AKDENZ

DENZ VE KIYI
EVRESNN DURUMU
2012

KARAR VERCLER N ZET

AKDENZ

DENZ VE KIYI EVRESNN DURUMU

2012

KARAR VERCLER N ZET

Akdeniz, ekolojisi ve sosyal boyutlar karmak olan bir denizdir. Youn bir ekilde kullanlan ve son derece deerli olan bu denizin havzasna yirmi bir lkenin snr vardr. Akdenizin Kirlilie Kar Korunmas Szlemesi (Barselona Szlemesi), szlemeye taraf olan devletler iin gerekli bilgilerin paylalmasnn yan sra, kabul edilebilir hedefler ve standartlar konulmas konusunda kritik bir ereve oluturmaktadr. Barselona Szlemesi'nin taraflar olarak Akdeniz lkeleri, Avrupa Birlii ile birlikte srdrlebilir kalknma iin blgesel ve ulusal planlar desteklerken, Akdeniz'in deniz ve ky evresini korumada ortaya kan zorluklara kar koyma konusunda kararldr. Barselona Szlemesi'nin, bu szlemenin protokollerinin ve stratejilerinin temel hedefi, Akdeniz blgesinde evreyi gelitirecek gerek deiimleri etkilemektir. Bu hedefe ulamak iin ilerleme kaydedilip kaydedilmediini belirlemek ve nerelerde daha iyi bir performans gerektiini ortaya koymak son derece nemlidir.

AKDENZ EVRESNN DURUMUNUN RAPORLANMASI

Szlemeye taraf olan devletler Barselona Szlemesi'nin 26. Maddesi gereince, Barselona Szlemesini ve Protokollerini uygulamak iin aldklar hukuki, idari ve dier nlemleri, bu nlemlerin etkililiini ve karlalan sorunlar Sekretaryaya rapor edeceklerini taahht etmilerdir. Szlemeye taraf olan devletler ayrca 15. Madde uyarnca Barselona Szlemesi'nin ve Protokollerinin geerli olduu yerlerde halkn evrenin Durumu ile ilgili bilgilere eriimini salama konusunda anlamaya varmlardr. Barselona Szlemesi'ne taraf olan devletler 2008'de Sekretaryadan evrenin durumu hakknda periyodik olarak rapor vermesini istemitir. Bu raporlama srecinin Akdeniz'in evresindeki eilimler hakknda bilgi vermesi ve Barselona Szlemesi Birlemi Milletler evre Program Akdeniz Eylem Plan (UNEP/AEP) erevesinde yaplan almalarn verimliliini artrmak amacyla geri bildirim ilevi grmesi beklenmektedir. Toplanan bilgiler dier blgesel inisiyatiflerden alnan verilerle birlikte, Akdeniz Havzasnda evrenin durumunu deerlendirmek iin bir temel oluturmaktadr. evrenin durumu hakknda bir raporlama yaplmasnn en nemli amac, "bir kez raporlama" yaklamn yakalamaktr. Bu yaklamda veriler karlkl belirlenen standartlara gre toplanr, bylece ulusal ihtiyalar, dier szlemelerdeki gereklilikler, AB vb. gibi dier politika ereveleri de dhil farkl amalar iin kullanlabilir. evrenin durumuyla ve Akdeniz'deki gelimeyle ilgili sistematik bilgi salamak iin yllarca birok alma yaplmtr. AEP'nin kapsamna giren faaliyet alanlarna ve tematik alanlara younlaan bu raporlar, blgede evreyle ilgili konular hakknda daha byk bir farkndalk yaratlmasna katkda bulunan birok bilgi iermektedir.

