Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.

-295
ISBN 978-93-80353-24-1

eer MeebefleveeLe ele

-jeefe$eer-

hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer

MejohetefCe&cee ceneslmeJe-2012, hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer
ceeleepeer kes 61JeW leeieefoJeme kes DeJemej hej Ieesef<ele
mebeceJeOe&veeslmeJe Je<e& 2012-2013 kes Devleie&le ekeeefMele

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

Fme evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e&ceeie& kee hees<eCe kejves Jeeues efnvoer,
mebmke=le, eeke=le, keVe[, Debespeer, iegpejeleer, ceje"er Deeefo Yee<eeDeeW
kes veee, efmeevle, DeOeelce, Yetieesue-Keieesue, JeekejCe
Deeefo efJe<eeeW hej ueIeg SJeb Je=nod ebLeeW kee cetue SJeb
DevegJeeo meefnle ekeeMeve neslee nw~ mecee-mecee
hej Oeeefce&ke ueeskeesheeesieer ueIeg hegefmlekeeSb
Yeer ekeeefMele nesleer jnleer nQ~

-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-

ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

-: ceeie&oMe&ve :-

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

- ekeeMeke -

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.
heesve veb.- (01233) 280184, 292943

kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer peer

-: eyebOe mecheeoke :-

Website : www.jambudweep.org
E-mail : ravindrajain@jambudweep.org

elegLe& mebmkejCe Jeerj efve. meb. 2539

2200 eefleeeB
hejJejer 2012

-: efveoxMeke SJeb mecheeoke :-

cetue
10/-.

mecheeokeere

peerJeve ekeeMe pewve

meJee&efOekeej ekeeMekeeOeerve

kecheesefpebie-%eeveceleer vesJeke&
pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.

oes Meyo

pewvekegue ceW pevce uesves Jeeuee eleske eeJeke Fme yeele kees
YeueerYeebefle peevelee nw efke pewveOece& ceW 24 leerLekej YeieJeeve nesles
nQ~ Jewmes lees ncesMee mes eewyeermeeW leerLekej kee pevce DeeesOee ceW
leLee efveJee&Ce meccesoefMeKej heJe&le mes neslee nw hejvleg Fme yeej
ngC[eJemeefhe&Ceer keeue kes oes<eJeMe 24 leerLekejeW keer 16 pevceYetefceeeB
SJeb 5 efveJee&CeYetefceeeB nes ieF& nQ~
DeeesOee, eeJemleer, JeejeCemeer, jlvehegjer Deeefo pevceYetefceeeW
keer eb=Keuee ceW ner nefmleveehegj leerve leerLekejeW kes (MeebefleveeLekegbLegveeLe-DejnveeLe) ieYe&, pevce, lehe SJeb %eeve Ssmes 4-4 keueeCekeeW
mes heeJeve-heefJe$e nw~ hetpe ceeleepeer ves Fme hegmleke ceW oes eleeW kees
mebkeefuele efkeee nw, henuee nw-eer MeebefleveeLe ele Deewj otmeje nwveJeefveefOe ele~ FmeceW nefmleveehegj ceW pevces YeieJeeve MeebefleveeLe,
kegbLegveeLe SJeb DejnveeLe keer hetpeve Deeefo kejvee nw~
hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer kes mebece
JeOe&veeslmeJe Je<e& 2012-2013 kes Devleie&le ekeeefMele Fme hegmleke
kee meogheeesie kejkes Deehe Yeer Deheves peerJeve kees mebeceer yeveeSB,
ener cebieue esjCee nw~

-ye. keg. meeefjkee pewve (mebIemLe)

Fme mebmeej ceW efveJeeme kejves Jeeues meYeer eeCeer eee:
kejkes Fmeer yeele kees peeveles nQ efke Keeves-heerves mes Meefe eehle
nesleer nw hejvleg Skecee$e pewveOece& ner Ssmee nw efpemekes ceeOece
mes nceW en %eele neslee nw efke Keeves-heerves keer Dehes#ee leeie
kejves mes DeefOeke Meefe efceueleer nw~
pewveMeemeve ceW yeejn lehe yeleeS ieS nQ efpeveceW Ske
DeJeceewoe& veece kee lehe nw efpemekee DeLe& nw-YetKe mes kece
Keevee~ Fmekee keejCe en nw efke YetKe mes kece Keeves hej
mJeemLe eefleketue veneR nesiee Deewj Oeeve-mJeeOeee ceW ceveeseesie
Deer ekeej mes efmLej nes mekesiee~
Fmeer ekeej Fme DeveeefoefveOeve Meeele Oece& ceW efJeefYeVe
ekeej kes eleeW kees kejves keer efJeefOe yeleeF& ieF& nw~ pewmes-eeefj$e
Megeq, jesefnCeerele, cesIeceeuee, meesuenkeejCe, oMeue#eCe DeeefoDeeefo~ Fve eleeW kees kejves keer Gece efJeefOe GheJeeme nw, ceOece
SJeb peIeve ceW SkeeMeve SJeb Deuheenej ueskej ele kej mekeles
nQ~ ve peeves efkeleves YeJeeeCeer Fve eleeW kees kejkes Deheves

-kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceer peer

Deeeflceke yeue kees Je=efbiele kejles nQ~

eleeW keer Fmeer eb=Keuee ceW hetpe ieeqCeveerecegKe
eer %eeveceleer ceeleepeer ves nceW ueieYeie meew veS ele yeleeS nQ
efpeveceW mes DeefOekeebMe ele YeieJeeve heee&veeLe iebLe ceW ekeeefMele
nes egkes nQ, Fmekes Deefleefje keg ele mecee-mecee hej
ueIegkeee hegmlekeeW ceW ekeeefMele nesles jnles nQ~ Deye en
eer MeebefleveeLe ele veeceke eser meer hegmleke Deehekes neLeeW ceW
nw, FmeceW hetpe ceeleepeer ves nefmleveehegj ceW pevces leerLekejeW mes
mebyebefOele eleeW keer ceefncee yeleeF& nw~ 16JeW leerLekej YeieJeeve
MeebefleveeLe kee ele kejves mes Deveske ekeej kes ceeveefmeke,
Meejerefjke mebleeheeW mes cegefe eehle kejkes hejce Meebefle keer eeefhle
nesieer leLee veJeefveefOe ele kes ceeOece mes YeieJeeve MeebefleveeLe,
kegbLegveeLe, DejnveeLe keer Yeefe kejkes De#ee veJeefveefOeeeW mes
Yeb[ej Yejsiee~
Fmeer eser meer hegmleke ceW oesveeW eleeW keer efJeefOe, hetpee,
ceb$e, keLee Deeefo ekeeefMele nQ, Fve eleeW kees efJeefOehetJe&ke kejkes
Deheves ceveesjLeeW keer efmeef kejW, ener cebieuekeecevee nw~

Deeefo jeveeDeeW kes efvecee&Ce, Meeele leerLe& DeeesOee kee efJekeeme SJeb peerCeexej,
eeeie-Fueeneyeeo (G.e.) ceW leerLekej $e+<eYeosJe lehemLeueer leerLe& kee efvecee&Ce,
leer Lekej pevceYetefceeeW kee efJekeeme eLee-YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce keg C[uehegj
(veeueboe-efyenej) ceW vebeeJele& cenue veeceke leerLe& efvecee&Ce, YeieJeeve heg<heobleveeLe
keer pevceYetefce keekevoer leerLe& (efveke ieesjKehegj-G.e.) kee efJekeeme, YeieJeeve
heee&veeLe kesJeue%eeveYetefce Deefn$e leerLe& hej leerme eewyeermeer cebefoj, nefmleveehegj
ceW pecyeterhe mLeue hej YeieJeeve MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-DejnveeLe keer 31-31
heg Gegbie Ke[dieemeve eeflecee, ceebieerlegbieer ceW efvecee&CeeOeerve 108 heg Gebgbie
YeieJeeve $e+<eYeosJe keer efJeMeeue eeflecee, ceneJeerj peer leerLe& hej ceneJeerj Oeece
ceW hebeyeeueeefle cebefoj, efMe[ea ceW %eeveleerLe& Fleeefo~
ceneslmeJe esjCee-hebeJe<eeae pecyeterhe ceneceneslmeJe, YeieJeeve
$e+<eYeosJe Debleje&^ere efveJee&Ce ceneceneslmeJe, DeeesOee ceW YeieJeeve
$e+<eYeosJe cenekegbYe cemlekeeefYe<eske, kegC[uehegj ceneslmeJe, YeieJeeve
heee&veeLe pevcekeueeCeke le=leere meneeefyo ceneslmeJe, efouueer ceW keuhegce
ceneceC[ue efJeOeeve kee Ssefleneefmeke Deeeespeve Fleeefo~ efJeMes<ehe mes
21 efomecyej 2008 kees pecyeterhe mLeue hej efJeeMeebefle DeeEnmee
meccesueve kee Deeeespeve ngDee, efpemekee GodIeeve Yeejle keer lelkeeueerve
je^heefle eerceleer eefleYee osJeerefmebn heeerue eje efkeee ieee~
Mew#eefCeke esjCee-pewve ieefCele Deewj ef$eueeske efJe%eeve hej Debleje&^ere
mebieeser, je^ere kegueheefle meccesueve, Feflenemekeej meccesueve, veeeeOeerMe
meccesueve SJeb Deve Deveske je^ere-Debleje&^ere mlej kes mesefceveej Deeefo~
jLe eJele&ve esjCee-pecyeterhe %eevepeesefle (1982 mes 1985),
meceJemejCe eerefJenej (1998 mes 2002), ceneJeerj peesefle (20032004) kee Yeejle YeceCe~
Fme ekeej efvele vetleve YeeJeveeDeeW keer peveveer hetpe ceeleepeer efejkeeue
leke Fme JemegOee kees megMeesefYele kejleer jnW, ener cebieue keecevee nw~

