Komnizmi Yeniden drak Etmek: Tarihsel Bir Hareket mi, Bir dea m?

Kansu Yldrm-Ebubekir Aykut Sovyetler Birliinin ykld, dnya apndaki toplumsal mcadelelerin zayflad ve kapitalist dzene herhangi bir alternatifin tahayyl edilemedii bir dnemde komnizmi yeniden nasl kavrayabiliriz? Eer verili toplumsal ilikiler eitsizlik, adaletsizlik ve smry yeniden retiyorsa yani sorunlar kronik bir hal aldysa eletiri ve alternatif toplumsalln kurulmas bir ihtiya haline dnmtr. Komnizm bu eletirinin ve alternatif toplumsalln kuruluunun addr. Komnizm sadece kapitalist retim ilikilerinin ardndan gelebilecek olan toplumsal ilikilere iaret etmez. Komnizm fikri ve hareketi; Antik Yunandaki insanln altn ana ilikin mitolojileri, Ortaa'n Hrstiyanlk ve dier dinler ile ilikili tarikat tipi komnal topluluklar, Moore, Owen ve Fourier gibi dnrlerin topyalar, anaristlerin devletsiz toplum araylar ve ii snfnn toplumsal bir zne olarak tarihsel/toplumsal hareketi ve hedefini ieren geni bir yelpazeyi kapsar. Bu balamda komnizm sadece bir eletiri, topya ya da fikri ifade etmez o ayn zamanda tarihsel ve toplumsal bir birikime sahip bir harekettir. Komnizme ilikin tartmalar 2000li yllarla birlikte yeniden alevlenmitir. Tartma sadece Marksist ve sosyalist hareketler iinde deil verili toplumsal dzeni farkl konumlardan eletirenler (feministler, evreciler, rklk kartlar ve dier toplumsal hareketler) arasnda da yeniden canlanmtr. "Komnizmi Yeniden drak Etmek: Tarihsel Bir Hareket mi, Bir dea m?" balkl sunuumuz, yzyllara yaylan bu hareketin soyktn karmak yerine komnizme ilikin yrtlen gncel (Badiou, Zizek ,Balibar vd.dnrler tarafndan yrtlen teorik ve Hindistandaki Maoist gruplarn deneyimlerine dayanan pratik) tartmalar sorgulamay hedeflemektedir. Sunu boyunca Marx ve Engels'in komnizme ilikin grleriyle gncel tartmalar arasnda kuramsal bir mukayese gerekletirilecek ve tartmalarn kimi zaman ortaklat kimi zaman ayrt noktalara iaret edilecektir. Bu erevede komnizm bazen salt fikriyatlar temelinde tartlan bir "idea", bir "nosyon", bir "kavramsallatrma" ve bir eletirel konumu olarak kavranrken bazen de toplumsal mcadelelere gml bugnk hareketi ortadan kaldran reel bir hareket olarak ifade edilmektedir. Birinci konumda komnizm verili dzeni eletirirken kullanlan bir alternatif tahayyl ve ulalmas gereken bir ideal olarak belirir. kinci konumda komnizm kurulmakta olan bir alternatifin ve hareketin nitelenmesidir ve bir olua/srece iaret eder. Son olarak komnizme ilikin yukarda belirtilen iki konumun birbirini dlamadn ayrmn analitik olduu iddia edilecektir. Marx ve Engelsin komnizmi kavraylar bu tarz bir konumun savunusu iin ipular iermektedir. Bir yanda Marxn smr, yabanclama, meta fetiizmi gibi kavramlar gizli bir alternatif bir toplumsal tahayyl varsayar gibi gzkrken, dier yandan Marx alternatif toplumsal tahayyln verili toplumsal ilikilerin yaratt koullar dolaymyla mmkn olduunu sklkla vurgular.