincebat
tani

sane in eo subliinitalcm

nominis

humilitas
,

cordis
ipse

nec

potcrat uiiiversus
solus.
ct

cum erigere
sc

mundus

quam

sc

dejicere

Summus
qiicni sibi

reputabalur ab

omnibus,
V,

infiinus
i

ipse se repulans,
i

omncs

ipse

Alll;

Ji

loCO VUCJS 6 p

i;

C> i'

Itglllil.

534

Cap. CXX.

De

iancto BeniarJo.
iiiler

nemini pracferebat.

Dcniqtie, sicut saepius fatebatur,

suninios
honii-

quoque honorcs

et favores

populorum alteruni

sibi niuluatus
,

nem

viilebatur

seque potius

reputabat absentem

velut

quoddara
ct

somnium suspicatus, ubi vero simpliciorcs

semper humilitatc
diisse personam.
frui ibi

fratrcs crant,
ct in

amica

sc inveuisse gaudebat

propriam re-

Somper aulem invcniebatur aut oraus aut legens

aut
et

aut scribens
vice

aul meditans

fratrcs

verbo aedificans,

Quadam
vere nunc

cum populo praedicarct

ejus aninio
ct

omnes verba

cjus attcntc ac devotc

:

susciperent,

quaedam

talis irrepsit tentatio

optimc praedicas

ab jjominibus libenlcr audiris

ct sapiens

ab

omnibus reputaris.

At
et

vir

Dei

tali tentatione pulsari se senticns

parumper

substitit

an procedcret

vel

finera

faceret,

cogitare
re-

coepit statimquc

divino

confortatus auxilio tcntatori

silenter

spondil:

nec

pcr tc iuccpi

ncc pcr

tc

dimitlam,
est,

sicque securus

praedicationem nsque ad fincm prosecutus

qui in saeculo ribaUlus fuerat atque lusor,
riln

Monachus quidam,

maligno stimulatus spibeatus Bernardus

essct.

ad saeculum rcdire
non
posset,
taxillos

voluit.

Cum autem
cum
,

enm
Qui
ille:

retinere

interrogavit

unde victurus

rcspondit:
si

ad

ludere
,

scio et indc viverc polero.

Et
et

tibi

capilalu

commiscro

vis singulis annis

ille

ad mc rcdirc

me-

cum lucrum dividere?

sic
ille

Quod

audiens gavisus est

ci

et se libenter

aclurum

promisit.
abiit.

Viginti

igilur solidos

dari

praecepit

et

cum

illis

Hoc autem faciebat

ct

vir sauctus, ut euni iternm

est.
IIIc igitur

revocare possct, sicut lotum

pcrdidit
ct

poslmodum factum

abiens

ad porlam confusus

rcdiit.

Quo audito

vir

Dci

ad oiim lactus
(iUi

cxiit
,

extcnditque grcmium, ut simul dividcrciit lucrum.

illc:

iiiliil

patcr, huiatus
vultis,

sum

sod eliara capitali nostro nurocipilc

est
,

datus

sum

bi

pro

iiostro
si

capitali

nie.

Cui

Bcr-

nardiis bcnignc rcspoiidit:

rcciiiiam, quain simul

ita

inquit,

mclius cst, ut hoc

vicc

utrumque perdam.

Quadam

dum beatus

Bernardus jumcnto insidcns aliquo pcrgerct,

ria sic sc

cuidaiii

rustico matc-

oncrcnte dc cordis
audicns

iiistabilitate

iii

oratione esl conqucstns.

Quod
luura

illc

mox cum
se

dcspexit el
dixit.

in

orationibus suis cor

fir-

et

stabilc
et

habere

Volcns

aulem

Bernardus

cnm

convincere

a sua tcmcritale cocrccre dixit: scquosharc paulispor

a nobis
clioato
,

et tola,

qua potcris,

iiitcntioiie

orationcin

doiuiiiicain in
fiiiirc

quain

si

absqiic aliqua cordis intontione ot vagalione

,

polcris, juinciilum

ciii

insidco
liia

luum
.

procul
qiiod
,

diibio
alic.d

mo\

habcbis.
(

Tu

auloiM

iiiilii

III

lulc

spoiidcas

.si

ii^idoiii

ogi

Caj).

CXX.

De

haiicto

IjL-rnardo.

535
ille

laverls,

hoc

iiiihi

aliqiiatcuus

non cdahis.
se rcputans

Laetaliis

el laiiiel se

(inam jumentura

jam

lucratuni

andacler seccdit

ipsum recoliigens orationeni doininicam dicere inchoavit.

tionis explevit
siio

Vix ora-

dimidium

et ecce iniportuna cogitatio

de sella cordi
(]uod
illc

se ingerit, utruin eain liabere dcbeat

cnm jumento,
et

advertcns concilns
sollicitc

ad Bcrnardum
iiidicavit
et

rediit

quid

in ipsa

orationc

cogitaverit,

de

se

postea tenierc
et

non prae-

sumsit.

Fratcr Robertus
in

ejus

moiiRchus

sccundum
persuasioiie

saeculum
deceptus
ali-

propinquns
Cluniacuni

adolescentia sua quorundam

contulerat.

se

Venerabilis

autem pater poslquam

quanidiu dissiraulavit, cundein statuit per cpistolam rcvocare.

cura sub

Qiiam

divo dictaret ct alius monachus

eam cx orc suo

conscri-

beret,

subito

inopinatus iinber ernpil et hic, qui scribebat, charvoluit.

tam complicare
formides.

Cui Bernardus:
in

opus Dei est,

scribere
sine

me

Scripsit

ergo epistolam

medio

iinbrc

imbre.

Cum

enini

undique pluerct, ibidcin tanien molestiam

Cuin

iinbris virtus

expulit carltatis.

quoddam inonasterium

quod

vir
,

Dei conifa

struxerat,

occupassct muscarum incredibilis multitudo

ille

nt oin-

nibus gravem molestiam generarent,

eas.

dixit:

ego

excommnnico
Cuin a sumino

Mane autem omnes

Mediolanum

pariter mortuas invenerunf. nt

pontifice

niissus fuisset,

ipsos cutn

ecclesia recon-

tiliaret et

jam Papiam

rediisset, quidain

uxorem suam dacinoniacam

mulieris djabolus in con-

ad euin
tumelias

adduxit moxque per os miserae

cjus

prorupit

dicens

non

ine

de

')anicula
vir

inea

hic

porrulos edens et brassicas devorans pellet.

ecclesiam
ferre

At

Dei ipsain ad

beati

Sjri

remisit,

beatus autein Syrus hospiti suo dccurationis

est.

voluit

nec eideni

aliquid

impcndil sicque

iterum
cjus

ad beatum Bernardum adducta

garrire
=

Tunc d^abolus per os

cxpellct

coepit

ac

dicere

non

nic

Sjrnlus

nec

cjiciet

)Bernardinus.

Ad hacc

servus Dei respondit: nec Sjrus nec Ber-

nardus te ejicict, sed dominus Jesus Christus.

Mox

ut

illc

oralio-

nem

efTudit

spiritus

ncquaui dixit
iii

quain

libcnter

egrcdcrer ab
1

hac anicula, graviter niolestatus

ea

Quam

libenter cgrederer

Sed non possuiu

ct

quia nonvult

magiius
Cui
ille
:

dominus.
Jcsus

Cui

sr.nclus

quis

est

niagnus dominus?
vidistine
vidisti?

Nazarenus.

Ad
tu

(|uein

vir

Dci:

unquain
Et
illc:

cum?
iii

Quo respondcntc:
tt
sanctus
:

cliam,
iii

ail:

ubi

cum

gloria.

et

gloria fuisti?
1)

Quo rcspondente:
"i^

ulique, ait:
Ed. Vr.

quomodo inde
oirert.

cxiisli?

Rcc. .Tgiiicula ofFpninl.

Bpinardus

536
Et
llle:

Cop.
cuiu

CXX.
niulti

De

saucto Beniardo.

LucLfero
os
vetulae
in

cecidimus.

Haec

autem omuia voce

loquebatur, dixitque

lugubrl per
ei vir

omuibus
illam

audientibus

Dei: numquid
cacliinnans ail:
exiil,

gloriam redire veiles?

At

ille

miro

modo
ipsam

modo

tarde est.

Tunc orante

viro Dci

daemon

de muliere

sed cum vir Dei inde rccessisset, djabolus ilerum

invasit, vir
Ille

autem ejus posl eum accurrens, quod acciderat,

collo
in

indicavit.

autem

ejus

alligari

chartulam

continentem
Cliristi

haec verba praeccpit:

clpio tibi,

nominc domini nostri Jcsu

prae-

daemon, ne hanc mulierem amodo contingerc praesumas.

,

Quod cum factum fuisset ad eam poslea non est ausus Apud Aquilaniam quaedam mulier miscrabilis erat, quae
daemone petulante
et

accedcrc.
a

quodam

incubo vexabatur.

Scx enim annis abusus

illuc viro

esl ea et incrcdibili vexavit libidinc.

Advenicnte autem

Dei dacmon mulieri,

quia
nil ei

ne ad
possct,
(icret

cum acccderet, vchcmenter minatur,

ct

prodcsse

recedente

eo ipse,

qui fuit ejus

amator,

crudelissimus
ct

persecutor.

At

illa

secure ad virum
enarravit.
et si

Dei accessit
ille:

quae paterctur, cum

ct

mullo gcmitu
in

Cui
quid

tolle

hunc meum baculum

,

tuo lectulo pone

in lectulo

agcre potest
rct, adest

agat.

Quod cum

fccissct et

suo rccumbc-

illc

conlinuo,

sed nec ad consuetum opus ncc ad ipsum

illo

tubile

praesumit accedere, sed acerrime minatur, quod

sc

rece-

dcntc

de ca atrociter vindicabit.
illc

Quod cum

illa

Bcrnardo rc-

tulisset,

populum convotavit

ct

omncs candelas

in

manu accensas
coetu

liabere praecepit

daemonemque cum universo,

illam
vcl
tali

qui aderat,

cxcommunicavit ac ne ad
berct,
intcrdixit sicque

aliam dcinceps acccssum haillusionc

illa

penilus

libcrata est.

Cum

in

eadcm provincia

vir sanclus lcgalione fungcrctur, ut

ille

ducem

Aquitaniac ecclcsiac rcconciliaret et

rcnucrct,
vir

modis omnibus reconciliari

Dei ad altarc cclcbraturus accessit, ipso duce taniforibus

quam cxcommunicato prac

domiai dixit,
lollil

exspectante.

Cum autcm pax

et

corpus

douiinicum
et

super

patenam ponit

secuni

atque ignea facic

flammeis oculis foras cgreditur ct verbis

tcrribilibus
iios.

tomitem aggrcditiir.
tc

Rogavimus
lilius,

tc, inquil, ct sprcvisti

Eccc ad
tu

proccssit virginis

qui cst dominus ecclcsiac,

,

quam

pcrsequeris.

Adcst judex

tuus

iii

ciijus

noinine
illa

omiic

genu curvatur.
dcvcnict.
ci
,

Adcsl judcx tuus,

in ciijus

manibus

anima tua
Rcsislc
oiiiiiibus

Nuin([uid ct ipsuiii sicut scrvos cjus contcmiics?

si

valcs.

Statimquu dux

lotus

irriguit

ct

mciubris

dissDlutis ad pcilcs cjus protiiiiis proi.iIuit.

Qiicni vir saiatus

caUe

Cap.

CXX.

De

sancto Bt*rriardo.

537

pulsans sufgerc jubet etDci audirc sententlam.

Illc aiiteni trerncbiiii-

dus snrrcxit

ct

quidquid vir santtus praecipicbaf, prolinus adiiuplevit.

pro quadam

Cum regunm Germaniae

clericnm obviam

magna scdanda

discordia servus

Dci intrassct, archicpiscopus >)Mogunlinciisis venerabilcm quendam

ei misit.

Cui durn tlcricus se

,

sibi

obviam a suo
alius

domino tnissum
misit
te.

fuisse
ilic

diceret

vir

Dci
a

respondit:

dominus

IVIiratus

se

nonnisi

suo

domino artliicpiscopo
diccbal:
fallcris,

missum
fili,

fuisse affirmabat.

Econtra scrvus

Cliristi

falleris;

major dominus
putas,

est, qui misit te,

Christus.
ficri ?

Quod

clcricus

intelligens ait:

quod monachus

vcliin

Absit hoc a
In

mel non cogitavi ncc adscendit supcr cor incum.

Quid plura?
habituin

eodem
Cura
virura

itinere

saeculo

valefccit

et

a viro

Dei

susccpit.
et

quendam militcm valdc

Dei

nobilcin

ad

ordinem rcccpisset
gravissima
tocpil

quodam tcmporc

sequerctur,

tcn-

latione pnlsari.

Cum autcm cum quidam

tantac
,

de fratribus tam tristem

Cui
ille

videret,
scio
,

causam
scio

tristitiae

requisivil.

rcspondit:

inquit,

quod nunquain aniplius

servum Dci

lactus cro.

Quod

vcr-

bum cum

dictus frater ad

retulisset, ille

pro eo altcntius

oravit statimquc

illc frater,

qui tain gravitcr tcnlatus cttamtristis crat,

et hilarior,

tantum caeteris apparuit jucundior

teris tristior.

quanfum prius cac-

Cuin autem

ei dictus frater

verbum moestitiae, quod

ille

locutus fuerat,
-)ctsi tunc dixi,

amicabiliter

improperarct,

rcspondit ct dixit:

numquam amplius
cro.

lactus ero, sed nunc dito, nun-

qnain

amplius

tristis

Cum

sanctus

Malathius cpiscopus Hy-

berniae, ciijus vitain plenam viitulibus ipsc dcscripsit, ad Christura

felicitcr
in

monasterio suo migrassct

gloriam
cjus

ct

vir Dci

pro eo hostiam
ct codcin

salutarem offcrret,

Deo revelante cognovit

inspirante post coinmunioncm forinain orationis

sic dicens: Dcus, qui

mntavit laeta vocc

nicrilis

beaUim Malacliium sauctoruin tuorum

coaequasti

tribue, quaesumus, ut, qui pretiosae moitis cjus fcsta

agimus

vitae

quoque imitcmur exempla.

ait:

Cui

dum

cantor innueret,

quod erraret,
dens sacra
multis
sacris

non erro, sed novi

quod

dico.

Deindc acce-

cjus vestigia osculatur.

Cuin inslaiitc quadragcsinia a

rogavit eos
,

fuisset

tironibns

visitatus,

ut

in

iilis

saltera

diebus

suis

vauilatibus
jussit

et
iis

lasciviis

abstinerciit.
:

Quibus
bibitc
ct

nullo

modo atquicsccutibus
Quo
ii

piopinari vinum diccns

inutati

poculum animarum.
1)
(i

hausto
i

subito

rctcdunt
2)

qui

Ed. rr. pro v.

oinitlil

Mo g u

tiiie iis

leait 'iiiiilam.

Verba

elsi

i.vi

YA.

l'r.

538
luodicum
dedcriiut.

Cap. CXXI.
teiiipiis

De
,

sancto
totiini

rimotlico.
tcinpiis

denegavcraiit

vitae

siiao

Uco

Tatidem beatus Bernardus morti

suis
, :

feliciter appropiii(|uans

ait fratribus

tria

vobis
,

observanda
inciniiii

rciiii(}uo,

(juae iu stadio

praesentis vitae

cjuo cucurri

ine pro viribus obscrvassc.

Ncmini scandalum facerc volui

potui.

ct,

si

ali^iuando iiicidit,
alterius crcdidi

celavi ut
,

Minus sempcr sensui meo,

(juain
,

laesus

dc laedente nunquam vindictam expetii

ecce caritatcin, humilita-

tem

et patientiam

vobis rclinquo.

Dcnique

poslquam

inulta

inira-

cula perpetrasset cl
et

CLX

monastcria construxisset inultosque libros

tractatus

compiiassct,

consummatis vitac suae dicbus

clrcitcr

LXllI annis anno domini ')MCLIII intcr filiorum manus obdormivit

in

domino.

Post obitum suum

multis

gloriam suam manifestavit.

ct, ut seque-

(lUidam cnim abbati in

retur,

qnodam monasterio apparuit

mancbis

admonuit

Qui abbas cum sequcretur,

ct tu hic

dixit ei vir Dei: ecce

,

ad inontem Libani vcnimus

ego autem

illuc

ad-

sccndam.
inquit,

^)Interrogatus ab eo, ad quid vellet adscendere: disccre,

volo.

Miratus

illc:

quid

inquit

vis discere

pater, 2)cui

nullum

hodie in

scientia credimus esse sccunduin?

Et

ille:

nulla

hic scicntia,

nulla veri cognitio,

sursum scientiae plenitudo, surIlle

sum Ycra

notitia vcritatis.
et

Et in hoc verbo disparuit.

Uei Bcrnardum
et est.

autem

dicm notavit
invcnit.

tunc virum

dc corporc migrassc
miracula pcr

Multa autem alia

paeiie

innumerabilia

servura

suum Deus opcratus

CAP. C\XI.

(116.)

De
cst

isaucto Tiinotlico.
,

Timotheus quasi timorein lenens Deus

,

>el a tiinore et llicos,

illc

quod

quasi tiinor Dci.

Causiitur autcni

tiinor

in

(|uolibet
iibi

viro sancto, sicut ait (ircgoriiis,

tibi

coiisideraiido,
qiioni.ini
,

ubi

fiiil,
iilii

crit,
in

cst ct ubi noii cst.

iibi

Ubi
,

iuit,

iii

pcccato
gloria.

cril.

judicio,

csl

iii

iniscria

ubi non csl

in

Tiinotlicus siib

Neronc a praefeclo urhis Roiiiae

diini

gravilcr
iii

torqucrctur et calce viva ojus plagac adspcrgcrcntnr

I)
L.l, F.l.
l-r.
i;

el
^

ijisc
..
.-

his

M(:X|,
I.|.
I'i.

11

lH).it.

-JIV.tIjvi:

1 ii

' ir

o s n

im

niiMllil

Vr.

rp. r.i., in.

C(tp.

CXXll.
aiigeli

De
sibi

sancto Simphoriaiio.
adstiterunt dicente^
:

539
erige
ct

gralias ageret,
in

diio

taput
Jcsuui

coelis

et

vide.

Adspiciensque vidit coelos apertos

et

foronam geniniatani tenenteni

accipics.
fecit.

dicentem sibi: hanc de manii

mea

Quod quidam

vir

nomine Apoliinaris videns se baptizari

jussit

Quapropter praeses

ambos

in

confessione

domini

pcrseverantes decoUari circa annos domini LVII.

CAP. CXXII.

(il7.)

De
niusicum,

isaiicto limplioriano.
dicitur
a

Simphorianus
cmittens

siniphonia.

Fuit
in

enim tamquaui vas

in

harmoniam virtutum,

quo tamquam

vasc

musico
esse

tria

fuerunt.

Xam

ut

dicis

Averrois:

sonativum

debet

durum ad rcsistendum, ')Iene ad continuandum, latum ad imsic

et

plendum,
sibi

Simphorianus tamquam vas musicum

aliis

fuit,

durus

per austeritatem, lenls

per mansuctudinem, latus omnibus

per caritatis amplitudinem.

Simphorianus in Augustodnnensi urbe ortus dum adhuc adolescens esset, tanta

morum

gravitate pollebat, quod

igitnr

seniorum vitam

antitipare videretur.
ct

Cum

pagani festnm Veneris celebrarent

deferrent,
et carceri

statuam

ante

Hcratlium

pracfectum

Simpliorianus

afFuit et

nolens

eam adoraie diu caeditur

Deus noster,
vitam
,

mantipatur,

ct

cum eductns de carcere ad

ria prni!iitterentur, dixit:
ita novit

satrifitium togeretur ct multa ei donaut novit

remunerare merita,

punire peccala;

quam

Christo soluturi

sumus cx

dcbito

solvamus ex voto.

Sera poenitudo est sub judicis timuisse

conspectu.

Munera
possidct,

=^)

vestra fucata mellis permixta dulcedine male

parturiunt.

credulis mcntibus venena

Cupiditas

vestra

omnia ha-

beudo

nil

quia dyabolicis artibus obligata miseri lucri

,

detinetur ^) compedibus ct gaudia vcstra in similitudine vitri

cum

toeperunt splendere, franguntur.

tentia praeccpit,
ut

Tunc judex

ira rcpletus data sen-

Simphorianus occideretur.

Qui cum ad locum

duceretur, niater cjus de

muro exclamans
et

ait: nate, iiate,

in

memento
tibi

actcrnac vitac
1)
':

sursum respice
oflerl.
i I'

regnantem
ct p.iiilo

coelo intuerc,
Kd. Vr.
]>"i'd:

Kd.
Tr.

l'r.
i

levis

2^

Hic

iiO!-t

nojfrn.

l.il.

111 )

ed

S.

540
>ita
iioii

Ca[).

CXXIII.
scd
iii

bimcto

B.iitliolomco.

tullitiir,

melius

coiiiiiiutalur.

Mox

igilur detoilatus

cst

el

a chrislianis

corpus

ejus sul)latuin lionorifvce est sepultuni.

ut etiain a paganis in

Ad
ubi

cujus sepulchruin tanta fiebant niiiacula,

honore niaxiino haheretur. Refert GregoriusTuroncnsis, quod de loco,

sanguis
cjus
effHSUs
suslulit

est
et

quidani
in

chrislianus

trcs

lapillos

sanguine respersos
circunisepta locavit.

capsa

argentea tabulis ligneis

Quaiu cuin

in

quodain castro locasset et to-

tum

castruni

incendium consumsisset,
et

de

inedio

ignis

praedicta

capsa sana

iategra

est educta.

Passus est circa annos doiuini

)CCLXX.

CAP. Cnill.

(118.)

De
se

isaiicto
Dicitur

BartUolomeo.
filius

Bartholoiueus
suspendentis.
est

interpretalur

suspendentis aquas vel

filius
,

lilius

cnim a bar, quod est

et

tholos,

quod
filius

summitas,

el uioys,
,

quod
id

est aqua. Inde bartholomcus, id est

suspendentis aquas
ut

cst

Dei

qui mentes doctoruni sur-

suiu elevat,

aquas doctrinaruin inferius fundant.

Et est noiuen
notatur
triplex

Syrum

non
,

Hebraeum.

Per

priinum

enim

suspcndiura

quod ipse habuit.

Fuit cniin suspcnsus,

,

id cst ele-

vatus ab amore
lesti
,

mundi
,

vel suspensus
id

id est intentus

aiuore coeet

vel

suspensus

cst

totalitcr

innixus

gratiae

auxilio

Dei

ut iion a suis meritis,

scd a Dci adjutorio tota vita sua dcprofunditas

pendeat.

Pcr

sccundum

vero

suae
iii

sapientiae.

Dc

cujus sapientiae profunditate dicit Dionjsius

diviiius

injslica theologia:

Bartholomcus

dicit ct niultam
ct

thcologiam essc et minimam

ct cvangeliuiu

latum et magnuiu

rursus concisum.
Dionysii
,

Et
,

vuit

Baruiia

Iholomcus

ostcndcic

secundum

intcnlionein

quod

considerationc possunt omiiia affirmari dc Dco

alia coiisidcralioiic

magis proprie negari.

1. Bartholomcus apostulus vcnicns ad Indiam, quac est
orbis,
in
fiiio

tcinplum, in quo erat ydolum iiomine -').\scaroth

Iii

iiitravil et

quasi pcregrinus ibidem mancrc ^)coepit.

hoc ydolo quidam dae-

mon

habitabat, qui se laiigueiitcs curare dicebat, scd iion sananilo

subvcniebat, scd a lacsioiie ccssandu.

1)

Sed cum tcmpliiin

3}

laiigueiir.-ct-iMt.

Alii

CCLXX!

ofrenml.

2) Alii

.\5t.nroth.

Alii

Cap. CXXIIl.

sancto Bartlioloineo,

541

tibus plciuim essct ct >)quoti(lianls sacrificatlunibus pro infiiniisctiani

ex longinquis rcgionibus adiluctis nHlluin ab jdolo responsum habere

possent, ad aliam civitciteni perrexerunt, ubi aliudydolum nomine Berith

colcbatur,

ct

intcrrogantibus

cur

sibi

Ascaroth rcsponsum non

daret, respondit Berith: Deus

noster catenis igncis est conslrictus

illa
iili:

nec respirarc

nec

loqui

audct ex
Dicunt
est

hora,

qua apostolus

Dei

Bartholomcus ingressus cst.

et quis est iste

Bartholo-

meus?
istam

Et daeinon: amicus
provinciam
, ,

Dci omnipotentis et ideo venil in

Indiae
evacuet.

iit

oinncs

Deos

Et

illi:

dic
ail

nobis signa cjus

capilli

ut
et

euin invcnire possinius.

Quibus daciuon
oculi

ejus

crispi

nigri

taro

candida,

grandcs
,

narcs
statura
pallio

aequalcs
aequalis
albo,
,

et diiectae,

barba prolixa habcns paucos canos

clavato

collobio

albo

purpura vcstitur,

induitur

quod per singulos angulos gemmas habct purpureas.

,

Viginti

sex anni sunt

sordidantur,

ex quo vestcs ct sandalia cjus ncc vcterascunt nec

flcxis

centics

gcnibus

pcr dicni

orat

et

ccntics per
fatigari nec

noctem, angeli cum eo

esurire pcrmittunt.

ambulant, qni nunquam cuin

Semper codcin

vultu et aniino lactus ct hilaris

persevcrat, oinnia pracvidct, omnia iiovit, oninium gentiuin linguas

novit et

intclligit,

et

quod vobiscuin loquor,

,

ipse
,

jani
si

novit

et

quando quacrilis
vult
,

euin

si

vult

ostcndct

se vobis
,

aulcni non

cuin non poteritis invenire.

Rogo autcm vos

ut,
sui

cum

euin

inveneritis,

rogetis enin,

ne huc vcniat, ne angeli

hoc mihi

faciant

quod meo socio jam fecerunt.

quacrentes
cuin

(iUm igitur pcr duos dies

sollicite

mininie

invenisscnt,

quadam

die

quidam

dacmoniacus exdamavit diccns: apostole Dei Bartholomee, inccndunt ine orationcs

tuac.

Cui

apostolus:

obmutcscc

ct

exi foras

ab eo.

Et

statiin est liberatus.

Quod audicns rcx

lunaticani
,

regionis illius

Polemius, cuin haberet

filiam et

misit

ad

apostolum ro-

gans

ut

ad se veniret

filiam

suam sanarct.

Ad quem cum
quia accedentcs

apostolus venisset ct eara catenis ligatam videret,

raorsibus lacerabat, jussit cani solvi, et cura ministri ad

eam acceTunc
et

dcre non auderent, dixit: ego dacmonium

ligatum leneo, et vos timetis?
rcx camelos

quod

in

ea erat, jain

Et
ct

soliita statim liberata^est.

auro

et

argcnto

lapidibus

prcliosis

oneravit

apostoiuin inquiri faciens

nullatcnus

invenire potuit.

Mane autem
dixit ei:

sequenti apparens

apostolus cura solo

rege

in

cubiculo

*)ad quid
1)
T':i1,

rae cuin

auro
t

et
i

argento ct lapidibus pretiosis tota die

i

IV. vorlja

4110

iil

,tii

idJiiclis omittit.

2) Viilso

nt qHid,

54J
quaeslvisti?
runt
,

Cap. CXXIIl.
Ista
nihil

De
siint
,

sancto Bartliolomeo.
qui

mmicia

necessaiia his,
carnale

tcrrena

requi-

ego

terrenum

niliil

desidcro.

Tunc sanctus

Bartholomeus coepit eum multa de modo redemtionis nostrae docere,

ostendens inter caetcra Christum
vicissc

dyabolum per niirabilem

congrucntiam, potentiam
fuit
,

justitiam et sapientiam,
id

Congruum enim

ut,

qni filium virginis,

vicerat,

est
filio

Adam

factum dc terra,
vinceretur.

dum
quam

adhuc esset virgo,

virginis

Potenter

quoque ipsum

vicit,

cum de sua dominatione potenter

ejecit,

djabolus pro dejectione primi hominis usurpavit,

Et sicut alicujus

victor tyrauni comites suos mittit, ut ejus titulos ubique erigant et

tyrannos
dyaboli

dejiciant,

sic

Christus
et

victor

nuntios ubique mittit,

Juste

ut

cultum
ut,

evacuent

Christi

statuant.

vero,

quia

justum est,

qui comedente homine vincens

hominem

detinebat,

a ')jejunante homine victus hominem amplius non teneret.

Sapienter
fuit,

autem, dum
ut,
ut,

ars

djaboli deluditur arte Christi.

Ars djaboli

sicut
si

accipiter rapit

avem

ita
,

in

desertum rapcrct Christum,

si

ibi

jejunans nou famesceret

,

absque dubio Dcus esset,

autem esuriret

ipsum ut primum hominem per cibum devinceret.

potuit, quia esurivit,

Sed coguosci Deus non

tcntationi non cessit.
dixit regi
,

nec vinci, quia ejus

fidci

Cura ergo eidem sacraraenta

baptizari vellet,

pracdicasset,

quod

si

Deum suum

catenis ligatum

ostendcret.

Sequenti igitur die juxta regis palatium

dum

pontifices

jdolo sacrificarent, coepit ciamare daenion ac dicere: cessate, miBeri

,

sacrificare mihi, ne pejora

me

patiamini

qui

catenis

igncis

ab angelo Jesu Christi,

putantes
cura

quem Judaci
Ille

crucifixerunt,

religatus sura,
,

a mortc detineri.

autem ipsam mortem

quae

regiiia nostra est,

captivavit ct ipsum nostrum

principem autorem
,

mortis vinculis igneis vinxit.

Statimque omncs miscrunt funes

ut

simulacrum evertercnt, scd non poluerunt.

Apostolus autem dae-

moni praecepit,
exiens
oninia

ut

inde

cxiens ydolum
se

coraminueret.

Qui statim

ydola tenipli pcr

ipsum confregit.
suiil,

Deinde fusa

oratione

ab

apostolo

omnes
el

infirmi curati
iu

apostolus

autcm

lemplum Dci dedicavit

dacmonem
et

deserto abire pracccpit.

in

Tunc
do-

angelus domiiii ibidem apparuit

templum circumvolans
scripsit dicens:

quatuor

angulos

sigiium

crucis

digilo

suo

haec

dicit

ininus, sicut vos

omnes nb
sordc

infirmitate vestra
inuiidiibitur
et

mundavi,

ita ct tcni-

plnm

hoc ab

omni

habilalore

ejus

quom

J) Kil. Vr.

ij

II

(,

li

,.

1,1

I,

II

rl

II

iM-riuT.im

l<.ijil.

Cap. CXXIll.

De

sancto Bartbolomeo.
Priiis

543

apostolus ia clcsortum locum ire praecepit.

tamen eum yobis

ostendam,
^

qucm
,

videntcs

nc timeatis

scd

quale signum In lapi-

dibus his sculpsi

dit
iis

tale in vestris frontibus imprimalis.

fuligitie,

Tunc ostcn-

Aelliiopem nigriorem

facie

acuta

barba prolixa,

crinibus usque ad pedes protcnsis,

scintillas emittentibus
,

ocuiis igneis ut ferrum ignitnm

flanimas sulpbureas ex orc et oculis spiranrctro

tem

catenis

igncis

vinctum

manibus,
et

cl

dixit

ei

angelus:

quoniam visionem apostoli audivisti

jdola confregisti, solvani le,

de

templo

exiens

omnia

ut vadas in talem locum,

ubi nullus

homo moratur,
cum magno

et sis

ibidem usque ad diem jndicii. lllcautem solutus

angelus autcm

strepitu ct ululatu disparuit,

domini
et

in

coelum cunctis videntibus evolavit.

Tunc rcx cum uxorc

filiis

omnique populo baptizatus

est
effectus,

est et reliclo

regno apostoli discipulus

pontiiices
et

Tunc

omnes

templorura

congregati

ad

")Astragem regem fratrem ejus convcnerunt

de

Deorum suorum

amissionc et templi subversione et regis pcr artcni magicam deceptione contra apostolum sunt conquesli.

Astrages igitur rex in-

dignatus

mille

viros

armatos ad capiendum apostolum destinavit.

ei

Qui cum adductus fuissct coram eo, dixit

evertisti

rex:

tunc

es

ille,

qui

fratrem

meum?
sic

Cui apostohis: ego illum non cverti, scd

fecisti

converti.

Cui rcx: sicut tu

,

fratrem
te

quere et tuo credcrc

et

et

ego

faciam
:

meo Deo

sacrificarc.

Cui apostolus

meum Dcum suum rclinDeum tuum relinquere ego Deum quem colebat
,

frater tuus, ligavi ct ligatum ostendi,

et

ut

simulacrum frangeret,

coegi

si

sic

potcris

facere

Deo meo,

poteris

mc ad simulacrum
et tu

provocare,

-')si

non autem, ego Dcos tuos comminuam

illo

crede

Deo meo.

Haec

diccnte nuntiatur regi

fuisset.

quod Dcus suus Balrex audiens

dach cecidisset
scidit,

et

comminutus
crat,
ct

Quod

purpuram

qua indutus
vivuni

apostolum

fustibus

caedi jussit el

caesuni

excoriari

mandavit,

christiani

autem

corpus
et

cjus

lulerunt et honorifice sepelierunt.

Rcx autem Astrages

templo-

rum
mius

pontifices a
in

daemonibus arrepti mortui sunt, rcx autciu Poleet

episcopum ordinatur

XX

annis offioium episcopatus lau-

dabiliter implens plenus virtutibus in pace quicvil.

De genere suae
dicit,

passionis

diversa

opinio est,

nam bcatus Dorotheus

propria

quod

crucifixus est.
et

Ait enim sic:

Barlholomeus Indis pracdicavit, qui

in

evangelium

secundum Matthaeuni

eorum lingua

iis

ncr.

jA 5

.1

r-

III

lcsiint.

J) 'Viilyo;

ii

niilfiii.

544
tradidit.

Cap. CXXIII.
Dormivit
\n

De

sancto BartJiolomeo.
niagnao Anueiilae crucifixus
dicit,

Albana

civitalo

deorsuni caput habcns.

cxcorialus.
coliatus.

Beatus autcin Theodorus

autcin
lihris legitur,

quod
fuit

fuit

lu

niultis

quod tantuin
ut

de-

Hacc auteni conlrarielas

crucifixus fuit,
et

laliter solvi potest,

dicatur,

quod primo
fuit

deinde

antequani
fuit

inoreretur,

de cruce

depositus

oh majorcin crucialuin

cxcoriatus

postremo

capitc

truncatus.

S,

Anno domini CCCXXXI Saraceni

uhi corpus sancti Barejus scpulchrnin confringcntes

')Siciliam invadentes Liparitanani insulam,

tholoniei quiescchat,

vastaverunt ac

ossa ejus dispcrscrunt.

Nain ad hanc insulain corpus ejus taliter

Cuin cniin piigani propler signorum

de ludia advenissc pcrhihctur.

frcqueiitiam viderent corpus ejus

plurimum venerari

indignati lo-

culo plumheo iinposiluin in mare praecipitavcrunt, quod diviiio nutu

ad

insulain

pracdictam dcvenil.
illis

Cuiu igitur Saraceni

cjus

ossa

dispcrsissent,

recedenlihus apparuit apostolus cuidani

monacho
Cui
ille

dicens: surge ct coHige ossa inea,

quae dispersa sunt.

qua ratione ossa tua

colligere aut aliquem tihi

honorem cxhihere

dehcmus, cum nos

Cui
ille:

deleri pcrmiseris nec auxilium nohis impenderis?

per mullum
sed
coruin

tcmporis incis
peccatis
niinis
iis

meritis

douiinus

populo huic
ct

pepercit,

invalescenlihus
veiiiain

usquc ad

coclum clamantihus jain pro

cuin inonachus diceret,

non potui

ohlinere.

Scd

quomodo

inter tot alioruin ossa sua

quandoquae

que invenire posset,

ut ignciu splendentia

ait:

noctc ad ea colligcnda ihis et ea,

protinus haec
et

vidcris,

lcvahis.

Qui omnia,

ut dixerat, invcniens apostoli ossa levavit

super quandam navcin

transtulit.

consccndens Bencvcnlum, quae eslinelropolis Apuiiae, ca

Nunc

autcin dicitur,
illud

quod

sint

Roinae

licet

Bencventani sc adhuc
niulier

corpus

hahere anirnicnt.
ut

in

3. Cuni quaedam

vas plcnuiu olco allulissct,

lampadem

hcali Barlholomei ponil

nerelur, quaiilumcunque vas super lampadein inclinarent,

cxirc valehat, cuin laincn digitos in vas miltcrcnl
et

cx co
liqui-

oleuin

dum

oninino palparent, lunc quidani cxclamavil: j^uto, quod aposlolo

ut

acceptum non cst,

Quaproptcr
navit.
in

hoc oleuni

in

suain

lampadcm infundatur.
cl prolinus olcuin

aliain

lainpadein infuderuut

cmade-

oinnes

4. Cuin

iinpmalor

Fridericus Bcncvcntuin
eranl,

strucret cl

ccclcsias, quac

ihidcm

dirui mandassel,
vir

civitalem

tolam ad aliuin

locnin transfcrrc intcndcns,

quidain

I)

E(l.

Vr.

H.tl.-

Cilici.ini.

Cap. CXXIII.

De

sancto Bartljoloraeo.
iiivenit, qui

545

qiiosdam vlros >)aIbatos et fulgeufcs

ct aliqua

ad iiiviccm loqui

intcr se tractare

videbantur.

Qui cum vehementer admi-

rans, quinam essent, intcrrogassct, unus eoruin respondit: iste est

Barthoiomeus apostolus cum ceteris sanctis, quorum

siae habebantur;

in

urbe eccle-

qui

insimul conveiierunt
illc

ut intcr se inquirercnt

et tractareut, quali

poena esset

plectendus,

qui eos dc habita-

culis suis ejecit.

Et jara

iuter eos iuviolabili

sententia

est

firma-

tum

ut ille sine

mora ad judicium Dei accedat, de

Post modicum vero
finivit.

his

oninibus

in judicio

Dei responsurus.

tonipus dictus imin

perator niiserabiliter vitaiu

miraculis sanctorum, quod

5. Legitur

quodain libro de

quidam magister festum sanctiBarlholomei

cui praedicanti d^abolus in speinjectis

omni anno soliemuiter celebrabat,

cie

cujusdam puellae adinodum speciosac apparuit, quam

invitavit.

iu eam oculis ad prandiuin

Qui dum

in inensa consiste-

rent,

illa in

amorem
in

suuin euin mulluin allicerc nitcbatur.

affuit

Beatus
aiuore
dis-

Bartholomeus

specie peregrini prae foribus

ct

ut

sancti BJirthoIoraei

iulroducerctur,

obnixius

flagitavit.

Qua

suadente panis

ei mittitur,

sed
,

ille

hunc accipere rccusavit.

magis
iii

Rogavit

tum magistrum per nuntium

proprium csse putaret?
spondit:
vivit.

ut sibi diceret, quid

ille

homine

Cui quuin
,

diceret: risibilc, puclla re-

immo

peccatuin

cuin

quo hoino concipilur, nascitur atque

Cui

Bartholomeus respondit,
indagavit.

quod

illc

bcnc

intulit.

Sed

inulier

profuudius

Secundo dictus peregrinus magistro

locus

misit,
terra
crucis

ut sibi diccret,

quis

unius pcdis csset, ubi Dcus in

inajora
,

miracula ostendisset?

Cui cum

ille

diccret:
ait: iino

locus

iu

quo Deus mirabilia opcratus est,

existit.

illa

caput

hominis, in quo quasi minor luundus

apostolus
approbavit.

Utrorumque scntentiam
distaiitia

Tertio

inquisivit,

quanta

csset

summo

coeli

usque ad profundum inferni?

illa ait:

Cui cum magister se

nescire diceret,

inodo video

quod praecipitor; sed ego

,

hoc novi, quia de altero ad alterum dccidi

tibi

et oportct,

quod hoc

ostendam.
,

Tunc dvabolus
et

cuiu

magno

ejulatu se in
,

abjssum

praecipitavit

duin quaercreiit peregriuum

ininime
autein

invenerunt.
in

Siinile fere Icgitur

debcato Andrea.
facit
,

6. Bcatus
,

Ambrosius

praefatione,
ita dicit:

quam

de

illo

apostolo

ejus legendara abbrevians

^) discipulis

Christe, tuis unica divinitate praedicanlibus

trinitatem
1)

tuam mundo, mirabiliter dignatus es ostendere majestatem.

Ed. Fr.

abbHles
ir^it.

iierperam

legit.

2)

Ed.

Vr,

iii.nle

disripvilus

Oiristi tui

36

!:

540

Cop.

CXXni.

De

snncto Bartlioloineo,

Intcr qiios beatissiinum B.irtholomcum inagna virtutiiin praerogativa

colcnduin bcnigna tui ')prospectio

^)qncin,
licct pcnilus

ail

popuium

direxit longinquum,
lihi

liumana conversaiione rcmotum,

incruit

tamcii

pracdicationis

augmcnto

consignarc
!

^) vicinum. cui

quantis

pracconiis apostolum miiabiicm cclcbrandum

dum ad scminan-

dumruiem proximorum corda nou

sufriceicnt

populorum, *)alatis quasi

vestigiis cxtremos terrarum (ines penetravitlndorum. (Uim langucsccn-

tium
illico,

innumcra
ut

caterva

templum

ingrcssus

dacmoniaeum

cJTccit

nuihun

'^)daemon

pracberct responsum.

quam mira
se

virtutuin

ipsius insignia,

dinn

bumana voce vcrbosantcm contra

viris

advcrsarium solo jussu lacerafis diutissime

reddidit

niutum

Reginam dyabolica contagione lunaticam

ncxibus patri rcpraesentavit sanissimam.
tatis cjus miraculuin,

libcravit puellam solutisque

quam sublimo

saiuli-

dum

anliquuni liuuiani generis inimicum

suum

fecitin niliilum redirc simulacrum!

coelesti, cujus ut iniraculis fideni

Quam
Is

digne exercitui numerandus

commodarct certissimam, angelus

igitur catenatum

apparuit superna dclapsus ab aula.

cunctis ostendcns

dacmoncin

dcformem salutiferam saxo dominicam impresscrat

simul
baplizantur cum

crucem.

Rex

reginaque

gcnle urbiumquc

XII accolac tc Deuni patreni corporc sequunlur et incnle.

tremuin

Ad

ex-

vcro temploruin

delatu

pontificum

neopiiili Polcmii

frater

tjrannus bealum Apostoluin

oniiiimodc

in fide constantein

cacsum lamen
coc-

atquc
inortis

exeoriatum
virilitcr

acerrimam

fccit suscipcrc

niortcni.

Qui

pcrfcrcndo discrimen gloriosi certaminis

reportavit

ad

lcstc

gaudium
ct

triumplium.

Bcatus

autcm Tbcodorus
ait

abbas

doctor praecipuus de Iioc aposlolo iuler caetcra sic

apostolus

Dci
in

Bartholomeus
Iiidia,

primuiu
in

in

'')Lycaonia pracdicavit,
scilicct
,

postmodum

")ad ultimuin

Albana urbe

majoris

Armeniae, ubi priino excoriatus,

pullus est.
audivit:

taiidcin capite plexus

ibidcm se-

Qui duin ad praedicandum millerelur a doiniiio, ut opinor,

^^xi

vade, discipulus mcus ad praedicandum,

csto

ad pugnan-

dum,

capax

pcriculorum
vas
,

ego patcrnum opus consummavi,

est,
iniple,
iinitarc

priiaus teslis factus,

niagistruin tuuin
,

quod neccssarium

aeniularc

dominum

luuni

sanguinem sanguinibus
,

pone, carnibus carnciu trade, quac pro tc passus sustinui

patcrc.

Arma
J)
.1')

sint tibi bcnignilas

K<1.
l'r.

iii

sudoribus. inansuetudo intcr maleficos,

iirnfr<-il.

inlo

i>r(>i>f>silO
i

2)

Ed.
Vr. n

Fr.

iii.ile
''0

<ni o d oir..rf.
nilclunt o
in
ii 1

E<1. l-r. )nn\p

r
i

v
f.)

iiiii

JojliJ.
I,
i

4) Alli:

.Tlilnlls.
T)
I..I.
.1

AVu
in
ii

t
II

I) 11

Kd. Pr.

<:

hno

ii i

^i.

ii J I i

/.

I)

ii

rl)f oir.Tt.

Cap. CXXIII.
patientia \n his,
iit

De

sancto Bartliolomeo.

547
sed

qaae

')i)creuiit.

Non

-)refiitavit

apostoliis,

famuhis

litleiis

doiiiinico

acquicscens praeccpto,

pergit gaudens
sal terrae,

tanquam lux mundi,

ut tenebrosos illuniinaret,

taniquam

ul gcntes insipidas saiirct,

perficeretur.

tamquam

agricola, ut spirilualis cultura

Petrus quoque apostolus docet iiationes, sed Bartliolo-

raeus consequenter paria investigat, Pctrus opcratur prodigia

magna,

sed Bartiiolomeus
fi"-itur,

facit rairacula valida,

Petrus capite deoisuni cruciest,

Bartholonieus, postquam vivus cxcoriatus

capite plecti-

tur.

Ad

quot valet Petrus

capcssenda
aoqualiter

niisteria

ad tot Bartholoccclcsiam
,

meus

sufTicit

penetranda

fccundat

aequa
diio-

lancc haliuit

^)ct caetcra divina carisniala,

Hic ex

divino

denario numero medius ex utraquc paitc sonuin divinae sermocinationis dat, sicut in cithara

harmoniam.

Omncs

apostoli universilatem
Iluic auteni

sibi dispcrlientcs pastores rcgis

regum

constiliiti sunt.

cst sors et portio

Armeniac locus, quac

est ab *)EjuIath

usque ad

Gabaoth
sulcantem
ct viiieas
liter

distributa.
,

Igitur vidc cuni linguae aratro rationabilia rura

fidci

Ycrbuin in profundo cordis recondcntem, paradisos

domini plantaiitcm, singulis passioiium rcniedia mcdicinaspinas

*)inutiles

insereiitem,
,

cvcllcntcni

silvas

iin|)ictatis

secare

sepcs dogmaticas

circumponcrc.

Scd

qualcs
,

mercedes
pro benc-

crcalori obtulerunt! dictione

Utiquc pro honorc

inhonorantiam

malcdictionem, pro rauneribus

raortem.

pocnas

pro

requicscibili

vita amarissiniam
subiit,

Nani
in

postquam intoicrabilia tormenta

follis
fuit
, ,

ab

iis

decoriatus

raorem

ncc

poslquam
mira-

raigravit ab hoc mundo, ncglcxit occisorcs

culis

sed

invitabat

perditos
nil

et

prodigiis

admittebat
jiil

adversos.

Sed

bestialem

mentem

crat,

quod compcsccret,

quod a nialo retrahcrct.

Quid de caetero faciunt?

Insaniunt contra illud sacruin corpus, rc")

spuunt aegroti medentem, orbati

naufragi

manuducentem

caeci ductorem,

gubcrnatorem,

nioitui

vivilicatoreni.

Et hoc quomodo?

Projiciunt nainque in pelagus corpus sanctum.

Mofa

est igilur

cnm

impetu dc
archis
,

regionibus
,

Armeniae archa
duni

cuin
,

IV alioruin maitiruiu
fucrant in niare

quae

siinilitcr

opcrarcntur
niaris

cum ea

projectae et pcr tantum

et

spcatium

quatuor his praccedcntibus

lanquam
in
Tr.
:

ministris

obsequium quodammodo apostolo facientibus

,

venerunt
1) Ed.

partes Siciliae in insulam

(j

quac Liparis

nuncupatur,

sul t avi t. 3) Ed. Vr. spquputia ita offert: etc.diYina carismata beatiis ex divino du o deEuilatli. narii nuinero ex utraque parte clc. 4) Alii 5) Ed. Pr. n ri i n t e 1 1 ni n ii d u c n n t e m s. 6) Ed. Vr ninlp d o c o r e m. g i 1)
u a e iiereuni
legit.

2) Alii: r e

i ] i

35*

548
slciit

Cap. CXXIV.
oplscopo Hostiensi
,

De
lunc

sancfo Aiigiisflno.
pracsens
orat,
vcnit

qul

revplatiim

fSiit.

Vcnit

ad paupcrculum thcsaurus ditissimus,

ad

ignoliilem

prctioslssima margarita, vcnit ad nioestam splendidissimum Inminare.

Aliis igitnr quatuor

ad diversas terras euntibns sanclum apostolum

in dicla insula rcliquerunt.

Etcnim praedictos IV martires apostolus

,

relinquens retrorsum

unum

scilicet

Papinuin,
norainc

in civitatcm

Siciliac

')Milas,

alium

vero

'-^LHcianum

Mcssinam

transmisit,

reliqnos vcro duos in Calabrilidcm tcrram dircxit, fucgorium quidcm

in civitatem Coliimiiain,

Aclialiiim

autcm

in civilalein,

quae

Clialo

vocatur, qui usquc hodic suffragiis suis splcndcnt.

Igitur cuin

Susccptus est
templuin
sibi

multis

h.vmnis

laudibus

et

candelis

et

magnificc fabricatur.

Mons aulcm Vulcanus insulac contiguus cuin

,

habilatoiibus esset nocivus eo

quod ignem

einitlebat,

quasi per
ila ut

stadia septcin se invisibililcr clongavit circa

iisque

mare suspensus,
fugientis

hodie
igitur
lucis

appareat

vidcntibus

quasi figuratio

ignis.
di-

Nunc
vinae

avc o bcatc beatorum, ter beate Bartholomce, qui cs

splendor,
sanctac
ecclesiac
fructus

piscator,

rationabilium

pisciuin 3)jioiite

caplurae,

dulcis

vividae palmitis,

vulne-

rator d^aboli niundiim suo latrocinio vulnerantis.

(iaudcas sol orbis

proniens,

tcrrac cuncta illuminans, os Dci lingua

ignita sapicntiam

fons jugitcr sanitatera

sanclificasti, *)qui

cmanans

qui

niare

meabilibus
fecisti,

grcssibus

tcrram pnrpurcam tuo crnorc

qui ad caclos

commeasti, bi

in nicdio

'*)divinac acici rcfulges, in splcndorc im,

inarcescibilis gloriao splendes

bilis

in cxsultalionc jucundilatis insatia-

gaudes.

Haec Theodorus.

CAP. CX\IV.

(119.)

I>c isancto Ang^iiistino.

Augustiiuis

hoc nonicn

sortitus

est

vcl

proptcr

cxccllenllam

dignitalis vcl proplcr fcrvorem dilcclionis

vcl jiroptcr

ct^niologiam

nominis.

Proplcr excellcnliara

quoniam,

sicut

Auguslus prac-

collebat oinnes reges, sic ct iste cxcellit onincs doclorcs,

secundum

quod
I)

dicit Reinigius.
Alii:

Undc
niilr.
4)

alii
2)

doclores comparanlnr
Alii
ij ii i
:

slcllis, l)a.1)

MiIo3
1

vfl

I.iirinniiin

lcgiinl.
1 i

Eil.

Vr.
r.}

innlc:
fil.

iicrilurno.
il

Vcrlia

ro

m in

OMiitdt

IJil.

Tr.

Tr.

>

i.

Cap.
iilt'1.

CXXIV.
Justitiaui

De

saiicto

Augiistiiio.

649
llic

Xli

quL

iul

crudiaiit muilus qnasi stcliac elc.

auteiu coniparatur soli,

talur.

sicut patcl ia cpistola,

quae de eo oauin tcuiplo Dci.

Quoniam

sicut sol rcfulgens sic ipse rcfulsit

Secundo propter fervorcm

gustus valde
divini aiuoris.

dilcctionis,
sic

quoniam
et

sicut

uicnsis
incaluit

Auigne

fervct aestu caloris,

ipse

valde

Unde ipsc

in liliro confcssioiium

de se

dicit: sagitta-

vcras

tu

cor

meum
ia

caritate

tua

ctc.

Itcrum ibideiu:
,

aliquando
nescio ad
crit,

introinittis

mc

alTectum multura iuusitatum introrsus

quam

dulcedineni;

quae
erit.

si

perficiatur in

me, nescio, quod

')si vila aeterna

citur cniin

non

Tertio proptcr clyinologiam nominis.

et astin,

Di-

Augustinus ab augco

quod

est civitas, ct ana,

quod

cst sursum.

Inde Augustiiius quasi augens

supcrnam

civitactc.

tem, unde de eo cantatur; qui pracvaluit auiplilicarc civitatcin

De qua
Dei
ct

civitate ipse

dicit

in libro et

XI. de civ. Dei:

,

inest
si

civitati

origo ct

informatio

beatitudo
si,

quoniam

quacratur,
illuiiiinatur,

undc
si,

sit,

Dcus
felix
,

eain condidit,

uiidc sapicus,

a Deo

unde

Deo

fruitur,

subsistens

modilicatur,

conteioplans

illuslratur, iuliacrcns jucundatur: videt et aniat,

in acternitatc Dci

viget, in veritatc Dei lacct, in bonitate Dci gaudct,

tur in Glossario
,

vcl

ut dici-

Augustinus dicitur magnificus

felix, praeclarus.
felix
iii

Fuit enim magnilicus in vita, praeclarus in doctrina,

ria,

glout

Ejus

vitani

compilavit Possidonius Calaiuensis cpiscopus,

dicit

Cassiodorus in libro de viris illustribus.

1.

Augustinus doctor egregius

honestis

in

provincia Africana civitatc Carscilicct patrc

thaginicnsi ortus ex
Iricio,

valde parentibus,

Pa-

niatrc
fuit,

^)Moniacha genitus,

in liberalibus artibus sufficicnter et rlietor luculcntissinius

edoctus

adeo ut suinnius philosophus

haberetur.

Nam

libros Aristotelis ct oniiies libros liberalium artiuni,

potuit, pcr se didicit ct intcllexit, sicut in libro

quoscunque legcre

confessionum testatur dicens: oiunes libros, quos liberales

tunc nequissimus malarum cupiditatum servus pcr
intellexi,

vocant,
legi et

me ipsum

quoscunque legere
et

potui.

Iteiu in eodeni:

quicquid est de

arte

loqueudi

disserendi,

quicquid de diinensionibus ligurarum

et de muslcis et

dc numeris, sine magna diflicultate nullo hominnm

Scis,
tu

tradente intcUexi.

domine Dcus meus

quia celeritas in-

telligcndi ct disccndi

acumen donmn tuum

cst, scd

non inde sacri-

(icabam tibi,
iuliat.
1)

vcrum quia scientia

sinc caritate

non acdilicat, sed

In errorem Manichaeoruni, qui Christum phantasticum fuisse

Ed.
l'r.:

quod

\ila ista

iioii.

2) Receiit.

Moiijca

legiiiit.

550
aftirinaiit

Cap. CXXIV.
et
tariiis

De

saiicto

Augus.tino.
incidit
et
in

resurrectionem

negant,
,

eo

per

annos IX, diuu adlmc adolescens esset

perraansit,

Ad

lias

etiam

nngas adductus
folium
vel
ficus

est,

ut

arborem
Cuin

fiti

plorare dicerct,
esset
in

cura

ab

ca
et

tollcrctur.

igitnr

annorum

XIX

quondam
tcmncnda

iibruin
et

cujusdam i)pi!iIosophi,

quo vanitas luundi concx hoc

philosophia

appelenda diecbatur, perlegcret,

quideni liber pluriiuum placuit, scd quia nonien Jcsu Christi, qnod

a matre imbiberat,

ibi iion crat,

dolere coepit,
fidei

niater

vero

ejus

plurimum

flebat et

ipsum ad -)veritatem
in libro III

reducere satagebat.

Quadain igiturvice, nt legitur

in quadain liiica lignca
et
licet

confcssionum, vidit sc starc

tristcm et

quidam

ei

juvcnis

adstitit

causam tantae
niei
filii

tristitiae
illc

requisivit.

Quae cnm

dicerct: perditio,

jiera
ille.

dcploro,

rcspondit: eslo secura

quia ubi

tu,

ibi

Et etcc continuo

filiuin
illc
,

suum juxla
fallcris,

se

stare vidit.
falleris

lloc

cum
tibi
fili;

Augustino retulissct,
dictum est,

ait:

matcr,
illa

nec sic

sed nbi ego

ubi

ibi tu.
ibi tu,

Econtra

diccbat:
,

non,
ille.

mihi dictum cst:

ille,

scd non: ubi tu

ibi

Ro-

gabat igitnr scdula inatcr quasi importuna

sicut
iii

quendam
,

episcopura,
ut pro
filio

codem

libro

confessionum Augusliiius testatur

Qui
taiita

suo intcrcedcrc dignarctur,

devictiis prophctica

qiiodammodo iniportunitate
quia impossibile
auteni

voce rcspondit:

vade secura,
Cuin

est, ut filius

tanlarum lacrjniarum percat.

rlictoritain docuissct,

apud Car-

thagincm mullis annis

occulie matre nesciente

Roiuani vcnit ct ibidcin multos discipulos congrcgavit.

Cum autem
Quod
orabat.

matcr nsquc ad portam eum sccula fuissct, ut aut cum rctraheret

aut sctum iret,
illa

ipse cani dccipiens

nocte latenter rcccssit.

niane

considcrans

aures

Dei clanioribus implebat.

ct

Quolibet

aiitem die,

manc

ct

vcsperc, ad ecclesiam ibat

pro

filio

His

temporibus
sibi

Alhciiicnscs

Symmacho
rhctorica

pracfctto Roinanorum

petierunt,

doctorcm

in

dcstinari.

Pracsulabatur
illuc mittilur

tunc ibi vir Dei Ambrosius

ct

ad preccs Mediolanum
quiescere no
valens

Augustinus.
dilficullate

]\Iater

autcra vcnit

ejus

cum

raulta

ad

cuin

ct ipsuin

jam nec vcrc Manichacum nec

Erat autem

vcre calliolicum rcperit.

Cocpit autem Auguslinus bcato Ambrosio

frcquentcr audirc.

adhacrcrc

ct

pjus

praedicationes

valde in praedicationc suspensus, ne quid tontra ipsain Manicliaeo-

rum

haercsin vcl pro

ipsa

ditcrclur.

Quadain enim vice

ct

coiilra

illum crrorcm
1)

Ambrosius

diulius disputavit

ipsum apcrlis ralioi

Alii

((liUiiitt

srilirel Ciceroiiis.

2) Alii: n n

t .T I

'iii.

Cap. CXXIV.
iiibus
giistiiii
iii

De
,

saiicto

Aiigubtiiio.

551
a corde Aii-

el

ar.cloiitalibiis

coiiriilavit

i(a

ut

enor

iile

peiiitiis pellcretiir,

Uiiiu' aHleiii

post lioc sibi contigerit, ipse

te

libro confessioiium narrat dicens:

cuin
,

priinuiu cognovi
in

rc-

verberasti inririuitateiu adspectns luei

et contreniHi

radians

me

vehementer.
te,

amorc

et
,

horrore et inveiii

mc longe

esse a

in re-

gione dissimilitudinis

tancjuam audirem
et

vocem luam de cxcelso.

Cibus sum grandium, crescc

in

maiidncabis me, nec tu

me

mutabis

te,

sicut

cibum caniis tuae,

sed tu mutaberis
sibi

in

me.

Cum
ut

autem, sicut ibidem refert, via

angustias adhuc irc pigeret
,

(Ihristi

placeret, sed per istas

in

immisit doniiaus

mentem

ejus,

ad Simplicianum,

iu

quo lucebal

lux, divina scilicet gratia, pcrgeret,

utsibi ')aestussuos secuiu coiiferenli proferret, ((uisessetaptus

viveiidi

modus

ad ainbulanduin
ei,

in

via l)ei,

iii

qua
iii

aiius sio, alius sic ibat.

Displicebat cnim
et

quidquid agebat
quain dilexit.

saeculo, prae dulcedinc Dei

decorc domus ejus,

Siiiiplicianus auteiu coepit euui

hortari, -jipse

quoquesc

ipsuin hortari et dicerc: quotpueriel pucllac

intra ecclesiam domiui l)eo serviunt, et tu iion poteris,

quod
?

istc et iste,

an vero

istc ct istc in sc ipsis

possunt et non

in

Deo suo

Quid
te.

in te

stas et noii stas? Projice te in

eum

et excipiet tc

etsalvabit

Inter

liorum colloqnia mcmoria ^jViclorini in

tus Simplicianus narrat,

medium

venit.

Undc exhilaraob sui sa

foro njc-

qualiler ibidem
tuiic

adhuc
erat,

gentilis

pienliam Rouiac,

quod maxinium

statuam

in

ruisset et qualiter se saepius christianum diccbat.

Cui quutn Siin-

plicianus diceret:

non credo,

nisi te in ecclcsia videro, ille

jocando

dicebat:

numquid parietes faciuut hominem christianum?

Tandem
ut tunc

dum ad ccclesiam
ubi crat

venissct et ci iamquara vcrecuudo occultc libcr,

fidei,

sjmbolum

ad legcndum
ille

ct

prouuntiandum

moris erat, datus fuissct,

uuntiavit

in alluni adscendit ct alla

vocc pro-

mirautc

Roma

gaudente ecclesia, omnes autetn subito

perstrepuerunt: Yiclorinus, Victorinus, cilo sonueruut et cito siiucrunt. Tutic ctiam

ab Africa quidam amicus AugustiniuomincPontianus

iliius

supervenit et vitam et miracuia

magiii Autonii,

qui

nuper in
recitavit.

Aegjpto

sub

Conslantiuo

imperatore

defunctus
ita,

fuerat,

llorum exeraplisAugustinusvehementerexarsit

quod socium suuui

exclamavit:

Alipium tam vultu quain mentc turbalus invasit

quid patimur, quid audimus?
nos

et fortiter

Surgunt iadocti

et coeluni rapiunt et

cum

doctrinis

nostris

in

inferuum demcrgimur,
2)

an quia pracl't,

1) Alii: 3)

actiiS legunt.
offerl.

Vej-bn;

ipse

Iioit.iri oiuittil EJ.

Ed. fr.

victorniu

552

Cap,

CXXIV.

De

.saiicto

Augustino.
Et aceurrcns
iii

cesserunt, piulet sequl et non pudet nec saltem sequl?

In

quendam

hortura sub

quadam
,

ficu se projecit, ut

eodera libro

confessionura coniraemorat

et

amarissirae flens lamentabiles voces

dabat: quamdiu, quamdiu cras et cras, sine

modo

sine pauluiuni.

Modo nou habebat raodnm et sinc paululura prodibat in longinquum. De hac sui taiditate plurimum conquerebatur sicut postmoduni iii
,

eodem
ad

libro scripsit:

heu

milii,

quoniam excelsus
et

es in excelsis et
ct vix

quoniara profundus in profundis

te.

nusquam recedis

rcdimus
et

Age, domine,
et

et

fac et excita et revoca nos,

Accede
sic te

rape

fragra

et

dulcesce.

Impediracnlis

omnibus
est.

timebam
amavi,

expediri,

queraadraodura

impediri timenduni

Sero
,

pulchritudo tam antiqua et tara nova, sero te aniavi

iutus eras et

ego foras
deforniis

ct

ibi

te

quaerebam
Mecura eras

et et

in

ista

forraosa,

quae

fecisti,

irrucbam.

tecum non cram, vocasli

et

claraasti et rnpisti surditatem raeara, coruscasti,

splenduisti et fu-

gasti caecitateni meara

fragrasti et duxisti spirituni et anhcio tibi

,

gustavi et esurio et silio te

teligisti

mc

et cxarsi in

pacem tuam.
toile

Cuni autem amarissime

lege,
tolle

fleret,

audivit
statira

vocera dicentem sibi:

el

lege.

Aperuitque

codiceni apostolicura

con-

jectis oculis ad

priniura capitulura legit:

induimini

domiuum Jesura
diffugerunt.

Ghristum
Inlerira

et

statira

oraues

ab

eo dubietalis tenebrae

autem tnm vchcmentissimo dentiuni

dolore torqueri coepit,

ut fere, sicut ipse ait, ad credendara opinionera Corueiii philosophi

duccretur, qui sumniura bonuni aniniac in sapieiitia,

suinrauni vero

bouum
mcns

coiporis in nulluin scntiendo dolorein posucrat.

ille

Taiu vehequocirca,

auteiu

dolor fuit,

quod cliam loqueiain

auiisit,

ut iu libro confcssionum refert, in tabulis ccreis scripsit, ut

omncs

pro
cuin

eo

orareiit,

ut

dolorcm illum

doiniiius initigaret.
seiisit.
,

Ipse igitur

aliis

gcnua

flexit ct

subilo sanura se

Insiiiuavit

ergo
quid
lidei

per littcras sancto viro Ambrosio

sibi

suura votum
,

ut inoneret,

de

libris

sanctis

legcndum csset

quo

aptior
,

lieret

thristianae.
el vocatioiiis

At ipse jussit Ysaiain proplietain eo

quod evangelii
Cujus princi-

gentium praenuntiator aptior videatur.

iion intelligcret,

pium cum Augusliiius

totum aliud tale esse arbi-

traus distulit, ut iliud relegcret, cuin in scriptis sanctis luagis exercitatus

csset.

Adveniente vero paschali tcmporc Auguslinus, cuiu

cuin
filio

esset

annorum X.\X,

suo Adcodato puero valde ingenioso,

qucin Augustinus in sua adolesceutia, duin adhuc genlilis et philo-

sophus esset, geuucrat, uccnon

et cuiu Alipio

amico suo mcrilis

luatris

Cap. CXXIV.
et praedlcatione

De

sancto Augustino.

553
Tunc,
siciit

Ainbrosil
te

sacriim baptisnia suscepit.

,

fcrtur,

Anibrosiiis:

Deiun laiidanius
et

inquit,

et

Augustiiius:

tc

dominum confilemur, respondit

alternatim

sic

tunc ipsi duo hunc hjuinuni

finem

composuerunt

et

usque

in

decantavcrunt

sicut

eliam testatur Honorius in libro suo, qui dicitur spcculum ecclcsiae.

In aliquibus

autem
et

libris antiquis titulus talis

praeponitur

canticum

ab Ambrosio
tholica

Augustino compilatum.
confirmatur,

Protinus autera in fide ca-

mirabiliter

spcm omnem,

quam habcbat

in

saeculo, dereliquit et scholis, quas regebat, abrenuntiavit.

Quanta

autem dulcedine

divini

amoris extunc frueretur, ipse in hoc libro

sagittaveras
tu cor nicum caritate tua

confessionum apcrit dicens:

et

gcstabam verba tua transfixa

,

in visceribus et et

exempla servorum

tuorum

quos de nigris lucidos

cogitationis

de mortuis vivos feccras, conct

gesta in sinuni

meae urebant

assumebant graveni
et cautanli

torporem

el

adsccndcnti a convalle plorationis

canticum

graduum dederas
in
iilis

sagittas acutas et carbones vaslatores ncc satiabar

dicbus

dulcedine mirabili

considerare altitudincm consilii

divini super salutem generis

canticis tuis

humani.
ecclcsiae

Quantum
vocibus

flevi

in

hymnis

et

suave

sonantis

commotus

acriter,

voces

illae

influebant auribus nicis et eliqnabatur veritas tua in cor

meum
mabam
dixit:

et

currebant lacrjmae et beue

mihi

erat cura

iis,

Tunc
Et clao qui
in id

enira in ecclesia Mediolanensi

haec cantica instituta sunt.

o in pace,

claraore alto cordis mci:

et

o in id ipsura,

dormiam

rcquiescam

et

somnum capiam.

Tu

cs

cnim

ipsum, qui non mutaris, et in te requies obliviscens laborum omnium;

legebam totum psalraum illum

et

ardebam, qui fueram latrator ama-

rus et caecus adversus littcras de melle cocli mcliitas et de lumino

tuo luminosas

et

super scripturas
,

hujusmodi tabesccbam
subito
est

(^hriste

Jesu adjutor meus

suavitatibus
diuiittere

quam suave mihi

et erat.

faclum

carcrc

nugarum mearum,

quas amittere melus fucrat, jam

gaudium

Ejicicbas

enim eas
pro
iis

me

vcra

tu

et

summa
cior,

snavitas, ejiciebas

et intrabas

omni voluptate dul,

sed non

carni

et

sanguini

omni luce clarior

sed

orani
in se.

secreto interior, orani honore sublimior,

scd non sublimibus

Post hoc assuratis Nebrodio et Euodio et matre ad Africam reraeabat, scd

cum cum
,

essent apud Hostiam

Tjberinam, pia mater ejus

defuncta est.
proprios, ubi

Post cujus mortem reversus est Augustinus ad agros

his, qui sibi adhaercbant, jejuniis et orationibus

Deo vacabat

libros

scribebat

ct

indoctos

docebat.

Fama autcm

554

Ca]).

CXXIV.
et

De
iii

saiicto

Augustiiio.
et actibus

pjus ubiqiie tiiffuiulehatur

iiiirabilis

oiniiibus libris suis

ad-

habcbatur.

Retugiebat aulcm
carerct,

ad

aliquain civitatem aciii

cedere

quae episcypo

ne ipsuin

praedicto olTicio

iiu-

pediri coiitingeret.
vir

Eodem
,

teinpore

apud Hypponem erat quidam

quod
,

niagnarum opuin
verbuin cx

qui Augustiiio inisit,

si

ad euin acceposset.

dcret et

ore suo audirct,

saecnlo

rcnuntiare

Quod Augustinus ubi compcrit,

ecclesia

illuc concitus ivit,

audicus autem

Valerius Hypponcnsis episcopus fainam ejus,

tentein
iu

ipsuin

plurimum reniquidein

sua prcsbiterum

ordinavit,

nonnullis

lacrymas
tibus
et

suas supcrbe intcrprctantibus ct

dicentibus,

tamquam cum consolanlicct

quia

et

locus

preshitcrii,

ipse

inajori

dio-nus

esset,

appropinquarct
instituit

tamen episcopatui.
et

Qui

staliin

mo-

nasterium clericorum
a
saiiclis apostolis

coepit vivere

secuiidum regulam

conslitutam, dc cujus monasterio fere

cpiscopi
iii

sunt elccti.
latina

Et quia praedictus cpiscopus erat graecus

litteris

et miiius

lingua ct

doctus

Augustino poteslatem tribuit,

iit

contra

morem

orientalis ccclcsiae

coram

se in ecclesia pracdicarct.
iilc
ficri

Unde cum multi cpiscopi dcrogarcnt,

de

hoc non curabat,

dummodo
])ore

pcr eum fierct, quod per se

non valebat.

Eo temprae-

Fortunatum presbitcrum Manicliacum

et alios hacreticos

cipue ')rcbaptisatores Donatistas et Manichaeos convicit, abstulit et

confutavit.

Cocpit autem Valerius formidare,

alia civitatc in

ne

sibi

Augustinus
sibi ali-

lollerctur et ab

episcopnm pctcrctur.

Nam

quando ablatus
ita ut invcniri

fuisset, nisi euin

ad locuin secretuin iransire curasset,

Impetravit igitur ab archiepiscopo

minimc potuissct.

riarlhaginiensi, ut ipsc tcderet ct

in

Auguslinum llypponcnsi ecclcsiac

re-

cpiscopum promovcrct.
,

Sed cum hoc Augustinus oinuimode

et

cusarct
curaiu

compulsus

tamcn
in

coactus
fieri

succubuit

et

cpiscopatus

susccpit.

Quod

se

non debuisse,

ut

suo vivcntc

cpiscopo

ordinarctur,

postca et dixit ct scripsit proptcr concilii

,

univcrsalem prohibitioncm

quam poslmodum
-)aliis
lieri

ordinatus didicit, nec

voluit,

quod

sibi

factum

esse

doluit,

Unde etiam

satcgit, ut in conciliis

cpiscoporum conslituerctur, ut omiiia slatuta

iiitimari.

patrum ordinandis dcbcrcnt ab ordinatoribus

(le

Ipse auleiu
sentio

se dixissc postinodum legiliir:

iti

iiulla rc miiii

dominum

ic

iratum,

sicut in hoc,

quod, quuin
iii

noii

esscm dignus,

poni ad
Vcsli-

rcmuin, posuit

mc ad amplustrc
calccamenla
et

apicc regiiniiiis ecclcsiac.

alia

mcnta cjus
1) Ed.
l'r.

ct

ornamenla
liil.

ncc nitida niininm nec

rebniilizaiidos

iir.-i(

0) Ilnec ojiiillil I.d. Tr.

Cap.
abjecta plurimiun
,

CXXIV.
sed

Dti saiicto Augustiao.

et

555
habltii

cx motlerato

coinpetenti

erant.

Ipse enini de se dixisse legitiir: fatcor, de pretiosa veste erubesco

et ideo
,

ciim datur mihi,

,

vendo cam
sit

ut,

quia vestis non potcst

frugali
ct

csse communis

pretiura
inter

commune.
et

Mensa
ipsa

parca
et

semper usus
Jiospitcs

est ct

olera

legumina propter inlirmos

in

plerumque carnes habcbat,

,

autem mcnsa magis

diiigcbat ct contra

lectionem vel disputationem

quam epulationem

pestem detractionis

in

ea sic scriptum habebat

Quisquis amat dictis absentum rodcrc vitam, Hanc mensam indigFiam novcrit csse sibi.

Nam
quod,

et

aliquando,

cum quidam

sibi

familiarissimi

coepiscopi ad

detractioncm linguam laxassent, adco dure cos redarguit, ut diceret,

nisi desistcrenf, aut

versus ipsos dcleret aut meiisa recederet.

Quadara vice cum quosdara suos familiare ad prandium invitassct,

nnus illorum curiosior caetcris coquiiiam ingressus
frigida reperisset, rcvcrsus ad
est,

cumquc
,

oninia

AHgusliuum interrogavit
praeparasset?
(Jui

quid cibo-

rum

ipse

pransurus

paterfamilias

Augustinus

nequaquam talium epularum curiosus rcspoudit:

nescio.

et

cgo ^obiscum
est,

Tria a beato Ambrosio se didicisse

ait:
,

primum
quod

quod
voinvi-

uxorem cuiquam nunquam peterct,

lenteiu

sccunduin
,

niilitare

ad hoc non commendaret, lcrtium

quod ad couvivia
intcr

tatus noii iret.

ct
sibi

Causa prima

est

ne

illi

se

non convcniaiit

maledicant;
ct in

causa secunda est,

alii

iic

niilitantcs

calumniam
est,
et

exerceant

cum

culpam rcfundant; causa

perdat,

tertia

nc

forte tcmperantiae
militatis fuit,

modum

Tantae autcm

puritatis

hu-

ut ipsa etiain

minima peccata, quae apud nos nulla

confessionum de his confitcatur
ct

vcl

minima reputantur,

in libro

de his coram Dco huiniliter se accuset,

Xam
,

ibidem accusat se de eo,

quod

cura puer esset, ludebat

ad pilam

dum ad scholam
vel

ire

de-

beret.

Item

de
vel

eo

quod nolebat legere

urgeretur.

addiscere

nisi

parentibus
poetaruin
,

magistro

Item

de

eo,

quod

fabulas

sicut

fabulam Aeiieae, cum adhuc esset puer, libentcr

legebat et Didonem

mortuam propter amorein plorabat.

Item de

hoc, quod de cellario parentura vel mensa aliquid furabatur, wt

pueris ludentibus daret.

Item dc eo, quod in ludo pucrorum frau-

dulentas victorias exercebat.

Item de co,

quod pirum de quadam

arbore vicina vineae suae, cura adhuc esset annorum X\T, furatus
fuit.

In

eodcm quoque
,

libro de confessionibus accusat se de ipsa

di-

modica dclectatione

quaiu aliquando in comedendo scnliebat,

556

Cap.

CXXIV.
iit

De

sancto AugiiKtino.
meclicaniciita, sic aliinent:!
iiicligentiae

cens: sic tno docuisti,

siiniturus acceclam.

i|uciii(icliiioi!iiui

Secl
in

clum

acl

quietem satielatis cx
insldiatur

molestia transeo,
piscentiae;
ipse

ipso

transitu

milii laciueus

concu,

enim

transitus voluptas est et

non
et

est alius

quo
sit

transeatur,

quam quo transire cogit necessitas,

adjungit sc
et

cum

salus

causa edendi et bibeiidi,

losa jucunditas

tamquam pedissequa

pericufiat,

plerumque praeire conatur, ut ejus causa

quod
est a

salutis

causa

me

facere vcl

dico

vel volo.

Ebrietas longe

me, misereberis, ne appropinquet

tuo,

milii.
,

Crapula autcm nonlonge

iiat

nunquam subrepit scrvo

Quiscjuis

misereberis

ut

a me.

Et

quis est, domine, qui non aliquando rapiatur aliquantulum extra metas

necessitatis?

ille

est,

magnus profecto

estj

magnificet

noiuen tuuin.
se

Ego non sum,

de
ollactu

quia lioino peccator suni. Habebat eliain

dicens:

suspectuni

de

illecebra
,

odorum non salago

')iioii

niinis, cuin

absunt,

ncc requiro,
carere:

cuin adsunt
ila

rcspuo,

pa-

ratus

iis

etiaiu

senipcr

milii

videor ct forsitan fallor.

Nenio enim securus esse debet

minatur.*
meliori

in isla vita,

quae tota tentatio no,

Ycrum

qui

licri

potuit

ex deteriori melior

non

fial

ex

deterior.

Iteium

de

auditu confitetur dicens:

voluptales

auriuiu tenacius
et

me

iinplicaverant et

subjugaverant
ut

sed resolvisti

liberasti

nie.

Guin milii accidit,

me

amplius cantus,

quam

res,

quae canitur,

movcat,

poenalilcr

inc

peccare conlilcor ct

luiic mallein noii

audire caiitantein.

Accusat
vidit

etiain sc

dc visu, sicut
,

de eo

quod aliquando nimis libenter

canem currentem

ct

dc co, -')quod per agruin casu transicns vcnalionem libenter prospexit,

ct

de eo, quod domi existens araneas niuscas suis rctibus capientes

attentc

niniis

conspexit.

Ideo autcin

de his coraiu domino confi-

lctur,

ut ibidein dicit, quia aliquando liacc

ct

a bonis lueditationibus
ctiain se

avcrtunt
laudis
vult
ct

orationes
inanis
te
,

interrumpuiit.

Accusat
qui

de appetitu

motu

gloriac

dicens:

laudari ab hominibus
te,

vituperantc

non
te.

dcfendetur

ab hominibus judicante

ncc cripictur damnante

Laudatur hoino propter aliquod donuni,

gaudet sc laudari, quain donuin.
sinc

quod

dcdisti
liis

ci

et

tainen plus

Tcntainur

tentationibus

quotidie

cessatione,
ut

quolidiana
vel

fornax est huinana lingua.

iiiihi

Vcrumtamen

^)nolIein,

augcret

gaudium
Ed.
l'r.

cujuslibet boni mei sufTragatio oris

:

alieiii,

Scd augct,

1)

Jinec lale itn jmisit

ciim absiiiit,

iioii
elo.

lis
r e

eliain
;

s Piii

verba
t

(iiii.
i

d
i;

a
II

p
i

e r

ca rer
cii
j

iiiilii

illavideor
itn
ii

resjiiio pariiliis. 2) Ed. Tr. omillit

ii t

de
d

e o.

3)

111 i li

II 111

I i

Kd. Tr. Iiaeo b e t b o Ji

leyit:

iiollejii,
s
ii

vel
i

g e1

me

ii

r a

o o

ii i.

Cap. CXXfV.
ftiteor,

De

SMiicto

Atigustino.

557

non

soluni, sed vltnperatio jninuit.

Contristor autcm aliquando

in

landibus nicis,

cum ea laudantur
bona rainora
Haereticos
vel

in

me,

quibus mihi ipse displlexistimantur

,

ceo

vcl

cliara

levia pluris

qnam

cxistimanda sunt.
hat
,

vir istc sanctus validissime

,

confuta-

ita ut ipsi

inter se publice praedicarent

peccatura non esse,

interficere Angustinum, quem lamquam Inpum occidendum diccbant,

et

occisoribus
iis

omnia

sua peccata a Deo

ita
iit

dimittcnda
aliquo

asscrebant.

Mulfas ab

insidias pcrtulit,

sibi

pcrgcnti in via

insidias ponerent,

scd Dei providentia itineris

errore

seducuntur,
erat, iisque
et

ntinvenireeumnon possent. Corapauperum sempcr mcmor

cx
his,

quae habere poterat,

liberalitcr exhibebat,

nam

de vasis

dominicis propter pauperes et captivos aliquando jubebat frangi et

conflari
et indigentibus voluit.

dispcnsari.

Domum

vcl agrura sive villam

sibi

nunquam emere
spuit

Multas etiam hcrcdit.itcs

fiiiis

dimissas reipsa deberi

eo, quod mortuorura

In his quoque,

vel propinquis potius

dicebat.

quac

in ccclcsia possidcbat,

intentus

amore

vcl implicatus

non erat, sed die ac nocte de

Fabricarura
iis

scripturis et de rcbus

divinis

cogitabat.

quoquc novarnm nunquani studium

habuit,

dcjurans in

iraplicationcni sui animi,

qucm semper

li-

bernra liabcre volebat ab omni molestia corporali, ut libere vacarc

posset continuae mcditationi

aedificare
spexisset.

et
,

assiduae lectioni.
nisi

Non
quibus

taracn
fieri

illa

volentes

prohibebat

fortc

imraodcrate
illos
,

con-

Laudabat quoque ')plurimum

et

moricndi

desiderium inerat,
pius recitabat.
retur,

super hoc trium cpiscoporum exempla saccura

in

Ambrosius enim,

cxlrcniis

csset ct roga,

nt prolongationera
,

vitae sibi prccibus obtincrct

rcspondit:

non

sic vixi

ut

me pudeat
Addebat

intcr vos viverc, ncc niori timeo,

qno-

niam bonum habemus dominum.

biliter

Quod rcsponsnm Augustinus mirade

alio

extollcbat.

quoquc

episcopo
fore
et

cui

cum
adhuc

diceretur,
cura

eum

ecclesiae multura nccessarium

ait:
si

ideo

dominus liberaret,

nunquam,

bcnc,

=)si

aliquando,

*)qiiare non

modo.

De

alio

quoqnc episcopo ajcbat Cyprianum adhuc

sibi sanitatem

referrc, quod, cura infirmitate gravi laborarct,

rcslitui exorabat.

Cui juvenis spcciosus apparcns cum indignatione

exire nonvultis
,

infrcmuit ct ait; pati timetis,

qnid faciara vobis?

fratris

Feminarum nullam unquam nec etiam germanam sororem aut

1)

Ed. Fr. pessiine

popnlmn

exliilx-t.

2)

Ed. Pr.

sed

praefert.

3) For-

tasse legenduiu iiinere,

seiitiiiiit.

ets! oiiines,

qnos

iioti, libri in rulg.it lectione coii-

558
sni filias
,

Cap.

CXXiy.

De

snncto Augustino,

quae Deo paritcr serviebaiit, secum habitare permisit.

,

Diocbat ciiim, quod

etsi

de sorore

ct

ncpotibus nuila
alils

niali

possct

oriri suspicio, tauien quia taics

personae siue
alii

sibi necessariis
illis

esse non possent et ad eas ctiam

adventarent, ex

posscnt

infirmiores aut bumanis tentationibus

commoveri aut ccrle maiis homulicre soius loqui

sic

minum

suspicionibus
iiisi

infamari.

Nunquam cum

volebat,
fecit,

sccretum

aliquod interesset.

Consanguinois

bcne

non ut

divitias haberent, sed ul aut iion aut

litteris

minus cgercnt.
reco-

Raro pro aliquo aut

aut verbis intcrcedcrc volebat,

lens quendam philosophum contemplatioue famae amicis non multa

praestitisse, ct saepe diccbat: plerumque potcstas
,

quae *)pclitur,
ul oncro-

premit.

Cum autem
esset,

id faciebat, sic stylum

temperabat,
dictaminis

sus

non

sed
intcr

mercretur
ignotos,

urbanitate
intcr

cxaudiri.
audire,

Volcbat

potius

quam

amicos

causas

dicens, quia inter illos poterat libere iniquum cognoscere, et

unum

cx his amicum csset

sententiam
darct,

facturus,

pro quo
csset

scilicet justilia

mcdiante
scilicct

cx amicis vcro

uiium
multis

perditurus,
ccclesiis

contra qucm proferret sententiam.

et ibi

A
et

invilabatur

vcrbum domini praedicabat

multos ab errore converlebat.

in

Aliquando a proposHo digressionem faccrc consuevcrat

calionc et tunc dicebat,
ordinasse, sicut in
in praedicatione

praedi-

Deum hoc ad

profeclum salutis alicujus

negotialore patuit, qui

quodam ")RIanichaeorum

quadam Augustiui, ubi

ipse

digressionem faciens
fuit.

conlra hunc errorem praedicaverat,

conversus
ct

Eo tempore,
christianis
civilale

dum Gothi Romam

Dei composuit,
in

cepissent,

;^dololatrae

infideles

plurimum insultabant, proptcr quod Augustinus librum dc

quo justos
de
in

hac vita debcrc premi,

civitale,
scilicct

impios

autem
et

florere ostendit, ubi

et

duplici

Jerusalem
(^hristiis,

Babvlone

earum regibus agit, quia rex Jerusalom

rex Babylonis dyabolus.

Quas duas

civitates,

ut ibidem dicit, duo

amores

sibi

iabricant,

quia civilatem

dyaboli conslruxit

amor

sui

crescens usque ad coutemtum Dci, civitalem Dci amor Dei cresccus

Hsquc ad contemtum
inini

sui.

In diebus

autera ejus,

anno

scilicct

do-

CCCCXL.

Wandali

totam Africac
,

provinciam
vcl
ct

oceupavcrunt
Post hoc

vastantes omuia ncc parcenles scxui

ordini

aetali.

autem ad Plypponcnsium civitatem pervcnerunt

lida

ipsam manu vacaeteris

obsedcrunt.

Sub

liac

tribulatione
et

Augustinus prae
vitain

suac senectutis amarissiinain

1) Alii icgiiiil:

lugubrem duxil
vocrin
liiiiliim

fucruntque

|>iililiir.

2) H.Tiic

Kil.

Vr. orrni.

Cap. CXXIV.
sibi

De

sancto Augustliio.

559

lacrymae

ejiis
,

pancs die ac nocte, cuni alios viderot occisos.

saccrdotil)iis

aiios

efrugatos

ecclesias

viduatas,

civilatcs

cum

accolis dissipatas.
tenlia se

Inter tot

tamcn
:

niala
erit

cujusdam sapientis sen-

consolabatur dicentis
vel

non

magnus magnum putans,

Convocatis
aut nos ab his

quod cadunt iigna

autem fratribus

lapidcs ct moriunlur niortalcs.

dixit iis: eccc rogavi

dominum

iit

periculis eruat aut patienliam tribuat aut

me

de hac vita suscipiat.

petivit.

ne tot calamitates viderc conipellar.

obtinuit,
cubuit.
et

Et eccc tcrlium, quod

tertio

obsidionis

mcnse febribus laborans

sui

lecto

de-

Intelligens

autcm

dissolutionem
fecit,

corporis

imminere.
contra

VII psalmos poenitentiales sibi scribi

ipsosque

in loco

parietcm positos lccto dccubans

Icgebat

et

ubcrtim ac jugiter la-

crjmas fundebat,

ct

iit

Deo vacaret

libcrius et ejus intcntio a nullo

impediri possct, ante

cepit, nisi vel

dies sui exitus iiullum ad se ingredi praevcl

cum i)mcdicus ingrcderctur

autcra aegcr ad

cum
et

sibi refcctio por-

taretur.

Quidam

eum

venit

ut sibi

maiuim imCui
Putas,

poncret ct ab

iufirmitate

curaret,

ipsum
lili
,

instanter rogavit.

Augusiinus
quod,
Ille
si

rcspondit:

quid esthoc,

quod loqueris?

tale quid faccre

posscm

niilii

Iioc ipsuin

non confcrrcni ?

autem instabat asserens

et et

sibi in visionc

praeceptum csse, ut ad

cum accederet
pro ipso oravit
et plura alia

sanitatem

rccipcret.

Vidcns

autem

fidcm

ejus

sanitatcm rccepit.
fecit.

Energumcnos
XXII. dc
refcrt
civ.

nuillos

curavit
niira-

miracula

In libro
alio

Dei

duo

cula de se

tamquam de quodam
scio, quae

dicens:

Hvppoiieiiscm
-)cui pro

quandam virgincm
illa

cum

se oleo

perunxissct,
,

orans presbytcr lacrjmas

suas instillaverat
ait:

mox

daemonc
cpisco-

fuisse sanatam.

In eodera ctiain libro sic

scio

ctiain

puin seinel pro adolcscciite,

qucm non

vidit, orasse illumque illico

dacmonio caruissc.

Nullum autem dubium videtur, quin de se ipso

In

loquatur, sed humilitatis causa se ipsum noluit noininare.

eodcm
intidi
ct

quoque
deberet

libro de civ. Dei sic ait, quod,

et

cum quidam
cum eo

infirnius

dc

cjus

morte ob incisionem plurimum limcretur,

infirmus multis lacrymis

Deum

exoraret,

et

pro eo Augustircccpit.

nus oravit

et

sine

incisione

aliqua

integram

sanilatem

Dcnique 3)dissoIutionc corpoiis appropinquantc hoc memoriale docuit,

nulluin

videlicet

hoiiiincm

quantumcunque cxcellentis

merili

sine confessione et eucharistia debcrc transire,

Ad extremam

autein

horam vcnicns racmbris oninibus

1)

sui corporis incolumis integro ad3)

Ed. rr.

medico.

2)

Viilgo:

ciini.

Kd.

rr. ntidiKiiOininativisHlisoliilis.

560
spectu atqnc

Cap. CXXIV.
auditii

De

sancto Augustino.

aiino

aetatis suac
et

LXXVII,

episcopatus vcro
acl

XL

coram

posilis

fr.itribus
fccit,

oraiitilius

migravit

(loniinuin.

Testamentumniilium
Floruit circa

quia,undcfaccrct,paupcrCliristinonhabuit.
Itaqiie

annos domini CCCC.

,

Augustinus
ct
fidei

sapientiae

lumen perfulgidum

propugnaculum

veritatis

muniincnlum

omncs ccdcsiae doctorcs tam ingenio quam

parabiliter,
naruni.
florens
et

scicntia vicit incoinaffluentia doctric.t

tam excniplis virtutum quam

Rcmigius Hicronjmuin

Undc

bcatus

quosdam

alios

doctorcs commemorans sic conclndit: hos onincs Augustinus ingcnio

et

scicntia

sua

vicit,

nam

licet

Hieronjmus VI

millia

volumina

Origenis se legisse fatcatur, iste tamcn tanta scripsit,

nt non so,

lum diebus ac noctibus scribere

nec
legere

libros

ejus

quis non possit

cui
,

sed

quidem
,

occurrat.
sic

Volusianus
dicit:

autcm,
Dei dccst
in

Augustinus

cpistolam scripsit

de eo

Icgi

quidquid Auepistola
ct

gustino contigerit ignorare.

scribcns Augustino ait:

Hieronjmus quoquc
libcllis

quadam

duobus

tuis

cruditissiiuis

omni

cloquentiae splendore fulgcntibus respondere non potui, ccrtc quid-

quid dici potuit ct assumi ingcnio et de scripturarum hauriri fontibus,

te

positum

atque discrtum est,

scd

quacso

revcrentiam

tuam,

parumper

patiaris nie

tuum laudarc ingcnium.

sic

Hicronjmus ctiam

in libro de

XII doctoribns

de co

scribit:

Augustinus episcopus
ct

volans

pcr montium

cacuniina quasi aquila

niulta

ca,

quae sunt

in

montium radicibus, non considcrans

qne
in
situs et

coclorum spatia tcrrarumpronuntiat.

aquarum circulum
ct

claro scrmone

Denique
patet

quanta cum revcrcntia

quas

dilcctionc Hicronjnius habuit,

in

in cpistolis,

cidcm

niisit,

quarnm nna
Oinni

sic dicit:

Domino

sancto

tic

bcatissiino
,

papac

Hicron_\inus.

quidcm tcmporc

beatitudincm tuain co

quo dccct,

hoiiorc
,

vencratus snin ct habi,

tantcm

in tc dilcxi

dominum salvalorcm
et

scd nunc
,

si

fieri

potest,

cumulo
tui

aliquid

addimus

plena complcinus

ut

absquc nominis

mcntionc ne unam horain quidein practerire patiamur.

eundcin:
absit autcm,
sufl^icit

Idem

in

alia cpistola ad

ut quid(|uam de libris bca-

titudinis tuac attingerc

iion carpcrc.

audeam,

enim mca probarc

ct aliena

Grcgorius quoquc
dc cjuS
libris

in cpistola
:

ad Innoccntium Africac
sancti Job
si deti-

pracfcctum

sic

ail

quod

cxpositioncm

vobis transmitti voluistis,

cioso
cupitis

vcstro studio coiigaudcmus, sed

pabulo saginari, beati Augustini compalriotac vcstri

ct

opuscula Icgitc
furcin
iion

ad comparationem

illius
in

siniiljxginis

nostrum furait
:

quacrclis.

Idem

quoquc

rcgistro

sic

lcgitur,

Cnp,

CXXIV.

De

sancto Aiigiistiao.

561

quod beatus Aiiguslinus nec cum sorore habitare consensll diccus: qnae cura sorore inea sunt, sororcs ineae nou sunt.
viri

Docti ergo
pracfatione
in niortifica-

cautela

niagna

iiobis

dcbct csse instructio,

inagnificcntiain

In

quoqne Aiubrosiana
tione Augustini
nullis

sic

iegitur:
,

tuam

adoramus

tua in

omnibus

operante
vir tuo

virtute

ut

proinissis

blandimentorum fallacium

ignitus
,

spiritu

vinceretur,
tibi

quia

eum

ita

omni genere pietatis iiubueras

et teinplum.

ut ipsc

ara et sacrificium et saccrdos cssct

Beatus igitur de
eo
,

Prosper iu tertio libro

de

vita

contemplativa
,

sic

dicit:

sancius Augustinus episcopus acer ingcnio

laris

snavis eloquio

saecuin

literaturae

peritus

in

ecclesiasticis
,

laboribus

opcrosus,

quotidiania disputationibus clarus

in

in

omni sua actione composilus,

iu

quaestionibus

solvendis

aculus,

convinceudis haereticis ciriu ') cxplanandis

cumspectus, in cxpositioue
scripturis

fidei iiostrae catholicus,

canonicis
hic
est

cautus.

Bcrnardus quoque
lualleus

sic

de eo scribit:

Augustinus
autein,

validissiinus

haereticorum.

Post hoc

cum barbara gcns tcrram

fidcles

illam

occupasset et

sancta loca
in

profanaret,

corpus

Augustini

ceperunt ct ipsuin

Sar-

diniam transtulerunt. Transaclis autem ab cjus obitu aunis

circa

CCLXXX
illuc
,

annos
audicns
inisit

doiniui

D(!CXVIII Liprandus dcvotus Longobardoruiu

a Saraceuis
sancli

rex

Sardiuiaiu
,

depopulatam

sollcmncs

nuntios

ut

doctoris

reliquias

Papiam deferrcnt

qui

magno

pretio dato corpus sancti Augustini tuleruut et ipsum usque

Januam deportaverunt,
dictam civitatein
exccpit.

Quod devotus

rcx audicns usque ad praeet reverenter

cum niagno gaudio eidem obviavit

corpus deduccre,
einisit,

Cuin

autcm mane vcllent

nullo
,

raodo

de loco inoveri potuit,

diici

donec rcx votum

in

quod

si

se inde

permitteret,
votuin
,

ibidem
,

suo nomine ecclesiain fabricaret.

sine
dilTicuItate
et

Cuin

autcin

fecisset

statim
,

inde
in

deductuin est,

rex

autem

quod voverat

implcvit

ibidcin

honorera sancti

Augustini ecclesiam construxit.

quadain
villa

Idein miraculum
,

-)die scquenti in
dicitur

episcopatus

Terdonensis
in

quae

Cassellac,

contigit et

eodem modo ibidcm

honore sancti Augustini eccle-

siara fabricavit.

Insupcr villam ipsam cuin omnibus suis appendciitiis

ecclesiae

concessit

servientibus

Augustini perpetuo
in suo

possidendara.

Quia vero rex viderat sancto complacere, ut

fieret,

nomine ecclesia
,

ubicunque mansissct,

et

timens

ne in alio loco

quam

1)

Excmi)] audis

offert

Ed. Fr.

2)

Ed. Fr. de sey. praefert.

86'

562
iibi

Cap. CXXIV.
(lesiderabat
,

De

sancto Aiigiistino.
,

lociiin

sibi eligcrcl

in

orani

loco

ubi de nocte

ciim corporc hospitabatiir, in hoiiorem ipsinsecclesiain constrncbat,

sicquc
Petri
)8
,

cum magno gaudio Papiam deducitur

ct

in

ecclesia

sancti

quae coeluin aurcum dicitur, honorificc collocatur.

in

Molendinarius quidam

beatum Augustinum specialem devoiiifirmitatem

,

lionem habens cum qiiaiidam

salsum,
in

quae dicitur phlcgina

tibia patcretur,
(iUi

beatuin Augustinum devote in sui adct

jutorium iiivocabat.

pcr visum sanctus Angustinus apparuit

tlbiain nianu ^) palpans integrae restituit sanitati.

Qui

excitatiis sc

liberatum invcnit et Dco ct bcato Augustino gratias reddidit.

3, Quidam puer cum

coruin incidi

vitio lapidis
,

prcmeretur

ct

dc consilio ineditimens

deberet

mater pueri mortis

iii

sibi

periculum

bcalum Augustinum dcvotc

fusa oralionc puer lapidem
recepit.

sui

filii

subsidium invocavit stivtimquc

cmisit et plenain sanitatcm
dicitur,

cuin

uriiia
,

quidam
in

-4, In

monasterio

qnod Elcmosina
raptus
in

mo-

iiachus

vigilia

sancti Augustiiii

spiritn vidil

nubcm splcudidain
tolam

coclltus

delapsam
,

et

supcr nubem Augustiiiuin

ocnli
et

scdcntcm pontificalibus insignituin

radii
illain

ciijus

quasi

duo

solis

ecclesiam

iliuniinabaiit

odor inde nimius exin

halabat.

Sanctus quoqne Bcriiardns duin quadam vice

aliqucintulnm

matutinis

cxsistcns

obdorinivissct
vidit

ct

de

quodam

tractatu

Au-

gustini lectioncs legcrentnr,

ibi

quciidam pulcherrimum juvencm

inuiidaiilium

stantem

de

cujus

ore

tantus

aquarum impetus
replerc.

exibat,

quod totam

illain

ccclcsiam
qni

videietur

Qni Auecclesiam

gustinum esse non dnbitavit,

irrigavit.

foiite

doclrinae totain

5. Quidam sanctum Augustinum valde diligcns

sancti Augustini

monacho cuslodi corporis

Ht sibi sancti Angustini

pccuniam niagnain dedit,

scd
illc

digitiim niiuin darct,

acccpta pcsi-

cunia digitum
niulans

ciijusdain

mortui scricis involutum sibitribuit,

essc

digitum

Augustini.
et

Qucm
ori

illc

revcrciilcr

accipieiis

semper devotissiinc ^)adorabat

peclori adstringebat.

oculisquc

apponcns crcbro
illo

Cujus

fidein

Deus intucns digito

prqjeclo

Hnum digitum
sibi dcdit.

sancli Angustini tain mirabililcr qiiam miscricorditer

el

Qui cum ^)rcpalriassct

cst.

mulla

ibi

miracula

fiercnt, fania

nsquc Papiam dclata

Scd

ciini

pracdiclus monachus asscreret,

quod ciijusdam mortui digilus

iiiium

illc

cssct,

scpulchruin aperuernnt ct
Uiide

dccssc
:

dc cjus digitis
r n
1>
.T

iiivcncrunt.
ImI.

abbas rc cognita
3)
f!(l.

1) Alii

II

V pn!

r.

2)

Pr.

jiiilsnns.

Pr.

rriio-

is s (

I.

Cap. CXXIV.
monachiun ab
officio

De
et

sancto Aiigustino.
dire afflixit.
dicitnr

563
6. Apud

deposuit
,

Burgundiam
monaciujs
,

in

monasterio

quod

Fontanetum

crat quidani
,

Hugo nominc,

sancto Augustino valde dcvotus

qui in

ejus scriptis miro dcsiderio pascel)alur, queui cliam creljra suppli-

catione rogaverat
in

ut ipsum ex

hac luce migrare non sineret

Ipse igitur

nisi

die

suae

sacratissimac
sic

sollenuiitatis.

XV.
ut

die antc
in

festum ejusdem

coepit

duris

feluibus aestuare,

vigilia

ipsius super luunura

tamquam moriens ponerelur.

Et ecce plures

decori ac fulgcntes viri amicti albis ccclesiam dicti monasterii processionaliter intraverunt,
tificalibus

quos scqucbatur quidam reverendus pon-

insignitas.

Quidam autcm
et,

monachus

in

ecclesia

con-

sistens

hoc videns

obstupuit

quinam essent

vel

quo pergerent,

inquisivit.

Cui unus eorum

qui

dixit,

quod sanctus Augustinus esset

cum
cjus

suis canonicis,

ad devotum suura moricntem pergeret, ut

Post hoc
ubi
est,
et
,

animam ad rcgnum gloriae dcportaret.

ad infirmarium
illa

illa

reve-

renda processio
mansisset, sancta
cus
ct

ingredilur;

cum aliquamdiu
quara dulcis ami-

anima a carnc soluta

ab

hostium

insidiis

sccuram rcddidit

ad

coeli

gaudia
in

introduxit.

7. Legitur quoque, quod

dum Augustinus

carne vivcret et quaedam relegeret, ante se transire vidit daemo-

nem librum
quae
ibi

huraeris bajulanteni. lateant,

sibi

Qui ab eo protinus adjuratur,

pandat.

ut,

scripta

Qui peccata hominura

ibi-

dera esse asserit scripta, quae undecunique collegit et in eo reposuit.

Moxque
nihil

ei

praecepit, ut,
sibi

si

aliquid

suorum peccatorura

ibi scriplura

rctineret,

Icgendum continuo manifeslct.

ibi

Ostenso autera loco

Augustinus

scriptum reperit,
dimisit,
,

nisi

quod quadam vice comut

plctorium ex oblivione
pracstoiaretur adventum

praecipiensque djabolo,
est

suum

ecclesiam

ingressus et completorium

devote dixil
ei,

ct solit.as

oraliones complens peregit rcvcrsusquc dixit

sibi

ut

pracdictum

locum

ostenderet iterum relcgendura.

,

Qui
iratus
tibi

dum

crebro revolveret et tandem locura vacuura reperisset

dixit: turpiter

mc

decepisti

poenitet

me, quod

librura

meum

ostendi, quia peccatum

his
dictis

tuum orationura tuarum

virtute delevisti.

Et

confusus

evanuit.

et

8.

Cum quaedam
illa

mulier a

quibusdam malitiosis
nura accessit,
ipsuni
ut

injuriara pateretur,

ad beatum Augusti-

super hoc ejus consilium iraploraret.

Quae
,

cura

studentem invenisset

cum reverenter
sibi

salutasset

ille

nec

ad

cam respexit nec quidquara

ob nimiam sanctitatera
in

rcspondit.

Cogitans

illa,

ne

fortc

facicm mulieris nollet intenderc, pro-

36

564

Cap.

CXXIV.

De

sruicto

Augiistlno.

plus accessit et iiegoUum diligenter exposuit.

Sed

ille

iiec
illa

se ad
cuin

eam

convertil

nec responsuin aliquod

sibi

dedit ideoque

Iristitia

inagna recessit.
dicta

Allera autem dic, cuin Augustinus missam

intcresset,

celebraret cl

mulier

post

elevationem

corporis

rapta
latis
,

in

spiritu vidit se

posilain

ante

tribunal

sanctissiinae trini-

ubi vidit Augustinum facic inclinata de Irinitatis gloria atten-

tissime et subliiuissime disputantem, factaquc est vox ad

eam diccns:
atten-

cum

ad

AHgustinum

ivisti,
,

iilc

sic
ibi

dc

Irinitatis

gloria

tissime disputabat ct ideo

quod

fueris,

pcnitus

non advertit,
et

sed ad cum securc redcas, quia ct cnni clementem invenics

silium salubrc repcries.

con-

Quod cum

fccissct,

Augustinus

benigne

cara audivit el consilium salubre donavit.

9. Fertur quosanctos in

que,
gloria

quod, dum quidam

conspexissct
saiictis,
ct

vir

sanctus

in

spiritu raptus

beatum Augustinum niinime vidisset, quen,

dam de

nbiiram Augustinus esset

in

percunctatus
ubi

cst.

Qui

respondit:

Augustinus residet

excelsis,

dispulat

dc gloria

excellentissiinae trinitatis.

fi. Cuin

quidam Papicnscs a
ab
iis

inarchioiie JMalaspiiiac in carccrc detincrcntur,

oinnis

potus

pcnitus cst iiiterdictus

nt possct ab

iis

niagna pecunia extorqueri.

quidain vcro urinam bibc-

Unde plciique
devotioncm
circa noctis

jain spirituin cxhahibant,

iiiter

bant, at quidani juveiiis

Iiabcbat
,

eos, qui in beatuin Augustiiium

in

magnain

ipsum
sanctus

sui

adjutorium

iiivocavit.

Tunc

mediuni

Augustinus praedicto adolcscenti ap-

paruit et quasi raanum cjus dcxtram apprehendens usque ad flunicn

Graveloiii ipsuin deduxit ibique
sic ejus

cuin folio vitis

in

aqna madefacto
de

linguam rcfrigcravit

nt

qui nriiiam bibcre cupicrat,

potu nectaris nou curaret.

siae
Ires
in

11. Pracpositus ciijusdam eccle-

beatum Augustinum magiiam dcvotioncm habens, cum pcr

ila ut

annos gravom infinnitalem incurrisset,

advcniente

dc lecto surgcre

iion valeret,

solleinnitate sancti Augustini,

cum jam

in

vigilia

ad vespcras pulsarctur, ad rogandinu

se
contulit.

sanctum Augustinum
Augustinus
apparcns

tota

dcvotionc

Cui

in

albis

eidein tcr cilato proprio

nominc

dixit:

ccce assuin totiens a te rovespertinum.

ct

gatus, surge cito et celcbra inihi

olicium

Qui

sanus devote
inter

surgcns cunctis stupentibus

pcregit.

ecclesiam
cuidain

intravit

oflicium

-^

1. (aim
adco
duin
in

pastori

saevum ulcus

scapnlas

ortuin

cssct,

inorbus invaliiit, ut jain totis

cssct

viribus dcstilutus.
teret
,

Qui

ad sanctuin Augustinuin preccs cmitvisu apparuit

et

eidcm Angustinus

snpcr locuni

iiifMiniim

(^ap.

CXXIV.

De

saiicto

Augustiiio.

5t)r>

inaiium apponeii.s perCecte cnin sanavit.

Ideni qiioque vir pioccilenle

lenipore oculoruin luinine cst

privatus.
die

Qui cuni sanclum Augusti-

nnm
ct

seilulo iuvocarct

quodam
tergens

circa meridiem eidcm apparuit

sibi

oculos manii)HS
^

suis

pristinam

sanitatem restiluit.
viri

13. Circa annum domini DCCCCXII. numcro

ad
liinina

quidain gravitcr
Gallia

infirmi

plus

quam

XL
alii

de

Gcrmania

et

Roinain

ibant

apostolorum
,

visitanda.

Quoruin

quidam scamnis
,

in terra curvi

se vehentes

cum

baculis sc sustcntantes
,

alii

privati

oculis

post alios

se

tralienles

alii

conlractas

inanus
,

ct

pedes habentes pcrgebant.

Qui inontes transeuiites ad locum

qui
qiii

dicitur Carbonaria, pervcncrunt.

Cmn autcm paene ad

tribus

locuin

Cana

dicitur

advenissent

qui

millibus

Papia

distat,

sanctus Augustinus pontificalibus indutus, de

sanctoruin

quadam

ecclesia in lionorc

Cosmae

et Uauiiani coiislructa cxicns,

eisdcm apparuilcosque
ei,

salutans, quo tenderent, rcquisivit.

Qui cum

quo tcndercnt, re-

spondissent, adjecit:

ite
,

Papiain et dc coenobio sancti Pctri, quod

intcrrogate cl ibi misericordiam Iiabebitis,
ait:

dicitur Cocluin AurcMin

quara optatis.

Qui cum cum de noininc suo intcrrogasscnt,

civitatis cpiscopus.

ego

sum Augustinus quondam Hjpponcnsis

ab
ocuiis

Statimque
cuin

eoruin

evanuit

illi

auteiu

Papiain

peigentes,

ad

dictum

monasterium

pcrvenissent

')ct ibi corpus sancti Augustini

requicscere

didicissent,
:

coeperunt

omnes

voccs

levarc

ac

una-

nimitcr conclamare

sancte

Augustinc,

adjuva nos.

Ad

quoruin

clamorcs civcs
flacbant, effluere,
giistini

et

monachi
ex

excitati

ad

tain graiide

spcctaeulum conmultus coepit

saiicti

ct
ita

ecce
ut

ncrvorum distentione sanguis

iiitroitu

ab

cocnobii usque ad tunibam

viderclur
respersa,

Auad

tota

tcrra

sanguine

Cum

autein

sepulchrum sancti Augustini venissent, oinncs

restituti, ac si niilla in

saiiitati

sunt integrae

eorum corporibus

laesio cxslitissct.

Coepit

extunc faraa sancti Augustini crebrescere et muititudo

languentiuin

ad ejus tumulura adventare

qui oinnes

sanitalis

bencficia

reporprae-

tantcssuae salutis pignorarelinquebant, factumquc

dictorum

est, ut tanta

pignorum

fuerit

mullitudo

ut

indc

totum

oratoriuin

sancti Auguslini ct porticus plena esscnt, ita ut eundi ct rcdeundi

impediuiculum non modicum generarent. Quapropter monachi nccessitate

conipulsi ea inde removcri fccerunt.

siiit,

1-1. Xotaiidum,
scilicet

quod, cuin tria

quae a mundanis hominibus appetuntur,

1)

Ed. Pr. verba et

didicissent

oiniltit.

566

Cap.

CXXV. De

decoUatione sancti Joliannis baptistae.

,

divitiae,
exstilit,

dclitiae ct honores

vir

iste
,

sanctiis

lantae

perfectionis

quod ipse

divitias tontenisit

honores respuit,
,

voluptates

abhorruit.

Quod
,

cnini divitias

contenmeret
interrogat

ipse testatur in libro

divitias

soliloquioruin

ubi

ratio

eum

dicens:

nullas

cupis?
nani

Et respondct Augustinus: hoc quideui

nec

nunc prinuun;
,

cum

XXX

annos again
in

XIV
niihi

fcre

anni sunt

ex

quo

ista

cupcrc
prorsus

destiti

nec aliud
Ciceronis

his praetcr necessarium victum cogitavi,

facile

unus

libcr

persuasil,

nullo

modo
codem
Et

csse appetendas divitias.

libro testatur, ubi ratio

Quod autcm honores

respuerit, in

cum

iuterrogat diccns:

quid honorcs?

respondet Augustinus: fateor, eos niodo ac paene his diebus cupere

destili.

Voluptatcs quoquc
et

et divilias

contemsit et quantum ad con-

cubitum

quantum ad guslum.
diccns
in

Quantum ad primum interrogat

quid uxor?

eum
ex ea

ratio
,

codcm

llbro:

Nonne
si

te delettat
sis,

pulchra

pudica, morigerata, dives, praesertim

certus

uihil

te molestiae esse

passurum?

Et respondct Augustinus: quan,

tumlibct

velis

cam dcpingcre atque cumulare bonis omnibus

nil

mihi tam fugicndum

quam concubitum
decreveris,

esse dccrcvi.

Cni ratio: non

alliccris?

ego

quacro

quid

scd utrum
nihil
in

ad hoc

Et
nihil

respondct Augustiiuis:
dcsidoro
dor.
,

prorsus
oiicre
,

hujusmodi quaero,

cliani

cum

horrore

et

aspernatione talia recorratio dicens:

Quantum ad secundum interrogat eum

Et

quid de
sive

cibis?

rcspondet Augustinus:

sive

de cibo et polu
inlcrroges
;

de

balneis caelcraque corporis

volnptale

niliil

tuntum ab

ea peto, quantum in valeludinis spcm conferri potcst.

CAP.

CXW.

(120.)

]>c dccollatiouc isancti bapti^tac.

JToliaiiuiii^

1. Uecollalio saiKli Johaunis baptistae quatuor de causis insliluta

fuissc videtur, sicut in libro demitrali officio invcnitur.

Primo propter
el

cjus decollationem
t

sccundo propter capitis ipsius cremationcm

ollcctioiicm, terlio proplcr capitis ipsius iiivcnlioncni, quarto proptcr

digiti ipsius translationem

1) H.ieilrl*i

')ct ccclesiac dcdicationcm. Et

i>iiiillil

sccnndum

vrrb.i

&C(|iii'ii|1h

Kil

\i.

Cap.

CXXY.
istiul

De

cJecollatione sancti Jolianiiib baptistae.

567

hoc festiim

aquibusdaui diversiuiodenouiinatur, scilicctdeculiatio,

dcdicatio.
,

collcctio, inventio ac

Prinio igitur celcbratur hoc festuui

propter ipsius decollationoin

quae quidein
scholastica,
el

hoc modo

facta

cst.
liiiiis

\am,Mit habelur
magni Hcrodis
transituni

in

h^storia

Hcrodes Antipas
suiiin

Romam
,

proficiscens

per fiatrcm
Philijipi

Pliilippuni

faciens

cuin

Herodiade uxore

et

secunduin Jo-

sephum sorore Herodis Agrippae

suo iixorem
repudiaret et ipsam
in

secreto pepegit,

quod

in

reditu

conjugem duceret.

Quod uxolatuit

rcm suam
et ideo

scilicet filiani Arctliac rcgis

viri reditu

Dainascenorum miiiimc

non exspeclato

ad patriani quantocius

feslinavit.

Rediens autera Herodes Herodiadein Phiiippo ')abstalit

ct

Aretham

regem

et

Herodcm Agrippam

et

Philippum
,

in sui inimicitiani incitavit,

Johaiines autem

cum de

lioc

arguebal

qiioniam

sccuiiduni legcm,

quam

reccperat, fratris sui uxorem ipso vivente sibi niininic haberc

licebaf,

Videns Herodes, quod Johannes

et

tani

dure cum supcr hoc

baplisinuni
in

redargueret,

quia ob praedicationem
,

et

secunduin

Josephum magiium populum congrcgaret

lavit,

ipsum

carcere vincu-

Hxori placere cupicns et populi

subscqucntis Johanncm dis,

pendiuin
tiniuit.

perlimescens.

Ipsuin antc

occidere voluit

sed

populum

Desiderantes autein Hcrodias ct Herodes parilcr occasioncm

vidcntur inter se
corain

aliquam invenirc, ut Johannem occidere posscnt,

secrcto
-)

condixisse

ut

Herodes

natalis

sui

dicm

primis

Galilaeae suisquc principibus celebraret

,

et pucllac saltaiiti filiae

Hcrodiadis
ct ipsa

quidquid pclierit,

se sibi daturum juramento hrmarct,

illud sibi

caput Johanuis petente

propter juramcntuni factuin

tribuere oporteret, scd de juramento facto se contristari siniularct.

Quod enim hanc

in

versutiain ct simiilationem liabucrit,

videtur innui

hjstoria

scholastica,

ubi sic

dicitur:

credibile
tali

est,

quod Hefacienda

rodes
prius

cum

uxorc de

ncce

Johannis

sub

occasione

secreto

tractaverit.

Item

Hieronymus

in

Glossa: ideo forle

si

juravit, ut occasioncm Inveniret occidcndi;

niatris

nani

illa palris

aut

interitum

postulassct

Hcrodes

non nliquc

consensissct,

Ordinato igilur convivio puella adest, corain oninibus sallat, placet

cunctis
,

sc sibi

quidquid pctierit,
Johannis

daluruin

jurat rex,
vcrsipcllis

a matre

pracmonita

caput

expostulat,

scd

Herodes
ut
dicit

proptcr jusjurandum se contristatum

siiiiulavit,

eo

quod

Rabanus,
1)

jiirasset,

quod euin facere oportcret.

nbslulil

Sed
Kd.
l'r.

tristitiam prae-

Ed.

l'r.

verb.T:

sui

oiiiitlit.

2)

G.Tllic.iP

in.ilf

oITprl.

568

Cap.
in

CXXV.
facie
,

De

decoUatione sancti Johannis

iii

I)nptistae.

ferebat

cum

laetitiam haberet

mente; cxcusat scehis

fieret.

juramento,

ut sub occasionc pietatis impius

,

Igitur

spicuhx-

tor miltilur, caput Johannis praesciditur

puellae datur et a puella

matri

adulterae

praesentatur.

Augustinus
fecit

occasionc hujus jurain decoilalione

tionis narrat in

sermone quodam, quem

sancti
ct

Johannis baptistae, tale exemplum.

fideiis,

Fuit quidam

homo innocens
sibi

a quo audivi, quod narro.

Cum
sibi

enim quidam

negasset,
ille

quod

ei

accommodaverat, vel quod

debebatur, commotus
igitur

pro-

vocavit

eum ad jusjurandum.
in

lile

juravit,

iste
fiiisse

pcrdidit.
et

Videbat ergo

ipsa nocte

se ad judicem raptuni

ab eo

interrogatum fuissc his verbis: quare provocasti liominem ad jura-

tionem
gavit

quem sciebas falsnm

rem

cssc juraturum?

Respondit
erat
,

ilie:

notuain

mihi
,

meam.
ut

Et judex:
ipsius

melius
falsa

ut

rein

perdcres

quam

animam

juralione

perimeres.

Prostratus igitur tani graviter caedi jussus est,

hintis

ut in dorso evigiest ci
,

plagarum

vestigia
est.

apparerent.

Sed indultum
hi

post-

quam emcndatus

Haec Augustinus.
cst,

hac

autcm

die

Jo-

hannes dccollatus non

cedente

sed circa dies azimorum anno

prac-

passioncm Christi.
minor cederet
Joliannes

Oporluit
inajori.

ergo

ut

propter dominica

sacranienta

Ilic

cxclamat Johaiines
magisteriura

Chryvitae,

sostomus dicens:
sanctitatis
tituhis
fidei
,

schola

virtutum,

forma, norma justiliae, virginitatis specuhim, pudiciliac

castitatis

exemplum
Johanncs

pocnitcnliae via,
niajor

peccatorum venia,
par
angelis
,

disciplina,

Iiomine,

legis

summa,
ruin
,

evangelii ')sanctio, apostolorum vox, silciitiuin prophcta,

lucerna mundi

praecursor judicis, totius

medius
,

trinitatis.

Et hic tantus datur incestuosae, traditur adultcrae

tatrici.
fuit.

addicitur sal-

Herodes autem impunitus

sicut

noii abiit,

scd exsiUo
alter

damnatus

Nam,

habetur

in h^storia scholaslica,

Herodes seu

Agrippa cum essct

vir strcmius, scd paupcr,

prac niinia paupertate

desperans quandam turriiu

moreretur.

intravit,

nt

ibidem se

fame

afliciens

Quod cum Hcrodias soror sua

nccessaria

audivissct,
,

viro

suo,

scilicct -'^Hcrodi

Antipae tetrarchae supplicavil

minislraret.

ut

eum indc cdu-

ceret ct

sibi

Quod

cuni

fecissel et

ambo
Herodi
cl

invicem

epularentur,
bciielicia,

Herodes

tetrarcha
contiilcrat,

vino

incaiuit

ct

Agrippae
ii(c

quae

sibi
et

iiiipropcrare
iii

coepit

iilc

vchcmcntcr doluil

Koniani prolicisccns

tantuin a

Cajo

1)

Kd. rr.

s.i

l i 1 ,1

s.

2) Alii iifssiiiip

If

:;.

s c

i'

,i ii

^i

ii

li ii

e.

Cap.

CXXV.
in et

De

decollatione sancti Joliannis baptistae.

ut
ei

569
scilicot

Cacsare
Lisaniae

gratiam est receptiis

duas tctrarchias

Abilinae, tribueret et regcni in Judacam iniposito dja-

demate destinaret.

Videns
suo

Herodias

quod

fratcr

ejus
ut

hahcret
Roniain
multis
otiiiin,

nomen

rcgis,

viro

niolcstis

precibHS

insistebat,
Ille

pergerct et sibi regiuin nomen conipararet.

divitiis

vcro,

cum

abundaret

acquiescore

nolebat,

magis

diligcns

quam honorein
destinavit,
ct
rci

laboriosuni.

Taiidem devictus uxoris precibus Rointelligcns Caesari litleras

ainicitias firmaverit

main cuin ipsa perrexit.

Quod Agrippa

quod Ilerodes cuin rege Parthorum

voluerit

Roniano imperio
significavit
ei,

rebellare

et

in

argumentum

hiijus

quod

in

civitatibus

suis

habebat arma,

quae

sufficercnt

LXX

iniliibus

armatorum.

Lecta autem

cpistola Cajus

quasi aliunde accipicns Hcrodem de statu suo intorrogavit ct intcr

cactera
,

utruin

tanta copia
requisivit.
,

armatorum essct
illc

in

urbibus,

quanfuni

ipse audieral,

Qiiod

miniine ncgavit.
scripsit,

Tunc Cajus
ipsum
in

verum csse credens

quod Herodos Agrippa

ex-

silium relegavit, uxori autein ejus, qnia crat sororHcrodis Agrippae,

quein niaxime diligobat,

diret.

potcstatem Iribuit, ut

in

tcrram suam re-

Ipsa autein virum suum voluit comitari dicens,

in

quod
in

illuni,

cui

communicaverat

prosperis,

non derclinqucret

adversis.

Lugdunumigitur deportati fucrunt

Haec
in hy&toria scholastica.

et ibi vitain misorabilitcr finicrunt.

Secundo propter ossiuin ipsius con-

creraationem et collectionem, quacipso die sccundum quosdam fuoruiit

concrcmata
martiriuin

ct

a fidclibus ex partc collccta.

Unde quasi sccunduin

ct

patitur,

quoniam ipsc

in

suis ossibus concrematur,

ideo ecclesia

tamquam secundum

ejus martirium hoc fcstum celebrat.

SicutenimlegiturinlibroXII. hystoriae scholasticac vcl occlcsiasticae,

cum

discipuli Johannis
et

corpus ojus apud Sobastoii urbem Palaesti-

nac inter Elisacum

Abdiam

scpelivissent

et

ad

ejus tumuluin

multa miracula ficrcnt, jubente Julian(> apostata gentiles ejus ossa

sparscrunt,
et

cuni miracula

non cessarenf, post collecta

et et

et

igue

concremata
sicut
dicit,

in
in

pulvcrem
hystoria

redogerunt
scholastica
latius

per

agros

ventilaverunt,

dicitur

ccclcsiastica.

Beda

vero

quod ipsa ossa

collecta

sparscrunt et sic secundum

martirium quodammodo passus vidctur,

ncscientes,

Hoc quidain repracsentant

dum

iii

ejus

nativitate

ossa undecunque collecta conut

crcmant.

Dum

autcm ad concrcmandum colligcrcntur,

liabcfur

in h^storia scholastica et

Beda

tcstatur

quidain monachi a Hierosc

soliniis

venientes

latentor

colligentihus

niiscuerunt

et

inagnam

570

Cap.

CXXV.
tiilenitit.

De

decollatlone saiuti Johaouis baptistae.

quoqiie
qui

eornm parteni
limitarum

Ipsa

ossa ad ea

Philippum Hieroso-

cpiscopum (letulerunt,

postmoilum ')Anastasio

Alexandrino episcopo misit,

Postmodum vero Theophilus ejusdem

sordihus

urhis episcopus ca in templo Serapis a

ct et
in

purgato reposuit

honorem

sancti

Johannis hasilicam consecravit.

Haec Beda

hystoria scholastica,
sicut

Nunc autem apud Januam devote coluntertius

et

tur,

Alexander

Innocentius

quartus rei veritate

,

cognita suis priviiegiis approbaverunt,

ejus
ct

Sicut autcm Herodes

qui
sic

caput amputari

fecit,

suorum scelerum poenam

pcrtulit,

Julianum apostatam,

qui ejus ossa comburi jussit,

nllio divina

percussit.

De

cujus persecutionc hahetur in hystoria sancti Juliani,

quae

est

post conversionem sancti Pauli.

,

De hujus autem

Juliani

apostatae origine, iniperio

tita pleiiius cdocetur.
tini

crudelitate et morte in hystoria tripar-

Constantius

nauique frater niagni Constan,

ex eodem patrc duos habuil

filios

scilicet

Gallum
filius

ct

Julianum.

Mortuo autcm

Constautino

Constantius

ejus

Gallum Caesa-

rem

fecit,

quem tamen postmodum

effectus est cocpilque

intcrfecit.

At Julianus mctuens
,

monachus
in

magos consulere

si

posset adhuc

inipcrium
ct

pervenire.

Post hoc Constautius Julianum Cacsarem

mullas
excrcuit.

fecit

ad Gallias misit, uhi victorias

inler

Corona

autem lauiea
caput
cjus

duas columnas dependens

transeuiitis

rupto fiiniculo supcr

coronavit
a militihus
ibidcin

inde

decidit

eunique aptissime

cunctis clamantibus, quia imperii siginim essct.

Cumque

appcUaretur Augustus
deesset, unus torqucm,
ct sic

cl

corona,

cuiu

qua coronaretur,

qucm habcbat,

in collo Juliani tapili

imposuit

ab

iis

imperator est efTcctus.

et

Tunc figmcutum

chrislianitatis,
iis

quod habebat, abjecit

cans
se

templa jdolorum aperiens et

et

sacrifi-

paganorum pontificcm nominabat

signuin crucis ubiquc

(lcstruebat.

Uuadam
erant,

vice ros super cjus veslimeiita caetcrorumque,

et

qui

cum eo

cecidit

gutta

quaclibct se

in

crucis signa-

culuin

transformavit.

Volcns

autcm

complacere

omnibus

mortuo
ac

Gonstantio voluit,

ut uiiusquisque,
,

cui
et

vcllet ritui,

dcserviret,

de

curia

sua eunuchos
(^jus

tonsores

coquos fugavit,

Kunuchos

quidcm, quia uxor

quos,
quia cibis
inquil,

obierat, post quain aliam

non duxerat, co-

simplicioribus
multis.

uterctur,

tonsorcs

autem
in

quia

unus

sulTicit

INIuKos

lihros

dictavit,

quibus

omncs antc sc principes

laceravit.

Ut crgo coquos atquc tonsores

J)

Kd. rr. A

h.-iii.Tsio lesil.

Cap.

CXXV.

De

tU'colIatione sancti Johannis baptistae.

571

expcllcret,

opiis

philosoplii

non imperatoris egit,

ut

autem defuit.

traherel atque laudaret,

neque philosophi neque inipcratoris

sacrificaret,
in

Dum
est.

aliquando Julianus jdolis

signacuUini
crucis

viscerihus

pccudis

imnioiatae

corona circumdatum eidem ostcnsum

Quod

ministri videntcs timuerunt, interpretantes crucis futuram

unitatera, victoriam et interminahilitalem.

ait,

Quos Julianus confortans

nec ultra cir-

hoc esse signuni

clirisliani

dogmalis coercendi

culum dilatandi.
ficaret,

Dum

Constantinopolim Fortunac Julianus sacri,

Maris episcopus Chalccdoniae

qui
et

prae senectute lumcn

amiserat,

ad cum acccdens ipsuin impium

ait:

apostatam appcllavil.

Cui Julianus

neque Galiiacus tuus potuit

te curare.

Et

ille:

dc

hoc gratias ago Deo nico, quia ideo luniinc

me

privavit,

ne te

vidcam

pietate

nudatuui.

Jnlianus

autcm

nil

aliud

rcspondcns

abscessit.

Apud

Anliochiaiu

vasa sancta
et

et pallia

colligens ct in

tcrra projiciens,
locis
illis

supcr ea sedit
,

ignoniiniam addidit inoxquc in

inde vernies scalurircnt ct car-

aJeo est percussus

ut

nes corroderent; a qua passione,

tuit.

quousque

vixit, liberari

non po-

Julianus quoquc pracfectus,

duin ad praeceptum impcratoris

ait
:

ccclesiarum vasa abstulisset, supcr ea mingcns

vasis
et

ecce, in quibus

Mariae

filio

ministratur.
cst
et

Cui repente os versum est in anum

egestionis

organum
intrarct

factuni.

Duin

apostala
ut

Julianus

For-

tunae templum

ministri

tcmpli aqua,

niundarcntur,
vidit

ingiedientes adspergerent,
in

Valentinianus aspersionis gultam

chlaniyde

et

indignatus

pugno percussit ministrum diccns, sc

maculatum potius quain puigatum.

euin
in

Quod videns imperator

ercmuni destinari.

jussit

custodiam

rcdigi

et

ad

Erat enini

christianus, qui pro

mercede meruit postniodum ad iinperium subli-

mari.

In odiuin

quoquc christianorum Julianus teniplum Judaeorum

sed

jussit reparari, ipsis Judacis suintus largissime subministrans,

dum maximam caementi copiam

maximus veniens tolam
eifectus;

subministrassent,

subito

ventus

dispersit; deinde terrae raotus raaximus est

postmodum
Alia vero

ignis

a fundamento egrediens plurimos concrucis

in

cremavit.

die

signura

coelo apparuit et Ju-

daeoruin vestes nigro calorc crucis

signaculo sunt irapletae.

et regein

Cuin

ad Persas

vadcns Ctcsiphontem
si

vcnisset

obsidcret,

rex

suae patriae parteni obtulit,

tenus acquievit.
Piitabat

ab eo disccderet.

Ille

autein nulla-

enim

secundum Pjihagorae Platonisque

sententiam ex rautatione coiporum Alexandri aniniam possidere aut

polius csse in alio corpore alius

Alcxandcr.

Scd jaculuin rcpcntc

572

Cap.

CXXV.
ejus
lateri

De
est

decollation.'

t.ar.< ti

Johaiuiis baptistae.
tcrniiiium
alii

iliscurrens

intixnm

quo

vulnpre

vilae

SHSccpit.

Qui vero

intulit,

hactenus ignoratur,
alii

sed

quciulam

in\isibilium hoc
alii

intulisse ferunt,

uiiuin

pastorem Isniaelitarum,
sive

militem fame et itinere fatigalum.

Sed

homo

sive angeius

fucrit,

palam

est

quia divinis jussionihns

dicit,

ministravit.

Calixtus

autcm ejus familiaris

in

eum a daemone

fuisse percussum.

Haec

Iiystoria

triparlita.

Tcrtio propter ipsius capitis invcntioneni.

est.

Nam
libro

hac die, ut ajunt, caput ejus repertum

XT. hjstoriae
ecclesiasticae
,

Sicut dicitur in
castello
,

Johannes

in

Arahiac

dicto INIaclicronta

fuit

vinctus ct ca|)itc truncatus

fecit
,

Heiodias autcni

caput Johannis
culuin

Hierusalem
,

deferri

et

juxta Herodis hahitaresurgeret,

si

caute

sepeliri

timens

ne

propheta

cum

corpore caput sepullum fuisset.

Terapore vcro IMarciani principis,

ut habetur in liystoria scholastica, qui cocpit

anno domini CCCLIII

Johanncs caput suum duobus monachis, qui Hierosolimam venerant,

revclavit, qui ad palatiuin,

quod Ilcrodis

fuerat, properantes caput

ejus invencrunt saccis ciiicinis

in deserto fuerat ohvolutus.

iiivolutum vestibus, aestinio, quihus

Qui dum cuin praedicto capite ad procivilatis

pria

remearent,

qiiidam

Eiuissenae

ligulus

paupertatcm
sihi

fugiens comitem se iisdein exhihult.

Hic dum pcram

creditam

cuin sacro capite portaict, adinoiiitus nocte a sancto

Johanne ipsos
ibique,

fugicns

Emissciiam
\ixit,
in

urhcm cum ipso capite

est

ingrcssus

quamdiu
tatem

quodani specu sanctum

assecutus
et est.

caput venerans prospcriautein

illud

non inodicam
sub
fide

Moriens

sorori

suae

revclavit

sccundum cuiulcm nioduiu

sibi

inviccm
nioiiaclio

succcssores.
in

Post multuiu vcro tcinporis saiicto Marcello

eodem specu dcgenti beatus Johanncs caput suum hoc modo

Vidcbalur
cuini
sibi

revelavit.

dormicnti,

quod

mullae

turbac

psallentes inccderent ac diccrcnt: eccc,

vcnit.

saiiclus Johaniics haplista

Dcinde

vidit hcatuni

Johannem

quem uuus a

dcxtris, alius

sinistris duccbat,

omncsquc ad eum accedentcs ab eo hcnedicc-

baiitur.

Ad

([uein

cum

JMarcellns
cnin
et

accessissct

ct

ejus

pedihus sc
ci

prostravisset,

clevans

per mcnluin apprehendens dcdit

osculum pacis.
mi,

Tuiic Marcellus inlcrrogavit

enm dicens: domine

unde ad nos vcnisli?

fuisscl
ct

El

illc:

dc Scbastc vcni.

Cum

igitur

excitatus

dc hac visionc pluriinum

miraretur,

quadain

alia noctc,
ct

cum dormiret, qnidain ad

cxcitalus
fuissel
,

euin venicns ipsum cxcitavil,

cccc

dum

vidit

slellam

fulgentciu
,

iii

ostio
iii

ccllulac

residcrc.

Quain

suigciis

duin

palparc vcllcl

suhilo

Cap.
aliam

CXXV.
partem

De
se

decollatione sancti Joliannis I^aptistae.

iile

573

traiistulit,

aiitem
crat

coopit ahire

post

stollam,

quoustine stclla stctit in loco, ubi

fodiens
reperit

ubi
in

caput Joliannis baplistae,

urnam

et

ea sanctum thcsaurum.

Quidam
statim

autem cum non crederct, nianum

ad Iijdriam
Oraiitihus

raisit,

sed

manus exaruit

et

hjdriae adhaesit.

aulem

sociis

manum
di-

extraxit, sed inviilida remansit.

Apparuit autem eidem Johannes

cens:

cura

capnt

meum

in ecclesia

deponetur, hjdriam continges

et sanitatem recipics.

Quod

et fecit ct saiiilatem

integram rcccpit.

Haec autem
cassct, ab
cocpit in
iis

cum

Alarcellns

Juliaiio
ct
in

ejiisdem nrbis episcopo indidclalunj.

est elcvatuin

uibem

Ex quo tempore
qua caput

eadem urbe

decollatio sancti Johannis celcbrari, ipsa dic,

est

ut arbitramur,

sicut dicilur in hystoria scholastica,

invcntum
translatum.

sive

elcvatum.

Quod postmodum Constantinopolim

in

est

Nara sicut dicitur

,

hystoria tripartita,

cum Valcns

iraperator jussisset

sacrum

capiit in

vehiculo poni et Constantino-

polim transferri, cura circa Chalcedoniani venisset, vehiculum nullatenus trahi poterat, quantumcunque boves stimulis urgerentur, ideo-

que ipsuin ibidein dcponere sunt

ipsura

coacti.

Scd cum postea Theodosius

niatronam virgincin custorogavit

inde

auferre

vcllet

et

quandain

diae capitis

deputatam

repcrisset,

ibidein
Illa

cam

ut

sibi

auferre

dimitteret

sacnim

caput.
ita

aulcin

coiiscnsit

crcdcns,

quod

sicut tcinpore Valentis,

etiam ct iiunc iion permitteret se

auferri.

Tunc dcvolus

inipcrator
ibi

purpura caput araplectens Con-

stantinopolim transtulit et

pulcherriiiiam
iiide
,

ccdesiam

aedificavit.

Hacc

in hystoria triparlita.

Et

Gallias

apud Pictaviam regnante

meritis
,

Pipino postmoduiu
sunt rcsnscitati.

cst

translatum

ubi

cjus

raulti

raortui

Et sicut punitus est Hcrodes

qui

Johannera
sic et

de-

collavit, ct Jnlianus aposiata, qui cjus ossa coiubussit,

Hcct

rodias puntla

est,

quae puellae

ut

caput

pcteret,

suggessit,

ipsa puella, qnae hoc petiit.

in exsilium

Quidain enim dicunt, quod Hcrodias

damnata non

est

nec
et

ibi

dcfuncta,

scd cum caput Jo-

hannis

in

raanibus teneret
in

eidem gaudcns plHriinum insultarct,

illa

divino nutu caput ipsuiu

exspiravit.
est
,

ejus faciem insufflavit et

dicitur,

protinus

Hoc quidem vulgariter

in

scd quia superius dictum

consunipta fuerit,
Filia

quod

exsilio

cura

Herode
et

niiserabiliter

sancti

Iradunt in

chronicis

sic

tenendum

videtur.

vero

ejus
et

cum super glaciem deambularet, sub ea

in

glacies resolvitur

ipsa

aquis continuo

praefocatur.

In

chronica vero quadain

dicilur,

quod terra ipsam

vivain deglutivit.

Quod potest

intclligi.

574

Cap.

CXXV.
iii

De
iiiari

decollatione sancti Joliannis baptistae.

rul)ro praefocatis dicitur:
ct

sicut do Aegjptiis
terra.

devoravit eos
ccclesiae

Quarto propter

digiti ipsius translalionein

dc-

dicationein.

Digitus eniin suus,

quo dominum ostendit, nt

fertur,

coinburi non poterat.

Undc

ipse digitus
ut

a praedictis monachis est

in

repertus
saiicta

qucm

postmodum,

Iiabetur
et

hjstoria

scholastica,

Theda
sancta

intra

Alpes detulit

in

ecclesia sancti

')Maximi

collocavit.

Hoc ctiam

testalur Johanncs Bcleth dicens,

,

quod prae-

dicta

Thecla ipsum digitum

qui coinburi
attulit et ibi

non potuit, dein

ultra partibus marinis in

Normanniam
quain

honore sancli
ibidem
dicit,

Johannis ecclesiain fabricavit,

ecclesiain,

ut

quidam hac

die

dcdicatam
dies

fuisse asserunt.

Unde a doinino papa

statutum fuit,

ut hacc
-)

per totum niundum celebris haberetur.

de

S. Apud

Mariennam urbem Galliae matrona quaedam

sibi

Johanni baptistae valde devota Deuin instantius exorabat, ut

reliquiis

Johannis

aliquando

donaretnr aliquid.

Cum autem

orando

nihil proficere se videret,

sumta de Deo fiducia juramento

se adstrinxit,
accipcret.

quod liactcnus non comederet, donec, quod pctebat,

diebus aliquibus jejunasset
,

Cum autem

pollicem super

altare miri candoris vidit et Dei doiium laeta suscepit, tres

autcm

episcopi illuc accurreiUes,

cum

quilibct de

illo

pollicc partcni vellet

acciperc, tres sanguinis gultas stillare videntes in linteo supposito

stupuerunt

et

singuli

singulas

se

meruissc laetati sunt.

hjstoria

3. Theodolina regina Lombardorum Medoenae juxta Mediolanum

nobilcm ecclesiam in honore sancti Johannis baptistae construxit
ct
ditavit.

Procedcnte tempore
,

ut

testatur

Paulus

in

Longobardorum
Italiain a

Constantinus,

qui ct Constans iinperator,

,

volens

Loinbardis eripere, de
exitu

a quodam sancto viro

bclli

qui spiritum

prophctiae habuit,

quaesivit.

Qui nocte oralioni

regina
construxit
ct

vacans
ipse pro

nianc

respondit:

Jphanni

ecclesiam

Lombardis continue
tcmpus
,

intercedit et ideo supcrari

iile

non possunt,
superaqui-

venict famcn

quo locus

despicietur,

et tuiic

buntur.

Quod temporc

Caroli fuit implctum.

#. Vir

dam inagnae

virtutis, ut ait

Gregorius

in

dyalogo, nomine ')Sanctulus,

in

cum qucndam dvaconum a Longobardis captum

tali

sua custodia
capitalcm

conditionc

reccpisset,

ut

si

fugerct,

ipse

pro eo

sententiam

subiret,

cocgit

praedictus Sanctulus

ipsum djraconum.
vrl
.-i

1)

K<1.
.1111

IV.

M.-irlini

iinincii

oir.Tl.
ni c r

2)
.i

Alii

Mnnriennfni
3)

M
ii
I

;i

ri (11
lc^'il.

II

l(>;;niif,

Kd.

Vr.

.i

cn

lu

olTert.

Kd.

l'r,

Sc

Cap.
iit

CXXVI.
liberaret.

De

sanctis Felice et Adaucto.

575

fiigcret ct sc

Qiiapropter Sauctiilus
spiculator

ad
,

decollandiim

addiicitur

et

ad hoc
quiii

fortissimus

eligilur

de quo duextcnsoquc
in altum le-

bium
collo,

noti erat,

uno
forti

ictu

caput ejus abscinderet,

cum carnifex
ille

annisu

brachium cum ense

,

vasset,

protinus ait: sanctc Johannes

irriguit
et
,

suscipc iilum, statinujue

brachUun percussoris

erccto in coelo gladio inflexibile

remansit pracslitoque jiiraniento

quod de caetero nullum

et

christia-

num

feriret,

vir

Dei pro eo oravil

brachium statim deposuit.

CAP. CXXVI.

((21.)

De
biter,

jsaiictij

Felice et Adaiicto.
,

Felix presbitcr et frater suus

similitcr

noininc Felix et pres-

Djoclctiaiio ct Maximiaiio oblati sunt.

sacrificaret,
cecidit.

Quorum

senior

cum

ad templum Serapis, ut ibidcm

sufflavit

adductus esset, in-

in

facicm statnae et protinus

pariter
insufflavit

Ductus similiter ad
statua
cecidit.

statuam

Mercnrii
tertio

et

proliiius
fccit,

Duclus
in

ad simulacrum Dianae similiter

est

Tortus igitur
,

equuleo

ductus

quarto

ad arborem sacrilcgam

ut

ibidcni

immolaret, qui
radice subvcrtit
conlrivit.

flexis
et

genibus oravit el in

aiborem

sufllans

eam a

simulacruni

cum ara

et templo arborc corruente

Quod cum praefectus audivisset, eum ibidem

ct caiiibus

dccollari

praecepit ct corpus ejus lupis

in

dercliquit.

Tunc quidam
est.

medium repente
igitur

prosiliens

christianum se libere professus

ibidein

Ambo

se

invicem osculantcs
ejus

insimul dccollati sunt,

christiani

vero

nomen

igiiorantes
sit

eum Adauctum vocaverunt,

martirii.

co quod sancto Felici auctus

christiani
in

ad coronam
elTecerat
,

Quos cum
pagani

fovea

quam arbor

sepelivissent,

eos effodere volentes protinus a djabolo sunt arrepti.

circa annos doniini

Passi sunt

CCLXXXVII.

576

Cap. CXXVII.

De

sanctis Saviniano et Saviiio.

CAP. CXXVIl.

(122.)

De
pagani
.

^ancti^ laviiiiaiio et
ct

l^aT^iiia.
,

Savlnlaiius
qui
cle

Saviiia

fiiermit

filii

Saviiii viri nobilissimi

sed

prima uxore Savinianum genuit, de secunda Saviet

nam

filiam

geiicravit

ex nomiiie sno

ainbos
nie
,

vocavit.

Lcgens
quid

autem

Saviiiiaiius versuin illum:

,

adspcrges

doinine etc,

boc esset
in

quaercbat,

scd

intelligcre

non valebat.

Unde

intrans
inalle

cubiculum
,

in cinere et cilicio prostratus

jaccbat diccns, se

niori

quam
noli

noii
te

intelligere

sciisum vcrbi.
,

Cui apparcns angelus

dixit

usqiie
et

ad mortem affligcre

qnoniam
,

invenisti gra-

tiam apud
tunc

Deum,

cum baptizatus

fueris

nive candidior eris cl

effici-

iiitelliges,

qnod nunc quaeris.

Recedente angclo lactus

tur et \dola de caetero vencrari contemnens a patre plnriraum ob-

jurgatur.

Cum

crgo

patcr saepius
,

sibi

diceret:

melius

cst,

ut,
iii

quia

Dcos

non adoras

tu

solus

moriaris,

quam nos omncs

et

uiortc tua insimul involvamur,

latenter aufugit

ad urbeni Trcvcnissct
et

casinam dcvenit.

CumqHC super
,

fluvium

Sccanae

ut

ibi cx co baplizaretur

dominuin exorassct,

ibidem baptizalus est

dixitquc ci dominus: nunc invenisti,

rasti
illc
,

quod taindiu quacrcndo labofixit

statimquc

in

terra baculum

ct

facta

oratione baculus
ita

coram mullis adstantibus frondes

viri

et flores

produxit,

qnod

OMCVIII

domino

crcdiderunt.

Impcrator autem Aurelianus

,

boc audiens mililcs ad cuin capicnduin plurcs direxit

qui

cum

orantcm invenicntcs ad ipsuin acccdcre timucrunt, iinperator autcin

plurcs prioribus misit,
qui veiiiontes cuin co orantc paritcr oravc-

runl

surgciitesque

dixerunt:

impcrator dcsidcrat tc
,

vidcrc.

Qui

cum
cl

vcnisset ct nollct sacrificare vectibus

fcrreis

inanus ejus et pedcs fccit ligari

cacdi.

Vau
in

Savinianus:
civitalc

adauge tormcnla
ligari

si

potes.

Tunc

jussit

eum

mcdia

sujwr scainnum

et suppositis lignis,

oleo cl igne incciidio concremari.

in

Rex
ct

autein

intuens

vidit
iii

euin

nicdia

flamina stantem

paritcr
ci

orantem.
fera mala,

Stupcfactus

suam

facicni cccidit ct
,

surgcns

dixit:
ct

non

tibi

sufficiunt aniinac

quas

deccpisti,

nisi

nos per inagi-

cam

aitein decipere nioliaris?

Cui Savinianus: adhuc multac aniniae

Alii:

MCVII.

Cap. CXXVII.
et

De

sanctis Savininno

et Savina.

577

tu

Ipse

per

me

suiit (loinino creiliturae.

,

Cum autem
et

impera(or
sli-

ex hoc nomeii Dei blasphemasset

pitein

iii

crastiiiuiii jussit

eum ad

ligari

et

sagittari,

sagittae auteiu a tlextris

laesit.

a siuistris

in aerc

suspendebantur nec aliqua eum

ei:

Altera die imperaet

tor

ad enin veniens dixit

istis te liberet.

et ubi est

Deus tuus? veniat nunc

illis

dc sagittis

Statimquc una de

sagittis exilicns

regem

in oculo percussit et penitus excaecavit.

Unde

iratus jussit

cum

in

carcere recipi
ut

et in

crastino decollari.
fuerat,

Savinianus auteni
transferretur,

orans,
fiaclis

ad locuin, ubi baptizatus

et

conilluc

catenis

apertis

ostiis

per

medios milites tiansiens

venit,

quod audiens iinperator

jussit

eum

illuc

insequi et capitc

truncari.

Videns autem Saviiiianus mililes insequentes supcr aquam

velut

supra petrain ambulavit,

quousquc ad locum
')

sui

baptismi
percutere

pervcnit.

Cum

igitur

miiites

(ransvadassent et euiu
peiculite
et
et

fonnidarent,

dicit

illis:

sccuri

me

dc sanguinc

mco

ad imperatorem defcrte, ut Iiuuen recipiat

Percussus igitur caput
tavit.

Dci viitHtem agnoscat.

suum

levavit el passibus

XLIX

illud por-

At imperator, cum

Je

ejus sanguine oculum teligissct, con-

tinuo sanalus est diccns:

vere bonus et nicignus cst Deus christia-

norum.

Quod audiens ^)quaedam, quae annis

fccit et facta

XL

lamcn amiserat,
luraen accepit,
cal.

ad locum portari se
Passus
est

oratione protinus

autem circa annos domini

inseritur,
ut

CtiLXXIX
sororis suae,

Februarii.

Sed hoc ideo

Iijstoriac

cujus

festum

praecipue hic recolitur, haec quoquc hjstoria coiijungatur. Cura ejus

soror igitur Savina fratrein
supplicaret,
noli flere,

suum

quolidic fleret et pro eo jdolis

tandem

sibi dormienti apparuit

angclus dicens: Savina,

invcnies fratrcm

sed quaecumquc habcs,

derelinqne ct

tuum

in

honore maximo constitutum.

Quae cvigilans collactaneae

Et
illa:

suae dixit: amica niea, aliquidne sensisti?

ctiam,

domina;

nam

vidi

hominem tecum loqiientem

scd ncscio quidein quid di-

centem.

Xon
vis,

nie.

inquit

accusabis?

Et

illa:

absit,

doraina;

quaecunquc

facias,

tantuin

non

tc occidas.

Sicque
eain
si

in crastiuo

ambae

reccsscrunt.

Cuin

ergo pater diu

fecissct
ait
:

inquiri

et

non invenisset,
potens
in

elevatis
,

ad coeluin manibus
,

tu

es

Deus

coclo

ydola mea coinminue

quae natos meos salvare

et

non

potucrunt.

Tunc dominus intonans omnia comminuit

con-

fregit.

quod multi videntes crediderunt.

Verum bcata Savina Ro-

1) Alii

v nsn ecla

s s eii t,

t r

aii

su ades senl.

2) Alii:

quitlnni

(i\ii.

37

578

Cnp. CXXVII.

De

sanctis Saviniano et Savina.

et

niam venieiis ab Eiisebio papa baplizatiir

contraetos sanans

diios

caccos

duosquc

annis

ibi

perniansit.

Cui dormienti apparcns

ut tuas divitias dcin

angehis dixit: Savina,

serciis

quid est,
liic

quod

facis,

nunc
,

igilur in deliciis

epuleris? surgc et vade

invenias.

Trccas
famulac

civitateni

ut

fratrcm

tuum ibidcm

Dixit

crgo

suae: non oportet nos hic amplius habitare.

vis ire?

Et

illa:

domina, quo
mori cupis?

Ecce omncs valde

te

diligunt, et tu peregre

Et
in

illa:

Deus nobis providcbit.

Et

accipicns

pancm hordeaceum
divitis,

urbem Ravennam devenit vcniensque ad domum cujusdam

filia

cujus

quasi mortua plangebatur

se

ibideni a
,

faninla hospilio

recipi postulabat. vales,

Quae

ait:

domina mea
et

quomodo

hic hospitari

cum

filia

dominac meac inoriatur

,

omnes

se graviter affliganl?

Non proptcr me
tinere,

inquit,

morietur.

Intrans

igitur

domum manum
eam
rc-

pucllae apprehcndit el sanani ipsam crcxit, et cnni vellcnt

nuUatenus acquievit.

Cum

crgo juxta Trccas ad milliarc

Et eccc vir qui-

venissct, dixit famulae suac, ut pauluni repausarent.

dam

nobilis Liccrius de civitate veniens dixit ci:

ista civitatc.

undc estis?

Cui

Savina: hinc sum dc

Etille: cur mcntiris,

illa:

cum loquela
ct

indicat tc esse peregrinam ?

Et

domine, vere pcregrina sum

Cui ait: vir
esl
ct
in

fratrem

meum Savinianum
,

diu perditum rcquiro.

illc,

qucm quacris
loco scpultus,

antc paululum pro Cliristo decollalus

tali

Tunc
aut

se

prostcrncns
servasli
,

in

orationc ail:

dominc, qui

mc semper
itineribus

in

caslitate

non pcrmittas mc ampiius duris

de loco isto ultcrius movcri,
proptcr

fatigari
tibi

corpus

mcuni

commcndo
tuo videre

famulani
,

mcam,

quac

mc

tanta

suslinuit

fratremque meuni

qucni
Finita
fainula

hic vidcrc

non polui,

fac,

ut in rcgno

mercar.
cjus

autcm oratione migravit ad dominuni.

cocpit flcrc,

Quod videns
tem

quia ad

sepcliendum

ne-

ccssaria non habcbat.

misit, ut

Pracdictus autem vir pracconcin pcr civita-

homincs ad scpelicndum mulicreiu pcrcgrinam venirent.

Ilac

Qui vcnicntes honorifice eam scpclierunt.

sanclac

quoquc dic
mililis
,

fit

fesluin
,

Sabinae

quac

fuit

nxor

Valcnlini

quac

cuin

nollet sacrificare, sub

Adriano impcratorc dccollala

cst.

Cap. CXXVIII

De

sancto Liipo.

579

CAP. CXXVIII.

(123.)

De sancto
Lnpns
virfulibus
apiiil

linpo.
rcgali
orliis,
(liini

Aureliaiinm

cx

gciicrc

ciinclis

enitorct,

Scnonensis

archicpiscopus
ct

cst

clcclus.

Qui

cnm omnia

ferc paupcribus

erogaret

quadani die plurimos ad

Iiaberct,
sic rc-

conviviuni invitassct,

cum vinum ad mcdium non

,

spondit ministro: credo

quod Deus, qui

volalilia pascit,

nostram

pcrliciet caritatem, et statim nuntius alTuit, qui

ccntum

vini

modios

adessc prae foribus nuntiavit.

Cum

oinnes de curia sibi vchcmcntcr

detrahcrent, quia virgincm Dci faniulam et filiam praedccessoris sui

nirais

imraoderate amaret, corain detrahcntibus ipsam viiginem apcst

prchcndcns osculatus
aliena,

cani diccns:

nihil

noccnt homiauin vcrba

quem propria non maculat

consciontia.

Quia cnim ipsam

Dcnm amarc ardcnter cognoverat, eam nicnte purissiina diligebat. Cum rcx Francorum Lotharius Burgundiam intrans scncscallum suuin
contra

Senoncs dircxisset

ct

civitatem

obsiderct,

sanctus

Lupus

ecclcsiam sancti Stephani ingrcssus

hostes

campanam pulsarc
ut,
nisi

cocpit, quain

audicntcs tantus tcrror

invasit,

fugcrcnt, inortem

sc cvadcrc non patarcnt.

Tandcm

obtento rcgno Burgundiac cuin

ct

rex alium

senescallnin

Senonum

misissct

beatus Lupus

ci

cum

uiuncribns non occurrissct, indignatus nimis

vit,

cnm apnd

rcgcin infama-

ut rex bcatuin

Lupum

in cxsilium dcstinaret,

qui ibi doctrina

ac miraculis valdc cmicnit.

Intcrea Senonici
,

qnendam cpiscopum,
ut sanctus

qni locuni sancti Lupi invaserat

cxsilio

occidentcs

Lupus de
exsilio

rcdirct,
ita

a rege

impctravcrunt.
cst mutatus
,

Queni
ut

rcx

videns
illo

*)tabefactuin

divinitus

coram

prostratus

veniain peteret, multisque auctum

muncribus suac
ei

rcstituit civitati.

Qui

dum pcr
ostiis

Parisios reraearet,
solutisque vinculis

raulta

incarccratorum

turba

apertis

obviavit.

Quadam

die dominica,
cjus

dura missain celebraret,

calice,

lapsa est coelitus

suas
reliquias

gemma
in

in

sancto

quam
,

rex

inter

collocavit.

Rcx

Clotarius

audicns

quod canipana

sancti Stcphani

sono miram habcret

dnlccdincm, misit, ut Parisios dcferrctur, ut ab ipso saepiuS audiretur,

Scd cura hoc sancto Lupo displicuissct, mox ut de urhc

1)

Ed. Pr. legit:

exsilio talem anncluin

ita etc.

37

580

Cnp. CXXIX.

De

s;incto

M;unertiuo.

Senonica delata est, soni sui dulccdinem perdidit.

diens
slalim
restitui

Quod rcx auinsonuit

eam

jussit

slatimque

sono

reddilo

seplimo
et

ab

urbe milliario.
,

Itaquc sanctus Lupus obviam perrexit

quod dolcns pcrdidcrat

orarct,

cum honore
vchemcnter

recepit.

Nocte quadam

cum

instinctu d^aboli

sitiens jussit sibi

aquam

frio-idam dcportari.

Doios autcm inlclligens inimici pulviiiar suum

supcr vas posuil

ululare
cocpit.

ct ibi

d^abolum

inclusit,
,

qui tota nocte vociferaudo

iii

Facto autcm

niane

qui clam tentare venerat,

vice,

die confusus abscessit.

Quadam autcm

dum

niore solito civi-

tatis ecclesias circumiissct,

rediens donuini auditclericos suos rixau-

tes

eo quod
pro
iis

cum

niulieribus fornicari vellcnt.

et

Qui ecclesiam iustimulus

tentationis

Irans

oravit

mox ab
illuin

iis

oinnis

absccssit vcnientcsque
niullis

anle
in

vcuiam
quic\il.

postulaverunt.

Tandem

clarus

virtntibus

pace

Claruit circa aniios do-

mini

DCX. ')fempore

Eraclii,

CAP. CXXIX.

(124.)

De
se

isancto Mainertiiio.
prius,

Mamertinus paganus

cum

.\dola

quadani vice

coleret,

unuin ociihim perdidit et unius manus ariditatem incurrit.

Qui

dum

Deos offendisse putaret

ei

ct

ad templum ad adorandum jdola per-

geret, obviavit

vir

quidam rcligiosus nomine Savinus, qui cum,

requisivit.

uiide sibi tanta acciderit inlirmitas,

Qui ait: Dcos mcos

irati
si

offcndi ct

ideo

eos

orarc vado
ait:

ut,

quae mihi

abstulerunt,

reddant piopitii.

Qui

crras, frater, crras,

daemones Deos

putes, sed vade ad sanctuin Gcriiianum Altissiodorcnscni cpiscopum,

et
si

ejus

consilio

acquicvcris

continuo
saiicti

sanus

cris.

Qui

statiin

iter arripiens venlt

ad sepulchrum

Amatoris cpiscopi

et plu-

riniorum cpiscoporum saiictorum, seccssit(|uc propter pluviam iioctc

illa

ad qnandam ccllulam supcr tuiiibam sancti Concordiani collocaCuni aulcni obdorniivisset, apparuit
scilicet
ci visio

tani.

quacdam
ejus

mirabilis,

quod quidam
sanctnm

vir venit
,

ad ostium

cellae
festuni.

vocavilque
saiictus

Concordianum

ul

veniret

ad

Quod

1)

rlliin,!

(luo

>

Of^iliiil.i

oiiiiltlt

Kd.

I'r.

Citp.

CXXIX.

De

saiicto Mamertiiio.

581
Cui

Peregiinus
ilie

et

sanctus Amator

ciiin

aliis

episcopis faciebaiit.

de tuinulo respondit: non possuin modo venirc,

quia hospiteiu

(juendam
occidatnr.

me

custodire oporlet, nc a serpentibus

illc,
,

qui hic habitant,

Abiens

quae audierat
veni
et

nuntiavit

reversusquc

ait:

sancte Concordianc

surgc,

adduc tecum Vivianum subfaciant,

dyaconum
autcm

ct

Junianum acolitum, ut orficium suum

custodiet.

Alexander
Mamertino,

hospitem tuuni

Visunique

est

igitur

quod sanctns Concordianus appreheiisa manu duceret eum secum,

cumquc ad cos vcnisset,

qui tecum ingressus esl?
pclle

dixit iis sanctus Aniator:

quis

est
ille:

istc,

Qui
cst

ait:

hospes meus
noii

cst,

Et

ex-

eum

quia pollutus
,

et

nobiscum
iis

potest

essc,

Qui

cum

expelleretur

prostratns
,

coram

sancti

Amatoris

graliam
fcsti-

impotravit,
iiaret.

qui jussit ei

ut ad

sanctum (jcrmanum pergere

ct

Evigilans igitur

ad sanclum (iermanuin vcnit

Qui cum ea
,

coram eo

prostratus veniam postulabat.

quac

sibi contigerant,

enarraret

perrexerunt

ambo ad tumbam
,

bcati Concordiani et re-

moto lapidc viderunt plurcs scipcutcs

qui

decem pcdum longitubcatus

dinem cxcedebant,
iis

cuniqiie
talein

omncs dilTugerent,
locum pcrgant
,

Germanus

impcravit

ut

ad

ubi de caetero nemini

est
et

praesumant nocere.

Sicquc Mainertinus baptizatus

sauatus

factusque est monachus monasterii sancli Gcrmani, ubi post sanctum

')Allodium abbas

fuit.

Hiijus

tcmpore

in

ejus monastciio sanctus

Marinus

exstitit,

ciijus

obcdientiam

sanctus Mamertinus probare

volens vilius officium monastcrii ei commisit, pastorem scilicet

faciens bubalorum.
libentcr custodiret,

cum

Cuin

igilur

in

silva

quadam

bovcs et vaccas
sil-

tanta sanctitatc pollcbat,

quod etiam avcs

vcstres

ad se venientes manu propria nutriebat.

ejus

Nam
ct

et

aprum,
fccit.

qni

ad ccllam

confugerat,

a canibus
ct

cripiiit

abire

Latrones quidam cum eum exspoliassent

vcstcm cjus sccum fequi statim posl cos

rentes abirent, solum ei palliolum dimiserunt,

clamavit diccns: rcvertimini, domiiii mei, ccce dcnarium coHlgaUim

in

medio

pallio inveni,

qui

vobis forsitan

necessarius
abstuleruiit

crit.

Qui

protinus

revertcntcs

palliolum

cum dcnario

ct

luuhiiu

penitus diniiserunt,
rcnt,
tota

sed

cum
in

fcstiiianlcr

ad suas latcbras propcra-

nocte
illc

euutcs

ipso

crepusculo ad ejus ccllulain sunt

rcperti.

Quos

salutans in cella

sua benigiie rcccpit pcdesque

miiiistravit.

corum lavans necessaria, quac

potuit,

Qui stupcfacli

!)

Ed. fr. Ol

iidium

leyit.

582
(lc

Cap.
eo
,

CXXX.
,

De

sancto Aegidio.
ct

(iiioil

fcccrant

doliicrunt
,

unus(iuisque conirn ad

fidciii

tonvcrsus

cst.

Quadain vice
,

cuiu

quidam juniorcs

raonaclii secuni

luancntcs ursac cuidain

quae ovibus iusidiabatur, laqueos tctcn-

disscnt, illa in laqucos nocte irrueiis capta tcncbatur.

Quod sanctus
illi:

Mamertiuus pracsciens dc
(luid

lecto surrexit ct eani invenicns dixit

cito
,

facis,

o iniscra? fuge

ne capiaris
et

eainque dissolvcns

diraisit.

Verura cuin raortuus

ct cuin

fuissct
in

corpus ejus Altissiodoruin

villa
,

dcportaretur,
indc

fuissent

quadam

nullo

inodo

illud

inovcrc

potucrunt,
libcr

quoadusquc
vcnit

quidam
ad corpus

incarceratus
et

subito

fractis

vinculis

exsilicns
in

cum

aliis

usquc

ad urbera portavit, ubi

scpultus.

ccclcsia sancti

Gcrraani

houorilice est

CAP. C\XX. (125.)

Acgidius dieitur ab e
clarura
sive

quod

est sine

ct

gcos tcrra

ct

djaii

divinum.

Ipse nainquc fuit sine tcrra pcr terrenorum

dcspectionem, clarus pcr scicntiae illustrationcm, divinus pcr ainorciu, qui assimilat

amantem amato.
ex rcgia stirpe progenitus
ct sacris littcris

Acgidius Athenis

ab infantia cruditus, duin quadam dic ad cctlcsiam pergcrct, cui-

dam acgro
tribuit,

iu

platca jaceuti
indiilus

ct

elemosinaiu

pclcnli

tunicam
Post

suam
Iioc,

qua

sanitatem

integram inox reccpit,

patriiuonii
sui

parentibus suis in domiuo quicscentibus,

fetit

Christum
vir

hercdcm.

Quadam
virus

vicc

dum ab

ecclesia rcdlrct,

quldam

a serpcnte pcrcussus eidein

gidius protinus

obviiis cxstitit,

scd oratione fusa Aeiu ctclcsia

fugavit.

Quendam dacmoniatum

tum

taclcris

cxsistciitcm

ct lidclcs

clamoribus suis turbaiitcm Ac-

gidius

dacraone fugato sauavit.

pctiit

Vcruin humani favoris formidans

et

pcriculuin claiu littus raaris

tlitantcs

nautas quosdara in mari pcrioiunciu

scdavit.

conspcxit et

facta

oratione tcmpcslalcin

Applitantibus autcin nautis, aiidito, quod Roinam tcndcrct, gratias

cjus
uicrilis

cgcrunt ct,
igilur

quod euin sccum

ct

gratis vehcrcnt,

prosanclo

niiscrunt.
(.'acsario

Ouin

Arclalcm vcnissct
cpistopo

bicnnio
ct

cuiu

c.jusdcm

tivitatis

mansissct

ibidcm (lucndam

Cap.
trtennio

CXXX.

De

saiicto

Aegidio.

583

febricitantem curassct,

eremnra cupiens clam discessit et

ubi ste-

cura *)Vcredonio eremita sanctitate conspicuo diu niansit,

rilitatcm

terrac
,

suis

meritis

fugavit.

Sed duui

ubique niiraculis

coruscaret

hunianae laudis timens

ubi

pericuhim relicto eo interiorem

et

eremum
reperiens

penetravit,

quoddam antrum

qucndam fonticulum

qnandam
quac
regis

niliilominus

ccrvam praeparatani ibidem habuit

alimoniam
sibi

in nutrlcem,

certis lioris lactis

praebebat,
videntes

Sed

cnm ibidcm
caeteris
feris

pueri venarentur,

praedictam

ccrvam

contemtis

hanc cum canibus insequuntur; a quibus

Illc

dum vchementer

urgerelur, ad pedes sui confngil alunini.

sic

vero

admirans, cur praeter solitum

mugiret,

exiens

et

venatores
,

audiens dominum exoravit, ut, quam

sibi tribucrat

nutricem

ser-

Canum autcm ansus cst, sed cum

varet,

nullus infra lapidis jactum sibi appropinquare

nimio

ululatu

ad

venatores revertebantur.
et insequenti die illuc

Nocte igitur supervenientc doraum

revertentes casso laborc
audiisset,
rera
illuc

redeunt

domum

itcrura rcdierunt.

Quod
ct

dura rex

ut

erat

suspicatus,

cum episcopo

multitudinc

venatorum

properavit,

sed cura canes ut prius non accedere

redirent, locum veprium densifate

pracsunierent, sed
inacccssibilera
gittara
in
,

omnes ululando

girum circumdederunt,
ut

unus autem incaute saviro

dirigens

inde

cervam expellerct,
sed
et

Dei pro cerva

oranti grave vnlnus inflixit,

militcs

semitam ferro aperientes

ad ipsius devcnenint spcluncara

vestitum
ejus
,

vidcntes scncm habitu monachali

venerabileui
ct
,

canitie

autem

ct aetate

ccrvara

quoque ad

genua provolutani, solus episcopus

rex

eum cum

pedites adierunt,
,

caeleris retro stare jussis, ct interrogavcrunt

quis

essct vel

unde venisset aut cur tam densam eremi vaslilatera peliisset seu
quis
euni

vulnerare tam
et

gravitcr
illi

pracsumsissct.

Quibus cum ad
postulassent,

singula rcspondisset

ab co

huuiiliter veniara
et niulta

medicos sanando vulneri spoponderunt

donaria obtulerunt,

sed ipse nec raedicinam adhibere voluit

ipsa etiara non respexit,
perfici,

et

muncra contemnens ad

quin potius
,

sciens virtutem in infirmitate

sanitali pristinae

dominum exoravit, ne
Sed

quamdiu vivcret,

reddcretur.
liitis

cura rex eura

frequcntcr visitarct et pabulura sadivitias

ab eo rcciperet,

iraniensas
,

obtulit,

sed eas

ille

re-

cipcre rccusavit,
raonastici

admoncns

ut indc nionasterium conslrucret, ubi

vigcrct.

ordinis

disciplina

Quod

cura

rex

-)fccisset,

1)

Ed. Fr.

Verecleino.

2) Ed. Fr. innle:

venisset

legif.

584

Cap.

CXXX.
cl

De

sancto Aegulk).
rcgis

victus Aegidius
reiiuisset,
iliius

lacrjmis

precibus

postquam

plurimum

monasterii curam suscepit,

ejus

Hujus lamam rcx Ca-

rolus ut audivit,

impetrato advcntu reverenter eum suscepil.

Inter caetera salutis colloquia rex

eum rogavit,

ut

pro

co digna-

retur orare

quia quoddam facinus enorme conimiserat,

ipsi

quod

nulli

unquam nec
nica,

sancto

confiteri

auderet.

Sequenti igitur doniiorarct,

dum Acgidius

celebrans

pro regc

angelus domiui
in

cidcm

apparens schedulam super altare posuit,

et regis

qua scriptum

erat per ordinem

peccatum

et

Aegidii precibus
illo

jam

esse

dimissum,
neret,

sed tamen poenitens et confitens ab

erat
in
fiiie,

deinccps absti-

Adjuiictum

ut,

quisquis
si

sanctum Acgidium
illo

pro quocunque commisso invocaret,

tamen ab

dcsistcret,

ejus meritis sibi remissum non dubitaret.

Oblata igitur rcgi schc-

dula peccato suo rex agnito veniam bumiliter postulavit, Aegidius

autem cum honore rediens apud Nemauscnscm urbeiu

cipis, qui tunc obierat, suscitavit.

filiuni

prin-

Post aliquantulum vero teniporis

praenuntians monaslerium suum non longe ab hostibus evertendum

Romam

adiit et privilegium

ecclesiae

duoquc
,

ostia cyparissina,

iu

quibus sculptae erant imagines apostolorum

a papa iinpctrans dict

wittensque ea in Tjberim divino rcgimiui commciidavit

ad luo-

nastcrium
rostituit.

rcdiciis

cuidam

contracto

apud

Tybcronem
pracdicta

grcssum
oslia
in

Cumquc ad

nioiiaslcriuin

rediisset,

portu invenit ct gralias agcns Deo,

illaesa servasset, ca in

quod

intcr tot

maris pcricula

i)Iimiiiibus ccclesiae suae ad dccus eccle-

siae et moniiuenluiu pacli

Romanac
sibi

sedis crexit.

Tandcm

domiiius
illc

dicm

sui

obilus

iminincrc
ct

per

spiritum
in

revclavil,

quod

fratribus

indicans
ubi

pro se orare suadcns

douiino fclicitcr obiii

dormi^it,

choros angcloiiim

cjus aiiimaiu

cociiiin

lcrenlium

pluiiini sc audivissc lcslali suiit.

Claruit circa annuiu

doiuini

DCG.

1)

Kd.

\'r.

iiHilc

111 i

ni b

>is.

Ciip.

CXXXI.

De

uativitate

beatae Mariae

virgiiiis.

585

CAP.

Cmi.
virginis

(126.)

De
stirpe

nativitate beatae ITIariae virg^ini^.

gloiiosae

1. Nativitas

Marlae ex

trilm

Jiula et legia

David

diixit

origineni. Mallhacus auteni etLucas nongeneralio-

nem Mariae, scd Joseph

penitus
alienus
,

dcscribunt, qui tamen a conceptione Christi

fuit,

quia consuetudo scripturac dicitur fuisse, ut

non jHulierum
rissime

sed

virorum
beala

generationis

series

texeretur.

Ve-

tamcn virgo
ex

ex

progenie David descendit;

,

quod

praecipue patet
Christus

hoc

quoniam
duxit

ut

saepe

scriptura
igitur

testatur,
Cliristus

de semine

David
sit,

originem.

Cum

de sola virgine natus

manifestum est, et ipsam virgiuem cx

David natam esse

tcros
iiabuit
filii

et

hoc cx catena Natlian.

David enim inter cac-

duos

filios

Nathan

ct

Salomonem.

Ex

catena igitur

Nathaa

David,

ut testatur

Johanncs Damascenus, Levi genuit

genuit Barpanthar
ct

Melchi et >)Panlhar,
genuit
Joachira
,

Panthar

Barpanthar
autera

Joachim

virginem
,

Mariam.

Ex catena
,

Salomonis Nathan habuit uxorem

ex qua geiiuit Jacob

,

defuncto

autcm Nathan Melchi ex tribu Nathan

frater

qui
,

filins

quidem Levi,

autem Pantharis, nupsit uxori Nathan

cx ea Heli.
Facti
autcni

matri autcra Jacob,

utcrini

et genuit

sunt fratres

Jacob

ct

Heli,

Jacob

quidem

ex tribu Salomonis,

Heli ex

tribu

Nathan.
et accepit

Defunctus est autera Heli ex tribu Nathan sine liberis

Jacob
tavit
filius

frater ejus, qui est

ex tribu Salomonis, uxorcm ejus et susci-

semen

fratris

sui et geuuit Joseph.

Joseph igitur natura cst

Jacob ex descensione Salomonis, secundum lcgem autera Heli,

ex Nathan.

qui

Nara

filius
,

qui nascebatur,
autera

secundura naturaui

quidem erat generantis

Damasceuus.
in

secundura
in

legem defuncti.

Haec

Sicut autem

ecclesiastica hjstoria dicitur et

Beda
et

sua chronica testatur, cura omues generationes Hebraeorum

in

alienigeiiarura

-)archivis

templi

secretioribus

servarcntur,

Hesi

rodes omnes jussit incendi, existimaus se nobilem possc vidcri,

deficientibus probainentis progenies
retur.

sua ad Israei pertinere crcdedominici

,

Fuerunt taraen quidam

,

dicti

sic
,

dicti

ob propin-

quitatem Christi

qui eliam Nazaraei fueruut

qui ordinem genera-

tionis Chrisli partiin, ut a proavis didiceranl,

J)

partim, ut a quibusdam
praeleruul
;

Ed.

I*r.

l'nii lli e

la

;i!ii

l'aiiliicr.

2) rieteul.

arcis.

586

Cap. CXXXI.

De

natlvitate beatae

Mariae

virgiuis.

iibris iiabucrunt,

quos donii habcbant, quanluni poterant, pcrdocc,

bant.

Joacliini

autem acccpit uxorcin noniine Annam

quac habuit

sororcui nominc Uismcriam.

ct

Hacc autcni Hismeria genuit Elizabeth

baptistam.

Eliud,

Elizabcth

Johanucm

De Eiiud natus
,

cst

^)Eniinen,
cst iu

de Einincn natus est sanctus

Servatius

cujus corpus

oppido Trajecti super

trcs viros habuisse

Mosam

iu episcopatuLcodicnsi.
sciiicct

Anna
ct

autein

dicitur,

Joachini,

Clcopham

Salome.
licet

De primo

auteni viro, scilicet Joachira,

unani hliani, scidedit,

Mariam, raatrem domini gcnuit, quam Joseph nuptui

et pcperit.

quae Christum doininmn genuit

Mortuo Joachim accepil

eo

Clcopham,

fratrcin

Joseph,

et

gcnuit ex

aliam
iii

iiliani,

quam

similiter Mariain vocavit, et

vit.

Alpheo postmodum

conjugcm socia-

Hacc autciu Maria cx Alpheo

Mortuo secundo
cx quo
in

viro suo quatuor filios genuit,

scilicct

Jacobuiu minorcm, Joscph justum,

qui ct Barsabas,

Simosci-

ncm
licet

et

Judam.

viro

Annac tcrtium

acccpit,

Saloinc,

aliam

filiain

genuit,
tradidit.

quam

rursus

Mariam

vocavit ct Zcbcdaco

conjugem
filios

Haec auteni Maria ex

Zebcdaeo viro suo duos

genuit, scilicet Jacobum majorcm ct

et

Johanncm

evangclistain.

Unde

de hoc cxstant vcrsus:

Anna

solet dici Ires conccpissc Marias,

Quas gcnucre viri Joacliim, Cleophas Salomeque. Has duxcre viri Joscph, Alphcus Zcbedaeus. Prima paiit (<hristuni JacobHm secunda niinorem, Et Joscpli juslum peperit cuin S^moiic Judam, Tertia majorcm Jacobum volucreinque Johanncm.
, ,

Scd mirani vidctur

Elizal)ct!i
,

quomodo

beata

JMaria

poluit

cssc cognata

nt supcrius dictiim cst.

Constat cnim Elizabctii uxorcm

fuisse Zachariac, qui

libct

crat de tribu Lcvi, ct

famiria

secundum Icgciu

qiii-

dc

sua tribu

ct

ducere dcbcbat

uxorcm

ct

ipsam

de

liliabus

Aaron Lucas

luissc tcstatur.
,

Anna

autcni luit

sccundum
scicn-

nicron^mnm de Bethlchein
duin
tribu
,

qiiac
et

erat dc tribu Juda,

scd

quod

et

ipsc

Aaroii

Jojada suminus

saccrdos

ambo de
et

Juda duxcrunt uxorcs,

undc

tribus

saccrdotalis

rcgalis

cognatione sempcr ad inviccm probantur luissc coiijunclac.

Poluil
licri

autem, ut
datis

dicit

Bcda, hiijusmodi
dc
tribu

coiijuiictio recentiori in

tcmpore

iiuptui

tcminis

tribum

ut

inanircsto

bcatam

Mariam, quac dc

tribu rcgia dcsccndit,

cum
ita

tribu saccrdotali cogiia-

tionein gcncris habuissc constarct.

Et

bcala Maria dc utraquc

1) Alii:

iiii

II

II,

Cap.

CXXXI.
Voliiit

De
cnim

nativitate l)eatae
doiiiiiius,

Mariae

virgiuis.

587

tribu orat.

ut iiae tribus privilegiatae propter

niisterium
crat
,

ad

iiivicem

niiscerenlur,

quia dc

iis

doininus nasciturus

qai vere rex et sacerdos pro nobis se ipsum offerret et fide-

les SHOS in nialitia luijus vitae pugnaiites regeret et posl victoriam

coronaret.

Quod

etiain

ex nominc Christi, id est inuncti, innuitur,

quia soli sacerdotcs ct rcgcs et prophctae in lege vcteri inungc-

bantur, unde ct nos a Christo chrisliani diciinur ct genus cleclum

et

*) regalc

sacerdotiura

appcllainur.

Scd

et

quod

diccbatur,

quod
fuisse

inuliercs
constiit,

tamcn suac tribus hominibus jungercntur, dictum

ne
distributio

sortium

confundcrctur.
,

Quia vcro de
iila

levitica tribus sortem inter caetcros

non habcbat

niulieres

tribu nubere potcrant, cui volcbant. Hystoriam

nis bcatus

autem

nativitatis virgiin

Hieronjmus, ut

in

prologo refert, adolescentulus

,

quodain

libello lcgit,

scd post multuin lcmporis

ut se ibidem iegisse rccoluit,

ct civi,

primo rogatus transscripsit.

tate

Joachim namque ex Galiiaca

ex Bcthlchcm duxit uxorcm

Nazareth sanctam
justi erant et

Annam

ambo

autem

ambo

sinc reprchensione in omnibus mandatis

trifaric

domini inccdebant onincmque suam substantiam

dividebant,
aliani

unam partcm templo

usibus reservabant.

ct

tcmpli

scrvitoribus
,

impcndebant,
sibi ct

percgrinis et pauperibus erogabant

tertiam

familiae suac

Et

ita
,

pcr annos

XX
rei

prolcin ex conjugio noii

habcntcs voverunt domino

scrvitio

quod,

si iis

sobolcm concederct, cam

gratia cuin singuiis aiinis
in fcsto

domiui manciparent.

Cujus

in tribus fcstis praccipuis

Jcrusalcm frcquentarcnt,

ciicaect

nioruin Joachiin
cacteris

cum contribuUbus

suis Hicrusalcm adscendit,

voluit.

cum

ad altarc acccdcns oblationem suam offerrc

saccrJos cuin indignatione niinia rcpulit,

Quem

videns

ct cur

ad allare

Dci acccdere pracsumerct, incrcpavit asscrcns non esse convcnicus,

maledicto legis obnoxium oblationem domino legis offerrc, nec intcr

foecundos

infoecundum,
sic

et

qui

populum Dci non auxit,

adstare.

Joachim

igitur

confusum sc vidcns prac pudorc domuin rcdirc

noluit, ne similitcr a contribalibus suis, qui

hoc audicrant, tantuin

,

opprobrium sustineret.
aliquamdi.i fuissct,
tatc

Seccdens igitur ad pastores suos

die
ci

cum

ibi

quadaia

soli

angclus cuni niagna clari,

apparuit

ct

de cjus visionc turbatuin

ne tiracrct,
tc
,

admonuit,
tibi

diccns:

cgo sum angclus domiiii missus ad

ut

annunticm

prcces tuas cxauditas csse ct clcmosinas tuas in conspcctu domini ad-

1)

Adject.

regale oiuiUk

Ed. Tr.

588

Cap. CXXXI.
vicli

De

luUivitate lje;\tae

Mariao

virgiais.

sceiKlisse;

enim piidorcm tiuim

el .iiulivi sterilitatis

opprobrium

iioii recle tibi objectuiii.

Peccali quippc, iion naturae uitor cst Deus

el iileo,

cum

aliciijus
et

utcrum clamlit, ad hoc facit,

libidinis esse,

ut mirabilius

denuo apciiat,
nnineris

non

quod

nascitur, sed divini fore

niater

cognoscatur,

Prima

gcntis

vestrae

Sara

nonne
et

Hsque ad nouagesimum annuni

sterilitatis

opprobrium

perlulit

tamen

Ysaac,

cui

repromissa

erat

omnium gentium

benedictio,

geiieravit?

Rachel etiam noiine diu

sterilis

(uil et tainen

Jospphum

genuit, qui totius Aegypti domiiiiuin habuit?

vel sanctior

Quis fortior Sainsone habucrc.

Samuele?

Et tamcn

hi

ambo

iiiatres slcriles

Rationi igitur et exemplis crede,

dilatos

diu conceptus

et stcrilcs
tibi

partus mirabiliores esse solcre.

filiain

Proinde Anna uxor tua parict

et

vocabis noinen
domiiio

cjus Mariam.

Haec, ut vovislis,
iitero
,

erit

ab

infantia

consecrata et

adhuc ex
iiitcr

matris suae spiritu

sancto
luini

plena,

nec forinsecus

populares

scd

in

templo do-

semper morabitur, ne quid

ex
stcrili

siiiistrum de ea aliquis suspicctur.

ita
eril

Et

sicut ipsa
filius

matre nascetur,
cujus

et

mirabilitcr

ex

ca

altissiini

generabitur,
erit salus.

nomen
tibi

Jcsus, et pcr
:

eum

omnibus gcutibus

Et

hoc signum

cum perveneris

Hierosolimis ad auream porlain, Annain uxorem tuain obviam babebis

,

quae de tua tardationc modo

His dictis

sollicita tunc
,

in

conspcctu tuo
,

gaudebit.

angelus ab

eo recessit

Anna autcm

cum

amare

flcret ef,

quonam

vir suus ivissct,

ignoraret, idein angclus

eideni apparuit et sibi

eadem, quac

viro

annuntiaverat,

patefecit
et

addens, ut pro signo nierusalcm ad

ibidcm
viro

aurcain
Igitur

portam pergeret
juxta
angcli

suo
sibi

redeunti

obviarct.

praect

ceplum ambo

invicem obviantes de mulua visionc laetati

de

prole promissa securi

adorato domino

domum
igitur

redierunt divinum

promissum
pcperit et

hilariter

cxspcctantcs.

Anna

conccpil ct filiam

nomen

ejus Mariaiu vocavit.

Coniplcto igitur pcr trien-

nium ')ablactalionis tenipore ad

lionibus adduxerunt.

tcnipluni doniini virginem

cum oblagraduuni

Erant autem circa tcmplum juxta

XV

psalmos

XV

adsccnsionis gradiis, nain quia templum

iii

monte erat
iiisi

conslitutum, allarc holocausti, quod forinsecus erat, adiri

pcr

gradus non potcrat. In

siiic

horum itaquenovissimo virgoconslituta

ac
si jain

cuiictos

alicujus

adjutorio ita consccndit,

igitiir

aclatis pcrfcctac
virgiiiibiis
iii

cssct.

Pcrfccta

oblationc

liliam

cuin

aliis

tcniplo dimittentes

ad propria redierunt,
Ivyil.

virgo

autcni

((uolidic

iu

J) KJ. Vr. ol)l,lloiiif.

Cap. CXXXl.
onini

De

natlvitate beatae
et

Marlae

virgiDis.

569

sanctitatc proficicns

ab angclis

qiiotidie visitabatiir et vi-

sione divina quotidie fruebatur.

Ait Hieronymus in
,

quadam

epistola

ad (-hromatinm et Heiiodorum
sibi

quod bcata virgo hanc regnlam

slatuerat

iit

a raanc usque ad terliam orationibus insisteret,

,

a tcrtia usque ad nonam textrino opcri vacaret

tionibus
daret.

nona ab orasibi

non recedebat,
Quarto autera

qnousque

angclus
suac

apparens

cscani

decirao
,

actatis
in

anno pontifex publicc

instrnebantur et aetatis

denuntiavit,

ut virgincs

quac

tcmplo

tcmpus implcssent,
rentur.

domum

reverterentur,

ut

viris icgitime

jungc-

Cujus mandato cnm caeterae paruissent, sola beata Maria

virgo

hoc sc

facere non possc respondit, tnm

tura

qnia parentes sni

eam domini

servitio mancipassent,

quia virginilateni suam do-

mino ipsa vovisset. Tunc anxiatus

scripturara
taret nec
,

est pontifex eo,

quod ncque contra

quae

dicit:

vovete et rcdditc, votum infringendura pu-

morem
ut

genti insuctum introduccre audcret.

Ad imminentem
liaec

fcstivitatcm

JudaeorHm senioribus convocatis omnium

in

una

fuit

sententia

re

tam dubia
ct

consiliura domini quacreretur.

Cum

antem oralioni insisterent

accessisset,
raox de loco

pontifcx

ad

consulcndum

dorainum

oratorii

cunctis audientibus vox insonuit nupliis habilcs

dicens, ut, quicunquc de

domo David
cacuminc

non conjugati

essent,
virgula

singuli

virgas singulas ad altare dcfcrrcnt ct cujuscunquc

ct
in in

gerrainassct

ejus

sccundum Ysaiae
ipse

vatici-

niura spiritus

sanctns

colnrabae specie consedissct,

procul

dubio esset, cui virgo dcsponsari dcberct.

Erat inter cacleros Josi

seph de domo David

cui

cum incongruuni vidcretur,

in

vir

tani

proveclae aelatis tara tenerani virgincm duccret

virgas

uxorcm, caetcris

suas alTerentibus

solus

ipsc

virgam suam subtraxit.

iterato
ille

Unde

cuni nil divinae voci

consonum apparcrct, pontifex

qui rcspondit
,

dominum

consulendum putavit,

quod solns

virgam suani

non

attulit,

cui virgo dcsponsari

dcbcrct.
ipsa
illico

Proditus itaque Joseph

florera

cum virgam suam

ejus

attulisset,

et

gcminassct

ct

iii

cacumine

columba de coelo adveniens consedissct,

virginem dcsponsatara fore.

liquido

omnibus

patuit, ipsi

Desponsata igilur
reccdit do-

virgine Joseph ipse quidcm in

suam civitatem Bethlehem

nuptiis

mura

suam

dispositurus

et

neccssaria

provisurus,
suis
,

virgo

autem Maria cura VII virginibus coaevis

et collactaneis

quas

ob ostensionera miraculi a sacerdolc acceperat, ad domura parentum

in

Xazarcth reversa cst,

in

dicbus

aulcm

illis

angclus Gabriel
nuntiavit

ei

oranti apparnil ct de ca nascilurmn Dci filium

Dies au-

590
tcm

Cap.

CXXXF.
virginis rcfcrt

Dg

nativitate heatae

Marine

virginis.

nativitiitis

aliquanto

tcinporo

fiilelcs

latuit.

Contigit

igitnr,

sicut

Jolianncs Bclclh,

quod

quidani

vir

sanctus

scdiilac contcniplationi insistens, singulis annis VI Idus Scptcinbrcs

in

orationc

positus jocundissimain

angclorum societatcm
sibi

sollcnini-

zantcm audirct, cumque dcvotissimc

libet

revclari

pcterct, cur quo-

anno

illo

tantum dic

ct

non

alio

hoc audiret, divinum recepit

tali

rcsponsuin
ct

quod virgo gloriosa Maria

manifcstarct
liliis

die fucrit

mundo
ut

nata,

ideo
iii

hoc

sanctac
curiae.

ccdesiae,

coiicordcs

fiercnt

hac cclebrilatc coelesti

illi

Cum autcm hoc summo

hunc dicm
in

pontifici ct aliis intimassct ct

orationibus ct jcjuniis, scripturis

et

antiquitatum tcstiinoniis
nativitatis

vcritatem comperisscnt,

honore

virginis

cclcbranduin

univcrsaliter

statuerunt.

Oclava autcm

nativilatis

bcatac Maiiae

*)olim non cclcbrabatur,

instituit ccle-

scd doininus Innoccntius IV. natione Janucnsis ipsam

brandain.

Cujus haec causa

fuit.

Gregorio cniin noiio per mortcin

in

sublalo de mcdio

Romani omncs cardinales

quodam

conclavi incln-

scrunt, ut citius ccclesiae providcretur.

Scd cum pcr plurcs dics

concordarc non potuisscnt

et ipsi
,

a Romanis multas molcslias susti-

nerent, vovcrunt reginae cocli

ct libcri abirc posscnt,

quod

si

cjus mcritis concordarcut

octavas

suae nativitatis

diu ncglcctas de

cactcro statucrent celebrandas.

Sicque in dominum Cocleslinuin con-

vcncrunt ct liberali pcr dominum Innoccnlium votuin adimplcvcrunt.

Coclcstinus cuim modico tcmporc supervixit
plcri noii potuit.
ct

ideo

pcr eum im-

Et nota, quod trcs nalivilalcs ccclcsia sollcmnativitatcin

nizal,

scilicct

Chrisli,
trcs

sanclac

Mariac

ct

Johannis
cuin

baptistac,

quac trcs
in

designaiit

spiritualcs
in

nativitatcs:

Johanne namquc
rcnascimur
in

aqua, cuin Maria

Cuin
igitur

poenitcntia,

cum Christo
in

gloria,

nativitalcin
ct

baptisini
similiter,

adultis

oporleat piacccdcrc contritioucm

gloriac

ideo illac

duac

incrito vigilias habent, sed cuin pocnitcntia to(a sit

pro

vigilia,

non oportuit, ut vigiliam habcrct.

Oclavas

vcro

omncs

Iiabcnt,

quia omncs ad octavam rcsurrcclioiiis anhclant.

S. Milcs

quidam valde strenuus

et

bealac Mariae valdc devotus ad tornca-

nicntum vadens quoddain priino

monastcrium

ad honorcm bcatac
intravit.

Mariac constructum

in

itincrc

rcpcrtum missam auditurus

ct
ille

Cum autcm

missa missac succcdcrct

ob honorcm virginis

nullam practcrmittcrc vcllet,

tandem monastcrium cxiens ad locum

1)

KJ.

l'r,

iil.-iiio

conlr.iiio li.ifc

it;i

Icyit

Hliiri.TC

c cl o

1)

rnlur

elc.

Cap. CXXXf.
concitiis

Dc

natlvltate heatae IMariae virginis.

et

591
ipsum

propcrabat.
miiitasse
ct

Et ccce redcHiilcs cidcin occurrerunl

referunt.

streiiuissime

Quod dum omnes,

niilitassc

qui

aderant,

assererent

universi
,

eum

strenuissime

acclamarent,

necnon

et

quidam

qui sc ab eo captos diccbant, se eidem ofTenent,

perpendcns
rasse,

vir discretus

urbanam reginam urbano niodo

sc

honofilio

quid acciderit,

nianifestavit et

ad nionastcriuin rediens

virginis dc cactcro militavit.

3* Episcopus quidam

qui

bcatam Mariain

in

summa

rcvcrcntia ct dcvotione habebat,

in

quaii-

dam

ecciesiara bcatae

Mariae

nocte

mcdia cx devotione adibat

ct ecce virgo

virginum
et

comitata univcrso virginum clioro vcnicnli

,

viro

occurrit

cum summo honore susceptum ad ecclesiam

ducere
coepit

ad

quam tendebat,

praecinentibus

duabus

de

choro

puellis atque dicentibus

Uiilcis

Cantemus domino sociae cantemus honorcm, amor Christi rcsonct orc pio.
, ,

Qnos vcrsus

totus alius cliorus virginum rcsumciido pcrcantat pracin ordinc versus

dictaequc binae cantatrices binos, qui scquuntur,

subscquutac sunt:

Primus ad ima
Sic hoino

ruit

magiia de

Iiicc

superbus,
ruit.

cum tumuit,
cuni
lali

priinus ad

ima

Sicquc

virum

Dci

proccssione
ct

usquc ad ccclcsiain percaeteris

duxerunt duabus scniper incipientibus

rcspoiidcntibus.

4. Quacdam mulier
ab

solatio viri sui destituta

unicum

filium

habcbat, qncm tcnerrime diligcbat.

iiiimicis capitur et
iii

Quadain aulcin vice

hlius ejus

custodia carcciatur et viiiculatur.

Quod

illa

andiens inconsolabililer flebat et beatam virgincm, cui niultum devota erat, pro liberationc
filii

importunis precibus exorabat.

proficcrct
,

Tan-

dem
ipsam
te

vidcns

quod

sic

nihil

ecclesiam

in

qua crat

sculpta imago bealae Mariae, sola intravit et coram imagine slans

sic

alloquitur dicens
et

virgo beata,

pro libcrationc

filii

rael

sacpc rogavi

adhuc nequaquam
filio

matri raiscrae
et

subvenisti,

patrocinium tuuin
fructum.
filium

pro
sicut

inco

imploro

nulluin

adhuc scntio
sic
in

Igitur,
tibi

filius

meus mihi ablatus

obsidem pro
filio

est,

et

ego

tuum

auferam

et

raeo

custodiam

p&nam.
virgo in
ifflagincDi

Et hacc diccns propius accessit

ct iinagincni

pucri,

quam
archa

grcmio bajulabat
pueri

auferens

domuin

abiit

accipiensquc
ct in

ipsam

in

linteo

mundissiuio

involvit

rccondens ipsain cum clavc diligcntius

pro
filio

obfirmavit,

bonuiu obsidcin

suo

habcrc gaudens

et

ipsuui diligenter custodicns.

Et

592

Cap. CXXXI.

De

natUitate beatae IMariae virginis.

ecce scqucnti nocte bcata virgo jiivcnl apparuit ct januam carceris

apericns,
dices
,

inde

ut

excat,

praeccpit eique 'dixit:

filium
,

matri tuae
sil)i

fiii,

ut

menm

rcddat

ex quo

reddidi

suum.

Qui

exiens

ad matrcm vcnit

et,

quaiiter

bcata

virgo

eum

libcraverit,

enarravit.
et

Ula autcm plurimum exsultans

imaginem pucri acccpit

fiiium dicens:

ad ccclesiam vadens beatae Mariae reddidit

gra-

tias vobis,
distis
,

domina, rcfcro, quia

filium

niihi

meum unicum

fllium rcddirae recepissc

et

nunc vobis

vcstrum reddo, quia nicum

profiteor.

5. Erat quidam

fur, qui saepe latrocinia exerin

ccbat

sed beatam

Mariam plurimum

devotione habcbat ct

eam

crebrius salutabat.

Quadam

igitur vice fur

quaedam rapiens capitur

et snspcndio adjudicatur.

Cum autcm
quod

suspcndcretur, continuo bcata

ut sibi

virgo

ei

alTuit

et

snspcnsum tribus diebus,

ita
,

videbatur, suis
pcrscnsit.
Ilii

nianibus

sustcnlavit

nuliam laesionem

vero
et

qui

eum suspcndcrunt, casu indc transcunlcs cum viventem

repererunl et arbitrantcs,

vultu

hilari

quod non bcnc

fuisset

laqueo adstrictus, gladio ipsum jugulare volebant, scd bcata Maria

fericntium gladio manuni opponcbat et
illi

sibi nil

nocerc potcrant.
sic

Cognosccntcs ergo refcrcntc

bat,

illo

quod beata Maria

ct

eum juvaliberum
vixit,
in

mirantes

cum dcposuerunt

aniore

virginis

abire

dimiserunt.

Qui abicns

nionastcrium intravit ct,

quoad

servitio Dci gcnitricis pcrmansit.

G.

Fuit quidam dcricus,

qui

bcatam Mariam valde diligens horas ejus sedulo decantabat.

parentes ejus morcrcntur,
dimiscrunt.

Cum aulem
ut

alium non habcntes herecst igitur

dcm cidcm hcrcditatcm

uxorcm acciperel
die,
et

Compulsus

ab amicis,

hcrcditatcm propriam gubcrnarct.

nuptias tendcrct
,

Quadam
quan-

autcm

cum ad celcbrandas

in

ilinere

dam ccclesiam

repcrit, et recordatus scrvitii bcatac INIariae in

ipsam

ingrcdiens horas cjus diccrc coepit, ct cccc beata Maria cidcm apparuit et quasi scvcrius
ei

dixit: o stultc et inftdclis, cur

ct

me ami-

cam

et

sponsam tuam
ille

rclinquis

mihi feminam aliam antcponis?

rcdiit ct

Ad hoc
bratis

compunctus ad socios

totum dissimulans celcde domo aufugit

scrvivit.
ct

nuptiis

media nocte omnibus

intrans

relictis

monasterium

bcatac

Mariae
et
,

dcvotc

9, Saccrdos cujusdam parochiae

nisi

honestac vitac nullam missam

missam beatac Mariae scicbat

quam
se

in

ejus

honorcm scdule

decanlabat.
ccrsitur.

Apud cpiscopum
vero

igitur

accusatur et ab eo citius acaliam

(Inm

coram

episcopo

missam

ncscire
ct

diceret,

cpiscopus

ipsum

quasi

scdnclorcm

durc

rcdarguil

ab

Cap.
officio

CXXXI.

De

nativitate l)eatae

Mariae

virginis.

593

eam suspendens, ne
Sequenti
nocte
et,

tle

caetero eaui niissam cantarc Jiuderet,

interciixit.

l)eata

Maria

episcopo

apparens cum
')

plurimum increpavit

cur

suum

sic

male tractasset

canceJlarium,
ille

requisivit addiditque

quod die

XXX.

moreretur, nisi

ad con-

suetum ofticium restitueretur.

accersivit
et

Tremefactus episcopus presbiterum

ut nullam

veniam postulans,

missam praetcr

illam,

quam

sciebat, de beata

Maria celebrare debeat, imperavit.

et

8. Quidara
decanlabat.

clericus

vanus

lubricus erat,

sed tamen Dei geni-

tricem plurimum diligebat et ejus horas sanctas devote et alacriter

Quadam
ct

igilur

nocte

in visione vidit sc anlc tiibunal

Dei adstare

dominum circumstantibus
adhuc

dicere:

de

illo,

qui vos

adspicit, quo judicio dignus sit, vos ipsi dccernalis,

et toleravi ct

queni tamdiu
inveni.
tulit

nullum

in

eo

emendationis signura

Tunc dominus omnibus approbantibus super cum damnationis

scntentiam, et ecce virgo beata surrexit et
fili,

filio

dixit: pro islo, pie

ciementiam tuara rogo

;

ut

super eum damnationis sentcntiam

niei
,

mitiges

vivat

ergo hic ob gratiam

Cui dominus:
tuis

qui

ob propria nicrita

addicitur morti.
si

enim petitionibus eum tribuo,

Et conversa virgo
,

vel saltem

nnnc ejus correctionem inspexero.

dixit:

ad hominera
contingat.
ct ibi in

vade

et

amplius noli peccare

vitam
finivit.

ne

deterius tibi

Ille

igitur

cxcitatus

mutavit et religionem petiit

bonis operibus vitam

vir

9. Apud

-)Siciliam

anno domini

DXXXVII
sub

fuit

quidam

nomine Theophilus cujus-

dam
qui

episcopi vicedominus,

ut ait Fulbertus Carnotensis episcopus,

tam prudcnter

episcopo

rcs

ecclesiaslicas

dispensabal,

quod mortuo episcopo eum dignum episcopatu

mabat.
ordinari.
situs in

oninis populus acclain

At

ille

vicedominatu contentus alium

ipso
onicio
invilc Jib

episcopum maluit

Tandem ab

ipso cpiscopo depo-

tantam impaticntiam est delapsus,

ut

ad

suam rccuperan

dam

dignitatera

cujusdam Judaci
advocavit
et

raalcfici

consilium expeteret.
concitus
venit.

Ille

igitnr

dyabolum

advocatus
et

Theo-

philus igitur jussu daemonis

Christnm

matrem
ipsius

ejus

abnegavit,

christianae
et

professioni

abrenunliavit

et

abrenunliationis
scripsit
et
et

abnegationis

chirographura
sigillavit
et

suo

sanguine

proprio

scriptum
sic

annulo
servitiu

sigillatum
In

daemoni
igitur

tradidit

ejus

se

addixit,
In

crastinum

procuratione

daemonis Theophilus

gratiam episcopi recipitur

et in sui digni-

1) Becfrnt.

famulv. 111

legunt.

