/

iSTANBULBOGAz KOPRULERiNiN KENTic;:i, 1;lEIDRLERARASI

" VEULUSLAR4.RASI ULA1;lIMINDAKi ONEMi
DiE UNENTBEHRLiCHKEiT DERBOSPHORUS UNDFATiH '
SULTANMEHMET BRUC}(EN FUR DENSTADTVERKEHR UND
.FUR DENNArtONALEN-UNDiNTERNAfiONALEN VERKEHR.-
Dr.Nuriye GARiPAGAOGLU'
OZET:
Istanbul Bogazma kopru kurarak Avrupa veAsya Anakaralanm birlestirrne
fikri 90k eski .lariWere dayanmaktadir.Cunku toplumlann medeniyetle ulastiklan
seviye ulasim imkanlanmn bir gostergesi sayilmaktadrr.Tarih iccrisindeki cesitli
donernlerde bir 90k proje gelistirilmesine ragmen.zo subat 1970 gtinu Bogazici
Koprusu'nun temeIi anlrms ve . Cumhuriyetin 50,yl1 donumunde hizmete
acrlnusnr.Boylece anakaralar arasmda ilk karayolu baglantisi saglannustir.Daha
soma 1988 yrhnda hizmete giren Fatih Sultan Mehmet Kiipriisii ile de Asya-Avrupa
ikinci kez birlestirilmistir.Boylece gerek Turkiye ile diger diinya iiIkeleri ve gerekse
dogu ile batt alefnleri arasmdaki sosyal,ekonomik,ticari ve kiiltiirel olmak iizere 90k
yonlu iliskilerin baslamasr ve guclenmesine katkida bulunulmustur.Cok yogun trafik
akisnun oldugu koprulerin iiIkemiz karayollan sisteminde ozel bir yerleri
bulunmaktadrr. .
ZUSAMMENFASSUNG:
Del' gedanke,eine Verbindung zwischen del' Europaischen und asiatischen
seite von istanbul zu Icisten, in dem man Briicken konstruiert,ist sehr alt.Der
zivilisationsgrad einer gemeinschaft weist die verkehrskontaktmcglichkeiten
auf.Obwohl man schon friiher viele plane dafiir endwickelt hatte.wurde erst am 20
Februar 1970 del' grundstein dcr Bosphorus Briicke gelegt und zum 50,Jahrestag del'
Republik zum dienste del' gemeinschaft eroffnet.Somit wurde zum ersten mal eine
Strassenverbindung zwischen del' europaischen und asiatischen seite crreicht.Die
zweite Strassenverbindung wurde mit der,im Jahre 1988 indienst treten den, Fatih
Snltan Mehmet Brucke geleistet.Mit del' konstruierung diesel' Briicken werden die
sozialen, . ekonomischen,geschaftIichen und Kulturellen Beziehnngen, sowohl
zwischen del' Turkel nnd den anderen landern als auch zwischen Ost und
West.verstarkt.Wegen des dichtcrn verkehrssistems in unsercm Lande haben die
Brucken eine sehr wichtige Bedentnng fur uns.
~ l r Universitesi AtatOrk Egitim Fakaltesi Cografya Egitimi Bolqmil ISTANBUL
132
TARiHCE:
Bogan gecme dusuncesi cesitli tarihi devirlerde bircok toplumun
arzusuolmustur.Ancak, en eski gecis M.b.511 yilmda iskit seferine cikan Pers
. -Krah DARiUS'unordusunaaittir.Dahasenra 1900yihnda F.ArnoGlm admdaki
bir Fransiz muhendis Bakirkoy'le Bostanci arasmdabir demiryolu hath
yapirmm dusunmus.bu hattm bogaz gecisi olarak Saraybumu-Uskudar .veya
Rurnelihisan-Kandilli arasmda iki altematif demiryolu-karayolu koprusu
onermistir, Yine aym tarihlerde Bogazici demiryolu sirketi tarafindan Anadolu-
.Rumelihisarlan arasinda deniiryolu-karayolu koprusu projesi
hazirlannustrr.Osmanli donemine aitson proje, Salacak-Saraybumu arasmdaki .
bir sualti demiryolu tunelidir,
Cumhunyet goneminde ise, ilk bogaz gecis denemesi, 1931 'de Nuri
Demirag'a aittir.Ahrrkapi- Dogancilar arasmda toplam uzunlugu 2560m. olan
celik kopru. hazirlannusnr.Daha sonra,1951'de Ahnan Krupp Firmasi
Prof.P.BONATZ'a bogaz koprusu konusunda bir cahsma yapurarak kopru
yerini Ortakoy- Beylerbeyi arasi olaraksaplanustrr,
Kentin tarihi.ekonomik.ulasim ozelliklerlni ve gelecekteki durumunu
degerlendiren ilk cahsmayi 1952 yilmda yilmda Amerikan
De Leuw Callier And Co. firmasmm etud sonucuna gore; en uygun.bogaz
gecisinin.Ortakoy-Berbeyi arasmdaolacagma karar verilmistir,
1957 yilmda ise.donem hukumeti bir kanun cikartarak.lstanbul
cevreyolu ve bogaz gecisi projesinin uygulanmasi gorevini Karayollan Genel
. mudurlugune verilmistir".
. . I'
1967 yihnda ilk kopru projesinin yenilenmesine karar
yih baslannda ingiliz Freeman Fox And Partnersfiffilasma' ihale
edilmistir.Firma 1969'da projeveteknik sartnamelenni tamamlanusnr.
. ' . '. I., '.
Daha sonra Bogazici Koprusu'nun yapun isi.Hochtief AG ve Clevel
And Bridge and Eng,Co.'dan olusan Alman-Ingiliz firmalanna verilmistir.zo
Subat 1970'de Beylerbeyi ayak sahasmda temel' atma toreni ile insaata
Ekim 1973'te ayI11 zarnanda Cumhuriyetin 50.yIi donumune
denk gelen bu tarihtekopriiniin yaprlmrstrr.Acihs donemin,
Cumhurbaskam Fahri Koruturkt_arafmdan yaprlrmstrr.
istanbulBogazKoprlJlerin;n Kentifi. $ehirleraraSll'e Ultlslal'al'aSI Qllem; 133
Boylece Bpgaziyi Koprusu ile cevreyolu,Avrupa ve Asyaarasmdaki ilk
sabit baglanti olusturulmustur, Ancak trafikteki lnzh arus.tarfigin saghkli
sekilde akmasim engellemistir.Birinci koprudeki tarfik akisim
rahatlatmak,Avrupa-Anadolu otoyollanrn daha yiiksek kapasitedeki bir cevre
yolu i1ebaglarnakarnaciyla Fatilr Sultan Mehmetkoprttsu yapilmrstrr.Boylece
istanbul bogazmm iki yakasmi birlestiren ikinci onemli baglaritlda saglanmtsnr.
4 Arahk 1985'de temeli atilan koprii,29 Mayis 1988'de
. tamamlannusur.
. -Islukawajima Harima HeavyIndusctries Co.Ltd.Ilaponya) .
-Mitsubisihi HeavyIndustnes Ltd.(Japonya)
-Nippon KokanK.K.(Japonya)
-Sezai Turkes-Fevzi AkkayaInsaat A.S.(Tiirkiye)
-Impresit-Girola-Lodigiani IMPEREGILO S.P.A (Italya)
firmalarmdan olusanortak girisiminde yapilnusur.
. KOPRULERiN YERi VE BAZI TEKNiK OZELLiKLERi
Bunlardan Bogazici Koprusu.lstanbul . birinci cevre yolu
uzerinde.Ortakoy.Beylerbeyi arasmda bulunmaktadir.Burada bogazm
I.km.ye yaklasmaktadir.Fatih Sultan Mehmet Koprusu ise, istanbulikinci
cevre yolu iizerinde,birinci kopruden yaklasik 5km.kuzeyde,Bogazm Rumeli
yakasmda Hisariistii iIe Anadolu yakasmda Kavacik mevkileri arasmda yer
almaktadir.Bekil I) Bogazm bu kesimdeki genisligi ise 800 m.dir.Her iki kopru
de birer asma koprudur,
Bogazici Koprusu Fatih Sultan Mehmet
Koprusu
. Toplamuzunluk
Orta Acrkhk
KopruGenisligi
Orta Acikhkta
, Denizden Yukseklig
Kule Yuksekligi
1.560m.
1.074m.
33,40 m.
64m.
165m.
\
1.510111.
1.090m.
39.40 m.
64m.
107,10 m.
134
t. Nuriye GARlPAGAOGLU
_ (1"1'.,.... 111
_ Ul1
__
'(

