REKOMBINACIJA GENA PRE HIBRIDIZACIJE U BILJNOJ SELEKCIJI

Student: Milan janus Mentor: Prof.Dr Jelena Bokovi

 U genetskom unapreenju ratarskih i povrtarskih useva, rekombinacija gena je mehanizam koji se obino najvie koristi za stavarnje novih genotipova. VARIJACIJA KAO OSNOVA SELEKCIJE BILJAKA Biljke se razlikuju na vie naina. Slobodno se moe uoptiti da nema dve biljke koje su sline, mada mi moemo ograniiti naa zapaanja na pojedinanu vrstu kao to je kukuruz. Posle odgovarjuih ispitivanja moemo da budemo iznenaeni sa slinou biljaka u okviru polja hibridnog kukuruza.

 Postoje stalne slinosti meu biljkama kukuruza: razvoj stabla; veliina, oblik, raspored listova na stabljici; zavravanje stabla u kukuruznu svilu; formiranje izdanaka klasova na sredinjim nodulama stabla; i mnoge druge karakteristike u razvojne slinosti. Sa ovim karakteristikama prepoznaje se biljka kukuruza i razlikuje se od biljke penice, pamuka ili krompira. Meutim, ako bi uporedili biljke hibridnog kukuruza znatno detaljnije i napravili precizna merenja pojedinih biljnih delova, nali bi da se svaka individua razlikuje u svakom pogledu..

SPOLJNI USLOVI I NJIHOV ZNAAJ ZA NASLEDNE VARIJACIJE

Varijacije meu biljkama odgovarjue biljne vrste su dvojake: varijacije usled spoljnih uslova i varijacije vezane za naslednost. Varijacije spoljnih uslova su varijacije u veliini, obliku, boji, kompoziciji, ili razvoju meu biljkama odgovarujui prema razliitim intezitetima nekog stresa vezanog za spoljne uslove. Varijacije spoljnih uslova mogu se zapaziti uporeujui biljke u genetski uniformnoj populaciji. Biljka kukuruza koja raste u neplodnom zemljitu nee uzrasti toliko velika i vitalna kao biljka identinih naslednih karakteristika u plodnom zemljitu, predpostavljajui da obe pod istim uslovima zemljine vlage, svetlosti i temperature koja je potreban za normalna uzrast biljaka. Ukoliko genetski uniformna sorta soje adaptirana u geografskoj irini dugakim fotoperiodom gajena u geografskoj irini sa kratkim fotoperiodom, cvetanje e se pojaviti ranije i ukupan razvoj moe biti nezadovoljavajui.

 Nasledne varijacije su u veliini,obliku, boji, kompoziciji, ili razvoju u genetski pomeanoj populaciji to rezultira iz naslednih uzroka i prenosi se na potomstvo. Nasledne varijacije mogu biti jednostavne i lako zapaajueg semena ili biljne karakteristike, kao to je boja cveta ili semena, prisustvo ili odsustvo zrelosti lista ili stabljike, prisustvo ili odsustvo osja kod vrsta trava, ili otpornost prema patogenu; ili varijacije mogu da budu kompleksnih karakteristika, kao to su varijacije energiji biljnog porasta, kapaciteti bokorenja, veliine biljke, ili dani do sazrevanja. Nasledne varijacije su izraene opet u potomstvu razliitih biljaka, mada intenzitet kojima se oni izraavaju moe varirati od zavisnosti od spoljnih uslova. ist usev sorte soje sa utim semenom je nasledno razliit od sorte sa braon ili crnim semenom. Izuzimajui genetsku mutaciju ili stranooplodnju sa drugom sortom koja ima razliitu boju semena, sorta sa utim semenom e proizvesti samo potomstvo sa utim semenom. Ako je pomeano mnogo penice i gajeno u spoljnim uslovima pogodnim za razvoj patogena stabljikine re tako da sve biljke budu napadnute izuzev jedne, moemo predpostaviti da se zdrave biljke razlikuju od zaraenih biljaka poto su nasledno otporne na infekciju sa patogenom stabljikine re, a da su zaraeen biljke nasledno osetljive. Poslednja konstatacija moe da bude verifikovana uzgojem potomstva zaraenih i zdravih biljaka u povoljnim spoljnim uslovima za razvoj re i zapaanjima da li potomstva zaraenih biljak su inficirana, a da potomstvo zdravih biljaka ostaje slobodno od patogena.

POREKLO NASLEDNIH VARIJACIJA U PRIRODI

Nasledne varijacije kod biljaka vode poreklo iz rekombinacija gena, varijacije u broju hromozoma i mutacije. Biljne vrste su razvijene u prirodi i dostigle su njihov sadanji stadij razvoja kroz ove procese. Ako selekcioneri ne mogu da izoluju tipove biljke oni ele sa selekcijom iz pomeanih prirodnih populacija biljnih vrsta oni isto tako angauju svoje snage da stvore nove populacije iz koji e selekcijom izdvojiti naprednije varijetete.

 Mehanizam Mendelovog naslea je zavisan od ponaanja hromozoma i gena koje oni nose. Bioloki mehanizmi sa kojima su hromozomi i geni preneti sa roditelja na potomstvo sumirani su u sledeem: 1. Pomeana populacija biljnih vrsta e ispoljavati mnoge nasledne varijacije. Iz ovog odabiranja selekcioner izdvaja biljke sa karakteristikama za razvoj jedne naprednije sorte. Primeri ovakvih osobina su veliina semena i boja, visina biljke, ranije cvetanje i sazrijevanje, otpornost prema parazitima i insektima, hemijski sasatav semena ili delova biljke i mnogi drugi.

