Raspe}e

j e z i k a
srpskoga

Nik{i} 3116/ !
broj 3

1494. O .
1180 . ,
,
, , 1198. .
- .
.

Slava Otcu, i Snu,

i Svtomu Duxu,
i nne, i prisno, i vo veki vekov.
Aminy.

. . .
!
. , , .
. . ,
, , , .
, , . , ,
.
? ?
, ?
...?
! ! ! ! , !
, . ,
. , . ,
. , , .
, , , ,
, , , .
, , T, T ,
. .
! ! ! ! ? ? ?
, ,
. ,
, . !
, , , .
, , , .
. , ,
.
,
, , ...

: , .
,
, . ,
.
: , ,
, , ,
...

.....................................................................................................................................................................................................

3
5

8
9

.
.
.
. , ,
.
. ,
.
.
.
.






.
.
.
-
.
.

- ``

11
12
13
16
17
21
24
29
31
33
37
38
41
43
46
47
48
50
51
52
53
56
57
58

-
.
.
.
.


, ,

60
62
64
66
67
68
69

( )

.
-

-

72
73
75
76
78
79
81
89
92
94
97
101
102
108
110

,
, , , , ,
,
. ,
,
.
.
.
,
, , , , , ,
. , ,
.
.

.


. ,
.
, , , ,
. - , .

, . , ,
. , , , . ,
,
.
,
. , .
, , , ,
, .
,
.
,
, .
, .
, , , ,
.
,
, .
-


4. 5. 2004. .
, . ,
.
.

A OEOA AAA O JEA

EO E OO OA -

, , , ,

, ,
, , 27


(, , , )

.
. , ,
, ,
, .
(
), ,
. ,
, 60% ,
(2003.) ,
,
,
.
, , , , ,
, , ,
, ,
,
6


,
, , .
, ,
,
, ,
,
, , , , , ,
!
.
, !?
, !?
, 27 (
, ,
,
, ), .
,
, .
,
, ,
, .
, srpski@cg.yu,
.
. , 10. , 20. 2004. .
, 1. 2004.
A oeoa aaa o jea
eo e oo oa
a, ee ao, oeo ..
VI ooe -10, . e. 067 880 452

,
.
,
,
,
.
,
, ,
, ,
, ,
.





.
, , , ,
, ,

, ,
. , , , ,
, , , ,
,
. ,
.
,
,
.
.
, ,
, . . ,
, .
, .
, ,
, . ,
8
-


, ,
, ,

, , ,
, .

, ,
, ,
, .
, , ,
, , ,
. ,
, , , ,
, , ,
. , , ,
,
, , ,

. ,
, ,
,

,
. , ,

.

.
, 4. 2004.

!
!
, ,
.
.

, , ?!
?!
- , - . ,
, - .

, ,
.
, .
,
, .
-



.

.
: , !
,
,
!

.

. ,
, .
.
,
.
.
, , ,
.
,
, ,
.
,
.
,
, ?
, ,
?
, , .
.
,
.

.
, , :
, !
, 4. 2004.

10

!
!
,
, .
, : .
.
, , .
:
.
, .
. ?
, ,
, , , . ,
, , , , , ,
.
,
, , , , ,
,
, . ,
.
, ,
, , .

,
, , .
, ...

,

. . ,
, .
,
.
, ,
. ,
, , , .
, .
-

11


,

, .
, !

, ,
.
,
, .
, ,
,
.

, , , ,
.
!
, 4. 2004.

, .

.
. , ,
, .
, , .
. .
21.
? , ,
. ,
.
. , ,
,
. , :
, ,
.
. .
.
.
20.
. ,
,
. , /
. : ,
,
. .
12


, . , ?
. ,
, ,
, , !

,
.
, , ,

!
, 4. 2004.
.


, 40
, , (
).
35
, :
, , . ( , ,
.)
,
.
, ,
: ,
.
: , ,

.
, :
.
, . ,
, .

.
, ,
.
, , .
.
, ,

.
,
( , ,
, ).
, (,
), (, , , , , , ,
, , , , , , , , ),
13
-


(, , , ), (
) (, , , , , , ,
, , , , , , , ). , ,
,
( )
.

( , , , . ),
, ,
. (, ,

, . , , :
, ,
.)

,
.
, , (
, ,

; , ,

).
, , , :
, , ,
: , , 30 ,
. , ,
. (
,
.) : 1818.
, , 16 ,
( , , 1847).
:
. , ,
( ,
; , ,
, ,
; , , , , ,
, , , , , , , , ,
.
, , ,
,
. , , ,
, (,
,
4.000 , ,
, 15.000
). , , ,
,
, ,
,
14



.)
, , , ,
, , , ,
, :

.

: 20.
94,8 5,2 1909.
1,92 1948! ( 32
, .)
, , ,

Mare nostro. , ,
, , -
. ,
( , ,
29. . 2004, 8).
,
,
. ,

. (, ,
.)
,

.
150
: 1918.
- , , ,
. ,


. (
:
,
.)
:
(, ,
), ,

, .

:

. ,
, , .
, ,

-

15



.
.
.
.
, 4. 2004.
.

, ,
, !

26, ,
,
.
.
: , , ! :
. , , -
, .
? ,
! , , ! ,
! !
, .
, - , . ,
, -
.
.
,
, ,
, .
. : ?
: . ! ,
. !
, : ,
, , , - !
:
?
, ,
, ,
. , -
,
,
! ,
!

. ,
:
16


? ,
.
, , ,
. , , , , , ( )
( )
! , !
, ,
,
,
- , ,
( ), . ,
.
! ?
!
!
,
, . ,
-
, (
!), .
. ( !)
( ) :
,
, , ,
, ,
.
, , , .
!
, ,
, , , !

! .
, .
, ! ,
, ( !)
, ,
, , !
! !
, 4. 2004.
.

1. , . , [...] [ .
. . , 1849, . LIV].
17
-


(, , , ), ,
.

. : I , II
. , , () ,
.
15/27. 1837. II
1/13. , . , . ,
, , , , [. : . . I: 18301837. , 1951
( . . . ), . 376377].

, .
, , .
, , : [ , . . , . , 1846, . 584]. ,
(1852).
.
,
(-, 1754):
, ,
, (.
: , 1985).
ea aooa . ooo a je oeo je, , je a
je je e je ao , oja je a
aao. o je oo e, oaa, a , oj ee aa
aa ooa, aa oj o, e eeoa
eoao, a a aoao . oe oa, oo je jeo a o
ee eao jea oaa a e aoo () e oe aoao
aao .
2. -
.
( )
*t, *d: , , <>:
, : , ,
|| : .
, , *te, *de: ,
<>: . , .
, ,
. , : [ ] [ ].

(1991) (2001).
18 -


- (.
, ,
) , : ,
|i|. 32. , a , .
(. - - ).
. - (.
) : * (
, ).
- (.
), (
), . ( 31.
) ( ).
: , .
*z , .
|| , ( - , ).
3. Je oj e oo oj o oe e ao o je ao oj e
oo jea a aa o e. o o je je a a a ao a e je oeo aoa oj o. a oo oo
o e a e oae eo o aoo jea aoa e oe.
oo oo a, je je aaj oja a eee aeaj,
o ooeeoa oooa oo, a oo oj je ea aa
oao e je. aa oo jeeoaa e oe,
, , , ,
, . aaj aooa oo (oj aj eeee aeaj). O aaj jaeaoj o oja
je ea ao a o, e a o je, ao e aaj eo-je
oo. e oe e oe oo o ooo jae ao jeeo aooo
o.
ooo aa ojee o eeoa eea
, a oj je eje ao oao, oe a jeo e
a je aoeoj a a aoa aeeo oa a ee aj oee a
ae je, a e eoj ajoj a ae oeo eeoae o jea
oo. ao je o a e a aa aa ee e ao oo, eo oa
. oaa e ae: ao e a aoa je aao oaa a
je, oj je o a a je e oe, ao ooo aeo,
aj ao ae, a oo ojea e ea aa oe oe? o je oaj
a e ea ea oa aoa, eoo a o a . o o o je ee e oe jao e a
je ae je . oj e ja a ooe jeo de facto .
e je oj a oje e o, aa, aa e eje o e ea oeja, ao o ()aoao jeo . oae a ooae aoa aa ao je aeea ajaa aoe aa a aaj.
, , e o aa, je a a a, a a e a je e je jeao ooa. O
o o a oaj a a je e je. A oo je o ae
19
-