KARAR VERCLER N ZET

AKDENZ EKOSSTEMNN BRNC BTNLEK DEERLENDRMESNDE ELDE EDLEN BULGULAR

Ekosistem Yaklam, tek bana konular, trleri ya da ayrca ekosistem ilevlerini incelemenin tesindedir. Bunlarn yerine ekolojik sistemleri olduklar gibi kabul eder: ekolojik sistemler birbiriyle srekli etkileimde olan bileenlerin zengin bir karmdr. Bu anlay, suyun doas gerei sistemleri ve ilevleri birbiriyle balantl tuttuu zellikle kylar ve denizler iin olduka nemlidir. Yaayan organizmalarn dalmn snrlayan engeller farkl derecelerdedir ve karadaki ekosistemlere oranla ok daha byk bir hzda yer deitirirler. Ticari deeri yksek bir balk tr, yal veya gen olmasna, beslenmeye, yumurtlamaya veya ge bal olarak geni bir ekilde ayrlm bir dizi habitata baml olabilir. Bu, insan refahnn ve ekonomilerin, nemli ilevler sunma kapasitesi olan salkl ve doal habitatlara ayrlmaz bir ekilde nasl bal olduunu gsteren rneklerden sadece biridir. Barselona Szlemesi'ne taraf olan devletler, Akdeniz evresinde gerek bir deiim yaratmak amacyla insan faaliyetlerini ynetmek iin, Temmuz 2008'den beri Ekosistem Yaklamn kademeli olarak uygulamaya zel bir nem vermektedir. Taraf devletler bu abann bir paras olarak ncelik konularn ele alan ve ynetim ihtiyalar anlayn gelitiren politikalar oluturmak iin n hazrlk almalar gerekletirmitir. Ekosistem Yaklam sreci gelecek iin bir yol haritas oluturmaktadr. Ekosistem yaklamnn vizyonu ve stratejik hedefleri Taraf Devletler tarafndan 2008'de belirlenmitir. Taraf Devletler bu tarihten sonra, ncelikli konular, ekolojik amalar ve gstergeleri belirlemek iin derinlemesine bir deerlendirme zerinde anlamlardr. Bir sonraki adm bu Ekolojik Amalar ve gstergelerle ilgili somut hedeflerin ortaya konmas ve Akdeniz iin yi evresel Durumu gelitir-

Vizyon
imdiki ve gelecek nesiller iin verimli ve biyolojik eitlilii yksek deniz ve ky ekosistemlerine sahip salkl bir Akdeniz

Stratejik Amalar
yi bir ekolojik durum elde edip devamlln ve srdrlebilir kullanmn salamak amacyla deniz ve ky ekosistemlerinin yapsn ve ilevini geri kazandrmak; bylece biyolojik eitlilii korumak; nsan sal ve/veya ekosistemler ve/veya deniz ve kylarn kullanm zerindeki etkileri ve riskleri en aza indirgemek iin deniz ve ky evresinde kirlilii azaltmak; nsan faaliyetlerinin ve doa olaylarnn etkisiyle oluan risklere kar deniz ve kylarn etkilenebilirliini nlemek, azaltmak ve ynetmek.

mektir. Sonu olarak tm bunlar, Akdeniz lkelerini etkili bir ekilde deniz ve ky ynetimi vizyonlarna ulatrarak, bir izleme stratejisinin gelitirilmesi ve ekolojik ve stratejik hedeflere ulalmasn salayan zel ynetim planlarnn dikkatle hazrlanmas iin bir temel oluturacaktr. AEP Barselona Szlemesi Birinci Btnleik Deerlendirmesi 2011'de tamamlanmtr. Bu deerlendirme, Akdeniz'deki ekosistemlerin fiziksel ve ekolojik zellikleri, deniz evresinin durumunu etkileyen basklar, ky ve deniz ekosistemlerinin durumu veya koullar ve eilimlerin devam etmesi durumunda ekosistemlerden beklenen tepkiler dahil olmak zere, ekosistemlerin genel durumuyla ilgili bilgiler iermektedir. Birinci Btnleik Deerlendirme'nin amac havza leindeki ncelikli temel konular belirlemek ve ynetim abalarn desteklemek iin gerekli bilginin nerede mevcut olduunu ya da nerede toplandn tanmlamaktr. Ayrca Birinci Btnleik Deerlendirme, Akdeniz lkelerinin bilimsel aratrma izleme almalarn ynlendirmek iin bilgi boluklarn ortaya koymaktr.

