1

Pastrimi i shpirtit
Koncepti, nivelet dhe shkaqet e tij





Titulli i origjinalit:

,,
,,, ,,, , '






Autor:
Shejh Dr. Ibrahim bin Amir Er-Ruhejlij (Allahu e ruajt!)

Prktheu: Petrit Peruku











2

., =l ,ll ,,ll

Me Emrin e Allahut, t Gjithmshirshmit, Mshirplotit!


do lavd-falnderim i prket Allahut, Zotit t botve. Salati dhe selami
qofshin pr at q u drgua si mshir pr bott, Profetin ton Muhamedin,
pr familjen dhe mbar shokt e tij.
M tej:
Origjina e lnds s ktij librthi sht nj ligjrat t ciln e kam mbajtur
prmes telefonit pr disa nxns dije n Algjeri, t cilt pastaj (pas
incizimit) e transkriptuan dhe krkuan me ngulm nga un q ta
shprndaja. Pas ksaj (krkese), un e rishikova dhe e korrigjova, derisa
(libri) doli me kt pamje. E kam emruar: Pastrimi i shpirtit koncepti,
nivelet dhe shkaqet e tij -
E lus Allahun e Madhrishm, q ta bj kt vepr timen t sinqert dhe
vetm pr hir Fytyrs s Tij Fisnike, tju sjell dobi prmes saj
myslimanve dhe ti shprblej me shprblimin dhe sevapin m t madh,
ata t cilt e transkriptuan nga kasetat incizuese.
O Allah, drgo salate, selame dhe bekime mbi robin dhe t drguarin
Tnd, Muhamed.













E shkroi:
Ibrahim bin Amir Er-Ruhejlij
(14/2/1431 h)

3

., =l ,ll ,,ll


Me Emrin e Allahut, t Gjithmshirshmit, Mshirplotit!

do lavd-falnderim i prket Allahut. At e falnderojm dhe prej Tij
ndihm e falje krkojm dhe tek Ai pendohemi. Krkojm mbrojtje tek
Allahu prej t kqijave t vetvetes dhe t veprave tona. K e udhzon
Allahu, askush s'mund ta lajthit, dhe k e largon Ai nga rruga e vrtet,
askush s'mund ta udhzoj. Dshmoj se ska t adhuruar me t drejt,
prve Allahut, i Cili sht nj dhe i Pashoq, dhe dshmoj se profeti yn
Muhamedi sht rob dhe i Drguar i Tij.
O Allahu im, drgo salate, selame dhe bekime mbi robin dhe t Drguarin
Tnd, Muhamed, mbi familjen dhe mbar shokt e tij.
M tej:
Pa dyshim se pastrimi i shpirtit sht nj tem madhore dhe sht ndr
temat e rndsishme pr t cilat jan prkujdesur seleft. Bile, ajo, si
dihet, sht prmendur dhe lavdruar n Librin e Allahut dhe n sunetin
e Profetit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Dhe prej ktu na bhet e qart
se kjo tem sht nj tem fetare, nj tem bazike, prmendja e s cils ka
ardhur n Kuran dhe n sunet. Andaj, kjo aludon pr rndsin e saj.
Qllimi pse po e ceku kt sht se disa njerz, n thniet dhe kshillat e
tyre, si piknisje kan fraza dhe terma jofetare. Ndrkaq, parimi baz n
kt (shtje) sht q njerzit, gjat kshillave, fjalve dhe bisedave
(fetare) t tyre, si piknisje t ken tekstet dhe termet fetare, t cilat kan
ardhur n Librin e Allahut dhe n sunetin e Profetit (alejhis-salatu ues-
selam).




4

Koncepti i pastrimit t shpirtit

Tezkijetun-nefs apo pastrimi i shpirtit sht fjali e prbr nga dy fjal:
Et-tezkijetu (pastrimi), q n kuptimin gjuhsor sht paskajorja
(infinitivi) e foljes zek-ka juzek-ki tezkijeten.

Ndrsa, fjala ez-zekau n kuptimin gjuhsor sht: rritja (zhvillimi) dhe
shtimi. Thuhet: zeka ez-zeru , d.m.th. sht rritur (zhvilluar) bima; dhe
zeka el-malu, d.m.th. sht rritur (shtuar) pasuria.

Dhe prej ktij kuptimi gjuhsor sht marr emri i zekatit n fen islame,
sepse ai (zekati) ia shton pasuris bekimin dhe rritjen. Pr kt arsye
Profeti (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) tregoi se:

Lmosha (asnjher) nuk e ka paksuar pasurin e ndokujt.
1


Pra, lmosha e rrit dhe e shton pasurin dhe nuk e pakson at.

Ndrsa, pastrimi (et-tezkijetu) i cili ktu po i atribuohet shpirtit (en-nefs),
sht pastrimi fetar i prmendur n Librin e Allahut dhe n sunetin e
Profetit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem); sht ajo q e arrin shpirti i
besimtarit prej mirsis dhe bekimit, pr shkak t prkujdesjes (s tij) n
kt drejtim (pastrim t shpirtit).

Qllimi me shpirtin (en-nefsu) t prmendur ktu nuk sht
vetm shpirti brenda trupit, por (qllimi) sht pastrimi i zemrs dhe i
shpirtit, i cili ndikon n gjymtyr. E, pikrisht pr kt, Allahu i Lartsuar
tregon se ka pr t shptuar dhe triumfuar ai, i cili e pastron shpirtin e
vet, si sht prmendur n kaptinn Esh-shems, ku Allahu thot:

% x=& $8. % >%{ $9

1
E prcjell Tirmidhiu n Kitabuz-zuhd, nn titullin: Ma xhae methelud-dunja methelu erbeati neferin,
hadithi nr. (2427). Albani e ka verifikuar si t vrtet n Sahihul-xhamiis-sagir, hadithi nr. (3024).
5

Vrtet, kushdo q e pastron shpirtin, do t shptoj, ndrsa
kushdo q e shtyp (prul) at (me pun t kqija), do t dshtoj.
(91:9-10)

Kjo aludon pr shptimin e atij q e ka pastruar shpirtin e vet, dhe
shptimi i realizohet njeriut me shpirtin dhe me trupin e tij. Pra, kjo sht
domethnia e pastrimit t shpirtit.

























6

Llojet e pastrimit (t shpirtit) n fe nga aspekti i
lavdrimit dhe qortimit

Pastrimi i shpirtit n fe, prgjithsisht sht dy llojesh:

- I ndaluar dhe i qortuar,
- I ligjsuar.

I qortuar (i ndaluar) sht kur njeriu e pastron vetveten e tij me lvdata e
lavdrime. Kjo (mnyr) sht e palejueshme dhe e ndaluar. Allahu i
Lartsuar thot:

#.? 3& `=& / +?#

...kshtu q mos ia prcaktoni vetes suaj pastrtin (mos e
lavdroni veten tuaj)! Ai i njeh m s miri ata q ruhen nga
gjynahet. (53:32)

Ibn Kethiri, rreth kuptimit t Fjals s Allahut : ...kshtu q mos ia
prcaktoni vetes suaj pastrtin (mos e lavdroni veten tuaj)..., thot:

D.m.th., mos i lvdoni (vett tuaja) as mos i falnderoni dhe mos i
prmendni veprat tuaja (t mirat q ua keni br t tjerve, sh.p.)
2


Andaj, jemi t ndaluar nga pastrimi i vetes son prmes fjalve q
prmbajn lvdata e lavdrime. Pra, ky sht lloji i palejueshm, t cilin
Allahu e ka ndaluar.