, . ,

Sekil I : Bogaz Koprulerinin Yeri ve Cevre YoIlan ile Baglantilan
KOPRULERiN ULASIMDAKi VERi
Herseyden evvel Asya ve Avrupa gibi iki ariakaraya yayilmrs olan
istanbul kentinin ikiyakasmr birbirine baglamalan bakimmdankoprulerin.kent
ici ulasimda biiyiik roIleri vardir.Bu yonuyle her iki kopru de ulasimda trafigin
adeta candaman ' durumuna- gelmislerdir.Aynca ' istanbul'un
kultur.sanat.universite.sanayi ve ticaret gibi cok fonksiyonlu bir kent olmasi
gibi sebeplerle gerek kendi cografi bolgesi icerisinde ve gerekse Anadolu'nun
diger sehirleriyle cok canh baglantilan bulunmaktadrr.Bu baglantilann
saglanmasmda koprulerin ayn bir yeri vardir.Hizh bir gelisme temposu
icerisinde olan Turkiye ve diger dunya ulkeleri arasmda.bu tempoya uygun
tarzda.siyasi.ekonomik ve kulturel bazda iliskiler bulunmaktadir. Uluslararasi
iliskilerin gelistirilmesinde ve yiiriitiilmesinde diger kosullar kadar ulasimm da
onemi vardir.Hatta ulasim.belki bunlardan daha onemlidir.Karayolunu tercih
eden Asya ve Avrupa iiIkeleri ise.baglantilanrn ancak koprulerle
kurabilmektedir.Net bir bakisla.koprulerin cografi konumlan geregi.gerek
jstanbul BogazKlJpraierinin J;ellfifi, $ehirlerarasl ve' Uluslara,rasl UlalmdaJ,,; Quem; 135
sehirhici.gerek sehirler arasi ve gerekse uluslar arasi ulasimda etkinliklerinin
cokonemli oldugu tartismasiz kabul edilir. , .
Koprulerin ulasimdaki fonsiyonlanm belirlemek amaciyla yillrk .ayhk
vegii!IliLk gecislerle beraber, arac smulanna.goredagihmlanm ortaya
.koymak icab etmektedir.Boylece koprulerm, kuruluslanndan bugune ulasim
hizmetleri saptannns olacaktlr.DolasI}'la .kopruden gecen araQ' sayisi tesbit
edilerek,karayollan ulasmurun yonlerinden .birini aksettiren tarfik -hacmi
olculecektir.Aynca artrs oranlan.gerek- istanbul ilindeki
gerekse Turkiye genelindeki motorlu kara tasitlanyla mukayese edilerek, nasil
. bir seyirtakip ettigi belirlenecektir. .
Ydhk gecis miktarlarr :1973-1994 yillan arasmda Bogazici Koprusun'den
toplam sekizyuzmilyondan fazla (804822490) arac karsihkh gecis yapmistrr
(table Lsekil 2).YIllara gore miktan ise,1973'den bugune artis
kaydetmekle birlikte.yillararasmda onemli farklanmalar
gostermektedir.Koprunun hizmetegirdigi 1973 yilmda 1.7 milyona yakmgecis
Bu miktar ise,toplam gecisin %02 sini
olusturmaktadir.Ancak.bu donernde gecis miktanmn kalmasi.koprunun
Ekim aymda hizmete .girmesiyle sure olarak bir )'III doldurmamis olmasiyla
ilgilidir.Acrhsi takipeden gecislerde onemli bir arns gozlenrnektc'
olup, sayt I I869993'-c yukselmistir.Diger yillar arasinda%1.5'lik bir oranla.bir
onceki yila gore %600 gibi en buyuk artist gostermistir.Daha sonraki yrllarda.
surekli bir arns icersinde olan bir onceki yihn vel977'nin
altmda kalnustir %3.3'luk oramyla 1979yIII bir onceki yila gore %6'lIk dusus
yilmda gozlenen bu Turkiye'nin 0 yillarda bulundugu
enerji darbogazi ve .bunun trafige yansirnast ile ilgili olsa gerekir.Izleyen
donemlerdegecislerdeki arnslar 1'990 yrlma kadar devam bir.
onceki yila gore %1'lik bir dusus olmustur.Dvl ' de ise.dususlerin en buyugu
goriilmektedir(%13). Belirtilen yildaki gecis miktan geriye dogru gidildiginde
1986 yilma kadar olan donemin altmda kalmaktadir.Bundan sonraki yillarda
tekrar artan gecisler, 1994'de hafif bir egilimindedir.Bir onceki yila gore
%J;lik bir azalma vardir.Bu durumun 5 Nisan 1994 kararlanyla az QOk.
ilgisinin oldugu dii$iiniilebilir.Maksimun gecis miktan ise, sekil Z'de goruldugu
gibi yilmda ait bulunmaktadlr(59574396', %7.3).22 yI1IIk siirenin
ortalamagecismiktan ise,36582840 aractir,
"",'.
\
136 Dr. NunyeGARiPA(;AoGLU .
tabla t", aoaazt';t K6nUsu'RUn 'GLLIX oi
Q
t !7 .i"K!iAJ!LAJtt
!op1.. D-li.- Delll_.
'!111ar I tld Jllld. ) .


.
-
Up
j.;6j6.,,,,
'0;2"""
1974
It"'.99) - 1,5

600
1975

2.1 , .l73.060
45
197&
23.494o.3U
"2., 6.2'51.261
36
1977 27."12.255
l.4 4.177.941
1.
1'78 21.001"'10 r,
,'36.'55
1
1979
".447.'"
3,l
.. 1.",o.'.9
-6
. .
1980.
2r.n4.529 },4
1.'4''. 5
".1
.,.IU.290
3.7
07).751
7
19.' J4.317.oe.

4.1,801 15
19.3 3'1.182.828 4,6
2.",.140.

1984 37.665.56. 4.7

'1.2.740 1
19.5 38.411.974. 4,.
74&.40' a
19.6 44.9)4.01'
,,6
6.1Ij22.038 17
1991 48.291.094
';0 3.'5:7.
012
7
19ee -;O.,85.9U ',)
2.'94.84. 6
19", 51 .,0,202
'.4

1990 51.198.'04 ',4

- - 1
1991 44.341.57' 5,-
..'.8'51,028
- 13
".704.01.
6.'
8."2.442 19
19U 59.574.396 7.3 6.170.371 13
1994 5922.490
"7;3 -
- ,1
'fopl 804,822.490 100
If.ltlo

FA'l't" S\M'An U&lIJII'l' lILLlX oQIQLBR, .