je ao e, je a ae je (). jea e ee a
e aj je aaaa o e oeoa, ()aoa eoja
a. aaj jeo ae e oj a e, oj je
e, o ajoe , a . a jea
o oe aa ao a o oaaa aa. oao, a
je oao a a, a eoa ooa oea je o oea.
4. jeo o a e eoj (jaoj) oe ee je o jeaj
e e oaao a a ooa a . oo . ooj jea oj je oja
je eaaa oea ja eooooaa. o je a ea. je eao
e ao jeao ao a je je eo eo. aa jeaaja
je aa e a oeoj oj eeaj. o a je
eaa o a ja ao o oo, a a a.
, ao oo. o e e je a eoja ea, je
eo e je, a je oao a je oo a e oao oo
o aoo jea oe o e oaeo jooaa. oa oa a je
jeaoj ej eo ao jea, jeoja, je, jea a eaa oo.
ao oa eo ea, aa e e aa oa oo oo jaa,
, o e o ea ea. Oo jeao jooae
ooj o eo je, a e , ao oojea ajaa, ao
o oa ao . oa oa a je eao oo oo
eao o ae oe. o e e je ja, je . ea oa
oje eae ejooae oe, a jooa o o o a
e, aa e eea oa oo jaa, .
5. eeo , a eo a a oo oa je oea aooa
eeoaa jea oj o. o o eea oj oj ojeaa.
o aa a eo - a a jea je eje ao e
e . Ao je o oo je, aa, ao. eee
j a aj je. jea je Eo e aje e ao e ao a ea je
eeea ja. o aao aa, o ao o je aa e je
aa a oa. o je eeoae jea. ooj aa oa a
a a, je jea oj oj o oja a
e aa oa (
). A o e e oao, a o e aaj
je ao, oa. a e je je aeaa ajaa
o eo jea, a o je ooa: a oj aa, je, ao. o
jee aa, a e oa a a je aj je oa. o e e oao, o je
e je, a aajea ajaa. oj, , je aeeo a eo
a oo eojao a aoaa eeoae jea. aj aje je oo
ee. a o ea ooa, o ao o a aa. oo je jao a
ee eeoa je, a e ao aa ee. eeoae jea
e je a aeoj, oja je , a
ea aoa e oe e oa a oeoa ao
aoao oejeee.
e oe eee oja eoaa jea, a oaoao, a
o aoa. oaoao a: e oe oe oa
oo je o eo je ooa, je
aaoa. o : ea ao ooa oo o ooo
je. ea a a oja ooa oo .
,
, ,
.
e ( ) e o ooa, j. je ooaa ( ),
eo oo, j. je e oe ( ). A a oa je e oa o
20 -


oooj oje e ea, ao a a oo je o ee. o
ao a je o je a ( ). oeo
a ooo jeo oo a oje eee oaee, eo a ooo
jeo je je e aoao ae eo, oj ao o oje ao e?

(18041813),
( ), ( )
( ).

AO
(18041813) ( ),
, ,
.

: (19161918),
(19411943).
.
, ,
, .
, 89. 2004.
.

,
.
.
.
.
?
.
: .
. . .
10 .
, ,
, , , .
.
: .
.
?
, , , .

21


, ,
. .
, .
?
, .
, ,
,
, . .
?
.
.
.
, .
: ?
: ,
.
, ,
. .
?
, .
, /, .
.
, , , .
, . ,
.

.

: , , .
.
?
, .
, .
, ,
.
.
?
.
. , ,
, .
, , .
.
. .
,
.
?
, ,
, ,
.
?
, , .
: 1. 2. .
22


:
.
,
, ,
.
.
.
?
, ,
; ,
.
,
.
.
?
, , . ,
, , , .
?
,
.
?
.
. ,
.
?
,
.

17. 19. ,
,
, ,
, .
, ,
.
?
, . , , ,
.

,
.

.
, ,
.
.

, .
,
.
, ,
.

.
23
-



.

, .
,
.

, , , .
.
.
, 4. 2004.
.

"" *
.
" " . " " .
(
). ,
,
,
.
, ,
. ,
, , "
". ?
? ,
, , ,
"".

(
)
" " , , ,
.

. . :
, . ,
,
, , . ,
.
, , ,
, , " " "
". , , "", ,
"".
------------------------------------* 15. 2004. ,
, 15. . 2004. ( )
" " , 23. 2004.

24


, 60
,
, "
", , ,
. , ,
, ,
.
"" ,
.
. ,
.
, ""
( - ),
, ,
, .
, .
,
, ,
,
.
, , ,
,
. ,
, .

, , .
-
. - -
, ,
,
.
.
, ,
() ,
. , ""
""
/ ,
, .
.
( ),
,
.
,
, .
.

, ,
, ,
.
. ,
(267.669 ), .
25
-


,
, ,
. , ,
( ), ,
(
),
, .

, , ,
.

"", ,
,
, "" , .
, . .
, , " ".
" ",
, (
) " ", , , , .
. ,
, .
, .

. , .

, , , , ,
.

, ,
, ,
, , , , ,
, ,
,
. , ,
, . ,
,
,
.
, , , ,
, , . ,
. . ,
.
, , .
, ,
, , , ,
. ,
, .
26


, .
, .

,
"", (
, ), .
. , ,
, , .
,
.
.
? , ,
,
, ,
,
, , ,
, ,
, , , ,
, .
.
, ,
(
), , ,
( ), ,
, ,
( ) .
. ,
, , .
, .
, , ,
,
, .
, , ,
, ,
, .
, , , ,
, ; , ,
,
, .
. .
.
.
?
.
" "? , ,
, ,
, , ,
. , , ,
, , . ,
? .
-

27


, ,
,
.
, , , , ,
, , , , ,
, , . , , " "
"" . , ,
, , , .
.
,
, , , , ,
.
.
, , . ,
, .
, .
? .
.
, , ,
,
, .
, ,
, ,
, , .
(. "") ,
,
.
-
, , . ,

,
. ,
, " , ".
, ,
, , , , ,
, , , ,
, .
, , .
.
. ,
, ,
, ,
.
, . , ,
, ,
.
, 15. 2004.

28

A " "
, , , :
.
( )
"" ().
: (
) :
, .
, , ( )
( ) (
): ( ) ,
.
:
. , -
-
.
( " " - , :
) (
) ( " ").
, a ,
, .
" - " (. " ") () :
()
( ): " ", . ,
.
,
(-) , , .
() ,
.
( , )
.
( : : de gustibus non est disputandum. . .
.)
, (. ,
)
( - , , , , , , ), .
, , .
: ( ).
. , ,
: , .
, ; :
- ; . tradutore = traditore. ( .
.)

29


, ,
( ): , (, , ), , ,
( ), , .
, ( )
: ( , ), , .
- :
- "" ,
.
[ , , , (),
.]
, (""
) (
.)
() ""
: , .
" , , , " ,
() . ( : I
" " "" . "," "":
, . : "" "": " ,
, ..."; I, , "",
, "": ", , ".)
,
, - . . .
() ()
.
, ()
( ) ", "
("", "") .
(. , , ) , ,
, ()
( ) , ( ) .
(. ),
(
) , . ( "", ,
) (
,
.)
, . (
.) [ "" !
, , , , -
"" (, ) - , , ( )
, - . . . .]
, (, ) ,
() ( ),
"".
( , " ",
) , () .
, ,
.
. .
30


, , " "
(. : ) -
.
[, ( , ) .]
, , ( ) .
, . . ( .)
.
! - .

("") .
[: (
) , , -
.]
" "
" "
("") . . (
, ,
- - , ,
, , , , .)
"". ( )
.
""
. " " (
, ) "
". () .
, , . , , .
. "". (" ", .)
, 2. 2004.

. JA O

-
e ea oaa a je je eaa e oe a je o o
aee aoe oje, aje e oo aoa. je je ao e
e oe e je e a. A, eo, e e a a oae a, a aa
e aaa, a ooa e j ao ojea a ao e
aa aa o.
eoae, oe, eeoae eea je eo ae
je eo je oo oe aa e oaje aee je. e je e
aaje oao oeaje. A ea ooa a oe ee o oje je
je jeao ooa e je oj o.
e aj , oe e a, oa oo je aa a
ao e e, ooo o oe, oejea a jea o . , aa,
aaj oe. ao oaoa aa?
ae a je ao eeo, a ao e oaa ooj eo aoo e aoao, a o oe o oae a aaj ao
eae, a e je a ojoj e. Aa ao o a. Ao ooje
oe e oa aoo, ao e ao oea a , oe e
31
-


e oa ao ae, a ao e. Ao a oa oja je
eo aoo ao, a a ea jea oa ojoj je eo
aoo ao, o o a ae a je ao ae, a aa, ao
eoo aj, oa aa aoe oae a aj ee, e e o
ee aoe oae aa. oa a aoe oae
aoee a ojoj e. ao je, . ojo.
o e ooo jea e, o ea a oao eo jea. o
a a je ooa a ea a, oa, oae e, oa
aa, ao je. e ooj eea a o ojoj aj je a oj
o e ooj e ooo oe a e o jea. a o a a
a je aje a oe oaoae aa a o eooje je.
oo je o aa. oje e jee aje, oj o e, ee
ej, aaa oj jeo ooo. A oja jea je oao aoa ao je
je aao ao e ajao.
a e eo o aooeo, ooeo, oj je aao oaeo
jeaee, o oa aje eooeo, ooo ooeo, oeeo o
aeoeo oeja Oaoa oj '' aaaj'' ae a ''e oo, aa, eeoa, oa, ej, oa, aoj, e, a
aa (o aa) je jeo ooe''.
aa e, eeea oa aje, aa e '' a'' (ojae
1849. ''oe''), je ae a ''oo e oa a'' o aoa ''oo je
jeo''. oj aa ooj jeoj , eao aa je ao a
e ao aaajo aoo jea oe oa e eo jea. o
aae je oejeo eo eo jea, a (e) aa a oaa
aa ae e o eo jea.
a e, a o oa ea oo, a e oo oao jaea jee a ajaje oae, aje oooae ae oooae ooe a o oe,
oa o ao eeoa ooa, ooa eo jea jeao ooa. O oo e, e oo, oe jeeoaao je e oe. O oe
ooj oaa o eeaa eaa.
a aa ea e a je oe je eoa o. a je
oe je o, aoa jaeaa ooa eo je aa ooj o ee ae. ao oae o oo o-eeo oa je ae a jeo.
ao e a ao je oe e oja e oo oj eoaa oo
e eo e, eoe, o, ao ao oa eee
jea a oje e aaa a aja oj o. aa je o eoa oja
a aoe o jea oj ooo eo? e ojae ea je a je oj e
a eo je ao oje je je aj o oe. e o jea e oaa eo, oo e oe. ao, o je oaaa.
Ao e e a eae je oj o eae oja je e oe
o ooaa oj e a oee o aoa ja a ooe
jeo.
a aj, e a ae a je je ooo, e ojeoo o a
je je aoe, e oeao ee e ee aje. Ao e e a
eae je oj o, oje o e oeea oea.
jeje a o oa ee o a a oa a o aae a aea.
, 6. 2004.

