Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.

303

ISBN 978-93-80353-90-6

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

-uesefKekeehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe
(oes yeej [er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes Deuebke=le)

eer %eeveceleer ceeleepeer

hetpe eeefj$eeceCeer Deeefe&kee eer DeYeeceleer ceeleepeer kes
72JeW pevceefoJeme (ceieefmej Meg. mehleceer) kes DeJemej hej ekeeefMele

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

Fme evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e&ceeie& kee hees<eCe kejves Jeeues efnvoer,
mebmke=le, eeke=le, keVe[, Debespeer, iegpejeleer, ceje"er Deeefo Yee<eeDeeW
kes veee, efmeevle, DeOeelce, Yetieesue-Keieesue, JeekejCe Deeefo
efJe<eeeW hej ueIeg SJeb Je=nod ebLeeW kee cetue SJeb DevegJeeo meefnle
ekeeMeve neslee nw~ mecee-mecee hej Oeeefce&ke
ueeskeesheeesieer ueIeg hegefmlekeeSb Yeer
ekeeefMele nesleer jnleer nQ~

-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

-: ceeie&oMe&ve :-

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

(heerSe.[er. keer ceeveo GheeefOe mes Deuebke=le)

-ekeeMeke-

-: efveoxMeke SJeb mecheeoke:-

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.S heesve veb.- (01233) 280184, 280994

kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceerpeer

Website : www.jambudweep.org, www.encyclopediaofjainism.com

E-mail : jambudweeptirth@gmail.com
Facebook : jaintirthjambudweep

peerJeve ekeeMe pewve

COURTESY-JAIN BOOK DEPOT

meJee&efOekeej ekeeMekeeOeerve

C/o Shri Nabhi Kumar Manav Kumar Jain

C-4, Opp. PVR Plaza, Cannaught Place, New Delhi-1

eLece mebmkejCe-meved 2008 (1100 eefleeeB) efleere mebmkejCe-meved 2011 (1100 eefleeeB)

Ph.-011-23416101-02-03/Website : www.jainbookdepot.com

le=leere mebmkejCe
Jeerj efve. meb. 2540
2200 eefleeeB ceieefmej Meg. mehleceer, 9 efomecyej 2013

cetue
16/-.

-: eyebOe mecheeoke :-

kecheesefpebie-%eeveceleer ves Jeke&

pecyet erhe-nef mleveeheg j (cesj") G.e.

(3)

(4)

Deee JeeJe

cegefvemegeleveeLe efJeOeeve keer jevee kejkes meJe&eLece JeneR Fme efJeOeeve hetpeve kees
Deheves meeefveOe ceW kejJeeee~
Fme efJeOeeve ceW 108 DeIe& nQ, Ske hetCee&Ie& Deewj peeceeuee nw efpemes Ske efove
ceW cee$e 1-2 Iebs ceW Yeepeve mecheVe kej mekeles nQ~
YeieJeeve cegefvemegele MeefveenveeMeke kes he ceW Yeer ceeves iees nQ~ Fme efJeOeeve
kees kejves mes pevcekegC[ueer ceW efiele etj mes etj Meefveen keer yeeOee otj nesleer
nw~ eefo keYeer MeefveJeej kees DeceeJeme efleefLe Dee peeJes, leye efJeMes<ehe mes Fme
efJeOeeve kees kejves mes Meefveen mes nesves Jeeues mebke meceehle nesles nQ~
efJeOeeve kes heeeled Fmeer hegmleke ceW MeefveenDeefj efveJeejke cegefvemegeleveeLe
leerLekej hetpee oer ieF& nw~ Fmes Deehe eleske MeefveJeej kees kejW leLee cegefvemegele
YeieJeeve keer pevceYetefce jepeie=ner leerLe& keer hetpee Yeer FmeceW mebueive nw Gmes eoe-keoe
kejves mes hejes#e ceW jepeie=ner leerLe& ee$ee kee hegCe eehle efkeee pee mekelee nw~
MeefveenveeMeke efJeMes<e ceb$e Deewj eb$e Yeer FmeceW efoes iees nQ~ GvnW Deehe eeesie
kejkes mJemLelee, Meebefle Deewj DeeefLe&ke ueeYe keer eeefhle kejW, ener Fme hegmleke kes
ekeeMeve kee meej nw~

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer

pewveMeemeve kes eewyeerme leerLekejeW ceW mes yeermeJeW leerLekej eer cegefvemegeleveeLe
nQ efpevekee pevce Deepe mes 12 ueeKe Je<e& hetJe& jepeie=ner veiejer ceW ngDee Lee~ Fvekes
leerLe&keeue ceW ceee&oeheg<eesece eer jeceev yeueYe Deewj ue#ceCe veejeeCe kes he
ceW eefme ngS nQ efpevekee pevce DeeesOee ceW ngDee leLee Fvekee peerJeve Delevle
mebIe<e&ceeer nesves mes Deepe Yeer jeceeeCe kes efJeefYeVe he=eW ceW he{e peelee nw~
meved 2002 ceW YeieJeeve ceneJeerj kes 2600JeW pevcekeueeCeke kes emebie ceW
hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer kee ceneJeerj pevceYetefce
kegC[uehegj (veeueboe) efyenej keer Deesj memebIe cebieue efJenej ngDee~ Gme mecee
kegC[uehegj kee peerCeexej SJeb efJekeeme lees je^ere mlej hej ngDee ner, Gmekes meeLe
efvekeJeleea leerLe& jepeie=ner (ceneJeerj keer eLeceosMevee Yetefce) SJeb heeJeehegjer (ceneJeerj
keer efveJee&CeYetefce) kes Yeer oMe&veeW kee meewYeeie nce meYeer kees eehle ngDee~ Gme leerLe&
ef$eJesCeer kes mebiece ceW ueieYeie 22 ceen kee mecee nce ueesieeW kes efueS yengle ner
cenJehetCe& jne, keeeWefke hetpe ceeleepeer keer ke=hee emeeo mes jepeie=ner Deewj heeJeehegjer
oesveeW leerLeeX kes oMe&ve eefleceen kejkes Gvekeer 21-21 Jebovee kee hegCeueeYe efceuee,
pees efke peerJeve kes DeefJemcejCeere #eCeeW kes he ceW DeeeJeefOe ceevemeheue hej
Debefkele nQ~
eneB Ske efJeMes<e %eeleJe efJe<ee en nw efke hejJejer meved 2003 ceW peye hetpe
ceeleepeer eLece yeej jepeie=ner leerLe& hej hengBeeR lees keeflehee leerLe&eeef$eeeW mes
jepeie=ner kee heefjee hetves hej ener %eele ngDee efke en lees YeieJeeve ceneJeerj keer
osMeveemLeueer nw efkevleg Fmemes Deeies keesF& en veneR yelee mekes efke jepeie=ner efkemeer
leerLekej keer pevceYetefce Yeer nw, peyeefke ceneJeerj keer osMevee mes ueeKeeW Je<e& hetJe&
YeieJeeve cegefvemegeleveeLe kes 4 keueeCeke (ieYe&, pevce, oer#ee, kesJeue%eeve) jepeie=ner
ceW FveW eje ceveees iees nQ~ hetpe ceeleepeer ves Gmekes yeeo JeneB 12 heg Gegbie
cegefvemegeleveeLe keer Ke[dieemeve eeflecee efoiecyej pewve ueeue cebefoj kes eebieCe ceW
efJejepeceeve kejJeeF& Deewj JeneR hej meved 2003 ceW Ske efove yew"kej Fme YeieJeeve

(5)

(6)

