Thomae a Celano Vita Secunda PROLOGUS. In nomine Domini nostri Iesu Christi. Amen.

Generali ministro ordinis fratrum Minorum. Incipit Prologus. 1 1 Placuit sanctae universitati olim capituli generalis et vobis, reverendissime pater, non sine divini dispensatione consilii, parvitati nostrae iniungere, ut gesta vel etiam dicta gloriosi patris nostri Francisci nos, quibus ex assidua conversatione illius et mutua familiaritate plus caeteris diutinis experimentis innotuit, ad consolationem praesentium et posterorum memoriam scriberemus. 2 Obedire propterea iussionibus sanctis, quas fas non est ullatenus praeterire, supplici devotione concurrimus; 3 sed, virium nostrarum propensiore meditatione infirmitatis, iusto timore percutimur, ne tam digna materia, non prout exigit pertractata, contrahat a nobis quod displiceat caeteris. !aec enim, quae totius suavitatis sunt digna sapore "cfr. #ap 1$,2%&, formidamus ne ministrantium indignitate reddantur insipida, sicque praesumptioni potius id tentasse quam obedientiae imputetur. ' (am si tanti huius laboris effectus benevolentiae vestrae, beate pater, tantum spectaret examen, nec esset ad aures publicas opportunum prodire, sumeremus gratissime aut de correctione doctrinam aut de adstipulatione laetitiam. $ )uis enim, in tanta diversitate verborum et actuum, lance subtilis examinis valeat sic cuncta pensare, ut omnium auditorum sit de singulis una sententia "cfr. 2*ac 1 ,2%&+ , #ed quoniam omnium et singulorum simplici animo lucra conquirimus, hortamur, ut benigne interpretentur qui legunt, sicque referentium simplicitatem supportent vel dirigant, ut eius de quo fit sermo, reverentia illaesa servetur. - *emoria nostra velut hominum rudium, temporis prolixitate obtusa, fugas subtilium verborum eius et factorum stupenda praeconia nequit attingere, quae mentis exercitatae velocitas etiam coram posita comprehendere vix valeret. . /xcuset igitur apud omnes nostrae imperitiae culpas repetita multoties praecipientis auctoritas. 2 1 0ontinet in primis hoc opusculum quaedam conversionis sancti Francisci facta mirifica, quae ideo in 1egendis dudum de ipso confectis non fuerunt apposita, quoniam ad auctoris notitiam minime pervenerunt. 2 2ehinc vero exprimere intendimus et vigilanti studio declarare, quae sanctissimi patris tam in se quam in suis fuerit voluntas bona, beneplacens et perfecta "cfr. 3om 12,1&, in omni exercitio disciplinae caelestis et summae perfectionis studio, quod semper habuit apud 2eum in sacris affectibus et apud homines in exemplis. 3 *iracula quaedam interseruntur, prout se ponendi opportunitas offert.

/xili proinde studio et mediocri, quae occurrunt describimus, cupientes tardioribus morem gerere et etiam studiosis placere, si possumus. ' Oramus ergo, benignissime pater, ut laboris huius non contemnenda munuscula, quae non pauco labore quaesivimus, vestra benedictione consecrare velitis, corrigendo errata et superflua resecantes, ut ea quae bene dicta vestro iudicio docto probantur, cum nomine vestro vere 0rescentio crescant ubique et multiplicentur in 0hristo "cfr. 4en 1,2-; /ph 2,2%521&. 6men. PRIMUM OPUS. 7ncipit memoriale in desiderio animae (cfr. Is 26, !" de gestis et verbis sanctissimi patris nostri Francisci. De conver ione eiu .

Ca!ut I " #ualiter vocatu e t !riu Ioanne $ !o tea %ranci cu & 'uod mater !ro!hetavit de i! o$ et 'uod etiam de e i! o (utura !raedi)it$ et de !atientia in vinculi . * 1 Franciscus, servus et amicus 6ltissimi, cui divina providentia hoc vocabulum indidit, ut ex singulari et insueto nomine opinio ministerii eius toti citius innotesceret orbi, a matre propria 7oannes vocatus fuit, cum de filio irae "cfr. /ph 2,3&, ex aqua et #piritu #ancto renascens "cfr. 7oa 3,'&, gratiae filius est effectus. 2 )uae mulier, totius honestatis amica, quoddam virtutis insigne praeferebat in moribus, sanctae illius /lisabeth, tam impositione nominis ad filium "cfr. 1uc 1,',5$3& quam et spiritu prophetali, aliquo similitudinis privilegio gaudens. 3 (am Francisci magnanimitatem et morum honestatem admirantibus convicinis, quasi divino instructa oraculo, sic aiebat8 9)uid putatis iste filius meus erit "cfr. 1uc 1,$$&+ *eritorum gratia, 2ei filium "cfr. *at ',.& ipsum noveritis affuturum:. !aec revera nonnulorum erat opinio, quibus, grandiusculus factus, studiis valde bonis placebat Franciscus. ' 3elegabat semper a se omne quod apud aliquem sonaret iniuriam, et urbanis adolescens moribus, omnibus videbatur non illorum parentum, qui dicebantur eius, prosapia genitus. $ 7oannis proinde nomen ad opus ministerii pertinet quod suscepit, Francisci vero ad dilatationem famae suae, quae de ipso, iam plene ad 2eum converso, ubique cito pervenit. , 0eleberrimum ideo supra omnium festa sanctorum festum 7oannis ;aptistae ducebat, cuius dignitas nominis m<sticae virtutis impressit sibi vestigium. - 7llo inter natos mulierum non surrexit maior "cfr. *at 11,11&, isto inter fundatores religionum non surrexit perfectior. . Observatio certe digna praeconio. +

1 Prophetavit 7oannes intra secreta materni uteri clausus; Franciscus in carcere saeculi positus, divini adhuc ignarus consilii, futura praedixit. 2 /t quidem cum inter Perusinos cives et 6ssisinates tempore quodam fieret non modica strages ex belli conflictu, capitur Franciscus cum pluribus, et convinculatus cum caeteris squalores carceris patitur. 3 6bsorbentur tristia concaptivi, miserabiliter captivitatis suae plorantes eventum; exsultat Franciscus in 2omino "cfr. Ps 3 ,.&, vincula ridet et spernit. 2olentes arguunt iucundantem in vinculis, insanum reputant ac dementem. ' 3espondet Franciscus prophetice8 97n quo exsultare me creditis+ *editatio alia subest8 6dhuc sanctus adorabor per saeculum totum:. $ 3evera sic est8 impletum est omne quod dixit. , /rat tunc inter reliquos concaptivos miles quidam superbus et importabilis valde, quem dum proponunt omnes abicere, patientia Francisci non frangitur. - 7ntolerabilem tolerat et ad pacem eius revocat universos. . 0apax omnis gratiae, vas electum virtutum "cfr. #ir 2 ,2'; 6ct .,1'& iam undique charismata manat. Ca!ut II " De milite !au!ere 'uem ve tivit et de vi ione uae vocationi 'uam in aeculo vidit. , 1 1iberatus a vinculis, elapso tempore modico, fit erga indigentes pietate benignior. 2 Firmat iam, ut non avertat faciem suam ab ullo paupere "cfr. =ob ,,&, quicumque amorem 2ei proponerent in petendo. 3 2ie quadam pauperem militem et pene nudum obvium habuit, cui vestes proprias curiose paratas, quibus indutus erat, pietate admonitus, pro 0hristi amore liberaliter dedit. )uid minus hic a *artino illo sanctissimo gessit, nisi quod, licet unius propositi et operis forent, in modo tamen dissimiles+ ' !ic primus vestes quam reliqua; ille, primo datis omnibus, vestimenta dedit extremus8 uterque pauper et modicus "cfr. 7s 1$,1 & vixit in saeculo, uterque dives ingressus est caelum. $ 7lle, miles sed pauper, pauperem veste truncata contexit; iste, non miles sed dives, pauperem militem perfecta veste vestivit. , >terque, 0hristi perfecto mandato, visitari a 0hristo per visionem commeruit, unus de perfectione laudatus, alter ad id quod deerat dignantissime invitatus. 1 (am palatium speciosum sibi mox in visione ostenditur, in quo varios apparatus armorum et sponsam pulcherrimam cernit. 2 ?ocatur in somnis Franciscus ex nomine "cfr. 4en $,1 &, et horum omnium promissione allicitur. 3 =entat itaque pro capessenda militia in 6puliam ire, et opulenter necessariis praeparatis, festinat gradum militaris honoris contingere. 0arnalem interpretationem praeteritae visionis carnalis ei spiritus suggerebat, cum in thesauris sapientiae 2ei "cfr. 0ol 2,253& longe lateret praeclarior. ' 2ormientem siquidem, nocte quadam, quidam ipsum secundo per visionem alloquitur, et quo tendere velit sollicite perscrutatur.

$ 0ui cum suum enarasset propositum, et in 6puliam militaturum proficisci se diceret, interrogatus ab eodem solicite "cfr. 1uc ,, &8 quis sibi melius facere queat, servus an dominus+ Franciscus8 92ominus:, inquit. , /t ille8 90ur ergo servum pro domino quaeris+:. /t Franciscus8 )uid me vis facere, 2omine "cfr. 6ct .,$&+:. - /t 2ominus ad eum8 93evertere:, ait, 9ad terram nativitatis tuae "cfr. 4en 32,.&, quia visionis tuae erit per me spiritualis impletio:. . 3evertitur absque mora, iam forma obedientiae factus "cfr. 1Pet ',3&, et propriam abdicans voluntatem, de #aulo Paulus efficitur. 1% Prosternitur ille, et verbera dura verba dulcia gignunt; Franciscus vero arma carnalia in spiritualia vertit, et pro militari gloria divinum suscipit praesidatum. 11 #tupentibus itaque multis laetitiam eius insolitam, dicebat se magnum principem affuturum. Ca!ut III " #ualiter eum iuvenum tur.a$ ut eo !a ceret$ uum dominum tatuit$ et de ua mutatione. / 1 7ncipit transformari in virum perfectum "cfr. /ph ,13&, et alter ex altero fieri. 2 3egressus igitur domum, sequuntur eum filii ;ab<lonis "cfr. /@ 23,2,&, et alio tendentem trahunt ad alia vel invitum. 3 (am iuvenum turba civitatis 6ssisii, quae ipsum olim habuerat suae vanitatis praeambulum, addit adhuc eum ad socialia prandia invitare, in quibus lasciviae semper et scurrilitati servitur. /ligitur ab eis in ducem, experta saepius liberalitate ipsius, qua indubitanter sciebant ipsum expensas pro omnibus soluturum. ' Obedientes se faciunt, ut impleant ventrem "cfr. 1uc 1',1$&, et patiuntur subici, ut valeant saturari. $ (on respuit oblatum decus, ne notetur avarus, et inter meditationes sacras curialitatis est memor. , #umptuosum praeparat prandium, cibaria sapida duplicat, quibus repleti ad vomitum "cfr. 7s 2-,-; Prov 2$,11&, plateas civitatis "cfr. 4en 1%,11& ebriis cantilenis commaculant. - #equitur Franciscus, ut dominus manibus baculum "cfr. /x 12,11& gestans; sed paulatim ab eis se corpore subtrahit, qui mente iam tota "cfr. *at 22,3,& totus ad illa surduerat, corde 2omino canens "cfr. 1Par 23,3%&. . =anta, ut idem retulit, tunc fuit dulcedine divina perfusus, ut effari non valens, penitus de loco moveri non posset. 1% )uaedam eum pervasit tunc affectio spiritualis, ipsum ad invisibilia raptans, cuius virtute terrena omnia nullius esse momenti sed penitus frivola iudicavit. 11 #tupenda revera 0hristi dignatio, quae agentibus infima maxima donat "cfr. 2Pet 1, &, et in diluvio aquarum multarum "cfr. Ps 31,$& quae sua sunt servat "cfr. 7oa 1,,1%.12& et promovet. 12 Pavit enim 0hristus panibus et piscibus turbas "cfr. *at 1 ,1'521&, nec repulit a suo prandio peccatores. 13 )uaesitus ab eis in regem, iniit fugam et montem oraturus ascendit "cfr. *at 1 ,23; 7oa $,1'&. 1 *<steria sunt 2ei "cfr. 0ol 2,2&, quae Franciscus assequitur, et ad perfectam

scientiam "cfr. 7ob 22,2& etiam ignorans adducitur. Ca!ut IV " #ualiter !au!eri ve timenti indutu ante eccle iam Sancti Petri cum !au!eri.u manducavit$ et de o.latione 'uam i.idem o.tulit. 0 1 #ed iam pauperum amator exstitit praecipuus, iam id quod perfecte futurus erat, sacra spirabant initia. 2 Frequenter proinde exuens semetipsum pauperes induit, quibus se similem fieri nondum operis exsecutione sed toto iam corde "cfr. *at 22,3,& contendit. 3 0um tempore quodam 3omam peregrinaturus adiret, paupertatis amore vestimenta delicata deposuit, et cuiusdam pauperis vestimentis obtectus, in paradiso ante ecclesiam #ancti Petri, qui locus ferax est pauperum, inter pauperes laetanter resedit, et velut unum ex ipsis se reputans, avide cum eis manducat. *ultoties fecisset consimile, nisi notorum fuisset verecundia impeditus. ' *iratus, cum ad altare principis 6postolorum accederet, tam modicas oblationes ibidem ab adventantibus fieri, plena manu pecuniam iactat in loco, honorandum ab omnibus specialius indicans, quem 2eus supra caeteros honoravit. $ Pauperculis etiam sacerdotibus ecclesiastica ornamenta pluries exhibebat, usque ad inferiorem gradum omnibus debitum honorem "cfr. 3om 13,,& impendens. , (am apostolicam sumpturus legationem, fideque catholica integer totus, erga ministros et ministeria 2ei reverentia plenus ab initio fuit. Ca!ut V " #ualiter i.i oranti dia.olu mulierem o tendit$ et de re !on o 'uod i.i Deu dedit$ et 'uid (ecerit de le!ro i . 1 1 /ia sic sub saeculari habitu religiosum animum gerit, et solitaria loca de publicis petens, visitatione #piritus #ancti monetur saepissime. 2 6bstrahitur namque et illicitur illa principali dulcedine, quae sic a principio eum plenarie superfudit, ut nusquam ab eo recesserit, donec vixit. 3 2um autem loca frequentat abscondita velut orationibus congrua, maligno commento nititur eum diabolus a talibus exturbare. 7mmitit cordi eius feminam quamdam monstruose gibbosam, suae incolam civitatis, quae horrendum cunctis praestabat aspectum. ' !uic illum, si non resipiscat a coeptis, comminatur similem se facturum. $ #ed confortatus a 2omino "cfr. /ph $,1%&, salutis et gratiae responsum sibi fieri gaudet; , 9Francisce:, inquit illi 2eus in spiritu, 9pro carnaliter et vane dilectis, iam spiritualia commutato, et amara pro dulcibus sumens, contemne te ipsum, me si velis agnoscere; nam, et ordine verso, sapient tibi quae dico:. - 0ompellitur statim mandatis obedire divinis, et ad rei experientiam ducitur. . (am inter omnia infelicia monstra mundi Franciscus leprosos naturaliter abhorrens, leprosum die quadam obvium habuit, cum iuxta 6ssisium equitaret. 1% )ui licet sibi taedium non parvum ingereret et horrore, ne tamen velut mandati transgressor datae fidei frangeret sacramentum, ad deosculandum eum, equo lapsus, accurrit. 11 0ui cum manum quasi aliquid accepturus leprosus protenderet "cfr. /st -, ; 6ct 3,'&,

pecuniam cum osculo reportavit "cfr. 4en 3, 21&. 12 /t statim equum ascendens "cfr. Ps ,',,& et huc illuc se convertens, cum campus pateret undique liber, nullis obiectis obstaculis, leprosum illum minime vidit. 13 6dmiratione inde repletus et gaudio "cfr. 20or ,, & post dies paucos opus simile facere curat. 1 6d leprosorum habitacula tendit, et leproso unicuique data pecunia, manum illorum osculabatur "cfr. #ir 2.,'& et buccam. 1' #ic amara pro dulcibus sumit "cfr. Prov 2,,,,&, et viriliter ad reliqua servanda se parat. Ca!ut VI " De ima2ine cruci(i)i 'uae i.i locuta (uit et honore 'uem ei im!endit. 13 1 *utatus perfecte iam corde, in brevi mutandus et corpore, ambulat die quadam iuxta ecclesiam #ancti 2amiani, quae fere diruta erat et ab omnibus derelicta. 2 )uam eum, spiritu ducente "cfr. *at ,1&, causa orationis intraret, ante crucifixum supplex et devotus prosternitur, et visitationibus pulsatus insolitis, alterum quam ingressus fuerat se invenit. 3 0ui protinus sic affecto, quod est a saeculis inauditum "cfr. 7oa .,32&, imago 0hristi crucifixi, labiis picturae deductis, colloquitur. ?ocans enim ipsum ex nomine "cfr. 7s %,2$&8 9Francisce:, inquit, 9vade, repara domum meam, quae, ut cernis, tota destruitur:. ' =remefactus Franciscus stupet non modicum, et quasi alienus a sensu efficitur in sermone. $ 6d obediendum se parat, totum se recolligit ad mandatum. , 6t vero quia ineffabilem sui mutationem persensit, quod exprimere ipse non potuit, expedit nos silere. - 7nfigitur ex tunc sanctae animae 0rucifixi compassio, et ut pie putari potest, cordi eius, licet nondum carni, venerandae stigmata passionis altius imprimuntur. 11 1 *ira res et nostris saeculis inaudita "cfr. 7oa .,32&A 2 )uis non stupet ad ista+ )uis quandoque similia intellexit+ 3 )uis Franciscum iam redeuntem ad patriam apparuisse dubitat crucifixum, cui, adhuc mundo plene exterius non contempto, novo et inaudito miraculo de ligno crucis loquitur 0hristus+ 6b ea igitur hora liquefacta est anima eius, ut dilectus ei locutus est "cfr. 6ct 2%,2-&. ' Patuit paulo post amor cordis per vulnera corporis. $ (equit ex tunc propterea continere a fletu, etiam alta voce 0hristi passionem quasi semper coram oculis positam plangit. , 3eplet gemitibus vias, nullam consolationem admittit recordans plagarum 0hristi. - 7ntimum sibi obvium habuit quemdam amicum, cui causa patefacta doloris, statim amicus dire provocatur ad lacrimas. . ?erum sanctae illius imaginis non obliviscitur gerere curam, nec mandatum eius aliqua negligentia praeterit. 1% /xtemplo dat cuidam sacerdoti pecuniam "cfr. 1uc 1.,1'&, ut lampadem emat et oleum, ne sacra imago vel ad momentum debito lumini honore fraudetur. 11 7mpiger deinde ad perficienda reliqua currit, reparandae illius ecclesiae

indefectibilem operam praebens. 12 (am licet de illa /cclesia divinis sibi factus sit sermo quam 0hristus proprio sanguine acquisivit "cfr. 6ct 2%,2-; 4en 1',1&, noluit repente fieri summus, paulatim de carne transiturus ad spiritum "cfr. 3om -,.&. Ca!ut VII " De !er ecutione !atri et (ratri carnali . 12 1 #ed iam operibus pietatis "cfr. 1=im 2,1%& insistentem pater carnalis persequitur, et servitutem 0hristi insaniam iudicans, ubique ipsum maledictis dilaniat. 2 6dvocat itaque servus 2ei quemdam virum plebeium et simplicem satis, quem loco patris suscipiens, rogat ut cum pater eius maledicta congeminat, ipse sibi e contrario benedicat. 3 Propheticum sane verbum vertit in opus et factis ostendit quod signat ille sermone8 *aledicent illi et tu benedices "cfr. Ps 1%-,2-&. 3esignat patri pecuniam, quam in opere dictae ecclesiae vir 2ei "cfr. 33e 13,1.'& expendisse voluerat, suadente hoc illi episcopo civitatis, viro utique valde pio, eo quod non liceret de male acquisitis aliquid in sacros usus expendere. ' 6udientibus autem, qui convenerant, multis "cfr. 6ct 1%,2,&8 96modo: inquit 9dicam "cfr. 7oa 13,1.& libere8 Pater noster, qui es in caelis "*at $,.&, non pater Petrus ;ernardonis, cui non solum reddo ecce pecuniam, sed integra vestimenta resigno. (udus igitur ad 2ominum pergam:. $ O liberalem animam viri, cui solum iam sufficit 0hristusA , 7nventus est vir 2ei "cfr. 13e 2,2,& cilicium tunc portare sub vestibus, virtutum exsistentia plus quam apparentia gaudens. - Frater eius carnalis more patris ipsum verbis venenatis insequitur. . )ui mane quodam, tempore hiemali, dum vilibus contectum panniculis cernit Franciscum orationi vacantem, frigore tremebundum, ait cuidam concivi suo ille perversus8 92ic Francisco, ut nummatam unam nunc tibi velit vendere de sudore:. 1% )uo vir 2ei "cfr. 13e 2,2,& audito, exhilaratus nimis, subridendo respondit8 93evera ego hunc 2omino meo carissime vendam:. 11 (il verius, nam non solum centuplum sed etiam millesies plurimum in hac luce recepit, et in futuro non sibi tantum sed et multis vitam acquisivit aeternam "cfr. *at 1.,2.&. Ca!ut VIII " De verecundia 'uam vicit$ et !ro!hetia !au!erum vir2inum. 1* 1 #tudet proinde pristinam consuetudinem delicatam ordine converso mutare, et ad naturae bonum iam lascivitum reducere corpus suum. 2 7bat una die per 6ssisium homo 2ei, ut mendicaret oleum ad luminaria concinnanda in ecclesia #ancti 2amiani, quam tunc temporis reparabat. 3 /t videns hominum multitudinem ludentium ante domum consistere quam intrare volebat, rubore perfusus, retraxit pedem. #ed, illo suo nobili spiritu in caelum directo, propriam desidiam arguit et de semetipso sumit iudicium "cfr. 7ac 3,1&. ' 3evertitur statim ad domum, et libera voce coram omnibus verecundiae causam exponens, quasi spiritu ebrius "cfr. 7er 23,.& lingua gallica petit oleum et acquirit.

$ Ferventissime ad opus illius ecclesiae animat omnes, et monasterium futurum esse ibidem sanctarum virginum 0hristi, audientibus cunctis "cfr. 4en 23,1%&, gallice loquens clara voce prophetat. , #emper enim cum ipse ardore #ancti #piritus "cfr. 7s , & repleretur, ardentia verba foris eructans "cfr. Ps ,1& gallice loquebatur, sed apud illam gentem praecipue honorandum praenoscens, et reverentia speciali colendum. Ca!ut I4 " De ci.arii o tiatim 'uae iti . 1+ 1 /x quo communi omnium 2omino coepit servire, communia facere semper amavit, singularitatem in omnibus fugiens, quae omnium vitiorum labe sordescit. 2 (am cum in opere illius desudaret ecclesiae, de qua mandatum a 0hristo susceperat, de delicato nimium rusticans et patiens laboris effectus, sacerdos ad quem ecclesia pertinebat, cernens illum assidua fatigatione attritum, pietate permotus, aliquid singularis victus, licet non sapidi, quia pauper, coepit ei quotidie ministrare. 3 )ui sacerdotis discretionem commendans et pietatem amplectens8 9(on invenies sacerdotem istum ubique:, ad semetipsum ait, 9qui semper tibi talia subministret. (on est haec vita hominis paupertatem profitentis; non expedit tibi assuescere talibus; paulatim ad contempta redibis, iterum ad delicata perefflues. ' #urge iam, impiger, et ostiatim pulmenta commixta mendicaA:. $ Petit propterea per 6ssisium ostiatim cocta cibaria, et diversis ferculis cernens paropsidem plenam, horrore primo concutitur "cfr. 7ob ,,1 & sed 2ei memor "cfr. Ps ,$, & et sui victor illud cum spiritus delectatione manducat. , Omnia lenit amor et omne dulce facit amarum. Ca!ut 4 De e)!ro!riatione (ratri 5ernardi. 1, 1 ;ernardus quidam de civitate 6ssisii, qui postea filius fuit perfectionis, cum viri 2ei "cfr. 13e 2,2,& exemplo disponeret saeculum perfecte contemnere, consilium eius supplex exposcit. 2 0onsultans igitur eum, sic ait8 9#i quis, o pater, bona cuiusquam domini longo tempore possedisset et nollet illa retinere iam amplius, quid de illis perfectius foret agendum+:. 3 3esignanda esse cuncta domino suo a quo illa receperat, respondit vir 2ei "cfr. 13e 2,2,&. /t ;ernardus ad eum8 9>niversa quae habeo, a 2eo mihi data "cfr. 3om 1',1'& cognosco, quae ad consilium tuum resignare iam sibi assisto paratus:. ' 9#i dicta:, inquit sanctus, 9factis probare volueris, summo mane intremus ecclesiam, et /vangelii codice sumpto, a 0hristo quaeramus consilium:. $ 7ntrant itaque ecclesiam mane iam facto "*at 2,,1&, et oratione devote praemissa, /vangelii librum aperiunt, disponentes id facere quod consilii primum occurrat. , 6periunt librum, et consilium suum in eo aperit 0hristus8 #i vis perfectus esse vade et vende omnia quae habes, et da pauperibus "cfr. *at 1.,21&. - #ecundo id replicant, et8 (ihil tuleritis in via "1uc .,3&, occurrit. . 6ddunt hoc tertio, et8 )ui vult venire post me, abneget semetipsum "*at 1$,2 ; 1uc .,23&, inveniunt.

1% 6bsque cunctatione haec omnia ;ernardus adimplet, nec consilii huius vel unum iota transgreditur. 11 0onvertuntur a mordacissimis curis mundi tempore brevi quamplures, et ad infinitum bonum, duce Francisco, revertuntur in patriam "cfr. 4en 3%,2'&. 12 1ongum esset de singulis prosequi qualiter bravium supernae vocationis "cfr. Phip 3,1 & attigerint. Ca!ut 4I De imilitudine 'uem coram domino Pa!a !ro!o uit. 11 =empore quo ad petendam vitae suae regulam se cum suis coram papa 7nnocentio praesentavit, cum eius supra vires propositum conversationis papa videret, sicut homo discretione maxima praeditus, dixit ad eum8 9Ora, fili, ad 0hristum, ut suam nobis per te voluntatem ostendat, qua cognita, tuis piis desideriis securius annuamus:. 2 6nnuit sanctus summi pastoris mandato, fiducialiter currit ad 0hristum; orat instanter, et ad supplicandum 2eo devote socios exhortatur. 3 )uid plura+ 3esponsum orando reportat et refert filiis nova salutis. Familiaris allocutio 0hristi in parabolis "cfr. *at 13,3& noscitur8 9Francisce:, inquit, 9sic dices ad papam8 *ulier quaedam paupercula sed formosa in quodam deserto manebat. ' 6damavit eam rex quidam ob maximum illius decorem; contraxit cum ea gratanter et filios ex ea venustissimos genuit. $ 6dultos iam illos et nobiliter educatos mater aloquitur8 9(olite:, inquit, 9verecundari, dilecti, eo quod pauperes sitis, nam illius magni regis estis filii omnes. , 6d curiam eius itote gaudentes, et ab ipso vobis necessaria postulate:. - 6udientes hoc illi mirantur et gaudent, et regiae stirpis sublevati promisso, futuros se scientes haeredes, omnem inopiam divitias reputant "cfr. =ob ',2'&. . Praesentant se regi audacter, nec pavent vultum cuius similem gestant imaginem. 1% 0ognita rex similitudine sua in illis, cuius essent filii mirando exquirit. 11 )ui cum mulieris illius pauperculae in deserto morantis se filios affirmarent, amplexans eos rex8 9*ei:, ait, 9estis filii et haeredes "cfr. 3om -,1,&; timere nolite "cfr. *at 1 ,2,; 1,,,&A 12 (am si de mensa mea nutriuntur extranei, iustius est ut enutriri faciam quibus haereditas tota de iure servatur:. 13 *andat proinde rex mulieri, ut omnes ex se genitos ad suam curiam pascendos transmittat:. 1 1aetus et gaudens sanctus efficitur de parabola, et sacrum oraculum protinus reportat ad papam. 1/ 1 *ulier haec erat Franciscus multorum fecunditate natorum, non factorum mollitie; desertum8 mundus, tempore illo incultus et sterilis doctrina virtutum; filiorum venusta et larga progenies8 fratrum multiplex numerus et omni virtute decorus "cfr. 2*ac 3,2$&; 2 rex8 Filius 2ei, cui sancta paupertate consimiles eadem forma respondent, qui nutritiva de mensa regis "cfr. 2an 1,-& omni vilitatis rubore contempto suscipiunt, cum, imitatione 0hristi contenti eleemos<nisque viventes, per mundi opprobia futuros se beate agnoscant. 3 *iratur dominus papa propositam sibi parabolam "cfr. *at 13,2 &, et indubitanter

0hristum locutum in homine "cfr. 6ct 23,.& recognoscit. 3ecordatur visionis cuiusdam quam viderat diebus paucis ante transactis "cfr. 6ct 2',13&, quam in hoc homine fore complendam, #piritu #ancto docente "cfr. 1uc 12,12&, affirmat. ' ?iderat in somnis "cfr. 4en 2-,12& 1ateranensem basilicam fore proximam iam ruinae, quam quidam religiosus, homo modicus et despectus "cfr. 7s 1$,1 ; '3,3&, proprio dorso submisso, ne caderet, sustentabat. $ 9?ere:, inquit, 9hic ille est qui opere ac doctrina 0hristi sustentabit /cclesiam:. , 7nde dominus ille petitioni eius tam facile se inclinat; hinc, 2ei devotione repletus, 0hristi famulum "cfr. 3om 1,1& speciali semper dilexit amore. - Proinde postulata cito concessit, et his plura adhuc devotus concedere repromisit. . 0oepit exinde auctoritate sibi concessa virtutum semina spargere, civitates et castella circuiens "cfr. *at .,3'& praedicare ferventius. De ancta Maria de Portiuncula. Ca!ut 4II " De amore ancti in hunc locum$ de conver atione (ratrum i.idem et de amore .eatae Vir2ini in eumdem. 10 1 #ervus 2ei "cfr. 2Par 2 ,.& Franciscus, persona modicus, mente humilis, professione minor "cfr. 7s 1$, ; *at 11,2.; 1uc ., -&, in saeculo degens portiunculam pro se et suis de mundo elegit "cfr. 7oa 1',1.&, ex quo aliter 0hristo, nisi de mundo aliquid haberet, servire non potuit. 2 (on enim sine praescientia divini oraculi a diebus antiquis Portiuncula dictus est locus, qui debebat in illorum cedere sortem "cfr. 7os 1,,-& qui de mundo cupiebant penitus nil habere. 3 (am et in eo ?irginis matris ecclesia erat constructa, quae sua singulari humilitate meruit post Filium suum caput omnium esse #anctorum. 7n ea *inorum ordo principium sumpsit, ibidem multiplici numero velut Bsupra stabile fundamentum "cfr. /ph 2,1%.21& eorum nobilis structura surrexitC. ' !unc locum sanctus adamavit prae omnibus, hunc praecepit fratres speciali reverentia venerari, hunc velut speculum religionis in humilitate ac paupertate altissima "cfr. 20or -,2& semper voluit custodiri, proprietatem ex eo aliis reservans, sibi et suis retinens usum tantum. 11 1 #ervabatur ibidem rigidissima in omnibus disciplina, tam in silentio et labore, quam caeteris regularibus institutis. 2 (emini, nisi specialiter fratribus deputatis, ibidem patebat ingressus, quos undique aggregatos volebat sanctus esse vere 2eo devotos, et ex omni parte perfectos. 3 #ic et omni saeculari personae omnis penitus praecludebatur introitus. (olebat ut fratres exsistentes ibidem, qui sub certo numero arctabantur, ad saeculuarium relationem prurirent auribus "cfr. 2=im ,3&, ne contemplatione intermissa caelestium ad inferiorum commercia per rumigerulos traherentur. ' (on licebat ibidem alicui otiosa verba "cfr. *at 12,3$& proferre, nec referre prolata per alios.

$ )uod si quandoque per aliquem contingeret, ut ultra non adderet "cfr. 13e 2,, &, poena docente cavebat in posterum "cfr. )o ,13&. , #ine intermissione "cfr. 6ct 12,'& diebus ac noctibus "cfr. 7os 1,-& exsistentes in loco divinis erant laudibus occupati, et odore miro fragrantes, vitam ducebant angelicam. - *erito quidem. #olebat enim veterum incolarum relatu #ancta *aria de 6ngelis alio nomine "cfr. 4en -,,& dici. . 3evelatum sibi a 2eo felix pater dicebat, beatam ?irginem, inter alias ecclesias ad suum honorem in mundo constructas, ecclesiam illam speciali amore diligere "cfr. 1Pet 1,22&; ideoque sanctus eam prae caeteris plus amabat "cfr. 20or 12,13; 4en 3,, &. Ca!ut 4III " De 'uadam vi ione. 23 1 ?isionem quamdam ante conversionem suam quidam 2eo devotus frater de ipsa ecclesia viderat relatione condignam. 2 7nnumeros homines cernebat in visu dolenda caecitate percussos "cfr. 4en 1.,11&, facie directa in caelum, genibus flexis "cfr. 2Par $,13&, in huius ecclesiae stare circuitu. 3 )ui omnes lacrimabili voce, manibus protensis in "cfr. 2*ac 1 ,3 & altum, clamabant ad 2eum "cfr. Ps ' ,1,&, misericordiam postulantes et lumen. /t ecce ingens de caelo splendor advenit, se per omnes diffundens, qui lucem unicuique tribuit et salutem desideratam concessit. De conver atione ancti %ranci ci et (ratrum. Ca!ut 4IV " De ri2ore di ci!linae. 21 1 (umquam parcebat corpori 0hristi strenuus miles "cfr. 2=im 2,3&, exponens illud, tamquam alienum "cfr. !eb 11,.& a se, omnibus tam operum quam verborum iniuriis. 2 6postolicum scriptum excederet, quo sanctorum recitantur angustiae, si quis ea quae passus est iste redigere sub numero vellet. 3 #ic etiam et tota prima illa sua schola omnibus se subdebat incommodis, ut nefas duceretur, si quis in aliquo alio quam in consolatione spiritus "cfr. 6ct .,31& respiraret. (am cum circulis ferreis et loricis se cingerent et vestirent, vigiliis multis et ieiuniis "20or 11,2,& macerati continuis, multoties defecissent, nisi pii pastoris monitione assidua rigorem tantae abstinentiae relaxassent. Ca!ut 4V " De di cretione ancti %ranci ci. 22 1 0lamat una de ovibus nocte quadam, quiescentibus caeteris8 9*orior, fratres, morior, ecce, fameA:. 2 #urgit protinus pastor egregius, et oviculae morbidae remedio debito subvenire festinat. 3 *ensam parari iubet, licet rusticanis refertam delitiis, ubi vini defectum, sicut et saepius, aqua supplevit. 7ncipit primus ipse comedere, et ad caritatis officium, ne tabescat frater ille rubore, reliquos fratres invitat.