leerLe& efJekeeme keer esefjkee-pewve meceepe keer meJeexe meeOJeer hetpe

ieefCeveerecegKe Deeef e&keeeqMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer kee
-:meb e f # ehle-heef j ee:e%eeeceCeer Deeefe&kee eboveeceleer

pevcemLeeve-efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.e.

pevceefleefLe-Deemeespe megoer 15 (MejohetefCe&cee) efJe. meb. 1991,
(22 Deketyej meved 1934)
peeefle-DeeJeeue efo. pewve, iees$e-ieeseue, veece-keg. cewvee
ceelee-efhelee-eerceleer ceesefnveer osJeer SJeb eer essueeue pewve
Deepevce yeeee& ele-F&. meved 1952, yeejeyebkeer ceW MejohetefCe&cee
kes efove
#egefuuekee oer#ee-ew$e ke=. 1, F&. meved 1953 kees ceneJeerjpeer
DeefleMee #es$e (jepe.) ceW Deeeee&jlve eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes~
veece-#egefuuekee Jeerjceleer
Deeefe&kee oer#ee-JewMeeKe ke=. 2, F&. meved 1956 kees ceeOeesjepehegje
(jepe.) ceW eeefj$eeeJeleea 108 Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer keer hejcheje kes
eLece heeOeerMe Deeeee& eer Jeerjmeeiej peer cenejepe kes kejkeceueeW mes~
meeefnefleke ke=eflelJe-Demeneer, meceemeej, efveecemeej,
cetueeeej, keeleb$e-JeekejCe, <edKeC[eiece Deeefo ebLeeW kes DevegJeeo/
erkeeSb SJeb ueieYeie 300 ebLeeW keer uesefKekee~
[er.efued. keer ceeveo GheeefOe-meved 1995 ceW DeJeOe efJe.efJe.
(hewpeeyeeo) eje SJeb leerLekej ceneJeerj efJeeefJeeeuee cegjeoeyeeo eje
8 Deewue 2012 kees [er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes efJeYetef<ele~
leerLe& efvecee&Ce esjCee-nefmleveehegj ceW pebyeterhe, lesjnerhe, leerveueeske

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee

-peerJeve ekeeMe pewve (eyebOe mecheeoke)
F&meJeer meved 1972 ceW hetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer
%eeveceleer ceeleepeer keer esjCee mes mLeeefhele Ge mebmLee kes eje pecyeterhe
jevee kes efvecee&Ce nsleg cesj" (G.e.) kes Ssefleneefmeke leerLe& nefmleveehegj
ceW veefMeee ceeie& hej pegueeF& 1974 ceW Ske Yetefce ee keer ieF&, peneB
meJe&eLece 24JeW leerLekej YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer keer DeJeieenvee eceeCe
meele neLe (meJee ome heg) TBeer Ke[dieemeve eeflecee efJejepeceeve kejves
nsleg hejJejer 1975 ceW Ske ueIegkeee efpeveeuee kee efvecee&Ce efkeee ieee,
pees meved 1990 ceW Ske DeveesKes keceue cebefoj kes he ceW efveefce&le ngDee
nw~ eneB efJejepeceeve keuheJe=#e YeieJeeve ceneJeerj mes en DeefleMee #es$e
efvejblej eieefle heLe hej Deemej neslee ngDee efvele vees efvecee&CeeW kes eje
mebmeej ceW Deefleere hee&ve mLeue kes he ceW eefme ngDee nw~ Fme
eeflecee kes oMe&ve kejkes YeeieCe Deheveer ceveeskeeceveeSB hetCe& kejles nQ~
pecyeterhe efvecee&Ce kee eLece ejCe-pegueeF& meved 1974 cesW
jKeer ieF& veeRJe kes DeeOeej hej pecyeterhe kes yeereeWyeere ceW meJe&eLece Deeiece
JeefCe&le megcesheJe&le (101 heg TBee) kee efvecee&Ce Deewue meved 1979 ceW
SJeb meved 1985 ceW pecyeterhe jevee kee efvecee&Ce hetCe& ngDee~ meesuen
efpevecebefojeW mes meceefvJele Gme megcesheJe&le kes Deboj mes efveefce&le 136
meeref{eeW mes e{kej eeueg Yee mecemle YeieJevleeW kes oMe&ve kejkes peye
meyemes Thej heeC[gkeefMeuee kes efveke hengBeles nQ, lees veeres pecyeterhe
jevee kes meYeer veoer, heJe&le, cebefoj, GheJeve Deeefo MeeW kes meeLe-meeLe

nefmleveehegj kes Deemeheeme kes megotjJeleea eeceeW kee Yeer eeke=efleke meeQoe&
osKekej hetues veneR meceeles nQ~
ee$eer megefJeOee-nefmleveehegj leerLe& ceW pecyeterhe mLeue kes hetjs
heefjmej ceW mebmLeeve eje keeee&uee kee meefee mebeeueve efkeee peelee
nw~ JeneB eeef$eeeW kes "njves nsleg DeeOegefveke megefJeOeeege 200 kecejs,
50 mes DeefOeke [eruekeme heuew SJeb DeveskeeW iesm neGme (yebieues) yeves ngS nQ~
Fmekes meeLe ner eneB megvoj Yeespeveeuee nw peneB eeef$eeeW kees megefJeOeehetJe&ke
Meg Yeespeve eehle neslee nw~ Fmekes Deefleefje 2 efkeceer. otj nefmleveehegj
mesv^ue eGve ceW mejkeejer Demheleeue, [ekeKeevee, yeepeej, Fbjkeeuespe
leLee Deve efMe#eCe mebmLeeSB Deeefo meYeer DeeJeMeke megefJeOeeSB GheueyOe nQ~
nefmleveehegj kewmes hengBes ?-Yeejle keer jepeOeeveer efouueer mes
110 efkeceer. heefeceer GejeosMe ceW efpeuee-cesj" mes 40 efkeceer. otj
nefmleveehegj leerLe& nw~ jepeOeeveer efouueer mes nefmleveehegj kes efueS Debleje&peer
yeme Des DeLeJee Deevebo efJenej yeme Des mes GejeosMe jes[Jespe leLee
[er.er.meer. yemeeW keer efvejblej mesJee GheueyOe nw~ cesj" mes Yeer eefle DeeOes
Iebs kes Deblejeue mes pecyeterhe-nefmleveehegj hengBeves nsleg jes[Jespe keer yemeW
megueYelee kes meeLe GheueyOe jnleer nQ~ pecyeterhe kes veece mes es yemeW
eueleer nQ pees meerOes pecyeterhe kes meeceves ner keleer nQ Deewj pecyeterhe mes
ner cesj", efouueer, eflepeeje Deeefo ee$ee nsleg yemeW GheueyOe jnleer nQ~
efouueer Deewj cesj" kes yeere jsue mesJee Yeer nw~ osMe-efJeosMe kes ee$eerieCe
nefmleveehegj heOeejkej Fme Oejleer kee mJeie& ceeveer peeves Jeeueer pecyeterhe
jevee kes oMe&ve kejW Deewj ceeveefmeke Meebefle kee DevegYeJe kejles ngS
ceveJeebefle heue eehle kejW, ener cebieuekeecevee nw~

efJe<ee-meteer
e.
1.

veece

he= meb.

eer MeebefleveeLe ele efJeefOe

- 11

eer MeebefleveeLe ele ceb$e

- 13

eer MeebefleveeLe efpevehetpee

MeebefleYeefe

- 15
- 24

leerLekej eer MeebefleveeLe peerJeve oMe&ve - 33

2.

