Largimi i poshtrimit dhe i nnmimit

nga ata t mashtruar pas moralit t kafirave

Abdul Malik bin Ahmed Ramadanij
Para thnie:
Hamdi i prket vetm Allahut,At e falnderojm dhe prej Tij ndihm dhe falje krkojm. E lusim At q t na
ruaj nga e keqja e veteve dhe punve tona. At q Allahu e udhzon s`ka kush q ta humas dhe at q Allahu e
hum s`ka kush ta udhzoj.!shmoj se nuk ka t adhuruar tjetr me t drejt prve" Allahut, #j, i $etm, i
%ashok dhe dshmoj se &uhamedi sht ro dhe i drguar i Tij.E m pas:
Ajo q m sht'u ta shkruaj kt lir,sht fakti se ka koh q po vrej tek shum musliman se jan ndikuar jasht
mase nga kafirat,duke i madhruar sjelljet dhe moralet e t're,mn'rn se si ata e organizojn jetn e t're
private,etj.(' sht kndvshtrimi naiv siprfaqsor i kt're muslimanve,n nj koh q kafirat poi shkaktojn
umetit t &uhamedit salallahu alejhi ue selem mundime dhe lndime t paprshkrueshme.&jafton k' fakt edhe
nse nuk marrim paras'sh pr momentin kufrin e t're,nga i )ili pothuajse qiejt shprthejn,toka pothuaj "ahet dhe
malet pr pak sa nuk shkulen dhe thrmohen,nga zemrimi i t're pr shkeljen e t drejts s Allahut*teuhidit+.
,sht pr tu "uditur me mn'rn se si sillen kta lloj muslimansh me armiqt kafira, me gjuht e t're i mallkojn
ndrsa me gj'mt'rt e t're i pasojn- (afiri kolonizator i pushtoi tokat islame pastaj me for) u przu nga ato toka,
kur "`t shohsh: Ai popull q deri dje ishte i pushtuar dhe koloni, sot nuk i plqen asnj gjuh tjetr e )ivilizimit
prve" gjuhs s kolonizatorit t djeshm, megjithse ai popull ka gjuhn e tij z'rtare dhe dialektin e tij popullor,
ile gjuha e tij komtare sht ndr q'tetrimet m t hershme. .epen pas kulturs s ish/kolonizatorit t t're dhe i
harrojn vitet e torturs, dimit, shkeljes s t drejtave dhe vuajtjet q kan hequr ata dhe prindrit e t're, pranuan
t jen ishta t at're q dikur torturoheshin prej t're- 0a m shum q jepen pas di"kaje t t're, aq m shum
for)ohet lidhja me ta dhe ndikimi prej t're.
0hkaku i par q "oi n kt ndikim ishte mahnitja me mn'rat e t're t jetss dhe sjelljet morale. 0a mir do t
ishte q t ndikoheshin prej t're n shken) dhe njohuri t doishme, nga t )ilat prfitojn, por pr fat t keq jan
ndikuar n ato gjra q nuk sht e nevojshme t merren prej t're,si" sht morali dhe dispozitat fetare.%ara pak
kohsh pash nj djalosh adoleshent, familja e t )ilit jan prkujdesur shum pr t q ai t msoj prmendsh
lirin e Allahut dhe pasi q u shfaqn tek ai shenjat e mirsis, fisnikris dhe zgjuarsis s mpreht, kur papritmas
u dosua n fen e tij dhe u shmtua morali i tij edhe me antart e tij t familjes. Arriti deri n at pik saq
nn"monte "do gj q mante shtetsin e popullit t tij, urrente "do gj komtare dhe ndrkoh priste krahhapur
me mirseardhje "do gj perndimore. (rkova t njoh di"ka m hollsisht rreth gjendjes s tij dhe ai m ri t
qart se shpirtit t tij nuk i hej m t ishte aq fetar sa m par dhe se dshironte t jetonte sipas mn'rs
europiane, ile aq shum ishte i dhn pas ksaj ideje saq prngjasohej me ta. %as disa p'etjesh zulova se shkaku
kr'esor i ksaj gjendjeje ishin profesort e tij n shkoll, t )ilt ia zukuronin "do dit e m shum vendet e
perndimit, saq "do lloj t mire t ksaj d'njaje ua atriuojn at're vendeve dhe njkohsisht nga ana tjetr
pr"mojn moralin e vendeve islame dhe i etiketojn ato si t prapametura. # fakt kjo lloj sjelljeje sht r
tradit e shum prej at're muslimanve, t )ilt e shohin veten t mposhtur dhe t dorzuar prall 1)ivilizimit
perndimor2. 3illimet e ktij prolemi lindn nprmjet disa muslimanve, t )ilt u drguan n ato shtete q t
msonin gjra t nevojshme, ashtuq n t ardhmen t jen t doishm pr umetin e t're, por q n t vrtet ata u
treguan njerz me karakter dhe personalitet te dot prall rr'mave gllaruese t )ivilizimit. (shtuq ata
mlidhnin dhe msonin "do gj q u dilte prpara, duke qen si shemulli i atij q mledh dru natn, i )ili
nganjher sjell vetm dru por nganjher sjell me vete dhe gjarprin t fshehur n dru dhe as q e kupton kt gj.
(shtu vepruan dhe kta persona, n vend q ti prmaheshin jets s t're islame dhe zakoneve t t're arae, t
)ilat jan zakonet m t prafrta me nat'rn njerzore, ata i hodhn pas shpine t gjitha kto ose shumi)n e t're
dhe morn "do gj nga kafirat ose pothuajse "do gj. & kan treguar, se ka nga kjo kategori njerzish q sot jan
profesora dhe q i kshillojn n4nsit e t're se nse duan ti zhvillojn dhe ti prmirsojn m tepr aftsit
5
gjuhsore t gjuhs s huaj, ather le t udhtojn pr n shtetet e kafirave, ashtu q t jetojn me ta n shtpit e
t're qoft dhe si shrtor q ju lan pjatat apo si pastrues i anjove t t're- (' lloj profesori nuk i merr paras'sh
pasojat q rrjedhin nga przierja me kafirat dhe vshtirsin q haset n shrimin e zemrave t kt're n4nsve t
)ilt kthehen me 1tru t shplar2 6 por shplarje kjo q het me uj t papastr/ dhe q kthehen me morale t
shmtuara dhe me personalitete t mposhtura. %ra k' lloj profesori, e t ngjashmit e tij, propozojn prmirsimin e
gjuhs duke shkatrruar zemrn, uallahul mustean. (ta delegat q drgohen pr t studiuar jasht, sot jan
shndrruar n zdhns z'rtar t propagands dhe reklams q u het shteteve kafire. !itt e studimit atje i
transformuan ata n shrim t )ivilizimit perndimor, sepse ata 6 prve" atij q Allahu ka mshiruar prej t're/
ndikohen me amjentin e atjeshm dhe nuk ndikojn dot, shkrihen dhe nuk jn dot qndres. (ta njerz edhe
pse shfaqen gojmjalt, shpeshher umeti ka shijuar idhtsit e t're, ve"anrisht n vendosjen e ligjeve sipas
mendjeve t huazuara. (ta u pasuan nga disfatistt q jetojn n vendet islame, derisa u shndrruan pa e kuptuar
n 1ushtar t padukshm2 n shrim t vendeve t kufrit. %o u shkruaj at're dhe ijve t muslimanve, t )ilt
mund t ndikohen nga sulmet ideologjike t kafirave, ve"anrisht n fushn e esimit, si dhe nga prpjekjet e t're
pr shthurjen e moralit. 0ikur kta musliman t posedonin logjik t shndosh, do t ishin mse t knaqur me
esimin q Allahu ua ka dhuruar dhe do t ishte mse i knaqur ai djalosh me lirin e Allahut q e man t ruajtur
n kraharorin e tij, sepse Allahu i 7artsuar ka thn: Me t vrtet ne t kemi dhn ty shtat ajetet q
prsriten dhe Kuranin Madhshtor. Mos e hidh shikimin tnd(me mahnitjen at !"ar u kemi dhn
disave prej tyre(pabesimtarve# 8Hi4hr 9:/99;.
.am prpjekur q kshilla ime t prqendrohet m shum n aspektin e esimit se sa n at t moralit, sepse n
prgjithsi ata q mahniten me moralin e kafirave do t`i lavdrojn ata dhe kush i lavdron patjetr q do t`i doj
dhe kush i do ata do t jet n nj rrezik t madh, sepse e ka shemur parimin: t duash pr Allahun dhe t urresh
pr Allahun,e kush e shem kt parim do t ringjallet !itn e gj'kimit me ata persona pr hir t s )ilve e shemi
kt parim,sepse %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: $jeriu do t jet(n %itn e &jykimit me at q e
do# 8&utefekun alejhi; E lusim Allahun tu jap sukses t gjithve pr t mira dhe e lusim t`ia kthej ktij umeti
krenarin q i takon dhe ta for)oj fen e Tij.
0hkroi:Adul&alik in Ahmed <amadanij
# &edine me dat => !hul(adeh 5>=? h
Przgjedhja dhe dallimi i umetit t Muhamedit
0i" dihet, Allahu me urtsin e Tij, i pati dalluar eni israilt mi t tjert e asaj kohe: ' bijt e (srailit
prkujtoni mirsin )ime q ua dhurova dhe dallimin q u bra ndaj njer*ve t tjer (t asaj kohe#.
+,ekare-./0. Allahu, drgoi nga mesi i t're profetr dhe disa prej t're i ri mretr dhe u dha at're *eni srailve+
"far nuk ua dha t tjerve t asaj kohe. Allahu i 7artsuar ka thn: Prkujto kur Musai i tha popullit t tij- '
populli im1 prkujtoni mirsit e Allahut mbi ju1 kur Ai dr&oi n&a mesi juaj pej&amber1 ju bri mbretr
dhe ju dha !"ar nuk i kishte dhn askujt para jush# @ &aideh:=AB, por ata i pruzn mirsit q Allahu ua dha
dhe u mashtruan nga pozita e lart q gzuan, duke kaluar n gj'nahe, kundrshtime dhe shkatrrime, ndaj dhe
Allahu e zhvendosi profe)in nga ata dhe ua dha t tjerve, duke u drguar t !rguarin e Tij &uhamedin sal-
Allahu alejhi ue selem, t )ilit i zriti lirin m t mir, q udhzon pr n rrugn m t drejt. Allahu i 7artsuar ka
thn: Me t vrtet ky Kuran udh*on pr at rru& q sht m e drejta dhe e vrteta# @Csra:DB.
E przgjodhi dhe e dalloi t !rguarin e Tij &uhamedin sal-Allahu alejhi ue selem mi t gjith t !rguarit e
tjer, Allahu ka thn: %he 2oti yt e di m mire se kushdo pr &jith ""ar ka n qiej dhe n tok.3rtet q
$e i kemi dalluar disa pej&amber mbi t tjert# @Csra:??B. %rofeti sal-Allahu alejhi ue selem ka thn: 1En jam
zotriu *m i mir+ i ijve t Ademit n ditn e gj'kimit, jam i pari person q do t`i hapet varri pr ringjallje, do jem
i pari q do ndrmjetsoj dhe i pari q do ti pranohet ndrmjetsimi2 {Transmeton Muslimi}. Allahu e ka dalluar
*przgjedhur+ umetin e &uhamedit sal-lAllahu alejhi ue selem sepse k' umet nuk tradhtoi ashtu si" n t tjert
para tij, i 7artsuari tha: 4u jeni populli m i dobishm i ardhur pr t mirn e njer*ve1 urdhroni pr t
mira1 ndaloni n&a t kqijat dhe i besoni Allahut. 5 sikur ithtart e librave t mparshm t besonin1 do t
kishte qn m mir pr ta. %isa prej tyre jan besimtar por shumi6a e tyre jan t pabindur ndaj Allahut
(fasika# @Ali Cmran:55AB. Cmam Fuhariu dhe &uslimi kan transmetuar nga Eu Hurejra /radijallahu anhu/ se ai e
ka dgjuar %rofetin sal-lAllahu alejhi ue selem duke thn: 1#e jemi t fundit *n renditje kohore+ por t part *n
pozit+ ditn e Gj'kimit, megjithse ithtarve t lirit u sht dhn liri para nesh. At're iu oligua kjo dit *e
4humaja+, por ato u kundrshtuan n t dhe Allahu na udhzoi ne. #jerzit n kt dit do jen pas nesh, "ifutt
=
nesr dhe t krishtert pasnesr2. Ibn Haxheri n el Feth 2!"# ka thn: Hllimi i hadithit sht se k' umet edhe
pse u shfaq n ekzisten) m von se sa popujt e mparshm, do t`u paraprij at're n Ahiret, duke qen t part q
merren n llogari dhe q kr'het gj'kimi mes t're dhe t part q do t h'n n 4henet.*mari fjala e tij+
Argumenti i ksaj sht fjala e %rofetit salallahu alejhi ue selem: 1#e jemi t fundit, n dunja dhe t part t )ilve
do u kr'het llogaria n !itn e Gj'kimit, m par se "dokujt tjetr2 {Transmeton Muslimi nr $"% n&a 'bu Hurejra
(he Hu(hej)ja}. !ita q u prmend n hadith, drejt s )ils Allahu i udhzoi muslimant dhe t )iln e humn
ithtart e lirave, sht dita e 4huma, sepse "ifutt zgjodhn si dit t ve"ant t shtunn, ndrsa t krishtert
zgjodhn t dieln.Ibn Haxheri n el Feth 2!"% ka prmendur se nga k' hadith prfitohet se i4hmau*unanimiteti+ i
ktij umeti sht i siguruar dhe i mrojtur nga rnia n gaim dhe se kjo gj sht ve"ori dalluese e ktij umeti.
*maroi fjala e tij+ !mth: %opujt e mparshm ran unanimisht n gaim n zgjedhjen e dits q do ishte fest
javore pr ta, ndr'she nga "Iveproi k' umet, i )ili ashtu si" ia qlloi n zgjedhjen e fests javore *ditn e 4huma+ po
ashtu nuk mund t ndodh q i gjith umeti t jer n nj gaim t )aktuar me unanimitet. 0ado q t ket
kundrshtime mes fukahave, patjetr do jet nj pal e t're q do ia qlloj t vrtets, ashtu q t shrej si
argument pr t gjith njerzit. Transmetohet n&a *mejr bin Hani se ai ka thn: E dgjova &uavijen duke thn
nga mineri: E kam dgjuar %rofetin salallahu alejhi ue selem duke thn: 1!o t jet gjithmon nj grup nga umeti
im, q i prmahet asaj me t )iln Allahu ka urdhruar. #uk iu jn dm at're ata q i kundrshtojn dhe i
poshtrojn, derisa tu vij urdhri i Allahut. Ai grup do t jet ngadhnjimtar ndaj njerzve2 {Mute)e+un alejhi}.
Cn Tejmijeh n lirin e tij &inha4hu es/suneh JK>A9 ka thn: 10humi)a e dijetarve nuk e kshillojn muslimanin
e thjesht q t pasoj dik verrisht *taklid+ n "do fjal q thot, prve" %rofetit salallahu alejhi ue selem . Allahu
ia ka garantuar ktij umeti q t mos jer i gjithi n t njjtin gaim. #se dikush nga dijetart gaon n nj
"shtje, dikush tjetr ia ka qlluar n po at "shtje, duke r kshtu q t mos humas e vrteta n kt umet, pra
nse nj pal gaon n disa "shtje do jet e vrteta me paln tjetr, ndaj ehlu suneti nuk kan rn n gaim me
unanimitet. Gaimi q ndodh nga dikush prej ehlu sunetit nuk e dmton imazhin e ehlu sunetit /si" e kemi sqaruar
shpesh her/ njsoj si" nuk i dmton muslimant gaimi i dikujt prej t're.*maroi fjala e tij+ 3alnderimi i takon
Allahut pr kt. %rzgjedhja e ktij umeti ndaj t tjerve nuk sht e azuar n kriter ra)ial apo ngj'r apo territor
apo gjuh, por k' dallim ishte pr shkak t devotshmris: ' ju njer*1 $e ju kemi krijuar n&a nj mashkull
dhe nj "emr dhe ju shumuam duke ju br "ise e popuj1 ashtu q t njiheni mes jush. M i nderuari prej
jush sht ai q tre&ohet m i devotshm tek Allahu. Me t vrtet Allahu sht m i %ijshmi1 m i 7rti#
@Hu4hurat:5JB. (' umet sht populli q iu prmajt fes s Allahut m mir se "do popull para tij, gjat gjith
kohrave t tij, qoft edhe n ato periudha kur ka prjetuar dosi ka qen umeti m i mir, sepse edhe nse kan
ekzistuar n kt umet momente dosie, gjra t tilla kan ndodhur edhe tek popujt e mparshm me prmasa
shum m t mdha.Argumenti m i fort pr kt sht fakti se ithtart e lirave t mparshm i ndr'shuan lirat
q Loti i t're ua zriti, ndrsa (urIanin e ka ruajtur Allahu nga di"ka e till. Gjithmon do t jet nj grup
muslimansh /sado i vogl/ q do t punoj me kt (urIan, si" e tregon kt hadithi i &uavijes q e prmendm
m lart, ndaj dhe u przgjodh k' umet. &uslimani pasi ta njoh nderimin q Allahu i ka r ktij umeti, e ka
det'r q edhe vet ai ta nderoj umetin e tij dhe mos ta nn"moj, sidomos nse k' nn"mim shren si ndihm q
u het kafirave ndaj tij. Allahu nuk e pranon konsiderimin t araart t esimtarve me kafirat, duke thn: A
(pretendoni se do t8i konsiderojm kriminelt t barabart me muslimant9: ;i sht puna juaj1 si po
&jykoni ashtu9:# @(alem:J?/JMB dhe: A mos mendoni se do t8i trajtojm ata q besuan dhe bn vepra t
mira njsoj me ato q bn shkatrrime n tok9: Apo do ti konsiderojn t devotshmit njsoj si mkatart e
prishur kriminel9: (jo kurr# @0ad:=9B dhe: 1$uk jan t barabart banort e *jarrit dhe banort e <henetit.
,anort e <henetit jan ata "itimtart1 t lumturit# @Hashr:=AB %ra Allahu ia hodhi posht pretendimin atij q i
konsideron t araarta kto d' kategori njerzish, por vall si do t jet halli i atij i )ili i preferon, i paraplqen
kafirat kundrejt muslimanveN-- Allahu na ka trhequr vrejtjen duke na r t qart se miqsia e vrtet pr shkak
t esimit dhe dashuria pr hir t Allahut sht ajo q e n muslimanin q t preferoj dhe t`i doj esimtart
skllevr kundrejt kafirave edhe nse ata nuk jan skllevr. Allahu ka thn n kt aspekt n lidhje me grat: %he
nuk ka dyshim se nj robresh muslimane sht m e mir se nj idhujtare edhe nse ajo ( idhujtarja mund
tu mahnis ju# dhe tha m posht n lidhje me urrat: 5 nuk ka dyshim se nj rob besimtar sht m i mir se
nj idhujtar dhe pse ai mund tu mahnis ju. Ata idhujtart ju "tojn pr n *jarr1 ndrsa Allahu ju "ton pr
n <henet dhe "alje mkatesh1 me lejen e )ij dhe ua sqaron njer*ve ar&umentet e )ij ashtu q ata t
prkujtohen# @Fekare:==5B (jo sepse nuk lejohet przgjedhja dhe dallimi i njerzve n az t kritereve dhe
interesave t d'njas. Cmam Ahmedi ka transmetuar n el &usned ?K5?: me zin4hir t sakt nga Eu !herri i )ili
tha: & tha mua %rofeti salallahu alejhi ue selem : 1O Eu !herr, hidh vshtrimin n 4hami dhe m thuaj kush t
duket t' se sht njeriu m me vler n t2. Tha: E hodha vshtrimin deri sa m ngeln s't tek nj person i veshur
J
me 4h'e t ukur, thash: .a, k'. %astaj m tha: 1Hidh vshtrimin n 4hami dhe m thuaj kush t duket t' se sht
njeriu m i rndomt *m me pak vler+N2. Tha: E hodha vshtrimin derisa m ngeln s't tek nj person me rroa
t vjetra *t rre)kosura+, thash: .a, k'. %rofeti salallahu alejhi ue selem tha: 1&e t vrtet k' *i d'ti, i le)kosuri+
do t jet !itn e gj'kimit m i mir se sa e gjith d'njaja po t jet e mushur me njerz si puna e atij *t parit+2.
%ra shikoni dallimin mes d' muslimanve, vall "`mund t themi pr dallimin mes nj muslimani dhe nj kafiriN-
(' lloj dallimi het edhe m i dukshm nse prkujtojm parimin e dashuris dhe urrejtjes, t )ilin do prpiqemi ta
qartsojm n kapitullin vijues, duke i krkuar ndihm Allahut t na e j t mundur di"ka t till.
Ti miqsosh dhe duash besimtart sht nga bazat e fes
#dr parimet e pakundrshtueshme n fen ton sht: !ashuria pr esimtart dhe miqsimi me ta, k' parim sht
nga azat e akides dhe njkohsisht nga azat e moralit. Allahu ka thn: Mik i a"rt dhe i dashur pr ju sht
vetm Allahu1 i %r&uari i )ij dhe besimtart t 6ilt e "alin nama*in1 e japin *ekatin dhe i bjn kto vepra
duke qen t nnshtruar n bindje ndaj Allahut. Kushdo q *&jedh Allahun1 t %r&uarin e )ij dhe ata q
kan besuar1 pr miq t dashur1 ska dyshim se pala e Allahut do t jet "itimtare#. @&aideh ??/?MB dhe:
,esimtart dhe besimtaret jan miq1 t dashur1 mbrojts dhe ndihmues pr njri tjetrin#. @Teueh :5B
,sht e pamundur t ashkohen n zemrn e nj esimtari dashuria pr Allahun,pr esimtart dhe dashuria pr
armikun e Allahut, sepse i 7artsuari ka thn: ' ju q keni besuar1 mos i *ini armiqt e Mi dhe armiqt tuaj
(paesimtart miq e shok duke shprehur dashuri ndaj tyre# @&umtehaneh:5B Transmetohet nga &uadh in
Enes el Phuhenij se %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1(ush jep pr hir t Allahut dhe e ndalon dhnien
pr hir t Allahut, do pr hir t Allahut dhe urren pr hir t Allahut dhe ia jep t afrmen e tij *q e ka nn
kujdestari+ pr martes dikujt pr hir t Allahut, e ka plotsuar esimin e tij2. {Tirmi(hiu 2"2, (he e +a sa+tsuar
Albani}. #dr fragmentet m madhshtore, q shprehin miqsimin pr Allahun, tek seleft e mir t ktij umeti,
sht historia e munafikut Adullah in Eej in 0elul, i )ili e )ilsoi %rofetin sal-Allahu alejhi ue selem si njeri t
ult dhe t pr"muar ndrkoh q veten e )ilsoi si m t ngriturin dhe t nderuarin. (ur i iri i tij esimtar e dgjoi
kt nga njerzit, i doli aait t tij tek porta e &edines dhe e ndaloi t h'nte derisa t pendohej nga "far kishte
thn, edhe pse ishte aai i tij. Transmetohet n&a Amru bin -inar i )ili e ka dgjuar Phair in Adullah duke
thn: Cshim n nj etej kur papritmas njri nga muha4hirt goditi me km n vithe nj nga ensart. &uha4hiri
thrriti: &jer pr ju o muha4hir-, po ashtu thrriti Ensariu duke thn: &jer pr ju o Ensar- %rofeti salallahu
alejhi ue selem e dgjoi kt dhe tha: 1QIsht me ju, a po ni thirrje t 4hahilijetitN- Than: #jri nga muha4hirt
goditi njrin nga ensart, %rofeti tha: 17reni kt thirrje sepse sht e ult, e nn"muar2. E mori vesh Adullah in
Eej in 0elul se "Ikishte ndodhur dhe tha: A vrtet ndodhi di"ka e tillN- Eallahi kur t kthehemi n &edine, m i
forti, krenari, i nderuari do ta przr nga at' m t dotin, t ultin, t pr"muarin- Emeri tha: O <asulullah, m
jep leje tIia kpus kokn ktij munafiku. %rofeti salallahu alejhi ue selem tha: 17re, sepse nuk dua q njerzit t
prhapin fjal se &uhamedi i vret shokt e tij2. Transmetuesit e tjer prve" Amru in !inarit e vazhdojn historin
duke thn: Ather i iri i tij Adullah in Adullah i tha aait t tij: Eallahi nuk do t lvizsh nga ktu derisa t
pranosh se ti je i poshtruari, ndrsa %rofeti salallahu alejhi ue selem sht ngadhnj'esi, i nderuari, krenari.
*&unafiku+ e pranoi2.{Transmeton Tirmi(hiu !!," (he e +a sa+tsuar Albani. .r&jina e +tij ha(ithi &jen(et e(he
n (/ 0ahiet 1or 1a shtoj2n e )un(it e 2ila sht )ra&menti ar&umentues}. 7avdrimi q disa musliman iu jn
kafirave e ka urimin tek dosia e imanit si shkak i prgjithshm dhe tek shkujdesja e t're ndaj ktij parimi
madhshtor, si shkak m spe)ifik. # prgjithsi, dosia q ndodh tek kta musliman vjen si pasoj e t ndikuarit
me knaqsit e dunjas q i prjetojn kafirat dhe origjina e ktij prolemi sht dashuria pr dunjan dhe dhnia
pas saj, gj e )ila i n njerzit ta nderojn e madhrojn njri/tjetrin n az t parimeve t dunjas, e jo t fes.
<reth ksaj pike do t flasim n kapitullin vijues.
>
T`u trheqim vrejtjen t shkujdesurve q t mos mashtrohen pas dunjas s kafirave
#jeriu e ka n nat'r ta doj dunjan dhe t lakmoj pasurin, Allahu i 7artsuar ka thn: $jer*ve u sht
*bukuruar dashuria ndaj knaqsive q ata i lakmojn- &rat1 "mijt1 sa m shum ar e ar&jend (pasuri1
kuaj t mir e t "ort1 ba&ti dhe toka pjellore. Kto jan prjetime t ksaj bote por tek Allahu sht e
ardhmja m e mir#. +Ali (mran- =.0 0hkaku i ksaj sht se njeriu dshiron ti ket ato gjra, n t )ilat prjeton
knaqsi dhe knaqsin e tij t prshpejtuar e gjen n dunja dhe zukurimet e saj. (naqsit e dunjas ndikojn
n krkuesin e t're, duke e r at t pafuqishm pr t`u rezistuar at're, saq gjendja e tij i ngjan atij voglushit, i
)ili mashtrohet pas ndri"imit t flaks s zjarrit, megjithse zjarri sht shkatrrimtar pr t,por ai i shkreti nuk di
gj tjetr prej tij ve"se dritn joshse.(shtu sht dhe shemulli i dunjas, e )ila sht e ml dhe e zukuruar,
por ai q rend pas saj nuk ngopet kurr,ashtu si" nuk ngopet ai q fiton pasuri me haram. %rofeti salallahu alejhi ue
selem ka thn: 1&e t vrtet kjo pasuri sht e ml e gjelr *e ukur n aparen)+ prandaj kush e fiton me t
drejt dhe e shpenzon me t drejt at' ku duhet, ather kjo pasuri sht ndihmes e mir q i sht dhn atij.
#drsa kush e fiton me padrejtsi sht si shemulli i atij i )ili ha por nuk ngopet2. {Transmeton 3uhariu (he
Muslimi} T dashuruarit pas dunjas dhe ata me esim t dot, hedhin vshtrimin e t're tek kufart *kafirat+ dhe
prjetimet e t're t knaqsive t ksaj ote dhe shpresojn q t jen n pozitn e t're, jan mahnitur nga mn'rat
e jetess s t're dhe dshirojn q t jen pjesmarrs me ta, ashtu si" na ka lajmruar Allahu pr popullin e
(arunit, kur ai u shfaq i stolisur dhe i zukuruar para t're: Kshtu ai (Karuni doli para popullit t tij i stolisur.
Ata q ishin t dhn pas jets s ksaj dunjaje than- Ah1 sikur edhe ne t kishim ashtu si! i sht Karunit1
me t vrtet ai sht "atlum# (Kasas />. (jo sht mn'ra e t kon)eptuarit t atij i )ili jeton pr kt dunja dhe
q nuk mediton n zhdukjen e saj, n shpejtsin e transformimit t saj, n paesnikrin e saj dhe n monotonin e
saj, sidomos nse Allahu i sprovon rorit e Tij duke i r vendet e kafirave t gjelrta, t ukura dhe joshse, me
ujra t kndshm pr tu pir, me panorama mahnitse dhe me klim t prshtatshme pr rehatin e trupit.
&egjithat,kto nuk ndikojn tek ai i )ili zemrn e tij e ka t fort, t mushur me esim t vrtet e t sinqert,
sepse ai e le4on fjaln e Allahut: ) mos ju mashtroj bollku i pabesimtarve dhe bredhja e tyre npr tok.
Ajo sht nj knaqsi e pakt dhe kalimtare1 e pastaj vendbanimi i tyre do t jet <hehenemi dhe sa
vendbanim i keq sht ai#.
+Ali imran- =>?@=>/0 dhe sepse le4on fjaln e Allahut: %he mos i hidh syt me lakmi drejt &jrave t 6ilat $e
ua kemi dhn disa prej tyre (joesimtarve si knaqsi t jets s ksaj bote1 ashtu q t8i sprovojm me to
sepse shprblimi dhe rri*ku i 2otit tnd sht m i mir dhe m i va*hdueshm#. +)aha- =A=0
Fesimtari e di indshm se kjo q ata prjetojn, n t vrtet nuk sht mirsi pr ta, sepse le4on fjaln e Allahut:
A mos ata mendojn se me at q jeni duke u dhn atyre n&a pasuria dhe "mijt n<itojm tu o"rojm
atyre t mirat9: 4o1 kursesi por ata nuk po e kuptojn#. +Muminun- BB@B?0 E si mund t jen mirsi pr ta
ndrkoh q Allahu e ka r dnimin e t're n to, i 7artsuari ka thn: Pra1 mos u mahnit n&a pasurit dhe
"mijt e tyre (paesimtarve. $ t vrtet Allahu do q t8i ndshkoj ata me kto &jra n jetn e ksaj bote
dhe q tu dal shpriti duke qen pabesimtar#. +)eube- BB0 dhe $drsa ata q nuk besojn prjetojn
knaqsi dhe han ashtu si! han ba&tit dhe *jarri do t jet vendbanimi i tyre#. +Muhamed- =C0 dhe )
mos mendojn mosbesimtart se a"ati q $e u dham atyre t jetojn sht &j e mir pr ta. $e i lm ata t
jetojn ashtu q tu shtohet barra e mkateve dhe pr ta do t ket ndshkim poshtrues#. +Ali (mran- =/D0
&jer pr at prjetim q fillimi i tij sht dnim dhe fundi i tij sht dnim, po ashtu mjer pr "doknd q i shijon
knaqsit e dunjas dhe megjithat e kundrshton Lotin e tij, i Rili sht Ai q ia dha mirsit e ksaj dunjaje, por
kush sht i ktij lloji le ta dij se ato knaqsi t dunjas, t )ilat ai po i prjeton, n t vrtet jan prshkallzim
q Allahu i n ktij personi drejt dnimit, i )ili kur t jer mi t do t jet dnim i dhimshm. Transmetohet nga
Ekeh in Amir nga %rofeti salallahu alejhi ue selem se ai ka thn: 1#se sheh q Allahu i jep nj roi "far t
dshiroj nga dunjaja megjithse ai sht i zh't'r n gj'nahe, dije se k' sht prshkallzim q Allahu i n ktij
personi2 pastaj %rofeti salallahu alejhi ue selem le4oi ajetin: Kur ata i harruan (i lan pas dore kshillat n t
6ilat iu trhoq vrejtja1 $e ua hapm atyre dyert e !do be&atie1 derisa u &*uan pr at q u ishte dhn1
ather $e i morm be"as me ndshkim1 e ata u *hytn n ndshkim e *h&njim#. +5nam- ..0 (Transmeton
Ahmedi vll.>/5>? dhe e ka saktsuar zin4hirin e tij Alani n es/0isiletu es/0ahiha+.
Edhe nse kafirat prjetojn n kt dunja knaqsi, ata nuk do t meritojn gj tjetr ve" ksaj, si" ka thn Allahu:
Mos u bren&os pr ata t 6ilt shpejtojn pr t mohuar1 ata kurrsesi nuk mund t8i bjn Allahut asnjlloj
dmi. Allahu me urtsin e )ij dshiron q atyre t mos u takoj asnj e mir n Ahiret dhe pr ta do t ket
ndshkim t madh#. +Ali (mran- =/?0
?
Fuhariu dhe &uslimi kan transmetuar historin kur Emer in el Hatai h'ri tek shtpia e %rofetit salallahu alejhi
ue selem dhe u hait nga modestia e %rofetit salallahu alejhi ue selem dhe nga pla"kat e pakta n shtpin e tij, ndr
t tjera Emeri thot: 1H'ra tek shtpia e tij. Ai ishte i shtrir mi nj rrogoz, pa pasur mi t ndonj shtroj dhe
kallamat e rrogozit kishin ln shenja n trupin e tij. Cshte i mshtetur n nj jastk prej lkure i mushur
prrenda me deg hurme, i dhash selam dhe u ula. (ur e pash m uzqeshi *n shenj aprovimi dhe
mirsjelljeje+ pastaj hodha shikimin n dhomn e tij, por uallahi nuk pash di"ka tjetr n t )iln t ndalej shikimi
ve"se tre lkurave t varura pr tu thar. Thash: 7ute Allahun q tIia zgjeroj rrizkun umetit tend, sepse persve
dhe izantve u sht dhn rrizk i gjer dhe u sht dhn dunjaja, megjithse ata nuk e adhurojn Allahun. %rofeti
salallahu alejhi ue selem ashtu si" ishte i mshtetur tha: 1A po d'shon o i iri i kHataitN- Ata jan njerz *popull+
t )ilve u jan prshpejtuar t mirat e t're n jetn e dunjas2. Thash: O <asulullah, lute Allahun t m fal
muaS2. #drsa n nj transmetim tjetr t &uslimit thuhet se Emeri tha: H'ra tek %rofeti dhe ai ishte i shtrir mi
nj rrogoz. E ula dhe ai e mlodhi izarin e tij q nuk kishte mi trup tjetr ve" tij, ather vrejta q rrogozi kishte
ln shenja n trupin e tij. Hodha shikimin n enn e %rofetit salallahu alejhi ue selem ku ruanin ushqimet dhe
pash q at' kishte pak el pothuajse nj sa` *prafrsisht =.?kg+, po aq nga degt e gjethes selem
5
n nj qoshe t
dhoms dhe nj lkur e varur akoma e paprfunduar s thari. & rrodhn s't lot. Tha: 1%se po qan Cnul kHataN
Thash: O i !rguari i Allahut, e si t mos qaj kur rrogozi ka ln shenja n trupin tnd dhe n enn tnde nuk shoh
tjetr ve"se ato pak gjra, ndrkoh q (ajsari dhe (isra shijojn lloj lloj prodhimesh dhe lumenjt rrjedhin pran
t're, megjithse ti je i !rguari i Allahut dhe i zgjedhuri i Tij. Tha: O Cnul kHata, a nuk je i knaqur q pr ne t
jet Ahireti dhe pr ata t jet dunjajaN-2
!uke qen se kjo dunja sht e pavler, Allahu ia jep at kafirit ashtu si" ia jep muslimanit. Allahu ka thn:
;e6ils pal1 atyre dhe ktyre u japim n&a t mirat e 2otit tnd dhe dhnia e 2otit tnd nuk sht e ku"i*uar.
;hiko se si $e i kemi dalluar disa mbi disa t tjer (n kt ot dhe pa dyshim se dallimi n Ahiret do jet
m i madh dhe me m shum prparsi# +(sra- CE@C=01 prandaj dhnia e dunjas dikujt nuk do t thot nderim
pr t, po ashtu mosdhnia e di"kaje nga kjo dunja nuk nnkupton nn"mim pr at person, sepse Allahu ka thn:
#$jeriu sht i atill q kur 2oti i tij e sprovon at duke i dhn mirsi e nderim1 ai thot *i krekosur- 2oti
im m ka nderuar mua1 por kur Ai ia pakson "urni*imin dhe t mirat pr ta sprovuar1 ai thot- 2oti im m
ka nn!muar mua . 4o1 nuk sht ashtu# +Fe<hr- =B@=/0. #uk i lejohet muslimanit t kon)eptoj n kt lloj
mn're sepse kjo sht mn'ra me t )iln logjikojn kafirat pasanik. Allahu i 7artsuar ka thn: %he $e nuk
dr&uam kshillues (Pro"et n ndonj vendbanim ve!se &jithnj pasanikt e atij populli thonin- $e nuk i
besojm asaj me t 6iln ju jeni dr&uar. Ata thoshin- $e kemi m shum pasuri e "mij dhe nuk do t jemi
t ndshkuar. )huaj- Padyshim se 2oti im ia shton ose ia pakson "urni*imin kujt t doj por shumi6a e
njer*ve nuk e din. $uk sht as pasuria juaj e as "mijt tuaj q ju a"rojn tek $e1 por sht vetm besimi
dhe veprat e mira1 t tillt shprblehen shum"ish pr at q vepruan dhe ata do t pushojn n vendbanime
t larta (n 4henet n paqe dhe si&uri# +;ebe- A.@A/0. Cn &esudi ka thn: &e t vrtet Allahu ia jep kt
dunja atij q e do dhe atij q nuk e do, por nuk ia jep esimin ve"se atij q Ai e do, prandaj kur Allahu e do nj ro
ia jep atij esimin. *Transmeton Cn Ei 0hejeh nr. J>?>? dhe Fuhariu n Edeul &ufred =:? dhe e ka saktsuar
Alani n 0ahihul Edeil &ufred me nr. =AD+. Ertsia e ksaj qndron n at se dunjaja sht e pavler, ndrsa
esimtari sht i "muar ndaj dhe Allahu ia dha at q sht e "muar dhe me vler: %he me t vrtet1 Ahireti
sht m i mir pr ty se sa kjo bot# +%uha- .0. 0ehlu in 0adi ka transmetuar duke thn: %rofeti salallahu
alejhi ue selem ka thn: 10ikur kjo dunja t vlente tek Allahu sa njri krah i mushkonjs, ather nuk do ta lejonte
kafirin q t fitonte prej saj as edhe nj gllnjk uji2 8Transmeton Tirmidhiu nr =9=A dhe e ka saktsuar Alani n
0ilsileh 0ahiha nr.D>J+.#se esimtari e sheh q dunjaja i ka rrshqitur nga duart dhe i sht dhn kafirit mos t
pikllohet pr kt, sepse nse do t ishte dunjaja di"ka me vler, nuk do i ishte dhn kafirit. Ajo q nuk iu dha
esimtarit, ishte nga dshira e Allahut q ta ruaj nga smundja dhe e keqja e saj, prandaj le t jet i knaqur me
faktin q Allahu e ka udhzuar dhe i ka dhuruar atij fen e sakt dhe t pastr, i ka dhn dhe 7irin e ruajtur nga
ndr'shimet e njerzve dhe tekat e t're. Allahu ka thn: ' ju njer*. 4u ka ardhur n&a 2oti juaj kshilla
((urIani dhe shrimi i asaj q keni n kraharort tuaj (n zemra edhe udh*im e mshir pr besimtart.