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe

Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes efMejesceefCe mebj#eke

eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
pevcemLeeve-efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.e.
pevceefleefLe-Deemeespe megoer 15 (MejohetefCe&cee) efJe. meb. 1991, (22 Deketyej meved 1934)
peeefle-DeeJeeue efo. pewve, iees$e-ieeseue, veece-keg. cewvee
ceelee-efhelee-eerceleer ceesefnveer osJeer SJeb eer essueeue pewve
Deepevce yeeee& ele-F&. meved 1952, yeejeyebkeer ceW MejohetefCe&cee kes efove
#egefuuekee oer#ee-ew$e ke=. 1, F&. meved 1953 kees ceneJeerjpeer DeefleMee #es$e (jepe.) ceW Deeeee&jlve
eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes~ veece-#egefuuekee Jeerjceleer
Deeefe&kee oer#ee-JewMeeKe ke=. 2, F&. meved 1956 kees ceeOeesjepehegje (jepe.) ceW eeefj$eeeJeleea
108 Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer keer hejcheje kes eLece heeOeerMe Deeeee& eer Jeerjmeeiej peer cenejepe kes
kejkeceueeW mes~
meeefnefleke ke=eflelJe-Demeneer, meceemeej, efveecemeej, cetueeeej, keeleb$e-JeekejCe,
<edKeC[eiece Deeefo ebLeeW kes DevegJeeo/erkeeSb SJeb ueieYeie 300 ebLeeW keer uesefKekee~
[er.efued. keer ceeveo GheeefOe-meved 1995 ceW DeJeOe efJe.efJe. (hewpeeyeeo) eje SJeb leerLekej
ceneJeerj efJeeefJeeeuee cegjeoeyeeo eje 8 Deewue 2012 kees [er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes efJeYetef<ele~
leerLe& efvecee&Ce esjCee-nefmleveehegj ceW pebyeterhe, lesjnerhe, leerveueeske Deeefo jeveeDeeW kes efvecee&Ce,
Meeele leerLe& DeeesOee kee efJekeeme SJeb peerCeexej, eeeie-Fueeneyeeo (G.e.) ceW leerLekej $e+<eYeosJe
lehemLeueer leerLe& kee efvecee&Ce, leerLekej pevceYetefceeeW kee efJekeeme eLee-YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj
(veeueboe-efyenej) ceW vebeeJele& cenue veeceke leerLe& efvecee&Ce, YeieJeeve heg<heobleveeLe keer pevceYetefce keekevoer
leerLe& (efveke ieesjKehegj-G.e.) kee efJekeeme, YeieJeeve heee&veeLe kesJeue%eeveYetefce Deefn$e leerLe& hej leerme
eewyeermeer cebefoj, nefmleveehegj ceW pecyeterhe mLeue hej YeieJeeve MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-DejnveeLe keer 31-31
heg Gegbie Ke[dieemeve eeflecee, ceebieerlegbieer ceW efvecee&CeeOeerve 108 heg Gebgbie YeieJeeve $e+<eYeosJe keer efJeMeeue
eeflecee, ceneJeerj peer leerLe& hej ceneJeerj Oeece ceW hebeyeeueeefle cebefoj, efMe[ea ceW %eeveleerLe&, meccesoefMeKej ceW
Deeeee& eer Meebeflemeeiej Oeece Fleeefo~
ceneslmeJe esjCee-hebeJe<eeae pecyeterhe ceneceneslmeJe, YeieJeeve $e+<eYeosJe Debleje&^ere efveJee&Ce
ceneceneslmeJe, DeeesOee ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe cenekegbYe cemlekeeefYe<eske, kegC[uehegj ceneslmeJe, YeieJeeve
heee&veeLe pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe, efouueer ceW keuhegce ceneceC[ue JeOeeve
ef
kee Ssefleneefmeke
Deeeespeve Fleeefo~ efJeMes<ehe mes 21 efomecyej 2008 kees pecyeterhe mLeue hej efJeeMeebefle DeeEnmee
meccesueve kee Deeeespeve ngDee, efpemekee GodIeeve Yeejle keer lelkeeueerve je^heefle eerceleer eefleYee osJeerefmebn
heeerue eje efkeee ieee~
Mew#eefCeke esjCee-pewve ieefCele Deewj ef$eueeske efJe%eeve hej Debleje&^ere mebieeser, je^ere kegueheefle
meccesueve, Feflenemekeej meccesueve, veeeeOeerMe meccesueve SJeb Deve Deveske je^ere-Debleje&^ere mlej kes
mesefceveej, Dee@veueeFve pewve FvemeeFkeueesheeref[ee Deeefo~
jLe eJele&ve esjCee-pecyeterhe %eevepeesefle (1982 mes 1985), meceJemejCe eerefJenej (1998 mes
2002), ceneJeerj peesefle (2003-2004) kee Yeejle YeceCe~
Fme ekeej efvele vetleve YeeJeveeDeeW keer peveveer hetpe ceeleepeer efejkeeue leke Fme JemegOee kees
megMeesefYele kejleer jnW, ener cebieue keecevee nw~

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.

eerceleer efvece& }e pewve Oe.he. mJe. eer hesceevo pewve, lelheg$e heoerhe keg ceej pewve, jer
KeeyeeJe}er, efouueer-6~
eerceleer megceve pewve Oe.he. eer efoeqiJepee eEmen pewve, Fboewj~
eer ceneJeerj hemeeo pewve mebIeheefle, peer-19, meeTLe SkemesvMeve, veF& efouueer~
eer censv heeue njsv kegceej pewve, metjpece} efJenej, efouueer~
eerceleer ceesnveer pewve Oe.he. eer megveer} pewve, heerle efJenej, efouueer~
eer osJesvo kegceej pewve (Oeens[e Jee}s) ieg[ieeBJe (nefj.)~
eerceleer Meejoe jeveer pewve Oe.he. mJe. efjKeyeebo pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer-92~
[e@. osJesv kegceej pewve, Yeesheeue (ce.e.)
eerceleer mebieerlee pewve Oe.he. eer mebpeerJe kegceej pewve, Mesjkees (efyepeveewj) G.e.
eer Deefveue kegceej pewve, oefjeeiebpe, efouueer
eer yeer.[er. ceoveeFke, cegcyeF&
eer Oevekegceej pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer-92~
eer efpelesv kegceej pewve SJeb eerceleer megveerlee pewve keesef[ee, heueesefj[e, et.Sme.S.
eerceleer efJeceuee osJeer pewve Oe.he. eer DeesceekeeMe pewve, mJeeefueke veiej, nefjej (GejeKeb[)~
eer Deefcele pewve SJeb mebYeJe pewve megheg$e eerceleer Deveerlee pewve Oe.he. eer cetueebo pewve heeveer, efomehegj
(keecehe) Deemeece~
16. eerceleer Deefpele kegceejer pewve Oe.he. eer censv kegceej pewve, Deesyesoguueeiebpe (jeemesv e) ce.e.~
17. eer veeefYekegceej pewve, pewve yegke ef[hees, meer-4, heer.Jeer.Deej. hueepee kes heers, kevee@ huesme, veF& efouueer~

Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes hejce mebj#eke

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.

eer ceeBieer}e} yeeyet}e} hene[s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~

[e@. hekeeMeevo pewve, 792 efJeJeskeevebohegjer, efmeefJe} }eFve, meerleehegj (G.he.)~
eer megcele hekeeMe pewve, ieppet keje, Meenoje, efouueer~
eer megveer} kegceej pewve, eje-megveer} wkemeeF&ume, mejOevee (cesj") G.he.~
mJe. eer hekeeMe ebo Decees}ke ebo pewve meje&He, meveeJeo (ce.he.)~
eer heegcve kegceej peJesjer, jeskeef[ee}sve, yeesjerJe}er (Jesm) cegbyeF&~
eerceleer Ge|ce}e osJeer Oe.he. eer keevleer hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
eerceleer G<ee pewve Oe.he. eer efJece} hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
eer Deevevo hekeeMe pewve (meewjce Jee}s) , ieebOeerveiej, efouueer~
eerceleer meefjlee pewve Oe.he. eer jepekegceej pewve, efkeoJeF& veiej, keevehegj~
mJe. eerceleer kew}eMeJeleer Oe.he. eer kew}eMe ev pewve , leesheKeevee yeepeej, cesj"~
eer Yeevesv kegceej pewve, eje-eer efJeee pewve, Yeiele eEmen ceeie&, peehegj~
eer heoerhe kegceej Meeeqvle}e} efye}e}e, Devetheveiej, Fboewj, (ce.he.)~
eer megjsMeebo heJeve kegceej pewve, yeejeyebkeer (G.e.)~
eer veLeceue heejmeceue pewve, keuekeee-7~
eerceleer mJe. MeebleeyeeF& Oe.he. eer keceueebo pewve, meveeJeo (ce.e.)~
eer heebo pewve keeefjee, efouueer
eer DeeMeg pewve, keeuekee peer, veF& efouueer
eer eegcve kegceej pewve eser mee., eer Decejebo pewve meje&he, ueKeveT (G.e.)
eerceleer MeefMe pewve Oe.he. eer efovesMeebo pewve, efMeJeeefueke veiej, nefjej (GejeKeb[)~
eerceleer DeeoMe& pewve Oe.he. mJe. eer DevevleJeere& pewve kes megheg$e eer ceveespe kegceej pewve, cesj"~
eerceleer Deejleer pewve Oe.he. eer ekeeMeebo pewve MeerMes Jeeues, Fueeneyeeo (G.e.)~

(7)

(8)