Ndrsa, lloji i dyt, i cili sht i lavdruar dhe pr t cilin ka ardhur
inkurajimi, sht pastrimi i shpirtit me vepra t mira, q myslimani ta
pastroj shpirtin e tij me bindje ndaj Allahut, si n besim, po ashtu edhe n
fjal e n vepra, si do t vijoj sqarimi i ksaj.

Ather, qllimi me pastrimin e shpirtit q po prmendet ktu sht
pastrimi i cili u kthehet veprave t mira (ndikon n to, sh.p.), ithtart e t
cilave i ka lavdruar Allahu i Lartsuar. Dhe t folurit ton ktu sht
pikrisht pr kt lloj (pastrimi t shpirtit) t ligjsuar.


2
Tefsiri i Ibn Kethirit (f. 1409).
7

Nivelet e pastrimit t shpirtit

Niveli i par: pastrimi i shpirtit prmes kryerjes s veprave t ligjsuara;
q myslimani t kujdeset pr besimin e vet dhe pr shkaqet e shtimit t tij,
dhe njkohsisht t largohet nga shkaqet e mangsis s besimit.

Si dihet, besimi sht i ndrlidhur me itikad, me thnie dhe me vepr. Dhe
prej ktu qartsohet se pastrimi i shpirtit kthehet tek kto tri pjes: itikad,
thnie dhe vepr.

Pastrimi (i shpirtit) q ndrlidhet me itikad bhet prmes realizimit t
veprave t zemrs, si: dashuria, frika, shpresa, mbshtetja dhe sinqeriteti
ndaj Allahut n kryerjen e veprave. Gjithashtu, prmes asaj q gjendet n
zemra, si: prnderimi i Allahut t Lartsuar dhe i fes dhe dashuria ndaj
fes dhe ithtarve t saj. T gjitha kto jan prej gjrave q, nprmjet tyre,
pastrohen zemrat dhe prmirsohet gjendja e tyre. Pr kt arsye, Profeti
(sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) - si ka ardhur n hadithin e Numan bin
Beshirit (radijaAllahu anhu) n dy Sahihat - , thot:

Vrtet, n trup sht nj cop mishi, e cila, nse sht e shndosh,
edhe trupi trsisht do t jet i shndosh; nse prishet, edhe trupi
trsisht do t prishet. Ajo (cop mishi) sht zemra.
3


Gjja m madhore nprmjet s cils pastrohet shpirti sht
qndrueshmria n ato q Allahu i Lartsuar i ligjsoi pr besimtart prej
veprave t zemrs, ashtu q ata ti realizojn ato me nj realizim t vrtet
dhe me mnyrn e cila e knaq Allahun e Madhrishm.

Pastrimi (i shpirtit) q ndrlidhet me vepr ndodh ather kur robi e
pastron shpirtin e vet me bindje ndaj Allahut Fuqimadh nprmjet veprave
t gjymtyrve. Kjo arrihet prmes zbatimit t veprave t gjymtyrve q
Allahu i ligjsoi, si: namazi, zeqati, agjrimi, haxhi, urdhrimi pr t mir e
pengimi i s keqes - i cili bhet me gjymtyr -, si dhe do gj tjetr q
ndrlidhet me veprat e gjymtyrve.

Pra, shpirti pastrohet nprmjet zbatimit t ktij lloji prej llojeve t
adhurimeve (d.m.th. q kryhet me gjymtyr, sh.p.)


3
E prcjell Buhariu n Kitabul-iman, nn titullin: Fadlu men istebree lidinihi, hadithi nr. (52), gjithashtu
Muslimi n Kitabul-musakati, nn titullin: Babu ahdhil-halali ue terkish-shubuhati, hadithi nr. (1599).
8

Pastrimi i shpirtit nprmjet thnieve bhet me leximin e Kuranit, me
prkujtimin (prmendjen) e Allahut dhe me urdhrimin pr t mir me an
t gjuhs, sepse t gjitha kto jan prej veprave t mirsis. Pr kt shkak,
tham (m hert) se: pastrimi i palejueshm dhe i qortuar i shpirtit sht
pastrimi i tij nprmjet lvdatave pr t. Dhe nuk tham se ai (pastrimi i
palejueshm dhe i qortuar i shpirtit) ndodh kur njeriu e pastron veten e tij
nprmjet thnieve.

Ather, pastrimi q njeriu ia bn vetes nprmjet thnieve ndahet n dy
pjes:

- I palejueshm: q njeriu ta lvdoj veten e tij.

- I ligjsuar: q njeriu ta pastroj veten e tij nprmjet thnieve t
ligjsuara, t cilat jan bindje ndaj Allahut Fuqiplot, si: leximi i Kuranit
dhe do gj tjetr q ndrlidhet me veprn e gjuhs. Pra, kjo (q u cek)
sht prej gjrave prmes t cilave pastrohet shpirti.

do gj q u tha deri m tani pr pastrimin e shpirtit nprmjet kryerjes s
veprs s ligjsuar me t tri pjest e saja (itikad, thnie dhe vepr), n baz
t shkalls s ligjshmris, ndahet n dy pjes:

Obligim - kur robi e kryen, i realizohet besimi i obligueshm dhe meriton
t jet prej banorve t Xhenetit, pr shkak se i ka zbatuar detyrimet e
Allahut mbi t; por vetm nse i braktis t palejuarat (haramet).

E plqyeshme - me realizimin e saj, robit i realizohet besimi i
plqyeshm. Kjo sht nj grad e lart e besimit; m e lart se besimi i
obligueshm.

Dhe pr kt, besimi i ka dy prsosmri:

Prsosmria e obligueshme, e cila realizohet nprmjet kryerjes
s detyrimeve dhe braktisjes s t palejueshmeve.

Prsosmria e plqyeshme, e cila realizohet nprmjet kryerjes s
veprave t plqyeshme pas atyre t obligueshmeve.

Poseduesit e prsosmris s obligueshme jan pundrejtt, njerzit e s
djathts. Ndrsa, poseduesit e prsosmris s plqyeshme jan ata q do t
prijn n Xhenet dhe q jan t afrt tek Allahu.


9

Niveli i dyt: Pastrimi i shpirtit nprmjet braktisjes s veprave t
palejueshme.

Ky nivel realizohet prmes largimit nga t palejueshmet dhe nga do
gjynah tjetr. Q robi t largohet nga do gj q Allahu i Madhrishm e ka
ndaluar prej t palejueshmeve, mos-bindjeve dhe mkateve, pavarsisht
forms s tyre, qofshin ato t mdha apo t vogla.

Kt lloj prej llojeve t pastrimit t shpirtit dijetart e quajn Et-talijetu
( ) /t hequrit dor, ndrsa llojin e par e quajn Et-tahlijetu
( ) /stolisje.

Pra, robi heq dor nga mkatet e mosbindjet dhe stoliset me kryerjen e
bindjeve. N kt mnyr, i bashkohet mirsia nga t dy skajet e saj.