2)

Ed^

Tr. Hiale

Ciliciain,

38

694
tatem

Cap.
officii

CXXXl.

De

nativitate

beatae Mariae virginis.

se

restiluitur.

Tandem

ail

reversus
,

de

eo,

quod

fecerat, valde ingemuit et ad virginem gloriosara

ut sibl in adjiiigitur vice

torium fieret, tota mentis devotione confiigit. beata Maria

et
in

Quadam

visionc

ilii

apparens de impictatc ipsum redarguit

ac Clirislum Dci
fecit

dyabolo abrenunliare praecepit

filium
in

et

omne
filii

christianitatis

propositum confiteri
et
,

et

sic

ipsum

sui et
sibi

gratiam recuperavit

ad indicium indultae veniae iterum

ap-

parens cliirographum

quod djabolo dcderaf,

sibi reddidit et

super

pectus posuit, ut jam non se d^aboli servum timeret, sed per vir-

ginem se liberum factum gauderet.

Quo Theophilus recepto rehe,

menter exsultans coram cpiscopo omniqne populo

derat,
retulit
et

quod

sibi acci-

cunctis

adaiiranlibus

ct

virginem gloriosam lau-

danfibus ipse posl triduum in pace quicvit.

vir
et

filiae

lO. Quidam
in

uxor sua

filiam

unicam liabentes eam cuidam juveni nuptui

filiae

tradiderunt,

ob amorem autem

gcnerum secum

domo

tedili-

nebant.

]Mater

autem puellae juvenem amore

suae tam

genter colcbat, nt non major esset amor puellae ad puerum,

socrns ad gcnerum.

quam

Inter haec nialitiosi dicere coeperunt, quod hoc

non

filiae

causa facerct,

sed nt eidem pro

filia

sese

ingcrcret.
tiniens

Cum

igitur mulieris

animum tanta

falsitas concussisset,

ne

in vulgi

fabulam verteretur, dnos rusticos alloquitur,

velint,
cuilibet

et si

occulle

generum strangulare

XX

solidos pollicctur.

Qua-

dam crgo
aliquo
ire

dic eos in ccllario recludcns raaritum

suum ex

industria

consuluit

et

filiam
,

alio

transmisit.

Tunc adolescens

jussu dominae suae ccllarium

a
latronibus
et

ut vinum afferret, ingreditur et

mox
de-

strangulatur.

Mox

socnis ipsum in lectnm

filiae

tulit

quasi
filia

dormientem vestibus circumtexit.

et

Rcdeuntibus ergo
filiac,

marito et

ad mcnsam positis jubct niafer ad mensam vocare.

ut

maritum

debeat excilare
risset et
et
illa

et

Quac cum dcfunctnra repein

haec concita nuntiasset, tota familia

mulier

lamentum vertitur
lamcntafur.

homicida

quasi

dolens

cum

caetcris

Tandem
lierem
et

niulier de

perpetrato scelerc
fuit.

valde ingemuit et sacerdoti

omnia per ordinem confcssa

saccrdoteni
liligium

Post aliquod tcmpus inter muet

oritur

sacerdotc

sibi

gcncri
notiliam

homicidium irrogatur.
dcvcnissct,

Quod cum ad parentum ')juvcnis

et

adducitur ad judicem

ab eo ignibus

concrcraanda

admnalur.

Fineni ergo sunra imminerc considcrans ad bcatam vir-

i) Vorpiii

jiiTeiiis oinillif Kd.

rr.

Cap. CXXXII.
glnem so convertit
se prostravit,

De

sanctis Cornelio et Cypriano.

595

et cjus Intrans ecclesiam in oratione in

cum lacrymis
niagnum pro-

Post modicum exire compellitnr et

ct

jectam ignem omnes ibiclem stare illaesani

incolumem contuentur.
atl

At parentes pneri ignem parvum esse putantcs

currunt
aliquo
ct

sarmenta con-

in

ignem projiciunt,
lanccis
et

videnles
hastis

autcni

quotl nec sic in

laederetur,
qui

eam impugnare coeperunt.

obstupuit
et

Tunc judex,
in ea

aderat, vcliementcr

eos ab ipsius

impugnatione compescuit, eam autem diligcnter considerans nullum

signum incendii praeter sola vulnera lauceanun

et

invcnit.

Cura

autem parentes ejus donium eam ')rcduxissent

neis rccrcarent, nolens

eam fomcntis

et bal-

eam Deus

ultcrius huinana suspicione foedari,

liac

post triduum in laude virginis perseverantem ex

vila avocavit.

''CAP.

CXnil.

(132.)

De
intellexit
et

(sanctis

Cornelio et Cypriano.
intelligens

Cornelius

interpretatur

circumcisioncm.

Ipse

cnim
licitis

et intclligendo

servavit circumcisionem a superlluis

,

etiam necessariis.
,

Vel Cornelius a cornu ct leos

est fortitudo populi.

quod

est

po-

pulus

quasi

cornu, id

Cvprianus dicitur a
Vel dicitur a

cypro, quod cst raixtura, et ana, quod cst sursum. cypro

,

quod

est raocstitia vel hereditas.

Ipsc enim habuit super-

nam mixturam

graliae ct virtutum, moestitiam peccatorum ct here-

ditatcni coelestium

gaudiorum.
sancti Fabiani a Dccio Caesare

Corneiius papa succcssor

cum

suis clcricis in exsilium relegatur ibiquc a sancto Cjpriano Cartha-

giniensi
silio

episcopo

litteras

confortationis
et

reductus Decio praesentatur,

accepit. Tandcm de cxdum immobilis permaneret,

,

JHSsit

enm Decius plumbatis

,

caedi

praecepitque

ut

ad templum

Martis duceretur
subiret.

et

ibi

ant

sacrificaret aut sententiam capitalcm

,

Cum

ergo

illuc

duceretur, miles quidam rogavit euni

et

nt

ad domnm suam deverteret

pro uxore

sua Sallustia,

quae pcr

quinque annos paralitica jacebat, oraret.

ejus sanata esset,
1)

Quae dum ad orationcm

et viro

XX

railites

cum ipsa
2)

suo domino credic.

Ed. Pr.

reclusisspnt

ofFert.

Hoc caput

Tiilgo est

132.

In Ed.

Pr. inscribitur:

De

Sfiucto Cornelio.

38*

59G
dcrunt,
illiid

Cap.
qul

CXXXni.

De

sancto Laroperto.

omnes

jubciitc Decio ad

tcmplum Martis deductl

et in

exspucntes cum sancto Cornelio martirizati snnt.

Passus est

autcm circa annos domini CCLIII.

episcopus in eadcm
civilate

Cjprianus autcm Cartliaginiensis

Patrono proconsuli praesentatur.

Qui

cum a

fidc

nullatcnus niutari posset, in exsilium mittiturindcquerevo-

catus ab Anglirico proconsulc, qui Patrono successcrat, scntentiam

capitalem accepit.

Qua

sentcntia lata dixit Cyprianus

Dco

gratias.
,

Cum autem ad locum cum

teum raanu sua oculos
domini

spicuhUore venissct, praeccpit suis

ut
lin-

eidera spiculatori pro nicrcedc

texit

XV
et

aurcos darcnt, accipiensque

sic

coronam susccpit circa anuos

CCLVI

'CAP. Craill.

0(34.)

E>e j^ancto Ijampcrto.

Lanipcrtus
nobilis

genere, scd nobilior sanctitatc vitao

litleris

ct

primaevo aetatis suac

cruditus

adeo pro

sui

sanctitatc

ab

omnibus amabatur, ut post Thcodardum magistrum suum 2)Treccnsis ccclesiac in episcopum mcruit promoveri.

Quem
sine

Cbildcricus

rex

plurimum diligcbat
sed crescentc
Jionorc

et

prac omnibus
malitia

episcopis

carum semper
causa impii
in

liabcbat,

invidorum

eum

cxpcllentcs

debito

privavcrunt et

^^Feramundum

cjus

cathcdram statuerunt.

Al Lampertus monastcrium ingressus

cst.

pcr

*)quinquc annos ibidem optimc conversatus

ad

Quadam
somim

vcro nocte
fccit,

orationem surgcns

in

pavimcnlo

pcr ignorantiam sonum

fccit
,

quod audicns abbas

ad crucem.

dixit: quisquis

hunc

stalim vadat
cilicio

Tunc Lampertus

iliico

nudis pcdibus in

ad

crucem cucurrit ibique tamdiu

duni
fratribus

ct in nivc et

gclu ac glacic fixus

stctit,

posl matulinas sc calcfacientibus abbas

illc

cum dccsse
ad cru-

cognovit ct audiens a quodam fratrc, quod

csset, qui

ccm

ivissct,

cum

introduci

fecit

ct

ab co

cum monachis vcniam

poslulavit.

lllc
iis

vero non solum clemcnter indulsil, scd et dc bono

paticntiae

sublimitcr pracdicavit.

Post scptem annos Feramun-

dus
1)
1*1-.

est

expulsus et
c.iiiiil

sanctus
c.

Lamperlus jubentc Pipino ad scdem

2)
.1

Hor

viilfO

p.st

134.

Fd.
p
j) l

l"r.

TinjcclPiisis
ofreriiiil.

liijil.

.3)

Kj.

P or r

II (1 11

logit.

4) Alii

Ciip.

CXXXIV,

De

baiicto

Adiiano cuin

sociis

uis,

597

propriam est rcductus.

pollercl,
insuigpiites
in

Ciiin

autcni

sicut prius verbo

et exeniplo

euin

duo niaiigni euni graviter insectari

,

coeperuiit,

quos amici

pontificis ')

siciit

uieruerant

occiderunt.

Eo

teinpore Lainpertus Fipinuin de quadani meretrice,

quani tene,

l)at,

pluriinum increpavit,
et

Dodo autem consanguineus eorum

episcopi

qui

occisi fuerant,

frater

ipsius meretricis, domesticus aulae rcgiae

congregato exercitu
occisorum necein
in

domum
sancto

circuinquaque obsedit, volens

vindicare,
ille

At cum puer Lamperlo

iii

oratione posito nuntiasset,

ret,

confisus in doinino, ut eos

expugna-

mucronem

arripuit,
,

sed ad se rediens gladium de niaiiu pro-

Jeoit, raelius judicans

ut persistendo et

moriendo vinceret, quani

ut sacratas niaiius de

impiorum sanguine niacularet.

et

Tunc

vir

Dei

suos

admonuit, ut peccata sua confiterentur

mortem patienter

Bustinerent, statimque iinpii irruentes sanctum in orationc Lainperluni

prostratum peremerunt circa annos doinini

-)DGXX.
et

Quibus

discedentibus quidain ex ejus famulis evadentes corpus ejus occulte

ad cathedralem ecclesiam navigio perduxerunt

latis

cum multa

civi-

mocstitia scpulturae dederunt.

CAP.

mw.

(127.)
siiis^.

De
est,

^ancto Adriano ')cnm ^ocii^

Adrianus a Maximiano imperatore regnante martirium passus

Cum enim
alii

praedictus Maximianus in Nicomedia urbe jdolis

ejus cuncti christianos
,

immolaret,

jussu

perquirentes
vicini vicinos,

alii

timore

poenae,

amore promissae pecnniae

propinqui

domesticos ad supplicium trahebant, inter quos XXXIII a perquirentibus comprehcnsi

audiistis,

ante

regem adducti

sunt.

Quibus rex: non

sit?

qualis
et

poena adversus christianos posita

tuae jussionis Irrisimus.
et

Cniilli:
iratus

audivimus
nervis

stultitiae

Tunc rex
eorura
ferro

crudis

eos

caedi jussit

lapidibus

ora

contundi
vinctos
in

mandavit ac annotata uniuscujusque confessione

carcere
recludi praecepit.

Quorum
iis:

constaiitiam

Adrianus

prior

officii railitaris

considerans dixit
eos.

adjuro vos per

Deum
3)

vestruin,

1) Viilgo inale acldititr;

3)

Ed. Tr.

DC

legit.

Aerba:

cum

sooiis suis

libri recent. ojiiittuiit.

598
ut

Cap. CXXXIY.
dicatis Acl
,

De

sancto Adriano ciim sociis suis.

inihi

quac est remuueraUo

quam

exspectatis per ista

vidit

tonncuta.
divit

hoc dixerunt saucti: oculus uou

uec aurls audili-

nec iu cor honiinls adscendit, quae praeparavlt dominus

se
nie

gcutibus
aunotate

perfccte.
cuni
istis
,

Tunc Adrianus
,

in

niedium

prosiliens

ait:

quia et ego christianus sum.

Quod cum
in

iniperator audivissct
posuit.
scidit

nolcutem sacrificare vinctum fcrro

carcere

Natalia vero

uxor ejus
flens

audiens
ct

viruni

suum

in carcere,

veslimcnfa

sua

pluiimum
Christi

cjnlans.

Sed cum audifuisset,

visset,

quod propter fidem

incarceratus

gaudio

repleta ad carcereiu cucurrit et vincula viri sui et aliorum osculari

coepit.

Erat enim christiana

scd
:

proplcr

persecutionem se non
doinine

publicaverat.

Et dixit ad virnni
,

beatus es,

mi Adiianc,
tui
,

quia invcnisti divitias

quas uon dimiserunt parcntes

quibus

egebunt
iiec

lii,

qni multa possident,

qnando non

crit

foenerandi tempus

mutno accipicndi,
mater

')dum
filiam

nullns de poena alium liberahit nec

pater filium iicc

ncc scrvus domiiium ncc ainicus ami-

cum nec

diviliae possessorcm.

Cuinque

cum admonuisset,
ad eam Adrianus:
te,

ut

om-

neiu gloriam terrcuain contemuerct ct ainicos

ct

et pareutes spcrncret

semper ad coclestia cor habcrct,

dixit

vadc,

soror niea,

tempore passiouis nostrae acccrsam

Sicque virum

ut videas fiuem ut

nostrum.
scilicet

suum
iii

aliis

sanctis

recommcndans,

eum

confortarcnt

rediit

doinum suain.
,

Postinodum audicns
ct

Adrianus dicm passionis suae adesse

-)sanclos,
qui
sicut

dans muncra custodibus

abiit

secum erant
ci

iii

fidejnssores
ut

domuin vocare

Nataliam

jurainento

promiscrat,

eorum passionibus
ct

praescns esset.
Nataliac
diccns:

Quidam autem eum vidcns praecurrit

absolntus
cst
ct

nuntiavit

Adrianus

et

ecce venit.

Quod

illa

audicns uon crcdcbat dicens:

culis?

quis potuit

eum absolvere a

vin-

Non mihi

contingat, ut absolvatur a viuculis ct scparctur

a sanctis!

Dum

hoc loqucretur
cst.

puer domcsticns venit diccns: en

dominus meus diinissus

refugisset,

lila

aulem putans,

quod marlirium
,

amarissime flcbat,
contra

ct

cum

vidissct euiu

surgeus vclo-

cius ostium doinus

tur, qui a

oum

clausit et dixit: longc a inc cfficiaiilius,

Deo

corruit,

nec mihi contingat loqui ori

Et convcrsa ad cuiu

pcr quod
tu miser

doininum suum abnrgavit.

dixit:

sine Deo, quis te cocgit apprchcndcrc,

qnod uon
tc

potuisti pcrficcre,

quis
1)

tc

separavit a
iiinle
:

sanctis

aul

quis

scduxit,
logit.

ut reccdcres a

Ed. rr.
s s

Deus
1

loeo coiijiincliuiiis

dum

2) Ed. Tr.

sniiclis

fi

d ej u

11

i>rHefert.

Cap.

CXXXIV.
Dic

De

sancto Adriauo
cur
fiigisli,

cum

sociis

suis.

5yy
fteret,

conyentu pacis?

mihi,

autequam pugiia
vulneratus
es
et

antequam repugnantem videres,

efflissa

quomudo
si

necdum
miseram,

sagitta?

Et ego mirabar,

ex gente sine

Deo

de genere

impionim ')aliquis offerretur Deo.

quid faciam,
est

Heu me

infclitem

et

quae conjuncta sum huic cx genere impiorum?

ut

Non

concessum mihi,

unius horae spatio vocarer uxor martiris,

sed ut dicerer uxor transgressoris,

ad modicum quidem exsultatio

erit.

mea

fuit

et

ecce per saecula opprobrium meura

Haec autem

beatus Adrianus audiens vehementer gaudebat, admirans de femina

juvene pulcherrima
talia loqui

et nobili et

ante

XIV mcnses

nupta, quomodo
eifcctus

posset.

Unde ex hoc ad martirium ardentior

verba cjus libentissime audiebat, sed cum eam uimis

ret, dixit ei:

affiigi vidc-

apcri mihi, domina

mca

Natalia

non enim, ut putas,

raartirium fugi, sed te, ut promisi, vocare veui.

ait:

Quae nou credens

vide,

quomodo me
,

seducit transgressor,
niiser,

quomodo mentitur
interficiam,
dixit:
iit

alter
tieris.

Judas

fnge a

me

me ipsam jam
,

sa-

Et dum moraretur ad aperiendum

ei

aperi

citius,

nam
et
si

vadara et ultra non videbis rae et post lioc lugebis,

ante exitum

quod me meum non videbis; ftdejussores dedi sanctos martires, ministri me requirentes non invenerint, sustinebunt sancli
et

tormenta sua

mea

simul.

Haec audiens Natalia aperuit

et sibi

Invicem prostrati ad carcerera simul abierunt, ubi Natalia per VII

dies

sanctorum

ulcera

cum

linteis

pretiosis

extergebat.

Statuta

autem die iraperator eos

praesentari jussit,

qui rcsoluti poenis,

quia arabnlarc non poterant, velut aninialia portabantur,

Adrianus
sibi

vero yinctis manibus sequebatur.

Deinde Adrianus ')portans

Natalia

equuleum Caesari praescntatur

vcio

adjungens se

ei

di-

cebat: vide, domine mcus, ne forte trepides,

cnm tormenta

videbis;

roodicum quidem nnnc patieris, sed continuo cum angelis exsultabis.

Adrianus igitur sacrificare nolens gravissime caesus

Natalia

est,

currensque
ecce

cnm gaudio ad sanctos,

moneret,

qui erant in carcere, ait:

dominus meus inchoavit niartirium.

blasphemaret
,

Cum autem
si

rex,

ne Deos snos
quia eos,
qui

ille
,

ait:

ego torqueor,

qui

non sunt Dii, blasphemo

qualiter
:

ipse torqueberis,
te
illi

Deum
do-

verum blasphemas?
cuerunt.

Cui

rex
:

haec veiba

seductores
dicis,

Ad quem
vitae

Adrianiis

quare seductores eos

qui sunt
viri

doctores

aeternae?

Currcns Natalia

haec responsa

sui

1)

Ed. Fr. male nliis praefert.

2) Ed. Vt.

malp: iiorlalus

super

eq.

600

Cop.

CXXXIV.

De

sancto Adiiano cuin sociis suis.

aliis ciiin

gaudio referebat. Tiuic rex a quatiior validissimis virlsfecit

,

eum

graviter caetli

omnes autem pocnas

niartiribus
,

et

interrogaliones et re-

sponsiones Natalia
referebat.

aliis

qui eraiit in carcere, continuo

In tantuin autein caesus est, ut ejus viscera effunderentur.

Tunc

fcrro

vinclus

cum

aliis

iu

carccre

recluditur.

Erat

autcm

Adrianus juvcnis delicatus valde et decorus

talia vero viruiu suuin supinuin

annorum XXVIII, Natotum laceratum conbeatus es,

jaccntem

et

siderans, milteiis inaiiuiu sub verlice ejus dicebat:

do-

mine meus, qui dignus

es,

effectus es de iiumero esse sancloruin; beatus

eo, qui pro te passus est.

lumen meuin, ut patiaris pro

,

Perge

nunc

dulcis

meus,

ut videas gloriam ejus.

Audieus autem impe-

rator,

quod multae matronae

ne
ulterius

sanctis in carcere niinistrarent, prae-

cepit,

ad

eos

ingredi
et

permittantur.
virilem

Quod audiens
lioc induxit

Xatalia se
in

ipsam tousuravit
Alias
cuin

habitum

assumens sanctis

carcerc ministrabat.
ut,

quoque exeinplo suo ad

esset
in

rogavitque virum,

gloria,

hanc preceni pro se

citius

faceret, ut se intactam custodiens

caret.
afferri,

Deus ab hoc saeculo

evo-

Audiens autem rex, quae inatronae

ut
fractis

fecisscnt, jussit

incudem

super euin cruribus sancti martires

interircnt.

Timens

vero Natalia,
ut

ne vir suus ex alioruin suppliciis terreretur,

rogavit ministros,

ab

eo incipcrcnt.

Abscissis
ut

igitur

ab co
sibi

pedibus cruribusque

fractis

rogavit cuni Nataiia,

maiiuiu

abscidi perinitterct, quatenus aliis sanctis, qui plura passi fuerunt,

conipar esset.

Qiio

facto

Adrianus
ad

spiritum

reddidit

caetcrique

uUro

pcdes

protendeutes

doiniuum migraveruut.
Natalia

Rex

auteni

coruiu corpora crcmari niandavit,

sinu suo abscondit.
cipitarentur
,

vero inanuin Adriaiii iu

Cum
et

auteiu corpora sanctoruiu in igiiem praecuin

iis

voluit

Natalia se

iu

ignein praecipilarc,

sed

subito

vehementissimus
illacsa

imber

erupit

et

igncm
vcro

cxsliugucns
inilo

corpora sanctorum

scrvavit,

chrisliani
,

consilio

corpora Constantinopoliiu transfcrri fcccrunt

siac
inini

quousquc pacc ecclesuiit circa

reddita

cuin

honorc rcferrentur.

Passi

annum do-

CCLXXX.
tcncbat.

Natalia vero domi remanens inanum sancti Adriani

in

sibl rctinuit,

quam
Post

solatium vitae suae scmper ad caput lectuli

vidcns Nataliam
taiu

sui

hoc autcm tribunns

divitcin
ct
in

pul-

cherriiuam

tamque

iiobilcm

de

voluntate

imperatoris

honcstas matrunas misit, ut

Natalia
rcspondit:
quis
ut

suuin conjugium consenliret.

Uuibus
tali

inihi

pracstarc poterit,
luihi

ut

coiijungar
ut

viro?

Scd pcto

Iriuin

dicrmn

dcntur induciac,

ine

Cap.

CXXXV.

De
Hoc

sanctls
autciu

Gorgonio
,

et

Dorotheo.
fiigcre

601
posset.

valeam praeparare.
Cuni auteni
dormi^^it
et

ditebat

ut

liide

DcHm

exoraret, ut se intactam conservaret, subito ob-

ecce unus

martirum

ei

apparuit et

eam

dulciter conveniat,

solans
ravit.

ut ad locum, in quo sunt corpora raartirum,

impecura

Evigilans
christianis

igitiir

et

manum

Adriani solam accipiens

mullis

navcm conscendit.
eorum

Quod tribunus audiens cum

exsurgens autem
redire

multis militibus

eam per navigium

multis

insecutus cst,
subraersis

ventus

contrarius

eos

compulit.

Media autem nocte dyabolus

his, qui erant

in specie naucleri

cum navi phantastica

iis

cum

Natalia, apparuit et quasi voce nauclcri ait

unde

venitis aut

quo pergitis?

Et

illi:

ex Nicoraedia venimus
ait:

et

Constantinopolim pergimus.
pergite, ut rectius navigelis.
initteret

Quibus

ille

erratis,

ad sinistram

Hoc autem

dicebat, ut eos in pelagus

,

et

perirent.

Cum autem

vela nuitarent
et

subito Adrianus
,

in navicula

sedens

eisdem apparuit

eos

navigare

sicut prius

coeperant,
locntus
iis

admonuit, asserens raalignum spiritum fuisse,

qui sibi

fuerat,

ponensque se ante eos praecedebat

illos et

viam

ostendebat.

Natalia vero Adrianura praecedere videns iraraenso

gaudio repleta est sicque, antequara illucesceret, Constantinopolim

advenerunt.
tirura
,

Cum autem
et

Natalia in domura, ubi erant corpora mar-

inlroiisset

raanura Adriani

ad corpus posuissct

ct

post

orationeni

dormitasset,

Adrianus

ei

apparuit et salutans eam, ut

in aeternam pacera

secum

veniret, praecepit.

Quae cum
oranibus

evigilasset
craisit spi-

et soraniura adstantibus retulisset,

valefaciens

ritum, fidules autem corpus ejus accipientcs juxta corpora raartirura

illud posuerunt.

De

CAP. C\X\V. (128.) sancti^ Gorjyonlo et OUorotlieo.

et

Gorgonius

Dorotheus
militiae

apud Nicomediara primi in palatio

rcnuntiant,
ut
libcrius

Djocletiani antiquae

regcm suuni

scquantur,

et

christiaiios se

voce libera confilentur.

aegre ferens

Quod Caesar

audiens

pluriraum

anxiabalur,

perdero talcs viros,

1)

Ed. Pr. Thorotlieiis

legil.

602

Cap.

CXXXVI.

De

sanctis

Protho et Jacincto.

quos Intra palatium nutritos nioruin

et generis nobilitas decoravit.

Cuin igitur ncc minis nec blanditiis movercntur, in cquulco distenduiitur

et flagellis

ct

uiigulis

toto

corpovc laccrati aceto et sale

et
iii

nudatis paene

eorum visceribus perfunduntur,

cum haec

ala-

crius tolcrarent, in crjvticula assantur, ubi quasi

lecto florum vi-

debantur jacere nihilquc lacsionis sentire.

laqueo suspenduntur
taincn intacta
et

Dcinde jussu Caesaris

sed

corpora hipis

ct

canibus exponuntur,

a iidelibus colliguntur.

OP^issi sunt circa annum

domini

CCLXXX.
est.

Post niultos annos corpus sancti Gorgonii Ro-

mani translatum

Anno domini ^jDCCLXIII. cpiscopus Metensis

ipsura

nepos Pipini regis

ad Gallias

transtulit et Gorgociensi

mo-

nasterio eos collocavit.

CAP. CIXXVI.

(129.)

De
socii

jsanctis Protlio et Jaciiicto.

fiicrunt domicelli et in studio

Prothus et Jacinctus

pbilosophiac

Eugcniae

filiac

Philippi nobilissimi Ronianorum gcncre.

Qui
ct

quidcm Philippus a scnatu praefecturam Alexandriae acccpcrat

illuc Claudiain

uxorcm suam

et filios

Avitum

et

Scrgium filiamquc
liberis

3)Eugcniam
ct
lilteris

secuni duxit.
perfccta,

Porro Eugcnia oninibus

Prolhus quoque
et

artibus

erat

Jacinctus sccum stu-

duciant

ct

ad pcrfcclioncm
aetalis

oinnium scicnliarum dcvcncrant.

Eu-

genia igitur XV.

filio

suac anno ab Aquilino Aqnilini consulis

ct

pctitur uxor.

Cui

illa;

marilus non natalibus, scd moribus

est

cligcndus.

Pcrvcnit

igitur

ad inanus

cjus

docfrina Pauli ct

coepit aninio

fieri

christiana,

Permissuiu crat tnnc christianis circa

illa

Alcxandriain habitarc, nnde

quasi solatiando pcrgcns ad villam

transicns audivit chrislianos cantantcs:

nia,
et

omncs
dicil

Dii

gcntium dacmo-

dominus autcm caclos

,

fccit,

Tunc

ad pucros Prolhum
sjllogismos

Jacindum

qui sccum

studucrant:

philosophorum

scrupuloso sludio Iranscgimus,

Aristotclica argumcnta ct Platonis

idcas ct Socriilis inonita et brcvitcr quidquid caiitat pocla, quidquid

orator ct quidquid philosophus cogilat

1) K(l. Vr.

hac scnlcntia cxcluduntur;

o/TpH:
lln

pnssiis esl.
;

2) Alii letuiit
i
.1

Tr. niale

limr

cxliil)!'!

1':

ii

i-

iii

ii

a e

DCCLXXIII. omnibu rlc.

:

3)

Ed

Cap.

CXXXVI.

De

^anctis

Protho

et Jaciucto.

603

dominam me

vcrhis usiirpata potestas, sororem vero sapicntia feoit,

sinius ergo fratres et Christiimsequamur.

hahitii
viri atl

Placct consilium ct assumto

vir

monasteriiim

ciii

Helcnus

Dei pracerat,

venit,

qui nullam ad se fcuiinani vcnirc sinebat.

Qui edani quadam vice

fcrre non posset,

cum haeretico disputans, cum vim argumcntorum

niagnum ignem accendi
fidem
fecit, ut ille,

qui non comhurcretur,

esset,

veram
intravit

probaretur hahcre.

Quod cum factum

autem, cuni

prior

et illaesus exiit, haereticus

iiitrare nollet,

ah omnihus

expulsus
ait:

est,

Ad hunc

igitur

cum
cuin

accessisset et se virum diceret,

sis

recte vir diceris,

quia,

femina,

virililer agis.

Nam

sibi cjus
et

conditio a

Dco

fuit rcvclata.

Ah
et

eo igitur

cum Protho
Eugenium

Jacincto

monasticum hahitum susccpit

fccit.

se fratrcm

ab oranihus appeilari

Palcr autein et niater videntes currum

Eugeniae

domum vacuum

rediisse,

mocreutes undique

filiam inquiri
,

feccrunt, scd

rainime invenire potucrunt.

qui rcspondciit,

Intcrrogant vates

quid

de

filia

factura sit,

eam

a Diis inter astra transet

latam.

Quocirca patcr iinaginem

filiae

fccit

ipsam ab omnihus

adorari niandavit, ipsa vero

ct

cuin

sociis

in

Dei tiniore permansit

mortuo praeposito ipsa

et

pracfititur.

Erat tunc Alexandriae nianoraine

,

trona quaedam dives

nohilis

Mclancia

quain

sancta

Eugenia oleo perungcns a quartana

imde multa
ei
raisit

liberavit in noniine Jesu Christi,

inunera

scd non

reccpit.

Praedicta igitur
sacpius

matrona fralrem Eugcniura honiincm csse arbitrans

visitahat

eum

vidensque

elcgantiam juventutis et pulchritudincm cor-

poris in

e}us amorein vcheraentcr exarsit, et qualitcr possit,

cum eo comQui cum veet qualitcr

misccri
niisit,

anxia cogitare coepit.

Simulans igitur languorem

ut

ad eam venirct

et se inviscre dignarctur.

nisset,

aperuit sibi,

qualiter cjus

amore capta esset

in cjus concupiscentia acstuarct,

rogans, ut sccum carnaliter coniet osculatur

niiscerctur,
et

statimque

euin

apprehendens araplectitur
frater

ad crinien hortatur.
ci:

Quod factum

Eugcnius abhorruit di,

cens

rccte

nomcn Melanciam hahcre cognosceris

ct

nigrcdinis

enim replela perfidia nigra diceris

ohscura

filia
,

tencbrarum, aniica

d^aholi, dux pollutionis, fomcntum libidinis

soror anxictatis per-

petuae
et

et

mortis

filia

seinpiternae.

llla

veio se deceptam vidcns

voluit

tiiuens,

ne

forte scelus

publicaret,

ipsa prior detegere

violare.
diceiis
:

clatnareque
igltur

coepit,

quod

Eugenius
ct
nic

ipsain

voluit

Abiit

ad Philippum praefectura
christianus

conqucsla cst
medciidi

juvenis
in

quidam pcrfidus

ad

causa

ingressus

604
rae

Cap.
irnicns

CXXXVI.

De

sanctis Protho
violare,
et

et Jaciricto.

iinpudenter ine
,

voluit

nisi

luiius anciliae,
,

quae intra cubicnlum erat

libidini sociasset.

fuissem liberatus sulTragio

suae

me

Audiens

igitur praefectus ira acccnditur et

missa

apparitorum multitudine Eugcniam caeterosque servos Christi ferro

vinctos adduci fecit dicmque statuit,
in

quo omnes tradi deberenl

iis

luorsibus

bestiarum.
dic nobis,

Accersitis

etiam
,

coram se
vos

dixit

ad Euvester

geniam:
docuit,

sceleratissime

an

hoc

Christus

ut

operam corruplionibus

dctis et

matronas impudenti ve,

sania violetis.

Cui Eugenia demissa facie

ne agnosceretur

re-

spondit: dominus noster castitatem docuit et integritatem servantibus

aeternam vitam promisit.

monstrare possumus
illa,
,

Hanc autem Melanciam

,

falsam
,

testem

sed mclius est

ut nos patiamur

quam quod

cum convicta

fuerit,

punialur et fructus patientiae nostrae de,

pereat.

Verumtamen adducat ancillam

,

quam

dicit

nostri

sceleris

esse testem

ut

cx ore ejus possint refutari mendacia.

illa

Quae

cura

adducta esset,

a domina sua docta constanter

voluit,

sibi

apponebat,

quod dominara suam oppriraere

similiter dcpravati
transiit
et

cumque omnes de familia

aitEugenia: lenipus tacendl
,

sic esse testarentur,

tempus loquendi advenit; nolo

ut irapudica in servos

Christi criraen imponat nec

veritas superet
et

faliacia glorietur; ut autera

racndacium

sapientia
,

malitiara

vincat, veritatem ostendam,

non propter jactantiam

sed propler Dei gloriam.

Et haec dicens

tunicam a capite usque deorsura sive usque ad cingulura scidit et

fcuiina apparuit dixitque praefecto:
fratres hi duo, qui tecum sedent,
filia

tu miiii pater,

Claudia niater,

Avitus et Sergius, ego Eugenia

tua,

hi

duo Prothus

et in

Jacinctus.

Quod patcr audiens

irruit

et
lact

filiam

cognosccre incipiens
effudit,

amplcxus cum matre

ct

cr^mas mullas

Eugenia autem vestibus aureis induilur

autera

in sublirac tollitur,

ignis

de coelo vcnit ct Melanciam cura

ct

suis consurasit.

Sicque Eugenia patrem, matrera

fratres totam-

que

familiam

ad fidcm Christi convcrtit,

ita

quod patcr proptcr

et in

hoc a pracfeclura depositus a christianis cpiscopus ordinatur

orationc
filiis

persistens
et

ab

infulelibus

occiditur,
ct

Claudia
ibi

autcm
ab
iis

cuni

suis

Eugenia

Romam

revertitur

mulli

ad

Christum sunt conversi.

grandi saxo
in

Eugcnia autcm jussu impcratoris ligata

,

Tjberim praecipitatur

sed

rupto saxo super undas

incolumis gradicbalur.
cxslintta

Tunc

in

fornaccm ardcntem projicitur, sed

Recluditur

fornace refrigerio

utebatur.

dcindc
radiabat

in

tenc-

brosura

carcercm

sed

lumen

splendidissimum

eidcm.

Cap. CXXXVII.
cumqiie per

De

exaltatione sanctae
salvator

criicis.

605
et

dies sine cibo fuisset,

sibi

eidem apparnit

panem cnndidissinmm
eodem
natalis

porrigens dixit: accipe

cibum dc manu

mea, ego sum salvator tuus, qucm

die
,

tota mentis intentionc amasti;

te cripiam.

quo ad terras desccndi, ipse

spiculator
nilKitur
et et

In die igitur

domini

caput

cjus

abscidit.

Quae

postmodum matri apparuit

praedixit.

quod die dominica se sequeretur,

Veniente igitur dominica dic Claudia in orcitionc posila

Protlius autcm et Jacinctus,

cmisit spiritum.

cum ad templum ydoet

lorum trahercntur, oratione simulacruni comminucrunt

ficarc nollent
,

cum

sacri-

capitis obtruncatione martirium

postmodum
Gallo

coniple

verunt.

Passi

sunt

autem

sub Valeriano

et

circa

annos

domini CCLVI.

CAP. CXXIYII. (130.) I>e exaltatloiie i^anctae crnciis.

Exaltatio

sanctae

crucis

dicitur
fuit.

co

quod

tali

die

fides

et

sancta crux plurimum

exaltata

Nolandum autem, quod ante

vilitatis
,

Christi passionem lignum crucis fuit lignum

quia

hujusquia,

modi cruces de
quantnmcunque

lignis
in

vilibus

parabantur;

infructuositatis,

monte Calvariae plantabalur,

fruclum

niinime

faciebat; ignobilitatis quoque, quia erat supplicium latronuni; tenebrosilatis, quia

ibi

tenebrosum

et sine

omni decore erat; mortis

,

quia

homincs morti tradebanlur; foctoris

Post passionem vero
in

quia

in

niedio

cadavcrum
,

plantabatur.
Tilitas

fuit multipliciter exaltata

quia

transiit
;

preliositatem

undc

dixit
,

Andreas: salve crux

Cant. VII.:

pretiosa etc.
in

infructuositas in fertilitatem

adscendam
in sublimi-

palmam

et

apprehendam
:

fructura ejus;

ignobililas
,

tatem, August.
frontes

crux,

quae erat supplicium latronum

tencbrositas
radiis
,

transiit

ad

imperatorum;
cicatrices

in

claritatem,

Chrysostomus:

crux

et

Christi

solis in judicio erunt lucidiores;

niors in vitae perpctuitatem

unde cantatur: ut unde mors orieba-

tur; foetor in

odorem
,

suavitatis, Cant. I.:

cum

esset rex in accu-

bitu suo; nardus

id est

crux sancta, dedit odoreni suum.

crucis sollcniniter ab ecclesia cclebratur,
fuit.

1. Exaltatio sanclae

quia in

ca

fides

quamplurimum exaltala

Anito cnim domini

606
DCXV.
pcrio

Cap.

CXXXVIl.
domino

De

exaltatlone sanctae crucis.

per saevitlam

perraittcnte
,

flagellari populiim Biium

paganorinn

Cosdroe rcx Persanira omnia rcgna terrarura suo imJerusalem autcm

veniens

subjugavit,

sepulchro

domini
llccoli

lerritus rediit, sed

tamen partem sanctae crucis, quam sancta

Volcns autcm ab

lena ibidcm rcliquerat, asportavit.

omnibus

utDcus, turrim ex auro

ct

ct

argento interlucentibus gemmis

fecit

ibidem solis et lunae

et stellarum

imagincs collocavit, pcr sub-

lilcs

etiam afquc occultos ductus quasi Deus ^)aqnam desuper infunet in

dcbat
ibant,
igitur

")subterranco spccu cqui quadrigas trahentcs

quasi

in circuitu

ut

turrim movcrcnt et tonitruum simularent.

in
tali

Filio

suo

rcgno tradito

fano profanus rcsidet

et

juxta se jubet
et,

cruccm

domini collocans appellari ab omnibus se

,

Deum

sicut Icgitur in libro dc niitrali officio

ipse Cosdroe in throno re-

sidcns
filii

tanquam patcr
gallum a

lignuni

crucis

sibi

a dextris

imposuit loco

ct

sinistris loco spiritus sancti,

se vero jussit patrem

collcgit

nominari.

Tunc Eradius

imperator exercitum copiosum

et contra filium

Cosdroe juxta Danubium fluvium dimicaturus adutrisque principibus placuit,

et

venit.
soli

Tandem

ut sine

ipsi

supcr ponicm

confligerent,

qui

victor cxsisteret,

damno utriusque
quicumque
et

exercitus impcrium usiirparct.

Dccretum ctiam

exiit, ut,

principem suum juvare praesumcret,

cruribus excisis

brachiis

ob hoc continno

in flumine

mergerctur.

At Eraclius totum se Deo

obtulit et sanctae cruci dcvotione,

qua potuit, commendavit.

,

Am-

bobus

igitur

in

conflictu

duranlibus

Eraclio

victoriara

dominus

contulit ct conlrarium excrcitum suo impcrio subjugavit,

adeo quod

universus populus Cosdroc

fidei

christianac

se subdidit ct sacrum
bclli,

baptisma susccpit.

Cosdroe autem ignorabat cxilum

^^oiiiictur
,

quia,

cum
eidem

ab

omnibus

sibi

a ncmine

inlimalur.

Eraclius

autem ad euni
dixit:
,

pervcnit ct in throno aureo

eum sedere rcpcriens

quia lignum

sanctac crucis sccnndum tuum

ct

modulum

honorasli
et

si

baptismum

fidcm Christi susccperis,

adliuc vitam

regnum paucis a

tc acceptls
,

obsidibus obtinebis,
te

si

autem hoc

implere contcmscris
cidam.
pcnilus

gladio
illc

nieo

fcriam
nollet,

ct

caput tuura praegladio

Cum

igitur

acquiesccrc

cxlraclo

cum

dccoliavit,

ct

quia rcx fucrat,

eo

scpclire
rcpcrit,

praecepit, filium
baptizari
ci

vcro

suuni

annorum, qucm cum

ipsum
otTpil.

fecit

ct

dc

sacro
1) K(l. Pr.

fonte

suscipicns

rcgnum

paternum

dimisit.
Kd. Cr

nijunn

2) Kd. Vr. Ifgit:

siipruino.

3)

adorarr

t ii>'.

Cap.

CXXXVir.

De

exaltatione sanctae crucis.

et argcnttim in

60?
exercitus
,

Turrlm rero illam destruens

tribuens
,

praedam

siii

aurum vero

ct geraraas

ad reparandum ecclesias

quas

tyrannus destruxerat,

reservavit.

Sacram
autcra

igitur crucera suscipiens

Hierosolimam reportavit, cumque

dens per portam,

de monte

oliveti

dcscen-

qua dominus passurus intravcrat,

in

equo regio
descen-

et ornaraento imperiali ingredi vellet, repente lapides portae

derunt

et

invicem quasi murus vcl uiius paries se clauserunt,

in

Super

qno cunctis stupentibus angelus domini signum crucis

manibus te-

nens super portam appaniit dicens: cum rex coelorum ad passionem

per hanc portam intraret, nec cullu regio, sed Iiumili asello ingrcdiens humilitatis exempliim suis cultoribus dereliquit; el his diclis

angelus

abscessit.

Tunc imperator lacrjmis

infusus se ipsum dis-

calceavit et vcstimcnta usque ad camisiam exuit crucemque domini accipiens usque ad portam humiliter hajulavil

moxque

duritia lapi-

dum

coeleste persensit imperium statimque porta se suberigens libe-

rura intrantibus patefecit ingressum.

Odor autem suavissimus, qui

turri

eodem
fuit

die

eodemque momento, quo de

Hierosolimis

Cosdroe sacra crux

ablata,

de Persarum provincia per tara longa

mircibili suavi-

terrarum spatia fuerat illapsus, tunc rediit omnesque

tate
refecit.

Rex antem devotissimus

in

has crucis laudcs procelcbris,

fuisti

rupit:

trux splendidior cunctis astris,

universis,
,

mundo

hominibus

multum amabilis, sanctior

talentum mundi
hasta,
,

quae sola

digna portare

dulce lignum

dulces clavi,
salva

dulcis

mucro

dulcis
in

dulcia ferens pondcra,

praesentem catervam
signatam.

tuis

hodie

laudibus congregatam, tuo

vexillo

Sicque pre-

tiosa in suo loco restituitur ct antiqua miracula renovantur.

Mortui
lcprosi

quidam

vitae

restituuntur,

paralilici

quatuor

curantur

dccem mnndantur, caeci quindccim illuminantur, dacmoncs effugantur

et

variis languoribus plurimi liberantur et sic imperator ecclesias

reparans et regiis muneribus cumulans ad propria reraeavit.

chronicis

In

antem hoc gestum

aliter

fuisse

narratur.

Dicitur enim,

quod, dumCosdroe occnpans universa regnaHierusalem cumZacharia

patriarcha et ligno crucis cepisset et Eradius
vellet, juravit
,

cum eo pacem

facere
cruci-

se

cum Romanis pacem non facturum, donec

Tunc Eraclius
niovit

fixum abnegarent et solem adorarent.

contra

zelo armatus

eum exercitum

et

Persas

raultis proeliis devastavit et

Cosdroe usque ad Ctesiphontem fugere compulit.

dissenteriam incurrens
1)

Tandcm Cosdroe
in

')Medasan

filium

suum

regem coronare

Ed. Pr.

Dnsain

Ipgit,

608
voluit.
iniit

Cap. CXXXVII.

De

exaltatione sanctae crucis.

Qiiod Syrois priinoo;enitus cjus audiens

cum Eraclio foedus

,

patreinque cuin
et

nobilibus persequens in vinculis jecit

quem

pane tribulationis
et occidi fecit. et

aqua angustiae sustentans tandem

sagittari

Postraodum autem omnes incarceratos cum patriarcha

Eraclio
detulit

ligno

crucis

destinavit,
et

ille

autem

pretiosum lignum

crucis
tavit.

Jcrusalem

postmodum Constantinopolim deporS* De hoc autem

Haec

in multis chronicis leguntur,

ligno crucis sic dixit Sibilla apud paganos, sicut dicitur in hjstoria
tripartita:

o ter bciitum lignum,

in

quo Deus extensus

,

est!
,

Hoc
quae

forte dictum est propter vitam

nciturae

gratiae

ct

gloriae

ex

cruce provenit.

3* Apud Constantinopolim Judaeus

imagincm
Qui se

quidam ecclesiam sanctae Sophiac ingrcssus quandam

*)Christi ibidem conspcxit.
arripuit et appropians
ibi

solum considerans gladiiim

in guttuVe percussit statimet

imaginem Christi
et

que inde sanguis exivit

territus

Judaei faciem
et

caput adspersit.

Qui

imaginem
Qiiidam

acccpit

ipsam

in

puteum projiciens slatim

dixit:

aufugit.

autem christianus eidem obviavit sibique

occidisti.

unde venis, Judaee? aliquem hominem

cst.

Et

ille:

faisum

Cui rursus

homo

ille

dixit:

vere homicidium
vere Deus

pcrpetrasti et

ideo sanguine aspersus es.

Et Judaeus:

christianorum

magnus

est ct fides ejus firraa

,

per omnia coraprobatur j nequaquam

enim hominem percussi

sed Christi imaginem, et continuo sanguis

cmanavit de ejus gutture. Duxit autem Judacus homincm illum ad pu-

teum
ture

et indc

sanctam imaginem extraxerunt.

ut
fcrtur,

Plaga autem

in gut-

Christi,

adliuc

liodie cernitur ct
in civitate

Judacus conlinuo
-)Berich quidam

fidelis cflicitur.

4. ApudSjriani

christianus sub annua pcnsione hospitium

crucifixi

habens imagincin domini

alTixerat
et ibi orationcs

contra lcctuli faciem in

pictate

suas continue faciebat.

Post annum
oblivione
et die

vcro aliain

domum

locavit et

imaginem ibidem

ex

reliquit,

quidam

autcm Judacus

praedictam domuraconduxit
ad convivium invilavit.

quadain uiium de suis contribulibus

illc,

Inter epulas autem

qui invitatus fuerat,

casu circumspicicns iinaginem infixam parieti contuctur ct in illum,

qni se invitaverat, ira frcmcns, cur imagincni Jcsu Chrisli Nazareni

tenere

audcat,

comminatur.

Illc

autcin,

cuin

adhuc praedictam
affirmabat,

imaginem non vidisset,

sacramcntis,

quibus potcrat,

quod illam, de qua diccbat. imagincm pcnilus

nciitli

igiiorabat.

Tunc

l)

Clirisli vorein

oiiilUil

K<1.

Tr.

'2)

Alii:

Irsiinl.

Cap. CXXXVII.
ille

De

exaltatione sanctae cruciy.

609

placatiim se siniiilans valefccit et principein siiae gentis acliens

illuin

Judaeuiu
gregati
ineliis

de eo, quod viderat, accusavit.

ejus conveniunt et visa
et

Judaei igitur conilluin

ad
duris

domuiu

iniagine

contti-

alficiunt

extra

synagogam

seinivivuin

projiciunt,

imagiiicni
nis

vero coiiculcantes pedibus cuncta in ea doininicac passio-

opprobria renovarunt.

Cum

vero

latus

laiicea

perforassent,

ubertiiu sanguis et aqifa exivit et supposituiu vas implevit.

facti

Slupeet

Judaci sanguinem
ex ipso
')

illuni

ad s^nagogas dctulerunt

omiics

infirnii

inuncli protinus curabantur.

Tunc Judaei cpiscopo

et

terrae illius

omnia per ordinem narraverunt

baptisnium et

fidein
illiim

Christi unanimitcr susceperunt.

iii

Episcopus autciu sanguineni

conservavit,
christianuni

ampullis

cr^stallinis
et,

et

vitreis

etiam
in-

illum accersivit
quisivit.

quis tain pulchram

imagincm composuissct,

At
,

ille

djxit:

Nicodemus
,

illam composuit,
,

quam

-)n)oriens

Gamalieli

Gamaiiel Zachaco

Zachaeus Jacobo

Jacobus S^moni
fuit,

dereliquit, sicque in Jerusalem

usque ad cxcidiuin urbis

et iiide

donec

inde a fidelibus in

regnum Agrippae delata

ad patriam

meam
iii

deducta a parentibus meis ad ine hcreditario jure devcnit.

cst

Factuni

hoc anno domini D(>CL.

Tunc

oinnes

Judaci s^nagogas

ecclesias consecrarunt et extunc hic inos inolcvit, ut ccclesiae con-

secrarentur, quia ante tantum altaria consccrabantur.

Propler istud
ficri

miraculum ordinavit ccclesia

ininicae passionis,
et

cal.

Ucccnibics mcinoriam

do-

vel, ut alibi legitur,

Idus Novembres.

Unde

Romae
illo

consecrata ecclesia est in honorc salvatoris, ubi ampulla

cum

sanguine reservatur

et

sollemne festuin agitur.

S. Virtus crucis etiam apud

batur.

infideles
III.

maxima per omnia coinprolibro

Nain, ut Gregorius in

dyalogorum

commcmorat,

Andreas Fuiidanae
episcopus
feininam

civitatis episcopus,

dum quandam sanctimonialem

perinilleret,

secuin

habitare

antiquus

hostis

coepit speciem illius mentis cjus oculis imprimere,

ut in lecto nc-

fanda cogitaret.

Quadam

vero dic Judacus quidam

et

Romam

veniens,

cum jam diem

reperisset,
in

declinare cerneret,

ubi

manere posset, minimc

contulit.

quodam lemplo
ipsius

Apollinis

ad nianendum se

Uui ipsuni
crucis

loci

sacrilegiuin

pertimescens,
lanien sc

quamvis
muiiire

fidem

ininimc

haberct,

signo

ciucis
vidit

curavit.

Nocte

autcm mcdia cvigilans

obscquium cujusdam
:

malignorum

spiriluuiu

tuibani
qui

quasi in
1)

') poiestatis

prodire
3)

eumque,

Ed. Fr.

invenli.

2)

Ed. Tr.

niinori.

Recent.

polentis

legunt,

3U

610

Cap.

CXXXVH.

De

exaltatlone sanctae crucis.

caeteris pracerat, in eornin inedio consldero, qui coepit singnlornm

spiritnum

sibi

obseqnontinm cansas

aclusquc iliscntcre,

quatenus,

nnusquisquc qnantnm egisset uequiliac, invcnirct. Moduin autcm discussiouis

Grcgorins

cansa brevitatis pertrausit,

,

sed

ex simili in

quodam

exeinplo, quod lcgitnr in vitis patrnm

innotcsccre polest.
vidit

Nam

duin quidam in tcinplum ydolornm intrasset,

et

Sathanam

scdcntcm

oranem

ejns inilitiam

ei

adstaiitem.
ille:

Et venicns unns Et
ille:

de malignis spiritibns adoravit euin.

in
illa

Cui

unde venis?

provincia
fcci

fui et ibi bclla pluriina snscitavi ct pertnrbationes

ninltas

et

sauguiiicin

copiosnm

clTudi

ct

veni

nuiitiare

tibi,

EtSathan

ait:

quanto tcinpore hoc

fecisti ?

Etille: in

XXX

dicbns.

Et Sathan: quarc hoc tanto tempore fccisti?

itc

Et

ait assistentibns:

ct

flagellis

eum

cacdite ct dnrins vcrbcratc.

in

Et sccnndns vc-

niens adoravit cnin diccns:

inari

doniinc, crain ct coinmotiones

,

maxiinas excitavi
occidi.

et

navcs mnltas dcinersi

hoinines

quamplnrimos

Et ait: qnauto tcinporc hoc fecisti?

siiiiilitcr

Etillc: in

XX
fui

dicbus.

Et jussit hunc
laborasti.
in ct

flagcilari diccns: ita inodicnm tanto

ait:

tcmporc
ct rixas

Et tertins veniens

in

quadain

civitate

qnibusdam nuptiis cxcitavi

ct inultam sanguinis

cfTusionem fcci
dixit:

sponsum ipsnm

occidi et vcni nniitiare tibi.

Cui

qnanto

tcmpore hoc fccisti?

Et

ille

in

dicbus.

Et

illc

ait:

nonne

plura in tot diebns opcratns es?

vcrbcrari.
circa

Et jussit euin a circuinstantibus

in ereino et

Et qnartus vcnicnsait:

mansi

ct

perXLannos
in lapsuin

qncndam inonachum laboravi

vix

tandem ipsnni

carnis praccipitavi.

Quod Sathan andicns dc

capite

solio sno surrexit ct

ct

enm osculans dc
posnit,
tiler egisti ct pliis

sno

coronam

abstulit

capiti iliins im-

ac ipsum sccuin considcre fccit diccns:

inagnam rcm

for-

oinnibus laborasti.
,

Ilic

igitur vcl similis potcst

csse inodus

illius

discussionis

qnam

(Jregorins practcrniiltit.
cgisseiit,

Cnni

crgo singuli spirilus

prosilivit,
ct

exponercnt,
carnis

qnid

nnus

in

incdinni
fe-

qnanta

tentatione

dc

illa

sanctimoniali

inina
liora

Andrcac animuin commovisset,

apernit

addcns,

qnod
iu

hcri

vespcrarum usqne adhuc ejns nientem traxcrit, ut

tcrgum

ejus blandiens alapain darct.

est, nt pcrdcerct,

Tunc malignns
illius

spiiilus

cum hortatns

quod coepissot, nt

rniiiac

singularcm intor

cacleros

palmam

tcnerct, praeccpitqne, ut quaererct,

quisnam
ille

essct,

qui jaccre in teinplo

incntius palpitarcl
ot

eodem
niissi

pracsninsissct.
spiiilus

Cnm

autein

vche-

onm
vas

crncis ni^slcrio signatum

vidcrcnt,

lorriti

clainavcrnnt:

vcrc

vacuuin

scd

signatuin.

Cap. CXXXVIII.

De

sancto Johanne Clirysostomo.

611

Ad hanc Yoccm
nera cnarravit.

piotiniis illa nialignonnn turba ilisparuit spirituum,

ct
ci

Judaeus autem concitus ad episcopum vcnit

oninia per ordi-

Quod

ille

audiens

vcliementer ingemuit ct omneni

niulicrcra a dorao sua protinus reniovit ct

Judacum

baptizavit.

6. Refcrt quoque Gregorius

camque signo

in

libro

dyalogoruni,

quod quacdam

sanctimonialis hortum ingrcdicns ct lactucam conspicicns concupivit

crucis bcncdiccre oblita avide niomordit, scd arrepta
cccidit.

a dyabolo protinus

(ium autcm bcatus ')qnitius ad

eam

vcnissct, djabolus clamare coepit ac diccre:

cgo quid

fcci ?

cgo quid

eci?

Sedcbam

hic super laclucam, illa vcnit ct moniordit nie.

viri

Ad

impcrium autem praedicti

in

mox dc ea
,

exivit.

7. Legitur

hjstoria ecclcsiastica libro XI.

quod gentiles pcr Alexandriam

Thcodosius vero
viso
illis

arma Serapis
lctis

in parictibus depinxcrant,

dc-

signum crucis depingi mandavit.

Quo

gcntilcs et sacer-

dotes jdolorum baptizati sunt dicentcs,

traditum csse ab antiquis,

illud
,

quod ea, quae colcbant

quo
est
vita.

starcnt

donec veniret signura

in

Quaedani tunc

litcra

apud

illos

quani sarrani vovitain

cabant,
futuram.

habebat formaiu crucis, quani diccbant inlcrpretari

CAP. CXXIVIII.

(131.)

De
et

^ancto Jolianne liry>^o^tomo.

iilius

Johanncs cognominc ChrjsostomHS Antioccnus

Sccundi
ct

-)Anthurae nobilium

fuit.

Cujus

vita,

genus

convcrsatio

persecutio in hystoria tripartita plenius dcclaratur.

Qui cum philo-

sophiae studium inipendissct, tandcm hanc descrens divinis lectionibus incumbebat.

Qui presbiter ordinatus propler zclum castitatis

fervori
inagis

scverior habcbatur et

quam mansuctudini servicbat

ad futura prospiccrc ncsciepulabatur,
in

et propter vitae rectitudincm incautus bat.

In confabulatione arrogans a nescicntibus

in

do-

ccndo erat praccipuus,

optimus.

cxponcndo cgrcgius, ad morcs coerccndos

ct

Rcgnantibus igitur Arcadio

Honorio Auguslis
cst cpiscopus.

ct

Da-

maso

in

Romana sede

pracsidentc factus

Qui duin

1)

Alii Ipgiint:

Kijnioiis.

2) Rpopiil.

Jfaiiirap

Ipgiint.

35

612
vltaiii

Cap. CXXXVIll.
tlericormu
repeiito

De

sancto 'Johanne CJirysostomo.

volult,

corrigere

omues

iii

sni

oilium
ei

foiicilavit et euin vclut furiosuiu (lecliuabaut et

apud omues

dencc
quia
ci-

trahebaut,

et

c[uia

uunquaiu aliqucm ad praudiuiu iuvitabat,

volebat,

ab aliquo

invilari

dicebant

cum

lioc

idco

facere

lurpitcr luauducarct.

Alii proptcr excclleutcm ct exquisitum

usum

boruni hoc euin facere praedicabant, revera auteiu propler abstinentiam

stoinachuin
tabat.
et

caput saepe dolebat et ideo praudiorum epulas eviin ecclesia faciebat,

Populus auteiu propter sermoucs, quos

pluriinuiu

cum

diligebat parvipendens

quod
et

coulra

eum aemuli
Aliud quo-

loquerentur.

Apposuit quoque Johannes

contra

quosdam proccrum ob-

jurgare

et ideo

eum

luajor invidia cst accensa.

que

fecit,

quod cunclos valde commovit.

Eutropius namque prae-

positus iniperaloris et habens coiisulis dignitatcm, volens in quibusdam

ad ecclesiam fiigicntibus ')se vindicare, sluduit,

poneretur, ut nullus ad ecclcsiam fugcret,
rant, exlrahercnlur.
offendisset,

ut lex

ab imperatore

inio qui

duduin refuge-

Post paucos autem dies cuiu Eutropius regem

ad

ecclesiam

mox

confugit,

episcopus autem hoc au-

diens ad euin sub altari latitantcm accessit ct homiliam increpatoriain

contia

eum
eo
,

facicns

ipsuin

durissime objurgavit.
infelici

Ex quo

inultos offendit

quod

hoinini
destitit

noluil

inisericordiam im-

pendere, sed insupcr non

tropium
inultos

objurgare.

Imperator crgo Euigitur

rapiens

ejus

caput

abscidit.

Pro diversis

causis

homines

liducialius

objurgabat

et idco erat plurimis odiosus.

Theophilus autein Alexandrinus episcopus Johannem deponere voicbat et presbiteruin

et

quendam nomine Ysidoruin intrudcre

affectabat

ideo

causas dcpositionis diligenter quacrebat,

populus autciu
pascebatur.
sanctiones
,

defendebat Johanncm
Sacerdotes
\iverc

et ejus doctrina mirabili aviditate

quoquc

Johanncs
,

sccundum
debere
frui

ccdcsiasticas

cogebat dicens

non

honore sacerdotii

qui

coruin vitani contemnerent

iinitari.

Non solum autem

-)civitatcm Con-

stantinopolitanam strenue gubcrnabat, sed ct plures circumadjaccntes

provincias iinperiali auctoritate providis Icgibus ordinabat, cuniquc

cognovisset,
clericos
illuc

in
ct

Phoenicc adhuc dacmonibus

sacrilicia

ministrari,

monachos destinavit omniaque

templa

^doloruni

destrui fecit.

Eodcm tcmporc

(laimas quidam crat gcncrc Cclticus,

vclienicntcr elatus, Ariana hae-

consilio barbarus, studio tjrannico

rcsi

dcpravatus

magistcr tainen inilitum factus.

Hic impcratorem

X) til, I'r. Icgil

iir iil

icn re.

'.!)

Kil. Vr.

iir.ifffit s

.t

! r

l ii

oiii.

Cap. CXXXVIII.
rogavit,
ut
intra

De

sancto Joliaiine Clirjsosfoino.

silil

613
darot.
sibi

civilatcni

siiisque
,

ecclesiani

unain

Quod

cuin pennisisset,

rogavit Johannein

nt

ecdesiam unam

concederet, ut sic ejus tjrannidem refrenaret.

fortissimus ac totus
zelo
ignitus:
noli
; ,

Ac
,

Joliannes virlute
iniperator,
lioc

inquit

pennittere ncc saiictum canil)us dare

nec liunc barbaruin metuas,

sed ambos nos jube vocari

audi.

et

sub

silenlio, iiiter
sic

nos qnac dicnntur,

ut

Ego namque

hujus linguam

rcfienabo,

hujusmodi
est
et

petcre non

pracsumat.

Quod audiens impeiator

gavisus

utrumque altera die vocavit.

rium peterct,
ait

Cumquc Gaimas unum pro

tibi

se oraloesf,

Johannes: ubiqne

divina

domus aperta

ut nullus te vetet orare.

At

ille:

ego alteiius scctae sum

;

et ununi

templum cum

ineis

habcre

deposco
et

raultos

quidein
in

pro

Romana
petitione

rcpublica labores assumsi

contemni. Cui

ideo

non

debeo
et

mea

Johannes: plurima pracmia

quae transscendunt

tua certamina, recepisti, magistcr milituin factus cs, consulari toga

insupcr exornatus
et qiiaiis

et

oportet te considcrare,

quid

dudum
et

fucris

modo

conspiciaris,

quae prisca paupertas

quae modo

)supcrbia, quibus vestimentis antcutebaris ct quibus ornaris inodo.

Igitur quia pauci laborcs

maxima

tibi

praemia contulerunt, contra

ejus os obstruxit

honorantem

te

non

sis ingratus.

His sermonibus

ipsumque compulit, ut

taccrct.

Duin

igitur

Constantinopolitanam
,

urbein strcnue gubcrnarct,

nihil rent.

Gaimas impcrium ambicns

barbaros
est,
inisit,

cuin

in die

agcre posset,

nocte

qui palatium concrcina-

Tunc apcrte monstratum

quomodo

sanctus

Johanncs

custodiebat civitatera.

Barbaris enim angelorum armatorura corpus

habentium copiosa turba apparuit, quae ipsos protinus elfugavit.

Quod

cuin doniino suo

nuntiassent,

ille

valde iniratus

est

sciens,

excrcitum militum per civitates alias constitutum.

quenti nocte eos iterum destinassct,
militcr cffugati.

Cum
vidit

igitur sesi-

a visione angelorum sunt

Novissime

ille

cgressus miraculum

et fugit,

aestimans militcs
inde ad Thraciam bat,

in die latere et
ivit et

noctc civitatem custodire. Egressus

inagno congregato exercitu cuncta vastaferitatcm.

illc

timentibus cunctis barbaricam

Imperator ergo Jo-

hanni sanCiissimo onus Icgationis imposuit,

autem inimicitiarum
agnoscens
occurrit

iinmcmor
fiduciam
oculis

alacriter

est

profectus.

Gaimas
itinere
filios

vero

ejus

")pietate

assumta longo

eidcm

suisque

dextram

ejus

circumposuit et

suos sacra ejus genua

1) Alii:

substantia

olTeruut.

2) Ed. Vr.

proprietate

periter.nu legit.

614

Cap. CXXXVllI.
Hiijiis

De

sancto Johanne Chrysostomo.

virtutis Jolianncs
fuif,

osculari praecepit.

namquo
utrum

ut etiain

valde

terribiles

humiliari
cst
,

cogerct ct timere.

Eodcra quoque tcmiiabcret.

aliis

pore quaeslio mota

Dcus

corpus

Ex qua
hoc
aliis

quaestione contentiones
illud

et

certamina surrexerunt,

affirmantibus.

Maxime tamen monachorum turba

simpliciura

est

detcpta

diccnlium,

Deum
qui

forma

corporea

essc

distinctum.
ita

Theophilus autem cpiscopus Alexandrinus contrarium sapiebat,

ut in ecclcsia contra eos,

bumanae

forniae

Deum
et

asseruerant,

contenderet

ct

Deum incorporeum
habitacula

praedicarct.

Quod AcgYptiorum
Alexandriam
ita ait
,

monachi

agnoscentes

sua rcliquerunt

venientes seditionem

contra Thcophilum

excitarunt,
et

ut
illis
:

euni
sic

occidere niterentur.

Qund
Dci

ille

cognoscens
vultum.
ut

timcns
si

Yos,
dicis
,

inquit,

video,
vullus

sicut Dei
sic

Et

illi:

vere

inquiunt,

quia

cst,

nostcr,

anathematiza libros

Origenis,

qui

nostrae

opinioni

advcrsantur.

Quod

si

non fcceris,

qui imper.atoribus ct

Dco

rebellis es, a nobis

opprobrium sustinebis.
facio,

Et Et

ille:

nolite

')saevire,

ego quidem

quae vobis placent,

sic

monachos a suo impetu revocavit.

in

Exercitati vero et perfidei

fecti

monachi

hoc seducti non sunt, sed simplices ardore

insurrexerunt
et

contra fratrcs contrariiim sapientes

fccerunt.

multos occidi

Dum

hacc

in

Aegjpto
et

fierent,

Johannes apud Constanti-

nopolim

doctrina llorebat

apud omncs admirabilis habebatur.

Vcrum cum Ariani plurimum

habercnt
,

pullularcnt ct extra civitatcm ecclesiam

ct porticus

sabbato lamen et dominica intra portas

con-

grcgati hvmnos ct antiphonas nocte cantabant, diluculo autem cuni

ipsis antiphonis per

mediam

civitatcm portas cgrcssi ad

suam

ecclc-

siam concurrebant.

Haec aulem ad vitupcrationcm -)orthodoxoruni

faccrc non ccssabant, frcqnenterhocdccantantcs: ubi sunt, qui dicunt

tria virtute

unum. Johannes autem metucns, ne simpliccs his cantibus

trahcrcntur, instituit, ut fidelium turba nocturnis hymnis insisteret,

ut
ct

illorum

opus

olTuscaretur
,

ct

fidclium

professio

firmarctur,

fecitque cruccs argcntcas

quae cum argcntcis ccrcis portabantur.

invidiae

Tunc
Una

Ariani zelo

accensi

usquc

ad

neccra

insurgunt.

igitur nocto potra percussus est Brison

cunuchus 3)Auguslae, qui

ad Iijmiios oxorcoiulos a Johaiiiie fucrat dcputalus, sed eliam quidaiii

dc populo ulriusquc partis cxstincli sunt.

prohibuit Arianos
in ine.
:

Ex

his

motus

iin-

porator

hjmnos publicc dccantare.

2) Iliiuc

Eo tcmporc
3) F.d.

1) Ilecent. nddiiiit: Fr, loco

vocem

oiniUit hd, Vr.

ugn

n c legil

i ii jj

e.

Cap.

CXXXVHI.
Giibalorisis

De

sancto Johanne Chrysostomo.

015

Scveiianus
et

cpiscopus honorabilis apiul inultos proccres

et

ab ipso imperatore

Augusta luultum
est,

dileclus Constantinopolim
in

venit et a

Johanne gratanteracccptus
suain

cuinque Johannes
Ille

Asiam

perrcxisset,
fuleliter

eidcm ecclesiaiu

coniincndavit.

autein non

ambulabat, scd seiuetipsuin populo comincndabat.

Scra|)ion

autem clericus Johannis hoc Johanni studuit nuntiare.

autcm Sevcriano non assurrcxit Scrapion,
mavil:
si

Transcunti

ille

autcm indignatus tlaChrislus in hurediit et ipsuui

Serapion clericus non

cst.

mortuus fuerit,

mana natura natus non

Ilaec audicns
ejccit.

Johanncs

taraquam blasphcmum dc civitate

displicuit
et

Quod Augustac niullum

suutn Thcodosiutu
ut

ipsum evocari

lecit

rogans Johanncm sibi reconciliari,

iiliuni

qui nullatenus acquievit,

ejus

doncc Augusta
et

gcnibus imponerct, snpplicans

Eodcin

coiijurans,

Severianuin

rcconciliarct.

quoque
vinitn
ejecit.

tcinporc

Theophilus
et

Alcxandrinus
sibi

episcopus

Dyoscorum
injustc

sanctissinium

Ysidorum prius
venerunt,

ainicissimuin
priiicipi et

Qui

Coiislantinopolim

ut

Johanni ea facta narrarent.

Johaniies autem eos quiJcm

iis

honorabat, sed ante causae cognitioncin cuin

participarc iiolebat.
illis

Falsus tameu rumor ad Theophilum vcnit, quod Johanncs cuin

communicaret
solnm
se
in
illos

ct iis auxiliutn fcrret.

At Theophilus indignatus non

sed Johanncin deponere fortitcr

vindictam exercere

armabat.

Celans

igitur

intcntioncm
,

suam misit ad singularum

velle

cpiscopos

civitatum

dicens

se

Origenis

libros

damnarc.
et fanio-

Epiphanium quoque cpiscopum Cypri virum sanctissimum

sissimuin circumvenit et amicuin fecit rogans,
libros Origenis damnaret.
fallacias
ct

ut

et

ipse similiter

Epiphanius propter sui sanctitatem ejus

non attendcns

apud Cyprutn suos

episcopos

convocavit

lectionem Origenis intcrdixit,

rogans Johanncm per littcras, ul

Bc ab

horum

lcctione librorum suspcnderet et,

quae ordinata fuein

rant, confirmarct.
ccttlcsiastica

Johannes autem hoc parvipendcns

nihilque

doctrina

laborabat et in ea florcbat
curabat.
se
vclle

de

his,

quae

contra

eum cogitabantur,
manifestavit
et

Demmn

Theophilus odium diu

celatum

Johannem

deponere

indicavit.

Mox

inimici

Johannis multique clerici et proccres palatii tenipus

opportunum invenicntes nitebanlur, ut contra Johanncm apud Constantinopolim consilium

stantinopolim
el venit,
ficret.

Post hoc

autcm Epiphanius Con-

damnalionem librorum Origcnis

causa

secum ferens
et

invitationcm

Johannis

Theophili

decliiiavit

quidain

proptcr Epiphanii revcrcntiam damnalioni librorum Origenis siibscii-

616

Cap. CXXXVIII.

De

sancto Johnnne Chrysostomo.

bcbant, phiriini autom faccrc rccusabant. Quoruni unus fuitTheotinus

Sichiae pracsul
(lit:
,

vir rccliluiline vitac faniosissimus, qui ila respon-

C2;o, inquit,

Epiphani

acque cjus, qui dudum bcne requievit,

injurias
naiis

non fero ncque rem blasphcmam tontarc pracsumo, daniquac priores nostri rcspucre nohionint. nam ncque maca
,

lam doctrinain
infcrant,

in

libris

cjus
,

esse

conspicio.

Qui

liis

contumelias

nesciunt semelipsos

Athanasius autcm defcnsor Nicaeni

fidoi

concilii contra

Arianos testem suae

:

hunc virum appeilat,

illius

libros suis conjuiigens ot dicens

niirahilis, inquit, et laboriosissi-

mus Origencs hoc de

absquc
rcgulis

filio
,

Dei iiobis tcstimonium perhibet asserens

cur

coactcrnum euiu patri

in

Johanncs autcm indignatus non cst,

ecclcsia sua Epiphanius ordinalionem

iit

fccerit.

Scd tamcn rogabat,

ncc se
et

inter

episcopos

cum eo maneret.
Dyoscorum

At

ille

cum co mancrc noc orare

adversus Joiiaiincm

respoiidit, nisi

ejiceret

damnationi librorum Origenis subscriberet.

Johanne hoc facere

iiicitatur.

renuentc

ab ojus iuvidis Epiphanius

et

Unde Epiphanius
vit

libros Origenis damnavit

Djoscorum adjudicacoepit.

et

Johanni

tanquam horum defensori dclrahere

focisti,

Cui
pri-

Johanncs niandavit: contra rogulas multa

nium,
quia ordinationcm
quia
in
fceisti

o Epiphani;

in occlcsia

sub

meo

jnre instituta,
,

deinde,

ca auctoritatc

propria

sacra celchrasti

rursus,

quia invitatus cxcusasti, ct nunc donuo, quia in te ipsum confidis;

quaproptor

obsorva,

nc

in

populo

seditio

oriatur

et

hujus

rei

periculum ipse suscipias. Qui

Hoc

autein audicns Epiphanius disccssit.

esset,
ille

cum ad C\prum revorsurus

At
non rodibis.

niandavit Johanni:
,

spero,

quia cpiscopus non inorieris.

remandavit: spero
evonit.

quia ad
iii

tuam patriam
via
obiit
et

Quod

sic

Nam
hujus
vir

Epiphaiiius

Johannes post modicum

finivit.

de

cpiscopatu dopositus
Epiphanii

iii

exsilio

vitain

Ad sopulchrum autem
Fuit

viri

sanctissimi
tatis

dacmoncs expclluntur.

autoin

mirac libcrali-

ad pauperes.
niliil

Qui cum quadam vice totam ecclcsiae pecuniam

sibi romansissot,

erogasset ct
multaruin

quidam subilo vcnions sacculum

ac
discessit,

pccuniarum

sibi

obtulit

nec undc vcncril

aut
niuin

quo abierit,

scitum

fuit.
iis

Paupcrcs quidain volontes Epiphadarot,

uiius

dociporc, ut aliquid
prostravit,
nltcr

eoruiu

supinuin se
flcbat

iii

terra

supcr eum stans quasi mortuuni

et

tpiod nihil,

undc eum sepclirc posset, haberet, qucrulis vocibus

Epiplianiu.s igilur suporvcniciis
,

clamabat.

ut

iii

quiote

dormiret,
coiisolntus

oravit cl scpulturac noccssaria

ininistravit

hominemquo

Cap. CXXXVIII.
abiit.
Ille auteni sociiim

De

sancto Jolinnne Clirysostoino.

(liccbat:

617

pulsaiis

siirgc,

Iiodie

laboribiis

cpulciimr.

Qucin ciim crebro piilsassct et mortuiim agnovissct,

et

ad
rccst,

Epiphanium cncurrit
suscilaret,

quid

acciderit, nnntiavit ac

ut

cum

rogare coepit.

Ille

autcm benignc eum consolatus

niinistris

non tainen cuin resuscitavit, ne

Dci facile illudatur.

Ve-

rum cum Epiphanius

discessisset, rclatum cst Jolianni,

incitasset.

quod Eudoxia

Augusta contra eum Epiphanium

Qui solito zclo acccn-

sus scrinonem ad populuin fecit, qui cunclarum mulieruin vituperationcin

omnimodam

continebat.
sit

Hic scrnio ab omnibus cst acccptus,

ulquasi contra Augustam

prolatus.

Quod cum Augusta

imperator

cognovisset,

iinpcratori conquesta est dicens, contumcliam illatam uxori in

cum

potius

redundare.

Motus

ad

Iiacc

contra

Johanneiu

praecepit synoduin celebrari.

Thcophilus igilur festine cpiscopos

convocabat, omnesque Johannis inimici alacriter conHuebaiit, superbuin et iinplum

eum

vocantes.

Univcrsi

igitur

episcopi apud Con-

stantinopolim constituti non jam de libris Origenis tractabant,

scd

conlra Johannem se nianifesto erigebant,

Mittcntes igitur pro Jo-

hanne ipsuin citaverunt.

univcrsalem sjnodum
concitaverunt.
fieri

Qui eos vclut inimicos vitarc ccnsuit ac

proclamavit,
illi

vcro qualcr
fieri

cum denuo

Qul cum eos refugeret

iii

et

sjnoduin
nisi

proclamarct,

damnaverunt eum
obedire.
et

nullo

eum

culpantes,

quod vocatus noluit

Quod populus audicns ad

trahi

seditiones

maximas

excitatur

euin

ab ecclesia non sinebat, sed ut hoc ad majus rcJussio autem principis compellebat

ferretur consilium, proclamabat.

emn
ne

velociter ejici et in exsilium deportari,

in

Johanncs autcm timcns,

populo

seditio

oriretur,

nesciente populo scniet ipsuin tra-

didit in exsiliuin deferenduui.

Quod

cuin populus cognovissct, ini-

portabilis seditio est exorta, ita ut cliain multi inimicorum ejus

ad

misericordiam moverentiir, dicentes

paulo
ante

eum calumniam passum

qucm
dc

desiderabant vidcre deposituin.

est, in

Severianus autem,

quo supra serino habitus

ecclcsia doccns Johanni dctialicbat

dicens: ctsi nullum aliud crinien haberet, ejus tamen superbia dcpositionis ejus causa sufficicns csse posset.

Orta igitur contra imin

peratorem

ct

episcopos inimcnsa
rogavit,
ut

scditione

populo,
reduci

Augusta
faceret.

imperatorcm

Johanncm

de

exsilio

Tcrrae motus quoque inaximus civitatem invasit diccntibus

hoc accidcrc
sunt legati ad

cunclis,

proptcr

injustam cjectioncm

Johannis.

Missi igitur

Johanncm rogantcs,

ut cito rcdiret et civitati pcreunti

suis orationibus subvcnirct et in populo scditioncm excitatam sedaret.

618
Alli

Cap. CXXXVIII.
qnoque post
illos

De

sancto Jolianne Clirjsostoujo.

alii

et

rursus

dcstlnatl sunt,

qui euin eito

cito

redire conipcilercnt.

Qui euni rcdire nolentem ad propria

et

reduxc-

runt

eidem cum cereis

lanipadibus universo populo occurrente.

Ipse

autem
ficri

in

episcopali

sede

residere nolcbat dicens

oportero

hoc

in judicio

sjnodali et

eos,

qui

damnaverant,

suam sen-

tentiam revocarc.
in

Populus

autem miro modo accendcbatur, cuni

videre
et

cpiscopali

sedc residcntem

vcrba

docloris

audire,

Praevaluit igitur populus coactusque est

sermonem facere ad po-

pulum ac

in

sua catliedra rcsidere.

Theophilus igitnr inde anfugit.

Qui cum Hicrapolim advenisset, mortuus est ejusdeni civitatis episco-

pus

et

ibi

Lamon
,

sanctissimus
ei

monachus

est electus.

At

ille

cum

crebro rcfugeret

Theophilus suadcbat, ut suae elcctioni con-

scnsum praeberct.
placet, implcbitur.

Tunc

ille

promisit dicens:

cras,

quod domino

Crastina ergo die venicntcs ad cellam suam eum,

ul cpiscopatum suscipcret, instanter rogabant; qui ait:

oremus primo

addominum.
suscepit.

Qui,

dum

oraret,

mox cum

illa

oratione terminum vitae

Johanncs itaque doctrinac sedulac insistebat.

in

Eo

auteni

lempore statua argcntea chlam^dc circumamicta

ecclesiam sanctae Sophiae

platea juxta

ad honorem Eudoxiae Augustae consti-

tuta erat, nbi militcs et proccrcs ludos publicos exercebant.

Quod

quidem Johiinni plurimum

spectare injuriam.

displicebat,
igitur

cnm

videret hoc ad ecclesiae

Consueta

fiducia rursus

linguam suam

armavit,
ut

et

cum oporterct

principes supplic.atiouis verbo dcflectere,

tali

ludo

reccdcrcnt,

hoc non

fccit

scd

impctu sui usus

cloquii jubcntes hcri talia ')nialcdiccbat.

Augustavcro rursus ad suani

hoc trahebat

injnriani

et

denuo laborabat, ut adversus eum synodus

illam
est:

itcrum cclcbrarelur.
ccclesiam
vcsanit,
protulit

Hoc senticns Johanncs

homiliam,
cujus
initium

famosissimam
rnrsus
-)in

in

Hcrodias
messorio
incitavit

rursus

turhatur,

denuo

caput

Johannis

concupiscit accipcre.

Quod factum ad iracundiam

quidani

plus

Augustam.
est

Dum autcm
ct

Johanncm

vellet occidcre,

a populo

comprchcnsHs

ad judicandum tradilus,

sed a pracfccto, ne
prcsbiteri

occidcrctur, arrcptus cst.

in

Quidam etiam servus cujusdam

ipsum occidere molitus
est.

cum impctum

faciens

Qui

dum a

(|uodam tcncrctur,
tium pcrcussit.
intcrfccit.

ipsum,

qui tcncbat, ct alium adstantcm ct terfacto mullis concurrcnlibus plurinios

Tunc clamore
illo

Ex

tcmporc popnlus

Jolianncni

custodicbat,

cjus

1) Ed. Pr.

Incornbnl.

'_>)

Rcc. locO i^rnopos, in

sii1;sliliiuiil

iifirlio.

ii

ii.

Cap. CXXXYIII.
dotniiin

De

saiicto

Johanne Chrysostoino.
Suadentc
et

619

(liebus

ac

noclibus

muiiieiis.

igitur

Augusta
Joliannis

episcopi

Constanlinopollm

convencrunt

accusatores
nataiis

fortitcr insistere coeperunt.

Cum auteni lestivitas

quia
,

dominisupercriminibus

Ycnissct,

mandavit iinperator Johanni,

nisi prius

exucrctur,
euin

non commHnicaret eidem.

iiisi

Episcopi autcin nihil contra

residcre
ct sic
iii

repererunt,
sine

quod

post

depositionein
,

sede

cpiscopali

dccrcto concilii piacsumsissct

sollcmnitate
in

damnavcrunt
mandavit
cuin
ei

cum.

Appropinquaiite tandcm

paschali

impcrator,
concilia
in

non posse secum

ecclesia
igitur

maiierc,

cuiu
et

duo

condemnasscnt.

Vacabat
llli,

Johannes

ncquaquam

ecclcsiam descendebat.

qui Johanni

favcbant, Johannitae

diccbantur,
fccit

Post hoc autera imperator Johanncm de civitatc expclli

ac duci in cxcidium in

quandam
,

civitatem

parvam

ubi fincs

sunt pouti impcriique Roniani

vicina.

quac loca crudclibus barbaris sunt

in

Sed clemens dominus non permisit diu

locis

talibus

athlctam suum fidclissimum conimorari.

Hoc Innocentius papa auscripsit clero

diens molestc fcrcbat volensquc concilium celcbrare,

Constantinopolitano,

no Johanni successorem aliquem ordinarent.

et

Cum
retur,

igitur

longo fuisset itincre fatigatus

dolore capitis vche-

mcntissimc cruciatus ncc non ct ardorem solis intolciabilcm patesancta

illa

anima

in

Cumanis XIV.

die mcnsis Scptcmbris

in Constanti-

e carne

soluta est.
et

Quo dcfuncto grando vchcmens

nopolim

omnia suburbana dcsccndit, dicentibus cunctis, hoc Uci

iracundia gcstum esse eo, quod injuste Johanncs fuerit condemnatus.

Quibus vcrbis fidem

facit

mors Augustac protinus subsecula: quarla

nainque die post grandincm est defiincta.

doctorc

Mortuo quoquc omiiium

tcrrarum occidcntales episcopi cum oricntalibus nullatcnus

communicare volucrunt,

doncc

illius

sacratissimum

noincn

inter

praedeccssores episcopos poneretur.

nissimus
filius

Verum Thcodosius
avi
sui

christia-

praedicti

Arcadii

qui

nomcn

et

pietatem

tenebat, sacras hiijus doctoris reliquias in incnse Januario in rcgiam

civitatem transferri
et cereis obviavit.

fccit.

Cui fidclissimus populus cum lampadibus

Theodosius autein supplicitcr ejus adorans re-

liquias

pro

Arcadio et Eudoxia gcnitoribus supplicavit, ut igno-

ranter delinqucntibus venia condonarctur.

ejus mortui fucrant.

Duduui cnim parcntes

fuit

Hic Theodosius cleinenlissimus

adco

ut

nullum se laedentiuiu morti adjudicaret, dicens: utinani csset mihi

possibile ad vitam etiam mortuos rcvocare.

Ejus curia monasterium

Huic

videbatur, matutinas laudes agcbat, codiocs divinos lcgcbat.

620
erat

Cap.

CXXXIX.

De
quae

sancta Eufemia.
hcroico

uxor iiomine Eudoxia.

Iiabuitquc
filiam

metro poemata multa

,

confctit,

nominc Eudoxiam

quam Valcntiniano,

qucm imperatorcm

fecerat, dcdit uxorcni.

Hacc omnia dc hjstoria

Iripartita cxtracta sunt.

Mortuus

cst

autem circa aiinos doraini CC(]C.

CAP.

CXniX.

(133.)

De sancta
Eufemia
dicitur ab eu,
utiiis,

E]iifcmia.
et fcmina,

quod est bonum,

quasi bona

femina, id ost
dicitur
sibi

honesta ct delcclabilis, quia hoc

triplici
,

modo

bonum.

Fuit cniin utilis aliis

per conversationem

honesta

per moruin

compositionem

dclectabilis

Dco

per

coelestcm

conlemplationcm.
suavis sonoritas.
ut in cantu
,

Vel Eufemia dicitur quasi

Suavis enim sonus
fit

enphonia,

quod

est

tribus modis, scilicet voce

ut
in

pulsu ut in cjthara,

flatu

organo.

Sic bcata

Eufemia

fecit

Deo dulccm sonum cum voce

scnatoris,
laniari,

praedicationis,

cum

pulsu bonae operationis et cum

flatu internae dcvotionis.

Eufemia

filia

videns christianos tempore Djocleliani

tam diversis pocnis

stum
publice

ad Priscum judicem properavit

suac
constantiae

ct Chri-

confltcns

exemplo
igitur

etiam virorum

aniinos confortabat.

Cnm

judcx christianos successivc occiut

deret, alios pracsentes esse jubebat,

saltem

territi

immolarent,

dum
plius

')constantcs tam crudelitcr laniari viderent.

Cum

crgo corain

Eufcmia sanctos crudeliter detruncaret, ipsa corum constantia amprovocala injuriam a judice se
,

pati clamabat.

Tuuc judex
Unde cum ab
ait:

gavisus est putans

ea,

cam

satrificiis

vcllc conscntirc.

quam

sibi
,

injuriam cur milii

facerct

requisivisset,
ct

illa

cum sim

generc nobilis
facis
Ciii

ignotos
ct

advcucas antcponis et priores

ad Ciiristum pertingcrc

ad promissam gloriam pcrvenire?

tc

judex: putabam tc ad mciitem rcdiissc et gaudebam

vcl

tuae

Hobililatis

scxus mcminisse.
viiictis

Reclusa igitur

in

carccic et se-

qucnli dic

cum

sinc vinculis esl adducta.

Itcrum gravissimc
sibi soli

csl conqucsta,

cur

contra

legcm impcratorum

a vinculis

parccretur.

Tunc

alapis durissimc caeditur ct in carccre recluditur.

1) Eil.

l'r.

m.ile

ciim

s t n

n lo s

liicrimnri

lcyit.

Cap.

CXXXIX.

De

sancta Eufemia.
illa

621
viriliter

Quain judcx Becutus ex libidine opprimerc voluit, sed

reluctaiilc
inaiiuin

ejus

virtus

divina

contraxit.

Tunc putans
direxit,

sc

incantatuni

praeposituiu
si

doinns

suac ad

ipsam

ut

niulta

pronulleret,

eain faceret consenlire.

Sed

ilie

carcerem clausuni

nec clavibus aperire potuit nec securibus frangere, donec a daemone

arreptus clamans et se ipsum dilanians vix evasit. Deinde educta posita
est

super rotam,

ciijus vectes

carbonibus pleni erant,

et artifex intra

rotatn tale signuni tralientibus dedit, ut,

quando sonuin

faceret, simul

traherent et

sic

cxeunte igne vectes corpus ejus dissiparent.

Sed

uutu
cidens

Dei ferramentuin,
sonura
ct
fccit

quo rota teinpeiabatur, de inanu ejus decontinuo

illis

et

tralicntibus

rota

artilicem

comminuit
parentes

Eufcmiam

stantein super eani illaesam servavit.

Tunc

artificis

lamentantes supposito igne ipsam cuin rota comsed

rota combusta Eufcmia ab angelo soluta in

burcre voluerunt,

quodam
ait;

loco excclso incoluinis stare conspicitnr.

christianoruin

Appcllianus judici

virtus

nonnisi
Ercctis

in

ferro

viiicitur,

unde consulo,

ut

eam

facias decollari.

igitur scalis

cuin

quidam ad eaiu
solutus
vix

capiendam manum mittere

inde scmivivus cductus est.

vellct,

mox

totus paralisi

Alius autein

nomine Sosthenes ascenet evagiiiato

dens continuo mutatus ab ea vcniam

pctiit

gladio ad

Judicem clamavit, quod se ipsum libentius occidcrct, quam eam,

quam
caret,
ille

angcli defendebant,
ut

contingeret.

Deniquc indc educla judex

cancellario suo dixit,

ad

eain

omncs petulantcs juvenes convodoncc fatigata

deliceret.

qui tamdiu

eam

illudcrent,
et

Sed

ad

eam

ingrediens

multas virgines splendidissimas circa

chrislianus
elTectus est.

eam orantem

videns monitis ejus protinus

Praeses vero per capillos virginem suspcndit, sed ctiain immobileiu

pcrmanentem negato cibo

in carcere rccludi fecit, ut VII. die inter

llla

quatuor magnos lapidcs sicut oliva constringcretur.

lidie

vero quodurissimos

ab

angelo

satiata

duiu

VII.

die

intra

lapides

posita csset, ad ejus orationein ipsi lapides in cinerein ')tenuissi-

mum
eam
erant,

sunt rcdacti.
in

Unde praeses
ubi

se
tres

victum a
tantae

puclla

crubescens
besliac

roveam

projici jussit,

iinmanitatis

quac omnem honiincm deglulirent.

et junctis

Quac stalim blandiendo

caudis
ci

ad virginem concurrentcs

ad inviccin

quasi

cathedram ad sedendum praebentes judicem hoc videntem vehcmcntius confuderunt.

Unde

cuin praeses fere prae angustia moreretur,

i)

Ed.

l'i-.

iiinle

teiier

s s

iin uiii olTerl.

622

Cap. CXL.
ut

De

snncto Mattliaeo apostolo.

ingressus carnifex,
latus

domirii sui injnriam vindicaret,

gladium

In

suum

fixit ct

Christi marlirem fecit.

Qucm judex
Undc
sui

pro mercedc

veste scrica induit et torf|ue aurea

eum circumdedit, sed egrediens eum

diutius

a leone arripitur ct ab co penitus devoratur.

pcrquircntes vix pauca cjus ossa
repererunt.
inventns.
est,

cum

^)veste scissa et torque aurea

Priscus quoque judex se ipsum comedcns morfuus est

Sancta autem Eufemia

in

Chalccdonia cum lionorc scpulta

Chalcedoniac
in

meritis cujus

omncs Judaci
est

ct gcntiles

Christuni

eredlderunt.

Passa

autem circa annos domini

CCLXXX.

Amvestiri

brosius de hac virgine in praefatione sic ait: virgo alnia triumphatrix

Eufemia

virginitatis

retinens

mitram passionis meruit

corona, cujus precibus hostis inimicus convincilur,

rius superatur,
in

Priscus adversaduri lapides

a fornacis igne virgo sospes eripitur,

ferac mansucscunt

pulverem revertuntur,

collaque

submittunt,

atquc omnia poenarum supplicia cjus oratione superantur, novissimc

gladii

mucrone confossa carnca rclinquens claustra

I.aeta;

coelesti choro

jungitur

hacc sacra virgo

tibi,

domine,

ecclesiam tuam

commendet, hacc pro nobis peccatoribus

vota nostra, ut virgo vcrnula illibata,

interpcllct,

hacc ctiam

tibi praestet.

CAP. C\L.

(135.)

Dc
Matthacus
consiiii.

sancto
binomius

Iflatth.ico apo^stolo.
exstilit,
scilicct

Matthacus

Matthaeus
vel

et

Levi.

autcm

inlcrpretatur

donum

festinationis

don.ator

Vcl dicitur Matthaeus a magnus et thcos, quod est Dcus,

,

quasi magiius l)co

vcl a nianus et theos

quasi manus Dei.

Fuit

enim donum festinationis pcr festinam convcrsioncm,

silii

donator con-

per s.alubrem praedicationcm

==)magnus Deo per vitae per-

fectioncm,

manus Dci per cvangclii conscriptioncm.

Levi interprcFuit enini

latur assumlus vcl applicatus sivc additus aut appositus,

assumtus ab exactione vcctigalium, applicatus numcro apostolornm,

additus consortio cvangclistarum ct apposilus c<at.alogo martiruni.

MatlhacHS apostolus
dicitur

in

Acthiopia pracdicans
ct

iu civitalc,

quac

Nadabcr, duos niagos nominc Zarocn

sericn.
2) E<1. Tr. verb.i
:

Arphaxat

reperit

1) Alii iiinle:

iiit)i;nu!>

i)

p rf. oiiilllil.

Cap.

CXL.

De

sancto Mattliaeo apostolo.

,

623
vellent,

qni ita liomines snis artibns dcincutabant

ut,

qnoscnnque

incnibrornni

officio

et sanitatc

privarc

vidcrentnr.

Qni in tantam

snpcrbiam ernperunt, ut sc qnasi Dcos ab hominibus facerent adorari.

et

Mattliaens antcin

apostolns

praedictam civilatcni ingressus

')f|"cin

apnd ennnclinm Candacis reginae,

hospitatus
ita

Philippns

baptiza-

verat,

magorum

pracstigia detegebat,
in

quod, quid-

qnid

ipsi

faciebant hoininibus

pernicicin,

lioc

ipsc convertcrct

in salutem.

Eunncho autcm sanctnm INIatthaeum interroganle, quo,

modo
qnod

tot linguas loqncretur ct intclligeret spiritu

exposnit

ei

Matthaeus,

sanclo

desccndcnte omninm linguarum

qni

scientiain re-

perisset, ut, sicnt

aedificare

illi,

per supeibiam turriin nsqne in coelum

confnsione
linguarnin

volcbant
sic

prae

ab

aedificationc
tnrriin

cessavernnt,
iion

apostoli

pcr onininin lingnarnm

scicntiain

de lapidibus, scd de virlnlibus constrnant, per quain omnes,

in coeluin

qni crediderint,

adsceudant.

Tunc

venit,

qni

diceret,

magos

illos

cnm duobus advcnisse draconibns,

et

qui

igncm sulphuoccidcrent,
exivit,

reum ex ore

naribns

evoinenles cunctos
sc

lioniines

apostolus autein

signo

crucis

muniens

ad eos secure

Qucra

mox

ut dracones

vidcmnt, ante ejus pedes protinus doret

micrnnt dixitquc inagis;

potestis;

ubi

est

ars

vcstra?
,

excitate

eos,

si

ego autcm
in

nisi

dominnm rogassem

qnod

in ine cogita-

veratis inferre,

vos protinns reforsissem.

,

Cuin autcin populns

abircnt,

convenisset,

in

noinine Jcsn draconibus

ut

praecepit et

nulluin laedentes protinns abiernnt.

Coepit qnoque populo de gloria

paradisi terrcstris

inagnnm scrmoncm contcxcre assercns, ipsuin

ct proxiinuin

omnibns montibus cmincrc

ibi

coelo csse, spinas vcllribulos

ibi

non esse

lilia

vel rosas ibi

non marcescere, scnectutein

noii

evenire, sed homines ibi jnvcncs

sempcr inanere, angelorum organa

obcdirc.

ibidem sonare
paradifeo

aves

vocatas conlinuo

De

hoc

autein
Christi

terrestri

dixit

hominem ejectum esse, scd per

fuisse.

nativitatera in

paradisum coclestem revocatuin

Et cuin haec
in

populo loqueretnr, ecce snbito tnmnltns exortus cst,

filius

quo regis

mortuus plangebatnr.
regi,

Qucm cum

raagi suscilare

non posscnt,

suadcbant

quod

in

Deoruin consortium raptus fuissct, ct ideo

sibi

siinulacrum et templum

construi oportcrct.
faciens

Pracdictus antem
advocavit,
qui

ennuchus
oratione

inagos
fnsa

cnstodirc

apostolum

eum
viso

protinns

suscitavit.

Quaproptcr
provincias

rex
niisit

noinine

Egippus hoc
1)

per

universas

suas

diccns:

Ed. Fr.

qunin pmefeit.

624

Cap. CXL.

De
iii

sancto Mattliaeo apostolo.

hominis latentem.
sacrificiorum

vcuite et videte

Deum

effigie

Veneriint igitur
volentes

cum coronis
sacrificare ei.
citis?
io-itur

aureis

et

dlvcrsis

generibiis
viri,

Quos Matlhaeus compcscuit dicens:

,

quid

fallli

ego Deus non sum

de auro
et

sed

servus

domini Jesu Chrisli,

argenlo, quod sibi allulerant, ipso jubcnte ecclc-

siam magnam fabricaverunt, quam intra

in

XXX

dies consummavcrunt,

qua apostolus trigiuta annis

convcrtit, rex

ct tribus scdit et

totam Aegyptum ad
et

fiiiem

autem Egippus cum uxore sua

filiam

omni populo

baptizatur.

^)Ephigcniam quoque

regis apostolus

Deo dedircgnum

catam plus quam ducentis virginibus praefecit.

Post hoc Hirtacus

regi succcssit et virginem praedictam concupiscens dimidiunj

sui aposlolo promisit,
sentire.
si

cam
,

in

conjugium suum

sibi

faceret condie do-

Cui apostolus

ait

ut juxta

morcm praedecessoris

minica ad ecclesiam conveniret et praescnte Ephigenia cura caeteris

virginibus
,

quam bona

sint jusla conjugia,

audirct.

Quo rex cum

gandio fcstinavit putans, quod Ephigeniae

vellet

conjugium suadcre.

Matthaeus
matrimonii

igitur

virginibus

et

omni populo congrcgalis dc bono

est

diu

loculus

rege plurimum

laudatus

credens,

quod hoc ideo diceret, ut

caret.

virginis aninium ad
silentio

matrimonium provorepelit

Deinde -)imperato
sit
,

scrmonem

diccns:

cuni

bonum
stantes

matrimoniura,
si

si

salvo foedere tcneatur, bene scitis adaliquis

quod,

regis

sponsam

servorum usurpare prae-

sumcret, non solura regis olTcnsara, scd mortera insuper nicreretur,

non, quia uxoreni duxisse probatur,

scd quia sponsam doniini sui

ita et tu,

accipiens cjus matrimonium violasse convinceretur;

rex,

sciens Ephigeniara regis acterni sponsam elTectam et sacro velamine

consecratara,

quomodo

potcris

sponsam

polcntioris

te

tollcre

ct

tao malrifflonio copulare?

Quo audito

rex prac ira insanicns furict

bundus absccssit,
ad patientiam
cx
timore
et

apostoliis

autcra intrcpidus
et

constans

oranes

constanliara confortavit

Ephigcniam corara se
benedixit.

prostratam

cum

caeteris

virginibus
niisit,

Post

missarura autem sollcmnia rex spiculatoreni

qui juxta altare

Matthacura stantem

ct

cxpansis manibus
ct

in coeluni

orantcm misso

a tergo gladio
audiens

interfecit

martircm consccravit.

Quod populus
scd a

ad

palatium

rcgis inccnsurus

omnia propcrabat,

presbiteris ct d^aconibus vix detenti apostoli martiriura

cum gaudio
dircclas
iiinle

cclebraverunt.
1) Ed. p er .1 1
l'r.
-t

Rex

vero

cum nec pcr malronas ad cam

K
ii

hic et infra ubifjue

li

g p

ii i.i iii

lcjjif.

2)

td, Vv.

iiii

li losif.

Cap.
iiec
ejiis

CXL.

De

sancto Matthaeo apostolo.

posscl aliquatcniis
iinniulare
,

025
totam

pcr niagos

Ephigcniain

doiuuin igne copioso vallavit, ut ipsam cuin caeteris virginibus

concrcmaret,

apostolus autem

cisdem

apparens omnem igncm ab

palatiuni invasit el solo

earum domo excussit, qui eruinpens regis

rcge
filius

evadente
arrcptus

vix

cuni

unico

filio

cuncta consumsit,

sfatimquo

a dacmonio patris criinina confitcns ad sepulchrum

pater vcro turpissimus lcprosus effcctns,
gladio se pcremit.
cuin

apostoli properavit,
curari non posset,

manu propria

Populus autcm
qui

fratrcm

Ephigeniae ab

apostolo baptizatnm regem constituit,

pcr annos

LXX

regiiavit et filiuni suuin sibi substituens christianum

cultuin magnifice ampliavit et totain Acthiopiac provinciam ccclesiis

Christi replevit,
filium

Zarocs autein
in

ct

Arphaxat ab ca die, qua regis

scd
bc.ato

apostolus suscitavit,

Pcrsidem fugcrunt,
,

Sjmon

ct

Judas eos ibidem viccrunt.

quatuor considcrantur,

Notanduin
cst

quod

in

Matthaeo
quia

Primum
vocavit,

obedientiae

vclocitas,
reliquit

mox

ut Christus

eum

continuo

')teloncuin

nec
et

dominos suos timcns rationcs vectigalium impcrfcclas

Christo
perfccle

rcliquit

adhaesit.
sibi

Pro hac velocitate obcdicntiae quidain

in

occasionem crroris
originali

assumserunt, sicut rccitat Hicronjmus

in lioc

supcr pracdictuin locum diccns: arguit

ct

loco Por-

phirius

Julianus

Augustus

vcl

imperitiam

hystoricL

mcntienlis

vcl stullitiam tionabiliter

virtutes

eorum,

qui statim sccuti sint salvatorcm, quasi irra-

quemlibct

vocantcm liominem sunl

sccuti.

Eum
,

tantae

tantaque signa praecesserunt, quae apostolos

est.

antcquam
majcstas

crederent, vidisse non dubium

divinitatis occulta,

Certe

fulgor

ipse

et

quac ctiam

in

humana

facie rclucebat, ex
Si cniiu in
sibi

primo

ad se videntes trahcre poterat adspcctu.

esse virtus
dicitur,

magnctc haec
quaiito
,

ut

annulos

et

fcstucas

copulet,

magis dominus omnium creaturarum ad se poterat trahere

volebat.
ralitas,

quos
libe-

Haec Hieronjmus.
quia statim fecit
ei

Secundum
convivium
fuit

est cjus largitas

sive

quidem convivium non tam

tionis,

magnum in magnum rationc

dorao sua.

Quod

lautae praepara-

sed etiam

fuit

magnum primo
magni

ratione voli, quia

cum magno
cxponit

aflectu ct desiderio
illud
fuil

ipsum reccpit,

Sccundo ratione mysterii, quia

indicativum

mjstcrii.

Quod

mjsterium

Glossa supcr Lucain dicens: qui domicilio Chrislum recipit interno,

maximis cxuberantium pascitur delcctationibus voluptatum,

Tertio

1) Eil. Vr. iii.ile

Tlicoloiiiuin

ofFert.

40

62G

C:\\).

CXL.
,

De

sancto Matlliaeo apostolo.

niagna docuiuenta exhibuit, sicut:
ct:

ratione (iodimentonun
inisericordiaui volo,

qiiin ibi

ct

nou sacrifuiuni,

non egent, qui sani

,

sunt

uiedico

ctc.

Quarto ratione invitatorum

quia magni

dis-

cunibentes eliani invitati fueriint, scilicet Christus et discipuli ejus.

Tertium

ejiis

humilitas,

quac apparuit

in

duobus.

Primo

in hoc,

quod se publicanum manirestavit.

(ilossa,

Caetcri

evangelistae,

ut

dicit

verecundiac causa et evangelistae honore nonien vulgatum

ipse,

non ponuut,

secundum quod scriptum

est, justus inprimis est

accHsator sui, Matlhacum se et publicanum nominat,

ut ostcndat,

nullum

conversum dcbere de salute

sit

dilTidere,
faclus.
eniiti

cum

apostolus
iu hoc,

et

evangelisla de publicauo rcpcnte

Secundo

quod

ad suas injurias patiens

fuit.

Quaiido

pharisaei inurinurabant,
potuisset
iis

quod Christus ad hominein peccatorom ')devcrtisset,

')nierilo rcspoiidcre ac dicere
:

vos potius miseri ac pcccatorcs estis,

qui vos juslos arbilrautos inodicum rcfugitis, ego aulom jain peccator
dici

non vaieo,

qui

ad

modicuin

saliilis

coiiliigio

et

eidem

vulnus

nieiiin

uou abscondo.

Quartum

est cvangolii

ipsius in ecclc-

sia luagiia sollemnitas.

gcliis

E}us enim evangelium prac caetcris cvau-

magis

iu ccclcsia frequentatur, sicut psalmi

David

et epistolae

Pauli prac cacteris scripturis amplius

in ccclcsia recitanlur.

Cujus

haec

est ratio,

quoniam

tcste

Jacobo

tria sunt

genera peccatornra,

scilicct

poccalum suporbiac, ^jlnxurificetavaritiae. Pcccatosuperbiac

peccavit Saulus a Saulc superbissimo rcge dictus, quiecclesiam super

inoduin pcrseculus est. Peccato luxuriac pcccavit Uavid, qul et adul-

lerium coinmibit ct proptcr adulterium lidolissimuni militem Uriani occidit.

Poccato avaritiae pcccavit iMatlhacus, qui pcr avaritiam lucris

fuit

turpibus inhiabat,
dicit

cnim tclonearius.

Est autcin tcloneuin

ut

Ysidorus, iocus in portu maris, ubi mcrces naviuin et nautaruin

,

emolumcnta rcdduntur, telos autein graece

dicitur
vecligal.

ut dicit

Bcda,

latinc

Licct

igitur

isti

pcccalores

exstiterint,

eorura

tamen pocnitontia adeo placuit,

ignosccrct, sod ctiain in
iis

ut

non soluin dominus eoruin culpis

inultipiicius cuinularct.
,

dona sua

Nain

sacvissiimim pcrsoculorcm focit lidolissimuni praedicatorom

adultc-

rum
et

ct

homicidam
fccit

fecit

prophctani ct psalinistam ct lucris inhiantem

et

cnpidum
dicta

apostolum

cvaiigelistam.

Ideo

igitur

horuin

triuin

nobis

tam frequcntius recitanlur, ut nullus, qui con-

1) Ed. di.xisse.
...I.II.

Vr.

(1p.sccih1 issof. nl lli 2) Alii 1) Ed. Tr. oinillil vpiIjm liixiirinp

:
:

.ipii s s

res p o ndi
i

s s e

no

nner b ae

et

(fliiliiiii

.,.n,.

Cap.

CXL.

De

saocto Mattliaeo apostolo.

taiitos in

627

vcrti volueiit, clespcret

spicit fuisse in

de venia, quandu

culpa tales con-

gratia.

Notanduni insuper, quod secundum beatum

Ambrosiura
medici
,

circa

conversionem beati Matthaei quaedam ex parte

infirmi sanati
,

quaedam ex parte
In

quaedam ex parte modi

scilicet sapientia,

sanandi conslderantur.

mcdico

tria

fuerunt,

quac radicem morbi cognovit, bonitas, quae medicamenta adhibuit,

potentia,

qnae ipsura tam subito mutare potuit.

De

his tribns sic

idem

dicit

Ambrosius

in

persona

ipsius

Matthaei:
,

hic

potest

auferre cordis mei dolorem et animae pallorem

et

qui novit occulta;

hoc quantuni ad primum.

Inveni

medicum

qui in coelis habitat

et in tcrris spargit

medicamcnta;

Iioc

quantum ad secundum

Hic

potest solus sanare vulnera niea,

tcrliura.

qni nescit sua, hoc quantum ad

,

In ipso

autem infirmo sanato

scilicet in

beato Malthaeo,
ostendit.

tria considerantur,

secundum quod dictus Ambrosius

Ipse

namque morbum perfecte

nitate

*)curavit, curanti gratus exstitit et in sa-

rcccpta

scraper niundum sc servavit.

Unde

ait:

sequebatur
publi-

Matlhacus jam laetus

et alacer et exsultabat dlcens:

jam non

canum gero, jam non porto Levi, exui Levi, postquam Christum
indui
;

et

hoc quo ad primum.

doraine

Odi gcnus mcum, fugio vitam raeam,

qui

solum

tc sequor,

Jesu,

sanas vulnera mca; hoc quo

in

ad secundum,
est, tribulatio

Quis

est, qui

me

scparat a caritate Dei, quae

me

an angnstia an fames? hoc quo ad tertium.

fuit:

Modus
prirao

autera
enira

sanandi secunduni beatum Ambrosiuni triplex

Christus
,

ipsura

vinculis

ligavit,

secundo

cautcrium

ipsum
Arabrobonis

irapressit

tertio

omnem putredinem emendavit.

ligatus

Unde

ait

sius loquens in persona Matthaei:

sum

fidei clavis et

corapedibus caritatis, aufer, Jesu,

dura habes
vitiosum.

meorum
,

putredines peccatorum,
,

vincuiis caritatis ligatura

seca

quodcunque inveneris

Hoc quantum ad primum.

si

Oninc mandatum tuum sicut

cauterium mandati
scrpat
,

cauterium irapresstim tenebo el

putrefacta
niordet
carnis
cxurit,
,

urit

tamen
et
si

*)nc ad
ulceris

virus

contagio,

medicamcntum
Veni

tamen
,

tollet

vilium.

Hoc quantum
et

ad secundura.

cito

domine,

incidens

occultas

latentes

varias passiones, aperi cito vulnus, ne noxius serpat huraor,

emunda

omne

quod
Ejus

foetidum

est,

peregrino lavacro.
doraini

Hoc quantum ad

tertium,
suis

autem evangelium anno

quod manibus
est.

scripserat,

cum ossibus
Vr.

beati

Barnabac repertura
:

Quod

1) Alii:

Roc. legiint

exuit. 2) Ed. nc nt viriis Ptc.

male

nec ad vitiuin usurpat cont.

40*

{V2S
(|iiiiloiu

Cap. CXLI.

De

s;tncto

M;mritio et sociis snis.

et

evaiigelinin bcatns

Barnabas sccum ferebal

Barnahae, quain

super

infirinos

illud

ponens oinnes

tain fidc

inerito Mattliaei coii-

tinuo libcrabat.

CAP. CIII. (136.)

De
a inauron

isaiicto JTIauritio ')et ^ocii^

dicilur

siiiisi.

Manrilins

')inari

et

cis,

quod

dicitur

voinens

vel

durus, ct us, quod intcrpretatur consiliator vcl fcstinans.

,

Vel dicitur
Ipse

quod sccunduin Ysidornin gracce

dicitur nigruin.
ct

nainqnc liabuit aniaritndinein pro incolatu iniseriac

patriae
firinus
,

3)di!atione
,

fiiit

voinens

)pcr supcrflnoruin abjcclionein

'^)pcrpessionem,
consilialor
et

durus

et

pcr torinentornm
,

per comniili-

tonnm cxhortatioiiem
inullipiicalionein
,

fcstinaiis

per fervorem

bonoruin operuin

niger

per

sui

dcspcctioncm.

Hornm passionem
Thebaca

scripsil et coinpilavit bcatus

Eucharius Lugduiicnsis archiepiscopus.

lcgione,

1. Mauritius

in

sacralissima

quae

dicilur,

dnx

exslitissc perhibetnr.

Dicti antein sunt

est.

Thcbaei a
rcgio

civitate sua,
in

quac Thebac nniicupata

orieiitis ultra fincs

Est autein
habilis opibus

ipsa
,

partibus
ar-

Arabiae,

frnclibus fcrlilis,
rcgioiiis dicuntnr

boribus dclcctabilis.
inagiii

Habitalorcs vcro
iii

illiiis

esse

corporibus, arinis strcnui,

locnpletissiini.

bello

fortissimi, callidi ingcnio,

sapienlia

Ipsa

autcin

civitas

C portas

liabuit,

ct

supcr

5i'iluin

fluvinni,

qui

de

paradiso

egrcditnr et (^on dicitur,

ccntuin jacct
salutis

sita fuit,

dc qua dicitur:

ccce vetns Tliebca

xlomini

obruta

portis.
fidein

His

Jacobus

fratcr

verbuin

pracdicavil ct
et

Chrisli perfectc eos docuil.

(|ui

nyocletianus autcin

Maximia-

iius,

cocpcrunt anno doinini

CCLXXVll,
Si
niia

volenles fidem Christi

penitns cxstirparc, tales epistolas per oinnes provincias, in qnibns

christiaiii

inorabantur, transiniscrunl.
sciri

aliquid detcriniiiari opor-

lcict

ant

et

lotus

inundus

cx

partc congrcgatus csscf.

1)

Tria
,

iilliiii.T

vnc.Tl>iil.i

Omllliint

libii

ipc.
'

2)
(iiiciis

Kil.

rr.

iii .i ii

ri

iii.ili-

ollcrt
lifio

(luoiii.iiii

Hebriiit-um
riidi\

JjD "
r

niii.'irii$
r

vcl

lX5
.

.'iiii.inis

s.
il
i

iiii

aiii.irc)
I

loco

necrssiirio

illiiis

iii

;i

CiSP

(lchcl.

3)

Alli
'")

c c

o iic

lcauiil.
5
i

4) Verliiii

p c

- fiilcm

omltlil vA. V\.

Alii

pi-rii-i,-

011 Clll.

Cap. CXLF.
el sola ret el

De

sancto Mniiritio et sociis suis.

mnndiis

629

Rouia ex alia paite corisisterct,

sola

tolns victus fuge(iUr

Roma

in

culmine scientiae rcmanpiet.

praeceptis
resistitis
et

crgo

vos,

parva plebecula, ejus

tara stolide

contra ipsius slatuta

superbitis ?

aut igitur Dconini immorlalium fidcm sus-

cipite

aut

immntabilis

vobis sententia
litteras

profereiur

damnatioiiis.

Christiani

antem

hnjusmodi

suscipientcs
et

iiuntios
in

omnes

vacuos dimisernnt.

Tnnc Djocletianus

Maxiniianus

iram coni-

moti pcr orancs provincias misernnt, ut onines bcllicis armis apti ')ad

Romara venirent

et oranes

rebellesRomano imperio subjngarent. Literae

Qui popu-

autem Auguslorum ad populum Thebacornm dclatae sunt.

lus secniidum

Dci pracccplum

quae Dei crant

Dco

ct

quac

ciaiit

Caesaris, Cacsari reddebant.

Congregantes igitur eleclam militum

cos ad impcratores miserunt,
,

legionem, scilicet VI millia

ut
iu
bellis

DCLXVI,

justis imperatores juvarcnt

uon

ut contra christianos

arma moverent, sed eos potius defenderent.

tissimae
legioni

Huic autcm sacra,

dux erat
,

inclitus

vir

]\Iauritius

signifcri

autem

Candidus,

Innoceiilius

Exsuperius^,

Viclor ct Constantinus.
sibi ia

Dyo-

cletianus igitur

Maximianum, qnein
Callias
cura
infinito

collegam impcrii assnminisit

serat,

contra

exercitu

et

ei

Icgionem

Thebaeam
nt

sociavit.

Hi

a sancto

Marcellino papa exhortati sunt,

,

ante

gladiis

interircnt,
igitur

qnain fidem Christi

exercitus

quam acceperant,
trans-

violarcnt.

Cnra
et ^)

univcrsns

monles Alpinm

meassct

Ottodorum advcnisset, jubet iraperator, ut omnes,

jdolis

qui secuni erant,

immolarent

et

contra rebelles
conjurarent.

imperio

et

maxime

contra

christianos

unaniraiter

Quod
ct in

sancti

milites audientes octo milliaribus

ab excrciln secesserunt
iiomcii

quo-

dam
ut

loco

ainoeno,

cui

^^Aganum
aliis

cst,

jnxta

Rhodanum

consedernnt.

Quod andicns Maxiraianus

ntpote
ait:

missis militibus praecepit,

ad Deorum sacrihcia cuin

,

festinarcnt.
tidein

Qui se non possc

haberent.
Tniic

faccre responderunt

quia

Christi

imperator ira
juria
et

succensus
religio

jungitur

despectni

meo

coelestis in-

mecum

Romana conlemnitur,
scd etiam
Diis meis
suis

sentiat

contumax
vinDiis

miles,
dictam.

non solum

mihi

me posse dare
ut

Tnnc Caesar

inissis

militibus

jussit,

aut

sacriiicare cos compellerent, aut decimura

quemque eorum protinns

.

decollarent.

Sancti

igitur

cnm gaudio capita extendcntes

mortcra pervenire properabat.
Pr.
a

unns

ante alternm festinabat ct ad

1)

Tnnc
Jegit.

3) Alii

2) Ed. Voces: ad Romain oiuhtit Ed. Fr. A g 1111 m legunt; nl Ed. l'r. yerba jiixta R li o d

Otrodorum
Omillil.

niun

630

Cap. CXLI.

De

sancto Mauritio et sociis

iriter

siiis.

sanctus Mauritius assurgens

gratnlor
vobis,

caetera sic concionatus est; conChrisli

,

quia

pro

ftde

onincs

niori

parati

estis;

rommilitones
Christo
mitte

vestros

necari sustinui
et domir.i in

quia vos ad passionem pro

,

paratos vidi

mandatura servavi
quia

qui ait Petro:

gladlum tuum

vaginam;

ergo jam

commilitonum

corporibus vallati suraus et socioruni

sanguinibus rubricatas vestcs

habcmus, nos ipsos ad martirium scquamur.

Caesari

Haec ergo,

si

placet,
et

mandemus responsa:

milites tui

inipcrator,

sumus
in

ad

defensionem reipublicAc arma susccpimus; non est

ditio
,

nobis per-

non formido

sed Christi

fidem nullatenus dcscrcraus.

,

Cum

hoc impcrator audivisset, jussit itcrum

nt

dccimura trucidarent.
et

Quo
tones

facto Exsuperius signifer vexil!ura ariipiens

inter commiii-

stans

dixit:

gloriosus

dux

noster

Mauritius de nostrorum

coramilitonnm gloria est locutus nec Exsuperius signifer vester ideo

haec arma

arripuit, nt talibus rcsistanius; projiciant dextrae nostrac

si

arraa hacc carnalia et armcntur virtulibus, ct talia,

placet,

im-

peratori

remandemus:

militcs

sumus

impcrator, tui, scrvi autem,

quod

libere proliteraur,
;

Christi;

tibi

debcmus militiam,
illo

illi

innovitae,

centiam

a te laboris stipcndium, ab
ipso
torracnta

cxordium snrasimus
parati sunius
ct

oniniaque pro
fide

suscipcrc
irapius
,

ab ejus

nunquara discedcmus.

Tunc

Caesar jussit suura exernnus evadere non posset.

et nefandis niact Christo

cituni totani

legioncm circuradare

ita ut

Vallantur igilur niilitcs Cbristi a mililibus djaboli

nibus trucidantur et pcdibus concukantur cquorum
tiosi

pre-

martires

consecrantur.

Passi

sunt autcm circa annos doraini

,

CCLXXX.

Dei auteni nutu quaniplurcs evascrunt

ut

in

rcgiones

alias venientes Christi

nomen pracdicarcnt et gloriosissime

fuissc dicunlurSolulor,
")

in locis aliis

triurapharcnt.

Ex quibus
ct

Advcntor ctOcta,

vius apud Taurinuni,

Alcxandcr apud Pcrgaranm

bcatus
igilur

Sccnndus apud
ct

Vintinum

iiccnon
alii.

Constantius
carnifitcs

ct

Victor

Ursus

et

quaniplurcs
siinui

Cuni
,

praedam dividcrcnt
Victoreni
Ille

ct in-

cpularcntur

qucndani

scncm

norainc

inde

casu

transeuntcm ad sccum convivandum invitant.

requireru cocpit,

quoniodo

intcr

lot

niillia

occisorum possent cnm gaudio cpulari.

Cum

autcra

a quodam audivisset,
ille
illis

quod pro

lide

Christi

niorlui

essent, suspirans
niitans
I)
,

vchcmcntcr
fuissct

ingeiiiuit,

beatum oinnino sc

cla-

si

cuni

occisus.

(aiin

antem compcrisscnt,
1

Kd. Vr.

in.ilp Ii.ipc

il^i.
.1

.ivpiilor ocl.-tviis
11

A
Ipyil.

c x

.1

(1 <-

ii

ji 11

fip

lli.iiiiiiiii,

Srriiiidiif

[i

d V iiic

11 Jii )

iiiii

C<jp.

CXLI.

De
essel,

saiicfo JMauriiio

et soiiis

suis.

().'il

(|Uoiuaiii chrisliaiiiis
tiiius trucidaruiit.

iii

ciim

iiiipcluiii

receruiil et ipsuiii

pru

Post liaec aulem Maximiaiius apuil Mctliolaiiuiu.

Djocletiattus vero
ut
et

apud Xicoiiiediam una die purpuram deposucrunt,

,

privatain

vitam agereiit et adoiesceiitiores

et

sciiicet

Constantius

Maximus
suo

Galerius,

quos Caesares fecerant, imperarcnt.

vellet
,

Sed

cnin

Maximianus iterum t^Tannice imperare

persecutus

Constantio

genero

suspendio
legione

vitain
in

finivit.

Tandem corpns
immersum a
ejusdem
loci

sancti Innocentii

de eadcni
et

uiida Rliodani
et Protasio

Domitiano Genanensi

Grato Augustano

cpiscopis cuin aliis in ecclesia est sepultum.

In ciijus constructione

quidain gentilis artifex erat, qui aliis die dominico solleninizanlibus

solus

opus sunm exercebat.

,

Adest sanctorum exercitus,

rapitur,
et

caeditur et arguitur

quod opus suum profannm assnmserit

divinis

dic

dominica, cum
iiihiaret.

alii

intenderent

ipse
et

operibus inechanicis
sc
fieri

Correctus ad ecclesiam

cucurrit

christianum
sic
ait:

postulavit.

Ambrosius
divino

in

praefatione dc

his

martiribus

calerva fidelium

lustrata

luminc

ab extremis teriae

finil)us

veniens ')tibi feliciter snpplicavit et tain corporeis bellatorum legio

mucronibus circumsepta

quamque

spiritualibns

etiam arinis vallata

ad

martirium vigili constantia propcravit, quos pestifer tjrannus,

ut cos inetu perterrcret,

vit

ad iiiternecionem snpplicii gladio dcciinain fide

atque postmodum constanter eos perdurantcs

universos
fcr-

pariter capite plecti praecepit.

Sed

bi tanlo

caritatis

ardore

vebant
toruiu

ut ejectis armis flcxo poplite passiin

liilari

geniculanfes spicula-

tela

cordc susciperent,

iiitcr

quos bcatus Mauritius

tuae

fidei

amore succensus decerlando

martirii cst

coronam adeptus.

Ilaec Ainbrosius.

quem

3. Mulicr

qnacdani filium suuin abbati

monasterii

in

quo sanctorum inartirum coipora requicscunt, eruin

dicndum tradidit,
plangebat.
quaesivit;

brcvi
,

dcfnnctuni

irremediabili

luctii

Cui

apparens Mauritius
sibi respondit,
ille: noli

cnr

filium

suum

sic

fieref,

quae

quod, quamdiu viveret, a lacrymis

flere ut

non cessaret.

Cui
;

eum

mortuum, sed
,

scias cuin

habitare nobiscum

qnod
si

si

probare dcsideras

cras et in oninibus

diebus

\ifae tuae

ad matutinas

snrrexeris,

vocein

ejus

iiiter

monachorumpsallentium vocesaudircvalebis. Quodillasempcr

fecit et

vocemfiliicum monachis cantantem semper =)discernens audivit.

3, Rcx Gaturanicus
1) Alii:

cum thesauros
praeferl;

rclictis

sacculi

pompis pau2) l'arl. d

I

ubi.

Ed.

Fi-.

et

fideliter snpi)!.

cernciis

OliiiUit

Ed. Vr.

632
ppiibus
et

Cap. CXLII.
ecclesiis

De

sancta Justlna viralne.

queiidaiu prcsbiteriuu misit
,

crogaret,

iit

sibi

de sacrosanctis ipsorum rcliquiis

impetratis rediens,
periret, capsara

asportaret.

')

Qui cum reliquiis

dum

navis orta tempestate in lacu Lausanncnsi

cum

reliquiis fluctibus opposuit et

-1:.

mox

secuta

fuit

tranquillitas niagna.

Anno

domiiii

DCCCtiLXlII, cum
sancti Ur-

quidam monaclii obtentu Caroli a Nicolao papa corpora

bani

papae

ct

sancti

Tiburlii

martiris

impetrasspnt et redeuntcs

sanctorum marlirum ccclesiam visitassent,

impetrarunt,
nt

ab

abbate

et

monachis

corpus sancti IMaurilii

in

et

caput sancti Innocentii

(iprmarius

apud Antissiodorum
raartiribus

ecclcsia,

quam sanclus

eisdem

dudum dedicaverat,
,

transportareiit.

Mauritii

5. Refcrt

Fetrus Damiani
et

quod
qni

in

Burgundia erat quidam clcricus supcrbus

sancti
sibi

ambitiosus

quandam ecdcsiam
potente
niHitc
sibi

usur-

paverat,

quodam

plurimuin

obsistcnte.

Dura

autcm quadam die missa cantaretur

omnis, qui se cxaltat,
est, nara
si

et in fine
,

cvangelii

diceretur:

huiniliabitur

derisit miser et ait:

tot

falsum

cgo mcis hostibus me humiliassem,

Et ccce
vcrba

hodic divitias
in

ecclesiae

non haberein.
blasphcniica

fulmen instar gladii

introivit
et

os cjns,

per

quod

evomuit,

siibito

eum

exstinxit.

CAP. CXIII.

(137.)

l)e saiicta Jii^tiua virgliic.

Justina a justilia dicta est
,

ipsa enini pcr justiliam nnicuiquc,

quod suuni
lalo

cst,

reddidit; scilicct
,

Deo

obcdicntiain, supcriori praeinfcriori disciplinam

,

rcverputiani

pari

concordiam,

inimicis

patientiain, niiseris et afflictis -)compassioncin

opcrosam,

sibi sancti-

nioniam

et proxirais caritatem.

Jiislina

virgo

dc civitale Aiitiochiae,

(ilia

saccrdotis ^dolorum,

((uolidic
tcin in

ad fcnestram scdcns Proclum d^aconem cvangelium lcgcna quo

audicbat,

tandcm conversa

cst.

Quod cum maler

cum

patri

lecto rctulisset et anibo dorinivissent,

iis

(iiiristus

angclis ap-

paruit

dicens:

vpiiitc

ad
p
I

nie

ct

dabo vobis rcgnuin cocloruni.

2) Eil. Vr
.

p|

1) Ed. Pr. rjiiein Toces iilliiins Pt

;

r.
(

r.

iii

.1

s.

11

c r s s

ii

fiii

Ipgil

l .(

111

Miinlhl.

Cap. CXLII.
(iui

De

sancta Jiistina virgine.

sc baptizari fecerunt.

633
Haec ergo

evigilantes

statiin

cuin

filia

Justina
fidem

virgo

a Cjpriano

plurimum uiolestata ipsum tandeni ad

cnim a sua pueritia magus exstiterat:

convertit,

Cyprianus

nam cum septem annorum

est.

esset,

a parentibus dyabolo consecratus

Hic igitur raagicae arti inserviebat et raatronas in jumenta con-

vertere videbatur et multa alia praestigia exercebat.

in

Ardens

igitur

amore Justinae

virginis

ad raagicas artes se contulit, ut ipsam

,

pro se vel pro viro quodam Acladio

exarserat,
veniat
dixit ci
et
:

qui similiter in ejus araorem

igitur daeraonera
,

posset
Justinani

habere.

Advocat
valeat

ut ad

se

per

cum

habere.

Advcniens dacinon
virginera de Gaii-

quid ine vocasli?

facere,
ut

Cui Cyprianus:

amo

laeis;

potesne

ipsam habeam et voluntatem

meam

se-

cum
potui

perficiara?
,

Cui daemon: ego, qui

suura

hominem dc paradiso
non potero facere
fruaris?

ejicere

Cajn

fratreiu

bccidcrc
et

procuravi, Judaeos Ciuistum

,

occidere feci, homines perturbavi,

pnellain

ut

unam

habeas

et

ca juxta tuum

placitum

Ungucutuin

hoc accipe et circa doinuin ejus de foris sparge et ego supcrvcnicns

cor
ejus
in

tuuin

amorem inccndam

et

tibi

eam

assentirc
et

com-

pellain,

Sequenli nocte
illicituin

daeraon ad eam ingrcditur

conatur.

cor ejus ad

araorein

incitare

Quod

illa

senticns

devote

se

domiiio coramendavit et totum corpus

suuin

signo crucis munivit.

Ad signum autem
veniens ante

sanctaecrucisdjabolus territusfugitet ad Cyprianum

stetit.

eum

Cui Cyprianus dixit:

quare non adduxisti

ad me virginem
et

illani ?

Cui dacmon: ')vidi iu ca quoddam sigiium

virtus
in rae defecit.

contabui

et

omnis

Cjprianus autem cuin

dimisit et fortiorem vocavit.

vidi
illius

Cui daeraon: audivi tuain jussioncm et

,

irapossibilitatem

sed
et

cgo cmcndabo
cor
ejus

et

tuam complebo

voluntatem;
libidinis et

aggrediar

eam

vulnerabo in

amorem

ea juxta desiderium tuum perfrueris.

ei
Ilia

Ingrediens igitur
illi-

dyabolus

nitebatur

persuadere
autcin
se

et

aniinam ejus ad ainorem

citum inflammare.
crucis
liiius

Deo devote recommendans signo

et

omnem
eum

tentationera

repulit

insufflans

in

daemonem proad quam

dicere

abjecit, daeraon aiitem confusus abiit et aufugit et anto

stetit.

Cyprianudi
te

Ad quem
enira

Cyprianus:
victuin

et ubi est virgo,

transraisi?
;

Et daemon:

me

fateor,
iii

et qualiter,

pertimesco

quoddam
ainisi.

sigiium terribile

ea vidi et continuo
et ipsuin

robur orane

Tunc Cyprianus

euiu deridens diiuisit

J)

Ed.

l'r.

erba

cl i

Cii

dacinoii:

CJiiilUt.

634
principeni

Cap. CXLII.

De

sancta Justiiia virgiiie.

daemoniuu advocavit, cuinquc vcnisset,

virtus
:

ad euni
al)

dixil:

quac est

vcstra

tain

inodica
variis
ct

ut

viiicatur

una pueUa?
ct ani-

Dixit daeinon

ccce

egrediens

feljril)us

eam vexabo
cjns

inum eJHS ardentius inflammabo

totuin

coipus

vehemenli

ardorc rcspergam et freneticam illam faciam nt varia sibi fantasinata ofTcram et

media nocte eam adducam

et

tibi.

Tunc djabolus

in

spccicm unius virginis se transfiguravit

ad virgincm veniens

dixil:

ecce ad te venio, quia tecum in castitate vivcrc concupisco, vcruin-

tamen

dic,

quaeso te,

quaenam ccrtaminis

nostri

incrces

crif?

Cui sancta virgo respondit: merces quidem inulta, labor modicus.

Dixit
ei

daemon

quid cst ergo, quod Deus praecepit,

crcscite el

luultiplicaniini ct replele
si

terram?

Tiineo

ergo, bona socia, quod,

et velut et

in virginitate

manserimus, verbuin Dei irritum facienuis

grave judiciuin decidcmus,
et

contemnentes

et inobcdientcs in

unde

vidcbamur sperare
Coepit autcm

praemium,

grave

incurremus

toimentum.

cor virginis gravibus cogilationibus pcr inunissionem

et

daemonis concuti
ut

ardore concupisccntiae fortius inflammari, adco

vellct.

jam surgens abire

esset,

Tunc sancta virgo ad

intclligens

se revcrsa ct

quis

qui

secnm

loqueretnr,

continno sc crucc

munivii et in dyabolum sufflans ipsum instar ccrac prolinus Jiquefecit et

ab omni tcntalione
in specieni

statiin

liberatam se scnsit.

Postmoduin
ct thalain

dyabolus

juvcnis pulchcrrimi se transliguravit

,

inum ejus ingrcdiens

ejus

cuin
et

ipsa in lcctulo jaccret,

in

impudcntcr
voluit.

lectulum

prosiluit

ejus

amplexus ruere

Quod

videns Justina et maligiuim spiritum adosse cognoscens inox signuin

crncis edidit
et

inslar cerae

djaboluni liqucfecit.
fatigans
ct

Tnnc dvabolus
gregibus
et

pcrinitlente

Deo febribus eam

plurcs cuin

armcntis occidcns

maximam

mortalitalciu in tota Antiochia futurain

nisi

per

daemoniacos

pracdiccbat,

Justina

conjugio

conscnlirct.

Quapropter tota civilas morbo languens ad januam parentum Justiuae convcnit clainans,
tatcm a
taiito

ut

Jnstiiia

conjugio tradcretur et sic civi-

pcriculo libcrarcnt.

Scd

cuin Justina nullateniis coiiiiiinarciitur

,

sentiret ct ex hoc mortein eidcin

omnes

scptinio

anno

mortalitatis

ipsa

pro

iis

oravit cl oiniicm pcslilciitiam propulsavit.

iiiliil

Vidcns djabolus,
transmulavil,
sc
nt

quod

proliccrct,

in

forniain

Justinac

se

fainain Justinae pollucrct, cl

Cyprianum dcludens
igilur
ct

Jiistinam

ad ac adduxisse Jactabat.
iii

Pcrgciis

dyaholiis
,

ad (l^prianum
qiiae

specic Jusliiiac
langiicrct
.

ad

ipsnin

cucunit
(Jiiaiii

cuni

(|uasi
vi-

cjus

amorc

osciilari

voliiit.

C^priaiiiKs

Cap. CXLII.
(lens

De

sancta Justina vlrgine.

Jiit:

635
venisti,

et

Justinam esse credcns gaudio repletus

bene

Justina omniuin feminarum decora,

Mox

ut Cyprianus nonien Justi-

nae nominavit, djabolus nomen

illud ferre

non

potuit, sed

ad ejus

prolationcm instar fumistatimevannit. Qiiapropter (ijprianus deliisum

se

videns

tristis

remansit,

unde

et

amplius in amorem Justinae

et

aestuans ad ostium virginis diu vigilavit

quandoque

in

feminam

quandoqne
venisset

in

avem, ut videbatur, arte niagica se commutans, cuni

virginis
,

ad ostiuin
protinus

neque femina neque avis

sed

(]y-

prianus
tatus
in

apparebat.

Acladius quoque arte dyabolica mufenestrain

passcrcin

cum ad

Justinae volassct,

mox

nt

virgo

eum

adspexit, non passer, sed

,

Adadius apparuit angustiarique

Ti-

nimis coepit ac tremere

quia nec fugere poterat nec salire.

et

mens vero Juslina, ne cadcrct

poni fecit et admonens
,

creparet,

euin per scalam de,

nt a sua vesania cessaret

Ista

ne juxta leges
d)'a-

tainquam maleficus punirctur.

bolica

omnia secundum figmenta

Victus
euin
igitur per

ad quandam

apparentiam
rediit

fiebant.

omnia
Cui

djabolus
dixit

ad Cyprianuin

ct

ante

confusus

stetit.

Cyprianus: numquid
,

et tu victus cs?

Quae

est, miser, virtus

vestra

ut

unain puellam no possitis vincere nec in eam potcstased

e

tem haberc,

converso ipsa vos

,

vincat ct tain miserabiliter

in

vos prosternat?

Dic taraen mihi

obsecro,
:

quo

est

ejns ut

tam
a

maxima fortitudo?
nequaquam
recedas,

Cui dacmon ait

virtutem
tibi
,

si

inihi

juraveris,
tibi
:

mc
Cui

ejus

victoriae

pandani.

Cyprianus: per quid

tutes

jurabo?
ine

Cui daenion

juia mihi per virDicit ei (]yte

mcas magnas

quod a
tuas

nunquam discedas.
tibi

prianus:

per virlutes

magnas

juro,

quod a
puella

nunquam
signuin

discedam.

Tunc dyabolus
ignis

quasi securus

ei dixit:

ilia

crucifixi edidit et statiin

coutabui ct
Dicit

omnem
ei

virtutem ainisi et quasi

cera

a facie
te est?

effluxi.
:

Cyprianus:

ergo crncifixus

major

Et daemon

utique major omnibus est et nos et

omCui

nes, quos hic decipimus, tradet igni inextinguibili cruciandos.

Cyprianus

ergo

et

ego araicus debeo

ficri

crucifixi

ne tanlam

aliquando poenam incurram.

tutes
raei

Cui dyabolus: jnrasti mihi pcr vir-

exercitus

pcr quas neino perjurare valet,

quod a me

nunquain disccderes.

Ad

quera Cyprianus: te et omnes fumigantes

tuas virtutes contemno el tibi ct

ct
crucifixi

omnibus dyabolis

tuis

abrcnuntio

salutari

nie

signo

niunio.
;ul

Statimque ab co dyabolus

confnsus

discessit.
el

Tunc Cyprianus
crcdcns
.

episcopum

ivit.

Qucin vi-

dens episiopus

eum vcnissc,

ut diristianos in

crrorem

636

Cap. CXLIII.

De

sanctis

Cosma
iii,

et

Danilano.
nihil

initteret, ait ci: sufficiant lihi

Cypriaiie,

qui foris sunl;

eniin poteris

adversus ecdesiam Dei, inviLta cst enini virtus Christi.

Cui (]}prianus: cerlus suni, quia invicta est virtus Christi, narrans-

que,

quae
tain

sibi in

acciderant,
scientia,

ab

eo
in

se

baplizari

fecit.

Qui post-

inodum
cpiscopo

quam

vita
est

valde
,

proficiens

mortuo

ipse
in

in

cpiscopum ordinatus

beatain vcro virgincm

Justinam

monasterio posuit
praefecit.
et

et inultis sacris virginibus eain ibi-

dein in abbatissam
epistolas

Sanctus autem C;yprianus martiribus

eos
in

saepe niittebat
illius
et,

certainine roborabat,

Coincs

autem

regionis

audiens

famam Cjpriani
vellent,

et Justinae cos

ad

se praesentari fecit
in fidc

au sacrificarc

requisivit.
in

Qui duin

Christi persisterent firmi,

,

jussit eos
iis

sartaginein plenaitt

cera, pice el adipe poni

stilit

quae tamen

mirum refrigcrium praeSacerdos autein ;^doloruin

nec aliquod supplicium irrogavit.

praefecto dixit: jubeas

cain

me

ante sartagincin stare et confcstim vin-

omnem

virlHtem eorum.
es

Cum

ergo juxta sarlagincm venisset,

dixit: inagnus

Deus Herculcs

et paler

Dcorum

Jupitcr!

Et eccc

continuo dc sartagine ignis exivit et penitus euin consumsit.

Tunc

Cjprianus

et

Justina

dc

sartagine

cxtraliuntur ct data supcr cos

cuin

senlentia pariter

dccollantur.

ad canes projecta niansissent,

autcin
cal.
,

Horum corpora postmodumRomam

rcquiescunt.

septcin diebus

translata sunt, nunc

ut

dicitur,

Placentiae

Passi

sunt autein

VI

Octobres circa annos domini

CCLXXX.

sub D^oclctiano.

CAP. CXIIII. (138.)

Dc
Cosmas
secundum
eniin

i^aiicti^
dicitur

Coima ct Dainiaiio.
,

cosmos
cosinos

quod

est

forma

vcl ornalus.

Vel
Fuit

Ysidorum
aliis
vitiis.

graecc
,

dicilur

niundus latinc.
bonis,

fornia

in

excmpluin
Daniianus

ornatus virtutibus
diclus est

inuiidiis

ab omnibus

a dama, quadaiu
,

beslia,
cst
est

quae humilis
doctriua,
ct

esl

ct
,

mansucta.
((uod
csl

Vcl Damiaiius a dogina

quod
quod

ana
Vcl

sursum,
(|uasi

vel

')dainuin,

sacrificium.

Damianus

doniini inanus.

Ipse enim inaii-

1)

Rfi

riit.

Ill.llf:

ll

;i

111 II 11 111

Cap. CXLIII.
snetudinein
in

De

sanctis

Cosma
,

et

Damiano.

637

habnit

in

conversatioiie
fuit

doctiinain

SHpernam habuit
,

praedicatione,
ruit in

sacrificiuni

in

carnis

maoeratione

doinini

manus
1,

medicinali curatione.
el

Cosmas

Damianus germani

Iratres

in

civitate

Egea ex

religiosa matrc nomine

')Theodoche

nati sunt.

Hi arte niedicinae

cdocti tantam a spiritu sancto gratiam accepernnt, ut omiies languores

non solum ab hominibus, sed

tribuentes.

etiain a

jumentis curarent, gratis omnia

Matrona autem quaedam nomine Palladia, cum omnia

,

sua in medicis consnmsisset

ad sanctos accessit
illa

ct

ab

iis

sanita-

tem integram reportavit.

Tunc

quoddam inunusculum sancto

,

Damiano

obtulit,

et

cum

nollet
ille

rccipere

illa

eum sacramentis
non
quidein

terribilibus

adjuravit.

Quod
,

acquievit

recipere

ductus cupidilate muneris

ct

scd

et devotioni

satisfaciens offcrentis,

ne nomen domini
esse.

videretur spernere,
ubi

per quod

videbat sic se
praecepit,

adjuratum
ne
corpus

Hoc

sanclus

Cosmas comperit,

cjus

una cum ipsius

corpore poneretur.
et

Sed sequenti

iiocte

dominus Cosmae apparuit

Audiens

fratrem

dc suscepto munere
Lisias

cxcHsavit.

eorum

famain

proconsul
,

eos

ad

se

accersiri fecit et quae

eorum sunt nomina

Sancli
,

quac patria,

quae fornostra

tuna
sunt

inquirere

cocpit.

martires
tres
et

dixerunt:
fratres

noinina
,

Cosmas
sunt

et

Damianus

alios

habemus
,

quorum
autein

iiomina

-)Anlimus,

Leontius

Euprepius

patria

nostra Arabia est; porro fortunam christiani nesciunt.

Jussit ergo

proconsul,

ut fratres

suos adducerent et simul ydolis immolarent,

praecepit eos in manibus
ejns

sed cum omnino immolare contemnerent,

ct

pedibus dire torqucri,

Cum autcm
mare

tormenta
,

deriderent,

jussit eos catena ligari et in

praecipitari

sed statim ab an-

gelo de raari liberantur

considerans
ait:

et

ante praesidem statuuntur.

nialeficiis

Quod praeses
quia tormenta

per Deos magnos

vincitis,

contemnitis et inare sopitis,

ct
in

docete

ergo

me haec

vestra maleficia

noinine Dei Adriani

et

sequar vos.
in

Et hoc dicto statim duo

faciem ceciderunt, et
ut pro
ille

daemones adfuerunt

eum gravissime

clamans dixit: dcprecor vos, o boni

veslrum
orelis.

viri,

mc ad dominum
nie Dii

Quibus orantibus continuo daemones discesserunt.

vidctis
,

Pracscs autem dixit:

sunt,

qnaliter
,

adversum

indignati
ineos vos
jactari

quia
patiar

cos

relinquere

cogitabam

jam crgo Deos

in

non

blasphemare.

Tunc

cos

ignem copiosuin

1)

Alii:

Tlicodoi-.i.

2)

Kd.

l'r.

loglt:

Aiiiliuii

E up

e liipiii

638

Cap. CXLIIIscd
taincii

De
cos

sanctis

Cosnia
quiii

et

Dnmiano.

pracccpit,

nil

laesit,

potius flamiua prosiliit

in

loiige et multos de adstantibus interemit.

Jubentur ergo
fatigatis
iilaesi.

equulco
in

suspendi,

sed ab

angelo

ipsos custodiente

admodum

caedendo ministris ante praesidem deponuntur

fratres
et
in

Trcs igitur
crucifigi

carcerem

fecit recludi
,

et

Cosmam
lapidcs

ct

Damianum

a populo

lapidari

sed

in

suos

redibant auctores

et

quampluriinos

vulnerabant.

Tunc praescs

furore repletus

eductis

tribus fratribus et stantibus juxta crucein jussit

Cosmam

et

Damiasagittae

num ')supra ciuccm

laedebant.

poni et a quatuor militibus sagiltari,

,

vero conversae pluriraos vulnerabant

sed

sanctos

martires

non

Videns aatein praescs

in

omnibus se confusum, usque

fecit

ad mortem anxiatus omnes quiiique fratres

Mcraores autcm christiani verbi, quod
in

manc

decollari.

dixerat sauctus Cosmas, ne

unum
ct

sepelirentur,

cogitabaut

quoinodo vellent martires sepe-

liri,

ecce subito camelus

advenit

humana voce proclamans

et

sanctos in uno loco sepeliri praecepit. -)Passi sunt sub Dyocletiano,

qui coepit circa annos domini

C(iLXXXVII.

3. Rusticus quiser-

dam cum
pens

post laborem mcssis in cainpo aperto ore dormiret,

Evigilaiis autcin cuin
iiihil

in ejus 3)ore ingressus est. rediit

et

scntiret,

domum
in
sui

scro facto
emittebat

gravissime
et

torqueri

se sensit;

voces

igitur iniseiabiles

sanctos Dei Cosmain et

Damianum

auxilium

invocabat,

sed cuin dolor semper incresceret, ad

et

ecclcsiaui sanctoruin

martirum confugit
intraverat,

ibidem, eo subito dorejus

cxivit.

miente,

serpens,

sicut

per os

Da,

3. Vir quidam longe profecturus

niiano iixorcm
tinus deberet annuerc

sanctis martiribus Cosuiae ct

ci

suam coinmcndavit, dans

,

signuin crucis

cui pro-

si

aliquando caiu vocaret.

Post hoc autcm

,

scicns signum dyabolus

transliguravit et
misit
ait:

quod
viri

ei

inaritus

dederat

sc in homiiiem

signum
ducain

afTorens dixil: vir tuus ab illa civitate

ad

te

ut

tc

ad

euni.

At

illa

adhuc

ire

formidans

sigiiuin quidein

agnosco, scd quia sanctis martiribus (^osmac

,

et

Damiano coinmcndata sum

ific

super eorum altarc

luihi

Jura,

quod

sccnram

duces,

ct

tunc protinus proflciscar.

Ille

autcm continuo,

ut dixciat, sibi juravit.

Secuta crgo cuin, cum ad quendam locuni

sccrelum vcnisscnt
ut eain occidcret.

voluit

eam de jumcnto dyabolus

praecipitare,

(iuod illa scntiens

exclamavit: Dcus sanctorum

Ed. Tr.

1)

Ed. Vr. juxtn

iioii niitle:

Ipgit.

2) Vfrh.T

P.TSsi
lil>ri
.

olc. Iiin oniillil

ii1>i

pl iii;.le

iid fiiiPiii liiijiis c.ip. .Tildit, slriit cl

rcliqiii

I.Tinpn

CCLXXX

oflpriint.

3) Aiii

venlrpin.

Cap. CXLIV.
Cosiuac
et

De

sancto P'or.seo episcopo.

vobis
eiiim

639

Damiani adjuva me;

saiicti

credidi

et secuta suin

eum.

Gonfestim autem

cuiu multiludine

dealbatorum ibideui
statim

afTucrnnt et

eam liberarerunt, d^abolus autem

et

evannit, et

dixeruutei: nos sumus Cosmas

credidisti,
4-.

Dainianus,
iii

quorum juramento
tibi.

ideoque

feslinaviiuus

veiiire

auxilium
in

sanctorum
In hac

Felix
et

papa

*)attavus

sancti

Gregorii

bonore

Cosmae
ecclesia

Damiani nobilem
vir sanclis

ecclesiam Roraae construxit.

cui

quidam

martiribus serviebat,

cancer ununi

crus totum

consumserat.

Et ecce dormiente

illo

sancti

Cosmas

ct

Damianus devoto suo apparuerunt unguenta

portantes
;

et

ferramenta sccuni
,

quorum unus

alteri

dixit:

ubi carnes accipiemus

nt

abscisa carne putrida locum vacuuin replcamus?

in cimiterio sancti Petri

Tunc

ait aller:

ad vincula hodie Aelhiops reccns sepultus

ut huic

est,

de

illo

autem

afFer,

suppleamus.
attulit,

Et ecce

ad cimi-

tcrium properavit et coxara

infirnii

Mauri

praecidenfesque coxam
ct

loco

ejuji

coxam Mauri inseruerunt

plagara

diligcnter

ungcntes coxam iniirmi ad corpus Mauri mortui detulcrunt. Evigilans

autem cum se sine dolore sensissct, manum ad coxam apposuit

nii laesionis

et

invenit,

apponensquc candelam cum

'')qui erat,

in crure nil mali

videret, cogitabat,

an non ipse,
se

sed alius -)alter cssct.

prosiliit ct

Rcdiens autem ad

prae gaudio de lectulo

sanatns fucrat,
et

quid iu

somnis viderat
conciti

ct qualitcr

oranibus cnarravit,

Qui
ct

ad tumnlum Mauri miserunt

pracdicti
viri

coxam Mauri praecisam

positam repcrernnt.

coxam

loco

illius

in

tuinulo

Ue
tuin
einislt.

CAP. CXIIV. (139.) saiicto ')Forseo epi^copo.

cujus

Forseus cpiscopns,

hjstoriam Beda scripsisse creditur,

dura oinni virtute ct bonitate polleret,

Vidit quoque

ad cxtreinum veniens spiri-

duos angelos ad sc venientcs, ut cjus

vero armatum
;

aniinam deferrcnt,
fulgureo
audivit:
1)

tcrtium

scuto candido ct gladio

sc

pracccdentem conspexif
ct
aiitc

deinde dacmoncs clamantes

cjus
bclla cominovcamus.
2) Ed. Fr.
4) Alii

pracccdamus
Pr.
et
rcr,

facicm

Male Ed.
1

libri legiiiit:
;i
I i

octavns.

ipse sed
legiiiil.

"liiis <|ui

.it

legil.

3) Rec.

e r pr-iefeniiil.

Foroseo

640
Ciiin

Cap. CXLIV.

De

sancto Forseo episcopo.

in

crgo praecessissent, conversi

eum jactabanl
dixerunt:

ignita jacula,

scd angelus praccedens scuto ea suscipicbat et protinus exstinguebat.

Tunc daemones
saepe dixit
angelus:
et

angelis ')opponenles

oliosos

sermones
Quibus

ideo illacsus non debet perfrui vita beata.

nisi principalia vilia contra

eum

protuleritis, propler mi-

nima non
hic

perihit.

Tunc

dixit cis daenion: si justus est Deus,

bomo
et

non salvabitur;

scriptum
,

est

enim:

nisi
in

convcrsi

fueritis

cfficiamini sicut parvuli

non

intrabitis
in

regnum coelorum.

Cui

angclus cxcusans

ait:

indulgcnliam
Cui dacmon vindictam a
:

corde babuit, sed consuctudo

bominum
tudine,
dixit:

')conticuit.
ita

sicut accepit

malum cx consucSanctus angclus

accipiat

supcrno judicc.

judicemur ante Dcum,

Proelianlc angclo advcrsarii 3)contrili

sunt.

Tunc dacnion
et
iste

dixit:

scrvus

"*)fiui

scit

voluntatem
Cui

domini
quid

sui

uon

facit,

plagis

vapulabit multis.

angelus:

enim

de domini sui voluntate non imijlcvil?

Etdaemoii: dona

iniquorum rccepit.
pocnitentiam

Cui angclus: credidit, quod unusquisque corum

egisset.

Dacmon
sed

dixit:

aiitc

dcbuit probarc

pocni-

tentiae perseverantiam ct sic fructus suscipcre.

Angclus respoudit:
Itcrum autem

judicemur

ante

Dcum

dacmou succubuit.

ad

bellandum surrcxit
qui

dic-cns:

usque nunc
in

Dcum cxtimcsccbam

veraccm,

omue

delictiim,

quod
,

terris

non purgatur,

se iu aetcrnum

puiiiUnum

promisit

bic

crgo bomo

qiiandam vcstem a quodam

usurario rcccpit ncc dc boc punitus fuit; ubi cst ergo justitia Dci?

Cui angelus:

silctc,

quia occulta Dci judicia ignoratis;

quamdiu

cnim spcratur pocnilcntia, coniilatur bomincm

diviiia misericordia.

Dacmon
graviter

rcspondit

scd nullus bic locus cst pocnilcntiac.

Cui an-

gelus: profunditalem judicionim Dci ignoratis,

Tunc djabolus tam

semper pcr-

cum

pcrcussit,

ut

postmodum

vilac rcstitulus

cussionis vestigium rclincrct;

bis
,

arripicntcs

cnim
in

dacmoncs unum de
qui

quos

in

ignibus torquebant,

ipsum

eum jactaverunt,
hominem
,

cjus
ille

bumerum maxillanique
erat,
,

incendit, cognovitquc

quia

cujus vcsteni acccperat.

tc;
si

Dixitquc angclus:
in peccatis

quod inccn-

disli

arsit

enim hujus
in te

viri

mortui donum non

accepisses, nec poena

arderet. Et

banc pcrcussioncm pcrmittcntc

aulcm daemon

Dco pro *)rcccptione

dixit:

vcstinicnti illius pracccpit. Alter

illi

adhuc reslat

angusta porta

ubi

illum superarc potcri-

I) Eil, Tr. n

otreninl.

4)
it.

p j>On Pii t es. Ed. Tr. Ii-;;il

2) Alil
:

c n n ri

,i

I.
'

3)
''>

y\lii

!
I

f> i

ii

scicns.

5)

<I <>

in

on

i'

recoi>

Cap. CXLIV.

De

s.'incto

Forseo ejiiscopo.
ipsum.

G41
:

mus

(liligcs
iii

proxiinum timm sicut

te

Rospontlil angplns

vir istc
(lit:

proximos suos opcrcTtus

cst hona.

Adversarius rcsponCui an-

non

suflicit

hoc, nisi etiam sicut sc ipsuui dilexcrit.

,

gelus: fructus dilcctionis cst hcne operari

(juia
:

Dcus reddit uniscd quia verbum

cuiquc secundum opera sua.

Dixit(|ue

dacmon

de diligendo non impleverit, damnatus

sancti

erit.

Pugnante turba nefanda

angeli

victorcs

fuerunt.
illius

Dixit

itcrum
ci

daemon:
displicet,

si

Deus
pocel

iniquus uon est ct verbi

naruni

transgressia

istc

cxpers

non

erit;

promisit cnim

scculo

ahrcnuntiare
:

conirario scculum dilexit contra id, quod dictum cst

nolite diligcre

mundum neque
dit:

ea

quuc

in

niundo sunt.

Sanctus angclus rcspon-

non

sibi

ca,

quae sunt seculi,

Dyabolus

sed

hominihus indigentibus

dispensanda

dilexit,

respondit:
cst.

qualicumque

modo

diligatur, conlra

pracccptum divinum
convcrtilur

Victis advcrsariis rursus

d^aholus

ad

callidas

accusationcs

diccns:

scriptum

cst, si non annuntiaveris

iniquo iniquitatem suam, sangnincm cjus

hic

dc manu tua rcquiram;

pocnitenliam.
ciunt

non

annuntiavit

digne pccoatorihus

Sanctus angclus rcspondit: quando auditorcs dcspi,

verhum

lingua doctoris loqui praepcditur,

dum

videt,

quod

pracdicatio audita despicitur, unde prudcntis cst,

dum non

est lo-

qucndi tcmpus, nossc tacere.

In

omni vero contradictioiic dacmoiinm

doncc judicc domino triumphanlivir sanclus

praevalida nimis exstitit pugna,

bus angelis deviclisquc adversariis immcnsa clarilalc

circumfusus
ei: respice
cst.

Unus autcm

ut

Beda
vidit

testatur,

ex

angclis

dixit

mundum, respicicnsque
in

vallcm tcncbrosam ct quadistantcs

,

tuor ignes

aere aliquibus

spatiis
,

a se

dixitquc

ei

angelus: hi sunt quatuor igncs

ignis uiendacii
,

qui

mundum

succcnduiit;
ct

unus cst

cum hoc, quod ahrcnuntiare d^abolo

baptismo
,

omnibus
implent;

pompis

ejus

in

homincs
uiundi

promiscrunt,
divitias

luinimc

sccundus cupiditatis

cum

amori coclestium pracin

,

ponunt; tertius est dissensionis, cuui animos proximorum

vacuis rcbus olTendere non formidant
firmiores exspoliare et
illi
;

supcrin-

quartus impietatis

cum

iis

fraudem faccre pro nihilo ducunt.

in

Deinde

ignes

appropinquantes

unum

redacti

sunt et

illi

appropin-

quabant, timensque angelo

Cui angclus:
iste

dixit:

domine, ignis mihi appropinquat.

in te,

quod non accendisti, non ardebit

ignis

cnim

secundum merila opcrum hominum singulos examinat;

nam

sicul corpus ardet per ')voIuntatcm illicitam, ila etiam ardcbit pcr
1) Kt}. IV.

Vu

m)

t.i

om

i)i-(pfert.

41

642

raj).

(XL\.

De

*ai!cto

.Micliaole

arcliaiigelo.

debilain pocnaiii.
o-eiitibus

Taiulcin
,

atl

[uopiiuiii

reductus est corpus plaiiIllc

propiiiquis

qui

euiii

luorluum acstimabaul.
iii

aufcin

aliquauto tciupore supcrvixit et

li:ii\it.

bonis operibus laudabilitcr vilam

(]AP.

CXLV. (140.)

De

^ancto Micliaclc arcIiaii;^clo.

et

Michael iuterprctalur: qualis ut Deus,

quoticns, sicut ait Grc-

gorius, mirac virtulis aliquid anitur, Midiacl mitli pcrliibclur, ut ex

ipso actu et nominc dclur intclligi, quod nullus potcst faccre, quod fa-

ccre

praevalct Deus,

et

idcirco

eidcin Micbaeli mulla,

quae sunt

inirae virtutis, attribuuntur.

Aiitichristi

Ipse enim, ut Daniel lestatur, in tcmpore

consurgct
ipsc

ct

pro clectis tamquam dcrciisor et protector

et

adslabit;

cum dracoue

angelis cjus pugnavit et ipsos de

ipse

coelo ejicicns victoriam lecit

magnam;

cum d^abolo de Mojsi

corpore altercatus est

luit,

e.o,

quod d^abolus cjus corpus perdcre voipse

ut ipsuni pro

Dco Judaeorum populus adoraret;

et in

sanctoipse

ruiu
oliiu

animas vecipit
priiiceps luit

paradisum exsultationis perducit;

sed nunc
ut dicitur,
coiistitulus

sjnagogae,
ipsc
,

est

a domino
intulit,

in principein ccclesiac;

plagas Aegjptiis

mare rubrum
promissioiiis

divisit,

populuiu
ipse

per descrlum duxil et in

inter

lerrain

inlroduxil;

sanclorum
domini

acies

angcloruiu

signifer

Christi
in

habetur;

ipsc ad

iinpcriuni
in
,

Antichristum
voce ipsius
clavos
,

oxislentein

inonte

oliveti

praepotcnler occidct;
ipsc crucem

archangcli Michaclis inortui resurgent;

ccain
et coronaiu

lan-

spincam

in die Judicii praesentabit.

Michaelis archangcli sacra soUcmnitas

dicalio, vicloria et

dicitur

apparilio,

deest.

mcmoria.

Apparitio ipsius angcli multiplex

Prima, qua

in inoiitc (jlargano

apparuil. In Apulia iiamque est quidam

inons noinine (iarganus Juxta civitatem, quac dicitur S,ypontus. Aniio

aulcin

domini (U;(^X(J

in

praedicta

urbe S^ponto erat quidain vir

iioinine (iarganus,

qui sccuiidiim <]uosdam liliros a

monlc

iilo

nomcii bouiu

acccperal,

')

vel a

quo nions

illc

nomcn

acccperal, qui oviuni cl

1) V"'ili.n; V

< 1

n r.r.pjifi a

oiiiillil

Kd. Tr.

Ciip.

CXLV.

De

saiicto

Micliaeie arcliangelo.
autein
circa

G43
iiioiitis

iiifiiiita

uiultitiuliiic

pollebat.
coutigit
,

Cum
Cuni

praodicti

latcra pascerenlur,

qucndam faurum
doinHiu

alios

reliiiqucrc et

vcrticem

Jiionlis

conseendere.

aliis

rcdeuntibus iion

rediisset, coliecta

dominus muliitudiue fainiiiorum per devia quaeque

in

rcquirens

ipsum tandem

verticc
,

montis juxta ostium cujusdaiii

cur solivagus incederet, sed
statiin

speluncae invenit.
in

Permotas itaque

niox

ipsum sagiltain toxicatain direxif

ipsum
,

velut a vcuto reIioc

torta

qui jccerat,

repercussit.

Turbati supcr

civcs

episcopuiu adeunt ct siiper rc tam stupenda ipsum rcquirunt.

Qui

triduanum jejuiiium

iis

iudixit et a

Deo quacrciidum csso admonuit.

sciatis, Iiomi-

Quo peracto sanctusMichael episcopo apparuit diceus:

ncm

illum Toluntate

mea sno
,

telo esse

percussum
in

cgo cnim sum

Michael archangelus

qui locum hunc

terris

incolcre tutuiuque

servare statucns lioc volui probare indicio, ipsius

reni

mc

loci inspectocuiii

esse

atque

cuslodem.

Siatimquc episcopus alque civcs

et

processione

locum

adennt

ingredi non

praesnmcntes
est,

orationi

prae foribus insistunt.

Sccunda apparitio
Nain

quac circa annuin

qui

domini
tur,

DCCX

accidissc describitur.

in loco,

Tumba
,'

dici-

juxta mare, qui VI millibus ah urbe "^Apricensi distat, Michacl

ct

episcopo praedictae civitatis apparuit dicens

dicto
ita

jubens
moiite

nt prae-

loco
ibi

ecclesiain
in

construeret
sancti
in

et

sicut

fit

in

Gargano,
celebraret.

et

niemoriam

Michaelis

archangeli

Cum

antem episcopns dc loco,

ab ipso cdocefnr,

qno ccclesiam construeret, dnbi-

taret,

nt ibi coiistrui

eam

faccret,

ubi taurum

a latronibus absconditum inveniret, itcrumque de loci amplitudinc

dnbitans jnbetnr
tauruin
eraiit,
in

modnm

in

amplitudine sfatncre

quaiitum vidcret

circuifu

pedibns intrivisse.
virtus

Duae

aiitem

rupcs ibidein

qnas

nnllatenus

humana
,

niovcre

polerat.

Tunc
locnm

Michael cuidam viro apparuit praecipiens

accedat et ipsas rupcs removeat.
inovit
,

ut ad pracdictum

Quo accedente tam

facile rupes

nt

nihil

habere ponderis viderentur.

Aedificala igitur ibi-

deni ecciesia de raonte

Gargano partcm

pallii,
,

quod sanctus Michael

stetit,

super altare posuit,

et

partem marnioris

snpcr quo

ad

suam ecclesiam

detulerunt.

Cum

vero ibidcm aqnae pennriam pain

terentur, luonitu angeli

quoddam foramen

quodam saxo durissimo

ut usque nunc
in

feccrunt
ejus

ct tanta

aqnarnm copia protinns emanavit,

sustententur.

bcnericio

copiosius

Hacc

autem apparitio

1) AJii

.4briaceiisi

legiint.

41

644

rap.

CXLV.
XVII.
loco

De
cal.

sancto Michaele
Noveinbris
nicnioria

archangelo.
celcbrcatnr.

practlicto

loco

solltMnniter

Im

codcni

autcni

(luoddam

dignuni

contigisse

refcrtur
in

miraculuni.

Ille

cnim mons undiquc Oceano cingitur, sed bis

pracbens populo aperitur.
contigit et
ire.

die sancti Micliaelis itcr

Cuni crgo co-

piosa turba ad ccclesiam pcrgcrct,

quandam niulicrem
impctu
sola

gravidam

vicinamquc
ct

partui

sccum

Et ecce magno

unda

rcdiit

oninis

turba timorc

perculsa

ad

litlus

fugit,

autem mulicr pracgnans fugere nou valuit, sed a marinis

capta
ita
fuit.
,

fluclibus

Al Michael archangelus

mulicrem

scrvavit

illaesam,
in ulnis

eliam

quod

in

mcdio pelagi
et

filiura

parturivit,
iter

quem

suscipiens lactavit,
laeta cxivit.

mari iterum sibi

est,

praebente cum puero

Tcrlia apparitio
accidissc

quae Romae tempore Gregoril

idem Gregorius papa proptcr
ct

papac

lcgitur

Nam dum
supra

pestem inguinariam litanias

lutc

majores instiluisset
castrum
,

dcvote pro sa-

populi

cxorarct,

vidit

quod olim

Mcmoria

Adriani dictbatur, angclum domini, qui gladinm cruentatum tergebat

ct

in

vaginam mittcbat.

Undc sanctus Gregorius

intelligens

preccs a domino exauditas ccclcsiam in honorcm angelorum ibidcm

construxit: unde et castrum iliud usque nunc castrum sancti angeli
vocatur.
apparuit,

Haec autem apparitio cum

ilia,

quae

in

montc Gargano

cum Sjpontanis

victoriam dcdit, VIII idus Maji cclebratur.

in

Quarla apparitio est, quae consistit

lorum.

)gerarchiis ipsorum angcid

Nam

prima gcrarchia dicitur cpiphania,

est

superior
ultiina

apparitio: media dicitur h^perphania, id cst

dicitur hypophania,
id est

mcdia apparitio;

infcrior apparitio.
ct arclios
,

Et dicitur gerarchia
,

a gerar, quod
cipatus.

cst

sacrum,

princeps

quasi sacer prin-

Quaelibet autem

gerarchia
et

continet trcs

ordines:

nam
et

supcrior continet seraphin, cherubin

tinct

thronos; media autem con,

secundum assignationcm Dionjsii dominationes

;

virtutes

potcstates

ullima continct sccundum assignationem ejusdem princi-

patus, angclos ctarchaiigclos. Et

vidcri

horum ordinalio

et dispositio potcst

per

siniilc

in terrenis
,

potestatibus.

Nain ministrorum,
circa

qui

sunt
rcgis

sub
,

uuo

rcgc

quidam operantur immediatc

consiliarii et assessores.

pcrsonam

sicut cubicularii,

Similes his sunt

officia

ordincs primac gerarchiae.

regni in
militiac
I)

Quidam vero habent

iili

ad regimen

communi 2)non
ct

dcputati huic vcl

provinciae, ut principcs
his

judiccs

curiac.
Iiic

Similes
SPfiupiitibus

sunt
ubifjue

ordincs sccundac
Ii

Libri recenl. et

el

iii

prnefeniiit

iern rcliln.

2) til. Vr. oiiiiltit negationein.

Cap.
gerarchiae.

CXLV.

De

sancto Micliaele

archangelo,

645

Qiiidam vero
et

praeponuntur ad regimen alicujus partis

regni,
his

ut praepositi

balivi ct
tertiac
in

hujusmodi minores
gcrarchiae.

officiales.

Et

similes

sunt

ordines
,

Tres igitur
et

primae

gcrarchiae

accipiuntur

quantum Deo

assistunt

ad ipsum

convertuntur.
dilectio, et

Ad

haec tamen tria necessaria sunt,

scilicet

summa

hoc quanlum ad ordinem seraphin, quod inlerprelalur

ardentes; perfecta cognitio, ct hoc quantum ad cherubin, quoniam

interprelatur plenitudo scientiae; perpetua comprehensio sivc fruitio,
ct

hoc quantum ad thronos, quod intcrprctantur sedes, quia

in iis

sedet Dcus ct quicscit,

dum

eos in se quiescere

facit.

Tres autem

ordines mediae gerarchiae accipiuntur, in quantum habent praeesse

et regere univcrsitalem

hominum
in

in

communi.

Hoc autem regimen

ct

consistit

in

tribus:

prinio

praesidendo sive imperando,

,

hoc

peitinet ad

ordinem dominationum

ad quera spectat inferioribus

iis

praeesse et eos in omnibus ministeriis divinis dirigere ac

omnia

imperare, quod

innuit

Zachar. V., ubi unus angelus alteri dixil:

etc.

currc et loquerc ad puerum istum dicens

et

Secundo
nihil

in

opcrando,

hoc pertinet ad ordinem virtutum,

,

quibus

est

impossibile

exsequi
difficilia

quod imperatur, quia

iis

datum

est

possc super omnia

et

ad divinum ministerinm pcrtinentia,

Tertio in arcendo
et
,

ideo

iis

attribuit

miracula facere.

ut

scilicet

impedientia et in-

festantia arceantur,

hoc perlinet ad ordinem poleslatum, quac

polestatcs;

habcnt coercere
cap. VIII,
serto

contrarias

quod signatum

est

Tobiac
in

ubi dicitur,

quod Raphael

religavit

daemonium

dc-

superioris

Aegypti,

Trcs vcro ordincs ultimae gcrarchiae

accipiuntur, secunduni quod habcnt regimen determinatum ct limi-

tatum.

Quidam enim eoruui pracsunt

,

uni provinciae.

Hi sunt de

ordine principatus
Persis;

sicut

erat

princeps

Persarum

qui

praeerat

de quo habetur Daniei. X.: quidam vero deputati sunt ad

ut,

regimen multitudinis,
archangeli;

puta,

unius

civitatis,

ct

hi

dicuntur
,

quidam vcro ad regimen personae singularis

ct
,

hi

dicuntur angeli.

Unde

et

dicuntur minima

nuntiare ex eo

quod

eorum ministerium ad unum homincm limitatur,

dicuntur
est,

archangcli vcro

majora nuntiare, quia bonum unius multitudinis dignius

bonura unius hominis.
In

quara

assignatione autem ordinum

primac gerarchiac
dant
,

Gregorius

et

Bernardus cum Dionysio concorfruitionem

,

quia

accipitur

peues eorum

quae

consislil

in

ferventi

dilectione
,

quo ad seraphin
relenlione

profunda cognitione

quo ad
assigna-

chcrubin

perpctua

quo ad thronos.

Sed

in

646
tioiie

Cap.

CXLV.

De

saocto Micliaele

arcliangelo.
scilicet piincipatii et et

inediae ct iiltiniae in tliiobus oidinibiis

disscnlirc videntur.

virtiite,

Gregorius
scilicet

enim

Bernardus

aliani

consideralioaem habuerunt, prout

media gerarchia accipitur

Praelatio autem

pencs praelationem
iii

ultinia
:

penes ministrationem.

aii-^^clis

triplex

est

pracsunt enini angcH angelicis spiritibus ct

hi
el

doniinationes
hi

dicnntur,

praesunt ctiam angeli bonis Jiominibus

dicuntur

principatus;
ct

praesunt daemonibus,
in

et

hi

dicuntur

potchtates.

Et ordo

gradus dignitatis

his

patet.
in

Ministe-

rium

autem triplex
in

est;

quoddam,

quod

consistit

oporando,

quoddam
cst, dc

docendo aut inajora aut minora.

,

Primum

est virtutum,

secundum archaiigelonim
qua lcgitur
in

tcrtium

angelorum.

Quinta

apparitio

hjstoria tripartita.
,

Nam

juxla Constantino-

poliiu est locus <;uidam

ubi olim

Dea Vesta colebalur, sed nunc

est,

ecclesia in honorc sancti ]\lichaelis fabricata

qui

etiain

locus

Michaelium

iiuncupatur.
febris

Cuin
rubeis

igitur

quciidam
niota

nomine Aquilinum
coinprehendisset,
,

vehementissima

coloribus
,

aestuanli poculum medici dederunt

quod evomuit

adeo

ut

post-

niodnm,

quidquid
viciiius

comederet vel biberet, evomeret.

esset,

Duni autein

jam morti
illuc

ad locum hunc sc duci fecit, credens se

Cui Michael apparens dixit,
et pipere faccret ct oinnia,

aut mori

aut

languore privari.
ex mellc
et

ut confectionein sibi

vino

qnae comederet.

ibi

intingeret,

el sic plenani sanitatcin reciperet.

Quod cum
dicinae

fecissct, plane liberatus

est,

cuin tainen

sccundum me-

ralionem contrarium csse videatur, calida pocula colcricis

Ilaec
in

exhibere.

hjstoria

tripartita,

Sccundo dicitur
ct

victoria.

Multiplex autem victoria ipsius archangeli Michaelis

invenitur.

angelorum

Prima

est

quam archangclus Michael

praedictis Sjpon-

tanis

hoc modo

praestitit.

Post aliquod eniiu tempus ab invento

loco Neapolitae adhuc gentiles contra S^pontanos et Bcncvcntanos,

qui

quinquaginta milliaribus a Syponto

distant, ordinato

exercitu

bellare coeperunt.
ut jcjunio

Qui de cpiscopi consilio triduo iiiducias pcticrunt,

triduano vacarent et

patronmn suuin Micliaelein

in

sui

auxilium implorarcnt.
rct,

Tertia autein nocte Michael episcopo appact

preccs dicit exauditas, victoriam proniitlit affuturani

quarla

diei

hora jubet hostibus occurrcndiiin.

,

Quibus occurrentibus mons

fulgura quoquc crebra vo-

Gaiganiis Immcnso tremorc concutitur

lant
l)(i

et
viri

caligo

tcnebrosa lotuin

nionlis

cacumcn obduxit,
hoslium,
quani

ita

nt

de adversariis

tam

cx fcrro

ex

sagittis

gncis

intcrirciit

Rcliqui

vero

virlulc archangeli ronipcrta ydolo-

C<i|).

CXLV.

De

saiiclo

Michaele arcliangelo.
fidei

647
subobti-

liilriae

rcliqiieninl erroreiu

et

contimio colla christianae

,

niiseriint.

Secunda

victoria
,

cst

tjuam Michael
,

archangelns

miit,

qiiando

draconem

id cst Liiciferum

cuin

oninlbus suis se-

quacibus de coelo expulit.

in

Apocal}psi: factuin est

De quo cxponitur illud, quod habetur proclium magnum in coclo, Michacl elc.
ipsnm Lncifcrum cuin suis seacrera

Cnm enim

Lucifer Dei aequalitalem appetisset, archangelus Michael

ooelestis cxercitus signifcr adveniens

quacibus de coelo

expulit et in hunc

caliginosum usque ia
cst
iis

dieni judicii retrusit.

Non

eiiim

permissum
,

in coelo

habi-

tare

sive

in

superiore

parle acris

quia locus clarus et amoenus

est, nec in terra iiobiscHm,

inter

ne nimis nos infeslarcnt,

sed in aere
vident
infcrius

coelnm

et terrain sunt, ut, duin supcrius respiciunt et

gloriam,

quain amiserunt,

inde dolorcm haheant,

et

dum

respiciunt et vident homines illuc adsccndcre, unde ipsi ccciderunt,

inde

invidia

frequenter torqueantur.

Frequcnter tainen cx divina

dispensatione ad nostrum exercitiiim ad nos descendunt, unde, sicut

aliquibus viris sacris monstratum cst, frequentcr circa nos volitant
sicut

muscae.

Innumcrabilcs cnim sunt ct velut nuiscae totum aerem

repleverunt.

Undc dicitHajino:
aer
iste
ila

ut philosophi dixeruiit et doctores

nostri opinantur,
spiritibus,
tot sint,

plenus

cst

dacinonibus ct malignis
Licct autem

sicut radius solis minutissimis pulvisculis.

tamen juxta sententiam Origcnis coruin excrcilus minuitur,

,

cum cos vincimus

deinceps
ille

ita ut,

qui ab aliquo sancto viro viclus fuerit,

est,

de

vitio,

de quo victus

ipsum non valeat tentarc.

Tertia victoria cst,

quam

angeli quotidie de dacinonibus obtinent,

dum

pro nobis

contra eos pugnantcs ab

corum tcntatione nos

li-

berant.

Tribus autem modis ab

ipsorum tentatione nos liberant.

,

Primo proprietatem daemonis refrenando

qui

Apocal.
ct

XX

de angelo,

daemoncm

ligavit

et

in

abyssuin

misit,

Tobiac VIII de
nihil

dyabolo in deserto superiori religato.

aliud est,

Hujus enim rcligatio

quam

potcstalis

cjus refrenatio.
est

Sccundo concupisccii-

tiam refrigcrando,
citur,

quod significatum
tctigit

Gencs.

XXXII,

ubi di-

quod angelus

ncrvuin Jacob et staliin emarcuit.

Terlio

memoriam dominicae
significatum
cst

passionis

nostris mentibus imprimendo.

Hoc

Apocal. VII.,

ubi dicitur: nolite nocere terrae et

etc.

mari nec arboribus, quousque

in frontibus
cis

Itein

Ezcch. IX.: signa Thau

virorum gcmentium.
el

Thau
suiit

ciiim liltera ad
,

moduni crn

esl

acla,

qui

hoc signali
dicitiir:

non timent angelum pcr

,

cussorem.

Undc ibidcm

super quem vidcrilis Tliau

n<:

649

Cap.

CXLV.

De

sancto
qiiani

Michaele arcliangelo.
ardiangelus Micliael
ile

occiclalis.
iliristo

Quarta victoiia

est,

Anli-

halnturus est,

quaiulo
(licitur

ipsmn occidet,

Tunc cnim Michacl

et

piinceps inagnus, ul

Daniel. XII.,

consurgcl

pro clectis
slabit.
:

tanquam adjutor

et

prolector contra
dicit

Antichristum

fortiler
illud

Deinde Antichristus, ut
unuin

Glossa Apocal. XIII super

vidi

de capitibus

ejus

occisum ctc, inortuuin se

dicens se suscitatuin
in
aijia

finget

et

per

tiiduuin latens postea apparebit

artequc niaet

gita

fcrentibus

eum dacinonibus
euni.

adscendet
oliveti

universis

iniraiilibus

adorabunt

Tandeiu
II

in

inontem
II.
:

adscendens,

ut

dicit

Glossa super illud

Thessal.

quein

doininus Jesus
loco,
inter-

inlerficict etc., dura slabit in papilione et in solio suo iu illo

contra
fitiet.

quem doininus adscendit, Mithael adveniens

Dc quo
quod
Mithael
;

ipsuiu

praclio ct victoria intelligitur secunduin Gregorium

illud

dicitur
etc.

Apocal. XII:
lllud

factum cst proclium uiagnum

triplici

in

coelo

enim verbuin de

proelio Mithaelis
,

inteiligitur

scilicet

de

proelio,

quod habuit

cuin Lucifero

cum

ipsum de coelo

repulit, et de proclio,
et

quod cum daemonibus habet

uos infestaiitibus,
.\ntichristo in fine

de isto, dc quo hic agitur, quod scilicet ouin

est.

mundi habiturus
,

Tertio hic sollemnitas di-

titur

dedicatio
se

cx co

quod

liac

dic

praedictum locuin

in

montc
Re-

Gaigano a

dcdicalnm fuisse Michael arcliangclus revclavit.

vcrsi eniin Svpoiilaiii a caede advcrsariorum ct tain magnifita potiti

vittoria
vel

adhuc dubilare cooperunt, utrum praedittuin lotuin ingrcdi

dcbereiit.
,

dedicarc

Tunc episcopus

duxit
si

supcr
honio

his
illain

papam
eccleest,

Pclagiuin consulciidum
siain
lieri

qui rcspoiidit dicens:

,

dcditarc
oporterel,

dtberct
si

hot inaxiinc
aiiter

die,

quo

victoria

data

veio

santto Mithacli platuerit,

Inslantibus
iu

ab

ipso

est
cl

super

hoc

cjiis

rcquiicnda voluiilas.

igitur

papa

cpistopo tuni civibus Iriduano jejuuio Mithael

hac dic apparuit

cpiscopo dicens: noii est opus vobis, quaiu ego acdificavi, dedicarc
cCtlcsiain, ipse
cnini,
([ui

condidi

dcdicavi, praetcpilquc,

ut dic

scqueiiti locuiu cuiu

populo ingrediciis ipsuin tuni pretibus frequcntadcdilquc

ei

rcnt

ct

sc

spccialcm suuin patronum sentirent,

prac-

dictae tonsecratiouis sigiiuin, ut scilitct ab orienle per poslcrulani

adsccnderciit ct
irnrnt.
ct

ibidcin

vestigia

hoininis

iinpressa

niariuori invc-

Manc

igitur cpiscopus ct universus populus

ad locuiu vcniunt

introgrcdicntcs cryptain inngnam et tria altaria invenerunt, quodiio

iii

luni

aiistiaii

partc posila erant

i-t

tertiuin

veio

iii

oriciitali,

vciiorandimi quidcin

mbco

|ialli(!

tirtunilccluiii

(-'tlebratih igitui

Cp.

CXLV.

De

saucto Micliade archangelo.

649

ibidem missarum solleinniis, cum sacrani cominunionem singuli accepissent,

omnes ad propria cum immenso gaudio rcdienint, episcoet

pus autcm ibidem saccrdotes

divinuin
iiiniiuni

clericos

delegavit

qui

jugiter
et ct

officium

celcbrarent.

In

eadcm spelunca aqua lucida

dulcis einanat,

qua post communionem populus potatur

diversae acgritudincs sanantur.

Tunc summus
et

ponlifex his auditis

spi-

hunc

diem

in

honorcm sancti Michaelis

omnium beatorum

rituum per totum orbein Hniversalitcr slatuit celebrandum.

Quarto

hacc soUcmnitas
sollemnitate
raliter

dicitur

memoria

sancti Michaelis:
et

in

qua tamen

omniuin

angelorum mcmoriam agimus

Dccet namque
Ipsi

omnes gcncet

honoramus.

nos iisdem laudcm

honorera

impendere mnltiplici ratione.

nislratores nostri,

enim sunt cnstodcs nostri, mi,

fratres et concives nostri

animarum noslraruin

portitores in coelum, orationum Roslrarum

apud Dcum repracsenla-

tores, regis aeterni nobilissimi milites et tribnlatornm consoiatores.

Primo

igitnr

debcmus eos honorarc, quia

hoiniiii

sunt cnstodcs

nostri.

Cuilibet
altcr

enim

d.mtnr duo angcli, unus malus ad cxercitinm,

bonns ad custodiendum.

Cnstodia enim boni angeli deputatur ex utero

statu
est

homini
et

et in nativitatc cl in utero et statim post nativitatcm

scmper

est

cum

ipso

jam

adullo.

In

hoc

cnim

triplici

necessaria est homini

cnstodia angelica:
interim
et daranari

nam dnm parvulus

;

adhnc

in utero

potest

dum

est exlra utcruin

diiin

ante adultam aetatem,

adulta aetate,
iii

potest

a baptismate inipediri;

est

in

potest ad diversa peccata pertrahi.

Djabolns

eniin
allicit
fuit,

homine adulto rationcm seducit per astutias, voluntatcm

,

pcr blanditias
ut

virtulem oppriinit per violcntiam.

Idco nccesse

bonus angelns eidcm ad custodiam deputctur, ut homincra erndiat

,

ct dirigat contra fallaciain

exhortctur

et incitet

ad bonura contra
Effectus

blanditias

et

defendat ab oppressione contra violcntiara.

in

autem angelicae custodiae

homine quadrupliciter assignari potest.

in

Piimus est, ut proficiat anima

gelns
iu

bonum

gratiae,

et

hoc

facit an-

anima tribus modis: primo omnc impedimentum ad bonnm

hoc signatum est Exod. XII,
;

reraovcndo;

ubi

angelus pcrcussit

primogenita Aegjpti
cst

secnndo pigritiam excilando, quod sigiiatum

dicitur:

Zachar. IV,

ubi

aiigclus
terlio est
,

domini exeitavit mc quasi

iii

hominem, qui excitatur a soaino;

ct

via poenitentiac diiceudo

in

reduccndo
ct

quod signilicatum
Sccuiidus
est

Tob. V.
iion

angelo
in

qui

enm

duxit
el

reduxil.

ut

cadat

malum culpac,

hoc

facil angciiia

liibus modis.

primo iinpcdicndo pcccatura fu-

650

Cap.
tiat,

CXLV,
lioc

De

saiicto

Midiaele aroliangelo.

tiiniiu iic

sigiiatum

cst Niiiner.

XXII

iii

Balaaui

qui

ad

maledicciulum Isiael pergoiis ab angelo impoditus est;

secundo in-

crepando
Jnd. II,

practeritum, ul

ab oo
(ilios

quis

rotedat

lioc

signatum est

ubi,

cuin

angelus

Israol

de praevaricatione incrc-

passet, ipsi elcvavorunt voccin ct floveriint; tertio violontiam quasi

inferendo,

iit

a praesenti pcccato

crijiiat,

hoc signatum

ost

iii

violenta

cductionc Loth et uxoris cjus dc Sodoniis, id ost poccati consuetudine. Tcrtius efTcctus cst,
facit
si

cadat, quod

postmodum resurgat,

ct lioc
,

angelus tribus

modis: priino uiovcndo ad contritionem

felie,

hoc

signatum est Tob. XI, ubi ad docHmentura angeli dc

intelligitur

pcr quod

contritio

linivit

patri oculos

scilicet cordis;

secundo

purgaiido labia ad confcssionem, quod signatum est Ysaiac YI, ubi

per angelum labia Ysaiac

purgantur;

tertio

gaudendo ad
cst
in

satis-

faciendum

Luc. XV. dicitur,

etc.

quod majus gaudium

effectus est,

coclo
vcl
in

super uno peccatorc

tot

Quartus
vcl

nc

totiens

mala cadat, quotiens

ad quot dyabolus

incitat, et

hoc

facit

tribus modis, scilicet potostatem

daomonis refrcnando, concupiscen-

tiam debilitando

et

mcmoriain dominicae passionis nostris mentibus

supra dictum
est,

imprimendo

dc

quibus

Secundo debemus cos

cniin, sicut dicitur

honorare, quia sunt

Hebr. L,
raittuntur,

miiiistr.atores

noslri,

omnes

sunt

administratorii

spirltus.

Onines enim propter nos

medii ad inliinos,
infimi

quia suporiores ad raedios,

:

mittuntur ad nos

haec cnim raissio competit bonitali divinac.

quantuin uostram

In

hoc

eniin raanifestatur divina bonitas,

salutem

diligat,
dirigit

dum
ct

nobilissimos spiritus, qui ci intima caritatc junguntur,

transmittit

ad procuranduiu salutem

iiostrara.
sit,

Secundo

caritati angelicae; cuin cnim caritatis ardentis

raaxime dcside-

rarc alioruin salutem

ob quam

etiain dixit

Ysaias: cccc cgo, do-

mine

mitte

mc

et angcli

possunt nos juvarc pro co, quod vidcnt

nos suo exsilio indigere

ct

malos angelos nos impugnarc, ideo quod

carilatis.

ad nos mittuntur, Icx cxigit augdicae

Tertio liumanac
afl"octuin

iii-

digcntiac; mittuntur cnim boiii angeli ad inflaramaiidum

araoreni,

ad

undc

iu

figuram hujus Icguntur

raissi fuisse

iii

currii igiieo.
lioc signatuin
iii

Secundo ad illuminandum iiitdlectum ad cognitioncm,

cst Apocal.

X.

iii

angolo,

qui

habebat llbruni apcrtum

iu

inanu

sua.
in

Tcrtio ad
,

corroborandum
signatuin
est
III.

nobis oinne iinpcrfectum usquo

fineiu

lioc

Rog.

XIX,

ubi aiigclus porlnvil

Hcliac panein subciiiericiuiu

iii

ct

vas aquac cl coiiiodil ct ambulavil Torlio

lioiio

forlitudine cibi

illius

usquc ad monlcra Dei Oicb.

Cap.
randi suiit,
clecti

CXLV.

De

sanrto Michaele arcliangelo.

et

651

qnia ipsi simt fralres

ac!

concives nostri.
,

Omnes cnim
ad snperiorcs,

assiimHntnr

ordines
,

angelornm

quidam

qiiidam ad inferiorcs

qiiidam

ad medios, pro diversitate siiorum

sit.
,

meritoruni

licet

beata virgo snper omnes

videtur, iiara

l>uod beatns Greait,

gorius in

homilia infirmare
sed

ut

sunt nonnulli,

qui parva cupiunt,

tamen hoc annuntiaro fratribus

non de-

sistunt, isti in angelornra

numero cnrrunt;

et sunt,

qui secretorum

coelestium sumraam capere praevalcnt et nuntiare, hi

cum archanet hi

gelis; et sunt, qui raira faciunt signa et valenter operantur,

cum
vi

virtutibus;

et sunt,

qui
,

malignos spiritus virtute orationis el

et hi

acceptae potesfatis fugant

virtutibus
,

cum potestatibus;
et

et sunt, qui

acceptis

electorura
et hi

merita transscendunt

electis

fra-

tribus principantur

cum
ipsis

principatibus meritnm sortiunfur; et

sunt,

qui

sic

in

seniet

omnibus

vitiis

dorainantur,

ut

ipso
dici-

jure munditiae Dii inter horaines vocentur,

tur: ecce constitui te
ct sunt,

unde ad Moysen
hi

Deum Pharaonis,
in

et

cum dominationibus;

^) in quibus velut

throno suo dominus pracsidens alio-

rum

facta examinat, per quos

dum

sancta ecclesia regifur, plerumque

alii

de suis quibusdam infirmis -)actibus

thronis;
teris
et sunt

electi judicantur, et hi

cum

quidam, qui Dei

ct

et

proximi caritate amplius cae-

pleni

snnt,

hi

meritorum
clierubin
est
in

suorum sorte
plenitudo
;

intcr

cherubin

numerum acceperunt, quia

juxta PauUim

scientiac dicifur ct

plenitudo legis

caritas

et sunt,

qui

supernae

contemplationis amore accensi

helant,
nihil

solo conditoris sui desiderio an-

jam

in

hoc mundo cupiunt, solo actcrnitafis amore

abjiciunt
,

pascuntur,

terrena

quaeque

cuncta

tcmporalia meiife

transscendunt, amant et ardent atque ipso suo ardorc requiescunt,

amando
phiu

ardent, loquendo accendunt

et,

quoscunque vcrbo tangunt,

quo
isti

ardore protinus in Dei amore faciunt,

3)nisi

inter

sera-

numerura sortem suae vocationis acceperunt.

,

Haec Gregorius,
in

Quarto honorandi sunt

quia

ipsi

sunt

animarum nostrarum
raodo:

coelum porfifores,

et

hoc faciunt

triplici

primo viam prae-

parando, Maleach.III: ecce ego

raitto

angelum meum, qui praeparabit

in
,

viam ante faciem tuani; secundo per viam praeparatam

bajulando, Exod. XXIII:
custodiet iu via,
tuis
;

coelum
qui te

ecce
te

ego mitto angelura raeura

in

et inducat

terram,

quam promisi
factum
est, ut

patribus

tertio in coelo collocaado, Luc.

XVI

moreretur
< s

1)

Wale Ed.
3)

Vr. lesil qiii.

2) Eci. rr, k-jli

.K.libiis u

iii ii

oloiici

ilirmi.

Mnle A.

Vr.

visi intus.

652

Cap.

CXLV.

De

sancto Michaele archangelo.

mcndiciis ct portaretur ab angelo insinnin Abrahae. Quinto honorandi

snnf, quiaipsisnnt orationum
Ipsi

nostrarum apudDeumrepraescnlatorcs.

namquc primo orationcs nostras Dco rcpracscnlant, Tob. XII:

iacr^mis
ct

quando orabas cum

sepeHebas

mortuos,

cgo

obtuU

orationem tnam domino.

Sccundo ibidem pro nobis alligant, Job.

')"""S de millibus, ut
Item Zachar.
I.:

XXXIir.

si

fucrit

pro co angelus loqucns

annnntiet hominis aequitatem, misercbitur ejus etc.

ct respondit

angclus dominietdixit: domineexcrcitnum, nsqncquonon

misercberis Jerusalcm ct urbium Juda, quibus iralus cs? iste jani scptuat^csimus annus cst. TertioDcisententiamnobis renuntiant, Dan.IX,

ubi dicitur, quod Gabriel ad

cum volans

dixit: ab cxordio

prccum

tuarum 2)egressus
quitur:

est

scrmo, Glossa:

id est, scntentia
tibi,

a Dco, et sc-

ego autem vcni, ut indicarcm

tribus
inter
,

quia vir desideriorum es.

discurrit

Dc

his

dicit

Bernardus super canticum:

et

angclus
dona,

medius

dilectum

dilcctam

vota ofTcrens,

rcferens

cxcitat istam

placat illum.

Sexto honorandi sunt,

quia ipsi sunt

regis acterni nobilissimi milites, sccundum quod dicitur Job.

XXV:

numquid
libus

est

numcrus militum ejus?

regis,
et

Sicut autcm

vidcmus
in

in mili-

alicujus

quod

quidam
ct

corum semper

aula regia
ct

commorantur
cantant,

rcgcm associant

ad cjus honorcm

solatium

Quidam autcm
regis

civitatcs ct castella rcgni custodiunt, qui-

dam vero
quidam
in

inimicos

expugnant
scilicct

ita

et

horum militum

Ciliristi

aula rcgia,
et

in

coelo

empjrco scmper rcgem

lactitiae et gloriae

rcgum associant
scmper
cantant
ct

ad

ejus

honorem cantica
sanctus
clc.
,

diccntcs:
ct

sanctus,
sapicntia

sanctus

etc.

Itcm:

benedictio

claritas

Apocal. VII.

Alii

antcm
qui

custodiunt civitates, suburbana ct villas ct castra.

Illi scilicet,

nobis sunt

ad custodiam deputati

custodicntes

statum virginum,

contincntium, conjugatorum ct castra religionum, Ysaias XII: supcr

muros tuos

Jcrusalem,

constitui custodes ctc.

Alii vero Dci ini-

micos, id cst dacinones, cxpugnant, Apocal. XII: factuin cst prodium

magnum
militanti.
ct ultimo

in

coclo,

id cst

sccuiidum

unam cxpositioncm,

in

ccclcsia

Michael

ct angcli cjus

procliabanlur cum draeonc. Scptimo

ipsi

honorandi sunt, quia

angclus,
:

sunt tribulaforum consolatorcs,

Zachar.
loria.

I.:

qui Io((ucbatur in
forti

mc vcrba bona

el coiisola-

Item Tob. V.

aiiiino

cslotc ctc.

Et hoc faciunt tribus

,

modis: primo confortando

cl

roborando, Dan. X, nbi

cuni Danici

J) Eil. rr. logit

II II II III

ile s

in

b u

j.

3) Alii

iiigiess

iis.

Cap.
corruisset,
tetigit

CXLVI.

De

sancto Hieronyino.
noli

653
pax
tibi
,

eum angclus

dicens:

timcre,

ct

confortare et esto robustus;

secundo ab impatientia conservando,

te etc.

Psalm.
etc.
;

angelis

suis

mandavit de

h\ manibus portabunt to
et

tertio

ipsam tribulationem refrigerando

III,

minuendo

ct

boc

signatur Dan.

ubi angelus domini

cum

tribus pueris in fornacem

descendit et fecit raedium fornacis quasi ventum roris flantcm.

CAP. CIIYI.

(141.)

De
Hieronjmus
sanctum nemus
,

^ancto Hieronymo.
dicilur a gerar,

quod cst sanctum,

est
lex.

ct

nemus, quasi
dicitur
in

vel

noma, quod
mundus

Unde

le-

genda sua, quod Hicronymus interpretatur sacra

sanctus, id
cst

lex.
,

Fuit enim
vel

firmus

vcl

vel

sanguine tinctus

usui

sacro deputatus, sicut vasa tcrapii diccbantur sancta, quia sacro usui
deputata.

Fuit enira sanctus, id est firmns in bono opcre propter

perscvcrantiae longanimilatem ct mundus in mente per purilatem et

sanguine tinctus pcr dominicae passionis mcditationem, ')sacro usul

deputatus per scripturac sacrae
Dicitur et

expositionem

ct

interprctationem.
fuit,

nemus a ncraore, ubi aliquando conversatus

et Icx

proptcr regularem disciplinam, quam raonachos suos docuit vel quia

sacram legem exposuit

prctatur visio

et inlcrprctatus fuit.

Hieronjmus

etiara intcr-

pulchritudinis

vel

dijudicans locutiones.
spiritualis,
in

Est autem
in

multiplex pulchritudo: prima

est

quae est

anima^
in-

secunda moralis,
tellectualis
tialis,
,

quae
est

consistit

honestate

morum;

tertia

quae

pnlchritudo

angelica;
,

quarta supersubstan-

quac est divina; quinta coelcstis

quae est sanctorum

in
,

in

patria.

Hanc quintuplicem pulchritudincm Hieronymus

in

se

vidit

et habuit, nara habuit spiritualcm

virtutum

varictate
,

moralem
supersub-

in vitae honcstate

intcllectualem in cxccllenli puritate

stantialem in ardenti caritatc, coclcstem in actcrna vel in excellenti

caritate.

Dijudicavit etiara locutiones sive verba,

;

tam sua, quam

confirraando,

aliorura

sua examinate

proferendo

aliorum

vera

falsa confutando, dubia vero exponendo.

1)

Verba: sacro

rp re talio iiem omlUit Ed.

Pr,

654

Cap. CXLVI.
Hierofiyinus

De

sancto Ilieronynio.
tilius

Eusobii

viri

nobilis

ab uppido

Slridonis,

ijuod Dalmatiac et Paunoniae confinia tenet, exslitil oriundus.

Hic

adhuc juvcnis Romain

plenc
toreiu
,

adiit et liltcris graecis et lalinis etjvebraycis

eruditus

est.

In arte grainnialica

Donatum habuit praecepin scripluris

in rheforicis cautein

Victorinum oratorem,

autem

divinis

cxercitabatiir
cfTudit

die

ac noctc,

et

inde

hausit avide et postsiciit

niodum

abnnde.

Quodain vero tempore,

ipsc in cpistola

ad Eustochium pcrhibct, cum de die TuUium

avide
legeret,

et in

de nocte Platonem
libris

co

quod

sermo incultus

sibi

prophcticis
et ardenti

non placeret, circa niediam quadragesimam tam subita

febrc
solo
corripitur,

ut toto

frigescente

jam corpore

vitalis

calor in

pectore

paipitarct.

Dum

ergo

exsequiae funeris pararcniur,

,

subito ad tribunal judicis trahitur et intcrrogatus

nis

cujus conditio-

esset,

christianum se esse libcrc profilctur.

inquit,

Ad quem judex:
est
ct
cl

nicntiris,

Ciccronianus
ibi

es

non Ciiristianus, ubi enim

thesaurus tuus,
coiitinuo
dixit:

est et cor tuum.

At Hicronjmus obmutuit
jussit.

ipsum judcx durissime cacdi

,

Timc exclamavit

miscrere mei

domine, iniscrcre mci.

Tunc

qui adstabant,
Ipse eniin jusecularcs,

precabantur judicem, ut veniaiu tribuerct adolcscenti.

rare coepit ac dicere: domine,
si
si

unquam habucro codices

lcgcro,

')te

negabo.
,

In

haec igilur juramenti verba diinissus

sc

subito

rcviviscil
,

tunc lacrpiis totum

ante
tribunal

invcnit

pcrfiisum et ex
terribiliter

verberibus

quae

susccpcrat,

scapulas

rcpcrit livicntes.

Tanto autem

studio libros divinos legit

extunc,

quanto libros gentiles nnquaiu legerat.

Dum

autein essct annornin

XXIX,
inortuo

in

Romana

ecclcsia

cardinalis

prcsbitcr

ordinatus

cst,

autein Liberio

|)apa Ilicronyinus dignus

summo

saccrdolio
et

ab

oinnibus

acclamatur.

Sed dum quorundam clcricorum

illi

mo-

nachorum lasciviam incrcparct,

paravcrunt
,

nimium indignati
ait

ci

insidias

scd

et

pcr vcstein inulicbrcm, ut

dcrisns.

Johannes Bcleth,

ab

iis

turpiter

cst

Nain cura
,

Hicron^mus ad inatulinns
quain aemuli juxta lcctuin
induit ct
in

solilo inore surgcrct,

vestem mulicris

posucrant

reperit

suamque essc crcdens

autcin acninli facicbant,

ecclcsiain

sic processit.

Hoc

ut mulicrcm haberc in

thalamo
locuin

credcrelur.

Qnod

illc

vidcns

tantac

coruni

vesaniac

dedit

ct

ad Grcgoriuin Nazianzcnum Conslantinopolitanac

urbis episcopuin prrvcnit.

Posfquam

aufcin ab ipso sacras litlcras

I)

rroiioin''!!

r;

oiiiitlil

Ed.

Cr.

Cap.
(lidicit,
iii

CXLVI,

De
,

sancto Hieronymo.

655

erenium propcravit

ubi pro Cliristo qiiaiita sustimierit.

ipse

ad Eustochiniii narrat diceus:

vasta solitudinc,

quoticns in
solis

cremo constitutus

ct iu illa

quae exusta

ardoribus horridum

iiionachis praestat

habitaculum, putabam

me

roinanis dcliciis inter-

csse,

Horrebant sacco meinbra

derormia,

squalida

cutis

situm

Acthiopicae carnis adduxerat, quotidie lacrjmae, quotidie gemitus,

et si

quando repugnantem somnus iniminens oppressissct, i^humo

vix

nuda

ossa haerentia

collidebantur.