' #umpto cum timore 2omini cibo "cfr. 6ct 2, $; .,31&, ne quid deesset officiis caritatis, longam filiis pater de virtute discretionis texit parabolam. $ #ale conditum sacrificium 2eo "cfr. 1ev 2,13& semper reddere iubet, et ut vires proprias in 2ei obsequio "cfr. 7oa 1$,2& unusquisque consideret, monet attente. , Peccatum simile asserit indiscrete corpori subtrahere debitum, sicut, imperante gula, ei exhibere superfluum. - /t addit8 9)uod feci ego manducans, carissimi, dispensatione, non voluntate id factum noveritis, quia charitas fraterna mandavit. . #it vobis charitas in exemplum, non cibus, quia ille gulae, haec deservit spiritui. Ca!ut 4VI " De !rovidentia (uturorum et 'ualiter reli2ionem commi it Romanae 6ccle iae$ et 'uadam vi ione. 2* 1 ?itae meritis continue pater sanctus ac virtute proficiens, cum natorum soboles multiplici ubique iam numero dilataretur et gratia, extenderetque usque ad fines orbis palmites "cfr. /@ 1,,$; Ps 1-,'& fructuum fertilitate mirificos, coepit saepius meditari sollicitus, qualiter illorum novella plantatio "cfr. Ps 1 3,12& servari posset et crescere unitatis vinculo "cfr. /ph ,3& colligata. 2 ?idebat tunc contra pusillum gregem "cfr. 1uc 12,32& luporum more saevire quamplures, et de sola novitate dierum malorum inveteratos "cfr. 2an 13,'2& sumere occasionem nocendi. 3 Praevidebat quaedam inter ipsos filios accidere posse sanctae paci et unitati contraria, et, sicut saepe accidit in electis, rebelles futuros quosdam suae carnis sensu inflatos "cfr. 0ol 2,1-& et spiritu paratos ad iurgia et pronos ad scandala dubitabat. 2+ 1 0umque vir 2ei "cfr. 33e 13,1& haec et similia saepius animo volveret, nocte quadam, deditus somno, visionem hanc videt "cfr. 2an 1%,,&. 2 7nspicit gallinam parvam et nigram, columbae domesticae similem, crura tota pennata habentem cum pedibus. 3 !aec pullos habebat innumeros, qui gallinam rotantes instanter, sub alas eius omnes congregari "cfr. *at 23,3,& nequibant. #urgit a somno "cfr. *at 1,2 & vir 2ei "cfr. 7udc 13,$&, ad cor meditata reducit, efficitur ipse suae visionis interpres "cfr. 2an -,2,&. ' 94allina:, inquit, 9haec sum ego, statura pusillus nigerque natura, cui columbina per innocentiam vitae debet famulari simplicitas, quae sicut aevo rarissima, sic expedite volat ad caelum. $ Pulli sunt fratres numero multiplicati et gratia, quos a conturbatione hominum et a contradictione linguarum "cfr. Ps 3%,21& defendere Francisci virtus non sufficit:. , 9?adam igitur et eos sanctae 3omanae /cclesiae commendabo, cuius potentiae virga percellantur malevoli, et filii 2ei "cfr. *at ',.& in aeternae salutis augmentum ubique plena gaudeant libertate "cfr. 0ol 2,1.; 4al ,31; 2, &. - 3ecognoscent ex hoc filii dulcia beneficia matris, et speciali devotione semper ipsius reverenda vestigia complectentur. . (on erit, ipsa protegente, in ordine malus occursus "cfr. 33e ', &, nec filius ;elial "cfr. 2eut 13,13& per vineam 2omini "cfr. 7s ',15,& transibit impunis. 1% Paupertatis nostrae ipsa sancta aemulabitur gloriam, et humilitatis praeconia per

superbiae nubilum obfuscari non sinet. 11 0aritatis et pacis in nobis vincula servabit "cfr. 0ol 3, ; /ph ,3& illaesa, censura strictissima percutiens dissidentes. 12 /vangelicae puritatis observatio sacra continue in conspectu eius florebit, nec odorem vitae "cfr. Ps .1,13; 20or 2,1'& vel ad horam patietur elabi:. 13 !aec huius amplectendae commendationis sancti 2ei fuit intentio tota; haec necessariae commissionis pro futuro tempore praescientiae viri 2ei sanctissima documenta. Ca!ut 4VII #ualiter dominum O tien em !ro Pa!a !etit. 2, 1 ?eniens igitur 3omam vir 2ei "cfr. 7ud 13,$&, a domino papa !onorio et cardinalibus omnibus magna cum devotione suscipitur. 2 #iquidem quod fragraverat fama, fulgebat in vita, resonabat in lingua, quibus suppetentibus, indevotioni non restat locus. 3 Praedicat coram papa et cardinalibus spiritu prompto et fervido, eructans de pleno "cfr. Ps ,2; 1 3,13& quidquid spiritus suggerit "cfr. 7ob 13,13&. 0ommoventur in verbo eius montes "Ps 1,,-& , et de profundis "cfr. Ps 12.,1& visceribus alta trahentes suspiria, lacrimis interiorem hominem "cfr. 3om ,,22; /ph 3,1$& lavant. ' Praedicatione finita, paucisque familiari collatione cum domino papa praemissis, tandem sic ipsum petendo alloquitur8 96d maiestatem tantam pauperibus et despectis viris de facili, domine, ut nostis, non datur accessus. $ Orbem quidem tenetis in manibus, nec minimis intendere praegrandium rerum negotia sinunt. , Propter quod:, ait, 9domine, a vestrae sanctitatis visceribus postulo hunc dominum Ostiensem nobis pro papa concedi, ut, salva semper vestrae praeeminentiae dignitate, possint fratres ad eum tempore necessitatis "cfr. #ir -,12& recurrere, et ab eo tam defensionis quam gubernationis beneficia reportare:. - Placuit in oculis "cfr. 3e 1%,3%& papae tam sancta petitio, moxque super religionem, sicut vir 2ei "cfr. 7ud 13,$& petierat, dominum !ugonem, tunc Ostiensem episcopum, statuit. . 6mplectitur sanctus ille cardinalis gregem sibi commissum, eiusque sedulus nutritius factus, pastor et alumnus usque ad beatum exitum fuit. 1% #peciali subiectioni praerogativa dilectionis et cura debetur, quam semper sancta 3omana /cclesia *inorum ordini exhibere non cessat. #$plicit prima particula. S6CU7DUM OPUS. Introitus ad secundum. 21 7nsignia patrum praecedentium reservari ad memoriam filiorum, illorum honoris, horum vero amoris indicium est. 2 #ane qui eorum praesentiam corporalem non attigerunt, ipsorum saltem gestis

provocantur in bonum, promoventur in melius, dum patres temporum successione disiunctos memoranda testimonia filiis reapraesentant. 3 6c primum nec modicum fructum inde consequimur, cognitionem propriae parvitatis, videntes quanta illis copia, quanta nobis inopia meritorum. /xistimo autem beatum Franciscum speculum quoddam sanctissimum dominicae sanctitatis et imaginem perfectionis illius "cfr. #ap ,,2$&. ' /ius, inquam, omnia tam verba quam facta divinum quoddam divinitus redolent, quae si diligentem habeant inspectorem humilemque discipulum, cito salutaribus disciplinis imbutum summae illi philosophiae reddunt acceptum. $ Postquam igitur, vel tenui stilo, transitu quodam aliqua de ipso praemissa sunt, non superfluum puto de multis pauca subnectere, quibus et commendetur sanctus et noster somnolens excitetur affectus. De !iritu !ro!hetiae 'uem .eatu %ranci cu ha.uit. Ca!ut I. 2/ 1 ;eatus pater super mundana quadam elevatione subvectus, quidquid in orbe fuit, mira virtute subegerat, cum summae illi luci semper obiectans oculum intellectus, non solum agenda divina revelatione sciebat, sed praedicebat multa spiritu prophetiae "cfr. 6poc 1.,1%&, occulta cordium "cfr. 10or 1 ,2'& rimabatur, noscebat absentia, praevidebat et praenarrabat futura. 2 Probant exempla quod dicimus. Ca!ut II " #uod 'uemdam$ 'ui !uta.atur anctu $ (al um e e co2novit. 20 1 Frater quidam erat, quantum a foris videbatur, sanctitatis eximiae conversatione insignis, tamen admodum singularis. 2 Omni tempore orationi vacans "cfr. 10or ,,'&, tanta districtione silentium observabat, quod consueverat non verbis sed nutibus confiteri. 3 7n verbis #cripturae magnum concipiebat ardorem, ipsisque auditis mira dulcedine gestiebat. )uid multa+ =er sanctus ab omnibus tenebatur. ' 6ccidit beatum patrem venire ad locum, videre fratrem, audire sanctum. $ 0ommendantibus autem omnibus et magnificantibus "cfr. 1uc ,1'& illum respondit pater8 9#inite, fratres, nec mihi in eo diabolica figmenta laudate. , 7n veritate sciatis "cfr. *at 22,1$&, quod diabolica tentatio est et deceptio fraudulenta. - Firmum mihi hoc est, indeque maxime comprobatum, quia confiteri non vult:. . 2ure acceperunt hoc "cfr. 4en 21,11& fratres, praecipue vicarius sancti. 1% 9/t quomodo:, inquiunt, 9verum esset, ut in tot perfectionis signis fraudum commenta subluderent+:. 11 )uibus pater8 9*oneatur bis vel semel hebdomada confiteri; quod si non fecerit, scietis vera esse "cfr. 7oa ',32& quae dixi:. 12 6ssumit eum seorsum "cfr. 1uc .,1%& vicarius, et primo quidem cum eo familiariter iucundatur, ultimo confessionem iniungit. 13 3espuit ille, imponensque digitum ori "cfr. 7ob 21,'; 2.,.& suo, excusso capite, innuit

se nullatenus confessurum. 1 Obticuerunt fratres, timentes scandalum falsi sancti. 1' (on post multos dies "cfr. 1uc 1',3& religionem libens egreditur, convertitur ad saeculum, revertitur ad vomitum "cfr. Prov 2$,11&. 1$ )ui tandem facinora duplicans, poenitentia simul et vita privatus est. 1, 0avenda semper singularitas, quae nihil aliud quam pulchrum praecipitium est. 1- 2e qua pluribus singularibus experimento innotuit, quoniam ascendunt usque ad caelos et descendunt usque ad ab<ssos "cfr. Ps 1%$,2$&. 1. ?irtutem nihilominus devotae confessionis attende, quae non solum sanctum efficit sed ostendit. Ca!ut III " Simile de 'uodam alio. Contra in2ularitatem. 21 1 #imile quoddam accidit in alio fratre nomine =homa de #poleto 2 Omnium erat de ipso et sana opinio et firma sententia sanctitatis. 3 2e quo iudicium sancti patris, quod perversus erat, apostasia tandem probavit. (on diu substitit, quia non in longum permanet fraude quaesita virtus. ' /xivit religionem et extra eam mortuus, novit modo quid fecerit. Ca!ut IV " #uomodo a!ud Damiatam Chri tianorum tra2em (uturam !raedi)it. *3 1 =empore quo 2amiatam 0hristianorum exercitus obsidebat, aderat sanctus 2ei "cfr. 3e ,.; *ar 1,2 & cum sociis suis8 siquidem fervore mart<rii mare transierant. 2 0um igitur ad diem belli nostri pararentur "cfr. Prov 21,31& in pugnam, audito hoc, sanctus vehementer indoluit. 3 2ixitque socio suo8 9#i tali die congressus fiat, ostendit mihi 2ominus "cfr. 3e -,1%&, non in prosperum cedere "cfr. (um 1 , 1& 0hristianis. ?erum si hoc dixero, fatuus reputabor; si tacuero, conscientiam non evadam. )uid ergo tibi videtur+: ' 3espondit socius eius dicens "cfr. 1uc 3,1$&8 9Pater, pro minimo tibi sit ut ab hominibus iudiceris "cfr. 10or ,3&, quia non modo incipis fatuus reputari. $ /xonera conscientiam tuam, et 2eum magis time quam homines "cfr. 1uc 12, 5'; 6ct ',2.&:. , /xsilit ergo sanctus et salutaribus monitis 0hristianos aggreditur, prohibens bellum, denuntians casum. - Fit veritas in fabulam "cfr. =ob 3, &, induraverunt cor "cfr. 7oa 12, %& suum et noluerunt adverti. . 7tur, commititur, bellatur, et de nostris dimicatur ab hostibus. 1% 7n ipso vero pugnae tempore, suspensus animo, sanctus socium surgere ad intuendum "cfr. (um 22,2%. 1& facit, nihilque primo et secundo videntem tertio iubet inspicere. 11 /t ecceA tota in fugam versa "cfr. 7er .,2 & militia christiana, finem belli opprobrium regerens, non triumphum. 12 =anta vero strage nostrorum imminutus est numerus, ut sex millia fuerint inter mortuos et captivos. 13 >rgebat ergo sanctum de ipsis compassio, nec minus eos poenitudo de facto. 1 ?erum praecipue !ispanos plangebat, quorum promptiorem in armis audaciam

cernebat pauculos reliquisse. 1' (overint haec principes orbis terrae "cfr. 1Par 2-,21; Ps 1-,'&, et sciant quia contra 2eum pugnare non est facile "cfr. #ir $,-&, id est contra 2omini voluntatem "cfr. 20or -,'&. 1$ /xitiali fine terminari solet protervia, quae dum suis viribus nititur, caeleste subsidium non meretur. 1, #i enim ex alto sperari debet victoria, divino sunt spiritu proelia committenda. Ca!ut V " De (ratre cuiu cordi a. condita civit. *1 1 /o tempore cum reverteretur sanctus de ultra mare, socium habens fratrem 1eonardum de 6ssisio, contigit eum itinere fatigatum "cfr. 7oa ,$& et lassum parumper asinum equitare. 2 #ubsequens autem socius, et ipse non modicum fessus, coepit dicere intra se "cfr. 1uc 11,3-&, humanum aliquid passus8 9(on ludebant de pari parentes huius et mei. /n autem ipse equitat, ego pedester asinum duco:. 3 !oc illlo cogitante "cfr. *at 1,2%&, protinus de asino descendit sanctus, et ait8 9(on, frater, non convenit:, inquit, 9ut ego equitem, tu venias pedes, quia nobilior et potentior in saeculo me fuisti:. Obstupuit illico "cfr. /st ,,$& fratrer, et rubore suffusus "cfr. (um 12,1 &, deprehensum se cognovit a sancto. ' Procidit ad pedes eius "cfr. /st -,3; 6ct 1%,2'&, et lacrimis irrigatus "cfr. 1uc ,,3-. & nudum cogitatum exposuit, veniamque poposcit. Ca!ut VI " De (ratre u!er 'uem dia.olum vidit& contra recedente de unitate. *2 1 6lius erat frater fama coram hominibus celeber, gratia celebrior ante 2eum. 2 0uius virtutibus invidens ille omnis invidiae pater, cogitat succidere arborem "cfr. 2an ,11& iam caelos tangentem "cfr. 4en 2-,12&, et de manibus coronam praeripere; circuit, evertit, discutit et ventilat quae sunt eius, si quo modo aptum ponat obicem fratri. 3 7ngerit ergo sub specie maioris perfectionis segregationis affectum, ut tandem irruens super solum, citius cadere faciat, et cum solus ceciderit non habeat sublevantem "cfr. )o ,1%&. )uid multa+ #eparat se a fratrum religione, vadens per mundum peregrinus et hospes "cfr. !eb 11,13&. ' 2e tunica habitus fecit tunicam parvam, ferens caputium tunicae non consutum, et sic per terras ibat, in omnibus se contemnens. $ Factum est autem, dum sic iret "1uc 2,1; -, 2&, ut mox divina consolatione subtracta, procellosis tentationibus fluctuaret. , 7ntraverunt aquae usque ad animam "cfr. Ps $-,2&, et utroque homine sic desolato, incedit velut avis quae festinat ad laqueum "cfr. Prov ,,23&. - 7am iamque velut circa voraginem in praecipitium ferebatur, cum paternae providentiae oculus miserum miseratus respexit in bono "cfr. #ir 11,13&. . ?exatione siquidem intellectum "cfr. 7s 2-,1.& recipiens, tandem ad se reversus "cfr. 6ct 12,11& sic ait8 93evertere, o miser, ad religionem, quoniam ibi est salus tua "cfr. Ps 3 ,3&:.

1% (on differt, protinus surgit, properat ad gremium matris. ** 1 0um autem veniret #enas ad locum fratrum, erat ibi sanctus Franciscus. 2 *irum certeA mox ut vidit "cfr. Phip 2,23& illum sanctus, profugit ab eo "cfr. *ar 1 ,'2&, et in cella raptu propero se recludit. 3 0ommoti fratres, percunctantur causam fugiendi. )uibus sanctus8 90ur miramini fugam, qui non advertitis causam+ 6d orationis confugi praesidium, ut liberarem erroneum. ?idi in filio, quod de iure displicuit8 sed ecce iam 0hristi mei gratia delusio omnis discessit:. ' Flexit se in genibus "cfr. 2Par $,13& frater, et cum verecundia se culpabilem proclamavit. $ 0ui sanctus8 97ndulgeat tibi 2ominus, frater. #ed caveas de caetero, ne sub specie sanctitatis a tua religione et fratribus separeris:. , Factus est autem proinde dictus frater congregationis et societatis amicus "cfr. Prov 1-,2 &, illis maxime devotus collegiis, in quibus regularis observantia magis viget. - O magna in concilio iustorum et congregatione opera 2omini "cfr. Ps 11%,1.2&A . 7n ea siquidem vexati continentur, elisi eriguntur "cfr. #ap 3,'; Ps 1 ,1 &, tepidi provocantur, in ea ferrum ferro acuitur "cfr. Prov 2,,1,& et frater a fratre adiutus quasi firma civitas "cfr. Prov. 1-,1.& stabilitur; 1% et licet prae turba saeculari 7esum videre non possis "cfr. 1uc 1.,3&, minime tamen impedit angelica turba caelorum. 11 =antum ne fugias, et vitae coronam fidelis usque ad mortem accipito "cfr. 6poc 2,1%&. Simile de alio 'uodam *+ 1 Paulo post non multum dissimile in alio evenit. 2 >nus aliquis ex fratribus non se vicario sancti subdebat, sed quemdam alium fratrem sequebatur ut proprium praeceptorem. 3 *onitus autem per internuntium a sancto, qui praesens erat, confestim ad pedes vicarii se proiecit "cfr. *at 1',3%&, et primo praeceptore contempto, illi obtemperat, quem ei sanctus constituit in praelatum. #anctus autem ex alto suspirium traxit, et socio suo, quem pro internuntio miserat, dixit8 9?idi, frater, diabolum super fratris inobedientis dorsum, collum eius tenentem adstrictum. ' )ui tali sessore subactus, freno obedientiae spreto, instinctus eius sequebatur habenas. $ /t cum rogarem:, inquit, 92ominum "cfr. 20or 12,-& pro fratre, subito daemon confusus abscessit:. , =alibus vir iste vigebat obtutibus, oculos habens ad corporea debiles, ad spiritualia perspicaces. - /t quid mirum, si turpi sarcina praegravetur, qui ferre non vult 2ominum maiestatis "cfr. 7s 3,-&+ . (ihil, inquam, medium8 aut onus leve "cfr. *at 11,3%& portabis, quo magis ipse portaberis, aut mola asinaria collo suspensa "cfr. *at 1-,$& sedebit iniquitas super talentum plumbi "cfr. Dac ',,&.

Ca!ut VII " #uomodo homine de Graecio a lu!orum mor i.u et 2randine li.eravit. *, 1 7n loco fratrum de 4raecio sanctus placito morabatur, tum quia paupertate divitem esse cernebat, tum quia in remotiore cellula, saxo prominente constructa, vacabat liberius caelestibus disciplinis. 2 !ic ille locus est, in quo pridem Pueri ;ethlehemitis cfr. 13e 1$,1-& natalem recoluit, factus cum Puero puer. 3 6ccidit autem, ut indigenae malis multiplicibus vexarentur; nam luporum rapacium multitudo non solum bruta sed et homines consumebat, grando vero annua tempestate bladum et vineas devastabat. )uadam vero die dum praedicaret eis beatus Franciscus, dixit8 96d honorem et laudem omnipotentis 2ei "cfr. #ap ,,2'&, audite, quam vobis denuntio veritatem "cfr. Ps 2.,1%&. ' #i quisque vestrum confitetur peccata "cfr. 17oa 1,.&, dignosque facit poenitentiae fructus "cfr. 1uc 3,-&, fideiubeo vobis, quod pestilentia haec omnis abscedet, et respiciens vos 2ominus multiplicabit in temporalibus bonis. $ ?erumtamen:, ait, 9et hoc audite "cfr. 7er 2-,,&8 7terum annuntio vobis "cfr. 6ct 1,,3&, quod si beneficiis ingrati ad vomitum reversi fueritis "cfr. Prov 2$,11&, innovabitur plaga, duplicabitur poena, et maior in vobis ira desaeviet "cfr. 7os 22,1-&:. *1 Factum est itaque meritis et orationibus sancti patris, quod ab illa hora "cfr. 7oa ,'3& cessaverunt clades, periere pericula, nec molestiae quidquam lupi intulere "cfr. 2an 3,'%& vel grandines. 2 7mmo, quod maius est, si quando vicinorum grando arva pervaderet, istorum terminis appropinquans, aut terminabatur ibidem aut in partem aliam divertebat. 3 2ata requie "cfr. #ap 11, &, multiplicati sunt nimis "cfr. Ps 1%$,3-&, nimisque repleti temporalibus bonis "cfr. =ob 12,3&. #ed effecit quod solet prosperitas8 operiuntur siquidem crassitudine facies "cfr. 7ob ',,2,& et adipe temporalium vel stercore potius excaecantur "cfr. 7ob 1',2,&. ' =andem ad peiora relapsi, obliti sunt 2ei, qui salvavit eos "cfr. Ps 1%',21&. $ (on tamen impune, quia divinae censura iustitiae lapsum minus vindicat quam relapsum. , /xcitatur furor "cfr. #ir 3$,-& 2ei contra eos, et reversis quae discesserant malis, gladius insuper additus est humanus, et e caelo mortalitas imperata quam multos absumpsit; - totum denique castrum flammis ultricibus concrematum est "cfr. 6poc -,,&. . >tique iustum est beneficiis terga vertentes in exitia devenire. Ca!ut VIII " #uomodo Peru ini !raedican $ (uturam in ei et de commendatione unitati . */ 1 Post dies aliquot cum semel beatus pater de praedicta cella descenderet, fratribus qui aderant querula voce dixit8 9*ulta mala fecerunt homines Perusini vicinis suis, et editionem !raedi)it$

elevatum est cor eorum ad igniominiam "cfr. /@ 2-,2; 7er -,11& sibi. 2 ?erumtamen prope est ultio 2ei, et manus eius ad gladium "cfr. 7er $,1%; 1',2& est:. 3 Paucis igitur elapsis diebus, surgit in fervore spiritus et versus civitatem Perusium dirigit cursum. 1iquido fratres perpendere potuerunt, aliquam visionem ipsum in cella vidisse. ' 2eveniens ergo Perusium populo congregato "cfr. 2eut 31,12& incipit praedicare; $ cumque milites in equis, ut assolet, currerent et in ludis militaribus arma tenentes verbum 2ei "cfr. 1uc 11,2-& praepedirent, conversus sanctus ad eos, ingemuit "cfr. 1uc .,''; *ar ,,3 & dicens8 , 9O miserorum hominum miseranda vecordia, qui non consideratis, nec timetis iudicium 2ei "cfr. 3om 2,3&A - #ed audite quae 2ominus per me pauperculum vobis annuntiat "cfr. 7s $$,2; 7oa 1$,13&8 . 2ominus:, inquit, 9exaltavit vos "cfr. Ps 3$,3 & super omnes qui in circuitu vestro sunt "cfr. /@ ',,; 11,12&; propter quod vicinis benigniores, 2eo gratiores exsistere deberetis. 1% #ed ingrati gratiae, manu armata "cfr. 3e 11,11& vicinos impetitis, occiditis et vastatis. 11 2ico vobis, non relinquetur inultum "cfr. *at 23,3-; 7ob 2 ,12&, sed ad graviorem punitionem faciet vos intestino 2eus bello subruere, ita ut unus in alterum mutua seditione consurgat. 12 2ocebit indignatio quos dignatio non instruxit:. 13 (on post multos dies "cfr. 1uc 1',13& oritur scandalum inter eos, corripiuntur arma in proximos, saeviunt in milites populares, et verso gladio nobiles plebeios; 1 ultimo tanta immanitate ac caede certatum est, quod etiam vicini, quos offenderant, condolebant. 1' 2ignum laude iudiciumA (empe quoniam ab >no et #ummo recesserant, necesse fuit ut nec in eis unitas remaneret. 1$ Fortius in republica vinculum esse non potest quam pius in 2eum amor, sincera et non ficta fides. Ca!ut I4 " De muliere cui !raedi)it virum uum de malo (uturum .onum. *0 1 7llis diebus cum ad 0ellam de 0ortona vir 2ei "cfr. 13e 2,2,& transiret, quaedam nobilis mulier de castro quod ?olusianum dicitur, hoc audito festinat ad illum, et longo cursu fatigata, quippe quia delicata erat nimis et tenera "cfr. 2eut 2-,'$&, tandem pervenit ad sanctum. 2 0uius lassitudinem et interclusos anhelitus videns, miseratus pater sanctissimus, dixit ad eam8 9)uid tibi, domina, placet+:. 6t illa8 9Pater, ut mihi benedicas "cfr. 4en 2,,3-&:. 3 /t sanctus8 9(upta es, an innupta+:. 3espondit dicens8 9Pater, habeo virum "cfr. 7oa ,1,& valde crudelem, quem adversarium patior in servitio 7esu 0hristi, et iste mihi dolor praecipuus, quod bonam voluntatem "cfr. 1uc 2,1 ; 20or ',-&, quam mihi 2ominus inspiravit, marito praepediente, non exsequor8 unde quaero, sancte, ora pro ipso, ut divina misericordia humiliet cor "cfr. 2an ',22& illius:. *iratur pater virilem in femina, senilem animum in puella, et pietate permotus ait8 9?ade, filia benedicta "cfr. 7udt 12,23&, et scias de viro tuo consolationem tibi de proximo affuturam:.

' /t adiecit8 92ices ei ex parte 2ei et mea, quod nunc est tempus salutis "cfr. #ir ,2-; %,,&, postmodum aequitatis:. $ ;enedictione accepta "cfr. Ps 23,'&, revertitur mulier, invenit virum, denuntiat verbum. , 0ecidit subito super eum #piritus #anctus "cfr. 6ct 1%, &, et novum factum de veteri, cum omni mansuetudine "cfr. /ph ,2& respondere sic facit8 92omina, serviamus 2omino "cfr. 7os 22,2,&, et salvemus animas nostras "cfr. 4en 1.,1.& in domo nostra:. - 3espondit uxor8 9?idetur mihi continentia velut fundamentum quoddam in anima colocandum, et reliquae tandem superaedificandae "cfr. /ph 2,2%& virtutes:. . 9/t hoc:, inquit ille, 9mihi sicut et tibi placet:. 1% /xinde pluribus annis coelibem vitam agentes, eodem die, unus matutinum holocaustum, alter quasi sacrificium vespertinum "cfr. 3e 1$,1'&, feliciter migraverunt. 11 Felix mulier, quae sic herum mollificavit ad vitamA 7mpletur in ea illud 6postoli8 #alvatus est vir infidelis per mulierem fidelem "10or ,,1 &. 12 #ed tales, ut communi proverbio utar, possunt hodie digitis numerari. Ca!ut 4 " #uomodo !er !iritum co2novit (ratrem 'ui candali8averat (ratrem$ 'uem reli2ionem e)iturum !raedi)it. *1 1 2uos fratres venerunt aliquando de =erra 1aboris, quorum antiquior intulit multa scandala iuniori. /rat, inquam, non socius sed t<rannus. 2 7unior vero omnia propter 2eum miro silentio sustinebat. 3 0um autem venissent 6ssisium et intrasset iunior ille ad sanctum Franciscum "erat siquidem familiaris eidem&, dixit inter alia sanctus8 9)ualiter erga te socius tuus se habuit in hoc itinere+: )ui respondit8 9>tique satis bene, pater carissime:. ' 0ui sanctus8 90ave, frater, ne sub humilitate specie mentiaris. #cio enim qualiter erga te se habuit; sed exspecta modicum et videbis:. $ *iratus est perplurimum frater, quomodo tam absentia per spiritum "cfr. 6ct 21, & cognovisset. , 7gitur non post multos dies "cfr. 1uc 1',13&, contempta religione, foras arrripitur qui scandalum fecerat fratri suo "cfr. 3om 1 ,13; *at ',22&. - 6bsque dubio perversitatis est signum et deficientis sensus "cfr. #ir 1.,21& evidens argumentum, eadem via eamdem non habere cum bono comite voluntatem. Ca!ut 4I " De iuvene 'ui venit ad reli2ionem$ 'uem co2novit non !iritu Dei ductum. +3 1 7isdem diebus venit 6ssisium quidam nobilis puer de 1uca, volens religionem intrare. 2 )ui repraesentatus sancto Francisco, flexis genibus "cfr. 2Par $,13&, preces cum lacrimis offerebat "cfr. !eb ',,&, ut eum reciperet. 3 7ntuens autem in eum "cfr. 6ct 3, & vir 2ei "cfr. 13e 2,2,&, statim cognovit per spiritum spiritu illum non agi "cfr. 6ct 21, ; 3om -,1 &. 2ixitque ille8 9*iser atque carnalis, quare #piritui #ancto et mihi mentiri "cfr. 6ct ',3& posse confidis+ 0arnaliter plangis, et cor tuum cum 2eo non est "cfr. 6ct -,21&. ' ?ade: inquit, 9quoniam nihil spiritualiter sapis "cfr. *ar -,33; 4al ',1%&:. $ !is dictis, nuntiantur ad ostium stare "cfr. 7oa 1-,1$& parentes, quaerentes filium

capere "cfr. 1uc 11,' & captumque reducere; et exiens foras ad illos "cfr. 7oa 1-,2.&, tandem voluntarie rediit. , *irantur proinde fratres, 2ominum in suo sancto laudantes "cfr. Ps 1'%,1&. Ca!ut 4II " De 'uodam clerico a. eo anato$ 'uem !ro!ter !eccatum uum !eiora !a urum !redi)it. +1 1 =empore quo sanctus pater iacebat infirmus in palatio episcopi 3eatini, canonicus quidam nomine 4edeon, lubricus et mundanus, infirmitate correptus et doloribus undique circumspetus, lectulo decubabat. 2 )ui faciens se deferri ante sanctum Franciscum, rogat cum lacrimis, ut ab eo crucis signaculo consignetur. 3 6d quem sanctus8 90um vixeris olim secundum desideria carnis "cfr. 4al ',1$&, non veritus iudicia 2ei "cfr. #ir 1,,2 &, quomodo te cruce signabo+:. /t intulit8 9/go te:, ait, 9signo in nomine 0hristi "cfr. 6ct ,1%&; tu tamen scito te graviora passurum, si ad vomitum "cfr. Prov 2$,11& redieris liberatus:. ' /t subdidit8 9Propter peccatum ingratitudinis semper peiora prioribus "cfr. *at 12, '& inferuntur:. $ #igno itaque crucis in eum facto, statim qui contractus iacuerat, surrexit sanus et in laudem prorumpens8 9/go:, ait, 9sum liberatus:. , 7nsonuerunt autem ossa renum eius, audientibus multis, veluti cum manu ligna sicca franguntur. - Paucis autem interlapsis temporibus, 2ei oblitus "7udc 3,,&, corpus impudicitiae reddit. . )ui cum sero quodam coenaret in domo alterius concanonici sui, nocteque illa dormiret ibidem, subito super omnes corruit tectum domus. 1% 0aeteris autem evadentibus mortem, solus miser interceptus atque interemptus est. 11 (ec mirum, si, ut sanctus dixit, secuta sunt peiora prioribus "cfr. *at 12, '&, cum de accepta venia gratum esse oporteat, et duplo displiceat facinus iteratum. Ca!ut 4III " De 'uodam (ratre tentato. +2 1 *anente sancto in eodem loco "cfr. 7oa 11,$&, frater quidam spiritualis de custodia *arsicana, qui gravibus tentationibus vexabatur, dixit in corde suo "cfr. Ps 13,1&8 2 9OhA si unquam aliquid vel saltem parum de unguibus sancti Francisci haberem mecum, credo equidem tota haec tentationum procella diffugeret, rediretque, 2omino favente, tranquillum:. 3 Obtenta igitur licentia, ad locum se confert, causam uni de sociis sancti patris exponit. 0ui respondit frater8 9(on mihi possibile credo de unguibus tibi tribuere, quoniam etsi aliquando eos ipsi praecidimus, proici iubet, prohibens ne servemus:. ' 7llico acclamatur frater, et ad sanctum, qui eum quaerebat, ire iubetur8 9)uaeras:, ait, 9mihi forfices, fili, quibus ungues meos protinus circumcidas "cfr. 2eut 21,12&:. $ Profert ille ferrum, quod propter idipsum iam in manibus sumpserat, et prominentes caesuras excipiens, fratri qui petierat tradit; quas ille devote suscipiens, conservat devotius, et statim ab omni impugnatione liber efficitur.

Ca!ut 4IV " De homine 'ui !annum o.tulit$ iu)ta 'uod anctu !rimitu !etit. +* 1 7n eodem loco tunica vetusta contectus, pauperum pater "cfr. 7ob 2.,1$& dixit semel uni de sociis, quem suum statuerat guardianum8 9?ellem, frater, si posses, ut pannum mihi pro unica tunica invenires:. 2 3evolvit in mente sua frater, hoc audiens, quomodo pannum tam necessarium tamque humiliter postulatum acquirat. 3 7n crastino "cfr. 7ac ,13.1 & autem, summo diluculo, procedit ad portam, iturus ad villam pro panno8 et ecce homo quidam "cfr. 1uc 22,1%& iuxta ostium sedens, volens loqui illi; qui dixit ad fratrem8 96more 2ei accipe a me pannum pro sex tunicis, et una quidem tibi retenta, reliquas pro anima mea distribue, sicut placet:. ' /xhilaratus frater redit ad fratrem Franciscum, et caelitus factam oblationem denuntiat. $ 0ui pater8 96ccipe tunicas, quia in hoc missus est, ut meae necessitati taliter subveniret. , 4ratias:, inquit, 9illi qui solum de nobis videtur esse sollicitus "cfr. 13e .,'; Ps 3.,1-&:. Ca!ut 4V " #uomodo medicum uum$ cum nihil (ratre ha.erent$ ad !randium invitavit$ et 'uanta de u.ito Dominu dedit& et de !rovidentia Dei circa uo . ++ 1 0ommorantem beatum virum in eremitorio quodam iuxta 3eate medicus pro cura oculorum quotidie visitabat. 2 )uadam vero die dixit sanctus ad suos8 97nvitate medicum et date illi optime manducare:. 3 3espondit ei guardianus dicens8 9Pater, cum rubore "cfr. 1uc 1 ,.& dicimus, verecundamur ipsum invitare, tantum nunc pauperes sumus:. 3espondit sanctus dicens "cfr. 7oa 1,2$&8 9)uid vultis ut iterum dicam "cfr. *at 2%,32; 7oa .,2,&+:. *edicus, qui adstabat "cfr. *ar 1 ,,%&8 9/t ego, fratres carissimi, penuriam vestram delicias reputabo:. ' Festinant fratres, et omnem cellarii copiam mensae imponunt, panis scilicet modicum "cfr. 2Par 1-,2$&, vini non multum, et, ut lautius ederent, parum leguminis coquina transmittit. $ 7nterim mensa 2omini "cfr. *al 1,,& servorum mensae compatitur; pulsatur ostium "cfr. 1uc 13,2'&, accurritur protinus. , /t ecce mulier quaedam canistrum offert plenum pulchro pane, piscibus et pastillis gammarorum refertum, melle et uvis desuper cumulatum. - /xsultat pauperum mensa his visis, et vilibus crastino reservatis, pretiosa hodie sumuntur in cibum. . *edicus vero suspirando locutus est dicens "cfr. *at 1 ,2,&8 9(ec vos, fratres, sicut debetis, nec nos saeculares huius viri cognoscimus sanctitatem:. 1% #atiati denique fuissent, nisi plus eos miraculum quam ferculum satiasset. 11 #ic paternus ille oculus nequaquam despicit "cfr. Prov 3%,1,& suos, quin potius maiore defectu mendicos maiore providentia nutrit. 12 1argiore mensa pauper pascitur quam t<rannus, quanto 2eus homine profusior

largitate. #uomodo (ratrem Ricerium a tentatione li.eravit. ++a 1 Frater quidam B3iceriusC nomine, tam moribus quam genere nobilis, in tantum de beati Francisci meritis praesumebat, ut divinam profecto mereri gratiam crederet, si quis ipsius sancti dono benevolentiae potiretur, aut si quis illa careret, 2ei iracundiam mereretur. 2 0umque ad obtinendm familiaritatis illius beneficium vehementius aspiraret, timuit valde "cfr. 4en 32,,; 7udt -,-& ne quid occulte in ipso vitii fore sanctus deprehenderet, cuius occasione se ab eius gratia magis elongari contingeret. 3 7gitur timore huiusmodi iam dictum fratrem quotidie ac graviter affligente, nec illo cogitationem suam alicui revelante, contigit ipsum die quadam solito more turbatum ad cellam in qua beatus Franciscus orabat accedere. 0uius adventum simul et animum vir 2ei "cfr. 13e 2,2,& cognoscens, ei benigne ad se vocato, sic ait8 9(ullus te timor de caetero, nulla te, fili, conturbet tentatio, quoniam carissimus mihi es, et inter praecipue caros speciali charitate te diligo. ' #ecurus ad me, cum tibi placuerit, venias, et a me libere pro tua voluntate recedas:. $ Obstupuit non modicum et laetatus est ille frater in sermonibus sancti patris, et deinceps de ipsius dilectione securus, crevit etiam, sicut crediderat, in gratia #alvatoris "cfr. =it 2,11&. Ca!ut 4VI " De duo.u (ratri.u 'uo e)ien de cella .enedi)it$ 'uorum de iderium !er S!iritum co2novit. +, 1 *os erat sancto Francisco integrum diem solitaria in cella transigere, nec ad fratres reverti, nisi sumendi cibi necessitas perurgeret. 2 (on tamen signatis horis coenaturus exibat, quoniam edacior contemplationis fames totum sibi frequentius vindicabat. 3 0ontigit autem quandoque ad locum de 4raecio duos fratres, 2eo dignam conversationem habentes "cfr. 1Pet 2,12&, a remotis venire. ?eniendi autem ratio tota videre sanctum, et benedictionem eius diu optatam recipere. ' ?enientes igitur et non invenientes "cfr. 1uc 2, '&, quoniam de publico iam ad cellam redierat, contristati sunt miro modo; $ et quoniam exitus dubius longam dictabat moram, suis meritis hoc adscribentes, desolati recedunt. , Prosequentibus autem illos sociis beati Francisci et consolantibus desolatos, cum iam a loco quasi iactu lapidis "cfr. 1uc 22, 1& abscessissent, repente post eos sanctus inclamat, dixitque uni de sociis8 - 92ic fratribus meis, qui huc venerunt, quod respiciant ad me:. . 0umque dicti fratres verterent facies ad illum, crucis eos signo signavit et affectuosissime benedixit. 1% 6t illi tanto laetiores effecti, quanto et propositum et miraculum utilius consecuti, reversi sunt laudantes et benedicentes 2ominum "cfr. 1uc 2 ,3'&. Ca!ut 4VII " #uomodo de !etra orando a'uam edu)it et itienti ru tico dedit.

+1 ?olens quandoque beatus Franciscus ad quamdam eremum pergere, ut ibidem liberius contemplationi vacaret, quia debilis erat non modicum a quodam paupere viro ad equitandum obtinuit asinum. 2 0umque diebus aestivis, virum 2ei "cfr. 33e 13,1 .21& sequendo, montana conscenderet "cfr. 7os 2,1$& rusticus asperioris et longioris viae itinere fatigatus "cfr. 7oa ,$&, antequam perveniret ad locum, ardore sitis deficit et lassatur. 3 0lamat post sanctum instanter, et ut sui misereatur "2eut 13,1,& exorat; mori se asserit, nisi alicuius poculi beneficio recreetur. #anctus 2ei "cfr. 1uc ,3 &, qui afflictis semper erat compatiens, absque mora prosilivit de asino, et fixis in terra genibus, palmas tetendit ad caelum, orare non cessans "0fr. 0ol 1,.&, donec se sensit auditum. ' 9Festina:, inquit ad rusticum, 9et illic aquam vivam invenies, quam tibi hac hora misericorditer 0hristus de lapide bibendam produxit:. $ #tupenda 2ei dignatio, quae servis suis tam facile se inclinatA , ;ibit rusticus aquam de petra "cfr. -,21& orantis virtute, et poculum hausit de saxo durissimo "cfr. 2eut 32,13&. - 6quae decursus "cfr. Ps 1,3& ibidem ante non fuit, nec, ut est diligenter quaesitum, deinceps potuit inveniri. . )uid mirum, si #ancto #piritu plenus "cfr. 1uc ,1&, iustorum omnium repraesentat in se gesta miranda+ 1% (am qui specialis gratiae munere 0hristo coniungitur, non magnum, si cum reliquis sanctis similia operatur. Ca!ut 4VIII " De aviculi a. i! o nutriti $ 'uorum unu !ro!ter avaritiam mortem incurrit. +/ 1 #edebat ad mensam cum fratribus die quadam beatus Franciscus; aviculae quaedam, mas et femina, veniunt et novorum educatione natorum sollicitae, de mensa sancti quotidie micas "cfr. *at 1',2,& pro voto suscipiunt. 2 /xsultat sanctus in talibus, blanditur illis, ut assolet, et de industria eis offert annonam. 3 2ie quadam pater et mater filios offerunt fratribus, quasi eorum nutritos expensis, et assignantes pullulos fratribus, ultra non apparent in loco. *ansuescunt pulli cum fratribus, et eorum manibus insidentes, non ut hospites sed ut accolae versantur in domo. ' #aecularium hominum declinant aspectum, et fratrum tantum se profitentur alumnos. $ Observat hoc sanctus et stupet, fratresque invitat ad gaudium8 9?idete:, ait, 9quid fratres nostri pectusrubei fecerint, quasi ratione vigerent+ , 2ixerunt enim8 9/cce, fratres, vobis nostros praesentamus natellos, qui vestris nutriti sunt micis. - 2isponite de illis ut libet; ad alios nos lares transimus:. . *ansuescunt itaque ex toto cum fratribus et unanimiter capiunt cibum. 1% #ed avaritia rumpit concordiam, dum minores persequitur maioris elatio. 11 #aturatus namque maior pro libitu, reliquos repellit a cibo. 12 9?idete:, inquit pater, 9quid hic facit avarus; plenus ipse ac satur, famelicis fratribus invidet. 13 *ala adhuc morte necabitur:.

1 ?erbum sancti confestim ultio sequitur. 1' #uper vasculum aquae fratrum turbator ascendit ut bibat, qui subito in aqua suffocatus interiit, nec gattus invenitur nec bestia quae ausa fuerit sancti anathema contingere. 1$ !orrendum malum avaritia hominum, quando sic punitur in avibus. 1, =imenda est et sanctorum sententia, quam tanta facilitate vindicta subsequitur. Ca!ut 4I4 " De aviculi a. i! o nutriti $ 'uorum unu !ro!ter avaritiam mortem incurrit. +0 1 6lio quodam tempore de fratre ;ernardo, qui secundus in ordine frater exstiterat, prophetice sic locutus est8 92ico vobis, quod fratri ;ernardo dati sunt ad exercitium subtilissimi daemones et inter alios spiritus nequiores "cfr. *at 12, '&, quorum etsi semper invigilet studium, ut stellam faciant de caelo "cfr. 6poc $,13; .,1& corruere, alius tamen erit exitus rei "cfr. 3ut 3,1-&. 2 =ribulabitur quidem, stimulabitur, affligetur, sed tandem ex omnibus triumphabit:. 3 /t addidit8 90irca mortem eius, omni tempestate submota, omni tentatione iam victa, mira tranquilitate ac pace fruetur, cursuque consummato "cfr. 2=im ,,&, feliciter migrabit ad 0hristum:. 3evera sic factum est8 miraculis mors eius inclaruit, et ad punctum, sicut vir 2ei praedixerat "cfr. 33e 13,31&, sic evenit; ' unde et fratres in eius morte dixerunt8 9?ere non fuit cognitus "cfr. 4en 2,-&, dum viveret, frater isteC $ #ed huius ;ernardi laudes aliis narrandas relinquimus. Ca!ut 44 " De (ratre tentato 'ui de manu ancti ali'uod cri!tum ha.ere vole.at. +1 1 2um maneret sanctus in monte 6lvernae cella reclusus, unus de sociis magno desiderio cupiebat habere de verbis 2omini recreabile scriptum, manu sancti Francisci breviter adnotatum. 2 4ravem enim qua vexabatur tentationem, non carnis sed spiritus, credebat ex hoc evadere, vel certe levius ferre. 3 =ali desiderio languens, pavebat rem aperire patri sanctissimo; sed cui homo non dixit, #piritus revelavit "cfr. 10or 2,1%&. )uadam enim die vocat eum beatus Franciscus dicens8 9Porta mihi chartam et atramentum "cfr. 27oa 12&, quoniam verba 2omini et 1audes eius scribere volo, quae meditatus sum in corde meo "cfr. Ps ,$,,&. ' 6llatis protinus quae petierat, scribit manu propria 1audes 2ei et verba quae voluit, et ultimo benedictionem fratris, dicens8 96ccipe tibi "cfr. 4en 2-,2& chartulam istam, et usque ad diem mortis tuae custodias diligenter:. $ Fugatur statim omnis illa tentatio; servatur littera et in posterum miranda effecit. Ca!ut 44I " De eodem (ratre cui iu)ta uum de iderium tunicam dedit. ,3 1 7n eodem fratre aliud sancti patris mirabile claruit.

