07 Signalizacija

Fakultet za Saobraaj i Komunikacije
Nadzor i regulisanje cestovnog saobraaja
Horizontalna i Vertikalna signalizacija

Profesor : Docent dr Ezgeta Drago dipl. ing. Vii ass. : Mr Nedim Osmi dipl.el. ing.
SARAJEVO 21.11.2013
1
RAZVOJ GRADSKE INFRASTRUKTURE

Grad i saobraaj ine jedinstveni kompleks sa istim prostorno vremenskim dimenzijama. Iz tog razloga planiranje i projektovanje gradskih saobraajnica ne moe biti odvojeno od prostornog planiranja. Razvoj gradske putne mree mora ii paralelno sa razvojem samog grada. Gradska putna mrea je sistem objekata koji ima funkciju da omogui kretanje vozila, mirovanje vozila te pristup radnom i stambenom prostoru. Putnu meu, po funkciji, moemo podjeliti na primarnu i sekundarnu. Primarna gradska putna mrea predstavlja najvaniji element cjelovite saobraajne osnove gradskog podruja i mora se direktno povezati sa meugradskom putnom mreom i terminalima daljinskih sistema saobraaja. Sekundarna (lokalna) gradska putna mrea potpuno je podreena 2 obavljanju specifine funkcije pristupa urbanim aktivnostima.
RAZVOJ GRADSKE INFRASTRUKTURE

Brz, siguran i efikasan saobraaj nije mogu bez odgovarajueg sistema signalizacije koja poseban znaaj ima u gradovima. Sistem signalizacije slui za upravljanje kretanjem pojedinanih vozila Odvojeno emo posmatrati horizontalnu, vertikalnu i svjetlosnu signalizaciju. Moemo rei da je planiranje i projektovanje saobraajnica u gradovima veoma sloen zadatak koji se treba rjeavati na razliitim nivoima. Razvoj grada je tekao u tri faze: Prva faza razvoja gradova trajala je do 17. i 18. stoljea. Karakteristino za ovu fazu je da je veina tadanjih gradova bila smjetena unutar gradskih zidina i to prvenstveno zbog opte bezbjednosti. Drugu fazu karakterie industrijska revolucija te dolazi do masovnijeg koritenja prevoznih sredstava i promjena u ukupnom razvoju drutva. Trea faza poine krajem 19. i poetkom 20. stoljea. Dolazi do pojave novih sistema saobraaja koji svojom fleksibilnou i gustinom mree 3 pokrivaju vee povrine.
RAZ VOJ GRADSKE INFRASTRUKTURE

Osnovna karakteristika tree faze je putniki automobil zajedno sa povrinskim vidovima javnog gradskog prevoza kao to su elektrini tramvaj, autobus i trolejbus. Mrea puteva se veoma brzo razvija te potpuno i ravnomjerno pokriva cijelo podruje, dovodi do kontinualnog i brzog irenja grada u svim pravcima uz negiranje prirodnih ogranienja i naslijeene vrijednosti. Faza koncentrinog irenja gradske aglomeracije izaziva sljedee posljedice: Poveanje duine putovanja tako da je sve manji broj kretanja koji se moe obaviti pjeke ili biciklom, Prostorno irenje nije praeno odgovarajuim zahvatima u saobraaju te se vrijeme putovanja nesrazmjerno poveava, Prostorna i vremenska koncentracija tokova izaziva zaguenje na glavnim pravcima koji povezuju stanovanje i druge aktivnosti, Ovakav razvoj pogoduje velikom koritenju putnikih automobila to dovodi do pogoranja ivotne sredine.
4
1. 2. 3. 4.
GRADSKA PUTNA MREA

Pod pojmom gradska putna mrea podrazumjeva se mreni sistem objekata koji ima viestruku funkciju, poevi od kretanja i mirovanja vozila svih vidova saobraaja, pa do obezbjeenja sobraajne pristupanosti urbanistikim sadrajima. Takoer gradska putna mrea ima ulogu koridora za smjetaj vodova infrastrukture. Sloeni zadaci gradske putne mree uslovljavaju specijalizaciju njenih djelova, dionica i vorova.
GRADSKA PUTNA MREA

Gradska mrea razlikuje se od vangradske putne mree po sljedeem;
1. 2. 3.
4.
Zadaci gradske putne mree su mnogo sloeniji Ogranienja su otrija Vidovi saobraaja koji se koriste su raznovrsniji (npr. autobusi, trolejbusi ili tramvaji koji se zaustavljaju na stanicama, pjeaki i biciklistiki tokovi tokovi du ili preko gradskog puta). Na vangradskim putnim pravcima dominiraju putniki automobil,teretna vozila te meugradski i turistiki autobusi. Povezivanje vangradske i gradske putne mree zavisi od veliine grada i funkcionalnog nivoa vangradske dionice. Kad se radi o daljinskim putevima najvie kategorije, oni se po pravilu, ne uvode direktno u gradska podruja, ve se vode kroz tzv. kontaktnu zonu. Direktno uvoenje dolazi u obzir samo u izuzetnim sluajevima kada se radi o velikim gradovima.
6
5.
GRADSKA PUTNA MREA

Funkcionalna klasifikacija G.P.N. zasniva se na dva suprotna zadatka: 1. Saobraajno povezivanje djelova gradske teritorije odnosno kretanje 2. Opsluivanje lokacija i objekata neposredno uz saobraajnicu odnosno pristup. Putna mrea djeli se na dvije funkcionalne grupe: PRIMARNA (gradska) mrea sa osnovnom funkcijom obezbjeenja saobraajnog povezivanja (tj. masovnog kretanja veim brzinama) i to za vie vrsta vozila (povrinski javni gradski prevoz, putniki automobili, teretna vozila, biciklisti, pjeaci) SEKUNDARNA (lokalna) mrea sa dominantnom ulogom pristupa lokacijama neposredno uz dionicu ulice koja, po pravilu, prvenstveno 7 opsluuje putnike automobile, bicikliste, pjeake.
GRADSKA PUTNA MREA
GRADSKA PUTNA MREA