MEHANIZMI MENDELOVOG NASLEA

2. Geni su kompleksne ili operativne jedinke DNK locirane u hromozomima. U klasninoj koncepciji oni odreuju nain sa kojim se formiraju osobine ili karkteristike biljke. Biohemijski, gen je kompleks jedinki dezoksiribonukleinske kiseline (DNK) inkodiranu za usmeravanje sinteze specifinog enzima koji funkcionie u formiranju osobina. Uticaj svakog gena moe da bude tretiran pojedinano ili u kombinaciji sa drugim genima, a vs epod uticajem odgovarjue spoljne sredine. Dejstvo gena je specifino za karakter ili karaktere na koje utie. Tradicionalno svaki gen zauzima odgovarajuu poziciju ili lokus u specifinom hromozomu i reprodukuje se sa deobom hromozoma. Kontrasne forme, nazvane aleli inkodiraju za kontrasne forme karaktera.

NASLEIVANJE JEDNOSTRANIH OSOBINA

Mehanizam nasleivanja moe da bude prikazan najjednostavnije sa stranooplodnim biljkama koje poseduju suprotne alele koji inkodiraju za pojedinanu osobinu i istaruju za odnos biljak sa suprotnim formama svojstva u sukcesivnom potomstvu. Pogodan primer koji se prikazuje stranooplodnja izmeu jedne sorte jema sa osjem i bez osja. Posto je jeam normalno samooplodan, pored od jednog roditelja mora da bude manuelno trasportovana od antera jedne biljke do pranika drugog roditelja da bi se postigla stranooplodnja. Za biljnog selekcionera tu se ostvaruje ukrtanje a to je i procedura koju selekcioner dobijo rekombinaciju gena izmeu biljaka.

 Selekciono ukrtanje jedne individualne biljke se prouava iz uzgoja i zapaanja karekteristika njenog potomstva. Ovom procedurom moe se prouiti da li aleli za vane osobine u biljci su homozigotni ili heterozogotni. U ukrtanjima jema sa osjem i bez osja, tri od svake etiri F2 biljaka bile su sa osjem. Za odreivanje koja je biljka F2 generacije homozigotna (KK) i koja je heterozigotna (Kk) seme od svake F2 biljke sa osjem je posebno ponjeveno i zasejano u testu potomstva. U potomstvu F3 generacije heterzigotni F2 biljaka usledie samo biljke sa osjem, dok e potomstva heterozigotnih biljaka da se cepaju sa osjem i bez osja. Sa testom potomstva, genotip specifinih F2 biljaka sa osjem moe da bude identifikovan.

TEST POTOMSTAVA

 Testiranje potomstva osnovni postupak u selekciji biljaka. Superiorne biljke se izdvajaju iz genetski meanih populacija na osnovu njihovg izgleda ili fenotipa. Selekcioner moe izdvajati niu biljku sa vie energetskog potencijala ili pojedinih istaknutih biljaka koje su preivele otru zimu ili veu epidemiju bolesti. Iz testa potomstva selekcioner ui da li zapaene fenotipske razlike kod izdvojenih biljak su genetske i nasledne ili rezultat varijacije ivotne sredine. Ako su razlike genetske selekcioner moe da naui da li su izdvojene biljke homozigotne i moe da usmeri pravu selekciju za kvalitatativna zapaene osobine, ili da li su biljke heterozigotne i dalja selekcijai testirano potomstvo bie potreno za testiranje homozigotnih biljaka.

TEST UKRTANJA
Test ukrtanja je druga procedura za identifikaciju genotipa biljke. Kod testa ukrtanja biljka sa kojom se radi se ukrta sa homozigotnom biljkom i recesivno za osobinu koja se prati. U F2 generacije biljke sa osjem bie ili homozigotne (KK) ili heterozigotne (Kk). Ako je jedna homozigotna F2 biljka (Kk) testirana ukrtanjem sa recesivnom biljkom bez osja (kk), ukrtanjem (KK x kk) e proizvesti kod potomstvo (Kk) sve biljke sa osjem kao i kod ukrtanja izmeu orginalnih roditeljskih biljak sa osjem i bez osja. Ako je biljka sa osjem F2 genracije heterozigotna (Kk) ukrtanje (Kk x kk) bi rezultiralo u potomstvu polovine biljaka koje e biti sa osjem (Kk) i jedne polovine koja e biti bez osja (kk), (Fig3.4). Kod useva kao jeam koji je samooplodan lake je ponjeti seme F2 generacije i uzgojiti u test potomstva svake F2 biljke u odnosu na sprovoenja test ukrtanaj i uzgoja potomstva test ukrtanja.

POVRATNO UKRTANJE
Povratno ukrtanje je ukrtanje hibrida sa jednim od njegovih roditelja. Povratno ukrtanje se razlikuje od test ukrtanja u kome se tets ukrtanje izvodi samo sa homozigotnim recesivnim roditeljem za namenu identifikacije genotipa. Povratno ukrtanje moe da se izvodi sa ma kojim roditeljem. Biljni selekcioner sprovodi uspena povratna ukrtanja za pripajanje ili pridruivanje gena eljenog karaktera jednom drugom eljenom roditelju, ili povratno ukrtanje moe da se sprovede u koncentarciji gena kvantitativnih osobina.

KRAJ