2 (am tempore quo infirmus iacebat in palatio apud 6ssisium, dictus frater cogitavit apud se dicens "cfr. #ap 2,1; *at 1$,,&8 3 9/n morti appropinquat pater, et quamplurimum consolaretur anima mea "cfr. Ps ,$,3&, si post mortem haberem tunicam patris mei:. )uasi cordis desiderium "cfr. Ps 2%,3& oris petitio fuerit, post parum vocat eum beatus Franciscus dicens8 9=ibi trado tunicam istam; ' accipe eam, ut tua de caetero sit; quam licet ipse feram dum vicito, tibi tamen cedat in morte:. $ *iratus de tanta patris profunditate, frater tunicam tandem consolatus accepit, eamque postmodum in Franciam devotio sancta transvexit. Ca!ut 44II " De !etro illo ad eiu iu um inter her.a a2re te de nocte invento. ,1 1 7n ultimo suae infirmitatis tempore, nocturnis tenebris petrosillum comedere volens, humiliter petiit. 2 ?ocatus coquinarius ut afferret, nihil in horto tunc se colligere posse respondit, dicens "cfr. 7oa -,1 &8 9Petrosillos quotidie decerpsi tantumque praecidi, quod legere quidquam inde etiam luce clara vix possum. )uanto magis, oppansis nunc tenebris, discernere eos inter herbas alias non valebo:. 3 0ui sanctus8 9?ade, frater, nec sit tibi grave, et primas quas manu contigeris herbas afferto:. 7vit frater in hortum, et agrestes herbas quae nihil videnti primitus occurrerunt evellens, domum detulit. ' 6spiciunt fratres herbas silvestres, eisque diligentius revolutis, petrosillum frondosum et tenerum inveniunt inter ipsas. $ 2e quo parum comedens sanctus, multum confortatus est. , 2ixit autem fratribus pater8 9Fratres carissimi "cfr. Phip ,1&, primo verbo praeceptum implete, nec exspectetis iterandum quod dicitur. - (ihil enim impossibilitatis causemini, quoniam etsi supra vires ipse mandarem, viribus obedientia non careret:. . !ucusque spiritus prophetiae "cfr. 6poc 1.,1%& praerogativam spiritus commendavit. Ca!ut 44III " De (ame 'uam !o t mortem uam (uturam !raedi)it. ,2 1 #ancti viri mira quaedam de se loqui #ancti #piritus instinctu quandoque coguntur, cum videlicet aut gloria 2ei exigit revelare sermonem "cfr. 13e 3,,&, aut in aedificationem proximi ordo postulat caritatis. 2 !inc est quod beatus pater die quadam fratri cuidam, quem plurimum diligebat "cfr. 7oa 1.,2%&, retulit verbum istud "cfr. 1*ac 1',32& quod tunc de sibi familiari reportaverat secretario *aiestatis. 3 9!odie:, inquit, 9est aliquis servus 2ei super terram propter quem, donec vixerit ipse, non permittit 2ominus famem super homines desaevire "cfr. 4en 2$,1&:. (ihil vanitatis habuit, sed sancta relatio, quam in aedificationem nostram verbis sanctis, modestis, illa quae non quaerit quae sua sunt sancta caritas "cfr. 0fr. 10or 13,'& eructavit; nec erat tam mirae dilectionis praerogativa 0hristi ad servum suum inutili silentio subticenda.

' #cimus enim omnes qui vidimus "cfr. 7oa 3,11&, quam quieta et pacifica, donec vixit 0hristi famulus, cucurrerint tempora, quanta exuberaverint omnium fertilitate bonorum. $ (on enim fames verbi 2ei "cfr. 6m -,11&, cum praedicantium verba tunc maxime fuerint plena virtute, cum auditorum corda cunctorum probabilia fuerint 2eo "cfr. 2=im 2,1'&. , /xempla sanctitatis refulgebant in religiosa imagine, nec h<pocrisis dealbatorum adhuc infecerat sanctos tantos, nec etiam doctrina se transfigurantium "cfr. 20or 11,13& curiositatem induxerat tantam. - *erito proinde bona temporalia abundabant, cum sic aeterna forent vere omnibus in amore. ,* 1 #ublato siquidem illo, verso penitus ordine, immutata sunt "cfr. #ap 2,1'& omnia; nam bella et seditiones "cfr. 1uc 21,.& invaluere ubique, et diversarum mortium strages subito regna plura pervasit. 2 Famis quoque immanitas se longe lateque diffudit, et ipsius crudelitas, quae rerum omnium acerbitates exsuperat, absumpsit quam multos. 3 Omnia enim necessitas tunc vertit in cibum, et quae brutis non edere usus fuit, humanis conficienda dentibus ingerebat. (ucum siquidem testis et arborum corticibus conficiebantur panes, nec filii mortem, ut loquamur mitius, sicut confessione cuiusdam claruit, fame compulsa paterna pietas doluit. ' #ed ut liquido clareat quis servus fuerit ille fidelis "cfr. *at 2 , '&, pro cuius amore animadversio divina manum suspenderit a vindicta, beatus pater Franciscus, post mortem suam paucis elapsis diebus, fratri cui vivens futuram praedixerat cladem, se illum fore 2omini famulum manifeste detexit. $ (am nocte quadam, cum frater ille dormiret, clara eum voce vocavit dicens "cfr. 7oa 11,2-&8 9Frater, iam venit fames quam, donec viverem ego, venire super terram "cfr. Ps 1% ,1$& 2ominus non permisit:. , /xcitatus frater ad vocem, retulit postomodum cuncta per ordinem "cfr. /st 1',.&. - =ertia vero nocte post haec iterum illi sanctus apparuit et verba similia replicavit. Ca!ut 44IV " De claritate ancti e i2norantia no tra. ,+ 1 /xtraneum videri nemini debet, si propheta nostri temporis talibus privilegiis enitebat; nimirum terrenarum caligine rerum solutus, carnisque voluptati non subditus, liber volabat intellectus ad summa, purus ingrediebatur in lucem. 2 #ic lucis aeternae "cfr. #ap ,,2$& irradiatus fulgoribus a ?erbo trahebat quod resonabat in verbis. 3 !euA quantum hodie dissimiles sumus, qui tenebris involuti "cfr. 7ob 3,,1.&, etiam necessaria ignoramusA )ua credis ex causa, nisi quia carnis amici ipsi quoque inserimur pulveri mundanorum+ ' (empe si corda nostra cum manibus levaremus in caelum "cfr. 1am 3, 1&, si eligeremus suspendium in aeterna, sciremus forsitan quae nescimus8 2eum et nos. $ 7n caeno versantem caenum videre necesse est; caelo oculum inhaerentem impossibile est caelestia non videre.

De !au!ertate. Ca!ut 44V " De laude !au!ertati . ,, 1 7n valle lacrimarum positus "cfr. Ps -3,,& pater iste beatus communes filiorum hominum "cfr. Ps 3%,2& opes inopes dedignatur, celsioris siquidem ambitiosus fastigii de omni corde suo "cfr. #ir ,,1%& inhiat paupertati. 2 !anc Filio 2ei "cfr. !eb ,,3& familiarem attendens, iam iamque toto orbe "cfr. /st .,2-& repulsam studet caritate perpetua "cfr. 7er 31,3& desponsare. 3 6mator igitur factus formae illius "cfr. #ap -,2&, ut uxori fortius inhaereret, ac duo essent in uno spiritu "cfr. 4en 2,2 ; *at 1.,'&, non solum patrem matremque reliquit "cfr. 4en 2,2 ; *ar 1%,,&, verum etiam universa submovit. Proinde castis eam stringit amplexibus, nec ad horam "cfr. 4al 2,'& patitur non esse maritus. ' !anc filiis suis dicebat perfectionis viam, hanc aeternarum divitiarum pignus et arrham. $ (emo tam auri quam ipse cupidus paupertatis, nec thesauri custodiendi sollicitior ullus quam iste huius evangelicae margaritae "cfr. *at 13, '5 $&. , 7n hoc praecipue suus offendebatur aspectus, si quidquam domi forisque videret in fratribus paupertati contrarium. - 3evera ipse a principio religionis usque ad mortem, tunica sola, chordula et femoralibus dives, nihil aliud habuit. . 7ndicabat eius habitus pauper, ubi suas divitias aggregaret. 1% !inc laetus, hinc securus, hinc expeditus ad cursum, gaudebat perituras ga@as centuplo commutasse. De !au!ertate domorum. Ca!ut 44VI. ,1 2ocebat suos habitacula paupercula facere, ligneas, non lapideas, easque vili schemate casellas erigere. 2 #aepe vero de paupertate sermonem faciens ingerebat fratribus evangelicum illud8 9?ulpes foveas habent et volucres caeli nidos, Filius autem 2ei non habuit ubi caput reclinaret: "cfr. *at -,2%; 1uc .,'-&. Ca!ut 44VII " De domo 'uam a!ud Portiunculam de truere coe!it. ,/ 1 )uodam tempore cum apud #anctam *ariam de Portiuncula fieri deberet capitulum et iam tempus instaret "cfr. 2=im ,$&, considerans populus 6ssisii domum ibi non esse, nesciente pariter et absente viro 2ei "cfr. 3e , 2&, domum pro capitulo citissime construunt. 2 )uo tandem reversus pater, domum aspexit et moleste ferens, non molliter doluit. 3 *ox ad eliminandam aedem primus assurgit, tectum conscendit, et lastas cum tegulis "cfr. 1uc ',1.& manu valida "cfr. /@ 2%,3 & subruit.

7ubet etiam fratres ascendere et monstrum paupertati oppositum eminus abrogare. ' 2icebat enim cito expandendum per ordinem, et accipiendum omnibus in exemplum quidquid in loco illo arrogantibus videretur. $ !anc ergo domum funditus evertisset, nisi milites qui adstabant, eam communitatis et non fratrum dicentes, fervori sui spiritus obstitissent. Ca!ut 44VIII " De domo 5ononien i$ de 'ua in(irmo eiecit. ,0 1 2e ?erona quodam tempore rediens et per ;ononiam transire volens, audit fratrum domum noviter ibi esse constructam. 2 )ui, eo quod 9fratrum domum: verbum insonuit, gressum vertit, et ;ononiam non accedens, aliunde pertransiit. 3 *andat denique fratribus domum festinanter exire. Propter quod, relicta domo, etiam infirmi non remanent, sed eiciuntur cum aliis. ' (ec redeundi licentia datur, donec dominus !ugo tunc Ostiensis episcopus et in 1ombardia legatus, domum praedictam publice praedicando suam esse proclamat. $ =estimonium perhibet et scribit haec "cfr. 7oa 21,2 & ille, qui tunc de domo aegrotus eiectus fuit. Ca!ut 44I4 " De cella uo nomini (acta 'uam intrare noluit. ,1 1 (olebat locellum aliquem fratres inhabitare, nisi certus, ad quem proprietas pertineret, constaret patronus. 2 1eges enim peregrinorum "cfr. /x 12, .& in filiis semper quaesivit, sub alieno videlicet colligi tecto, pacifice pertransire, sitire ad patriam. 3 (am et in eremo #artiani cum interrogatus frater a frate unde veniret, respondisset8 96 cella fratris Francisci:, hoc santus audito respondit8 9/x quo Francisci nomen cellae imposuisti, approprians eam mihi, alium sibi quaeras habitatorem; nam ipse in ea non morabor de caetero. ' 2ominus:, ait, 9quando stetit in carcere, ubi oravit et ieiunavit quadraginta diebus "cfr. *at ,2&, non cellam ibi fieri fecit, nec aliquam domum, sed sub saxo montis permansit. $ #equi eum possumus in forma praescripta, nihil proprietatis habendo, licet praeter usum domorum vivere non possimus:. De !au!ertate uten ilium. Ca!ut 444. -3 1 (on solum domorum arrogantiam odiebat homo iste, verum domorum utensilia multa vel exquisita plurimum perhorrebat. 2 (ihil in mensis, nihil in vasis, quo mundi recordaretur, amabat, ut omnia peregrinationem, omnia cantarent exsilium. Ca!ut 444I " 6)em!lum de men a in die Pa chae a!ud Graecium !rae!arata$ et 'uomodo e Chri ti e)em!lo icut !ere2rinum e)hi.uit.

-1 1 Factum est quodam die Paschae "cfr. 1uc 2, 1&, ut fratres in eremo 4raecii mensam accuratius solito albis et vitreis praepararent. 2 2escendens autem pater de cella, venit ad mensam, conspicit alto sitam, vaneque ornatam; sed ridenti mensae nequaquam arridet. 3 Furtim et pedetentim retrahit gressum, capellum cuiusdam pauperis, qui tunc aderat, capiti suo imponit, et baculum manu gestans egreditur foras "cfr. Ps %,,&. /xspectat foris ad ostium "cfr. 7oa 1-,1$&, donec incipiant fratres comedere; siquidem soliti erant non exspectare ipsum, quando non veniret ad signum. ' 7llis incipientibus manducare, clamat verus pauper "cfr. Ps 33,,& ad ostium8 96more 2omini 2ei, facite:, inquit, 9eleemos<nam "cfr. *at $,2& isti peregrino pauperi et infirmo:. $ 3espondent fratres8 97ntra huc, homo, illius amore quem invocasti:. , 3epente igitur ingreditur, et sese comedentibus offert. - #ed quantum stuporem credis peregrinum civibus intulisse+ . 2atur petenti scutella, et solo solus recumbens, discum ponit in cinere. 1% 9*odo sedeo:, ait, 9ut frater *inor:; et ad fratres8 9*agis nos exempla paupertatis Filii 2ei "cfr. 7oa ',2'& quam caeteros religiosos cogere debent. 11 *ensam vidi paratam et ornatam, et pauperum ostiatim euntium non esse cognovi:. 12 #imilem hunc fuisse peregrino illi, qui solus erat in 7erusalem "cfr. 1uc 2 ,1-& eodem die, facti series probat. 13 0or nihilominus ardens in discipulis, dum loqueretur "cfr. 1uc 2 ,32&, effecit. Ca!ut 444II " Contra curio itatem li.rorum. -2 1 7n libris testimonium 2omini quaerere, non pretium, aedificationem, non pulchritudinem edocebat. 2 Paucos tamen haberi volebat, eosdem ad fratrum egentium necessitatem paratos. 3 >nde cum quidam minister libros ambitiosos multumque valentes eius licentia retinendos expeteret, audivit ab ipso8 91ibrum /vangelii quod promisi, pro tuis libris perdere nolo. =u quidem quod volueris facies "cfr. 23e 2 ,12&; mea non fiet licentia laqueus:. De !au!ertate lectorum. 444III " 6)em!lum domini O tien i $ et lau eiu . -* 1 7n stratis et lectis ita demum abundabat copiosa paupertas, ut qui super paleas panniculos semisanos haberet, pro thalamo reputaret. 2 >nde accidit tempore quo fiebat capitulum ad #anctam *ariam de Portiuncula, quod dominus Ostiensis cum turba militum et clericorum illuc ad visitandos fratres perrexit. 3 )ui videns quomodo fratres iacerent in terra "cfr. 7udt 1 ,1$& et lectos considerans, quos ferarum cubilia crederes, durissime illacrimans, coram omnibus dixit8 9/cce hic dormiunt fratres:. /t adiecit8 92e nobis vero miseris quid erit "cfr. *at 1.,2,&, qui tanta superfluitate abutimur+:.

' Omnes qui aderant ad lacrimas usque compuncti plurimum aedificati discedunt. $ !ic Ostiensis ille fuit, qui tandem ostium maximum "cfr. 10or 1$,.& in /cclesia factus hostibus semper obstitit, donec hostiam sacram, animam illam beatam, caelo refudit. , O pium pectus, o viscera caritatisA - 7n alto positus, dolebat alta merita non habere, cum revera sublimior esset virtute quam sede. Ca!ut 444IV " #uid ei accidit nocte 'uadam !ro !lumeo !ulvinari. -+ 1 )uoniam de lectis fecimus mentionem, occurrit aliud quiddam fortasse utile recitatu. 2 6 tempore quo sanctus iste conversus ad 0hristum "cfr. 6ct 11,21& oblivioni tradidit "cfr. 1am 2,$& quae sunt mundi "cfr. 10or ,,33&, noluit iacere in culcitra, nec ad caput habere de penna pulvinar. 3 !uius vero districtionis repagulum nec infirmitas, nec forense hospitium infringebat. 0ontigit autem in eremo 4raecii, oculorum infirmitate plus solito praegravatum, cogi contra velle ad usum modici pulvinaris. ' Primae igitur noctis vigilia matutina vocat sanctus socium et dicit illi8 9(on potui, frater, hac nocte dormire, nec ad orationem erectus persistere. $ =remit caput, genua collabuntur, et tota concutitur machina corporalis, uti comedissem panem de lolio. , 0redo:, inquit, 9quod diabolus maneat in hoc pulvinari, quod ad caput habeo. - =olle illud, quia diabolum ad caput ulterius nolo:. . )uerulo murmure patri compatitur frater, et proiectum ad se pulvinar accipit ut asportet. 1% /xiens itaque, subito loquelam amittit, et tanto horrore premitur ac ligatur, quod nec pedes de loco movere, nec brachia quoquam ducere praevalet. 11 Post modicum, a sancto qui hoc cognovit, vocatus, liber efficitur, redit et narrat quae passus est "cfr. !eb ',-&. 12 0ui dixit sanctus8 97n sero, cum dicerem completorium, liquido cognovi diabolum venire ad cellam:. 13 /t rursus8 9*ultum astutus et subtilis ingenii noster est inimicus, qui cum intus in anima nocere non possit, saltem corpori praestat materiam murmurandi:. 1 6udiant qui pulvillos sub omni latere "cfr. /@ 13,1-& praeparant, ut quocumque cadant excipiantur in mollibus. 1' 1ibenter sequitur opulentiam rerum diabolus, lectis pretiosis gaudet assistere, praesertim ubi necessitas non cogit et professio contradicit. 1$ (ec minus antiquus serpens "cfr. 6poc 12,.& nudum hominem fugit, sive spernens contubernium pauperis, sive pavens altitudinem paupertatis. 1, #i attendat frater plumis subesse diabolum, contentum erit palea caput suum. De e)em!li contra !ecuniam. 444V " Dura correctio (ratri 'ui eam mani.u teti2it. -, 1 ?erum summopere amicus 2ei cuncta quae sunt mundi "cfr. 10or ,,33& despiciens, super omnia tamen exsecrabatur pecuniam.

2 7nde illam a principio suae conversionis praecipue vilipendit, et tanquam ipsum diabolum se sequentibus semper innuit fugiendam. 3 !aec ab ipso erat sollertia data suis, ut stercus et pecuniam uno amoris pretio ponderarent. 6ccidit igitur die quadam "cfr. 4en 3.,11&, ut saecularis quidam ecclesiam #anctae *ariae de Portiuncula oraturus intraret, qui causa oblationis pecuniam deposuit iuxta crucem. ' )uam, illo recedente, frater unus, simpliciter sua manu contingens, in fenestram proiecit. $ Pervenit ad sanctum quod fecerat frater; deprehensum ille se videns, currit ad veniam, et humi prostratus se offert ad verbera. , 6rguit illum sanctus et de pecunia tacta durissime increpat. - 7ubet eum, ore proprio de fenestra levare pecuniam, et extra septa loci ipsam ore suo super stercus ponere asininum. . 2umque implet iussum frater ille gratanter, timor replet audientium corda cunctorum. 1% 0ontemnunt omnes magis de caetero sic stercori comparatum, et ad contemptum eius novis exemplis quotidie animantur. Ca!ut 444VI " Vindicta (ratri 'ui !ecuniam 'uando'ue colle2it. -1 Pergentes quandoque insimul duo fratres cuidam hospitali leprosorum approximant. 2 3eperiunt in via denarium, gressum figunt, disceptant quid de stercore sit agendum. 3 =entat unus eorum, ridens conscientiam fratris, denarium tollere, leprosis pecuniae famulis offerendum. Prohibet eum socius ut falsa pietate deceptum, inculcans temerario verbum regulae, quo satis elucet velut pulverem inventum denarium conculcari debere. ' 7ndurat ille mentem ad monita, nam semper ex more durae cervicis "cfr. /x 32,.& fuit. $ #pernit regulam, inclinatur et accipit nummum; sed divinum non evadit iudicium. , Perdit extemplo loquelam, frendet dentibus "cfr. Ps 3 ,1$&, loqui non praevalet. - #ic poena prodit insanum, sic ultio docet patris legibus obtemperare superbum. . =andem foetore proiecto, polluta labia "cfr. 7s $,'& aquis poenitentiae lota solvuntur in laudem. 1% ?etus proverbium est8 0orrige stultum et erit amicus. Ca!ut 444VII " Incre!atio (ratri 'ui !ecuniam !ecie nece itati vole.at ervare. -/ 1 ?idens aliquando vicarius sancti, frater Petrus 0athani, turbis fratrum forensium #anctam *ariam de Portiuncula frequentari, nec ad providendum in necessariis eleemos<nas abundare, dixit ad sanctum Franciscum8 9(escio, frater, quid faciam "cfr. 7oa 1',1'&, dum catervatim undique confluentibus fratribus non habeo quo sufficienter provideam. 2 Placeat, oro te, quod intrantium novitiorum res aliquae reserventur, ad quas expendendas recurratur tempore opportuno "cfr. Ps 1 ,1'&:. 3 3espondit sanctus8 96bsit haec pietas, frater carissime, ut pro quovis homine impie agatur in regulam:.

/t ille8 9)uid igitur faciam "cfr. 7oa 1',1'&+:. 96ltare:, inquit, 9spolia ?irginis et varium aufer ornatum, cum aliter indigentibus non poteris subvenire. ' 0rede mihi, gratius habebit /vangelium Filii sui servari suumque spoliari altare, quam altare vestitum, Filiumque contemptum. $ 2ominus mittet, qui *atri, quod nobis commodavit, restituat:. Ca!ut 444VIII " De !ecunia ver a in colu.rum. -0 1 =ranseunte aliquando viro 2ei "cfr. 7udc 13,$.-& cum socio per 6puliam prope ;arum, invenit in via bursam magnam, denariis tumescentem, quae funda negotiatorum vocabulo nuncupatur. 2 *onetur a socio sanctus et instanter inducitur, ut bursa tollatur e terra, et pecunia pauperibus erogetur. 3 6ttollitur pietas in egenis, et in erogatione ipsius misericordia commendatur. 3ecusat sanctus id penitus se facturum, et commentum affirmat fore diaboli. ' 9(on licet:, inquit, 9fili, alienum auferre; peccati poena, non meriti gloria est aliena donare:. $ 3ecedunt de loco, festinant iter perficere coeptum "cfr. 7udc 1.,1 &. #ed nondum quiescit frater, vacua pietate delusus; addit adhuc "cfr. 23e ',22& praevaricationem suggerere. , 6cquiescit sanctus redire ad locum, non ut fratris impleat votum "cfr. (um 1',-&, sed ut fatuo divinum ostendat m<sterium "cfr. 2an 2,2.&. - 6dvocat iuvenem quemdam, qui supra puteum sedebat "cfr. 7oa ,$& in via, ut in ore duorum vel trium testium "cfr. *at 1-,1$& =rinitatis clareat sacramentum. . 3eversis iam tribus ad fundam, denariis eam tumidam vident. 1% Prohibet sanctus quemquam illorum appropinquare, ut orationis virtute daemonis prodatur fallacia. 11 3ecedens inde, quantum iactus est lapidis "cfr. 1uc 22, 1&, orationi sacrae incumbit. 12 3ediens ab oratione, iubet fratrem levare bursam, quae, ipso exorante, pro pecunia colubrum continebat. 13 =remit frater et stupet, et nescio quid iam praesentiens, alia quam solito animo volvit. 1 =imore tandem obedientiae sanctae dubietatem abigens cordis, bursam manibus capit. 1' /t ecce serpens non modicus de bursa exsiliens, diabolicam deceptionem fratri monstravit. 1$ /t ait sanctus ad eum8 9Pecunia servis 2ei "cfr. 4en '%,1,&, o frater, nihil aliud est quam diabolus et coluber venenosus:. De !au!ertate ve timentorum. 444I4 " #uomodo Sanctu re!rehendit ver.o et e)em!lo molli.u et delicati induto . -1 1 7ndutus homo iste virtute ex alto "cfr. 1uc 2 , .& plus intus igne calescebat divino, quam foris corporeo tegumento. 2 /xsecrabatur vestitos triplicibus, et qui praeter necessitatem mollibus "cfr. *at 11,-&

utebantur in ordine. 3 (ecessitatem vero, quam non ratio sed voluptas ostentat, signum exstincti spiritus "cfr. 1=he ',1.& asserebat. 9#piritu:, inquit, 9tepido et pedetentim a gratia frigescente, necesse est carnem et sanguinem quae sua sunt quaerere "cfr. Phip 2,21&. ' )uid enim:, ait, 9restat, anima non inveniente delicias, nisi ut caro convertatur ad suas+ $ /t tunc animalis appetitus necessitatis articulum palliat, tunc sensus carnis "cfr. 0ol 2,1-& conscientiam format:. , #ubdebatque8 96dsit fratri meo vera necessitas, quaevis eum indigentia tangat8 si satisfacere properat eamque a se longe repellere, quid mercedis accipiet "cfr. 4en 2.,1'&+ - 7ncidit quidem occasio meriti, sed displicuisse sibi studiose probavit:. . !is et similibus ignotos necessitatibus configebat, cum ipsas patienter non ferre, nhil aliud sit quam 6eg<ptum repetere. 1% 2enique nulla vult occasione plures duabus tunicas fratres habere, quas tamen consutis peciis resarcire concedit. 11 /xquisitos pannos horrere iubet et contraria facientes acerrime coram omnibus mordet; atque ut tales suo exemplo confunderet, super tunicam propriam rudem consuit saccum "cfr. 7ob 1$,1$&; in morte etiam exsequialem tunica vili sacco petiit operiri. 12 Fratribus autem quos urgeret infirmitas seu necessitas alia, mollem subtus ad carnem tunicam indulgebat, ita tamen quod foris in habitu asperitas et vilitas servaretur. 13 2icebat enim8 9=antum adhuc laxabitur rigor, dominabitur tepor, quod filii pauperis patris etiam scarulaticos portare, colore solum mutato, minime verebuntur:. 1 (on tibi, pater, ex hoc mentimur filii alieni "cfr. Ps 1,, $&, sibi potius nostra mentitur iniquitas "cfr. Ps 2$,12&. 1' /cce enim luce clarius innotescit et crescit dies. Ca!ut 4L " Recedente a !au!ertate$ a nece itate corri2endo !ronuntiat. /3 1 (onnumquam etiam haec ingeminabat sanctus8 9)uantum fratres declinabunt a paupertate, tantum mundus declinabit ab eis, et quaerent:, inquit, 9et non invenient "cfr. 6poc .,$&:. 2 #ed si dominam meam paupertatem complexi fuerint, mundus eos nutriet, quia mundo dati sunt ad salutem:. 3 /t iterum8 90ommercium est inter mundum et fratres; debent ipsi mundo bonum exemplum, debet mundus eis provisionem necessitatum. )uando ipsi retraxerint bonum exemplum fide mentita, retrahit mundus manum iusta censura:. ' Paupertati cavens homo 2ei "cfr. 3e 1,..1%& multitudinem metuebat, quam etsi non res tamen species divitem monstrat. $ >nde dicebat8 9O si fieri posset "cfr. *ar 1 ,3'&, poterit, inquam, ut mundus perraro fratres *inores aspiciens, paucitate mireturA:. , 7ndissolubili itaque vinculo dominae paupertati connexus, non praesentem sed futuram eius dotem exspectat. - Psalmos qui paupertatem sonant, ut illud8 Patientia pauperum non peribit in finem "cfr. Ps .,1.&, et8 ?ideant pauperes et laetentur "Ps $-,33&, ferventiore affectu et laetiore

iubilo decantabat. De !etenda eleemo 9na. 4LI " De commendatione i! iu . /1 1 Pater sanctus utebatur eleemos<nis ostiatim quaesitis multo libentius quam oblatis. 2 ?erecundiam mendicandi inimicam saluti dicebat; verecundiam in mendicando, eam quae pedem non retrahit sanctam esse confirmans. 3 (asci ruborem in tenera fronte laudabat, pudore confundi non ita. (onnumquam suos ad petendam eleemos<nam hortans, his utebatur verbis "cfr. #ir 2%,-&8 ' 97te:, inquit, 9quoniam hac novissima hora "cfr. 17oa 2,1-& fratres *inores commodati sunt "cfr. 13e 1,2-& mundo, ut electi in eis compleant unde a 7udice commendentur8 )uod uni fecistis ex fratribus meis minoribus, mihi fecistis "*at 2', %&:. $ >nde privilegiatam *agno Propheta "cfr. 1uc ,,1$& dicebat religionem, qui titulum nominis "cfr. 23e 1-,1-& eius tam evidenter expressit. , 7deoque volebat fratres non solum in civitatibus sed in eremis commanere, ubi cunctis merendi tribueretur materia et excusationis velamen "cfr. 7oa 1',2%; 20or 3,1$& reprobis tolleretur. Ca!ut 4LII " 6)em!lum ancti de !etenda eleemo 9na. /2 1 (e vel semel sanctam illam sponsam offenderet, hoc facere solitus erat servus 2ei excelsi "cfr. 6ct 1$,1,&8 2 si quando invitatus a dominis, mensis esset profusioribus honorandus, prius per propinquas vicinorum domos panum fragmenta "cfr. *at 1',3$53,& quaerebat, ac deinde sic ditatus inopia "cfr. 20or -,.&, festinabat accumbere. 3 7nterrogatus quandoque, cur faceret istud, respondebat8 pro feudo ad horam concesso hereditatem stabilem se relinquere nolle. 9Paupertas:, inquit, 9est quae heredes et reges regni caelorum "cfr. *at ',3; 7ac 2,'& instituit, non falsae vestrae divitiae:. Ca!ut 4LIII " 6)em!lum 'uod (ecit in curia domini O tien i et de ua re !on ione ad e!i co!um. /* 1 0um venerandae memoriae papam 4regorium, adhuc in minore officio constitutum, visitaret quadam vice sanctus Franciscus, instante iam hora comestionis, pro eleemos<nis vadit, et rediens frusta nigri panis supra episcopi mensam componit. 2 )uo viso, aliquantulum verecundatur episcopus, maxime propter convivas noviter invitatos. 3 6cceptas autem eleemos<nas pater militibus et capellanis convescentibus laeto vultu distribuit, quas universi mira devotione suscipiunt, alii comedentes, alii ob reverentiam reservantes.

Finita comestione, surrexit episcopus et introrsum virum 2ei assumens, elevatis brachiis amplexatus est eum "cfr. 4en 33, &. ' 9*i frater:, inquit, 9cur fecisti mihi verecundiam in domo, quae tua est et fratrum tuorum, ut pro eleemos<nis ires+:. $ 6d quem sanctus8 9!onorem potius vobis exhibui, dum maiorem dominum honoravi. , #iquidem beneplacitum est 2omino in "cfr. Ps $,,1,& paupertate, et ea maxime quae mendicitas voluntaria est. - /go autem regalem habeo dignitatem et nobilitatem insignem, illum sequi 2ominum "cfr. *at 1.,21& qui cum esset dives, pro nobis egenus factus est "cfr. 20or -,.&:. . /t addidit8 9Plures delicias sumo de paupere mensa, quae parvis eleemos<nis occupatur, quam de magnis in quibus fercula, quorum vix est numerus "cfr. Ps 3.,13&:. 1% /xinde plurimum aedificatus episcopus dixit ad sanctum8 9Fili, quod bonum est in oculis tuis fac, quia 2ominus tecum est "cfr. 13e 3,1-; 7os 1,.&:. Ca!ut 4LIV " 6)hortatio eiu ad eleemo 9nam !etendam e)em!lo et ver.o. /+ 1 (onnumquam vero seipsum exercitans et fratrum verecundiae parcens, ipse solus in principio pro eleemos<na discurrebat. 2 ?idens autem plures vocationem suam non debite attendentes, semel aliquando dixit8 90arissimi fratres, 2ei Filius "cfr. Phip ,1; *at ,3& nobilior nobis erat, qui Bpro nobis se fecit pauperem in hoc mundoC. 3 #uo amore viam paupertatis elegimus "cfr. Ps 11-,3%&; non debemus confundi pro eleemos<nis ire. 6rrham caelestis hereditatis erubescere nequaquam regni heredibus "cfr. 7ac 2,'& convenit. ' 2ico vobis "cfr. *at ',22&, multos nobiles et sapientes "cfr. 10or 1,2$& nostrae congregationi iungendos, qui pro honore ducent eleemos<nas mendicare. $ ?os igitur, qui estis illorum primitiae, laetamini et gaudete "cfr. Ps 31,11; *at ',12&, nec renuatis facere quae sanctis illis facienda transmittitis:. Ca!ut 4LV " Re!rehen io (ratri mendicare nolenti . /, 1 2icebat saepe beatus Franciscus, quod verus frater *inor non multum stare deberet, quin pro eleemos<nis iret. 2 9/t quanto nobilior:, ait, 9filius meus est, tanto sit promptior ad eundum, quoniam taliter ei merita cumulantur:. 3 6derat in quodam loco frater quidam ad eleemos<nam nullus, ad mensam plures. )uem sanctus attendens ventris amicum, fructus participem, laboris expertem "cfr. !eb ',13&, sic semel intulit ei8 9?ade viam tuam, frater musca, quoniam vis comedere sudorem fratrum tuorum et esse otiosus in opere 2ei "cfr. 10or 1','-&. ' #imilis es fratri aponi qui laborem apum non sustinens, mella vult comedere primus:. $ 2eprehensam carnalis homo suam ingluviem noscens, mundum quem nondum dereliquerat repetit. , /xivit namque religionem, et qui nullus ad eleemos<nam fuerat, nullus iam frater; qui plures ad mensam plurimus daemon efficitur.

Ca!ut 4LVI " #uomodo (ratri eleemo 9nam !ortanti $ occurren $ o culatu e t humerum. /1 6lio tempore apud Portiunculam cum frater quidam rediret de 6ssisio cum eleemos<na, propinquus iam loco, coepit in cantum prorumpere, et 2ominum alta voce laudare "cfr. Ps 13 ,1&. 2 )uo audito, repente exsilit sanctus, accurrit foras, et osculato fratris humero, sacculum suo imponit8 3 9;enedictus:, inquit, 9sit frater meus qui promptus vadit, humilis quaerit, gaudens revertitur "cfr. 1uc 1%,1,&:. Ca!ut 4LVII " #ualiter milite aeculare indu)it$ ut eleemo 9nam !eterent. // 1 0ontigit beatum Franciscum infirmitatibus plenum et iam fere ad extrema vergentem, in loco (uceriae requiri a populo 6ssisii, nuntiis suis solemnibus destinatis, ne gloriam suam alteri darent "cfr. 7s 2,-& de corpore viri 2ei "cfr. 33e 13,2.&. 2 0umque milites reverenter in equis ipsum transveherent, devenerunt ad villam quamdam pauperrimam nomine #atrianum. 3 >bi cum fames et hora cibum expeterent, euntes et nihil venale invenientes "cfr. *at 21,1.&, milites redierunt ad beatum Franciscum dicentes8 9Oportet ut des nobis de eleemos<nis tuis, quoniam hic nihil habere "cfr. 20or $,1%& possumus ad emendum:. 3espondit sanctus et dixit "cfr. 7oa ,13&8 97deo non invenitis, quia in vestris muscis plus quam in 2eo confiditis "cfr. *at 2,, 3&:. *uscas nempe denarios vocavit. ' 9#ed revertimini:, ait, 9per domos quas circuistis, et amorem 2ei pro denariis offerentes, humiliter eleemos<nam petiteA $ (olite erubescere, quoniam universa in eleemos<nam concessa sunt post peccatum, dignisque et indignis eleemos<narius ille magnus clementi pietate largitur:. , Ponunt erubescentiam milites, et eleemos<nas prompte petentes, plura 2ei amore quam denariis emunt. - #iquidem cum hilaritate certatim cuncti dedere, nec invaluit fames, ubi paupertas opulenta praevaluit "cfr. 4en 12,1%&. Ca!ut 4LVIII " De mem.ro ca!oni a!ud :le)andriam ver o in !i cem. /0 1 7n eleemos<narum datione animarum lucrum potius quam carnis subsidium requirebat, et non minus in dando quam in accipiendo "cfr. #ir ,3$& se ipsum ponebat caeteris in exemplum "cfr. (a 3,$&. 2 0um enim apud 6lexandriam 1ombardiae verbum 2ei praedicaturus "cfr. 6ct 13,'& accederet, et a quodam viro timente 2eum "cfr. 7ob 1,1; 2,3& famaeque laudabilis devote fuisset susceptus hospitio "cfr. 1=im ',1%&, rogatus ab eo, ut propter sancti /vangelii observantiam de omni apposito manducaret "cfr. 1uc 1%,-&, annuit benigne, hospitis devotione devictus. 3 6ccurrit ille festinus, et caponem septennem studiose homini 2ei "cfr. 3e 1,1%& praeparat manducandum. #edente ad mensam pauperum patriarcha et familia iucundante, extemplo adest ad

ostium filius ;elial "cfr. 13e 2',1,&, omni gratia pauper, rerum opportunarum simulans paupertatem. ' Proponit sagaciter amorem 2ei eleemos<nam expetendo, et voce lacrimabili propter 2eum sibi postulat subveniri. $ 3ecognoscit sanctus nomen super omnia benedictum "cfr. 3om .,'& et dulcius sibi melle "cfr. 7udc 1 ,1-&; gratissime membrum suscipit avis appositae, ac pani superpositum petenti transmittit. , )uid plura+ 3eservat infelix datum, ut sancto inferat opprobrium. /1 1 7n crastinum "cfr. 7oa 1, 3; 12,12& populo congregato sanctus more suo praedicat verbum 2ei "cfr. 6ct 13,'&. 2 7rrugit subito sceleratus ille, et membrum caponis ostendere nititur omni plebi "cfr. 6ct ,1%&. 3 9/cce:, garrit, 9qualis est Franciscus iste qui praedicat, quem honoratis ut sanctum8 videte carnes quas mihi sero dum comederet dedit:. 7ncrepant illum pessimum universi, et velut daemone plenum omnes obiurgant. ' Piscis revera omnibus apparebat quod nitebatur ille asserere membrum fore caponis. $ (am et ipse miser, obstupefactus miraculo, compulsus est confiteri quod caeteri fatebantur. , /rubuit tandem infelix, et facinus deprehensum "cfr. 7os ,,1'& poenitentia diluit. - 0oram omnibus veniam postulavit a sancto, exponens quam habuit nefariam voluntatem. . 3edeunt carnes ad suam speciem, postquam rediit praevaricator ad mentem "0fr. 7s $,-&. De renuntianti.u aeculo.

Ca!ut 4LI4 " 6)em!lum cuiu dam 'ui ua !arenti.u $ non !au!eri.u tri.uit$ 'uem anctu re!ro.avit. 03 1 2ocebat sanctus venientes ad Ordinem ante tradere mundo libellum repudii "cfr. *at ',31&, prius sua foris, postea se intus 2eo offerre "cfr. !eb .,1 &. 2 (onnisi expropriatos et nihil penitus retinentes ad Ordinem admittebat, tum propter verbum sancti /vangelii "cfr. *at 1.,21&, tum ne forent in scandalum "cfr. Ps 1%',3$& loculi reservati. 01 1 0ontigit in *archia 6nconitana, post praedicationem sancti, venire quemdam ad ipsum, humiliter introitum Ordinis postulantem. 2 6d quem sanctus8 9#i vis 2ei pauperibus "cfr. 7ac 2,'& iungi, mundi pauperibus prius tua distribue "cfr. 10or 13,3&:. 3 )uo audito, perrexit homo et ductus amore carnali, sua suis dispersit, nihilque pauperibus "cfr. Ps 111,.&. Factum est cum rediret, et liberalem munificentiam sancto referret, irridens pater dixit8 9?ade viam tuam, frater musca, quoniam nondum existi de domo et cognatione tua "cfr. 4en 12,1&.