Kod formiranja gradskih putnih mrea neophodno je potovati sljedee principe:
1.
2.
3.
4.
usklaenje putne mree sa urbanistikom nadgradnjom tako da predstavljaju jedinstvenu cjelinu; hijerarhijski princip organizacije putne mree obezbjeuje se tako da odreena saobraajnica ima raskrsnicu sa saobraajnicom za jedan red vieg ili nieg ranga po funkcionalnoj klasifikaciji zahtjevi organizacije javnog prevoza , podzemnih ili povrinskih vidova, su bitan kriterij za komponovanje putne mree; potivanjem prirodnih uslova mrea se prilagoava osnovnim ogranienjima, modifikuju se teorijski modeli i stvara tzv. organski sistem koji je usklaen sa zahtjevima i realnim prostorom.
9
SIGNALIZACIJA
Brz siguran i efikasan saobraaj nije mogu bez odgovarajueg sistema signalizacije za upravljanje kretanjem pojedinanih vozila. Signalizacija na saobraajnicma moe biti: Horizontalana, Markeri Vertikalna Svjetlosna (poseban oblik vertikalne signalizacije) Signalizacija tokom izvoenja radova Signalizacija u tunelima
10
HORIZONTALNA SIGNALIZACIJA
Horizontalnom signalizacijom se podrazumijevaju sve vrste oznaka na putevima koje slue za regulisanje , voenje i kanalisanje saobraajnih struja vozila, pjeaka i biciklista. Oznake na saobraajnici su bijele boje. Izuzetno od odredbe prethodnog stava, utom bojom obiljeavaju se: 1) oznake mjesta na saobraajnici i trotoaru na kojima je zabranjeno parkiranje; 2) privremene oznake na saobraajnici koje se koriste prilikom izvoenja radova na putu; 3) linije za odvajanje trake za kretanje vozila linijskog prevoza putnika, taksi vozila za prevoz putnika i vozila slube hitne medicinske pomoi; 4) oznake kojima se obiljeavaju mjesta za odreene namjene (autobuska stajalita, taksi vozila, policija i dr). 11
Horizontalna signalizacija, ako je pravilno izvedena i odravana, predstavlja efikasan sistem koji obezbjeuje razumljive informacije za vozaa. Nedostatak horizontalne signalizacije je taj da njena uoljivost zavisi od vremenskih uslova ili nivoa odravanja. Oznake na saobraajnicama se ucrtavaju, ugrauju ili se utiskuju u saobraajnu povrinu. Oznake na saobraajnicama ne smiju poveavati klizavost, ne smiju biti vie od 0,6 cm iznad nivoa saobraajnice, a ako su kao oznake na saobraajnicama upotrebljene metalne glave, one ne smiju biti vie od 1,5 cm iznad nivoa ceste.
Oznake na saobraajnicama su: 1) uzdune oznake; 2) poprene oznake; 3) ostale oznake i predmetima uz ivicu saobraajnice.
12
UZDUNE OZNAKE NA SAOBRAAJNICAMA Uzdune oznake na saobraajnicama su linije koje su obiljeene paralelno sa osovinom saobraajnice. Ove oznake slue za definisanje naina koritenja saobraajniH povrina. Vrste linija su: razdjelna linija slui za razdvajanje saobraajnih povrina po smjerovima kretanja ili za razdvajanje jednosmjernih saobraajnica po voznim trakama. Izvodi se bijelom bojom. ivina linija- koristi se u svrhu isticanja ivice vozne povrine linija vodilja slui ta obiljeavanje trajektorije vozila u okviru raskrsnica za manevre skretanja i ove linije se izvode bijelom bojom
13
Sve navedene linije mogu se javiti u tri oblika:
puna (neisprekidana) linija isprekidana linija dupla (udvojena) linija
Puna linija- u funkcionalnom smislu, znai zabranu prelaska s jedne na drugu povrinu saobraajnice. Isprekidana linija - dozvoljava promjenu saobraajne povrine. Dupla linija - zavisno od oblika, znai djeliminu ili potpunu zabranu.
14
irina uzdunih linija na saobraajnicama iznosi najmanje 10 cm, rastojanje izmeu paralelnih uzdunih udvojenih linija iznosi 10 cm. Neisprekidana uzduna linija moe biti razdjelna i ivina. Razdjelna linija slui za razdvajanje dvosmjernih saobraajnih povrina po smjerovima kretanja
15
ivina linija koristi se u svrhu isticanja ivice vozne povrine (ako ne postoji ivinjak) ili za izdvajanje zaustavnih traka, u tom sluaju su bijele boje. Kod izdvajanja saobraajne povrine sa posebnom namjenom kao to su odvojene trake za vozila javnog gradskog prevoza, mjesta za autobuske stanice i sl. Ivine linije se izvode utom bojom. Neisprekidana uzduna linija oznaava zabranu prelaenja vozila preko te linije ili zabranu kretanja vozila po toj liniji. Isprekidana uzduna linija moe da bude obina, linija upozorenja, kratka i iroka.
16
Obina isprekidana linija slui za razdvajanje saobraajnih povrina na saobraajne trake. Linija upozorenja slui za najavljivanje blizine neisprekidane linije. Kratka isprekidana linija slui za razdvajanje jednosmjernih saobraajnih povrina na saobraajne trake na prilaznim kracima raskrsnice, kao linija vodilja u samoj raskrsnici i za odvajanje trake za vozila javnog prevoza putnika kada se koristi samo u odreenim vremenskim intervalima u toku dana.
17
iroka isprekidana linija slui kao ivina linija za razdvajanje tokova u raskrsnici na putevima van naselja i kao ivina linija za izdvajanje nia za skretanje i izlivanje, odnosno ulivanje na auto-putevima i putevima rezervisanim za saobraaj motornih vozila
18
19
Poprene oznake na saobraajnicama : Poprene oznake na saobraajnicama izvode se na osu saobraajnica ili saobraajni tok i oznaavaju mjesta primjene reima kretanja vozila. Obiljeavaju se neisprekidanim ili isprekidanim linijama. Mogu biti povuene na saobraajnicama tako da zahvataju jednu ili vie saobraajnih traka. Sve poprene oznake izvode se po pravilu bijelom bojom i sa veom irinom od podunih kako bi se nadoknadila skraenja proizala iz ugla opaanja od strane vozaa. Ova vrsta signalizacije je uvijek funkcionalno i prostorno kombinovana sa vertikalnom i svjetlosnom signalizacijom.
20
Postoje sljedee vrste poprenih oznaka: Linija zaustavljanja, Linije kojima se obiljeavaju mjesta na kojima vozai moraju ustupiti prvenstvo prolaza, Kosnici Pjeaki prelazi Prelazi za bicikliste Graninici Poprene oznake su, s obzirom na ugao pod kojima ih voza vidi, ire od uzdunih oznaka.
21
Linija zaustavljanja oznaava mjesto ispred koga voza mora obavezno zaustaviti vozilo (STOP znak) ili po potrebi da zaustavi vozilo kako bi propustio saobraajni tok koji presjeca tok u kojem on uestvuje. (trougao pravo prvenstva prolaza). Linija zaustavljanja mora da bude neisprekidana. Ako je linija zaustavljanja isprekidana ili obiljeena trouglovima na njoj je obavezno zaustavljanje samo u sluaju nailaska vozila iz smjera sa prvenstvom prolaza ili stupanja pjeaka na obiljeeni pjeaki prelaz.
22
U prvom sluaju linija zaustavljanja je neprekinuta (a) sa moguom oznakom STOP saobraajnici dok je u drugom sluaju isprekidana (b) ili, kod raskrsnica sa krunim tokom sastavljena od niza trouglova(c). Na saobraajnici se moe ucrtati trougao sa vrhom okrenutim prema vozau. Ukoliko se linija zaustavljanja nalazi ispred pjeakog prelaza obiljeava se kao neprekinuta nezavisno od regulisanja tokova na raskrsnici.
(a)
(b)
(c)
23
Kosnici se koriste za obiljeavanje otvaranja ili zatvaranja izlivnih i ulivnih voznih traka u zonama denivelisanih raskrsnica ili posebnih traka za vozila javnog gradskog prevoza. Razlikuje se geometrija kosnika koji se primjenjuju kod gradskih autoputeva (GA) odnosno zatvaranja uliva denivelisanih raskrsnica i geometrija kosnika kod otvaranja i zatvaranja posebnih traka rezervisanih za vozila javnog gradskog prevoza.