32

, . (
,
). . :
,
,
, .
1.
a
(
, ) ,
, - ( ) ,
,
2, - ( !).
, , , - (, , , ),
. ,
, ,
, .
, , ,
, .
, , ,
, ,
.
. ,
,
.3

,
( .
), ,

: , 13. .
, 13. , . 11.
3

,
Iz svega navedenog nedvosmisleno proizilazi:
- Proireni naziv za program predmeta maternji jezik i knjievnost nije u koliziji sa Ustavom CG,... naziv predmeta
se nije mijenjao i ostaje isti: maternji jezik i knjievnost, naziv programa je proiren za odrednice: crnogorski,
bonjaki, hrvatski jezik i knjievnost.
- Slubeni jezik u Crnoj Gori je srpski jezik, ijekavskog izgovora: jezika norma, pravopis i gramatika srpskog
jezika, ijekavskog izgovora primjenjuju se i na ostale jezike odrednice u programu i na tom jeziku se izvodi
nastava u svim kolama u Crnoj Gori ..., , . 5.
2

33


,
.
,
, ,
,
, , , ,
, , . (
) ,
;
.
, ,
. , ,
, :
,
.
.
, , , .
, , . ( )

, , , , .
- ; - : , ,
,
, 4. (: -
- , -
5).
( ) , , , , .
( ,
,
). ,
, . :
, ,
- ; ...
, .
.6 -
, , , ,
. , , 70- ,
?! ?!
4

: , 1986, . 94
: . . . 9.09.2004;
. 3.
6
, ... .9.
5

34



7 : XVIII XIX , ,
,
. ,
.
, -
, .
, , , -
; - , , , , ,
. ... .8
,
, , , , .
. ( : - -,
a (-
, 9 ,
,
). , , :
, , , .

1967..,
. ,
,
. 4
,
10.
.
( ),
, , ( ) ,
, , - , - ,
-
(, !).
: -,
, .
.
( ), , , .
, ( ) ,
( , ,
) , .

. ( 7

: , , . 34.

Grschel, B, Postjugoslavische Amtssprachenregelungen Soziolinguistische Argumente gegen die Einheitlichkeit des

Serbokroatiscen?, Srpski jezik 1-2; Beograd 2004.
10
: . 19, 2004, . 103.

35


, ,
).
.
: - ,
, , , , (
). :
, , ( ,
);
.
:
e . (
.
- / /
, - /
/ /
, , - , ,
; ,
- , ,
/. /
/ ,
/ 60% , , 80 90%


/. , ,
. ). , .
, , ,
: ... ( )
: (
, - .
. ..) .
.
, , .

.
11.
:
.
,
, ,
, , , .
, (=) ,
, , .
(
, , , , , ,
). ,
. (
!) ( )
( ), . . ,
11

Ammon, U; Towards a Descriptive Framework for the Status/Function (Social Postiton) of a Language within a
Countri, U. Ammon (ur.), Status and Function of Languages and Language Varietes, Berlin/New York, 1989, str. 35.

36


, ,
.
( ) , ( !) . : , , .
, ,
,
. , , .
!?
, ( )
. ,
( , ,
, )
,
. , ,
, ( ) ,
; .
, 4. 2004.

,
,
, , .
, , .
, , , ,
, ,
. .
. , ,
. , .
, , , , , ,
, -.
, , , , , . : , , , ,
,
. .
, (dr. sci. Josip SILI, redovni univerzitetski prof.)
. o ,
, -. . :
! ,
, o !
, , , ! .
. , ,
- !..
37
-


,
, , ,
.
. , : , .
, .
, ,
. , , .
, , , ,
, !
.
.
, ,
, . , ,
- . !
, , , , . ,

. !

, , , ,
, ,
, , ,
.
, , ,

. , , ,
, .
!
, . , , . .
, . ,
, . .
. , .
.
.
.
, 4. 2004.
.

:
21.

? ,
, , , .
. .

, ,
38 -


. ,
, ,
,
.
. ,
, ,
.
:
, , , ...
.
,
,
.
, '''':

,
.
, ,
,
, ,
. , , ,
, , , . K
,
. ,
. .

, , , ,
, ,
'''' '' ''.
.
, , ;
,
. .
. , , ,
, , .
, , . .
,
. , . ,
, . ,
, , ,
, , ,
.
, , .
,
.

, . .
() ().
. : .
. '' '' ,
,
'' '' (: )

39
-


.
.
:
. .
.
? a ? .
. '' '' .
, ?
? ,
, .
, ,
.
( )
,
. ,
, . .
. .

,
.
(),
''''.
:
, ,
, ,
. ,
, ,
, , ,
, ,
: .

. , , ,
,
. ,
,
,
.
,
.
. , , ,
..., . ,
. , , ,
,
:
, - .
,
.
,
.
, ,
.
,
.
40 -


(
) ,
.

,
. , , .
. :
, ,
, '' '',
, , ,
.
, ,
, ,
, .
:
. () .

. ,
,
.
. .
, . 2004. ( www.njegos.org ).

, , ,
, " "
(.) ""
, ,
. , , , ,
, ( ?!),
"" , .
!

, , .
, ,
, ,
, " "
?!
"" ,
, . , , , "" .
, , , "" . , ,
, ,
41
-


. ,
"" , ,
. , " " ! ""
"" , ,
, "" .
, ,
, ,
.
, , ,
, , , , () ,
"" , ,
, "" -
, , .
, ,
, "" , "
", , , ...
, .
" "
, ,
, - ,
, ,
.
: , . ,
, . ""
, , , , ,
"" , , ,
, - .
: , . , , ,
, , ..., " "!
, , ,
, " ". " "
, , " ", "".
" " ,
, " "
, "" . ""
-, , "". ,
, , ,
, "", - "
" " ", "" , " "
, ,
, , ,
, "".
, 2. 2004.
42

:
, -
,
-
, , , . , . , .
, II , , ,
, , , , , , , .
.
, , ,
. ,

, ,
:
. : .
, , , ! , ,
! . ,
.
. ,
:
; .
; .
; ,
.
;
.
,
.

. , , .
, , .
.
,
. .
. ,
, . ,
. ,
.

, .
, .
, ,
.
, .
-

43


, . ,
, .
, , .
, ,
, ,
. , ,
,
. , , .
,
, .
,
, . , , , .
, ,
, .

,
.
. ,
, .
,
. .

.
. ,
, - .
, .
, . 62%
, , ,
.

() , .
.
, , , , , .

( ) .

.
.

. , .
, , .
.
. . .
. ,
,
44



.
.
: ... , ,
, ,
, . ?
, .


.

( )
, , , , .
, !
, ,
"" . ,
""
. ,
,
.
. ,
, .
. . ,
, . ,
, . ,
, .
, ,
: ( -
-) :
.
, , , , ,
.
, .
, , , .
.
.
,
, , ,
.

:
. , .
, ? ,
(. . 1,9; 27,1).
28
, . ,
, .
, 2. 2004.

45


OA AO

O AAO
oaj ojee aa jea je jea oe o jea. A oa o
jea, aa o e, oe o eao. oo a aa, a a jea,
oj oje eaeo e oeje, oj e e o oa aa ajoo o
oeja. a oaaj a oe eaa o a, o , oj
ooo a oe ea oa e ea aea. o ao, oeaoae eea
ea je oo o a. Oa a, ea ae, ooa o oe eo oo, a
ao o je oo: a je a a aee e oee. e,
o a je e o, eo, ae jea ao jeo o o oea aea jea
a oja (a eao aoa) aa ee jeo ae jee ee. ( je
ooo o o, ao o je, aj a o e, eje, aae ea o ae a ae, eo je aj o eae a
ao oao ojee, eao oee, o aaea, a aa oa a oa oj Aaej). o je eea ao oeo eooj aa (a oo oje je, je o jee a aaa, j. oaoa aja a oae eo a, a ao a ae ooaje oe
je.), o je eea ao oeo eja, jaaa, e eea oje ao ae ae jaaae o oe a oj o je ea
oje e. oo je ao aee oo o oaa je e
o jea, a oo e ao eao ajae ee o ooaoj, aooj aj a oeo a e, o , oae aoa aa aa jea. je
aa o ao o aj aao oe e oa o aoa, je je a jea
oaa ao, o e oe aj oj oe, a eje oea, ao
o o. ao e a ea a e eae aj ae-e e oe ojee ea jea e e o a oje jeo, oaeo ao a eeo, aoaa
a oa aoa. aaa, e, je a jea. Jea o, o o e
ajaj, oa eao oa, a oja je oaa eooo jeea, je a ao,
ae aa, jeaaa oj aoa a je eeo. Ooo oj
je eao o aaj jeoj aj, a je e o, ao e o aa e,
oo aoao e. aoaa, aoa a aaa, ae,
o o a oaa, je ojeo a.
je e oje aoe o ae, oja e a oe je a
aoaa. Ao aea e aa jeo aae, jeo o, o je
oa o je eoo jeee o; je e eo a je eoo jeee o oa o
je o ajje aao aj a oao eaaa. ae, o e, o oj
aooj aooj o, oa a oje aa jea e aaa.
aee e jeoao ae: ao, e o? oaje a ojae eo a,
eo, ao e o ae, eao oaa, o e e a. a oao, a, e
je, ao o a, oj o ee e, e oee e oe ojeaj a e
jeoj a, o a, o e e aae, e je ao ee oe. Je, aao,
eae ooo a o jeoao, oo ae ao?, eo o ee a ae aooa
ea a a. Je oo a oa a oje aa a ee a o jea, a je
oa ooe e je a o je oajeae, oaja?
ao eao , je aaoa aj je, oea, eo ea, eo
oja. Je ao a je ao je ea a, a, a, a e, eo ao a je
jeo ao oo a, oo a, a . eo ao, ao
ao a aeaa, oa, ea, ao ooao eo, ao ja
aea, ao eo jaj a jao, a oe e, oa jea ojeoe
46 -