)huaj- 3etm mirsis s Allahut dhe mshirs s )ij le t8i &*ohen sepse kjo sht m e mir se sa ajo
(pasuri q ata &rumbullojn#. +4unus- B/@BD0 dhe: %he mshira e 2otit tnd sht m e mir se ajo q ata
&rumbullojn# +2uhru"- AB0 dhe: Kshtu q &jith!ka q u sht dhn1 sht ve!se nj knaqsi kalimtare n
kt bot1 por ajo q sht tek Allahu sht shum m e mir dhe e prjetshme pr ata q besuan dhe q
5
0elem sht nj shkurre me gjma. Gjethet e ksaj peme prdoren pr tharjen e lkurave t kafshve. 0hih (amus el &uhit t 3ejruz
Ait dhe Gariul Hadith t Cn Pheuzit =K=J>.
M
vetm 2otit t tyre i mbshteten# +;hura- A?0 dhe: ;i&urisht q $e t kemi dhn shtat ajete q prsriten
va*hdimisht +3atihan0 dhe Kuranin madhshtor. Mos e hidh shikimin tnd me lakmi n ato q $e u kemi
dhn disave prej tyre (kafirave e as mos u bren&os pr ta dhe tre&ohu modest e i but ndaj besimtarve#
+Gi<hr- D/@DD0
#ga d' Ajetet e fundit n4jerrim katr prfitime:
=. Atij q Allahu i ka dhn (urIanin, le ta dij se i ka dhn t gjitha t mirat, ather pr "far t rengosesh
dhe piklloheshN
C. Allahu na ka ndaluar nga hedhja e shikimit me lakmi n knaqsit e kafirave, t )ilat mahnisin vetm ata
t demoralizuarit q e ndjejn veten t mposhtur, ndaj dhe kjo esht urtsia e shoqrimit t kt're d' ajeteve me
njra/tjetrn. Cn (ethiri n tefsirin e kt're d' ajeteve ka thn: d.m.th: &jaftohu me (urIanin madhshtor q
Allahu ta ka dhn dhe mos u jep pas pasuris dhe knaqsive t prkohshme q ua ka dhn at're.
A. %oseduesit e esimit dhe (urIanit jan m t merituar q t hidhen s't drejt t're, sepse kafirat nuk
posedojn mirsi reale, duke r q esimtart t mos ken ars'e pr t`i hedhur s't drejt at're me lakmi. (t na
e vrteton ajeti: 5 tre&ohu modest e i but me besimtart#.
C
.. Allahu urdhroi q muslimani t tregohet modest dhe i ut me esimtart, ndr'she nga "Iveprojn ata t )ilt
tregohen t prulur dhe inferior para kafirave, ngaq e shohin veten t mposhtur ndrsa n t njjtn koh shfaqen
me murrje dhe kr'elartsi para vllezrve t t're esimtar, t )ilt n fakt mund t jen ndr njerzit m t
devotshm. 0hih sa udhzim t drejt prman (urIani dhe sa mir q u renditn kto prfitime n nj fragment t
vetm. (' pra sht qndrimi i njerzve n lidhje me dunjan q u sht dhn kafirave/prve" atij q Allahu i jep
sukses pr tiIu prmajtur hakut/ prandaj do ta shohsh at i )ili nuk e ka t mushur zemrn e tij me (urIan, t
mahnitur pas rrugs s kafirave dhe n t njjtn koh do e shohsh t sprovuar me ofendimin e muslimanve,
pothuajse nuk di t jet kurr i ut me ta dhe ndoshta ndodh q i ofendon n prani t kafirave, ashtuq tu j
qejfin at're dhe tu tregoj pajtimin e tij me mendimet e t're dhe t shfaq para t're zhveshjen e tij nga moralet e
popullit q i prket, saq ndoshta ofendimi i muslimanve i het nat'r e pandashme e tij. Gjja m e rrezikshme
q ia kemi frikn se mund ta godas kt person, sht se mund ta prfshij kr)nimi Allahut pr munafikt pr t
)ilin i 7artsuari ka thn: Ata t 6ilt dshirojn q t prhapet imoraliteti tek besimtart1 do t ken dnim
t dhembshm n kt bot dhe Ahiret. Allahu di t "shehtat e ju nuk i dini# +$ur- =>0. Eallahul mustean
Allahu na ka lajmruar se u ka dhn t d'ja palve pjes nga dunjaja dhe nuk i ka ve"uar me t kafirat, ashtuq t
mos hej kjo gj shkak q injorantt t kalonin n kufr, kjo sht nga utsia dhe mshira e Allahut me rorit e
Tij, sepse nse kafirat do spe)ifikoheshin me posedimin e dunjas, ather t gjith injorantt do i pasonin kafirat
duke menduar se dhnia e dunjas sht argument q Allahu i do ata njerz, ndaj dhe i ka nderuar me t. %ra nse
nuk do t ishte k' rrezik,ather Allahu do u kishte dhn kafirave shtpi me "ati t argjendta dhe t zukuruara me
flori, kshtu e ka komentuar Cn Aasi ajetin (urIanor: 5 sikur t mos ishte q njer*it t jen t nj "eje (jo
esimtar1 atyre q nuk e besojn t Hjith Mshirshmin $e do tua bnim !atit e tyre n&a ar&jendi1 po
ashtu dhe shkallt n t 6ilat n&jiten1 e edhe dyert. %o u bnim "rone (argjendi n t 6ilat mbshteten dhe
stoli t ndryshme# +2uhru"- AA@AB0. ,sht pr tu theksuar fakti q tekstet t )ilat trheqin vrejtjen pr t mos u
mashtruar pas dunjas s kafirave, jan t shumta dhe ndoshta shkaku i ksaj sht se fitneja e dunjas sht e
madhe dhe ndikimi q ajo l n zemr sht i shmtuar e i dmshm, ndaj Allahu e ka r dunjan vend sprove:
$e ju kemi br sprov pr njri tjetrin se a do t jeni t durueshm. 5 2oti yt sht ;hikues i &jith!kaje#
+Furkan- CE0. Cn (ajimi n lirin e tij Cgathetul 7ehfan vllimi =K5MA/5M=, ka prmendur lloje t ndr'shme
njerzish, t )ilt Allahu i ka sprovuar me njri/tjetrin, ndr t tjert ka prmendur dhe ata t )ilt ne po flasim rreth
t're, duke thn: Allahu i ka sprovuar t pasurit me t varfrit dhe t varfrit me t pasurit, i ka sprovuar t dotit
me t fortt dhe t fortt me t dotit, i ka sprovuar drejtuesit *udhheqsit+ me pasuesit dhe pasuesit me drejtuesit,
S i ka sprovuar esimtart me kafirat dhe kafirat me esimtart, i ka sprovuar ata q urdhrojn pr t mira me ata
q urdhrohen dhe i ka sprovuar ata q urdhrohen me ata q i urdhrojn pr t mira. %randaj gjithmon kan qen
pasuesit e %rofetve, esimtart e varfr dhe t dotit sprov pr pasanikt dhe drejtuesit e atij populli, t )ilt e
refuzuan esimin, megjithse e dinin vrtetsin e %rofetve, duke thn: %o t ishte esimi di"ka e mir nuk do t
na paraprinin ata *t varfrit, t dotit+ n t. Ata i than #uhut: A t t besojm ty ndrkoh q ty t pasojn
m t dobtit e m t ultit9:# +;huara- ===0 dhe: Kshtu $e i sprovuam disa me disa t tjer ashtu q t
thon- A kta (esimtart e varfr e t dot n&a mesi yn jan q Allahu i ka *&jedhur dhe u ka dhn
mirsi9:# +5nam- BA0.
=
%r m tepr rreth ktij ajeti shih: el &uahi err/<raanijeh minel ajatil (ur`anijeh t shejh Adu <rahman es/0adij fq.M>.
:
(ur udhheqsi, fisniku n popullin e tij, e sheh t varfrin e dot q i ka paraprir n esim dhe n pasim t
%rofetit, frenohet nga kr'ene"sia dhe refuzon q ta pranoj islamin, q t mos jet i araart me muslimanin e
dot, thot: A t hem musliman dhe t jem i araart me kt t 1rndomtin2N- Le4ha4hi *komentues i
(urIanit+ ka thn: (ishte persona fisnik t )ilt ndoshta dshironin t pranonin islamin, por frenoheshin nga kjo
gj q t mos thuhej: E kan pranuar islamin para tij persona m t ult se ai. (shtu, vendoste q t qndronte n
kufr ashtu q t mos thuhej q muslimani i dot i kishte paraprir atij n kt mirsi. #dr fragmentet e ndr'shme
e t sprovuarit t disa njerzve me disa t tjer sht edhe kur i varfri thot: %se un nuk jam si k' i pasuriN-
#drsa i doti thot: %se t mos isha si k' i fortiN- #drsa i sprovuari me smundje thot: %se t mos jem i
shndetshmN- #drsa kafirat thon: $e nuk do t besojm derisa t na jepet njsoj si! u sht dhn t
dr&uarve t Allahut# +5nam- =C.0.
&ukatili *komentues i (urIanit+ ka thn: (' ajet ka zritur rreth sprovs q u ndodhi mushrikve me t varfrit e
mu4hahirve si p.sh Filali, kHaai, 0uheji, Eu !herri, Cn &esudi, Amari etj. (afirat e kurejshve thonin:
0hikoni se kush e ka pasuar &uhamedin, skllevrit tan dhe m t ultit e popullit ton--- Allahu ka thn: 3rtet
q ishte nj &rup n&a robrit e Mi t 6ilt thonin- 2oti yn ne besuam prandaj na "al dhe na mshiro se )i je
m i Mshirshmi i mshiruesve. Por ju i mort ata n tallje aq sa ata u bn ju q t harroni prkujtimin )im
ndrsa ju qeshnit me ta. ;i&urisht q i shprbleva n kt dit pr durimin e tyre1 me t vrtet ata jan
"itimtart# +Muminun- =E>@==E0. %ra Allau na lajmroi n kt ajet se i shprleu pr durimin e t're, si" tha n
ajetin tjetr: $e ju kemi br sprov pr njri tjetrin se a do t jeni t durueshm. 5 2oti yt sht ;hikues i
&jith!kaje# +Furkan -CE0.
Le4ha4hi ka thn: (' ajet dmth: A do t duroni ndaj sprovave, pasiq e msuat se "far shprlimi merituan t
durueshmit.*maroi fjala e tij+
%randaj, kur (a in &alik nuk mori pjes ne 4hihad pa pasur ars'e justifikuese, %rofeti salallahu alejhi ue selem i
urdhroi njerzit q ti nin he4hr *ojkotim+ si mjet edukues ndaj tij, t gjith anort e &edines i n he4hr, ile
u urdhrua q t largohej edhe nga gruaja e tij. (ur dgjoi kt mreti i krishter i Gasanit, n 0ham, u mundua ta
sprovonte at n fen e tij duke e konsideruar kt rast shans t volitshm pr t pr"ar mes tij *(ait+ dhe %rofetit
salallahu alejhi ue selem e muslimanve. C krkoi (ait q t shprngulej prkohsisht tek ai *n 0ham+ pr sa koh
q %rofeti salallahu alejhi ue selem do e ojkotonte at dhe i propozoi q ta nderonte dhe ta nte nj nga t
zgjedhurit e tij, duke i premtuar q nuk do t`i mungonte asnj e drejt, por esimi i (ait ishte m i lart se sa ta
mashtronte ukuria e shtetit kafir dhe stolit e saj. Fuhariu dhe &uslimi kan transmetuar se (ai e tregon kt
ndodhi duke thn: #drkoh q un po e)ja n tregun e &edines kur papritmas nj ujk nga ujqit e krishter t
0hamit t )ilt kishin sjell ushqime pr t`i shitur n &edine, flet e thot: (ush m tregon )ili sht (a in &alikN
#jerzit i n me shenj drejt meje. Erdhi tek un dhe m dorzoi nj letr nga mreti i Gasanit, ku shkruhej: E m
pas: & mrriti lajmi se shoku 't i ka ndrprer mardhniet me t', por Allahu nuk t ka ln t humur dhe t
nn"muar prandaj eja tek ne *t sillemi mir me t'+ t gjesh prehje. Thash me vete kur e le4ova: Gjithashtu dhe kjo
sht pjes e sprovs, pastaj u nisa drejt furrs dhe hodha letrn n zjarr. !mth (ai u nis menjher pr ta djegur
at letr, ashtu q t`ia ndrpriste rrugn shejtanit.
# m'llje t ktij kapitulli po them: # prgjithsi, k' devijim n zemrat e muslimanve ndodh ather kur
muslimant przihen me kafirat dhe kan kontakt me ta, sepse Allahu na ka lajmruar n lirin e Tij se jan kafirat
ata t )ilt i )'sin dhe n4isin muslimant pr di"ka t till. Allahu ka thn: %he kur atyre u le<ohen ajetet )ona
t qarta1 ata q nuk besojn u than atyre q kan besuar- Iili n&a dy &rupet sht n &jendje m t mir dhe
me kuvend m t vle"shm. Po sa shum bre*a $e kemi shkatrruar para tyre1 t 6ilt qen akoma m t
pasur dhe m t pashm# +Merjem- /A@/.0. Cn Aasi ka thn n kometin e fjals 1&ekam2 dmth pozit, dhe
fjala 1#edij2 dmth: kuvendi, ukurit dhe mirsit n t )ilat ata ishin. Cmam &aliku n komentin e ajetit: 1& t
pasur e m t pashm2 ka thn: dmth ata posedonin m shum pasuri dhe ishin me fizionomi m t ukur. (to
jan marr nga tefsiri i Cn (ethirit. # az t ksaj na het e qart se kafirat jan mashtruar pas pasurive t t're
dhe fizionomive t ukura q u jan dhn. &uslimi ka transmetuar nga Eu Hurejra se %rofeti salallahu alejhi ue
selem ka thn: 1&e t vrtet Allahu nuk shikon n fizionomit dhe pasurit tuaja, por shikon n zemrat dhe
punt tuaja2. %randaj prngjasimi me ta, ve"anrisht n kt aspekt, nuk mund t sjell me vete nderim nga Allahu,
prkundrazi sjell me vete pasoja t padshirueshme pr roin, si n dunja dhe n Ahiret. #doshta sht me vend q
t flasim di"ka qoft edhe shkurtimisht rreth "shtjes s prngjasimit me kafirat. Allahu sht q jep sukses.
9
Ndalimi nga prngjasimi me kafirat
%o e )ek kt kapitull, sepse ka lidhje t forta me temn e lirit. 0i" e tham m lart Cn Tejmijeh n lirin e tij
Cktidau es/0iratil mustekim vll5 fq DJ ka thn: %rngjasimi n pamjen e jashtme, sjell si pasoj prshtatshmrin
dhe njllojshmrin mes t prngjasuarve, gj e )ila "on n prputhjen e t're n morale dhe veprime. (jo sht
di"ka e dukshme dhe e vrtetuar. %sh: ai q vesh rroa t ngjashme me ato t dijetarve, prjeton n vetvete nj lloj
ndjesie sikur u prket at're n nj far mn're ose ai q vesh rroa ushtarake prjeton n vetvete nj lloj dshire pr
tu sjellur sipas nat'rs dhe moraleve ushtarake, pra kshtu me kalimin e kohs ajo gj i het nat'r e tij, prve"
nse ndikon ndonj faktor tjetr q e pengon nga kjo gj.*maroi fjala e tij+ %as ksaj, duhet t dihet se mos
prngjasimi me kafirat sht nga azat e fes, pr shkak t argumenteve t shumta q jan rreth ksaj "shtjeje nga
(urIani dhe 0uneti. Cn Tejmije sht argumentuar/si shum dijetar t tjer/pr mos prngjasimin me kafirat me
ajetin (urIanor: A nuk ka ardhur koha q *emrat e atyre q besojn t *buten dhe ndikohen n&a mesa*hi
prkujtues i Allahut ((urIani dhe n&a ajo e vrtet q u sht shpallur1 e t mos bhen si ata q iu dhan
librat m par dhe n&aq *&jati koha e tyre *emrat e tyre u n&urtsuan. 5 shumi6a e tyre qen t pabindur1
t prishur1 tejkalues t ku"injve# +Gadid- =?01 n lirin Cktidau siratil mustekim vll 5 fq =DA, ai ka thn: #
kt ajet ka ndalim t prgjithshm nga prngjasimi me ta dhe n t njjtn koh sht ndalim i ve"ant nga
prngjasimi me ta n ngurtsimin e zemrave q u ndodhi at're dhe ngurtsimi i zemrave sht nga pasojat e
gj'naheve.*maroi+ Cn (ethiri n tefsirin e ktij ajeti ka thn: %randaj Allahu i ndaloi esimtart q t
prngjasohen me ta n "fardo lloj gjje, qoft n "shtjet az apo n ato d'tsore.*maroi+
Gjithashtu dijetart jan argumentuar me ajetin (uranor: %he me t vrtet $e u patm dhn beni israilve
;hkrimet edhe urtsin e t kuptuarit t ;hkrimeve dhe li&jeve t tyre1 edhe pej&amberin.
7 dham atyre "urni*im e be&ati me n&a m t mirat dhe i patm dalluar mbi njer*it e asaj kohe. 7 patm
dhn edhe "akte t qarta pr !shtjen e "es1 mirpo pr shkak t *ilis q kishin ndrmjet tyre1 ata u
pr!an pasiq u erdhi dituria. ;ka dyshim se 2oti yt do t &jykoj mes tyre %itn e Hjykimit n ato !shtje
pr t 6ilat ata patn mosmarrveshje dhe pr!arje mes tyre. Pastaj $e t vendosm ty (o &uhamed n rru&
t qart dhe t drejt t "es1 pra ndiqe ti at dhe mos i ndiq dshirat e atyre q nuk din# +Jhathijeh- =?@=D0.
Cn Tejmijeh n Cktidau siratil mustekim vll 5 fq D9, ka thn: Allahu e ndaloi *%rofetin+ nga pasimi i dshirave
dhe tekave t at're q nuk din. Termi: Ata q nuk din, prfishin "doknd i )ili ie n kundrshtim me sheriatin.
!shirat e t're jan ato gjra q ata i plqejn,si dhe pamja e jashtme e mushrikve, e )ila sht nga rrjedhojat e
fes s t're t kot, ata e dshirojn di"ka t till, prandaj pajtimi dhe prputhja me ta n kt gj, sht pasim i
dshirave t t're. (afirat gzohen nse muslimant prputhen me ta n disa "shtje t t're dhe jan t gatshm t
shpenzojn shum q t ndodh di"ka e till. #se e zm se kjo prputhje n veprime nuk sht si shkak i pasimit
t dshirave t t're, prsri nuk ka d'shim se kundrshtimi i t're n kt pik sht m larg pasimit t dshirave t
t're dhe t ndihmon n arritjen e knaqsis s Allahut, duke qen larg dshirave t t're,si dhe sepse prputhja me
ta n kt gj *pamjen e jashtme+ mund te jet shkak q "on n prputhjen me ta n aspekte t tjera, kush kullot
rreth zons s ndaluar ka shum mundsi *proailitet+ t h'j n t.*maroi fjala e tij+
Argumenti q na vrteton se ata gzohen kur muslimant prputhen me ta sht fjala e Allahut: As !i"utt dhe as
t krishtert1 kurr nuk do t jen t knaqur me ty derisa ti t ndjeksh "en e atyre. )huaju- 3rtet q
udh*imi i Allahut sht udh*imi i vetm. 5 nse ti do t ndiqje dshirat e tyre pas asaj diturie q t ka
ardhur1 ather nuk do t ket kush t t ndihmoj dhe t t mbroj n&a Allahu# +,ekare- =CE0.
.ehudt mllefoseshin nga kundrshtimi q u nte %rofeti salallahu alejhi ue selem at're, saq than: (' njeri nuk
dshiron t lr asgj q sht e jona ve"se dshiron q t na kundrshtoj n t. Transmeton &uslimi nga Enesi se:
.ehudt e kishin zakon q kur gruas i vinin periodat *mestrua)ionet /hajdi+ as nuk hanin ashk me t e as nuk
qndronin n nj dhom me t, prandaj sahat e p'etn %rofetin salallahu alejhi ue selem , ather Allahu zriti
ajetin: ) pyesin ty pr hajdin (mestrua)ionin1 thuaju kjo &jndje sht papastrti1 ndaj lar&ohuni &rave
&jat tij dhe mos iu a"roni atyre (pr marrdhnie# +,ekare- CCC0. %astaj %rofeti salallahu alejhi ue selem tha:
1Fni *me gruan+ "do gj prve" aktit seksual2. (ur "ifutt e morn vesh kt gj than: (' njeri nuk do t lr
asgj tonn ve"se dshiron q t na kundrshtoj n t. (ur e dgjuan kt fjal Esejd in Hudejr dhe Aad in
Fishr erdhn tek %rofeti salallahu alejhi ue selem dhe than: O <asulallah, "ifutt po thon kshtu e kshtu, ndaj ne
nuk do t jm asgj me grat tona *gjat hajdit+. %rofetit salallahu alejhi ue selem i ndr'shoi "ehrja saq
menduam se u zemrua me ata t d'. %asiq ata t d' doln dhe u larguan, dikush i solli dhurat %rofetit salallahu
alejhi ue selem qumsht dhe %rofeti salallahu alejhi ue selem urdhroi dik q t dilte dhe ti krkonte ata d'
sahat. %asiq erdhn, %rofeti salallahu alejhi ue selem u dha t pinin nga qumshti q i solln dhe ather e
D
kuptuan se nuk ishte i zemruar me ta. %o ashtu rreth ksaj teme sht fjala e Allahut: Kshtu $e e kemi *britur
at ((urIanin kushtetut n arabisht. 5 nse ti ndjek dshirat e tyre1 pas dijes q t ka arritur1 ather ti nuk
do t kishe ndonj mbrojts apo prkrahs ndaj Allahut# +Rrad- A/0. %ra si ia lejon vetes k' umet q t`i pasoj
ata n moralet e t're, duke qen se u ka ardhur udhzimi nga Loti i t'reN-- Thuhet n nj fjal t urt: !o ngelesh
gjithnj i etur megjithse gojn e man n det *pi pa pushim prej tij+. %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn:
1(ush prngjasohet me nj popull, ai u prket at're2 *Transmeton Ahmedi =K?A, etj dhe e saktsoi Alani n el Crua
me nr. 5=MD+
Ertsia e ksaj "shtjeje sht se roi nuk mund t`i prmahet rrugs s drejt, pr t )iln Allahu e ka urdhruar ta
pasoj, prve" nse u shmanget rrugve t popujve t tjer, ndaj Allahu i ka urdhruar esimtart t luten me kt
dua: $a udh*o ne pr n rru&n e drejt# +5l@Fatiha- ?0 pastaj n ajetin vijues na e tregoi se )ila sht kjo
rrug: $ rru&n e atyre t 6ilve )i u ke dhuruar mirsi# +5l@Fatiha-/K por duke qen se kjo rrug sht e
rrethuar nga faktor t jashtm, t )ilt mund t ndikojn n drejtsin e saj, ather Allahu shtoi dhe di"ka tjetr:
Ea trhoqi vrejtjen pasuesve t ksaj rruge q t mos ndjekin rrugt e popujve t tjer, duke thn: 4o n rru&n
e atyre q merituan *emrimin )nd dhe as n rru&n e atyre t 6ilt humbn# +5l@Fatiha- /0
%rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1Qifutt jan ata me t )ilt Allahu sht i zemruar, ndrsa t krishtert
jan t humurit2 8transmeton Tirmidhiu me nr.=D?> dhe e ka saktsuar Alani n 0ilsileh 0ahihah me nr.J=MJ;.
(jo na tregon qart se Allahu na ka urdhruar q ti largohemi rrugve t lartprmendura, nse duam t`i prmahemi
rrugs s drejt, sepse nse dikush jepet pas nj rruge tjetr ather det'rimisht n rrugn e tij t drejt do t ket
mangsi ose devijim total. Allahu na e ka sqaruar lidhjen e ngusht q ekziston mes qndrueshmris n rrugn e
drejt dhe largimin *shmangien+ nga rruga e ithtarve t 7irave, duke thn n d' ajete t njpasnjshme: ' ju q
keni besuar: $se ju i bindeni nj &rupi n&a ithtart e Librave pa dyshim q ata do tu kthejn n
mosbesimtar pasiq keni besuar. 5 si do t mohoni ndrkoh q po ju le<ohen ajetet e Allahut dhe mes jush
sht i %r&uari i )ij9: %he kushdo q kapet "ort dhe i prmbahet "es s Allahut1 me t vrtet Ai sht
udh*uar n rru& t drejt +Ali (mran-=EE@=E=0
&edito n kt, sepse kto d' ajete jan renditur n form t prkr'er, njsoj si ajetet e sures 3atiha dhe ki kujdes
q t mos e kundrshtosh kt rrug, sepse Allahu na ka lajmruar se kush e kundrshton kt rrug, ia ka paraqitur
veten rrezikut t kufrit. Allahu sht q ruan e mron nga t kqijat. #ga gjrat e "uditshme sht fakti se
muslimant e prsrisin kt dua t sures 3atiha *na udhzo n rrugn e drejtS+ n namazet e t're gjat dits dhe
nats s paku shtatmdhjet her, e megjithat shumi)a e t're sot prngjasohen me armiqt e t're dhe praktikojn
mn'rat e t're t jetess- 0a e sa musliman ka q i mallkojn "ifutt me mallkimet m t rnda, e megjithat ata
jan njerzit e par q rendin pr t veshur shpikjet e fundit s veshjeve poshtruese dhe n praktikimin e sjelljeve
morale t ulta dhe "`nderuese, ile pothuajse prngjasimi i t're me ta sht prqendruar vetm n gjrat m t ulta
t t're-- (a arritur "shtja deri at' saq nse kafirit i teket t lr t zgjatet vetm nj qime n faqen e tij,ather
edhe ata *prngjasuesit+ do nin t njjtn gj, duke iu indur 1mods2 s' m'llurazi, kjo gj pr fat t keq ka
ndodhur realisht, ue ina lilah*T Allahut jemi+-- 0ot jan shpikur moda t ndr'shme n prerjen e flokve, duke
ofruar lloj lloj pamjesh t shmtuara e t neveritshme pr "dolloj shijeje, e megjithat tek prngjasuesit kto gjejn
pranim n mas. %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn t vrtetn ku shprehet duke lajmruar dhe na trhequr
vrejtjen njkohsisht: 2!o t pasoni *gjurmt+ rrugt e at're q kan qen para jush, pllm pr pllm, hap
pas hapi, saq edhe nse ata do h'nin npt tunelet e grops s doit
J
ju do h'nit pas t're. Than: O i !rguari i
Allahut, a ke pr qllim "ifutt dhe t krishtertN Tha: E k tjetr ve" t'reN- 8&utefekun alejhi;. (' pasim i verr,
sht argument q vrteton logjikn e dot, zhdukjen e autoritetit dhe humjen e mizotrimit,ngadhnjimit. Cn
kHalduni n el &ukadimeh fq.59>/59?, ka thn: C mposhturi gjithmon sht i prfshir nga dshira pr ta mar si
shemull pushtuesin e tij dhe pr tu prngjasuar me t n pamjen, veshjen, fen e tij edhe n t gjitha zakonet dhe
sjelljet e tij. 0hkaku i ksaj sht se njeriu eson n prsosmrin e atij q e ka mundur *mposhtur+ ndaj i
nnshtrohet dhe i indet atij. 0i" tham, kjo ndodh ose ngaq e sheh at si t prsosur dhe e madhron n vetvete
ose nga keqkuptimi q lind tek i mposhturi, i )ili mendon se indja ndaj tij nuk erdhi thjesht si pasoj e nj
mposhtjeje t nat'rshme, por si pasoj e prsosmris s ngadhnjimtarit. #se ndodh k' keqkuptim dhe
shoqrohet edhe me esim, ather k' person do t ndjek t gjitha rrugt dhe idet e ngadhnjimtarit dhe do t
prngjasohet me t. (' sht pasimi dhe marrja e tjetrit pr shemull referues. (jo gj mund t ndodh /uallahu
ealem/ ngaq ai mendon se fitorja e ngadhnjimtarit nuk erdhi si rezultat i for)es, por si pasoj e zakoneve dhe
ideve q ai ka, kjo kthehet tek e para q tham dhe q gjithashtu sht gaim. %randaj gjithmon i mposhturi
J
!a/i sht nj kafsh zvarranike q jeton n shkrettir , sht di"ka e ngjashme me hardhu)n por shum m e madhe dhe e ka trupin
t muluar si me luspa. ,sht karakteristike pr tunelet q n n gropn e saj nn dhe, n form lairinti pr t`iu shmangur ndjeksve.
5A
prngjasohet me ngadhnjimtarin ndaj tij, si n veshje, n mjet udhtimi, n llojet e armve dhe mn'rn e majtjes
s t're, ile n t gjitha aspektet. (' prngjasim shihet qart psh tek fmijt me prindrit e t're, gjithmon prpiqen
tu prngjajn at're, sepse esojn se prindrit e t're jan t prsosur. Ose shiko n "do vend dhe do gjesh se
shumi)a e anorve do veshin rroa t ngjashme me ato t ushtarve t sundimtarit dhe rojeve t tij /n prgjithsi/
kjo sepse mizotrimi sht i t're. #se nj popull sht karshi,fqinj me nj popull tjetr, q jan mizotrues ndaj
t're do e shohsh se sa shum do prngjasohet me t dhe do e marr pr shemull, si" po ndodh tani n Andaluzi
me spanjollt dhe portugezt. C sheh andaluziant q prngjasohen me ta me veshjet e t're, n paraqitjen e t're, n
shum nga zakonet dhe sjelljet e t're, duke arritur deri n format e statujave npr mure, punishte dhe shtpia--
(ush e shikon di"ka t till me urtsi, e kupton dhe e ndjen se kto jan shenjat e nnshtrimit. Qshtja i prket
Allahut.*maroi fjala e tij+. Ca ka qlluar t vrtets /Allahu e mshiroft/ sepse prngjasimi me pushtuesit ishte nj
nga shkaqet kr'esore q "uan n shprrjen e shtetit t Andaluzis, saq sot kur kalon dikush n ato troje dhe sheh
gjurm t muslimanve, thot si i haitur:
!ikur ktu paska pasur islam dhe musliman-- E lusim Allahun tIia kthej prsri ato troje muslimanve me krenari
dhe lavdi. QImund t themi pr ato shoqri, zemrat e t )ilave jan t lidhura pas ideve t armiqve t t're, ile dhe
pas shum "shtjeve t esimit t t'reN- 0`ka d'shim se fillimi i ksaj ishte dhnia pas gjuhs s kolonizatorit dhe
veshjeve t kafirave /edhe nse ajo veshje do ishte nga pamjet m t shmtuara dhe "`nderuese/ kta musliman
toleruan dhe neglizhuan n kto "shtje derisa arritn at' ku jan sot. Eallahul mustean *Allahut i krkohet
ndihm+.
%as ktij vshtrimi t shpejt themi: (' ishte nj prshkrim shum i prmledhur i "shtjes s prngjasimit me
kafirat, q si" e pe dhe vet ishte argumentim me (urIanin dhe 0unetin, t shoqruar me kuptimin e dijetarve t
umetit, si dhe duke e prfor)uar me ngjarje t historis islame, t )ilat qartsojn shkaqet e shprrjes s shtetit
islam n disa troje, gj e )ila sht nga argumentet m indse rreth domosdoshmris dhe oligueshmris s
prkujtimit t muslimanve, q t rikthehen tek parimet dhe azat e t're, si dhe tu trhiqet vrejtja q t mos
prngjasohen me kafirat, tu prkujtohet domosdoshmria e t krenuarit me Lotin e t're, me %rofetin e t're dhe me
vllezrit e t're esimtar, sepse Allahu ka thn: Allahut i takon krenaria1 po ashtu t %r&uarit t )ij dhe
besimtarve1 por muna"ikt nuk e din kt# +Muna"ikun- D0. #ifaku h'n n zemra nprmjet shkujdesjes nga
k' parim madhshtor. Allahu ka thn: Pr&*oi muna"ikt se pr ta do t ket dnim t dhembshm. Ata jan
q i marrin ka"irat pr miq t dashur dhe prkrahs1 kundrejt besimtarve. A po e krkojn krenarin tek
ata9: Me t vrtet e &jith krenaria i prket vetm Allahut# +$isa- =AD@=A>0. !uke marr paras'sh faktin se
rruga e drejt sjell patjetr si rrjedhoj, kundrshtimin e at're q kan devijuar nga kjo rrug dhe e kan humur at
/si" shprehet qart n suren 3atiha/ ather dijetari Cn Tejmijeh e titulloi lirin e tij madhshtor q flet rreth ksaj
"shtjeje: Cktidau siratil mustekim mukhalefete as/hail 4hehim *<ruga e drejt krkon rrjedhimisht kundrshtimin
e rrugs s anorve t 4hehenemit+.
Hidh nj vshtrim n jetn e muslimanve sot, kur ata e kan shkelur kt parim madhshtor /prve" atij t )ilin
Allahu e ka mshiruar/ se sa posht kan rn pasiq ishin krenar, jan shndrruar n ishta *pasues+ t armiqve t
t're, prandaj u ka rn vlera tek Allahu. & posht do sjellim disa shemuj:
=. %opujt e mparshm ran n shirk nprmjet teprimit t t're *kalimit t kufijnve+ n lidhje
me njerzit e devotshm, duke i kth'er varret e t're si vend faljeje *faltore+, duke ju krkuar ndihm at're n situata
t vshtira. #uk kaloi shum koh derisa kjo gj ndodhi edhe tek disa musliman nn moton: !ashuria pr njerzit
e mir *t devotshm+ dhe respektimi i t're- #se i viziton disa vende islame do t shohsh se n shumi)n e
4hamive t t're ka varre renda, megjithse %rofeti salallahu alejhi ue selem ka r "mos duke na e trhequr
vrejtjen nga di"ka e till, ndr fjalt e tij prmendim psh: 1&allkimi Allahut qoft mi "ifutt dhe t krishtert,
sepse i prdorn varret e %rofetve t t're si vend faljeje2. 8&utefekun alejhi;, transmetuesi tha pas fjals s
%rofetit salallahu alejhi ue selem : &e kt ai na trheq vrejtjen, q t mos jm si ata. %ra, na e trhoqi vrejtjen
nga veprimi i t're, q t mos j umeti i tij t njjtn gj si ata, por megjithat k' umet ra n kt vepr dhe sa
veprim i keq sht ai- 0epse shirku dhe rrugt q t "ojn tek ai, jan veprimet m t kqia. # kt mn'r u
realizua di"ka e ngjashme me at "far %rofeti salallahu alejhi ue selem na ka lajmruar se do ndodh para
(ijametit: 1#uk do t het (ijameti derisa t prdridhen grat e fisit !eus rreth !hil Halesash
>
, i )ili ishte idhull
q adhurohej nga fisi !eus n Tealeh n kohn e 4hahilijetit2 * &utefekun alejh+.
Cn Tejmijeh n lirin Cktidau 0iratil mustekim vllimi 5KDA/D5, ka thn: 1T humurit *t krishtert+ dhe ata q
merituan zemrimin e Allahut *"ifutt+ e kishin zakon q t ndrtonin faltore mi varret e profetve dhe njerzve t
mir. %rofeti salallahu alejhi ue selem e ndaloi umetin e tij nga kjo gj shpesh her, saq edhe n momentin q po
>
!hil Halesah: #drtes n .emen n t )iln kishte idhuj
55
ndahej nga kjo dunja /kuran fsha pr t aain dhe nnn time/, e me&jithat nj pjes e madhe e ktij umeti
jan sprovuar me kt &j. !o t shohsh q feja e t humurve q jn kto veprime, nuk sht gj tjetr ve"se
dridhje zrash dhe paraqitje t ukur, nuk u intereson nga feja e t're di"ka m shum sesa dridhja e zrave. %o
shohsh se ky umet sht sprovuar edhe me di!ka tjetr- %&jimin e *rave t bukur1 q n&jallin emo6ione si
dhe d&jimin e poe*ive q re6itohen si mnyr pr prmirsimin e *emrave dhe &jendjeve shpirtrore1 &j e
6ila i prn&jason deri diku &jendjes s t humburve:::
A.%opujt e mparshm ran n pasimin e verr t dijetarve dhe adhuruesve *t devotshm + t t're n
"do gj, arriti "shtja deri at', saq i pasonin ata edhe n rjen hallall t asaj q sht haram dhe n rjen haram t
asaj q sht hallall. (a edhe n kt umet t atill, t ngjashm me ta, t )ilt iu mshtetn pasimit t verr dhe
ia ndaluan vetveteve dritn e argumentimit, pasuan s'm'llurazi n fen e t're, saq nse dikush e hidhte pas
krahve taklidin *pasimin s'm'llurazi+ dhe krkonte argumentin, konsiderohej si ai q kishte ln fen. (ta
*mukalidint+ e pr"an umetin, i )ili sht nj dhe e ndan n medhhee, ku se)ili e armiqson tjetrin, /saq tek ai
q i sheh nga larg, i duken si t jen njerz q i prkasin feve t ndr'shme/, duke u prngjasuar me ithtart e lirave
ku "do pal e t're e refuzon dhe mohon at q ka pala tjetr. Allahu ka thn: Mi"utt thon se kristiant nuk
jan t mbshtetur n as&j (nuk jan n fen e vrtet1 edhe kristiant thon pr !i"utt se nuk jan t
mbshtetur n as&j1 me&jithse t dyja palt e le<ojn Librin (se6ili librin e tij1 po kshtu si thniet e tyre
than edhe ata q s8din as&j (idhujtart. Allahu do t &jykoj mes tyre n %itn e Hjykimit pr at q ata
kishin mosmarrveshje# +,ekare- ==A0. (t aspekt t prngjasimit e ka )ekur Cn Tejmijeh n el Cktida vll.