24
Na slijedeoj slici prikazana je geometrija kosnika za zatvaranje i otvaranje kolovoznih traka.
25
Pjeaki prelazi su sastavni dio povrinskih raskrsnica u gradskim podrujima nezavisno od tipa raskrsnice. Pjeaki prelaz oznaava dio povrine saobraajnice namijenjenog za prelaz pjeaka. Osnovne dimenzije i standardni poloaj kod raskrsnica prikazani su na slici.
26
Na mjestima na kojima pjeaki prelaz nije mogue obiljeiti bojom, prelaz se moe obiljeiti elinim elementima, klinovima i nekim reflektujuim materijalima. Pjeaki prelaz moe biti izdignut u odnosu na saobraajnu povrinu namjenjenu za saobraaj vozila na motorni pogon u uslovima kada bezbjednost saobraaja to zahtijeva. Na saobraajnicama pored pjeakog prelaza koji se nalazi u blizini kole mora da stoji natpis ''KOLA''
27
Prelazi za bicikliste je dio povrine saobraajnice namijenjenog iskljuivo za prelaz biciklista a nalaze se u zoni povrinske raskrsnice. Obiljeavaju se zajedno sa pjeakim prelazima a njihov poloaj je po pravilu izmeu konfliktne zone i pjeakog prelaza.
28
Pratee oznake: Pratee oznake na saobraajnicama obuhvataju one elemente koji imaju funkciju usmjeravanja vozaa ili rezervisanje odreenih povrina saobraajnice za posebne namjene kao to su npr. autobuske stanice i prostori za stajanje taksi vozila. Razlikujemo slijedee pratee oznake: Polja za usmjeravane Strelice Povrine posebnih namjena Polja za usmjeravanje obavjetavaju vozaa o pravilima koritenja saobraajnih povrina i slue vizuelnom usmjeravanju i kanalisanju tokova. Ova polja su zabranjena za kretanje vozila i obiljeavaju se rafurom pod uglom od trideset stepeni u odnosu na saobraajni tok.
29
Polja za usmjeravanje
30
Polja za usmjeravanje
31
Strelice imaju dva znaenja, obiljeavaju obavezan smjer ako se nalaze u voznoj traci ogranienoj punom linijom a u traci oivienoj isprekidanom linijom, obavjetavaju vozae o namjeni vozne trake. U zoni postrojavanje strelicu treba ponoviti najmanje tri puta.
32
Povrine posebnih namjena izdvajaju se linijama i simbollima ute boje od ostalih saobraajnih povrina.
33
Dinamiko oznaavanje ceste : Jedno od rjeenja izbjegavanja saobraajnih zaguenja na cestama za vrijeme vrnih optereenja je dinamiko oznaavanje ceste. Dinamiko oznaavanje ceste jeste zamjena postojeih oznaka na cesti, svjetleim oznakama. Koncept se sastoji u tome da se dvije ire saobraajne trake podijele tako da se dobiju 3 neto ue trake, na istom profilu ceste. Oznake na srednjoj liniji se iskljuuju i zamjenjuju sa dvije linije paralelnih oznaka.
34
U dosadanjim testiranjima dinamikog oznaavanja cesta dolo se do sljedeih rezultata: uesnici u saobraaju dobro prihvataju dinamiko oznaavanje na cestama. lokalna zaguenja su rijeena. vijek trajanje tehnologije treba se poveati. intenzitet svijetla u oznakama treba poboljati (400 puta jaa svjetlost po danu, u odnosu na no). osjetljivost na prljavtinu (npr.blato) treba smanjiti. trokovi se trebaju smanjiti (jo uvijek oko 1 milion eura kota oznaavanje 1 km ceste).
35
MARKERI
Markeri su posebno oblikovane prizme, ploice, valjci i sl. na kojima su ugraeni retroreflektori a postoje i u verziji sa posebni unutranjim svjetlom sa solarnim pogonom itd. U oblasti saobraajnog projektovanja svrstani su u pomona sredstva koja slue za isticanje i pojaanje znaenja elemenata standardizovane horizontalne signalizacije. Mogu se postaviti na ivine linije autoputeva na dugakim i pruenim pravcima gdje postoji opasnost da vozaima, zbog monotonije, popusti panja. Kada tokovi dodirnu ivinu liniju, markeri izazivaju vibracije i upravljaa i vozila, na ta voza, po pravilu, brzo reaguje Markeri se mogu upotrebiti i kod radova na putu, kada se saobraaj usmjerava na manjim dionicama, ili se one zatvaraju. Takvo "precizno" voenje toka jednostavno se obezbjeuje markerima
36
MARKERI
37
VERTIKALNA SIGNALIZACIJA
Vertikalna signalizacija obuhvata saobraajne znakove koji se nalaze u vertikalnoj ravni i slue za upravljanje tokovima vozila. Poloaj i sadraj vertikalne signalizacije mora biti u potpunosti usklaen sa horizontalnom signalizacijom odnosno graevinskom projektom saobraajnice. Saobraajni znakovi Svi saobraajni znakovi moraju potovati opta propisana naela odnosno oblik, dimanzije i primjenjene boje. Razlikuju se: znakovi opasnosti znakovi izriitih naredbi znakovi obavjetenja
38
Znakovi opasnosti osnovni oblik ovih znakova je trougao, okvir im je crvene a polje ute boje sa simbolom crne boje unutar njega. Znakovi izriitih naredbi osnovni oblik ovih znakova je krug. Ova vrsta saobraajnih znakova ima dvije grupe. Prva grupa su znakovi zabrane sa istom kombinacijom boja kao predhodna kategorija (od ovog pravila odstupaju samo znakovi koji se odnose na zaustavljanje i parkiranje vozila sa unutranjim poljem plave boje). Druga grupa su znakovi obaveze gdje je povrina kruga plave boje a odgovarajui simbol bijele boje. Znakovi obavjetenja osnovni oblik ovih znakova je kvadrat ili pravougaonik. Polja kod ovih znakova su ute boje sa crnim simbolom ili su kombinacija plave, bijele i crne boje. Na narednoj slici su prikazani standardni oblici i dimenzije saobraajnih znakova.
39
ZNAKOVI OPASNOSTI
Primjeri znakova opasnosti- koji oznaavaju pribliavanje krivini ili krivinama koje su opasne po svojini fizikim karakteristikama ili zbog nedostatka vidljivosti :krivina nalijevo, krivina nadesno, dvostruka krivina ili vie uzastopnih krivina od kojih je prva nalijevo, dvostruka krivina ili vie uzastopnih krivina od kojih je prva nadesno, opasna krivina
40
ZNAKOVI OPASNOSTI
Znak opasna nizbrdica i znak opasan uspon, koji oznaavaju pribliavanje opasnoj nizbrdici, odnosno opasnom usponu, ako razlika u visini predstavlja neku opasnost koja proistie iz tih uslova.
Znak suenje puta, suenje puta s desne strane i suenje puta s lijeve strane koji oznaavaju pribliavanje suenju saobraajnice koja moe predstavljati izvjesnu opasnost.
41
ZNAKOVI OPASNOSTI
Oblik, boja i dimenzije znakova opasnosti Znakovi opasnosti imaju oblik ravnostranog trougla ija se jedna strana nalazi u horizontalnom poloaju sa suprotnim vrhom okrenutim navie. Osnovna boja znakova opasnosti je bijela, a ivice trougla su crvene. Izuzetno osnovna boja znakova opasnosti je uta, ako se znak odnosi na privremenu signalizaciju koja se koristi prilikom izvoenja radova na saobraajnici. Simboli na znakovima opasnosti su crne boje.
42
ZNAKOVI OPASNOSTI
Stranice ravnostranog trougla znaka za opasnost su duge: 1) Na autoputevima, brzim putevima (putevi rezervirani za motorna vozila), na putevima izvan naselja sa usmjerenim saobraajem sa barem dvije saobraajne trake za vonju vozila u istom smjeru i na putevima izvan naselja, iji ja saobraajnica iroka 7,0 m i vie 120 cm 2) Na putevima izvan naselja iji je saobraajnica ua od 7,0 m, i na putevima u naseljima 90cm 3) Na stazama za bicikle, na putevima na podruju umirenog saobraaja i na nekategoriziranim putevima 60 cm 4) Kada se upotrebljavaju kao umetnuti znakovi (kao dio drugog znaka) na znakovima za usmjeravanje saobraaja u smjeru vonje 45 cm
43
ZNAKOVI IZRIITIH NAREDBI