E lusim Allahun, q me Mirsin dhe Bujarin e Tij t na jap neve dhe
myslimanve sukses pr arritjen e nj gjje t till.




















10

Nj dobi lidhur me krahasimin n mes t kryerjes
s veprs s ligjsuar dhe heqjes dor nga e
palejueshmja, dhe cila prej tyre sht m e
dobishme pr robin


Dijetart kan folur rreth ksaj shtjeje dhe asaj se ka sht m e
dobishme: kryerja e t ligjsuars, apo braktisja e t palejueshmes?

Ajo n t ciln jan dijetart verifikues sht se: dobia q e arrin robi
nprmjet kryerjes s veprs s ligjsuar sht m e madhe sesa dobia q e
arrin nprmjet braktisjes s t palejueshmes, sepse n vepr ka vshtirsi
dhe zbatim t urdhrit t Allahut Fuqimadh.
4


Pra, zbatimi i urdhrit t ligjsuar ka shprblim m t madh tek Allahu i
Patmeta. E kjo pr arsye se ai sht i ndrlidhur me kryerjen e bindjeve
dhe n kt ka shprblim shtes, sepse robi arrin shprblimin, pr shkak t
kryerjes s bindjes, dhe i shlyhen mkatet, pr shkak t zbatimit t disa
bindjeve, si ka ardhur n shum prej teksteve (t Kuranit dhe sunetit,
sh.p.) se kryerja e bindjeve sht shlyerje pr disa mkate.

Mirpo, nse e shikojm braktisjen e t palejueshmes dhe kryerjen e veprs
s ligjsuar prej nj prizmi tjetr, vrejm se urdhri pr braktisjen e mkatit
ka ardhur n form m rnduese (m t ashpr) sesa pr kryerjen e t
ligjsuars, pr shkak t fjals s Profetit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem):

Kur tju ndaloj nga ndonj gj, largohuni prej saj; kur tju urdhroj
me ndonj urdhr, kryejeni aq sa keni mundsi.
5


Andaj, duke u nisur prej ksaj pikpamjeje, dijetart than: Braktisja e t
palejueshmes nuk varet nga mundsia, sepse braktisja e saj sht e
mundshme. Ndrkaq, kryerja e t ligjsuars sht varur nga mundsia,
sepse disa njerz nuk mund ta kryejn. E, pikrisht pr kt, urdhri pr
braktisjen e mkatit sht rndues (i ashpr), sepse ka t bj me braktisje.
Ndrsa, veprimi i t ligjsuars sht i varur nga mundsia.


4
Shih: Mexhmuul-fetaua t shejhul-Islam ibn Tejmijjeh (10/145, 20/85, 29/279), dhe Xhamiul-ulumi uel-
hikemi t Ibn Rexhebit (f. 179).
5
E prcjell Buhariu n Kitabul-itisam bil-Kitabi ues-sunneti, nn titullin: El-iktidau bisuneni resulil-lahi (sal-
lAllahu alejhi ue sel-lem), hadithi nr. (7288), dhe Muslimi n Kitabul-haxhxhi, nn titullin: Ferdul-haxxhi
merr-rreten fil-umri, hadithi nr. (1337).
11

Pra, nga ky aspekt, vrehet se pr mos-braktisjen e mkatit ska justifikim
dhe se ajo (braktisja) nuk sht e varur nga vepra apo nga mundsia;
prkundrazi, ajo sht e mundshme dhe m e leht pr adhuruesin.

Ndrkaq, n kryerjen e t ligjsuars ka veprim shtes dhe ka mundsi t
ket n t vshtirsi. E, duke u nisur nga kjo, dijetart than se: ajo (kryerja
e t ligjsuars), nga aspekti i t vepruarit, ka shprblim m t madh, sepse
n t ka veprim shtes.

Pr kt arsye, shejhul-Islami ka prmendur se ka mundsi q pjes e
pandashme e karakterit t disa njerzve t jet prtacia ndaj kryerjes s
veprs s mir dhe braktisjes s mkatit, andaj jo do braktisje aludon n
besim.
6


E nga ana tjetr, vepra sht argument pr besimin (e njeriut), sepse mund
t ndodh q prtacia t jet shtytse e robit pr braktisjen e mkatit.
Ndrsa, veprimi nuk mbart gj tjetr prvese besimit, por vetm nse robi
sht i nnshtruar n kryerjen e bindjes.

Mirpo, gjithashtu, n kt shtje duhet t merret n konsiderat edhe
nijeti (qllimi). Andaj, kur (njeriu) ti braktis mkatet si largim (heqje dor)
nga to dhe si zbatim t bindjes ndaj Allahut Fuqimadh, pa dyshim se ai do
t shprblehet pr kt.













6
Shih: Mexhmuul-fetaua (20/150).
12

Qartsim: pastrimi (i shpirtit) sht nga
suksesi i Allahut, dhe ndikimi i robit n
jetsimin e tij


Ktu, gjithashtu, sht nj shtje tjetr tek e cila duhet t ndalemi. E ajo
sht: pastrimi i shpirtit, a sht prej veprs s Zotit, apo prej veprs s
robit?

Dijetart kan mendime t ndryshme lidhur me komentimin e Fjals s
Allahut t Madhrishm:

% x=& $8.

Vrtet, kushdo q e pastron shpirtin, do t shptoj... (91:9)

Ai q e ka pastruar shpirtin e robit, a sht Zoti, apo sht vet robi
ai i cili e ka pastruar shpirtin e tij?

Jan dy mendime t dijetarve lidhur me komentimin e vargut
7
. Ndrkaq
shejhul-Islam ibn Tejmijjeh e sheh si m me vend mendimin se pastrimi i
prmendur n ajet sht nga robi dhe se sht ai i cili e ka pastruar shpirtin
e tij nprmjet kryerjes s bindjes
8
; dhe kjo sht n prputhshmri me
Fjaln e Allahut:

% x=& 1?

I shptuar sht ai q pastrohet (87:14)

Andaj, pastrimi i prmendur ktu bhet nga robi, nprmjet kryerjes s
bindjes ndaj Allahut Fuqiplot. Mirpo, nuk duhet t harrohet se pastrimi i
shpirtit nga ana e robit sht prej suksesit q jep Allahu i Lartsuar. Dhe
pr kt arsye, Allahu i Patmeta thot:


7
Shih: Tefsirin e Ibn Kethirit (f. 1589).
8
Shih: Mexhmuul-fetaua (10/625).
13

9 ` !# /3= Gq $ 1 3 n& #/& 39
!# 1` '$ !# '=

Sikur t mos ishte mirsia e Allahut ndaj jush dhe mshira e Tij,
askush nga ju nuk do t ishte pastruar kurr (prej gjynaheve).
Allahu pastron k t doj. Allahu i dgjon t gjitha dhe i di t
gjitha. (24:21)

Ather, pa dyshim se robi ka ndikim n pastrimin e shpirtit t tij, mirpo
kjo ssht me mvetsin e tij, por me suksesin e Allahut, sepse, sikur t
mos ishte mirsia dhe mshira e Allahut, askush prej robrve nuk do t
ishte pastruar (nga gjynahet). Kjo na sjell ndr mend nj shtje
madhshtore, e ajo sht se njeriu n do moment ka nevoj pr Zotin e tij,
q Ai tia pastroj shpirtin. Pr kt ka ardhur n hadith:

O Allah, jepja shpirtit tim devotshmrin e tij dhe pastroje at, se
Ti je m i Miri q e pastron.
9


Prandaj, robi ka nevoj pr Zotin e tij, q Ai tia jap pastrimin e shpirtit
dhe ta ndihmoj n bindjen ndaj Tij. Robi nuk duhet t mbshtetet n
forcn (aftsit) dhe fuqin e tij. Pr kt arsye, na sht ligjsuar gjat
dgjimit t thirrjes (ezanit) pr namaz q sht prej gjrave m madhore
nprmjet t cilave njeriu e pastron shpirtin e tij kur ta dgjojm thirrsin
q thrret tek ai me: Haj-je ales-salah, haj-je alel-felah (Eja n namaz, eja n
shptim!), t themi: La haule ue la kuw-wete il-la bil-lah(Ska forc pr
ndryshimin e gjendjeve e as fuqi pa ndihmn e Allahut).