De

cibis

et

potu tacco,

cum etiam languentes aqua

pisse luxuria
sit,

frigida utanlur el coctum aliquid acceesseni socius et fcrarum,

et

dum scorpionum tantum

puellarum
et ia

saepe choreis

intercrain

frigido corpore et carnc

pracmortua libidinum incendia pullulabant.

ct

Ilaquc continuo Hcbaiii

lepugnanlem carnem hcbdomadarum

coiijuuxi

inedia

subigebam.
pectoris

Dies

crebro

cum noctibus

ncc

prius

ccssabam

verberibus,

quam a domino
quasi
rigidus

tranquillitas redderclur.

Ipsam quoque

ccllulam

nieani

cogitalionum
solus

conscicntiam pcrtimescebam ct
niihi testis

mihi iratus et

deserla pcnetrabam ct ut
et

est dominus, post multas lacr^mas

nonnunquaiu videbar intcrcsse

agminibus angeloruin.
sic

Per quadrienniuni igitur ibidcm -)pocnilentia

peracta ad Belhlehcm oppidum remeavit, ubi ')quasi domcsticum

,

animal ad praesepe doinini sese obtulit perinansurum

autein suam, quaiu

bibliothecam

summo

studio sibi condiderat clausam, aliosquc

librosilerum relegensdiem jejuniis ducobatad vespcruin,muItosibidem

discipulos

coadunans

in sancto

proposito ct transiatione scripturaet

rum quinquagiiita quinque annis

ad finem vitae virgo
catur,

sex niensibus dcsudavit et usquc

Licet autem
in

permansit.
fuerit,

hac Icgenda di-

quod seinper virgo

virginitatcm

ipse tamen dc sc ita scribit ad

Pammachiuni:

iu

coelo

pracfero
cst
,

non

quia

liabeo.

Tanta denique lassitudinc fatigatus

ut

iu

stratu suo jaccns

funiculo ad trabem suspcnso supinis manibus se Icvaret, ut scilicet

officium
nionasterii,

prout poterat,

exhiberet.

Quadam

vcro

die

advesperascente cum Hieron^mus

neni audiendiim scderet, subito leo

cum

fratribus ad sacraiu lcclio-

quidam claudicans inonasteriuin

fugercnt,

ingrcssus est.
ei

Quo

viso

cum

caeteri fratres

Hicron^mus

quasi hospiti obviavit.

vocatis
fiatribus

Leo
pedcs

igilur duin pcdein sibi

sibi

iacsum ostenct

deret,
ejus

praecepit

ablui

diligentcr

plagam

inquiri.

Quod cmn factum

fuissct, invencrunt leonis

Tr. leglt

1) Ed. Pr. lcgit: iiude liuino collideh n m. 2) Eil. prudeus auimal. niteutinui pcrnctnui. 3) Ed. Fr.
:

poc-

C)50

Cap. CXLVI.

De
;

sancto Ilieronymo,
igitiiv

plantam a sentibns vuincratam

lonvaluit
et

adiiibita

diligenti cura

leo

omni ')lcritate deposita

inter eos

quasi domesticum

animal
sanitate
sissct,

habitavit.
sui

Tunc Hieronjmus videns,

quod

nou

tam pro

pedis,

quam pro corum

utilitatc

domiuus leonem miut asinum,

de fratrum consilio cidcm boc injunxil officium,

qucm habcbant,
duccret
et

qui ligna de neniore defercbat, ipsc lco ad pascua

ductum ibidem custodiret.

cura

Quod factum
industrii

cst,

Nam

in-

juncla leoni asini

socius inccssanter

more pastoris

cundo ad pastum

itineris

rurc pascendo uiulecunque defensor tu-

lissimus erat, vcrumtaraen ut sc cibaret el asinus solitum pcrficerel

opus

consuctis
vicc

scuipcr

horis

cum co domum
lconc graviter

rcdibat.

Quadam

igitur

pascentc asino ct
traiiscuntcs

soporato nicrcatorcs
et

cum camelis indc

tocius
niret,

asinum solum vidcrunt

cum quan-

rapuerunt,

Expcrgcfactus itaque lco cum socium non invequein tandcm non invenicns ad

rugicndo buc illucque ibat,

portas monastcrii tristis adiit ct intus, ul soiitus erat,

prae verc-

cundia ingredi non praesumsit.

solito

El videntes fralrcs

quod tardius

more

ct sine asino venissct,

putaverunt, quod famc compul-

sus asinum comcdissei, nolentesquc ei

annonam
aselli,

attribucrc consuc-

tam dicebant: vade

ct rcliquani

partem

quac

tibi

rcmansit,

mandc

et

tuam

ingiuviem rcple.

Hacsitautcs
si

tamen,

utrum hoc

malum

perpetrasset, cxierunt ad pascua,

et

forte aliquod indicium

invenirent,

nihil

invcnientcs

hoc Hieron^mo retulcrunt.

Tunc

raonitis cjus officium asini leoni injungunt cl ligna

cacdentes lconi
die

imponunt,

Quod cum
exiit,

leo

paticntcr fcrrct,

quadam

expleto

operc agrum

hac illaquc discurrit scirc dcsiderans, quid de

ccce vidit

suo fuisset socio factum, et

a longc ncgotiatores cura

onustis camelis praecedente asino vcnientcs.

est,

Mos

enira

illi

rcgioni
,

ut,

quando cum camclis longius gradiuntur,

,

camcli

ut di-

rectius vadant

praccedenlcm

ct collo

funiculum gestantcra asinum

subsequantur.

Recognito igitur leo asino cum ingcnti rugilu supcr

Et leo terribililer

cos irruit ct omnes homines in fugam convertit.

rugiens
percutiebat

canda

fortitcr

tcrram pertcrritosquc camelos,

sicut crant onusli, antc se ad cellam ire coegit.

Quod

cuni fratrcs
nostris,

vJdisscnt

ct

Hieron^mo nuntiasscnt,
,

ille

ait:

hospitibus
et

fratres carissimi

pcdcs abluite, cscas praebetc

supcr hoc vout

luntatcm domini cxspcctate.

Tunc

lco per

monastcrium cocpit,

J)

Kd.

I'r.

iii

ririii

tn

p.

Cap. CXLVf,
solebat,
lacliis

De

sancto Hieronymo.
vestigiis

657
se

discnnere, sijiguloriim fiatruin

dc
perpelrata
,

pro-

sternens

et

qnasi

quani non fcccrat,

cuipa cauda

ailudens veniani postnlabat.

ait

Hicronymns antera fnturorum praescius

,

fratribus:

ite,

fratres

et

venientibus
nuntius ad

hospitibus

neccssaria

praeparate.

Adhuc eo loquenle
prolians
;

cum

venit annunlians,

ante fores hospites adessc,

qni abbatcm

vcllent viderc.

Ad quos
ut

cum

ille ivisset,

illi

ejus pedibus provolvuntur, pro culpa

veniam postulantes

qnos

illc

benignc elevans pracccpit

sua

rccipcrcnt et alicna

non

usurparent.

Rogabant

igitnr

illi

bcatuin

Hieronjmum, ut medietatem
vix

olei pro benedictione accipiat.

Qnibus

asseutiens,

tandcm coactns suscipi jnbet.

olei

Promiscrnut autem

se annuatim

eandcm

mensuram

fratribns ipsis daluros ct a suis

darihaeredibuspracccptnros.
caneret,

Cum autem

olim in ecclcsia unusqnisquc

ut ait Johanncs Bclctli,

quod volcbat, Theodosius imperator,

rogavit,

Damasnm papam
graeca
ct

utalieui viro docto oflicium ccclesiaslicum

committcrct ordinandum.

Ipse igitur scicns

ct in

Hicron^mum

in

lingua

hebrayca perfcctum

omni sapienlia summnm, cidcm

onicinm piaedictnm commisit. Hicronymus igitnrpsaltcrium pcr ferias

distinxit et unicnique feriac

noclnrnnm proprinm assignavit ac gloria

')ut ait Sigebertus.

patri in ftnc cujuslibet psalmi diccndnin instituit,

Ueinde epistolas

ct

evangcliapcranni circulum decautandascaelcraque

ad ofticium pcrtinentia post canium rationabililcr ordinavit misitquc

illum dc
suis fuit
in orc

Bcthlchem ad snmmum pontiticem

et

ab co

cl cardinalibus

valdeapprobatnm

et

perpcluo anthenticalum. Post hoc antcm

spcluncae, ubi dominns jacuit,

monumentum

sibi constrnxit,
fuit.

ubi

cxplelis

nonagiuta oclo annis

et

sex mcnsibns sepultus

In quanta rcverentia

cum Augnstinus
qnarum
sincerissimo

habucrit, patct pcr epislolas,

quas

sibi misit;
et

in

uiia ci tali

modo
Alibi

scripsit:

doinino

di-

Icctissimo

cnltu

carilatis
etc.

obscrvando

atqne am-

plectcndo
scribit:

Hieronymo

Angustinns

quoqnc
,

de
ct

co

sic

sanctns

Ilieronymus
in

piesbitcr gracco

latino

hcbraeo
usque ad

cloquio crudilns

locis

sanclis

atque in

littcris sacris

decrepitara vixit actatem, cnjns nobilitas cloquii ab oriente in occt-

dentem instar
suis
toto

solis

lampas resplendnit.
co
sic

Beatns autem Prosper in

chronicis

de

ait:

Hieronynuis presbitcr in Bcthlchcm

et

jam mundo clarus habitabat egregio ingenio

Ipse

studio uni-

versae ecclesiae serviens.

quoque de se

sic ait

ad Albigen-

1) T.d. Fi-. et liic et

siiiiin

veiba

\i

elc. oinitiit.
.

42

658
sciii
:

Cnp. CXLTI,
iiiliil
."x

De

sanclo HleroiiYmo.

pncritic\ ila vilarc conatiis

smn

nt animnni tiinienlcm

ct crcclani ccrvicom,

Dei contra se odiiim provocantem.

Iilcm:

cgo

cliam tula omnia tiuieo.

Idem:
nos

in

monastcrio

liospitalitati

cx cordc
laeta

intendimns
fronto
in

et

omnes ad

Ycnientes

praetcr

haereticos

snscipimus ac

vcnientium pedcs abluimus.

Ysidorns

vcro

libro

clvmologiarura ait:

Hicronymus trium lingnarum

cxstitit

pcrifus, CHJus inlcrprclatio caclcris antcfcrtur,

quoniam

ct

verbo-

rnm lenacior

cst el pcrspicuilafc scnfenfiac clarior,

tamquam nlpofc
discipuli

a cluisliano ')inierprclc verior,

sancti Martini
liabclur.
,

In dyalogo
sic

quoque Sevcri

qui ejus tempore fuit,

de Hicronymo scriptuin

Ilieronvmus
lalinis

praeler fulei

merilum

dolemque

virlntnm
in-

non solum
sfrucfus
cui

alque graecis, scd eliain Iiebraeis

sc
illi

ila lifferis

cst,

nt

in

omni scientia nenio audeat comparare,

pugiia perpcluumque cerlamen.

jugis adversus
Iiaeretici,

iiialos

Odcrunt
clerici,

eum

quia cos iinpngiiarc

non

desiit,

odcrnnt
boiii

quia vifain eoruin insecfatur et crimina,

miraiitur
insaniniif;
el

sed planc

omncs

et

diligunt.

Nam
iii

qui

cuin
,

liaereticum

esse

arbilianlur,

fofus

sempcr

lecfione

tofus in libris

est,

non

dic,

non

iiocfc

requiescit,

aut legit
liis

aliquid

aut sempcr scribit.

Haec

Severus.
lur,

Et sicut cx

vcrbis pafet et

siciit

efiam ipsc saepc testacst.

multos persccutorcs

et niullos

defracforcs perpcssus

Qnas

lamcn pcrsecnfiones quam libenter susl^nucrit, pafet cx co, quod'

sic dicit
iii

cpistola

ad Assellam

gralias ago

Dco, quia dignus

snm
scio

liabifus,

queni odcrit mniidus, el malcficuin

mc

garriunt,

sed

ad regnuni
ob
doiniiii

pervenirc
niei

per infamiam

et

bonain famain.

Ilcni:

iilinain

noinen alque juslifiani universa

in

me

infidelium

lurba pcrsequatur!
Iiic

ntinain
iit

o])probriiim meuin solidius cxsurgat

(ibrislo laudari ct

inuiidus!

Tantum

merear a

suac

pollici

talionis sperare niercedeut.

Grata nfiquc
speralur
niutatiir.
in

ct desiderafa tentatio est,

cujus praeniiiiin a
cst
,

(llirisfo

coelo,
Obiit

ncc maledicfio gravis

circa

quac

divina

I.uide

annos

domini

rccxcviii.

Kil.

I'r.

Ii"^ll

!ii

<"ipicl cl

r.

Cap. CXLYII.

De

soiido Uemlgio.

059

CAP. CXIVII. (142.)

De ^ancto
Roniigiiis
vel
(licilur
(licitur (licitur
ii

Remig^io.
cst
iiavis
,

reiiiige,
sniit

qui

(liiclor

vel

reclor;

a rcniis,

ijuae

iiislrunicnta

(|uil)ns

navis ducilur.

Et

a gjoii, (juod cst luclalio.

caiii

Ipsc

cniin

ccclesiain

guberpro ca

navit a

pcriculo naufragii,

daxit ad porlam paradisi,

luctatus cst coiitra insidias d^aboli.

Reinigius regcin et gentein Francoruin ad Cliristuni convertissc

dicitur.

Habebat
,

cniiu

rex

uxorem,

iioniinc

')Clotildiii

cliiistia-

nissiinain

(juao

viruiu

suum nitebatur ad
,

fidein

convcrtcrc,

scd
scd

ne{juibat.

Quac cum

lilium genuisset
illa

ipsuin baplizarc voluit,

rex omniiio pioliibuil;

Iioc

auteni (juiescerc iion

valens tandein vix

a rcgc obtinuit ct
est dcfunctus.

(iliuni

baptizavit.
ait:

Qui duni baptizatus cssct,

Clirisliis

subito
vilis

Cui rex

nunc apparet. quod

cst

Dcus, qui cuni, per qucm

Cui

fidcs cjus potcrat sublimari, i

inio in lioc

vita conservarc iion potuit.

nic diligi senlio
,

ilia:

a Deo nico valdc

quod primum fructum ventris mei ipsum rccepissc

iiifinitiim

cognosco

qui

regiium

tuo melius

filio

nieo largilus est.

sicut

Conccpit igitur ilcrum

ct flliuin

alium pcpcrit,

qucm

primuni
ita

cuin niulta instantia baptizari fccit, sed cccc subito infirmatur,

quod dc ejus

vita despcretur.

Dixilquc rex uxori

vcrc dcbilis est

Dcus

tuus, qui nulluiu in suo noniine baptizatuin in vita conservarc

polest,

nam

sl

niillc

genueris et cunctos baptizaveris, onines siinul

peribunt.

Scd

taincii

pucr convalnit

et saiiitatem recepit,

ita

quod

post patrem regnavit.

At

fidclis ninlier viruni

suiim ad fidem rcduccrc

conabatur,
fidem

sed

ille

modis omnibus resistebat.

,

Qualiter autcm ad

couvcrsHS

est

in

alio

festo

quod

cst

post epiplianiam,

dicluin cst.

Volcns autem piaedictus rcx Clodoveus factus christiadixit,

nus Remensoni ccclesiam dotarc, beato Rcinigio

circuiiTt,
ct

ut,

quantnm

dum
cst.

ipsc

in

meridic

dormlrct,

sibi

dari vollct.

Quod

factum

Sed cum quidam molcndinum suum babcbat intra

,

fincs beati

Remigii

moleudinarius

ipsuin

dum
ut

circuirct,
sit tibi

cum

in-

dignalionc repulit.
ut hoc

Cui dixit Rcniigius: amicc, non

duruin,

molendinum simul liabcainus.

At

illc

cum

rejecit, statim

J)

Ed. rr. lesit:

Ch ro l

Iiil

u,

42 *

660
rota
iti

Cap.
coiilrariiiin

CXLYIH.

De

sancto Leotlegario.

vcrti cocpit clamavitquc post

ct

sanctum Remigium
Cui
illc:

dicciis: serve

Dci vcni
tibi,

habcainus paritcr inolentlinnm.

ncc

inihi

ncc

statiintiuc se tcrra apcruit et

inolcndinum pcnilus
,

(lcglntivit.

Pracviilcns

Reniigius

famcin
,

futnram

cuin

in

villa

qnadam

bladi cuniulos

congrcgassct

incbriati

ruslici
illc

scnis

pruilluc

dcntiam dcridentes igucm

vcnit
ct

snpposnerunt.
ct

Quod
focus
viri

audicns

prac

(rigorc

aetatis

vespcrtini tcniporis sc calefacere

roepit et tranqnilio cordc dixit:

(aincn
qui

scnipcr
cjus

bonus
in

est

veruin-

hoc

fcceruiit

ct

posleri

genitalibus rupli

fcminae gutturosae crunt.

Carolniu
Reinigii,
illins.

Quod

sic in illls cvenit,

quousquc per
fcstum
saiicli

suiit dispcrsi.

Notandnin antcin,
in

qnod

iiiud

quod agltnr
anlcm

nicnse Januarii, cst fcstum de fclici obilu

Istud

dicitnr

essc dc

fclici

obilu

illius

ct

dc cjus
ipsius

sarri

corporis

translationc.

Cnin

ciiim

corpus
ct

cjns

post

obitum ad ccolcsiain sanclorum Timothci

ApoUinaris cnin fcrcfro^

,

deferrctur secns ccclcsiam sancti Christophori

cocpit adco poiidccoacti

rarc, quod nullatenus

inovcri potuit.

Tandcm
si

rogavcrunt

dominum,

nt

iis

ostendcrc dignaretiir,
niille

forte in ecclcsia illa sancti

Christophori, nbi
vellct,

rcli(|uiae

sanctornm qniesccbant, scpdiri

sustulerunt et ipsnm ibi honorificreiit,

statiinque corpus levissime

hcc posHcrnnt.

Ubi cum innila miracula

rctro
altarc
,

ecclesiain ainpliaibi

verunt et facta crvpta

cum clTosum corpus

(jim antem

rc-

poncre vcllcnt,

inovcre nullalciius

potuerunt.

in

ora-

lionibus pernoctarciit ct incdia iiodc onincs paritcr obdormivisscnt,

in crastinuin, scilicct calcnd.

Ottobrcs, invencrunt scpulchrum cum

corpore sancli Rcinigii

in iilain cr\p(ani
in

ab aiigdis dcpoitatiiin, quod

tamcn post longuin tcnipns

capsa argcntca tianslalum
dringcnlcsimnin

puldiriorem cryptam cadcin dic cnm

rioniit
circa
aiinuin

csl,

domini

qua-

nonagcsiinum.

CAP. CXLVllI. (143.)

Do
ruit
in

(Sancto IiCOclcg:ario.
promovcri.

Leodcgarius duin omni virtutc pollcrct, Eduensi ccclcsiae mepontifucm

Qui

dum

(ilolario
l)ci

rcgc

dcccdcnte

cura rcgni gravius prcmcrcliir, voluntalc

(ihildericum

ct

principum consilio

Iralrcm Ciolarii

adolesccntcin valde idoneum pracfccil

Cap.
in

CXLVIK. De

sancto Leotlegario.
ipsius Childerlci
,

661
gerinanum

regein.

Sed Ebroiniis Tlieoderlcum

nilebatur,

piaelicere

non propter regni commodum

sed quia de

polestate ejectus et omnibus odiosus irain rcgis el principum verebatur.

Tiinens igitur Ebroinus licentiam a rege petiit ct monaste-

rium

introivit.

Quo conccdente
pace

et

fratrem suuin Theodoricum

ne

contra regnuni aliquid moliretur, in custodia detinente sanclitate et

providentia
cpiscopi
inirabili

omncs

gaudebant.

Sed post
in

aliquod tempus rex inalignorum

viri

consilio

depravatus
et

in tantuin

Dei odium incitalur,

inqnirebat.

quod opporlunitatcin

moduin
et

mortis
oinnes

ejus attentius

Sed episcopus blande ferens

ininiicos suos ut ainicos

in
ei
,

amplcctcns egit cum rcgc, nt dicm paschae

cclebraret.

urbe,

cui pracerat,
in
illa

Et ecce

illa

die nuntialum csl

quod rex

nocte, quidquid

dc moite ejus traclaverat,

illa

peificerc decrcvisset.
in

At

illc

iiiliil

trcpidans, sed
sic fugit,

dic cuiu rege

mensa communicans persecutorcni

quod

in

Luxuniensi

monasterio domino scrviens eliam Ebroino, qui

latilabat,

in inonastico liabitu

scdula

caritatc

scrvivit.

Post modicum

rex morilur et

Thcodericus in regnuin sublimatur.

puli sui

Quapropter Leodegarius poet

lacrjmis et precibus niotus

rediit

abbatis impcrio compulsus

apostatavit
nialus
et

ad sedcin suani
senescallus

ac Ebroinus
est.

protinus
prius

rcgis

ordinatus

Qui
studio
euin

licet

fuerit,

tamcn

postea
Missis

fuit

pejor totoquc
niilitibus
,

Leodegaiium occidere
caperent,

nitebalur.

igilur

qui

cuin hoc Leodegarius

compcrisset, corum furori ccdens duin in habitu pontificali de urbc

cgrcdcretur

a militibus capitur,

qui

ei

statim

oculos

eruerunt,

Post bienniuin sanclus Leodcgarius

cuni fratre suo Garino,

(^uni

qucin
irriille

Ebroinus exulaverat,

in

palatium regis est adductus.

et

ad

sioncm
JHSsit
dis

Ebroini

sapicntcr

paciftce

rcspondcrct,

ncquam
lapides

Garinum lapidibus obrui sanctumquc episcopuin tota die nuper quendain fluvium super acutissimos
et

pedibus

de-

currentcm dcduci,

audicns, quod
fccit
ct

in his

tormcntis Deuin laudaret,

linguam
tradidit,

ejus
ut

praescidi

postmoduin

cum

cuidam custodi
Ille

ipsum novis suppliciis rcservaret.

sed
praedicationi
ct

aiitem
,

usuni

loquendi non perdidit,

cxhortationi

prout

potcrat, vacabat praedixilque, quando ct qualitcr ipsc et Ebroinus

ex hac vita migrarent.

caput ejus circumdedit:

Lux autem ')imraensa ad

quam cum
At
ille

nioduiu

coronae

niulti vidissent,

quid hoc cssct,

ab

cpiscopo
1)

quacsierunt.
legiml:
iii

se in oratione prosternens gia-

Rec,

luiile

iiieus<i.

662
lias

Cop. CXLIX.

Dc

sancto Francisco.
ut in melius vilam mutarcnt,

Doo

rctiilit

el

oinnes adstantes

ailnioniiit.

Quod Ebroiniis
ipsuin
est.

audiens

et invidens missis t|iialu(>r spi-

lulatoribus
ait iis: iion

decollari
intfuit,

praecepit.

Cum
misit.

ergo ipsutn ducerent,

,

opus, fratres. vos diutius fatigari

qui

sed

hic impletc desiderium ejus,

vos

Ad hoc

tres

illoruin

adco sunt compuncti, quod ad pcdes ejus procidentes veniain precabantur, quarlus vero
arreptus
et
in
,

cmn cum
projectus

decollasset,
vilain

protinus a

daemonc

igneni

misorabiliter
sancti viri

terininavit.

Biennio

cxplcto

audiens Ebroinus corpus

multis niira

culis illustrari, miscrabiliter cruciatus invidia miiilem iiluc misit, ut,

an

sic

se

haberct veritas,
illuc

intimaret.

Milcs autciu

superbus

cl

arrogans cum
niavil:
ille

vcnissct,

calce tuinbani sancti pcrculicns excla-

moriatur,

qui

morluum

niiracula facere possc credit,

Mox

arrc|)tus a

dacmonio
Ilis

et subito

moriens morte sua sanctum aminvidia

plius

commcndavit.

auditis

Kbroinus auiplius

torquc-

hatur et fainain sancti cxstinguerc molicbatur,

sed juxta praedica-

tionem

saiicli

gladio

ncquiter nequain

occiditur ipsc.

Passus esl
quarti.

aulem circa annum

doniiiii

DCLXXX

tcmpore Constantini

CAP. C\ll\. (141)

Dc
fuissc vidctur.

saiicto FrciiicijSico.
ikj

Franciscus prius diclus cst Johannes, scd posdnodiim niulalo

iiiinc Franciscus vocatuscst. Ciijus nominis mutationis mulliplcxcaus.i

Priino

ralione

miraculi

connotandi

linguam

eiiim

gaHicam miraculose a Dco- recepissc cognoscitur.

lcgcnda sua,

Uiidc dicitur iu

quod seinpcr, cum ardorc

sancti spirilus replerctur,

Scciiiido

aidcntia foris verba cructans gallicc loqncbatur.

ofiicii

rationc

divulgaiidi,

unde dicilur
indidit, ut

in

legenda,

quod divina prudcntia

sibi lioc

vocabulum
cjus toli
,

cx singulari ct insucto nomiiic opinio Tcrlio ralionc

inlclligi
,

mvstcrii

cilius

innotcsccrct orbi.

cirectus

coascqucndi
sc
ct

ut scilicct pcr hoc darctur

qiiod

ipsc

pcr

per

lilios

suos

iiiultos

scrvos

pcccati

ct

dvaboli

dcbcat

IVniicos et libcros facere.

iiuni

Quarlo
suiil ditli,

ratioiic

magiiaiiiinitalis in cordc,
iis

Franci a ferocilate

quia

incst naliiralis vcrilas

cl luagiiaiiimilas

animonim.

Quinlo

ratioiic \irluosilalis in scinioiic,

Cap.

CXLIX.

De

saucto Kraucisco.

6t>3

quia ejus scrnio instar seciais vitia incidebat. Sexto -)ratione tenoris
in

daemonuni

fiigatione.

Septimo ratione securitatis ex virtute

conversatione.

et

opcrum perfectione
ciscas dici signa
fereljantur,

et honeslatis in

Ajunt cnim IVau-

quacdam
in ct

instar securium,

quac Roniae ante consulcs

quae erant

terrorem, in securitalcm et in lionorem.

Franciscus servus
cl

amicus altissimi

in civitate Assisii ortus

negotiator e/Tcctus fcrc

usque ad viccsimum aetatis suae annuni

Uueni doniinus iniirmitatis

lempus sunm vane vivcndo consumsii.

tlagcllo corripuit et in

virum alterum

siibito transformavit, ita

quod

jam
cuin

spirilu prophetico pollcrc cocpit.

Nam cum quadam

carccri

vicc ipse

plurimis

a Pcriisinis captus diro fuissct

hic

mancipatus,

dolcntibus

aliis

solus cxsultat et rcdargutus supcr hoc a con-

captivis rcspondit: idco

mc

cxsultarc noverilis, quia adiiuc sanctus

pcr totuni sccnlum adorabor.

nis

Quadam
sua

vicc

Romani causa dcvolioet

prohciscens

vestimcnta

deposuit

pauperis cujusdain

\estimenta inducis ante ecclesiam sancti Pctri inlcr pauperes sedit

ct cuin iis velut

unus ex
notoruui

illis

avide inanducavit,

et

saepius similu

fccissct,

nisi

verecundia inipedivissct.

Antiquus hostis

cum a

salubri proposito conabatur avcrlere et fcminam

etiiisi

quandam suae

civilatisgibbosamcordiejus immiltit,
se facturum minatur,

resipiscatacoeptis, siinilcm
Franciscc,

sed a doinino confortatus audivit:

ette ipsuincontemne,
si

amara pro dulcibus sume

mc

cupis aguosccre,

Quendam
ejus ruit,

igitur lcprosuin obviuin

habens,

cum hujusmodi homincs

iii

-)multum abhorrentur, divinitamen nienior oraculi accurrcns

et

oscula

post hoc

illc

statim disparuit.
ct

Quapropter ad lcpro-

sorum habitacula properat

niam donat.
et

eorum manus devote osculans pecuDamiani oralionis causa ingreditur

Francisce
,

Ecclcsiam
euiu

sancti

iniago

Chrisli

miraculose alloquilur:

inquit,

vade, repara donnim meain, quae, ut ccrnis,

ca
cjiis

tota dcstruilur.
crucifixi

Ab

igitur

hora anima cjus

liquefacta

cst

ct

compassio
repa-

cordi mirabilitcr cst

et vendilis,
illc

infixa.

Insistit

sollicile ccclesiae

randae

quae habebat, cuin jiecuniam cuidam presbiteio

daret ct

timorc parcntum recipere recusaret, coram ipso cani

vilipcndit: quaproptcr

projiciens

tamquam pulvcrcm
eldcm

a patrc ligatus

ct captus pecuniain

restituit

ac vcsteni pariter rcsiguaYit ct

sicnudus ad dominum cvolavit

et cilicio se induit.
,

Advocat insupcr

servHS Dei qucndani simplicem virum

1) Eil. rr. oiiiillll
l rt l

quem

loco patris suscipieiis

el

\-<-\\>:i:
.

r.ilioiic
11 .1 1

i
l

Si'i>liiuu
c r.

paulo

iiost

u scturi-

111.

2)

Rcc. .idduiil

i'

ii 1

(i04

Cap. CXLIX.

De

sancto Francisco.

rogat, ut, ciim patcr ejus maledicta congeminet, ipse slbi e converso

bencdicat.
l)us

Frater ejus carnalis

orationi

hyemali tenipore Franciscum

viii-

panniculis tcctum

vacantem

ct

trcmebunclum
tihl

videns

ait

cuidam: dic Francisco, ut de sudorc sno unam

Qiiod
ilie

nummaliim

vendat.

audiens

alacritcr

rcspondit:

revera crgo hanc

,

domino nieo vcndam.

discipulis suis ad

Qiiadam die dum audiret ea

quae dominus

pracdicandum missis locutus est, statim ad unisolvit

vcrsa servanda tota virlute consurgit,

(libus,

calceamcnta dc

pe-

tuniea una,

scd

vili

induitur ct pro corrigia mutavit funi-

culum,
ct

Temporc
iis
illi
,

nivis
sit,

pcr silvam
rcquisitus
in

amhulans a latronibus capitur

asscruit.

ab

quis

pracconem Dei sc esse

projiciunt

Quem
|)raeco

arripicntcs
IMulti

nivcm
ct

dicentes: jace,

rustice

Dci.

nobiles

ignobiles clerici et layci sprcta se-

culari

pompa

ejus vcsligiis adhaescrunt, quos pater sanctus (locuit

cvangelicam

pcrrcclioncm implcrc

paupertalem

apprcliendere ct

pcr viam sanclac simplicitatis

gclicam

inccdere.

Scripsit praeterea evan-

rcgulam

sibi

ct suis

fralribus habitis ct habendis,

(ioepit

quam

dominus

papa Innoccnlius

conllrmavit.

exlunc

fcrvcnlius

verbi Dei seniina spargcrc ct civitates ct caslella fervorc ')mirabiil

circuire.

Fralcr quldam erat,

qiiantum a foris videbatur,

cximiao

sanclilatis,

scd tamcii

admoduni singularis, qui tanta

districlionc

silcntium observabat, ut non verhis, scd nutihus conlitcrclur,

cum

que sanctus ah omnihus laudarclur,

sinitc, fratrcs
,

vir

Dci

illuc

advenicns dixil:

ncc mihi
in

in

co d^abolica figmcnta laudatc; monca-

tur

semel vel bis

lcntatio

hcbdouiada confiteri,
ct
ori

quod

si

non

fcceril,

d^abolica
illum

cst

dcceplio

fraudulenta.
ct

I\Ioncntibusque
I

fratribus

digilum

suo imposuit

caput concuticns se
dics ad vomiluin

iiullalcnus coiifcssiirum inniiit.

rediit
cl
in

Non post
vitam

niultos

fatiiiorosis

aclihus

fuiivit.

Fatigatus in ilincre

bcrvus Dci
^)Assisio

dum

asiiium equitarct, sociiis cjus frater

fatigalus
liiijus

Lconardus dc
ac diccrc:

siinilitcr

iiitra

se

coc|)it

cogilarc

^)nondc
pcditcm

pari ludcbaiit

parcntes et mci.

(a)nliiiuo vir Dci

de

asino dcsccndcns dixil fratri suo:

vciiirc
,

non

convciiit

nie cquitarc et lc

quia

nobilior
ct

nic

fuisti.

Slupcfactus

fratcr

ad
ali

pcdcs
(|uando

i^atris

procidit

vcniain
nobilis

postulavit.

Transcunli sibi
occurrit,

innlicr

(|(iacdam

concito

gradu

ciijiis

lassitudincm ct interclusos auheiitus iniscratus, quidnam rci|uircrct,

1) Alii:
II
.1

III I

1,1

II I

i.

i)

Ld,

Vt.

.i

. i

Illiil''.

'

''

l'r.

iii^ile

111

"iriTl.

Cap, CXLIX,
iiiqtiisivit.

De

saiicto Francisco.

665

Et
,

illii:

ora pro nic,

iinpeclicnte

pater,

quia salubre proposituni,

setl

quod
(ihristi

concepi
inilii

viro

non
V.ai

cxseqHor,
ille:

in

servitio

pluriniuni advcrsatur.
ct

vade,

filia,

qula cito

de eo sonsolationeni recipies,
sibi denunties,

ex parte Dci omnipotentis et

mea

quod nunc
vir

est tcinpus salutis,

postmodum

aequitatis.

Qua denuntiante
Cuidain rustico in
ibidcin

suiiito

inimutatur

et
siti

continentiam pollicetur.
deHcienti
fratri

quadain solitudine
impetravit.

fontem aquae
sibi

suis

orationibus

Cuidain

adniodum
:

fa>niliari

secrctum boc sancto instigaute spiritu

servns

relulit dicens

liodic

est

aliquis

Dei

super

lerram
fanicin

propter

quein

quamdiu

vixerit,

non pcrmittet dominus

supcr
illo

bomines desaevire.
sublato tota in con-

Sed

sic procul

dubio fuisse narratur.

Sed

trarium conditio perinutatur, nara post ejus felicem transitum praedicto

fratri

apparuit dicens:
,

eccc jam venit fames,

quain

donec

vivcrem cgo

venire super tcrrani dominus non pennisit.

in

In festo

paschac cum fratrcs

eremo

')graeci

mensain accuratius solito

albis ct vitreis praopararent

ct vir

Dei boc conspexisset, protinus

,

gressnm retrahens capcllum cujusdam paupcris

capiti

qui tunc aderat,

et

suo imponit et baculum inanu gestans foras egreditur

praestolatur
ut

ad

ostiuin
ostiuiu,

Manducanlibus igitur fratribus clamabat ad

peregrino
paupori
ct

ainore Dei

infirmo

clcniosinam

largiantur.

Vocatus pauper ingredilur

in cinere.
ille

et in terra solus

recumbens
nimio
et

discum ponit
repleti.

Quod videntcs

fralrcs stupore
et

sunt

Quibus
ostialiin

ait:

mensain vidi paratam

ornatam

pauin sc

pcrum
et aliis

euntium

uiiicuin

non csse cognovi.

Paupertatcm

adeo diligcbat, ut pauperlatcin doininam suam semper vo

caret, sed
et se

quando pauperiorein se ipso videret, protinus invidebat

ab alio vinci timebat.

liabuisset,
ct

Nam
ait

et

cum

die
:

quadam pauperculum
inagnam verccuiidiam

quendain obviam
intulit

socio

suo

nobis hujus inopia

nostram paupertatein pluriinum reprc-

hendit.
ct

Nam

pro ineis

diviliis

nieam doininam paupertatem clegi

ecce amplius relucet

in

isto.

Dmn quidam pauper

corain
dixit

co
ci

transiret et \ir Dei intiiua fuissct coiupassione

cominotus,

socius:

etsi

hic sit pauper,

scd forsitan in tola provincia non est

co ditior voluntate.

Cui vir Dei dixit: cito tunicam tuaiu exuc et

pauperi tribue
Cui
ille

et

ad cjus pedes proslralus culpabilem

te claina.

protinus obedivit.

Quadaiu vicc tres inulicrcs ^)facie per

1) Rec.

giessi leguuL

2)

IaI, Vr.

faliiite ofleit.

660
iniiiii

Cap. CXLIX,
ct liabitu slniiles

De

sancto Fiancisco.
qiiae
ct

obvias iiahuit,
,

cum

taliter saiutave-

runt:

bciic veiiiat liomiria paupertas

coiitiiiuo

tlisparucrunt
ilcvenisset
tlc

et

ullra visae

non

sunt.

Cuia

atl

civitatem
vitlit

Aretii
vir

ct ibi

bellum intcstiiium cominotuin fuisset,

terrain illam

Dci

burgo supcr

tlacmoncs cxsultantcs vocansque socium suum nomine

Silvcslrum

tlixit ei:

vade

ail

portam

civitatis

et tlaemoiiibus, ut ci\i-

tatem

cxcant,

cx partc Uei omnipotentis praecipe.

Qui fcslinans

ante portam valcnter clamavit:

Francisci
tliscetlite,
atl

ex parte Dci
universi
,

et

jussu pafris nostri

omiics
cives post

tlaemones

sicquc

motlicum
atlliuc

concortliam retlicrunt.
vitlit

Practlictus auteiu Silvestcr tlum

in

sacertlos sccularis csset,

somnis cruccm auream

tle

ore

Fraiicisci proilcuntcm, cujus suminitas coclos tani;;cbat, ciijus bracliia

protensa
(lompunctus

latus

utramquc muntli
protiiius

partem amplexantlo cingebant,

tlcscrit

saccrtlos

inuntluin

ct

viri

Dci per-

fectus imitator cfficitur. tcr CHin

Exsistentc

viro Dei

iu oratioiie tl^abolus

proprio

nominc vocavit.
atleo in

Cui

cum sanclus

rcsponilisset,
si

ailjccit: nullns cst

hoc muiulo pcccator, cui,

,

conversus

fuerit

non
dura

intlulgcat tlominus

sccl

quicuiiquc semet ipsum poeniiii

tcntia

nccaverit,

miscricortliam

perpeluo

non

inveniet,

Continuo servus Dci pcr rcvelationem cognovit

hostis

fallaciam,

quomotlo nisus fucrit enm

liostis
citlein

atl

tcporcm retluccre.

Ccrncns autcm

antiquHS, quia sic non praevaluit,

iminisit;

gravcm

carnis tentationem

quotl

vir

Dci

scntiens vestc deposita cordula du-

rissima sc vcrbcrat diccns: cya, frater asinc, sic tc niancrc decct,

sic

subirc exicns
in

flagcllum.
in

Scd

cuin

tcntatio

nequaquam
dcinersit

discedcret,

foras

magnam

niveiu

sc

nudum

accipicnsquc

nivcm

modum

pilac septcni glehas compingit, quas sibi proponcns

coppit alloqui

corpus:
lilii

cccc
ct

inquit,
liliac

haec inajor uxor tua,

,

istae

quatuor duo sunt

vus ct ancilla,

doac

tuac

rcliquac duae sunt ser,

festina

ergo omncs induere

quoniam frigore mo-

riuntur, si aufcin
soHicitiis scrvi.

earum multiplcx
Illico

sollicitudo tc molcstat, uni doiniiio

ct vir

dvabolus confusus abscessit

Dci

Dcum

gloriiicans in ccliam rcdiit.

Cum apud dominum Leonem

cardinalcm

sanctac crucis ab co rogatus aliiiuanuliu niorarctur, nocte quadam

dacmoncs ad
quc socium
mini nostri,
ct

ipsnin vcnientcs cuin gravissimc vcrberarnnt, vocaiis-

rem

sibi

apcricns

ait:

dacinoncs sunt

Castaldi

do-

quos dcsfinat ipsc ad punicndos cxcessus, cgo

,

cnim

olfcnsain noii rccolo

iion

quain per miscricordtam Dci cl salislaclioiiciu

lavcrim, scd fortc idco Caslaldus suos in

me

pcrmisit irnicrc,

Cap. CXLIX,
([uiii

De

santto Kraucisco.
qiiod
rorsitati

667
meis

inaiu'0

Iri

ciiriis

magnatuiii,

fiatribus

paupercnlis boiiain suspicionciu non gonerat,

inaiit
(ieliciis

quia fortc ine existiiiule

abundarc,

Et surgcns sununo inanc

reccssit.

Exsistente aliqnando
tcrvas

co iu oratione audit supcr domus tectuin ca-

daeinonum

discurieiitcs

cum

strcpitu.

Qui concitus

foris

pxiciis ct crucis

signum

sibi impriineiis dixit:

ex partc omnipotcntis
iii

Uci vobis dico

daetnoncs,

ut,

quidquid vobis permissum est,

mco corpore

faciatis;
noii

libcntcr

enim omnia susliiicbo,

vindicabitis

quia,
inc

cum
ad-

majorcm inimicum

habeam corpore,

de

versario meo, duin in ipso vicc

igitur

mca

excrcebilis ultioncm.

Confusi

daemones cvanescunt,
factns
intcr

Fratcr
cocli

qiiidam

socius

viri

Dei

iii

exstasi
et

caeteras

sedcs vidit

unam dignissimam
cuinniu tam

ifobili

gloria praefulgentcm.

Qui cum mirarctur,

praccbira sedes servarctur,

principibus
fuit

audivit:

scdes ista nnius de ruentibus

paralur.

ct

nunc

buniili

Francisco

Et exicns ab

oratione virum Dei interrogavit dicens: quid de te opinaris, patcr?

Et

ille:

videor niibi maximus pcccator.

Stalimque
fuerit

iu

corde fratris

spirilus dixit:

cognosce

')quam vcra

visio,

qnam

vidisli;

quoniam ad sedein per superbiain pcrditam humilitas levabit humillimuni.

In visione servus Dei supra se seraphin crucilixuin adsiiac

spexit,

qui crucilixionis

signa sic

ei

cvidenter

iinprcssit,

nt

crucilixus videretm' et ipsc.

Consignantur inanus ct pedes et latus

crucis cbaraclere, scd diligenli studio ab omniuin oculis ipsa stig-

mata abscondebat,
in

Quidam

tamcn

hacc

in

vita

vidcrunt,

scd

morte plurimi conspexcrunt.

Quod autcm

bacc sligmata per

cst,

omnia vera
([uac

exstitcrint, niultis miraculis

ostcnsum

quorum duo,
sufficiat.
Iii

post ejus

obituin

contigorunt,

bic

inseruissc

Apulia vir quidain nomine Rogerus antc imagiiicm sancti Francisci

staiis

coepit cogitarc diccns, essctnc hoc vcrum, ut

illusio sive

tali

claruisset

miraculo an pia fuisset

tio.

snorum fralrum simulata intensubito

audivit

Quod dum
vulneratum,

incnfe

rcvolveret,

sonuin

quasi

spiculum prosilicns de ballista sensitquc sc in sinistra nianu graviter

scd cum

iii

chirotbeca nihil laesionis apparerct,

ct

chirolhecam dc manu cxtraxit

grave vulnus quasi sagittae

iii

palina conspcxit, cx (juo tanta vis proccdebat ardoris, ut totus ex

dolore ct ardore deficore videretur, cumqHC poeniterct et se bcati

Francisci stigmata credcrc vcraciter tcstarclur
1)
,

posl

duos

dics,

Ed. Tr.

lu.ile

liaec
li

il.i

exliibfl
Ilijii

ijiicieiiaia fiierit, qiiniii

viclisli',

'Hi e

ad

lev.ivit

uuii

lun.

In visioiieDei servusDei,

668
diim
ratiis.

Ca2>.
saiictiim
Iri

CXLIX.

De

sancto Francisco.
fiiit

Dei per sua stigmala cxorassct,

coiitiiiiio

libe-

rcgno qiioquo Castellae, cum quidam vlr sanclo Fraupergcret

,

cisco

devotus ad complelorium

ab

insidiis

ad inortcni

alterius ibi paratis

ex errore impetitur et letaliter vulneratus seini-

vivHS relinquitur.
ct cxtraliere
ct

Deindc gladium

in

gutture crudelis lictor

infixit

non valcns rcccssit.

Fit undique concursus et clainor

ah omnibus plangitur niortuus.

fratruiu

Cum antcm
quia
alicui

nocto mcdia cam:

pana

ad matutinas
ct

pulsarctur,

uxor clamarc cocpit

nii

domine,
Statim

surgc
ille

vadc ad matutinas,

campana
innucre
,

tc
iit

vocat.

manuin elcvans videbatur

ct

gladium

cxtraherct,
jactatus

eccc vidcntibus

omnibus gladius,

quasi validissimi
iilc

manu

pugilis, cniinus prosiluit, statinique

perfcctc sa-

natus

se crcxit

diccns

bcatus Franciscus

ad mc veniens suaquc

stigmata nicis vulncribus apponens corum suavitate cuncta vulncra

dclinivit
et

contaclu
,

mirifice

solidavit;
,

qui

cum

vellet disccdcre,

sibi innuebain

ut

gladium abstraherct

quia loqui alitcr non va-

lcbam.
sanctis

Qucni

apprchcndens validc projccit statimquc stigmatibus

guttur

vulncratum

dcmulccns pcrfectc
scilicct

sanavit.
ct

In

urbe

Roma

clara luminaria orbis

beatus

Franciscus
fuit

bcatus

Doininicns corain domino Ilosticnsc, qui postca

suinmus ponlifcx,

aderant dixitquc

iis

cpiscopus: cur non facimus dc vcslris fratribus

qui

cpiscopos
valcnt.

ct

praclatos,
intcr

documcnto

ct

cxcmplo cacteris prac:

Fit

sanctos

de rcspondcndo longa contcntio

se pracponcrct;
vicit ct

vicit

tandcm humilitas Franciscum, ne

(uin, ut priinus

Domini-

rcspondcndo humiliter obcdiret.

,

Dixit

ergo bcatus
sunt

Doininicus:
fratrcs
inci

dominc

gradu bono

si

cognoscunt,
,

sublimati

ncc pro meo possc permittain

ut

aliud asscquantur

spccimcn dignitatis.

Post hoc rcspondcns sanctus Franciscus dixit

ut

dominc, minorcs idco vocati sunt fratres mci,

praesumant.

majorcs

fieri

non

Igitur beatus Franciscus columbina simplicitatc plcnus

c rcatoris hort.itur

omncs crcaturas ad
auditur

amorcin
nisi

pracdicat avibus,
rcccdunl;

ab

iis,

tanguiitur

ab ipso ncc

licciiliatc

liirnndincs, duin co pracdicantc garrirent, ipso inipcrantc protinus

conticcscunt.

Apud Portiunculam
mca cicada

juxta cjus ccllain cicada in

ficu

rcsidcns

frc(|ucnter

cancbat, quain

vir Dei inanuin cxtcndcns voluc.

cavit diccns: soror

siipcr

vcni ad

Quac statim obcdicns

soror inca cicada,
liccntiata

cjus

mannin adsccndit.
liium laiida.
,

Cui

illc:

canta,

ct doiuinuiii

Quae prolinus cancns nonnisi

icccssit.

Parcil lutcrnis

lampadibus ct candclis nolcns sua nianu

Cnp. CXLIX.
tleliupare
fulgoreni.
(licilur

De

sancto Francisco.
reverentcr

669
intuitii

Super

petras

ambulabat

ejus,

qui

petra, legit dc via vcriniculos,

,

ne transeuntiuni

pedibus conculcentur

ct apibus,
,

nc niedia percant glacie li^emali,

fraterno nominc animalia cuncta

mel

et

optima vina jubet apponi

vocabat.

Miro

et inclTabili

gaudio replebatur ob creatoris amorem,

ad creatoris amorem
:

cnm solem, lunam

invitabat.
fratres

et stellas inlucbatur, et eas

Coronam

sibi

niagnam

fieri

prohibebat diccns
in capitc

volo,

quod

mei simpliccs parlem habeant

saecularis,

meo.

Vir quidam

admodum
Severinum

cnm servum Dei Franciscum apud

invenisset,
vidit

sanclum
reveiante

praedicantem

Deo

sibi

sanctum Franciscum duobus

in

transversis

ensibus valde

fulgentibus

modum
a

crucis signalum

quorum unus a
pcr pectus

capite nsquc ad pedes,

alius

nianu

in

manum
vitam

transversalitcr

tcndebalur.

Qucm cum nunquam

nrdinem
inlroivit et
fletu

vidissct, tali judicio recognoscens

feliciter

compunctus
infirmitatem

consummavit.

Gum

oculorum ex
a lacr^mis
,

continuo incurrisset, suadentibus, quod abstincret

sic

respondit:

non

est

ob amorem luminis
lucis
visitatio

quod barepcllenda,
visns

bcmus communc cum muscis, aeternae

Cum autem
dens
in

fratribus

urgeretur,

ut

paterctur

infirmitati

remediuiu adhiberi et chirurgicum instrumentum ferreum igne caii-

manu

teneret,

vir

Dei

ait:

mi frater ignis
,

esto mihi

in

hac hora propilius

et curialis;

prccor dominum

qui tc crcavit, nt

tuum
illud

inihi

calorem temperet.

Et haec dicens signum crucis contra

illo

edidit

profnndatoque
nulluin
,

in tcncra
,

carne ab aure usque ad

sensit.

supcrciliuin

ut

retulit

dolorcm

Apud eremuin

sandi Urbani servo Dei aegritudine validissima laborante, cum ipse

defectuin naturae senticns vini

poculum postulasset nihilque adessct,

benedixit;

allalam sibi

aquam signo
est.

crucis edito

mox

in

optiuium

vinum convcrsa
viri

Quod

deserli loci paupertas impetrare nonpotuif,

sancti

piiritas

impetravit,

ad cujns gustnm subito convalnit.

ct ideo,

Malebat de se vituperiuiu audirc qnam laudem

merita in eo
sanctitatis

cum populi
nt

extollerent,

praecipicbat alicni fratri,

verba ipsnm
frater
ille,

vilificantia suis

auribus concnlcando proferret, cumqne

ct niercenarium

licct invitus,
,

cum rusticum

impcritum

ct

inutilem diceret

exhilaratus dicebal: benedicat tibi dominus,

,

qnia

tu verissima loqueris

Dei

praeessc

voluit

et talia me decet audire. Non tam servus quam subessc ncc tam praecipere quaiu per-

agere.

Idcirco geiicrali

cedcns

officio

guardianum

pctiit,

cujus
solitus

per

omnia voluntali subjacerel.

Fralri

quoqne, cum

quo

670
er.it irc.

Cnp.

rXLIX.

De

snncto Francisco.
Ciim fiatc

scnipcr inomiltcbat obcdiciitiain ct scrval)at.

(|ui(lain

contra lcgcm
vir

obcdicatiao

Hliquicl

fccissct

ct pocnilciilia
III

signa liaberct,
in

tamen Dei ad aliorum tcrrorcm cjus capnciu

igncm

projici jussit,

cumquc pcr moram capucium

et fratri rcstitui.

fuisset

iu

medio ignis, pracccpit ipsum cxtrahi

igitur capucium dc mcdio

Extraliitur

llammarum
i)cr

nullum

liabcns

adustionis

vestigium.

Quodam tcmporc

paludcs Venctiaruin ainbulans in-

venit maxiinam avium

mullltudincm

cantantium in paludc dixilquc

,

ad socium: sororcs aves laudant crcatorcm suum

mcdio,
horas
canonicas
suiit,

camus

in

coruin

doniiiio

decantcinus,

Quibus intrantibus

aves motac non

scd quia ob niiniuin garritum sc ad invicem

;

audirenon potuerunt,

ail

sororcs avcs, a cantu ccssate, doncclaudes

fiiiilis

debitas domino pcrsolvamus. Qiiibus slatiin taccntibus

iaudii)us

liccntiain cantandi dcdit ct staliin suuin cantuin niorc solito resumsernnt.

Invitatus dcvotc a quodain mijitc, dixit ei: fralcr hospcs, mcisnionilis

acquiesce

ct

pcccala tua

coiilitcrc,

qnia cito alibi mandncabis.

Qui

stalim acquicsccns donuii suac disposuit ct poenitcntiam

acccpit.

salularcni

Cum

crgo ad niciisam intrasscnt, hospcs subito cxspiravit.

aviuin
nuillilndincni
dixit:

Cuin

quandam

rcpcrisset

ct cas vchit ralionis

participcs salutassct,

fratrcs nici volucres,

nuiltum
pcniias

dcbetis

laudarc crcatorem vcstruin,

qui pluinis vos iiuluit,

siiic

ad vo-

landuin tribuit, acris puritalcm conccssit ct

vcslra sollicitudinc
colla,
lilc

vos gubernavit.

Avcs antcni cocpcrunt vcrsus cum extenderc

apcrire rostra et in ilium
caruni
allcntc rcspiccrc.

prolendere alas,
vcro pcr mediiini

transicns

tunica perlingcbat casdcin nec

tainen aliqua dc ioco cst niota,

doncc liccntia dala onincs insimul

,

avolavcrunt.
garrilus

(iiiin

apud castruni Aiinariuin pracdicarct

ibidcm
iiidiricantinm

propter
potcrat.
nl loquar

hiruiuiiiuiin
illc:

audiri

non
cst,

Quibus
c^o.
inini

sororcs incac hirundincs, jain

tcnipus
,

qiiia

vos salis dixistis,

Ciii

tcncte silentium

doncc vcrbuin docoiiticucrnnt.

coiiiplcalnr.

conliiuio

obedicntcs

protinus

Traiiscnnte ali(inando viro Dci pcr Apuliani, uiiain buisani magnani

repcril
iii

via dcnariis

tumesccntcm
sed

quain
illc

socius

vidcns accipcre

voluit, ut paiipcribiis crogaret,

iion licct,
lili,

iiullatcnus pcrmisit dicciis:

illc

alicnuni aulcrrc.

Scd cuin

vchcnieiiter instarct,

Francisciis pauliilum orans jiibct, nt

bursam

tollat,

quac jam
timcrc

colii-

brum pro pccunia

scil

coiilincbat.

Quod vidcns
inandalnin
cxiiivit,

fratcr

coc|)il,

obcdirc volcns ct iniplcrc

iiiiii-iius

bursam
Kl
ail

iiianibus capit ct

indc

scipcns

proliiius

sanclus:

pecunia

C<'ip.

CXLIX.
est

De
quain

sancto Francisco.
d^abolus
ct

671

servis

Dei

iiihil

aliiid

cohibev venenosus.
cocpit,
quoil,
si

Cuin fralcr quiilaiu giavitcr tcntarclur,

cogilaro ipsa

aiiquod

scriplum

dc

manu
cum

patris

liaberet,

protinus tcntatio

fugarctur,

scd cum rcm

sibi

nullatenus apcrire audcret,

fili,

quadam
ct atra-

vicc vir Dci vocavit

dicens: porla niihi,

chartam

mcntum
sisset,

quia Jaudcs quasdam Dci scribere volo.

accipc chartam banc
Statiniquc
et

Quas cum

scrip-

ait:

nsque ad
tcnlatio

diem mortis tuac

ab
co
reccssit.

custodias

diiigcntcr.
fratcr,

omnis

Idcm quoquc
ccce

dum

sanctus iniirmus jaccrct, cogitare coepit:

patcr
ct

morti

appropiiiquat

quaniplurinium

consolarcr,

si

post morlcm

habcrem tunicam patris mci.

tibi

Post inodicum sanctus

Franciscus vocat eum diccns:

trado tunicain istam ct post mor-

lcm mcaiu ipsain habcas plcno jure.

bardiac
ut
cu.ni

Cum apud

Alcxaiidriain

Lom-

quodaiu honcsto viro hospitatus fuissct, ab co rogalur,

proptcr cvaiigclii

obscrvantiam de oiuni apposito

ille

manducaret.

Qui cum cjus dcvolioni assentiret,

caccurrcns

caponem scptenncni
quidain

pracparat inanducanduni. Manducanlibus

Dei elcniosinam
petiit.

illis iniidclis

amore

Mox

vir

Dci

nomcn audicns bcncdictum,

ct

mcmbrum
crastinuin
,

sibi

transmitlil

caponis.

Rcservat infelix datum

ecce
,

in

duin sanctus pracdicaret, oslcndit diccns:

quales

carnes comedit istc fratcr,

quem

nt sanctum bonoratis,

nam mihi

hoc

in sero tribuit.

Scd

ciitn

membrum

caponis ab omnibus piscis

\ideretur, velut insanus ab oinni populo incrcpatur.

didicisset,

Quod cum

illc

erubuit et vcniam postulavit redicruntquc carncs ad sui

specicin

postquam

rcdiit

praevaricator ad mcnteni.

Duin quadain
filii

lice ad niensam scdcrct ct de paupertate beatae virginis et

collatio ficret,

cjus

protinus vir Dci a nieiisa surgens singultus ingeminat

huniuin

dolorosos

ct

perfusus lacrjmis supcr nudain

reliquum pa-

ncm

luanducat.

Saccrdotalibus nianibus, quibus conliciendi dominici

,

corporis sacramcntum est collata potcstas

magnam
si

volebat reve-

rcntiam cxhiberi.

Undc
et

el

sacpe diccbat:

aulcm sancto cuiquain

nie

dc coelo venienti

pauperculo alicui

sacerdoti

contingciet
et

obviare, ad saccrdotis nianus deoscnlandas cilius

sancto dicercm: cxspccta

me confcrrem

mc, sancte Laurcnti

quia manus

hiijus

verbnin vilae contrectant ct nltia huinanuiu aliquid possident.

raculis multis in vila claruit,

Mi-

nam

paiics ci
in

ad benedicenduin oblati

multis infirniis atlulcre salnlcni.

Aquaiu

vinum convertit
ct

ct inde

acger quidain gustans protinus sanitatcm rcccpit,

iniracula
fccit.

niulta

alia

(aini

vcro

ad

dies

jam appropinquarct

cxlreinos,

672
longa

Cap. CXLIX.
infiriiiltale

De

sancto Fraucisco

confcctus super nuilam humuin poni se fecit fecltibiilein

ibi

quc omnes fratrcs

gulis

assistcntes

ad se vocarl

ct

inanns sin-

imponcns omnibus

pracsciilibus benedixit ct inslar coenae

ilominicae singulis bucellam panis divisit.

erat,

Invitabat,
et

iit

moris sui
cunctis
ei

omnes creaturas ad iaudcm Dei; nam

mortem ipsam

terribiiera et

exosam liortabalur ad laudcm eique laelus occurrit

:

ad suum iuvitabat liospitium dicens

benc vcniat soror mea mors.

dormivit iu
stellao

Ad

extreinam

igilur

lioram
vidit

veniens
in

doinino.
similis

Cujus
in

animam quidam frater

Augustinus

moduin

luiiae

quantitatc, soli in splcndore.

in

I\Iinister

fratrum in terra laboris noniinc

hora jam ultima positus,

clainans
dixit:

cum

diu
,

Jam

amisisset

loqueiam, subito
ecce

exspecta

me

patcr,

exspecta;
ail:

jam veuio
iu

tecuui.

Quaercntibus fratribus,

quid diceret,
in

non vidctis patrem nostrum Franciscum, qui vadit

statim

coeluiu?

pace obdormivit ct patrem secutus

est.

Cuiu quaedam
viaiu

domiua, quac bcato Francisco devota exstiterat,

carnis fuisset ingressa
,

universae exsequias

et

clcrici

et

prcsbiteri

ferctro

celebrantes adstarcut, subito se raulier erigit super lectuiu et unuiu

de adstantibus saccrdotibus

vocat

diccus:

volo,

pater

conlitcri

ego enim

pater,

mortua fucram
,

et diro

eram carceri mancipanda,

fuerani.

quoniam peccatum
scd orante pro
est,

quod

tibi

paudam, necduiu coufcssa

luihi

lue sancto

Francisco ad corpus

rcdire indultum
ut istud

ut

illo

rcvciato
,

peccato vcuiam mercar;

statiniquc,

manifcstavero
igitur
fratres
et

in

pace

ccrucntibus
iu

vobis

quicscam.

Confcssa
Cuiu

absolutione

reccpta inox

domiiio

obdorniivit.

de Viccra
illc

plaustrum quoddain a quodam viro mutuo pctcrcspondit:

rcut,

indignatus

ego

potius

duos

ex vobis cum
vobis accom-

sancto Francisco excoriarem,

quaiu

plaustrum

meum

raodarem.

Sed

in sc

rcversus sciuct ipsuin rcdarguit et bhisplieiniiU'

pocnituit irain Dei forinidaiis,

inoxque

lilius

ejus

iufirmatur et ad
iu

cxtrema dcducitur.
batur
qui
ct
flcus

Qui filium dcfuuctum vidcns

terra

volutasuin,

ct

sauctum Frauciscum invocans dicebat: ego

flagellare

pcccavi, nie
,

debuisti;
imi^ic

rcddc,

sanctc,

jaui

dev(te

precauti
surrexit

quae
et

abstulisti

blaspliemanti.
cuui
ct

Mox

filius

ojus

plauclum

prohibciis ait:
viaiu

mortuus

essein,

sanctus
iii

Franciscus pcr quandam

longain

obscuraiu lue duccns

(piodam tandcm mc
niilii
:

viridario pulchcrrimo collocavit ac dciiide dixit

(lctincr(!.

revcrtcrc ad patrcin luum, iiolo te amplius

(

Panper

(liiidaiii

uKlaiii

diviti

dcbciis (|uandain pocuniac quantitatein rogavil.

Cap. CXLIX.
ut

De
sibi
,

sancto Francisco.

B73
Cui
iile

sancti

Francisci

amoro
tali,

tcrminum

prolongarct.
,

snperhc rcspondcns:
ciscHS

inquit

loco te recludani

ubi ncc Frau-

nec aliquis

poterit

tc juvare.

Moxquc

illum vincuiatum iu
affuit

carccrcm

obscurum

iuclusil.

Paulo post sanctus Franciscus

et Ijacto carccre ruptisqne vinculis boniinem incoluniem reduxit

ad
de-

propria.

Quidam

niiles

sancti

Francisci

operibus
,

et miraculis

trahcns, euin quadam vice luderet ad taxillos

litate

vesania et incredu-

plcnus circumstantibus
in
taxillis.

ait:
iis

si

Franciscus est sanctus,

triplicatus

XVIII
et

vcniant

Mox

in

senarius

apparuit
acccpit.

usque ad novem viccs quolibet suo jactu triccnos

insaiiiam addens insaiiiae ait:
sit
si

Sed
islc

veruin cst,

quod Fraiiciscus
,

sanctus

cadat

hodie corpus meuin

incoluniis.

gladio

si

vero

sanctus

non est,

evadam

Ludo

finito,
,

ut ejus oratio fieret in

ille

pcccatum, cum

iiepoti

suo

iiiferret iiijuriam

gladiuiu accipicns

in viscera patrui transfixit et piotiiius intcrfecit,

sic perdito
,

Vir quidam crure

ut nullatenus se

movere posset

sanctuin Franciscuin
,

talibus

vocibus
et

inclamabat: adjuva nic,

servitii,

sancte Francisce
;

inemor

devotionis

quod

tibi

impeiidi

nain

in

asino

meo

to

portavi, sanclos

pedes tuos

el

inanus osculatus fui ct ecce morior

doloris hujus durissiino

cruciatu.
in

Moxque

illc

sibi

apparens cum

parvulo

haculo,

qui

Thau

se figurain habebat,

locum doloris
sed

tetigit et fracto

apostemate sanilatem protinus

reinansit.

recepit,

Thau

signum super locum

Hoc

sigiio sanctus Fraiiciscus litteras

suas consueverat consignare.

Cuni in castro Poinerelo in montanis

et matri

Apuliae puella quaedam

et patri

unica fuisset defuncta et

mater sancto Francisco dcvota niniia

paruit
ei

tristilia fuisset

absorpfa,

ap-

sanctus

dicens:
,

noli

flcre,

quia luccrnae tuac lumen,

tibi

quod
duni.

deploras

exslinctum
suinta

mea
ftducia

est

intercessione

redden-

Mater
sed

igilur

corpus

cxstinctum
ct

non pcrmisit
filiam

efferri,

sancti Francisci

noinen

invocans
In

mortuam

apprehendens eam. incolumem allcvavit,

parvulus dc fencstra palatii cecidissel

urbe Roina,

cum puer
beatus

et penitus exspirasset,

Franciscus invocatur et vitae protiuus reslituitur.

In civitate Suessa exstiuxisset

et

cum quaedam doinus corrucns qucndam juvcnem

cadavcr jain
in

lecto

ad scpeiiendum posuisscnt,
,

niatcr heatuiu
ct

Franciscum tota devotione

qua poterat

invocabat,
et
in

ecce circa

mediam noctem puer

prorupit.

oscitavit ct sanus surrcxit

laudis vcrba

Fralcr Jacobus Rcatinus,

fralrihus

cum
ct

iii

navicula parva fluviuiu

quendam cum

perfransiisset

sociis

jam
43

super

ripaiu

674
posUis
ipse
iii

Cap. CL.
postremo so ad
profunduin
subracrsi
iiavis

De

sancta Pelagla.
,

exitum praepararet
est

revoluta navc
igitur pro
etiain

Huminis
beatura

demersus

Fratiibus

liberatione

Franciscum invocantibus, ipso

cordc, ut poterat, beati Francisci auxiliura implorante, ecce praedictus

fratcr

per

profundum

sicut

per aridam

ambulabat
littus.

et

de-

mersam naviculiun capiens cum ea pervenit ad

antem
ei

Vestimenta
tunicain.

madida non sunt nec aquae gulta proxiraavit ad

CAP. Cl. (145.)

De
plena,
et

saiicta Pclag^ia.
civilatis
et

Pelagia prima fcminarnm Antiocliiac corpore

rebus

et divitiis

pulcherrima,

habilu
vice

ambitiosa

vana'), aniino

corpore

impudica quadam
,

per

civitatem
nisi

cum

ambitione

maxima
et

transibat

ita

ut

nihil

super eam
ita

aurum

et argentuin iret
,

pretiosi

lapides

viderenlur,

ut,

quocuiiquc

aerein
!

diversorum aromatum odore repleret.

Quam

pracccdebat
,

et

seque-

batur multitudo maxima puellarum et pucroruni

claris crant induti vestimentis.

qui et ipsi prae-

Quam quidam

sanctus pater nominc

-)Veronus episcopus Heliopoleos, quac nunc

s^Damieta vocatur,

videns amarissime flere cocpit cx eo, quod majorem curain habebat

placere mundo, quamipsehaberet, placereDeo, procidcnsquesuperpa-

Timcntum faciem suam

cuin terra percutiebat et ipsam tcrrain lacrymis

inilii

rigans dicebat: altissiine Deus, ignosce

meretricis ornatus tolius vitae
inine,

peccalori, quia unius dici

meae industriam

superavit.

Ne

ine,

do-

confundat unius mcrctricis ornatus ante conspectum tremendae

inajestatis tuae; illa pro lerrcnis

snmmo
et

se studio decoravit,

ego

tibi

immortali domino placere proposui

plevi,

per

meam

negligentiam non imvobis, quia

Dixitque his

qui
in

secum erant:

in veritate dico

Deus hanc contra nos

sollicile sc depingit,
lesli

judicio producturus est, quoniain haec tani

ut terrenis amatoribus

placeat,

et

iios

coc-

sponso placcre negligimus,

Dum

hacc

ct siinilia dicerct,

suel

bito obdormivit visumque cst sibi,

quod quacdam columba nigra

foclida nimis circa euni cclebrantem inissam volaret.

1) K(l. Tr. ndilil

Qui dum cale3) Alii

veibo: nc vnrin.

2) Ed. Fr.

Ncronus,

nninin n

n.

Cap. CL.

De

sancta Pelagia.

675

chaincnos absccdcrc praecepissct, cohiinha disparuit et post inissam

rcdiens
et ct

ab ipso episcopo

in

vasc quodani aqiiae mersa

munda
Evi-

candida exicns tam

alte volavit,

quod

vidcri

non

potuit.

gilans igitnr, duni

et

quadam

vice

ad ecclesiam procedens praedicaret

Pelagia praescns csset, adco

:

compnncta

est,

qnod

ei

littcras

per nuntium misit diccns

discipula djaboli;
si

sancto episcopo discipulo fihrisli Pclagia

,

vcre Christi discipulus comprobaris, qni

nt

audivi, pro peccatoribus dc coclo desccndit,

me

peccatricem, sed

poenitentcm suscipere digncris.

tatem
salvari

Cui

ille

remisit:

rogo
,

ut humilisi

meam non
desideras,

tentcs

quia

homo peccator sum

videre non
poteris
,

sed

vcrc

solum mc

sed

inter alios

me

videbis.

Cumquc ad cum coram

ct

pluribus

advcnisset,

pedes

ejus apprehcndit

amarissime

flens

diccrc coepit:

ego sum Pe-

lagia pelagus

iniqnitatis

cxundans

lluctibus

peccatorum, cgo sum

,

perditionis abyssus, ego vorago ct laqueus aniinarum

mnllos dcinter-

ceptos decepi, quJie nunc cuncta perhorrui

rogavit

Tunc cpiscopus
Cui
illa:

cam dicens: quod

tibi

nomen cst?

a nativitatc

Pclagia vocor, sed propter vestiincntorum

appcllant.
ci

pompam mc Margaritam
suscipicns pocnitcntiani

Tunc episcopus clemcntcr cam

salutarcm injunxit ct in Dci timorc diligcnter instruxit ct sacro

baptismate regeneravit.
violentia
,

Dyabohis autem ibidcm clamabat diccns:

lioc

quam

palior ab

sene dccrepito
in

violcntia

sencctus mala!

Maledictus dics,

quo

contrarius

natus

es

mihiquc spcm

mcam maximam
Margarita,
diviliis

abstulisti.

Qnadam
vcnit et

insupcr noctc,

cum Pelagia dormirct, d^abolus

dixit sibi: doniina

ad

eam

eam

cxcitans

quid unquam tibi malc fcci?

gloria te ornavi?
tibi

Num-

quid non omnibus

in

et

Quacso

dic mihi,

quo
,

tc

contristavi,

ct

prolinus

satisfaciam.
christianis
et
ct

Tantum ob
efficiar.

secro
autera

ue
se

me

dcscras,
et

ne
in

opprobrium

Ipsa

signavit

djabolum
habcbat,

insufflavit

statim

evanuit,

Die terlio

omnia,
tribuit.

quae

praeparavit
dies

congrcgavit et
ignorantibus

pauperibus

Post aliquot autem

in

cunctis

Pelagia indc noctu aufugit et

monlc

oliveli dcvenit,

ubi habiet

tum ercmitae accipicns

in

parva cella ibidem se collocavit

Deo

in

multa abstincntia servivit. Maximac autem fainac ab omnibus habcbatur ct frater Pclagius dicebatur. Post hoc

quidam dyaconus supradicti

Cui dixit

cpiscopi Hicrosolimam causa visitandi loca sancta advcnit.

cpiscopus, nt post sanctorum locorum visilationem quacreret qucndain

nionachum nomine Pclagium

ct

ipsum

visilaret,

cuin

vcrus

43*

676

Cap. CLI.
Qiiocl

De

sancta MargarUa.
fecisset,

Dei scrvus csset.

iiequaquain
ipsain

cum
Et

ille

niox

ab

illa

cognitiis

propter

nimiam
ille:

inaciem

cognovit.
illa:

Cui

dixit

Pelagia: habesepiscopum?

imo domiue. Et
est.

oret pro

mc

ad domintun, quia vere apostolus Christi

Recedcns autem indc

et nullus

dietertiaadcellamejusrediit, scdcuin ad ostimn pcrcussisset

ei aperuissct
,

fcnestram aperuit et morluuin cum

inveiiit

ac

vidit.

Currensque cuin hoc cpiscopo nunliassct, episcopus

et

clcrus oin-

nesque monaclii convencrunt, ut tam sancto viro exsequias cclcbrarcnt

,

cumque dc
et

cella coipus ejus extraxissent

rcpcrcrunt,

quod
ct in-

mulier essct,

plurimum admirantes Deo gratias reddideruut

honorificc scpclierunt.

sanctum corpus

Obiit

autem

VIII. die

trantc Octobri circa aniios doiuini

CCLXX.XX.

CAP.

Cll. (146.)

De sancta
tanta
fuit

Marg^arita.
et nobilis,

Margarita dicta Pclagius virgo pulcherrima, dives

parcntuin sollicitudine custodita ct

optimis inoribus in-

structa tantaque pudicitiac honestatc

videri

vigcbat

quod ab hoininibus

modis

omnibus

rcnucbat.

Dcnique a quodam adolescente

asscnsu cuncta
gloria

nobili in

conjugium quaerilur

ct ulriusquc parcntis

nuptiis

neccssaria cuin

immensa

divitiarum
dics

ct

deliciaruin

pracparantur.

Cum

ergo

nuptianiin

advcnissct ct juvcnes et

pucllac et cuncla simul nobilitas ante thalamum jain paratum nuptiaruin fcsta

cum gaudio

cclcbraicnt. virgo

Deo

inspirante considcrans
in

damnuin
tcrrain

virginitalis

tam damnosis plausibus comparari, prostrata

virginilalis
ct

cum iacrjmis gloriam

niiptiaruni

molestias

tanta in cordc suo compcnsalioiic libravit, quod omiiia hiijus vilac

gaudia quasi stcrcora rcspucbat.

abstincns, media noctc

Undc noclc

illa

viri

consortio

Dco

se rccoramendans tonsis crinibus in virili

aiitcin

habitu
vciiicns
ct

clam
ct

aufugit.

Loiigc
sc

ad

quoddain

nionastcriiim

fratrcm

Pclagiuin
Qiii

appullaiis
saiiclc

ab abbatc rcccptns cst

ac religiose sc habiiit,
ct

diligcntcr

instructus.

tam

quod dcfuiicto sanclimonialiuin provisorc dc scniorum consilio

abbiitis

iinpcrio
iis

licct

invitus

nionastcrio
,

virginum
ctiam

cst

praclatus.

Dum

crgo

non soluiu corporum

scd

animaruiu pabula

Cap. CLII.

De

sancta Tliaisi meretrice.

ei

677

continue et inculpabiliter rainistrarel, dyabolns

qualiter prosperuui ejus

invidens studuit,

cursurn

objcctu

criniinis impediret. in

Nain

unam

yirgiueui,

quae prae foribus erat,

adulterium traxit et
et dolor

tumcscentc utero cum jam celari non posset, tantus pudor

omnes virgincs
solns
dicio

et

monachos utriusque

nionasterii consternavif,

quod

Pelagius utpote earum familiaris atque praepositus sine juct

cxaminationc

ab omnibus condemnaretur, qui foras

cum

ignominia pellitur et in quodam rupis specu recluditur,

sibique

monachorura severissimus depufatur,

et

qui sibi

panem hordeaceum

aquam tenuissime
solura
ibi

ministraret.

Quibus gestis monachi recesserunt

et

Pclagium reliquerunt.
turbatus fuit,

At

ille

oninia patienter susti-

nens

in nullo

scd gratias

sempcr Deo referens per

sanctorura

cxenipla sc

confinue
,

confortabat.

Tandcm

cura

finera

suum adesse cognovisset

davil:
nobili

abbati et monachis pcr litteras sic raanfui,

orta gpnere Margarita in saeculo dicta

niihi

quae, ut
vir

pelagus tentafionum transirem, Pelagius

nomen imposui;
jam quaeso,
sit

sum non pro dcceptionc mentita, quod

feminara nescierunt,
ostcnsio

factis ostendi;

dc crimine
iit,

vlrtutem obtinui, poenitentiam egi innocens, et

viri

quam

sanctae sorores sepeliant et

ut

expiatio

viventis,

nioricntis,

fcminae

virginem recognoscant,
His audifis monachis et

quam calumniafores adulterum

judicabant.

sanctimonialibus ad spchnicara currentibus Pclagius a ferainis fcmina,

virgo intacta cognoscitur et cunctis poenitentiam agentibus
uaslerio virginum honorilice sepelifur').
in

mo-

CAP.

Clll. (117.)

De

sancta ')Tliaisi meretrice.

,

Thaisis meretrix
dinis exstitit, ut
raiilti

ut in vitis patrura lcgilur,

fantae puhhritu-

propter eara vcnditis substantiis suisadulliniara

litibus

paupertatem devenireiit, sed aniafores sui prae zelo

se consertis

inter

frequenter puellae limina sanguine juvenum replebant.

Quod cum

audiisset abbas 3)Pafuntius, surato habitu seculari et uno

1) Rec. addiinl:

Finit legenda de

!>

iiua f eiuin aruiii

An

li

o cliift e
2)

ciTitalis
centiores

abundanlissima tnndem Pelagius appellaia. auf un t Thaide quondam mer. 3) Alii legiinl
: ;

Re-

1'

us.

678
solido
ci

Cap. CLII.
profectus
cst
nil

De
eam

saiicta Tlaisi meretrice.

in

quadani Acgypti eivitatc (lcditque

solidnm,

quasl pro
in

nicrccdc peocaudi.
,

IUa acccpto prctio

cssct et
dicit

ail

illi:

ingrcdiamur
vestibus

cameram

cumquc ingrcssus
invitarctur,

lectum

pretiosls
si

stratura
,

adscendcre
in

ad cani:

est intcrius cubiculum

illc

ipsuni eamus.

Et cum duxisset cum

Illa

per plura loca,

semper dicebat,

qnod videri timcbat.

si

autcm

dixit: cst

quoddam
cst

cubiculuni, ubi nuUus ingreditur,

,

vcro

Deum

times

on

locus
dixit

qui Deitati
ei:
ct

cjus abscondatur.

Quod
illa

cum sencx

audivissct,
se
scire
,

scis

csse

Deum?

Cumque

rcspondisset,

Deum
dixit

ct
ci:

regnum
si

futuri
iiosti
,

sacculi

nccnon ct

lornicnta pcccatorum
perdidisti
?

ergo

cur taiitas animas

Et non solum pro tua, sed pro illorum rcdditura ratioIlla

nem damnabcris.
Pafuiilii

vcro liacc audicns provoluta ad pedcs abbatis

cuiu

lacrymis

exorabat

dicciis:

scio

cssc

pociiilciitiam,

pater, ct coiilido rcmissionem tc orantc sortirij taiitum peto tribus

horis

inducias

ct

post hoc,
(ainiquc
collcclis
in

quo jasscris,
locuin
illi

ibo

ct,

quaecumquc
ubi

pracccpcris, faciam.
venire debcrct,
crata fucrat,
illa

abbas

coiistituissct,

omnibus

qiiaccunque cx pcccalo lu-

pcrlalisquc
:

niediam civitalcm

populo

spcctanlc

igne conibussit clamans

videte
,

venitc

omncs

qui
,

pcccastis,

uiccum

ct

quomodo ea
ad locuin
ille

quae mihi contulistis

cxuram.

Erat autem
oniiiia incen-

pretium auri librarum quadrlngentarum.

dissct
,
,

Qiiae

cum

qucin

abbas Pafuiitius conslitueiat,

in cellulam

pcrrcxit.

Quam

rcperlo

virginum monasterio
ct

parvam

reclu-

dens ostium cellulae plumbo signavit

parvam
jussitque

reliquit fcncstram,
ci

per quain

ei

victus niodicus
ct

iiiferretur,

oiniiibus dicbns

parum panis

paululuin aquae a cacteris niinistrari.

ait:

Gum
sicut

autcin
Jia-

sencx discedcret, Thaisis ad cuin

turali
cs.

quo jubes, pater, ut cx

Et
ille: in cella,

mcatu aquam meam cfriindam?

iteruni,

digna

Cumque

quoiiiodo

Deum

deberct adorarc, inquircrct,

iicqiie
iii

respondit: nou es digua noniiiiarc Dcuni

trinitatis

labiis tuis iiomcn

,

adducerc, scd ncc ad coclum

[ileiia

inaiius

cxpanderc

quoniam

labia tua iniquitale

siint

ct inaiius tiiac sordibus

iiiqiiiiialae,

scd tauluniniodo incuin!)ens coiitra oiientcm respicc, huiic sciiuonein

frequentcr
ilcrans:

qui

plasniasti

mc,

miscrcrc

nici.

Cnin

cigo

tiibus aiinis fuisset iiulusa, condoliiit abbas Pafiinlius el profcclns

cst ad

abbatem

') Aiiloiiiuni

ut

ab co reqiiireret,

si

reniisisset

illi

1)

Kd.

l'r.

lo^il a

oiii

iiiii

alii libri:

Aiillioiiis

(WlVruiit.

Cap.

CLII.

De

saacta Thaisi meretrice.

679

Deus peccata
discipulis
suis

sua.

Et narrata causa sanctus Antonius convocatis

iis
,

praecepit

ut

iila

nocte vigilantes in oratione

alicui

persisterent,

singillatim
,

utique, quatenus

ex his declararet

Deus causain

pro

qua abbas Pafuntius venerat.

abbas Paulus

Cum
quem

igitur invidit

cessanter orasscnt,

major discipulus Antonii

subito in coelo lectum pretiosis vestibus ornatum,

tres vir-

gines

clara

facie

custodiebant.

Trcs istae virgines fuerunt timor

poenac fnturae, quae ipsara a raalo retraxit, pudor culpae commissae

,

quae

el

veniam promeruit, amor justiliae,

qni

eara

ad

superna transvexit.
tantam esse Antonii
tonii,
,

Gumque Paulus

illis

diceret,

gratiam
tui

illam

vox divina respondit: non est patris

Anredis-

sed Thaisidis meretricis.

Quod cum abbas Paulus mane

Pafuntius

tulisset,

cognita Dei voluntatc abbas

raox profcctus

cum gaudio
Dixit autcm

cessit
Illa

et

ad raonasterium ostiura ccllae

adhuc
tibi

dlssipavit.

vero

rogabat,

ut

niancret

inclusa.
tua.
,

ei:

egredere, quoniara remisit

testor Deura
feci
,

Deus peccata

Et

illa

respondit:

quia, ex
et

quo huc ingressa sum

statui ante oculos
sic

ex omnibus pcccatis
,

velut

sarcinam

nieos

ct sicut

non dis-

cedit anhelitus de naribus meis,

non discesserunt peccata niea

illa

ab oculis
Pafuntius

meis
dixit:

sed flcbam scniper

considerans.
reraisit

Cui abbas
tibi

non proptcr pocnitcntiam tuam

quia
tiraorcm

Dcus
Et

peccata tua,

sed

scrapcr habuisti
dics
supcrvixit-

in
ct

animo.

cum
pace.

indc

illam

cduxisset,
EflFrcm

XV
illa

pausavit in
vcrc

Abbas quoque

aliam mcrctricera

simili

raodo

convcrtere voluit.

Nani cuni

racrctrix sanctuni EITrera

ci
,

ad peccan-

dum

alliceret

impudentcr,

dixit

EfTrem: sequcre
ubi
crat

nie.

Qua

se-

quente

cum ad quendam
dixit ci:

locum
,

niulliludo

hominum,
illa:

venissct,

sede huc
,

ut comniiscear tecunr.
nuiltitudine

Et

quoille:

raodo possum hoc facere

si

tanta

hic

stante?

Et

homines erubescis, nonne niagis lunm dcbes crubcsccre crcaIlla autcra

torem, qui revclat occulta tcnebrarum?

confusa recessit.

680

Ciip. CLIll.

De

sanctis Dionysio, Uustico et Eleutherio.

CAP.

eilll. (148.)

')Ilc sancti.s I>ioiiyisio,

Rii^tico et
vcl

leutherio.
Dioiijslus
iiitcrpretatur
,

velicineiiter
et nisus,

fugicns

dicitur
,

Uioquasi

ujsius

ilyo

quod

cst

duo,

quod

cst

clcvatio
el

secunduin
aniinam.

duo

elcvatns,

scilicet
,

scciinduiu
est

corpus

secunduiu

Vel dicitur a D;yana

,

quod
Dcus
,

Venus,

scilicet

Dca pulVcl
,

cliritudiiiis

ct

S30S,

quod

cst

quasi pulclier Dco.

ut

quidain ajunt, dicitur a -^dion^sia,

quae (nt

dicit

Ysidorus) est

quaedani geninia nigra valens contra ebrietatcin.

Fuit ergo vehcinen-

ter fugiens de nuiiido proptcr perfcctam abrenuntiationem, elev.atus

pcr internorum contcmplatioiiem, pulchcr Deo per decorcm virtutuia,

valens peccatoribus contra cbrictatein vitioruin.
sioncin
vico,
iii

Ilic
ciiiin

ante convcr-

mnlla praeiiomiiia habuit.

Vocatus cst
_)

Arcopagita a
id est,

quo habilabat

ilem dictus est

Thcosophus,

Dcuiu
^)

sapiens.

Item a Graecoruin sapientibus nsque hodic dicilur

,

Plc-

rigiontuuraiii

quod

latinc

dicitur

ala

cocli

quia

in

coelum ara
cst

spiritualis intelligcnliae mirabililcr volavit.

rius,
id cst bcatus.

Idcm dictus

Maca-

Itein

a patria dictus cst Jonicus; Jonica autcni,

,

ul

ait

Papias

una cst cx linguis Graccoruin

vcl
et

vcl

Jonicae sunt
cst pcs
,

genera columnaruin,
habct duas corrcptas

Jonicum

ut

idcm dicit)

quae

duas longas; per

quod ostcnditur, (|uod

,

ipse fuil sapicns doinini pcr occultoruin invesligationem

ala cocli

per coelcstiuin conlemplationcm

ncin.

bcatus per actcriioruiu possessiofuit inirabilis

Per
,

alia ostenditur,

quod ipse

rhctor per elo-

quciiliam

ccclesiae sustciitator pcr doctrinam, brevis sibi pcr hu-

luilitatcm,
(lc

longus Dci

aliis

pcr

ca.ritatein.

Augustinus autcin
est

in

L, Vill

civitatc

dicit,

quod Joiiicum

gcnus pliilosophoruui.

Distinguit cniui ibidein duo gencra philosophorum, scilicct Italicum,

quod

csl ex parte Italiac, el Jonicum,

quod

cst cx parte Graeciac.

,

Quia crgo Dionjsiiis suinmus crat philosophus

ditcbaliir
1)
'i)

idco

aiiloiiomatice

Joiiicus.

Ejus

passioiicm
l.inliiiii

cl

vitaiu

graccc dictavit JMcI)

Tiliiliis
il
i

c.npitis

viilgo

iiiscriliiliir

s.iiiclu Dioiiysln.
iiii'

Kil. l'v.

;i

iii

si

.1.

Apud

Isidnr.
II

(Jriy.

XVI.
,

4.

l.niis
Pl

diciliir I)
liliri

ii

iiiis.
lc^iiiil
:

3) Kil. Tr,
l' I

li

sc pli
III i
,

s.

4) Kd. Tr.

rcliiiiii

oiiiiies

iii.ili'

o ri g io

II t II

iirn

ijiiod

corrcxi

iiiiiiiii

in.uiilcilo

coiiiiiosiliiiu

sil

cx Orfieco nri^tryioy Tov orfjcirov.

Cap. CLIII.

De

sanctis Dionysio, Rustico et Eleutlierio.

latine

681

tiiodius Constantinopolitanus,

vero

Anastasius

apostolicac

scdis bibliotiiecarius, ut dicit ')Hincniarus Rcmoruni cpiscopus.

Dionysius Areopagita a beato Paulo apostolo

ad
in

fidcin Gliristi

conversus
dictus
scilicet

fuit:

qui Areopagita

a vico civitatis
eniin

quo habitabat,
Martis,
in

fuisse

dicitur.

Arcopagus

erat

vicus

quo

erat templum Martis.

,

Athenieiises
ut

enira singulos vicos dein

nominabant a Diis

quos colebant,
,

vicum,

quo colebalur

Mars, vocabant Areopagum

quia Areo dicitur Mars.

ct
ita

Yicum

in

quo colebant Pan, vocabant Panopagura,

singulos
vicos

singulis

Diis

dcnominabant.

Areopagus

auteni

vicus

erat

ex-

cellentior, quia ibi crat curia nobilium et scholae liberalium artium.

In hoc

ergo

vico

morabatnr Dionysius maximus philosophus, qui

et ct

ob plenitudinem divinorum nominum

cst

sapicntiae

Theosophus,

id

Deo sapiens,

dicebatur.

Erat

secum Apollophancs,
qui

id est
fell-

ejus conphilosophns.

Ibi crant

ctiam Epicnrei,
ct

poncbant
qui

citatem hominis in sola corporis voluptate,

Stoici,

in sola

animi
factae

virtutc.

In

die

igitur

dominicae
terram
in

passionis,
,

cnm tcnebrae
qui

fuissent

super

univcrsam

philosophi,

erant

Athcnis, non potuerunt hujus causam

causis naturalibus invcnirc.

fere crat c rcgioue
solis ct lunae, luna

Nonfuitenimnaturalis eclipsis

solis,

tum quia luna

in

ad solcm,

cclipsis vero fieri solet

tantum

S}nodo

autcra tunc crat quinta dccinia et -jita in perfecla distaiitia a solc,

tum quia

cclipsis

non aufcrt lumcn univcrsis paitibus tcrrac,

tuin

quia per tres horas durarc non potcst.

iu

Qnod autcm
,

illa

cclipsis
,

universis

partibus tcrrae
dicit,

lunicn abstulcrit
et

patet ex co

quod

Lucas evangelista hoc

patiebatur, et ex eo,
fuit

cx eo, quod ^) univcrsitatis dominus

et cx eo,

quod

fuit

apud Heliopolin Acgjpti,

quod

Romae

ct in

Graccia

ct in

Asia minore. Quod autem fueritRomae,

patibulo anixus est, maxiiuo

testatur Orosius dicens:

cum dominus
facto saxa
in

terrae motu per

orbem

monlibus scissa maximarumsolita

que

urbium

plurimae

partcs

plus

concussione ceciderunt

codemque

dic ab hora diei sexta sol in totum obscuratus est, tetra

terris

nox subito obducta

est

adco ut

stellas

tunc diurnis horis

vel potius in horrenda nocte toto coelo visas fuisse referatur.

Haec

Orosius.

Fuit etiam

apud Aegjplum,

et

hujus

meminit Dionjsius
orbes
uuifor-

in epistola

ad Apollophanem dicens:

oITusi

naniquc

1) 3)

Ed, Vr. verba

Kd. Pr. Igiiariis, Rec. Igmariis. 2) Ed. Fr. et iiiii) erfe c ta legil. u ii i v e r s i l a l i s niinore q u o d el deliide verba : et
:

ojuitlit.

682
mUer
quod

Cap. CLIII.

De

sanctis Diouysio, Rustico et Eleutherio.

tcnebraruin caligine tabescente, ut purgatuin rediit solis dia-

inetruDi,

regulam Philippi Arrhidaei assumsinins, curaque reperimus,

solem pati molestias non debere, ajo ad

et erat notissiniuni,

te: peritiac vastae sanctuarium,

adhuc nescias tantae

rei injsterium.

Quid, inquatn, spcculum doctrinae Apollophani, hissecretis adscribis?

Ad

quae tu

niihi ore divino et

non humani scnsns sermone

o bone
fe-

Dionjsi, divinarum permutationes sunt rerum.

riac diem et

Denique notatum

annum

annuntiationis,

quam Pauius

nostris auribus sus-

pensis intonuit, signis acclamantibus recordari cxpertus dedi veritali

jnanus et falsitatis sum nexibus absolutus.

Haec Dionysius.

Hujus
ct

etiam meminit idem

in
:

epistola

ad Pol^carpuin loquens de se
tunc

Apollophane

dicens

ambo
tempus

apud Heliopolim
luiiam
ct

praesentes et
;

coadstantes inopinabiliter soli

cniin erat convcniens
,

incedcntem videbamus

non

rursus ipsam a nona hora usque

ad vesperam ad

solis diametrura supernaturaliter restitulam. Eclipsira

autein illam vidimus in oricnte inchoalam ct usque

ad solarem tcrex codem

minuin
et

venieiilcm,
et

postca

rcgrcdientem

ct

rursus non

defectum

repurgationem, sed e converso secundum diamclrum

voto
astrologicae

factani.

Tunc cnim Dionysius cum Apollophanc

apud Heliopolim Aegjpli perrcxcrat

discipliiiae

et postea inde re-

versus

est.

Quod autem
,

fuerit in Asia, testatur

Eusebius

in

chroin Bi-

nica assercns

sc

in

dictis

cthnicorum legissc, quod tunc

Ihynia, quac provincia cst Asiae minoris, fuit tcrrac motus

ct

magnus
hora

major
in
et

solis obscuratio

quain

unquam
sit,

fucrit

et

quod
iii

dics

sexta
sint,

tenebrosam noctcin vcrsus

ut stcllao
Bithjiiiac,

coelo visae

quod Nicacae, quac urbs

est

cunctas

aedcs

terrae
gitur
,

motus subverterit.
philosophi

Tandcin, ut

in

hjstoria scholastica leut

ad hoc
Alibi

adducti sunt,
Icgitur,

diccrent,

quod Dcus

naturac patitur.

t^mcn

quod dixcrunt: aut ordo na-

tnrae pervertitur aut elcinenta incntiuntur aut Dcus naturac palitnr

ctclcmcntasibi compatiuntur. Alibi verodicilur, quodDionjsius dixit:

hacc nox

quaiu

novam

iniraniur,

tolius niuiidi
illi

vcram luccm ad-

venturam

significat.

Tunc

Atlicnienses

Deo aram construxcrunt

cum

ct supcrpositus cst titulus:

ignoto Dco.
cui

Singulis enim aris supcrlit

poncbatur
illi

titulus

indicans,
et

esscnt dedicatac.

vellcnt

olfcrri

holocausta

victinias,
faciclis

dixcrunt

philosophi: bonorum
anlc aiam ejus
,

nostrorum

non cgct, scd

,

gcnunectationcs

cl supplicahilis ci

quia noii quaciil oblatioiies

(.'uin

pecornm
Alhcnas
,

sed dclipiciirci

volionem

aiiiinoruin.

crgo Pauliis

vcni.sscl

Cap. CLIII. De sanctis Dionysio, Rustico

et Stoici philosophi

et EleutLerio.

683

cum co

dispiitabant

quidam aatem dicebaut:

Alii dicebant:

quid seminator verljorum hic vult dicere?

novorum

daemoniorum vidctur annuntiator

esse.

Adducentes ergo eum ad

vicum philosophorum, ut nova doctrina ibidem examcn reciperct,

dixerunt: nova quidem infers auribus nostris,

volumus ergo

scire,

quidnam

velint

haec esse.
dicere

Athenienses autem ad nihil aliud vaca-

bant, nisi aut

aut andire aliquid novi.

et inter caetcra

Cum

crgo Paulus

Deorumaltaria perlustrasset
dixit
illis

ignotiDei altare vidisset,

philosophis: qucmignorantes colitis, huncegoanuuntio vobis

fecit

verura

Deum, qui

coelum

et tcrram.

Deinde

dixit Dionysio,

quem
ille

prae cacteris magis doctum

in divinis

vidcbat: quis cst, Dionjsi,

Deus ignotus Deos non

ct sacculo

Cui Dionjsius: ipse est Deus vcrus, qui inter caeteros

cst demonstratus, sed nobis est incognitus ct nobis ignotus

venturo futurus et in perpctuum rcgnaturus.

spirilus

Et Paulus

homo an tantum
Cui Paulus

est?

Et Dionjsius: Dcus et
in

homo

est,

sed ideo incognitus est, quia ejus tantum

:

coclo convcrsatio est.

ille

est,

qucm praedico,

qui de coelis desccndit, car-

nem

susccpit,

mortem

suslinuit et die lertia resurrexit.

Cum autem
huic caeco,
vitatis vcrbis

Dionysius adhuc cum Paulo disputaret, forte transiit caccus per viam

coram
in

iis

statimquc dixit Dionjsius

tui vide,

Paulo:

si

dixeris

nomine Dci
,

et vidcrit, statim

crcdam, sed

magicis

quia forlc nosti verba, quae habcnt hujusmodi cfTicaciam.

tibi

Ego formam verborum

borum dices
ei:

pracscribam.

In

hac igilur forma verde virgine,

crucifixi,

in

nomine Jesu

Christi, nati

mortui, qui resurrexit et ad coelum adscendit, vide.

suspicio toUeretur, Paulus dixit Dionjsio
ferret.
,

Sed ut oranis

ut haec ipse verba proiit

Cum

ergo in eadera

forma Dionysius cacco,

Statim
Dionjsius

videret,

dixissct,

protinus visum

recepit.

cura

Damarl
a

uxorc sua

et tota familia baptizatus est et fidelis

cfTectns sicque

Paulo per Iriennlura instructus

ubi
ille

Alhenis
ipsara

cpiscopus
et

ordinatus

est,

praedicationi
illius

insistens

civitatem

maxiraara par-

tem regionis
in

ab fidem Christi adduxit.

vidit,

Huic Paulus ea, quae

dicitur,
sicut
ct

tertium coelum raptus

rcvelasse

ipsc

Dionysiusin plerisque locis insinuare videtur. Unde et de *)gerarchiis

ipsorum angelorum, ordinibus, dispositionibus

et clare disseruit,

ct officiis

tam luculcntcr

ut

non putares, ipsum hoc ab

alio didicissc, sed

et ibi

ipsum potius usque

in tertium coclura

raplum cssc

haec omnia

1)

Rec.

Iiie

laic

li

iis.

684 Cap. CLIII. De

conspexisse.

sanctis Dlonysio, Rustico et Eleutherio.

spiritii clariiit,

)Proplietiae

slcut

p.itct

iii

cpistola,

quam
silio

inisit

ad Johannem evangelistam
iibi'

in

Pathmos

insiilam in

cx-

relegatiim,

prophetavit, quod rediturus esset, sic diceiis:

gaude vere
valde

dilecte,
ct

vere
infra:

araabilis

et

desiderabilis

ct

diligibilis

dilectc;
et
et

ex

custodia,

quae
et

est

in
ibi

Pathmos,
boni Dei

dimitteris

ad terram
his
,

Asiae reverteris
post te
,

facies

imitationes

qui erunt

trades.

Dormitioni beatae

Mariae
videtur.

iuterruit, sicut ipse in libro de dLvinis iiominibus insinuare

Cuin ergo audivisset, Petruin

,

ct

Paulum Romae a Nerone

ad eos visitanmigrasscnt ct

in carceribus dclineri

cpiscopum
illi

sibi substituit et

dos accessit.

Vcrura cum

ad dominum

fcliciter

postinoduin Glemens pracsideret, ab ipso beato Clemcnte post ali-

quod spatium tcmporis

Elcutherius sociantur.

in

Franciam destinatur

et sibi Rusticus

et

Missus igitur Parisios

vciiit ct

multos ibidcui

ad fidem convertit

ct

ccdesias plurimas fabricavit et clericos diTaiita autcm in co gratia coelitus cmicuit,

vcrsi ordinis collocavit.

quod,
puli

cuin saepius pontificcs

ydolorum contia cum scdilionciu poad cum

concitarent et

populus
illo

perdendum sacpc

cura armis

concurrcrct,

mox

viso

aut omni feritate dcposita se ejus pesoluti

dibus provolvcbant aut nimio liinore

gicbant.
cultura

ab ejus pracscntia

fii-

Sed

dyabolus
ct

vidcns

ct

iuvidcns,
fidclibus

quod qnotidic

sui

decrcsccrct

inultiplicatis
iii

ccclcsia triumpharet,
ut prae-

Domitianum imperatorcm

tantaiu

commovit saevitiam,

ceptuin daret, quod, quicunque christianuiu aliquein rcperirct, aut

ipsuin
sacrificare

cogcret aut diversis suppliciis cruciarct.

a

Pracdi-

fcctus igilur *)Fcsccnninus contra christianos Parisios

Roma

rcctus

bcatum Dionysium populo pracdicaiitcm invcnit, statimque

,

captuin, colaphizatuin

consputum, dcrisuiu

ct loris durissimis alli-

gatuni

cum

sanctis Rustico ct Eleutlierio sibi praesentari praeccpit.

illo

Cum
cccc

ergo sancti coram

in

confessionc Dei constantcs adstarent,

quacdam matrona
his
ct
in

nobilis advcnit ct viruin

asscruit.

suum

lubricuni turviro ciliiis

piter ab
miltilur

niagis

deceptum

Pro ejus

itaqiic

Dci

confessione pcrscvcraiis
mililibus
flagcllanlur.

iiijustc

nccatur,

sancti

vcro

duodcciin

Dciiidc

magno pondcrc
dic

catcnaruin

coiistricti

carccri

inancipanlur.
naiiiinis

Sequcnli

Dionjsius
iibi

supcr cralcin fcrreani supposilis

inino

iiudus extcndilur,
clo(|uiuin

doet

dccantabat diccns:

ignilum

tuum

vclicnicnler

J) Ed. Vr.

iiliiloscpIiiiiH

i>i;ii'lVil.

2) Alii;

T es

^" ii ii

iis.

Cap. CLIII.
servns

De

sanctis Dionysio, Rustico et Eleutherio.

Iiiile

685

tuiis dilexit illud.

nuteui erlgitur el ad bestias feroclssi-

nias inulto jejunio excilatas projicitur.

Sed cuiu

in euin

impetuose
eas
fecit;

currercnt,

signum

crucis

opposuit

ct

inansuciissimas

deinde in clibaiuim jactatur, sed exstincto ignc

nil laeditur,

cruci

alTigitur ct diutius ibidem torquetur, inde depositus

cl
inuitis
aliis

cum

suis sociis

fidelibus

carceri

mancipatur.

Ubi

duin

missam

celebraiet

et

popiiluin

communicaret,

doininus Jesus
ci

eidem

cnm

immenso

luinine
,

apparuit ct pancin accipicns

dixit:

accipe hoc,

care meus

quia

mecum

est

niaxima merces tua.

Post hoc judici

praesentati iteruin novis suppliciis mactantur et juxta jdolum

ciirii

Mer-

cum securibus trium

ducc

capita

in

confessione trinitatis praecise

erexit
et

duntur, statimque corpus sancti

iuter brachia angelo
inilliaria

Dionysii

caput suura

ct

coelcsti luinine

praecedente pcr duo

,

dcportavit a

loco,

qui dicitur inons martiruni

ct

nsque ad
Taiita

locum, ubi nunc sua clectione

Dei providenlia requiescit.

antein ibidein angelorum mclodia insonuit, ut inter innltos, qui audie-

runt ct crediderunt, etiain ')Laertia uxor praefecti Lubrii christianam

sc esse clamavit et

mox ab

iinpiis

decollata ct in suo sanguine bap-

tizata occubnit, filius

antem ejus nomine Virbius Romac sub tribus

Deinde Parisios rcdiens baptizatur
et reli-

linperatoribus militavit.

giosorura

numero

sociatur.

Dum

autem

infideles

metuercnt,

nc

sanctornm Rustici

et Eleutherii

corpora christiani sepclircnt, jusse]\latrona

illis

runt, ut in Sequana mergerentur. vectores ad prandiura invitavit et

autcm quacdam nobilis

sanctorum corfecit,

epulantibus

pora

furtive

surripuit

et

agro suo occultc scpcliri

iiide sustulit et

quae

postea perseculione cessante

honorifice
aetatis
sociavit.

corpori beati Dionysii

Passi

sunt sub Domiliano anno domini

XCVI,

vero

beati

Dionysii

XC.

-) Circa

annos domini

DCCCXV
magni

tempore Ludovici legati Michaelis

intcr

iinperatoris

Constantinopolitani
filio

caetera
Dionjsii

munera
de

detuleruut

Ludovico
Graeco
et

Caroli

libros

gerarchia
sunt
recepti

de
,

in

Latinum
in

translatos,

qui
in

cum

gaudio
ejus

XIX

infirmi

ipsa

nocte

ecclesia

curati.

Cum apud
adjunxit:

Arelatium

sanctus

Regulus
nomi-

episcopus
nibus
njsio
,

missarum
canone

sollemnia

cclebraret,

apostolorum

in

recitatis

et beatis martiribus tuis Dio-

Rustico ct Eleutherio.
crederet,

Quo

dicto

cuin

adhuc Dci famulos

eoruin iiomina sic
Ed. Fr.
2)

vivere
1)

plurimura mirari cocpit,

cur

rr. oiuittit verba:

VulgO: Lartia, Yerba aiitecedfiilia: et cred. C i rca D C C CX Y.

oinittit

Ed.

686
nescicus
lii

Cap. CLIV.
canoiie protulisset.

De

sancto Calixto.

Et ccce eidcni mirantl trcs colunibae

a|)paruerunt super crucem altaris residentcs, quae sanctorum mar-

lirum

noraina

habebant suis pectoribus sanguine

sanctos

insignita.
intellexit.
in

Quas
Circa

diiigentcr

iutuens

migrasse

a corpore

annum domini DCXLIV Dagobertus rex Francorum (ut

habetur chronica)
rilia
,

quadam

qui longe ante Pipinum regnavcrat, a sua pucin

sanctum Dionjsium
Clotarii

magna veneratlone habere

sui

cocpil;

nam

et

quando

patris

iram raetucbat, ad ecdesiara sancti

Dionysii
fuissct,

continuo fagiebat.

Cum
iu
fuit

ergo

factus

jam rex mortuus

quod ejus

cuidam sancto viro

visionc monstratum est,

et

anima ad judiciura rapta

cxspoliationera

multi saucti suarura ecclesiarum

objiciebant

cidem.

Cumque ergo
Forte

mali angeli

jam

ad poenas rapcre eam

vcntu liberata
est
et

vellent, alTuit bcatus Dionjsius ct cjus inter-

ct
ibi

pocnam

evasit.

cnim cjus anima ad

rcx corpus

corpus

rcdiit

poenitentiam

egit.

Clodoveus

sancti Dionjsii minus religiose

et

discooperiens os brachii ejus frcgit

cupide rapuit

qui

mox

in

amentiam raptus

est.

Et nota, quod

>)Hiucmarus episcopus Remensis

Carolura
,

dicit in epistola,

quam
fuit

misit ad

quod
ut

Dionjsius

iste

niissus

in

Galliara

Dionysius

Areopagita,
in epistola

supra diclum

cst.

Idcm tcstalur Joliannes Scotus

ad Carolura, ncc forle ratio cx computo tcmporis contra-

dicit, sicut aliqui objiccrc yolucrunt.

CAP. CIIV. (149.)

Dc
(M)lixlus
niartiriuni

isancto Calixto'').
cst.

papa anno domini CCXXII sub Alcxandro inipcratorc

Cujus tcmporibus pars cmincutior urbis llomac

passus

divino est incendio concrcraala cl sinistra raanus Jovis ')aurca liquefacla.

Tunc

onincs saccrdotcs ad Alcxandrum inipcratorera vcncrunt

petcnlcs, ul Dii irati sacriliciis placarcnlur,

subito

Duni crgo oircrrent,

coclo sercno
Igii.nliis,

raauc

dic Jovis divino fulmine quatuor sacerIgii.Triiis.

l)Alii:
st.isio
II.
i.

Ignnrus,

Sod

riiin

Iiiler scriiit.i Hiiicm.nrl

s.

ep. nnin. opislol.i

ad Cnrolnni

Calviiin

de

.Tucturilali

vilac;

Dionysii nb AnnI.

liibliollioc-irio

Ir.inslalno

iiiveni.iliir (M.iliiilon. Aiial.

T.

\k 59

Six.

[pd,

421), non diiliiiiin pssp iiolcsl, (luin de llincinaro illo 2) Roc. ddunl iinpii, 3) Kd. Vr. oinillil (idj. nurefl.

liOC loco scruio sit.

Cap, CLV.
(lotcs

De

sancto Leonardo.
Jovis

687
et

ydolorum

luortni

sunt ct ara

concremata est

sol

obscnratus est, ila ut populus Ronianus fiigcret cxtra rauros.

diens
autcra

Au-

Palraatius

consul

quod Calixtus

cum

suis

clcricis

traus Tiberim latitaret, rogavit, ut christiani, per quos hoc nialum

contigerat,

ad purgalioncra

civitatis penitus dclerentur.

iliuc
,

Palmatius
scd

itaque potestate accepta,

illi

cum

cum

militibus properasset,

protinus

excaecati fuissent

territus

Alexandro

hoc protinus
oranis populus

nuntiavit.

Tunc imperator

jussit,

ut die Mercurii ut ab

conveniret et Mcrcurio
acciperet.

iramolaret,

co

super his responsa

Quod dum

fierct,

virgo

quacdam

templi, nnniine Juliana,

est

arrepta a dacmoue

exdamavit:

Deus

Calixti

vcrus

et

vivus

Deus, qui nostris

est pollulionibus indignatus.

Quod audiens Pal-

matius trans Tiberim ad urbcm Ravennatium ad sanctum Calixtum

accessit
et

cum uxore sua

et

faniilia

se

ab

eo

baptizari

fecit.

Quod audiens

imperalor accersitum

Siuiplicio

senatori

tradidit,

ut verbis blandis

eum moneret ex
Palmatio vcro

eo,
in

quod reipublicae plurimum

jejuniis et oratione perseve-

neccssarius
rante,
venit

esset.

ad

eum quidam miles,

proraittens, crederct.

quod

si

uxorem

suam paralilicam sanaret, continuo

orarct,
iila

Cum

ergo Palraatius
baptiza rae
rae.

sanata ad Palinatiuin cucurrit dicens:

et

in

nomine Christi, qui tenuit manura meam

allcvavit

Tunc

Calixtus vcniens ipsain cuin viro suo Simplicio et multis aliis baptizavit.

Quod audiens impeiator

jussit

omnes baptizatos
ct

decollari,
fecit.

Calixtum vero quinque diebus sine cibo

potu manerc

Ille

autem videns eum amplius conforlari, jussit eura diebus singulis

fustigari, deinde per fcnestrain praecipilatuni

alligatumque saxo in

puteura praecipitari.

Asterius autem presbiter corpus ejus de putco

elevavit et ipsum in cimiterio Calipodii sepclivit.

CAP. CIV. (150.)

De sancto
Leonardus odor populi a
quod
est

lieonarclo.
,

leos

quod

est

populus,

ct

nardus,

herba redolens

quia odor bonae faniac populuin ad se

trahebat.

Vel Leonardus dicitur, quasi Icgcns ardua, vcl Leonardus

dicitur a leonc.

Lco enim quatuor habet

in se.

Primo habet for-

688
titiuliiiein,

Cap. CLV.

De

Bancto Leonardo.

quara fortitudincm (ut dicit Ysidonis) habet in pectore

Sic heatus Leonardus

et in capite.

habult fortitudineni in pectore

,

per nialarum refrenationem cogitationum

et

in

capite

per infati-

gabilem supernorum contemplationem.

ct

Secundo habet sagacitatem,

oculoruni
,

hoc
in

in

duobus

scilicct

in
,

aperlionc

cum

dormit,

ct

directionc vestigiorum
,

cum

fiigit.

Sic Leonardus vigilavit

pcr laborem actionis

plationis
et in

et

vigilando
vestigia
in

dormivit per quietem

muiidaiiac
totius

contem-

sc

dclevit

alfcctionis.

Tcrlio habct virtuositatem

citat

voce,
ct

quia

cjns

vox

tertia die susfacit

leunculum
Sic

natuin

niortuum

omnem

besliam figere

gradum.

Leonardus multos inortuos

in peccatis resuscitavit et
fixit.

inultos niorluos bestialitcr viventcs in operibus bonis

Quarto
tiinet,

habet timorera

in

corde,

quia

(secundura

Ysidoruni)

diu

scilicet slrepitum ')rolaruinet cl tiincndo vitavit strepituin

ignem acccusuin. Sic Leonardus

tiinuit

mundanae

sollicitudinis ct ideo in

de-

seitura fugit et igncin terrcnae cupiditatis et idco oiuncs thesauros

sibi oblatos conteinsit.

Leonardus
Reinigio

fuisse dicitiir circa annuni doinini D.

Hic a sancto
Icvatus
et

Reincnsium archicpiscopo dc sacro

est.

fonte

ab
in

ipso salutaribus disciplinis instructus

palatio rcgis Franciae habebantur.
tinuit,

Cujus parcntes primi

Hic tantaiu gratiam a rege ob-

quod onines incarcerati, quos ipse visitabat, protinus abCuin

igitur

solvcbantur.

faina

sanctitatis

cjus

excrcsccret,

rex

multo tcmpore eum secum manere coegit, donec opportuno tcmpore

ei

cpiscopatum donarct.

Quod

ille

renuit et solitudinem dcsiderans

rclictis

omnibus Aurelianura piaedicando cum confratre suo Lifardo

devcnit, ubi, postquam in quodain coenobio aliquamdiu vixerunt, duin

Lifardus snpcr ripain Ligcris solitarius inancrc vcllet

et

Lconardus

pcr sancli spiritus adinonilionem in Aquitania disponcrct praedicare,

osculantcs
se

ab

inviccm discessenint.
in

Leonardus

igitur

ubique

pracdicans, niulta iniracula cxerccns

vicae
viciiia

quadam

silva civitati

Lemo-

habitavit

ubi crat aula rcgia causa vcnationis con-

structa.
illuc

Accidit autera, ut quadain dic rcx ibi venarclur et rcgina

causa dilcclionis cgrcssa partu pcriclilarctur.

proptcr rcginac
pericritationcin

Cuin crgo rcx

ct

fainilia

lugcrcnl cl Lconardus

pcr nciniis transirct ct gcracntiuin voccs audircl, pictatc commotus

illuc

propcravit

cl

a rcgc

vocatus prolinus

iiitroivit.

Cum

igitur

1)

Kd. Pr. oiiuUil: rotnriim.

Cap.
a lege intcnogatus,
fuisse

CLV.
quis

De
essel,

sancto Leonardo,
et

(589

se

sancti

Rcmigii
ct

discipulum

narraret

rex

spem bonam concipiens

a bono magistro

ipsum bcnc inslructum existimaiis ipsum ad reginam induxit rogans,

ut suis

precibus de recuperata conjuge et cdifa prole

duplex gau,

dium obtineret.
impetravit.
illc

Tunc

ille

orationc
in

fusa,

quod
ct

petebat

protinus

(hira

autem rex multa

auro

argcnto sibi olTcrrct,

protinus recusavit admoncns, ut hacc pauperibus daret, diccns

nullis

ego

horum indigeo
divitiis
soli

scd tantum
Christo

in

aliqua silvarum contemtis

desidero.

huJHS

mundi

famulari

Cum autcm
illud

rex totum illud

accipio
niihi
,

ncmus

sibi tradere

vcllet, ille ai(:

non totum

sed quantum nocte cum mco ascllo circuire potcro, tantum

concedcre exopto.

Quod

rcx

libcntissime adimplcvit.

Conduobus

structo itaquc ibidcm monastcrio, ibi diu

cum adjunctis

sibi

monachis
iis

in abstinentia

multa degebat.

Cum autcm aqua uno ab

pcnitus
fodi jussit,

milliario

distarct,

putcum ibidem siccum

suis implevit.

qwem aqua orationibus

Locum autem
traditus

illum Nobiliafuissct.
in

cum

appellavit

eo

quod. a rege nobili

sibi

Ibi

tantis miraculis coruscavit,

quod

quicunquc ejus nomcn

carcere

invocasset,

mox

ruptis

vinculis

nullo contradicentc liber abirct et

suas

eidem

catenas
et

vel

compedes praesentaret.

Horum

plurcs

secum nianebant
miliae

ibidem domino serviebant.

stirpe vcnditis

Septem quoquc ')fact

de cjus

nobili

omnibus ad cuni vcnernnt

distributis singulis in
riraos

ncmore cum ipso manentes excmplo suo pluvir

attraxerunt.
VIII

Dcnique sanctus

Leonardus

niultis

clarus

virtutibus

Idus Xovcnibrcs

ad dominum migravit,
tlcricis
illius

ubi,
est

post-

quam nmita
latum,
erat,
ut
,

fecisset

miracula,
illc

ccclesiae

reve-

quia locus
ecclesiam

proptcr mullitudinis frei(jientiam artus

illuc

alibi

fabricarenl el

corpus sancti Lconardi

ct

honorifice
orationi

transportarcnt.
insistcnles

At

illi

cum populo triduano jojunio

vidcrunt

respicicntes
in

totam

provinciam

nive

coopertam, locuro autem illum,

volebat,

quo sanctus Leonardus quiesccre

Ibi

omnino

vacuum

conspexernnt.
circa

itaque

translatus;

quanta miracula praecipue

faciat,

incarceratos

dominus

per

cuni
testis

immensa

ferri varietas ante cjus

tumulum dependentis

exsistit.

!S.

Vicecomcs Leraovicensium ad terrorem main ')cippo

lorum quandam gravissimam catenam fecerat, quam

tnrris
affigi

suae

mandaverat; qua catcna quicunque collo cingebatur,

1)

Ed. Pr.

faiimlne

legit.

2)

Ed, Pr.

typo.

44

690
ciillibet a(iris

Cap. CLV.
inteinperiei

De

sancto Leonardo.
setl

expositus non una,

,

quasi mille mor-

tibus angebatur.
illa

Accidit auteni

ut quidara scrvus sancti Leonardi

catena sine culpa ligaretur; qui cum fcre ultimum spiritum efflaintra se,

ret,

quo

poluit,

>)toto

sanctum Leonardum alTectu rogavit,

Statimque
ti-

ut,

qui alios liberaret, sibi

quoquc servo suo subveniret.

sanctus Leonardus in veste candida sibi

apparens dixit: noli

mere

quia non raorieris

surge

et

hanc catenara tecura ad ecclequia ego

siam mcara deferas,

sequere rae,

praccedam

lc.

Qui

consurgens

et

catenam accipicns sanctum Leonardum praccedentem

est statimque, ut

usque ad ecelesiam suam sccutus

beatus Leonardus ipsura
diniisit

ante forcs

fuit,

ct ecclesiara

intrans, quani sanctus

et

Leonardus

sibi

fecerat,

omnibus enarravit

calenara

illam

tam

maxiraam ante tuniulum ejus suspendit.

in loco sancti
fidelis

ct

3. Vir quidam
sancto

Lconardi Nobiiiaco habitaiis

eideni qui

valde
intra

exsistens a

quodam tjranno captus

iste

est;

tyrannus

se cogitans diccbat: Leonardus

ferri ante

orancs

absolvit ct oinnis vis

Si

euni,

vclut
,

cera antc igncm, liqucscit.

hunc igitur
liberabit,

vinculis
si

ligavero

protinus

Leonardus adcrit
inillc

ct

ipsuin

autem ipsum custodire possem,

Scio
igitur,
et
,

solidis

ipsum rediiuerc

facercm.
veani

quid

faciain.

In

turre

inea profundain fo-

faciam

horainera

hunc

coinpcdibus

aggravatuin

ibidcin

)subraergam
iu

deinde super os foveae ligneain archain construain,

niilites

qua ariuatos

accubare faciain.

Licct
iiitravit.

cnim Lconardus
Qui cum
totuin,

ferrum confringat, tamcn nonduin sub terra

quod cogitaverat

implevisset
,

ct

ille

homo

sanctuin Leonarduiu
in

saepius inclamaret

Leonardus nocte veniens archam,

qua jaita

cebant

niilites,

revolvit et taraquain inortuos in scpulchro.

cos

sub ipsa conclusit.

fidclis

Dcinde cuni multa lucc foveani ingrcssus inanuin

cic

sui
tu

tenuit

dixit:

dorniis

an vigilas?
ait
:

Ecce Leoiiardus,
adjuva me.
ulnis

quein

desideras.
confractis

At

ille

adinirans

domine,
propriis

Confestiin

catenis

apprchensuin

cxtra

turriin portavit,

dcinde sccutu, sicut amicus cum amico confabulans,

et

usque ad locura suuin

grinus

domum ipsum

dcduxit.

4. Percct in

quidam

cuin
in

a visitatione sancti Lconardi rediisset

Avernia captus
ut

cavca inclusus csset, eos plurinium deprccabalur,

amore

sancti Leonardi, cuin nihil

unquam eos

ofTendissct, euin re-

laxarc debcrcnt.

Quircspondcrunl, quod,

nisi sc

copiose rcdimeict,

1)

Ed. Pr.

TOto

Jeijil

et oiuiltit

ffectii.

2) Ed. Pr, sii

1)

ii

gn

iii.

Cap.
iion exiret.

CLV,
sit iiiter

De
vos

sancfo Leoiiardo.

G91

Et

ille:

et saiictuiii

Leonarcluin, cui luc sciatis

reconunendatum.

Sequenti igitur nocte

sanctus

Lconardus doniino

illiuscastri apparuit et, ut peregrinura

suum

diuiitteret, iinperavit. Ille

vcro inane ')cvigilans cl visioneni quasi somniuni parvipciulens nullatenus dimitteie voluit.
sed
ille

Altera nocte eadcni impcraiis

silii

apparuit,

iterum obedire contemsit.

Tertiavero noctesanctusLeonardus
turris cuin

peregrinum accipiens extra oppidum deduxit sfatinique

raedia parte castri corrucns oppressis phuibus solum principcm ad

sui

confusionem
in

fractis

cruribus

reservavit.

Leoiiarduin
et

5. Miles
invocabat,
in

quidam
qui

Britannia incarceratus sanctuni

cunctis

statim

videutibus
et

et

cognoscentibus
et

stupcntibus

inedia

domo
catenas

apparuit
in

carcerem intrans
et

vincula frangcns

lio-

mini

manibus posuit
perterruit.
et

per inediuin illoruni deducens

omnes stupore
ejusdem

virtutis,

6.

Fuit

et

alius

Leonardus

professionis

cujus

corpus

apud Corbiacum
tanta se huini-

requiescit.
litate

Hic, cuin in monasterio esset praelatus,

dejiciebat,

ut

omnibus inferior videretur.

euni

Sed

cuin

oninis

paene

populus

ad

conflueret

quidam

invidi

rcgi
,

Clotario

suaserunt,

quod,

nisi

sibi

praevideret, pcr Leonarduin

qui multos

suh

obteiitu

religionis

colligebat,

regnura
lex niinium

Franciae
credulus

detrimentum

non modicum sustincrct.

jussit.

Quibus

eum

expclli

Venicntes autem milites adeo hujus verbis couipuncti sunt,

quod se suos futuros discipulos spoponderunt.

iiitens

Rex quoque poe-

veniani petiit ct detiactores rebus et honoribus privari fecit,

ct

sanclum Leonardum

valde

dilcxit

et

vix

ad prcces sancti de-

Iractores dignitati pristinae restituit.

ut,

Qui a Dco similitcr impetravit,

niox

quicunque

in

carcere
autein

tenerentur,

invocato

suo
,

nomine
serpens
tetendit.

solverentur.

Dum

quadam

die oiationi incumbcrct

quidam
-)Qui
vero

inaximus
propter

parte

pedum

usque
ab

in

ejus

sinum

boc
dixit

nullatenus
ei
:

oratione

surrexit,

completa
tuae

oratione

scio
,

quia

ab

initio

creationis
,

homines,
tibi tradita

quantum
est

praevales
,

inquietas,
in

sed

nunc

si

in

me

poteslas

fac

nie,

quidquid merui.

Quo

dicto

serpens per caputium ejus exsiliens ad pedes ejus mortuus corrui

Post

hoc autein

cum duos episcopos discordautes sedasset

,

in

crastinum sc finienduni praedixit

l)

circa annos domini

Ed. Tr.
2) Verb.i

DLXX.
;

Verbn: evigilaii>
Ed. rr.

lu.isi

oiikittit

Oui

sur-

re X

il oiniitit

44

(i0'2

(!).

CLVI.

De

sancto

Luca evangoHsta.

CAP. CIVI.

(151.)

De
Liuas

isaiicto liiica e^^aiig^eli^ta.

ipsc

intprprctatui'

consurgens

vel

eievans

vel

(licitui

Lncas a
80 in

luce.

Ipse enini fuit consurgens ab

Dei,

amore
,

munili, elevans

amorem

Fuit eliam lux nuuuli

Mattli.

eo

quod

munclum

iiln-

minavit univcrsum,
nuindi est ipse
Eccl.
sol.

V.:

vos

estis

lux

mundi.

Lnx autcm
aspcctu dcest

(iuac

{|uiilem

lux lial)ct in silu sublimitatem,

altissimis Dci;
et
in

XXVI;
,

sol

oriens

mundo
duice

in

lectabilitatem

Eccl.
iu

XI:

lumcn
'^II.

deiectabilc
IV^:

ocuiis

videre solem
et

motu vclocitatem,

Esdr.

magna

cst lcrra

excclsum est cocium

et vciox cursus solis;

in

cfFcclu utilitalem,
ct
soi.

quia sccundum piulosopluuu

iiomo

gcncrat

iu)niinem

Sic

Lucas habuit subiiraitatcm per coclestium contempiationcni, dclectabiiitatcm

per

duiceni

conversationem

veiocilalcm

per

ferventcm

pracdicationem, utilitatcm per doctrinac suae conscriptionem.

1. Lucas S^'rus natione Antioclicnus arte medicus fuit sccuudum

quosdam unus de LXXII

dicat
,

doniini discipulis.
,

Sanc cum Hieronymus

non domini
,

cum

fuissc discipuium aposloiornm

el fiiossa

supcr Exod.

XXV

notet,

quod domino pracdicanti non adhaesil,

est,

scd post resurrectioncm ejus ad fidem venit, magis tenendum

quod non
Qui tantae

fucrit
fuit

uiuis

de

LXXII,
in

licet aiiqui

sic

fuerunl opiiiati.
fucrit,

perfcctionis
et

vila,

ut

optime
et

ordinatus

quantum ad Deum

quantum ad proximum
olficium.

quantum ad

se ip-

Bum

et

quaiituru

ad suum

Kt

in

signuin

hujus quadrusciiiccl facicin

pruis ordiiiationis quatuor facics haiicre dcscribilur,

hominis

et Icoiiis,

bovis et aquiiae.
et

(Juodiibet cnini dc auimalibus

I.

habcbat quatuor facies

ut hoc inclins videatur,

quatuor pcnnas, ut dicilur Ezech.

aiiimal
in
,

Et

imagincmur aiiquod
ct

quod habeat
supcrficie

caput quadratum, ut lignuni qundratum,

qiiaiibct

imagincmur unani facicm, a parlc anlcriori faciem hominis, a dextris

facicin

lconis

a sinislris

faciciu

vituii,

a parlc

posleriori

laciem aquilac. Quia vero facics aquiiac supcr alias cmincbat proptcr
colli

productionein

quod

in

ca

longum

est,

ideo

dicilur,

quod

erat desuper.

(}uodlibct eliam lioruni qualuor pciinas habcbat, quia,

et
in

cum quodlibel animal quasi quadralum imaginemiir

sint

quadialo

quatuor anguli,

in

quoiibet angulo erat una penna. Pcr isla quaI.

1) Lonii.s niliiliis in Viilj!.

I.

iion occiirrit.

Cap. CLVI.
tiior
rtiiinialia
seciiiKliiiii

De

sancto Luca evangelista.

G93

saiielos

quatuor evangelistae

sigiiificantur.

quoruin quiiibet liabuit quatuor facies scribeiido, scilicet de huinanitate, passione,

rcsurrcctione et divinitatc: singuiae tainen singulis

per quandain appropriationein attribuuntur

Mjitthaeus
in

Secundum Hieronyniuiu
circa
Ghristi

honiine
iinnioratur,
in

figuratur,

quia

principaliter

humanitatein
dotio,

Lucas

in

vitulo

agens de Chrisli sacerCatuli

Marcus

leonc evidentius scribens de resurrectione.

in

cnim lconum, ut dicunt, usquc

sed
rugitu
leonis
in
,

diein tertium quasi mortui jacent,

die

tcrlio

excitantur,
in

Iterum
cactcris

quia incepit a
altius
volaiis,

rugitu

praedicationis

Johaniies
divinitatc.

aquila

scribcns

de Christi

Christus

etiam,

de

quo

scribit,

omnia

ista

quatuor
leo
in

luit,

scilicet hoino natiis

de virginc,
asccnsionc.
,

vitulus in

passionc,

resurrectione,
in

aquila

in

Pcr has
sicut qui-

igitnr quatnor facics,

libct

quibus designatus est Lucas

ostenditur,
qualiter
illis

alius

cvangelista,

quatuor inodis

fuerit ordinatus. fuerit

Nani

pcr
ad

faciein

hoiuiiiis

ostenditur,

quod

reclo
in-

ordinatus

quantuin

proximuin,

quem debet
Per

rationc

struere,
est

mansueludine attrahere
ralionale
,

et libcialitate fovere.
et

Ilomo cnim

animal

maiisuetum

liberale.

facieni aquilae
,

ostenditur, quod rccte fuerit ordinatus quantum ad Dcuni

quia in

eo oculus intellectus contuctur

alTectus

Dcum

pcr contcmplationem, rostrum

,

ad

ipsum

cxacuitur

per meditationem Aquila

senectus
acuti

insupcr
luminis

abjicitur

per

novam conversationem.

enim

cst, ut rotam solis irrcvcrberatis oculis adspiciat ct in altuin niirabiliter

clevata

pisciculos
,

in

inedio
in

maris

vidcat.

Rostrum
,

ctiain

nimis
ct
sic

aduncatuin
usui

nc iinpcdiatur

cibo capiendo

pclrac allidit
solis

cibandi habilcin

efficit.

Exusta insuper a calore

et in

fontem magno impetu sc projiciens seneclatem

oculoruin
caliginein

abjicit, calore

solis

consumente

et

pennas alleviante.

Per

faciem leonis ostenditur,

se,

quod rccle
per

fuerit ordinatus

quantum ad

quia

habuit

gcnerositatem

nioruin

conversationem hoct passihili-

ncstam, sagacitatem pcr insidiarum hoslilium vitationein

tatem pcr afflictorum coiupassioncni.

rosura
,

Leo

cst

enim animal gene-

quia rcx animalium

,

est

sagax, quia vestigia cauda delet,

quia quartanam patitur.

cum

fugit, nc invcniatur
vituli

passibilc,

Pcr

faciein

sivc

bovis

ostendilur,
fuit

quod

recte

fuerit

ordinatus

quantum ad suum ofRciHm, quod

morose processil
tatc cl infantia
,

scribcrc evangelium; ibi enim

ct iiativi-

quia

incepit

a nativitate praecursoris

Chrisli, et sio paulatim processit

usque ad ultimam

H94

Cap. CLVI.
:

De

sancto

Luca

evangelista.

toiisiuniiiationem
ul,

discrete incepit, quia post alios duos cvangciistas,

quod

illi

oinisissent, iste suppieret ct,

quod sunicienter
tuit,

dixissent.

oinitteret; circa tcinpluin

in

ct sacrificiuru imnioratus
et in
tinc.

quod patet

principio

iii

mcdio
.

Bos

eniin

est aniinal

morosum.

in

ungulis

iissum

pcr

quod
it

intelligitur

discrctio

iinmolantium.

"^erum
fuerit,

qualiter beatus Liicas

praedictis quatuor modis ordinatus

ejus
series
nielius

melius
igitur

ostcnditur

si

vitae

indagalur.

Primo

ordinatus

luit

quantuiu

ad Dcum.

Tripliciter autei

ordinatur
scilicct

homo quantum ad Deum (secundum bcatum Bernarduin),

,

afTcctione

cogitalione

ct

intcntione.

Aircctio

debct cssc

sancta cogitatio
liabuit
,

mnnda

ct intentio recta.

AfTectionein igiiur sanctain

quia
Liicain:

sancto
obiit,

spiritu

plenns
in

fuit.

llieronymus

in

prologo
sancto.
et

super

inquit,

Billiynia

plcnus
fnit

spiritu

Secundo habuit cogitationem rnundam,

inente
;

quia

virgo

corpore

in

quo notatur muiiditia cogitationis

.

ipsius.

Tcrtio habuit

iiitentioncm rcctain

qiiia

in

oinnibus, quac faciebat, honorein doultiniis

mini quacrebat.
actus

De

his

duobus

dicitur

in

prologo supcr
,

apcslolorum.

Siuc

crimine
j

in

virginitate

perinanens

hoc

quantuin ad miinditiain cogitationis

doinino inaluit scrvirc,

id est

ad

honorein
fuit

domini,
ordinalus
ei

Iioc

quantum

ad

rcctitudinein

intentionis.

Secundo

ad proximum;

ad

proxiinum autcm ordi-

namur
(liini

tum

iinpeiidiinus,

quod debcinus.
sunt,

Tria

autcm

secuii-

Kidiardiiiii

de

sanclo Victore

quae proxiino debcmus,

scilicet nostruin

posse.

nostruni iiosse,

nostrum vcllc, ut quartum

iii

addatur nostruin agcrc.

in

Nostrum posse
iii

subsidiis,

nostrum nossc
in

consiiiis,

iiostrum

velle
liaec

desideriis,

nostrum agcrc
iiiit

obse-

quiis.

Uuantiini
ciiim

ad

qiialuor,

ordiiiatus
siiuiii
iii

beatus
,

Lueas.

Dedit

prinium pro\inio posse

in

subsidiis

quod patet
et

ex hoc,

quod Paulo
niinqiiani

omnibus tribulalionibus semper adhacsit

in

ab
II

cu

diseedens (Mdeni

praedicatioiiis
Iii

subsidiuin
dicit:

fuit,

Titnolh

IV: Lucas est niecuni solus.

scilicet adjulor ct
Iii

hoc,

qiiod

inc-

cum, tamquani

defcnsor,

iiotatur. i|ualiter sibi

fcubsidia praeslilil.
.slantcr ci adliaesil.

hoc,

quod
II.

dicitur:

solus, iiotalur, <|uod condicit

Iteruin

(ior.

VIU

de Luca:

iioii

soluin

autcin, sed et ordinatus cst

ctc.

ab ccclcsiis socius peregriiialionis nostrac

in

Sccundn sunin
tribuit,

nossc

consiliis.

Tunc

eiiiin

suum nosse
,

proximo

cuin doctrinain apostolicain ct evangclicant

ulililalein

quain

ipse novcrat,
le.stalur
in

ad

proximorum
visuin

coiiscripsil.

De hoc

ipse sibi

prologo suo

dicetis:

cst et inihi assccuto oniiiia a

Cap. CLVI.
principio diligenter

De

sancto Luca evangelista.

tibi

695
iit

ex ordine

scribere, optime Theopliile,

agnoscas eorum verborum, de quibus es eruditus, veritatem.

liter

Quaverbo,

etiam praebiiit suum nosse

dicit

in

consiliis,

patet ex

illo

quod

Hieronymus

in

prologo, quia ejus verba animae languentls

sunt medicina.

Tertio ejus velle in desideriis, quod patet ex hoc,

quod

iis

saluteni

aeternam desideravit
id est, salutem
,

Coloss,

IV.

saliitat

vos

Lucas medicus, salutat,

ejus agere in obsequiis

acternam cxoptat.

Quarto

quod patet ex hoc, quod dominum, quetn

,

aliquem peregrinum existimabat

hospitio

rccepit

et

ei
,

omne ob-

sequium
in

caritatis

exhibuit.

Fuit

enim socius Cleophae

dum

ibat

Emaus,

sicut aliqui dixerunt, prout refert Gregorius in Moralibus,

licet

Ambrosius

dicat

aliuin

fuisse,

ciijus

etiam

nomen

ponit.

Tertio fuit bene ordinatus, quanlum ad se ipsura.

Tria aiitem sunl

secundum Bernardum
et

quae optimc ordinant homineni ad se ipsuin

victus

sanctum

faciunt,

scilicet

sobrius

actus justus,

sensus

pius, et

quodlibethorum secundum ipsuni Bcrnardum

contincuter,
si

in tria dividitur:

victus, inquit, sobrius erit, si

si

socialiter, si hurailiter
,

vixerimus;
sus
et
;

actus justus erit,

fuerit rcctus
,

discretus

fructuo-

rectus per bonara intenlionera

')discretus per

moderationein
erit
,

fructuosus

per

aedificationera

sensus
,

pius

si
,

fides

nostra sentit

Deum summe potentem

per
ejus

sumnie sapientem
credaraus
ciedainiis

summe
infir-

bonum,
mitatem
rantiam,
tcm.
,

ut

potentiam

nostrain
nostrain

juvari
corrigi

per ejus per

ejus

sapientiani

igno-

bonitatem
.

nostrara

credamus

dilui

iniquita-

Haec Bernardus
Primo

In

his

omnibus beatus Lucas

victum

fuit optinie

ordinatus,
citer,
in

enim habuit

sobrium,

et

hoc

tripli-

quia vixit continenter;

nam, ut testatur Hieron>inus de eo

ipsc

prologo

super

Lucam

ncc

uxorera
in

unquam habnit nec

hoc,
Luc.

filios.

Secundo
et

socialiter;

hoc

notatur

quod
ult:

dicitur

de

ipso

de

Cleopha
ibant

opinione
die
etc.

piaedicta

duo

ex

discipulis

Jesu

ipsa
et

Socialitas

enim

notatur in
,

hoc, quod dicitur:

disciplinati,
id

duo,

ex hoc, quod dicitur: discipuli

quia
hii-

est

bene morigerati.

Tertio liumiliter; cujus

socii sui
,

militas insinuatur in hoc,

quod nomen
Nara
suura

scilicet

Cleophae,

repressit

et

suura tacuit.

secundum opinionera quorundara

siluit.

Lucas ex
justura
1)
i i
,

huniilitate

nomen

Secundo

habuit

actura

qui quidem actus fuit rectus per intentionera;

;

hoc notatur

Ed. Pr.
ni.

di !C

r e

tu

per

bonnm

intentioneui et coinin en su r-

ne

696
iii

Cap. CLVI.
,

De
qui

sancto

Luca

evangelista.

oralionc

ciini
tiii

(licitur;

cnuis

inortilicationein jugiter in siio

corporc pro
iindc in

noininis ainore portavit.

Discretus pcr moderationein,

iindit,

rorma bovis monstratus cst, qui iingulaiu

per quod

virtus discretionis cxprimitur. Fructuosus per acdificationeuii ')adeo

quippe

fuit

proximis fructuosus, quodab omiiibus carissimus habebatur,

:

nnde Coloss. IV vocatur ab apostolo carissimus

niquit, mcdicus carissiinus.

salutat vos Lucas,

Tertio habult sensuin pium, quia cre-

didit et in suo evangelio professus csl Dcuin esse

summe potentem,
dicit in IV. capi-

suninie sapicntem,

summe
XVIII.
fuit

bonuin.

De duobus primis

tulo: stupebant in doctrina ejus, quia in potestate erat

l)e

sermo
solus

ipsius.

tertio

palet

capilulo:

neino

boiius

nisi

Deus.

Quarto

ct ultinio

optimc ordinalus, quantum ad suuin officium,

Iii

quod
fuerit

fuit

scribere
,

evangelium.

lioc

autem patet,

qualiter

ibi

ordinatus

quoniam

ipsum

suuni

evangeliuiu fulcitur multa

veritate,

-)repletur multa ulilitate, decoratur multa venustatc et au-

thenticatur
veritate.

inultorum
autein

auctorilate.
triplex

Primo
,

namque
vitae

fulcitur
,

luuUa
el

Est

veritas

scilicet

justitiae

doctrinae.
justitiac

Veritas vilae est adaequatio manus ad linguam, veritas

est

adaequatio sententiae ad.causam,

rei

veritas

doctrinae

adaequalio est

ad intellectum.

Hac

triplici vcritate

ipsum evan-

geliuni fulcitur, quia in ipso evangelio haec triplcx veritas edocctur.

Ostcndit eniin Lucas,

Chrislum hanc triplicem vcritatcin

in se ha-

buisse ct alios docuisse. Ostcndit autein Christum hanc tripliccm veritatein

habuisse per testinionium adversariorum, sicut patet Luc.

;

XX:

magistcr, scinius, quia rccte dicis ct doces

ccce veritas doctrinae.

Et noii accipis personain;

viain

ccce

veritas justitiac.

Sed

in

veritale

Dei doces; ccce veritas vitae.

in

Bona

eniin vita dicitur via Dei.

Secundo ostendilur
ritatcin docuissc.
sistit in

ipso suo evangelio, Christuin lianc triplicein ve-

Prinio cnini ibidein docctur vcrilas vitac, quae coii-

obscrvalione mandatoruiu Dci.

Undc

dicitur X. cap

diligcs

dominumDeum etc. hoc fac, ctvives HemXVIII: interrogaviteum quidam princcps dicens. magisler boiic, quid faciens vilain aclernam possidcbo ? Elscquitur
doclrinae.
:

inaiulalaiiosti,

noii

occides etc.

Sccundo

veritas

Unde quibusdam
cap.
:

haiic veritatem doctrinac pcrvertentibus

id

dicebat

.XI.

vaeh vobis Pharisacis. qui dcciinatis,

,

cst dc-

cimando praedicalis

niciitam ct rulain ct onine olus,

Ilcni

ct praelcrilis

judiciuiu ct carilatem Dei clc.

l)
1

ibidcin:
r

vach vobis lcgis pcriiis.

Ed.
V (

I'r.
I

rt

dPO

legil ft

nmildl

;iili.

ii

ii

.s

2) Ed.

I'i.

<

111

in tf omlllil.

Cap. CLVI.
lls
,

De

saucto

Luca
elc.

evangelista.
Tcrlio
verilas

697
juslitiac

qui

tulistis

clavein

scientiae
,

ostenditur

XX.
,

cap.: ledtlitc crgo

quae Caesaris
:

sunt, Caesari et,

quac Dei sant

illos
ficile
,

Dco.

Iteni

XIX. cap.

verunitamcn ininiicos uieos

se,

qui nolucrunt

me rcgnare supcr
XIII,

adducitc

liuc

et

inter-

ante me.
esl:

Item

ubi

agitur

de judicio,

ubi

reprobis

dicturus

disccditc

mc

omiies opcrarii

iiiiquitatis.

Sccundo

cjus evangeiiuui rcpictur mulla utilitatc.

Unde

et ille, qui scripsit,

medicus

fuit

ad designanduin, quod nobis luedicinam validissimam

Est autem triplex medicina: curativa, praeservativa
et

propinavit.
iflcliorativa.

Hanc

triplicem

medicinam nobis Lucas

in

suo evan-

gelio coelestem
liva est,

mcdicum ostendit propinasse.

et

Medicina aulem cura-

quae curat a morbis,

haec est poenitentia, quac oinues

inorbos spirituales curat.

Hanc

uiedicinain dicit
:

medicum coelestcm
,

nobis exhibuisse, cum ait IV. cap.

dicarc captivis
justos
ctc.

sanare contritos corde

prae-

remissionem

elc.

Itcm
est,

V, cap.:

non

veni

vocare
,

Mcdicina

mcliorativa

quae sanitatein auget

ct

haec est observatio consiliorum.

et

Consilia enim

homincm mclioreni

perfectiorem faciunt.

Hanc medicinam oslendit nobis medicum

propinasse, XVIII. cap.,

et

cum
Item

ait:

omnia, quaccunquc habes, vende

cap.
:

da

pauperibus
etc.

etc.

VI.

ab eo

qui

aufert

vestl-

mentum
casu
tum.
cap.:
,

Medicina autein preservativa est,

est vitatio

quae preservat a

et haec

occasionum pcccandi

et

malarum

societaait

Hanc

uiedicinaiu ostendunt medicuin tradidisse,

,

cum

XII.

atlcndite a fermento Pharisaeorura ctc,

ubi edocet inalorum

consortia evitare.
utiiitate

Vel potest

dici

quod ipsuin evangelium multa

virtus

replelur,

quoniam
dicit

in

ipso

omnis sapicnliac contivirtu-

netur.

De hoc

sic

Ambrosius: Lucas omnes sapicntiae

tes evangclii sui

complectitur hystoria.

Docuit enim naturalia, cum

de spiritu sancto dominicam incarnationem exstitisse reseravit. Unde

ct

David naturalem docens sapientiam

ait: emitte

spiritum tuum et
factas, terram

creabuntur. Item

cum docuit,tenebras in passione Christi

,

tiemuissc, solem radios extraxisse

beatitudinibus raorcs docuit.
est in niinimo,
in

docuit moralia,

cum

in

ipsis

Docuit rationalia, cura

est.

ait: qui fidclis

magno

fidelis

Sine hac
csse

triplici
,

sapientia

ipsa fides
nalurali,

ipsum mysterium
morali.

trinitatis

non potest

hoc est

rationali ct

Haec Arabrosius.
cjus
cst.

Tcrtio ejus evanet

gclium dccoralur raulta venustate;

queudi valdc venustus
iii

enim stjlus

modus

lo-

ct

decorus
et

Ad hoc
,

autem, quod aliquis

tria

diclis

suis vcnustatcm

dccorem tcneat

sunt

ncccssaria

698

Cap. CLVi.
)
,

De

sancto
iit

Luca

evangelista.
ut patcat et
iit

(qiiae tiaiiit Aiigiistiiius

vcat.

scilicel

placeat

nio-

Ut placeat, debel loqui ornate, ut pateal, debet loqui aperte,

ut nioveat, debet loqui cuin fervore.

Hunc

triplicem modiim Iiabuit

priniis
II.

Lucas

in

scribeiulo
auteiii

et in

praedicando.

De duobus
Glossa:

Cor.

VIH: misiniHS
cara
,

cuin illo fratrem.

iti

Barnabam

vel

Lu-

cujus
dicitur:

laus

est

evangelio per omnes ecclesias.

In hoc,

quod

cujus laus est etc, notatur, quod locutus est ornate.

dicitur:

In hoc,
cst

quod

per ouines ecclesias,

notatur,
sit,

quod locutus
patet ex

aperte.

Quod

autein
habiiit

cum

fervore

locutus

hoc,
crat

quod cor ardcns

in

dicens:
ejus

nonne cor nostruin ardens

authenticatum

nobis

etc.
;

Quarto
inultorum
patre
fuit

evangelium

niultoruin
fuit,

auctoritatc

quippe

auctoritate
Jereni.

authenticatum

quoniam
veniunt,

a
dicit

ordinatuin,
et

XXXI:
et

ecce

dies

dominus,

feriam

doiuui

Israel

domui Juda

foedus novuin, non

secundum pactum, quod pepigi cum patribus

erit

eorum

etc.

sed hoc
,

pactum

quod

feriam

cum domo
iu

Israel

post dies

ijlos

dicit doininus,

dabo legein meam

visceribus co-

rum
filio

etc.

Ad

litteram loquitur de doctrina evangelica.

Secundo a
cap.

corroboratuin.

Undc

dicitur

in

eodem evangelio XXI.

coelum
tio

et terra transibunt,

verba autem niea non transibunt.

dicit
in

Ter-

a spiritu sancto inspiratum, unde

:

Hieronjmus

in

prologo

super Lucaiij

sancto

instigante

spiritu

Achajae partibus hoc

Fuit

scripsit evangelium,

Quarto ab angelis praefiguratum.

angelo,

enim
vidi

praefiguratum

ab

illo

dc

quo

dicitur Apocal.

XIV:

angelum Dei volantem per medium

tcrnum.
efficitur,
liter
,

coeli, habentein

evangelium ae-

Istud autem evangelium aeternum dicitur, quia ab aetcrno

id

est a Christo,
finaliter,

qui est aeternus,

in

de aeternis matcriaQuinto

ad aeteina

aeternum

pcrpetualiter.

prophetis praenuntiatum.
pracnuntiavit,

Nam

Ezechiel prophcta istud cvangelium

vituli

cum unum dc

aniinalibus faciem
ut

habcrc

dixil,
cst.

per quod evangelium Lucac signatum cst,

Itein

supra dictum
qui
,

quando
intiis

dictum
et foris,
Iiiinc

est
ct

Ezech.
in

II,

sc

vidisse librum,

eral

scriptus
ct vaeh.

quo crant scripta lamcntuin

carnicn

Pcr

ciiiiu

librum intelligitur evangelium Lucac, quod

mysterii

cst scriptum intus per profundi

occullationcm ct foris pcr

hystoriac apcrlioncin.
carincn
XI. cap.,
rcsiirrcclioiils

In
cl

quo ctiam continetur lamentum passionis,

vach aetcrnae
dainnalionis,
sicut

patct

cnm multa vaeh ponuntur. Scxio a

in

virgine rcscratum.

Virgo

rnini bciilii rfmni;i

corde suo conscrvabal

cl diligcnlcr conforcbat,

Cap. CLVI.
iit

De
liaec

sancto

Luca evangelista
scriptoribus

H99
,

dicitiu-

Luc.

II,

ut

postinoduin

rescraret

ut

dicit

Glossa ibidcin: oinuia,

iu

quae de doiniuo vel a domiuo facta

ut,

vel dicta cognovit,

lucmoria recolebat,

cum

teinpus praeuni-

dicandae vel scribeudae incaruatiouis adveuiret,

versa,
etiara

sufficienter

prout

essent gesta,

posset explicare quaerentibus.

Unde

Bcrnardus assignans rationein, quare angelus bealae viigini

ait:

nuntiavit conceptuiu Elizabeth,

tiatur

ideo conceptus Elizabeth nun-

Mariae, ut, duin nuuc salvatoris nunc praecursoris edocetur

,

adventus

rcruin

tempus

et ordineiu

tenens ipsa postmodum inelius

,

scriptoribus ac praedicatoribus evangelii reseraret veritatem

quae

plene

de

omnibus
igitur,

principio

coelitus

fuit

instructa

mysteriis.
et

Creditur
Ipsa

quod evaugelistae eam de multis inquirebant

et specialiter

eos

certiHcabat,

creditur de beato Luca,

et

quod
inultis

ad eam tainquam ad archam testamenti recurrit

ccrtificatus fuit,

ab ea de

praecipue de his

quae

sibi soli

constabaut, sicut
et

de

angelica

auuuntiatione et

Christi

n.itivitate

hujusmodi,

dc

quibus solus

Lucas

agit.

Septimo ab apostolis intimatuin.

Cum

vero Lucas non fuerit cura Christo in omnibus actibus

Christi
,

et miraculis

idec)

suum evangeliura

scripsit

secunduui

quod apostoli,
sicut ipse
,

qul
in

pracsentcs

fuerant, sibi intimaverunt et relulerunt,

insinuat diccns:
et
rainistri

prologo
ipsi

suo

sicut

tradiderunt

nobis
etc.

qui ab

inilio

viderunt

fuerunt
,

sermonis
scilicct

Cum enim
et auditis.

dupliciter consuevcrit ferri testimonium

de

visis

ideo

doiniuus

ut

ait

Augustinus)
et

duos tcstes voluit habere de

,

visis, scilicet

Matthaeum

Johannem

et

duos de auditis,
,

scilicet
visis,

Marcum
dicit

ct

Lucam.

Et quoniam testiraonium
quara
illud
,

quod

est

de

tirmius et certius est,

quod

est

de auditis,
visis,

ideo,

nt

Augustinus,
et alia

duo evangelia, quae sunt de

ponuntur ex-

trema,

duo, quac sunt de auditis, ponuutur raedia, ut haec

infirmiora

mcdia tamquara

ab

illis

extrerais,

quae

sunt certiora,

hinc inde fulciKntur ct roborentur.

Octavo a Paulo mirabiliter ap-

probatuin.

Nam

ejus cvangelium inirabiliter approbabat,

quando ad

confirmationem dictorum suorum Lucae evangelium adducebat. Undc

dicit

Hieronymus

in libro de viris

illiistribus:

quidam suspicantur,

quotiescunque Paulus iu epistolis suis dicit: secundum evangelium

nienra,
biliter
in

de Lucae significarc volumine.

approbavit,

Ejus
II.

etiaiu

evangelium miracujus laus est

in h^storia
multi.s

cum de eo

scribit

Cor. VIII:

evangelio per oranes ecclesias.

,

S Legitur

Aiitiochcna

quod

duin christiani

qui crant in Antiochia,

700

Cap. CLVll.

De

sancto Crisanto et Daria.

faiiie

Hagitiis sc ileilissent. obsossi a imiltitiidiiie Turcoinni

ac

ini-

seria

inultiplici

affligebaiitHr.

Secl

ciiin

plene

acl

doininum

por

poenitentiain fiiissent convcrsi, appariiit cnidain in ecclesia sanclae

Mariae dc Tripoli
iiidiitus
,

vigilanti vir qiiidam lucidns candidis veslimentis

,

et

cum quaercrel

quisnam esset

dixit se essc Lucara,

ct apostolos
Cliristiaiii

qui de Antiocliia vcncrat,

et niartircs

ubi dominus militiam coeli

convocaverat, ut pro suis pcregrinis pugnarent.

gitur auimati

omncin Turcorum exercituui confreffcrunt.

CAP. CIVH. (152.) l>e sancto Criisanto ')et Daria.

Crisantus
iilius

')Polimii viri

illustrissimi

dum

lidem

Christi

edoclus csset et a patrc ad ydola revocari non posset, jussit euin

pater in eonclavi recludiet quinqne puellas eidcm, ut carum seducatur
bianditiis, sociari.

Qui cum orasset Deuin, ne a fera pessima carcontinuo pracdictae puellae

nali, scilicet concupiscentia, superaretur,

sonino opprcssae nec potuin ncc cibum suincre poterant, sed eductae
cxtcrius continuo haec suniebant.

Tunc Daria virgo prudentissima

Crisantum introeat
a Crisanto dc
pouipain,
et

Deae Vestae dicata rogatur,

ct patri rcstituat.

ut ad
et

cum

Diis

Quae ingrcssa
nou

pompa
scd

vestiuni
el

seprchcnsa
patri

respondit, sc
lucrifaceret,
,

propter

ut Diis
itcruin

eum

sic

indiitam.
illos

Cum

Crisantus

eam

reprehenderct

cur

pro

Diis

colcrct,

quos autorcs ipsorum

alTirmarcnt,

flagitiosos sacpe viros et impudicas fcmiiias

rcspondit
(iUi

Daria

philosophos
si

per nomina hominuin

elementa saiixissc.

Crisantus:
aret,

unus tcrrain nt Deain vcnerelur

quaiu

et alter ut rusticus
ct

plus ruslico

vcneranti exhibere probatur,

Crisantus ct Daria
tab

de

inari

et aliis similitcr.

Tunc
ct

eo conversa sancti

spiritus copula

uiiiti

carnale matrimoniuin simulantcs ad Christum

plurimos convertcbant.
')lutor fuerat,
ciiin

Nani

ct

Claudium tribunuin, qui prius cjus

filiis

uxorc cjus

et

ct

pluribus

aliis

militibus ad
in

ridem convcrtcrunl.

Crisaiitus igitnr jussu

in

Numcriani

loctidissi-

inum carcercin rccluditur, scd foctor

1)
I

odorcin suavissiinum coinl'r.

Ri'c.

ojMillniit

voces

p\

Darid.

2) Kd.

rolliiii

iiA''-il.

3)

Ali

ml nr.

Cap. CLVIII.
Daria
ostiarius
ai)tein

De undecim

milllhus virginum.

701

inutatnr.
fiigiens

iupaiiari traditur,
cflicitur.

scd

leo ab am|)liitheatru

lupanaris

Miltitur

igitur

quidam,

ut

virgincin corrumpat, scd a leonc capitur et quasi iiinucns a sancta,

quid de captivo
laederet,

fieri

jubeat,

sciscitatur.

Quae praecepil, nc cuiu

Qui mox
conversus per
Mittuntur

sed ad se venire permitterct.

uibcin cucurrit et
igitur venatores,
et

Dariam Deain esse

ut lconem capiant
,

clamarc

cocpit.

scd omncs a lcone capiuntur

ante pcdes virginis ponuntur ct ab ea eonvertuntur.

Tunc praeut

fectus

copiosum ignein jussit

in

introifu

ccllac mitti,

leo

cmn

Daria comburatur,

Quod

leo consideians tiniuit ct rugicns a virglno

iicentiam accepit, ul nullum laedens, quo vellet, abiret.

Cum crgo
fovcam
consc-

praefectus Crisanto ct Dariae divcrsa pocnarum supplicia irrogarct

et

ncquaquain laedi valerent,

ct

tandem

inviolati coiijugcs in
Clirislo

deponuntur
crantur,
iniiii

terra

ct

lapidibus

obruti

inarlircs

')tcmpore Cari Narbonensis cpiscopi, qui coepit anno do-

CCXI.

Horum sollcmnilas

bic celebrius rccolitur.

CAP. ClVin.

(153.)

De
In Britannia

imdeciiti millibiis virg^innm.

celcbrala
fuit.

1. Undecim millium virginum passio hoc ordine

namque rcx

christiaiiissimus quidain fuit iiominc

filiam noinine

Xothus
Ilaec
ita

vel

Maurus, qui quandam

Ursulam generavit.

mirabili roorum honestate,

sapientia et pulchritudine pollebat,

quod ejus fama ubique volabat.

Rcx autem Angliae,

cuin

nimis

praepotens esset et multas nationes suo iniperio subjugaret, audita

hujus
virgo
virginis

fama beatum se per omnia fatebatur,

copularctur.
igitur
et

si

praedicta

suo

unigenito

Juvenis

etiain

ad hoc plurimum
virginis,
si

aestuabat.

Mittunt

solemnes nuntios

ad patrem

magnis promissionibus
ad

blanditiis

inagui^xs adjicientes

minas,

dominum suum
,

vacui revertantur.
fide

Rex autem coepit plurimum

jdolorum tradcre

anxiari

tum quia Chrisli

,

insignitam cultori

indignuin duceret
ret,

tum quia ipsam nullatenus consentire cognosceIpsa autem

tum quia regis ferocitatem plurimuin formidaret.

1)

E(l.

Pr.

vprbn;

lempore

CCXI,

oinittit.

702
divinitiis

Caj).

CLVIII.

De

uutleciin uiillibiis

virginiini.

iiispirata patri suasit,

iit

pracdictu

rcgi

asscnsuin prac-

berct, ea tainen eoiidilionc proposita, ut ipse rex cuin patrc dcccni

virgines
aliis

elcctissimas
virgines

sibi

ad solatiuui traderet
et

et

tani

sibi

quain

milie

assignaret

coiuparalis

tiicribus
ct

inducias

triennii sibi darct

ad dedicationcm suac

viiginitatis,

ipscjuvenis

baptizatus in

liis

tribus annis in fide instrucrctur, sapienti siquidcm

usus consilio, ut aut difficnltate propositae conditionis aniinuin ejus

ab hoc avcrterct aut hac opportunitate praedictas virgines sccuin Dco

dcdicaret.
institit et

At juvcnis libcnter hac conditione accepta apud patrein

prolinus baptizatus accelcrari
imperavit.

cuncta,

quac bcata virgo

praeccpcrat,

Patcr autem puellac ordinavit,

viros
,

quod

filia

sua,

quam valde

diligebat,
in

quorum

solatio

tam ipsa quain

Undique igitur

ejus cxercitns iiuligcbat,

comitatu suo haberet.

virgincs coiifliiunt, undique viri ad tam grande spcctaculum currunt.

Nain multi episcopi ad eas confluxerunt

ut secuin pergcrent, intcr

,

quos erat Pantulus Basilcensis episcopus

perduxit et inde rcvcrsus

qui

eas usque

Romam

cum

iis

martiriuin suscepit.
viruni suiini

Sancta quo-

que Gerasina regina

Siciliae,

quae

rcgcm crudclissimum

quasi de lupo feceratagnum, soror ')Macirisi episcopi ctDariac malris

sanctaeUrsulae, cum eidempater sanctacUrsulac secretuin per litteras

intimasset, continuo inspirautie

Deo cum quatuor

filiabus suis, Babilla,

Juliana, Victoria et

Aurca

et

parvulo suo Hadiiano, qui amorc sororum

suarum
(ilii

ultro sc pcrcgrinatioiii ingcssit, relicto reguo in

manu

uniiis

sui

usqne

in

^)Britanniam navigavit.

Cujus consilio v4rgines de

diversis regnis colligebantur ct caruin scinper ductrix cxsistcns

iis

cum

tandem martirium passa

et

cst.

Juxta condictuin igilur virginibus,

cominilitonibus
suis

trieribns

suintibus praeparatis
et

rcgina

se-

creta
belli

revelat

in

novam

militiam

omncs

coiijurant.

Nain inodo
intcrduin

praeludia inchoant,

modo currunt modo

discurrunt,

belli causa,

plcrumquc fugain simulant omniquc gcncre ludorum exer-

citatac nihil,

quod animooccurrebat, relinqucbant

intactuin,

aliquando

mcridic,

aliquando vix vespcre redibant.

Conflucbant procercs et
ct

primatcs ad tain grande spcctaculum et omncs admiratione

dio

gaufidcin

rcplebantur.

Tandein

cuin

Ursula
flante

omncs virgincs ad

convcrtisset,

sub unius diei spatio

prospero vento ad pordcvciieruiit

,

tum Galliac, qui T^ella dicitur,

et inde
ct

Coloniam

ubi

Ursulac angelus doinini apparuit

1)

pracdixit,
Kd.
Vr.

cas

illuc

intcgio

R'-c.

Mfilrisii

Ipguiil.

2)

M.iiiifeslu

ex glossn

ii (; 1 i ii iii

ndtlil

Cap. CLVIII.
nuuiero
igitur

De undecim

inillibus

virginuiD.

703
Inile

reversuras

et

coronas ibideni martirii

percepturas.

ad angeli adinonitionem Rouiam tendentes ad urbcm Basiieam

et

appticuerunt

ibidem

relictis

navibus

Romam

pedestres venerunt.
,

Ad quarum adventum papa

haberet,

Cyriacus

valde gavisus

cura ipse de

Britannia oriundus essct et multas ibidein inter eas consanguineas

cum omui

clero

ipsas sumuio

cum honore

suscepit.
ipsis

In

ipsa autein nocte papae divinitus revelatur,

eum tum

virgi-

nibus palmam

luartirii

percepturnm.

Quod apud
,

se celans
baptizavit.

inultas

ex ipsis

quae adhuc baptizatae non fueraut

Verum
convcntu

cum opportunum tempus

tibus

viderct et anno uno et undecim

hebdoma-

post Petrum

ecclcsiam

decimus nonus rexisset,

et coraui

in

omniuin propositum suum indicavit

et
officio resignavit.

omnibus
ct

et dignitati

Sed cum omncs reclainarent

maxiine car-

dinales,

qui

eum

^)delirare putabant,

co quod relicta pontificatus

ire

gloria post

quasdam muliercuias faluas

vellet,

iile

nullatenus
est,

acquiescens quendain viruin saiutum, qui -)Ametos dictus

loco

suo in pontificem ordinavit, et quia sedem apostolicam invito clero

reliquit,

nomen

ejus de
,

catalogo

pontificum idein

clerus
in

abrasit

omnemque gratiam
Romanae

quam sacer
illo

illc

virginum chorus

curia Ro-

mana habuerat, a tempore

militiae, scilicet

amisit.

Duo

autein iniqui principes

Maximus

et Africanus, vidcntes

magnam
Qua-

multitudiucm virginum et quod mulli multaeque ad eas confluerent,

timuerunt, nc per eas nimis cresceret religio christianorum.
propter
iter

earum

diligentius

explorantes

nuntios

miserunt ad

Julium cognatum suum principem gentis Hur.norura, ut educto contra

eas exercitu ipsas,
trucidarent.

cum

christianae essent,

cum

venirent Coloniam,

Beatus igitur Cyriacus cum

secutus
qui

illa

nobili virginum mul-

titudine de urbe egressus est,

est autein ipsuin Vinccntius

presbiler cardinalis

et

Jacobus,

de Britannia

patria

sua

in

Antiochiam profectus archiepiscopatus dignitatem septem annis

ibi-

dem

tenuit.

Qui cura papain tunc temporis visitasset

virginum adventu audiisset,
iis

et jara

urbcm

egrcssus

de

concitus rediit et itineris

ac passionis se
urbis episcopus,
rius

sccium

fecit.

^^Maurisius quoque Levicanae

,

avunculus Babilae et Julianae

et

necnon

et Folla-

Lucensis episcopus

Sulpicius Ravennensis

episcopus,

qui

tunc

Romam

advenerant, praedictis virginibus adhaeserunt. Ethereus

Ursiilae
legit,

quoque sponsus beatae

1)
r
i t i

manens
2)

in Britannia

per

visionem
;

Ed. Fr,
s.

deliahere

Ed, Fr.

Metos

Jegil.

3) Alii

Mau-

704

Cap. CLVni.
a
doniitio

De

undeciin mlllibus virginum.

ul

angciicain

admonelur,

niatrem

suam hortarelur

fieri

cliristianani.
factiis fucrat,

Nam

patcr ejus Ethcreus primo anno, quo christianus

et fiiius ejus

mortuus cst

Ethereus eideni

in

rcgno suc-

cessit.

Cum autcm
occurrat,
ut

sacrae virgines cuin pracdictis cpiscopis a

Roma

redirent, Ethercus a

domino admonetur,
cuin

ut protinus
niartirii

surgcns sponsac
accipiat.
fccit
el

snae

ca in Colonia

palmain
baptizari

Qui divinis monitis acquiescens

matrcm

suam

cnm ipsa
et

et

sorore

sua parvula Fioreiitina jain christiana neciion

ipsis virginibus

Clementc episcopo

obvians

se

ad martirium soel iieptis

ciavit eisdem.

Marculus
Dorothei
filio

quoque cpiscopus Gracciae

regis

sua

Constanlia,

filia

Constantinopolitani,
,

quae nnbcns
nuptias

cuidam adoiescenti

ciijusdam rcgis

scd

antc

mortc

pracvcnto, virginitatcm suam doinino

vovit, per

visioncm admoniti

Romam
Omnes
dentes
vientes

vencrunt

et

pracdictis virginibus ad martirinm se junxerunt.

igitur virgines cuin praedictis episcopis

Coloniam redierunt

et ipsain

jain

ab
eas

Hnniiis

obsessam invcncrunt.

Quas barbari

vi-

supcr
in

cum clamore nimio

iilam

irruerunt ct quasi iupi sac(hiin

oves

totam

multitudinein occiderunt.
,

autcm

ad beatam Ursnlam caetcris juguiatis venissent

ejus

vidcns princcps

miram pulchritudinem, obstupuit

in

el

consoians cam super necem

virginum promisit, quod eain sibi

conjugem copularet.

Sed cuin

hoc

ilia

penitus

rcspuisset,

illc

contcmtuin se videns directa sa-

gilta cain tiansfixit et sic niartiriuin

consummavit.
in

Quacdam
iiia

autein

virgo

nomine Corduia timore perterrita

navi nocte

se ab-

scondit, sed in craslinum spoiite morti se olTcrcns martirii

suscepit.

coronam
passa

Sed cum cjus fcstum non

ficret co,

quod cum

aliis

non cssct, ipsa post longum tcmpus cuidam rcciusae apparuit praecipiens,
ut scqucnti

die

a festo virginum cjus quoque sollcmnilas

recoialur.

Passae
ut

sunt

anno

doniini

CCXXXVIII.

Ratio

aulcin

tcmporis

quibusdam placct, non sustinct, quod haec

Sicilia

tali

lcm-

pore

sint

pcracla,
,

enim tunc non erat rcgnuin

dicatur

ncc Con-

stantinopolis
V^erius

cum

hic

fuisse

cum

virginibus has reginas.

,

crcdilur,

quod diu posl Constantinum imper<atorcin

tale sit marlirium celebratum
in
,

cuin

Ilunni et Gotiii saeviebant,

scilicet

teinporc
qui

Marciani imperatoris (ut

domini CCCCLII.
unius
in

quadam chronica

lcgilur),

regnavit aiino

virginis

S. Abbas quidam ab
impctravit,
promittens,

abbatissa

Coloniac corpus
in

quod ipsum

capsa argcnlca

sua ecclcsia collocarct, sed cuin

in

per aniium integrum snpcr aitari eam

capsa lignea tcnuisset, qua-

Cap. CLFX.
ilam nocle,
tinas

De

sanctis

Syinone

et

Jnda

apostolis.

705
nialii-

duni
,

abbas Ipsuis monasteril ciim suo convenlu

illa

cantaiet

vhgo

corporalitcr

desiipcr

altari dcscendit et

ante allarc
monacliis
et

reverenter se
sliipentibus

inclinans per niedium clionun videntibus

indc

recessit.

Abbas

igitur

ad

capsain
et

currens

et

vacnam ipsam inveniens Coloniam propcravit

ordincm intimavit, pergcntesquc ad locum
iilud
,

abbaillud

tissae rci

unde

corpus sumserant,

ibidem invenerunt.

Cuin

abbas
,

vcniain

petens illud vel aliud pcteret,

tiosain
citius

certissinie promillens

capsain prc-

sc facturuin,
,

nullatenus inipetravit.
virgines
in

sc

3. Rc-

ligiosus

quidam
dic,

cuin

lias

devotione
vidit
si

multa liaberet,

')quadain

duni

graviter
sibi

infirmaretur,
et,

quandam

vir-

gincm

pulchcrriniam

apparcntcin
ejus

cognosceret,

inquirentem. quain
ipsain

Qui

cuin

ad

visionem
illa

miraretur et se ncquaait:

cognoscere

faterctur,

ego suin una virgi,

num

erga quas tantuin habes

,

devotionis

alTcctum

ct

ut

indc

nicrcedein accipias
niinicain

si

amore

et

honore nostri undecics

millies do-

orationem dixcris, in hora morlis in proteclioncm ct solahabebis.

tium nos

Qua

disparente

ille,

quain cilius
fecil.

potuit,

haec

implevit statimquc vocato abbate inungi sc

Qui cum inunge-

rclur, subito exclamavit, ut fugcrent et venientibus sacris virginibus

locuin darent.

Quemcumabbas, quidhoc

esset, interrogaretctillcpro-

hiissionem virginis sibi pcr ordinem cnarrasscl, rcccdcntibus cunctis

et

paulo post rcdeunlibus ipsum migrassc ad dominum repcrerunt.

CAP. CIIX. (151)

De

isaiicti.s

j^ymonc ct Jnda

apo^toliis.
Hic habuit

S^mon

interprelatur obediens vcl poncns tristitiatn.

duplex cognomcn. Dictus cst cnim Sjmon Zclotcs etSjmon Cananaeus

a Cana vico Galilaeac, ubi dominus aquam

est Zelotes,

in vinuin inutavit, ct ideni

quod Cananacus, Cana enim Zelus

intcrprctatiir.

Ilabuit
afflicto-

igilur obcdicntiam

praeceptorum per exsecutionem, tristitiam

,

rum per compassionein

zelum animarum per constantem fervorem.

Judas interpretatur confidens vel gloriosus, vel Judas quasi jubilum

dans.
Ipsc eniiu Iiabuit confessionem fidei
vorba
:

gloriam regni ct jubi-

1) Kil. Fr.

t|nad<iiii

i ii

ria a

re

u r oiiiillil.

45

700
luin

("op.

CLIX.
gaudii.

De
Hic

sanctis
miiltiplex

Symone
habuit
fuit cniin

et

Jiula apostolis.
ilictus

iiitcriil

eognomen

est

euitn Jutlas Jacobi,

supple frater;

frater Jacobi minoris.

Secundo dictus

est

Thaddaeus,

quod intcrpretatur apprehendens

*)

principcin, vcl dicitur

Thaddacus a

thadca

et deus.

Thadea

dicitur

cssc veslis regia. Ipse eniin

tutuin
,

fuit vcstis

regia Dei per ornaincntuni vir-

pcr

quam apprehcndit principem Christum.

Vcl Thaddaeus

quasi tam Deus, id est niagnus Dcus, scilicet per adoplionem. Tertio
dictus est in hystoria ecclcsiastica Lebbaeus, quod soiiat quasi cor
vel corculus, id cst cordis cultor, vel

Lebbaeus, quasi lcbes; cor pcr

magnaniinitatcm, corculus per puritatem, lebes per gratiarum pleni-

tudincm, quia quasi olla

et vas virtutnm

ct gratiac essc

promcruit,

Eorum

passionein

et

legcndam hebrajcc Abdias episcopus Baby-

loniae ab ipsis apostolis episcopus ordinatus scripsit,

quam -)Troin latinnni.

peus Abdiae discipnlus transtulit

I, Symon Caiianacus
runt Jacobi niinoiis
fuit.

in

graecum, Africanns

ct
filii

Judas, qui ct Thaddacus, fralres fue-

et

Mariae Cleophae, quae Alpheo nupta

fuit

Judas vcro ad ^^Abgarum rcgein Edessae a Thonia missus

in

posl asccnsionem doinini. Legitur eniin

ecclcsiasticahystoria, qnod
in

praedictus rcx Abgarus domino nostio Jcsu Chrislo

hunc moduin

epistolam dcstinavit.

Abgarus rex Euchaniac

in

filius

Jesu salvatori

bono, qui apparuit

niihi

locis Ilicrosoliinorum, salutcin:

Auditum

est

de te

ct

saiiilatihus,
tc,

quas facis, quod sino mcdicamenlis aut

herbis fiant ista pcr

ct

quod verbo
ct luorluos

facis

caccos vidcrc, claudos

ambnlarc, lcprosos muiidaii

bus andilis dc
quia lu
filius

rcviviscere.

Quibus omni-

te

statui in aiiiino inco unuin cssc

ct

dc

duobus,

aut

sis

Deus

descenderis dc coclo, ut hacc facias, aut quod

Dci

sis,

qui haec facis.

Proptcrea crgo scribcns rogavcriin

tc,

nt digneris fatigari usque ad

me

ct

acgritudinem

meain,

qua diu

laboravi, curare.

Nam

cl

illud

conipcri,

quod Judaci murmurant

crgo ad me,
sufficict.

advcrsum
milii

tc,

volnnt

insidiari

tibi.

Vcni

quia

cst

parva civilas, scd honesta, quae ulrisque

in

Doiniiins
crcdidisti

aulem Jesus
in
hi,

haec vcrlia

sibi respondit:
nie.

beatus

es, qui

me

cum

ipsc

non videris

Scriptum est cnim de mc, quia

hi,

qui

me non
,

vident, credcnt, ct

qui
,

mc

vident,

non credcnt.
oporlel

Dc co autcm

quod

scripsisli

ad mc

ut

vcniain ad te,

me hacc omnia
1)

coinplcre,

proptcr quac

missus sum

ct

poslca

Kd.

I'i-.

lli.-irca ofTerl el vprh.i:

:

Ipsp

rpgia
2)
Kil.

oiiiillit.

2) Kil. Tr,
li'j;it:

loro iiomiiiis:

garuiii

T ro p eus logil regem Edissae iii

III. jiost,
Iioin.i

Tr.

in.ile

Ab

.i-

inissus iiosl

elo.

Cap. CLfX.
rccipi

De
a

sanctis

Symone

et Jiula apostolis.

707

mc
in

ab

eo,

quo missus sum.

meis mittam ad
ecclcsiastica.
(e,

Cum

ergo assumtus fuero,

aliquem de

(liscipulis

ut curct te et vivificet te.

t haec

hystoria

Viilens

autem Abgarus

quod
qualit)ro

liraescntialiler Cliristum viderc

non posset (secundum quod

in
in

dam
nem
in

antiqua hjsloria invenitur, sicut Johaiuies Damasceiuis

lY. tcstatur) pictorcm

figuraret, ut sic

quendam ad Jcsum

misit,

ut domini

imagi-

Ipsum saltem per imagincm conspiceret, quem

potcrat.

facie

videre non

Sed cum ad eum

pictor

venisset,

propter nimium fulgorein, quiab ojus facie proccdebat, in cjus facicm

clarc nequibat videre vei intendcre nec ipsam, ut sibi jussum fuerat,
figurarc.

Quod cerncns dominus,

ct

vestinicnlum lintcum ipsius picloris

accipiens

snac

faciei

supcrimponens, sui ipsius imagincm eidem

impressit ac desideranti regi

Abgaro

desliiiavit.

Cujusmodi aulem

imaginis dominus fuerit, in cadcm

antiqua liysloria legitur (sicut

idcm Johannes testatur).

ciliatus
,

Fuit cnim

bene oculatus
acclivis,

benc superest

longura vultum
Illa

habuit ct

fuit

quod

signum
vir-

maturitalis,

autem cpistola domini nostri Jcsu Christi tantae

ut
in
illa

tutis esse dicitur,

civitatc

Edessa nullus haereticus

vet

paganus vivere valeat ncc tjrannus aliquis eidem nocere praesumat.

Nam

si

aliquando gens aiiqua armata

manu contra
cum

illam civifatem

insurrexcrit, infans aliquis suner portam stans epistolam illam legit

et ea die hostes aut territi fugiunt aut pacati
iis

componunt,
civitas

sicut

fertur

olim

fuisse

adim])Ietum.

Sed

postmodum

Saracenis capta

fuit

et profanala,

sublato bcneficio propter abun-

dantiam peccatorum in oriente undiquc patcfactam.

Poslquam vero
misit

dominus assumtus

est

(ut in hystoria ecclesiastica legitur),

qui
et

Thomas

aposlolus

Thaddacum,

Judas dictus cst, ad AbQui cum ad eum vedixisset, vidit

garum rcgem secundum Dei promissionem.

nissct et se discipulum Jesu sibi
in

promissum
ct

Abgarus

vultu

Thaddaei quendam mirum

divinum splendorem.
dicens:

Quo
disci-

viso

stupefactus et territus
filii

dominum adoravit

vcre

pulus es Jesn

Dei, qui mihi dixcrat, mittam aliquem ad lc de

discipulis mcis, qui tc curct ct tibi vitain pracstet.

si

Cui Thaddacus:

in

lyei

filium
:

credideris,
,

omnia
et

tui
,

cordis desideria obliiiebis.

qui

Cui Abgarus

credo vcre
,

Judaeos

cum

crucifixerunt
et

li-

benter trucidarem

si

mihi possibiiitas

adesset

neqnaquam Ro-

manorum
libris

auctoritas impediret.
,

Cuin igilur Abgarus (ul in aliquibus

legitur)

leprosus

csset,

Thaddacns
ct

epistolam

salvatoris

accepit ct dc

ea ejus faciein coiirricavit

statim plenam sanita-

45*

708
ti'iii

Ciij).

CLIX.

De

sanctis

Symone

et

Jiula apostolis.
in

icccpit,

S. Jiulas autem postea

in

Mesopotaniia
in

et

Ponto pracdicavit, Sjnion vero

Acgjpto,
,

Dcinde

Persitlem

ambo venerunt
Maltliacus

ct

ibidcm duos niagos

fugaverat,

Zarocn

et Arpliaxat,

quos

de Acthiopia

invenerunt.

Tnnc Baradadi,

dnx rcgis Babjloniae, contra Indos ad proelium profecturns nulhim

a Diis suis potuit habere responsum.
proxiniac
civitatis

Pergentcs autcni ad fanum

ibidcm

habuerunt
Dii
,

rcsponsnm

quod

propter

apostolos,

qui

venerunt,
et

respondcrc non possent.

Tunc dux
hebraei

eos

inquiri

fecit

invenlos

quinam csscnt
si

vel

qua dc re ve-

nisscnt,

iiiquisivit.
si

Qui

rcsponderunl:

gcnus quacris,
si

sumus,

condilionem, servos Christi nos esse fatcmur,

cansam,
felix

salulis vestrac causa

huc venimus.
vos.

Qnibus dux respondit: cum

rcversus fuero
cst,

audiam

Cui apostoli:

niodo magis congruum

vel certe re-

te cognoscerc illum,

ciijus

ope vinccre possis,

belles pacalissimos invenire.

Quibus dux: Diis nostris potentiores

rogo, praedicite.
,

vos vidco

fincni belli

nobis,

Cui apostoli:
illos

nt

Deos tuos mcndaces esse cognoscas

dare responsa
,

jubemus

ad qnaesita

ut,

dum

dixerint,

quae ignorant,

probenius cos

per

omnia csse

nientitos.

Tunc
Dicit

phantastici

grandc bcllum dixe-

runt futurum et multum populum hinc indc proclio ruiturum.

apostoli ridcre cocpcrunt.
ridclis ?
vit,
iis

Tunc
el vos

dux:

nie timor

invasit,

Cui apostoli
cras
Jiora

noli liinere,
tcrtia lcgati

quia pax huc nobiscuni intra-

et

dici

Indorum ad

te vcnicnt et tuac

sc

potcslati

cuin

pacc

subjicient.

Tunc
isti

pontificcs

risuin

cliain

kjvavcrunt ct duci dixerunt: ad hoc

nt,

te securuin

reddcrc volunt,
Cui apostoli

<him

incaulus
tibi
,

lueris,

ab

advcisariis occiipcris.

non diximus
iii

cxspccla unuin mcnscni, scd uiiuiu dicni, ct cras

pacc victor cxsisles.

vcraccs

Tunc dux ntrosquc

et

custodiri fciit, ul cx rci

cxitu

honorarcnUir
crastinum
,

niendaccs

pro

criminc
.

puiiircntur.
cveiiissct
et

Ciim

ergo

in

quod apostoli pracdixeranl

poiitificcs,

dux inceiidcre voluisset

fieret,
inissi

proliibuerunt aposloli,

ne

hoc

cuin

ipsi

non

vivciitcs

occidere,

scd

niortuos
occidi

vivilicarc

essent.

Tunc dux valdc miratus, qnod cos

non pcr-

mittcrent et quia dc bonis illorum aliquid

regein dnxit dicciis:
isti,

rccipcrc nollenl, eos ad

rex, sunt Dii latcntes in elfigic

hominum.

Cumquc
invidiae

sibi

omnia pracscntibus pracdictis raagis narrasset, zclo

ct contra
iis
')

magi commoti dixcrunt eos maligiios cssc

Dixit
iis

rcgiium

subtiiitcr cogilarc.
1)

dux

si

audelis,

cum

confligite.

Ed. rr. coiifligcro

ofTerl.

Cap. CLIX.
(4111

De

sanctis Syinone et

Juda

apostolis.

709

magi:si

vis vidcre

quia nobis praeseutibus loqui uon poteet si

ruut, veuiani huc viri eloqucutissimi,

fuerint,

corani nobis ausi ioqui

nos per oinuia iinperilos

probabis.

Cuin

autem piurimi

advocati adducti fuisseut, conliuuo corain inagis

ut

ita niuti facli suut,

nec

nutibus,

quod loqui

noii

poterant

indicareut.

Dixcruut-

qae raagi ad regem: ut scias nos Deos esse, permittemus eos loqui,
scd

ambulare non
eos

posse,
oculis

itcruinque

reddciuus

iis

grcssuni

sed

faciemus
cissent
,

aperlis

non vidcre.

Qui cum liacc omuia fe-

dux advocatos

illos

turpiter confusos

ad apostolos duvit.

Quos cum advocati pannosos

vidisscut, cos in auinio coutemscrunt.

scriiiia

Quibus Symon: saepc evenit, ut iutra

vilia

aurea

et

gemmata
ligncas

quaeque
siut

babeantur

inclusa

et

iutra

vilissiinas

ct

capsas

gemmarum

monilia

preliosa

coinposita.

Quicumque

ergo alicujus
sed
ipsuin,

rei cupit esse possessor,

nou magnopere
Promittitc

) gestatorium,
igilur,

quod gestatur,
et

exspeclat.
soluin

vos ab
,

jdolorum cultura disccdere

nos sigiium crucis
potcritis.

Deum

iuvisibilem

adorare

et

in froutibus

vcstris facicmus ct inagos confutare

Quod
imo

cuin fecissent el in frontibus cousignati essent,

ct cuni

ad

regem corain magis iterum iugressi sunt,

uon
possciit,

a magis superari

ipsis

coram omnibus
,

insultarent, irati inagi multi-

tudinein serpeutium adveuire fecerunt

statimquc

ad

jussum rcgis

vcnientes apostoli pallia sua dc

scrpentibus implevcruut et in rna-

gos projecerunt dicentcs:

in

nomiuc domini nou moricmini, scd a

Cuni ergo

scrpeutibus lacerati dolorum vestrorum mugitus dabilis,

serpcules carnes coruiu coraedcrent et ipsi

tamquam

hipi ulularent,

rex et caeteri rogabant apostolos, ut cos a scrpentibus occidi perinittcrent.

Quibus apostoli rcspondcrunt

nos

niissi

sumus rcduccre
,

de mortc

ad

vitain

nou a vita praccipitare

in

mortcm

et facta

oratione jusserunt serpeutibus, ut

omne vcnenum, quod

sua
rcdircnt.

infudorant,

revocarcut ct postmodum
cruciatus inagi seuserunt,

ad

loca

]Majores

aulem

cum venena serpentcs retrahcreut, quam

Quibns apostoli dixerunt: tribus diebus
dic

cura ante carnes coiuederent.

dolores sentielis
Dialitia

tertia
(luin

vero

saui

eritis,

ut

vel sic a vcslra

recedatis.

ergo

tribus

diebus sine

cibo

et

polu ac

sninno doloribus uiinium cruciati mansissent, apostoli

vcnicntes ad

eos dixernul: non dignalur dominus babere coacta srrvilia, idcoquc

surgite saiii
Yullis.
J) Illi

ct

abite

habentcs

liberain

facullatem
iis

facieiidi
et

quac
paeiie

autcin in malilia perdurantes ab

uigerunt

EJ. Vt.

geslalnriuii

le'^il.

710

Cap. CLIX.

De

saiictis

Symone

et

Jiula apostoHs.
filia

toiitra eos

totam Babyloniam coininoverunt.

filiiim

Post hoc

ciijnsclam

ducis ex fornicatione concepit et

partiuiens
ct

qnendam sanctnm
Cnni

dyaconuin infamavit, qui eam violaverit

cx ipso concepeiit.

autem parentes dyaconnm occidere vellent,

apostoli advcninnt ct,

liodie
ct

quando pucr natus

priniii diei.

sit,

requirunt.

Qai respouderunt:
infautcm

hora
dja-

llixcruntquc apostoli:
accusatis,

huc adducile

conum

quem

huc

eliain

perducite.
,

Qnod cum

factniu
si

esset, apostoli infanti dixcnint:

iste

dlc, infans

in

noniine domini,
iste,

dyaconus hoc praesuinsit.

ct

Ad hoc

infans:

inquit,

dja-

conus castus

sanctus est nec unquain carncni suam coinquinavit.

Cum autcm

parentes pueliac instarcnt, ut apostoli quaererent, quis

auclorhujus sccleris fuisset, respondcrunt apostoli: nos innoccntes

absolvcrc dccet, nocentcs perderc non dccct.
contigit,
ut

Tunc etiam
in

tcniporis

duae tigrides ferocissimae

quac

singulis

caveis

chmsae

erant, fugerent et oinnes, qui sibi occurrerent, devorJirent.

Tunc

apostoii ad eas vcnerunt et in

fcccrunt.

nomine domini eas vclut oves

inansuetas
rogati pcr
spatio
ct

Voientibus
et

autcm aposlolis inde discedeie,

ibideiu

aunuin
quani

tres

luenscs

peruianserunt
parvniis

in

quo

plus

LX

millia sunt.

hominum exccptis
Pracdicti

tum rege

principibus

baplirati

autcm inagi ad quandam

ydoloruin pontilices, vcut,

civitatcm noinine )Sainir, ubi erant

LXX

nerunt et eos contia apostolos concilaverunt, aut eos

sacrificare

cum

illuc vcnissent,

coiiipcllcicnt aut pcnitus nccarcnt.

Perlustrata

igitnr nnivcrsa provintia cuin apostoli ad

iiissent,

pracdictam civitatcin veel

eccc pracditti pontiliccs

tum univorso populo cos capiunt

ad tcuipium solis dcducunt. Daenionesanlein per encrgumcnos tlaniaie

coepcrunt: quid nobis ct vobis, apostoli Dci vivi? Etce
vcslro
flanimis
in

ingrcssu

cxuriinar.

Tuiic angelus domini

iis

apparcns dixil:

unuin e duobus cligite, aut

inarlirium.

horum repenlinum

intcrilum nut vcstruni

et istos

CuL apostoii: *)adoranda cstDci misericordia, ut

convcitat et nos ad palniain martirii pcrducat.

Fatto aulem silcntio

apostoli dixerunt: ut stialis, quod haec jdola dacinonibus pltna sunt,

ccce

iis

iinperamus, ut cxeant et singuli simulacra sua confringant.

Statimque

duo

Acthiopcs

nigri

ct

nudi

cunctis

stupcntibus dc

simulacris cxicrunt ct confratlis

illis

cum

diris

votibus abstcsscrunt.

Quod

videntes pontificcs in apostolos irrucruul ct cos prolinns truIii

tidarunt.

ipsa autcm hoia,

cum

niniia csset cocli scrcnitas,

trifaric

tanl.i

fulgura cxstitcruiit, nt tcmplum

J)

ipsum
.!)

scindcretur
scij.
(.'iiiillil

ct

illi

Ed.

l'r.

Sunmair

et

LXXX

lijjit.

Ou.ttuor >octs

Cit. Vt

Cap.
duo inagi
in

CLX.

De

sancto Quiatino.
veitereiitiir.

711 Rex
auteni cor-

carbones ictu

fiilguris

pora apostolornui

ad suam urbera transtulit

et in

honorem eornni
autem Symone
affixus,

eccleslam mirae magnitudinis fabricavit.

pluribns
etiani

De

beato
sit

locis

invenitur,
in libro

quod crucis patibnlo

quod

Ysidorus

de obitu apostolorum et Euscbius in hystoria

et

ecclesiastica et

Beda super actus apostolorum

testantur.

magister Johannes
in

Belcth in

snmma sua

Cum

enim

nt ajunt,

Aegypto

praedicasset, Hierosolimam rediit et post mortem Jacobi minoris in

episcopum Hierosolimitanum ab apostolis unanimiter

ante mnrtem
tatur

est electus el

suam
ter

XXX

mortuos suscilasse narratur.

Unde canvitae

de

eo:

dcnos morluos fluctibus raersos

humanae

reddidit.

rexisset

Cum autcm ecclesiam Hierosolimitanam pcr annos raultos et ')CXX annum agcret, tempore Trajani imperatoris, cum
ab eo capitur
ct injuriis

^) Alticus consuiaris Hierosoliinis haberetur,

niultis
afTicitur.

Ad

ultimuni in cruce ipsnm aftigi jussit, omnibus,

qui

aderant, et ipso judice

mirantibus,

nt

CXX

annorum scncx
rei

crucis supplicium pertulisset.

veritas,

^^Nonnulli vero dicunt, sicut est

quod non

fuit iste

Symon, qui crucis inartirium

fuit,

pcrtulit et
filins

qui cpiscopus Hierosolimitanus

scd

fuit alius

S^mon

Cleo-*
in

phae

fratris Joscphi,

quod

et

Euscbins Cacsareensis episcopus

sua

chronica testatur.

Idein dicunt Ysidorus et

Beda

in suis chronicis.
in

Nam

Ysidorus et Euscbins, quod prius dixerunt, postmodum

chro-

nicis suis correxerunt,

quod patet per Bedani

qui se hoc scnsissc

in

redarguit in retractalionibus suis.

logio idem lestatur.

Usuardus quoque

suo martiro-

CAP. CLX. (155.)

De

saiicto Q,iiiiitino.
Romanus ad urbem ArabianHin

Quinlinus genere nobilis et civis

veniens et innlta miracula faciens jussu Maximiani a praefecto urbis

capilur et usque ad defectura caedentium verberatus carccri inanci-

patur, sed solvente

eum angelo
iteruin

in

mediam nrbem
et in

ivit

et ibi

po-

pulo
i)

praedicavit.

Unde

captus
2) E<1.

equuleo nsquc ad
3) Ed. Pr.

verbn

Ed. l'i.: ci rca centesiinum. fiiil ojniltil. Noiiniilli

f r.

Accitiis.

7ri

Cap. CLXI.
,

De

saiiclo Eustacliio.

rupfioiieui venaniiii disleiitus

neivis quoque cruilis

iliirissiiiie

lae-

sus oleuin, picem el adipein ferventissiinum toleravit, et cuni piaesidein

derideret

iratus

cakein,

acetuin

et

sinapiuin
et

in

os

ejus

projecit.

Sed cum adhuc iinmobilis permancret

luisset
,

apud Veroinan-

dum adductus
decem
collari
fecit.

duos clavos a capite usque ad crura el

inter nngulas
(iujus

et

carnem praescs
iii

infigeiis

tandem eum de,

coipus

fluincii

projectum

cuiu
taliter

per annos
repcrtuiu

LV
est.

latuisset,

quadain

matrona nobiii Romana

nocte

Nam dum
Quintini

assidue orationi vacaret,

ab

angelo inonita
corpus

ud castrmn Veroinaiuhim j)roperare jubetar, ul

.sancti

in tali loco

requireret

et

hoiiorifice

sepeliret.
et

Cuin

igilur

ad

praedictum locum cuiu inulto comitatu vcnisset

orationem ibideni

funderet, corpiis sanctiQuiiitini incorruptum ct redolens superfluvium

protinus enatavit.
oculoruin recepit

Quod sepelicns pro sepullurae

el

bciieficio

luineu

ibidem acditicata ccclesia ad propria remeavit.

CiP. CIXI. (156.)

De
Trajani
assiduus
,

isaiicto KiiNtachio.
Hic cral inagister mililum
misericordiae

Eustachius ante Placidus vocabatur.

impcratoris.

Eral

autcm

operibus

valde

sed tamen jdolorum cultui dedilus,

ritus
cl

llabcbat autcm cou-

jagcm ejusJeiu

miscricordiac

cxsistcntcm

duosquc

lilios

procrcavit, quos juxta suain magnificentiam magnifice cducari

et quia operibus miscricordiac scdulus insislebat,

fecit,

ad viam veritatis

nieruit illustrari.

Quadain

ciiim die,

cum

vcnationi insisterct, gre-

gem cervorum
vasliorcin

reperit,

inter

quos unuin caeteris

spccipsiorcm el
in

uiajorcm conspexit,
probiliit.

qui

ab aliorum societatc discedens

aliis

silvam

Vcrum

niilitibus

circa cervos
et ipsuin
,

rcliquos

occupalis Placidus hunc toto nisu insequitur

bafur.

capcrc nitc-

Quem cum

totis viribus inscqueretur

cervus tandcm super

quandam
liter

rupis altitudinem

consccndit ct Placidus appropians, qua-

capi posset, aniino sedulus revolvcbaf.

\idif

Qui cuin cervuin

dili-

gcnter considcraret,

inter

coriiua ejus forinam sacrac crucis

cf iinagiiicm
.

supra solis tlarifafem fulgeiifem

Jesu Chrisli, qui per

ci

os ccrvi, situt olini per asinam Balaain

sit

lotutus est ditciis;

Cap. CLXI.
Placide, quid
tibi

De

sancto Eustachio.

713
hoc
aniniaii

nie

pctsequeris?
(iiiristus,

Ego

tui

gratia

in

appnnii
corani

ego suin

quein tu ignorans colis; eleuiosinae

tuae

me

adscendenint

et

oh hoc veni

et

per hnno,

quem

venabaris, corviim ego quoque te ipse venarer.

Alii tanien dicuiit,

quod ipsa iinago

protulit.
in

quac intcr cornua cervi apparuit,

haec verba

Haec audiens Placidus nimio timore correptus de cquo

procidit
et

terratn

post unain

horam ad

se
et

rediens
sic

de

terra
in
te.

surrexit et aii:

revela mihi,
:

quod loqueris,

credam

Et

ait

Christus
,

cgo

Placide,

sum

Ghristus, qui coelum et terram

divisi
liino
,

creavi

qui lucem oriri fcci

qui

et a tenebris

qui

tenipora
forinavi,

ct

dies ct annos coiistilui,

hominem de
in

tcnae
carne

qui
qui

propter salutcm
crucifixus
ct

iiumani

geiieris

tcrris

in

apparui,

sepultus

tcrlia die resurrexi.

ait:

Haec audiens Placidus

quia tu
es,

ilerum

in

lerram

decidens

credo

doinine,

qui

oninia fecisti et qui errantes convertis.

si

Et dixit ad euin dominus

et te baptizari facias. et
liliis

credis, vade ad episcopuin civilatis

vis,

Oui

Placidus:

doniine,

ut

baec cadein uxori meae

:

nuntieni,

ut et ipsi paritcr ia te credant? Cui doininus pariter

tibi

renuntia

illis,

ut et ips^
,

tocum mundeiitur;

tu

quoque die

crastiiia
,

huc venias
tibi

ut

rursus appareani et,

quae futura sunt

plenius

pandam.

Cuin ergo donium venisset et haec uxori in lecto renuntiasset, exclamavit uxor ejus dicens
vidi ct
:

doraine mi, et ego

eum transacta nocte

ad

dicentem

raihi,

cras tu et vir tuus

et hlii tui

me

venietis,

nunc cognovi,

quoniam ipse

cst

Jesus

Christus.

Perrexerunt

igitur ad

episcopum Romae incdia nocte, qui eos cuin magno gau-

dio baptizavit et Placidum Eustachium vocavit, ejus

teni

uxorem Theospifacto Eustachius,

et filios ejus

Agapetuin

et Theospilura. et

Manc

sicut prius,

ad venationem proccssit

prope locum veniens milites

dispersit stansquc
in

suos quasi sub obtentu invesligandac venalionis

in loco formain dixit:

primae visionis aspexit, cadensquc

doinine,
ut

faciem suain

supplico,

manifestes,

quae promiscras servo

qui
accepisti

tuo.

Cui

dominus: beatiis es,

Eustachi

lavacrum
,

gratiae

meae,

quia inodo d^aboluni

,

superasti
fides

modo
tua.

euni

qui te

decoperat,
00,

conculcasti

modo apparebit
ut

Djabolus enim
oportet

quod ipsum dercliqueris,

te

contra te

saeve armatur;

igitur

niulla

sustinere,
ut

accipias coronani vicloriae;

et

oportet
iii

te nuilta pati,

de alta saeculi vanilate huinilieris

rursus

spiritualibus divitiis exalleris.

pristinani

Tu cigo

iic

delicias iiec

ad gloriani
alloriini

respicias.

quia

pcr

lcnlationcs

opoilol

te

Jol

714
deiiionstrari.

Cap. CLX[.
Sed cum

De

sancto Eustachio.
veniara
si

liumiliatiis fiicris,

ad

tc et in glo-

riam pristinam restitiiam lc,

accipere
lieri

dic
Dicit

ergo
ei

niodo tcntationcs vis

:

aut
,

in

fine

vitac.

Eustachius

domine
,

si

ita

oportct

modo

nobis tenlationes

accidere jube
,

scd virtutem

patientiac

tribue.

Cui dominus: coastans esto

quia gratia

mca

custodict animas vcstras.

Sicquc

dominus

in coeluui adscendit ct

Eustachins
igitur
et

domum

rediens haec uxori suae nuntiavit.

Post paucos

dies

mors pestifera cunctos servos

et ancillas ipsius invasit

universos occidit; deinde post

interierunt.

aliquod tempus omncs

equi

ct

omnia ejus pccora subito

Quidam autem
in

scclesti ejus dc-

praedationcm videntes ct pcr noctem

domum
filiis

ejus irruentcs cuncta,

et

quac repercrunt, asportarunt

aliis

et

domum

totam auro

argento cl rcbus

spoliarunl et ipse

cum

iixorc sua ct

gratias ageiis noctc au-

fugit nudus. Qui

ruborcm verentcs Aegjptum pergebanl, totaque cjus

possessio per rapinam malorum ad nihilum est redacta.

Rcx autem

totusque senatus pro magistro militum tam slrenuo multum dolcbant,

eo,

quod dc co nullum indicium reperirc potcrant.

et

Cum

autein

itcr

^gerent, appropinquavcrunt luari

invcnicntes

navem super

eain na-

vigare coepcrunt.

Videns autem
niniis
,

domiiius

navis uxorcm Eustachii,

,

quae pulchra essct

vero transrretassct,
illis,

ipsam plurimum habcrc dcsidcravit

cum

naulum ab eo exigcbat, non habentibus vcro

jussit pro naulo detincri

undc solverent,

uxorem, volens illam

iiullatcnus

sccam habcre.
voluit.
l)iu

Quod

ut

Eustachius audivit,
iniiuit

asscntirc
nt

vero eo

contiadiccntc
sic

dominus nautis suis,

cum Quod

in

mare

praccipilarciit, ut

uxorcm suam habcrc possent.

cuin

Eustachius comperissct,
ingcmisccns

uxorcm

iis

tristis

reliquit

ct
ct

duos infantes accipiens

ibat ac diccns:

vaeli

mihi

vobis, quia mater vcstra alienigcnae marilo tradita est.

Pcrvenicns-

quc ad

qucndain

lluvium
filiis

proptcr

aquarum abundantiam
,

non cst

ausus cuiu duobus

fluminis
relicto

flnvium pcrtransire

sed

uno circa ripain

alterum tiansportabat.
,

Qui cum fluvium traiisvasupcr tcrram posuit ct

dassct, illum infanlem

qucin bajulavcrat,

ad accipicndum alium
pervenissct,
ecce
iii

fcstinavit.

Cuin autcm circa

vcnit
ct

medium

iluminis

lupus

concitus

infantcm,

qucm depo-

Buerat, rapieiis
fcstinavit.

silvain aufugit.

Qui de co despcraiis ad aliuni

liliiim

Scd

cuin abirct, leo venit ct alium

rapiens abiit.