o e a oa. e oae o je a e eao aj oe oae,
je, o e e e a eaj e aajj, e e e a o a oja
oaaj a e e ea ea a aj e. oae oe a e eeje, a
aaa, e oo o ea e oa oooa oa eaa e
jeo, a a je o e o eeo a aao, a ae o ooa o e jea.
a , a e, aao, eao e a, oa,
a a eoa oa, oe oj oj oeaa
a je jeo a, a oje aoo ae a a
a je o o aa o o je aeo ao a aj je, e o ao o oe (je o
o e, o e a), eo a a aaj jeo ao, eo, aao? Je oa aaa, ao ea, a, ao je jeo eo e jeaa, .
jeo, aa je. je aa a je eo oao a e e eeja eo ea a a a
je ojeo o ae? A je aa a je ao ojeao eaoo, aj ee,
oo oa, a a a je ooaao o oe ao o je o a aa, ao o je eao
a a, ae oe ooo, ee oe e eo oe o e oao?
Jao je, ae, a o jeoj aoj aoe, a ee oe ea
ooa a je a ao o, oj o aaj, oaje ao . aa
a aao ee a e , a e ea, eoj joj oajoj o,
eo o e ea a a ae jee o oeo je eo o o e
aao oja a ee aae oo e aoe. a e e o.
Ao, a, a eo oo o oe a ooj oj aj, o je a
ao aaa je eaa oeoa e oa. O a
oaj a je e eea oe a ja, a aje, a
oj aje. e je o je aje ooae, o.
, 23. 2004. .

19.
, .
, , , , , : , ,
, , .
( , ,
, ), , ()
,
1847. . ,
( ),
, -
, 1850. , .
, , .
. .

, .
.
. (, ...)
,
47
-


.
. , , (
) ,
;
, ,
. , ,
, . .
. ,
, .
.
, , ,
.
, ,
. .
, , .
, ,
.
, 4. 2004.

. AOA E

OAA EA O EA:
AO OAEA A AA EOO
e e ea a. O e eoa aoa aoee ooe
aa. ao? o e oeoa o e ae eo eo. Oo o ea a e aa oaee aaa, oooo aa oaee a
aa eoo. o e oo o oe e a oao ea o ea
ao eo o e a aeo eo.
o eaae oe o ea a oe a Aee
eo oe eo eoao eeo: oo ae ao aea
a: ae ao e eo ea ea aee eo oa eo aa
oo ee. Oo aaaae oo oo aeo ao o a.
Oo o eaae oo oe ooo ea o oo e ooaeo ea eaa a o oaa a aaoo ee o oe oeoa.
o ee ae ee oeo e a o aa, , ao e ooo, o
eoa. o ee aao oeo oa oe ee a a a
oo. oo oea o e a oa o ee a , ao oo,
ooa ee, a a oee ao o ea a o aa o
aa ee, eo a e oo e eo aoa oe. o eooa oo , a o , o e oa e ea ea ooa
Oaea (o) a aa eoo. a e e o e o
eeaaa oo aa ao ooa oe a oae ao a aa
eoo a o aa aa oae eooa, o aa o aa
ea a.
ooo e e e o ao ooa oa a aea o o
aa oeoa aee eo oae aa aae eoo
e a a oo ae eoae o o a ee e oe a
a a. oooo ee, a aa a a eo aa o ao ooa
e. Oa o aea oooo ea-ooa, o a aa, e e
48


oooo aeaa ooa oea ae: ooa oeea e ao oa
aa oa eoae oea ao ooa o a e ea o o a
aoea ae oe oe oaa e ea o oe a e. aoe a
e ooo aa a e aoa oa aa oa aae ao e aa.
aeo ao oaea a aa eoo oae e a oa eoa aa ao:
a eaa eoe aa e ae a ao oaa a e
ooeaa ao e aa e a oee oo ea
o o?
e e eo aaae Aoeoe oe o e a e A eao A
ao ao e oeeo eao ao e a e a e
e ao ao e oeeo oo?
a aa oea aa ea a oee oo ea a o e oo
ea oaa ao?
a e eee oo o eoa oea aa oee
o oooa oe oee o eaaa ooee aoa o
o, oe eoa oo eo, o oeaaa eo oo?
a e a ee ae oae a oe o o aoa ae a
eoa oa? oo a o 63% oo o e a a
e o aea a e aa aa e a a ea?
ao oaea a aa eoo oo e oea a oa ao a
e a oea a o e aa aa eooa. Oa o ee oo ea
aa eae a oe eoa o o aoa ao a eo oa e ea
e oe oeoe o oaa a ae oa aa a aoo eoao ao.
aaa o ooe e a aea o a a eo o e eo ao
oa ea e aeo a aaa o aee ao o oa
o ea a oe ee a aoa eae; a e oe oeo ae a
oao ao o oa o oaa aa ao, oeoa eo, e o
e oe o ao aa o, o ae oe, o eoa.
ao oaea a aa eoo aea a oe a a e oo
oaae eaa oo aa e o oaa a e e aoe
eo a o e aaa ea aeo a aoa
e. ao aae ooa, a, ea ee eaa, oaae, eee
a e aeee Eoe, aaa aaoae oae eo oaao
eee eo o aa ea aa ao ao a aa a e a o oeao aa o o eo aooo aoa. e oeo
oea a ao Aee e aa a ae a eee e, e a e ooo
aa eo a eeo e e ao Ae e eaa; a e ee aa ao oa e? A o o e aee a oa e aa ee e,
eea aea eo oo aa ao aeaa a ee aa
Ae, a e, oa e oaa.
oeeo, o e a oae aa eoo a o oa a
aea a a o e ao ee oa ea a e o o a,
oaa, aa, aa, a aaa, , aa, oo a e oe aa o a ea, eoo aa aa aaa o e ee ,
a e o o ea ooa o e e, oo e ao oo
eo, eoo eeoao aeo.
a a, oo ae eoae o o a o ao
oaeo a e a o ea o a oo oe a o ee
eo oa aaa. oa oa oo a ooe e a oeo oaa,
o oaa, o ooa aoo a oe eaao o ea, ee aa o e eo ea, a oo e ea e
49
-


oe e oe oa. o a e e eoaaa Oeoo eo aa oao eaa, ee oae e ea oo e aoo oo,
o e oaa oo ooa a a.
a, e o a a e eoa ea e aa ae o ao oeo a
o e o oo a ee a ao Oaa ea o ea oaao a
eoae o eoo ooo e o a oae a aa eoo.
, 4. 2004.
.

O EEOA O JEA OJ O
o e ae o e ao aeaa a j o eeoa
o jea. oao, o a ooo, a je aeaa eaj je o
eeo o jea, a a e oo o . ooo . oao je.
aao, oe ooa o o aa jao e aa, o ee
oeo eea-, e oeo o jea, o oeo
aa eeoaa, ea a a oa. o ao eo a o o
aoja a e ee aee oee. A je oeo a ja eo ae,
e eee.
aea e ao ee oa oaa. Ao e oe a e oae oa oo e
a, je ao. O oj e a . oo je je je, oaj o a
oa. A oaa ea a oe .
ae, e je jao a e oe e a ao o eeoa o jea. a e o
oo ee ao a. a e, ajeoaje eeo, o oe eea
aoao ooa. a e o aa ea o je o oj o. a e o
eeoa oje e o oe ooaa. a e o aa oo oea
aao oeea eoj oee.
e aaj aj ao a, e a a aao, oe, ao
eo oj e a aoa oo o (a e o!)
eo oea (o). a oo ee oe o oa o ee a
e, oj o, ( e ao oj, eo o aoaaa a o ooa), ajaj,
ajoaj, aje oo o, eooj oj e oe: e ea
e, ae (oo)-eo, ao ao, a o a a oa,
oea ao . O oe ooj oo eo oaa. a, ao je ao, aa, o
a oo a o je. a e a eoa oo a o ,
oj jeo ooe, e o e o (a) oja a ooe o!!
O eaj ajee ooo ooa, eoa, oj a oooo ooo
jaa a oa aa:
o o o!
a a jo aaa je
o ooa, a je ea.
A a oa eaa, aa aja eo , eo ae:
eo je,
a e e aa a
a o a oee!
....
e e a a
....
a oe oj aj o je eo oj aj a aj, oj aj a aj oao
(ao e), oo o o a ae oje ee aoao aoa50 -


oo. ao o o eo eoa, e aoe e eoe oe e
oo o e aa oa oe oo ea o ooa
, jao oo a aoa oo aaj o o. O oj o
ooaaj e o oo, o oooooa a e oo.
O oa a oj oj eaa.
Oe oe ooe a: a ee a ojo e oe? a ee a
ao e oe oje je aao a o je? a ee a eeoo ao
ooaa oj aoaoj ? a ee a eoe? a a e oee? a
ee a ooa a eaa? a ee...
ooa, oj aaj a oe oo ea e o
o, e o Jee o, oja e, a ee, oa aa
, je ooo eoeo ae:
a ee eo aeoo?
ee a e oa
e e e eoe,
oj e oe e je?
, 4. 2004. o