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee

-kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceerpeer
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve keer mLeehevee hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleerceeleepeer keer esjCee
mes meved 1972 ceW jepeOeeveer efouueer ceW ngF& Leer~ mebmLeeve kee cegKe keeee&uee meved 1974mes nefmleveehegj cesW
eejbYe ngDee~ Fme mebmLeeve kes Devleie&le Deveske ieefleefJeefOeeeB nefmleveehegj ceW leLee Deve$e eue jner nQ1. meved 1972 mes Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee kes Devleie&le eefleJe<e& ueeKeeW ebLe ekeeefMele nes jns nQ~
2. meved 1974 mes Fme mebmLeeve kes cegKehe$e kes he ceW mecei%eeve efnvoer ceeefmeke heef$ekee kee
efvejblej ekeeMeve nes jne nw~
3. meved 1974 mes 1985 leke nefmleveehegj ceW pecyeterhe jevee kee efvecee&Ce keee& ngDee~
4. meved 1974 mes Deye leke pecyeterhe jevee kes Deefleefje Deveske efpevecebefojeW kee efvecee&Ce ngDee nwkeceue cebefoj, leerve cetefle& cebefoj, Oeeve cebefoj, MeebefleveeLe cebefoj, Jeemeghetpe cebefoj, cebefoj, meneket
cebefoj, efJeeceeve yeerme leerLekej cebefoj, DeeefoveeLe cebefoj, Deeheo cebefoj, $e+<eYeosJe ekerefle&mlebYe, mJeefCe&ce
lesjnerhe jevee, leerve ueeske jevee, veJeenMeebefle efpevecebefoj, eewyeerme leerLekej cebfoe j SJeb eer MeebefleveeLekegbLegveeLe-DejnveeLe keer 31-31 heg Gegbie eefleceeDeeW keer mLeehevee ~
5. pecyeterhe hegmlekeeuee efpemeceW ueieYeie 15000 ebLe mebenerle nQ~
6. Ceceeskeej ceneceb$e yeQke efpemeceW YeeeW eje efueKekej Yespes iees kejes[eW Ceceeskeej ceb$e pecee
efkees peeles nQ~
7. mecee-mecee hej efMe#eCe-eefMe#eCe efMeefJejeW leLee mebieesefeeW kes Deeeespeve efkees peeles nQ~
8. eeef$eeeW kes Meg Yeespeve kes efueS jepee eseebme Yeespeveeuee kee mebeeueve~
9. eeef$eeeW kes "njves kes efueS DeeOegefveke megefJeOeeege [eruekeme heuewdme Jeeueer keF& Oece&MeeueeDeeW
leLee keesef"eeW SJeb yebieueeW kee efvecee&Ce efkeee ieee nw~
10. pecyeterhe heefjecee kes efueS veewkee efJenej, SsjeJele neLeer leLee ceveesjbpeve nsleg efceveer ^sve, Petues
Deeefo nQ~
11. leerLekej pevceYetefceeeW keer Jebovee SJeb Oeeefce&ke efheuceeW kee eoMe&ve kejves Jeeues efLeesj mes
meceefvJele ieefCeveer %eeveceleer nerjke peebleer Skemeesme~
12. ieefCeveer %eeveceleer efoiecyej pewve he$eeeej hejer#ee kesv kee mebeeueve~
13. Fb jves hej pew veOece& kes FvmeeFkeuees heer ef[eewww.encyclopediaofjainism.
(
com) kee efvecee&Ce~
efouueer, cesj", cegpehehejveiej, nefjej, PeeBmeer, eflepeeje Deeefo mes pecyeterhe mLeue leke Deeves kes
efueS efove Yej yemeW efceueleer jnleer nQ~
efo. pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kes Devleie&le YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboe)
efyenej ceW YeJe vebeeJele& cenue leerLe&, eeeie-Fueeneyeeo (G.e.) ceW efveefce&le leerLekej $e+<eYeosJe lehemLeueer
leerLe& leLee ceneJeerj peer DeefleMee #es$e kes ceneJeerj Oeece heefjmej ceW efveefce&le hebeyeeueeefle efoiecyej pewve
cebefoj kee mebeeueve neslee nw~ Jele&ceeve ceW Fme mebmLeeve kes Devleie&le meccesoefMeKej peer leerLe& hej Deeeee&
eer Meebeflemeeiej Oeece kee efvecee&Ce eejbYe efkeee pee jne nw~
pecyeterhe SJeb Deve jeveeDeeW kes oMe&ve nsleg nefmleveehegj heOeejkej DeeOeeeflceke SJeb Yeewefleke megKe
keer eeefhle kejW~

efJeOeeve kes ceC[ue kee vekeMee

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(1)

%
veJeosJelee hetpeve
-ieerlee voDeefjnble efmeeeee& hee"ke, meeOeg ef$eYegJeve Jebe nQ~
efpeveOece& efpeveDeeiece efpevesej, cetefle& efpeveie=n Jebe nQ~~
veJe osJelee es ceeve peie ceW, nce meoe Deee& kejW~
Deeeve kej LeeheW eneb ceve ceW Delegue ee OejW~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeg efpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeuee-mecetn! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeg efpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeuee-mecetn! De$e efle efle " " mLeeheveb~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOeg efpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeuee-mecetn! De$e cece meefVeefnlees YeJe-YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLeekeiebieeveoer kee veerj efvece&ue, yeee ceue OeesJes meoe~
Deblej ceueeW kes #eeueves kees, veerj mes hetpetb cegoe~~
veJeosJeleeDeeW keer meoe pees, Yeefe mes Deee& kejW~
meye efmeef veJeefveefOe $e+ef cebieue, heee efMeJekeeblee JejW~~1~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
kehet&j efceefele iebOe ebove, osn leehe efveJeejlee~
legce heeo hebkepe hetpeles, ceve leehe legjleefnb Jeejlee~~veJe.~~2~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~

(2)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

#eerjesoOeer kes hesve mece efmele, lebogueeW kees ueeekes~

Gece DeKebef[le meewKe nsleg, hebgpe veJe mege{eekes~~
veJeosJeleeDeeW keer meoe pees, Yeefe mes Deee& kejW~
meye efmeef veJeefveefOe $e+ef cebieue, heee efMeJekeeblee JejW~~3~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
echee ecesueer kesJe[e, veevee megieefvOele ues efuees~
YeJe kes efJepeslee Deehekees, hetpele megceve Dehe&Ce efkees~~veJe.~~4~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
heeeme ceOegj hekeJeeve ceesoke, Deeefo kees Yej Leeue ceW~
efvepe Deelce Dece=le meewKe nsleg, hetpentB vele Yeeue ceQ~~veJe.~~5~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
kehet&j peesefle peieceies oerheke, efueee efvepe neLe ceW~
legce Deejleer lece Jeejleer, heeTB meg%eeve ekeeMe ceQ~~veJe.~~6~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
oMeiebOeOethe Devethe megjefYele, Deefive ceW KesTB meoe~
efvepe DeelceiegCe meewjYe G"s, neW kece& meye cegPemes efJeoe~~veJe.~~7~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Debietj DecejKe Deece Dece=le, heue YejeTB Leeue ceW~
Gece Deveghece cees#e heue kes, nsleg hetpetB Deepe ceQ~~veJe.~~8~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(3)

peue iebOe De#ele heg<he e, oerheke megOethe heueeIe& ues~

Jej jlve$ee efveefOe ueeYe en, yeme DeIe& mes hetpele efceues~~veJe.~~9~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oesne- peueOeeje mes efvele ceQ, peie keer Meebefle nsle~
veJeosJeeW kees hetpentB, ee Yeefe mecesle~~10~~
Meeblees MeebefleOeeje~
veeveeefJeOe kes megceve ues, ceve ceW yeng nj<eee~
ceQ hetpetB veJe osJelee, heg<heebpeueer e{ee~~11~~
efoJe heg<heebpeefue~
peehe- eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees vece~ (9, 27 ee 108yeej)

peeceeuee
meesj"e- efeefebleeceefCejlve, leerve ueeske ceW es nes~
ieeTB iegCeceefCeceeue, peeJebles Jeleex meoe~~1~~
(eeue-ns oerveyevOeg eerheefle......)

pee pee eer Deefjnble osJeosJe nceejs~

pee Ieeefleee kees Ieele mekeuepebleg Gyeejs~~
pee pee eefme efme keer ceQ Jebovee keB~
pee De kece&cege keer ceQ Dee&vee keB~~2~~
Deeeee& osJe iegCe eerme Oeej jns nQ~
oer#eeefo os DemebKe YeJe leej jns nQ~~
pewJeble GheeOeee ieg %eeve kes Oeveer~
mevceeie& kes GheosMe keer Je<ee& kejW Ieveer~~3~~

(4)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

pee meeOeg De"eF&me iegCeeW kees OejW meoe~

efvepe Deelcee keer meeOevee mes egle ve neW keoe~~
es hebehejceosJe meoe Jebe nceejs~
mebmeej efJe<ece efmebOeg mes ncekees Yeer GyeejW~~4~~
efpeveOece& ee meJe&oe euelee ner jnsiee~
pees Fmekeer MejCe ues Jees meguePelee ner jnsiee~~
efpeve keer OJeveer efheet<e kee pees heeve kejWies~
YeJe jesie otj kej Jes cegefe keeble yeveWies~~5~~
efpeve ewle keer pees Jebovee ef$ekeeue kejs nQ~
Jes efeledmJehe efvele Deelce ueeYe kejs nQ~~
ke=ef$ece Je Deke=ef$ece efpeveeueeeW kees pees YepeW~
Jes kece&Me$eg peerle efMeJeeuee ceW pee yemeW~~6~~
veJe osJeleeDeeW keer pees efvele DeejeOevee kejW~
Jes ce=legjepe keer Yeer lees efJejeOevee kejW~~
ceQ kece&Me$eg peerleves kes nsleg ner pepetB~
mechetCe& %eeveceleer efmeef nsleg ner Yepetb~~7~~
oesne-veJeosJeeW kees YeefeJeMe, keesef keesef eCeece~
Yeeer kee heue ceQ entB, efvepeheo ceW efJeeece~~8~~
eR Den&eflmeeeeeexheeOeeemeJe&meeOegefpeveOece&efpeveeieceefpeveewleewleeueesYees peeceeuee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
MeebefleOeeje, heg<heebpeefue~
-ieerlee bopees YeJe eeYeefe mes, veJeosJelee hetpee kejW~
Jes meye Decebieue oes<e nj, megKe Meebefle ceW Petuee kejW~~
veJeefveefOe Delegue Yeb[ej ueW, efhej cees#e megKe Yeer heeJeles~
megKeefmebOeg ceW nes ceive efhej, eneb hej keYeer ve DeeJeles~~9~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(5)