])Jj)t". ubt'1'.llU..\JItTll gnAlILARI '
"Getl' JUkhn
Dell...
T1l1-.r lllol ,I.a.) Orwn.1 U!khr1
Or""
1908-19!l9 5.",,".414
".9
1989-19,.
1).9"".9'?4
11"
0.140.490 140
199Q-199i
lilt 5 .
3.360.400
'4
1991-)992
20.'
T.,40.060
4l
1992-1'993
26.092.010 21.9 1.).,6.65"
, .'
1993-1994 31.ioo.402 1.6.3
'0

119.212.,n6
Is/anblll Boga: KOprlllerinil/ KeJllifi. $ehirleraraSI ve Vlllsiararas. Ultq.mdaki 137
I
Aym donemde TOrkiye ve Istanbul'a 'lit kara tasitlannm miktan
,degerlendirildiginde (tablo9-1O, sekil 14-15),ylllara gore duzenli bir arns ,
gorulmektedir.Dolasiyla 1973-1994 deneminde Turkiyeve Istanbil genelinde
duzenli .bir sekilde SeyredeA arac artrsi.Bogazie!: Koprusu trafiginde. de her
, yll O!lemli artislara sebebolmustur, - , . . '
, Ancak 1979,1990,1991' ve 19!J4'de BogaziCi kOpriisii gecislerinde I
duu yasanmasma karsm aym yillarda gerek istanbul' ve gerekse Turkiye
genelindekiarac sayilannda artis sozkonusudur.Dolayisiyla .belirtilen devredeki
dusnslenn mevcut arac sayrsiyla i1gisi yoktur.Bogazici Koprusu'nde bironceki
yila gore en buyuk artis 0/0600 luk orarnyla 1974 yIlI gostermektedir.Ayru yll
Turkiye ve istanbul'daki kara tasitlanmn arns miktarlannda da onemli ,
sayilmakla beraber.oran bu kadar yaksek degildir(TUrkiye %19;istanbul %18).,
Her ikisinde demaksitnum arns oramyla 1975 'ydl dikkat
yekmektedii(Tur!dye%21,istanbul %20). '
1988 yihnda hizmete acilan Fatih Sultan Mehmet Koprusu'nun yilhk
miktarlan ve oranlan 1988-1994 donemi i'tCrisinde inceledigindettablo
sonuclar elde edilmektedir: 19881989 doneminde kopruden
,5804414aray geymi olup,%4.9'luk., bir orana "
icerisinde en diiUk oranbgOzilkmesi;kOpriinOn yenihizmete girmesiyle
aciklanabilir.lzleyen donemlerde gecislervduzenli arnsr yansitmaktadir.Bir
oncekiyrla gore en fazla artil Ise %140 hk oram ile 19891990 donemi
kaydetmistir.Maksimum miktan ve maksimum orana ,ise 1993-1994
donemi sahip gOzilkmektedir(31380482 - %26.3). Kopru altt yilhk hizmet
suresi icersinde 119272486 aracagecis vermistir,
/ .
I:
...
I '
'"
"
"
"
"
138 Dr, Nunye aARlpAGAOGLU

.

,.
I
v.?
,.
, ..
",1/
10
,c.t,
"."/
,,-', ',%
,:(,;
1&
:f:. ./
r0
X
\
(.z
"
/ r . ", ..%
.../:..
.'/
,.. . .

"// '/1
'/' ;"/. ,I;. /'
'.
. ..

"'

.,

"

J.
ci
U;
N

!!!

!" SO
'1}
$(loi\.5 Foilhh '(llll,'m
<F,(i!LIq'III'
. .Ayhk gecis miktarlaruflogazici Koprusu'nun ayhk gecisleri 1994 yilt
verileri esas almarak degerlendirilmistirt'Tablo 3,Sekil 6).Buna gore esasmda
gecis miktarlan ve oranlan itibariyle aylar arasmda onemli farklanmalar
yoktur.Aneak,detayda incelendiginde bazi aynliklar gorulmektedir.En yuksek
gecis oramyla Mart aYI dikkat gekerken(%8.9),bunu Oeak ve Ekim aylan%8.8
lik payla izlemektedir.Mart aYI maksimumundan sonraNisan'a isabet eden bir /
karsilasilmaktadir.Bu muhtmelen 5 Nisan 199.4 tarihiyle ilgili
bulunmaktadirBundan sonra Mayis, Haziran,Temmuz ve Agustos aylan gecis
degerlerinin kismen dustugu aylardir.Eylulden itibaren yukselmeye baslayan
oranlar pek olmasada Subat ayma kadar devam
etmektedir. Subat aYI ise %7.4 lukoranla aylar arasmdaminimum degerlidir.
Genel bir degerlendirmeyle butunuyle sonbahar rnevsimi ve subat ayr
dismda mevsimi ve Mart aymda fazla sayidaaracgecmistir.Yaz mevsiminin
tamami.ilkbahann onemli bir klSl111 ve subat aymda ise gecislerde kisnu bir
azalma izlenmektedirtsekil 6).
Boylece yihn her mevsiminde onemli bir olcude trafige sahne olan
Bogazici Koprusu'nde steak donemde gorulen kismi donemi icinde
bulunmakla ilgili olabilir.Aym sekilde subat aymdaki dusustede okullardaki
yanytl tatili etkili olsa gerekir.
Fatih Koprusu'nun 1993-1994 donemindeki ayhk gecisleri Bogazici
Koprusu'nden biraz daha farkh gozukmektedirttablo 7).Aylar arasmda
" .
istanbul Bogaz K6prillerimil KelIfifi. $e/lirlerarasl lie Ulus[araJ'Osl OJlemi 139
onemli geeis farki olmayan Fatih Koprusu'nde maksimum gecisle (%9.4) 1993
yth goze carpmaktadrr.Bunu 1994 Mart %9 luk oranla takip etmektedir.1994
yih Nisamnda ani biro dnsusle 5 Nisan
.kararlan arasmda bir baglanu dusunulebilir.Bu Mayts aymda da devam
etmektedir (%.7.1).Hazifan'da ise kismi bir -arns kaydedilmekle beraber
(%7.6)diger aylara goreonemli sayilmamaktadir.
TII!>!o
J
l!)l.'I.z!.t ?1l?::: n: ,; l1"rl.lJILI.'1I
IlA:lUC-'L.I.'lI . - .:.
.-------.,....__.....__.......--.. ,.-:-_._.........----,.. .. _......-.
..- ..... _..
:hlt4i1. y.
lI.
Dt".",bU
Ka1Ic Ot.MI,a
llCl7ik otoW'l
..,."k
"Thl' .lUkhrl
".,
1l1ll:tU'l

Il:1ktal'l
".,
'1'
lliJctl:.:'l
II 'U'1 0...... " 'Jr.... ,l,
"".