' 0onsanguineis tuis tua dedisti, et defraudasti pauperes "cfr. #ir 3 ,2'&, dignus non es "cfr. *at -,-& pauperibus sanctis. $ 7ncepisti a carne, ruinosum fundamentum spirituali fabricae collocasti "cfr. #ap ,3&:. , 3edit animalis homo "cfr. 10or 2,1 & ad suos et repetit sua "cfr. 1uc $,3%&, quae pauperibus derelinquere nolens, virtutis propositum citius dereliquit. - *ultos hodie talis miseranda distributio fallit, temporali exordio vitam beatam quaerentes. . (eque enim quisquam propterea se 2eo consecrat "cfr. 7udc 1$,1,& ut suos divites faciat "cfr. Prov 1%,22&, sed ut pretio miserationis peccata redimens "cfr. /x 13,13&, fructu boni operis vitam acquirat "cfr. 3om 2,,; Phip 1,22&. 1% #aepe etiam, Bsi fratres egerentC, potius ad alios recurrere quam ad intrantes Ordinem docuit, primo quidem propter exemplum, deinde ad vitandam omnem turpis commodi speciem. EEE index 0aput '% FFF

Thomae a Celano Vita Secunda

De 'uadam vi ione 'uae (acit ad !au!ertatem. L. 02 1 1ibet hic sancti visionem referre memoria dignam. 2 (octe quadam, longa tandem oratione conclusa, lente soporatus obdormit. 3 7ntroducitur anima illa sancta in sanctuarium 2ei "cfr. Ps ,2,1,&, videtque per somnium "cfr. 4en 2%,3& inter alia dominam quamdam sic se habentem8 0aput aureum videbatur, argentea pectus et brachia, venter cr<stallinus, et deinceps in infimis ferrea; alta erat statura "cfr. 2an 2,32533&, subtili compage ac regula coaptata. ?erumtamen egregiae formae "cfr. /@ 23,23& domina mantello sordido tegebatur. ' *ane surgens "cfr. 4en 2 ,' & beatus pater sancto homini fratri Pacifico recitat visionem, non tamen elucidat quid praetendat. $ !anc, etsi multi fuerint interpretati pro libitu, non ab re credo praedicti Pacifici interpretationem tenere, quam in ipso auditu suggessit ei #piritus #anctus "cfr. 7oa 1 ,2$&. , 9!aec:, inquit, 9domina egregiae formae "cfr. /@ 23,23& formosa anima sancti

Francisci est. - 0aput aureum contemplatio et sapientia aeternorum8 pectus et brachia de argento "cfr. 2an 2,32& eloquia 2omini "cfr. Ps 11,,& sunt corde meditata "cfr. Ps 11-,11& et opere adimpleta "cfr. 4en 11,$&8 . rigida cr<stallus sobrietatem, splendida castitatem designat8 ferrum firma perseverantia est8 1% porro sordidum mantellum despectum corpusculum crede, quo anima pretiosa "cfr. Prov $,2$& contegitur:. 11 *ulti attamen, spiritum 2ei habentes "cfr. 2an ,'; 10or ,, %&, dominam istam, velut sponsam patris, intelligunt paupertatem. 12 97stam:, inquiunt, 9fecit gloriae praemium auream, famae praeconium argenteam, una foris et intus absque loculis professio cr<stallinam, finalis perseverantia ferream. 13 !uic autem praeclarae dominae mantellum sordidum animalium hominum "cfr. 10or 2,1 & reputatio texuit:. 1 Plures oraculum istud religioni coaptant, successionem temporum cursu 2anielis sequentes. 1' #ed ad patrem pertinere hinc maxime liquet, quod arrogantiam vitans, interpretari penitus noluit. 1$ /t quidem si stillasset ad ordinem, non muto silentio pertransisset. De com!a ione ancti %ranci ci ad !au!ere . LI " De com!a ione 'uam ad !au!ere ha.uit$ et 'ualiter e !au!eriori.u invide.at. 0* 1 !ic vir quantae compassionis ad pauperes fuerit, quae valeat lingua narrare+ 2 #ane clementiam habebat ingenitam, quam superinfusa pietas duplicabat. 3 7taque liquescebat animus "cfr. 0ant ',$& Francisci ad pauperes, et quibus non poterat manum, exhibebat affectum. )uidquid defectus, quidquid penuriae in quoquam cernebat, reduci mente ac celeri conversione regerebat in 0hristum. ' #ic filium pauperis 2ominae legebat in pauperibus cunctis, nudum corde gerens quem illa nudum in manibus. $ 6t vero cum omnem a se relegasset invidiam "cfr. 1Pet 2,1&, sola carere non potuit invidia paupertatis. , #i quando pauperiorem se ipso videret, protinus invidebat, et aemula paupertate concertans, vinci se timebat in illo. 0+ 1 6ccidit die quadam "cfr. 4en 3.,11&, cum praedicando vir 2ei "cfr. 13e 2,2,& discurreret, pauperculum quemdam obvium habere in via. 2 0uius cum nuditatem conspiceret, compunctus ad socium vertitur dicens8 9*agnam verecundiam intulit nobis huius inopia, et nostram paupertatem plurimum reprehendit:. 3 0ui respondit socius8 9)ua ratione, frater+:. /t sanctus lamentabili voce respondit8 9Pro meis divitiis, pro mea domina, paupertatem elegi, et ecce relucet magis in isto. 6n ignoras, quod per totum mundum insonuit extremos pro 0hristo nos pauperes esse+ #ed aliter se habere, pauper iste convincitA:.

' O invisa invidiaA O aemulatio filiis aemulandaA $ (on haec illa est quae de alienis bonis affligitur; non illa quae solis radiis obscuratur; non illa quae pietati opponitur; non illa quae livore torquetur. , Putas evangelicam paupertatem non habere aliquid invidendum+ 0hristum habet, et per ipsum in omnibus omnia "cfr. 10or 12,$&. - )uid redditibus inhias, clerice hodierne+ 0rastino scies divitem fuisse Franciscum, cum in manu tua redditus inveneris tormentorum. Ca!ut LII " #ualiter (ratrem de 'uodam !au!ere o.lo'uentem corre)it. 0, 1 6lia suae praedicationis die quidam pauperculus et infirmus venit ad locum. 2 0uius duplex incommodum miseratus, inopiam scilicet et languorem, coepit cum socio de paupertate habere sermonem. 3 0umque patienti compatiens iam in affectum cordis illius transisset "cfr. Ps ,2,,&, dixit socius sancti ad eum8 9Frater, verum est ipsum pauperem esse, sed forsitan in tota provincia non est ditior voluntate:. 7ncrepat eum illico sanctus, et culpam dicenti se dixit8 9Festina cito, et exue te "cfr. 7s ',1.; ;ar ',1& tunicam tuam, et ad pauperis pedes proiectus culpabilem te proclamaA ' (ec solum veniam poscas, immo eius orationem efflagitaA:. $ Paruit et ivit satisfacere et rediit. , 0ui dixit sanctus8 90um pauperem vides, o frater, speculum tibi proponitur 2omini et pauperis *atris eius. - 7n infirmis similiter, infirmitates quas pro nobis "*at -,1,; 7s '3, & assumpsit, consideraA:. . /ia, semper m<rrhae fasciculus commorabatur "cfr. 0ant 1,12& Francisco, semper respicit in faciem 0hristi "cfr. Ps -3,1%& sui, semper virum dolorum et scientem infirmitates "cfr. 7s '3,3& attrectat. Ca!ut LIII " De mantello vetulae dato a!ud Celanum. 01 6ccidit apud 0elanum tempore hiemali ut sanctus Franciscus pannum in modum mantelli haberet plicatum, quem =iburtinus quidam, fratrum amicus, commodaverat ei. 2 /t cum esset in palatio episcopi *arsicani, occurrit ei vetula quaedam eleemos<nam petens "cfr. 6ct 3,2&. 3 0onfestim pannum solvit a collo et, licet alienum, vetulae pauperi donat dicens8 9?ade, fac tibi tunicam, quoniam satis eges:. 6rridet vetula et stupefacta, nescio timore an gaudio, pannum sumit e manibus. ' 0urrit velocius, et ne mora periculum repetitionis trahat, forficibus scindit. $ 0um autem inveniret praecisum pannum non sufficere tunicae, primam benignitatem experta, redit ad sanctum, indicans in panno defectum. , ?ertit sanctus ad socium oculos, qui tantumdem panni gerebat ad dorsum8 96udis:, inquit, 9frater, quid haec paupercula dicit+ - 6more 2ei toleremus algorem, et da pauperculae pannum, ut tunicam compleat:. . 2ederat ipse, donat et socius, et uterque nudus remanet, ut vetula vestiatur. Ca!ut LIV " D e alio !au!ere cui alium mantellum dedit.

0/ 1 6lio tempore, cum reverteretur de #enis, pauperem quemdam obvium habuit, dixitque socio sanctus8 9Oportet, frater, ut reddamus mantellum pauperculo cuius est. 2 *utuo accepimus "cfr. 1uc $,3 & ipsum, donec pauperiorem invenire contingeret:. 3 #ocius considerans pii patris necessitatem, pertinaciter obsistebat, ne provideret alii, se negleto. 0ui sanctus8 9/go fur esse "cfr. 7oa 12,$& nolo; pro furto nobis imputaretur, si non daremus magis egenti:. ' 2estitit ille, tradidit iste mantellum. Ca!ut LV " Simile (ecit in alio !au!ere. 00 1 #imile contigit apud 0ellam de 0ortona. 2 Portabat beatus Franciscus novum mantellum, quem pro ipso fratres studiose quaesierant. 3 ?enit pauper ad locum, uxorem mortuam plorans et familiam pauperculam derelictam "cfr. Ps 1%,1 &. 0ui sanctus8 9!unc tibi amore 2ei trado mantellum, tali pacto ut nulli reddas, nisi bene comparaverit ipsum:. ' 6ccurrerrunt protinus fratres, ut mantellum auferrent, et donationem hanc praepedirent. $ #ed pauper, in vultu sancti patris audaciam sumens, uncis manibus defendebat ut proprium. , 6d ultimum "cfr. 2*ac ','& redemere mantellum fratres, et pauper, pretio sumpto, discessit. Ca!ut LVI " #uomodo cuidam dedit mantellum$ ne dominum uum odiret. 01 1 )uodam tempore apud 0ollem comitatus Perusii reperit sanctus Franciscus pauperculum quemdam, quem prius in saeculo noverat. 2 2ixitque ad eum8 9Frater, qualiter te habes+:. 3 6t ille malo animo coepit in dominum suum maledicta congerere "cfr. (um ',1..23&, qui abstulerat sibi omnia sua8 94ratia domini mei:, inquit, 9cui omnipotens 2ominus maledicat "cfr. 6poc 1,-; 4en ',2.&, nonnisi male me habeo "cfr. *at ,2 &:. ' *iseratus animam illius magis quam corpus, cum in odio mortali persisteret, dixit ei beatus Franciscus8 9Frater, indulgeas domino tuo amore 2ei, ut liberes animam tuam "cfr. /st ,13&, et esse poterit quod ipse ablata tibi restituet "cfr. /x 22,12&. $ #in autem res tuas perdidisti et animam perdes "cfr. 1uc .,2 &:. , /t ille8 9(on possum:, ait, 9penitus indulgere, nisi prius reddat ille quod abstulit:. - ;eatus Franciscus cum haberet quemdam mantellum ad dorsum, dixit ei8 9/cce, do tibi mantellum istum precorque, ut indulgeas domino tuo amore 2omini 2ei "cfr. 7s 2,'&:. . 2ulcoratus ille ac beneficio provocatus, munere sumpto, remisit iniurias. Ca!ut LVII " #uomodo 2aidam tunicae cuidam !au!ere dedit.

13 1 #emel aliquando cum a paupere peteretur, nihilque haberet in manibus, gaidam propriae tunicae dissuit et pauperi erogavit. 2 (onnumquam etiam ob simile opus femoralia traxit. 3 =alibus erga pauperes affluebat pietatis visceribus "cfr. 0ol 3,12&, talibusque vestigia pauperis 0hristi "cfr. 1Pet 2,21& prosequebatur affectibus. Ca!ut LVIII " #uomodo matri duorum (ratrum !au!eri dari (ecit !rimum 7ovum Te tamentum 'uod (uit in Ordine. 11 1 *ater duorum fratrum aliquando venit ad sanctum, fiducialiter eleemos<nam petens "cfr. 6ct 3,2&. 2 0ui condolens pater sanctus, vicario suo fratri Petro 0athanii dixit8 9Possumus aliquam eleemos<nam facere "cfr. *at $,2& matri nostrae+:. 3 *atrem quippe alicuius fratris, et suam et omnium fratrum matrem dicebat. 3espondit ei frater Petrus8 9(ihil domi superest, quod ei dari "cfr. 1uc 11, 1& possit:. ' /t adiecit8 9>num (ovum =estamentum habemus, in quo, breviario carentes, ad matutinum legimus lectiones:. $ 0ui beatus Franciscus8 92a matri nostrae (ovum =estamentum, ut vendat illud pro sua necessitate, quia per ipsum monemur subvenire pauperibus. , 0redo equidem quod magis 2eo placebit donum quam lectio:. - 2atur ergo mulieri liber, et primum =estamentum quod in Ordine fuit, sacra hac pietate distrahitur. Ca!ut LI4 " #uomodo cuidam !au!eri mulieri !atienti in oculi dedit mantellum. 12 1 =empore quo morabatur sanctus Franciscus in palatio episcopi 3eatini pro oculorum infirmitate curanda, quaedam paupercula mulier de *achilone venit ad medicum, habens et ipsa similem cum sancto infirmitatent. 2 #anctus ergo, guardianum suum familiariter alloquens, talia quaedam instillat8 9Frater guardiane, oportet nos reddere alienum:. 3 )ui respondit ei8 93eddatur, pater, si quod est apud nos:. 97stum:, inquit, 9mantellum, quem mutuo accepimus a muliere illa paupercula, restituamus eidem, quia nihil est sibi pro expensis in bursa:. ' 3espondit guardianus8 9Frater, iste mantellus est meus, et a nullo mihi accommodatus est. $ )uousque tibi placuerit utere; postquam uti nolueris, mihi illum resigna:. , #iquidem paulo ante guardianus emerat ipsum pro necessitate sancti Francisci. - 2ixit ad eum sanctus8 9Frater guardiane, semper mihi curialis fuisti, modo, precor, curialitatem ostende:. . 3espondit guardianus8 9Fac pro velle, pater, quidquid tibi spiritus suggeritA:. 1% 6dvocans igitur quemdam hominem saecularem multum devotum, dixit illi8 11 96ccipe hunc mantellum et duodecim panes, et vadens sic loquere illi pauperculae mulieri8 12 Pauper homo, cui commodasti mantellum, gratias tibi agit de mutuatione; sed nunc

tolle quod tuum estA:. 13 7vit ille et sicut audierat dixi. 1 6estimans mulier illudi sibi, cum rubore e dixit ad eum8 92imitte me in pace cum tuo mantelloA nescio quid loquaris:. 1' 7nstat homo, et omnia ponit in manibus. 1$ 0onsiderans illa fraudem non esse in facto, timensque ne sibi auferretur tam facile lucrum, surgit noctu et oculorum curam non curans, domum cum mantello regreditur. Ca!ut L4 " #uomodo tre muliere a!!aruerunt i.i in via$ et !o t novam alutationem di !aruerunt. 1* 1 *irabile quiddam, interpretatione dubium, veritate certissimum, paucis referam. 2 0um pauper 0hristi Franciscus de 3eate #enas properaret pro remedio oculorum, transitum faciebat per planum prope roccam 0ampilii, comitem itineris "cfr. 4en 33,12& habens medicum quemdam Ordini obligatum. 3 /t ecce tres mulieres pauperculae apparuerunt iuxta viam in transitu sancti Francisci. #ic autem statura, aetate et facie similes erant, ut materiam triplicem una crederes forma perfectam. ' 6dveniente itaque sancto Francisco, flectunt illae reverenter vertices suos, et nova illum salutatione magnificant8 9;ene veniat:, inquiunt, 9domina paupertasA:. $ #tatim sanctus indicibili repletus est gaudio "cfr. Ps 12',2&, utpote qui nihil in se salutandum hominibus tam libenter haberet, quam quod illae decreverant. , /t prius quidem feminas esse reputans revera pauperculas, conversus ad medicum qui comitabatur ait8 93ogo te, intuitu 2ei, da, ut dem aliquid pauperculis illis:. - 0itissime protulit ille, et equo avolans tribuit unicuique nummos. . Procedunt ergo modicum via coepta, cum statim convertentes oculos fratres et medicus totam illam planitiem nudam mulieribus cernunt. 1% Plurimum stupefacti mirabilibus 2omini "cfr. Ps 1%$,-.1'& eventum adnumerant, mulieres non fuisse scientes, quae avibus ocius transvolassent "cfr. #ap ',11&. De tudio orationi ancti %ranci ci.

L4I " De tem!ore$ loco et a((ectu oranti . 1+ 1 0orpore peregrinus a 2omino "cfr. 20or ',$& vir 2ei "cfr. 13e 2,2,& Franciscus praesentem spiritum "cfr. 10or ',3& caelo contendebat inferre, et angelorum civem iam factum solus carnis paries disiungebat. 2 =ota in 0hristum suum anima sitiebat "cfr. Ps $2,2&, totum illi non solum cordis sed corporis dedicabat. 3 Orationum eius magnalia, quantum oculis vidimus "cfr. #ir 1,,11&, prout possibile est humanis auribus "cfr 10or 2,.& tradere, imitanda posteris pauca referimus. Otium sanctum, quo sapientiam cordi "cfr. #ir ',31& inscriberet, faciebat de tempore toto, ne, si non semper proficeret, deficere videretur. ' #i quando visitationes saecularium, seu quaevis negotia ingruebant, praecisis potius quam finitis, ad intima recurrebat.

$ 7nsipidus quidem erat mundus caelesti dulcedine pasto, et ad grossa hominum divinae deliciae fecerant delicatum. , 1ocum semper petebat absconditum "cfr. *at $, &, quo 2eo suo non solum spiritum sed membra singula coaptaret. - 0um in publico subito afficeretur, visitatus a 2omino "cfr. 1uc 1,$-&, ne sine cella foret, de mantello cellulam faciebat. . (onnumquam mantello carens, ne manna absconditum "cfr. 6poc 2,1,& proderet, manica vultum tegebat. 1% #emper aliquid obiciebat adstantibus, ne sponsi tactum "cfr. 0ant ', & cognoscerent, ita ut in arcto navis plurimis insertus, oraret invisus. 11 2enique nihil horum potens, faciebat de pectore templum. 12 /xsecrationes et gemitus oblivio sui, duros anhelitus et forinsecos nutus absorptio in 2eum abstulerant. 1, 1 !aec domi. 7n silvis vero et solitudinibus orans, nemora replebat gemitibus, loca spargebat lacrimis, pectora manu tundebat, ibique quasi occultius secretarium nactus, confabulabatur saepe verbis cum 2omino suo. 2 7bi respondebat iudici, ibi supplicabat patri, ibi colloquebatur amico, ibi colludebat sponso. 3 3evera, ut cunctas medullas cordis multipliciter holocaustum "cfr. Ps $',1'& efficeret, multiplicem ante oculos summe simplicem proponebat "cfr. #ap ,,22; Ps 1%%,3&. 7mmotis saepe labiis ruminabat "cfr. 0ant ,,.& interius, et introrsum extrinseca trahens spiritum subtrahebat in superos. ' Omnem sic et intuitum et affectum in unam quam petebat a 2omino "cfr. Ps 2$, & dirigebat, totus non tam orans quam oratio factus. $ )uanta vero credis suavitate perfundi talibus assuetum+ (ovit ipse "cfr. 7ob 2-,23&, nam eo potius miror. , /xperienti dabitur scire, non conceditur inexpertis. - #ic fervore spiritus bulliens acutus "cfr. 7ob 1,22; #ap ,,22&, et omnis aspectus et tota prorsus anima liquefacta "cfr. 0ant ',$& iam in caelestis regni "cfr. 2=im ,1-& summa republica versabatur. . #olitus erat pater beatus nullam visitationem #piritus cum negligentia praeterire, siquidem cum offerebatur sequebatur eam, et quamdiu 2ominus permittebat "cfr. 10or 1$,,& fruebatur dulcedine sic oblata. 1% 0um igitur aliquo negotio urgeretur, vel intentus esset itineri, tactus quosdam gratiae sensim persentiens, gustabat interpolatim et frequenter illud manna dulcissimum. 11 (am et in via, sociis praecedentibus, gradum figebat, novamque inspirationem ad fruitionem convertens, gratiam non recipiebat in vacuum "cfr. 20or $,1&. Ca!ut L4II " De hori canonici devote reddendi . 11 !oras canonicas non minus timoratus quam devotus reddebat. 2 (am licet oculorum, stomachi, splenis et hepatis aegritudine laboraret, nolebat muro vel parieti, dum psalleret, inhaerere, sed horas semper erectus et sine caputio, non g<rovagis oculis, non cum aliqua s<ncopa persolvebat. 3 0um per mundum pedes ibat, semper ad dicendum horas suas gressum figebat; cum

vero eques, descendebat ad terram. >nde cum die quadam reverteretur ab >rbe et continue plueret, ad dicendm officium de equo descendit, diuque stans, totus fuit in pluvia balneatus. ' 2icebat enim aliquando8 9#i quiete corpus comedit cibum suum, futurum cum ipso vermium esca, cum quanta pace ac tranquilitate debet anima cibum suum, qui est 2eus suus, accipere:. Ca!ut L4III " #ualiter oran a.i2e.at !hanta mata cordi . 1/ 1 4raviter se putabat offendere, si quando orationi deditus, vanis phantasmatibus moveretur. 2 0um aliquid tale incideret, non parcebat confessioni, quin illud protinus expiaret. 3 !oc studium sic in usum verterat, ut rarissime muscas huiusmodi pateretur. Fecerat quadam quadragesima vasculum quoddam, circa quod minutias temporis, ne penitus exciderent, applicarat. ' )uadam ergo die cum tertiam devotus diceret, oculis casualiter illapsis in considerationem vasis, impeditum sensit interiorem hominem "cfr. 3om ,,22& a fervore. $ 2olens igitur interruptam vocem cordis ad aures divinas, tertia finita, dixit audientibus fratribus8 9!ei, nugatorium opus, quod tantum in me valuit ut in se animum detorqueretA , #acrificabo illud 2omino "cfr. Ps '3,-&, cuius sacrificium impedivit:. - !is dictis, arripiens vasculum, conflavit in igne "cfr. /@ 22,2%&. . 9Pudeat:, inquit, 9nos in vagationes nugatorias abripi, cum tempore orationis *agnum 3egem "cfr. Ps . ,3& alloquimur:. Ca!ut L4IV " De menti e)ce u. 10 1 #uspendebatur multoties tanta contemplationis dulcedine, ut supra semetipsum raptus, quod ultra humanum sensum experiebatur, nemini revelaret. 2 Per unum tamen, quod semel innotuit, claret nobis quam frequenter in superna dulcedine absorptus fuerit. 3 6sino quodam tempore vectabatur, cum per ;urgum #ancti #epulcri eum oporteret transire. /t dum quiescere vellet in quodam domicilio leprosorum, innotuit multis transitus viri 2ei "cfr. 3e ',1 &. ' 6ccurrunt undique viri et mulieres videre ipsum, et solita devotione contingere cupientes. $ )uid enim+ 6ttrectant illum et trahunt, et de tunica sua succidunt petiolas et reponunt. , 7nsensibilis videtur homo ad universa, et velut corpus exanime de iis quae fiunt nihil advertit. - 6pplicant tandem ad locum, et diu iam ;urgo relicto, quasi aliunde regrediens, caelestium contemplator sollicite quaerit "cfr. 2eut 13,1 &, quando propinquent ad ;urgum. Ca!ut L4V " #ualem e !o t orationem !rae.e.at. 11

1 )uando a privatis redibat orationibus, quibus pene in virum alterum mutabatur "cfr. 13e 1%,$&, summopere studebat se caeteris conformare, ne ignitus apparens, aura favoris quod lucratus erat "cfr. *at 2',1$& amitteret. 2 #aepe etiam talia familiaribus dixit8 9)uando servus 2ei "cfr. 2Par 2 ,.& orans aliqua nova consolatione visitatur a 2omino "cfr. 1uc 1,$-&, antequam exeat ab oratione, debet ad caelum oculos sublevare "cfr. 1uc 1-,13; 7oa $,'&, et iunctis manibus 2omino dicere8 3 97stam consolationem et dulcedinem mihi peccatori "cfr. 1uc 1-,13& et indigno de caelo misisti "cfr. 1Pet 1,12&, 2omine, et ego remitto illam tibi, ut mihi reserves "cfr. 4en 2,,3$& eam, quoniam ego sum latro thesauri tui:. /t iterum8 92omine, aufer a me bonum tuum in hoc saeculo et reserves mihi illud in futuro " cfr. /ph 1,21&:. ' 97ta:, inquit, 9debet; ut cum exit ab oratione, sic pauperculum et peccatorem aliis se ostendat, ac si nullam sit novam gratiam assecutus:. $ 2icebat enim8 91evi mercede rem impretiabilem contingit amittere, et illum qui dedit ad iterum non dandum facile provocare:. , 2enique sui moris erat tam furtive, tam leniter ad orationem assurgere, ut sociorum nullus vel surgentem perciperet vel orantem. - #ero tamen, cum ad lectum veniret, sonitum et quasi strepitum faciebat, ut suus ab omnibus sentiretur accubitus. Ca!ut L4VI " #uomodo e!i co!u invenien i! um orantem lo'uela !rivatu e t. 133 1 Orante sancto Francisco in loco de Portiuncula, contigit episcopum 6ssisii venire ad eum familiariter, ut erat solitus, visitandum. 2 )ui mox ut locum ingreditur, ad cellam sancti minus reverenter non vocatus accedit, pulsoque ostiolo intraturum se ingerit. 3 /t, ecce, dum caput immittit, sanctumque orantem cernit, repente eum concutit tremor "cfr. 7ob 21,$&, et obrigentibus membris etiam loquelam amittit. #ubito voluntate 2omini "cfr. 6ct 21,1 ; Pa '%,2%& per vim foras propellitur, et retrogrado pede procul abducitur. ' 0redo vel ipse indignus erat arcanum illud inspicere, vel ille dignus quod tenuerat plus tenere. $ #tupefactus episcopus redit ad fratres, et primo verbo culpam confessus loquelam recuperat. Ca!ut L4VII " #uomodo 'uidam a..a 131 1 6lio tempore contigit abbatem monasterii #ancti 7ustini de episcopatu Perusii obviare sancto Francisco, qui de equo celeriter descendens, pauca de salute animae suae contulit cum eodem. 2 =andem abscedens, orari pro se humiliter petiit. 3 0ui respondit sanctus Franciscus8 9Orabo, domine, libenter:. Parum itaque discedente abbate a sancto Francisco, dixit sanctus ad socium8 9/xspecta, frater, parum, quia debitum volo solvere quod promisi:. ' *os enim iste semper ei fuit, ut orationem postulatus non post tergum proiceret "cfr. 7s 3-,1,&, sed cito huiusmodi promissum impleret "cfr. Prov 2',1 &. en it virtutem orationi eiu .

$ #ancto itaque supplicante ad 2eum, subito abbas ille insolitum calorem et dulcedinem hactenus inexpertam sentit in spiritu "cfr. 3om -,'&, ita quod in excessu mentis "cfr. 6ct 11,'& factus, totus a se deficere visus fuit. , Parvula mora substitit, et in se reversus "cfr. 1uc 1',1,& virtutem orationis sancti Francisci cognovit. - *aiore proinde circa Ordinem semper amore flagravit, multisque factum pro miraculo retulit. . =alia decet servos 2ei in invicem conferre munuscula; talis inter eos convenit dati et accepti communio "cfr. Phip ,1'&. 1% #anctus amor ille, qui interdum dicitur spiritualis, fructu orationis contentus est; terrena munuscula caritas parvipendit. 11 7uvare et iuvari in bello spirituali, commendare et commendari ante tribunal 0hristi "cfr. 20or ',1%& sancti amoris esse proprium credo. 12 #ed quousque eum censes in orationem conscendere, qui sic alium potuit suis meritis elevare+ De intellectu ancti in acri litteri et virtute ver.orum eiu . L4VIII " #uali cientiae et 'uali memoriae (uerit. 132 1 )uamvis homo iste beatus nullis fuerit scientiae studiis innutritus, tamen quae de sursum est a 2eo sapientiam "cfr. 0ol 3,2; 7ac 1,1,& discens, et aeternae lucis irradiatus fulgoribus de #cripturis non infime sentiebat. 2 Penetrabat enim ab omni labe purum ingenium m<steriorum abscondita "cfr. 0ol 1,2$&, et ubi magistralis scientia foris est, affectus introibat amantis. 3 1egebat quandoque in sacris libris, et quod animo semel iniecerat, indelebiliter scribebat in corde "cfr. 3om 2,1'&. C*emoriam pro libris habebatC, quia non frustra semel capiebat auditus quod continua devotione ruminabat affectus. ' !unc discendi legendique modum fructuosum dicebat, non per millenos evagari tractatus. $ ?erum habebat philosophum, qui desiderio vitae aeternae nihil praeponeret. , 6sserebat autem a scientia sui ad scientiam 2ei "cfr. Prov 2,'& facile perventurum eum, qui #cripturae intendens, humilis non praesumptuosus inquireret. - /nodabat frequenter verbotenus dubia quaestionum, et imperitus verbis "cfr. 20or 11,$& intellectum et virtutem luculenter promebat. Ca!ut L4I4 " De ver.o !ro!hetico 'uod ad !rece cuiu dam (ratri Praedicatori e)!o uit. 13* 1 *anente ipso apud #enas, contigit illuc venire quemdam de Ordine Praedicatorum, virum quidem spiritualem "cfr. Os .,,& et sacrae theologiae doctorem. 2 ?isitato igitur beato Francisco, ipse pariter et sanctus diu de verbis 2omini "cfr. 7oa 3,3 & dulcissima collatione fruuntur. 3 7nterrogavit autem eum dictus magister de illo /@echielis verbo8 #i non annuntiaveris impio impietatem suam, animam eius de manu tua requiram "cfr. /@ 3,1-&.

2ixit enim8 9*ultos, bone pater, ipse cognosco, quos sciens esse in peccato mortali, non semper eis impietatem suam annuntio. ' (umquid de manu mea talium animae requirentur "cfr. /@ 3,1-&+ $ 0ui, cum beatus Franciscus idiotam se diceret, et ideo magis docendum ab eo, quam supra #cripturae sententiam respondere, adiecit humilis ille magister8 , 9Frater, licet ab aliquibus sapientibus verbi huius expositionem audierim, libenter tamen super hoc tuum reciperem intellectum:. - 2ixit ad eum beatus Franciscus8 9#i verbum universaliter debet intelligi, taliter ego accipio, quod servus 2ei "cfr. 2an $,2%& sic debet vita et sanctitate in se ardere, ut luce "cfr. 7oa ',3'& exempli et lingua conversationis "cfr. 1=im ,12& omnes impios reprehendat. . #ic, inquam, splendor vitae eius et odor famae ipsius omnibus annuntiabit iniquitatem "cfr. /@ 3,1.& eorum:. 1% Plurimum itaque vir ille aedificatus abscedens, dixit sociis beati Francisci8 9Fratres mei, theologia viri huius, puritate et contemplatione subnixa, est aquila volans "cfr. 7ob .,2$&; nostra vero scientia ventre graditur super terram "cfr. 4en 1,2%.22; 3,1 &:. Ca!ut L44 " De ii 'uae interro2atu a 'uodam Cardinali a!eruit. 13+ 1 6lio tempore cum esset in >rbe, in domo cuiusdam cardinalis, de obscuris interrogatus sermonibus ita profunda ponebat in lucem "cfr. #ap $,2 &, ut putares ipsum semper inhabitasse #cripturas. 2 2ixitque ad eum dominus cardinalis8 9/go non te interrogo tamquam litteratum, sed quasi hominem habentem spiritum 2ei "cfr. 10or ,, %&, et tuae responsionis intellectum ideo libenter accipio, quoniam scio ipsum a solo 2eo procedere "cfr. 7oa 1',2$; *at , &:. Ca!ut L44I " #uid e cire cuidam (ratri re !ondit$ cum hortaretur ad tudium lectioni . 13, 1 7nfirmanti sibi et undique pervaso doloribus dixit aliquando socius eius8 9Pater, semper ad #cripturas confugium habuisti, semper illae tibi dolorum praebuere remedia. 2 Fac, oro, et nunc tibi de prophetis aliquid legi; fortassis exsultabit spiritus tuus in 2omino "cfr. 1uc 1, ,&:. 3 0ui sanctus8 9;onum est #cripturae testimonia legere, bonum est 2ominum 2eum nostrum in ipsis exquirere; mihi vero tantum iam ipse de #cripturis adegi, quod meditanti et revolventi satissimum est. ' (on pluribus indigeo, fili, scio 0hristum pauperem crucifixum "cfr. 10or 2,2&. Ca!ut L44II " De 2ladii 'uo vidit (rater Paci(icu in ore ancti (ul2ente . 131 /rat in *archia 6nconitana saecularis quidam, sui oblitus et 2ei nescius, qui se totum prostituerat vanitati. 2 ?ocabatur nomen eius 3ex versuum, eo quod princeps foret lasciva cantantium et

inventor saecularium cantionum. 3 >t paucis dicam, usque adeo gloria mundi extulerat hominem, quod ab imperatore fuerat pomposissime coronatus. 0um itaque sic in tenebris ambulans "cfr. 7oa -,12& iniquitatem traheret in funiculis vanitatis "cfr. 7s ',1-&, miserata divina pietas miserum cogitat revocare, ne pereat qui abiectus erat "cfr. 23e 1 ,1 &. ' Occurrunt sibi invicem divina providentia "cfr. #ap ',1,& beatus Franciscus et ipse ad quoddam monasterium pauperum inclusarum. $ ?enerat illuc beatus pater ad filias cum sociis suis; venerat ille ad quamdam suam consanguineam cum sodalibus multis. , Facta autem manu 2ei super "cfr. Ps ,.,1-& illum, videt corporeis oculis sanctum Franciscum duobus transversis ensibus valde fulgentibus in modum crucis signatum, quorum unus a capite ad pedes, alius a manu in manum per pectus transversaliter tendebatur. - (on noverat ipse beatum Franciscum, sed tanto monstrato miraculo, mox cognovit eumdem. . #ubito autem stupefactus ad visum, incipit vel in longum meliora proponere. 1% ;eatus vero pater cum primo praedicaret communiter omnibus, gladium verbi 2ei "cfr. !eb ,12& transvertit in hominem. 11 #eorsum namque de saeculi vanitate et mundi contemptu dulciter commonet illum, ac deinde transverberat cor illius divina comminando iudicia. 12 3espondit ille continuo8 9)uid opus est plura serere verba+ ?eniamus ad facta. =olle me ab hominibus et *agno me 7mperatori restitueA:. 13 6ltera die induit eum sanctus, et ad 2omini pacem "cfr. 7s 2$,12; Ps - ,.& reductum fratrem Pacificum nominavit. 1 !uius conversio eo magis aedificatoria fuit multorum, quo latior fuerat vanorum turba sodalium. 1' 4audens societate beati patris, frater Pacificus sentire incipit quas nondum senserat unctiones. 1$ 7terato namque videre permittitur quod aliis velabatur. 1, 6spexit enim post pauca magnum signum =hau super frontem "cfr. /@ ., ; 6poc ,,3& beati Francisci, quod diversicoloribus circulis pavonis pulchritudinem praeferebat. Ca!ut L44III " De e((icacia ermonum eiu et te timonio cuiu dam !h9 ici ad hoc dato. 13/ 1 1icet autem evangelista Franciscus per materialia et rudia rudibus praedicaret, utpote qui sciebat plus opus esse virtute quam verbis, tamen inter se spirituales magisque capaces vivifica et profunda parturiebat eloquia. 2 ;revibus innuebat quod erat ineffabille, et ignitos interserens gestus et nutus, totos rapiebat auditores ad caelica. 3 (on distinctionum clavibus utebatur, quia quos ipse non inveniebat, non ordinabat sermones. 2abat voci suae vocem virtutis "cfr. Ps $,,3 & vera virtus et sapientia 0hristus "cfr. 10or 2,1.'&. ' 2ixit aliquando ph<sicus quidam, vir eruditus et eloquens8 90um caeterorum praedicationem de verbo ad verbum retineam, sola me effugiunt quae sanctus

Franciscus eructat. $ )uorum si aliqua committo memoriae, non illa mihi videntur quae sua prius labia distillarunt "cfr. 0ant ,11; ',13&:. Ca!ut L44IV " #ualiter virtute ver.i !er (ratrem Silve trum de :retio daemone e((u2avit. 130 1 (on solum in praesentia virtuosa erant verba Francisci, sed per alios quandoque transmissa vacua non redibant "cfr. 7s '',11&. 2 6ccidit siquidem ipsum ad civitatem 6retii devenire quandoque, cum, ecce, tota civitas "cfr. *at -,3 & intestino bello quassata, propinquum sui minabatur excidium. 3 !ospitatus itaque vir 2ei in burgo extra civitatem, videt supra terram illam daemones exsultantes, et cives ad civium exitia succendentes. ?ocans autem fratrem #ilvestrum nomine, virum 2ei "cfr. 13e .,,& dignae simplicitatis, praecepit ei dicens "cfr. 4en 2-,1&8 9?ade ante portam civitatis, et ex parte omnipotentis 2ei "cfr. #ap ,,2'& daemonibus praecipe, ut tam cito exeant civitatem "cfr. *at 1%,11&A:. ' Festinat pia simplicitas ad obedientiam prosequendam, et praeoccupans in laudem faciem 2omini "cfr. Ps . ,2&, clamat ante portam valenter "cfr. 2an 3, &8 9/x parte 2ei et iussu patris nostri Francisci, procul hinc discedite "cfr. 1/sd $,$&, daemones universiA:. $ 3edit ad pacem paulo post civitas, et civilitatis in se iura magna tranquillitate custodiunt. , >nde postmodum praedicans eis beatus Franciscus, in principio praedicationis dixit8 - 9?obis sicut quondam diabolo subiugatis et vinctis daemonum loquor, quos tamen scio cuiusdam pauperis precibus liberatos:. Ca!ut L44V " De conver ione eiu dem (ratri Silve tri$ et de 'uadam i! iu vi ione. 131 1 Praedicti #ilvestri conversionem, qualiter eum ad intrandum Ordinem #piritus moverit, non indignum credo praesentibus copulari. 2 #ilvester itaque sacerdos fuerat saecularis de civitate 6ssisii, a quo lapides pro reparanda ecclesia quondam emerat homo 2ei "cfr. 3e 1,1%&. 3 !ic cum videret illo in tempore fratrem ;ernardum, qui post sanctum 2ei "cfr. 1uc 2,3 & *inorum Ordinis prima plantula fuit, sua perfecte relinquere ac dare pauperibus "cfr. *at 1.,21.2.&, voraci cupiditate succensus, apud virum 2ei de lapidibus olim sibi venditis movet querelam, quasi non perfectum ei pretium solutum exstiterit. #ubridet Franciscus animum sacerdotis advertens avaritiae veneno infectum. ' #ed refrigerium maledicto ardori cupiens utcumque praestare, manus eius non numerata pecunia replet. $ 4avisus est presb<ter #ilvester in datis, sed plus liberalitatem dantis miratus, domum regressus, factum saepe recogitabat, senescentem iam se diligere mundum "cfr. 17oa 2,1'& murmure felici submurmurat, et iuvenem illum sic cuncta despicere stupet. , Odore bono "cfr. 20or 2,1'& iam proinde pleno, misericordiae suae 0hristus aperit sinum.