Znakovi izriitih naredbi su znakovi zabrane, odnosno ogranienja i znakovi obaveze. Primjeri znakova zabrane-ukrtanje sa putem sa prvenstvom prolaza, obavezno zaustavljanje, zabrana saobraaja u oba smjera, zabrana saobraaja u jednom smjeru, zabrana saobraaja za autobuse itd.
44

Primjeri znakova obaveze: najmanje dozvoljena brzina - koji oznaava saobraajnicu, odnosno dio saobraajnice na kome se vozila u normalnim uslovima moraju kretati najmanje onom brzinom (u km/sat) koja je oznaena na znaku. Lanci za snijeg-koji oznaava dio saobraajnice na kome motorna vozila, osim motocikla, moraju na pogonskim tokovima imati propisanu zimsku opremu kad je na saobraajnici snijeg Staza za pjeake- koji oznaava posebno izgraenu pjeaku stazu kojom se pjeaci moraju kretati, a zabranjeno je kretanje drugim uesnicima u saobraaju
45

Oblik, boja i dimenzije znakova za izriite naredbe: Znakovi izriitih naredbi imaju oblik kruga (osim znakova-ukrtanje sa putem sa prvenstvom prolaza i obavezno zaustavljanje). Osnovna boja znakova zabrane, odnosno ogranienja je bijela, a osnovna boja znakova obaveze je plava. Izuzetno-osnovna boja znakova zabrane, odnosno ogranienja je uta, ako se znak odnosi na privremenu signalizaciju koja se koristi prilikom izvoenja radova na saobraajnicama. Simboli i natpisi na znakovima zabrane, odnosno ogranienja su crne boje, a na znakovima obaveza su bijele boje. Ivica kruga, kao i kose trake na znakovima zabrane odnosno ogranienja na kojima postoje su crvene boje.
46

Promjer kruga kod znakova izriitih naredbi iznosi: 1) Na autoputevima, brzim putevima, putevima izvan naselja s usmjerenim saobraajem sa barem dvije saobraajne trake za vonju vozila u istom pravcu i na putevima izvan naselja, iji je kolovoz irok 7,0 m i vie 90 cm 2) Na putevima izvan naselja iji je kolovoz ui od 7,0 m i na putevima u naselju 60 cm 3) Na stazama za bicikle, na putevima na podruju umjerenog saobraaja i nanekategoriziranim putevima 40 cm 4) Kada se upotrebljavaju kao umetnuti znakovi na znakovima za regulisanje saobraaja prema pravcu vonje 30 cm
47