"7,31
._._._..-----
''.4.?-11; .10.06 63.nl; 1,12
.1.23 5.:U!.;'!IZ e.e
'utlllt
).810.1i6Q
97,U ' l.T,.1ll.1 lO.I"!

l,l' .
51,)1') I,ll ".JU.JI:!
e.-
:I""" .f,5n.6u
"1,Jl
51').,,!:!
',:101 '>1.:"1'> l,P: 11)O,!2':; 1,.).1 n,
lI't.... ,101'1').]&C 1'<;,10
.'4;4611 10,J3 n.ne
1,'0
10.).;z 1,41 .J.T11.,lG
',1
:I;"y:L1
,1.1)'.144 't1,o-! 4Ua,?
7,"
1,55 615).1 1.4::! .l.n-I.n;
n,o
lJadl''IIl _4.z51.. 114
'H,:)?
502.';'1'1
1,.1"
to ....IZ 1,,14 4.837 ,J
....- 4.1J'n2
H,i7. m.Ho rc.as 74.512 7:l.11s::! 1,51
,quatlll 4.1'J.1.:lm 1J6,'H j05.?,1 11 1,;:'1 H.jj8 l,n e.o
"lIn 4o!30.1I22 %,27 5JT.':}'. 10,71 H-I50 1,4
11 1'i1;ltl 1.51 /I..i
.... -i.530.Hz
'532.524 ill.4T4 I,SI' 1,31 5.?12.H1 e.a
1"..,. '!JiI",;'1I" ;;'12.102 lO,6} 14.)14 1,4 6 I,)')
:;
udlk 4.416.1)4 "111,17
51(:.n3 10, 75.1,111 J,.,2 'J.600>

h;l" 5)..157.1111"
1"'.26
1,H 11'-1.11'
] 10
1(';(1,"
-----
..,..".
,
"'till kbUU'UNDtl UIIJft.llU". ..
VI: O".NI.UJ

uut Inyc
Antr.
Ullin, OTDIlCl11L nun' IlUUII. 0':0'10$ OTO.UI T.UUk 010.lU.U
$ s.v:I
u trlmUI
175'15' Hfi 3aTl,1 lun HUll :lHD'
nUll ulln
n"'12 r.,"
u.n 0.11
II."
I.U
'.It
1.1'
a.U It.ll
...
n "CUITO. IUTOl( uu 2u"e
"",
IUHe n,1I nu, lUlU 1601104

n.H 0.15
"
1.11
"U
1.01 o.n n.11
'00
u nt.UL
16"'"
un
JOon, 13HD IUDl1 30230 aUI
"Dln
2UlU2
'.'

.n.n 0,21 II.ll 1.51 S.ll 1.. 11 0."

1'1.11
'00
n lUll 1157131 1114 lnlU 3e1n 12UDJ :lun
"'"
",UD
lU,u,
e.e
U.I 0.1t 11.19 1.38 I.U I.U D.H If.n
,..
tJ ,,",nil (lUSU 213. nO''' 101"
Iintl
':11'"
ifni "1111 2111121
e.t
".11 0."
n.1I I."
'.21 1.11 o.u n.n ...
1)."..... 111: IUUD' 21U JUJU uun )2211 11131 nun 2nOlH , , .t
n,'l .... Ud 1.51 I.U
I."
... H.n ...
Ie oeAl: IlIllit '221'
l2UU "In J2)tU
'nu' 11"2
n,n, nUllo
1e,1'
n.n
'.01
I.H U 1.01
a.1I .
n.n ...
"
111121._ I'd
,lion, Utl2 lUll
1''''
llun UJUU
'"
IS,'H o.al
II."
I . .,
'.n
I.OJ o.n H.')
...
"
lun" )5"
12lstl .lIn uun uuo PlaD
)lltJO nU3U
'.'
n.n
':i::
11.11 I.U I.H e.u 0.11 lJ.al ...
It IIJl1'" 1"'1105 nIT"
non
II.,,,
lUll 11138 J53JII' n.lIli
'"
".3
o.n II.U I.U
.. "
I."
D.'H U.1It
...
",tUIl lUUU'
In,
1"'01
,nu
IlID" nUl
.II'"
300no
HUH'
,.'
n.OJ '.JI
II.!! J.U s.n 1.0J IS lJ.n
,..
u lIJ1UI
,."
llDUO UUI IlDno
Hn'
lIno .)ClU. u.a311
,,'
".11'
D.-II
11.'
J.U I.'.) .... D.1I lI.n
...
,.
lDnHD, 5nn 3"1010
uou.
lu"n
nun 10l1S1 IIlIln 313'01U
u.u
'.Il
Il.n I.U
'.H
I.OJ O.n n.n
..,
140
Dr. Nuriye GARlPAGAOGLU
"to '1r..",
"
,
l:Jn
".,....
6 . _.-.. - .-,'
YO v. IX I tI
'II
"
I'j
9
<, _ ....-:. ..
&
...
. ..... _./.
-,:
"
'" - --<1(1 .
"'J
..,
. -,
,I
to
00
10
o.
s.
<.
'0
to
-.,... - _._ .. _- i .-
--QI'I:InIOlIlI
.- _.
o1IDfKlWI
t,l.g hrl
--.,
10 - . -._.-.-.- ._.- p- .---'"-
. , -
I> I- -)II - n - 1"---''1' -. All
-,
Net bit ifade ile,1994 Subat.Nisan.Mayis ve Haziran aylannda gecisler diger
i aylara nazaran oranlarda de Temmuz dan Kasima kadar
pek diizenli olmasada artislar devam etmistir, 1994 Arahk maksimumundan sonra
ise.kisnu bir gornlmustur.Kisacasr burada da bazi istisnalar dismda sonbahar
ve doneminde.ilkbahar ve yaz donmine kiyasla daha fazla sayida arac
gecmektedir.
istanbul Bogaz Koprillerinin KC!ltifi, $ehil:lerarasl ve Uluslararasl UlawJdaki Gnemi 141
,.
"
eo
';i"klt lQ.FI\,I. l/"i;1"l,/!ljll(lh 0..... -
I.. ,.... .139/.1
, .
.:
" .
,,'
ae
'0
"",7.: :,'.' .
::; 1i ;j;
.. :'
,. if , Bllt.no!: i -irllp. v5" 4'll\i';.
II"r1",1.1l'l1 tIle Ct!U) lUQ
'"
".
'M
Giinliik Gecis Miktarlan
Bogazici Kopnisu'nun ortaiama gunluk gecis miktarlarmdan (tablo 5 sekil
9) anlasildigma gore;1973 - 1994 doneminde az 90k dalgalanmalar gorulsede
surekli bir artis yih en az gunluk ortalama gecise sahip
gozukurken (26929 ara9),1993 yih 163218 arac gecisiyle maksimuma ulasnusur. .
Yrllara gore ortalama gunluk gecis miktarlan 1973' den 1979' a kadar surekli bir i
artrs egilimi icerisindedir, 1979 yihndaki sonra artislar ayni sekilde
1990' a kadar devam da gerceklesen hafif dusme egilimi 1991 de
daha da belirginlesmistir.Daha sonra 1993 maksnnumunun ardindan 1994 te krsnn
brr karsrlasilniaktadrr.Hatrrlanacagi uzere 1979,1991 ve 1994 yrllan
.r arasmda yilhk gecis miktarlan itibariyle de bir onceki yillara gore dususlerin
yillardutablo 2). . .
Bogazici Koprusu'nun 1994 yihna kadar olan hizmet suresi iccrisinde
gecirdigi ortalama gunluk arac sayrsi 101174 olduguna gore,1973 den 1983'e
kadar gunluk ortalama gecisler bu degerin altmda kalmaktadir. (sekil 8) 1983.
yilmdan itibaren belirtilen ortalama degerin uzerine cikilnusnr.
Fatih Koprusu'nun. gunluk ortalama miktarlan 1988-1994 yillan
arasinda duzenli bir artis icerisindedir.uablo 10) 1988-1989 Doneminde
15990 arac clan giinliik doneminde 85974 arne sayisrna
ulasnustir.Ayru sekilde Fatih Koprusti'nun yilhk gecis miktanda diizenli bir arns
seyri takip etmektedirrtablo 2).AltI yilhk donemin gunluk ortalama gecisi 54446
arac olarak kabul edildiginde ise ilk iiI' yihn bu degerin uzerinde.son til' yilmda
altmda kaldigr gortllmektedir.
142 Dr. Nnrive OARtPAGAO(;LU
Foto 1 : Bogazici Koprusu'nde mesai giselerde yasanan
birgomntu
Folo 2 : Bogazici Koprusu'nde ogleden somaAvrupayakasmda olusmaya
baslayan araba kuyrugu.
j;tallblllBogazKopriilerillin Kellar", $ehirlerarasl ve Uilis/ararasl U/almdaki Onemi 143
:5 1 lot.ziCJ XOpra.and. art.l canlak '_CI, NIkt.rl.rJ
HU,-I".) ,
VILLAR aRTALA"A aUHLDx
_____
197) 2"2'
un
1980
19111
J91112
. 1.98)

t985
UU
1987
19118
1989
J990
Inl
1992
199)
1''''