eer cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

Jebovee
ceneeleOejes Oeerj:, megelees cegefvemegele:~
vecemlegYeb eoeevces, jlve$eehetCe&leeced~~1~~
-MebYeg bocegefvemegele! megele kes oelee, YeJe nlee& cegefe efJeOeelee nes~
ceQ vecetB legcnW cesjs mJeeceer, cegPekees Yeer efmeef eoelee nes~~
Jen jepeie=ner veiejer Oeve nw, $ewueeskee ieg peneB Les pevceW~
nQ Oeve megefce$e efhelee ceelee, meescee Yeer Oeve ngF peie ceW~~1~~
eeJeCe Jeefo otpe ieYe& yeejme1, JewMeeKe Jeoer ceW pevce uene~
yewMeeKe Jeoer oMeceer veJeceer, ece mes oer#ee Deew %eeve uene~~
Demmeer kej legbie Mejerj kene, eYeg veerue JeCe& DeefleMee megvoj~
Leer leerme npeej Je<e& Deeeg, kehe2 kes efevn mes peeveW vej~~2~~
heeuiegve Jeefo yeejme kees efieefj hej, eYeg ves meye kece& efJeveeMee Lee~
megjieCe ves Deekej kes lel#eCe, efMeJe nsleg veceeee ceeLee Lee~~
YeieJeved! ceQ JeCe& mheMe& iebOe, Deew jme mes jefnle Deheer ntB~
yeme leJe Yeeer mes Jeeer nes, ceQ Ske mJeeb efetheer ntB~~3~~
ns osJe! legcnejer Yeeer kee, heue Ske ener yeme efceue peeJes~
eefleefove eefleheue Debeflece #eCe leke, leJe veece ceb$e efpee ieeJes~~
veefnb heer[e nes veefnb neW ke<eee, yeme keb" Dekegbef"le yevee jns~
ns veeLe! legcnejs ejCeeW keer, Yeeer ceW ner ceve jcee jns~~4~~
eer efpevee%eeefle%eeheveee ceb[uemeesheefj heg<heebpeefueb ef#ehesled ~
1. keueeCeceeuee~ 2. kegDee~

(6)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

eer cegefvemegeleveeLe hetpee

-DeLe mLeehevee (vejW bo)eer cegefvemegele leerLekej kes, ejCe keceue efMej veeTB~
ele mebece iegCe Meerue eehle neW, ener YeeJevee YeeTB~~
cegefveieCe ceneeleeW kees heekej, cegefejcee kees hejCeW~
nce Yeer Deeeveve kej hetpeW, heehe veMeW Fke #eCe ceW~~1~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpeveW! De$e DeJelej DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR eercegefvemegeleveeLeefpeveW! De$e efle efle ": ": mLeeheveb~
eR eercegefvemegeleveeLeefpeveW! De$e cece meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
-DeLe Deke (Jemebleefleuekee bo)mejet veoer peue Yeje kevekeeYe Peejer~
Oeeje keB $ee efpevesej heeo ceW ceQ~~
JebotB meowJe cegefvemegele kees eer mes~
mebhetCe& eeefjle efceues YeJe ogKe veeMes~~1~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
kehet&j mebie efIeme ebove iebOe ueeee~
heeoejefJebo eYeg kes eet DeYeer ceQ~~
JebotB meowJe cegefvemegele kees eer mes~
mebhetCe& eeefjle efceues YeJe ogKe veeMes~~2~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceesleer meceeve OeJeuee#ele hegbpe OeeB~
cesje DeKeb[ heo veeLe! cegPes efouee oes~~
JebotB meowJe cegefvemegele kees eer mes~
mebhetCe& eeefjle efceues YeJe ogKe veeMes~~3~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpevesvee De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(7)

yesuee iegueeye megjYeer kejles oMeeW efoked~

heeoejefJebo eYeg kes Dehe&Ce keB ceQ~~
JebotB meowJe cegefvemegele kees eer mes~
mebhetCe& eeefjle efceues YeJe ogKe veeMes~~4~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpevesvee keeceJeeCeefJeveeMeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
hesveer megneue iegefPeee yejheer yeveekes~
ns veeLe! Dehe&Ce keB #egOe jesie veeMes~~
JebotB meowJe cegefvemegele kees eer mes~
mebhetCe& eeefjle efceues YeJe ogKe veeMes~~5~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
kehet&j peesefle peueleer njleer DebOesje~
ns veeLe! Deejefle keB efvepe %eeve ecekes~~
JebotB meowJe cegefvemegele kees eer mes~
mebhetCe& eeefjle efceues YeJe ogKe veeMes~~6~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpevesvee ceesnevOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
KesTB megiebOe Jej Oethe meg Deefive ceW ceQ~
mebhetCe& kece& Pe Yemce yeves ve ogKe oW~~
JebotB meowJe cegefvemegele kees eer mes~
mebhetCe& eeefjle efceues YeJe ogKe veeMes~~7~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpevesvee Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
kesuee Deveej Jej e#e yeoece ueskes~
Dehet legcnW meye ceveesjLe hetCe& keerpes~~
JebotB meowJe cegefvemegele kees eer mes~
mebhetCe& eeefjle efceues YeJe ogKe veeMes~~8~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpevesvee cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~

(8)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

veerjeefo DeIe& Yej Leeue e{ee osTB~

cesje DeveIe& heo veeLe! cegPes efouee oes~~
JebotB meowJe cegefvemegele kees eer mes~
mebhetCe& eeefjle efceues YeJe ogKe veeMes~~9~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpevesvee DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-meesj"eeer efpeveJej heeoeype, MeebleerOeeje ceQ keB~
efceues efvepeelece jepe, ef$eYegJeve ceW Yeer Meebefle nes~~10~~
Meeblees MeebefleOeeje~
yesuee njefmebieej, efpeveheo heg<heebpeefue keB~
efceues meJe& megKemeej, ef$eYegJeve keer megKe mebheoe~~11~~
efoJe heg<heebpeefue:~

DeLe eleske DeIe&

-jesuee boefhelee megefce$e vejsMe, jepeie=ner kes Meemlee~
meesceeJeleer kes ieYe&, yemeW peiele efMej veelee~~
eeJeCe ke=<Cee otpe, Fv pepeW efheleg ceeB kees~
pepetB ieYe& keueeCe, efceues DeelceefveefOe cegPekees~~1~~
eR eeJeCeke=<Ceeefleereeeeb eercegefvemegeleveeLeieYe&keueeCekeee DeIe
efveJe&heeceerefle mJeene~
pevce efueee eYeg Deehe, Jeefo JewMeeKe ogJeeoMe~
Fv efueee efMeMeg ieeso, hengBes heeb[gefMeuee leke~~
Ske npeej megDee", keueMeeW mes venueeee~
pepele pevce keueeCe, hegefve hegefve pevce veMeeee~~2~~
eR JewMeeKeke=<CeeeoMeeb eercegefvemegeleveeLepevcekeueeCekeee DeIe
efveJe&heeceerefle mJeene~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(9)

peeeflemcejCe efveefcee, Jeefo JewMeeKe megoMeceer~

Dehejeefpelee heeueefkeke, veerueyeeie ceW eYegpeer~~
efmeb vece: Geej, mJeeb ener eYeg oer#ee~
vecetB vecetB Mele yeej, efceues ceneele oer#ee~~3~~
neR JewMeeKeke=<CeeoMeceeb eercegefvemegeleveeLeoer#eekeueeCekeee DeIe
efveJe&heeceerefle mJeene~
ebheke le leue veeLe, Jeefo JewMeeKe veJeefce kes~
kesJeue%eeve efJekeeme, meceJemejCe ceW efles~~
eerefJenej ceW ejCe leues, eYeg mJeCe& keceue Les~
vecetB vecetB veleceeLe, %eeve keueeCeke efe mes~~4~~
eR JewMeeKeke=<CeeveJeceeb eercegefvemegeleveeLekesJeue%eevekeueeCekeee
DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eer mecceso megMewue, heeuiegve Jeefo yeejme ceW~
efkeee ce=leg kees otj, cegefejcee ueer #eCe ceW~~
vecetB cees#e keueeCe, kece& keuebke veMeeTB~
cegefvemegele YeieJeeve, ejCeeW MeerMe PegkeeTB~~5~~
eR heeuiegveke=<CeeeoMeeb eercegefvemegeleveeLecees#ekeueeCekeee DeIe
efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje~ efoJe heg<heebpeefue:~

108 ceb$eeW mes DeIe&

-oesneeYeg DevebleiegCe kes Oeveer, cegefvemegele YeieJeeve~
ceb$e Ske meew Dee" mes, hetpetB meewKe efveOeeve~~1~~
DeLe ceb[uemeesheefj heg<heebpeefue ef#ehesled~

