Univerzitet u tuzli Tehnoloski fakultet Agronomija 2012/2013

UVOD
Ekosistemi su usko povezani sa izvorima energije i

njenim prijenosom iz okolisa u organizam.Protjecanje energije pokretac je kruzenja svih tvari u prirodi,bez kojih je zivot nezamisliv. Da bi bio moguc proces fizioloskih funkcija, svi organizmi moraju uzimati energiju akumuliranu u obliku hrane. Najznacajniji izvor energije za postajanje zivota na Zemlji jest suncevo zracenje.

LANAC ISHRANE
U ekosistemima su usko povezani: 1. Producenti ( proizvoai ) su sve biljke koje imaju sposobnost procesa fotosinteze Biljke stvaraju hranu i uvjek su prve u lancu ishrane. 2. Konzumenti ( potroai ) ne mogu proizvoditi svoju hranu i zato se oslanjaju na hranu koju proizvode biljke . Podjelili smo ih na : Primarne konzumente herbivore (ivotinje biljojedi koji se hrane direktno sa producentima) Sekundarne konzumente karnivori ( mesojedi koji se hrane primarnim konzumentima) Tercijarni konzumenti karnivori koji se hrane sekundarnim konzumentima Saprofag - organizam koji se hrani mrtvom i raspadnutom materijom 3.Reducenti ( razlagai ) organizmi u ekosistemu koji koriste uginulu organsku materiju za izvor hrane i energije vrei mineralizaciju ( bakterije ).

Slika 1. Hranidbeni lanac

Podjela ekoloskih faktora:

Bioticki (zivi):
Mikrogeni- dejstva mikroba Fitogeni- dejstva biljaka Zoogeni- dejstva ivotinja Antropogeni dejstva

Abioticki (nezivi):
Klimatski ( temperatura

,svjetlost , vlaga ,vjetar ) Edafski ( sastav tla ) Orografski ( reljef tla )

ovjeka

Unutar lanca israne mogu se uociti tri karakteristicna: Lanac israne uvijek pocinje s fotodintetskim organizmima i zavrsavaju s mikroorgaanizmima koji razgradjuju organske tvari. U lancu ishrane su organizmi rasporedjeni u serijama prema tjelesnim tezinama tjelesnim razmjerama. Medju clanovima lanca ishrane vrijedi kvantativni odnos izrazen zakonom brojeva. U hranidbenoj piramidi je prikazani su slikoviti dijagrami koji pokazuju strukturu i tok svakog hranidbnog stupnja i svake ekoloske skupine unutar lanca.

KRUZENJE TVARI U EKOSISTEMU: BIOGEOHEMIJSKI CIKLUS

Tvari kruze:

-od biljke anorganski jednostavni spojevi -preko ivotinja organski sloeni spojevi -do bakterija od organskih u anorganske spojeve -natrag u biljke anorganski jednostavni spojevi

Slika 4. Kruzenje organskih tvari u ekosistemu

ODNOSI MEDJU POPULACIJAMA

KOMENZALIZAM- je oblik zajednickog zivota dviju

vrsta organizama u kojem jedna vrsta ima znacajnu korist iz zajednickog zivota.

MUTUALIZAM- je medjusobno pomaganje i uzajamna korist medju pripadnicima razlicitih vrsta organizama.

PREDATARSTVO-za prezivljavanje populacija znacajan je odnos unutar hranidbenih lanaca ekosistema. Takav odnos izmedju dvije vrste gdje pripadnici jedne vrste ubijaju druge i njima se hrane naziva se predatorstvo.

PARAZITIZAM- je takav odnos u prirodi gdje jedan organizam zivi na racun drugog i od njega uzima hranu. Mnogo se cesce javlja kod zivotinja nego kod biljaka.

Slika 8.primjer parazitizma (krpelj)

KOMPETECIJA- je odnos dvaju organizama koji djeluju jedan na drugog aktivnom i pasivnom konkurenijom.

AMENZALIZAM- je specifican odnos medju populacijama u kojem jedna populacija onemogucuje razvitak druge. Tako mnoga visoka stabla zaklanjaju suncavu sjetlost manjim stablima i posredni im usporavaju rast.