Kjo sht nj shtje vrtet madhshtore, pr shkak t keqkuptimit t s
cils jan poshtruar (kan devijuar) disa nga pasuesit e bidateve, si
Kaderit, t cilt pretenduan se robi sht (plotsisht) i fuqishm pr
kryerjen e veprave t veta, se ai e pastron shpirtin me forcn (aftsin) dhe
fuqin e tij; se do vepr t mir q e ka kryer ai, sht br m fuqin dhe
prpjekjen e tij; se Zoti nuk ka ndikim n stabilitetin e tij (n fe).

Kto jan pretendime t kota, sepse stabiliteti i robit (n fe) sht pr shkak
t suksesit nga Allahu, dhe (pr arsye se) zbatimi i bindjes ndaj Allahut nga
ana e robit sht prej Mshirs s Allahut ndaj tij, sepse Allahu sht Ai, i

9
E prcjell Muslimi n Kitabudh-dhikri ued-duai uet-teubeti uel-istigfari, nn titullin Et-teau-udhu min
sherr-rri ma umile ue min sherr-rri ma lem jumelu, hadithi nr. (2722).
14

Cili i ka dhuruar robit sukses n kryerjen e veprs s mir. Allahu i
Lartsuar thot:

39 !# =7m `39) }# /3/=%

Por Allahu jua ka br t dashur besimin dhe jua ka zbukuruar at
n zemrat tuaja... (49:7)

Pra, Allahu i Madhrishm sht Ai, i Cili fillimisht na udhzoi n kt fe
me udhzim t orientimit nprmjet drgimit t Profetit (sal-lAll-llahu
alejhi ue sel-lem), dhe na udhzoi n kt fe me udhzim suksesi. Allahu
sht Ai, q robrve t Tij ua bri t dashur kryerjen e veprave t mira dhe
ua bri t urryera mosbindjet (mkatet). E tra kjo sht sukses nga Allahu.

Mirpo, gjithashtu, ky sukses ka shkak nga robi, si edhe e qartson kt
Allahu n Fjaln e Tij:

$' & +?# _`t:$/ ` `=9
$& 2 _G`# >. _`t:$/ ` `=9

Sa pr at q jep (pr hir t Allahut), ka frik (nga Ai) dhe dshmon
pr vrtetsin e m t bukurs, Ne do tia lehtsojm atij rrugn
drejt shptimit. Kurse atij q sht koprrac, ndihet i
vetmjaftueshm dhe e quan gnjeshtr m t bukurn, Ne do tia
lehtsojm rrugn drejt dnimit. (92: 5-10)

Prandaj, kur robi kthehet kah Allahu, zbaton urdhrin e Tij dhe dshmon
pr vrtetsin e sevapit, t cilin Ai e ka prgatitur pr t bindurit; Allahu i
jep sukses, ia shton at dhe udhzimin. E, nse e kthen kurrizin apo
tregohet i shkujdesur, kjo do t jet shkak pr mos-suksesin e tij dhe pr
mos-ndihmn e Allahut pr t.

Imam Ibnul-Kajjim (Allahu e mshiroft) tha:

Ata q kan njohuri t thell pr Allahun jan unanim se
poshtrimi sht kur Allahu t l ty q t mbshtetsh tek vetja jote
15

dhe nuk ndrhyn mes teje dhe shpirtit. Ndrsa suksesi sht kur
Allahu nuk t l ty q t mbshtetsh tek vetja jote.
10


E ceka kt, n mnyr q t dihet origjina dhe baza e pastrimit t shpirtit,
dhe se ai (pastrimi i shpirtit) sht sukses (q dhurohet) nga Allahu.


























10
Medarixhus-salikin (1/180), dhe shih: Shifaul-alil (1/261).
16

Shkaqet e pastrimit t shpirtit


Pastrimi i shpirtit realizohet nprmjet disa shkaqeve q, kur robi i kryen
ato, Allahu i dhuron sukses drejt pastrimit t shpirtit t tij dhe e udhzon.
Prej ktyre shkaqeve jan:

1- Mbshtetja n Allahun dhe lutja (drejtuar Atij)

Prej hapave t par drejt pastrimit t shpirtit sht q robi ti prgjrohet
Allahut Fuqimadh q Ai tia pastroj shpirtin, tia bj t njohur
udhzimin n rrugn e drejt dhe ta ndihmoj n bindjen ndaj Tij.

2- T msuarit (kuptuarit) e fes

Q robi ta msoj dhe ta dij fen e Allahut t Lartsuar, sepse pastrimi i
shpirtit bhet nprmjet zbatimit t bindjes ndaj Allahut, dhe nuk ka
bindje, vese prmes (t msuarit/praktikuarit e) fes. Dhe njeriu assesi
nuk mund ta jetsoj fen e Allahut (n trsi), prvese me dije dhe t
kuptuarit e saj.

Pikrisht pr kt, dijetart kan eprsi ndaj t tjerve n mirsi/vler, pr
shkak t dijes s dhuruar nga Allahu. Andaj, adhurimi i dijetarit, nse
Allahu i jep atij sukses n zbatimin e dijes q posedon, nuk sht i njjt
me adhurimin e kujtdo tjetr. Dhe pr kt, Profeti (sal-lAll-llahu alejhi ue
sel-lem) n hadithin e Muauijut (radijAllahu anhu) q e transmeton
Buhariu dhe Muslimi, thot:

Kujt ia do t mirn Allahu, ia dhuron t kuptuarit e fes.
11


Profeti (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) e bri t msuarit (kuptuarit) e
fes shkak pr do t mir t dijes dhe t veprs. Prandaj, nxnia e dijes
dhe t msuarit (kuptuarit) e fes s Allahut jan prej shkaqeve m
madhore t pastrimit t shpirtit. E kjo sht kshtu, sepse adhurimet n
veten e tyre pastrohen me dy shtje:

Me nijet t sinqert ndaj Allahut,
Me zbatimin e udhzimit t Profetit (alejhis-salatu ues-selam)
gjat veprs.