Vudc

euin consequi

non valcns, cum cssct

in

mcdio
iii

fluminis, coepit

plangerc et capillos suos cvcIIitc,

nisi

volens sc

aquani projicere,

eiim

ili\iiia

provideiitia conliiiuisset,

Pastorcs aiilem. videnles

Cap. CLXI.

De

saucto Eustachio.

715
Pcr

leoriem pneriim vlvum portantem,

eum cum canibns

insecuti snnf.

divinam autem ('ispensationera leo puerum illaesum abjiciens recessit.

Qnidara
insupcr aratores

post lupum

inclaraantcs

alinm

puerum

dc cjus faucibus incolnmera liberarnnt, utriqnc vero,

scilicet pasto-

res et aratores, dc uno vico fuerunt ct penes se pneros nntriernnt.

Hoc

Ycro

Eustachius
,

nesciebat,
,

sed

mocrens
pollcbam

ac
,

plorans

ibat

dicens: hen mihi

ttitus

qnia ante

nt arbor,

sed

modo

pe-

sum nadatus!

Hen me

qni a multilndine militum circnradari

filios

solebam, sed nunc solus remanens nec

snm concessus habcre!

tentari
,

Memini, domine
Job
,

tc

raihi

dixisse
in

quia

oporlet te
,

sicut

sed ccce plns aliquid

me

lieri

vidco

illc

enim

etsi

pos-

sessionibns nudatus fnerit, tamen stercus habuit, super qnod sedere

poluit,
tientes
niihi

autcm
ego

nil

horum remansil5
fcras
liabui,

illc

amicos

sibi

coinpara-

habuit,
illi

ininiilcs

qnac raeos
ablata;

filios

puerunt;

uxor est rclicta,

et

mc

vero

da reqniem,
,

domine, tribulationibns meis

clinet cor

pone custodiam
et ejiciar

ori nieo

ne deEt haec

racum in veiba malitiae

lacr^niis

a facic tna.
ct

dicens

cum

ad qnendam vicnm

abiit

data sibi mercede

,

agros
in

illoruin honiinuin per

annos

XV

cnstodivit

filii

autem ejus

altcro

vico edncati

snnt nec se essc fratres sciebant.

illain ille

Dominns

autem uxorein Euslachii conservavit nec

vit,

alienigena cognoIinpcrator

sed
et

potius

eam intactam
qui strcnne

diniillcns

vilain

finivit.

antein

populus Romanus plurirauin

contra

ab hoslibus inolcstabatnr et
ipsos hoslcs saepius dimi-

recordatns Placidi,
casset
,

de ejus subita

rautatione

pluriraum trislabatur

direxitqne

uiultos niilites per diversas ranndi partes, proinillens oinnibus,

qui

eum
bns
,

invenissent, innltas divitias et honores.

Duo antcm ex
,

niilili-

qni aliqnando Placido

venerunt.

ininislraveiant

ad ipsum

vicntn,

in

quo degcbat,
raiis,

Qnos Placidus de agro veniie consiJerecognovit et veniens in inemoriam

sicut
istos,

eos ex incessn protinns

dignitatis

suae pertnrbari coepit ac dicere: domine,

praeter spcin vidi
;
,

qui aliquando niecnin fuerunt,

sic
filiis

da,
scio
,

ut ali

quando conjugem ineam viderc possim

a
feris

nam de
emn vox

quod

coinesti
,

snnt,
cito

Venit autem

ad

dicens:

coniide,

Eustachi
rccipies.

quia

honorem

tuuin recuperabis et filios et nxoreni

ipsi

Cnin igitur militibus obviasset,

enm
si

minirae cogno-

vernnt, cuinque

cnm

salutasscnt,

quacsierunt,

aliqucni peregri-

num nomine

Plauiduin cuin nxorc ct dnobus

liliis

cognosccrct.

Illc

antein se ncscirc piofcssus cal.

Ad

prcces tamcii ejus

in hospitio

716

Cap. CLXI. De saucto Eustacluo.

iis

deverterunt et Eustachius

serviebat.

Et recolens pristiniim sta-

tum suum lacr^mas contincre non potcrat, egrcssns antcm foras

snam faciem
sidcrantes

lavit et

iterum

redicns

iis

serviebat.
est

Illi

vero conhic
illi,

ad invicem dicebant: quam similis

!

homo

quem qHaerimus

Et rcspondens alter dixit: valde quidem similis cst;

ct si Iiabet

considercmus igitur

siguum

cicatricis in capilc,
et

quod

sibi

in bello accidit, ipse est.

El respicicntcs

signum videnles ipsnm

esse

quem quaerebant,

protinus cognoverunt et insilientes et osct

filiis

culantes

cum de uxore
mortui essent

ejus sciscitati sunt.

Vicini

Qui

dixit

iis,

quod

filii

ct

uxor dctenta.

autem omnes quasi

et

ad spcctaculum concurrebant, dum milifcs virtutem ejus

gloriam praedicabant.

primam
ei

Tunc

milites

pracceptum impcratoris
Post
iter

ex-

ponunt

cl

optimis vestimentis ipsum incluunf.

XV

dicrum ad

imperatorem dcvcncrunt, qui ejus adventum audiens protinus eidem

occurrit et ipsuni videns in oscula ejus ruit. Narravit

qnoqueomnibus
ad magiste-

cuncta,

quae

sibi

pcr ordinem accidissent,

et

staliuuiue

rium militiac trahitur

pcllitur.

idem

quod prius, officium cxerccre comet

Qui numeratis mililibus

colligi
lilii

paucos contra

tot

hosles esse
Conligit

cognoscens jussil tirones

aufcm, illam terram,
in

peromnes

civitatcs ct vicos.

qua

cjus educafi sunt, dcscribi, ut daront

loci incolae illos

duos tirones. Universi autem ejus

duos juvcnes tam-

quam

caetcris apfiorcs magistro militum consignarunt.

ct

Vidcns vcro

juvenes clcgantcs
limuin placuissent,
sic

morum

lionestate compositos

cum

sibi plu-

iiiter

piimos convivas suos ordinavit eosdem ct

profecfus
in

ad bcllum subjeclis hosfibus exercifuin sunin tribus

,

dicbus

quodain loco
fccit.
Illi

ubi

uxor sua paupcr

in

hospifa

mancbal,

requiescerc

vcro duo adolescentes

tabernaculo malris

suae nutu

taincii

Uci Iiospitafi sunt, nescicntcs, quod mafcr sua cssct,

cl scdcntcs circa inciidipin ct niufuo coiifabulantcs cxpoiicbant sibi

iiivicein

dc infantia sua.
atfcntius
,

Matcr vero eoruin de contra

audicbat.
nihil

scdciis,

quae

ipsi

rcfcrcbant,
,

Dicebat
,

cniiu
nisi

niajor

miiiori:

cgo

duin infans esscm

aliud rccolo

quod palcr ineus

,

magistcr militum crat ct mater inea speciosa valdc

duosquc

filios

habuerunt,
valde
eral,

scilicct

me

ct aliuin

minorcm

ine, qui et ipsc spcciosus

accipicnlcsquc

nos cgrcssi

sunt

de donio
(]uin
,

noctc

in-

gressiquc sunt navcin,

ncscio

quo

cuiitcs.

autem de navi
iiiari

cgrcdcremur, matcr nostia, ncscio quo inodo

l)atcr
.id

iii

rclicla csl,

veio

noslcr
niiviiiiii

porfans

iios

duos

llciis

pcrgcbal

porvciiiciiS(|iu'
iiic

qiiciid.iiii

traiisivif

cuiii

fratrc iiicd juniorc cl

siipcr

Cap. CLXF.
ripain
niiniinis

De

sancto Eustachio.
rcvcrtcretur,
rapuit
et,

717
ut
ine

(lcreliquit.

Cuin autem

acci-

pcrct,

lupns

vcnit

et

illum

infautem

antequaiu ad nie

appropinquaict, leo dc silva exiens

Pastores yero crucrunt
posscssionc,
sit

me

rapuit ct in silvam deduxit.

nutrilus
,

mc de

orc lconis ct
ct

sum

in

illa

in

qua

ct ipse scis,

non potui scirc

quid facluru

dc

palic

mco ncquc de

infante.

Hacc audiens minor coepit

flere

ac dicere: per Dcuin, ut audio, frater tuus snin cgo, quoniam

nie

et

qui
in

educaverant

hoc dicehant, quod de lupo cruimus

ct flcvcruiit.

tc.

Et

amplexus ruentes osculahantur se inviccm

hacc matcr eorum
dixisscnt,
diu
ct

Auita

dicns

considcrans

quod cventum suum

si
illi
filii

scriatim
altera
dicciis:

apud sc

tiactavit,

sui

csscnt,

autcm die ad magistrum militum

deprecor
tc
,

adiit ct interpellavit euin

dominc,

ut

me ad patriam
ct
inariti

nicani

perduci

Juheas, cgo cniin de terra Romanorum suin

percgrina hic suni. cognoscens,

ct ail:
,

Et haec

dicens

vidit

in

co

signa
,

sui et cuin

cum
enim

sc

jam conlinerc non possct

,

procidit ad

pcdcs suos
vitam tuam

precor te
,

domiiie,
sis

ut cxponas

mihi pristinam

puto

quod tu

Placidus magister niilitum,

qui alio nomine diqui talem^t

,

ceris Eustachius,

qucm Placidum salvator

ct

convcrtit,

talem tcntatioiicm suslinuit,

ablata fuit,

cui

uxor, quae ego suin

iii

mari

quae taiucn ah

omni corruptionc scrvata sum

ct

qui ct

duos

filios

scilicet

Agapctum

Thcospitum hahuit.

Haee audicns

Euslachius ct ipsaiu diligcnter consideians uxorcin suam recognovit

ct

lacrimatus

prac gaudio ipsam osculatus cst glorificans Deum,

qui consolatur afflictos

filii

Tunc

ditit ei

uxor sua: dominc, uhi sunt

Et exposuit
ci
,

nostri ?

Et

ait:

a feris capli sunt.

gralias againus
ut

quoniodo
,

pcrdidit

illos.

Et

illa:

Dco,

pulo

enini

quod,

quemadmodum Deus
feris
lilios

donavit ^iohis,

invcnireinus

nos

iiiviceni.

(lonahit ctiam recognoscere (iiios nostros.

Etille: dixi
in

tibi,

quod a

capti sunt.

Et

illa:

hestcrna die sedens

infaiitiani
iis

horto audivi duos

et

juvcnes

sic et sic
;

suam

cxponentes

crcdo

quod

hlii

noslri sint

interroga igitur ah
iis

et diccnt tibi.

Et convocans

eos Eustachius et audiens ab

filii

infantiam suain recognovit,

cos
ipsc
ct

quod

sui

cssent,

et

amplectcntes

niater

super eorum
Oinnis igitur
et de victoria

colla pluriinum flevcrunt et cicbrius eos osculabantur.

exercitus plurimum gaudebat et de inventione

eorum

barbarorum.
succcssisse ci

Cum

igitur rediret,
in

contigit jani

Trajanum
,

obiisse et

pejorem

scclcribus
et

Hadrianum

qui pro vicloria

oblcnta

ct

invcntione

uxoiis

filiorum niagnificc eos suscepit et

718
tiiagnuni

Cap. CLXII.
conviviiim

De omnlbus
Altera

sanctis.
dle

praeparavit.
ut
,

autem

ad tenipium
barbarorum.

jdolorum processit,

ibi

sacrificaret

pro

victoria

Viilens vero imperator

quod Eustachius ncc pro victoria nec pro

hortabatur, ut sacrificium
ini-

inventionc suorum sacrificarc vellet,

molaret.
sacrifico.

Cui

Eustachius:

cgo Christum

Dcum

colo

el

illL

soli

Tuiic

impcrator ira rcpletus

ipsum cuin uxore

dimitti fccit.

et filiis

>u arcna statuit et

leoncm feroccm ad eos

capite

Accurrens
iis

vero

lco

et

demisso

quasi eos sanctos adorans ab

huet

mililer

roccssit.

Tuuc impcrator bovcm aeneum incendi

mitti mandavit,

fecit

eos

ibidem vivos

Orantes igitur sancti

et

et se

do-

mino commendantes bovem intraverunt

rcddiderunt,
extracti.
Ila

ihidem domino spirituin

sunt

tcrtia
peiiitus

autem dic
iutacti

de

hove
suiit,

coram

imperatore
capillos

inventi

quod nec

nec

quidquid coriim vaporcs incendii arK|iialcaus contigcruiil.

vcro

Christiani

eorum corpora tulcrunt

ct

in

ioco

cclcberrimo recondentes

ibidcm oratorium
qui

construxerunt.

Passi sunt autem sub Hadriano,

calendis Novcmbr. vcl secun-

coepit circa annuiu domini

CXX

dum quosdam duodccim

calcndis Octobr.

CAP. CIXIL (157.)

]>c omiiibnis saiictis.

Omnium sanctorum
videtur:
festivilas

qualuor dc causis instituta fuissc

dcdicatioiicm
,

primo

propler

cujusdam templi
,

sccundo

proptcr omissorum suppletionem

tertio proptcr

negligcnliarum ex-

pialioncm, quarto propter faciliorcm orationum nostrarum impctrationem.

catioiicm.

rrimo

igitur

iustituta

est

proptcr cujusdam tcmpli dediorbi dominarcntur,

ciijus

Romani cnim, cum univcrso

conslruxerunt
,

quoddam

tcmplum inaxiinum

in

mcdio

suum ,\dolum
quando aulcm
arlc

collocaiiles omniuin provlnciarum simulacra pcr circuitum slatiicrunt,

rcspicicnlia rcctis vultibus

jdoluin

Romanorum.
,

Si

aliqua
illius

provincia

rcbellaret,

continuo

ut

ajunt,

dyabolica

provinciae simulacruru jdolo

,

Romanorum

postcriora volvcbat,
Concili igiliir
dcsliiiabaiil
ct

tiinqunm innucns

quod ab cjus doininio

proviiiciam

reccssi.^^sct.

Komani ad

illaiu

copiosum

cxerciluin
suirccil

ipsaiu dominio suo siibjugabanl.

Venim non

Homanis, quod

Cap. CLXir.

De

oinnlbus sanctis.

719

omniiim provinciarnm siniulacra in urbe sua habcrenl, quin potins

ferc singiilis Diis templa singula constnixerunt,

taniquara

qui

eos

cunctaruin

provinciarum

victores et (loniinos elTecissent.

Sed quia

omnia jdola templum

ibidcra

habere non poterant,

ad niajorein
et

suae vcsaniae ostenlatioiiein unum tcniplum caeteris mirabiiius

sublimius
in

honorem Deoruni oninium crcxcrunt

Dii, vocaverunt a pan,

ct
.

panthcon, quod
ct

sonat;

toli

quod

est totuni

thcos Deus.

Ponlifices enim

jdolorum ad inajorem populi deceptionein finxerunt,

quod

sibi a

Cjbele, quain oinnium Dcoruni matrem vocabant, fuerit

iit,

impcratnm,
(iliis

si

de oninibus gentibus vellcnt victoriam obtinere,

fabricarent.

suis

templum luagnificum

Fundamcntuni

autcra

ipsius

tcnipli

^)sphacricum jacitur, ut cx ipsa forma Dcoruin acsed

,

tcrnitas demonstretur,

quia latitudo tcstudinis insustcntabilis

vidcbatur.

cum supra

tcrrani in aedificio aliquantulum processissent,

toturn intus terra rcplcbant, simul,

ut dicitur.

cuin

tcrra dcnarios

jacicntes, et sic fecerunt, quousque praedictum templuin est mirabililer

consummatum.

Tunc data
quain
iii

liccntia,

ut

quicunque terram
pccunia sua

aspoitare vellet, tota,

esset,

ipsa terra invcnisset,

festine turba properat

et ipsuin ct

templuin cito evacuat.

in

Dc-

niquc Romani ^)pinnam acncain

tate

dcauratain fabricant et

summi-

collocant.

Ajunt

quoque,
ita
,

quod
ut,

in

hac

omnes

provinciae
venisset,

uiirabiliter

sculptae

eraiit,

quicuinquc Romani
posset.
et

versus

quo esset sua provincia

scirc

Haec autcm proin

cedente

tcmpore inde cecidit,

unde

in

pracdicto tcmplo

summitate apcrtura rcmaiisit.

ris
,

Tempore
lidcni

igitur

^)Phocae impcratoBonifacius

cnin jani

dudum Roma

domini recepisset,

papa quaitus a magno Grcgorio circa annos domini

dictum

DCV

prae-

templum a Phoca inipcratorc impctravit

spurcitia
ipsuin

ct

omniuin jdolo-

rum eliminata

teraplum IV Idus Maji in

honore

beatae Mariae et omnium martirum consecravit ac locuni sanctae

Mariae ad

raaitircs

appcllavit

qui

nunc sancta Maria rotunda a

sollcninia ab eccle-

populo appellatur.

Nonduni

eniin confessoruni

sia agcbantur, scd quia

et

ad hoc festum multitudo maxima conflucbat

poterant,

propter dcfectuni victualiuin celebrationi vacare non

ideo

quidam

papa Gregorius hoc festum

in

calendis

Novcmbris,
et vindemiis
in

quando niajor victualinm copia videtur esse, mcssibus

celebratis
fieri

instituit

ac per universum
celcbrari
2)

niundura

hunc diem

hoiiorc
J)

omnium sanctorum
:

sollcmniter
3)

ordinavit.
Ed.
l'r.

ct sic

Vuigo

spericum.

Yulgo

pinoain,

Vocni'.

720
tenipliini,

Cap. CLXII.
qnoil

De omnihus

sanctis.

fabiicatum fuerat omnibus ydolis

et ubi

nuuc dedicatum
,

cst onuiibus sanctis,

multitudo colebatur jdolorum

ibi

de-

vote laudatur

multituilo
;

sanctorum.
nos enim
sive

Sccundo
multos

instituta est propter

omissorum suppletionem
quibus

sanctos

omisimus, de
fecimus,

nullam

feslivitatem

etiam

mcmoriam

Kon

cnim possumus omnium sanclorum festa agere tum propter sancto-

rum muUiplicationem, quia

nostram inrirmitatem,
sufficere possenius
,

multi et quasi intiniti sunt,

iiidrmi
et

tum propter

quia

debiles

sumus nec ad hoc

,

tuin

propter temporis brevitatem

sicul ait

quia etiam

tcmpus
in

noii sufficcret.

Nam,

Hieronymus

in epistola,

quae

suo calendario praeponitur, nullus dies est,

,

excepto die calen-

daruin Januariarum

qui

non intra

millium

martirum numerum

reperiri posset adscriptus, ideoque ecclesia rationabiliter ordinavit,

ut, quia oiniiium sanctoruin singulariter festa facere non possumus,

salteiu

omnes gencraliter
ut

et insimul honorcnuis.

Quare autem inagainus,

stilutum sit,

festivilates

sauctorum in
in

terris

magister

Guillermus AUissiodorensis
Priaia
cst

summa de
in sanctis

officio ponil

sex raliones.
eniiu

proptcr honorem

divinac majestatis;

cum
ct

sanctis
in iis
illuni

honorem impcndimus, Deum

mirabilem pracdicainus
spccialitcr
,

honoramus

ipsum

quia, qui sanctis

eos
sanclilicavit.

honorcm

tribuit,

honorat,

qui

Sccunda

cst

propter

auxilium

nostrae

inlirmitatis;

quia

eiiim

per nos salutem habcre

non possuuius, ideo sanctorum intcrccssionibus indigemus, a quibus

ut adjuvari

mercamur, merito ipsos honorare debemus.

Legilur eniin
^)salietatis, id

Ill.Rcg.

I.,

quod Bcrsabcae, quod inlerprelatur puteus

lilio

est ccclesia triumphans,

suo, id est ccclesiac militanti,

rcgnum
securi-

suis precibus obtinuit. Terlia est propter

tatis
,

augmentum noslrae
,

ut

scilicet

per sanctorum gloriam

nostra
iiobis

quae

nobis

in

eorum
si

fcstivitatc

proponitur,

spes ct
siiuilcs

securitas

augmcntclur;

eniin

homincs mortales
coiistat,

potucrunt

ita

per sua merita

cuin

sublimari,

quod nos
sit.

simililcr poterimus,
est

manus donostrac
iinita-

mini abbreviata

non

Quarta

propter

exempluiu

imitationis; cuiu cniiu

eorum

fcstivitas rccensctur,

ad corum

tionem provocamur, ut
ct

scilicet eoruin

exemplo tcrrcna coiitemnanuis

est

coelestia

desidereiuus.

Quinta

proptcr

dcbitum

mufuae

vicissitudinis; sancti

enim de
ct

iiobis ia coelo fcstuin faciunt,

gaudium
peccatorc

enim cst angclis

poenitcntiam
I)

Dei

aiiimabus
igitur

sanctis

supcr

uno

agcnte.
in.ile legiinl
:

Ut

iis

vicissitudincm

repciidamus,

Recent.

socielnlis.

Cnp. CLXII,
JHStum est,
ut,

De omnibus

snnctis.

721
,

quia ipsi de nobis festum agunt ia coeiis

in terris.

et

nos

de ipsis feslum agamus

nostri

Sexta est piopler procurationem

tunc nostram
feslivitas

honoris; cum enim sanctos honoramus,

ct noslrura

reni

agimus

honorem procuramus, quia eorum

est

nostra dignitas.

Xam cum honoramus

,

fratrcs noslros, et

honoramus

nos ipsos, carilas namque facit omnia cssc

communia; omnia quiaeterna.

dem
has

nostra
rationes

sunt coalestia
ponit
alias

terrestria

et

Praeler autem
IV.

rationcs

Joliannes Damasccnus L.

cap. VII., quare scilicet sancti ct paritcr

eorum corpora sive corum

reliquiae

debeant honorari,
,

quarum

quaedam sumuntur quantum

ad

ad eorum dignitatem
preliositatem.
est,

quaedam

quantum
,

corporum

ipsorum

Dignitas autem eorura

ipsi sunt amici

ut ibidem ditit, quadrupicx

quoniam

Dci,

fiiii

Dei

hacredes Dei

et

duces

nostri.

Et ponit istas auctorilates

,

de primo
etc.
,

Johannes

XV: jam
I:

non dicam-vos servos

potestatem
fiiios

sed amicos
,

de secundo Joh.
VIII
:

dcdit
filii

Dei

fieri

de tertio Rom.
sic

si

autem
ut

et

haeredes

etc.

de quarto

dicit:

quantum laborares,

ducem

invenires, qui mortali te regi adduceret et pro te ad ipsum

faceret.

sermonem

Duces igitur generis totius Iiumani, qui ad Deum pro nobis

utiquc quidem Jio-

interpellationes faciunt, nonne honorandi sunt?

norandi sunt templa erigentes Deo et eorum memoriam venerantes.

Aliae

sumuntur

quautum

ad

corporum
ct

ipsorum prcliositatem

et

ponit idem Damascenus quatuor

Augustinus addit quintum,

per

quod manifestatur
Ipsa

pretiositas

corporum sive reliquiarum sanctorum.

,

enim sanctorum corpora fuerunt promtuarium Dei

alabastrum spiritualis unguenti
,

tempium

Christi,

fontcs

divini et
,

organum
dicit:

spirilus sancti.

Primo cnim fuerunt promtuarium Dei

pura cocnacula
facti sunt.

undc

hi enim promtuaria Dci

Christi,

Secundo templum
corporibus eorum

unde sequitur, quoniam per iutellectum

,

in

habitavit Deus

ul ait apostolis:
in

nescitis spiritus

quoniam corpora vestra

sunt?

templum inhabitantis
spiritus cst;

vobis

sancti

Deus autcm
et

quaiitcr

igitur

non honoranda animata templa Dei

animata Dei tabcrnacula

in aediricatione

etc. ?

De hoc etiam (liujsostomus: homo

Deus aulem
dilexi
in coiivcrsalione

parietum dcleclatur,
:

sanctorum,

unde Psalm.

domine

decorem

domus

luac.

Qucm dccorem?
facit,

Non

quem
vivificat
in

diversitas

marmorum splendentium
Ille

sed

quem

praestat varielas
iste

viventium graliarum.
,

decor
et

carnem delectat,

animam

ille

pro tcmpore dejicit

decipit oculos, iste

autcm

perpctuum aedificat intelleclum.

Tertio

46

722

Cap. CLXII,

De

oiunlbus 8anctis.

nlab<utriim epiritiiatis iingnenti, luide ait: unguciituin bonl odoris ex

se niaiians sanotoruin reliquiac tribuentes, ct nullus hoc ')(liscro(Iat.
Si enini ex rupe et firina petra a(jua in ereino einanavit et ex maxiila
asini

Samsoni

sitienti a(jua venerat,

multo potius ex martiruin

reli(|uiis

nnguentura bene olcns emanare incredibilc ne^iuaquam est sitientibus

divinam Dei virtiitem

fontes divini
scntia
;

-')s<anctoruiu, ((ui
ait:
isti

ab ipso

est,

honorcin.

Quarto

unde

viventcs in

vcrit<vte

cuin libcra prae-

Ueo

assistunt.

Fontes nobis salutares dominator Christus

sanctoruin suorum pracbuit rcli(iuias niultiformia bcnerKia irrigaiitcs,

Quinto
nus
iii

organum
libro

spiritus
civitiitc

sancti.

Hanc rationem assignat Augustinon sunt contcmncnda, scd

((uibus
,

dc

Dci diccns:

plurinium rcvercnda sanctorum corpora,

dum

adiiuc vive-

rcnt, spiritus sanctus (]uasi ({uibusdam organis ad

iisus est.

omnc opus bonuni

((ui
iii

Undc apostolus: an cxperimentum

(juaeritis ejus,

nic loquitur Christus?

Et de Stephano dicitur, quod

noii potcrant

resistere sapientiae et spiritui, qui loquebatur ctc.

Item Ainbrosius in
vocis sit

Hexaemcron: hoc

est prctiosissimum,

quod homo divinac

orgjimim ct corporalibus labiis cxprimit coclcstc oniculum.

instituta cst propter ncgligcntiarum 3)expiationcin.

Tortio

Licct cniiu p<iu-

corum sanclorum

fcsta agaiuus,

adhuc tamcn

illa

pauca ncgligcnter
oinitti-

saepe^tgimus et luulta ibideni per ignorantiam vcl negligentiain

inus.

Si quid igitur
in
liac

iii

aliis

sollcmnitatibus sanctoruin, quas cgimus,

festivitate

ncgleximus,

gcncrali

supplere
riitio

possumus

et

de

ncgligentia nos purgare valcmus.

Haec

tangi vidctur in scr-

mone, qui hac

dic pcr ccclcsias rccitatur,

in

quo

sic dicitur:

dcnt,

crctum est, ut hac die sanctorum oiunium incmoria habcatur,

quidquid huinana fragilitas pcr ^)ignorantiam vcl pcr iicgligentiam

scu pcr pracoccupationcm
runi
rci singularis in
iii

sollcmniliitibus saiutosolv<itur.

minus plcnc pcrcgisset,

hac sancta observalionc

Notandum autem, quod quadruplcx

tcstamcnli,

cst diircrcntia sanctoruin novi

quos pcr

aniii

circulum

colimus ct quos hodierna die

,

insimul rccolligiuius, ut ca, quac uegligcntcr fcciinus

scilicct apostoli
,

supplcamus,
et hi

inartircs ct confessorcs ct virgincs

sccun-

dum Rabanum
apostoli
,

pcr quatuor mundi partcs significantur, per oricutein

pcr

mcridicm

inartircs,

pcr aquiloncm confcssores

pcr

occidentem virgines.
Ed.

Prima
logil.
i t
I

igitur dilTcrcntia est apostolorum, quo-

1)

Pr,

decrediit
Ed.
Vr. e
ft

2)

lii-c.

.mI

norein.
li.iin

3)
r

xp o s
.s i

ono

in.

4) Kd.
s

iiisiirnm sniicloriim lioI'r. oniillil vorli.n i^iior.Tn1

luco

'i'lj.

n gii

I .t

ri s lo;;il

'-ii

.1

ri

.!.

Cap. CLXII.

De omnibus

sanctis.
qiiod

723
omncs
alios

riim digiiitas ct excellcntia niatiifestatur ex eo,

saiictos
ipsi

iii

quatuor cxcedunt.
siint

Primo

iti

praecininentia dignitatis;
niilitantis,

enim

sapientes
,

principes dulces

ecclesiae

potentcs

asscssorcs aelerni judicis

pastorcs

doininici grcgis.
et

Bercoa-

nardus:
slitui
,

tales

decel)at

liuraaui

generis pastorcs

doctores

qui et dulces essent et potentes esseut et sapientes, duiccs,

ut

ine

blande

ct

inisericorditcr suscipcrent,
,

potentes

ut fortiter

protegerent,

sapientes

ut

ad vitam

et

pcr viam duccrent,

quae

perducit ad civitatem supernam. Secundo in praeeminentia potestatis,

dc quoruui potcstatis praccminentia sic

dicit

Augustinus: apostolis

Deus dodit potestateia super naturam,

ut eain curarcnt, super daeut ea

mones,
aniinas
,

ut eos evertercnt, supcr cleinenta,

ut

luutarcnt
ut

super

ipsas

a poccatis solvcrcnt, super

niortem,

ipsam

conteinncrciit,

super angclos, ut

corpus

doininicuiu

consecrarent.

Tertio in
sauctitatem
in
iis

praerogativa sanctitatis; unde proptcr coruin

et

maximam
sicut

*)gratiarum plenitudiuem vita

in

et convcrsatio Cliristi
iis

tamquam

spcculo relucebat et cognosccbatur in

,

sol in suo splendore

sicut

rosa in suo odore

sicut ignis in suo

inisit Cliristus

calore.

De hoc

dicit Clir^sostoinus
,

supcr Matthacum:

apostolos,

quasi sol radios suos

quasi rosa suavitatis suae odoin radiis suis

rem, qaasi ignis scintillas suas dispersit, ut, sicut sol

apparet,
lillis

sicut rosa

in

odoribus suis sentitur,

sic

sicut

ignis in scin-

suis

adspicitur,

in

illorum

virtutibus
in

Cliristi

potcntia

coguoscatur.

Haec Chrysostomus.
efficacia
sic
dicit

Quarto

efficacia utilitatis^

de

quoruin

Augustinus

loquciis

dc

aposlolis:

'*)ex

abjectissimis,
,

ex iinpcritissiiuis,

ex paucissiniis nobilitantur,
eloquia,

illuminantur

niultiplicantur dulcissima

praeclarissima in-

genia, copiosissima agiuina, mirabilesque peritias auctorum facundoruin

atque

doctormn subjugant Christo.

ct

Secunda

dilTerentia est

martirura, quoruni diguitas

cxcellcntia manifestatur ex eo,

Multiplicitcr,

quod
quo-

passi sunt luultiplicitcr

uliliter et conslanter,

niam praeter martirium saiiguinis passi sunt triplex aliud

sine sanguine.
cst raarlirium

inartiriuni

De quo
sine largitas
in

triplici

niartirio

dicit

Bernardus:
in

triplcx

sanguine,
in

scilicet

parcitas
,

ubcrtate,

quain

habuit David

panpertate
,

quam
cst

cxhibuit Tobias et

vidua

castitas

juventute

qua
triplex

usus
cst

Joseph

iu

Acgypto.

Secunduni
1) Alii
\iii5
liaei-

autein
u
:

Gregorium
s
t i

martirium sine sanguine,

aiu u
t.
ii

leguiil:
it.T

I i ;i

iii,
j

o
$

ii

ud ue ;n, vi t
i

2) Ed.

Fi',
1

bret ii
i'.

leijil

i' i

.t

r-

ct

i.s

iii i

et

paucissimis
4(i*

ob

ii

724
sdlicet

Cap. CLXII.
patlcrUi.-i
si

De omnibus
,

sanctis.
fcrro inartlrcs csse

adversoruin

undc

diclt:

sliic

possHinus,
afflictoniin,

paticiitiain in aniino dicit:

vcracitcr custodiinus;
in
,

coinpassio

undc
ia

qui dolorein cxhibct

dilectio
,

alicna necessitatc,

crupem portat
contumelias
tione.
,

inente;

inimicofum

unde
in

dicit:

ferre

odientem diligere
utiliter;

martirium

est

occulta cogita-

Secundo

quae

utilitas
,

ex parte ipsoruiu martiruin

ct

cst oinnium peccatoruin reinissio

meritorum cuniulatio

aeternae

gloiiac

pcrccptio.

Ista

prctio

sui
,

sanguinis sibi emcrunt et idco

est

coium sanguis
et

dicitur prctiosus

id

prclio

plcniis.

De

piiino

secundo

dicit

Augustinus dc civitate Dci: quid est

pretiosius

quani inors, proptcr

quam

delicta rcraittuntur et merita cumulantnr.

est

Idcin supcr Johanncin:

fccil

prctiosus

sanguis Christi sine pcccato,

,

tamcn ipse ctiam suoruin sanguinem pretiosum

Nara
si

pro quibus

dedit sanguinein in pretium.

scrvoruin sanguinem non faccret

doniiiii etc.

prctiosum, non dicerctur prctiosa in conspcctu

Itein

Cjprianus
salutis,

martirium est dclictorum

magister,
doinus

finis,

periculi

terminus, diix

patientlae

vitae.

De

tertio

Bernardus:
a
la-

tria sunt,

quac mortein sanctorum faciunt prctiosam, quies

dc
novitate,
utilitas
,

borc, gaudium
nostra

sccuritas
dati

de

aeternilate.

Ex

partc

duplcx cst

quia
tu

sunt

nobis

in

cxemplar ad
es

ccrtandum.

(Ihr^sostoraus:

christiane,
,

delicatus

miles,

si

putas tc posse sine

pugna

vincere

siiic

ccrtaminc
proclio

triumphare,
conccrta,
pactuiu,
cui

excrcc vircs

fortiter,
,

diinica

atrocitcr,

in
,

isto

considera pactuni

conditioncm
conditioneni
cniin
,

attcnde

militiam

iiosce;

quod
noinen
lione

spopondisti,
dcdisti.

quam
cuncti

assuuisisti,

luilitiain,
,

Hoc

pacto

pugnaverunt

hac condi-

univcrsi

vicerunt,
d.ati

hac militia triumphavcrunt.

sunt nobis
in

Haec Chrj-

sostonius.

Sccundo
nos

patronos

ad auxilianduin,

adjuvant eniin

ct

mcritis

suis ct orationibus suis.

De

priiuo

Auguslinus:

iinmensa
illos

Dei

pietas,

niartiruin

raerita

nostra vult
ut

cssc sufTiagia,

cxaminat, ut nos erudiat,

illos conterit,

nos

acquirat, illoruin cruciatus nostros vult csse profectus.

Dc sccundo
adhuc
in

Hicronymus contra Vigilantium:

si

apostoli

et

inartires

corpore positi i^ossunt orare pro caeteris, quando de sc adhuc debe

rcnt esse solliciti, quanto inagis posl coronas, victorias ct triumplios!

Unus homo Mo^ses impetravit veniam a Deo sexccntis millibus arinatoruni et

I)
III
!

Stcphanus ')Paulo
li.iec
li

et inultis aliis vcniain obtinuit;

scd posti'

II II

Ed. rr. V li>

II

it.i

li-gil

.S 1.

i!

.1

il

p rouii

1 11

c oi' p

11

11

II

t.

Cap. CLXII.

De omnibus

sanctis.

725
Paulus

quam cum Christo

apostolus

cssc
sibi

cocperunt, inulto
dicit in

magis possunt.

CCLXXVI

navi animas conilonatas, el post-

qnam
tate,

resolutus coepit essecumChristo, ')"iuIlo magispotest? Tertio

constantcr,

Augustinus

framea cst anima martiris splendida carifecit,

acuta veritate, Dei pugnantis vibrata virtute, quae bella

contradicentium
catervas

quae

redargucndo
Item

superavit,
torti

percussit

Infestos,
tibus

prostravit adversos.

Chrjsostomus:

torquen-

fortiores

steterunt

-)ac laniantes ungulas

,

laniata

mcmbra
et

vicerunt.

Tertia differentia est confessorum

manifestatur ex eo,

quorum dignitas

excellentia

quod Deum confessi

sunt tribus

modis,
sufficit

scilicet

corde,

ore et opere.
,

Confessio autem cordis non

sine

confcssione oris

sicut

probat

Chrjsostomus

super
dicit:

Matthaeum quatuor

rationibus.

Quantum

ad

primam

sic

radix confessionis fides est cordis, confessio autem fructus est fidei;
sicut ergo,

quamdiu radix
si

est viva in terra, necessc est,

utautramos
intclligc,

producat aut folia,

qnia radix ejus

autem non produxerit, sine dubio

sic

in terra siccata est,

quamdiu
in

fides
si

cordis in-

tegra est, semper

fessio

germinat tonfessioncm
inteilige

ore,

autem con-

marcida

fucrit oris,

sine dubio,

quia fldcs cordis

sic dicit: si tibi

ejus

jam ante

siccata est.
ct

Quantum ad secundam
coram hominibus non

prodcst corde crederc

infideli

confitcri,

ergo

ct

hjpocritae
si

confiteri

Christum prodest, ctiamsi

corde non
nec tu prosic

credat;
ficjs

autcra ille nihil proficit sine fide confitens, sine

credendo

confessione.

Quantura
eura
,

ad

tcrtiam

dicit:

et si sufficit Christo,

quia cognoscis
,

ctianisi
,

confcssus

cum

non

fueris

coram hominibus
etiarasi

ergo

et tibi sufficiat

qnia cognoscit
si

te Christus,
tibi

confessus non fucrit te coram Dco;

,

autem

non

sufficit cognitio ejus

ncc

illi

sufficiet fides tua.

Quaiitum

ad quartam

sic dicil:

si

enim snfficcret

fides

cordis

cor tantumut cordc

modo

tibi

Deus creassct, nunc auteni

et os tibi crcavit,

credas et ore confitearis.

liter

Tcrtio confessi sunt

Deum

opere.

Qua-

autem quis Deum opcre confiteatur aut neget, oslendit Hieroillud

in

nymus super

originali:
,

confitetur se

Dsum nossc
,

dicens:

Christns sapientia est, justitia

veritas
,

sanctitas

fortitudo.

Neper

gatur per

insipientiam
veritas
,

sapientia

per

iniquitatem

justitia,

mendacium
animi
1)
olTerl
:

per turpitudinem sanctitas,

pcr imbecillitatem atquc pcccatis,

2)

fortitudo,

et

quotiescunque

vincimur
Vr. praeferl.

vitiis

Tuiic ora clausiirus est Ed.

:i

Ed.

Vr.

pessime

c c

(1

111

II

es

u n g ul a

s.

726
toticns Dciitn

Cap.

CLXn.
,

De

oiunibus anctis.
(\\ih\

ucgamus

et

converso, quotiens bene

aglmus,

Deum
regis

confilemur.

Quarta difrcrentia est virginum, quanim dignitas primo, quia ipsae sunt sponsac aeterni

cl exccllentia manifestatur
,

Ambrosius: pulchriludinem quis potest majorcni existiraare

,

decore cjus

quao aina!ur a rege,

probatur a judicc, dedicatur a

Dco

senipcr sponsa, seinper innupta?

Sccundo quia comparantur

angclis, Ainbrosius: virginilas conditionem hunianac naturae super-

greditur, per quain

Iiomines

angelis

sociantur,

inajor

tamcn

cst

victoria virginuni quani

angelornm;

angeli cnim sine carne vivunt,

viigines

vero

in

carne triumphant.
,

Tertio

quia illustriorcs

suiit

iidelibus uiiivcrsis

nndc (]jprianus: virginitas

ornaincntum
,

est flos ccclesiasticl

gcrininis,

dccus
el

atqiie

gratiae spiritualis,

laeta
,

in-

dolcs
iinago

laudis
,

honoris

opus

iiitcgrum

atque

incorruptum

Dol

rursus ad santtiinoniam Dci ilhistiior porlio grcgis (ihristi.

(>uarto quia pracfcrunlur coiijugatis; hacc autcin cxcellentia,

quam

habct
(

viigiiiitas

rcspcctu
iliain
:

copulac
eiiiiu

conjugalis,

patct

ex

iiiultiplici

omparalione ad
:

illa

impraognat vcntrcin,

ista mentein,

Augustinus
qiiain
in

gciicrosus eligit

in

carne vitam jam imitari angclorum,

mortaliuni.

carne

nuincrum

augere

Est

autem

uberior

fcliciorquc foccniidilas non ventrc gravcsccre, sedinente grandcscere;

illc

parlurit

filios

doloris

ista

filios

gaudii

ct

exsullationis
cst,

Au-

gustinus:
niater

ipsa confincntia

nequaquam
de
luarito
:

sterilis
te,

scd
Illa

foccunda
replct
virgi-

filioruni
,

gaiidiorum
,

doniine.

'iiiis

lerram

ista oociiini

Hieronymus

nuptiae terram implciit,

,

nitas paradisum.
(lilbertiis:

llla autcin

est multae sollicitudinis

ista quietis,

virginilas est

curarum silcntium, pax caruis, rcdcmtio

Illa est

vitiorum

principatus virtntuin.

bonuin, ista melius,

Hie-

ronjmiis ad Pammachiuni: tantuin est inter nuptias et virginitatcni,

quanlum

intcr

noii

pcccarc ct bcatificare; iino, ut levius

Illa

dicam,

<|uantuni iiiter bonuni el inclius.

comparatur
,

spinis,

ista rosis,

llieronymus ad Eustochium:
generaiit,
')lcg')

laudo iiuptias
,

sed quia

inihi virgincs

de spinis rosam

de terra aurum,
privilegiis.

dc

')^o'it'''ii

niargaritain.
(|ue

Quiiito, qiiia inultis

gaudent
habebunt,
(]hristo

Ipsae namsolae

virgincs coronani

aureolain
cuin

canticum

canta-

bunt,

veslimcntis

eisdcm

gaudcbunt,

post ipsuni

agnnni scniper anibulabunt

faciliorcm
oratioiiuni

Quarto

ct ultiino inslitula csl ut cl

,

propter

nostrarum
Iiac

inipelrationem,
,

sicut

omncs
pro

sanctos
1) F(l.

univcrsalitcr
I')-.

dic lionoramus
2)

sic

ipsi

omiies

1,

(>

Ifgit.

Kil

Vr

ii

r n

V o

iir.-icleii

Cap, CLXII.
iiobis

De omnibus
sic

sanctis.

727

insiniul

intercedant,

ut

Dei inisericordiam facilius iwpe-

trenuis.

Si enini

impossibile cst,

multorum preces non exaudiri,

constat,

quia impossibile

valde erit, omniuni sanctorum pro nobis

orantium preces non exaudiri.

dicitur; desideratam nobis

Haec

ratio in oratione tangitur, cura

tuac propitiationis

abundantiam multi-

plicatis intercessoribus largiaris.

Intercedunt enim sancli pro nobis

merito

ct

affectu

merito

dum
Dei

nobis

eorum

merita

suffra-

gantur,

afTectu,
nisi

dum

vota nostra cupiunt adimpleri,

noverint

quod tamen

non faciunt,
autem
in

voluntatem

adimplcndam.

Quod

bac die omnes sancti ad intercedendum univcrsaliter pro

nobis conveniant, ostcnditur in

qnadam

risione,

quac sequenti.annoab

hujus

sollcmnitatis

institutionc

contigisse

narratur.

Cum enim

in

hac die custos ccclesiae sancli Petri ex devotionc omnia altaria

circuisset et

omnium sanctorum
ibi

sufTragia implorasset et

demum ad
ra-

altare sancli Petri rediisset,

paululum requiescens extra sc

pitur

et

ecce

vidit

regera

regum

in sublimi solio consistentom ct

omnes angelos
in

in ejus circuitu coraraorantes.

Tuuc

virgo virginnm

dyademate praefulgcnti advcnit,

et

quam innumerabiiis multitudo

Huic rex protinus assurrcxit

virginum
et

continentium scquebatur.
se sedere
fecit.

posito solio juxta

Post hoc advenit quidam

vestitus

de

pilis
;

camclorura,

quem

sequebatur multiludo vcnera-

biiium seniorum
tus,

dcinde advenit ct alius pontiricali babitu decora-

quem

iiliquorum chorus in habitu consimili scqucbatur, postca

vero processit innumerabilis multitudo militum.

Post quos advcnit

turba diversarum gentium

inlinita.

Oiunes igitur antc rcgis soliuni

Is

advenerunt et ipsum

flcxis

gcnibus adorarunt.

autcm

qui in

pontificali habitu erat, matutinas caetcris

proscquentibus inchoavit,

angelus autera

qui praedictum custodem ducebat,

cidem visioncm
vcsti-

exposuit, asserens viigincm in prinia acie matrem Dei esse,

tura de pilis caiiiclorum

Johannem baptistam cum patriarchis simul

omncs

ct prophetis, pontificali
roilites

ornatum habitu Petrum cura caeteris apostolis,

reliquaiu

martires,

turbara

confessores.

Qui

ideo

ante rcgem venerant, t pro houore sibi hac die a inortalibus exhibito

gratias

agerent

et

pro
ct

orbe universo

orarent.
,

Dcinde ad
alios
iii

locum
stialis

alium
aureis
et
,

ipsum
alios

duxit
in

utiiusque sexus horaiiies

divcrsis

mensis gaudentes

dcliciis,

alios

nudos

inopes

auxilium mendicantes ostendit.

Dixit autera hunc

illas
,

locum puigatoriuni esse, abundantes vero animas

csse, quibus

ab aniicis pcr nuilla suffragia copiose subvcnicbalur

egcntes vero

728
csso
,

Cap. CLXIll.
qiioriim
(iirit

De coinmemoratione animaniin.
habcbatur.
post
Jiissit

niillatcmis

crgo

ut

onmia
(iicin illa

SUII1II10

pontitiii intimaict,
,

ut

lcstum uinnium sanctorum

pro
illis

statucrct animaruin

ul

saltem

generalia SHlTiagia

dic ficreut, qni spccialia habere neciuirent.

CAP. CLXIII. (i58.)

De eommemoratiouc
(iommcinoralio omiiium fidcliuin
sia
fieri

')animariim.
bcneficiis

(lcfunctorum hoc dic in ceclc-

instituta

est

ut

generalibus

adjuvcntur, qui

spccialia habcrc non praevalcnt, sicut in pracdicta rcvciatione

mon-

stratum

cst.

Ait quoque Pctius Damiani, qiiod sancfiis Odilo abbas

(lliiniaccnsisconipcricns,

quod apud Vulcanum

Siciliae crebro voces ct

ululatus daemonuin audiebantur plangentiumque animac dcfnnctoruin

pcr clemosinas ct oraliones de coruin nianibus cripicbantur,

inonasteriis

in suis

ordinavit,

ut

post

festum
fuit

ouiniuin

sanctorum
oinni

fierct

coinincmoratio dofunct.orum.

Quod
hic

post ab

ecclesia ap,

probatum
(le

De duobus
,

autein

spccialitcr vidcri polcsf

tcrtio
,

priino

ipsis

purgandis
Illornin

sccundo pcr quos purgantur,

,

ubi purPriini,

gantur.

autem

qui purgaiitur,

tria

sunt gcncra.

qui salisfactionc sibi injuncta nonduni coniplcta

lanicn
si

dccedunt.

Vcrnm-

tanfam liabcrent cordis contritioncm, quae sufficeret ad

dclcnduin pecc<ituin. liberi ad vitam transirent, ctiainsi satisfactio-

ncm

miiiimc

complcsscnt, quia contritio

cst

niaxima pro
:

pcccato
noii

satisfactio ct maxinia peccati delclio.

Hicron^mus

apud Dcnni

fam valct mcnsnra tcmporis, quam doloris, nec abstinentia tam

ciboruin
tur et
,

quam

mortificatio vitioruin.

Scd qui uon adco contcrnnmoriuntur, igne purgatorii

satisfactio

aiitc

coinpletioncin

poenitentiae

gravissiinc punimitnr, nisi forte

suis

corum

ab aliquibus caris
praedicta coin-

pcrficienda

assumatur.

Ad hoctamcn, quod

inutatio valcat, qualuor rcquininliir. lantis

ficri.
,

Priinuin cst cx partc conimu-

scilicct ejus auctoritas,

quia de saccrdof is auclorifafc dcbet

,

Sccundum

cst cx partc illius

,

pro quo

fit

cominutafio
,

sci-

licel ejus ncccssifas

I)
f
II

quia
:

in

fali

sfatu
o
r

dcbcl csse
1

quod pro sc
l'i

Rec.

libri

ufTenmt

t-

c u

iii iii

iii

ii

iii ii i

i"

ii iii

il

e-

n r to

cum.

Cap. CLXIII.

De coramemoratione

animaruin.

729

satlsfaceie non valeal, sed adjuvari indigeat.

iilius,

Tertium

est ex parte

in

quem

ftt

commutatio,

scilicet caritas,

quia nccesse est ipsnm

esse in caritate.qui faciat ipsam satisfactionera esse meritoriam et

satisfactoriam.

Quartnm

est ex parle poenae,

scilicet debila

propor-

tionabilitas, ut vidclicet

minor poena commutctur

aliena.

in

majorem, qula

plus

satisfacit
scilicel

Deo poena propria qaam

propria et voluntaria,
et
,

Est enim triplex

satisfacit

poena,

et
,

haec maxime quae

est
in

Secnnda
Tertia

est

propria

non voluntaria
sed non

purgatorio.
in

est

voluntaria
,

propria
,

sicut

est

praedicta
,

commutatione
non

et
,

haec minus
et

satisfacit

quam prima, ex eo
,

quod

est propria

magis quam secunda, ex eo

quod

est volun-

taria.

Verumtamen

si iste,

pro quo satisfactio est assumta, decedit,

nihilominus tamcn

in

purgatorio cruciatur, sed tamen per poenam,

et

quam

ipse

sustinet
et
si

quam

alii

pro eo solvunt,
et

citius liberatur,
in

quoniam dominus
computat.
sustinere,

poenam suam
debuit
in

poenam

illorum

sortem

Unde

purgatorio poenam duorum mensium

taliter sic poterit juvari,

quod liberabitur uno raense.

sit

Nunquara

taraen

indc

eripitur,
,

quousque dehitura

solutum,
qui

Quo

soluto illud debitum

et in

quod solvilur, deinceps

si

est ipsius,

facit,
litur in

sinum ejus convertitur et

ipse

non indiget, convcrSe-

sinum ecclesiac, vcl valet

aliis,

qui in purgatorio sunt.

Gundi, qui in purgatorium descendunt, sunt, qui satisfactionem quidem

injunctam complevernnt, sed tamcn

vel negligenliam sacerdotis sufficiens

illa

poena propter ignorantiam

fuit.

non

Hi enim, nisi magni-

tudo contritionis suppleat, totura

rainus in hac vita fecerunt.

in

purgatorio complebunt,
,

quod

Deus enim
addit

qui

modos

et

mcnsurara
ne
ali-

ppccatorum

et

poenaruni novit,

poenam

sufficientera,

quod peccatum impunitum remaneat.

cst

Unde poenitcntia injuncta aut

niajor, tunc illud
si
,

major aut aeqnalis aut niinor;

cedit
ei

si

quod plus

feccrit,

ad augmentum gloriae,
totius

aequalis,
illud
,

tunc sufficit

ad dimissionem
suppletur
poenitent,

culpae,

si

minor, tunc

quod
,

rcstat,
in
fine

ex

virtute

divinae justitiae.

De

his vero

qui

audi,

quid Augustinus sentiat: baptizatus ad horam se-

curus hinc exit,

fidelis

bene vivens securus hinc exil agens poeniten-

tiam, et reconciliatus,

cum sanus

est,

securus hinc exit, ego non sum

securus;
dicit

ergo tene certum

,

et dimitte incertum.

Haec autem ideo

Augustinus
quani
Tertii
,

quia tales consueverunt potius poenitcre ex nevoluntate,

potius

cessitatc
gloriae.

cx

limore

poenac quam amorc

,

qui in purgaiorium descendunt

sunt

qui lignum,

730
foeniim
infra

Cap, CLXIII.
et

De commemoratione
feriint
,

auimaruui.
circa siias divitlas

stipulam seciim
carniili

qnl

scilicet

tamen Deiim

tenentnr affecln.

AfFectiones enim car-

nales, quibas dediti sunt, domibus, conjugibus, possessionibus, ita

tamen, ut

nil

Deo pracponant,

illis

tribus siguificantur, qui sccunduni

suos amandi raodos vel ")diutlus ut lignum vel minus ut foenum vel

minimum
etsi

ut

stipula creraabuntar.
sit,

Qui ignis, sicut

dicit

Augustinus,

aeternus non
poenain,
in

miro taraen inodo est gravis, excellit enim

uiiquain passns est aliquis in hac vita; nuncst

omnem
quam

quam

carne

inventa

tanta poena,

licet

mirabilia nicartires

passi sint tormenta.

Circa secnndum, per quos scilicet purgantur,

sciendum

quod

illa

puigatio et

punilio

tit

per nialos angelos ct

non per bonos;

mali

boiii

onim angeli non vexant bonos, sed boni malos,

Pie tamcn credendura cst,

bonos

et

mali nialos.
et

quod boni

angeli

fralres

coiuivcs

suos

frcquenter visitant ct consolantur

Habciit etiam nliud consoccrti

et, ut patienter snfTcrant, exhortanlur.

lationis remediuin ex eo scilicet,

quod

gloriam fnturam ex-

spectant; habeiit
illi
,

eiiini

cerlitudincm de gloria, minorcm taraen quaiu

qai

sunt in patria,

sed majoreni
qui

quam
,

illi

qui sunt

iii

yia.

Certitudo enim illorura,

et tiraore
,

snnt in patria

est sine exspectationc

quia ncc iUain futurani cxspcctant, cuin praesenteiu haillain

beant,
illorum,

iiec

de cactero amittere formidant.

e contrario cst
,

Ccrtitudo autem

qni

sunt in vita,

sed cerlitudo illorum,

qui sunt in purgatorio,

tione,

niedio

inodo

cst.

Est enim cum exspectaquia,

quia ipsam futnrain

exspectant,

sed est sine tiniore,

cum habeant libcrum

non posse cognoscunt.
pro se suffragia
illa
ficri
fit

arbitrium coulirmatuin, de caetero se peccare

Habent

etiain aliain

consolationem, quando
est,

dicunt.

Forte tainen vcrins ciedciiduin

qnod
ct

punilio non

per malos angclos, sed divina justitia jubciile

flatu cjus succcdente.

Circa tertinin, ubi scilicet pnrgantur, scicnin

dum

est,

quod pnrgantur

qnodain loco juxta

infernuin posito,

qui purgatoriiun dicitur,

licet aliis videatur,

secundum positionem plnfiniornm

sit in

sapieiitum,

quod

acre et

in

lorrida zona.
diversis

Scd tamcn
ali-

pcr divinam dispcnsatioiicm

divcrsa loca

aniinabns

qiiaiido depulaiitur, et lioc multiplici de causa, scilicet aut proptcr

orum

levcin punitionein aul proplcr

eorum celciiorem liherationcm

iii

aut proptcr nostiain instriictionem ant proptcr culpae

peiralioncin

loco pcr-

ant pioptcr aliciijns

saiicti oralioiiein.

Frimo pioptcr

coruni levcm punitiuneni, sicut quibusdam secundum (ircgorium rc1> K(l

l'r.

Ic^-it

\f

divitii; \ fl lignis vel

iiiiiuis.

Cap. CLXIII.
vclatinn
est,

De commemoratione animarum.
quasdam
in

731
Secundo

auimas

umbra punitas
,

esse.

propter eorum ccleriorem liberationem

ut scilicet possint aliis in-

dlgentiam

suam revelare

et

ab

iis

suifragia petere et sic celerius

de poena exire, sicut legitur, (piod quidam piscatores beati Theobaldi in

auturano

frustum

magnum

glaciei pro pisce prendiderunt,

de quo magis quam de pisce gavisi maxime sunt, quia episcopns dolore

pedum iaborabat,
ei

et ipsara

glaciem ejus pedibus supposuerunt et

inagnum

refrigerium praestabant.

Quadam

vero vice de glacie ho-

minis vocem audivit, qui ab episcopo adjuratus, quisesset, dixit:

sum

quaedam
et

aniraa,

quae
s:

in

hoc gelicidio pro peccatis meis

missas
sine
intervallo

affligor,

liberari

possera,

XXX

XXX

diebus
et

continuis

diceres.

Qui cum

missarum

medietatem dixisset

se

jam ad missam aliam praeparasset, dyabolica suggestione

quod
fere

contigit,

omncs homines

illius

civitatis

inter se bella raoverent,

unde vocatus episcopus ad scdandam discordiani sacras deponeus

vcstes missam
illa

die praetermisit.

Iterum reincipiens et jain duas

civitatem obsedit

partes coraplens exercitus inagnus, ut videbatur,

et

compulsus raissae

officiuni

interinisit

et

deinde reincipiens, cuin

vellet, tota

omnes missas Itima cxcepta dixisset

villaet

et

uitimam inchoarc

domus

episcopi, ut videbatur, accensaest. Cui cuin servi dice-

rent, ut inissam intermitteret, ille dixit: si tota villa cremari deberet,

inissam non intermilterera.

cst et ignis
,

Qua

celebrata glacics protinus resoluta

quem

se

vidisse
intulit.

credebant, tanquam phantasma reTertio propter nostram instructio-

cessit et nullum

daranum

nem

ut scilicet inagnam poenara post hanc vitam infligi peccantibus

,

cognoscamus
siensis.

sicut

Parisiis contigisse legitur,

eniin

ut ait cantor Pari-

Alaglster

Silo
,

quendam
ut

suum
mortem

scholarem

socium
et

aegrotantem
statum suum
cura

obnixe
sibi

rogavit

post

ad se rediret

renuntiaret.

Post aliquot igitur dics sibi apparuit

cappa de pergameno tota de sophismalibus descripta et intus

Qui requisitus a magislro, quisnam esset,

flarama ignis tota confecta.

ait
illi
:

ille

utiqnc sum, qui ad te redire promisi.

Qui de statu suo

et

rcquisitus ait:
prerait,

haec cappa plus super

me ponderat

plus

me

quam
ignis,

si

unam turrim snper me haberem,

gloria
,

et est inihi data,

ut

eam portem pro

quam
est,

in

sophismatibus habui; porro

sunt delicatae et variae,
et exurit.

flainraa

qua cooperta
,

pelles

qnas ferebam
gister
illam

quae flamma me crucial

Sed cum ma-

poenam facilem judicaret,

ct

dixit

eidcm defunctus, ut

luannm

extenderet.

sic

facilitatem

suae poenae sentire posset.

732
Ciiiiiquc

Cap. CLXIII.

De commemoratione anlmarum,
ille

mauuin cxfentlissct,

guttain

unam

sui sudoiis

(limislt,

qui praedicti inagistri inannin quasi sagitta citius perforavit, ita

quod
igitur

cruciatum

inirabilcin
illlus

seiisit.

Et

ait:

talis

suin

tutus.

liic

magister ex
vit

poenae acerbitate perterritus sacculum deiiberaintrare

,

desercre

ct

rcllgioncin

unde

mane scholaribus con-

gregatis hos versus coniposuit

Linquo choax

raiiis,
,

cra corvis, vanaque vanis

Ad
Et
sic

logicain pergo

quae

inortis

non timet crgo.

Quarto propler

scculuin deserens
in

ad rcligionem confugit.
,

culpae

loco perpctrationcin

slcut aliquando sccunduin Augustiin

num

anlinae punluntur in locis,

quibus dellquerunt,

sicut patct

per illud

exemplum

quod

recitat

Gregorius

in

quarto dyalogorum.

Quldain namque presblter, dura baltieum intraret,

iiicognituin
gibi

quendam

virHn*

ad suuin obsequium

pracparalum invenit, qui semper

quadain die pro benedlctione et

sedule mlnistrabat.

Qui dum

laboris

mercede qucndam pancin

benedlctum

slbi

exlilbcret,

ille

inoerens respondlt: inihi ista quare das, pater?

est,

Istc panis sanctus

ego autcin hunc manducare non possuin, ego enim aliquandohujus

doininus
,

loci

fui

scd

pro culpis

ineis

hic post mortein

meam

de-

putatus suin

scd

quacso, ut omnipotcnti

Dco

hunc pancm pro

peccatis mcis offerasj tunc autem te cxauditum cognosce, cuin huc

ad lavandum vcneris
unain

et luc

mlnlme inveneiis.

Presbitcr autem per

hebdomadcm

salutarein pro co quotidie obtulit hostiain ct re-

versus cuin jain ininime Invenit.

tionem, situt legitur,

Qulnto propter
iii

c^licujus sancti ora-

quod sanctus Patiicius

ciijus

quodain loco in tcrra

post fcstuin

quibusdam purgatoiium impctravit,

sancti Bcncdicti rcpeiics.
tria

hjstorlain

Clrca sctundum, quod est dc satrificlls,

vidcnda
,

suiit:

prirao

dc ipsls suffragiis,
tertio

quac

fiunt

sccundo
Girca
suffract

dc his

pro quibus

huut,

dc his

per

quos

fiunt

Buffiagla, quae

fuint, iiotanclum,

quod quatiior sunt gcncra

scllicct
fidclluin

gioruin

quac luaxlmc defunttis prosunt,

,

ami-

corum oratio
ct

eleinoslnaruin

largltlo

salutarls

hostlae

iinmolatio
stilitct

jcjunlorum observalio.
iis

Quod

prlinura

genus suffragloruin,

amicorum oratio
Grcgorius
sanctltatis
clecli

prosit, patct pcr

cxcmplum de Paschasio, de quo

iiarrat,

in ct

IV.

Libro d^alogorum
exslitcrit
ct

quod
in

cuin vir mirac

poiitificcs

virtulis

duo tunc
iii

suinmos
illorum

fulsscnt,

scd

tamen poslinodum

unuiu

cctlcsia

coiivcnissct,
practulit
-t

ipsc taincn Paschasius

in

quasi cx crrorc

iliuni

scinpcr

hat scntcntia usquc ad luortcm pcrinansit.

Qui tuin

Cap. CLXIII.

De coramemoratione aoimarum.

733

cssct dcfuiictiis et dalmaticain fcretro suppositam dacmoniacus tctigisset, statim sanatus est. Post

multum vero tcmpcris, cum Germanus

sanitatis petivisset,

Capuanns episcopus balneum ob gratiara

prae-

dictum Pascliasium dyaconum stantem et obscqucntem invenit.

viso vclicmcriter cxtimuit et, quid
illic

Quo

tantus vir faceret, inquisivit.

Qui pro nulla alia causa se

nisi qnia in
,

in illo poenali loco deputatuni asseruit,

illa tali

causa plus justo scnsit.

deprccare, atque

Et addidit dicens:
iu

quacso

te

pro

me dominum
sis, et
si

hoc cognosces,
Qui cum

quod exauditus
pro
eo
orasset

huc redieus me non

post paucos dics
invenit.

invcneris.

illuc

rediissct,

praedictum
(;iuni<i-

Paschasium

in loco

codcm minimc

Pctrus quoquc

censis ait, quod,

cum quidam saccrdos

quotidie pro mortuis celc-

braret,

ex hoc apud episcopum accusatus ab officio cst suspcnsus.

(^um

autem

episcopus

in

magna

sollcmnitate pcr

cimiterinm ad

matntinas pergcret,

contra illum niortui surrcxerunt diccntcs: iste

dat,

cpiscopus nullas nobis missas

nobis abstulit,

insupcr

sacerdotcm nostrum
el

sed certe,

si

non emendaverit, morictur, qui

pro mortuis de

saccrdotcm absolvit

ct Ilbcntcr

caetero celebravit.

Quam

gratae etiam sint defunctis orationes vivorum, patct cx hoc,

ut refert cantor Parisicnsis,

quoniam quidam,
transiret,

dum per
pro

cimiteriuni
defunctis.
,

semper

psalmum

de

defunclis

diccbat

Qui cum ab inimicis per cimiterium fugiens insequeretur

mortui surrcxerunt et unusquisque instrumentum sui

continuo
in

officii

man
fuga-

habebat
vcrunt,

et sic

ipsum

viriliter

defendcrunt

et inimicos territos

Quod vero secundum genus

iis

suffragioruni,

scilicet

clcmo-

sinarum elargilio
in

prosit,

manifcstc

habcri potest ex eo,

vir

quod
Judas

libro

Macabaeorum
facta XII
ibi

legitur,

quoniam

fortissimus

collationc
ofTcrri eas

millia

drachmas argenti misit Hierosolimam,

pro

peccatis

mortuorum

juste

et

religiose de re-

surrcctione cogitans.
colligitur

Quautum etiam elemosinac defunctis

in

valcant,

pcr

illud

cxemplum, quod narratGregorius

IV. libro djajacuit,

logorum.
sed
citius

Quidam naraque miles ex corpore eductus exanimis

rediens,

qnac cum eo gesta fuerint, enarravit.

Ajcbat

enim, quod pons erat, sub quo nigcr

tidus

et caliginosus fluvius et foc-

dccurrebat.

Transacto

autem

ponte
in

amoena erant
mira

prata,

odoriferis

herbarum

floribus exornata,

quibus albatorum
varia
ct

homiflorum

num
ut,

convcnticula
satiabat.

esse

videbantur,

quos
in

suavitas

Haec vcro crat

praedicto

ponte

probatio,

quisquis injustonun vcllct traiisire, in tencbrosum foctcntcmquc

734

Cap. CLXIII.

De commemoratione animarum.
amoena pcrve-

flnvlum laberetur, justi vero sccuro*gressu ad loca

iiirent.

Ibique quendara

Petrum nomine, deorsum positum magno

vidisse

ferri

pondere ligatum
iliuc

se

asseruit

qui

dum

requirerct,
si

cur
ei

esset, dictum est ei:

hoc idcirco patitur,

quia,

quid

pro

facienda

uitione jubebatur,

ad infercudas plagas plus ex

Ibi

crudclitatis

desiderio

quam

obedientia servicbat.

etiam quen-

dani

pcregrinum se vidissc fatebatur, qui ad pracdictum pontem

vixit.

vcniens lanta cura auctoritate transivit, quanta hic sinccrilate

Altcr vero
lapsus
est
,

Stephanus nomine,
ex

dum

transire voluisset,

ejus pea
est.

medio corpore

cl

jam extra pontcm dejectus

Tunc

a quibusdara tcterrirais viris ex fluniine surgcntibus pcr coxas

albatis
ct spcciosissimis
viris coepit
is,

dcorsum atque a quibusdam

per brachia trahi
videbat
,

sursum,

cumque haec
et

luctatio

fieret,

qui

ad corpus rcdibat,
scire

quis in
In

illo

occuiti arbitrii exaniino

intelligi,

ubtinucrit,
niata

non

valuit.

quo datur
largitione

quod

in

illo

carnis

cum

elemosinaruin

certabant.

Quod
,

eniin

pcr

coxas

deorsum,

pcr

brachia

attrahebatur
et

sursuni
vitiis

patel

nirairum,

quia ct elcraosinas

aiuaverat

carnis

perfccte
scilicet

non

restiterat.

Quod autcm tcrlium

pluriinuiu

genus sulTragiorum,
dcfunctis
prosit,

sacrac

hostiac imniolatio,

cx

muitis

exemplis apparet.

Refert igitur Gregorius

in IV. libro

djalogorum,

quod,

cum quidam monachus suus, noininc Justus, ad extrcinum

se

veniens tres

occultos aureos indicasset habcre el de hoc inge-

miscens mortuus fuisset,

ejus

praecepit Gregorius
in

fratribus,

ut corpus

cum

tribus auieis
sit

slerquilinio

scpclircnt diccntes: pccunia

cuidain e fralribus Grcgorius

lua tecuin

in perditione.

Tandem

pracccpit, ut usque ad

XXX dies
is,

orani die \)vo eo hostiam imraolaret.

in

Qui cum jussa coraplcsset,

cuidatn fialri apparuit.

qui defunctus fuciat,

dic tricesiina

Qucin frater requisivit dicens: quoinodo cs ?

Cui

ilie

rcspondit: nunc usque malc fui, sed

reccpi.

jam modo benc

suin,

quia hodie coinraunioncm

Hacc autcin hostiae iminolatio

vivis

non soluin
cst.

inortuis

scd

etiam
in

pluriniuin

profuisse

inventa
fodeicnt,
auteiu

Quidam namque,
rupes
cecidit
et

cum

quadam rupc argentum

cunctos
rupis
iilins,

subito coruin

fundilus
sinu

exstinxit.

Unus
evasit,

subtus in

qundam
valuit.

ipsius

mortem
ciiiu

indc

tamen cxire non

inans
ct
,

Uxor autcm

dcfunctum
ct

cxisti-

omni dic pro co inissam cclcbrari facicbat

vini cuin caiidcla quotidic oflercbat.
coiiliiuios
(iui

jiancm iiiaim

urccum

dyabolus iinic(

dcns

per tres dics

cidcra ia foima huinana a|)paruit

Cap. CLXIlf.
qno tenderct,
ilie

De coinmemoratione animarum.
Ciii

735

requisivit.

cum
,

illa sul itincris

causam cxponerct,
ct

ajcbat:
illa

noli

frustra vexari

quia jam missa celcbrata est,

sic

tribus

dicbus

raissani intcrmisit nec

ipsam celebrari

fecit.

Quidani autem post hoc in praedicta rupe argcntum

fodiens quan-

dam vocem

audivit de subtus dicentem

lapis.

piane pcrcutias, quia capiti

ille

meo imminct raagnus

voccm
audivit.

Cum autem
propius
ait:

trenicret ct
fodit
et

ad hanc
similiter

vocem audiendam plurimos convocasset,

iteruui

Tunc

omnes

accedentcs
faciatis
,

dixerunt:

quis

enim es tu?
lapis

Qui respondens
super

plane
a

qnia
ct

magnus
ad

quasi

me

cadit.

Qui

latcre

fodientcs

eum

nsqae pervenicntes cuni sanum

tantes,

et incolunicm

cxtraxcrunt et scisci-

qnomodo

ibi

tamdin

vixisset, dixit,

quod qualibct die panis

tantum tribus diebus,

unus

ct

urccus vini ct candela acccnsa,

nisi

sibi oblatus fuit.

Quod uxor

ejus audiens et vchcmenter cxsultans

agnovit, quod de oblatione sua fucrit sustentatus et quod dyabolus

cam
ut

deccperit, nc

illis

tribus diebus
,

missam canfari
in

fecerit.

Illud,

testatur Petrus

Cluniaccnsis

accidit

villa

nomine Ferraria

Grationopolitanae dyoecesis.

Gregorius

ctiam

refert,

quod, dum

qnidam nauta
cerdos pro eo
exivit.

in

mari naufragium perpessus fuisset

imraolasset,
ipse

et quldara sa-

hostiam

tandera

dc

niari

sanus

Cuni aatcm, qualitcr evasisset, interrogaretnr, dixit, quod,

dum
ille

in

medio

niaris

exsisteret
et

et

jam paene

fatigatus dcficeret,

quidam ad eum venit

pancm quendam

sibi obtulit.
in

Qucm cum
quadam navi
hora pa-

comedisset, statim confortc^itus vircs rcccpit ct

fuit

inde Iranseunte receptus

neni habuit,

inventumque est, quod

illa

qaa pro eo sacerdos hostiam immolavit.

scilicet

Quod vero
,

quartum sulTragiornm gcnus,

functis prosit, testatur

jcjuniorunj

observatio

dealiis

Gregorius agcns tam de

isto,

quam de

tribus

dicens

aniniae

defunctonim quatuor modis sulvuntur, aut

aut

oblalionibus sacerdotnm

prccibus sanctorum

aut carorum elciis

mosinis aut jejunio cognatorum.

tentia facta

Valct nihilominus pro

poeui-

ab amicis.

Undc

retulit

quidam sollemnis doctor, quod,

paupertate dcspcraret, appasi

cum qnaedam mulier

ruit ei

viro niortuo de

dyabolus dicens, qnod eam ditarct,

snam

faceret volun-

tatem.

Cui proraittenti prirao injunxit, ut viros ecclesiasticos in suo

,

hospitio receptos facerct fornicari

secundo, qnod pauperes

,

in die in

reciperet et in nocte vacuos expellcrct

tertio

quod orationes

ccclesia garriendo irapediret, quarto,

hoc.

quod

nulli conliteri

deberet de

Tandem cum

niorli

appropinqnasset

ct

filio

ad confessionem

736

Cap. CLXIII.
illa
ei

De commeuioratione animarum.
apcriens dixit, se confiteri non posse

admoncretur,

factiini

nec sibi aliquid confcssio valeret.

staret
et

Sed cum

ille

cum lacrjmis
illa

in-

poenitcntiam se pro
filium

ea facturum promitteret,
destinavit.

com-

puncta pro sacerdote

veniret,

Sed antequam sacerdos

daemones ad

eam

irruerunt,

quorum timore ac horrorc

matrem
iis

percussa ea mortua
ct

est.

Filius

suus et peccatum niatris confitens

ipsa

poeuitentiam septenncm
gratias

faciens

compieta
Valent

vidit

ei

de sua liberatione
gcntiae
ecclesiae.

referentcm.

etiam

indul-

Unde

cum

quidam

apostolicae
in

sedis

legatus

quendam strenuum rogaret,

siac militaret
,

ut in terra Albiensi

servilium eccle-

facta indulgenlia patri suo defuncto per uuani ibidcm

cst.

quadragenam moratus

Qua compieta
ci egit.

paler luce clarior

ei

appa-

ruiletde sua liberatioue gratias

Circa sccundum Iiujus partis,

scilicet illos, pro quibus fiunt, etiam

quatuor vidcnda sunt.

iis

Primo qui
prodcssc,
suffragia,

8unt

illi,

quibus possunt prodesse, secundo quarc dcbent

iertio

si

omnibus aequaliter
ipsis
fiunt,

prosunt,
possunt.

quarto

qualiter
qui
,

quae pro
illi
,

scire

De primo,

sciiicet

sunt

quibus possunt prodessc, scicnduni est, quod

sicut dicit

Au-

gustinus,
aut

omnes, qui de hac

mali

vita

decedunt, aut sunt valde boni

SulTragia
igitur

valdc

aut mediocriter boni.

facta

pro

valde bonis sunt gratiarum acliones, pro valde malis sunt vivoruni

qualescumque consolationes, pro niediocriter bonis snnt expiationes.

Valdc autem boni dicuntur, qui statim evolant

tani

et

ab utroque ignc
sunt tria
scilicet

purgatorii

quam

inferni

liberi

sunt.
ct

Eorum autem
pcrfecti
,

-gcnera,

scilicct

baptizati,

martires

viri

qui

tam perfecte aedificaverunt aurum, argenlum

est Dei dilectionera, proximi

et lapidcs prctiosos, id
,

amorcm

ct

bonam operationem
Deo.

ut

non

cogitarcnt

placere

mundo

sed tantum

Qui
iis

etsi

quandoque

vcnialitcr peccant,

fervore tamen caritatis ita in

pcccatum con

Bumitur, sicut gutla aquae in caniino ignis pcnitus absorbetur, ct ideo

secum cremabilia nunquam

fcrunt. Qui igitur pro aliquo istorum trium

iis

generum oraret

vel aliqua alia suITragia faceret,

injuriam faceret,

quia, sicut dicit Augustinus, injuriam facit martiri, qui orat pro niartire. Si

vero aliquis pro aliquo valde bono exoraret, de quo tamcn,

ali

evolasset, dubitarct, tunc illae orationes cssent gratiarum actiones ct

ad mcritum ccderent cxoranlis, sccundiini

nieum converleliir.
ritur,
Ilis ciiim triiius

illud: oratio nica in sinuui

giMicrihus coclum prolinus apc-

cum deccdunt,

iicc

aliquein purgatorii

ignem sentiunt.
est.

Qiiod

significatum est pcr illos

tres, quihus coclum apcrtum

Apertiun

Cap. CLXIII.
est
cniui
Cliristo

De coinraemomtione
,

aniraariini.

737
orantc

baptizato

Luc.

III

Jesu

baplizato

ct

apcrtiiin est coeluin.

Per quod significatur, quoil coeluni aperitur

sive sint parruli sive adulti, ita quod,
si

omnibus baptizntis

hinc

dccedcrent, protinus
Christi

evolarcnt.

Baptisinus cniin
ct

virtute passionis
ct
vciiiali.

mundat ab
apertuui

onini peccato ct originali

est

inortali

Secundo

Stepliano

lapidato

Act.

VII:

ecce

video

coelos apertos etc.

Pcr quod signilicatur

slaliin

quod aperitur omnibus

dcccdunt,
et
si aliqiia

martiribus,

ita

qiiod

evolant,

cuni

creinabilia habebant, oinnia falce martirii resecantur,

tuni

Tcrtio aperecce ostiura

,

cst

Johanni perfectissimo
in coelo.

Apocal.
,

IV':

vidi

et

apertum
totaliter

Per quod signilicatur

coiuplerunt

quod

viris perfectis

qui

poenitcntiam

ncc veuialia
caritatis

admiserunt,

vel si

aliquando

admittuiitur,

a fervore
et

protinus consumuntur,

coclum ipsuin continuo aperitur

ingrcdiuntur.

mox

in illud

perpctuo iTgiiaturi
in infcrni

Valde autera

niali sunl,
si

qui

continuo

bacoii-

rathrura dcmcrguntur,
staret,
dicit

pro quibus,
aliquatenus

de

eorum dainnatione
fienda,

nulla suffragia
si

essent

sccunduin quod

Augustinus:

scirem patrem meura esse in inferno, non plus

djcibolo.
Si

orarem pro eo, quam pro

natis,

autem pro aliquibus damsufTr.agia

iicrent,

de quoruin
iis

damnationc dubitatur, aliqua

nihil taincn

prodesscnt, nec quantum ad liberationcra, ut scilicet

ab

ipsis pocnis liberentur,

ncc quantuiu ad mitigationem, ut scilicct

pocna

in iis mitigetur vcl diininuatur,

nec quanlum ad suspcnsio-

nem

ut scilicet ad tcinpus vcl ad

horam eorum damnatio suspcn,

datur, ncc

quantum ad

forlificationein

ut

scilicct

ad toleraiiduni

levius roborcntur, quantuin cniiu ad aliquid horura in inferno nulla

redcratio
est.

Mediocritcr autcin

boiii

dicuntur,

qui

cremahilia
vcl qui

aliqua,

scilicet

lignum,

focnum

stipulain

sccum fcrunt,

poenitentiaiu injunctain ct sufficicntem inorte praeoccupati complere

non possunt.

Qui ncc adeo

quin
iis

boiii

sunt, quin suffragiis cgeant, ncc

adco mali,
facta

prodcsse valeant sulTragia.

SulTragia igitur
sunt
illi
,

pro

his

sunt

coruin expiationes.

Undi

isti

quibus

ipsa sulTragia solum prodesse possunt.

lu hujusinodi autcm sulTia-

giis facitndis ecclesia consuevit triplicem

numerum
et

dieruiu niaximo

observare,
ratio

scilicet

septenarium,
in

tricenarium

anniversarium et

liorum
,

assiguatur
ut

libro

de mitrali

officio,

Observatur
perveniaiit,

septenarius
vel ut
iis

animae ad aetcrnum quietis .sabbatum

rcmittantur

omnia peccata, quae

iis

in

vita

cgerunt;

qui

per septcm dics ducitur, vcl ut

rcmiltantur pcccata,

quae cge-

47

738
rniit

Cap. CLXni.
cuin corporc,

De

coinnioninratione animarnm.
el

qiiac coiisistuiil cx quatiior liunioiibiis

cum

aninia, in qua sunt tres vires.

Ohscrvatur tricenarius, qui constat

in
iis
,

ex tribus denariis,

ut

purgctur

quidquid in

iide trinitatis

et in'.tiaiisgrcssioiie dccalogi dciiqucruni.

Observatur annivcrsarius,
aetcrnitatis.

ut

de

aiinis

calaniifatis perveniant

ad annos

Sicut
et

eniin

anniversarium sanctoruin celebramus ad ipsorum honorcm

,

nostram utilitatcm
utiiitatem
scilicet iis
ct

sic

et

annivcrsarium

defunclorum ad ipsorum
quaeritur,
,

nostram devotionem.

Dc secundo
Scienduin

quare

debent suffragia prodesse.

iis
illis

quod

triplici ra-

tione debent

prodesse.

Primo ratione

unilatis, sunt

enim unum
iis

corpus cuin
cssc

de eccicsia militantc

ct idco
,

bona sua dehent

communia.

Secundo rationc
t haec
sihi

dignitatis

quoniam, dum adhuc

Et
itcrum

viverent, inerueruut,
est,
ut,

prodcssent.

dignum

qui alios juverunt, et ipsi ab aliis juveiitur.

Tcrlio rationc

neccssitalis, quia scilicet sunt in statu, in

quo se juvare non possunt.

prosint,

De

tertio
si

utruni scilicet

aequalitcr omiiihus

scicndum,
iliis
,

quod,

ipsa sulTragia in speciali fiunt,

tiunt,

niagis prosunt

pro
Aunt,

quibus specialitcr
inagis prosuiit
si
iis,

quam

aliis.

Si

autem

in

communi

qui plus merucrunt in hac vita, ut sibi prodcssent,

in

aequali vel majori uecessitate exsistunt.

suffragia
,

De quarto

qualitcr
,

scilicct

quae

iis

fiunt,

scire

possunt, sciendum

quod
di-

secundum Augustinum

scirc

possunt trihus modis.

Primo pcr

vinain revclationem, quoniani scilicct

Deus hoc
,

iis

rcvclat; secuudo

per bonorum

angelornm
et

manifestationcm

angeli

enim

qui
in

hic
iu-

scmpcr
stanti
tertio

iiobiscuin sunt

omncs actus nostros considerant,

et
iis

quasi

ad

eos possunt descendere hinc cxeuntiuni

liaec

protinus nuntiare
,

per animarum

intimalioncm
ct

animac enim,

quae de hoc niuiido tianseunt,

alia

iis

nunliarc possunt;

quarto nihilomiuus scire possunl pcr experieiitiam

eniin a poenis se revclari sentiunt,

et

revclalioncm, cum
lieri

suffragia pro se
illos,

cognoscunt.
fiunt,
fiaiil

Circa terlium ')hujus secuudac partis, scilicct

per quos

scicndum, quod ipsa suffragia,

si

prodcssc debcnt, oporlct quod

ah his

qui

sunt

in

caritatc,

nam

si

per malos fiuut, prodesse

quidani luiles in Iccto

non possunt.
uxore cssct

Undc
et

legitur, quod,

dum

cum

luna valdc lucens

ratioiialis

per riinas intraret,

suo non
parcrct,

niirabalur,

quomodo horao

creatori
ct

cum

eidem

crcaturae irrationalcs
qui
sihi
1)

parerent,
,

dum cuidam
subito

niiliti

defuncto,

fucrat familiaris
Tr, ojuiltit

dctrahcrct,
s

illc,

qui

mortuus

Ed.

verbn

li

ii j ti

Sfcuiicliic j^.irtis.

Cap. CLXIV.
fuerat,
iii

De

quntiior coronatls.

739

thaianium introivit
,

et dixit illi:
si

amice, noli malc suspiia tc peccavi.

cari dc aliquo

et coiidoiia niihi,
,

quid

Cumqae

saper stata suo interrogarctur

cipue quia tale cimiteriHm

dixit:
ct

variis poenis afHigor, pracibi

violavi

quendam vulncrans cum

ct

cappa exspoliavi sua, quae mihi supponitur

uno monte magis

faceret.

me prcmit,
auteui

rogavitque,
diceiet,
fieri,

ut

pro

se

orationcs

fieri

Cum

ille sibi

an

vellet,

quod a

tali et tali

sacerdote ipsas

oraliones facerct renuentis

iile

ad hoc
dixit
,

nihil
si

rcspondens caput more

concussit.

Dcinde
ille:

vellet,

quod

talis

eremita
cuni

pro se orarct.

Cui

utinam
ille

ille

pro

mc

orarct!
tibi,

Quod

se facturum promilterct,
die nsque
ct

ait:

et

ego dico

quia ab
ille

hac

ad duos annos tu etiam

in

inorieris,
in

sicque

disparuit

miles vila sua

,

melius

mutata
facta

domino obdormivit.

Quod

autein dictum cst

sulTragia
nisi sint

per malos prodesse non posse,

intelligendum est,

opera sacramentalia, ut est cclcbratio

vel nisi ipse de-

missae, quae a malo luinistro violari non potcst,

functus
vel

aliquis

cjus

amicus aliquibus ctiam malis aliqua dis-

pcnsanda

reliquissct.
,

Quac tamen cwitinuo dispcnsare dcbent, nc

legitnr.

sibi contingat

quod cuidam contigisse

Miles cnim quidam

in

bello
,

Caroli

Magni

cuiu

Mauris pugnaturus rogavit cognatum

SHum
bus

ut, si in bcllo morerctur,

cquum snum vcnderet

sibi

et

pauperi-

prctium daret.

Quo

mortuo cum equus

nimis placcrct,
ei

enm

sibi retinuit et post

modicuin temporis dcfunctus

tainquain
fc-

sol rcfulgcns apparuit diccns:

cisti

cognatc bonc, per octo dics mc

pati pocnas in purgatorio propter

,

equum

cujus pretiuni,

ut

dixeram

pauperibus non

dedisti;
in

sed impnne
djaboli

non fcrcs
et

hodic

enim fercnt aniiuam tuam

vado
in
,

infeinum
in

ego

purgatus

rcgnum

Dci.
et

Et ecce subito

acre auditus est clamor veiut

leonnm

nrsorum

luporum

et

ipsum dc medio abstulcrunt.

CAP.

CmV.

(159.)

De
et

qnatiior coronatis*
Sevcrianus
,

Quatuor coronali fuerunt Severus,

Victorinus,
qui jubente
sunt.

Carpophorus

Dyocletiano

usquc ad inortem ictibus

icperiri

plumbatornm cacsi

Horum nomina cum

non possent,

47*

740

Cap. f LXY.

De

sancto Theodoro.
revclante rcperta Bunt stalutiini-

laiKlem post inultos aiinos doniino

quc

fuit,
,

ut coruni

mcmoria sub nominibus aliorum^quiuque marCastorii,

tinim

scilicet

')Glau(Iii,

Symphoriani

Nicostrati

el

Siniplicii recolcretur,

qui post duos anr.os a maitirio pracdictoruin

niartircs
,

passi sunt.

Isti

cnini

cum omncm sculpturae artcm

lia-

bcrent el Dyocletiano ydolum

quoddam

sculpere nollcnt nec sacriipsius Dyoclctiani

in

ficarc aliquatcnus couscntircnt, jussu

loculos

phunbeos
domini

vivi

missi

smit et

sic

in

mare

praccipitati circa annos

CCLXXXVir.

Sub nominibus

igitur istorum

statuit
,

Mel-

chiades papa praedictos IV honorari ct IV corouatos vocari

scilicct

antcquam eorum nomiiia rcpcrircutur,

ct licct

postmodum nomina

re-

pcrta fuerunt, usus tamenobtinuit, utlVcoronati delnceps vocarentur.

CAP. CIXY.

(160.)

De
Theodorus
in

isancto Tlieodoro.
uibe Mannanitanorum sub Dyocletiano ct MaxiCui cuni praeses diceret, quod sacrircspondit Thcodorus:

iniano niarlirium passus est.

ficarct et pristinam
luilito

militiam rcciperet,

ego

Deo mco
filiuin

ct filio ejus

Jesu Christo.

Cui praeses: cigo Dcus

luus

habet?

Cui

Theodorus:
Et

etiam.

Ad
eum

quem
ulique

pracses:
potestis

possemus eum cognoscere?

Thcodorus:

cognosccrc ct ad euiu acccdere.

Datis igitur induciis saucto

Thco-

doro, ut sacrilicaret, templum -^matris Dcoruin noclu sanctus introivit

ct

igne supposito totum

in

illud succendit.
,

Qui a quodam
ibi

qui

hoc

viderat, accusatus
est.

carcerera

ut

fame

moreretur, rcclusus
servc mi

Cui

dominus

apparcns

dixit:

confide,

Theodorc,
clauso
vidcntes

quia cgo tccum suni.

ostio

Tunc turba dcalbatorum virorum

cuin

ad

cuin
tcrriti

vcnicns

eo

psallerc

coepit.

Quod

custodcs

fugcrunt.

Cuin autcm

indc

cductiis fuissct ct

ad

sacrilicia invitarclur, ait: si carncs nicas igne crcmavcris

cl variis

consumas suppliciis,

doncc

fucril

spiritus

in naribus

meis,
in

noii
ligiio

dencgabo Dcum mcum.

suspcnditur ct ungulis

Tuiic ad
fcrrcis

pracccptum pracsidis
i\jus

tam crudclitcr ialcra

raduntur,

I)

Kd. rr. Cl.idii.

2)

Ed. rr.

.(

t i

Jcgil.

Cap. CLXVI.
ul

De

sancto Martino episcojjo.

741

eliam

costae
esse

niularentur.

Ad quem

praeses:

vis,

Theodore,

nobiscura
et fui et

aut

cuni

Chrislo luo?

Cui

ille:

cum
') in

Christo

meo

sum

et cro.

Tunc

jussus est igne cremari,

quo quidem

igne spiritum emisit.

niansit

Sed tamen corpus ejus ab igne

illaesura per-

circa

annos doniini

CCLXXXVIF.

Odore vero suavissimo

:

oranes repleti sunt et audita est vox diccns

in

veni, dilecte mi, intra

gaudium

doniini tui.

Coelum quoque npcrlum multi vidcrunt.

CAP. CIWI.

(161.)

De
peccata,
vel

sancto ITIartmo episcopo

,

Martinus quasi Martem tenens

id est bellum,

contra vitia et

Martinus

quasi

martirum

nnus,

Fiiit

enim

niartir

saltem voluntate et carnis mortificatione.

Vel Martinus interpretatur

Ipsc nanique pcr
,

quasi irritans vel provocans seu dominans. ritum

me-

suae

sanctitatis

irritavit
,

djabolum ad invidiam
carni

provocavit

Deum ad

misericordiam

dorainatus est

suac pcr maceratio-

ncm continuam.
niinus
vitara

Cui scilicet carni ratio sive animus dominari debet,

ut dicit Dionysius in epistola ad

Demophilum,

sicut

dominatur doEjus

servo

aut

pater

filio

aut senior lascivo juvenculo.

discipulus
sancti

2)Severus cognoraento Sulpicius

Martini,

quera Gcnnadius inter illustres viros connumerat, scripsit.

Martinus
Italiam Papiae

Sabariac
alitus

Pannonionim

oppido oriundus,
,

scd
,

inlra

cum patre suo

tribuno

niilitura

sub Con,

stantino et Juiiano Cacsaribus

railitavit,

non tamen sponlc

quia
,

ab infantia divinitus inspiralus, cura esset annorura duodccim

vilis

in-

parentibus ad eeclesiam fugit et catecliunicnum se

fieri

postu-

lavit, et extunc ercraum intrasset, nisi carnis infirniitas obstitisset.

Scd cum Caesares decrevissent,

railitarcnt, Martinus,

ut

veteranorum

filii

pro patribus

cum

esset

annorum quindecim, ad militandum

urgetur, uno tantum contentus servo, cui tanien Martinus scrvicns

sacpius
rainistrabat
et

calceamcnta

detrahcbat

atque

tergebat.

Quodam hyemali

terapore per*portam Arabianensium transiens pau-

perem quendara nudum obviuni habuit.

1)

Qui cum a nullo elcmosinam

2)

Ed. Pr. veiba in

emisit

oinillit.

Ed. Vi;

Severius

Sin)-

l>lic ius legll.

742

Cap.

CLXVI.

De

sancto Martlno episcopo.

servatuin
intelligens

accepisset,

Marlinus hunc
silji

sibi

arrcpto

cnse

chlamyilem, quac

supcrerat, dividit et partem pauperi tribuens

induit.

reliquam partem rursus

Sequenti

igitur

nocte

Christum

chlamjdis suae, qua paupercm texerat, parte vestitum vidit ipsnmque

ad circunistantcs angelos

sic

loquentcm audivit: Martinus adhuc ca-

techumcnus hao mc veste contexit.

elatus
,

Unde
,

vir santtus

non

in

gloriam

Bcd
,

Dei honitatcm cognoscens

cum

esset annonira

decem
,

et octo

baptizari se fecil et adhuc ad instanliam tribuni sui

sui

qui

tempore
littebat,

tribunatus

expleto

sc

saeculo

abrcnuntiaturum pro-

pcr bionnium militavit.

Intcrca irnicntibus intra Gallias

barbaris Julianus Caesar contra cos pugnaturus pccuniam militibus

erogavit,
iioluit,
licct.

at Martinus nolens deinceps militare donativum recipere

sed Caesari dixit: Christi ego miles sum, pugnare inihi non
Indignatns Julianus dixit
,

quod non religionis gratia,

scd

nictu belli imminentis niilitiae rcnuntiaret.

Vau Martinus intrepidus

crastina die ante
crucis,

respondit:

si

hoc ignaviae

non

fidei adscribitur,

aciem inermis adstabo

et in

nominc Christi signo

non clypeo
Uiide custo-

protectus aut galca hostium cuneos penetrabo seturus.

diri jubclur,

nt

inerniis,

ut

dixcrat,

barbaris

objiceretur.

Sed

die

seqncnti hoslcs

legationem niiserunt sua oninia scquc dantes.

est,

Unde non dubium

mcritis

sancti

viri

taleni

victoriam

sine

sangninc datam esse.

Pictavicnseni
iictur a tarct.

Exindc

rclicta niilitia ad
et

sanctum Hilariuni

episcopum

perrexit

ab eo acoljtus ordinatus mo-

domino pcr soporcm,

ul parcntes suos

adhuc gcntiles

visi-

Profectns igitur mulfa advcrsa passurum se esse pracdixit.

latrones,

Nam inter Alpes incidit in

tcrgum manibus
uiii

cumquc unus seturim

in

caput cjus

vibrassct. iclum fcricntis dextrae sustinuit altcr.

Vinctis tamen post

cornin cuslodiciulus Iradilur, pcrcunctanli vcro

latroni, an timuissct,

rcspondit,

nunquam
in

sc

ila

fuisse

sccurum,

qnia scirct misericordiam Dci maximc

tcntationibns afTuturam.
fidcni

Incipiensque latroni pracdicavit ct ipsum ad

Christi tonvcrtit.
vitani

Qui

Martinum

ad

viain

reduccns

laudabilitcr

poslinodum

finivit.

Cum autem Mcdiolanum

fuit et,

practeriissct, dyabolus in
rcquisivit.

humana
cum
re-

spccie sibi obvius

quo tendcrct,

Cui

spondisset, sc, quo cuin doiniiius vocaret, tcnderc,

ieris
,

ille ait:

quocunquo
sibi

dyabolus

tibi

adversabitur.

Cum

autcra

Martiiuis

rc-

spondissct: doiMinus mihi adjutor cst, iion tiincbo, quod faciat inihi

hoino

blalini

illc

(!vaiiuit.

Ilaquc malrein coiivertil, patcr vcio

hiiurcsis

iii

rrrorc

pcrmansil.

Scd

tuiii

Ariaiia

pcr

loluni

orbcin

Cap. CLXVI.
pullularet
tivitateiii

De

sancto Maitino eplscopo.

publice

743
cl

el ille

paeiie

solus obsisteret,

caesus

cxtia

'

ejectus Mediolanura

rediit et ibi sibi inonasteriura statuit,

sed indc ab Arianis

presbitero
pcrrcxit,

ejectus ad insulam Gallinariam

cum uno

solo

ubi helleborura grainca veneiiatum

iiiter alias

herbas
ct

in

cibum

suinsit et vicinam

mortem sentiens omne

Audiens vcro
,

periculuiu

dolorcm virtute orationis fugavit.

quod bealus

Hilarius de exsilio rediret, obviara ci profcctus est ct juxta PiclaviuiH

mouastcrium ordinavit, ubi, cum quendam adliuc catcchumeinonasterio discedens ct rediens reperit

num haberet, parumper a

euni
sine

baplismo defunctum.

Quem

in

ccllain

ducens

ct

super

cjus corpus sc proslerncns ipsuin sua oratione

ad

vitam pristinaiii

revocavit,

Idein

vcre

hoino

referic

consucvit,

quod, dum super

per
diios

euin data sententia obscuris locis dcputatiis

fuisset,

au-

gelos judici est suggestum,

hunc esse,

pro quo Martinus orarct

Jussum

cst igitur,

ut per ipsos duos reducerctur et

Martino vivus
vitae rcsti-

redderetur.
luit.

Aliuin insuper,

qui laqueo vitain finierat,

carcrct,

Verum cum plebs Turonica episcopo

sibi

ipsum pluriinum
qui

renitcntciu

ordinari

petiit.

Quidain autcm

ex episcopis,

convenerant, eo, quod deformis cssct habitu ct vultu despectabilis,

rcsislebant.
Intcr

quos praecipuus

fuit

quidam nomine Defensor.

Sed cum

lector

tunc decsset,

quidam acccpto psaltcrio priiuum,

vcrsus hic erat: cx ore infantium

qucin invcnit,
ct

psalmum

lcgit, ubi

lactcntium Deus perfccisti laudem, ut destruas inimicum et dcfcn-

sorein.

Et

sic ille

Defensor cst ab oinnibus confutatus.

fcrret,

Ordinatus
inillia-

ilaquc cpiscopus
riis

cum populi tumultum non

duobus fere

cxtra urbem nionastcrium constituit, ubi

inulta

cum

LXXX
pro

discipulis
nisi
crat.

in

abstinentia

vixit.

Nam

ibi

vinum

nemo biberat,
ibi

qiiem

infirmitas

coegisset;

inollior

habitus

crimine

Plurimac tivitates de his

episcopos eiigebant.
ct

Cuin quidam suh

nomine martiris coleretur

inveniri posset,

a Martino

nil

de cjus vita vcl mcrito

quadam
esset
vel

die

supcr sepulchruin stans oravit doinimcriti,

,

num

ut,

quis

ciijus

indicarct.

Convcrsus ad

laevam
dixit, igitur

vidit

umbrani nigerrimam stare

fuisse
et

qui

a Martino adjuratus
Continuo
in

se

latronein

ob scelus percussum esse.

Martinus

altare

dcstrui pracccpit.

Lcgitur quoquc

dya-

logo Severi et Galli discipulorum sancti Martini, ubi multa suppleta

sunt, quae in cjus vita Scvcrus dimiscrat, quod Martinus quodani

tcmpore Valentiniaiium iinperatorem pro quadam necessitate

sed
illc

adiit,

scicns

cum

velle

petere

qiiod

ipsc nolcbat dare

fores

744
palatii

Cnp. CLXVI.
sibi
claiuli
fecit.

De

sancto Martino episcoj)0.

At Martimis semel atqne Itenim passus

et cinere

rcpnlsam

cilieio

obvolutus

conspcrsns per nnam hcbiloma-

(lam cibi et potns absliuentia maceratnr.

Tnnc monente angelo ad

palatinm venit et nnllo

venit
ei

sibi

prohibcnte ad imperatorem nscine per-

Qiicm cnm venientem videret, iratus, qnia fnisset admissus,

et ipsuni

assurgcre noinit, donec sellam regiam ignis operiret

ignis

impcratorom a parte posteriori

succcndcrct.

Tunc

sancto

Martino iratus assnrgens virtutem divinam se scnsisse confessus

cst

mnltumque ipsum complectens

sibi

omnia,

antequam rogaref,
In

concessit

multaque niunera obtnlit, sed Marlinus non accepit.

codeni qnoquc d^alogo legilnr, qualitcr tertium niorlnum suscilavit.

Cum

cnim quidam juvenis defunctns fuisset

filii

et

mater pro resusciiste

in

tatione

beatum JMartinum

lacrjmis

exorarct,
,

medio

campi, nbi erat innumerabilis multiludo genlilinm

CHnctis

gcnua
illi

flexit et

videntibus

puer surrexit.
sunt,

Quapropter onines

gcntiles

ad fulem conversi

Eidem

quoquc

viro

sancto

obediebant
sicut
in

ctiam inscnsibilia, vcgctabilia

ignis
ct

ct irrationabilia.

Insensibilia

aqua.

Nam quum
adliacrcnte

in

quodam fano

igneni

niisisset,

domo proxima

agcnte vcnlo flanuna cfTerebatur.

Tunc

Martinus super tectuni domus adsccndcns obvium se nanimis adYcnientibus inscruit.

confliclus

Mox

contra vim vcnti flanuna rctorquctur, ut

inter

qnidani

compugnantium

se
ut

clcnicntoruni viderctur.
in

Navis

etiani

qnaedani cum

periclitarctur,

pracdicto

dyalogo

lcgitur,

quidam negotiator necdum christianus exclamavit:

Deus

Martini cripe nos, et slatim Iranquillitas niagna successit.

vcgclabilia.
ruisset
ot

Similitcr

Nam cum
arborcm
rusticis
,

in

quodam
d^abolo

loco lcmplum

antiqnissimnm dicxcidcrc,
si

pini
et

dedicalam

vcllct dixit:

ob-

sistentibus

genlilibus nnus

corum

dc Deo tuo

liduciam
ct si

habes

nos hanc arborcm snccidcmus

dicis, evades.

et tu

cam

suscipc,

tecum est Dcus tuus, nt

Quo annucntc

succisae

arbori et

jam versus eum ibidem ligatum cadcnti signum

in tuto

crucis op-

posuit ct in aliam partem rcdicnsrusticos, qui

loco crant, fero

Irrationabilia

opprcssit, qui viso miraculo ad lidem conversi snnt.

qnoque animalia
d^alogo.
canibus,
qua.si

sibi

pluries obedierunt,

sicut legitur in pracdicto

(aun cnini cancs lepusculum inscqucntes vidissct, imperavil

ut

animal

inscqui

desistcrent.

Mox

illi

constitcrunt
cliani

et

vincti in suis vcstigiis fixi nianserunt.

Serpens

quidam,

cum nuvium (|uendam

ui noiiiinc

iiatando transirct, Martinus ail ad scr|)ciilem:

tc rcdiro.

domini juhco

Mox

se

ad

vcibnin

saiuli

rc-

Cap. CLXVI.
torsit
et

De

sancto Martlno episcopo.

et

745
ait:

in

ripain aliatn transmeavit

auiliiint et

ingemiscens Martinus

serpentes

me

homines nou audiunt.

Canis similiter quidam

onm cuidam cx Martini

in

discipulis latraret, ille ad

te

eum conversus

ait:

nomine Marlini jubeo

si

obmutcscere.

Canis continuo obmutuit,

ac

linguam habuisset
,

abscisam.

Fuit autem

beatus Martinus

tnultae hnmilitatis
risiis

nam leprosum quendam

cunctis horribilem Pa-

obviam habens ipsum osculatus

est.

est atque benedixit statimque

mundatus

In sacrario

quoque residens nunquam cathedra usns

est, nani in ecclesia

nemo unquam cum sedere conspexit: sedebat

quos tripodes vocant.
et

autem
tatis
,

in

)sellula rusticana,

Multae digni-

quia par apostolis dictus est,

qui
in

hoc propter gratiam spirisicut

tus

sancti,

eum

in

specic ignis ad robur descendit,

in

fuit in apostolis.

Legitur enim
in

praedicto dyalogo, quod quadain

et

vice,

dum Martinus
discipuli

cella solus sederet,

Severus

ct

Gallus

ejus

prac foribus
in cella

exspectarent,

subilo

mirabili concussi

horrore plurcs

audiunt insimul colloquentcs.

requisivissent,
ille

De quo ^)cum
,

postmodum Marlinum

ait:

dicam vobis

scd

vos, quaeso, nuUi dicatis; Agnes,

runt.

Thccla
sc

et

Maria ad me veneiis

Nec tanlum
Petrum

illo

die,

sed sappius

ab

confessus est

visitari et

et

Paulum apostolos a se saepe

videri perhibuit.
,

^MuIlae
tatus

justitiae,
et

cum enim ab imperatore, nomine Miiximo

Martino

invi-

fuisset

poculum primo

fuisset

oblatum

spcran-

tibus cunclis, ut post se regi tribueret, presbitero suo dedit nullura

aestimans digniorem
dicans
,

qui post se deberet bibere,

et

indignum ju-

si

aut rcgem

aut

regis

proximos prcsbitero praetulisset.

Multac patientiae; tantani cnim inomnibus palicntiam servabat, quod,

cum

esset

summus

sacerdos, impune saepe a clericis laedebatur nec a

sua eos propter hoc caritate repellebat.

iratum,

Nemo

illum

unquam

vidit

ncmo moerentem, nemo ridentem, nunquam

nunquam inilliuscorde
nisi pictas, nisi

in illius ore nisi

Christus,
incrat.

pax, nisi misericordia

Legitur quoque in praedicto dyalogo, quod,

vicc in veste hispida
,

dum Martinus

quadam

nigro et pendulo pallio circunitectus

super asellum procederet, equis de contra venicntibus expavcfaclis

niilites in

terram saltu praecipiti se dederunt et Martinuin arripientes

llle

graviter verberavcrunt,

autem quasi rautus caedentibus terga

ille

pracbebat, sed niagis

illi

furebant co, quod

quasi non sentiens

verbera

illala

contemncre vidcretur.

Protinus autem animalia adeo

1)

lA.

l'r.

loyit: celliilii

triiiedes.

2) Ed.

l'r.

iajiieii.

746

Cap. CLXVF.
permanebant
,

De
ut

saacto Martiiio episcopo.

liutno fixa

quantumcuinque flagellata velut saxea

et

nioveri

non possent, quousque ad Martinuin rcdeuntcs

quod ignoranter
dedit
in

peccatum
,

suum

in

eum commiserant,

confitentes

illc

iis

licentiam

et

gradu concito animalia processerunt.

Multae

> assiduitatis
iilla

orando, quia, ut in lcgenda sua dicitur, nunquam

lcctioni

hora momcntumque praeteriit, quo non aut orationi aut

Inter

incumberet.

legendum tamen

et

operandum nunquam animum

ost
,

ab oratione laxabat, nam

ut fabris ferrariis moris

qui inlra

operandum pro quodam laboris levamine incudcm

y^tinus,
sc ipso

fcriunt, ita

Marin

dnm
j

aliquid ageret, seinper

orabat.

Multae austeritatis

rcfert enira
in

Severus in epistola ad Euscbium, quod, cuin

villain

Martinus
sibi

quandam

suae djoecesis venisset

,

ct clerici

Icctnm
in-

plurimo straminc praeparassent

,

ilie

ibidcin

requiesccns
uiio

suetam mollitiem perhorrescit

cilicio

quippe qui nuda humo

tantum

supcijecto cubare consueverat.

Itaquc perniolus injuria surse super nudani

illa

gens stramentum
cavit,

omnc

projccit

ct

liumum collo-

circa incdiam vero

noctem tota

palca igne acccnditur et

Martinus cxcitatus, dura exirc tcntaret, sed nequiret, ab igne capitur

et

ejus

jam

vestiinenta

uruntur.

Rediens

vcro
in

ad

solituin
igiiis

oiationis confugiura ct

crucis eniittcns signaculum

nicdio

intactus perinansit et flammas sensit rorantes,

quas inale cxpertus

ct

erat urentcs.

IMonachi

igitur

cxcitati

concurrunt

Martinum,

quem jam consuintum putabant, de medio flammarum

/
cunt.

illacsuni cdu-

Multae compassionis erga delinquentes, quia onines volentes

Nain
et cuin

pocnitere compassionis sinu recipicbat.

linuni rcprehendcrct
,

dyabolus Mar-

cur

semel lapsos ad pocnllcnliam rcciperet,

,

cidem rcspondit:
dcsistcrcs
ct te

si tu ipse

o miserabilis, ab

hominum
cgo
tibi

infcstatione

factorum tuorum poeniterct,

confisus

iii

doniino Chrisli niisericordiam polliccrcr.

Multae

pictatis

erga pauquadani

Vpercs;

legitur in
.ad

praedicto

dyalogo,

quod Martinum

in

fcstivitate
csl.

ecclesiam tendenlem

pauper quidain nudus secutus

vestiret,

Marlinus autem archid;^acono praecepit, ut egcntem

illc

sed CHin hoc

facerc distulissct, ingrcssus Martinus sccrctariuin

tribuit
ct continuo

tunicam suam

illi

absccdcrc jussit.

(]uin

crgo
ille

archidjaconus moncret, ut ad sollcmnia peragenda proccdcrct,

de se loquens respondil
accipiat.
,

sc

irc

non possc

doncc paupcr vcstcm

Archid^aconus vcro
ipsum

iion inlelligcns, quia, cuni extrinsccus

cappa teclub esscl,

nuduin

intcrius
niiiii
,

noii

vidcbat,

paupc-

rem non adcssc causalur.

At

iilc:

ini|uit.

veslis dcfcratur

Cap. CLXVI.
el et

De

sancto Martino episcopo.

747

pauper non aderit vestiendus.

quinque argcnteis tunicam

Compulsus
curtam
,

ille

ad

foruni vadit
p.ie-

viiera et

quae dicitur

nula, quasi
jecit.

paene
ille

nulla,

rapicns ante pedes Martini iratus proinduit,

Qiiam

secreto

cujus nianicac usque ad cubitum

et longitudo usque ad genua protendebatur, et sic missam celebra-

turus procedit.

Dum

autem niissam celebraret, globus igneus super

visus
fuit.

caput ejus
apostoiis

apparuit ct a multis ibidcm

Ob hoc par
leva-

dicitur.

Huic autera miraculo

in

addit
,

raagister Joliannes
ut moris est,

Beleth, quod,
rct,

cum

missa manus ad Deura

nianicis linteis retro labentibus,

cum nec brachia

ejus esscnt
nisi

grossa ncc niultum carnosa nec praefata tunica protenderetur

usque ad cubitum, remanserunt cadem brachia nuda.

culose torques aurei et gcmmati dcferuntur ab
angelis

Tunc miract

brachia

deccnter opcriuntur.

')Qui etiam tonsam quadam vice conspiciens:

cvangelicum, inquit, mandatum ista coniplevit; duas tunicas habuit

et

unam non habcnti

largita cst,

ita

ct vos, inquit,
,

facere debclis.

Multae potestatis erga daemones pellendos

sacpe enira ipsos daein dicto

mones ex horainibus

cxpulit.

Legitur

etiara

d^alogo, quod

quacdani vacca a dacmonc agitata,

cum ubiquc

saevirct et multos

confoderet ct versusMartinura et socios suos

curreret,
ille

in itincre

furibunda conimraobili per-

manu

elevata ipsam sistere jubet.

illius

Qua
,

manente
discede
siste.
,

vidit

daemouera dorso

insidentem

quem increpans

inquit, funcste de pecude et innoxiura aninial agitare deprotiiius

Quo

discedente

vacca ad ejus pcdes prosternitur

et

ad ejus imperium cura oranl mansuetudinc ad gregem suum rcMultae

subtilitatis

vertilur.

ad eos cognoscendos; daemones enim

'--

sibi ita conspicabiles

reddebantur, ut apertc ab ipso sub quacunque

imaginc vidcrentur.

Nam

interdum daemoncs
vel

in Jovis persona, plu-

rimumque Mercurii, aliquando Veneris

cjus -) vultibus offerebant, quos
ille

Minervac transfiguratos se
suis
,

omnes

nominibus increpa-

bat, Mercurium maxirae paliebatur infestum

hcbetera esse dicebat.

Jovcm brutura atque

in forraa regis

Quadara etiam vice djabolus

purpura

et djadeniate

etaureiscaligisornatussereno orelaetaquefacie
tacuisscnt: agnosce, inquit, Martine,

sibi apparuit,

cumque diu arabo

qucni colis;
raanifestare

Christus ego suui descensurus ad terras, prius

volui.

me

tibi

Ad hoc cum adhuc Martinus admirans

cum
nie

taccret,

rnrsus ait: Martine, cur dubitas credere,

videas? Chrislus

J) V11I30;

quein

i>ei'i)<'Mm soriljiliir.

2)

tJ. Tr. iiiilitibu

Ipgit,

748
ccTo

Cap. CLXVl.
siim.

De

sancto Martlno episcopo.

doniinus

Tunc

ille

a spiiitu sancto doctus ait:

,

Jcsws

Clnistus uon se purpuratum

inquit,

ct

d^adematc reniteutem venin

turum esse praedixit

ego Cliristum

nisi

eo habitu ct forma,

qua passus
dam.
plevit.

est

nisi

crucis stigmata praeferentem vcnisse non creille

Ad hanc vocem

disparuit et totam cellam foetore com-

Martinus autem obitum suum longc ante praescivit, quem

revelavit.

etiam fratribus

Intcrca

Candacenseni
vidit

djoecesiu

causa

sedandae discordiac

visitavit,

pergens vero

mergos
inquit,
,

in flumine

piscifous insidiantcs et

quosque capieutes: forma,

hacc dac-

nionum

est,

insidiantur incautis, capiunt nescientcs

captos devo-

rant, saturari

nequcunt devorantcs.
peterent

laiperat igitur, ut relicto gur-

gite

desertas

regiones

statimque

gregc facto montes

silvasquc petierunt.

lu illa igitur djoeccsi aliquamdiu comraoratus

viribus corporis coepit dcstitui et discipulis iudicat se

jam

rcsolvi.

Tunc omncs

flcntes

cur nos

inquiunt

pater, deseris aut cui nos

ille

desolatos relinquis? invadent enim gregem tuum lupi rapaccs. Et

corum motus precibus fletibusque

flens

quoque

sic oravit:

doniine, si

adhuc populo tuo sum nccessarius, non recuso laborem,

tua.

fiat

voluntas

Dubitavit

enim paene, quod mallet, quia ncc hos deserere

diutius

nec a Christo volebat

separari.

Itaque

cum

aliquamdiu
ut in Icctulo

molcstia fcbrium tcneretur

et a discipulls rogaretur,

6uo

ubi

in

cilicio

et

cinere
inquit,

dccumbebat,
filii,

stramentum aliquod
et

poneretur:
cinere mori

non decet,
;

christianum nisi in cilicio

ego

si

vobis aliud cxcniplum rclinquo, ipsc pcccavi.

Oculis ac Kianibus in coelum semper intentus invictum ab oratione spiritum non relaxabat,
foiteris

et

cum supinus scmper

jaceret ct a pres-

rogarctur, ut corpusculum mutatione lateris rclcvarct: sinitc

fratrcs
,

nie

inquit,
spiritus

sinite

coclum potius rcspiccre, quam terram,

Et hacc diccns
vidit d^^abolum

ut

ad doniinum
,

dirigatur.

assistcrc: quid hic

inquit, adstas, cruenta bcslia? nihil in nic

rccipict.

fu-

nestum rcperics
Arcadio
vitae
et

Abrahae me sinus
,

Et

in

hac vocc sub

Honorio

qui cocpcrunt

circa

annum

doniini

CCCXCV,

ejus

LXXXI

spiritum

Dco

rcddidit vultusquc cjus tamquara

jam
n

glorifu^atus rcsplcnduit ac chorus

angclorum

ibidcni concincns
sicut

roultis

auditus

fuit.

Ad

cjus

transitum
est.

Pictavi

Turonici

convencrunt ibiquc magna altcrcatio orta

nostcr est monachus,

Dicebant enim Pidavi:

nos rcquirimus comnicndatum.

Quibus

illc:

vobis ablalus cst nobis a

Dco donatus.
ct sic a

Noctc

igilur nicdia Pictavi

omncs pcnilus sopiuntur

Turonicis pcr fcncstram cjcclus

Cap, CLXVI.

De

sancto Martino episcopo.

749

per Ligeriin navigio ad nrbem Turonicani cum

porlalur.

magno gaudio decircuiret,

Beatus autem Severinus Colonicnsis episcopus, cum die

loca
vir

dominica hora
,

sancta
sanctus

post matntinas
obiit
,

morc

solito
in

illa

qua

angelos cantantes
si

coelo

audivit

vocansque archidyaconum interrogat,

nihil

aiiquid audiret.

Et cum sc

audirc diceret et archiepiscopus, ut diligenter auscultaret, nio,

neret

coepit

sursum

colium extendere,

aures

erigere ct super

summis

articulis baculo se sustentans stare.

Sed dum archiepiscopus

dixit.

pro eo orasset, quasdam in coelo voccs audire se

Cui archi,

episcopus: dominus meus Martinus est, qui migravit e uiundo

et

nunc angeli
qni

eum

iu

coelum deferunt.

Daemones autem

afTuerunt,

cum

retinerc voluerunt, scd nihil in eo reperientes confusi re-

cesserunt.

Archidyaconus igitur diem

ct

horara

notavit
,

et

tunc

Martinum migrasse cognovit.

ejus scripsit,
in

Severus cliam luonachus

qui vitam
sicut ipse

cum post

raatutinas leniter obdormivisset,

quadam
,

epistola testatur,

sanctus Martinus albis indutus, vultu

,

igneo

stellantibus oculis,

crinc purpureo

tcnens librum in

manu

dextra,
ruit
,

quem de

vita

cjus idem Severus scripserat,

in

eidem appavi-

cumque post benedictionem

coelum conscenderc ipsum

,

deret et

cum eo adscendere cuperet

evigilavit.

Post hoc autem

audivit.

nuntiis venienlibus

cadem nocte sanctum Martinum migrasse

Eo quoque
celebrans
et

die sanctus

Ambrosius Mcdiolanensis episcopus missam

et et

super altare inter proplietiam

cpistolam

obdoimivit,
nisi ipso

cum

nullus

cum

excitare

praesumcret
,

subdyaconus

jubente epistolam non auderet legcre

transactis

duarum

vcl trium
ct

horarum

spatiis excitaverunt

eum

dicentes:

jam hora

praeteriit
,

populus valde lassus exspectat, jubeat domiuus nostcr

ut clcricus

epistolam legat. Adquosille: nolite tuibari, frater eniin meus Marti-

nus ad
bui,

Dcum
illi

migiavit et ego ejus funeri interfui et obscquium prae-

sed ultimam responsionem vobis excitantibus explere non valui,

Tunc

diem ex hora notantcs invencrunt saiictum Martinum tunc

migrassc ad coelum.
leth,

Cappam

ejus

ut

ait

magister Johannes Be-

reges Franciae in proeliis poitarc consucvcrunt, unde ipsius Post mortem

auteni

cappac oustodes cappcllani diccbantur.

ejus

anno sexagesimo quarto,

magniiice ampliasset et
in

cum

bealus

Pcrpetuus

ejus

ecclesiain

eam corpus

ejus transferre vellet, semel

et bis ct terlio jejuniis et vigiliis insistenles

scpukhrum

cjus nulla-

tenus movere potuerunt, cumquc

vellent

dimilterc,

quidam senex
non
vidctis

pulcherrimus

iis

apparuit diccns:

ub([ue quo tardatis?

750

Cap. CLXVF.

De

soncto Martino episcopo.

si

santtum Martinum paratura juvare vos,

illc

maimm

apponitis?

Tunc

cum

iis

manum

supposuit et
,

cum summa
Haec

velocitate sepuichrum

levaverunt ct in loco
ille

ubi nnnc coiitur,

posuerunt.

Senex autem

post hoc nusquam comparuit,

translatio in
,

mense

Julii

celebratur.

')Refcrt
in

Odo

abbas

Cluniacensis

quod tunc omnes

campanae

omnibus

ecclesiis nullo tangentc pulsabantur ct

omnes

lampades divinitus accendcbantur. Fertur quoque, quod tuncduosocii

erant,

quorumunus

erat caecusetalter contractus.

Caccus autem con

tractum ferebatetcontractus caeco ^)viam dcmonstrabat, sicquetaliter

uiendicantcs multaui pecuniam acquirebant.

Audientcs vcro, quod

inlirmi,

ad corpus sancli Martini multi sanabantur

latione ejus corpus circa

cum

in transti-

ccclcsiam processionaliter duceretur,

mere coeperunt, ne praedictum corpus juxta domum, ubi manebat,

duceretur et
sic ipsi forsitan curarentur.

Nolebant cnim sanitatcm

sui.
,

consequi
strata

ne deperiret materia quaestus

Quaproptcr de
pcr

illa

fugientes

se ad aliani transfcrebant

quam corpus

ne-

quaquam

duci putabant.

Dum

ergo fugerent, corpori ejus de imet

proviso protinus obviaverunt,

quia Deus

multa praestat
curati,
licct

invitis,

ambo

contra

eorum voluntatcm conlinuo sunt

dc hoc
sic ait:

plurimum

tristarentur.

Ambrosius autcm de sancto Martino

tcmjjla destruxit
,

beatus Marlinus profani erroris

erexit, mortuos suscitavit,

vexilla pietatis

ab obsessis corporibus dacmonia sacva

exclusit ac variis laborantcs languoribns salutis rcmedio sublevavit.

Qui

ita

pcrfectus inventus est,

ut Ciiristum
niuiuli

tcxissct in paupere et
fclix

veste,
largitcvs

quam egenus acccpcrat,

,

doininum induisset.

^^qua divinitas operitur!

et

chlamjdis gloriosa divisio,

iiiaestimabile
doiiuni
,

quae militem contexit

regcm

quod
tuae

vestirc meruit divinitatcm!

Dignc huic,
ei

doiniiie, coiifcssionis

praemia
aniore

contulisti

digne

Arianorum subjacuit
non
,

feritas,

digne

luartirii

pcrsccutoris

lormenta
recepturus

tiiiiuit.

Quid

erit

pro

oblatioiic

integri

corporis

qui

pro

quantitalc

vestis

cxiguae

Dcum

vestire

mcruit et viderc?

Sic sperantibus contulit

medicinam, ut alios supplicationibus, alios visu salvaret.

I) Verl).-:

Rofprt

.T

c c eii

j1

el) n
l'r.

r oiniltil

Ed.

l'r.

2) Ed. Tr. legh

lcgit.

niniiu loco vocis vi.iiu,

3)

Ed.

ij

u.nm

d.

operjil ur

Cap. CLXVJI.

De

sancto Briccio.

751

CAP. CIXVIF.

(162.)

De ^ancto Briccio.
Briccius
sancti
Maitiiii

d^aconus ejusque plurimum excmplum

inferebat.

multa eidem sancto

convicia
dixit
ei

Nam cum quidam pauper

si

Martinum requireret,
prospicc eminus
,

Briccius:

illuni

delirum

quaeris,
respicit.

iilc

cnim est, qui quasi amens coelum

Cum
Quod

igitur

pauper a Martino, quae pclicrat, acccpisset,

an

vir sanctus

Bricciura ad se vocans dixit:

cura
ille

ego

tibi

dclirus

vidcor, Bricci?
ait ]\Iartinus:

prae vcrecundia sc dixisse negarct,

,

nonne aures mcae ad os tuum erant

baris?

quando hoc eminus loque-

Araen dico

tibi,

quia ab domino obtinui, ut milii in cpiscote in

patu succcdas, sed scias, multa

opiscopatu advcrsa passurura.

Quod Briccius audicns

delirura esse ?
est clcctus
,

irridebat dicens:

noune verum dixi,

iu

istuni

Post mortcni igitur Martini Briccius

cpiscopmii

qui deiuccps oratioui vacabat ct licet adliuc superbus,

crat.

tamen corpore castus

Anuo autcm cpiscopatus

sui

XXX

mulier

quacdam

rcligiose vestita, quae ejus vestiinenta lavabat, coucepit et

filium pcperit.

Tunc omnis populus cum

diu
pictate

lapidibus ad cjus januani

congrcgatus est diccns:

dissimulaviinus,
leraus,
Ilio

sancli

Martini luxuriain tuani

sed jaiu

ncquaquaiu pollutas luauus osculari vaadducitc, ait, ad nie in-

autein viriliter hoc ncgantc:

allato, cura
filiuin
,

fantcin.

Quo

XXX

cssct dieruin, dixit

ad euni Briccius:
si

adjuio te per

Dei, ut dicas corain oinnibus,

ego

te genui.
ut,

Et

illc

non

tu

inquit, es palcr

meus.
illc

Populo auteni urgcntc,

ait:

quis
feci
,

essct

cjus

patcr,

rcquircrct,

non

cst

hoc lueuiu
niagicis

quod ad me

pertinuit.

Populus autem hoc

totum

nrtibus attribuebat dicens: nequaquara nobis falso pastoris noraine

doiniiiaberis.

Tunc

ille

pro sui purgatione

pruiias ardcntes

usque

ad turabain sancti Martini cunctis videntibus deportavit,

que prunis
vestis

projcctis-

ejus

illaesa

apparuit et ait:
,

sicut

hoc

ineuin

vestimentum a prunis niansit illacsum

rauLicris

sic

corpus lucura a contactu

est munduin.

Populo autera adhuc non credente sanctmu

Bricciuin contumeliis et injuriis aHiciunt et a sua dignitate ejiciunt,

nt

verbnm

quod sanctus

Martinus

dixerat

impleretur.

Tunc
,

Briccius

flcus

papam

adiit

et VII annis

ibidera

pcrmaneus

quid-

quid in sanctum Martinuin deliquerat, poenitcndo dclcvit.

Populus

752

Cap. CLXVIII.
et

De

sancta Elizabelli.
contra Briccium misit,
ut

autcm Jnstiniamun praefecit

episcopatum
sibi

Romam

contra Briccium defensaret,

Qno cum
cum

tendcret,

in civitate Vercellensi

vitam

finivit et

Armcniura loco ejus populus

auctoritale

omnis

praefecit.

Septimo

igilur

anno Briccius

papae redieus sexto ab urbe

iiius

milliario hospitium accepit et

Arme-

eadem nocte spiritum

ait suis
,

exhalavit.

Quod

Briccius

per revela-

tionem cognosccns

ut surgcrent ct secuui

ad tumulandum

Turonensem episcopum properarent.

porlam civitatem ingrederctur,
batur.
ilie

Cum

ergo Briccius per unam

elTereet

autem per aliam mortuus

Quo

sepulto

sanctus

Briccius
et vitam

scdcm suam accepit

VII

postmodum annis praesidens

anno episcopatus sui
in

laudabiicm duccns ')XLVIII.

pace quicvit.

CAP. Clivm. (163.)

Ilc

^ancta E]lizabctli*
Dicitur

Elizabeth interpretatur: Deus mcus cognovit, vel: Dei mei sep-

lima vel Dei mei saturitas.

lueus cognovit
,

ergo

primo Elizabeth:
id est,

Deus

quia Dcus

eam cognovit,

suo bene placito

observavit ct approbavit vel cognovit,

tionis sibi iiifudit,

id est notiliam

suae cogni-

Secuiulo dicitur Eiizabclii, id est Dei mci septima;

ipsa eniin habuit septiniam Dci, vcl quia VII operibus misericordiae
se cxercuit vcl

quia nunc est

in

in scptinia aetate

quiescentium, per-

venlura tandem
iii

octavam rcsuigentiuin,
fiiit

vel

proptcr VII status,

iii

quibiis iuit.

Ipsa nanique
terlio
iii

prinio

iii

statu virgiiiali, secundo

qiiarlo
in

statu

coiijugali,
in

statu
,

viduali,

statu

activo,
et
iiunc
coiili-

quinto

statu
iii

contempiativo

sexto
isli

iii

stalu

rcligioso

scptimo cst
nentur
in

statu glorioso.

El

scptcm status

niaiiifeste

legcnda sua. ut possit dici de ca,

quod dicitur

in

Da-

niele de

Nabuchodonosor

scptem tcinpora mutabuntur supcr eaiu.

Tertio dicitur Dei mei saluritaS)

Deus

eniin

iiiodo satiavit

cam

et

replevit splendorc veritatis, dulccdine suavitatis et vigore ^jactcrnitatis.

Uiide Augustinus in libro dc civilate Dei agciis de civitatc

in

toclesti dicit:

acteiiiitatc

Dei

vigct,

in

veritate Dci

lucet,

in

bonitatc Dei gaudct.

1) t<l.
l'r.

Xi. VII

oflVrl.

'2)

K.I. Vr,

(riiillnlis

l<'Hil.

Cap. CLXVni.
]. Elizabcth,
fidc
illiistris

De

sancta Elizabeth.
filia,

753

Ungariac regis

geiicre nobilis, sccl

ac religioiie nobilior stirpcm tam nobiiera nobilitavit exempiis,

miracnlis
et

illustravit

dccoravlt gratia sanctitatis.

Quani auctor

naturae supra naturam (juodainmodo extulit,

nutrita deliciis

dum

puclla regalibus
in

omnia puerilia aut omnino contcinneret aut eadein

Dei obsequium manciparet, ut liquido clarcat, tenera ejus

quanta simplicitate viguit, quanla dulci devotione incepit.

infanti.i

Extunc

siquidem coepit bonis assuesccre studiis, ludos sperncre vanitalis,

successus prosperos fugerc raundi, proficere seniper in revcreiitia Dei.

Cum

enini

adhuc essct quinqucnnis

in ecclesia

orandi gratia tam

avellcrc vix

scdula pcrmanebat, ut
valerent.

cam

ejus sodales

vel

ancillae

Quam

cuin ancillae vel coaclaneae obscrvarcnt,

aliquam
ut

de

illis

causa hidi versus ^)cappellam

inscqui
captaret.

videbatur,

ex

hoc intrandi ecclcsiam opportunitatcm

Quam
in

ingredicns

gcnua

flectcbat aut

pavimento totaliter iiicumbebat, ct

licet littera-

rum peritiam non haberet,

psalterium expandcbat, ut

tamen

coram

se

ecclcsiis

saepc

quodammodo
se

se legcre fingeret, ne velnt

pncllis
tali

occupatain qnis impediret;

quoque cum
ut sub

ad tcrram pro-

stratam ludi spccie mcnsurabat,

occasione Dco rcvealiis ludis

rentiam cxhiberet.

In

ludo etiam et annulornni et

spcm

totam

in

Deo ponebat.

Et ex his, quae puella parvula luciabatur vcl

alias peculiaritcr possidebat, puellis paupcrculis decimas cxbibcbat

inducens eas, ut saepe orationein doininicam dicerciit

ct

crebro viret

gincm salutarcnt.

Crcscens vero per aelatcm tcmporis

crescebat

amplius per alTcctum dcvotionis,

nam

beatara
ct

virgiiicm Dci

geni-

tricem in sui patronam ct advocatam

listam
in

beatum .lohanneni evange-

suae

castitatis

custodem

clegit.

Cmn enim
casu
sibi

singulac
altari

schcdulae

singulorum apostolorum
et

nominibus inscriptac
puellarum

im-

ponerentur

quaelibct

aliarum

schcdulam

coritingentem acciperet, ista oratione fusa tribus vicibus schedulam,

wbi nomen

sancti

Petii

erat

inscriptum,
afl^ectu,

ut desiderabat,

accepit,

ad quem tanto dcvotionis fcrcbatur

petentibus dcnegarct.
diretur,

ut

niliil

in

ejus

nomine

Ne vero

inundi successus sibi

nimiuin blan-

quotidie in rebus prosperis sibi aliquid detrahebat.

Cum

cniin in aliquo ludo sibi

prospere succcder(;t, rcMquum intermittens

,

dicebat:

nolo procedere

sed

propter Deuin

rcliquum intermilto.
,

Ad

choreas quoque cuin puellis caeteris advocata

cuin

unura cir-

1)

Ed. Pr. cn iui

1 .1

in

ex hoc inlivnidi

e,

op p ortiinlt 48

Pin

elc. legit.

^754

Cap. CLXVIII.

De

sancta Ellzabeth.

cuitum pcrcgissct, dicebat: sufficiat vobis unus circuitus, jain proplcr

Deum
et

alios dimitfamus,

ct sic

per talem

modum

pnellas a vanita-

tibus tempcrabat.

Vestimentonim lascivos usus scmpcr abborruit

boncslatcm
qiicm
dilexit.
si

onincm

in

his

Certum qnoque
aliqua

sibi

nunierum
prac-

orationum indixerat,

quando
ab

occupatione

venta non potuisset pcrficerc

ct

ancillis

lectnm ingredi cogerctnr,

dies
ut

cnm

coclesti

sponso vigilias vigilantcr solvebat;

,

quoqu

sol-

lemnes pnclla nobilis tanta dcvotione colebat

sibi coiisui nnlla rationc

ctiam

inanicas

pateretnr,

antcquam missarum sollcmnia

in

complerentur.

Chirothecarum ctiam usus ante raeridiem

dicbus

doniinicis sibi intcidixit, volcns in hoc et sacrac defcrrc sollemnitati

et et

suac

satisfacere
sc

devotioni.

Propter quod

solita

erat

ad

haec

similia

per votnm

adstringere,

nc

quis

eam posset
ecclc-

aliquibus suasioiiibus a suo proposito

siasticuiu audicbat

revocare.
iit,

Officinm

cum tanla rcvercntia,

cum sacra Icgerentnr

si

evangclia vel sacra hostia conficcretur, manicas,

essent, solveret,
inio locarct.

fortc consutac

monilia deponerct et cactera capitis ornamcnta in

rcxit ct innccciitcr

At ubi gradum virginaiem prndcntcr

percurrit, conjugalcm

gradnm

intrare compcllitur,

utpote quae ad

hoc ')patcrno impcrio urgebatur, fructnm perceptura triccsimum,

quac fidem
scnsit
trinitatis scrvavit
licct
-)

cum dccalogo praeccptornm.

,

Conlibidini

igitur

invila

in

copulam conjugalem

non ut

consentiret, sed ne palris pracceptnm contemncret et ut

filios

cdu-

candos ad Dei servitium procrcarct.

conjngalis adstritta,
nulli

Quamvis cnim
fuit

fncrit lcgi tori

tamen dclcctationi
in

subjccta.

Quod

Inde manifeste constat, quoniam

emisit
,

manibus magislri Conradi votum

contincii-

quod

si

viio sno cain supcrvivcre conlingcrct,

tiam perpctnam obscrvarct.

ciata conjugio
,

Fuit
^)

crgo

lantgravio

Thuringiae soct disposilio

prout rcgalis

cxigebat magnificcnlia

ordinavit divina, ut scilicet ibidein mullos ad Dei aniorcm adduccret

ct incultos

homiiics cdoccrct.

Licct autcm niulavcril slatum incntis,

non tamen

niulavit nicnlis affectum.

Quantae aulcin
austcritatis
et

fucrit dcvolionis

et huiniliatioiiis ad

Dcum

quantac
ct

abstincntiae ad

se ipsam

quantac largitatis
ajicrtius

miscricordiac ad paupercs, cx his,

dcclaralur.

quae subjecla sunt,

Nam

in

oratione tanti

exslitit fcrvoris, ut ctiain aiicillas

ad ccclcsiam gradu concito praeorationibus aliquam Dci

3) Alii;

vcniret,
l)

ut

quasi quibusdam clandestinis

EJ. Vt. iiracmillit

1.

throno.

2)

Ed. Vr. legil in.

ex-

ljil)fb.T

Cap. CLXVIII.
gratiam
impetraret,
In

De

sancta Elizabeth.

755

nocte

ad oratioucm saepc surgebat, rocorpus donaret.

gante cam niarito, ut

Ordinavit autem

sibi parceret et quieti alicui

cum quadani domicella

sibi inter caeteras

magis

famillari, ut, si forte

somno deprcssa non surgcret, eam pcde tanvero vice

gens

cxcitaret.

Quadam

pcdem dominae tangere

voluit

et casu in

pedem

mariti impegit, qui subito excitatus rem, ut erat,

didicit ct patienter sufTerens

prudentcr dissimulavit.
,

Et ut oratio-

Hum suarum Deo pingue

et

rcdderet sacrificium

sacpc ipsum irriga-

bat abundantia lacrjmarum; quas quidcm lacrjmas fundcbat jucundc

sine

aliqua indecenti

vullus pcrniutatione

ita

ut

semper cum
laetitia

dolore fleret et de dolore gaudcrct et

venustarct.

hoc quadam vullus

Tantae humilitati se subjecit, ut propter Dei amorcni

non sperneret
ct

vilia et abjecta

hoc cum devotione nimia exerceret.

,

Nam
in

infirmum quendam vultu deformcm

proprio reclinavit et

caprtis foctore horribilem

sinu

horridum crinem tondens ejus caput

ancillis ridentibus lavit.

In rogationibus

scmpcr proccssioncm nu-

dis

pedibus

induta lancis sequcbatur et in praedicationum statio-

nibus inter pauperculas

purificatione post partura
vel

tamquam pauper
nequaquam se
tegebat,

et humilis

residcbat,

iti

ut caeterae

gemmis ornabat
puer-

vestibns

deauratis

sed

exemplo

intemeratae

perae lilium propriis gestans in ulnis ipsum ad altare cum agno

et candela
huuiiliter

olTerebat,
et

ut

ex his

ct scculi

pompam

con-

temnendam

ostenderet

se

illibatae

puerperae

confonnarct.

Deinde domum rediens vcstimcnta ipsa, cum quibus ad ecclesiam

processerat,
alicui

pauperi mulieri tribucbat.

Accidit

quoque ad

suae humilitatis

pracconium,

quod

ipsa

liberlate

praecellens et

dignitate sublirais cujusdam

et

viri,

scilicet magistri (lonradi

pauperis

medici

sed tamen scientia et religione praecipui, salvo jure

obedientiae adeo se
et

matrimonii et cousenticnte marito,

ut, quidquid praeciperet, ipsa

subjccit,

cum reverentia

multo gaudio adet doraini sal,

impleret,
Tatoris
,

ut ex

hoc obedientiae perciperet meritum

est

qui

factus

obediens
vice

usque

ad mortem

imitaretur

cxcmplum.
ipso
vcnit.

Quadam autcm
ille

ad quandam praedicationem

ab

vocata,

supervcniente marchionissa Misenensi impedita non

Quod

aegre ferens tantam ejus inobedientiam relaxare

noluit,
ciilis

donec usque ad camisiam cxspoliatam cum quibusdam an,

suis

quae culpabiles fuerant,

et

fortiter

verberari

fecit.

Sibi

qnoquc tantam abstinentiam

vigiliis
,

rigorem imponebat, ut corpus suum

disciplinis

ct

jcjuniis raaceraret.

Nam

sacpc a

viri

toro

48*

756

Cap. CLXVIII.

De
,

sancta EHzabeth.
ut

absliiiens iiot tos iliacbat insoinncs

orationibns possct insislore

ct in absconilito patroni cocloslom orare, cnnKjuc somni intcrpolia-

rct

iiecessitas,

siiper

strata

tapclia dormicbal,
in

sod

cum maritus
Saope
vcr-

abcsset, cnm sponso

coclosti

orationibus pornoctabat.
se
in

cliam per manus

berari,

ancillarnm

faciebat

cnbiculo
et

fortitor

ut salvatori

flagcllato

viccm repcndorct
in cibo

')carneni

ab

omni

lascivia cocrccret.

Tantani aulom

et

potu tompcran-

tiam cxhibobat, ut

in uionsa marili inter

diversa fcrculorum i;cncra

inlcrdum

panc simplici cssct contcnta.

Magistcr cnim Conradus

sibi iutcrdixit,

ne de cibis mariti quidquam contingcrct, dc quibus

sanam consciontiam non habcret.

Bcrvavit,
ut
aliis

Quod

ipsa tanta diligcntia obipsa

divcrsis

dcliciis

abundanlibus

cum

ancillis

suis cibis grossioribus ulcrctur.

ct cibos

Sacpc tanicn ad mensani scdobat

manu

contrcclabat et dividobat, ut ex Loc comedcrc videretali

tur, ne suporstitionis notam incurrcrct, scd urbanitate

cundos

couvivas
ilcprcssa,

laetificaret.

Quadani

vicc, cuni longi itineris fuissot labore

et

marito ct sibi fuisseut cibi diversi oblati, qui -)nou

credcbantur
iiigruni
cillis

do justis

laboribus
in

acquisiti

omnino

abstinuit

ct

pancm

ct duruiu

aqua calida madofactum cuni

suis au-

patienter comcdit.

Ob hoc quosdain

reditus justos vir suus

ancillis suis,

sibi
sibi

assignaverat,

de

quibus cum quibusdam

vivcbat.

quac

ad

Iiacc

omnia consoutiobant,
et

Saope autoni cibos

cibaria
rcquisiviS.

curiae

respuit

aliquorum bonorum
suus

virorum

Haec autcm
quod bacc

vir

omnia cum palicntia supportabat, assorens,

suac faniiliac nou

ct ipse libontor faceret, si turbationom

timerct. Statuni

quoque paupertatis insunimagloria constitutasummoct

perc afTcctabat, ut et Cliristo paupcri vicem rcpondcrct

in ca
iiil

mundus

proprium

liaberct.

Quaproptcr intcrdum

cnni sola cssct

cum

ancillis,

vestimentis vilibus iuducns se et dcspecto volo caput

taliter

suum opericns diccbat:

paupcrlatis.

incedam,

cuni

ad

slatuni

vcnero

Licet aulcm sibi abstincnliae frcnum iniposuorit, tanta

sc

tamcn

libcralitatc

ad pauperes eiTundcbat,

ut

nulluni

aliqua

premi incdia patcrotur, scd omnibus adoo largissimc subvciiiobat,

ul ouincs

cam

niatrcni

paupcrum acclaniarcnt.
vigilanlia

')Soptoni cnim niisori-

cordiae opcribus

tota

insndabat, ut rcguum pcrpcluum

pcrpctuo rcgnatura pcrcipcrct

dictis

ct patcrnani

bonodiclioncm cum bciicsi-

ad

dextram
.T(ldjl

possidcret.
2)

Ipsa nani(|uc iiudos vcslicbat,

Ed. Vr. ivirliculain
ii I

1)
liibet.

Ed. Tr.

carcere.
sex.

loco

nrg.-ilioiiis

cx-

3) Alii:

Cap. CLXVIII.
(luidcm

De

sancta Elizaheth.

757
ct

vcstimcnta

impcndcbat nudis

pcregrinorum

pauperum

corporihus scpclicndis et pueris baptizandis,

qnos quidcm pueros

saopc dc sacro fonte lcvabat et propriis raanibus eorura vestimcnta

sucbat, ut compaternitate contracta
iis

libcrius subvcniret.
satis

Accidit
tribucrct
in-

antcm

ut

cuidam
,

paupcrcuiac

quoddam

bonum

vcstimentum

illa

autcm videns donum tam magniricum, tam

,

gcnti gaudio est perfusa

ut ad tcrram cadcns mortua credcretur.

doluit, sc sibi tanta dcdisse,

Quod beata Elizabeth vidcns

nc sibi
snrrexit.
ficret

timens,

causa mortis, sed tamen pro ea oravit ct ipsa sanata

ancillis

Saepe autem ipsa cum

vcstimenta
fieri

propriis

manibus lanam

filabat et inde

facicbat, ut cx hoc
et

bonorum laborum
bumilitatis prae-

gloriosnm reciperet fructum

beret
et

cxcmplum verae
laboribus

de

proprii

corporis

clcmosinam daret Dco.

Ipsa

esurientes

pascebat,

paupcribus

enim alimcnta praebcbat,

adco ut lantgravio viro suo profeclo ad curiam Fridcrici irapcratoris

,

quae tunc erat ')Crcmonae,

collcgit
ct

ip.sa

omnem annonam de
paupcribus

suis

grangiis
iis

congrcgalis

undecunquc

quotidie

necessaria ministrabat co, quod tunc ')charistia ct valida famcs

immincbat.
vcndebat,
cillis

Sacpe autcm,
ut

cura

pecnnia

iis

dcficeret,
sibi

ornamenta
ct suis an-

pauperibus subvenirct: mulla enim pauperibus

consuevit snbtrahere ct

rcscrvarc.

Ipsa silientcs

potabat.

Quadam

autem

vice cercvisiam

paupcribus distribucns,
est,

cum unicuiquc
Ipsa hospitio

sufficienter dedisset,

invcntum

quod vas nullam

habuit dcminutionem, sed eandeni, quara prius, mensuram scrvavit.

pcregrinos

et

paupcrcs

suscipiebat,

domum cnim

maximam sub

altissimo castro construxit, in

qua infirmorum magnam

multitudinem rcfovcbat, quos diebus singulis non obstante difTicultate

ascensus vel dcscensus visitans
et verbis excitatoriis
ct iis

omnia nccessaria ministrabat

et licct

ad patientiam induccbat,

omncm

cor-

ruptioncm acris scmper aegre portaverit, infirmorum tamen corruptioncs

proptcr Dei araorem

velo

ctiam tcmpore
proprii
capitis

aestivo non abhorruit,

tersit
ct

sed rcmcdia adhibuit,

manibus proIn

priis contrettavit, licet ancillac talia ')gravifer tolerarent.

cadem
dili-

quoque dorao puerulos paupcrura fcminarum

nutriri

cum summa

gcntia faclebat, quibus se tam dulccm et humilcm exhibcbat, ut

eam

omncs raatrcm vocarent

filii

et intrantem

doraum cuncti tamqnani matrem

sequercntur
1)

ct

ante

eam

catcrvatira cura
2)

summo
l'r.

studio collocaislia.

3) Ed. Tr.

Ed, Fr. legit: Treiumoiiine. non ne^ationein pro ndverbio

Ed.

legit; e ticlinr

graviter

olTert.

758
renliir.

Cap.

CLXVIH.

De

sancta Elizabetli.
et

Ipsa vero ol oHicnlas et annnlos vilreos

eiiii

quaedam

alia

vitrea

feccrat

nt

pncri

luclos

piicriles

in talibns exercercnt.

Qiiae tliun in pallio proprio eqiiitans in castrnin ilcfcrret,

altissiina

de rupe

super lapides ceciderunt

intirmos
visitabat,

sed

nulla in

iis

Jaesio est in-

venta.
ejus

Ipsa

iniseroruin

enim compassio adeo

animum
solKcite

viiidicabat,

quod eornm hospilia frequcntcr perquirens

cos

visitabat

cornm

camcrulas

familiariter

el

devote

subinlrans nec difficultate viae pertenta nec longitudine lacessita,

qnibus subveniebat
nis.

iii

necessariis,

et

verba exhibebat cousolatiorcraunerationein

,

Propter quod ex quiiitnplici considcratione

scilicet

accepit,

ex dignalione visitationis

ex labore itineris

cx

affectu compassionis,
iieris.

cx affata consolationis et ex largitione rau,

Ipsa sepulturas pauperuin frequenlabat

et vcstcs,
,

incnte

namquc devclum suum

vota paupcrum currebat ad funera

fccerat
liiitcum
,

quas propriis manibus

ut
seniel

coruni corporibus coaptabat adco

magnuin

in

parlcs concideret ct cujusdam

pauperis corpus
ct

iiivolvcrct.
in

Eoruin

ctiam

funcra

propriis

manibus conlrcctabat
hacc

ipsorum
viri

obsequiis
sui
,

devota maiicbat.
licet

Inter

laudanda
in

cst

devotio

qui

ncgotiis multis csset iini)Iicitus,

Hci

tamcn obscquio

erat devolus ct quia ipsetaiibuspcrsonalitcr intcndcro

iion valebat, n\ori

suae potcstateni concesscrat agendi oinnia, quae

ct

Dei honorem respicercnt vcro bcata Elizabcth,

aniniae suae salutem affcrrcnt.

(lupiens

ut vir suus in fidei defensionein

.

')potcntiae
ut

suae arma couvcrteret

terrain

ipsum salubri exhortationc induxit,

visitandam.

ad

sanctam

pcrgerct
fidelis
,

Ubi

duni csset,
fidc

ipse

lant-

gravius princcps
tioiie

devotus

ct

incl^tus
,

integra et devo-

sincera

Deo

reddidit

spiritnm
ipsa

suorum

opcrum

fructuin

recipicns

gloriosuni.

Et sic

vidualein

statuni

cum devotione

ampleclitur, ne vidualis conlincntiae praemio fraudarctur, sed fructum

^)sexagesimum

sic percipcrct, utpote

quae decaloguin pracceptorum

cuin 5)septem misericordiae operibus observarct.

viri sui

Yerum

cnni

mors

per totain fuisset Tliuringiam divulgata, dc patria ipsa tam-

quam

dissipatrix et prodiga a

quibusdam

vasaliis

viri

sui turpiter
cl

ct totaliter est ejecta, nt cx

tatis diu
iii

hoc cjus paticntia clarcsccrct

pauper-

conceplum desiderium obtineret.

ciijusdain tahcniarii
niultas
eNliibit
(.

Advenientc igitur nocte

jacucrant,
sc re-

domo

iii

loco.

wbi porci

ccpit
I)

Dco gratias
Il.ii;u

agens.
:

Ilora vcro matutinali ad doinuni

s
ii .i

tJ.

Vr.

il.')

\i t

i)olenlinf

nriti.i
i iii

s.ilutcm
j) Alii

.if-

ferreiit,

o n v r

ere

2) td. Tr. oiiiittit s t'X n g e s

uiii.

sex.

Cap. CLXVIII.

De
,

saiicta

Elizabeth.
siia

759
Deo

fratrum minorum pergcns rogavit

gratias

ut

pro

Iribulatione

agerent ct te Dciira laudamus canlarcnt.

Seqiienti die doest ingrcdi, aito

uium cujusdam sui aemuli cum suis parvulis jussa

sibi

!oco

ibidcm

admodum
si

assignato.

Quae dum ab hospite

invcnircm.

ct

hospita plurimum gravaretur, parietibus valefecit dicens:

libeutcr
igitur

hominibus valefacerem,

bencficos

Compulsa

ad locum priorem
transmisit.

rediit

et

parvulos suos ad loca diversa aleudos

viara

Dum
cai

vero per quandam

strictam

luto

profundo
et

plenam supcr quosdam lapides ibidcm positos pcrgeret

vetula

quaedam

jam multa

bcncficia obtulerat

supcr cosdcm lapides

transiens eidem cedere recusaret,

et

ipsa

in

lutum profundum cccidit

Post hoc

surgcns vestimenta sua gaudeiis

et ridcns absteisit.

autem abbatissa ejus matertera ipsius nimium paupertali couipaticns

ad episcopum Babeubcrgcnsein ipsius avunculum

eain duxit, qui

eam

honeste suscipiens caute retinuit, intendcns ipsaiu sccuudis nuptiis

copulare.

Quod

cura ancillae,
raultis

quae secum conliueiitiam vovcrant,

lacrjmis affligerent,

didicisseat et

ex hoc se

heatae Elizaait:

bcth cura gemitu hoc retulcrunt,

in

quae eas confortans

confido

domino

pro

cujus

amore continentiam vovi perpetuam, qui

meum
me
ct

propositura firmum custodiet et

omnem
forte

violcntiara conterct et

consilium

humanum

dissolvet,

et

si

avuiiculus

meus volucrit

alicui copulare,
si

animo dissentiam

et verbis pariter contradicaiu,

uullura aliud mihi evadendi supercssct remediuiu, nasuiu miiii

ut

proprium detruiicarem,

me

sic

dcforracra

quilibet cxhorreret.

Cum

igitur de

mandato

ipsius

cpiscopi ad
,

quoddam

castruin invita

fuisset deducta raoratura

ct ipsa suara castilatcm

ibidem

doncc

in

conjugimn tcnderetur,

domino cum lacrjmis commendasset, ecce

viri sui

domino disponcnte ossa

de ultramarinis partibus dcfcruntur.

ut

Jussa est igitur ab episcopo reduci,

occurrat.
ct

ossibus

viri

sui

devota

Ipsa ergo

ossa ab episcopo cum honorabili processione

et

ab ipsa

cum multa devotione

lacrymarum elTusione suscepta

ago, doinine,

sunt.

Quae conversa ad domiuura

viri

dixit: gratias tibi

dilecti tui uie
,

quia iu susceplione ossium dignatus es}

tu scis
,

mei

miscram cousolari

doiuine,
tui

quia

licet ipsuni te ainaiitem niul-

tum amavcrim, tamcn ob

amorem

ejus

praeseiitia
ct

carui

ct iu

sanctae tcrrae tuae subsidium

destinavi,
tali

quaiuvis
ut

dclectabile
ipso

mihi essct adlmc cum co vivcre

conditionc,
tc

cum

pcr

tolum luunduiu paupcrcula mendicarein, tainen

tcstc coiitra

taam

voluntatcra uno crine ipsum non redimerem nec ad vitam mortalcm

760
itcriiiu

Cap.
rcvoeareni,

CLXVni.
ipsiiin

De

sancta Elizahetli.
ine

aiilein

et

tnae gratiac recoinmendo.

Veruin ne fructum centcsiinum iierdcret, qui

perfcctionem evangc-

licam servantibus datur, qui dc sinistra miscriac ad dcxtram gloriac transferuntur, religiosum habitum induit, vcstcs scilicct grisias
liuinilcs
et abjcctas,

contiiicnliam post mortcin viri pcrpctuam scr-

vans, obedientiam perfectara custodiens et volnntariam panpertatein

complectcns, ^)inendicando quoque ire ostiatim voluit, sed magisler

Conradus non

peiinisit.

Fuit autcra ejus

]iai)itus

tain

dcspcctus, ut

deferrct palliura griscuin panno coloris altcrius prolongatum, inanicas

ctiam tunicac ruptas alterius coloris panno liabuit enicndatas,

vero suus
,

Pater

rex Ungariae,

audiens,

filiaiu

suain
ut

ad tantain devcipsam ad paterna

babitu ornatam

iiissc inopiain,

comitcin qucndain ad

eam

niisit,

limina rcduccre procuraret.

Qui videns
ct filanlcm
(ilia

cam

taii

cerncnsquc scdentem bumiliter

ratione exclainans dixit:

prac confusione et adniivili

nunquam

regis tain

iiiduta liabiiii

tipparnit ncc lanain aliquam filarc visa fuit.

Cuin vcro pro sua rc-

ductionc vcliciucntcr institissct, nullatenus acquicvit, cuni paupcribus

malens

in

paupertatc

dcgere, quam
in

divitiis

inultis

cum

divitibus
et

abundare.

Ut vero cjus aniinus

Deum

totus transirct

intenta

ejus devotio nulium

impcdiincntuin

babcret, rogavit doininum, ut

filiorum dilcctio-

omnium

tcinporaliuin

conlcmtum

sibi infunderct ct

ncm a suo cordc

et

evcllcrct ct contra onines

contumelias contcmtuin
doininuni

constantiam

largirctur.

Fusa

vero

orationc audivit

sibi diccntcin: cxaudita est oratio tua.

Quae

dixit ancillis:

cxau-

divit

dominus voccm mcain, quia

et

ct

omnia tcinporalia
aliis

nt stcrcora
ct

rcputo

dc

(iliis

incis iion

plus

quani de

proximis curo

mci contcintum
gerc vidcor
molesta

et

opprobria parvi pcndo

nibilqnc aliud jaiu dili-

nisi

Dcum.

Magistcr
et

quoqne

Coiiradus

sacpc

sibi

ct contraria

imponcbat
scparabat,

quos ainplius diligere vidcbatur,

ab

cjus

cousortio

adeo ut duas

(idclcs

ancillas

et

pracdiicctas, quae a juventutc sua secuin fucrant cnutritae,

ab ca

removcrit, ^ultis cITusis

vir sanctus
,

Iacr;yinis

hinc et

iiide.

Hoc faciebat antetn

ut ejus voluntatcin frangcrct ct ut ipsa suuin aiTcctuin

ct

ad Dcum

totalilcr crigerct

nc

aliqua dc
Iii

aiicillis

iirislinam glo-

rlam ad cjus memoriam rcvocarct.

tnr
ct

bis autcin

omnlbus invcniebapalienliam,
nt

vclox ad

obcdicnliain
suatn

ct

constans
et

ad
pcr

pcr

palicntiam

aniinam

possidcrct

obcdicnliam

victoria

1) KJ. Vi. virb.ii

III

oiiUica

II

du

pcriiiisit

uiiiitlil.

C.'ip.

CLXVIH.
:

De

sancta Elizabeth.

761

decoraretur.

Dicebat (luoqiic
tiuicre

propter

Dcum

taiitum timco homincni

;

mortalem
inagistro

quautum

clebeo judiccm coclcstem

et

ideo autcm

Conrado pauperi
voluit,

mendico, non

alicui

episcopo obe-

dientiam facere
tionis a

nt

me

penitus abdicarct.

omnem occasionem tcmporalis consolaQuadam vice dum ciaustrum quaobnixe rogata inlrasset, non habita

rundam sanctimouialium ab
licentia a suo magistro,
tres

iis

fccit

cam tam gravitcr verbcrari

ut post

hebdomades

in

ea vesligia verberum apparerent.

Dicebat au-

tcm suis

ancillis se et illas consolaus: sicut

gramen

fluvio

inundante

deprimitur et

decrescente erigitur,

sic

nos aliqua afflictione ad-

veniente dcbemus per humilitatem submitti, cessante vcro ad

Dcum

per spiritualem laetitiam elevari.

ut

Tantae se humilitati deprimebat,

nullatenus

patcretur,

quod ancillae cam dominam appellarent,

sed singulari tantum ad

eam numero loquercntur, eo modo

scilicel,

quo inferioribus loqui solcmus.

utensilia lavabat et,

Scutellas insuper aliaque coquinae

,

ne ab ancillis prohiberetur
si

eas ad loca alia

transmittebat.

Dicebat etiam:

vitam aliam magis dcspectam in-

venissem

ipsam potius elegissem.

,

Caeterum

nt

cum Maria
In

opti-

mam

partem possideret

sedulae contemplationi vacabat.

qua

quidem contem|)latione spccialcm gratiam habuit lacrjmas funderc,

coelestes visiones

crebro

videre et

ad amorem alios inflammare.

Quandoquidem magis jucunda videbatur, tunc jucundae devotionis

lacrymas cmittcbat,
ita ut

lacrymae dc vultu

t\jus

jucundae tanquam
flcns

de fonte serenissimo effluere viderentur, ut simul

et

vidcrctur

gaudens

nunquam

in

dcformitatem
,

vcl

rugas

vultum
fletu

cx flelu

convertens.

Dicebat enim de his

qui

vultum in

deformanl:

vidcntur quasi

dominum dcterrcre; dcnt enim Deo, quod habent,

et hilaritate.

cum
tione

jucunditate
et

Visiones coclestes in ipsa sui ora-

contemplationc saepe videbat.

in

Quadam vero
sic

die

sacro

quadragesimali tenipore
dehxis intenta mancbat,
ubi per

ecclesia
si

exsistcns

ad altarc oculis

ac

ibidcm Dei praesentiam mirarctur,

revelatione refecta.
in ancillae

magnum spatium consolata divina est Dcinde domum reversa, dum se prae debilitatc
appodiasset
ret,
bilis

grcmium

et illa

per fenestram oculos ad coelum defixos attollcut

tanta hilaritate vultus ejus pcrfunditur,

sequeretur,
subito in

etiam
visione

risus miralaetificata

Quae cum diu

tota

jucunda

fuisset,

lacrymas cst convcrsa.

Rursus oculos aperiens

pristina jucundilate perfruitur oculosque claudens pristinis ')lacrymis

l)

Ed.

Pr. oJrert:

gauJiis.

762

Cap. CLXVIII.

De

sancta Elizabeth.
est diviiiis coiisola-

irrigatur et sic usqiic ad coniplctorium talibus

lioriibus

iuiinorata.

Cum

vcro diu taccns millum

est dicens:

vcrbum cmisisset
domiuc, tu
vis

|)cuitus,

taudcm prorumpcns locuta

cgo tccuin
et

ita,

csse niecuiu et

nuuquam
ut

volo

a le scparari.

Post-

inodum cum ab

ancillis rogaretnr,

ad Dci honorcm
illa

et ipsaruin

aedificationcm, quid

viderit,

iudicaret,
ct

ipsoruin inipoitunitate
se ad inc benignissime

dcvicta ait:

vidi

coclum apcrtum

Jcsum

iuclinantem vullumque ad luc sincerissimum oslciidcntcm, ego vcro

de sna visionc
iiebam multo

ineffabili jucundilate

pcrfusa dc suo recessu rema-

inocrorc

dejccta.

Qui mci miscrtus iteruin

si

mc

sui

vultus ostcnsiouc laetilicans ait:

tu vis esse mccuiu,

cro tccum.

Cui cgo respoudi

prout

mc

loqueiitciu audivistis.

Cuinque rogaexponerct,
illa

retur, ut cliaiu visioiicm,

quam juxta

allare vidit,
ibi

respondit: quae
dio fui mullo
et

ibi

vidi

non expedit ciiarrarc,

coiispexi,

tameu

in

gauin

Uei

inirauda

')Saepe quoque, duni

orationc consistcrct,
instar
solis

facics cjus mirc spleiidcbat ct ex cjus oculis

radii

prodibant.
ut
etiain

Sacpe autem cjus oratio

alios

lanli

fer-

voris

iiivenicbatur,

innammaret.

Juveiicm namque

quendam

secularilcr iiidutmn ad sc vocans ait: vidcris iiimis disso-

lule vivcrc, cuiu dcberes crcatori tuo servire,

te Deura orarem ?

vcllesnc,

quod pro
Cuiu

Et

ille

volo

el

id

vehcmenter exposco.

igitur orationi sc dcdissct ct

juvenem
alta

similitcr pro se orationi in-

tumbcre monuisset, juvenis

voce

clamavit
illa

dicens:
attcntius

cessate,
orarct,

domina, nb oratioiie, jain ccssate.

Scd cum

juvenis altius clamaus dixit: ccssate, domina, quia totus deficio ct

comburor.
dans
et

Ipse

eniiu

tanto
ct

calore fucrat succeusus

ut tolus su-

fuinans

corpus

brachia vclut amens jactarct, adeo ut

tcucnles
vcstcs

plcrique

occurrcntes

ipsumque
et

ejus

prac nimio

Budore inadidas invcnirciit

vero clamaiitc
et

acstum ejus fcrre non posscut, ipso

Ut.

diceutc: totus ardco et consumor.

vero beata
qui re-

Elizabeth oralioncm complevit, juvenis acstuare ccssavit,

diens

nd se ipsum

ct

divina gratia
Illa

illustratus

ordiuem

fratrnm

minorum
rcin

iiigrcssus est.

autein

inflammatio sic oslcnsa fervo,

orationum

suarnm
ctiaiu

igncuin

dcmonslrabat
iiinammavit.

qui

taiu

validus

cxstitit,

quod

frigidum

Scd

ille

carnalibns
valcbat.

assuctus el spiritualibus noiuliiin idoiicus talia capcre

iioii

Ad summum
1) Kil.

vcro cunuilum pcrlcclioiiis

proplcr Mariae conlempla-

l'i-,

virl)!i ouiitlit;

Srtppn

p ro

(l

1)

II t.

Cap. CLXVIII.
lionis

De

sancta Elizahetli.

763
in

otinm non deseruit Marthae

oniciiini

laboriosum, sicut supra

')sp|)tera operibus niisericordiac est

ostensum.

Niiiiloiniuus tainen,

postquain religiosum habitum induit, seduiae pietatisoperibiis dcservivit.

Nam cum

pro dote sua ^jduo

et

niiiiia

marcaruin recepissct, parteni

in

paupcres distribuit

de reiiquo

in

IMarpurg magiium hospitaie

reputabant dissipatriccm et
,

construxit.

Propter quod omncs

et cuncti

eain

prodigam
jurias
cito

eain

appellabant insanam

ct

quia omnes inei,

novcrat gandcnter accipere, iinpropcrabant

viri sui

quod nimis
exsultabat.

memoriam

a corde abjecerat,

quae

talitcr

Postquara autem liospitale construxerat, scrviliis paupcrum se taniquain ancillam humilem mancipavit,

nam pauperibus

sollicita

admi-

nistrabat, ut cos etiam balnearet et in lectis collocans operiret, adco

ut anciilis gratuiabunda diceret:

qnam bene nobiscum

In ipso aulein

agitur, quia

dominuin

sic

balneamus

ct

tegimus.

paupcruin ob-

sequio sic huniilitcr sc habuit, quod puerulum quendani

et scabie porfusuin

monoculum

una nocte
detulit
ct

^)

septera vicibus propriis brachiis ad

locum necessitatis

paiinos ipsius focdatos libenter lavit.

Uuandain ctiam
lcctulo

mulierein

horribiliter

leprosam saepe abluens

in

collocavit

ulcera tergens

et ligans,

mcdicamenta adhibcns

unguesqne praccidens,

cjus ctiain pcdibus prostrata corrigias cal-

ceamentorum solvcns.
communicationera

Ipsos

autcm infirmos ad
vetulani

confessionera

ct

inducens

quandain

penitus

renuentem

verbere castigatam induxit.

iilabat

Cuin vcro a pauperuin vacabat ofiicio,

sibi

lanam de quodam monasterio

,

missam
Cuin

et pretium,

quod

indc

accipiebat

pauperibus

dividebat.

autem post multain

paupcrtatein
dividerct
nistraret,
et

quingentas

inarcas

pro dote sua receptas pauperibus

ipsa succincta transiens ini*) in

omnibus ordinate
lcx
,

locatis
si

posita est

ut,

quis

alioruin

pauperum

praejudicium locura mutaret, ut iterum acciperet, capilioruin suorum

detruncationcin aliqnam sustincrct.

Et ecce quaedam puclla noiuine

Radcgundis, quae mira capilloruin pulchritudine pollebat, indetransituraadvenit, non ad eleinosinam, sed ut quandain sororem suam
infir-

mara

visitaret.

Quae cum tainquam

legls praevaricatrix

ad beatain

Elizabeth adducta fuisset, ejus capillos proliiius dctruncari niandavit,

ipsa flente et pluriinm reluctante.

Cuin vero quidam de adstantibus

saltein de caclero

eam

innoceutein asscrercnt, illa ait:

non poterit
illis

cuin tanta capilloruin ambitionc

1) Alii:

ad chorcas acccdere, nec cura

:

sex.
i ii

2)

4)

Ed. Pr. veiba

i t

Ed. Tr. leyil duas luarcas. e r u in ouiittit.

3) Alii

sex

leguiit.

764

Cap. CLXVIII.

De

sancta Elizabetl.
vcro pnclla a hcata Eliza,

vaiiitatcs aliqnas exerccre.

Iiitcrrogata

bctli,

ntrum aliquando saluhris vitae propositnm conccpissct

re-

spondit,
fuisset in

quod jamdin habitum

ea dclcctatio
in

rcligionis

assunisisset,

nisi
,

tanta
quort

capillis.

Et

illa:

carius est mlhi

capillos pcrdidcris,

quam

si filius

meus

fuissct in

imperinmsuhlimatns.
et in hospitali

Continuo igitur puella hahitnm rcligionis induit

oum

beataElizahcth dcgenslaHdahilcm vitam dnxit. Cura quaedam panpercula hliam pcperisset, beata Elizaheth filiam de sacro fonte levavit ct

nomen sunm,

')scilicct Elizaheth, eidera iniposnit et matri necessaria

ministravit, ita ut de pellicio ancillac suae manicasauferens ad invol-

vendum puellam

sibL

trihuerct et calceos proprios eidcm donaret.

Post tres autcm septimanas mulier dimissa puella latcnter cnm viro
suo aufugit.

Quod cum

sanctae Elizahelh nuntiatum

et niulier

fuissct,

in

orationcm se dcdit ct vir

ultra progredi

non valenles ad
Quos,
ut

ipsam coacti rcdicrunt

ct

ah ca

vcniam

postulantes.
cis

justum erat, dc ingratitudine rcdargucns,

tradidit
ct

puellam iiutricndam

de neccssariis

iis

providit.

Appropinquantc vcro tcmdisposuit,

pore, quo dominusdilectam

ut,

suam de mundi ergastulo vocarc

quae contcmscrat rcgnum mortalium, rcgnum pcrcipcrct ange^)

lorum,

Chrislns sibi apparuit diccns

vcni, dilecta mca, in prae-

parata

tibi

aeterna tabernacula.

Dura igilur febre corrcpta dccuni-

beret ct ad parictcm facicm vcrsam tcncrct, audita est a circnmstantibus dnlcissiniam

promerc melodiam.

Quac cum ah nna ancillarum,

illa

quidnara hoc cssct, percunctata fnisset,

dara inter

respondit: avicula quacceciiiit,

mc

cl

parictcm sc ponens tam suaviter

In ipsa

quod me ad

cancndum

similitcr provucavit.

autcm

sui acgritudine

semper

hilaris exstitit ct

nunquam ab oratione

ccssavit, ultima vero dic antc

si

cjus transitum dixit iis: quid acturac essclis,

djabolus ad vos ad-

vcniret?

Post paululum vcro alta vocc quasi dyaboluni liccntians:

fugc, tribus vicibus cxclamavit.

Deinde dixit: ecce appropinquat

voluit et in pracscpio re-

mcdia nox
quicvit.

in

qua hora Christus nasci

Appropinquantc vero hora

in

sui transitus ait:

jam

tcmpiis

instat,

quod

omiiipotciis

Dcus cos, qui amici

sunt, ad coelcstcs

nuptias cvocavit.

Post paululum

vero anno doniini ]\1CCXXVI ad

in

cxtremain horain veniens dormivit

rabile

pacc.

Licct autem cjus vene,

corpus

iiihumatum

quatuor dichus jacuissct

iiulliis

tamcn

foetor cx co prodibat, scd quidam odor aromaticus cunclos rclicicns

1)

Kd. Tr.

I('Hit:

ii iii

i; r, I

c s

! .1

iri

p.

nnrel.

'.')

K<1.

\'t.

Diiiillit

vcrli.i

Clnistiis

jii-opiios ccclcsi.ie <i. t n b c r n ncu

I

do-

Cap. CLXVIII.
exlialabat,

De

sancta Elizabeth.

765

Tunc

autciu visae

suHt aviculae multac super cacunien

ecclcsiae congrcgatac,
tain suavi niodulationc

quas nunquain aliquis prius viderat,

quac

canlabant et tanla varictate moclos cantandi

formabant,
cxsequias

ut cunctos in

admirationcm adducerent,
viderenUir.

co

quod ejus
ibi

quodammodo agere
alii

Multus
,

autcni ut
alii

fuit

damor
capitis

pauperura,

multa devotio

populorum

ita

capillos
et

dctruncarent,

particulas

pannorum inciderent
in

pro
est

summis
positum
fcstum

reliquiis reservarent.
,

Ejus autem corpus

oleo

monumento
est.

quod postmodum redundare

igitur
in

rcpertum

Mani-

est

ejus

transitu,

quantae ipsa beata Elizabcth

et

fucrit sanctitalis, ct

hoc quo ad aviculac modulationera

,

dacmonis
parietcm

cxpulsionem.

Illam autcin aviculain

quac inter ipsam

ct

se posuit et tam dulciter cecinit,

quod etiam

ipsain ad cantanduin

induxit, credimus fuisse ejus angelum, qui fuerat ad ejus custodiain

deputatus

qui eidem aeternum gaudium nuntiavit.

Sicut eniin rcsui dainnatio

probis interdum ante

suum transitum revelatur aetcrna

ad majorein sui confusioncni,

sui

sic electis inlerduin revelatur

aetcrna
cantus,
rcvela-

salvatio

ad

niajorcm
fuit

sui

consolationem.

Ille

autein
tali

quem

ipsa protulit,

immensum gaudium, quod cx

tione concepit, quod quidcm tam inimensuin exstilit, quod in cordc

totalitcr capi
vit.

non potuit, scd se pcr suavitatis voccm manifcstasi

Dyabolus insupcr,
morientcs accedit,
ideo
turpitcr

fortc

aliquid jus

habeat,

ad
nil

saiictos

etiain

scd quia in beata Elizabcth

aufugit.

juris haintclligi

buit,

iicentiatus

Per

hoc
et

igilur

datur, quantae fuerit mundiliae et puritatis,

hoc quo ad odoris

cxhalationem.

Quia

eniin

corpus cjus ouini niunditia ct castitatc

in vita nituit, idco in

morte odoris suavitate fragravit.

et dignilatis in
,

Manifestum
hoc quo ad

est tcrtio

quantae fuerit excellentiae

Illas

et

avium jubilationem.

enim aves, quae

cacumine ecclesiac
qui

jubilantes et cantantes apparuerunt,

credimus fuisse angclos,

in

a Dco missi fuerunt, ut cjus animam

coelestibus jubilationibus honorarent.

coelum dcferrent

et

corpus

Sicut ad reprobos moricntes

multitudo convcnit daemonuin

ut
sic

eos terroribus crucient et eorum

animas au tartara rapiant,

confluit

ad electos

decedentcs multitudo

angelorum, ut eos coufortcnt et eorum animas ad coelestia

regna perducant.
diae et pietatis,

Manifestum
ct

cst

quarto
olei

quantae

fuit

miscricorejus eniin

hoc quo ad

emanationcm.

De

corpore olcum emanavit,

redundavit.

quia in vita misericordiae operibus tota

ejus

quanlus pietatis visceribus

nunc

affluit

spi-

766
rilus,

Cap. CLXVIII.
cnjus
|irofundi

De

sancta Ellzabeth.
est in pulvere jacens corpus.
et ineriti,

oleo inventum
sil

Maiiifcstuni est quiiito. quantae

et

apud Dcuin potestatis

Postquain

hoc

inultiplici
,

miraculoruin operatione.
eain

enim de corillustravit,

pore

transiit

Deus

multiplici

miraculorum gloria
,

quorum quacdam
intermissa.

inferius sunt posita

multa vero brcvitatis gratia

S. In paitibus siquidcm Saxouiac moiiastcriu

quodam

Hildesiensis dyoecesis

monacbns ordinis

Cistercicnsis, Hciu-

ricus nomine, tanta fuit infirmitate dcpressus et gravibus doloribus

circuindatus
inquietaret.
bilis

ut

omncs ad compassionem induccrct

iiocte

et

clamoribus

Quadain igitur
albis

apparuit
,

sibi

quacdain vcncrasi

domina vestibus

aiuicta

quae eum admonuit. ut,

Elizabeth
lile

sanitatem recipere
quenti noctc similia
ct prior
iiocte

cuperet,

bcatae

se

devoveret.
,

Se-

persuadcns apparuit.
de
consilio

autein

cum abbas
Tertia
lllc

deesscnt,

supcrioris

votum

cmisit.
et

eidem apparens signum crucis supcr euin edidit

con-

tinuo sanilatcm recepit.

Cum autcm

abbas

ct prior

rcdeuntes haec

audivissent, mirari quidcm dc cjus sanitate cocperunt, scd de voti

adimplctionc plurimuin dubitarunt, cum nulli monacho liceat aliqua

vota emittcre ncc se ad talia obligarc.
iiacbos

Adjccil quoquc prior, luo-

sacpe

ad

hujusmodi
et

illicita

sub spccic boni dacnionuin

apparitione

deludi,

ideo

essct

illi

monacho consulcndum,

ut

inentcm suain instabilcm confcssione firmaret.

Scqucnti igitur nocte

infirmus

eadcm pcrsona, quac

eris,

prius,

sibi

apparens
Statim

dixit:

scmper

donec impleas,
et

quod

vovisti.

ergo eadem infirmitas

ipsum arripuit
audivissct,

iisdem doloribus torqucri cocpit.

licentiavit et

Quod

cuin

abbas

ipsum statim
Qui

ccram pro imagine facicnda

dari praecepit.

mox

sanitatc

rcccpta votum

suum adimplcre
fuit.

studuit

et

illius

innrmitatis nihil
,

postmodum passus

3. Puclla quaedam

nominc Bcnignii, Rlogunticnsis djoeccsis cum

illa

ab ancilla potuin pctiissct,

commota potum porrexit

dicciis.:

accipe et dyabolum bibe, visumque cst pucllae, ut ardcns

cjus guttur descendcrct
,

litio

per

adco ut sc
instar utris

in

collo pati clamarct.

Coii-

tinuo

igitur

venter

cjus

iutumuit et quiddam in ejus

est. Illa

venlre per singula

iniscrabilcs

membra
et

discurrerc visum

vero gcinitus

facicns

voccs iiisanas

cmiltcns obsessa a dacmonc

fore crcdebatur.
igitur ad

In statu vcro tali

pcr bicnnium inansit.

ct ibidcin

Deducta

tumulum sanctae Elizabcth

pro ca voto cinisso,

dum supcr tumbam posita fuissct, vclut cxanimis ibidcm aii|)aruit, sed dum modicum [tanis ad manducandutu ct aquam bcncdictam ad

Cap, CLXVIII.
bibcnduro

De

sancta Elizaheth.
,

767
mox
canclis

super eandem tumbam eidcm obtulissent

Btupcntibus ct mirantibus

sana surrexit.

4. Vir qnidam
cum una manu conbeatae Elizabcth

de dyoecesi Trajectensi, Gedcricus nomine,

tractus ejus

usum pcnitus amisisset

et sepulclirum

bis visitans curationem

minime recepissct,

terlio illuc

cum uxorc sna

unde ve-

cum multa devotione

accessit.

Q"o

dura tenderet,

scnem quendam
et,

reverendi aspectus habuit obviuni, qui ab eo salutatus

nissct, requisitus dixit, sc de

Marpurg, ubi corpus sanctae Eliza-

bcth requiescit, venirc, ubi Deus niulla miracula operatur.

Cum

autem

vir

suam

infirraitatem exposuisset

eidem,

ille

manu

elevata

benedixit

eum

diccns: sccuruspcrge, quiasanitaterarecipies, dumraodo

manum

infinnam ad caput scpulchri in qnadam fovea ibi facla sub

lapidc miscris; qnani quanto profundins miscris. tanto citius sanitatcni

obtinebis.

Tunc autcm sanctum Nicolaura

in

mcmoria habcas, quod

sanctac Eiizabcth

tamquam comes

et socius in suis miraculis

com-

paratur cidera.

Adjecit etiam stultos

esse

qui
ut

projectis

oblatio-

nibus statini disccdunt, cum sanctis placeat,

cum pcrscverantia
iis

eorum sulTragia postulentur.

ultra

Moxquc senex ab
super

disparuit

nec

ipsum

vidcre

potucrunt,
sanitatis

quo

plnriniura
fiduciara

adniirati

pergebant,

plenam

recupcrandae

obtineatcs.

Vir igilur juxta senis

pracdicti consilium

manum

sub lapide mo-

numenti posuit

et

ipsam continuo retraxit omnino sanalam.

Coloniensi,

5. Quidam de djoecesi
Elizabeth
raagistrum

Hermannus noinine,

dum

in

carcere a judice teneretur, ad

et

Deum

se totaliter contulit et beatani

in

Conradum

sui

adjutorium

devotione,
insiraul cura

qua poterat, invocabat.

tnulto

Scquente autem nocte arabo

lumine sibi apparucrunt, multipliciter cura consolantcs.

Tan-

dem

sententia in

eum data suspenditnr

in

et

ad spatiuni unius milliaris

Teutonici in patibulo detinetur.

ut ipsum deponerent
et

Judex autera concessit parcntibus,

Praeparata igitur

tumulo sepelirent.

fovca

cum

esset depositus, pater et patruus coeperunt pro

mortuo

bcatae Elizabeth patrocinia invocare, et ecce miranlibus et stupcntibus

universis,

qui

fucrat

raortuus,

surrexit

visus.

6. Scholaris quidara de dyoeccsi Moguntinensi Ouitardus nomine, dum piscationi minus cautus insisteret, in fluraen lapsus cccidit.

Magno autem
nullo
in

temporis

spatio

interjecto,

dum

ejus

corpus csset

extractum, adeo sine scnsu et niotu et rigidura est repertum, quod

eo signo vitae invento vcre
roortuus

ab hominibus est
et cunctis

judicatas,

Tunc beatae Elizabcth

iraplorantur merita

768
vulciitibus
!?.

Cap.
ct

CLXVin.

De

sancta Elizal^eth.
salus ct vlta.

adinirantibus
tres

sibi

restituitiir

Juvenis

quidam

aniios

et
,

dimitliuni

habens

de dyoccesi
ct

IMoguntincnsi,

Hugolinus nomine

dum

spiritum

emisissct

eor

rjus per spatium quatuor miiliarium leutonicorum rigidum ct exaninic

jacuisset,

mater ad invocandam sanctam Elizabcth tota devotionc

se contulit et

puerum vivum

ct

sanum
in

reccpit.

8. Puer

quidam quatuor annorum dum

veniens

puteum cecidissct, casu quidam

intiis

aquam haurire animadvertit puerum submersum

cuin dilTicuItate

jaccre.

Quem postquam
hcndit.

extraxit

ipsum mortuum

dcpre-

Cujus

quldcra
oris

mortis
et

erant

inditia

tcmporis diutiirnitas,
dcnigratio
privatio.
et

corporis rigiditas,
cutis,

oculorum horribiiis apcrtio,

omniinoda

vcntris

inflatio

et

motus

et

sensus

Pro ipso igitur suscilando ad bcatara Elizabeth votnin cmittitur

continuo
vitae

pristinae

rcstauratur.

Quaedain

etiam puelia in

flumine submersa, duin fuisset extracta, beatacElizabeth meritis protinus est vitae restituta.

O. Vir
in

quidain noininc Fridericus

dc d^occcsi Moguntinensi

arte natandi valdc pcritus, duin sc in

quadam aqua balnearet,

beth illuminatum
spargerct
,

ct,

paupercm qucndam per bcatam Elizain

dcridens,

cjus

faciem

aquam

conteintibiliter

ille

provocatus
tc

dixit:
nie

doiniiia
ita

illa

sancla,
hic

quae

raihi

gratiam praestitit, dc
inortuus
ct

viiidicet,

ut

non cxeas
pauperis

nisi

submersus.

Illc

autem iinprccationcra

p.arvi

pcndens

et in

aquain sc lascive iininiltcns viribus pcnitus dcstitulus

sc juvarc

non potuit,

scd

in

profundum quasi

lapis

dcsccndit.

Post multuiu vcro tcinporis rcquisilus dc aqua inorluus est ddatus,

cumque

niagiius plaiutus ficrct supcr

euin,

quidam cjus propinqui

cocperunt pro eo ad beatam Elizabeth votum faccrc ct ejus sulTragia

devotissiine iinplorare.
ct

Statim igifur

iii

cuin spiritus rcdiit ct vivus

sanus surrcxit.

lO.

Quidain noininc Johaiincs dc djocccsi

ct

Moguntincnsi cum quodam fure innoccnter dcprehcnsus

dio

suspcn-

cum

ipso

adjudicatus

cunctos

rogavit,

ut

bcatain

Elizabcth

orarcnt, ut sccuiidura sua niciita juvarctur.

andivit

Cum
in

cssct suspeiisus,

vocem supcr sc dicentem: confidc

habe
ct

ct

sanctam Elizabeth
fuiic

fiduciam

libcraberis,

statimquc alio rcmanentc ipso

nullain

fracto dc loco alto gravissiinc cecidit,

cnrrit,
licet

tamcn lacsionem
ruinpcretur.
ct
,

inQiii

nova, qua indutus

ail:

crat,
,

camisia

cxhilaratus

saucta Elizabeth
fccisti.

tu

me

liberasti

in

stratuin
itcruin
noii

mollc ine cadcrc

(iuin

cniin

aliqui

dicercnt

ipsuin

siispcndendum, judcx ail: qucm Dcus libcravit, dcnuo suspcndi

Cap. CLXVIII.
pcrinittain.

De

sancfa Elizal.eth.
quidani fuit in quotlani

769
mo-

!!
qui carnem

(lonvcrsus

nastcrio djoecesis Moguntiiieiisis,

religiosHS,
loricain

^)VoIeiuanis noininc, adinoduni

afilixit,

suani

sic

ut

circa

aunos viginti Hujus

ad carnem portaret
,

et inter lapides et ligna jaceret.

inanuin

duin in inolcndino essct,

lapis uiolaris casu apprcliensani avelleret, ossa el nervos

sic conlrivit, ut

carnem ab utraque parle

ut
in

contereret,
retur.
sibi

ila

quodam mortario

contrila

quodammodo

vide-

Qui tanto doloris aculco urgebatur, ut rogaret, quod inanus

Cuin
igitur
iii

praecideretur,

beatam Elizabelb crebro

vita
vis

in

sui

auxiliuin invocaret, quae ctiam

sua

sibi famiiiaris cxstiterat,

quadain noctc sibi apparuit dicens:

sponderet: libenter,
illa

sanus fieri?

Qui cum re-

mauum apprehcndens
saiiatuni

ncrvos sanavit, ossa

inlegravit et cariicm ab ulraque parte reslituit et pristinae sanitati

donavit,

mane

autem faclo pcrfecte

se

rcperit

ct

toli

conventui ipsain

manum

cunctis stupeiitibus sanalain ostcndit.

18. Quidain pucr

ccsis,
cepit.

quinqucHiiis, Discrelus noniine,

Mogunlinac d^oc-

cum caecus natus

Pellis

esset,

nieritis

beatae Elizabetb lumen re-

siquidein
oculis

integra sine

pilis

palpcbrarum

vcl

aliqua,

pellis

divisio

superinduta fuerat

adeo, ut

tolaliter

oculos

tcgeret ncc substantiae oculoruiu ullum

ejus igitur ad sepulchruin

indiciuin apparcrct.

Mater

beatac Elizabctb ipsuin ducens de terra

sepulchri oculos ejus linivit et super

eum beatae Elizabcth merita

invocavit, et ecce pellis intcgra pcr nicdium sciiidilur ct ojiis oculi

parvissiini turbulenti ct sanguinolenli vidcntur, sicque puer bcatac

Elizabeth

nieritis surTragaiitibus

visus beneficio est potitus.

13t
in

Puella quacdam cjusdem dyoecesis, Beatrix

et

noinine,

cum

diii

inagnis

diversis

fuisset

iniirmitalibus

molcstata, tandeiu gibbo

sic

dorso et struina in pectore excrescentibus

ut

cst

toto corporc

iacurvata,

nulla sc ratioiic crigerct,

sed maiiibus super genua

Cuin
igitur

positis corpus suuin taliter sustentaret.

mater

in

qua-

dain sporta eain ad tumulum

sanctae Elizabeth deportassct et per

decein dies commorantes ibidein nulium potuissent sanitatis remedium

invenire,
irata

maler

ejus

contra

bcatain Elizabclh murmuravit

ct

dicens

oinnibus
igitur

beneficia

impcndis

mc
a

iniscrain
visitatioiie

non exaudis?
tui

revcrtens

oinnes

quos

potero,

avertere

procurabo.
peregisset

Cuin igitur irata recederet ct jam niilliare et dimidium

ct

ejus

filia

doloribus

cruciata

lugeret,

tandcin

ipsa
facie

puella obdormiens vidit qnaiidani pulcherrimam doiuinam

1)

cum

Ed.

l'r.

Va

.-i

ii

s,

49

770
relulgcnti
,

Cap.

CLXVIH.
cjiis

De
iii

sancta Klizahcth.
et

quac corpns
auibula.

doiso

pcctore

liniciis

dixit ci

snrge

el

Evigilans puella cl sc ab oinni defonnitatc ct

nialri
rclulit et

curvitale penitus sanatam inveniens visioiiein

dinin el laetitiani gencravit.

gau-

Redcuiites igitur ad scpulcliruin sanctac

Elizabelh Deo

ct

sibi gratias

cgerunt

cl ibidcuj sporiain

in

f|ua

puella portata fuerat, diiniscnint.

14,

Mulicr quaedaiii,

(icrtrudis noiniiic, cjusdeni djocccsis pcr inuttos

aunos ntroque crurc

coutracta et tolo corpore curva iu souiiiis adinouctur, ul ad saiuiuni

Nicolauiu proficiscens ejus dcbeat uierita iinplorare.
siani
vciiit.

Quae ad

ccclciii-

sancli Nicolai

portari

sc

fecit ct in

nno crure
Elizabcth

saiiitatcin

Taudcui

ad

scpuUhruui

bcalac

perducta

')ct

supcr cjus tuiuuluiu posita, gravissiuiis doloribus stiniulata

aincns
elTccta

et velut

sana

ct

iucohnnis cxsuncxit.

15 Mulicr
aniiuiu iu-

(|uacdaiu, Scintrudis uoiniiic, cjusdein d^oeccsis,

cum pcr

tegruin penitus caeca luaiisisset ct alioruin scniper auxilio duccretur,

ad

roganduui sanctain Elizabcth

tota

devotione

sc

coiitulerat

cl

aiuissuin luuien rccepit.

16.

Vir quidaui llciuricus

Mo-

guiitiucnsis djoeccsis, cuiu luiniuc oculoruin pcnitus csset privatus,

sepulchrnm sanctae Elizabcth visitaus plcuae curaliouis bcncfuium

reporlavit.

Postiuodum
ut

vcro

idcin

vir

fluxu

sangninis

adco
vcro

cst

gravatus,
tcrra

luoriturus

a familia crcderctur.
ct

Accipicus

de

sepulchri
ct

sauctae Elizabeth

ipsam conficicus aqua com1.7.

luiscuit

bibcns plciiam sauilatcm reccpit.

Puclla
visu
cl

quaedaiu, Meciitlldis nouiiiie, Trevireusis dyocccsis,

anditu privata cssct ct loquendi ct ambnlaudi

dniu

poteutiaiu amisissct,
ct pcr-

patcr suus

ct

matcr ad bcatain Elizabcth eaui devovcrunt

fcctc sanatani Dci ctElizabcth laudautcs luagnalia reccpcruiit.

cnm

tH, Mulier quaedaiu, uomiuc

pcr
auiiuiu

Ilclibingis, Treviiciisis djocccsis,

ct

caeca peuitus

exstitissct

pro sua

curatiouc bciitac

Elizabctli inerila invocassct, ad tuinuluiu cjus duci sc facicns unius

ocuii lunicu rccei)it,

i|ucri
ci

quac ad propria rcversa

iu

alio gravitcr tor-

sc seusit.

(^um vcro iteruin cjns merita implorassct, apparuit

dicciis:

acccdcus ad altarc fac cuni corpoiali luos oculos vcnti-

lari

cl sic rccipies sauitatcm.

Quac

cuiu jussa complcvissct, sani-

tatciu

reccpil,

lO.
djoecesis,
ut
iu

Vir quidain,

Theodericus iiominc,
diu
aliis

Moguiitineiisis

genibus

cl

cruribus
uisi

gravissimc
portarctur,

iniirmatus

ila

uon possct pergcrc,

ab

votuiu fccit,
I) V-il>.i i'!

qnod sepnUhrum sauctac Elizabcth

cnni

oblationibus

sl

II

l.i l.T

iiiiiillil

Kil.

I'r.

Cap. CLXIX.
visitarct,
et

De

sancta CaecIUa.

771

cum
iii

lociis

cjiis

a tumiilo tantum per ilecem milliaiia

distaret,

vix

octo

diebus potuit perveiiiie.

Cum

vero

ibideni

per quatuor septimanas mansisset et nullum remedium impetrassetf

domum
aqua
ait:

redibat,

cumque
vidit

in loco

quodain juxta aliuin infirmum de-

cumbcns quiesceret,
totaliter

in

soinnis

quendam ad

se venieatem et
iratus

perfuhdentem.

Qai

evigilans

contra socium
ait
:

quare

me aqua
,

totaHter pcrfudisti?
illa

Qui
tibi

ego

te

non perIllc

fudi,
igitur

sed credo

quod
se

perfusio

erit

causa

salulis.

surgens

et

saMatum

totaliter

inveniens

baculos

super

humerum

posuit et ad tumulum sanctae Elizabcth rediens et gratias

agens laetus ad propria remeavit.

CAP. CIXIX. (164.)

De ^ancta
Caecilia quasi
coeli
lilia

Caecilia.
caecis
via
vel

ccl

a coelo

et ct

lya.

Vel Caecilia quasi caecitate carcns.

Vel dicitur a coelo

leos,

quod
rem;

est populus.

Fuit eniin coeleste lilium per virginitatis pudo-

vel dicitur lilium,

quia habuit

candorem munditiae, virorem

conscientiae,

odorem bonae famae.

Fuit enim caecis via pcr exempli

informationem, coclum pcr jngein contemplationem, Ija per assiduara

operationcm.

Vel dicitur coeluin, quia, sicut dicit Ysidorus, cocet

lum philosophi volubile, rotuiidum

ct ipsa fuit volubilis

ardens

csse
,

dixerunt.

Sic

per opcralioiicm

sollicitaiu
;

rotunda per pcrcarcns

scverantiam, ardcns per caritatem succensam

fuit caecitate

pcr sapicntiae splendorem

fuit

et

coclum populi,

quia in ipsa
iiituetur

tainquam

irt

coelo

spirituali
et

populus ad iinitanduin
,

coe-

lum, solcm, lunam

lidei

stcllas

id

est

sapientiae

pcrspicacitatem,

niagnanimitatem
Caecilia

et virtutum

varietatcm.

virgo
ipsis

praeclarissima
cunabilis
in

cx

nobili

Romanorum genere
nutrita
et

exorla et ab

fide

Christi

absconditum

semper evangelium Chrisli gerebat

in pectore

non diebus nequc

noctibus a colloquiis divinis ct oratione ccssabat

suamque

virgini-

tatem conscrvari a domino

cxorabat.
et

Cum

auteiu cuidam juvcnl,

nomineValeriano, desponsata fuisset

illa

diesnupliaruminstituta esset,

subtus ad caruem
ct

cilicio erat

induta et dcsuper dcauratis vestiilla

bus tegebatur

cantanlibus

organis

iu

corde

soli

domino

49*

772

Cap, CLXIX.
fiat,

De

sancta Caecilla.
cor
nrcuni
ct ct

lccaiitabat dicciis:

doiniiic,

corpiis

niciini

iin-

maculatuni

nt

no confundar,

ct

biduanis
tinicbat.

triduanis

jcjiiiiiis

orans

conimcndabat doinino, quod

Vcnil autcm nox,

silcnlia
,

in
il?i

qua susccpit una cum sponso suo

cubiculi sccrcta

et

cum
riuin

alloquilur: o dulcissinie atque ainar.tissiinc juvcnis, est mjstc,

quod

tibi confitcar,

si

inodo tu juratus asscras, tola

tc

iliutl

obscrvantia custodirc.

Jurat Valcrianus,

sc illud nulla ncccssitatc

angcliiin Dei

dctcgcrc, nulla prodcrc ratioiie.

Tunc

illa ait:

habco

amaiorcm, qui
senscrit,

iiiniio

zclo custodit corpus meain.

Hic

si

vel levitcr
fcriet tc ct

quod

tu

me

polluto

amore contingas, slatim

si

amittcs

florcin

tuac gratissiniac jiiventulis,

diligas
suain.
libi
, ,

autem cognovcrit,

quod mc sinccro ainore

ostcndet
ait:
si

ita

quoque

diliget te sicut
l)ci

me

et

tibi
,

gloriam
ut
,

Tunc Valcrianus nutu

ipsum aiigclum
sit,
niilii

corrcctus
,

vis

credani

ostciide
si

et si

vcre probavero

quod angclus

faciam, quod liortaris,

autcin

viruin alium diligis, te et illmn gladio feriani.

si

Cui Caccilia dixit:

proiuiscris
,

in

Dcuin

vcrum credidcris

et
in

te

baptizari

ipsum
via,

vidcrc

valcbis.

Vade

igitur
cl
,

tertiuin
,

milliariiiin

ab

urbc

quae Appia nuncupatur,

Caccilia nie misit ad vos

paupcribus
ut

quos
niihi

illic

invcnies,

dices:

ostcndalis

sanctum scncm Ur-

banum, qnoniam ad ipsum habeo secreta mandata, quae pcrferam.

Ilunc

dum

tu videris, indica ci

omnia vcrba raca,

et

postquam ab

co

purificatus

fueris

et et

rcdieris,

angelum ipsum

videbis.

Tunc

Valerianus

perrexit

seciindum signa, quae acccperat, sanctuin sepulchra inartirum

ille

Urbanum cpiscopum
cunique
ei

intra

latitantcm

invcnit,
cocluiii

oninia vcrba Cacciliac dixissct,

lacrjinis ait:

manus ad

cxpandens cuin
consilii
,

doniine Jesu
,

Chrisle,

seininafor casti
,

suscipe scminum fructus

quos

in Caecilia scininasti

do-

inine
tibi

Jcsn Christe, pastor bone,

Caccilia
,

famula tna quasi apis

qucin

argumenlosa dcscrvit; nam sponsum

quasi leoncm fedcslinavit.

roccin acccpit,

ad

tc

quasi

agnum mansuelissimum
nivcis

Et

ecce subilo apparuit scnex quidam

vcslibus indutus,

tenens

librum aureis
liiuore quasi

litlcris

scriptum.
ct

Qucm

vidcns Valcrianus prae nimio

morluus cccidit

a scne lcvalus sic lcgit: unus Deus,

,

una

fidcs, unuin
ct

baptisma, unus Dcus et patcr oinnium

in omnibiis
iiobis.

qui siipcr

omnes

pcr oinnia et

Cumqiic hacc lcgisset,

dixil ci sciiior: crcdis ila esse

vil

an adhuc dubitas?

Tunc cxclamasub coclo.

diccns:

iion
illo

cst

aliud,

quod vcrius trcdi

a
saiicto

possil,

Slalimque

disparcnle Valcriaiius

Urbano

baptisma

Cop. CLXIX.
suscepit
invcnit.
et rcdiens

De

sancta Caecilia.
iti

773
cubiculo
ia

Cacciliam cum angelo lotiucntcm

Angehis autcm duas coronas ex rosis

et

et liliis

manu
quia

liabebat
islas

unam

Caeciliae

ct

alteram

Valcriano

tradidit diccns:
,

coronas immaculato corde et mundo corpore custodite

cas ad vos
,

de

paradiso Uei

altuli

ncc unquam marcesccnt nec

odorem amittent nec ab

poterunt.

aliis

nisi

quibus castitas plcacucrit, vidcri

utili

Tu autem

Valerianc, quia

consilio credidisti, pete,

iii

quodcumque
hac vita

volueris, et conscquens,

Cui Valerianus: nihil mihi

exstitit dulcius,

quam

unicus fralris mci affectus, peto igitur,

nt et veritatem ipse mecuin agnoscat.

petitio tua ct anibo
Iioc

Cui angclus:

placet domino
vcnielis.

cum palma
rrater

martirii

ad dominum
,

Post

ingrcssus

Tiburtius
dixit:

Valcriaiii

cuni

nimiuin

rosarum

sensisset
liliorum

odorcm,

luiror,
si

hoc tempore roseus hic odor et

iiiia in

unde respiret; nain

ipsas rosas vcl

manibus

nieis

tenerem, nec sic potcrant odoramcnta tantac

milii suavitatis inlun-

dere; confiteor vobis

ita

sum

rcfectus,

ut putcni nic totum subito

immutalum.

Cui

Valerianus:

coronas

habcmus,

quas

tui

oculi

viderc non praevalent, floreo colore et niveo candore vernantcs, et

sicut

me

interpellante

odorem

sensisti,

sic et, si credideris, vidcrc

valebis.
lu

Cui Tiburtius: in somnis hoc audio

Cui

an

in

vcritate

ista

loqueris, Valeriane?

Valerianus;

in

somnis usque modo

fuiinus,

scd jam

nunc

in veritate

manemus.

Ad qucm

Tiburtius:

unde hoc nosti? Et Valerianus: angelus domini me docuit, quem

tu videre poteris,
si

tu

purilicatus

fueris et

omnibus jdolis abre-

nuntiaveris.

Huic miraculo de coronis rosarum Ambrosius attcstatur

:

in praefatione sic dicens

sancta Caccilia
assuineret;

sic coclesti est

dono re-

pleta,

ut niartirii

palmam

ipsum munduin cst cuni tha-

lamis exsecrata; testis est Valeriani conjugis et Tiburtii provocata

tonfessio,
nasti,

quos, domine
virgo

angelica

manu

odoriferis floribus coro-

viros

duxit ad

gloiiam,

mundus agnovit,

quantum

valeat devotio castitatis.

ostendit ei,

Haec Ambrosius,

Tunc

Caecilia evidenter

omnia ^dola esse

insensibilia et muta, ita ut Tiburtius

respondcet ac diceret: qui

cilia

ista

non credit, pecus

est.

Tunc Caeesse cogiiafecit,

ita

osculans pectus ejus dixit: hodie te falcor

sicut

mcum
Vadc

tuin,
tc

enim amor Dei fratrem tuum mihi conjngem

contemtus
facict

mihi cognatum
luo
,

jdolorum.
et

igitur

cum

fratre

ut

purificationcm

accipias
:

angclicos

vultus

videre
ut inihi

valeas.

Dixitquc Tiburtius fralri suo

obsecro te, fratcr.

dicas, ad

quem mc ducturus

es.

Cui V^alerianus;

ad

Urbaniun

774
episcopum.

Cap. CLXIX.
Cui Tihurtius
:

De
illo

sancta Caecilia.

de

Urbano

dicis,

qui toticiis (iainsi

natus est et adhuc

in latchris

coiiinioratur? hic,

invciitus fucrit,
,

cremahitur

ct

nos

in

illius

flaminis
in

paritcr

involvemur

ct

duiu

quaeriums dirinitatem latcntem

coelis,
si

incurremus furorem cx-

urentem

in

tcrris.

Cui Caecilia;
est

hacc sola cssct vila, justc

alia

hanc perdere timercmns;

amittitur,

autcm
filius

mclior,

quae

nunquam
quac

quain
filius

nohis

Dei

enarravit.

Oiunia

cnim,

facta sunt,

ex patrc gcnitus condidit,

universa autcin, quae

Hic igilur
filius

condita sunt, cx patre proccdens spiritus animavit.

Dei in

mundum

venicns verhis

et miraculis aliani

vitam essc nobis

esse
asscris,
sicut
ct
in

raonstravit.