(10)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

eR ef$eueeske-ef$ekeeueJeefle&meJe&Jeheee&eelcekeJemlegmJehe%eeekeee
meJe&%eveeceeehleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~~1~~
eR meJe&ejeejpeieodefJeled%eeveeoee meJe&efJeVeeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~2~~
eR ef$eYegJeveeJeueeskevemeceLe&oMe&veeeheCekejee meJe&oefMe&veeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~3~~
eR $ewueeskeeoMe&vemeceLe&ves$emeefnleee meJee&Jeueeskeveveeceeehleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~4~~
eR cegefeheLeeejCeMeefeeoee DeveJeefOehejeecemeefnleee DevevleefJeeceveeceefJeYetef<eleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe.....~~5~~
eR DevevleyeueeoevemeceLee&e DevevleJeere&veeceeuebke=leee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~6~~
eR DeveJeefOemegKeeoee DevevlemegKeelcekeveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~7~~
eR DeleerefvemegKeeeheCeMeefeeoee DevevlemeewKeveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~8~~
eR mecemleefJee%eele=Meefeeoee efJee%eveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~9~~
eR DeefKeuepeieoeJeueeskevemeceLe&egefeeoee efJeeeVeeceeehleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~10~~
eR mecemleheoeLee&JeueeskeveefOeejkeee DeefKeueeLe&*dveeceefJeYetef<eleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~11~~
eR FefvemeeneecevlejsCe meJe&ueeskeeueeskeeJeueeskevemeceLee&e
ve#e*dveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~12~~
eR kesJeue%eeveoMe&vee#egYee meJe&efJeeeJeueeskevemeceLee&e efJeelee#egvee&ceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~13~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(11)

eR meJe&peieoeJeueeskeveoMe&veeoee efJeee#egvee&ceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~14~~

eR meJe&ueeskeeueeske%eeekeee DeMes<eefJeVeeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~15~~
eR DeleerefvemeewKemeeiejefveceiveee DeeveboveecemeceefvJeleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~16~~
eR hejceeslke=meewKeeoevemeceLee&e hejceevevoveeceefJeYetef<eleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~17~~
eR meJe&keeueesoeemleceveefJejefnlemeewKecebef[leee meoevevoveeceefJeYetef<eleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe........~~18~~
eR Glke=eYegoeeoevemeceLee&e meoesoeveeceefJeYetef<eleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~19~~
eR MeeelemeewKeeoeekeee efveleevevoveecemeceefvJeleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~20~~
eR Yeeeveeb ejCehetpeee cenevevoeoeekeee cenevevoveecemeefnleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~21~~
eR Yeeeveeb ejCehetpeee Glke=evevoeoeekeee hejevevoveecemeefnleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~22~~
eR hejceeslke=%eeveesoeeoeekeee hejesoeveeceeuebke=leee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~23~~
eR DeefleMeekeeefj-Glmeeneoeekeee hejceespeveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~24~~
eR Glke=YeemkejekeeMehemeceefvJeleee hejblespeesveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~25~~
eR Glke=OeeceeeheCemeceLee&e hejbOeeceveeceeehleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~26~~

(12)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

eR hejcelespemJehemeceefvJeleee hejbbcenesveecemeefnleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~27~~

eR keesefjefJeeYeeueefppelekejCeYeeceb[ueefJeYeJeeehleee eleipeeseflevee&ceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe.......~~28~~
eR ueeskeeueeskeueeseveeslke=ves$emeceefvJeleee hejbpeeseflevee&ceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~29~~
eR hebece%eevemJeheee hejbyeeveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee
DeIe..........~~30~~
eR jnmeceeelceleJeesheosMevekejee hejbjnesveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~31~~
eR Glke=yegefeoeekeee eleieelceveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~32~~
eR kesJeue%eeveeoevekejCemeceLee&e eyegelceveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~33~~
eR kesJeue%eevecenmee ueeskeeueeskeJeehekeee cenelceveeceefJeYetef<eleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~34~~
eR leerLekejveeceesoeefJeYeteflemeceefvJeleee DeelcecenesoeveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~35~~
eR Glke=kesJeue%eeveeoeekeee hejceelceveecemeceefvJeleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~36~~
eR Ieeeflekece&#eekejCeyegefeoee eMeevleelceveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~37~~
eR kesJeue%eeveeshesleee hejelceveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee
DeIe..........~~38~~
eR MejerjmJehehejefveJeemeefJejefnleelceie=nefveJeemeyegefeoee DeelceefvekesleveveeceefJeYetef<eleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe......~~39~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(13)

eR FvOejCesvvejsvieCeerveefoJebefoleheoefmLeleee hejcesefveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~40~~
eR DeefleMeeeelcemJehemeceefvJeleee DeceerYetefceefmLeleee ceefnelceveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe......~~41~~
eR DeefleeMemlekesJeue%eeveehes#eemeJe&Jeehekeee eselceveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~42~~
eR efvepeMegyegwkemJeheelceefmLeleee mJeelceefveefleveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~43~~
eR kesJeue%eeveceeyeemJeheelceefmLeleee yeeefveveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~44~~
eR meJeexlke=eLeeKeeleeeefj$eefmLeleee ceneefveveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~45~~
eR ef$eYegJeveeefmeelcemJeheee efve{elceveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~46~~
eR efveeuemJeheevevleyeueesheslemeeecee$eeJeueeskevemeceLe&kedmeceefvJeleee
{elce*dveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~47~~
eR SkeeefleerekesJeue%eeveue#eCeesheueef#eleefJeeemeceefvJeleee SkeefJeeveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~48~~
eR cenleerkesJeue%eeveefJeeeeoeekeee ceneefJeeveeceefJeYetef<eleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~49~~
eR ceneyeehecees#eheomJeeefceves ceneyeeheosejveeceeehleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~50~~
eR hebeefJeOe%eeveeoee hebehejcesefiegCeefJeYetef<eleee hebeyeeceeveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~51~~
eR meJe&eeefCeveeb efnlewef<eCes meeJe&veeceefJeYetef<eleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee
DeIe..........~~52~~

(14)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

eR meJe&efJeeeveeb mJeeefceves meJe&efJeeeeoee meJe&efJeesejveeceeehleee

eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~53~~
eR meceJemejCeue#eCeemLeeveeehleee mJeYetveeceefJeYetef<eleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~54~~
eR cees#eceeiex yegefefmLejerkejCeee DevevleOeerveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~55~~
eR DeveblekesJeue%eeveesheueef#eleee DevevleelceveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~56~~
eR DevevleMeefeeoee DevevleMeefeveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~57~~
eR kesJeueoMe&veeeheCeyegefoeekeee Devevle*dveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~58~~
eR DeveJeefOeyegef-Meefeeoee DevevleevebleOeerMeefeveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~59~~
eR kesJeue%eeveefeppeesefleeoee DevevleefeVeeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~60~~
eR DeveJeefOemegKekeejkeee DevevlecegodveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~61~~
eR DeKeb[ekeeMehegbpeeoeekeee meoeekeeMeveeceeehleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~62~~
eR meJe&JeiegCeheee&eele#ekejCeMeefeeoee meJee&Le&mee#eelkeeefjveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~63~~
eR mecemle%eseeceeCeyegefOeejCemeceLee&e meceeOeerveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~64~~
eR hegCeheehehekece&%eeekeee kece&meeef#eveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~65~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(15)

eR ef$eYegJeveefmLeleeeefCeveeb ueesevemeMe%eeekeee peielede#egvee&ceOeejkeee

eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~66~~
eR emLecegveerveeceMemJeheee Deue#eelceveecemeefnleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~67~~
eR DemceeMeeveeb {eeefj$eeoee efveeuemLeeveeehleee DeeueefmLeefleveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~68~~
eR meJe&yeeOeeefJejefnleheoeoee efvejeyeeOeveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~69~~
eR emLepeveefebleveefJejefnleee Deelekeee&lceveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~70~~
eR meneejosoerheceeve-peieppevemebleeheMeevlekejCemeceLee&e Oece&eeeehleee Oece&eefeveecemeceefvJeleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~71~~
eR meJe&efJeppeveesheoeoee efJeoebJejveeceefJeYetef<eleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~72~~
eR ueeskeeueeskemJehe%eeekeee YetleelceveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~73~~
eR mJeeYeeefJeke%eevepeesefleeoee menpepeeseflevee&ceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~74~~
eR uees keeueeskeekeeMepeesefleeoee efJeepeeseflevee&ceeehleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~75~~
eR FefveceveesefJejefnle%eeveeoee Deleerefveveeceeehleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~76~~
eR kesJeue%eeveeeheCekejee kesJeefueveecemeceefvJeleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~77~~
eR Deleerefve%eeveekeeMeeoee kesJeueeueeskeveeceefJeYetef<eleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~78~~