'y II.LAII,
&4192
15816
161)6
12'59
15961
'816 rt
UOlJ.
101811
10nll
JOH,e'
UBOT
1)2'01&
139)06
162165
160210
121"86
lUOOO.
16H18
,162276

Ii If "lIh 1c1lptllnlli.Un l:lIulUk IJr\nhlllD IIlklnrlntl
l,IlInlUk IItlnlll"'''


19111l-l9119
J 59'111

JUZlJ'j
19'1U-I'191
II7412
1'191_1992
(,7(.111
1992-199'
7111/1',
J99J_199.
/
nS'l74

144
Dr. NuriyeGiJRjPAGAOGLU
Gunlukgecislerde iizerinde durulmasi geren bir baska hususta, gunun
saatlerine gore tarafigin arzettigi yogunluktur, Aneak bu hususta veri
bulunmamaktadtr.Buna ragmen $ill icersindeki trafik yogunlugu icin.yine de
sunlar soylenebilir.Gerek Bogazici Koprusu ve gerekse Fatih Koprusu gun
boyunea .yogun bir trafigesahne olmaktadirlarffoto 1,2).Anel).k koprulerin
istanbul' gibi ' biiyiik bir metropolde bulunmalan gun esnasmdaki trafik
yogunlugunu 'haliyle etkilemektedir.Koprulerde trafigin en yogun oldugu
saatler.sabah 7.30- 10.30 arasi He aksam uzeri arasidir.Belirtilen
saatlerde her iki koprude de trafik yavaslamaktadir. Ozellikle Bogazici
Koprusu'nde yasanan olay.yavaslamadan ziyade tikamkhk seklindedir.
Belirtilen saatler arasmda kopnl kapasitesini arttirmak uzere Bogazici
Koprusu'nde4. serit uygulamasi benimsenmistinkopru 3 - 3 .olrnak
. uzere toplam aln saatlerinde tarfigin Anadolu yakasmdan
Avrupa'ya akmasi dolasiyla ttkamkhk kopriiniin Anadolu girisinde
yasanmaktadir.Aksam uzeride . aym durum Avrupa girisi icin gecerlidir.Bu
nedenle sabah saatlerinde Asya yonunden-olan akis icin bu yone Avrupa
girisine verilmektedir.Aksam uzeri de Anadolu girisine
aktanlmaktadir.e.serit uygulamasma ragmen' bazi gunler kopru giselerindc
araba kuyruklan kilometrelerce geriye uzanmaktadir.Fatih : koprusu'nde
Bogazici koprusu gibi tikamkhk yasanmadigi ivin serit aktannu
yoktur.Koprulerde sabah ve aksam saatlerinde izlenen trafik yogunlugunu
istanbul gibi bir metropolde merkezleri ile ikematgah alanlan arasmda
gelismis olanulasimm sonueu saymakgerekir. .
. Bogazici Koprusu'nun kapasitesi 130000 yihndan
itibaren bu kapasite olup.1991 deki hafif bir dnsnsten soma artarak
devam etmistir.Kisacasi Bogazici Kopriisii,1988 yilmda Fatih Koprusu'nunde
hizmete girmesine ragmen gunluk kapasitesinin uzerinde arac gecmektedir.Bu
durum ise Bogazici Koprusu'nun sehrin ulasnnmdane denli onemli oldugunu
gosterdigi kadar Asya-Avrupa baglantismda altematif baska gecisleride
gundeme getirrnektedir. . -
\
jstanbul BogazKoprtlierilljnKentiri. Uliis!arw'CIsl Ulalmdaki allem; 145
-'
..
Foto 3 : FatihSultan Mehmet Koprusu'ndengecen agir vasitalardan goruntu,
Atac SmdlarlDa Gore Gecis MiktarlarI:Bogaziyi Keprusun'den gecen
araclann smiflanna gore yillar arasi .dagihmm da (1973-1994 yillan
arasindajbazi inis-cikislar olrnasma . ragmen surekli . bir arns
gorulmektedir.ttablo II) Ancak, belirtilen donemde gecisler itibariyle
her SIIDf kendi icerisinde digerlerinc.nazaran bazi aynhklararzetmektedir.Bu
nedenle simflan teker teker analiz etme zorunlulugu dogmaktadir,
, .
-
Table _.7 I EdlAZtyi tOn!rsttT.D:m:! .eJ.C VI
YIU,.mmSI ])J,G!LDlI
Y:lllar
:'OtOlllo14l
l::IIIII1C1Qet
I::PYon DtobUs :.!oto&ll:.let Tu-,'Z'ueyler YJ.1hk
&ranl
artan Ili1:t&:'l oeam 1!:fr.:tsrl Oran:l .1!ik:tL"'l Dram l!:U:::an ec.-2r.l O:-lU1l UiktarJ. OranJ.
1913 62,0
144.957. a.5 114."50 6,8 33.810 2,0 1.729 c.i 0.810 , C
J4
0,2 1",696.505 0,2
1914
9.715.019 Bl,8
97.2u6 e,1 ".:;e.J53 7,2 238.800 2,0 14.268 C,1 49.936 28.263 0,2 11.869.9,3
'.5
1975 13.803.155 BC,O
1.4'62.'666
e.s 1.312.140 8,0 oW7.712 2,6 24.941 c.i 52.663 0,3 79.150 0,4 17.243.053
2.'
1576 18.648.368 80,2
1.999.819
8,5 626.260 2,1 35.638 C,l 54041 0,2: 0,7
.
2).494.314 2.9 1.772.734 7,;
1917
22.107.359 79,9 2.465.523
5.9 2.09S.;56 7,6 105505 2,5 52..452 0,2 72.156 0.3 170.494 OJ' 270612.255 3,4
1578
22.278.325 79,5
2.553174
5,' 2.137.721' 1,6
734571 ',6 75.364 0,; ....1.659 e.a 127.19C C,4 :!B+oOO.610 3,5
t>
1919 2C.le'.994 78,6
2.45'.066
9" 2.19"'574 8,3 732.319 2,7 133.114 C,4 72.395 0,3 95.199 0,3 26.447..661 3,3
"
1980
78,9 2.443.312 8,8 2.263.730 B,l 836.275 3.
0 117.565 0,4 60474 0,2 128.221 0.. 5 27.794.529 3,4