- Ostendit ei per visionem "cfr. 6ct 1-,.& opera Francisci quantum valeant, quanta coram ipso eminentia fulgeant, quam magnifice totam mundi machinam compleant. . ?idet namque in somnis crucem auream de ore prodeuntem Francisci, Bcuius summitas caelos tangebat "cfr. 4en 2-,12&C, cuius brachia protensa in latum utramque mundi partem amplexando cingebant. 1% 0ompunctus sacerdos in visu "cfr. #ir %,,&, damnosam excutit moram, relinquit mundum "cfr. 7oa 1$,2-&, viri 2ei "cfr. 3e ',1 & perfectus imitator efficitur. 11 Perfecte hic coepit in Ordine conversari, et perfectissime 0hristi gratia consummavit. 12 #ed quid mirum, si Franciscus crucifixus apparuit, cui tantum semper cum cruce fuit+ 13 0ruce mirifica sic interius radicata, quid magnum, si de terra bona "cfr. *at 13,-.23& exoriens flores, frondes et fructus protullit conspectivos+ 1 (il alterius generis in illa potuit gigni, quam ita sibi totam crux illa mirabilis a principio vindicavit. 1' #ed iam nunc ad materiam recurrendum. Ca!ut L44VI " De 'uodam (ratre a. im!u2natione daemoni li.erato 113 1 =entatione spiritus, quae carnis incentivo subtilior est et peior, accidit fratrem quemdam diutius esse vexatum. 2 )ui tandem ad sanctum Franciscum veniens, ad pedes eius se proiecit "cfr. *at 1',3%& humiliter; amarissimis autem inundans lacrimis, nil dicere praevalebat, altis singultibus praepeditus. 3 *ovetur pietas patris in eum, et malignis impulsibus molestatum cognoscens ait8 9Praecipio vobis "cfr. 7oa 1',1 &, daemones, in virtute 2ei "cfr. 10or 2,'&, ut amodo fratrem meum non impugnetis, sicut hactenus praesumpsistis:. *ox discussa tenebrarum caligine, liber frater exsurgit, nec plus vexationem sentit quam si nullatenus habuisset. Ca!ut L44VII " De !orca male(ica 'uae manducavit a2num. 111 1 6d bruta quoque verbum suum mirandae fuisse virtutis alibi satis elucet. 2 =angam tamen unum quod ad manum est. 3 !ospitato quadam nocte servo /xcelsi "cfr. 6ct 1$,1,& apud monasterium #ancti ?erecundi de episcopatu /ugubii, ovicula quaedam agniculum peperit in illa nocte. 6derat sus crudelissima, quae vitae innocentis non parcens, rapaci eum morsu necavit. ' #urgentes homines mane "cfr. *ar 1$,.& inveniunt agniculum mortuum, cognoscentes vere "cfr. 7oa 1,,-& suem illius maleficii ream. $ !oc audito, mira compassione pius pater movetur, et 6gni cuiusdam alterius recordatus, mortuum lamentatur agniculum, coram omnibus dicens "cfr. 4al 2,1 &8 9!eu, frater agnicule, animal innocens, utile semper hominibus repraesentansA , *aledicta sit "cfr. 7ob 2 ,1-& impia quae te interfecit, nullusque ex ea comedat "cfr. 4en 3,1,& homo vel bestiaA:. - *irabile dictuA #tatim infirmari coepit porca malefica, et tribus diebus poenarum tormenta persolvens, ultricem tandem pertulit necem. . Proiecta est autem in vallo monasterii, ubi longo tempore iacens, in modum tabulae

desiccata, nulli fuit esca famelico. Contra (amiliaritate mulierum. L44VIII " De (u2ienda (amiliaritate mulierum$ et 'ualiter cum ei lo'ue.atur. 112 1 *ellita toxica, familiaritates videlicet mulierum, quae in errorem inducunt etiam "cfr. *at 2 ,2 & viros sanctos, iubebat penitus evitari. 2 =imebat enim ex hoc tenerum cito frangi, et fortem saepe spiritum infirmari "cfr. /@ 21,,&. 3 !arum contagionem evadere conversantem cum eis, nisi probatissimum virum "cfr. 7ac 1,12&, tam facile dixit quam, iuxta #cripturam, in igne ambulare nec comburere plantas "cfr. Prov $,2-&. >t autem loqueretur manu, se ipsum exemplar omnis praebebat "cfr. =it 2,,& virtutis. ' #iquidem femina usque adeo molesta erat, ut non cautelam vel exemplum crederes, sed formidinem vel horrorem. $ )uando earum importuna loquacitas faciebat in loquendo conflictum, verbo abbreviato "cfr. 3om .,2-& et humili, vultu deiecto "cfr. 2an 1%,1'&, advocabat silentium. , (onnumquam vero caelo intentus "cfr. 6ct ,,''& luminibus, inde extrahere videbatur quod de terra mussitantibus "cfr. 7s 2., & respondebat. - /as vero, in quarum mentibus sacrae devotionis instantia domicilium sapientiae collocarat, miris sed brevibus instituebat sermonibus. . )uando cum femina loquebatur, sonora, ut ab omnibus posset audiri, voce dicenda promebat. 1% 2ixit autem socio semel8 9Fateor veritatem, carissime, nullam me, si aspicerem, recogniturum in facie nisi duas. 11 7llius:, inquit, 9et illius mihi vultus cognitus est, alterius nescio:. 12 Optime, pater, quoniam sanctificat neminem aspectus earum; optime, inquam, quoniam lucri nihil, damni quamplurimum vel temporis quidem. 13 7mpedimento haec sunt arduum volentibus iter intendere, et faciem plenam gratiarum "cfr. /st 1',1,& conspicere. Ca!ut L44I4 " :eni2ma contra a !ectum mulierum. 11* 1 #olebat autem non castos oculos aenigmate tali configere "cfr. 10or 13,12; Ps 11-,12%&8 2 93ex praepotens duos ad reginam successive nuncios misit. 3 3edit primus, et tantum verba verbis reportat. #iquidem sapientis oculi in capite "cfr. )o 2,1 & fuerant, nec prosilierant quoquam. ' 3edit alius, et post brevia verba quae refert, longam de dominae pulchritudine texit historiam8 9?ere, domine, vidi pulcherrimam mulierem. Felix, qui fruiturA:. $ 6t ille8 9#erve nequam "cfr. *at 1-,32&, in sponsam meam oculos impudicos egisti+ 1iquet quod emere volueris rem prospectam subtiliter:. , 7ubet revocari primum et ait8 9)uid tibi de regina videtur+: - /t ille8 9Optime quidem, quoniam silenter audivit, respondit sagaciter:.

. 9/t nihil:, inquit, 9formositatis inest+:. 1% 9=uum:, ait, 9domine mi, sit hoc inspicere8 meum fuit verba proferre:. 11 Fertur a rege sententia8 9=u:, inquit, 9oculis castus, esto in camera corpore castiorA hic vero exeat domum, ne polluat thalamumA:. 12 2icebat autem beatus pater8 9/x nimia securitate minus cavetur hostis. 13 2iabolus si de suo capillum potest habere in homine, cito illum excrescere facit in trabem. 1 (ec si per multos annos deicere non potuit quem tentavit, moram causatur, dummodo sibi cedat in fine. 1' !oc est enim opus suum, nec est ad alia die noctuque sollicitus:. Ca!ut L444 " 6)em!lum ancti contra nimiam (amiliaritatem. 11+ 1 0ontigit semel cum sanctus Franciscus *evanium pergeret, prae debilitate ieiunii ad castrum pervenire non posse. 2 #ocius vero, misso nuncio ad quamdam spiritualem dominam, panem et vinum pro sancto humiliter petiit. 3 7lla, ut audivit, cum filia virgine 2eo devota, cucurrit ad sanctum, portans quae necessaria erant. 3efectus autem sanctus et aliquantulum confortatus, verbo 2ei "cfr. 1uc , & matrem et filiam versa vice "cfr. /st .,1& refecit. ' 0umque predicasset eisdem, nullam respexit in faciem "cfr. Ps -3,1%&. $ 3ecedentibus illis, dixit socius ad eum8 90ur, frater, non respexisti sanctam virginem, quae cum tanta devotione venit ad te+:. , 0ui pater8 9)uis non deberet timere respicere sponsam 0hristi+ - )uod si oculis praedicatur et facie, ipsa me viderit, non ego illam:. . *ultoties vero de huiusmodi loquens, asserebat frivolum esse omne colloquium mulieris, excepta sola confessione, vel ut assolet monitione brevissima. 1% 2icebat enim8 9)uae sunt fratri *inori cum muliere tractanda negotia, nisi cum sanctam paenitentiam vel melioris vitae consilium religiosa petitione deposcit+:. De tentationi.u 'ua !a u e t. L444I " De tentationi.u ancti et 'uomodo tentationem u!eravit. 11, 1 0rescentibus meritis sancti Francisci, crescebat quoque discordia cum antiquo serpente "cfr. 6poc 12,.&. 2 (am quo maiora huius charismata "cfr. 10or 12,31&, subtiliora illius tentamenta, et graviora praelia movebantur. 3 1icet autem virum bellatorem "cfr. 7s 3,2& et strenuum saepe probasset nec ad horam cessisse "cfr. 4al 2,'& certamini, adhuc tamen aggredi nititur semper vincentem. )uodam enim tempore immissa est sancto patri gravissima tentatio spiritus, utique ad coronae augmentum. ' 6ngustiabatur exinde et replebatur doloribus, affligebat "cfr. !eb 11,3,; 7ob ,, & et macerabat corpus, orabat et lacrimabatur acerrime. $ Pluribus annis taliter impugnatus, dum oraret die quadam in #ancta *aria de

Portiuncula, vocem audivit in spiritu8 9Francisce, si habueris fidem ut granum sinapis, dices monti ut transeat, et transibit: "cfr. *at 1,,1.&. , 93espondit sanctus8 92omine, quis est mons quem velim ipse transferre+:. /t iterato audivit8 9*ons est tentatio tua:. - /t ipse illacrimans dixit8 9Fiat mihi, 2omine "cfr. 1uc 1,3-&, sicut dixistiA:. . #tatim omni tentatione propulsa, liber efficitur et totaliter in intimis quietatur. Ca!ut L444II " #uomodo dia.olu vocan eum de lu)uria tentavit$ et 'ualiter anctu u!eravit. 111 7n eremo fratrum de #artiano malignus ille, qui semper profectibus invidet filiorum 2ei "cfr. 3om ',2& tale quiddam erga sanctum praesumpsit. 2 ?idens namque sanctum santificari adhuc "cfr. 6poc 22,11&, nec pro hesterno hodiernum intermittere lucrum "cfr. 7ac ,13&, cum nocte quadam ad orationem vacaret "cfr. 10or ,,'& in cellula, vocavit eum ter "cfr. 13e 3,-& dicens8 9Francisce, Francisce, Francisce:. 3 )ui respondit dicens8 9)uid vis "cfr. *ar .,3,; *at 2%,21&+:. /t ille8 9(ullus est in mundo peccator, cui, si conversus fuerit "cfr. /@ 33,.&, non indulgeat 2ominus; sed quicumque semetipsum poenitentia dura necaverit, in perpetuum misericordiam non inveniet "cfr. 2an 3,3.&:. ' #tatim sanctus per revelationem cognovit hostis astutiam "cfr. 4al 1,12; #ir 1,$&, quomodo nisus fuerit eum ad tepida revocare. $ )uid ergo+ (on destitit inimicus aliud inferre certamen. , 0ernens enim quod laqueum sic occultare non potuit, alium laqueum "cfr. Ps 13.,$& praeparat, carnis videlicet incentivum. - Frustra tamen, quoniam qui spiritus deprehendit versutiam, carne sophisticari non potuit. . 7mmittit ergo in eum diabolus gravissimam tentationem luxuriae. 1% 6t beatus pater, statim ut percipit, veste deposita, chordula durissime se verberat, dicens8 9/ia, frater asine, sic te manere decet, sic subire flagellum. 11 =unica religionis est, furari non licet; si quo vis pergere, perge "cfr. 7s %, ; 13e 3%,13&A:. 11/ 1 ?idens autem propter disciplinas tentationem non discedere, cum tamen iam livoribus membra cuncta pinxisset, aperta cellula, foras exiit "cfr. *ar 1 ,$-& in hortum, et in magnam nivem demersit se nudum. 2 6ccipiens autem nivem plenis conficit manibus, et ex ea in modum pilae septem glebas compingit "cfr. 7ob 3-,3-&. 3 )uas sibi proponens, coepit alloqui corpus8 9/cce:, inquit, 9haec maior uxor tua est; porro istae quattuor duo sunt filii, et duae filiae tuae; reliquae duae servus sunt et ancilla, quos ad serviendum habere oportet. /t festina:, inquit, omnes induere, quoniam frigore moriuntur. ' #i autem eorum multiplex sollicitudo molestat, uni 2omino sollicitus servi "cfr. *at ,1%&A:. $ 7llico diabolus confusus abscedit, sanctusque in cellam revertitur glorificans 2eum "cfr. 1uc 2,2%&.

, )uidam spiritualis frater, qui tunc vacabat orationi "cfr. 10or ,,'&, luna clarius incedente "cfr. 7ob 31,3$&, totum intuitus est. - #anctus autem, comperto postomodum quod ille se in nocte vidisset, dolens multum, praecepit ut rem nulli detergeret, donec in saeculo viveret "cfr. =it 2,12&. Ca!ut L444III " #uomodo 'uemdam (ratrem a tentatione li.eravit et de .ono tentationi . 110 1 ?ice quadam cum frater unus tentatus solus sederet cum sancto, dixit ei8 9Ora pro me "cfr. 33e 13,$; 1=he ',2'&, benigne pater, credo equidem, quod de meis tentationibus "cfr. 1uc 22,2-& continuo liberabor, si pro me fueris dignatus orare. 2 (empe supra vires affligor, et scio quod te ipsum non lateat:. 3 2ixit ei sanctus Franciscus8 90rede mihi "cfr. 7oa ,21&, fili, quoniam magis propterea servum 2ei "cfr. 6ct 1$,1,& te credo, et quo magis tentatum, magis a me dilectum te noveris:. /t subiunxit8 9?ero dico tibi, nullus se 2ei servum "cfr. 6ct 1$,1,& reputare debet, quousque per tentationes et tribulationes transierit "cfr. 7udt -,23&. ' 6nulus:, inquit, 9quodammodo est victa tentatio, quo 2ominus sibi desponsat animam servi sui "cfr. Ps -', &. $ Plures sibi de annosis meritis blandiuntur, et nulla sustinuisse tentamenta laetantur. , #ed quoniam ante congressum solus eos terror elideret, sciant spiritus sui debilitatem consideratam a 2omino. - ?ix enim obiciuntur certamina fortia, nisi ubi fuerit virtus perfecta:. #ualiter ver.eraverunt eum daemone . L444IV " #ualiter ver.eraverunt eum daemone $ et 'uod (u2iendae unt curiae. 111 1 (on solum tentationibus vir iste impetebatur a #atana "cfr. 1uc 22,31&, verum manu ad manum confligebat cum ipso. 2 3ogatus quandoque a domino 1eone cardinali #anctae 0rucis, ut secum in >rbe paululum moraretur, turrem quamdam remotam elegit, quae per novem testudines concamerata quasi mansiunculas eremiticas praeferebat. 3 Prima igitur nocte cum post orationem 2eo fusam "cfr. 2Par $,1.& vellet quiescere, veniunt daemones et hostiles agones immovent sancto 2ei "cfr. 1uc ,3 &. )uem diutissime ac durissime verberantes, ad ultimum quasi seminecem reliquerunt "cfr. 1uc 1%,3%&. ' 7llis discedentibus, reparato tandem anhelitu, vocat sanctus socium suum sub alia testudine dormientem, et venienti ait8 9Frater, volo quod maneas iuxta me, quia solus esse formido. $ ?erberaverunt enim me daemones paulo ante:. , =remebat autem sanctus et quatiebatur in membris, quasi qui febrem durissimam pateretur. 123 1 =otam ergo noctem insomnem ducentibus, dixit sanctus Franciscus ad socium suum8

92aemones sunt castaldi 2omini nostri, quos destinat ipse ad puniendos excessus. 2 #ignum autem amplioris est gratiae, nihil in servo suo impune relinquere, dum vivit in mundo. 3 /go vero offensam non recolo, quam per misericordiam 2ei "cfr. 3om 12,1& satisfactione non laverim; sua quippe paterna dignatione semper sic mecum egit, ut placentia et displicentia sibi oranti et meditanti ostenderet. ' #ed potest esse quod ideo castaldos suos in me permisit irrumpere, quia non bonam speciem aliis praefert mansio mea in curia magnatorum. $ Fratres mei, qui in locis pauperculis commorantur, audientes me cum cardinalibus esse, suspicabantur forsitan abundare deliciis "cfr. 1uc ,,2'&. , 7deo, frater, melius iudico eum qui ponitur in exemplum "cfr. 7ob 1,,$&, fugere curias, et penurias sustinentes "cfr. Prov 2-,2,& fortes efficere similia sustinendo:. - ?eniunt ergo mane "cfr. *ar 1$,2&, et recitatis omnibus, valefaciunt cardinali. . (overint haec palatini, et sciant abortivos se esse, tractos ex utero matris suae "cfr. 1uc 1,1'&. 1% (on obedientiam damno, sed ambitionem, sed otium, sed delicias reprehendo; 11 denique et obedientiis cunctis Franciscum omnino propono. 12 #ustineatur tamen quidquid displicet 2eo, quoniam placet hominibus "cfr. )o ',3; Ps '2,3&. Ca!ut L444V " 6)em!lum ad !ro!o itum. 121 1 Occurit animo quod nullatenus transeundum puto. 2 Frater quidam cum fratres videret in quadam curia commorantes, illectus qua gloria nescio, desideravit una cum eis fieri palatinus. 3 /t cum de curia curiosus exsisteret, nocte quadam videt in somnis "cfr. 4en 31,2 & fratres praedictos extra locum fratrum positos et ab eorum consortio separatos. ?idet insuper eos comedentes in vase porcorum turpissimo et immundo, in quo cicera manducabant, humanibus stercoribus intermixta. ' 0ernens hoc, frater vehementer obstupuit, et diluculo surgens "cfr. *ar 1,3'& amplius de curia non curavit. Ca!ut L444VI " Tentamenta 'uae !a u e t in 'uodam loco olitario et de vi ione cuiu dam (ratri . 122 1 2evenit aliquando sanctus cum socio ad ecclesiam quamdam longe ab habitatione sitam, et solitariam orationem offerre "cfr. =ob 12,12& cupiens, admonet socium dicens8 9?ellem, frater, hic solus hac nocte manere. 2 ?ade ad hospitale et ad me summo mane revertereA:. 3 0um ergo solus persisteret orationes longas ac devotissimas 2omino fundens "cfr. Ps 1 1,3; *at 23,1 &, circumspicit tandem, ubi caput ad dormiendum reclinet "cfr. *at -,2%&. /t subito turbatus spiritu "cfr. 7oa 13,21&, pavere et taedere coepit "cfr. *ar 1 ,33&, corpore vero ex omni parte contremere.

' #entiebat liquido contra se diabolicas impugnationes, super tectum vero domus catervas daemonum cum strepitu discurrentes. $ #urrexit itaque protinus, et egressus foras "cfr. *at 2$,,'&, crucis signaculum fronti imprimens dixit8 9/x parte omnipotentis 2ei "cfr. 6poc 1$,1 &, dico vobis, daemones, ut quidquid vobis permissum est, in meo corpore faciatis. , 1ibens sustineo, quia cum maiorem inimicum non habeam corpore, vindicabis me de adversario "cfr. 1uc 1-,3& meo, dum in ipso vice mei exercebitis ultionem "cfr. (um 33, &:. - 7taque qui propter spiritum deterrendum convenerant, spiritum promptiorem in carne infirma "cfr. *at 2$, 1& cernentes, pudore confusi "cfr. Ps ,%,13& protinus evanescunt. 12* 1 *ane facto "cfr. 7oa 21, &, revertitur ad eum socius, et inveniens sanctum coram altari "cfr. 33e -,31& prostratum, exspectat extra chorum, oratque interim ipse coram cruce ferventer. 2 /t, ecce, factus in ecstasi, videt inter multas in caelo sedes "cfr. 6poc ,15 & unam caeteris digniorem, ornatam pretiosis lapidibus "cfr. /st 1',.&, omnique gloria praefulgentem. 3 *iratur intra se nobilem thronum, et cuius sit, tacitus pensat "cfr. 2an ,1$&. 6udit inter haec vocem dicentem sibi "cfr. 6ct ., &8 9#edes ista unius de ruentibus fuit, et nunc humili Francisco servatur:. ' 2emum ad se reversus "cfr. 6ct 12,11& frater videt beatum Franciscum ab oratione exire, moxque, in modum crucis prostratus, ipsum non ut mundo viventem, sed quasi iam caelo regnantem alloquitur dicens8 92eprecare pro me Filium 2ei, pater, ut mihi peccata non imputet "cfr. Ps 31,2&A:. $ /xtendens manum vir 2ei "cfr. *at 1 ,31; 33e 13, & allevat ipsum "cfr. 6ct 3,,&, cognoscens aliquid ei fuisse in oratione monstratum. , =andem recedentibus inde, interrogat frater ille beatum Franciscum dicens "cfr. *at 21, 1. 2&8 9)uid de te, pater, tua tibi ministrat opinio+:. - )ui respondit8 9?ideor mihi maximus peccatorum, quoniam si aliquem sceleratum tanta fuisset 2eus misericordia prosecutus, decuplo me spiritualior esset:. . 6d haec statim in corde fratris dixit #piritus8 90ognosce, quod vera fuit visio "cfr. 2an -,2$& quam vidisti, quoniam ad sedem superbia perditam humilitas levabit humillimum:. Ca!ut L444VII " De 'uodam (ratre a tentatione li.erato. 12+ 1 Frater quidam spiritualis et antiquus in religione, magna carnis tribulatione "cfr. 10or ,,2-& afflictus, quasi desperationis profundo videbatur absorptus "cfr. Ps $-,1$&. 2 2uplicabatur ei quotidie dolor, dum conscientia magis tenera quam discreta cogebat eum de nihilo confiteri. 3 #iquidem non tentationem habere, sed tentationi cessisse vel modicum, tanto studio confitendum esset. 7pse vero tantum pudoris habebat, quod timens totum uni sacerdoti detegere, quippe cum nihil esset, cogitationes ipsas dividens, diversas diversis particulas committebat. ' )uadam vero die, cum deambularet cum beato Francisco, dixit ei sanctus8 9Frater, dico tibi quod tribulationem tuam nulli debeas de caetero confiteri.

$ /t noli timere "cfr. 4en 1',1; *at 1,2%&, quia quod circa te fit, nec tu facis, ad coronam tibi proveniet non ad culpamA. , )uoties autem fueris tribulatus "cfr. Ps 1%$,$&, septem Pater noster de mea licentia dicasA:. - *iratus unde hoc sanctus novisset, plurimoque exhilaratus gaudio "cfr. Prov 1',3&, post modicum omnem tribulationem evasit. De vera laetitia !iritu . L444VIII " De !irituali laetitia et lau eiu $ et de malo acediae. 12, 1 =utissimum remedium contra mille inimici insidias vel astutias "cfr. /ph $,11; 20or 11,3& laetitiam spiritualem sanctus iste firmabat. 2 2icebat enim8 9=unc potissimum exsultat diabolus, cum gaudium spiritus "cfr. 4al ',22& servo 2ei potest subripere. 3 Pulverem portat, quem quantumlibet parvis aditibus conscientiae possit inicere, mentisque candorem et vitae munditiam sordidare. #ed laetitia:, inquit, 9spirituali corda replente, in vanum effundit serpens letale venenum "cfr. Prov 23,32&. ' (on possunt daemones offendere 0hristi famulum, ubi eum viderint sancta iucunditate repletum "cfr. 6ct 2,2-&. $ )uando vero flebilis est animus, desolatus et moerens, facile vel absorbetur tristitia "cfr. 20or 2,,&, vel ad gaudia vana transmittitur:. , #tudebat proinde sanctus in iubilo cordis semper exsistere, servare unctionem spiritus oleumque laetitiae "cfr. Ps ,-&. - *orbum acediae pessimum summa cura vitabat, ita ut cum vel parum menti illapsum sentiret, ad orationem citissime curreret. . 2icebat autem8 9#ervus 2ei "cfr. 2an $,2%& pro aliquo, ut assolet, conturbatus, illico surgere ad orationem debet, et tamdiu coram summo Patre persistere, donec reddat ei sui salutaris laetitiam "cfr. Ps '%,1 &. 1% #i enim in moestitia fecerit moram "cfr. !ab 2,3&, adolescet bab<lonicum illud, quod tandem, nisi per lacrimas expergetur, mansuram generabit in corde rubiginem:. Ca!ut L444I4 " De cithara an2elica 'uam audivit. 121 2iebus quibus pro cura oculorum apud 3eate manebat, vocavit unum de sociis, qui fuerat in saeculo citharista, dicens8 9Frater, filii saeculi huius "cfr. 1uc 1$,-& divina non intelligunt sacramenta "cfr. #ap 2,22&. 2 7nstrumenta quippe musica, divinis quondam laudibus deputata, in aurium voluptatem libido humana convertit. 3 ?ellem ergo, frater, ut secreto citharam mutuatus afferres, qua versum honestum faciens fratri corpori doloribus pleno solatium dares:. 0ui respondit frater8 9?erecundor non modicum, pater, timens ne levitate hac suspicentur homines me esse tentatum:. ' 0ui sanctus8 92imittamus ergo, fraterA bonum est multa dimittere, ne laedatur opinio:. $ (octe sequenti, vigilante sancto viro et meditante de 2eo, repente insonat cithara

quaedam harmoniae mirabilis et suavissimae melodiae "cfr. #ir %,21&. , (on videbatur aliquis, sed transitus et reditus citharoedi ipsa hinc inde auditus volubilitas "cfr. /@ 1%,13& innuebat. - #piritu denique in 2eum directo "cfr. 7ob 3 ,1 &, tanta in illo dulcisono carmine sanctus pater suavitate perfruitur, ut aliud se putet saeculum commutasse. . *ane surgens "cfr. 4en 2-,1-& sanctus vocat fratrem praedictum, et narrans ei cuncta per ordinem "cfr. /st 1',.& subdit8 92ominus qui consolatur afflictos, numquam me sine consolatione "cfr. 20or 1, & dimisit. 1% /cce enim, qui citharas hominum audire non potui, citharam suaviorem audivi:. Ca!ut 4C " #uod !iritu e)hilaratu 12/ 1 (onnumquam vero talia faciebat. 2 2ulcissima melodia spiritus intra ipsum ebulliens, exterius gallicum dabat sonum, et vena divini sussurrii, quam auris eius suscipiebat furtive "cfr. 7ob ,12&, gallicum erumpebat in iubilum. 3 1ignum quandoque, ut oculis vidi, colligebat e terra, ipsumque sinistro brachio superponens arculum filo flexum tenebat in dextera, quem quasi super viellam trahens per lignum, et ad hoc gestus repraesentans idoneos, gallice cantabat de 2omino "cfr. Ps 12,$&. =erminabantur tota haec tripudia frequenter in lacrimas, et in passionis 0hristi compassionem hic iubilus solvebatur. ' 7nde hic sanctus continua trahebat suspiria, et ingeminatis gemitibus, inferiorum quae in manu erant oblitus, suspendebatur ad caelum. Ca!ut 4CI " #ualiter 'uemdam (ratrem tri tem redar2uit$ et 'ualiter e de.eret ha.ere monuit. 120 1 ?idit semel quemdam socium suum acediosam et tristem faciem praetendentem, et non leniter ferens dixit ad eum8 9(on decet servum 2ei "cfr. 2an $,2%& tristem et turbulentum "cfr. 7s 2, & se monstrare hominibus, sed semper honestum. 2 Offensas tuas in tuo cubiculo "cfr. )o 1%,2%& discute, et coram 2eo "cfr. 4en $,-& tuo lacrimare et ingemisce. 3 0um redis ad fratres, moerore deposito, caeteris conformare:. /t post pauca8 9*ultum invident mihi aemuli salutis humanae, et semper:, ait, conantur quem in me non possunt, in sociis conturbare:. ' =antum autem diligebat virum spirituali laetitia plenum, quod pro generali commonitione in quodam capitulo scribi fecit haec verba8 $ 90aveant fratres, ne se ostendant exstrinsecus nubilosos et h<pocritas tristes, sed ostendant se gaudentes in 2omino "cfr. 7s $1,1%&, hilares et iucundos, et convenienter gratiosos:. Ca!ut 4CII " #ualiter cor!u tractandum e t$ ut non murmuret. 121 anctu 2allice canta.at.

1 2ixit etiam aliquando sanctus8 9Fratri corpori cum discretione providendum est, ne ab eo tempestas commoveatur acediae. 2 >t enim non taedeat ipsum vigilare et reverenter in oratione persistere "cfr. =ob 3,11&, tollatur ei occasio murmurandi. 3 2iceret enim8 BFame deficio "cfr. 1am 2,1.&, tui exercii sarcinam ferre non valeoC. )uod si postquam sufficientem vorasset annonam, talia mussitaret, scito pigrum iumentum indigere calcaribus, et inertem asellum stimulum exspectare:. ' !oc solo documento dissona fui manus a lingua in patre sanctissimo. $ 0orpus enim suum utique innocens flagellis et penuriis subigebat, multiplicans ei vulnera sine causa "cfr. Prov 23,2.&. , (am et calor spiritus ita iam levigaverat corpus, ut anima sitiente in 2eum, sitiret et quam multipliciter caro "cfr. Ps $2,2& illa sanctissima. De ine!ta laetitia. 4CIII " Contra vanam 2loriam et h9!ocri im. 1*3 1 ?erum spiritualem amplectens laetitiam, ineptam studiose vitabat, sciens ferventer diligendum quod perficit, nec minus vigilanter quod inficit fugiendum. 2 7nanem quidem gloriam "cfr. 4al ',2$& elidere studebat in semine, non sinens quod 2omini sui offenderet oculos "cfr. 13e 2.,,& subsistere vel momento. 3 (am multoties, cum multis attolleretur praeconiis, dolens et gemens protinus in tristitia subrogabat affectum. =empore hiemali, cum nonnisi unica tunica sanctum eius corpusculum tegeretur, peciis admodum vilibus resarcita, guardianus suus, qui et socius eius erat, unum corium vulpinum acquirens et ad ipsum perferens dixit8 ' 9Pater, infirmitatem pateris splenis et stomachi; precor caritatem tuam in 2omino, ut subtus tunicam patiaris istud consui corium. $ )uod si totum non placet, saltem supra stomachum fieri sine:. , 0ui beatus Franciscus8 9#i vis ut sub tunica patiar istud, fac mihi eiusdem mensurae petiam exterius applicari, quae consuta de foris, indicet hominibus pellem intus absconditam:. - 6udit frater, nec approbat, instat, nec impetrat aliud. . 6cquiescente tandem guardiano, pecia supra peciam suitur, ne alius foris quam intus Franciscus esse monstretur. 1% O idem lingua et vitaA idem foris et intusA idem subditus et praelatusA 11 (ihil extraneae, nihil privatae gloriae diligebas, qui semper gloriabaris in 2omino "cfr. 10or 1,31&. 12 #ed pelliciatos ne offenderim, precor, si pellem pro pelle "cfr. 7ob 2, & positam dixerim; scimus enim innocentia spoliatos tunicis pelliceis "cfr. 4en 3,21& eguisse. Ca!ut 4CIV " De 'uadam ua con(e ione contra h9!ocri im. 1*1 1 =empore quodam apud eremitorium de Podio, circa nativitatem 2omini, magno populo ad praedicationem vocato, tali prologo exorsus est8 2 9?os creditis me hominem sanctum, et ideo devote venistis. #ed fateor:, ait, 9vobis,

tota hac quadragesima cibaria lardo condita comedi:. 3 #icque frequenter voluptati imputavit quod prius infirmitati concesserat. Ca!ut 4CV " De con(e ione contra vanam 2loriam. 1*2 1 #imili fervore, quandocumque spiritus eius ad vanam gloriam moveretur, statim coram omnibus nuda illud confessione prodebat. 2 )uodam enim tempore cum iret per civitatem 6ssisii, occurrit ei vetula quaedam petens aliquid ab eo "cfr. *at 2%,2%&. 3 (ihil autem habens "cfr. 20or $,1%& praeter mantellum, festina eum liberalitate concessit. #entiens vero inanis favoris motus irrepere, statim coram omnibus vanam gloriam habuisse confessus est. Ca!ut 4CVI " Ver.a ua contra e laudante . 1** 1 #tudebat bona 2omini "cfr. Ps 2$,13& sui arcano pectoris condere, nolens patere gloriae quod posset causa esse ruinae. 2 (am saepe cum beatificaretur a pluribus, verba huiuscemodi "cfr. 4en 3.,1%& respondebat8 9Filios et filias adhuc habere possum; nolite laudare securumA (emo laudandus, cuius incertus est exitus. 3 )uandocumque mutuum concessum auferre voluerit qui concessit, solum:, inquit, 9corpus et anima remanebunt, quae infidelis etiam possidet:. 7sta quidem laudantibus. ' 6d se autem sic8 91atroni tanta contulisset 6ltissimus, gratior te foret, FrancisceA:. Ca!ut 4CVII " Ver.a contra e laudante . 1*+ 1 2icebat autem fratribus saepe8 92e omni eo quod peccator potest, nemo sibi debet iniquo plausu blandiri. 2 Peccator:, ait, 9ieiunare potest, orare, plangere, carnem propriam macerare. 3 !oc vero non potest8 2omino suo fidelis exsistere. 7taque in hoc gloriandum est, si suam 2eo gloriam reddimus "cfr. #ir 3',1%; 7oa .,2 &, si fideliter servientes, ipsi quidquid donat adscribimus. ' *aior hominis inimicus caro est; nihil recogitare novit ut doleat, nihil ut timeat praevidere. $ #tudium eius abuti praesentibus. , )uod autem peius est, ipsa:, inquit, 9sibi usurpat, ipsa in suam gloriam transfert quod non sibi, sed animae datum est. - 7psa de virtutibus laudem, de vigiliis et orationibus favorem carpit extrinsecum. . (ihil animae relinquens, quaerit et de lacrimis obolum:. De occultatione ti2matum. 4CVIII " #uid de hi 'uaerenti.u i! e re !ondit$ et 'uo tudio illa te2e.at.

1*, 1 7lla vero 0rucifixi insignia, summis etiam spiritibus veneranda, fas non est silentio praeterire quanto velamine texerit, quantoque absconderit studio. 2 Primo in tempore "cfr. 7s .,1&, quo verus 0hristi amor in eamdem imaginem transformarat "cfr. 20or 3,1-& amantem, tanta cautela celare et occultare coepit thesaurum, ut usque ad multa tempora "cfr. #ap ,13& nec ipsi familiares agnoscerent. 3 #ed semper abscondi, nec ad oculos venire carorum divina providentia noluit. )uin etiam et publica loca membrorum idipsum non patiebantur obtectum. ' ?idens autem semel unus de sociis stigmata in pedibus eius, dixit ei8 9)uid est hoc, bone frater+:. $ )ui respondit8 90uram habe de facto tuo "cfr. #ir 1,1'; 7ac 1,2'&A:. 1*1 6lia vice idem frater tunicam eius ad excutiendum petens, eamque sanguinolentam aspiciens, dixit sancto, postquam reddidit eam8 90uiusmodi sanguis est ille, quo tunica infecta videtur+:. 2 #anctus vero imponens digitum oculo dixit ei8 97nterroga quid est hoc, ni nescis oculum esse:. 3 3aro itaque totas abluit manus, digitos tantum perfundens, ne res astantibus proderetur. Pedes vero lavat rarissime, nec minus occulte quam raro. ' *anum ab aliquo postulatus ad osculum dimidiat, digitos tantum proferens, quod possit osculum poni; nonnumquam vero pro manu manicam porrigit. $ Pedes laneis peduciis vestit, ne videri possint, pelle supra vulneribus posita, quae asperitatem laneam mitigaret. , 1icet autem sanctus pater non posset manuum et pedum stigmata omnino tegere sociis, aegre tamen ferebat, si aliquis illa respiceret. - >nde et ipsi socii spiritus prudentia "cfr. /x 2-,3& pleni, quando ille manus aut pedes aliqua necessitate detegeret, oculos avertebant "cr. Ps 11-,3,&. Ca!ut 4CI4 " #uod !ia (raude 'uidam illa in !e)it. 1*/ 1 0um #enis moraretur vir 2ei "cfr. 7udc 13,$&, accidit venire illuc fratrem quemdam de ;rixia, qui multum affectans videre stigmata sancti patris, ut id queat a fratre Pacifico instante deposcit. 2 /t ille8 93ecessurus:, inquit, 9a loco, petam ab eo deosculandas manus, quas cum dederit, annuam tibi oculis "cfr. Prov 1%,1%& et videbis:. 3 Parati ad recessum vadunt ambo ad sanctum, flexisque genibus "cfr. /ph 3,1 &, dicit Pacificus sancto Francisco8 9;enedic nobis, mater carissima, et manum mihi ad osculandum praebeA:. Osculatur non libenter porrectam, et videndam innuit fratri. ' Petens et aliam, osculatur, et monstrat eidem. $ 2iscedentibus illis, suspicatus est pater sanctam ibi fraudem fuisse, quae fuerat. , /t piam curiositatem impiam iudicans, revocato statim fratre Pacifico, dicit ei8 97ndulgeat tibi 2ominus, frater, quoniam tribulationem multam "cfr. 20or 2, & facis mihi aliquando:.

- Prosternit se "cfr. 7udt .,1& Pacificus statim et humiliter interrogat dicens "cfr. *at 22,2. &8 9)ualem tribulationem tibi feci, carissima mater+:. . (ihil autem respondente beato Francisco, silentio terminatur eventus. Ca!ut C " De vulnere lateri a 'uodam in !ecto. 1*0 1 1icet autem manuum et pedum vulnera ipsa membrorum loca propatula facerent aliquibus manifesta, lateris tamen vulnus nemo dignus videre fuit in vita, unico tantum et semel excepto. 2 )uoties enim tunicam faceret excuti, dextro brachio cooperiebat lateris vulnus. 3 (onnumquam vero manu sinistra lateri confixo applicata, beatam illam plagam tegebat. )uidam vero eius socius, dum scalperet ipsum, manu vulneri illapsa magnum ei dolorem inflixit. ' 6lter quidam de fratribus, curiosa inquisitione nisus videre quod aliis erat absconditum, dixit sancto patri die quadam8 9Placetne, tibi, pater, ut excutiamus tunicam tuam+:. $ 0ui sanctus8 93etribuat tibi 2ominus "cfr. Ps 1,,21.2'&, frater, quoniam indigeo quidem:. , 7llo itaque se exuente, attentis oculis "cfr. 1am ,1,& frater inspiciens, expressum vidit vulnus in latere. - !ic solus vidit in vita, caeterorum nullus usque post mortem. Ca!ut CI " De occultandi virtuti.u . 1*1 1 =aliter homo iste omnem gloriam, quae 0hristum non saperet "cfr. Phip 3,1.&, abiuraverat; taliter humanis favoribus aeternum irrogaverat anathema. 2 #ciebat famae pretium conscientiae secretum minuere, longeque damnosius abuti quam carere virtutibus. 3 #ciebat non minorem virtutem quam quaerere parta tueri. !euA ad plura nos vanitas quam caritas provocat, et 0hristi amori praevalet favor mundi. ' 6ffectus non discernimus, spiritus non probamus "cfr. 17oa ,1&, et cum in actum gloria vana compulerit, caritate putamus elicitum. $ Porro si boni vel parum egerimus, pondus eius ferre non possumus "cfr. 7ob 31,23&, quodlibet illud exoneramus viventes, et ad ultimum littus amittimus. , Patienter ferimus non esse bonos; non videri, non credi, pati non licet. - #ic totum in laudibus hominum "cfr. 3om 2,2.& vivimus, quia nihil aliud quam homines sumus "cfr. *at -,.&. De humilitate. CII " ;umilita ancti %ranci ci in ha.itu$ en u et mori.u $ et contra !ro!rium en um.