(16)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

eR ueeskeeueeskeekeeMe%eeveeoee ueeskeeueeskeefJeueeskeveveeceefJeYetef<eleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~79~~
eR meJe&efJe<eesYe: he=LeiYetleee efJeefJeeveecemeceefvJeleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~80~~
eR Demenee%eeveeoeekeee kesJeueveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~81~~
eR Fefveceveesieesejheooeekeee DeJeeveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~82~~
eR Deefle&ceLevemeceLee&e meJe&peveMejCeeoee MejCeveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~83~~
eR meeOeejCepeveceveesieesejJewYeJeeoee DeefevleJewYeJeveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~84~~
eR DeefKeueefJeepeveleehees <eCemeceLee& e efJeeYe=odveeceeehleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~85~~
eR %eeveefkejCew ewueeskeeJeehleee efJ eeheelceveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~86~~
eR efJeeefmLeleeeefCeieCeefvepemeMeeJeueeskeveo#eee efJeeelceveecemeceefvJeleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~87~~
eR kesJeue%eevesve ueeskeeueeskeJeehekeee efJeeleescegKeveeceeehleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~88~~
eR DeelceeosMewueexkehetjCemecegodIeelekeeues efJeeJeehekeee efJeeJeeefheveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~89~~
eR Deelcepeesefle:mJeheYeemkejee mJeebpeeseflevee&cemeceefvJeleee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~90~~
eR DeJee*dceevemeieesejmJeheeoee DeefevleelceveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~91~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(17)

eR keesefYeemkej-keesefevmeceeveMejerjlespemeceefvJeleee DeefceleeYeveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~92~~

eR Jeeef_leheueeoeekeoeveMeefemeceefvJeleee cenewoee&veeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~93~~
eR jlve$eeeeefhlemJeheyeesefOeeoee ceneyeesefOeveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~94~~
eR veJekesJeueueefyOemJeheueeYeoeekeee ceneueeYeveeceOeejkeee
eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~95~~
eR leerLekejveecekeceexoemeefnleee cenesoeveecemeceefvJeleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~96~~
eR me$eeecejefmebnemeveeMeeskeleecegKecegngYeexiemeceJemejCeeefoue#eCeefJeYeJemeefnleee cenesheYeesieveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee
DeIe........~~97~~
eR MeesYeveyegefkesJeue%eevemJeheee megieefleveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~98~~
eR iebOeesokeJe=ef-heg<heJe=efMeerleuece=ogmegiebOeJeeleeefoueue#eCeYeesieJemlegmeceefvJeleee ceneYeesieveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe........~~99~~
eR mecemleJemlegheefjsoue#eCeevevleJeere&meefnleee ceneyeueveeceOeejkeee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe..........~~100~~
eR elegie&efleheefjYeceCecetuekeejCeceesnveerekece&veeMeveyegefeoee
DevevleiegCemecegefveceiveee mecekelJeveeceecegKeiegCecebef[leee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe.........~~101~~
eR oMe&veeJejCekece&#eheCeegefeeoee mecemleueeskeeueeskeeJeueeskevemeceLee&e oMe&veveeceecegKeiegCecebef[leee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee
DeIe.........~~102~~

(18)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

eR %eeveeJejCekece&#eheCeegefeeoee egieheledmecemleueeskeeueeskeele#ekejCemeceLee&e %eeveveeceecegKeiegCecebef[leee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee

DeIe.........~~103~~
eR Devlejeekece&veeMeveyegefeoee DevevleMeefemeceefvJeleee
Jeere&veeceecegKeiegCecebef[leee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe.........~~104~~
eR veecekece&#eheCeegefeeoee %eeveefkejCew mecemlemebmeejJeehleee
met#celJeveeceecegKeiegCecebef[leee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe.........~~105~~
eR Deeegkece&veeMeveyegefeoee DevevleevevleefmeeJeieenveeoevemeceLee& e DeJeieenveveeceecegKeiegCeceb ef [leee eercegefvemeg eleveeLeefp eveWee
DeIe.........~~106~~
eR iees$ekece&veeMeveyegefeoee DevevleevevlekeeueefvepeelceefJeeecekeejCemJeheee DeiegueIegveeceecegKeiegCecebef[leee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee
DeIe.........~~107~~
eR Jesoveerekece&#eheCeegefeeoee hejceeleerefvemeewKemeeiejefveceiveee
DeJeeyeeOeveeceecegKeiegCecebef[leee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee DeIe.........~~108~~
-hetCee&Ie&lepe&-ns Jeerj legcnejs ejs hej.......
ns veeLe! legcnejer hetpee kees, nce Leeue mepeekej ueees nQ~
ns megeleoelee cegefvemegele! nce ejCe MejCe ceW Deees nQ~~
Meefveen keer yeeOee otj kejes, eeefhe en Keeefle peiele ceW nw~
efhej Yeer meye en yeeOee efJeveMeW, Ssmee eMe megve nce Deees nQ~~1~~
ns veeLe!.............~
mebhetCe& Decebieue, jesie, Meeske, oeefjeefoke ogKe otj YeieWs~
Dehece=leg ues megmeceeefOe efceues, en DeeMee ueskej Deees nQ~~2~~
ns veeLe!.............~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(19)

mebmeej efJeefheve ceW pevce cejCe, kejles kejles nce eeble ngS~
hejceevevoece=le megKe keer yeme, DeefYeuee<ee ueskej Deees nQ~~3~~
ns veeLe!.............~
eR meJe&[eefkeveer Meeefkeveer YetleefheMeeeJevlejosJeeefoke=leesheJeefJeveeMevemeceLee&e meJe&%eeefoDeJeeyeeOeiegCehee&vleDeesejMeleveecemeceefvJeleee eercegefvemegeleveeLeefpeveWee hetCee&Ie......~~109~~
Meeblees MeebefleOeeje~ efoJe heg<heebpeefue~
peehe- eR eeR keueeR SW Den JeCee#e-yengefheCeere#eermeefnleee
eercegefvemegeleveeLeefpevesvee vece:~
DeLeJee - eR eercegefvemegeleveeLe efpevesvee vece:~
(108 yeej heerues heg<he ee ueJebie mes peehe kejW)

peeceeuee
meesj"e-

eercegefvemegele osJe, DeefKeue Decebieue kees njW~

efvele keB ceQ mesJe, cesjs keceepeve njW~~1~~
-meKeer bopee pee efpeveosJe nceejs, pee pee YeefJepeve yengleejs~
pee meceJemejCe kes osJee, Mele Fv kejW legce mesJee~~2~~
pee ceefuue ecegKe ieCeOejpeer, meye De"jn ieCeOej ieg peer~
pee leerme npeej cegveerej, jlve$ee Yetef<ele $e+ef<eJej~~3~~
pee ieefCeveer megheg<heoblee, heeeme menme mebeeflekee~
eeJeke Fke ueeKe JeneB hej, $ee ueeKe eeefJekee MegYe kej~~4~~
leveg Demmeer neLe keneDees, eYeg leerme menme Je<ee&et~
kehe nw efe eYet kee, leveg veerueJeCe& megboj Lee~~5~~
cegefveJe=bo legcnW efele OeejW, YeefJeJe=bo megeMe efJemleejW~
megjvej efkeVej iegCe ieeJeW, efkeVeefjeeB yeerve yepeeJeW~~6~~

(20)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

YeeerJeMe ve=le kejs nQ, iegCe ieekej heehe njs nQ~

efJeeeOej ieCe yeng DeeJeW, oMe&ve kej hegCe keceeJeW~~7~~
YeJe YeJe kes $eeme efceeJeW, ece kee DeefmlelJe neJeW~
pees efpeveiegCe ceW ceve heeieW, efleve osKe ceesnefjheg YeeieW~~8~~
pees eYeg keer hetpe jeeJeW, Fme peie ceW hetpee heeJeW~
pees eYeg kee Oeeve Oejs nQ, Gvekee meye Oeeve kejs nQ~~9~~
pees kejles Yeefe legcnejer, Jes YeJe YeJe ceW megefKeeejer~
Fme nsleg eYees! legce heemes, ceve kes Godieej efvekeemes~~10~~
peye leke cegPe cegefe ve nesJes, leye leke mecekelJe ve KeesJes~
leye leke efpeveiegCe GeeB, leye leke ceQ mebece OeeB~~11~~
leye leke nes es meceeOeer, veeMes pevceeefoke JeeOeer~
leye leke jlve$ee heeTB, leye leke efpeve Oeeve ueieeTB~~12~~
leye leke legcener cegPe mJeeceer, YeJe YeJe ceW nes efve<keeceer~
es YeeJe nceejs hetjes, cegPe ceesn Me$eg kees etjes~~13~~
-Ieeepee pee leerLekej, efJee efnlebkej, pee pee efpeveJej Je=<e eeer~
pee %eeveceleer Oej, efMeJe ue#ceerJej, YeefJepeve heeJeW efmeeer~~14~~
eR eercegefvemegeleveeLeefpeveWee peeceeuee hetCee&Ie......~
Meeblees MeebefleOeeje~ efoJe heg<heebpeefue~
-ieerlee bopees YeJe cegefvemegeleefJeOeeve, kejW meoe Deefle eeJe mes~
Jes MeerIe ner mebmeej meeiej, eflejW Yeeer veeJe mes~~
mebmeej kes meye meewKe heekej, mJeelcemebheefle heeJeles~
mep%eeveceefle hejceelceheo, heekej eneB veefnb DeeJeles~~1~~
~~ FleeMeerJee&o~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(21)

YeieJeeve eer cegefvemegeleveeLe keer Deejleer

-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer
lepe&Deejefle keB eewyeerme efpevesej.......