Cui

Tihurtius
esse

certe

nnum Dcum
Rcspondit

quomodo nunc

trcs

testaris ?

Caecilia:
,

una hominis sapientia sunttria,

tellectus,
sic et in
ei

scilicet ingcniuin

mcmoria

et in-

una

divinitatis csscntia tres

filii

pcrsonae csse possunt.

Tunc

coepit

de adventu
ipsius

Dei

et

passione praedicarc et mul-

tas congruitatcs
filius

passionis

ostcndcre.

Nain

idco

inquit,

Dei cst tentus, ut gcnus

ut

humanum

dimittatur pcccato detcntum;

bcncdictus nialcdicitur,

quatur;

illudi se

patitur, ut hoino ab illusione

in capitc
,

homo malcdictus bcncdictionem consedacmonum lihcretur;

ut

spincam coronam acccpit

capitalem;
fcl suscipit

a nohis scntentiam aufcrat

amarum,

ut sanarct hominis

dulccm gustum;
in

cxspoliatur,

ut

parcntum noslrorum nuditatcm

ligni

opcriat;

ligno

suspcnditur,
fratri

ut

pracvaricationcm

tollat.

Tunc

Tihurtius

suo

dixit:

miscrcre

mci

et

perduc
ct

mc ad homincm
puriritatus

Dci, ut

purilicatioiiein

accipiam.
et

Ductus igitur
,

angelos Dci
obtinchat.

saepc

vidcbat

omiiia

quac

postulabat,

protinus

Valerianus igitur ct Tiburtius clcniosinis insistchant ct sanctorum

corpora, qnos Aimachius pracfcctus occidchat, scpullurac tradcbant.

Quos Almachius ad sc vocans

sepclircnt, inquisivit.

cur
:

pro

suis

scclcribus

damiiatos

Cui Tiburtius

uliiiam illorum servi csscmus,

illud
,

quos tu damnatos appcllas!

cssc ct non cst
,

Qui contcinscrunt
illud,
illud ?
in

quod

vidcli;r et cst.

et iiivcnerunt

quod non videtur cssc

Et Tiburlius:

Cui pracfcctus:

quidiiam

cst

quod vidctur

essc et non cst, cst oninc,

quod

hoc mundo cst, quod hoiuinem

vidctur essc ct cst,
est vila

ad non cssc pcrducil; quod vcro

iion

justorum

ct

poena malorum.

Cui praefcctus: non puto, quod mentc

Valcriaiiuin
dicciis
ci
:

tua loquaris.

Tunc juhct adstarc

fratcr tuus
,

quoniam

noii cst sani capilis

tu

sallcm

polcris
qui

sapiciilir dare
ct

rcsponsuin;

constat

plurimuni

vos errarc,

gaudia rcspuilis

Cap. CLXIX.
oiiinia
iniiiiiea

De

sancta Caecilia.

775
se
viilisse
ait

gaudiis

aflfeclatis.

Tunc Valcrianns

giaciali lcinpore otiosos jocantcs ct opcrarios agricolas deridcntcs,

sed acstivo tcmpore,

gaudentibus
illis,

duin

advcuissent gloriosi
,

fructus

laborum,

qui putabantur vani

cocperunt flere, qui vidc-

bantur urbani.

Sic et nos nunc quidcni sustincnius ignoniiniain ct

laborem,

in

futuro auteni recipienius gloriam et acternam niercedcm.

in

Vos auicm nunc transitorium habetis gaudium,

venietis

futuro

autem

iii-

actcrnum luctum.

(^lui

pracfectus: crgo nos invictissimi prin-

cipes actcrnum habebimus luctum et vos pcrsonae vilissimae perpc-

Inum possidcbilis gaudiuin?

principcs
plus
,

Cui Valcrianus: homuntiones

nati,
citius

cstis

non

tcinpore nostro

morituri

et

Deo
quid

rationcin

omnibus rcddituri

Dixit

autcm

pracfcctus:

verborum
Sancti

circuitu

immoramur?

ofTcrte Diis libamina ct iliaesi absccdite.

respondcrunt: nos Dco vcro quotidic sacriliciuin cxhibcmus.

pracfectus: quod est noinen ejus?
'

Quibus
cjus in:

Cui Valerianus

nomen

venire iion poteris, ctiamsi pcnnis volavcris.

Pracfcctus dixit
:

ergo
ct

Jupiter nonien Dei non est?

slupratoris est.
tu
soli

(hii

Valerianus
:

nomen homitidae

cum

fratre

Ad qucm Almachius crgo totus mundus errat et tuo vcrum Dcum nosti? Valerianus rcspondit: nos
rcillc

non sumus, scd innumcrabilis multitudo hanc sanctitatcm

Traduntur
igitur

ccpit.
ait:

sancti

in

custodiam IMaximi.

Quibus

juvcntutis flos

purpurcus, o gcrmanus fratcrnitatis alTcctus,

fcstinatis?

quomodo ad mortem quasi ad epulas

quod,
si

Cui Valcrianus

ait,

crediturum se proinitteret, gloriam animarum coruin post

inortem viderct,

Et Maximus: fulminibus igneis consumar,

confltear, qucin adoralis, si contingat,

si

non

iUum solum Deum

Ipse igiiur

quod

dicitis.

Maximus

ct oinnis cjus familia ct universi carnificcs crcdiilluc occulte vcnit, baptiiiina

dcrunt et ab Urbano, qui

Igitur

susccpcrunt.

duin

auroia nocti fincmdarct,

Cihristi,

Cactilia exclamavit diccns:

et

eia

luilitcs

abjicitc

opcra tencbrarniu
ab urbc sancti
pariter

induimini

arina

lucis.

Quarto igitur
cl

inilliario

ad

statuam

Jovis Tuiic
coruin

ducuntur

dum

sacrificarc

noilciit,
,

decollaiilur.

Maximus
augelos

cuin jurejurando

asscruit
ct

se

iii

liora

passioiiis

vidisse

fulgcntcs

aiiimas coruin quasi viigincs de tlia-

lamo cxeunles,

quas

in

greniio

suo

iu

coeluni angeii dctulcrunt.

Almacliius vcro audicns

batis taindiu cacdi fccit,

Maximum
Valcrianum

christianum elTectum, cuui plum(iiijus

quousque spiritum cxcussit.

cl

corpus
Tuiic

sancla Caecilia

juxta

Tiburtium

scpclivit.
cl

Almachius facultatcs amboruin cocpit inquircrc

Cacciliam (am

776
(juam

Cap. CLXIX.
Valcriaiii

De

sancta Caecilia.
fccit

conjngcm

coram sc

adslare

jnssitquc,

ut
acl

jtioiis imraolarel

aut sciitcntiam uiortis iiicurrcrct.

et
illi

Cum autem

hoc ab apparitoribus uigcrctur

veheincntcr flercnt,

eo quod

puella tain dccora ct nobilis ultro se inorti tradcret, dixit ad eos:

hoc,
lutum

boiii

juvenes, non est juvenlutem perdcre, sed mutuare, dare

,

ct accipere auruin

darc

vile

habitaculum

et

acciperc preSi

tiosum, dare brcvcm

quis pro

angulum

ct

acciperc

forum

pcllucidum.

nummo
illi:

solidos daret,

nonne vclocius fcslinarctis?

his,

Deus
quae
talem

autem, quod accepit simplum, rcddet ccntuplum. Cruditis

dico?

Et

credinius,

Christum vcruin csse

possiJet famulam.
baptizati sunt.

Vocato igitur

Deum Urbano episcopo CCCC

,

qui

et aniplius

Tunc Almachius
es?
El
illa:

sanctain Caeciliam ad se vocans ait:

cujus

condilionis

iiigenua

sum

et

nobilis.

Cui Al-

machius: ego

te de rcligione intcrrogo.
,

Cni Caecilia: interrogatio

tua stultniH suinit initium

quisilione

quae duas responsiones

Alinachius:

una putat

in-

concludi,

Cui de

unde

tibi

tanta praesumlio
ficta.

respoudcndi?

At

illa:
,

conscientia bona ct lidc iion

Cui

Almachius: ignoras

cujus potcstalis siin?

,

Et

illa:

potestas vestra

cst quasi uter vcnto rcplctus

quem

si

acus pupugerit, omnis prose

linus

rigor

pallescit

ct

quidquid

in

rigidum

habere

ccrnitur,

incurvatur.

Cui Almachius: ab injuriis coepisti,

iiijuria

et in injuriis pcr-

severas.

Caccilia rcspondit:

noa dicilur
docc,
,

nisi

quod vcrbis

fallentibus irrogatur;

uiidc aut iiijuriam

si

falsa locuta sum,

aut

tc

ipsum

corripe

calumiiiam

infcrentcin

scd
,

nos

scicntes

.sanclum Dci iionicn omniiio ncgarc non possumus

fclicitcr inori,

niclius cst

enim

quam

iiifclicitcr vivcrc.

Cui Almathius:

')ml quid

cuin tanta superbia loqucris ? Elilla: iionestsupcrbia, sedconstautia.

Cui Almachius:
niihi tiadita cst

infclix

ignoras, quia vivificandi ct

illa:

niortiticandi

potcstas? Et
,

contra vcritalem publicam probo tc

>)

nunc essc mcntitum

vitam enim viventibus tollere potes,

mortuis
(aii

autcin darc non potcs; cs igitur iniiiistcr inortis, iion vitac.

Al-

inachius: jain dcpoiie amciiliam ct sacrilica Diis. Cui Caccilia: nescio,

ubi ocuios amiscris

nam, quos tu Dcos

dicis,

omnes nos saxa cssc

quod oculis non
doinuni

vidcmus;

initte

igitur

inanuin ct tangeiido discc,

valcs vidcre.

Tunc

iratiis

Almacliius jussit

cam ad

suam

reduci ibique tota noctc ct dic jussit cain in bullicnte balneo con
crcmari.

Quac quasi

iii

loco

frigido inansil

iicc

niudicum sallcni
iii

suduris pcrscnsil.
1) Viilao:

Quod

cuni audivissct
'.')

Almachius, jussit cam

ul liuid

legilur.

V<r^.i

jiiuiluis

i)oU'S

oiiullil

Ld.

l'r.

Cap.

CLXX.
Qnam

De

sancto Clemente.

777

ipso baliico (lecollari.

cnssit,

spiculator tribus ictibns in collo perct quia

sed tamcn capnt cjus amputare non poluit,

,

decrc-

tnm crat

ne quartani

percussionem dccollandus acciperet,

dcrcliquit.

cam

semivivam crucntus carnifex

vivens cmnia,

Pcr triduum autcm supcret

quae habcbat,

pauperibus tradidit

omncs, quos
tri-

ad fidem converlcrat, Urbano cpiscopo commendavit diccns:

duanas

niihi

inducias

postulavi,
in

ut

nos tuac beatitudini commcn-

darcm

ct

hanc

domum meam
ut

ecclcsiam consecrarcs.

Sanctus

autcm Urbanus corpus cjus

in

intcr cpiscopos sepelivit ct

domum suam
Alibi

ecclesiara

rogaverat,
et

consecravit.

Passa est autcm circa

annos

domini

CG

XXIII tcmporc Alcxandri impcratoris.

sit

autcni lcgitur,
vit circa

quod passa

temporc

ftlarci Aurelii

qni iinpcra

annos doiuini

CCXX.

C\P. CllX, (165.)

De sancto Clementc.
Clcmcns dicitur a clcos, qnod
riosa mcns.
cst gloria
,

ct

mcns, qnasi gloab

Habuit cnim gloriosain mcntem

virtutc ct

scilicct pnrgatain

omni sorde, ornatain omni

quae
qnia

dccoratam nunc omni

fclicitatc;

felicilas consistitinhoc,
ibt

sicutdicitAugustinusin libro dc trinitatc,

csse nostrum non habcbit mortem, nossc nostrum non habcbit

,

errorem

ainare nostruin non habcbit o(Tcnsionera.

ct

Vcl dicitur a clcVcl, sicut dicitur in

mentia, quia clemcns

glossario
,

miscricors valde

fuit.

Clemens dicitur dulcis, justus, maturus, pius.

Justus in

actione, dulcis in sernionc, inaturusin convcrsatione, pius in intcntionc.

Ejus vilaiu ipse

in

sno itinerario inseruit maxiine usquc ad

beato Pctro
,

illnin lo-

cum,

in quo, qualitcr

in

pontificatu successit, ostenditur.

Cactera ex cjus gestis

quae coniinuniter habc:itnr, sumuntur.

Clernciis cpiscopus cx nobiliRonianoruin prosapiaortus cst. Pater

cjus Faustinianus, matcr vcro ejus Macidiana nuncupata cst, habuit-

que duos fratrcs

quorum nnus Faustinus

allcr Faustus diccbatur.

Cumquc Macidiana mater

frater
viri

cjus niira corporis pulchritudine pollcrct,

sui

libidinoso

aniorc in cain vehcmcnter cxarsit.

ct

Cuin

autem cam quulidio molestaret

vcllct viroque suo

ipsa

sibi
iio

nuliatcnus

assciilirc
ini-

hoc rcvclarc timcrct,

intcr

duos fratrcs

778

Cap.

CLXX.

De

sancto Clemente.

niititias suscitarcl, cogitavil

per aliqiiod tenipus se a patria abscn-

tare, donec illicitus

amor conquiesceret, quem adspectus presentiae

a viro suo obtincre posset,
in

innamraarct.

Ut autem hoc
,

somnium

valdc confinxit callide

quod

hunc

modum

viro

retulit dicens

ccce quidam

miiii

pcr visum adstitit

,

milii

praecipiens, ut confestini

cum duobus gcminis

derem
quod
vir
si

scilicet
,

Faustino et Fausto,
ipse

cx urbe

disce-

et

tamdiu abcsscm
,

doncc

mihi

reditum

impcraret,

non facercm

simul

cum duobus

libcris

interirem.

Quod
liberis

audicns

vehcmentcr expavit ac uxorem

et
ibi

cum duobus
et lilios
,

ct familia

mnlla Athenas misit, ut

maneret

faccrct

erudiri

minorem
quinque
filiis
,

autem
sibi

filium,

scilicct

Clementcm
relinuit.

cum

essct

annorum
inatcr

patcr

in

solatium

Cum autem
evasit,

cum

navigaret, nocte quadarti navis naufragium pertulit

et raater sine

filiis

a fluctibus ejecta super

quoddam saxum
in

quae duos natos periisse considcrans prae nimio dolorc

maris

fundum

sc

praecipitasset,

nisi

quia

corura

cadavera se repcrtu-

ram sperabat.
possc cognovit,

At vero, ubi nec vivos nec mortuos se repcrirc

clamores
et

ululatus

maximos dabat, nianus suas

morsibus lacerabat ncc ullam consolationcm ab aliquo recipere volcbat.

Cumque multac

mulieres

adstarent,

quac

sua

infortunia
alTuit

eidem narrarent

et illa ex

hoc consolationeni non recipcret,

,

quaedam mulicr

intcr cacteras

quae virum suum adolesccntcm

et

nautani in mari periissc asseruit ct ob hoc sui

amorem postmodum
apud

nubcrc recusavit.

Rccepla igitur qualicumque consolatione

ipsam mancbat

ct

quolidianum victum suis manibus atquirebat, scd

non multo post manus cjus, quas crobris morsibus laceravcrat, sinc
scnsu
et

')motu adeo sunt circtlac, ut cum

Illa

ipsis nullatenus opcrari

,

possct,

autem

quae eam suscepcrat

paralisin

incurril

et

de Iccto

surgerc non valebat sicquc

Macidiana

mcndicarc com,

pellitur et ipca

cum hospita cx
igitur

his,

quae invcnire potcrat

pasce-

batur.

Complcto
niisit

anno

quo Macidiana cum

vir cjus,
,

libcris disccssit

c patria,
(]uid

Alhcnas nunlios
intimarcnt.

ut ijjsos requircrcnt ct,

agcrent,

Sed

illi

qui

missi fuerant,
illi

nullalenus

redicrunt.

Deniquc cura
reperissc
et

alios misissct ct

rcvcrtentcs se nullum
hliura

inde

vestigiura

narrarent,

Clemcntem

suum sub
cum
annis
iiliis

tuloribus

dereliquit

')ipsc ad

quaerendum nxorcm
Viginti
il.i

navcra constendit,
1) Alli:
111 (1
I-

sed

minime
\'r.

rcdiil.

igilur
>

(;ie-

11

;i

(>,

2) Kd.
l

Ii.ipr

iic^ssiine

iiiviTlil:

ji

.i

v c iu

todiil.

Vigiiili

ii

niiiiis

c oii

sceudi

t,

ed

iii

iii iiii'',

CJeiii.

flc.

Cap.
iiiens

CLXX.
nec

De

sancto Clemente.
vel

770
fratrihiis

orbalns

slctit

de patre

de inatre vel de

aliquod
rarnin

iiiditiiim

iiiveiiire potuit.

Ipse aulcin Cleniens studio lidepliilosophiac

apiccin
apprcliendit.

sc

contulit

et

suniinum

Desiderabat autcin veheraenter

et studiosc

quaerebat,

qualitcr sibi

animae

iminortalitas

persuaderi

possct.

Ob hoc philosophorum

scholas scmpcr adibat ct siquidcin, quod immortalis essct, obtiucbalur, gaudebal,

si

quando vcro, quod mortalis esscl, concludebaDcniqne cum Barnabas Roiuam venissct
phllosophi
et

tur, tristis disccdebat.

et
ct

fidem

Christi

praedicarct,

cum

tamquam insanum

amenteni dcridcbant.

Undc

quidam, qui secundum qnosdam

sicut
alii

Fuit

Clcmens philosophus, qui eum primo

praedicationcra

dcridebat et ejus

contenincbat,

talem

quaestioncin

pro dcrisu Bar-

nabae

fecit dicens:
ct

cuiu culex aniinal sit

exigunm, qnid cst, qnod

elcplias autcin
,

scx pedes habet

insuper alas possidct,

et

cuin sit

iinmane animal
Cui Barnabas:
si veritatis

ncc alas possidet

slnlte,

lantum quatuor pcdcs habct?

tuae quaestioni respondere pcrfacile possem,

causa discendae quacrcre vidcrcris, scd nunc de crca-

turis vobis dicerc aliquid

absurdum

est,

cuin

a vobis creaturaruni

conditor ignoretur;
est,
ut
in

quia cnim creatorem non cognoscitis, jusluni

erretis.
ita

crcaturis

Hoc vcrbum cordi Clemcntis philofidcm Chrisli instructns a Barnaba

ille

sophi valde inhaesit,

reccpit et in

quod

Judacam ad Putruin postmodum properavit, qucni

instruxit et

de

fide Christi

animae immortalitatcm cvidenlcr cdocuil.

discipulos

Eo
lain

tenipore

Symon magus duos

,

habcbat,

scilicct

Aqni-

ct Nicetani

qui cjus fallacias agnosccntcs enin reliquerunt ct

et

ad Petrum confugerunt

ejus discipuli sunt ciTccti.

ille,

Cum aulcm
quid inatri

Petrus Clemcntem de sua inlerrogasset progenic,

et fratribus
et

patri accidcrit, pcr

ordincm enarravit addcns, quod

in niari

crcdebat
ant

qnod matcr cum fialribus

aut
similitcr

pcriisscnt, pater vcro

moerore

naufragio

intcriisset.

Quod

audiens

Pctrus

lacrjmas continere non poluit.

Quadani aulein vice Petriis

cuin discipulis suis ^)Anlandruin et inde ad insulam pcr sex niilliaria distantcin, in

qua Macidiana mater Clementis niorabatur,

-)vitreae mirac magnitudinis crant.

venit,

nbi

quaedam columnae

Quas

cuin

Petrus cuin caetcris niiraretur, videns ipsain mcndicantcni, cur non

potius suismanibus operaretur, incrrpavit.

Quae respondil:
incis

specieni

tantum,
1)

domine, habeo manuuin

legit:

quae

sic sunt dcbililalac

Ed. Pr.

Alii loco vocis

cum disclpulis suis Aiilaradis el Jubae ad elc. Anlandrum oJleruul: Antaradum, 2) Hocndj. omillit Ed.l'r.

780
iiiorsibus,
iit

Cap.

CLXX.

De

sancto Clemente.
,

onmiiio sint iiiscnsibilcs clTcctac

atqiie utinain

mc

in

inare praecipitasscm, ut ultra iion vivcrem.

(juod

Ciii

Petnis
qui

(iiiid

cst,

loqueris?

uescis,
Ciii

quia animac corum,

illa:

se

intcriinunt,

graviter puniuntur?
aniinae post
iit

utinain hoc milii certum lieret,

quod

mortcm vivant,
diilces

libcnter

enim mc ipsam occiderem,

posscm.
illa

saltem una hora

mcos natos viderc

tristitiae

Cumquc
ei

Pctrns

ab ea causam tantae
gcstae
,

interrogassct ct
cst

or-

dinem

rei

narrasset,

ait

Pctrus:
,

quidain

adolcscens
ct fratri

apud nos

nominc Clemcns,

qiii

haec

quac refers, matri

asserit accidisse.

Quod

illa

audiens niniio stupore pcrcussa corruit,

cuin

cumque ad semct ipsam

rcdiisset,

lacrymis

ait:

ego

suin

adolescentis matcr, et procidcns ad pcdcs Pctri rogarc cuin coepit,

ul sibi
filium

suuin fcstinanter
videris
,

ostcnderc dignaretur,

Cui Petrus:

cum adolcsccntcm
sula

paullulum dissiinula,

quousque ab in-

cum navi
Videns
coepit.

egrediainur.

Quod cum

illa

se facturam promisissct,

tcncns Petrus
ccbat. ridere

manum
vcro

ejus ipsam ad

navem, ubi crat Clcmcns, dumulicrem duccntem

Clemcns
autein
,

Pctrum manu
mulier juxla
in

Mox

ut

Clementem

fuit,

sc

contincre non potuit,

osculari
coepit.

scd

statini

amplcxus cjus

ruit et

crcbro

Quam

ille

tamquam insanicntcm
Clcmcns?

muliercm

cum

indignationc rcpcllebat et adversus Petruiu indignalionc non modica

niovebatur,

Cui Pctrus:

quid agis,

fili

iioli

rcpcllere
infiisus

matiein

tuain,

Quod cnm

audivisset
et cain

Clemens,

lacr^mis

supcr matrem jacentein concidit

rccognoscere coepit.

Tunc

ad pracceptum Pctri hospita sua, quae paralitica jacebat, adducitur ct ab co contiiiuo libcratur.
interrogavit.

Tuiic

mater Clementein de patre

ivit

Cui

illc:

ad

tc

quacrendum

ct ultra

non rediit
filio

At

illa

audicns solummodo

suspiravit,

grandc

cniin

pro

in-

vcnto

gaudium
ct

habcns

rcliquns

consolabatur mocrores.

Intcrea

cum Nicefas
vidissent,

Aquila dccssent ct rcdcuntes muliercm cum Petro

sit

quaenam

hacc mulicr,
,

pcrcunctantur.

Quibus Clc-

incns ait: inatcr inca est

quain inihi Deus rcdonavit pcr

iis

dominnm

mcuin Petruin.

Post haec Petrns omnia

ct

pcr ordincm cnarravit.

snbito

Quac cum audivissent Nicctas

Aqnila,

surrcxerunt

ct

obstupefacti conturbari cocpcrunt dicenfes: dominator domine Dcus,

vcranc sunt hacc an

fili,

somiiiiiiii

cst,

quod audiviinus?
suiit.

Tuno
At
illi

Petrns:

non, inquit,

iios

insaniinus, scd hacc vera

iios

facicm

coiifricanfes

ajunl:
iii

sumus Faustinus
infcriissc.

et

Faustus, quos niatcr

iu

nosfra

acsfiiuaf

mari

Lf

accuircnfcs

coinplcxus

Cap.
matris

CLXX.
cichrius

De

sancto Clemenfe.

781
ait:

lunnt

ct

cani

osculantur.

At

ilia

qnid vnlt

hoc csse?

A(l

quam Pelnis:

isti

sunt

filii

tui

Fauslinus et Faustns,

quos

in

mari periisse

putabas.

Hacc audiens
et

mater

prae niniio

gaudio vehit amens elTccta corruit

secro vos,
(luicissinii
filii
,

post ad se reversa ait: ob-

narrate
fnisset

mihi,

quomodo
ct

evasistis.

Qni

rcsponderunt: cum navis

rcsoluta

nos

super

quandam

tabulam veheremur,

quidam piratae nos invenientes

in suara navi-

cnlam posuerunt ac mutalis nominibus cuidam nos honestae viduae,

Justinae noniine,
libcralibus

vendiderunt,

quae taraquam

filios

nos habuit

et

artibus nos

erudiri fecit;

tandem philosophiae operara

educato

dedimus

et

S^moni cuidani niago nobiscura

adhacsimus,

cunique ejus fallaciara cognovissemus, ipsum omiiino deseruimus et

Pctri
discipuli

per

Zachaeum

circcli
,

sumus.

Sequenti autem
et

dic

assumtis Petrus tribus fratribus

ccta,

scilicet

Clemente, Aquila
gratia

Ni-

ad

quendam secretiorem locum

orationis

dcscendit.

Quos vencrandus quidam scnex, sed tamen panper alloqui coepit

diccns:

misereor vestri, fratres,

quia sub specie pietalis vos gra-

viter errare considoro,

cst nec providentia in

ncque

cnini

Deus

est

nequc cultus hic aliquis

mundo, sed
ex

fortuilus casus et gcnesis

omnia

agunt,

sicut

ct

ego

me

ipso nianifeste coniperi,

;

in disciplina

mathesis

prae caetcris

cruditus

nolite

ergo

errare,
erit.

sive

enini

oretis sive

non

quod vestra gcnesis continet, vobis

respiciens

Glcmcns

autem

in

cum

animo pulsabalur

et

sibi

se
,

eum

alias

vidisse videbatur.

Cumque de mandato

Petri

Clemens

Aquila et

Nicetas cum eo diutius disputassent et providcntiam apertis ratio-

nibus ostendissent eumque ob revercntiam crebro patrcm vocarent,

dixit

Aquila: quid necesse est,

ut

cum patrem vocemus,

terram
patrera

cura in

mandalis

habeamns

ncminera

super
ait:

vocare?

Et

post hoc respiciens ad scnem

non injuriose accipias, pater,

patrem vocavit; habemus cniin

quod fratrem meam culpavi, quia

lale

te

mandatum
dixissct,
,

ne aliquem nomine isto voceinus.

oniniuin

Cumquc Aquila
ct

hoc

risit
ille

adstantiura

coetus
dixit

una cum sene

Petro

et

cum

causam

risiis

inquireret,

ad eum Clemens:

quia facis id, de quo alios culpas, senem patrera vocando.

At

ille

HCgabat dicens: vere nescio

si

enm

patreni

vocaverim.

Verum

cnm

satis

de providentia disputatnm esset,

sed a propria

dixit

senex:

crcderem

utique,

providcntiam esse,

conscientia prohibeor,

huic fidei acconuuodare

consensum; novi

eniin

nieam

ct

conjugis

incae genesin et scio ea, quac unicuique nostrum dictabat gencsis.

782
actidisse
-,

Cap.

CLXX.

De

sancto Clemente.

aiidito igiliir conjiigis

mcnc

tliciiia

el iiivcnlctis

schcnia,

onjus exitus accidit.

Ilabuit nainquc

')Martcin cum Vciierc snpcr

;

cenlruin, luaain veio in occasu in doinoMartis ct finibus Saturni

scilicet scheina adalteias facit ct scrvos proprios
proficisci et in aquis dcfuiigi,

quod

amare

ct

pcregre

quod

et factuin est.

Incidit naniquc in

ainorem scrvi

et

periculum atque opprobrium metuens cum ipso auNain, sicut fraler meus retulit, ipsmn primo
sibi nollel,
ei
iii

fugit et iu mari periit.

adamavit, sed cum ipsc assentire

dinis auiorem retorsit
,

scrvuin suae libiest

,

ncc tamen

imputandum

quia eain

genesis

hoc

facere

compulit.
llbcris

Narravitque,

quomodo

somnium
pcricrit.

finxerit ct

quoniodo cuin
vellcnt in

Athcnas vadens naufragio

Cumquc

filii

cum

irruere et

rcm aperire, prohibuil Pctrus

Dixilque
filiis

diccns: quicscite, quoadusque mihi placucrit.

ei

Pctrus:

si

hodie coiijugcm tuam caslissiinam cuiu tribus

credes,

tuis

consignavero,

quia gcncsis nihil

,

sit?
,

Cui
et

illc:

sicut impossibile cst tc

cxhibere
aliquid
ct

quod promisisti
Dixitquc
tui
ci

ita

impossihile
iste

est,

cxtia gcnesiii

fieri.

Pctrus:

cccc

est filius tuus

Clcmens
resolutis
in

hi

duo geinini

Faustinus et Fauslus.
Filii

Tunc senex
possct

mcmbris

cecidit ct exaniinis factus est.

autcm irruentcs

eum

osculabantur verentcs,

ne spiritmn

revocare

Taiidcm ad

sc rcdiens ainnia, ut acciderant, per ordinem audivit.

Tunc

subito-

uxor advcnit

et cuin lacrjinis

clamare coepit: ubi cst vir meus ct

doniinus ineus?
ct

Hacc

cniu illa quasi aincns clamarcf, sencx cucurrit

cum

nmltis

lacrjinis

amplccti

ct

stringcre

eain

cocpit.
ct

Duiu

igitur simul maiiercnt,

advcnit quidam nuiitians Apioncm

AmDe
ivit

bioncin

Faustiniaiii

amicissimos cum S^mone

uiago hospitari.

quoruin adventu Faustinianus valdc gavisus

ct ccce nuntius
vciiit
,

ad cos visitandos

qui dicerct,

ministrum Cacsaris Antiochiam

punirct.
,

advenissc,

ut

inagos
in

oinnes

quaereret et mortc

Tunc
scd
ini-

Sjinon magus
siinilitudiiicm

odium filiorum, qui

ipsuiu rcliqucrant
,

vultus sui
,

iii

Faustinianum iinprcssit
putarctur.

ut

non Faustinianus

Sjmon magus ab omnibus

iiistris

IIoc
ct

autem

fecit,

ut

Cacsaris

loco

sui

tcncrctur

occidcrctur.

Ipsc

autem
ad

S^inon dc

partibus

illis

absccssit.

(^um
fiiii

autcin

Fausliiiianus
,

Pelrum

ct filios rediissct,

expavcruiit

vultum Symonis

in

eum

iiitucntcs,

voccin

autcm patris

sui audiciitcs.

Solus autcm Pclrus

filii

crat, qui vultum cjns iiaturalcm vidcbal,

cumquc

cjus et uxor

I)

Kil.

l'i-.

Miiilf

iiiniiciii legil.

Cap.
eiini

CLXX.

De

sancto Clemente.
diccbat
iis:

783

vefiigcrcnt

ct exsecTarentur,

cur exsccramini ct
fu-

rcfugitis
gereiit,
cniiu

patrcm vestrnm?
quia
in

Qui

responderunt, quod ideo cum

eo

vultus

Sjmonis
et

magi apparerct.
faciem
ejus

Confecerat
et

Syiuon

qnoddam unguentum

perunxerat

vultuin

suum

arte magica impresserat in eum.

Ipse igitur lainen-

tabatur ct dicebat: quid mihi miseri) accidit, nt uiia die recognitus

abuxoreet
crinibus et

fiiiis
filii

laetari

non potucrim cum

flebant.

iis?

Uxor vcro

ejus sparsis

plurimum

Sjmon autem magns,

,

duin adhuc
nialeficuin

esscl Antiochiae,
et

Petrum plurimuiu infainaverat

denique
in

magum

homicidain

eum dicendo,

tantum adversus Petruin

popnluiu concitaverat, ut ipsum invcnirc plurimum afTectarent, ut carnes ejus denlibus laniarent.
Dixit ergo Petrus Faustiniano: quoniain
,

quidcm Sjmon luagns essc videris, pergc Antiochiam

populo

coram

onini

mc excnsa
post

ac

ea,

quac de me dixit Syinon

et

ex persona

sui retracta;

haec ego Antiochiam veniam

corain

alicnuin

hunc

vuKuin a te cffugabo et propriuin vnltum

omnibus reddam.

Hoc tamen
inandavcrit,

nullo

modo credendnm

est,

quod bcatns Petrus mcntiri

itinerariuin

cum Dcus non indigeat nostro mendacio. Ideo

Verumtamen

Olementis, in qno hacc scripta sunt, liber apocryphus est nec, ut qui-

busdam

placet,

siiscipiendus

in

talibus.

dici

polest,

qnod Petrus,

si diligeiiter

verba sua considerentur, non

sibi dixit, ut

Symonem uiagum

cssc sc diceret, sed ut populo cfligicm faciei superet

inductam ostcndens Petrum cx persona S^monis commendarct

mala,

quac dixcrat, revocaret. Et

ille dixit,

se csse
,

Sjmonem, non qnantum

uiide
:

ad vcritatem, sed quantum ad apparentiam

Faustinianus
:

qnod
id est

dixit infra
,

ego S^raon

ctc.

sic

debet accipi

quantum

ad apparcntiam, videor csse Sjmon.

putativus.
et

Fnit crgo

Sjmon, supplc:

Pcrrexit ergo Faustinianus pater Clemcntis Antiochiain

dixit:

populum convocans
omnia
fefellisse

ego Sjmon annnntio vobis

ct

con-

fiteor

de Petro,

neqnaquam enim

cst seductor vel

si

magns, sed ad salutcm mundi missus.

aliquid

Quapropter,
seductorem
quia
,

de caetero
maleficuin
ine
et

contra ipsum

dixero

tamqnam
ago,

ct

repellatis;

nunc enim poenitentiam

malc
nc vos

dixissc
civitas

cognosco.

Moneo

igitur vos,

nt ipsi

credatis

vestra insimul pereatis.

rat,

Cumquc haec omnia, quae Pelrus jusseamorcm

Pctri populnra incitasset, Petriis
vultus

complevisset et jam in

ad enm venit

et oralionc facta effigiem

Sjmonis ab eo pect

nitus clTugavit, populus

niullo

autem Antiochenus Pclrum benigne

ipsum
in

cum

honorc recepil

ct

cathedra sublimavit.

Quod au-

784
diens Syinon

Cap.
illiic

CLXX,
pcrrcxit el

De

sancto (^leinente.
ait:

populum convocans
instruxerim
et

miror, quod,

cum vos salubribus

praeccptis

a scduclorc

Pctro

vos cavere monucrim, vos ipsum non soliim audivislis,

episcopali cathedra sublimastis.

sed ctiarn

Tuncomncscumfurorc adversus cum

conaris,

dixerunt: monstro nobis similis cs, nudius tcrtius te pocnituisse di-

cebas

ct

nunc te

et

nos

praecipitare

et

impctum

in

eum

facientcs cuui ignomiuia

cum prolinus expulcrunt.

Hacc omnia Clc-

mens

in libro

suo de sc ipso narrat ct Iianc hjstoriam ibidcni inseruit.

Post hacc autem Petrus, cum

minere videret,
igitur principe

Romam

venissct ct

suam passioncm imRlorluo

Clemcnlem post se cpiscopum ordinavit.

vir

apostolorum Petro Clemens

scilicct

providus praecavcns iu
quilibet
vcllet
sibi
in

futnrum,
ccclesia

nc

pcr

boc

exenipluni
ct

succcssorem

statuerc
ct

heredilatc
(;lelo,

sanctuarium
Nonnulli
,

domini
asserunt,

possidere,

Lino
ct

cessit

postmodum

quod Linus
Pctri

Clctus

non fucrunt suuimi

propter quod

pontiliccs
in

scd

tantum

apostoli

coadjutorcs,

catalogo

ponlilicum
ct

ineruerunt annumcrari.
sidcrc compeiiitur,
et gentilibus et

Post hos autcm Clemens cligitur

prae-

qui ila niorum ornamento pollcbat, ut Judaeis

omnibus chrislianis populis complaccret.

Singula-

rnm inopcs provinciaruni nomiuatim

lismi sanctificationc mundaverat,
citati subjectos.

scriptos habcbat, ct quos bapficri

non sinebat publicae

mcndi-

Cum

itaque Domicillam virginem, ncptcm Domitiani

impcratoris, sacro vcIamiueconsccrassctctTheodoram uxorem Sisinnii

araici impcratoris
iiere promittcrct,

ad fidcm convcrlisset

ct in castitatis proposito raa-

Sisinnius zelo ductus ccclesiam post

stirc volcns,

uxorem suam

octulte intravit,
qucntarct.

propter quod

illa

sic ectlcsiaui frc-

Al vcro a sancto
est.

(^leracntc oratio fusa est ct a

ct

populo
cfTcttus

responsuin
cst,

Tum

Sisinnius caccus
suis
dixit:
cito

surdus penitiis

qui statim pucris

luc tollite ct forns ct

cdutitc.

Pucri autcm pcr totam cctlcsiain

pcrvcnire non poterant.
(iuos

cum girabant, scd

vidissct

ad januas

tum

Thcodora
vir

sic crrantes,

primo quidcni ab
])0ssct,

iis

dcclinavit, putans,

quod

suus cuin cognosccrc

postiuodum autcm, quidnam hoc cssct, cos intcrrogavit, qui

dixerunt: doininus noslcr,

dum

vult vidcrc ct audirc,

illa in

quac non

licct,

caccHS ct surdus factus

cst.

Tunc

orationcm sc dcdit dcprc-

tans, ut vir suus indc cxire posset, et post oralioncm dixit puoris:
ilc

modo
,

ct

pcrdutilc

doniinum

vcslruin

ad

domum.

Cuniquc
inditavit.

abiisscnt

santto

Clemcnti Thcodora,

quid

atcidcrit,
el

Tnnc

santtus

rogalu Thcodorae ad

cum

vcnil

ipsum invcnit

Cap.

CLXX. De
niliil

sancto Clemente.

785

apertis oculis nil videntein et

penitus audientein, cumqueCIeraens

pro eo orasset

et ille auditnra

et luraen recepisset, videns Cieraenefficitur ct so illusura raagicis

tem juxta uxorem suara stantem araens

artibus suspicatur praecepitquc servis suis, ut tcnerent Cleraentem,

dicens:
caecavit.

nt ingrederclur

ad uxoreni meani, niagicis artibus me exut

Praccepitque ministris,

Clementera iigarent

ct

liga-

tum trahcrent.
sicut etiani
clericis

Al

illi

ligantes columnas jaccntes ct saxa putabant,

Sisinnio videbatur,
ct

quod sanclura Clcnicntem

cura suis
ait
:

traherent
dicis
,

ligarent.

Tunc Cleraens
meruisti.
IIIc

Sisinnio

quia
li-

saxa Dcos

saxa trahere
ait
:

autem vere cum

gatum exislimans
abscedens
virum

ego

te inlcrfici

faciani,

Cleraens auleni inde

cessarct,

Thcodorara rogavit,
doniinus
visitarct.
:

ne

ab

oratione
igilur

donec

suum

Oranti
vir tuus

Theodorae Petrus

apostolus apparuit dicens

pcr

te

salvabilur, ut impleatnr,

quod

dixit frater niens Paulus, salvabitur vir iniidclis

et

per mulierera

iidclera,

hoc dicens abscessit.

Statimque Sisinnius uxorein snam

ad se vocavit obsecrans,
se vocaret.

ut pro se orarct et
iii

sanclum Clcraentera ad
instruxit
ct

Qui cum venisset, ipsum

baptizavit.

lide

cum

cura

CCCXIII de doino sua

nobiles
et
ainici

Pcr hunc autem Sisinnium muiti

Ncrvae

impcratoris

domino credidcrunl.

Tunc

coines sacroruni pccuniam muilis dedit et contra sanctum Clementeni

seditioncm maxiinain excitavit.

populi
fecit.

Tunc Mamertinus

urbis praefectus

seditionem

niaxiiuam

non fcrens ad se Clemenlcm adduci

altcfllaret,
niulli

Quera cuni rcdargueret et ad se incIiHare

nain
,

illeait:

optarcin te ad lationeni accedcrc,

si

canes

contra nos

Jatravcrint et inorsibus allrectaverint

nunquain

Iioc

nobis

auferre

possunt, quod nos sumns rationabiles iiomines

nabiies canes,
seditio

et ipsi

sunt irrationihil

autem ab imperitis exorta ostcndit se

habere certura vel verum.

latori scribens

Tunc JMamcrtinus dc eo Trajano

quod adjacet

inipe-

rcsponsum accepit, quod aut sacrificaret aut trans

,

pontuin maris in erenio

in exsiliuin mitlcrct.

civitati

')Tersonae, ipsuin

Tunc praefectus
colis,

Clenienti

cum lacrjmis
autem

ait

Dens tuus
ei

quem pure
ipsum
ibi

ipse

te

adjuvct.

Praefectus autem
niulti

navem
et

tribnit et oinnia necessaria ministravit,

laici

clein

rici

in

exsiliura

sunt sccuti.

Profectus

autem

insulam

invenit

plus

quain

duo

millia

christianorum

ibidem

jamdudum ad secanda marraora damnatorum,

Tidentes
1) E>1.

qui sanctum Cleincntem Qiios

ille

statiin
l'r.

in fietum et
Ipgil.

lacrymas proruperunt.

con-

Crison;ie

50

786
solans ait:

Cap. Cl.XX.
iion
niris

Dp
ail

nncto Clemente,
vos
nie
iis

niciilis
fieri.

niisil

dominns

vostrac

coronae principem nic

niilliario

Et cuin ab

didicisset,
iis:

qnod a sexto

aquani snis hnmcris dcportarent, dixil

oreinus

omnes
in

doininum nostrum Jesuni (iiiristum, nt confcssoribus suis roiitcm

islo loco

ac veiias aquae a|ieriat, et qui pcrcussit pctram

iii

deserto

Svna

ct

Ruxerunt aquae

in

abundantia,

ipse nobis laticem arfluen-

tem impcrtiatur,
facta

ut de ejus bcucfuiis gratulcinur.

Cumquc

oratione

hinc

inde

circumspiccrct

vidit

agnum
Kl

slaiitein,

qui

pcde

')erec1o qnasi iocnm episcopo ostendebat.

Jesnin (Hiristuin csse
el
,

iiitclligcns doniinnin
,

quein solns ipse vidcbat

p;itris

perrc\it ad locum
sancli
iii

dixit:

in

nomine

et
in

filii

ct

spiritus
,

isto loco

percutitc.

Scd cum
ipsc

iinllus

isto

loco

iii

quo

acpiiiis

stctcrat.

conling;erct,

atcepto

brevi

saiculo

lcvi

idu locum snb pedc

agni

pcrcussil et slatim
nnivcrsis

maximus

fons crupil ct in iluvium crcvit

:

Tnnc

gaudeiitibns
Dci
aiiiplius

saiiclus (ilcmciis ait

iiaiic

fluminis impclus
ct

laeliticat civilatcm

Ad

lamaiu

iiiulti

connuxcniiil

nna

die

qiiingenti

ct

ab eo liaplisma susccpcruiit

ct vdoloruin
niiuiu

templa dcstrncntes pcr tolain provinciam inlia aniium

ecdesias acditicavernnt.
qui coepcrat
inisit,
(|ui,

LXXV
illuc

Post Ircsaulcin

aiiiios

Trajanus inipcralor,

aiiiio

domiiii (;V1, lioc

audiciis

quciidam

duccm

cum

oniiics libenlcr niori conspiccret,

niultitudiiii ccssit ct

soluin Cleinciitcin

ligala ad colluin cjus ancora in niarc praccipitavit

ipsiini
|)ro

diccns: jani non potcrniit

Dco colcrc

-)chrisliani.

Stantc
disci-

antein onini ninltitudine ad

littus

niaris (iOrnclius ct

Phocbus

puli ejus <>niiies orare praccepcrunt, nt doininus corpus sui martiris

iis

monstrarct.

siatimquc

niari

pcr
in

tria

niilliaria

reccdcntc onincs

per siccnm ingrcssi invcnerunt

cnlnni

modum

teinpli inarinorei habila-

a Deo paratuin
enin.

ct ibi

iii

archa corpns sancti

(^lcmcntis et

ancoram jnvta
tollcrent

Rcvclatnni cst autcni discipulis cjus, Onini

ne indc

corpus
dies

cjus.

autcm anno tcmpore passionis cjus

per

septcin

ad

tria

niilliaria

marc rcccdit

ct

siccum itcr ad-

vcnientibns

iriliiiit.

In

una antcin solleinnitatum

niulicr

cum

filio

suo

parvulo ad locnni acccssit.

(]omplctis autcin festivitatis sollemniis

cum puer obdormirct

est,

sonns

inundantium

aquaruin

subito

factus

innlier autein territa et

aufiigit.

lilii

sui oblita cuin rcliqua inultitudiiic

filii

ad ripain
flcbat et

(inac postmodiim

mcmor

cuin cjulatu in.aximo

litlora

Hsquc ad coeluin lamcntabilcs voccs dnbat ac per

ct
I'i

clainans
I) F(l.

ejulans

discurrebat,
lpgi.
>)

si

forte
r
li

filii

corpus a
ii i

liltoribns
Ci

ilp\(ro

A^)CPin

i.i

oinlllil

Kil,

Cap.
ejeclnm viderct
,

CLXX.
in

De

sancto Cltinente.
ad

787
,

sed ciim

ea spes omnis deficeret

donium

lediit et totnni ilinni

igitiir
filio

annnm

in flclu ct raoerorc duxit.

Post annum
si

aperto niari onincs anticipans ad iocuin concita veiiit,

de

forlc

aliqnod

vcstigium
sc

invcnire
in

posset.

Cuni

trgo ante tusiirgens

vidit

mnlnm
antem

sancti
in

Clenientis

orationeni
rcliqnerat
acccssit

dcdissct,

inrantem

loco,

nbi

cum

doniiicntcm.

Acstimans
collcctura

cum

csse

dcfinictnm,

propius,

quasi

corpus exaniine, scd cuni enin dorinicntcm cognovissct, excitalum

velocitcr spectantibns popuiis inioluincm in nlnis levavit
cl,

nbinam

pcr illnm annum

si

fuerit,

rcquisivit.

Ilie

anlcm se nescirc respondil.

annus integer praeterierat,

scd

lantnm nnius noctis spalio sc

in

suaviter donnivisse putabat.

Ainbrosius

pracfationc sicait:
poeiiis
afficcre
;

cum

iniquissimus pcrsccutor bcatnin

Clcincnlcm

a AyAjactatar

holo cogcrctur, non

ci

torincntum inlulit, sed triumphnin

,

ergo

niartir
,

in

flnctihus

ut

mcrgerclur,

el

ex

hoc pcrvcnit ad
cocluin.

pracininm

nndc Petrus inagisler cjus pcrvcnit ad

in

')Am-

borum crgo

fluctibns (ibrisUis

npprobans mentcs Clcmenlem ad

,

palmam
in

victoriae de profundo revocat

elcincnto
,

Pelrum ad coeieslia regna,

Rcfcrt

eodem

ne

mcrgcretur,
,

clcval.

Lco

Ostiensis

episcopus

quod tcinporc

quo Michacl iniperator -)novae Romae

regehat iniperiuin,

saccrdos quidam nomine Philosophns, qui ob

sic
in

suminum ingcniuin a pucritia fucrat

pervenisset et dc his, qnae narranlur
tores intcrrogasset,

vocatus,

cuin

Tersonam

Instoria (Mcincnlis, habita-

quia advcnac polius

Siqiiidcm

quam indigcnac
inarini

erant, se

nescirc

profcssi

sunt.

niiracnlum

rcccssus

ob

culpain inliabilanlium janidiu cessavcrat ct ob iiicursum barbaroruin

tcinporc inarini rccessus vcnicnlium teinplum

dcslructum fuerat et
exigcntibus culpis
ct

archa cnin corpore marinis fluctibus obrnta

inhabilantiuin.

crat,

Super

quo

niiratus
,

Philosophns
cpiscopo
ct

accedens ad
ct

civitacuiam, nomine Georgiam

cum

tlcro
,

populo
aesti-

acccssit ad quaerendum sacras reliquias ad insulaiu

in

qua

mabant esse corpus

divina
in

inartiris.

Cum

hvninis ct orationibus fodienles

et

revelalione invenerunt corpns

ct

ancoram

cum qua

fuerat

mare projcctum,

dcporlavcrunt Tcrsonain.
sancti Cienicntis

Dcindc praedictus
vcnit
et uiultis

Philosophus cum

corporc

Roinam

ostensis rairaculis in ecclesia,

quae nunc
fuit.

dicilur

sancti Cleinentis,
le-

honorifice
1)

corpus collocatum
Pr.
iii.iIp
.A

In
o

qnadam chronica autem

r
ii

Ed.
i 1;

in

I>

ro

ti

ioco

,1 ii, li

in

ofFfrt.

2)

Ed. Vr. innlp:

n oin

e.

50*

798
o-itnr,

C.ip.

riAXI.
illo

De

soncfo rrisogoiio.
lt';i\o

qnod

niaii

al)

lo(o exsiccato a

Cviillo

')Mr.invo

niin

opisfopo

Roinani translntnni est.

(;ap.

cini.

(166.)

De
arlissiinain

isaiicto Cri^ogoiio.
in

(hisosonns jnssn Pyoildiani

Anastasiae alinioniis fovcbalnr.
cnstodiani

carecrc reclnilitnr, nbi sancfae

Cnni

ergo Anastasiam
,

vir ejus

in

posnisset,

Crisogono

((ui

eani

crndiin-at,

talia scri|)ta direxit.

Sancto confessori

(Ilirisli

Crisogoiu) Anastasia.

Sacrilegi jngnin inariti suscepi, ciijns

inlirmitatc

Deo

niiseranle foruin nieiitita

iioslri

declinans

die

noctufine

domiiii

Jesu
(|no

Cliristi

am-

plector vesligia.

(ium iste palrinuininm nienm,

c\

illiislrainr,

(um
vehit

iiidigiiatione

ac

tnrpihiis

^ydololafris

exliauriat,
tani

me

(|nof|ne

inagain
ut
,

at(ine

sacrilegam custodiae
teniporalcm
spiritu

giavissiniac
Niliil

niancieniin

pavit,

inc
iiisi

vitain

ainitfere
niorti

snspicer.
In

snperest

nt

aiiiisso

snccnmbani.

(|ua

niorle nieac,

licet giorier,

taineii

inea meiis valde conteritur,

,

(|iiia

opes
,

(|uas

Deo devoveram
mei.

fnrpibus

coiisumniitnr.

Vale

vir

Dei.

mcmentoqnc
tiirberis
in

Cui (aisogoiins respondit:

(jnod
fibi

vide, (|uod non con-

hoc,

pie

vivcnfi

iiiferaiitiir

adversa,

iion

cniin deciperis, sed probaris; cito

ad

tc placiluni fcmpiis -)Clirislus

convertet ef (piasi post noctis fcnebras (loridnin Dei Innien adspiiics

ct post giaciei IVigus

aurea

tibi

tcinpora ac serena succedent. Valc

ciiin

in

domino

el

ora pro
ut vix

nie.
ei

DeirK|ne

beata Anaslasia

sic

iii

cnsfodia

artarctnr,

panis qnadrans daretur,

cxistimans sc mori(^on,

turam

sancto
(Jlirisfi

(^risogono

cpistolam

in

hacc verba scripsit,

vcnit

fessori

(Irisogono Anasfasia.

Finis

corporis mei

nt

egredienlem
(|uac
cst,

aiiiniain

ipse snscipiat, pro

ciijus

amore
ille

ista suslineo,

ex orc hiijus vctnlac recognoveris.

ut

Cni

rcscripsit: super-

lunien

tenebrac

antpcedant:

sic

ctiain

post
IJno
vel

infirniifatein
finc

salus revcrfifnr et vifa post

morlem
ct

proinittitnr.

concln

dnntur ct advcrsa hnjiis inundi

sperntio
vel
laetis

prospcia,
rnnni

nc

tristibus
csf
,

dc(|iio

clalio

doininelnr.

inare

in

|1

Viilfo

Miii.-innr

lcKiliii.

!)

\oiiipii

li

i .1 1

ii

oiiiili;!

Kd.

Ci

ti(p-

<

LXXII.

Dc

saucta Catljeriiia,

789

iiavicuiae torporis iiostri veliHcant cl siib uiio coi|)Oiis gubeiiialoie

animae nostrae
fortissiinis

iiaulico

funguntur

oflicio.

Quoiunclaii! igilur iiaves

")catenaruin

nexibus solidatae crebros aequoris conci-

tatos fluctus illaesae praelereunt, ({uorundani vero fragiles juncturae

lignoriim eliani in tranquillo vicinnm

autein
el
te
,

iiiorti

coiiKciunt cursuni.
tota

Tu

(Iliristi

lainula,

crucis

tropaeuin

nieute

constriiige

ipsain

praepara ad opus Dei,

Igitur U^ocletianus Aquilejae

partibus positus caeteros christianos occidens

sibi

sanctuin Ciisogonuni
potestatein
,

praesentari jussit.

Cui cuin diceret:

accipe

prae

fecturae tuac el consulatum generis tui et sacrifica Diis

respondit

Crisogonus: unuin
liituin

Deuin

in

coclis adoio

et dignitates luas quasi

seiiteiitia

conteinno
ducitur et

Data
ihideni

igitur

snper

eiini

ad

queiidani

locuni

protiiius

decollatur
capile

circa

annos domini

CCLXXXVII,
hepeli^it.

CuJHS

corpus

cuin

sanclus

Zelus piesbiter

CAP. CllXII.

(167.)

I>e i^aiicta Catlieriiia.

Catherina dicitur a catha, quod est uiiivcisum, el niina, quasi
univcrsalis ruina;
corruit.

omiie eiiim aediliciuni dyaboli

iii

ca universaliter

Nain

in

ea corruit

aedilicium

superbiae per liuniililatem,

,

quani habuit, carnalis concupiscentiae per virginitalein

vavit
,

quani ser-

cupiditatis

mundanae, quia
;

oiniiia
.sibi

mundana

despexit.

Vel

(;atherina quasi catenula

ipsa eniin

per boiia opcra quaiidain

catcnam

fecit,

per quain usque ad coeluiu adscendit,

Quae quideni

catena sive scala quatuor giadus habet, qui sunt innocentia operis,
niunditia cordis,

despectio vanitatis et loculio veritatis

quos pro-

pheta per ordinem ponil dicens: quis adscendet in montem domiiii

ctc.

Et respondet:
iti

innocens manibns

et

inundo corde,

qui

iiou

accepit

vano animain suam,

isti

iieque juravit in dolo proxinio siio.

iii

Qualiter

auteiu

quatuor

gradus

beala Catherina

fuerunt,

palet cx legenda sua.

(^atherina

Costi

regis

tilia

oniiiibus

libeiaiium

artiuin

studiis

erudita
1) Alii

fuit.
Cii r
i

Cuni autein
II

Maxentius impcrator

oniiies

tam

divites

r u

iii

Ipguiif.

790

Cop. CLXXII.
ail

De

saucta Cathetina.
,

quain paupcrcs

Alcxaiitlriain convocaret, ut jdolis inunolarcnt

ct

cliristianos iinniolarc nolcnlcs pnnirct, Calherina, cnin essct

annorum

dccem

et octo ct in palatio divitiis et pueris plcno sola rcinansisset,

et cantantiuin

audicns aniinalinin divcrsoruni niugitus

illuc

plausus inisso

nnnlio

inquiri

jussit

celcritcr,

quid

hoc

essct.

Quod

cuin

didicisset,

assnintis

aliquihus

de palatio signo crucis

se inunicns
i

illuc acccssil ihique inultos christianos inclu inortis

ad

sacriiicia dni

conspexit.

Quac

vchenicnti dolorc cordis sauciata ad iinpcratorein

ct sic ail:

audaclcr sc ingcssit

sahitationein tihi profcrrc, inipcrator,

ct ordinis dignilas et rationis via

praemonehat,

si

creatorcni coc-

loruni agnoscercs ct a Diis aniinum revocares.

Stansque antc januam

')

templi

pcr varias conchisiones sjllogismorum allegoricc ct

,

ineta-

phorice

discrtc ct myslicc multa

cum Caesare
hacc
incassum

disputavit.

Deinde
sapiciiti

rcdicns ad
pioferre

communc colloquium
,

dixit:

tibi

tanquam

curavi

nunc

autem

quare

congrcgasti
Miraris hoc

hanc
tcin-

multitudinem ad colcndam stultitiam jdolorum?

plum manu artificum operatnm

Yelut
terrain

miraris
crunt.
iis

ornamcnla prctiosa, quae

Rrirarc

pulvis
,

ante

faciein

vcnti

potius coelum

ct

niarc

et oninia,

quae

in

sunt; niirare ornanicnta coe-

lorum

solcm vidclicct
iiiilio

et luiiain et stcllas;

mirare faniulatum corum,

ct dic

qualllcr a nuiiidi

usqnc ad lincm nocte

currunt ad occi-

dcntcin ct rcdcniit ad orientom iiec uiiquam fatigantur, ct

aniinadvcrtcris
,

cum hacc

iiitcrroga ct disce

quis

sit

corum polcntior; cum

ilii

autcin ipsuin ipso doiiaiite iiitcllexeris nec siniilem

lueris,

iiivcnire va-

ipsuni adora,

ipsuin glorifica,

ipsc

ciiini

cst

Dcus Dcoruin

ct doininus domiiiaiitiuin.
riina disputnssct
,

Cuniquc de

filii

intarnatioiicsapiciitcr plu-

stupcfactus (iacsar iion valuit ad hoc rcspondcrc,

dixit
lioc

landcm
iinirc

ad

sc

revcrsus
ct

ad

cani

siiic,

niulicr,

siiie

nos

sacrihciuni

post

lihi

rcspoiisa reddcmus.
diligeiitia custodiri,

Praeccpit

igilur, cain ad palatiuiii diui cl

ciiin

admiians

niniiuni cjus pnidciitiain ct corporis pulchritudincm. Erat

cnimspcciosa

.valdc ot incrcdibili pulchritudinc omniuin ocnlis adniirahilis vidcha-

tur et gialiosa.

Veniciis igitur Cacsar ad palatium dixit Calheriiiac:

,

audivinius tuain eloqucntiam ct mirati sunuis tuam prudciiliam

iii

scd

Deoruin

sacriiiciis
iiiitio

occupali omiiia plcnc intclligcrc iicquiviinus,

progciiicin
,

nuiic

autcm ah
ad
lioc:

tuam rcquirimus.
tc

Et saiicla Calc

thcrina

scriptum csl

iicc

collaudcs

iicc

culpavcris

1)

Alii

111

11

)ii

ir

l<'yiiiil.

Ca^j.
i|)ot';

CLXXII.

De

s.iiuta

C^atlieiin.i.

7Di
lameii

hoc

rHciiint stiilti, qiios

glojia vexat iiianis.

lionliti-oi

nieam progeniciu

noii

tuinorc jactantiae,

scd

luiinilitatis

ainoie,
iii

cgo

cniiu suni (iathcrina Costi

ct

rcgis unica Klia,

quae,

quainvis

purpura nata hacc

fugi.
tajiicn

lihcralibus

disciplinis
et

non

niediocritcr instiucla,

oninia contcnisi

ad doininuui Jesuin Christuiu conncc

tc

Dii

autem,
inleliccs

quos colis,
taliuiu
,

ncc alios juvarc possunt.

quibus advocata
iii

igitur

^dolorum

cultorcs,
noii

ucccssitate non adsunt

in tribulationc
si

succnrrunt, in pcriculo
tolus inundus crrat
in

non defcndunt!
ct lu sola

Cui rex:
dicis;

ita est,

ut dicis,

vcruin

cum tamen omnc

si

verbuiu
si
,

orc duoruni
virlus,

vel Irium tesliuin confirinetur,

angclus csscs,

coclica

adhuc
gilis

tibi

neino crcdcrc dcberct,

quanto ininus
ne,

cuin

femina fraa
furorc

essc
te

probaris!
pcrmittas,

Cui
ut

illa:

obsccro

Cacsar
stet

tuo
dira.

vinci

in

sapiculis
si

animo non

turbatio

Sic nainquc pocta ait: tu

animo

rcxeris, rex eris, si cor-

pore, servus.

Et rex: ut video, pcstifcra calliditate nos illaqueare

iiitc

disponis, duin pcr cxcmpla philosophorum scrinoncm protraherc

ris.

Yidens autcm Caesar, quod cjus sapicntiac obviare non possct,

,

inandavit occultc pcr littcras

ut omiics graminatici ct rhetores

ad

praelorium
cepturi
,

Alcxandriac fcstinantcr vcnircnt immcnsa muncra reconcionatricem virgincm suis asscrtionibus supcrarcnt.
igitur

si

Addutti
mortales

sunl
in

de divcrsis provinciis

oratorcs

qui

orancs
iiitcr-

onini

mundana snpicntia

cxccllcbant.

Quibus

rogantibus,

cur

de tam rcmotis parlibus cvocali

fuisscnt,

(lacsar

rcspondtt: est apud nos

parabilis,

quaedam puclla scnsu

ct

ct

prudcnlia iiicom

quae omncs sapietites confutal

(iuam
si

Dcos omncs dacmoncs

esse affirmat.
pria redibilis.

superavcrilis,

cum honore niagno ad pro

unius degencrcm puellac

Ad haec

unus indignatus stomachanli voce rcspoudit:

,

o inagnum imperatoris consilium

qui ob

conflictum sapicntcs mundi dc rcniolis partibus advocavit,

cum unus

cxnostris clienlulis eain poteral levissime confutarc. Etrex: polerain

quidcmhanc

vi

ad sacrificandum impellerc aut pocnis cxstinguere, sed

inelius judicavi, ut vestris arguinentis pcnilus confutctur. Cui illidixc-

runt: adducatur coram nobis puclla, ut sua tcmcritateconvicta nun-

quam
sibi

sc sapicntcs vidisse cognoscat.

Scd cum virgo certamcn, quod

immincbat, didicissct, totam sc domino commcndavit ct ccce anct,

gelus domini adslitit sibi

ut constanter starct, admonuit asserens,

illa

quod non
convcrsos

soluin

ab his vinci non polerit, scd iiisupcr

ipsos

ad palniam marliiii dcslinabit,

Ciim crgo coram orato-

792

Coii.

{'lAXII.
dixil

De

hiincta

Catheiliia.
toiitia

libiis acUiiicta fiiissel,

iiiipcialori

(juali jutlicio

unam

puellani

quinquaginta

oralores

oppcnis, quos

et

pro

victoria re-

niuncrandos
Erit

proniittis, et nie sinc

spc mcrccdis pugnarc compellis ?

qui
cst

tainen

nicrccs

inihi

doniinus Jcsus ('hristus,

spes et
ticri

corona pro

sc

ccrtantiuni.

Vcruin

cum oratorcs Dcum

virgo etiam hoc

lio-

minem aut

pati inipossibiie dicerent,

a gcntilibus
!

pracdictum csse ostcndit.

Nain Plato adstruit Dcuin circumrotnn-

dum

ct

docurtatum.

Sihiiia

qnoque

sic ait:

fclix

ille

Dcus, ligno

qui pciidcl ab allo.

Cuni igilnr virgo cuin oratoribus sapicntissiine

illi

disputarct ct eos apcrlis rationibns confutarct, obstupclacti

ct,

quid

diccrcnt,

non

invenicntes

muti

penitus

sunt

clTccti.

Tnnc

impcrator contra cos nimio furore replctus incrcpare cos coepit,

cur ab nna
i)uclla

tam turpitcr se
,

vinci pcrmittercnt.

Tunc imus

inagistcr alioruui sic ait: novcris

impcrator,

quod nnlius unquatn

ante nos starc poluit, quin continuo vinccrctur, hacc autcin puclla,
in

qua

spiritus

Dei loquitur,

sic

nos

in

adinirationcm convcrtit, nt
pciiitus

contra Clirislum aliquid

dicere

aut

omnino nesciamus aut

,

forinidcnius; undc, iiiipcrator, constanlcr fatcmur, qnod

babiiiorcin
tulcris
,

nisi

pro-

scntenliam

de Diis,

quos nsque modo colnimus, protonvcrtimur.

in

ccce
niniio

omnes
furore

ad

Chiislum

Audiens
civitatis

hacc

t^rnnnus

sncccnsus
ipsos

omiics

medio

concrc-

mari jussit,
cfTccit ct

at

virgo

tonfortans

ad niartirium constantcs
,

dc

lide diligcntcr inslruxit.

:

Et cum dolcrciit
iic tiincalis,

quod sinc

baptismo dcccdcrcnt, virgo respondit

quia cfTusio vestri Cuin crgo signo

sanguinis vobis haplismus rcpnlnhilur

crucis muniti fuissent flaniniis injccti
ut ncc capilli
,

ct

corona.

ita aiiiinas

doniino rcddidcrunf,
aiiquo lacdcrciitur.
viigini loquiiur

ncc vcslimcnta coruin ab

igiic
,

iii

Cuin autcin a chrislianis fuisscnt scpulli

diccns:
in

l^raiinus

o virgo gcncrosa, juvcntuti

tuac consulc ct posl rcginam

palalio

mco sccunda vocaberis

cl

imaginc tua

in incdio civilatis

fabricala a cunctis vclut

ccre,
illc

Dca adorabcris.
amor

Cul virgo: desinc

talia di-

quac scclus
nica
,

cst ctiam cogitarc;

illc

cgo mcCliristo sponsain

illc

tradidi,

gloria

incns

dulcedo

ct

dilcctio

mea,

ab ejus amorc nec blandiincnla ncc tornicnla inc potcrnnt rcvocarc.

Tunc

illc

furorc

rcplctns jussit

cam spoliatam scorpionibus

cacdi

ct caesain in

obscuruin carccrcni tradi ii)iquc dicbus duodcciin famc

causis instantihus

cruciari.

Rcgc autem pro quibusdam

rcgina

cxlra

recuni
vir-

gionis tonlinia protcdcntc,

principc militiim
,

cjus nimio

amorc succcnsa

nominc Poiphjrio, incdia noctc ad cartcrcm

Cap. CLXXII.
giiiis

De

sancta Catherina.
vjdit

793
carccrein
iii-

properavit.

Qiio

ciim regiiia inlroiisset,

aestiinabiii clarilale fiilgentem et angelos plagas viiginis peningeiites,

incipiensqnc virgo aeterna

ei

gaurfia praedicavit

et

ad fidem con-

vertcns martirii coronam eidem praedixit sicque

usque ad mcdiain

noctem sermoncm protiaxcrunt.

Quae cum omnia Porphyrius audiet

visset, ad pedes virginis procidit

Christi recepit.

cura

ducentis

militibus fidem

Quia vcro pcr duodecim dies sinc cibo tyrannus esse

eam

jiisscrat,

Christus pcr hos dies, missa de coelo candida columba,

coelesti

eam

cibo

refovebat.

Deindc

dominus
:

cum

inuililudine
filia,

angelorura et virginum eidein appaniit dicens

torein

agnosce,
subiisti

crea-

tuum

pro

cnjus

noininc

laboriosura

coiiflictum,
sibi

constans esto, quia tccum suin.

praesentari jussit et videns
aestiinabat afniclam,
tasset,
ait:

Rediens igitur impcrator cam

,

eam splendidiorem
qnod eam

quam

tanto jejunio

putavit,

aliqnis in carcere snstenIlla

et

furore

replctus

custodcs torqucri praecepit.

,

vero

ego cibum ab homine non accepi

enutrivit.
et noli
(iUi

sed Christus
oro,

me
te

per aniii

geluin

imperator: reconde,

quod moneo,
non

corde tuo

dubiis respondcrc sermonibus;

et

quasi fa-

mulam possidere cupimus, scd regina potens

regno meo triuinphabis.
judicii

clecta
tu
,

dccore

in et

Cui

viigo:

attende

ct

obsecro,

examiiie

veridica

saiiclionc

decerne,
et

quem

niagis

cligere

debeo, an potentem, aetenium, gloriosuin

decorum

vcl iMfirmum,

mortalem
ail:

ignobilem et deformem.
tibi

Tiinc

imperator
ut vivas
,

indignatus
aut exqui-

duobus unum

elige

aut sacrifica,

sita

tormenta subi, ut pereas.

Et

illa:

quaecumque tormenta potes

sanguincm meuin Christo
ipsuin

cogitare,

ne difTeras
,

quia

carnem

et

offerre desidero

sicut et ipsc pro nie se

et

obtulit: ipse eniin

Deus meus, amator meus, pastor quidam praefectns

rotas serris
ut
tara

spoiisus nnicus nicns.

,

Tunc
quatuor

furcnti
et

regi

suasit

ut

intra

tiiduuin

fcrreis

clavis acuJissiinis circuinseplas praepararet,

eam tam

horribile

tormentuin dissecaret et caeteros christianos

terreret,

dirae inortis

exemplum

ordinatumque

cst,

ut

duae

uno

ordine

volverentur,

duae autein contrario iinpetu agerentur,

illae

ut illae

deorsum iacerando contrahcrcnt,

repugnantes sursum
exoravit, ut ad

devorando iinpingerent.
laudem
sui

Tunc virgo beata dominum

nominis et conversionem populi circumstantis ipsam mat ecce angelus domini molam
iilani

chinain dissiparet.

cuin tanto

impctn divcllendo concussit, quod quatuor millia gentiliuin intercmit.

Regina autcm

quac

desuper

hoc adspiciebat

ct

usquc tunc se

794
tclavciat
,

Cap.

CLXXU.

De

santta Catlieriiia.
ile

slatim dcscendcns ini|)cratoicin

tanta sacvitia
rcgiiia

(liiriu

incrcpavit.

Rex

autcni

furorc

replctus

cum

saciilican

tontcmnerct, jussit cam

extractis

prius mamillis ilecollari.

,

Quat
sc dore-!

cum ad martirium duccretur, Cathcrinam logavit

ut pro

minum

prccarctur.
libi

Quae rcspondit: ne

tinieas,

a Deo dilccia

gina, quia

hodie pro transitorio rcgiio comniutabitur aeternuii

ct pro mortali

sponso

tibi

immortalem acquires.
nc,

Tuiic

illa constant,

cfTecta toitores hortabalur,

quod jussi fuerant faccre,

mora

reutur.

Ministri igitur cxtra civitatcm

cam ducentes
Scquente

ferrcis hasli
ciiju;

libus mammilias ejus cvellunt ct post cajiut cjus praccidunt,

corpus Porphyrius rapicns sepclivit.

reginae quacstio
protrahi
ficrct ct

die, cuin

de corpon

multos

cx hoc ad supplicium tyrannui

in

jubcrct,

Porphjrius

prorumpens

mcdium

cxclaiiiavit

ego sum, qui

Christi famulara sepelivi et Christi fidera rccepi.

Tui

Maxentius amens cffcctus rugitum tcrribilcm emittens cxclamavit

mc

miscruin

ct

omnibus miscrandum, ccce Porphjrius, qui cra

ct totius laboris solatium
,

unicus animac incae custos

deceptus esl
e'

Quod cum

suis

militibus
ct

rcferrct,

illi

protinus

rcspondcrunt:

nos christiani sumus

mori parati sumus,

Tunc Cacsar

furort

cbrius praeccpit omnes cuin Porphyrio dccollari cl

corpora eoruu

canibus

dimitti,

Deiiule

Cathcrinam advocans
si

ait:

quamvis

arl(

magica rcginaiu mori

tio

feccris,
igitur

taincii

')

rcsipucris, prima in pala

offeres
,

mco

cris

hodie
illa:

aut

Diis

sacrificia

aut

capui

amittes.

Cui

fac,

quaccumque

anirao

conccpisti

paratan'

cnim

inc

vidcbis ad

omnia sustinenda,

Data

igilur supcr

cam

scn-

tentia decollari jubetur.

in ct

Quac cum ad Jocum dcducta

fuissct, crectic

cocluin oculis oravit diccns: o spcs ct salus crcdentium. o decu!

gloria virginum!

Jcsu

rcx bonc,

obsccro

tc

ut

quicumqui
quacunqui

passionis uieae mcmoriara egcrit seu in exitu aniinac vcl

iii

ncccssitatc nic invocavcrit, tuae propitiationis consequatur cffcctuin

Factaquc cst vox ad eam dicens:

cccc tibi coeli janua cst aperta,

vciii,

dilccta mea, sponsa

mcal

nam
de

ct his,

qui passioncin tuan

devotis mcntibus cclcbravcrint, optata pracsidia promitto dc coelis

Dcindc cuin
rmanavit
,

dccollata fuissct,

cjus

corporc pro sanguinc Im

illo

angeli autcui corpus accipientcs ab

vigiiiti

loco ad raontcu
ct

Synai itinerc plus quam dierura

rificc

dcduxcrunt
indcsincntcr

ibidcm hono

scpclicrunt.

Ex cujus

ossibus

ulcum

cmanal

J) K'J.

\'r.

iii-ifiiiif

iir.iclcrl

r c s

ii

ii.itri.i

'.11

ctc.

Cap. CLXXII.
quod
cunclorum
sivc

De

sancta Catlierina.

795
autcni

dcbilium

mcnibra sanaf.
qui

Passa est

sub

Maxentio

Maximino tjranno,
aulcm
Maxcnliiis

coepit

circa annos
et aliis

domini
,

CGCX.
Dicitur,

Qualitcr

pro hoc scclere

quae

commisit, punitus fucrit,

in li^storia

de invcntione crucis liabctur.

quod quidam monachus Rothomagensis ad montcm Synai

perrcxil ibiqne perseptcm annos inservitio beataeCatherinae dcvotns

pcrmansit.

Quam cum

instanlius exoraret, ut aliquid de corpore suo

')

habcre mererelur, subilo irrupit

Qui donum Dei laetus acccpit
Fcrtur quoque, quod,
ret et et

de manu

illius

unus

digitorum.

ad suum monastcrium deportavil.

cxsistcleiiiporis

dum quidam beatae Catherinac devotus

adjulorium invocarct, per proccssum
et
in
,

eam crebro

in sui

mcniis incuria resolutus

iuvocatione cessavit.

devotionem mentis perdidit

ct

ab ipsius

Qui

oratione positus vidit mullitudincm viriiitcr

ginum antc sc transcuiitium

splcndidior videbatur.

quas

una crat

quac caclcris

Quae cum

sibi

appropinquasset, facicm suam

(^iujus

operuit ct sic ante ipsum facic velata transivil.

ille

splcndorem cuni

nimium mirarelur
:

ct,

quae esset,

interrogarct,
oliiu

una cx

iis

ei

rcspondit

haec est Cathcrina, quain

cognoscerc solilus eras,

tc sic velala

nunc autein, quia cam cognosccrc non vidcris, coram

Jacie tamquam a te incognita perlransivit.

Notandura, quod bcala

in

Catherina miiabilis apparct

cloqucntia,
quinto in
tertio
in

iu

V:

primo

sapiciilia,
in

sccundo

in

constantia,

quarlo

mundilia

castitatis,
in

privilcgio

dignitatis.

Primo admirabilis apparct

sa-

picntia; in ipsa eniin fuit omnis spccics philosophiac.

ciiim

Philosophia
ct

sive

sapicntia dividilur in thcoricam

practicam

logicam.

Thcorica dividitur secundum quosdam

lcclualcm, naturalcm et malhematicam.

in tres partcs,

stilicct in iulel-

Habuit igitur bcala Catherina

,

sapicntiam intelleclualcm
cst
in

in

cognitionc divinorum
rhetores,

qua maximc usa

soluni

disputationc

contra
et

quibus

uniim

Deum
cst

verum esse probavit

naturalem
iii

Dcos omiics falsos cssc

convitit.

Sccundo

iii

cognitione

omnium inferiorum, qua maxime usa

imperalorcin
,

dispulatione
in

contra

situt
;

patet ibidem.

Tcrlio

inathemalicam
Hoethiuin

conlcmlu tcrrcnorum

haec cnira scientia secunduin

abstractione.

speculatur

formas

sine matcria in

Hanc

bcata Catherina habnit, quando animum snum ab omni materiali amorc

abstraxit.

Hanc

ciiim

se

habcrc ostendit,
sed

cum imperatori
pio verbis
:

inlcr-

1)

Ed.

Cr. oiiiittit praeposilioiieiii

:

receiit,

libri

unus dil*r.

;itoruni ofTprunt

uuus

fi

t i

us

digitoruin.

lleni oiiiitlil Ed.

verba:

dep orlay

il.

79G
icaiiti
qiiamvis

C;)p.

CLXXII.
cgo
onini

Dv
siiiii

Siiiuta

Callieiiiui.

ri'Si)oii(!it:
iii

Catheriiia Costi legis

inaxiine

iilia,
ciiin

(|iiae,

piirpuia iiata

etc.

Hac

usa

est

regiiia,

quamad

tonteintnin nniiuli etdespecliinisui et desideriuin regni aeterni

animavit.

Pratlica autein dividitnr

et

in tres partes, scilitet

iii

elhicain,

oeconomicain
lirmare
ct

pHblicam

sivc

politicain.
et

Priina docct inores in

,

sc virtutibus exornare

pertinct ad liomines
pertinet

secunda

docet

fainiliam

bcne

coinponere
ct

el

ad

patreslamilias,
et

tertia docet urbes cl populos

tinel

reinpublicam
etiain
,

benc regerc

per-

ad

rettores

urbiuiu.

Hant

triplitem
tuin

stieiitiam habuit
omiii

beata

(^alheriiia.

Primain eiiim liabuit

se

iiiornm
sibi

ho-

nestate toniposuit; setundani,

relicta fuit, laudabilitcr rcxit
;

tum familiam
tertiam,
tres

suain,

quac

inagna

cuin
,

impcratorem sapienter
stilitet
iii

instruxil.

Logica dividitnr

in

partes

demoiistra

livani,

probabilcm

et sophistitam.

Prima pertincl ad philosophos,

ad sophistas.
llanc etiam

sccunda ad rhctores

et dialccticos, lertia

triplicem scientiam habuissc vidctur,

rias contlusiones
et
in

cum dc ea
et

scribitiir:

per vadisertc

sjllogismorum allcgoricc

')nietapIiorice,
fuit

mjsticc mnlta cum Cacsarc disputavit.

eloquentia,
,

Secundo

admirabilis
in

habuit

eniin

eloqucntiam facundissiinam

prae-

dicando
tionein

sicnt patct in suis praedicationibus;

,

discrtissimam in ramir<aris

rcddendo
nianu
iii

sicut patet, cuni dicebat imperatori:

hoc

tcmphini
sicut

artifitum

fabritatnm
et in

suavissimam

in

attrahcndo,
sui suavitate

patct

Porphjrio

regina,
in

quos cloquii

ad fidem
rheloribus

altraxit;
,

enitacissiinam

tonvinccndo,

sicut

palet

in fuit

quos

tani

potenler convicit.
in

Tertio in constantia;
ipsas

enim constantissinia

ininis

illatis

qiiia

contcmsil

uiide

impcratori sibi minanti respondit:

gitarc, ne difPeras, quia cariiein et

quaecunique tormeiita potes to

sanguinem meuin

(ihristo

olVerie
cniin
(|uia
iii

desidero;
ine vidcbis

ilein:

fac,

quactunquc aiiimo concepisti, paratam

Secuiido
sibi in

ad oinnia suslincnda.
unde,

donis oblatis,

ea

rcspuit,

cum

impcrator

promitteret,

quod eani
dicere,

palatio

secundam

haberct,

rcspondit:

dcsine

talia

quae
((iiia

hcelus est cliam cogitarc ctc.

Tcrtio
cuin
fuit

in suppliciis

irrogatis,
et

ea supcravit,
rolain.

sicut

patet

posila in

carcerc

super

Quarto

in inunditia castitatis;

servavit enim castilalem inter

(Juiii(|ue

ea, inlcr

quac castitas
,

periclilari solcl.
stilicct

enim

suiit,

iii

(piibus
iii

castilas periclitatur

aflluenlia

rcsolvcns, opportuiiitas

dutcns, juventiis lascivivns, liberlas eirrenaiis, pulthiiludo alliiicns.

l)Alii:
III
'

oiiy

III

I'

Irmnil.

Cf\\).

CLXXIII. De

s.

Satiirnino, Perpetua, Felicltate etc.

797

Intor iiaec hcnta Catlicrina castitatcni servavit. Habuit eiiiin inaxiinain

arflitcntiain rcruin
,

utpotc qnac tain ditissiinis parentibus succcssit.

Habuit opportuiiilateni, utpote quac sicut doniina tota die inter suos
ranuilos vcrsabatur.

')Habuit ilcruin aetatein juvcnilein;

ct libcra in palatio
e.isct

itein sui

li-

bcrtatein

qiiia sola

reniansit.

De

his quatuor
divi-

dicitursupra: Cathcrina, cuin

tiis

ctnnoruni

XVHI,

in palalio

ct

pueris pleno sola rcinansit. Habuit cliain pukliritudincni, undc

dicilur:
iiium

quia

crat

speciosa valde et incredibili piiIchritHdiiie

videbatur.

om-

oculis

adinirabilis

Quinto

in

privilcgio digiiitatis,

quacdam

eniin priviicgia spccialia fiicrunt in aliquibus sanctis,

duni

dccedcrcnt, ut Christi visitatio,

olei
iii

quae

fuit

in

Johanne evangclista;
fuit

einanalio,

quac

fuit in

bcato Nicolao; lactis elTusio, quae

,

bcalo Paulo; scpulchri pracparalio

-^quae

fuit

in

bcalo Cle-

incntc; pelitionum cxaudilio,

quae

fuit in

bcata Margaretha, quando

oravit
in

pro

agentibus

sui

mcmoriani.
patct
in

Hacc autcin

omnia

fucniiit

bcata

(]athcrina,

sicut

legenda.

Dubitationcm autcrn
vcl

habcnl aliqui apud aliquos, ulrum

niartirizala
sit.

a Maxentio

a Maximino
scilicct

Tunc enim

tres

imperium tcncbant,

Con-

stantinus^ qui

ex successione palerna impcrium suinsit, Maxcntius

a practoriaiiis militibus
oricntis partibus
,

Maximiani
ct

filius

Romae Augustus
cfTeclus.

appcllalus

Maximinus

in

Cacsar

Sccunduin autciu
in

chronicas

Maxcntius Roinac

Maxiniinus

vero

oriente

contra

christianos tjrannidcm exeicebat.

Vidctur ergo, ut aliquibus placet,

quod

vilio scriptoris sit factuin,

utproMaximinoMaxcntius ponerctur.

CAP.

ClXXm.

(168.)

De

sancto ^atiirnino, ^)Perpetua,

Felicitate et alii^
isociis.
in

Saturninus ab apostolorum discipulis ')cpiscopus ordinatns

urbem Tolosanam

dircctus cst.

(iUm

autcin

ipso

ingredientc dae-

mones a responsis cessarent,

unus
nil

gentilinm

dixit,

quod

nisi

Saturninum occidereht, a Diis suis

I)

pcnitus oblinerent.

Apprc-

d. Vr.
:

oiiiittit

verba:

Habuit juTenilem.
3) I\ec. oniitlunl noniina
:

2) Ed. Cr. oiniltit

vorlin
4)

(lu.ie

exauditio.

l'erpetua

elc.

Vooeui:

episropus

omittit Ed. Tr.

798 Cap. CLXXIII. De

hendciitcs
igitnr

s.

Saturnino, Perpetua, Felicitate

sacrificare

etc.

SatHniinmn nolentoin

ad

pedcs

taiiri

ligaverunt euinque
capitolii

cum

stiinulis

agitanlcs a suinina arcc per gradus

capitc

praecipitaverunt sicque

confracto et

cerebro

ex-

cusso martirimn
rapientcs
in

feliciter consuininavit.

Oujus corpus duae feininae

profundo loco

propter mctuni gentilium condiderunt,

quod postca successorcs ejus ad locuin revcrenliorcin transtulerunt.

Fuit alius Saturninus
,

qucm Roinae
ct

praefectus diu in carcere

fustibus
et

ma-

ceratum in equuleura levari

caedi fecit,
collari

ncrvis,

scorpionibus

deindc

latcribus

adustis
doinini

deposituin

ab

equuleo

dc-

praeccpit circa annns

(iCLXXXVI sub Maximiano.

frater

Fuit et alius

Saturninus

apud Africani,
Revocato

sancti

Satjri,

qui

cuiu praedicto fiatre suo et

et Felicitate

sorore dicli Re-

vocati necnon et

cum Perpctua genere

tcmporc potissiinum
ut

nobili inartirium passus est,

rccolilur.
et
illi

quorum passio
consul
tirent,
iis

alio

Cuni

ergo pro-

dixissct,

jdolis

immolarcnt

nullatenns asscn-

in

carcerem missi sunt.

flens
;

Quod vidcns patcr Pcrpeluae ad

filia,

carcercm

cucurrit

dicens:

quid

fccisti?

dchonestasti

genus tuuin

nunquam

aliquis dc gcncre tuo in carccrcm luissus fuit.

in eain cuin

Cum

autem audivisset, quod christiana csset,

irruit
est.
iii

impetu

digitis

oculos

ct

ci

oculos

eruere

voluit

et

exclamans
visionem,

egrcssus

Vidit

autcm

beata Pcrpetua

hujusinodi

quani in crastino sociis cnarravit dicens: vidi scalam aureain mirabili

allitudine usque ad

coelum crectam

quae adeo angusta

In dcxtra
,

erat,

ut

nonnisi

unus
fixi

et

parvus adsccndere posset.

vero et
ut ad-

lacva crant

cultri ct gladii

ferrci liniati ct exacuti

ita

sccndcns circa vel infra sc nullatoiius rospiccrc possct, sed scmper

ad coeluin cum eroctuin slare oporlcbat.

et ingontis

Sub ea draco
quilibct

tcterrinius

forniac jacebat et prae timore

adscondcre for-

niidabat.
et

Vidit etiam Sat^ruin per cain adscciHlontcm usquc sursuin

respicientcm
sccuri

ad

nos

et

diccnteni

nc

timeatis
possitis.

hunc draconem, Hacc audicntes

sed

adsccndite,

ut

mecum

csse

oinnes gratias egcrunt,

quia se vocalos ad martirium cognoverunt.

Praescntati

igitur

judici

cum

sacrilicarc nollent,

fecit

Saturninum

cum
runi?

aliis

viris a
illa:

mulicribus scparari et dixit Felicitati:

habcs
tui,

vi-

Et

habco,
cuin

scd conleiniio.
infantcm
,

Cuiille: niiscrcre
utoro

puclla,
ait:

ut vivas,

maxime

iii

habcas. voluntalem
Pcriictuac

Ad qucm
cum
viro

fac dc

mc,

quidquid

vis

quia ad tuam

nunquam mc
ac-

traherc

valcbis.

Parcntos autom

boatac

currentes

iufantem

parvulum bcatae Pcrpetuae, qui adliuc lacta-

Cap.
haliir,

CLXXIV.
ot

De

snncto Jnoobo interciso.

oani

799

aildiixoriint
in

videns

pater staiiloin

antc pracfoctiini,

cadons

facicin dixit: filia nioa clulcissinia, niiscrcre nici et liiijus

niiserrinii
viri lui,

niocstissiniac niatris Inac ct liiijus

qui

post

tc

vivcre
tiliuni

non
ad

valcbit.

Pcrpctua vcro
ct

iinniobilis

stabat.
ct

Tunc patcr
niaritus cjus

colluin

cjus jactavit
ct

ipse

cl

niater

manns
nostri
,

tciienlcs
filia,

llcntcs

oscnlabantur

cam

diccntcs:

miscrerc

cl vive ncbiscnni.

At

illa

projicicns parvuluin et illos

ropcHens

ait:

disccditc

nic,

iniuiici

Dci

quia non novi

diutissinie

vos.

Videns vcro pracfcctus

iti

coruin

constantiam
duin

verberatos
csscnt dc

carcoro

posuit

saiicli

vcro,

plurinium

moesti

Felicitale.

quao octo mensibus

jaiu
in

praognans cial, pro ca cxora-

vcrnnt cl doloics

partus subito

cam
dixit

irruorunt pcperilque filium

vivum.
aiito

Cluidain voro de ciistodibus

,

ad cain

quid facics, cuin

?

pracfcctum vcneris
liic

si

iiunc tain graviter cruciaris

Respoiidit

Fclicilas:
tracti

cgo pro

nic patior, ibi

pro

me Dcus

patictur.
ct

Ex-

igitur

de caicerc ligatis

post

tcrguni

manibus

nudatis

nalibus per platcas ducuntur ct dimissis bostiis Sat^rus ct Pcipctua

a leonibus

dcvorantur.

Rovocatus

ct

Fclicitas

a lcopardis coinc-

duntur, bcatus vero Saturiiiiins glailio capite truncatur circa annos

doniini (JflLVI sub Valeriaiio ct Gallicno impcratoribus.

CAP. CHXIV. 69.)

De
Jacobus

^ancto Jacobo
cognomcnto intcrcisus
ct

interciiso.
nobilis gcnorc,

niartir

scd fide
fuit.

nobilior cx regione Pcrsarum

civitate

Elapc oriundus

Hic

e\ diristianissimis parentibns ortus cst et nxorem christianissimani

liabuit eratque notissimus rcgi

Persarum
niraio

et intcr

optimates priinus.
et

Accidit
lenduin

autem

ut

a principe

ainore

scduceretur
et

ad co-

ydola flecteretur.

Haec anteni mater

uxor

audicntes

protinus sibi scripseruiit dicentes: obcdicndo mortali dcscriiisti eum,

cnm quo

vita est,

placendo futurae cito

in

putrcdini descruisti seinct

;

pitcrnum odorem, veritatem

mendacium commutasti

mortali

obtemperans
ergo
nos

vivorum
a

ac
te

mortuorum judicem
futuras

reliquisti

novcris

aniodo

extrancas nec tecum de caetero

lias

aliqnatenns

inoraturas,

Cum

aulein

littcras

Jacobus legisset.

800

Cop.

CLXXIV. De

saucto Jacoho

iiiterciso.

aiiiare fleiis ait: si iiialer

mca, quae

ine geiiuit, et

uxor mea a

inc

extraneae

faclae
!

sunt,

qnanto magis a

me
se

extraneus factus

est

Deus mcus

Cnm

ergo pro errore suo

plurimum

afflixisset,

iiuntius venil atl

principcm, qui diceret, Jacobuin christianum esse,

qucm
cobus:

princeps
:

advocans

ait:

dic

milii,
iilc
:

si

Nazarcnus
es.

es.

Cui

Jacobus

etiain,

Nazarenus sum.

Et

crgo magus

Cui Ja-

absit

mc magum
Jacobus:
flans

csse.

Cuin

ergo

ei

multa supplicia
tuac,

minarctur,

dixit

non

inc

conturbant minae
furor

quia
cito

tamquam vcntus
pertransit.

supcr petrain
:

tuus

aures

mcas

Cui princeps
:

noli iniprudenler agcrc,

nc gravi inorte
di-

pcrcas.

Cui Jacobus
cuin

hoc non inors, scd somnus polius cst

rcsurrectio
tribuatur.

ccndum,
non
tc

post

modicum

Cui princeps:

seducant Nazarcni
impcratorcs
quia de
timcnt

dicentcs

niortem

esse
:

soinnum

quia

inagni

eam.

Cni

Jacobus

nos

mortcin

non
priii-

timcnius,

mortc ad vilam transire speramus.

amicoruin

Tunc

ccps
ut

de

consilio

hanc supcr Jacobuni

tulit

scntcntiam,

ad tcrrorcin alioruin membratiin Jatobns puniatur.

ex compassione supcr cum
flcrcnt
,

Cuin autcin
nolile supcr

quidam

illc

ait:

me
ct

flere,

scd supcr vos ipsos plangitc, quia 'cgo ad vitam pcrgo

supplicia

vobis

actcrna

debcntur.

Tunc

carnificcs

pollicem

nianus ejus dextrae abscidcrunt ct exclainans Jacobus ait: libcrator

Nazarcne

suscipc

ramum

aiboris miseiicordiae tuac,

vitis
,

nani

cul-

torc vincae
rius
ct

sarmentnm absciditur
Cui
carnifex:
si

ut potius gcrminct ct ubevis

,

coronetur.

asscntire

adhuc

tibi

parco

medicamcntum
(|uia,

adliibco.

Cui Jacobus: noiinc piospcxisti stipitcin

,

vitis?
iii

cum ampulaiilur saimcnta

ille

nodus, qui remanct,

suo tcinporc, cuin tcrra calesccrc

si

iiuipit,

pcr singula abscisioiiis

loca producit gcrmina;

ut gerniinct,

ergo

vitis

putatur vicissitudine tcmporis,

,

quanto inagis

fidelis

homo

qui

in

vera vitc Christo

compactus
bcalus

est!

Tunc accedcns
dixit:

carnifcx

sccundum abscidit digitum,

ranios,

antcm Jacobus

suscipc

duos

quos plantavit
triplici

dcxtera tua, doininc.

Abstidit cl tcrtiuin ct dixil Jacobus: dc

filio

tcntatione libcratus bencdicam patri ct

Iribus
ercptis

ctspirilui sancto et cuin

tibi,

dc

cainino

pucris

conlitcbor
(;lirislc.

doinine,
ct

ct

iii

choro inarliruin psallain

iioiiiiiii

luo,

Abscisns cst
,

quar-

tus et Jacobus dixil: prolcclor liliorum Isracl

dictioiK! proiiunlialns cs
digili
,

(|iii

iii

quarta bciic-

suscipe

scrvo tuo coiifcssioncm quarli

quiiilo ait: complcluiii est

lanqiiain

iii

Jiida biMicdicti.

Absciso

gaudiuin incum.

Tiiiic carnificcs dixcruiit ci:

parce jam nunc aniinac

Cap.
tiiae,

CLXXIV.

De

sancto Jacoho interciso.

si

801

ne pereas, nec contristeris,

nnam

inanuin aniiseris, (|uoniam

nniiti

snntnnain nianuintantnin hal)entcs

et nuiltis divitiis et lionoribns

ahnnclantes,
loiKlerc,

Beatus Jntobus

ilixit:

quaiiilo pastoics iiicipinnt

vcliiis

pccora

nuinquid dcxfrum tantnin

auferunt et sinistruin dicst, totuin

inittnnt, si
ainiltere,

ergo pccus

qnod

aninial brutuni

vnlt vellus

quanto niagis

ct

ego hoino rationalis nondcdigiiaborproDeo

inipii

occidi?

Accedentes igitur

ad sinistram inanum digitum

doininc,

ini-

niinnni incidcrunt et

Jacobus

dixit: tu,

cum inagnus

csses,

niiniinusct parvus pro nobis fieri voluisti et idcirco reddo tibi corpus
et aniinain,

quam

creasti ct proprio sanguine tuo rcdcniisti.

iii

Absci-

ditur scptiinus digitus etait: septics

dic

laudcm

dixi

domino. Absci-

dilur octavus ct dixit: octavo die circumcisus est Jcsus ct

circuniciditur

Hebraeus

oclavo

die,

ut

transeat

ad

legalcs

cacrimonias et

mcns

scrvi tui,

doinine,

transcat ab his iiicircumtisis cl toinqui,

natum habentibus praeputium

domine.
Inciditur etiaiu

ut

vcniam

ct

conspiciam facicm tuain,

iionus

digitus et ail:
ct

hora nona tradidit

in

Christus in crucc spiritum,

undc

cgo,

domine,

dolorc

noni

digili tibi confilcor ct gralias ago.

Inciditur dccimus ct ait: deci-

mus numcrus
Chrisli.

cst in pracccplis ct Jota priina liltcra cst noniinis Jcsii

Tniic

quidam

de

adstantibus

dixcrunl:

dilcclissimc
ut viverc

quoiidam iiostcr,
valeas
;

profitcre

Deuin lanlum coram consule,

suiit

licct

cnim abstisac sunt maiius tuac,

taiucn pcritissimi

medici, qui tuis doloribus valcant snbvciiire.

absit a

Qiiibus Jacobus dixit:

mc hnjusmodi ncfanda
et

siinulatio,

ncnio

cnim

mitlciis inanuin

suain

ad aratrum

respiticns rclro

aptus est rcgiio Dci.

Tnnc

indignati carnificcs accesseruiit ct polliccm pcdis dcxtii abstidcruiit

et

Jacobus

dixit:

pes

Christi

perforatus
et
ait:

cst

et

sanguis

exivit.

Absciditur secundus pcdis digitus

est prae
ibo.

magna mihi

dies

haec

omnibus dicbus; hodie quippe ad Dcuin fortem convcrsus

et tertiuin ct

Abscidernnt

antc ipsum projecerunt et subridens

Jacobus dixit: vadc,

tcrtie digite,

ad sotios tuos
ita ct tu in

et

qucinadmodum

granumtriticimultuin rructumaiTert,
sociis tuis requiesces.

novissimis dicbus cnni

:

Abscidilur quartus

et ait
in

quare

trislis es,
,

aniina

raea,

et

quare conlurbas
illi
,

mc

spero
et

Dcum

quoniam
Absciditur

adhuc confitebor

salus

vultns

mci

Dcus mcus.

quintus ct ait: nunc incipiain dicere ad dominuiu, quoniam dignuin

me

fecit sociuin

servis suis.

Tunc actedentcS ad pedein

:

sinistruin
,

digitum parvum absciderunt et dixit Jacobus

forlare,

digite

parve

coura-

quia

inagnus

ct

parvus nnam habent rcsurrectionem, 51

802
|)illiis

Cnp. CLXXIV,
capitis

De

sancto Jacobo interciso.

miiius

non

peribit,

(juanto

n sociis tuis,

miiiimo,

scparaberis?

Absciditur secuiulus et Jacobus ait: liestruitc vetcrcm

(loinum, qnia splendidior paratur.

Absciditur lertius
et

ait

Jacobus

tunsipnibus firmatur ')incHS.

nie,

Absciditur

quartus et ait: coufortft

Deus

veritatis,

quoniam

in te conlidil

anima mea
iniquitas.

et in

umbra

alaruin luarura

sperabo,
ccce

doncc transeat
tibi,

Absciditur et
vicies.

quintus

ct

ait:

me

domine,

inimoio

Tunc

aceedentes pedein dextrum absciderunt ct dixit Jacobus: nunc offc-

ram raunus
runt et

coelesti regi,

pro cujus amore haec patior.

et

Abscide,

pedcm sinistrum

beatus Jacobus dixit: tu cs

et

qui facis

mirabilia, exaudi

me, doniine,
misericordiae

saiva me.

Absciderunt dextram
atijuvcnt
nie.

nianum

ct

ait:

tuae,

domine,

Ad

sinislram ait: tu es Deus, qui facis mirabiiia.

Absciderunt dextrum
,

bracliium ct ait:
in vita

lauda,

aniina

mea, doininuin
,

laudabo dominum
Absciderunt
et

mea,

psallain
et

Deo mco
ait:

quamdiu fuero.

bracbium sinistrum
iiomine
doinini

circumdcdcrunt
in
iis.

me

dolores mortis, in

vindicabor
,

Tunc

accedcntes

absciderunt

suram dcxtri cruris

cobus
inclTabili

scindcntes usque ad fcmur.

Tunc bcatus Ja-

dolore gravalus cxclamans ait: domine Jesu Christe,

inortis.

adjuva me, quia circunulederunt me geiuitus

iicibus
:

Et

ait

carni-

carne nova me dominus induet

ncquibunt.
Jain
carnificcs
in

quam
,

vestra vulnera

ma-

cularc

defecerant
cjus

co

quod a prima

hora

dici

nsquc ad

^)nonain

incisione

sudassent.

Tunc

iterum accedentes sinistri cruris snram abscidendo usque ad femnr

cxtraxerunt.

Tunc exclamans beatus Jacobus

dixit:

dominator dodigi,

minc, cxaudi
tos
,

me scmivivum
non habeo
,

vivoruiu ct

mortuorum dominus;
,

doininc

ut ipsos ad tc porrigam
inci truncati et

ncc manus

ut

cas ad tc cxtcndara

pedcs

genua demolita,
casura
doinus

ut tibi
ablatis,

genua

flccterc

non valcam,

ct

suiu

vclut

quibus suslcnlatur,
ct

columnis;

exaudi me,

dominc Jcsu

Christe,
carnifi-

cduc de carcerc aniraam.

accessit
ct

Hacc cum dixisset, unus de

Christiani
igitur

cibus

capnt cjns amputavit.

occultc

accesscrunt et corpus cjus rapientcs honorifice sepelierunt.

cst

Passus

autem

calcnd. Dccembrcs.

1) Eil. Fr.

l<'Kit

m e n 5.

2) Alii logiinl:

novain.

Cap.

CLXXV.

De

sancto Pastoie.

803

CAP. CIXXV.

(170.)

De sancto Pastore,
Sanctus Paslor
afnigcns
niiilta

in

creuio

iiuiltis

aiinis in abstinentia

inagna sc

sanctitate et religione pollebat.

Cuin autem inater

cjus ipsuin et fralrcs cicsideraret viilerc, sed non posset, obscrvavit

diera
et
illis

ad ecclcsiain cuntibus
et

protinus
in

se

iisdcin

obtulit.

At

illi

tugientes

cellaiu

intrantes

ejus

facieiu

clauserunt

ostium. Ula autcra ante ostiuin stans

cum

niinio iletu clamabat,

sic

Pastor
vctula?
volo
iion

nutcm

ad

ostiiiin

veniens

dixit

ci:

quid

clainas,

Quae audicns vocem

vos vidcre,
filii

cjus anipiius

ciamabat
si

flens

et diccns:

mei.

Quid cniui

vidcam vos?
,

Numquid
tota

ego sum mater vcstra, quac lactavi vos plcna?

C^ui filius:
si

ct

jam

canis

sum
Quac

hic

nos

vis

vidcrc
,

ant in alio scculo?

illic,
filii.

respondet:
si

non vidcro vos h*c

ferre

vidcbo vos
hio

Qui ait:
procul

acqiianimiter

vales,

ut nos

non videas,
et dicens:

iliic

dubio

nos

vidcbis.

Quae

discessit

gaudens

si

vos vi-

sura sum

illic,

nolo vos vidcre hic.

Judcx provinciae cuin abbatein

liliuin

Pastorem vidcre cuperct, sed nequiret,

sororis suae
:

tamquam

lualefaclorcm tenuit ct in carcere posuit dicens

et

si

Pastor vcncrit
igilur

pro

eo

intercesserit

cum dimittam.

Mater

pueri

ad

ostiuin scnis plorans, duin ille sibi nil rcspondit, ait: ct si viscera

ferrea

habcs

ct

nulla
te, et

compassione

moveris

saltciu

miseratio
Ille

sanguinis tui flectat

quod nnigcnitus
noii
,

niihi exsistit.

autem
dolet.

mandavit

ei:

Pastor

filios

generavit
ci

')ct idcirco

non

Qua cum
et

dolore discedeutc

dixit

judcx: saltciu vcrbo jubeat

rcmandavit dicens
habclur,
fac.
:

ego eura dimittam.

lUc

autciu
si

ci

examina
protinus

causam secundura lcgcm

flioriatur, -)si

ct,
,

dignus morle
placet tibi
,

non autein

quomodo

Doccbat auteiu
et discretioncm
et discretio
si

fratres sic dicens: cnstodire ct sc

ipsum coasiderare

habere, operaliones sunt animacj paupertas, tribulatio

sunt opcrationcs solitariae vitae.
tres viri

Scriptum est eniin:

fuerint hi

Noe

Job

et Daniel etc.

Noe personara habet

libcr

nihil possi-

deutium, Job tribulatorura, Daniel discretorum.

Si duas res oderit

inonachus

potest ab

hoc mundo

essc.

Et qucierenti

fratri,

1)

Veiba; el

dolel

omittil Ed. Tr,

2) ViilgO:

sin.

51

804

Cap.
:

CLXXV.

De

sancto Pastore.
Si vis rc

quac essent, dixit

canialis rcpaiisatio et vana gloria.

quiem invenire
quis ego

in

hoc saeculo

ct

in

futuro,

in

omni causa

dic:

sum

? et:

non judices quemquam.

Cum quidam

frater dc

coiigregationc ofTendisset, abbas dc consilio cujusdam solitarli

eum
ad

cxpuUt.

Qui cuni quasi flendo desperarct

abbas Pastor cum

se adduci fecit,

qucm benigne consolans

misit ad

illum solitariuni

dicens: audicns dc te vidcre te desidero, faliga igitur te usque ad

nie.

Qni cum venisset, dixit Piistor: duo homiucs crant, qui ambo
;

habebant mortuos suos

plorare
in

reliquit

autem unns mortuum snum

solitarius

et abiit

mortuum
ejus

altcrius.

Quod

andiens
quidani

et

inteliigens

sernionc

compunctus

est,

Cuni

frater

Pastori

dixisset, sc

perturbatum esse

et locuni vclle desercre,

eo quod quac-

dam verba de quodam

fratre audivissel,

quac cum non aedificaverant,

llle

dixitPastor, ne hacc verba crederent, qula vcra non essent.

veni

vera esse asserebat, quia frater Fidclis ca sibi

rctulit.

Cui Pastor:
,

non

est fidclis,

qui tibi

dixit,
:

quia,

si

lidelis

cssct
IIIc

nequaquam
autom
inter-

sibl talia diceret.

Et

ille

cgo

vidi oculis ineis.

rogatus dc festuca et de trabe, quid essent,

rcspondit dc festuca,

quod festuca csset, dc trabe, quod trabs

in corde tuo,

esset.

Et Pastor:
illius

pone
autcm

quia pcccata tua sunt sicut hacc trabs,

velut

hacc
,

parva festuca.

Frater quidani

qui

peccatum grande
si

fecerat
esset.
ait:
illc:

volcns poenilcre triennio interrogavit Pastorem,

multum
jubcrct,
dies
et

Qui

dixit:
est.

multuin

est.

Et quaesitus,

si

annum

multum

Adstantes aulcin Et adjecit: puto

,

diccbant usquc ad

XL

niullum est.
et

quod,
ct

si

ex toto cordc hoino

pocnitucrit

peccatuin non iteravcril,

Intcrrogatus de
illo

poenitcntiam Iriduanam
fratri

suscipict dotninus.

vcrbo: qui irascitur

tc

suo sine causa etc, ait: ex omni

tuus
,

re,

qua

gravare voluerit fratcr

tibi

ne
ct

irascaris adversus
si

euin,
,

doncc oculuin dcxtnim

sibi

ex-

Irahat,
aliquis

alitcr

fcceris

sine causa

irasceris;

si
ei.

autem
Dixit

te

voluerit separare

a Deo,

pro hoc irascere

iteruin Pastor: qui qucrulosns cst,

in

monachus non
cst;

est; qui malitiam

corde suo tenucrit,

cst;

monachus non
maluin
,

qui iracundus cst,

mo-

nachus non

qui

pro

inalo rcddit,

nionachus non est;

qui

qui clatus et vcrbosus cst

nionachus non est;

,

vero vcrc cst

cl ti-

monachus, scmper

cst humilis
ct
,

niansuelus

caritate plcnus

morem Dei
qaiescat,

scrapcr

ubiquc prac oculis habct,

sunt trcs
in

ut

non pcccct.

Dixit itcrum,
alius

quod

si

unum, cx quibus unus bene

agat,
tcrtius

autem infinnetur

ct gratias

vcro

mi-

Cap.
iiisler

CLXXVI,
ex
sinceia

De

sancto Jolianne al)bate.

Iii

805
velut

ejns

sil

voluntate,
frator

tres

similes sunl,

sint

unius

operis.

Cum qnidam
Iiabens
in

sibi

conquereietur,
,

quod

inultas

cogilaliones
dicens:

ipsis

periclitaretur
et

eum sub acre

vcntum.
potes,

tuido
ait:

ejecit

expande sinnni
Et
ille:

appreliende

Qui
ne

non

possuin.

nec

cogitationes
iis.

proliibere

inlroeant,
fratre,

sed

tuum

cst

resistere

Interrogatus

a
iit

quodani
post tres

quid de hereditate sibi diniissa faceret, dixit,

dies ad se redirct.

Qui cuni rcdiisset,

si

ait illi:

si

dixero,

da eam

)clericis,

facicnt inde convivia;

dixero,

da cain parentibus,
eris.

non est

tibi

inerces;
vis
,

si

dicain,

da cain pauperibus, securus Hacc

in

Quicquid ergo
palrum.

fac,

ego causain non habco.

2)vitis

CAP. Cl\XI. (171.) I>e tsancto Joliaiinc abbate.

Johannes abbas, cum Episius pcr annos quadraginta
habitasset
dixit
sol
,

in

ercmo
Et

interrogavit

euin

quantum

ex

hoc

profecisset.

3)johannes:

ex quo coepi solitarius esse, nunquam

ine vidit

manducantem.
ibidcni
,

Et *)ille: ncc
,

me

irasccntcm.

Simile vero leabbati

Hilarioni

gitur

quod
ille

cum Epiphanius cpiscopus

ignosce
niilii
,

darct carnes,

ait:

quia,

ex quo accepi habitum

hunc, non mandncavi quidquid occisum.

accepi habituni huiic,

Cui cpiscopus: cx
qui

quo

non dimisi aliqucm dormire,

nec

advcrsum

me
Cui

aliquid haberet,
ille:

dormivi Iiabens aliquid adversus aliqucm.

mclior
cs
,

ignosce niihi, quia

quam cgo.
operari,
et

Volens Jo-

hannes

ad siniilitudinem angelorum
se

nihil

sed Deo sine

intcrmissione vacare,
in

ipsum cxspoliavit

unam hebdoinadcm
ostium fratris sui

ercmo

fuit.

Cuin autem farae periclitaretur et aculeis muscaruni

totus

ct

vesparum

vulncrarctur
ille:

rcversus

ad
ille:

pulsabal.

Ad quem

quis es tu ?
;

Et

cgo sum Johannes.

angelus faclus cst
Et non

Frater autem dixit: nequaqnam

et

Johannes
Et
ille:

cniiu

inter

homines ultra non

est.

cgo vere sum.

aperiens
1)

ei dimisit euin affligi

usque mane,

Postea apcriens dixit:

legitur;

2) Vulgo el lilc el in seqiienliljiis caiip. Ed. Pr. praeferl ecclesiae. 4) Ed. Vt. praefert: Jolianaes. vilas. 3) Ed. Pr. praeferU ille.
:

806
si
si

Cap. CLXXVII.
es,

De
iteruni

sancto
opcrari

Moyse
,

abbate.
pascaris
ct
ille

homo

opus Imbcs
,

ut

vivas

autcin angclus cs
,

quid

quacris inlrare cellam?

Et

dixit:

io-nosce mihi

fratcr,
ut

quod pcccavi.

(^um autcm moreretur, roga-

vcrunt

cum

fralres,
sibi

aliquod verbum saiutarc ct compcndiosum loco

hereditalis

rciinqucret.

Qui

ingcniisccns

ait:

nunquam

lcci

propriam voluntatcm nec aliquid douui, quod prius ipsc non leccrim.

Haec

in vitis

patruni.

CAP. CIXWII.

(172.)

De
Moyses abbas

sancto JTIoyse abbate.

dixitfratri petenti a

sesermonem: sede

in cclla tua
irc

et docebit te univcrsa.

Cum

quidani senex inbrmatus in

dixit
ci

Aegjptum
iion

vellet, ne fratres nirais gravaret,

abbas Mojses:

va-

das,

quoniam
cst

in fornicationem

casurus
ct

es.

Qui conlristatus
isla

dixit:

mortuum
ivisset
ct

corpus nieum

tu

niihi

dicis?
,

Cum
ille

ergo

quacdam virgo cx dcvotionc

violavit.
in

sibi

serviret

conva-

lescens
in ulnis

eam

Quae cum
dic

lilium

pcpcrisset,
,

senex puerum
in

accipicns

niagnac fcstivilatis
fralrum
intravit.
lilius est

quac crat
V,\un

Sixti

ccclesia,

coram

niultitudinc

antem omnes
;

flerent, dixit;

vidctis infantcm

hunc?

inobcdicnliae
,

cavete

ergo vobis

fralrcs,

quia

in

scncctutc hoc fcci

ct
est.

orate pro me.

t pergcns ad cellam ad pristinum statum reversus

scnex
in

Alins quoquc

cum

dixisset

alteri:

mortnus sum
nani

illc

dixit:

non conlidas

te,

donec cxcas de corporc,

cst.

si

dicis,

quia morluus cs,

Sathanas tamen mortuus non

Cum

frater

pcccassct,

miscrunt

ad abbalcm Mojscn, qui acccpta sporta plena arena venit ad cos,

Qucm cum
judicarc
Siniile

fratres, ((uidnani

hoc cssct, inlcrrogarent, dixit: pcccata

ct

raca sunt post nic currcnlia ct non vidco ca

vcni
fratri

hodic alicna
pcpcrccrunt.

pcctata.

llli

aulcm

hoc

audicntcs

lcgilur

dc

abbatc Priori,
illc

Nam cum
taccbat.

fratrcs

de

quodam

fratre

cuipabili

loqucrentur,

Cum

crgo

acccpisscl

sacculum

plcnum arcna rclro

quid

ct

de cadcm arcna niodicum anlo se

dixil:

ferrct, intcrrogalus,

lioc cssct,

mulla arcna sunt pcccala

iis

mea, quae post me fcrcns ipsa non considcro ncc pro

modica vcro arcna sunl pcccata
fralris anlc

dolco,

mc

posita.

quac scmpcr

Cap. CLXXVIII.
considero ct
ipsiirii

De

sancto Arsenio abbate.

807

jiulico, ciiin

tamen peccata nica ante me senipcr

et

portarc ileberem
(hini

cl

dc ipsis cogilare

pro

ipsis

Deuin rogare.

abbas Moyses factus fuisset clericus

dixit
ei

et imposuissent ci supcr-

IiHinerale,
illc:

episcopus:

abbas

faclus

est candidatus.

Et

M^i foris, doniinc, puipura, utinam intus! Volcns autemepiscout,

pus euni probare, dixit dericis suis,

ipsuni

quando ad

altare accederet,
lo-

cum

ijijuria

expellerent, deindc
Piojicientcs autem

eum sequentcs, quidquid cum cum liomo nou

Hacc
iti

qucrctur, audircut.

foras dixcrunt: beiic libi

sis,

fcccruut cineratae et -)caccabatae, quia,

tc in tnedio

quare

hominum dare praesumsisti?

vitis

patruin.

CAP. ClXIVm.

(163.)

De
igitur

isancto Ariseiiio ')abl>ate.

in palatio

Arsenius cuin adbuc

consislcrct et

ut

ad salutcQi

diiigerctur, oraret, audivit:

fuge homincs et salvaberis.

Accedcns

admonachalemvitam

et

ibidcmoransaudivit: Arseni, fuge.tace,

quiescc.
fratres

Lcgilur enim ibidcin de hac quicte appetenda, quod, tres

cura
facti

fui&sent

nionachi
infirinos

unus

clegit

discordaiitcs
in

ad

paccm reducere, secuudus

quicscere.

visitare,

terlius

solitudinc

Primus igitur laborans propter

lites

hominum non
,

poluit

oninibus placere et tacdio victus venit ad secunduin

quem

invenit

animo deticientem

et
,

luandatum perhcerc non valcntem.

qui
crat
in
ille

Et

coti-

cordantes ad tertium
tribulationes attendite in

solitudinc,

vcnerunt.
in

Cui cuin
dixit:

suas

narrassent,
et crat

missa

aqua

scypho

aquam,
,

commola

ct turbulcnta. ct

Et rursus dixit:
cst.

atlcndite tnodo

qnomodo quieta

limpida facta
sic,

Qui cum

intendercnt et vullus suos viderent, ait:

qui in medio

hominum

consistunt, prae turba non vident peccala sua,

rint,

cum

auteni quieve-

tunc

peccata sua videre valebunt.

in

Quidam etiam cum invc-

nissct

qucndam

erenio

vclut

bestiam herbas manducantem et

:

iiudum,

currebat post ipsum fugientcm dicens

tc.

exspecta luc,

quia
tc.

proptcr lieum scquor

Cuin autctu vestem
1)

Et

ille

et

ego proptcr Dcutn fugio

cuin
n
ii

projecissct,

exspectavit
,

dicens:
i

quoiiiam
i)

Ed.

Tr. ofTerl
oiri-r(.

aiit
3)

cacabotae

foris, cloiiiiiie p a ji a Hoc epillietoii oiiiitlit Ed.

EJ.

I'r,

rr.

808

Cap. CLXXVlll.
miiiuli inojecisti

De

sancto Arsenio obbate.

te,

materiam

a te, exspcctavi

Cui

ille:

dic milii,

(juomodo salvHS cniciar.

Qui

lespoiiilciis ail:

fuge homiiics el tace.

Malrona quaedain
devolioue videret,

nobilis ct scncx veiiit,

ut

abbatem Arscniuin ex

qni

rof^atus

a Thcophilo archiepiscopo, ut se

videri permiltcrcl, iiullalciius acquievit.

|)ropcraiis

Taiidcm

illa

ad ejus
et

cellani

ipsum

foris
lllc

aiitc

oslium

cellac

invenit

se

ad

ejus

pedcs proslravit.
diccns:
si

antcm cum iiulignationc

,

niiiiia

elevavit

eam

faciem meani viderc vis

et

vide.

llla

autein faciem ejns

prac confusioiic
luodo,
ccce

vciccundia non consideravit.

Cui sencx:

qno-

ciim mulicr sis,

tantam navigationcin facere praesumsisti?

ct,

eiiiin

Roniani rcdibis

quod abbatcm Arsciiiuin

simililer

vidcris, aliis

inulicribus

enarrabis

et

illae

venient,

ut

videant mc.

Et

illa:

si

Dco danlc Romam

,

rcdirro, nullam huc venire permittam,

sed saltem obsccro

(Jui

ut
,

orcs

pro

me

ct

mci

mcmor
prac

sis

semper.

ille:

oro Dcuin

nt dcleat

mcmoriam

tuain dc corde meo.

ct

Et

illa

audicns turbata nimiuin vcnit in civitatem

tristitia fe-

liricitare cocpit.

Quod archiepiscopus andicns ad eam consolandam

diccbat:
ccce

a/;ccssit,

illa

autem
:

ego
es

contrislata
ct

morior.

Cui

archicpiscopus

ncscis,

quod

inulier

iniinicus per inulicres

sanclos iinpngnat? ct propterca

senex

lioc dixit;

nam pro anima

tua seinpcr orat.

remcavit.
sibi

Sic consolatione recepta

alio patre legitur,

cum gaudio ad propria

De quodam
sciiuisli,

quod, cum discipulus ejus

dicerct:

abbas, acccdamns parnni juxta

ibi

mundum,
ct

ille

ait:

nbi
11011

non

cst

miilicr,

eaiuus.

Dixit discipulus:

ubi csl

locus

habciis mulicrein,

iiisi

fortc solitudo?

Ei

ille;

crgo

in

solitudincm metollc.
trans
(^ii

Alius cliam fratcr cuin inatrcm suam vctulam

nuvium
')ad
ignis

portarc
quid

dcbcrct,

illc

nianus
tuas,

suas pallio
lili?

involvil.

illa:

opcruisti
,

manus
tc

Et
,

illc:

corpus

niulicris

cst et ex co

quod

contiiigebam

aliaruin femi-

iiarum mcinoria in inco animo vcniebat.

lcmpiis vitac suac ad opus
scdciis

Arscnius autcm per lotum

nianuum suaruni pannum habccrcbro

bat

iii

.sinii

jiroptcr laci\viiiis,

quac

dc

oculis

cjus

currc,

bant.

Tolam noctcm insomncm duccbat,

maiic

autcm faclo

cum
vcni,

proptcr iiaturac lassitudincm dormirc vcllcl, diccbat sonino:

servc malc,
bal.
si

ct subripiebat paruin
:

somni scdcndo
,

cl

staliiu

surgchora,

Diccbat quoquc

sufficil

monacho
patcr

si

dormicrit una

csl taiucn pugnalor.

(iumquc

saiicti

Aisenii nobilissimus

J) ViilgO:

II

(jui

(1.

Cap, CLXXIX.
seiialor
vitain
finieiis

De

Agatlion .abl.ate.

809

ct

tcstameiiliiin

facicns niagnain liereditatein

Arseisio (liinisisset, Magistrianiis pragdictuin tcstamenluin ad ipsmn

dctulit,

quod

ille

accipicns

voluit

scindcre.

Magistrianus

auteiii

cjus pcdibus provolutus rogavit,

ne hoc

faceret,
suin

quia caput ojus quain

iilc;

praccidcretur,
igitur,
niisit

Cui

Arscnius:
sil,

prius

mortiius

ipsc

cum modo mortuus

lestamentum
nihi'.

quoniodo mc
voicns.
lihi

fccit

heredem
vice

Et reest

accipcre
et

Quadaiu

facta

vox ad euin dicens: vcni

euin
iii

oslcndam
Oslcndit

opera hominum.
ei

Et eduxit

quendam locum.

quoque

Acthiopein incidennoii poteral,

tem

ligiia et

facientem sarcinam grandcin,

et

quam portare

Deinde iterum ligna incidebat

diutius.

ad sarcinam addebat

el Iioc

facicbal

Ostcnditque

ei

rursus hoininem liaurientem

,

aquam de

lacu ct

efTundenlcm aquam in cisteriiam pcrtusain

in

quac aquam rcfundcbat

Et oslcndit
ci iteruin
;

lacum,

ct ipsani cistcriiain

implere volcntcm.

tcmplum
ientcs
in

ct

duos viros

in

cquis portantcs lignum transvcrsuin

vo-

aulem inlroire

in

tcmplum,

non potcrant co,

hi sunt,

quod lignum
qui
porlaiit

transverso portarcnt.

Et cxposuit diccns:
et

quasi

jugum

justitiae

cum supcrbia

non liumiiiantur, proptcr quod

incidit,
,

remancnt

foris a

regno Dei.

Qui ligna

hoino est in peccatis

multis ct pro co,

ut agat poenitcnliam
;

non sublrahit dc pcccatis,

sed addit iniqiiitates iniquitatibus

est

qui autein aquain haurit,

iis

homo

bona opcra

faciens, sed quia cuin

sunt permixta mala, pcr-

didit

bona opera sua.

Vespere sabbati
et

vcniciite die

dominico rclin,

quebat post se solcin

cxtendcbat inanus suas ad coelum

facicin

donec
et

mane

die

dominico sol asccndens

cjus illustrabat,

sic

residebat.

Haec

in

vitis

patrum.

CAP. CiniX. (171)

De
Agathon abbas

Ag^atlion abbate.
,per triennium
lapidcra
iu

os

suuni

mitlcbat,
intrasset
sicut

doncc taciturnitatem disceret.

Alius quoquc frater,

cum
;

congregationein, dixit intra se: tu et asinus unuiu csto

asinus vapulat ct nou loquitur,
sic

crgo

injuriam

patitur ct

non rcspondet,
iiihil

ct

tu.

Alius

quoquc fraler a mensa expulsus

posui
iu

respondit;

poslinoduin supcr hoc intenogatus ail;

corde

meo

quod

810
aequalis suin
Agatlioii,

Cap.
caiii,

CLXXIX.
qui,

De Agathon

nhbnte.
Iiiterrogatus
iiou

cum

sectatur, foras egreditur.

quac virtus plus

,

haberet laboris, respondit: puto

esse talein laborein

qualcin orare
,

Deum
nam
autein

nam

iniinici

cjus scinper

iaboraiit ejus orationem destruere

in caeteris laboribus liomo

aliquain requiem possidet,

ininis.

orator

opus habet magni certa-

Interrogalus Agathoii a quodain fratre,

quomodo cum
die,
et

fra-

tribus

habitarc deberet,

ait:

sicut

ia

prima

non assumas
genitrix
si

fiduciam,

non

cst

enim pejor passio quain iiducia,

Dixit
vel

est

cnim

omninin

passionum.
placet
alicui

iterum:

iracundus,

mortuos
suani.

suscitet,

non

Deo

propter

iracundiam
,

Frater quidam iiacundus intra se

ait: si solus

habitarem

ad iram

non

cito

moverer.
est;

Quadain

vicc,
et

cuin

urceoluin

aqua impleret,
iin-

versatus
plevit
et

sccundo implevit
est,

iterum versatus cst; tertio

furore
fregit vasculura,

versatus

qui

coinmotus

In

se autcin reversus cognovit,

stt

quod ab
solus
suin

codem daemone iracundiae

et

itlusus,

et

dixit:

ccce

lamcn ira me

vicit;

re-

vertar ergo in congregationem, quia ubique labor ct ubique patcntiii

ct adjutorio

Dei opus

est.

contra crant duo fralrcs, qui inultis

annis invicem conversantes nunquain ad iracundiain potcraiit provocari.

Quadam
Iratcr:

vicc dixit unus alleri

faciainus etnoslitcm, sicut

liat

homincs de
Et
dixit
dic,
iii

inundo faciunt.

Et

ille

respondit: ncscio, qualitcr

laterculnin et dico
liet lilis
,

lis.

pono

in inedio

meuin cst, tu autein

non, sed ineuin cst, et inde

inedio.

inilium.

Posita est crgo tcsta

non, scd ineuin

Dixitunus: meuin est hoc,

ct aller dixit:

cst.

El

ille

respondit: etiain, tuuin cst, tolle cigo et vade.

iiitcr

Et discesse-

runt ncc

sc conlendere potuerunt.
,

Erat auteni abbas Agathon

,

sapicns ad intelligenduin

impiger ad laboraiulum
:

parcus in cibo
nicain iiunnoii

alque vestiincnlo.

Dixit

autem

sccunduin

voluntutcin

quain (lonnivi rclinens in cordc adveisus queniquain

dimisl dorinire
aliuin

dolorcm,

habentem adversum
dicbus

inc

aliquid.

Moriturus
tenens

quuquc Agatlion
oculos.

tribus

mansit

iinmobilis

apertos
in

Qui cum

pulsarctur a

fralribus,
et

rcspondit:

conspeclu
in custo-

divini judicii assisto.

Dicunt

ei:

tu times?

Et
;

ille:

dicndis niandalis Dei virtule,

i>t

qua potui, laboravi

scd homo sum

ci:

iicscio

nlrum placuerunt opera inea doniino.

Dicunt

et

non
noii

lonridis de operihus tuis,

quod secunduiu Deuni sunt?

illuin,

Et

illc:

pracsumo, donec venero antc

alitcr judioia

alitcr cniin
cuiii

sunt judicia Dei et

vcllent,

hominuin.

(^uiii

aulciii

adhuc iiilcrrogarc

nil: oslcndile carilatcin ct iiulilc

iiicciiiii

loqui. ijuia occiipalus suiii

Cap.

CLXXX.

De

sanctis Barlaoin
ciim

et

Josaphat.

811

Qiio dicto stalim spiritum

gaiulio emisit.
si

Yidebant enim euni

salutct

toHigcntem
dilectos.

spirititm
in

quemadmodiim
patrum.

quis

amicos

suos

Hacc

vitis

CAP. CLXXI. (175.)

De
dio

sanctiis
,

Barlaam
in

et Jo^apliat.
gratia sanctuin Josaphat
Hiiivcrsa India christianis

Baarlaam

cujus hystoriam Johanncs Damasccnus diligenti stu-

compilavit,

opcrante
convcrtit.

co

divina
cuin

rcgein
ct

ad fidcm

Etenim

monachis plcna esset, surrexit rex quidam pracpotcns, nomine

et
,

Auennir, qui christianos

scquebatur.
Accidit autem

praecipuc
ut

monachos

plurimum

pcr-

quidam regis amicus

et in palatio
ct

suo primus divina commonitus gratia

monasticura ordinem inlroiret.
euin

regiam aulam rclinqucret

Quod

rcx audiens prae ira insaniens

per quacque

dcscrta

inquiri

fecit ct vix

invcntum ad sc ad-

duci mandavit,

vidcusquc
splcndidis

cum

vili

tunica coopcrtum ct fame

ma-

ceratum
afflncre

qui

vestimentis
ei
:

ornabatur

et

multis

divitiis

consueverat, dixit
in

n stuite et mentis perdite,

cur hotc fe-

norem
cisti.

contumeliam comrautasti?
ille:
si

Eccc,

ludum puerorum

Cui

hujus a nie rationem audire dcsidcras,

inimicos
iiii-

tuos procul a te ahjicias.

Regc antcm

qui cssent hujusmodi

mici,

quaerente ait:
vidcatur,

ira

et concupisccntia;

haec

cniin

impediunt,

ne

veritas

assideant

autcin
fiat,

ad audientiaiu
ut
loqueris.

dicendoriim
ille
:

prudcnlia et
pientcs ca
,

aequitas.
,

Cui rcx:

Et

insi-

quae sunt
quasi
sint
,

despiciunt,
,

quasi non sint,

ca vcro, quac

non sunt

apprehendere moliuntur.
sunt,

Qui autem non

eoruin,

gustaverit

eorum
,

quae

dulcedinem

non poterit
illo

quae non sunt

addiscere vcritatem.

Multa autcm

de mystcrio

incarnationis ct fidei prosequente rex ait: nisi tibi in principio proraisissem

,

quod dc medio
;

consilii

iram removcrcm
et

nunc ntiquc

ignl carnes tuas tradercm

surgc igilur
tc

fuge cx oculis mcis, nc

tristis

ultra

te

videam
,

et

male

perdain.

Vir Dei autem

essct,

abrex

scessit eo

quod inarliiium perpcssus non

haheret,

Interea
et

dum

liheros

iion

pucr

ci

pulchcrrimus

nascitur

Josaphai
nt

appellatHr.

(^ongrcganlc

aulcm

rcgc inhnitam muUitudinem,

812

Cap.

CLXXX.

De

sanctis Barlaara

et Josaphat.

Uiis pro oitii pueri iniinolnrcnt

)sexaginta astrologos convoca\i(,

suo, ililigenter quaesivit.
in

a quibus, quiil futurum esset

filio

Cunctis

autcm rcspondentihus, euni niagnuni

iinus sapieiilior ex ipsis dixit:
iion
in

potentia et divitiis ruturiim,

qui natus est
tibi,

puer

isle,

o rex,

tuo

erit

regno

scd in alio inconiparabiliter raeliori, nani

christianae religionis,
seniet ipso, sed

illius,

quam persequeris,
Audiens hoc rcx

ut neslimo,

futu-

rus est cultor.

dixit.

Hoc autcm non a

et

a
in

Deo

inspirantc

plurinuim expavescens
et ibi

civitate seor-

sum paUlium

speciosissiniuiu construi fccit

puerum ad habiprac-

tandum posuit ibique

cipiens
illis
,

secuin juvencs pulchcrriraos collocavit,

ut

nec niortcm
,

nec

senectutem nec inlirmitateni vel

sibi

paupertatem nec aliquid

quod possct
ei

afTcrrc

tristitiara

ei

nominaient, sed omnia jucunda

Iixctiliis

proponercnt, quatcnus nicns ejus

cogitarc
possct,
Si

occupata

nil

dc

futuris

qucin

vero

ministrantium inhrniari contingerel,

cjici

hunc

protiniis rcx praccipiebat

et

alium

loco

ejus

incolumem subrogari,

praecepitque

nc
crat

sibi

de Christo aliquam facercnt inentionem.

Eodem tempore
,

cuni rege vir

biles

quidam christianissimus, sed occultus

priraus
crat,

qui inter no-

regis

principes
ivisset,
ct

Hic cura

aliquando

cum rcge

ad venandiim

hominem quendam pauperem, pcdcin lacsum

in

a bestia liabentcra

tcrra jacentem

invcnit,

a quo rogatur,

ut se suscipere debeat, quia sibi in aliquo forsitan prodcsse possct.

Cui

iniles dixit:

ego quidein
Et
ille

te libentcr suscipio

scd

in

quo

utilis

invcniaris, ignoro.
si

dixit:

ego hoino medicus

sura verboruin;

cnim aliquis

in

vcrbis

lacdatur,
ille

congruam
pro

scio

adhiberc inecoinpntavit,
Viri aulein
in taiita

dclain.

Milcs autcin,

quod

diccbat,

nihilo

propler Deuin taincn ipsuin suscipicns ejus curain egit.

quidam

invidi ct malitiosi

videntes,

praedictum principcm

gratia cssc regis,

luni

ipsura

apud regem accusavcrunt, quod nou so-

ad ciiristianorum fulcm dcclinassct, scd iiisuper regnura conasibi

batur
Iioc,

surripere
ita

tnrbam
csse,

sollicitaiis

ct sibi

concilians.
ipsuin

Scd

si

inquiunt,
ct vitani

rcx,

scire

dcsideras,

secreto

advoca
regni
ras,
te

liaiic

cito finieiidain

coniinemoia

et idcirco

gloriam

vcllc derclinquerc ct

nionachorum habitum assunicre asse,

quos tamcn ignorantcr hactenus fucras pcrsccutus

et

tunc

videbis, quid tibi respoiiderit.

raiit,

Onud

cuin rcx omiiia, ul

illi

suasc-

fccisscl,

ille

doli

ignarus peifusus lacr^mis proposilura legis

I) Alii lijjmil

tj

II

ij ii .1 1;

11 1

;i

'j

11

ij

up.

Cnp.
Iniidavit

CLXXX.
vaiiitatcm

De
iniiiuli

sanctis

Barl.iam et Jos.npliat.
quantocins

813
adiin-

ot

renieniorans

hoc

piendum consnluit.

Quod

rex audiens ct veruin esse, quod dixerant,

niiiil

rredcns furore rcpletns est,

tainen

sibi respondit,

vir antcin

perpcndcns, quod rex gravilcr verba sua acceporal, trcinens abscessit

ct

medicuin verborum sc habcrc rccolcns oinnia sibi narravit.

Cui

ille:

notum

sit tibi

qnod rex suspicatur,

vclis

nt proptcr
et

hoc dixeris,

quod ejus reguuin

invadcre;

surge igilur
et

comam tuam
interrogaverit,
efsi

londe ct veslimenta abjiciens cilicium indue

snmino diluculo ad

regem ingredere

cumque rex, quid

,

sibi

hoc

velit,
,

respondcbis: ccce
quain cupis ire,
erit,

rex,

paratus sum sequi te

sit,

nam

via,

pcr
inihi

diflicilis

tecuni

tamcn
in

cxsistenti
,

facilis

sicnt enim

socium me habuisti

prospcris
,

sic

habcbis pa-

ritcr in adversis;

nunc igitnr praesto sum

rcx

quid

moraris?

Quod

cum

ille

pcr ordincm fecisset,

dilavif.

obstnpuit et falsarios

arguens

virum ampliore honorc

catus

Filius

autem cjus
et

in

palatio edn-

ad

aetatem

adultam

pervenit

in
sic

oinni

sapicntia

plenc

edoctus

fuit.

Admirans aulem, cur palcr

enm

rcclusisset, unuin

dc servis sibi familiariorem secrcfo de hac re interrogavit

sc in mnlta mocstitia positum pro eo
licerct,
,

dicens,

quod

sibi

foras cgrcdi non

adco ut nec cibus

et

sibi

saperct

nec potus.

Quod pafcr

audiens

dolens equos idoneos parari fecit et choros plaudcntes

diligcntcr provice

ante euin mittcns, ne quid sibi foedum occurrcret,

hibuit.

Praediclo
leprosus
et

igitur

juvene

talifcr

procedcnlc quadam

unus
ct

unus
et

caecus sibi obviavenint.

Quos

ille

videns

stupens,

qni sint

quidnam habeant

inquisivit

et

ministri

dixerunt: passiones istae sunt, quae hominibus accidunt.

Et

ille

omnibus hominibus hoc contingere solel?

det: noti

Ncgantibns
an
?

illis

rcspon-

sunt igitur,

qui

hoc

pati

debeant,

sic

indcfuiile

proveniunt?

Etilli: quis

hominum

futura scire valet

rci.

Valdc igitur
quen-

anxius esse coepit pro inconsuetudinc

Alia autcin vice

et

dam
et

valde senem

rugosam habentcm faciem

dorsum incurvatum
Stupcfacfus

candentibus dentibus balbutiendo loquentem invcnit.

discere
cupit visionis

igitur

miraculum, cumquc didicisset, quod

ait
:

propter annorum multitudinem ad talcm statum venisset,

est huJHS finis?

et quis

Dicunt

ei:

mors.

Et

ille:

oinniumne inors
,

vel aliet

quorum?

Cumque

didicisset,

omnes mori dcbcre

Et
ille:

intcrrogavil:

quot annis haec supervcniunt?

annis

in

ocfoginta vel
subsequitur.

cenlum

senectus

inducitur,

deinde

mors

ipsa

Haec

igitur juvenis

frequenter in cordc suo rccogifans in multa desola-

814
lioiic

Cap.
orat,

CLXXX.
sed
coraiii

De

snnctis Bai-laain
laetitiam

et Josapliat.

patre

protendebat,
Igitur

pliirinuiin

desideraiis in hiijusmodi dirigi el dooeri.

vita cl opinione
niine Barlaain
rituin
,

quidam moiiaclius

perfectus habitans in deserto terrac Sennaar, nohic,

quae circa

fiiiuin

regis agcbantur,

per spiillain
,

cognovit et mercatoris

habituin
filii

sumens ad civilatem
regis locutu^ est:

devenit accedensque paedagogo

iicgotiator sim, lapidein pretiosum
tribuit,

ego

cun;

venalcm habco, qui caccis lumen

facit,
filiuin

surdis

aures

a|)crit,

mutos loqui

insipientibus sa-

pientiam infundit; nunc igitur duc

mc ad

regis et hunc sibi

tradam.

Cui

illc:

videris hoino inaturae prudcnliae, scd vcrba tua

prudcntiae non concordant,

vcrumlanicn cuin lapidum notiliaiu ha,

bcam

ipsuin lapideiu mihi osleiide ct

filio

si

talis,

ut asseris,

fueril

coniprobatus, a
ille:

rcgis honorcs niaxinios conscqueris.

,

Ad

qucni

lapis

meus insuper hanc habct virtutcm, quia

acicin
et

qui non habcl

castitatcin,
si

sanam oculoruin
forte illum

qui

non servat iiitegram

virtutcm,
artis

adspcxcrit,

ipsam

quam habet
nndivi
ille:

^)visibilcm,
te

perdit;

cgo

autcm medicinalis
,

non expcis vidco

saiios
ct

oculos non haberc

iiliuin

autem
et

regis

pudicum cssc
sic
et
si

oculos pukhcrriinos
inihi

habcre

sanos.

Cui

est,

noli

ostendcrc,

quia et

oculos
filio

sanos non habco

regis
ipsuin
et

in

peccatis

sordesco.
introduxit.

Nuntians igitur
(<uin

ad
rex

eum quantocius
euin
,

crgo

introductus

fuissct

rcverentcr

susccpissct, ait Barlaam: in hoc, rex,

2)parvitati apparenti non
attendisti,

benc

fccisti

quia dc foris

naiu

rex quidain
attritis

magnus

iu

curru dcaurato proccdcns, cuin quibusdam

ct

vcstibus indutis

macic attenuatis obviassct, continuo dc curru cxsiliens ad pcdes

in

procidens ipsos adoravit et surgcns

oscula coruin ruit, proccres

autcm cjus indigne hoc fcrcntcs

formidantcs
fratri cjus rctulerunt,

scd rcgcin supcr hoc argucrc

regali

quomodo rcx magnificentiac

supcr hoc rcdarguil.
luorti

indigna fccisset,

fratcr

autcin

rcgciu

Erat

anlcin rcgi consucludo,

quod, quando aliquis

Iraditus crat.

rcx antc cjus januam praecoiiem cum tuba ad hoc dcputata miltcbat.

Vcspcre
(juod

igitur

vciiicnle
et

ante

fratris

jaiiuam

tubam sonari

fccit.

ille

audicns
ct

de

sua salvationc despcrans totuin noctcin

fecit,

insomncm duxit
iiigris

tcslamentum
filiis

manc aulem
palalii
si

facto

iudutus

veslibus cuin uxorc ct

ad forcs

lugcns acccssil.

Quem

rex ad se ingrcdi faciens dixil:

o stullc,

praeconcm

fra-

1) E.l. ri.

instnbibilein

otr.-rl.

2) Eil.

l'r.

prnvilnli

legil.

(.'ap.

CLXXX.
niliil

De

sanctis I3arlnam

et

Josapliat.

815

tiis tui

ciii

te deliquissc
niei
,

cognoscis, adco timuisti

qnoinodo

piaecones doinini
qiii

in

quein adco pcccavi, timere non debeain,

niorteni

sonabiliiis

tuba

inihi

significant

et

lerribileni
fieri

Judicis
ct

adrentum mihi dcnuntiant?

Deindc quatuor capsas

ct

jussit

duas earum cxtrinsecus auro uiulique operiri

ossibus morluorum

pulridis inipleri, duas vcro pice liniri etgeniniis etmargaritis prctiosis

iniplcri fecit,

vocansquc

illos

niagnatcs,
illas
Illi

quos sciebat querimoniani

capsas antc
eos posuit
ct,

apud fratrem deposuisse, quatuor

quac pretiosiorcs essent,
essc prctii
igitur
,

inquisivit.

vero duas deaurafas magni

reliquas

vero

vilis prelii

esse judicavcrunt.
foetor

Praccepit

rex

deauratas aperiri

ct

continuo inde

intolerabilis

cmanavit.

Quibus rex: hae

intus
ct

illis

similcs sunl, qui gloriosis vestibus

sunt amicli,
apcriri
istac
fccit

vcro

iiumunditia

viliorum

pleni.

Dcindc alias
Quibus rex
qui, ctsi vi-

ccce

odor mirabilis inde cxhalavit.

quos honoravi,
intus

illis

paupcrrimis,

similes sunt
oiniii

libus vesliinentis operianlur,

tamen

virlutum odore rc-

splcndcnt; vos autcm solum, quae dc foris sunt, attenditis ct quac

dc intus sunt

non considcraVis.
bene
suscipiens

Secundum
mc.

igitur illuin igitur

regcm

tii

quoquc
coepit

fecisti

Incipiensque

Barlaam
ac
filii

et

dc mundi crcatione et liominis praevaricalione

et resurrectione
et

Dei incarnatione, passione

longum sermonein conet

texerc nccnon ct de dic judicii

inulta

de rctributionc bonorum
jdolis

malorum

proferre

et

scrvicntes

plurimum cxprobrare ac de
diccns.

coruin

fatuitatc talc

cxemplum ponerc

Sagittarius quidain

aviculam parvain, noinine philomenam, capiens cum vellet cam occi-

dere
si

vox data

est

philomenac

ct ait:

quid

tibi

prodcrit, o lionio,

mc

occidcris? neque cnim vcntrem tuuin de

mc

implere valcbis,

sed,

si

mc

dimittere velles, tria tibi mandata darcm,

quac

si

dili-

gentius
Ille

conscrvarcs,

magnam

inde

nlilitatem

consequi

posses.

vero ad ejus loquelam stupcfactus promisit, quod cam dimittc-

rct, si

haec

sibi

mandata
,

proferrct.

Et

illa:

nunquam

rcin

quac
irrc-

apprehendi non potest

cupcrabili

apprehcndcrc studcas; dc re perdila

incredibile

nunquam dolcas; vcrbuin

benc
tibi erit.

nunquam credas;
vach

haec

tria custodi ct

Ille

autem, ut promiscrat, cam

dixit

dimisit,

philomena

igilur

per aera

volitans
ct

ei:

tibi,

hoino

quod malum consilium habuisli

est

quod niagnum thesauruni

margarita,
ille

hodie pcrdidisti,

cnim

in

meis

visceribus

quae

struthionis ovnin sna vincit magnitudinc.

Quod

audiens valde

contristalus est,

quod cam

diiniscrit,

ct

cam apprehendcre cona-

816
balur

Cap.

CLXXX,
vcni
in

De

snnctis
incain

Barlaain et Josnpliat.
et
(aii

iliiciis:

doinuin

onmcni

tibi

liuinaiiitalcm

cxliibcbo et lionoiifice te
cogiiovi te fatuum esse
fectuin liabuisti
inc
, ,

iliinittani.

pliiloinena: nunc pio tcito

tibi
ilixi
,

nain ex
tle

liis,

ipiae

nulluin pro

quia ct

nie

peiilita el iirecupcrabili tlolcs ct

tcntas

capere, cuni netpicas

ineo ilinere pergere,

et
,

insuper
cuin

inargaritam tam grandem in mcis visceribus creditlisti cssc

lota ad
stulti

ego

magnitudincm ovi slruthionis non valcain pertingcrc. Sic ergo

ilii,

sunt

tpii

conlidunt

iii

^dolis, tpiia plasniatos a sc adorant

et custoditos a se cuslodes suos appcllant.

Coepiltpic contra falla-

cem
lioc

nuindi delcclatioiiem et vanitatcm multa disputare ct plura ad

excmpla adduccre dioens,

Qui corporalcs dclcctalioncs dcsisimiles

suiit

dcrant ct
homiiii
cius
,

animas suas fame mori pcrmittunt,

tpii
,

cuidaai
,

dum a
in

facie unicornis,

ne ab co devoraietur

velo-

fugcrct,

tpioddam

baratlirum

magnum

cecidit,

dum autcm
ct
in

caderct,

manibus

arbustulam

apprchcndit
iixit.

(piandam

basc

tpiadam lubrica et instabili pedcs murcs, Hiimn albuin

et
,

Respicicns vcro vidit dnos

unum

iiigrnm, iucessanter radiccm arbustulae,

et

quain apprehcnderat
abscidercnt.
In

corrodcntcs
autcni

jam propc
vidit

crat,

ut

ipsam

fundo
ct

baralhri

draconcm

terribilcni

spirantcm

ignein

aperto

orc ipsum devorare cupientem,

vidit

super

basein vero, ubi pcdes tencbat, prodcuntia.

illius

tpiatuor aspidum capila indc

Elevans autem

oculos vidit cxiguum mcllis

pcriculi
,

de

raniis

arbustulae stillans oblitustpic

erat,
sc

in

quo undiquc pototum

dedit.

situs

ipsum

dulccdini

illius
,

modici

mcllis

Unicornis autem morlis tcnet figuram

quac homincm scmpcr per-

scquitur ct apprchcnderc cupit, barathrum vcro niundus est oinnibns

malis

plenus.

Arbustula uniuscujusque vila cst,

quac per horas

dici ct noctis quasi pcr

murcm album

ct

nigrum inccssantcr convcro

sumitur ct incisioni

appropiiupiat.

Basis
,

aspidum

quatuor
cor-

corpus cx quatuor clcmciitis composilum

poris

quibus
os

inordinalis

compago

dissolvitur.

Draco

tcrribilis

iiircrni

cunctos demuiidi
,

vorarc cupiens,

dulccdo

ramuscnli dclcctalio

fallax

pcr

quain liomo scducitur, ut pcriculum

suum miiiime
muiidi

intueatur.

Addidit
,

quoquc diccns:
trcs

similes

sunt

itcrum

amatorcs liomini
,

qui

amicos habuit, quorum

sc,
tcrtiuin

uiiuin

plus qiiam sc se
ct

sccundum
niliil

tantuni
In

quantum

mimis

quain

qiiasi

dilexit.

inagiio itaque periculo positus ct a rege tilatus cucurrit ad priinum

ainicum

ejus auxilium quaercns

(lui illc:

et,

qualitcr
sis,

cum

dilcxcrit, seinper

rommcmoraiis.

iicscio,

qiiis

o hoino,

liabco

alios

Cap.
amicos,

CLXXX.

De

sanctis

Barlaam

et Josaphat.

817
amicos

cum quibus me hodic

laelarl
tibi

oportpt,
diio

qiios
,

et

amotlo possitlebo,

praebeo tamcn

cilicioia

ut

liabeas,
et simi-

qiiibus valcas operiri.

liter

Confusus igitur ad secuiidum vcnit

Cui
mullis
iiie:

ejus

auxilium
;

postuiavit.

non

vacal

mihi

tecum
taincn

subirc

agoncm

curis

etcnim

circumdor,

modicum

nsqne ad ostium
vacans ncgoliis.

palatii te

sociabo

ct statim

domuin revertar propriis

Tristis igilur ct (lespcraiis ad tcrtiuin ainicum pei-

rexit sibique facie dcniissa dixit:

non Iiabco os ioqucndi ad

tc,

quo-

niam non,

ut dcbui, aiiiavi te, scd in tribuiatione circiimdatus et ab

nmicis deslitutus rogo, ut milii auxilium fcras ct milii veniam praebcas.

Et

ille
,

hilari

vultu

dixit:

ccrte

ainicum carissimuin fatcor

tc

te cssc el tui ct

licct inodici,

bcncficii
tc,

non iinincinor pracccdain

iii

apud rcgcm intcrvcniam pro

nc

manibus

tc

tradat inimi-

coruin.

Priinus igitur ainicus cst divitiarum posscssio,

pro quibus

homo

multis periculis subjacct,

nisi

veniente

vcro inortis tcrmino nihil

ex omnibus

vilcs
filii

accipit ad
ct

sepclicndum paiiniculos.
taiiluin

Sccundus

amicus est uxor,

parcnles, qui

usqiic ad inonHincnter-

tum secuin pcrgcntcs protinus revertuntur

tius

suis vacanles curis;

ct caclcra

amicus est

fides
,

spcs

ct carilas

et

clcmosina

bona
ct

opera,
pro

quae nos

cum eximus de corpore, possunt pracccdere

ct

nobis

apud Deum inlcrvcnire

ab
In

iniinicis

dacmonibus nos
civitatc

liberare.

Hoc insuper addidit

fuit,

dicciis.

quadam niagna
ct

consuetudo
in

quod homincm cxtraneum

ignotum

omiii

anno

principcm eligcbant, cui omni potcstate acccpla, quidquid voleerat ct sinc omni conslitiitione terram rcgcbat.
dcliciis

hat faccre, licitum

Illo

igitur

in

omnibus

pcrmanente

ct

scmpcr

sibi sic esse

existimaiite, repcnte civcs in cuin insurgcbant ct pcr totam civita-

tem nudum trahentes

ubi nec
batur.

in

rcmotam insulam exsulcm transmittebanl,

et
,

cibum nec vestimentum invenicns fame

frigore urgecuin

Tandcni quidam

alius

sublimalus
,

in

rcgno

illorum
insulain

civium
illain

consuetudinem didicisset

iiifinilos

thcsauros

ad

praemisit, ubi post aiinum

illc

in

cxsilium rclcgatus cacteris faine

Civilas liacc inundus

dcficicnlibus

immensis

dcliciis

abundabal.
,

iste esl; civcs

tcnebrarum principcs

qui nos falsa inundi dclccta-

tione alliciunt, nobisqtic insperantibus mors supervenil ct in locuin

tenebraraiu demeigimur; divitiarum vero ad aetcrnum

niissio
fit

locura jiraefilium

manibus egcnorum.
ct

Tgitur

cum Barlaam perJccle

regis

docuissct
si

ipsc

cnm jam

rcliclo patre sequi vellet,

dixit

Barlaam:

hoc

feceris.

cuidam juvcni

similis eris, qui,

cum quan-

52

818- Cap. CLXXX.

(lain

De

sanctls

Barlaam
,

et Josaplial.

nobileiii iiollet despoiisaie uxoiein

ipsc renuens aufugit et

iii

quendain locuin devciiiens virginein quandain, cujusdani scnis panpcris

iile
:

fiiiara

laborantcin
,

et

ore Deuin

laudantein vidit.

Ad
sis,

quani

quid est, quod agis

niuiier?
si

cuin cniin ita

pauper

gra-

tiain tanien agis

iila:

Deo

ac

inagna recepisses

ab eo.

Ad quem
sic

sicut

parva
in

niediciiia

sacpe a niagno languore iiberat,

gra-

tiariiin

actio

parvis

donis

magnorum

enicilnr auctrix donoruin

liacc tanien,
in

quae cxtrinsecus sunt, nostra non sunl, sed ea, quae

et

nobis

sunt

nostra

sunt,

a Deo raagna accepi, quia nie ad

niilii

suain iinagiiiein fecit, inleiiectuni

dedit,

ad suain nie gloriani

pro tantis ergo el

vocavit ct januani
tain

regni
ipsuiu

sui

jam

milii aperuit;

magiiis

donis
cain

laudare
in

conveuit.

Videns juvenis ejus

Cui
ilie:

prudciiliain

patrc suo
,

uxorein

petiit.

fiiiam

mcam

acciperc iion vales

suni.

quia

divitum et nobiiium
omiiino instarct
patris
ct
tui
,

fiiius

es,
:

ego

autem paupcr
possuni eaiu

Sed cum
in

iiie

ait

scnex

non

tibi

dare, ut

doniuin

ducas eain, cuin

unica niibi

sit.

Et

iile:

apud vos manebo

vobis

me

in

omnibus

conforinabo.
induit
cl

Deponens
euin

igitur pretiosum ornameiitum liabituin senis

in in

apud

manens ipsam

uxorem

accepit.

Postquain
iin-

autein senex diutius

emn probavit,

thalainuin

euin

duxit ct
sibi

inensum pondus divitiarum, quantum nunquam viderat,

et

ostendit

oninia sibi

dedit.
ct

Dixit

autein Josapbal:

convenienter inc ista

tangit narralio

a tc

boc dictuin cssc dc

mc

existinio,

sed dio

mihi,

pater,

quot annoruni Et
iiic:

cs et ubi convcrsaris,

quia a te nundcsertis tcrrac

inilii

quam

volo scparari.
degciis.

annorum

suin

XLV

iii

Sennaar

Ad
El

qucin Josapliat:
analivitalc

ainplius

pater

appares

LXX

annoruiM.

ille: si

niea. oiniics

aiuios nicos quacin

ris discerc,

bcnc eos cxistimasti, scd nullo niodo a me

quotquot
in

mcnsura
;

vilae coinputanlur,
enini
in

vanitatc nuiiKli cxpcnsi

craiu
ct

sunt

tuiic

intcrioii

liuniiiic

mortuus

annos

inortis niinquain

vilae

nominabo.
si

V.iun

igitur

Josaphat euiu
et

iii

dcscrtuni scqui vcllet,

dixit Barlaain:
tionis

iioc feceris,

tuo consortio carcbo ct pcrsecu-

fratribus raeis auctor exsistain, sed. cuin o|)poi-tunuiu lempus

videris, ad

mc

venies.

Barlaam

igitur iiliuni regis baptizans el in

cst ct

fide optiine inslrucns euin osculatus

cst.

ad locuiu suuni reversus

factum andivit,
in

Postquain autein rcx

liliuin

clirislianuin

do-

lore nimio positus est.

Quem
,

quidain atnicus suus, iiominc Arachis,

consoians
iiostra

ait

cognosco
,

rcx

scncx

qucndam

ercinilam
cst;

qni

dc

sccla cst

qui

pcr

oniiiia

Barlaani

siniiiis

liic

igilur

Cap.

CLXXX.

De

sanctis

narlanm

et

Josapliat.

819

Bariaani se sininiaiis primo (-liristianornin rKiein (lercniiet,

(leiiulc sc

snperari periniltcl et oinnia, quae docucrat, rcvocahit

.gis
ad

ct sic filins re

ad nos rodibit.

Assnnilo igitnr praedicto prinripe inagiio excrcihi

ivit ct

quaereiidum Barlaam

ereniitam

iiinin

cnpicns se Bariantn

cepisse dixit.
ainarc
flevit,

Quod

filius

regis audicns, captnin scilicct niagistruni

scd postinoduin

pcr Dei revclationcm

ait:
fili

liunc
nii,

nou esse
trislitia

cognovit.

Ingressus igitur pater ad filium

et

in

magna me posuisti meorum al)stnlisti

;

mcain canitiem inlionorasti

,

cl

Inmen oculorum

ciuare
ille:

fili

lioc fecisti

ct

Dcoruni nicoruin cul,

tum

rcliquisti?

Cni

tencbras, patcr,

fugi

ad lumcn cncurri

et errorcin dcserui et veritatcm

agnovi

noli

autem frustra laborevocare, sicut cniin

rarc,
tibi

qnoniam nunquam a

Cliristo ine potcris

impossibile cst,

altitudincin

cocii

maiiu tangcre ant

maximnm
tibi fcci.

siccare pclagus, sic et islnd esse cognosce.

iioruin milii anctor cst

Tuiic rex ait: et quis

malorum,

nisi

cgo, qui tam magnifica

quae nunquam aliquis palruin

lalis tuaeclcontciilio clTrcnata

fccil lilio?

Qiiaproptcr |)ravi(as volunte insaiiirc fc(it.

adversus capul incuin

Merilo astrologi

in nativitate

tua dixerunt tc arroganlcm cl parenliiiisi

bus inobediciitcni fuluruin; nunc vcro,

disccdcs
filiationc

mihi acquicveris, a inea

clfectus
illa

cl pro palrc iniinicus

feci.

libi
,

faciam,
tristaris.
in
filii

quae nec boslibus adhuc

Cui Josaphal: cur,

rex

quia bonoruin parliccps cfTcclus

sui prospcrilate tristis

sum?

Quis nnquain jjater

apparuit?
sicut

Non crgo jam

a scrpenle

patrcin te vocabo,

sed,
igitur

si

milii

adversaberis,
ira

fugiain

te.
filii

Rex
duii

ab co cum
qui
sibi el

disccdcns Arachi aniico nolani

ut noii

fccit

tiam

consuluit,

aspcris

vcrbis

cnin co ulcrctur,

quia blandis

lenibus

pucr melius

tralicretur.

Scqucnlc igitur
diccns:
patreni

die rcx ad filium venit ct circuniplcclcns

fili

osculabalur cuin
tui
,

duicissime

lionora

caniticin

palris

vcrcrc,

fiii,

luum; an
sicut

nescis. qualc bonuni cst, patri obcdire ct

cum

iaetilicare,

econlra inalum

est,

ipsos exaccrbare?

Quotquot enim fece-

runt,

malc perierunt.

Cui Josaphat: tcmpus amandi ct tempus obc;

diendi, tempus pacis et teinpus belli

nullo enim

modo
sit

avertentibus

nos a Deo obedire dcbcmns, sive

igitur palcr cjus constanliain ait:

sit

mater, sive

pater.

Vidcns

ex
et

quo vidco tuam pertinaciam

anibo
paritcr verilati creda-

nec

inihi

obcdire vis,

sallem
te

vciii

mus, Barlaam cnim, qui

igilur
et

scduxit, a

me
et

vinctus tenetur;

nostri
nt

vestri cuin

Barlaam convcnianl

pracconem niitlam,
si

omues

flalilaci

siue liiuorc veniant, ct disputatione inccpfa,

vcstcr

52*

820

Cnp.

CLXXX.
,

De

sanctis

Barlaani et
,

.Iosaj)liat.

Barlaam
sentietis.

oljtiiiuerit

vobis treclenius
regis
filio

si

autem nostri, nobis coniili

Quod cum
,

placuisset et

cum simulato Barse

,

Jaam

ordinassent

quoinodo
et

prius

deberet

simulare,

fidem

christianoruni

defendcre

postea sc promiltere superari

igilur Josapliat
si

omncs

insimul
nosti.

convcnerunt.

r.onversus

ad Nachor dixit:
,

Barlaam

qualiler nic docuisti;

in

igitur fidem
fiiiein

quam

ine

docuisti,

defenderis,

doilrina tua usque ad

in

vitac

perma-

nebo,

si

autem superatiis fueris, slatim

te

incam conturaeliaiiv

vindicabo ct cor tuuin et linguam nianibus extrahens dabo canibiis,

nc
alii

amplius praesuinant

filios

regum

in

errorein miltere.
est
,

His

auditis

Nachor

tristis
,

et

pavidus veJieinenlcr factus

fecit,

videiis so

ipsuin in foveain
suin
esse.

quam
ut

decidisse el laqueo suo comprehen-

AMimadveileiis

igitur

cognovit nielius

esse

lilio

siii

regis adhaerere,
sibi

periculum
ut
fidein

niortis

evadere posset.

Rcx autem
Unus

palam

dixerat,

suain sine tiinorc defenderct.

ergo rhetorum
duxisti?

surgens dixil: tu es Barlaam, qui lilium regis se-

Et
,

ille:

cgo suin

Barlaain,

qui

liliuin

regis

in

errorcin

non misi
bilcs

scd ab errore liberavi.

Et rhetor:

cum
tu

eximii et luira-

viri

Dcos nostros adoravcrunt,

Et
illc

quomodo
ait:

advcrsus

eos

audes insurgcre?
gyptii

rcspondcns

Chaldaci, Graeci ct Aecle-

crrantcs creaturas

Deos esse dixcrunt, nam Chaldaci

menta Deos essc

aibitrati suiit,

cum crcala
subjaceant

siiit

ad utilitatcm hopassionibus

niinum, ut corum

dominationi

ct

multis

rorrumpantur.
Saturnuin,
et in inarc

Graeci quoque nefandos homines Deos putant, sicut

ajunt
tilios

quem

suos coinedisse et virilia sibi abscidisse

cssc, a
filio

projecissc
et in

ct

Venerem indc iiatam

quoque

sno Jovc aHigatnm

alioruni

tartarum projectum essc. Jupitcr quoquc rex

Deornm cssc

describitiir,

quem

tanien

in

aiiimalia

trans-

forinatuin saepe dicuiit, ut adultcria cominilleret.

J)eain

Vcnerein quoquc

adulteram essc

di<;unti

nam aliquando

ha^iuit

mocchum

i\lar-

tem, aliquaiido Adonidcm. Aegyptii autcm animalia coluerunt, scilicet

oveni
,

vitulum,

porcum
qui

ct hiijusmodi.

Chrisliani auteni lilium al-

tissimi colunt,

de coelo descendit et cariieiu assumsit.

Coepit

igitur

Nachor fidem (hristianorum cvidenter dercndere

fta

et rationibus

communire,

quod rhelores
Josapliat

illi

iiiiiti

elleiti

iiiliil

oiMiiiiio

responeo

dere sciverunt.
doininus

igilur

velieineiiler

exsiiltabat,
,

quod

per

iiiiiiiicum

veritalis

verilalein

delendisset

rex auteni

lurore repletus cst.

Jussil igitur consiliuni

dissohi,

qiiasi

de

liis

bciiueiili die deiino traclatiinis,

dixilqucJosaphat patri: aul magislrum

Cap.
meiiin

CLXXX.
meeum

De
liac

iinctis

Ijarlaatu

et

Josaphat.

821

permitle

nocte inanere,
et tu

nt siniiil

de responsio-

nibiis ficndis crastino conferannis,

iis

tuos tecum assun-.as et

cum
con-

ccnferas,
,

aut tuis niecuni pcmiissis accipe meuin,

alioquin non
sibi

Jiistitiam

scd violentiam excrcebis.

Quapropter Naciior

cessit, spcni

adhuc habens, quod eum seduccrct.

rediisset, dixit ei

Cum

i<;itur fiiius

regis

cuni

Xachor doinum

Josaphat: nc putcs ine ignorare,

quis sis; sciote non esse Barlaam, sed

Nachor astrologum, incipiens-

que Josaphat viamsalutis

ad ereinum
inisit,

ei

praedicavit et ad fidcm convertens

mane

ubi baptisinuni suscipicns ereniiticam vitani duxit.

Magus autem

qnidani, noniinc Theodas, Jiaec, quae gcrcbantur, auet,

dicns ad regem vcnit

ccret, promisit.
et ipse

quod
si

filium

suum ad leges

paliis rcdirc fatibi erigani

Cui rex:

hoc feceris, statuam auream

Et
illc:

sicut Diis
et mnliercs

sacrificium olTcram.

filio

tuo cunclos
ut sein-

remove

decoras

et

ornatas introduci praccipe,

per cum co sint et ministrcnt et conversentur ct morcntur cum eo;

ego autcm unum de spiritibus mcis ad cuni dirigain, qui eum ad

libidinem inflammabit, nihil enim juvcnes sic polcst seduccre, sicut
facics

mulicrum.

Rex

eniin
,

quidani
si

cum
infra

filium

\\\

habuissct,
vcl

dixerunt pcrilissinii mcdici

lunain viderit,

quod,

decem annos solem

lumine oculorum privabitur.

filiuin

Rcx

igitur

in

quadaiu
fccit.

petra spelunca cxcisa

ibi

usqne ad annos decem maiicre

reruin

Quibus

finilis

jussit rex,

ut

omnium

gencra ante cum adAdduttis

vestibns

ducercntur, ut oniniuin nomina ct nolitiain posset habere.

igitur
aiite

cum auro

et

argento
et

lapidibus

prctiosis,

splendidis,

cquis regalibus

oinniuin
,

rcrum generibus, cum de

ininistri

uniuscujusque

rei nomiiie inlerrogaret

omniuni sibi

no-

niina indicabant.

Cum

autein

nomcn

mulicruin discere anxie

quae-

rerct,

spalharius

regis

ludeiido

dixit,

daeuiones eas csse,

filiuni,

quae

hoinines scducant.

Rege autem interrogante

,

quid

de oin-

nibus, quae viderat, plns amaret: quid

inquit, pater, aliud, quani

daemones
sic

illos

qut seducunt
niea.

homines?
igitur

in nullo

enim, sicut in
filium

his,^

exarsit

aniina
nisi

Xon

aliter

putes te

tuuiti

superare,

hoc

niodo.

Rex

igitur

oiunibus ministris ejectis

puellas decoras ei sociavit,

quae eum semper ad libidinem pro-

vocabani,

nec habcbat

alium,

ad queiu respiceret, aut cuni quo

Malignus vero spiritus a mago

loqucrctur vcl cum quo vesceretur.

missus iu juvenem

irruit

et

magnuin intus camiiiuiu ignis accendit.

,

Malignus igitur spiritus iatus inilammabat

puellae
foiliter

autem extcrius
vexari
sentiens

dirnm excitabant ardorem.

Qui se

taiu

822

Cap.

CLXXX.
et

De

sanctis

Barlaam

et Josapfiat.

tiirbahatur

Deo

se

totiim recomniendaiis ilivinam tonsolatioiieiri

letepit et omiiis tentatio

tlierrimain

absccssit.
filiam,

Deincle

qiiandam puellam pul-

cnjusdam regis

sed patre oibatam adeummisit. Cui

:

tum

vir Dei praedicaret, illa rcspoiidit

inilii

si

mc ab jdolorum cura

sal-

vare desideras, tonjungcre

nuptiarum copnla, iiam

ct thrisliani

tonjngia non abhorient,

sed laudant, apostolus

quia patriarcbae corum

et

prophetac

et

Petrns

eorura

conjuges

habucruiit.

Ad

([nain illc: inanitcr,

mulicr, ista milii prosequeris; pcrmitlilur qui-

dem

tliristianis

uxorcs ducere, sed non his, qui promiscrunt Christo

virginitatem scrvarc.

Et

illa: sit ita,

iit

vis; sed

si

animam meam
coii-

salvare dcsideras
tuinbc
inecuin

nnam miniinam
hac notte

petitionein
et

mihi pertice,
tibi
,

tantuin

proinitto

quod

suinmo

diluculo ciriciar christiana.

in coclo

Nam

si,

ut dititis, gaudiuin est angelis

ipsi autori

super uno peccatore poenitcntiam agcntc,

conver-

sionis iionne
et sic

magna

incrces

dcbetnr? scmcl tantnm mihi acquiesce

Illa

me

ipsain salvabis.
coepit.

igitur turriin

animae
suis

illius

fortitcr videtis,

tontulcrc

Quod daeinon videns

ista toncussit,

sotiis

ait:

quoniodo puella
veiiite

quae nos non potninuis tontutere;

,

eigo

et in euin

fortiter irrnainus

ex

quo congruum teinpus

se
tain

invenimus.
vatuin,
iljabolo

(Jerncns igitur santtns juvcnis,

et

fortitcr capti-

quia

tontnpisccntia intitabat et
,

salus

nnius

puellae,

suggerentc
In

ipsnm toinmovebat, latrjmis

vidit

iiifusns orationi

se

dedit.

qua orationc obdoriniciis

se

duti in

quoddam

pratuin detoris floribns exornatuin, ubi folia

arbornm dulcein sonum

reddebaiit aura qiiadam grata agitata, et odorcin miridtum emanabant, ubi

fructus

visu

spetiosissiini

et

guslu desiderabiles
lecti

nbi

sedes
pretio-

positae crant auro el gcramis

sissimis
in

fabritatae,

lutidi

tum

ornamcntis,
ipsuin

aquae limpidissimac praeterlluentes.

introduxerunt
mirabili
, ,

Dehinc
')obrizo
quidain

civitatem

cujus

mnri
,

ex auro
aelhcrei

crant,

quod

tlaritate

refulgebat

ubi

exertitus

tantantos tantitum
ci:
iste

qnod auris
bcatorum.
ibi

mortaliiitu

non audivit,
viri

ditlumque cst

est locus

Cum autem
Inic,
si

vcllcnt

eum rcducere, rogabat,

dixcrunt:
inferre

nt

cum

manere permilterent.
taineM
tibi

Qni
vini

cuin

labore mullo

adhuc venies

poleris.
pleiia

Deinde ad lota toterrima ipsuni

dictninque
,

duxerunt

onini
Ciiin

focdilale autein

esl:

istc
illius

cst

locus

injustorum.

tvigilasset

pnlthritudo

puellae cl taeterariun slcrtorc

I)

K'\.

Vr. ]p\i\t

.Tiiio

'

oljiisu.

Cap.
foetiilior
ei

CLXXX.
videbatur.
ipse

De

sanctis Barlaaio et Josaphat.

inaligni
spiritiis

823

Veniin ciun

ad Theotlain
signo

rediissent
crncis

et

eos

exprobraret,
ipsiiin

dixernnt:

prinsquain

signaretnr,

super

irruentes

fortiler ipsuin

conturba-

vimus; ut antem se ipsuin signo crucis inunivit, nos pcrsecutus cst

CHin ira.
ei

Tunc Theodas cum rege ad eum

posset.
et

intravit

sperans,
est

(luod

persuadere

Sed praedictus magus

captus

ab eo,
et lau-

qucm capere
dabilem

voluit,

ab eo conversns baptisma snsccpit

vitam

duxit.

Rex
sui.

igitur
Ille

desperans dimisit

ei

dc consilio

amicoruin inediura regni

antcm

licet

deserlum tota incntc

desidcraret, tamen propter fidei dilatationein ad tcnipus ipsum

regnum

SHScepit ac in suis civitatibus teinpla et cruces erexit et oinnes ad

Christum convertit.

Pater aulem tandein

filii

rationibus et pracdi-

cationibus asscnsuin pracbcns

siiscipiens
et

fidcm Christi rcccpit et baplismuin

filio

totum regnuin
et

suo dimittens ipsc misericordiac

vitam
fiiiivit.

operibus vacabat

post hoc laudabiliter

Josaphat
sed

autem Barachiam regcm pronuntians

semper a populo captus vix tandem
pergeret
,

pluries

fugerc

voluit,

evasit.

Cum

crgo per desertum

ct ipse in

cuidam pauperi regalem habitum dcdit

pau-

perrinia veste remansit, d^abolus autem niultas ci iusidias parabat.

Aliquando

eniin gladio

evaginato in eum irruebat et euin percutere

in forina feraruin sibi
llle auteni

minabatur, nisi desistcrct, aliquando

apparcbat

frendens et dirum mugituin cmittens.

inihi

diccbat: dotniiius

adjutor cst, non timebo

quid faciat mihi hoino.

Duobus

igitur

annisineremo Josaphat vagabundusinansitnccBarlaaininvenirepotuit,

tandcra aulem speluncam iuveiiit ctanleostiuin stansdicebat
pater, benedic.
:

bcuedic,

Cujus vocem Barlaam audicns foras

exsiliit et

oseu-

lantcs

ferventissinie sese alterutrum aniplexibus constringebant nec

satiari potcrant.

Retulit autein Josaphat Bariaaiu

oinnia,
aiitcin

quac

ci

acciderant, et

ille

imraensas gratias cgil Deo. Rlansit

Josaphat

ibidera multis annis in abstinentia inirabili et virtute.

plctis diebus Barlaara in

tandem com-

pace quievit circa annos domini

CCGLXXX.
iii

Josaphat igitur
annis

in

anno

XXV

regnuin

dcserens

triginta quinquc

cremiticum
quievit
et

laborein

subiit

et sic luultis

clarus virtutibus
fuit.

pace

cum corporc Barlaani

suam

positus

Quod audiens

rex Barachias

illuc cuin inulto

cxcrcitu venit et eorpoia rocrcntcr

assumcns
multa

in civitittem

transtnlit,

ad quoruin tumuluia miiacula

iiuiit.

b24

('itp,

CLXXXI.

De

sancto Peliigio papa.

CAP. ClXni. (176.)

De
litcr

isancto Pelag^io iiapa.

riiit

1. 1'elauiiis papa imiltae sanctitatis

ac

iii

puiililieaiii laiulabi

se gereiis taiulein plcnns bonis opcribiis in pace (|uicvil.

Non
aiite

fuit

autem

isle Pclaajius

piaedecessor sancti Gregorii, sed alius

ipsum.

Huic euiin Pelagio successit Joliannes terlius, Johanni suc-

ccssit Benediitus,

Benediclo Pclagius,
Pelagii Longobardi

Pelagio Gregorius.
in Italiam

Temct

pore igitnr

priini

venernnt

quia

inulti hiijus hjstoriain

igiiorare probantur,

ideo eain hic iiiscrcndain

,

decievi

piout

in

hjstoria Longobardoruin

quani Paulus

Loiigoexpla-

bardorum hj'Storiographus compilavit,

iiata

et in divcrsis chronicis

habctur.

Gcns
de

eniin

quaedain

erat

Germanica

plurimuin

populosa,

quae

liltoribus

Oceaiii parte

scptentrioiiali egressa,

cum de

insuia Scandinaria pcr bcllorum niulla certamina divcrsarumin

que terrarum circuitus tandcm

iiudcns procedere

Pannoiiiam deveiiisset,

ultra

non

scdem

sibi

in

ca perpctuae habitalionis

instituit.

Hi primo ')\Yiiiuli, postea Longobardi sunt appellati.

Dum autcm

adhuc
pueros

in in

Germania

rcsidereiit

-jAgilmud rex Longobardoium \\l

piscina a meretrice ad nccaiidiim projcctos invcnit, quos

iino partu dicla meretrix edidcrat.

Quos dum rex casu repertos

cuiii

hasta admiraiis revolvcret,

unus corum hastam regis raanu

lccit et

tenuit.

(Juem

rex

vidciis

ct

slupens nutriii

Lainissioncm vocavit,
taiitao

inagnum cum futurum esse pronuntians.

stitit,

Qui

probitatis exfeccruiit.

quod

inortuo

rege

eum Longobardi

regcni

Pcr

idem fere tcmpus,

scilicet

anno ab incarnationc doinini CCGCILXXX,

ut ait Eiitropius,

dum

qiiidam episcopus Arianus,

volciis

quendam nomiiiu
in

Barbam baplizare

diccrel:

baptizo
lilium
,

tc,

Barba,

nomiiic
ini

patris pcr (ilium in spiritu sancto,

et

spiritum

sanctum

iiorcm

patre

pcr

lioc

ostcnderc volens

subito

aqua disparuil
fere

et

baptizandus ad ecclcsiam confugit.

runt
sancti

Pcr idein
fratrcs

tenipus floruc-

Medardus

et

Gildardus
,

utcriiii
,

uno dic

nati,

uno

dio

cpiscopi

consecrati

uiio

dic

mortui
in

niio

dic a Christo

assumti.

Autc voro hoc tcmpus, ut

domini C(;CCL,
Iiiverinili
ofl"i'il,

quadatn chroiiica dicitui,

Gallias
IfBiiiil.

tirca aiinuin
1)
iitiiii

diini

intra
v

Ariana

hacrcsi.-

EJ.

l'i-.

.ilii

1.'

i ii

ii I

2) Alii

Aijii-

dii*.

Cap.
piillularet
,

CLXXXI.

De

saiicto

Pelagio papa.

825

ntiitas

^)substaiitiac triuui pcisoiiarmn eviileiiti niiraculu

ait

(lenionstratur,

ut

-)Sigibertus.

Duin

enim

in

urbe Vasacensi

missani episcopus celebraret,

vidit tres guttas clarissimas acqualis

,

luagnitudinis supcr allarc eniissas

quae

siinul

deflucntes in iinuni

conjunctae gemniain pulclierriinam

ciiJHsdain

cfTccerHnt.
aliae

Quam cum
quac

in inediu
ibi

crucis

aureae posuissct,

gemniae,
,

erant,

dc ipsa protinus ccciderunt.

et niHndis clara videbatur, ct

Addidit quoque

quod impiis obscura

et

quod

intirmis

dabat sanilatein

ad-

urantibus crucem augcbat devolionem.

his quidain

Post hoc autcin Longobardis

vir

rex praeerat,
qui
cuin
et

nomine AlbHiiius,

quidein

fortis

et

strcnuHS
citura

rcgc Gcbidaniormn proeliuin gerens ejus cxcrrcgeni

sibi in

contrivit
occisi,

interfecit.

Quaproptcr
iii

lilius

praedicti

regis

qui

rcgiiuni

successcrat,

ullionem patris

sut contra

Albuinnm

inaiiu

annata
et
,

fortiter processit.

Contra qucni

Albuinus cxercitum suuin niovit

ipsuin supcraiis interfccit liliani-

quc suain

noinine

Rosimundam

caplivain ducciis in Hxorcin ac-

cepit, sed ct de capitc ipsius rcgis sibi cupani paravit,

quain argcnto

circumducens inde bibcbat.

In

illis

autcni dicbus Justiiius ininor iin-

perium gubernabat, qui queiidani ^)cunucluim principcm habcbat, qui

dicebatur Narses,
viruin

qucndam

nobilein et strcnuum, qui contra

Gothos, qui totam

el regein

Italiain

invaserant,

proccdens ipsos

supcravit

^)Golhorum

occidit ct

Hnivcrsam Italiam pacatani rcddidit,

iiividiani

qui

pru

magnis bcneficiis magnam

pcrtulit

Rumanis.

Quapropter apud iniperalorein falsu accusatus a praefato iinperatore

depositus
est.

Uxor (|uoque
misit,

iinpcratoris

iiominc ')Sopliia,

hanc

contHincIiam sibi
cl

quod euni cum

ancillis suis

faceret tilare

lanaruin

pensa dividere.

Ad

haec

vcrba Narscs rcspondit: ct

quain
,

ego

lalein lelain tibi ordiri

procurabo,

donec vixeris,

de-

poncre non valcbis.

mandavit,
fertile

Neapoliin igitur Narscs secedens Longobardis

ct

nt

pauperrima Pannoniao rura desererent

ad

Italiau

soluni

possidcndum
et

conflucrent.

Quod Albuinus audiens

Eratautcm con-

Pannoniain dcseruit

aniio

ab incarnatione doinini quingentcsimo

inlravit.

scxagcsimo octavo cuin Longobardis Italiam

suetudo eorum longas valde barbas portare.

Unde

cuin quadain vice,

ut ajuiit, exploratores ad cos venire deberent, ut oiunes mulieres

praecepit Albuinus,
,

solutos

criiies circa

mciitum ciicuindHcerent
2) Ed. Cr.
4) Alii

ut

1)

Ed. Pr. pro voce;

s
:

Ij

ta n

iae

ofTerl s

pe

e.

Sigilli:

eiin\ichuin omittit Ed. hertus. 3) Vocem 5)Alii: Seiphiaa. ruinAttilnin.

Tr.

legunt

eo-

826

Cap.

CLXXXI.

De

sancto Pelagio papa.

ct inile Lonj^obarili

barbiiti honiines

ab cxploraloribus credercritur,
,

a longis barbis postniotliim sunt vocati

barda

cniin in

corum lingua
Wandalis

barbain sonabat.

Alii
et

tlicunt,

quod
,

cum Winuli

cuni

pugnaturi cssent,
accessissent,
ut

ad quendani

qui habcbat spirituni prophetiae

pro

eorum

victoria
in

exorarct

ct

iis

bencdicerct,

de consilio uxoris juxta fencstram,

bat
,

qua mane ad orientem oracapillos circumduccre

ille

sc

posucrunt

ct mulicrcs circa

mcntum

dc ejusdcm

consilio pracceperunt.

Cuni crgo
isti

fcncstram apcricns
ct

eos vidisset,

exclamavit;

qui

sunt

Longobardi?

uxor sua
Ingressi

adjunxit, ut, quibus iiomen dederat, victoriam condonaret.

jo^itur

Italiam

oinnes pacnc civilatcs

ceperunt cunctis habitatoribus

Intcrfectis,

Papiain autem

tribus annis
,

obsessam tandem ceperunt.

christianos

Rex autem Albuinus juraverat se onines Unde, cum Papiam intrare debcrct et cquus
tatis

occisurum.

ejus anlc portam civi-

gcnua

ligens,

quantumcunquc calcaribus urgeretur, surgere

admonitioncm cujusdam christiani rex
totain

non valcbat, qnousque ad

juramcntuin mutavit.

Mediolanum ergo Lonibardi ingressi

paene Italiam intra brevc tcmporis spalium subjugarunt,

praeter

Romam

ct

Romaniliam, quae Romanilia

cst

vocata

quia altera

Ronia, ex eo scilicet, quod

Romae scmper
quein

adhacsisset,

(]um igitur

rex Albuinus Veronac cssct ct

parasset et scyphum
facicns

quoddam magnuin eonvivium praede capite rogis fcccrat, afTcrri

,

suuin

cx
fccit

co bibit et uxorem suara

dicens:

nomine Rosiinundam
tuo.

de eo

biberc

bibc

cum patre

(Juod

cuni

Rosimunda

didicisset,

odium magnum contra regcni conccpit.

Erat autcin rcgi

dux quidain, qui quandam domicellam rcginae carnaliter cognoscebat,

at

rcgina abscntc rege quadain iioctc aiicillae suac cubiculuni

ancillac mandavit,
ul ad

intrans praediclo duci ex pcrsoiia ipsius

se

illa

nocte dcberct accedcrc.

Qui cum venissct, regina praedicto

duci vice ancillac se supposuit ct

postmodum

dixit

ci:

scis,

quae
iie-

suin?

(iui
,

cuin

sc cssc talcm amicain suain dicerct,

certc talcin

illa ait:

quaqnam
quod aut
iit

sed sum Rosimunda;

AII)iiiiium occidcs aut
,

rem pcrpctrasti

Iiodie,

Albuini gladio intcribis; volo igitur,

niciim

dc ipso viro mco

sibi

qui
ia

patrcin

occidit
inc

ct

dc cjus capite

cupani
(iui
ille

facieiis

ine

ca bibere
se

fccit,

dcbcas vindicare.
qui

iion

acquicscciis

aliiiin

iiivcnirc proinisit,

hoc ncillius.

gotiuin

pcrpotrarct.

Uiidc

illa

arnia
tolli

subtralicns
aiil

spathain

qiiac cral
iolligavit.

ad

lccliili

caput,
iii

nc

cvaginari possct,

forliter

Miiin

crgo rcx

slralu

dorniiicl,

homicida f)Us cubi-

Cap. CLXXXI.
tulmn intrare conatur.

De

sancto Pelagio papa.

sentiens

827
exsiliit

Quod

rcx

de

stratu

ct

spatham arripiens, sed

litcr

extralicre
ille,

non valens

cnrn scabello se viri-

defendere cocpit, sed

invaluit et occidit.

cum oplime

esset armatus,

in re-

gem

Accipicns igitur universos thcsauros palatii

(ut dicitur) aulugit, scd

cum RosimundaRavennam
ipsum

cum Rosimunda
vidisset,

quendam juvenem pulcherrimum praefectHm,scilicetRavennae,

in

virum habcre dcsidcrans venenum viro

illc
,

in calice

propinavit,

CHJus amaritudincm

praescntiens jubet uxori, ut residuum bibat.

ille

Quod cum
sic

recusaret

evaginato gladio

eam biberc

coegit ct

ambo ibidem
,

pericrunt.

Tandem

rex quidam Longobardorum,

noniine Adalaoth

baptizatus est et fidem Christi susccpit.

et

Scd

et

Theudclina Longobardorum regina, christianissima

devota apud

Modoctiam pulchcrrimum oratorium

constituit.

Ad quam rcginam

Gregorius libros dyalogorum transmisit.

Quac virum suum Agisul-

phum primo ducem TaHrincnscm, sed postmodum Longobardorum regcm ad fidem convertit et cum Romano imperio et ecclesia eum
pacem habcre
facta est
fecit,

sicque in fcsto sanctorum Gcrvasii et Protasii

et

pax intcr Romanos

Longobardos

el ideo

Gregorius

in

codem fcstocantarcinstituit
etc.

in officiomissac: loquctur

dominus paccm

In nativitate

quoque sancti Johannis baptistae praedictorum pax

fuit.

et

conversio aniplius coniirmata

Theudelina vero

in bcatuni

Johannem

specialem devolioncm habebat, cujus mcrilis gentis suac

adscribens
gentis

conversioncm
fabricavit

praedictum

oralorium apud Modoetiam

ct

ejusque

Johanacm patronum
fuit.

defensorcm cssc
ei

cnidam
Sabinus

viro
et

sancto

revelatum

Mortuo Gregorio succcssit

et

Sabino Bonifacius

terlius

Bonifacio tertio Bouifacius

quartus, ad cnjus preces Phocas impcrator donavit ecclesiae Christi

Panthcon

circa

annos domini

DCX

et

ad prcccs

tcrtii

Bonifacii

prins statnit

sedem Romanam essc caput oiunium ccclesiarum, nam

Hujus Bonifacii tcmpore mortuo Phoca
reguante
et
lioc

ccclesia Constantinopolis se priinam oninium ccclcsiarum scribebat,

S.
Heraclio
circa

ct

aunum domini
sive

DCX

I\Iagumeth
id

pseudopropheta
cst

ctiam

magus Agarenos

Ismaelilas,

Saraccnos

modo

dccepit, sicut legilur in

Clericus quidam
,

quadam h^storia

ipsius et in
in

quadam
curia

chronica.

valde famosus,

cum

Romana

honorcm

quem cnpiebat, asscqui non

potuissct,

indignatus

ad
ad

partcs ultramarinas

coufugiens sua simulatione

innuiuerabiles
itli

sc altraxit iiivcniensquc

Magumeth

dixit ci,

quod ipsum

populo
iii

praeficcrc vellct,

nutricnsque coluiubaui

jijraiia ct aliii

hujusmodi

828

Cap.

CLXXXI.

De

sancto Pelagio papa.

aurilnis Maguiuetli poticbat.

staiis

(^oluinba
sibi

autem supra ejus liunieros

dc auribus ejus tibum

sumebat sicquc jam adeo asuefacta

crat, quoil,

quaiulocuniquelMagumcth vidcbat, protinus super humeros

Praediclus igitur vir
qucin spi-

ejus prosilieiis roslrum in ejus aure ponebat.

populuin convocans dixit, se

ritus sanctus
in

illuiu

sibi

velle praeficerc,

spccie columbac nionstraret,

illa

statimque tolumbam
qui

secrete cmisit et

super huineros Magumeth,

cum

aliis

advi-

stabat,

evolaiis rostrum in ejus aure apposuit.

Quod populus

dens spiritum sanctum

ac
in

cssc tredidit,

qui
ct

supcr
sic

eum dcscenderct

ejus

aure

vcrba Dci inferret,

Maguineth Saracenos

deccpit, qui sibi adliaerentes regnum Pcrsidis ac orientalis imperii

lines
cilur,

usque ad Alexandriam invascrunt.

sed verius
est,

lloc

quidcm vulgariter

di-

quod

infra habetur.
in

Magumcth

igitur proprias

lcgesconlingens ipsas a spiritu sancto

spccie columbae, quae sacpe

in

vidcnte populo supcr euin volabat, se rcccpissc mcnliebatur,

quibus

quaedam dc utroque testamcnto

inercimonia exerccret et apud
mclis pergcrct,

inscruit.

Nam cum
ct

in

priina actatc

.\cgyptuin

Palacstinam cum ca-

cum

christianis et Judacis sacpe convcrsabatur,

quibus tain novum

ritnin

quam

vctus diditit tcstameiituin.

Unde sccunduin

Judacorum circumciduntur Saraccni, carncs portinas non coCujus rationcm cum vellct Magumcth
assignare,
dixit,

inedunt.

quod cx rimo camcli porcus post diluvium

fuerit procrcatus el ideo

tamquam immundus a
omniuin crcalorein.
talsis

inuiido

populo cst vitandus.

Cum

thristianis

autcm convcniunt, quod

crcdunt

unum

soluin

Dcum

onniipotcntcm

Asscruit cliain pscudoprophcla, vcra quaedain

fuit

imtniscens,

quod Mo^ses

magnus propheta, scd

Maria virgine
in liino

Christiis

inajor est, suminus prophetarum natus cx

virtutc

Dci

absquc

scininc
diiin

honiinis.

Ait

quoquc
,

suo

alchorano,
volucrcs

quod
pro-

Christus,
crcavit,

adhuc puer essct

immiscuit,

dc

terrac

scd

vcnciium

quia Christuin non vcrc passum

nec vcre rcsurrcxissc dixit,

miiein

scd aliuin

qucndam

hoiuinein

sibi si-

hujusmodi cgisse vel passuin csse docuit.

,

Quacdam autem

matrona

nominc Cadigan, quac praccrat cuidam provintiac, novidens homincin Judaeoruin et Saracenorum con-

mitie Corocanica,

tubcrnio vallari,

existimabat in

illo

majcstatcin divinam latcre,

et

cum
illius

esset vidua, ipsum in marituin acccpit et sic

Maguincth
suis
et

totius

provinciae obtinuit principatum

illc

autcin

pracstigiis

noM soluin pracdictam domiiiam, sed

etiam Judacos
in

Sarateiios

dcmum adco

dciuutavit,

ut se

Mcssiam

legc promissum publice

Cap.
fatcretur.

CLXXXl.

De

sancto Pelagio papa.

829
iii

Post hoc vero Magumplli coepit

passione.

frequcnler cadere

cplleptica

Quod

(^adigan
et

cernens

plurimum Iristabatur
nupsisset.

eo

quod impurissiino homini

epileptico

Quain

ille

placare desiderans talibus

brielera

eam sennonibus demulcebat

dicens: fiaet

archangclum frequcntcr niecuin loquenteni conteniplor

vullus

non
sic
fuit

ferens splendorcm

ejus in nie deficio et tabcsco. Allbi taincu

instruxil,

Quod
quod

esse nuiiier et caeleri crediderunt.

legitur,

quidam monachus, qui Magunictiium

errorem Ncstorii incidcns,
duin

nomine Sergius, qui

expuisus,
legatur,
fuit

in
in

a nionachis fuissct
licct

Arabiam venit
fuit

ct

Magumctho
in

adhaesit,

alibi

quod

archidiacoiiHS
,

partibus Anliocliiae degcns et

circuincisioncni
tantuin justura ct

(ut asscnoti

runt) Jacobita

qui

pracdicant Christumquc

Deuin

sed hoinincra
et et

sanctum

de spiritu sancto

conccptum
afflrmanl

de virgine natum
Praediclus

afrirmant.
igitur

Quae omnia Saraceni

credunt.

Sergius I\lagumethuin de

novo
cniin

et vcteri

testamcnto (ut tradunt) plura edocuit.

Magumelhus
annos

utroquc parentc orbatus sub patrui sui cura pueritiae

agebat mulloque tcinpore cum universa gcnte sua Arabum jdoloruin

cultui

deservivit,

quemadraoduin
fuisti et
,

iii

alchorano
,

suo tcstatur Deuiii

crrore ydololalriae

sibi dixisse:

orphanus
inde

suscepi te

in et

diu mansisti et

cduxi tc

pauper eras

ego lociipletavi

te.

Universa
colcbat
et

cuira

gens Arabum
est
,

cuin

.Maguinctho
feria

Vcnercm pro Dca

apud Saraceiios
et

inde

quod adhuc scxta

sicut

in

magna vcncratione habctur,

christianos
dies

apud Judacos sabbatum

apud

dominica

colitur.
iu

Magumcthus

igitur

pracdictac

Cadigan locupletatus
ut

diviliis

tanlam prorupit mentis audaciam,

regnum Arabuin

sibi

usurpare cogitarct.

Scd cum videret, se

per violentiam hoc assequi non valere, niaxinie cum a contribulibus

suis,
voluit,

qui eo inajorcs
ut,

fuerant

despiceretur,

prophelain se hngere
satlein
viri

quos non polcrat

attraheret

subjugare per potentiam,

,

pcr

sanctitatem

simulalam

praedictique

Sergii

valdc
fa-

prudcntis consiliis adhaerebat,

cicbat ct ab eo

Ipsura
et

enini abscondite

manere

omnia requirebat
et

populo referebat ac Gabrielem

totius gentis illius prosibi

archangelnm eum noininabat,

sicMagumcth

phetam se simulando obtinuit principatum omnesque

timore gladii crediderunt; et istud veriusest,
esl de coluraba,
ct sic est tenendura.

sponte vel
dictura

quam

illud,

quod

Praediclus igitur Sergius, cutn

iuonachus

essct,

voluit,

ut

Saraceni monachali habilu uterentur,

et

scilicel cucula

siiic

canucio,

ut

instar

raouachorura

multas

el

830

Cap.

CLXXXI.

De

sancto Pelagio papa.

oidiiialas gcmiflexioncs faccicnt et ordiiialc valdc orarcnt, ot qiiia

Judaci
voliiit,

versiis

occidentem

ct

clirisliani

vcrsns orientem

oraliant,

ut

siii

vcrsHS mcridicm orarent.

Quac

oninia adhuc Saraproinulgavit.

ccni

obscrvant.

Multas

autem

lcges

Magumctlius
(|narum
niultas
ct

quas praedictus Scrgius cum docuit,

lege acccpit.
orare

dc

Mosajca
cuiu
et

Saepe naiuque Saracciii se lavant

>)vereiida

maximc,

debent,

sua,

manus,
ut

hracliia,

facicm et os

omnia mcnibra corporis abluunt,

antcm nnuin confitcnlur Dcuin
habcat,
,

mundius orare possint.

nullum

Orantcs

qui

acqualcm
In

vcl similcni

cjusdcmque

ftlaguincthuin

proplictam,

aniio

quoque
tcmpore

intcgnim mciiscm
cofficdunt,

jojunant,

jcjunaiitcs
ita nt
,

autcm

nocturno

diurno

vero jcjunant,

ab ca hora diei, qua nisolis

gruin ab albo distingucre possunt

nsquc ad

occasum comc-

derc

vcl
solis
iis

bibcre

aut

se

uxoris commixtionc focdarc

ncmo

audcat.

Post
licet

occuhituin
et

usquc ad sequentis
ct propriis

diei crepuscuhini
uli
,

scmper

cibo

potu

uxoribns

iiifirmi

autem ad
causa re-

hoc non obligantur,

Semcl autem per singulos

quae est
in

aiinos

coguilionis ad domnin Dci,

ibi

Mcclia, irc praccipiunlur ct

adorare eamquc inconsulilibus tcguincntis circuire et lapidcs pcr

-)forainina

incdia

pro djabolo lapidiindo jactarc,

quain

doiniim
ct

dicunt

Adam

construxissc

omnibusque

hriis

cjns

ct

Abraham

Ismacli locum oralionis fuissc, dcnium Maguincthum

cam

doiiiuin sibi

cunctisquc gcntibus suis tradidisse affirmanl.

porcinas
lcn-itimas
,

Onines carncs pracler

sanguincm

ct

morlicinuin
iis

comcdcre possunt.
ct

Qnatuor

nxores insimul Iiabcre

ct

licct
,

quamlibct usquc tcrlio

rcpudiare

rursus rccipcrc, ita tamcn

nt qualcrnarium iiumcrum

non

transscoiidaiil.

Kmtilias vcro alquc caplivas, quot volunt, hacas

vciulcre possunt,
ciim
vcliiit,

hcre licilum

cst

ct

nisi

carum

aliquam impracgnasscnt.
bcrc

C.onccdilur

iis

dc propria cognationc hact

uxorcs

nt

saiiguinis

prolcs

accrcscat

fortius

inlcr

cos

amicitiac viiiculum aslringalur.

(iirca
ct

posscssioncs rcpctcndas obrcus juramcnlo sc coinprobet

servant,

ut

actor tcstibiis

probct

innoccntcm.
cuin alia

Cuin adullcra dcprchciisus

cum ca

paritcr

lapidalur,

autcm fornicatus oclogiiila vcrbcribus

dixit sibi a doinino

plcclilnr.

Magu-

mcthus tamcn

angclo (iabricle nuntiante fuissc

iit

conccssum
tiitis

(|uod ad aliorum

nxorcs acccdcrc possct,

Quidani
iij.ilo

viros vir

ct

propliclas
rf.rrii(l.i.

gciicrarcl.
2) K.l, IV.

autciu

scrvus
r

cjus
ron.M K

um

1)

Vulao:
p.
IIC.

fcmor.i

(ifT.Ml:

f.

S|,

Ar.il).

Cap. CLXXXI.
pulchram uxorem haberct
interdixissct
,

De
,

sancto Pelagio pnpn.

ne cum

831

ct sibi

domitio suo loqueretur,

invenit et prointer
alias

quadam
sc

die ipsam

cum eo loquentem

tinus

eam a

rejecit.

Quam
,

Magnmeth
vero cx
confinxit,

recipiens

suas mulieres

connumeravit
sibi

timens

hoc murmur populi

chartam de coclo
si

delatam

qua continebatur, quod,

aliquis

uxorcm repudiarct,
usque
hodie

ejus esset uxor, qui

cam

snscepissct,
et

quod Ssraceni
sccnnda
vicc

pro

lege

observant,

Fur prima
ei

verbcribus

plectitur,

tertia

manus

praeciditur,

qnarta pedis truncationc punitur.

vino semper abstinere jubcntur.

ut asserunt, para-

Servantibus haec

et

alia

mandata promisit Deus,

disum
in

id

est hortura deliciarum

aquis praeterflucnlibus irrigatum,

qno scdcs habebunt pcrpetnas

nec

frigorc

aut

aestu

aliquo

affligentur, oranibus ciborum generibus vescentur,

petierint,

quidquid autem

coram

iis

statim
et

invenient,

sericis

vcstimentis

omniin

coloribus
deliciis

induentur

virginibus

speciosissimis

conjngenlnr,

omnibus accubabunt.

Quibus angeli pincernarum morc cum

,

vasis aurcis et argcnteis deanibulabunt, in aureis lac

in

argcnteis

Yinum afrercntcs
flumina,
scilicct

ct diccntes:

comedite
et vini et

ct bibite in

laetilia,

Tria

lactis.

raeliis

optimi aromatici eos habere

ditit ]\Iagunietlius in

paradiso,

quod angclos pulcherrinios sunt

visuri ct
sit

adeo raagnos, quod ab uno oculo angeli usquc ad alium

diei.

spatium unius
ut asscrunt,

Non credentibus vero Deo nec I\Iagumetho

poena sinc
si

erit,

infernalis

fine.

Quibiiscunquc autem
morlis

pcccatis quilibet obligafus fuerit,

in

dic

Deo
,

et

Magu-

metho credidit,
runt,
luti

in

dic judicii

Magumetho

intcrvenicnlc

ut asse-

salvns

erit.

Hnnc pseudoprophctam Saraceni tenebris invosupcr omnes habuissc

affirmant
ct

spiritum prophetiae

decem

angelos sibi faventes

ct euin
,

custodientes euin habuisse pracdicant.

et
ct

Addunt quoque, qnod

antequam Deus coelum

terram creassct,
nisi

noraen Maguracthi in conspectu Dei adstabat

ipse

Magufuissct.
illc

methus futurus

fuisset,

nec coeluni nec terra nec paradisus

,

Mentiuntur quoque de eo
in sinu recipiens in partes

quod hina ad eum

duas

accessit,

quam

divisit et iterum

conjunxit.

Venc-

num
ei

insuper sibi

in

carne agnina obiatum fuisse dicunt. Agnus autem

locutns cst dicens: cave, nc

me sumas,

quia

in

nie

habeo vene-

num.

Et lamcn post plures annos veneno

jain

sibi

dalo

interiit.

3. Sed
stylus

nunc

ad

Longobardorum hjstoriam
igitur

prosequcndam
plurimuin

se

verlat.

Longobardi
fidem

Romano

iinperio

molesti

crant,

licct

Christi

rcccpissent.

Post hoc autem

832

.[).

CLXXXI.

De

sancto Pelagio papa.

Pipiiins princeps

rnajor rcgiae donius

filins

Francorum

(lefunctns est,
,

eiii

sncccssit Carolus

ejus,

qni Tntides appellabatnr

qni mnltas

victorias faciens rcliqnit duos cjusdem aulae regiae principcs, scilicet

rarolnm

cl

Pipinnm,
nionaclius

Sed Caroius magnns

est

relicla

saecnii

pompa^

Casinensis

cfTeclus

Pipinus

antcni

aulam regiam

strenne gnbcrnabat.