veJeefveefOeele efJeefOe

- 35

veJeefveefOeele hetpee

- 38

leerLekej eer MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-

- 45-48

DejnveeLe kee mebef#ehle heefjee

10

MeebefleveeLe ele (MeebefleYeefe ele)

ele efJeefOe-eer MeebefleveeLe YeieJeeve meesuenJeW leerLekej
nQ, meeLe ner heeBeJeW eeJeleea SJeb yeejnJeW keeceosJe Yeer ngS nQ~
Fme ekeej es YeieJeeve leerve heo kes Oeejke ceneve ngS nQ~
eer hetpeheeo mJeeceer eje jefele MeebefleYeefe meeOegieCe SJeb
eeJekeieCe meYeer ceW eefme nw~ Gme MeebefleYeefe kee ner en
ele nw~ FmeceW meesuen keeJe nQ Jes meYeer Ske mes Ske ceefnceehetCe&
nQ~ Gve Ske-Ske keeJe kee Deeee kej en ele kejvee
eeefnS~ Fme ele kes emeeo mes mJeeb kees Meebefle, meJe& JeeefOeeeW
kee efJeveeMe SJeb meJe& ke,mebke, DeeheoeDeeW kee efveJeejCe
nesiee~ meJe&$e cebieue nesiee, Iej ceW, heefjJeej ceW cebieue, #esce
nesiee, osMe ceW megefYe#e nesiee, jepee-epee ceW Oeeefce&ke YeeJeveeSB
yeveWieer Je ye{Wieer Dele: en ele yengle ner cenlJehetCe& nw~
eer hetpeheeo mJeeceer, pees efke npeej Je<e& hetJe& ngS nQ,
Ske mecee Gvekeer ves$e keer peesefle cebo nes ieF&, Gmeer #eCe
GvneWves MeebefleveeLe ewleeuee ceW yew"kej Fme MeebefleYeefe keer
jevee keer, Dee"JeW keeJe kees he{les ner efb emeVeeb keg

yeesueles ner Gvekeer DeeBKe keer jesMeveer Jeeheme Dee ieF&~ Fme
Jeekee ceW Mues<eeuebkeej nw efke ns YeieJeved! Deehe cegPe hej Deheveer
ef emeVe kejes DeLeJee cegPe hej emeVe nesJees DeLee&led cesjer
ef-ves$e peesefle, emeVe-mJe-mJemLe-efvece&ue kejes~ Ssmes
oes DeLe& nesles nQ~
ele efJeefOe-Fme ele kees efkemeer Yeer ceen keer Megkeuee
Deceer mes eejbYekej ueieeleej eleske ceeme keer oes-oes Deceer
Ssmes 16 Deceer leke en ele kejvee eeefnS~ DeLeJee Kegueer
efleefLe ceW keYeer Yeer kej mekeles nQ~ ele keer Gece efJeefOe GheJeeme,
ceOece Deuheenej Deewj peIeve ceW Ske yeej Meg Yeespeve
kejvee SJeb ele kes efove MeebefleYeefe kee 16 yeej ee kece mes
kece Ske yeej hee" kejvee nw~
ele hetCe& kej Geeheve ceW MeebefleefJeOeeve kejvee, YeieJeeve
MeebefleveeLe keer eeflecee eefleefle kejevee, Meebefle Yeefe kee
16 efove DeKeb[ hee" kejvee Deeefo, Deheveer Meefe kes Devegmeej
16-16 GhekejCe cebefoj ceW YeW kejvee Deeefo nw~ ele hetCe& kej
YeieJeeve keer eej keueeCeke Yetefce nefmleveehegj SJeb efveJee&CeYetefce
meccesoefMeKej keer Jebovee kejvee eeefnS~

11

12

eleeW kes ceb$e efvecve ekeej nQmecegee ceb$e eR peieoeheod efJeveeMeveee meJe& Meeb eflekejee eer Meeef vleveeLeee vece:~
eleske 16 ceb$e1. eR mebmeejog:KeYeerleYeJeieCeMejCeee eerMeebefleveeLeee
vece:~
2. eR meJe&efJeIveMeebeflekejee eerMeebefleveeLeee vece:~
3. eR eCelepevekeefveJeejkeee eerMeebefleveeLeee vece:~
4. eR mlees lCe eeb ce= legb peeheoeoeekeee eer MeebefleveeLeee vece:~
5. eR ejCeecyegpemlegeflekele=&Ceeb meJe&jesieefJeveeMekeee
eerMeebefleveeLeee vece:~
6. eR mleJeveemeeoeled mleesleCeeb DeefevlemeejmeewKeeoeekeee eerMeebefleveeLeee vece:~
7. eR ejCekeceueeefelepevemeJe&heeheeCeeMekeee
eerMeebefleveeLeee vece:~
8. eR mJeheeoheeeeefeMeevleefLe&Yeeefekeeveeb efemeVeefJeOeeekeee eerMeebefleveeLeee vece:~
9. eR MeerueiegCeelemebecehee$eee eerMeebefleveeLeee vece:~

10. eR hebeceeefe<ees[MeleerLekejee eerMeebefleveeLeee vece:~

11. eR DeMees keJe= #eeeeeeflenee&meceef vJeleee eer MeebefleveeLeee
vece:~
12. eR meJe&ieCeee mlegeflehee"keee ceeb e hejceMeebeflekejee
eerMeebefleveeLeee vece:~
13. eR MeeeefoefYe: mlegleheeoheeee meleleMeeefvlekejee
eerMeebefleveeLeee vece:~
14. eR mebhetpeke-eefleheeueke-eleervieCe-osMe-je^-hegjve=heefleieCe-Meebeflekejee eerMeebefleveeLeee vece:~
15. eR #esce-Oeeefce&keve=heefle-meceemeceeJe=efkeejkeee
JeeefOeogefYe&#e-eewefjceeefjkeefveJeejkeee meJe&meewKekejOece&eeeJele&keee eerMeebefleveeLeee vece:~
16. eR kesJeue%eeveYeemkej-peieled MeebeflekeejkeJe=<eYeeefo
leerLekejmeceefvJeleee eerMeebefleveeLeee vece:~

13

14

YeieJeeve MeebefleveeLe efpevehetpee

YeJeleehe Meerleue nsleg YeieJeved! yengle kee MejCee efueee~

efhej Yeer ve Meerleuelee efceueer, Deye iebOe mes heo hetefpeee~~
eer MeebefleveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpeS, nes efhej keYeer eeee veneR~~2~~
eR eer MeebefleveeLeefpevesvee mebmeejleeheefJeveeMeveee
eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~

mLeehevee-ieerlee bo
ns Meebefleefpeve! legce Meebefle kes, oelee peieled efJeKeele nes~
Fme nsleg cegefveieCe Deehekes, heo ceW veceeles ceeLe kees~~
efvepe DeelcemegKeheeret<e kees, DeemJeeoles Jes Deehe ceW~
Fme nsleg eYeg Deeeve efJeefOe mes, hetpentB vele ceeLe ceQ~~1~~
eR eer MeebefleveeLeefpevesv! De$e DeJelej DeJelej
mebJeew<ed Deeeveveb~
eR eer Meeb efleveeLeef peves v! De$e ef le ef le ": ": mLeeheveb ~
eR eer MeebefleveeLeefpevesv! De$e cece meefVeefnlees YeJe
YeJe Je<ed meefVeOeerkejCeb~
Deke-ieerlee bo
efejkeeue mes yengheeme ueeieer, veeLe! Deye leke vee yegPeer~
Fme nsleg peue mes legce ejCe egie, pepeve keer cevemee peieer~~
eer MeebefleveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpeS, nes efhej keYeer eeee veneR~~1~~
eR eer MeebefleveeLeefpevesvee pevcepejece=legefJeveeMeveee
peueb efveJe&heeceerefle mJeene~

15

yengyeej ceQ pevcee ceje, Deye leke ve heeee heej nw~

De#ee megheo kes nsleg De#ele, mes pepetB legce meej nw~~
eer MeebefleveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpeS, nes efhej keYeer eeee veneR~~3~~
eR eer MeebefleveeLeefpevesvee De#eeheoeehlees De#eleb
efveJe&heeceerefle mJeene~
ebhee ecesueer yekegue Deeefoke, heg<he ues hetpee keB~
ceveefmepeefJepeslee legce pepele, efvepe DeelceiegCeheefjee keB~~
eer MeebefleveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpeS, nes efhej keYeer eeee veneR~~4~~
eR eer MeebefleveeLeefpevesvee keeceyeeCeefJeOJebmeveee
heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~