Akdenizdeki Biyolojik eitlilik

OBIS tarafndan raporlanan tr says

1 2-5 5 - 30 30 - 450 450den fazla
Kaynak: Okyanus Biyocorafya Bilgi Sistemi (OBIS), online veri taban, Aralk 2011

Akdeniz lkelerinde IUCN Krmz Liste kategorisindeki tr says

0 Nesli tkenmi

100

200 Nesli tehlike altnda

300 Hassas

400 Tehdit altnda

500

Kritik olarak nesli tehdit altnda

Kaynak: IUCN, Akdeniz: Tehdit altndaki Biyolojik eitlilik Scak Noktas

Not: Amfibileri, kular, kkrdakllar, yengeleri,kerevitleri, endemik tatlsu balklarn, memelileri, yusufuklar ve srngenleri kapsamaktadr.

AKDENZ DENZ VE KIYI EVRESNN DURUMU 2012

Birinci Btnleik Deerlendirme'nin nemli bulgular unlardr: 1. Ky ve deniz habitatlar Akdeniz'de yaayan her canlya deerli ekosistem hizmetleri sunar. Kayalk zeminler ve deniz yosunlar gibi eitli doal habitatlar bu hizmetleri salar. Balklk kaynaklar ve turizm deerleri, ekonomik deerler gibi baz hizmetlerin grlmesi nispeten daha kolaydr. Atk zmlemesi, ulatrma, karasal kyy frtna zararlarndan koruma ve yeryzndeki hayat mmkn klan ekolojik dengelerin devam ettirilmesi gibi deerli hizmetler, ekosistemler tarafndan sunulmaktadr. 2. Akdeniz ky ve deniz sistemlerinin salad hizmetlerin nemi bariz bir ekilde grlse de, Birinci Btnleik Deerlendirme ekosistemdeki bozulmann devam ettiini gstermektedir. Blgeden blgeye younluu deien basklar ve etkiler yledir: ehirleme ve turizmdeki gelimeler sonucu oluan ve habitat kaybna ve bozulmaya yol ap, erozyona/ky eridi dengesinin bozulmasna neden olan kysal gelime ve yaylma; Topluluk yapsn, ekolojik sreleri ve ekosistem hizmetlerini etkileyen ar balklk, tesadfi avlanma veya yan avlar; Deniz dibi yapsn bozan, dip trol ve dier yntemler de dahil tahrip edici balklk; zellikle ehirleme ve sanayilemeden kaynaklanan fakat rmeyi nleyici kimyasallarn ve atmosferik girdilerin de neden olduu kirlilik sonucu sediman ve biyotann kirlenmesi; Bazen trofikasyona ve hipoksiyaya fakat dzenli olarak ekolojik dengesizliklere (dk su kalitesi ve yosunlama gibi) neden olan ar besin maddesi varl; Balklk, denizcilik, enerji, su rnleri ve desalinasyon da dahil olmak zere denize bal endstrilerin (hem ilevsel hem kaza sonucu) neden olduu kirlilik ve bozulma; Birok durumda iklim deiikliinin neden olduu istilac trlerin yaylmas; Ticari balklk iin nemli balk reme alanlar olan ve trleri esiz bicimde bir araya toplayan gei veya nehir az alanlarnn bozulmas. 3. Koullardaki deiimler 5 yl ncesine gre daha grnr durumdadr: Kirletici madde yklenmesini azaltmak iin sarf edilen stratejik abalar sayesinde, su kalitesindeki gelimeler birok alanda fark edilir dzeydedir. DDT ve ar metaller gibi zararl maddelerin miktar birok alanda azalmaktadr.

Blgeye zg olmayan trler

10 yllk sre iinde yeni tr says
120 100 80 60 40 20 0 nce 1900 Fitoplankton Zooplankton Balk Fitobentos Zoobentos

1910 1920

1930 1940 1950

1960 1970 1980

1990 2000

Kaynak: Deniz kirlilii gstergeleri, UNEP/MAP, 2005.

Blgeye zg olmayan trlerin yaylm

Blgeye zg olmayan trler

1 - 10 11 - 30 31 - 50 51 - 10 0 101 - 20 0 200den fazla
Kaynak: Deniz kirlilii gstergeleri, UNEP/MAP, 2005.