. OO

Ao a a ee, o e a ee ?
Ao a ao a ee, a a ja?
Ao e aa aa?
aa ea
oao a, a o e, o a, oa o ee o a aa aa a je ajoeja oaa oa oao. o je aao aeaa a oje ae
oo a oo o e jee a oa e aoa ee,
o jee ooe aae a. e eoj oo a eo o aoa.
e aa ao a.
aa oo a ajee eaoaoj o je aja, a eoje e
ao a e oa aa ao oa o o aa. o a a ojo oe
oje aae ooaa e oj e, eaj a aj e, ae
ea jeo aojo oaea ee o a (aa eje a ooje
a). Je a ae ejae o aoa ej ee
oee, ea eje. O e, ao o eao E o, e
oja e a e oae aee. aa, ao oao aae o e e a oe ae
oa a, ao aao .
e o oea oje, ee, oa aea ooa a e
e e aaj o. O e eo e. aa a o oeo ea, a a
o aa oa eo. e o a aj oe oj oeo, a ae
a oe. a e oo e: e je e ee, a ao
aooa a ae ee. oja je ea a aa a aa oo
a oo eaa e eaa, o e oo a oaao.
a aj, ja oeo a jea oj e e ao eea.
oa Aoae oaje oe eeoe aeaa je aoaa eaa a
oja je eaa a oj ae aoa oj e o a oj eea o
aoa. a oo je aao , aa a ae oe, a , a
e oa ooe aoa oj oj oo ao ea: a a,
51
-


oa ae, oja e a a e o. o je a oa aa, a aea je aa
e aeaa ee a ao eo, oo je jao oe je ea.
, 4. 2004.

.
.
.
, , , .
.
.
3.000 . .
, .
, ,
.
, 30. 2004. .
,
, :
, .
. ! . , .
. , , , , ,
.
, ,
.
.
, . 1130.
. , 1389.
, , .
.
, , .
: , .
,


.
,
. !
: : , ,
, .
, , .
, ,
, .
, .
. .
52


2003. .
60 % .
, , .
,
. .
.
, ,

, , .
:
1. , ;
2. - ;
3. .

: , , , .
, , , ,
, . .
.
, .
, .
, , .
, 4. 2004.
.

, , ,

,
.

, .
UNESCO-
, 3 %,
0,15%.

, 1995 32,5 % 2001 18%,
33%.
2000- 900,000 ,
250,000, 28%

,
.
,
.
, , , ,
. ,
.

.
53
-


. . . ,
.
,
.
, ,
,
.
3%.
,

.

, ;
, , .
,

;
, ,
; : , ,
, , , , , , .
.
.

, , , .


,
.



.

,
.

. ?
:
1.000 ,
,
,
,
,
,
- ,
.
:
,
,
54 -


,
,
,
,
.,

, ,
, .

.
.
.
- , , ,
, , , ...
. .
,
.
, ,
.
,
. , ,
.
, , , .
, , , .
, , ,
,
.
,
.
. ,
, . ,
- .
. .
, .
, , ,
.
,
, , , , ,
. ,
.
,
, . ,
.

, .
.
.
, 4. 2004.
55
-


. A E
ooa

oo ee ooa aa,
a , je ao oje ao aa a ee e oe, o a eea a
aa, o a a a ooa jea a o oeaa, ea, aa
o oea oj eao aoe je e aaa e oe
oa o jea, jea oj a je o e oe e jeoe ao aao o
eajaa. o a eo, o o a oj , ooo aa, ooe a e o oj
je e oeo oj ojea oje oje.
Oje a e eo oja aaa eaa ooo eea oj
e o a aa. A oa o , oj je oje a aa, e ea aje, je
o eaoo o eejao aa e ea jea aa oo o. A
ao oj ae a ee, ao a oj aj o a ae
e, oo aj a joj a e aa a.
je e a o , je a oa a ooo o aa e
oa oj e eojeo a o aa e oj o oe. o je o e aa aje
e a ao a a o je, e e oeo oa oj e oaa oj aj
ejaaja jo je aae je oe aoo.
ao aej ae eooje, oja e oa a aa eo,
o o o oo je. e ao o, e e a eajaj oj, a
aaj o a eaa, oaaj a oe aj ea a aoao a a
a a.
ao oo ao a, a oa ojo e a o a ae a e ooj
aa ooa, a eea aoao a ae oe aoe. aa ooa ao
o e oeeo je ojo eeo ojo. e ooj aa e a oo
je. o ooj, ao aaa a oa ao o a aae.
ooa aa, ooa oeo.
je je o ao je aa ooa, je oo jea a, a o
je a a aje a. jeo e ao oe ee, aa, ja
, o oja a je eoaje o oja a jea aa a. o e e oe
a, a oeo e a, je oj ae a e o e , e o e
eaa ao eo, e o ea a eej ejaa.
o je oo ea o je oa oo aeo o ja aa
a o "o ooa".
eae oe oo, a ao a ooo o o a a
ajoe oeoe, oa e oo oa a o. a e o a a
eo aa e e, o eao , je oe a oa oe!?
a ae e eea e o je... jeo oa, o o a
oa oa o oj eaa oje eea oje ao oee a oja a
ao.
ooa aa, jeo a, aa o jeo , a eeo . o
oa ea oa aja je a aoj a je ao aa, oja, ao... e
o.
o je oo o e ea ao ea... o e oa aje... a oe je ao o
oo a aao oj je!
je!
, 2004.
56

, , , , , , ,

. ,
. , .
.
,
, ,
...
. ,
. ,
.
, .
.
T .

, , ,
,
. . ,
, . , ,
, . ,
, . . , ?
,

. .
. .
. ?
?
? 60%
, !?
, ?
?
.
. ,
20% ? ,
.
?
. .
.
: , ,
,
. ,
, ,
-

57


, ,
... , , .
, , ,
. ,
,
. .
.
,
, ,
. , .
. .
.
, , .
.... ,
. ,
, , .
...
, . , . ,
.
, , .
.
.... .
.
. ,
. .
, 25. 2004.

``
, ,
, .
,
.
,
,
.
, ,
.
? ?
. 1838.
:
! ,
, .
? , , , .
. ,
, , ,
58 -


, .
.

, . , ,
, . .
. ,
,
, .
.
, .
. , . , , -.
, , - ,
2 .
-, .
,
, . .
. .
, ( . ), .
. , , . , ,
, . .
.
, ( ), , 2 4 ,
, , ,
, .
. .
, ,
. , , ,
.
, 3. 2004.

-
-

59

, ,
, , !

, , .
, , .
,
. ,
, . , , :
. ,
; , ;
- .

, .
: , ;
, ,
;
. .
,
, ,
, , , .
.
: ,
, .
, ,
.

. ,
,
?! ?!
,
.
, , . ,
, .

: , ,
.

,
60 -


,
, , .
Preston Gates Ellis
.
, ,
.

.
.
; ,
, , ,
.
- .
, : ,
, . : .
; 9, 1 (?!)
: .
:
- 30.
2004.
. ,
,
.
, ,
.
. , .

.
.
. ,
,
, . ,
, , .
, .
,
.
,
. , , .
, .
.
.
, .
. ?
? . ,
, .
.
, .
, , ,
, , .
, 5. . 2004. ( www.njegos.org ).
61
-

, , ,
, . ,
. , .
.
. : .
- , , , , .
: , ,
() .
. , , . .
, , .
.
, , ,
. .
: . , . , .
, . ,
. ,
.
. .

. : ( ), , ,
, , , . ,
- .
.
:
, .
,
.
,
.

, , .

12 ().
,
.
, ,
.
*** ! ! . !
! , .
62 -


, !. ,
. . (
: , ,
, . . , .
, .
.)
(, .
) *** , ,
, . ? ,
?
!
***!! ! ! ! ! !
?! !?
, , ?
.
, .
,
-- -
.
, ,
:
!
!
!
!
! ! ,
. , , .
, !

, , , , ,
. ?
, ?
?
, , .
.
, .
.
. ? ,
. , .

.
, .
. .
.
.
, , ,
, . ?
. ***
, , :
?
, , ? .
63
-


. ?
-,
, , .
. .
, 2004.