5KD5. !isa medhheista e pasojn shejhun e t're, ashtu si" duhet ta pasoj esimtari %rofetin salallahu alejhi ue
selem , n "do "shtje t vogl apo t madhe. # lidhje me kt kategori njerzish, Cn Tejmijeh n el Cktida
vll.5KDA ka thn: 0hum nga pasuesit e murgjrve, u inden disave q ata i konsiderojn t madhruar, n "do gj
q i urdhrojn edhe nse k' urdhr do prmaj rjen hallall t haramit apo rjen haram t hallallit. Gjithashtu
Cn Tejmijeh n lirin Fug/jetul murtad fq. >DM/>D: ka thn: #ga k' aspekt, u h'ri humja shum grupeve, t )ilat
n kt vepr u prngjasuan me krishterizmin, si" ka thn Allahu: Ata ("ifutt dhe kristiant i morn rabint
dhe mur&jrit si *ota n vend t Allahut1 po ashtu morn pr *ot edhe Mesihun1 birin e Merjemes1 ndrkoh
q ata ishin t urdhruar q t mos adhurojn dik tjetr prve! t Adhuruarin e vetm (Allahun1 askush
dhe as&j nuk meriton t adhurohet me t drejt prve! Atij. ( Lart sht Ai dhe i pastr n&a t pasurit
ortak# +)eube- A=0. sht transmetuar nga %rofeti salallahu alejhi ue selem se ai ka thn: 1Ata *raint dhe
murgjrit+ e n t lejuar at q ishte e ndaluar dhe e n t ndaluar at q ishte e lejuar, k' ishte iadeti q u
hej at're * duke iu indur populli at're+2
?
, pra kjo sht sprova e d't e madhe e ktij
umeti,uallahul mustean.
A.%rngjasimi i muslimanve me kafirat, ka arritur deri at' , saq po festojn dhe festat e kafirave, duke i
shndrruar ato data n sezon festimesh edhe pr muslimant, ile ndoshta i ndrpresin edhe punt pr kt shkak.
Fejhakiu ka transmetuar n 0unenul (ura *vll. DK=J>+ dhe n 0huaul iman me nr. DJ9? dhe e ka saktsuar Cn
Tejmijeh n &e4hmual 3etaua *vll. =?KJ=?+ nga Emer in kHata se ai ka thn: 7argohuni nga armiqt e Allahut,
"ifutt dhe t krishtert, n festn e t're kur ata mlidhen, sepse zemrimi i Allahut zret mi ta dhe kam frik se u
godet dhe ju *nse qndroni me ta+. &os e msoni gjuhn e t're, sepse kjo u "on n prngjasim me moralet dhe
sjelljet e t're.*maroi+
(jo fjal nga Emeri, i fr'mzuari, qndron n majat m t larta t njohjes s nat'rs njerzore dhe mn'rs s
kon)eptimit t saj, sepse edhe sot e ksaj dite shohim nga ata njerz, q jan dhn pas gjuhs s kafirave e q i
kan km'er moralet dhe traditat e t're me ato t huazuarat, duke jetuar si t huaj kundrejt islamit, larg prej tij.
Cn Tejmijeh n &e4hmual 3etaua *vll. =?KJ=?+ ka thn: 0hikoni se si Emeri ndaloi nga t msuarit e gjuhs s
kafirave dhe thjesht nga h'rja n kish, n kohn e tuimit dhe fests s t're, pra "`mund t thuhet pr at i )ili n
disa nga veprimet e t'reN- Ose q ka pr qllim di"ka q sht pjes e fes s t'reN- A nuk sht prputhja me ta n
vepra, m e rnd se sa prputhja me ta n t folur *n gjuh+N- A nuk sht kr'erja e disa veprimeve q kan t
jn me festn e t're, m e rnd se sa thjesht h'rja n kish gjat fests s t'reN- %rderisa zemrimi zret mi ata
*kafirat+ gjat fests s t're pr shkak t ksaj vepre, a nuk sht n rrezik edhe ai person q merr pjes n veprimet
e t're apo n disa prej veprimeve, sepse mund ta prfshij dnimi edhe atN- #drsa, ai q e mson gjuhn e
kafirave pr di"ka t nevojshme, nuk prfshihet n kt "shtje pr t )iln po flasim /kuptohet nse e ka vrtet t
nevojshme/ si pr shemull ai q e mson pr daue, kjo sht sht di"ka e lavdrueshme, si" ka thn Allahu:
%he ne nuk kemi sjell t dr&uar ve!se n &juhn e popullit t tij1 ashtu q ai t mund tua bnte t qart
atyre (mesazhin me t )ilin u drgua# +(brahim- .0.
?
Transmeton Tirimidhiu JAD? dhe ka saktsuar Alani
5=
Ose psh: Ai q e mson gjuhn e armikut pr tu ruajtur nga e keqja dhe kurthet e tij, si" transmetohet nga Lejd in
Thait se ai tha: %rofeti salallahu alejhi ue selem m urdhroi t msoja disa fjal, q t mund t`i le4oja pr t letrat
q i shkruanin "ifutt dhe m tha: 1Eallahi un nuk u z es "ifutve n at "far ata shkruajn2. Tha: #uk kaloi
gj'sma e muajit derisa un e msova gjuhn e t're pr t. %asiq e msova *heraishten+, kur %rofeti salallahu alejhi
ue selem dshironte q tu shkruante at're di"ka, ather un e shkruaja pr t, po ashtu nse ata i drgonin letr
%rofetit salallahu alejhi ue selem un ia le4oja atij letrn e t're2. *E ka transmetuar Eu !audi me nr. JM>?,
Tirmidhiu me nr. =:5? dhe e ka saktsuar Alani n 0ilsile 0ahiha me nr. 59:+. #drsa n nj transmetim tjetr q e
transmeton Ahmedi ?K59= dhe Hakimi JK>== me zin4hir t sakt nga Lejdi i )ili tha: %rofeti salallahu alejhi ue
selem m tha: 1A e njeh gjuhn surjanijeh sepse m vijn letraN Thash: .o. Tha: 1&soje ather2. Cu vura dhe e
msova pr 5: dit2. &edito n sinqeritetin e ktij sahaiu, i )ili e msoi gjuhn e kafirave pr qllimin e
lartprmendur dhe vullnetin e tij pr realizimin e ksaj gjje, jo si ata q e msojn thjesht pr prngjasim dhe
murrje. 7loji i par *Lejdi+ ia shton krenarin dhe lavdin islamit dhe muslimanve, ndrsa lloji i d't
*prngjasuesit t mahnitur me kafirat+ me at gjuh q msojn, "do dit e m shum for)ojn lidhjet e t're me
armiqt e Allahut dhe thithin moralet e t're t ulta /si" u prmend n fjaln e Emerit/, kjo sjell m pas poshtrimin
dhe nn"mimin, me t vrtet veprat jan sipas qllimit, por n t njjtn koh veprat vlersohen edhe sipas
prfundimit t t're-
.. T het qejfi kur i sheh muslimant, q i kushtojn rndsi dhe prkujdesje for)imit dhe zhvillimit t
fizikut t t're, duke praktikuar sporte t doishme, por k' gzim nuk zgjat shum dhe shuhet pr shkak t disa
personave, t )ilt u kushtojn rndsi kr'erjes s disa prezantimeve sportive t )ilat n t vrtet nuk kan lidhje
me sportin, si psh. prkulja n form prshndetjeje pr njri tjetrin, gj q i prngjan shum rukus, si" ndodh n
sportin e mundjes japoneze- 0adoq filozofon ai q prpiqet ta mroj dhe justifikoj kt zakon t shmtuar, nuk
do jap dot shpjegim tjetr, prve"se pasim i verr i kafirave, megjithse ka ardhur ndalim i prer dhe i qart nga
t prkulurit *prkulja+ edhe nse sht thjesht me qllim prshndetjeje. Transmetohet nga Enes in &alik se ai
tha: #j person tha: O <asulullah,kur dikush e takon vllaun ose shokun e tij, a lejohet q t prkulet para tijN Tha:
.o2. *Transmeton Tirmidhiu me nr. =:=9, in &a4heh me nr. J:A= dhe e )ilsoi si t mir *hasen+ Alani n 0ilsile
0ahiha me nr. 5MA dhe shih n &e4hmual 3etaua t Cn Tejmijes vll. 5KJ::+.
B. #ga gjrat e "uditshme t prngjasimit me kafirat , sht ajo "far kam par n disa vende islame ku
anort e t're vendeve festonin "do vit n dt. 5> shkurt, t ashtuquajturn festn e dashuris *0hn $alentinin+, e
)ila q nga vet emri tregon pr degjenerim. Historia e ksaj feste dhe festuesit e saj, jan t huaj pr islamin dhe
muslimant, larg prej t're, sepse origjina e saj sht tek romakt kafira dhe historia e shpikjes s saj ka t j me
marrdhniet e ndaluara mes d' gjinive: asaj mashkullore dhe femrore, kt histori e kam prmendur t plot n
lirin tim: Tehlisul iad min uahshijeti Eil (atad fq. >J?. 0i mundi t arrij kjo deri tek trojet e muslimanve,
trojet e pastrtis, ndershmris dhe turpshmrisN- Qshtja i prket Allahut.
?. #ga shfaqjet e ndr'shme t prngjasimit me kafirat npr dasma, sht t h'j dhndri tek grat dhe
ta marr pr dore nusen e tij, ndoshta edhe i filmon kameramani, ndoshta ka edhe kngtar prreth t're, t gjitha
kto ndodhin n disa vende islame-- &e t vrtet sht pr t ardhur keq, si" dihet kur dhndri h'n tek grat nuk
po h'n atje q grat ti ulin shikimet nga ai, prkundrazi h'n me paraqitjen pamjen m t ukur ashtu q ta
gllarojn me s't e t're, e ndoshta ndokush prej at're grave e dshiron sikur ta kishte t sajn, sidomos nse sht
ukurosh, ashtu si" u ndodhi at're grave pr t )ilat Allahu na tregoi duke thn: Kur ata e pan at u mahnitn
prej tij1 u tronditn dhe n at habin e tyre i pren duart e tyre dhe than Allahut i qo"shim "al. Ky nuk
sht njeri1 nuk sht tjetr ve!se ndonj en&jll "isnik# +4usu"- A=0.
#drsa fjala e Allahut: %he thuaju besimtareve ti ulin (ruajn shikimet e tyre# +$ur- A=0 pothuajse nuk
prmendet n raste t tilla, nuk e di, n "far aspekti e kan r t lejuar kt lloj przierjeje kta t prkushtuarit
pas ktij zakoni t shmtuarN-.
/. #ga mn'rat dhe format e prngjasimit, sht t`i vendos dhndri unazn e fejess nuses, n prani t
njerzve. (' zakon sht i trashguar nga t krishtert, t )ilt e vendosin unazn me kt rast, n zatim t nj
zakoni t fes s t're, fes s shirkut. E ka prmendur kt shejh Alani n lirin e tij Adau zifaf fq. =5=/=5J gjat
fjals s tij n lidhje me gjrat e ndaluara q ndodhin n dasm dhe festimet e saj. 0hejhu prmendi pohimin e nj
reviste, q k' zakon sht nga zakonet e t krishterve, ata t )ilt i kan shpifur Allahut se ka fmij. (' zakon
sht ta vendos fillimisht unazn n majn e gishtit t madh t dors s majt t nuses dhe thot: # emr t Atit,
pastaj e vendos n majn e gishtit tregues dhe thot: # emr t Firit, pastaj e vendos n majn e gishtit t mesm
dhe thot: # emr t 0hpirtit t shenjt, pastaj s fundi e vendos n gishtin e parafundit, at' z vend dhe thot:
Amin. !hndri i ka t gjitha mundsit, q t`i dhuroj nuses s tij "far t doj nga stolit, pa pasur nevoj q t`i
prmahet me prkushtim ksaj shfaqjeje teatrale t "uditshme e )ila n origjin sht e krishter. ,sht shum gj
5J
e mir q muslimani t "lirohet nga hallka e pasimit t verr, pr t dalur n lirin e moraleve t nderuara dhe n
)ilsin e turpshmris.
D. #ga "udit e shumta t pasimit t verr sht edhe veshja e vellos s ardh me ishtin e
"uditshm nga nusja muslimane, gj t )iln e dgjonim, dikur se e vepronin dikur kafirat. #se po e jm njrin
s' qorr nga ngj'ra e ardh e ksaj rroe, /gj s )ils ato i kushtojn shum rndsi/ por "far kuptimi ka
ekzisten)a e atij ishti- A nuk sht thjesht pasim i verrN- Eallahul mustean %o mjaftohemi me kaq sepse
shemujt /pr fat t keq/ jan t shumt. !uke pasur paras'sh se "shtja e prngjasimit me kafirat, dikujt mund t5i
przihet me "shtjen e prfitimit nga shpikjet e kafirave, dshiroj q ta prmledh me pak fjal t doishme
/inshaAllahu/ n kapitullin vijues.
Gjykimi i prfitimit nga shpikjet e kafirave, arritjet dhe zbulimet e ndryshme
#uk ka d'shim se gjja m e mire, sht q muslimant t ken mallrat dhe prodhimet e t're dhe t jen t
shkputur nga mallrat dhe prodhimet e kafirave, ashtuq t mos jetojm duke ua pasur nevojn at're dhe as t mos
jet ekonomia e muslimanve e varur nga ekonomia e kafirave, duke sjell pastaj si rrjedhoj q t mos jet fuqia e
muslimanve e varur nga fuqia e armikut t t're. E gjitha kjo h'n n prgatitjen, pr t )iln Allahu na ka urdhruar
duke thn: 1%he bni &ati (prgatituni kundr tyre t &jitha "uqit q keni mundsi1 bashk me kalorsin1
ashtuq ta "riksoni armikun e Allahut dhe tuajin# +5n"al- ?E0. #se muslimant nuk i kan realizuar shkaqet e
fuqis dhe as nuk kan njohuri rreth saj, ather armiku e shem poten)ialin e t're dhe zhduk k t gjej prpara.
#se ksaj dosie, i shtohet edhe dosia e t're n fe, ather zhdukja e t're do t jet edhe m e shpejt dhe nuk
do ngelet struktura e t're n km. #se ndrmjet t're sillen me morale t ulta dhe kan mosmarrveshje e
pr"arje, ather nuk do u ngelet m autoritet dhe do jen kafshat e shijshme pr "doknd q i teket pr ta ngrn.
Allahu ka thn: ,indjuni Allahut edhe t %r&uarit1e mos u kundrshtoni me njri tjetrin (mos u pr"ani q
t mos psoni dis"at e ta humbisni "uqin tuaj. 4ini t durueshm se vrtet Allahu sht me t durueshmit#
+5n"al- .?0. !uhet t dim di"ka: Ata t )ilt jan t devotshm e me moral t mir dhe q jan prpjekur
seriozisht, me t gjitha mundsit q u jan dhn, pr tu prgatitur sa m mire, por q akoma nuk ia kan arritur t
prgatiten ashtu si" duhet, ather pad'shim q Allahu do ua lehtsoj punt kt're personave dhe do i mroj nga
kurthet dhe intrigat q thuren ndaj t're. Allahu ka thn: $se bni durim dhe jeni t devotshm nuk do t
mund tu bjn asnj lloj dmi me kurthet dhe intri&at e tyre. Me t vrtet Allahu sht Hjithpr"shirs i
asaj q ata veprojn# +Ali (mran- =CE0. %as ksaj, duhet t dihet se Allahu kur ua trheq vrejtjen rorve t Tij
q t mos prngjasohen me kafirat, nuk ka pr qllim q t mos prfitojn nga shpikjet e kafirave dhe prodhimet e
t're /t )ilat nuk prmajn n vetvete ndonj aspekt t ndaluar me sheriat/ dhe t )ilat na ndihmojn n realizimin
e interesave dhe doive t konsideruara me sheriat. Trheqja e vrejtjes ka t j me pasimin e t're n ato gjra t
t're, t )ilave esimtart nuk ua kan nevojn, sepse Allahu i ka furnizuar ata me nj sheriat n t )ilin nuk ka
mangsi dhe as kontradikta *kundrthnie+. Allahu ka thn: Pastaj $e t vendosm ty n udhn e drejt t "es1
pra ndiqe at dhe mos i ndiq dshirat e atyre q nuk din. Ata nuk mund t t mbrojn ty aspak ndaj
Allahut. 3rtet q *ullumqart jan miq dhe prkrahs t njri tjetrit1 kurse Allahu sht Mbrojtsi dhe
Prkrahsi i besimtarve t devotshm# +Jhathijeh- =D@=>0. %ra ndalimi nuk i prfshin ato gjra t )ilat na jn
doi, si n "shtjet e fes ashtu edhe n ato t dunjas edhe pse kafirat mund t jen dalluar me ato gjra. (jo, sepse
kto njohuri shken)ore teknologjike /edhe pse fatkeqsisht sot jan eksluzivitet i kafirave/ jan t arritshme dhe t
mundshme pr t gjith njerzit dhe nuk jan tipar dallues i t're apo pjes e fes s t're. &eq temn ton e kemi
spe)ifikuar n lidhje me moralin, ather patjetr duhet t jm dallim mes prmirsimit t "shtjeve t dunjas
/gj e )ila ka hapsir t lir veprimi/ dhe mes prmirsimit t moraleve, t )ilat i ka prsosur feja jon, si" ka
ardhur n hadith se %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1En jam drguar q t prsos virt'tet morale2
8Transmeton Fuhariu n Edeul &ufrad me nr. =:J, Ahmedi vll. =KJ95, etj dhe e ka saktsuar Alani n 0ilsile
0ahiha me nr. >?;. %ra, moralet n fen ton jan t prsosura dhe jemi t panevojshm pr t tjer, uel hamdu lilah
sepse %rofeti salallahu alejhi ue selem na ka ln n rrug t qart, t pastr, t drejt. (urse prsa i prket dunjas,
"shtja e saj dhe fush veprimi n t sht me hapsir t gjer, sepse Allahu u ka ln t drejt njerzve pr t r
shpikje dhe pr t prfituar prej t're, nse nuk prmajn di"ka t ndaluar, si" transmeton &uslimi nga Aishja dhe
5>
Enesi se %rofeti salallahu alejhi ue selem kaloi pran nj grupi njerzish, t )ilt po merreshin me shumimin
vegjetativ t hurmave *arae+ dhe u tha: 1Edhe nse nuk e ni di"ka t till do het fruti i prshtatshm pr t
ngrn2. Tha *transmetuesi+: $epruan si" u tha, por hurmat nuk u n pr tu ngrn. %rofeti salallahu alejhi ue
selem kaloi pran t're pas )a kohsh dhe u tha: 1Qfar kan hurmat tuaja q nuk kan dhn fr'teN2 Than: #a the
kshtu e kshtu. Tha: 1.u i dini m mir punt e dunjas tuaj2. El alameh &uhamed el Emin 0hinkitij n lirin e tij
el Adhu en/nemir min me4halisi esh/0hinkitij fit/tefsir vll.=KMA=, ka thn: 0hpesh her ua kemi r t qart
vllezrve tan, se feja islame na urdhron q t`i ruajm dhe prkujdesemi pr dispozitat qiellore dhe moralet
shpirtrore, si dhe na urdhron q t prparojm n t gjitha fushat e dunjas edhe nse k' zhvillim dhe prparim n
dunja fillimisht ka ardhur si prodhim i mendjeve t kafirave t lig. (shtu ishte zotriu i njerzimit, edukatori i
t're, ai q ua qartsoi rrugn n t )iln duhet t e)in. .u e dini shum mir nga historia, se kur grupa)ionet e
kafirave e rrethuan %rofetin salallahu alejhi ue selem n etejn e Hendekut, me at lloj rrethimi ushtarak historik i
)ili prmendet shprehimisht n fjaln e Allahut: Kur ata u erdhn n&a sipr jush dhe n&a posht jush dhe kur
shikimet u shtan&n dhe *emrat arritn n "yt1 e ju sajonit mendime t lloj llojshme pr Allahun. Atje
besimtart u sprovuan dhe u tronditn "ort# +Ah*ab- =E@==0 (ur ndodhi kjo, 0elman 3arisiju i tha %rofetit
salallahu alejhi ue selem : #e *perst+ kur ia kishim frikn ndonj armiku hapnim hendeqe, pra hendeqet jan plan
ushtarak, i shpikur nga mendjet e persve t )ilt ishin me4hus, adhurues t zjarrit. %rofeti salallahu alejhi ue
selem nuk tha: (' plan ushtarak sht i pist, i nd'r, sepse sht prodhim i mendjeve t kafirave, jo, prkundrazi e
mori dhe e praktikoi at plan, q origjinn e kishte tek kafirat dhe prfitoi prej saj n "shtjen e dunjas dhe n t
njjtn koh ai e knaqi Lotin e tij, i prmahej moraleve t shpallura nga Allahu dhe edukimit shpirtror. %o ashtu
kur %rofeti salallahu alejhi ue selem u det'rua t dal nga vendlindja e tij pr t emigruar n kt q'tet *&edina+
/Allahu e ruajt nga "do e keqe/ pr shkak t d'ndjes t for)ave t sherrit kundra tij dhe q t gjith po e luftonin, u
det'rua sashku me shokun e tij t sinqert e esnik *Eu Fekrin+ q t fshiheshin n shpell nga frika e
mushrikve, si" na e ka treguar Allahu n suren Feraeh *Teueh+: Kur ata t dy ishin n shpell dhe i tha
shokut t tij- Mos u mr*it# +)eube- .E0 Ata d' gjetn nj person q quhej Adullah in Erejkit !uelij, ai ishte
kafir por kishte prvoj nga fusha e dunjas ishte ekspert kafir dunjaje q njihte rrugt *udhrrf'es+. <rugt e
njohura nga &eka pr n &edine kontrolloheshin dhe mikq'reshin nga ekspeditat dhe spiunt q ishin drguar nga
kafirat e &eks ashtuq nse %rofeti kalonte n ndonj nga ato rrug ta kapej. Adullah in Erejkit !uelij, k'
ekspert udhrrf'es kafir i )ili njihte rrug t tjera q njerzit nuk i dinin, kshtuq i udhhoqi *%rofetin salallahu
alejhi ue selem dhe Eu Fekrin+ drejt regut t detit dhe kalonte npr rrugt e pa shkelura m par derisa i solli n
&edine shndosh e mir. A mos e pengoi %rofetin salallahu alejhi ue selem kufri i udhrrf'esit q t prfitonte
nga prvoja e tij e dunjasN- #jsoj si" e thot fjala e urt: &erri fr'tet ndrsa drurin hidhe n zjarr. %ra, %rofetin
salallahu alejhi ue selem nuk e pengoi fakti q ai udhrrf'es ishte kafir dhe n t njjtn koh Loti i tij ishte i
knaqur me t, i prmahej edukats qiellore dhe pastrimit shpirtror me prputhje me msimet q i shpalleshin.
,sht vrtetuar n 0ahihun e &uslimit se %rofeti salallahu alejhi ue selem donte t ndrmerrte inisiativn q t`i
nte t ndaluara marrdhniet me ashkshorten gjat periudhs kohore n t )iln ushqehen fmijt me gji, sepse
arat mendonin se kr'erja e marrdhnieve me ashkshorten gjat kohs q fmija ushqehet me gji, e dmton
foshnjen dhe shkakton dosi n ko)kat e tij, kjo ishte q njihej tek arat, ile e kishin zakon q nse ndonjri
godiste me shpat dhe nuk e realizonte qllimin e goditjes thonin: #na e ktij ka kr'er mardhnie me t shoqin
gjat periudhs s gjidhnies, ndaj dhe poeti i t're thoshte: %erst nuk shkojn me grat gjat gjidhnies, ndaj dhe
shpatat e t're nuk gaojn. %rofeti salallahu alejhi ue selem kur e mori vesh se perst dhe romakt e nin di"ka t
till, e megjithat nuk dmtoheshin fmijt e t're, e prfitoi prej t're kt ide mjeksore, megjithse ata ishin
kafira
M
.
Hllimi nga e gjith kjo q tham, sht tua jm t qart vllezrve tan se feja islame sht fe prparimtare, fe e
zhvillimit, fe e fuqis, nuk sht fe e ngurt dhe as fe e paralizimit , prkundrazi sht fe e prallimit, e fuqis, e
prpjekjes, e prparimit, e ndri"imit t dunjas dhe udhheqjes s saj pr n ato gjra q sjellin doi, si n "shtjet e
dunjas ashtu dhe n ato fetare. Allahu n lirin e Tij ka pr)aktuar dhe sistemuar lidhjet q duhet t ekzistojn mes
njerzimit, si n "shtjet e dunjas dhe n ato t Ahiretit, duke r t qart shkaqet e lumturis n kt jet dhe
shkaqet e jets s prjetshme pas vdekjes, gjithashtu t lumtur. %ra, muslimani duhet ta dij se feja islame sht fe e
prparimit, e gjallris, e prallimit me "shtjet, por patjetr n t gjith kt duhet ti prmahet indjes s
(rijuesit t gjithsis. (jo gjithsi ka nj (rijues q e krijoi, nj 0undues q e gj'kon at me drejtsi, i Rili nuk i ka
M
Hadithin e transmeton &uslimi me nr. 5>>= nga Phudamete in Eeh el Esedijeh se ajo e ka dgjuar %rofetin salallahu alejhi ue selem
duke thn: 1& shkoi n mendje t ndaloja nga marrdhniet me grat gjat gjidhnies* el gileh+ por pastaj u kujtova se perst dhe
romakt e jn di"ka t till dhe nuk i dmton fmijt e t're2. el gileh sht si" e komentoi shejhu m sipr: marrdhnia me
ashkshortet gjat gjidhnies, ka dhe komente t tjera por e msiprmja sht m afr t vrtets.
5?
ln njerzit t pakontrolluar, por i ka urdhruar me urdhresa dhe ndaluar me ndalesa, prandaj sht det'r indja
ndaj urdhrave t Tij dhe ndjekja e rrugs q Ai ka urdhruar. T gjitha kto dispozita prmajn n vetvete doin
e njerzimit si n dunja dhe Ahiret. Allahu ka thn: Fjala e 2otit tnd sht plotsuar me vrtetsi e drejtsi#.
+5nam- ==B0 e vrtet n lajmet q lajmron, e drejt n gj'kime dhe n ligje q i ligjron pr njerzimin.
Virtytet morale mund t jen t lindura dhe t fituara
#ga mirsit e Allahut sht fakti q Ai i ka krijuar rorit e Tij t pajisur me shum virt'te morale dhe dashamirs
t t're dhe i ka r ata q t`i njohin shum nga veset e kqija dhe ti urrejn ato. &enjher sapo roi vishet me
virt'tet e larta morale dhe i praktikon ato, prfiton dashurin dhe dashamirsin e njerzve. Rilsit morale mund
t jen t lindura dhe mund t jen t fituara. &e )ilsi t lindura, kemi pr qllim ato q gjenden tek personi q n
krijimin dhe nat'rshmrin e tij, n t )iln e ka formsuar Allahu q n fillim, ndrsa me )ilsi t fituara kemi pr
qllim ato q nuk gjenden tek personi q n krijimin e tij, por q i prfiton m von, si rezultat i prpjekjeve dhe
aktivitetit t tij,si dhe ushtrimit t vetvetes pr tu pajisur me to. Argumenti i llojit t par sht fjala e %rofetit n
lidhje me Eshe4h Adulkajsin: 1&e t vrtet ti posedon d' )ilsi t )ilat Allahu i do, ato jan: Ertsia dhe maturia
*mos ngutja+. Tha: O <asulallah, a i kam prfituar me prpjekjen time apo Allahu m ka krijuar me to q n fillim
tha: 1Allahu t ka krijuar me to q n fillim2 tha: Hamdi, lavdrimi i prket Allahut q m ka krijuar me d' )ilsi q
Allahu i do, po ashtu edhe i !rguari i Tij2. 8Transmeton Eu !audi me nr. ?==? dhe e ka saktsuar Alani;.
#eueuiu n shpjegimin e tij t 0ahihu &uslimit n vll. 5K59D ka thn: Ertsia sht logjika ndrsa maturia sht
mos ngutja dhe t siguruarit para se t j di"ka. Hadithi tregon qart, se Allahu ia n nat'r kujt t doj nga
rorit e Tij "far Ai t doj nga moralet, q n fillimin e ekzisten)s s tij, si" e ka prmdur kt Cnul (ajimi n
lirin e tij &edari4hu es/salikin vll. = fq. JAA dhe 0hifaul alil fq. 5=D, ile k' hadith sht argument pr t d' llojet
e moralit: at t lindur dhe t fituar sepse Eshe4hi *sahaiju n kt hadith+ e ri p'etjen duke dashur t dij se nga
)ili lloj i moralit jan )ilsit e tij dhe %rofeti salallahu alejhi ue selem nuk ia hodhi posht atij kt lloj dallimi dhe
klasifikimi q ri rreth moralit, por e lajmroi at pr realitetin e tij personal, si" e ka )ekur kt ez/Lurkanij n
0herhul &ueta vll. >KJ5>. Argument i llojit t d't t moralit sht hadithi t )ilin e transmeton Ahmedi *vll.
MKM9+ me zin4hir t sakt nga Aishja se ajo tha:
%rofeti salallahu alejhi ue selem ishte q thoshte: 1O Allah, Ti e ke prsour krijimin tim, prandaj t lutem prsose
dhe moralin tim2, kjo tregon q sht e mundur t arrihet dhe prfitohet morali i mir. &uarekfuri n lirin e tij
Tuhfetul ehuedhij vll. MK55A ka thn: (' hadith tregon se morali mund t prfitohet, megjithse origjina e atij
morali mund t jet nat'r tek personi. &uarekefuri u argumentua me kt hadith e t tjer ve" tij.
%rfitimi i moralit t mir /pas suksesit t Allahut/ arrihet duke e ushtruar veten n praktikimin e atij morali, si" e
tregon kt fjala e %rofetit salallahu alejhi ue selem : 1&e t vrtet dija arrihet duke msuar dhe urtsia arrihet
duke u prpjekur t jesh i till. (ush e krkon t mirn *hajrin+ do i jepet ajo dhe kush i largohet t keqes do t jet
i mrojtur prej saj2 8Transmeton Taeraniu n el Eusat me nr. =MMJ dhe kHatii n Tarihul Fagdad vll. DK5=: dhe
e saktsoi Alani n 0ilsile 0ahiha nr. J>=; E gjith kjo /kuptohet/ arrihet pas suksesit t Allahut q ia jep roit t
Tij, si" ka transmetuar Fuhariu nga Eu 0eid el Hudriu i )ili tha: !isa njerz nga ensart i krkuan %rofetit salallahu
alejhi ue selem dhe ai u dha, pastaj i krkuan prsri dhe u dha, pastaj ata i krkuan prsri dhe u dha, derisa
maroi "do gj q ai kishte, pastaj %rofeti salallahu alejhi ue selem tha: 1Qdo t mir q un e posedoj, t jeni t
sigurt se nuk do tua ndaloj at juve. (ush krkon dhe prpiqet t jet i ndershm, Allahu do t`ia mundsoj ta ruaj
nderin. (ush krkon dhe prpiqet t mos ua ket nevojn t tjerve, Allahu do ta pasuroj at dhe do ta j at q
t mos ua ket nevojn. (ush prpiqet t jet i durueshm, Allahu do t`i jap sar atij. #uk i sht dhn askujt
di"ka m e mir dhe e ollshme *e mjaftueshme+ sesa durimi2.
Gjithmon njerzit vrejn dukshm dallimet e theksuara mes moraleve t ijve t Ademit, nga personi n person
q n fmijrin e t're. !' fmij lindin nga i njjti ark, e megjithat moralet e t're jan t ndr'shme mes t're.
!ikujt i sht lehtsuar mirsjellja me prindrit, respektimi i t're dhe ruajtja e lidhjeve farefisnore, ndrsa dikujt
tjetr i sht lehtsuar shpenzimi n t mir dhe ujaria, dikujt tjetr i sht lehtsuar t jet i turpshm dhe i
ndershm, dikujt q tu shrej vllezrve dhe ti ndihmoj ata, dikujt q t hesht dhe ruaj gjuhn, dikujt n
majtjen e zotimeve, dikujt n vrtetsi dhe sinqeritet, dikujt n dashamirsin ndaj t varfrve, dikujt n modesti,
dikujt n maturi dhe mos ngutje, dikujt n urtsi, dikujt..., etj. Loti 't krijon "`t doj dhe przgjedh k t doj me
urtsin, mirsin dhe drejtsin e Tij. Ai e krijoi ujarin ujar dhe e sprovon me falenderimin e tij t ksaj mirsie,
krijon dik tjetr ndr'she nga i pari dhe e sprovon me durimin e tij ndaj asaj gjje, se)ilin prej t're e ka sprovuar q
t luftoj me veten e tij n at gj, ashtuq t ngrihen gradat n az t prpjekjeve t tij dhe vazhdon roi n kt
5M
gjendje derisa Allahu ta shkruaj at n rradht e punmirve. Allahu ka thn: Ata t 6ilt prpiqen pr hir
)onin1 $e me si&uri do t8i udh*ojm ata drejt rru&ve )ona. Me t vrtet Allahu sht me punmirt#
+Ankebut- ?>0. Hllimi im me kt kapitull, ishte t ja t qart se Allahu mund ta ket krijuar dik nga kafirat t
paisur me di"ka nga virt'tet morale dhe n vijim do e qartsojm lidhjen mes ksaj "shtjeje dhe tems s lirit.
Prkujdesi q profett i kan kushtuar moraleve
!uke qen se virt'tet morale jan t ngulitura n nat'rn njezore dhe kan ndikimin e saj t mirnjohur n
prmirsimin e popujve dhe for)imin e lidhjeve mes njerzve, pr kt ars'e Allahu i drgoi profett e Tij tek
popujt e t're. Allahu na ka rrf'er n lirin e Tij shum nga dialogimet morale t profetve me popujt e t're, si psh.
historia e Csat dhe respektimi q i nte nns s tij dhe t qenurit larg kr'ene"sis. Allahu na ka lajmruar pr
Csain se ai ka thn: (Allahu m ka br t mirsjellshm me nnn time dhe nuk m ka br kryelart e t
pad&jueshm# +Merjem- AC0
#a ka treguar historin e 0huajit me popullin e tij q nin hile n matje e pesh, kur i tha popullit t tij:
Matni sakt e peshoni drejt e mos u bni padrejtsi njer*ve n &jrat (e mallrat e tyre dhe mos bni
!rre&ullime *fesad n tok pas prmirsimit t saj. Kjo do t jet m e mir pr ju nqo"tse jeni besimtar#
+Ara"- DB0. #a ka treguar hirstorin e 7utit i )ili i krkonte popullit t tij t frenoheshin dhe ta linin at pun t
shmtuar, homoseksualitetin dhe tha duke i qortuar ata: A po shkoni me burrat9: %he i lini mnjan ato t 6ilat
2oti juaj i ka krijuar pr t qen bashkshortet tuaja9: 3rtet ju jeni popull q kaloni !do ku"i# +;huara-
=?BN??01 ndrsa prgjigjia e popullit t tij ishte duke e )ilsuar at dhe pasuesit e tij esimtar: 1Ata krkojn t
jen t pastr:: (nga veprimet e shmtuara dhe gj'nahet# +Ara"- DC0.
#a ka treguar pr Csmailin dhe vrtetsin e tij n premtim, duke thn i 7artsuari pr t: Ai ishte njeri besnik
dhe i vrtet n premtim. (shte i dr&uar dhe Pro"et# +Merjem- B.01 e histori t tjera. #drsa historia e %rofetit
ton salallahu alejhi ue selem sht prmendur e plot n ajet t ndr'shme e t shumta q sht e vshtir t`i
prmendim t gjitha tani, por do )ekim disa nga ajetet m prmledhse q na prshkruajn parimet kr'esore
morale me t )ilat ai u drgua, psh. fjala e Allahut: )re&o mshir e "alje1 urdhro pr t mira dhe lar&ohu n&a
t paditurit1 injorantt# +Ara"-=>>0 dhe: %he n<itoni drejt "aljes n&a 2oti juaj dhe drejt <henetit t &jer sa
hapsira e qiejve dhe e toks1 i 6ili sht i pr&atitur pr t devotshmit- Ata t 6ilt japin n koh be&atie e
bollku edhe n koh vshtirsie1 e prmbajn *emrimin1 u "alin (t keqen njer*ve. 3rtet Allahu i do
bamirsit# +Ali (mran- =AAN=A.0 dhe: Me t vrtet Allahu urdhron pr drejtsi1 bamirsi1 ndihm t
a"rmve dhe ndalon n&a imoraliteti1 n&a t urryerat (haramet dhe padrejtsia. 4u kshillon ashtu q t *ini
mend# +$ahl- >E0. (ur #e4haiu e p'eti Phafer in ei Taliin rreth thirrjes dhe mesazhit t %rofetit salallahu alejhi
ue selem , ai iu prgjigj duke i r t qart se nga tiparet e spikatura t ksaj thirrjeje jan virt'tet morale. #dr t
tjera Phaferi tha: O ti mret, ne kemi qen popull injorant, adhuronim idhujt, hanim t ngordhurn, nim vepra t
turpshme dhe t shmtuara, i ndrprisnim lidhjet farefisnore, silleshim keq me fqinjt, m i forti e sht'pte m t
dotin. $azhduam n kt gjendje derisa Allahu drgoi nj t drguar nga mesi 'n, ia njohim preardhjen, e
njohim vrtetsin e tij, esnikrin e tij dhe ndershmrin e tij. #a thrriti q ta njhsojm Allahun, ta adhurojm
vetm At dhe t heqim dor nga "do gj tjetr q adhuronim ne dhe prindrit tan m par nga idhujt dhe gurt. #a
urdhroi t flasim fjal t vrteta *larg gnjeshtrs+, ta majm premtimin dhe esn e dhn, t`i majm lidhjet
farefisnore, t sillemi mir me fqinjt, t`i frenojm vetet tona nga gjrat e ndaluara dhe nga )nimi n gjaqe. #a
ndaloi nga veprat e shmtuara e t turpshme, nga gnjeshtra, ngrnia e pasuris s jetimit dhe nga shpifja pr grat e
ndershme. #a urdhroi q ta adhurojm Allahun, #j t $etm pa i prshkruar Atij ortak asgj, ta falim namazin, ta
japim zekatin, t agjrojmS2 pastaj m posht #e4hashiu i tha: A ke me vete ndonj pjes t shpalljes t )iln
Allahu ia ka shpallurN Phaferi tha: %o. #e4haiu i tha: &a le4o at. Phaferi le4oi nj pjes nga fillimi i sures
&erjem dhe vallahi #e4haiu filloi t qante saq e lagu mjekrn e tij, po ashtu qan peshkopt rreth tij saq i lagn
lirat e t're q kishin prpara t're, pr shkak t asaj q dgjuan tu le4ohej. %astaj #e4hashiu tha: Ajo me t )iln u
drgua &usai dhe kjo q le4ove, kan dalur nga i njjti urim. 8Transmeton Ahmedi 5K=A= me zin4hir t mir;.