Son derece dikkat eken yeni konular ortaya kmaktadr: Desalinasyon ve etkileri, Mavi yzgeli orkinos besicilii de dahil olmak zere su rnleri yetitiricilii; Birbirinden farkl ve elikili kullanmlar iin alanlarn ve bu kstl alanlara eriimin azalmas sonucu kmlatif riskler. 4. Veri ve bilgilerde nemli boluklar vardr: Tepki oluturmak iin basklar ve durumlar eit oranda deerlendirme becerisindeki boluklar; Ekosistemlerde deiime neden olan etmenlerle ilgili bilgilerin snrl olmas; S sularda, zellikle kayalk deniz dipleri, gelgit alanlar ve deniz ayrlarnda ekoloji ve insan etkilerini anlama konusunda nemli bir eilimin olmas.

Akdeniz ve Karadenizde deniz su rnleri yetitiricilii

Hrvatistan

Deniz su rnleri, 2009 1000 ton 123 82

talya

Bosna Hersek Karada

32
spanya

Yunanistan Fransa Slovenya Trkiye

3
Arnavutluk
Not: Lbnan ve Suriye ile ilgili veri bulunmamaktadr. Fas Kaynak: FAO istatistik veri taban, Aralk 2011

Cezayir

Tunus

Malta Libya

Kbrs Msr srail

Suriye Lbnan

KARAR VERCLER N ZET

Akdenizde deniz dibini tahrip edici balklk

Akdenizde deniz dibini tahrip edici balklk

Dk Yksek

Not: Deniz dibi blgesi, deniz taban ve deniz tabannda yaayan canllar bulunduu su kolonuna yakn (ve nemli biimde etkilenen) blmdr. Kaynak: Ulusal Ekolojik Analiz ve Sentez Merkezi, Akdeniz Kmlatif Etki Modeli, online veritaban, Aralk 2011.

Birinci Btnleik Deerlendirme, ekolojik olarak nemli olan, biyolojik adan eitlilie sahip veya hassas alanlarla ilgili ve tm Akdeniz blgesinde ncelikli bir konu olan potansiyel biyolojik eitlilik kayb hakknda bilgi salamaktadr. Birinci Btnleik Deerlendirmedeki bilgilerin kullanlabilir olmasyla, 2011'de Barselona Szlemesi'ne taraf olan devletler Akdeniz'in nceliklerini yanstan ve Avrupa Birlii'nin Deniz Stratejisi ereve Direktifi'yle uyumlu bir dizi ekolojik amac, operasyonel ama ve gstergeler oluturmulardr. Ekolojik amalar, tamamen szlemeye taraf devletlerin oluturduu AEP Sekretaryas tarafndan yrtlen youn istiareler srecinde ve AEP ortaklar ile teknik uzmanlarn katlm sonucunda belirlenmitir. Sonu olarak, Akdeniz'de Ekosistem Yaklam'nn uygulanmas iin kabul edilen uyumlu ve btnleik bir stratejinin ekolojik amalar unlar olacaktr:

Biyolojik eitlilik korunacak veya arttrlacak. Ky ve deniz habitatlarnn kalitesi ve oluumu ile ky ve deniz trlerinin sayca okluu hkim olan fiziksel, hidrografik, corafi koullar ve iklim koullar ile uyumlu olacak. Yreye zg olmayan ve insan faaliyetleri sonucu belli bir blgeye gelmi trler, ekosistemi olumsuz ekilde etkileyecek sayda olmayacak. Ticari olarak kullanlan sekin balk ve kabuklu deniz rnlerinin nfusunun biyolojik olarak gvenli bir snr olacak. Nfus ya ve boyut dam salkl bir stok olduunun gstergesi olacak. Kaynaklarn kartlmas veya insan kaynakl evre deiimleri sonucu denizdeki besin ann bileenlerinin deiimi, besin a dinamiklerini ve buna bal olarak canll uzun vadede olumsuz olarak etkilemeyecek. nsan kaynakl trofikasyon ve zellikle biyolojik eitliliin azalmas, ekosistemde bozulma, zararl yosun oluumu ve dip sularnda oksijen yetersizlii gibi olumsuz etkileri yok edilecek.