16

en YetKe JeeOeer efheb[ ueeieer, efkeme efJeOeer ceQ tntB~

hekeJeeve veeveeefJeOe efuees, Fme nsleg ner legce hetpentB~~
eer MeebefleveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpeS, nes efhej keYeer eeee veneR~~5~~
eR eer MeebefleveeLeefpevesvee #egOeejesieefJeveeMeveee
efveJe&heeceerefle mJeene~
De%eevelece er njs, ef vepe %eeve nesv es os veneR~
Fme nsleg oerheke mes pepetB, ceve ceW Gpesuee nes mener~~
eer MeebefleveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpeS, nes efhej keYeer eeee veneR~~6~~
eR eer MeebefleveeLeefpevesvee ceesnevOekeejefJeveeMeveee
efveJe&heeceerefle mJeene~
es kece&yewjer mebie ueeies, Ske #eCe vee es[les~
Jej Oethe Deiveer mebie Kesles, otj mes cegKe cees[les~~
eer MeebefleveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpeS, nes efhej keYeer eeee veneR~~7~~
eR eer MeebefleveeLeefpevesvee Dekece&efJeOJebmeveee
Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~

17

hebekeueeCeke DeIe&
-jesuee boYeeoeW ke=<Cee heeKe, mehleefce efleefLe MegYe DeeF&~
ieYe& yemes eYeg Deehe, meye peve ceve nj<eeF&~~
Fv megjemegj mebIe, GlmeJe kejles Yeejer~
nce hetpeW Oej eerefle, efpeveJej heo megKekeejer~~1~~
eR Yeeheoke=<Ceemehleceeb eerMeebefleveeLeefpeveieYe&keueeCekeee DeIe efveJe&heceeerefle mJeene~
pevce efueee eYeg Deehe, pesJeoer eewome ceW~
megjefieefj hej DeefYe<eske, efkeee meYeer megjheefle ves~~
MeebefleveeLe en veece, jKee Meebeflekej peie ceW~
nce veeJeW efvepe ceeLe, efpeveJej ejCekeceue ceW~~2~~
eR peske=<Ceeelego&Meeb eerMeebefleveeLeefpevepevcekeueeCekeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
oer#ee ueer eYeg Deehe, pes Jeoer eewome kes~
ueewkeebefleke megj Deee, yeng mleJeve Gejles~~
Fb meheefjkej Deee, lehe keueeCeke kejles~
nce hetpeW vele ceeLe, meye ogKe mebke njles~~3~~
eR peske=<Ceeelego&Meeb eerMeebefleveeLeefpeveoer#eekeueeCekeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~

19

heue cees#e keer DeefYeuee<e ueeieer, efkeme lejn Deye hetCe& nes~
Fme nsleg heue mes legce pepetB, meye efJeIve yewjer etCe& neW~~
eer MeebefleveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpeS, nes efhej keYeer eeee veneR~~8~~
eR eer MeebefleveeLeefpevesvee cees#eheueeehlees heueb
efveJe&heeceerefle mJeene~
Deveceesue jlve$ee efveOeer keer, ceQ keB Deye eeevee~
legce DeIe& ueskej hetpeles ner, hetCe& nesieer keecevee~~
eer MeebefleveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpeS, nes efhej keYeer eeee veneR~~9~~
eR eer MeebefleveeLeefpevesvee DeveIe&heoeehlees DeIe
efveJe&heeceerefle mJeene~
-oesneMeebefleveeLe heokebpe ceW, eGmebIe Meebleer nsle~
MeebleerOeeje ceQ keB, efces mekeue YeJe Keso~~10~~
Meeblees MeebefleOeeje~
ueeue keceue veerues keceue, heg<he megiebefOele meej~
efpeveheo heg<heebpeefue keB, efceues meewKe Yeb[ej~~11~~
efoJe heg<heebpeefue:~

18

kesJeue%eeve efJekeeme, heew<e megoer oMeceer kes~

meceJemejCe ceW veeLe, jepeW DeOej keceue hes~
Fb kejW yeng Yeefe, yeejn meYee yeveer nQ~
meYeer YeJe peve Deee, megveles efoJe Oegveer nQ~~4~~
eR heew<eMegkeueeoMeceeb eerMeebefleveeLeefpevekesJeue%eevekeueeCekeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
eehle efkeee efveJee&Ce, pes Jeoer eewoMe ceW~
Deelebefleke megKeMeebefle, eehle efkeee Gme #eCe ceW~~
cenecenes lmeJe Fb , kejles yengJ ew YeJe mes ~
nce hetpeW legce heeo, gW meYeer YeJeog:Ke mes~~5~~
eR peske=<Ceeelego&Meeb eerMeebefleveeLeefpevecees#ekeueeCekeee DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje~ efoJe heg<heebpeefue:~
peehe - eR eerMeebefleveeLeefpevesvee vece:~

peeceeuee
-oesnenefmleveeiehegj ceW nges, ieYe& pevce lehe %eeve~
meccesoeeue cees#e Leue, ieeTB eYeg iegCeieeve~~1~~

20

ceQ vecetB ceQ vecetB Meebefle leerLexMe kees~

veeLe cesjs njes meJe& YeJekeuesMe kees~~
hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~
hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~2~~
efJeemesve efeee ceele SsjeJeleer~
Je<e& Fke ueeKe Deeet keveke JeCe& ner~~
hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~
hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~3~~
osn eeueerme Oeveg efevn ce=ie Keele nw~
pevce Yet nefmleveehetefj efJeKeele nw~~
hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~
hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~4~~
veeLe kes meceJeme=efle ceW meYee ceOe es~
meeOeg yeeme" menme cetueiegCeOeeefj Les~~
hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~
hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~5~~
ee DeeegOe ecegKe ieCeheleer es Les~
$e+ef mebege eerme cegefvepes Les~~

hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~

hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~6~~
Deeefe&kee njer<esCee eOeevee leLee~
mee" nppeej $ee meew meYeer Deeefe&kee~~
hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~
hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~7~~
oese ue#ee megeeJeke eYet Yeeefekee~
eej ue#ee keneR eeefJekee meodelee~~
hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~
hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~8~~
meewKe nslet Yekelee efheje efJee ceW~
efkebleg heeF& ve meelee keneR jbe ceQ~~
hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~
hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~9~~
veeLe Ssmeer ke=hee keerefpeS Yee hes~
Meg mecekelJe keer eeefhle nesJes Deyes~~
hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~
hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~10~~
mJeelce hej kee cegPes Yeso efJe%eeve nes~
hetCe& eeefj$e OeeB pees efve<keece nes~~

21

22

hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~

hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~11~~
hetCe& Meebleer peneB hes JeneR Jeeme nes~
Yee es Deehekee Deehekes heeme nes~~
hetefjes veeLe cesjer ceveeskeecevee~
hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~12~~
-oesneleerLekej eeer ceove, leerveeW heo kes F&Me~
hetCe& %eeveceefle nsleg ceQ, vecetB vecetB veleMeerMe~~13~~
eR eerMeebefleveeLeefpevesvee peeceeuee hetCee&Ie
efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje~ efoJe heg<heebpeefue:~
-oesneMeebefleveeLe keer Dee&vee, njs mekeue og:Ke oes<e~
meJe& Decebieue otj kej, Yejs mJeelcemegKelees<e~~1~~

MeebefleYeefe

-eefiJeCeer bo-

~~FleeMeerJee&o:~~

23

(efnvoer heeevegJeeo SJeb ceb$e meefnle)

Meeot&ueefJeeeref[le bove mvesnejCeb eeeefvle YeieJeved ! heeoeb les epee:~
nslegmle$e efJeefe$eogKeefveee:, mebmeejIeesjeCe&Je:~~
DelevlemhegjogejefMceefvekej-JeekeerCe&YetceC[uees~
eww<ce: keejeleervogheeomeefueue-eeevegjeieb jefJe:~~1~~
YeieJeved! meye peve leJe heo egie keer, MejCe esce mes veefnb Deeles~
GmeceW nsleg efJeefJeOe ogKeeW mes, Yeefjle Ieesj YeJeJeeefjefOe nw~~
Deefle mhegefjle Ge efkejCeeW mes, Jeehle efkeee Yetceb[ue nw~
eer<ece $e+leg jefJe jeie kejelee, FvogefkejCe eee peue ceW~~1~~
eR mebmeejog:KeYeerleYeJeieCeMejCeee eerMeebefleveeLeee vece:~
egeMeerefJe<eoogpe&eefJe<e-pJeeueeJeueerefJeecees~
efJeeeYes<epecev$eleesenJeves-ee&efle eMeebefleb eLee~~
leodJees ejCeeCeebyegpeegie-mlees$eesvcegKeeveeb ve=Ceeced~
ef JeIvee: keeeef Jeveeekeee menmee, Meecevlenes ! ef Jemcee:~~2~~
kegmehe& DeeMeerefJe<e [meves, mes efJe<eeefive egle ceeveJe pees~
efJeee Deew<eOe cebef$ele peue, nJeveeefoke mes efJe<e Meebefle nes~~