1+3 1 Omnium virtutum custos et decor humilitas. 2 !ac non substracta fabricae spirituali, cum crescere videtur proficit in ruinam. 3 !aec, ne quid viro tot donis ornato deesset, copiosiore eum ubertate repleverat "cfr. Ps $ ,12&. 7n propria quidem reputatione nihil erat nisi peccator, cum decor esset et splendor omnimodae sanctitatis. ' 7n hac studuit aedificare se ipsum, ut fundamentum iaceret "cfr. !eb $,1& quod a 0hristo didicerat. $ /orum quae lucratus fuerat "cfr. *at 2',1$.1,& oblitus, solos ante oculos ponebat "cfr. Ps 1%%,3& defectus, plus sibi deesse quam adesse considerans. , #ola in eo cupiditas viguit ut melior fieret, ut primis non contentus, novas virtutes adiceret. - !umilis habitu, humilior sensu, humillimus reputatu. . (on discernebat 2ei princeps "cfr. 4en 23,$& quod praelatus esset, nisi hac clarissima gemma, quia inter minores minimus aderat. 1% !aec virtus, hic titulus, hoc insigne generalem indicabat esse ministrum. 11 6berat ab eius ore omnis altitudo, pompa omnis a gestibus, ab actibus omnis fastus. 12 #ensum in multis ex revelatione didicerat "cfr. #ir 1$,2 ; #ap .,1-&, quae tamen in medio conferens, aliorum anteponebat sensus. 13 #ociorum consilium tutius esse credebat, et alienus visus melior proprio videbatur. 1 (on omnia pro 2omino reliquisse "cfr. *at 1.,2,& dicebat eum, qui sensus proprii loculos retineret. 1' *alebat de se vituperium audire "cfr. Ps 3%,1 & quam laudem, cum hoc ad se emendandum cogeret, illa impelleret ad cadendum. Ca!ut CIII " De humilitate i! iu ad 6!i co!um Interamnen em et ad 'uemdam ru ticum. 1+1 1 Praedicante ipso aliquando populo 7nteramnensi, commendans eum episcopus civitatis, coram omnibus, finita praedicatione, sic ait8 9!ac novissima hora "cfr. 17oa 2,1-& illustravit 2eus /cclesiam suam isto pauperculo et despecto "cfr. 7s '3,3; $$,2&, simplici et illiterato; 2 propter quod tenemur 2ominum semper laudare "cfr. Ps 1 $,1&, scientes quod non fecit taliter omni nationi "cfr. Ps 1 ,,2%&:. 3 )uibus sanctus auditis "cfr. 4en '%,1,&, miro acceptavit affectu, quod verbis tam expressis contemptibilem ipsum indicasset episcopus. /t intrantibus ecclesiam, procidit ad pedes "cfr. *ar ',22& episcopi, dicens8 97n veritate "cfr. Ps 11%,-&, domine episcope, magnum honorem mihi fecisti, quoniam quae mea sunt, auferentibus aliis, tu solus illaesa servasti. ' #eparasti, inquam, pretiosum a vili "cfr. 7er 1',1.&, sicut discretus homo, 2eo laudem, mihi vilitatem reddendo "cfr. 1uc 1-, 3&:. 1+2 1 (on solum autem humilem se praebebat vir 2ei "cfr. 7udc 13,$& maioribus sed etiam paribus et abiectis, paratior moneri et corrigi quam monere.

2 >nde cum die quadam vectus asello, quia debilis et infirmus pedes ire non poterat, per agrum cuiusdam rustici tunc laborantis transiret, rusticus ille ad eum currens, interrogavit sollicite, an ipse foret frater Franciscus. 3 0ui cum vir 2ei "cfr. 7udc 13,$& seipsum esse de quo quaerebat, humiliter respondisset8 9#tude:, ait rusticus, 9adeo bonus esse, ut ab omnibus diceris, quia multi confidunt de te "cfr. !eb $,.&. )uare te moneo, ut numquam de te sit aliter quam speratur:. ' ?ir autem 2ei "cfr. 7udc 13,$& Franciscus haec audiens, de asino se misit in terram, et coram rustico provolutus, osculabatur pedes eius "cfr. 1uc ,,3-& humiliter, gratias agens ei "cfr. =ob 11,,&, quod eum dignatus est monere. $ 0um igitur famae tam celebris esset, quod velut sanctus a plurimis habebatur, vilem se coram 2eo et hominibus "cfr. 3om 12,1,& reputabat, , nec de celebri fama, nec de sanctitate qua pollebat superbiens, sed nec de multis tam sanctis fratribus et filiis sibi datis in suorum remunerationis "cfr. 20or $,13.1-& principium meritorum. Ca!ut CIV " #uomodo !raelationem in ca!itulo re i2navit$ et de oratione 'uadam. 1+* 1 6d servandam humilitatis sanctae virtutem, paucis annis elapsis post suam conversionem, in quodam capitulo, coram omnibus fratribus de religione praelationis officium resignavit, dicens8 2 96modo sum mortuus vobis. #ed ecce:, inquit, 9frater Petrus 0athanii, cui ego et vos omnes obediamus:. 3 /t inclinans se protinus coram ipso, Bobedientiam et reverentiamC promisit eidem. Flebant igitur fratres, et altos extorquebat gemitus dolor, cum videbant se tanto patre quodammodo orphanos fieri. ' #urgens beatus Franciscus, iunctis manibus et oculis in caelum "cfr. 7oa 1,,1& erectis, dixit8 92omine, tibi recommendo familiam, quam mihi hactenus commisisti. $ /t nunc, propter infirmitates quas tu nosti, dulcissime 2omine, curam eius habere "cfr. 1uc 1%,3'& non valens, ipsam recommendo ministris. , =eneantur in die iudicii coram te, 2omine, reddere rationem "cfr. *at 12,3%&, si aliquis frater eorum vel negligentia, vel exemplo, seu etiam aspera correctione perierit:. - Permansit exinde subditus usque ad mortem, humilius agens quam aliquis aliorum. Ca!ut CV " #ualiter ocio re i2navit. 1++ 1 6lio tempore vicario suo cunctos socios resignavit dicens8 9!aec libertatis praerogativa singularis videri nolo, sed fratres me de loco ad locum associent, sicut B2ominus inspiraverit eisC:. 2 /t adiecit8 9?idi iam caecum qui unam caniculam ducem habebat itineris:. 3 !aec itaque sua gloria erat, ut, omnis singularitatis et iactantiae specie relegata, habitaret in eo virtus 0hristi "cfr. 20or 12,.&. Ca!ut CVI " Ver.a eiu contra !raelationem amante $ et de cri!tio (rati Minori .

1+, 1 ?idens autem quosdam praelationibus inhiare, quos praeter alia vel sola reddebat indignos ambitio praesidendi, eos non esse fratres *inores dicebat, sed vocationis qua vocati erant "cfr. /ph ,1& oblitos, a gloria excidisse "cfr. 4al ', &. 2 (onnullos vero miseros aegre ferentes ab officiis amoveri, quippe cum onus non quaererent sed honorem, multis sermonibus confutabat. 3 2ixit autem quandoque socio suo8 9(on mihi videor frater *inor, nisi fuero in statu quem tibi descripsero:. /t ait8 9/cce, praelatus existens fratrum, vado ad capitulum, praedico, commoneo fratres, et in fine dicitur contra me8 ' B(on convenit nobis illiteratus et contemptibilis, ideo nolumus te regnare super nos "cfr. 1uc 1., &, quia elinguis es, simplex et idiota "cfr. 6ct ,13&: $ =andem eicior cum opprobrio, vilipensus ab omnibus. , 2ico tibi, nisi eodem vultu, eadem mentis laetitia "cfr. Ps 1',1%&, eodem sanctitatis proposito haec verba audiero, frater *inor nequaquam sum:. - /t addebat8 97n praelatione casus, in laude praecipitium, in humilitate subditi animae lucrum est. . 0ur ergo periculis plus quam lucris attendimus, cum tempus ad lucrandum ceperimus+:. Ca!ut CVII " De u.iectione 'uam vole.at (ratre ha.ere ad clerico $ et 'uare. 1+1 1icet autem cum omnibus hominibus pacem habere "cfr. 3om 12,1-& filios vellet atque universis parvulos se praebere, clericis tamen maxime humiles verbo esse docuit, ac monstravit exemplo. 2 2icebat enim8 97n adiutorium "cfr. Ps $.,2; 2an 1%,13& clericorum missi sumus ad animarum salutem "cfr. 1Pet 1,.&, ut quod in illis minus invenitur suppleatur a nobis. 3 3ecipiet unusquisque mercedem non secundum auctoritatem, sed secundum laborem "cfr. 10or 3,-&. #citote:, inquit, 9fratres, animarum fructum "cfr. #ap 3,13& 2eo gratissimum esse, meliusque illum consequi posse pace, quam discordia clericorum. ' )uod si ipsi salutem impediunt populorum, 2ei est ultio et ipse retribuet eis in tempore "cfr. 2eut 32,3'&. $ 7deo estote subiecti "cfr. 1Pet 2,13& praelatis, ne quantum ex vobis est "cfr. 3om 1-,1-&, @elus aliquis surgat. , #i filii pacis fueritis "cfr. 1uc 1%,$&, clerum et populum 2omino lucrabimini, quod acceptabilius iudicat 2ominus "cfr. 1Pet 2,'&, quam populum solum, clero scandali@ato, lucrari. - =egite:, inquit, 9eorum casus, multiplices supplete defectus, et cum haec feceritis "cfr. 1uc 1,,1%&, humiliores estote:. Ca!ut CVIII " De reverentia 'uam e)hi.uit 6!i co!o Imolen i. 1+/ 1 )uodam tempore deveniens sanctus Franciscus 7molam civitatem 3omagnolae, repraesentavit se episcopo terrae, petens ab eo licentiam praedicandi.

2 0ui episcopus8 9#ufficit, frater, quod ego praedicem populo meo:. 3 Flexo capite, sanctus Franciscus humiliter foras egreditur, ac post modicam horam regreditur intro "cfr. *at 2$,,'.'-&. 0ui episcopus8 9)uid vis, frater+ )uid iterum quaeris+: ' /t beatus Franciscus8 92omine, si pater filium uno repulerit ostio, alio sibi reintrandum est:. $ !umilitate victus episcopus alacri vultu complexatur eum, et dicit8 9=u, et omnes fratres tui de caetero in episcopatu meo generali mea licentia praedicetis, quoniam istud humilitas sancta promeruit:. Ca!ut CI4 " De humilitate i! iu ad anctum Dominicum et e conver o$ et mutua caritate i! orum. 1+0 1 7n >rbe cum domino Ostiensi, qui postea #ummus Pontifex fuit, clara illa luminaria orbis aderant, sanctus 2ominicus et sanctus Franciscus. 2 /t cum meliflua vicissim de 2omino eructarent, dixit tandem episcopus illis8 97n /cclesia primitiva pastores /cclesiae pauperes erant et homines caritate, non cupiditate ferventes. 3 0ur:, inquit, 9non facimus de vestris fratribus episcopos et praelatos, qui documento et exemplo "cfr. =it 2,,& caeteris preavalent+:. Fit inter sanctos de respondendo contentio "cfr. 1uc 22,2 &, non praeripientibus sed offerentibus, quin immo sese cogentibus ad responsum. ' #iquidem uterque prior erat alterius, dum uterque devotus in alterum. $ ?icit tandem humilitas Franciscum, ne se praeponeret, vicit et 2ominicum, ut prius respondendo, humiliter obediret. , 3espondens ergo beatus 2ominicus, dixit episcopo8 92omine, gradu bono, si cognoscunt, sublimati sunt fratres mei, nec pro meo posse permittam, ut aliud assequantur specimen dignitatis:. - !aec itaque sic breviter perorante, inclinans se beatus Franciscus coram episcopo dixit8 92omine, *inores ideo vocati sunt fratres mei, ut maiores fieri "cfr. *at 2%,2$& non praesumant. . 2ocet vocatio in plano subsistere, et humilitatis 0hristi sequi vestigia "cfr. 1Pet 2,21&, quo tandem in respectione sanctorum "cfr. #ap 3,13& plus aliis exaltentur. 1% #i vultis:, ait, 9ut fructum afferant "cfr. 7oa 1',2.-& in /cclesia 2ei "cfr. Phip 3,$&, tenete illos et conservate in statu vocationis "cfr. 10or ,,2%& eorum, et ad plana reducite vel invitos. 11 Precor itaque, pater, ne superbiores quo pauperiores exsistant, et contra caeteros insolescant, ad praelationem illos ascendere nullatenus permittatis:. 12 !aec beatorum responsa. 1+1 1 )uid dicitis, filii sanctorum "cfr. =ob 2,1-&+ 2 2egeneres vos @elus et invidia "cfr. 1*ac -,1$& probat, nec minus illegitimos honorum ambitio. 3 7nvicem mordetis et comeditis "cfr. 4al ',1'&, nec bella et lites nisi ex concupiiscentiis "cfr. 7ac ,1& oriuntur.

0olluctatio vobis adversus acies tenebrarum "cfr. /ph $,12&, certamen forte "cfr. #ap 1%,12& contra exercitus daemonum, et inter vos mucronem convertitis; versis vultibus in propitiatorium, familiariter se respiciunt "cfr. /x 2',2%& patres pleni scientia "cfr. 3om 1',1 &, filii vero invidia pleni "cfr. 3om 1,2.& graves sunt invicem ad videndum "cfr. #ap 2,1'&. ' )uid corpus faciet, si cor divisum "cfr. Os 1%,2%& habuerit+ $ #ane per universum mundum "cfr. 2*ac 3,12& fructuosius pietatis doctrina proficeret, si ministros verbi 2ei "cfr. 6ct $, ; =it 2,'& caritatis vinculum "cfr. 0ol 3,1 & fortius couniret. , #uspectum namque quod loquimur vel docemus hinc maxime redditur, quo in nobis fermentum quoddam odii signis evidentibus "cfr. 2*ac 1 ,1'& demonstratur. - #cio hinc inde probos non esse in causam, sed improbos, quos, ne sanctos inficerent, merito crederem exstirpandos. . )uid demum de alta sapientibus "cfr. 3om 12,1$& dicam+ 1% !umilitatis, non altitudinis via patres pervenerunt ad regnum "cfr. 1uc 23, 2&; filii in circuitu ambitionis ambulantes "cfr. Ps 11,.&, viam civitatis habitaculi non requirunt "cfr. Ps 1%$, &. 11 )uid restat, nisi ut quorum viam non sequimur, nec gloriam consequamur+ 6bsit a nobis, 2omine "cfr. 7os 2 ,1$; 6ct 1%,1 &A 12 Fac humiles esse discipulos sub alis humilium magistrorum; 13 fac benevolos consaguineos spiritus, et videas filios filiorum tuorum, pacem super 7srael "cfr. Ps 12,,$&. Ca!ut C4 " #ualiter e alter alteri commi it. 1,3 1 Finitis, ut supra diximus, responsionibus servorum 2ei, multum de utriusque sermonibus aedificatus dominus Ostiensis immensas 2eo gratias egit "cfr. 6ct 2,,3'&. 2 2iscedentibus autem inde, rogavit beatus 2ominicus sanctum Franciscum, ut sibi chordam, qua cingebatur, dignaretur concedere. 3 1entus ad hoc fuit sanctus Franciscus, eadem humilitate renuens qua ille caritate deposcens. ?icit tamen felix devotio postulantis, et concessam sub inferiore tunica devotissime cinxit. ' =andem manus inter manus ponuntur, et mutuae commendationes dulcissimae fiunt. $ 2ixit autem sanctus sancto8 9?ellem, frater Francisce, unam fieri religionem tuam et meam, et in /cclesia pari forma nos vivere:. , 2emum cum ab invicem discesserunt "cfr. 6ct 1',3.&, dixit sanctus 2ominicus pluribus qui tunc aderant8 97n veritate dico vobis "cfr. 1uc ,2 '&, hunc sanctum virum Franciscum caeteri religiosi sequi deberent, tanta est suae sanctitatis perfectio:.

Thomae a Celano Vita Secunda

De o.edientia. C4I " #uod em!er o. veram o.edientiam ha.uit 2uardianum. 1,1 1 >t pluribus lucraretur modis negotiator iste cautissimus, ac totum praesens tempus conflaret in meritum, frenis obedientiae agi voluit, et alieno regimini submittere semetipsum. 2 #iquidem non solum generali officio resignavit, sed propter maius obedientiae bonum, guardianum singularem expetiit, quem specialiter coleret in praelatum. 3 2ixit enim fratri Petro 0athanii, cui pridem obedientiam sanctam promiserat8 93ogo te, propter 2eum, ut vicem tuam de me uni de sociis meis committas, cui sicut tibi devotus obediam. #cio:, inquit, 9obedientiae fructum, et quod nihil transeat temporis sine lucro qui alterius iugo colla submiserit "cfr. #ir '1,3 &:. ' 6dmissa igitur sua instantia, usque ad mortem "cfr. Phip 2,-& subditus ubique permansit, guardiano proprio semper reverenter obtemperans. $ 2ixit autem quadam vice sociis suis8 97nter alia quae dignanter pietas mihi divina concessit, hanc gratiam contulit, quod ita diligenter novitio unius horae obedirem, si mihi guardianus daretur, sicut antiquissimo vel discretissimo cuiquam. , #ubditus:, inquit, 9praelatum suum non hominem considerare debet, sed illum pro cuius est amore subiectus. - )uanto autem comtemptibilior praesidet, tanto obedientis humilitas magis placet:. Ca!ut C4II " #uomodo verum o.edientem de cri! it$ et de tri.u o.edientii . 1,2 1 6lio tempore, sedens cum sociis, beatus Franciscus tale quoddam emisit suspirium8 9?ix aliquis religiosus est in toto mundo, qui perfecte obediat praelato suo:. 2 Permoti socii dixerunt ei8 92ic nobis, pater, quae sit perfecta et summa obedientia:. 3 6t ille, verum describens obedientem sub figura corporis mortui, respondit8 9=olle corpus exanime, et ubi placuerit pone. ?idebis non repugnare motum, non murmurare situm, non reclamare dimissum. ' )uod si statuatur in cathedra, non alta sed ima respiciet; si collocetur in purpura, duplo pallescet. $ !ic:, inquit, 9verus obediens est; cur moveatur non diiudicat, ubi locetur non curat, ut transmutetur non instat. , /vectus ad officium, solitam tenet humilitatem; plus honoratus, plus reputat se indignum:. - 6lia vice de huiusmodi loquens, concessas post petitionem proprie licentias dixit, iniunctas vero, nec postulatas, sacras obedientias nominavit. . >tramque bonam dicebat, sed aliam tutiorem. 1% #ummam vero in qua nihil haberet caro et sanguis "cfr. *at 1$,1,&, illam esse credebat qua Bdivina inspiratione inter infidelesC itur, sive ob proximorum lucrum, sive ob mart<rii desiderium. 11 !anc vero petere multum 2eo iudicabat acceptum "cfr. Phip ,1-&.

Ca!ut C4III " #uod non e t de levi !er o.edientiam !raeci!iendum. 1,* 1 Per obedientiam itaque raro praecipiendum censuit, nec primo fulminandum iaculum, quod esse deberet extremum. 2 96d ensem:, inquit, 9non cito manus mittenda est:. 3 /um vero qui praecepto obedientiae obedire non festinaret, nec 2eum timere, nec hominem revereri "cfr. 1uc 1-, &. (il verius istis. (am quid in temerario praeceptore auctoritas imperandi nisi gladius in manu furiosi+ )uid vero desperatius religioso obedientiam contemnente+ Ca!ut C4IV " De (ratre cuiu !roiecit in i2ne ca!utium$ 'uia ine o.edientia venerat$ licet devotione trahente. 1,+ 1 6blatum quaddam vice caputium fratri, qui sine obedientia solus venerat, in magno igne proici iubet. 2 (ullo autem excutiente caputium, verebantur enim patris vultum parumper commotum, iubet illud sanctus detrahi flammis nihil laesionis adeptum. 3 !oc etsi merita sancti potuerint, fortassis et illius fratris non defuit meritum. /vinxerat enim eum devotio videndi patrem sanctissimum, licet discretio non adfuerit, auriga sola virtutum. De ii 'ui .onum vel malum e)em!lum !rae.ent. C4V " De cuiu dam .oni (ratri e)em!lo et de more (ratrum anti'uorum. 1,, 1 6ffirmabat *inores fratres novissimo tempore "cfr. 7udas 1-& idcirco a 2omino missos "cfr. 7oa 1,$&, ut peccatorum obvolutis caligine lucis exempla monstrarent. 2 #uavissimis dicebat se repleri odoribus "cfr. /x 2.,1-; 7oa 12,3& et unguenti pretiosi "cfr. *at 2$,,& virtute liniri, cum sanctorum fratrum per orbem distantium audiebat magnalia "cfr. 6ct 2,11&. 3 6ccidit quemdam fratrem ;arbarum nomine, coram quodam nobili viro de insula 0<pri, semel in fratrem alium verbum iactare "cfr. 7ob 1-,2& iniuriae. )ui cum ex verbi conflictu laesum aliquantulum cerneret fratrem, asinino stercore sumpto, in suimet accensus vindictam ori proprio illud conterendum immittit dicens8 ' 9#tercus commasticet lingua, quae in fratrem meum iracundiae venenum effudit "cfr. Prov 23,32&:. $ 6spiciens hoc miles stupore attonitus, nimium aedificatus discessit, et ex tunc se et sua liberaliter fratrum voluntati exposuit. , !oc omnes fratres infallibiliter ex more servabant, ut si quis eorum alteri verbum quandoque turbationis inferret, protinus in terra prostratus "cfr. 2*ac 1%, &, laesi pedem vel inviti beatis osculis demulceret. - /xsultabat sanctus in talibus, cum suos filios audiebat ex se ipsis exempla sanctitatis educere, benedictionibus omni acceptione dignissimis "cfr. 1=im 1,1'& fratres illos accumulans, qui verbo vel opere "cfr. 0ol 3,1,& ad 0hristi amorem inducerent

peccatores. . 6nimarum @elo, quo perfecte repletus erat "cfr. 6ct ',1,&, volebat sibi filios vera similitudine respondere. Ca!ut C4VI " De 'ui.u dam malum e)em!lum danti.u $ et maledictio ancti ad eo $ et 'uam 2raviter hoc (ere.at. 1,1 #ic etiam qui sacram violaret religionem iniquis operibus "cfr. 2Pet 2,-& vel exemplis, maledictionibus eius gravissimam incurrebat sententiam. 2 (am cum die una dictum esset ei, quod Fundanus episcopus dixisset duobus fratribus euntibus coram eo, qui sub specie maioris sui contemptus barbam longiorem nutriebant8 90avete, ne religionis pulchritudo praesumptione novitatum huiuscemodi deturpetur:8 3 surrexit sanctus continuo, et ad caelum protensis manibus "cfr. 2*ac 1 ,3 &, lacrimis perfusus, in huiusmodi orationis verba vel potius imprecationis erupit8 92omine 7esu 0hriste, qui duodenum 6postolorum numerum elegisti, de quo licet uno cadente, caeteri tamen adhaerentes tibi sanctum /vangelium uno repleti spiritu "cfr. /ph 2,1-& praedicarunt, ' tu, 2omine, in hac hora novissima "cfr. 17oa 2,1-& antiquae misericordiae memorans "cfr. Ps --,'%; #ir '1,11&, fratrum plantasti religionem in tuae fidei fulcimentum, et ut /vangelii tui per eos m<sterium impleretur. $ )uis ergo pro ipsis coram te satisfaciet, si ad quod missi sunt, non solum omnibus lucis exempla non monstrent, sed potius ostendant opera tenebrarum "cfr. 3om 13, 12&+ , 6 te, sanctissime 2omine, et a tota caelesti curia, et a me parvulo sint maledicti, qui suo malo exemplo confundunt et destruunt quod olim per sanctos fratres Ordinis huius aedificasti, et aedificare non cessasA:. - >bi sunt qui sua benedictione felices se praedicant, et familiaritate ipsius se iactant pro velle potitos+ . #i, quod absit, inventi fuerint absque poenitudine in aliorum periculo in se monstrasse opera tenebrarum, vae illis "cfr. 7udas 11&, vae damnationis aeternaeA 1,/ 1 90onfunduntur:, aiebat, 9optimi fratres in malorum fratrum operibus, et ubi non peccaverunt ipsi, pravorum exemplo portant "cfr. 1am ',,& iudicium. 2 2uro propterea gladio me transfodiunt, et reducunt illum per mea viscera tota die "cfr. Ps 3,..1$&:. 3 #ubtrahebat se propter hoc maxime a consortio fratrum, ne contingeret eum audire aliquid sinistri de quoquam in sui renovationem doloris. /t dicebat8 9?eniet tempus "cfr. /@ ,,12&, quo malis exemplis dilecta 2ei religio diffametur, ita ut pudeat exire in publicum. ' )ui vero tunc temporis ad suscipiendum Ordinem venerint, sola #piritus #ancti operatione ducentur, et nullam in eis maculam caro et sanguis "cfr. *at 1$,1,; #ir 11,3& impinget, eruntque vere a 2omino benedicti "cfr. Ps 113,1'&. $ 7n quibus quamvis operationes meritoriae non fuerint, frigescente caritate "cfr. *at 2 ,12& quae facit sanctos operari ferventer, venturae sunt illis tentationes immensae, et qui reperti fuerint in tempore illo probati, meliores erunt praedecessoribus suis. , ?ae autem illis, qui de sola sibi specie conversationis religiosae plaudentes, torpescent

otio, nec resistent constanter tentationibus ad probationem electorum permissis; - quoniam soli illi qui probati fuerint, accipient coronam vitae "cfr. 7ac 1,12&, quos exercitat interim malitia reproborum:. Ca!ut C4VII " De revelatione i.i a Deo (acta de tatu Ordini $ et 'uod Ordo num'uam de(iciet. 1,0 1 0onsolabatur autem plurimum in visitationibus 2ei "0fr. 1Pet ',$&, quibus reddebatur securus religionis suae fundamenta semper inconcussa manere. 2 0ui etiam promittebatur in pereuntium numero indubitata substitutio electorum. 3 0um enim turbaretur malis exemplis et se orationi semel conferret turbatum, hanc invectivam reportavit a 2omino8 90ur tu, homuncio, conturbaris+ 6n ego te super religionem meam sic pastorem constitui, ut me principalem nescias esse patronum+ ' !ominem simplicem ad hoc te constitui, ut quae in te fecero, caeteris imitanda, sequantur qui sequi voluerint. $ /go vocavi, servabo et pascam "cfr. 7s -,1'; 6poc 1%,3%&, et in aliorum reparandum excidium alios subrogabo, ita ut si natus non fuerit "cfr. *at 2$,2 &, faciam ipsum nasci. , (on ergo turberis, sed tuam operare salutem "cfr. Phip 2,12&, quoniam etsi ad numerum trium religio venerit, inconcussa semper meo munere permanebit:. - /x tunc maximum imperfectorum turbam unius sancti virtute superari dicebat, quia radio lucis unius innumerae tenebrae delitescunt. Contra otium et otio o . C4VIII " Revelatio i.i (acta$ 'uando e et ervu Dei et 'uando non. 1,1 1 /x quo vir este coepit, caducis abiectis, 2omino cohaerere "cfr. Dac 13,1,&, vix particulam temporis vacuam abire permisit. 2 3evera cum in thesauris 2omini multas iam intulisset "cfr. 2an 1,2& copias meritorum, semper novus, semper ad spiritualia exercitia promptior. 3 (on aliquid boni agere "cfr. 3om .,11& gravem ducebat offensam, non semper procedere retrocedere iudicabat. 0um enim semel apud #enas in cella maneret, vocavit ad se quadam nocte socios dormientes dicens8 93ogavi 2ominum "cfr. 20or 12,-&, fratres, ut mihi ostendere dignaretur, quando servus eius sum "cfr. Ps 11-,12'&, et quando non servus. ' (am vellem:, inquit, 9nihil aliud quam servus exsistere suus. $ 7pse vero benignissimus 2ominus sua mihi nunc dignatione respondit8 B#ervum meum "cfr. Ps --,21; 7ob 1,-&C tunc te cognosce veraciter, cum sancta cogitas, loqueris, operaris. , 7deo vocavi vos, fratres, quoniam coram vobis verecundari volo, si quando horum trium nullum effecero:. Ca!ut C4I4 " Poenitentia contra otio a ver.a a!ud Portiunculam.

1-3 1 6lio tempore, apud #anctam *ariam de Portiuncula, considerans homo 2ei "cfr. 2=im 3,1,&, quod lucrum orationis per verba otiosa post orationem deflueret, contra lapsum otiosorum verborum "cfr. *at 12,3$& hoc remedium ordinavit dicens8 2 9)uicumque frater otiosum vel inutile verbum protulerit "cfr. *at 12,3'.3$&, teneatur statim dicere suam culpam et pro singulis otiosis semel dicere Pater noster "cfr. *at $,.5 13&. 3 #ic autem volo, ut si ipse prius se culpaverit de commisso, dicat Pater noster "cfr. *at $,.513& pro anima sua; si ab alio prius fuerit redargutus, animae redarguentis attribuat:. Ca!ut C44 " #ualiter i! e la.oran otio o odie.at. 1-1 1 =epidos, nulli se negotio familiariter applicantes, cito ex ore 2omini evomendos "cfr. 6poc 3,1$& dicebat. 2 (ullus coram eo comparere poterat otiosus, quin mordaci eum dente corriperet. 3 #iquidem omnis ipse perfectionis exemplar laborabat et operabatur manibus "cfr. 10or ,12& suis, nihil permittens effluere de optimo temporis dono. 2ixit autem aliquando8 9?olo omnes fratres meos laborare et exercitari, et eos qui nesciunt, aliquas artes addiscere:. ' /t rationem reddens8 9>t:, inquit, 9minus simus hominibus onerosi, et ne in otio per illicita cor aut lingua vagetur:. $ 1ucrum autem vel mercedem laboris non laborantibus arbitrio, sed guardiani vel familiae committebat. Ca!ut C44I " Lamentum ad eum de otio i et 2ulo i . 1-2 1 1iceat, sancte pater, pro illis qui tui dicuntur, in excelsum hodie levare lamentum. 2 Odio sunt virtutum exercitia multis, qui ante laborem volentes quiescere, filios se non Francisci sed 1uciferi probant. 3 Plus infirmantibus quam militantibus abundamus, cum tamen ad laborem nati "cfr. 7ob ',,&, militiam vitam "cfr. 7ob ,,1& suam reputare deberent. (on placet actione proficere; contemplatione non possunt. ' 0um omnes singularitate turbaverint, plus fauce quam manibus operantes, odiunt corripientem in porta "cfr. 6m ',1%&, nec summis patiuntur digitis attrectari. $ 7llorum tamen, iuxta verbum beati Francisci, magis impudentiam miror, qui domi non nisi cum sudore "cfr. 4en 3,1.& vixissent, et nunc absque labore, pauperum sudore pascuntur. , *ira prudentiaA 0um nihil agant, semper eos existimes occupatos. - !oras cognoscunt ad epulum, et si quando fames urget, solem dormisse causantur. . =ua gloria, bone pater, monstra haec hominum digna crediderim+ #ed nec tunica quidemA 1% =u semper hoc tempore lubrico et fugaci docuisti meritorum divitias quaerere, ne in futuro contingeret mendicare. 11 !i vero nec patria perfruuntur, in exsilium postmodum transituri. 12 ?iget hic morbus in subditis, quoniam praelati dissimulant, quasi possibile sit,

quorum sustinent vitium, non lucrari supplicium. De mini tri ver.i Dei. C44II " #uali de.et e e !raedicator. 1-* 1 *inistros verbi 2ei "cfr. 6ct $, ; 1,,13& tales volebat, qui studiis spiritualibus intendentes, nullis aliis praepedirentur officiis. 2 !os enim a quodam magno rege dicebat electos ad edicta, quae ex eius ore perciperent, populis demandanda. 3 2icebat autem8 9Prius praedicator haurire secretis orationibus debet quod postea sacris effundat sermonibus; prius intus calescere, quam foris frigida verba proferre:. 3everendum hoc dicebat officium, et qui illud administrarent, omnibus venerandos. ' 97sti:, ait, 9vita sunt corporis, isti daemonum impugnatores, isti mundi lucerna "cfr. *at ',1 &:. $ #acrae vero theologiae doctores amplioribus dignos censebat honoribus. , Fecit enim quandoque generaliter scribi8 9Omnes theologos et qui ministrant nobis verba divina, debemus honorare et venerari, tamquam qui nobis ministrant spiritum et vitam "cfr. 7oa $,$ &:. - /t beato 6ntonio cum semel scriberet, sic poni fecit in principio litterae8 9Fratri 6ntonio, episcopo meo:. Ca!ut C44III " Contra vanae laudi a!!etitore et e)!o itio !ro!hetici ver.i. 1-+ 1 Plangendos tamen dixit praedicatores, qui vendunt saepe quod faciunt, obolo vanae laudis. 2 =alium vero tumoribus tali quandoque medebatur antidoto8 90ur de conversis hominibus gloriamini, quos fratres mei simplices suis orationibus convertere+:. 3 7llud denique verbum8 2onec peperit sterilis plurimos "cfr. 13e 2,'&, taliter exponebat8 9#terilis:, inquit, 9est frater meus pauperculus, qui generandi in /cclesia filios non habet officium. !ic pariet in iudicio plurimos, quia quos nunc privatis orationibus convertit, suae gloriae tunc iudex adscribet. ' )uae multos habet filios, infirmabitur "13e 2,'&, quia praedicator, qui multis velut sua virtute genitis gaudet, cognoscet tunc nihil proprii habuisse in eis:. $ 7llos autem, qui se magis rhetores quam praedicatores laudari cupiunt, ornatu non affectu loquentes, non multum amabat. , /os vero dicebat male dividere, qui praedicationi totum, devotioni nihil impendunt. - 1audabat revera praedicatorem, sed eum qui pro tempore sibi saperet sibique gustaret. De contem!latione Creatori in creaturi . C44IV " Sancti amor ad en i.ile et in en i.ile creatura . 1-, 1 *undum quasi peregrinationis exsilium exire festinans, iuvabatur felix iste viator iis

quae in mundo sunt "cfr. 7oa 1,,11.1$& non modicum quidem. 2 (empe ad principes tenebrarum "cfr. /ph $,12& utebatur eo ut campo certaminis, ad 2eum vero ut clarissimo speculo bonitatis "cfr.#ap ,,2$&. 3 7n artificio quolibet commendant 6rtificem, quidquid in factis reperit, regerit in Factorem. /xsultat in cunctis operibus manuum 2omini "cfr. Ps .1,'; -,,&, et per iucunditatis spectacula vivificam intuetur rationem et causam. ' 0ognoscit in pulchris Pulcherrimum; cuncta sibi bona "cfr. 4en 1,31&8 9)ui nos fecit "cfr. Ps ..,3& est optimus:, clamant. $ Per impressa rebus vestigia insequitur ubique dilectum "cfr. 7ob 23,11; 0ant ',1,&, facit sibi de omnibus scalam, qua perveniatur ad solium "cfr. 7ob 23,3&. , 7nauditae devotionis affectu complectitur omnia, alloquens ea de 2omino, et in laudem eius adhortans. - Parcit lucernis, lampadibus et candelis, nolens sua manu deturbare fulgorem, qui nutus esset lucis aeternae "cfr. #ap ,,2$&. . #uper petras ambulat reverenter, eius intuitu qui dicitur Petra. 1% 0um opus esset illo versiculo8 97n petra exaltasti me "Ps $%,3&:, ut reverentius aliquid diceret8 9subtus pedes "cfr. Ps 1,,3.& Petrae:, inquit, exaltasti me "cfr. Ps $%,3&:. 11 1igna caedentes fratres prohibet totam succidere arborem, ut spem habeat iterum pullulandi. 12 7ubet hortulanum indefossos limites circa hortum dimittere, ut suis temporibus herbarum viror et florum venustas praedicent speciosum rerum omnium Patrem "cfr. /ph ,$&. 13 !ortulum in horto herbis odoriferis et florificis praecipit designari, ut in memoriam suavitatis aeternae avocent speculantes. 1 1egit de via vermiculos, ne pedibus conculcentur, et apibus, ne inedia pereant in glacie hiemali, mel et optima vina iubet apponi. 1' Fraterno vocat nomine animalia cuncta, licet in omni specie bestiarum praediligat mansueta. 1$ )uis enarrare cuncta sufficiat "cfr. #ir 1-,2&+ #iquidem fontalis illa bonitas, quae omnia in omnibus "cfr. 10or 12,$& est futura, iam sancto huic omnia in omnibus "cfr. 10or 12,$& clarescebat. Ca!ut C44V " #uomodo i! ae creaturae i.i amori re!ende.ant vicem$ et de i2ne 'ui eum non lae it. 1-1 (ituntur proinde creaturae omnes vicem amoris rependere sancto, et gratitudine sua pro meritis respondere; blandienti arrident, roganti annuunt, obediunt imperanti. 2 Placeat paucorum relatio. 3 =empore infirmitatis oculorum, coacto ut mederi sibi pateretur, vocatur ad locum chirurgicus. ?eniens igitur, ferreum instrumentum ad cocturas faciendas defert, iubetque igni submitti, donec igniatur et ipsum. ' 6t beatus pater, corpus iam horrore concussum confortans, sic alloquitur ignem8 9Frater mi ignis, caeteris rebus aemulandi decoris, virtuosum, pulchrum et utilem te creavit 6ltissimus "cfr. #ir 1,-..&.

$ /sto mihi in hac hora propitius "cfr. 4en 33,1%&, esto curialisA quia olim te dilexi in 2omino. , Precor magnum 2ominum qui te creavit "cfr. Ps ,,2; 2eut 32,$&, ut tuum modo calorem temperet, quo suaviter urentem valeam sustinere:. - Oratione finita, crucis signo ignem consignat, et deinceps intrepitus perstat. . #umitur in manibus candens et torridum ferrum, fugiunt fratres humanitate victi, laetus et alacer ferro se obicit sanctus. 1% Profundatur crepitans ferrum in tenera carne, et ab aure usque ad supercilium tractim coctura protrahitur. 11 )uantum irrogaverit ignis ille dolorem, eius, qui melius novit, sancti verba testantur. 12 (am reversis qui fugerant fratribus, subridens dixit pater8 9Pusillanimes et modici "cfr. 1=he ',1 ; *at 1 ,31& cordis, quare fugistis+ 13 7n veritate dico vobis "cfr. 1uc ,2'&, nec ignis ardorem sensi, nec ullum carnis dolorem:. 1 /t conversus ad "cfr. 1uc ,, & medicum8 9#i non est:, inquit, 9caro bene decocta, imprime iterumA:. 1' /xpertus medicus dissimiles casus in simili facto, divinum hoc miraculum extulit, dicens8 92ico vobis, fratres, vidi mirabilia hodie "cfr. 1uc ',2$&:. 1$ 0redo ad innocentiam primam redierat, cui, cum volebat, mansuebantur immitia. Ca!ut C44VI " De avicula 'uae in mani.u eiu re edit. 1-/ 1 Per lacum 3eatinum, beatus Franciscus ad eremum de 4raecio tendens, in quadam navicula residebat. 2 0ui piscator quidam unam aviculam obtulit fluvialem, ut de ipsa iucundaretur in 2omino. 3 )uam beatus pater gaudenter suscipiens, apertis manibus, ut libere abiret illam cum mansuetudine invitavit. )uae cum ire nollet, sed velut in nidulo in illius se manibus reclinaret, sanctus erectis oculis in oratione permansit. ' /t quasi aliunde post longam moram ad se reversus "cfr. 6ct 12,11&, dulciter praecepit aviculae, ut absque timore pristinae libertati se redderet. $ #uscepta itaque cum benedictione licentia, gestu corporis quoddam praetendens gaudium avolavit. Ca!ut C44VII " De (alcone. 1-0 1 0um beatus Franciscus, aspectum et colloquium hominum more solito fugiens, in quadam eremo commaneret, falco in loco nidificans magno se illi amicitiae foedere copulavit. 2 (am semper horam nocturno tempore, in qua sanctus ad divina obsequia surgere solitus erat, cantu suo praeveniebat et sono. 3 )uod sancto 2ei "cfr. 1uc ,3 & gratissimum erat, eo quod tanta sollicitudine, quam erga eum gerebat, omnem ab eo desidiae moram excuteret. 0um vero sanctus aliqua infirmitate plus solito gravaretur, parcebat falco, nec tam tempestivas indicabat vigilias.

