Tao tekst 1

Het onzichtbare raadsel.

Over de Tao praten, dat kan, maar niet over de totale Tao.
Een naam geven, dat kan, maar niet aan de absolute Tao.
Het is de bron van hemel en aarde, en daarom zonder naam.
Wel kunnen we de Tao duiden als de 'Moeder' van alles.

Zoek naar de essentie van de Tao, ook al is deze altijd verborgen.
Zoek naar de buitenkant van de Tao, want deze is altijd zichtbaar.

Innerlijk en uiterlijk vloeien uit dezelfde bron, ook al heten ze anders.
Beide zijn het raadsels.

Het raadsel achter de raadsels, daar gaat het om.

Toelichting bij Tao tekst 1

Het onzichtbare raadsel.

De eerste zinnen zijn de meest geciteerde Tao zinnen. De kern van het hele boek wordt er in
uitgelegd. Hier wordt het wonder van de schepping behandeld. Vergelijk de bijbeltekst Johannes
I,I: 'in den beginne was het woord en het woord was God.' Er is iets dat ons bevattingsvermogen
te boven gaat. Er is een fase, voordat er materie is. Dan komen er twee werelden: het
onzichtbare en het zichtbare. Binnenkant en buitenkant. Wit en zwart. Yin en Yang. Vrouw en
man, het zachte en het harde. Materie is de buitenkant. Het gaat om de combinatie van beide. De
Tao, altijd op zoek naar de kern, het wonder van het leven, de Tao.

Hieronder staan de eerste twee regels in het Chinees, te lezen van rechtsboven naar beneden.
Letterlijk staat er:

De weg kunnen de weg niet altijd de weg.
De naam kunnen de naam niet altijd de naam.

In 1993 bleek uit een nieuwe grafvondst, gedateerd op 370 voor Christus, dat de hier gebruikte
Chinese tekst niet helemaal oorspronkelijk was. Oorspronkelijk stond er het teken voor totaal
of absoluut. In (deze) latere versie werd dit het teken voor altijd of eeuwig. Toch wel een
belangrijke nuance in de vertaling. Totaal versus eeuwig.

Tao tekst 2

Zweven tussen uitersten.

Bestaat mooi dankzij lelijk?
Is er goed dankzij kwaad?
Iets en niets brengen elkaar voort.
Moeilijk en makkelijk vullen elkaar aan.
Lang en kort nemen elkaar de maat.
Hoog berust op laag.
Toon en volume bepalen de harmonie
De eersten zullen de laatsten zijn.
Daarom kun je handelen door te wachten.
Je kunt praten door te zwijgen.
Leven zonder te nemen.
Genieten zonder te bezitten.
Werken zonder te heersen.
Handelen zonder te verstoren.
Dan maak je deel uit van de rivier.

Toelichting bij Tao tekst 2

Zweven tussen uitersten.

De openingstekst gaat over de Tao. Deze tweede tekst gaat over het menselijk besef en de
betrekkelijkheid van onze beleving. In een retorische opbouw komt het verband tussen uitersten
aan bod. Alles is gebaseerd op aanvullende contrasten, polariteiten. Het is n geheel. Het gaat
om de onderlinge harmonie, de balans. Wij kunnen zien doordat er contrast is, hemel n aarde,
licht n donker, goed n kwaad, mannelijk n vrouwelijk. Vervolgens gaat het om het verband,
de wisselwerking.

Actie geeft reactie. Pas op met je handelen. Is het nodig?

De Tao gebruikt voortdurend paradoxen, om verbanden te leggen en vragen te stellen. Het
begrip wu-wei is een centraal Taostisch begrip. Het is handelen zonder te handelen. Alles
bereiken, zonder inspanning. Geen weerstand bieden. Meegaan met de stroom van het leven.
Niet gefixeerd, maar open en vrij alles tegemoet treden. De zin werken zonder te eisen komt
ook voor in teksten 10, 51 en 77. De laatste regel van deze tekst zegt: 'meegaan met de rivier'.
Wu Wei

Tao tekst 3

Hoe te regeren?

Verhef getalenteerden niet,
dan voorkom je rivaliteit en ruzie.
Wek geen begeerte op naar schaarse goederen,
dan voorkom je diefstal.
Toon niet waarnaar men kan verlangen,
dan blijven de harten van de mensen rustig.

Daarom regeert de wijze
door de harten te luchten
en de magen te vullen,
door de wil te verzachten
en het lichaam te sterken.

Zo blijven de mensen eenvoudig
en je voorkomt onrust.

Als je niets verstoort, blijft alles in orde.

Toelichting bij Tao tekst 3

Hoe te regeren?

Deze derde Tao tekst gaat over de rust in het rijk. Na het algemene beginsel Tao in tekst 1 en de
universele samenhang in tekst 2, is dit het derde onderwerp, hoe te regeren. De Tao als oudste
managementboek. Zo was het ook, lessen voor aanstaande keizers. Over moraliteit, over oorlog
en vrede, over het voorkomen van opstanden. 'Lucht de harten en vul de magen'. Volkswoede
verdient een uitlaatklep. Hongersnoden moet je voorkomen. Allemaal heel praktisch.

Het eerste deel van deze tekst benadrukt een filosofie van bescheidenheid en niet etaleren. Met
praktische argumenten omkleedt. De Tao verzet zich echter niet tegen schoonheid. Pronken,
dikdoenerij, daarentegen wordt afgewezen. De tekst eindigt met een fraaie wu wei variant:
Als je niets verstoort, blijft alles in orde.

Op deze tekst 3 uit de Tao Te Tjing is altijd veel kritiek, net als op tekst 5 en vooral op tekst 65.
De Tao zou er voor pleiten om mensen dom te houden. Zie ook de toelichting bij tekst 65.

Tao tekst 4

Onuitputtelijke bron.

De Tao is leeg, als een kom.
Nooit raakt de Tao vol, want er wordt altijd uit gedronken.
De Tao schijnt onuitputtelijk, nooit komt de bodem in zicht.
Daarom lijkt het de bron van al het leven.

De Tao brengt vrede door scherpe kanten af te vlakken,
door knopen te ontwarren en het licht te temperen.
De Tao verenigt alle werelden tot n geheel.
Verborgen in de diepte, overal altijd aanwezig.

Wiens kind het is, dat weet ik niet.
Voorvader van alles wat we zien.

Toelichting bij Tao tekst 4

Onuitputtelijke bron.

Opnieuw wordt hier het ongrijpbare concept Tao toegelicht. Je ziet alleen de buitenkant. Leegte
kun je niet zien. In deze oneindige leegte, diepte, is oneindig veel. Het is de bron van alles. De Tao
maakt het leven leefbaar door vrede aan te reiken, de pijn te verzachten en door een
oplossingswijze voor onze problemen te bieden. Zoals dat het zachte het harde overwint (tekst
43). De Tao biedt bovendien universeel besef, over de beperkingen van onze eigen wereld heen.
Wijzelf zijn ook afstammelingen van Tao en daardoor Tao. Hierdoor kunnen we iets beseffen van
onze bron. Even in contact met de Tao, onze kinderziel.

Deze tekst gaat ook over mediteren, jezelf leegmaken van gedachten, evenals de teksten 52 en
56.