1981'
23.703.645 79,4 2.;3c.726
8.1 2.339.496 1,8 1.007.118 3,4 131.864 C,4 41.926 0,1 213.442 0,1 29r868.2BQ. 3,1
1992
79,3 2.666.442
7,8 . 2.831.2;4 9,3 1.124.184 3.2 151-748 C,5 46.ll2 0,1 2:58.576 0,8 34.311.088 4,3
1983
29.531.36P 79,4 3.029.620
e.i 1,5 1.300.046 .3,4 0,6 45.222 0,1 242.970 0,6 37..182.B28
4,6 .-
"
Q 1934 29.619.580' 78,6
3.131.886 S,3 1,2 - 4.3 242.604 0,6 47.844 0,1 2;8.782 0,7 37:,665.568 4.1
..
198;
29.BU.851 11,6 3.442.262
9,0 2.156.272 1,2 1.898.472 4,9 224.856 C,6 47.590 0,1 230.610 0,6 361.411.914 4,8
1966
16,9
4.624.192 10,3
3.033.058 6,1 2.20;.232 4,9 252.476 0,6 48.510 OJI 194.252 0,4 44.934-012 5,6.
1987 36,7)1,954 76,1
5.389.690 11,2
3.360.696 1,0 :;?221.456 4,6 321.428 ,0,7 51.9.26 0,1 210.944 0,4 4&.291.094 6,0
2'
1988
)8.807.422 76,1
5.
694.554
11,2 3.566.136 7,0 2.220.800 4,3 386.5060,1 65.014 0,1 245.510 0,5 sQ.985942 6,3
; 1999
40.449.018 77f 9
758 10,4 3.01e.166 6,0 2.216.364 4,2 464.592 0,9 66.192 0,1 218.452 0,4 6,4 0
, 1990
41.804.251 Bl,6'
5.267.884 10,3
1.169.016 2,} 2.200.976 4,2 657.882 1.3 76.394 0,1 12.140 0,0 51.19B.604 6.4
1991
36.129.546 Bl,5
4.614.030 10,5
- 692.552 1,6 2.032.912 4.5 116.476 1,6 91.246 0,2 4.814 '0,0 #.341.576 5,5
c::
1992 85,1
5478.660 10,4
406.159 0,8 1.404.666 2,6 422.530---0,8 135.178 1.162 0,0 6,5
1993
51.15l'451 56, 9 6.192.240 10,4' 0,2 994.826 1,1 328.656 0,5 176. 4)6 0,3 554 0,0 5?574.396 1,3
1994 ' 5i.451:11! 86,9
6.076.846 10,3
--:9'.644 0,1_ 1.056.538 1,8 307.864 0,5 234.712 0,4 268 0,0 59.229.988' 7,3
'1'oplam
641.34).9& 50.,4. .76.020.113
9.7 5,3 27.816.524 3,4 5.293.789 C,6 1.615.0;6 0,2 0,4 804.822.490.
-:
jstanbulBogazK6prlJlenonill Kent;ri, $ehirleraraSI ve U/rrslararasl Quem; 147
Bunlardan otomobil sunfi.diger arac stmflan arasmda donem
ortalamasi olarak %80,4 luk oramyla ustunlugum; her zaman
korumustur.Ancak.otomobillerdeki gecisler de gerek miktar ve gerekse oran
olarak ytllar arasinda bazi degismeler gostermektedir.Herseyden evvel gecis
miktarIanylaoranlan arasmda tam bir paralellik seyiImemektedir.CUnklr-
oranlar 0 arac stmfmm miktan kadar diger arac simflannm miktanna da
bagimh gozukmektedirler.Ornegin 1973 yihnda 1391742 otomobil
gecmistir,Yrllik arac miktarlan icerisindeki oram ise %82 dir.lzleyen yillarda '
otomobil gecis miktarmda arnslar kaydedilmesine karsm oranIarda dususler
olmustur.Ayni durum diger arac simflan ieinde soz konusudur.Otomobillerin
yrllar arasi gecis miktarlanndaki seyir.yilhk arac gecisi miktarlanyla paralellik
arz etmektedir:1979 - 199i ve 1994 yrllan otomobil gecis miktarlannda
dususlerin goruldiigti yillardir.Zz yilhk hizmet suresi icerisinde otomobiIIerin
ortalama gecis oranlan %80.4 kabul edildiginde;1973 ytlr %82 lik oram ile
ortalamarun iizerinde gozukmcktedir.Bundan sonra 1990 yrlma kadar oranlar
ortlamanm alnnda dan itibaren ise gecisler ortalama degerin
uzerine yukselmistir. %9.7 Iik oranla otomobil sirufirn, komyonet snufi takip
etmekfedir.1979-1981-1989-1991 ve 1994 yillannda komyonet . gecis
miktarlannda azalma olmustur.Fakat gecis oranlan gecis miktanyla her zaman
uyumlu gozukmemektedir.Gecis oranlan 1973 den 1986 yilma kadar donem
ortalamasmm altmdadir.Daha sonraki yillarda' ortalanunm iizerinde
kalmaktadir, 1993 yih maksimum gecis miktarlanyla dikkat cekerken 1987 ve
I?88 ytllan ise gecis ortalamasinm yuksekligiylegoze carpmaktadir.:'
Kamyon gecis miktarlan ise.diger arac smiflanna gore bir hayli
degisiklik gostermektedir.I 984 yilmda cok az bir duu gorulmekle birlikte
. 1989 yihna kadar artrs kaydedilmistir, 1989 yilmdan baslamak uzere kamyon
gecis miktarlarmda ve yuzde oranlannda hizli bir c\titi gozlenmektedir.Bu hizh :
sonucunda 1994 yilt 9q644 arac gecisi %0.1 Iik oranla sonuncu siraya
yerlesmistir.Belirtilen donemde kamyon. gecislerinde gorulen onemli miktarda
azalmarun sebebi ayru -donemde Fatih Koprusunun hizmete acrlmasryla
yakmdan alakah olsa gerekir.Bilindigi uzere Fatih Koprusu devreye girdikten
sonra kamyon.trr.ureyler ve sehirler arasi.otobuslerin gecisleri bu ikinci kopru
uzerinden saglanrnaktadrr.Kamyon gecislerinde en yuksek miktar 1988 yilmda
gerceklesmistir.Diger arac suuflan arasmda ise %5.3 liik payi iIe kamyonetten'
sonra ii9iincii sirada bulunmaktadir.
148 Dr. Nuriye GARiPAGAOGLU
.1. or .....
'n
'0 -...... wl:'_ .._".
TO
a
'0
'0
. 10
10
., ..
'. -;
..
..,t
, .
'-.'" r.n
5.k11 ltiip'rii"iik.:!!'R "'''t. '1""'Jlrlr.l"
... kl.r v."I. t'I14f. Illllft
, t '1'1'3 HU" l
Otobiis gecislerine bakLidlgmda;1988 yihna kadar pek duzenli
olmasada arnslar goriilmektedir.1988 den itibaren ise gccis miktarlan dusmeye .
baslayarak 1992 den sonra hizla yilmda en dusuk degeri
de onemli olmasa da yeniden bir artis mevcuttur.Otobiis
gecislerinde ki 1988 sonrasibii kansik durum Fatih Koprusunun trafikteki
fonsiyonunda ayn dusunulemez.Otobus smifmm ortalam gecis oramda %3.4
civarmdadir, . . . .
Minibus.motorsiklet.tir ve treyler simflannm ortalama gecis oranlan
iile,%1 in altmdadrr(minibus %0.6,motorsiklet %0.2,tIr %O.4).Bunlardan
minibiis gecis miktarlannda 1985 yihnda gorulen dususten sonra 1992 ye kadar
diizenli bir sekilde artislar olmustur, Bundan sonra ise suratli dasusler
vardtr.1991 yilt ise ,716476 gecisle maksimum degerdedir.Gecis oranlan
itibariyle de sadece 1990 ve 1991 yillan %1 i asrrustir. Diger ytllarda ise %1' i
bulmamaktadir,
Motorsikletgecislerinde en dikkat cekici taraf, son derece dalgah
gidisin olusudur.Ancak 1985 den itibaren gecislerdeki arnslann diizenli oldugu
gozukmektcdir.Maksimum gccis miktarlanyla burada 1994 yrlt (234712)
dikkat cekmektedir.Motorsiklet gecis oranlan ise biitiin yillarda %5'in altmda
kalmaktadir. "
1987 yihna kadar inisli cikish gecis ozelligi gosteren tir ve treyler
gecisleri, 1987-1989 arasmda arasmda ise surekli
t;<.
il'
::
c-
s,
T=.blo
9 :
IS-:'K::rn. l:OTJRLU KAP..ATAljITLA..Ul:n; SI1;I]1.ARIUkGO?B YILL:iK. (1973-11994)
to
"
, \' -

Dei?;i!1"'e
...
>1.
T,1
oto::lobil
.'lo:.i!lirbiis Otobiis lCacyonet Kam;yon liotosil;let Toplao L:i!:tar1 o"..