Sed cnm

Cliiidericus

rex csset inntilis ct rc-

missHS,
rex,
qui

consuluit Pipinus Zachariani papara,

solo

an
Cni

ille

deberct essc

nominc regio erat contentus.

papa respondit,

illum debcre

rcgcm vocari
Franci
aniniati

qni bcnc

rcmpnblicam gcreret.
in nionastcrio

Qua

responsione
et

Childericum
,

rcclnserunt

Pipinum regcm creavcrunl

quadragesinio.

circa

annos doniini qningentcsimo

ducenlesimo

Verum
suis

cum Arstulphns
posscssionibus
et
,

rex

Longo-

bardorum ecclcsiam
liasset,

Romanam

dominio spo-

Stephanus papa, qui Zachariac succcsserat

contra Longobardos

ad^Pipinum
accessit,

regcm Franciae

auxilium

pctilurns
in

Pipinus autem copiosnm

excrcitum congregans

Ilaliam venil et
,

Arstulphum reg<!m obsedit, a qno qnadraginta obsidcs accepit

ccclesiae
ipsara

ul
et

Romanae

omnia praedia,

quae abstulerat, reddcret

amplius
,

non inquietarel.

Sed recedcntc Pipino Arstulphus

fecit,

totum

quod promiscrat, irritum

pergeret,
subito

qui

taraen
ct

post modicum,-

dum venatum
successit.

cxspiravit

Dcsiderius

eidem

Per idem tempns, dum Theodcricus rex Gothorum jussu

imperatoris Italiam regeret ct Ariana hacresi depravalus essct ct Bocthins philosophus consularis palriiius cura Sjmmaclio patricio,

cujus
se-

gcner crat,

rempublicam

illustrarct

et

anctoritatcm

Romani

natus conlra Theodcricnm defensarct,

idem Thcodericus Boelhium

dc
consolatione

Papiac

in

cxsilinm

trusit,

nbi

librnni

composnit,

et tandeni CHni cxslinxit.

Ejus uxor, Elpes nominc,

qui
sic

h^mnnm apostooinnes
fcstuin

lorum Petri
inundi

et

Pauli,

iiuipit:

fclix

per

cardincs,
ita

cdidissc

fcrtur.

Epitaphium quoquc sunm ipsa

tomposuil

ditens:
fui
,

Elpcs dicta

Siciliac

rcgionis alninna,

Quain procul a palria conjugis egit ainori

')Porlicibus sacris jain nuiic pcrcgrina quics(o,
Judicis actcrni tcsliiicata tlnonuni.

Thcodcricus autcm subilo dcfunctns a quodam sancto ercmita visns

cst a

Johanne papa

ct S.yinmacho,

quos ipsc occiderat, nudus

in

ct dis-

calceatus in ollani Vulcaiii dcincrgi, sicut ait (ircgorius

J) Kil.

d^alogo.

Pr.

iii.t1<-

II

r.

Ii

ii

S jir.i(Tcrl.

Cap.

CLXXXI.

De

sancto Pelagio papa.

833

Circa anmim doinini

DGLXXVII
qiii

Dagol)eiliis rexFiancoriini, ut inquasui pueriet,

(lam chronica haljeliir,

tia

longe antePipinuin regnaverat, a

sanctum Dion^sinin

in

magna venerationc hahcrc

factus

coepit, nani

quando Lotharii
conrugiebat.

patris sui irain meluebat, ad ecclesiamsancliDionjsii

('um
in
fuit

ergo

jam rcx mortuus

fuissct,

cuidain

sancto viro

visione monstratum cst,

et

quod anima cjus ad judi-

cium rapta
ohjicicbant

mulli sancti suarmn ccclesiaruin exspoliationcin

eidein.
,

Cuin

ergo

inaii

angcli

Jam ad pocnas rapcre

corpus

cam
cst
et

vellent
et

alTuit

bcatus

Dionjsius ct cjus interventu liberatus

ejus

poenain

cvasit.

Forte eniin

anima ad
corpus

rcdiit

ibi

poenitentiaiu

cgit.

Clodoveus rex

saiicti

Dionjsii

minus rcligiose discooperiens os brachii ejus frcgit

qui inox in

et

cupide rapuit,

amenliam vcrsus

est.

4
ct

Circa

annum
in

doinini

1)(;LXXXVII
claruit,

Bcda Vencrabilis presbiter

licet

inonachus

Anglia

qui,

in

catalogo

sanctorum coniputetur,

tamen ab

ecclesia non sanctus, sed vencrabilis appcllatur, et hoc duplici de

causa.

Prima

est,

quia,

cuin

prae

nimia

scnectutc

cjus

oculi

caligassent,
villas

habcbat,

ut ajunt,

qucndam ductorem,
vcrbum

quo per

et castella sc duci

facicbat et ubiquc diim per

doniini prae-

dicabat.

Quadain

vicc

quandam

vallein inagnis lapidibus

plenam transirenl,

ejus

discipulus

dcrisionis

causa
qui
cju<'

eidem

dixit,

quod

ibi

esset

magnus populus congregatus,

nraedicalio-

nem
inox,

silcnter et avide exspectarcf,

Tunc

ille

ferventer praedicare

incipicns,
ut

cuin

in

fine

per omnia sccula scculorum conclusissct,

ajunt,

alta

vocc

clamavcrunt:
iniraculosc
vcl
,

amen, vcncrabilis
lapidcs vocavcrnnt,

patcr.

Quia

igitur vencrabilcm

euin

idco
rcest,

vcncrabilis patcr appellatur,

ut alii

asserunt,

ci

angcli

sponderunt:

bcnc,

vcnerabilis

paler,

di\is(i.

Secunda causa

quia post ejus niortem quidaiu clericus sibi devotus qucndiiin vcrsum

edere cupicbat,

quem

in

ejus

tumuluui facere sculpi volebat, ila

incipiens: hac sunt in fossa, sancti ossa.

ct

volens ver.suni talilcr terminarc: Bedac

iion

Sed quia talem finem vcrsus congruilas

patiebatur

sedula

meiite revolvcret nec congruuiu finem vidcrct,

dum quaoperasset,

dain nocte inultum super hoc cogitans

manc ad tuinulum
reperit
die
el

pi

maiiibus angelicis versum

sunt in
fossa

taliter

sculptum
lu

finitum:

hac

Bedae vcnerabilis ossa.

,

autem ascensionis

cum
pace

niorti

appropinquarct

ad altarc se portari facicns: amen, o

ad
fineiu

rcx. gloriac

virtutum, usque

devotc dixit,
perfudit,
ut

qua
in

finita in

dormivit

tantusqne

odor

omncs

paradiso

53

834
sc

Cnp.
cxislimarent.

CLXXXI/
Ejus

De

sancto Pelngio papn.

cuin
,

corpus

tlcvolionc
scilicct

congrua

colitur

aputl Januani.
I)C(4

Per
rcx

itleni

tempus
,

circa

annum
tlclierct

ilomini
ct

Rachortlus
in

Frixonum

cum

baptizari

jam

unum petlcm
gavit,
paratliso
ct

lavacro

intinxissct,

allcrum

retrahens
in

intcrro-

nbinam plurcs niajoruni suoruni csscnt,

,

inferno

an

in

audiens

plures

essc

in

inferno,

intinctum

petleni
et

retraliens:
ila

sanclius

est,

infpiit,

plures

f|uam pauciores seiiui,

t'Mtia
tlic

luililicatus

a tlaenione proniitlenlc,
ilarct,

fjuoil

tlic

abhinc
ct ct

in-

comparabilia bona sibi

niortc pcriit,
In
tlc

ipse

fiuarla

subita

actcrna

Campania

Italiae frunientam

cthortleum

Icgumina
,

instar pluviae
licet circa

coelo ccciilissc refcrtur.

tlomini n(<(]XL,

Per

itlcm

tempus

scitle

annum
atl

cuni

curpus sancti Benetlicli

et

monte Cassino

monasterium Floriacense

corpus sanciac Schotranslatum,

acl

lasticac sororis ejus aputl

Ceromanas

fuissct

Carolus

nionachus (lassinensis corpus sancti Benctlicti

transferre volcbat,
sistcntibus
sctl

caslrum Cassinuni
et

miraculis

Dco ostensis

Francis rctlomini sep-

prohibitus

fuit.

Eo

lcuipore circa tcrrae

aiinum

tingentcsimum

f|uatlragesimuni

motus
a

niaguus

factus
atl

cst,

quo urbes

aliac

sunt

subvcrsae,
ct

aliae

monlanis
integrc
et

subjccta

campcstria cum inuris

sex
niilliaria

habitatoribus
,

suis

salve ullra

transmigrarunt
filiae

ul

tlicitur.

Corpus sanctae Petro-

iiellae Petri apostoli

transfcrtur, in cujus scpulchro marniorco

ipsius Pclri inanu scriptum lcgcbatnr: aureac Pctroncllac dilectissi-

mae

filiac.

Ilacc ait Sigebertus.

Eo temporc
olim

Tvrii

Armeniam
fuisset,

in-

fcstant,

in

fiuorum

patria

cum

peslilenlia

suasii

christianorum in niotlum crucis sua capita totonderuiit, et

fjuia

per

hoc signum salus

Pipino
ejus
setlc

reiltlila

cst

liunc

toinlrntli
ilefniicto

relinueruiit
(iaroliis
in

rituin.

tanilein

post
in

mullos

triumplios
successit,
,

.Magnus

liiius

eidein

regnum

ciijus

teinporc

Romana
regcni
pluri-

Ailrianus pontifex praesitlebat

misit

fpii

ad

Caroliiin iMagnuni lc-

gatos

postulans
,

ab co auxilium
patris
sui

(oiitra

Desideriuin

Longobardoriim

f|iii

inore

Arslulplii

ecclesiam

mnm

infeslabat.

(;ui

Carolus obediens
llaliam
ibi

inagn congregato exercitii

ct

pcr inontcin Senisiiim

potcnter

inliavit

Papiani civilatem regiam

cuni
oiniiia

obscdit

ct

Desiderium capiens
in

uxorc,
jura
tiiiic

filiis

et

principibus ad
fiuae

fiallias

exsilium
sibi

misit

ct

ccclesiae,
in exercilii
iniri

Longobardi abstulerant,

rcstituit.

Erant

Caroli Amicus ct Amclius slrenuissimi inilites

actus
legiintur,
tiui

(.'hristi,

qnornm

apud

-Mortariam

nbi

Longobardos

(,'arolus

Cap. CLXXXI.
snporavit, ccfidcriiiit, ct
nain deinccps iliuin Proliciscente Carolo
lijrcgavit
,

De

sancto Pelaglo papa.

835

liic tcrininaliiiii

cst rc^niiin Loiigobardoruiii,

sibi

rcgcin

hahcbant, qucin (lacsaics

dabant.

Roniam papa synoduin (;LIV cpiscoporuin conct

in

qiia

sjnodo papa jus cligcndi pontificem Romanuin

archicpiscopos

ordinandi aposlolicam scdcm (iarolo dedit,

ct

quoque
ab
in

cpiscopos

pcr

siiigulas

provincias
filii

antc

consccralioiicm
cjus

ipso

investituram
liiiguiitur,

accipcre
scilicet

dclinivit,

quoqiie
,

Romac

rcgcs

Pipiiius

supcr Ilaliam

Ludovicus super
Pij)inus (;ain

Aquitaniam.
roli
filius

Alcuinus

inagistcr Caroli

lunc florcbat.

de

conjuratione

conlra
doniiiii

patrcin

convictus

monaclium
scilicet

tonsuralur,

Circa

annum
lilii

DCCLXXX,
in

tcmpore

Ircnae imperatricis et
in

sui iiomine Constantini,

homo

quidani

longis

muris

Thraciae fodicns, sicut

la|)idcam.
ibi

quadam

clironica leet

giliir,

invcnit archain
viruin

Quam cum
litteras

cxpurgassct
taliler

reve-

lassct,

jacentcm

rcpcrit et

continenles:

Christus nascetur ex Maria virgine et credo in eum, sub Constautino

et

Irene

impcratoribus
in

sol

ilcrum

inc

vidcbis.
vir

Dcfuncto
pcr onuiia

Adriano Lco

Romanam scdem
contra

sublimatus cst,

rcvcrendus, cujus sublimationcm propinqui Adriani acgre fcrentcs,

cum

lilanias

majorcs agcret

eum populo

concitato

ci

oculos

crucrunt et linguam
sibi et
in

praecidcrunt.

Scd Dcus miraculose linguani

confugissct, ipse euin
igitur

visum
sua

restituit, qui

dmn ad Carolum
reos
punivit,

sede

collocavit

ct

Romani

suadente

papa anno domini DC(;LXXXIV

rclicto iinperio (^oiistantinopolitano,

nno omnium consensu impcratorias laudcs Carolo acclamant, cumquc per

gustum
scdes

appellant.

manum Lconis impcratorem coronant Caesarem et AuPost Constantinuiu cnim Magnum imperialis
,

apud Constantinopolim habebatur pro eo

quod praedictus

Constantinus

Romanam
urbem

sedein
sibi

vicariis

beati Pctri rcliquit et apud

praedictam

scdcm

ordinavil.

Veruintamen

propter
teiuest.

dignitatcm iinperatores

Romani nuncupali sunt usque ad

illud

pus

quo imperimn Roinanum ad reges Francorum translatum

illi

Postea vcro

Graecoruin sive Constantinopolitani

vocati sunt.
lloc

isti

vcro Ro-

manornm imperatorcs
valde mirabilc
fuit
,

autciu de lanto impcratore

quod nullam

iiliarum

suarum

quamdiu

vixit,

voluit conjugio copularc.

Diccbat enim
ejus

se

earuin contubcrnio nou

posse carcrc

et,

ut

Alcuinus

magister de
forlunae

eo

scribit,

licet

alias felix csscl, in

est
satis

hoc adversae
,

malignilatcm expertus
vellet.

declarans

quid

suner hoc dicere

Quod tameu

53*

836
ita

Cap.

CLXXXI.
,

De
ac
si

snncto Pelagio papa.

dc co
iicret.

iniper.itor

ilissiniulavit

nulla

suspicio
et,

liabcrolnr,
iijat,

(]iiamvis

de

hoc

multus scrnio

Undc

quocumque

scmper eas secum ducebat.

sianum jnaxime dimissum

Hujus Caroli teinpore olTicium Ambro-

est et Grcgorianuni sollcmniter divuigatum,

impcriali auctorilatc ad hoc plurimum

adjuvaiite.

Ambrosius nam,

que

iit

testatur Augustinus in iibro confcssionum

eum a Justina
ct

imporatricc, Ariana pcrlidia dcpravata,

inlra

pcrsecutionem pateretur
insidiis

ecclesiam
et

cum plcbe

catliolica

urgcretur,
,

instituit

hjmnos

psalmos,

scd more orientalium, dccantari

fuit

ne popuius
ecclc-

mocroristacdio contabcsceret. Quodper omncs

sias

postmodum

derivatura.

Vcrum
et

firegorius

postmodum supcrveniens plura

Sancti

Miutavit,

addidit

dctruntavit.
oflicii

enim

patres

non

statim

omnia ad decorem

pcrtini^ntia videre potucrunt,

sed divcrsi

divcrsa ordinaverunt.
olim cnim a lectione
fit.

Nam

ct niissae inceptio tres varietates habct,

inchoabatur,

sicut

adhuc

in

sabbafo sancto

Postmodum Coclestinus papa

psalnios ad introilum missac can-

tari instiluit,
et

Grcgorius vcro inlroilum missac cum canlu ordinavit

illo

unum versum de

psalmo,
in

qui

totus

cantabalur,

rclinuit.

Psalmos olim circa aram

diter concinebant ct inde

niodum coronac circumstantcs concorct

chorus dicitur, sed Flavianus

Theo-

dorus, quod alternatim tantarcntur, institucruiit, ab Ignalio hoc ha-

bentcs

qui supcr lioc divinitus

fuit

edoctus.

Hieron^uuis quoquc

psalmos, epistolas,

evangelia

et

cx

magna

partc olficia diurna ct

ct

nocturna practcr caiitum ordinavil, Ainbrosius, (iclasius

oralioucs et cantus addidcrunt et

Grcgorius

cum
et

lectionibus ct
allcluja

cum cvangcliis
et

coaptavenint;
sius
ct

gradualia,

tractus

Ambrosius
;

Gelavel

Gregorius

ad niissam cantari

institucrunt

Ililarius

sccundum quosdam Sjmmachus papa

pliorus

vcl

sccundum
laudamus

alios
te,

Tclcset

papa addidit ad gloria

quac scquuntur.
ipsius

in

cxcclsis:

cac-

tera

Nocherus
primus

abbas

sancti

Galli

sequentias

pro ncumis ad missas

allcluja

composuit,

scd

Nicolaus

papa

cas

cantari

concessit.

Hcrmannus Contractus Teuloniassil

CHS fccil: rcx omnipotens,

sancli spirilus

nobis
cl

gratia,

avc

Maria,
Pctrus

et

antiphonam: alma redcmtoris matcr

dc
(^ompostclla

Symon bar^ona.
Sigi-

vcro

cpiscopns

fecit:

salvc regina.

bertus taincn dicit, quod Robertus rcx Francorum fccil sequcntiam:

sancli spirilus nobis assil gralia clc.

Carolus

(ut rcfcrl Turpinus

archicpiscopus) crat corpore dccorus, scd visu fcrus, slatura cjus

pcdum

oclo

ct

facics

cjus

palniam

ct

dimidium

in

loiigitudinc

Gap.
possidcbal
,

CLXXXI.

De

sancto Pel.igio pnpa.

froiis

837
militem
iclii

baiba vcro palmaiii,

crat

niiius pedis,
cuiii

siiper C(pniiii arinatum

scdentem a verlire simul

qualnor
ferratuias

cquo uno
simul

lum

spatlia

scindebat,

cquorum
staiitcm

facile

manibiis

extcndebat.

Miiilcm

armatiim

rccle

supcr

ma-

num snam

a terra usque
integruin
et

ad

caput suum sola

gallinas

manu
vel

vclociler cle-

vabat, leporem

aut duas

anserem edebat,
in

modicum vinum
ijuod

lympliafum bibcbat, tain parcus

raro
plus

bibcndo erat,

scmper

iri

coeiia

quam
Cui

tcr biberc solcbat.

Coe-

nobia inulta construxit ac landabilitcr

suarurn Chrislum baercdcm fccit.
vicus cjus
filius vir

vitain finivit et in fine

in

rerum

impcrium succcssit Ludo-

cleincntissimus circa annos domini

DCCCXV,

cujus

tcmpore episcopi
alia

et clerici

cingula auro texta ct cxquisitas vestcs et

ornaincnta secularia dcposucrunt.

Thcodulplius Aurcliancnsis

ppiscopus falso apud imperatorcm accusatus ab codcm est custodiae

Andcgavis mancipatus.
bclur)
tur,
in die

Cum autcm

(ut

in

quadam chronica hain

palmarnm proccssio juxfa domum,

qua cusfodicba-

transiret, ille aperla fencsfra factoquo silcntio pulchcrrimos illos

vei'sus a sc editos, scilicct: gloria, laus ct horior fibi sit rcx Christe

redcmtor

clc.

pracscnte impcratore cantavif, qui

in

tanfum impcratori

placuerunt,
icstituit.

quod ipsuin a

vinculis

mox

absolvit ct in

suam scdcm
iiitcr

Legali

Michaelis

imperaloris
filio

Conslantinopolitani
Caroli

cactera munera dctulcrunt Ludovico

njsii

Magni

libros Dio-

de hierarchia de gracco

in

lafinum translatos, qui

cum gaudio

sunt reccpti, ct

XIX

infirmi in ipsa noctc in ccclcsia cjus sunt curati.

Mortuo Ludovico Lolharius impcrium

licel

tcnuit, cui fratrcs cjus,

sci-

Carolus
strages,

et

Ludovicus, bcllum
nulla

indicciifcs, tanla

ufrimque facta

est

ut

actas

incmincrit faiitam aliquando fuisee in

regno Francorum.

Tandcm

pacfo

iiiito

Carolus rcgnat in Francia,

et

Ludovicus

in

Germania, Lotharius
est.

in Italia

parte Franciae, quae

filio

ab ipso Lotharingia dicta

Qui postmodum Ludovico ejus

impcrium dcrelinqucns habituin

pore, ut
in

monachalcm acccpit

Hujus tem-

alia

quadam

chroiiica dicitur, crat

cst
,

papa Scrgius natus

Romanus,

qui primo os porci dictus

sed mufato noinine voest, ut

catus cst Scrgius.

Ab
tum

illo

tempore ordinatum

omnes papae
apostolatum

nomina
clegit,

mutent

quia

dominus

his

quos

in
iii

nomen mulavit, tum quia

in

sicut

mutantur
ille,

nomine

sic

mutari debcnt
officiurn

vitae perfectione,

tum ne

qui ad tam

decorum

eligitur, aliquo noininc iiidccoro turpclur.

scilicct

Hiijus Ludovici

fcmporC;

auno domiiii DCCtXVI.

ut

in

chronica quadam

838
liabclnr,

Cap.
iii

CLXXXI.

De

sancto Pelagio papa.

nialigiius spiritns

parotliia
niallcis

Mogiinliiia
cl

pariotcs donioct

rnm qnasi
scininaudo
stalini
illa

pulsaiulo

nianifcstc
,

lotpicndo

discordias
intrassct,

adco

honiincs

iiifestabat

ut,

quocHnKiHe

domus cxurcbatHr.
bcncdiclam

Prcsbiteris autcni lilanias agcntibus

et

aquani

spargentibus

inimicus

lapidcs jaclabat el

inultos cruentabat.

Tandem aliquando conquiescens

talis

tonfcssus est
quasi

se

quando aqua spargcbatur, sub cappa

accusans CHin
,

saccrdotis
filia

familiaris sui latuisse,

in

quod cum

procHratoris

peccatum lapsus
lidcni

fucrit.

Per

idein

tcmpHS rcx Bulgarorum cuin

fuit
,

gentc sua ad
lilio

conversus tantac pcrfectionis

ipse

ut

majore
sed

in

regnHin ordinato
filius

liabilum

monaclialcin

atcepit,

cum

ejus

juveniliter agens ad gcntilitatis culluni redire vellet,

resumla
ccrein

militia
et

persccutus
iii

ipsHin

ccpit
lilio

crTossisquc

oculis

in

car-

trusit

rcgnum

slatuto

juniore

Iiabituin

sacrum

resumsit.

In

Ilalia

apud Brixiam tribus diebus

Pcr
idcni

ct tribus noctibus

sanguis

de coclo pluisse narratur.

in Galliis

tempus locustac

in-

numerabilcs

apparuerunt, senas Iiabentes alas, scx pcdes,

duriorcs,
ilincris
in

duos
lantes

dciitcs

lapidibus
diurni

ut

castrorum acics tHrmatiiu vo-

spatium

qualuor aut (jninque milliaribus exherbis

et

tcndentcs,

oninia

viridia

arboribus

vastanlcs,
tlalH

quae
iii

usque ad niare Brilannicum pcrvcnicnlcs tandciu

vcntoruin

profundo maris demersae sunt, sed aestu Oceaiii ad

cx
putrediiie

liltus

rcjcctae
ct

sua acreni

corrupcrunt.
,

Unde

niorlalitas

maxiina

raincs praevalida est secula

ul

fcrc tcrlia pars

hominum

interirct.

Deiiiqiic priinus Otlo impcravil, scilicct aiiiio doniini

DCCtlCWXVllI.
priiicipis

Duin autcin
viuin

in

paschali

sollcmnitatc

dictus Ollo principibus coiiviciijusdain

filius

praeparasset,

antequam

sederciit,

niorc pucrili ferculum de niciisa acccpit,

stravit.

(|ucm

dapilcr

fusle

pro-

Quod ccrncns

pacdagogus

pueri

ipsuin

dapifcruin

mox
illo

pcrcinit.

Qucin cuin sine andientia Cacsar condemnarc vellct,

dcjccit
ct suffocarc coopit,

Caesarem ad tcrram
manibus vix erutus

qui,

cum de

cjus

fuissct,

ipsuin

rescrvari jussit,
dctulit.

se

tulpabilcm

clamans, quod feslo honorem non

Unde
Ilic,

ipsuin liberc abire

pcrmisit. Ottoni primosuccessitOtto sccundus.

duin Ilalici pacciii

saepe violarcnt, Roinam venit

et

ct oninibHS

proccribus,

magnalibus
fecit,

pontilitibus

apud

graduin

ccclesiac

convivium
fecit

grande
,

Quihus epulantibus lalcntcr omnes cingi

armatis

dcinde dc

violala pace qHcriinoniain inovens Jiibet in striplis

lari,

culpabilcs rccl-

(iHos slaliin ibidcm dctollari fccil, alios vcro cpulari satagebat.

Cap.
lliiif

CLXXXI.
Otto
teriiiis

De

sancto Pclagio papa.

doinini
iit
iii

839

siiicessit

circa anniiin

DCCCCLXXXIV.
quadain clironica
coiniti

Istc fognoininabatiir iiiirabilia

(licilur,
slitiierc

muMdi.

liic,

qnandani uxorein
voluit.

lialiiiit,

^)qMae cuidam

se

proilla

Sed

cuin

ilie

iiollet taiiluni

facinus perpctrarc,

indignata praedictuni
qiiod eiiin

coniitoni

apud

iiiiperatorcin

adco

infainavit,

iinperator sinc audientia decollari fccit.

Qui, anlequani
ferri

dccollarelur, rogavit uxorein siiain,

niorteni

nt judicio caiidcntis

posl

euin

coniprobet

innocenlein.

Adest dies,
facturuni,

iii

quo Caesar
vidua ina-

pupillis ct viduis se asserit judiciuin

rili

alTuil ct

caput secuin suis porlans

iii

uliiis.

Tunc

quaesivit ah impera-

lore, qua niorte digiius csset,

qui iiijuslc aliqueni occidissct.

cuin assereret,
illa

Qui

cum privationc
tu

capitis

digiium

inUilit

dicens:

es

illc

vir,

qui

niariluin
,

meuin
iit

ad

suggcstionein

uxoris tuae

innocentcr occidi inaiidasli

ct

ine veriiin dicere coniprobcs, Iioc

candcntis ferri judicio coinprobabo.

ct
in

Uuod

(<acsar videns obstupuit

Iiitcrvenlu lamcii pontideiiidc

rnaim
et

feminac pniiiendum sc dcdit.

indticias

licum

procerum

decem

dieruin,

oclo

terlio

septem, quaito scx a vidua accepit.

iiata
,

Tuiic imperator causa examiet

vcrilate coi^nila

uxorcm vivam concremavit

dedit,

pro redemlione
in

sui

qualuor castra viduae

Quac castra sunt

episcopatu

-)Lcviensi cl vocantur ab induciis dicrum

X,

VIII, VII, VI.

Post
I\I1[

hunc bcatus Heinricus,

imperiuin sumsit.

qtii

fuit

dux Bavariae,

anno doinini
geiitili

Qui Stcpiiano regi Ungariae adhuc

in

sororcgeiii

rcm suain

nomine Galam

uxorcm dedit

ct

tam ipsum

quain tolain cjus gentem ad fidein

tantac religionis fuit,
illustrcm redderet.
ut

(ihristi convcrtit.

Qui Stephanus

multorum miraculorum gloria Ucus ipsum

Hic Hcinricus ct uxor cjus Cunegundis virgincs

in

permanscrunt
succcssit
lleinrici

ct

caelibem vitain ducentes

pace quicverunt.
qui
est

Iluic

Conradus

quidam

dux

Francoruin,
teinpore
visa

ncptein
in

sancti

duxit nxorcm.

IIiijus

coelo

trabs

ignca mirac niagnitudinis super solcm jam ad occasuin vcrgcnlcni

currcre ct ad tcrram cadcre.
vincula conjecil et
fugit,

Hic quosdam

cpiscopos de Italia in

quia Mediolanensis

arcliicpiscopus

dc vinculis
iin-

srburbia Mcdiolani inccndit.

in

Die vero pcntecostes, cuin

pcrator

parva ecclcsia sccus urbein coronarctur, ad missam

fuerunt
,

tain

gravia tonilrua fulguraquc

aliqui
i)

ut

aliqui

ineiitc
,

exciderent,

spiritum

exhalarent.
;

Bruno
ii
i

vcro

cpiscopus

qui

missain
2) Ed. Pr.

F.d. Vr. iii;i!p li^gil

ii

111

comitissae prosl.

Liiii<.'iii9i. alii:

Liviensl

legiuil.

840
tantabat,

Cap.
ct

CLXXXI.

De

sancto Pelaglo pnY>a.

ciini

secrelarius

iiniicratoris

aliis

dixcriint

sc intcr

missarum sollemnia vidisse sanctum Ambrosium

imperatorl conimi-

nantem

Hujus Oonradi tcmpore,

in

sciiicct

anno domini
iram
rei;is

MXXV

comcs

Lupoldus, ut
uxore sua
in

quadam

clironica dicitur,

mctuens cum
latitaliaiit.

insulam
(^aesar

fugicns

in

(piodam tugurio

In

qua sjlva

dum

venarclur,

noctc superveniente

in

codein

lugurio ipsum oportuit iiospitare.

Cui hospita pracgnans vicinaque

partui dccenter, ut potuit, stravit el necessaria ministravit.

Eadcm

nocte mulier filium peperit ct voccm tcrtio ad se vcnienlem Caesar

audivit: Conrade,
ille
liic

puer modo progcnitus gcner tuus

sibi secrctarios

erit.

Mane

surgcns duos armigcros

ad se vocavit dicens:
ct ipsuin

ite et

puerulum

illuin

de manibus matris violenter auferte

milii

per medium scindentes cor cjus

portate.

Conciti

illi

euntcs

de grcmio matris pucrum rapuerunt.

Qucm

videntcs elcganlissimae
,

formae miscricordia commoti ipsuni super quandam arborcm

feris devorarctnr, rcposucrunt, ct

nc a

leporcm scindcnles cor ejus Caciiidc

sari

detuicrunt.

Eodein dic dum quidam dux

se

transiret

et

puerum vagientem audirct, eum ad

non habcret, uxori
sua genitum essc
attulit,

duci

fccit

et,

dum

filium

et

nutriri

cum

facicns a se dc uxore

finxit et

llcinricum vocavit.
,

Cum

igitur

jam

cre-

vissct, crat corporo pulcherrimus

sns.

ore facundus ct omnibus gratio-

Quem Cacsar tam dccoium

sua inanere
ct

et prudoiilem vidcns

a patre

ipsuiii

pctiit et in curia

fecit,

sed cum viderel puernin omnibus

,

gratiosum
regnarct
igitur

ab omnibus commcndari, dubitare coepit

nc
iste
sit
illc
,

ne post se

ct

quem

occidi
suis

mandavcrat.
pcr

Volcns

csse securus

littcras
in

inanibus

scriptas

euin uxori
,

dirigit in

hunc inodum:

quantum

est tibi cara vita tua

inox, ut

litleras islas rcccpcris,

pucrum hunc nccabis.

fuissct
ct

Durn igilur pergcns

fcssus

in

quadam

ccclcsia
,

liospitalus
in

supcr

bancuin

quicsccrct ct bursa
curiositatc

qua crant

liltcrac,
cl liltcras
ct

dcpcndcrct,

sacerdos

ductus
salvo

hursam apcruit
sigillo

sigilio rcgis niunitas

vidcns

ipsas

apcruit

lcgcns

scclus
,

abhorruit

cl

ladcns subtilitcr,

quod diccbatur:

istuin

lu-cabis

scripsit:

iiliaiu

nostram
peratoris

i.sli

in

uxorcm dabis.
vidcret
ot

(himquc rcgiiia
dc
maiiu

lillcras

sigillo

imessc

inunilas
,

impcratoris

scriplas
ct

cognosccrct
suain cidem
sunt.

coiivocatis
iii

principibus

cclcbravit

nuptias

liliani

uxorcm

dcdit.

Quac nupliac Aquisgrani

cclcbral.ic

Cum autem

Caesari a diccntibiis iiarrarclur, quod sollcmniler

illc

fuisscnt liliac suac niipliac cclchratac,

obslupcfaclus a duohus

Cnp.
armigcM-is
ct

CLXXXI.
et

De

sancto Pelagio papa.

vcrilatc

841

diice

saccrdote

coinperta Dei onlinatiotii

resisfendum non esse vidit et ideo pro piicro uiittcns ciim essc shuui

genenim approbavit
ul)i

et

post
fuit,

se

regnarc

institnit.

In

loco autem,
cst,

puer Heinricus nalus

nobile monasterium
est.
liis

aedHicalum

quod usque hodie Ursania nominata

Isle Ilcinricus

omnes
,

jo-

culatores a curia sua removit et quae

dare

coiisueverat
in

pau-

peribus erogabat.

Hiijus

temporc tantum schisma

cssent.

ecclcsia fuil,

ut tres in sunimos ponlilices electi

quodain tamen pres-

bitcro,
et ipse

nomine Gratiano, magna

illis

data pecunia eidcm cesserunt

papatum

obtinuit.

At Heinricus dum pro sedando schisinate

Romam

pcrgeret, Gralianus ci obvians aurcam coroiiam sibi obtulil,

sibi

Ht propitium

haberet.

llle

autem cuncta dissimulans synodo

convicit
ct

convocata Gratianum

de

simoiiia

alium subrogavit.

In

librotamen ')Bonizi, qucm misit ad comitissam =)Mcchtildini, dicitur,

quod

cuin presbiter simplicitate ductus pontificatum sibi pcr pecu,

niam acquisicrit, ut scliismati obviarct

suuin
liunc

ipse

postmodum

erroreni

cognoscens

se

ipsum

suadente

imperatorc deposuit.
Hiijus

Post
in

Heinricum terlius Heinricus iinpcrat.

eiigitur
et

tempore Bruno

papam

Leo vocatur,
pergcrct,

qui,

dum ad capessendam
etc.

sedeiu

apostolicam
dicit

Romam

audivit voces aiigclorum canentium:

Ilic

dominus, ego cogito cogitationes pacis

cantus

dc mullis

sanctis

composuit.

Hoc tcmpore per Bcrengarium turbata

luit ecclesia,

qui asscrebat corpus et sanguincm Christi non vere,

in altari.

sed figurative esse

prior

Contra quem scripsit egregie Lanfrancus

qui fuil niagister Anselini

Betensis

natione

Papiensis,

Can-

tuaricnsis.

Dcinde quartus Hcinricus iinpcrat aiino doinini I\ILVII,

niaxime
floruit

cujus

tempore

Lanfiancus.

Ad

ciijus

eximiam

doctrinam convolavit de-Burgundia Anselmus vir postmodum ninlla

virtute
et

sapientia

adornatus

el

ei

in

prioraUi

inonasterii

Be-

tensis successit.

Sub hoc tempore Jerusalem a Saracenis capta a

Ossa bcati Nicolai apud Baronsem urbein
inter caetera legitur, quod,

fidelibus recuperata cst.

translata sunt.
ecclesia,

De quo

dum

in

quadam
eam

quae dicitur sancta crux, subjccta sanctaeMariae dccaritate

fratics priorem, ul

nondum beatiNicolai novahjstoriacantaretur,

sibi cantare ILccret,

instantius cxorabanl.
,

Qui nullatenus acquicscens

dixit

incongruuin esse

niorem pristinuin de novitatibus iinmulare.

illc

Cuin adhuc fratrcs instarent,

indigiiatus rcspondil:

recedile, IVa'

1)

d.

l'r.

boueti

Jcull.

2)

Ed.

ri;.

Matilam

olierl.

842
trcs,

Cap.

CLXXXI.

De

sancto Pelagio papa.

iil

minquam a me
iii

licetitia coiiccdcliir,

nova

caiilica,

imo

jociila-

loria (luaetlam
vitale

iiiea

ecclesia {lecaiileiitur.
cuin

Advenieiitc vero lesli-

ejusdem

fratrcs

qnadain
se
in

tristitia

inatulinarum

vigilias

peregeruiit,

cumque omnes

Icctis

recepissent,

ecce Nicolaus

priori visilHliter apparuit terribilis,

quem per

capillos a leclo ab-

strahens

dormitorii

pavimenlo

collisit

iiicipieiisque

aiilipbonani:

o pastor aeterne,
iiianu

per singulas vocuin dilTerentias virgis,

ictus

quas

in

tenebat,

gravissimos

super dorsuin prioris ingemiiians

|)erduxit.

per ordinem morose Qui

cuin

canendo aiiliplionam ad finem usquc

omnes

suis

clamoribus excitassct, semivivus ad lectum

se

deporlatur.
sancti

Tandem ad
monaclii cuni
ibi

rediens

ait:

ite

et

bjstoriam novain
IMolinensi coc-

Nicolai

aniodo dccaiilate.

Hoc tenipore ex

nobio

XXI

abbatc suo Roberto Cistercii solitudinein

adeuntcs, ut
iiovum

regulae suae professionem districtius obscrvarcnt,

iiistitueruiit.

ordinem cx veteri

Hildebrandus prior CluniaHic,

censis faclus
consiitutis

papa Gregorius

est vocatus.

dum
Nain

in

minoribus

Icgatione

fungerclur,

apud Lugdunum archiepiscopuin

miraculosa.

') Ebronciisein

de

siinor.ia

convicit

dum

idein

archiepiscopus onines accusatores suos corrumperct

posset
,

ct conviiici iion

legatus

ut:

gloria palri cl

filio

ct spiritui

sancto dicerct,

imperavit.

Illc: gloria patri et filio,

cxpeditc diccbat, spiritui saiicto

iii

vero dicere non potcrat, quippe quia

spiritum saiictum peccaverat.

est,

Qui pcccatum suum conlilens inox

spiritum sanctuin nomiiiavit.

ut deposilus

clara
in

vocc
libro
aliis
filius
Ileiii-

lloc niiraculum recitat

Bonizo
et

ad comitissam

I\lcchtildini.
in

Mortuo

Ileiiuico

quartoSpirae
fuil

cum

regibus sepulto

ejus epilaphio versus iste

inscriptus:

hic, paler hic, avus hic, proavus jacct istic.

ricus

Huic successit
cuin
ct

quinlus aiino
ct

domiiii

IMCVIl

qui

papam
Sub

cardinalibus

cepit

cos
et

dimilteiis

iiivcstiturain

cpiscoporum

aljbalum

per

aniiuluin

baculuin

pastoralein
suis

acccpif.

Iioc

tcmpore HerIii

iiardus

cuin

fratribus

(-'islcrcium

ingrcdilur.

parocliia

Lcgicnsi porca porcellum lacicin houiinis habeiilem

ciiixa est; pulliis

ciijus

gaHinac quadrupcs natus (cmporc mulicr quacdam

oiiixa est aversis viillibus

est.

Lolliarius

successit Hcinrico,

in Hispaiiia

monslrum

bis gcmiiii corporis

Aiit(!

clcorporibus

sibi coliacrens,

(|uidcm

clfigies erat hoininis integro corporis inciiibroruin(|uc ordiiie distincla,

iclro

vcro facics canis, corporis ct mcinbrorum proprietate intcgra.

J)

tJ.

l'r.;

K b ra

ci' iis ciii.

Cap.
Post
|)ore
liiiiic

CLXXXI.

De

sancto Pelagio papa.

cloniini

843
Eo
in

icgnavit

Conradiis aniio
Victorc

MCXXXVIII.
cl

teinoiniii

Ilngo

de

sancto

(loclor

exccilentissimus

scientia snmniiis et rcligione devotiis

ciini

oliiif.

Dc

qiio refernnt,

qnod,

iiilirinitale

nltinm

laboraret
sibi

ct

nullnni

cibum rclincrc posset,

corpiis

tamen doininicum
fratres

dari cuin

niulta instautia postulabaf.

Tunc
instar

ejus

tnrbationem
sibi

sedare volcnfcs simpliccm hostiam

corporis

dominici

detulerunt.

Quod

illc
,

pcr
cnr

spirilum

recognoscens

ait:

niisercalur vcslri dominus,

Iste

fnitrcs
,

me

de-

ludere voluistis?
tasiis.

enim

non

est doininus incus

qncin depor-

Mox
scd

illi

stupefacti

cucurrerunt et sibi corpus doinini dc-

tulcruht,

illc

vidcns

quod reciperc
adsccndat
Et

iion

valcrct,
patrein

clcvatis

in

coclum

inaiiibus sic oravit:

,

filius

ad

et spiiilus

ad Deuin suum
lialavit el

qui

fccit illum.

iiitcr liaec

verba spiritum cx-

corpus doniini

ibidem
,

disparuit.

Eugcnius abbas sancli

Anastasii papa conslituilur

lores
aliiini

qui ab urbc cxpulsus co,

quod senamisit,

crcavcrant,

iii

Gallias venit et

Bcrnardum antc se

qui viain domini pracdicabat ct niulla miracula facicbat.

Gilberlus
doiniiii

Porretanus florebat. Fridericus ncpos Conradi iniperavit anno

J\1CL1V.

Eo tempore

noriiit maj^ister

Petrus Loinbardus

episcopus

Parisiensis, qui libruin sciifentiarum, glossam psaltcriiet epistolarum

Pauli utiliter compilavit.

ct in

Eo tempore

trcs lunac in coclo visac suiit

visi suiit tres soles.

medio signum crucis nec mullo post

in

Tunc

Alexander

papam

caiionicc est clectus, conlra

tituli

quem

Octaviaiius

Johanncs Creniensis
cessive in

sancti Calixti et

Johannes Strnmcnsis sucDuravit

qiii

papam

cligunfiir et favorc impcratoris fulciuntur.

hoc schisma
Tusculanuin

aiinls

XVIII,

infra qiiod

tempus Tcutonici,

apiid

pro

iinpcialore
tot

morabantur,

Romanos apud monlcm

tenipore Ilaiinibalis
digitis

Portuin invadunt et

a iiona nsquc ad vcsperas occidcrunt, ut

,

nunquam ex Romanis
tot occisi sint
,

tot millia sint occisa

licet
,

ut

tres cophiiios

annulorum
cxtrahi

quos dc
fccerat,

pro-

cerum occisorum
destinaverit.

')idein

Hannibal

Carlhagineni
et sanctiiin

2)Qoruin mulli apud sanctum Slcphanum

Laurcntium scpulti sunt

sex dccics quoque seni.
visitasset
et

ct habciit lioc epitaphiuin: niille dcceni

decics

Iniperator Fridericns,

dum terram sanclam

periit,

ia

fluminc

quodam lavaretur, ibidcm nccalus

in

vel ut
intcriit.

alii

asserunt,

equo suo iinpingente

filius

aquam

cccidit ibique

liuic

succcssit Heinricus
;i

cjus
ii 1 ^

anno doinini MCXt*.

iiiiii
1

1)

Ed.

rr.

addit atile pionoiiipn

:

b sl ul era

Vr. ojnlltit

verba

Ouoruin

e v

t:

ru n

t.

2)

td.

Seiii.

844
Eo

Cap.
lenipore

CLXXXI.
pliiviac

De
ciini

sancto Pelagio paj)a.

lonilrnis
et

tantae

fulminibiis

et

teni-

pestatibus raclae sunt,

quantas nulia

nieniinit

hominum
inixti

antiqiiitas.

Lapides eniin
(le

in

quantitate ovornm

quatlraiiguli

cuin

pluvia

coelo cadentes arliores, vineas et segetes ilestruxerunl et inullos

liouiines occiderunl.

Corvi quoque
visi

et

quainplures avcs per aeia iu

in

hac tempestate volanles

et (loinos inccnderc.

sunt carbones vivos

rostris porlare

Oontra Roinanain ecclesiam seinper t^rannideiu

nc fratcr
filio

Heinricus exercuit et ideo co inortuo Innoccntius tcrtius,

ejus
Pliilipnus

promoveretur
et euiu
,

se

opposuit

et

Ottoni

ducis

Saxoniae adliacsit
fccit.

Aquisgrani
plurcs

in regein

Alemanniac coronari

Eo temporc
sanctac

duin

barones Franciae pro libcratiune

Constantinopoliin
ccpcrunl.
suiit.

lcrrae

ultra

inare

pergerent,

His tcmporibus ordincs pracdicatoruni et oinnium fratrum orli

Innoccutius quartus legatos ad Pliilippum

ut tcrram

rcgem Francoruiu
qiii

misit,

Albigensiuiu

invaderet

et

liaerclicos dclcret,

oiunes

capiens

concreniari

fccit.

Denique Innoccntius
salvaret,

Oltonein

inipera-

torciu coronavit et,

ut jura ecclesiac

ab eo juramentuiu
fecit

exegit,

qui

statiin

ipso

die conlra

juramentum

ct

Roinipetas

exspoliari jussit. Uiide papa euin cxconimunicavit et ab iinperio dcposuit.

Eo tempore

fuit

sancta Elizabctli

filia

regis Ungariac, quac fuil

uxor landgravii Tliuringiae, quac

id

iiiler alia

innuincra miracula plures,

est,

XVI morluos,
de
ciijus

iil

scribitiir, suscilavit et

caecuiu iiatuiu
fluere
et
ct

illu-

ininavit,

corporc

usque hodic
Ileinrici

olcuiu

perhibctur.

Oltonc deposito Fridericus,

coronatur.
rcticos
iis

filius,

eligitur

ab Ilonorio
coiitra

Leges oplimas pro

libertatc

ecclesiae

hacsed

edidit.

Hic super omnes

fuit,

divitiis et gloria

abundavit,

iu

snpcrbia abusus

naiu t^raniiidein tonlra ecclesiam cxer-

cuit,

duos cardinales

viiiculavit,

praelatos,
fecil

quos Grcgorius IX.

ab ipso excominunipressiis
nioritiir

ad concilium convocavcrat, capi

<alur.
l

et ideo

Deniqui!

(regorius

niultis

tribulationibus

Innocentius qiiartus natioiic Jaiiuensis conciliuiu apud Liigduiiuin

i|)suni

tonvocans

inipcratorein (leposiiil.

Qiio

deposilo

ct

defuiiclu

Bcdcs inipeiii ustiuo hodic vacat.

Cap. CLXXXII.

De

declicatione ecclesiae.

845

CAP. CIXXXII. (177.)

I>e (lcdicatione eccleiiae.

Dedicatio ccclesiae
ct qiioniam
iliipiex
iiiter alias

feslivilatcs

ah ecclesia
scilicet

cclcl)raliir

cst ecclesia sivc teinpliim,

teinpli

matcriale ct

spiiituale,
cst

itlco

dc hujus
Circa
priino

duplicis dcdicatione hic brcviter

agenduni.
sunt;

dedicationeni

autcm

teinpli

materialis

Iria

videnda
qualitcr
teinpio

quare
iertio

dcdicatur sive

consecratur,

secuiuln

consccratur,

pcr quos

profanatur.
scilicct

Et

quia
et

iii

duo sunt
,

quae

consccrantur,

allare

ipsuni
allarc,

teinplum

idco

primuin
teniphin).

vidcndum

est,

quare

consecratur

secundo quarc
ad

Altare autem consecralur ad tria,

priino

sacraincntum doinini

ofTercndHm,

Genes.

VIII:

aedilicavit

No

altarc doinino et tollens de cunctis volucribus et pecoribus nuindis

obtulit super altarc,

Hoc autem sacramenUiin

est

corpus et san"uis

Christi,

quae

in

niemoriam passionis dominitae iminolamus, juxta

in

quod nobis praecepit dicens: hoc facies

mcam commcmorationcm.
passionis
ct et
,

Habemus
scripto
fieri
,

eniin
scilicet

triplex

roeinoriale

dominicac

unum

in

passio

Christi imaginibus rigurata,

hoc habet
aliae

qHantum ad visum.

Ipsa

enim

crucifixi

iniago

ima-

gines in ecclesia fiunt propter rcincmorationem

excitandam, devo-

tioneni et instructioncm, quia sunt quasi libri la^corum.

in

SecHnduin
habct
ficri

verbo

scilicet

passio

Christi
in

praedicata,

et

hoc

quantuin ad auditnm.
sacraincnto
Christi
fieri

Tertium

sacraincnto, scilicet passio in hoc

in

tam signanter cxpressa,

quo

corpus

et

sancuis

veraciter continetur et nobis olTcrlur ct hoc mcmoriale habet

quantum

ad

gustum.
et

Si

ergo

afTectum

nostrum
niulto

accendit
in-

passio Christi

dcscripta
in

ainplius
tatn

praedicata,

fortius

ilammare dcbct

hoc sacramento

signanter expressa.
aedificavit
ibi

SccHndo
Abrahain

ad nomen domini invocandum,

altare

Genes. XII:

doniino,

qui apparucrat ci, et invocavit

nonien domini.
II.

Haec autem invocatio secundum apostolum primaad Timoth

fieri

habct

aut per obsecrationcs,

quae

fiunt
,

cum adjuratione pro malis

fiuiit

removendis,

aut pcr postulationes

,

quae

pro bonis ciiinulanliabitis

dis, aut pcr gratiaruni actioncs

quae
fit

fiuut

pro boiiis

con-

servandis,

Invocalio autcm

quae

supcr allare, proprie dicilur

846
iiiissa
(jiii

Cap. CLXyXJI.
00,
qiiocl

De

dedicatione ecclcsiae.
niillitiir,

coeleslis inissus, scilicet (liirislus, a palie

i|isain

iiostiani

consecrat, ct per eiindeni a nobis patri niittitnr,

iit

pro nobis intercedat.

Unde Ihino: ipsa

prinio

liostia

sacra missa voiiicar-

cari potcst,
iiationeni
,

quia transmissa cst;

secniulo

a palrc nobis per

passionein.

nobis

patri

per

Simililer

iu

sacramcnto priino a patre

osse incipit,
intcrccdit.

iiobis

pcr sanctificationem, qiia nobiscum

postca
iiota,

nobis palri per oblationem,

inissa
in tribns liiiguis

qua pro nohis

caiiilur,
sciliiet

Et

quod

graeca, hcbra^ca ct lalina,

ad rcpraesentandum titulum doininicac

Itcm etiani

passionis, qui scriplns crat graece, licbra^cc ct latine.

in

tribus

linguis

canitnr

ad notaiulnni,
liaiic

quod omnis lingua debct

liiiguam inlelligitiir.
,

Dcum

laudare,

quae per

triplicem

La-

tina autcni suiit evaiigelia,

cpistolac,

oiationes ct canlus

gracca

sunt K}rie cleison, Christe eleison, quae iiovem vicibus cautantur,

ut ad socictatem

novcm ordinum angelorum perveniainus

sabaolh
illi

licbrayca

sunt

allcluja,

amcn,

ct

osaniia.

Tcrtio

ad cnntandum,

Ecclesiast.

XLVII: dedit
ct

conlia ininiicos poteiitiam ct starc Tecit

coiilra altare caiitores

dicit

in

sono coruin

lecit

dulces modulos.

Et

modulos

in plurali,

quia secuiidum llugoncm de sancto Victore

,

trcs sunt spccics

sonorum

quac

laciunt trcs

modulos.

Fit

cniin

sonus pulsu,

flatu ct cantu.

Ad
si

cilliaram pertinct pulsus,

ad or-

ganum

flatus,

ad voccm canlus.
,

Assignari potest liaec consoiiantia

referatur ad

sonorum concordiae morum

pnlsum cilharae

nia-

iiuum operatio, ad flatum organi inentis devolio,

ad caiitum vocis

scrmonis cxhortalio;
ccdinc cordis?
sonantiaiu

ct infra:
,

quid prodest dulcedo oris sinc dul-

Frangis vocem
,

frangc

ct

volunlatcin
ut

scrvas con-

vocuni

scrva
,

coiicordiam

iuoruin,

pcr

cxcniplum

concoides proxinio
gistro.

per voluntalem doniino, per obcdicntiani matriplex

IIoc

igitur
olTicii

gciins

niusicoruin
dicilur
in

rcferlur ad tripliceni
in

diircrenliaiu

ccclesiae,

sicut

milrali
in

dc
cantu
fit

oflicio,

nam

ipsuin oflicium ccclesiae coiisistit

psalmis,

ct

iii

lcctionibus.

Pnmuin
ut
in

igilur

genus musicoruin est,

ct in
iii

quod
illud

pulsu

digilorum,

psalterio

similibus,

ct

ad

perlinct

psalinodia; Psalin.: laiidale cuin

cst,

psallerio ct cilhara.
ct

Secuiidum

quod
:

lit

canlu,
ci

sicut in voce,
in

ad istud pcrlinent leclioncs,

Psalin.

psallite
ct

vocifcralione.

Tcrlium

cst,

qiiod

lil

llatu,
iii

sicut in tuba,

ad istud perlinet
antein

cantiis,

Psalin.:

laudale

cum

sono lubae.
ralionc.

Tcmplum
,

scu

ccclesia
ct

consccratnr quintuplici
Ut

Priino

ut indc d;)abolus

ejus polestas cxpellalur.

Cap. CLXXXIf.
rcfert Crcgorius
ruiii
iii

De

dedicatione ecclesiae.
ciiiii

847

djalogo, qiiod

(|iiacflam ccclcsia Ariaiio-

fideiibus

rcddita

coiisecraretur

ct

reliquiae saiicti Scbastiani

,

ct

bealae Agaliiae
porcuin
qui
forcs

illuc

delatae

fuissciit

populus ibidcm
iliuc

coiigre-

gatus
runt,
in

subito

intra

suos pcdcs buc

discurrere scnse-

ccclcsiae

rcpctcns a nuMo vidcri poluit oiiincsquc

adinirationcm

coinmovit.

Quod

idcirco

dominus

oslcndit,

ut

cunclis patefieret,

quod de loco codcm ininnindus habitator

exiret.

Scquenli autem iiocte niagnus in cjusdcm

factus
cst,

ccclcsiae teclis slrcpilus

discurrcrct.

ac

si

in

lioc

aliquis

errando
tanto

Sccunda

itcrum nocte gravior sonus increvit,

sonuit,

vcro terrore tcrtia incversa.

ac

si

omnis

illa

ccclcsia
illa

a fuiidanicnlis fuissct
anliqui
hostis inquietudo

Slatimquc recessit nec amplius

ruit, scd

appa-

pcr tcrroris sonitum,

quain

quem
cxibat.

fecit, iiinoluit, a loco,

quem

diu

tcnuerat,

coactus

Hacc (ircgorius.

Sccundu

consccratur, ut ad eani fugienles salveiitur. post

dcdicalioneni

Undc aliquae ecdcsiae

,

principibus

privilcgiantur

ul

qui

ad

eam

confugcrint, salvcntur.
ccclesia
,

Unde

dicit caiion:

rcos sanguinis dcrcndet

et

nc vitain perdant et meinbra,

et

ob hoc Juab

in

lale

tabcrnaculum confugit
secratur,
III.

cornu altaris appreheiidit.

cxaudianlur,

Tertio consignatuin
cst

ut

ibidem

orationcs

quod
ait:

Rcg. VIII., ubi Salomon dcdicato tcuiplo

exaudies
eris.
in

quicuiiquc roga

verit in loco isto,

loco habilaculi tui in coclo, et cuin

in

exaudieris,

propilius

Adoranius autcm
ratione sccunduin

ipsis ccclcsiis

ad

oricntem
c.

quod
ut

fit

triplici

Damasccnum

L. IV.

V.

Primo,

patriam noslram nos rcquircrc ostcndamus,

se-

cundo. ut ad Chrislum crucilixum rcspiciainus,

tcrtio, ut venicntcin

judiccm nos exspcctare raonslrcmus.

in

Ail eniin sic; Deus paradisnni

Edcin ad oricntem 'plantavit

unde hominem cgressum cxsulcm

fccit.

fccil ct aiite

paradisum ex occideute habitare

et

Anliquam

igitur

patriam exquircntes
adorainus.
ita

ad ipsam

adspicicntcs

Dcum ad

oricntein
ct

Scd

ct

dominus crucifixus ad occidenlem respiciebat

el

adoramus ad ipsuin rcspicienlcs

assumfus ad oricntcm

sursuiii

fcrebatur et ita ipsum apostoli adoravcrunt et ita vcniet,

videruiit

quomodo
ut ibidcm

cuntcin

in

coclum.

Ipsum

igitur

cxspcclantcs ad orien,

tcm adoramus.

Haec Damasccnus.

Quarto consccratiir
lit

laudes Deo rcddantnr.

Quod

quidcin

in

soptcin

horis

canonicis

sivc niatutinis, prima, tcrtia, scxta, nona, vcspcra et completorio,

Et

licct

in

quaiibet hora dici Dcus csset laudandus,

cst,

tamcn, quia
ut
his

ad hoc inlirmitas noslra uon suHicit, oruinafuin

horis

848

Cap. CLXXXII.

De
,

tledicatione ecclesiae.
liae liorae

specialilor Deiiin laiuleniiis co

quod

ab

aliis

privilegialac

sunl in aliijuibus.

Xani in nocte media, qua niatutinac celcbraiitiir,

In liac iterum

Ciiristus natus cst, captus et iiiusus a Judaeis fuit.

liora

iiifernum

spoliavit,

Dicitur

cnim

iu

mitrali,

quod

in

inedia
lucciii

nocte
inanc

infernum
surrexit,

spoliavit

large

accipiendo.
in

Scilicet

ante

hora

prima apparuitj

media etiam

iiocte

ad

judicium venturus asseritur.

Unde Hieroiiymus: reor,

vigiliarum

inquit, tra-

ditionem apostolicam perinansisse, ut dic

noctis mcdiuin dimillere non liceat
Cliristi
,

pasdiac ante

populos exspectantes adventum

sccuritate praesuuila
liora laudes

ct postquain

advenerit illud tcnipus,

In

fesluiu

cunctos
ei

agore diem.

hac igilur

Dco cangraetiaiii

tamus, ut
tias

de ejus nativitatc, captionc

et cjus

et patruin libcralioiic

agamus

advcntum
in

solliciti

cxspcctemus.
in niarc

Adduiilur
submersit,

matulinales laudcs, quia

mane Aeg^plios

mun

dum

creavit et resurrexit.

In hac ergo hora laudcs

,

Deo rcddimus,
ut pro nostra
In

ne in niari hujus inundi cuin Aegjpliis dcnierganiur

trcatione et ejus resurrectionc gratias
Clirislus

Deo reddamus.
et

hora prima

ad teinplum maxinie convcnicbat

,

populus ibidcin ad cuni

inanicabat

id

est,

ad euin inane fostinabat, ut dieitur Luc. XXI,

fuit.
Iii

Pjlato praescntatus

Iiac

etiam

Iiora

rcsurgcns inulieribus

primo apparuit.

Hacc

est etiain

j)riiiia

hora

dioi.

Moo

ergo

in

hac

hora in ccclcsia

Deo laudes exsolvimus,

ut Cliristum imitoniur ct sihi

resurgenti et apparcnti gratias agauuis, ct ut

])rincipio

Deo tamquani
hora
tortia

oinniuin

ipsius

diei

priinitias

solvamus.

In

Christus

linguis
cst ct

Judacorum

crucifixus cst, a Pjlato ad coluiiiiiain llagellatus

in

adhuc, ut dicitur
cruoris
est.

bjstoriis,

columna, hora

ubi

ligatus

fuit,

vestigia
inissus

ostcndit

ct

hac

eadcni

spiritus
cst,

sanctus

In

scxta

in

crucc

clavis
in

confixus

tenobrae por

nnivcrsum muiuliim factac sunt, ut

sc

morto domini sui sol lugcns

vestibus nigris contcgoret et ne domiiium crucifigciitibus lumen

iii

praebcret. El
In

hac hoia

in die asconsioiiis cuin discipulis discubuit.

nona

Iiora

(ilirislus

spiriliiin

omisil,

milos

lalus

ojiis

aperuit,
in

coctus apostoloriim ad oraiidum convoiiire consuevit ct (]hrislus

coolum adscondif.
laudamus.
In

Proplor has praorogalivas

in

Douin

in

his

Iioris

vcspera (^hristus

coona sacramoiilum corporis

dc cruco dopositiis
peregrini
se

ot
in

sanguiiiis iiistituit, podos discipulorum lavit,

sopulcliro collocalus fuit

fcslavit,
agit.
Iii

discipulis
in

in

habilu

inaiii-

et

pro

his

omnibus

Iiac

hora

ecclesia Christo gratias

com|ili'l()iio Cluisliis sanguiiicas

gultas sudavit, moiiiimento

Cap. CLXXXII.
ejus

De
et

detlicatione ecclesiae.
quievit,

849
pacem

cnstodia

depulata
et

fiiit

ibidein

rcsurgens

discipulis minliavif,

pro his gralias Deo

,

reddinius.

Has autcin
fratres

laudes qnaliter
mei,

Deo exsolvere debeainus

liostiain

dicit

Beriiardns:

iminoiantes
,

laudis juiigamus
,

vcrbis

sciismn,

sensui

affcctum
tali

alTectui

exsultationem

exsultalioiii

maturilatem, maturiut ibi-

liumilitatem, humilitati libertatcm.

Quiiito consccratur,

dem

sacramenta

ccclesiaslica

ministrenfur.
,

Unde

ipsa

ecclesia
ct

efficitur quasi ipsa

taberna Dei
cniiu

in

qua sacramcnfa continentur

et

ministrantur.
ut

Quaedam

minislrantur
scilicet

dantur intrantibus,

baptismus;

quaedam exeuntibus,
et

exfrema unclio; quaemiiiistrantes,

liis

dam commoranfibus,
ordo;
his datnr poenitentia;

horum quidain sunt

et

datur

quidam pugnantes,

hornm quidam pngnae succumbunt,

et

qnidam insistunt,
et

his

confertur audacia
;

animi

ut roborcntur,
ct

hoc per confirmationem

;

datur cibus,
fil

ut

suslcntentur,

hoc pcr cucharisliae sumtioncin

remotio impe-

dimenti, ne dejiciantur, et hoc pcr matrimonii conjunctioncm,

Sc-

cundo videnduin

cst,

qualiter consecrafur

sed priino de allari, sc-

cuiido de ecdesia.

Ad

consecrationem auteni altaris plura concurrunt.

in

Primo

cniin

quafuor cruccs de aqua benedicta

quatuor cornibus
terlio
in

altaris configuranfur,

secundo ipsum scptics circuitur,

aqua
ipso

bencdicfa cum jsopo septies adspcrgifur,

quarto incensum

crcmatur, quinto chrismate inungilur, scxfo mundis pannis operilur.

Haec autcin repraescritant ea,

alfarc accedunt.

quae dcbcnt liabcre

carilatcin
,

illi,

qui

ad

Dcbent enim primo liabcrc

scilicet diligant

quadruplicem

per cruccm acquisitam, ut

ct inimicos.

Dcuin

se ipsos, amicos
in

Et haec signantur per quatuor cruces

qnatuor cordicitur

nibus altaris factas.

in

Et de his quatuor coniibus

ct

caritatis

Genes. XXVILL: dilataberis ad oricntem

et

occidcntem, scptcntrioin

nem
iiunt

meridiem.

Yel idco
,

quafuor
Chrisfiis

cruces

quatuor cornibus

ad significandum

quod
ad

pcr cruccm
,

quatuor mundi

partcs salvavit.

Vel ideo

significaiidum
sciliccl in

qiiod

crucem doinini

qualuor modis dcbemus portare,

in

corde pcr mcdilafionein,

,

ore pcr confcssioiiem

in

corpore per mortificafioiicin

in

facic
et

per assiduam
vigilantiam;

impressionem.

Secundo

dcbcnt

habere

cuiam

quod

significatur
etc.

pcr circuitus.
eiiim

Unde tunc canfatur:

vigilare

invenerunt

me

vigiles

Dcbcnt

solliciti

super
intcr

gregein

suum.

Uiidc

negligcntiam

praclafi

ponit

Gilbcrtus

ridiculosa dicens: ridiculosa an magis pcriculosa rcs est speculator

coecus, praecursor

claudus,

negligens

praelalus,

doctor nescius,

54

850
praoco
scptcin
virtiiteni

Cap. CLXXXII.
inutiis.

De

declicatione ccclesiae.
circuitiis
,

Vol per scptem

ct

circa altarc siguificaiitnr

inedilalioncs
liuinilitatis

consiileiationes
lialiere
,

quas circa septenipiicein

ct

Cliristi

debeinus
cuni

per ipsas frcquenter

esset,
factus
est

circuire.

Piiina

virtus

est
in

quod,

divcs
;

pauper; secanda, quod

l)us

praesepio positus

tertia,

quod parcnti

subditus; quarta, quod sub inaiiu servLcapHt inclinavit; quinta,

furein ct

quod discipuluin

proditorein

sustinuit;

sexta,

qiiod

aiitc

iniqnuni jiuUcein inansuelus tacuit; septiina,

cleinentcr oravit.

quod pro crucifixoribus

Vel per septein

illos
in

circuitus si;iiificaiitur seputeruin, secuiida de utcro

lcm viac

Cliristi.
,

Prinia fuit de coeio

tcilia

in pracsepiHiii
in

de praesepio

in

inundiiin,

quarta

de inundo

patibuluin, quiiita dc patibuio in sepulcliruin, scxla de scpulchro

sepliina

in liniluiiu,

de linibo resurgcns
;

in

coeluin.

Tertio debeiit
per aspcr-

Jiabcre doniiiiicae passionis nieinoriain

sioiieni
Cliri.sli

qnod

siiifnificalur
suiit

aquac. Septein
ciTusioiies,

eiiiin

aquae aspcrsiones
priuia fluxit
in

septeni sanouinis

quaruin

circunuisione,

sccunda

in

ornlioiie, tcrlia in coiporis fliigeliatione, (|uarta in capitis coroquiiila

in
iii

natioiie,

inauuuni perfoialione,
aperlioiic.
.Ilae

sq\ta

iii

pcduin affixione.

septiuia

lateris

auteni
ct

saiifrinnis

aspcrsiones
caritatis.

factae

fucruiit
ciiiin

cuni
est

jsopo

liutnililalis

iiiaesliinabilis

Ysopus

berba

buinilis

et

calida.

Vel

ideo

septies ad-

spcrgitur ad sigiiificanduni, quod in baptisino septein doiia spirilus

sancli danliir.

(Juarto

debeiit
jier

babere orationem
coiicremalionciu
fuini

fervenlein et deTliiis

votaiu
Iiabct

quod significatur
virlulem
asccndeiidi

tliuris.

eniin

ex

lcvilatc,
,

coiisolidaiidi

ex

sua

qualilale.
ritate.

coiislringcndi cx conglutinitatc
iii

coiifortandi
;

cx aroniati-

Sic oralio adsceiulit

cu!|)ain

I)ei

memoriam

aniniam consolidat.
coiistringil,

quantum ad

praelcrilam, impelraiulo mcdelani;

;

quanluin ad futuram, iinpctrando cautclam

coiifortat, (^uanlum

ad

praesenlem, impetrando tutelam.

Vel potcst dici, quod dcvota oratio

per

llius significatur,

quia babct ad

Deum

asccndere, Eccles.

XXXV:
etc
;

oratio liuiniliantis sc nubcs pcnetrat; odorcin

Peo rcdderc, Apocal. V:

odoramentorum
data sunt
ilii

Iiabentes singnli citliaras ct phialas suas pleiias

ex cordc innammato

proccdcrc, Apocal. VIII:

accepit angelus
debeiit

in-

censa innlla
illiid

ctc.
al.

et infra:
clc.

tliuribulnm et iinplcvit

dc igne

Qninto

liabcrc

nitorem
cliri.snia,

conscientlae

ct odorein
ficitur
tiain
,

bonac faniac, quod significatur per

Debeiit
cuin
cniin
:

quod concoiiscicniiaec

ex olco ct balsamo.
Ht

Iiaberc

pnram
nostrn

possint

diccrc

aposlolo

gloria

c^t

Cnp. ("LXXXn.
lestinioiiiuin

De

{ledirnfione ecclesi;\e.
J)onain
fainain

851

conscicntiac
tcstinioniiiin
:

nostrac;
liabcrc

I.

Tiinolli. III:

oporlet

iliiiin

boiinin

ah

liis

(|ui

foris sunt,

riirjsostoinus
iicc

clcriti

nnllain (lel)cnl liabcrc matulain ncc in vcrbo

in

in

cogilatu
ct

ncc

facto

iicc

iii

oj)inionc,

(|iiia

ipsi

snnt
dclur-

pulclirilndo

virtus

ccclcsiac?

et si niali

fuerint,

tolam

pant ccclesiain.

Scxto debcnt habcre mundiliani operationis bonac.

Quod
rilur.

significatur pcr

pannos nlbos

ct innndos,

t|uibus

allarc opc,

Usus

eniin

vcsliinciitoruin

invcntus est ad tcgciuliiin

tegiiiit
iit

calc-

racicnduni ct ornanduin.

Sic

bona opcra
induaris,

aniinae nudilalcin.

Apocal.
iniditatis

III:

vesliincntis

albis

non apparcat tonfusio

,

tuac.

Ornant animain ad honcslalciii

elc.

Roinan. XIII:

in-

duainur arina lucis

Job.

Calcfaciunt
tua
si

innaniinaiido

ad
elc. ?

carilalcin,

XXXVII: nonne
inlimain

vcslinienla

calida
liabcrct

sunt

Modituni
siiininani

cniin vnlerct acccdenti

ot

ad

allarc,

dignilatcin
est

vitam

Bcrnard.:

monstruosa res
inliinus,

scdes

prima

ct

vita inia,

gradus supremus

et stalus

vullus gravis,

actns

levis, scrino inultus, frnctus nullus,

stabilitas.

ingcns auctoritas et animi in-

Secnndo videndum
concHrrunt.

cst, (|ualilcr ecciesia consecralur, ct

ad

lioc

plura

Epistopus

cniin

ipsain

ccclesiam

ter

circuit et qualibct vicc vcnii ns

ad ccclesiam januain percutit baculo

principes
vcslras clc.
in

paslorali diccns:

apcrlle

porlas

Intcrius cl
fil

cxterius

a(|ua

bcncdicla ipsa etclcsia irrigalur,

paviincnlo

crux

de cinere ct sabulo
ibi

ex transverso
lillcris

aii<i;iilo

oricntis us(|uc ad

anguluin octidentis et
bctuin,
in

graecis ac lalinis sciibiUir alphaipsac

parielibus cctlcsiac cruccs depiiiguntur et

cruccs

illuininantur et chrisinate inuiiguiitur.

Priniuin cigo, scilicct triplex

((iicin

circuitus,

signat tripliccin cirtuiluin,

fctit

Chrislus

propter

ipsius ecclesiac sanctilicalioiiciu.

in

Priinus fuil,

(]uod dc coclo veiiil

liinhiini,

inundum, sccuiulus, (juod de niuiulo desteiulit ad

lcrlius,

(|uod de riiiibo redicns ct resurgeiis asteiidit in toeluin.

Vcl Iriplex

circuitus

fit

ad

ostcndenduin

(juod

illa

cttlesia

consecratur

ad

honorcm

trinitatis.

Vcl triplcx circuilus signat Iriplitcm

ecclesia,
(pii

slaliiin

salvandorum
conjugali.
ccclesiae
,

dc

sunt
in

viigincs

coiitincnlcs

ct

Hacc
sicnt

ctiam
ostendit

dcsignantur

dispositione

matcrialis

Rithardus
virgiiiiim

dc
,

santto
cliorus
est

Vittore.

Nain
conli-

sanctuarium
nentium,

signat

ordincin

ordinem

corpus

coiijugalorum.
,

Strittius

sanctuarium quam

chorus et chorus quam corpiis

contincntcs
ct

qnia pauciores snnt virgines quaiu

conjugali.

contincntes

quam

Sanctior

est

eliam

54*

852

Cnp. CLXXXII.
(|iiaiii

De

cledicatione ecclesiae.
t|iiaiii

lodis saiutiiarii
cst

tlioriis

ct clionis

coipiis

(|iiia

tligiiior

onlo

viigiiiiiin (|iiaiii coiitiiiciitiuin et coiitinciitiuiii

(|iiain

coiijiiga-

tornin.

Ilacc Ricliartlus.

Sccniuluni,

scilicet

triiia

atl

ostinin pcr-

cussio. sigiial tripiox jus,

tibi

(|nod liabct Clirislns in ccclesia,

retleintiuiie
tlicit

tjuare

(Icbet aperiri.

Est enini sua creatione,

l)e
Iioc
triplici

ct glorifi-

cationis pcrniissione.

jure

Anselinus: ccrle,

tloinine, tiuia nie lccisti, tlcbeo aniori tuo nie ipsuin totnin, tjnia nie

rcdeniisli,

tUbco ainori tuo

ipsuin
loluin,

ine ipsnin totuiii,

tinia

tanta

proiiiitlis,

(lebco

nie

iino

taincn

debeo aiuori tuo

plus

(|uain

ine ipsuni,
ct

(jiiaiiliiin

tu es iiiajor nie ipso,

ipsuin.

pro qHO dcdisti te ipsuin

proclainatio
:

cni

proniitlis

lc

Trina autcni
triiiain

attoliite

porlas principcs vcstras,

iii

sigiiilicat

ejus potentiani,

scilicet

coelo

iii

niuiido

ct in inferno.

Terlio interius et exterius atjua

bciicdicla

aspcrgitur,

quod

lit

triplici

de cansa.

Priino

propter

dacnionis cxpulsioiiein.

Aqna

eniin

bcncdicta babct propriam vir-

tutcm
dicitur:

expellendi
ut sis
et

ipsuin

d^abohun.

Undc

in

exorcismo

aquae

aqua exorcisata ad cirugandam oinncin potestatcm

etc.

inimici

ipsum inimicHin eradicare

scilicet

Ista

autem aqua benesale et cinere, quia

dicta

fit

ex quatnor,

ex aqna,

vino,

vidclicet
licet

quatnor

sunt,

quae

inaximc

ininiicum

expellunt,

sci-

lacryniarum efrusio,

qnae per

aquam,

spiritualis
ct

exsultatio,

qnae per viniim, matura discrelio, <iuae pcr sal

iniliatio,

profunda huipsius

qnac per cinercm

designatur.
eiiim

Secundo

propter

ccclesiac expiationcm;

omnia

terrcna haec propter peccatum

corrupta
gitnr,

suiit

et foedata,
oiniii

ct idco locus ipse

ct

aqna bciicdicla asperliberctur,

ut

ab

focditate

immuiiditia
in

purgctur,
jicr

cxpictur.

llinc cst ctiain,

qiiod

lcge

oiniiia

paene

aquam

luuiidabaiitnr.

Tcrlio

proptcr
cuin

oiniicm
finctn

rcmovcndam malcdiclioncm.
sno inalcdictionem accepit ex
fnit,

Terra cnim a priiuipio

eo
,

qnod cx cjus fructn dcceptio facta

Iliiic

aqua vcro

nulli

malcscd

dictioni snbjacuit.

cst,

qnod dominus comcdit

,

pisccni,

non lcgitur comedissc carncm nominatim

chali
propt(!r

nisi

forte

de agno pasabstincndi

pracccplum lcgis,

iii

cxcinplum

scilicct

aliquando a lidlis cl aliquando cadcni comedcndi.

maledictio removeatur ct bcncdictio introdncatur,
dicla adspcrgilur.

Ut

ergo omnis

idco aqua beiic-

Qiiarto in |)aviiiicnlo alpliabctnm scribitnr,

quod

quidcin rcpracscnlat conjunctioncm nlriusquc popnli, sciliccl gcntilis

ct Judaci, vcl

pagiiiam utriusquc lcslamciiti vcl articnlos iiostrac

laliiiis

fidci.

Illnd

cniui

alpliabctuin cx liltcris graccis ct

in

crucc

faclis

Cap. CLXXXII.
repracscntat iiriioncm
Cliristi
iii

De

dedicatione ecclesiae.
gentiiis
et

853

fuie

popiiii
criix

Jnilaci

pcr crucein

factam.
ail

Unde

et

illa

ex

transvcrso

angulo orientis
(juod
illc,

usquc
qui

angiilum occidcntis ducitnr,

erat dcxtcr,
faclus
est

ad significanduni,
et
(lui

prius

sinister,

erat in capite,

factus est in cauda, et e converso.

Secundo rcpraesental pagiiiam

Chrisli

ntriusque

testamenti,

qiiod

pcr

cruccm
est.

adimpletuin

est.

Unde moriens
tur,
rota.

dixit: consuminatiim

El crux ex transverso ducicontinctur,

,

quia

nnum

testameiituin

in

alio

qiiia rola eral

iii

Tertio repraescntal articulos

est

fidci
,

ecclesiac

enim pavimen-

tum

nostrae

fidei

fuiidaineiitum
et

elementa, qiiae inscribuntur,

ncophjli de utroque populo
et
iii

snnt articuli fidei,

ccclesia erudiuntur,

quibus rudcs
qui
se

pulvercm

ciiierem

rcpntaio dchciit

juxta illud, quod dixit Abrahain Genes. XVIll: loquar ad domimim

meum

cuin

siin

pulvis et
fit

ciiiis.

Quiiito cruccs

in

ccdcsia dcpin-

guntur, quod quidcm terrorem

,

triplici

rationc.

Priino proptcr

daemonum
videiitcs
Tiinciit

ut

scilicet

dacmones,
et
,

qui indc

expulsi

sunt,

signnm crucis terreanlur

illnc

ingredi non pracsuinaiit.

:

enim valde signum crucis

nnde Chrysostomus

ubicumque daequo

mones signum dominicum

plagam acccperunt.
enim

viderint,

fugiunt tiincntes J)aculuni,

Secundo proptcr
et

triumplii ostcnsionem: cruces

,

siint vexilla (^hristi

ille

signa ejus triumplii

unde, ut

osteii-

datur, quod locus

cruces

Christi dominio subjugatus est, ideo ibidein

ct

depinguntur.
,

Nam
hujus

apud iinpcrialem magnificcntiam obcivitas ei traditur,

servatur, ut

quando aliqua
In

impcriale vcxillum

in ea crigitnr.

figuratione

dicitur ficnes.

XXVIII, quod
in

Jacob lapidcm, quem

videlicct
in

supposuerat capiti suo,

praeconialem
,

erexit
et

titulum,

titulum

memorialein
,

friuniphalcm.
illa
qiii

Tertio propter apostolorum rcpraesentationem

naria ante
crucifixi

nain

XII

liinii

cruces

posita

significant XII apostolos,

illiiiniiiavcrunt.

pcr

lidciii

totum munduiu
ct

Hae

igitur

cruccs
fide
,

illiinii-

nantur
(ihristi

chrismale

unguiitur,

quoniam

ct aposloli

passionis
iiillammaqiiod

totuin

niundum

illuininaverunt ad

cognitioiicm

verunt ad
oleuin, et

amorein,

uiixerunt

ad conscicnliac nilorem,

pcr

ad bonac vifae odorein, quod pcr balsainum

scilicet

intclligitui.

De

tertio,

per quos iirofaiiatur,

sciendum
,

quod

ipsaiu

domuin Dei pcr

per Nabuzardain
III

trcs
ct

protanatam legimus

scilicct

per Jerobeam,
,

per Antiochum.
fccit
;

Jerobcain cniin
uiium
iii

sicut

lcgitur
iii

Reg. XII,
,

duos vitulos

poiiens
ct

Dau

ct aliiiiu

Bethel

quac dicitur domus Dci

hoc

propter

avaritiani lccit,

854

C"np.

CLXXXl!.

De

dcJlcatioiie ecclt^siae.
Pi-r lioc sigiiiHtaiiir

ne siiiicet rcgtiiim ad Roboain lediict.

avaritia tlericoriiin
tlcricis imillnm
iniiltiiin

iinod
ipsis

(Hclcsiam Dci coiilaniinat, qiiac

a
inininio
(]iicin

in

rognat,

Jcrcin, IV:

usqiio

ail

inaxiinuni

omnes avariliam
|)raeIatorum
siipiis
,

sc(|nniit;ir,

Bcniardns:

dabis

niiiii

dc iinnicro

(|ui

iion

inagis invigilct suhdilornm evaciiaiulis inarVituli

siint

(|uam
id

viliis

exstirpandis ?

ncpoluli,

(pios

iti

Betlicl,

cst
si

doino

Dci

ponunt.

Ecclcsia cliatn per Jerobcaiii

vel

profanatur,

ex avaritia usurariorum
,

raploruin

aedilicalur.

Uiidc lcgitur, (juod

cuin

(luidam usurarius ecclcsiani (luandaiu dc

rapinis

et

usuris

conslruxissct,

episcopum
igitur

ad cjus dcdicationem

multis

pretibus invitavit.
coiisccrationis

(lum

episcopus

cum

suo

clcro

oriicium

agerct,

vidil post allarc

dvabolum slantcm

in calliedra in

liahita episcopali.
,

Qui dixit episcopo; ({uarc eccle(juia

siam nieam
perlinct,

coiisecras

cessa jam,

ad me cjus jurisdictio
Ciim ergo cpi-

([iiia

de

usuris ct rapinis aedilicala est.

scopus inde cum clcricis tcrritus fiigeret, d^abolus continuo ipsam

ecclesiam
iiler,

cum grandi

slrcpilu destruxil.

Xabu/.ardain

aiilcin

siini-

utlcgiturlV. Reg.
princcps
sunt,

XXV, domum
significat

Uei comhussit.
,

Nahazardam
secundum

aufein
dcditi

co^iuorum

illos

(jui

gulac cl luxuriat;
fccerunt,

(|ui

dc

ventrc suo

Deum suum
Hugo
de

qiiod dicit apostolus:

vciitcr

(|uorum Dens veiiter est

ostcndit

etc.

Qualitcr auleni
Victore
in
,

Deus dicatur,

sancto

suo
mi-

clauslrali
nislri

dicens: solent Diis

teinpla

construi,

altaria crigi

ad serviciidum ordinari, imiuolari pecudcs,

si(|Hidem vcnlri templuin est coquiiia,
allarc
fiiinus

tliura concrcmari.
inciisa
,

Deo

niiiiistri

coqui,

immolare pecudes carnes coctac

iiitcnsorum
ct

odor

saporum.

Rex Antiochus,

qiii

fuit

superhissimus
I.

ainbiliosus,
1:

doiiium Dci polluit ct profanavit, sicut lcgilur

significatur
iion
,

Macc.
in

pcr

qucm
qui

(|iiod

superhia ct nmbitio scd praeesse,

quac vigent

clcriois,

appeliint prodesse,

multum ecclesiam Dei condicit

taminat,

De quorum supcrha

amhilioiic

Bernardus: honorali

inccdunt de honis domini, cui taincn domino hoiinrcin non dcferuiit,

iiidc his,

(|ucm qiiotidie vides, mcrctricius nitor, hislrionicus hahitns,

aiiriim
iii

regius

apparatiis,

frenis
ct

ct

scllis

ct

calcaribiis

plus

calcaria (|iiam allaria fiilgciil,

ita

siciit

pcr trcs profanala

cxslitit,

per alios
fc(it

trcs dcdicala'ct consccrata fuit.

,

Dcdicalioncm

ciiim

priino

,Mo\scs

scciindo
(iiiod
iii

Salonion, lertio Jiidas Maccahaciis;

dcdicalionc ccclcsiac dchciiiiis liahcrc

pcr

(|iiod

iiisiiiiialiir.

Cap.
iMiinililatt-ni,

CLXXXII.
tiiit
iii

De

clciiicatioiie

ecclesiae.

855

(|iiae

I\Io}st;,
liclci

sapiciiliam ct (iigcretionein, (]uae

luerunt
lur.

iii

Saloiiioiie,

veiae

coinini.ssioncm,

quae

iii

Jutla designa-

Secuiulo
,

videnduin est de consecratione sive dedicatione lenipli

scilicet

spiritualis

qtiod teniplum sunius nos,

la|)idil)iis
;

congrcgatio oninium
I.

fidelium,

quod cunstruitur ex
superaedificati

vivis,

Petr.

II:

tan(|uaiii

lapidcs

vivi

etc.

cx

lapidibus
;

politis,

nnde can-

tatur: tunsioiiiljus pressuris expolili lapidcs ctc.

cx lapidibus qua-

dris, quatuor eniin latcra lapidis spirilualis suiit lides, spes, caritas
et opcratio,

quae aeqnalia sunf, quia,

spcras
,

ut dicit

Gregorius, quantum
tantuin diligis,

credis,

tantuin

quantum credis

et speras,
Iii

quantum

crcdis, spcrasetdiligis, tantumoperaris.

liocquidemtemplo
olferri.

altare cst cor nostrum,

super quod allare

tria

dcbent Deo

Friinum cst ignis dilectionis perpctuae, Levit. VI: ignis scilicet dilectionis crit perpctuns et

nunquam

dciicit in allari scilicclcordis;

sclilii

cundum incensum
cjus adolebunt malis,
in et

orationis odoriferae,

Paral. VI:

Aaron
ct

ct

inocnsum super altare liolocaustomatis

(|uod

tli^mia-

Tertium cst sacrificium juslitiac,

poenitentiae ct
carnis
justitiac
iii

sacrificiuin consistit

oblatioiic
in

holocausto
;

dilectionis
:

perfectae,

vitulo

morlificatae

de his Psalm.
ct

lanc

acceptabis

sacrificiuin

oblationcs
vitulos.

liolocausta
aiitcin

tnnc

imponcnt

snpcr allare

tuum

Teinplum

S|)iriluale,

quod
Primu

sumus

iios,

ad siinililudinem

tcinpli inaterialis consccratur.

cnim suminus pontifex,

invcnicns ter circuit,

scilicet

Chrislus,
oris
,

ostiuin

cordis clausuin

dum peccatum
I)e

cordis et o|)cris ad nie-

moriam

ejus reducit

hoc

triplici circuitu dicitur

,

Ysaias XXIII:
scilicet

suine citharam,

quo ad

prinuim

circui

civitalem
tradita
,

cordis,

quo ad secundum,

nicrelrix

obiivioni

quo

ad

terlium.

Hecundo ipsum ostium cordis

Percutit

clausuiii ter percutil, ut sibi aperialur.

enim ipsuin

cor

ictu

beneficii,
I

coiisilii

et

flagelli.

I)e

qua

trii)lici

pcrcussione dicilur Proverb.

etc.

qnaiitum ad inalos, extendi

beneficia; despexislis

nianuin

meam
nie.as

IIoc

qiiantum

ad

collata

onine consilium ineuin, lioc quantum ad inspirata consilia; et incre-

pationes

iieglexistis,

lioc

quaiitwm

ad

illata

flagella.
,

Vel
con-

ter perculit,

dum

rationalem movel ad peccati cogiiitionem

,

cupiscibilem ad dolorem
tcstatioiiem.

irascibilem

ad peccali
spiritualc

vindictam ct de-

Tertio
irrigari.

ipsnm tcmplum

ter

aqua

intus

et

cxtra

debct

Haec autcm trina

aliquando

irrigatio

est trina lacr^-

inarum

inlcrionim

vcl

extcriorum

cirusio.

Mcns cnim

856

Cap. CLXXXII.
ut
ilicit

De

dedicatioiie ecclesiae.
ilolore
afficitur

sancti viri,
luit,

(irogoriiis,

consideraudo
in(|uit:

li

ubi erit, ubi est et ubi non est.

in judicio;

Ubi

liiit,

in

pcccato
in gloria.

ubi erit:

ubi cst:

in

nuseria;

ubi non est:

Quando ergo
scilicet, qiiia

interiores vel exleriores Jacrvmas fiindit, considerando

fuit in

peecato, et dc ipso ralioncin reddet

in

judicio,

tunc

istud

tcmpluiu
in

jam
est,

seincl

aqua
flelum
in

aspergitur.

Qiiando
,

autem

pro

niiseria,

qua

ad

coinpungitur
noii

luiic

secundo

irrigatur.

Quando pro

gloria,

qua

esl

lacrjinas fundit,

tunc tertiam

aquam

spargit.

lluic autein

aquae admiscentur vinuin,

sal etcineres, quia

lis

cum
sal

liis

lacrjmis debemus babere viiium spirituadiscretionis

et

exsultationis

maturae
per

cineres

profundae
liumilitas

humiliationis.

Vel

vinum

lymphatum

intelligitur

Christi, quain habuit in carnis susceptione.

Vinuin eniin Ijiuphatum

sanctilas

est

verbuiu
est

humanatum

per sal

iiitelligitur

suae vitac,
intelligitur

quae
ejus

omnibus condimentum
Ilis

rcligionis.

Per cinerein

passio,

igilur

tribus
,

cor

noslruin

debemus

aspcrgere,

scilicet beneficio incarnationis

tera
,

per quod provoccmur ad humilita,

exemplo suae conversatiouis

,

per quod informemur ad sancliincitcniur

tatein

et

memoria passionis
in

pcr quod

ad caritatcm.
id est

Quarto scribitur
spiritualis

hoo lemplo cordis spirituale alphabctuni,

scriplura.
scilicct

Haec autem scriptura,

diclamina

quae

ibi

scribitur,

triplex

est,

faciendorum

testiiuoiiia

divinorum

benclicioruni, accusatio propriorum dclictorum.

II:

De

his tribus Roui.

,

cuin eniin gentes,

quae lcgcin non

liabent, naturaliter ea
ipsi

quae
sunl

legis

suut,

faciunt,

ejusmodi legem non habcntes

iii

sihi

lcx

qui ostcndunt opus legis scriptuin

cordibus suis.

Eccc pri-

niuin tcstimoiiium

reddcnte

illis

conscicntia ipsorum, eccc secunduiu

et

iiitcr
,

invicciu sc

cogitalioncm

accusaiitium
piiigi

vcl cliam
,

dcfcudenesl

tium

ecce tcrlium.

Quiuto

dcbcut

cruces

id

assunii
et

poenilentiae

austeritates,

scilicct

quae quidciu

dcbcnt
,

iiiungi

Igne illustrari, quia non soluin fcrciidac sunt paticnlcr

libenter,

scd

etiam
signi-

quod

signilicatur per unctioiiem, et ardcntcr,

quod

ficatur per igncm.

(^hristi porlat

Unde Bcriiardus:
qui prohcit

qui moratur in timorc,

iii

cruccni

palicnter,

spe,

porlat libeutcr,
ardcntcr.

scd

qui conSHmmatui' in caritatc, amplcctilur

jam

Item: mulli

vident cruces

iioslras

sed

non

vidcnt

unctioncs

nostras.

Qui

crgo in se haec habcbit,

erit.

vcre tcmplum ad honorein Uei dcdicatiim

([uo
(;lirislus

Dignus

plaiie

iii

habilct pcr giatiain,

iil

tan-

Cap.

CLXXXU.
(ligiietiir

De
per

dedicatlone eccleslae.
gloriaiii.

857

dcm

iii

eo habitarc
(iiii

Quocl

ipse

nobis prae-

stare dignetiir,
culoruin.

vivil el

regnat Dcus

per oinnia saecula sae-

')Anicn.

')Explicit
J a c

Legenda aurea sive Lonibardica historia

i

d e

Vo rag n e o rd n s p r a e d episcopi Januensis.

i

c a

o r

ii

1) Iloc

Yerbuni

ouiiltit

Ed. Tr.

2)

Uesunt

liaec in Ed. Vr,

SEOlllTUR OIAEDAM lEGEKDAE A OIIBCSDAM

AllIS SliPERADDlTAE.

CAP. CIXX\III. (178.)

He
Passio
Jiilias.

clecem
decem

millibiii martiruiit.
innrtiniia veneratur
et

et

iiieiiioria

millliim

colitur

calendHS

Oui oinnes uuh die pro

Clirisli

nomine

jiassi

sunt sub Iladrinno iinpera-

VI regilnis, lui veiicruiit iii adjiitoriiim. Hi sancti iiiartjres, cuiii nh iniperatore ad sacrlficandum ydolis compellerenlur, dlxermil: sacrificiuin vivuiii et immnculatuin oireriinus iiosiuet ipsos doinino nostro Jesu Cliristo, ((ui iiro liuinano genere uasci dignntus est et descendere decoelis, luultis malis afiligi , et ad ultimuiii voluit etiam pro nobls cruciligi, quein tu, miser, ignoras. Tunc iratus iini^erator jiissit eos' dlii foniiieri et ad ultimum crucifigi et oiiinia
tore aliisiiue

tormenta, quae iiassus est domlnus noster Jesus

Cliristus,

forti

aiilmo

et lide

iirmissima pro doiiilno sustlnuerunt. Locus igitur, ubi passi Sunt beati iiiartires, iiioiis est luagnus et vooaliir l)ArraIie et distat ab Alexandrin civltate CCCCC A qiiibus auteiii passi suiit, fiierunt exercitus regum, qui illi iliiasl stadils.

\enerant in adjutoriuiii, XXX millia. Hora vero sexta illius diel terrae inotus inagnus, petrae scissae suiit, sol obscuratus est et oinnla sigua quae iu iiassioiie domini visa fuerant, ecce ibi visa siint. Tunc snncti mnrtires fundoinine Deus, meinenlo iioslri iii lioc deiites orationein ad dominum dixerunt patibulo crucis et susciiie pelllionein iiostram et ea , quae n te exposcimus, iiobis concedere digneris, ut quicuinque inemoriam noslri corde et ore ciiin jejunio
f.ictus est
,
:

tridevotione celeliraverint inereaiitur a te asseqiii fructuosam iiiercedeiii me(!icam(>n niiimae, et in domibus eorum iiitiis iis sanitalem coriioriiin IJt si in proelio fuerint, non iis et foris bonoriim oninium iiberl.iteiu concede. iiocere pr.ievnleniit iiiiinici visibiles ef invisibiles te exiiiigiianle, sed, sicut [ilacet tibi, armis tuis eos ]>rotege dlesqiie unlus diei nosfri passionis unuin ixrenitentiaruiii anuuin coinpleal observantibus se devoto corde. Et hoc, donii-

et

biiendo

ii.itor doiiiine, a te posclnius, dissipa oiiinem occiipationeni et oinneiii iminuiiduiu spirltum omneiiKiue iiirirmitatem eorum expelle, quia gloriosum ot Inudnnomen tuum per omnin sneculn saectiloruin. Kt respondenfibiis bile csl qiiae petiistis, dileclissinii mei, oiiinibus ninen fncfn est vo.x de coelo diceiis qiiin ornlliiiies veslrne scilole vos impetrnsse. Oaiidefe qii0(|ue et Inefamini corniu Clirislo el immorlali rege vcracilcr siiiil cxniKlilae. Kt liis diclls iii con: ,

fcssione eiuiseriint spiriluiii veracjter peixepturi pr.ieiuin regni coeloruin.

1) Alii:

Arnrnt

leguiit.

Cai).

CLXXXIV.

De

saiicto

JoJoco.

839

CAP. CIXXXIV. (182.)

l>e
Beatiis Jodociis

iiaiicto
fiiit

Jodoco.
filius

JiidnTioIi regis

Britonum

linbiiilque fratrem

mn-

jorem

benliim videlicet Jiidalieluiii, (xui suocessit patri in regno. Isti diio fratres, imo diiae geiiimae coelestes coiitenijioraneae fueriint regis Fraiicoruiii
natii,

Dagoberti, ciim quo post grives iiiimicitias ad iiivicem pacificalus est ipse rex Britonnm Judaliehis et magiiis ab ipso iniineribns Iionoratus. Regressus itaque

regnum terreiiuiu pro coelesti regiio reliiuiuere et vitam Fratrem suiim Jodociun jiiniorein coram se conveiiiri fecit de siiscipiendo regni giibernaculo, nt siiuiu posset adimplere proposituiii et frui coliabitalione inoiiacliorum. Ueatus aiitem Jodocus iion miniis fervens iu Dei dilectione, deliberandi inducias YIII dieniiu vix a fratre inipetravil. liiteriin die noctu<iue anxiiis cogitare coepif, quoinodo posset effugere regnum similiter et patrlam et fratris sui circa se studiiiin declinare. Ipso igitur iii inonaslerio quodam, ubi litteras didicerat, cominorante et orationi frequentius
iii

I3ritaiiiiiam cogilavit

inonacliicam ducere.

incuinbente conti^it
venit ciim
iis

IX

illuc

peregrinos venire,
ciiin

qui

cansa

devotionis

liiiiiiir<

apostoloruin Petri et Fauli visitare desiderabant.

ac utrum ulteriiis
taiideni a spiritu sancto consecutus,

His secreto associatus Farisios iisdem procederet, dubitavit. Consilitim

qul gressiis ejus in oninibiis dirigebat,

ab

lioc itinere et a sociis itineris declinavlt et

ad

1'onlinii

confiiiia,

qiiae

antiquis

plena nemoribus

eraiit et leris
illius

lectatus itaque loci

vasta solitudine disposiiit

ac aniinalibus soluin habitabilia, fesllnavit. Deliabitationem ibl facere

supcr iliiviuni Alzelain, sed a duce Heimone illius terrae doinino per Vll aniios ab Iioc proposlto retardatus esl. Inter quos annos Iltteras magis didiclt et sacros ordines suscepit. Tandem sacerdos effecliis jam dicti ducis rilium, qui eiim in maxlma veneralione habebat, de sacro fonte snsceplt. Elapso septennlo ad vitam solitariam Iraiisiens iii loco Alzeiae fluminls rivulls undlque circumdato ibldem ecclesla et donnincula aedificatis praeter ea quae per eiim doininiis operatiis est miracula. Hlc est coiisiderandum, quod volucres et pisces dlversi geiierls ad sacram ejns inannm palpabiles receplls ab eo allinentis venlebant et recedebaiit qiiasi domestici. Ouadam die, duiu ad victuin qiiotidianum noii
,

sibi et discliiiilo suo doiiilniis in specle ijauperls Vir Del Jodociis panem dividi jiisslt Iii quatuor partes et pauperi petentl unam partem de quatuor erogari. Vix egressus erat et ecce doiuinus revertlliir Iii forma egeni dericientis iiiedia et secundo jianls quadrante salisfactiim est ejiis petitionl. \ec mora regressus quasl esuriens et deficiens faiiie donata est ei eliaiu pars panls terlia. Conseqiienter visus est

liaberet nisi

panem inodicum.

venit elemoslnam petens.

doniliius In altera paiiperls effigie rogaliirus elpmosinaiii, sicut jaiu tertio fecerat

Vlro itaqiie tit nobls allquid reinaneat? Nolo iiiqult sanctus, totum trlbue esurlenti, qula potens est doininus etiam Iiodle nostrae providere iiecessltafl. VIx recesslt domlnus et interea dum consolaretur servus Del disclpulum de panis erogatione coinniotuin, ecce per fenestram visae sunt et inventae in alvpo Ihimiuis qualiior naviculaG vel qiio illae deveneilnt, oiiiislae victuahbiis, de qiilbus, quls eas addiixerlt
aiite
,

nec erat, iinde reficeretur, nisi de residuo panls quadrante.

doinini Jodoco et

Imnc erogare jubente

,

ejus

minister:

visne

ait,

usque iu hodieriiiini diem Ignoiafur. llaec et alia quae j)er euiu domiuiis Ibidem miracula deinonstraie digiiatus esl, longe lafeque jiatrlam ad ejus Aisltationem ad Iiiipelranda ejus siijrragla coiiimoveruiit. Cuiiique ibldem VIII annis elapsis popiill freqiientiam nequiret siistinere, ad alterlus desertum domlno diice piocessil constructoqiie ibi oratorio In

poslquam

fueriint victualiljiis exoneratae

,

J)

Hoc

capiil in noniiullis codidbiis ct edilionibus oiiiitllfur.

860
est insIJI.TS i>pr
cis f<icto

Cap.

CLXXXIV.
,

De
ibldem

sancto Jodoco.
plurlin.TS

Iioiiore bp.'ili M.irliiii et m.-insluiiciila

nb

bosti> anti(iiio priSSiL?

XIV

annos,

(iiiibus illic est coinnioratus.

Eo

iii

loco siyno

crii-

et

XI

proprla m.inii aiiuiUni de subllini prostravit, qune y.nllum snuin nbstiilit gallinas siglllatini g.illunuiue suiim incolumem suscepit. Non longe post
iii

dyabolus

horribilem mutatus colubrum graviter iiisum momordit

in

pede.

Oiia laesione per sanctum edoclus splritum, iit ad alium locuin translret, adjuncto sibi duce Ileiinone vastnm circuibnt ereinnm, ut inveniret bnbitntionis

Jocum.

Inquirendo autein
siti

cum ibldem
Iiiterim

gravi

dux

torqueretiir sitis inopia

prae

lassitudine et

obdorniivit.

servus Dei Jodocus oratiuni incubult

surgensfiue baculo, quo innitebnlur, terrae infixo sicut alter Moyses aquam produxit et fonlem inde larglter enhientem. Ouo exliilnrati diix et ejiis famill.i suae sitis exstinxerunl nrdorem et transeuntibus adliuc ntiuam ndmlnlstrat suiFicientein. 1'rogressus inde versus mare in umbrosa valle clivum adscendit perpnrvum. Ouo delectatus Iiaec est. inquit, catliedra, haec reqiiies mea ia saeculum. Duce itaque reverso ad propria vir Dei propria manu duo ibidem constnix.it oratoria, iinuin Fetro niiostolorum principi, alterum Paulo gentium
:

Romain vocatus a beatissimo Martino Ouia multo tempore concupierat videre eum et a snnctissiino ejus colloquio snnnri, receptus est nb eo cnin honore deblto et
doctori.

Profectns est eliam postinoduin

sedis antistite.

tunc

Romanae

tractatus.

Ibidem a

spirilu sancto

doctiis est

(iiiem
,

in

omnibus custodeiu
iii

et

jiia"istruin habuit,

ut nd

eremum

sunin reverteretiir

(|uam

terris sibi elegit

habitationein, inde in brevi exiturus et Irnnsinigrnturus nd consorlium nngeioruin. Fost sncra et multa de aeternitnte collo^iuin et mntua oratlonum sulTragl.i
inter

ipsum

et

suinmum pontificem habita

pretiosissliuis

a doinino papa sibi

sanctorum reli(iuiis reversus est cum totlus patriae gaudio ad Poiilinii confinia, ubi in monte hnbitntionls suae, iii qua modo reqiiiescit corpus sancli Jodoci, proposito parentum consillo adducta est sibi puella absque oculis nata, quae, sicut docta fuernt in vislone fnciem et locn, ubi ociili debebant esse,
collatis
,

l.ivit

de aqua

illa,

qua vir snnctus mnnus nbluernt,

et

inox receptls oculls clare

coeplt videre. Diice itaque Heimone prnesente cuni iniuimera Dei pleblsque turba in occursuin beali Jodoci congregata sanctissimis, qiins nllulernt, reliqniis cum onini, (pm decnlt, venerntione repositis in nova beati Marllni ecclesia , in

qua nunc sacrum corpus

dutiis

ejus re^iuiescit, tunc de se

novo

facta Inpidea n praefnto

cnsiila in-

duce, ipse vir beatus praeparavit

ad divina mysteria celebranda

altari III

ad moduin nivis alba.

,

Oui cum adstaret

Idus Junli

et ministraret

divina mamis nppnrult super eum visibiliter inter devotione inaxlina sacrosnncta inissaniin sollemnia suunuiiie sncerdolem. Ei locum illnm assignavit et eonfirmavit benedlctione perpetua cuiu promissione tali et voce mlr.ibili coeqiiia contemsisti divilias terrenns et refutnsli palernl regiii lifus subsecuta:

cum

culniinn et elegibli pniiper esse et Inlere

abjectiis

iii

terra

isl.i

desortn

prne-

agmina angeloriim eroque luci liuius, in quo resolveris, defensor ac )ugis custodia, universitiiie hunc locum visilaluri in perpeluuiii cum devotlone et pura cordis intentione pro tui nominis memoria divina in lerrls gratia non defrnudabuntur et post nd gaudia pervenient seinpiterna. Sequenti itn^iue tempore beatus Jodocus in carne praeter carnem vivendo noii homo, sed nngelus videbatur. Idus Deceinbris obdormivit in doinino ipso doinino praesente el angeloriim obsequllsj doininl praesenllnm ostendlt iiitolernCorpus ell.im bllls c.lnritas splendoris et incoinparnbills diilcedo dlvini odoris.
parnvi
tibi

coronnm

iiiler

ijiis

qiiia

virgo

(iiorat

el immiiiiis a c.irn.ills

coinmlxlionis conl.iglo,

iln

s.iiiiim

permansit et iiitegruin usqiie nd niiiios XI. in tiiinulo, nc si spiritiis vilne foret ii\ eo et n ciistodlbus corporis sibi iingues mnniium el pediiin et capilli capills .4 barbae, quasi viveret, excresceiiles incididjantiir et rn(h'bnntur onini sabbalo, qiioadusque siiccessor Ileimonls ininiis reverenter et ])rnesumliosc iminomor .scriplurae dicentis: noi teiilabis doinini sacrarium , violenler ivnipil cum satpllitlbiis suis et intravit, ubi reposilum erat corpus snnclissimum, visoqne mi,

ranilo
s.intle

slalim caecilale percu.ssus

versiis

esl

iii

nmenliniii exclanians;

li.i

li.i

Jodoce

surihis penii.in.sit el niiiliis.

qiio.uhi!>iiiie

dlom

cl.iiisil

exiicniiiiii.

Cap.
Frolixitatein
est
siiis

CLXXXV.
miraculoniin,
iii
,

De

sancto Othmaro.

861

aiilein

jiine

per ipsnin doininns exliibeie dignntiis

vidiinus, sicut de iiliiribus n morte
in aqiia suffoca-

fidt-libus

noslris teinporibus

resuscitatis ve] susjiendio vel a)io mortis genere defunctis sive

tis, sive etiain ipsius beneficia qiio

ad miiltiplicalionem boiioruin lemporaliiini

enarrare
esset
siifllciinus.

nec c.ilamo scribere nec sermone

filium
iii

Cuiusdain
iii

devoti

sibi
circa,

ciinabulis jacentein,

cum

incendium undique

domo

])uerum beatus Jodocus miraculose conserv.-ivit , pannis, quibus involutus fuit, et ipsis cunabulis, ciim puer levatus esset, in favillam et cinerem penitus resolufis, ut Oiniiibus pateret, quod edacitas ilainiiiae, quae lignorum ac lapiduin
potiiit duritiain

non

liciilt

laedere.

consumere, tenerum infantem beati Jodoci ciistodiae tradituiu Oui jiostmodum filius in inonasterio snncti Jodoci ]nonacliiis
siirdos,

factiis est,

Ouot

claudos, paraliticos et alios infinnos curavit

est
,

non

est

nuinero colligere.

Unde

qiiod de regio fasligio

sibi

voluit post mortein

retinere, ne in loco, iibi

sacrum ejus corpiis requiescit, alius ardeat liqiior nisi

liqiior cerae. Oiiod in infortunio suo experti sunt tres monaclii, qui in ecclesin, ubi corpus ejus fuit delatum, de sevo liicernas tent.iverunt nccendere nec aliqiialenus potuenint. Contigit autein in sigiiiiin temeritatis su.ie diios ipsoruin in ronlinenti decedere tertium vero oris contractione puniri, ac itn iiermansit oiiinibus diebus vJtae siiae. Sunt antem liae festivilates beati Jodoci. Friin.-i
,

videlicet in die beati Barnnbae,

qunndo

infr.i

super eiim nppariiit.

virtiis diviiia

Oiiod etinm
illius

iniraciiliiin

inissarum solleinnia maniis doinini saepius per alios sanctos ostensiim

ad veritateiu

veri et santtissiiiii sncrificii

coinprobandam

in

cordibus

fragiliiiin

misericorditer d<>monstravit.

Seciuida est in die sancti Jncobi

npostoli fralris sancti Joliannis evnngelistae de inveiitione sacri corporis ejus.

Tertia est de morte ejus in die sanctae

Liici;ie virginis.

CAP. CIXXIV. (183.)

De
congregnsti
ipsuin,
,

isancto Otlimaro
:

Otlimarus in provincia Aleinanniae nntus ntque nutrltus est. Diim esset puer, a fralre suo iii curiam perdncitiir et litteris imbuitiir. Yirliitibus tamen plus vel aeqiie ut scientiae studuit, juxtn illiid Sapientlae qune in jiiventiite noii

qiiomodo invenies ea

in senectuteJ

Victori coiniti ejiisdein regionis

factus adolesceris servivit.

sancti Florini.

Per cujus providentiam nc dilectioiiein integram nd quia vidit in eo indolem bonain, ad sacerdotiuin proinovetur tituJo
scientiam,

Cogente praefato comite prnelatus ibi positus est iiropter sunin fainam volantem de munditia vitae suae. Waltramus, qui ex jiire liereditnrio doininus fiiit erenii illius, in quo beatus Gallus cellaiii sibi construxerat , obtinuit a praefnto comite, ut Olhmnrus praeesset illi cellae in oiniiibus, quae ad ipsuin pertinere videbaiitur. Iiisuper duxit eum ad Pipiniim regem ut nuctorltnte regia concedente ipsiiin ejiisdein loci abbatein confirmaret. Ciijus petitioni tanqunm justiis rex consensiim praebuit et per mnnuiii regis Otlimaro confirmato in nbbntein Wnltrnmus omnin boiin sua seii possessiones libere et integraliter resignavit. Mandavit itnque rex nc proprio ore jiissit ibidem vitnm instituere regiilarein, Rediens igitur Otlimarus locnin reforinavit et infra annos paucos tam in xiossessionibus qunin in religione vnlde dives efTectus est et in aedificiis pluribus confirmatus. Beatus igitur Otlimarus abbas, cuiu vidisset possessioues teinporales siio monasterio ex Uei bonitate accrescere in iminensiun, tiinens suae personae virtiidiin incrementa decrescere a se ipso incepil et parsimoiiiae vehementins insistebnt, ita ut elinm in prnecipuis jejiireligionem,
,

862
iilonim ditbus
Iiiiiiiilitatis

Cap.
ilo

CLXXXV.

De
liis

sancto Othmaro.
Fanpert.ilis ct
raiiiiorlatis

consiichKline I>iJao alistinentiain conlinuaret,

ainator jiraeciinnis et cnin

eleiiiosinator niagniis fnit.

tunica sula tantnm capjia iiKlnlns aJ nioiiasteriiim remeavit exeiiiijlo Cliristi, qni vilibus pannis iii sua iiatlvitale obvoliitus fnil. Et postea crevit iii oinnibus ejus paupertas, ut iios super instanli
ejus
illnj

oslemlit,

quoJ crebrius

sine

peciuiia iniiiinie confidainus.

c/uentius utebatiir,

in misericorJia

In necessilate inonasterii sui asello pro eijuo freet eleinosina nulli servus fiiit. Unde et

taculiiin fecit,

pauperibus in propria persoiia servivit. Leprosis non ]onge a monastcrio Iiabicapita panperiim et peJes in propria persona Javit, unde etiam paler paiiperum a pluribns est apptHaluS. Nocte eos visilavit et eis Jem , ut
dictuni est,
Jiliyeiiter
,

obseciitiis

est,

hospitale insiipcr constiuxit, ubi caeci

jianperes recipiebaiiliir

<iuoriiin curaiii

aJeo

sollicile yessit,

ul etiain de nocte
liiter liaec

inonasteriuiii egreJiens inilrmitati

eorum

innlto obsequio deserviret.

Warinus et Rntliar Jns, quitiinc lotius Alemaniiiae curam admiiiistrabant, Jyabolo SHadente iminanissiino inorbo avaritiae praeventi res ecclesiarum iii sua potestate sitarnm per viin sibi injuste vinJicabant. Quae mala loco sancli Galli simiiiter inferebaiit. Siiper quibus injnriis bealiis Othmarus 1'ipiiio regi Je ipsis queriinoniam movit dicens, se gravissiina incnrsurum, si iis dissiinulando consentiret. Ouibus rex gratiam siiain inlerdlxil, si illi monasterio non resliliiereiit omnia injiiste ablata. Illi vero avaritia victi regis praeceptiim nullaleiius observanmt, sed insiiper bealuin Othmarum, dnm reverteretnr a reye, caplivantes inissis ob hoc inililibns vinclmn ad se duci fecernut. Et l^ampertuin falsiiiii fratrem coenobii ipsins Othmari, qui ab ii^sis iiidnctus fuit, ut abbalein snum lalse et inendaciter de crimiiie accusaret et ncquiter infamaret, conduxeriiiil. Oiiam proditionein conlra innocentein neqnain ille iiionachus coininittere nullatenus forinidavit. Itaque concilio iniquo convocato coram multis ij^se Lainperlns Leatuin Othmanun de femiua accusavit. Uiide ad poenam e\silii ipsiim coiidemnavernnt iu insnlam Kheni niiserabiliter relegaiUes , ubi i)0st mullas, quas patienter sustinuit, iniserias.in coiifessione Christi XVI cal. Deceinbr. bono hne qua sunm iiraelaliiin quievit. IIujus aulein Laiiiperli initxiiain machinatiouein iiinocenler involvit, Deiis jnslns jndex sic pnnivit, quod ipsum munachiim febris adeo gravis arripuit, ut resojiito vigore iiiemliroriim caput ipsins ad terrain
,

more quadnipedum cogeretnr ambnlare. Unde eliam coactus divino judicio euin penirgeiite, ut se peccasse in sanctum Dei pnblice fateretur: qiiiescite, inquit, sancta synodns Nicaena et nolile persequi eos, qni recte Deo famulanlur et sincera volnntate superna Dei mandala custodiimt el
Irequentius verterelur et
nostris Jegibus siibjngantnr, qnia

non decet, ut carnales spiriluales persequanliir. IJnde eliam Oregoriiis ait: qni calumninm illatam non iirobat, poenain iiicurrere debet. Ouain si probasset, reus uliqiie siislinerel. Consilinm aiitein illnd iieinchoalum
iibi

qiiiter

iip<piius est

liniluin.

Sepultus

igiliir

bealiis

Othmanis

in

ex-

hodie in iiisnla capolla ostendiliir, annis X ibidein corpiis snniu inrorruplnm permansit. Tost vero aiinos visiim esl discipnlis ipsiiis, ut corpus sni abbalis ad sancti Oalli inonnsteriuin, cui secundiim vohuitatem Dei praefuit, jn spiritiialibus et temporalibiis deferre inodis oinnibus deberent. rergenles jlaijue ad lociim corpiis tollentes navi posuerunt. Ouorum devoliouem et corporis ipsiiis sanctitatem miracula crebra ct pliira consequunlur. Tempestas
silio,

quae yter totiim Jacum I)Coiistanliensein eniin iniilla ventorum et procellanun lunc teinporis visa fiiit, in oiiiiii via illa nulli eornm impedimeiilo fiiit. Vasquod secuin tiilerant, ijisis monacliis nil riiluni eliam modicum vino jllennm qiioliesciinqiie exJianslnm fnil, nulliiin sensil iletrijprerlionem consedenlibiis inenlum. Heati igiliir Olhinari corjins ad inonnsleriniii l)i>nli (Inlli delaliiiii
, ,
,

innltis

ibidem praecedentibns

el

conseqneiilibus inirnciilis feliciler et Iionorifice

fjniescit.

1) E<1. Vr.

ns t an

no

jin

a 1111

iii

Cap.

CLXXXVl.

De

sancto Conrado.

803

CAP. CiraVI.

(i85.)

De
est.

fsancto

Conrado.
,

Sanctiis Conradus de nobilibiis parentibiis in Aleinannia genitns pI ediionlits Hic, qnia vlr imiltae Iionestatis et bononiin niorniii fuit advocatns a Nothingo ecclesiae l)Constaiitiensis episcopo toti eiiiscopaliii auditor praeficitur causarum. Succedente autein teinpore jn praeposituiii majoris ecclesiae ellgitnr. Notliiiigo auteiii e])iscopo viain universae carnis ingresso vocatnr sanctus Udalricus ecclesiae Angustensis eplscopns et ab ipso corpiis defiincti episcopi sepeJitiir, (jiii clero et jiopnlo triduanuin indixlt jpjuniiiiii, ut benisnitas Dei Illi

ecclesiae daret placenfein slbi antistltein.

Statnto

igitiir

die, cjuo ad electionein

fuil,
saiicliis

ve! potius

cominunem

inspirationpin de episcopo

providendum

beatum Conraduin talein esse, sicut apostolns ad Tliiiotlieum et Tituin: oportet episcopum esse irrepreliensibilem, unius uxoris vlniin, sobriiun, crnatuin, pnidentein, pndicnm, Iiospilalem, doctorein, non vinolentum, non percnssorein, sed inodestum, non liligiosum, noii cupldum, siiae doimii bene praeposltiim filios liabentem subdilos ciiin oinni castilale. Si qnls doinl suae praeesse nescll, qiiomodo ecclesiae Del diligpiiliain liabpblll Non neopliytum, non in siiperbiain elaliim, ne in judlciiiiii decidat dyaboli. Oportet aiitem et testimoniuin Iiabere boniim ab Iiis, fiul foris sunt, nt in opprobrlum iion incldat et In lafpiPiim dyaboli. Ilein ad Tliiiollieuin sic ait oportet enim eplscopum sine criinliie esse, sicut Dei dlspensatorem, non superbuin, non Iracundiiin non vinolentum, non percussorein non turpls lucri cupidum, sed liospltalem, benigniun, pnidentem, sobrium, justum, sancliim, continentem, amplectentem euin eiiii secundum doctrlnam est, fidelem serinoI7dalricus describit Ipsiim praeposltuin
,
:

nem,

nt

potens

sit

exhorlatione in doctrlna sana

et

eos,

fjiil

contradiciiiit,

His omnlbus coram inultiludine a sancto Utlalrico de ipso recllalls oinnes Ibldem consensenint, Vnde ibldein ra])itur, trahitur et fpiainvis plnriinum renllens episcopus Inslituitiir. In calliedrall ergo Iiifiila siiblimatus sanclus
arguere.

Conradus priiicipalein sanctae l)ei genitricis eccleslain dllavit rpli<iuiis pretlosis ornatu maximo. Insuper tres constnixlt ecclesias, nnam in cl^^itate 2) Constantlensi, duas extra. In quanim nna, vldelicet in prima ecclesla sancti Maurllli seimlchnun domlnl nostri Jesu Chrisli similliinum illl quod est in Hierusa)ein, cnm mulla diligenlia constnii procnravil. Ubi etiain XII praebendas clerlcis ibidem Cliristo famulantibns in perpetniim insliluit, aivxlt niliiloininns ranoniconiin nnmeruin inajoris ecclesiae cum alloflio propril patrlmonil. Ciiel
,

piens eliam idpin vir sanctus cuin apostolo corpus suiim efficacitpr casligare, tribus vicibus transfretans versus civllatein sanctam Hieiusalem adiit, In qiia
lociim passionls Cliristi et sepulturae et resurrectionls slinillter et asceiisionis in

devotlone

maxima

visitavlt.

roslinodum

aj)ud

casfrum

l.aufen

cuin

sancto

Udalrico exsistens,

cnm

vidisset in ipsa fuibine ac|uae procellis hinc inde spii-

mantibus aves introeuntes mergl et exeniiles, intellexlt vir sanctus in splrlfii diias aniinas fore sub specie illanun avium, cjnae ibidein ob scelenun suonim allfjuando commissonim inultltiidlnein snnm pnrgatorinm sustinerent. Itafpie ambo visceribus mlsericordiae inoti, l'dalricns priinam missam pro defuncfis celebrare non distulit, Conradus autem ipsa die secnndam inissam siinlliler pro defunctis complere non pigritatus est. Et sic in eonim devotione et solleinnl nltarls oblatione illarum avliun specles ainpliiis non vidprunt. Gebhardo optiino adolescenti, qul casu super eplscopalpin spdem consedprat prophetat Coniadus dlcens: praemature sedein meam, Gebhaide, occupasti, mihl succedet, qul prior
,

J)
t

Ed.

in

Fr. a n
:

onsta

tinop olitianorum

leglt.

2)

Ed. Tr.

rum

Conslan-

legit.

"

864
le
iii

Cap. CLXXXVIl.
Iic callieilia

De

sancto nylarione.
Sanctiis
etiain

sedebit, viilelicet Gamelonus,

Conradiis iniVa

nissaniui solleinnia post consecrationeni corporis et sangninis doniini nostri Jesu Christi in die sancto pascliae araneani Japsaiu in calicein cniu saugnine doiuini fiducialiter siimsit , cuinque terminatis rite mlssarum soUemniis, prout
dignissiinum est, ipsa die ad prandiuin consedisset, attenuatus corpore per sanctam quadragesimam non comedit. Interrogatus a suis, cur non comederet,
ait

exspecto liospitem in proximo venientein et iuclinato capite super mensam exitum araneae praebet aperlo ore. Ouanta de tali advenlu, quin potins mira:

culo, iiiter cunclos ibidein exsisteiites fuerit laetitia, nulliis saiiae inentis ignorat.

Obiit autem beatus Conradus

ral.

episcopiis

iiost

multaruin exercitia virlutum VI

Decembr. anno domini nongentesimo LXVI, rpiscopatus vero XLII senex

el

plenus dieriun.

C.\P.

ClXnVII.

(186.)

De
Hieronymus.
zatns
est

isancto Hylarioiie.

Hylarion sanctus monachus fuit, cujus vitam virlutibus plenam scribit Hiijus parentes ydolis dedlti, ipse ( ut dicitur) rosa de spinis floruit. Alexaiulriam missus et ibi graminaticain discens ibideni etiam baptitotaque
iii

illi

voluntas

iii

ecclesiae

congregalionibus

fuil.

Audieiis

jioinen Antonii,

Aegyptum

tim habituin mutavit et est enim ordinem vitae suae, gravitatem

ad videndum eum. Quem ut vidit, staduobus mensibus vix cum eo mansit. Contemplatus
perrexit

morum
,

quaiii

creber in orationibiis,

humilis in suscipiendis fratribus quam severiis iii corripiendis , alacer in exhortandis. Talein eliain habiiit continentiam ut cibi ejus asperitatem iiulla

quam

ejus infirmitas frangeret.

Ilis

virtutibus

Hylarion instructiis rediit ad patriam

suis

cuin qiiibusdam monachis.

fratribus,

l*aientibus

jam defunctis partem substantiae

sibi
iiihil

partem

etiaiu
et

pauperibiis
soliludiiiem

dedit,

oinnino reservans.

Erat

tantnm coopertus et sagum rusticiiin, quod beatiis Antonius ei dedit , cum ab eo discessit, secum Tandein XV caricas post solis occasum comedens hoc cibo contentus tiilit. fuit a XV. usque ad XX. aetatis suae annum aestus et pluvias brevi tiigurio, /juod junco et caricis texerat, declinavit. Deinde breveiu cellam paravit latiludine peduiu IV, longitudine vero peduin V, ut sepulchrum poliiis quain domnm
antein
annoriiin

XV

ingressus est sacco

Capillos seinel in aniio, scilicet die paschae, tolondit super niidam terram in inilio usque ad mortem cubavit. Saccum, quo seinel indutns fiiit, nunqiiam lavans nec mutans allero, nisi cum primo scissus esset. Scrijituras sacras cpiasi inemoriter teiiens j)Ost oralionem jisalinos qiiasi Deo jiraesente
crederes.
,

cecinit,
riiim
ciiin

a XXI. anno usque ad XXVI. tiihiis annis iirimis diinidiae lentis sexlamadefactum aqiia frigida comedit, aliis tribus sequenlihiis jianein aridiiin sale et acjiia siimsit. A XXVIl. usque ad XXX. Iierbis agreslibns et vir-

giiltorum radicibus crudis sustentatiis est,

diciiin olus absciiie oleo
iii

XXX.

unciain jianis et coctiim

mo-

comedit.

Sentiens aiitem caligare oculos et toliim corj)US

tali cuciirrit gradii iiihil

impetigiiiem verli et jiunicea scabedine contrnhi, ad suj>erioreiii cibuin adjecit

olei.

j)arum

Et

lioc
aiit

usque ad LXIV, annuiu vitae suae

legumiiiuin seu ciijuscunqiie
f.itigaliiin
,

giistans j)0in0rum

alteriiis

delectahilis

rei.

Ilic

dnm
iisqiip

videret,

se

corpore

el

exiliim

crederet imiuinere,

LXIV.

iioviis

ad LXX. j)ane absliniiil incrcdibili fervore nientis, iit co teinpore quasi accederel ad scrviliilein Dei, qiio cacleri soIi'iit ri'missius vivere. ricbat nulcm ei surbitiiinculn de fariiin et cum mbiimo oJei, vix i)ro cibo ul polu V

Cap.

CLXXXVIH.

Hystoria Caroli Magni.

8()5

nncias aiipeiideiis sicqiie complevit ordinem vitae siiae. Nimquani ante solis occasiim nec in diebiis fcslis nec iii siimma valetudine unqnam solvit je)uniiiin.
Igitur potenl issimus in jniraculis,
aiuio,

sanctitate incomjiarabilis

LXXX.

aetatis suae
ii

cum

al)sens esset Elicius, qiii

pum

sejnper fainiliaris dilexerat, quasi

lestimonium testamenti bj-evem uiaiiu propria scrij^sil literam, omnes divilias <! dfreiinqiiens, qnas liabuit, A idolicet tiuiicajn de sacco, cucullam et pallioliim.
Jaiiupie
liaec

modicus calor in pectore erat et qnasi jaiii -snx vivebat. Aperlis oculis loquebatur: egredere, qiiidtiiues! egredere, quid dnbitas? LXXX vere et morlein times aunis Cliristo serviisti lnter liaec erba ex.lialavit si)iriluin
,
.'

"\

Lumaiium obrntujn est sicque et ipse omnes, qui ad aegrotantom venerant, i-ogavit, ne qnidem piinctiuu Iiorae post mortem ejus rorpus servaretnr. Foslinodum Elicius vir sanctiis ciim j)ericulo vitae post X
statiinque corpus ejus

deferens monacliis crebris prosequentibus laudibus luonaslerio coiulidit cum tuiiica, rurulla et pallio, toto corpore, quasi adliiic viveret integi-o et inulto fi-agrante odore, qiiasi optimis illibutum ivsset ungnenlis in teslimoiiiuin ejns saiictissimao vifae ad landom et iusnperabiloin ipsins Dei gloriam, qui vivit et regiiat etc. 1'esliiin aiilein ip.sins
,

fere meiises corpus ejus furaliis est et in ralaestinam

reciilitur

XIJ

cal. Noveiiibr.

quo videlicet die XI

<)iiiillinni

viigiiium et beat.ie

l rsulae festitm celebratur.

c\v. eixmiii.

(187.)

nystoria Caroli
Turpinus episcopns Remensis arcliiepiscopus,

ITIngni.
socius
Caroli

XIV

annis,

cnm

Hjrspaiiiain et Galliciam a potestale

paganorum

liberasset, epiae vidif, scribit

Leoprando decauo Aquisgrani.

rrlino

parnit Carolo rogans, ut locuin sepultuiae siiae purgaret et

sepulcliri praepararet, ut multifudo
eliain sibi, se fore

quomodo sanctus Jacobus apostolns apviam ad locnin siii

peregrinonuu ibi jieccata deleret. Promisit et cum lioc vitaiii aeternam 2)possidendain. Conversi aiifein fuerant inuiti per praedicationem disripulorum Jacobi, sed recidivnm passi siint et fides Cliristi ibi deleta erat usque ad teiiipus Caroli, qiii Ilyspaiiiain et Galliciam cliristian:iin fecit per Clirisliim. 1'riina urbs, qiiam (ib.^^edit, fiict Panipllona: tribus niPnslbiis Jiequlvit eam capere, qiila inexpngnaadjutorem
iii

omnibus

blles

erant

iiiuri.

(Jiavit

ergo

domine Jesn
;

Cliriste,

pro
niilii

cii)iis

fide linc veni,

iiiihi

da

milii Iianc urbeni sancli Jacobi

si

vei-nin est,

quod

apparulstl, da

capere eam. Tniic mnri collapsi fundilus cecidpmnt. Saracenos, qui baptizari voluemnt, vivere ijermisit, alios oinnes occidit. Ouo audlto aliae civitates misemnt ei tributnm et se ei siibjecemiit et facta est tota illa terra sub fributo.
Yisitato sarcopliago beati Jacobi veiiit 1'etronum et ibi infixit laiiceain in

mare

dicens gratias et addidlt

subjugavit sibi
oiniiein

liiicnsque

nnnquam

nisi

niinc venire potui.

Tnnc
Item

Galliciam et Hjspaniaiu a mari usque ad inare.

clvil^tem unain obtiiuilt, in qiia erant

mensibns obsedit,

qiiaiii

XC tiirres. Itein Liuernain civltatom IV capere iion valens, Deuiii et sanctum Jacobum iiivoejiis

cavit: tnnc ceciderunt jniiri

et

est

desorta nsqne iiunc

cnm

aliis

tribiis

civitatibus, qnas ipse

dominns anatliematizavit, ut olim Jericlio. Omnia ydola nt dicunt Saraceni, MagnniPtli, quem ijjsi colnnt, delevit praeter umim, quod
,

cuin viveret
colligavit,
1) Ed. ferniit.

iii

siio

iiomine fabricavit et
forlitudine
illiiJ

daemonnm

legioiiein

ibi arte

magica

qni tanta

ser\-ant,

qiiod a nullo unqiiam fr.ingi

2) Alii

I'r.

XI Mariae virgini

praefort.

iii

praemio

prae-

55

866
notiiit.

Cap. CLXXXVIII.
Cnm
,

nystoria Caroli Magni.

illiul

pniiu nliijuis cliristinnus d

.npproi)in<iuat,
iibil.

stiitini ppriclil.ilnr
,

spil

pag.inns

cuni

or.incli

consa veuerit,
lalvis et

ill.iesus

Avis

q\i.ie

snper ilUul

sederit, slalini nioritur.

Est igitur in inaris niaryine lapis altus, (lunntuin potest

corvns volare snrsuni, infra

quadratus, snpra striclus, super quein est

imago

de anriclialco optinio in effigiem lioniinis fnsa , snper pedes suos erecta, faciem habens versus meridiein, in nianu dextra liabens cl.nvem magnani, quae cadet de mann ejns anno, quo rex in Gallia natus fnerit, quL totam Hyspaniam clirislianam faciet. Mox, qiii viderint clavem lapsam, gazis suis in terram
illa

positis onines fugient.

liter

Ex anro

qiiod reges et principes d.ibant Carolo,

fecit

simi-

qnoqne pagani, ipse Carolus

et

templum sanclo Jncobo

et

ornamenta

multa

canonicos

nlias ecrlesins.
vit, cliristianos

instiluit. Similiter Aqnisgrani de illo aedific.avit et mnltas neverso Carolo pag.mns rex Africnnus Hyspaniam sibi subjngamultos occidit, qnos Carolns lerrne custodes posuerat. ()uo niulilo

Carolus rediit cum mullis exercilibns et venit U.ijonam, urbem Vascornm, nl>i Romaricus moriens cuidam consanguineo ejns snum eqnum et caeter.a sacerdotibus et pauperibus dislribuenda commisit, quoniam super se audivit daemones quasi rngilus leonum, luporum et vitulornm habentes, raptus per diaelas l\ ductus ab exercitu Cnroli est inventus. Carolo in crnstinum pugnnlnro c.inn Argolando, qni Hyspnniam rencqnisiverat , in sero pnrant se milites C.iroli, nt mane sint ad bellum promti, ct Iiastas suns nnte tentoria in prntis fixernnt iu teriTi, qnas mniie invenernnt in corlicibus el frondibus decoratas et in terrn radicatas. Absciderunt ens prope terrnm et de radicibus poslen crevil maana silva. Horum Iiast.ie Iloiuerunt, qui ipso die occidendi er.int el snnctornm nn mero inserendi. Snnt anlem timc occisa XL inillia et dux Milo pater Rotolnnili etequns Caroli. Tniic slelit Cnroliis cum diiobus tanluin inilllbus et spnllm, quae In sero utrique redeunt in caslr.i. dicilnr g.audiosa, multos paganos occidit. Craslino veniunt IV nobiles cum IV inillibns pngnatornm, nnde p.igani fiiginnt Carolns in Gnlliam redilt. 1'ostea rediens iterum cnm IV inillibus inilitnin Carolns et liorum Iiasl.ie Jlornerunt, qui laeti et priini pugnaverunt et jiagnnos innuiuerabiles occiderunt et post ij)si Occisi sunt et eqiius Ciroli, nbi .'-taiis mnltos occidit, donec fngerent pagnui. Iternin mnndnvit Argolandns Carolo
et

unde C.irolns venit cum CXXXlll inillibns. Tnuc Cnrolus et Argomulla sininl loculi sunt de causa be/Ii et lide. Inter quae dixit Argolandus: imgneinns jiro fide; si vincar, bajilizabor. Vadunt ergo XX cliristi.uii contra XX jiaganos et occiduut eos. J'oslea XL et evenit ut iiriino, postoa C et factuin est similiter, ileriim M, sed seinper cTiristiani paganos occideriint. Tnnc dicens Carolo: lex lua datis treiigis venit Argolandns nd Carolum bajilizaudns
bellnin,
landiis
,

sanctior est,

et

jiraecejiit

pnganis,

nt

bni)lizarenlur

illi

consenserunt.

Tiiiic

Argolandns vidit ordines

lios

in ineiisa et qunesivit,

qni essent.

Resj)ondit Cnrolns,

esse ej)Iscopos, Iios moiin Iios , Iios canonicos, Iios pnnjieres, qiios dicit nunlios esse Dei. Ciii ille: inale Irnctas nuntios Dei , propler Iioc uolo bapiiHic nolandniii, quod gr.ive j>eccalum sit, iiiale tiviil.ire jjnnjieres. Propter 7.nri. Ciastino Caroliis pugnalioc Caroliis tanln laelilia bnplizandoriim est piivatus.
liiriis

Iiabnit

CXXXIV

millla,

Argol.indus C millia.

et sua

millia.

Viclores in sangnine

Ibi occisus est Argolandiis stabant iisque ad bases civitatis, qiine

inox capla est paganis omnibus occisls.

Tunc
El

cbristiani nocte Sj)oIiaveriint

mortuos Carolo ignorantp. qui omistati auro

vellent, a paganis, qni fiigernnt, sunt occisi.

et argenlo

cum ad Carolnm

rediie

lioc fecit iis avaritia.

l*rincej)s

Navarrorum mandal
iii

ileriim Carolo bellnm, qui ornvit

Crastiiio nrinato exercitii

dominum,
vidit

nt ostendnt sibi

rnbenm crucem quos omiies iii oratorio suo retriireracto bello et oc( isis fere C millibns ji.ignnornm Cnrosit, ne occideieiilur. lus, qnos in oralorio Iriisernt, reperit morluos, videlicet CL. Tunc Cnroliis exj^ngnavit totam patrinm Navarrornm. 1'oslen dicitur Carolo quod rex Kaby.lonis iniserat contra eum de Syria XX millia ciirrnum, et ipse de genere r.olialh, qui vulnerari non j^olernt, nisi in iimbilico, vires XL fortium hnbiiit. Slatui-.i e|iis (iibiloriim XII, f.iries ejin longa liiiiiis cnliili, digili Iribiis paliiiit,, qiii
in illo bello iiKirilnros.
C.iroliis

linineris inorlendoriiin relro

suprn lorlcas

Cap. CLXXXVIII.
oiiiiies

Hystorla Caroli Magni.

civit.itein

867
nfiyiiiiKluiii,

coiitra

se luissos portavit
regeirt

iii

(Jlogonim.

l*riiiio

^eoiindo
i-iiiiiil

Coiisl.iiitiiiiiin

Roiiiaiioriiiii

et

aliiiia

coiiiilein,

tres illo oiiuies

Jevaiis
siiniiiter

qiiasi piieros

dextra et laeva
inorior.

liilil

in carcerein, et

XX
,

piiyiiatores,

]uos

dexiortavit.
,

Rotolandus vero

JiKit

euni

iii

unibilico

uiide cla-

iiiavit:

Maguinetli juva

iiiiia

Accurruiit ergo iiagani et x>ortaut

eum

inox in civitateiu et sic cliristiani ciiin iis iiitraveriiiit et praefaliiin giganteiii occidunt et civitateiii capiunt. Rololandiis gisanti praedicavit de tiiiiitale iiuaerenti
:

Abraliain vidit tres elc.

lii

lleiii

in citliara, cuin sonat, tria siuit, ars, inanus

coriiiiii,

et chorda.

ainygdalo tna

suiif,

testa,

nucleiis.
,

Similiter
circiiliis.

in

sole

ciirsus,

spleiidor et calor.

In rota jilaustri iiiediiim

Sic

bracliia,

In liouiiiiiu

iniue corpiis, aniina, iiinbra,

suiit.

unum

est tria.

Ita

iii

Ueo

tres

personae

Itein quaerit giyas:

quoinodo

potiiit

virgo i^arere?

Respoiidit Rololandus

Deus, qui fabae, gurgiilioiii et nrbori facit gignere verines multosque pisces ex aqua prodiicit volucres, apes, serpentes siiie masculino seiiiine facit proleiii
,

gigiiere,

jiotuit idein J)eus virginein

facere parere.
iiiia

Ue

ascensione quaereiiti re-

descpnderit de superius, taiituin asceudit e converso, avis de inoiite desceiidens redil in allum, sol iii oriente siirgit et
spoiidit: rota inoleiidini qitantiim

ad

lendit

iii

occidenlein et ilerum redil

iii

orienleiii.

It.i

et Clirisliis, iiiide desceiidit,

iteruin asceiidit. Ciii gigas; inodo

capilulo dicluin est,

pugneinus defide. Tuncaccidit, qiiod in proximO qiioiiiodo exercitus Caroli facies equoriim linleis operiiit, ue
iie

videreiit larvas liostluiii, et obslruxeriint aures cquoriim,

audirent tyiniiana, per

quae prius fugali

Tiinc Carolus
glssent.
iieiiio

fiieraiit,

incedere larvatos et

quando paganifecerantsingiilos viros ante singulos equos tympaiia perciitientes, unde iiiodo vicloriam Iiabuerunl.
iii

irrumpeiis vexillum
est inipiigiiare.

ciirrii

abscidit,

alias

eiiim iiuiiqiiam fuiii

Sic occidit VIII luillia pagaiioruin,

urbem

cepit et pnstea

Hyspania
el oiiinia

Carolum ausus
ibi

l'oslea veiiit

ad sanctuin Jacobiim
saiicti

destriicta

reaedificat slaliiilque
fiiliiros

ad hoiiorein

Jacobi

oiiiiies

reges

et

eplscopo sancti Jacobi obedire. Tiiiic ergo Turpiiiiis Hemeiisis arcliieplscopiis saiictl Jacobi ecclesiam et altare cuiii LX eplscopis Caroli rogatu cal. Junii honorifice dedicavit et Carolus tiinc dedlt eccleslae
principes praesentes et

dotem totaiu Oalllclain domus annuatim IV denarios persolveret

sancll Jncobi in
liberi
jier

et
et

Ilyspanlam, ut quillbet possessor ab oiitni servitute regis et priiicipum

essent

et

ut ibi sint concilla et vlrgae episcopales et coroiiae regales

loci

Et ut beatus Jacobiis et Johaiiiies cum alter ad sinlstram Christl, Johannes iit orleule patronus est apud Lpliesum, Jacobtis in occidente. Romaiii apostoIlcain sedeiii retrus habet merilo, qiiia ipsl eraiit Christo prae caeterls famillares. l'rliiclpalls tainen est l'elnis, qula Clirislus ciiin vohiit esse ^'rincipeiii ajiostoinaitns episcopi
ttt

praebeantur.

iiialre petleruiit,

units sedeat

ad dextram,

faclle

Tantae fortiliidinls fiilt Carolus, quod IV ferraliiras equl siiiuil manibus exlendebat et iiiililem ariiialiiin stantem siiper jialmam suaiit a terra usqne ad caput suum faclle levabat. Tantae largltalls, iiuod iii qualiior festls curiani praeciptie liabuit in Hyspania, scilicet in iiativllate Christl, iii pascha et penteJacobi, per slngtilas iiocles euin ciistodiebant CXX fortes, prima iioctis < oste \ igHia XL ei adstllerunt, X ad caput, X ad pedes, Xad dextrain, X ad sinistram,
loriiin.

dextra spalliam uudairi, sinlstra candelam ardentent habentes. -Hoc iiiodo se(iindain vlglliain qiiadragliita , sic quadraglnta terllam vlgiliam fecerunt. Oiii
phira de
-Nirtutilnis ejus sciie voliierlt
iiistiluit,
,

ceriiat,

quomodo

Roiiiae iiiippralor fuit.

tccleslas iiiultas et abbatias

ruiii

sepiilclirum doniini vlsllavit,

Citiit

torpora
ejus

iii

argeiito et auro locavit.

rediret Caroliis

niuUorum saiiclode Ilyspanla, adliuc

et Hellgaiidus
fra-

eranl
ter

duo reges

pagaiii aptid

Caesaream Augiistain Marsirus

l'erside
in

a rege Babyloniae de

Ilyspaiiiaiu iiilssi,

qui Carolo ficte

siib)acebaiit.

mltlant.
iilcis
iiiille

Oiiibiis Carolus mandavll, tit baptizarentnr vel tribiitum sibi Oui mlserunU ei XXX eqiios oueratos auro et argPnto gazisque Hyspaet CCCC equos viiio diilclsslmo oneratos pugnatoribus ad potandiiin et Saracenas feiiiinas foriiiosas. Nuiitio vero Caroli Gamaleoni XXX eqitos
aiiro
et

iuieratos

argeiito
el feclt.

et iialliis
Niintiiis

dederiint,

tit

xnigiiatores
ttilit,

iii

iiianus
et

eoruiii

Iradciet,

Oitod

Carolo iiiuncra

sed viiuim

inulieres

868

Cap. CLXXXVIII.
,

Hystorla Caroli Magni.

Cui
occi-

accepeniiit imgii.itores

dixilqne rex Marsiius, quod voniiet baiilizaiulus.

inillibus,

occurrit Carolus

cum LV

venerunt

et pag.ini et horuin

XX

inilli.i

denint
liropler

cliristiani.

Siniiliter

et
et

cliristianorum

XXX

iiiillia

a paganis sunt occisn

oiiines

liebctudiiiem animi

foriiicationem
et .ilios

pugnntores praeter Rotol.induin

eonim. Ibi occisi sunt quimnie. Tunc Rotolandus cuni

lanceis fixus evasit.
a suinino usijiie

\iris

evasit et occidit Marsiriim, ipse solus

IV

Tiinn mariiioreiiiii
siio,

lapidem trino
pereiit.

iclii

in duas parles

divisit

deorsum gladio

ijueni vohiit frangere, (juando vidit se nioriturum, iie

pagani eundem

gl.idiiiin acci-

Coniu siium sufibindo

euiii in

fregit et

cervicem

colli sui laesit socios voc.iiido.

Cum

sulllationem Carolus

.-ludivit,

dicens
et

venatione esse.

venire voluit, sed praefatiis tr.iditor eiim avertit, Adliuc Carolus necem et tradilionem siuirum
,

igiioravit.

Ad

obituin Rotol;indi venit Tlieodericus

epii

vidit
:

compunctionem

et iii carne iiiea orationem ejus. Tribus vicibus carneni siiam tetegil diceiis videbo Deuiii salvatorem iiieuin. Similiter tetigit et oculos diccns: (jiiem visiiriis sum ego ipse etc. Et ait: uiemento mei, domine, ipiia pro hoiiore tuo exsiil inorior, iiiemor esto socioniin meorum similiter occisoriim pio te. Tunc signaiis

Et sic e\spira\it sanctissiiiuiic videbo, ipiod oculus iion vidit etc. Rotolandus. Ego Turpinus nescieiis Rotolandum defunctum ipso die obitus ejus inissam defunctoruiu praesente Carolo ceJebravi XVI cal. Julii et raptus in exstasi audivi choros in coeleslibus cantaiites, ignorans, (piid hoc

secruceait:
innrtir

mus

post Iioc daemones qiiasi praedam diicentes, ipiibus diici: (]uid fertis respcmdenint Marsirum nd iiifeniuiu, siciit Micliael Rotol.indiim ad coelestin. Missa celebrata dixi Iioc Carolo. Cum hoc dicerem, venit IJaldevinus super Cito exercltin. eipiiim Rotol.indi dicens, Rotolandiim se reliqiiisse iii agoiiia. venit ad fiiiius, sed Carolus priiiius invenit eiim exanimaliim, brachi.i siiper
esset
;
! :

pec-liis

posuerat
illiiis

iii

planctum

expliceti
;

Tunc formain crucis. IJalsamo, myrrha

Carolus
et

irruit

siiper
et

illiini;

(jiiis
ilii

oleo condltus est

Crastiiio armati
,

ciim eo

pernoctnvil exercitiis

XXXVIll annorum

obiit.

vadiint ad loiiioitiium,
(^li-

cum

certaminis,
ligatiim

iibi ali^piis

ainicum seinivivum reperit

aliijuis
,

veriiiiii

defiinctiim inveniunt (jualiior palis in terrain fixis

,

extensum

vcstibiis
s.i-

retortis

collo

iisipie

ad ungiies pedum

et

maiiuuin, excoriatum

gitlis, laiiceis,
suiiiii
iioii

spalhis perfor.itiim,

Totum

nenius clanioribus impletiir,

jier

(jiiilibet

amiciim ejiilando.

Tiinc Carolus jiiravit

oinnijiotenlem, (juod curr(>re

cessaret, doiiec liostes iiiveiiiret. Et iiivenit eos coenaiites

Stetit sol iiiimobilis et jirolongala est dies illa sjiatio triuin

IV iiiilli.i(|iie occidit. dienim etinvenlo tr.idlalllg.irl et

tore

Gamaleone jiraecejiit

eiiin

CarohislVeijiiis forlissiniis tolius exerciiiis

siijier

oos assessores agltanlos contrn IV jilagas orbis.

nnri, vestes et cibaria datn sunt

Et sic dlgnn

iiiorle iiilcriit

dis(-erplus exenij)Io Jiidae jirodltoris.

lenlonim
iii

XII millla uiiciaruin argeiiti etXlf inilli.i t.ipro anlmnbus defuiicloniiii. Rolol.iiidiis
ejiis

ecclesia Roniaiia sejielitur, glndliis

ad

cajiiit

susjiendllur.

Oiniieiu terraiii
,

circa ojijiidiim IJl.ivieiise

nicis
rogiilarlbiis
,

VI

dieruiii sjiatio,
C.iroliis

ubi Rotolnndiis
,

sejiulliis est
d.iri,
iit

(^aiio-

(|uos

Ij)se

roslniir.ivorat

jiissit

aiiiiii.illiii

aniilvorsario

s.incli

Rotolandi triglntn

i^nnperos

oinnibus

nocessarlis

voslibiis

induerenl, cibis relicerenl,

riiiii

triylnl<l jisaltoria vl lot inissas Jiro

Oinnliim deiiinclol'ost

.iiilmabus occisoriiiii diiMMcnt,

dn

rollcino

ij)si

vivoront.

hoc

C.iroiiis

s.iiicliim

Dionysium honor.ivit, oniiiem

ut onines
(juaelibet
l"raiici

Fraiicl.im ecclosi.ie ojiis in praodlo dodlt

,et

ot jir.iecejiit,

jiraesentes

fiiturl etinin

reges pastori ecclesiiie

ijisi

oliedirent
staiis

et

doinus nnnualim IV denarios daret

ecclesiao.
iii

Et

npiul corjms beati Dionysii ornvit pro

Iiis,

nnimabus
:

occlsoriiin

llysjianin

el

pro

(jni libenter
aj>j)ariilt

jiraelatos denarlos solverenl.

Nocte j)roxima regi dortiiO

mlenti Dionysius
donarils gravioris

euiiKjuc excitavit diceiis

(jiii

oxemjilo

iii

Hysjianin

occisi suiit vid occldeiiliir, oinniiiin ihdlctorum

siii

veniam

imjielravlt slinllller do

IV
.id

viilnoris niodiciiiam imjiolr.ivi.

Iloc Caroliis dixlt oiiinibiis.

(li.iiii

Tiinc Caroliis

Aiiiiisi^raiil iiilr.i niili'il)(l ojior.iiiis osl, uii(h' jirovoc.ili siiiil

boiia facieiidn iniilli alii. Tiiiic mihi Turjiliio iiiors Caroli rovol.il.i osl Iioc iiiodo.
Ciiiii njiiid

Vionnaiii dlo

i|ii:idaiii iii

oxsbisl rapliis or.ilioni vacaroiu,

versiis

iisaliiiiiiii

llnis

inndjulurium dicerom, daomoiiiiiu agmiiia praecedebaiil

Lolharinglam. Ciim

Cap.

CLXXXIX.

De conceptione

Ijeatae

Mariae

virginis.

869

oiiiiics li-aiisiissfiil, viili imiiiii qiiasi Aelliioiipin sressii tarilo seniienteiii,

cui dixi:

qiio ilis!

Respoiidit: Aquissrani tollere

,'id

ciiiiiu.nm CnroJi.
sit.
:

Cui dixi

adjiiro te pei

Clirisluiii, ut roderis

me

dicens, qiild acliiin

cni jirius dlxerain

Tunc

paniiii inorati redeiml ul

!

iniiis ordliiall.
sliie

Dixi ergo

ei,

(jnid eglslis

Res|uiiidil

Gallclaniis

capile lol lapides et ligiia ecclesiarum tnllt in slalc^ra,

ei

ijnod pliis

appendeOiio diclo

riint

bona quam

inala,

et

ideo

nnimam

ejus

nobis abslnlll.

ego cognovi, illa liora Cnrolum esse defunclum. Jpse ellani iiiDii, ipiando ab invicem recessiinns, ine rogaiite i>romisit, iiiilii , si fieri posset , iiiinliuin snae iiiortls iiiilleret. Siiuiliter ego sibi de mea morle proiiiisi. Viide aegrotaiis ad iiiortem iiraecepit cnidam iniliti alumiio siio , nt morleiii ejns inilii
cvaiuilt et
niiiillaret.

Ouod

et fecit,

Ouiiito cal. Februarii obiil

anno domLiii uclingentesimo

decimo

ixuarto.

CAP. ClliXXI^. (188.)

De
siiis

conceptioiie beatae
orlliodoxls
saliilem
et

I?I.iriae virg^iiii^.
coeplscopis

Aiislielmus Canlii.iriensis arcliieiilscopns et paslor Aiiglonim

ciinclisiiue

perpptuam

in

doinino benediclinnein.

Conceplin veneraiida I)ei genllrlcls et peipetu.ie virginis Mariae, dllecllsslini fratres, queinadiiiodnm per mnllornm si^nornm experiinenla in Anglla et Fr.in<-I.i caelerlsijne conclimatibns celebrandn sit olim declarata, me narrante audlat
,

dllectlo vestra

').

Teinpore namque
iiialls

illo,

qiio

dlWnae placult

pietali

.Anglorum gpnleiii de

snis

corrlgere siiaeqne virlulis oKicils arctlns aslrlngere, glorloslssliniio

Norin.Tiiiiornm

dux

Guillielinus e.indem iiatriam debpllando subegll et regi eoruiii

et

Kraldo

iiomine iinpio
iii

tyranno cleriqiie

iierseciilori

el

Iionoris

eccleslaslici

siibversori reddldlt

bello pro

iiiprilis talloneiii.

Ouo caeso

-")GuilIieIiiius f.ictiis

Dei vlrtnle pl iiidustria sua Angloriim rpx tolins ecclesiastlcae dignllatis lioiioCujus plae intentionis operibns iiividens ille bonorum oiiiiiliiiii Iiilmicus dyabolus tuiii faniillarlnm frandibus tiim pxtraneorum incurslres in meliiis reforinavlt.
biis

innlloliens
nllilliini

conatus est ejus obsislere siiccesslbns,

graviter iiidignati

ad

deductiis est mallgnns,

, ,

sed doinino prolegenle Audlenles aiitem Daci Angllam subjeclam

psse Norinannls
pr.iepnrant
,

se siio quasi Iieredllario regiio prlvarl,

arma

classem aplnnt, nt eos adeimtes a d.ita slbl divlnllns palrla e\pellaiit. Hoc coniperlo Gulllielmus rex priidpntlssiiiins 3)HelsIiiiiin queiidam ndlglosnm abbatem Rameslensis coenobli ad Daclain dirigit, iit iiiqiilral verlfaleiii
liMJiis

rei.

At

ille

vlr

ixseijiillnr.

Oiio fideliter peracto

admodiim sngacis iiigpiiii slrenue iipgolliim rpgls ad Angliam reverti ciipiens mare iiigrpdiliir

jain maxlmain partPin maris prospero cnrsii transiernt, cnm subilo densls surgentibns nndique venlls Iiorrida tPinppslas coehim coiuniovit pt nndas. raliPl

gatis

igllnr naiilis nec ullra v.ilpiillbns cadenllbus vells spes salulls ainlllllur el

nbiilfl,
iillill

fraclis

reniis,

funlbiis
iiidlciiim

rnptis,
iiiise-

nisi snbmersioiils

de salute cnrpornm desperall aniinariim ciiraiii solunimndo creatori siio inagnls clamorlbns coinnipndarpnt et beatlssiiiinin Del genllrlcem Marlam iniserorum scilicet reliigliim et desperalornm spem devole invocarpiit, subilo qiiendam veiierandae li.ibiliidiuls viriim pontlfic.ill infula derabiliter

exsneclalnr.

Ciiiiiqup

1)

codd.
el
;

Tola liaec perlodiis iiidp a vprbls A ii s IipI iii n s Pl pdll. princ. miillisqiie aliis llbris ed. dccst. 2) V.d.
:

vPSlra
Ir-gil
:

Iii

I'r.

npllmis l> e I o
i

oinilllt legit Xj I siii u

verba, qiiae seqimiilur usque ad vocem

iii.

tolius

elc.

J)

td. Vr.

870

Cap.

CLXXXIX. De

couceptione beatae Mariae

virgiiiis.

corntuiu qiiasi iiiter iiiul.-is n.ivl proximum videnint. Qui ndvocans hcI se Hel^iuum iibb.item liis verbis coepit lomiiellare euni vis, iuquit periculum evaCuuujue ille cum iletu in toto corde desiderare lere, vis ad ii.ilriaiu sauiis ire ! id soluiii expetere responderet, tunc ille: scias, inquit, iiie nd te a doiuina iiostra Uei genitrice Maria, ad quam dulciter reclamasti, directum et si dictis iiieis obtemperare volueris, sanus cuiu comitibus imminens evades periculiim
:

iiiaris,

Siiondet ille, illico se ei in oninibus obteniperaturnm,

l'roinitte, intinit, luilii et

si

lioc

evadeiet

pericnluin.

jnatris CUristi celebrnbis et

Deo, quod diem conceptionis et creationis celebrandniu iiraedicabis. At ille ut vir prudentissi-

miis: el

qiils , inquit, luihi dies festus erlt celel)randus! Sexto, ait, idus I)ecembris hoc festiim tenebls. Et quo, Iiiquit, abbas, officio uteniur in eccleOiiine, inqiilt, ofliclum, quud diciliir iii uativit.ite ejiis, slastlco obsequlo! dicelur in concejitlone, excepto, quod noiuen nativitalls miitabilur in iioinen toncei)tionis. His dlctls ille dlsp.iruit, et cilius dictu stdata teiupest.ite abbas iiim suis incolumis coucilo ilatu ajiplicult AiisHcIs lltlorlbus et qiiae viderat et andierat, qulbus jjotuit, notificavit. Statuit autein Ideni festuni iii ^RamesIensi

coenobio solleinniter celebrari et ipse, qiioad vixit, devotls obsequlis sollein2)Et nos ergo, fratres carisslinl, si jiorlnin salutis voluinus iiiter celebravll. aj>j>reliendere, Dei genltricis creatioueiu et concei^tiouem dignis officils celebn.'luiis, ut ab ejns filio dlgna mercede remuneremur, qiil cuin j)alre et sj)Irilii t,ancto vlvlt et regiiat in secula seculorum. Amen. Bursum liaec sollemuitas allo inodo alibl declar.ilur. Temj)Oril)us nainque Caroli regls clerioiis quldnin ordlne Levita Ungarlae regls germauns beal.un Uei geuilricem Blariam toto corde diligere ejusque horas c.intare solifus i^arentum suoruiii consillo iiubere volens ciim qundam adolescentiila vnlde accej)tn n nresbltero nuj)ti;ili beneilictionp, die quadain inissa etlniu jam celebratn recordntur, quia ejusdein beatae Marlae virglnls lioras die illa jiixla morem snum iioii cantnvernt. Oinnes ab
,

ecclesla e.tlre coegit, sj)Oiisam

slt,

doinum millens

et )j)Se jiixta nltare solns remaii-

cnmque

soliis

doiulnicae malrls lioras decautnndo linnc aiilij)lionam, scillcet:

cantaret,

jinlchra es el decora,

subllo aj)j)aruil

ei

domina

iiostra

et

j)erj)elu.i

Dei genltrix vlrgo Maria ciiin duobns augelis dextram ei el laevam teneiililius quid est, qiiod lue diiuitlis et aliaiu diceus ei: si ego Siim j)ulchra et decora sj)0nsam accij)Is! Numqiild ego nou suiii j)uIchrIor illn! Nniuquld non ego sum ojillme formosa ! Kiimquld iion ego suin valde deeora ! Ubi vldisll tain j)ul,

chraiul

Ciii

ille:

domiun

inen

inquit,

claritudo

iiiiindi exccllll,

tu es suj)er Ihronos et choros angeloruin

!

tua Oinnptn pulchritudlneui elevat.i, tu es suj)er

coelos coeloruin exallata.

carnalein,
ciil

adhaerere

Ii.ibebis, et si

Onid ergo vis, ut faclam Al Illa: si sj)Oiisain, iuqiiit, amore iiiei dlmiserls, iiie sjionsnm in coelesti regno concej)tioiiis iiieao festa nnnualiin sexlo idiis Dccembr. sollemiiiler
vls,
,

ris.

lelebrnveris et colendn iiraedicnverls, meciiin in regiio uiilgeuili luei Inurenliis clerlcus Ills Il.Kjue dlclis domiiia iioslrn ab ociilis so videnlis di.sji.irnlt

vero doiiiiim redire noleus absque jiarculum siiorum cDUsilio illico .ibbiili.im qiiandam Ingressus monachl hiibllu decoiiiliir, ubi j)OSl e.vignuin leiuj)0rls inerllls bentae Mariae semj^er virglnis, qnae dillgentes se semjipr reinuuernl, decorat ej)iscoj)uS patrlnrchn factus festnm ejusdein concejillol beneficat, Aqiiilejae aniinatlm cum j>roj)rIis etiiiin octnvis diligentijr iiis dle jiraefalo, qunmdiii vixit celebravlt et celebrnndnm j)rnedlcavit. Iteruiu linec festivitas aliter allbl declariiliir. Iii Jiago Oalllco cnnonlcus qnidiim ordiiie sncerdos sollicltus caiilare liiMlae Marlae vlrgiiiis horas noclurnales a vllla qnadnni, ubi cum uxore cujus-. rediciis iid oj)j)iduiii , iibi morabatur, tendere ciirans, iliiiu adiilleriiliis liiei-iit
, , ,

lliiviiim Seqiiiinae
jniiliilinas

Iraiisiiienre

<iij)ieus

solus iiaviin ingressiis

domliiicae ninlris
jileiiii

navlgiindo canere
,

co('j)it,
Iii

cuinqiie Iiivitiilorliiiu: ave Maiia gnitla

iiiedio nrimlnis

<li)miiiii$ leciiin
iiiia

diceret el jain

essel

e(

ce

daemOiinin

liirbii

ciim

ejiis iiiivicula

eiim jiriiecijiiliivcnml el
;

ejiis

anlmiiiii, slciil jiiomeriieral,

,')

I) Kl hic el aiilPil Kd. I'r. le^il Aiiieii pli'ruiiK|iii> iiiiiissa .iiiil, Ld,

II

e n

I.

V(rl..i

s<'qii<iillii:
ijii.ii'

ri'.,

(ju.ic

cii

rclinel. ojiiniii,

Kl jiono

in

hoc

tiijiite lcjjiiiilur,

(ijiiillil,

Cap.

CLXXXIX. De
ad tonnenta.
nfiiciebant,

conceptlone beatae Marlae virginis.

tertio

871
tor-

rripiiornnt

Die nutem

nd locnm

quo daemones cum

nientis
iis'-

enm

venit beafn virgo Maria

cum

snnctoniin turba dicens

i)ad quid inei familiaris animam injuste afficitis? Nos, iniiuinnt, eam debemus habere, quoniam capta est in nostro Opere. Si ilbus, inquit virgo esse debet, cujus opera faciebat, ergo nostra esse debet, quoniam matutinas nostras,
,

dum vos eum

inique egistis.
virgo

iieremistis,

animam

decanlabal; unde niagis rei facli estis, qui.i erga nie His itaque diclis daeinonibus Jiuc et iliuc fiigieiilibus sanclisslma reduxit ad corpus et per bracliium liomiiieni ab utroqiie fiiiiere

resuscitatum arripiens aqiiam a dexlris et a sinislris quasi inurum stare jubens de profnndo Huvii ad jiortuin incolunioin adduxit. At ipse gavisus pedibus ejus est
carissima domina niea et virgo gratissiina, quid tibi retripro tanlis beneflciis, quae mibi fecisti ? Precor, inquit Dei genitrix, ne amplius in adullerii peccata cadens conceptionis mene festn sexto idus IJecemMox, ut ipsa locuta esf, bris sollemniter celebres et celebrandn denunties. coelos eo vidente nscendil, at ipse ereiniticam vitam ducens, quod sibi acciprostratus et ait ei
:

buam

derat, cunctls nudire cupientibus enarravit et <innindiu vixit, bravit et celebrnnda prnedicavit.

eadem
,

festa cele-

Jioc ideiii Et nos ergo , fratres carissiini nostra aiictorifate episcopali corroborninus et praecipiinus, nt nulliis vestruin iln sit rebiis tempornli!)us nut propriis delictis occupntus, qnin bentne Rlnrino

venerandam conceptionein niiiiuafim celebret et ejus lioras per unumqiiemque diem excepto die dominlco vel die novem leclionum decantet. Undo etiam notnndum est, qiiod, si aliqiiis propfer peccatorum suorum desperntionem Dei officium facere noluerit, dupliciter corain Deo reus erit; uno modo , qui.i peccafum fecit , nlfero, qiiin pro iieccnlo suo Doo servire noluit. Hinc nd l'etriim dominus alt si te peccntorem coiislderas, oportet ut a te Deum tuiiiii non repellas. Deum n se repellit, (lui propter peccata boiinm opus facere reniiit. Si iios peccatores esse recognosciinus, oportet ut Dei gonitricem apud filiiim
A-irginis
:

siiiim exoralrlcein et auxlllalricoin linboanius, Si eniin adversum nos suiiimiis judex iiro nostris facinoribiis irafus fiierif, ipsa nobis potost facere iilinin plncatum, qiiae euin geniiit. Nulliis erit tantus jieccator in lioc seciilo, si ipsa filliim Siium exoraverit pro eo, qiiin lecipiat veniain in fnfuro. Ouidqiiid enim a filio sno petierit, totum veraciter obtinebit. Ouid de Theopliilo dicainiis? Tlieophilus vicedominus ctijusdnm episcopi Ciliciornm exstiflt. Hic poslqiiani acciisntiis npiid doniinum fuit et a proprio officio expulsus, paupertnte confrilus rujusdam Jiidaei consilio, qui cum dyabolo per arfom mngicnin usii loqnebnlnr, cbrlsfianitatem snain abnegniis eidein dynbolo seinet ipsiiin in servum coinniendavit. Unde valde post exigiiuin temjjus jioenifons in quadam beatao M.iriae virginis basilica por qu.idraglnta dies ante ejns iinaginem jilorans vigilavit. Ciii l)rae iilinio labore et lassiludine j)reciim dorinienti ajijiarnif beafa et immacnlala inater Dei virgo Marin et corri])iens eiim reddidit ei cliirogrnjilinm, quod dynbolo praefnti Judaei dederat, qiiod ijisa Dei genitrix ab ij)SO vi abstiileraf.

Tunc Theoj)hilus

evigilans sujjer jiectiis siium chirograjihuin jiosifiim invenit et

inox crastino die haec ej)iscoj)0 cuiictisqiie civibus ennrrnvit. Et stntiin idem episcoj^us dnta sibi j)0enltentla salutnri et nbsolufione facta dnxit illuin ante altare ad cominunicanduin. Cuni aulem corjnis Christi de inanu ej^iscopi ncclperet, descendlt sujier illuin sjiiritus sanctus iii sjiecie solis et refulsit facios Denlque in praefata basllica tribiis diebns totidemque noctibus ejiis ut sol.

ngons Doo

et

bentne Mnrine virglni gintins

inslstens

precibiis

et

consiliis,

iit

dies concej)tIonis beatae virglnis Mnriae, nt jiraedicfuin est,

sollemnlter cele-

bretur, sj^irifiim
n

Deo

reddidit.

Ecce quia benta Dei genitrix Theojihilnm deinagis, fratres

speratuin nd veninin rediixit et prnefafum j)resbiteruin triduanuin mortuuin etlam

daemOnibns

eripiiit

et

ad vitain revocavit, qiinnfo ergo

ca-

rissimi, beatos faciet illos, qui

eam

assidue invocabunt,
jiivit?

si

eos

qui solo inoet

inenlo eain inferjiellaverunt, miserens

ejiis

Sanctionenses

namque

Roinani

matutinas
1)

cum novem
t

lectionibus die snbbntorum

bono inore decnntnntes

YnlgO: u

qii

d.

872

Cap.

CLXXXIX. De
Niilli
iii

conreptione beatae Mariae virginis.

pigmin,
iiiilli

Ri-alinm pjiis ndqiiiniiif.

S<wi'iuliim, cpiod, slciit

ergo

sit

onprosiim cplehrarp
sic

pjiTS fost.i.

snncl.i pcclesia oolilui nntiviUis ejiis,

debpt pxcoli
npcess.iri.i

roncpiitio

pjiis.

Siciit

enim ad s;dvandnin genus

hiun.-innin

oliin fnit

ii.itivitas, sic fnit

concpplio ipsius.

Nisi coiiciperelur, uiiniine nasceretur.

nisi

Jnssii
noii

!)pi

concipitnr pt nascitnr.

Onae

nnscerptnr,

iniindi

redemtor ex ea
,

iinscPretiir.

Imo

si

diviiia

generalio iierspiciatar,

spoclalis

conceptionis ejns

Magls enlm esf sanclissimnm de iilliilo creavit Dcns, con clpi et conjiingl, rinam pcr nalhitatem in esse contlniiari. Sicnt res majur esl, Adam a Deo creari, ciiiam filios Adae de mafre iiaturallter nasci. Cnjiis ergo uativitas sancla est, ejus conceptio non immerlto sancta erit. Ouisipiis igitiir praesiil, abbas et praelatus es , recole diligeuter ejns sollemula et cunctus jiibe si eam toto corde amaveris, nuncpiain a gradu tiio dpposiliis eain colere, quia (ueris. In niemet Ipso probavi, cjnod ajo. Enibescant omnuio iusensall, cjni lanfiim diem laiitncjne sacramenta ac mysterla tenebris ignoraiitiae excaecati reforina major esse
concliiditnr cjiinm iiativitas.
,

orpiis vlrgliils ciim bealisslma sni anliiia

cjiiain

spuiint celebrare,
pxslilit.

eo qiiod viri et mnlic^rls cojinlatlo

in

conceiitlone

virgiiiis

Si ejns concpptionpin, idcirco qiiod carnalis exslitit, sliiltis noii placeat

liodip celebrare,

tameu

cJipin

ijlam et noclPin, qn.imvls

slt miiltis incogiiila

pl

tpmpus
cjiia

et

liorain

siilrilualis

coucpptionls

ejiis

scilicet liodie celebrare delectet,

ijise

aniinariim

creator animaiu suae matris

dlgiiam
etiain

sancllsslmo

corpori

virginall ejns angplis ministrantibns copulavit.

iPiinrationis
et

Ouam

diem priinam nostrae

f(>cit,

salnlis

disposltor nostrae salvationis inter caeteros dies

duae concpptlones, hominibiis oiniilbus notnin est iierilis: una spirltnalis, altera carnalis. Una quidem, qua cariialls copnlatlo viri et mulierls aglliir, alla, cjna sj)iritiialls aninia nova et pura,
prapplegit
et

sanctlficavit.

Nain cjuod

siint

Dpo
ejiis

oppraiile, corjiorl divliillus datiir et adiinatiir.

Si

piilm

jdacet
iis

illls

cpIp-

brarp sollemiiia concpi)tioiiis cavnalis doininicae malris, placpat

dies
Illa,

culere anlniae

spiriliinlpm crealionem et corjioris aniinai'(|iip coi>iilntioueni.

qiinnla est
pt

qna

nostrae

reparatrlcls

sanctissimo corpori unitur.

(lipin pjns concpjillonis.

Non

est

anlma digna crealiir verus nmator virglnis,

cjni lianc

pt
(jiil

conspcratiir

despicit

colere

Erubescant iternm insani,

diem colere nolnnt,

ickirco

qnod

alioiiim sanctoriun conceptiones niinime colere consuevit ecclesla.

eam allis sanctls in hoc coniparare, iu qua Dens ptlam snper oniiips snnctos et arcliangelos iii coells snbllmavit. Ouamvis enlm caetprls snnclis dies conceptionis eoruiu nou sit cOnCPSSiiiu iif celebrpiitnr, isti tamen n splritn sanclo concessnm est, (jiiod niajor et excellenliur cnnctis est. rnlclue et digne lianc dominnlloiiPiii siipcr capleros s.inctus illa debet habere per qn.im omnes sancli snnctiiicanliir el Dicitur enim Cliristiis sancliis sanctornm et dicitur haPC sancfa bpatilicantnr. saiiclarnm et siciit sine nioip suiiiinns reriiin dlspositor siiper onines sanctos c* sanctas illnm digiiil.item ei tribnil, nt verbuin caro racliim virgo conciperpt pf virgo pareref ef post partnin vlrgo pprmauprpf, sic ipse pro Oinnibns abscjiip inore haiic dignltateiii illi jnste conliillt, ut conceptionis et nativllatis ejns
Maxiiiia qulppe rnstlcltas est,
cariiPin assnmsit,

ciuam

sollpinnia s.icrosnncfa in saiicla celpbreiilnr pcclesla.

ni'iii

Oiiid longiiis?

Conceptio,

doiiiiiiicae niatrls
IVIarl.ie

colcre pst Chrisll gpiipralloiipm coinmPiiiorare

Chrisll
gpiipratioiiis

nam

vir-

gliiis

coiicpplio

est

liiiea.

Onaprojiter

pvaiigpliiim

libpr gpnprallonls liac die, slciil In n.ilivll.ilp donilni aiile maliilinas Iniides boiio

inore dpcnnl.inius et ad inissam Ipgiiniis.

pf

Mprlfo

igltiir coliliir et filii

genpralio
(illi.

matrls concpjillo, qiioniani concpplio Pt iintlvltas matrls generalio esf

ofliciis

Cplpbremiis ergo digiils

scillcet el

alacriler

ulramque

coucpplioiiPin

spiriliinlpm
ciiiiclis

humanam,

ut ipsiiis nierltis et prpclbus a Spciilarlbus cnrls el a

villis iiipreamnr eripi ef

ad
qiii

gandi.i paradisl
cniii

perdiici, inaeslante

domiiio nostro

Jpsu Clirislo

filio pjiis,

p;ilre et splrilii saiiclo el

scc-iiluriiiii.

mafre sua Maria vlr-

gine vivit et rpgnal Dpiis per infinila secul.i

1)

AiiiPii >).
luciis iicciion

Jam
.

spciiiiiiilur
(iii.ic

cprpla cs (l.(rc|u
lioc fpsto

ruiicilii

uiiiillpiida

longior px Ansliclmi Uasilppiisls (Scss. pulavlmiis.

iir.illunc

(|iinilnin

cx-

XV

cil.

Oaubr.

MCCCCXX.MX)

de

Cap.

CLXXXIX,

De

conceptione beatae Marlae virginis.

87.3

jSequnntur miracula de conceptione 1>eatissimae

virginis Mariae*
inforinalionem denlque linjus veritatis de conceplione beatissimae virginis geiiitricis Dei inveniiuitur plura scripta miracula iu libro, qui dicitur defensorium virginis, appenso catenis in i)Iuribus librariis fuitque compositus

Ad

annum domini MCCCXC. Ubi sic scribitur: Ouidam baccalaureus foruiatus de ordine Carmelitarum ia quadam disputatione lacta Tarisiis in scbolis uni de ordine praedicalorum retnlit, quomodo tempore caucellarialus magistri Joliannis de Tolete, cum in provincia Boliemiae iu civitate Cracoviensi quidam fraler praedicaiorum in .-.mbitioiie praedicasset populo virginem gloriosam iu peccato Originali conceptami subito corruit et portalus ad locum Iiabitationis suae paulo post obiit. Haec asserebat referentibus viris lionorabilibus magistris in tlieologia, scilicet Heinrico de Hassia et magistro Heinrico de Huta et magistro Johanne de Uolonia doctore in medicina et baccalaiu-eo in tlieologia, qui liaec se
circa

vidisse

et

interfuisse dicebant.

Ex

his

conclusit

diclus

baccalaureus

quod

opinionem de origiuali in virglne post tanla mirarula esso sufficientem in fide. Item venerabilis doctor Giroldus de l'iscariis ordinis minorum liujus piae conclusionis adversarius exsistens, cum semel in sermone de conceptione contra sacram virginem diutius praedicasset finito sermone missani
credebat,

istam

suam devotissime celebrans elevatione

iiiquit

corporis Christilacta,
et speciebus

eadem

virgine sibi
sublatis

praeseiitialiter apparente, correptus fuit

panis ab

altari

suintum sumere vis, frater iiiique, quam hodle tain verbis quam factis voluntarie maculasti Ipso autem magnis geinitibus petente veniain eucharistia sibi reddita fuit, missam finivit et immediate ascendens pulpitum, qiiod in priino sermone contra virginem dixerat, revocavit et miraciiluiu referens ad longiiin fecit sermonem, slcul ego ipse habui a pliivirgo
:

qua fronte corpiis de

me

>.

Item iii clvitate Ydoiii, ciim qiudam fraler ordinis i>raedicatorum Wiennensis nationis de materia conceptiouis coram (Jdonio Campaneusi
ribus fide dignis.
ordiuis beatae Jlariae respondere deberet juagiio popiilo

congregato in ecclesia
dicfus fraler
est.

cathedrali

dicere
tatus

monachorum dictae civilatis, et cum i)Ositionem suam vellet, a Deo mirabiliter tactus quasi mutus et ainens factiis
pet
fratres
siios

Depor-

autein

ad lociim

religionis

eoruin octava

die eadeiii

nmentia contlniiala mortiius est, sicut habui ab illis, qui praesentialiter alTuerunt. Item in Villa llrine Leinoniscensis dyoeceseos quidam Itctor de ordino praedicatorum istiiin articuliim conceptionis ita odiosum habens, ut niinquam sermonem faceret, quin virgiuem conceptam iu origlnali peccato dicen^t et fundaret iii suo conveiitu, quod.im die sollemiii, iu quo sermonem de dicta matcria feclt, ipso iiiter fralres siios magno populo praesente ad diviiium officium exeuiite, qiiidam lupus a silvis veniens usqiie ad convenlum istiim secrete accedens dimissis parvis et magnis usque ad chorum adsceiidit et dictum fratrem per guttur
arripiens interfecit
tur.
,

sicut Parisiis

et in ipsa terra clara faina et

publica attesta-

Haec in dicto libro, qiiod defensoriiua virginis dicitur, plenius contlnentur. llhid autem inter alia miracida merito mirrindum venit, quod quidem Alexander
de Ales doctor iii Iheologia famosisslmiis slbi accidisse refert in libro al) eodem composito, qui dlcllur Mariale, coiitlnens sex libros parliales, in qulbus diversa capilula sunt. Ciijus priinum capilujum iiUiluIatiir de genealogla bealae virginis et iiicipit: sancta et superlaudabilis seiiiper virgo Dei genitrix Maria ab aeterno
provisa.
Inter alia

autem

libro III. hujus voliiminis capite ultlmo,

:

qiiod intitu-

latur de conceptione beatae. virglnis et incipit

post responsionem ad quandam invectionem dicentium, virginem conceplam fore copula mantali, sic dicitur: nonne possibile est, iit talis actio ad inspirationem spiritus sancti perpetrata et speciali praecepto completa absque oinni peccato exerceatur ! Sequitur
fiat
liix
,

post pauca

ego ipse, qui haec scribo, duin publlce legerem in theologia, veliemeuler erravi asserendo, quod dles roiiccptioiiis beafae Mari^ie celpbrandus noii siciit et in profestis esset. Unde el quolibet aiiiiO illa die legeie decreveram
:

55*

874
fui

Cnp.

CLXXXIX. De

conceptione beatae Mariae virginis,

tiis

Sed protestor solleinnissime, qula repentino morbo ve:^aUxoniae siuyulis anr.is ill.T die, ita quod nullo modo illa die susceiituni sive casus ageret sive diviua volunlas, ni.-is!slerii officium exsequi valerem,
diebns consuever.im.
consider.ire potest.

qui me tuuc teinporis iii eo quod iinpngnare velle videbar diem festum celebranles concei)lioiiis bealae viryinls. Ego vero doceo, assero et credo, illos bene vldlsse et iiotliis in lioc commendandos fore, qiii jiie et de(jiiisque
scliolis

Sed

et

viri prndentes,
,

audierunt,

me

secrete

corripueraut

vote se praedictum festum celebrare sataguiit in lionorem perpetune virginis Mariae. Haec ille. Oilert se praeterea illiid commemoranduni, quod, cuni super liac materia de sancta conceptione beatissimae virginis flerent publicae dispulationes coram sancta synodo Basileensi, quamplures ex patribns interesseiitibns retulernnt singularla beneficia miraculose a Deo recepisse ob devolionem, qnain babebant ad celebrilatem de liac sancta conceptione beatissimae virglnis. Iiiter quos .lutem revereiidiis iii Chrlsto pater et doniiiiiis IJeinnrdas episcopiis nioiilis

Albani die sabbali XXI. Aprilis anno a nalivltale domini MCCCCXXXVI, (jiiaiido iiriina allegatio facta fiiit piibllce de bac inaleria, retiillt, (|nalller eo eqiill.inle (jui est inler civitatem Lbredinensein et oppidiim sancti Miper iiontem Jluvii ijise pons erat riiplus in medio eo loco super jluinen, ubi eral navis Crisplni periculnm, habens unum magiiniit foramen, eoqne inadverteiite eqniis, qnem posuit duos pedcs auequil.'ibat, transiens ex illa parle, ubi pous ruptiis erat leriores super dictum foramen vac.uiim, cuiiuiue rueret in praeceps ad a^iuani jainque capnt eqni esset qiiasi infra pontem, concussus pavore niagiio iiivocavit beatissimam virginem in anxiliiim siium, vovens celebrare annualim fesliim de sua sancta conceptloue, et nesciebat referre, (lualiter exivit, sed st.itiin absque laesloiie alujiia sni et efjiii vldlt se posltiim iu securo ab altera parle foramlnis. Unde exluiic ni.ijori splritii ciim devotione contlnuavit celelirationem diclae festivlt.itls. Itein maglster Joliaiines Roieli canonicus Anlclensls iii sermone ab eo facto de Iiac celebritate coram s.tncta syuodo liaslleensi anno domini MCCCCXXXV inter alia mlraciila retulit de domiiio Heylia de Lestranglis qiiod, cuin dictus reveepiscopo dictae ecclesiae Aniciensis proxime defuncto rendus pater iii iiniversitate Tolosana in die celebritalis conceptionis beatae Marlae viiginis contra Iianc sanctam conceptionem praedicare decrevisset et,
, , , ,

priiiS(iuam ascenderet

ambonem,

solito

more fundaret oralionein

aiite altare

ad

eo ibi exeiinte oiiines oratioiies et piiiicta, (piae coiilra conceptionem virginis conceperat, siibito de siia meinorla evanueruiit, opposills et contrarlis in eadem lixe perinanenlibus, coacliiS(iue est ad confusionem vllandam
virglnein
et

Mariam

opposltiiin

siii

prlini iiropositi praedicare.

Oiiem

casuiii,

nt sibi conllgeral,

ad

exallationein virgliiis, qiiamdlu vixil, privallm et piiblice freiiiientlus enarravlt. Ilein aliud asserliiin est, qiiod IJarchinone in moiiaslerio beatae" Mariae de Mer-

rede cousuetiido
vilatibiis

mane.
reperll

est, praeler^iiiain iii diebiis pascliae et paiicis maximis festiomni die tribiii fratrlbns paiies recentes coctos eadem die suinmo Ouadain aulem vice cnm in die Iiujns festivilalls de snncta conceptione
,

panes formare, discooperiens aiit luliiin ad iiiodiim coeni, divulgataqiie postea nolllla miraciili hon piiblice ordiii.iluin est per civilalem muiilclpali siio statiito, qiiod e.i die coiiceplionis iion inceiidaiiliir furni. Et ila in eadein civllate observaliir usque iii hodieriium diein. 1'raeter liaec autem tempore Johaiinis regis Aragoiiiae bonae memoriae, (pii circa nnnos domini MCCCC regnavit in regno Aragoniae, Iiabila iirlnio cornm ipso sollemni et publica per pliires dies dispnt.ilioiie ioler defensores virglneae iniiocenliae et assertores macnlae originalis, regls ordinalione statnta esl sollemnis coiifraternitns (lcvotorum hnjiisiiiodi feslivll.ilem de conceptlone beallssimae virginis celebraii-

vlrglnls plstor pr.ieparasset niassam velleliiiie ex ea

eam

(iu.isi

esset coagiil.ilus

saitguis

respersa nlyredliie

tliiin.

Oiioriiin

priiiiiis

confr.itriiin

fuil

ipse rex

Aragonnm,
ciiin

et

ordinatum

fiiil,

qiiod

anniiatjm ea die fieret solleiniiis

processio ad laiidein et gloriain

ipso

hiijiis

feslivllalls.

Demiiin de aniio doiniiii

MCCCCIX

dle beatae Marlae

vlrginis in erflcsla ('.enindlensi pr.iedlrassel de iiraeservalloiie

(iila fralcr Joli.iiiiies

de Hota

ordiiils

ab orlginali niamiiKiium sacrae llieologiae professor obqiie

Cap.

CLXXXIX. De
sermoiiein
iii

conceptione heatae Maiiae

(iiiid.iiu

virginlii.

875

liiijiismoJi

iiKjiiisitor

Iiaereticae pravitafis

de

orJiiie praeJi-

CHtoriim detiilisset
inter praedictos

jiidiciiim

fi

Jei

exsisteiile

in prnedicla civitate Barcliiiio-

nensi siiccessore immediate dicti Joliannis Martino rege Aragoiiiae, Iiabita fuit de manJato hc in iiraesentia regis sollemnis et publica disputa-

tio. Oua finila praefatus rex in siyiiuiu viotoriae jjosiiit super caput praedicti Johannis sertuin viriJe vernantium folioruin siciiiie insigniliis una cum tubicinis fnit Iionorifice associatus per Jictam civilalem nliasqiie civitates et oppida circiimjacentia, praecone regis clamante, ijiioJ nemlni Je caetero in omnibiis reyiiis suis et Jominiis liceret asserere vel Joginatizare contra Iinnc doctrinam de sancta et pnra conceiilioiie beatae virgiiils coiitiiiueiiue iiuininenii IiujiismoJi festivitate fiiit postea observatiiin nc iit coiumuiiiter observatur Je Jie in Jles.

liinae sexlo inensis Octobris aniio a nativitate Joinini inanibus juJicis fiJei Jepiitali per sanctam synoJuin fuit lestilicatum etiain cuiu jurainenlo, qnod nono die mensis Septembris anno Joniini

Itein

Basileae

Jie

MCCCCXXXV

iii

MCCCCXXVIII

in civitate Minorisse

quiJam

Frnncisciis Mileti canonicus ecclesiae

iii extreinis ageret et jaiu quasi mortuus appareret, sic, poslquain fiierat in agonia et e.xstasi, luagiio ciini snspirio clamavit in Iiaec verba o virgo Blaria, ita igitiir est, quoJ propter lioc ego erain coiiJemnatus j lu scis , qiioj ego a nie ipso iioii Iiabiii. Slalimque
:

collegiatae Jictae civitntis Vicenensis Jyoecesis, cuiii

aJ se priorem praeJicatorum et conressorem iiioiiialiuin sanctae Clarae coram praeJictis et aliis aJstanlibiis, qiioJ coinbuierent certas conclusiones et unum tractaluin Je coiicejitione virginis in peccato originnli, quae ipse audierat, ciini esset stuJens. Nisi fuisset alias devotus virgini 31ariae et ipsa eiJein subvenisset, ob lioc erat conJeinnatus iii Jiviiio juJicio, iJeoque ipse firmiler creJeb.it, ipsam fuisse conceptam absqne originali peccato. ruenint praeterea coram Jicta synodo Masileensi a multis patribus omni acceptione inajoribus qiiaiuplura alia de Iiac snncta conceptione narrata miraciila etiam in sennoiilbiis publicls factis de liac sollemnitale, sed non tam cnra altendere fiilt ad illa nec redigere in scrlptis. Illiid aiilem lidiicialiter licet asserere, quod, cuin de anno donilni MCCCCXXXIX vigeret gravissiina i^estls in civilate liasileensi, ubi dicta saiicla synoJiis celebrabalur, eo ipso, qiio fiilt sancta Je Iiac jiiateria synoJalls Jefinltlo per sacriiiu conclliiiiu JecIaranJo in sua sollemni ac publica sessione, Joctiinnin istnin dlssereiitem, gloriosnm Dei genitriceiu Mariam iiiinqnaiu actualiter subjacuisse orlglnnli peccato, sed iminuneni semper fuisse ab originnli et actunli ciilpa sanctanique et iiuiuaciilat.ain tamquam piain et consonaiu fidei publicne, rectae rationi et sacrae scrlplurae ab omnibiis cntliolicis apjirobandam fore, tenendam et amplectendain, niilli de caetero fore licitnm iii
vocaiis
dixit publice

coiilrarium praedicare sive Jocere, iinmedlnte palres,

tota civitas experlmento pnlpablli coelesti

qul erniit in concllio, hc

quasi iniraculo

sensenint nuN.iliuni

divlnae misericordiae.

EqHidem remissa

est ac cessavlt statlin,

quae pliiriinum

ante vexnbat, acerbissima pestls. Fraeterea, qnuiu Je hac synoJali Jefinitioiie quamplurimae bullae expeJitae fuerant et aJ Jiversns muiidi partes Jestinatae, per lilteras fiJe Jlguas siguificatum est in generali congregalione, quod in prin-

conventu ordinis Cluniaceusium tempore, qiio inllii praesentala fuit uii.-i de religiosls qiiam aliis personis dicti conventus Lufirmabantiir Je dicta peste quasi XXX personae et staliin, cum dictam bullain receperiint, processionallter magnn cum Jevolione agentes gratias Deo pro ipsa
clpali

ex

dlctis bullis, taiii

declaratloJie

aJ lauJem perpeliiain

virglnis

gloriosae,

qui infirmi

tiiiic

erant,

convaluernnt cessavitque aiiioJo in Jicto conveiilu pro illo aiiiio pestileiitiae morbus. Multa etiain alla iuerito Jigna miratlone aJ glorlam vlrgliiis, qiiae siiuilifer de hac dicta fuere, sed intentionls praedictani verifatem confirinnnt et sic omnibus conslat, qnod fiiil, non oinnia, sed ex inultis dlcere iiauca singularlssime Deiis filius virginis beatissiinam genitricem suam magnificare dignatiis esf freqiientatis iniraculis, quae de veritale snnctae conceptioiiis Suae
,

iunl lestimonium domini fidele sapientlam praeslans parvulis.

S7G

Cap.

CXC.

De

sancta Oclilia.

'CAP. C\C.

(189.)

Dc sancta
Odiliae virgiiiis
i),itcr

Odilia.
Aetliicus,
iiiater

yeio IJellisuiiiJis Aelhicus eiiiiu in (oliiis UurguiiJiae sive Alsatiae sub CliilJerico rege iirincipatuiii habebat, ciijus eliaiu iinibus luonasteriuiu sanctiinonialiuiii in lioiiore sanctae Mariae seiiiper virginis iii suinuiilate montis, qui vocatur Hohenburg, aj Dei servitiiim IIujus uxor l*ersinJa liliaiii l)eragenJiim inaxiino suintu et ornatu construxit. caecain i^eperit, pater aulem propter iiiiuiain verecuiiJiam ipsam occidi jussit, seJ inaler ipsaiii cuiJam ancillae siiae alendaiii coiumisit. Ouae postea propter miirmiir poi)uIi jiibente iiiatre longissiiiie cuiii puero iiigit ad lociiin, ipii dicitiir I'aliiia. 2) Ubi cum ipsam piiellam nutriret, dominus Jesus Christus episcopo Erardo de partibus Uavariae apparuit JicensJ vaJe ad txuoJJam monasterium,
Adalricus
sive

sive rersiiiJa vocabatur. ex iiobilissiiiio Francoruin geiiere orti.

ijuod dicitur l'nlma, ibi iuvenies puellam a nativitate caecaiii,

iioinen

quam

baptizabis,

Odilia

impones

ei

et

inox post baptisimim visuiu reciplet.

ociilos ejus

chrisinate liniret,

visum clarissime

recepit.

Haec

Cunuiue ab infantia se

Dei servitio subdidit, vigiliis et orationibus, iejimiis et elejnoslnis dle noctu<iue iiisistens. Habuit autem virgo fratrein in donio patris, cui scripslt epistolani globo cocoiiieo involutam et per quendam peregrlnum slbi luisit, iit eain patri reconclllans revocaret, et cum frater de hoc palrl loiiueretur, praecepit ei, ut de caetero iion plus de hoc cogitaret. Sed juvenis eam vocavit patre Iguoraiite. Diiin itaque dux in cacumine inontis seJens videret currum venientein, quaesiOdilla filia tua. Sed heu pater Iracundia vit, quld hoc esset. Cui fillus inotus cuin baculo, queiii inanu tenebat, ftlium tam verberibus castigavlt, qiiod infirniitatus fuit, de qua etlaih aegritiidine obiit. 1'ater vero super imiiianltale criminls poenltens de caetero iii monasterio perinansit. Tuiic pater jussit tillae tainen de dle slipendiuni unius ancillae darl. Cum slc Odilia inultls Jlebus iii miscria vilae essct, pater mlsericorjia motus super eam praeJictiuii luonasterlum
:

ciim omiiibus appendilils suis

illi

tradidit.

l'ost

hoc pauco tempore supervlveii

purgatorio
url in latere moiitis,
lacryiiiabiliter oravit,

Jcfnnctus
iibi

est.

Odilla scicns patrciii suuiii In

tantiim
et

nunc

claiistruni est sltum,

tam

quod coedicit
ei

bim snper eam apertum

est

et lux

magiia

circiiiiifulsit

eam

et

vox

propter le liberatus est pater tuus et in choro patriarcharuni coilocandus ab angells ducitur. Coiilhtebant ergo ad eain vlrglnes nobiles non paucae, quariiiii
spiritualls inater effecta in snpra dicto inonasterio
iiistitiiit.

ad exeniphim

sui

Deo

servire

Habiiit eniiii Siib reglmine

CXXX

moniales.

Invitarit angelos precibus

sine mora percipere meruit. Haec beata praetcr comcJit iiisi panein JiorJeaceum et leguinliia, pellls ursi fuit pro lecto, Japis vero pro ciissino. Oiiin mons altus, ubi coenobium Odiliae situm est , feclt paiiperes quaerentes clcinosinaiu et percgrinos niiiiis laborarc, fecit inferiiis monaslerinin pro liospltali. Oul loous tanluiu sororibiis placiiit, ut etiam ibi conventum institnerenl. In nomiiie patris ct lilii et spiriliis sancti
et qiiidqiiid a

Deo postulavit,

Jles festos

iiilill

1) Ilic se(iuitiir iii Ed. I'r. legenJa Je virgine qiiadam AnliooIiPiia , qiiae siipra lci^llnr c.ip. LXII. ((,().) p. 273. S(i. 2) Ed. I'r. ahiuc coiiiiiliircs alli lihri iiiitiiim hiijiis lcgciid.ic in brcviiis roiitrahiiiit ila: Oilili.i, (jiil.i cacca nala

piicro

pater siius c.iiii occidcrc voliiit; uiiJe iiialcr cjiis ciilJ.iiu aiuillac siiae caiii comniisit, qiiae propter iniirmur i)0|)iili jiibpiilc iii.ilre loiiglsslnie ciiiii fiigll. UI)I <nim clc. rcilpicl. Oiiii iaclo ciim dlu opllnic iii religli)iic profecisspt , iiiisil fralrl siio IIiIcims Jiilccdliic jilcnas, iil <;iiii |).ilri reconcili.iiis icvocaret. Ciil ciiin p.ilcr iioii aimucrcl, liliiis iiiconsulli) ii.ilrc pro sororc iiiisil. liiiJc palcr liliiiiii l.iiiliiin vcrbcribiis castlgavil qiioJ iiiririiialiis liilt. Dc i|ii.i li.iiii acgriliidliii" oblll. I'alcr vcro c\ hoc iii l.iiiliim oiilurbaliis fiiil ct coiiiiniiirhis, (iiioj pro lili.i .sii.i misll el iiioii.(st(.ri, qiioJ conslru.\er.it , iiliau ^ cuni omiubus suis .ippciulltils libcie don.ivil.
liMl,
.ilciid.iiii

<

Cap. CXCI.
propria

De

nativitate

sancti

Uilalrici episcopi.

877

quae iisque nunc valde ntiles sunt in calore. ijaaedam soror inler diviiia i>ffici.i vasa esse vacua vidit. Itein (jiiia in baptismo visum recepit, specialiter beatuin Johanuein baplisfam venerabatur i ). Oui Joliannes baptista ei iii visu app.iniil sibiqiie oratoriuin fieri praecepit. Odilia autem (piadam nocte se dedit or.ilioni super petraiu, ubi iiuiic magna crux. lignea locatur ob memoriaiu tanli
in.iiiu tres tilins plfiiilavit,

Orainlo vas oiniiino vacuiim implevit viiio, cuiu

iiiiraculi,

ibi Joliaiinem

Joliannes eiiim in forma

dedicavit.
Ciii

rogabat ostendere sibi moduiii aedificii. Oiiod et recit. (jua Christum baptizavit, in m.ixima clarilate silji
,

.ippareiis ecclesiae lociiin in

lonsitudinem
ipsius

et Jatitudinein ostendit et constrnclani

Ouod

viclif

uiia

soror, lucein videlicet,

sed Joliannem iion vidit.

In

Odilia inhibuit,
claustri

ne

aiite

obitiim alicui visionem jnanifestaret.

inclioatione
inoiite,

sancti

Johannis boves

cum

plaustro lapiduin cadunt de

qiii liabef iii latitudirie LXX pedes et illaesi obviant servis adscendendo iterum onerafi. Yenerant eniin servi cuin gaudio ipsos occidere, t iion essent cibus vermium, sed lioiniiiuni, 2)et invenerunt illaesos. Habebat auleiii fratrem (jui tres filias liabiiit, Eugeniam, Atlalam et Guiidelindam cpiae etiaiii
, ,

iiiiiiidum reliriuerunt.

Odilia suain niifricem propriis

maiiibus sepelivif et post

LXXX
iiitegra

aiinos

sepiilchro aperto

dexlra mammilla nutricis, (jna

eam

lacfaveral,

inyenfa est reli(ju0 corpore incinerafo. Fost plurima virtiituin insigiila Odilia scieiis finem sibi adesse, convocatis ad se sororibus apud sancfum Joli.inneiii praedinavit iis et rogavit eas orare pro se et pro pafre suo. Fost hoc

oratorium inafris Dei Mari;ie et legerenf psalteriuiii. oijiif sola fantuS(jue odor ibi fnit, tjiiasi oniiies domus plenae essent aromatibus. Redeuntes sorores cum videreiit iiiatrem suaiii sine eiicharisfia defunctam adeo instanfer oraveriint, (juod de morte siiscitala
praecepit
liiterini,
iis,
iit

ireiit

iii

duin Iiaec fierenf, ipsa

iis

dixit

cur lue intjuielastis

Liiciae

coiijiincta

fiii

et

illud gaudiiim Iiabiii,

(juod oculiis

non
nobis

vidit iiec auris

fiiisset

aiidivif

nec in cor
si

hoiiiinis

adscendit.

Re-

spoiiderunf

confusio, domiiia,

abs(jue

communione

sacr.i obiisses.

Tuiic Odilia calicem allatiiin,

iiianibus conlrectavit et 3)
Ijjse

aufem

calix in

iii quo erat corpiis et s.ingiiis Christi, propriis communicavit et omnibiis cernentibus emisit spirifuiii. Hohenburg ob memoriam venerabilis facti hacfenus per-

iiianet,

coelilus eiiim credifiir illuc pervenisse.

Tiinc corpiis

ejiis
iii

ante allare
dieiii

sancfi Johannis honorifice sepelifnr et odoris fragraiitia iistjue

ilii

octavani

iiianebat.

Martirii Luciae ideo conjuncta fuit,

(jiiia

ipsa Odilia

duoLms modis

inartir fuit, volunt.ite et caniis luaceratione.

CAP.

CXCI.

Dc
oriundiis.
lalis

nativitate
Clirisfi

isaiicti

Udalrici episcopi.
ex Aleiiiaiinoriim
liiijus

Egregiiis

confessor Udalricus

jirosajiia

exslitit

Ciijus jiarenfes

secuiidum seculi

digiiitalem

clari

ef

nobiles,

sed fide at(jue divina religione iiiulfo clariores fuerauf .if^jiie nobiliores. Oiii ac tantae prolis foeciinditate divinitus difati inox eandein ciiidam fideli ad aleiKbiin, uf inos est, commendaveruiit nutrici, ubi iiiter ij)Sa nafivitalis j^ri-

moidia coelestia

noii defiierunt

auspicia.

Licet ergo blando nufriretiir

aireofii.

riiiit.

calix us(iue iiiodo servalur. Odor vero per dies VIII diiravit. Martirii etc. 4) Hoc caput in plerisijue libris deest.

1) Ed. Fr. legit: Venerabalur et ei ecclesiam f a ce r e Qiiailaiii etiam nocte elc. 2) Ed. Fr. omiltil verba: el co m iii n uio a v i t. Ob 3) Ed. l'r. haec ifa coiitraliil:

co g

hoc

i f a v t. reli(|iiei d n iii
i

678

Cap. CXCI.

De

nativitate sancti Udalrici episcopi.

iii

lopJ. l.inien

iuncie iiunedai (ippnreb.nt

vultii.

Qii.i

ex cnus.i

dum

iiiiiiium
ers.i-

tristes ejus eriicereiitur pnreiites nc iu iingustis

reiitiir

illuruiii

pectoribus curne >

,

iiigeules,

quidiiiii

liospes iieregrinus

ofHcio

clericus

secunduiii

quod

teiniioris

illonuu Obtliiiu semiier vintori pntiiit, benlgne nb ipsis suscipitur et per nliiiuid siiiitiiiin liiiiiiine trnctiiliir. Cnin ir.teriiu qundnin die liorii refectionis

iiiliintiihiiu nonduni duedeciin liebdoinnrnin dies nb orlii plenuiu hnbenlem nndivit iiiter A-nyitus vocem einilteulein, ex qun provldu lutnroruin tnle ed.id.it orncuhiin: nisi, iiiquit, iste infiins celerius fiierit nblnclntus,

residens praedictiim

i)d

iioii

poteril snlvus esse.

coiiis dicln vellent

exsequi

Cuinque seinel nc secuiido ndinoniti ininus tnnti priietertin demuiii die, cuin prnedictiiin ac snepe diceu,

duiii

iiifnntuhiin adliibitn niire perseiisisset

:

adliuc iiifirmiorein

Iinuc iiraesngniii

pro certo, quod, iiisi contiiiiio a Incle nt vero si eo, quo dixi, orJiiie fimrit suspensus, Iinc nocte erit inorituriis iiiorli subtrnctus fiierit, innyniis iii fntnnim cornin doinino erit. Hujus propliecornin oninibiis intnlit vocein
scintis
;

tiiie

inysterin

qunliler

siiit

adiinpletn

noii

iiostri

styli

eget ofdcio desii;iiari,

quod tnni nssidue nd ejus sepulclirum coruscnntibus inirnculis polest probiiri. Taiidem ergo nmotns a Jiicte coepit corpore et aniino in admirnlione oniiiiuin jirohcere nc circiimqiiaque iiiiinentibus de suo profeclu gaudium conferre. Ilic
itnque inysteriornin Dei dispensiitor futurus jain solido cibo opiis linbebnt coiifortari,

ut in iiicnsa nllaris Clirisli veliit

iii

nd coeleste convivinm qiiandoque

siiis.
,

coii-

sislens posset

tempore suo
lascivinm
,

tritici

inensurain dnre conservis nc

in

Inciiilebnt

piiim tunc inler conevulos inodesle conversnri

timorein Dei Iinbere, Iionoreiii

Iinrenlibus
i-riit

deferre,
in

declinnre
geslii,

quniitnm jiossiblle
forls

tnli

ndliiic

netali,

corporis inotu

incessii

osleiidere,

qiinlls

hiibiUis
grnlliiiii

forinabntur inlus in inente.

iii

\identes
eiiin

liujus pueri

j^iireiiles

tanlnju Dei
Galli

eo

fulgere

comiiiendnvernnt

in

inonnsteiiiiin

snncti

friitribiis

rellgiosis,

ut

eorum

magisterio tnm seculnrium

litternruin

studiis

qunm
iii

coeiiin-

lestibus
gistros

instrueretur disclplinis,
diilces theoriae

ubi

iiiter

egregios regulnres disciplinae

cuin verba
,

carpebat quolidie frucfus,

qiine

sncris

codlcibiis legebnt, mox in ojiera vertebat. Jnm summitntem illlus Jncob scalne virtulum gradibus adscendendo tnngebnt, jain .1 snlvnlore ifudiernt vnJe, veiide oiniiin, qiine habes et dn piiiiiieribiis et veni, seqiiere ine. Elinin tunc ino:

nnsticne conversntionis habitiim suinsisset,

desilsset.
Eriit

si

in divinn revelnlione

iidmonilus
oralioiii

tiinc

leiniioris

in

eodeiii

inonnsterio qiinedam Dei nncillii pro

jejiiniis,

Clirisli uoiiilne incliisn,

iiibiis
iic

Miibernt iuuicupiitn, qiine die nocluque

innctiivit

vigiliis

Ciislum Mnrclinno jiectorls doiiiliio

i)rnr'j)nrnbiit
,

teiniihim,
ciiiii

qiio grntuin creatori

liiistn: in liie

omniuiu

seinper holocnusliiin

dicens

jisiil-

ndolescens
slntuit

diiiiv

sunt, Deus, votn tun, qiine reddnin Iniidiiliones tibi. Hiiic sniiclus sni desiderii secreluin pnnderet, illn rein a Deo qiinerendnm
dieriiin
iiidiiciiis

ac

triiim

super hoc postulavit.