Deejefle keB cegefvemegele efpeve keer, Deejefle keB eYeg peer ~ske.~~
henueer Deejefle ieYe&keueeCeke-2
hevn ceeme jleveJe=er keer, Deejefle keB eYeg peer~~Deejefle.~~1~~
otpeer Deejefle pevceeslmeJe keer-2
ces megoMe&ve hej DeefYe<eJe keer, Deejefle keB eYeg peer~~Deejefle.~~2~~
leerpeer nw efve<eceCe efoJeme keer-2
ueewkeebefleke megj Devegceesove keer, Deejefle keB eYeg peer~~Deejefle.~~3~~
eewLeer Deejefle kesJeefue eYeg keer-2
eoMeieCeegle meceJemejCe keer, Deejefle keB eYeg peer~~Deejefle.~~4~~
hebece Deejefle hebece ieefle keer-2
cees#e Oeece mebegle efpeveJej keer, Deejefle keB eYeg peer~~Deejefle.~~5~~
hebekeueeCekeheefle eYeg legce nes-2
veeMe efkeee mebmeej YeceCe kees, Deejefle keB eYeg peer~~Deejefle.~~6~~
Deejefle mes YeJe Deejle glee-2
eboveeceefle kejs Jevove eYeg kee, Deejefle keB eYeg peer~~Deejefle.~~7~~

(22)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

Meefv eeneefj efv eJeejke

eercegefvemegeleefpevesv hetpee
-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer
mLeehevee-ieerlee bo
cegefvemegelesMe efpevesv keer, nce meye kejW DeejeOevee~
Meefveen Deefj efJeveeMe nslet, Yeefe mes nes meeOevee~~
MeefveJeej kees eYeg efveke ceW, efJeefOeJeled kejW eefo Dee&vee~
lees mele ner ogKe otj neskej, hetCe& nesieer eeLe&vee~~1~~
-oesnehetpee kes eejbYe ceW, Deeeveve Fleeefo~
mLeeheve meefVeefOekejCe, keer efJeefOe kener Deveeefo~~2~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesv! De$e DeJelej DeJelej
mebJeew<ed Deeeveveb~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesv! De$e efle efle "
" mLeeheveb~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesv! De$e cece meefVeefnlees
YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb mLeeheveb~
Deke-meesj"e
peue ues Deceue megmJeeog, Oeej keB efpeveheokeceue~
Meefveen Meevleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepetB~~1~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee
peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ebove kesMej uese, eet eer efpeveheokeceue~
Meefveen Meebleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepetB~~2~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(23)

levogue OeJeue DeKeC[, Dehet efpeveJej heo efveke~

Meefveen Meebleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepetB~~3~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee De#eeheoeehlees
De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
yesuee kegbo iegueeye, heg<he e{eTB eYeg ejCe~
Meefveen Meebleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepetB~~4~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee keeceyeeCeefJeOJebmeveee
heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
ue ceesleeretj, Dehet Leeue Yejee kes~
Meefveen Meebleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepetB~~5~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~
Ie=leoerheke keer peesefle, ceesnefleefcej kees #ee kejs~
Meefveen Meebleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepetB~~6~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee ceesnevOekeejefJeveeMeveee
oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Deiej leiej keer Oethe, KesTB ceQ efpeveJej efveke~
Meefveen Meebleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepetB~~7~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee Dekece&onveee Oetheb
efveJe&heeceerefle mJeene~
heue ues ceOegj jmeeue, Dehet efMeJeheue eehle nes~
Meefveen Meebleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepeBt~~8~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee heueb efveJe&heeceerefle
mJeene~

(24)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

JemegefJeefOe DeIe& yeveee ejCe e{eTB ebovee~

Meefveen Meebleer nsleg, cegefvemegele eYeg kees pepetB~~9~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee DeveIe&heoeehlees
DeIe&ced efveJe&heeceerefle mJeene~
oesne- $eejesieeW keer Meebefle efnle, Oeeje leerve kejble~
leerve jlve eefo eehle neW, YeJeoefOe MeerIe lejble~~
Meeblees MeebefleOeeje~
ebhe ecesueer kesJe[e, megjefYele heg<he cebieee~
efpeveiegCemegjefYe efceues cegPes, efpeveJej ejCe e{ee~~
efoJe heg<heebpeefue~
(Deye ceC[ue kes Thej Meefveen kes mLeeve hej eerheue meefnle DeIe& e{eJeW)
lepe&-ns Jeerj legcnejs..........

YeieJeeved legcnejer Yeeer mes, YeJe kes yevOeve Kegue peeles nQ~
cegefvemegele eYeg keer Yeeer mes, Meefve kes evove Oegue peeles nQ~~
Fme en kes keejCe ns mJeeceer!, leve Oeve keer neefve mener ceQves~
menves ceW nes DemeceLe& veeLe, Deye legcemes JeLee kener ceQves~~
en megvee yengle legce efevleve mes, DeJe ceeie& Kegue peeles nQ~
cegefvemegele eYeg keer Yeeer mes, Meefve kes evove Oegue peeles nQ~~1~~
veJeen ceW meyemes etj Meveer, Fmekees kej Meevle megKeer keerpes~
efvepeveececeb$e keer Ske ceCeer, mJeeceer Deye cegPekees os oerpes~~
evoveeceleer Fme egeer mes, efMeJe kes heLe Yeer Kegue peeles nQ~
cegefvemegele eYeg keer Yeeer mes, Meefve kes evove Oegue peeles nQ~~2~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue!
peehe ceb$e- eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee vece~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(25)

peeceeuee
lepe&-nce ueeS nQ letheeve mes........

nce DeeS nQ eYeg heeme ceW, hetpee jeeves kees~

peeceeue kes ceeOece mes, efvepe JeLee megveeves kees~~ske.~~
kesJeue pevece cejCe ceW ner, heee&e efyeleeF&~
keg hegCeeesie mes ner, $emeheee&e Deye heeF&~~
Meeer efceues efevleve kejW, Deelece peieeves kees~
peeceeue kes ceeOece mes, efvepe JeLee megveeves kees~~1~~
mJeieeX kes megKe Yeesies heMet keer, eesefve Yeer heeF&~
vejkeeW ceW jes jeskej JeneB keer, Deeeg efyeleeF&~~
vejleve eYees meeLe&ke keB, efvepe Meeefvle heeves kees~
peeceeue kes ceeOece mes, efvepe JeLee megveeves kees~~2~~
mecekelJe keer ceefncee mes, Deelece Meg yeveeTB~
MegYe osJe Meeeieg kes eefle, kele&Je efveYeeTB~~
efhej evoveeceleer ece mes, mJeie& cees#e heeves kees~
peeceeue kes ceeOece mes, efvepeJeLee megveeves kees~~3~~
Meefveen mes cesjer ceeveefmeke, JeLeeSB ye{er nQ~
heefjJeej ceW keuen Je ke, keer es Ie[er nww~~
yeme FmeefueS legcemes kene, mebke efceeves kees~
peeceeue kes ceeOece mes, efvepe JeLee megveeves kees~~4~~
eR MeefveeneefjefveJeejke eercegefvemegeleefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie
efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue~
Deke-meesj"e
mJeie&cees#eoeleej, leerLekej keer Yeefe nw~
efme meewKemeekeej, kejleer DeeleceMeefe nw~~
~~ FleeMeerJee&o~~

(26)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

Meefveeneefj efveJeejke ceb$e

1. veceesn&les YeieJeles eerceles cegefvemegeleveeLeleerLekejee
JeCee#e-yengefheCeere#eermeefnleee Deeb eeQ eR : Meefveceneen!
cece (......) ogenjesiekeefveJeejCeb meJe&Meebefleb e keg keg ntB hed
mJeene~ (23000 peehe)
2. eR MeefveeneefjefveJeejke-eer cegefvemegeleveeLeefpevesvee vece:
meJe&Meebefleb keg keg mJeene~
3. eR eeQ : eeR MeefveeneefjefveJeejke-eercegefvemegeleveeLeefpevesvee vece:~ (23000 peehe)

Meefveeneefj efveJeejke eb$e

1
7
4
2
8
5
3
9
6

2
8
5
3
9
6
1
7
4

3
9
6
1
7
4
2
8
5

4
1
7
5
2
8
6
3
9

5
2
8
6
3
9
4
1
7

6
3
9
4
1
7
5
2
8

7
4
1
8
5
2
9
6
3

8
5
2
9
6
3
7
4
1

9
6
3
7
4
1
8
5
2

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(27)

(28)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

YeieJeeve cegefv emeg eleveeLe pevceYete fc e

Deke

jepeie=ner leerLe& hetpee

lepe&-pewveOece& kes nerjs ceesleer........

leerLekej cegefvemegele eYeg keer, pevceYetefce nw jepeie=ner~
cegefveeeW mes Jeefvole veiejer kees, hetpetB heeTB meewKecener~~
#eerjesoefOe kee peue ueskej, peueOeeje kej uetB Yeefe mes~
pevcepejece=let kee #ee nes, eies Deelece Meefe nw~~
Fmeer YeeJevee kees ueskej ceQ, ceve mes peeTB jepeie=ner~
cegefveeeW mes Jeefvole veiejer kees, hetpetB heeTB meewKe cener~~1~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$eee pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~
keeMceerjer kesMej efIemekej, efpeveJej heo ceW ee&ve kej uetB~
YeJeDeelehe nes peee ve, Fme nsleg leerLe& Dee&ve kej uetB~~Fmeer.~~2~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$eee mebmeejleeheefJeveeMeveee eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~
De#ele kes hegbpeeW ceW ner, iepeceesleer keer keuhevee keB~
De#eeheo keer eeefhle nsleg, ceQ leerjLe keer Dee&vee keB~~ Fmeer.~~3~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$eee De#eeheoeehlees De#eleb efveJe&heeceerefle mJeene~
yesuee Deeefo heg<he ceW ner, ceQ efoJe heg<he keuhevee keB~
keeceyeeCe kes veeMe nsleg, ceQ leerjLe keer Dee&vee keB~~ Fmeer.~~4~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$eee keeceyeeCeefJeOJebmeveee heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~
keuheJe=#e kes Yeespeve keer, keuhevee keB vewJese yevee~
hetpeve ceW Jen Dehe&Ce kej, #egOejesie efJeveeMeve nes Dehevee~~Fmeer.~~5~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$eee #egOeejesieefJeveeMeveee vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~