0heriati 'n ka arritur kulmina)ionin dhe ka kapur majat e prmirsimit moral, psh. rregullat dhe gj'kimet perfekte
q kan t jn me ruajtjen e shpirtrave t njerzve, mendjet, nderet dhe pasurit e t're, prandaj Allahu e ka
ndaluar vrasjen e dikujt pa t drejt, e ka ndaluar "do gj q i humet mendjen njeriut, qoft pije dehse apo di"ka
tjetr *si droga psh.+, e ka ndaluar zinan dhe shkaqet q t shpien tek ajo, e ka ndaluar ngrnien *marrjen+ e
pasuris s njerzve pa t drejt, etj, duke pr)aktuar dnime t prera pr vepruesin e kt're gj'naheve.
5:
Hllimi nga kjo paraqitje e shpejt prmledhse sht prkujtimi me mn'rn e dauetit t profetve dhe se ato
virt'te morale q gjenden sot tek njerzit jan vazhdimsia e fr'teve t dauetit t t're dhe mirsis me t )iln ata u
drguan. %randaj, ato morale t mira q mund t shihen n vendet e kufrit jan pjes e mirsis s Allahut ndaj
rorve t Tij, por mangsit n moralin e t're do jen n varsi t largsis s t're nga trashgimia profetike.
Duhet t`i kthehemi Kur'anit dhe Sunetit pr t dalluar
moralin e vrtet nga i kundrti i tij
#uk ka d'shim, se shum nga moralet dhe sjelljet e njerzve jan t prashkta, sepse Allahu i ka krijuar rorit e
Tij me nat'rshmri t atill q ua n t mundur njohjen e shum virt'teve morale, konsiderimin t mir t asaj q
sht e mir dhe dashamirsin pr at i )ili pajiset me kto )ilsi morale. %o ashtu ja ka r nat'r urrejtjen e
)ilsive t kqija t ulta morale dhe urrejtjen e atij i )ili pajiset me kto vese. (jo gj dihet sipas zkoneve t
popujve por mund t ket mospajtime rreth konsiderimit t disa )ilsive morale si t mira
po si t kqija dhe nuk mund ta shmangim kt mospajtim vetm nse i kthehemi (urTanit dhe 0unetit sepse Allahu
ka thn: $se bini me kundrshtim e mospajtim mes vete pr di!ka ather ktheheni &jykimin e asaj &jj
tek Allahu (7iri i Tij dhe i %r&uari (0uneti i tij nse jeni q i besoni Allahut dhe %its s Fundit. Kjo sht
m e dobishme dhe pr6aktimi m i mir i &jykimit t !shtjeve#. +$isa- B>0
Allahu ashtu si" i drgoi profett q t thrrasin q t jet iadeti i sinqert dhe i prkushtuar vetm ndaj atij, duke i
urdhruar t prqndrohen n kt pik dhe ta theksojn at, po ashtu i drgoi ata q t thrrasin tek virt'tet morale,
sepse disa )ilsi morale mund t jen paksa t fshehta, jo shum t dukshme pr t gjith dhe n kt rast prkujtimi
q profett u jn popujve t t're me kto )ilsi sht msimdhnie, ndrsa disa )ilsi t tjera morale jan t
njohura n nat'rshmrin e njeriut dhe n kt rast prkujtimi i profetve me to sht kshill pr tiu prmajtur
edhe m shum. # az t ksaj parathnieje na het e qart se njohja dhe pr)aktimi i virt'teve morale het me
kto d' mn'ra:
=. #prmjet nat'rshmris s njeriut, nse ajo nuk sht deformuar, por kjo n t vrtet nuk sht e
&jaftueshme, ndaj patjetr ka nevoj pr mn'rn e d't, e )ila sht:
C.&simi q Allahu u ka dhn rorve t Tij nprmjet profetve *t drguarve+.
Cnul (ajimi n lirin Cgathetul 7ehfan vll.=K5J9 ka thn: (jo ka d' rrug *mn'ra+ logjika dhe sheriati.
0a i prket logjiks: Allahu e ka ngulitur n mendjet dhe nat'rshmrit e njerzve konsiderimin si gj t mir t
)ilsis s drejtsis, vrtetsis, amirsis, mirsjelljes, ndershmris, trimris, zatimin e amaneteve, ruajtjen
dhe majtjen e lidhjeve farefisnore, kshillimin e njerzve, majtjen e premtimit, zatimin e marrdhnieve,
mirsjellja me fqinjt, t`i jepet prkrahje atij q i sht r padrejtsi, t`i jepet ndihm atij q i ndodh fatkeqsi,
nderimi dhe mikpritja e mikut *m'safirit+, etj t ngjashme. Gjithashtu Allahu ka ngulitur n mendje dhe
nat'rshmrin e njeriut konsiderimin si gjra t urr'era t kundrtat e kt're q i prmendm m lart.
(' lloj pr)aktimi i t mirs dhe t keqes me logjik dhe nat'rshmri ka si shemull: (onsiderimin t doishm t
pirjes s ujit t ftoht n koh etjeje ose ngrnia e ushqimit t shijshm n koh urie ose veshja e rroave q e
majn ngroht n koh t ftoht. %ra, n kto raste sht e pamundur q logjika dhe nat'rshmria e njeriut ta
refuzoj konsiderimin e t're si gjra t mira, po ashtu ndodh dhe me konsiderimin si t mira t )ilsive q jan
prsosmri dhe urrejtjen e t kundrtave t t're.
&n'ra *rruga+ e d't pr klasifikimin e veprave dhe )ilsive n t dmshme dhe t doishme sht sheriati. (jo
rrug sht m e gjr, m e qart dhe m e sakt se sa rruga e par, kjo sepse veprimet, situatat e t're dhe rezultatet
q lindin prej t're mund t mos jen t qarta dhe t kuptueshme pr t gjith, prandaj ai q i dinte kto m mir se
"dokush tjetr ishte vetm %rofeti salallahu alejhi ue selem, njeriu m i ditur, me logjik m t shndosh, me
mendim m t sakt, me konsiderim dhe vlersim m t drejt t "shtjeve, sht ai person q e ka logjikn,
mendimin, konsiderimin, pr)aktimin e tij n prputhje t plot me sunetin, si" ka thn &u4hahidi: Cadeti m i
mir sht mendimi i mire, i )ili do t thot: %asimi i 0unetit.
Shkaqet e mosnjohjes s moralit t mir
59
#jerzit n prgjithsi /sado q tu ket shptuar nat'rshmria e t're nga ndotja dhe deformimi/ kan nevoj t
jashtzakonshme q t`i njohin virt'tet morale t ligjruara nprmjet (urIanit dhe 0unetit. #uk mund t thuhet:
Qfar ka t j me edukatn dhe moralin nuk kemi nevoj q ta njohim *vrtetojm+ me argument, kjo pr d'
ars'e:
;hkaku i par- 0hum nga )ilsit morale, njerzit nuk e din gj'kimin e t're, saq konsiderohet si e mir di"ka q
n t vrtet nuk sht e till dhe mund t konsiderohet si e urr'er di"ka q nuk sht e till. %r shkak t ksaj
mund t ndodhin keqkuptime, mund t kritikohet personi pr nj veprim q n t vrtet nuk ka asgj t keqe n t,
por q dikush e konsideron veprimin jo t mir *nga injoran)a e tij+ apo e kundrta, ndodh q dikush e lavdron
dik me di"ka q nuk sht e lejuar n sheriat, si" sht transmetuar n d' 0ahihet nga Hudhejfja, fjala e %rofetit
salallahu alejhi ue selem duke lajmruar pr ndr'shimet dhe transformimet q do ndodhin n moralet e njerzve:
1!o vij nj koh q njerzit shesin dhe lejn mes t're dhe pothuajse askush nuk e "on
amanetin n vend, saq thuhet: &e t vrtet n fisin filan ekziston nj person esnik. Thuhet pr dik: 0a i men"ur,
sa i zgjuar- 0a orator q sht dhe i shkatht- 0a i durueshm- #drsa n t vrtet nuk ka esim n zemrn e ktij
personi as sa nj kokrr eli2. &os njohja e disa )ilsive morale prfshin shumi)n e njerzve /kuptohet dikush m
shum e dikush m pak/ sepse sado q roi t ket dituri, devotshmri dhe edu)ate, patjetr q do ket mangsi n
njohjen e disa )ilsive morale, sidomos nse ien ndesh zakonet e njerzve mes t're, sepse njerzit zakonisht i
ngatrrojn zakonet me edukat dhe moralet. &os njohja e disa )ilsive morale ka ndodhur dhe n rezin m t
dalluar, n rezin e sahave, pra "`mund t thuhet pr t tjert pas t'reN- 0ahat jan ata pr t )ilt Allahu ka
thn: %he dijeni mir se mes jush sht i %r&uari i Allahut. ;ikur ai tu d&jonte ju (duke ndjekur dshirat
dhe mendimet tuaja n shum !shtje do binit n telashe e mundime1 por Allahu ua bri t dashur besimin
dhe ua ka *bukuruar at n *emrat tuaja ndersa ua ka br t urryer mosbesimin1 sh"renimin dhe
mosbindjen. Kta jan t udh*uarit drejt. Kjo sht mirsi be&ati prej Allahut. Allahu sht i Hjithditur1
m i 7rti Hjith&jykues# +Gu<hurat-/@D0. (' mesazh iu drejtua adhuruesve m t mir t Allahut dhe at're q e
njohn sheriatin m mir se "dokush tjetr, duke r t qart se nse do liheshin pa udhzim sqarues t (urIanit
dhe 0unetit, ather ata me zgjedhjet e t're personale, n shum "shtje do inin n telashe e mundime, pra "mund
t ndodh me t tjert ve" t'reN-
Ahmed in #asr el Huzaij n lirin El Ctisam ka transmetuar me zin4hir t sakt nga Eu 0eid el Hudrij i )ili tha n
komentin e ktij ajeti: (jo sht situata me %rofetin tuaj dhe m t *mirt+ zgjedhurit prej jush, pra "`mund t
ndodh me juN-2 *shemull+ &uadh in Pheeli kur u kth'e nga 0hami donte ti nte se4hde n form
prshndetjeje dhe nderimi, por %rofeti salallahu alejhi ue selem e ndaloi nga kjo gj, duke ja r t qart atij se k'
veprim t )ilin ai e mendoi se sht edukat dhe moral i mir, ie ndesh me parimin az m madhshtor n sheriat,
i )ili sht teuhidi, ndaj n kt rast k' lloj konsiderimi q ai i ri atij veprimi si moral t mire, ishte i pavler dhe
nuk u mor paras'sh. Transmetohet nga Adullah in Ei Eufa i )ili tha: (ur &uadhi u kth'e nga 0hami i ri
se4hde %rofetit. %rofeti salallahu alejhi ue selem i tha: 1Qfar sht kjo o &uadh2N Tha: (ur shkova n 0ham
pash q ata i nin se4hde priftrinjve dhe peshkopve t t're, ndaj dshirova q t nim t njjtn gj me t'.
%rofeti salallahu alejhi ue selem tha: 1&os e ni di"ka t till. #se un do t urdhroja dik q ti nte se4hde
dikujt prve" Allahut, ather do ta urdhroja gruan t`i nte se4hde ashkshortit t saj. %r At i )ili ka shpirtin e
&uhamedit n dorn e Tij- #uk do t konsiderohet gruaja se e ka kr'er det'rn ndaj Lotit t saj derisa tia jap
hakun urrit t saj. #se ai e dshiron at qoft edhe duke qen ajo tek furra *duke gatuar ukn+ nuk duhet ta
refuzoj2. *Transmeton Cn &a4heh me nr. 59?J dhe e ka saktsuar Alani+.
0`ka d'shim se shndrrimi i prshndetjes q u het personaliteteve, nga dhnia e dors n se4hde, sht di"ka e
mundimshme dhe q ka vshtirsi, prandaj lavdrimi dhe falnderimi i takon Allahut pr mshirn dhe lehtsimin e
Tij.
0hemull: !isa saha menduan se largimi nga grat n mn'r asolute *qoft dhe nga ashkshortet+ sht
prsosmri n iadet dhe ndershmri ndaj deshn t tredheshin, por %rofeti salallahu alejhi ue selem i ndaloi nga k'
veprim, sepse kjo gj do u sjell vshtirsi dhe mundim at're. Transmetuar nga 0ad in Ei Eekas i )ili tha: %rofeti
salallahu alejhi ue selem ia refuzoi Ethman in &edhunit shkputjen e tij totale nga grat dhe prkushtimin vetm
ndaj iadetit dhe sikur tia kishte r atij t lejuar ather t gjith ne do t ishim tredhur2 8&utefekun alejhi;. #
lidhje me kt sht edhe ajo q ka transmetuar Fuhariu dhe &uslimi nga Aishja se grat e %rofetit salallahu alejhi
ue selem dilnin natn diku n hapsir pr t kr'er nevojat fiziologjike t t're. Emeri radijallahu anhu i thoshte
%rofetit salallahu alejhi ue selem : &uloi grat e tua me hi4ha, por %rofeti salallahu alejhi ue selem nuk e ri
di"ka t till. #j nat n dark 0eudeh intu Lemate, gruaja e %rofetit, doli dhe ajo ishte grua e gjat. Emeri e
thrriti: Oj 0eudeh t njohm se kush je- E ri kt nga dshira q ai kishte q t shpallej hi4hai, pas ksaj Allahu
5D
zriti ajetin e hi4hait. %o ashtu Fuhariu dhe &uslimi transmetojn nga Aishja e )ila tha: !oli 0eudeh / pasiq u
shpall hi4hai/ pr nj nevoj t sajn dhe ishte grua trupmadhe, saq kush e kishte njohur q para hi4hait e
kuptonte se kush ishte. Emer in Hatai radijallahu anhu e pa dhe tha: Oj 0eudeh uallahi mos mendo q nuk t
njohm, si po del kshtuN- Tha *Aishja+: Ajo u kth'e mrapsht dhe erdhi tek %rofeti salallahu alejhi ue selem
ndrkoh q ai ishte n shtpin time duke ngrn dark dhe kishte n dor nj ko)k me pak mish n t. H'ri
renda dhe tha: O <asulallah, un dola pr nj nevojn time dhe Emeri m tha kshtu e kshtu. Tha *Aishja+: C
zriti shpallja nga Allahu, akoma pa e maruar s ngrni at q kishte n dor dhe tha: E sht dhn juve leja t
dilni pr "far t keni nevoj2. # historin e par Emeri dshironte q grat e %rofetit salallahu alejhi ue selem t
muloheshin q t mos prfliteshin nga gjuht e munafikve dhe zriti shpallja me kt gj, si" transmetohet n
0ahihul Fuhari se Emeri radijallahu anhu tha: Thash: O <asulallah: 0ikur t`i urdhroje grat e tua t mulohen
sepse mund tu flas at're i miri*i devotshmi+ dhe i keqi *i prishuri+N Ather zriti ajeti i hi4hait. #drsa n
historin e d't, ai i krkoi %rofetit salallahu alejhi ue selem q grat e tij t fshiheshin edhe fizikisht, t mos
shfaqeshin n mn'r asolute, por kjo gj nuk ju miratua pasi sht di"ka e mundimshme dhe e vshtir pr grat
sepse ato e kan t domosdoshme daljen pr kr'erjen e nevojave t t're jasht shtpis, qoft jashtqitje apo di"ka
tjetr. Cn Ha4heri n el 3et/h vll. M fq. ?J5 ka thn: Hi4hai i par q Emeri radijallahu anhu propozoi ishte
di"ka tjetr e ndr'shme nga mulesa e d't. %ra, Emeri radijallahu anhu ndjeu n vetvete nj lloj sikleti nga fakti
q dikush mund t shikonte grat e %rofetit salallahu alejhi ue selem , saq kjo e sht'u t`i shprehej haptazi duke i
thn: &uloi grat e tua, dhe vazhdoi ta theksonte kt "shtje derisa zriti ajeti i hi4hait. %as ksaj ai dshiroi q
grat e %rofetit salallahu alejhi ue selem t mos shfaqeshin fare siluetat e t're n mn'r asolute edhe pse mund t
ishin t muluara, gj e )ila iu refuzua, duke iu dhn leje grave q t dalin pr t kr'er nevojat e t're, ashtuq t
mos ien n siklet, vshtirsi dhe mundim. (to argumente, e qartsojn mjaft mir domosdoshmrin e t
prmajturit at're )ilsive morale q jan treguar n (urIan dhe 0unet dhe se njerzit /prve" %rofetve/ sado t
zgjuar t jen, jan t pafuqishm q t`i paraqesin njerzimit nj panoram morale t prsosur, patjetr do ket n
kt lloj panorame mangsi ose gjra t vshtira *mundimshme+, gj e )ila sht pjes e nat'rs njerzore. #daj dhe
un pr ta r m t qart ajetin e sures Hu4hurat me shemuj, solla hadithin e se4hdes, hadithin e tredhjes dhe
hadithin e hi4hait, sepse n kto tre shemuj: vshtirsia, sikleti dhe mundimi, do ishin di"ka reale nqs nuk do
vinte shpallja me t kundrtn e at're veprimeve, duke i shmangur vshtirsin dhe mundimin. Emerit radijallahu
anhu nuk iu pranua krkesa e d't n lidhje me hi4hain megjithse ai ka qen person i fr'mzuar
:
. %ra "`mund t
themi pr njerzit e tjer q nuk jan n gradn e tijN- (jo na vrteton dhe njher shum qart se nuk lejohet t
mjaftohemi vetm me otkuptimet dhe kon)eptet njerzore t edukats dhe moraleve sipas "do populli, duke u
treguar t panevojshm pr shpalljen e Lotit t otrave.
;hkaku i dyt- !eformimi i sheriatit n mendjet e disa njerzve pr shkak t kohzgjatjes, ngurtsimit t zemrave
dhe przierjes me popujt e tjer, si" ndodh n ato shoqri t )ilat i konsiderojn gjrat t ndaluara dhe t lejuara n
varsi t tekave dhe dshirave t t're, duke vendosur kufinj moral sipas qejfit ose duke e ln fush t lir veprimi,
e jn kt duke ia ngritur vlerat vetes artifi)ialisht, megjithse n realitet shihet qart tek ata shthurja morale dhe
devijimi nga virt'tet morale t )ilat i ka shpallur Loti i otrave. & posht do japim )a shemuj rreth ksaj:
=. %othuajse t gjitha shoqrit njerzore /si n koht e hershme ashtu edhe sot / kan rn
dakort se vendosja e *statujave+ usteve t personaliteteve dhe prulja para t're sht respekt dhe nderim pr ata t
vdekur, ndoshta dhe )aktojn nj minut heshtejeje, vetm nj minut ashtuq t mos duket si form iadeti pr at
krijes, ndoshta i shtojn ksaj edhe nj vizit tek varret e t're me qllim q t luten *pr vetet e t're+ n prani t
varrit t atij personi apo q t`i lutet t vdekurit dhe t`i krkoj ndihm, etj. (ta persona e konsiderojn
1mosrespektimin2 e gjurmve t kt're personaliteteve munges edukate, sjellje jomorale, munges shijeje, ndoshta
mund t thon dhe munges )ivilizimi, sepse sipas t're ndjekja e gjurmve t popujve t mparshm do t thot
prkujtim i t're dhe i )ivilizimit t t're, edhe pse mund t jet )ivilizim shirku-- #drkoh q k' lloj veprimi n
sheriatin ton sht shum larg moralit t mir, ile sht morali m i keq sepse /edhe nse ndoshta mund t jet nj
lloj respekti pr ato personalitete/ kjo sht mos madhrim dhe mos respekt pr m t &adhrishmin, m t 7artin,
Allahun *4heleshanuhu+. (' lloj veprimi, sht shkelje e t drejts asolute t Allahut: adhurimit q duhet ti
prkushtohet vetm Atij, sepse qndrimi n km me qetsi, prkushtim dhe madhrim nuk het pr dik tjetr
ve" Allahut, si" ka thn i 7artsuari: %he n&rihuni pr Allahun (n namaz me bindje1 prkushtim dhe
madhrim# +,ekare- CAD0. %rofeti salallahu alejhi ue selem nuk toleroi asknd n "shtjen e pikturave dhe
statujave t njerzve t mir *t devotshm,sepse kjo do "onte n madhrimin dhe adhurimin e t're+ duke thn:
:
0h.p: &e fjaln i fr'mzuar sht pr qllim ai person q i rrjedh e vrteta n gjuhn e tij, pa e kuptuar as ai vete, normalisht kjo nuk do
t thot q ai do jet i fr'mzuar n "do fjal apo vepr por n disa raste t ve"anta.
=A
1Ata *q ishin para jush+ kur vdiste ndonj i devotshm nga mesi i t're ndrtonin mi varrin e tij faltore dhe
pikturonin n t pamjen e tij. (to jan krijesat m t kqija tek Allahu2 8Fuhariu dhe &uslimi;.
C. %othuajse t gjitha shoqrit ashkkohore kan rn dakort se t kesh turp n lidhje me "shtjet
seksuale do t thot karakter i dot dhe penges fetare. #drsa %rofeti salallahu alejhi ue selem e ka lavdruar
turpin me formn m t lart duke thn: 1Turpi nuk sjell tjetr vetm se mirsi2 *&utefekun alejhi+.
A. 0ot, planifikimi familjar konsiderohet kon)ept i drejt ekonomik dhe shkall e lart )ivilizimi, ile mund
t arrij prm'sja dhe deformimi i t're moral deri at', saq ndonjri prej t're merr prsipr t rris dhe edukoj
nj qen dhe nuk merr prsipr t rris dhe edukoj nj njeri. #drsa n sheriatin ton, shtimi i pasardhsve sht
porosi profetike q i drejtohet ktij umeti, %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1&artohuni me at femr e )ila
sht e dashur dhe q lind shum, sepse un do t krenohem me ju para popujve *!itn e Gj'kimit+2 8Transmeton
Eu !audi me nr.=A?A, #esai nr.J==: dhe ka saktsuar Alani;.
.. # shumi)n e vendeve t ots,sot przierja e urrave me grat konsiderohet eman)ipim moralo/
kulturor,ile mund ti kalojn edhe m tej kufijt e dalaletit *humjes+ duke e konsideruar przierjen /sipas
pretendimit t t're/ mn'rn m t mir pr kapr)imin e prolemeve emo)ionale, si pr urrat dhe pr
grat. Ata ile mund t pretendojn se kjo sht rruga m e mir pr t ruajtur araspeshn e epshit tek
njeriu dhe thon: (rimet seksuale paksohen sa m t afrta t jen raportet dhe lidhjet mes d' gjinive. &e
kt lloj filozofie ata arrijn n prfundimin /si" shprehet njri prej t're duke thn/ se: (ontakti i shumt *i
shpesht+ e zhduk ndjeshmrin. (shtu thon, por vet realiteti i t're i prgnjeshtron ata,po ashtu dhe
realiteti 'n i prgnjeshtron. %rsa i prket realitetit t t're: "dokush q le4on statistikat e krimeve seksuale
q ndodhin atje, e kupton se shtetet perndimore t )ilat e praktikojn parimin e przierjes n mn'r t
plot *totale+ jan shndrruar n p'je shtazarake. Tek ata ndodhin gjra t turpshme, imorale, t )ilat nuk
ndodhin tek disa nga mushrikt e 4hahilijetit *para islamit+. Thot njri nga ata *mushrikt e hershm+ n
poezin e tij:
!he e ul shikimin kur fqinja ime m del prpara
!erisa ajo t h'j n shtpin e saj.
(u mund ta gjesh sot kt moral n kto shoqri t pseudo/)ivilizuara, n t )ilat ndodh q aai kr'en
imoralitet me t ijn e tij, pra "`mund t pritet se do j k' person me fqinjin e tij, nse ia arrinN- #drsa,
prsa i prket realitetit ton, ne muslimanve: Furri jeton me ashkshorten e tij d'zet vjet e megjithat kontakti
i shumt ia for)on lidhjen me t. Edukatori m i madh, njohsi m i mir i karaktereve njerzore, i !rguari i
Allahut ka thn: 1#uk kam ln pas meje fitne *sprov+ m t rrezikshme pr urrat sesa grat2 8&utefekun
alejhi;. %r tiu larguar ksaj fitneje t dmshme, %rofeti salallahu alejhi ue selem i kushtoi rndsi shmangies s
przierjes mes urrave dhe grave edhe sikur kjo gj t jet n vendin m t shenjt n tok *n 4hami+, duke
thn: 10afi m i mir pr urrat *n namaz+ sht safi i par dhe m i keqi safi i fundit. 0afi m i mir pr grat
sht safi i fundit dhe m i keqi pr to sht safi i par2 8Transmeton &uslimi;.
&os przierja sht moral madhshtor profetik i )ili sot nuk ekziston, prve"se tek ata t )ilt pasojn dhe marrin si
shemull %rofetin salallahu alejhi ue selem .
B. #dr moralet e ulta t prhapura n kohn e sotme, sht przierja me pjestart e fisit q nuk jan
mahrem pr personin dhe ve"imi me dik prej t're ve"mas, si" ndodh n familjet e mdha ose me komshinjt
*fqinjt+ duke e konsideruar kt nga moralet e larta dhe respekti. 0hejtani ua zukuron at're kt veprim me
pretendimin se ekziston miresimi mes antarve t fisit dhe se e kundrta e ksaj mjell paragj'kime, ndrsa
%rofeti salallahu alejhi ue selem e konsideroi kt lloj ve"imi t araart me vdekjen. Fuhariu dhe &uslimi
transmetojn nga Ekeh in Amir se %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1<uajuni nga h'rja dhe ve"imi me
grate e huaja- !ikush nga ensart tha: O i !rguari i Allahut: %o nse k' person sht nga t afrmit *e asaj gruaje,
farefis+ N Tha: 1C afrti sht si vdekja2. &uslimi ka transmetuar nj shtoj) n transmetimin e tij nga 7ejth in
0adi, i )ili tha: C afrmi *el hamu+ sht vllai i urrit, e t afrm t tjer t ngjashm si psh. djali i 4ha4hait, etj2.
?. !isa e konsiderojn si di"ka t prapametur nse urri nuk e n4jerr nusen e tij para miqve dhe se
prezantimi i miqve me gruan e tij sht nga mikpritja e musafirve, ndrkoh q di"ka e till n sheriatin ton
konsiderohet di"ka e shmtuar dhe nga parimet e mospasjes s 4helozis pr familjen. Transmetohet nga Aullah
in Emeri radijallahu anhuma i )ili tha: %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1Allahu nuk do t`i vshtroj tre
kategori njerzish !itn e gj'kimit: &os respektuesin e prindrve t tij, gruaja e )ila prngjasohet me urrat dhe ai
q nuk ka 4helozi pr familjen e tij. %o ashtu, tre kategori njerzish nuk do t h'jn n 4henet: &os respektuesi i
prindrve t tij, ai q pi vazhdimisht pije dehse dhe ai i )ili e prmend at sadaka q e jep2 8Transmeton #esaiu
dhe e ka saktsuar Alani n 0ilsile 0ahiha me nr. M:>;.
/. Tek ata poligamia *martesa me m shum se nj grua+ konsiderohet tradhti ashkshortore, ndrkoh
=5
q nuk e shohin pr t madhe nse man t dashura, fshehurazi apo haptazi. %ra, martesa me m shum se nj grua,
gj e )ila sht e lejuar, tek ata konsiderohet krim, ndrsa krijimin e lidhjeve dhe raporteve seksuale jasht kurors
martesore e konsiderojn t lejuar. 0hih se si i kan pm'sur peshojat dhe falnderoje Allahun q t ka udhzuar
n t vrtetn e qart. # otn e edukats ekziston nj det i pafund ndr'shimesh dhe mospajtimesh morale, pr
shkak se n prgjithsi njerzit n kt aspekt marrin si pik orientimi zakone dhe pasimin e t parve, duke
konsideruar t mir at q zakonet e quajn t mir dhe duke e konsideruar t keqe at q zakonet e quajn t keqe
dhe kapen fort pas t're ashtu si" kapet esimtari pas fes s tij apo edhe m fort. # disa nga kto zakone mund t
ket kundrshtim t hapur ndaj sheriatit dhe nse dikush e l mnjan ndonj zakon, njerzit do thon: e la fen-- 0i
psh:
D. Tek njerzit sht prhapur ideja se gieti i ndaluar *prgojimi+ sht vetm nse shpif pr at person
ndrsa nqs prmend di"ka q ekziston tek ai person, sht e lejuar pa asnj d'shim, sipas t're. (jo "shtje *ide+
ishte fillimisht e pa qart edhe pr disa saha n kohn e %rofetit salallahu alejhi ue selem , si" ka transmetuar
&uslimi nga Eu Hurejra se %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1A e dini se "far sht gietiN Than:
Allahu dhe i !rguari i Tij e din m s miri. Tha: 1Ta prmendsh *prflassh+ vllain tnd me di"ka q atij nuk i
plqen. !ikush tha: %o nse ajo q un them pr vllain tim sht e vrtetN Tha: 1#se sht e vrtet ajo q po
thua pr t, ather e ke prgojuar ndrsa nqs nuk sht e vrtet ather ke shpifur pr t2. # kt hadith ka
argument pr temn rreth s )ils po flasim, sepse %rofeti salallahu alejhi ue selem duke e ditur se k' lloj morali
mund t mos jet i qart pr njerzit, i parapriu "shtjes duke ua msuar at, si dhe hadithi tregon se kjo "shtje n
ve"anti ishte e pa qart pr disa q n kohn e %rofetit salallahu alejhi ue selem . Gjithashtu, k' hadith sht nga
argumentet m t forta q vrtetojn faktin se nuk sht e mjaftueshme q njerzit t`i referohen kapa)itetit dhe
aftsive t t're logjike ose zakoneve shoqrore pr pr)aktimin e virt'teve moraleve.
>. %rdorimi i dors s djatht pr t prer mishin me thik dhe ngrnia me t majtn me pirun, duke e
konsideruar kt veprim nga majat e )ivilizimit, gj e )ila n t vrtet sht di"ka e importuar nga kafirat, t )ilt
nuk e konsiderojn t ndaluar at q Allahu dhe i !rguari i Tij e kan ndaluar. &uslimi ka transmetuar nga 0eleme
in el Ekua se nj urr po hante me dorn e majt n prani t %rofetit salallahu alejhi ue selem . %rofeti salallahu
alejhi ue selem i tha: 1Ha me t majtn2 Ai tha: #uk mundem.Tha salallahu alejhi ue selem : 2(urr mos pa"
mundsi, nuk e pengoi gj tjetr prve"se mendjemadhsia2 Tha *transmetuesi+: %as ksaj ai person nuk e ngriti m
dorn tek goja e tij.
9

=E. *#dr shemujt e pseudo)ivilizimit sht+ &os pirja e disa personave njri pas tjetrit nga nj en e vetme
duke u azuar n zakonet e kafirave dhe ndoshta prdorin si argument pr kt supozime mjeksore dhe kujdesin
shndetsor, megjithse sht vrtetuar n hadithe t shumta se %rofeti salallahu alejhi ue selem e ka vepruar di"ka
t till. #ga kto hadithe po prmendim si shemull at q ka transmetuar Fuhariu dhe &uslimi nga Enes in &alik
se %rofeti salallahu alejhi ue selem ishte n shtpin e Enesit dhe ai *Enesi+ vajti t mjelte nj dele q e ushqente
renda *nuk e n4irrte n kullot+, pastaj e przjeu qumshtin e saj me uj nga pusi i shtpis dhe ia dha enn %rofetit
salallahu alejhi ue selem . Ai piu prej saj, pastaj e hoqi enn nga goja e tij dhe kishte n t majtn e tij Eu Fekrin
ndrsa nga e djathta nj eduin ara. Emeri radijallahu anhu kishte frik se mos do ia jepte eduinit para Eu Fekrit
ndaj tha: .epja Eu Fekrit q ke n krah o <asulallah, por %rofeti salallahu alejhi ue selem ia dha eduinit q e
kishte nga e djathta pastaj tha: 1*i jepet prparsi+ T djathtit dhe pastaj atij q vjen nga e djathta e tij2. # kt
hadith tregohet qart se k' grup i nderuar, pijn nga e njjta en dhe n mesin e t're ishte %rofeti salallahu alejhi ue
selem, ndaj nse do t kishte di"ka t ndaluar apo t paplq'eshme n kt veprim, ather %rofeti salallahu alejhi
ue selem do e nte t qart dhe do ua trhiqte vrejtjen, sepse di"ka e till ndodhte shpesh mes njerzve t asaj
kohe. (urse pr sa i prket asaj q sht transmetuar n sahihun e Fuhariut nga Eu Hurerja radijallahu anhu se ka
thn: 1%rofeti salallahu alejhi ue selem e ka ndaluar pirjen nga gr'ka e ens prej lkure2, nuk ka t j me
"shtjen ton pr t )iln po flasim, sepse hadithi ndalon pirjen nga gr'ka e ens s lkurs n mn'r t
prgjithshme edhe nse ai q pi prej saj sht nj i vetm. #drsa ata q pasojn kafirat dhe i marrin ata pr
shemull n "shtjen pr t )iln po flasim, ata pijn direkt nga gr'ka e ens *n shum raste+ e n t njjtn koh
kan neveri q t pijn nga ajo got n t )iln ka pir dikush para t're. Ertsia n ndalimin e pirjes nga gr'ka e
ens prej lkure *ose nga nj gr'k e ngusht+ qndron n faktin se mund t krijohet papastrti pr shkak t kalimit
t gr'ks s ens npr shum goj. Transmetohet nga Aishja radijallahu anha se %rofeti salallahu alejhi ue selem e
ka ndaluar pirjen nga gr'ka e ens prej lkure, sepse kjo gj e prish at2 *Transmeton Hakimi dhe e saktsoi at
vll. >K5>A dhe ia miratoi kt gj'kim !heheiu. %r m shum shih 0ilsile 0ahiha t Alanit me nr. >AA+. ('
9
0h.p. !ijetart e kan shpjeguar me d' kuptime shprehjen e fundit: ose ka pr qllim q iu paralizua dora n vend nga duaja e %rofetit
salallahu alejhi ue selem ose ai person e kuptoi gaimin dhe zuri mend . E para duket m afr t vrtets, uallahu alem.
