ASINKRONI MOTORI

najraireniji pogoni
rotirajue magnetno polje (stator) jednostavno odravanje
broj okretaja vezan uz broj pari polova motora i frekvenciju mree
slaba prilagodljivost brzine vrtnje velika struja pokretanja
pogodni za eksplozivnu atmosferu
rotor bez kontakata
namoti meusobno pomaknuti za 120
ROTIRAJUE MAGNETNO POLJE (TROFAZNOG STATORA)
limovi - gubici (kao transformator)
namotaji umetnuti u utore
broj namotaja odreen s U a presjek sa I
rotirajue magnetno polje satora za trofazni sustav
MOMENT VRTNJE I KLIZANJE (ROTORA)
stator kao primar
rotor od limova - gubici (kao transformator) po obodu namotaji (vodii) umetnuti u utore
rotor kao sekundar motor kao transformator
brzina vrtnje magnetnog polja
p
f
n
s

=
120
u trenutku prikljuenja tee I
20
uz
za dvopolni stroj 3000 o/min (f=50Hz)
2
20
2
2 20
X R Z + =
i
2 0 2 0 20
2 a konst. L f L X R = = = t e
Z
2
zbog I
20
i u F M vrtnja rotora + f induciranog U u rotoru
zato se rotor uvjek vrti sporije od sinkrone brzine - klizi
za n = n
s
nema induciranog U nema I
2
nema F M zaustavljanje rotora
s
s
n
n n
s

=
( ) s E f E = =
20 0 2
e e
2
2
2
Z
E
= I
2 2 2 2 2 2
2 2 L f s L f L X = = = t t e
2
2
2
2 2
X R Z + =
f
2
- f induciranog napona u rotoru f - mrena f E
20
- inducirani napon pri ukljuenju
klizanje
klizanje u pokretanju 1
0
=

=
s
s
n
n
s klizanje pri sinkronoj brzini vrtnje 0 =

=
s
s s
n
n n
s
U rotora pri pokretanju (zakoeni rotor) 1
1
2
20
E
N
N
E =
U rotora uz klizanje 1
1
2
2
E
N
N
s E =
Z rotora uz klizanje ( )
2
20
2
2 2
X s R Z + =
( )
2
2 0
2
2
20
2
L s R
E s
+

=
e
I
2
20
2
tg
R
X s
=
I rotora uz klizanje
2
20
20
2
I sin
X
E
=
pri pokretanju
rotora je
odnosno
( )
2
2 0
2
2
2
2
L s R
X s
sin
+

=
e

i
struja samo za
- odravanje magnetskog polja
- savladavanje trenja leaja
- hlaenje
nominalna struja
klizanje
oko 5%
zanemarivo
klizanje
klizanje rotora
IZVEDBE MOTORA
kavezni kolutni
kavez rotora
kavezni rotor
kolutni motor - kao transformator u kratkom spoju
Kolutni motor kao zakretni transformator
KAZALINI PRIKAZ PARAMETARA MOTORA (kruni dijagram)
Struje motora
U
I
0

I
K

y
2y
S
CRTANJE KRUNOG DIJAGRAMA
r
I
0

tangenta
iz ishodita
odreivanje nominalne struje
Podruje rada asinkronog stroja
tangente
Snaga motora
tangenta
linija snage
paralelna sa
najvea snaga
Klizanje motora
tangenta
u toj toci
paralelno
Moment vrtnje
linija momenta
tangenta
paralelna sa
najvei moment
meuovisnost momenta, brzine vrtne i klizanja asinkronog stroja
prekretni moment
toka ravnotee
podruje stabilnog rada
podruje nestabilnog rada
M
m
|; M
T
|;

(M
m
> M
T
) n |; (s +)
M
m
+; M
T
|;

(M
m
> M
T
) n |; (s +)
M
m
+; M
T
|;