11
E prcjell Buhariu n Kitabul-ilmi, nn titullin: Men juridil-lahu bihi hajren jufek-kihhu fid-din,
hadithi nr. (71), dhe Muslimi n Kitabuz-zekati, nn titullin: En-nehju anil-meseleti, hadithi nr. (1037).
17

Pikrisht pr kt, prej shkaqeve m t mdha q e bjn nj vepr m t
mir e m t vlefshme se nj tjetr jan:

Sinqeriteti, dhe
Pasimi (i Profetit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-em).
12


Prandaj, kur myslimani ka dijeni (t kuptuar) pr fen e tij, do t dij
mnyrn se si pastrohet namazi i tij, si pastrohet agjrimi i tij, si pastrohet
lmosha e tij, si pastrohet prmendja e tij e Allahut, si pastrohet
urdhrimi i tij pr t mir dhe ndalimi i tij nga e keqja.

Kshtu, kur vepruesi tek do vepr (e tij) i sjell ndrmend shkaqet t cilat
e bjn at vepr m t mir e m t vlefshme, do t kuptoj se veprat
bhen m t mira e m t vlefshme n veten e tyre, duke marr n
konsiderat rrethana t shumta. Andaj, namazi i plot dhe i plotsuar me
sunete, pas ruajtjes s shtyllave, obligimeve dhe (pas) realizimit t
kushteve (t tij), nuk sht i njjt me namazin n t cilin ka pasur
mangsi. E, nse kt namaz (t plot) e fal robi n do koh, ather
padyshim se ai do t jet ndr m t mirt q jan falur pr Allahun e
Madhrishm. Ai do t psoj pastrim dhe ngritje tek Allahu, aq sa sht
nnshtrimi i tij pr kryerjen e ktij adhurimi sipas mnyrs s ligjsuar.

Gjithashtu, adhurimet bhen m t mira e m t vlefshme duke marr n
konsiderat rrethana tjera, si: vazhdimsia n kryerjen e veprs, t qent
mesatar n t, q ajo ti prfshij edhe njerzit (t mos jet e kufizuar
vetm pr vepruesin, sh.p.), kryerja e saj n koh apo n vend t
vlefshm, si dhe shkaqe tjera prmes s cilave vepra bhet m e vlefshme
dhe m e pastr tek Allahu.

Pikrisht pr kt, kur Profeti (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) ishte pyetur
pr veprn m t mir, ai u prgjigj me prgjigje t ndryshme, t cilave
(m von) dijetart iu dhan kahe.
13


Kushdo q mediton rreth ksaj teme, do ta gjej se ajo sht nj port e
madhrishme prej portave t mirsis, q, kujt i jepet sukses t veproj
me t sipas mnyrs q u prmend dhe sipas asaj n t ciln aludojn
tekstet (e Kuranit dhe sunetit), do t jet ndr ata q prijn n punt m t
mira dhe gradat m t larta tek Allahu i Madhrishm.

12
Shih detajet rreth ksaj n librin tim: Texhridul-it-tibai fi bejani esbabit-tefaduli fil-amali, kapitullin e
tret dhe t katrt.
13
Allahu i Madhrishm ma lehtsoi studimin e ksaj shtjeje, verifikimin e mendimit t sakt dhe
prmendjen n mnyr t hollsishme t aspekteve n baz t t cilave veprat bhen m t mira , m t
vlefshme, n (librin tim): Texhridul-it-tibai fi bejani esbabit-tefaduli fil-amali.
18

3- Njohja e gjurmve t mkatit q l n shpirt

Robi gjat pastrimit t shpirtit duhet t jet njohs i mir i besimit dhe i
shkaqeve t rritjes e mangsis s tij. (Ai duhet) t ket njohuri pr
mkatet dhe gjurmt e tyre q ln n shpirt, se, vrtet, ato ln gjurm n
shpirt. Disa njerz skan dijeni rreth ksaj shtjeje dhe, kur t goditen
me ndonj mkat, nuk kan njohuri pr shkaqet e shrimit. Ata
shmbllejn me t smurin, i cili nuk ka njohuri pr mjeksin; kur e
godet smundja, ka mundsi ta shkatrroj dhe ai t vdes pr shkak t
saj.

Ndrkaq, ai i cili ka njohuri t thell pr mkatet dhe shkaqet e shlyerjes
dhe fshirjes s tyre, shmbllen me mjekun t cilin, kur e godet smundja,
nxiton n shrimin e saj. Si dihet, gati askush nuk shpton nga mkati; as
dijetari, as njeriu i thjesht, as burri dhe as gruaja. Pra, mkatet u shfaqen
njerzve nat e dit dhe gati askush nuk shpton prej tyre, prve atij q e
ruan Allahu.


























19

Dobi lidhur me nivelet e njerzve gjat mkatit


Njerzit faktikisht kan qndrime t ndryshme ndaj mkateve dhe
gabimeve t cilat u shfaqen, n baz t dijs s tyre pr fen dhe caktimin
(e Allahut, Kaderin). N tr kt ata ndahen n disa nivele:

Niveli i par

(Ktu hyn) ai t cilit, kur ti shfaqet mkati, ia atribuon Zotit t tij dhe
ndjen se sht i imponuar n veprimin e tij (mkatit). E, kushdo q
gjendja e tij sht kjo, ai (me kt) u ngjason mushrikve, pr t cilt na
tregon Allahu me Fjaln e Tij:

`) %!# #.& 9 $ !# $ $2& $$/#

Idhujtart do t thon: Sikur t donte Allahu, nuk do t
adhuronim tjetr krahas Tij as ne, as baballart tan (6:148)

Ky sht qndrimi i Xhebrive (imponuesve) dhe i kujtdo q rri nn petkun
e bidatit dhe devijimit t tyre. Kur ndonjrin ndr ta e godet mkati
thot: Sikur t donte Allahu, nuk do ta kishte caktuar at (mkatin) pr
mua. Kt e dgjojm edhe nga disa mysliman sot q, kur bien n
mkat, thon: Sikur t donte Allahu, nuk do ta bja, dhe kshtu
argumentojn me Kader (caktimin e Allahut) pr mkatet e tyre.

sht thn: i pari q argumentoi me Kader pr mosbindjen e tij, sht
shejtani (iblisi), i cili, pasi mkatoi ndaj Allahut, tha:

$% > $3 K&

Iblisi tha: Zoti im, pr shkak se m ove n humbje (15:
39)

Pra, ai humbjen ia atribuoi dhe ia adresoi Allahut, ndryshe nga Ademi
alejhis-salatu ues-selam-, i cili, kur nuk iu bind Allahut, tha:

20

$% $/ $> $& ) `9 ? $9 $m? 39
9#

Ata (Ademi dhe Haua) than: O Zoti yn! Ne e kemi
futur veten n gjynah, prandaj, nse Ti nuk na fal dhe
nuk na mshiron, ne vrtet q do t jemi nga t
humburit (7: 23)

Ademi krkoi falje dhe u pendua dhe pr kt Allahu ia pranoi pendimin.
Ndrsa, Iblisi u shkatrrua, pr shkak se kmbnguli (vazhdoi) n mkat
dhe argumentoi me Kader pr t.

Pra, kjo sht pikpamja (vshtrimi) e par; ndjesia se robi sht i
imponuar dhe se Allahu ia caktoi mkatin.