==
hadith tregon se ndalimi ka t j me at en prej s )ils merret dhe hidhet n en m t vogla, sidomos nse sht
e varur dhe e palvizshme si kireja *lloj ene lkure me gr'k t ngusht+ dhe ndalimi nuk ka t j me ent e
vogla si psh gota apo t ngjashme me t, sepse kto zakonisht nuk prdoren nga shum goj n mn'r t
njpasnjshme, prkundrazi ndodh q gota t lahet disa her renda dits. Fuhariu ka transmetuar nga Eu Hurejra i
)ili tha: 1<asulullahi e ka ndaluar pirjen nga gr'ka e kires apo e ens2. (urse prsa i prket hadithit, t )ilin e ka
transmetuar Tirimidhiu me nr. 59D= dhe Cn &a4heh me nr J>=J me zin4hir t sakt nga (eshete el Ensarijeh
radijallahu anhu e )ila tha: 1H'ri tek un %rofeti salallahu alejhi ue selem dhe piu n km nga gr'ka e kires q
ishte e varur, pastaj un u ngrita dhe e preva gr'kn e ens2, nuk ie n kontradikt me "far tham, sepse %rofeti
salallahu alejhi ue selem gzon ve"ori t )ilat nuk mund t`i ket dikush tjetr ve" tij. Ai kishte arom t mir t
gojs dhe nuk mund t ekzistoj dikush q i eson Allahut dhe !its s fundit e t ket neveri nga %rofeti salallahu
alejhi ue selem, prandaj u ngrit kjo sahaije dhe preu vendin e ens q piu %rofeti salallahu alejhi ue selem q ta
ruante duke shpresuar me kt q t arrinte ereqetin e psht'ms se %rofetit salallahu alejhi ue selem dhe t vendit
ku ai ka prekur. E vrteton kt, transmetimi i Cn &a4hes i )ili e shpreh qart shkakun e ktij veprimi, ku thuhet:
1Ajo e preu gr'kn e kires duke shpresuar ereqetin e gojs s %rofetit salallahu alejhi ue selem n vendin ku piu2
#daj dhe Cn Ha4heri n el 3etTh 5AKD5 ka thn: # hadithet q i dedikohen %rofetit salallahu alejhi ue selem nuk
kam gjetur asgj q vrteton lajmin e ksaj gjje, prve" ktij veprimi t tij, ndrkoh q hadithet t )ilat e ndalojn
kt, jan t gjitha nga fjalt e tij, ndaj u jepet prparsi duke pasur paras'sh ars'en dhe urtsin e ndalimit nga k'
veprim dhe se "do ars'e q kan prmendur dijetart n shpjegimin e ndalimit nuk e prfshin %rofetin salallahu
alejhi ue selem , s pari pr ruajtjen q Allahu i ka r atij nga "do gj e paprshtatshme dhe s d'ti pr shkak t
aroms s mir t gojs q kishte. *&aroi fjala e in Ha4herit+
(urse prsa i prket hadithit q e ka transmetuar Eu !audi me nr. J:== me zin4hir t sakt nga Eu 0eid el Hudrij
i )ili tha: 1%rofeti salallahu alejhi ue selem e ka ndaluar pirjen nga e "ara *nga )epi i th'er+ e ens dhe q t`i fr'het
pijes2, ndalimi ka pr qllim q t mos pihet nga ai )ep i th'er, si" e ka saktsuar shejh Alani n 0ilsile 0ahiha nr
=M9D nga Eu Hurejra i )ili tha: 1sht ndaluar pirja nga )epi i th'er i ens2, pra kjo "shtje sht di"ka tjetr nga
ajo pr t )iln ne po flasim. #doshta ars'eja e ndalimit qndron n at "far kan prmendur disa mjek n kohn
e sotme, se mikroet grumullohen n vendin e "ar t ens, por sidoqoft ne pohimin e ktij gj'kimi e jm n
az t ars'es s sheriatit dhe jo sipas ars'etimit mjeksor, sepse ars'etimi mjeksor sht prpjekje njerzore e
azuar n prvoj, kshtuq nse ajo prputhet me sheriatin pranohet, ndrsa nse nuk prputhet ajo refuzohet pa
asnj md'shje tek ata q u sht dhuruar indja e sigurt *jekini+ n fen e Allahut dhe q nuk tronditet esimi i
t're nga eksperimentimet dhe zulimet. #se n sheriat nuk ka ndonj argument q e vrteton apo q e hedh posht
at ars'etim mjeksor, ather nuk ka ndonj prolem q ai ars'etim t shrej si di"ka shtes prfor)uese,
sidomos nse marrim paras'sh se dijetart e usulit *azat e fikhut+ thon: &jafton n pohimin e ars'es *faktorit
pr)aktues+ t ksaj dispozite prafrsia *pra edhe nse nuk arrihet siguria e plot pa asnj lloj md'shje+. %astaj kjo
sht e ngjashme me proverat dhe fjalt e urta,n t )ilat ka kuptim t doishm por q sidoqoft nuk mund t
n4irret gj'kimi i sheriatit vetm duke u azuar n ars'etimin mjeksor dhe t jepet si vendim i prer, ksaj ia kemi
frikn sepse mund t ndodh m von q nprmjet zulimeve shken)ore mjeksore t zulohet dhe vrtetohet e
kundrta dhe mendojn njerzit se n sheriat ka kontradikta. Ose del nj doktor tjetr dhe thot: ,sht e vrtet se
vzhgimi mikroskopik ka vrtetuar se )epat e th'er t enve jan vend grumullimi t mikroeve, por ndoshta e
fshehta dhe urtsia *e gj'kimit t prfituar nga hadithi+ sht di"ka tjetr, sepse mjeksia ka vrtetuar se Allahu e ka
pajisur trupin e njeriut me sistemin imunitar, q n t mundur rezisten)n ndaj miliona mikroeve dhe mposhtjen
e t're. &e kt q thash, nuk kam pr qllim t prkrah njrn apo tjetrn ide mjeksore, po ashtu nuk kam pr
qllim refuzimin e urtsis mjeksore apo ars'etimin e saj, por thjesht desha t trheq vmendjen dhe t j t qart
se )ila sht mn'ra m e sakt n trajtimin e kt're studimeve dhe qndrimin e drejt ndaj t're, duke pasur
paras'sh dallimin mes urtsive dhe ars'eve *faktorve pr)aktues t ligjrimit t dispozitave+ ashtuq t mos i het
padrejtsi fes s Allahut dhe t`i mveshet "far nuk sht prej saj. Akoma m e shmtuar se kjo, sht veprimi i
at're t )ilt i konsiderojn zulimet dhe shpikjet ashkkohore si di"ka t prafrt me pagaueshmrin, duke i
r q t mohojn nga sheriati i Lotit t t're "do gj q ie n kundrshtim me kto zulime dhe shpikje, kjo sht
tradita e njerzve me d'shime e md'shje, t )ilt jan t ngjashm me ata q Allahu i ka prshkruar me fjaln e
Tij: %he ata q *emrat e tyre jan n dyshim1 sillen vrdall n dyshimet e tyre t lkundur#
+ )eube- .B0. Cn (ethiri ka thn n komentin e ajetit: dmth: zemrat e t're d'shuan n vrtetsin e asaj me t
)iln ti erdhe, 1ndaj ata sillen vrdall n d'shimet e t're t lkundur2, nuk din "`t jn, hedhin nj hap para
pastaj trhiqen mrapa, nuk kan vendosmri n asgj. Ata jan popull i "oroditur, n md'shje, t humur dhe
=J
shkatrruar, as nuk jan me ata *esimtart+ e as me ata *kafirat+.
D
At q Allahu e hum nuk mund t gjesh pr t
rrug udhzimi.*maroi fjala e tij+
7e t themi n mn'r t prmledhur shkurtimisht: sht vrtetuar me sheriat ndalimi i pirjes nga pjesa e th'er e
ens, po ashtu sht vrtetuar nga ana mjeksore se )epi i th'er sht pik grumullimi e mikroeve edhe nse lahet
ena, ndoshta sht kjo ars'eja dhe urtsia e ktij ndalimi, Loti 'n sht m i Erti, dija e vrtet i prket Atij.
==. #dr kto morale t paqena sht di"ka e prhapur tek disa musliman q e majn veten adhurues t
zellshm, ajo sht ndalimi i shtrirjes *zgjatjes+ s kmve n 4hami,e pretendojn kt ndalim n form respekti
pr shenjtrin e 4hamis dhe ndoshta si argument tregojn nj histori t shpifur t paaz, n t )iln thuhet /sipas
pretendimit t t're/ se Emer in el Hatai radijallahu anhu ri me mend q tia priste kmn %rofetit salallahu
alejhi ue selem kur e pa q e kishte shtrir at n 4hami--- ,sht vrtetuar n hadithe t sakta se %rofeti salallahu
alejhi ue selem e ka vepruar di"ka t till n 4hami *shtrirjen e kmve+. Transmetohet nga Aad in Tejm nga
4ha4hai i tij se ai e ka par %rofetin salallahu alejhi ue selem t shtrir n 4hami dhe i kishte vendosur kmt njra
mi tjetrn.2 *&utefekun alejhi+. Fuhariu ka transmetuar nj shtoj) nga Cn 0hihai nga 0eid in el &useji i )ili
tha: 1Cshte Emeri dhe Ethmani radijallahu anhuma q e vepronin di"ka t till.2 # shum vende islame tek ata q
falen, sht e prhapur dhnia e dors njri tjetrit rregullisht pas "do namazi farz, me pretendimin se qllimi i t're
me kt sht for)imi i lidhjeve vllazrore mes t're. 0i" dihet, ulemat nuk e kan pranuar kt veprim dhe nuk e
kan konsideruar nga moralet e mira, por prkundrazi nga idatet, sepse kjo dhnie e dors sht e lidhur me
prfundimin e iadetit t namazit duke u r pjes pasuese e ktij iadeti dhe "do lloj iadeti q roi e vepron,
nuk do t pranohet nse roi nuk sht i azuar n argument, sepse Allahu ka thn: A mos ndoshta ata kan
ortak ( *ota t rrem dhe idhuj t 6ilt u li&jruan dhe pr6aktuan atyre ndonj "e t 6iln Allahu nuk e ka
li&jruar 9:# +;hura- C=0 dhe se %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1(ush punon nj vepr e )ila nuk
prputhet me fen ton ather ajo sht e refuzuar2 *Transmeton &uslimi+. #se k' veprim do t ishte mn'r pr
t for)uar vllazrin do ta dinte %rofeti salallahu alejhi ue selem dhe sht di"ka shum e shmtuar pr muslimanin
t paramendoj pr veten e tij se u tregua i mpreht dhe i vmendshm ndaj di"kaje ndrsa %rofeti salallahu alejhi
ue selem ishte i shkujdesur dhe i pa vmendshm ndaj asaj gjje. !hnia e dors sht di"ka e ligjruar kur takohet
me dike, si" ka thn %rofeti salallahu alejhi ue selem : 1"do d' musliman q takohen dhe i japin dorn njri tjetrit,
u falen at're gj'nahet para se t ndahen2 * E ka transmetuar Eu !audi me nr. ?=5=, Tirmidhiu =:=:, Cn &a4heh
J:AJ dhe e ka saktsuar Alani n 0ilsile 0ahiha nr. ?=?+ #drsa ata pr t )ilt po flasim, ia japin dorn njri tjetrit
pas namazit edhe nse kan qen s ashku para namazit. Alij el (aIrij n lirin &irkatul mefatih sherhu mishkatil
mesaih vll. 9K>?9 ka thn: !hnia e dors sipas sheriatit, het kur takon dik, sapo takohet me t. !isa njerz e
kan zakon q takohen pa i dhn dorn njri tjetrit dhe shoqrohen sashku duke iseduar, duke rikujtuar
*prsritur+ "shtjet e msimit q kan msuar, etj, pr nj koh t gjat, e megjithat pasi falin namazin i japin
dorn nji tjetrit- 0a larg sht k' veprim nga 0uneti i ligjruar- #daj dhe disa nga dijetart tan, jan shprehur se
k' veprim pas namazit sht i urr'er dhe idat i nn"muar. %o, prjashtohet nga k' gj'kim nse dikush h'n n
4hami dhe njerzit kan filluar namazin apo jan gati n t filluar dhe pasi e kr'ejn namazin, k' person q erdhi
me vones *dhe nuk i ka takuar ata njerz para namazit+ ua jep dorn t pranishmve /por me kusht q t`i paraprij
me selam dhnies s dors/, n kt rast kjo dhnie dore sht e plq'eshme, pa asnj d'shim. #uk kam pr qllim
me kt kapitull q t hedh posht zakonet e njerzve t )ilat nuk ien ndesh me sheriatin, por qllimi im sht tu
trheq vrejtjen nga shum zakone dhe 1morale2 t )ilat jan shndrruar n edukat t prgjithshme dhe iu
imponohet njerzve praktikimi i t're, megjithse n sheriat nuk ka di"ka q e prkrah at veprim, ile prkundrazi
mund t ket n sheriat argument q vrteton t kundrtn e atij zakoni. (' argumentim mund t jet nga
argumentet e prgjithshme si psh. tekstet e sheriatit t )ilat tregojn pr largimin dhe lehtsimin e vshtirsive dhe
mundimeve nga k' umet, dhe meq n disa zakone mund t ket mundim, vshtirsi dhe sfor)im t dukshm,
ather nuk merren paras'sh. Ose argumentimi mund t jet me argumente spe)ifike pr nj "shtje t )aktuar, si"
jan tekstet t )ilat ndalojn n mn'r t drejtprdrejt nga disa zakone dhe veprime t )aktuara, si" i prmendm
shemujt m par. Gjithashtu me kt kapitull, kisha pr qllim t ja t qart domosdoshmrin e konsiderimit t
(urIanit dhe 0unetit referen) kr'esore parsore pr t gj'kuar mes moraleve dhe zakoneve t njerzve dhe pr t
dalluar mes t sakts dhe t gauars. Allahu sht q jep sukses.
Shkaku i prmbysjes morale nuk ka t bj domosdoshmrisht me nivelin kulturor
D
0hp: #uk jan me kafirat haptazi, sepse n t vrtet munafikt jan lloj prej llojeve t kafirave.
=>
!isa nga ata q jan ndikuar s teprmi nga )ivilizimi, shprehen se shkaku i prm'sjes morale q po vuan sot
umeti islam ka t j me nivelin e ult kulturor dhe prhapjen e analfaetizmit. &e fjaln kultur /e )ila ka n
vetvete "far ka/ ata kan pr qllim shken)at ashkkohore t )ilat ata i quajn shken)at e )ivilizimit dhe nuk
mjaftohen me kaq, por prdorin si argument shoqrit perendimore, sepse sipas t're ato jan shoqri t kulturuara
dhe t edukuara, pr shkak t nivelit kulturor dhe arritjeve n kto shken)a. #uk ka d'shim se paisja me dituri dhe
arritje shken)ore sht gj e mir dhe krkohet di"ka e till, por prfundimi i mparshm nuk sht i sakt, sepse
%rofeti 'n salallahu alejhi ue selem ishte analfaet, as nuk shkruante e as nuk le4onte, si" ka thn Allahu: )i
(&uhamed nuk ishe q le<oje ndonj libr para ktij e as nuk ke shkruar kurr ndonj libr me t djathtn
tnde1 sepse prndryshe ndjeksit e t kots do t kishin dyshuar# +Ankebut- .D0.
E megjithat %rofeti salallahu alejhi ue selem sht zotriu i t edukuarve dhe m madhshtori i t moralshmve, si"
e )ilsoi Loti i tij:
3rtet ti je n nj shkall t lart morali# +Kalem- .0. #se dikush thot: Ai ishte i !rguari i Allahut- #e i
themi: 0hiko popullin tek i )ili ai u drgua, n prgjithsi ishte popull analfaet dhe ata ishin njerz t thjesht dhe
jo profetr, si" tha Allahu: Ai sht i Iili u dr&oi arabve anal"abet1 nj t %r&uar (&uhamedin n&a vet
mesi i tyre# +Jhumuah- C0.
T gjashtt prve" Tirimidhiut kan transmetuar nga Cn Emeri radijallahu anhuma nga %rofeti salallahu alejhi ue
selem se ai ka thn: 1#e jemi popull i pa shkolluar *analfaet+, as nuk dim t shkruajm e as nuk le4ojm2.
Allahu ka thn: %he thuaju atyre t 6ilve u jan dhn librat m par ("ifut dhe t krishter dhe atyre q
jan anal"abet (paganve ara- A po e pranoni islamin (dhe i nnshtroheni Allahut 9# +Ali (mran- CE0.
Cn Tejmijeh n lirin e tij &e4hmual 3etaua vll. =?K5M9 ka thn: Allahu n kt ajet i prmendi analfaett
prall me ithtart e lirave, duke na r t qart se nuk sht njsoj ithtari i lirit me analfaetin n aspektin
intelektual. E megjithat, ata analfaet ishin m t moralshm se ata t )ilt e le4onin 7irin, pra "far u ri doi
at're 1kultura2 e t'reN- #drkoh q nse le4on rreth moralit t at're analfaetve do "uditesh nga virt'tet morale
q posedonin. & posht do paraqesim disa shemuj *n mn'r t shpejt+:
#se hedh vshtrimin tek edukata q ata kishin me msuesin e t're salallahu alejhi ue selem, do shohsh di"ka
shum t lart. &uslimi ka transmetuar nga Amru in el As radijallahu anhu se ai ka thn: #uk kam pasur njeri m
t dashur se %rofetin dhe as dik m t nderuar tek un se ai. #uk i mushja dot s't e mi me t, nga respekti pr t
dhe nse do m krkohej q ta prshkruaja at me hollsi nuk do ia arrija ksaj gjje, ngaq nuk i mushja dot s't
e mi me t2.
#se hedh vshtrimin tek marrdhniet e t're dhe mirsjellja me njri tjetrin do shohsh nj umet n shkallt m t
larta t moralit dhe nj umet t lidhur fort mes vete, si" ndodhi me ensart kur muha4hirt emigruan tek ata nga
&eka. C mirpritn me nj mikpritje t papar kurr m par n dunja, duke arritur virt'tet maksimale morale n
ujari dhe vllazri, deri n at grad saq ensariu ishte i gatshm t ndante me vllaun muha4hir pasurin dhe t`i
jepte njrn nga grat e tij. Fuhariu transmeton nga Adu<rahman in Aufi radijallahu anhu i )ili tha: (ur
muha4hirt mrritn n &edine, %rofeti salallahu alejhi ue selem vllazroi mes Adurrahman in Aufit dhe 0ad
in <aias. *0adi+ i tha Adu<rahmanit: En jam m i pasuri nga ensart, do t ndaj pasurin n d'sh *me t'+, i
kam d' gra, shih )ila prej t're t t plqej m shum dhe m thuaj ashtuq ta ndaj dhe pasi ta maroj idetin
*kohn e pritjes+ martohu me t. *Adu<rahmani+ tha: Allahu t ekoft *dhasht ereqet+ n familjen dhe pasurin
tnde. (u sht tregu juajN E orientuan pr te tregu i Feni (ajnukas.
(' ishte morali i t're, ensariu i jep prparsi vllait t tij me gjrat m t shtrejnta *t "muara+ q ai posedon, pr t
)ilat njerzit luftojn zakonisht: gruan dhe pasurin, ndrsa muha4hiri nuk e shfr'tzon entuziazmin e vllait t tij
pr t`i marr pasurin dhe gruan e tij, e t jetoj n kurriz t tij. $shtro )ilin t duash nga kto t d' dhe do t
kthehet vshtrimi i haitur nga kjo shkall e lart morali, tek e )ila kishte arritur kjo shoqri analfaete- A mos e ke
gjetur di"ka t till tek pasuesit e )ivilizimeve dhe kulturave t ndr'shmeN- Edhe sikur t`i mledhsh t gjitha
mirsit e t're morale t jesh i indur se nuk e arrijn as gradn e vetme t ksaj historie-
#se hedh vshtrimin tek mikpritja dhe mirsjellja e at're analfaetve q i nin musafirit t panjohur, do
indeshe n mn'r t prer se ata nuk e nin di"ka t till ve"se pr f't'rn e Allahut dhe knaqsin e Tij, duke
mos pasur asnj lloj interesi dunjaje. Transmetohet nga Eu Hurejra radijallahu anhu se nj person erdhi tek %rofeti
salallahu alejhi ue selem. Ai drgoi *shrtorin+ tek grat e tij *pr t p'etur a ka ushqim n shtpi+. Ato than:
#uk kemi gj tjetr prve" ujit. Ather %rofeti salallahu alejhi ue selem tha: 1(ush e mikpret kt *musafir+N
!ikush nga ensart tha: En. E mori *musafirin+ dhe u nis me t tek gruaja n shtpi dhe i tha asaj: #deroje
musafirin e %rofetit salallahu alejhi ue selem . Ajo tha: #uk kemi gj tjetr prve" ushqimit pr fmijt e mi- Ai tha:
%rgatite ushqimin, ndize kandilin dhe vri fmijt n gjum nse krkojn dark. Ajo e ri gati ushqimin, e ndezi
=?
kandilin, i vuri fmijt n gjum pastaj u ngrit dhe ri gjoja sikur po e rregullonte kandilin dhe e fiku at. Ata d'
*ashkshorti dhe ashkshortja+ shtireshin para musafirit sikur po hanin dhe kshtu e kaluan natn t uritur. (ur u
gdhi, *i zoti i shtpis+ erdhi tek %rofeti. %rofeti salallahu alejhi ue selem i tha atij: 1Allahu ka qeshur ose sht
"uditur
5A
nga veprimi juaj2 Athr Allahu zriti ajetin: %he ata i japin prparsi t tjerve ndaj vetes s tyre
edhe nse vet jan t nevojshm. Kush i shpton lakmis s vetvetes ata jan t shptuarit# +Gashr- >0. ('
hadith sht &utefekun alejhi.
&e t vrtet lapsi nuk arrin dot ta prshkruaj kt histori e jo m t`i j komente asaj, qoft n aspektin e
ujaris s ensariut apo n aspektin e gruas s devotshme t indur ndaj urrit t saj, prparsis q ajo i dha dikujt
tjetr ndaj fmijve t saj, nderimin q ajo i ri musafirit t %rofetit salallahu alejhi ue selem dhe po t duash
krahasoje me gruan m t mir n Evrop q ta merr mendja se sht e till- E mi t gjitha kto *dhe m e
"uditshme+ sht se Allahu u "udit nga k' moral i lart- O ju t )ilt jeni mashtruar pas moralit t kafirave, a nuk po
mahniteni nga ajo me t )iln Allahu u "uditN- (ur po i merrja kto shemuj t ekuar nga lirat e hadithiti i gjith
trupi im ishte r kokrra 6 kokrra, ngaq ndjeja turp n vetvete prall kt're shemujve dhe sikur t mos ishin
vrtetuar me zin4hir t sakt ather nse dikush do i prgnjeshtronte kto histori do kishte ars'e t
justifikueshme. (' ishte edukimi q u ri %rofeti analfaet salallahu alejhi ue selem at're anafaetve radijallahu
anhum
#se dikush thot: Ata u pajisn me kto morale pasiq zriti (urIani dhe (urIani sht dituri dhe njohuri, ne i
themi: %ra e arritn kt grad t moralit nprmjet (urIanit, e jo kulturave t tjera otrore, kshtuq u kth'e
"shtja tek prfundimi se: T kapurit pas fes me mn'rn e sakt, kjo sht metoda q i edukon njerzit me
edukatn e vrtet. &e kto q tham hidhet posht fjala e t're se: &os njohja e shken)ave ashkkohore sht
shkaku i prm'sjeve morale, prkundrazi duhet t thuhet se: feja me t )iln u drgua %rofeti salallahu alejhi ue
selem sht garantuesja e "do virt'ti moral. #se n popujt jo islame *islamike+ ekzistojn virt'te morale /gj e )ila
sht e pakundrshtueshme/ ather n fen ton ekzistojn gradat m t larta dhe m t prsosura t at're virt'teve
morale. (urse prsa i prket shken)ave ashkkohore, doia e t're sht e kushtzuar me prputhjen e t're me fen
e vrtet dhe parimet morale.
Krahasim mes moraleve t muslimanve dhe t tjerve ve tyre
T part q i kundrshtojn ata t )ilt e konsiderojn prapametjen )ivilizuese shkakun e prm'sjes morale jan
vet disa t )ivilizuar, sepse kta kan arritur n prfundimin /si "dokush tjetr q sht i zgjuar dhe i vmendshm/
se )ivilizimi ashkkohor sa m shum q prparon n 1)ivilizim2 aq m i egr het. # shtetet e t're ndodhin
krime t shumllojshme, t )ilat nuk i di kush nga krijesat prve" shejtanit t mallkuar.
(ush sht q po e shkatrron otn me armt e shkatrrimit n mas: A nuk jan shken)tart e t're t mdhenj t
fiziks, kimis, astronomis, etjN- (ush e ka mushur rruzullin toksor /t gjithin apo pothuajse t gjithin/ me
padrejtsit e tij, duke i shndrruar shtetet e qeta t anorve t pafuqishm *ushtarakisht+ n koloni shtazarake
anarkikeN-
%oseduesit e kt're )ilsive 1morale2 nuk jan analfaet, prkundrazi gzojn diplomat m t larta ushtarake dhe
akademike-- Ata t )ilt prodhojn lloje t pa numrta drogash dhe pijesh dehse dhe ia parashtrojn njerzimit,
jan nga shtresat m t larta t shoqris n mjeksi dhe kimi-- #jerzit mund ta ndjejn veten t qet dhe
rehatshm n marrdhnien e t're me nj ujk, i )ili as nuk di t shkruaj e as t le4oj, pr shkak t "iltrsis dhe
zemrgjersis s tij, ndrkoh q nuk e gjejm di"ka t till me intelektualt e t're t mdhenj, pr t )ilt shoqria
ka aq shum nevoj si psh. mjekt, in4hiniert, etj. ,sht di"ka e rrall, kuriozitet dhe fat i madh nse prhapet tek
njerzit se in4hinieri i lagjes filan sht esnik dhe njeri i mir apo doktori sht ekspert esnik q ta do t mirn--
%o ashtu nse jm nj krahasim mes )ilsive t ulta morale tek ne dhe )ilsive t ulta morale t t're do gjejm
dallim t madh. & lart prmenda disa shemuj t )ilt demaskojn aktualitetin *realitetin+ e at're mjediseve
shoqrore intelektuale, ato shemuj q n mn'r asolute nuk ekzistojn n mjediset shoqrore islame analfaete,
5A
0h.p:Rilsit q i atriuohen Allahut sht det'r t pohohen ashtu si" Ai i ka pohuar pr veten e Tij,pa r krahasime apo shmllime
apo formsime dhe pa i mohuar ato gjoja me pretendimin se po i shmanget prngjasimit.Rilsit e krijesave jan ashtu si" u takojn at're
kurse )ilsit q pohohen pr Allahun jan ashtu si" i takojn madhris s Tij.
=M
duke filluar q nga shemja e teuhidit, gj e )ila konsiderohet shemje e moraleve q n origjinn e t're, sepse ai
njeri i )ili e harron Lotin e tij q e ka krijuar, formsuar, prkujdesur dhe i ka sistemuar rrjedhn e jet s tij q nga
lindja deri n vdekje, k' person konsiderohet njeriu me moralin m t shmtuar, sidomos nse tregohet kr'ene"
ndaj Lotit t tij dhe i mohon t gjitha mirsit q ia ka dhn, nuk e adhuron At ose adhuron s ashku me T dik
tjetr ve" Tij, k' sht kulmina)ioni i poshtrsis morale. Allahu ka thn: ' njeri: M"ar t mashtroi ty ndaj
2otit tnd q sht %huruesi m ,ujar9: ( Iili t krijoi ty1 t dha "orm t prsosur dhe t drejtoi. )
"ormsoi n "ormn q Ai dshiroi# +(n"itar-?@D01 kjo sht di"ka e aprovuar nga t gjith t logjikshmit pa asnj
kundrshtim. %sh. nse sheh nj person q "do dit i jep sadaka dikujt duke e ushq'er at, i varfri e merr ushqimin
dhe largohet pa shprehur asnj lloj falnderimi apo lavdrimi, ile prkundrazi falnderon dik tjetr. (' lloj
veprimi do ishte argument q tregon pr moralin e ult t tij duke merituar q t qortohet. $eprimi i tij sht aq i
shmtuar, saq udhtart do kalonin udhtimin e t're duke iseduar rreth tij, do ishte shemull tipik pr t )ilin do
shkruheshin lira, sepse k' peron nuk ia atriuoi mirsin t zotit t saj. %'etini kafirat t )ilt e mohojn
ekzisten)n e (rijuesit dhe krekosen duke pretenduar se jan t pajisur me moralet m t larta: Qfar mendoni nse
ndonjri nga ju i n dikujt nj shrim dhe k' i fundit e prfiton at shrim dhe harron ta falnderoj apo ta
shprlej, a nuk do ta marr inat pr sa koh t jet gjallN- A nuk do ngelet k' veprim ofendim dhe turp pr t q
nuk shl'het as me kalimin e kohsN- Allahut i takon shemulli m i lart. A nuk sht nga gjrat m t "uditshme
q Allahu sht Ai i )ili krijon e megjithat nuk adhurohet, Ai sht q furnizon dhe megjithat nuk falnderohet,
Ai i zret rorve t Tij mirsi ndrsa ata i prgjigjen me sherr. (jo sht gjendja e atij q Allahu nuk e harron at
me mirsi ndrsa ai e harron Allahun, nuk e adhuron At dhe as nuk e falnderon. %randaj iadeti sht i shoqruar
me falnderimin, si" ka thn Allahu: Prkundra*i adhuro Allahun1 $j t 3etm dhe ji prej "alnderuesve#
+2umer- ??0 dhe 4u adhuroni n vend t Allahut vetm idhuj dhe trilloni &njeshtra. ;8ka dyshim se ata t
6ilt ju i adhuroni n vend t Allahut nuk kan asnj "uqi pr tiu sjell t mira1 prandaj krkojeni
"rym*imin prej Allahut1 adhurojeni At dhe shprehini "alnderimin Atij. )ek Ai do t ktheheni# +Ankebut-
=/0. (jo sht di"ka morale e pa kundrshtueshme, por megjithat gjendja e shumi)s s njerzve sht si" ka
lajmruar Allahu: Ata i shohin qart dhe i njohin mirsit e Allahut1 e me&jithat jan mosmirnjohs dhe
shumi6a e tyre jan jobesimtar (kafira# +$ahl- DA0. (t e prmenda ashtu q t j t qart se kafirat t )ilt
madhrohen nga disa njerz naiv, n t vrtet ata jan krijesat m t pamoralshme edhe pse mund t jen n nivel
t lart intelektualo/kulturor, po e prdor kt shprehje sipas fjalorit t atij q dua t kritikoj me kt kapitull. #se
ke dshir t zgjerohesh m shum, eja t shohim sashku pjesn tjetr t moralit t t're: $rtet po t vish n
vendet islame do shohsh urrin n moshn e tij m t mir, i fort dhe me fmij, q i indet nns s tij t
paralizuar me shenjn m t vogl q ajo n dhe i shren asaj ashtu si" n skllavi me zotrin e tij, e n di"ka
t till dhe pothuajse fluturon nga gzimi q Allahu ia ka r t mundur mirsjelljen me nnn e tij. #drsa n
perndim /pas t )ilit jan mahnitur disa njerz/ pothuajse nuk njihet kuptimi i fjals: &irsjellje me prindrit-
!ikush nga njerzit mundohet t`i justifikoj kafirat n mos falnderimin ndaj Lotit t t're, me pretendimin se ata
nuk e kan par Allahun duke u dhuruar mirsi dhe duke u r t mira, por si sht puna e t're q nuk i
respektojn dhe nuk sillen mir me prindrit e t're megjithse i shohin "do dit para s've duke u r mir at're
*fmijve+ N- 3mija perndimor e drgon nnn e tij n azilin e pleqve, at nn e )ila e arti n arkun e saj
mundim pas mundimi, ndoshta nuk e viziton gjer n vdekje dhe ndoshta nuk interesohet pr varrosjen e saj, e as q
het fjal q t marr pjes n varrimin e saj.
55
(' sht morali i t're me personat prej t )ilve kan prjetuar
amirsi, dashuri dhe prkujdesje, Cna lilah- T vrtetn ka thn %rofeti salallahu alejhi ue selem n fjaln e tij:
1Ai q nuk i falnderon njerzit nuk e falnderon as Allahun2 8Transmeton Eu !audi me nr. >955, Tirmidhiu me
nr. 5D?> dhe e ka saktsuar Alani n 0ilsile 0ahiha me nr. >5M;.
Atje ndodh q aai shet nderin e s ijs pr nj doz droge. !eri para pak kohsh njerzit e zinj *zezakt+
trajtoheshin si kafsht n shum prej kt're vendeve t 1)ivilizuara2 megjithse tek ne kjo sjellje e ult morale ka
katrmdhjet shekuj q nuk ekziston m, qkur islami e shemi at, falnderimi dhe lvdata i takon Allahut. Tek
muslimant ka pasur dhe do t ket dijetar, prijsa dhe njerz me pushtet, t zinj, t panumrt. %as t're faleshin t
ardht, u drejtoheshin at're pr nevojat q kishin, u krkonin fetua rreth "shtjeve fetare. #e *muslimant+ kemi
me mijra e mijra dijetar jo ara, psh. autort e gjasht lirave az n hadith, t gjith jan jo ara prve"
&uslim in Ha4ha4hit, e megjithat ne i prmendim shum her gjat dits, lirat e t're jan referen)a dhe urime
tona kr'esore, askush prej arave nuk ka ndjer kurr ndonj paknaqsi kundrejt t're. #drsa )ivilizimi
55
0hejhu tha : !ikush m ka treguar nj ndodhi: Gjat vers, nj val n4ehtsie kishte pushtuar disa vende perendimore duke shkaktuar
vdekjen e nj numri t madh njerzish, n ve"anti t moshuarit e t're. #j person u lajmrua pr vdekjen e t atit /sepse ndodhej n nj
q'tet tjetr/ por u krkoi ndjes q nuk merrte dot pjes n varrimin e tij sepse ishte i zn-- !uke u ars'etuar se udhtimi kishte
shpenzime dhe se qeveria merrte prsipr shpenzimet e varrimit-
=:
ashkkohor nuk e ka kuptuar di"ka t till ve"se para pak kohsh dhe akoma nuk sht ngulitur tek ta, megjith
plan/projektet e t're t shumta pr zhdukjen e ra)izmit, por q deri tani kan ngelur oj e shkruar dhe shum prej
t're jan harruar-- 0a njerz jan t mahnitur pas medias perndimore me pretendimin se ata kan transparen) dhe
vrtetsi n lajme, e nuk i vn re gnjeshtrat e zuluara t ksaj mediaje ndaj muslimanve, ditn pr drek
/sidomos pasiq ka gjetur shkak n t ashtuquajturin terrorizm i )ili ua dha ars'en ligjore pr t shkelur t drejtat e
njerzve duke trilluar lloj lloj shpifjesh kundr muslimanve, ashtuq ta deformojn kndvshtriminn lidhje me ta
gjoja sikur t gjith jan terrorist megjithse 1terroristt e vrtet islamik2 jetojn tek ata, n shtetet e t're dhe
pothuajse nuk i gjen asnj e keqe--
0a histori kan ndodhur me ata t )ilt dalldisja e epshit seksual i ka sht'r q t kr'ejn marrdhnie me ijat e
t're apo me motrat e t're, sidomos pas shfaqjes s 1humnerave t thella2 *aparateve dhe kanaleve satelitore+- (t
gj ma kan treguar nj numr i madh njerzish t )ilt kan qen viktima t ktij vesi moral q jetojn n ato
vende. #aivt mashtrohen kur shohin 1lirin2 q gzon gruaja perndimore, por nse u "elen s't dhe vshtrojn
statistikat q flasin pr divor)in tek ta, indet plotsisht se divor)i sht shndrruar n prfundim t pashmangshm
t pothuajse "do martese-- &os tu mashtrojn fizionomit e t're, shfaqja e t're para njerzve, fillimi i lidhjeve t
t're, sepse dashuria e t're sht fars, e )ila shuhet menjher pas martess.
Qdokush q e njeh realitetin e at're vendeve dhe prolemet ashkshortore t t're, arrin n prfundimin se se)ili
nga ashkshortt n "iftin perndimor e ndjen veten armik t partnerit tjetr. %ra, nse i logjikshmi n nj
krahasim t ksaj me shifrn e vogl t divor)eve n vendet islame, ia njeh vlern fes n t )iln Allahu e ka
udhzuar dhe i shpreh falnderimin Atij pr kt. Tek perndimort nuk ka vend pr ndershmri, prkundrazi sht
shformuar deri n at mas saq konsiderohet nga gjrat m t rndomta dhe t refuzuara- Fesnikra e urrit ndaj
gruas s tij dhe esnikria e gruas ndaj urrit t saj sht virt't i vdekur tek ata q prej disa dekadash. (ur u zhduk
k' virt't nga shoqrit e t're dhe u zvndsua me tradhtin ashkshortore ather u shkatrruan familjet e t're-
&ikpritja e musafirit nse nuk sht e lidhur me ndonj interes vetjak, nuk ka ars'e t ekzistoj tek ata- (to ishin
dhjet aspekte morale q i prmenda, por ajo "far kam ln pa prmendur sht akoma m shum. C prmenda kto
q t shrejn si tipare t qarta dalluese mes moraleve t t pseudo)ivilizuarve, t ashtuquajturve 1intelektual2
dhe mes at're q tek ta quhen : analfaet 1injorant2. (jo sht thjesht nj uqet nga e gjith ajo lndin, q ia
paraqesim at're q jan mashtruar pas moralit t kafirave. Allahu udhzon k t doj pr n rrugn e drejt.
Gjykimi i lavdrimit t kafirave

!isa musliman mund t tregohen t dot dhe ndikohen nga fragmente morale teatrale q i shohin tek popujt e
tjer *jo musliman+ sidomos nse kjo sht e shoqruar me dosi morale n shoqrin e tij ku jeton. (jo sht
praktika e ndjekur nga shum prej njerzve me karakter t dot, t )ilt vn re vetm pamjen e jashtme duke u
treguar t pavmendshm ndaj realitetit t "shtjeve, t shkujdesur nga fakti se mirorganizimi q ata i jn jets
s ksaj d'njaje dhe larmishmria e mn'rave t jetess, nuk konsiderohet lvdat pr ta sepse ose gjendja e t're
nuk sht di"ka m shum prve" asaj q Allahu ka thn pr ta: Ata din vetm pamjen e jashtme t jetess s
ksaj bote ndrkoh q ndaj Ahiretit ata jan krejt t pavmendshm (t shkujdesur# +Rrum- /0.
0hejh Adurrahman 0adij n lirin e tij Tejsirul (erimi e<rahman fi tefsiri kelamil &enan vll.J fq. 5J=: ka thn:
Lemrat e t're, dshirat dhe qllimet e t're i jan drejtuar me prkushtim t plot dunjas dhe pla"kave t saj,punuan
pr kt s'nim dhe dhan mund t madh, rendn pas saj para/mrapa duke u treguar t shkujdesur ndaj Ahiretit. As
pr 4henetin nuk prmallohen, as zjarrit nuk i friksohen, as takimi me Allahun dhe qndrimi para Tij nuk i
shqetson dhe nuk i trem. (jo sht shenj e fatkeqsis dhe dshtimit, duke pasur si adres shkujdesjen ndaj
Ahiretit. ,sht pr tu "uditur me faktin se kjo kategori njerzish posedojn nj zgjuarsi, men"uri dhe mprehtsi n
"shtjet e dunjas, me nj shkall t atill q t l pa mend dhe t hait. (an n4jerr n drit "udira *atomike
rthamore+, elektrike, mjete detare, toksore dhe ajrore, jan shquar pr gjra t tilla, por u mashtruan pas
mendjeve t t're, u h'ri vetknaqsia dhe murrja ngaq i kan par t tjert si t pafuqishm pr t arritur ato
gjra q Allahu ua ri at're t mundshme, ndaj i vshtruan ata me s'rin e nn"mimit dhe nnvlersimit. &egjithat
ata jan njerzit m t ngatht dhe naiv n fen e t're, njerzit m t shkujdesur ndaj Ahiretit dhe m injorantt n
vlersimin e prfundimit t t're. T men"urit e kan par kt kategori njerzish se si enden t "oroditur n
injoran)n e t're, t verr me humjen e t're sorollaten sa andej ktej n t kotn e t're. E harruan Allahun ndaj
Allahu i ri ata q t`i harrojn vetet e t're, t tillt jan fasikt *t prishurit, tejkaluesit e kufijnve+. Ata vshtruan
dhuntit q Allahu ua ka dhn dhe q ua ka mundsuar t ken ide t holla dhe pre"ize n "shtjet siprfaqsore t
=9
ksaj dunjaje por nuk e poseduan dot logjikn e vrtet me t )iln arrijn t kuptojn se Allahu ka pushtetin
asolut mi rorit e Tij dhe Ai sht q gj'kon e vendos mes t're.0ikur ta kuptonin se "shtja ka t j me
suksesin q Allahu ia jep roit ose me poshtrimin q i n atij, kjo do t`i nte q t`i friksoheshin Lotit t t're dhe
t`i luteshin Atij q dhuntit t )ilat ua kishte dhuruar, tua plotsonte me dritn e esimit dhe dritn e logjiks s
shndosh ashtuq t heshin pjestar t fushs s esimit. Ato dhunti q u jan dhn at're sikur t
shoqroheshin me esimin dhe t azoheshin mi t, do jepte si fr't nj shkall t lart prparimi dhe nj jet t
mir, t lumtur, por q fatkeqsisht n realitet shum prej kt're *ideve dhe dhuntive+ u azuan n lai)izm ndaj
dhe nuk solln gj tjetr ve"se shthurjen morale, shkaqet e shkatrrimit dhe t zhdukjes. *&aroi fjala e shejh 0adit+
%ra, sht logjik e dot dhe naivitet q muslimani t mahnitet pas moralit t popujve t tjer *joislame+ duke sjell
kjo si pasoj ndoshta dhe prngjasimin me ta n "do gj, jepet pas veshjeve t t're dhe gjuhs q flasin, ndoshta nuk
e ndjen veten t rehatshm dhe nuk i jetohet ve"se n mesin e t're, pa marr paras'sh ktu lavdrimin q u n
kafirave /duke e poshtruar kshtu gjuhn e t tij /dhe prshkrimin e shemujve m t mir pr ta, megjithse
Allahu ka urdhruar q kafirave tu prshkruhen vetm shemujt e shmtuar e t ult. Allahu ka thn: ;hembulli
m i keq u takon atyre t 6ilve nuk besojn botn tjetr1 ndrsa Allahut i takon shembulli m i Lart. Atyre
t 6ilve nuk e besojn botn tjetr nuk u takon tjetr ve!se shembulli m i keq1 Ai sht i Hjith"uqishmi1 m
i 7rti Hjith&jykues# +$ahl- ?E0 %ra n kt ajet Allahu na n t qart se kafirave nuk u prket tjetr ve"se
shemulli m i keq. Cnul (ajimi n 0auaikul &urseleh JK5AJA ka thn: Allahu ua prshkroi shemullin m t keq
idhujtarve dhe idhujve t t're, shemull i )ili prman n vetvete "do turp dhe t met.
