AK da karas da bulat *Cumhuriyetin yolsuzluk tarihi_Evrensel

Bakan ocuklarnn da tutukland yolsuzluk ve rvet operasyonu hl gndemdeki yerini korurken, Trkiye tarihi; benzer yolsuzluk, rvet ve banka hortumlama skandallar ile dolu. Cumhuriyetin ilk dnemlerinde ortaya kan Knig, mpeks, Denizbank, Satie skandallarnn sonrasnda kinci Dnya Sava yllarndaki yaanan skandallar ve yakn dnemde yaanan Dalann imar yolsuzluu, Civangate, Emlakbank, Trkbank, SK ve Seluk Parsadan skandallar, bu yolsuzluk tarihinin sadece bilinenleri. AKP DNEMNDE DE EKSK OLMADI 2002de tek parti olarak hkmeti kuran AKP ise, yolsuzluklara kar mcadele ettii, Yetimin hakkn yedirmedii sylemleriyle ne ksa da, sadece 17 Aralk tarihinde yaplan rvet ve yolsuzluk operasyonuyla deil, 11 yllk iktidar dneminde yaanan yolsuzluk ve rvet iddialaryla bu sylemin tam kart bir grnt sergiledi. AKP dneminde; Cumhurbakan Gln dokunulmazlk sayesinde yarglanamad ama Necmettin Erbakann mahkum olduu Kayp Trilyon Davas, Ofer, Ali Dibo, alk skandallar, belediyelerdeki imar yolsuzluklar, AKP Genel Bakan Yardmcs aban Dilinin 1 milyon dolarlk i takibi, ucu AKPye giden Almanyadaki Deniz Feneri yolsuzluklar sadece ne kan skandallar arasnda yer alyor. Bunlarn yan sra nternette yer alan 30 Aylk AKP ktidar Dneminde Gerekletirilen 60 Ak Yolsuzluk Dosyas balkl yaz da merak edenler asndan okunmas gereken bir yaz olarak yer alyor. CUMHURYETN LK DNEMLER 1937 ylnda smet nn, Atatrk tarafndan istifaya zorlanm, yerine Celal Bayar getirilmiti. nn adeta evinde hapis hayat yaamaya balamt. 10 Kasm 1938de Atatrkn vefatndan sonra Cumhurbakan olan smet nn, gemi dnemle ilgili bir dizi soruturma atrd. Bunlardan ilki, Atatrke son dneminde ev sahiplii yapt iin, adeta paralel bakent haline gelmi olan stanbulun Vali-Belediye Bakan Muhittin stnda hakknda otobs almlarnda ve Surp Agop Mezarl ile Asri Mezarlkta baz yolsuzluklar yapld gerekesiyle alan soruturmalard. Ancak bunlardan bir ey kmad ve stnda ksa sre sonra beraat etti. KNG SKANDALI Knig skandal, 8 Ocak 1939 tarihli Tan gazetesinde Tayyare Kaakl... Trkiye iin Amerikadan tayyare alp, Frankoya satmak isteyenler tutuldu balyla duyuruluyordu. Skandalda ne kan kii, Ekrem Hamdi Bakan adl bir istihbarat grevlisiydi. Almanyada okuduu Birinci Dnya Sava yllarnda, bir Alman gen eraline yaverlik yaparken, kendisine Almanlarca taklan Knig (Almanca kral) lakabyla anlyordu. Ekrem Knigin babas 150liklerden Kiraz Hamdi Paa, days Sleyman efik Paayd. Ekrem Knig, Milli Mdafaa Vekili Kazm zalpin imzasn taklit ederek ABDye deil, Kanadaya 40 uak sipari etmiti. Uaklarn kime gittii konusu gnmze kadar muamma olarak kald. Baz kaynaklara gre Knig, Moskova ile de balantl olan Leokatz adl nl bir mafya babas araclyla spanyadaki Cumhuriyetilere silah temin ediyordu. Baz kaynaklara gre ise, Alman yanls biriydi ve uaklar faist Franko glerine gnderiyordu. Btn bunlar Haziran 1938de olmutu.