:

Tosteriori vero
inqiiit,

dio

Rpirilii iustructn

dlvino Iiiijusmodi usa est respoiiso

in

non
sed

vir religiose,
orieiitnli

divinne est voliintnlls, ut Iioc in loco detiiienris,

lociiSi

est

in

plagn

ibi qiildiim Ibiviiis diins dividit region(,'S,

dlgiiiliills

quo Deo

jiibeiile

episcopnlis

debes coiiscendere, et liin'l iiiiillii tniii n piigiiiiis qiinin a iiinll adversn tu tnnien in eo conrisus, qui dlxll coiiHde, ego vici inundnm, siipernbis uiiiversn diceiis cum psnlmisln in doinlno fiiciemii virtulem, el ipse nd nlhlliim deduces iniinicos nostros. Haec niidilii perciplens
niiicem
christinnls sis passiiriis
,
:

nc

iiiente

pertractnns qiilbusdnin, qui sibi fnmilinris nmiclline cnusn ndhiierebniil,

secrelo pnndebat, et ut inlerim silentio legerent,

lioc,

ndmonebat.

Yoleiis domiiius

qiiod de servo suo Udnlrico per ora suoruin ridellum

totiiis

niitea prnedlxit,

adiii

iiiiplere,

cleri

et

pojiuli voto in uniiiii conciirreiile et regis voliintnle

id

ipsiim coiispnllenle,

idem

vir I)ei

snncliis

in

cnthedrnm episcopalem
qiiiilis

est

MibllmnliiS,
iiiilliis

Accejilo vero

liinliie

(llgiilliilis

Iionoie

qiiniitiisve exsllleril,

serino nd iiilegniiii expllcnre vnlebil.

iii

ToliiS

ernl

seiiiper

iii

ornlloiie,

loliis

leclioiie,

iiinxline iillpndens,
e.s.si-

<|iill)iis

virluliiin oniiiiiieiilis npO.sloliK

iilii

dt

sirlb<'l>nt rpiisrnjiiim dei oriiliiiii

ilebcre,

nll

ojiorlel

eiiiiii

e|)is( ()|)iiin
iii

sobiiiiiu

cnsliim esse

siciil

Dei

disiieiii.ilijrcm,

Kl

iiijcle

iiiiid(.in

oi.itioie

C
jxTrigil
altari

np.

CXCIF.
in

De

vita

snncti

Galli confessoris.
,

879

se ipsuin

ara cordis ppr orntionls stndia macfnvit

,

die rero snper

visibili sahitareiu hostiain iininolavil

nium

esset gralnin et
aiit

pletoriuin nil cibi

quo ejns sacrincinin redeintori omacceptum. Erat eniin ei solleinnis consuetiido, post compotns sumere, silentio shidere sciens a domino dictnni
,

ex verbis tuis justificalieris et ex verbis tuis condeinnaberis. Et ut brevitalis coinpendio utar, sic exlerins gerebal olTiciiim sacerdotis, ut interius non omilleret religionem monasticae conversationis. Aiino autem incarnalionis doinini nostri Jesii Chrisli iiongenlesimo sepluagesiino terlio, aet.ilis snae oclogesimo terlio, ordiiiationis vero fjuiiiquagesimo velut in jiibilaeo, lioc esl plenae reinissionis aiino, veriis Hebraeus traiisiil de hujus mundi Aegypto liber iii netej
nuiii victiirus cuin doiiiiiio siiu.

"CAP. CXCII. (190.) I>e vita isancti Glalli confe$$soriis.

Ciim praeclara sanctissimi viri Cohimbani, qni et Cohimba, conversalio per oinnein Hiberniaii- celebris haberetur et vehit spl^ndiduin ignei solis visi jubar singulari decore Oinnium provocaret aiiiorem, sicuti de eo, iirinsrjiiam
luos

nasceretur, provisum esse liber gestorum ipsius plenius indicat, inler caeleros, fama virtutnm ejns attraxerat, pareiiles beali Galli, secuiidiim Deiiin reli-

giosi,
ciiin

secuiidum seculiim nobiles

proficeret vitae discipl-na

filiuin

suum primae

aetalis

flore

nitenteiii in regu-

oblatione domino a/Ferentes

illius inagisterio

coinmendavenint, ul
Ciiinqiie

htris

et iiiter

pluriinos spiritualis vilae sectalores

ad

obedientiae et ardoris propositi invitaretur exempla.

caro nufriretur
afTectii,

bonae

iiidolis vir

magno

virtuliim crevit augmenfo.

Siipernn cpioqiie gratia

se praeveniente tanto sludio divinas enotavit scripluras, ut

de thesauro

siio

nova

proferre posset et vetera, graminalicae eliam artis regulas inetroruinque sublilitates

capaci sequeretur

ingenio.
jit

Obscura

scire volentibus reseravit,

cuncli, qui ejus

autem scripturaruin tam sapienler prudentiam et serinones aiidieraiit,

admiratlone eum et laude digiiisslmum jiidicarent. Oua sapientiae inntiiritnle factum esl , ut unlversorum commiini consillo et jussioiie Cohimbaiii abbalis per
singulos sacrae
dlgiiitatem.
x^roinotionis
diiin

gradiis

adscendens

invitiis

sacerdotii

siiscijieret

precibns doininiim placavlt et larrymis et snpernl inspectoris oculis plncere desiderans jiro virtiitum

Ergo

sacrls

instaret olficils, die noctii.jue

Cum haec agerentur assequi perfectionem iit vldelicet oinnibus, quae liabebat, rellctis crucein suain tolleret et nudiis doiniet

vitae uieritls amabalur nb oiiinibiis, jilacuit unlA^ersIs,

beatiis

quotidie,

Coluinbaniis

evnngelicam cujilens

num

sequeretur, consilio suo egit

iit

cum

fratribus, qiiorum idein fervor acceiiderat

iiieiitis ardorem ojiere Ascendentes ergo navem veneriiiit in Britanniam et inde ad Galllns transfretarunt. Cuinque vlr Dei ad Sigibertum regein ciim suis pervenlsset rogavit eum rex, ut infra Galllas reslderet nec iis relictis ad geiites alias coininigraret, se vero spopondlt oinnia, qune sanctus jiater peteret, iiraeblturum. Accept.i

aniinos,

spreta propinqiioriim et praedioriiin dulcedine

coinjirobarent.

ergo licentia eligendi locuin

lustrassent,

iibicuinque

vohiissent,

cum

loca

j)luriiiia

jier-

venemnt infra partes Alemanniae ad lliivium, qui Lindimacus vocatur, juxta quem ad superiora tendentes perveneiiint nd lacnin Turiciiuim. Forro hoinines ibidein commnnentes crudeles erant et impii siinnlncra colentes,
ydola
l)
sacrificiis

venerantes, obser\nnles auguria et dlvinaliones et multn, qiiae

iii

Hoc

cai>ul

plerisqne codd.

el edit. libiis deest.

880

Cap. CXCII.

De

vita

sancti Galli confessorls,

contrarl.T suiit cultui diviiio, superstitlosn seclantes. Sancli ergo honilnes cum coepissent niter illos lial)ilare, docebant eos adorare palrem et Uliiim et spirl-

tniu sanctuiii et custodlre lidei iinltalcni.

ciiniliis

IJeatus

quoque Gallns
In lacum.

sancli viri dis,

zelo

pietatis

annatus

fana

iii

ijuibus daeinonils

sacrificabant

igna

succendit et ciuaecunque luvenit oblata,

ira

deinersit

Oiia causa pennoti

et

invidia sanctos iiisectabantur et coinniuni consUio Galliim iierimere vo,

luerunt
(iiiibiis

Coluinbanum vero

Jlagellls

caesum

et

conlninellis

afFecluin

de

suls

prolurbare.

Tosl liaec noii timore persecutionis perterritus, sed amore

lucri persiiasus contumaclum sterllein turbam reliquit, ne iii.iiiiter corda diulius irrigaret, qni benevolis inentibus quanipliirlmiuii prodesse inlerim potuisset. rergens ergo lude cum suis pervenit In castruin, quod Atbona vocatiir, et invenit Ibl presbiterum boiiilale conspiciium noiniiie HlullimaDyacoiius supradlcti presbileri nomine Hillibaldiis omiies eromi seiiiitas ruiii. iiotas liabebat et secessiis. Huic cuin vlr saiictus fainillarllalis suae gr.iliam praestltisset quaesivit ab eo, an invenlsset unquam In solitudlne locuin .iqiiis nbiindantem pnris et saliibrlbus, iu planilie strntum et humanis cultlbus opportiinum? Desiderlo, inqulens, aniini ferventis exaestuo cupiens in solltudliie dies ducere huic vitae concessos. Dyaconus respondit: haec, o pater, solitudo .nqiils est iiifusa frequentibus , asperitate terribllis, inonflbus pleua praecelsls, bestiis possessa saevlsslniis. N"am praeter cervos et aiiguslis vallibus tlexuosa iiiiiociioriuii greges anlmallum ursos slgiiit plurimos, apros innumerabiles, lupos iiiiinerum excedeutes rable siiigiilares. Tiiueo ergo, ne, si te Illuc duxero, ab inqiiit, seiileiitl.i liujusmodi liostibus devoreris. AJ liaec vlr sanctus: apostoll et scliiius, quoiiiodo diligenllbiis Deum est sl Deus pro iiobis, qiiis coiitra nos omnla coopeiaiitur in bonuni. Igitur vir bealiis die eodem jejiiiiils iieniianslt et usque ad alteriiis diel dikiculum in orallonibus pernoctavit. Dlgnnm quippe

spiritualls

arld;i

erat,

davit.

quod divlno inclioabat amore, instantissiina prece domino coniinenCiim autein Lucifer suo processu noctis latlbiila detexisset el sol inferior.i dlniittens cursu consueto superlorls orbis plagas inviseret igneumque jubar ab
iit,

athleta Dei ea, qune duclor suns dlxerat, assumens, cuin orationis benedictlone Illo praeeunte vlaiii aggressiis ost, cuinque per totiim diem ila agereiit, circa horam uoiiam dixlt dyacoiius: paler, hora refectionis jam iiist.it, siim.iiiiiis ergo p.iuliiluin panis et aquae, <|iiia it;i
orientis axe mortallbus denionstraret
secuiii
,

onfortali,

viae

quod

reslnl,

nieliiis

coiisuiiiiii;ire

poleriniiis.

Homo
fill,

Dei reego noii

spondet
dat.
Ilis

tn jiixla

necessltatem
inqiiit,

corporis

refectionem
sic

percipe,
eriniiis

giistabo qiiicqiiaiii,

aiileqiiain domiiiiis inilil lociiiu desidenilae niansionis osteii-

Et

ille:

sicut,

socii suiiius passionls,

et coiisolationis. et

dictis

coeperuiit iter agere festinato, qul;i

dies

jam

decliiudiat

solaris

Beatus nutem Galliis dum orniidi gralla niodiciim ab illo diviilsiis esset, inter condensn veprium fruliceta ambubins et pede Ii;ieut sublev;iret proreus nd terrain corriiit. Oiiod dyacoiius videns accurrlt ait, haec reqiiles inea iii &trnlum, Sed vir Dei praescius futuroruiu: sine iiie saeculuin snecnll, hic hnbilabo, quoniam elegl eaiii. Teinpore subseqiieiiti coefervor propinqiinbat occnsui.
, ,

pil

vlrliitiiin

cultor eximiiis

ointorliiin conslriii>re maiisiiiiiciilis

per gyriim dls-

positis

nd coiiimanendum fiatribus, quoruiii jam duodecim monnstlci sanclit;ilo proposili roboratos doclrina et exemiiiis ad aeternoriim desideri.l concitavit. duin post laborem luatiitiiialis officii quiescondi gr;ili;( Ouadaiii itaque die lectos suos reviserent , primo diliioiilo vir Dei vocnvlt Mngiinldiiin dyaconum suuiii dlcens illi: Instrue sncrae obbilionls iiiinlsterluiu , ut possim divina siiie
,

dilaliiine

celebrnre inysterin.
Dixit ergo nd illiim:
el p;ilrciii ineiiin

El ille:

qii;iiido,

inquit, tu palcr inissam celeiioctis;

brabisl

post

iiiijus

vigilias

domiiiuiu
Kl

Coliimbniiiim de
ejiis ilaqiic?

hiijiis vil;ie

angiisliis

cognovi per visionem hodle ad par;i-

disi gaiidia coiiiinigrasse,

pro

reijiiic s;iliilis liOsli;iiii

dcbeo

Iiiiiii(ii;irc,

siguo piilsato oraloriiim

autnin qiiadaiii die,
qii;icd;iiii

iiigressl

proslr;ivcruiil

se In

orntioiie

et coepcriinl

iiiissas
llgit
iil

agere el precibus iiisistero pro comnieiiiorntione bentl Colnnibaiii. Coiidum iu coiislrueudo or;ilorio ciiiii fralriiiiis i;ibornicl,
p;iiic|i

l.ibiil.i

jiiiponeiid.i

brc\ior

<

;icleris

iliciisiir.i

piliji;iniui

IV

Cap. CXCIir.
^j)pareret,
virliilis,

De
Jiiin

sancto Arbogasto episcopo Argentinensl.

881

qnmn

ejiisdem operis nrtifices vellent abjicere, beatiis Oallus

liabebat, sibi consciiis
iiissit

cjuam in

(loiiiino

eos ab opere disjiingere

doinum ad parciiiieudam secuin refeclioiiem, <jiiam doininus praejiaravit, intraie. Onibns seciindum inissionem ejiis facieiitibus benedictiiin panein inanii sna porrexit, post jtrandium niitein ciiin omnes pariter ojius rejjeterent iinj)erfectiim, invenerunt tabulain, quain proj^ter sui brevitntem pridem abjicere xoliieraiit caeteris Omnibus lonsiorem inensura diniidii j^edis et admiralione d eo, quod evenerat, lial)ita lignum, quod mirabili creverat modo iii loco suo parieti aj)taverunt. Onod ipsum longo deiiiceps teinjiore a ildelibus exjietitum doinino faciente dentiiiin doloribus efficaoiter inedebatur, praeter antiqiii comineinoralionein iniraculi novis seinper elTectibus honorandum. lii quo facto ineritonim ejiis magnitudinem et oralionis possiiinns pensare virtutem quia et
et
,
,

ligniim aridiim contra natiirain incrementis auctuin est et,

ne

vetiis

aboleretur
Bfon iniilto

miraculuin, rediviva signorum attestatione semper est

post,

rej)eJitum.

bonornin omiiium auctor et jiropagator atliletam suiiin Galluiii de innndi agone subiatum praemiorum laureis vellet perennibns adornare, Atbonensis presbiter veiiiens ad cellain saiicti viri rogavit euiii nt seciim egrederetur ad castrum. Cujiis cnin postiilatioiii acquiesceret bidiio ibideiii ducto et praedicatione facfa ad popiibim tertia die febre correplus tantuin in brevi ejus violentia depressiis est, ut nec ad cellam redire iiec cibi snstenlaculum jiotnisset percijiere. Cumqiie liac infirmitate jier dies XIV laborasset, die XVI. inensis Octobris, id est XVII cal. \oveinbris, expletis XCV aniiis suae aetalis in &eiiectiite
jain
, ,

cnm

bona

iiujiis

vitae liberatns ergastnlo Inter

animam
ijisas

meritis j)leiiain felicibus reddidit

viri exsequias iion Habuit vir Dei cajisellam de corio

bonis inliaesuram jierennibus.

factain diligenter seratam,
it

quoque beati

inediocre ejus sanctitatis judiciiiin

niillus

aj)pariiit.

cnjus clavem siib tain vigili custodia ipse retinuit,

discipulorum ejus, quamdru in corjiore vixerat, qiiid intiis servaretnr, cognoscere potuisset. Hanc aiitein ex suis huineris jiendenlein ferre solebat, quocumque ambiilavit. At nbi de hac vita migravit suinta clave ajieruerunt capsellam et invenerunt in ea cilicium inodicnm et catenam aeneain sanguine nspersam. Deinde corpus insjiicientes inagistri invenenint locuin catenae , iibi $ae|)ius j)raeciiigi solebat, carneiiique ijisam in locis qualuor jirofundins a cateiia sulcatam, adeo iit de iisdem vulneribiis criior decurrens cilicium j)er loca per,

fuderit.

rosuerunt aiitein cajisellain cuin cilicio ad caj)ut ejus iii feretrum et deportaverunt ciim corpore nd locuin monumenti et suspenderunt haec tria inortificalionis ejiis indicia juxta tumulum nd caput ejus. Per qiiae deinceps ad ostensionem ineritoriun ipsius i^lurimas doininus virtutes pie quaerentibus
exliibiiit.

CAP.

CXCIIF. (180.)

Dc
a

sancto /%rbog^asto '^episcopo

Arg^entineii^i.
Cliristi

Sanclissiini sacerdotis iiuero

Arbogasti exOrtnin vel conversationem ejus

ad j)rofeclionem usqiie x^ontificatus seu anliqiiltas obliteraverit vel scriptoruin raritas non declaraverit, quia scrij^tio non docet , incertum habetiir.

2)

1) Hocce capnt Ed. Pr. ulliinum perqiiam differt a lextu hic tradito, quippe quod ibi iniilto brevius oiniiia, quae hic acciiratiiis eiiarrala Sunt, referanliir. Hoc epilheton iileriimque oinittitur,

56

&82 Cap. CXCIII. De sancto Arbogasto episcopo

Argeritinensi.

tniibus in diebns siiis miraciilis coruscnutibiis cl.tvero tanti patris iiisignia non ex toto silentio sunt oppressa, iiuae per aures fiJcliiiin traiiseuniJo posleris narrantibiis auribus nostris siiiit iiiiiisa. Tradunt nanique eiim in teinjioribus Dagoberti regis, cuiu sancta ecclesia loiige laletiue llores doctrinae catliolicae suave redolentis diiFunderet et verbum Dei usqueciuariue prospere ciirreret, de Aqiiitauia progressum divino iiiitii Argenliiiensis ecclesiae cathedram coiisedisse susceptiuuque culmen regiiiilnis lelici gubernatione diii rexisse. Hic beatus Christi sacerdos praefato regi amica familiaritale adeo est iiinexiis nt
,

riiit

regalem aulain ascito illius a|loquio delectaretur, consilio uterotur. Oua jucunditate cuin uterqup, suo rex in regno, episcopus in episcopatu prospere se agerent, hostis humani generis invidia res laela verlitur in contraria. Nan ciiin tptadam die venatores regis iiiore solito apruiii iusequerentur iii saltu, regis
eo
intra

cum iis in eodem discursu fesliiiavit. per devia quaeque et diversos anfraclus cum canibus oberr.ireiit, solus relictus singulari occurrit incaulus. Ouo viso sonipes, iii quo sedit, pavetaclus cursum retorquens iii fugain vertilur. Tuer vero, cum euiii freno retiiiere
etiaiii filius
,

qui erat ei unicus, pariter

Duin

aiitein

illi

conaretur et in alleram partem

habenam

slriclius tralieret,
,

heu niniium proiius

,

quain in inaiiu teuebaf inhaerens a sella est elapsus, adluic autem liabenae per terram tracfus calcibus equi miserabiliter est protrilus. Ouem siii pedissequi
diu quaesituin et ila invenientes attritum non sine maximo moerore tollentes Cum aiitem in palatio el in eqiiis levanles funere lugubri doiiium sunt reversi.

quod factiim fiiit, personaret, quantns undique concursus virorum ac mulieruin, qiiaufus iilancfus, quantus ejiilalus regales aedes , vicos cainpos, liilerea puer in lecto iibiciimqiie aiiditum esf, inipleverit, iiemo valet explicare.
regis
, ,

collocalus altera die vila praesenli est exutus.

nis faclo

Oiiid igitur hiijusiiiodi coiicussio,

opus

sif et

quoinodo

regls

dolorem

inltigareuf

ciim seciiin quaerereiit,

tandeiu consilio inveuto, ul episcopus invitetur, regi Siiggerunf. Ouod ille devotissiine amplectens inox sine dilatione legatis direcfis, ut ad se episcopus Omui festinantia se fatigare diguelur, exposcit. Nec mora jussa facliint, epi:

scopuin adeunt, causam invitafionis noii sine luctu expoiiunt. llle vero andito casu ainici fotus spirilii conturbatus, Ilens iiiultumque geniens sfatini properare non dislulit. Nec minus inlerea rex ad adventiim ponfificls impatiens egressus, senem eininus fesfinanlem coiispicafus fusis lacrymis velato caplfe, multis co,

lacrymantlbus stlpalus occurrit. Oiii ciiin se invlcem sollto prae nlmio cordis dolore vox liaeslt in giitturo. ^^uaiilum salutare parareut lacryinarum e.x iitraque parle lliixerit, iiulll cognlliim esse poterlt. Tandem lucfu saitciati, ciiin no.x adveiiisset et oinnes sopor gravissimus ojipressisset ad Quomodo aiit qiiibus verbls oraveril, uoii orationem processit episcopns. patel quid aiitem impefraverif non latet. Finlla autem oraflone accessit ad feretrum ejeclisqiie omnibus ad exsequlas vigllanllbus Jlexis geuibus se coinquae vilam iiiundo geniilf vilani pitero immittit Mariae pafrociniis, iif illa pefraret a fillo. Inter oraiidiim piier siirre.xlf exutuiiKiue funebribus Indiiinontis,
initaiifibiis

atqiie

qiiibiis ante iisiis est, episcopiis jusslt iiidul regallbus. aderant, clamorein gaiidii cohlbere iioii poteraiit, qiilii

Igltiir,

qiii

hiiic officlo

libere

eriijitiiiii

atriuin

oinnemqiie aiilam regls vocilerafo inaxiino

cussi liuc illucque discurrebant, causaiii

iiiijilebal.

Oiio

omnes
est
,

a somiio ex-

taiifi

sonitiis

ignorantes.

Necnoii rex
nain nlinium

ipse,
tristls

qui

tuiic

jiriiiium

jiariim

soiiiiii

carpebat,
jnilsaverit,
,

exlerriliis

tota iiocte jacebat insomnis.

Citbiciilum, iibi iantiis fragor exortus est,

ejiis

festinus erujiil.
testantiir,
pivlt.

Ouaiita laetitla cor

reviviscere vidit,

fiisae jirae gaiidio

lacrymae
conciifilins

cum

jiro luo

si Piiin
,

recijierct
qiila

Ijise

iiiori

Vocata inater ad sancti vivus inulcebat. Necnon oiniies

repleti

viri
,

j)edes fesllnat

cor ejus Irisle

,

qiii

ad

fiiiiiis

di'llendiiin ciuilhixeranf

gaudio

ad

adiiilralionem
iie

resurgeulis

Rex

ergo,

iiioram f.iceret ejilscojio

,

consilium
iicia u

cuiii regliia diixil

quique jjiae aliis Ire feslliiabaiif. ne laiid.ireliir a ])Opiilo,,feslInaiiti quoniodo sanctiim remiiiierarel, ijiii iis fanln benepiierl
doiiiiiiii,

Ueo

jiraestllissel.

Aiiriiin, argeiiluin, qiiaeciinciiie conciijilsciliilia ol regio

,

doiio honorabiliura In

thcsnuris invonire polerant

grallssiiiie

jiraecejiil

olTerri

Cap. CXCIV.
liuiniliter deprec.iiis,
.lit:

De
Deo

sancto Adelfo.

883

iit

accipere dignHretiir.

Oiine sanctiis vir accipere devitans

si

aliquid pro gratiariiiii actione

iii

offerre te delectat,

d aiigendiim Dei

sen-itiuin

ecclesia heatae luatris

Cliristi.

cnjus uieritis filimn recepisti, ter-

iiiinos ejus,

tui,
cet
et
,

ut sit

qnia angusti sunt ad tantnin servitiuin, dilatare aliqua parte regni in usu frnctnario ibi servienlibus Deo, si ita regiae uiajestati pla-

x>oteris , qui.i hoc firiuius ac stabilius est ad beatitudineiu tuain tuorumqiie praecedentiuia patruin et sequentium posteroruin promerendam, quaiii auruui,

quod

oculos,

cum

videtiir,

delectat et cor,

Ouain propositionem

pontificis rex gratiilanter

ciiin perditum fuerit, coiitristat. amplectens ubi, iiiquit, iuvenire

:

poteriuius locuin talem, qui congruat ad servienduiu inatri coelestis regis, ciijus

sunt universa in coelis et in terris.

jier

Cuinque Iiaec secnm volveret mentemque

forte talis locus inveniretiir
,

oinnem Alsaliam spargeret, sicubi

qui tantae

dominationi aptus Iiaberetur, occurrit animo, Rubiacliain oppidiim cunctis usibus, id est agris, viueis, campis ac silvis, aqiiis, aetlificiis, pOj)ulo opuleiitissiSTon distnlit rex voto tandein iuvento, iiiuin suinmae reginae iu dotein convenire.

coram Optlinatibus
facit,
f-tiain

suis

assensuin tam bono consilio praebentibus testamentum

omr-ibiis appenditiis
et

ut Rubiaclia
et

cum

confinibusqiie
et

cum

villis

totiim

iiitegruin

amodo

deiiiceps

ad se pertinentibus, sit sub dominio

cabili stipulatione

sanctae Argentineusis ecclesiae servientis genitrici Dei Wariae stabili et inextrisubnixuin. Hoc nobili donativo ditatus valedicens regi ad

ipie

propria reiueavit episcopus convocatoque clero inilitumque coetu populi qiioconventu ciuictis adstantibus ef adspicientibiis testamentum acceptum posuit

vixit pollens virtiitibus sauctis,

super altare consecratiiin in lionore sanctae Mariae. Postea vero iiiultis aniiis e quibus unum iniraculiiin fidelibus valde prosaltu Vosagi
,

ficuiim huic operi dignuin duxeriin inserendum.

quod de

nomine Briusclia,

per Alsatiam eo usque decurrit , quo nocturno silentio iluviuin transiens veniret, ut ibi secretius in oratione iioctaret, inentem quoque in divina contemplatioue latius extenderet. Siibinde vero cum navigium non iuvenit, siccis pedibus iluvium transivit, completaque oratione rursiis super luidam ambulans repedavit. Ita ergo religiosam vitam ducens diversis inorbis oppressos ciiravit, daemones ab obsessis corporibus quibiis secundiiin modniii necessitatis fiigavif, discordautes concordare fecit cominodiis exstifit inoderator. Cuin aiitem sentiret iiuminfre sibi difin exlreiiiuin, in inonticulo urbi vicino extra civitafem, ubi sancti IVlichaelis est ecclesia consfifiifa, sepulturam sibi fieri praecepit et eo se ferri ac sejieliri, imitans sal, ,

Ferunt namque euin circa lliimen, cum Alsa lluvio qui alveo oratorium ligueum parvuin sibi fieri jussisse,
jnixtuin
,

vatorein Christuin, qui extra porfajn elegit sibi sepulchriuu.

CAP. CXCIV.

(181.)

De sancto
nobili Biirgundionum genere originem duxit.
reiis, qiiod filiiim paritiira esset,
tiitis

Adelfo.

Beati Adelfi Metensis episcopi celebratur natalis, qiii deciinus a bealo Clemenfe, qui priinus eaudem sedein regendam a beato 1'etro snsceperat, giiberiiavit. Hnjiis pater Felix nomine de Aqiiitania orfus exstitit, mater Bealrix de

Huic
,

in

somno angelus Dei appaNatiis ergo

iu

anuiinfiavit
,

et ciijus noininis

et inerifi siiccedente teiiipore foret

iiitimavit.

quanlaeque virbeatiis Adelfus

aviiiiciilo

1 ahlactafiis ecclesiae discipliiiis iinbiiendis tradiliir,

niilli

qiiibus ita jirofecit, ut

videretur esse seciindiis.

traditiir,

Ad

perffclum

igitiir eriiditiis

beato Riifo

suo.Meleusi episcopo

ut ejus bonis actibus probisqiie jnoiibus ad bene

884 Cap. CXCV. De

viveiiduin
111110

visitatione beatae virg.

auteiii

Mariae ad
oolnvo

Elisa!)etl).
siu

iiiform.Tretur,

Beato

Rufo

vicesiiiio

episcopntiis

(lefunclo

saiiclus Adelfiis

coiicordi voto cleri el iiopuli eiiiscopiis eligitur

et

licet

reluctnnte pastor Metensi ecclesiae consecratur.

,

Adepto

Hiileiii

episco(jiiaiii

jialu, (|uaiu largiis in eleiiiosinis

quain pernox in oralionibus et vigiliis, Hssiduus in jejuniis fuerit, nullius lingiia ad liquiduin enarrare poterit.

Cuiii

autem eandem sedem decem

lioc
suiiiii

et

septem aiinos
martiris

iii

oiiiiii

sanctitate rexisset,

de

saeculo
iii

ad

coelestia

regna inigravit et juxta beatum

seimllus esl
,

Rufum avunculuiu
ineriti

ecclesia sancli Felicis

iiierit
,

et

(juanti

apuJ

Deum

uterque

niiraciila

oslendnnf.

Tost mulla vero aniioriim ciirricuht

nnno videlicet dumiiiicae iiicaruationis DCCCXL sub Liidovico iiiiperatore Drugone veuerabili episcopo IMelensem regeiile sedein , jielitione Lanlfridi coepiscopi ipsius ecclesiae el lolius congregalioiiis inonaslerii, (jiiod dicitur Novuiii VVilere, clero (luoiiue et popiilo Alsaliae provinciae id siimma devotione fieri

poscentibus ad supra noiiiiiiatiiin coenobium venerabile corpus snncti AdelfV translatum est , eo (luod idem locns Welensi ecclesiae subjectus sit. Cum aiitem sacratissimum corpus de tuinulo levaretur, odore iinmensae suavitatis adstantes
perfiisi sunt et Iiic odor,
ribiis

usque (juo ad destinatuin locum perventuia est, a nacomitanlium iioii recessit. Silva etiam Vosagi viae (juao ferebatur coiitigiia, se ob lionorem sacri corjioris quasi salutaudo inclinavit. Cum aulem de villis et ngris omnilniS(jue locis ad Dei viri coij)us deduceiiduni multitudo populi conciirreret, (jiiidam hoino in agro occujiatiis cum caeteris occurrere iioliiit, liisui>er etiam sancto Dei couvicia ingesslt dicens, quod non vere Dei sanctus esset sed j^rojiter jiecuniam congregandam ejus corjius iii feretro deduceretur. Statim ergo iit blasjiliemiae verba ore jirotulit, ita febribus colligaliis esl, ul
, , ,

.1(1

jirojirlain

domuin

nisi alioriim

inanibus dejiortatus redire non j)0sset.

infidelilale

Utruiu

auleiii

ab

liac

indrinitate

convaluerit vel in sua

iii

deJecerit,

nobis
ijuaiii

Hiaiiet incogiiltum.

Aliiis (juO(jue inulto temjiore

iiiagna infirinitale

dej)ressus

accessit

ad

ferelriiiii et

se ad dejiortandum siibinisit el statim

sauilateiii,

desiderabal,

accej)it.

inaxima
-

cleri

et

Ut autein ad locum saejie jam noininatum j)ervenit, jioj)uli turba exoij)itur et ciim iiiagna gloria in ecclesia sancti

Joliannis bajitistae collocaliir ibique, (jiiod

cum

Cluisto reguet, manifeslis sigiio-

rum

iiidiciis

cojnprobatur.

CAP. CXCV.

(179.)

De
ijiis

vi^itatioiic

beatae virg^iiiisi ad Elisabetli.

siiis jiriinordiia

Iflariae

Beatissima virgo Dei a

inaudlla exliibila iiOjuilo invocanli

Deo consecrata omnes in iiecessilale

,

j)roj)ter beneficla

coiistiluli

ad eam

confiigiiinl, laiiiqiiainad siiigiilare remediiini, iibi subsldiiim

Disjiosiiil iiaiiKjiie oiiinia inferiora
(iroj^iilsala,
iibi

non
,

sullicll reiiiiisitiiin.
iiidiistrla et gralia

sua

saj)ieiilia

iirovldenlia
,

giibernalrix saeculi et terrenae potfiillae

Iii

in

Maria

iibi

iiialer
iii

iiiisericordlae et inipelralrix veiiiae,

Maria

iibi

mater

mililaiitls ecclesiae,

Maria,
iiianus

iibi

advocata

saeciili

in Maria.

Hiijiis rei

conslderatione Urb.iniis, Roperltissim.i

jiontifex
aiilino

sextiis,

diire

ferens inaleriam

scliisinalis
sif

deiisqiie

persjiicaci,

quod beata virgo

j)ro

occurrpntcm jierpeiiadvooafa dellnvisilalri.v

iinjiclr.iiida

jiienlium vialiirum, rejiaralrix sagacissima discrejiantiiim animoriiiii et

dlligHiihssiiiia
^l.ilult,

sliigiiloriim,
llci-l

gralia

exstlnctionis
M.iriae

sclilsmalis

pie
jiosl

qiiod,

fesliim

visitalionls

ad

Kll/.abelli

illo

leiiipore

.iniiiiiiti.itioiiein

domiuic.im dcbueril celtbrari,

quo ips.im

tlizabetli

visilavil

Cap. CXCVf. De saocta Scholastica sorore

])ioi>ter iiia\iiii.-)s virliites iiiibi oper.ifas.

s.

Benedicti.

885

Qiiia

tniiien ecclesiii illo

tempore circa
ne
taiit.i

olficiuiu
officii

qiiadragpsiiiiale

niit

passioiiein Cliristi

sjieclaliter

occiii^atiir,

sollemnilns iirnelermittatiir, aJ laudem et gloriam virgiiiis gloriosae idem Urb.mus sextiis pie statuit visilatloiiis praefati festi ineinoriain in crastinum
octavnriuii benti Joliniuiis baptistae

cum

octavis seciuentibus de festo visilationis

Mariae n cunctis
voliiit idein

fidelibiis

celebrari.

laeinoriam praefntae visitatioiiis

talionis

Vt nutem oinnis fideliiim inultitudo ad Mariae nd Elizabeth artiiis et devotius excitetur,

Urbanus, ut oinnibus vere confessls et coulrills dlctiim festum visiMariae celebrnntlbus cmn octnvis loco distribulioniim innterinlium iii ecclesiis fieri consuetis de tliesniiro spirltuali verae iudulgeiitiae sicut in feslo
,

Ciim igitur nngehis nuiitlavit Marine quod invenit grntinm apud dominiiin et quod de ea conciperetur filius Dei ad snlutein oinniiiin populoriun, qiiam cito ipsa credidlt, statiiii concepit in utero verbuin Dei et post grntias exJiibilas de tanto beneficio sibi facto ex inngna caritate et pietale studuit suaiii cognatain Elizabelh jam sex
,

corporis Christi, futuris teiiiporibiis elFectualiter larglrentur.

iiiensibus

dicitur

gravidam tam in Hiemsaleiu snlutare et sibi coinpnti ac servire. de eadein exsurgens Mnria abiit in inontana cuin festinntlone iii
:

Unde
civita-

tem
iii

Jiida et intravit doinuin Zachariae et snliitnvit Eliznbeth. Abiit igitur Maria inontana cuin festinntlone, quin ab nngelo in itiiiere facililer ductnta fiiit,

tplritus
spiritiis

snncti inliflmiiinllune

motione

siiaviter

fiiit

per nbriiptn inontliim diicebatur, qiine ejusdeni agilntn. lieala Igitur Maria in domiiio confidens

hilariter

trnnsmigrnvit super cacumina

in

montium

sicut passer.

In asperilnte

iti-

neris congaudebat, per vinin suavitalein colloquiorum aspernnbntur,

tiuin

bona luoninveiiiri
iii

in Hierusaleiii
,

inontnnis

celerrime

cupiebnt.

Kulult

ibi

sed abilt festlnanter, Bblit cuin feslinnlione in civitateiii Jiida, iit Johnnnes praecursor domiiii stntlm sanctificnretur in utero, ut Christi incarnatio in civitale inngis publica panderetiir et ut de illo loco ad fines terrae
publico vel videri
laiitoruin inyslerioruin declarnlio ullerlus panderetur.
rine et snlutnvit Ellzabelh: ecce

nd servain

regina coeli et
visitiiiet

laudibus Elizubelli

Et iiilrnvit domum Zachaqiiomodo intravit siiperior ad minorein, domiiin terrae ad fnmulam et ancillnm, ut sic laudiiudo et laus ejus Inudeg reciprocas resoiiuret }.

CAP. CXCVI. (193.)

De
ptieritiae

Nancta ^cholasticca isorore saucti Benedicti.

omnlpotenti domino nb ipso per aniiiim venlre cousueverat. possesslone monnslerii descen-

Soror benti Benedicti Scholaslica iiomine siiae tempore dedlcata nd eiiiii seiiiel Ad qiinm vir Dei non longe extra Jnnunm in debnt. Oundam vero die veiiit ex more ntqiie
bilis ejiis

nd enm cum discipulis

vener.i-

descendit frnter.

Qul totuin diem

iioctis

in Dei Inudibus sncrisque colloquiis

ducentes iucumbentibus )nin

tenebris similiter acceperunt clbos, ciiinque

adhiic ad iiieiisnm sederent et inter se sacra

eloqiiia narrassent tardiorque se hora protraheret, endein snnctimonialis femina soror ejus rognvit euin dicens qiineso te, iie ista iiocte ine deseras et usqiie uinne aliquid de coelestis vitne

1) Secpillur )ain

teiior biillae

per Bonifnriiiin IX. papnin frnnsmlssne ad di,

versns

iiiiindl pnrles suj>er feslo visltallonis bentae Marine vlrgliils nd Elizabelli necnon lonalor lorus ex serinone venernbilis Ued.ie de eadein re pelitus qiine

omhtenda putaviinus.

886
g.iiiJiis

Cap. CXCVI.
loiinnmur.

De

sancta Scholastica soroie

i

Benedicti.
!

Cui

extra

cellaiu

niillatenus

aere nubes appareret.

.lutlilsset,

quid est, quod loqueris in.Tnere eoror Tanta vero serenitas coeli eral, ut niill.T iii Sanctiinonialis autem feinina, cuin verba fratris negantis
ille

respondit

possum,

insertas digitis inaniis siipra inensain posuit et caiiut iu inaiiibiis omniiiotenlein doininuin rogatiira declinavit, ctiincjue levaret de inensa capiit,

tanta coruscationis et tonitrui virtus tantaque inundatio pliiviae erupit, ut neque

venerabiiis pater Benedictus neqiie fratres,

liinen,

qui

cuin eo
in

aderant

extra

loci

quo consederaiit, pedes inovere

potiiissent.

Sanctiinonialis qiiippe femina

rapiit

in inanibus declinans lacryinariim iliivios

inensam fuderat, per qiio*

Berenitatem aeris ad pluviam traxit, nec paulo tardius post orationem inundatio Sed tanta fiilt convenientia orationis et innndationis , iit de illa secuta est. inensa capiit jain ciiin tonilrno levaret , quateniis uniim ideinque esset inomentuin,
et

levare caput et pluviam deponere.

et tonilruos atqiie ingentis pliiviae

Tiinc vir Dei inter coniscationeiir inundationes videns, se ad inonasterium non

:

posse reineare, coepit conquerl contristatus dicens parcat tibi Deus omnipotens, qiiod fecisti? Ciii illa respondit ecce te rogavi et audire iiie eorori qtiid est noluisti, rogavi dominum inetim et exaudlvit ine, inodo ergo, si potes, egredere et ine dlinissa ad inonasterliim recede. Ipse aiitem exire extra tectiim noii
,
:

valens, qui manere sponte noliierat, in loco inansit invitiis sicque factuin est, pervigilein ducerent atque per sacra spiritiialis vitae colloqiiia iit tolain noctem
sese vicaria relatione satlarent.
iiime potuisse,

Qna de
iii

re dixi eain voliiisse aliqiiid, sed

,

ini.i

quia,

si

venerabilis viri inentein adspicliniis

,

qua descenderat Dei ex feminae pelitione iniractilum invenit: iiec inirum, qiiod plus illa feinlna, quae dlti fralrem videre ctipiebat, Dlcitttr enim jiixta Joliannls vocein: Deits caritas est. iii eodein tempore valiiit. Justo valde judicio illa plus potuit, qtiae ainplius ainavit. Ciimque die altero eadein venerabilis femina ad cellain propriam recessisset, vir Dei ad monaste* riHin rediit. Cum ecce post tridum in cella consistens elevatis in aera ociilis vidit ejusdein sororis suae animain de corpore egressam in coliiinbae specie coeli secreta penetrare. Qiu tantae ejtts gloriae congattdens omnlpotenli Deo iu
qiiod eandein serenitatem voliiit,
lioc,

dubiiim non est, perinanere, sed contra

quod

voltiit,

in virtnte oinnipotenlis

ttyinnis et laitdibiis gratias reddidit

ejusqite

obiltiin fratribus denuittiavit

iit

qiios

etiam protinits

inisit,

ut ejus corpns ad iiionasteriuin deferrent afqite

,

sepulcliro,

quod
.iiino,

sibi ipse

iina semjier in

Deo
Iiac

praeparaverat ponerent. Quo facto contiglt, iit, qtiorum ineiis Eodem vero fiierat, eoruin qiioque corpora nec separaret.
vita
beattis

qtio

de

Benedictus erat exittirus

quibiisdam
stii

discipiilis

secitm conversantibtts, qttibusdam longe inanentibus sanctisslmi nnntiavit

sentibiis indicans,

obilus de-

diem praesentibus indicens, ut nudita per silentiiim tegerenf, nbquod vel quale iis signum fieret, qnando ejiis aniina de corpore exiret. Ante vero sexfiim exltus stii dieiit aperiri slbi sepulcliriiin jubet, qui inox correpfns febribus nc.ri coi^pit ardore fatigari, cumque per dies siiigulos
langiior ingravesceret
ilein
,

sexlo

die portari se in oralorium a discipiills fecit.

et

Iblntqtie
iiia-

exilum
stetit

suttin

dominici corporis

sangtiinis

jiercepllone

niunivlt

inter disciptilorum inaniis

itibus

imbecillia ineiitbra stistentans erectis in coelitm

et ulllmnin spiritum inter

verba orallonls

efllavit.

Qua

soilicet die

dtiobus de eo fralribiis, uni in cella contmoranli, alteri autem longlus posilo

revelalio
strala
iiniiis

palllls

alqite

Videriint nainque, qtiia afque indlsslmllis vlslonls aiipariiit. inniimeris cornscans Jampadibiis via reclo orienlis tramitp
tendebalitr.
,

ab

ejiis

cella

In coeliiin usqiie
,

Ciii

venerando

liabitii

vir desuper

rlariis

asslslens

ciijiis

esset

via

(iiiam

cernerenl,
,

iiKpiisIvit.

Alli

aiilem se

nesclre profcssi

suitt.

Oiiibiis ipse all: liaec esl via

qiia illlerliis doinlni

siciil

Uene-

diclns coeliim adscendit.

piill

Tiinc ilaqiip sancli viri obiliim

ils

jiraesenles disci,

videriint, ila

nbsenles ex signo, qiiod

praedlcliim fueral
bnptistae,
qtiod

cogiiovemiit.

Sepiilliis

vero pst in oratorio

beati Juhannis

destructa

ara

Apollinis ipse construxit.

Cap. CXCVll.

De

saiicto

Ruperto,

887

CAP. CXCVII. (19i.)

De sancto Rnperto.
Hodienia
gaiidLa fiibibet.
seiiijier

festivitas

saiictissiini
traiisitiiiii

BC bealissiini patris nostri Ruperti,

,

cjn/ip

ejns nobis in pcirfidisuni

exsullabileni reddit

piis

ineiitibns

inysticii

Ouae, duju aiinorum

cnrsiis inde volvitiir,

Ciiin
eiiiin

iii

iiostris cordilins
iii

retenta jiicunditate iiiiiovatiir.

erit

dicat scriptiira:
ijui

ineinori.i

neteriia

jiistus,

digne in ineiuoriaiii vertitnr lioininuin,

ad

^.ludiuiii

duuKjue dicat: gloria patris est filius sapiens, ixuantae liuius suiit gloriae, cjiii tot barbaricas nationes ad agiiitioneiii Dei in Christo Jesu iiei evangeiiuiu regeneravit Teuipore naincjue Hylojierti regis Francornni , anno cilicet ejus regni secundo, sanctus confessor Clirisli in Worniatia liabebatiir episcopus, cjiii ex regali prosajiia Francoruni nobililer ortns iiobilior lide el polestate fuit. Erat enim iiiansiietus et castus, sinijilex et jirudens, in Jaucle Dei devotus, pleiins sjiirilii sancto, jirovidiis in coiisilio, jusliis iii jiidicio, a dextris et a siiiislris virluliiin arjiiis munitiis, gregi suo furiiia beiie ageiidi
!

transit angeloruiu,

factus, quia,

quod verbis

uioiieret,

lioc

ojierum praerogativa confijinavil.

Hiiir

eniin se frecjiientibns exercebat vigiliis, inde continuatis macerabat inediis, ojiiis suum inisericordia ornabat, cjua tliesaiiros disjiersit, ut saepe egente jiaujieres
cjui suuin solum lioc esse credidit, cjiiod iiudus aut inoj)S accejiisset, Cuin igitur jiraecellentissiina faina Iiujus viri iii fiiies terrariim exiisset, qii.im|)liirinii illuslres viri non soluin a vicinis, sed etiam ab e.xleris nationibus ad

ditesceret,

ejus sanctissiiiiajn conJiuxerant doctriiiam, ut vel illius sacratissimo alloqnio iii tristitia cujuslibet anxietatis consolalionein suscij)erent , vel ecclesiasticae reli-

gionis ab eo j)iiram veritalem aiidirent.

a

Unde

et

multi

illius

benigna devotione

laqueis liostis antiqui liberati suiit et

,

vias jierjieluae

vitae ingrediebanlur,
illius sanctitalein iioii

sed infideles
ejecerunt

cjiii

j)luriiiu

erant

iii

regione VVoriuacensi,

ferentes inultis

eum

suj)j)Iiciis

injuria.

Igitur

eodem
,

a/rectnm et virgis caesum a civitate cuin magii.i temjiore Tlieodon diix Bavarorum audieiis beali
,

viri sanctitatein et

miracula

quae faciebaf

desideravit illum videre et inissis

Oj)timalibu8 suis obnixe euin j)0stulabat, cjuatenus regiones

Bavarorum

visitare

dignaretur
scoj)US
,

et

ejus salutiferae crediilitatis

viam

insinuaret.
,

Sanclus vero epiagebat, quod verum Christnm

ubi tantae legationis })Ostulationes

gratias

jiercejiit

sciens hujusmodi causaiii

ex divina disj)ensatioiie jirocedere,

Jesuin
agiioscere

coelestl cleinentiae

sedentes in tenebris et uiiibra mortis autorem

radios fidei ad
interj)Osito j)OSt

vitae

luiuen

oj)tarent. Itacjiie cum iisdein legatis sacerdotes suos cjuasi eundem ducem j)raemii>il et ij^se non loiigo teinjioris spatio eos iu Bavarorum terrain iter aggreditur. Oiiod ciim jiraefatiis

dux

audiisset, inagno j)erfusns gaudio cuin j)rociiictu j)rocerum suoriim

et
iii

projieravit

iirbe

Ratisbona
et

ciiin

siiinma alacritate

illum excej)it.
fecit

obviam Tuno
et
iii

ibidein sanctiis Ruj)ertus indicto jejunio coelestibus ininisteriis duceiii informavit

et
iii

fide

vera roboravit

ydolorum cultibus

abreniintiare

noinine sanctae et individuae trinitatis baptizavit. Baj)tizati sunt cuin eo 0j)tiinates sui et j^oj^ulus non niodicus nobilium ac igiiobiliuin redemtorein inuiuli

Jaudantium,

cjui

eos de tenebris
Christi
,

iii

adniirabile lumeii siiiim vocare dignatiis est,

Bajitizato itacjue duce et po-

beatum confessorein
pulo,
cjui

j)er

cujus verba irradiata sunt corda tenebrosa et

infidelium arentia pectora fontem vitae sitiebant,

divina illustrante gratia sacramentuin salutaris lavacri suscejierat, obsecratus a Theodone sanclus Ruj)ertus navi ascensa j)er alveum Danubii di*scendendo vicis et castellis libera voce evangeliuin Christi j)raedicavit et j)er termlnos Noricorum usque ad inferiorem Fannoniam ij)se clara lucerna sujier

candelabrum j)osita luiiien fidei ministraiido pervenit indeque j)er terram reversus Lauriacensium urbejn intrarit, in <jiia multos ncjua baj^tismatis regeiie-

888
r.inilo

Cap. CXCVII.
b jdoloriiin
cloiiiini

De

sancto Ruperto.
iii

culttira

convcrtit Lt plurcs variis Innguoribiis opiiressos

illic

nomine

sanavit.

L,niiriaco nauii]ue dcgressiis, in (juociiiuiik Ioco aiiipliiij

intrejiivhis

lervere gentiiitatis errorem cognovit,

(leiiiinuens simulacra,
teiii

accessit, deslruens yikila,

Cliristi diviiiita-

coniinendnns nbiiiue domiiii nostri Jesii

ejiis incariiationeni, iil uniis

pariter et sacram
niite

ideuKiiie Deiis esse crederetiir

Deo verus Dens genilus, in fine temporiun pro ex virgine inatre verbum Dei verus hoino iiatus, (jui illiiininai omiieiii liominein venientein in liiinc inuiidiiin. Sed cuiii jain vir domini secuiiduin poslulationein ducis et populi sibi locum ad episcopnleiii sedem eligere npluin ineditarelur, secus slagiiuin Walarii laci venil ubi ecclesiam in lionore principis apostoloriim relri conslruxil et dedicavit. Kxiil inde ad Jiinarum iluviiiin, ubi oliin Juvaiio civilas luit, quae anti(iiiis iiiirabililer exslrucla teinposed tiinc raro iiicola iiihabiribiis iiiter Bavaricas iirbes eininebat nobilissiina ^)uein lociim servus Dei ad tante paene dilapsa et virgultis eiat cooperta. cntliedram episcopalem considerans esse idoneum, iiuippe inter inoiitaua n popiilari tuinullii semotiim, proprietate liiijus a duce sibi tradila cuin siimmo studio renovavit, coiistruens ibi basilicain, quain in lionore beali l'etri apostoliomo liumana
et

Luciferuni a pntre

saliite

loruin priiicipis dedicavit et clericoruin officiis rebiisque necessariis iniinificeiitia

Theodonis mngnifice dotavit, postea vero delegato sacerdofiim

ibideni quotidie
ciirsiiin

officio oiniiem

congruo ordiiie fecit celebrari. Saiiclns vir domiiii vocabiilo ciipiens argninentnre loca a praefato duce aliquem fisciim siium dicliim ridigen, iiiter auruin et argentum cum millenis coinparavit solidis et sic deinceps Deo Hiixilinnte ex traditione regiiin sive diicum sive fideliiim virorum loci les accrescere coeperunt, rorro diebus quidain probabiles viri beato
,

poiitifici

cum

inagna admiratioiie narraveriint, qiiod ipsi in ereino,

tiiine tiiiio

appellatioiiis caruit, nunc Woiigobi dicitur, coeleslia prodigia ardenliiiin lucernarum ter qualeniue vidissent et inirificae suavitalis odorein Mirantibiis aiitem cunclis, qui adernnt, supor talibus ibi redolere sensissent. prodigiis sanctus episcopus Doinningiim presbiterum snum ad eundein lociim inisit, praecipiens, ut veritalem hiijus sigiii dillgenler approbaret, poiiendo in quain ipse sanctiis siia iiiaiiu benedixit et illio eodein loco criicem ligneam direxit. Domningus vero cuin illuc pervenisset, statim priiiio noclis exordio qiii secuin aderant, coelilus emlssns ndspiciebat clnras lucernag cuin religiosis desceiidere et totam illnm regionem loci inslar solaris radii irrndiare, et linnc

teinporis verbo

visionem per

tres

iiocles

cum

suavitnte

inirifici

odoris

ibi

viderat

irradiare.

Tunc

ipse in eodein loco benedictain crucein erexit et superfabricato tugnrio

ad snnctum Rupertum regressus

iirinaiis.

est, priorem assertionem cerla relntione conSanclus Riipertus qiioque coinmiinicniis consilio cuin Theodone per semetipsuin eandem eremum adiit et videns locum hiimnnis linbilntioiiibiis
fieri aptum annosn robora exslirpare silvariiiiKiiio coiidensa in plniiiliein campi redigere ac ecclesiain ciim hnbilaciilis servoruin Dei aedilicare coepit. lisdem vero teinporibus Theodo adversnm incidit in valetudinem cunique sibi vitao lerminiim nppropiiiqiiare senliret, vocavit ad se Theobortiim filiuin suuin et diicem Noricorum illiim constituil, praecipions ei obedire sanclo Riiperto, nd christianilatem sunin et nd opus diviiium illuin diligentor ndjuvare sanctiimqiie locnm Juvaviensis ecclcsiae aiiiore el honoribus et dignilalibus jugiler Subliinare. Cumiiiie hiijuscemodi mandatis et omnibus, quibiis voluerat, filium instruxissot, iiltiiniiin dieiii clausit migrans nd dominiim. Post lioc voro Theoborliis cuin oplimnlibus suls ad sanclum Riiporlum viseiidi gralia iro porrexlt dans et veniens ad illuin iii supradlcla eromo loriiin pio vonerabatur alloclu nd occlesinm quaiii sniK-liis Riiporlus Ibi conslruxil nc ipso duce praesenle in honore sancll Maxliniaiii dodicavlt, trla iiillllarln undniiie de eadom sllvn ot quos snnctiis villain Alblnnm cnni caetorls donarils in alimoniam iiionachorum

posse

ponllfox ibi
digiiilatls

Deo

sorvieiidiim posuernt.
Clirlsti

His

itn

geslis

vldons vir Dei llnvariae

ciiiii

cnlinen jiigo
sorils

sese subdidlsse, sed gontilitatis errore pliires inet

voliitos suporesse,

ad patrlam smin repodavit

oloclis,

inde

dundecim nd praeCLsilariiis,

dirandiim

slbi

inlor

(iiios

oraiit

exlmii

Crlsaiiliis,

Cap.

CXCVnr.
(|ii;isi

Dc

snncto Floriano.
Yirglnom

P^^O

.iinTin prpsliltcii, iiiiibo viii

s;inrti, rt 6oriiin

C)irlsti Sfiiirf.im Ki-inliiitliiu

iifpfciii
reilitiir.

sii.-iin

.TddurPiis
iii

riiin

lot

iiiinin.iril>iis

nd

iirliem

Juv.ivienscm

re-

Twnc

siiperiori cnslro

ejnsdem

oivitalis constriixit in lionore (loiniiii

nostri Jesii Cliristi et suae Sanotae eiiilriris periieln.io virijinis M.iri;ie mnnasleviiim
et ibidein

congresjalionein saiirtiinoni.Tliuin

jiosiilt

snnct.Tin Erii(lriiilem
ijiii

ad

servifiiini coelpsfis regis

atqup

cnm

Tlipoberti dncis adstipnUtione,

eariiiii

possessio-

nes ad illnd copnobinm

ratioiiabiliter disposuit.

tradidit infinilas,

convers.ilionem

per oinnin

opiis ciim siiinini

His ita expletis iste vir beatus inceptum praediciitioiiis opificis adjuforio stndens ad perfeclioiiein perducpro, Norica
cirriiire

regna disci]niloriim siiomin coinitaiite caterva

destinavit

et

iirbe

eorediens Jiivaviensi j;entes,

et
iis

(inibiis

noiiduni fidei liiinen resplenduerat, vlsifavit

seininavit.
Jfaiii

friticnm

credulilalls

lolio

pereiinte

cordibiis
iiilroiiiislt

eoriim
fidein,

barbarirls liospitibus dyabolicae decepfionis lierfuijatis

illuc

castltatem
oiiiiiiuin

inlsericordiam

liumilitateiii

per cjnos pacilicos liabitatores Clirlslus

'

bononim

largitor et

origo liuinanae inentis (lomiciliuin iiifrare solef.

arl fidein converlisset , eos, admoniiit et dlmissls presbileris, qiii popubiin

Cuin(|ue sic IJavarorum terminos clrcuiret ac oinnes

nf in fidi^ stabiJes permanerent,

((ula spirifn proplietico repletiis

d divina mysferla consuescerent, ipse ad urbem Juvaviensem renieare diem vocafioiiis suae instare praescivit
.

stiidnit,
,

quem
eos
erecl.'i

discipiills suis praeniintiavlf

et

Illi

fall

Pt

fam

tristi iiidicio coiisteriiati

siiiit.

citr

tam novellam

clirisliaiiitatis

plebein desereret, larry-inali

llle

spe

ad Cliristnm

iirbpin

Juvaviensein et popnlnm IVorirnrum oninlpofenti Deo coinfieri siic-

inendavit et Vitalem virum saiictnin et oinni jiopiilo acceptuin sibi

cessorein elegit,

Cuin vpro dips quadragesimalis observantiae agerentnr, febriuiii ardore vir Doi fatigari coepit, cninrjup sancfissima dies resnrrpctionis Cliristi
illnxisspt, solleinnia inissariiin celebravit et innnitus sacro sancti corporis Cbristi

viatico post dulces paternae pietatis admonitionps Pt post extrein.i carilalis verba fratres confirinanlia inler sanctas maniis, lacryinantliim voces, inter pios plan^eiilliim sliigiillus coetns angellci a quibiisdam rellgiosis viri.i in coelo andiebanfnr, (jjiii vore canora aiiiinam sanctam ferebant nd aeternam fi>llrilatem.

CAP. CXCVIII. (195.)

I>c ^aiicto
(jiio

Florinno.
,

Teinpore nyocleliani sanctiis Florianus princeps officii mililiae fult do inilites crediderunt Cliristo. Oui ali Aqnilino praefecto ad partes Noriroruin, id est Bavarornm, destiiiati apud Laiiriacuin siippliciis alTpcti incarceraiifiir.

XL

Tunn sanctus Florianus

nd
riiltuin

ultro se christiannm coiifitetiir, et ciiin Ilecti

aciitis fuslibiis

ydoloruin, bis diiriler caesiis est et

non posset scapulae ejus per-

Tandem jubet Aqiiilinus, ut n ponte in Jliiiniiie Avisi jiraecliiitetiir. Orat sanctus, stiident llctores, sed iiniis qliis alrocior sanctiim praecipitat; cujus ociili st;itiin videiitibiis omnibiis crepueriint. Martir adscendens contra lluxum fluvii in inagno saxo, aqiiila advolat, expansls alis in inoduin criicis tegit corpiis, inatronae devotae sanctus apparuit, pingit ill.i animalia et corpus virgultis infodiuiitur.

volvit, ne a persecutoribus videatur.

Sed cuin aestii animalia delicerent, nd preces feininae fons erupit, qui uscpie liodie fluit. Yeiiientes ergo boves ad
locuin martiri paratum nltro se iiiovere noii poternnt, ibicxue sepuUus iniraculis
niultipliciler coruscnt.

56

890

Cap. CXCIX.

De

snnctn Erasino.

CAP. QCI5.

(196.)

De sancto Erasmo.
Faeta psl persecutio clirisliHnonnn a Dyocleti.ino
iiivpntus fiiisset
iiiiiipratore
,

nt

si

qnis

non

sacrlfic.ire

Diis,

iniiltis

snppliciis interiret.

Aniliens Jioc

bealns Erasnius fngiens ex Antiocliia civitate ereinuin petiit et habitavit in '. aiinis spptein ubi in nionte Lib.inO' die ac nocte dominnin dpprecans ninlta inirabilia egit. Nam psca ei de coplo veniebat per corvum, otiain angeli loqiiebanlur cum eo diversae etiam ferae veniebant in cellain ejus et jnosternebant sp ad vestigia ejus et facta est ad eiim vox de coelo dicens Erasmo, descende
, ,
:

ad tuam civitatem.

Et statiiu surrexit et dpscendit ad civitatem

cuinque de-

scendisset, miilli qiiidein vexabaiitiir a spirilibus iinmnndis et occurrebant ei. Tunc beatiis Erasnins iin|ionebat iis manus in nomiiie domiiii et statim salvi
fiebant, multos etiam per

baptismum convertebat ad domiiiiiiii. Hoc andiens Dyocletianus imiierator jussit bealnm Erasiiiniii teneri et pr.iesentari sibi, cumqiie introduceretnr sedente imperatore pro tribiinali, iiiterrogavit eum dicens qnid vis esse aut de qno genere ps Tunc bealus Erasmus dlxit: clirislianns sed etiain suni Pt iiisuin confiteor. Erat beatus Erasmns noii soliim spirilii
i

corpore pulcher, viiltus eliain

ei angellcus,

oculi

ejiis
,

lamquam
inori.iris.

radll solis,

hi.lil

quela ejus sine ulla oirensione, seourus respondebal iinperator: acqiiiesce et sacrific.i Diis meis ne male
,

uon Irepidabat.

El

Dlril ei beatns

Er.isiniis

hoc, iinperator,
,

nunquam ego sum

factnriis, ut lapidlbus et Sculptilibns,

ego sacrilicem, sed ego sacriiico Deo vivo, qui fecit coeluin et terram, mare et omnia, quae in iis sunt, ipsi soli vivo et aniina niea , nam tibi nnnquain conseiitio. Tiinc imperator furore repletus jussit mii)uibus tu ipse similis es

plumbatis tnndere latera ejus. Oul dnm caederetnr, respexit in coelum qui es vi.i in te credenliuiii, gralias tibi ago, domlne Jesii Christe c|uia pervpiii, ad qiiod desideral aniina mpa adjuva servuin tiiuiii ut me noii absorbeat .ibyssns morlis. Tunc iinppralor dixil: Erasme, video le jiivenem et
iiislros

et dixit:

pulchriim, consule

aniiii.in

liiae

el

sacrifica

Diis

meis

et

dabo

libi aurniii et

argHiilum, veslein inaesliiiiabilpin et faciam te nobllem in palalio meo. ei Erasmiis liipe rapax, spdnctor aiiimarum, non praemia tua sppareiit
:

Dixit

me

argentnm et vestes tuae inapsliinabilps siint teciim iii dies perdilionis tuae; pgo aulcin habeo loricam fidei, quain inferiiiis corrumpere non potest, tii vero cum palre tiio dyabolo erls iii igiiein npternnin arsiiriis.
caritale Cliristi, nain auruin et

linperator fiirore repletus jussit beatuin Eiasiiiiim

fiislibiis

maclari, ct ter bino

claiii.ib.il
iii

mulans,
illo.

et iu

dorso ejus

niilla

maciila videbaliir.
qiii

Uiilversa vero plebs

dicens: vere inagiins est Deus chrislianoruin,

Iinperalor dixit ad popnliim
: :

taulain virtuleiu operatur

erraslis, artes maleficas operaliir Iste.

illi,

Dixit

bealiis Erasniiis

noiine el tu

dyaboliis es slinills

qiii

priiiio proloplastniii
,

de paradiso projecit, impie

ficia

c.irnifex,

drsco

iniqnit.itis, diix m.ileficoriiin

iiialp-

mea, Chrislus est illiiis Dei vivi, qneni virgo genult IMaria ex verbo palris, qiiem proplietae VPnlurum praedicavernnt, qui solvit pecc.ila iniindi illnmiiians
tenebras ignoraiitiae nostrae,
reddiliinis
ferreis
es.
,

qiii

te

perculiel
jussit

iii

aeteriinin,

cui

tii

rationeni

linperator fnrore repletiis

graliilans,

beati

Erasini

carnes

nngnlis
dicens.

elTodl

psallens, iiropheticnin psalmnin

Deo canebat

posuenint Hienisalem ut |>oiiiornm custodiam, posueruiit morllcina servOMini Tiinc imppralor fnrore replclns jussit miiiislris, pliiin-liioriim besliis tcrrap.
biiiii,

plcpiii

siilplmr el

reslii.im

ciim

cera el

oIpo solvi et
,

bealiiiii Erasmiiiii

perfiindi.

Slab.il niilem aiigclus domiiii

cum po

<pii

ei

refrlgerluin praestabat.

Tunc
bal

bis

Erasmns

dlxit imppratori:

ubi siint
et

iniii.->e

pccp corpori
dicpns:

iiieo praeslilisli
diiiiilte

in.ignum refrigerinin.
isliiiii

tnae et (iirnr tiiiis magnns f Universa vero plebs clainn(

lioiiiinem

ppiscnpiiin

ivll.ilis

siiai'

qiiia

Deiis

Cap. CXCIX.
uliri^tiaaoriiiit operatiir
iii

De

sancto Erasino.

891

illo.

Et

ecce siibito est lactus terrae inotiis in^giius,

tonitriia, coruscatioiies, ita ut paeiie tertia

dniuini
cebat.

pars populi iiioreretiir. Augelus vero sancto Erasino stabat et caecos lioiniues ad Clirisli luiiien dedulinperator aiitem fugiens quasi tiinens, civitatem ab ira Dei perire,
cuiii
:

locutus est ad jjopuliim et dixit

talis est

iste,

queui vidistis

conturbatio.

Tunc imperator
et

repletus furore jussit

ferri in^ cervicein

Deuin blasplieinavit ideo beatum Erasintim

;

jn

carcerem iiitroduci

LX

pondera
si qiiis

vel

in

inanibus ejus

lioni,

et praecepit miiiistris,

iiiveutus fuisset paiiem vel aqiiain ei dare,

siciit

inorte inoreretur.

Et fecerunt iniuistri,

iinperavit

iis.

Imperator autem
beatiis

anniilo siio signavit ostiiim carceris et circa inediam

noctem exclainavit

Erasnius ad doiniiiuiii diceiiS: doinine Jesii Clirisle,

glorietur inimicus in servis tuis,

acceJera et eripe ine, ne

iie dicaiit gentes: iibi est Deus eorum; Et ecce subito carcer illuxit et fragravit, quasi fuisset aroniatibiis iilenus, et visa suiU velut XII candelabra ardenlia aiite beatum Erasmuin martirem et episcopum.

ad euiii dicens: Erasine, ecce ego veni ad te, ferrum taiiiquani cera et in inedio eoruin stabat psallens et benedicebat Deum diceiis beiiedictiis es, domine, qui fecisti coelum et terram, ciii adstaiit aiigeli et archanseli cuiii treinore et nuinerus martirum, qiti fecisti mispricordiam cum seivo tuo et liberasti ijiii iiassi sunt propter te,
-Angelns doiniiii ingressus fuerat
et

statim

litiuefaclum

est

aniinam ineam de inanibus iniiiticoruin siout liberasti Sydrac, Mysac et Abdeiiago de medio fornacis ignis ardeutis et de iiiaiiii \abucltodonosor regis, et siciit Danielem servuin ttium de lacu leonuin el oblato prandio per Abacucli prophetain saturasti, et Susannam de falso criinine liberasti, ita et mecum fecisti misericordinm. Et ecce nngelus doiniiii dixit ad eum: Erasme, exsurge et aiiibula uiecum iisque in Italiain, ibi ttbi Detis aeternam vitain tribuet in saeciiluiii saeculi. Et quasi coluinbaCliristi plaudens sic iii Lugrido deposuit. Alia vero die iinperator currens ad carcerem sign.ittiin anniili stii invenit, cuinque desiguasset,
,

praecepit ministris: adducitemagum, quiDeos ineosiiro niliilo fecit. Ingressi aulem carcerein nusquain euui inveneriint, ferruiu quoque siciit ciiiis inventiiiii est, et
Iiominein non iiiveninius iiain et ipsiim factus est clamor iiiagiitis dicentium ferrum nobis cinis videtiu esse. Ouod ut audivit imperalor, slbl alapam iii quid dicturus fronte percussit diceiis: vaeli, iiiilii deliisum est regtium meiim ero populo meo! Venerant enim quasi XL iitillia virorum et iiiiilieruiii aj speclactiluin militis Cliristi, titrbabaltir tota civitas in tremore graiidi posita, christiani christianum quaerebant, vidiiae et orphani episcopum reqtiiiebant dicenles: quid fecisti hoinini, pastor? Tiinc iinperator tlmore perterriltis dixit, quia a Deo ejus in coeltim raptiis fuisset et per praeiiiiiim magntinise redeinisset. tt ciim beatus Erasmus iii Lugrido Aeiiisset, inultos in Cliristi noinine baplizans Nain oiiiiiia virtutibiis operabatiir, nam infirmos et caeoos omlionibus salvabat.
:

erat ibi

((uldain
,

nobllis et priinarius civilatis, nouiine

et

Auastasius,
Jtissum

ctijus
eniiii

tllius

uiorliius fiierat

corpus
,

ejiis

ad sepiiUhriim
resuscitaret
deftincti
qiil

dticebatiir.
et

fiieiat
,

n domiiio beato

Ernsino

ut

eiiiii

pprehendens beatus Erasinus corpiis

credis in
virgiiie,

dixit

et redderet parentibus stiis patri ejtis: Anaslasi, si

spiritii saiicto ex Marl.i turba jiopuli inlrabatur ad

domino nostro

Jesii Christo,

natus est de
eiiini

reclples filium tuuiit

salvuiu.
:

Multa
potes
iioster

liaec verba.

Anastasius dixit
iion

et

tti

filiuin

meiim resuscitare;
,

Beatiis

ego servlo. Aiiastnslus dixit: si filiuin ineitin salviim inilil reddideris, credo ego et doinus mea et popultis unlversas. Tiiuc beattts Eiasmus jtissit corpus ejtis depoiii, secreto intrem et inatrem jussit stare, ilexis genibus super corpus ejus dixlt in iiomine Jesu Chrisle surge. Cumqtie surrexlsset, clamavit voce iiiagnn: vere, et conversiis ad patrein ail ijuia inagnus est Detis chrlstlanorum iiater, iisque Dii eniiii, quos colebamus, niliil siiiit, vldi eiilin eos in iiilerno iiiinc erravlnius iion habere reqiileiu a tortorlbus, Deiis auteiii vlvus faiittdi Erasnii inngniis est. Et credidil Anaslaslns el tota domus ejus et pojitiliis unlversiis, qui in illa hora fuerunl baplizali, qtii stiiit quasi XL niillla hominuin. Tuuc beaius Erasinus
dixlt:
,

Erasmus

ego

sed doiiiinus

Jesus Chrlstns

ciii

(xclainnvil voce inagiia tlicens

gralias ngo tibi

dojiilue Jesu Clirisle,

qui con-

892

Caj).

CXCIX.
iii

De
ti

sancto Erasino.
enim
dixisti ev.Tiigolicii voce:
petili'

Sregnsti iiopuliiiii
liiinc,

Imim

via veritcitis,

ft aocl|)ielis, iiiinerite et iiivenielis, piilsale el a|)erietiir vobis;

tiiuiii

quem
boiie

HC<juisivisti,
,

VA lacta est ad eiim vox

laborasli
iii

beaedic popiiluiii de coelo dlceiis

:

Krasme, ser\e
dabuntiir
tibi.

qiii jiro iiie

terra, omiiia, iniaeciin<iue petieris,

iiiii

Kl

benedi\it domiiius iiopulum lninc,

,

credidernnt.

lu

illa

ydola, tju.ie colebanliir, verlebnntiir per septejii autem dies beatiis Kiasmns docens populnm et confirmaiis iii doclrina Clirisli dicebat ciislodite maiidatn ejiis, quae aitdivistis, et magn.ilia Dei qiiae feoit in vobis, indiili fide etiam fldeles estote. Aiidiens Jioc Maximianus imperalor, qnae facta fuerant iu
liora ouinia
:

Lngnilo civitnte, a l'robo ini<iuissimo lioiuine et sacrilego, ijiii dixit: audi jiie iniperator, qnae facla siint iii civitale tua, regiinm deliisnm est et Uii uostri
,

iicscio n ijiio Iiomine Aiilloceno

bliiin, ijiii

subversi
iii

suiit

<jui confiltliir illiim

Jesiim Clirlaiidilo inijie,

crucifixus esl

alj

lioiniiiibus

Jiidaea, Ueiini esse.

tribiinal

Ouo
tii

rator

jiissit

bealnm Erasmuin
Tiiiic
:

teneri et

luaejiaraluiii
ait

adscendit

et

in-

gressns est beatiis Erasinus.

tjuae tibi est religlof

Ad

(jiiein

imjierator:

dic

scelerate liomo,

toeluiu.

ociilis siiis respexit iii maxillas siias contuiidi. Tiiiic bealus Erasmus dlxlt: hijie rapax, pleiius iuiijiiitate matelice, (juid iiersecjiierls

bealus Erasinus tacnit, sed

et
jussit

Imperator

ait

nllill loijiieris.'

berviim Deii
iilbiis

Imjierator dlxit: uoune

talls sis
illl:

liic

ijise
:

est,

qui crucifixus est ab

ijisiiis

lioiiii-

in

Jiulaea?

Sanclns Erasmus resjiondit

,

ego

inlaniis dixit:

qiialis

et

ille,
,

et

slc

inoriarls.
iiiilii,

servus sum, Maxi-' Tiinc bealiis Erasmns

si

kMljridens all

Oj)time, iinj>erator

beiieillxlsti

ulliiam illlns ego merear

velis

\esligla seijni,

ijiiia

ellusio sanguiuls ijisius uostra illuinlnatio esl, ijuem

salviis
:

agnoscere et genus tunm.

jiius,

illuiu credere,

eris.

Imjieralor dixll: tu
dixisti
uillii
,

iii

illiim cred.is et
qiiia sic credi-

Heatus Erasmus dlxll

oi)lIine

jilaiie

liostias liumilltalis et tribiilatlouis

iniinera ofrerimiis ei,

:

qni salvjivlt po-

])iilum suuin a j)eccalis eoriim.

flca Diis uieis.
ijaiictns
si

Imjieralor dlxit
:

consule
Diis

tibi et
iiie

accede
si

et sacri-

Erasinus resjiondit
dix<'nj,

quibiis

jubes sacrificarel
dixit:

lmj>erator dixlt:
forle
facio.

tibi

cousentis

.'

Uealiis

Erasiliiis

videro,

Tiiiic

gaiidio

reiileliis

imjierator

cum

iiiiiverso j>oj)ulo

iisijiie

nd

lemjiliim Jovls jussit lioinlnem Dei deduci

ad clvitalem Sirmltanain

et j>raecej)it

organa el oiiine geiins miisicoriiin in temj)lo j)arari. Et lioc videns beatiis Erasmus iiigemult corde et oculos suos ad coeliim direxit dicoiis: Clirisle Jili Dei esto jiraeseiis iu Ista Iiora et inille angeliim tiiiiiii, <jui inilii aiixilietur et
conflrmet uie
iii

liora

isla a jiiigna

dyaboli, qiiaiu mllii praejiaravit.

dixit: ubi
est
ejiis

Ciiini|ue

jiervenlsset in teinjilum, beatus Ernsinns

Dens, ijuem jubes luu

et

adorarei
lueiis,

Imjierator anlem ajipreliendeiis inaiium

ingressus est tenijilnni et

ostendit ei slaluam aeneaiu iiiagnitudlnls

cni

ciibltoriim

XII

dlxit:

ecoe Deiis

ego servio. Stnlim ut dyaboliis adsjiexlt faciein iiiarliris Clirisli, cecidil staliia et iii ciuerem versa est, exivlt el dr.ico uiagiiiis ex illa et occulit
pneiie terllam jiartem
eijiiiiin el
j>oj>iiIi.

Imjierator

iit

viillt,

si'

esse delnsiim

ailsceiullt

ad

ji.ilaliiim

jiergebat.
,

l*erciilieiis jiectiis suuiii dixlt;

/i

vaeli inllii'

de-

itisuin est

regmiiu miMtin

iii'Scio

ijiio

liomlne Anlioceuo.
ul

Magls auli>m pars

.ib

pojutli clainabat: serve sancte Dei, ora jiro iiobis, ut

coiie.

ne j)ereaiuus

islo <lra-

Tnitc bealiis Erasmns imjieravit draconi

coejiernnt
oiiines

qiieimjiiam liomliiem iion

,

containinaret.
jier

Videiis aiileiu ttnlversus j)0j)uliis Slrinllaiioriim

qnanlas
crednnt
eiiliii

virtiites

sei-vum snuiit ojierabalur,

:

credere Clirislo,
,

Iteatiis aiileni

Erasinns dlxil
Et bajitizati

ecce qiiales virlnles ojierntiir Deiis in eos

qiiasi
ijiiadragliita
inlllla

ijiil

in illiiin

.<

siiiil

liomiiium.

Erat

gan<IIiim

iii

aelo et sperta<'iila aiigelorum,

<li'<:|os

aiigeli

et ijnomodo jiars dyaboli iiiign.ibal .idversns Dei el uoii v.ilebal inentes eoriiin avert<'ri' .1 coi;Ilalioiie diiiiilnl. Tiiin: \oce luagiia clainab.iiit glorin iii e.scelsls Deo el iii terr.i pa\ homiiiibii.^
:

bonae vohiutalis.
lo.s et

<.,)iii

sic fner.iiit ail

dominnm

couversi

resj>on<leriiiit

anieii. ariiia-

l/Onliirbata est oiiinis clvilas Slrinitaiia.

jnssit

Coiiterritns
siiiit,

vero iinperator
gladio
|)niili'i.

iiiisit

OmiifS,

(|nl

nd domlnum con\ei'si

Martirisave-

iiint eliaiii Ireceiilos Irigiiil.i liomliies loiiiineiidanles se oralidiiibiissancll Eiasnil

maitiii:), (juibuj ail

ile iu

itomine dojiiiiu fcjitilci ad saiictam

civiLali.'jii

quam

Cap. CXCIX.
pij^cparavit
iiiilein itngeli

De

sancto

Erasuio.
siiI)SP<iii.ir.

893
Eianl

vobis

doiiiinus,

Pt

ego post inodiciiin teinpus

Et aiiditn est

currenlfs pev nnbes, snscii>ientes aiiinias

niartires ns<ine ail coeluni perduxerniit.

eornm et Iriiiinpliantes vox psalleiitiiiiii et dicen-

tiuin;

alleiuja,

Ouod

aiulieiis bealiis

via jiisloruiu recta lacta est et iter saiKtoruin iiraeparaliim est. Erasmus gratulavil nl bonus pastor snper oves snas, qnas

tradidit Cliristo.

Tunc

iiiiperalor fiirore replelus

jiissil

beatuiii Ernsiniiin teiieri

ft diversis snppliciis tor<iuerI et jussit iiiinistris

fjiis
ile

tiinica

aenea adversiis staluram

,

el igiiea lorliler

eum

vestiri dicens bis

nuiic
:

videbo

si

J)eiis

tiius

erlpiet

te

iiianibiis

meis.

Tiinc

Erasnius dixit

carniiex plenns

iiii<iuilatis,

filiii:>

dyaboli, verecundiam Inain laiido, qui deterior es cane, dixi

iion

tibi et iiiinc

dico

timeo

iniiias tuas, si

nmpliora iacias, cor

meum

iioii

trepidabit.

Et signans
:

se si.:^iio crucis vestivit se ignea tunica, psallens proplielicum psalinnm dicens tiansivimus per ignem et a<iuank et reduxisli nos iii reirigerinm, iteni lain<iuam auruiii in fornace probasti eos in te credunl et siciil Iiolocausti Iiostiam iiiii
,

buscipis.
niilla

Staliin tunica igiiea, ipia indntns fuerat, faota est frigida siciit nix,
eiiiii
,

ut

inacnla super

iiiventa (uisset.

pi'ralor,

confnsus es
qiiia

ciim patre tiio

iilius

ecce, imdyabolo in igiiein eris aeleriium arsurus,

beatiis
dixil:
1'opuliis

Tunc

Erasmus

nam

doininus Jesiis Cliristus

ail:

domiiii liberavit me.

aiilem clama-

vit: vere,

vatur.

illo opeimpeiaret et Deos lieatns Erasnius dixit stulte imperalor, qiii piitas maleli<;ia inecuin est Cliristiis iilius Dei ipse <iui imperat igni, Deos luos deludil, l.il>ides et aerameiita Siirda ab bomiiiibus conilala <iiiibiis lii similis es; nam

inagnus est Deus cliiislianoriim,

qui taiitns virtiiles in

,

Tunc imperalor uoslros deludal. Tnnc

,

arles suiit maleficorum

:

ut igui

vivns est et virtulibns vincit. iinperator di.\il tinamdiii injiirias tiias tolerare possiiiiuis Tunc beatus Eiasiiius dL\it eliaiii et ego iiiiror vereciindiam frontis tuae, tpii.i iion erubescis. Tiiiic imperalor furore
iiieiis

dominns

Jesus

Cliristiis

repleliis jnssit

ininistris

suis ollain

parare nrnariim

XX

pliimbi pice simililer

cuin cera et resiua et oleo solvi et repleri et siiccfiidi.

icut praecepliiin
dixit
ei
iis
:

Et feceruiit

iniiiistri,

fuerat

el

fervens lacta est olla et iliictnans sicut inare,

et
Iiic

et

iinperator

niimqnid

ars tua potest praevaleret

Tunc

beatiis

Erasmus
criicis

dixil imperatori: ista olla meiim est refrigeriiun , et facto signaculo descendit in eaiu, statimque: vox doniini super acpias Deus majestalis,

nnain undam ex olla et ustulavit iinperalorem. (^)iii clamavit nrdeo, Iioiiio Dei ora pro ine. Tunc beatns Erasmus dixit imperatori vaeli libi, Inpe rapax, el Geliennae ignis, <iuem libi p.iravit Deus sliniil cnm palro tuo dyabolo el iiilnislris ejiis: scio qiiod cor tiiiiiii obdnratuni esl, sed propler
iiitoiuiit et eiriidit
,
:

popiiliiiii

isluiii
iii

clrciimslaiitem
illa Iiora

eril

tlbi
,

beiii'.

Et

<iiiievit

dolor.

fllulli

aiilem

lioc

videntes

credideniiit

iiiiperator auti!m viileiis, se deliisum essi',

lussit iiiarlirem

Dei recipi et in arta custodia liaberi et ingenli ferro ponderis cum<iue orasset apparuit ei juveuis siinillg filio Dei vocans eniii et dixit illi: ego Suin Micliael angeliis inlssus ad te, ut te ducain iu Campani.im provinciam, tiuae vocatur Formaiia ad docenduin iiopuluin, Aiipreliendeiis euni et ejecit eiiiii de civitate Sirmitau.i veniens<iue naviculam a domiiio paralam invenit et Iransmlgravit in proviiiclam Campaiiiain. Alia vero die lurbatiis esl
colligari,
, ,

eum <liceiis, quia Deus eripuit euin. Servus autem Dei el inartir domiiii veiiil el Sedit iii civilale Foriiiaiia et sepleni .innis doceiis populiim vlam veritalis. Angeliis autem doinini panem ei iiiioliille miiiistr.ibat, roslea orabat ad dominiiin ut iii civitate sua aetern.iliter <iiiiesceret , et facta
imperalor, (jiiod iion inveuissel
,

est

ad

eiini

vox de coelo dicens

Erasme, veni

et

reqiiiesce in civitate,

quam
,

paravit Deiis fralribus tnis marliribus et proplielis et recipi laborem tiinm

te eiiiiii lioiiorificatiis suiii in el oiplianis

per

coelo et iu terrn.

Tunc beatus Erasmus pro vidui

iiuiescere

iii

deprecabatur: domine unlgenilns doinini palrls, <iui loco isto, concede, ut, (iiii in Iioc loco Iiabitalionis
inde lranse.it Et respe.\il bi^alus Erasnnis
,

me

fecisti re-

iiieae

pro suis
Iiic

necessilalibus preces eiriiderit

111

sic

e.sauillliis
iii

nl tu el sis
vidilqiie

et

fuliiro

piacalus.
i'l

coelum

coi'onaiu
1

iiienaii.iblleiii

o<ciirsiiiii silii
'.t

de clioro aposliiloiiim
,

et proplielaniin
ct

iucli-

iia^il capiit

5uum

dixil: duiuuie

subtiin.'

.iimiiiun icivi tiii,

tuiiipkla ora-

894

Cap. CC.

De

sancto Kiliaiio.
.'iiitiiia
,

tiuiie s.iiictiiiii ri-Jdidit spiiitiilii et \'h>h esl

.liiHiido itb iiiigelis dediiceb.ttiir ciiiu

ejiis

CriiididH,
cuiii
illis

taiiu|ii.tiii
cut;liiiii

iiix,

gloria iiiagna

et

peiie-

trab.it terlio iionas Jiiiiias regiiaiite doiuiiio

uoslro Jesii Christo.

CAP. CC.

(197.)

]>e
Iviliaiiiis
i.icliis

sancto Kiliaiio.
geiiere
,

Scotoriiin

iiobilibiis

iiareiitibiis

divinae

taiiieii

giatiae
esl

est

iiobilitate clarissimus.

Scotia,

qiiae et

Hyberuia

dicitiir,

iiisiila

foecmida quiJein glebis, sed sanctissiinis clarior viris. Ex tiuibiis Coliiiiibaiio gaudet Itali.i, Gallo ditalur Aleinannia, Iviliano Teiitonica nobilitatur Francia. Qui, ut dixinius, nobili prosapia edilus a pueritia liberalibiis stiidiis
iiiaris,

traditiis siinul ciiin litteraruin iiicrementis diligenter coepit

talis.

indagare viam veriTandein praeveniente se gratia Dei spretis liumanaruin litteraniin studiis omnibusque liiijusinodi illecebris inonasleriuiii jieliit, abnegavit seiiiet ipsuiii
tiilitqiie

crucein suain et secutiis est Cliristnin.

Igilur in

inoiiasterio

positus
vitae

(liiantae

obedieutiae

quautae

fuit

vigiliaruin

et

oratiomun
inarlirii

instantiae,

praeseutis terminus

per gratiain inagis quaiii per inerituin constet, bouis taineu adimplelur opibus. Videntes ilaque fratres inonasterii in virtiitum perfectioiiibus beati viri perseverantiain priiuo euin per ecclesiasticos gradus ad ofliciuin jiresbiteralus jirecibiis asceudere, deinde ejusJein monasterii curaiii suinere coej)erunt. llle auteiii sciens, jierfectionein carit.itis siiie dilectione jiroxiini perfecte constare noii jiosse, jiassus
est in jirojiriis aliquantuluiu ininorari
,

declaravit.

Qiiamvis eteniin

paliua

ut fratruin jirodesse jiossef iilililati,

Cliristo
j)ro fralribus

iiiii-

tatus

aj)OStoluin cujiientein auatheina fieri a

et

cognatis

secunJuin carnein.
<|ualiter

Veruiiitainen cuin faina beati viri loiige lateque crebresceref,

,

iiietuens ipse, iie favor j)oj)ularis juaculae sibi rugaiii infigeret

coejiit ineditari,

notos et j)rojiinquos

reliii(]iiPrel

jieterelque louge sej)Ositas ferras, ubi

quo liberius divinis cultibus vacare Deliberatione itaque recedendi j)eracfa collectis fratribus, iii quibus ideni fervor ardebal , ad vicin.-iin Scotiae Uritanniaiu Jevenif, Jeiiide Galliaiii Oua j)erineata in j)rovinciain Gernianiae devenit, quae ab incolis terrae attigit.
obscurus
valeret.
faiiia et vilis geiiere jiosset Iiaberi,

jisliis orienfalis

non veritus
Roinano

incrediilne gentis ferilateiu

Francia vocatur, ibique in urbe Herbijioli se luoriiri disposuit, experiri, eo quod infrejiiJiis coronani

optaret inartirii.
religionis

Sed

tniiien

praedicafionis verbo interiin

j^raeJicaudi

absfinuit,

donec
aiileiii

j)0nti(ici se jiraesenlnret,

quatenus apud sedein Roiuaiiaiii

accijieret.

et iiitegruiii

cliristianae

dogina

et

liceiitiam

Tiiuc

jiraeerat Roiiiaiiae ecclesiae Coiion

j)Oiiliricali

jinnlifex liuniaiiis divinisque lilteris jiollens,

officio

beali Kiliani

caritatis
,

congruus et nexibus

in

rebus ecclesiasticis
grali.is

iiloueiis.

Qui

aiiJita fide

iliigatus I)eo

retulil

eiqiie sese caritalis

j)Ositis

ainore inijiertivil

exsullans seiniiia divini eloquii ab iiisulanis ac longe

doctoribus augeri.
qiiin

Erat eniin ajiuJ egregium

jioutiliceiii

iion inodicn exsultntio,

cernebat panlatiin evacuari fraudein aiitiiiui liostis crescentibus ininistris Tiinc ex consensu totius urbis be.iluin viriim in praesiilnliis ofriciuiii i^roinovi*, quo el clirisina conflcere et pcclesias d^dlcare et sacros orJiviiiae Oj)eratiuiiis.
iit copjjIo dines dare irrej)relieiisibiliter valeret. His il.i jieracfis diniisit eum Uoaliis ojieri insisteret j)ar.'itu sibl .1 doinino praeniio aeteriiae relribiilioiiis.
,

ilaqiie

KilianiiS
li-vila

urbi'm egressus peraclo

itiiiere

ciiiii
,

Coliimb.iuo jiresbitero
Culuiiibano
ii-lirlo
,

cl

Tulnaiino

ad

liiriim
iii

sllii

ilesliiialiim

j)erveiiil

ii.iiii

noiiiaiit pergeiis (ialliim

Aleiii.iiiiiia
iioii

lebn- grav.iliim dimisil.

euiii
,

1'ei \ eiileii.s i;;i|iir

ij jiraedittnin

iiibi-iii

llcrbijxilin

qiieiii

iii

cadeiii

jnoviiiria

du(.i'iii

Cap. CC.
rrli<iiiernf
,

De

snncto Kiliano.

895
Tnntain

inveniJ,

sed alinin noinine Gosbertiiin.

increclnlis

Torro venerabilis vir paul.iei

tiiR

coepit iiabnla divini verbi

gratiani conluleraf,
proiirio

poinilis ininistrare.

do-

iiiinns
eisi|iie

nt

in

brevi

teinpore
erogaret.

gentis

loquelain iierdisceret
oiiines

serinone seinina veritatis

Mirabantnr antoni

noii solniii novliatein Joctrinae,

sed eliain exuberanliaiii eloqiientiae facniidaiii

iinoque serinonis coiiiitabatnr efficacia virtntis.

ritas apostolis

proinittit

dicens: eyo
et

oi>era,

quae ego facio,

et
saiicti

Iinpletnin est in illO; qnod vedabo vobis os ,et saiiientiam, el ileruin vos facietis. Sed cuin jain seinina divini eIo(iiiii
iiiiiineretiir

.siiccrescerent

plebs gradalini

ab errore

gpiitililatis,
([iioqiie

iisque

ad

princiiies populi
lateret.
Oiii

viri faina

pervenil, ut

dncem

provinciae non

eundem

sanctniu viruiii sibi

qiiae

esset

liaec

doctrina sibi hacfenus incognita.

praesentari jnssit, experiii cnpiens, Erat antein ipse princeps

praeditus, licet gentilitalis errore foedatiis. Ad qiiem beatus Kilianus perveniens conslanter verae religionis dogina iiisinnare coepit, docens palrem et filiuin et spirituin saiictum uiiiiin esse Deum incominntabileni visibinatnrali ingenio
liuin
et

invisibilium oinnium
viri
,

tantam beati

crealorem. rraefatus vero prinreps adiniratus constantiam et serinonum insnperabilem veritatem, qnia natu-

rali, ut dixiinns

auditionpin, voleiis frequenti

pollebat ingenio, veris se senlentiis snperatum ad ejiis distulit apud se tractatu rimari, utruin , qnem Kilianus

docebat, an Dianae cultiis praeponeiidus foret. Diaiia naiiique apud illuiu suiiima veneratione liabebatur. Veriiintainen vir egregius jiigi inslantia laborant Deo redderet animas, qiias dyaboliis perdere conabalur. Porro praebat noiiiinatus diix cernens constantiam i^raedicationis beati Kiliani secreto venit
,

ad eum, cupiens doctrinis suis

valeret anfractus
erroris.

instnii,

(jnatenus inito trainite veritalis abigere

fidei

Sed a beatissimo viro catholicae

docuinenfis

diligenter instructns proxiino die doininicae resnrrectionis cuin

iniiltis aliis

dato

factuin est,

noinine aqna lofus baptisinalis absolulionem prislini proiiieruit erroris, sicqiie ut paene tola provincia orientalis Franciae relicto daemonuin cultii

divinae religioni operain daret.

Kiliani ad meliora de die in
genlilitalis ritniii, qiiae

diem

Praedictus dnx Gosbertiis moiiilu assidiio beali proficiebat. Erat autein illi conjux secnndum
fralris ipsius conjugio fiieral

quondam

copuiata

iioinine

Sed vir Dei idcirco in initio fidei tale iioluit conjiigium proliibere, iie in poenitudinem crednlitatis gravitate in oninibus praelibatns princeps diicerelur. Et lioc est, quod apostolus nondum in fide perfectis dicit tainquain parvnlis in ChristO lac vobis potum dedi, non escain perfectorum enim solidus est cibus.
Geilana.
:

Ideo (piod iioverat gravius, distiilit in fiitiirum siinnlque divino revelante spiritn sciens, iii hac re sibi el sociis caiisain constare inartirii, iit inultis interea prodesset, interim Oniisit tale damnare coiijugium, licet ciiperet dissolvi et esse

cum
esf,

Chrislo, iinitalus apostoluin,

(iiii

in sporta a fratribns

per muriim dimissiis

Veninitaineii

non

ut inortein tlineret, sed ut inultis ante iiiortem prodesset.

ciim quadain die bealus praesul ducem familiariter alioquerelur, dixisse inter filimi, quein per evangelium genui, gaudeo valde iii profectu caetera ferf ur fidei tuae, sed inulfuin me movet, quod illicitis niiptiis detlneris et vereor
:

nimis, qiiod a recto itinere tali conjugio refarderis, legltur eiiiin beafo Jacobo docente , quia , qui totain legem servaverit, oftendit auteni iii uno, factus est

oinnium

reus.

Praeferea in bapfismate innovalur hoino et noii ex parte, sed

niliil pristiiii retinere debet erroris. Audiens autein hoc princeps primo haesit stupore, deinde alla su*piria trahens (valde enim diligebat eain, quain liabebat uxorem ) tale deiude fertiir dedlsse responsum audivi pater, fe diceiite, quia doininus Jesiis praecepit nihil suo ainori praeferendum , non patrem, non inatrein, non filios, non uxorem et idcirco, qnamvis unice diligam junctam inihi uxorem, praepono tamen dlvinuin sed nnnc non adest inihi otium inquirendi, qnaliter eain diniiftam, ainorein
:

totusi ut autein totus innovari possif,

-,

quia contra hostes nostrae reipublicae festino , cuin anteiii reversus fiiero , inventa opportunitate diinittendi separabor ab illa. Hoc vero cnin ad aures Geilanae pervenisset ( quis enim fallere posset ainantein?), gravi incandnlt ira ceu raptis cafnlis leaeiia diiiqne secuin bacchala ex eo coepif quaerere, qiioinodo

89G

Cap. CC,
Niill.i

Do
cnlliila

sancto Kiliano.
iii

s.inrtos rltoi pxstingnoref.

innliK.

eiiim bpsfia

hoo iniindo

siniilis rst
,

nmlievis
siiip

Sic liaoc inulii-r ncf.Tnila

el
viil^i

inoJitrilionn

peninirebat

(jualiler

|ui|)iilari slre|)itii

rognitione sanrtos viros pfrderot.

fiirore.
,

Armaliatnr

iinniiiiie

inipatientia
iiionta

irao ot

liliitliiiis

Et quia

(Ijrabolns
ininislri
ilalis

inirpia ciipicntibns
criidoiilalis,
qiii

fo-

inalitiao

siibininistral

invenli snnt

diio
,

pro-

inittorent

se

satisracliiros

Geilanae desitleriis

sibi iniinoribns miserriinaa

exseontionis.

Solebat

ilai|iio

bealiis Tvlliaiiiis jiost parvain (lorniitionom nocossi-

vero noole, cnm ioves nec vi^ilarol a|)orte apparnil ei vir Iiabitn forinaiino |)iilcliorriinns dicens: Kiliane aiiiice siirge, iiolo te dinliiis l.iborarP; niio diiintaxat cerlainine taii.^eris et sic seinper ineciim eris. His
talis ail stiiilinin vlsilaro iiroverlaoinie or.itionis, qiiadain

somnos

ca[)oret,

ita

nt

nec dorniiret

iiitegre

dictis abscessit.

Evigilans antem egregiiis vir, intelligens, (livinam sibi adessf*

:

fratros vigilale, cito nderil ijominns et januam, caveiidnm ergo est, ne nos soinuO torpeiitos inveiiiat, addainiis ergo oloiim lampadibus, diim tempns est, iip si forte defecerif, tunc incipia-

visitationein, convocalis fralribns ait

piilsabit

iiiiis

(|iiaeron>, cpiando noii poteriiniis invPiiire.

locniii,
:

lliis itaiiiip
,

media

r.octe oralioni

vacantibns carnifices slrictis gladiis cniii sacerdos Dei intiiilus essef ait
,

in (|uo orabant
,

penolrarunt.
iniplobitis

Oiiod
prae-

ainici

ad

ipiid venislis!
siint

cejitum
dali,

consiiiumabitis ciirsum.
quis scire possot
,

Hls diclls intorfocli

il)iiiiie

lorrae

mau-

iie

ipiid (Ip illis

iaclum

ioret.

Veslimenla

(piO(jiie,

cnm

(jiiibns

divina officia peragobant, sacri ciiiO(pie iibri siiniil cuin iis defossa sunt, ne (piid iudiciiim necis eoriiin deprobpiidi posset, sed claiii discessisse pntarenErat taineii (piaedain nobilis.inulier Uurgiindn
qiiae a principio praodicatioiiis eoruin sanctis adliaosorat viris,
jiixta oratoriiiin

tnr causa solitae perpgrinationis.

nomlne
lorot.

baben

collnlam

sanctoriim, qiio
qiiae

faciliiis

divlnis laudibiis interosse vadiligenti

stiidio

Haec inlenta

vigilils,

facla

fiiorant,

invPStlgavit.

Rocodpiitibiis

f(iiO([ue

cariiilicibus lintpolo

niiindo

fiisum sauguin(>m sanctorum

rolleglt ac ferrao diligentpr Inlodlt, vigiliis pf oratioiiibus vaciiis, iibl

,

sanclonim

corpora obruta novprat pxcolcbat loca vonoraliono, ([ua jioteraf, licot sllpnter, ne, sicut postea factnin esf, Gpllanae jiissii rpinoveretur. Eadein nam(|ne scelerafissiina
inarlirps

inulier

stralis

r[U0(pie iilaiitis
fieri

slabnlum P((uoruin
([UO

in loco,

nbi sancli

biimati Prant,
liis
,

jussit,

iie

indlcio

sacra corpora ])rodprpntur.

([iiod

rpnint fainen ab
siiper

(|iil

tniic fiiere, postoris

relatum,
iiriitain

animalia slabulala
,

sepiilcliriiin
,

inartiriim
iit
,

nec slercora

iiec

jacorpiil

lioiiorpin
,

iiiarejiis

tiribns exliibpiifia

([110(1

de capite

proiilipfa
i)OS
iil

vaticiiiatus

est

bic in
elc.
,

inpinbris
aiiloiu

rppprlrofur: cognovit, in(|uioiis,

ine.

possossorom siium
dicliim
osl
,

tsraol

non cognovlt
bdolibus,

Tali(pie inodo
iilsl

S.incloriini

cor[)Ora

boiniiiibus paoni igiiola forenl,

(liill)US(bnin libi

praolal.i lliirgiinda
,

in oxlrpino vifae [losil.i

posila essent

rovelasset.

Contlglt

aiileiii,

iit

dii\

porachi

iiiililia r(?verloroliir

ad locuin,

iibi

sanctos viros dlmiseraf,

el
,

Oiios ciiin
recesseriiit

non iuvenlsset,
[uove abierlnf.
,

coeplt stndiose perquiroro, qiiando

Ejiis

qua

c.iusa

vero iixor voneno inaliliae foedata ali(jiiando rniiore pprali([iiaiido jiallore deprpssa', aliquando coiifidentia roborala dlversos nnliisa fractiis siiae npijiiiliae jiraetendebaf dicens, iioii se eos ciistodivisse np(|iip
rnstodes adliibulssp, (piaiido
(jiio

voliipriiil,

vpuisso, (jiiando sibi

j)lacu(>rit,

recpssisse,

j)PrpgrinationIs siiap morPiii servarent.

Oihmii ipiiiinae vprba iion Piiiolliniit,

Crediiliis
(jiiipvit,
ita(|iie

ijiiein a statii roctiliidiiiis iion rplraliiintl

vPrbis conjiigis
jiixla

jirlii-

<pj)S

ali(iuaiiliiliini
niiill

ci)oj)ta

ab

iiKjiiisitiono

spd
pa

(jiiia
,

(lomiiiicam
fiiprant,

vocPin
siibilo

ost

oiiortiim,

(jiiod
,

iion

rovelotiir,
qiii

ciiin

(jiiap

facla

|)aiilalim oblivioni traderentiir

nniis poriiiu,

sancfos viros glndlo iiivaserat,

ianinns a
jiraesonti niigrnvit

daemonlo

arrijiiliir ot jirojirlls
,

dpiilibns

se

vpro iii rabipin versus giadio SPiiiol i|)sum a|i[)Ptiit vlsceribiis jier tormenln jiraesenlls temjioris ad netorna |)prveiill. (riisisijiip Non multo j)0$l et ipsn lielliin de (|iin io(|iiiniiir, dnomoiiibiis arrejitn voce magna clamabal jiisle lorqneor, (jiiao sauctis viris forlores adliibiii, et ciiiu niagno cnicialu aj criH'i:itniii dyabolo iiaratnm pervoiiit.
in nelernnin

jioenam

aller

Cap. CCI.

De

sancfo Henrico imperatore,

897

CAP. CCI. (198.)

De
oinniiiiii

isancto

Henrico imperatore.

Anno ab incHrnatione doiuiiii MI, ab iirbe autein conditn MDCCLII Ottone UI. Roinaa defiincfo, vacanfi regiii solio, ciim de princiiie agereliir subrogando,
vota nutu diviiio ad eum inclinantur, qiii tunc iii regiio iiotissinms babebatur. Fuit namque eodein teinpore quidam dux Bavnroruin noinine Heiiricus, Henrici ejusdein gentis ducis filius, cujus teinporibus saiictus VVolfgangus Batisbonensiuni p^-iefuit episcopus, taiu bonitate (luam nobilitate regia conspicuus et universa moruin bonestate praeclarus. Hic initium sapientiae timorem doinini pleniter est seculus,
qiiia eral omniuiii

litlerarum studio i)riucipaliter im-

butus et totns sana fide et actioiie catholicns. Hic ergo ab omnibus jiari voto et communi consensu omiiium adsciscitur, divina ulirjue dispoiiente clementia, ut per talis regni suffragia ad culinen regni coeleslis perliiigeret. Cumqiie praodictus rex Heiiricus necdum Caesaris vel iiiiperatoris obtineret dignilatem, apparuit ei Ratisbonae beatus Wolfgangiis cpiscopus tali visione. Visuin namqiie est ei, quod manens in ecclesia sancti Eiumerani episcopi et martiris accederet orandi gratia ad beati Wolfgangi sepulchruin iii eadem basilica silum, cuinque ibidem dominum et saiictuin Wolfganguin intiniis precibus conaretur exorare, subito videbatur ei ipse sanclus Wolfgangus adstare euinque liujusinodi verbis
Erat autein, sicut sibi videbatur,
Iii

nppellare: intiiere diligeuler litteras in inuro, qui est seciis lumuluin, scriptas. scriptuiu soluiuinodo: post sex. Evigilans
visionis scripta
iiiulla

dispensat pauperibus, ciimque itenim sex luimeriis iiraeleriisset et iiihil in se rex molestiae corporalis sensisset, pulavit praedictain visionem ad sex inenses pertinere. Transaclis vero sex iiieiisibHS ciim nihil infirmitatis in se pateretiir, arbitratus esl, luinc numernin ad sex annos pertinere, ideoqiie et siipra coepit tiinere. Cuinque sex annorum iiumerus inleger pertransiisset et septiini anni dies revolntus venisset, ipso die per apostolicam benediclioiiem suscepit Caeqiialis esset sua visio, gratias agit saris dignitatem. Tunc laudem seiitiens Deo sanctoqne Wolfgango episcopo, qui sibi talem revelare digualus est dignitafem. Unctiis ergo in regein beatissimiis Dei famiilus Henricus temporalis regni non contentus aiigustiis pro adii^isceuda iiiimortalitalis coroiia suinini
,

autem rex retraclatione divina secum revolvit paucissima hujus primis ergo arbitratus, quod post sex dies esset morilunis

regis,

cui servire regnare est,

inililare disposnit.
,

Suinmam elenim
,

diligenliani

in amplificando cultii religiouis adhibuit

ecclesias Dei

dilare i)Ossessionibus et

immensis ornatibus augere coepit, sedes quoque episcojiales Hildesheim videlicet, ubi a puero fiierat emitrilus et litteris edoctus, Magdeburg et Argentinam, Misnaiu et Mersenbiirg, quae barbarica iinmauitale adjacenliam Slavorum vastataefuerant, restauravit et tain ipsis quam aliis episcopalibus i^er iiuiversum regmim in possessionibus et ornaiuentis innumera dona distiibuit. Deuique consuininatis hujiis vilae laboribus, poslquaiu bouae opiuiouis odorem longe lateque redolere fecerat locumque sibi dileclum et caelera mouasteria ditando et oruando et excoleudo ad perfectuin adduxerat, ad percipiendam immarccscibilem coronam a domino vocatus est ab ergaslulo carnis. Oiii cernens, diein mortis sibi
etiain
illis

immiuere, vocatis ad se parenlibus beatissimae iinperatricis Ivunegiuidis uecnon quibusdam regni jirioribus, manu eam appreheudit et commendavit eam
liujusmodi verbis memoria dignissimis
a Christo consignatam ipsi Christo
:

lianc

ecce, iuquit,
et

iiiilii

a vobis,

imo

domiuo noslro

vobis resigno virginem

immaculatain.
doininus
i^er

In ejus vero transitu terra ploranle coelum exsullavit, sicut etiam

siiam misericordiam revelavit.

ciiidam servo
apparuisse.

Iii ipsa etouim hoia exifus illius Dei in solitudine cominorauli dyabolus in huiuaua specie fertur OuPin vir TiPt per spiritiim i^rolinus aguovil et ait adeum: quo

57

g98

Cap, CCII. De sancta Barbara.

Ciil ille nit: vade ille respouilit: ml exsequiits iinpeMforis iiergo, pergisl tt coinple iiegotiiiin tiiiiin, (jiiaiituin a doiiiino tilii permiltitur, vernintnineii ronsuininnto offirio tuo ndjnralus per Deuin vivuin ad in reverlere, ut per te

rei

exitnni possiin cogiioscere.

l'ost

modicuin vero reversus cornm servo Dei

ejulntn dixit
:

gemebundus ndslilit et voce nuerula ciiin iiigenti sumus, iu vnnuiu Inboravimus, luiii etinm nb

lieu,

heii delnsi

angelis Dei confusi recessimus.

De

Ijoc rt^cpiire in

legendn snncti Lnurentii marliris.

CAP. CCII. (199.)

De
1.

^aiicta Barbara.

Ernt teinporo Maximiani iinperaloris vir qiiidam gentilis in Nicomedia

nobilitnte generis praeclarus ac temporalium reriim abimdniilia suinmus, noinine

Dioscorus, cui eral filin speciosissinin noiiiiiie Unrbara. Ipsa aulem pila erat corpore pulclierrimn, enm pater plurimiim dillgebnt qiinpropter recliisit eani
;

eidem aedilicare fecerat, iie ab aliquo liomiiie vKlerelur. Erat aulem beala Baibnra ingeniosn et a lenera aelnte vanas cogltalloiies rellnvideus slmuluens coeplt divina cogilare. Ciim eiiim semel teinplnm inlrarel lacra parenllbus siils all; quid sibi voliint Iine simiiltudines lioniiinimt Respoiident parenles taceas non bonilniiin, sed Deonim sunt et voluiit adorari per fuerunt <]uondam Barbara dlxit illud, quod iiescltnr et quod non videlur. Respondent ila. Ex lioc beala Barbara dle hoinlnes, quos nunc coliiniis7
In turri altissima, juain
,
:

noctuque replicabnl
i|uin dellns,

taclla dlceiis

si

lioinlnes fiierunt Dii iioslri, ergo nnli sunt

nl liomines, inorlni sunt nl Iiomines) si Dii essenl,

nec nati fiiissenl

iiec

morlui,

ut
,

inllii

videlur, iiec coepit nec desinit esse.

Homo

eliam liabet

qiiia lerra est inaterla ejiis, si ergo liomo de terra est et lioino Deus est, ergo allquid praecesslt eiiin, qiiod ejus origo dicilur; sic aptlns dicerem terrain Deuin. Sed quia nec terra a se est iiec coeliiin a se nec aer a se

origiiiem terrae

iiec

necesse est

aqua a se, ex qulbus qualiior elemenlls constnt liomo, sed creatiirae sunt, liis esse creatorem. Ecce qiinnla sapienlia iii lam juvenlli puelln.
tradlta
stndlls libernlibns
alla trausscendebal,

Tandem

sed

defiiit

ei

iiotitia

veri Dei, vanos aiilem Deos occnlle sprevil, et cnin vidit t)Iis, scilicet lignis et lapidibus, llecleie geiina senslbllla insensibilibns inulis, nnliiio vaUle correxit.

Idcirco venil ruinor Inudls clanians Nlcomedlnin, snplenllssinium virorum

scillcet Origliiem,
ciijiis

Alexandrine fore,

fncnndla tolnin terrain perfiinderet,

qui veris dnret indlclis cognoscere verain deilnlein et ydolornm confunderet vanilatein. Ilnec audiens beala Barbnrn inulliim gavisa est iu doino pectorls,
sni et coepit sediile traclare,

nobllls el valde poleiis, ergo iiiysteriiim suiim ei

curalorem baberet

recurrlt

quo genero possel eiim ndlre. Ernt eulm pali>r ei non revelavll. Ciim nemiiiem nd Iioc consllinm, nl lilterns eldem snplenllssliiio

Orlgenl dlrlgeret el secrelnm ei palefaceret iii haec verba. Ylro Alexaiidriae nobllilnte aiilnil loiige Inleque consperso Orlgeiil Unrbnra Nicomediae tiia ancllla.
el lionorem deslderii mei accepi le verae divlnitalis ostensorein a priiii ut ad veri Dei notilinm nim sclnlllla ingenli iiiei ciim toto corde conciipivi iinllam dellatem iiiesse Ilgnis et Inpldibns, quae (lervenirem , meiilc coiireiii liiiinana nrle composlln snnl, qiine iion recljiliiiil senslbllllnlem el iiec loqiii ncc

Decns

nuilire possunl.

Uiide seniper Irnclavi, esse f.ilsos Deos

iiicipll et

iiec Iioiiilnes jiosse

esse

Deiis,

iiiiln

lioiiio

desinlt esse, Deiis aiilein

anle leinjinra

liill.

Nmi

rgo

niKjiiniii

laineii

Deos (n-dere jioliii, (jiios lioiiilnes morlalcs cogiiO\i. in mulibiis |iosila semixr Deiiiii iiobls Igiioliiiii jirociil diiliio essc

iiiiillls

j>iilnvi,

Cap. CCll.

De

sancta Baibara.
hiiic iiie

899
sinii-

qm

Soliis ciincta

fecH, qiiein seinper ainavi,

seinper devovi, a qiio

id, c(uod siiiu, nisi ine senteiitia fallit,

ciijus

spiritii niiiinataiii ine

sentio, nec

desistain, donec d eiiin perlingaui.

Quapropter fainae

pater venerabilis,
refert

ineaui

liis

aptius volvere ceiisui,

tiiae tuniiiltu percussa, illum Deiiin soluininodo

si

vesligare, cujns cognilioneiu npiid te esse cognovi.

,

Uude,

ita

est,

ut faiiia

supplices offero preces

qiiaf eniis

disciitere digneris noclein ignorantiae,

cliaos confiisionis
iiis.

b nncilla tua et iiiducere solein pislitiae luiuenqiie discretio^ Apjielo eniin veriiin Deuin scire, qiii fecit visibilia et invisibilia, el utruin.
siiin

vere uiius sit, ut ipsa jain niinc duduin ineciiin argiiinentata

ppistolain direxit Alexandriain

ctc.

Ilanc

nd Origenem presbiteriun, quae est in partibiis Africae caput regionis illiiis longo distans n Nicoinedia. Ne autem privaretur legatione, quaiii Jegaverat, ad Deum, quem noverat in ciibiculo cordis sui lacryinas fiulit dicens domine, firmn pedem ejus, quein ad famuluin lunm misi,
,
:

His et nliis x>ostuAlexandriain ingreditur, Origeiiein reperit in palalio Maininaeae inatris Caesaris Alexaudriae, nbi occupalur iii
niit

ne

ine aut illiim inors praeveniat, iisque relegalio veniat.

,

lationibus, qiiibus devote polerat

religionein.

inintiiis

docendo

cliristianain

^)ni

laelilia

magna

laiidans Deuiii,

qui hiijusmodi seinen siiscitabat et talia operatur.

liuiic

Origenes doctor iir.iestantissiinus accelerat el edidil moduin. Origenes veri Dei insignis sacerdos, et ut possibile est, ostensoi' ejus adliuc etiniii Alexandriae nunc degens IJnrbarae barbaricae geiilis adox>tio-

Unrbarae nccepit t statim desideriuin Uarbarae iu

litteras

neui filiornui Dei et Jesii Christi verain saliitem. Siciit scrii^seras scire te velle veniin. Deniii, quis sit , scire debes , qiiod uiuis est verus Dens in substanlia et
trinns
iii

jiersouis,

scilicet

i^ater

et filius

et

splritus sanclns.

Qiiiciiiique Iiaec

Tn niilem haec quid defuerit ad plenitudiiiem desiderii, iii legato reqiiire, qui te legein s.inctain erudiet el libros, quos secnin defert, tibi leget. Non eiiam dubiles , te pro nomlne Chrisli inullis tonnenlis tradi. Ipse eniiii dicit voce evnugelica: qiii perdideril nniinnm siiaui in hoc miindo proptev ine, in vilam Heteruain custodit eam. Origenes luisit unuin ex pluribus ciiiii niuilio Barbarae ad llarbnrain, qiii inodiun mngno ejtis desiderio daret. Fiaecessit uunlius Barbnrae et niiutiavit, nuuliiim viriim Dei adesse fecit et perinisit eum forls stare utrum couvenieus esset eiim inlrare. Tiinc illa hoiiiiuem advocnri fecit, qui ingressus offereiis salulalionem iii Chrislo ill.i assiimeus iuclinatur et laiii Dei iioinen qnain hoiuluem veiierntur. Fater ejus gr.ilia visitaOinnia credil,

onuiino Iiabet, quo ad Deuin xierliiigere possit.

el
si

iutellige et intellecta crede,

tionis
liic
!

ad eam venit,

videiis

vlriim iynoliim

treiiieus inquit:

qiils

hlc et cur

Bespondit: Alexandriiius medendi nrte peritiis, qui spondet magislrum se habere Alexandriae, qni contra usus medicorum eliam aniinas curat. Pnter audiens recessit et concessit fieri cuni eo colloqiiia. Tunc Valentinus sacerdos el Bnrbara couferiint inler se sua mysleria. Ibi tiinc perlecta epistola et bene
docfa
,

qiiod dehiit epistolae, nd pleniliidiuem desiderii a legato quaeslvit et

,

ad
sit

Cognito nutem qiiomodo paler et ftliiis et spiritus sanctiis Deus et quomodo filiiis inissus sit a palre et per siisceptain Iiuinaiiicaptivuin redemisset el per sacrum lavatatein hoininem perdituin rovocasset criiin ejus peccata lavisset, acceleravit ad bapllsmi gratiain el ab eodeiii presbitero Valentino, qiiein Origeues ad Ipsain misernt, bapti^nfa est in turri, iii qiia eain pater posiierat. Amplius, quae Dei ernnt, qiiaeslvit et quae sursiim siiiil, cupieiis libros, quos ei Origenes iiilserat, diligeiiter leglt et valde crevit iii
libiluin invenit.

solus

scientia divinoruiii etinin

sine

magistro

et

in

sapieiifia

diviiin.

Legitiir etiani

de ea, qiiod, quia pulclira fuit, quidnin de opllmatibus terrae illiiis palri ejus locuti sunt, ut virnm sibi acciperet, ipse vero nd eaiii accedeus iii turriin peisiiadebal eain dicens; filia mea quidam de potenlibus cominemor.ili siiiit de te, ut acciperent te iu conjuglo cpiid ergo vis de Iioc! Ipsa vero iuluila patrein cuin ira dixil: ne cogas lue hoc agere, paler. At ipse secessit ab ea descen,
;

clensque

iiisllliiit

mullitiidinein

artihciiiu,

qiii

facerent

lavacruiu

constituil,

quoinodo

fieri

debuil, tribueiis singiilis inercedem in inlegriim profectnsque est

,

in regioiiem loiigin<i',iain

descendeiisque

lainiila

Dci vidcre opus, quod

facliiiu

900
est,

Cap. CCII.

De

sancta Barbara.

vidit contra 8ei>tenlrionem diias soltimniodo fenestras, dixit nrlificibiis quare duas fenestras institiiistisl Dicunt ei pater tuus disposuit, Qiiibus illa: ne Liidignetiir facite et miiii nliam feneslrnin. Qiii dixenint; timemiis, doiiiiiia pater tiius contra nos. Dicit iis fainiila Dei facite mihi fenestram, ego de hoc ncqiiiescere faciain patrem meum, Ipsi vero fecerunt Bliam fenestram. Fer:

ambulans vero Barbara

ejus
digito

in

jiretiosam

cnicem,

quae colebat paler

ejiis,

contra orienlem institiiit iii innrmoribus depost adscendens In tiirrim vidit siinulacra, suscipiens spirilum sanctum inspiiit in faciem eoruin
natatorio

et dixit; siiniles vestri finnt, qni faciiint vos, et

omnes,

qiii

confidnnt

iii

vobis.

Finitoqiie opere reversus est pater ejiis de peregrinatione et contemplatiis tres

fenestras dixit nrtificibus: quare tres fenestras

sic
:

Diciint ei: filia tua iiislitiiistis? nobis praecepit. Ipse vero ait filiae tii imperasti tres fenestrns fieri > At illa etinm benefeci, nam tres fenestrae illumiiiant totum liomiiieni, et assiimens eam pnter ejiis descendens in nalatorio et dixit ei: qiiomodo abuiidantius illu:

ininnnt tres feneslrne duabiis?

et stellariim

llln
,

resjiondit

tres
filius

simt

miiudum illuminnntes
snnctiis,
et
iii

cursum

regiilnnles

pater scilicet,

et spiritus

tres

sunt in essenlia.

Tunc

repletiis furore pater tulit spatliam

suam,

ut enin

occideret, ipsa nutem orabnt nd domiiium et abscissn est petra et suscepit eani intiis et ejeclt enin super montem , in qiio duo pnstores erant pascentes oves suas, et
fiigeret.
illi

Fnter nutem
,

considernvenint, quod beata Barbnrn n fncie pntris extrn petram ejiis quaerilnndo dlscurrcns venit ad praedictos pastores

inquireiido

iifrum vidissciit
,

Bnrbnrnm

filiam siinm.
,

Uniis

autem eoriim consi-

nller vero digilo enm prodidit. derans iram pntris jurnvit se nesclre enm Benla niitem Bnrbara proditori suo mnledixit et siibito ipse versus esl in stntnam inarmoreain et oves ejus in locustns mutntae siiiit. Hoc npocrypliiim est. At pnter eain reperiens Jlngellavit et coma traxit eain, catenis et clave reclusit, ut non nperiret ei quisquain, conslituitque custodes, iisqiie dum nbiens iiuntiaret praesidi Wnrciano. .Aiidicjis ergo prneses jussit enm prnesentnri, prncses nntein videns miram inilchritudinem ejiis dixit ei quid vis? parce libi ipsi el sacrifica
:

Diis, nut ncerriinis tormeiitis Irndeiis.

illn ego linbeo sncrificare Deo nieo terram et omiiia, qiiae iii iis suiit. De daemonibns tuis dicit propheln, rsnlin. CXIII os habent et non loquuntur, ociilos liabent et non videbunt. Siiiiiles illis finiit qui fnciunt en , et omnes, qiii confiduiit in iis. Tuiic prneses fiirore r(>pletus jiissit enm exspoliare el carnes ejus

Cui

Jesu Clirislo,

qiii

fecit

coclum

et

nervis taurinis sine misericordia discerpere,

sniiguinc
,

ila

ut

omne corpus
,

ejiis

inquiiiarelur

et

jussil eain

carcere recludi
circuinfiilsit
filia,

quateniis tractaret

liix de coelo, in copiosum fil gnudiiim iii coelo et iii lerra siiper passione tiia. Non ergo meliias minas tyranni, ego enim sum leciiin, \\t eriinin te nb omnibus plngis, quno inreruntur tibi, et slatim iiusquam aiiparuerunt. Gaiidebat auteni et txsuUnbnt benln Bnrbnra super exliorlatione dojiiini. Mnne nutcm fncto jiissil iiraeses nlTerri enm et iiitiiens quia illnln toriiienta nusquam compnrueruiit , aicil ei: ecce quOinodo repropitiali sunt libi tiii

consiimeret.

Media nocte

eam

qua poena eam qua nppaniit ei

Christus dicens: coiifortare

quoiiiain

Dii et diligunt te, quia plagas tuns sanaverunt.

Res])ondit Bnrhara

similes

sunt tibi Dii tui surdi, cneci et

riint,

niiili,

Et

quomodo plngas mens

ciirare

polue-

qui sibi ipsis

filiiis

est Chrislus

rcmedium conferre non possiint? Jlle nutem, qui ciiravil, Dei vivi, qiiom tii non vides, qiiia indnrntiim est cor tuum n

dyabolo.

Tunc

ad

latern et mnlleo caput

praeses, ut leo fremens, jussit ei Jnmpades ardenles applicari iis cnedl, ipsn niitem iiitiiita in coeluin dixit: tu nosli,
tiii ocrnsione palior, ine ergo no dereliiiqiias. praeses glndio nbscidi mnmmillns ejus. Oiine aspiciens iii

cognilor doinine, quln ainoris TiMic jussit

iiiipiiis

coelum
a ine.

nit:

Cum

ne projicins ine n facie lun, domiiie, et spiriluin sanclum ne aiitem hanc iil.igam forlilor susliueret, jussit eain iiiidnm
et
jilngis

aiiferas
circiiire

regionem illam

iiiferentibiis

llagellnri.

At

iiinrlir

Chrisli

videiis

in

roeliim nil: doiiiine Dous, qui operis coeluin niibibus, ndjiilor el proleclor ineiis esto el lege nudnliim corpiis meiim , ne videntiir nb ociilis impiorum viroriim.

Hnec

diceiis

desrendil angeliis

doiiiiiii

operieiis

enm

slola

candidn.

Hoc cuin

Cap. CCII.
viderel iiiipius praeses, praecepit

De
eaiii

sancta Barbara.
glaJio truciJari.

901
fiirore repletus

Tunc

perJuxit eain iii luontein. At vero ipsa gauJeiis sui>er Iioc feslinabat, ul perfectuiii vilae aeternae braviuiii ncciperet, ef aJJvicta in niontem orabat nJ Joininuiii Jicens Jomine Jesu Cliriste, ciii omnia obeJiunt; praesta milii Iianc petitionem, ut, si quis inemor fuerit noiniJomiiie, ne meininis tui et famulae tuae faciens inemoriam passionis meae
pater ejus siiscepit
eaiii

praesiJe

et

seJ propiliiis esto ei, tu enim scis, qiiia caro sumus. Et facta est vox Je coelo nJ eain Jicens veni, pulclierriiiia mea, requiesce iii cubilibus patris mei, qui est in coelis quod postulasti, donatum est tibi, Qiio facto martir Cliristi nJ locum supradictiim venit et ibi martirium suum finivit. A proprio enim patre Jecollata est. Talre ejiis Je monte Jescendente ignis de coelo descenJit et combiissit enm , ita iit nec pulvis ejus inveniretur. Finita est nulem sancta martir Cliristi Unrbarn cum saiicta JiJiana quinta
neris i>eccatorum ejiis in Jie juJicii,
;

Jie jnensis Decembris imperaiite

2.

Fuit vir nobilis coines Saxoniae,

in turrim recluJi fecit et faiiiiliae

Maximiano et praesiJenle Marciano. qiii inimicum siiiim captivavit, quem staliin suae sub poena magiia mnndavit, ne sibi nli-

qiiis cibiim vel pofuin ministrarpl, ut sic eo citius inoreretur faiiie. Cumqiie per nliquod tempiis sine cibo et polii maiisisset, ciistodem tiirris voce lugubri el lamentabiliter rogavit, ut ei modicum daret de paiie ob revereiiliam glorlosae virginis Barbarae, ne sic fame iiioreretiir. Custos nec clamorem nec preces nd-

Custos et sic per aliqiiod tenipiis jacebat et iieminl responsum dabat. vero aestimabat ilhiin jnm morliiuiii rogavit ergo Jominuiii, iit illuin exlrahi permitteret, prinsqiiam corpiis mortiiiim exlialaret foetorem. Injecerunt igitur funem iii colluin Jetenti et nd siimmitntem Jeducentes sic eiun do nlto projecevertebat
, ,

ruiit.

Oiii

cum nd

terraiii

pervenisset

statim se erexit et oinnes

qiil

ndernnt,

videntes in fugnm conversi siint. Oiios ille dulciler moniiit ac propter Deuni rogavit , ne fiigereiit, sed ut propiiis accederent. Et cum nccessissent ad eum interrogaverunt eum , quomodo lioc fieret niit quomodo vlvere possel.
lioc
,

(Iiilbus ille respondit

beatn virgo Barbara

sanctissimls

me

in omnibiis nngnstiis

Jivit et

iii

ejectlone

tiirrls suis

manlbus ine sustentavlt

et
orntioiilbiis

et

meis cuslomori noii

possiun nlsi confessus et sacra communlone inunitiis et Iiiunctus.

Interrogaliis,

unJe

iiaiic

gratiain Iiaberet,

Jixit

jejiinils

honornvi eam et hanc gratlam inihi apiij Deum obtlnuit, absque sacramenlis. Qulbus perceptls statlm spirltiim exhalabat. 3. AlIiiJ exeniplum legimus tempore serenisslmi AJolfi regis Romanorum. AcciJIt ut quiJam comes ex manJato regls iii pnrtibiis orienlnlibus praesiJerel. Labente vero tempore faniulus qniJam ex prosapla mllitarl, quoJ virginem violaverat incusntur. Oul captiis vliiculis Iiiclusiis, quousque cogitaret de consillo

omni Jie oiiini nnno ut morl non possim

iiobilluin
statiito

Bc civltatls, qiiae contra

et

eum

esset

senleiilia
,

facleiida

et

leinpore
iit

omnes convenerunt

juvenis deductiis est

qiii inliine

rognvit,

coii-

Yocatur confessor, audiens eiim Innocentem euin iiivenit. Unde confessor eum induxit, ut beatae Barbarae perpetuuin servltlum voveret nec ad Joinuui venlret nec reJIret, nlsi prlus locuin Antiquum Culinen In frussln vlsiInret, quod et jiivenis fecit. Interen inulier clamaus jiiJIciuin Implornt: juveiils ad judiclum diicltur. Jiidex qunerit de seiiteiilia jiivenls jaiii de vlta sun Jeexhortans juvenem, iit sperans, Quidain Ignotus accessit, quem nemo novit judlcem rogaret Ipsum suum verbiim loqui. Quod factum est. Tunc tota iiniversitas cucurrlt, quae et qualiter ille Jespectus vellet fari, et rallonablllter ostenJens seiiteutiam prolatam conlra juvenem esse nullaiii, et coiistanler probans, quoJ omnes, tam nobiles quam clves et omnes, qui nJeraiit, illiij verum
fileretur.
:

humanum seiisiim propraeJIclus jiivenis anfe trlbunal exlstebnt, prne nimio gauJio piosternere se volens, casii nccidif, uf colluin
esse Jlcebant.
tullt,

Et slc senteiillam revocariinf, quia ultra

cui nullus

contraJicere poliiit, et

Jum

liidicis

amplecferetur.
et

Qiiod vldenfes servi judlcls

vldenfes Jesperafl
lleiites

liosflllter

Irruerunt

Iii

eum.

Hoc pater

ainlcl

et

lamenfantes
qiiia

qiiasl inortuuiii

euin rellquerunt.

Quod

intelligens confessor confidenter nmlcis suis nlf:

nequa-

quain sic de beneficlls bealae Barbarae dlfridnlis,

veraciter scio,

quod

>02

Ciip.

CClll.

De

saiicta Biigiilii.
Accttlenles iKiler et
in eo,

s.tniis i>st el iiiill.iiii

patitiu corporis

iiiolcsli.iiii.

Hiiiici

e|us

ciini restiiiHtione iiulluin

i't

vestigiiiiii viilneris inveiieriiitt

tjriitiihib.tiitur illi

iiieritis

el

beiieficJis

be;il.ie

U.Trb.irne ei

itraestitis el iii.ignirice laiidaveritiit

ciim el sic juveais t.indem in servitio bealae Uarbarae vitam buaiii ilnivit.

c\p.

ccm.

(200.)

De sancta
S.mct.i
15rii;id.i
iit

Briglila.
(eiiipiis
iil

virgo

religios.i,

vldens sibl instaie

uniis
oculiis
ejiis

desponsatioiiis,
lioc

doniiitiim rogavit,

alit|uam deroriiiitatem sibi iminilterel,

Tiiiic

sallem

cnodo

procorum
111

iiislantiaiii vilaret.

crepuit et liiiuefactus est

Accepto ergo sacro velaiiiine IJrigiila ciim nliis virginibiis sacris in oppido Rledi e.vslilit, itbi domiiiiis ejus oralioiie pluHospilem tjuendam Maicum nomiiie Saiiariiiia digiiatiis est facere miracula. vil, decem et octo ecclesiis de iiiio modio cerevisiam a coeiia doinint usque leproso cuidam petenll Jac, cum iion iii liiiem paschae sufrtcieiiter miiilstravil, liaberet, aiiu.im frigidam porrcxit, sed in lac ncjua conversa esl eoqiie liaiisto
c.ipite Stio.

velalis et

Deo devolis

puella

quaedam

saiiata est.

Deiiide leprosuiii curav^It, diios caecos Illumiiiavit.

iii

Contigil, ut causa cogenle Iter f.tcieiis

saiigiiis

vadtiin tluvii labereliir, et fr.icto capile

em.inavlt, nuo niiilleres diiae miitae

vas prellosiim regis a

a liriglda iiitegrum

manu

ritslici

reslilulum est.

lapsum Cnmqiie
faclens

dissllult et, iie riisliciis

Tost lioc damnaretur, inulier iptaedam leproso poma nelliiitae

vocem

receperuiit.

Karet
licta

IJrigidae x^fecibiis

pomarium
Iliiic

fuiidilus

exartilt

el

poma

noviler

iittus re-

peiiitiis
f.iiiillia

evanuerunt.
siia

Iter

in

currti vidit
et

paiiperem qiiendnin
illi

cuin

inulto

siidore ligna

ferentem

mlserta dedlt

eqiios siios,

Et
til
<

illa

cuin piiellls suls juxta

viam

coiisedlt et ait: fodlte sub cespile i>ropiiiquo,

aqtia

proruinpat propler peregrinanleSi

mox

cesplte ejerlo foiis prosiliens

niaiiavil.

Hoc

faclo diix iiide Iraiisieiis Ilrlgidae duos eqitos dedit.

Approplii-

i|itaiite

dle p.iscltae dixit Urigida puellis suis:

quae iavabit

iiilirmas iioslras so-

I Cuinque illae tilpole jiiveiiculne omnes recusarent, Uriglda iiilravlt manibus illaS lavans et ab iiilirmltate sanavll quariiin iiita erat paralitica, nlla In doiito qiiadam alienn saiicta Urigida inaiiente daeinoniaca, nlla leprosa.

rores

i^onligit,

iil

oiiines exlreiit,

el

veiteriinl quidaiii peleiites

et

pnnem

et Itrigidn cir-

ciiiiispicieiis

dixit

piiero

prope ctibnnti paralitico

clavls
!

iiiitto,

qiiod t.imen ipsa Dixit

ei

ignornbat: puer, scis,

siirge et miiilslra illis.
Iii

iibi sil

Kt

ille

respondit: scio.
doiiio
tiita

Urigida:

Et farliim est
(pi.'ii.>dain

ita.

Iit

XII
siti

iiiririiios cur.ivit.

coiicillo

inagiio

iiiiiller

iini

episcopo crimen
illa

parliis iiiiposiiit.

Ciii

cum
ad
in

be.ila Itrigida OS slgiio criicis sigiiassel,

iiiliiiiitilt

a verlic' ca])ilis
:

iisqiie

plaiilain pedis iiec laiiien veritalem conlessa csl.

liiiis!

Dixit

ilic,
,

iiifanlitle,

qiiis esl

paler

Kl

ille

respondil: episropus paler metis iion esl

vilis.

sed

qtil-

<lain

exlreiiin

parle concilli ttllimus el liirpis et

et

In diebus
illa.

illis vtiiit

id saiiclnin

Urigidam qtiaedam viigo qunerens elemosinam ab

Ciii Itrlgid
iiiilii

tli.xit:

nccipe

vaccnm meam

liduc,

Ciii

illa

respondll

vacca
:

niliil
ciii-

prodest, veiiienl ergo lalrones et niiferent eain mllii, lirlgida tlixlt giiliim ineum, el eo nqita inlliiclo spargeiis, el sanabit inrtrmos.
laeln
abiit et nl>
lii

accipe

9"f
ul

nrreplo

iiirtrmls

snnalis lucrn miilla

coiilraxit

el

])auperll>us Clirisli
Iboriiin,

tlislribull,

teiiipore f.iniis llrigida pcrie.xit

Ilie

nd episcoiiiim
.'illtini

ab po
dii
illiii.s

pelei-l friiges.

lcmpoie

qiiadiagesiiiiae ciim
illa

noii li.ibercl,

paiicm

riim

r.uiii

lardo proposuit cl

ciim ejiiscopo
,

comedll.

Diiac

aiiiein
siiiit

piicll.if

volenles carnes comedere nbsconderunl

sed

illae

vcrsac

in diios

Cap.
prppiites,

CC[V
iinde
illis

et

CCY.

De

sanclis

Gangolfo
episcopo
snnt
iii

et Uclalrko.

903
Tiiiic iis

grnviter

a Brigid.' cor.iin

iiirrppat.ie suiit.
i>;iiieiM.

jiOPiuleiifibiis

ontnlibiis

serpenles

miit.iti

Tost

innll;i I.Tlin

ubiiir.Tnd.-i Itri^id.t inigr.ivit

ad doininmn.

CAP. CCIY.

(201.)

De
in C;iinp.-ini.-(
.id

isancto (^aiig^olfo^
Qui
(|n.id.iiii
,

G.Tngolfns ex nobili genere Bnrgnndi.ie oriundns fnit.

vice

fontem

veiiieiis

ct

lons tinan.-ivil et ei fontein ven.-ilein

doiniiiici:
si

bibens, venit loininiis loci ubi exhibuit. S.inctus vero ineinor illiiis verbi

de

.Tqii.-i

dixerilis

Ir.iic

inoiili,

lolle

te

elc.

einit
.-ib'e.-i

fontein cenliiin solidis,

Ciiin .-nileni lioc

in.Tiin
ieiieb.-it,

nxori doninin veniens

solo infixit.
iibi
iii

n.-irr.iret, et

derisns

b.-iciiliiin,

(|ueiii

Ono

retr.-iclo

st;itiin

fons erupit sicnt

pliis

ille,

(jnein

emer.it, et in loco,
.lutein eJHS a

C.-ini>.ini.i

fnerat,

iiniKin.im
ita inod
,

emanavit.

U.\or

qiiodam clerico
,

iiefnrio pollnilnr,

interpellnret et ijisa inslanler negaret.

Iinmille, intiuit
Illa

de hoc enm super his innnum in fontem, nt

statiiii

Deus

qui cuncta videt

veritiileiu ostendat.

imperlerrila iinmisit;

carnes usque ad ossa dependebnnt.

morte qiiidam digna es, sed ei, Clericns vero mulieri adh;ierens (xuadam nocte qiii cuncta jiidicat, reservo te. cervicem Gnngolfi abscidere voleiis ipsuin in coxa vnlnernvit. Oiii post aliqnos Oui inii';icii1is muilis cLiruit, dies sninta coinmunione ad dominuin migraA-it. rlericns vero iit Jiidas inorluns crepnit niedins. 1'xor aiilcin Gangolfi cum aiirespondil sic facil virlnles Gangolfus divil qiiod inariliis ejiis negros sniiarel
ille:
,

Tunc

meus. Stntim n parte illn tnrpis soiius prodiil lall(pie deinceps siibsciiicel sexta feria, qiiOl veibn jacnit opprobrio, nt Omni vita sua eodem die prolulit, tot turpes sonos b illa parte emisit.
sicnt aiins
,

CAP. CCV. (202.)"

I>e isancto Uclalrico.

Udalricus ex
(nntritiir.
iiobili

Aleinannoniin geiiere

orliis

iii

monnslerlo

sniicli G;illi

Ubi diim liabitum vellet accipere, ab

essel

iiiciiisa j^rohilielnr

dicenle

sil)i,

(jnod fuliirus
est.

episcopus

iii

Augusla.

Ouod

jirocedeiile

lemiiore iacliiin

Quadam vero
:

die cuin sancto Conrndo Constantiensi ejiiscopo ad meiisam

consedit, a qiia consnrgens ter missam celebr.ivit.

dlxit
I'er

Oiiod dnin Conrado innotult,

,

nemo
Iii

iilo liodie satnrior

ad

inissain concessit

credens

enm

coinedisse.

oleum

coena doinini ab eo consecratum

inuili siint sanati et ociili iilurimi

Illiiinlnati.

Oiiodain teinj>ore in die sancti Jolinnnis b;ipllstne gr.ivi infirinitate

:

ndslilorunt ei, qnoriim unus all qnare noii surgis? debes eiiim ad sancUim Johannem inissam hodle celf^brare. Oiii suigens bis rodein die celebravit. Tost iniilln iniiacula anno domlni nongontesimo, aetatis suae LXXXIII, ordlnallouis suae L jnlgravit nd doininuia. Cujns coipus cnia
ojipressus, diio jiivenes
1) Cf. cap. 191.

904
,nd

Cap.

CCVI
fiiit

et

CCYIT.
t.iiit.T

De

sanctis AfTra et
ile

OswaUlo.

l.iv.imliim

ilmuiil.itiim,

fr.ng.iiiti.n

pO Pinan.ivil,
i

iil

riincla pprfor.i

aJst.iiilia rfplereiitur.

Torlatur

igitiir
iii

nd ecclesi-im

siiperveiiil Wolfg.iiii^iis

Rh-

lisboiieusis ejuscOinis et ipsuin

eccliisin

s.mctne AfTr.ie

lioiiorilice sepeliYit.

CAP. eCVI. (203.)

De sancta
AfTra
filia

Affra.
ciiin esseiit ciillnl

Hilnriae,

ciijiis

progenitores a Cyjiro vener.int,

siiis

Veiieris dediti, ipsa ciim auciilis

iMiliim

meretricio se dedicaverat.

Hariim prosti-

Nnrcissns ejiiscopus ciim Felice dyacoiio persecutiouem Dyocleliani devilaus igiiorans ingressus est. Et iiriino pro tiirpi aiuatore susceptns est, postea
cliristianonim eiiiscopns coauitus, AfTra jiedibus episcopi advolvitiir et slatim converlilur. De luane cliristiaai qnaeruntur, sed AlTra siib )ini fasciculis eos

abscondit.

Tuuc

AfFra episcoiuim ad Hilnriain matreiii

efficitiir

advolula pedibiis ejus

siiis

christiana.

snnm ducit, quae etiam Tunc clamat daemou se injuste H

,

linbitnliouibns expelli et recusat abscedere,

detiir.

nisl

aliqua anima sibi in po-

tostalem
(|iipm

Datur ergo

ei

stnliiu

daemon

occidebat.

draro magnus nb episcopo iu faiicibus Alpiuin, Tunc Nnrcissiis doiniim Hilnri.ie in ecclesiam
ordinavit in Augiista.
Ciii

consecravit et Diouysiiim avunciiliim Aflrae episcopiim

AfTrn vero cniu soliln exercere negligil,
,

Gajo

Jiidici

accusnlur.

duiu jiidex

pnganns diceret Deiiin cliristianorum merelrlces .ibhorrpre et Clirisliiin habitare iu talibus non posse, AfTra respondit, Christum pro peccatoribus veuisse. Jubetiir in lusnla Lyci iluniinis cremari,

lunter aiilem el nncillnc, duia

eam sepe-

livissenl, ibidem compreliensae

iii

igne cremnnfur.

CAP. CCVII. (204

jDc saiicto Oiswaldo.

Achiae sororis sancll Admundi regis, qul In die paschae b elpinosinariiin. Aydnno Lindifnrneiisi divinn niidiens, et ciim lingunm ignornret, rex populo inIprprelabaliir. Et die, diim pauperes conlluereiil el jnm oiiiuia vlctiialla esseiit
I.

Oswaldiis rex Angloriim

,

filiiis

el jiro Chrislo occnbiiil

fiiil

vir

inagn.-iriiiii

distribula, discuin argenlenin fecil confringl el dnrl egeuls.

gratiilans

Ciii

eiilscopns con-

nuncjuam inveternscal hnec manus, rennanet enim iisque hodie. Oiil eliaiu dle ac nocte vacnbat el facliim est ila. diviiiis et niil siipiiils aut ilexis genibus gratias ngebat. Frnlre siio C.imfrldo ab iinjilis peremlo diicem lirltonuin cum nultis super se venlentem Ipse ereclo cnicis vexillo el ile.xis genibus superavit. Nouo aulem resiii sui anno , nctntls vero XXXVHI rex Merlciorum, qiil Iiitercessorem suum peremerat, ipsnm in

inauum

ejiis

osculabalur dicens

proelio occidlt el capiil

Oiii

ciiiii

inaiilbiis et brachiis iguoiiiiniose slipili siispendil.

poslea

niiillis claniil

iiiiraciilis.

i>.'ili,

2.

Scholnsliciis

qiiidain
iliici,
ciiiii

boiia di-

reiis el

maln faciens ad
Osw.ildi et
iii

exlieiiia

perdiicliis

vidil
iii

se

ad

Iiiferos

invocat
niaiiibiis

aiixiliiiin

.ill.ila

sibi parliciil.i

ijiio

cnpiil OsAvnldi

pependil, ct

n(jua bcuedicla posita et en polala vilaiit obliniiit ct snliilem.

Cap. CCVIII

et

CCIX. De

sanctls Tliecla et

Kunegnnde.

905

CAP. CCYIII. (204.)

De sancta
nium venenil, de
el

Tlieela.
,

Tliecla spons.i Thainiri sedens in fenestra sua niidlvil raiilum

virginitale praedicanteni
;

qni Ycojiinclis

illi

adJiaesit.

Titiis inilji iiraecesserat

ranluiii

se descripsit.

Statnra brevis,

capite

robnsto,

superciJiis

naso aquiJiuo, gratia plenus,

verat.

Tunc ambo

Tlieclae iiliam ciim ajiostolo acciisaad p*roconsiilem trahuntur, matre contra filiain clamanlp,
iiiater

Tuuc

quia sponsum siium conlemuit et hiiic

adhaeret.

Timc Taulns

expellitnr

et

Thecla igni injecta illaesa exivit et invenit Pauliim pro se orantem et slatim sequitiir Antiochiam, ibique a qiiodam concnpiscitur, sed videns se contemni, pro sacrilega judici traditiir. Sequenti die Thecla inter leoiies et leaenas et nrsos projicitur, sed omnes se invicem interficiiint et virgo illaesa permansit.

Tunc
sancti

in

aquam
iiiilii

inter feras projicitur et dixit

Iiaec

in

nomine

patris et fUii et spirilua

oinnes ferae statim inoriebantur. Iterum in amphitheatro inter feras crudeliores projici jubetur, sed piae matronae conJluiint et odorifera (piaedam aptant, ut ferae dormiant et initigenlnr.
sit

aqua fons baplismi,

et

Qnibus statim soporatis taiiri fortissimi adducuntur quibus ignita ferraineiila ad genitalia ligantur, ut niagis saeviant. Et virgo ligata inler illos projicitur,
,

sed illaesa et coinbustis vinculis absolvitiir. Deiiide iteriim ciim apostolo Suironain pergit. TandeiU a Paulo recta benediclione siimta Yconium rediit et sponsum inortuuin reperil. Mater ejiis in siia neqiiitia iiermansif, ipsa vero iniiltarniii virginiiin inaier exstitit et oraiis ad doininiim inigravit.

CAP. CCn. (206.)

De

isancta

Knneg^nnde.

Ex nobilissiino parentum magnorum videlicet Augustomiii sangnine diio immarcescibilis gloriae ilores eniicuerunt, seciindus videlicet Henricus , Romani iinperii gloriosissimum deciis , ejusque dignissima collectalis pi.ie memoriae Ivunegundis imperatrix. Eadem vero beata et Deo dilecta Ivunegundis terreiio
iinperatori corporaliter,

non
iii

carnaliter conjiincta

coelesti regi virginitatem suain

finem casli conjugis consensu teste Deo conservavit. Ouod postmodum diviiiitatis testimoniuin ne lumen in tenebris lateret, ostendit dum eam ad confundenduin virginitatis hostem et obstruendmn os mendaciuni contra virginem Christi loquenlium snper ignitos vomeres incedere et illaeSam
consecravit, qiiam usque

procedere dedit. In fastibus itaqiie constituta coiitinentiae siiae gloriam siib terreni chlainyde imperii satagebat abscondere, ut tanto propensius, qiianto efficaclus erat, promoveret, quain Deo instigante illo quoque adjuvante ad ]audem ipsius cogitabat perficere. Deniqiie postmoduin novellam foeciuidissiime plaiitationis suae ecclesiam qu.Tin cuiii illo suo studiosissimo cooperatore Honsicut Iiacleniis cernitiir, fabricavit, siib rico iii loco Bainbergensi venustissiine palrocinio principis apostolorum beati Petri et sancli Georgii martiris inonasteriiiinsub regiila beali Benedicti ad aqiiilonarem plagain in honore sancll Micliaelis
, ,

archangeli exstrusit, noii ininori studio praedlorum qiioque ac diversoriim doTertiaiii demiiin versiis, meridieni siib ordiiie cnnonicoriim nariis ornaineiitorum.

5?*

90(i

Cap. CCIX.

De

saucta Kunegunde.

$ub titalo besti protomnrtiris Slephnui pnrvo rjuiilein scheiuate, sed lu.-ijori Oper.-t de suo matriuionio ecclesi.iui dedic.ivit, .'id (ju.im dedic.iud.im Uenedictum \tniiam, qiiem i)rivntus Deo dignus iinnerntor Henricus ad confirmaudum Bniubergeusem poutificalum advocnvernt, venire rognvit. Ipsa quotiue illud iisalniographi secum decantans; domiue , dilexi decorein doiuus tn.ie, diversa eidem
ecclesiae juxta iuiperialein magnificeuliam inunera contiilit, iii diversis ecclesine ornamenlis, quae omuia iiise dominus apostollcns, ut seini^er memoria fundaIricis

ipsius illic floreal,

dirra
,

traliereutiir,

qui illuc aderanl

reju sancli

ne qunndo per fraiidem aut violeutinm vel furto subbanni sui inuodalione, LXXI quoque dnorum episcoporum, nuctoritaf e ipso die confinnnvit. Item monasterium ad hono-

salvatorls noslri Jesu Chrisli et ejus victoriosissiinne crucis in loco,

,

mnguifice constnixit et nncillarum Dei ibidem Deo secunduni regulnin beati IJenedicti servientiuin congregatlonejn deceutissiine declinavit. rorro cooperante ei in omnibus imperinli mnjestnte idem inounsterium omni ornatii decornvit, aule priucipale altare yconain de auro et lapidlbus pretiosissljnis slatuit, cnlices nureos et argenteos, cntinos aureos, aureos urceos, pallns et cnsulas, vela et cortiuas, cappas auro et pretiosis gemmis inlextas et caetera utensilia sive vasa ad iniuistoria tanlo studio et tam sumtuosis expensis eideiQ

qui Confugia dicitur

ecclesiae contiilit, ut, qulcunque ea iutuentur, reginm

inunlficentiam et

miram

utriusque imperatoris, videlicet el iinperatricis devolionem in Denm, maguopere inirari non cesseut. rrneler Iins priuclpales suae operntionis et i^rimarlas ecclesias
,

qune conventunlis ecclesin, qune inonasterin illorum donntivo non glorlnu!

tur, se aut in praediis dilatatas nut decorntns ornamentls tate collnpsas reaedificnrunt, qunsdain eliam desti'uclas et

Alias eniin nntiqni-

nd nlhilnin

i-edactas

in pristinuin vel etiam in meliorem stntum instanraverunt , et sicuti prudentes virgiues oleum suae inisericordiae in diversos fudernnt, ut merito dicere possiut:

conjugium non vohiptate, sed bona ubi una fides inviolntae castllatls, ubi unjis spii-ilus juisericordlae ot veritatis, ubi idem velle in virtutibus idenuiue nolle in vitiis, ubi nec prlinus nec nlter dlscerni potuit, duin alter, quod priinus, volult, ubi pnr animus in mulllfaiils operiim elfectibus pares in duobus ostendit affectus, quales hns nuptias dixerim, iiescio, unuin scio qui.i nostrn modo nescit reglo tnlos duin propter leguum coeloruiii se castrantes neo pj-olem terrenae foccunditalis exspeclantes coelibem a Deo geucrationem reciperent, a quorum ore Inus Dei nunqunm deficiet. Haec esf gouerntio quaerentium dominuin, qui viventes in Cliristo, inembra sua mortificantes prppter Chrisfum , super terrain inortentium inodo rognantes cuin Christo boiia domini sui vident in j-egione viveulium. Ouoninm de viln ot inirnculis pii Ilourlci christinnlssiini imperaforis el miseialioiiibus vnriis, quns feclt in domo doinlni, de slguis quoque ct mlr.iculis, quae post trnnsitum ipsins por oum frclt Dous, satis et dlgue scriptn sancl.i rcceplt ecclesi.i, nunc nnlmum pupugit nc in incntein venit, vitain ine inemorandac virglnis nostrae breviter explicare ct ineinorlae
Chrlsti

bonus odor sumus

iu

omni

loco.

voluntale copulatum, o sanctum inatrlmoniuin

scripto commendnre, ut nd exeinpln ojus se intuentos quaecumque virgines, quaecumqne verae viduae perfeclae vitne norin.-iin arbitrentur convprsafionein Indlgnuin eniin nobis et inngls oporne prolliim dlgnae duximus, ut illi ilJIus.
officiuin subtrnhainus oris,
cujiis

poris.

Ilenrico itaquo suo suae cnstitntls pntlentissimo

,

providentln qiiolidle nllinenta porclpimus corsempcr cnstode, ubl oam

se

suis virglneiu, uti trniisduxernt

in Chrislo rosignnvit,

suspirnbat, gandia
ei in ipso

tr.-insl.ito,

illa

nd coeloslia, qune jngitor nd Deiim ut somper fotniii contiilit, ipsum

suae castilnli, iiecossitnti ac s.ihiti ndosse, illiim siils ccclesiis, illum filiis, qiios nggrogaveraf praesonlom alfore, ndvoc.iro vlgilibus oralionibus in,
,

stnre,
stantia

die prncticnm Qnin M.irthn

noclu coulomiilntlvnm
Inrgitale,

ciiin

Mnrl.-i

vilnm
iii-

ngere non cessabat.

Ou.infa vero

eJomosinnrum

qiianfn

oralionis

pro benli conjugis defuncti niilina dosudnverit, in subscrljita pnglu.i, rjunin ipsa per se, nain litfernrum et nrlium alinruin distingnere nuro geininlsijiio
sncrns

veslos

peritissimn

fuit,

coinposuil

ct

scripsif.

Quicunque
imjioralrlx

voluorif,
noiniiio

agiiosror? liolorlf.

Kiiuc-Mindis

diviui

d!<jion5nliono

solo

Cap. CCIX.
spinliialiter

De
in

sancta
Coiifiigi.i.

Kuuegunde.

907

dilectne

congregatioiii

Quidqiiid fiistae convenit diveJiiti

lectioni,

i)roi)rine adversitatis

sarcinnm

faciliiis,

aestiiiio,

tolerarein

si

Ouainvis eiiim mens provestrne tainen recordationis nncora a cordis profunditate uoii evellilur, et Jicet loiige reinoli ab ociilis, ab Hniino tamen nunqunm recedetis, quos non sepnrnbit ;i caritate Christi casus doloris ac loiisinquilas reinotionis. Ouiu etiniii si ninissae facultatis usus coiicederetur volnntas liaec operis exlubiliono coinprobarelur. Ipsiim taiiion inodicum, quod adliuc Deo volenle reliquum tcneiniis, vestrae coinmunilioni alienuni
cellosis

vestras res salvas incolumesque exsislere viderein.

curnrum fluctibus undique quatiatur,

esse noliiiniis, ut participalioiie parvilatis reveletiu' magnitudo devotionis. Mator

nninque, si parum liabuerit, pnrum filiis Iribiiit. Ecce haec inodici siimtus inunuscula nd refectionem vobis miiluntur carnis, iit nniinnm senioris patris vestri coiitinua orationis aliinonia reficintls, quoninm tot jnslonim preces iinnniiniter
contiiiuatae

apud Deum
jiisti

miilluin possuiit i>roficore

assidiia.

Jacobo

atteslaiite:

inultuni

llle etinin ntque etinin jiistiis doininus, qui aequilatem siipplicatlonis exaiidlre non respuit, sed vobis indefessis intercessoribus suprndicti cnri nieinoriain ficienlibus snhitis dnbit prnequi i)orseveraverit usque in fiiiein, snKnis miuiu, qiiod ipse pronililit dicons erit. Atque boniiin opus in conspectn eliam Doi plaGihim esse cernitis, si non solum pro illis, qui in hac vila posili, miilta vobis doiia, sed qui nulla feceriuit oraveritis. Obsecro ergo, ut eum it cordlbus vestris nunquam abjiciatis, qiii vos taiiiqunin i^roprins ainavit, atqiie liunc locum veslrn servilute llorere voluit. Estote quoque inene necessilnlis menioros, seinper in lillnrilnte cordis
jiistilias dilexit,
:

vnlet

doprecatio

Necnon vestrae alque magis concrescanl, quateniis in dle trlbulationis clamorein veslriim ipslus auros exnudinnt, qui dicit ubi duo vel tres eongregati fuerint in noinine ineo in niedio eoruin siiiii. Ouod vos onini inodo promereri hortor eodein prnostniito, qui ciiin pntre et filio
inisericordes, secunduin ilhim npostoli: dileclio sine simnlatione.

mentes in qiindnin niutune

:

caritntis

solidilnte

inngis

per omiiia saeciila saeculoriiin. Ainen. Denique succedente iii regno, ipsa ciirls saecularibus, sicut jaindiu desideraverat, exonerata jam in ipso anniversario die transilus sancfi Henrici archiepfscopos cuin eiiiscopis ad dedicationem Confnglensls eccleslne convocavit, ubi iiiter missarum sollemnin imperlnli deceiitissiine omnl ornntii culla a'nte principiale altare virgo Dei devota processlt ibique thesaurum Incoinparabilem, ligni videlicet dominici crucein, parvnin quideni in mnterln sed ninximnm in virtute domlno obtiillt. At ubl lecllo evnngelii, in qiin super nrborem criicis descendens consplcientein se Jesiiiu siiscipere et nb co benedictlonem pnslllus meruit accipere, lectn fuit, regalem purpiirnm exiiens Innlcnm fusclorein, qnain ipsa slbi manibiis suis operatn fuerat, sacerdotali bonedlctione dala vestein rellgionis induit et multls quidem pro se Jlentlbiis, pro illa autein gnudentlbus, quae jam saeculum dainnasset in vestibus capillls, qui Iiiicusque in eodem monnslerlo pro veneratione servantur, ])rnecisis, imposito sibi nb episcopo velo niinulo fidei Siibarrata grntiilnbunda siiccinuit: posuit sigiium in facieiu inenm et aniinlo suo subarravit ine domlnus meus Jesus Chrlsliis. Ita sponso Chrlsto consecrala, dum filiarum suarum se sanctlssiino conlubernio appllcuisset iion iit inater filiabus se praoferebat, sed omnibus insorviens servlleiii porsonniu se ostendebntj
et spiritii sancto vivit et regnat

Conrado

sibi

ut, cuin omnla faceret, ostentatlonem fugeiet sliiguloriini , ne reciOperabntiir manibiis suis sciens, peret in praesenti saeculo inercedem suani. scriptum esse: qui non operatur, non inanducet. Sponso suo aut orniis loquebaluc aut psallens ad ecclesiae llininn pnene in^^-isn propernbnt. Nihll severitate illius jucundiiis, nihil jucundltate soverius, trislis in risu , in tristltln suavis
ita tainen,

breve
delicins

vllae spatium aeterna

memoria compensabat. Idoin

veiniibiis
,

illi

orntionis locus

et quielis fuit, ideni seinper hnbitus in ciiltum corporis, duin sciret, rejlciendns

corporis,

qiiod pnulo post

exnrnndum
circn

fuit.

Semper

eaiii

legere aut legentem nudire vidlsses

iiuilta

illi

coiitubernales

devolio

frequens deciibnntlum vlsitntio, sollicita pniiperiim consohillo. Prneteren eaiii fecisse phira iniraculn crediinus, sed quod glorlnm humannni et olouni adiilntionls

908
semper
tejiiporuin
iioii

Cap, CCIX.
liigerft, illn voliiit esse
,

De

sancta Kunegunde.
fiiit

suppressa,

iiiciiriae

hominuin seu revolutioni

eli;iin

defeclui tleputaiidum virlutiiin.

Unde

tantae m.ijestati

indigna scribendi minor materia fiiit, pnuca tamen , quae in scriptis reperiinus vel veridica sancliinonialinm, ubi ilJa pro Cliristo miiltabal , rejatione cognoviinus,
Iiic

inserere

dignum

du\.iinus.

nis lassitudinein ancilla Cliristi in lecto

Cuin post orationis frequentiain inter lectionon iilnmis exstmcto sed cilicio strato
,

iiiembra sopore gravala remisisset, puella sacra, quae de

sacros codices legens,
circuinjacentes

more

illi

assidebat,

cuin fere ad inediuin noctis lectionein extenderet, caliclainore

gantes oculos clausit luinenque e manibus elapsum paleas corripiens sni fragore
et concnssn facto virgo Chrisli de flammas circa se aspexit, ad orationis arina se convertit et signo crucis adustionein illam absque omni suarum laesione qui Babylonensem regem in sno vestiuin avertit. Tua haec, Cliriste, opcra furore confudisti et Babylonios ignes, ut pneri lui liberenlur illaesi. Aliud miraciilum lam timendum, qiiam iniraiidnm Iiuic placuit subscribere, in quo aniiiii Habuit secum sororis illius constantiam et rigoris severitatem discere poteris.

sorores excitavit,

somno excussa

diini colluctantos inter se

suae iiliam, Jutlani iiomine,

religionis qnain dileclionis

quam

a i)rimis annis

educalain oinni disciplina

saeculariuin qiioque littorarum scienlia instruxerat.

Haec malerleiain non minns

amore in monasterio secuta et consecrata fuit. Haiic omnibus plene instructain, ut ejus in orationibiis, vigiliis ac jejuniis perseverantiam et a domino patientiam perspexit, omiiiiim nssensu et rogatu primaia
in

in ipso coeiiobio eain abbatissam praefecit.

juxta cominonltionem

Cum vlrgo mater fillain susclpiens sanctam jamdudum habitam praecedentium patruin repe-

tens alloquia inonet ob salntis affectum utilla ac

Deo placlta saepe dicere, frequenter audire, solitas religlosi itineris vias non deserere , inagis magisque errorum devia et dyaboli calcare figinenta. Niillam liici ac tenebris, verilati atque mendaclo turpitudini atque egestati apud Dei servos decet esse cominunionein, sollicite cavere, ne vana sectando desiiieret esse templum Dei, fieret
, ,

liabilatio leiiebraruin

fieret

daemonis inonuinentum

luinina sua in Dei defigere

illo

aspectiim.

Friinainque docel facere, ut fructnm doctrinae siiae ipsa in

Deo

adjuvante possit invenire.

stiidio el inculcans quasi in

Haec

hujusmodi iteruin alque ileruin maleriio oinnibus jam perfectam el ipsain magistram venerari
et
p.iiilatim

coepit.

Ilia

ubi in

iiialiira

libertate poslta esl,

a rignre

siio

dellcere,

meliorein cultiim,

vitiorum alimeiita desiderare, ultlnia iii clioro, priina in convivlo, iiuellanim f.ibulis interesse et in oinnihus laxius se agere coepit. rro hujusmodi levit.ilibiis dum oam sancla Dei privatiin inter se publice coram omnibus argiieret, saepiiis obsecraret, increp.iret nec illa veliit
laiitloreiii

cibiim,

malerlerae patrocinlo aut fainlllarltate vane confisa

einendarat.

Ouadam

die

rum

ipsa
,

nim conventu
illa

crucein

iiam dies

domiiilciis

eral) sequilur,

abbatissa

defiiil

qiiain

inquirens el ejiilantem ciim coaevis in conclavi reperiens zelo

liielatls

armata cuin verbo correptlonls dextra maxillam ejus perciisslt, qiiae qiiasi sigillum qiioddain form.im digitorum accepil, qua omiil tempon^ vitae suae iion carult. De quo iiiinirum facto, constat, qula non tam pro se, sed alioruin emendatione hoc pertiilit, ut Iiujus visio aliis iiroficeret et ad melioris vitae sttliim a vitils snis retorqueret. Forte et illiid detractoribus fabulosnm et infidelibiis videre visibile putabilur, quod sanctltatein illius, quain gratia Iiiimllilatis ipsa homines l.ilere voliilt, elementa loquunlur. Denlque cuiii i>ost lectionein evangelii suo sollemni modo ad altare sacrificalura accederet, dexlra manus suae chirothecam detrahcns, cuin nnllns, qiil rociperet, adessel a se rejocit. Ou.iiii radliis solis per fenestrae rimulas iutr.iiis siiscoplt ot tamdiii quasi f.iiimlando siistinuit, donec illa post sacrificiiim rodleiis e.iiii reciperet. Tale ollain qiiid iii beati veste Goarls allquaudo divlna virtute ostensum fuisso legitur. Oui duiii a sede rustici Trevirensls ponllficis dospicltur, a suinina innjestate
,

per inajoris liiininarls iamiilaluin

toriiin
,

Iionor<itui-.

Omniiim

itaqiie

cap.ix erat ineri-

quae

jiidicoin

cunctorum

ineruit Iiabere virtutiim.

^)uindeciiii lu sancto

projioailo supervixit annos, tnin humilitatis gralla quaiii pro roligionis roverentia

omnibiis ndmiranda.

Taiidom pro

iiiiiii.i

abslineiitia ciboruin orationis et vigi-

Cap. CCIX.
liariiiit

De

sancta

Kunegunde.
laiigiiescere

'

909
exterhis,

iiicredibili

perseverantia
laus

coepit
in

corpore
liujus

et

ingravesceiile

morbo
taineii

paulaliiii

deficere.

Sed diun meiiibra dolore contralierentnr

Dei
ore

spiritus

quia

seinper

conforlabatur interius.

Vocabat sanctos angelos, quorum hic vita, illic nunc consortio frnitur, apostolos et confessores, quonim fideni semper et confessionem tenuit, interpellabat,
Cliristi iu suo exitu invitabat clioruin, quaruin aeinulatioiie iii carne, propter carnem viveret, iinmaculatuin Cliristo consecraverat tomm, omniuiiL Deo famulantium sibi adesse, sibi occurrere orabat auxilium. Yere quod scriptuin est: tiineiitibus Deiun omnia cooperantur iii bomtm, in obitii tantae virginis videinus comiirobatiun. Necduin si^iritum eshalaverat, necdnm Christo debitaiii

virginuin

dum

reddiderat vitam et
gregabat.

jaiii

fama volans

tanti praenuntia

hictiis

non tam sacratas

virgines aut diversi ordinis viros, sed et totius urbis populos ad exsequias con-

Sonabant psalmi et totain domum ubi sacrum corpnscuhim in medio super illo nobili suo cilicio composltum jacebat, in siibliine resonans litania pro exeiuite anima quatiebat, Interim ex more regales tamquam imperatrici, parantur obsequiae aurea feretro obteiiiion ut paupercuJae debentur sorori denda proferuntur velamina. Cuin illa pallentes vultus , quos ante ut sponso venienti laetos videres, ad os retorquere, inanu annuere amictus iste, ait, non Ornatus Iiic alienus est, his terreno sponso, istis coeest meus, auferte hinc.
, , ,
:

nuda de utero matris ineae egressa suin iiuda regrediar carnis materiam involvile et corpusculum meuin juxla tuinulum fratris mei ac domini Henrici iiniieratoris, quein me vocantein video, in proprio locello reponite. His dlctis in manum doinini siiiritum condemnans carnis sarcina abjecla ad suum ainica revolabat autorem et in pntlcpiam iiossessiolesti

sum

copulata

illuc,

his miserae vilem

nein diu peregrinata conscendit, terris matrem communem se amlslsse fleritibus, coelis autem concivem in suiim consortluin se suscejiisse gaudentibus. Ita deiiium

sacro

illo

hlnc inde conHuentibus turmis cuin

corpore feretro supposlto nobilium ordine praeeiuite , mullls illo sibi semper familiarlssimo pauperum

contubernio ad locum praedestinatum sepulturae fellces exsequiae usque delalae Cum vero relictas arbes, vacua rura, desolatas civitales, undique consiint. ciirrere populos videres, inatres par\ulos suos in brachils gestanles, infirinos in grabbatis jacentes sanitatis gratiam sperare, fellcem se credere, si cui aut feretro jungi aut ab ipso contigissel obuinbrari. Tandein in ecclesiain sancti Petri corpus non sine labore deportatum triduanas ibi merilis suis acbeneficlis condignas habuit exsequias. Filii, quos illic ipsa in Christo aggregaverat, de matris pace jain securi, pro se anlein solllclti incessanter psallebant, duin eam sibi ad horani subtractaju sine timore amissionis in spe iierpetuae intercessionis recepisse plaudebant. Mater de coelo filiorum prospectans affectum gaudebat. Ita velatuin sacrum corpus sacris veslibns dyademate Christi smiposilo suo loculo in
dextro latere
ecclesia,

hactenus venernlur, reposiliim est, O felix Bainbergensis quPm amiserns, procax et malefica IJngua detractoruin occultorum testiinonio confutata est, duin virglnitas ejus rebus approbata sanctitas clarescentibus signis videtur testificata per Chrlstum dominum
,

sicut

recepisti Ihesaurum,

nostrum, Christianae religloni proficiens, fidelis ecclesiae, quae in evangelio voce domini testante Dei mater et filia per gratiam nominatur. Mater, quia sanctae filia quia virginis filio pro saliile operatlonis exemplo filios domino generat nnmdi incarnato eruditione sanctorum patrnm qnotidie generatur, salutem missam a domino coelestis archiatri eiTectlbus medlcinae plenam tam corporls aurlbus animadvertat. Mundanae machlnae condilor, luimano generi per inobedlentiam lajiso condolens, ut aeternae vitae fructus faclentem novam plantationem, scilicet primitivam ecclesiam insereret, palriarclias et prophetas in munduin Qui creditum sibi officium qulnque coiporis senslbus, initlere dlgnatus est.
:

sexlo quoque, qui est sxilrltus prophetlae, myslerium incarnationls Christi et oinnia quae de ipso nnnuntiTinda erant, praedlcanles alii asperltate vitae, alii
,

diversis

poenarum mortibus,

ii'si,

quem prophetabant, famulatum suum

,

fideliler

impleverimt.

Horum

limes Clirislus aeterni pntrls consilio pro liberandis hoiuiut

nibus de intemeratae virglnis utero processlt

jam

inclioanfe plantalione

910
inissis
l>er

Cap.

CCX.

De

sanc(a Dorotheo.
corpore
fiiso

orbein a^ioslolis araiu de

siio

SRuguiue fabricalciia uo-

vellam superaedificnrel ecclesiain,

quae sanctae

triuitatis fide iuibuta et imiii-

dnta baptisini gratin iiiartlres, confessores et infirini sexus virgines aniiiio taiuen constautes priinilias obtulit, inter quas beata Kuuegundis ilos Bambergeiisis ecclesiae cuin snncto Henrico , qui Romanum tenuit iinperium , sub conjugii
specie immortali sponso castne virginitatis honore deservivit. Unde jam ejus snuctitatis inerita per orbem manifestn declnrntione apparent, quin in loco, ubi
ejus quiescit, iufirmi quncuinque Inbornntes nagriludiiie sniiitaUt auteni ad oinnia caulissiini testes simus, veritatis amntoribus qune scribimus, curiose indngantibus, scinetati nostrae succedenfibus de Iiis licet quo tempore curationuin operatioues meritis praefatne impernlricis iiiitium liabuerunt, largiente domino, prout possuimis, exjilicare volunius. Aniio doininicae incarnatioiiis MCLXXXIX indictione 11 Tliieinone XIll Bambergensis ecclesiae episcopo quarto pontificatus siii anno ad vincula sancti Vetri, iie de snnctitate prnedictae virginis ambigeremus, slgnonim experlentin certificati sumus. Nnm duiii solito more jiopulus nd praedlclum lociiin oralionuiu et vlgillanim causa coiivenlsset, alTuIt etlaiu quldam dnemoniacus de vllla quae dlcltiir liairreutt, qul iiec plelntem agiioscens nec scelus nbhorrens fillum suum igne

sanctum corpus

tein recipiunt.

Hic diiris fuuibiis adslrlctus ad sepiilcliruin snnctne Ivuuegiiudls mausuescere coeplf, ut furiali morbo absolutiis Deum omulpofeutem laudaret elque, cujiis patroclnantls merifis lioc accidlsse coguovit, cum caterva, quae praesens exsliternt, debltas laiides declninaret. Igitur duin haec ciiiii solleinnitale chori et populi devotlone ngerentur, quidaiu contrnotus in siibiirbio de liospitali sancti Aegldii adductus sanltatem iiostulabat et misericorditer exauDum slgnorum fainn toliiin Baiiibergensem ditiis, quod precabatur, obliniilt. lociun resperslsset, coiitractus de doiiio Conradi praeposlti majoris ecclesiae
cremnvernt.
ila
saiiltnteiii allectnns, et

quaiuvls nntiira

Iii

meiiibrls ejiis oberrnssef, taiiieu, prout

poluit, velocius reptniis vcuernbiH sepiilchro se Ingesslt,

ubi a domliio salutem

Oltonls
in

optatam

inveiilt.

Aiidlens hoc etinm

cui slne

contractus de

domo

endeiii

ecclesla cnnoiiici veiilt quantocius gratiae sicut caeteris subveniri,

ad locum sepulchri sperans

slbi ex beneficio

morasubventum

esse in Cliristo lestninur.

CiVP.

CCX. (20?.)

Dc

isaiicta ]>oi'otlica.
iiiatre

Oloriosa vlrgo et innrllr Dorotlien ex palre Doro et

genita ex nobili snngiiiue seiintoriim.
lllis

Thea

fiilt

pro-

teiuporlbiis vlgiiit persecutlo chrlstla-

iiorum iu terra Roinnnoruin. Unde Ipse Doriis speriiens ydola, Roiunnn derengrls liuqueus iirnedln ciim posscsslonibus vin(>is, cnslris ac doiiiibiis IrnuS' fretavit cuiii iixore siin el diinlnis filinbus Chrislen et Callslcn, jierrexit iii regniiin Cnppndoclne venilqiie iii clvltnlem Caesaream iblqiie hnbllnus geiiult
,

de cujus viln niiuc inleudlmiis loqul. t ipsa gcnitn secuiidiim iiiorem occiilfe bnptlzntn est n qiiodam episcopo saiiclo, qiii nomeii ei iiuposult ex patre et matre composiluiu. Dorothen nuteiii ipsa puella repleta cst splritii sniicto, vlrtiitlbus et omiil pncls dlsciplliia imbutn, forinosn valdc
fillain,

clirisllniiorum

siiper

omnes

iiuellas

regioiils

illiiis.

Oiiod luvidiis serpens iulmiciis caslitalls

Iii

ainorem vlrglnis DoroOul inillciis pro ea, flioiideiis thesniirum et res nbsqiio coiiipoll delermliialloiie pio dole i^rodere ipsnm legiliino toro produccndniii. Audlens hoc dulcis Dorolhen quasi lutuiii
dyabolus nou siistincns Fabrlcluiii lerrae praefeclum
tlicne sliiiiiilaiis,
iit

Ipsniii cnruali coucupisceiitla

nppclerct.

Cap.

CCX.

De

sancta Dorotliea.

911

lerrne tlesinciens lerrenas divili.ts et JntrepiJa se Cliristo desiiOnsatain fateljfitnr.

eam iii dolium jilenum ferventis ipsaque adjutorio Clirisli illaesa manens, ac si balsamo nngeretur. Multi autem x'aganorum videntes lioc miraculum intra se ad Cliristum convertuntur, Fabricius vero credens hoc magicis arlibus fieri, ij>sam in carcerem reclusit novem diebus absque ciborum alimentis. Ouae nutrita a sanctis angelis dum producitur ad tribunal imlclirior, quam nunquam visa fuerit, apparuit cunctique mirabantur, quod tot diebus absque cibo tam formosa videretur. rabricius vero dixit: nisi Deos in praesente adores, equulei poenas non evades, Dorothea respojidit Deum adoro nou daemone)!!-, Dii enim tui daemones simt. Et prostrata in terram elevatisque in coelum oculis oravit ad dominum, ut
Fabricius furore succensus inox
olei milti jiissit,
,
:

Ouod nudiens

oslenderet omnipotentiam
ler

desuper ydolum. Et ecce mullitudo angeiorum cum impetu veniens conterit ydolum, quod neo parlicula cohimnae Lnveniretur. Et audita est vox daeinonum per aera clamantium Doroihea, cur nos sic devasfas? Et multa millia paganonim ad Christum manifeste convertebantur, qui etiam martirii pahnam ingressi sunt. Ipsa autem Dorothea equuleo est suspensa i>cdibus elevatis, iincis laceralur corpus e/us virgis castigatur, Jlagellis IlageJlatur, deinde ad mammillas virginis faculae ardentes applicatae snnt et ipsa semimortua nsqne ad crastinuni reclusa esl. De mane producta nec nlla mactila nec ulla laesio apparuit. De qno etiam cum ipse praeses mirarelur, dixit ei: adhuc revertaris amoena puella, salis namque casligata es. Et misit eam ad duas sorores suas , Christen et Calisten, quae metu mortis a Christo recesserant, ut ipsae Dorotheam sororem snam a Christo avellerent.
et
:

eum.

Erexerat

suam et quod ipse sit namque Fabricius cohunnam

,

solus

Deus

et

non

alius prae-

Dorothea autem leniter alloquens praedictas sorores, auferens ab iis caecitatem Ouod audiens Fabricius ambas sorores cordis et eas ad Cluistum convertit. dorso ad dorsum ligari fecit et in ignem iirojici et cremari. Et dixit Dorotheae: quousque, malefica, nos protrahis? aut sacrifica et vives, aut sentenlia capilali
plecteris,
llla

laeto

vullu respondit: quicquid vis,

,

passura

sum pro

Christo

domino
Jaetabor

et

sponso meo

in cujus horto deliciae, et rosas

cam
in

poniis colligam et

cum so ipsum infremuit praecepilque, ut pulchritudo ejus et facies ejus baculis et fustibus caederelur, et fatigarentur quod nec vestigia faciei in et ipsa apparerent , et in ut lortores
ipso in aeternum,
carcere servata in crastinuin.

Hoc audiens tyrannus

De mane vero producitur

,

illaesa

salvatore

muros ducitur, videjis eam Theophllus protoiiotarius regni qnasi illusorie rosas de viridario sponsi sui petens sibi iniltl, qnod illa proinisit. Cum autem venit ad locum decollationis, rogavit doininuin pro omnibus, qui ad lionorem sui nominis suae memoriam passionis poragerent, nt in omnibus salvarentur tribulalionibus et praeclpne
noslro curata, sententia capitali judicalur
et

dum

extra

a vei-ecundia , paupertate et a falso crimine liberarentur et in fine vitae conlritionein et remissionem Oinuium peccatorum obtlnereiit, mulleres vero parientes iioinen ejus invocantes celerem senliant in doloribus piofectum. Et ecce vox

de coelo audita est: veni, elocta mea, oinnia, quae petiisti, inipetrasti. Dorothea vero inclinata ad ictiim spiculatoris apparuit puer piirpura indntus, discalceatus, crlspo capite, iii cujus veste stellae fuenint, ferens in manu
orariiun,
id est sportulam

cum
,

tribus rosis et tot malis.

Cui Dorotliea:

ob-

secro

te,

doinine mllii

feras

eas Theoi^hilo

scribae.

Et

decollala

et

ad

Cliristum
et martir

suum spoiisum

feliciter collocala est.

Doiolhea anno doiniiii CCLXXXVII sub Dyocletiano el Maximiano iinperatoribus Romanorum. Theophiliis autem Slans in palatio praesidis et ecce puer apparuit circa eum et sustulit eum iii

Passa est auloin gloriosa virgo Idus Februarias Fabrlcio praeside

partem dicens: Iias rosas cum pomis inittit tibi soror mea Doiothea de paradiso sponsi sui. Puer vero disparuit. Tunc Theophilus prorupit in voces laudando et glorificando Christum Deum Dorolheae, qui mense Februario, diim magna frjgora terram cogebant nec aliquod virgullum frondibus Teslitur, rosas et poma,
quibus vult, mittere potens est,
ciijus

nomen

sit

tione et praedicationc fere tota terra convertitur.

benedicfum. Et illius affirinaVldens hoc tyrannus plurlbiis

912

Cap. CCXl.

De

sancto Wolfgango,

generibus tormentoniin, (jnnni Dorofheain crnciayit, iiltiinum vero in particnl.it niinimas suecidi jussit et ad manducandnm projicitur. Theoiiliilus vero sacro baiitismate mystico coriiore et sanguine Chrisli comninnicalus est, perrexit ail

que

Christum, qui glorificat sauctos suos, et glorilicalur ipse iii his, qiii patri sanctospiritui consnbstantialis et coaeternns vivit et regnat Deus in saecula saeculorum.

Amen.

CAP. CC\I. (208.)

De sancto Wolfg^ango.
Wolfgnngus natione cxnidem Alemannus, genere vero ingennus, ab ipsis Deum fontem vitae sitiens et sancti spiritus gratia illustratus, quamvis mundi amatoribns videretur contemtibilis, magna meritorum praerogativa eminere coeplt. N.iin revera necesse ost ut, ijuem mnndus odit , diligatur a Deo. Sanctos viros in hoc saeculo constat peregrinos esse et hospites nnde et reprehenditur Fetrns, quod tabernacuhim in inonle fieri cogitavit, qula sanctis in hoc mundo tabernacnhun non est, quibus palria et domns in coelo
infantiae nidimentis
,

est.

Sancti virl fundilus saecnlo renuntiantes ita Imlc mundo morinntnr, ut soli doinino vivere delectentur, qnantoque ab hujus snecnli conversatlone se subtrahunt, tanto internae mentls acie iJraesentiam Dei et angelicae societatis frequeutiam contemplantnr. Qui enim remmtiat rebns suis, sua abnegnt, qul vero

renuntiat moribus iiravis,

^Volfgnngus.

Hoc adlmplevlf beatus landabilem et castam vitam duxerat, deinde artlorlbus regulis implicari desiderans in Suevia apud coenobitas, qul In quo qu.anto solitarli vocantur, monachlcae vltae normam professus esf. rigore, qualique observantla vixerit, et vlrfutum suaruin exitus et ostensae sibl divinitatls visionis patefecit provenfns. Xam cuui beatus Wolfgangus adliuc iii palerno solo positus peregrinari pro ainore divino aflfecfaret et hujusinodl desibeatnm Chrlsti confessorem derlis sanctorum se snfFragiis jugiter commendaret Otiuanun , cui se suaqne frequentissiine coinmendabat, sibi iii somnis adstare videbat, quem jussus intendere ab eo hujnsmodi accepit verba: qula rogatus panper et a te rogavi dominum pro te, manifesto tibi nunc fiilura quaedam inops de hac provlncia egrcderis, sed in alla, in qnam pro amore Cliristi exnlabis, eplscopatum caducis rebus sntis locnplelem praedestinalione divina susscllicet abnegat.

semetipsum
canonicos

Prlmuiu inter

cepturus

erls.

Cujiis In adinlnistratione si fidelein te

exliibuerls,

expletis

XXII

annis vifain transiloriam erls e.xifurus et aelernam ingressurus. Et hoc procul diibio scire te volo , quod anlinam tuam condltori redditurus es in loco, ubi snb noinlne Chrisli a chrislianis meinoria mea veneratnr et colifur. Ouo me iu
tui de Aegypto hujus mundi spero adventurum cuin de clvibus supernis ad fe venturos consolafores habere menierls.

hora exitns

caeferis,

quos

Wolfgaiigus
inentis in

Iiac

visione percepta eo ampllus,

qiio

cerfius

Sanctus igitiir infendebat aciem

,

speculum dlvinae confeinplafionis repntans jugiler secuin qiialiter in salule aliorum sibl concessum dupllcarel l.ilentiim. Cnjus rei gralla luoiiaslerium Iino suiiin aposlulum in;ijora nemnlari chnrlsmata cuel monachum deserens plens per Aleinannlaiii devenit exul iii Noriciim, ad cujiis orlentaleiii parfem riim huiiiili coinifatu jiraelendens prnedicandi gralia rannonlae peliit coiiruiia, e qua per 1'iligriiium l'ntaviensein rpiscopuiii evocalus pl.ie, iit deciilt, huiuanil.ilis nb eo suscipifiir et foveliir officio. Apud qiiein eliain cum rogaliis essel, in,

vlliis iiiniisit

allquot diebus, Iioc

sil

iiifer

rnetera piiideutlsecuiii Iraclansmente, qunre

iienle.

proliiMliis

nb addiicendn nd

Deum Pannonionim

Q\io coiiimoialloiiis

Cap. CCXI.
l<?inpore

De

snncto Wolfgango.
nf
qiii

913
et

ulem episcopiis
,

ojitiino nsiis,

prat

.Tppriine

eriulitns

genere

nobilissimns

cl.iiidestina

et inanifesta

divini

servitii

observntione ac assidiia

sacrae scripturae indagalione salis iirobavif, liunc, cinem susceperat, peregrininn, iion esse girovagiiin , sed stabilem et verae fidei doineslicum. I-nde et quosdam
f.iiiiiliariter pro eo alloqiiilur dicens,: o (jnam felix ecclesia , qiiae Deo volente isto donabitur sacerdote. Ergo necessarinm valde videtur milii et utile, ul Jiuic famulo Dei petam regiinen Ralisbonensis eiiiscopi, quod opliine coiivenit, sJcubi abundat bona voliintas, ut eam etiam ad bona opera procedere Bonnm qnippe, quod liic vir seminare voluit in f.iciat bene coliata facultas.

de suis

duratis cordibus pagaiiorum, et saliitis obsequiiim, qnod repulit caecitas illonim, qiiandoque fortasse Iioc eodem agnim doiniiiicum excolente dabit frnctiim suiim in populum christianornm. Ad liaec qiiidam respondentes dixenint: qiiomodo
fieri

potest, ut iste pauper et ignolus ad lionorein accedat lanli episcopalus

cum jam

aliquae alti sanguiiiis personae luiiic apud imiirratorem jiraediis ft pecunla conipensantes sibi contenlareiit acquirere? Oiiibiis ille refert veiba ponderosa sed non adeo morosa divina et liiimana valde iirobantur inter se distare judicia, sed scrutator cordiiiin et renuin ab iiiitio mundi elegit contemtibilia et ignobilia, ut confuiideret fortia. Et e contrario muiidiis, qiiod sunm est, superbe ad lioram extollit ac in brevi cum confusione distoMit, uiide ope,
:

r.ie iiretinin

censeo, quod mittam ad inarcliicomitem

cnjus consilio miilla solet

facere iinperator, ut suggereret ei, ne per ambitionein aut simoniacam liaeresin qiiandoque episcopalem sinat accipere dignitalem , sed ob aeternam remiinera-

tionem, quein liumilem et modi-stum ac eruditnm iiivenerit, necnon ofliciis ecclesiasticis aptum esse prob.iverit, hunc, cujuscunque sit condllionis vel parenlelae, promoveri faciat ad culmen ecclesiae. Fer legatioiiem igiliir episcopi
ac sugsestionem consiliarii imperator siwe ac ecclesiasticae utilitatis admonitiis, iino, qiiod verius est, nutn Dei, cujus in manu est cor regis, jirinceps boniis Olto secundns aniino mutiitus Oinnes, qui pro eodem episcopatu adipisceiido laborabant, avertit et se totnm ad electioneiii venerandi viri convertit Wolfgangi, sicqiie legalos post eiim inittit, qiii, nt inissi fiierant, pergentes invenerunt eiim cum praenoininato episcopo comuiorantem , sed jam ad patria repedare cogitantem. Deatus aulem VVolfgangus ignarus erat legationls imperatoris
caeterariiiu renim per se geslanim et idcirco animum intendebat aliorsum, cuinque legali, quare venerint ei indicarent, priiniim recurrit ad secretariuin cordis se suaque domiiio cominendans iii intimis, deinde episcopo riligrimo, cnjns caritate ibi detentns erat, causam snam exponens id, quo gravabatur, temperamento levabat simplicitatis columbinae ac prudentiae serpenliuae, atque in luinc inoduin proloquitur dlcens: hoc novum, quod milil per nunlios iinperatoris douiiiii Oltonis secundi venit, caritas tiia efficit, cui iirimum bonne volunet
,

tatis

.ibsque

dubio

erit

sed meae parvilatl limorem incullt,

qiila

nescio

si

volunlas Dei sit, et quia mundiis sub specle religionis iniiltos ad vitia traliit. Ciii respondens episcopus dix.it: quod dicis te llinere, hoc meutis est providae, sed lianc iii bonain sppin eriglt Psalinisla, qiii dicit iiiitiiun sapienliae tlmor Dei, et iteniin tiinor Dei sanctis permanens in saeculum saeculi. Talia quoque
: :

pontifice jiroloquente

vir

venerandus

Wolfgangiis

per mentis

speculationem
cuin
his

dlspensationis divinae intuens

iiiiiii
,

moderamen subsequilur

dicens: ecce servns do,

fiat inihi

secunditin verbiun tuum.

Tiinc arrepto itinere

qui

missi fuerant ab imperatore, tetendit in parles occldenlales B.avariae,

cumque

perventuin esset ad regiain civitatem, clerus et populus secundnm morein ecclesiasticam unanimiter, ut iniperator petlit, sanctiiiu Wolfgangum elegenint atque Cumqiie in praesenciiin universali electlone ad curiam euin regiam mlsenint.

tiam C.iesaris esset delalus, ante pedes ejiis prostratus se dlxit indlgnum indoctuin, ignobilem, sub moiiachali professione degentein sine licentia sui abbatis nihil accipere debere. Postreino, ne locuin sanctum vilitate violaret, iinploravit, Imperator autein videns eiiin deifice reniientem, magls de probitatis ejiis dlgnitate cerliis quanivis reliictanti miiUumque gementi episcopatiim coinmendavit. Deinde ciim comitatu fideli uiullonim remissus Ratisbonaui est ingressus ibique
,

58

914
c\nn

Cap. CCXII.
caiiticis

Mirnculum de sancta Catherina.

alijiie

laetiliae

suscipilur

inore ponllficum inlhroniz.ilur, n clero

illius-

fl i)Oiiulo

sumnio

iiaslori

coniniendatur necnon a Frederico archiepiscopo

fjue suiTraganeis i)OSt aliqiios dies in sacerdoteni apostolic.uin ibideni consecralur,

febricilare coepit,

post jnulta pielatis el aequitatis opera, qnibus Deo servire studebat, ijuam corporis molestiam iili, qui nescit occasum, sedulis precibns vitae suae commejidavit excursum dicens Deiis iniscrere dignelur et
Igitur
:

inlhi

misero peccalori mortem nuuc siibeunti el cuique eam timlde ac Immiliter reverpuler oculos clausit nc velut in soinno .ndspicienti. Haec cum dixissel pausnns pridie calendns Novenibres in pace qulevit.
,

CAP. CCXII. (209.)

Miracnlnm dc

isaiicta Ccitlicriiici.

Episcnpus quidam JVIediolanensis Sabiniis nominP, vir vit.ie venerabilis, gestornm nolabiliuin, posl malrem domini virginem Catlieriiiain In praecipua devolione habebnt. llanc etiain ab insicnt referl relnis Ravenneiisls in libro

fanlia sibi

sponsam

elegerat et

ipcam omnibus
Ciiin

sacrls Tlrginibns iiraeferre sole-

bat, ntpote adjutricem ildelissliuain,

ii.-ivlgasset et

igitnr praedietns praesiil ullra inare

cum nbbale Theodoro de monte Cassino et duobus cnpellanls el quindeclm servis sepulchrum doinlni visitnsset, montein Synai adierunt et ecce dux qnldam Turcoruin feroclsslinus Iiostls chrisllnnoriiin a Soldano redlens cum mullls aiiuatis episcopo Iii pede inontis occurrit, cujus coinisicut feci famillae, sic fnciaiii dolivain ut Tidit, atrociter mox peremlt diceiis Ouod cnm diclus episcopiis el abbns vidissenl, coeiierunl diicem rogare iiilnls. dicentes liceat, quaesumus, iiobis monlein Ipsius prins ndscendere el gloriosae virginis tnmbnin visitare, deliide, qiildquid llbi placuerit, siistinebimus patienler. necesse est hnc vice, ut inea, noii vestra vohiiitas fiat. Et conQ\ii respondit fesliin praeceiilt, ut lingun, oculis, aiiribus, nnrlbus, manuum nc pediim suminilatibus uterque privarctur sicque ndlnic semivlvi in pimentis nd tumuluin veherentur, dixilque: iiunc quld vobis valel Imjus sepulchri visilalio? Kt ad)ecil: cum inembra vobis renascuntur, quod Iinpossibile esl, tiinc absqiie dubio Dei vcslrl legibus adhaerebo. Ciim ergo ad tiinibnin Tirgiiiis Tenissent, nbbns
iiiilitibus

et

continuo exsplrnvlt, episcopns vero

sicul

poliiit,

preces

fiidil.

Et ecce
.'JC

circ.i

noclls inedinm inons totiis veheinenter contremnll, tantusque terror

pnTor diicein invasit cum snis, nt inde fugere velleiit nec vnlerent. rostea vero per Iriuin hornruin spnlia Innta himinis nbundnntin ibidem resplenduit, ut non
soluin viclni,
gllnntes

sed etiam S.vrnceni

in reniolis pnrlibus constituti

horn e.-idem viin

ct

diem clnrnm crederent esse faclain, el Ipsuin nionlem Sjnn conversnm nestiinnbant. Interen virgo Cnthorinn de tumulo processit
ociilos,

solein
Irisle

aiires, nasiiin et caput sul nin.Ttoris tnnlu blniide jieriiiiilceiis priino linguam, deliide iiieinbrn oiiinin dohirosn iicriingcus prislinne restiliiit saiiitali. Cuin vlr Dei gloriosnm virgincin corpornlibus cerneret oculls, InefTnbili gaudio replebntur, sed fiilgorein pulchriludinis ejns ferre non valens nd pedes e;u3 cecldit. Quein ipsa stntlin prneclpiens elevnri (nain duo pnloherrimi juvenes Cni vlrgo: scire debes, ini jiixta eam stabanl), ipsnm de lerra elevnbanl. care, qnod nmnlor inens et sponsus meus Jesns Chrisfns liic et in fiituro le et Oinneg honornntes me parnlns est honorare et qiiia perdidisti itropter me lingnam liiain, vlx In proprio ydiomale expeditnm ecco commodnvl fibi inenin in graeco el Inlino perilissininm. rrnetoren oiniies aniinas familiae luae noveris
, ,

i-8e in sinii

Abrae.

Facta insupcr die craslinn, cuni mlssarnm solleinnln cele-

Cap, CCXIH.

De

sancto Ludovico rege Francoruin.

915

braveris, lecfo ernngelio siiigula inenibra abb.itis de oleo, quod sndnt de tiimulo ineo, periuiges, siciiue suscilabilnr et, nntequani diviMuni ofriciuni com-

jdeas, ad vigorem et

st<-ituin

pristiiuun refonuabitur.
,

dextram
vero
liiiea:

pontificis

appreliejidil

dnnsque
iiiiri

ilJi

His dictis virgo beatissiiua annuluin pretiosuiii et cliartulaiii

aureis litleris scrii)tam et dispamit et

trcs

verborum
Iiae

Sabiiie,
fecit

odoris fragrantia remansit. Cliartula liabebat et liaec iier ordinem continebat, l'rimn inter lilterae sunt me et te signa dilectionis periietuae,
liiieas

Secunda;
Terlia
:

tibi

ineritum ingens dolor,

diicein baptizabis,

faciet tibi gaiidium iiigens amor. sanus ad propria remeabis, sicque decennio expleto

laudabiliter mecuiu eris in coeiesli palalio.

Tiinc vir imineiisas gratias et laiides

quain ei exliibuerat i>raesentia Facto igitur die dux nionleiu adscendit , et ciiin episcopiim ad altare procedentem, videiiteiii loqueiilem et omiiia iiiembra integraliter Iiavirginis gloriosae.
,

Deo

reddidit pro tain iiieffabili consolalione,

bentem conspiceret,

obstui^uit veliemeuter.

Tunc

lecto

evangelio

praeseiite

duce episcopus ineinbra abbatis, qui in luedio positus erat, iingens, per ordiiiem abbas omiiibus vldentibus redivivus apparuit, sicque omnibus iiiembris
renasceutibus, aiitequam diviniim ofRciuin perficeret, pleiiissime sanatus esl, Oiio viso miraculo dux lacrymis peifuiiditur, corde coinpungitur et aiiipleclitur

fidem et
^)ui

cum

inultis

iiobilibus

perfecte

credentibus

ab

episcopo

baptizatiir.

cum

Iiaeredibus careref, saeculo renuntiavit, terram

suam

veiididit et boiiam

portionem fratribus iii luonle Syiia degentibus tradidit, Romam cnm episcopo et abbate et aliis iiuillis devotionis grafia veiiil mulfa niiii pondera secuni defereiis pauperibus tribuit. Deinde ad consiliiiin snncti Sabini famosissiiniim iiionasferium virginum, quod dicitur aula Dei, iii honorem beatae Catlieriuae
,

iii multis posscssionibus et divitiis ampliavit. rostremo in monaclialem habifum suscepit ibidemque Christo regi suaeqiie iiiafri et beatae Catherinae, qiiaindiii vixit devotissiine inllitavit. Saiictiis vero Sablnus, ciim post deceiiniiim ad extiemum venissef, dignum Deo spirifum efllavlt, sed ciim lingiia ejus iii ore ejus miniine appareret, iiiilll dublum, quiu virgo glorlosa eaiii tulit, quae suo devoto eam per decennium mufuavit. lii

luiidavit,
inoiife

quod

Cassiiio

liujiis

quoque

gloriosl

episcopi

memorlam

aniiulus et cltarta

apud IVledioianum

usque

liodie servantur.

CAP. CCXIII. (210.)

De
lafiiie,

sancto lindovico rcg^c Francornm.

Fuit eiiim severus verbl cusfos Dei, ut
ejus
gestis

quantum ad ultiinam

Ludovicus dlcitur quasi lucem donans seii lucis dalor. lnteri>refatur etiam iiomiiiis parfem cusfos, Icos eniin graece dicitiir cusfos
e.x

demonstraliir,
coiillictii

Fuit efiam pervigil custos exercitus sui in terra et innrl ac eliain In ipso

Uiide de eo in ecclesia caiitatur, Ludovicus ex iiomlne lucis dalor exprimitur et ciislos Iii certamine praesentls vitae ponitur, Beatus Ludovlcus quoudam rex Fraiicorum Illustris iiatrem habnit chrlstlacertamlnis.

nissimuin legem nomiiie Ludovlcum, Hic de Albigesio et comitatu Tolosano haereticos debellavil et haereses exstirpavit, et duin reverteretur In Franclain, inigravit ad Christum. ruer Igitur sanctae Indolis palre strenuissimo slc orbafus
inanslt.

matrls videlicet Blancae reglnae quondain regis Castelltie filiae reOuein ipsa tenerriiue dlligens sub custodia spiritualis inagistri et consillo religiosorum maxime ordinis fratnim praedicatoruin et niinorum iu moribus .41 ipse velut alfer Salomon puer et sclentia litlerarum Iradidil Imbneiidum.

sub

tiitela

916

Cap. CCXIII.

De

sancto Ludovico rege Francoruin.

suos profeclt vnlile InuCujus sanctitnti congaudens pia mnter pluries dicebat eideni : plus Tellcm, fili cnrissinie, te niorteni incurrere teinporalem, quaiii per alicxuod peccntnm mortale te tuum offendere crentoreni. Ouod verbum devotus filiiis in animo sic firmavif, qiiod divinn comitante gratin a villis abslinens nd
dabiliter in iitrisque.

ingfiiiofus et bonaiii sortitus nniniam sujier conetaneos

ciilmen virhitum jierveiiisse ab omnibus censeratur.

