Amra usto ULOGA SPOMENIKA U SARAJEVU U IZGRADNJI KOLEKTIVNOG SJEANJA NA PERIOD 1941-45. I 1992-95.

- KOMPARATIVNA ANALIZA

HISTORIJSKE MONOGRAFIJE Knjiga 9 Izdavai: Institut za istoriju, Sarajevo Kantonalni zavod za zatitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijea Sarajevo Glavni i odgovorni urednik: prof. dr. Husnija Kamberovi Recenzenti: dr. Vera Katz prof. dr. Husnija Kamberovi

CIP - Katalogizacija u publikaciji Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, Sarajevo 726.825:316.75](497.6)20 USTO, Amra Uloga spomenika u Sarajevu u izgradnji kolektivnog sjeanja na period 1941-1945. i 1992-1995. : komparativna analiza / Amra usto. - Sarajevo : Institut za istoriju : Kantonalni zavod za zatitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijea, 2013. - 142 str. : ilustr. ; 24 cm. - (Historijske monografije ; knj. 9) Bibliografija: str. 138-142. ISBN 978-9958-649-16-5 (Institut za istoriju) COBISS.BH-ID 20601606

Amra usto

ULOGA SPOMENIKA U SARAJEVU U IZGRADNJI KOLEKTIVNOG SJEANJA NA PERIOD 1941-1945. I 1992-1995. KOMPARATIVNA ANALIZA

Institut za istoriju Kantonalni zavod za zatitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijea Sarajevo Sarajevo, 2013.

SADRAJ

1. PREDGOVOR..................................................................................................... 7 2. UVOD................................................................................................................. 9
ta je kultura sjeanja i zato je istraivati?......................................... 10 Cilj istraivanja, promjenljivi karakter kulture sjeanja........................... 14

3. SPOMENICI I SJEANJA................................................................................ 17
Ratovi, vojnici i komemoracije............................................................. 21 Spomenici i identiteti......................................................................... 31

4. IZGRADNJA KOLEKTIVNOG SJEANJA U SARAJEVU KROZ SPOMENIKE NOB................................................................................... 40

O dva najpoznatija spomenika antifaizma u Sarajevu, Vjena vatra i Vraca........................................................................... 55 Uticaj drutveno-politike tranzicije na percepciju spomenika NOB, odnos prema spomenicima NOB danas....................................... 68

5. KULTURA SJEANJA NA PERIOD 1992-95. ............................................... 82

ehidska groblja kao mjesta sjeanja.................................................. 84 Groblje Kovai i ratna damija na Igmanu............................................. 90 Bliska prolost i nova sjeanja, spomen-obiljeja 1992-95.................. 103 Sarajevske rue, Tunel i neizgraeni spomenici.................................. 114

Amra usto | ULOGA SPOMENIKA U SARAJEVU U IZGRADNJI KOLEKTIVNOG SJEANJA NA PERIOD 1941-1945. I 1992-1995. KOMPARATIVNA ANALIZA

6. KOMPARACIJA, SLINOSTI I RAZLIKE.......................................................120 7. ZAKLJUAK...................................................................................................132 8. IZVORI I LITERATURA..................................................................................138

1. PREDGOVOR

njiga pred Vama predstavlja rezultate istraivanja kolektivne memorije iskazane kroz spomenike izgraene na podruju Sarajeva, a u kontekstu drutveno-politikih okolnosti druge polovine XX i poetka XXI stoljea. Suoavanje sa pitanjem memorijalizacije u naem drutvu koje je tokom novije prolosti esto bilo izloeno traginim ratnim dogaajima, predstavljalo je pravi izazov u mojoj namjeri da istraujem i promiljam o odnosu ideologije, historije, kolektivnog sjeanja i identiteta. Izuavanje fenomena politike sjeanja do sada nije zauzimalo znaajno mjesto u domaoj historiografiji, to je uz pitanje metodolokog pristupa u radu, za mene predstavljalo hvatanje u kotac sa brojnim problemima. Zbog toga, zahvalnost za prevladavanje svih nedoumica i problema dugujem mentoru prof. dr Husniji Kamberoviu, koji je najprije prepoznavanjem znaaja izuavanja i integriranja ovakih tema u naoj historiografiji, te svojim savjetima i sugestijama potakao moje istraivanje. Konaan rezultat bio je magistarski rad pod nazivom Uloga spomenika i spomen-obiljeja u Sarajevu u graenju kulture sjeanja na period 1941-1945. i 1992-1995. komparativna analiza, odbranjen 2012. godine na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, na Odsjeku za historiju. Zahvalnost za podrku tokom istraivanja upuujem i mojoj porodici, te prijateljima i kolegama koji su razgovorom i razmjenom miljenja pomogli u procesu sazrijevanja i nastanka ovog rada. Takoer, moja zahvala ide prema mojoj instituciji - Kantonalnom zavodu za zatitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijea Sarajevo - posebno direktoru Munibu Buljini za razumijevanje i podrku mom istraivanju i usavravanju.
7

Amra usto | ULOGA SPOMENIKA U SARAJEVU U IZGRADNJI KOLEKTIVNOG SJEANJA NA PERIOD 1941-1945. I 1992-1995. KOMPARATIVNA ANALIZA

Posebno zadovoljstvo mi ini naglasiti da je ova knjiga ugledala svjetlo dana zahvaljujui udruivanju snaga i saradnji dvije znaajne institucije kulture i nauke: Kantonalnog zavoda za zatitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijea i Instituta za istoriju iz Sarajeva. Sarajevo, juni 2013. Amra usto