Kose trake na znakovima izriitih naredbi moraju biti poloene pod uglom od 45u odnosu na horizontalnu ravninu. U pogledu oblika, boje i simbola ili dimenzija, odstupaju sljedei znakovi izriitih naredbi, i to: 1) U pogledu oblika- znak ukrtanje sa putem sa prvenstvom prolaza- ima oblik ravnostranog trougla ija je jedna strana postavljena horizontalno sa suprotnim vrhom okrenutim nanie; znak-obavezno zaustavljanje ima oblik pravilnog osmougaonika; 2) U pogledu boje i simbola-znak- obavezno zaustavljanje ima osnovu crvene boje, a ivicu i simbol 'STOP'' bijele boje
48
ZNAKOVI OBAVJETENJA
Znakovi obavjetenja pruaju uesnicima u saobraaju potrebna obavjetenja o saobraajnici kojom se kreu, nazivima mjesta kroz koja prolaze i udaljenosti do tih mjesta, prestanku vaenja znakova izriitih naredbi, kao i druga obavjetenja koja im mogu biti korisna. Primjeri znakovi obavjetenja su: prvenstvo prolaza u odnosu na vozila iz suprotnog smjera, koji obavjetava vozaa da na uskom prolazu ima pravo prvenstva u odnosu na vozila koja dolaze iz suprotnog smjera. Kad se upotrijebi pomenuti znak mora na prilazu iz suprotnog smjera da bude postavljen znak saobraaj sa jednosmjernim saobraajem, koji obavjetavaju uesnike u saobraaju o jednosmjeroj saobraajnici
49
ZNAKOVI OBAVJETENJA
Oblik, boja i dimenzije znakova za obavjetenje Znakovi obavjetenja imaju oblik kvadrata, pravougaonika ili kruga. Osnovne boje znakova obavjetenja su: uta sa crnim simbolima i natpisima, Plava sa bijelim ili bijelim i crnim simbolima i natpisima, Zelena sa bijelim ili bijelim i crnim simbolima i natpisima. Bijela sa crnim simbolima i natpisima. Samo sa izuzetkom je na znakovima obavjetenja dozvoljeno upotrijebiti crvenu boju koja na znaku ne smije preovladati.
50
ZNAKOVI OBAVJETENJA
Promjer kruga kod znakova obavjetenja iznosi: 1). Na autoputevima, brzim putevima, putevima izvan naselja iji je kolovoz irok 7,0 m i vie 90 cm 2). na putevima izvan naselja, iji je kolovoz ui od 7,0 m i na putevima u naselju-70 cm 3). Na stazama za bicikle, na putevima na podruju usporenog saobraaja i nekategoriziranim putevima 40 cm 4). Kada se upotrebljavaju kao umetnuti znakovi i na znakovima za regulisanje saobraaja prema smjeru vonje 30 cm Ako je to potrebno na putevima mogu biti i znakovi obavjetenja, iji prenik iznosi 60 cm. 51
ZNAKOVI OBAVJETENJA
Stranica kvadrata kod znakova obavjeenja iznosi: 1) Na autoputevima, brzim putevima, putevima izvan naselja sa usmjerenim kolovozom sa barem dvije saobraajne trake za vonju vozila u istom smjeru i na putevima izvan naselja, iji je kolovoz irok 7,0 m i vie 90 cm 2) Na putevima izvan naselja, iji je kolovoz ui od 7,0 m i na putevima u naselju 60cm 3) Na stazama za bicikle, putevima na podruju usporenog saobraaja i na nekategorizovanim putevima 40 cm 4) Kada se upotrebljavaju kao umetnuti znakovi na znakovima za regulisanje saobraaja prema smjeru vonje 30 cm. Ako je potrebno mogu na putevima iz take 3. prethodnog stava mogu bit i znakovi obavjetenja, ija stranica kvadrata iznosi 60 cm.
52
ZNAKOVI OBAVJETENJA
Veliina pravougla znaka obavjetenja iznosi: 1) na autoputevima, brzim putevima, putevima izvan naselja sa usmjerenim kolvozom sa barem dvije saobraajne trake za vonju u istom smjeru i na putevima izvan naselja, iji je kolovoz irok 7,0 m i vie 90135 cm 2) na putevima izvan naselja, iji je kolovoz ui od 7,0 m i na putevima u naselju 6090cm 3) na stazama za bicikle, putevima na podruju usporenog saobraaja i nanekategoriziranim putevima 4060 cm 4) kada se upotrebljavaju kao umetnuti znakovi na znakovima za regulisanje saobraajaprema smjeru vonje 2030 cm Ako je potrebno mogu na putevima iz take 3. prethodnog stava biti i znakovi veliine6090 cm.
53
Saobraajni znakovi
54
Problem uoljivosti saobraajnih znakova ima dva aspekta: kroz njihov njihov poloaj mora se vozau obezbijediti preglednost tokom dnevnih uslova vonje, npr. uskladiti znakove sa visokom zelenilom, poloajem stajalita autobusa itd., i to sa udaljenosti od 30 do 50 metara kod saobraajnica sa povrinskim raskrsnicama. Tokom noi, ako se radi o neosvijetljenoj saobraajnici, povrina znaka se izrauje od reflektirajuih materijala ili boja. Zbog relativno malog rasipanja svjetlosti farova vozila u vertikalnoj ravni, saobraajni znak koji je neosvijetljen ne bi smio biti vii od 1.80 metara radi vee uoljivosti pri nonoj vonji znakovi se izrauju i sa unutranjim osvjetljenjem.
55
Principi postavljanja saobraajnih znakova: Po pravilu, saobraajni znakovi se postavljaju sa desne strane u smjeru kretanja vozila izvan slobodnog profila za kretanje vozila, kod saobraajnica u gradovima mogu se nai u podruiju pjeakih i/ili biciklistikih staza kad se moraju potovati njihovi slobodni profili. Slobodna visina, odnosno, donja ivica znaka, u okviru pjeake staze iznosi 2.50 m (min. 2.25 m) dok se uz biciklistiku satazu zahtjeva 2.25 m (min. 2.00m). Na potezima sa javnim osvjetljenjem, poveanje visine postavljanja nema posljedica po njihovu uoljivost pri nonoj vonji. Kod najviih kategorija gradskih saobraajnica, zbog ukupne irine saobraajnica i visokih brzina, znakovi se obino postavljaju iznad saobraajnica na portalu i to na visini koja ne ulazi u slobodan profil saobraajnice. Raspored znakova u poprenom smislu odgovara 56 rasporedu i funkciji voznih traka.
Kod postavljanja znakova iznad saobraajnica treba provjeriti potrebu uvoenja unutranjeg ili dodatnog spoljanjeg osvjetljenja radi njihove uoljivosti pri visokim brzinama kretanja vozila. Osim toga dimenzije samog znaka, oblik ili veliina simbola kao i njihov sadraj moraju ispuniti zahtjeve itljivosti i razumljivosti. Ovaj tip znakova na autoputevima radi se u zeleno-bijeloj kombinaciji. U podunom smislu, postavljanje saobraajnih znakova zavisi od brzine vonje i vremena potrebnog za primanje i razumjevanje informacija. Shvatanje simbola i razumjevanja napisane rijei zahtijeva odreeno vrijeme zbog toga svaki znak mora biti sagledljiv sa razdaljine koja odgovara vremenu od 7 sekundi vonje. Portal se postavlja na poetku izlivne trake kod denivelisanih raskrsnica a predznak na odstojanju koje zavisi od brzine saobraajnog optereenja, kao to je prikazano na 57 narednoj slici.
Principi postavljanja saobraajnih znakova:
58
Principi postavljanja saobraajnih znakova:
59
Posebni tipovi vertikalne signalizacije Vertikalana signalizacija po klasinom konceptu moe sadravati samo one informacije koje su konstantne kroz vrijeme. Meutim veliki dio informacija vezan je za meteoroloke uslove, gustinu saobraajnih tokova, pojave zastoja i sl. Su promjenjive u vremenu. Upravo ove informacije mogu biti od presudnog znaaja za bezbjednost saobraaja. Sa razvojem raunarske tehnologije i centralizovanih sistema upravljanja svjetlosnom signalizacijom, razvijaju se posebni tipovi vertikalne signalizacije kod kojih je mogue vriti promjenu informacija u skladu sa trenutnim stanjem i promjenama saobraajnih uslova. Ovaj tip vertikalne signalizacije predstavlja signalizaciju pomou promjenjivih saobraajnih znakova. Ovakav sistem, pored standardnih sadraja za upravljanje saobraajnim tokovima, moe pruati i specifine informacije (npr. slobodna mjesta u garaama), tj., ovaj sistem treba da preraste u cjeloviti sistem upravljanja saobraajem u gradu. 60
Promjenjivi saobraajni znakovi se koriste kada su potrebne, dodatne i pravovremene obavijesti o stanju saobraajnog toka i meteorolokim uslovima na cesti. Takve situacije, koje nisu stalne prirode, odnosno pojavljuju se tokom dana, sedmice ili godinjeg doba, mogue je prikazati promjenljivim saobraajnim znakovima.
61
VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