Deliinc divina providenlia,

ne tam nobile regnum regnli snccessione careret, uxorein duxit, de qua siisceiilam sobolem generosam vir saiiclus suinmo opere studuil educare, doccns eos super omnin tlmere Denm et ab oinni peccnto jugller nbstinere. Sertn qnoqiie de rosis seu nlios capellos eos portare sextis ferlis proliibebnt propter coronaiii spineam tnli dle Imposllnm capitl snlvntorls. Ipse vero exemplo npostoll corpus
suiim cnstlgaiis et in servltulcin redigpns castigatione iniiltipllci suo spiritiii ser\'ire cogebat, niulto teinporo clliclum ad cnrnem npplicaiis. Jejiinabnt qiioqiie

omni tempore
abstinentils
iii

sextis ferils et

maxime

iu ndventu et qundrngeslmn, In qulbiis

,

a plscibus et fructibiis nbsllnel^nt, laboribus

cretis

vigiliis,

et

discipllnls

juglter se

nflligens.

orntlonibns et nliis seOuollbet etlnm sabbalo

consiievernt

loco secretissimo

quorundnm pnuperum
siinillfer

propriis

mnnibus abluere
,

pedes
tain

et

deinde tergere nc

liiimiliter osculari,

et maniis

ciiilibet cerqiii
iii

summam

peciinlae trlbiiondo.

rluries etiaiu

CXX

pnuperibiis

ciiria

sua omnl dle reficiebanlur abunde, et vigillis solleinnibiis ac quibiisdnm cerfis diebus per anniim CC pnuperibus, aiileqiiam Ipse comederpt, manu proprin
ferculn niinlslrnvit.
Seiiiper eniin In prandio el coenn prope se tres senes pauperes recumbentes Iiabebnt, quibus de clbia sibi appositis caritative inlnistrabat, Clirlstum pauperem in siils pniiperibus venernndo, de qiionim reliqiiils comedere non IiOrrebaf. Scnrlefo etiain seii bnineto aut viridi vel alia vesfe

poinposa nti nolebat iiec pellibiis variis aut niinlum snmluosis, inaxime poslqiiain de partibus traiisinnrinls rediit primn vice. Dllatationem vero fidei nrdenti desiderio cuplebat, nnde lamquam verus amalor fidei et zelafor tres fratres suos commilitones ac majores regni barones et inillles seciim ducens cuin exorcifu niaxiino ajipHcuIt in Aegyplum , ubi multa in se et siiis mala perpessus delilnc nb Iiostlbiis captus el carcrri manclpalus modlco tandem pretio, qiiod mlrablle est, redeiiitus fuit et liberalus. Eductus ilnque de carcere per qiiinque annos iii Syria remansit miiltos Snrncenos ad fidem convertens ac capfivos cliristlnnos rediinens, quonim corpora plerumque propriis mnnibus sepeliebaf. Ubi qunnfa pro fide Cliristi iii hno peregrinntione ac eliam in alin, qunm secniido transrretnvil, sustiniiit, nisi qui afluit aiit niajora volumina iii-

Oune quia in Iiistorlali circa fiiieiii ubi non de nudltis relnfu, sed suo teiiipore gpslis fidem fncit, brevilnfis giatin dlmitliintur. roslmodum vero niidila morte reginae inatrls siiae bnioniim siionim coiisilio rcilire iii Francinm ncijuipvil, el
sppxlt, iienio sufficleiiter ineiile perppiidit.
satls

diifuse narrat Vliicpntlus,

dum

esset in mari, nnvis Ipsiiin defereiis bina impulslone

est collisa,

qiiod a naulis et allis perllurn crederelur.

clerici

ad rupem tam fortiler Tanta igilur concussione

coraiii

perterrlti sacerdotes,

et

alii

sanclum regem iiivenerunt ornntein

,

sacro corpore Jesii Cbrlsti et fuit ebruin oninium firinn fides

et
Iii

quod

ejus meritis

precibus eos omnijiolens Deiis a morlis perlculo Ilbornssef. Reversiis itaque Fraucinm ciim Iiioirabili gaiidlo nb oinnibiis esl receptus nc exlunc de virliile
proficlens nd omniiiiodnm

in virliilem

vltae perfeclioiiein pervenll.

Tunc

enini

coepit fiiiidarp Iiosjiilales

domos

jiniippniin, r(>ligiosorum

nedificnre inoiinslprln,

claustrn di)rmllorin, eccleslas, loca et nlln npdilicin Opjiorliinn.

fillnbiis

Caecis, bpgiiinls

DpI fere In oiiiiil clvilalo rpgiil cuin cerlls pli'iiiosiiiis' de locis el iKimibus sibi comjiPlenlibiis pro^idil. Tlura eliam )ii0ii;i$lerla divprsonim ordlnuiii nb ipso fiiiid.ifa ex tofo magnis donavit rpdillbiis, iiiler qune abbali.im regalis iiionlis Cisterciensis ordinis magnirice fundavil et doln>it. Iii qii.i semel, qiiod
iiiirnbile est diclii,
riliiiiii

ciiidani

inonaclio Jejiroso

iii

qiiodnni praiidio Jlexis

^jeiiibii.s

el
in

adpranl

poliim in os ejiis iiiimittcndo Iiiimililpr iiiliilslravil, abbale lacrymas proniiiij)eiilil>iis , prai; liorrore vix videre vnleiilibiis.
rpliiiuins
et

el

qiii

rrae-

clpun ell.im devolione sniiclns vpiiprnbaliir

Dei

ciilliim

pf Iioiiurein

Cap. CCXIII.

De

sancto Liulovico rege Francorum.

917

sanclonnn jugiter niiginentabat. F;irisiis siquidem in regali pal.-itio capellain speciosissiinaiii coiistruxit, in qua sacrosanctam coronam doinini et maximam partem sanctae crucis ferruinque lanceae, quod latus aperuit salvatoris, cuiii
quas a Constanlinopolitano iiiipeOpprobiia vero ftdei christianae audire non poterat, sed zelando zelum Dei graviter puiiiebat. Unde quendam civein Parisieiisem qiii turpiler jurando Cliristiim blaspliemaverat iii peccati poenam et alioruin terrorem ferro caiidenti in labiis siiis cauterisari praeoepit dicens: vellem quoad vixero, in labiis meis talein indecentiain siistinere, duiiimodo Iioc jjessimiim jiiralioiiis vitiuin de regiio iioslrO penitus tolleretur. Similiter Saracenis j)elentibus iii pactione de solvenda pecuuia pro se et siiis addere, quod fidem Cliristi negaret, si pactnm non teneret , facere conslanter denegavit et persuadeiitibus , qui aderanl, quod lioc sine peccato facere possit, respondit: tantum Iiorreo verbum de neganda fide etiam siib conditione audire, iiuod non possein illud exprimere sono vocis. Ibidem etiain qiiendam iiobilem Saracenum, qui recenter Soldanum occideraf, facere mililem recusavit, dicens, qiiod nec pro morte nec pro vita iiifidelem queinquain iiisigiiirct balllieo inilitari. In tanta etiain veneralioiie babebat signaculiim crucis, qiiod desiiper calcare nolebat et a pluribus religiosis exegit, ut in clauslris eorum, in tiimbis cruces non insculperentur et iiisculptae penitus radereiitur. Iii regiiuine vero ila jmdenter se gerebat, quod absqiie personarum acceptione jiisliliam reddebat imiciiique. Timens vero, ne causae pauperum vix ingredereiiliir ad judices, bis in liebdomada audienduin conquireiites, loco patenti se ponebat et eos celeriter, quantuin poterat, expediri faciebat. Et quando negotium fidei per praclatos seu inquisitores deferebatur nd euin, omnibus aliis postposilis faciebat qiiam citius expediri. Duella vero tamqiiain a jure proliibita cujiisquam inslanlia non admittebat, sed per aliam viain juri consonam etiam magiiatum maleficia puniebat. Statuit iiisuper ad aboleiidum usiiras ut obligatos Judaeis aut ahis publicis iisurariis nullus jiidex coiiipelleret ad solvendiim. Et quia pacem opeTandem post ratiir justitia, dedit sibi Deus paiem et regno tranquillitatem. miiltorum annoruin spatia audiens desolationem teriae sanctae et mala cliristianae gentis ferre non valens cum filiis suis ac regni comitibns et magnalibus
aliis reliquiis

pluribus

dignissiine collocavit,

ratore receperal

cum

iminensis laboribus et expensis.

secundo transfretare disposuit. In qna transfretatione diem suum iiltimum appropinquantem videns filios siios admonebat, ut pro ecclesia Dei et defensione terrae sanctae,
iiti

ipse faciebat,
et

omiii virlute insisterent.

Ciirrenle igitur

navigio

versus Tiinicium

exercilu

suo

libere capiente

portum in
ceperunt.

Afrlca,

Cartliagliiis

castrum

et

adjacentem regionem
,

vi
ibi

nrmorum

Delnde
llllc

inter Cartliaglnem et Tunlcliim fixei-aiit teiitoria

nliquaindiii iiioratiiri.

ergo beatiis Liidoviciis post tot laudabilia virtutuin opera, post lot laboriosos qui agones, quos pro fide Cliristi indefesso aniiiio loIeraAerat, dispoiieule Deo
,

labores suos voluit feliclter consuiiiinare et laborum suoruin fructum retribiiere, lecto decubuit febre conflnua fatigalus. Invalescenle igltur morbo, saua mente, integro afTectii ntque audltu orans ac sanctos invocans devole suscepit omiiia
ecclesiastica sacrainenta,

Demum
Anno

ad exlremaiu horam veniens

et siiper stratuin
,

cinereiim recubans verba proferens ultlina j^arte:

mendo

spirituin meuin.
,

doinini

manus ]MCCLXX hora IX

in

tuas

domiiie, com-

Cliristum

corpus vero

illius

delalum
,

fuit

migravlt ad ad sepiilclirum patruin suorum apiid

feliclter

ubi et etiam alibl in dlversis muiidi partibiis quaedam mulier Sagieiisis dyoecesis visum, quem prius perdlderat, recuperavit omnino nierifis et precibus Ouidam juvenis de Burgundla surdus et mutus a nallvitale cum aliis pii regis. veiiiens ad sepiilchrum ejiis, prout vldebat alios facere, nulibus exteriorlbus sancti sullragliim iiiiplorabat. Et cum Ibi aliquaindlu permauslsset, apertao sunt
in Francla

sanclum Dionysium
crebrls coruscat

miraculis.

In die sejjulliirae ejus

solutum vinculum llnguae ejiis, et qiii luuiquam Galllcum audierat, Gallicum loquebatur. Et cum aiidlvlt prlmo campaiias inilsari, inaximo Aiino, qno lerrore perterrilns jnitabat, lotam ecclesiam super se rulluram. bealus Ludovicus fuit ascriptus sanclorum catalogo, iii diversis partibiis ad Inaiires ejus et

piire

918
lirope

Cap. CCXIV.

Legenda

sancti

Thoinae dc Aqulno.

vocationeiii ipsiiis inulta contigeruiit iniracula.

Ebroicis naimiue i^iieruni (juen<.laiu

quodilain inolendinuni subinersuni i^arenles luuitis sauctoruin sullVa^iis coiiimeiKlaverunt. Veruni oiuiiipoteiiti Deo niisericorJiler disponente mirificare
sanctiiin suuiii

Oiio staliin

vox intonuil ut puer iiraedictus beato Ludovico devoverelur. ad ecclesiam fratriim iiraedicatorHin niiiier in houorein beali Ludo,

vici fiiiidalaiii ciiin solitis oblationibns delato conlestiin vtvus apparuit.

CAP. CCXIY.
liCg^encla sancti
Thoinas
consuininalus.
Aijiiinas
iutpiprelaliir abyssus
l"uit

(211.)

Xliomac dc Aqnino.
vel
gpuiiiiiis

vel

divisiis

vel

sigiialiis

sive

siquidem

liic

sanctus doclor Tlioinas velut abyssus profun-

dissiina, scieiitia enlin et sapientia profundissinius exstilit,

ex.

idpoque iion iininerilo

noinine patriae dictus est, (luoniam doctrinae coelestis aijiias naclus Tropter (jiiod illiid Kcclesiast. XV scrijjtuin de eo dici est abundanlissiinas. potest atjiia sapieiiliae saliitaris potavil illam Deiis et Ajiocal. XXII: osteiidit
: ;

tamijuam crislallum procedens de XX: aijuis inundanae vanilalis el projiriae nalivisede Dei et agni et tatis eductus per religiosam vitam restitutus est matri ecclesiae, Moysi figiira. Fuit etiam geiuinus devotiouis decorae et intelligenliae clarilate. Insujier diviangeliis

ilumen

aqiiae

vivae Proverb.

sj)Iendidiiin

siis fuit

a imindanis cujiiditatibus et jjoiniiis religioiiis vilain sacerriniam ducens,

Ouajirojiter

Deniijiie fuit signatiis ant consniiiinatus oinniiiin virlutnin sj)lendore.

beiie nuncuj)alus est Tliomas,

cjiiod

jiotest

interj)retari

(juasi

Tliau ineiiin, id
id est jier-

est signuin nienin vel consuinniallo iiiea.

perfiidit gratiae doiiis,
iit

Dens
et

eniin tanlis euin illustravit atijue

atijiie

verum Dei

siguuni

consiiiiiinatio,
(jiiidaiii

fecta

Dei ojieratio
ex.

esset.

Cujiis hystoriain

vitam

ej)iscoj)us

Lodoiiii-

iiensis conscrijisil.

Festivitas aiitein ejus celebratur iionis Martii,

ijuo

die

hoc iniiudo ad j^erjieluam gloriaiii. 1. Sanctus Tlioinas de A(jiiino ordinis j)raedicatoriiin doctor egregius nobilibiis orlus i^rogeiiitoribus LandoHo j)atre de doiiio ac illustri j)rosaj)ia coiuiliim Aijuiiioriim conliiiibus Cainjianiae et regiii Siciliae, inatre Theodora de Neaj)oIilaiia Oui per sanctum eiciiiitaiu lioiiiiiu iioinine inatri 6lirj)e exeiiiite duxil originein.
gravit

snae

fuit

j)raeiiuulialus

ex

iioniiiie

nascitiirus inagnus
ciiiii

in

orbe,

natiiS(jiie

fiiit

anno doiniui

MCCXXV.

Ilic existeiis iufaiitiiliis

n ciinis pro balneo solve-

retiir, niitu diviiio (Jiartulam (iiiandaiii liuiiii

continebaliir, bracliiiiin iiemiiie

poliiit.

jiivaiili?

jacentem, in (jua salulatio niigelica exlendeus accej)il, cui vix inaler erij)ere
inissiis

Hic j)uer

(jiiiiKiiie

annorum

existeiis

fuit

jiareutibus ad

iiio-

iiasteriiim iiiontis Cassini eriidiendus

in j)rimis

litleraruin

elenieiitis et iiioribns

aiinorum esset, inissus esl Neajioliiii ad sliidium oinnes nrtes didicil iii spjitein nnnoruin sjintio et iiraecellens omues iiigenio et labore cuiiclis eral ndinirabilis. Cum autein esset XIV nunoriim virgo electns n doinino intrnvil Ilic etiam eodein auiio, (juo ordiiiein sacratissimuiu fralrum jiraedicatoriiin.
inibiiendis.
niileiii sej)teiii

Cmn

artiuui liberaliuin.

Oui tantn

celerilate nnturalis ingenii

inlravit ordiueiii,

cum

j)er fratres ordiiiis

jiraedicli fuisset I\omniii perductiis el

iit

de Roinn per Tiisciam Tarisios ducerelur,

ra|itiis et cajitus fiiit in ilinere jier

n suis (dongaretiir iiarentibiis,

saiicti

geriuanos siios carnales et vi nblatiis IralriJohaiinis,

iii

bus

et inissiis

ad niatrem siiam
iii

in castro iiiontis
(jiiasi

iibi

detentiis
(ju<>m

et cusloditus et clnusus

cnrcere stetit

bieiinio

liabilu

ordiiiis,

nssiiiiituin iiiiiKjuam deseriiit iiec

nd desercndiim

aliijiiatenus Jlecti jiotuit.

De-

Jitus

vero ibidem oralioni el

coiileiiijilatioui

ac stndio scrijitiirarum laiiujunm

Cap. CCXIV.

Legenda

sancti

Thomae de Aquino.

919

in scliola sninini inagistri jiliiriiniim profpcit et veliementis libidinis snggestricem a carcere cnin stijiite ignito fiigavit.

consecutiis est,

iit

niilliiin

stiiniiliiin

Uiide ex liac victoria tale doniiin a I)eo volnptatis venereae pcslea senserit. Tostordiiiis

<iuain antein redditus est ordiiii, inissus esf Coloni.iin, ubl docebat idiilosopliiain
el Uieologiain doclor Albertus inagnus ejiisdem

jirofessor, a

quo

plnri-

innin eruditiis est spatio annoruin XI. Cnin vero attigisset XXVII. anniim netaParisios iiiissus gradniii baccalaureatus in tlieologia suscepit, Oui tis suae ,

cuni laudabiliter legisset scnleiitias et oiniiibiis esset venerabilis propter adinirabiles quaeslionnm solntiones
,

assuintiis

est

in

inagisteriiim sacrae tlieologiae

anno suae

aetatis

XXX. Oui

vivens diimtaxat poslea

;

XX

annos, maxiinos et

Iiulclierriinos libros coinposuil

qui libri fere coinplent centenarinin nunieriiin.

iit

Habuit autem tantaiu a Deo Dei apparentibus ei bealis Fetro

aindre et ita rapiebatiir in

gralinin,
et

diibia

aliis

occiilla

Vnulo cognosceret.
iii

per revelationem Incendebatur eniin Dei

ut
etiaiit

coiiteniplatione inysteriornm divinoruin,

comedendo
taret

circa illa cogitaret et

exsistens

iiiensa

sancti Liidovici regis pii-

se

esse in sludio et cella sua.

Specialiler etiam adjutorio divino fretns

de sacramento corjioris Cliristi omnibus magistris Tarisiensibns ignotam declaravit. Hic doclor egregins in ecstasi et alienatione Tiriuin sensitivarum meule frequenter ajipariiit iii Deum elevatns, corjiore etinm
juaesllonem difricillimnm
visus est in oralione exsistens iiiio cubilo et aliiiiiando duobiis a terra siirsuia Oiiotiens autein vir sanctus dlspulare, legere, scribere alitjnid vellet, Jevari. imiis ad oralionem acccdens inveniebnt sic in jjromtu, qiiod qnaeiebat, ac si

Neajiolltannm

insuper taiitus ninor verae sajnenliae, iil arcliiej>iscoj)atuin jiromovere doininus Clenieiis qunrtus pajin, recusaverit et homilias Clirysostomi Siijier Mattliaeuiii jiraeelegerit civitati civilas Iiaec, si esset inea, jirojjter i'arisiens', et rntionein reddens dixit frntrlbns
in libro legerel.
,

Fiiit

ad quem eum volebnt

cur.fln

reglmiuis milii erijieret

contemplationem

divinorum

et

consolatioiieiii

qnain scrij)lnra sniicta donat. Tandeiii vero isle doclor egregius llorens scienlia et doclrina einiuens vocntus j)er Gregorium decimum j)aj)am ad generale concilium quod celebralum fiilt Liigduni calendls Mnji anno doinini MCCLXXIV, obiit iii itinere in inonasterio Fossae Novae Cisterciensis ordinis Terracinensis dyoecesls nonis Martii netntis suae nnno L inclioante. lu obitii antem ejus non defuerunl slgna miranda, quae sancli doctoris iiidicarent exitiiin ex lioc innndo ol aeternae siiao felicitntis demonstrnrent inltiuin. Nam slelln quaedam ad moduin cometae trlbns diebns ante docloris obilnm snj)er idein monasterinm visa fuit etiam in die, qiiae snncto doctore migrante disDominiis eliain Alberlus magniis Coloniae in inensa exsistens coejiit pariiit. subito lacrymari dlxllque assistentibus frnter Thomas de Aquino, filius meus
niiiini iinjiediret,
,
!

Iiice hodie inigravit. Siii^j^rlor etiain Fossae Novae j)allens in ociilis fere oinnimodam caecllatem einisso voto addiictus ad sepulclirum sancti Thomae et orans Deiiin nierllls siii saiicli visus beneficiuin recepit et clnmavit corain toto couventn benedicliis Deus qiii meEt longo tempore j)Ost vlvens Umritis sancli Tlioinae clare me videre feclt.

in Christo, qui fult luinen ecclesiae,

ex hac

bralicensis

ecclesiae faci.us est ej)iscoj>us. Mnnifestnm quoque miraculum iii dnabns translationibus sacri corjiorls beati Thoinae aj)j)aruit. Ex eo eniin prodiit odor snavissiiniis et fragrantlssimus , qiiod signuin fuit scienflae siine diffnndendae per totuin orbem, et ijisnin, dum viveret, redolnisse oinnlbus virinortalis eo vivenle exivit.

tntibus.

Nullns eniin stimuliis suj)erbiae nec aliquis foetor cnjuscunque jieccati Ouarto declino efinm nnno ab ejiis felici obitu, cuin
est corj)us inte-

pretiosus ihesaiirus sacri corj)oris jiatefnctiis esset, inventnm

grnin

membris et jiannls sni habitus solaque nnsi suinniitns j^aululnm deininula visa est. Odor quoque tantus einanavit, ut oniiies monachi inde excitnti snns cellas exirent ad videndnm tantuin miraciilnm. Ejnsdem sacri corj^orls maniiin dextram domina Theodora coinltlssa j^etlvlt nb nbbate inonaslerii Fossae Novae, qnam non j^otuit avellere leviter a coij)ore, quamvis jain annls XIV jacuisset in terra, sed coiiij)uIsns eam ferro delruncavit, qnne mirandum odorein eam Teiiernntibus cfTundebat, Unde cum quidnm vir inagnne famae anno ab obitu

920

Cap.

CCXIV.

Legenda

snncti

Tliomno

cle

Aquino,
qiindaiii

sanrti Tlioinne

XLII qnaprpret prptiosas

,

rpliejiiins

nd repoiipndiiin in
Pt
sibi

onpplln snnctae crucis

rniielln

qnnm

npdificnri fecernt

npud Snlernuin,

et venisset iu

cnstri

snncli

Sevprini

Snlernilnnne stalim

dyoecpsis

ostensa fuissel

iiinnus praedicla

pnmqiie dpspexisset,
,

aegrotare coepit videbaturque sibi

iiniiis

tiemore inagno tolius corporis qnod hnberet caput grossum ad inodum

et

cistne et iiiinis ponderosiim.

In se nulein reversiis

poenitens acerriine
illo el iiilla-

de irreverenlin fncta, cum reveronler illam adorasset, n tremore

tione corporis libpratus est.
Ouaiii

cum

deosculnlus esspt, odorem

maximum

ex ea jirogrpdi sensit, qualein pt qiinnlum niinqunm se ineininerat pprcepisse. Odor autem ille ex traclu sncrne innnus sibi et ejiis caputio, quod in collo gerebat, multo temi>ore sic ndliaosit, qiiod ipse et capulium redolebanl iliis, Ouod pluribiis interrognntibus, quid seciim ferret iiiler quos conversabautiir. odoriferum, compellebntur iiiirnculi seriem snepe recitare, et extunc, iit asseruiit, tanlam devotionem nd sanclum Tliomam et confidentinm accepit, quod, quotiens aliqua tentnlio sibi adveiiiret vel periciilum immiiieret, recoininendnns se meritis snncli Thoinae et invocans iiomen ejus se seiisil nb iinpiignalione et periculo slntim liberatum. Advertendum aulem est, quod odor ille prodleiis a iiiembris beati virl inlraculosus esl, quia non senlitur, quollens adoranlur iiiembrn, iiec ab omiilbus, qiii ipsa adoiaiit, sed qiinndo placet el personnriim devolio promeretur. Ex quo maiiiresluin est, quod non slt odor huinano ingeiilo procuratus, qiii dlvina existit virlute concessus, nec nllius rei iialuralis odor slmnis illl reperitur. Ut aiitem ampllus glorllicetiir Deus in sanclo suo, quein inirlficavil, pnucn de inullis mlrnciills ad nugmenlum devotionis fidelliim 2. Ouidnm arle chirurglcus, sed per decennliim iiilirhic subduntur. initnte podngricus nec vnlpns por se ainbulnre se Deo et benlo Thoinae dpvovll, juxta ejus tuinulum incumbens orallone facta sniiiis prosilill Inudans Dpiim et 3. Aller quidnin propler liorribilem fnnlnsmnlis visionem snnclum ejus. oniiii virlule deslitutus et morliio similis vidpbntiir, adeo nt igne inembris ejiis admolo nullatenus sentirot. Oui porlntus nd tumiilum snnctl Thomae post 4. Mnller qiinedam, moruhniii llber et snnus omnino n sepulchro surrexit.

cum

filiuin

siium duoruiu mensiuni in cnnis decubanlem perlclltnrl formldarel,

,

pro eo praesertlm
decies exclainare,

quod per menses qiiatuor ex surditate adeo gravata esset vaglentem etlain puerum vix audivit. Viri sui inductione,
illa

qui inoestus una

cum

communis

filii

periculo condoleljat,

prnedlcto viro

Dei, ut

eam ab

eadein infirmitale eriperet, obnixiiis devovlt emissoque vofo

ciim nocte secuta dormilsset, iii crnsllno se liberalnin sancli inerllls roperlt , ut squinnullne hnbens Iiilirmilnle 5. ruolla gulliiris siii f.iiices optabnt.

respirnre, diim devole se bento viro n inntre persuasa coinmendaret diiclaqiie fuisset iii crnslinum ad prapdictum monasteriuiu Fossae Novae siippositls gutliiri suo sanclls panein comedit iierfecteque snnata relii]iiiis confesfim inelioratain se sensit, 0. Ouidam conversus Fossae Novae adeo grnvem in brnchlo rediit. dexfro et spatulo dolorem paliebatiir, ut illud deferret suspensum ad collum

constricfas in taiitum, ut neqiie siimere quidqiiam posset iieqiie

ot penitus ci iniillle ntqiio dolore

auxlllo

rpmedlum

invpiiipiis

vehemenler afHIctum. Oiil neque medicoriiiii imo ampllore dohne grnvaliis, diiin dicfo sniicto
,

pro
rein

siia sniictilnle

se humililer coiniiieiidassol
7.

n somiio surgens so penitiis Ilbe-

rnliim cognovil.
in

Infnns (iiiidnm qiinluor annoriim tiimorem et riibo-

costls
siia

et

crure usque ad
Cuinqiie

pedem pnlicbalur ndeo

per inensem in tnnlo
est

alllictivuin,

ul iiec a

matre
se

vel alio langi sine Inesloiie et clamore aliquntenns iiotnlssef, iieque

pofernt,
iiiier

movere

dolore ct

anxietate

fiiisset,

et a medicis spes curntlonis sine incisione pueriili iioii inveniretur,

de-

ficienle nnlurn nrlisque snfrrngio

siiiiiri

non inveulo recursum

nd

Deum

et

snnctum

Thomnm. Mater
,

enlin

infnntnli benfo

Thomne

ipsiim dpvolissime

com-

jncndnvif
qiil

ut a dicfn inllrmitnfe nbsijiie incisioiie suis inerllis

puerum

liberarel,

et posiliis siiper lumuliim post aliqunm morulam qiiae de lioc viro rropler liapc el alia Ipslimonin inulln )uslo inortnlibus cr^dibilin jier Deuin fnctn sunt iiimis, donilnus Juhanues XXII

delaliis

nd inonnslerlum

saniis inde surrexit.

Cap.

CCXV.
iiic.iinHti

De

sancto Marcello Parisiensi episcopo.

anno septiino

921

jiapa npiiJ Aveiiionem iiontificntus sui

XV

caleiul.

Augusti, anno

verbi

MCCGXXIII
illniii

a felict yero transitu Inijns viri beati ex hoc inundo,

confessoruiii

anno L decurrente

snncloriiin

catalogo

ndjuiixit

ad Inudem
viven-

et gloriidii doiiiini nostri Jesu Cliristi, qui

hunc snnctuiu

adliiic in terris

ad coelos trnnslntuin inullis fecit coriiscare inirnciilis, ut fideles ipsnin invenireut apud Deuiu benignissiinum liatroiiiini et ejus vestigid Liaitantes
et

tem

jain

regna coelestia consetjui possent.

CAP. CCXV. (212.)

He
huiiiilis
,

sancto Marccllo Pariisienj^l

epijscopo*
civis

Beatissiinns Mnrcelliis antlstes natus rnrisil, sed

paradisi,

iii

terri

ereclns in coelis, mediocris pnrentibuS', sed inerltis

celsus, cni lioc

fuit

nobilitalis luinen insigne, Cliristo sine culpa servire. Non de generis intumescens sujierbia, sed habens de inerilis oriiamentn nec siiinens de parentelae laude jactnntinni sed grntinm possideiis in virluluin exemplis, iutra so
,
,

suos thesnuros reliiiens,

Deuiii
iii

inuiido

corde coinplectens.
,

Sed cuin Chrislo

iii

pnuper
iit

iste regnnvit,
liiinine,

qiii

huinililntis conversntione

in carilntis ubertnte,

castitnlis

in lejiiniortiiii

piugtiedine

ila

se totuiii trnilidit discipliuae,

nb ipsa iufnntia ninturus ndscenderet et positiis iii corpore tju.isi iiiliil de Hic ilafjue bentissima institiitioue succiiictiis et venerniidis Operibiis paene prius sacerdos exslitit tjuam clericiis, jaiiidudum digniis, tjui siisciperet dignitalein, antea i)raeiiaratus ad id, cjiiod ernt sine inora fiitiiriis. Cnlcnrne porlarel.
cntn iniindi poinjia vel criiiiinibus
lector effeclus est ac se
,

cum

divinis ariiiis

iiiitintus

accingeretur ad

spein, felicem paliiiam de hosle publico rejatiirus iu mililin Christi exercitnndo

ipsum teinplo

Christi

pro prlmiliis offerens velut a bellis

elTectus est.
(Itii

sacrificium liostin victae caruis

et piirae ineiilis

clnrior

merndhiic

cede

quam

noinine et inerilo innjor quain grndu sine oireiidiculo siuiin gerens

in
inilile

officiiim,

coejiit

crescere,
mirnciilis

tjiiod

ncrejiit
et

rege,

Deinde

tliiin

clericnli tyrocinio celnretur,

jiroditiii

signis coelestibus illuslrnliir.

tjiii

Uiide qiiadam vice ad officiimin accessit fnbricnlem,

cogitur
,

despeclus nb

nrlifice

ut extracta

de

ardeiili

cniiiino

ferri

mnssn candens manu sua ferruni

accensum

qunnti ponderis esset, enarraret. Tunc vir beatissiinus iion ignarus tolum de Christo praesumere, et ijiiantne virtutis causa sit, iu rebus non tiirpibus obedire, inox supposita inaiiu ferrum altius elevavit dicens: de
attolleret et,

cnlore cnlel

sed novem ;)Oiidera habet.

Ouod postea tnntum ad stnteram

,

in-

ventum

est

quantum

ejus

vox

librare prnedixerat.

Itaque ciim subdiacoiinli

ininislerio fiiiigeretur in die ej)iplinniaruin

haiiriens ntjuniii de lluvio Setjunnne,

duin benlo rrudeiitio mnnibiis nbliiendis ncjuam olTprret, inutalis elementis vini sapor inventus est. Oiio viso obsiupesctns iioiitifex jussit ex ijiso iirceolo in calicem sacruin defundi. Unde universus jiopiilus missa celebrnta et cominunioiiem accepit et ijisuin vns, ciiin nd plebis multitutlinem snfFecisset, nc si noii

tactum

et integruin sic plenum remnnsit. Cujiis vini inystico beneficio jioslea mulli snnati suut. Ciim vir sanclissimus cjiiadain vice ex sui officii servitute nquam nianibus jiraefalo episcopo venerabili porrexisset, inox inde balsama

coejierunt fragrare, et

dum uuda

curreret, visa sunt chrismata resjiirnre,

ut

paene j^ontifex crederet, se mnnus inngis ungere cjuaiii Invare, et alleras aqiins Ouo viso sacerdos veiiernbilis obsluqunereret, lU priores ungns nblueret.

58*

922

Cap, CCXVI.

De

sancta Genovefa.

ppsopns Deo gralias de concepto iminere retnlit et beato Marcello reverenlinm Je religione servavit, duni euin nou taleni q\ii serviret sed jiotius, cui servised oiiinione vilis, niacuretur, agnovit. Matrona quaedaui prosapia nobilis lans crimine, quod fulgebat ex genere, postquain dies fugitivae vitae rapla luce concluslt, ad tuniuluiu iioiupa coniitante sed uon profutura processit. Ouo
, , ,

condita

liorresco

referens

lioc

contigisse

jjost

funera

quia dujilex naseilur

Ergo ad suiaeuduiu ejus cadaver coepit serpeus ini~ inanissinius Irequenlare, et ut dicain clarius, inulieri, cujus menibra bestia devorabat, ipse draco factus sejmllura, quo viso jierterrifi liomines de siiis sedibus inigravenuit. Beatus igitur Marcellns intelhgens, se de cruento Iiosle triumphum acquirere, collecta plebe de clvitate progreditur et relictls civibus in prospectn populi soliis Cliristo duce ad locuiu pugnaturus accessit. Et cum coluber de silva redlret ad tumulum, obviantes sibi invicem, dante oratiouein beato MarTunc praeille capile siipplici coepit veniam blandienle cauda precari. cello cedente pontifice bestiam fere tribiis milliaribus Omnes prosecuti sunt, reddenles domino gratias et solventes exsequias inimico. Deinde increpans eum beatiis Mox Marcellus dlxit: ab I>ac die aut deserta tene aut in mare te demerge. dimissa bestia iiulla ejus ulterius indlcia sunt inventa. Ecce propugnaculiiin patriae in iino consistere sacerdote, qui fraglli baculo fortius lioslem edoinuit, quam si b.ilistae transfixissent, Sic igitur sanctorum virorum ex factis meril.i conferantur, miretur Marcellum Gallla, dm Roina Silvestrum, nisi hoc distet
laiuentatio de defuucta.
,

in

opere,

consummatione praocipuus, beatitudine gloriosiis, reinuneratione ditalus, ciiin perpetuo domlno regnaturus, vincens iiiundi contagium, inuudiis migravlt ad Cliristiim dle caleiidarum Noveinbrlum regnanle domino nostro Jesu Christo, cui est lionor et
saiictus Marcellus

quod draconcm slglllavit ille, iste semper intentiis, conversalioue

jactavit.

Ilis

itaqiie

operibiis

clarus

gloria

virtns et potestas.

CAP. CCXVI. (213.)

De sancta dcnovofa.
(ienovefa
lla .id

dlciliir a

inonsnrain

seii ])lenitiidlneiii.

genos, et efa qiiod est inensura, quasl liabeiis naliirnIpsa euiin ex boiiis natiirallbiis, qiiae lia,

biiit, facililer

Dei gralla ccinllaiite siipernaluralla est assecuta. Vel dlciliir .n genos, quod est barba seii virillfas, ct ela elTusio seu pleniludo, quasi efTiisa el plcna operatiouibns vlrlllbus ct fortibus. Ipsa eiiim ut ex ejiis geslls colliglliir et de ea in ecclesia caiiitiir, ipsis ctiam viris nliquatemis iinitanda atqne
, ,

Genovefa honestis parenlibus, palre Severo nominc, inalre apud IVaiuelodorum oppldinn liaiid longe a rarlsiensi iirbe exstlllt progeuita. Diim autem sanclns Gerinaiius Anllssiodorensls cpiscopus qiiadaiti dle apud basilicain iu ipso oppido sllain orandl gratla se confullsset, occurrente ejiisdem loci populi multiliulliie sliiiul Genovefa .iiruit. Oiiam Intnilns iii Spirilii sanctns Gerinaniis magnanlinem Genovefain ad se dediici praecipieiis, circnniGeroiilia orta
Staiiti

aequlparanda est. Beata virgo

popiilo

clccl.im a

Deo sponsain

praedlxll in ejiisiiue nallvltale angelos

prdgeiiltores
i^raedlcavll
iiiiillos-

cecinisse deiiuiiliavlt ac felice^ lant.ie

ijiie

sobolis

ejiis eNciiiplis a vlta sua iiiala converleudos arHrmavIt. Oiiae duin ab eo acccrsilnr et de vlrglnilale coelesli sponso coiiservaiidn ndiiioueliir, id se volis
oiiiiiibiis

sempcr

desid(.'rasse respoiidil.
et

Ciiiille:

coiifide,

lilia,

virilller
ilalill

a^e

et,

ciiiod

corde credls

Oro prulileiis,

operibiis

coniprobare sSiide,

eiiliii

Cap. CCXVI,
doininiis forlitiidiiiem el

De

sancta Genovefa.
tiio.

923
Genovefnin
qiiid

virtutem decori
dixit ei:

Ciiinqiie seixuenti die

filia

ileniiu sibi i^raesentari fecisset,

ave

GenOvefa

i"Pminisceris,
illa:

liesterna die de corporis tui inlegiilate milii sis pollicitaT

iiater.

Ciii

reminiscor,

nummuiii nereiim Dei nutu allatum Iiabeiitem signum crucis ad eaiii: liunc trnnsfoialum pio memoria mel ad colliiiii suspensum semper liabeto nulliiisque melalli aut margariturum ornamento collum digilosqiie tiios ornari patiaris. t valedicens cajmtque ejus deosciilaus abiit. Ciim inater ejus die solleinni ad ecclesiam jiergeret et Geiiovefam reclamanteiii domi reniauere praeciperet , confestim, ut sibi iiiater alapam in faciein dedit, Iiimen amisit sicque fere jier biennium divinam iraui perpessa precibus filiae taiidem pristiiiae sanitati est reslituta. Alia vice diim Genovefa cum diiabus sacratis virginibus aetate proveclioribus loco novissimO iiicederet, obviante Carnoteiisi eiiiscopo i)Julito statini iiicedeiidi eversus est Ordo, nam: illa, quae sequitur, ait episcopus, antepoualur quoniam ijisa coeliliis jam est sanctificationem adejita. rarentibiis ejus sublatis de medio ciiin iu Parisium urbem transille

Tunc

a lerra

colligeiis iiuiuit

iit videbatur, infirmilate deteiita est , tit corpus ejiis , artubus ac dissolulis compagibiis triduo exanime crederetiir. Ouae ciim denuo esset sanitatein assectita ajebat se in spiriiii ab aiigelo iii gloriam saiictoruiii et supplicium impioriim fuisse deductam ac extuiic secreta

iisset,

taiita paralisis

laxatis

iiudiqiie

conscientiaruin in

non modicam adiuirationeni coepit revelare ac manifestare.

ciiin
,

Saiicto aiitem Gerniano redeiinte,

inqiiireiis, in ejus ubiiiam esset et qiiidquid ageret male de ea colloquentibus, (derldebalur eiiiin tunc,

rarisium ihlrasset, cniifestim GenoA^efa, liospltiiiin descendit ac iit ploriimque fit, jiisti
iiiiqua

siinplicitas

terrain

suis

lacryinls iirigatain o&tendlt sicque eain adstanti popiilo

teiiipus
ciini

cominendans discessit et ad post obitum beati Germanl,

urbeiii Farlslorum invaderet

os loqueiitiuin

obstruxlt.

Yeruin

Altila

Ilunnoruin rex Galllas ac praecipiie

ac suae dilioni niiiiaretur subjicere, singulls paeiie

Iiisque,

urbes facultates deferentibus, Genovefa operacuin quibus degebat, ita facere exliortans, non esse pertlmescendos Iiostes dlcebat, quin iiiio civllatem illaesam fore praedicabat. Ouamobrem nonnulli ejus cives iiisurgentes dicebant, pseudoprophetissain suis teinporlbus advenlsse ac in ejus mortein coeperunt conspirare. Eodem tempore venit ab Antisslodorense urbe arclildyaconus, qui liaec aiidiens nolite, o clves, hoc admittere faciiius (piia Iianc, de ita cives adorsus est didlclmus narranle saiicto Germaiio anlislite nostro ex ciijus interitii tractatls utero matris a Deo sponsain electani, et ecce eiilogias ab eo sibi derelictas exhibeo. Ouas illico perlegentes ab inceptis destiteruut, Ilunni autein protinus abieriint. A Bituricense urbe veult iniilicr quaedam Farisios, quae post coiisibi videbatur,
tloiiibus et vigillls

ad tutiores, ut

insistebat,

secrafionein vlolata fuerat, ut

Genovefam

alloqueretur.
,

Ouae mox

inlerrogata

a Genovefa

an sanctlmonialls aut vidua esset

confestiin ut

se virginem asse-

qiii eam vlolaverat, et locum et tempus exposult. Unde ad verecundiain provocata supplex Genovefae veniain jiostulavit. Matronae ciijusdam filius aetatis annorum quatuor, cum in puteum cecldisset ac post tres horas

ruit, viruin,

inortuus inde siiblractus , malre in lacr j-inas prorumpente ac crines dilacerante, Genovefae oblatus fuisset, ad oratioiiem reciirrens palllo suo super corpiis ejus

apposilo piierum vivuin confestim matri reddidit. Cum ob diiillnam obsidlonem clvitas rarlsiensis inedia affiigeretiir, Genovefa paiiperlbus condolens navim

buper Sequanam ad emendam annonaiii Ingreditiir. Diim autein ad quendam lecum, in quo erat arbor, juxta qiiein naves saepiiis periclitarentur, advenisset, confestiin arborem incidl praecipiens ad oralionem coiiversa, duo horribllia jnonstra ex illo loco egredi suiit visa. Ab Illo autem dle illio navis noii perlil, sed prospero cursii coeptiim iter tiaiisfretavlt. Rediens aulem virgo panes pauperibus juxta necessitates suas distribiiil. Dum qiiadam vice civitalein Trecasium adiisset, piotimis occurrens ei mullitudo popiili innumeros ulrlusquesexus diversis infirmitalibus afllictos obtulit, inter quos etiam oblalus est ei
1) Alii;

Vilico

leguiit.

924
iioino

Cap. CCXVr.
quidam, qiiem
!ib

De

sancta Genovefa.
ultlo divina excaeca\eraf

clomiiiico die

Operanfem
,

puella

annis fere duodecim caeca

cjuos

illa

necnon benedicens sine dilalione inco,

lunies reddidit.

In civitate Bleldensi puella

(juaed.iiii

adolescenti ciiidam jiro-

missn ut GenOTefae virtutes comiierit, Testem sibi iminutari ac iii coiitiibernio virgiuTiin anniimerari a GenOTefa expetiit, iinde iiidignatiis adolescens sponsam cum furore persequitur, Oiiod GenOTefa aiidiens eam ad ecclesiam, qiiae pro-

xima

erat,

seciim duxit ef fores ecclesiae, qiiae claiisae eraiit, divinn Tirlule

inirabiliter reseraTit et

ciiidam
iiiam

patrifamilias
ille

puellam a fnrore adolescentis liberaTil. Aiire>i;mis diiiii pro servo, qui adTersus eum deliquerat, GenOTefo Teoiuiiiiio

expeteret,

Tero

reimeret

confeslim

iit

doinuni ingrediiur,
Mcirlliii

Telieineiiti febre

correplus iion

prliis saiiitatl resllluitur,

qiiam (ienovefae ve-

niam postulans famulo misericordiam

Turoiiensis ingressa (jiiampliirlmos
llberavit.

elargltur.

Ecce eccleslaiu sanctl

Duin

niitein

vellet

daemone obsessos oleo priiis innnclos semel quosdam inun^ere nc olenm in Rinpnlln,
a

pontifex etlain, qui olenm benedlceret, deesset, inox terrae recubnns in oratlone 2>osita, ainpulla in niaulbns ejus oleo, quo postmodum sanatl siint nesjrotl , est
repleta.
ceiitiiis

De

ejus abstlnentla nc elinm Tirlnlibiis inter nlin miiltn

sic

diclt Viii-

in sjieculo.

deciino qulnto netatls

,

siine

nnno

iisqiie

ad qiiinquagesijejunabat

mum
et

esca erat ei paiiis liordenceus el fnba

qunm

posl duas nut tres liebdoinaqiiliila ferl.T

das in olla recoiiimiscens edebnt.

a feiin
qiiliitn

dle domliiico nsque In

)

iisque

iii

dle doiniiilco

Tlnuin aulein et qiiodllbet inebrians

nnnqiiam potavit.

Post quinqnageslmiim vero niiniim sundentibits episcopis propler obedleiitlam piscem ef ]nc cum pnne liordeaceo edere coeplt. ]\llt,-i
aiitem veneratlone Catulacensem vleuin,
dllexit,
ciii
,

iii

qiio bentiis DlDnysIiis

passus
qiil

esf,

etiam devotio ernt,

iit

iii

lionore illius basillcain construere.

Sundebnt
respoii-

presbiteros
(leriint:

fnceret uniisqiilsqne collntionem nd lioc aedlllcinm,

,

erunt forsilan parvifati iiostrae vires nedificaiidi

sed coqiieiidne cnlcis

egredimini, qiiaeso,
egressl
in
jilate.i

copln deesf.

At

illa

spirltii

snncto repleta vntlclnans

;iudlerills
,

alti

ad

ponteiii civitatls

et,

qiiae

iiuiitlate

iiillil.

Oiii

stabnnt nttonitl.

Et occe duos ciislodes porcoruin sermoclnantes, qiionim inius duin suls, id est porcae, vesllgliim ob partus vagantis legerem,

nd alterum
siib

nlt

inveiil furnuni calcls

radlclbiis

arborls n
fiiisse.
Ii;iec

mirae inagnitudlnls, nlter responditi et ego vento evulsae fiirniim calois, de quo

inveiii
nilill

Iii

silv.i

sublntuni
siint.

credo iinquain
Aiidiens etlam
ilaqiie

Ouod

aiidieiiles

presbilerl gr;itias

ngentes reversi

saiicfn

lacrymis iirne gnudio

,

siniim implevif.

Lacesslvit

lionore praedlcti martlrls basilicam conImplorante constructa est. Iii cujus opere oolleclis carpeiilariis accipiens sancta ciipam seorsuni cniii potiis deliceret, prosfrata cnm lacrymls oravit. Deiiide siiigens fncto sigiio criicis siiper Tas nsqiie nd summiim jiociiliim impletiim esf, ex quo operaril iisqiie nd consuiuniatlonem bnsllloae iiberriiiie pol;inles grallas egerunl. Ouadaiii nocle s.ibbnti circa galli cnnfuin egressa est bentn Genovefa nd basilicam sniicfi Dionysii, cereus vero, qiii niileferebntiir exstlnctus est, Ouo turbafis vlrglnlbus qune cum e<-i erant prae liorrore noclls 'cereiim slbi dari prnecepit. Ouein iit tenuit,
presblleruiii
iit
iii

Genesium

slrueret,

slcque oinnibiis clvlbiis

,

illn

stntim illuininafus est.

in orafione surgeref
m;iiiii ejiis.
,

Similifer eodeiii
cereiis

tempore, cum in ecclesia diu prosfraf

divliio iiutit nccensiis est
iii

noiidum igne contnctiis

De quo

et

plures iiifirml

pauliilum in fide nuferenles

sniiafi sunt.

Ouaedain miiller fiir;ita est calreamenta ejiis, qiiae iit domniii venif, excaecatn Deinde prostraln ad pedes ejiis venlain peleiis slgn;ilis ;ib ea ociilis visiiin
ceplt.
Ilildericiis ellaiii
,

est,

re-

Frniicorum rex valde diligeiis eain timens ne viiu-los, quos inferimere cogltabat, saiictn eriperet iiigredlens urbein rarisioriim por,

lam claudi prnecepit.

seciita
,

Ouod

aiidlens sancfa

statini

ad llberandns nniinns peret sic regein coii-

rexit, inler ciijus iiianiis poptilo porta se sine clave reseravit

ne vinctoriim cnpitn ampnfarenfnr , obfiiiuit. riiit pflam eo teinpore beafus Simeon iii coliimna, qiiem negollafores eiintes el redeiinfes feriint de ill.i
inlerrngasse
et
eaiii

veiierntione jirolusn snliitnsse el Se in oralionibiis

l'nrlslls eti;iiii ei

ejiis

meiii

iiiorem esse poposcisse.

nbKilI

siiiit

oneiguineni, pro

i|iiil)us

Cap. CCXVI.
b.isilicn benti
sil)i- iii

De

sancta Genovefa.

925

Dionysii ipsa ornnte vociferabantur clniitnntes, prope jam esse, qiios

veiiire

soJatio

benla Genoveln precabntiir, forsitaii nn^eli vel

iiinrtires.

Oiiae siirgens et signaiis iinumcjueiuque ciiravit n spiritu iinmundo, ut foetor gravissiiniis adstantiuiu iiares attingeret.

die etiam epiphaniae usqiie ad coenain

doinini beatn Genovefa

giliis. qiiniii

Deo vacabnt in orntionibns et viAudiens nut?in puella quaednm religiosn nd fores ejus lungls ciiriosilnle fide permotn, qiild snnctn iii celln snn ngebnf, scire voleiis, stntiui Iniueii
iii

cella recbisn soli

nniisit.
criicis

Ounm

snncta

consummaln qundragesiina egrediens oratione

et

sigiio

illiiminnvit.

In ecclesin etiam benti Mnrlliii Tiironensis,

cum

in

angulo

ciiinque

qiiodnmornret, uniis de psallentibiis nrreptus a daemonio proprios artns lacerabnt, beatn Genovefn spiritum iinmundum exire jiiberet et ille per ocnlnm
illn Iliixu

progredi se ininaretur, impernnte

vestigia.
l'er

ventris ejectus est foeda relinqiiens

doiiiiis

idem

teinpiis

stans

in

adltu

sune vidlt piiellam in

inaiiii

aiiipullnm gestantem, qiinm pnnlo nnte eniernt, et interrogala, quid esset, vidit

daeinonem sedentem in ore ainpiillae eJ ininans insufflavit iii eam stntimque pars de ore ainpullne cecidlt. In territorio Meldensi cuin j>roprinin messeni ineteret vnlde turbati siint ojiernrll jjropter iinbrem imminentem. At ilJn ingressa tentorium, quod sine intermisslone facere consueveral cuin Incrjiuis prostrntn oratione obtinuit, ut, cuin in circuitu omnes segeles jilnvia rign, ,

nec messein nec ejus messores giittn nllqiia contingeret. Taiiln etiain snncliquod etinm sj)iritu j)roj>Iieliae jilena omnes qiioque inorbos ab linmanis corj>oribus exj>ellebat. Egentibus jianes integros dabnt ndeo, ut ejiis
ret,

tate j)oIlebnt,

puellae saej)e j^nrtein pnnis,

aiitem j)lus

qunm

in clibnno j)OSuernnt,

non invenirent.

Yixit

Hujns autem nalale celebratur tertio nonas Jaiiiiarii. Hnec Vincentius. Reliqiia nuteiii , qnne liic inseruntur, ex certissimis ac j)robntlssiinis ecclesine, iii qua benta virgo j)rnesldet, codicibus, qnoniiii etiam nonnulla ij)se Yincentius testafiir, extracta sunt. rost transitnni vero beatissiinae virginis inmpas ejus sepulcliro apposita esf, in qiia j)raeter olei consiiintionem ignis j)erinanebnt cujus contJtctii iidirmi sannbnntur, Inmpnde
annis.
,

qnam

LXXX

Hoino quidnm lingiine et oculorum j)rivatns officio nd sepulclinim virglnis nccedeiis et visum et loquendi iisuin recniiernvit. Mulier qunednm in vislone adinoiiita riliiim a iiatlvi-^ tnle cnecum nd j>rnefnlae virglnis }ocuin detulit, cuniqiie in ecclesia miracnliim recitarelur, quoinodo doinlnus Jesiis Clirislus oculos caeci nati aj)eruit, contlnuo ut ad sej)ulclirum aperti snnt ejns oculi. Revelntur cnldnin n nalivitnte inuto virginis se transfernt, vocis illic beneficiiim j)ercej)turus. Cnmqiie in fide revevidelicet

mutnta

in

fontein,

oleo in medicinnm.

fiiin

slntiin liiigune illius vinciilum est solii, loquebatur inngnificnns neuiii. Inlerrogatus ergo nb nbbnte, qiild jiosl indiiltnm slbi vocis beneficlnm ngere velit, resj>oiidet, quod n loco illo rocedere nolif, nollt nd proprla redire, nolit omnibus dlebns vitne suae slne j)rnesenlin vlrginis vivere. Ciij"ns votuin laefo animo niiijileclens abbas vitae sibi necessa-

Intionls die doininico illuc j)ervenisset

et

rln jiibet inlnistrari.

Cum

latro

quidnni carceri innncij)atns ciislodis negligentin

sepnlcliruiii

de carcere exiisset fiiglentemque nd

j>1ieiniain proruinj)eret
,

virglnis

j^rneses insequeretiir
iii

virginisqne Intro auxilluin imj)lorando acclnmaret, jiraeses vero

ejus blas-

subito cnsii

Injisiis j)raeses

lafrone llberato misernbillter

exsjiirnvif. Ciim nlio teinj>ore Jluinen Sequanae ultra inoduin iiitiiniesceret et ad caj^ellam virginum, quain prope eccleslam sancti Joliannis bnj)tistne virgo construxerat ad inedium usque aedificii j)ertingeret, lectulus, in quo decessernt, qui ibidem servnbnfur, fiiiinlne infusns nquis continue descendentibus nfque
,

discedenfibns nb illis intacfus est inventns. Fost aliquot vero dies cum coenobio a Norinannis incendlo consumto corj)us virginis a fratribus ad Ategias villam snuin deportnretnr, multis elinm ibidem clnruisse miraciilis co]nj)robntur. Siquidem nlfare ecclesiae, cui nssessiira erat virgo, snnctn criice sanctorninque ndornatiiin Inmqunm ejiis ndventni congrntulaiis movereliquiis, ul inoris esl batur, cni siijierjiosifa qnod cujiiernt, se ndej)tum deinonslraiis firmum nec nmplins moveri coiiij)robntum esf. lii ciijiis quidein dej>ortatione cereiis, nfi
, ,

duin viveret

iteruiii

atque iteruiu iniraciilcse est acceiisns,

Cnm

auteiii

abbas'

926
<Hii tiiiic

Cap.

CCXVI.

De

sancta Genovefa.

praeerat, deiitem a corpore virginis paiicis consciis exfraliens apiid se

inclusuni,

ad sui luilioneni servare vellet, continuo suninia aegritudine correptus denleni

quani cilo poluit, restituere curavit. Audita vero Norinannos concordia corpus virginis ad ecclesiain suain deferentes non eo loco, unde educta fiiorat in crypta, sed super innjus altare, bi Corpus aiiteni virginis ciiiu suo jiiiiic cernilur, fralres iiouoririce collocaverunt. capile integriiiu in capsa consislere praeseiitibus nonniillis liujus regni episcopis postniodum inventum est atque coinprobatum. Tempore Ludovici regis Francorum illiistrissinii divina ultione inembra, quae miseri liomines exliibiierant sertlieca crislallina

inter l'arisios

el

vire iiijustitiae et iniquitati

ad iniquitatem, coepit morbus ignens, qiiem ])liysici sacrum ignem appellaut, consuinere. Multorum igiliir sanctorum aegrotis sufFrarecordaliis
est

gia deposcentibus iioc iinpetrantibus

aiitistes

religiosissimus Parisiorniii
a

Steplianiis,

qualiter beata virgo

Genovefa praefntam urbem

multis

exinde sollemues processiones, in quibus consullo iibbate alque conventii praefata virgo ad ecclesiam beatae virginis Mariae deportarolur, instiluit. Ordinata itaque seciindiim morem canoiiicum processione iiigredienteqiie sancta virgine ecclesiam beatae Mariae continuo ad tactum ferelri Cum vero sequenti aniio felioiiines male habentes tribus exceptis sunt sanati. cis recordntionis Innocentius papa Gallias transmearet, de tanto inslructus mi-

olim

periciilis

liberavit ac

raculo gratias agens Deo ac sanclae virgini annis perpetuis soUemni niemoria celebrandum niiiaculiim condonavit. Yeriiin cuiii per singulos annos praedicti miiaciili menioria sollemniter, iit dictum est , veneraretiir, contigit seniel jier
,'ibseiitiam caplcerii expeiisas

formldantis sine ornainenlls ac luminaribiis

quae

liabebat ministrare,
riiim

celebrari.

Unde

ncnidit, ut sequenti die ecclesiae sancluasiibito lapsus sine

adscendens diviiiam experlus virtutem

voce miserabiliter

Experti sunt igltur alqiie in dies experiuiitur quaniplurimi, qiianlu ubi ciim Iiuinililate capit caeciim tremore Cliristi virginein oxiorteat venerari citas visiim, debilitas gressiim ac e diverso obstructne inlldelitale mentes caexsi>iraret.
,

qualibuscunque laudibus Genovefam veneremiir, iniploremiis, sed cuiu fide. Kt revera dignum est, Genovefam laiidibus Uonorari, qnae rarisioruiii inclytam urbeni
piuiit inleritiim.

Nostris

igitur'

sed

cuiii

tremore

venerantes

ejiis siiirragia

regiii clirislianissimi

praecipiiam stabillssiiiiamqiie columnaiii totiusqiie

liostili

clirislia-

nitatis

iii

lide

et

doctrina magistrnm eruditissiinam toties a tantls<iiie periciilis

liboravlt,

ab inlmicis
,

caede

dlmicnntlbus

eripuit,

inuiidniitiiim

iliictiis

n(iiiariim restrinxil

ignis

Iiorrendi in meiilibiis liuiuaiiis incendiuni

consiimsil,

auditum reddldit, ab obsessis daemonium Et iion soluiii precibns, veriini etinm maxiiiia doininus per limbrias vestimenti Geiiovefae sibi dllectae virgini siiper negrotos ac variis doUndo teiitos languoribiis ostendere saepiiis diguatus est sanitaliim remedin. ubi Iionorllice subliinala iiierilo in rarisii celsi inontis vertice exstltit collocata ac iiiirifice ordlnata iioii cessal jugiter snnitatuin ac gratiarum einiltere llumina liis, qiii in fide deposcunt ejiis largiliones. Unde et opus, Jios illi tola nienlis devolloiie coinmltlere, quoniain ijisa est, qiine nssidue orat pro jiopiilo slbi tloinecis visuiii, claiidis gressiim, siirdis
procibiis efTugavit,
.

\Oto et pro lola clirisianilnle. Nos iglliir suoriim niirabilluiii liaiu) pnrliiiiuiilniii inemorantes nc eliam venei-anles ciim celeberrlmo Illo vonernbilium religiosorum i:oolii siio gloriosnm Cliristi siionsnm iiobilomque virgiiiem glorlfirenius Geiiovelam
laudibiis, jioslulaiites,
iit

eadem

siipiilicanle perfrui gaudiis paradisi

mereamur

per saecnla.

Amen.

Cap. CGXYII.

De dominica

in

rnmis palmarum.

927

CAP. CCXVII.

(214.)

I>e domiiiica in rami^ palmariim.

Hodie
fiiit,
(111.1111

s.Tncta
Jiid.iei

mnter

ecclesi.i

duas processioiies solleinuiter

iii

recolit.

rriin.i

a moiite oliveti iisque

iiiagnis

Ilierusalein cuiu rainis i>alinai-uiii

et

et

olivarum

et

cum

canticis ipsis associavenint,

ista

processio fuit

iiiagiiae revereiitiae et lionoris et lianc reiiraeseiitat ecclesia iu

Iiodiemo evange-

lio. Secunda processio fuit , qiia Judaei Cliristum ab Hierusalein in monte calvariae cuin magnis opprobriis et irrisionibus deduxeriuit, et ista fuit ignoininiae inagitae et doloris, et lianc repraesentat ecclesia in evangelio passionis liodierno.

primo, a riuibus ista promagnis aut divitibus, sed a pueris et iinde dicitur in evangelio liodierno paiiperibus pliirima autem lurba straverunt vesliinenta in via. Oiioniam enim piieri et pauperes Cliristiim processioiiacessio
sit

Circa priiuam processioneiii quatnor siuit videiida,

facla,
,

quia

non

est

facta a

liter
iiini

dediicebant
et

Fliarisaei

et

priiicipes

Cliristi

inorteiii

tractabant.

Siniplices

pauperes Christo adhaerebant, unde Chrislus de oinnibus divitibus iiiiiim soliim, scilicet Zachaeuin, liabiiit aniiciim, unde Luc. XIX: Cliristus de omnibus pofenlibus unum soliiin, scilicet centiirionem liabuit Matth. VIII: de omiiibiis sapientibiis unuin soluin, scilicet Nicodeinuiii liabuit; Johann. III, iinde
;

I.

Cor. I: videte

vocationem vestram, fratres, quia

,

noii multi sapientes secun-

non inulti potentes non iiiiilti iiobiles, sed qui stiilti siinl mundi, elegit dominus, iit confundat sapientes. Secundo videndiim est, quare Christus vadens ad inortein tantuin honorem recipere vohiit, cuui alios lionores regum iit dicitur Joli. \'I. respuit Hic dicendum quod Christus hoc ideo fecit, qui.i
duiii carnein,
, ,

ille,

qiii

constilutus est in lionoribus inagnis,

Si

ut

non superbiat.
et

aulem

qiiis

debet liabere inortis memoriain, habet magnas divitias, cogitet, quod vadit ad
niliil nisi

mortein

qiiod de

omnibiis

suis divitiis

sudariuin secum porlabit.

tjiide dicilur

Job. XVII: qui

fiii

operul cinere carnem

cogitet,
iiilimo,
qiiia

meam.

magniis, sacciun consiii super cutem ineam et Itein ejusdem I: niidus egressus suin de utero
Si quis est in magiiis Iionoribus constitulus,
,

mntris ineae, nudus revertar

illiic.

si erat in gradii supreino ponetur in loco super alios adscenderit dominando, serpentes et bestiae ascendent conculcando euin. Ideo Eccles. X. dicitur: cum inoriliir lioino, hereditabit serpentes, bestias et vermes. Item, cuin aliquis nutrit corpiis

vadit ad mortem, ubi

si

quia sub terra,

suuin diversis deliciis, diversis coloribus ipsum ornando , voluptates corporis exercendo cogitet, quia vadit ad morlem , ubi vermes corpus suum delicate nutrituin coinedent et lacerabunt, Job. XXVII: viscera ejiis plena sunt adipe et inedullis, ossa illius plena irriganlur et tainen in pulvere doiniieiit et vermes operient eos. Hngo de sancto Victore in libro de claustro aniinae sic ait: cur carnem tuain pretiosis rebus iinpinguas, quam post paucos dies vermes comesluri sunt in sepulchro, et aniinam tuam preciosis operibus iion adornas, quae Deo Cur animam tuam vilipendis et ei et angelis ejus praeservanda est in judicio! carnem praeponis ancillam dominari? et dominam ancillari iiiagna abusio est. Terlio videndum est, quare Chrislus tanto lionore sibi impenso voluit lacrj-mas
emiltere. Dicitur enim Luo. XIX: Christus cuin venisset Hierusalein cum tanlo honore Uevlt supcr eain. In lioc ipse voluit ostendere, quod gaudia et honores
,

In coelo oinnia siint pura, mixta, in inferno snnt foetulenta. Unde Augustiniis in libro de trinit.ate in persona Cliristi dicit quid est illud, ero illoruin Deus, nisi ero oinnia, quae desiderantiir scilicet vita, salus, victus , copia, gloria, bonor et pax. Isla iii coelo oinnia sunt pura , in mundo mixta in inferno foetiilenta.
liiijus

saeciili

lacrymis et doloribus sunt permixta.

in

mundo omnia

ordinem; vita in coelo est pura, quia ibi est sine timore, prout est, in inundo est inixta, quia ibi est vita cum morte, prout est, in inferno foetiileiita et corrupta, quia est ibi mors sine vila. Salus, iirout est iii coelo.
iier

Videamus

928
pst

Cap.

CCXVn.

De dominica

in rarais

palinarum.

pura, quia ibi est salus siue negritudine, prout est iii inundo, est nn\ta, ibi est salus et aegritudo, prout est in inferno, foetulenta et corrupta, quia ibi est sola aegriludo sine sanifate. Viclus, id est satietas, prout est in coelo, est pura, atque ibi est salietas sine esurle, prout est in imindo est nii\ta, quia
<]ui<i
,

est satietas et esuries

prout est

iii

inferno, est foetulenta et corrnpta

,

quia ibi
in coelo,

est suninia esuries sine satietale.

Coplae, iJ est dlvitiae

prout

siint
,

sunt purae, qula ibi

suiit divltlae et i>auperlalcs,

proiit in inferno

suiil

foetu-

lentae et corruptae, quia ibi est siiinina paiiiiertas slne dlvlllis.

Gloria, id est
siiie

pulcbritudo, prout est

forniitate. digiiltate,
tate,

iii

coelo, est piilclira, quia ibi cst pulchritiido

deiii-

Hoiior, prout est in coelo, est piirus, quia ibi est Iionor slne

sed prout est

iii

mundo,

est inixtus,

quia ibi est Iionor cuin indlgiii-

prout est iii inferno, est foetulentiis et corruptus, qiiia ibi est dedeciis Tax, proiit est iu coelo, est pura, qula est jiax slne pertiirbalione, quia ibi est pax cuin perturbatione prout est proiit est in iniindo, est inixta in Iiiferiio, est foetulenta et corriipta, cpiia ibi est contliiua perlurbatlo sliie qula ibl siint omnla prout siint In coelo, suiit purisslma pace. Oiiiiila bona bona sliie malo, sed iit siiut in mundo, Suiit luixta, quia ibi siint iniilta bona
sine lioiiore.
,

perinixta malis, prout vero suiit in Iiiferno,

ibi

sunt foetiilenta et corrupta

Ista oinnia diclt

qula

propheta et inclinavit cx hoc in David: calix in iiianii bibent ex eo omnes peccatores lioc; verumlamen faex ejus non est exinanita Ex Iiis verbis habetur, quod Deus habet tres callces, uiius est plenus terrae. vlno iiiero in isto bibiiiit oinnes in coelo. Iste enlin callx plenus est vlta, sanitate, copia, divlliis, honore etc. Aliiis calix est plenus ex mlxto et de illo bibunt homines in inundo, qula callx isle pleniis est sanllate cuiu aegrlliidine, Terlliis calix est plenus divitils cuin paupertate etc. satletate cuin esurle Et iste est ])lenus aegrltudlne, faece et de isto blbnnt daninati Iii Iiiferno. quare inorte, pauperlale, deforiiiitate et omnlbus alils. Ouarto vldendum est Iioc ideo fecit, qiiia Clirislus nolult sedere super eqniim , sed super asinam
iiiala

sunt omnla

slne

commixtioue aliciijus bonl. domini vini ineri plenus iiilxto

,

noii sedet in cordibus supernornm. sed humilium et inaiisuetoruiii. Chrysostoinus: non sedet Christiis in ciirrii aiireo purpura fulgens nec adscendlt siiper fervldum equum dlscordiae amalorem , sed super aslnam tranqiiillitatls et pacis sl amlcain. Ter eiiuum siiperbus, per aslnam huinilis deslgnatur. Nrim e()uus SI siiperbi repretaiigitur, recalcllrat, aslnus vero In mansueliidine mor.-itiir.
,

quae iioii pernilltiint Iienduntur, iiiipatienter audiunt. Ouaednm se tangi , qiiia arrogantia sunf siciit leo, vel qiiia nlinis silvestrla doiiiesllcari
aiilmalia
siiiif
,

non possunt
sunt
trla

slcnt Iiipus, vel qula suiit piiiigltlva slciit erlclus. SIc siinillter genera hoiiiiniim, qiii nobint repreliendi. rrliiii sunt superbi, de qiiltange inonles, id est superboruin inentes, et fuiiilgabnnt per biis propheta dlclt impatientiam etc. Et Eccles. XJII dives injiiste eglt et freinebll, paiiper aufein laesus tacebit. AIII sunt in iiialis iiidurafi, qiii ad Instar lupi non possunt do,
: :

mesticari nec ad boniiin iiiduci. De qulbns Eccles. et nolunt corripi, ideo Eccles. XXXIl: pestifer
Tertii sunt

I:

dilTiclle tales

corrigunfiir

homo

vitablt

correctlonpin.
slcut erlciiis

homlnes

astufi, qui,
iinillis

sl tangiinliir,

id est corrlpliintur,

Troverb. XXVIII: qni abscondlt vivet et non moriefiir. scelera siia, noii dirlgelnr, qiil aulein confessus fuerlf Circa secundam processionem notanda siint diio: primo quod In ista processlone
statlin exciisatlonlbiis

se abscondunl.

fiierunt varietafes
facti inali

personarum.

Ouldam

eiilin

fueruiit

bonl

quldaiu

fiieriiiit

et

niiiiqiiain

reciiperaveruiit bonitatein,
,

slcnt Jndas.

Oiiidain boni

seinper perseveraverunt

slcut beata virgo Maria. Alli vero boni el posfea mali, postea taiiien siiain rocuperaverunt bonitalem sicut apostoli, qui Deinii sed in resurrectlone recuperaveruiif. Maloruin dnae iu passlone perdlderunf suiit dKTerentiae, qiildaiii enim fiierunt niall, qiii postea factl suiit boni, slciit
,

latro a dextrls

pendens
,

et l.ongiiius.

Alll

fueriint

iiiall,

qiil

seniper in malitia

pcrseveraverunt slciit latro a slnlslrls et Judaei, qiii crnclfixernnl. Ab Ipsa processlone qiildam fugeriint corpore el mente, siciit apostoli, qiu rngenint corporaliter et fidein perdiderunt, Itein alii fuserunl non corpore, sed corde,

Cap. CCXVIII.
sicHt

De coena
,

doiniui.

929

Maria Magdalena et caelerae inulieres juxta crucein corporaliler <xiiae sed tainen fidem ainiserunt. Alii fugerunt corpore, sed non corde, sicut creditiir de Jacobo fratre doinini. De quo Hieronymus in libro de viris illustribiis, quod in passione votum vovit, noii se comesturum, donec videret Ciiristum resurgentem. Alii sunt, qui iiec corde iiec corpore fugerunt, sicut virgo beata, quae juxta crucem stetit et fidein servavit inlegraliter. Secundam
sleterant,

processione ostendilur, est inagna in Judaeis voluntatis multiplienim processione Judaei fecerunt Cliristo sex inagnos honores, In prima ciiin inagua ipsum reverentia iii secunda vero sex inagna vituperia. super aselluin posuerunt et iii via vestiinenta slraverunt. Iii seciiiida cum inagna
iii

quod

ista

citas.

In prima

in priina

ignominia ipsum in patibulc suspenderunt et ipsuin suis vestibus spoliaverunt ramos palmaniin et olivaruin sibi portaverimt, iii secunda spinas acu
tissimas capiti sibi affixerunt.

In priina regein

eum

appellaverunt, in secundit

prima appellaverunt eiim salvatorem dicenles osanna, id est: salva, obsecro. In seciinda negaverimt ipsiim salvatorem dicentes salvos se ipsum sahnim facere non potest. In xiriina dLxerunt euiii benealios fecit dictuin iii noinine doinini, in seciinda malediciun et maJefactorem esse et crticis patibulo euiii figendum dicentes: tolle, tolle cnicifige cJc.
ipsiim negavenuit
,

in

CAP. CCXVIII. (215.)

De coena domini.
Coena
facta,

cum

dj-abolus luisisset in cor, ut traderet etim Jiidas Scariotli,

Joli. Xltl: videmus eniin, quod, primo invicem epiilari. Sic scieiis
,

surrexit a coena et posuit vestimenta sua.

qiiando amici separantiir ab iiivicem

Cliristus
,

soleiit

quod cito ab apostolis siiis separari deberet prius cum ipsis coenare Unde Luc. XXII: desiderio desideravi Iioc pasclia inanducare vobiscuni, antequam pater etc. In liac ergo coena Cliristus assumsit personam amici, personain ser\'i, personam episcopi. Personam siqiiidem amici accepit in hoc, quod tam fainiliariter comedit. Iii Iiac coena comedit agnuin paschalem, et qiialiter coinedi debeat, liabetur Exod. XII: non compdelis- ex eo criidum qiiid nec coctiim aqua, sed tantuni assuiii igni. Hic aliqua prohibentur, scilicet ut nou coinedatur crudus nec aqua coctus et quod sit igne assalus. Caro enim criida non est igne cocta, caro vero elixa, licel slt cocta, non est tamen adeo sapida. Illi ergo comedunt crudum, qui habeiit cor cruduni, id est nou coctuin igue
voliiit.
,

ainoris, illi comediint ellxum, qvii iion habent iii corde saporem devotionis, illi comedunt assatum igne qul habent cor coctum igne amoris et sapidum. Secundo debet coinedi ejus caput ciim pedibus el iiiteslinis capiit istius agni est ejus divinitas. Unde I. Cor, XI: capiit ejus Deus est, pes cjus luimaiiitas, quae Omiiia isla debemus comedere. est iufirma in natura, intestina sunt ejus anima. Fuerunt quidain haeretici, qui dlsemut, Cliristum non esse verum Deum, Isti caput non comedebant. Alil dixerunt eiiin nou esse verum hominem nec sed phantasticam; istl pedes non comedebant. ver.im carnem, iiabere eiim noii habiiisse aiiimam ratlonalem, sed loco animae diceb:>ut, Alii soluin divinitatem, isti intestlna non coinedebant. Nos ergo fideJes capiit et pedes cuin intestlnis comedamus, ut de ejus dlvinitale, anlma et carne fide,
j

liter

Tertlo debet coinedi cuin lactucls agrestlbus, id est cuiu senliamus. Notandum, quod quidam siint, amarltudlne dolendo de peccatls omnibiis. quldain succum ipsaqui comedunt islas lactucas integras, quldain contrltas rum. Sunt eiiim quidam, qui liabent de peccalis suls superficialem dolorem, quae attritlo potest dici isli siimunt islas lactucas Infpgras. Talls attrllio non
,

59

930
jiislilicat

Cap. CCXYIJI.
ppccatorpin plpue.
pecc.il.i

De coena
Alii

doinini.

Jerpin.

V:

perciissisli eo9 et

non

dohieriint,

nttri-

visli

eo3 et reiiueb.int fiocipere

discipliii.iin,

suut inajoris i^eifeclionis, qui

jsti siiinunt

seilicet

non soliim
cniii

conlemnt, sed
,

eliani lacrym.TS emitlnuli

nbnudautia lacrjinarum. Gregor, in Mori\1.: carnes ciiin lactiicis agreslibus Sunt edeuda , ut, cuiu corpus rediiitoris iios pro pecca4is nostris iii Jletibus nflligamus. .iccipiinus Quare ipsa amaritudo poenitentiae abstergit n inentis stoniaclio perversae Immorein vitioruin." (^)narta debet coinedi cum panibus aziiuis, id est cum panibus non ferinentatis. Panes comedit cum fermento secunduin Gregoriuin, qui bona sua ciiin corruptione Taii.ie gloriae facit, quibus doiniuus dicit: sacrificate de fermento laudein. Ue fermento namque iminolat, qui Deo de rapiiia parat, sed ille sine ferineiito cnstodit, qui se a inala societafe cuslodit, I. Coriutli, V: modicnm ferinentnm tolain inassam corriimpit, Secuudo Cliristus assuinsit iiersonam servi in eo, quod pedes suorum discipulonim lavit. Lavit autem pedes corporales et spiriluales. rrimo lavit corporales in exeinplnm et docuinentnm iii exemplum qnidem humnnitatis, iit ijjse dicit: exeinpliim dedi vobis, ut vos ita fnciatis, Istain tamen liumiJitntem Tetrus nbliorruit dicens: non lavnbis mihi pedes in si non lavero te, non habebis partem meneternuin. Cui respondit Chrislus cum. Tiinc 1'elrus timore ac amore i^ercussus obtulil lavandos pedes , caput qiiod non iiidigebnt lotioue et inanus, sed Christus corripuit euin asseiens capitis nec inanuuin, sed taiitum peduin. Ter capiit iiitelllgitiir inlentio per scilicet iiileiitio et operaiio, per pedes niTectio, Diio primn inauiis operalio
.ngnmn
id est

succo I^clucarnui

cuin

in Tetro

munda

erant et ideo lotione capilis et

mauuum

noii iiidigebnt.

omnibus bonain , operationem muudain, pedes in docuinentum ad oslendendum, quod prnelati debent lavnre subdilos. Tunc nutem non bene Invatur, ant qnia iiinnus est iniqua, niit quia nqua est iminunda et turbida, Eccles. XXXII: ab immundo quis imindnbitnr! Gregorius: prius oiiorlet te mundnri, si ;iHuin vis mundaiP, sapientem prius fieri et sic nlios facere snpientes, Jumen-fieri et sic nlios ilhimiuare, accedere ad Deum et
autein inlentionein in
sic

Habebat Secundo lavit

alios

adducere, snnctificari
recti

et

sic

alios
piila
,

sniiolificare.

Itein

manns

Iinbere

rectas et sic esse

consilii,

ut

roctuin

dnre

coiisiliiim.

Secundo

quaiido est aqiin iinmuiida; nqua iiumiinda est niiior mundi, Jerem. U: qiiid tibi Tnlis enim aqua non Invat, sed in via Aegypti, ut bibns nqunin tiirbidamJ
quisquis es iii miiiido, nd te venit qui fecit inundiim, de mundo, quia, si aliqun deleclatio te delectet in mundo, seinper vis esse iminundus, si tninen nliqna necessitas te retinet, iiiundus, scilicet Dens, iiabitat in te qui mundat miindos, et eris inundiis. Tertio quoiiiam ipsa macula pednin ex nimin frequentnlione elTicitiir iiiinis lenax et inveleratn, Eccles.
coinquinnt,

.Augustinus:

iit

eripint te

XXXIV:
ilenim

qiii

bnplizatur a inortiio,
luortuiim,
qiiid

id

est

qui lavnlur a mortali peccato

eius
(

el

taiigit

proluit

l.ivalio

Uiide

II.

Petri:

fncta

suitt

Convenit illis illud: cnnis reversus nd vomitum vohilnlionem lull. Tertio Invit pedes spiritualil^r nqna sui snnguiiiis, de qiio dicitur Apocnl. II: lavernnt stolns suns iii snngniii? Ex quo mngis sanguis Christi dealbare dlcitur, vide.igni et dealbnverunt eas, tur, quod habet virtutein lactis et sangulnls, Lac enliii est sanguis iii uberibus excoclus. Sanguls aulem Chrlsti fuit excoctiis in corpore siio et in corde nostro, In corpore sno fuit excoctiis igue amoris sul, qiii taiii veliementer in corpore suo ebnllit, quia aperto lalere cum Iiiipelii einanavit. In corde aiitem noslro
posteriorn deleriora prioribiis.
siis

siium et

lotat ileruin in

sunt duo iibera, scilicet iulelleclus el alleclus.

in
siio

Dicitiir aulein exco<iui In iibere

,

inlellertus per inedilationein et in ubere nirecliis per devolioneiii

Clirisli

el sic

sanguls

corpore

et

in iiostro

coipore

jicr

medit.ilionem et alfeclionem

vertitur

Iii albediiiem el niiimas nostrns dealbat et muiidnt. Apocnlyps. I: Invit nos n peccatis nostris in snngnine suo. Terlio nccepil Christiis personain episcopi quando scilicet pnneni et vinum in corpus suum trnnsmiitavit et npostolls potestntem conficieiidi dedit, Et istn est innjor polestas, qiiam unquain lioiniiii dila fult. Est enlm polestns Dei inaj^na, facere nliiiuld de allqno, slciit, qiinndo fecit coeliiiii el Ifrraiii. Esl et terlia niaxima siciit de crealiiia crenlomii. Islam
,

Cap. CCXIX.

De

sancto Dernarcluio confessore.

931

|>ote*l;i(em iion dedit angelis, sed soli* sacerdotibus, quia divina virtute corpus

speciem panis et vini converliint. Unde Eiisebius invisibilis per miuislros suos visibiles creaturas in corpus et sangiiineiu suum sacrata polestate convertit verbo suo, scilicet illo: hoc est cjuia visus fiuin corpus etc. Ujide non debet aliiiuis attendere ad visiiin siium piiiaret se videre colorem panis, nec ad gustum, quia- putaret, se sentire giistuiii sed panis, nec adolfactnin, quia putaret, se sentire odorem panis et viiii ita est quia, cum audit consecrationis verba Jiltribiiere debet nd auditum
t

saiiguineui

in

s.icerdos, id est Christus,

oiuniiio, sicut audit

iii

hoc

est

enim cor
j

etc.

Ouod

significaluin est Genes.

XXVU

benedixisset Jacob, fuit deceptiis ejus visus, qiiia ociili siii fuit deceptus olfactiis, qiiia credidit, se caligaverant, et ipsum non agnovit senlire odorem vestiinentorum Esau) fiiit etiam deceptus gtistirs, quia credidif,
isaau, qui,

cum

selcomedere de venatione Esau, et comedit de venatione Jacob fuit et deceptus in tacta, quia pulabat, se tangere maniis F.sau et tangebat m.iniis Jacob. Sed vox qiiideiii aiidilus, qui vocem Jacob niidivit, non fuit decepliis, imo dixit Jacob est. Sic etiam in isto sacrameiilo oiiines alii sensus decipiuntur praeler aiiditiim et ideo oinnes fideles, qui niidiunt verba consecrationis, firmiler, veraj
:

liler credere

debeut, quod corpiis Christi est sanguis

ujiis.

CAP. CCXIX.

(189.)

De
tivitatis

tB^aiicto

Bernardiiio confe^isore.
e.i

Uernardiniis coiifessor nntioiie Tusciis

creHtus jiatre Tolosanensi
.-innuin
,

noblli familla Albizescorum proUliidi

filia post tertium ejus namalerlerae Uianae educaiidiis

matre Xerainass.iiia
iiifra

defiiucta,

sexliim palr<>,

rciuaiisit,
iiiibiitus

qiii aniio XI. a patruis Senas ndvocalus est , iibi liberalibus artlbus canonico juri vacavit, devolas iiiinquiim i)raclerniitlens orationes. OuiInis corroboratus Senis fraternitati sauclae Mariae de Scala sanclimonia celeberrimae adscribi se procuravit, ubi cilicio iiidiitus Super tabulas aut paleas

dorniiens circa languentes ernt officlosissimus. liiterea anno doiiiiiii saevienle Senis eiiidemla inortuis lere omnibiis miiiistrls hospitalis dicli sanclae Mariae,
Beriinrdiiiiis tyro cliristianornm XX laiignenniillo pretio conduci possent lium se obliillt in jiiiiiislniiu. Oui ciiin SP ;id tanluin oiiiis imbecillem fore perpenderet qiiosdain ojiisdem fraternitntis consoclos ad jiiiim opiis sibi adsciscere talibiis procuravit: evaiigelio idmonemnr, regiuim coelorum vim palitur et violeiiti rapiunt illiidj inferamus ergo TloleiilI;iiii nobismet ipsis iiec x>ro Cliristo niori pertiiiiescainiis. Oiiid tam luagnuin alqiie pulcherrimum, quain peracto tempore ad martiril coronain perveiiire ! Si moriiiiiir pro Christo, cerle inorlmur, qua uiorte inerces augetur et omne crinieu excliidiliir, omnls eonsummatlo et status vitae martirio decoraturj lioc fuiidameiitum vlt;ie el fidei, hoc praesidium

cum

salutls, lioc vlnciilum libertnlis et houorls.

Mors quippe

iiilpgriorein facit vitnm,

mors

inngis

diiclt

ad glorlam.

Ouid
hiijus

eiiiin iiobis

cuin liac liice,

quibus lux ae-

commercio, quos coeli altitudo deposcln Intra oinnium glorlam pulclirior est pro Christo mori titulus el integrlor corona signatur. Forro nobis contemnenda mors est, qiilbiis Cliristus occlsus est aule oculos. Nobis, quaero, concurraiit dominlcne passionis exempla, coucurranl oblata et praemla, quonlam misericordiam prnestnntes mlserlcordiam
terna proinitlitur!

Ould cuiu

vilne natiiineqiie

conseqneuUir. His Inllainmati juvenes ciincli iiunnimes confesslone rlte expiirgati el coininunlone ad funestam Illain domiim iion slne parentum et amicoriim quandoqiie Inrrynils se contiilerunt, die nocleqiie sediilo iiifirmis iniiiistrantes
,

mortuoriim corpora sepelientes.

Demum

sedala pestllenlia phiribus de consoclis

932

Cap.

CCXX. De

s.

Bonaventura episcopo

et conlessore.

clefiiiictis reliqiii

statini febre

^ieribus

nJ iialenias domos remeanint, quod feclt el Bernardiinis, qui pt non multo post saluti restilutus nniiila facultate pauerogata die nativitatis Mariae virginis, cujus gratia a pueritia quoad
coucussus
,

vixit, sabbato jejunavit,

beati Frnncisci factus est imitator,

niliil

praeter habi-

tum, femoralia

funiculum possidens et primo in locum columbarii in Senensi aptissimum destinatur, ubi vigiliis, jejnniis, disciplinis Itra regulae praecepta et cilicio corpus macerabat. llluc per multa milliaria nndis pedibus panis ac vini collectam elemosinam luimeris afTerebat praelatis obediens. Hic inter caelera passione Cliristi amarissime sciudebatnr, qui sacerdos ordinatus quofidie amore in Denm inllammatus celebrabat, sed altius spiciens et nniinarum snlutem siliens gravi jnncta cruce ex columbnrio Sagiaet

territorio contemplationi

num

ut ebrivis spiritu praedicaturus accessit

cujus integritate prius cognifa a

praelatis ordinis pr.iedicaadi officiuiu conccdilur.

aliquaiituluin

praepeditain
sic ejus

facfa

Sed cuin linguam haberet ad dominum oratione igneus e coelo globus

dimittitur,

qiii

linguae raucitafem decoxlt,

muin nomen Jpsus

iion sine

Ifali.ie

quod exinde illud sanctissiurbes, castella, villas quasque perlustraiis expedife

maximo fructu praedicaret. Tiinc eiiim terras et inaria praedones obsidebant, tiuic tanla Guelplioriim no Ghibellinorum rnbies invaluernt, ul inutuo
ruberet Italia. rubiica ludoriim gymnasia frequenlabantur, iisurarum voragines inhiabant, vigebat magia rcligio paruin colebatur et festi dies a ferialibus nisi spectaculorum gratia dignoscebantur. Sed quo inagis infraternoqiie cruore
,

digebnt Italin, eo pliis iii Bernardiiio siipernae gratiae favor et virliis foecuiidavit. Oiiis ennrrare posset, quantum boni per liernardinum coiisecufa est exstirpatae foeneratonim raItalia? per hunc sedatne caedes, erecla hospitalia
,

pinae, adulterini femiiianim ornatus cremati

Itnliae fnigi!

festi dies culti et pliires ulrliisque

()

sexus non sine iniraculorum si>lendore ad Dei servifium conversi. In his itaque Operibus Bernardinus perseverans apiid
Apriicii

virum Aquilam

urbem anno

salutis

MCCCCXLIII,

iiiim
riitit

complevit.

Ciijus corpiis A(iulfani cives pluribus

odore slmiil et inirncnlis frngrans et pusfmoduin hoiiorillce sepelieriint. Et hunc

vero suae LXIII vitae teriuidiebus inhiiinatum tenueibidein iii monasterio sancli Francisci
aetatls

Nicolaiis ponfilex

i|iiintiis

nniio do-

iiiliii
.Jiiii.

MCCCCL
colitiir.

sancloriim cnfalogo concervnvlt.

e/us

Sollemiiis
in

ejus

dles

XIII. cnl.
ei

Tr.iiislafuin est aiifem corpiis

cal.

femplum

iioviiiii

dedicnaiiiio I.

lum

niino

MCCCCLXXII

Jun. Sixfo pontilioe iiiaxlmo, ejus poiililicatus

CAP. CCXX. (190.)

De

s^ancto ]Iona\reiitiir.i epiiicopo et

confessoro.
Bonavenliira episcopiis Albanensis
ex voto malrls pro
Siiscepif,
qiii

el cardinnlis

de Bnlneo Regio oriundiis

Fraucisci

ipsiiis

inrirniilate

adhiic |)ueriili beati

et

liabilum

Alexnndro de Ilales Iheologiae mus, ut saeplus de eo diceret Alpxander: veriis

siib

iiiorum sic evasit inlegerri-

Israelifa est isle, in

quo

Adam

noii jieccasse videttir.

Ilic

aiinoriim
f.icliis

XXXV
el

inler fot venerabiles rellgioiiis pntres

propler siinm perfcctiotiem

Narboiie
iii

minisler regulam beafi Francisci periclilaiilem

magislri Geraldi
Ilic

generali capltiilo

reformnvit

npologeticiim

li-

belliim conlra ininores subtilifer

confufavit.

in

beafi Antonii Iranslalioiie

ralaviuin XXXII, nnno obilus

leiiens

ejiis

inler

lacryinas

ait

o lingiia

linguam receiilem ac riiblciindnm in manibiis qiiae Denni semper benedixisli et alios

,

beiiedirere doculsti,

num

iierspicue rerultur,

i|iianli

iiierifi

fiierls .ipiid

Demu

Cnp. CCXXl.
et

De

sancto Roclio confessore.

933

Laborante vero difTicultatibiis roinana sede n Gresenatu cardinalis et eiiiscoims Albanensis quamvis renuens Iiroclamatur et statiin ad concilium Lugdunense cuiu Rotliomagense et TripoIItano episcopo de rebus arduis pertractandis destinnfur, in quo adeo prudenler
sic

osculans deposuit.

gorio XI. et sacro

Graecorum haereses composuit

iniperatore libere se deinceps
libros

qu.od

omnes praesente tunc

sedi parere
velle

1'alaeologo

eoruin

Hic intitulatos de septeni visionibus, sententiae sentenlianiiii super evangeliis, praesertim Lucae, olficiuni de cruce, officinm beati Franclscl et de ejus vlta, de sex alis Serapliiin, illnerarium nienlis in Denin, alterum in se ipsum defensorium religionls mendicanlium arbor crncis breviloquia sermones dominicales super evangelils et epistolis per anni circnliiin, conipendiiim veritatls sacrae scripturae, de instltutione nnviliorum, de stiinulo aiiioris, pliaretra. Multa in officio reformavlt et addidit ct alia plnra opuscula usque ad tricenariuni ninnerum, quae in partibiis Galliarum frequenter in manibus hahentur. Et sic in pari sanclitate et opum friiclii proficiens ex liumanls snblHtiis Lugdiini iu est anno doinini MCCLXXIV. tertio idiis Jul. et aetatis suae LIII. pcclesia beatl Franclsci sepnltus, iniraculis radians, Ciijiis cor reliqiio corporc inventiiin est et Slxto poiitifice a IV. aniio sahilis incineralo incorruplum MCCCCLXXXII sanctoruin ponlificnin munero adscriplus est, Ejus festuin doininlca secunda Julil celebratur.
profiterentur.
,

Romanae

edidit

CAP. CCXXI.

(191.)

l>e .^ancto Roclio confe^^ore.

nocliiis confessor

genere Narhonensis apud inonlein 1'essulanuni ex palre

Joaiine, iiialre libera progenllus

castigare,

annorum XII

corpiis

siiiiin

coepit ahslineiilia

qni mortuis parentibus amplissima liereditate paiiperibus distribHla a priucipatu se abdicans oppldis palernis patriio cominendatis , breA-i veste indutus cum plleo, pera et baculo in Italiaiii peregrinus devenit, et quuin Ro,

inaiii,

Aqiiam peudentem
liospitale

Cesenam aliaque

pluriina loca Irucl peslilenlia vexata

Iiie

tiiim

iiifectam ad qiioddam aegrotaiiOulbus omnihus siiiilliter sanalis statim slnislra coxa sagilla transfigitur, sed post acerbam passionem salutem conseciitiis in Galllani arniis lunc vexatam remeavlt et in paterno captiis oppldo ut explorator carceri delriiditur, in quo exaclo qulnqneniilo In inaxiina patientia et vitae ausleritale
sigiio crucis Ilberasset,

1'lacentlam eadein

deverlit.

dominum orans, nt invocantes noineii suum a saevisslma pestllentia protegerentur, in pace obdormivit anno domlnl MCCCXXVII, aetatis suae XXXII, XVI peste cal. Sei>teinbr., ad cujus latns reperta est tabella Iiis Illterls inscripta
:

laborantes ad Rochi patroclnium confugientes contagionem illain triiciilentissiiiiam evasnros signlfico. Quo a patruo cognito Inter multas lacryinas peractls

longo

tractii

exseqnlis

niagni suintus erigens.

sancluin corpus tradidlt sepulturae, eldein teinplum Hujus vero noinen redeunles a concilio Constantiae ah

eo recenter a furenli pestilentia liberatl aniio salulis

Italinm, in
qiia

MCCCCXV
fiirliin

detulerunl

iii

dies erigiintur et

ob ejus iiinuinerabllia miraciila basilicae anno ejusdem WCCCCLXXXV corjHis ejus

ipsiiis

et sacella ubitpie

iii

Venellas de-

laliim a seiiatii devolissiine suscepluin est et ejus nomliii teinplum celeberriinuiii

fahricalum.

Fesluin

XVH

cal.

Septemhr. veneratur.

\y,iA

('.in.

('('Wll.

Pi'

k.iiul.i

Ami.i

UKitn'

Mr^iiii^

M.iri.U'.

cvr. ccwii.
l>^

mi)
vir^inis ^ariao.
lliorxni^miu, pottiilnailis
vollllllillilxis
iiivi<iii.iiii,
li'

Nniir<a Aiiiia
rosliil.i.vli.'^
,

iiiatfrt*
,

lili.io
iit.

llii>rii:tnli-ni

ii)<|iiil

lir.ilii^
iii

!>

u>iv>

ilili-rlis.^iiii.ti',

si

>|iii<l

nli.iil>i fllt>
i>l
i>.sl

(!'<'<">

SflluM,-

aO

l-.'lisN)ii>.<

Aiiii.i

iii.ilro

rlicotdoii,

l)i<i

K<'iiilii>'i$>
iii(>
(>t

;|<1 <>|ii.v

l,iiiil<>iil
,

vl |il<)ii.iin l.iliiKi s(>riiini>

.l.nliin

<l(>|>rO))i.imi

Jcd

n<>n

,-ir|in.it

.N.iiKlil.is

V(>slrn
>|n(>(l

si

)>(>tili(^ni

V(<strn(<

luin

l>l<<in|>(>r.ivi

itr.-K^ciiiii

(l(>|>[>sliil.iliim,

Uci

l>nivi>l<>nlin in in.iitns nrtstr.i inr.idit, in l.iliiuim .s(>riiuini>m

<>iiim
(<

nou

transtiili.

rMt<K>r
,

pni

r(>i

m.iiinilndiiio
.

.i>l
>t

t.inli ni^ijolii tr.iii.ilnti<)n(>iii

m< iiuliisnniii for<<

.

cix^lo ix^l.-^mns .iiiMlinm

(nni

Mo>.S(>

<^l<<v.il<^

m.inns
(1(>

nl p(>lilioni.s v<>slr<>
(jnn
.iijiniii.<
ill.i
.

l.il>(>i-<<

snji(>r.ito V(<.slrnnim or.iti(<niim sit

<l

fnicln.s,
ii(<iiii>(>

N.iin

r(>,s

osl

\>r.i<<(<l.ir
(1(>
(|ii.i

oiiini

l.i(l(>
i>(<i'

(li|inisiin.i.

Kst

sjiikI.i
(<sl
,

Anna
<iii.i

.irlxir lioii.i,

virit.i (<\ris.i
.s.iiii-1.1.

S(<

divinilns llovnil.
oiiiiii
l.iii)l(<

U;i(<)-

st(<rilil;i.i
(1(>

f<<(-iiii>ln

ct .sim-

(ilicil.is

H,i(<>Il.i(<(-

csl

v.i>li\

c<>l(>ii<1.i

cisrcss.i

cst
;

viru
<>X

dc

r.idi<-c

J(<SM<.

cst iiilcv ii)nlii<vcs

l>cii(><li< l.i

ct

intcv

in.ill-(>s

l)(>.il.i

<M
>l

ii.ini<|nc

tcmi>lnm ilixnini, s.icr.irinm spirilns

id
cst
i;v.ili.i

s.incti,

in.itcr
,

Oci innnilo
|!r.iti.i

illnxil

in(>vilo Aiiii.1 dicitnv,

ticniiil,
t)li
<,iin

hci

>|n.io

M.ivi.im
l>cnl.n>

^jiiac

i>lcii.i

fiiil,

r(<m liodic,

fv.iln>

civissimi,

Ann.ic

in.itvis .s.'nct.ic Hi^i

,

cnilrici
>

nc pcrpcln.ic viriiinis M.ivi.ic fcsfiv.im rclclivcmn incmori.im

cvii.islnlnm
cl

in

(|ii.i

.inii.i

n>li<|nit

snlivccl.i

csl

V(>ncr.il>ililcv

nd

<-oclos

sanctoriiin

(>l>sc>)nio

nniiclornm.

Ad

.iclcrnnm

siitnidcm
,

i>.ilvi.ii-cli.ivnin

i>n>i>lictnriiin

jslorios.A ct

fcli\ i>ci\cnil (-<xiliilx<vniiiin

i)n vciitris sni
s.icn>s.iiK-l.i

cx

i|iioiiim

c.irnc

ciriiis

contrnxit ori(>nn-

Kinriii
(lc.ll
(-1

nl

fvnclii )>|>iil>)
(<C)l(>siii

siio

Ocns

inillcvcl n-di-iiilioix-ni.

orjso

iii.il(>v

linins

s.nicl.ic iii.ilvoiiic ninnil.i snlVv.iijii*

ll.i>o
>sl

in cjiis l.mdilins
,

cnm omni
d(>

ilc\olion<> cvsnltcl

onim

ill.i

sn))crn.ic

liciicdictionis tcrr.i

(inn coclcslis liiiiilns oll.im spi-i nostr.ic c0in))Oiiil lic.i()ii.ic

(>n.

tiimnm

>-ivitiiicm

M.ivinm,

divini roris imlin ron<M<iilnm l)ci vcrlxim

tl.in<lc

liiim.ino Rcncri ))v.ictnlil

inc.irii.ilnin.

iuilnv

cl

l.ict.irc,

fclix

m.ilcr, cl

cactcri.i iiintrilxis fclicior,

qn.ic
,

inci-nisli

Iniilnc
,

))i-oli.

Rnndcn i>rivilcuio, pcr

i-onsolntion(>in
Irin-iln.s
,

.|nnin cnplivns n-dcinlioncni

vi>nintii
lilii
,

ncucr

cnr.ilioiiciii

Irisli.s

ixvcnloinliliio

jiisliis

ii>-nlinni,

nni!(-lns l.iclitinm,

dciii>in<>

lol.i

lili^riini

jicrsiinn

cnriiis

snlislnnlinm c\
in

snn miscriconlin
innlvi>)iic
|!<'nilvi>-i.s

inliiiiln
l)(<i

nccc|^it,

Itmncs
iil

criiO

liodic

lir.itxlcmnr

doniino
iii

fnniiil.inl(>s,
i'ov>l(<

c|iis

\>n>lciininiiv nnvilio.

Kxsnllntc
cl

l.ml.i innlr<>iin
iii

\os viiiiinc

lnclnl>i)nil)>.

c\iillnlc ct

V(>,i

vidnnc
in (|nn

omiics n\>)v.ilnc

t.ml.i doinilin i>n> nlVccln linndc.mt

cl oiiincs vivi,

l>nxliil viiiio,

iii

(>rnlr

in.iion<.i
iil

cl

<>tinin ufliijl totii, ()iiin c\ c.< vcrlinm <Mn> fnclnni csl, ldcin-i> OmncA snilclnm Aniinm pnvvnli mcntc dcvoln in (Vinnilin.i noslri.s nci-cssilnliliii <<l

nniiclnr

Annnr

fcslo >\Millct

)>rriciilis,

ni>nd

lilinm iinpcli-cl

noliis

vciiinm,

l.ctfitnr
,

cniin

<)no<l

mnti-r

Uci viruo inlcnicrnln cnidniii vin> snnclo sno fnmulo

cvvicl>t
,

i|ni

ci ,sc>lnliis cl (l<>>rol

A|>i>nniil

<liccnsi

>l

c<-(>c

tii

rt iniinmcvnliilr liOiniiics rl frn>

,

omiics
cl

clirislinni iiic -,>iO)<lcr (iliiim incniii lionovniit

S(>d iiniici
si

Minl

i|iii

ii)nln>iii iii(>nm
ciiiii

snnclnm
Kiiininr

,\i)ii.iin

)>i>>i>lcv

iiic

li)>i)>>vciit.

^>iinn>
iil

l>(>i)C

inilii

scv> ivc

jilnccvc dcsidcvns.

.imoilo

volo,

clinm

iiinln>in

in(>nm dnlcissimnm

nli)|nn S)>ivilnnli
(|noil
,

()iiniiidiii

i)iiiliii

in

drvolionr lionon> C)ni|iic fcsliini dcvotc i>cr nmplins -rl(>l)n>S| vi\il, frcit rt drvolr n<limplcvil. O <l<>minn cl sniicl.i Aiiii,i, Vrnr ciinclis C(>rli rvsnlln |iJ>ilii''> il>idcm pcrniAnrii siiic iinr
!

rnim onnrli
i-ruinn
,

tn

miU

in corli di<-civ potcvi! lincc csl iniindi

lilin.

dominn,

(-ocl>nini
lo^iiii

Dri rlrcln innlrr nc Inmcn Irri mci

ipsn polrsl
.

Vn

i>sl

nd nposlolii
,

rl <li<-f>n>

isti

snnl scnnl<)rc oil>i, prinripc nposliiloinin

siint
lilii.
I

in(1i((s
lil>c(
.

Knrrnli.

sol mcniiim lilinnim

liiimili,

iidr
,

pin

iii.ilrr rl

dr

ipin

M.iri.l

pi\>diil

tnis

nd cjns drv(>li(>nrin dicric ipios ndclo fninnli

,

iiilp.i

Cap. CCXXIII.
(jrdvi?
il<-|iriiiill,
iiI

De
Ji-lix
i-l

sacratissinio
i>iii'-ril;
iit, iii.-(iics

corporo
riiiii

Cliristi

etc.

935

(jii.ii;

siiinino jiidirp, iicoiirre, in.Tlr

vil.-iH

iikUI.i,
li.iiii,
|.'il<'r

viv/iiiiiis

|i.-ii

ifici-,

<|iii(li|iiiil

liii:
(

<Ii-liii(jiiiinii4
,

per

iininiiiKli-

.-ilihli-r^iifi
i-l

illiic

|ii.|iiliiH

jii-r

diviii.iiii

li-iiii-iiliniii

ijiioJ iir.ivstnru digiii-liir

liliii^

<'

jiiriliis g.-iiicliis.

Aiiipii.

CAP.

COXXIII.

(194.)

De
iiiciili
<|iiiiil.i

|Bia<;raiissiiiio c'oi'|Mrc^ CliriNti doiiiiiii jio.slri

siiiiiiiiiis
liiijiis

IJrlinnii iionlifi-x
.'iiri-cliis
]iiif

iininiiiis (jii.irliis

oflclji^rriiiii

liiijiis

s.'icr.-i

sl.iliiil

ft fcsliiiii

s>ior<-iligsiiiii

corjioris Cliristi ordiii.-ivil

iil,

i>riin.-i

fcri.-i

jiosl

oclnv.-is iiPiilccoslca n ciinclis (iilelibiis celtibrnri,

ijiii

jicr

loliiiii

niiiii

circuliiiii lioc

kncrninonto

iitiiniir nii

snliitcm,

cjiis

inslitiitionciii illu

|iccinlilcr
.iil

leinjiorc recolniniis,

cjiio sjiiriliis
liiijiis

snncliis coriln (Jiscijiiiloruiii cdociiit

(ilcnc cngiioscciidiiin sncrn iiiyslcrin

sncrnincnli, ct

iil

|irncdicln sollciii-

iiilns ilcYoliiis n
rinliiiiii, ijiine
iii

Clirisli lidcliliiis cclclirior li.ilicnliir,

loco

distriliiilioniiiii
iii

inntelioris

ccclcsiis c.illicdrnliiiiis
(jiiniii

l.ir^iiiiitiir

cxistcnliliiis

cnnonicis
iis,
(jiii

iiocliirnis
iiiodi

|inriler
iii

(Jiiiriiis,

rrncrnliis

nomnniis

cpiscojiiis

liujiis-

l:oris

linc

solleniiiitnte

jicrsoiinliler

in ecclesiis

exslitcrint,

stipendia
celebriet

sjiiriliinlin njioslolicn tnr^iliono

l.ilcin

concessil, (junlciius fidcles nd

Oinniljiis
ijjiliir

tniiti lcsti

nvidiiig
(jiii

cl

copiiisiiis

ndveiiireiil,

vcre
,

poeiiiteiililiiis
(jiii

lonlessis,
liilideni,
(ciiliini,

innlulinnli

oriicio

dici

nderunt, cenlum dics

iii

vcro

iiiissnc,

illis
(jiii

niilcm
in

(jiii

interriicriiit

priinis

liiijiis
<]iii

festi

vesjieris, siinilitcr
,

vcro

scciindis, lolidcm,

iis

(iiioi/ue,

jirimae, tertinc

scxtnc,

iion.ic rtc comjilclorii ndcriiiit oKiciis, jiro

lllis

ijii.ililicl

liornriiiii ijisnriim ijiindrngintn,

vcro,

(jiii

jicr

ijisiiis

fcsli

oclnvns

iii

iii.ituliiinliljiis
,

vcsjicris inissne no lio-

rnruin

jirnediclnriiiii

olTiciis

prncseiilcs

cxstiti-rint

siiigiilis

diclins

octnvnnim
triliiiit

i|isnriiiii

ccnliim dies de
leiii|ioriliu8
(jni

injiiiiclis

poenileiitiis

rclnxnii(to

indulgenliniii

jicrpeliiis

diirntiiram.

Hoc

jirofiindissiiniis

dc

Aijiiino,
,

nd

liiijiis

sollcmnitnlis devotionciii et
Inctilinm spiriliinlcm
siiit

doctor snnctiis 7'lioinns lionorem totiim oniciiiiii

('oiiijiosiiil

iul g.iiidiiiin et

Intiir diceiis:

ncris

sollcinniis junctn
siiit

cnnctos snngiiine rcdemtos liorgnudin et ex prnecordiis soiienl jirae-

conin, reccdrtiil vctcrn, iiovn

(

oiiinin, cord.i,

ociin novissiinn,

ijiin

Clirisliis crcdiliir ngniiiii

voccs et ojicrn, Noctis rccolitiir et nzimn dedisse frntriliiis jiixt.-

(jiiod
,

Icgitim.i

priscis iiidull.i jinlriliiis;

post nxiiinn tyjiiciim exjilctis ejnilis corjius

loliim
singiilis cjns fntc-

(liiiiiiiiiciim
iiiiir

dntiini discijiulis sic toliiiii oiiiiiiljiis,

iiinniliiis.

Dcdit

frngililius
ijiiod

corjioris fcrculiiiii
trndi^

|iociiliiin

dicciis: nccijiilc,
fit

vnsciiliiiii,

dcdit ct tristilnis snngninis oiiines ex eo bibile. 1'rtnis

nngcliciis

pnnis

lioiniiiiiin,

dnt pniiis coeliciis figuris terininiiin:

et liuiiiilis,

o rcx iniraconviviiiin,

bilis, in.-indiicnt
in (jiio Clirislns
|ilcliir

dominiim pniiper scrvus

igiliir

sncrnm
cjiis,

dominiis siimilur, rccoliliir inciiiorin jinssionis

ct

incns

iiii-

grnlin ct fiitiirne glorine nobis pigiuis dnlur.

1'nuliis
ciiiii

Ob cnm rcm
digiic

doclor gciitiiim
digiiissimiim

bcnliis

vng electionis
lioiiorc,

iios .'idinonct,

ut

nd

illiid

conviviiim

dcvolione ncccdnnius, (jtioninm dixit probct niitcin se ijjsuin lioino ct sic de pnnc illo ed.it et de cnlicii I. Cor. XI: (jiii ciiiiii iiinndiicnt ct bibit indigne, jiidiciuiii sibi innnducnl et bibil. bibnt Devoliis Aii|iiidcm Irin debet piobnre: priino se ijisuin, (jiinntne sil piiritntis, ut dicit doininus Deiis, Levilic. juoninm debct esse piiriis, jusliis ct snnctus XIX: sniicli eslotc, (jiioninm cgo gnnctiis siim. Neinjie debet csse inundiis et
revcrciitin
el
I

piiriis

II

cnriKili

deleclnlioiie,

(i

lerrenoniiii

nlfectione

ct

a vaiui cogitntionc.

936
eliam quanlae
."

Cap. CCXXIV.
negligenlia et
sit innjestatis:

De

nostra

domina de
probare

pietate.
corpus
doiuinicuin,

torpore.

Secuudo

debet

non

eniin recipit panein inalerialem, sed coelesteiu, illuiu

ego suin panis vivus, qui de coelo desceiidl, i"aiiis eniin vivus liabet lonquia ego siim. Eteniiu vero tria iii re qualibet gain et virtuosaiii durationein coiisiderantur: esse, operatio et fiuis. Tertio probet reclpiendi luoduui, quaiitae sit sauctitatis, quoniain illud salvificuiu sacrainentiim est reclpienduin cuiii coiiscientiae puritate, cuiu vera fide, cuin niulto desiderio et magna devolione,
videlicet,

qui dixit

isle Iiabet

maguain

et fructiiosaiu perfectionein, quoiiiain pnnis

,

Si eniin beatus Johaniies baptista sanctificatus in iitero, ut dicitur in sancto evangelio , tiinebat, quoniam debebat eum baplizare et iion audebat sauctuiii

Dei caput tangere, quanto magis boino debet

in utero,
,

tiinere,

qui non est sanctificatus

sed est tolus conceptus in peccatis, natus et iintritus, qiii nou sohiiii sed intra se recipere. Uebet equidein cuin magiia liumilitangere eum debet tate, fide et devotloue dlcere ilhid, quod ceulurio dlcebat domino, Matth. VIII: non sum dlgiius, ut iiitres sub tectuiu ineum , sed taineu dic veibum doinine Sancti aiilem doctores quaeruiit, et sanabitur puer meiis, item aiilma mea. utruiu instltullo hujus dlgnissimi sacramenti fuerit iiecessaria. Respondet docfor beatus Tliomas in IV. di. VIII. et art. IXI. et doiuinus Fetrus de Tarentasi.i pontifex Innocentius quintus ejusdein ordinls praedicatorum, quod fuit talis
,

institutio hnjus sacraineuti neccss.iria xiropler tres causas.

rriino

seinper
hibita

habeamus de passione, unde

:

l'auhis ait:

lioc faclle in

ut memoriaui meain coinmemo,

rationem.

Ideo beatus Thoinas dicit iininensa dlvinae largitalis beneficia expopulo christlano inaesllinabilem el conferunt dlgiiltaleni neque enim est aut fuit aliqunndo taiii gtandls natio, quae liabeat Deos approplnqiiautes Adest iiobis Deus uosler unigenitus, slquldem Dei fillus suae dlvlnitatls slbl. volens nos esse participes, nostram naturam assumslt, ut liomines Deos faceret, factus Iioino et hoc insuper, quod de nostro assumslt, totuin nobls contulit ad sahitein. Corpus nainque suum pro nostra reconclliatione in ara criicls hostlaiii obtulit Deo jiatrl et sangulnem' siium fudit In prelium siinul et lavacruin, ut redemtl a iniserabill servltute a peccatis omuibus inundaremur. Secund.i causa, jit, sicut hoiuo iirlmus Incnrrerat mortein ratlone cibl veliti sumll contra voluntatein Dei, Genos. II, nunc autem vitam aeleriiaiu possideat ratlone hujus clbi, id est corporis Cliristl, quoniam teste evangelista Johanne c. VI: si qiiis mandncaverit ex. hoc paiie, vlta vivet et in aeternuiu. Terlla, ut, slcut quotldle peccainus saltein venlaliter, ita quotldle eiiin reclpere aut adorare debemus, quoiiiain Ideo Ainbroslus de poenipuiii adorando devote peccata venlalia remittantur. quotiescunque qui semper pecco seinper inedlcinain recliiere tentla dlst. 11 debeo. Ad hanc sacratlssimam hostlam consecratam, sub qua contiuetur veruin corpus ct sanguls Jesu Clirlsti domlni nostri, devotlonem non modicam Iiudnvicus XII. Frnncorum re.v liabebat, qui a medlcis per phires dies derelictus de,
:

liilnuin Jesuin

in regno Franciae
)uissa

invocavit et ab incurablli aegriludine conv.ihiit oidinavitque, ut ob reverenliain sacrae hostlae iii elevatlone corporis Christi in
:

ostiuin, bella

devota oratlo canlaretur videjicel o salutaris hostla , quae coeli paudis premunt Iiostilia, da robur, fer auxlllum. Amen.

CAP. CCXXIV. (195.)

Dc
ipctlsslinn

iiostra loinina ilc pietatc.

,

In laudibus virgiiiis benedictac .iliqiiid loquiiniir dilecllssiini

i|uidqiiid dixeriiuus, mluoris sil Inudis,

licet

de

e.i,

qiiam diguilas ejus mereatiir.

Nam

per-

Dei inntris opera in openiiii sanctoriim omliiiim coiiipassione

e.\.c(Ileiilis

Cap.
s.-inctltatls

CCXXiV.
niliil

De

nostra

domina de

pietate.

937
:

iiraerogativam habent, de qua loqiiitur divns Hieronj-nius dicens

est virlntis,
niliil

si

directe attendas,

gratiae,

non
est,

refulgeat in virgine gloriosa.

l'orro

splendoris, quod totuin Gregorio (esle tanto quis x>erfectior

niliil

quanto pietas allenas perfeclius

senlit dolorcs.

piaruin piissiina, silenda

est virlus pietatis,

in

Noii igitnr ipsius, quae est qua non videtur sancloruin ali-

qiiem Iiabere superiorem nec parein. Ouis enim nmjiliori agnitione internae compassionis lamenfationes super inortem salvaforis scivit edicere pnidentius matre ejus doclissimal aut quis inlensiori dolore plangendo lugere i)0tuit Jlaria

moestissima

teslis exstitit salvatoris et

:

Jure enim plusquam marlir est , quae nimio amore vulnerata prae moerore in animo cruciatiim suslinuit passionis.

Augustinus Christus Jesus carnem et Maria virgo immolat inentem. Ad teinpng igitur prout colenda sollemnitas bis diebus exposlulat instiluta Dei gpnitricis Mariae iuimensa pietas, qua in spiritu fuit passa, considerauda, admiraiida, laudandaqne ac imitanda est. Ipsa equidein viigo Maria iit Joliannes testalur cap. XIX, slabat juxla crucem mater Jesu, non insensibilitale vel iiiiinulabllitate, sed sanctitalei stabat enim fide elevata, stabat peccato noii inclinata, stabat Dei voluntale conforinata. Prima equidem recliludo mentis est vera /ides
,

fundamentum

virtuluin.

Tempore
et

eleniin passionis oiiines discipuli Christi Jesii

doinini nostri, qui prius stabant fide elevali ad Clirislum

veniin hominem,
Matlli.
teni
,

siinul

credendum non soluin venim Deuin. Unde Pelrus pro Omnibiis dixerat

XVI:

tii

es

Christus

sola

eniiii

beatissinia

filiiis Dei vivi. Oinnes proslrali sunt in infidelitaMaria stabat fide elevata, de ejus divinitale ex-

indubie suain tertia die resurrectionem. In hujus signiiin tridiianc dominicae passionis cuin quindecim candelae accensae firmentiir aiite altare, paulalim oinnes exstinguuntur, sola una accensa absconditur, quae post officium omiiibus jiraefertur ad illuminandum. lllae quindecim candelae accensae significant XII apostolos et tres Marias, Magdalena, Saloine et AL|>hei, quae prae caeteris videbantur fide illustratae et firmatae. Sed in illd Iridiio oinnes
spectaiis
officio

exstincti sunt luinine fidei deilalis Chrlsti Jesu

soluin

in

virgine benedicla re-

lumen fidei occullum, quod postmoduin omnibus palefaclnm est ad oinnes suo exemplo illuminandum. Stabat secundo a peccalo non inclinala, non jacebat, non sedebal, non denique curva erat, sed slabat. Jacet qiiis in peccalo
mansit per pravain operationem, sedet per mentis consensionem, inclinatur per sensiia-

lem dilectionem, Oinnes cecidiinus quasi folium, scilicet a jierfectione virlulum saltem quo ad coinplacentiain sensualem, ubi consislit veniale, quoniain, si dixerimus, quod peccatum non hnbeimis, verilas iii nobis non est. Etiain tertio stabat firma vohinlale Dei confirinans se. Ideo stabat, non inurmurabat quod filius innocentissiinus paleretur: non blaspheinri-bat Jndaeos, quod ab iis, qiiibus tot beneficia fecerat, tam crudeliter tractaretiir, non vindictain a Dco petebat, quod illi a terra vivi absorberentur, ut merebantiir. Non capillos vel vultum
,

scindebat, quia vidua et sine filio consolatore remanebat, sed stabat verecunda, modesta, lacrymis plena doloribus iminersa. Ideo Anselmus ait: o doiiiina, quos fontes lacrymaruin dicam erupisse de pudicissimis ociilis tuis, cuin alteiideres unicum filiuin tuum innocenlem coram te flagellari, ligari, mactari et carnem de carne tua ab iinpiis crudeliter dissecari et tainen ila divinae volun,

tati

fixa in

conformis fiiisti, iit salnlis Iiumani generis avidissima esses, ut confornus et Dei voluntate esses. Ouamvis tunc impleta esset illa prophetia Syineonis

dicentis, Luc. II:

tuam
filii

ipsius aniinam pertransibit gladius.

iii

doinina, dicebat

juslus ille Syineon, vos fuistis sine dolore

erili

parlu, sed veniet teinpus,

quando

morientem, gladius tunc penetrabit cor vestrnm. Ipsa eniin virgo Maria habuit singularem coinmunicationem omniuiii dolorum passionis filii siti propter fidem propter cognitionem et propter Juxla crucein equidem erat moestissima inater et quo non satisfartionein. poterat, tentabat exigere Jnauus, cupiebat ainplecti fillum in alto pendentein. Sed quodaininodo frustra tensae manus compli^ae redibant. Postquam vero suscepit corpus Christi Jesu a cruce depositum, qune lacryinabili voce dicebat: quid fecisti o Jesu fili ini carissime, quare Judaei te crucifixerunt? quae causa
vestri et euiu videbitis
,
,

juxta crucein

5)*

938

Cap.

CCXXV. De

sancto Josepli sponso virginis Mariae.

o filiT qunm (liira et amara est tibi liumnni geiieris redemtio, pro qua tum Deo patri et tibi cuiu splrilu sancto gratias ago. Unde ecclesia devomentes juvet tissime nos invitando ad luijus diei compassionem cantat dicens fidelium dolores et susiilriuiii inatris Chrlsti revolvere cuin gratianun munere,
inortls tiiae,
:

casta parentis

viscera poena torquentur aspera

dum

illum,

quem

genuerat,

virgis perversl verberant,

Jesum

lisant, crudeliter caeduiit, cruentant acriter el

ejus matris maximae sic augenlur tristitiae. Ouae vlrgo Dei filium genuerat, puerpera stat gemens ad supiilicluin cernendo crucem misera. Tantum sibi compatitur, quod fere secuui moritur: niillus dolor ainarior, nam nulla proles Cuncti ergo Mariae servull cultores verae fidei Jesum occisum collte et carior. cum Maria plangite et devotionem de caetero accipite, slcut quidam doctor iu utroque }ure de parlamento Parisiensi. Oui audiens praedlcationein cujusdam cum fratris ordinis praedicatorum concionantem de pietate virginis gloriosae jnfirmus esset usque ad mortein, et loquelam per plures dies perdldisset, vocafus praedicator a sua uxore, ut eum vlsitaret, el facta visitatione frater illico ad conventum inislt, ut fratres dicerent orationem ante dominam nostraiu de
,

pietate.

Oiia dlcta aperiens oculos infirmiis loqui coepit merltisque virginis anuoruiu non fuisset vere coiifessus, et confcssus est , quainTis iiifra spatiiim posl per aliquos dles supervixit. Hi suiit dolores, quos virgo habuil; disce, salvator, nostros meniinlsse dolores virginis seplenos, ut tibi quaque die prosint

Symeon aniinam mucrone feriri et matrem nati vulSecuudus: huic cum caesa fuit pueroruin turba piorum, pertiiU in Aegyptum non bene tuta ineuin. Tertius: et dolui quaerens puerum divina docente in templo. Ouartus liunc csptuin liujus ferre poudera crucis cum Septiinus inquit vidi. Sextus: et ligiio fixuin eum morte sopltuin deponi. nos igitur nostros qulsquis meditatur dolores, perpetra linquere pulsa frui
dolores.

Virginls praedixit
sui.

nera ferre

eipiet

natum

ferre salutis

opem.

Quod

ipse praestare diguotur.

Ainen,

CAP. CCXXV.

(196.)

De

jsancto Foisepli jsponiso virg^inist

Mariae.
Nobilissima res est nobis inlseris inorfallbus in lioc muiido liabere singularem devotionem non soliim Deo aeterno, sed etiam suls glorlosis sanctis. Et lioc propler nostrain inopiam, qula iiil ex nobis ineremur coram Deo, imo pleni peccatls deinereinur suppllcla. 1'ropter quod ad sanctos opus est nos refugere, qualcmis eoruiu meritls Deiis placetur, et quod petlmus, oflicaciter consequiniur, Hulc Job. V: ad allquem sancforuin convertere. Tiim etiam proi)ter Dei nostri reverentiain quonlam Deus, qui in iis Iiabitat lionoiatiir. Qui neinpe snnctis lionorem trlbuit, illiim speclaliter Iionoraf, qui eos inhnbifando per gratinin sanctificavit. Tuin efiam tertio propter eoruin virtuosltatem et gloriain, propter qiinm digni sunt honore. Nam teste philosopho in IV. ethic, lionor est praemiuin virlutis et viituti perfectae non fit condignus honor. Debeiit ergo sancti lionorari tainquam virtuosisslmi et glorlosisslmi nostri patroni spiriluales, quo, ,
:

niain, uf habofiir
iioii

XI

qu. VII cap. qiialis,

qiiain

qiil

pnlroniiin sive patrein splrlliinlem

quoiilaiii sniicfiis

tanfnin

conlomnlf, et unus de gloriosloribus sanclis j)arndisl, cui.dominus gratinm coiifiilit, ut siinm dilectlssiinnin inntrom ei in custodlam ot sponsain daret. Ideo nd ipsuiu merifo devotione utiunin magnn moveinur.
qui iialrom carnalein

lionornt, plus vldotur peccare,

Josoph

esl

Hnbi-t eiiiMi ipr sancliij Josojih

jdiiriiiia iirivileyia.

1'rliiium dicitiir noblllssiinnc

Cvtp.

CCXXV. De
Erat
eniiii
fili

liaiicio

Josepli spotiso virgiiiis Matiae.

939

de domo et ffiiiiiliii Darid, Miillli. 1; Mariain conjiigein, ex qiia doino David Christus Jesus descensurus erat. Si autein quis inodiun genealogiae scire vellet, secundum Juliannem Damascenum notandum foret, quod per catenam Xatlian prcphetae fllii David descendit Melciii, a quo Melchi qiiarto gradu descendit et distat in recta linea ipse Joseph, ut patet Luc. III, et Melchi est ii^si Josepli aviis avi Melchi vero habiiit Iratrem noiniue Panthera, qiii geiiuil Uarpr.iitliera,
gpiieratioiiis.

leste

evaiigelio

Joseph,

David, noli

tiinere accipere

et hic

genuit Joachiin,

qiii
filii

genuit gloriosam virgiiiem H.Triam.

Per catenaiu

David naturalis descendit Matlian, qiii fuit avus sancli Joseph. Ipse autem Mathan liabuit uxorein, ex qua genuit Jacob itatrem Joseph, Ex his omnibus aperte monstratur nobilitas tam beatae virginis quam
auteip. ipsius

Salomonis

O igitiir quain nobilissiiuus est sponsus, qui utique est proi>inquus multorum sanctonim, ut Johannis baptistae et multorum apostolorum domiiii uostri Jesu Cliristi. Secundum privilegium ipsius spoiisi gloriosae virginis Mariae est evangelicae commendationis, quoniam in saiicto evangelio ipse Josepli cominendatur jiistus fiilsse, Matth. I: cuin esset Joseph justus, uolebat traducere, quia, ut testantur doctores cathoejus spoiisi Joseph, quoniain fiierunt propinqui.
iste
lici, veritati

cominondatur

a perfecta virtiiositate.

l'r.iecipue

in

talibus scriptis

nccipilur juslilia, in

quantum

est virtus gpiieralls oinnes virtules

comprehendens.

In ipso slquidem videre potiilsseinus virtutes ferine omiiium patriarcharum et

haud dubluin, quia iii ipso erat obedlenfia prointa, qiiae AbrahamO, immolando filium suum dilectissliiiuin palieiitia Joseph patriarcliae, huinilitas David, devotio prophetaruin et sanctorum patrum et devotarum mulieruin, ex qiiibus reddebntur sponsus virgiiiis. Tertluui privilegium
prciphetariim, et certe
fiiit

in

virgineae electionis, refiilget

electus virgo incorruptus,
virgliie benedicfa.

nempe gloria et aureola virginllatis. Tuit eniiu quam virginlfatein voverat mutuo consensu una cum
ait;

Unde Hieronymus sanctus contra Helvidium

Joseph sociefas,
et

grata gratift

et llorida fuit virginis inatris et

sicut

ainatores puritalis in

mafrimonio virgiuifatis fiierunt a spiritu sancto electi. Et Augiisfinus in libro do conjugali bono: Joseph nisi virgo fuisset, virgo maler Dei nequaquam in sponsam slbi a Deo data fuisset, alias hoc sanctuiu conjuglum claudicassel. Quartuin fuit privilegium dilectionis et sanctae conversationis. Fuit enim inter benedictam virginem Mariam et sanctum Joseph aiuor sanctissimus et conversatio saiicta. Generalls enlm regula est, quod cuin s.cncto sanclus eris, et cum persona mala et perversa perverteris. Psalm. Cum autem sanctus Joseph sanctissiileute enlm virgine fiebat etiain niain socletatein habuerit Mariain filiam Dei sanctus Josepli, eunte iu Aegypfuin etiam ibat, suiit etiam alia privilegia dul,

trationis et sufFragationis.

cissimae consolationis, angelicae frequentationis et visitationis, potissimae iiiipeQuisquis ergo ei devote servit, quisquls ejus siifrragla

exposcit,

absque

dubio exaiidietur in suis precibus apud dominum nostrum

Jesuin Christum. Non enifu est fas negare , quod petlf propter honorem suum, quoniam fuit pater putativus. O igitur viroriim felicissime et sancte Joseph, rogamus, ora pro nobis una cuin tua sponsa Tirglue benedicta, ut no perducnt

ad coelestia regna,

Amen.

940

Cap.

CCXXVl.

De

sancto

Irenaeo

arcliipraesule

etc.

CAP. CCXXVI. (197.)

De

siaiicto

Irenaeo arcliipraesiile

Ijiig-dniien^i dig^ni^isimo.
Sanclus Policarpus disciimlus beali Joliaiiuis evangelistae, y.elalor uiaxiinus audiens, quod Antoniiius de Gallianiui provinciis uomen cuperel exslinguere

sanctum rliotiinim episcopuui Lugduueuseui cum snis, quautoscunque habuit cliristiauos, diversis sniiidiciis macei-atos per jnarlirii palinam evolasse ad coeluin, sanctum Irenaeum presbiterum, de quo multa inagnificH in ecclesiastica uarraiitur liystoria, de latere suo ad Lugdunensem urbein angelo duce transmisit, ut cliristiauos latenfes per loca diversa confortaret et geutiuin innltitndinem sua praedicalione Jesu Cliristo aggregaret. Venieus aiitein sanctus Irenaeus cuin Zacliaria djacoiie el duobus clericis coinitibus nobiiissimam Lugdunensein ingreditur urbein, virliilibus autem et signis et praedicatiouibus ejus lota civitas illa in proximo teiupore credidit Jesu Cliristo doinino nostro. Ouo nnteiii ire non valuit, suas epistolas trausiuittebat et per eas Cliristo an\.iliaiite
clirislianum, ac

mullitudo converlebatur. Ingemiscens super liis callidilas dyabolica peclus intravit, et in cliristiauonim persecutionein exnrdescens, quo ipse iion ibat, ejiistolas suas inittebat data sententia, ut christianl, qui noii sacrificarent ydolis, diversis suppliciis interirent. Cuin anlem tunc lemporis Caesar essot in extremis finibus Galliaruin, sanctus Irenaeus a papa riomano pontificalis accepit gratiam apud Lugdunuin et gaudentes coepenint
{jentiliuin

senis Severi iinperatorls

ecclesiain construere clirlsliani.

Audleus aulem iniquisslmus Caesar, quod beala-

civitas iila suis rpnunliaret caerijnoniis, ferocissiinos gladiatores elegit et veniens

iindique civitalem circuindari praecepit dicens praecurrile portas, circnmdale domicllia et quicunque de iis non sacrificaverit , gladlo jubeo fiuire vitam.
:

Verum

Christi

piet^s

ante inislt angelum suuin ad sanclum Irenaenm

fntura
est

nuntlantem.

Medio

igitur fere noctis

tempore

angel.is

domini

lociilus

ad

eum

facie

ad faciem

Zacliaria presbifero audiente et alt: Irenaee sancte, Clirlslus

dominus noster te post inultos labores tnos cum populo tuo per juarllrii coronain ad coelestia regna invitat. Exspectant te cum tuls iiillltibus patrlarchae et proplietae, gaudet de fe apostolornin chorns, qiiorum prapdicalionis sonus exivlt
in urbein istain praeclaram, stant angeli anle trlbunal Christi luain pronuntianles constantiain. Angelus rursiim alt: aglt tlbl grallas sancta I\larla ciiin sanclis
virgiiiibus, quariim viigiiiilalem per

popnlos aiinuntias, pro

te et

inarlirum pelit

exercltus,

iit

cuin hls mllitlbiis, qiios socios jiassionis esse fecisli, agmlnlbus

paradisi jungarls, in gloria vos e.xspeclant trlciinia variis inslgnibus ornala, in qiioruin atriis collocatus est anlecessor tuus sanctus l'holiuus. Conforta ergo

eum, qni occidlt corpus, auimain autein non potest occidere, Zachariam autem cum dnobus dyaconibus latentein per loca panlisper reserva, ut, sicut tu post bealum 1'hotlnum praedlcasti et fecisti, ila et ipse poslmodnm oonforlet itpriim fralres in Chrlsto, quos slmills coronae triumphus exspeclat, et qul oorporls liii inembra recondat iu sepulchro. Ilaec andiens sanclus Irefratres nec timeas

naons ait: grallas ago libi, doiniiio Jpsn Christe fili Dci vivi liiiueii aolprnum, splendor justltlae, fons et orlgo iilelalls, (juod ila me jier angoliim luiim laetificare dignatns es da Iiuic popiilo tno, doniine Deus, constaiiliain, iit nullus
, ,

qui a tua confessione recedat, sod lua virliite confirmali iiromlssionis tnae bravium consequanlur. Et completa oralioiie coepit fratres conforlaro , qnoriiin
sit,

vlscera sic splrilus sanclus replevll,

quisqiip allerum coiiforlarel.
nircniiidata est
,

iil

neino a recto ilinere deviarot, sod

sentenlia felicissima iirbs
a

iiiins-

Dala

igltur

iiillitibns

pro

Clnii,t(p

vero fratrem el pater filluin malerqno filiam frpiobal doiniiio ac iiniversi soxns, coiidllioiiis ol aclalls siiinm.im in.iilirii
fraler

Cap. CCXXVII.
coronain accepit.

De

saucto Fortuuato.

941
:

Diis iiostris sacrifica et tali loco ydoluin adora

Tyrannus neinpe vocato Irenaeo ciun toto populo ait aut cuin populo tuo aut ex , et vives altero elige mortem ndorando crucein. Mox populo iteriun admonito ad cnicem cuin populo cucsirrit, ac satellites daemonuin totain illain saiiclnm societatem ftd coelos per iiiartirii palinam emisenmt, currebant per plateas rivi sanguinis pretiosu S<inctiiin vero Irenaeiiin tanta crudelitate vexaverunt, quod vix valeat enarrari, et in torinentis Ipsis felicem anlinain laudans Deuin emisit. Ipse vero sepultus est a Leato Zacharia in crypta abditissima. Septimo autem die a passione sua cuin inultitudine martinim saiicto Pollcarpo apparuit dicens ei agnosce filiuin, quein einislsti, pater sancte ecce accepiinus promissionem, quain qui est Deus benedictus in saecula saenobis proinlsit rex coelornm et terrae culoniin. Ainen. Hic siquidein glorlosns martir ad sanctae matris nostrae eccle;

adversus gentes de disclplina contra haereses libros quinque, ad Blastum de schlsmate, de monarchia Dei, de ogleade, de pascha ad Victorein papam, de praedlcatlone aposlolica et alia inulta. Coronatns est autein quarto cal. JuIIi sub Marco Anlonino anno salvatlonis CLXXV.

siae constructlonein et aedificationem praeclara scripslt voluinlna,

CAP. CCXXVII. (198.)

De

Siancto Fortiinato*

Forlunatus eplscopus Tudertinus in efFngandls splrltibus malis Immcnsa nonnunquam ab obsessis corporibus leglones daeiiionuin pelleret, ut divus dicit Gregorlus In primo libro dyalogorum de quadam mullere per eum sanata. Alio etlam tempore Dei famulus ex obsesso quodain hoinlne Iinmundum spiritum excusslt qul mallgnus spirltus cum vesperascenteiii jam secretam ab hoinlnlbus liorain cerneret, peregrinum quemplam esse se slmulans, currere coepit clvltatls plaleas et clamare: O virum sanctum Fortiinaperegrlnum hominem de hospltio suo expullt, tuin episcopum, ecce quid fecit quaero, ubi requiescere debeain et in civltate ejus non Invenio. Tunc qiiidam in hospitlo suo cum uxore sua et fillo iiaiviilo ad prunas sedebat, qui vocem ejus audlens, et quld ei episcopus fecerit, requirens eum invitavit hospltlo,
virtutis gratia pollebat, ita ut
;
.'

sedere
iblque

eum

juxta prunas fecit.

\^ilum ejus filium Idein inallgniis splritiis invasit atqiie

,

Cuinque vlclsslm allqua confabularentur, parIii ilsdem prunis projecit

anlmam ejus excussit qul orbatus jnlser, vel quem Ipse susceperlt -vel quem eplscopus expullsset agnovlt. Alio quoque tempore duiu oculorum quldam lumen amlsisset, ad hunc deductus intercesslonls ejus opem petilt et iin,

pelravit.

suscltatns est et ociilos aperlens resplclensque

ad prpces snas et suarum sororum Jlentlum sanctum Fortunalum alt o pater, llle ait duo hesterna dle venerunt, et, quld feclsti! lieu doinlne, quid fecistl; duxeruiit, hodie autem uiins qiii me ejicientes ex corpore in bonum locnin
Marcellus etiain
inortiiiis
:
:

inlssus est

qul dixit

reducite euin

quia Fortunaliis episcopiis

Iii

domum

Illliis

venltj

et dintlus

post In hac vlta mansit.

Beatiis vero exilscopus In veneranda.

sua senectute plenus bonis operlbus mlgravit nd dominuin.

942 Cap. CCXXVIII

et

CCXXIX. De

s.

Honorato

et

Fusciauo.

CAP. CCXXVIII. (199.)

De
Venanlii
pjus filium

jsancto Honorato.
liabuit, qui

Savinae parlibiis villa fiiit, in cjiia colonus ab annis iiuerilibus ad amorein coelesfis jiatriae per abstinentiam exarsit, cumcjue tain inagiia conversatione polleret sesecjue jam ab otioso sermone restringeret multunicjue t jtraefalur, suam per abstinentiam carnem domaret, cjuadam die j)arentes illius vicinis suis conviviiun fecerunt, in quo ad vescendum carnes i>aratae sunt. Ouas dum ille ad
(luoiij.iin patricii in

Honorntum nomine

contingere iiro abstinentiae amore recusaret, coejierunt jiarentes ejus irridere et dicere comede, mimquid jiiscem in his montibus ablaturi sninus! Illo vero in loco audiri jiisces consueverant nec videri. Sed cum liis sermonibus beatus Honoratus irriderelur, rej)ente in convivium acjua ad ministeriuin defuit, cumque situla ligiiea, sicut illic inos est, mancipiuui ad fontem perrexit, ut liauriret acjiiam. Piscis situlam intravit reversumcjne mancij)ium ante ora discuinbentium j)iscem cum aqua efFundit, cjui ad tolius diei victum j)Otuisset Honorato sufTicere. Admirati omnes totatjue illa jiarentum irrisio cess.ivit, namque coejiere in Honorato venerari abslinentiain, cjuain ante deridebant, sicque a Dei liomine irrisionis delersit opj>robria jiiscis de inonte. Oui cuin magnis viresiini
:

domino siio libertate donatus est atcjue in eo loco, qui fiuidus dicitur, inonasteriuin construxit, in cjuo ducentoriMii inonacliorum
tutibus cresceret, a jiraedicto

pater exstitit ibicjue vita

dedit.

illius

circumcjuacjue exeinj)Ia eximiae conversatiohis

cjiii ejus monasterio in excelsuin prominet, ingentis saxi inoles eruptn est, cjuae jier devexum iiiontis latus veniens lotius riiinam cellae omuiumcjue fratrum interilum minabatur, Quaiii cuin veiiieiilem desujier vir sanctus vidisset, j)OSt nominis Jesu invocationem signuin crucis ei oj)j)Osuit et in inoiilis latere cadentem fixit et post j)Iures annos iii
j

Ouadain eniui die ex eo nioute,

doinino recjuievit.

CAP. CCniX. (200.)

JDc isancto Fn>sciano martire.

Rictionarius in catliedra j>estilentiae residens
el adej>tain coronain martirii a
jiosl

mortem dalam

jier euin

beato Quinlino, sanctus Dei Fuscianus cum beato Viclorico fraterna caritate snccensl et in fide doinini noslri Jesu Cliristi fundati, j)raesens lyrannus allocutus est ut a doinino Clirlsto recedenles ydolis et Diis suls sacrificareiil. Ouod cum illi j)riiilus abominantes resjniorent eumcjue
,

landein ad inferpnda
ille

siij)j)licia, cjualia

vellel, abscjue

mora

invitarent,

tyraiwius

sudes ferreas

in nares coruin et aures

cudendo

jussit iminitti el clavis candeiij>elli,

tibus eoruin caj)Ita transngl, oculos cjuoque eoruin a foraminibus snls

inaniis lato crisjians Iiastilia ferro

Isqut?

nd sanctoruin
rideiis

corj)ora

transforanda ea dlrexil

cisque adliuc palpilanlibiis capila amj>ulari j)raecej>it Oj)taloque j)0lilus solito

laellor et cjuasl
st

de quadaiii
dlvina

jilacide

viclori.i

celerilcr

ambiens regressus
rej)letiis

inoxqiin

iiltlone

jierciissiis

Intestinorum doloie
:

esl

el

jier

lolnin clvllalem clamare coepit ac dlcere

iiiilii

Iieu

lieii,

lieii

qiiid

agam

aut qiiid

iiilsero

denique reslat

qiii

iiropler

Dei sanclos Fiisclauum

et Violorlciini,

Cap.
dira
iti

CCXXX.

De

sancto Justo archiepiscopo etc.

cnicior poeiia
J

943
siint,

tali siii>i)licio intolerabili

E.iqiie die,

qiia decolJali

snper eoruin corpora apparuit, exstincta quoque ciim jacerent truncata capitibus, ipsi super pedes erecti sunt et aniinabiis recipientes proprin de quo ediicti fuecapita firmo rectoque gradii ad liospitium beati Gentiani redieriiiit, nt cum eodem in doinino simul dorniirent. rant
ingeiis
fiilaor
, ,

CAP. CCXXX. (201.)

I>e isancto Jiiisto areliiepij^copo inclytae

civitatiis liiig^dnnenisis.
Bealus Justus Lugdunensis urbis primo sacerdos factus,

mmc

vero npuJ

iiostrum Jesiim Cliristum exiinius patroiuis et intercessor: cujiis cum recolo inexpugnabilem in operibus fidem , praecipuiim in viclu rigorein, longinquam in solitiidine commorationem , incunctanter affirmo , liunc non iinplet.i

dominum

passione palinam martirii non ainisisse.

Fuit

enim

antistes

Lugdiinensium a

Deo

et clero creatus et electus

,

pauperuin cura
ciiiin dignitatis

cum tanta divinorum mandatorum

puritate, modestia, pietate, patientia,

observantia, ut etiam magniiicos doJustiis

inini sacerdotes

omni

praeiret gratia virlutum.

aiitem

nomine

et re offi-

deserere et peregriiia, quo lateret, expetere voluit et decrevit et comitein sui itineris egregiae indolis juvenem, qui in ecclesia officium lectoris gerebat, assumsit pueroque recepto iix solatium suae peregrinationis eremuin

petens in Aegyptum navigavit.

rens animo
,

Jactata

iii

doinino omni cogilalione soli adliae,

cum vero morain in erpiiio ac multoruin exemplar traxisset, sanctus Antioclius tunc presbiter Lugdunensis pio incitatiis officio usqiie ad visendum episcopum siium beatiim Justum peregre animo intendit vir dlscretione praecipuus et qui non iininerito teinpore interjecto ad ejusdein pontificii cnJinen est assuintiis. Hic ergo cum desiderio tanti antistltis terras et marla transvagaretur,
qui est spes oinniuin finiuin terrae et in mare loiige

muJto

jain teinpore

praenuiitlasse ejus
illic

inoratur.

propJietico
egisset

adventum et dlxlsse ita fertur: carus noster Antiocliiis Iiodie dip, quo ad ipsum venit, Jiuiic venturuin esse novit spiritn ilJustratus. Veriim ciiin aJiqiiot annis in eremo et angells proximam
Etiam
et

atque

dlgnus adesset finis tantis laboribiis, rpgnuin spondens coeJorum extreiiiis sanctae cominigrantls animae flens et consternatus mente viator et sibi adstans ait cur me, domiiie reJinquisl Juslus devotus pastor ecclesiae respondit: fili carlssime, ne turberis quasl destitutus solatio, quia brevl teinpore exacto ipse ine sequeris. Ouain utlqiie proplietiain ac reveillis

vitam

jain

lationem cito

traiisitu sancti jiivenis conslat

fiiisse

complefam.

Sed

In

gloriam
in re-

tanti patroni nostri iJlam

Lugdunensem gratiam

tacite praeterlerlin,

quod

ferendo sancto ejus corpusciilo post dignain sacramentonim susceptlonein iisque in australem pJagam venerabllem se clviuin cura porrexit, qui scrutatl illas paeiie inaccessas ardoribus solltudlnes et ab ipso admodum solls occasu prope
loca devotlone currentes totum paene orbem pietatis siiae testem fecerunt, qiiantuinque se abegerat verecundissiml et sancti sacerdolis fiiga, in tantum se fidelluin sludia Intenderunt. Ut qiil deseruerat despectione deJIcti, approvicliia

banint se tam pracclaro noii indignos antlstile, cum gratiae ejus magnltudini officii gloriam aequiparaveruiit. In tanto egregii Justi exemplo factum quoque
jldelisslmae pJebis exJiibitum est,
exliibuerunl,

quod non minus

iniruin vldeietiir.

IlJa

vene,

randi saucti senis ossa a remotls terrae partlbus

cum

aJacrltate

et

reJiglone
ut,

cum

lacrymis et exiinio cullu susceperunt atque elaborarunt

944
ini jain

Cap.
ciim

CCXXXI.
spirilu erat,
filii

De

sancta Catlierina de Senis etc.

nostri Jesu Cliristi

patre et

cnm ipsis etinm corpore esset in lionore loiniiii Dei benedicti, ciii est polesl.is, gloria et iinperiiim cum spiritu sancto in snecula saeculoruin. Amen.
ijisis

CAP.

CCnXL

(202.)

De
Catlierina

isancta Catlierina

de

j^enis

sacri

ordinis praedicatornm*
Gloriosa

virgo

et si>onsa

doinini nostri Jesit

Christi dilectissima

beata

de Senis, ut Pius papa secundus testntur, patrein Jacobum, inatrem vero noinine Lappain in civilate Senensi virtute fideque probatos liabuit. Haec duin aetatis suae undecimuin annum ageret, virginitnlis votum einisit ducta virginis benediclae benlae Mnriae exeinplo. Ouam, cuiii volum emilteret, rogabat attentius, iit sibi dignaretur filium suuin Jesuin dominum nostrum in sponsum adhibere. Cum autem pervenisset ad aelfitem XII annorum parentes ejas
,

nescienles

votum constituebant eam nuptui

iis

tradere.

Quod

virgo nudiens cajiillos

radicitns incidit et
jejuniis

votiim sunin revelnvit.

Hoc

facto vigiliis el orntionibus,

miilliplicibusque bonis operibus die noctuque vacabat, ndeo ut

circiiinquaque dilTundi.

fama
iii-

ejus inciperet

Agens autein

XV

annuin, ipsi tantisper

obdorniienti apparuil benliis Doininiciis prnedicntoruin ordiuis diix et pnler

clytns eiqne sunsit,
iit

liabitum sune religionis, hoc est de poenitentin ejnsdem

patris beati Doininici reciperet viveretque

secundum

ejus

ordinis inslitula, et

ipsa libenter perfecit et liabituin requisivit et cnin devotione accepit et in eo

nsque ad mortein cuin innxlma poenilentia et ndinirnbili nbslinenlia et austeritate perdurnvit. Qni inodus vivendi fuit approbntus per ponlificem mnNimum et in dies iniiltae i^ersonae iiobiles et devolne ipsuin profilpnlnr. Nihil enim Iiuic virgini sanclins niliilqne dignius in rerum naturn visuin est quain Jesii Chrisli domini nostri praecepta et vilnm aeleriiain oinnibus persiiadere. Ciboriim
fnigalitate cum nbstinentia Innla nlebnUir, iit etiain jier pliires inenses solo corpore salvntoris el imllo nlio cibo recreareliir. Disclpliiiis diirissiinis se nfJIigebat usque ad sniigiiinis effusionem, iiifirinniitibus iiiaxima ciim caritate serviebat, aliqiinndo propriis et necessnriis vestimentis se exuebat et ea pniiperibiis erogabat. Propler qiiod a domino ineruit eliam in hac vita invisibili veste tegi. Cuiii semel uni pnuperi tribiiisset chlamydem, cumque objiirgareliir a familiaribus, quod vestem iiecessarinm sibi Iribuisset alleri, virgo benigne respondit inisericordia nequaquam. Ouandnm vero sororem vesliinenlo carere possuin sui ordlnis infirmam et iiiipnllenllsslinnm ejusque fninae alqiie inorum praestnnfiae di-lralioiitein, itn liuinlllter toleinvlt el servivil, quod inlrabile est credendiim. Ouanla aiilem ergn aiilmarum saliitem cnrllnle movebalnr, ex mtillls ejiis operibus liquide appnret. Nain cum qnidnm nobilis rerusinus, qui cnplt.ili sententia n Senonsi senatu pleclendus erat, dolore inortls alTectiis a Jesii Clirlsto domino noslro aniiiiuin ])onitus averteret et a nullo posset ad pocnltentlam revocari, hnjus virginis exhortatione conversns ad cor inore christlanorum se Clirlsto recoininendans palienter tnorlein sustlnnlt. Fiilt enlm maxiina sapleiilia praediia, litteris lepidissimls, qiiac nuiic exstnnt, teslnntlbiiS) insuper dlcla sniictoriiiii nfilaiite sancto spirllii Ita dllucidabnt, iit ellam Ipsos suiiimos llieulogos siipe,

rarel.

Nam

ciiin

seiiiel

diios

perltlsslmos viros
se

llieologos,

nlleriim

iiilnorum,

nllerum vero eremilaruin hnberet conlra

piiblice vicit,
iit

nlncriler

dispiitnnlcs,

illi

divinain virginem non Iiuiiiannin rrede^^enl.

adeo eos Oiininobrem

Cap. CCXXXIf.

De

sancto Vinceotio

confessore

etc.

945

postinOiJum iimocentissiinam vitaiu deinceps aggressi sunt eoqiie in proposito ab hac luce migrarunt. Aiuid Gregoriuin XI et apiid Urbanuin VI pontifices maximos luculentissime perornTit, proplietiae etiam spirituin inter caetera suae
virginitatis insignia consecutn est.
fnit a

Deo

vitHiii suis

autem ntque iniraculis (juainplurimum propriam impoenitentem inorluam ad precibus revocavit, spirilus malignos ex corporibus obsessis expulit
Signis
privilegiata.

Nam

inatreiji

et

inultn alia per

eam suam sponsam

ciiin

doininus est
sibi

operatus.

Tandem, cum
disci-

Bomae

esset a doinino evocatn,

sciret

diem morfis imminere,

imlos discipulasque longn oratione ad suuin invitatn spoiisum consolata est atque ad bene sancteqiie vivendum oinnes hortntn, denique in illum prorumpens versiculiim in inanus tuas, domine, coinmendo spiritiun ineum, iniiocentissiinnm animnin emisit anno aetatis suae XXXllI, snlutis nutein nosfrne MCCCLXXX. Ad cujus corpus nccedentes a diversis infirinitatibus curabantur. Sepulta est autem in ecclesia sanctae Mnrine super Miiiervam honorifice et a Pio secundn pontifice sumino anno MCCCCLXI sanctarum virginuiii catalogo adscripta. Haec, Catherina virgo, monimentn laudis, quae tuis Inefi, Dei si>onsa, sacris hoc qiiodam pacto modulainur oinnes, perfer Olyinpo. Si satis digne nequeant referri, adiiiias nobis veninm, precamur, non siiinus tanti ingenli, fatemur, optima virgo. Ouns fuit dignas modulatus nuinquis virginum laudes, quis in orbe toto? feminae invictae peritura mimquam carininn pnnde. Frnedita exeinplis Cnlherinn caris
:

moribus praestans, snpiens abunde

aethera scandis.
,

teinperans, fortis qiioque, justn, prudens

Ouem

latex vlrtns faclnusque clarum, cpio nequit dlci sanctins

vulnerum forinam miserata Chrisfl exprliiiis ipsa. Nam brevis per orbem moestne miseraeque vitae et malls cunclis penilus referfae forfiter spemens Unde cum tempus properat ipsum, quos sacros artus quaeque sidera adisti. cineresque busto llnqueres, coelos aditurn Ilenles ipsn docebas. SIc sncrum Chrlsfi venerata corpus hostlam llbans lacrymis nbortus dixeras ciinctis docuinentn vitne voce suprema. Sic ad sedes regni faciat transire superni virgo fovens
ineritis

nos Cafherina

suis.

Ameu,

De
anfi<iHa
,

CAP. CCXXXII. (203.) sancto Tinceiitio confessore ordinis praedicatornm.

isacri

Vlncenflus clarlssima Hyspaniae clvifate Vnlentia ex Ferrarioruin honestaque familla duxit originem. Ouantus autein et qualis futunis essef dupllci indiclo inatrl ostensum est. Priiiium fuit, quod, cuin inater ejus singulos filios, quos genuerat, non sine mngna ulerl molestia gesfasset, Vincentio gravida oneris inolestin cnrebnt et tanta erat el ventris agilitas et corporls robur, ac si praegnans non fuisset. Altenim fult, quod, cuui de eodem grnvlda foief,

Beatiis

tamquam

latranfls cnnls voces ex utero suo einlttl sneplus audlebat. Cuin aufein a mulfis Dei servis et praesertim a Valentlno eplscopo peteret, quid hujusmodi latratus signlficarent, responsum est ei, nihll aliudfore, nisi quod esset in-

fantem parltura,
doctrlnae

quam

clarissimus.

suo tempore fiiturus esset verbl Dei praedicator, tam terrarum orbe Nnto denique infante et qiiodaminodo divino prnesagio ei noinine
qui
vifae Iiitegrltate ac faiuae celebritate in tanto
altiglt

imposlfo, postquam
inirnin imo,
litteraruin.

aetalem, quae
clarliis

lltteris

et inoribus inforinari potuit,

dum

brevi teinpore

evnslt

tnm inoriim elegantla quain

perltla

Tnntne

religionls erat,

quod

inter

saeculares Valentiae neino ert

60

94(
f|iii

Cap. (XXXXll.
snepius

De
liinina

sancto Vincentlo confessore etc.

frequentasset
aiit

eo

ecclesianim

avidins praedicatonini
vestigiis iiiliap-

(lortrlnani audiisset vel crebrius jojunasset.

rfb.it
,

Froborum liominum

iiraA^orum vestigia devilans, paiiperibus

ac luiseris corde compatiebatur,

laciiltatum suarum portionem administrans. 1'osteaquam vero coelesti rore perfiisus ngens decimum octavum aniiiim atligit, siib regula et institutis fratrum praedicatoruin vivere sumtoque habitii singularissime legere studuit sancti patris sni

Dominici gesta ut illa impriinis intelligeret, in qiiibus suiiin ducem esset imitaturns. Deinde ob ejus virtiites mirificas et eximiae sanctitatis nomen effugere uon potuit, quo miniis per duos annos summum pontificem sequeretiir essetque confessor suiis et magister sacri palatii. Denique apud Avenionem ei gravissiinis febribiis occnpato doiuinus Jesus Chrlstus iiiira qiiadam claritate coriiscans appariiit mittens eum ad se PA^angelizandiini per universas occldeiitls regiones, inaxime ut nuiitiaret judicii diem temporibus nostris esse propinqiium, et post extendeus mamim maxillam quibiis Christum consolatus est et instruxit iniilta ejus leviter tetiglt in signum slngularis familiaritafis. Oiio discedente ab eo ex lectulo surrexit saniis moxque se succinxit, ut Cluisti domlni nostri legatiouem diligenter exsequeretur. Peragratis autem Galliarum et Hyspaniarum locis universis verbum Dei iibiqiie disseininando pervenit ad Italiam disciirsisque aliquibus Lombardiae civitatibus venit ad regein Granadae et verbum Dei praedicans inagnam miiltitiidinem Saracenorum convertit. Sanctus vero Vlncentius siiis precibus mulla miranda fecit et miracula dominus per eum operatus est et in patrla Tolosaua et in varils locis, Nam Tolosae cum mulier lunatica filium
, , ,

divisit eum et coxit, vir autem ejiis ciiin lacrymis portavlt ipsiim ad sanctum Dei. Ad cnjiis preces filium siiscltavit reservatis insigniis iu corpore usque ad inortem in signum miraculi. lllud nou est praefereundum, quod actuin est in civilale lllardensi provinciae Aragouiae. Cuin enim praedicasset omnesqiiae eum qne meretrices convertisset ad Deum iudeqiie recedens societas comitabatur, videns lenones eanim ineretricnm armatos contra sancfum Dei; et quam citiiis inslnuare festiuant. Onibiis dixit: isti sunt lenones earum, qui quaprunt lue interficere, sed praecedatis me et ego vos sequar. Approximantes autem illl arma contra sanctiim Dei paraut. Vir sanctiiS signo crucis se miiniens lllico arinis dixit jier signum crucis de inlmlcis uostris libera ine, domine. depositis iii terram se proslerinint veniam petentes et mirantur omnes de servo Jesu Christi. Cum enlm Benedictus XI. papa et ordinis sui vldelicet praedlca-

peperisset

toriim,
veriiin
,

vellet

eum cardinalem

facere,
:

quod ponltur
fiiit,

dist. IV. c. ult.

ex sua hiimilitate renuit sciens illiid quicunque primatiim desiderat in terra,

inveniet confusionem in coelis. Oinnein sane dignitatem refutavit,

frnctus tantus

verborum
,

ejiis

ut flagiliosorum hominiim iniiuinerain multiludinem ad Deiiiii

.lenigiiiata,

scripturaruin contra Judaeos copiosus acerque praedicator fiill qiiantum homini fas est eisdeiu reserans. Tropter (juod iii diversis Hyspaniariiiii locis supra vigluti el quinqiie millia ex ipsis ad verae fidei cogni-

couverlerit;

Saracenorum etiam octo millia cuin sancta praedicatione non jirins deseruil, douec concordes iiiler c.ietera vero spirllus sancti dona linguis variis loqui promeruit. faceret Nam cnm inultis et dlversis populls materna llngiia praedicaret, ab omnibus et
tioiiem baptlzari fecit
:

traxit;

discordes, quosciinqiie invenit,

singiilis dlstincte inlelligebalur,

ac

si

singiilorum lingua praedicasset.

Kt habuit

avunculus papne Cnlixll diclns Ferrandiis eduxit parvum Calixlum ad eiim, nt vir Dei sibi suain daret benedictionem. Cui sancfus Vincenlius ait: inittainus liunc puerum ad scliolas, quia inagnus adliuc eril in ecclesia videlicet eril papa, qui me honoOiila ipse fiiit, qui eum postmodum cnnonizavif. Etlain de illo, qni rabif. capul sui fratris ab eodem interfecti siib chlamyde forebal, credens habere caput
etiain

dounm

prophetiae:

cum

eniin praedicaret Valeutiae,

vituli, prnedixit
gratiis et carus

eiim amori jiibento jaslilla.

Oinnibiis

amabilis,

venerabilis,
jiaii-

pater erat orphanorum ac pupillonini, vidiiarum defensor,

opliiniis consolntor.

perum

et miseroniin

Receplis deiniim ecclesiasticis sacra-

menlis agens annum septuagesimnm octavum coram positus fratribus et orantibns sui ordinis el illiislrissiina diicissa Britanniae obdormivit in domino anno

Cap. CCXXXIIl. De sancto Aiiiieuiuudu arcliiepiscopo

MCCCCXVIIl.
centi,

etc.

947
Vin-

Sepullus esl fiulein nd V.iMuoaes coruscniis

v.iriis signis.

praedicator veritatis et doclor luaxiiue,

,

ijueui angeloruiu cuui ordiiiibus

tiiis

triuinphautem felices anijuae prosequuntur

lesuis coeleslibus.

nos fove

jirecibus subliines in

Amen.

CAP. CCXXXIII. (201.)

l>e jsancto

Aimemiindo

arcIiiepiiNCopo et martire.
Annemiiudus Lugdiineiisis
arcliipraesul

nilectus
el inclytus

Deo

et liomiuibus sanctus
iilustri

marlir ex

Fraucorum

regis nulritus fuil

prosnpia ducens oriyinem inter aulicos Dagoberti sed eoruiidem evilans consortia Tiain mandalorum ,

Dei cucurrit, qui ob vilae sanctimoniain ad Lugduiiensis urbis arcliieijiscopatum meriiit iiroinoveri. Is itaque poiitificali decoratus infula omnibus cuin regni iii colis tuin peregrinis pergratiis exstitit quod noiiuulli iirocerum aegre ferentes eum quasi regni eversorem laesae majestatis criminis apud regem accusaverunt.
,

justiis occiditur,

.-ib O inaledicta invidia, per te Abel per te Johannes baptista decollatur, per te Jesus Cliristus filius Dei venis crucifigitur, per te divais iiraesul Anueinuiidus apud regein accusatur. Sed vir Dei omnia aequo ferens aniiiio elemosiuis, jejuiiiis, vigiliis et orationibus ceterisque pietatis operibiis ciiin clero semper instabat. Fuit eniin martiriuin hujus gloriosi praesulis beati Annemundi et sua passio siiiiilis passioni salvatoris domini iiGslri Jesu Cliristi in quinque. rriiiio in tradilione; fuit nempe, doiuinus noster traditus propter iuvidiain: iit teslatur sanctum evangelium sciebat, iiiquit 1'ylatus quod projiter invidiam tradidissenl euin. Sic beatns

Ouam ob cansam

episcopali sede exulavit.

Annemundus accusatus
lectioue;

est
iii

et

inurtuus.

Secundo
dicens

fuit siinilis in iniinicorum di-

salvator noster

cruce expansus oiuniiim ferme dolorum

iiiiinicis
,

immemor
Beatus

oravit ad patreiii pro suis

nignissiine, ex corde exoro

ita

pater ainantissiiue, pater be-

ignosce

iis,

quia nesciunt,

quod

faciunt.
iii

Anneinundus

sic

oravit pro

siiis

persecutoribus et inalis.
sui transitus oravit

Tertio

sancta orasiios,

tione Cliristus Jesiis sciens

Iioraiii

ad patrein, ut

quos
vici-

dilexerat, custodire dignaretur.

Sic gloriosiis martir sciens

et

mortem suam
:

nain esse, ad orationem fugit

fratres mei,

cum

civilas esset circumdata cohorte ex inan-

dato principis, diviuis celebratis luysteriis ad suiiiu populuin ait quaeso vos, et oiniies, ut si in aliquo vos oITenderim atque qulcquam violenter abstulerim , non indigne feratis, sed remittatis pacifice, quoniaui neininem

At illi unauimiter respondenmt numquid, pastor bone, nobis ingratus exstitisti? a miniiuo enim usque ad maximum tuis beneficiis relevatos atque ditatos esse censemus. Tu nostra indulge facinora , et pro iiobis
vestnim gravare volui.
;

Dei clementiam, petimus, exora.

Et fidelibus dans benedictionein oravit

ut

Deus dignaretur populum suum praeservare.

Ouarto judicis praesentatione ostenditur siinilitudo, quia doininus ante judicein Pylalum praesentatus fuit, iiaiii victoriosus pouliffx Annemundus ad eos qul euin quaerebant, accessit. Ouibus salutatis diceiis iis pax vobis, furore repletus tyraiinus cum sua turba dixit volumus, ut ad praesentiam regis protinus venias. Et eductus ab iuimicis pergunt Matisconem et visitato episcoi)0 ad terriloriuin Cabilonense veniunt. Oiiidaiii vero sanctus sncerdos euin visitando animavit ad tolerautiam passiouis. ul angelus in horto salvatorem noslnun animavll. Ouinto est siinilis in finali ronsnminatione, nain explelo die nox vicina successit, in qua virDeijJOSt loiiga
,
:

60*

948

Cap.
et

CCXXXIV

et

CCXXXV. De

s.

Finnino et Lazaro.

orrtlioiies

corpiisciiliiin.
s.inctiini

)iibil.i faliijaUis ex iliiieis exposituiii iii siralii refecit Et cunclis liuinnnis absentibus diio suut submissi viri neqiuti;! jileni, Del viniiu gl.idio iiecavenmt et iiaiin.-i innrlirii beatus est coronalu.s.

iis.iliiioniiii

Coiisuiiiinnto autein inartirio

veliicnlo

sanctmu coiiniscuUiin a Dei fainulis defertnr, Araris ad suani Lngdnnensein civitatem renienvit, in sua eoclesia cum inaxiiiio
iiiiraciilis

lionore SPinillnrae traditus est et sepultnra decentissiinn cuin inngnis ad Hdel probatioiiein ostendiliir.

CAP. CCXXXIV. (205.)

De
filinin

jsaiieto

Firmino

epiiscopo et martire.
nomine
et

Fuit teiiipore Dyocletinni ct M.ixiiiilnni in urbe Yberiensi, quae alio nomiiie

vocatur Fainpilonia, senator in ordiiie iirimus,

suuiii

opere Firinus,
diviuis

<]ui

nomine Firminum
Oiii

Iioneslo presbitero

tradidit

litteris iiri-

iHiendiim.

Firminiis

bentus

nnnornin deceni

et seplein in sanctitnle et

Honesto jam Sellae prnedicans ab ipso ad Ilonoratuiii est, ut ab eo ordinatus episcopiis Cliristuiu Jesiiiii omnibiis genlibiis prnedicaret. Ouo facto Firminus episcopus rediens ad IIoiiestuin inagistram suum annO nelalis suae XXXI relictis omnibus nd G.illias jiroperans Andegavis villam venit ibique anno et mensibns tribns inultos prnedicando convertit et Belluncum conlra "Valerium praesidem piignatiirns pro Hde salvaloris perre.xit. Unde iiiultbties jlagellntus iisque nd mortein Sergii siiccessoris Valerii in carcere clansus fuit. Sed Innc a populo solntus ibideni praedicavit
doctriiia proiiciens nc pro

episcopuin Tolosanuin missus

et

baplisnlis

omnibiis ecclesiisque coiistruclis inde Ainbinnis perrexit et in

XL

liominum baplizavit. Haec audienles Longnlus et Sebnslinnus praesides ab urbe Trevirensi ad Ambinnensein veniuut urbpin et jiissii eorniii convenientibiis cunctls sanctnm Firiiiinum cornm se graviter accusaluin, diim firdiebiis tria inillia
iiiissiine

confiteretur Cliristnm dominiiin, timens praeses seditionem populi beain carcere decollnri.

tiiin jnssit

Faustinianiis aiileni senalor, qui eiiin receperat,

domnmqiie
r.ipieiis

eo ad gratiHin baptisini advocaverat, corpiis ejus nocte in suo cimiterio sepelivit, nequam vero praeses Sebaslianus post iiioejus
ciiiii

dicuin a civlbus Belliiacpiisibns occisiis esl.

Ijratnr sepliino cnl. (Iilobi-es.

Hiijiis gloriosi sniicli

passio cele-

CAP.

CCWXY.

(206.)
lii!ci-

De
^;iliilis,

i^aiicto liazaiH

epi^^copo et

piilo doiiiiiii.
La7.arii.s

iiilerprel.iliir
iii

Deo

nd|iiliis

rl

.sigii.il

pnenileiiline vilaiii
poeniteiilibiis

iii

ilie

lion

est

ilie

poenilenliae,

Onnniio
in alio.

<|iiideiii

veriis sol
jiistili-

liistilinp illii\il, aiixilialiir liinc

r.iiiilii
iii

Deiis et adjiiv.it lOnfeiPiido gratiam

.lelerii.ini

siiaiii,

liiii'

iiiiindo el

vilarii

Cap.
Sanctiis

CCXXXVI. De

sancta Clara.

949

et regali progenie cuin Maria Magdalena et snmserunt orlginem Syro jiatre et Eiicbaria matre nati sunt, a beato Maximino discipulo domini baptizati sunt, Lazarus autein partem urbis Hierusalem possidens operain dabat niilitiae. Oui quantiim fuerit dilectus

Lazariis es nobili
siiis

Marllia sororibus

a doinino nostro Jesu Cliristo, secretariiis ejus beatissiinuS Joliannes cap. XI descripsit dicens, quod erat quidam ]anguens Lazarus, iniserunt aiitein dictae
sorores

ad dominiiin dicentes

doinine ecce,

quem

ainas, infiriiiatiir

Jesiis

au'em
gloria

mundi
Dei

salvator respondit: infirmitas haec

non

est

ad uiortem, sed pro

Dei per eam. Et post suis ait discipulis: Lazarus noster amicus dorinit , sed vado , ut a soinno excitein eum. Cuin autem ad lociim accessisset et sorores sancti Lazari cum maximis lacryinis eum adorassent, doiniiie, si fuisses Iiic, frater ineus non fiiisset morquerulose dicendo baec
et ut glorLficetur filius
:

tnus

tavit.

ad locum accessit rost ascensionem

et beatuiii

Lazarnm jam quatriduanum mortiium

gravis
suis

susci-

doiiiini

cuin
cuiii

esset

cbristianorum
niitii

persecutio,

Jiidaei jirodere

sanctuin Lazaruin

sororibus et cliristianoruin
et
Cliristiiin

magna
angelo
totitis

copia cupienles in navi absquo reinls posuerunt, divino vero

regente veniunt ad Masslliain.
priinus episcopus

Praedicans vero

salvatorem nostrum

Massillensls exstltit et ipse post laudabilem vilam et

patriae conversionein lertio decimo imperli Claudii anno seciinda inorle inigravit

ad domlnuin.
iiain

Hujus qiilppe sanctissiini viri Lazari reliquiae apiid urbeni MassiEjus festivitas

pi-aecipuo venerantur obsequio.

XVI

cal.

Jaiiuarii

devo-

tissiuie cejebratur.

CAP. CCXXXVI. (207.)

I>e ^aiicta

Clara.
Cuin aulein praegnans

Geiniiie admlrabills Clara vocabulo et virtule de civitate Assisil claro Sritis genere traxlt orlglnem beatoqiie Krancisco priino concivis in terrls postinodiim conregnans iii excelsis. Talpr ejus iiilles et tota utroque parente progenies iiiilltaris,

doinus abundans, mater vero

ejiis

Ortiilana dicla est.

esset ipsiiis

sanctae futiirae et aiile cruclfixl iiiiaghiem in ecclesla pro salubri

:

partus expeditione devotiiis e.xoraret, aiidivit vocein dicentem slbi mulier, quia
illustrabit.

iie

paveas,
clarius
voluit.

quoddam luinen salva parluries, quod Ouo edocla oraculo natam in bai>tisiiio

ipsiiiii

inundum
nonilnari

Claraiii

Adliuc infanlula libenter extendebat inanus ad pauperes et de abuiidanlla doinus suae supplebat inoplas pluriinorum egeiilium, proprlo corpusculo dellcala sublraliebat cibaria, sub vestlbus autein pretlosls et inollibus cilicloliiin gerebat abscondiliim et inundo exterlus fiorens Clirlstum Jesuin interius induebat.

Denlque
gari.

suls eain

iiiiptiii

dare volentibus nunqiiam acquievit

sed virglnltatein
in

Snain doinino commlttebat.

Hlnc ruinor bonitatis ejus coeplt

popiilo divul-

Audiens autein sancta puella post multaruin injiiriaruin latratibus moiiasteriuin snnctum institult, pauperum dominariiin ordlnein incboavlt et in alto reclnsorio post XLII annos franglt sui corporis alabastriim, ut doinus ecclesiae
repleatur fragraiitia nngiientoruin.
ginis Clarae, festlnaiit vlrglnes ejns

Spargilur paulo post opinio sanctllalis vir-

exemplo servlre Cbrlsto domlno

quae sunt
et clnere Clirlsfuni,

inarltatae, casliiis agere satagunt,

nobiles et lllustres amplls conteiiitls palatils

alta sibi monasteria conslruunt alqiie pro Chrlslo filio Dei in cilicio vivere inagnam gloriam ducunt. Maler fillani filia inalrein invllat ad
,

soror sorores allicit

litulis

cara iiianens

Clara lolo clarescere inundo

iiiclpit et

lauduin

praeclara refulget.

Haec gloriosa beata Clara

sui ordinis lapis primarius

950

Cap.

CCXXXVII.

De

sancto Philiberto confessore.

ac nobile fiindaiuentiim in fundamento lunnilitatis virtutnm omnium fabricam ab ipso principio studiiit coUocare, carnem per crebra jejunia macerabat, orationi instabat,

osculisque demulcet,
Tideretur.

ad orationem iirostrata terram infundit lacrymis semper suum domiiuun Jesuin Christum tenere manibus semel profunda nocte adfuit nngelus tenebrarum in forma nigri pueruli, dicens ne tam plores, quia caeca ftes. Cui cum illico xesponderet: caecus non erit, qui Deum videbit confusus ille discessit. Cum
saepissime
iit

Lacrymanti

in Assisium hoslilis semel furor irrueret et ipsis portis exercitus appropinquarel

Saracenorum gens pessiuia sanguinem semper sitiens christianorum intra claustrum virginum inihixerunt. Liquescunt dominarum corda timoribus et ad matrem sanctam Claraiu referunt Jletus suos, quae se infirmam inipavido corde ad liostium agmen duci jiibet et ante hostes poni, praecedente eam capsula argentea, in qjia erat sacramentiim eucharistiae. Cumque ,se totam in oratione substravisset , Christo domino cum lacrymis ait placet mi domine , inermes ancillns tuas quas tuis amoribus enutrivi, manibus tradi paganoruml custodi, domine, has fainulas tuas, quas ipsa in praeseiili articulo custodire non possum. Yox qiiasi puerilis de propitiatorio ad aures ejus iutoiuiit dicens ego vos seniper custodiain. Mi doinine, addidil illa et hanc civitatem, si placet, protege, quae nos pro tuo ainore sustentat. Et vox ad eam gravamina sustinebit, sed
, :

ineo luunere defenditur.

Tunc surgens
niliil

Clara tlentes confortat dicens

:

fldejubeo

mali patiemini. Nec mora statim canuin illorum repressa pavescit audacia et per muros, qiios ascenderant, descendentes celeriter exeunt orantis virtute turbati. Et post miiltorum sanationem et exhorlationem

pro vobis,

filiolae,

quod

et

sacramenlorum sumtionem

in

domino

quievit.

CAP. CCXnVIl. (208.)

De

saiicto Pliiliberto confessore.

Sanctus Pliillbertus, cnm esset bonae indolis adolescens , regi Francorum Dagoberto nuntiatus advocatur in palatiiim receptiisque est in ordinem nobilium et eornm consortiuin. Oui sub aureo baltlieo Dcuiii valde diligens postinoduiii praefulgentibus vitae suae meritis cathedram subiit Rothomagensls ecclesiae.
Cuin aulein esset rhlllberlus annorum vigiiiti, divina praecepta audipiis elegit discipulus Christi doinlnl Jesu fieri agnitoque Dei milile Agili noinine, qui praeerat Resbacensi coenobio
,

illuc

veniens comain deposuit omnlbusque suis in

receplt.

elemosinam erogatis jugiim domini suave

abstinentiae ciilmlne cresceret
tlqiius
,

Ubi cum
ut

inulto

rellgionis et
fleret,

ita

iit

vlris pprfeclioribus imitabllis

an-

hostls

invidens

pulsare

nnlmum
ille

coeplt,
ille

anipllora

edulia

sumeret.
et di-

Nain
cere:

cum quadam

nocte fulsset cibo refeclus,

ventrem ejus palpare

inodo hoc est bene.

Tunc

nentlae coeplt trlplicare et

<|iie

cognoscens rlgorem absticontra arina tyranni Dei auxllium implorare. Cuminlinici

jaculn

sliigulls

dirus

anguis exarslt,

noclihus ecclpsiam fre<jueiilaret, in tribus contra Ipsuiii lentationibus nain ursi specie cum iiitra ecclesiam tentavit primuin

lerrere et nocte alia de ferro candelabri visus est

eum

transfigere et nocle tertia

ostluin ecclesiae

expansis brachils voluit prohibere.

Sed onuiia

ejus macliina-

bealus l'hillberlus expulit vlrtute divina per sanclae crucis praesidia. Cum aiitem beatus Agiliis obiisset in domino, fratrum consensu sanctus 1'hilibertiis regiininls curain suscnpil et doinum sibi tradltam strenue gubernare,
inenta
niillliis

personam excipere, invenla

assiiinla

vllla

radicilus

pxstirpare,

ciun qiildam ex

Iralrlbiis

rpbcllloiie

saiiclum DpI de

ecclesia praesuiuseriint exlrahere.

Cap. CCXXXVIII.
Sed
nltrix innnus
interiit,

De

sancto Anselmo episcopo.

pertulit, naia uiius

951
iclu ful-

domini hoc impunihun non

ex

iis

etiam inore Arii in sterquiliniuiu omnia intestina ejus deposuit indignamque vitam indigna morte finivit. Postque coiistructionem coenobiorum et miracidorum multorum operationein et post labores immensos pro
guris
alius

doinino feltcem exitum

fecit.

CAP. CCXXIVIII. (209.)

De

isancto

Anselmo

epiiscopo.
;

floruit glorlosns archiepiscopus Caiituarleusls Hic fuit ex confinlo Longobardiae et Uiirgundiae oriiindiis litteris traditus didicit et in bre^^H mullum profecit, necdiim XV aetatis siiae annum coiifigerat ciun jam, qualiter vlfain suaiii secundum Deum instituere posset melius, mente tractabat. Explelo autem nliquo tempore patriam egressus, cuin in transcensn montls cujusdain fatigatus corpore deficeret, vlres suas juvenls mandendo reparare tentabat. Neque enlm tunc illuc, quo vesceretur, praesto Ouod ininlster ejus videns dolult, et ne forte quid edendum In sacculo erat. eomm liaberetur, diligenter Investigare coepit et mox contra spem in eo nitldlsslmum invenlt panem. Ouo illo refectus et recreatus cst et vlae Incolumls redonatus et faclus inonaclius religionl per omnia serviebat. Ouldam enim ex qui vetere odlo plurimum erat infestus beato Anselmo antlquiorlbus fratribus

Anno dominl millesimo LXI

sanctus Anselinus.

nec poterat euin uUatenus respicere, slinplicl ociilo Iiifirinitate pressus ad extrema est deductiis. Cumque fratres In ineridie in lectis ex inore quiescerent, ipse In domo infirmorum jacens coeplt miserandas voces emlttere et quasl quorundam horrendorum adspectum subferfugere, pnllens et tremens vultum siiuiu delilescendo hinc inde commiifare. Territi fratres, qni aderant, quid liaberel, quaerebant. At ille gemlnos immanes liipos inter brachia sua ine tenere coinpressuin et guttur meum impressis dentlbus jainjam sulTocare videtis, et quid mihi slt, quaeritis? Ouo audito quldam ex ils nd beafuin Anselmum concltus
:

perrexit et el singuhi patefeclt.

Tunc

ille

secretiorem lociim orationis sece-

dens

ad doinuin, In qua Infinnus erat , ingrediens levata manu sigmim crucls edidit dicens; In nomine patris et filil et spiritiis sancll. Ad quod factum
et post
Statiin

aeger conquievlt et exhllnrato viilfu Intiino cordis

nfrectii

Deo

gratlas

agere coepit et beato Ansehno, quia nialiguos spiritus expiilit. Et Inde monuit paterna demum auctorltate absolufiun et dixlt , hora , qua fratres surgerent ad
,

nonas, praesenti vita decessurum. Ouod et factuin est. Quadam dle, cum esset in via, occurrente slbl qiiodam inonacho brevi, quid consIIII de liospitio Oul respondlt: linbemus non longe hospitluin, sed sibi ferret, Interrogavit. non est, quod nobis et fratribus apponntur prneter panem et caseum. At ille subridens alt: ne timeas vir bone, sed clto praecede et mlsso rete In vicinum ainnem statlin invenles piscem qui siifficlet omnlbus nobis. Ille mandafo acquam ad tentancepto praevolnns nuntlat plscatori qui ad ridendum potlus diiin, quod dicebat, fore praenuntians tandem a fratre coactus contra spem rete jeclt et illlco truytam Insolitne magnlfudinis ciim quodnin allo pisclculo ceplt. de sancta trlnitate, Scripsit gloriosus Anselmus monologiiim, Itein soIUoquiuiii de verltate, de processlone splrlfus sancti, de cnsu djnboli de peccato originall, de incarnatlone verbi, cur Deus hoino et multos alios libros devotlsslmos, et potlssime hanc oratlonem: terret me vlta mea, nam dlllgenfer discussa apet si quis fructus in ea paret milil aut peccatum nut sterilitas velut Infructiiosa invenitur, aut est simulntus aut Iinperfectus niit nliqiio modo corruptus. Ould ergo
, , , , ,
,

952

Cap.

CCXXXIX.

De

sancto Eligio episcopo.

nisi ut in tota vita mea plorem totam vitam meam? Certus sum de ine, quia peccata mea merentur aelernam damnationeni, certiorj quia poenitentia mea non sufficit ad satisfactionem, certissimus, qiiia misericordia tua superat omnem otTensionem. Fac ergo, domine, mecum misericordiam et concede milii ex gratia tua omnium peccatorum ineorum remissiouein, quia ineritum domine o domine Deus. De invocatione iilii sic ait iiieum misericordia est

restat milii,

redemtio mea, inisericordia mea salns mea te laudo, tibi gratias ago quamvis multnm impares tuis beneficiis quamvis multunt expertes dignae devotionis, sed sicut potest Conari, tibi persolvit anima mea etc. rostque laudabilem vitam introivil ad verani requiem praestante domino, cui est lionor et
Jesu
Cliriste
,
,

laus in secula secnlorum.

Amen.

CAP. CCXXXIX. (210.)

De

!ancto lig^io epi,scoiio.

Ueatus Kligius in lerritorio Lemovicae urbis fuit oriundns palre Knclierio, matre vero Torrigia natus, Onem cuni inater adlnic liaberet in utero, vidit in soinnio aquilam volaiitem super lectiiiii suum et se tertio inclamantem el ei, Ouae quum ex voce aquilae evigilasset, perterrita iiescio quid, promittenlem. iiiinis coepit cogitare de soinnio, quid lioc esset, cunique postea in parlu peri-

mandaverunt ad quendam sanctum virum, ut veniret et oraret pro Oui cnm venisset, ait ei ne tiineas inater, quia puer iste sanctus erit et magnus in ecclesia Dei. Cum antem esset juvenis fecit eum jiater snus ab .lurificibus erndirl, et cuin jam sciret totain illam artPm, in Franciam venit et culdain arllficl, qui faciebat opera regis , se conjunxil. Onodam tPinpore cum quis slbi sellain de auro et nrgento facerel pulclierrlmam, rex perquislvlsset
clitaretur,
ea.
:

respondlt

ei

magister sancli

Eligll, se

invenisse

arlificeiii,

qui regi facerel, quid-

quld
qui

vellet.

El acciplens a rege auri magnani massain, tradidll sanclo Ellglo,

fecit

ex eodem pondere

sellas

allerain vero relinens penes se.

reiniineral.

duas pulcherrlinas et deferens uiiain regl, Ouain ciim Oinnes inirarenlnr, rex euni copiose
et

Tunc

Ellgius alleram proliilit

et

regl j)raeseiitavit dicens,

quod de

rex ain]))ius stupefaclus quaesivlt ab eo, quomodo ex eodem pondere anibas facere potulsset. lienP, inqnlt, px gralla Dei. Et excrevit fnina cjns iu curia regls. Dillgebat autem in tantuin paiipores, qiiod,

residuo auri alleram fecisset,

quldquld polerat,
eleclns
est
beatiis

etlam
Eligliis

usque ad niidltatem suam

eccleslae IVovioniPusi post

ils

erogaref.

1'ostinodum

ejusdem urbis .'lulislllpm. Slngulls diebus XII paiiperps et cum Ipsis Iiora congrua reficlens, dans .iquain, manibns panem et oiiinla, quae erant necpssarl.i, conferens. Siiiit autem liaec sepulclira, qiiae auro, argento et gpinmis fabricavll, Germani, Spvpriiii, Fiallonls, Oulnlini, I.iiclanl, Genovefai, Columbae, Maxlmlani, Jiiliaiii el praecipue beati Martinl Tiironensis episcojil, Dagoberlo Francorum rege praebente impensas et inausolenm beati Dionysli marlirls miro oiiere auro et geinmls decorato. Mortuus est aufeni gloriosus praesul aniio vitae siio LXX. Oui cnm anno revolulo de suo loco fraiisferretur, ila pulclier et incorriii^tus inventus est, nt semjier iii tumulo vixisse videretur, et quod mirabllius est, biirba et capilli fempore oblliis sui mlriim iii modnm crevlsse in fiiinulo vldebanlur. Ouomodo aufem pcr eiim fueril invenluin bealnm coriius beati Onliitliii, sequllur. Clprlcus quidam
Acliariuin
iioinliie Manrllliis, saepliis jaclarp

solebal, se et niarllrls lociiin iioscere et

eiiin

loriiin
f.icli

sliip

miilallone

Iiivenirp

possp.

Ouod

ciim niHllloribus probare gpsllret,

diiiii

sul perlinliiin aggressiis esl.

Suinlo ergo llgone

;)aviiii(iilum hasilicae

Cap.
iiiartiris

CCXL.
Ouod

De

sancta

Radegunde regina Franciae.

infixiun siiis

953

violare praesiiinsisset,

inanubriuin ligonis

manibus ad-

haesit.

ciim nec diinitti nec auferri posset, coepernnt

manus coinputrescere

verinibusque scatiirire. Oua poena mulctatus sequenti die iniserabiliter finivit vitain. Hinc tantus pavor in cunctis excrevit, ut neiiio post hunc, quamvis probatissiinae vitae fuerit, praeter
jiiodi
tiris

negotiuin tentaret praesuinere.

sanctum Eligiiim Noviomensem episcopum luijiisIs quippe j^ontifex saiictus praefsti inar-

coepit frequentare locuin unuiii el divina doctus revelatipne triduaniim jejunium cum lacrymis peragens et attentius orans in loco, ubi nulla suspicio habebatur, quod ibi corpus iuveniretur, snnctus maiiibiis elFodere coepit et corpus sacruin invenit. Ouo terel)rato tanliis odor cum iinmani lumine ex eo prodiit, quod etiam ipse i>ontifex prae splendore luininis el fragrantia odoris

vix sustinere posset. Tuiic saiictus Eligius corpus lacrymis deosculans posuil in loco dignissimo ad laiidem suiiiiiii Uei et sanctorum ejus.

CAP. CCXL.

(211.)

Dc
ciiiii

isaiicta
Sancta

Radeg^uiicle reg^ina Frauciae.

Radegundis nalione barbarica fuit patre rege Berengario. Ouae de pntria, venit iii sortem Lotnrii regis. Cnin autein eam Suessionis direxisset, iit regiiiam erigeret, illn evitabat pompaiii regalein, ne saeculo cresceret. Sed cui etiain debetur Iiumana gloria, non inutatur aeterna. Nupsit ergo terreno principi, non tamen sepaiatur n coelesli, nc dinn sibi acexiisset ut sclavn

cessisset saeculnris

dignilas,

plus

se

incliiinvit

voluntns,

quam

iierinilleret
,

dignilas, limensque, ne adeo degrndasset,

cum

niundi gradu proficerei

se
,

cum

sun facultate elemosinae dictavit.

ex Nain cuin aliquid de tributis accideret omnibus, qune venissent ad eain, ante dedit decimam qiinm recepit delnde qiiod supererat, dabnt monnsteriis, et quo ire pede non poternt, misso munere circuibnt. Itein nocturno tempore, cuin reclinaret cuin principe, rogans se pro huinana necessitate velle consurgere et se levans, egressn cnbiculo tnnidiu ante
, ;

penetratn totn cnrne

secretum orntioni incuinbebat jactato cilicio, iit solo calens splritu jaceret, gelu ferme praemorlua. De qun regi dicobnliir, hnbere se magis jugalem inonacham quain reginnm. Diebus vero qiiadrageslinne snlis est scire, qualiter rexerit se, inter vestes regins singulariter poenltens. Igilur appropinquanle jejunii teinpore ad religlosam monachaiii noinine 1'Iam iniltebat, ut sanclnm propositum illa dirigeret et cllicium iiiilleret. Ouod sancta induens ad corpus per totam quadrngesiinain subtiis vestein reglam poriabat in sarcinam.
Si

nutem rex deesset, quls credat,

Jesii

qiinliter se

orationi infunderet,

qualiter se

tainquam praesenlein Chiisli

loiigo

pedibus nlllgaret,
cui despeclo
ei

et qunsi repleta deliciis sic

veiilris

jejunio saliaretur in lacryinls,

erat tota refecta,
et

edulio

Christus

do-

ininus

tota

fnines erat

in

Christo illud,

quod

pietale

ngebat, sollicita.

Porro prnedictne sniictne Rndegundis meiis inlenta ad Chrislum

riclavis inspirante et cooperante Dei gralia inonasteriuin sibi per ordinationem

quo gaudens ingressa est, ubi et perfectioornamenta conquireret et inngnam congregatlonem puellnruin Chrlsto niinquam morituro sponso aggregarel. Ouae electa abbatissa et jnm constituta tnm
l^raecelsi regls Lotnrii construxit, in

nis

se quaiii sun Oinnia ejus tradidit poteslati

iit

ex proprio jure niliil sibi reservans, post vestigin Christi curreret, expedita, ut tantuin pliis sibi augeret in coelo,
,

quantiiin sibi siibtraxisset in saecuio.

Langiiidis et cnecis

non cessabnt ipsa

dillgebat
affectu.

cibos

cum

cochlenribus porrigere, inulieres vnriis leprne maculis perfiisns comnniplexu

osculabaliir,
in eo

preliendeiis in

eos toto in

Deo

954

Cap, CCXLI.

De

sancto Servatio episcopo.

niliil sibi

recedentibus praebebat auri vel vestiinenti solatia. De officiis auteiu inonasterit placuit nisi servire prima. l'ost tot labores cjuas sibi poenas intuleril,

ipsa vox, quae refert, perhorrescit. Ouadani vice translatos sibi circulos ferreos diebus LX -collo vel brachiis innexuit et tres catenas inferens, circa corpus duni alligasset astricte, inchisit duriim ferruin caro tenera succrescens et transaclo
.

jejunio

cum

vohiisset sub cute clausas catenas extrahere nec valeret,

est absiiue

non tameii

hoc factuin
cula,
fideliter a

magna

sanguinis eirusioue.
,

Exstaiit

ejus praeclara mira-

quorum narratio longa esset et apud Deum est maximi meriti el taiidein Deo est remunerata in coelo. Hujus sanctae transitus recolitur idibus

Augusti.

Quaedam

ejus fainula,

quae ausn temerario

tribus

in cathedra beatae virginis

quod percussa ardebat; Radegundis peccavi, male egi, ignosce luihi,

sederet, praesumsit,

diebus clamabat
inihi

domina
Et post

refrigera

inembra.

multas orationes et populi exaudita est et sanata.

De
13eatus

CAP. CCXIF. (212.) isancto l^crvatio episcopo.

et

Servatius in quarto gradii attinens Christo Jesii nalus fuit in Av-

menia ex patre
jiiae

malre Judaeis.

Hic sede vacante in Tongris civitate Teuto-

Ordinatlone divina per angelum de Hierusalem perductus Tongris et ibidein ordiiiatus episcopus per eundem. In liiigua materna iiilelligebatur ab omnibus,

spiritiialia tanluinmodo pertractabat, sed a nullo peiiilus intelligebatur per interprelem, qiiaiido de cura temporaliuin agebat. Vir ipse sanctus post receptloiiem dominici corporis ipso die nullo corporali cibo ulebatur, ciboruin suoruin reliijuiis leprosos iiiundabat aqua lotionis mauuuiu suaruiu in-

quando
nisi

quocunque tactu inanuuin vcl pediun suorum continiio sanabanlur. Ejectus aiiteiu de Tougrls propter malitiain inhabitantium venit Trajectum, ubi excidluin Galliaruin per Hunuos futurum divina revelalione cognovit. Episcoporum autem Gallicorum rogatu pro venia impelranda apostoloriiin liinina petiil. Cui sitienti in via foiilem domlnus aperuit et aiigelus scyphuin pretiosum attiilit. Eo equidem Roinam intrante campanae omnes sine liumano adininiculo pulsatae sunt. TTindein eidem oranti a doinino revelafiim est, iram Dei in populum propter eoruin scelera confirinatain, Trajectense tameii oppidum, quod ipsuiii pie excej>erat, servaretur. Reversus igltiir j>oj>uhiiu ad poenlteiitlam exhortans, dum divina celebraret, angelus ab dextris altaris eidem
lirmos curabat,
inlirmi

suuiu obiliiin nuntiavit.

Oiii

statiin

jiost

mlssam adstanle

jiopulo elevatls

iii

coeluin oculis in doiniiio feliciler obdormlvil et statiin ciinctis videntlbiis velaiiieii

sericum suj^er corj)us ejus

;

o gloriose praesul
efficias, ut

niinc ciim Chrlsto

cum

eo el tecuin in

manibus est delalum. Gaiides igitur, domino exoramiis, ul liils saiictls precibus nelernum laeteinur. Amen.
aiigelicls

(.^ap.

CCXLII.

De

corona domini nostri Jesu Christi.

955

CAP. CCXIII.

(213.)

De
ii

eorona domini nostri Fesn

Clirisiti.

Non miretur orthodoxorum quispinm, si jiicunda dominicae coronae solIpnmitas diem Iianc expendat in laudibus redemtoris nostri Jesu Christi, quia,
haec corona capiti salratoris ad poenam et hidibrium in die parasceues fuerit illa non est gaudii, sed moeroris, quoniam membra Interim haec gratulabunda festivitas, in <jua capiti compatiuntur, differtur. recolimus sahitem nostrae animae, sicpiidem de spinarum semine propagatam, ideo aeterno regi gloriae devota laudum cautica fideles solvant. Hodie pro corona dominica coronat regem omnium corona contumeliae, cujus nobis opprobrium coronam confert gloriae, de spinarum aculeis Christi corona plectitur,
applicata, tamen quia dies

qua ministris

tartareis

mundi potestas
veniam

colitur,

corona Christi capitis sacro per-

fusa sanguine poenis solutis debitis reos purgat a crimine.

dejectio capitis obfinuit

Miro enim modo

et gratiam corpori et percusso vertice solidata

sunt membra. Synagoga siquidem niater Christi secundum carnem noverca se exhibens affectu crudelltatis et effectu nostrum Salomonem corona spinea coronavit. Fudeat ergo sectari gloriam membra, quibus caput siuim tam ingloriosum
spinis circumdatum pudeat sub spinato capite Coronat enim Judaea regein eorum serto spineo, stat inter spinas lilium vemans cruore roseo spinarum culpae nescium, spinae punctum aculeo. Scripsit namque Johannes evangelista exivit Jesus portans spineam coronam et purpureiun vestimentum, et quasi pugil noster in armis vestimentis
exliibetur
,

peccatomm nostrorum
fieri

inembrum

delicatum.

rubeis apparet.
ejus porfantes,
fixus

Exeamus aenunnam

ergo ad

eum egredientem

ejus nostram reputnntes et

extra castra improperium dicamus ciun David: confelix

sum

in

aerumna mea, dum

configitur spina.

spina

cujus aculei

gutlis rubent roris sanguinei,

siderei.

vires frangunt regis tartarei,

serns pandimt regni

spinarum gloria, quae tot nobis praestant remedia. O decus ecclesertum regis gloriae, numdi medicina, praesentis angustiae dulcor et resina! te laudantes hodie serves a ruinn. Ouod praestare dignetur Jesus Christus pro nobis passus. Amen.
siae, gloriosn spina,

CAP. CCXIIII.
abbatiis.
est.

(214.)

Vita et con^erisatio sancti

Romani

Vir Doi Romanus a pueritia monachus disciplinis monasferialibus eruditus Assuescebat enim adlnic puerulus crebris subdere colla jejuniis, sanclis
corpusculo senum cruces ac mortificationes Jam vero transcursis adolescentiae

iiiteresse assidue vigiliis et in tenero

lutebatur adhuc in annis juvenilibus experiri.

cum ad robur virilis evasisset aetntis, ex omni pnrte in virtutum studio probatus spectabilis habebatur a Deo, ut suo exemplo inultos ad contemtuin saecuh ac desiderium sancti propositi provocaret. Ouodam itaque tempore,
metis
cuin sanctus recolendus Benedictus spretis saeculi artibus abjurataque inundi gloria eremnin peteret, hunc, de quo loquimur, sanctuin obvium habuit,
qui.

956
quo
iii

Cap. CCXLEIf. Vita

et conversatio sancti

Romani

abbati.

leiuleret, ab eo iiiqnisivit. Ciijiis cuin desiderium cognovisset, et secretuin tennit et adjutoriuin iinpendit eiqne snnctae conversationis liabiluin tradidit et,

quantuin licuit, ininistravit. Vir autein doinini ad destinntuin locuin perveniens in artissimo specii se abdidit tribusque aiinis excepto beato isto Roinano monncho hoininibus incoguitus luansit. Oui beatus Romanus non longe

Deodati patris reguln degebat sed pie ejusdem patris sui oculis farabatnr horas et quein sibi a4 inanducandum subripere poternt, diebus cerlis Benedicto panein ferebat. Ad eundein vero specum a beati Romani cella iter non erat,
siib
,

qiiia celsa

desuper rupes emlnebat, sed ex eadem rupe in loiigissimo fune

reli-

gatum Romanus panem deponere coiisueverat. In qua etiaiii reste parvum tintinnabuluin inseruit, ut ad sonituin tintinnabuli vir Dei cognosceret, quando sibi aluinnus ejus panem praeberet, et cryptnm exiens eum acciperet. Et licet
antiquus hostis ejus caritali invidens tintinnabulum fregisset, nt eum vel sic a caritate retraheret, pius taineii et religiosus a Deo dilectus bentus Romanus miniine cessavit, qnin inodis congruentibus et semper mlnistraret usque .id
teinpus scilicet illud, quo dlvinae placuit voluntatl, euin a labore suo liberare Interea autein cum gravisslma peret ipsum, cui serviebat, mundo declnrnre.
secutionis procella per totam Italinin nc pnene per omnem Roinnni imperii terram insurgeret, Gothis, Alnnis et Vandalis flnmmls et ferro cuncta consuinentibus, vir domini Romamis non cessabat deprecnri dominuin, ut suam respiccret qunin sibi suo acquisierat sangulne , sed eain iii fide nomiuls sui ecclesiain conservaret illaesam. Tropterea audlt sibi juberi a doinino, ut relicta Ilalia nd Gallias tenderet et verbi divini pennam loiige lateque spargeret ac sanctae con,

formidandum

Cominonetur etlain nequaquam esse prosperum fore iter et mercedem fldelis servi erogantis conservls ineusuram tritici a domino recepturuin. Igitur lioc spiritus sancti accepto responso pater Romnnus convocatis fratribus slc eos allocutus est: fratres et ainici inei, dulce lumen oculorum meorum maximumque pignus mei ainoris et gaudium, audite me Christi servuin, sanctae fraternitatis Cernitis, quibus mundus inalis premitur, vestrae commllltonem et socium. qiiibus cladibus perurgeliir, ubiquo enim hictus, ubique pavor et plurima moriis non haec casii, sed manifestissima Dei ira contlngunt. 1'eccntis eniiii imago hominum Dei patientla exacerbata versa est in furorem, mansuetudo est in severitatem mutata a Deo, ut luiruni slt, quod adhuc tolerat leviora peccatoribus ila inferens, quam merentur, et iioii sicut quoiidam Sodomitas et Gomorreos nunc sceleribus plenain terrain imbribus exurnt fulmineis. Ciim hnec ila sinl, fratres, non debemus de muiidi iiercussiouibus dolere, quem sclmus ipsi suis percussionibus interiro. Vita eniin alia a Christo promissa est, cujus duratio inconvulsa atque iminobilis pernianet fiiiis ignara, doloris nescla, in qua gaudiniii
versationls

exeinpla cunctis prneberet.

auxilio praeveniente divino,

est

et

securitas et secura regnat aeternitns.

epulatio, ubi beata immortalitns et immorlalis beatitudo, ubi aeterna Hanc exspcctnntes adversa seculi non de,

bemus pavescere
vivere sineret,

cordibus exspectnre.

sed inagis appropinqunnteui nostrnm redemtionem exhilaratls Me si Deus' ineo voto agere et secuudum ineuin velle
sanctissimi fratres,

optaveram,

vobiscum oinnia saecull

dis

crlmina perferre, quaecumque prospera, qunecuinque adversa contigissent, in tolerato vobiscum robore suslincre et siiuul pntienter vivere simulque dclectnSed qula non est in hoininis potostnte vin ejus, sed iri illius qui billler inori.
,

magna
inel

trnnqulllltnte
iit

disponit

oinnia,

quaeso

ne

me

retinere velitis.

Deus

praecepit,

honigne ineinores

pergamus ad Galllas, parere debemus, eunduin est; vos oro, ut ^teuin inhabilnndo sitis, quia et ego, dum spiritus hoc
'

vascuhim vegetnverit, vos et decet, semper hnbebo.

circuinvnllet alque n

in corde

meo

et in visceribu''

eis,

prout fns est

Deus auteni oinnipotens v

iancta sua ciistodla

..vos facint in

praesenti saeculo

nequam

erepto'
j

regnum

suum

coelesle concedatque milii exiguo et huinili v

confusione vidore.
fecliis est

beala vitn sine Hnec dicens boalus patcr Roin.- .us et vnlefaclens lis proin illa
Ilnlla

ac rellctn
tn locuin,

Gnlliam ingressiis perven

i

tandem

in

pagum

Anllssio-

dorenscm

qni fons rogus nppell.ilur, u

nliqiianto teinpore

coinmo-

Cap. CCXLin. Vita

et conversatio sancti

Roinani

abFjatls.

957

ratus favente doiiiiiio inonasterium statuit ibique doinino aiixiliante pluriinos n

saeculi vaiiltate conversos

ad
per

<xuietein

et sobriain conversntionein inonitis siinnl

et expiiij)lis x^rovocatos r.dduxit.

Ouo

loco liabetur basiiica ejus noininelitiilata,

sui operntur,

quam

miraculoruni

qiiae

euiii

domimis ad laudem nominis

privilegio nobiliter insignivit.

Tempore autem

vitae suae expleto beatissiinus

Roinanus Dei omnipotentis famulus xiost gloriosam et plenam virtutibus vifam, post inniuneram multiludinein vitae aeternae acquisitam nc miraculorum innltorum perpetrnlionem consummato viriliter monnsticae professionis curricnlo el diidum exoptnto transitu felici coelestia captans, terrena dereliiiquens pridie
a fratribus suis et in

calendas Martii migravit ad dominum. SepuUus vero est in ipsa siia basilica eodem loco beati viri corpus per nliquot annos digna
est.

veneratione servatum

"Veriun quia inconveniens et dainnosnm erat, sacra-

tissimi corporis tliesaiinuii diu in loco

minus celebri ininusque

iioto

latere,

crescente fidelium devotione corpus beati viri de loco primariae sepnlturne ad

Antissiodorum et in ecclesia sancli Amatoris honorifice conditiim est. denique jiost aliquof annos cum odis ac lampadibus ac divinorum liymnorum inelodia ad coenobiiim benti Germani ejusdem urbis quondnm pontificis miraculis coruscantibus deportatum est atque honorifice collatuin est per gratiam doinini noslri Jesu Chrisli, cui sit konor et gratia per infinita saeculoiirbein

1'ostreino

rum

saeculn.

Amen.

nresdae,^,

,j-j>is

Cnroli Rniiunin

ERRATA.

r.ng.

29S 589

liii.

31 (lele:
31
,

vetula

et lege
t

vitula.
:

gem

iias se

et lege

genninnsset,

s^iriun

v^

l^TTA,

PLEASE DO NOT REMOVE

CARDS OR SLIPS FROM THiS POCKET

UNIVERSITY OF

TORONTO LIBRARY

BX

J3 1850
C.l

ROBA