24

Jewmes leJe ejCeecyegpe egie, mlees$e he{s pees cevegpe Denes~

leveg veeMeke meye ef JeIve Meer Ie, Deefle Meevle ngS Deeee& Denes~~2~~
eR meJe&efJeIveMeebeflekejee eerMeebefleveeLeee vece:~

efkeme efJeOe keewve yees peve Fmemes, keeue Ge oeJeeveue mes~

eefo leJe heeo keceue keer mlegefle, veoer yegPeeJes veneR Gmes~~4~~
eR mleesleCeeb ce=legbpeeheoeoeekeee eerMeebefleveeLeee vece:~

meblehleesecekeebeve ef#eefleOej-eermheef&ieewjegles~
hegbmeeb lJeejCeeCeecekejCeeled, heer[e: eeeefvle #eeb~~
GeodYeemkejefJemhegjledkejMele-JeeIeeleefve<keeefmelee~
veeveeosefnefJeueeseveegeflenje, MeerIeb eLee MeJe&jer~~3~~
lehes es kevekeeeue keer, MeesYee mes DeefOeke keeefvleegle osJe!
leJe heo eCeceve kejles pees, heer[e Gvekeer #ee nes mJeecesJe~~
Gefole jJeer keer mheg efkejCeeW mes, leeef[le nes Pe efvekeue Yeies~~
pewmes veevee eeCeer ueeseve, egeflenj je$eer MeerIe Yeies~~3~~
eR eCelepevekeefveJeejkeee eerMeebefleveeLeee vece:~

ueeskeeueeskeefvejvlejeefJelele-%eevewkecetlex! efJeYees!
veeveejlveefh eveob [ef ej-es leelehe$elee!~~
lJelheeoehetleieerlejJele:, MeerIeb Jevleeceee:~
ohee&Oceelece=iesvYeerceefveveoe-vee eLee kegeje:~~5~~
ueeskeeueeske efvejvlej Jeeheer, %eevecetefle&cee Meeefvle efJeYees~
veevee jlve peefle oC[s egle, efej esle $e$ee nw~~
leJe ejCeecyegpe hetleieerle jJe, mes Pe jesie heueeefele nQ~
pewmes efmebn Yeebkej iepe&ve, megve Jeve nmleer Yeieles nQ~~5~~
eR ejCeecyeg pemleg eflekele= & Ceeb meJe& jes ieef JeveeMekeee eer Meeb efleveeLeee vece:~

$ewueeskeesejYebieueyOeefJepeee-olevlejewelcekeeved ~
veeveepevceMeleevlejs<eg hegjlees, peerJeme mebmeeefjCe:~~
kees Jee emKeueleern kesve efJeefOevee, keeueeseoeJeeveueeVemeeeseJe heeoheeegieuemlegleeheieeJeejCeced~~4~~
ef$eYeg Jeve peve meye peerle efJepeefe yeve, Deefle jew elceke ce=letjepe!
YeJe-YeJe ceW mebmeejer peve kes, mevcegKe OeeJes Deefle efJekejeue~~

efoJeeerveeveeefYejece! efJehegue-eerceset[eceCes!
YeemJeod yeeueefoJeekejegeflenj-eeCeerYeeceb[ue!~~
DeJeeyeeOeceefevlemeejcelegueb, lekeleesheceb Meeeleb~
meewKeb lJeejCeejefJeboegieue-mleglewJe mebeeheles~~6~~
efoJeeeriemegvoj efJeheguee, eerces kes et[eceefCe~
leJe Yeeceb[ue yeeue efoJeekej, egeflenj meyekees F Deefle~~

25

26

DeJeeyeeOe Deefeble Delegue, Deveghece Meeele pees meewKe ceneved~

leJe ejCeejefJeboegieuemlegefle, mes ner nes Jen eehle efveOeeve~~6~~
eR mleJeveemeeoeled mleesleCeeb DeefevlemeejmeewKeeoeekeee
eerMeebefleveeLeee vece:~

Meeefvle efpevesej! Meevleefee mes, MeevleLeea yeng eeCeerieCe~

leJe heeoecyegpe kee Deeee ues, Meevle ngS nQ he=efLeJeer hej~~
leJe heoegie keer Meevlekeegle, mlegefle kejles Yeeer mes~
cegPe Yeeefeke hej ef emeVe, kejes YeieJeved ! keCee kejkes ~~8~~
eR mJeheeoheeeeefeMeevleefLe&Yeeefekeeveeb efemeVeefJeOeeekeee eerMeebefleveeLeee vece:~

eeJeVeesoeles eYeeheefjkej:, eerYeemkejes YeemeebmleeJeod-Oeejeleern hebkepeJeveb, efveeefleYeejececed ~~

eeJeJeejCeeme YeieJeved-ve meelemeeoesoemleeJeppeerJeefvekeee S<e Jenefle, eeesCe heeheb cenled~~7~~
ef kejCe eYeeegle Yeemkej Yeeef mele, kejlee Gefole ve nes peyeleke~
hebkepe Jeve veefnb efKeueles efvee, Yeej Oeejles nQ leye leke~~
YeieJeved ! leJe ejCee kee nes, veneR emeeoesoe peye leke~
meYeer peerJeieCe eee kejkes, cenled heehe OeejW leye leke~~7~~
eR ejCekeceueeefelepevemeJe&heeheeCeeMekeee eerMeebefleveeLeee
vece:~
Meebefleb Meeefvleefpevesv! Meebleceveme-mlJelheeoheeeeeeled~
mebeehlee: he=efLeJeerleues<eg yenJe:, MeebleefLe&ve: eeefCeve:~~
keeCeevcee Yeeef ekeme e efJeYees ! ef b emeVeeb keg ~
lJelheeoeowJeleme ieole:, Meeblekeb Yeefkelele:~~8~~

27

Meebefleefpeveb MeefMeefvece&ueJeke$eb, MeerueiegCeelemebecehee$eced~

DeMeleeefe&leue#eCeiee$eb, veewefce efpeveesecececyegpeves$eced~~9~~
MeefMe mece efvece&ue Jee Meebefleefpeve, MeerueiegCe ele mebece hee$e~
vecetB efpeveesece Debyegpeie kees, DeMeleeefe&le ue#eCeiee$e~~9~~
eR MeerueiegCeelemebecehee$eee eerMeebefleveeLeee vece:~
hebececeerefhmeleeeOejeCeeb, hetefpeleefceb-vejsvieCewe~
Meebeflekejb ieCeMeebefleceYeerhmeg:, <ees[MeleerLe&kejb eCeceeefce~~10~~
eeOejeW ceW heb eceeeer , Fv vejsv Je=bo hete fpele~
ieCe keer Meebefle entB <ees[Me, leerLekej vecetB Meebeflekej efvele~~10~~
eR hebeceeefe<ees[MeleerLekejee eerMeebefleveeLeee vece:~
efoJele: megjheg<hemegJe=ef-og&vogefYejemeveeespeveIees<eew~
DeeleheJeejCeeecejegices, eme efJeYeeefle e ceb[uelespe:~~11~~

28

le DeMeeske megjheg<heJe=ef, ogbogefYe efoJeOJeefve efmebnemeve~

ecej $e Yeeceb[ue es De", eeeflenee& eYeg kes cevenj~~11~~
eR DeMeeskeJe=#eeeeeeflenee&meceefvJeleee eerMeebefleveeLeee vece:~
leb peieoefe&leMeebefleefpevesvb, Meebeflekejb efMejmee eCeceeefce~
meJe&ieCeee leg eleg Meebefleb, ceecejb he"les hejceeb e~~12~~
Gve YegJeveeefe&le Meebeflekejb, efMej mes eCecetB Meebefle eYeg kees~
Meebefle kejes meye ieCe kees cegPekees, he {ves JeeueeW kees Yeer nes~~12~~
eR meJe&ieCeee mlegeflehee"keee ceeb e hejceMeebeflekejee
eerMeebefleveeLeee vece:~
esYeefe&lee
cegkegkegb[uenejjlvew:~
MeeeefoefYe: megjieCew: mlegleheeoheee:~~
les ces efpevee: eJejJebMepeieleoerhee:~
leerLekeje:
meleleMeebeflekeje YeJebleg~~13~~
cegkegnejkegb[ue jlveeW egle, FvieCeeW mes pees Deefe&le~
Fveefoke mes megjieCe mes Yeer, heeohee efpevekes mebmlegle~~
eJejJebMe ceW pevceW peie kes, oerheke Jes efpeve leerLekej~
cegPekees melele Meebeflekej nesJeW, Jes leerLexej Meebleerkej~~13~~
eR MeeeefoefYe: mlegleheeoheeee meleleMeeefvlekejee
eerMeebefleveeLeee vece:~