Po, Allahu prcakton do gj, mirpo sduhet t argumentohet me Kader
pr mkate, por vetm pr fatkeqsit, si kan thn dijetart:

Nuk argumentohet me Kader pr mkatet (e njerzve), por
vetm pr fatkeqsit.
14


Niveli i dyt

Ai q e kupton se mkati sht br prej tij dhe se Allahu i Madhrishm
sht i Urt n at q ia ka caktuar, mirpo nuk pendohet dhe as q e
nxit veten e tij pr pendim:

Ose, pr shkak t humbjes s do shprese nga mshira e Allahut,
thot: Kam br mkat dhe do t ndshkohem pr t, andaj sbn
dobi pendimi prej tij (mkatit) dhe as krkimi i faljes.
Ose, pr shkak t shpress s gnjeshtrt, thot: Vrtet Allahu
sht Fals i Madh e Mshirplot, edhe pse vazhdon n
mkatim.

Kt njeri, po ashtu, e rrethojn dy dyshime:


14
Shih: Sherhul-akidetit-tahauij-jeti, t Ibn Ebil-Izz (f. 136).
21

Dyshimi i dshprimit dhe humbjes s shpress, q njkohsisht
sht edhe dyshimi i Ueidive (krcnuesve) dhe i atyre q jan t
pajtimit me ta, dhe
Dyshimi i shpress s gnjeshtrt, q sht dyshimi i Murxhive, t
cilt u japin njerzve shpres, edhe pse ata vazhdojn n mkate,
dhe thon: Vrtet, Allahu sht Fals i Madh e Mshirplot.

Disa prej tyre (Murxhive) pretendojn se mkati nuk i bn dm besimit, si
thon ekstremistt n radht e tyre (Gulatul-Murxhieh):

Mkati nuk bn dm, nse (njeriu) ka besim, ashtu sikur q
bindja nuk bn dobi, nse (njeriu) ka kufr.

Ky sht gabim, sepse mkatet jan shkatrruese pr robin. Andaj, robi e
ka obligim t krkoj falje dhe t pendohet te Allahu nga mkatet.

Niveli i tret

Niveli i atij q ka mkatuar dhe ka rn n mkat, dhe e di se mkati sht
i tij, pastaj pendohet dhe krkon falje. Ky nivel sht i obligueshm dhe,
kushdo q e jetson, e ka realizuar at q Allahu ia ka br obligim prej
pendimit, krkimit t faljes dhe kthimit tek Allahu i Lartsuar.

Niveli i katrt

Disa njerz, kur t mkatojn, e din se mkati sht i tyre dhe pendohen
e krkojn falje, pastaj (fillojn t) krkojn urtsin e Allahut n caktimin
e ktij mkati mbi ta: pse Allahu ma caktoi kt mkat?

Mediton rreth gjendjes s tij dhe e gjen se Allahu ia caktoi kt mkat pr
shkak t nj mkati tjetr (t mparshm). Si ishte gjendja e disa prej
selefve, t cilt, kur binin n ndonj mkat, haptas thoshin:se kjo sht
pr shkak t mkateve t tij (t mparshme).

Ibn Sirini tha:

Vrtet, un e di mkatin pr shkak t cilit m sht rnduar
borxhi; i pata thn njrit para dyzet vitesh: O i falimentuar
15
.




15
E prcjell Ebu Nuajmi n Hiljetul-eulijai (2/271).
22

Sufjan Eth-theurij tha:

Jam privuar nga namazi i nats pes muaj, pr shkak t nj
mkati t cilin e bra
16


Sufjan bin Ujejneh tha:

M ishte dhuruar kuptimi i Kuranit, por, kur e pranova qesen e
parave (t dhuruara nga kalifi Ebu Xhafer, sh.p.), mu hoq
17
.

Kjo sht pozita e fukahave veprues (q punojn me dijen e tyre). Ai q
sht prej tyre, e di se Allahu sht i Urt dhe se Ai nuk ia ka caktuar
mkatin, vese pr shkak t ndonj mkati tjetr (t mparshm). Andaj,
ai prpiqet n zhdukjen e shkaqeve, pr shkak t s cilave Allahu ia caktoi
mkatin tjetr dhe krkon falje pr mkatin e br prej tij.

Atyre q jan n kt gjendje, shpresohet tu jepet sukses drejt mirsive t
shumta dhe largimit nga t shumtat e mkateve, nse jan n kt shkall
t vetkontrollit (d.m.th. duke e ditur se Allahu i sheh, sh.p.), njohjes s
mkateve dhe shkaqeve t caktimit t tyre, si dhe zhdukjes s shkaqeve
pr shkak t cilave Allahu ua caktoi mkatet.

Prmes ksaj (q u cek), qartsohet ndryshimi i madh mes njerzve n
kto nivele.

Ku sht pozita e atij q thot: Vrtet, Allahu ma caktoi mkatin dhe m
sht imponuar kryerja e tij, prej pozits s atij q e di se mkati sht i
tij, se Allahu sht i Urt n caktimin e mkatit dhe se Ai nuk ia caktoi at
(mkatin) vese pr shkak t shprfilljes s tij, dhe pastaj e lavdron Zotin
e tij, e urren veten, krkon falje nga Zoti dhe e lut At?

Andaj, ku sht kjo pozit prej asaj (t pars)?


4- Ruajtja nga mkatet e mosbindjet dhe dija rreth gjrave q i
shlyejn ato

Gjithashtu, prej shkaqeve t pastrimit t shpirtit sht q robi t jet n
dijeni pr shkaqet e ruajtjes nga mkatet dhe (t ket dije) pr gjrat q i
shlyejn ato. Kur ta godet mkati, e di se cilat prej bindjeve e shlyejn at.

16
Ibid (7/17).
17
Shih: Tedhkiretus-samii uel-mutekel-limi (1/12).
23

Profeti (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) e orientoi n kt (q u cek m
lart) Muadh bin Xhebelin (radijAll-llahu anhu), kur e drgoi n Jemen,
dhe i tha:

Ki frik Allahun kudo q t jesh. T keqen prcille me t mir,
se ajo (e mira) do ta fshij at, dhe me njerzit sillu me moral t
mir
18


Pra, Profeti (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) e orientoi at n frik ndaj
Allahut, pastaj e orientoi q, nse prej tij ndodh ndonj shprfillje, t
keqen ta pcillte me t mir, n mnyr q ajo (e mira) ta fshij dhe ta
shlyej at.

Ather, robi duhet t ket kontroll ndaj mkatit para se ai t ndodh,
duke u larguar nga shkaqet e caktimit t Allahut t atij mkati, duke
pasur kujdes - me t gjitha format e kujdesit- nga rnia n mkate si:
przierja me pasuesit e s keqes dhe fitnes, dhe ndeja npr mexhlise prej
t cilave gati askush q rri n to nuk shpton (nga mkatet). Pra, largohet
nga shkaqet (e mkateve) dhe, pasi q t mkatoj, e di si ta fshij mkatin
dhe si tia largoj gjurmt e tij, duke e prcjell t keqen me t mir dhe
duke krkuar falje e duke u penduar. Kshtu, robi prkujdesjet pr ilain
ashtu si prkujdeset pr ruajtjen (nga mkatet).