(M
m
< M
T
) n +; (s |)
NAMA ZANIMLJIVO
meuovisnost momenta i klizanja asinkronog motora
2 2 1 20
3 I cos ' E P =
2
1
20 1
N
N
E E =
1
2
2 2
N
N
' I I =
2
2
2 2
3 R P
g
= I
2 20 20 20
3 I cos E P =
snaga zakoenog motora je
fazni U fazna I
i uz faktore snage statora i rotora
2 2
cos cos' =
snaga je
od toga su gubici u rotoru
s cos E P =
2 20 20 2g
3 I odnosno
ili
20 2
P s P
g
=
a raspoloiva snaga
g
P P P
2 20 2
=
moment motora je
( )
( )
( )
2
20
2
2
2
2
20
2
2
2
20
20 2
1 3
X s R
R
s
X s R
E s
E P
+

+

=
e
2
P
M =
s
n
k
t 2
60 3
1

=
( )
2
20
2
2
2
2
20
1
X s R
R E s
k M
+

= odnosno uz
ako se izrazi E
20
kao
2
1
20
k
U
E =
moment motora je
( )
2
20
2
2
2
2
1
2
1
X s R
R U s
k
k
M
+

=
ovisan o kvadratu
napona mree
ovisan o klizanju
pri stalnom klizanju
15% + U 28% + M
2
1
2
1
U
k
k
k = uz neki U
1
moemo pisati pa je
( )
2
20
2
2
2
X s R
R s
k M
+

=
M
max
kada je 0 =
ds
dM
a to se dogaa kada je
2 20
R X s = odnosno
2 2 1 2
2 R L s f L = = t e
POKRETANJE TROFAZNIH MOTORA
Moment pokretanja
pri pokretanju je motor u KS struje do 6 x vee od nominalnih
kod velikih snaga neke mree to ne mogu podnjeti
zato samanjenje struje pokretanja dodavanjem otpora (kolutni)
R > R > R
I
p

<2 I
n

Otpori rotora za pokretanje kolutnih motora
| R M
max
blie s =1 lake pokretanje, manje struje pokretanja
R > R > R > R=0; R
2
otpor rotora
kolutni motori pogodni za teka pokretanja
Smanjenje struje pokretanja kaveznih motora
temelj - vrtlone struje
dvostruki kavez duboki utori
bronca
Al ili Cu
Prikljuak asinkronih motora
I u
0 1 2 3
4 5 6 7
JEDNOFAZNI ASINKRONI MOTORI
jedna faza i jedan svitak = pulsirajue magetno polje
t
pulsirajue magetno polje kao suma dva suprotno rotirajua magnetna polja
dva rotirajua polja =
dva suprotna momenta
(svaki kao i kod
trofaznog motora)
mogua oba
smjera vrtnje
potreban
dodatni
moment
za pokretanje
pokretanje runo
ili dodatnim poljem
konica
konica
motor
motor
nego kod trofaznih
klizanje > motora pri jednakom
optereenju
prije
moment = 0 sinkrone
brzine
M
max
uz R i X
L
rotora jednaki
Moment i smjer
vrtnje
Pokretanje (okretno magnetno polje)
dva magnetna polja pod 90 prostorno i ~ t/2 vremenski
Raspored namota statora
glavni namot
u 2/3 utora
pomoni namot
u 1/3 utora
glavno polje
p
o
m
o

n
o

p
o
l
j
e

pomou R pomou L pomou C
Pokretanje pomonom fazom
pomona faza do
postizanja momenta > momenta tereta
(centrifugalna sklopka)
Trofazni motori priljueni kao jednofazni
manja snaga od nazivne
loiji stupanj
korisnog djelovanja
motor za 400/231V smije jednofazno u A
(fazni napon je 231V)
motor za 400/231V ne smije jednofazno u Y
(treba meufazni napon 400V a ima 231V
42% manje a dozvoljeno 15 % manje)
NE MOE SE POKRENUTI!
samo u nudi