mebhet pekeeveeb eefleheeuekeeveeb, eleervmeeceevelehees Oeveeveeb~

os Meme je^ me heg jme je%e:, kejes leg Meeb efleb YeieJeeved ef peves v:~~14~~
mebhetpeke eefleheeueke peve, eefleJej meeceeve leheesOeve kees~
osMeje^ hegj ve=he kes nslet, ns YeieJeved! legce Meebefle kejes~~14~~
eR mebhetpeke-eefleheeueke-eleervieCe-osMe-je^-hegjve=heefleieCeMeebeflekejee eerMeebefleveeLeee vece:~
#esceb meJe&epeeveeb, eYeJeleg yeueJeevedOeeefce&kees Yetefceheeue:~
keeues keeues e meceiJe<e& leg, ceIeJee JeeOeees eebleg veeMeb~~
ogefYe& #eb eewefjceejer, #eCeceef he peieleeb cee mce Yet ppeerJeueeskes~
pewvesvb Oece&eeb, eYeJeleg meleleb, meJe&meewKeeoeefe~~15~~
meYeer epee ceW #esce ve=heefle, Oeeefce&ke yeueJeeve peieled ceW nes~
mecee-mecee hej cesIeJe=ef nes, DeeefOe JeeefOe kee Yeer #ee nes~~
eewj ceeefj ogefYe&#e ve #eCe Yeer, peie ceW peve heer[e kej nes~
ef vele ner meJe& meewKeeo efpeveJej, Oece& ee peeMeerue jnes~~15~~
eR #esce-Oeeefce&keve=heefle-meceemeceeJe=efkeejkeee JeeefOeogefYe&#eeewefjceeefj-keefveJeejkeee meJe&meewKekejOece&eeeJele&keee
eerMeebefleveeLeee vece:~
eOJemleIeeeflekecee&Ce:, kesJeue%eeveYeemkeje:~
kegJe&vleg peieleeb Meebefleb, Je=<eYeeee efpeveseje:~~16~~

29

30

Ieeeflekece& efJeOJebmeke efpeveJej, kesJeue%eeveceeer Yeemkej~

kejW peiele ceW Meebefle meoe, Je=<eYeeefo efpevesej leerLekej~~16~~
eR kesJeue%eeveYeemkej-peieled MeebeflekeejkeJe=<eYeeefo leerLekejmeceefvJeleee eerMeebefleveeLeee vece:~

nueOej JeemegosJe eefleeeer, $e+ef<e cegefve eefle Deveieej meefnle~

ueeKeeW mlegefle kes efveuee Je=<eYe mes, Jeerj eYet leke ceneheg<e~~

Debeefuekee
Feefce Yebles! mebefleYeefe keeGmmeiiees keDees lemmeeueesesGb
hebecene-keuueeCemebheCCeeCeb, Deceneheeef[nsjmeefneeCeb,
eGleermeeeflemeeefJemesmemebpegeeCeb, yeeermeosJeWoceefCeceG[celLeeceefneeCeb, yeueosJeJeemegosJeekekenj-efjefmecegefCepeFDeCeieejesJeiet{eCeb, LegFmeemenmmeefCeueeeCeb GmeneFJeerjheefce-ceb ieuecenehegefjmeeCeb, efCeekeeueb Debesefce, hetpesefc,e Jeboeefce, Cecebmeeefce,
ogkeKekeKeDees keccekeKeDees, yeesefnueenes, megieFieceCeb, meceeefncejCeb,
efpeveiegCemebheefe nesG cepPeb~
ns YeieJeved! eer MeebefleYeefe kee, keeeeslmeie& efkeee Gmekes~
Deeueeseve kejves keer Fe, kejvee eentB ceQ efe mes~~

og:KeeW kee #ee keceeX kee #ee, nes cece yeesefOeueeYe nesJes~
megieefle ieceve nes meceeefOecejCeb, cece efpeveiegCe mecheefe nesJes~~

cebieue ceneheg<e leerLekej, Gve meyekees MegYe Yeeer mes~

efvelekeeue ceQ Deet hetpetB, JebotB vecetB cenecego mes~~

Meebefle ceb$e
eR eer MeeefvleveeLeee peieled Meeefvlekejee
meJeexheJeMeeefvleced keg keg eR vece:~

Decene eeeflenee& meefnle pees, hebecenekeueeCeke egle~

eewefleme DeefleMee efJeMes<e egle, yeefeme osJesv cegkeg eefe&le~~

31

32

meesuenJeW leerLekej YeieJeeve MeebefleveeLe kee

peerJeve oMe&ve
(ele kes efove Fme heefjee kees he{W leLee Fmekee efMeueeuesKe
yeveJeekej cebefoj ceW Yeer ueieJeeSB)

meceJemejCe ceW elegefJe&Oe mebIe

ieCeOej -eer eeeegOe Deeefo 36
ieefCeveer -Deeefe&kee nefj<esCee
eeJeke -oes ueeKe
efpeveMeemeve e#e - ie[osJe

cegefve -yeeme" npeej

Deeefe&kee-mee" npeej leer ve meew
eeef Jekee -eej ueeKe
e#eer -ceneceevemeer osJeer

pevceYetefce -nefmleveehegj (efpe.cesj") G.e.

efhelee -cenejepee efJeemesve ceelee -cenejeveer SsjeJeleer
JeCe& -#eef$ee
JebMe
-kegJebMe
osnJeCe& -lehle mJeCe& meMe efevn -nefjCe
Deeeg -Ske ueeKe Je<e&
DeJeieenvee-Ske meew mee" neLe
ieYe& -Yeeheo ke=. 7
pevce -pes ke=. 14
oer #ee -pes ke=. 14
oer#ee Jeve-meneeceJeve
Je=#e - vebeeJele& Je=#e
eLece Deenej
- ceb efojhegj kes jepee megefce$e eje (Keer j)
kesJeue%eeve -heew<e Meg.10
cees #e -pes ke=. 14
cees#e mLeue
- meccesoefMeKej heJe&le

YeieJeeve MeebefleveeLe Jele&ceeve Jeerj efve.meb. 2534 mes heewve

heue 65, 86, 534 Je<e& henues cees#e ieS nQ~
DeIe&-ieerlee bo
Deveceesue jlve$ee efveOeer keer, ceQ keB Deye eeevee~
Jej DeIe& Dehe&le %eeveceleer mes, hetCe& nesieer keecevee~~
eer MeebefveveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpeS, nes efhej keYeer eebee veneR~~
eR MeebefleveeLeleerLekejee DeveIe&heoeehlees DeIe
efveJe&heeceerefle mJeene~

33

34

veJeefveefOe ele

ele kej uesvee, en meJe&peIeve efJeefOe nw~ Ssmes cee$e veJe ele
kejvee nw~
ceb$e Fme ekeej nQmecegee ceb$e eR Den leerLekejeeJeefle&keeceosJeheoOeejke
MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-DejveeLeleerLekejsYees vece:~
eleske ele kes he=Leked-he=Leked ceb$e1. eR Den <ees[MeleerLekejheoeehleeerMeebefleveeLeee vece:~
2. eR Den hebeceeeJeefle&heoeehleeerMeebefleveeLeee vece:~
3. eR Den eoMekeeceosJeheoeehleeerMeebefleveeLeee vece:~
4. eR Den mehleoMeleerLekejheoeehleeerkegbLegveeLeee vece:~
5. eR Den <eeeJeefle&&heoeehleeerkegbLegveeLeee vece:~
6. eR Den $eeesoMekeeceosJeheoeehleeerkegbLegveeLeee vece:~
7. eR Den DeeoMeleerLekejheoeehleeerDejveeLeee vece:~
8. eR Den mehleceeeJeefle&heoeehleeerDejveeLeee vece:~
9. eR Den elego&MekeeceosJeheoeehleeerDejveeLeee vece:~
ele hetCe& kejkes leerLekej eer MeebefleveeLe YeieJeeve keer ee
leer veeW leerLekej YeieJevleeW keer eef lecee keer eef lee kejeJeW~ nefmleveehegj
leerLe& Deewj meccesoefMeKej leerLe& keer Jebovee kejkes eer MeebefleveeLe

nefmleveehegj ceW YeieJeeve MeebefleveeLe, YeieJeeve kegbLegveeLe

SJeb YeieJeeve DejveeLe es leerve leerLekej pevces nQ~ es leerveeW ner
leerLekej leerve-leerve heo kes Oeejke ngS nQ~ es ner Fve leerveeW
leerLekej YeieJevleeW keer SJeb nefmleveehegj leerLe& keer efJeMes<elee nw~
Fve leerveeW leerLekejeW kes leerve-leerve heoeW keer Dehes#ee en veJeefveefOe
ele efkeee peelee nw~ Fme ele kes eYeeJe mes veJeefveefOe-$e+ef mes
Yeb[ej Yejsiee~ meJe& ueewefkeke mebheefe kes meeLe-meeLe Deueewefkeke
DeeOeeeflceke mebheefe Yeer eehle nesieer~
ele keer Gece efJeefOe-Dee<ee{, keeefle&ke Deewj heeuiegve
ceeme ceW Deeeefvnke heJe& ceW Ske efove henues mehleceer mes hetefCe&cee
leke veJeefove ele kejvee-Gece efJeefOe veJe GheJeeme kejvee,
ceOece ceW Deuheenej Deewj peIeve ceW SkeeMeve-Ske yeej Meg
Yeespeve kejvee nw~ ele kes efove YeieJeeve MeebefleveeLe, kegbLegveeLe
Deewj DejnveeLe leerLekejeW keer mecegee hetpeve ee he=Leked-he=Leked
hetpeve kejkes Gvekes peerJeve eefj$e kees he{vee nw~
DeLeJee ueIeg ele efJeefOe-Fme ele ceW ueieeleej 9 ceen
leke eleske ceen ceW efleefLe kee keesF& efveece ve kejkes Ske-Ske