Allahu ka thn:#;hembull i keq sht ai i popullit q pr&njeshtron ajetet (faktet )ona dhe &jjithnj i bn
padrejtsi vetvetes# +Ara"- =//0. Cnul (ajimi n lirin el 3euaid fq.=9 ka prmendur se Allahu: i lavdron rorit
e Tij t mir pr veprat m t mira q jn dhe me )ilsit e t're m t mira. Gjithashtu i pr"mon armiqt e Tij pr
veprat e t're m t urr'era q jn dhe me )ilsit e t're m t shmtuara, t ulta, kshtu Allahu jep shemuj.
*maroi+ 0hiko gjithashtu n lirin tjetr t tij 0auaik el &urseleh vll.JK5AJM. %raktikimin e ktij lloj krahasimi e
shohim at' kur Allahu i ka prshkruar kafirat me shemullin m t ult e t urr'er, her i prngjason me gomarin,
her me qenin, her i konsideron m posht se agtit. %rngjasimi i par ndodhet n fjaln e Allahut n lidhje me
"ifutt t )ilt devijuan nga liri i )ili iu zrit at're:#;hembulli i atyre t 6ilve iu obli&ua )eurati por q nuk e
*batuan at sht si shembulli i &omarit i 6ili sht i n&arkuar me libra (pra nuk prfiton prej t're e as nuk i
kujton ;a i keq sht shembulli i popullit q pr&njeshtroi ajetet e Allahut. Allahu nuk e udh*on popullin
*ullumqar (paesimtar# +Jhumua- B0.
#drsa prngjasimi i d't ndodhet n fjaln e Allahut n lidhje me dijetarin e eni israilve i )ili e la zatimin e
dijes q kishte, pr shkak t rendjes pas d'njas:#)re&oju atyre (o &uhamed ndodhin e atij t 6ilit $e i dham
ajetet )ona 1por ai i "laku ato tej ather shejtani e ndoqi dhe e shoqroi at dhe kshtu ai u b i humbur. 5
po t kishim dashur padyshim q $e do ta n&risnim lart me at dituri q iu dha1 por ai nuk iu shkput ksaj
bote (u dha pas saj dhe ndoqi dshirat (tekat e tij. ;hembulli i tij i n&jan atij t qenit1 nse e pr* ai e n<jerr
&juhn por edhe nse nuk e pr* ai prap e n<jerr &juhn. Ky sht shembulli i atyre q i pr&njeshtruan
ajetet )ona. Rr"eua tre&imet (popullit tnd ashtuq t meditojn. ;hembulli i keq sht ai i popullit q
pr&njeshtron ajetet )ona dhe &jithnj i bn padrejtsi vetvetes# +Ara"- =/B@=//0.
Cn Tejmijeh n &e4hmual 3etaua J=K=?9 ka thn: Allahu me fjaln e Tij: ;hembull i keq# ka r t qart se
shmllimi me qenin sht shemull i shmtuar dhe esimtari sht larg shemullit t keq*maroi+. #drsa
prngjasimi i tret ndodhet n fjaln e Allahut: 1A mendon ti se shumi6a e tyre d&jojn ose kuptojn9
Ata jan si ba&tit1 bile jan edhe m t humbur n&a rru&a e vrtet (edhe m keq se agtit# +Furkan- ..0.
%o ashtu Allahu i ka prngjasuar ata me t vdekurit n aspektin e mosdgjimit t s vrtets, duke thn: $uk jan
t barabart t &jallt (besimtart dhe t vdekurit (mosbesimtart. ;i&urisht q Allahu bn t d&joj k Ai
do1 ndrsa ti nuk mund t8i bsh t d&jojn ata q jan n varre#. +Fatir- CC0
%o n t njjtin aspekt, i prngjason me t shurdhrit, t verrit dhe meme)t. Allahu ka thn n lidhje me
munafikt: Ata jan t shurdhr1 meme61 e t verbr1 kshtuq ata nuk kthehen (n rrugn e drejt#.
+,ekare- =D0 dhe ka thn n lidhje me kafirat: Ata jan t shurdhr1 meme61 e t verbr1 kshtuq ata nuk
kuptojn (logjikojn# +,ekare- =/=0.
%r kt shiko lirin e Cn (ajjimit es/0auaikul &urseleh vll. JK5AJM.
(to jan shemuj me t )ilat Allahu i prngjasoi ata dhe )ilsi me t )ilat i )ilsoi pr shkak t mosesimit t t're,
pra si ia lejon vetes dikushi q t prshkruaj shemuj t mir pr kafirat dhe t`i )ilsoj me )ilsit m t mira, m
pretendimin se po flet t vrtetn dhe po man drejtsiN-- #uk sht pr tu "uditur me kto shemuj rreth kafirave
q u prmendn n kto ajete sepse mosesimi sht e keqe aq e madhe saq nuk n doi nse shoqrohet me t
ndonj vepr apo )ilsi e mir, duke pasur si argument pr kt fjaln e Allahut: 5 $e do t8i kthehemi ndonj
=D
vepre (t mir q ata (mosesimtart e kan br (n dunja dhe e bjm at hi e pluhur (nuk merret n
konsiderat dhe nuk u vlen asgj# +Furkan- CA0. %rofeti salallahu alejhi ue selem e zatoi urdhrin e Lotit t Tij
ndaj e urrente prmendjen e mirsive t kafirave dhe sapo dgjonte ndonj musliman q i lavdronte ata, menjher
fillonte t`i nn"monte dhe e nte t qart aspektin e nn"mimit. %sh: Fuhariu dhe &uslimi kan transmetuar nga
Aishja se ajo tha: (ur %rofeti salallahu alejhi ue selem u smur, dikush nga grat e tij prmendi nj kish q e kishte
par n Etiopi *Haesheh, Aisini+ quhej kisha e &aries. Emu 0elemeh dhe Emu Haieh q kishin qen n Etiopi
filluan t prmendin ukurit e asaj kishe, pikturat dhe ikonat e saj, ather %rofeti salallahu alejhi ue selem ngriti
kokn e tij dhe tha: 1Ata e kishin zakon q kur t vdiste nj i devotshm nga mesi i t're, ndertonin mi varrin e tij
faltore, pastaj i pikturonin renda saj pikturn e tij. Ato jan krijesat m t kqia, t urr'era tek Allahu2. &edito se
si %rofeti salallahu alejhi ue selem e solli prshkrimin e t're i )ili n pamje t par filloi t dukej si lvdat, e
shndrroi n nn"mim dhe qortim total, duke r t qart kshtu se t zgjedhurit dhe t nn"muarit e vrtet jan
n varsi t lvdats s Allahut apo pr"mimit t Tij: 1Ata jan krijesat m t kqija, t urr'era tek Allahu2. (t
%rofeti salallahu alejhi ue selem ia tha grave t tij, t )ilat thjesht prmendn realitetin e kishave t Etiopis nga ana
e ndrtimit, arkitekturs dhe ukurive q kishin renda dhe kurr nuk kishte pr qllim ndonjra prej t're q t
lavdronte me kt kafirat dhe t`i ngrinte lart, pra "`mund t themi nse %rofeti salallahu alejhi ue selem do e
dgjonte dik i )ili kur dshiron t prshkruaj moralet e nj personi q ai e madhron thot: 3ilani sht edukuar
me edukat perendimoreN- Apo nse do dgjonte at i )ili pretendon se nqs kafirat do shprehin shehadetin e teuhidit
do tu paraprinin muslimanve pr n 4henet *do i parakalonin+N-- Apo at q thot se kafirat jan m t udhzuar se
muslimant, jan n nivel m t lart intelekti dhe i kuptojn m mir kon)eptet e jetsN--,sht pr tu vn re dhe
theksuar fakti se %rofeti salallahu alejhi ue selem e ars'etoi pr"mimin e t're me shirkun e t're q u prmnd n
hadith, duke na vrtetuar parimin e mirnjohur q nuk n doi asnj e mir me prezen)n e shirkut dhe
ekzisten)n e tij tek personi.#ganjher %rofeti salallahu alejhi ue selem e ars'eton pr"mimin e t're n varsi t
shkakut real q e sht'u kafirin t vepronte di"ka q n pamje t jashtme sht vepr e mir, si" transmetohet nga
Emu 0elemeh e )ila tha: C thash %rofetit salallahu alejhi ue selem : Hisham in el &ugirah ishte q i mante lidhjet
farefisnore, e mikpriste mikun *musafirin+,i lironte rorit *skllevrit+, i ushqente njerzit, sikur t t kishte arritur
*t ishte n kohn q je ti+ do kishte pranuar islamin. A i jn doi ktoN Tha: 1.o, sepse ai jepte pr hir t ksaj
dunjaje pr t arritur fam dhe lvdat n t dhe kurr nuk tha qoft edhe nj her t vetme: O Loti im m fal mua
gaimet e mia n !itn e 7logaris2 *Transmeton Eu .ala nr MDM?, Taerani n el (eir =JK=:D dhe =J5 dhe e ka
saktsuar zin4hirin e tij Alani n 0ilsile 0ahiha nr =D=:+. %o ashtu &uslimi ka transmetuar nga Aishja e )ila tha:
Thash: O <asulallah, Cn Phudani n 4hahilijet i mante lidhjet farefisnore, e ushqente te varfrin, a i n doi
kjoN Tha: 1.o, nuk i n doi sepse kurr nuk tha: O Loti im mi fal gaimet e mia !itn e 7logaris2. %ra na ri t
qart se s'efaqsia *hipokrizia+ ia n t ndaluar personit prmendjen pr t mir dhe lvdatn tek Allahu, e )ila
sht lvdata e vrtet si" dihet, sepse q vepra t konsiderohet e mir nuk mjafton q t jet e till vetm n
pamjen e jashtme, por patjetr prve" prputhjes me rregullat e sheriatit duhet q vepra t jet e sinqert pr
Allahun. Gjithashtu na e thekson mos lavdrimin e kafirave, historia t )iln e transmeton &uslimi nga Aidh in
Amru se Eu 0ufjani para se t pranonte Cslamin kaloi pran nj grupi njerzish ku n mesin e t're ishin 0elmani,
0uheji dhe Filali radijallahu anhum . (ta *t fundit+ than: Eallahi, shpatat e Allahut nuk e kan kr'er tamam
det'rn e t're kundrejt qafave t armiqve t Allahut *kishin pr qllim duhet ta kishin vrar edhe Eu 0ufjanin+.
Eu Fekri radijallahu anhu *q ishte at' prezent+ tha: A po thoni kshtu pr t parin e kurejshve dhe zotriun e
t'reN- %astaj *Eu Fekri+ shkoi tek %rofeti salallahu alejhi ue selem dhe e lajmroi se "`ndodhi, %rofeti salallahu
alejhi ue selem tha: 1O Eu Fekr, a mos ndoshta i ke zemruar ataN # qoftse i ke zemruar ata dije se e ke
zemruar edhe Lotin tnd. Ather Eu Fekri u kth'e tek ata dhe u tha: O vllezrit e mi- A mos u kam zemruar
gjN Than: .o, Allahu t falt t' o vlla2. 0`ka d'shim se Eu Fekri nuk kishte pr qllim t lavdronte Eu
0ufjanin i )ili n ato momente ishte akoma n kufrin e tij, kundrejt Cslamit, por ndoshta kishte pr qllim q t`i
edukonte q t frenonin gjuht e t're ndaj Eu 0ufjanit ashtuq t mos shrente kjo si penges mes tij dhe mes
pranimit t islamit, sidomos pasiq ishte shtuar dshira *e Eu Fekrit+ pr udhzimin e tij *Eu 0ufjanit+, pastaj
ndodhi ajo q ndodhi. Ai u kth'e tu krkonte ndjes at're, sepse ta zemrosh muslimanin sht di"ka q e zemron
Allahun, sidomos nse kjo shoqrohet me di"ka q n pamje t jashtme duket si lavdrim pr kafirat. Allahu e
posedon gjith diturin.
4r&ji&je n(aj nj (ileme
#uk ie n kundrshitm me "far tham, fakti q Allahu i ka lavdruar disa ithtar t ehlul kitait duke thn: dhe
do t &jeni m t a"rmit q i duan besimtart (muslimant ata q thon- $e jemi t krishter. Kjo sepse n&a
mesi i tyre ka pri"trinj dhe mur&jr1 t 6ilt nuk bjn mendjemadhsi e kryene!si# +Maide- DC0 0epse kjo
lvdat ka t j vetm me ata t krishter t )ilt i esuan drgess shpalljes s %rofetit salallahu alejhi ue selem,
JA
gj t )iln e vrtetojn ajetet n vijim t ajetit t m sipr: %he kur ata e d&jojn at q i sht *britur t
%r&uarit i sheh syt e tyre t mbushur me lot n&ase e kan njohur dhe kuptuar t vrtetn. Ata than- 2oti
yn ne kemi besuar pra na shno me dshmuesit. Prse t mos besojm n Allahun dhe n t vrtetn q na
erdhi (islami duke qen se ne shpresojm q 2oti yn t na "us ne <henet s bashku me njer*it e mir. Pr
kt q than1 Allahu i shprbleu me <henete nn t 6ilat rrjedhin lumenj ku do t jen pr&jithmon.Ky
sht shprblimi pr bamirsit# +Maide- DA@DB0. !i"ka e till nuk mund t thuhet prve"se pr esimtart si" ka
transmetuar #esaiu n 0unen el (ura nr. 555>9 me zin4hir t sakt nga Adullah in Luejri i )ili tha: (' ajet:
%he kur ata e d&jojn at q i sht *britur t %r&uarit i sheh syt e tyre t mbushur me lot# ka zritur me
#e4hashiun dhe pasuesit e tij. #drsa ata t )ilt vazhdojn n mosesimin e t're n drgesn e &uhamedit
salallahu alejhi ue selem nuk prfshihet n kto ajete, duke u azuar n fjaln e %rofetit salallahu alejhi ue selem :
1%r At n !orn e t Rilit sht shpirti i &uhamedit- #uk ka person nga k' umet q dgjon pr mua, qoft ai "ifut
apo i krishter dhe vdes duke mos i esuar asaj me t )iln un u drgova, ve"se do t jet nga anort e zjarrit2
8Transmeton &uslimi nr.5?J;.
Gjithashtu ka transmetuar Adu<razaki n Tefsirin e tij vll. 5=KJM> dhe Hakimi vll. =KJ>= me zin4hir t sakt nga
0eid in Phuejr i )ili ka thn: Qdo hadith t sakt nga %rofeti salallahu alejhi ue selem q e dgjoja e gjeja t
vrtetuar prmajtjen e tij n (urIan. & ka mrritur se %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1#uk ka person
nga k' umet q dgjon pr mua qoft ai "ifut apo i krishter dhe vdes duke mos i esuar asaj me t )iln un u
drgova ve"se do t jet nga anort e zjarrit2, fillova t meditoja dhe p'eta veten: (u sht n (urIan vrtetimi i
ksajN !eri sa arrita tek fjala e Allahut: 5 kush prej atyre &rupeve ("ifut, t krishter dhe t gjith joesimtart
nuk i beson atij ather *jarri do t jet vendi i tij i premtuar# +Gud- =/0. %astaj tha: Grupa)ionet *e
prmendura+ jan t gjith popujt jomusliman*maroi+.
Urtsia n ndalimin nga lavdrimi i kafirave
C kushtova rndsi shkrimit t ktij kapitulli ngaq kam vn re tek shum naiv q gjuht e t're nuk reshtin s
prmenduri ant e mira t popujve kafira, ile sa her q shohin tek muslimant ndonj mangsi morale menjher
sjellin si shemull moralin e kafirave duke iluzionuar se kjo shren pr t n4itur muslimant n ato t mira q i
kan kafirat. A thua se heroizmat dhe shemujt moral n umetin Cslam nuk ekzistojn, megjith historin e tij t
gjatN- (shtu veprojn t mposhturit shpirtrisht duke ndrtuar n zemrat e njerzve kshtjell madhshtore nga
feja e kafirave edhe pse ata nuk e kuptojn at. #jeriu ndikohet me t shpejt kur dgjon prmendjen e anve t
mira, saq ndoshta kjo e n t shkujdeset nga vrejtja e t kqijave az q ata i kan dhe kapet pas fillit t at're
pak t mirave. %randaj krkohet nga muslimani q ta frenoj gjuhn e tij nga kjo lloj mn're, e )ila i hap shteg
pranimi armikut n zemrn e tij dhe sepse nga kjo kategori *lavdruesit e kafirave+ lind m pas rezi i ri i )ili jeton i
mahnitur pas armiqve t tij i shkputur nga t lavdishmit e muslimanve. #ga ktu fillon dhe u het njerzve di"ka
e leht prngjasimi me kafirat, nuk e shohin t dmshm dhe n prgjithsi prfundon me dosimin e dashuris
dhe urrejtjes pr Allah, ile kjo mn'r sht porta e gjer dhe e hapur q t "on drejt shemjes s ktij personi.
Allahut i prket fundi i "shtjeve.
Ajo q i sht'u ata drejt ksaj, jan ukurit e ksaj dunjaje q u jan dhn kafirave, mn'ra se sa mir ata e
sistemojn jetn e t're dhe kta *t mashtruar+ dshiruan q ta prmirsonin dunjan e muslimanve, por gauan
duke i orientuar ata drejt shkatrrimit t fes s t're, megjithse sht e mundur pr ta q t prfitojn nga kafirat
ant e mira t )ivilizimit dhe zhvillimit e prparimit ashkkohor, pa e )nuar parimin e t qnurit fetar i kapur pas
fes si" duhet dhe pa pasur nevoj q t marrin nga moralet e t're *kafirave+ apo t shmllehen me edukatn apo
zakonet e t're, sepse muslimanve nuk u mungon sistemi moral ashtu q t ken nevoj q t marrin at t kafirave,
por kan nevoj pr ngritjen e nivelit t zhvillimit dhe mjeteve t jetess, me t )ilat for)ojn poten)ialin e t're dhe
prgatiten si" duhet. #drsa virt'tet e larta morale ato ekzistojn tek muslimant t shkruara n 7irin e Allahut dhe
sunetin e %rofetit salallahu alejhi ue selem dhe q u praktikua n formn m t prkr'er nga seleft e ktij umeti.
%ra, n vend q tu thuhet muslimanve: 1$shtroni moralet e jomuslimanve2, le tu thuhet: 1$shtroni moralet e
%rofetit salallahu alejhi ue selem , t shokve t tij dhe pasuesve t t're me mirsi2.
#se e n kt *t d'tn+ garantojm d' gjra:
=. 0hmangien e muslimanve nga t ndikuarit prej kafirave
C. %arashtrimi i shemullit m t mir dhe m real pr njerzit, at t %rofetit salallahu alejhi ue selem dhe t
vllezrve t tij profetr dhe t shokve t tij esnik, gj me t )iln jemi t urdhruar n (urIan dhe 0unet.
Allahu ka thn: )ashm pa dyshim q tek i %r&uari i Allahut ju keni shembull m t mir pr at
J5
q shpreson n (takimin me Allahun dhe shprblimin n %itn e Fundit dhe q e prmend Allahun
shum dhe shpesh# +Ah*ab- C=0 dhe: Ata jan t 6ilt Allahu i ka udh*uar kshtuq ndiqe
udh*imin e tyre (meri shemull ata n udhzim# +5nam- >E0. Atij q i sht dhn sukses pr udhzim le
t orientohet n az t (urIanit dhe 0unetit, e t mos justifikohet me faktin se njerzit duan shemuj t
gjall sepse k' lloj justifikimi, n t vrtet sht m i shmtuar sesa vet gj'nahu, sepse me kt lloj
mn're i shmanget t vrtets.#prmjet ksaj parathnie i het e qart le4uesit se: urtsia e par n
ndalimin nga lavdrimi i kafirave qndron n faktin q muslimant t shptojn nga pasimi i t're dhe
prngjasimi me ta, sepse sht n nat'rn e njeriut q ta doj at q u lavdrua *nga t tjert+ e m pas ta
marr pr shemull at. %randaj, kur Allahu n raste t rralla spe)ifike prmend ndonj t mir t kafirave
pr nj qllim t )aktuar, menjher e shoqron at me pr"mimin e theksuar t t're, si" sht n fjalne e
Tij: $dr ithtart e Librave t mparshm ka t atill q nse i beson nj sasi t madhe pasurie ai ta
ruan at dhe ta kthen ty por prej tyre ka t till q po ja besove nj dinar (vler e vogl ai nuk ta
kthen ty at prve! nse ia krkon va*hdimisht pa ndrprerje# m pas e ri t qart shthurjen n t
)iln ata jan: Kt ata e bjn sepse thon- nuk sht turp e &abim pr ne t mashtrojm anal"abett
(arat dhe tu marrim pasurin. Pra ata &njejn ndaj Allahut me&jithse e din shum mir t
vrtetn dhe q po &njejn# +Ali (mran- /B0. 0`ka d'shim se ajo me t )iln Allahu na lajmroi n kt
ajet nuk ka pr qllim lavdrimin e t're, prkundrazi ishte form trheqjeje e vrejtjes prej t're, pra sht
sikur Allahu po thot: En e di shum mir se ka prej t're q e "ojn amanetin n vend edhe megjithse
mund t jet di"ka e madhe, por megjithat ruajuni prej t're, sepse nat'ra e t're nuk sht e njjt, pasi ka
prej t're q t mashtrojn edhe nse i l n ruajtje di"ka shum t vogl. Cn Pheriri n tefsirn e tij
vll.?K?A9 ka thn: #se dikush thot: Rila sht ars'eja q Allahu e lajmroi %rofetin salallahu alejhi ue
selem me di"ka t till prderisa dihet q njerzit gjithmon jan t ndar n d' kategori, ka prej t're q e
"ojn amanetin n vend dhe ka q mashtrojnN ,sht thn se qllimi i ktij lajmrimi ishte trheqja e
vrejtjes muslimanve q t mos ua esojn at're pasurit e t're dhe t mos mashtrohen nga ata, sepse
shumi)a e t're i konsiderojn t lejuara pr ta pasurit e esimtarve. 0hemull tjetr q ka lidhje me temn
ton sht se Allahu kur prmendi fillimisht nivelin e t're t lart t prsosmris n "shtjet e d'njas,
menjher e pasoi me prmendjen e faktit q vrteton se ata nuk meritojn gj tjetr prve"se pr"mimit,
duke thn: Ata din pamjen e jashtme t jets s ksaj bote ndrkoh q ndaj Ahiretit ata jan krejt
t pavmendshm (t shkujdesur# +Rrum- /0. T shkujdesurit ndaj Ahiretit jan ata t )ilt Allahu i ka
prngjasuar me agtit duke thn: Ata jan si ba&tit bile edhe m t humbur. Ata jan t
shkujdesurit1 t hutuarit# +Ara"- =/>01 ile para ktij ajeti tha duke i pr"muar dhe m shum: Por
shumi6a e njer*ve nuk din. Ata din vetm pamjen e jashtme t ksaj dunjajeO# +Rrum-?@/0.
#doshta n kt tem h'n dhe hadithi q ka transmetuar Fuhariu se %rofeti salallahu alejhi ue selem i tha
Eu Hurejres radijallahu anhu duke i prshkruar shejtanin: 1Ai t tha t vrtetn t' ksaj rradhe, megjithse
sht gnjeshtar i madh2, medito se si e )ilsoi me vrtetsi n fjal, me shprehje q tregon se kjo veti nuk
sht e prhershme tek ai sepse nuk sht n nat'rn e shejtanit q t flas t vrtetn, pastaj e pasoi me
pr"mimin e theksuar duke u shprehur me shprehje q tregon vazhdueshmrin dhe theksimin e gnjeshtrs
tek ai. Gjithashtu e prfor)on kt fjala q %rofeti salallahu alejhi ue selem i tha Eu Hurejres: 1Ai t tha t
vrtetn t'2 n vend q t mjaftohej me fjaln: 1Ai tha t vrtetn2 pr ta r edhe m t qart se vrtetsia
e tij n fjal 6prve" faktit q sht di"ka e rrall/ ndodhi vetm me t' n kt ndodhi pr shkak se ti u
dallove ndaj t tjerve n kt rast duke vendosur q ta zsh ro *t urgosur+, ndaj frika prej teje e ri at
t t thoshte t vrtetn, duke zatuar parimin: i urgosuri sht i gatshm t jap "do gj si kompensim
*kau)ion+ pr t shptuar veten nga ajo gjendje, megjithse Eu Hurejra radijallahu anhu nuk ia krkoi
%rofetit salallahu alejhi ue selem kt lloj sqarimi q ai i ri. (to tekste /si" i sheh/ nuk ndikojn n
zemrat e dgjuesve t saj pr t n4itur q t`i duan ata q u prmendn *kafirat ose ilisin+ apo t jepen ndaj
rrugs s t're, apo t ndikohen prej t're dhe t`i pasojn ata apo t humasin personalitetin e t're *prej
muslimani+. Loti 'n sht m i Erti, m i !ituri. #drsa urtsia e d't qndron ne faktin se kjo lvdat q
njerzit i jn kafirave nuk sht reale dhe ata nuk e meritojn di"ka t till sepse veprimet e t're t
dukshme ien ndesh me realitetin e t're t rendshm e t fsheht. & posht do japim shemuj qartsues t
ksaj q tham:
#se dikush vshtron moralet e kafirave, do kuptoj se shum gjra t )ilat ata i kan trashguar nga fet e t're, po
zhduken, ile kan arritur n shkalln m t ult morale, ve"anrisht n raportet dhe marrdhniet etnike mes
popujve, n raportet me interes re)iprok mes personave, n marrdhniet dhe lidhjet seksuale mes meshkujve dhe
femrave, ile mes meshkujve me meshkuj dhe mes femrave me femra, do i shohsh n kto aspekte se ata jan edhe
J=
m t ult se agtit. #se vren mn'rn se si sillen n aspektin ekonomik me shtetet e varfra e t dota
ekonomikisht, /t )ilat ata i quajn shtete t ots s tret/ do i shohsh tamahqar si derrat, e shfr'tzojn shtetin e
varfr n kushtet e tij m kritike: C japin or4he t mdhaja ashtu q tia marrin t shumfishuara kur t vij koha e
shl'erjes, pastaj sillen me ta si me skllevrit, ndrsa muslimani i mposhtur shpirtrisht q sht ndikuar prej t're
gu4on dhe thot: Ata kan moral t lart--- duke i harruar vitet e gjata me t )ilat kta njerz kan pushtuar dhe
kolonizuar popuj t tjer, i nnshtronin dhe i det'ronin tu pruleshin at're me kamzhik, megjithse ata popuj ishin
t pafajshm nga "do lloj faji q mund t sillte si pasoj konolizimin,shkatrrimin dhe graitjen e pasurive t t're.
%randaj mos u mashtro /o ti i udhzuar/ pas moralit t nj populli i )ili dje torturonte prindrit e tu, disa i vriste, disa
i internonte, sulmonte fen dhe moralet, pa folur pastaj pr armiqsin e t're ndaj t $etmit, (rijuesit t gjithsis.
sht udallallk i tejskajshm q nj uzqeshje artifi)iale e shtirur e dikujt prej t're, t t j t harrosh at "far
ata kan r dhe vazhdojn t jn me vllezrit e tu musliman, ile me t gjith njerzimin. 0a jan ata t )ilt
jepen pas shpikjeve dhe zulimeve t kafirave pa e vrar mendjen fare se urimi kr'esor i ksaj sht graitja e
lndve t para at're shteteve t )ilat ata i quajn shtete t rrnuara dhe t prapametura, duke i shfr'tzuar
paturpsisht, pr "mime tepr t rndomta, pastaj ua shesin prsri at're me "mime prrallore, t tepruara pa mas.
0ikur t meditonin, do e kuptonin q n t vrtet k' sht morali i ult dhe i shmtuar /sepse megjithse n
prgjithsi marrdhniet n "shtjet e dunjas azohen n shkmimin e interesave/, nuk lejohet t ndrtohet di"ka
e till duke shemur virt'tet morale. A mund t konsiderohet ndopak e moralshme q personi t arrij pasuri t
madhe duke shfr'tzuar varfrin e t varfrit dhe dosin e t dotitN- A mund t jet ndopak e moralshme q
ankat e shteteve t fuqishme tu japin or4he shteteve t dota ekonomikisht, pastaj ua zn fr'mn duke ua
shumfishuar ato or4heN- A mund t jet ndopak e moralshme q tu japin nevojtarve e t dmtuarve ndihma
ekonomike, mjeksore dhe so)iale/q shpesh jan dhe t skaduara/ pastaj ua marrin nprmjet ankave otrore me
or4he t rnda ose me mn'ra t tjera t presionit ekonomikN- 0a m shum q shtetet e varfra vonohen n
shl'erje, n vend q t`i mshirojn, at're u shtohet edhe m shum tahmaja pr pasurit e shteteve t varfra dhe
hen edhe m t egr ndaj t're. #doshta ato ndihma, mund t jen nga pasurit q ata i kan graitur nga kolonit
e t're, e megjithat naivi i shkret i hap s't drejt ndihmave dhe i m'll ndaj urimeve t kt're ndihmave--
0a jan ata t )ilt prfitojn ndihma so)iale marramendse renda shteteve kafire dhe nuk e prmendin fare /edhe
nse e din shum mir/ se shumi)a e pasurive t at're shteteve kan si urim graitjen, qoft jasht apo renda
vendit. %rsa i prket jasht vendit ata i rrjepin t tjert duke u prpjekur t n4jerrin dhjam edhe nga pleshti, ndrsa
renda vendit i ngarkojn anort me taksa t rnda, sht'pse, gj t )iln e veprojn edhe n vendet q i
kolonizojn, duke vn taksa pr "do gj, qoft dhe pr kafshn mi t )iln hipn i zoti i saj- %astaj u japin
njerzve nga kto pasuri t graitura q t lavdrohen pr to. Allahu ka thn: Mos mendo se ata t 6ilt &*ohen
pr !"ar u sht dhn dhe duan q t lavdrohen pr !"ar nuk e kan br1 pra mos mendo se ata jan t
shptuar n&a dnimi. Pr ta do ket ndshkim t dhimbshm#
+Ali (mran- =DD0
5=
# az t ktij prshkrimi t shpejt, t het e qart se kush sht njeriu me moral t vrtet e i pafajshm dhe
njeriu me moral t shtirur. #se nuk arrin t j kt dallim, ather vjen mahnitja pas kafirave duke r q t
zhduket mprehtsia, zgjuarsia, vrejtja e sakt e sujekteve, araspeshimi i gjrave dhe parimi i dashuris dhe
urrejtjes *pr Allah+. 0a shum ka nga ata q i duan kafirat megjith padrejtsit dhe poshtrimin q ata u jn
njerzve- Allahu ka thn: 4a1 ju jeni q i doni ata ndrsa ata nuk ju duan juve. 4u i besoni t &jith librave t
mparshm (ndrsa ata e mohojn lirin tuaj, (urIanin. Kur ju takojn juve thon- $e besuam1 por kur
ve!ohen ve!mas ata ka"shojn &ishtrinjt n&a inati dhe mlle"i kundr jush. )huaju- 3disni1 shkatrrohuni
n mlle"in tuaj. ;i&urisht Allahu sth i Hjithditur pr at q "shihet n *emra#.
5=
Autori tha: M ka treguar nj i moshuar i cili ka prjetuar kolonizimin (pushtimin) e Algjeris se tradhtart vendas shfrytzonin postet
q ua kishte dhn pushtuesi (kolonizatori) dhe ua merrnin pronat njerzve. ur kalonin aty ushtart kolonizues! ata t gjort u ankoheshin
atyre pr padrejtsit e tradhtarve vendas! ather prgjegjsi kolonizator "nte gjoja sikur zemrohej ndaj prgjegjsit tradhtar vendas!
e qortonte dhe e urdhronte tua kthente t drejtat e tyre. Ather "anort ( t mashtruar nga ky veprim) e lavdronin dhe falnderonin
drejtsin e kolonizatorit! pastaj ushtarakt largoheshin duke i krcnuar tradhtart qe do ndshkoheshin pr kto veprime por q n t
vrtet asgj nuk ndodhte# $asiq ata largoheshin! tradhtart i riktheheshin avazit prsri dhe ua rimerrnin pronat q ua kthyen njerzve
gjat %krcnimit&# 'epse ishin t "indur se zotriu i tyre kolonizator nuk do t ndrmerrte asnj mas ndaj tyre dhe se kjo ishte thjesht nj
mnyr pr ta prgjumur popullin edhe m shum. (aivi! n vend q t pyeste veten: )far e shtyu kt kafir q t vinte n vendin tim*# A
nuk jan vet pushtuesit q na i vun sipr koks kta tradhtar vendas*# $or me naivitetin e tij vjen dhe na lavdron moralin e
prgjegjsit prfaqsues te konolizimit. +allahul mustean (Allahut i krkohet ndihm).
JJ
+Ali (mra- ==>0. T ndikuarit nga ata mund t "oj n lavdrimin dhe ngritjen lart t t're, mahniten pas mn'rs s
t're t jetess dhe e nn"mojn popullin e t're, ile ndoshta mund t "oj n mashtrimin pas rrugs s kafirave dhe
preferimin e t're kundrejt muslimanve dhe kush e konsideron kafirin m t mir se muslimanin, mi t ie
mallkimi i Allahut. Allahu ka thn: A nuk i sheh ata t 6ilve iu sht dhn m par pjes n&a libri: ,esojn
idhuj dhe djall*i dhe thon pr ata q kan mohuar kta jan n rru& m t drejt se ata q besuan:# Ata
jan t 6ilt Allahu i ka mallkuar dhe at t 6ilin Allahu e mallkon nuk do t &jeni dot pr t asnj ndihmues#
+$isa- B=@BC0. #doshta vazhdon dhe m tej n sherr kjo kategori njerzish *1prfaqsuesit2 e kafirave n mesin e
muslimanve+ derisa kalon n nifak t pastr, duke i r kta t arrijn n at shkall pr t )iln Allahu na ka
lajmruar rreth munafikve: $se ju prjetoni ndonj t mir1 kjo i pikllon ata1 por nse ju &odet ndonj e
keqe ata &*ohen pr t. $se ju beheni t duruar dhe t devotshm athere nuk do tu dmtojn aspak
kurthet dhe intri&at e tyre. ;i&urisht q Allahu sht Rrethues i &jith!kaje q ata bjn# +Ali (mran- =CE0.
(ta jan ata t )ilt gzohen pr ekzisten)n e t metave morale n mjediset shoqrore muslimane, ather le t
prgzohen me kr)nimin e Allahut: ;8ka dyshim se ata t 6ilt dshirojn q t prhapet imoraliteti mes
besimtarve do t ken dnim t dhimbshm n kt bot dhe n Ahiret. Allahu di m s miri e ju nuk dini#
+$ur-=>0. H ktu i het e qart le4uesit, rrezikshmria e ksaj smundjeje q po prpiqemi ta shrojm, sepse n
hapat e par fillon thjesht me mahnitjen pas jets s kafirave, e ndoshta prfundon me kt devijim n esim.
Shoqrimi i Teuratit me Kuranin,i prmendur n ajetet e Kuranit
%asiq e njohm faktin se Allahu sa her q prmend ndonj veti t mir t kafirave e pason menjher me
prshkrime q na vrtetojn se ata jan t pr"muar n "do lloj situate, ather duhet t njohim nj "shtje tjetr q
gjendet n (urIan, e )ila sht m e madhe se kjo e para. Fhet fjal pr faktin se Allahu sa her q prmend apo
lavdron dhe ngre lart pozitn e Teuratit, e pason at me prmendjen e pozits s (urIanit &adhshtor e 3amlart,
megjithse si" dihet prmendja e Teuratit t sakt, q Allahu e ka zritur het vetm n form lavdrimi. (tu do
prmend gjashtmdhjet vende nga liri i Allahut ku sht prmendur Teurati i shoqruar me (urIanin, nse
dikush krkon mund t gjej dhe m shum nga kto ajete:
3jala e Allahut n suren Fekare: 3rtet1 $e i kemi dhn Musait Librin ()euratin dhe pas tij dr&uam
shum t dr&uar. 5dhe (sait1 birit t Merjemes1 $e i dham shenja t qarta (argumente, mrekulli dhe e
mbshtetm at (e fuqizuam me shpirtin e shenjt (Jhibrilin# pastaj m posht prmendi (urIanin duke thn:
%he kur atyre (!i"utve u erdhi libr n&a Allahu (Kurani q sht vrtetues i atij q kishin ()euratin1 e
q para se tu vinte u mburreshin mosbesimtarve se do t trium"onin ndaj tyre me t (Muhamedin1 ather
kur atyre u erdhi ajo !"ar e prisnin dhe e njihnin "are mir1 e mohuan at (Muhamedin. Pra1 mallkimi i
Allahut qo"t mbi mosbesimtart# +,ekare- D>0.