Ciljevi postavljanja promjenljivih saobraajnih znakova su dvojaki: prvenstveno se eli pruiti kvalitetna i pravovremena informacija o stanju saobraajnog toka, odnosno o potrebnim radnjama koje vozai trebaju poduzeti u cilju lakeg odabira eljenih pravaca kretanja, a takoer se ele upozoriti vozai na stanje ceste i okoline, odnosno na saobraajne i meteoroloke uslove na cesti, te djelovati u smjeru poveanja nivoa saobraajne sigurnosti. Dodatni ciljevi su: smanjenje potronje goriva, smanjenje negativnog uticaja saobraaja na okolinu (smanjenjem ispunih plinova, smanjenjem nivoa buke u urbanim dijelovima, i sl.).
62

Promjenljivi saobraajni znakovi koriste se, u prvome redu na meugradskim saobraajnicama, odnosno na izvangradskim autocestama. Cilj postavljanja promjenljivih saobraajnih znakova je kontrola (ogranienje) brzine kretanja saobraajnih tokova (odnosno spreavanje nesrea pri stvaranju kolona vozila ili zastoja), te zatvaranje pojedinih saobraajnih traka ili dionica. Promjenljivi saobraajni znakovi se postavljaju na portalu iznad svakoga saobraajnog traka i na stupove nosae promjenljivih saobraajnih znakova. Na saobraajnicama koje su saobraajno optereenije, razmak izmenu promjenljivih saobraajnih znakova je od 500 do 1.000 metara. Upotrebljavaju se meunarodno prihvaeni simboli radi svladavanja jezike raznolikosti izmeu drava. Ogranien je i broj tekstualnih poruka koje se, zbog saobraajnih uslova, prikazuju promjenljivim saobraajnim znakovima.
63

Promjenljivi saobraajni znakovi obino se postavljaju podno, ili bono sa strane ceste. Na pojedinim izvangradskim autocestama promjenljivi saobraajni znakovi upotrebljavaju se kako bi usmjerili saobraaj sa primarnih na alternativne autoceste, odnosno druge raspoloive ceste. To se postie porukom o promjeni odredita na promjenljivim saobraajnim znakovima, odnosno informacija oznaava koji se smjer kretanja zadrava (prolaz ili smjer izlaska s autoceste). U veini sluajeva, upotrebljavaju se promjenljivi saobraajni znakovi sa odreenim brojem poruka (do najvie 16 poruka). Prvi sistemi bili su izvedeni elektromehanikom tehnologijom, upravljani iz centara proizvoaa opreme. Iz tog doba proizaao je velik broj znakova iji se sadraj i danas upotrebljava. Dodatnim istraivanjima ustanovljeno je da se velik broj poruka moe ograniiti na mnogo manji broj. Tehnoloki 64 napredak ostvaren je uvoenjem svjetlosne tehnologije.

Sadraj pojedinog znaka moe imati 4 stanja: nulto stanje - znak bez ikakve obavijesti; poetno stanje-prethodno definisano, saobraajno-pravno jednoznano definisano stanje znaka; statino oznaavanje - nepromjenjivi znak; promjenjivo stanje - sadraj znaka pokazuje jednu od definisanih promjena.
65

Podjela promjenljivih saobraajnih znakova Promjenljivi saobraajni znakovi mogu biti izvedeni primjenom nekoliko tehnologija, odnosno u obliku: 1) okretnih lamela 2) okretnih prizmi 3) pominih traka 4) optikih vlakana (fiber-optics) 5) svjetlosnih polja, dodanih na obine znakove 6) svjetleih dioda (LED) 7) tekuih kristala (LCD), 8) Tehnologije zasnovane na laserskoj tehnologiji (laser scan); 9) holografskom prikazu.
66

Promjenljivi saobraajni znakovi osnovne uslove da budu efikasni moraju zadovoljiti slijedee
1) zadovoljiti potrebu za postavljanjem (saobraajni i meteoroloki kriterij) 2) izazvati pozornost vozaa 3) prenijeti jednostavnu, nedvosmislenu poruku 4) izazvati potivanje vozaa 5) biti postavljeni tako da vozai mogu pravilno reagovati na njih. Prioriteti u prikazivanju promjenljivih saobraajnih znakova: Ako se za jedan te isti ureaj za prikaz promjenljivih saobraajnih znakova iz upravljakog programa trai prikaz vie promjenljivih saobraajnih znakova, tada openito vrijedi da prioritet ima promjenljivi znak koji obuhvaa iri spektar propisa.
67

Meu znakovima opasnosti prednost ima upozorenje na najslabije raspoznatljivu opasnost (poledica, nezgoda, zastoj, klizava cesta) ili prikaz najmanje doputene maksimalne brzine. Prioritet treba uvijek utvrditi prema stepenu opasnosti. Kako bi se izbjegla nepotrebna esta promjena znakova u uzdunom smjeru, u upravljakom programu treba predvidjeti algoritme za filtriranje. Kako bi se izbjegla preesta promjena znakova na dionici treba zadati minimalni vremenski interval (u pravilu jednu minutu). U sluaju kada su istodobno zadovoljene dvije ili vie situacija koje imaju isto ogranienje brzine, prikazuje se saobraajni znak koji opisuje opasniju situaciju. Pri izradi saobraajnog rjeenja potrebno je obratiti panju na to odnose li se ogranienja na jedan ili oba smjera.
68
69
Promjenjivi znakovi poruka

Promjenjivi znakovi poruka jasnije (direktnije) od promjenjivih saobraajnih znakova komuniciraju izmeu korisnika i saobraajnog sistema. Izravniji nain je samo direktna komunikacija izmeu korisnika i upravitelja sistema, to je ostvareno u navigacijskim sistemima u vozilima. Promjenjivi znakovi poruka mogu prikazivati normizirane saobraajne znakove i poruke ili mogu opisno izvjetavati o bitnim promjenama uslova odvijanja saobraaja
Promjenjivi znakovi poruka