Akdenizde ortalama yzey retkenlii ile trofik ve hipoksik scak noktalar

Hipoksik alan (1960-2010) trofik alan (1960-2010)

Yzey retkenlii
2003-2007 Dk Yksek
Kaynak: WRI, trofikasyon ve Hipoksi nteraktif Haritas, Aralk 2011, UNEP/WCMC, Okyanus Veri zleyicisi online veritaban, Aralk 2011, www.unep-wcmc.org

AKDENZ DENZ VE KIYI EVRESNN DURUMU 2012

Akdenize dklen tatlsu nehirler

Rhone Ebro
NorthWestern

Po

Drin Tevere
Adriatic

Nestos Ceyhan

Alboran

South-Western

Tyrrenian Ionian Aegean Central South Levantine North Levantine

Shellif Moulouya

Ortalama tatlsu ak
yl/km3 120 50 20 3

Yllk meteorolojik nehir dearj

saniye/km3
Kaynak: Struglia, M., V., et al., River discharge into the Mediterranean Sea: Climatology and aspects of the observed variability, ENEA, 2004; Ludwig, W., et al., River discharges of water and nutrients to the Mediterranean and Black Sea: Major drivers for ecosystem changes during past and future decades? Progress in Oceanography, 2009.

Nile

10

150

500

1 000

1 500 1 800

zellikle ncelikli bentik habitatlarda deniz tabanndaki btnlk korunacak. Hidrografik koullarn deiimi ky ve deniz ekosistemlerini olumsuz etkilemeyecek. Ky alanlarnn doal dinamikleri ve peyzajlar korunacak. Kirleticilerin ky ve deniz ekosistemleri ve insan sal zerinde nemli etkileri olmayacak. Deniz ve kydaki pler deniz ve ky evresini olumsuz olarak etkilemeyecek. nsan faaliyetlerinin sebep olduu grltlerin deniz ve ky ekosistemleri zerinde nemli bir etkisi olmayacak.

Ekosistem Yaklam yol haritasnda belirlenen amalar dorultusunda bir sonraki adma gemek iin tavsiye edilenler iki tr politikaya younlaacaktr: Ekosistem Yaklam srecinde belirlenen nceliklerden doan sektrel politikalarn zellikle szlemeye taraf devletlerin anlamaya vard Ekolojik Amalara younlamas, Akdeniz evresinin durumunu ve evresel eilimleri bilimsel tabanli karar almay destekleyecek biimde izlemek iin sistematik, kapsaml, btncl ve etkili bir rejim oluturacak politikalar.

Deniz yzey scaklnda art

Scaklk art
Dk Yksek

Kaynak: Ulusal Ekolojik Analiz ve Sentez Merkezi, Akdeniz Kmlatif Etki Modeli, online veritaban, Aralk 2011.

KARAR VERCLER N ZET

AKDENZ'N DENZ VE KIYI EVRESNN DURUMU 2012

Szleme'ye taraf olan devletler AEP'nin ekolojik amalarn kapsaml bir ekilde tartm, bu konuda anlamaya varm ve dier blgesel deniz deerlendirme ve ynetim abalaryla uyumlu bir ekilde bu amalar gelitirmilerdir. Bunlar,bir sonraki Akdeniz Deniz ve Ky evresi Durum Raporu (AKDR) iin salam bir temel oluturmaktadr. AKDR iin temel bilgi kayna Birinci Btnleik Deerlendir- me'dir. Szlemeye taraf olan devletler, Birinci Btnleik Deerlendirme iin Akdeniz'in fiziksel, kimyasal ve biyolojik zellikleriyle ilgili anlk grntler ve eilim bilgileri tedarik etmitir. Rapor, Akdeniz alt blgeleri hakknda birok bilimsel bilgiyi derlemekte ve zetlemektedir. Birinci Btnleik Deerlendirme, Birlemi Milletler evre Program (UNEP) / AEP Koordinasyon Birimi himayesi altnda, blgesel ve ulusal danmanlarn katklaryla, lkelerin atad uzmanlar tarafndan yeniden incelenerek, lke yetkilileri tarafndan yorumlanarak ve GESAMP (Deniz evresinin Korunmas Bilimsel Ynler Uzman Grubu) tarafndan bamsz olarak deerlendirilerek, UNEP /AEP bileenleriyle, MED POL (Ege-Akdeniz Kirlilik zleme Projesi), BP/RAC (Mavi Plan Blgesel Faaliyet Merkezi) ve SPA/RAC (zel evre Koruma Alanlar Blgesel Faaliyet Merkezi) tarafndan hazrlanan alt blge raporlarna dayanarak hazrlanmtr.