-e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer

lepe&-hetueeW mee esnje lesje........
cegefvemegele pevcemLeueer, jepeie=ner Oeece nw~
yeermeJeW efpevesv nQ, FvieCe mes Jebe nQ, $ewueeskee ceW ceeve nQ~~ske.~~
efpeme Yetefce kees ieejn ueeKe Je<eeX, henues ner en meewYeeie efceuee~
meesceeJeleer ceelee kes cenue ceW, hetjye efoMee kee metjpe efKeuee~~
mete& ecekelee nw, leerLe& cenkelee nw, jepeie=ner kes MegYe veece mes~
leerjLe keer keerjle Decej, nesleer nw eYeg veece mes~
yeermeJeW efpevesv nQ, FvieCe mes Jebe nQ, $ewueeskee ceW ceeve nQ~~
cegefvemegele.~~1~~
meyemes eLece hetpeve ceW keB, Deeeveve Je mLeehevee leerLe& keer~
meefVeefOekejCe mes Dee&ve keB, Megelece keer DeejeOevee nsleg ner~
ceve ceW yemee uetB ceQ, eYeg kees efye"e uetB ceQ, nes peeSiee heeJeve ceve cesje~
leerjLe De leerLekejeW keer, hetpeve kee heue ceeve nw~
yeermeJeW efpevesv nQ, FvieCe mes Jebe nQ, $ewueeskee ceW ceeve nQ~~
cegefvemegele.~~2~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$e! De$e DeJelej
DeJelej mebJeew<ed Deeeveveb~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$e! De$e efle
efle " " mLeeheveb~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$e! De$e cece
meefVeefnlees YeJe YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(29)

Ie=le oerheke ceW ner jlveeW kes, oerheke keer keuhevee efkeee~
ceesn veeMe nslet Deejefle kej, leerjLe keer Dee&vee efkeee~~ Fmeer.~~6~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$eee ceesnebOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~
Deiej leiej ebove mes efceefele, Oethe peueeF& Deiveer ceW~
kece& Yemce kejves nslet, leerjLe keer hetpee kejveer nw~~ Fmeer.~~7~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$eee Dekece&onveee Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~
ceer"s megmJeeot heue ceQves, peeves efkeleves Keees nQ~
efMeJeheue nslet Deye hetpeve ceW, GvnW e{eves Deees nQ~~ Fmeer.~~8~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$eee cees#eheueeehlees heueb efveJe&heeceerefle mJeene~
ns YeieJeved ! Dee"eW JeeW kees, efceuee DeIe& Dehe&Ce kej uetB~
heo DeveIe& kes nsleg evoveeceleer leerLe& Dee&ve kej uetB~~Fmeer.~~9~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$eee DeveIe&heoeehlees DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oesne-iebie veoer keer Oeej kee, eemegke peue Yej ueee~
MeebefleOeeje ceQ keB, efvepe hej kees megKeoee~~
Meevlees MeebefleOeeje
jepeie=ner Geeve kes, efJeefJeOe heg<he cebieJeee~
heg<heebpeefue kej hetpentB, peerJeve nes megKeoee~~
efoJe heg<heebpeefue
(Fefle ceC[uemeesheefj elego&Meceoues heg<heebpeefueb ef#ehesled)
eleske DeIe& (jesuee vo)
eeJeCe ke=<Cee otpe, jepeie=ner veiejer ceW~
meesceeJeefle kes ieYe&, Deees ef$eYegJeveheefle nQ~~

(30)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

ceQ Yeer DeIe& e{ee, Gme veiejer kees hetpetB~

heeTB heo megKeoee, YeJeyebOeve mes ttB~~1~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLeieYe&keueeCeke heefJe$ejepeie=nerleerLe&#es$eee
DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Jeefo JewMeeKe megceeme, keer eoefMe efleefLe DeeF&~
cegefvemegele YeieJeeve, pevces KegefMeeeB eF~~
pevcekeueeCe heefJe$e, Gme veiejer kees Dee&ve~
kej nes heeJeve efee, jepeie=ner kee Jebove~~2~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevcekeueeCeke heefJe$e jepeie=nerleerLe&#es$eee
DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oMeceer Jeefo JewMeeKe, kees oer#ee peneB Oeejer~
peeeflemce=efle mes veeLe, ves mecheefe efyemeejer~~
veerueyeeie mes eefme, Lee jepeie=efn GheJeve~
hetpetB Gmekees efvele, efKeue peeJes ceve GheJeve~~3~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLeoer#eekeueeCeke heefJe$ejepeie=nerleerLe&#es$eee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
veJeceer Jeefo JewMeeKe, ebheke leleue efles~
kesJeue%eeve ekeeMe, heeee cegefvemegele ves~~
jepeie=ner Geeve, meceJemejCe mes heeJeve~
hetpetB efpeveJej Leeve, nes cesje ceve heeJeve~~4~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLekesJeue%eevekeueeCeke heefJe$ejepeie=nerleerLe&#es$eee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
hetCee&Ie& (jesuee bo)
cegefvemegele YeieJeeve, kes eejeW keueeCeke~
ngS jepeie=n ceeBefn, Dele Oeje Jen heeJeve~~

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

(31)

ues hetCee&Ie& megLeeue, ee meefnle e{eTB~

ceve kee cewue Gleej, leerjLe kee heue heeTB~~5~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLeieYe&pevceoer#eekesJeue%eeveelegkeueeCeke
heefJe$ejepeie=nerleerLe&#es$eee hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue~
peehe ceb$e- eR jepeie=nerpevceYetefceheefJe$eerke=le eercegefvemegeleefpevesvee vece~

peeceeuee
-Mesjvons veeLe! lesjer pevceYetefce kees eCeece nw~
ns veeLe! lesjs pevce keer ceefncee ceneve nw~~ske.~~
etB lees peiele ceW pevceles nQ eeefCe Devevles~
cejles nQ eefle#eCe Yeer eneB eeefCe Devevles~~
ns veeLe! lesjer pevceYetefce kees eCeece nw~
ns veeLe! lesjs pevce keer ceefncee ceneve nw~~1~~
Skesefv mes hebesefv leke pees peerJe Deelecee~
Gve meyeceW efhee Meefe mes YeieJeeve Deelecee~~ ns veeLe.~~2~~
YeieJeeve Deelecee eie heg<eeLe& mes neslee~
heg<eeLe& efyevee cee$e peie ceW Keevee nw ieeslee~~ ns veeLe.~~3~~
leerLekejeW kee efmeheo efveefele nw eeheer~
efhej Yeer lehemee kejkes Jes heeles nQ efMeJeieleer~~ns veeLe.~~4~~
ceQves Yeer ceveg<e pevce pees heeee Deceesue nw~
Jen cees#eceeie& kes efueS meecege ner cetue nw~~ns veeLe.~~5~~
Fme keeue ceW efveJee&Ceheo keer eeefhle veneR nw~
hej pevce meeLe& kejves keer egefe eneR nw~~ns veeLe.~~6~~
heg<eeLe& kes eje eLece lees keee& MegYe kejW~
peerJeve ceW meoeeej mes meejs DeMegYe ueW~~ns veeLe.~~7~~

(32)

YeieJeeve cegefvemegeleveeLe efJeOeeve

eYeg pevceYetefce Dee&ve kee DeLe& nw ener~

Deelcee ceW jeies<e Deuhe nesJeW MeerIe ner~~
ns veeLe! lesjer pevceYetefce kees eCeece nw~
ns veeLe! lesjs pevce keer ceefncee ceneve nw~~8~~
Fme jepeie=ner ceW pevece cegefvemegelesMe kee~
eYeg Jeerj keer efKejer eneR hes eLece osMevee~~ns veeLe.~~9~~
nw hebe hene[er ceW Ske efJehegueeeue efiejer~
efpeme hej yeveer jevee nw eYet iebOekeger keer~~ns veeLe.~~10~~
ieCeOej megOecee& ves eneR mes efmeheo efueee~
keg cegefve kes efmeheo mes efme#es$e en ngDee~~ns veeLe.~~11~~
efpeveveeLe cegefvemegelesMe keer ye[er eeflecee~
eer %eeveceleer ceele esjCee keer nw ceefncee~~ns veeLe.~~12~~
peeceeue ceW en DeIe& Leeue ceQ mepee ueeee~
Dehe&Ce keB DeveIe&heo keer eehle nes eee~~ ns veeLe.~~13~~
YeieJeeve eer efpevesv mes efJeveleer ener cesjer~
efce peeJes evoveeceleer mebmeej keer hesjer~~ns veeLe.~~14~~
eR leerLekejeercegefvemegeleveeLepevceYetefcejepeie=nerleerLe&#es$eee peeceeuee
hetCee&Ie efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue~
-ieerlee vopees YeJeeeCeer cegefvemegele keer pevceYetceer kees veceW~
leerLexMe eYeg keer ejCejpe mes MeerMe Gve heeJeve yeveW~~
kej hegCe kee Depe&ve keYeer lees pevce Ssmee heeSbies~
leerLekejeW keer eB=Keuee ceW evovee Jes DeeSbies~~
~~ FleeMeerJee&o heg<heebpeefue~~