Ruajtja (nga mkatet), si u cek, gjithashtu sht nj lmi e gjer dhe nuk
mund t prmblidhen t gjitha detajet e saj. Por, prej shkaqeve m
madhore t ruajtjes nga mkatet, me t cilat ka ardhur feja, sht
mbyllja/pengimi i rrugve q ojn drejt tyre (mkateve), si ndaloi
Profeti (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) n fjaln e tij:

Asnj burr nuk vetmohet me ndonj femr vese shejtani do
t jet i treti
19


Pra, t vetmuarit me grua t huaj sht rrug drejt mkatit, dhe largimi
nga nj gj e till pr njeriun sht leht, por sht e vshtir (pr t) t
prmbajturit nga shikimi, nse vetmohet me t. Pastaj, kur ndodh
shikimi, shtja bhet m e rnd. E, kur t ndodh m shum se shikimi,
shtohet sprova dhe rndohet belaja, derisa edhe vjen sprova dhe
fatkeqsia e madhe e rnies s tij n kurvri. Pas ksaj, ka mundsi q

18
E prcjell imam Ahmedi nga hadithi i Muadhit, nr. (22039) dhe Tirmidhiu n: Kitabul-birri ues-sileti
nn titullin: Ma xhae fi muasheretin-nasi, hadithi nr. (1987). Albani e ka verifikuar si t mir n
Sahihul-xhamiis-sagiri, hadithi nr. (97).
19
E prcjell Tirmidhiu n Kitabul-fiten nn titullin: Ma xhae fi luzumil-xhemaati, hadithi nr. (2165).
Albani e ka saktsuar n Sahihul-xhamiis-sagiri, hadithi nr. (2546).
24

vazhdon kjo gjendje (me t) dhe ky mkat ti bhet prej mkateve q ai
vazhdimisht dhe me ngulm i kryen, apo ka mundsi q edhe e takon
Allahun me to.

Andaj, pr njeriun sht i leht largimi nga fillesat (rrnjt) e shkaqeve t
sprovimit. Pr kt, imam Ibnul-Kaj-jim ka prmendur se:

Gjja e par q i troket zemrs sht mendimi (prfytyrimi). Nse
e largon, do t rehatohet nga ato q vijn pas (tij); nse nuk e
largon, ai forcohet (merr hov) dhe bhet vesves (cytje), dhe largimi
i tij do t jet m i vshtir. Nse nuk nxiton ta largoj, ai forcohet
dhe bhet epsh. Nse nuk ia gjen aren (nuk e trajton), ai bhet
dshir; nse nuk ia gjen aren, ai bhet vendosmri. E, kur t
mbrrij n kt gjendje, nuk mund t largohet dhe asaj
(vendosmris) gjithsesi do ti bashkngjitet vepra
20


Kur njeriu t kujdeset pr kto shtje, do t kuptoj se realizimi i
mbylljes/pengimit t rrugve q ojn drejt mkateve nprmjet uljes s
shikimit nga grat dhe nga pamjet e ndaluara, dhe gjithashtu (nprmjet)
largimit nga shkaqet e sprovimit, si: tregjet dhe ndejat e njerzve t
thjesht, t cilt nuk duan tia din pr fen e tyre dhe prball ksaj
shoqrimi me njerz t mir, qndrimi i shumt n xhamia, t ndenjurit
vet npr shtpia gjat prezencs s sprovave, mos-przierja me t
kqijt, (do t kuptoj se) t gjitha kto jan prej shkaqeve m t mdha t
ruajtjes nga mkatet dhe mosbindjet.

Pr kt, mendimi i selefve n periudhat e mhershme ishte se ka ardhur
koha e izolimit (vetmis), pr shkak t kqijave dhe sprovave t shumta.
Mirpo, gjithashtu, vetmia ka dispozita, kushte dhe kufizime, t cilat
duhet t kuptohen mir. Andaj, njeriu i cili izolohet (vetmohet) duke
pasur dije e fikh dhe duke i kryer obligimet si: namazin n xhamia etj., (ai)
sht n mirsi. Ndrkaq, ai i cili izolohet duke pasur injoranc, ka
mundsi q djalli ta mposht dhe tia ngatrroj (t bj t errt) fen e tij.


5- Falnderimi ndaj Allahut pr suksesin dhn robit n kryerjen e
veprave t mira

Gjithashtu, prej shkaqeve t pastrimit t shpirtit sht: kur robit ti
dhurohet sukses n kryerjen e veprs s mir, ta falnderoj Allahun pr
t. Si thot Allahu n hadithin kudsij:

20
Shih: Et-tibjanu fi aksamil-Kurani, (f. 263).
25

Kush gjen mir, le ta falnderoj Allahun; kush gjen di tjetr
(d.m.th. keq), kurrsesi mos ta fajsoj asknd, prve vetes s
tij
21
.

Andaj, kur njeriut Allahu i jep sukses drejt veprs s mir, ai duhet t dij
se kjo sht prej suksesit dhe mirsis s Allahut dhn atij. Kjo ka dobi t
shumta:

Kur robi ta lavdroj Allahun nprmjet veprs s mir, ai e ka kryer
falnderimin pr kt begati, dhe falnderimi (i mirfillt) sht ruajtja e
begative. E, kur ai ta falnderoj Zotin e tij pr suksesin e dhn n
kryerjen e veprs s mir dhe thot: O Allah, suksesin q ma ke dhn
pr kryerjen e fardo vepre sht prej teje. Andaj, t lutem pranoje kt
vepr prej meje!, kjo do t jet prej shkaqeve m t mdha t pranimit (t
veprs) dhe prej gjrave q ia mundsojn qndrueshmrin n at vepr
t mir, sepse ai e lavdron Allahun prmes saj dhe e di se ajo (e mir)
sht prej Tij.

E, kur (robi) veprn e mir ia atribuon vetes dhe (pretendon) se ai e ka
kryer at me forcn (aftsin/prpjekjen) dhe fuqin e tij, kjo do t jet
prej shkaqeve t poshtrimit dhe mos-suksesit, dhe ekziston frika se kjo
begati do t rrmbehet nga ai.

Prej gjurmve t lavdrimit t Allahut nprmjet veprs s mir sht: kur
robi e di se bindja e tij sht mirsi prej Allahut, ather kjo i jep prulje
dhe nnshtrim ndaj Allahut dhe ia thyen mburrjen q e ka n vete. Andaj,
(personin e till) nuk e gjen t mburrur me veprn dhe as me adhurimin e
tij. Por, ai sht i prulur dhe i nnshtruar ndaj Zotit t tij. E, kjo e lartson
edhe m shum tek Allahu. Pr kt, seleft e preferonin (e ngrinin n
pozit) adhurimin n t cilin ka prulje dhe nnshtrim.

Mutarrif bin Abdullah thot:

Sikur ta kaloja tr natn n gjum dhe pastaj t ngrihesha n
mngjes i penduar, do t ishte m e dashur pr mua sesa ta kaloja
tr natn duke u falur dhe t gdhihesha i mburrur
22
.

Sepse pozita e robrimit (ndaj Allahut) sht prulja, nnshtrimi dhe
gjunjzimi ndaj Tij. Ndrsa, pozita e kryelartit dhe e mendjemadhit nuk

21
E prcjell Muslimi n Kitabul-birri ues-sileti uel-adabi, nn titullin: Tahrimudh-dhulmi, hadithi nr.
(2577).
22
E prcjell Ebu Nuajmi n Hiljetul-eulijai, (2/200).
26

sht prej pozitave t robrimit (ndaj Allahut), por prej ngatrrimit t
shejtanit (q ia bn atij).