3jala e Tij n suren Ali Cmran: Ai ta ka *britur ty (o &uhamed Librin ((urIanin me t vrtetn1 duke
vrtetuar !"ar sht shpallur para tij. Ai ka *britur m par edhe )euratin dhe (n<hilin si udh*im pr
njer*it#. %astaj e pasoi me prmendjen e (urIanit- Ai *briti edhe Furkanin ((urIanin, dalluesin e t vrtets
dhe t kots1 mes t mirs dhe s keqes# +Ali (mran- A@.0. &e 3urkanin sht pr qllim (urIan, si" e ka
komentuar (atadeja dhe <aia in Enes, kshtu thuhet n tefsirin e Cn (ethirit. #uk prn asnj prolem fakti q
(urIani u prmend d' her n kto ajete si" do ta shpjegojm s shpejti CnshaAllahu.
3jala e Tij n surn &aide: $e e *britm )euratin n t 6ilin kishte udh*im dhe drit# pastaj m posht tha:
dhe n &jurmt e tyre1 $e dr&uam (sain1 birin e Merjemes1 vrtetues i )euratit q kishte *britur para tij.
$e i dham atij (n<hilin1 n t 6ilin kishte udh*im dhe drit dhe ishte vrtetues i )euratit q kishte ardhur
para tij (Cn4hilit1 si dhe udh*ues e kshillues pr t devotshmit. +Maide- .?0 pastaj e pasoi duke )ekur
(urIanin: %he ne ta kemi *britur ty (Muhamed Librin (Kuranin me t vrtetn duke vrtetuar librat e
mparshm dhe muhejmin (garantues dhe dshmues pr ta. Hjyko pra mes tyre me at q Allahu e *briti dhe
mos shko pas dshirave t tyre t kota1 duke u shman&ur kshtu n&a e vrteta e 6ila t ka ardhur ty# +Maide-
.D0.
Cn (ethiri n tefsirin e tij ka thn: %asiq Allahu prmendi Teuratin t )ilin ia zriti atij q i ka folur,pra &usait,
dhe e lavdroi at *Teuratin+ dhe kishte urdhruar q t pasohet ather kur duhej t pasohej, pastaj prmendi
Cn4hilin, e lavdroi at, i urdhroi ithtart e tij ta zatonin dhe pasonin "far kishte n t /si" e sqaruam m lart/
pastaj filloi n prmendjen e (urIanit &adhshtor t )ilin ia zriti dhe t !rguarit t Tij fisnik.
3jala e Tij n suren Enam: )huaj- Kush e *briti Librin me t 6ilin erdhi Musai e q ishte drit dhe
udhrr"yes pr njer*it1 e t 6ilin ju e keni ndar "letushka1 disa prej tyre i sh"aqni ndrsa shumi6n e tyre i
J>
"shihni9 %he u msoi juve at !"ar nuk e dinit1 as ju e as baballart tuaj. )huaj Allahu (e *briti1 pastaj lri
ata t luajn n t kotn e tyre# +5nam- >=01 pastaj prmendi (urIanin duke thn: %he ky (Kurani sht nj
libr i bekuar t 6ilin $e e kemi *britur vrtetues t shpalljes prpara tij# +5nnam- >C0.
Gjithashtu fjala e Tij: 5 $e i dham Musait librin ()euratin pr t plotsuar (mirsin )on pr at q
punon vepron t mira1 duke ua shtjelluar !do &j me imtsi dhe si udh*im e mshir1 ashtu q t besojn n
takimin me 2otin e tyre. 5dhe ky (Kurani sht Libr i bekuar t 6ilin $e e kemi *britur prandaj ndiqeni
dhe tre&ohuni t devotshm ashtu q t mshiroheni# +5nam- =B.@=BB0.
0hejh &uhamed el Emin esh/0hinkitij n lirin e tij: el Adhu en/#emir min me4halisi esh/ 0hinkiti fit/tefsir
vll.=K9MM ka thn: E prmendm dhe m lart se Allahu e prmend Teuratin dhe (urIanin sashku /zakonisht/
sepse kto t d' jan lirat m madhshtor t zritur dhe m prmledhsit e dispozitave, si" ka thn i 7artsuari:
%he sqarim (shtjellim me hollsi pr !do &j# +5nam- =B.0. (ur u zrit (urIani ishte ai liri m prmledhs
dhe m madhshtori, sepse Allahu ka prmledhur n t diturit e t parve dhe t mramve dhe ka prmendur n
t gjra q nuk i jan shpallur dikujt m par, prandaj kur prmendi zritjen e Teuratit n fjaln e Tij: 5 $e i
dham Musait librin ()euratin pr t plotsuar (mirsin )on pr at q punon vepra t mira# e pasoi me
prmendjen e (urIanit duke thn : 5dhe ky (Kurani sht libr i bekuar t 6ilin $e e kemi *britur#. (jo gj
sht prsritur n (urIan, si psh fjala e Tij n lidhje me Teuratin: )huaj- Kush e *briti Librin me t 6ilin erdhi
Musai e q ishte drit e udh*im pr njer*it1 e t 6ilin ju e keni ndar n "letushka1 disa prej tyre i sh"aqni
ndrsa shumi6n e tyre i "shihni9 %he u msoi juve at !"ar nuk e dinit as ju e as baballart tuaj. )huaj-
Allahu e (*briti pastaj bri ata t luajn n t kotn e tyre# +5nnam- >=01 pastaj tha, pastaj prmendi (urIanin
duke thn:
%he ky ((urIani sht nj libr i bekuar t 6ilin $e e kemi *britur vrtetues t shpalljeve para tij#
+5nnam- >C0.
Gjithashtu fjala e Tij: 5 $e i dham Musait librin (Teuratin pr t plotsuar (mirsin )on pr at q
vepron punon t mira1 duke ua shtjelluar !do &j me imtsi dhe si udh*im e mshir ashtuq t besojn n
takimin me 2otin e tyre. 5dhe ky ((urIani sht Libr i bekuar t 6ilin $e e kemi *britur prandaj ndiqeni
dhe tre&ohuni te devotshm ashtuq t mshiroheni# +5nnam- =B.@=BB0.
%ra e pasoi prmendjen *lavdrimin+ e Turatit me prmendjen e (urIanit si psh. n fjaln e Tij: 5 para tij ishte
libri i Musait udh*ues e mshir1 dhe ky ((urIani sht Libr vrtetues1 n &juhn arabe pr tu trhequr
vrejtjen atyre q nuk besuan dhe pr&*im pr bamirsit (esimtart# +Ahka"- =C0 dhe ne fjaln e Tij- Ata
*mosesimtart than- Prse nuk jepet atij (&uhamedit e n&jashme si! iu dha Musait: A nuk jan kta t
6ilt e mohuan edhe at q iu dha Musait m par9: Ata than- Kto jan dy lloj ma&jish (Teurati dhe
(urIani q ndihmojn njri@tjetrin +Ankebut- .D0 n le4imin tjetr t ktij ajeti kta jan dy ma&jistar q
ndihmojn njri@tjetrin#
#drsa 4hindt t )ilt dgjuan (urIanin kur po le4ohej than: ' popull: Me t vrtet q kemi le<uar n&a nj
Libr ((urIanin t shpallur pas Musait dhe q vrteton !"ar ka ardhur para tij# +Ahka"- AE0
3jala e Tij n suren Hud: A sht e mundur q ai i 6ili mbshtetet n ar&ument t qart ((urIan n&a 2oti i tij
dhe e ndjek (pr"or6on nj dshmues n&a Ai1 (t jet i araart me nj paesimtar9: 5 para tij ((urIanit
ishte Libri i Musait (Teurati udhrr"yes e mshir# +Gud- =/0. Cn (ethiri n tefsirin e tij ka thn: !mth: %ara
(urIanit ishte liri i &usait, i )ili ishte Teurati.
3jala e Tij n suren #ahl: %he ne nuk kemi dr&uar para teje prve!se burra1 t 6ilve $e u dham shpallje.
Pyetini pra1 ata q i din librat e mparshm dijetart e(Teuratit dhe Cn4hilit nse jeni q nuk dini# +$ahl-
.A0. &e dijetart n kt ajet sht pr qllim dijetart e ithtarve t lirave t mparshm, kshtu e ka komentuar
Cn Aasi e t tjer ve" tij kt ajet, si" transmeton Cn (ethiri. & pas, Allahu e pasoi me prmendjen e (urIanit t
)ilin e quajti %rkujtues *!hikr+ duke thn menjher pas ajetit t msiprm: (i patm drguar Me ar&umente
t qarta dhe me libra1 ndrsa ty (O &uhamed t kemi *britur Prkujtuesin me kshilla ((urIanin q tu
shpje&osh njer*ve qart at q u sht *britur atyre1 ashtu q t meditojn# +$ahl- ..0.
3jala e Tij n suren Csra:#%he $e i dham Musait librin ()euratin dhe e bm at udh*im pr bijt e (srailit1
(duke u thn- Mos merrni mbrojts1 rre&ullues t !shtjeve tuaja tjetrknd prve! Meje# +(sra- C01 pastaj
pasiq e maroi prshkrimin rreth eni israilve, )eku pozitn e lart t (urIanit duke thn: ;i&urisht q ky
Kuran udh*on drejt m t drejts dhe m t vrtets dhe i pr&*on besimtart q punojn vepra t mira se
do t ken shprblim t madh# +(sra- >0. En e shkruajta kt "shtje dhe m pas falnderova Allahun q ma ri
t mundshme ta gjej se Cn Tejmijeh kishte shprehur t njjtn gj n lirin e tij: Tefsiru ajatin eshkelet ala kethirin
minel ulema, vll 5K>=>, do e sjellim fjaln e tij n vendin e tij t prshtatshm m von inshallah.
J?
3jala e Tij gjithashtu n suren Csra: 3rtet q $e m par i dham Musait nnt ar&umente t qarta# +(sra-
=E=01 pastaj pasiq e maroi prshkrimin e kt're argumenteve dhe qndrimin e eni israilve ndaj t're, e pasoi me
fjaln e Tij:# Ai sht Kurani t 6ilin $e e kemi ndar n pjes pjes q ti t mund tua le<osh njer*ve
daln&adal (koh pas kohe dhe *britm at "a* "a* (nj pas nj# +(sra- =E?0.
3jala e Tij gjithashtu n suren Csra -# 3rtet q $e m par i dham Musait nnt ar&umente t qarta# +(sra
=E=K1pastaj pasiq e maroi prshkrimin e kt're argumenteve dhe qndrimin e eni israilve ndaj t're, e pasoi me
fjaln e Tij- Ai sht Kurani t 6ilin e kemi ndar n pjes q ti t mund tua le<osh njer*ve
daln&ad"al(koh pas kohe dhe e *britm etap pas etape# +(sra =E?0
3jala e Tij n suren el Enija: #3rtet1 $e i dham Musai dhe Garunit "urkanin (dalluesin mes t drejts dhe t
&abuars1 )euratin i 6ili sht drit e prkujtim pr t devotshmit# +5nbija- .D01 pastaj e pasoi me fjaln e
Tij: 5dhe ky1 Kurani sht mesa*h prkujtues1 i bekuar t 6ilin $e e kemi *britur. A ju po &u<oni ta
mohoni (re"u*oni9:# +5nbija- BE0. Cn (ethiri n tefsirin e tij ka thn: E prmendm dhe her t tjera m lart se
Allahu shpesh her i prmend s ashku &usain dhe &uhamedin dhe d' lirat e t're. Them: #doshta Cn (ethiri
kishte pr qllim shpjegimin q ka shkruar n tefsirin e fjals s Allahut n suren Enam: #5 $e i dhame Musait
librin ()euratin pr t plotsuar (Mirsin )on pr at q punon vepra t mira1 duke ua shtjelluar !do &j
me imtsi# +5nam- =B.0 dhe tefsirin e ajeteve >9/>D n suren (asas.
3jala e Tij n suren (asas: #Pasiq i shkatrruam popujt e mparshm1 $e i dham Musait Librin ()euratin
ndri!ues pr njer*it1 udh*ues dhe mshir ashtuq ata t prkujtohen# +Kasas- .A01 pastaj prmendi
(urIanin duke thn: 5 kur atyre u erdhi e vrteta prej $esh1 ata than- Prse nuk i jepet atij (Muhamedit e
n&jashme si! iu dha Musait9 A nuk jan kta t 6ilt e mohuan edhe at q iu dha Musait m par9: Ata
than- %y ma&ji ()eurati dhe Kurani q ndihmojn njra tjetrn1 dhe than- !donjrn prej tyre e
mohojm# +Kasas- .D0. & par e treguam fjaln e shejh 0hinkitit rreth ktij ajeti, po ashtu t Cn (ethirit.
3jala e Tij n suren Ankeut: Padyshim q Musai u solli atyre "akte t qarta por ata bn mndjemadhsi1 e
me&jithat nuk mundn t na shman&eshin (t8i shptonin ndshkimit ton# +Ankebut- A>01 pastaj e pasoi me
fjaln e Tij n lidhje me (urIanin: Le<oje at q t sht shpallur n&a Libri (Kurani dhe "ale nama*in#
+Ankebut- .B0.
3jala e Tij gjithashtu n t njjtn sure: %he mos polemi*oni me ithtart e librave t mparshm (!i"ut e
kristian prve!se me at mnyr q sht m e mira1 prve! atyre q jan mi*or (*ullumqar prej tyre1
dhe thuani- $e besojm n at q na sht shpallur neve dhe n at !"ar u sht shpallur juve1i Adhuruari
yn dhe i Adhuruari sht $j i vetm (Allahu dhe ne Atij i jemi dor*uar si musliman# +Ankebut- .?01
pastaj e pasoi me prshkrimin e (urIanit duke thn: #$e ta *britm ty librin (ashtu si! i *britm librat e
mparshm 5 ata t 6ilve $e u kemi dhn librat e mparshm u besojn librave t tyre1 ashtu si! disa prej
tyre i besojn edhe ktij(Kuranit. Ar&umentet tona nuk i mohon (re"u*on dikush tjetr prve!
mosbesimtarve# +Ankebut- ./0.
3jala e Tij n suren Phathijeh: $e u dham bijve t (srailit librat dhe pej&amberllkun dhe a"tsin pr t
&jykuar mes njer*ve1 i "urni*uam ata me t mira (bollk e be&ati dhe i dalluam mbi njer*it (e asaj kohe#
+Jhathijeh- =?01 pastaj tha: Ky Kurani sht drit dhe dshmi pr njer*it1 sht udh*ues dhe mshir pr
nj popull q beson bindshm# +Jhathijeh- CE0. Cn (ethiri n tefsirin e tij ka thn: &e kt ajet ka pr qllim
(urIanin.
3jala e Tij n suren Ahkaf: )huaju- M tre&oni mua se nse ai (Kurani sht prej Allahut e ju e mohuat (si
do t jet halli juaj ndrkoh q nj dshmues n&a bijt e (srailit dshmoi se ky Kuran sht prej Allahut
ashtu si )eurati1 kshtuq ai besoi (e pranoi islamin ndrsa ju bt kryelartsi. 3rtet q Allahu nuk e
drejton popullin *ullumqar (mi*or1 mohues# +Ahka"- =E0. E tham edhe her tjetr m par fjaln e #e4hashiut
kur dgjoi (urIanin: &e t vrtet, k' dhe ai me t )iln erdhi &usai, t d' kan dal nga i njjti urim. E ka
)ekur kt edhe Cn Tejmijeh n &e4hmual 3etaua 5MK=A=.
3jala e Tij po n t njjtn sure: 5 para tij ishte libri i Musait udh*ues e mshir1 edhe ky Kurani sht libr
vrtetues1 n &juhn arabe pr tu trhequr vrejtjen atyre q nuk besuan dhe pr&*im pr bamirsit
(besimtart# +Ahka"- =C0. & hert e kemi )ekur fjaln e shejh 0hinkitit rreth ktij ajeti.
3jala e Tij gjithashtu n suren Ahkaf n lidhje me 4hindt kur than: )han- ' populli yn: Me t vrtet ne
kemi d&juar nj libr (Kuranin t shpallur pas Musait q vrteton at q ishte para tij1 q udh*on pr n
t vrtetn dhe n rru&n e drejt# +Ahka"- AE01 %ra u prmend (urIani n kto ajete pas prmndjes s &usait
dhe lirit t tij.
JM
Urtsia n prmendjen sbashku t Teuratit dhe Kuranit
&und ta n4jerrim urtsin e prmendjes s Teuratit dhe (urIanit sashku n ajetet e msiprme, duke medituar n
disa prej t're. %sh. 3jala e Allahut n suren &aide. >>: Me t vrtet $e e kemi *britur )euratin n t 6ilin
kishte udh*im dhe drit# deri at' ku thot: dhe $e ta kemi *britur ty o Muhamed librin (Kuranin me t
vrtetn duke vrtetuar librat e mparshm dhe muhejmin (&arantues dhe dshmues pr ta. Hjyko pra mes
tyre me at q Allahue *briti dhe mos shko pas dshirave t tyre t kota duke u shman&ur kshtu n&a e
vrteta e 6ila t ka ardhur ty# +Maide- .D0. #prmjet kt're ajeteve shfaqet dukshm urtsia n prmndjen e
kt're d' shpalljeve t shoqruara me njra tjetrn, sepse Allahu e lavdroi Teuratin n kt ajet t sures &aide
pastaj e pasoi me lavdrimin e (urIanit dhe ri t qart se (urIani sht muhejmin mi lirat e tjer t
mparshm, ndrmjet t're dhe Teurati. &uhejmin do t thot: Gj'kues mi ta, garantues i t're dhe dshmues ndaj
t're. ,sht gj'kues mi ta sepse i anulloi t gjith lirat e mparshm, sht dshmues ndaj t're sepse ata u
deformuan dhe ndr'shuan ndrsa (urIani sht i ruajtur, sht garantues i t vrtets q ishte n lirat e pare, sepse
"far prputhet me t *(urIanin+ prej t're sht e vrtet, ndrsa "far ie ndesh me t sht e kot *dhe e kuptojm
q sht nga ndr'shimet q kan r njerzit n t+ si" ka thn i 7artsuari: Me t vrtet q ky Kuran u
rr"en beni (srailve shumi6n e atyre !shtjeve n t 6ilat ata kishin mospajtime# +$eml- /?0. #doshta urtsia
n kt pasim t prmendjes s lirave t mparshm me prmendjen e (urIanit sht q t mos keqkuptoj dikush
se lavdrimi i lirave t mparshm do t thot: lejimin e t vepruarit sipas t're pas drgimit t profetit &uhamed
salallahu alejhi ue selem sepse si" e tham (urIani sht muhejmin *anullues, garantues dhe dshmues+ i t're. #daj
dhe Cn Tejmijeh n lirin e tij: Tefsiru ajatin eshkelet vll 5K>=>, tha n lidhje me ajetin e sures Csra: ;i&urisht q
ky Kuran udh*on drejt m t drejts dhe m t vrtets# +(sra- >0 m drejt dhe m e mir se sa rruga q
ndoqn pasuesit e Teuratit. Ajo n t )iln (urIani udhzon, sht m e drejt se sa ajo n t )iln udhzon liri
para tij, megjithse edhe ai udhzon pr n rrugn e drejt por (urIani udhzon pr m t drejtn. %randaj Allahu e
prmendi: ;i&urisht q ky Kuran udh*on drejt m t drejts dhe m t vrtets# pasi q tha: %he $e i
dham Musait librin )euratin dhe e bm at udh*im pr beni (srailt.# *&aroi fjala e Cn Tejmijes+. E
prfor)on kt fjala e Allahut n suren Phathije 59: Pastaj1 $e t vendosm ty n rru& t drejt t "es pra
ndiqe at1 e mos ndiq dshirat e atyre q nuk din# e tha kt pas fjals s Tij t mparshme: $e u dham beni
(srailve librin#(=? ndrsa n ajetin e sures Ali Cmran ku Allahu thot: Ai t ka *britur ty o Muhamed librin
(Kuranin me t vrtetn duke vrtetuar !"ar sht shpallur para tij. Ai ka *britur m par edhe )euratin
dhe (n<hilin si udh*im pr njer*it. Ai *briti edhe Furkanin (Kuranin1 dalluesin mes t vrtets dhe t
kots# +Ali (mran- A@.0. Allahu e pasoi prmendjen e Teuratit dhe Cn4hilit me prmendjen e (urIanit, t )ilin e
quajti 3urkan pr t treguar )ilsin e tij, e )ila sht dallimi mes t vrtets dhe t kots dhe k' theksim ndoshta u
pr t treguar faktin se "do popull q dshiron t gjej t vrtetn dhe ta pasoj at, pas drgimit t &uhamedit
salallahu alejhi ue selem , e ka det'r ta pasoj (urIanin ashtu q tia arrij ktij qllimi. Cnul (ajimi n lirin e tij
Fedaiul 3euaid vll =K=?J ka thn: Allahu prmendi zritjen e lirit udhzues dhe 3urkanit *dalluesit+ i )ili sht
ndihma e Allahut me t )iln ndau mes t vrtets dhe t kots. 7idhja, n shoqrimin mes ndihms dhe udhzimit,
qndron n faktin se se)ili prej t're shren pr t dalluar mes t vrtets dhe t kots, prandaj Allahu e quajti
ndihmn dhe fitoren q ua jep rorve t Tij furkan. Allahu i 7artsuar thot: $qo"t se ju vrtet keni besuar
n Allahun dhe n at q $e ia kemi *britur robit )on ditn e Furkanit (ditn e ,edrit1kur u dallua e
vrteta n&a e &abuara ditn e kon"rontimit t dy palve (&rupeve# +5n"al- .=0. (tu prmendi d' gjra, s
pari: At q ia zriti t !rguarit t Tij n ditn e 3urkanit, e )ila ishte dita e lufts s Fedrit. !ita me t )iln
Allahu n4orin pah mes t vrtets dhe t kots, duke e ndihmuar t !rguarin dhe fen e Tij, si dhe duke
nnshtruar dhe poshtruar armiqt e TijS*(tu maron pjesa e shkputur nga fjala e Cn (ajimit+. %ra edhe kto
ajete jan t ngjashme me ato t )ilat i prmendm n lidhje me oligueshmrin e pasimit vetm t (uranit ndaj
lirave t tjer, si" tham m hert n ajete t ngjashme me fjaln e Allahut ku thot: Ky (Kurani sht libr i
bekuar t 6ilin $e e kemi *britur prandaj pasojeni at#. Gjithashtu Allahu kur ua trhoqi vrejtjen esimtarve
q t mos pasojn fen e ithtarve t lirave t mparshm duke thn: Kurr nuk do t jen t knaqur me ty
as !i"utt e as t krishtert derisa ti t ndjeksh "en e tyre. )huaju udh*imi i Allahut sht udh*imi i
vetm. 5 nse ti ndjek dshirat e tyre pasiq t ka ardhur ty dija dhe e vrteta1 ather nuk ka kush t t
ndihmoj e as t t mbroj n&a Allahu# +,ekare- =CE01 e pasoi me lavdrimin e at're t )ilt pasojn 7irin
3amlart duke thn: Atyre t 6ilv $e u dham librin dhe e le<ojn drejt ashtu si! sht (u binden
urdhrave t tij dhe ndjekin at ata e besojn at (Kuranin. 5 kushdo q e mohon at1 kta jan ata t
humburit# +,ekare- =C=0. Cn Aasi ka thn: E pasojn at tamam ashtu si" duhet. Ckrimeh *transmetuesi i ksaj
J:
fjale nga Cn Aasi+ ka thn: Thuhet filani pason filanin, Allahu ka thn: ,etohem pr diellin dhe shklqimin
e tij dhe pr hnn kur e pason at# +;hems- =@C0
=A
. (E transmeton kt ether Eu Eejd n lirin e tij 3edailul
(urIan fq.5JA, Cn Pheriri n tefsirin e tij vll =K>99 dhe >D= dhe Cnul &ukri n el &u4hem fq.5A? me zin4hir t
sakt+. %ra, n ajetin e sures Fekare u lavdruan ata t )ilt e pasojn (urIanin, qofshin pr qllim ithtart e lirave
t )ilt i esuan (urIanit apo sahat, sepse si" dihet komentuesit e (urIanit jan ndar n d' mendime rreth ktij
ajeti, sido q t jet, ithtart e lirave nuk do t lavdroheshin ve"se pasi t`i esonin (urIanit dhe ta pasonin at.
#se dikush thot: %rse n kto ajete permendet vetm Teurati dhe nuk prmendet Cn4hiliN %rgjigja: 0epse Cn4hili
sht pasues dhe plotsues i Teuratit. Cn (ethiri n tefsirin e ajeteve >9/?5 t sures (asas ka thn: T zgjuarit *t
men"urit+ domosdoshmrisht e din se Allahu nuk ka zritur lir m t prsosur, m prmledhs, me stil m t
lart gjuhsor, m madhshtor e m t nderuar se liri t )ilin ia zriti &uhamedit salallahu alejhi ue selem , pra
(urIani, ndr t gjith lirat q ua ka zritur profetve te Tij. $jen pas tij n renditj pr nga madhshtia dhe
nderimi, liri i )ili iu zrit &usa in Cmranit, liri pr t )ilin Allahu ka thn: $e e *britm )euratin n t 6ilin
kishte udh*im dhe drit. ;ipas tij &jykuan ndaj atyre q ishin !i"ut1 pej&ambert q ishin t bindur. Po
kshtu &jykuan me t edhe dijetart e tyre dhe rabint (paria fetare pas pejgamerve sepse atyre iu ishte
besuar ruajtja e librit t Allahut dhe ishin dshmues pr t.# +Maide- ..0. %ra, Cn4hili u zrit si plotsues i
Teuratit dhe pr t lejuar disa gjra q iu ishin ndaluar eni israilve. *maroi fjala e in (ethirit+. %r m shum
shiko lirin el Pheuau es/0ahih limen edele dinel mesih, t Cn Tejmijes vllimi MK?5:. E prfor)on kt q
tham fjala e Allahut: %he kam ardhur q t vrtetoj at q ka qen prpara meje dhe tua bj t lejuara disa
&jra q ju ishin ndaluar juve# +Ali (mran- BE0.
!uke qen se (urIani dhe Teurati jan lirat m t prsosur dhe m prmledhs, ndaj dhe Allahu tha n lidhje me
to: )huaju (at're o &uhamed- $se jeni t bindur se ajo q thoni sht e vrtet1 ather sillni pra nj libr
n&a Allahu i 6ili t jet udh*ues m i mir se kta t dy (Teurati dhe (urIani +Kasas- .>0. !uke qen se
(urIani sht muhejmin *garantues, dshmues, anullues+ ndaj lirave para tij, ather kudo q prmendet liri m
prmledhs i lirave t mparshm /Teurati/ patjetr do t shoqrohet me t prmendja e (urIanit. Cn Tejmijeh
n &e4hmual 3etaua vllimi 5MK>? ka thn: (' ajet dhe t ngjashmit me t, ku prmendet Teurati sashku me
(urIanin dhe ve"imi i t're me prmendje n t qart se Teurati sht aza ndrsa Cn4hili sht pasues i tij n
shum rregulla q i prman, megjithse kan dallim n disa prej t're, prandaj ka raste q prmenden t tre
sashku Cn4hili me Teuratin dhe (urIani si psh. n fjaln e Tij: Ai ta ka *britur ty (o &uhamed librin
((urIanin me t vrtetn duke vrtetuar !"ar sht shpallur para tij. Ai ka *britur m par edhe )euratin
dhe (n<hilin1 si udh*im pr njer*it. Ai *briti edhe Furkanin ((urIanin +Ali (mran- A@.0 dhe 1sht nj
premtim i vrtet t 6ilin Allahu e bri n )eurat1 (n<hil dhe Kuran# +)eube- ===0. %ra nganjher i prmend
t tre sashku, nganjher prmend vetm (urIanin me Teuratin dhe ndoshta shkaku i ksaj sht fakti se Cn4hili
n nj kndvshtrim *aspekt+ sht az m vete dhe n nj aspekt tjetr sht pasues *i Teuratit+ ndrsa (urIani n
lidhje me Teuratin sht az m vete n "do aspekt, ile mizotrues *muhejmin+ ndaj lirave para tij megjithse
ai prputhet me Teuratin n azat e fes. Allahu e di m s miri. *&aroi fjala e in Tejmijes+.
# mn'r t prmledhur mund t themi: (' shoqrim n prmendje u ashtu q t mos paramendonte dikush se
lejohet te veprohet sipas lirave t mparshm, sepse faktikisht shkaku hipotetik pr nj paramendim t till sht i
fort, pasi t gjith lirat jan zritur nga Loti i gjithsis dhe nj paramendim i till do ndodhte nse do
lavdroheshin lirat e mparshm pa u shoqruar me prmendjen dhe lavdrimin e (urIanit, kuptohet lavdrimi i
lirave t mparshm ka t j me kto lira para se ato t ndr'shoheshin nga njerzit. %ra "`mund t themi pr ata
persona t )ilat e lavdrojn nj popull t devijuar jasht rrugs s drejt, popull n t )ilin nj pjes e tij jan
shndrruar n kafsh, nj popull q e kan ndr'shuar sheriatin e t're i )ili sht i anulluarN- %rofeti salallahu alejhi
ue selem kur pa Emerin radijallahu anhu q mante n dor nj pjes nga Teurati,u zemrua jashtzakonisht
shum, si" transmeton Phair in Adullahi radijallahu anhu se Emeri radijallahu anhu erdhi tek %rofeti salallahu
alejhi ue selem me nje fletushk q ia kishte marr dikujt nga ehlul kita dhe ia le4oi %rofetit. Ather %rofeti
salallahu alejhi ue selem u zemrua dhe tha: 1A je n d'shim o Cnul kHata
5>
N- Fetohem pr At i Rili ka shpirtin
tim n !orn e Tij- En u kam ardhur me fen e qart dhe t pastr. &os i p'esni ata pr asgj, sepse ndoshta u
tregojn t vrtetn dhe ju e prgnjeshtroni at *sepse nuk e dini q sht e till+ ose do u thon di"ka t pavrtet
dhe ju i esoni asaj. Fetohem pr At i Rili ka shpirtin tim n !orn e Tij- 0ikur &usai t ishte gjall nuk do kishte
alternativ tjetr prve"se t m pasonte mua2 8Transmeton Ahmedi vll JKJ9: dhe e ka r hasen Alani n
5J
0h.p: (to transmetime kan t jn me sqarimin e foljes telaha, e )ila her vjen me kuptimin le4on dhe her me kuptimin ndjek,
pason, por q n ajetin e sures Fekareh dhe 0hems ka pr qllim foljen pason.
5>
0hejhu tha: Eu Eejd n Gariul Hadith vllimi JK=D ka thn: dmth: A po d'shoni n fen islame e nuk po e njihni fen tuaj ndaj doni
ta merrni nga "ifutt e t krishtertN- %ra e urreu marrjen e dituris nga ehlul kita.
J9
!hilalul Pheneh faqe ?A+. 0i" e pat, ndoshta u zgjata pak me kt "shtje, por ashtuq t ja t qart se ajo q
jn disa musliman duke lavdruar me vetdije kafirat dhe ndoshta e shoqrojn me pr"mimin e muslimanve,
duke i argumentuar kontrastet dhe dallimet morale mes d' palve, k' veprim i t're sht i gauar dhe e kan det'r
t heqin dor prej tij. 3jala prm'llse n kt "shtje sht t themi se t gjith popujt jan drguar me veti
morale t larta /dikush m pak e dikush m shum/ por kjo fe erdhi me nj sistem moral t plot t prsosur si" tha
%rofeti salallahu alejhi ue selem : 1En jam drguar t prsos virt'tet morale2, gj t )iln e shtjelluam m lart, ndaj
nuk i ngelet hapsir askujt q t kapet pas di"kaje tjetr prve" moralit t ksaj feje dhe nuk i ngelet asnje lloj
justifikimi q tia j t lejuar lidhjen e njerzve me di"ka tjetr prve" moralit t ktij umeti, t )ilit Allahu ia ka
ngritur lart pozitn dhe vlern e tij. C suksesshm sht ai i )ili ka s'nime t larta dhe nuk jepet pas gjrave t ulta.
Allahu udhzon k t doj pr n rrugn e drejt.
Shpjegimi i ekzistencs s disa virtyteve morale tek kafirat
Qdo popull ka moralin e tij dhe "do popull prkujdeset pr marvajtjten e jets s tij dhe vazhdimsin e tij
prgjat historis, nprmjet moralit q ndjekin pjestart e tij. Allahu i ka krijuar rorit e Tij duke ua ngulitur n
shpirtra njohjen e shum virt'teve t larta morale dhe ua ka r ato t dashura e n t njjtn koh ua ka r t
urr'era t kundrtat e t're. (jo gj sht nga njohurit m elementare dhe pa t )iln nuk do mund t ashkjetonin
mes t're pjestart e nj ashksie, prandaj sht e pamundur q shoqrit njerzore t zhvishen plotsisht nga
mirsjelljet mes t're, ve"anrisht nse kemi paras'sh faktin q di"ka e till sht faktor i domosdoshm pr
ekzisten)n e qetsis dhe siguris n vend dhe jetess s rehatshme e t knaqshme, por ama morali i mir me t
)ilin kafirat shfaqen nuk sht ashtu si" duket n pamje t jashtme, si" i tham shemujt n kapitujt e mparshm.
0hpjegimi i ktij fakti kthehet tek katr gjra /inshaAllahu/:
E para: Ato virt'te morale q ata i posedojn jan pjes e at're vetive t )ilat Allahu ia ka r nat'r njerzve
konsiderimin e t're veti t mira dhe "far ka metur akoma tek ata nga trashgimia e profetve, sepse profett u
drguan me sheriate q prsosnin jetn e njerzve, si" e tham m lart. # kt rast mirnjohja i prket vetm
Allahut, sepse Ai sht q i ka krijuar ato virt'te morale fisnike tek ata dhe Ai sht i Rili ua ka msuar at're at
"far nuk e njohin nga virt'tet. Edukimi dhe msimi nga Allahu ndodhi d' her- #j her duke ua krijuar n
nat'rshmrin njerzore dhe nj her duke u drguar shpallje. Cn Tejmijeh n lirin e tij !erIu tearudil akli ue
nakli vllimi 5AK=:: ka thn: %rsosmria arrihet me nj nat'rshmri njerzore t pastr, t plotsuar me sheriatin
e zritur dhe profett u drguan me miratimin e nat'rshmrin njerzore dhe prsosjen e saj, e nuk u drguan q ta
ndr'shojn nat'rshmrin e ta shndrrojn at.
E d'ta: %asi q e njohm nga "far tham se Allahu mund ta krijoj njeriun t pajisur me disa virt'te morale t )ilat
ai i v n jet pa ndonj mundim t madh, ather duhet ta dim se ka nga kafirat q i prket ksaj kategorie
njerzish. #daj dhe gjejm n histori se kishte persona t )ilt q n 4hahilijet *para ardhjes s islamit+ ishte larg
nga shum vese t ulta dhe i urrenin ato, si" transmetohet se Ethman in Afani radijallahu anhu ka thn:
Fetohem pr Allahun- #uk kam r zina as n 4hahilijet e as n islam2. E kan transmetuar n katr 0unenet me
zin4hir t sakt dhe Eu !audi pasiq e transmetoi kt ether me nr. >?A= tha: Eu Fekri dhe Ethmani radijallahu
anhuma kan hequr dor nga pijet dehse q n 4hahilijet. # kt rast themi t njjtn gj q tham pr rastin e
par, pra ai kafir q mund t jet i till, nuk ishte kufri i tij shkak n t qnurit e tij i edukuar dhe i moralshm n
disa aspekte, por Allahu me urtsin e Tij i ri mirsi atij me kt gj, kshtuq "shtja i kthehet Allahut dhe
mirnjohja i prket vetm Atij pr kt prandaj esimtart le ta krkojn di"ka t till nga urimi i tij e le t jen t
knaqur me t.