35

36

kee meesuen efove kee ceneefJeOeeve kejkes Geeheve hetCe& kejW Deewj
Yeer Deheveer Meefe kes Devegmeej 9-9 GhekejCe Deeefo cebefoj ceW
eoeve kejW~ cegefve-Deeefe&kee Deeefo iegDeeW kees Deenejoeve,
efheer-keceC[ueg, Meee oeve osJeW~ Fme efJeefOe mes Fme veJeefveefOe
ele kees kejves Jeeues efveece mes mebmeej kes mecemle megKeeW kee
DevegYeJe kej eeJeleea, keeceosJe, leerLekej Deeefo heoeW kees eehle
kej De#ee-Deleerefve cees#emegKe kees eehle kejWies, ener Fme
ele kee heue nw~

meJe&efmeef ceb$e
eR eer $e+<eYeosJeee meJe&efmeefkejee
meJe&meewKeb keg keg eR vece:~

YeieJeeve Meebefle-kegbLeg-Dej leerLekej hetpee

mLeehevee-vejsv bo
eerceved Meebefle kegbLeg Dej efpeveJej, leerLekej heoOeejer~
eeJeefle& meceed ngS es, keeceosJe heoOeejer~~
eflengBpeie YeceCe ef JeveeMeve nslet , Fvekee epeve keB ceQ~
Deeeveve mLeeheve kejkes, meefVeefOekejCe keB ceQ~~1~~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejefpeveseje:! De$e DeJelejle
DeJelejle mebJeew<ed Deeeveveb~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejefpeveseje:! De$e eflele
eflele ": ": mLeeheveb~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejefpeveseje:! De$e cece
meefVeefnlee YeJele YeJele Je<ed meefVeOeerkejCeb~
DeLe Deke-vejsv bo
leerveueeske Yej peee veeLe ceQ, Flevee veerj efheee nw~
efhej Yeer le=efhle ve ngF& Dele: Deye, peue mes Oeej efoee nw~~
Meebefle kegbLeg Dej leerLekej kees, hetpetB ceveJeeleve mes~
jlve$eeefveefOe efceues veeLe Deye, ttB YeJeYeJe ogKe mes~~1~~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: pevcepejece=legefJeveeMeveee peueb efveJe&heeceerefle mJeene~

37

38

ef$eYegJeve ceW yeng osn Oejs ceQ, Gvemes Meebefle ve heeF&~

Fmeer nsleg ebove mes hetpetB, efceues Meebefle megKeoeF&~~
Meebefle kegbLeg Dej leerLekej kees, hetpetB ceveJeeleve mes~
jlve$eeefveefOe efceues veeLe Deye, ttB YeJeYeJe ogKe mes~~2~~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: mebmeejleeheefJeveeMeveee
eboveb efveJe&heeceerefle mJeene~

keeue Deveeoer mes #egOe JeeOeer, Yeespeve mes veefnb efceleer~

Jebpeve mejme yeveekej efpeveheo, Dehe&Ce mes Jen veMeleer~~
Meebefle kegbLeg Dej leerLekej kees, hetpetB ceveJeeleve mes~
jlve$eeefveefOe efceues veeLe Deye, ttB YeJeYeJe ogKe mes~~5~~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: #egOeejesieefJeveeMeveee
vewJeseb efveJe&heeceerefle mJeene~

ceesn Me$eg ves DeelcemeewKe cegPe, Keb[ Keb[ kej jkeKee~

Meeefue hegbpe mes pepetB DeKebef[le, meewKe efceues en Fe~~
Meebefle kegbLeg Dej leerLekej kees, hetpetB ceveJeeleve mes~
jlve$eeefveefOe efceues veeLe Deye, ttB YeJeYeJe ogKe mes~~3~~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: De#eeheoeehlees De#eleb
efveJe&heeceerefle mJeene~

ceesnefleefcej ves leerve peiele kees, DebOe meceeve efkees nQ~

oerheke mes legce Deejefle kejkes, %eeve Geesle efnes nw~~
Meebefle kegbLeg Dej leerLekej kees, hetpetB ceveJeeleve mes~
jlve$eeefveefOe efceues veeLe Deye, ttB YeJeYeJe ogKe mes~~6~~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: ceesnevOekeejefJeveeMeveee oerheb efveJe&heeceerefle mJeene~

keeceosJe ves leerve peiele kees, efvepe kes JeMe efkeee nw~
Gmekes peslee Deehe Dele: ceQ, Dehe&Ce heg<he efkeee nw~~
Meebefle kegbLeg Dej leerLekej kees, hetpetB ceveJeeleve mes~
jlve$eeefveefOe efceues veeLe Deye, ttB YeJeYeJe ogKe mes~~4~~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: keeceyeeCeefJeOJebmeveee
heg<heb efveJe&heeceerefle mJeene~

De kece& es mebie ueies nQ, Fvekee veeMe keB ceQ~

legce meefVeefOe ceW Oethe peueekej, megjefYele Oetce keB ceQ~~
Meebefle kegbLeg Dej leerLekej kees, hetpetB ceveJeeleve mes~
jlve$eeefveefOe efceues veeLe Deye, ttB YeJeYeJe ogKe mes~~7~~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: Dekece&efJeOJebmeveee
Oetheb efveJe&heeceerefle mJeene~

39

40

yengle kegosJe veceve kej ceQves, DeefJeveej heue eene~

efhej Yeer DeeMe ngF& veefnb hetjer, Dele: Deehe ef{ie Deeee~~
Meebefle kegbLeg Dej leerLekej kees, hetpetB ceveJeeleve mes~
jlve$eeefveefOe efceues veeLe Deye, ttB YeJeYeJe ogKe mes~~8~~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: cees#eheueeehlees heueb
efveJe&heeceerefle mJeene~
peue heue Deeef oke DeIe& mepeekej, mJeCe& Leeue Yej ueeee~
meJeexece heue heeves nslet, DeIe& e{eves Deeee~~
Meebefle kegbLeg Dej leerLekej kees, hetpetB ceveJeeleve mes~
jlve$eeefveefOe efceues veeLe Deye, ttB YeJeYeJe ogKe mes~~9~~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: DeveIe&heoeehlees
DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
-oesneMeebefle kegbLeg Dej veeLe kes, ejCeeW ceW $ee yeej~
MeebleerOeeje ceQ keB, efceues Meebefle Yeb[ej~~10~~
Meeblees MeebefleOeeje~
yekegue keceue ebhee pegner, megjefYele njefmebieej~
legce heo heg<heebpeefue keB, nesJes meewKe Deheej~~11~~
efoJe heg<heebpeefue:~

41

leerLe&#es$e kees DeIe&

-oesneMeebefle kegbLeg DejveeLe kes, ieYe& pevce lehe %eeve~
nefmleveeiehegj ceW ngS, eej keueeCe ceneve ~~1~~
eR nefmleveeiehegjs ieYe&pevcelehees%eevekeueeCekeeehlesYe:
eerMeebeflekegbLeg-DejleerLekejsYe: DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~
Meebefle kegbLeg DejveeLe ves, heeee heo efveJee&Ce~
eer meccesoeeue pepetB, efme#es$e megKeoeve~~2~~
eR mecces o ef M eKejeled ef v eJee& C eheoeehles Y e:
eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: DeIe efveJe&heeceerefle mJeene~

peeceeuee
-oesnenefmleveeiehegj ceW nges, keeMehe iees$e ueueece~
vecetB vecetB vele MeerMe ceQ, Meebefle kegbLeg Dej veece~~1~~
-MebYeg bopee MeebefleveeLe legce leerLekej, eeer Deew keeceosJe peie ceW~
ceelee SsjeJeefle Oeve ngF, efheleg efJeemesve Yeer Oeve yeves~~