, ;
;
,
, ,
, .
,
, , ,
, ,
. - .
, ,
, , :
. , , ,
. ,
, . ,
, .
, . , ,
, .
, , .
,
.
, , , , . ,
. , , ,
. ao aee e je aa.
( ,
).
, . ,
ae, , ,
(
).
.
, .
, , ,
, ,
64 -


,
(
,
).
, .
, . oo a oe
eje ea e oaa oa oa, , ae
o oj eaj eae aee, eee. ao je a a jeea
aa oo jee eo oja je aea, jee aoaaje e ao o
oao aea. jeea je oo e oae a. a oo
eaa e oejej a o o aj, a o ej,
, a aoa aae eaje ( o
). ae je oje ae oo aoa eoao ea ooe o ajaa
e je. a aao oo o oo aoe. ao e aja a oea,
e ooe e e ao . aa je a Jee, a o
oooj (ae a o o a a ) oaj oj oooo ooo
eje ajeo o ae. a e ao a oaa
oj, ajeo e. oea a e je o, a o a a ao ao
oaee o oojaa. aj eao o oo jee aao oo ajee
oj oajeo e ajea, jeo aoo oae ooa, ao
aa ooa. oa oja o a e ooj, oja eje oj je je o je
eja o je ao oojaa eoao eea.. oa e oa a e
aoje o aoo oae ajee o je e o oae
ee ee ooe j.ea a a. ee a eo o,
oae eo oa je e e oaa oe ae
e, e o ao oo oa, oe ae. Oa je oo eaa ao ae
ae, je a o e oaje oj. Oa je je ea oooo oojaa. o a a
oa a ooo aaj, je e jee a aje oo oae oa
aje,. :
,
(. 1155).
, , (yo ao)
, . ae , eo ao ea ea a e
oaee ao oa, o ea a ao, e a a o o
e a oo oea, e a ooo ao a oje ojea ee ao
o oja je aje ooa o oaea o eo.
oa eeoja je aao jea ojaa eaja, ojoj e aje oaje
a ao o. eoaja o je eooa oea, e
ojea ao oa o ae jeao oaa e.
,
, .
, ,
(!..10,13), , , , , .
(1. . 5, 10-11).
, 2. 2004.

65

, , , ,
, , , , ,
, , ,
:
, , , ,
, , , , ,
, , ,
, ,
, ,
, .
,
, . ,
, ,
: ,
, , . ,
, , ,
, .
, ,
,
.
- , , ,
, ,
. ,
, , , ,
, , ,
, , , , . , ,
,
, , "
", (
, , ) ,
.
, , - ,
, , , ,
; , ; , , , ,

. .
, ,
, ,
, , ,
; , ; , , ,
, ,
, ,
66 -


, , , ,
.
, , , ,
,
,
, , ,
. , ,
, , , ,
. , ,

(
) ,
, , (, ),
, ,
, , --- .
, .
, 2004.

, ,

,
. ,
. , , . ,
, .
, , , ,
..., ,
,
. ?
, ,
, ,
, ,
, .
,
.
. , , . (
.)
, ,

, .
.
: ,
!
. , ,
, .
.
.
67
-


, , ,
, .
, . -
, ,
,
.
.
. ,
, , ,
,
, .
. , :
,
.
: .
. ,
, ,
, ,
. , ,
. , ,
, ,
.
- . , , ,
, () .
,
,
, .
.
: !,
.

?
, ?
?
, ?
?
, , ,
, .
, 14. 2004.

, , ,
, ,
,
.

68


, ,
, , ...


. ,
, " "
, ,
,
.
"" "",
,
, . ,
, ,
,
" ".
, ,
.
""
. , ""
,
, , ,
, .
, ,
, , , ,

.
, , .
" " , .
, , , .
: " ,
, ".
: ,
,
"" "" " "
, , : , .
, ,
, .
, !
,
.
, 19. 2004.

, ,
" ,
, .

69


, ,
.
,
.
, , .
".12

.
( ), ,
, , . , , ,
,
. , .
. , , , , , ... ""
" ", , . " "
, , .
, .
- , , , , , " "
, , .
- ;
, .
: , , , , , ,
. '' '', .
, "
". ""
.
, ,
, .
, ,
, : " ",
"" , ,
. .
.

, "".
.
! .
, ,
,
.
.
, ,
, , ,

.
12

. , " ", . 19.

70


: . .
,
, . ,
, . " "
, , ,
.
, ,
.

: .
,
,
. , ,
, , -, .
, , .
, , .
, , ,
.
:
- ,
: , , , . ,
,
. , , ,
, - .;
- : , , , ,
: .
, , ,
.

: " ".
, ,
, , .
: ! ,
. ,
, , .
!
, 29. 2004.

``

71

. , ,
.
(
). , , , ,
.
, ,
, . , ,
, .
. , ,

. . , , . , , . .
!?
, ,
, , ,
, . ,
, , ,
, ; , ,
, , , , ,
, , , , ,
, ,
.

. ,
, .
***
?
:
, . ,
.
.
***
, , . , , ,
, , , .
***

.
.
.
. .
, , ,
. .
72 -


.
, :
, ,
, , , .
.
?
, , ,
, , , , . ,
, ,
. , . ,
. , , ,
, , ,
. , , ,
,, . ( ,
; ). , ,
, : ,
.
. , , 1941. , ,
, .
,
. .
: ,
; .
,
, . : ,
, , , , . , ,
: ,
. , , , , , .
, 4. 2004.

.
, ,
. ,
. , ,
,
. ,
, ,
, . ,
. , .
. .

. .
. . , ,
-

73


. ,
. . ,
, , .
, ,
. , .
, .
.
.
, . .
,

. , .
, . ,
,
. ,
, , , .
, , ,
. , .
,
, , , . ,
.
,
, ,

.
, .
. :
, , ,
: ,
, .
,
, , ...
,
, , , , ,
.
, ,
. .
,
.
, , ,
, ,
,
, .
, , , ,
, ,
, , . ,
, ,
. , ,
. ,
74 -


.
, , ,
.
,
, .
,
.
, , , , ,
. .
, 4. 2004.

, , -
!

.
,
, .
,
,
,
. , ,
.
, , . , ,
( ) !
. ,
, , .
, , .
.
, , , ,
: .
, ,
, (
) , , , !
. , ,
.
, , , ( ), -
de facto .
, , ! ,
, ,
.
-

75


, , , , - ,
,
, .
, . ,
: ,
, .

,
-
, ,
: ,
- ,
- , .
, , ?
, , ,
?!
,
?
, ,
?


.
, 4. 2004.

( )
( ), ,
.
, , , - ,
, .
, ,
.
, ( ),
, . ,
, .
, ,
.
( , ,
. e,
. , ,
, , ,
).
, ,
a , , .
76


, a
. , ,
. ,
, , , , ,
, - .
, , ,
, .
, , ,
, .
,
. ,
. ,
.
, , ,
,
.
, , .
, ,
.
, ,
, , ,
,
, .
, , ,
.
, ,
, . ,
.
.
, ,
. . , -
..
, ,
, .
, ,
.
, .
***
,
. ,
. , , , ,
, ,
.
, .
, , ,
, .
.
, , ,
.

, 4. 2004.

77

: ,
(.1,3),
, . .
.
. .
.
, .
,
.
, , .
, . ,
, , ,
, , ,
, ,
.
,
, ( ,
, ) . 1. 1.,
, ?
/ .

, , .
, ,
, , , ,
, ,
,
, ,
. ,
, , ,
. ,
, .
, .
,
, , , ,
, ,
, , ,
, , ,
, , .
! , .
, ,
, . .
. ,
, , , ,
, . ,
78 -


, , .
,
. .
. .
. .
.
.
, .
/ . /
. / .
/ .
, .

.
.
, . ,
,
, , ,
, ,
.
, ,
, , ,
, , ,
.
, , .
, 4. 2004.

,
,
, , ,
, , , .
, ,
,
, , , , ,
,
, , , ,
,
, ;
, . , , ,
, , , ...
, , .
,
, , .
, , ,
, ?
, .
79
-


,
, , , : , ... , , 21.
, , :
?
, ,
, ,
,
.
, , -
,
() !
, , ,
, ,
, , ,
:
!
, 4. 2004. ( )

80

.
.

81

Potovani kolega Matoviu,

Zahvaljujem se na Vaem pozivu za uee na Saboru u Nikiu, 4. i 5. decembra, 2004. Ve
nekoliko dana sedim kui, uz olju aja i kutiju aspirina. Nadam se da ete razumeti moj trenutni
oseaj da bi mi put do Nikia i nazad mogao biti prenaporan i da ete prihvatiti ovo moje izvinjenje.
Eto, nekad nas prilike nateraju da neku obinu misao koja nam je svima zajednika, poinjemo
da ralanjujemo i podrobnije iskazujemo. Eto, to to smo gradjani jedne zemlje, to nasledjujemo
njenu istoriju i nacionalnu kulturu, to govorimo jednim jezikom, zbliava nas i svrstava u pripadnike
istog naroda i vezuje za sve generacije naih predaka. I to tako ide, od generacije do generacije,
izgledajui kao neto veito. I tako mi se nauimo da to duboko potujemo.
Kad nam, pak, zemlju razbijaju, istoriju prekrajaju, kulturu omalovaavaju, jezik prekrajaju,
moramo oseati kako, u delovima, nestaje nae drutveno bie. Zato je tada i na revolt neizbean.
Kolega Matoviu, ne znam kako bih se ja sa mojom strukom mogao angaovati. Ali kao svaki
drugi gradjanin - znam.
Na kraju, slobodno u prevesti misao jednog sjajnog uma sa jednog sjajnog mesta - iz Instituta
Maks Plank. On kae da nam nae znanje mnogo ee slui da se uzdrimo od neke akcije, nego li
da je prouzrokujemo. Nadajmo se da i znanje nekih naih politiara ima tu istu svrhu.
Stojim iza Vas!
Va,
prof. dr Milo Marjanovi

Postovani,
obavjestavamo Vas da cemo uzeti ucesca u sjutrasnjem saboru posvecenom odbrani srpskog jezika
Sa postovanjem
PMF-Univerzitet Crne Gore
Doc dr Vladimir Pesic
Doc dr Emilija Nenezic
82

Upravni odbor udruenja Grahovljana "Stara Hercegovina" daje bezrezervnu podrku

profesorima, studentima, uenicima i drugim gradjanima koji hrabro brane srpski jezik, duu ovog
naroda od nenarodnog dukljanskog reima. Neka nam Bog dadne snage i moi da se svi slono
odupremo silama maraka koje ele da nas unite na naim vjekovnim ognjitima.
Milovan Kovaevi

,
,
. , , ,
. ,
. .
, . .
, ,
. .
.
, , () , ,
, - .
. :
- ( ,
);
- ( );
- , ( );
- ( ,
).
, .
, .
,
.
( ) .
, . :
- (, , , ...);
- ( )
( , ,
);
- ( ) ;
- ( );
- , ( , , ,
, , ), ( , ) (
).
4. 12. 2004.