E treta: 0humi)a e moraleve t t're jan moral tregtar, moral interesi, q dmth se ata tregohen t edukuar e t
sjellshm pr t ruajtur dhe siguruar famn e t're. &err si shemull m t mirt e t're, punonjsit me pozita t
rndsishme dhe poste t larta dhe siprmarrsit. #se i vshtron gjat orarit z'rtar do C shohsh n pamjen dhe
formn m t mire, ndrsa po t`i vshtrosh jasht orarit z'rtar, do shohsh para s've t tu krert m t mdhenj t
veprimtarive kriminale dhe t shprndarjes s drogs, etj nga krimet m t rnda. Ata shfaqen t rregult gjat orarit
z'rtar sepse jetojn pr fam e s'efaqsi dhe nse nuk sillen n kt lloj mn're u ie vlera dhe pozita. Argumenti i
ksaj q tham sht fakti se mirsjellja dhe edukata e t're maron me marimin e orarit z'rtar, si" shihet qart tek
shum prej t're, ndaj ka prej t're q nuk i plqen aspak t vrehet nga t tjert gjat kr'erjes s veprimeve t ulta
dhe imorale, ndrkoh q nse i shmanget s've t ots dhe nuk e sheh njeri nuk l vepr t ndaluar pa e r, nuk
l asgj mangut. %randaj, themi se n prgjithsi vetit morale t kafirave t )ilat n pamje t jashtme duken )ilsi
t lavdrueshme ata i veprojn pr s'efaqe dhe fam. 0hfaqja me virt'te morale /n pamje t jashtme/ pr s' e faqe
JD
pr t ruajtur pozitn n shoqri sht di"ka e trashguar q nga koht e 4hahilijetit *para islamit+ si" ndodhi n
takimin mes Heraklit, mretit romak dhe Eu 0ufjanit para se ai t pranonte islamin. (ur Herakliu e p'eti Eu
0ufjanin rreth %rofetit salallahu alejhi ue selem Eu 0ufjani donte t gnjente di"ka n prgjigjen e tij, por nuk e
ri di"ka t till nga frika se mos i zulohej gnjeshtra dhe turprohej me kt. Fuhari ka transmetuar nga
Adullah Cn Aasi se %rofeti salallahu alejhi ue selem i shkruajti letr mretit romak duke e ftuar t pranonte
islamin dhe ia drgoi letrn nprmjet sahaiut !ihjetul (elij dhe e urdhroi at q letrn tia jepte sunduesit t
Fusras *vend n 0ham+ ashtu q ai tia dorzonte mretit romak. &reti romak pasiq shptoi nga ushtrit prsiane,
e)i m km q nga Himsi *n 0iri+ deri n Clija *(udsi, n %alestin+ n form falnderimi ndaj Allahut pr kt
mirsi. (ur atij i erdhi letra e %rofetit salallahu alejhi ue selem e le4oi dhe tha: & sillni ktu ndonj nga populli i tij
q ti p'es rreth t drguarit t Allahut. Cn Aasi radijallahu anhuma tha: Eu 0ufjani radijallahu anhu m ka
treguar se ai sashku me nj grup urrash nga kurejsht ishin nisur pr tregti, gjat periudhs pr t )iln
kurejsht kishin nnshkruar marrveshje me %rofetin salallahu alejhi ue selem . Eu 0ufjani tha: C drguari i mretit
romak na takoi diku n 0ham dhe na mori me vete derisa mrritm n Clija *(uds+. #a futn tek mreti i )ili
qndronte i ulur mi fronin mretror, kishte vendosur kurorn n kok dhe rreth tij qndronin paria romake. C tha
prkth'esit t tij: %'eti ata, )ili prej t're sht m i afrti n lidhje gjaku *farefisnore+ me at prson q po pretendon
se sht profetN Eu 0ufjani tha: Thash: En jam m i afrti i tij nga gjaku. Tha: "far lloj afrsie ke me tN
Thash: Ai sht djali i 4ha4hait tim , at dit nuk kishte asnj antar tjetr t fisit Adu &enaf prve" meje. &reti
tha: 0illeni m afr. #drkoh urdhroi q shoqruesit e mi t qndronin prapa meje afr supeve t mia, pastaj i tha
prkth'esit: Thuaju shoqruesve t tij q un do ta p'es kt person rreth atij i )ili pretendon se sht profet, nse ai
gnjen di"ka prgnjeshtrojeni. Eu 0ufjani tha: Eallahi po t mos ishte turpi q do inte mi mua nse shoqruesit
e mi do m zinin duke gnj'er at dit, do gnjeja rreth tij *%rofetit+ kur t p'etesha pr t, por m vinte turp q t
m zinin duke gnj'er ndaj u det'rova t thoja t vrtetn rreth tij-- %or Eu 0ufjani gjat iseds shfr'tzoi nj
shans q iu dha pr t pr"muar %rofetin salallahu alejhi ue selem n mn'r indirekte, gj t )iln e ri me shum
dinakri, si" sht transmetuar n vazhdim t transmetimit t msiprm se Herakliu tha: A e shkel esn e dhn
*marrveshjen+N Thash: .o, por ne tani jemi n marrveshje paqeje me t dhe kemi frik se do e shkel
marrveshjen-- Eu 0ufjani tha: #uk arrita dot t fusja ndonj fjal tjetr me t )iln ta pr"moja prve" ksaj dhe
pr t )iln nuk kisha frik se mos do ma konsideronin *shoqruesit e mi+ gnjeshtr. %ra me kt fjal u mundua t
krijonte iden se gjoja ai nuk ishte i sigurt nse %rofeti salallahu alejhi ue selem do i prmahej marrveshjes s
paqes t nnshkruar mes t're n vitin e Hudejijes apo do e shkel at, megjithse ai e dinte shum mir, indshm
se shkelja e marrveshjes dhe mashtrimi nuk ishin veti t %rofetit salallahu alejhi ue selem , ile kt gj e miratoi
dhe vet, si" u prmnd m lart n histori. (' sht nj shemull q na n t qart ars'en dhe parimin mi t )ilin
kafirat i azojn vetit e mira morale. "do vepr e )ila sht adhurim dhe afrim tek Allahu, por q vepruesi i saj nuk
ka pr qllim knaqsin e Allahut dhe f't'rn e Tij, ather fundi i saj do t jet n zjarr. Transmetohet nga Emu
0elemeh e )ila tha: C thash %rofetit salallahu alejhi ue selem : Hisham inul &ugireh i mante lidhjet farefisnore, e
mikpriste mikun *musafirin+ i lironte rorit *skllevrit+, i ushqente t varfrit dhe nse do t kishte arritur
*drgesn tnde+ do kishte pranuar islamin, a i jn doi ato vepra *t lartprmendura+N Tha: 1.o, sepse ai jepte pr
tu dukur n kt dunja, pr fam e lvdat dhe kurr nuk tha nj her: O Loti im, mi fal gj'nahet e mia n !itn e
llogaris2 *Transmeton Eu .ala me nr.MDM?, Taerani n el (eir vll. =JK=:D dhe JD5 me zin4hir t )ilin e ka
saktsuar Alani n 0ilsile 0ahiha me nr.=D=:+.
E katrta: (afirat pajisen me veti morale t mira pr hir t dunjas, gj t )iln e vrteton hadithi i Emu 0elemes q
sapo e prmendm, sepse ata jetojn vetm pr kt dunja dhe nuk meritojn gj tjetr prve" dunjas, si" ka thn
%rofeti salallahu alejhi ue selem : 1!unjaja sht urgu i esimtarit dhe 4heneti i kafirit2 *Transmeton &uslimi+.
%randaj sipas kndvshtrimit t t're sht e domosdoshme q ata t sillen me edukat ashtu q t mos u dmtohen
interesat e t're tek t tjert pr shkak t edukats. (jo gj shihet qart tek tregtart dhe n ve"anti tek tregtart e
mdhenj q posedojn firma t njohura npr ot, t )ilt i trajnojn puntort e t're pr tu sjellur me mn'r t
)aktuar mirsjelljeje me klientt dhe kjo gj tek ata konsiderohet faktor i rndsishm n sigurimin e fitimit. (afirat
e kan dunjan preokupimin e t're m t madh dhe njohurit e t're jan t prqendruara t spe)ifikuara n t duke i
r ata q se)ili t jetoj vetm pr veten e tij sikur t jet i shkputur nga shoqria njerzore q e rrethon, duke
r q t ken si moto: %as meje nuk ka gj tjetr prve" fundit t ots-- (' egoizm e n jetn e t're t vrazhdt
e t egr edhe pse mund t jet e sistemuar si mos m mir, por mshira nuk ekziston n jetn e t're. (ush nuk arrin
t`i prgjigjet dhe prshtatet shpejtsis s )iklit t sistemit jetsor *t t're+ nuk do mund t arrij pjes nga dunjaja
ile nuk sht i prshtatshm pr t jetuar *sipas t're+, askujt nuk i shkon mendja q t`i jap nj dor ashtuq ti
ashkangjitet karvanit, sidomos nse praktikojn *vn n jet+ parimin e t're n lidhje me kt ku thuhet: & i
forti mijeton-- (rijuesi i t're duke i njohur ata shum mire, hollsisht n "do gj, ka thn pr ta: %he n t
>A
vrtet ju do t shihni se ata (!i"utt jan njer*it m lakmues n kt dunja1 madje edhe m lakmues se
idhujtart. ndonjri prej tyre do t donte t jetonte nj mij vjet por edhe nse do i bhej e mundshme t
jetoj aq1 kjo nuk do ta shptonte at aspak n&a dnimi i merituar. Allahu sht ;hikues i &jith!kaje q ata
veprojn# +,ekare- >?0. (' lloj organizimi i jets,mund t`i duket madhshtor dhe fantastik atij q nuk e ka kuptuar
relitetin e tij ashtu si" sht dhe q n t vrtet prman nj sfor)im strmundues dhe nse ata nuk do t`i
prmaheshin nj lloj etike t )aktuar /gj q i frenon deri diku/ ather do hanin njri tjetrin me dhm, sepse
se)ili lakmon dhe sht i prqndruar me mish e me shpirt n realizimin e interesit t tij vetjak *personal+. ,sht e
vrtet se dshira pr realizimin e interesave t dunjas i n ata m aktiv dhe m t kujdesshm n kr'erjen e
puns n mn'r t prsosur dhe me nivel t lart, si dhe vrazhdsia e mjedisit shoqror i n ata t jen korrekt dhe
t organizuar n kr'erjen e det'rave, por nuk duhet t harrojm se nse at're u jepet shansi pr t kr'er di"ka, ata
veprojn krime t )ilat t ln pa mend. Allahu mund tu jap at're at "far shpresojn dhe dshirojn nga kjo
dunja, ashtu si" ka thn i 7artsuari: Kush e dshiron jetn e ksaj bote dhe bukurit e saj $e atyre do tu
japim shprblimin e veprave t tyre (n dunja dhe nuk do t ket asnj paksim pr ta# +Gud- =B0 por ata
nuk do t meritojn gj tjetr n jetn e t're, prve" ksaj q shpresojn nga dunjaja, pas t )ils e kan lidhur
zemrn, prandaj Allahu tha menjher pas ktij ajeti: Kta jan pr t 6ilt nuk ka as&j tjetr n Ahiret prve!
*jarrit. 3eprat e tyre q i kryen n dunja jan t as&jsuara dhe e &jith ajo q ata vepruan sht e dshtuar#
+Gud- =?0. &e t njjtin kuptim sht edhe fjala e Allahut: Kush dshiron (me veprat e tij shprblimin e
Ahiretit $e i shtojm n shprblimin e tij1 ndrsa kush dshiron (me veprat e tij vetm shprblimin ("itimin
e ksaj dunjaje $e i japim atij prej saj (aq sa sht e shkruar pr t por n botn tjetr nuk ka m pr ta
asnj hise# +;hura- CE0. #ga vrazhdsia e amjentit t t're sht mos tolerimi i atij q gaon dhe ndoshta nuk i
jepet mundsia t varfrit pr t ngrn e mijetuar prve" nse shteti e mshiron at me di"ka. #se do t vizitosh
disa vende islame me ekonomi t dot, n t )ilat pothuajse nuk ekzistojn shoqatat amirse, do shohsh se i
varfri i t're jeton n mesin e t're si "do antar tjetr i asaj ashksie, kjo pr shkak ashkpunmit komunitar q
ekziston mes t're, gj e )ila ka si urim n4its t vetm sinqeritetin. #drsa nse h'n n shtetet e kafirave indesh
plotsisht se tek ata sht parim q t varfrit nuk i takon q t ket vnd n at shoqri *ashksi+, gj e )ila uron
nga mos interesimi i t're pr kt kategori njerzish dhe nga zh'tja e t're n pasimin e knaqsive t dunjas. (jo e
det'ron shteti q t shpik *shoqata+ organizata so)iale t )ilat i mledhin *grumullojn+ fondet e t're nga populli
me 1for)2 duke shpikur lloj lloj ars'etimesh ligjore pr t realizuar di"ka t till, pastaj nga kto fonde plotsohen
nevojat elementare t t varfrve t t're. Ata e jn kt pr t shptuar shoqrin e t're nga krimet dhe vjedhjet
dhe nse nuk e jn di"ka t till ather nuk do kishte zgjidhje tjetr pr t varfrit n at shoqri- %r ta qartsuar
edhe m shum kt pik them: #j pjes e madh e virt'teve morale jan zhdukur n shtetet e kafirave ose
pothuajse jan zhdukur psh.: respekti dhe mirsjellja me prindrit. #uk ka shtete n ot t )ilat prjetojn
mosrespektim t prindrve m shum se sa n shtetet kafire. Ata *kafirat+ haiten se si sht e mundur q muslimani
i indet nns s tij megjithse ai ka arritur moshn e urrris apo t pleqris, ata "uditen se si muslimani pranon
q t jetojn prindrit e tij me t. 0a e sa nna tek ata *kafirat+ e kan par veten e t're n mes t rrugs, pasiq e
zuri pleqria- 3mija m i mir tek ata dhe m i respektueshmi sht ai i )ili e drgon nnn e tij n azil t pleqve--
%o kshtu ndodh me lidhjet familjare, nse e sheh q i man lidhjet familjare me ndonj nga t afrmit, dije se
patjetr i ka ashkuar ndonj interes i ksaj d'njaje.
0hkaku i zhdukjes s kt're virt'teve morale sht fakti se ata nuk kan ndonj interes n ruajtjen e t're dhe "do
virt't q ie ndesh me interesat e t're /ile "do virt't n t )ilin kta nuk kan interes/ i japin fund dhe "lirohen prej
tij. Tek ata, t afrmit q jan t dot *t pa fuqishm+ /si psh vajza nse e kalon njfar moshe t )aktuar e
pamartuar/ nuk mund t jetoj nn "atin e prindrve t t're prve"se me qera *ose interes ose kompensim t ndonj
forme tjetr+. (jo lloj vrazhdsie e ka det'ruar shtetin q t shpik organizata so)iale pr sigurimin e t drejtave dhe
mrojtjen e fmijve nga prindrit e t're dhe t prindrve nga fmijt e t're. (jo sht nga gjrat m t vrazhdta
dhe t rnda tek t )ilat ka arritur )ivilizimi ashkkohor, )ivilizim t )ilt njerzit me llogjik t dot e
konsiderojn n majat m t larta t moralit. (ush e njeh nga afr at shoqat so)iale t lartprmendur sht i
indur plotsish se ajo sht organizat q i n4it fmijt pr tu reeluar ndaj prindrve t t're, duke "uar kshtu
drejt shkatrrimit t familjeve, sepse sa her q fmija dshiron t reelohet prdor kt shoqat si muroj dhe
1avokat mrojts2 kundra aait t tij. <alisht, un njoh prind t )ilin fmija i tij e ka futur n urg, pr shkak se
sht kmnguls n mosrespektimin e tij n "do lloj mn're apo forme- &egjithse si parim nuk mund t
imagjinohet q t afrmit t tregoheshin kaq t ashpr e t pa mshirshm me njri/tjetrin, as n otn e kafshve e
t egrsirave. Fuhariu dhe &uslimi kan transmetuar nga Eu Hurejra radijallahu anhu nga %rofeti salallahu alejhi
ue selem se ai ka thn: 1Allahu posedon njqind mshira. #ga kto ka zritur n tok vetm nj mshir, ndrmjet
4hindve, njerzve dhe kafshve . &e kt mshir ata duhen mes veti, me kt mshirojn njri tjetrin, me kt e
>5
mshiron egrsira t voglin e saj. Allahu i ka ruajtur nntdhjet e nnt mshirat e tjera pr t mshiruar me ta
rorit e Tij , !itn e Gj'kimit2 n nj transmetim tjetr tek t d' shejhat thuhet: 10aq pela *e largon+ ngre
thundrn e saj nga frika q t mos e godas t voglin e saj2.
(jo vrazhdsi dhe k' egoizm i n ata t ken m shum frik njri/tjetrin, gj e )ila i det'ron tu prshtaten
moraleve t njerzve dhe kush nuk sillet me edukat do prjetoj vshtirsi dhe mundime, sepse sistemi i t're nuk e
njeh mshirn. #jerzit i vlersojn dhe madhrojn moralet e t're duke menduar se rendsia e t're sht e njjt
me pamjen e jashtme, por t gjort nuk e din se kto paraqitjet e t're t jashtme jan mashtruese dhe se ata jetojn
n nj situat 1terrorrizmi so)ial2. Argumenti i )ili na vrteton se sjelljet e t're morale jan t shtirura dhe artifi)iale, sht
fakti se ata sapo tu jepet shansi pr t mashtruar, e shfr'tzojn at mundsi dhe mashtrojn nse kan nj lloj sigurie q nuk
do zulohen, prandaj do shohsh se k' shtet i )ili madhrohet dhe vlersohet nga t mposhturit shpirtrisht, kr'eson n shifra
marramendse n renditjen e shteteve me krime morale. #se ata musliman q jan t mahnitur nga morali i kafirave, do e
vlersonin si" duhet mirsin e mesazhit profetik t )ilin e kan n mesin e t're, do mjaftoheshin me sheriatin q Allahu ua ka
dhn.(jo pr disa ars'e: 5+.#se popujt jo islam si psh shoqrit perndimore kan disa veti morale t mira t )ilat ua
imponon sistemi i vrazhdt i jets s t're 6si" e tham m lart/, ather duhet t dihet se morali i ktij umeti e ka urimin tek
mshira me t )iln erdhi feja jon. Allahu ka thn: %he $e nuk t kemi dr&uar ty o Muhamed prve! si mshir pr t
&jitha krijesat#. +5nbija- =E/0.
=+. 0hoqrit perndimore shtiren n sjelljen dhe edukatn e t're pr tu r qejfin njerzve, ndrsa tek umeti
musliman edukata dhe mirsjellja azohet mi sinqeritetin pr Allahun, duke i prgjigjur Lotit t t're i )ili ka thn:
Ata jan q n&a dshira pr Allahun dhe pr hir t )ij i ushqejn t var"rit1 jetimt dhe robrit1 t
bur&osurit duke thn- $e po ju ushqejm vetm pr "ytyrn e Allahut dhe pr hir t )ij. $e nuk duam prej
jush as shprblim dhe as "alnderim#. +(nsan- D@>0. (' sht dallim esen)ial mes nesh dhe at're
5?
.
J+. #se kafirat posedojn disa virt'te morale patjetr umeti islam i posedon ato virt'te n shkalln m t lart e m
t prsosur sepse %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1$rtet, un jam drguar q t prsos virt'tet morale2.
*E ka transmetuar Fuhariu n el Ede el mufrad nr.=:J, Ahmedi vll =KJ95, etj dhe e ka saktsuar Alani n 0ilsile
0ahiha me nr. >?+. 0ujutiu n lirin e tij Tenuir el haualik n vll. 5K=55 ka thn: el Fa4hij ka thn: # koht e
hershme, arat kan qen njerzit m t moralshm pr shkak t asaj q kishte metur tek ata nga feja e Crahimit,
por m von i humn shum nga ato virt'te pr shkak t kufrit t t're, ndaj u drgua %rofeti salallahu alejhi ue
selem q t plotsonte dhe prsoste virt'tet e larta morale, duke ua r t qarta ato virt'te q i kishin ln pas dore
dhe duke u msuar t tjera me t )ilat u ve"ua sheriati i tij.*maroi fjala e tij+ %ra, ajo pjes e moralit t mir q ka
*metur+ ngelur akoma tek popujt e kafirave 6megjithse nj pjes e tij sht moral tregtar ose moral i imponuar
nga rrethanat/ sht si rezultat i trashgimis s profetve ose ndonj nat'r njerzore e pastr q nuk sht
deformuar dhe pr"udnuar. 0ido q t jet, mirsia dhe mirnjohja i prket vetm Allahut, prandaj pr kt le t`i
kthehen njerzit vuls s profetsive, sheriatit t &uhamedit salallahu alejhi ue selem , ashtu q t`i sigurojn
vetvetes ajkn e prsosmris morale.
$rejtje: Gj'kimi q kafiri nuk shprlehet pr veprat e tij t mira q vepron, ka t j me ato vepra q ai nuk i
n pr hir t Allahut, ndrsa nse vepron ndonj vepr t mir pr hir t Allahut 6si" mund t ndodh nganjher
nga disa ithtar t lirave t mparshm/ ather Allahu e shprlen pr at vepr n d'nja.&uslimi ka transmetuar
me nr. =9A9 nga Enes in &alik radijallahu anhu i )ili ka thn: %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1&e t
vrtet Allahu nuk i n padrejtsi esimtarit n asnj vepr t mir, i jep pr at vepr n dunja dhe e shprlen pr
t n Ahiret. #drsa kafirin e ushqen nprmjet veprave t mira q ai i vepron pr Allahun n dunja, ashtu q kur t
paraqitet n Ahiret nuk i ngelet asnj e mir q t shprlehet pr t2. %or ngelet nj kle"k n kt mesele, sepse
Allahu na ka lajmruar se Ai i jep kafirit n dunja edhe nse ai nuk vepron vepra t mira t sinqerta pr Allahun, si"
thot n fjaln e TijU Kush e dshiron jetn e ksaj bote dhe bukurit e saj1 $e atyre do tua japim
shprblimin e veprave t tyre (n dunja dhe nuk do t ket asnj 6nim (paksim pr ta# +Gud- =B0.
%rgjigjia ndaj ksaj kle"ke sht q t themi: Hadithi q e prmendm m lart kishte t j me shprlimin e
kafirit pr veprat e mira q ai i n t sinqerta pr Allah, kjo kategori shprlehet pr veprat e tij t mira n dunja,
5?
0hejhu tha: (am par nj here n nj nga konsullatat europiane nj n4ns musliman i )ili paraqiti krkes pr t marr viz por krkesa
iu refuzua. Ajo q m ri "udi ishte fakti se shkaku i ktij refuzimi ishte se punonjsi i konsullats, e p'eti personin n fjal duke i thn:
Ti je n4ns, nga i gjete parat pr t ler iletnN- #4nsi musliman iu prgjigj plot "iltrsi dhe pafajsi: &a ka paguar profesori im i
universitetit. %unonjsi u "udit edhe m shum nga kjo prgjigje dhe e p'eti prsri pa pik droje: %rse ta ka paguar profesori 't iletn e
avionitN- (jo sht di"ka e pa esueshme--#4nsi i tregoi se ai u jepte msim djemve t vegjl t profesorit, por as kjo nuk ri doi--
(afirat e shohin t paesueshme dhe t pamundshme q dikush t jap para ose pjes nga pasuria e tij dikujt pa shkmim ose interes, kjo
sepse dunjaja i ka pushtuar zemrat e t're dhe i ka ngulur thell kthetrat e saj n to dhe i ka roruar nn mrthimin e saj, duke i r ato
t mos njohin di"ka q quhet: %r hir t Allahut dhe pr f't'rn e Tij, megjithse ata jan ithtar t lirave t mparshm- %ra, medito n
dallimin e madh mes moraleve tona dhe t at're.
>=
si" na lajmroi pr kt %rofeti salallahu alejhi ue selem, sepse Allahu nuk ia hum shprlimin askujt q vepron
vepr t mir. #drsa nse kafiri vepron vepra pr hir t dunjas, ather shprlimi i tij pr t n dunja sht nn
dshirn e Allahut *nse do e shprlen ose jo+, kt mendim e ka zgjedhur Cn (ethiri n shpjegimin e tij t fjals
s Allahut: Kush sht q e ka pr qllim kt dunja ne ia shpejtojm duke i dhn n t aq sa duam atij q
dshirojm1 e pastaj e bjm at t hyj n <hehenem i nn!muar dhe i prbu*ur1 i "lakur tej (lar& n&a
mshira e Allahut# +(sra- =D01 fjala e Tij n kt ajet: atij q dshirojm# sht spe)ifikuese e prgjithsimit t
mparshm *q prftohet nga ajeti 5? i i sures Hud+. T njjtin shpjegim Cn (ethiri e ka prsritur tek fjala e
Allahut: kush dshiron (me veprat e tij shprblimin e Ahiretit $e i shtojm n shprblimin e tij1 ndrsa
kush dshiron (me veprat e tij vetm shprblimin ("itimin e ksaj dunjaje $e i japim atij prej saj (aq sa
sht shkruar pr t por n botn tjetr nuk ka m pr t asnj hise#
+;hura- CE0.
Mirsjellja me t gjith njerzit sht dika e krkuar n sheriat.
&os t gaoj ndokush dhe t kuptoj nga kapitulli i mparshm se muslimani duhet t sillet keq me kafirat,
ashtuq t realizoj pavarsin morale nga ata apo q t vrtetoj ekzisten)n e personalitetit islamik tek ai, sepse
q t jesh i knaqur me moralin islam e n t njjtn koh ti largohesh dhe ruhesh moralit t kafirave, kjo sht
di"ka m vete *dhe e krkuar+, ndrsa tu sh padrejtsi at're kjo sht di"ka tjetr. Allahu e ka ndaluar
padrejtsin edhe nse ajo ndodh n kundrprgjigje t armiqsis s armikut, sepse nuk lejohet t veproj di"ka m
tepr se sa sht ligjruar n sheriat edhe nse sht n situat vetmrojtjeje, e aq m pak n situata t tjera, si" ka
thn i 7artsuari: P$dshkimi i s keqes bhet me nj t keqe t barabart me t1 por ai q "al dhe bn
pajtim, shprblimi i tij sht tek Allahu. 3rtet1 Ai nuk i do *ullumqartP
+ ;hura- .E0. %randaj ka ardhur n tekstet e (urIanit dhe 0unetit urdhri pr mirsjelljen me t gjith njerzit, un do
mjaftohem me prmendjen e d' ajeteve dhe t nj hadithi, duke i shoqruar kto me praktikimin e t're nga nj sahai i
nderuar. Allahu ka thn: %he njer*ve u thuani "jal t mira. +,ekare- DA0 %rofeti salallahu alejhi ue selem i tha &uadh
in Pheelit radijallahu anhu : 1(ije frik Allahun kudo q t jesh, pasoje veprn e keqe me vepr te mir, ajo *e mira+ e
shl'en at *te keqen+ dhe sillu me njerzit me moral t mir2 8Transmeton Tirmidhiu me nr 5D9: dhe e ka r hasen Alani;.
Cn <e4hei n lirin e tij Phamiul ulumi uel hikem faqe =:M/=:: ka theksuar se %rofeti salallahu alejhi ue selem e porositi
&uadhin radijallahu anhu me kt hadith kur e drgoi at pr n .emen dhe anort e .emenit n at koh ishin t krishter. E
prfor)on kt, fakti q Allahu nuk na ka ndaluar tu jm mir kafirave t )ilt jan t pajisur me )ilsit q Allahu i ka
prmendur n fjaln e Tij: Allahu nuk ju ndalon t bni mir dhe t mbani drejtsi me ata t 6ilt nuk ju lu"tuan pr
shkak t "es dhe nuk ju dbuan n&a shtpit tuaja. 3rtet1 Allahu i do ata q mbajn drejtsi# +Mumtehine- D0
&u4hahidi ka treguar se n familjen e Adullah in Amrit u pre nj qingj dhe u prgatit pr ngrnie. (ur ai erdhi n shtpi, i
tha familjes s tij: A i dhuruat ndopak mish fqinjit ton "ifutN $rtet un e kam dgjuar %rofetin salallahu alejhi ue selem
duke thn: 1Phirili vazhdimisht m porosit *pr mirsjellje+ me komshiun saq mendova se do sjell shpallje q t`i takoj
komshiut pjes nga trashgimia2 8Transmeton Tirmidhiu me nr. 5D>J dhe e ka saktsuar Alani;. %o mjaftohem me kaq
shkurtimisht, sepse kt "shtje e kam shtjelluar m gjersisht n lirin tim: el &euidhatul hasenetu fil ahlakil haseneh fq. ?:.
Allahu sht q jep sukses
5M
. %asiq ua parashtrova kshilln time at're pr t )ilt i shkrova kto flet, kam dshir q t`i
prkujtoj vllezrit e mi musliman, pr domosdoshmrin e prmirsimit t moralit dhe t ken kujdes mos t mashtrohen
nga fakti se i prkasin ktij umeti t ekuar dhe ta ln pas dore *prmirsimin+ korrigjimin e vetvetes dhe shrimin e saj,
sepse %rofeti salallahu alejhi ue selem na ka lajmruar se do u vij njerzve nj koh n t )iln do prishen moralet e njerzve
saq njeriu esnik ndr ta do jet shum i rrall. Fuhariu dhe &uslimi kan transmetuar nga Hudhejfja radijallahu anhu i )ili
tha: %rofeti salallahu alejhi ue selem na tregoi d' gjra, njrn prej t're e kam par *t zatuar n realitet+ dhe po pres
*realizimin+ e tjetrs. #a foli pr amanetin *esnikrin+ e )ila zriti dhe zuri vend n thellsi t zemrave t urrave, pastaj ata
msuan nga (urIani, pastaj msuan nga 0uneti, m pas na foli pr zhdukjen humjen e amanit duke thn: 1Fie personi t
fler gjum dhe i hiqet amaneti nga zemra e tij duke ln n t nj gjurm t leht *t amanetit+, pastaj ie t fler gjum dhe i
hiqet duke ln gjurm t ngjashme me at t el me4hl
5:
, ashtu si" ndodh kur rrotullon nj thngjill prushi n kmn tnde
duke r t fr'het lkura por nuk ka gj *t vlefshme+ n t. *%r shkak t ksaj+ njerzit shesin dhe lejn mes t're dhe
pothuajse askush nuk e "on amanetin n vend *nuk ka esnikri+ saq thuhet *nga haia+ vrtet tek fisi filan ekziston nj urr
esnik. *Arrin situata deri at' saq+ Thuhet pr dik: 0a i men"ur, sa i zgjuar- 0a orator dhe i shkatht q sht- 0a i
durueshm- por n t vrtet nuk ka esim n zemrn e ktij personi as sa nj kokrr eli-- *Hudhejfja tha+ En kam prjetuar
nj koh n t )iln nuk e kisha prolem q t shisja dhe lija me kdo, sepse nse do ishte musliman do e det'ronte at islami
5M
(shill drejtuar vllezrve t mi musliman
5:
3usnot nga shjehu: Eu Eejd n Garul Hadith >K55D ka thn: El &e4hl: gjurmt q ngelen n pllmn e dors pr shkak t puns.
& pas prmendi shpjegimin e %rofetit t ksaj fjale: El &e4hl: fr'rja e lkurs pr shkak t puns dhe formimi i ujit mes lkurs dhe
mishit.
>J
*i tij+ q t m jepte t drejtn time, kurse nse do ishte i krishter do e det'ronte at sundimtari t m jepte t drejtn, ndrsa
sot nuk shes e lej prve"se me filanin dhe filanin2. # kt hadith lajmrohet pr nj realitet t hidhur q pritej t ndodhte n
moralin e njerzve dhe nuk ka d'shim se sot sht shum e vshtir t gjesh dik tek i )ili t jesh i qet dhe i sigurt, ile
mund t takohesh me njqind persona dhe megjithat nuk gjen asnj prej t're t prshtatshm pr tu shoqruar me t, si" ka
thn %rofeti salallahu alejhi ue selem : 1#jerzit jan si shemulli i nj kopeje prej njqind devesh n t )ilat pothuasje nuk
gjen asnj t prshtatshme si kafsh udhtimi *pr t h'pur n t+2 8&utefekun alejhi nga Cn Emeri;. %rderisa na takon q ta
pranojm se ne vuajm n kt koh nga nj mangsi e theksuar *dukshme+ morale, ather krkohet nga "do musliman q ta
analizoj veten e tij nga d' kndvshtrime:
C pari: #se posedon virt't moral t lindur dhe q e ka nat'r t tij, le ta falnderoj Allahun pr kt ashtu, si" veproi el
Eshesh in (ajs radijallahu anhu , /hadithin e t )ilit e kemi prmendur m hert n kapitujt e lirit/ dhe le t ket kujdes mos
ta humas at virt't duke u przier me shoqri t keqe. 0a e sa ka nga ata q kan devijuar nga nat'rshmria e t're e pastr
pr shkak t shoqris- Transmetohet nga Eu Hurejra radijallahu anhu se %rofeti salallahu alejhi ue selem ka thn: 1#jeriu
sht n fen e shokut t tij *t ngusht+ prandaj le t shoh se k merr pr shok t ngusht2 *Transmeton Eu !audi me nr
>9JJ, Tirmidhiu me nr =J:9 dhe e ka saktsuar Alani n es 0ilsiletu es 0ahihal me nr D=:+.
C d'ti: #se sheh n veten e tij mangsi morale, ather le t`i veproj kto d' gjra:
=. E para: 7e ti drejtohet Lotit t tij me nnshtrim dhe prulsi, duke e lutur q tia prmirsoj moralin e tij.
&uslimi ka transmetuar nga Ali in Ei Talii radijallahu anhu se %rofeti salallahu alejhi ue selem kur ngrihej pr tu falur dhe
fillonte namazin, thoshte: 7e<h@<hehtu ue<h@hije liledhij "etaras@semauati uel erda hani"en ue ma ene minel mushrikin
(ne salatij ue nusukij ue mehjaje ue mematij lilahi rabil alemin1 la sherike lehu ue bidhalike umirtu ue ene eu@uelul
muslimin Allahume entel Meliku la ilahe il@la ente1 ente rabij ue ene abduke1 dhalemtu ne"sij ue eatera"tu bidhenbij
"e&"ir lij dhunubij <hemian inehu la je&"iru edh dhunube il@la ente. uehdinij li ahsenil ahlaki1 la jehdij li ahseniha il@la
ente uesri" an@nij sej@jieha1 la jesri"u an@nij sej@jieha il@la ente.
*E drejtova f't'rn time nga Ai q ka krijuar qiejt dhe tokn,drejtohem me esim t pastr dhe un nuk jam nga
idhujtart.$rtet,namazi im,kurani im,jeta dhe vdekja ime jan pr Allahunm Lotin e otrave, i )ili sht i pa ortak.&e
kt un jam i urdhruar dhe jam i pari i muslimanve.O Allah Ti je &reti i mretrve,nuk ka t adhuruar me t drejt ve"
Teje,Ti je Loti im kurse un jam roi 't,un i kam r shum padrejtsi vetes time,ndaj dhe i pranoj gj'nahet e mia,mi fal
mua t gjitha gj'nahet q kam r sepse nuk mund t mi fal ato askush tjetr prve" Teje.O Allah m udhzo mua pr n
moralet m t mira sepse askush tjetr nuk mund t udhzoj pr n to ve" Teje,e mi largo mua moralet e kqija,nuk mund t
mi largoj ato askush tjetr ve" Teje+
C. E d'ta: Ti mshtetet Allahut dhe ti krkoj ndhm Atij n trajnimin e vetvetes pr tu pajisur me virt'tet morale dhe
pr vnien e t're n jet. (jo mund t arrihet nprmjet d' mn'rave:
E para: #prmjet t msuarit, sepse ne e pranojm q po vuajm nga mangsi dhe dallime *diferen)ime+ morale pr shkak t
padituris.<iparimi i ksaj mangsie het nprmjet dituris dhe kemi pr qllim diturin q merret nga 7iri i Allahut dhe
0uneti,si" e kemi sqaruar m par n kapitull t ve"ant.
E d'ta: #prmjet praktikimit t asaj )ilsie dhe trajnimit t vetes me t. Argumenti pr kto d' mn'ra q tham sht fjala e
%rofetit salallahu alejhi ue selem : 1!ituria arrihet me t msuar dhe maturia arrihet duke e ushtruar veten ndaj saj2, n kt
hadith %rofeti salallahu alejhi ue selem ashkoi mes dijes dhe puns. Allahu i ka premtuar udhzimin atij i )ili prpiqet me
vetveten duke thn: 15 ata t 6ilt prpiqen "ort pr hir )on1 $e si&urisht q do t8i udh*ojm ata drejt udhve )ona1 i
e nuk ka dyshim se Allahu sht me bamirsit (muhsint# +Ankebut ?>0. %rpjekja me vetveten sjell dhe nj prfitim
tjetr t madh, i )ili sht: udhzimi q Allahu i n roit t Tij pr t msuar rrug t tjera t fes, sepse praktikimi i asaj
diturie q di, sht shkak pr njohjen e asaj diturie q nuk e di. Gjithashtu kshillojm prindrit dhe "doknd i )ili sht
prgjegjs pr "shtjet e msulimanve n "do lloj aspekti, q t`i shmanget dhnies s shemujve t mir me kafirat ose n
prkrahje t kafirave. #se dikush dshiron q t`i n4is njerzit pr vepra t mira, ather le ta dij se n historin e &ustafas
salallahu alejhi ue selem , t shokve t tij dhe t at're q i pasuan me t mira, ka mjaftueshmri dhe panevojshmri pr t
dhn shemuj me dik prve" t're. Ata jan n kr'e t "do mirsie dhe virt'ti. %o ashtu le t`i largohen dhe shmangen
prngjasimit me kafirat dhe t`i mikq'rin familjet dhe fmijt e t're n kt aspekt, sepse sot vrehet nj shkujdesje e tepruar
nga k' parim madhshtor dhe me t vrtet pasojat jan keqardhse. $rtet Loti juaj u ka r ta le4oni fjaln e Tij: 4o n
rru&n e atyre q trhoqn *emrimin e Allahut mbi vetet e tyre e as n rru&n e t humburve# +5l@Fatiha /0.
E le4oni n 3atiha n "do rekat ashtuq t mos shkujdeseni nga k' parim dhe mos ta harroni. %rofeti salallahu alejhi ue selem
ka thn: 1T gjith ju jeni kujdestar *mikq'rs+ dhe se)ili prej jush sht prgjegjs pr at q ka nn kujdestari *nn
mikq'rje, nn ruajtje, nn pushtet+2 8&utefekun alejhi;. Eel hamdu lilahi <ail alemin
Pasqyra e lnds
%arathnie
%rzgjedhja e umetit t %rofetit salallahu alejhi ue selem
!ashuria dhe miqsia pr esimtart sht nga parimet az t fes.
T`u trheqim vrejtjen t shkujdesurve q t mos mashtrohen pas dunjas s kafirave.
>>
%rse Allahu i jep nga dunjaja edhe esimtarit edhe kafirit.
#dalimi nga prngjasimi me kafirat.
0hemuj nga prngjasimi i umetit islam e kafirat
Gj'kimi i prfitimit nga shpikjet, arritjet dhe zulimet e kafirave.
$irt'tet morale mund t jen t lindura dhe t fituara.
%rkujdesja q profett i kan kushtuar moralit.
!uhet t`i kthehemi (urIanit dhe 0unetit pr t dalluar moralin e vrtet nga i kundrti i tij.
0hkaqet e mosnjohjes s moraleve
0hemuj t devijimit *deformimit+ moral n popuj t ndr'shm
0hkaku i prm'sjes morale nuk ka t j me nivelin kulturor.
0hemuj t mrekullueshm nga rezi i par
(rahasim mes moraleve t muslimanve e t tjerve.
Gj'kimi i lavdrimit t kafirave.
%rgjigje ndaj nj dileme
Ertsia n ndalimin e lavdrimit t kafirave.
%rmendja e Teuratit sashku me (urIanin n ajetet (uranore.
Ertsia n prmendjen e t're s ashku.
0hpjegimi i ekzisten)s s disa virt'teve morale tek kafirat.
0qarim rreth shprlimit t kafirit pr veprat e tij t mira
&irsjellja me t gjith njerzit sht di"ka e krkuar me sheriat.
(shill pr vllezrit e mi musliman.
%asq'ra e lnds.
Prktheu 5bu %u<hanah
>?