42

YeeoeW Jeefo mehleefce ieYe& yemes, pevceW Jeefo pes elego&efMe ceW~
Fme ner efleef Le ceW oer #ee ues kej, ef mele heew<e oMeef ce kesJeueer yeves~~2~~
Meg Ye pes ke= <Ce eew oMe efleef Le ceW, efMeJeheo meeceepe ef ueee Gece~
Fke ueeKe Je<e& Deeet eeefueme, Oeveg legbie efece=ie leveg mJeefCe&ce~~
ns MeebefleveeLe! leerveeW peie ceW, Fke Meebleer kes oelee legcener~
Fmeefuees YeJepeve leg ce heo kee, Deeee ues les jnles efvelener~~3~~
eer kegbLegveeLe efheleg metjmesve, ceeB eerkeeblee kes heg$e ngS~
eeJeCeJeefo oMeceer ieYe& yemes, JewMeeKe efmelewkece pevce efuees~~
Fme ner efleefLe ceW oer#ee ueskej, efmele ew$e leerme kesJeue%eeveer~
JewMeeKe efmelewkece cegefe yemes, heQefleme Oeveg legbie osn veeceer~~4~~
hebeeveJes menmeJe<e& Deeet, mJeefCe&ce leveg eie efe eYeg kees~
me$enJeW leerLekej s, eesej keeceosJe leveg nes~~
legce heohebkepe kee Deeee ues, YeefJepeve YeJeJeeefjefOe lejlesnQ~
efvepe Deelcemeew Ke Dece=le heer kej, DeefJeveej le= hleer ueYeles nQ ~~5~~
DejveeLe! megoMe&ve efhelee Deehe, ceeB Keele efce$emesvee peie ceW~
heeuieg ve ef mele leer pe ieYe& Deees, ceieefmej efmele eewoMe kees pevceW~~
ceieefmej efmele oMeceer oer#ee ues , keeefle&ke ef mele yeejme %eeve Goe~
eYeg ew $e DeceeJemee ef MeJeheo, Oeveg leerme legb ie leveg megJejCecee~~6~
~

eewjemeer menmeJe<e& Deeet, eYeg efe ceerve mes peie peeveW~

nce Yeer legce heo hebkepe ceW vele, meye jesie Meeske mebke neveW~~
pee pee jlve$ee leerLekej, pee Meebefle kegbLeg Dej leerLexej~
pee pee cebieuekej uees kees ece, pee MejCeYet le ns hejces ej~~7~~
ceQ Meg yeg ntB efme meMe, ceQ iegCe Deveble kes hegehe~
ceQ efvele efvejbpeve DeefJekeejer, efeeEeleeceefCe ewlevehe~~
efveeevee mes eYeg Deehe meMe, JeJenej veeeefele mebmeejer~
leg ce Yeeer mes en Meef e ef ceues, ef vepe mebheefe eehle keB meejer~~8~
~
eR eerMeebeflekegbLegDejleerLekejsYe: peeceeuee hetCee&Ie
efveJe&heeceerefle mJeene~
Meeblees MeebefleOeeje, efoJe heg<heebpeefue:~
-oesnelegce heo Yeefe emeeo mes, efceues ener Jejoeve~
%eeveceleer efveefOe hetCe& nes, efceues Deble efveJee&Ce~~9~~
~~ FleeMeerJee&o: ~~

43

44

leerLekej eer MeebefleveeLe-kegbLegveeLeDejnveeLe kee mebef#ehle heefjee

pewveOece& ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe mes ueskej YeieJeeve
ceneJeerj mJeeceerheele 24 leerLekej ngS nQ~ GveceW mes
16JeW, 17JeW SJeb 18JeW leerLekej YeieJeeve MeebefleveeLekegbLegveeLe-DejnveeLe ves nefmleveehegj ceW pevce efueee~
Gvekes mebef#ehle heefjee eneB emlegle nQleerLekej eer MeebefleveeLe YeieJeeve-nefmleveehegj
kes cenejepee efJeemesve keer cenejeveer SsjeosJeer ves Yeeheo
ke=. mehleceer kees meesuen mJehveoMe&vehetJe&ke YeieJeeve
MeebefleveeLe kees ieYe& ceW OeejCe efkeee leLee pes ke=.
elego&Meer kees heg$ejlve kees pevce efoee~
1008 MegYe ue#eCeeW mes mebege YeieJeeve ves pes
ke=. 14 kees oer#ee OeejCe keer, heew<e megoer 10 kees GvnW
efoJe kesJeue%eeve keer eeefhle ngF& leLee Deeeg kes Deble cesW
meccesoefMeKej heJe&le mes pes ke=. 14 kees cees#eOeece

kees eehle kej ef u eee~ es Meeb e f l eveeLe YeieJeeve

16JeW leerLekej nesves kes meeLe ner heeBeJeW eeJeleea Deewj
yeejnJeW keeceosJe heo kes Yeer Oeejke ngS nQ~ Fve YeieJeeve
kes ieYe&-pevce-lehe SJeb kesJeue%eeve es eej keueeCeke
nefmleveehegj veiejer ceW ngS nQ~
Fme ekeej Ske ueeKe Je<e& keer Deeeg kes Oeejke,
eeueerme Oeveg<e Gegbie mJeCe&JeCeea YeieJeeve MeebefleveeLe
nce Deewj Deehe meYeer kee keueeCe kejW~
leerLekej eer kegbLegveeLe YeieJeeve-nefmleveehegj
veiej kes cenejepee metjmesve keer cenejeveer eerkeeblee ves
osJeeW eje keer ngF& jlveJe=ef Deeefo hetpee kees eehle
kejles ngS eeJeCe ke=. 10 kes efove meJee&Le&efmeef kes
Denefcev kees ieYe& ceW OeejCe efkeee leLee veJeceeme
Jeleerle nesves hej JewMeeKe Megkeuee Skeced kees heg$ejlve
kees pevce ef oee~ meewOece& Deeefo FveW ves Deekej
megces heJe&le hej pevceeefY e<eske kejkes yeeueke kee
kegbLegveeLe veece jKee~
hebeeveJes npeej Je<e& keer Deeeg kes Oeejke, heQleerme

45

46

Oeveg<e Gegbie leLee mJeCe&JeCeea YeieJeeve kegbLegveeLe kees

JewMeeKe Megkeuee Skeced kees eeJeleea keer ue#ceer efceueer
SJeb JewMeeKe Meg. Skeced kees ner GvneWves Ske npeej
jepeeDeeW kes meeLe oer#ee enCe keer~ hegve: 16 Je<e& Ieesj
lehe kejves kes heeeled GvnW ew$e Meg. 3 kees efoJe kesJeue%eeve
keer eeefhle ngF&~
YeieJeeve keer Deeeg Ske ceen Mes<e jnves hej Jes
meccesoefMeKej hej eefleceeeesie mes efJejepeceeve nes iees~
JeneB GvnW JewMeeKe Meg. Skeced kees efmeheo keer eeefhle
nes ieF&~
es kegbLegveeLe YeieJeeve 17JeW leerLekej nesves kes
meeLe ner "s eeJeleea Deewj 13JeW keeceosJe heo kes
Oeejke Les, Fvekes Yeer ieYe&-pevce-lehe SJeb %eevekeueeCeke
nefmleveehegj keer heeJeve Oejleer hej ngS nQ~
leerLekej eer DejnveeLe YeieJeeve-YeieJeeve
MeebefleveeLe SJeb YeieJeeve kegbLegveeLe kes heeeled Fmeer
nefmleveehegj veiejer ceW 18Jesb leerLekej YeieJeeve DejnveeLe
ves pevce efueee~ cenejepee megoMe&ve keer cenejeveer

efce$emesvee ves heeuiegve ke=. 3 kees ieYe&OeejCe kejkes

ceieefmej ke=. 14 kees leerLekej efMeMeg kees pevce efoee~
kegceej DeJemLee kes 42 npeej Je<e& yeerle peeves
hej ceieefmej Meg. 10 kees YeieJeeve ves pewvesejer oer#ee
OeejCe keer hegve: 16 Je<e& Jeleerle nesves hej keeefle&ke
Meg. 10 kees DeeceJeve kes veeres Ieeefleee keceeX kee
veeMekej kesJeue%eeveer yeve ieS~ Deeeg kes Ske ceen Mes<e
jnves hej mecceso efM eKej hej peekej YeieJeeve ves
ew$e ke=. DeceeJemee kees cees#eheo kees eehle kej efueee~
Fve YeieJeeve kes Yeer ieYe&-pevce-lehe SJeb %eevekeueeCeke
nefmleveehegj ceW ngS nQ~ es DejnveeLe YeieJeeve 18JeW
leerLekej meeleJeW eeJeleea SJeb eewonJeW keece osJe ngS nQ~
Fme ekeej 84 npeej Je<e& keer Deeeg kes Oeejke,
120 neLe Gegbie, mJeCe&JeCeea YeieJeeve DejnveeLe nce meYeer
kes efueS efMeJeheLe eMemle kejW, ener eeLe&vee nw~

47

48