Ancak Atatrkn hastal, Hatayn ilhak sreci vs. derken sz konusu skandal unutuldu. nn, cumhurbakan olunca, dosyay smen altndan karmt. Maliye Bakan Fuat Aralnn istifas isteniyordu ama bu mmkn olmad. 25 Ocakta Bayar hkmetinin istifasyla krizde ilk perde kapand. Sahtekarl ortaya ktnda Knig, yurt dnda bir yerde bulunuyordu. Knig, Ankaraya dnmeyerek Romanya zerinden Parise gitti ve yarglama gyabnda balad. Dosyas ayrlan Knig 1942 eyllnde Naziler tarafndan Pariste tutukland. 8 ay Monako Prensliinde tutulduktan sonra Trkiyeye teslim edildi. 1943 temmuzunda davaya yeniden baland. Knig dava srasnda spanyaya uak sat iini Fuat Baban ile yaptn ve bu iten 175 bin lira komisyon aldn aklad. Ayrca, Kazm zalpin Fuat Babann hamisi olduunu ve Baban araclyla Almanyada yaplan ve 21 milyon lira deerindeki bir sipariten dolay 200 bin lira komisyon aldn iddia etti. Yargalama sonunda sadece Knige 4 yl hapis, 4 yl kamu hizmetlerinden mahrumiyet cezas verildi. Bakana ve bakanlk grevlilerine ise ceza verilmedi. KNC DNYA SAVAI SIRASINDA YAANANLAR Tek parti dneminin son yolsuzluk skandallar ise, kinci Dnya Sava srasnda yaand. Bu dnem karaborsaclk, karne yolsuzluklar, 1947de Marshall Yardmlar ile balayan ithal mallar tahsislerindeki yolsuzluklar, bakr, kalay, lastik yolsuzluklar yznden Gmrk ve Tekel Bakan Suat Hayri rgpl ve bakanln pek ok memurlarnn yarglanmasyla sonuland. Yarglamalar sonucunda rgpl beraat ettirilirken, memurlara ise ufak tefek cezalar verildi. CELAL BAYARIN OLU... MPEKS, Satie ve Denizbak skandallar da 1938 ve 1939 yllarnda yaand. mpeks, Kemal ve akir Seden kardeler tarafndan 1938 kasm aynda kurulmu bir komisyon irketiydi. Kurucular arasnda Celal Bayarn olu Refii Bayar da vard. nc karde Sleyman Seden ise, Denizbank stanbul ubesinin Teknoloji Mdrlnde alyordu. mpeks, Denizbank tarafndan ngiliz tersanelerine sipari edilen 11 geminin sipariinde komisyonculuk yapyordu. Daha sonra smet nnnn akladna gre, firma kendisini Etibank-Merkez Bankas-Denizbank-Kmr irketleri ve ktisat Vekaletinin temsilcisi olarak tantp yzde 4 -6 iskonto ile i balyordu. Fndkldaki bir Fransz elektrik irketinin merkezi olan Satie binas ise, Elektrik daresi tarafndan 106 bin lira karl satn alnmak zere iken Satie irketi tarafndan iki katndan fazla bir bedelle 250 bin liraya Denizbanka satlmt. Ortada tipik bir devleti dolandrma sz konusuydu. 24 Ocak 1939 gn mpeks, Denizbank binalar ile ve Seden kardelerin evlerine basknlar yapld. Denizbankn yabanc tersanelere verdii 11 adet gemi siparileri iptal edildi, satn alnan gemilerle ilgili alm ilemleri incelenmeye alnd. Baz dosyalarda yolsuzluklar tespit edildi. Soruturma soncunda stanbul Barosu Bakan ve Kocaeli Mebusu Hasan Hayri Tana 12 bin lira vekalet creti dendii ortaya karld. Sonunda Denizbankn Celal Bayar tarafndan atanm tm kadrosu iten karld. Denizbankn st dzey yneticileri tutukland. Uzun sren temyiz srecinden sonra Denizbank, mpeks ve Satie davalarndan yarglananlarn hepsi beraat etti. EMLAKBANK VE CVANGATE SKANDALLARI Cinayet Brosunda sorgulanan Selim Edes, 1985te Emlak Bankasna satt bir arazinin parasnn tahsil edememesi zerine, Emlak Bankas Genel Mdr Yardmcl, Denizcilik Bankas Genel Mdrl ve Emlak Bankas Genel Mdrl yapan Engin Civana alacann tahsili iin rvet verdiini itiraf etti. Alaattin akcnn talimatyla harekete geen Davut Yldz, Mecidiyekyde pusu kurduu Civan otomobilinin iinde vurdu. Yarglama sonunda, Edesten rvet almak suuyla yarglanan Civan, 7 yl 6 ay hapis ve 62.5 milyar TL para cezasna arptrld. 550 gn hapis yatan Civan, 2 Nisan 1996da tahliye edildi. Tahliyesinden sonra ABDy e gitti. Haziran 1998de para cezasnn bir ksmn dememesi nedeniyle Trkiyenin iade talebiyle ABDde ksa sre

tutukland. Ancak ayn yl iinde 56 milyar 250 milyonluk para cezasn deyen Civann iade edilmesi isteminden Trkiye vazgeti.