Postovani g. Matovicu,
potvrdjujemo da prihvatamo Vasu inicijativu. Stojimo na raspolozenju za sve Vase akcije.
S postovanjem i bratskom ljubavlju.
Predsjednik srpskog kulturnog i prosvjetnog drustva Crne Gore - Cetinje, Jovan Markus
Glavni urednik zbornika Srpsko ogledalo - Cetinje, Predrag Vukic

83

Ucesnicima Sabora imena srpskog jezika,

Postovani ucesnici skupa,
U obavezi sam da, povodom Vavedenja, slave manastira Hilandara, odrzim dva predavanja u
Osnabriku i Dortmundu - Eparhija srednjeevropska. To je jedini razlog sto nisam u mogucnosti da
uzmim ucesce na ovom eminentnom i izuzetno vaznom skupu.
Zelim da ispunite amanet svojih predaka i sacuvate dostojanstvo svoga imena i jezika.
S osobitim postovanjem,
dr Slobodan Mileusnic, sekretar
Svetog arhijerejskog sinoda i upravnik
Muzeja Srpske pravoslavne crkve

. , ,
" "
.
.
, ,
, ,
.

, ,
. , ,
, .
. , 450
.
, ,
.
. , .
( . 011 239 9277)
" ",
7, 11000 ,
. : cirilica_srb@yubc.net
.
, ?

. , , ,
, , , , , ,
, , , .

...
84


, ,
. , , ,
.

,
, , .
. , . ,
" " 2, 11000 ,

2004.

-
,
, 4.
. .
29. 2004.

-

, 23. 11. 2004..

, ,
, .

.
,
.
.
-

.

.
.
" ". "
", .
" ".
" " (, 2000. . 2002),
" " ( , 2004).
" ".

85


, .
.
, .

, ,
o-
, , ,
,
.
( ), ( )
( , , )
, , ,
, .

, , , , ; , ;
.
, , , , - , , ,
. ( ),
- - , , .

.
,
, (
, ).
.
, (
) ,
( ) (
, ,
), , "" ,
.
( )

. :
(
) , , ,
- - . , , 70- ,
?! , ( , ), - ,
. ( , , , , ... ).
, ( ) ,
- (
) (
, ). (
) ,
( 60% ).
( ,
) .
, , : . , :

86


, , , -,
.
, , . ( 11)
, ( 9)
(. ) , ,
(= ) ,
(=) . ,
(
,
; ;
, , , ,
...), .
, , , . 2003. (
)
( ) ( ), a .
, : ,
; : (, ).
, 2004. ( ) , : , na a
, ,
(
, a ). , ,
. 29. 3. 2004.
, , :
,
.
.... . -

,
, .
- , , , ,
.
, - , (,
, , ) .
: , , ,
, ,
,
. (
) , ,
, : ( )
... , .
. . .
, , . ,
, , , ,
, , -
,
, .
, : , ,
, ; , ,
, ...
,

87

-
, , , ,
!

. , , ,
. , : ,
, ,
.
, ,
, , ,
, ,
,
.
, .
,
. .


.
,
, , , a ,
, ,
60% ,
2003. ,
, ,
.
, ,
.
,
, ,
, ,
2004. .
, , ,
, , , ,

, , .
, 2005. .
.
A OEOA AAA O JEA EO

:
: , , , ,
;

, , , , , ...
4. 5. 2004. .
11 . 18. .
!
: O
.

88

4. 5. 2004.
, ,
, ,

aa a, o eo eoo ja,
ao-eoo ojeo oe e oe aaa aee oe e
eee. O ao a oa je ojeea o a; ae,
a eoo e o, a ao o jao eo oa
a o a oea eoa aoj e oe.
aea a aoo ao je je, ao
eoo o e, e oje oj a e oe.
,
oo, ,
, .
:
,
,
.
, ,
,
.

, (, , )
.
, -

.
, , ,
, ,
, , ,
.
.
( ) ,
. , .
, ,
, , , ,
, :
1.
, ,
.

89


2. ,
,
, . .
3. ,
,
, ,

. ,
, , , , ;
,
.
4. ,
()
, , .
5.
, ,
, .

.
, 5. 2004.

: . , .
, . , . , . , .
, , , , - - .

90


155 .
. 37, 13 4 .
, , , , , , 101.

91

18.

1.
,
,

, 4. 5. 2004.
,
, ,
.
, , ( , , , ,
,
), , , . ,
, .
, ,
, , , , , , , ,
, , ,
, ,
, , .
, - , , , ,
, -.
,
.
,
, ,
, , ,
92


, , , ,
, , ,
, .
.
, ,
, .
, ,
.

,
,
, , ,
. , ,
,
, ,
, , , . ,
- - , ,
, , , , , .
.

,
. , , , .
,
,
.
, , (
), .
, , , , , ,
, , , , .
,
, , ,
! ,
,
, , ,
, , . ,
. , , . ,
. , -
( . ), ,
, ,
,
, ,
, .
,
!
, !
, 9. 2005.
93
-


.




( )
, ,
, ( ).

,
.
, ,
.
,
. :
, , , ,

.
, . , :
)
;
)
, , ,
( , ,
, :
,
, );
) ,

,
, ,
, . , ,

. , ,
, , , () ()
() ( ).
, , , ,

. , ,

( , , ,
, ,
, ).

94 -



, . (
(.
21) .
, ,
. ,
, ,
, 19 , 5 , 3 , 4 .
, ,
.)

(
). ,
.
( 3+2 5),
( 3+2+2 7) ( 3+3+3+3 12; : 4+2+2+2
10; : 4+3+3+3 13),
( 5
13; . . 27-29, 55-57, 83-85, 111- 113, 138-140)
. ( ,
, ,
? , ,

, 58 ,
.)
,

: -
, , , ; ;
: ( ); :
, , , . , ,
, , ,
; ,
, , .
, ,
,
(. . 10-12, 41-43, 69-71, 9799, 125-127).
,
- (/ )
() . (
,
.
,
.)

( ), ,
, ,
(. 43-44, 71, 99-100, 127).
,
( ),
95
-



,
(
), , ?!
- ,
, , ,
, ,
,
, , ,
? (
,
.)

. , ,
(. 19 134)
, ,
.
, ,
; 19. ;
, , , (. . 20 135),
,
.
, ,
: , , , :
, , , , ,
(. 20 135). : (
)
; , ( , );

, .

, (
), (. 21)
, (. 51, 80, 109, 136),
, ,
.

( ,
, ),
(. ).
(
),
. , , (: !)
, , (!) ,

. , ,

. , ,
96 -


(
, [!] -, -,
[!]). , ,
,
. , ,
,

( , , ,
, , ).
.



: , ,
, ,
,
;
.
.
, 3. 2005.
.

, ,
III,
( 2000 2001), .
-, ,
. , () /
. 16
( , 1928; , 1944), ,
, .

, (2627. 1984), ( 56/1984
9/1985),
, .
, .
.
, ,
. ,
, ,
, , - . ,
, ,
.
, , () , (1977)

97
-


,
( 1978 [1977]: 337338). ,
, , , ,
, , ,
.
, , , ,
, ,
(. 56/1984: 258, 282285; 2000: 244, 269272).
20
, (2829. 10. 2004)
()
(),
, . .
(, , ,
, 1989.
). ,
,
. (
, ,
, , ,
,
, .)
- , 1997. , ( , 1991, , ),
( ) , .
, ,
- .
, 1997, ,
, . ,
-- , , , . ()
(19871988) ,
, , , 1997, , ,

. ( ),

, ,
-.

( 2000) , ,
,
,
2005. .
, XXI ,
/
98 -


1945. 1980. . ,
, -
, .
,
1977.
( 1978 [1977]: 337338),
, , .
.
, - ,
( ) , , , .
-
, (, , ),
. ,
.
,
. , , ,
( : , )
. , , ,
. , , , , , ,
, , , , , .
, ,
( ,
, ) (
). . ,
, , ,
. , ,
,
1818. . ,
, , 1852. , ,
,
, .
:
, ,
-, 2003.
. ,
, ,
-, .
()- . (
, 24. 12. 2004), , ,
, . , , ,
(1954), ,
, , --, , , , .
, ,
, , ( , ,
, , , /, , , ,
. 1998, 6, Bosniac language
[ 2001: 268]).
99
-


1992.
( ),
, . ,
, ,
. ,
, () -.