' #iquidem velut instructus a 2eo "cfr. 2=im 3,1,&, circa diluculum vocis suae campanam levi tactu pulsabat. $ 0reatoris praecipuum amatorem non mirum si venerantur reliquae creaturae. Ca!ut C44VIII " De a!i.u . 1-1 1 7n monte quodam quandoque cellula facta fuit, in qua servus 2ei "cfr. 2an 1 ,3$& quadraginta dierum numero rigidissime poenitentiam egit "cfr. 7udc 21,1'&. 2 )ui cum, completo temporis spatio, inde recederet, velut in solitudine posita absque aliquo successore cella remansit. 3 ?asculum terreum, cum quo sanctus bibere solebat, fuit ibidem relictum. /untes autem homines quandoque ad locum illum, ob reverentiam sancti, vasculum illud apibus plenum inveniunt. ' 7n ipso autem vase mirabili arte favorum cellulas fabricabant, revera significantes contemplationis dulcedinem, quam ibi hauserat sanctus 2ei "cfr. *ar 1,2 &. Ca!ut C44I4 " De !ha iano. 1/3 1 (obilis quidam de comitatu #enensi beato Francisco infirmanti phasianum unum transmisit. 2 )ui cum alacriter illum susciperet, non appetitu edendi sed more quo in talibus laetari semper solebat ob 0reatoris amorem, dixit ad phasianum8 91audatus sit 0reator noster, frater phasianeA:. 3 /t ait ad fratres8 9=entemus iam nunc, si frater phasianus velit nobiscum morari, an ad loca solita et magis sibi congrua pergere:. /t portans eum quidam frater de sancti mandato, longe illum in vinea posuit. )ui statim concito gressu ad cellam reversus est patris. ' 7terum eum longius poni praecepit; qui pernicitate maxima ad cellae ostium rediit, et quasi vim faciens sub tunicas fratrum qui erant in ostio introivit. $ 7ussit proinde illum sanctus diligenter nutriri, amplexans illum et dulcibus verbis demulcens. , ?idens hoc medicus quidam sancto 2ei "cfr. 1uc ,3 & satis devotus, petiit illum a fratribus, nolens eum comedere, sed illum ob reverentiam sancti nutrire. - )uid plura+ 2etulit eum secum ad domum; sed quasi iniuriam passus, disiunctus phasianus a sancto, donec sine eius praesentia fuit, manducare penitus noluit. . Obstupefactus est medicus, et ad sanctum statim phasianum reportans, quae acciderant per ordinem cuncta "cfr. /st 1',.& narravit. 1% *ox ut in terra positus, patrem suum phasianus inspexit, proiecta tristitia, manducare cum gaudio coepit. Ca!ut C444 " De cicada. 1/1 1 7uxta cellulam sancti 2ei "cfr. *ar 1,2 & apud Portiunculam super ficum cicada residens consueta frequenter suavitate canebat, ad quam quandoque beatus pater manum extendens, ad se benigne vocavit dicens8 9#oror mea cicada, veni ad meA:.

2 )uae, velut rationis compos, statim super manus eius ascendit. 3 /t ait ad eam8 90anta, soror mea cicada, et 2ominum creatorem tuum iubilo laudaA:. )uae sine mora obediens, canere coepit, et tamdiu canere non cessavit, donec vir 2ei "cfr. 3e ,.& eius cantibus suam laudem interserens, ut ad solitum revolaret locum ei mandavit. ' 7n quo per octo dies continue quasi ligata permansit. $ #anctus vero cum descendebat de cella, eam semper manibus tangens, cantare iubebat, cuius iussionibus parere semper erat sollicita. , /t ait sanctus ad socios suos8 92emus iam licentiam sorori nostrae cicadae, quae satis hucusque sua laude laetos nos fecit, ne caro nostra vane pro huiusmodi glorietur "cfr. 10or 1,2.; 20or 12,'&:. - /t statim ab eo licenciata recessit, nec ultra ibidem apparuit. . 0ernentes haec omnia fratres perplurimum admirati sunt. De caritate. C444I " De caritate i! iu et 'ualiter e i! um !ro animarum alute !er(ectioni !one.at e)em!lum. 1/2 1 )uem aliis creaturis germanum effecerat vis amoris, mirum non est 0reatoris insignitis imagine si germaniorem 0hristi caritas "cfr. 20or ',1 & faciebat. 2 #aluti namque animarum "cfr. 1Pet 1,.& praestare nihil dicebat, eo saepius probans quod >nigenitus 2ei "cfr. 7oa 3,1-& pro animabus dignatus fuerit in cruce pendere. 3 !inc sibi in oratione luctamen, in praedicatione discursus, in exemplis dandis excessus. (on se 0hristi reputabat amicum "cfr. 7oa 1',1 .1'&, nisi animas diligerit quas ipse dilexit "cfr. 17oa ,21&. ' /t haec penes eum causa potissima venerandi doctores, quod 0hristi adiutores "cfr. 3om 1$,.& unum cum 0hristo exsequerentur officium. $ 7psos vero fratres, velut domesticos fidei "cfr. 4al $,1%& singularis et quos uniret participium haereditatis aeternae "cfr. !eb .,1'&, supra modum "cfr. 20or ,1,& viscerosissime totis amplexabatur affectibus "cfr. /@ 2',$&. 1/* 1 )uoties asperitas vitae reprehenderetur in ipso, respondebat se datum Ordini ad exemplum, ut aquila provocaret ad volandum pullos suos "cfr. 2eut 32,11&. 2 >nde cum innocens eius caro, quae iam sponte spiritui se subdebat, nullo propter offensas egeret flagello, tamen exempli causa renovabat in ea poenas, solum propter alios custodiens vias duras "cfr. Ps 1$, &. 3 3ecte quidem, quoniam plus ad manum quam ad linguam respicitur "cfr. #ir 2-,1..2%; 7udt 13,,& praelatorum. *anu, pater, perorabas suavius, persuadebas facilius, probabas et certius. ' #i linguis hominum loquantur et angelorum, caritatis autem exempla non monstrent, mihi parum, sibi nihil prosunt "cfr. 10or 13,153&. $ ?erum ubi reprehensor minime formidabatur, et est pro ratione voluntas, satis ad salutem sigilla sufficiunt+

, Faciendum tamen quod intonant, ut, ieiunis canalibus, ad areolas "cfr. 0ant $,1& fluenta pertranseant. - 0olligatur interdum rosa de spinis "cfr. *at ,,1$&, ut maior minori serviat "cfr. 4en 2',23; 3om .,12&. Ca!ut C444II " De ollicitudine u.ditorum. 1/+ 1 7am vero quis Francisci sollicitudinem pro subditis induit+ 2 1evat ille semper ad caelum manus "cfr. /x 1,,11513; 6poc 1%,'& pro veris 7sraelitis "cfr. /x 1,,11513; 7oa 1, ,&, et sui quandoque oblito prima fraterna salus occurrit. 3 Provolvitur pedibus *aiestatis, sacrificium spiritus "cfr. Ps '%,1.& pro filiis offert, cogit ad beneficia 2eum. 4regi pusillo "cfr. 1uc 12,32&, quem post se traxerat, pleno timoris amore compatitur, ne post perditum mundum, perdere contingat et caelum. ' Futurum se putabat inglorium, nisi commissos una secum faceret gloriosos, quos laboriosius eius parturiebat "cfr. 4al ,1.& spiritus quam materna pepererant viscera. Ca!ut C444III " De com!a ione in(irmorum. 1/, 1 *ulta sibi ad infirmos compassio, multa pro illorum necessitatibus sollicitudo. 2 #i quando pietas saecularium electuaria mittebat eidem, cum ipse plus aliis indigeret, caeteris infirmantibus dabat. 3 Omnium languentium in se transformabat affectus, verba praebens compassionis, ubi subventionis non poterat. 0omedebat ipse diebus ieiunii, ne infirmi comedere vererentur; nec verecundabatur per publica civitatum carnes fratri infirmo conquirere. ' *onebat tamen languidos patienter ferre defectus, nec consurgere in scandalum, cum non esset eis per omnia satisfactum. $ >nde in quadam regula scribi fecit haec verba8 93ogo omnes fratres meos infirmos, ut in suis infirmitatibus non irascantur vel conturbentur contra 2eum vel contra fratres. , (on multum sollicite postulent medicinas, nec nimis desiderent liberare carnem cito morituram, quae est animae inimica. - 2e omnibus gratias agant "cfr. 1=he ',1-&, ut quales vult eos esse 2eus, tales se fore desiderent. . )uos enim 2eus ad vitam praeordinavit aeternam "cfr. 6ct 13, -&, flagellorum atque infirmitatum stimulis erudit, sicut ipse dixit8 /go quos amo, corrigo et castigo "cfr. 6poc 3,1.; !eb 12,$&:. 1/1 7nfirmum quemdam, cui comedendarum uvarum desiderium inesse sciebat, semel in vineam duxit, et sedens sub vite "cfr. *ic , &, ut comedendi audaciam daret, prior ipse comedit. Ca!ut C444IV " De com!a ione 'uam in(irmi contra hoc (aciunt. !iritu 2ere.at$ et de ii 'ui

1// 1 7llos autem infirmos maiores fovebat clementia, patientia supportabat, quos velut fluctuantes parvulos "cfr. /ph ,1 &, tentationibus agitatos et spiritu deficentes "cfr. Ps ,$, & sciebat. 2 >nde asperas correctiones evitans, ubi non videret periculum, parcebat virgae "cfr. 1*ac 13,'&, ut parceret animae "cfr. Prov 13,2 &. 3 2elinquendi materiam praevenire, nec sinere labi eum qui difficulter erigeretur elisus "cfr. Ps 1 ,1 &, praelati, qui pater est non t<rannus, proprium esse dicebat. ?ae miseranda nostri vecordia temporisA ' 1abiles non solum non erigimus vel continemus, sed nonnumquam impellimus ad cadendum. $ (ihilo reputamus pastori illi summo unam oviculam detractare pro qua validum in cruce clamorem cum lacrimis obtulit "cfr. !eb ',,&. , 6liter tu, sancte pater, errantes malens emendare quam perdere. - #cimus tamen morbos propriae voluntatis in quibusdam altius radicatos, eisque opus esse cauterio, non unguento. . 1iquet enim plurimis esse salubrius ferrea virga confringi "cfr. Ps 2,.& quam manibus deliniri. 1% #ed oleum et vinum "cfr. 1uc 1%,3 &, virga et baculus "cfr. Ps 22, &, @elus et pietas, ustio et unctio, carcer et gremium, omnia tempus habent "cfr. )o 3,1&. 11 >niversa haec 2eus ultionum "cfr. Ps .3,1& et Pater misericordiarum "cfr. 20or 1,3& requirit, misericordiam tamen plus quam sacrificium volens "cfr. *at .,23&. Ca!ut C444V " De (ratri.u ;i !ani . 1/0 1 (onnumquam mente 2eo excedebat "cfr. 20or ',13& miro modo, iubilabat in spiritu vir iste sanctissimus, quoties bonus odor "cfr. 20or 2,1'& ad ipsum progrediebatur de filiis. 2 0ontigit quemdam !ispanum, 2eo devotum clericum, perfrui aliquando visione et allocutione sancti Francisci. 3 )ui inter alia de fratribus, qui in !ispania erant, tali sanctum laetificavit relatu8 9Fratres:, inquit, 9tui, in terra nostra pauperculo quodam eremitorio commorantes, ita vivendi modum sibi statuerant, ut media pars domesticis curis intenderet, media contemplationi vacaret. !oc modo qualibet hebdomada in contemplativam activa transibat, et contemplantium quies ad laborum exercitia recurrebat. ' 2ie quadam posita mensa, signoque vocatis absentibus, omnes praeter unum conveniunt, qui de contemplantibus erat. $ Post exspectationem aliquantulam itur ad cellam, ut ad mensam vocetur, cum profusiore ille mensa reficiebatur a 2omino. , #iquidem humi prostratus in faciem "cfr. =ob 12,22&, in modum crucis reperitur extensus, nec anhelitu nec motu quod vivus esset apparens. - 6rdebat ad caput eius et pedes binum candelabrum, quae rutilo fulgore cellam miro modo lustrabant. . 2imittitur in pace "cfr. 1uc 2,2.&, ne molesti essent unctionis, ne suscitarent dilectam, quousque ipsa vellet "cfr. 0ant 2,,&. 1% 3imantur proinde fratres per cellae foramina, stantes post parietem et respicientes

per cancellos "cfr. 0ant 2,.&. 11 )uid plura+ 2um eam quae habitabat in hortis auscultarent amici "cfr. 0ant -,13&, subito, lumine disparente, redit frater in hominem. 12 #urgit protinus, et ad mensam veniens, culpam dicit de mora. 13 #ic:, inquit ille !ispanus, 9in terra nostra evenit:. 1 (on se poterat prae gaudio capere sanctus Franciscus, tali respersus filiorum odore "cfr. 4en 2,,2,&. 1' #ubito surrexit in laudem, et quasi haec sola sibi gloria foret "cfr. 20or 1,12&, audire bona de fratribus, plenis eructavit visceribus8 1$ 94ratias tibi ago "cfr. 1uc 1-,11&, 2omine, pauperum sanctificator et rector, qui me de fratribus meis tali laetificasti audituA 1, ;enedic, precor, illos fratres benedictione largissima, et omnes qui per bona exempla redolere faciunt professionem suam domo speciali sanctificaA:. Ca!ut C444VI " Contra male in eremitorii commorante $ et 'uod vole.at omnia e e comunia. 1/1 1 1icet hinc sancti caritatem noverimus, quae congaudere iubet successibus dilectorum, illos tamen qui in eremitoriis dissimiliter vivunt, non parum credimus redargutos. 2 *ulti enim locum contemplationis convertunt in otium, et eremiticum ritum, qui animabus perficiendis inventus est, in sentinam transferunt voluptatis. 3 =alis horum temporum anachoretis constitutio est, vivere unumquemque pro libitu. (on pro omnibus istud; scimus enim sanctos in carne viventes "cfr. 4al 2,2%& optimis eremo legibus vivere. ' #cimus et eos qui praecesserunt patres flores solitarios exstitisse. $ >tinam non degenerent nostri temporis eremitae ab illa pulchritudine primitiva, cuius iustitiae laus manet aeternaA 103 1 *onens insuper ad caritatem omnes sanctus Franciscus, affabilitatem et domesticam familiaritatem hortabatur ostendere8 2 9?olo:, inquit, 9ut fratres mei filios eiusdem matris ostendant se, et quod tunicam vel chordam, seu quidquid unus petierit, alter liberaliter tribuat. 3 1ibros et placentia quaeque sibi communicent, quin potius cogat unus alterum tollere:. (e et in hoc aliquid diceret eorum quae per ipsum non efficeret 0hristus "cfr. 3om 1',1-&, primus erat ad haec omnia facienda. Ca!ut C444VII " De duo.u (ratri.u Gallici 'ui.u tunicam tradidit. 101 1 0ontigit ut duos fratres 4allicos, magnae sanctitatis viros, obvios occurrere sancto Francisco. 2 7nauditam vero laetitiam de ipso habentibus, hoc eis gaudium duplicavit, quod longo ad istud erant desiderio fatigati. 3 Post dulces affectus et suaves affatus, tunicam a sancto Francisco petiit illorum ardens

devotio. )ui statim exuens tunicam nudusque manens, devotissime tradidit illis, et alterius eorum pauperiorem acceptam pia commutatione vestivit. ' (on solum talia, verum se ipsum superimpendere paratus erat, et quaecumque peterentur erogabat laetissimus. De detractione. C444VIII " #uomodo vole.at detractore !uniri. 102 1 2emum cum animus caritate repletus, 2eo odibiles "cfr. 3om 1,3%& odiat, vigebat istud in sancto Francisco. 2 2etractores quippe super aliud vitiosorum genus horribiliter exsecrans, venenum in lingua "cfr. 7ac 3,-& ferre eos dicebat, aliosque veneno inficere. 3 7deoque rumigerulos pulicesque mordaces, si quando loquerentur, vitabat avertebatque, prout vidimus, aures, ne tali polluerentur auditu. 6udiens namque semel quemdam fratrem famam alterius denigrare, conversus ad fratrem Petrum 0athanii, vicarium suum, terribile hoc intulit verbum8 97nstant religioni discrimina, nisi detractoribus obvietur. ' 0ito multorum suavissimus odor foetebit "cfr. 1ev 1,13; /x ',21&, nisi foetidorum ora claudantur "cfr. /st 13,1,&. $ #urge, surge, discute diligenter, et si accusatum fratrem repereris innocentem, accusantem dura correctione cunctis redde notabilemA , =rude:, inquit, 9eum in manu pugilis Florentini, si tu ipse punire non poterisA:. - "Fratrem autem 7oannem de Florentia, virum magnum statura "cfr. ;ar 3,2$&, viriumque magnarum, pugilem appellabat&. . 9#umma volo:, inquit, 9providentia cures, tu et omnes ministri, ne pestifer iste morbus latius se diffundat:. 1% (onnumquam vero eum qui fratrem suum famae gloria spoliaret, indicabat tunica spoliandum, nec ad 2eum oculos posse levare "cfr. 1uc 1-,13&, nisi prius quod abstulerat redderet. 11 !inc est quod fratres illius temporis hoc vitium quasi specialiter abiurantes, firma secum sanctione statuerant, quidquid aliorum honori demeret, vel probrum sonaret, studiose vitare. 12 3ecte et optime quidemA )uid enim detractor, nisi fel hominum, nequitiae fermentum, dedecus orbis+ 13 )uid vero bilinguis, nisi religionis scandalum, claustri venenum, dissidium unitatis+ 1 !eu, venenosis animalibus abundat superficies terrae "cfr. /x ',1%&, nec fieri potest ut proborum quivis aemulorum morsus evadat. 1' Praemia delatoribus proponuntur, et innocentia subruta, palma quandoque tribuitur falsitati. 1$ /cce, ubi sua quisque vivere probitate non potest, aliorum probitatem vastando, victum promeretur et vestes. 10* 1 7uxta quod saepe dicebat sanctus Franciscus8 9?ox detractoris haec est8 2 ?itae mihi perfectio deest, scientiae vel peculiaris gratiae facultas non suppetit, ac per

hoc nec apud 2eum locum invenio nec apud homines. 3 #cio quid faciam8 ponam maculam in electis "cfr. 1uc 1$, ; #ir 11,33&, et apud maiores gratiam promerebor. #cio praelatum meum hominem esse, eodemque mecum quandoque uti officio, quo succisis cedris, solus videatur rhamnus "cfr. 7udc .,1'& in silva. ' /ia, miserA humanis carnibus vescere, et quia vivere aliter non potes, fratrum viscera rodeA $ =ales boni student videri, non fieri, accusantes vitia, nec vitia deponentes. , #olos eos laudant quorum cupiunt auctoritate foveri, silentes a laudibus, quas ad laudatum non existimimant reportari. - 7eiunae faciei "cfr. *at $,1$& pallorem perniciosis laudibus vendunt, ut spiritales videantur "cfr. 10or 1 ,3,; *at $,1-& qui diiudicent omnia, et ipsi a nemine iudicentur "cfr. 10or 2,1'&. . 4audent sanctitatis opinione, non opere, angelico nomine, non virtute:. De cri!tio 2enerali mini tri et aliorum mini trorum. C444I4 " #uali de.eat e e cum ocii . 10+ 1 Prope finem vocationis eius ad 2ominum, frater quidam, semper divinorum sollicitus, affectus pietate ad Ordinem, quaesivit ab eo dicens8 9Pater, tu transibis, et familia te secuta in valle lacrimarum "Ps -3,,& relinquitur. 2 7nnue aliquem, si cognoscis in Ordine, in quo tuus animus conquiescat, cui generalis ministerii pondus secure possit imponi:. 3 3espondit sanctus Franciscus, induens cuncta verba suspiriis8 9=am multimodi exercitus ducem, tam ampli gregis pastorem nullum, fili, sufficientem intueor. #ed volo vobis unum depingere, ac manu iuxta proverbium facere, in quo reluceat qualis esse debeat huius familiae pater:. 10, 1 9!omo:, inquit, 9esse debet vitae gravissimae, discretionis magnae, famae laudabilis. 2 !omo qui privatis amoribus careat, ne dum in parte plus diligit, in toto scandalum generet. 3 !omo cui sanctae orationis studium sit amicum, qui certas horas animae, certas gregi commisso distribuat. (am primo mane "cfr. *at 2%,1& missarum sacramenta debet praemittere, et longa devotione se ipsum et gregem divino tutamini commendare. ' Post orationem vero se ipsum:, inquit, 9in publico statuat ab omnibus depilandum, omnibus responsurum, omnibus cum mansuetudine provisurum. $ !omo debet esse, qui personarum acceptione "cfr. 3om 2,11& sordidum non faciat angulum, apud quem minorum et simplicium non minus cura vigeat quam sapientium vel maiorum. , !omo cui etsi concessum est litteraturae dono praecellere, plus tamen in moribus piae simplicitatis imaginem gerat, foveatque virtutem. - !omo qui exsecretur pecuniam, nostrae professionis et perfectionis praecipuam corruptelam, quique pauperis religionis caput, imitandum se caeteris praebens, nullis umquam loculis abutatur.

. #ufficere:, inquit, 9debet huic pro se habitus et libellus, pro fratribus vero pennarium et sigillum. 1% (on sit aggregator librorum, nec lectioni multum intentus, ne detrahat officio quod praerogat studio. 11 !omo qui consoletur afflictos, cum sit ultimum refugium tribulatis "cfr. Ps 31,,; ',2&, ne, si apud eum remedia defuerint sanitatum, desperationis morbus praevaleat in infirmis. 12 Protervos ut ad mansuetudinem flectat, se ipsum prosternat, et aliquid sui iuris relaxet, ut animam lucrifaciat 0hristo "cfr. Phip 3,-&. 13 6d refugos Ordinis, velut ad oves quae perierant "cfr. 1uc 1', .$&, viscera pietatis non claudat "cfr. 17oa 3,1,&, sciens tentationes esse pervalidas, quae ad tantum possunt impellere casum:. 101 9!onorari eum vice 0hristi vellem ab omnibus, et in necessariis omnibus ipsi cum omni benevolentia provideri. 2 ?erum oporteret eum non arridere honoribus, neque favoribus plus quam iniuriis delectari. 3 Propensiore cibo, si quando vel debilis vel lassus egeret, non in abditis sed in publicis locis assumeret, ut aliis tolleretur verecundia debilibus providendi corporibus. 6d eum maxime pertinet latentes distinguere conscientias, et ex occultis venis eruere veritatem auresque non deferre multiloquis. ' =alis denique debet esse, qui retinendi honoris cupiditate virilem formam iustitiae nullatenus labefactet, quive tantum officium plus sibi fore sentiat oneri quam honori. $ (on tamen ex superflua mansuetudine torpor nascatur, nec ex laxa indulgentia dissolutio disciplinae, ut cum amori omnibus, sit terrori non minus his qui operantur malum "cfr. Prov 1%,2.&. , ?ellem autem eum socios habere praeditos honestate, qui se, sicut ipse, omnium bonorum praeberent exemplum "cfr. =it 2,,&8 - rigidos adversus voluptates, fortes adversus angustias, tamque convenienter affabiles, ut omnes qui venirent, sancta cum iucunditate reciperent. . /n:, inquit, 9generalis minister Ordinis talis esse deberet:. Ca!ut C4L " De !rovinciali.u mini tri . 10/ 1 3equirebat haec omnia felix pater in ministris provincialibus, licet in generali ministro singula debeant singulariter praeminere. 2 ?olebat eos affabiles esse minoribus, et tanta benevolentia placidos, ut eorum affectui non se vererentur committere delinquentes. 3 ?olebat moderatos in praeceptis, propitios in offensis, ferre magis promptos quam referre iniurias, hostes vitiis, medicos vitiosis. =ales denique volebat, quorum vita caeteris esse speculum disciplinae. ' !os tamen volebat omni honore praeveniri et diligi, sicut qui pondus portarent "cfr. *at 2%,12& sollicitudinum et laborum. $ #ummis eos praemiis apud 2eum dignos esse dicebat, qui tali forma talique lege creditas sibi animas gubernarent.

Ca!ut C4LI " #uid anctu interro2atu de mini tri re !ondit. 100 1 7nterrogatus a quodam fratre semel cur, fratres omnes sic a sua cura reiectos, alienis eos tradiderat manibus, quasi ad eum nullatenus pertinerent, respondit8 2 9Fili, fratres diligo sicut possum; sed si mea sequerentur vestigia "cfr. 1Pet 2,21&, illos utique plus amarem, nec me illis redderem alienum. 3 (am sunt quidam de numero praelatorum, qui eos ad alia trahunt, antiquorum eis proponentes exempla, et parum mea monita reputantes. #ed quid agant, in fine videbitur:. ' /t paulo post, cum infirmitate nimia gravaretur, in vehementia spiritus "cfr. Ps ,,-& in lectulo se direxit8 9)ui sunt isti:, ait, 9qui religionem meam et fratrum de meis manibus rapuerunt "cfr. 7oa 1%,2-&+ $ #i ad generale capitulum venero, tunc eis ostendam qualem habeam voluntatem:. , /t addidit frater ille8 9(umquid et provinciales illos ministros, qui tamdiu libertate abusi sunt, non mutabis+:. - /t pater ingemiscens verbum respondit terribile8 9?ivant pro libitu, qui minoris est damni paucorum quam multorum perditioA:. . (on propter omnes sed propter quosdam dicebat, qui nimia temporis diuturnitate videbantur praelationem hereditario vindicasse. 1% 7n omni quidem genere praelatorum regularium hoc potissimum commendabat, mores non mutare nisi in melius, conciliatos favores non quaerere, potestatem non exercere, sed implere officium. De ancta im!licitate. C4LII " #uae it vera im!licita . 101 1 #anctam simplicitatem, gratiae filiam, sapientiae germanam, matrem iustitiae, quodam attentiore studio praetendebat sanctus in se, ac diligebat "cfr. #ap 1,1& in aliis. 2 (on autem omnis ab eo probabatur simplicitas, sed ea solum, quae 2eo suo contenta, caetera vilipendit. 3 !aec est, quae in timore 2ei gloriatur "cfr. #ir .,22&, quae malum facere vel dicere nescit. !aec est, quae sese examinans condemnat suo iudicio neminem "cfr. 7oa -,1%&, quae meliori debitum imperium reddens, imperium appetit nullum. ' !aec est, quae graecas glorias non optimas arbitrans "cfr. 2*ac ,1'&, plus eligit facere quam discere vel docere "cfr. 6ct 1,1&. $ !aec est, quae in omnibus divinis legibus verbosas ambages, ornatus et phaleras, ostentationes et curiositates perituris relinquens, quaerit non corticem sed medullam, non testam sed nucleum, non multa sed multum, summum et stabile bonum. , !anc in fratribus litteratis et laicis requirebat pater sanctissimus, non eam contrariam sapientiae credens, sed vere germanam, licet pauperibus scientia faciliorem ad habitum, promptiorem ad usum. - >nde in 1audibus quas de virtutibus fecit, sic ait8 96ve, regina sapientiaA 2ominus te salvet, cum tua sorore, pura sancta simplicitateA:.

Ca!ut C4LIII " De (ratre Ioanne im!lici. 113 1 /unte sancto Francisco iuxta villam quamdam prope 6ssisium, quidam 7oannes, vir simplicissimus, qui in agro arabat, occurrit ei dicens8 9?olo quod me fratrem efficias, quoniam ex multo tempore 2eo sevire cupio "cfr. 6ct 1 ,3; *at $,2 &:. 2 4avisus est sanctus, considerata viri simplicitate responditque ad placitum8 9#i vis:, inquit, 9frater, noster socius fieri, da pauperibus, si quid habes "cfr. *at 1.,21&, et expropriatum recipiam:. 3 #olvit protinus boves, et unum offert sancto Francisco. 97stum:, ait, 9bovem demus pauperibusA 2ignus enim sum de rebus patris mei tantam portionem "cfr. 1uc 1',12& accipere:. ' #ubridet sanctus, at non modicum probat simplicitatis affectum. $ 6udientes hoc parentes et parvuli fratres, accurrunt cum lacrimis, plus bovem quam hominem sibi auferri dolentes. , )uibus sanctus8 96nimaequiores estote "cfr. ;ar ,2,&A en, reddo vobis bovem, aufero fratrem:. - 2ucit ergo hominem secum, et pannis religionis indutum ob gratiam simplicitatis specialem socium facit. . 0um igitur in aliquo loco ad meditandum staret sanctus Franciscus, quoscumque faciebat gestus vel nutus, protinus in se repetebat et transformabat simplex 7oannes. 1% (am spuente spuebat, tussiente tussiebat, suspiria suspiriis iungens et fletus fletibus socians; levante sancto manus ad caelum "cfr. 2eut 32, %&, levabat et ille, intuens diligenter ipsum velut exemplar cunctaque in sese transformans. 11 6dvertit hoc sanctus, et quaerit aliquando, cur faciat talia. 12 3espondet ille8 9Omnia:, inquit, 9promisi ego facere quae tu facis; periculosum mihi est aliquid praeterire:. 13 0ongaudet sanctus purae simplicitati, blande tamen prohibet, ne de caetero faciat. 1 7taque non post multum tempus in ista puritate migravit simplex ad 2ominum. 1' 0uius vitam frequenter sanctus imitandam proponens, non fratrem 7oannem, sed sanctum 7oannem iucundissime nominabat. 1$ 6dverte piae simplicitatis proprium esse maiorum legibus vivere, sanctorum semper inniti exemplis et institutis. 1, )uis det humanae sapientiae "cfr. 7ob $,-; 10or 2, & tanto studio sequi vel regnantem in caelis, quanto pia simplicitas sibi conformabatur in terris+ 1- )uid demum+ #ecuta sanctum in vita, praecessit sanctum ad vitam. Ca!ut C4LIV " #uomodo unitatem (ove.at in (ilii $ de 'ua u. aeni2mate locutu e t. 111 1 6ssiduum votum vigilque studium semper in eo fuit custodire inter filios vinculum unitatis "c fr. /ph ,3&, ut quos idem spiritus traxerat "cfr. 7ob 3 ,1 &, idemque genuerat pater "cfr. Prov 23,22&, unius matris gremio pacifice foverentur. 2 >niri volebat maiores minoribus, germano affectu coniungi sapientes simplicibus, longinquos longinquis amoris glutino copulari. 3 *oralem parabolam semel proposuit, instructionem non modicam continentem8 9/cce:, ait, 9fiat omnium religiosorum qui in /cclesia sunt, unum capitulum generaleA

)uoniam igitur adsunt litterati et qui sine litteris sunt "cfr. 6ct ,13&, scientes et qui sine scientia 2eo placere "cfr. !eb 11,$& sciunt, uni sapientum unique simplicium sermo indicitur. ' 2eliberat sapiens, nam sapiens est, et cogitat intra se "cfr. *at 1$,,&8 9(on est hic ostentandae scientiae locus, ubi sunt perfecti scientia, nec me inter subtilissimos dicentem subtilia reddere decet curiositate notabilem. $ #impliciter loqui forsitan fructuosius erit:. , 7llucet statuta dies "cfr. /st 1%,11&, congregantur in unum congregationes sanctorum "cfr. /st -,11; Ps 11%,1&, sitiunt audire sermonem. - Procedit sapiens sacco vestitus "cfr. 7on 3,'& et cinere adspersus caput "cfr. 1am 2,1%&, et mirantibus cunctis, facto plus praedicans, abbreviat verba "cfr. 3om .,2-&8 . 9*agna:, inquit, 9promisimus, maiora promissa sunt, servemus haec, suspiremus ad illa. ?oluptas brevis, poena perpetua, modica passio, gloria infinita. *ultorum vocatio, paucorum electio, omnium retributio:. 1% /rumpunt in lacrimas "cfr. 4en 3,3%& auditorum corda compuncta "cfr. Ps1%-,1,&, vereque sapientem venerantur ut sanctum. 11 9!aeccine:, ait simplex in corde suo "cfr. Ps 13,1&8 9=otum mihi praeripuit sapiens, quidquid facere vel dicere statui. #ed novi quid faciam "cfr. 1uc 1$, &. 12 #cio quosdam versus de psalmis; geram ego sapientis morem, postquam ille simplicis morem gessit:. 13 6dvenit crastina sessio, surgit simplex, psalmum proponit in themate. 1 2ivino igitur afflatus #piritu, tam ferventer, subtiliter, dulciter ex inspirato 2ei dono perorat, ut omnes repleti stupore "cfr. 6ct 3,1%& vere dicant8 0um simplicibus sermocinatio eius "cfr. Prov 3,32&:. 112 1 !anc moralem parabolam, quam sic proponebat, sic exponebat vir 2ei "cfr. 33e 13,1&8 2 93eligio:, inquit, 9nostra coetus praegrandis est, et quasi s<nodus generalis, quae ex omni parte mundi sub una forma vivendi convenit. 3 7n hac sapientes quae simplicium sunt ad suum commodum trahunt, cum vident idiotas igneo vigore caelestia quaerere, et indoctos per hominem "cfr. Ps .3,1%&, per #piritum spiritualia sapere "cfr. 6ct 11,2-; *at 1$,23&. 7n hac etiam simplices quae ad sapientes pertinent in suum fructum convertunt, cum ad eadem secum humiliatos vident praeclaros viros, qui possent ubique in saeculo vivere gloriosi "cfr. #ir ,1.2&. ' !inc, ait, 9relucet beatae huius familiae pulchritudo, cuius multiformis ornatus patrifamilias non modicum placet:. Ca!ut C4LV " #uomodo anctu radi vole.at. 11* 1 )uando radebatur sanctus Franciscus, saepe rasori dicebat8 90ave, ne mihi magnam coronam faciasA 2 ?olo enim, quod fratres mei simplices partem habeant in "cfr. 7ob 31,2& capite meo:. 3 ?olebat denique religionem pauperibus et illiteratis, non solum divitibus et sapientibus esse communem. 96pud 2eum:, inquit, 9non est acceptatio personarum "cfr. 3om 2,11&, et generalis minister 3eligionis, #piritus #anctus, aeque super pauperem et simplicem requiescit

"cfr. 7s 11,2&:. ' !oc sane verbum voluit in 3egula ponere, sed bullatio facta praeclusit. Ca!ut C4LVI " #ualiter vole.at ma2no clerico veniente ad Ordinem e)!ro!riari. 11+ 1 2ixit aliquando magnum clericum etiam scientiae quodammodo resignare debere, cum veniret ad Ordinem, ut tali expropriatus possessione, nudum se offerret brachiis 0rucifixi. 2 9*ultos:, inquit, 9scientia reddit indociles, rigidum quiddam eorum inflecti non sinens humilibus disciplinis. 3 )uapropter vellem:, ait, 9ut vir litteratus hanc mihi primo precem offerret "cfr. !eb ',,&8 B/cce, frater, diu in saeculo vixi "cfr. =it 2,12&, nec 2eum meum vere cognovi "0fr. 7oa 1,1%&. Oro, concede mihi locum a strepitu mundi semotum, quo recogitem annos meos in "cfr. 7s 3-,1'& dolore, quove dispersiones cordis "cfr. Ps 1 $,2; 1uc 1,'1& mei recolligens, animum ad meliora reformemC. ' )ualem:, ait, 9futurum crederetis, qui sic inciperet+ $ Profecto leo excatenatus ad omnia robustus exiret, et beatus succus, quem hausisset initio, continuis in eo profectibus cresceret:. , !ic tandem vero ministerio verbi "cfr. 6ct $, & daretur certus, quia illud quo bulliret effunderet:. - ?ere pia doctrinaA )uid enim tam necessarium redeunti de regione dissimilitudinis, quam longo tempore molitos atque impressos saeculares affectus humilibus exercitiis eliminare atque detergere+ . 0ito in schola perfectionis perfectionem attingeret, quisquis introiret. Ca!ut C4LVII " #ualiter vole.at eo addi cere$ et 'ualiter ocio !raedicationi intendenti a!!aruit. 11, 1 2olebat si, virtute neglecta, scientia quaereretur, praesertim si non in ea vocatione quisque persisteret, in qua vocatus a principio fuerit "cfr. 10or ,,2%&. 2 9Fratres:, ait, 9mei, qui scientiae curiositate ducuntur, in die retributionis "cfr. Os .,,& manus invenient vacuas. 3 ?ellem eos magis roborari virtutibus, ut cum tempora tribulationis "cfr. Ps 3$,3.& venirent, secum haberent in angustia 2ominum "cfr. 2Par 1', &. (am et ventura est:, inquit, 9tribulatio "cfr. Ps 21,12; Prov 1,2,&, qua libri ad nihilum utiles in fenestris proiciantur et latebris:. ' (on hoc dicebat quod #cripturae studia displicerent, sed quo a superflua cura discendi universos retraheret, et quosque magis charitate bonos, quam curiositate sciolos esse vellet:. $ Praeodorabatur etiam tempora non longe ventura, in quibus occasionem ruinae fore scientiam sciret, spiritus vero fulcimentum spiritualibus intendisse. , Fratri laico volenti habere psalterium, et ab eo licentiam postulanti, cinerem pro psalterio obtulit.

- )uemdam sociorum praedicationibus aliquando intendentem, post mortem in visione apparens, prohibuit, viamque simplicitatis incedere iussit. . =estis sibi est 2eus "cfr. 3om 1,.&, tantam post visionem hanc sensisse dulcedinem, ut pluribus diebus rorificum patris alloquium suis videretur auribus praesentialiter instillare. De !eciali.u devotioni.u ancti.

C4LVIII " #ualiter a((icie.atur audien amorem Dei. 111 #peciales devotiones sancti Francisci brevibus pertransire, fortassis nec inutile nec indignum erit. 2 0um enim vir iste devotus esset in omnibus, utpote qui fruebatur #piritus unctione "cfr. 1uc ,1-&, speciali tamen affectu movebatur circa specialia quaedam. 3 7nter alia verba, quorum usus esset in communi sermone, amorem 2ei non sine quadam sui immutatione "cfr. 7ob 1 ,1 & valebat audire. #ubito namque, ad auditum amoris 2ei, excitabatur, afficiebatur, inflammabatur, quasi plectro vocis extrinsecae chorda cordis interior tangeretur. ' =alem pro eleemos<nis censum offerre nobilem prodigalitatem dicebat, et eos qui minus ipsum quam denarios reputarent, esse stultissimos. $ 7pse vero propositum, quod mundanis adhuc immixtus fecerat, de non faciendo repulsam ulli pauperi petenti propter amorem 2ei, usque ad mortem infallibiliter observavit. , (am petenti semel pauperi propter amorem 2ei, cum ipse nihil haberet, forficibus clanculo sumptis, tunicam partiri festinat. - Fecisset hoc ipsum, nisi deprehensus a fratribus, alia compensatione fecisset pauperi provideri. . 9/ius:, inquit, 9qui nos multum amavit, multum est amor amandus:. Ca!ut C4LI4 " De devotione eiu ad an2elo $ et 'uid amore ancti Michaeli (acie.at. 11/ 1 6ngelos, qui nobiscum in acie sunt, quive nobiscum ambulant in medio umbrae mortis "cfr. Ps 22, ; 7s .,2& maximo venerabatur affectu. 2 =ales ubique socios reverendos esse dicebat, tales nihilominus invocandos custodes. 3 7noffensos eorum aspectus servare docebat, nec praesumere coram eis quod non coram hominibus "cfr. 3om 12,1,& fieret. Pro eo quod in conspectu angelorum psallebatur "cfr. Ps 13,,1& in choro, omnes qui possent, in oratorium convenire volebat, et ibidem psallere sapienter "cfr. Ps $,-&. ' ;eatum vero *ichaelem, eo quod animarum repraesentandarum haberet officium, saepe dicebat excellentius honorandum. $ (am ad honorem sancti *ichaelis, inter festum 6ssumptionis et festum eius, quadragenam dierum devotissime ieiunabat. , 2icebat enim8 9)uilibet pro tanti honore principis aliquid laudis vel muneris specialis 2eo deberet offerre "cfr. *at ',23.2 &:.