BEDRETTN DALANIN MAR YOLSUZLUU stanbulu imara aan belediye bakan olarak bilinen Bedrettin Dalan, belediye bakanl dneminde skdar sahilini imara at. stanbulun siletini bozmasna ve mimarlarn kar kmasna ramen Dolmabahe Saraynn karsndaki Gkkafese imar izni verdi. 1986-88 arasnda Tarlaba ykmlaryla ise, bugnk Tarlaba Bulvar ortaya kt. Unkapanda bulunan stanbul meyve-sebze hali Avrupa Yakasnda Bayrampaaya, Anadolu Yakasnda ise erenkye tand. Bu imar harekat yolsuzluk iddialarn gndeme getirdi. 1986da kurulan Yolsuzluklar Aratrma Komisyonu tarafndan 35 dosyas Meclise tand. mar yolsuzluu iddialarndan sonra stanbulda Dalan dnemi sona erdi. TRKBANK DNEM VE YCE DVAN 1998 ylnda yaanan Trkbank skandalnda Korkmaz Yiitin yaynlanan itiraf kaseti sonucu ANAP -DSP-MHP koalisyonu ykld ve dnemin Babakan Mesut Ylmaz iin Yce Divana giden yolun n ald. Mecliste kurulan zel bir komisyon, bu konuyla ilgili olarak ok sayda siyaseti ve gazetecinin ifadesini ald. Komisyon hazrlad raporda, Mesut Ylmaz ihaleye fesat kartrmaktan sulu buldu. SK SKANDALI Trkiyenin yakn dnem skandallarnda biri de, SK yolsuzluu olarak gndeme geldi. nce SHP ve sonrasnda CHPnin stanbulda bitmesinin sebebi bu skandal oldu. Skandaln merkezindeki isim olan SKnin Genel Mdr Ergun Gknel, Rvet, yolsuzluk ve mal beyannda bulunmamaktan 1993te tutukland. Toplam 12.5 yla mahkum oldu. Kknelin ihaleleri paravan irketlere aktard ne srld. LLERN ARTAN MAL VARLII Dnemin Babakan Mesut Ylmazn Sada birlemenin engeli kalkacak szlerinin hemen ardndan, hkmet ortaklar, DYP Genel Bakan Tansu iller hakkndaki mal varl soruturmas nergesini gndeme g etirdi. Bu bildiride, illerin milletvekili seildikten sonra TBMM Bakanlna sunduu mal bildirimi ile daha sonraki bildirimleri bir tablo halinde incelendiinde, mallarndaki artn hi de usulne uygun artlar olmad, kanunlara, hukuka ve genel ahlaka aykr ekilde elde edilebilecek fahi artlar olduu grlmtr deerlendirmesi yapld. Servet art 1.605 milyon dolar olarak hesapland. Buna Demirbanktan 1992 ylnda alnan kredi de eklendiinde, izah gereken ve soruturmaya esas olmas gereken tutar 2 milyon dolar olarak belirtildi. O gnk dviz kurlar dikkate alndnda illerin 471 milyar 234 milyon liras sorguland. PARSADAN LLER BLE DOLANDIRDI Seluk Parsadan, 1993 ylnda sahibi olduu Trk Basn Ajansn Ankaraya tad ve kk apl dolandrclk ilerine balad. Sinema Sanats Perihan Savan adn kullanarak, dnemin Cumhurbakan Sleyman Demireli, Antep Belediye Bakan Celal Doan, dnemin Babakan Tansu illeri, Adnan Polat dolandran Parsadan, en byk vurgununu rtl denekten ald para ile yapt. 2 Kasm 1995 tarihinde Emekli Orgeneral Necdet ztorunun sesini taklit eden Parsadan, Tansu illeri telefonla arayarak, Kemalistler Dernei iin 5.5 milyar lira istedi. Para ertesi gn Babakanlk rtl deneinden Parsadann hesabna yatrld. Olayn polis tarafndan renilmesinin ardndan Parsadan 10 Mays 1996 tarihinde Balkesirin Altnoluk ilesine giderek sakland. Bu arada cep telefonu ile canl olarak baland televizyon programlarnda iller iin saf bayan tanmlamasn kullanan Parsadan, kendi deyimiyle Hkmet destekli lkc mafyann peinde olduunu bildii iin hayatndan endie ediyordu. Parsadan 2001 tarihinde kanser hastalndan yaamn yitirdi.

www.evrensel.net Eklenme tarihi: 2014-01-03 06:00:00