Eser metallerin ortalama konsantrasyonlar

keltide

Mavi midyelerde (Mytilus galloprovincialis) Kurun

Kurun

Konsantrasyon , g/g dw
20ye kadar 21 to 46 47 to 218 219 to 370

Konsantrasyon , g/g dw
1.56ya kadar 1.57 - 3.74 3.75 - 8.15 8.16 - 28.05

Kadmiyum

Kadmiyum

Konsantrasyon , g/g dw
0,6ya kadar 0.7 - 2. 0 2.1 - 4. 5 4.6 - 64. 1

Konsantrasyon , g/g dw
0.80e kadar 0.81 - 1.15 1.16 - 2.00 2.01 - 3.91

Cva

Cva

Konsantrasyon , g/g dw
0.15e kadar 0.16 - 0.75 0.76 - 7. 5 7.6 - 81. 3

Konsantrasyon , g/g dw
0.01e kadar 0.23 - 0.53 0.02 - 0.22 5.3 - 3.69

Not: Ky devletleri tarafndan konsantrasyon lmlerinin raporland yerlere ilikin bilgiler bulunmaktadr.

AKDENZ DENZ VE KIYI EVRESNN DURUMU 2012

Akdenizde deniz zerinde yaylan petroln dalm

Petrol sznts younluu, 2004

Yksek Dk

Kaynak: UNEP/MAP,, Akdenizde Kalknma ve evre Durumu, 2009.

Kalc Organik Kirleticilerin ortalama konsantrasyonu

Mavi midyelerde (Mytilus galloprovincialis) HCBs
UNEP'in Deniz evresi Durumu Hakknda Ulusal Rapor Hazrlama Klavuzu'na gre ve Akdeniz'in zel artlar gz nne alnarak oluturulan hedefler yledir: Son zamanlarda evresel artlarda meydana gelen deiimleri vurgulayarak ve insan faaliyetlerinin etkilerine genel bir bak sunarak Akdeniz deniz ve ky evresindeki durumun, etmenlerin ve basklarn mevcut bir tablosunu hazrlamak; Akdeniz lkeleri ve UNEP / AEP tarafndan belirlenen ve hlihazrda byk zorluklara sebep olan blgesel endieleri ve ortaya kan sorunlar aydnla kartmak; Ekosistem Yaklamnn devaml uygulanmas iin ve zorluklarn hem ulusal dzeyde hem de blgesel ve kresel balamda stesinden gelmek amacyla Akdeniz evresini etkileyebilecek insan faaliyetlerini ynetmek zere, gelecee dair yol haritalar izmek. Etmenler - Bask - Durum - Etki - Tepki erevesi raporun kurgusunda aadakilerle birlikte yanstlmaktadr: Akdeniz blgesindeki temel etmenler (bir ekosistemde dorudan ya da dolayl olarak deiiklik yaratan doal ya da insan kaynakl her trl faktr) hakknda genel bilgiler veren ve Akdeniz Havzas hakknda bir geri plan tanmlamas yapan bir giri; Arlkl olarak byk basklara yer veren bir blm; Akdeniz'in temel ekolojik zelliklerinin durumu hakknda bir blm;
Konsantrasyon, g/g dw
36ya kadar 37 - 90 91 - 190 191 - 367

Konsantrasyon, g/g dw
0.3e kadar 0.4 - 1.4 1.5 -3.5 3.6 -7.6

DDTs

Konsantrasyon, g/g dw
40a kadar 41 - 130 131 - 1 500 1 501 - 2 579

PCBs

Temel bilgi boluklarn analiz ederek ve Ekosistem Yaklam'nn uygulanmas iin gelecekte izlenecek yollar tartarak deniz ve ky evresinin durumu hakkndaki temel bulgularn altn izen bir kapan blm.