70
Vaan pokazatelj je i odnos luminacije (eng. luminance ratio). To je odnos izmeu luminacije kada je znak bez prikaza u odnosu na njegovu luminaciju kada je upaljen. Na brzim prometnicama ovaj odnos mora biti minimalno 1:10, ili kratko 10. Dananja rjeenja dostiu odnos luminacije do 27.
71
72
73
74
SVJETLOSNA SIGNALIZACIJA
Osnovni zadatak svjetlosne signalizacije je da vri vremensku raspodjelu koritenja zajednikih povrina za razliite vidove saobraaja i/ili vremensko razdvajanje konfliktnih tokova istog vida saobraaja koji tee da koriste istu povrinu za kretanje, odnosno konfliktnu zonu raskrsnice. Svjetlosna signalizacija se primjenjuje kod raskrsnica sa presjecanjem saobraajnih struja kao sredstvo za vremensku segregaciju razliitih vidova prevoza sa davanjem prioriteta prolaska vozila javnog gradskog prijevoza. Svjetlosna signalizacija prua iroke mogunosti primjene, poevi od regulisanja saobraaja u okviru jedne izolovane raskrsnice do prostornovremenski sinhronizovanog rada na cijelom saobraajnom potezu ili dijelu uline mree. Nezavisno od sistema upravljanja svjetlosnom signalizacijom, njeno voenje zahtjeva jasno prostorno razdvajanje saobraajnih struja i organizovano voenje kroz konfliktnu zonu raskrsnice. Zbog toga specifini zahtjevi za postavljanje semaforskih ureaja moraju biti prisutni 75 u projektanskim fazama oblikovanja raskrsnice.
Semafori
"Za reguliranje saobraaja upotrebljavaju se ureaji kojima se daju svjetlosni saobraajni znakovi trobojnim svjetlima crvene, ute i zelene boje." (izvod iz zakona o osnovama bezbjednosti saobraaja na putevima). Osnovna funkcija semafora je da omogui presijecanje saobraajnih tokova na raskrsnicama. Semafori moraju, za uesnike u saobraaju, biti uvijek lako i brzo uoljivi i prepoznatijivi Izgled i nain postavljanje, podlijeu zakonskim propisima i standardizaciji.
76
Semafori
Jednorodnost pri postavljanju semafora je poeljna sa stanovita bezbjednosti. Pokazano je da skoro svi posmatrai mnogo bolje opaaju cilj na oekivanom nego na neoekivanom mjestu. Daljina sa koje se nesmetano moe opaziti semafor zavisi o brzini kretanja vozila.
Brzina (km/h) Vidljivost (m) 37 213 40 199 48 168 56 122 64 145 72 99 81 78 89 53 91 30
77
Semafori
Izgled i poloaj ureaja za davanje svjetlosnih saobraajnih znakova - semafora kod nas su zakonski regulirani. U Zakonu o osnovama bezbjednosti saobraaja na putevima se kae: "Na ureajima za davanje svjetlosnih saobraajnih znakova trobojnim svjetlima, svjetla se postavljaju po vertikalnoj osi, jedno ispod drugog, i to: crveno gore, uto u sredini, a zeleno dole. Ako je ureaj za davanje svjetlosnih saobraajnih znakova postavljen i iznad saobraajne trake, svjetla mogu biti postavljena po horizontalnoj osi i to: crveno lijevo, uto u sredini, a zeleno desno. Ta svjetla su u obliku kruga, a zeleno svjetlo moe da bude i u obliku jedne ili vie strelica smjetenih u krugu crvene boje."
78
Semafori
"Za reguliranje saobraaja pjeaka mogu da se upotrebljavaju i posebni ureaji za davanje svjetlosnih saobraajnih znakova dvobojnim svjetlima crvene i zelene boje. Ta svjetla moraju da budu postavljena po vertikalnoj osi, jedna ispod drugog, i to: crveno svjetlo gore, a zeleno svjetlo dole. Svjetla iz ovog lana sastoje se od svjetlee povrine crvene ili zelene boje na kojoj se nalazi tamna silueta pjeaka, ili od tamne povrine na kojoj se nalazi svjetlea silueta pjeaka crvene ili zelene boje."
79
Semafori
"...ureaji za davanje svjetlosnih saobraajnih znakova trobojnim svjetilima mogu se upotrebljavati za reguliranje saobraaja na vie saobraajnih traka istovremeno ili za svaku saobraajnu traku posebno. Ako se tim ureajima regulira saobraaj na svakoj traci posebno, svjetlosni znakovi su iznad saobraajne trake na koju se odnose. U sluaju kada su svjetlosni saobraajni znakovi upotrebijeni za reguliranje saobraaja na vie saobraajnih traka i smjerova kretanja istovremeno, svjetlosni saobraajni znakovi su sa desne strane saobraajnice. Na putevima sa vie od jedne saobraajne trake za svaki smjer kretanja potrebno je ponoviti ureaj za davanje svjetla saobraajnim znakovima trobojnim svjetlima
80
Semafori
Kriterijumi uvoenja svjetlosne signalizacije:
Vremensko razdvajanje konfliktnih tokova nije potrebno pri malim saobraajnim optereenjima kada se javlja dovoljan broj i potrebno trajanje vremenskih intervala izmeu nailaska vozila koji omoguuju vozilima iz konfliktnih saobraajnih struja relativno brzo i bezbjedno presjecanje ili ukljuivanje. Sa rastom saobraajnih optereenja broj i veliina vremenskih praznina se smanjuje tako da vozila iz konfliktnih saobraajnih struja imaju gubitke u vremenu. Takoer, usljed poveanja vjerovatnoe pogrene procjene veliine vremenske praznine za izvoenje eljenog manevra, pa i nestrpljivosti vozaa, sniava se nivo bezbjednosti za oba saobraajna pravca.
81
Semafori
Uvoenje semafora na raskrsnici smatra se opravdanim ako je ispunjen granini uslov bar po jednom od navedenih kriterijuma, a to su:
1. 2. 3. 4. 5.
saobraajno optereenje stepen bezbjednosti ometanje sporednih tokova tokovi pjeaka voenje tokova
Saobraajno optereenje - izraeno je u broju vozila po satu. Veliina saobraajnog optereenja a time i gustina saobraajnih tokova bitno utjee na gubitke vremena na raskrsnici. Osnovni cilj je da se srednji gubitak vremena po vozilu smanji do prihvatljivih vrijednosti i za glavni i za sporedni prikljuni pravac u zoni raskrsnice.
82
Semafori
Uslov je ispunjen ukoliko se optereenja vea od prikazanih u narednoj tabeli jave na glavnom i sporednom pravcu tokom bilo kojih od osam sati prosjenog dana. Optereenja na sporednom pravcu odnose se na najoptereeniji pristup raskrsnici.
Broj voznih traka GP 1 >2 >2 SP 1 1 >2
Glavni pravac (GP) <64 km/h >75 >90 >90 >64 km/h >42 >63 >63
Sporedni pravac (SP) <64 km/h >75 >75 >100 >64 km/h >45 >45 >70
83
Semafori
Stepen bezbjednosti definie se na osnovu podataka o saobraajnim nezgodama na postojeoj raskrsnici bez svjetlosne signalizacije ili, za novoprojektovano stanje, na osnovu procjene teine i broja nezgoda. Uvoenje svjetlosne signalizacije je opravdano ako se, bez svjetlosne signalizacije, dogodi vie od pet saobraajnih nezgoda tokom jedne godine sa poginulim ili povrijeenim i/ili veom materijalnom tetom. Ometanje sporednih tokova javlja se kao kriterij u situaciji kada mali broj vozaa ima velike gubitke vremena na raskrsnici poto se u glavnom toku ne javljaju odgovarajue vremenske praznine sa prihvatljivom uestalou. U ovakvim sluajevima vjerovatna je pojava niza zaustavljenih vozila koja ele da skrenu lijevo iz glavnog pravca i praktino svih vozila na sporednom pravcu. Prosjeno vrijeme ekanja u zoni postrojavanja je u tom sluaju vee od tri minute po vozilu.
84
Semafori
Uslov je ispunjen ako se vrijednosti vee ili jednake prikazanim u narednoj tabeli jave tokom bilo kojih osam sati prosjenog dana.
Broj voznih traka GP 1 >2 >2 SP 1 1 >2 Sporedni pravac (SP) <64 km/h >15 >15 >20 >64 km/h >105 >105 >140
Glavni pravac (GP) <64 km/h >50 >60 >60 >64 km/h >75 >42 >42
85
Semafori
Tokovi pjeaka - takoer mogu biti ozbiljan motiv za uvoenje svjetlosne signalizacije, ak i nezavisno od inteziteta pjeaih kretanja (npr. pjeaki prelazi ispred kola). Bitan parametar je duina puta pjeaka (tj. irina saobraajnice) koja se razlikuje ako saobraajnica ima srednju razdjelnu traku ili ostrvo za kanalisanje saobraajnih struja. U takvim uslovima pjeaci imaju mogunost da se uklone sa saobraajnice koristee bezbjedan prostor razdjelne trake ili ostrva. Voenje tokova javlja se kao kriterij u postupku sinhronizacije cijelog putnog poteza ili kada je neophodno obezbijediti brzo kretanje vozila javnog gradskog prevoza kroz raskrsnicu i sl. U tom sluaju svjetlosna signalizacije se uvodi na svim raskrsnicama nezavisno da li ispunjavaju granine uslove predhodnih kriterija.
86
SVJETLOSNA SIGNALIZACIJA
Dimenzionisanje svjetlosne signalizacije je poseban zadatak koji je, direktno i indirektno, povezan sa graevinskim projektovanjem raskrsnice. Signali pojmovi i vremena
87
Semafori
Postoje sljedea tzv. signalna vremena;
zeleno vrijeme uto vrijeme crveno vrijeme crveno-uto vrijeme sve crveno vrijeme trepue zeleno
Zeleno vrijeme se odreuje na osnovu sobraajnog optereenja i projektnog rjeenja raskrsnice. Minimalno trajanje zelenog vremene je 10 sec. to priblino odgovara vremenu potrebnom za prolaz 3 do 4 vozila po jednoj traci. Ako se na raskrsnici javljaju pjeaki tokovi paralelno sa tokovima vozila, najkrae zeleno vrijeme je min 15-2088sec. kako bi se obezbijedilo dovoljno vremena za prelaz pjeaka.
Semafori
uto vrijeme omoguava bezbjedno naputanje konfliktne zone od strane vozila koja su ula u raskrsnicu tokom posljednih perioda zelenog vremena. Trajanje utog vremena zavisi od dozvoljene brzine na saobraajnici kao i mjerodavnog vozila koje se javlja u konfliktnoj zoni raskrsnice. Apsolutno minimalno trajanje utog vremena isnosi 2 sec. Za posebno signalizirane tokove biciklista, minimalno trajanje utog vremena iznosi takoer 2 sec. Crveno vrijeme - je u sutini jednako zbiru zelenog , utog i eventualno 'sve crvenog' vremena koje je odreeno za presjeni saobraajni tok. Stoga je minimum crvenog svjetla za tok jednak zbiru zelenog i utog vremena tj. najkrae trajanje crvenog svjetla iznosi 13 sec. za raskrsnice bez pjeaka a 15-18 sec. sa pjeacima. Crveno-uto vrijeme po pravilu iznosi 1 sec. a ne smije trajati 89 due od 2 sec.
Semafori
Sve crveno vrijeme je trajanje crvenog svjetla na svim semaforima iste raskrsnice. Ono se javlja kao posljedica zahtjeva za tzv. 'meuvremenom' ije trajanje zavisi prvenstveno od razmjera konfliktne zone raskrsnice.Treba teiti da sve crveno vrijeme bude to je mogue krae jer njegova pojava predstavlja isti gubitak propusne moi. Trepue zeleno uvodi se posljednjih 3-4 sec. zelenog vremene radi ubrzanja protoka vozila. Ovaj signal se primjenjuje npr. kod saobraajnica u veem padu ka raskrsnici.
90
Semafori
Postavljanje semafora : Vertikalna orijentacija-Svjetla se postavljaju po vertikalnoj osi, jedno ispod drugog, i to: crveno gore, uto u sredini, a zeleno dole. Horizontalna orijentacija-Crveno lijevo, uto u sredini, a zeleno desno. Ta svjetla su u obliku kruga, a zeleno svjetlo moe da bude i u obliku jedne ili vie strelica smjetenih u krugu crvene boje."
91
Ureaji za signalizaciju u podruju radnih zona