, , , , ( , , ), - , .
, , 60% 2003.
, . .
( 2005: 6)
( , ), ,
. : ()
() [() ]
. ,
, , ,
, () ( 2004: 4).
, ,
.
, . , , , , ,
, (19911995).
, 1990.
, , , , , ... ( 1999 [1990]: 77)
. ,
, , 2004. ?
: .
. , .
( 2004: 19).
, , ,
, 11. 11. 2004. ,
: , ()
( 2004: 11). , - .
, .
: . . ,
, ( 1978 [1977]: 337338).

2004.
.
, ,
, .
100 -


,
. /
. ,
, .
. , ,
.
, 10. 2005.
.. . .
, 18. 2004.
.

, ,
-, .
, : , ,
- , . ,
, .
1752. .
,
, 26. , . ,
, , , . ,
, .
, ,

, .
. , .
.
. , , , , ,
. , - , ,
, , ,
.

. - . : , ! , , ,
.
, .
.

.
-

101


. ( 82. ),
. , ,
. . :
, , , ,
, .
:
(1951),
( ). : ,
? : . , ?
? , . . ,
.
.
.
, -.
,
, .
, . ,
.
,
, , ,
,
. ?

, , , .
, 26. 2004.

2.

,
OO A - .
- ,
A A

oa oea ee a a oe oeo, a aa e a e oe
eao Oe o aoa, a aoe o o ea.
e o oe, e a a oa oo e eo o. e e e oa aoa o ea o o.
aa a e a e o ae, oee ae eoa, ae oa oe o
e a e a, a a ee eoe aae ao e oe a
oo eo. eo e e a: e - oaoe eooe, e
aeae eooe e aoae eooe. aa a a e e .
o e oa a. e o ea o e a a e oo o ea, o o
e.
O e, a oo o, a o a oee ae ee, ae oee
a o. e a a ae ee E.
o a e aae oo ooa: o, oao, oe ae, oaa.
o oa oa oa. eo e eo o o oea a: ae o?
ao aoo o ae ooa ae ae. o aoo o eoe
eo aaa aa. A o oa o aoe a?
ao Aa o e e aae ae e ae oae? ao o Aa, a
a o ae a, aeo e, oo e e o o oea. O ee ,

102 -


a e aa, a a oaa. Aa oo o oo. a a o
aa aao. Oee e eoe.
aoae e, a oo o o oaa e e oae - oa oaa
oe ee. a aoa e e ae aee oo oao.
e a a e oea o aa, a e oeaa ooa. ao eo oao
a a oea oo ea a 400%. ao eae a oa eo e o
eoa.
a a oao eo oo, oee ae e, ea a e oe eee
ee: Ao eo ea ae a oa e oa oe eo a ao a e a.
o eoa ee eaa aa ao aee a. e a
oo. e o oa ae a a ee.
A ? o oa a oo oa. A ao e , a a ao a
ae ae e ae, a ao ee aoe oo o o
a e a e.
a ao a e a, aa, a a a aa o e eea ee
o o ea. ae e, ae o ae o e o aooaa oaa o ea. Ooa a e oe oa o ea, a e
e oa a oea.
aa a.
, 15. 2004.
- .
- ,
,

27 ,
, .
29 . ,
, , , ,
,
e .
, ,
, . ,
.

. , ,
, .
, , , , ,
, . ,
, ,
, , ,
, .
, , , ,
. , ,
. : , , . ,
, .
, ,
, :



, ,

103






e.
, , ,
. , .
, ,
, , . , ,
- , , , ,
.
, , ,
.
. - , .
, ,
,
, , ,
: , , , , ,
. ,
, .
, , , ,
.
, 16. 2004.
AA AO -
- ,

a o e, e a a ae a a oa a oa, a ea oa
a aa a a e oe e o oa a, a , e a oee. Ao oa
ee aa e, ee. ee oe e e aa, aae a e ao.
eoe e oea ae oae ae o oa, e a o oaa
a o aa, o ee aae oe aee a, oae a a a a e o
aa. Oa, a e eee a , ooo e aae, ao o ee, ae e eo, e
a. e ae e oe ooe. e e ooe, ae e ao oa.
o oo ae a aa ea eea a a ae ao a oae o
o, a ao ea a oaa a a aee oe ee, e a a a aa
oe. e e o o o, e ae e a oo. a a ea a
a o oee. oeo e, e ea, a ee aoa, a aee oe e, a
ae ae, ee ae, aoee. aeee e a e oo a eaa, e
ooaa a a eaa, e o a, e o oa, ee e,
oee, oee a. ao ee a a a . e e o, o
a a e e, a a e . e ee aea, e ooe a a e eeo, e
aaae o e ao. eae e a a a eoae, oae e.
Ao a o a e e a a oe oeo o a
a e oe ea a. oo ae a e a aoa a eo
oo a a o ae ooa aa ee e oe, e e a
e ao o oeo e ae eo ooao. ao, oa e
oe a a, ooo, o a eoa, e e ao a e eo,
a aoa.
Ao a e a a oe oeo aeo aa, eae
ea a. eo a o eo oo aeo a, oe
aa oeo oo. A, a, aa e o a o o e oo o oa
aa a? a e e oe e a o o eoe, e e ooa, e e

104 -


o oo, e oo o o e aao o oo oe. a e o ao,
eee e a e a a oe e aaa a o e o e aea ea. ao e
o oe ae aa o aae aa, aae aoa, a o eo,
eeao ao.
a e a e ao, a , oe oeo, eo a a o a, o ea,
ao ee oe e? O o a oe eeo o oa o oao. aa
o a e o oeo ao oea eaa , eee, oao e, oe e
oaa ao a. a oea eo e a o . o eoe e e, a
e eee.
a e, ae e ooeoao o o a a oe e oae.
oo eo oaoae e oo ao oa, o e o a ae. O e a
a aa, , eo eo.
ooeoa oa ee o a a a oo e o oeoa eee a.
ee ao ooo, oo e eao a e a eao,
, . o e aeea oaa, aaa
aa, eaaa aoae oe, aoae ao aea o oaaa,
eaaa ea oo, a e a eaa o a, a e a o
eo oo.
O a aee o a ae o o o ao oea.
e oe ee aae oee a a oe oo . o o oo
oaoae -e, a e aae, ea o, oe eoae a
o aaa ao. e eaa eo aoa o eo, a ao,
oaea.
Oae aaae ao a o e a o oo ea, aaa
oa A oe o, o eoa oea, aaa eaa, aea oaaea, oo.
e a a ae a o e e oea, o oee a o a
a eeo. o e oo aee eee, ao e oa e ee o aaaa
aa oo oo. O ooo ae e.
Ao e eee, aae ee e a e aa ea o e oao
ooa, eaa ea? a e aa ea oaa a aa
eae.
Ao a a, a a, e e, o e a eae? a a a oo oa o
o e a a e aa eoaaa a ao aoa eae, a
aa e oa a o ao aoo oa ae a oee aaa aa
eoo.
a aa oao, e a oa a ao, aoe oee, aoa
e, e a e ea, e a a e eee, e ae a o oa o a, a eo
oe eo a oa a a a.
a e, e aa oaa oo ea aaea a e aa e e o
a e ooa o aa.
a, oae ae ae ae e aaeae eoae a e a e a
o eoa oaa a e oo o e o oo ee .
a e, ae a ae oo a a e e a e A.
ae a o o O a a ae OEOE, oo e, oe e a a
o, e e ae.
Ao a a a eo a a ooeo a oe ee, aa a. a e oao
a , a oa aae, e a eae e oee.
, . ao eo a a oe
aae ee a e o eaeo.
a e ao a e A e, a aee o E, a aee oe OO.
A ea oeaa, o a ooe a a ae, oeo, a ao o
oo ao oo, a aae oe, oe oe ao o ao
eoa.
, ,
.
, 17. 2004.

105



,

. . .
.
,
, , ,
.
, , , .
, , ,
, .
, . , ,
'.
, , .
, , . ,
, , ,
. , .
,
, , ,
. ,
.
, , ,
. ,
, , , .
, , , .
, , .
, , . ,
. , , .
2004. , , ,
. .
, , , .
, , ,
, , .
, . ,
, .
?
, , , .
, ?
?
, .
, 2004.
- .
- ,

, , , , , ,
, , . , ,
, , ?

106 -


, , , , ,
, , .
.
, , , ,
, ( ),
? , , ,
! ,
, ,
. ,
, ? , ,
( )
, ? ,
, .
, , ? ,
, , , .
? , , ! , ,
, , , .
, ?
,
, , .
, , ,
. , , , , ,
, , , ,
: , , , .
, . ,
. , , . . ?
, , , ,
. !
, 2004.
.. , , ,
.
, - ,
. . ,
. .

107

(1961-2003.)
















.











.


















.

108 -

, , , ,
!, . . : , !,
.
, , , . ,
, , ,
, , ,
. ...
, .
, , ,
, .
. , , ...
, ...
. . .
, , , ,
... !, ... ,
, , , ,
. , , ., .
.
. , ,
, ,
, . ...
, .
. ...
, , ,
, ... , . ,
, , , .
... , ,
, .
, 90. , , , , .
, , . , , ,
, , .
, , , . ,
, , , , ,
, , , , ,
, .
.
, , , ,
, ,
, . ,
, , ,
, , , .
!
-

109

.
...

,
, ,
, V-, ,
. ,
, ,
.
, , ,
, , ,
. ,
. 1, ! , ,
, ,
, , , ,
, , ,
... , , . , ,
, , . ,
, .
, , ,
, , , ,
.
, .
, , ,
30 , ,
, , ,
, : !
, , ,
, , ,
, ,
.
, , , .
, 23. 2004. .

.. . ()
- ...

110 -

Crnu Goru