Pra, kur njeriu t dij se bindja e tij sht mirsi prej Allahut, e falnderon
At nprmjet saj. Si tham tek mkatet, ai e di se mkati sht prej tij
dhe se vepra e tij e mir sht br e mundur me suksesin e Allahut. Kjo
sht prej niveleve m t mira, prmes t cilave pastrohet shpirti; kur
njeriu t dij se suksesi q i sht dhn drejt s mirs sht prej suksesit
t Allahut dhuruar atij dhe se mkatet e bra nga ai jan pr shkak t
mkateve (t tij t mparshme) dhe shprfilljes s tij.

Kushdo q sht n kt gjendje, shpresohet pr t sukses, udhzim dhe
qndrueshmri n bindjen ndaj Allahut, pr shkak t mendimit t mir t
tij pr Allahun dhe urrejtjes s vetes.

6- Angazhimi me punt m t mira

Prej shkave t pastrimit t shpirtit sht angazhimi me punt m t mira
sipas ndryshimit t gjendjeve, vendeve dhe kohve. Pra, njeriu zbaton
bindjen ndaj Allahut t Lartsuar sipas gjendjes s tij n at koh. Nse
duhet t bhet daue, ai angazhohet me thirrjen e njerzve dhe udhzimin
e tyre. Nse duhet t krkohet dije, ai krkon dije. Nse duhet tu
ndihmohet njerzve dhe t shpenzohet pr nevojat dhe krkesat e tyre, ai
shpenzon nga pasuria e tij pr ta.

Pr kt, adhurimi bhet m i mir, m me vler n baz t asaj se sa kan
dobi njerzit prej tij. Ka mundsi q koha sht koh e skamjes dhe e
nevojs (mangsis), andaj shpenzimi i pasuris pr nevojtart dhe
prmbushja e krkesave t tyre sht m i mir sesa angazhimi me
adhurime, dobia e t cilave sht e kufizuar vetm pr vepruesin e tyre.

Nse koha sht koh e fitneve (trazirave), t cilat vrshojn mbi njerz si
valt e detit dhe (ata) i kan t paqarta shtjet (e fes), ather qartsimi i
t vrtets dhe heqja e dyshimeve sht prej gjrave m t mira dhe asgj
nuk sht e barabart me t.

Kur robi sht fekih (i di dhe i kupton mir) rreth ktyre shtjeve dhe n
prkujdesje ndaj tyre, ai padyshim se do t angazhohet me veprn m t
mir sipas kohs, vendit dhe gjendjes. E, nse nuk sht n dijeni dhe nuk
ka t kuptuar (pr kto shtje), mund t ndodh q angazhohet me
veprn e cila sht m e pakt n mirsi dhe (e cila) ia humb shum vepra
tjera t mira. Kt shtje dijetart e kan konsideruar prej ngatrrimit t
shejtanit (q ia bn njeriut).
27

Si e cek Imam Ibnul-Kajjimi n kontekstin e prmendjes s pengesave,
prmes s cilave shejtani e ngatrron njeriun, ku ai (Allahu e mshiroft)
tha:

Pengesa e gjasht: t penguarit e tij prmes veprave t mira q
jan m t ulta dhe m t pakta n mirsi. Andaj, ai (shejtani) e
urdhron me to, ia bn t mira n syt e tij dhe ia zbukuron.
Ai ia shfaq mirsin/vlern dhe shprblimin e tyre, n mnyr q
ta preokupoj (nprmjet tyre) nga ato (vepra) q jan m t mira
dhe kan fitim e shprblim m t madh... Pra, e ka angazhuar me
at q sht m e mangt n mirsi nga ajo q sht (e tra) e mir;
me at q sht m e mangt n korrektsi nga ajo q sht
korrekte; me at e cila sht e dashur tek Allahu nga ajo q sht
m e dashur tek Ai; me at q Allahu sht i knaqur nga ajo q e
At e knaq m shum
23
.

Ather, ky sht njri prej niveleve t ngatrrimit t shejtanit: q ta
angazhoj njeriun nprmjet adhurimit i cili sht m i mangt n mirsi,
n mnyr q tia humbas adhurimin q sht m i mir e m me vler se
ai.

Por, e tr shtja kthehet tek suksesi i Allahut, pastaj tek shkaqet q i
merr robi, si: lutja drejtuar Allahut, mbshtetja n T dhe shkaqe tjera t
cekura m lart.

Kto ishin disa fjal q doja ti prmendja rreth ksaj teme madhore, q,
si u cek m lart, sht nj fush e gjer. Mirpo, kto ishin disa t dhna
(informata) t shkurtra.

E lus Allahun e Madhrishm, t jen t dobishme dhe q prmes tyre t
jet arritur qllimi pr njoftimin me kt tem madhshtore, pr t ciln e
lus Allahun t na dhuroj sukses drejt t vepruarit sipas saj, t na
ndihmoj kundr t kqijave t vetes son, t na dhuroj pastrimin e
shpirtit dhe zbatimin e bindjes ndaj Tij!

Dhe e lus Allahun Fuqiplot q tu dhuroj t gjithve dije t dobishme
dhe vepr t mir! Allahu e di m s miri.

Salatet, selamet dhe bekimet e Allahut qofshin pr robin dhe t Drguarin
e Tij, Muhamedin.


23
Shih: Medarixhus-salikin (1/225).
28

Prmbajtja


Hyrje......................................................................................................................3

Koncepti i pastrimit t shpirtit...........................................................................4

Llojet e pastrimit (t shpirtit) n fe nga aspekti i lavdrimit dhe qortimit..6

Nivelet e pastrimit t shpirtit.............................................................................7

Niveli i par: pastrimi i shpirtit prmes kryerjes s veprave t
ligjsuara...............................................................................................................7

Niveli i dyt: pastrimi i shpirtit nprmjet braktisjes s veprave t
palejueshme..........................................................................................................9

Nj dobi lidhur me krahasimin n mes t kryerjes s veprs s ligjsuar
dhe heqjes dor nga e palejueshmja, dhe cila prej tyre sht m e
dobishme pr robin............................................................................................10

Qartsim: pastrimi (i shpirtit) sht nga suksesi i Allahut, dhe ndikimi i
robit n jetsimin e tij........................................................................................12

Shkaqet e pastrimit t shpirtit..........................................................................16

1- T msuarit (kuptuarit) e fes.............................................................16

2- Mbshtetja n Allahun dhe lutja (drejtuar Atij)...............................16

3- Njohja e gjurmve t mkatit q l n shpirt....................................18

Dobi lidhur me nivelet e njerzve gjat mkatit............................................19

Niveli i par.................................................................................................19

Niveli i dyt.................................................................................................20

Niveli i tret..................................................................................................21

Niveli i katrt...............................................................................................21

29

4 -Ruajtja nga mkatet e mosbindjet dhe dija rreth gjrave q i
shlyejn ato...................................................................................................22

5-Falnderimi ndaj Allahut pr suksesin dhn robit n kryerjen e
veprave t mira............................................................................................24

6-Angazhimi me punt m t mira...........................................................26

Prmbajtja............................................................................................................28