Pri usmjeravanju saobraaja ispred i na podruju radnih zona se prvenstveno koristi statika signalizacija. Promjenjive table oznaenja i pokazivanje alternativnog smjera strelicama predstavljaju dodatak ureajima za kanaliziranje saobraaja, pruajui na taj nain adekvatnu i odgovarajuu informaciju svim uesnicima u saobraaju o radovima na putu. U okviru radne zone, saobraaj se mora preusmjeriti iz traka na kojima se vre radovi na predodreeno mjesto kretanja. Mogu se primjeniti razni naini kanaliziranja saobraaja u zavisnosti od duine trajanja radova, pa s tim i trajanje neprohodnosti ceste.
92
Ureaji za signalizaciju u podruju radnih zona

Saobraaj se moe kanalizirati pomou sljedeih instrumenata: unjevi Markeri u obliku tube Vertikalne oznake (instrumenti) Barikade Neovisno od toga koji se ureaji za kanaliziranje saobraaja primjenjuju, od vanosti ih je ispravno postaviti u cilju garantovanja i olakanja sigurnog preusmjerenja iz zatvorene u otvorenu traku svih uesnika u saobraaju. Mobilne prepreke se mogu koristiti da se saobraaj fiziki odvoji od podruja radnih zona ime bi se radnicima pruili sigurniji uslovi rada. Posebna signalizacija i dodatne zaobilaznice su potrebne tokom odvajanja saobraaja od podruja radnih zona 93
Signalizacija u tunelima
Signalizacija u tunelima u uobiajnim uslovima odvijanja saobraaja sastoji se od znakova koji reguliu odreene parametre kao to su npr. brzina, razmak izmeu vozila, poziciju SOS punktova i slino. Ono to je pak karakteristino za vanredne situacije (poar, sudar vozila i slino) jeste automatska aktivacija tzv. promjenjivih saobraajnih znakova (VMS) koji su smjeteni na stropu tunela i koji ukazuju putnicima na potrebne korake koje trebaju uiniti kako bi se nali na sigurnom.To su npr. znakovi Accedent, Stop and wait, Fire hazard, Go to the shelter u sluaju poara.
94
Vertikalna signalizacija Vertikalnu signalizaciju u tunelima ine: znakovi opasnosti, znakovi izriitih naredbi i znakovi obavijesti. Znakovi opasnosti se postavljaju u tunelima i galerijama, duina stranice istostraninog trokuta iznosi 60 cm. Znakovi izriitih naredbi se postavljaju u tunelima i galerijama ije dimenzije stranica ili prenik kruga znaka iznosi 60 cm. Znakovi obavijesti se postavljaju u tunelima i galerijama dimenzije prenika kruga znaka 60 cm, kvadrat 60 cm i pravokutnik dimenzija 60x90 cm.
95
Promjenjiva saobraajna signalizacija u tunelima Upotreba promjenjivih saobraajnih znakova u tunelima i galerijama ili neposredno prije njih je pogodna stoga to prua mogunost prikazivanja razliitih znakova zavisno o stanju i okolnostima prije i/ili u tunelu (galeriji). Najei saobraajni znakovi koji se upotrebljavaju kao tunelska promjenjiva signalizacija (neposredno prije ili poslije tunela, galerije) su znakovi koji su direktno vezani uz : Ogranienja brzine na odreenom dijelu prije ili poslije, unutar tunela, galerije. Znakovi opasnosti, obavijesti i izriitih naredbi vezani uz stvarne vremenske i saobraajne uslove prije/poslije ili unutar tunela: kolona vozila, magla, vjetar, poledica i snijeg.
96
Saobraajna svjetla Pod saobraajnim svjetlima podrazumjevaju se svjetlosni znakovi za upravljanje saobraajem u tunelima. Najea je upotreba znakova jesu: Prekriene crte crvene boje oznaavaju zabranu toka saobraaja du saobraajne trake iznad koje se znak nalazi. Zelena strelica vrhom okrenutim prema dole oznaava slobodni tok saobraaja du saobraajne trake iznad koje se znak nalazi. Takoe, esta je upotreba saobraajnog svjetla ute boje u stanju treptanja kao upozorenje uesnicima u saobraaju na mogue opasnosti u tunelu ili semaforsko trobojno svjetlo.
97
Horizontalna signalizacija u tunelima U horizontalnu signalizaciju u tunelima spadaju: Uzdune oznake na saobraajnici- Unutar tunela strogo je zabranjeno preticanje motornih vozila (osim u sluajevima tunela sa dvije saobraajne trake kojima se saobraaj odvija u istom smjeru). Stoga, u tunelima i prilazima tunela se upotrebljava dvostruka puna razdjelna linija i to u duini od najmanje 200 m. Takoe, mogua je upotreba i katadioptera (delineatora) ugraenih u sredinju razdjelnu punu liniju kako bi se naglasila, odnosno poveala sigurnost uesnika saobraaja u tunelu.U tunelima se upotrebljavaju pune ivine linije. Ostale oznake na saobraajnici- Mogua je upotreba strelica za oznaavanje smjera kretanja motornog vozila unutar tunela (galerije). Evakuacijska linija- Evakuacijska linija na oblozi tunela oznaava se cijelom duinom tunela sa strane na kojoj se nalaze ulazi u pjeake prolaze i prolaze za vozila, linijom irine 50 cm u crvenoj boji. Evakuacijska linija na oblozi tunela izvodi se tako da je donja ivica linije na visini od 90 cm 98 od nivoa pjeakog hodnika.
Oprema za oznaavanje ivice saobraajnice u tunelu U opremu za oznaavanje ivice saobraajnice u tunelu spadaju oznake smjera (markeri) za tunele i galerije, reflektirajue oznake i oznake (markeri) za razdvajanje saobraajnih tokova u tunelima i galerijama. Oznake smjera (markeri) za tunele i galerije (oznaavaju ivicu saobraajnice u tunelu, odnosno u galeriji i izvode se u tehnologiji svjetleih dioda (LED) i moraju imati stalan izvor napajanja. Oznake smjera za tunele u smjeru vonje su na desnoj strani crvene boje, a na lijevoj strani ceste bijele boje. Na saobraajnici sa jednosmjernim saobraajem reflektirajua oznaka u smjeru vonje sa desne strane je crveno-bijele izvedbe, a sa lijeve strane u obostrano crvenoj izvedbi za sluaj preusmjeravanja saobraaja i koritenja saobraajnice za dvosmjerni saobraaj. U tunelima i galerijama oznake smjera ili markeri u tehnologiji svjetleih dioda (LED), postavljaju se na razmaku 25 m kada je tunel ili galerija u pravcu, odnosno na razmaku 15 m u zavoju i na prvih 100 m tunela i galerije.
99
Reflektirajue oznake oznaavaju ivicu saobraajnice i postavljaju se na objekte na mjestima gdje nije mogue postaviti stupie za oznaku smjera, a iji oblik, veliina i boja ovise o mjestu postavljanja (na zatitnu odbojnu ograde, na bonim stranicama tunela, na potpornom zidu). Povrina reflektirajue oznake mora biti izraena u klasi III retrorefleksije. Oznake smjera (markeri) za razdvajanje saobraajnih tokova u tunelima i galerijama postavljaju se na razmaku od 6 m kad je saobraaj u tunelu (galeriji) dvosmjeran, odnosno na razmaku od 12 m kada je saobraaj jednosmjeran . Elementi konstrukcije i opreme autocesta i drugih predmeta koji oznaavaju stalne prepreke unutar mjera saobraajnih profila obiljeavaju se crvenobijelom, a slobodnog profila crno-bijelom oznakom.
100
Primjer saobraajnih znakova u tunelu
101
U cilju to pomaganja u odravanju minimalnog rastojanja izmeu susjednih vozila u tunelu na bonim stranama su postavljene vizualne take, LED (light-emitting diode) svjetla plave boje koje ukazuju vozilima da se nalaze na ispravnoj udaljenosti od susjednih vozila. Ukoliko se neko od vozila priblii susjednom na manju udaljenost od 150 m ova svjetla postaju crvena ime se alarmiraju vozai da poveaju svoje rastojanje od drugih vozila. Prikaz signalizacije za odravanje propisane udaljenosti izmeu vozila dat je na slici. Vizualne take su postavljene du cijelog tunela na meusobnoj udaljenosti od 75 m.
102
LED svjetla za kontrolu udaljenosti izmeu vozila
Inae, kako bi se omoguio protok vozila kod kojeg e biti mogue drati minimalno rastojanje izmeu vozila potrebno je prije svega utvrditi propusnost tunela. Ukoliko se uzme da je maksimalna brzina kretanja vozila 70 km/h te da rastojanje izmeu vozila iznosi 150 m
Prikaz rasporeenosti LED taaka: (1)
onda se prema formuli (1) dobije da je propusnost tunela prblino 460 vozila/h. Ovo bi znailo da bi interval izmeu ulaska dva vozila tunel trebao biti oko 8 s. Ovaj interval vozila se osigurava pomou naplatnih rampi.
103
Meutim, odreena vozila (autobusi, kamioni) se ne kreu najveom dozvoljenom brzinom, ve znatno sporije. Tako se recimo vodi rauna i o tome koliko autobusa ulazi u tunel u odreenom intervalu. Pri tome rastojanje izmeu dva autobusa u tunelu mora biti najmanje 1200 metara, a sve u cilju osiguravanja maksimalnog stepena sigurnosti (na ovakvom odstojanju svaki autobus u sluaju poara, moe se zaustaviti na posebnom sklonitu gdje bi se putnici brzo i bez velike guve mogli evakuirati). Prestupnici koji tako recimo voze drei jako malo rastojanje od susjednih vozila plaaju 135, dok oni koji odbiju prilagoditi brzinu kretanja vozila maksimalnoj dozvoljenoj brzini kretanja u tunelu, plaaju novanu kaznu iji je iznos u rasponu od 90 do 750. Ukoliko je iznos novane kazne 750 voza moe oekivati oduzimanje licence na licu mjesta.
104
Protupoarni sistem Budui da je najei uzrok izbijanja poara u tunelu predstavljaju pregrijana vozila, kako bi se sprijeio ulazak ovakvih vozila u tunel na ulazima u tunel se postavljaju tzv.: termalni ulazi. Pregrijanim vozilima nije dozvoljen ulazak u tunel, to im se signalizira pomou LED DISPLEJA. Takva vozila se moraju ohladiti na oblinjem parking prostoru. Prikaz termalnog ulaza dat je na slici
105
Ono to je vano napomenuti kada govorimo o kontroli temperature tunelima, jeste i prisutnost fiberoptikog kabla na gornjem dijelu tunela, to direktno omoguava registrovanje svih temperaturnih promjena u tunelu i sklonitima. Ovaj kabal direktno je povezan sa centrom za nadzor i kontrolu saobraaja tako da se u sluaju bilo kakvih promjena temperature u tunelu ukljuuju odreeni alarmi koji signaliziraju da je dolo do vanredne situacije. U sluaju da do poara i pored svih preduzetih mjera doe, u sklopu tunela se nalaze sklonita za putnike. Ova sklonita su smjetena du tunela na meusobnoj udaljenosti od 300 metara. Ukoliko do poara doe, odgovarajuim lahko uoljivim znakovima putnicima se omoguava da jako brzo dospiju do najblinjeg sklonita
106
Pored sklonita u sluaju poara, du cijelog tunela su postavljeni i tzv. SOS punktovi (svakih 100 metara), opremljeni sa telefonima za hitne pozive. U sluaju odreenih ozbiljnijih kvarova vozila, kontrolna stanica automatski reaguje dajui vozau instrukcije putem promjenjivih saobraajnih znakova ili putem FM radija.
107
Primjeri loe signalizacije
108
Primjeri loe signalizacije
109
PITANJA
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.
Definirati primarnu i sekundranu gradsku mreu? Po emu se gradska mrea razlikuje se od vangradske putne mree? Koje principe treba potovati Kod formiranja gradskih putnih mrea? Kakva signalizacija moe biti na saobraajnicama? Koje vrste oznaka mogu biti na kolovozu? ta spada pod uzdune oznake na kolovozu? Za ta se koristi ivina linija? Za ta se koristi kratka isprekidana linija? Za ta se koristi iroka isprekidana linija? Koje su vrste poprenih oznaka? Za ta se koriste kosnici? ta su pratee oznake na kolovozu? Objasniti princip rada dinamikog oznaavanja ceste? Koje vrste saobraajnih znakova postoje?
110
PITANJA
15. Definisati Oblik, boja i dimenzije znakova opasnosti? 16. ta predstavljaju znakovi obavjetenja? 17. Objasniti princip postavljanja saobraajnih znakova? 18. Kako rade promjenjivi saobraajni znakovi? 19. Koje uslove trebaju zadovoljiti promjenjivi saobraajni znaci da budu efikasni? 20. Definisati semafor? 21. Koji uslovi trebaju biti zadovoljeni da bi se uveli semafori na raskrsnici, te ih ukratko pojasniti? 22. Kako se definie stepen bezbjednosti na raskrsnici? 23. Navesti signalna vremena. 24. Koju signalizaciju koristimo kod izvoenja radova? 25. Kako radi sistem za ogranienje brzine u tunelima?
111

07 Signalizacija

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Originaltitel

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

07 Signalizacija

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

Fakultet za Saobraaj i Komunikacije

Nadzor i regulisanje cestovnog saobraaja

Horizontalna i Vertikalna signalizacija

RAZVOJ GRADSKE INFRASTRUKTURE

RAZVOJ GRADSKE INFRASTRUKTURE

RAZ VOJ GRADSKE INFRASTRUKTURE

GRADSKA PUTNA MREA

GRADSKA PUTNA MREA

GRADSKA PUTNA MREA

GRADSKA PUTNA MREA

GRADSKA PUTNA MREA

ZNAKOVI IZRIITIH NAREDBI

ZNAKOVI IZRIITIH NAREDBI

ZNAKOVI IZRIITIH NAREDBI

ZNAKOVI IZRIITIH NAREDBI

ZNAKOVI IZRIITIH NAREDBI

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

Promjenjivi znakovi poruka

Promjenjivi znakovi poruka

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

VERTIKALNA SIGNALIZACIJA promjenjivi saobraajni znakovi

Broj voznih traka GP 1 >2 >2 SP 1 1 >2

Ureaji za signalizaciju u podruju radnih zona

Ureaji za signalizaciju u podruju radnih zona

Primjer saobraajnih znakova u tunelu

LED svjetla za kontrolu udaljenosti izmeu vozila

Primjeri loe signalizacije

Primjeri loe signalizacije

Das könnte Ihnen auch gefallen