Kaynak: Akdenizde tehlikeli maddeler: Mekansal ve anlk deerlendrme, UNEP/MAP-MEDPOL, 2011.

KARAR VERCLER N ZET

Akdeniz'de deniz pleri trleri

%

0 Plastik Ahap

20 Metal Giyisi

40 Kat

60

80

100

Kaynak: UNEP/MAP, MEDPOL, Akdenizde Deniz plerinin Durumu Deerlendirmesi, 2011.

Rapor, Akdeniz'de evrenin durumu ve basklar hakknda Birinci Btnleik Deerlendirme Raporu iin toplanan bilgilere dayanarak Etmenler - Bask - Durum - Etki - Tepki erevesinin ilk esini vurgulamaktadr. Etmenler, basklar ve durum hakkndaki bu vurgu Ekosistem Yaklam'nn daha fazla uygulanmas iin bir temel oluturmaktadr. yi Cevresel Durumu tanmlamak ve hedefler koymak iin kapsaml ve ulalabilir bir referans salamaktadr. Hedef koyma sreci ve ilgili uygulama planlar, insan faaliyetlerinin sosyoekonomik etkilerinin gz nne alnmasn ve bu etkilere gemite ve bugn verilen tepkilerin ne kadar etkili olduunun analiz edilmesini zorunlu klmaktadr. Bu etki ve tepki analizlerinin sonular, ileride AKDR'lere dnecektir. Ekosistem Yaklam izleme sonularn ky ve deniz evresi durum raporlamasna dntrmek, her iki sre iin de faydal olacaktr. Ekosistem Yaklam'nn dngsel karakteri sayesinde, belirlenen ekolojik amalar dorultusundaki sistematik ve dzenli raporlama: Belirli basklarn etkileri zerine aratrma yapmay tevik eder; Ynetim tepkilerinin deerlendirilmesi iin eilimlerin analiz edilmesini salar; evre Durumu raporlarndan gelecekte doacak tavsiyelerin ynetime ynelik olmasn garantiler; Devletlerin Barselona Szlemesi ve Protokollerine, programlarna ve dier erevelere (rn. Avrupa Birlii Deniz Strateji ereve Direktifi) ynelik i raporlama zorunluluklarn yerine getirerek bir kez raporlama yaklamna katkda bulunur.

Deniz plerinin kayna

Evsel atklar Turistik tesisler plklerden kaynakl szntlar Nehir ak Tekneler Kasaba kaynakl atklar Gemiler Dier
0
Kaynak: UNEP/MAP-BP/RAC,2009.

10

12

14

16

10

AKDENZ DENZ VE KIYI EVRESNN DURUMU 2012

Akdeniz, ekolojisi ve sosyal boyutlar karmak olan bir denizdir. Youn bir ekilde kullanlan ve son derece deerli olan bu denizin havzasna yirmi bir lkenin snr vardr. Akdenizin Kirlilie Kar Korunmas Szlemesi (Barselona Szlemesi), szlemeye taraf olan devletler iin gerekli bilgilerin paylalmasnn yan sra, kabul edilebilir hedefler ve standartlar konulmas konusunda kritik bir ereve oluturmaktadr. Barselona Szlemesi'nin taraflar olarak Akdeniz lkeleri, Avrupa Birlii ile birlikte srdrlebilir kalknma iin blgesel ve ulusal planlar desteklerken, Akdeniz'in deniz ve ky evresini korumada ortaya kan zorluklara kar koyma konusunda kararldr. Barselona Szlemesi'nin, bu szlemenin protokollerinin ve stratejilerinin temel hedefi, Akdeniz blgesinde evreyi gelitirecek gerek deiimleri etkilemektir. Bu hedefe ulamak iin ilerleme kaydedilip kaydedilmediini belirlemek ve nerelerde daha iyi bir performans gerektiini ortaya koymak son derece nemlidir.