1973"-. . 81.791
4.264 3.104 19.154 9.899 5.916 124.128
-
-
;;,
if 1974 101.302
4.473 3.482 20.863 10.967 5.877 146.654 22.536 .18

1975
.5.101 4.086 24.761 11.316
5943
175.816 29152 20
S
1976
146.945
5530 4525 27.884 124?95 6.010 203.189
27.373 16
1;':
1977
6.107
5049
31.033 6.242 230.243 27.054 13
s.
"1978
lS4.252
6.310
5.417 32.667 14.225 6.244 249.115 18.872 8
'"
s-.
1979 200.432
6.877
5.390 34.697 . 15.421 6.245 269.562 . 8

1980
211.382
7;147 6.290 36.034 15.575 6.305 282.833 . 13.271
5
::-
-.
1961
223495
7700 6.424 36.989 16.050 6.428 297.086 14.253
5
::to
'"
1982 236.114
3.217 6.625 37.826 16.323 . 6.{7.2 311.577 14.491 5
i:!
1983
252.373
8.783 7.461 39.180 16.928 6.712 331.437 19.860
. 6

. 1954
274.74 9.665 8.165 41.739 . 17.519 7.107 358.699 27.462 8
'"
1905 285.694 10;237
8.539 43.610 17.933' 7.410 373.623 14.724 4
S
1936
300.954 11.550
9.118 46.358 19530 403.350 29,727 8
a
1937
336.364
13.404
9521
48.877 20.637 8.260 437.063 33.713 8 tr
1938
373.757
15.137 10.479 52.039 21.983 9.087 482.492 45.429 10
i:!
i:!
1939
411.573 15.790 11.677 53.861 23.150 10.095 526.146 43.654 .9
10
2990 -
452.56 16.376 13.016 56.95_ 25396
11.216 585.016 58.870 11
;
1991 5OS.213
16.725' 14.657 61.590 28.178, 12.621 641.984 56.968 10


565.959
17.515 16.409 67.83j 3C-307 14525. 713.558 71574
11
1993 66q.S94
18.119
18.559 77.578 32.662 17.737 825.649 112.91" 16
2994 7::'7.106
17.456 18.842 80.452 33.480 ' 19.403 876.739 51.090 6
i5:
r
-
v,
-

_:t.
5,0,[
ft
en pt.
"', r:>. to 0<
@ (D- ,: '"0
"'" < a' a,
:=:Cl>o>
"' 0, "'" 0<> _ ... _Cl>
;4. ::s' S
.vi 0..
_.0> .,
tr.:"1 ::s _.

- C1Q<
_.
1J-..g _.
:-' 7':
!;'"s.g-
go<> 8.<:

c::
;i> ;:!. :;:I" >
b:i b:i
i::1 2 i::1
., -,
t:I"'"f!:lt:l
t'"'o>o
0> _.0<> -
0:
t:J tn ..., -
0> I=; Cl>



.'"'1 0..
'<' Cl> _. '
,..;l {j'Q{ _.

.,....,r:>.

('tI::-:;"
........ ..., _.
00" ::.. en c:
_ _ ..., (il

0:
";I

:<::1:

'i."'l

tablo )0,: !lJH1DtDlXt JIJfOIa.U SIRIJ'LARIl'lA Gtsu n:r.u:s: (19'1)0.1994)
. - .
_
111 Topl.. ot_l;IlIlll ll111m:.a. otobtis. E:8fl:!I'o::I.et !:agyoa. JJ.otos:U:l.ri ....911 't01 '" 1, I1eJ:jl... Ihtl1...
-. 'l'a:J'1tlar 1.LIldnela:r:!.
1Jj '43.]18 jt1.U3S 20.011 7l.ohA;.7S0 66.%0 th42U 1.1B9
1914 647.947 313.160 34.122 21.404 81.02;' 95.309 66.026 7.338 104.629 19
197; 76$_920 403.546 4C.6:2j n.753 98.'519 ice.aei 91.421 8.450 ll.157 137.913 21
1,.,6 92C.141 46.066 25.358 U6.BQ 122.17696.964 9.224 14.548 13(.221 17
51.9];.1' 27.035' 134.2i) 102.121 10.137 18.150 122.098 13
1918 1.1.(.2.561. 624.438 56.836 29.559 144.695 146.551 10-.698 20.89.4 100,322 10
1919 1.247..834 638.687 30.634 155.726 157.095 120.138 it.291 22.375 105.213 9
1980 1.344;254 742.252 64.701 32;783 H5.J!21 164..993 137.931 n ..n7 24.090 96.420 8
1981 1.420.688 776.432 33.839 172.259 112.372 12.1,59 26.246 76,4)4" 6
1982 1.502.370 en.465 69.598 35.432 178.152 18u.772 In2.195 . 1).386 30..160 81,662 6
1913 8;6.350" 3S.47,l?, 186.421 1?':".2i7 217.327- l4.1C5 3).532 7
1.751.$34 .915.:5-17. 80.6n .13.6)8 198.106 lri.nl 255.338 ;6.312 39.4.:.5,14'1.1,1.53 9
1ge5 1.883.761 ;83.444 87.951 41.119 212.2Cj '2:'5.496 :lo9.'52 11.639 45.561 lJ6.933 8
19.86 2.07"5.406 97.917 ;'.798 224.755 '117.111 .)27.326 19.448 50.819 186.64l 10-;
1981 2.258.500 ..021 lQ6.31q. 53.554 . 2)).480 .lJn 359.894 21.236 55.129 1S3.C92 9
1968 2456.68S 1.)10.257 240.718 234.156 420.8B9 2).)01 5/).300 198.1!l8. 9-
1989 2.659.778 10434.830 us.es 58.859 2.;1.352 25.060 50.191 20).090 8
1990 2.981.222 .1.54;.697 125.)99 63.700 263.4Ci 5)1.141 25.519 12
199-1 3.307.324 .1.804.344 1)).632 603.913 230.':;01 .)9C.498 28.606 66.981 11
1992 3.756.137 2.181.368 145.)12 73.392 30$.18C 25j.1GO 555.)47 "31.1;3 72.000. .14
1993 2.6H.S32 1;9.900. 354.290 3')5.511 743.320 3).70) 19.:!33 ",6'!3.926
)994 4.711.206 2.351.640.166.424 S7.545 374.473 3l).i71 798.766 '}).672 331.-143_ 8
,I
, I -
I
'-
....
N
\t,

'"
Cl

-0
;;.:

c::
"jsfllnblll lJo$az KtJpralerlllin Ke1l1ifi, UIuslararasl Ula$lmdaki 153
dalgalanmalar sozkonusudur.Bu aurum paramizm siirekli deger .kaybetmesinin "
sonucu olsa gerekir.Bogazici.Koprusu'nden 22 yilhk hizmet suresivicerisinde
toplam 2.671.845.844.402 .TL gelir elde edilmistir.Bu niiktarlar 591.895.317
ABO. Dolannatekabuletmektedir, "
Fatih gelir dagIillU; ise gerek Tiirk
Lirasigerekse ABD Dolan olarak daha duzenli bir arns gostermektedir (table
12).FatihKOpriisii'niln 6 yilhktoplam geliri I.386.639.647.000.TL dir.Bu
miktann karsihgr 155219.p92 ABO dolandir.Boylece kopru gelirlerinin
/ ulkemiz ekonomisine onemliolcude, katkidabulunduklananlasrlmaktadir,
111 :n.ll.a1'3 dn /1.11111
. "" .
'l111a1'
1913
1974
1915
1916 .
1911
"1918
1919
1980
1$181
. 1982
198)
1984.
19M
1986
"1981
19138
"1989
1999
1991
1992 .
"1"993
.1994
TopIa::! OoU1'."
(TL}
23.OQ1.403
,1111.940;41\8
215.165.081
38,.016.622
5)6.9)1.15
1
114.117,,125
" 6"1.253.601"
r;OI?4
11n
O