Ca!ut CL " De devotione eiu ad Dominam no tram$ cui commi it !ecialiter Ordinem. 110 1 *atrem 7esu indicibili complectebatur amore, eo quod 2ominum maiestatis "cfr. Ps 2-,3& fratrem nobis effecerit. 2 Peculiares illi persolvebat 1audes, fundebat preces, offerebat affectus, quot et qualiter humana promere lingua non posset. 3 #ed quod laetificat plurimum, Ordinis advocatam ipsam constituit, suisque alis quos relicturus erat filios usque in finem fovendos et protegendos "cfr. Ps 1$,-& submisit. /ia, pauperum advocataA imple in nobis tutricis officium usque ad praefinitum tempus a Patre "cfr. 4al ,2&. Ca!ut CLI " De devotione ad 7ativitatem Domini et 'uomodo vole.at tunc omni.u u.veniri. 111 1 (ativitatem pueri 7esu prae aliis solemnitatibus ineffabili alacritate colebat, festum festorum asserens, quo 2eus, infans parvulus factus, ad ubera pependit humana. 2 7nfantilium illorum membrorum imagines famelica cogitatione lambebat, et eliquata pueri compassio in cor suum etiam verba dulcedinis faciebat more infantium balbutire. 3 /ratque sibi hoc nomen quasi mel et favus "cfr. Prov 1$,2 & in ore. 0um de non comedendis carnibus collatio fieret, quia dies ?eneris erat, respondit fratri *orico dicens8 9Peccas, frater, diem ?eneris vocans quo Puer natus est nobis "cfr. 7s .,$&. ' ?olo:, inquit, 9quod etiam parietes tali die comedant carnes, et si non possunt, vel de foris linianturA:. 233 1 ?olebat hoc die pauperes et famelicos a divitibus saturari "cfr. 13e 2,'&, et annonam et foenum plus solito bobus et asinis indulgeri. 2 9#i locutus:, ait, 9fuero 7mperatori, supplicabo constitutum fieri generale, ut omnes qui possunt, frumenta et grana per vias proiciant, ut die tantae sollemnitatis abundent aviculae, praecipue sorores alaudae:. 3 Paupercula ?irgo quanta illo die fuerit circumvecta penuria, non sine lacrimis recolebat. #edenti namque ad prandium die quadam, paupertatem beatae ?irginis commemorat quidam frater, et 0hristi Filii eius inopiam replicat. ' Protinus surgit a mensa "cfr. 13e 2%,2 &, singultus ingeminat dolorosos, et perfusus lacrimis supra nudam humum reliquum panem manducat. $ 7nde hanc virtutem regiam esse dicebat, quae in 3ege et 3egina tam praestanter effulserit. , (am et consultantibus in conclavi fratribus, quae virtus magis amicum redderet 0hristo, quasi secretum sui cordis aperiens, respondebat8 9Paupertatem noveritis, filii, specialem viam salutis, cuius est fructus multiplex et paucis notissimus:. Ca!ut CLII " De devotione ad Cor!u Domini.

231 1 Flagrabat erga sacramentum 2ominici 0orporis fervore omnium medullarum, stupori permaximo habens caram illam dignationem et dignantissimam caritatem. 2 *issam vel unicam non audire quotidie, si vacaret, non parvum reputabat contemptum. #aepe communicabat, et tam devote, ut alios devotos efficeret. 3 3everendum enim illud omni reverentia prosequens, membrorum omnium sacrificium offerebat, et agnum immolatum "cfr. 1Pet 1,1.& recipiens, illo igne qui in altari cordis semper ardebat "cfr. 1ev $,12; #ir 23,22&, spiritum immolabat. 2iligebat propterea Franciam ut amicam 0orporis 2omini, atque in ea mori propter sacrorum reverentiam cupiebat. ' ?oluit quandoque mittere fratres per mundum "cfr. 7oa 3,1$& cum pretiosis pixidibus, ut ubicumque indecenter locatum pretium redemptionis adverterent, optimo reconderent loco. $ #acerdotalibus manibus, quibus de ipso conficiendo tam divina collata auctoritas est, magnam volebat reverentiam exhiberi. , Frequenter dicebat8 9#i sancto cuiquam de caelo venienti "cfr. 7oa 3,31& et pauperculo alicui sacerdoti simul me contingeret obviare, praevenirem honore "cfr. 3om 12,1%& presb<terum, et ad manus eius deosculandas citius me conferrem. - 2icerem enim8 9OiA /xspecta, sante 1aurentiA quia manus huius ?erbum vitae contrectant "cfr. 17oa 1,1&, et ultra humanum aliquid possidentA:. Ca!ut CLIII " De devotione ad anctorum reli'uia . 232 1 2ivino cultui se devotissimum exhibens 2eo dilectus "cfr. #ir ',1& homo, nil quod 2ei est "cfr. *at 22,21&, relinquebat per incuriam inhonorum. 2 0um esset apud *ontem 0asalem, in provincia *assae, praecepit fratribus, ut de quadam ecclesia ab omnibus derelicta sanctas reliquias ad locum fratrum reverendissime asportarent. 3 4ravabatur pernimium longo iam tempore illas debita devotione fraudatas. #ed cum, poscente causa, ipsum ire alio oporteret, mandati patris immemores, filii obedientiae meritum neglexerunt. ' 2ie vero quadam, cum celebrare vellent fratres, remota sindone, ut moris est, de altari, ossa pulcherrima et nimis redolentia invenerunt. $ Obstupefacti sunt satis, quae numquam viderant intuentes. , 3egressus paulo post sanctus 2ei "cfr. 1uc ,3 &, diligenter exquirit, si esset quod de reliquiis mandaverat adimpletum. - ?erum neglectae obedientiae culpam fratres humiliter confitentes, cum poena veniam meruerunt. . /t ait sanctus8 9;enedictus 2ominus 2eus meus "cfr. Ps 1,, ,&, qui per semetipsum implevit quod vos facere debuistisA:. 1% 0onsidera diligenter Francisci devotionem, attende beneplacitum 2ei "cfr. Ps $-,1 & circa pulverem nostrum, et obedientiae sanctae magnifica laudem "cfr. Ps $-,31&. (am cuius voci non paruit homo, precibus obedivit 2eus. Ca!ut CLIV " De devotione ad crucem et de 'uodam occulto acramento. 23*

1 2enique quomodo sibi aberat nisi in cruce 2omini gloriari "cfr. 4al $,1 &, quis promere, quis capere posset+ 2 #oli datum est nosse, cui soli datum est experiri. 3 (imirum, etsi sensu quodam illa perciperemus in nobis, nequaquam tantis mirabilibus exprimendis verba suppeterent, rebus quotidianis et vilibus sordidata. /t fortassis ideo in carne debuit aperiri, quia non potuisset sermonibus explicari "cfr. )o 1,-&. ' 1oquatur ergo silentium, ubi deficit verbum "cfr. #ir 3,2.&, quia et signatum clamat, ubi deficit signum. $ !oc solum humanis auribus intimetur, quod nondum per omnia claruit, quare sacramentum illud in sancto apparuit "cfr. 1=im 3,1$&; ubi enim ab eo revelatum est, de futuro trahit rationem et finem. , ?erus erit, dignusque fide, cui natura, lex et gratia "cfr 7oa 1,1,& testes erunt. De !au!eri.u domina.u . CLV " #uomodo vole.at (ratre conver ari cum ei . 23+ 1 #piritualis aedificii memoriam, multo nobiliorem ab illa terrena quam beatus pater post illius materialis ecclesiae reparationem in augmentum civitatis supernae, #piritu #ancto ductore "cfr. 7s $3,1 &, illo in loco instituit, non expedit silentio praeterire. 2 (on est credendum quod pro perituro et labenti opere reparando, de ligno crucis sibi locutus fuerit 0hristus, modo utique sic stupendo, qui audientibus timorem incutit "cfr. 2*ac 12,22& et dolorem immittit. 3 #ed, sicut olim praedixerat #piritus #anctus "cfr. 6ct 1,1$&, Ordo sanctarum virginum ibi debebat institui, qui ad restaurationem caelestis domus, velut vivorum lapidum "cfr. 1Pet 2,'& expolita congeries, erat aliquando transferendus. ?erum postquam in loco illo convenire coeperunt virgines 0hristi "cfr. 20or 11,2&, et de diversis mundi partibus aggregari, summam profitentes perfectionem in observantia paupertatis altissimae "cfr. 20or -,2& ac omnium virtutum decore "cfr. 7udt 1%, &, licet pater illis paulatim suam praesentiam corporalem "cfr. 20or 1%,1%& subduxerit, affectum tamen in #piritu #ancto "cfr. *at 3,11& ad ipsarum curam extendit. ' (am, cum per plura summae perfectionis argumenta probatas, sanctus eas cognoverit, omnem pro 0hristo "cfr. Phip 1,2.& paratas sustinere iacturam et subire laborem, nec a sanctis mandatis velle aliquando declinare "cfr. Ps 11-,21&, promisit eis et aliis paupertatem in simili conversatione profitentibus firmiter suum et fratrum suorum auxilium et consilium perpetuo exhibere. $ !aec semper, dum vixit, diligenter exsolvit, et fieri semper, cum morti proximus esset, non negligenter mandavit8 unum atque eumdem spiritum "cfr. 10or 12,11&, dicens, fratres et dominas illas pauperculas de hoc saeculo "cfr. 4al 1, & eduxisse. 23, 1 *irantibus quandoque fratribus, quod tam sanctas 0hristi famulas sua praesentia corporali "cfr. 20or 1%,1%& non saepius visitaret, dicebat8 9(on credatis, carissimi, quod eas perfecte non diligam. 2 #i enim crimen esset eas in 0hristo fovere, nonne maius fuisset eas 0hristo iunxisse+ 3 /t quidem non eas vocasse nulla fuisset iniuria, non curare vocatas summa est

inclementia. #ed exemplum do vobis, ut quemadmodum ego facio ita et vos faciatis "cfr. 7oa 13,1'&. ' (olo quod aliquis ad visitandum eas spontaneum se offerat, sed invitos et plurimum renitentes iubeo ipsarum servitiis deputari, spirituales dumtaxat viros "cfr. Os .,,&, digna et longaeva conversatione probatos:. Ca!ut CLVI " #uomodo re!rehendit 'uo dam 'ui li.enter i.ant ad mona teria. 231 0um enim semel quidam frater, qui duas in monasterio quodam filias perfectae conversationis habebat, quoddam pauperculum munusculum ex parte sancti libenter ad dictum locum se diceret delaturum, increpavit eum sanctus durissime, verba non modo referenda inculcans. 2 #icque per alium recusantem, sed non obstinatius persistentem, transmisit exenium. 3 6lius frater in hieme, causa compassionis, ad monasterium quoddam accessit, sed voluntatem sancti sic efficacem de non eundo nescivit. Postquam factum sancto innotuit, per plura milliaria in maximo nivium frigore illum nudum pergere fecit. Ca!ut CLVII " De !raedicatione 'uam ma2i e)em!lo 'uam ver.o ei (ecit. 23/ 1 Frequenti supplicatione vicarii sanctus pater pulsatus, cum apud #anctum 2amianum faceret moram, ut filiabus proponeret verbum 2ei "cfr. 7oa 3,3 &, ipsius tandem instantia devictus concessit. 2 0ongregatis autem dominabus ex more, ut verbum 2ei audirent "cfr. 7oa -, ,&, sed non minus ut patrem viderent, levatis ipse in caelum oculis, ubi cor "cfr. 7s '1,$; *at $,21& semper habebat, ad 0hristum coepit orare. 3 0inerem proinde sibi deferri iubet, de quo circa se in pavimento circulum fecit, reliquum super proprium caput imponens "cfr. 1*ac 3, ,&. /xspectantibus illis beatum patrem intra cinereum circulum cum silentio persistentem, stupor in earum cordibus non parvus oboritur. ' #urgit subito sanctus, et illis attonitis, *iserere mei 2eus "Ps '%,3ss& recitat pro sermone. $ )uo finito, celeriter foras egreditur "cfr. Ps %,,&. , !uius virtute alludii tanta fuerunt famulae 2ei contritione repletae, ut lacrimarum educentes profluvia, vix a sui vindicta manus proprias continerent. - Opere docuit illas se cinerem reputare, nihilque cordi eius aliud approximare de ipsis, nisi hac reputatione condignum. . !aec erat conversatio eius cum feminis sanctis; haec visitatio illarum perutilis, coacta tamen et rara. 1% !aec voluntas eius pro fratribus omnibus, quos eis ita pro 0hristo, cui serviunt "cfr. 0ol 3,2 &, servire volebat, ut semper, velut animalia pennata, laqueos "cfr. Prov 1,1,& coram positos "cfr. Ps $-,23& praecaverent. De commendatione Re2ulae (ratrum.

CLVIII " De commendatione Re2ulae .eati %ranci ci$ et de (ratre 'ui eam !orta.at ecum. 230 1 0ommunem professionem et 3egulam ardentissime @elabatur, et illos qui circa eam @elotes essent, singulari benedictione dotavit. 2 !anc enim suis dicebat librum vitae "cfr. #ir 2 ,32&, spem salutis "cfr. 1=he ',-&, medullam /vangelii, viam perfectionis, clavem paradisi, pactum aeterni foederis "cfr. 4en 1,,13&. 3 !anc volebat haberi ab omnibus, sciri ab omnibus, et ubique in allocutionem taedii "cfr. #ap -,.& et memoriam praestiti iuramenti cum interiore homine "cfr. 3om ,,22& fabulari. 2ocuit eam semper in commonitionem agendae vitae portare prae oculis, quodque plus est, cum ipsa mori debere. ' 0uius instituti non immemor quidam laicus frater, quem intra mart<rum numerum credimus esse colendum, palmam assecutus est gloriosae victoriae. $ (am cum a #aracenis ad mart<rium peteretur, summis manibus 3egulam tenens, genibus humiliter incurvatis, sic socio dixit8 , 92e omnibus, quae contra sanctam istam 3egulam feci, frater carissime, ante oculos *aiestatis "cfr. 7s 3,-& et coram te, culpabilem me proclamo:. - #uccessit brevi confessioni gladius, quo mart<rio vitam finivit, signisque et prodigiis "cfr. 20or 12,12& postmodum claruit. . !ic iuvenculus intraverat Ordinem adeo, ut ferre vix posset ieiunium regulare, cum tamen loricam ad carnem sic puerulus deferebat. 1% Felix puer, qui feliciter incepit, ut felicius consummaret "cfr. #ir 1-,$&. Ca!ut CLI4 " Vi io 'uaedam ad commendationem Re2ulae (acien . 231 1 ?idit aliquando pater sanctissimus visionem quamdam, caelesti oraculo factam, ad 3egulam pertinentem. 2 =empore quo de 3egula confirmanda fiebat inter fratres collatio, sancto de huiusmodi negotio vehementer sollicito talia monstrantur in somnis "cfr. *at 1,2%&. 3 ?idebatur sibi de terra micas panum subtilissimas collegisse, multisque famelicis fratribus ipsum circumstantibus debere tribuere. 0umque micas tam tenues distribuere formidaret, timens ne inter manus exciderent pulveres tam minuti, vox ei desuper inclamabat "cfr. 2an $,2%&8 9Francisce, unam de micis omnibus hostiam confice, ac manducare volentibus tribue manducandam:. ' )uo illud agente, quicumque non devote reciperent, aut receptum contemnerent donum, mox lepra infecti notabiles apparebant. $ 3ecitat mane sanctus haec omnia sociis, dolens se non percipere m<sterium visionis "cfr. 2an 2,1.&. , Post modicum vero, cum vigil in oratione persisteret "cfr. =ob 3,11&, huiuscemodi vox de caelo sibi delapsa "cfr. 2Pet 1,1,.1-& est8 9Francisce:, inquit, micae noctis praeteritae verba evangelica sunt, hostia 3egula, lepra iniquitas:. - !anc quidem quam iuraverant fidem, non duram vel asperam fratres illorum temporum reputabant, qui erant ad omnia supererogare promptissimi. . (eque enim languor vel desidia locum habet, ubi amoris stimulus semper ad maiora

perurget. De in(irmitati.u ancti %ranci ci.

CL4 " #uomodo contulit cum 'uodam (ratre de u.veniendo cor!ori. 213 1 Per labores innumeros et aegritudines validas in semitis 0hristi vestigia posuit "cfr. 7os 3,13& praeco 2ei Franciscus, nec pedem retraxit, donec quae perfecte coepit perfectius consummavit "cfr. 1uc 1 ,3%&. 2 (am cum lassatus esset "cfr. 7udc 1$,1$& et totaliter corpore conquassatus, numquam a perfectionis suae substitit cursu, numquam rigorem passus est inflectere disciplinae. 3 (am et exhausto iam corpori sine conscientiae murmure nequibat vel in modico subvenire. 7taque cum oporteret ipsum etiam nolentem proprii corporis incommoda, quae vires eius excesserant, blandimentis remediabilibus delinire, quemdam fratrem, quem sciebat consilium sibi daturum expediens, benigne die quadam alloquitur8 ' 9)uid tibi videtur, fili carissime, quod conscientia mea de cura corporis frequenter submurmurat+ $ =imet ne infirmanti nimis indulgeam, et exquisitis ei studeam fomentis succurrere. , (on quod ipsum iam aliquid delectet accipere infirmitate longa confectum, a quo totius saporis recessit impulsus:. 211 1 3espondit filius diligenter ad patrem, a 2omino sibi dari verbum responsionis agnoscens8 92ic mihi, si dignaris, o pater, qua diligentia corpus tuum, dum potuit, tuis obtemperavit mandatis+:. 2 )ui ait8 9=estimonium illi perhibeo "cfr. 7oa ',31&, fili, quia per omnia obediens "cfr. 0ol 3,2%& fuit, in nullo sibimetipsi pepercit, sed quasi praeceps ad cuncta ferebatur imperia. 3 (ullum subterfugit laborem, nullum declinavit incommodum, tantummodo iussa posset perficere "cfr. 7udc .,' &. 7n hoc perfecte convenimus ego et ipsum, ut sine aliqua repugnantia 0hristo 2omino serviremus "cfr. 0ol 3,2 &:. ' /t ait frater8 9>bi est ergo, pater, liberalitas tua, ubi pietas et summa discretio+ $ /stne ista fidelium amicorum "cfr. #ir $,1 & redhibitio digna, beneficium libenter accipere nec tempore necessario danti pro merito respondere+ , )uid servitii 2omino tuo 0hristo "cfr. 0ol 3,2 & absque auxilio corporis hactenus impendere potuisti+ - (onne, ut ipse fateris, propter hoc se omni periculo dedit+:. . 9Fateor, fili:, ait pater, 9hoc esse verissimum:. 1% /t filius8 9/stne hoc rationis conveniens, ut tam fideli amico "cfr. 4en 1-,2'& in tanta necessitate desis, qui se et sua pro te usque ad mortem exposuit+ 11 6bsit a te, pater, auxilium et baculus afflictorum, absit a te hoc peccatum in 2omino "cfr. 13e 12,23&A:. 12 9;enedictus et tu:, inquit, 9fili "cfr. 13e 2$,2'&, qui sapienter meis disceptationibus tam salutaria remedia propinastiA:. 13 /t coepit hilariter loqui ad corpus8 94aude, frater corpus, et parce mihi "cfr. 7ob

,,1$&, quia, ecce, iam tua placita libenter perficio, libenter tuis querulis affectibus subvenire festinoA:. 1 #ed quid iam exstinctum poterat delectare corpusculum+ 1' )uid sustentare ex omni parte collapsum+ 1$ *ortuus erat Franciscus iam mundo, sed 0hristus vivebat in "cfr. 4al 2,1..2%& eo. 1, 0rux illi erant mundi deliciae, quia 0hristi crucem "cfr. 4al $,1 & radicatam gerebat in corde. 1- /t ideo stigmata exterius fulgebant in carne, quia intus radix altissima excrescebat in mente. Ca!ut CL4I " #uid (uerit !ro ui in(irmitati.u 212 1 7ta ex omni parte cruciatibus fesso, mirum quod sufficere vires ad tolerantiam poterant. 2 !as vero suas angustias non poenarum censebat nomine sed sororum. 3 )uas multis ex causis provenisse non dubium est. #ane, ut clarior fieret ex triumphis, non solum tirocinio sua difficilia commisit 6ltissimus, verum iam emeritae militiae viro dabatur materia trimphandi. ' !abent et in hoc exempla sequentes, dum propter senectutem nihil lentius, propter infirmitatem nihil indulgentius egit. $ (ec, nulla causa, fuit perfecta in valle lacrimarum "cfr. Ps -3,,& purgatio, quod sic de quadrante novissimo redderet rationem "cfr. *at ',2$&, si quid inhaesisset cremabile, ut tandem purgatissimus raptim ad superos evolaret. , Potissimam vero tormentorum suorum existimo rationem, quia, ut ipse asserebat de aliis, in sustinendis illis retributio multa "cfr. Ps 1-,12&. 21* 1 (am nocte quadam, cum propter infirmitatum suarum graves et diversas molestias plus solito lassaretur, coepit de intimo cordis compati sibi ipsi. 2 #ed ne spiritus ille promptus "cfr. *at 2$, 1& carni carnaliter consentiret in aliquo vel ad horam, patientiae scutum, orando ad 0hristum, servat immobile. 3 Orans tandem sic positus in agone "cfr. 1uc 22, 3&, promissionem aeternae vitae a 2omino sub hac similitudine reportavit "cfr. !eb 1%,3$; 7oa $,$.&8 9#i tota terrae moles "cfr. 7s %,12& et machina mundi aurum esset sine pretio "cfr. Ps 3,13& pretiosum, et tibi pro iis quae pateris duris molestiis, omni dolore sublato, daretur in praemium thesaurus gloriae tantae, cui praedicti auri comparatio "cfr. #ap ,,.& nulla esset, vel etiam nominari non digna, nonne gauderes, libenter sustinens quae sustines ad momentum+:. ' 94auderem utique:, ait sanctus, 9et supra modum "cfr. 20or ,1,& gauderem:. $ 9/xsulta igitur:, dixit illi 2ominus, 9quia regni mei est arrha infirmitas tua, et per patientiae meritum securus et certus "cfr. #ap ,,23& eiusdem regni haereditatem "cfr. /ph ','& exspectaA:. , #ed quanta putas exsultatione gavisum hominem tam felici promissione beatum+ - )uanta non solum patientia, verum etiam caritate, illum credis corporis molestias amplexatum+ . (ovit ipse modo perfecte, quia indicibile tunc dicere sibi fuit. 1% 3etulit tamen sociis pauca, ut potuit. i.i !romi um a Domino.

11 1audes de creaturis tunc quasdam composuit, et eas utcumque ad 0reatorem laudandum accendit. De tran itu ancti !atri . CL4II " #uomodo hortatu e t (ratre et .enedi)it in (ine. 21+ 1 7n fine hominis, ait sapiens, denudatio operum illius "cfr. #ir 11,2.&, quod in sancto isto gloriose cernimus esse completum. 2 )ui mandatorum 2ei viam mentis alacritate percurrens "cfr. Ps 11-,32&, per omnium virtutum gradus ad summa pervenit, et velut ductile opus, sub multiplicis tribulationis malleo ad perfectionem adductus, omnis consummationis vidit finem "cfr. Ps 11-,.$&. 3 =unc enim magis eius mirifica opera colluxerunt, et divinum fuisse omne quod vixit, veritatis iudicio "cfr. Ps 11%,,& fulsit, cum vitae mortalis calcatis illecebris, liber evasit ad superos. (am mundo vivere "cfr. 4al 2,2%& duxit opprobrium, dilexit suos in finem "cfr. 7oa 13,1&, mortem cantando suscepit. ' 0um enim ad dies iam propinquaret extremos, quibus, finibili luce subtracta, lux perpetua "cfr. /sd 2,3'& succedebat, virtutis exemplo monstravit, quod nihil commune illi erat cum mundo. $ 0onfectus namque infirmitate illa tam gravi, quae omni languori conclusit, super nudam humum "cfr. 7s 1 ,1& se nudum fecit deponi, ut hora illa extrema, in qua poterat adhuc hostis irasci, Bnudus luctaretur cum nudoC. , =riumphum revera exspectabat intrepidus, et consertis manibus iustitiae complectebatur coronam "cfr. 2=im ,-&. - Positus sic in terra "cfr. 7ob 2%, &, saccina veste deposita, faciem solito levavit ad caelum "cfr. 7ob 11,1'&, et intendens illi gloriae "cfr. 7ob 11,'& totus, manu sinistra dextri lateris vulnus, ne videretur, obtexit. . /t ait ad fratres8 9/go quod meum est feci "cfr. 33e 1.,2%&; quod vestrum est, 0hristus edoceat "cfr. /ph ,21&A:. 21, 1 ?identes haec filii producunt rivulos lacrimarum, et de intimis longa trahentes suspiria, nimio dolori compatiendo succumbunt. 2 7nterea sopitis utcumque singultibus, guardianus eius, qui votum sancti divina verius inspiratione cognovit, festinus surrexit et acceptam cum femoralibus tunicam saccinamque cappellulam, dixit ad patrem8 3 9=unicam istam et femoralia cum cappellula, obedientiae sanctae mandato, a me tibi accommodatam cognoverisA #ed, ut scias te nihil proprietatis in illis habere, dandi haec alicui omnem tibi aufero potestatem:. ' 4audet sanctus et iubilat prae laetitia cordis "cfr. 0ant 3,11&, quoniam fidem tenuisse dominae paupertati usque in finem se videt. $ Fecerat enim haec omnia paupertatis @elo, ut nec habitum quidem proprium in fine vellet habere, sed quasi ab altero commodatum. , 0appellulam vero saccinam portabat in capite, ut cicatrices contegeret pro sanitate oculorum susceptas, cui satis necessarium erat pileum cuiusvis pretiosae lanae suavitate

lenissimum. 211 1evat post haec sanctus palmas ad caelum "cfr. 2Par $,13&, et 0hristum suum magnificat, quod iam exoneratus omnibus, liber vadit ad ipsum. 2 ?erum ut ostenderet se 2ei sui 0hristi verum imitatorem "cfr. 10or ,1$& in omnibus, fratres et filios, quos dilexerat a principio, in finem dilexit eos "cfr. 7oa 13,1&. 3 Fecit enim fratres omnes assistentes ibidem ad se vocari, et verbis consolatoriis "cfr. Dac 1,13& eos pro sua morte demulcens, paterno affectu ad divinum est hortatus amorem. 2e patientia et paupertate servanda sermonem protraxit, caeteris institutis sanctum /vangelium anteponens. ' 0ircumsedentibus vero omnibus fratribus, extendit super eos dexteram suam, et incipiens a vicario suo capitibus singulorum imposuit "cfr. 4en -,1 &8 $ 9?alete:, inquit, 9filii omnes, in timore 2omini "cfr. 6ct .,31& et permanete in ipso semperA , /t quoniam futura tentatio et tribulatio "cfr. #ir 2,,$& appropinquat, felices qui perseverabunt in his quae coeperunt. - /go enim ad 2eum propero, cuius gratiae vos omnes commendo:; . benedixitque in illis qui erant ibi, etiam omnibus fratribus, qui ubique conversabantur in mundo "cfr. 20or 1,12&, et qui venturi erant post ipsos, usque in finem saeculi saeculorum "cfr. 2an ,,1-&. 1% (ullus sibi hanc benedictionem usurpet quam pro absentibus in praesentibus promulgavit; ut alibi scripta est aliquid insonuit speciale, sed potius ad officium detorquendum. Ca!ut CL4III " De morte eiu et 'uid (ecerit ante mortem. 21/ 1 0um itaque amarissime lacrimarentur fratres et inconsolabiliter deplorarent, iussit pater sanctus panem sibi afferri "cfr. *at 1 ,1,.1-&. )uem benedixit et fregit "cfr. *at 2$,2$; 1uc 2 ,3%&, et particulam unicuique ad manducandum porrexit. 2 0odicem etiam /vangeliorum apportari praecipiens, /vangelium secundum 7oannem ab eo loco qui incipit8 6nte diem festum Paschae "cfr. 7oa 13,1& etc, sibi legi poposcit. 3 3ecordabatur illius sacratissimae coenae, quam 2ominus cum suis discipulis "cfr. *at 2$,2%& ultimam celebravit. 7n illius enim veneranda memoria, ostendens quem ad fratres habebat amoris affectum, fecit hoc totum. ' Proinde paucos dies, qui usque ad transitum eius restabant, expendit in laudem, socios suos valde dilectos secum 0hristum laudare instituens. $ 7pse vero, prout potuit, in hunc psalmum erupit8 ?oce mea ad 2ominum clamavi, voce mea ad 2ominum deprecatus sum "Ps 1 1,25-& etc. , 7nvitabat etiam omnes creaturas ad laudem 2ei "1uc 1-, 3&, et per verba quaedam quae olim composuerat, ipse eas ad divinum hortabatur amorem. - (am et mortem ipsam, cunctis terribilem et exosam, hortabatur ad laudem, eique laetus occurrens "cfr. 7udc 1.,3&, ad suum invitabat hospitium8 9;ene veniat:, inquit, 9soror mea morsA:. . 6d medicum autem8 96udacter, frater medice, proximam prognostica mortem, quae mihi erit ianua vitaeA:.

1% 6d fratres vero8 90um me videritis ad extrema perduci, sicut me nudiustertius nudum vidistis, sic me super humum exponite, et per tam longum spatium iam defunctum sic iacere sinatis, quod unius milliari tractum suaviter quis perficere posset:. 11 ?enit igitur hora "cfr. 7oa ,21&, et cunctis in eum 0hristi completis m<steriis "cfr. 0ol ,3&, feliciter volavit ad 2eum. #uomodo 'uidam (rater vidit animam ancti !atri in tran itu i! iu . 21/a 1 >nus frater ex discipulis eius, famae non modicum celebris, vidit animam santissimi patris quasi stellam "cfr. #ir '%,$&, lunae immensitatem habentem et solis claritatem, praetendentem super aquas multas "cfr. Ps 2-,3&, a candida subvecta nubecula "cfr. 6poc 1 ,1 &, recto tramite in caelum conscendere "cfr. 7os -,2%&. 2 Factus est propterea concursus populorum multorum "cfr. 6ct 21,3%&, laudantium et glorificantium nomen 2omini "cfr. 1uc 2,2%&. 3 0atervatim tota civitas 6ssisii ruit et omnis accelerat regio "cfr. *at -,3 ; 3,'& videre magnalia 2ei "cfr. 6ct 2,11&, quae 2ominus ostenderat "cfr. 1uc 2,1'& in servo suo. 1amentabantur filii tanto patre orbati, et pium cordis affectum lacrimis et suspiriis ostendebant. ' ?erumtamen miraculi novitas planctum vertit in iubilum et luctum in iubilationem. $ 0ernebant corpus beati patris 0hristi stigmatibus decoratum, in medio videlicet manuum et pedum ipsius, non clavorum quidem puncturas, sed ipsos clavos ex eius carne compositos, immo carni eidem innatos, ferri retenta nigredine, ac dextrum latus sanguine rubricatum. , 0aro eius, naturaliter nigra prius, candore nimio renitescens beatae ressurrectionis praemia promittebat. - *embra denique ipsius ductilia et mollia sunt effecta, non rigida, ut mortuorum solent, conversa in similitudinem puerilis aetatis. Ca!ut CL4IV " De vi ione 'uam vidit (rater :u2u tinu in morte. 210 1 *inister fratrum in =erra 1aboris tunc erat frater 6ugustinus, qui in hora ultima positus, cum diu iam pridem amisisset loquelam, audientibus qui adstabant "cfr. 6ct 23,3&, subito clamavit et dixit "cfr. 1uc .,3.; 7oa 12, &8 2 9/xspecta me, pater, exspectaA /cce, iam venio tecum: 3 )uaerentibus fratribus et admirantibus multum, cui sic loqueretur, audacter respondit8 9(onne videtis:, inquit, 9patrem nostrum Franciscum, qui vadit ad caelum+:. /t statim sancta illius anima, carne soluta, patrem est secuta sanctissimum. Ca!ut CL4V " #uomodo anctu !ater a!!aruit cuidam (ratri !o t tran itum. 211 1 6lteri fratri vitae laudabilis, tunc temporis orationi suspenso, nocte illa et hora, gloriosus pater pupurea dalmatica vestitus apparuit, quem turba hominum innumera sequebatur. 2 6 qua se plurimi sequestrantes, dixerunt ad fratrem8 9(onne hic est 0hristus "cfr. 7oa ,,2$&, o frater+:. /t ille dicebat8 97pse est: "cfr. *at 2$, -&.

3 6lii vero iterum perquirebant dicentes8 9(onne hic est sanctus Franciscus+:. Frater ipsum esse similiter respondebat. ?idebatur revera fratri et omnium comitantium turbae quod 0hristi et beati Francisci una persona foret. ' )uod a sane intelligentibus nequaquam temerarium iudicatur, cum qui adhaeret 2eo, unus spiritus "cfr. 10or $,1,& fit cum ipso, et ipse 2eus omnia in omnibus "cfr. 10or 12,$& sit futurus. $ Pervenit tandem beatus pater cum illa turba mirabili ad amoenissima loca, quae aquis irrigata "cfr. /@ 31,1 & praeliquidis omnium virebant graminum venustate, et florum decore vernantia, arborum omni delicioso genere replebantur. , /rat ibi palatium magnitudinis mirae ac pulchritudinis singularis, quod alacriter intrans novus accola caeli, cum in eo fratres plurimos reperisset, supra mensam splendidissime praeparatam et variis refertam deliciis, coepit cum suis delectabiliter epulari. Ca!ut CL4VI " Vi io 6!i co!i : i inati de tran itu ancti !atri . 223 1 /piscopus 6ssisinas ad ecclesiam #ancti *ichaelis tunc temporis causa peregrinationis perrexerat. 2 0ui, cum inde rediens ;eneventi hospitatus fuisset, beatus pater Franciscus, nocte sui transitus, per visionem apparuit dixitque ad eum8 9/cce, pater, mundum relinquens, ad 0hristum vado "cfr. 7oa 1$,2-&:. 3 *ane surgens "cfr. 4en 2 ,' &, episcopus sociis narravit quae vidit, et accito notario, diem transitus notavit et horam. *ultumque inde tristis effectus, irrigatus lacrimis, dolebat se patrem amisisse praecipuum. ' #icque ad terram suam reversus "cfr. Ps 1 ', &, et cuncta per ordinem "cfr. /st 1',.& referens, super dona sua 2omino gratias inexplebiles egit "cfr. 6ct 2,,3'&. De canoni8atione et tran latione ancti %ranci ci. 223a 1 7n nomine 2omini 7esu "cfr. 10or $,11&. 6men. 6nno incarnationis eiusdem *G00GHH?7G, 7777G nonas Octobris, die quo praedixerat, expletis HH annis ex quo perfectissime adhaesit 0hristo, 6postolorum vitam et vestigia sequens "cfr. 1Pet 2,21& apostolicus vir Franciscus, vitae mortalis compedibus absolutus, feliciter migravit ad 0hristum, 2 et sepultus apud civitatem 6ssisii tot et tantis mirabilibus ac variis coepit ubique miraculis coruscare, ut brevi in tempore, magnam partem orbis ad novi saeculi admirationem adduceret. 3 0um iam in diversis partibus nova miraculorum luce inclaresceret, et undique qui se ipsius beneficio a suis cladibus liberatos gaudebant concurrerent, dominus papa 4regorius, cum esset Perusii cum cardinalibus universis et aliis ecclesiarum praelatis, super canoni@ationem eius coepit habere tractatum. 0oncordantes igitur, pariter idipsum dixerunt omnes. ' 1egunt et approbant miracula quae per servum suum 2ominus fuerat operatus, summisque praeconiis vitam beati patris et conversationem extollunt.

$ 0onvocantur primum ad tantam solemnitatem principes terrae "cfr. Ps 1 -,11&, et omnis frequentia praelatorum, cum infinita populi multitudine, constituta die, cum beato papa 6ssisii civitatem ingreditur, ut ibi ob maiorem reverentiam sancti, canoni@atio celebretur eiusdem. , ?enientibus autem cunctis ad locum, tam solemni occursui praeparatum, praedicat primitus populo universo "cfr. !eb .,1.& papa 4regorius et affectu mellifluo nuntiat magnalia 2ei "cfr. #ir 1-,'&. - #anctum quoque patrem Franciscum nobilissimo sermone colaudat et conversationis eius annuntians puritatem lacrimis madidatur. . 7gitur sermone finito, protensis ad caelum manibus "cfr. 2*ac 3,2%; 1 ,3 &, voce altisona clamavit papa 4regorius... Oratio ociorum ancti ad eumdem. CL4VII 221 1 /cce, beate pater noster, simplicitatis studia conata sunt magnifica tua facta utcumque laudare, ac de innumeris sanctitatis tuae virtutibus vel pauca, pro tua gloria, referre in medium. 2 #cimus tuis insignibus nostra verba multum ademisse splendoris, dum ad tantae perfectionis promenda magnalia imparia sunt inventa. 3 Petimus a te et a legentibus affectum pensari ut studium, gaudentes mirabilium morum apicibus humanos calamos superari. )uis enim, sanctorum egregie, spiritus tui ardorem "cfr. 7s , & vel in se ipso formare, vel imprimere posset in aliis, et affectus illos ineffabiles, qui ex te inintermisse fluebant in 2eum, concipere quis valeret+ ' #ed scripsimus haec tua dulci memoria delectati, quam donec vivimus, aliis eructare vel balbutiendo conamur. $ 0ibaris iam ex adipe frumenti "cfr. Ps -%,1,&, quondam famelice; iam torrente voluptatis potaris, hactenus sitibunde. , (on sic te inebrieatum credimus ab ubertate domus 2ei "cfr. Ps 3',.&, ut tuorum oblitus sis filiorum "cfr. Os ,$&, cum et ille quem potas, nostri sit memor "cfr. Ps 113,12&. - =rahe nos igitur ad te, digne pater, ut in odorem unguentorum tuorum curramus "cfr. 0ant 1,3&, quos utique cernis desidia tepidos, pigritia languidos, negligentia semivivosA . #equitur te grex pusillus "cfr. 1uc 12,32& iam nutandi vestigio; tuae perfectionis radios infirmorum luminum acies reverberata non sustinet. 1% 7nnova dies nostros, sicut a principio "cfr. 1am ',21&, perfectorum speculum et exemplar, nec patiaris vita dissimiles eadem tibi professione conformesA 222 1 /cce, iam prosternimus "cfr. 2an .,1-& humilitatis precamina coram clementia *aiestatis aeternae "cfr. Ps ,1,1.& pro 0hristi famulo, *inistro nostro, successore tuae sanctae humilitatis, et verae paupertatis aemulatore, qui ovium tuarum sollicitam gerit curam "cfr. 4en $,32&, affectu dulci pro caritate 0hristi tui "cfr. 3om -,3'; Ps -3,1%&; 2 quem sic promovere, te, sancte, petimus, et amplecti, ut tuis semper ipsis adhaerens vestigiis, laudem et gloriam "cfr. Phip 1,11& quam assecutus es "cfr. 1=im ,$&, perpetuo

consequatur. 22* 1 #upplicamus etiam toto cordis affectu "cfr. Ps ,2,,&, benignissime pater, pro illo filio tuo, qui nunc et olim devotus tua scripsit praeconia. 2 !oc ipse opusculum, etsi non digne pro meritis, pie tamen pro viribus colligens, una nobiscum tibi offert et dedicat. 3 2ignanter illum ab omni malo conserva et libera "cfr. *at $,13&, merita sancta in illo adaugens, et sanctorum consortio precibus tuis ipsum perpetuo iungens. 22+ 1 3ecordare universitatis filiorum tuorum, pater, qui inexplicabilibus vexati periculis, quantum a remotis tua vestigia insequantur "cfr. 4en 33,1 &, tu sanctissime, perfecte cognoscis. 2 2a vires, ut resistant; purifica eos, ut nitescant; laetifica, ut fruescant. 3 7nfundi super eos spiritum gratiae et precum "cfr. Dac 12,1%& impetra, pro vera humilitate habenda quam habuisti, pro servanda paupertate quam tenuisti, pro merenda caritate qua 0hristum crucifixum "cfr. 10or 1,23& semper amasti. )ui cum Patre et #piritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum. 6men "cfr. 6poc 11,1'&.