2.526.120".089
4;148.286.104
9. 621.71Jl.2'3"4
11.49).11).834
"'4.310.515.,64
)1.9)1.811.65
6
60.48).7350)9

152.215.394.
000
')9.6))"94.)00
Zl;329.1)10.000
'486.942. 670.!>00
1.2..4.3.13.'310. 000
'a.li1' ilikt:tr1
(ABDDo.1ar1.)
"1.62.\.951
1'2.631.qlJO
18.334.)40
2).)34.)110
..,.996.14
')0;961.110
1].721.3.11
11,657.21.5
V5.956.572":

'14.615.)10
21.743.970
30.475.
808
)2.901.941)
37.2-18.J70
3)".)60.11.1 "
47.113.17"
52.001.5!])

32.1!)U.0!l)O
)).619.140
"32.31)9.1)05
591.895.311
i
" " :
'l'ilIblo 11 I "'\'I'!rJ SOMA;! 11lI[L1T .K'IF::!:"':'l't:'JjI J:::L!:t":Lt"'::':'AitL,m;::Iol
" : aau ntOn.IJa. " ,
Y111u 'lJ"l1r ('I'L)
"6.41l6.356.500 "
1)5.,31.21J9.5OO
124.]21).12,.000
215.713012
0
. :>00
25;1.;1)1.120.000

A!D lloIa.u
4.11;i.'$i6-

)1.1)1.13)



154
SONue:
/
. Dr. Nnriye GAJUPAGAOGLU
Koprulerin.Karayolu ulasinundaki yerinin onemini tartismasizkabul
ederek.bu bakJmdan miihim bir ~ noktayi, belirmek.gerekir:
I

1. Kopruler herseyden evvel Avrupa ve Asya baglantismi saglayarak krtalar

arasi bir fonksiyon gostermektedir, Uluslararasi gecisler (ozellikle agir
vasitalarjdaha cokikinci kopruiizerinden saglanmaktadir.
2. Uluslararasi ve sehirlerarasi baglannlar daha ziyade Fatih Koprusuyle
saglarurken sehirici ulasnmnda Bogazici Koprusubirinci derece etkindir.
3. 22 yilhk hizmet suresi icersinde Bogazici Koprusutoplam 804822490 araca
g ~ i ~ vermis olup bu sayi Turkiye kara tasitlan toplammm~ g l yukan 171
misline tekabiil etmektedir.Ilstanbul kara tasitlan sayisi 876739 )(1994 yih
itibariyle Turkiye kara tasitlan toplami ise 4711206 drrjlstanbul iii kara
tasitlan toplammm ise 918 kaudir.Yani 22 yilhk sure icerisinde Turkiye
kara tasttlan 171 er defa istanbul iii kara tasitlan ise 918. er defa gecmis
sayilmaktadtr.
4. 1994 yih verilerine gore ele ahndigmda bu defa yil icerisinde Tiirkiye kara
tasrtlan 13 kez.Istanbul kara tasitlan 68 kez gecmis sayrlmaktadtr.Fatih
koprusunun 6 yilhk hizmet suresince Turkiye kara tasitlan 25 er
defa.Istanbul iii kara tasitlan '136 defa gecis yapabileeektir.1994 yih esas
almdigmda araclann yilhk,gecis sayilarmmTiirkiye icin 7, istanbul i ~ i 36
olabilecegi anlasilmaktadir.
5. Kopru gecisleri acihslanndan bu gune arns icerisinde olup,bu durumFatih
koprusunde . daha duzenli, Bogazici Koprusunde dalgalanmalarla
seyretmektedir, . ". .
6.: Koprulerdeki trafigin yil icerisinde aylara dagihs; genellikle yakm degerler
gostermekle beraber sonbahar ve kis etrafmdaki aylar kismen daha yogun
gecislerle goze carpmaktadir.Yaz ve Ilkbahann bazi aylan 'azda olsa
dususlerle dikkat cekmektedir.
, . . _. . I
istanbulBogaz Koprillel'inin Kentifi. $ehil'lcl'araSll'e Uluslal'arasl Ulalmdaki OJlemi 155
7. Koprulerin gunluk. gecis degerleri dalgalanmahda olsa hizinet sureleri
. icerisinde arns halindedir.Giin boyunca trafik yogunluklan yiiksek olup
sabah 7:30 - 10:30 aksam 17:30 - 20:30 maksimum duzeye ulasmaktadir.
8. Koprulerden gecen arac smiflan arasmdan otomobil snuft en yuksek orana .
sahiptir.Bu oran Bogaziyi koprusunde -daha - yuksektir.Daha sonra
kamyon.kamyonet ve otobus smiflan geciste onem kazanmaktadrr, 1988
yilmdan sonra Fatih koprusunun acilmasiyla Bogazici kopIiisii sehirlerarasi
ve uluslararasi fonksiyonunu bu kopruye'devretmistir.Bugun daha cok sehir
ici ulasmunda hizmet vermektedir.Dolasiyla agrr vasrtalann gecisleri 1988
denitibarenFatihkoprusune kaydmlmtsttr. \ i
9. Biitiin bu istatistiki degerlendirmelerinin ~ l l altmda koprulerin kara
ulasumnda onemli bir yer sahibi olduklan: acikca anlasilmaktadrr.Fakat
giinliik gecis kapasitelerini doldurmus olmalan sebebiyle ,ihtiyaca cevap
. verememektedirler.Bu nedenle istanbul icin iiviincii bir baglantirun acilen
saglanmasi gerekmektedir.Ancak tarihi.kulturel ve dogal 'giizelliklerin
-butnnlestigi .bu kent icin iiyiincii baglantmm konumunun ve biciminin
titizlikle secilmesi sanur.Sehrin tarihi dokusunu bozmayacak alternatif
gecisleriizerinde durulmasi en uygunyaklasimlardan olacaktir.
.,
156
Dr. Nuriye GARiPAGAOGLU
KAYNAKLAR:
Doganay.H. (1992) .Turkiye iktisadi Cografyasi.Madenler-
Sanayi-Ulasnn veTiearet.Ataturk -
Univesitesi Fen-Edb.Fak.Cografya Bolumu Yay.no:6. ERZURUM
Ulastirma istatistikleri Ozeti (1993) OJ.E.
ANKARA
Motorlu KaraTasitlan istatistikleri (1992) r.C.Ba$bakanhk 011;:.-
ANKARA I .
Bogazici Koprusu (1993) Hizmette acilismm IO.yIldonen\inde
I. C.Karayollan Genel Mudurlugu - H. Bolge mudurlugu
ISTANBUL
Fatih Sultan Mehmet Koprusu (1988) I.C. Karayollan Genel
Mildlirlilgu iSTANBUL
Fatih Sultan Mehmet Koprusu (1994) 6.i$letme Yih Raporu
iSTANBUL '.
Bogazici Koprusu Yilt Raporu iSTANBUL
.
.Cografyasi.Ist. Univ.Yay.No:2053,istanbul